ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |1

EVMR- AERE VE RABB HSS

zzeddin

Mdem ki kitb- tekvin insandr, yleyse Msnn be kitab esfr- hamse ile kasd edilen
hurcun (k) nefsinden hurc, Levi ise (ki mns balanmaktr) Rabbine (veya Rabbi
hssna) balanmak mnsn tar. Tora veya tre ise kaide ve nizm demektir. Nizmn art
ise ftrta tbi olmaktr. Bu bit evmir-i ilhi ile tedib olunur. Allahn kelm ftrt
olduundan, evmr-i aereye mnsebeti insnn kendi kitabndan olan nasbidir. Tevrat-
erfin emirlerine kar gelenin katli vacibtir denilmesi, insann kendi fensn yine kendi
eliyle hazrlamasndandr. Bunun iin Allahn verdii can yalnz Allah alr denilmitir, nk
katl-i nefsin fili asla mechl olamaz. nsn taleb eder, Allah da bu talebe icbet eder zir
Allah her duay iitir.

Bu mnda Evmr-i aere ile Rabbi hssn alkas zerine tefekkr ettim.

Karmda baka ilahlarn olmayacak...

Bu emre itat abdn nefsinde iyyke nabd...1 eklinde sem olunur.

Bunun iin: Haktan gayrsna ahadet olunmaz her nereye klnsa nazr denilmitir. Bylece
bu kelm Allahndr denebilir, nk bu sz efli veyhut esmi olsayd her an bir
endedir hkm geerli olurdu. nk her an bir ende olmas tekllbndendir ve tekallb
isimleri arasndadr, halbuki karmda ... olmayacak denmitir. Karsnda olmak
huddiyettir. Haddini bilmek takyd ile olacandan, kaytlardan zade eylemek mluma
terstir. nk takyd Onun isimleri arasndadr.

Bu emir tevhd hkmndedir. nk kars vardr, ama karsnda kendisinden gayrs yoktur.
Esmi cihette bu emrolunan hakikat, her zerrenin bir isim altnda olduu, her isimin ise
Allah tasdik ettii ynndedir.2

Kendin iin oyma put, semda yahut arzda olann, yahut arzn derininde sularda olann hi
sretini yapmayacaksn, onlara eilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin...

Kanaatimce bu emir kendine oyma put yapmayacaksn demesi ile tamam olur. Kalan ise
tafslattr. Zir oyma puttan kasd irdeyi czziyedir. Bu, kendi arzu ve muradn irde-i
ilhiyyenin hkmne stn tutmaktr anlamna gelir. Ancak insann ftrt, irde-i klliyeye
tbi olduundan ve ona kar gelinemeyeceinden kendini azaba sokan yine insndr. Ftrt

1
Kuran Ftiha Sresi 4 ...iyyke na'bd veiyyke nesten...
2
Ahmet Avni Konuk Fsusl Hikem erhinden Zr her bir zerre esma-i ilhiyyeden bir ismin sretidir ki, o
ismin cemli onda zhir olmutur.
ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |2

Allahn hkm- vcibi (kelm- ilhi) olduundan, ona kar gelmek, Rabbine, ism-i hssna
kar gelmesi demektir.

Esm-i hss Allahn insan Rabb ismi ile halketmesidir. nsnn bundan baka dni yoktur.
Zhiri dinler olarak bilinen tarkler toplu yaamann gereklerine gre dzenlenir. Gerekte ise
dnin zhiri btnda olann zuhur kaydna kmasndan ibarettir. Yani ism-i Msvvr zere
halk olunan bir insann sanat icr etmesi dinin (dininin) zhiresidir.

Byle tefrik olunduunda batl dinlerin hkm yokmu gibi grnr. Oysa dn-i m adaletin
tahsis edilmesi adna peydah olunmutur. Abdinin eliyle yapan yine Haktr, lkin farkl bir
isminin kudretiyle. Belki Hakm veya Mdill ismi ile...

Rabbissemvti vel ard ve m beynehum.3 Semvat kelimesi ile kasd edilen makm- tenzh,
ard kelimesinden maksad ise makm- tebhtir. Lkin Allah ne semda ne de arzdadr,
semnn ve arznn arasnda itidldedir. Zir insnn yzn bil istisna semya dnmesi
ismi celli ilh edinmesine, arza dnmesi ise ism-i cemli ilh edinmesine neden olur ki bu
da oyma putun bir dier mhiyetidir. L ilhe ill Allah, bu ilhlarn mabdeinin Allah
olduuna, kemlinden gayr cell ve cemlin olmadna bir hkmdr.

