T.C.

MLL ETM BAKANLII

ALE VE TKETC HZMETLER

ORBALAR
811ORK132

Ankara, 2011
 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.

II
 NDEKLER
NDEKLER
NDEKLER .......................................................................................................................... i
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2
1. ORBA PRMEK N N HAZIRLIK YAPMA ......................................................... 2
1.1. orbalar......................................................................................................................... 2
1.1.1. Beslenme Asndan nemi .................................................................................. 3
1.1.2. eitleri.................................................................................................................. 4
1.1.3. orba Hazrlarken Dikkat Edilecek lkeler ........................................................... 5
1.2. orba Terbiyeleri .......................................................................................................... 6
1.2.1. eitleri.................................................................................................................. 6
1.2.2. Terbiye Hazrlanrken Dikkat Edilecek lkeler ...................................................... 8
1.3. Et Sular Hazrlama ....................................................................................................... 9
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 11
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 13
RENME FAALYET2 .................................................................................................... 1
2. EZME ORBALAR ............................................................................................................ 1
2.1. zellikleri ..................................................................................................................... 1
2.2. Ezme orba Uygulamalar ............................................................................................ 2
2.2.1. Patates orbas ...................................................................................................... 2
2.2.2. Krmz Mercimek orbas .................................................................................... 3
2.2.3. Bal Kaba orbas ................................................................................................ 4
2.2.4. Ispanak orbas ..................................................................................................... 5
2.2.5. Sebze orbas ........................................................................................................ 6
UYGULAMA FAALYET ................................................................................................ 8
LME VE DEERLENDRME ...................................................................................... 9
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 11
3. UNLU ORBALAR .......................................................................................................... 11
3.1. zellikleri ................................................................................................................... 11
3.2. Unlu orba Uygulamalar ........................................................................................... 11
3.2.1. Domates orbas (afak orbas) ....................................................................... 12
3.2.2. Dn orbas ..................................................................................................... 13
3.2.3. Mantar orbas .................................................................................................... 14
3.2.4. Yourt orbas .................................................................................................... 15
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 17
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 18
4. TANEL ORBALAR ....................................................................................................... 18
4.1. zellikleri ................................................................................................................... 18
4.2. Taneli orba Uygulamalar ......................................................................................... 18
4.2.1. Domatesli Pirin orbas ..................................................................................... 19
4.2.2. Stl ehriye orbas .......................................................................................... 19
4.2.3. Yeil Mercimekli Erite orbas ......................................................................... 20
4.2.4. Stl Tavuk orbas ............................................................................................ 21
i
 4.2.5. Ezogelin orbas.................................................................................................. 22
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 24
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 25
RENME FAALYET5 .................................................................................................. 26
5. ULUSAL ORBALAR ..................................................................................................... 26
5.1. Ulusal orbalarn zellikleri ...................................................................................... 26
5.2. Ulusal orba Uygulamalar ........................................................................................ 27
5.2.1. Tarhana orbas.................................................................................................... 28
5.2.2. kembe orbas .................................................................................................. 28
5.2.3. Paa orbas ........................................................................................................ 29
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32
RENME FAALYET6 .................................................................................................. 33
6. HAZIR REETELERN BULUNDUU KAYNAKLAR ............................................... 33
6.1. Kitaplar ....................................................................................................................... 33
6.2. Dergiler Brorler ....................................................................................................... 34
6.3. nternet ........................................................................................................................ 34
6.4. Televizyon................................................................................................................... 34
6.5. Kaynak Kiiler ............................................................................................................ 34
6.6. Dierleri ...................................................................................................................... 35
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 36
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 38
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 40
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 42
NERLEN KAYNAKLAR .................................................................................................. 44
KAYNAKA ......................................................................................................................... 45

ii
 AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 811ORK132

ALAN Aile ve Tketici Hizmetleri

DAL/MESLEK Ev ve Kurum Hizmetleri

MODLN ADI orbalar

orba eitlerini tekniine uygun piirme bilgi ve
MODLN TANIMI becerisinin kazandrlmasn salayan renme
materyalidir.
SRE 40/24

N KOUL

YETERLK eitli orbalar piirmek

Genel Ama
Uygun ortam ve gerekli ara gere salandnda piirme ve
hijyen kurallarna uygun eitli orbalar piirebileceksiniz.
Amalar
1. orba piirmek iin piirme ve hijyen kurallarna
uygun n hazrlk yapabileceksiniz.
2. Ezme orbalar piirme ve hijyen kurallarna uygun
piirebileceksiniz.
MODLN AMACI
3. Unlu orbalar piirme ve hijyen kurallarna uygun
piirebileceksiniz.
4. Taneli orbalar piirme ve hijyen kurallarna uygun
piirebileceksiniz.
5. Ulusal orbalar piirme ve hijyen kurallarna uygun
piirebileceksiniz.
6. Hazr orba reetelerini piirme ve hijyen kurallarna
uygun yapabileceksiniz.
ETM RETM
Ortam: Mutfak ve yiyecek iecek hazrlama atlyesi
ORTAMLARI VE
Donanm: orba piirmede gerekli olan ara gereler
DONANIMLARI
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
LME VE
doru-yanl testi, boluk doldurma vb.) kullanarak modl
DEERLENDRME
uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi
deerlendirecektir.

iii
 GR
GR
Sevgili renci,

orba, yemein balangc olduu iin mutfan kimlik kart gibi rol oynar. orbayla
balayan olumlu hisler, devamndaki yemekleri de etkiler. Tam kvamnda ve tadnda
piirilmi bir orba, ardndan gelen yemeklerin de ayn itah ve zevkle yenmesini salar. Bu
nedenledir ki gze ve damaa hitap eden orba piirmek son derece nemlidir.

Dier lke mutfaklar ile Trk mutfa karlatrldnda orba kltr asndan
farklarn olduu grlr. Trk mutfanda yemekler; orba ve sulu tencere yemei diye
ayrlrken Trk mutfandaki sulu tencere yemekleri, ou bat mutfana gre bir orba
eididir. orbalar Trk mutfann demirba yemek eitleri arasndadr; besin deerlerinin
ykseklii ve zengin eitleri ile le ve akam yemekleri dnda sabah kahvaltlarnda dahi
tketilir.

Bu modlle mutfakta nemli bir yeri olan orbalarn zelliklerine gre eitlerini ve
tekniine uygun orba yapma becerisini kazanacaksnz.

1
 RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA

orba piirmek iin n hazrlk yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Byklerinizden ve orba lokantalarndan orba piirme hazrlklarn

aratrnz.
evrenizde et suyu karma yntemlerini aratrnz.
Elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla paylanz.

1. ORBA PRMEK N N HAZIRLIK

YAPMA
orba szc Farsa "urba"dan gelme olup tuzlu madde demek olan "ur" ile a,
yemek anlamna gelen "ba"nn birleiminden meydana gelmitir. Dilimize ise orba olarak
yerlemitir.

1.1. orbalar
orbalar, mide z sularn harekete getirip itah atklar iin yemek listelerinde ilk
yeri igal etmektedir. Hemen hemen herkes tarafndan sevildii gibi sabah, le ve akam
olmak zere her mende kullanlan bir yemek eididir.

2
 Resim 1.1: Trk mutfann demirba yemek eitlerinden orbalar

orba; et, tavuk, balk, baklagiller ve sebzelerin su ierisinde tuz, biber gibi
tatlandrclarla birlikte piirilmesiyle elde edilen, gerektiinde un ilavesi ile kvam
kazandrlan; st, yumurta, yourt, limon, sirke ve sarmsak soslar ilavesiyle besin deeri
artrlan scak ya da souk tketilen sulu yiyeceklere denir.

orbalar Trk mutfann demirba yemek eitleri arasndadr. Bat kltr ile
kltrmz arasndaki orba gelenei olduka farkllk gsterir. Trk mutfanda yemekler
orba ve sulu tencere yemei diye ayrlrken yemeklerimizin ou, batllara gre bir orba
eididir. rnein, bizim soframzda sulu yemek olarak adlandrdmz tas kebab,
Macarlarda (Gulasch) orba olarak adlandrlr. Oysa orbalarmz daha sulu, daha az taneli,
daha az etli ya da sebzelidir. orba Batllar iin bir akam yemeidir. Oysa Trk mutfanda
orbann n olmaz. orba sabah kahvaltsnda doyurucu olsun, leyin ackmay
nlesin, akamlar ise ana yemek ncesi ok yemeyi nlesin diye gnde 3 n iilebilir.
Aradaki bu temel farkllklarn yannda Trk mutfa her dnemde orbalar asndan
olduka geni bir zenginlie sahip olmutur.

1.1.1. Beslenme Asndan nemi

orbalar zellikle k mevsiminde nemli bir yere sahiptir. Ana yemek ncesi veya
kahvaltda iilen scack orbalar, souk k gnlerinde iimizi stmaya yararken
barsaklarn ve vcudun dzenli almasn da salar. Yemek ncesi iilen orbalar,
gereinden fazla yemek yenmesini de nler.

Duygusal ve geleneksel anlamnn yan sra orbann salk asndan da faydalar

olduka fazladr. orba sadece lezzeti ile deil, besin deeri asndan da nemlidir.
orbalar, zellikle de sebze orbalar lif, vitamin ve mineraller bakmndan olduka zengin;
ya ve ierdikleri kalori miktar da olduka dktr. Son dnemlerde tm dnyay kuatan
salkl ve alternatif beslenme ekillerinde orba da barol stlenmektedir.

