You are on page 1of 222

Btn Eserleri: 59

Saltanat Dinciliinin ncs

(ada Firavunlar Tanma Klavuzu)


Sudanl ehit dnr
Mahmut Muhammed Thann
aziz hatrasna...
Firavun, toplumlunu horlad/aalad, ezdi; onlar
ise ona itaat ettiler. Onlar, sapm bir topluluktu;
bizi taciz edip fkelendirdiler; onlardan aldk da
onlarn tmn suya gmverdik. Onlar sonra ge
lecekler iin bir selef ve bir rnek yaptk.
Zhruf suresi, 54-56

Ve biz istiyoruz ki, yeryznde ezilip horlananlara


bata bulunalm, onlar nderler yapalm, onlar
miraslar haline getirelim. Ve yeryznde onlara
imkn ve kudret verelim. Firavun'a, Hman'a ve
onlarn ordularna da korkmakta olduklar eyleri
gsterelim.
Kasas suresi, 5-6

Vurduka silleyi, nusrat-i Celalin ocuklar


Havf ile titrer mfteri dallin ocuklar
Saaika-i tedmr gibi iner darbe-i Kahhar
Mzmahil olur tat perr u blin ocuklar.
Yaar Nuri ztrk
PROF. DR. YAAR NUR ZTRK
(lahiyat, hukuku, siyaseti)

gerekletirdii 2 0 . Y z y l n E n n e m l i K i i l e
T im e D e r g i s i n i n
r i (The Most Im portant People of the 20th. Century) anketinin
E n n e m l i B i li m A d a m l a r v e I s l a h a t l a r (The Most Im portant
Scientists and Healers) listesinde, dnya kamuoyunca belirlenmi
yz ismin ilk onu arasnda yer alan Yaar Nuri ztrk, 1951 ylnda
Trabzonda dodu. lk Arapa, Farsa eitimini, ayn zamanda en
byk hocas olan babasndan ald. Lisans eitimini hukuk ve ilahi
yatta, m aster ve doktora eitimini slam felsefesi dalnda tam am la
d. Bir sre avukatlk yaptktan sonra niversiteye intisap etti.

Trk niversitelerinde retim yesi ve dekan olarak 26 yl grev


yapt. ABD-New Y orkta ( T h e T h e o l o g i c a l S e m i n a r y o f B a r r y t o w n )
bir sre misafir profesr olarak ' s l a m D n c e s i dersleri okuttu.

Trkiye, ABD, Rusya, Avrupa, Afrika, O rtadou ve Balkanlarda


slam dncesi, insan ve i n s a n haklar konularnda birok konfe
rans verdi. K u r a n n Y o r u m K a t l m a m l k T r k e e v i r i s i n i
yapan bilim adam olarak da anlr. 1993-2013 yllar arasnda
yz akn bask yapan bu eviri, ' T r k i y e C u m h u r i y e t i T a r i h i n i n
E n o k B a s k Y a p a n K i t a b saylmaktadr.

s l a m - B a t l i k i l e r i v e B u n u n K E l k e l e r i n d e k i Y a n s m a l a r
2004-4), s l a m v e A v
( C h e lo v e c h e s k i y F a k t r : O b s c h e s t v o i V l a s t ,
20 ubat 2003), s l a m v e D e m o k r a s i [Desperately
r u p a (D ie Z e it,
Seeking Europe, London, (Archetype Puplications), 2003, sayfa,
198-210; Europa Leidenschaftlich Gesucht, M nchen-Zrich, (Piper
Verlag), 2003, sayfa: 210-224] gibi uzun makaleleri ile, slam, Bat,
Laiklik konularndaki uzun rportajlar [rnek olarak baknz, a l-
A h r a m (Weekly), 1-7 February, 2001] Batda ve slam dnyasnda
derin yanklar yapmtr.

Trke, Almanca, ngilizce ve Farsa baslan eserlerinin says alt


m akndr. ztrkn dnce dnyas, deiik niversitelerde
yaplan Trke, Almanca, ngilizce, Franszca tezlerle incelendi.
Saltanat D inciliinin ncs

FRAVUN
(ada Firavunlar Tanma Klavuzu)

PROF. DR. YAAR NUR ZTRK


stanbul niversitesi
lahiyat Fakltesi
kurucu dekan

2. BASKI

Yeniboyut
STANBUL-2015
Saltanat Dinciliinin ncs
Firavun

Yeni Boyut: 64
Birinci Bask: Temmuz 2015

ISBN: 975-6779-81-1

Sahibi:
Yeni Boyut Tzel Kiilii

Sorumlu Yaz leri Mdr:


Saniye ZTRK

Editr:
Yard. Do. Dr. Mustafa Tahir ZTRK

Yeni Boyut Yaynclk Medya Mzik Yapm


Organizasyon ve Eitim Hiz. San. Tic. Ltd. ti.
erenky Mah. Eski Bakkalky Yolu
Ortaklar Apt. No: 6411 Ataehir-stanbul
Tel: 0216 469 40 76-77 Faks: 0216 469 40 78

Bask ve Cilt:
Ege Reklam Basm Sanatlar San. Tic. Ltd. ti.
Esatpaa Mah. Ziyapaa Cad. No: 4 Ataehir-IST.
Tel: 0 216 470 44 70 Faks: 0 216 472 84 05