Rab'in Yahovann ismini bo yere anmayacaksn...

Rabb isminden murd, Rabbi hsstr. Rabbin isminin bo yere telaffuzu insana men
edilmitir. Bundaki kast esmi kudreti boa harcamann men edilmesi cihetindedir. Zir
insann gerek serveti budur ve bu serveti isrf etmek semvi zenginliini heb etmek
demektir.

Hz. Muhammed kitab elleriyle yazdn syledii insanlar, onu parayla satmamalar
konusunda uyarr.4 Zir herkes kitabn kendisi yazar, ancak nefsinin arzularna ilhilik
ykleme gayretine girenler Hak diye btla saparlar. Bunlar Allahn kendilerine ltfettikleri
kudreti heb edenlerdir.

sa Mesih ise bu zenginlii nefs domuzunun nne atmamalar konusunda kirtlerini uyarr.
Domuz insann kadr- kymet bilmeyen, vefdan bhaber nefsidir. Bu nedenle sa, dostlarna
hkmetmeyin ki, hkmolunmayasnz, nk ne hkmle hkmederseniz onunla
hkmolunacaksnz diye tebli eder ve mukaddes olan (nefs) kpeine vermemeleri
konusunda onlar uyarr.5

Allahn kenzi mahf olan ismi insnda vef ile zevk olunur. Bu Rabb ve rbtadr, bu Hak ve
tahakkuktur, bu zevk- sefdr, bu ilimdir, hldir, needir. Bu bbda Ktmir dahi
mslmandr, Rabbin kapsnda sessizce oturur.

3
Kuran Nebe Sresi 37: Semvatta ve yerde ve bu ikisinin arasndakilerin rabbidir.
4
Kuran Bakara Sresi 79: .. Kitab elleriyle yazp az bir paraya satmak iin, Bu Allah katndandr derler!
Ellerinin yazdklarndan tr vay hline onlarn!
5
ncil Matta 7:1-6
ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |3

Sebti takdis etmek iin onu hatrnda tutacaksn. Alt gn ileyeceksin ve btn iini
yapacaksn, fakat yedinci gn Allah'n Rab'e Sebttir. Sen ve olun ve kzn, klen ve cariyen
ve hayvanlarn ve kaplarnda olan garibin hibir i yapmayacaksnz...

Her insan Rabbi hss zere mtekevvindir ve btn hayat rabbine abdiyetle geer. Bu
nedenle her insan Rabbi ile rz hlindedir, ancak Allah bundan rz olmayabilir. nk Allah,
Rabbl erbbtr ve insann rbtasn dier esmdan kesmesine rz gstermez.

nsan, fiilleri ile Rabbine murbttr ama varlyla da Allaha baldr. Bu nedenle hayat
Rabbine muhabbetle gese de Abdullaha davet edilir. Zir o mertebede rabbe kulluk
deccallk isnd olunur. Allahn kulu olmak fark iinde cemi nazr mecbur klar.

Abdullahn mertebesine marifet denildiinden, sebtin mrd-i kmile mahss olduu

kanaatindeyim.

Babana ve anana hrmet edeceksin...

Bu davet Rahmn ve Rahm olan Allahadr.

Esm, isim kelimesinin oulu mahiyetindedir. ouldur nk Rahmn ve Rahm olarak

farka karlar ve yine Allah ismi ile cm olurlar. Rahmn ve Rahm esms Allahn insn ile
nsiyetidir. nsn, meyline gre bu esmy kendinde ya ceml ve celle ya da edd ve kezme
iletir. nsann kezmin hicbndan kurtulup kendini setreden dallet perdesini yrtmas ve
kzm olmas hrmetten geer. Lkin hrmet nefsini Hak bildiinin nnde alaltmak
olduundan, edep hsl olur. Bu Hak bilinen btl olsa dahi, hrmet edilene bit, hlis olanlar
iine dtklerinden kym eder.

Bu mesele zhirde ana-baba zerinden anlatlmtr. Hakkn nezdinde Rahmndan ve

Rahmden baka ne ana vardr ne de baba.

Katletmeyeceksin...