3
 orba, byme ve gelime andaki ocuklarn beslenmesinde de son derece
nemlidir. Beslenme uzmanlar da ocuk beslenmesinde bebeklik dneminden byme
ana kadar orba eitlerini mutlaka nermektedir. nk besleyici deeri yksek
birbirinden farkl malzemelerle hazrlanan orbalar, hem salkl hem de lezzetli bir
beslenme kaynadr. ocuklarn genellikle salk asndan ok faydal olan zellikle
sebzeleri sevmedikleri dnlrse orba, onlarn byme ve gelime dneminde almas
gereken minimum sebze ve besin gesi ihtiyacn karlayacak vitamin ve mineraller
asndan zengin en iyi alternatiftir.

orbalar hemen hemen herkes tarafndan sevildikleri gibi hastalk hlinde de ok

tketilir. rnein, ameliyattan yeni km hastalar kat yiyeceklere gemeden nce sulu
yiyeceklerle beslenir, bu aamada orbalar hem doyurucu hem de iine konulan malzemelere
bal olarak besin deerlerinin yksek olmas asndan ayr bir nem tar. Sindirim
organlar iin hazm kolaydr. zellikle vitamin ve kaloriye ihtiyac olan insanlarn nemli
yiyeceklerindendir. orba ineme gerektirmemesi, doyuruculuu ve hazmnn ok kolay
olmasyla bebeklerden yallara kadar herkes iin son derece faydaldr. orbalarn beslenme
asndan nemi yle sralanabilir.

Malzemeler su iinde pitii iin sindirimi kolaydr.

ine konulan malzemelerden dolay orbalar tam bir n olarak
adlandrlabilecek birka yemekten biridir.
Gnlk beslenmelerinde yeterli sebze tketmeyenler iin iyi bir seenektir.
orbalardaki su miktarnn fazla olmas gn iinde kaybedilen suyun bir
ksmnn alnmasna yardmc olur.
Sebze ieren orbalar sayesinde ocuklara sebze yedirmek daha kolay olur.
Hazrlanmas kolaydr.
orbalar iindeki sv miktarnn fazla olmasndan dolay mideyi daha hzl
doldurur. Bu nedenle daha abuk doygunluk hissi salar. Dolaysyla ilk yemek
olarak orba servis edildii takdirde yemein geri kalan ksmnda daha az
yemek tketilir.
orbalarnza ekleyeceiniz mercimek, buday, pirin, kuru fasulye gibi tahllar
ekmek gibi doygunluk hissi vereceinden ayrca ekmek tketimine gereksinim
duyulmaz.

1.1.2. eitleri

orbalar iine konulan malzeme ve piirme tekniklerine gre e ayrlr.

Miyaneli orbalar (Miyane; ayn miktarda un ve yan bir tencerede

pembeleinceye kadar kavrulmasdr.)
Ezme veya szme orbalar
Taneli orbalar
4
1.1.3. orba Hazrlarken Dikkat Edilecek lkeler

orbalarda su yerine et veya tavuk sular tercih edilirse lezzet ve besin deeri
artar.
orba yaparken kullanlacak su miktarna dikkat edilmelidir.
Kuru baklagillerle orba yaplrken slatma suyunun dklmesi, besin deer
kaybna neden olur.
orba 1-2 tam kaynatldktan sonra atein hafifletilmesi gerekir. Aksi takdirde
su buharlaarak orba koyular, rengi deiir.
Nane, pul biber ve ezilmi sarmsak orba ocaktan almadan hemen nce ilave
edilmelidir. Ayn ekilde orbaya kyma konacaksa kavrulmu olarak orba
ocaktan alnmadan hemen nce ilave edilirse daha lezzetli olacaktr.
Stl ve yourtla yaplan orbalarda tuz, karabiber orba ateten alndktan
sonra ilave edilmelidir yoksa orba kesilir grnt ho olmaz.
Miyaneli orbalarda tencerenin dibine tutmamas iin kaynayana kadar
kartrlmaldr.
Miyaneli orbalarda un ve ya kuru sda ok kavrulursa unun proteini azalr.
Miyaneli orbalarda soan kullanlacaksa nce soan ya ile kavrulmal sonra
un ilave edilmelidir.
Sebzeli orbalarda abuk pien sebzeler, ge pien sebzelerin pimesine yakn
ilave edilmelidir.
Miyaneli orbalara un kavrulduktan sonra ilk etapta souk su konulmaldr.
Scak su konulursa un hamurlar, topaklama olur.

Hazrlanan orbalar gze ho gstermek ve itah ac hle getirmek iin zerine

maydanoz, nane veya baharat karm koymak sureti ile sslenebilir. Ya ve baharat
karm hazrlanrken ya, tavada yakmadan eritilip ateten alnp ierisine krmzbiber
konup kartrlmaldr. orbay servis ksesine koyduktan sonra bu karm zerine
dklmelidir. Nane, maydanoz vb. ykanp kylp veya yaprak hlinde orba servisine
konulduktan sonra zerine serpilmelidir.

Scak olarak servis edilmeli, soutmak iin sesli veya sessiz flemek doru deildir.
Tabakta 1-2 defa kartrldktan sonra iilebilir. orbalar iilirken kak aza yan taraf ile
gtrlp suyu hafife iilir, tanesi kan ucu aza gtrlmek sureti ile alnr. Taban
iinde az kalan orbay tamamen iebilmek iin tabak sol el ile n yandan tutulup masann
ortasna doru hafife eilip kaa alnr. ilecek miktar kadar tabaa alnmal, bitince
kak sap yana veya ne gelecek ekilde taban iine braklmaldr.

5
1.2. orba Terbiyeleri
Yiyecek hazrlama ve piirmede yiyecein zelliine gre deiik terbiyeler kullanlr.
Besin deerini ve lezzetini artrmak, grn ve kvam vermek amac ile orbalara konulan
eitli karmlara terbiye denir.

1.2.1. eitleri

orba terbiyeleri ekilde hazrlanr.

1.2.1.1. Stl Terbiyeler

Yumurta sars ve stle hazrlanr, genellikle ezme ve taneli orbalarda kullanlr.

Ayrca baz orbalarda i krema da kullanlr bu da stl terbiye gibi dnlmelidir.

Malzemeler

1 adet yumurta sars

1 su barda souk st

Hazrlan

Yumurta sars atal yardmyla rplr (Yumurtann ak da kullanlabilir

fakat ok iyi rpmak gerekir. Aksi takdirde orbaya ilave edildiinde
yumurta aklar pierek orbann zerine kar.).
Souk st ilave edilip iyice kartrlr.
Ezme, miyaneli ve taneli orbalarda kullanlr.

Resim 1.2: St ve yumurtann rplmas ile hazrlanan stl terbiyeler

6
1.2.1.2. Limonlu Terbiyeler

Yumurta sars ve limon suyu ile hazrlanr. Taneli ve miyaneli orbalarn bazlarnda
kullanlr.

Malzemeler

1 adet yumurta sars

1 adet limonun suyu

Hazrlan

Yumurta sars atal yardmyla rplr (Yumurtann ak da kullanlabilir fakat

ok iyi rpmak gerekir. Aksi takdirde orbaya ilave edildiinde yumurta aklar
pierek orbann zerine kar.).
Limon suyu ilave edilip iyice kartrlr.
Taneli orbalarda kullanlr.

Resim 1.3: Yumurta ve limonun rplmas ile hazrlanan limonlu terbiyeler

1.2.1.3. Sirkeli Sarmsakl Terbiyeler

Sirke ve ezilmi sarmsak ile yaplr. kembe ve paa orbasnda kullanlr.

Malzemeler
1 ay barda sirke
7
 34 di sarmsak
ay ka tuz

Resim 1.4: Sirke sarmsak terbiyesi

Hazrlan

Sarmsaklar tuz ilavesiyle ezilir.

Sirke eklenip kartrlr.
Genellikle ikembe orbas ve paa orbasnda kullanlr.

1.2.2. Terbiye Hazrlanrken Dikkat Edilecek lkeler

Terbiyede kullanlacak malzemenin kaliteli ve taze olmas orbann kalitesi iin

nemlidir.
Yumurtal terbiyelerde yalnzca yumurta sars kullanlmaldr. Ekonomik
olmas asndan yumurta ak da kullanlabilir ancak ok iyi rplmas gerekir.
Yumurtal terbiyelerde yumurta ve dier terbiye malzemesi iyice rpldktan
sonra bardak su ilave edilmelidir.
Terbiyede pastrize olmayan st kullanlyor ise st nceden kaynatlp
soutulmaldr.
Terbiyeler orbaya katlmadan bir miktar orba suyu ile altrlmal sonra ilave
edilmelidir.
Terbiye orbaya servisten hemen nce ilave edilmelidir.
Stl ve yumurtal terbiyeler orbaya ilave edildikten sonra bir tam
kaynatlmaldr. Aksi takdirde bu karm albminli olduundan scan etkisi
ile albmin phtlar. Buna halk arasnda kesilme denir.

8
1.3. Et Sular Hazrlama
En ok kullanlan et sular etten elde edilir. Kemikten elde edilen et sular, etten elde
edilen et sularna oranla besin deeri ve lezzet asndan daha fakirdir. En beenilen et sular;
sr etinin d, paneta ve bacak ksmndan elde edilenlerdir. Koyun ve kuzu etlerinden elde
edilen et sular ikinci kalite et sulardr. Koyunun gerdan ve kol ksmndan et suyu elde
edilir. Dana ve kuzu et ve kemiklerinden elde edilen et suyunun; tat, koku ve lezzet asndan
yemek, sos ve orbalarda kullanlmas uygun deildir. Et suyu iin kullanlacak etlerin daha
zl su verebilmeleri iin taze olmas gerekir. Evlerde eti sadece suyunu alabilmek iin
halamak doru deildir. Bunun iin kemik suyu tercih etmek daha dorudur fakat kemii
daha uzun sre kaynatmak gereklidir.