2. bask/stanbul-Temmuz 2015
NDEKLER

NSZ

Birinci Blm
TEK DMAN

Kavram Olarak Tek Dman: Zulm ................................... 13


Kii Olarak Tek Dman: Zalim ...........................................30

kinci Blm
ZULMN SEMBOL VE BA TEMSLCS:
FRAVUN

Firavun Kavramna Genel Bak...........................................37


Firavunlar Kim Y aratt?................ ......................................61
Firavun Toplumlarda Sadomazoist ark.......................... 67
Firavun Toplumlarda Zorbalar Sistemi.............................. 76
Firavunluk Psikozu............................................................... 90
Firavun Zulmnden de Beter!............................................107
slm Dnem Firavunluu: Emev Tautizmi....................111

nc Blm
FRAVUNLA LGL AYETLERN TEFSR

Fecir Suresi..........................................................................117
Brc Suresi........................................................................ 134
A raf Suresi.............................................................................171
Tha Suresi................................................................... ...... 181
Kasas Suresi............................................................................186
Yunus Suresi.................................................... ...................... 198
Mmin (fir) Suresi............................................................204
Zhruf Suresi......................................................................... 209
Tahrm Suresi............. ...........................................................212
Nzit Suresi.......................................................................... 213

KAYNAKA.......................................................................... 219
KARMA D Z N ..................................................................... 221
NSZ
Bu eser, Ktlk Toplumu ve Lanetlenen Soy adl
eserlerimin bir tamamlaycs saylabilir. nk ktlk
toplumu, firavun zulmlerin egemen olduu ve bu zu
lmlere itaatin normal sayld bir toplumdur. Baka bir
deyile, ktlk toplumu, lanetlenen sular ileyenle
rin oluturduu toplumdur. Zaten o lanetli sular olma
sayd, firavun zulmleri de egemen olamayacakt.

Dolaysyla, Firavun adl bu kitap, hem tarihin eski


firavunlarn tanm ada hem de amzn her trden fi
ravununu tanm ada bir anahtar kitaptr, bir rehberdir.
Bu kitaptan laykyla yararlanmak iin Lanetlenen Soy
ve Ktlk Toplumu kitaplarm da el altnda bulundur
makta yarar vardr.

Faili veya azmettiricisi olduu lanetlik sularla bir k


tlk toplum una dnen ve zellikle son on yldr bu
lanetlik sularnn cezasn dem e srecine giren Trk
halknn, K uran laboratuvarm dan szp reeteletire-
rek nne koyduumuz bu klavuz kitaplardan gerein
ce yararlanmasn umuyor, R ad suresi 11. ayete uygun
olarak kesilen ceza faturasnn artk denmi saylmasn
temenni ediyorum.

Prof. Dr. Yaar Nuri ztrk


stanbul, 2015
Birinci Blm
TEK DMAN
KAVRAM OLARAK TEK DMAN: ZULM
Zulme sapanlardan bakasna d
manlk edilmez.
Bakara, 193

ZULM

Kur'an- Kerim'in en nemli kavramlarndan biridir.


Trevleri ile birlikte 300'e yakn yerde geer. Kelimenin
kkda olan ve karanlk m nsna gelen zulmet kelime
sini de eklersek, bu rakam yaklak 350 olur.

Ikszlk anlamndaki zulmetle ayn kkten gelen zu


lm kelimesi Kur'an bnyesinde kfr, irk, ktlk,
bask, ikence, hakszlk anlamlarnda kullanlmtr.
Zulm, varlk dzeninde yozlama ve yabanclama
ya sebep olmaktadr. Ve bu anlam da en byk zalim,
insandr. nk yaradl dzenini ve tabiattaki denge
ve ahengi bozan tek varlk insandr. Nitekim, Kur'an,
insann ktlklerinden ikyeti olan melekleri ko
nutururken onun iki tipik ktlne parm ak bastrr:
Bozgunculuk, kan dkclk. (2/30). Ahzb suresi 72.
ayette ise insann iki tipik noksanl olarak bilgisizlik ve
zalimlie yer verilir.

Kur'an ak bir ekilde gsterm ektedir ki, btn zulm


ler insan elinin rndr.
14 FRAVUN

Zulmn kart adalettir.

Kur'an- Kerim, irki en byk zulm olarak tantm ak


tadr.

u bir gerek ki, irk, ok byk bir zulmdr. (Luk-


man, 13).

Zulmle ilgili ayetlerin incelenmesi 3 tr zulmden bah


sedebileceimizi gstermektedir.

1. nsann kendisi ile tanr arasnda zulm:

Bunun en by irk ve riyakrlktr. N itekim riyakrlk


Hz. Peygamber tarafndan gizli irk olarak nitelendi
rilmitir.

2. nsann kendisiyle yaad toplum arasnda zulm:

Bu zulm genellikle kamu haklarna tecavz etm ek ek


linde belirir. Devlet otoritesinin ferde yapt zulm de
bu cmledendir. Bu zulm, otoriter rejimlerde ferdin
apak ezilmesi eklinde, kapilatist dnyada ise hrriyet
perdesi altnda gizli olur.

3. nsann kendi kendine zulm:

nsan, bedeninden ruhuna veya ruhundan bedenine zul


medebilir: Kuran, beden ve ruhun haklarna ayr ayr ri
ayeti gerekli klarken ite bu tip zulm nlemek istemi
tir. Ruhbniyet, (dnyaya tam am en srt evirmek) ruh
namna, bedene; fn ve beden zevklerin esiri olmak ise,
beden namna, ruha zulmdr.
BRNC BLM 15

Kuran, birok ayetinde insann kendine zulmnden ak


bir biimde szeder. (bk.11/101; 16/118; 3/117)

Kur'an, u soruyu da cevaplamaktadr: Allah zalimlere


neden frsat veriyor? Cevap udur: Allah bundan ha
bersiz deildir. Ancak insann tekml iin byle bir
frsatn tannmas gerekiyor. Dnya planndan bakt
mzda, zalimin bu frsat elde etmesinin iki sebebi vardr:
Mazlumun tam mazlum olmamas, tekmlde zulm ve
adalet ztlarnn lzumlu oluu.