Bu emrin gyesi zhiren hi bir nefse zlm edilmemesi cihetindedir. Fakat mriklerin katli,
Allah yolunda gayretten dolay emr olunmutur. Ve gayret gayriyetten mtaktr.
Binenaleyh, bir kimse Hak yolunda gayret etse, kendisinin ve muhitinin Hakkn gayr
olduunu isbt etmi6 olacandan katle kalkmak mrik olmaktr.

Ciht ise insan Hakktan perdeleyen nefse ynelik olduundan, katl makbul saylmtr. Zir
nefsin katli, irade-i nefsin reddi olduundan makbul fakat nefs, nefis cihetinde tecelli edip
hayy esmasna murbt olduundan onun katli makbul deildir. Belki bu katl hkm esmi
mdan yz evirmeye iaret etmektedir.

6
Ahmet Avni Konuk Fsusl Hikem erhinden
ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |4

Zir insan bir ism-i hss zere halk edilmi ancak ondaki terakkisi esmi mn rzsna
muhtac klnmtr. Bundan sebebiyet esmy mm red veya gayr adletme, Allah inkrdr.
Kemlin tahakkuku karlkl rz (rziyyeten mardiyye) olduundan itidl emrolunmutur.
nk rbtay hepten kesmek, kendisinde baskn olmayan bir ismi reddir. Halbuki Esml
Hsn Allahndr. Bir isimden yz eviren, Allahtan yz evirmi olur. Bu babta itidl zere
olunmaz ise insan nefsiyle babaa kalr.

Kendiyle babaa kalan nefs vehm ile imtihn edilir. Vehm kudretin ise esmi ma rbtas
kesik olduundan insanda deccallik hli hsl olur. Zir nefsniyet, isimleri ayr grmek,
eytniyet ise bir ismin ilahl kaidesidir. Bu hl insanda deccallk olarak tecelli eder. Deccal,
esmnn birliini gremediinden Rahmnn zdd olarak kabul edilir.

Buna mukbil bir isme kalbini aan onda tekallb eder ve Hakk isbat etmi olur. Lkin bu da
itidl zere olmaldr. Aksi halde zina etmeyeceksin emrine riyet edilmemi olur.

Zina etmeyeceksin...

Zir btn esmya muhit olma arzusu kmillik dvsdr. Oysa kmil olan Allahtr. Her insn
bir belki bir ka esm zerine halkolunduundan, dier isimler onun iin gayrdr. Ve insan
esmi yaknlk duyduklarndan honut ve rz olur. Her kuun hem cinsiyle umas
sznden bunu anlyorum. Zir esm-i hss insan Rabbine yaklatran en ksa yoldur
(srtel mstakm)7, ku ise ykselmeye, ulvva iarettir.

Hz. Muhammedin miracnn, Hz. sann ge ykseliinin, Hz. Msnn daa knn
esmy hssa ykselie iaret olduu fikrindeyim. Mesela Ms Tur dandayken Rabbi
(esmi hss) ile muhabbetteydi. Aada bekliyenler ise Msnn esmy mmyd.
Yanlarna geri dndnde onlar Hakktan yz evirmi buldu. Halbuki onlardan (mdan) yz
eviren Msnn kendisiydi. Daa kmasyla kavmini tenzih etti, ancak Rabbi ona sylemeyi
bitirince, in dedi.8 Oda yere indi ancak halkn Hak zere bulmad iin onlardan rz
olmad. Belki kendinden rz oldu ama onlarda huzur ve nee bulamad.

Bu sebeple de vad olunan topraklara veya cennete intikl etmi lkin duhl edememitir.
nk cennete girmek esmy mma muht olmaktr. Fni Efendi bu hususta yle
buyurmutur: nsan kendi esma-y hassna yakn olanlardan huzur ve nee, uzak
olanlardansa sknt duyar. Kendisi msemmay bulup ona kavutuundaysa tm esmalar
kendinin olaca iin hi sknt ve huzursuzluk duymamaya balar ki, cennet yaants denen
de budur.9 Dolaysyla vat edilen toprak biismillhtr.

Haddini bilmeyerek mridlik dvasna dmek, hl-i tecellisi vuk bulmadan kmillik donuna
brnmek, kendisinde mndemi olmayan bir ismin ykn omuzlarna almaktr. Bu ise
tamas ar yktr denilir ve Hakktan gayrs -ilhe- buna g yetiremez. Bu meslek n-
ehline haramdr, zir mrd-i kmil Allahtr.