Tavuk sular ise krmz et yerine tavuk, kaz, hindi, rdek vb. kanatl hayvanlarn
halanmasndan elde edilir. Bunlardan en ok tercih edilenleri tavuk ve hindi suyudur. Kaz,
rdek veya dier kanatllarn kendine has baskn kokular ve tatlar bulunduu iin pek fazla
rabet grmez. Tavuk suyu elde etmek iin kullanlacak tavuun ya da dier kanatl
hayvanlarn krpe olmas tercih edilir. nk kart tavuk veya kanatl hayvanlarn et sular
lezzetsizdir.

Balk sular ise beyaz etli herhangi bir cins baln veya beyaz etli byk balklarn
ba, kemik ve kuyruklarnn halanmasyla elde edilir. Halamaya en elverili balklar
srasyla levrek, kefal, iskorpit, krlang ve benzeri beyaz etli balklardr. yi cins olmayan
ve siyah etli balklarn sular koktuu gibi tatsz da olur. Sr, koyun vb. hayvanlarn et ve
kemiklerinden elde edilen et sular krmz et suyu; tavuk, balk, kaz, rdek gibi hayvanlarn
et ve kemiklerinden elde edilen et sularna beyaz et suyu denir.

Et suyu karma

Malzemeler

o 500 g kemik veya kemikli et

o 1 adet kuru soan
o 1 adet havu
o 1 para dal ya da kk kereviz
o Yarm demet maydanoz

9
 Resim 1.5: Et suyu

lem basamaklar

Kemik ya da kemikli eti ykadktan sonra byke bir tencereye koyunuz.

Sebzeleri ayklayp temizledikten sonra iri iri doraynz.
Etin kokusunu gidermek ve besin deerini artrmak iin doraynz.
Sebzeleri tencereye ilave ediniz.
Tencereye kemiin ya da kemikli etin zerini geecek kadar souk su
ilave ediniz (Scak su etin yzeyindeki proteini piirir bu da besin
maddelerinin suya gemesini engeller.).
Piirme suyuna eklenecek bir miktar sirke et suyunun kalsiyum deerini
ykseltecektir, unutmaynz.
Et suyu pierken atein durumu ok nemlidir. Suyu alnacak et, nce ok
kuvvetli atete iki tam kaynatlp kp alnmal, sonra hafif atete
kaynamaya braklmaldr.
Kaynama esnasnda tencerenin kapa ak olmaldr.
ste biriken kpkler delikli kepe yardmyla alnmaldr.
Et suyunun zerinde kpk birikmesi bitince tencerenin kapa kapatlp
yaklak 2 saat piirilmelidir.
Pime ilemi sonucunda ince tel szgeten geirilip orbalarda ve dier
yiyeceklerin hazrlanmasnda kullanlr.
Piirme ilemini daha ksa srede ve ekonomik olarak yapmak iin
ddkl tencere kullanabilir.

10
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aada verilen malzemeleri kullanarak tavuk suyu karnz.

Malzemeler

1 adet tavuk
1 kahve fincan sirke veya 1 adet limonun suyu
6 su barda su (stn rtecek kadar)
1 adet havu
1 adet soan
1 adet kk kereviz
Yarm demet maydanoz
Tuz, nane, karabiber

lem Basamaklar neriler

Kiisel hazrlklarnz yapnz.
alma ortamnz hazrlaynz.
Gerekli aralar hazrlaynz.
Gereleri hazrlaynz.
Tavuu temizleyiniz.
nlk giyip bone takabilirsiniz.
Kiisel hijyen kurallarna dikkat
edebilirsiniz.
Hijyen ve sanitasyon kurallarna dikkat
edebilirsiniz.
Tavuk suyu karmak iin gerekli
aralar alma ortamnza nceden
getirebilirsiniz.
Tavuk suyu hazrlamak iin gerekli
gereleri alma ortamnza nceden
getirebilirsiniz.

Akan suyun altnda ykayabilirsiniz.

Kanat ularn ve gerisini kesebilirsiniz.
Ocan zerinde ttsleyebilirsiniz.

Bir tencereye koyunuz. Derin bir tencere tercih edebilirsiniz.

11
 Soan drde blp tencereye atnz.
Maydanoz demetini ipte sarp kerevizi
drde blp havucu iri iri dorayp
stne koyunuz.
Tencereye tavuun zerini rtecek kadar
su ilave ediniz.
Tuzunu, biberini ekleyip atein stne
koyarak kaynatmaya balaynz.
Kaynamann yarsnda sirke veya limon
suyunu ekleyiniz.
Tencerenin az kapal olarak tavuk
etlerini yumuayncaya kadar
kaynatnz.
Etler iyice yumuaynca szgeten
geirerek suyunu ayr bir tencereye
alnz.
Tel szgecin iindeki tavuu ayr bir
yere alnz.
Havu, kereviz, maydanoz, soan
paralarn ayr bir yere alnz.
Tavuk suyunu soutunuz.
Sebze dorama tahtas ve bak
hazrlaynz.
ri doramaya dikkat edebilirsiniz.
Souk su kullanmaya dikkat
edebilirsiniz.
zerinde biriken kp alabilirsiniz.
Kaynarken kpn almak zere
delikli kepe veya tel szge
kullanabilirsiniz.
Besin gelerinin suya geiini
hzlandrabilirsiniz.
Piirme ilemini daha ksa srede ve
ekonomik olarak yapmak istiyorsanz
ddkl tencere kullanabilirsiniz.
nce delikli tel bir szgeten
geirebilirsiniz.
Tavuu ayr bir yemek olarak
kullanabilirsiniz.
Havu, kereviz, maydanoz, soan
paralarn pre hline getirerek orba
yapmnda kullanabilirsiniz.
Souttuunuz tavuk suyunu kk
kaplarda derin dondurucuda
saklayabilirsiniz.
12
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Bat kltr ile kltrmz arasndaki orba gelenei ayndr.

2. ( ) orbalar fazla miktarda su ierdiinden besin deerleri olduka dktr.
3. ( ) orbalarda kullanlan malzemeler su iinde pitiinden sindirimleri kolaydr.
4. ( ) Terbiyeler orbalara kvam vermez.
5. ( ) Terbiyeler kaynamaya balad an orbaya ilave edilmelidir.
6. ( ) Et suyu karlrken etin ya da kemiin zerini rtecek kadar souk su tencereye
konulmaldr.
7. ( ) Et suyu karrken kullanlan sebzeler suyun besin deerini artrrken etin
kokusunu da olumlu ynde deitirir.
8. ( ) Kaynama suyuna sirke konulduunda et suyu besin deeri asndan kayba urar.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

13
 RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA

Ezme orbalar piirebileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde uygulanan ezme orba eitleri ve hazrlama yntemlerini

aratrnz.
Yaptnz aratrmalar sonucunda elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla
paylanz.

2. EZME ORBALAR
Ezme orbalar sebzelerin ve zellikle bol niastal besinlerin piirilmesi, ezilmesi ile
elde edilen kvaml orbalardr.

2.1. zellikleri
Niastas az besinlerle rnein, sebze orbalar ile ezme orba yaplacak ise kvam
vermek iin un ya da niastas bol besinler katlarak orbaya kvam kazandrlr. Ezme
orbalar yaplrken malzemeler ok iyi piirilmelidir. zellikle niastas fazla olan yiyecekler
piirilirken kaynama srasnda taar. Bu yzden srekli kartrlmal ve tencere kapa
kapatlmamaldr. Ezme orbalarda kullanlan ana malzemeye gre baharatlar, lezzetini ve
besin deerini artrmak iin ise ounlukla stl terbiyeler kullanlr.

orbalar ukur orba ksesinde servis edilir. orbann eidine gre garnitrler
kullanlabilir. Ezme orbalarn yannda istee gre deiik ekillerde kk doranarak
kzartlm ekmekler ve eitli peynirler lezzet, grn ve besin deerine olumlu katkda
bulunacaktr. Ayrca biberli (toz veya yaprak), naneli, yal soslar zerine dklebilir. Yeil
nane, maydanoz vb. otlar sunuma gzel grn katacaktr. Krmz ve yeil mercimek
orbas, sebze orbas, patates orbas vb. bu orba piirme tekniine en uygun eitlerdir.

1
 Resim 2.1: orbann zelliine gre eitli garnitrlerin kullanlabilmesi

2.2. Ezme orba Uygulamalar

Tahl, kuru baklagiller ve eitli sebzeler ezme orbalarda kullanlabilecek gerelerdir.

2.2.1. Patates orbas

Malzemeler
3- 4 orta boy patates
1 adet orta boy havu
1 adet orta byklkte kuru soan
1 tepeleme kak un
1 tatl ka tuz
50 g tereya ya da sv ya
2,5 l et suyu ya da su
1 su barda st
1 adet yumurta

lem basamaklar
Kuru soan kk doranr.
Uygun bir tencerede ya eritilir, doranan soanlar hafif pembeleince un
ilave edilir, sararncaya kadar kavrulur.
Et suyu veya su ilave edilir.
Kabuklar soyulmu ykanm patatesler iri iri doranr ve tencereye ilave
edilir.
Patatesler yumuayana kadar piirilir.
Ocaktan alnr. Szgeten ya da kartrcdan geirilir.
Havu temizlendikten sonra ince rendelenir.
Szlm orbaya ilave edilir. 1- 2 dakika kaynatlr.
1 bardak st yumurta sars ile iyice rplr. orbaya ilave edilir.
Bir tam daha kaynatlr. Ocaktan indirilir.

2
 stenirse servis srasnda orbann zerine yada stlan krmzbiberden
birer kak gezdirilebilir.