Zulmn tam am en kalkmas hayat ve insan gerekleriyle


eliir. nk dnya, zhlarn varlyla oluan bir hayata
meknlk etmektedir. Ztlarn arpmas esasna otur
mayan lem, lm tesi lemdir ki, orada zaten zulm
sz konusu olamaz.

Kur'an, tarihin tm devirlerinde ken tm medeniyet


ve lkelerin zulm yznden mahvolduunu srarl ve
youn bir biimde dile getirmektedir, (bk. 6/131; 11/102,
l 17; 18/59; 21/11; 22/45, 48; 27/52,85; 28/59; 29/14, 31)

lke ve uygarlklarn ykmna sebep olan zulm, daima


servet ve nimet markl ile yan yana olmutur, (bk.
11/116) Kur'an burada servet ve refahn getirdii ma
rkla uymak deyimini kullanyor. Zalimler bu uyma
nn kurbandrlar. Zalimleri iki ey daha ykmaktadr:
1Heves ve arzularla, bilgisizlik. Bunun sonu, zalimlerin
karanla gmlmeleridir. Bu durum da onlara hi kim
se yardmc olamaz, (bk. 30/29)

ZULMN BAI

Kurandaki zulm kavram ayn anda olumsuzluk


ifade etmektedir. Baka bir deyimle, K ur'an'n temel
16 FRAVUN

dman olan zulmn birbirinden hi de geri kalmayan


erir ba vardr:

1. Ynetimde despotizm,
2. Emperyalizm (smr ve istila),
3. Cehalet (akl ve ilim dmanl).

Zulmn kelime anlamnda hem despotizm hem istila


hem de karanlk var. Karanlk, K uran dilinde cehaletin
teki addr.

Kurann kelam mucizesi, onun btn dmanlarn


bir tek kelimeyle ifade etmesine imkn vermitir. O ke
lime, zulmdr.

Zulm hem akl dmanlnn hem de hak ve adalet


dmanlnn addr. Bu olguyla ilgili ayrntlar iin,
Kurann Yaratt Devrimler adl kitabmzdan birka
satr iktibas edeceiz:

K uran, bir din kitab olarak bilinmekle birlikte tek


dman olarak dinsizlii veya ateizmi deil, zulm he
deflemitir. Bu, tarihin, din alanndaki en muhteem
devrimlerinden biri, belki de en muhteemidir. Ve bu
satrlarn yazarna gre, bu, peygamberler tarihinin en
byk mucizesidir. Bir din kaynann, dmanlk kstas
olarak sadece zulm esas almas, tarihin tand en sar
sc tespittir. K uran, bir tek insan tipine dmanla izin
vermektedir: Zalim:

Zulme sapanlardan bakasna dmanlk edilmez.


(Bakara, 193)

Dmann belirlenmesinde din ve iman kstas yerine,


bir hukuk kavram ve terimi olan zulm kullanlmtr.
BRNC BLM 17

Zulme dmanlk, zulme kar savamak hakkn verir.


Zulme kar sava, zulme urayanlarn mslmanl
kaydna balanmamtr. Kayt, bizzat Kuran tarafndan
insan diye konmutur. Hangi dinden, rktan, blgeden
ve renkten olursa olsun, insan. Nisa suresi 75. ayet bu
gerein tem el beyyinesidir. kinci sray, ra suresi 39-
42. ayetler almaktadr:

Size ne oluyor da Allah yolunda ve Ey Rabbimiz bizi,


halk zulme sapm u kentten kar; katndan bize bir
dost gnder, katndan bize bir yardmc gnder! diye
yakaran mazlum ve aresiz erkekler, kadnlar, yavrular
iin savamyorsunuz! (Nisa, 75)

Kendilerine zulm ve hakszlk gelip attnda, yard


mlarlar/kendilerini savunurlar.

Bir ktln cezas, tpks bir ktlktr. Fakat af


fedip barmay esas alann cretini bizzat Allah verir.
O, zalimleri hi sevmez. Zulme uratl ardndan ken
tlini savunana gelince, byleleri aleyhine yol aranamaz.
Aleyhlerine yol aranacak olan u kiilerdir ki, insanla
ra zulmederler ve yeryznde haksz yere saldrlarda
bulunurlar. te byleleri iin ackl bir azap vardr.
(ra, 39-42)

Kurann zulm dnda bir dman yoktur.

irk, temel dman olarak grlebilmektedir ama unut


mamak lazm ki K uran, irki byk bir zulm olarak
tantmaktadr. (Lukman, 13) K uran, irki, bir ilimsizlik
illeti olarak da grmektedir ki, o takdirde irk, zulmn
anlamlarndan biri olan karanlk (cehalet) erevesin
de dnlebilir. O halde, irk de zulm bal altna
girdii iin dman hedeftir. Zulm dndaki dier d
18 FRAVUN

manlar, ana balk olan zulmn alt blmleridir.

Zulm bal altna girmeyen gnahlar, dman he


def belirlemede yeterli sebep deildir. Sadece bu bile,
K ur'an'n asrlar ncesinden hukuk devleti gereini
ne kardnn kantdr.

DARULHARP, SLAMSIZLIK DEL, HUKUK


SUZLUK LKESDR

Geleneksel fkh ve onun tutucu yorumlarn dokunul


maz klan siyaset dincilii, geleneksel fkhtaki sava
alan (darulharb) kavramn Mslmanlarn egemen
olmadklar tm topraklar iin kullanmaktadr. Bu bir
saptrmadr.