7
Ltfi Filiz Noktann Sonsuzluu Cilt 1 sayfa 254
8
Tevrt k 19:24
9
Ltfi Filiz Noktann Sonsuzluu Cilt 1 sayfa 256
ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |5

almayacaksn...

almak insann mliki olmad bir ey zerinde Hak iddia etmesi olduundan bu emir
tamha iarettir. Bu tamh edilen eya olabilecei gibi, Allahn bir ismi de olabilir. sme
tamah etmesi, insann halk olmad bir isim zere davranmasdr. Eer bu bir latfe olsayd
belki tiyatro olurdu, ancak insann buna kendini inandrmas ve hayt bu minvl zere
yaamas onu irke drr. irk ise insann kudretini, Hak, btl gzetmeksizin blmesi
demetir.

Her ismin kendine has kudretleri vardr. Bu kudretler akl, nefs ve kalb czibelere hizdirler.
Nasl ki bir kral hkm cihetinden kendi krall dnda siysi bir mevkiye ship olamaz ise
kudretler de byledir. Bunda ind etmek cazibenin kudretine kaplmak olur ki buna
meczbiyet denilir. Dolaysyla bu emirdeki mnnn esm algnl ile ilgili olabileceini
dnyorum.

Yine de bu, krmz renginin himayesi altnda iken lazer gibi sadece tek bir renk olunmas
demek deildir. nk insan btn renkleri muhittir. Ama ftratnda baskn rengi krmz iken
yeil gibi davranmak aklna, kalbine ve nefsine zulmdr.

Bu bahisle ilgili olarak Mevlna yle buyurmutur: Ya grndn gibi ol, ya olduun gibi
grn.

Komun hakknda yalan ehadet etmeyeceksin / Komunun evine tamah etmeyeceksin,

komunun zevcesine, yahut klesine, yahut criyesine, yahut kzne, yahut eeine,
yahut komunun hibir eyine tamah etmeyeceksin...

Komu kelimesinden gaye esm-i mdr. Nasl ki Hz. Msnn kavmi ile kasd edilen esmi
hssa itibr eden esm-i m ise, komu da insann kendi nefs aynasdr. Akln, gnln,
zevkini o aynada grr.

Komuya hrmet etmek, Allahn merhametine snmaktr. Zir her insann (her ismin) Allah
ile olan gnl ba ve muhabbeti farkldr. Ve her ismin kudreti ayrdr. Bir isimden
vazgemek o ismin kudretine yz evirmektir. Kendini bu kudretlerden mahrm eden,
Kuranda tard olan eytan olarak anlr. Bu nedenle eytan mrk, Allah ahaddr. eytan
rak, Allah yakndr.

Demek ki bu emr-i ilhi Allahn esms ile zevkte ve tilfta olmaya, yani kullaryla
muhabbette olmaya ardr. Lkin onunla ekimek Allaha ind etmektir, nk btn
isimler Allahndr. Ancak Onun isimleriyle mbadele ve mcadele olur, nk Allah her an bir
endedir.
ANADOLU AYDINLANMA VAKFI |6

Ek notlar

- Musev tebh ftr tarke meyyl olmak, sev tenzh ise takyd olunandan teml etmektir.
sdaki ulviyyet ancak tekallb ile olacandan kalb makm (kudds) onun ismi ile zikr
olunur. Belki Arabinin sann Rabb-i hss Allahtr demesi de bundandr.

- Ben sril kendisini Msr vilyetindeki abdiyetten kurtaran Hakka bit etmitir, zir Hz.
Ms, Rabbin zhirde tecelli eden sreti idi, ve bu bitlarndan dolay da Msnn
nbvvetine dhil olmulard. Eer mmeti (esmi mm) onun ftrta olan davetini
dinlemeseydi, Msnn nbvveti Nhunki gibi olurdu ya da inkr etselerdi Ltunki gibi
olurdu. Hem Nh ve hem de Lt, halklarnn inkrlarndan dolay mmetsizdirler ve Ms
mmetinden dolay Msdr. Zir s dhil tenzhe aran hi bir nebnin zhirde mmeti
olmamtr. Ms dahi Msr tenzih ettiinden deil, vat edilen topraklar tebhinden
dolay bit grmtr.

Temmuz 2009, Erenky