2.2.2. Krmz Mercimek orbas

Malzemeler
1 su barda krmz mercimek
1 adet orta byklkte kuru soan
1 adet orta boy patates
1 tepeleme kak un
1 tatl ka tuz
50 g tereya ya da sv ya
2,5 l et suyu ya da su
1 yemek ka domates salas

lem basamaklar

Mercimek ayklanr, ykanr, patates soyulur ve doranr.

Uygun bir tencereye kk doranm soan konur ya ile beraber
pembeletirilir.
Un katlp biraz daha kavrulur.
Sala ilave edilir. Un ve soanla ok az piirilir.
Et suyu veya su, mercimek ve doranm patatesler katlr, iyice piirilir.
Kartrc ya da tel szgeten kak yardm ile geirilir.
Bir tam daha kaynatlr. Tuz ilave edilir ve ocaktan alnr.
stenirse zerine biberli ya gezdirilir.
Limon ile servis edilir.

3
 Resim 2.2: Krmz mercimek orbas

2.2.3. Bal Kaba orbas

Malzemeler
500 g bal kaba
1 ad kuru soan
1 ad havu
1 ad orta boy patates
2 di sarmsak
1,5 l tavuk suyu ya da su
250 g krema veya stl terbiye
Karabiber, muskat, kimyon, tuz
50 ml sv ya ya da tereya

lem basamaklar

Kk doranm kuru soanlar ve sarmsak ya iinde pembeletirilir.

Doranm kabak, patates ve havu ilave edilir.
Et suyu veya su ilave edilerek sebzeler iyice yumuayncaya kadar
piirilir.
Ocaktan alnr, szgeten ya da kartrcdan geirilir.
Tekrar ocak stne konur. Baharatlar ilave edilir, kaynatlr.
1 su barda st ve yumurta sarsndan hazrlanm stl terbiye ilave
edilir. Bir tam kaynatlr.
Terbiye yaplmazsa servis srasnda kselere konulan orbalarn zerine
bir kak krema gezdirilir.

4
 Resim 2.3: Balkaba orbas

2.2.4. Ispanak orbas

Malzemeler
500 g spanak
2 patates
50 g svya
1 soan
1 su barda scak st
5 su barda tavuk ya da et suyu
1 adet yumurta sars
Tuz, karabiber
Rendelenmi kaar peyniri

lem basamaklar
Patatesler ykanr, soyulup doranr.
Tencereye zerini rtecek kadar su konularak yumuayncaya kadar
piirilir.
Ezilerek pre hline getirilir.
Ispanaklar ayklayp ykanr, ince ince doranr.
Uygun bir tencerede ocak zerine konulur.
Yumuayncaya kadar ara sra kartrlarak piirilir.
Blenderden geirilip pre hline getirilir.
Soan kk doranr, ya iinde pembeletirilir.
Patates ve spanak preleri eklenip kartrlr.
Tuz, karabiber ve et suyu ilave edilir. Kaynatlr.

5
 Stl terbiye hazrlanr.
orba ile ltrlarak ilave edilir ve bir tam kaynatlr.
Kselere paylatrlp zerine birer kak rendelenmi kaar peyniri ilave
edilir. Scak olarak servis edilir.

Resim 2.4: Ispanak orbas

2.2.5. Sebze orbas
Malzemeler
1 orta boy kuru soan,
1/2 ay barda sv ya
1 yemek ka un
1 prasa
1 havu, soyulmu
1 kereviz, soyulmu
1 patates
1,5 l kaynam su ya da et suyu
1 limon suyu
1 yumurtann sars (beyazndan tamamen ayrlm)

lem basamaklar
Yemeklik doranm soan sv ya ile uygun byklkteki bir tencerede
pembeletirilir.
1 yemek ka un eklenir bir az daha kavrulur.
Prasa, havu, patates ve kereviz mutfak robotundan geirilir ya da kk
kk doranr ve tencereye konur.
1,5 l kaynam su ya da et suyu ilave edilir. Sebzeler iyice
yumuayncaya kadar pimeye braklr.
Sebzeler piince ocaktan alnr ve szge ya da kartrcdan geirilir.
Tekrar ocak zerine alnr ve 1-2 dakika kaynatlr.
orbann terbiyesi iin 1 yumurtann sars 1 limon suyu ile iyice rplr.
orbann suyundan kakla azar azar alnp terbiye ltlr.
Daha sonra orba suyu ile ltlm terbiye yava yava pimi olan
orbaya eklenir. Yeniden bir tam kaynatlr.

6
 Tuzu kontrol edilerek ilave edilir. Servis kselerine alnp kereviz
yapraklar ile sslenir.

Resim 2.5: Ezme sebze orbas

7
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Bulunduunuz yrede ezme teknii ile hazrlanan orbalar aratrarak bir albm
hazrlaynz.

lem Basamaklar neriler

Yrenizde yaplan ezme orbalar
aratrnz.
Bulduunuz orba reetelerini yaznz.
orbalarn resimlerini bulunuz.
Bulduunuz reetelerle resimleri
ilikilendiriniz.
Albmn ekline ve boyutuna karar
veriniz.
Yazdnz reeteleri hazrladnz
albme yerletiriniz.
Hazrladnz albm arkadalarnznki
ile karlatrnz.
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
grebilirsiniz.
l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Renkli ktlar kullanabilirsiniz.
Fotoraf ekebilirsiniz.
Grsel ve yazl basl kaynaklarndan
yararlanabilirsiniz.
Resimlerin reetede uygulanan orba
olmasna dikkat edebilirsiniz.
stten veya yandan spiralli
yapabilirsiniz.
Zmba ile delip kurdele ile
balayabilirsiniz.
Fon kartonu veya daha kaln renkli
ktlar kullanabilirsiniz.
Aralarndaki benzerlik ve farkllklar
tartabilirsiniz.
Unutulmu ya da artk uygulanmayan
reeteleri ortaya karabilirsiniz.

8
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Ezme orbalar kvaml orbalardr.

2. ( ) Ezme orba malzemesi olarak yalnzca niastal yiyecekler kullanlr.
3. ( ) Niastas az yiyeceklerle orba yaparken kvam verici olarak un ya da orbaya
uygun niastas bol yiyecekler eklenir.
4. ( ) Ezme orbalarda kvam vermek iin un kullanlacaksa ve orbada kuru soan
varsa soan pembeletikten sonra un tencereye ilave edilmelidir.
5. ( ) Ezme orbalarda tenceredeki suyun umamas iin tencere kapa srekli kapal
tutulmaldr.
6. ( ) Ezme orbalarda terbiye olarak sarmsakl terbiye kullanlr.
7. ( ) Ezme orbalarda hibir garnitr kullanlmaz.
8. ( ) ounlukla ezme orbalarda stl terbiyeler kullanlr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Uygulamal Teste geiniz.

9
UYGULAMALI TEST
Bulunduunuz blgede uygulanan bir ezme orba eidi bularak aadaki ltlere
gre piirerek servis yapnz.

DEERLENDRME LE
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet
ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.
Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. nlnz giydiniz mi?

2. Bone taktnz m?

3. Ellerinizi ykadnz m?

4. Uygun aralar setiniz mi?

5. Gereleri reetedeki miktarlarna uygun hazrladnz m?

6. Reetede bildirilen gereleri yumuayncaya kadar piirdiniz
mi?
7. Pien orbay kartrc veya szgeten geirdiniz mi?

8. Bir tam daha kaynattnz m?

9. Stl terbiye hazrladnz m?

10. Terbiyeyi yava yava ve hzl kartrarak orbaya ilave
ettiniz mi?
11. orbay ocaktan aldnz m?

12. Servise hazrladnz m?

13. Krmzbiberli ya, kzarm ekmek veya eitli garnitrlerle
servise hazrladnz m?
14. Servis yaptnz m?

15. Aralar temizleyip yerine kaldrdnz m?

16. alma ortamn temizlediniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
10
 RENME FAALYET3

RENME FAALYET3
AMA

Unlu orbalar piirebileceksiniz.

ARATIRMA

Unlu orba hazrlama yntemleri ve eitlerini grsel ve yazl kaynaklardan

aratrnz.
evrenizde piirilen unlu orba eitleri ve hazrlama yntemlerini aratrnz.
Yaptnz aratrmalar sonucunda elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla
paylanz.

3. UNLU ORBALAR
Un yardm ile kvam kazandrlan orbalardr. Genellikle meyane hazrlanarak yaplr.
Yiyeceklere lezzet kazandrmak iin un ve yala yaplan sosa meyane denir. Meyaneli
orbalarda meyane ya iinde kavrulma sresine gre beyaz ve kahverengi meyane olmak
zere iki ekilde hazrlanr. Beyaz meyane: Eit miktarlarda margarin ve un kullanlarak
hazrlanr. Meyane yapmak iin margarini kaln dipli bir tencerede erittikten sonra unu ilave
edip tel ya da tahta bir kakla kartrarak ok ar atete kumlu bir doku elde edinceye
kadar piirilir. Bu meyanede un kesinlikle sararmamaldr. Kahverengi meyane de ayn
biimde yaplr. Ancak bunda pime sresi biraz daha uzun tutularak meyanenin ak
kahverengi bir renk almas salanr.

3.1. zellikleri
Meyaneli orbalar ilerine konacak un miktarna gre kvam alr. Bu yzden bu tr
orbalarda kullanlacak un miktarna dikkat edilmelidir. orbaya ilave edilecek su souk
olmaldr, scak su meyaneyi hamurlatrr ve orbadan istenilen sonu elde edilemez. Eer
orbada niasta kullanlacaksa tencerenin kapa kapatlmamaldr. Aksi takdirde orba taar.
Yine miyaneli orbalar dibine tutacandan kaynayncaya kadar srekli kartrlmaldr.
Genellikle terbiye olarak stl terbiyeler kullanlr.