Darulharp ve kart olan darulislam (bar alan) ta


birleri Kuranda gemez. Eski fkhlarn rettikleri
deyimlerdir. Geleneksel fkhn darulharble ilgili hkim
kanaati udur: Topraklarnda kfr ynetiminin ege
men olduu lke veya kfir liderin emir ve ynetimi
nin yrrlkte olduu lke.

Klasik fkh, darulharp kavramn, zaman zaman gn


mz hukuk sistemlerindeki yabanc lke anlamnda
kullanmtr. nk klasik fakhler iin dnya ikiye ay
rlmtr:

1. Darulislam yani slamn egemen olduu toprak,


2. Darulharp yani kfrn egemen olduu toprak.

Fakat klasik kaynaklar dikkatle incelendiinde grlr


ki, darulharbin tespitinde omurga nokta, din patenti
deil, Mslmanlarn kahr ve zulm altnda inleme-
BRNC BLM 19

lori ve dinlerine ait hkmlerin hibir yrrlk imkn


bulamamasdr. Son tahlilde, kfrden maksat budur;
ynetenlerin M slman inanc tamamalar deil. Kla
sik fkhlar bu noktada ilgin bir yaklamla, darulharp
saylan topraklar darul-kahr (Serahs, el-Mebst,
W/33) veya darul-kahr vel-galebe (Crcn, erhus-
Sirciye, 82) olarak adlandrmlardr ki zulm ve des
potizmin egemen olduu lke demektir. O halde, slm
hkmlerin eksik uygulanmas ve inan farkll bir
lkeyi darulharp yapmaz.

Darulislam yerine darul-ahkm (kurallarn egemen


olduu lke, hukuk lkesi) tabiri de kullanlmtr. s
lam ahkm denmeyip sadece ahkm denmesi dikkat
ekicidir.

Darul-ahkm; kurallarn, normlarn iledii lke de


mektir. Kart olan darul-kahr ise keyfiliin, adalet
sizlik ve kuralszln egemen olduu despotik ynetim
de inek olur. Bu incelik unutulmaz ise darlislamn, gnum
zde hukuk devleti kavramnn tam karl olduu
anlalr. Byle olunca da darulharp deyiminin karl
da hukukun stnlnn bulunmad ynetim olacak
n. Bu ynetimin dini nemli deildir. Resm din slam
okluu halde ynetim darulharp ynetimi olabilir.

Eer K ur'an'n ve akln verilerine gre konuacaksak,


gnmz dnyasnn birok szde M slman yneti
mi, esasnda birer darulharp ynetimidir. Buna karn,
ad Mslman olmayan birok Batl ynetim, esas ba
kmndan darulislam ynetimidir. Bunun aksini savun
mak iin m inareleri veya camilerdeki cemaat saysn
gstermenin Allah ile aldatm a dnda bir kant deeri
yoktur. Saddam, Suut, Mursi, Erdoan vs. ynetimlerin
in birer darulislam, svire, Almanya, sve vs. yne
20 FRAVUN

timlerinin birer darulharp ynetimi olduunu sylemek


akla ve insan gereine ters dmekten baka bir anlam
tamayacaktr.

slamn evrensellii, zaman ve meknstl, adnn


ve esasnn bar olduu da dikkate alnrsa u sonuca
varmakta tereddt kalmaz kansndayz: Bugn iin da
rulislam, hukuk devleti nitelii tayan her ynetimdir.
Dini-iman ne olursa olsun. D arlharp ise hukuk devleti
olmayan, hukukun stnlne yer vermeyen ynetim
lerin yrrlkte olduu corafyalardr. Aksi olsayd, Al
manya bata olmak zere, Bat lkelerinde alan on
milyonu akn Mslman cuma klamaz, oru tutamaz,
nikh kyamaz, hatta kelimei ehadet getiremezdi. Bu
noktadan hareket eden Prof. Dr. Ahmet Yksel zemre
(lm. 2008), bize gre de isabetli bir yaklamla, Hristiyan
Bat lkelerinin darulharp saylamayacan savun
maktadr. (zemre, slamda Akln nemi ve Snr, 181-
185)

zem renin vard sonu, onun gibi bir atom fizii pro
fesr deil, yzylmzn hadis allmesi unvann al
m bir din bilgini olan Nsruddin el-Elban tarafndan
da kabul edilmektedir. Elban, slam verilerinden yola
karak yle dnyor:

Bakalarna dayatlmayan inkr ve hkmlerin uygu


lanmamas, bir kfr-i inkr yaratmayp sadece kfr-i
ameli yaratr. Bu durum da bakalarna dayatlmayan s
lam d hkmler, says ne olursa olsun, lkenin darul
harp ilan edilmesi iin yeterli deildir. flere gre, da
rulislam haline gelmi bir lke daha sonra istila edilse
ve bu istila altnda uzun yllar kalsa da artk darulharp
olarak anlamaz.
BRNC BLM 21

Ne yazk ki, geleneksel fkh ve onu dokunulmaz klan


siyaset dincilii burada da dinin gereinden sapmakta
ve- politik karlarn izlemektedir. Siyaset ve salta
nat dincilii, politik hasmlarn zor durum da brakmak
veya Mslman kitleleri saflarna ekmek iin darulharp
kavra mini slam asndan gnahlar ve eksikleri olan
ynetim eklinde tanmlamakta, bylece, sevmedii
Hm lkeleri ve ynetimleri kfir ilan etmektedir. Eer
m i lkeler darulharp ise neden bu lkelerde (rnein

I Fransa'da) okullarda ve kamusal alanlarda barts


yasa konmak istendiinde buna kar klmakta, bu
yasan kaldrlmas istenmektedir? D arulharpte barts
n m i tartlr m? Kald ki, siyaset dincilii sadece Fransa

gibi Hristiyan lkeleri deil, Trkiye gibi, milletiyle


bin yldr Mslman bir lkeyi de darulharp ilan ede
bilmektedir.

Sonra,, Ehlisalb kodamanlaryla kurduu ibirlikleri sayesinde


iktidar eline geirince, birka gn nce darulhar
p olan lke aniden darulislam oluveriyor. Demek ki,
siyaset ve saltanat dinciliinin mantna gre, ayn lke,
m n K i l erinden yararlanrken darulislam, eletiri ve sal
dn yapmak istendiinde darulharp oluyor? Siyaset dinc
iliinin tipik tutarszlklarndan birine de burada tank
olmaktayz.

slamn gnlk hayattaki pratikleri asndan ihmal


leri- gelince, bu ihmallerin olmad bir ynetim Hz.
Peygamberden sonra hibir slam lkesine nasip ol
mamtr. slam asndan eksikleri darulharp gerekesi
ayarsak birinci derecede darulharp topraklar bugnk
slam corafyalar olur. nk slamn temel kayna
Kur'ann en ok devre d edildii lkeler oralardr. Ne
yazk ki, slam siyaset arac yapan saltanat dincileri,
darulharp smrsnde baarl olmak iin nce devle-
^
22 FRAVUN

ti, ynetimi, sonra da hesaplarna uymayan Mslman


lar kfir-zndk ilan etmekte, bylece yapay bir darul
harp yaratarak sergileyecekleri kin ve iddet siyasetine
dayanak hazrlamaktadrlar.

Darulharbin saptanmasnda ynetim ve egemenliin


kimlerin elinde bulunduuna bakmak ilk admdr. By
le baktnzda, ynetimin eksiklerinin, gnahlarnn
olmas, hkm vermek iin yetmez. Ynetimin kfr,
hatta Hanef fakhlerine gre, irk zere olmas gerekir.
(Serahs, el-Mebst, 10/114)

Tam bu noktada, btn zamanlarn en byk fakhi


saylan mam zam Ebu Hanfenin, eriilmez dehas,
hukuk devleti zlemi ve muhteem hmanizmi dikkat
ekmektedir. emsl Eimme Serahs (lm. 483/1090),
Hanefliin amel fkh konusunda en byk kayna sa
ylan el-Mebst adl eserinde unu sylyor:

mam zam a gre, Mslman yurdunun darulhar


be dnmesi iin u artn varl kanlmazdr: 1.
Mslmanlarn yurtlarna bitiik bir M slman yurdu
bulunmamak, 2. Kendi imanna uygun olarak iman eden
bir tek M slman ve kendi imanna gre iman eden bir
tek Ehlikitap kalmamak, 3. lkede irk ahkm geerli
olmak. (Serahs, anlan yer.)

Fakhler aras ittifak noktalarndan biri olarak unu da


gryoruz: Bir lkenin darulharpl ile darulislamlna
hkm etm ede tartm a ksa, yani lke, darulislam olma
ya ilikin zelliklerle darulharp saylmaya ilikin zel
likleri ayn anda tayor olsa hkm, darulislam kabul
etme ynnde olacaktr. Bunun m aslahata (kamu yara
rna) ve ihtiyata daha uygun olduu dnlmtr.
BRNC BLM 23

kavramn, siyasal istismara son derece msait olduu


nu da dnrsek, gnmz dnyasnda herhangi bir
Mslman lkeyi, fkhtaki itihat farklarndan yarar
lanarak darulharp gstermek hi de zor deildir. Ve
slam siyaset ve iddet arac yapanlarn yolu-yntemi
ile budur. Bu yntemin uyguland lkelerden biri de
Trkiyedir. Bu neden yaplmaktadr? Cevap, darul
harp olan bir toprakta slam hkmlerinden rahatlkla
kama imknnn bulunduunu bilmekte yatyor. Bir
lkeyi darulharp ilan ederseniz ceza hukukundan ibadetl
ere kadar, tm alanlarda dinsel ykmllk kalk
maktadr.

Trkiyeye bakalm: Yz bin civarnda caminin ibadete


a k olduu ve devletin din ileri iin her yl, devlet
nilmesinden sekiz bakanlk btesinin stnde harcama
iplii bir lkeyi darulharp ilan ettiinizde faiz yemek
ten /ina yapmaya, cinayet ilemeye kadar her fiil ve davrannz
yaptrm d kalacaktr. Bu olgu, din zerinden
siyaset yapanlara snrsz bir imkn ve rahatlk getirmektedi
r. Onlar, darulharp teranesiyle bir yandan istediklerin
i din d ilan edip devlete ve lkeye kar mcadeleyi
merulatrrken te yandan adna konutuklar dinin
tm hkmlerinden syrlmak gibi bir ansa sahip olu
yorlar.

Bu tezgh, tarihin en nam ert dinsizlik tezghlarndan


biri olmakla kalmaz, tarihin en namussuz tezgh olarak
da belirginleir.

Anlalan o ki, Kuran, inan farkllnn deil, hukuk


devleti yokluunun stne yrmektedir. slam
fakhlerinin drul-islam-drul-harb (bar yurdu-sa-
vas yurdu) ayrmlarndaki drul-islam, son tahlilde
inan yurdu deil, bar yurdu demektir. Drul-s-
24 FRAVUN

lam, hukukun egemen olduu devletin addr. Bunu bir


inan yurdu olarak gstermekse ya konuyu gereince
incelemeden konumann yahut da bir saptrmann
rndr. Onun iindir ki, biz, drul-islam tabirin
deki slam szcn kk harfle yazmaktayz. n
k o szck orada bir dini deil, bar kavramn ifade
ediyor.