3.2. Unlu orba Uygulamalar

Btn besin gruplarndan yiyecekler, meyaneli orbalarda ana malzeme olarak
kullanlabilir.

11
3.2.1. Domates orbas (afak orbas)

Malzemeler
4 adet olgun domates
5 su barda su veya et suyu
Yarm su barda un
1 orba ka margarin
1 orba ka sv ya
1 su barda st
1-2 adet yumurta sars
1 tatl ka tuz
2 orba ka kaar peyniri rendesi

lem basamaklar

Margarin genie bir tencerenin iinde eritilerek sv ya ilave edilir.

Tahta kakla devaml kartrlarak un azar azar ilave edilir.
Un sararncaya kadar kavrulur.
Domatesler rendelenerek tencerenin iine ilave edilir.
Domates unla iyice karana dek tahta kakla devaml kartrlr.
Su veya et suyu ve tuz ilave edildikten sonra atein alt kslr.
orba koyu bir kvama gelinceye kadar kartrlarak kaynatlr.
St ile yumurta sars rplr.
Kaynamakta olan orba hzl kartrlarak terbiyesi yava yava ilave
edilir.
1-2 tam kaynatlarak ateten alnr.
Kselere alnan orbann zerine rendelenmi kaar peyniri serpilerek
servis yaplr.
stenirse kselere alnan orbaya bir miktar kekik veya kuru fesleen
serpilerek de servis yaplabilir; orbaya farkl bir tat verecektir.

Resim 3.1: Domates orbas

12
3.2.2. Dn orbas

Malzemeler

250 g kuzu gerdan

1 kuru soan
1 tatl ka tane karabiber
Tuz, krmz pul biber
2 yemek ka tere ya
2 yemek ka un
1 limonun suyu
1 yumurta

lem basamaklar

Dilimlenmi olarak hazrlanm kuzu gerdan ykanp szlr.

Bir tencerede yasz olarak rengi dnene kadar zeri taacak kadar su
ilave edilerek piirilir ve pierken iine kuru soan iri paralar hlinde
doranr.
Tane karabiber ve tuz da eklenip etler yumuayana kadar halanr.
Halandktan sonra etler szlp suyu ayr bir kaba alnr.
Un, tereya ile kavrulur. Et suyu buna ilave edilip kaynatlr.
Halanm etler kemik ve yalarndan ayrlp kaynamakta olan orbann
iine ilave edilir.
Ayr bir yerde yumurta ve limonun suyu rplp terbiye hazrlanr.
orbann kesilmemesi iin nce bir kepe orba suyu bu terbiyeye
kartrlr.
Sonra kaynamakta olan orbaya katlr, bir iki tam daha kaynatlr.
Servis srasnda krmz pul biber tereyanda yaklarak orbann zerine
gezdirilir.

Resim 3.2: Dn orbas

13
3.2.3. Mantar orbas

Malzemeler

500 g kltr mantar

2 yemek ka tereya
4 yemek ka un
1 l souk su veya et suyu
Tuz
1,5 su barda st
2 yumurta sars

lem basamaklar

Mantarlar ykanp ince ince doranr.

Orta boy bir tencerede ya ve un kavrulur.
Kavrulunca tencereye et suyu veya su yava yava kartrlarak eklenir.
Kaynayncaya kadar kartrlr.
orba kaynaynca ocan alt kslr. Mantarlar ve tuz ilave edilip
yaklak 20 dakika piirilir.
Yumurta sars ve st iyice rplarak kaynayan orbaya yava yava
hzlca kartrlarak ilave edilir.
Bir tam kaynatlp alt kapatlr.
stenirse taze ekilmi karabiber, maydanoz veya kzartlm ekmek ile
servis yaplr.

Resim 3.3: Mantar orbas

14
3.2.4. Yourt orbas

Malzemeler
1 kahve fincan pirin
1 yemek ka un
2 su barda yourt
1 adet yumurta
50 g tereya
1 tatl ka nane
1 tatl ka toz ya da pul biber
Tuz
8 su barda et suyu veya su

lem basamaklar

Pirin, 1 su barda su ile halanr.

Uygun bir tencerede un, yumurta ve yourt iyice rplr.
Halanm pirin ilave edilir ve kartrlr.
Et suyu ya da su kartrlarak eklenir
Ocak zerinden alnr. Kaynayana kadar kartrlarak piirilir.
10 dakika kaynatldktan sonra ocaktan alnr ve tuz ilave edilir.
Tereya bir tavada eritilir, nane ve krmzbiber ilave edilerek ok az
kzdrlr.
orbann zerine dklr ya da servis srasnda tabaklara birer kak
ilave edilir.

Resim 3.4: Yourt orbas

15
 UYGULAMA FAALYET
Bulunduunuz yrede unlu (meyaneli) orba teknii ile hazrlanan orbalar
aratrarak bir albm hazrlaynz.
lem Basamaklar
Yrenizde yaplan meyaneli orbalar
aratrnz.
Bulduunuz orba reetelerini yaznz.
orbalarn resimlerini bulunuz.
Bulduunuz reetelerle resimleri
ilikilendiriniz.
Albmn ekline ve boyutuna karar
veriniz.
Yazdnz reeteleri hazrladnz
albme yerletiriniz.
Hazrladnz albm arkadalarnznki
ile karlatrnz.
neriler
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
grebilirsiniz.
l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Renkli ktlar kullanabilirsiniz.
Fotoraf ekebilirsiniz.
Grsel ve yazl kaynaklarndan
yararlanabilirsiniz.
Resimlerin reetede uygulanan orba
olmasna dikkat edebilirsiniz.
stten veya yandan spiralli olabilir,
unutmaynz.
Zmba ile delip kurdele ile
balayabilirsiniz.
Fon kartonu veya daha kaln renkli
ktlar kullanabilirsiniz.
Aralarndaki benzerlik ve farkllklar
tartabilirsiniz.
Unutulmu ya da artk uygulanmayan
reeteleri ortaya karabilirsiniz.
16
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Meyaneli orbalarda kullanlan meyaneler beyaz ve kahverengi olmak zere iki

ekilde hazrlanr.
2. ( ) Meyaneli orbalar iine konulacak un miktarna gre kvam alr.
3. ( ) Meyaneli orbalar piirirken tencereye ilave edilecek su kaynar olmaldr.
4. ( ) Terbiye olarak stl terbiye kullanlr.
5. ( ) Meyaneli orbalarda sebze kullanlmaz. Yalnz niastal yiyecekler kullanlr.
6. ( ) Un yardm ile kvam kazandrlan orba eidine meyaneli orba da denir.
7. ( ) orba kaynayana kadar srekli kartrlmaldr yoksa taar.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

17
 RENME FAALYET4
RENME FAALYET4
AMA
F

Taneli orbalar piirebileceksiniz.

ARATIRMA

Taneli orba hazrlama yntemleri ve eitlerini grsel ve yazl kaynaklardan

aratrnz.
evrenizde piirilen taneli orba eitleri ve hazrlama yntemlerini aratrnz.
Yaptnz aratrmalar sonucunda elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla
paylanz.

4. TANEL ORBALAR
orbalarn nemli bir ksm taneli olarak hazrlanmaktadr. Taneli orba demek
kullanlan ana malzemenin orbann ierisinde ezilmeden grld orbalardr. Et, tavuk
veya sade suyun ierisinde ya veya kuru sebze, pirin, ehriye, mercimek gibi maddelerin
piirilmesidir.

4.1. zellikleri
Ezme ve unlu orba eitlerine gre daha suludur. stenirse i un veya beyaz meyane
ile kvam verilebilir. Kullanlacak malzemelerin oranlarna dikkat edilmelidir. ok fazla
kaynatlrsa ana malzemeler ezileceinden grnt ho olmayaca gibi orbann zellii de
kaybolur. inde kullanlan malzemeye gre stl ve limonlu terbiye ve baharatlar
kullanlabilir. Btn orba eitlerinin et veya tavuk suyu ile piirilmesi hem lezzetinin hem
de besin deerinin artrlmas ynnden nemlidir.

4.2. Taneli orba Uygulamalar

Bu grup orbalarda taneler iinde grlr ve kvam olarak suludur. Bu nedenle un
veya meyane ile kvam kazandrlabilir.

18
4.2.1. Domatesli Pirin orbas

Malzemeler
3 adet domates veya 1 yemek ka tepeleme sala
1 kak un
1 kahve fincan pirin
25 g tereya veya sv ya
Maydanoz
1 adet limon suyu
1 adet yumurta sars

lem basamaklar
Domateslerin kabuu soyulup rendelenir ya da kartrcdan geirilir.
Uygun bir tencerede ya ve un beyaz kavrulur.
Domates ya da sala ilave edilip bir miktar piirilir.
Suyu eklenerek kaynamaya braklr.
Kaynama balaynca ocan alt kslarak ykanm pirin eklenir.
Pirinler uzaynca tuz ilave edilir.
Limon suyu yumurta sars ile iyice kartrlr ve kaynamakta olan
orbaya yava yava ilave edilerek hzla kartrlr.
Ocaktan alnr.
Maydanoz yapraklar ile sslenerek servis yaplabilir.

Resim 4.1: Domatesli pirin orbas

4.2.2. Stl ehriye orbas

Malzemeler
1 su barda tel ehriye
1 tepeleme kak un
1 su barda st
1 adet yumurta sars
1,5 l su ya da tavuk suyu

19
 1 ay barda kylm maydanoz
50 g tereya ya da sv ya
1 tatl ka pul biber, tuz

lem basamaklar
Uygun bir tencerede yan yars eritilir, tel ehriye konur,
pembeletirilir.
Un katlp biraz daha kavrulur.
Tavuk suyu veya su eklenir, ehriyeler piene kadar kaynatlr.
St ve yumurta sars iyice rplr.
orbaya yava yava dklp hzla kartrlarak ilave edilir bir tam
daha kaynatlr. Tuz ilave edilir ve ocaktan alnr.
Yan geri kalan ksm eritilip hafif kzdrlr. Ateten alnr, pul biber
konur.
Kylm maydanoz ile servis edilir.