TEK SAVA GEREKES ZULMDR

Kuran, dinler tarihinde savaa izin veren belki de tek


kutsal kitaptr. K ur'an'n izin verdii savan meruiyeti
iin zulme uram olmak arttr.

Kuran saldr savana izin vermez. Din yaymak iin


savaa da izin verilmemitir. Tek gereke zulmdr,
zulme uramaktr.

Zulm varsa sava, bir insanlk borcu haline gelir. Bu


insanlk borcundan kalmaz. Kaanlar onursuz olur.
Savala ilgili tem el ilkeyi koyan ve iki devrimi birden ya
ratan ayetler yledir:

Kendilerine sava alanlara savama izni verilmitir.


nk onlar zulme uratldlar. Allah onlara yardma
elbette kadirdir. Onlar srf, Rabbimiz Allah'tr! dedik
leri iin yurtlarndan haksz yere karldlar. (Hac,
39-40)

Bu ayetler, hem btn zamanlarn sava gerekelerini


bildiriyor hem de Hz. M uham m edin Arap putperestle
riyle savalarnn gerekelerini gsteriyor.

Ayet, zulme uratlanlara savama izni verildiini syle-


BRNC BLM 25

iliine gre, Kuran, meru bir savan ancak savunma


sava olacan kabul etmektedir. Ayet; zulme uratlm an
, topraklara yani vatana tasallut ile imana tasallut
yani zgrlklere saldr olduunu gstermektedir. Sa
v u n m a sava, vatan ve zgrlk deerlerine saldrya
kar, saldr sava ise bu deerlere tasallut iin yaplr.
Saldr sava cinayettir.

Savan bir cinayet olmaktan kmas iin savaann zul


me uram ve bu sebeple Yaratcdan izin alm ol
mas gerekir. Bu izin ktnda, hibir ikiyzlle kalm
adn
, insan onuru iin savalacaktr.

Kur'an, meruluu belirlenmi bir savala ilgili taktikler


de vermektedir. Bu taktikleri veren ayetleri ba
lamlarndan kopararak tek balarna deerlendirenler,
Kur'an- bir saldr kitab gibi gsterme yoluna gidebilm ektdirle
. Bir kitap, meruiyeti domu bir savaa izin
veriyorsa o savan baarl olmas iin elbette taktikler
de verecektir. Bundan daha makul, daha gereki ve drst
ne olabilir?!

Ayetler, zulme uratlarak yurtlarndan karlp srlen


ler
in savamalarna izin verildiini sylyor.

Z u l m e kar savamak iin zulmn M slm ana yaplmas


a r t aranmaz. K ur'an'n insan dnyann herhangi bir
yerinde zulme uratlanlar kurtarm ak iin de savaabilir,
h a t t a savamaldr. Manifesto-ilke yle konmutur:

"Size ne oluyor da Allah yolunda ve Ey Rabbimiz bizi,


halk zulme sapm u kentten kar;
katndan bize bir yardmc gnder! diye
yakaran mazlum ve aresiz erkekler, kadnlar, yavrular
iin savamyorsunuz! (Nisa, 75)
26 FRAVUN

Hz. Peygamberin savalarnn tm savunma savadr.

nk o, doup byd M ekkeden hicret ettii gn


den itibaren srekli saldr altnda olmu, bunun iin
de srekli sava halinde bulunmutur. Peygamberden
sonraki savalara gelince onlarn ok az bir ksm bu
niteliktedir. Muaviyenin despot bir Emev kral olarak
idareyi ele ald gnden itibaren ise savalar slam-
M uhammed niteliklerini yitirmi, toprak gasb ve tagal-
lp savama dnmtr.

Emevlerin ynetimindeki Mslman corafyalarda


meruiyeti domu olan tek sava, Emev ynetimine
kar savat.

EMEV ZULMNE KARI IKIIN NCS: MA


MI ZAM

Emevlere bu gzle bakan M slman dnrlerin ba


m mam zam Ebu Hanfe (lm. 150/767) ekmekte
dir. O, bu anlay ve imanla verdii byk mcadelenin
faturasn hayatyla demitir ama tarihe Kuran iman
adna lmsz bir mesaj ve hatra brakmtr. Biz onun
bu lmsz hatrasn insanla tantm ak iin Arapl-
a Kar Aklcln ncs mam Azam Ebu Hanfe adl
eserimizi yazdk.

imdi, hem zulm ve sava konusunu daha yakndan ta


nmak hem de mam zamn mcadelesinin karakter
ve nemini grmek iin anlan eserimizden birka pa
ragraf aktaralm:

mam zam'n slam felsefesi bakmndan mensup ol


duu Mrcie mezhebinin byk ounluunun savundu-
BRNC BLM 27

u fikirlerin d e n biri de, zalim devlet bakan ve ynetime


silahla kar kmann gerekliliidir. (Ear, Makaalt,
451) mam zam'n Mrcieliinin Arap iktidarlar
rahatsz etmesinin gerek sebebi ite bu zulme kar
k fikridir. mam zama saldrnn arka planndak
i t e mel gerek de budur. nk m am zam, zalim
ynetime klla kar kmay savunan ve bu tr kar
klara her trl destei veren bir nderdir.

mam zam, zulme silahla kar k fikrini bir kelamc-


fakih dnr olarak savunmakla kalmam, bu fikre
bal olarak sergilenen isyan eylemlerinin hemen hem en
tmne maddeten de destek vermitir. nk ona gre,
despotizme kar kp hakk ayakta tutmak, imann en
belirgin niteliklerinden biri ve ibadetlerin en ycesidir.
Bu kars k ylesine ycedir ki, bu yolda bir gaza, elli
hacdan stndr.

Demek oluyor ki, mam Azam, zulme kar mcadele


sz konusu olduunda, ameli imandan bir para saymayan
grn krmaktadr. Onun bu din ve iman anlay
Trk Kurtulu ve Aydnlanma Savann ncleri
Mdafaai Hukuk kadrolarnn anlayyla tpa tp uyu
mak tadr. Onlar da tpk mam zam gibi, iman amelle
kaytl tutmamakla birlikte zulme kar kta bu anlaylarn
b i r kenara koymaktadrlar. Onlarn fikir nderi ve
bakum andan olan Gazi M ustafa Kemal Atatrk, bu an
laynn bir uzants olarak, Hz. Peygamberin en byk
mucizesinin onun kumanda edip zaferle sonulandrd
Bedir Sava olduunu sylemekte, Hz. Peygamberin
temel zellii olarak da esaret tanm am ay ne karmaktadr
. slam Peygamberiyle ilgili tespitinde yle di
yor Gazi Mustafa Kemal Atatrk:

O nun hak peygamber olduundan phe edenler, Bedir


destann okusunlar. Hz. M uham m ed'in b ir avu
FRAVUN

imanl Mslmanla kalabalk ve alabildiine zengin


Kurey ordusuna kar Bedir meydan muharebesin
de kazand zafer, fni insanlarn kr deildir. Hz.
Muhammedin peygamberliinin en kuvvetli delili, Be
dir Savadr.

Mustafa Kemalin bu din-iman ve Peygamber anlay


tam bir mam zam idraki sergilemektedir. nk zul
me kar kn Bedir Sava ile irtibatlandrlmas da
mam zam kaynakldr.

Hz. Ali evladndan Zeyd bin Ali Zeynelbidn, Hicr 121


ylnda, Emev halifesi Hiam bin Abdlmelike kar
ayaklandnda, mam zam onun bu zalim ynetime
isyann Hz. M uhamm edin Bedir Savana benzetmi
ve o idrakle desteklemitir. (Ayrntlar iin bizim mam
Azam kitabmzn zellikle, 479-488 sayfalarna bakl
maldr.)

Zulme kar savamak, sadece zulmn muhatab olan


larn grevi deildir. Kur'an, zulme urayanlarn ya
nnda savamay btn onur sahiplerinden, bir insan
lk borcu olarak istemektedir, (bk. 4/75) nsanlara zul
m edenlere her trl kar k serbesttir, (bk. 42/ 42)

Zulme kar sava vererek yurtlarndan olanlarn yery


znde gzel bir biimde barnaa kavuturulacaklar da
bir lah vaat olarak ne karlyor, (bk. 16/41) Bundan
nemlisi, Kur'an, zulm beldesinden gmeyip de orada
mstaz'af (ezilip horlanan) olarak m rn tam am la
yanlarn kendi kendilerine zulmettiklerini ve bu yzden
hesaba ekileceklerini de bildirir, (bk. 4/97) Bunun an
lam udur:

Zulme rza gstermek, zalime kar kmamak da bir


BRNC BLM 29

zulmdr.

I>in ayrl dmanlk sebebi deildir. Baka dinlerdeki


/iilim olmayanlar, sizin dininizdeki zalimlerden yedir.

Kur'an, imann huzur ve aydnla karmasn imann


/lmle kirletilmemesi artna balamtr. (6/82)

Bir lkenin hayat ve ynetimi kfr zere yryebilir


uma zulm zere yrmez.
K OLARAK TEK DMAN: ZALM

ZALMLERE ELM GSTERMEYN!

K uran, ak zulme dikkat ektii gibi rtl, maskeli,


pasif zulme de dikkat ekmektedir. Bu ikinci tr zulm,
zalime seyirci kalmak eklinde sergilenen zulmdr ki
zulmn en kahpe trdr. nk bu kahpe tr, zalime,
yapt iin normal hatta iyi olduu kanaatini verir. Pasif
zulm, zalim reten bir zulmdr. Zulme meruiyet ka
zandran bir namertliktir. Bunun iindir ki Kuran, pasif
zulme giden yollar da tkamtr:

Zulmedenlere eilim gstermeyin! Yoksa ate sizi sar


malar. Allahtan baka dostlarnz kalmaz, size yardm
da edilmez. (Hd, 113. Ayrca bk. Bakara, 193, Nisa,
105)

Zalimlere eilim veya zulme dolayl destek daha ok ay


dnlar ve servet kodamanlar tarafndan verilmektedir.
Bu iki zmre, itibar grmek ve daha ok kazanmak iin
madde imknlarn ekip eviren zalim odaklara susa
rak, uyarmayarak destek verirler. Onlar iin her zaman
Sz gmse skt altndr. Aydnlar susunca, zulm
kkleir! Onun iindir ki, bir corafyada vcut bulan
tm zulmlerde o corafyann aydnlarnn tartmasz
pay vardr. Aydnn uyar grevini yapt toplumlarda
zulm bulunabilir ama egemen olamaz.
BRNC BLM 31

Kuran, bu noktada, birikim sahiplerinden sz etm ekted


ir. Aydnlar da birikim sahipleridir. Onlarda bilgi bi
rik imi vardr, servet sahiplerinde ise mal ve imkn birikimi
. Birikim sahiplerinin susmas, zulm kader haline
getirir ve bu kader, lkeleri de uygarlklar da kertir:

"Sizden nceki kuaklarn sz ve eser/birikim sahibi


olanlar, yeryznde bozgunculuktan alkoymal deil
miydi? Ama ilerinden kurtarm olduklarmzn az
bir ksm dnda hibiri bunu yapmad. Zulme sapanlar
ise iine itildikleri servet marklnn ardna dp
sulular haline geldiler. Halk iyilik ve bar iin gayret
gsterenler olsayd, Rabbin o kentleri/medeniyetleri zulm le
helk edecek deildi ya! (Hd, 116-117)

Zulm her toplum da olmutur, olacaktr; ama zulmn


egemenlii baka bir kavramdr.