Resim 4.2: Stl ehriye orbas

4.2.3. Yeil Mercimekli Erite orbas

Malzemeler
1 su barda yeil mercimek
1su barda erite
1 adet orta boy kuru soan
1 kak sala
2 l et veya tavuk suyu ya da su
50 g tereya ya da sv ya
1 tatl ka nane
1 tatl ka pul biber

20
 lem basamaklar
Yeil mercimek ykanp ezilmeyecek ekilde diri halanr (Halama
srasnda vitaminler suya geecektir ancak suyun rengi siyah olacandan
bunu orbada kullanmak mmkn olmayacaktr. Bu yzden halama
suyunun miktar iyi ayarlanmal halama sonunda tencerede su
kalmamaldr. Mercimein zerini bir parmak geecek kadar su ile
halanmaldr.).
Uygun byklkteki bir tencerede kk doranan kuru soanlar yan
yars ile pembeletirilir.
Sala ilave edilip biraz daha kavrulur.
Et veya tavuk suyu ya da su tencereye konulur ve kaynatlr.
Mercimek ve erite ilave edilir. Erite iyice yumuayncaya kadar
piirilir.
Kk bir tavada yan geri kalan eritilip hafif kzdrlr. Ocaktan alnp
nane ve krmzbiber ilave edilir.
orbann zerine gezdirilir.
Arzu edilirse yourtla servis edilebilir.

Resim 4.3: Yeil mercimekli erite orbas

4.2.4. Stl Tavuk orbas

Malzemeler
1 tavuk but veya gs eti (halanarak doranm)
6-7 bardak tavuk suyu
1 kak un
1 su barda st
1 yumurta sars
ay barda pirin
1 kak ya
demet maydanoz

21
 lem basamaklar
Tavuk eti halanarak suyu szlr.
Halanan tavuk etleri kk kk doranr veya didiklenir.
Bir tencerede ya ve un pembeleene kadar kavrulur.
Tavuk suyu yava yava kartrlarak ilave edilir.
Kaynayncaya kadar kartrlr.
Kaynayan tencereye tavuk eti ve pirin eklenir.
Ayr bir ksede st ve yumurta sars iyice rplr.
Pirinler piince tencereye yava yava ilave edilerek hzl bir ekilde
kartrlr. 1-2 dakika kaynatlr. Ocaktan alnr.
nce kylm maydanoz ya da ya kzdrlarak nane ve biberli sosla servis
edilir.

Resim 4.4: Stl tavuk orbas

4.2.5. Ezogelin orbas

Malzemeler
6 8 su barda et suyu
1 kahve fincan krmz mercimek
1 kahve fincan pirin
1 kahve fincan ince bulgur
1,5 orba kas sala
1 orta boy kuru soan
2 orba ka un
3 yemek ka sv ya
1 adet limon
1 adet yumurta sars
Krmz biber ya da pul biber
1 orba ka kuru nane

22
 lem basamaklar
Tencerede sv yada ince doranm ya da rendelenmi soan kavrulur.
Un ilave edilip kartrlarak hafife pembelemesi salanr.
Sala ilave edilerek bir iki kez kartrlr.
8 bardak et suyu veya kemik suyu ilave edilerek yedirilir. Kaynayana
kadar kartrlr.
Temizlenip ykanm krmz mercimek, pirin ve bulgur da ilave edilir.
Sk sk kartrlarak bakliyatn dibe kp yapmas engellenir.
Mercimekle pirinler patlayana kadar ksk atete piirilir.
Ayr bir ksede limon suyu ve yumurta sars iyice rplr.
Ocaktan indirmeden tencereye yava yava ilave edilerek hzl bir ekilde
kartrlr. 1-2 dakika kaynatlr. Ocaktan alnr.
1 yemek ka sv ya kzdrlr, kuru nane ve biber ilave edilir ve
ocaktan alnr.
Servis kasesine alnan orbann zerine naneli sos dklerek servis edilir.

Resim 4.5: Ezogelin orbas

23
 UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bulunduunuz yrede taneli orba teknii ile hazrlanan orbalar aratrarak
bir orbalar albm hazrlaynz.
lem Basamaklar
Yrenizde yaplan taneli orbalar
aratrnz.
Bulduunuz orba reetelerini yaznz.
orbalarn resimlerini bulunuz.
Bulduunuz reetelerle resimleri
ilikilendiriniz.
Albmn ekline ve boyutuna karar
veriniz.
Yazdnz reeteleri hazrladnz
albme yerletiriniz.
Hazrladnz albm arkadalarnznki
ile karlatrnz.
neriler
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
grebilirsiniz.
l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Renkli ktlar kullanabilirsiniz.
Fotoraf ekebilirsiniz.
Grsel ve yazl kaynaklarndan
yararlanabilirsiniz.
Resimlerin reetede uygulanan orba
olmasna dikkat edebilirsiniz.
stten veya yandan spiralli olabilir,
unutmaynz.
Zmba ile delip kurdele ile
balayabilirsiniz.
Fon kartonu veya daha kaln renkli
ktlar kullanabilirsiniz.
Aralarndaki benzerlik ve farkllklar
tartabilirsiniz.
Unutulmu ya da artk uygulanmayan
reeteleri ortaya karabilirsiniz.
24
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen

bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Taneli orbalarda kullanlan ana malzemeler gzle grlebilir.

2. ( ) Kvaml ve youn orba eididir.
3. ( ) Yaplan orbaya gre stl ya da limonlu terbiye kullanlabilir.
4. ( ) Kaynama sresi lezzetin artmas iin uzun tutulmaldr.
5. ( ) Pime srasnda sebzeler abuk pieceinden taneli orbalarda kullanlmaz.
6. ( ) Taneli orbalarda istenirse i un veya beyaz meyane kullanlabilir.
7. ( ) orba eitlerinin et veya tavuk suyu ile piirilmesi hem lezzetinin hem de besin
deerinin artrlmas ynnden nemlidir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25
 RENME FAALYET5
RENME FAALYET5
AMA

Ulusal orbalar piirebileceksiniz.

ARATIRMA

Ulusal orba hazrlama yntemleri ve eitlerini grsel ve yazl kaynaklardan

aratrnz.
evrenizde piirilen ulusal orba eitleri ve hazrlama yntemlerini aratrnz.
Yaptnz aratrmalar sonucunda elde ettiiniz bilgileri arkadalarnzla
paylanz.

5. ULUSAL ORBALAR
orbann Anadolu kltrnde ve Trklerde folklorik nemi ok byktr. Kahvalt ile
balayan orba serveni, akam ikiyi fazla karanlarn aylmak iin bavurduu
vazgeilmezi olmaktadr. Anadoluda klk hazrlklarn nemli bir paras olan orba
karmlar retilmektedir. orba Trkler iin o kadar nemli ki; her orbann zerine ayr
ayr ho kokular yaklr ve bunun adna da orba yzl denir. Bu sayede orba, sunum
asndan itah ac bir zellik kazanr.

Stten yourt retmenin ve iinde yourdun nemli pay olduu sofralarn

vazgeilmez orbas tarhanann bir gebe Trk buluu olduu bilinmektedir. Ancak
Anadoluya yerlemeye balaynca her trl meyve ve sebze yetitirmeye elverili topraklar,
orba kltrnn de gelimesini salyor. in ve Fransz mutfaklaryla birlikte dnyann en
byk mutfandan biri olan Osmanl mutfanda ok sayda ulusal mutfak ve bu
mutfaklara ait zengin orba eitleri bulunuyor.

5.1. Ulusal orbalarn zellikleri

Trk mutfanda orbalar, zengin eitleriyle nemli yer tutar. Bat mutfana gre
orbalarmz daha sulu, az taneli ve daha az etlidir. Bat mutfaklarnda ise bol sebze, et ve
deniz rnleri ieren orbalar hazrlanmaktadr. Ulusal orbalarmzda Akdeniz mutfa
zelliklerini tayan sebzelere de yer verilmekte fakat deniz rnleri orbalarda ok fazla
kullanlmamaktadr. Trk mutfanda orbalar scak olarak servis yaplr. Kurum
mutfaklarnda orbalarn srekli scak hlde kalmas benmari ya da reo ad verilen aralarla
salanr. Ayn zamanda orba servisi yaplacak kselerin de stlm olmas nemlidir.
orbalar sulu kvamda olduundan orba ile birlikte su servisi yaplmaz.
26
5.2. Ulusal orba Uygulamalar
Ulusal orbalar daha ok bol taneli ve ierii zengin eitlidir. Her trl piirme
teknii ve deiik terbiye eitleri uygulanan, her blge ve yrede deiik ekillerde
uygulanan bize zel tatlardr.

Devrin sultan, Ramazan aynda bir gn tebdil-i kyafetle ehri

dolamaya kar. Yannda baveziri vardr. Sultan; Paa, akam
ezan kimin kapsnn nnde okunursa o evde iftar edelim der.
ftar vakti yaklamtr. Ara sokaklara girerler. Her evin
kapsnn nnde bir kii beklemektedir. Bir misafir bulup
evlerine iftar iin aracaklar. Bakalarna iftar ettirmenin
zevkine tadacaklar ve sevabn alacaklar. Sultan ve veziri
kendilerini tantmadan herkese selam vererek giderler. ftar topu
atlp akam ezan okunmaya baladnda fakir ama gnl
zengin bir Mslmann evinin nndedirler. Zaten ev sahibi de
iftara birilerini arabilmek iin orada beklemektedir. Sofra
hazrlanm, scack taze ekmek, tuz ve mis gibi tten bir orba
vardr. Tuzla iftarlarn aarlar, ekmek ve orba ile karnlarn
doyururlar. orba, sultann ok houna gitmitir. Ev sahibine;
Bu orba ok houma gitti. Ne orbasdr bu? diye sorar. ok
zeki ve ferasetli olan ev sahibi; Dar hane orbasdr, sultanm
diye cevap verir. Dar hane, Anadolu insannn dilinde tarhana
olarak yerini alr. Baz yerlerde ise daha da ksaltlarak tarana
olarak kullanlr.

27
5.2.1. Tarhana orbas

Malzemeler (4 kiilik hazrlamak iin)

2 orba ka tepeleme dolu tarhana
3 bardak et suyu veya tavuk suyu
1 di sarmsak
1 tatl ka kuru nane
1 yemek ka tereya

lem basamaklar
Bir su barda su ile tarhana eriyince kadar kartrlr.
Daha sonra bu karma et suyu veya tavuk suyu eklenilerek ksk atete
kaynatlr.
Kaynama esnasnda srekli, ayn ynde ve sabit bir hzla kartrmak
nemlidir.
Tarhana koyulamaya baladnda zellikle kartrma hareketi
braklmamal 10 dakika kaynadktan sonra ocaktan alnmaldr.
Bir tavada sarmsak ezmesi, nane ve tereya hafif kavrulur.
Tarhanaya eklenerek istenirse ktr ekmekle servis yaplr.

Resim 5.1: Tarhanann ktr ekmekle servis edilebilmesi

5.2.2. kembe orbas

Malzemeler
500 g ikembe (temizlenmi)
2 orba ka un
2 yumurta sars
28
 1 limon suyu
1 fincan sirke
3-5 di sarmsak
Tuz, krmz biber
2 orba ka tereya
4 di sarmsak

lem basamaklar
Temizlenmi ikembe bol suda birka defa ykanr.
Tencereye alnp zerine parmak kacak kadar su ilave edilip yarm
limonun suyu ve doranm sarmsaklar eklenerek yumuayana kadar
halanr (Limon ve sarmsak tadnn ve renginin daha iyi olmas iin
kullanlr.).
Halanan ikembe delikli kepe ile karlarak kesme eker iriliinde
doranr.
kembenin suyu tel szgeten geirilip bir baka tencereye alnarak
kaynamaya braklr.
Bu arada iki kak una bir limon suyu, iki yumurta sars ve 1-2 fincan su
ilave edilerek przsz ve topaksz kvamda terbiye hazrlanr.
Kaynamakta olan ikembe suyuna azar azar ve srekli kartrlarak
dklr.
Doranan ikembeler de eklenerek tuzu ayarlanp 5 dakika kaynatlr.
Sarmsak dvlerek ilave edilir.
orbay kselere aldktan sonra zerine krmzbiberli tereya
gezdirilerek servis yaplr.
Arzuya gre sirke ilave edilir.

Resim 5.2: kembe orbas

5.2.3. Paa orbas

Malzemeler

29
 8 adet temizlenmi koyun paas
8 su barda su
1 adet soan
1/4 kabuklu limon
2 di sarmsak
1 tatl ka tuz
1 yemek ka sv ya
1 yemek ka tepeleme un
1 adet yumurta sars
1 adet defneyapra
1 ay ka pul biber

lem basamaklar
Paalar her ne kadar temizlenmi olsalar dahi zerinde kalm olabilecek
kllarn giderilmesi iin ocak zerinde tlr. tlm paalar ykanr.
Ddkl tencereye 1 adet soyulmu btn soan, 2 di soyulmu btn
sarmsak, 1/4 kabuklu limon paras, 1 tatl ka tuz, 1 adet
defneyapra ve 8 su barda su konularak ddklnn kapa kapatlr
yaklak 1 saat piirilir.
Paalar pitikten sonar soan, sarmsak, defneyapra, limon, paa
kemikleri tencerenin ierisinden alnr.
Bir kap ierisinde 1 yemek ka un, 1 adet yumurta sars souk su ile
inceltilir.
Tencere ierisine katlarak kartrlr.
5 dakika sre ile tekrar kaynatlarak ocaktan alnr.
Tava ierisinde 1 yemek ka sv ya ile 1 ay ka pul biber
yaklmadan kavrulur.
Paa zerine dklr.
Ezilmi sarmsak ve sirke karm orbann servisi srasnda kullanlr.

Resim 5.3: Paa orbas

30
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Bulunduunuz yreye has orbalar aratrarak bir albm hazrlaynz.

lem Basamaklar neriler

Yrenizde yaplan deiik orbalar
aratrnz.
Bulduunuz orba reetelerini yaznz.
orbalarn resimlerini bulunuz.
Bulduunuz reetelerle
ilikilendiriniz.
Albmn ekline ve boyutuna karar
veriniz.
Yazdnz reeteleri hazrladnz Fon kartonu veya daha kaln renkli
albme yerletiriniz.
Hazrladnz albm arkadalarnznki
ile karlatrnz.
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
grebilirsiniz.
l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Renkli ktlar kullanabilirsiniz.
Fotoraf ekebilirsiniz.
Grsel ve yazl kaynaklarndan
yararlanabilirsiniz.
resimleri Resimlerin reetede uygulanan orba
olmasna dikkat edebilirsiniz.
stten veya yandan spiralli olabilir,
unutmatynz.
Zmba ile delip kurdele ile
balayabilirsiniz.
ktlar kullanabilirsiniz.
Aralarndaki benzerlik ve farkllklar
tartabilirsiniz.
Unutulmu ya da artk uygulanmayan
reeteleri ortaya karabilirsiniz.

31
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Bat mutfana gre ulusal orbalarmz daha suludur.

2. ( ) Ulusal orbalarmzda bol et kullanlr.
3. ( ) Ulusal orbalarmzda deniz rnleri bolca kullanlr.
4. ( ) Ulusal orbalar ekmek yerine garnitrlerle servis yaplr.
5. ( ) Trk mutfanda orbalar genel olarak scak servis yaplr.
6. ( ) orba servisinde kullanlacak aralarn ss nemli deildir.
7. ( ) orbalarn srekli scak hlde kalmas benmari ya da reo ad verilen aralarla
salanr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

32
 RENME FAALYET6
RENME FAALYET6
AMA

Hazr orba reetelerini yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Yemek kitap ve dergilerinden orba reeteleri aratrnz.

nternetten deiik orba reeteleri aratrnz.
Yaptnz aratrmalar sonucunda elde ettiiniz reeteleri uygulaynz.

6. HAZIR REETELERN BULUNDUU

KAYNAKLAR
orba hazrlamada reeteler kitaplar, dergiler nternet, televizyon ve bu ii meslek
olarak tercih etmi kiilerden elde edilir.

6.1. Kitaplar
Gnmzde yerli yabanc pek ok yemek kitab, satlmak zere kitap raflarn
sslemektedir. Bu yemek kitaplar grnleri, yapllar, kullanlan deiik malzemeleri ile
birbirinden farkl binlerce tarifi sayfalar arasnda saklamaktadr, bir merakl onlar alp
uygulayana kadar. Ancak bu tip yemek kitaplarnda hazr reeteleri uygulamaya balamadan
nce baz konularn bilinmesi gerekir. Bunlar:

Uygulanmak istenen orba hakknda bilgi sahibi olmak ve dikkat edilmesi

gereken noktalar bilmek gerekir.
Uygulamann iyi sonu vermesi isteniyorsa verilen llere ve malzemelere
sadk kalnmaldr.
Mevcut ara gerece gre yaplacak uygulama belirlenmelidir.
Reetede kullanlacak malzeme gram ya da kilogram cinsinden verilmise
mutlaka mutfak terazisi ile lm yapmak gerekir.
Uygulama aamasnda verilen ilem basamaklarn dikkatle takip ederek nemli
noktalar gzden karmamak ok nemlidir.
Kitapta servis ekli nasl belirtiliyorsa o ekilde uygulamak gerekir.
Eski tarihli kitaplarda gnmzde kullanlmayan kelimeler varsa bugnk
karl aratrmaldr.

33
 Uygulamaya geilmeden reete iyice okunmal ve nasl yaplaca mutlaka
planlanmaldr.

6.2. Dergiler Brorler

Yemek dergilerinin byk ounluu aylk olarak kar ve o ay iinde ok yetien
sebze ve meyvelerle ilgili tariflere yer verir. Ayn zamanda baz zel reetelerin tariflerinin
yer ald brorler hazrlanarak bu dergilerle beraber sata sunulmaktadr ya da piyasaya
yeni kacak bir rn tantmak amal tariflerin yer ald brorler eitli promosyonlarla
datlmaktadr. Bu dergi ve yanlarnda verilen brorlerin tamamna yakn yemek
kitaplarnda olduu gibi denenmi ve uygulanabilir tariflerdir. Yemek kitaplarnda dikkat
edilmesi gereken noktalar dergi ve brorler iin de geerlidir.

6.3. nternet
Gnmzde yemek hazrlama ve piirme ile ilgili olarak nternet ortamnda birok site
mevcuttur. Bu sitelerde aranlan her trl tarife rahatlkla ulalabilmektedir. Bu reeteler ya
yazan kiinin kendisinin gelitirdii veya herhangi bir kitap, dergi ve brorden birebir
alnm ya da yemein zelliini bozmayacak ekilde deiiklikler yaplm tariflerdir.

nternetten tarif alrken dikkat edilecek ilk nokta, sitenin gvenilir olmasdr. Bunun
dnda yemek kitaplar, dergi ve brorlerde dikkat edilmesi gereken noktalar nternet iin
de geerlidir.

6.4. Televizyon
Gnmzde pek ok yerli ve yabanc televizyon kanalnda yemek programlar
izleyiciye sunulmaktadr. Bu tr programlarda yemein yapm aamalarnn yannda
beslenme ve gdalarla ilgili pek ok faydal bilgi de seyirci ile paylalmaktadr. Grsel ve
iitsel olarak yaplan uygulamalarda renme daha kalc olmaktadr. Bu nedenle
televizyonda uygulama yapan kii, yapt yemein her aamasn ve nasl yaptn
gstererek ve anlatarak yaptndan yemekle ilgili anlalmayan bir nokta kalmamaktadr.
Herhangi aamann anlalamama riski yemek kitaplar ve dergileri iin sz konusudur.

Burada dikkat edilecek nokta, televizyonda uygulamal olarak verilen reetelerin

muhakkak not alnmasdr. Uygulamada kullanlacak ara gere ve ilem basamaklar doru
ve eksiksiz olarak not edilmelidir.

6.5. Kaynak Kiiler

orba eitleri, yapllar ve kullanlan malzemeler blgeden blgeye, ayn blgede
ilden ile ve hatta il iinde ileden ileye bile deiiklik gsterebilmektedir. orbalar ile ilgili
olarak kendi tecrbeleri, bu tecrbeleri kullanarak farkl yntemler gelitirmi kiilerle
34
grmeler yaplarak yeni tarifler renilip uygulanabilmektedir. Ayrca unutulmu ya da
unutulmaya yz tutmu eski tarifler de bu kiiler ile yaplacak grmeler ile gn na
karlabilmektedir.

6.6. Dierleri
orba ve eitlerinin malzeme ve ilem basamaklarnn bulunduu hazr reetelere
bunlarn dnda u kaynaklardan;

Meslek liselerinin alk dalnda uygulanan yntemlerden,

Otel mutfaklarnn scak yemek hazrlama blmnden,
Yalnzca orba piiren ve orbac diye bilinen yerlerin mutfak elemanlarndan
faydalanlabilir.

35
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
1, 2, 3, 4. ve 5. renme faaliyetlerinde aratrdnz orba albmlerini birletirerek
yrenize ait bir orbalar kitap oluturunuz.

lem Basamaklar neriler

Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
Yrenizde yaplan ezme orbalar grebilirsiniz.
albmn inceleyerek ilave
edebileceiniz yeni tarifleri yaznz. l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
Yrenizde yaplan meyaneli orbalar grebilirsiniz.
albmn inceleyerek ilave
edebileceiniz yeni tarifleri yaznz. l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Yaknzdaki byklerinizle
konuabilirsiniz.
linizin kltr mdrl ile
Yrenizde yaplan taneli orbalar grebilirsiniz.
albmn inceleyerek ilave
edebileceiniz yeni tarifleri yaznz. l ktphanesinden il yllklarnz
inceleyebilirsiniz.
Lokanta ve yemekhaneleri
gezebilirsiniz.
Yeni bulduunuz orba reetelerini
Renkli ktlar kullanabilirsiniz.
yaznz.
Fotoraf ekebilirsiniz.
orbalarn resimlerini bulunuz. Grsel ve yazl kaynaklarndan
yararlanabilirsiniz.
Bulduunuz reetelerle resimleri Resimlerin reetede uygulanan orba
ilikilendiriniz. olmasna dikkat edebilirsiniz.

Kitapn ekline ve boyutuna karar stten veya yandan spiralli olabilir,

36
 veriniz. unutmaynz.
Zmba ile delip kurdele ile
balayabilirsiniz.
Fon kartonu veya daha kaln ktlar
Yazdnz reeteleri kitapk hline kullanabilirsiniz.
getiriniz.
Ajandalardan faydalanabilirsiniz.
Aralarndaki benzerlik ve farkllklar
Hazrladnz kitap tartabilirsiniz.
arkadalarnznki ile karlatrnz. Unutulmu ya da artk uygulanmayan
reeteleri ortaya karabilirsiniz.
MA FAALYET

37
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Hazr orba reetelerine yemek kitaplar ve dergilerden ulalabilir.

2. ( ) Uygulanacak reete iyice okunmal ve nasl yaplaca mutlaka planlanmaldr.
3. ( ) alma ortamn temizlii, yalnz ilem bitince nemlidir.
4. ( ) Grsel ve iitsel olarak yaplan uygulamalarda renme daha kalc olmaktadr.
5. ( ) Hazr reetelerin uygulanmasnda nceden bilgilendirme gerekli deildir.
6. ( ) Reete, kullanlacak gereler ve ilem basamaklar olarak ayr ayr anlatlmaldr.
7. ( ) Hazr reeteler nereden alnrsa alnsn hemen uygulanabilir niteliktedir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Uygulamal Teste geiniz.

38
UYGULAMALI TEST

nternet, yemek kitaplar ya da dergilerinden deiik bir orba reetesi bularak birini
seiniz. Uygulamasn ve servisini yapnz.

DEERLENDRME LE

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet

ve Hayr kutucuklarna (X) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. nlk giydiniz mi?
2. Bone taktnz m?
3. orba reetesini dikkatli okudunuz mu?
4. Verilen llere dikkat ettiniz mi?
5. Uygun aralar setiniz mi?
6. Gerelerinizi uygun hazrladnz m?
7. orbay piirirken ilem basamaklarna dikkat ettiniz mi?
8. orbay reetede belirtilen ekilde servise hazrladnz m?
9. Uygun ekilde servisini yaptnz m?
10. alma ortamnz temizlediniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

39
 MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Yiyecek hazrlamaya balamadan nce hangisinin ncelikle yaplmas gereklidir?

A) alma ortam temizlii
B) Kiisel temizlik
C) Kiisel bakm
D) Malzemelerin hazrlanmas

2. Aadakilerin hangisinde mutlaka maske kullanlmaldr?

A) Ara ve gereleri hazrlarken
B) alma ortamn temizlerken
C) Enfeksiyon hastalklarnda
D) Bulak ykarken

3. Aadakilerden hangisi alma ortam hazrlnda dikkat edilecek noktalardandr?

A) Kullanlacak ara gereler ortamda hazr bulundurulmaldr.
B) Mutfakta aydnlatma iyi yaplm olmaldr.
C) Kullanacanz gerelerin ayklanmasna, temizlenmesine ve reetede belirtilen
llere gre ayrlmasna nem verilmelidir.
D) Hepsi

4. Hangisi orbann beslenme asndan nemini ifade etmez?

A) Sulu olduu iin besin deeri yok denecek kadar azdr.
B) zellikle ocuk beslenmesinde gereklidir.
C) Ya ve kalori deeri dktr.
D) Vitamin ve mineral ynnden zengindir

5. Sebze sevmeyen ocuklara sebze yedirebilmenin en kolay ve besleyici yolu

hangisidir?
A) Bol sebzeli hamburger
B) Sebzeli pizzalar
C) Sebzeli paneler
D) Bol sebzeli orbalar

6. Aadakilerden hangisi ezme orbalara en iyi rnektir?

A) ehriye orbas
B) Ezogelin orbas
C) Yayla orbas
D) Mercimek orbas

40
7. Aadakilerden hangisi meyaneli orbalara en iyi rnektir?
A) Domates orbas
B) Erite orbas
C) Stl ehriye orbas
D) Yayla orbas

8. Aadakilerden hangisi taneli orbalara en iyi rnektir?

A) Ispanak orbas
B) Erite orbas
C) Domates orbas
D) Mercimek orbas

9. Aadakilerden hangisi ulusal orbalara en iyi rnektir?

A) Tavuk orbas
B) Erite orbas
C) Domates orbas
D) Tarhana orbas

10. Aadakilerden hangisi ulusal orbalarn servisini en doru ifade eder?

A) orbalarla beraber ekmek servisi yaplr.
B) orbalar mutlaka scak servis yaplr.
C) orbalarla birlikte su servisi yaplr.
D) orba servisi ana yemekten sonra yaplr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

41
 CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1 CEVAP ANAHTARI

1 Y
2 Y
3 D
4 Y
5 Y
6 D
7 D
8 Y

RENME FAALYET-2 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 D
5 Y
6 Y
7 Y
8 D

RENME FAALYET-3 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 D
3 Y
4 D
5 Y
6 D
7 D

42
RENME FAALYET-4 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 D
4 Y
5 Y
6 D
7 D

RENME FAALYET-5 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 Y
3 Y
4 D
5 D
6 Y
7 D

RENME FAALYET-6 CEVAP ANAHTARI

1 D
2 D
3 Y
4 D
5 Y
6 D
7 Y

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1 B
2 C
3 D
4 A
5 D
6 D
7 A
8 B
9 D
10 B

43
 NERLEN KAYNAKLAR
NERLEN KAYNAKLAR
AKTOROS Fikret, Yemek Dnyas, stanbul, 1989.
CANDA Gnl, Bereketli Olsun, Ankara, 1992.
CILIZOLU Leman, Yemek Piirme Teknikleri, Remzi Kitabevi, stanbul,
1999.

GREL Rait, Evin Yemei, Fon Matbaas, Ankara, 1990.

44
 KAYNAKA
KAYNAKA
AKTOROS Fikret, Yemek Dnyas, stanbul, 1989.
CANDA Gnl, Bereketli Olsun, Ankara, 1992.
CILIZOLU Leman, Yemek Piirme Teknikleri, Remzi Kitabevi, stanbul,
1999.
GREL Rait, Evin Yemei, Fon Matbaas, Ankara, 1990.

45