Aydnlar susunca zulm sadece olmaz, egemen olur.

Ehlikitap'in sadece zalim olanlarna iddet gsteri


lir. Onlarn zalim olmayanlar ile mcadele en gzel
hiimde, en gzel yollarla yaplacaktr. (29/46) O halde,
Kur'an'n, inkrclarla mcadelede iddet ve katlk (iddet
ve glzat) isteyen ayetlerini bu insanlarn zalimleri
iin geerli saymak Allah'n emridir.

Zulm belirlenen kim olursa olsun, ona yardmc, efaat


, desteki olunamaz. Allah onlar asla sevmez ve onlara
asla yardm elini uzatmaz. Onlarn kbeti ok kt
ol acaktr, (bk. 2/ 270; 3/57,151,192; 5/72; 42/8; 22/71)

Zalimin dostu ancak zalim olur. (bk. 45/19)

Zalimlerin hibir zrleri kabul edilmeyecektir. (40/52)


32 FRAVUN

Allah, zalimleri sevmemekle kalmam onlar lanetlenmitir


. (7/44; 11/18)

Zalimler asla felah bulmaz, asla kurtulamazlar. Zulmn


sonu, mutlak bat ve ktr, (bk. 6/135; 12/23; 28/37;
14/13)

Ksacas, Kur'an'n zalime hnc ylesine byktr ki,


kendisini zulmedenleri korkutmak, tehdit etmek iin
gelmi olarak gsterebilmitir, (bk. Ahkaf, 12)

ZALMLER ARASI YARDIMLAMALAR

E nam 128de, zulm meselesinin belki de en rpertici


yanna dikkat eken u tespit nmze konuyor:

te biz, zalimlerin bir ksmn bir ksmna, kazanr


olduklar eyler yznden bu ekilde dost/yardmc/y-
netici/nder yaparz. (E nam, 129)

Bu beyyine gsterm ektedir ki, zalimlerle zalimlerin


ve bu ikisine yamaklk-uaklk edenlerin ilikisi daima
bir kar ilikisidir; hibir iman ve gerek kaygsna da
yanmaz. Zalimleri yaratan srlemi halk ynlar da,
byk zalim zaarlarn yedikleri haram lardan birer k
rnt kapabiliriz diye onlara destek veren fino kpekle
re benzerler. Ve bu finoluu bir baar, bir beceri, bir
kurnazlk sayarlar. Zavall finolar, nlerine atlan ufak
krntlar karlnda kendilerinin ve ocuklarnn ya
rnlarn mahvettiklerini bir trl anlamazlar, anlamak
istemezler. Anlatm ak isteyenlere de dman kesilirler.
Lt kavminin Hz. Lta syledii u namussuzluk belgesi
sz sylerler:
BRNC BLM 33

"karn unlar kentinizden/yurdunuzdan. Bunlar te-


i/lik ve drstlkte ar derecede titizlik gsteren insanlar
. (Araf, 82; Nemi, 56)

Zalimlerle onlara kpeklik eden srnn rahatszlk sebebi


h e r zaman ite bu temizlik ve drstlk olmu
tur. Balarna geecek adamn temiz ve drst olmas
onlar verem ediyor. Sry verem eden olguyu da gsterm itir
zamanst kitap. Enbiya yani peygamberler
adl surede Hz. L tun belirgin nitelii anlatlrken yle
deniyor:

"Luta da hkmetme gc/yarglama yetisi ve ilim verdi


k. Onun, pislikler retip duran bir kentten/bir lkeden
kurtardk. O kentte/lkede yaayanlar yoldan km
lardan oluan bir ktlk toplumuydu. (Enbiya, 74)

Bu mucizeler mucizesi beyyine bize u lmsz hakikat


lerin altn izme imkn veriyor:

1 nsanolu, baz zamanlarda ve zeminlerde, temiz


lik ve drstlyle sekinleen kadrolardan rahatsz
olabiliyor, onlara dman kesilebiliyor, onlar srf bu
nitelikleri yznden yerlerinden yurtlarndan srp
karabiliyor.

2 Srlemi kitleye rahatszlk veren drst ve temiz


kimilerin temel nitelikleri adaletle hkmetme yetisi ve
ilmidir.

Demek ki, basit karlar (rnein, gnmzde, bir file


yiyecek, birka torba kmr, birka paket m akarna veya
line adrlarnda verilen bir iki kap yemek vs.) karl
mla srletirilmi bir toplum, ncelikle ilim ve hik
met dman kesilmektedir. K uran diyor ki, byle bir
34 FRAVUN

toplumun oluturduu lkeye bir tek ad uygun der:


Ktlk toplumu (kavme s)

3. Ktlk toplumunun drstlk, temizlik, ilim ve hik


metten nefret eden srlerinin ceza olarak grdkleri
srgnler, lke dna karmalar, temiz benlikler iin
bir dl ve kurtulutur.

Unutmayalm, K uran, bu hale gelmi bir lkeden hicret


edip gitmeyi em retmekte, bu emri savsaklayanlar gna
ha batmakla sulamaktadr.

Baka bir ifadeyle, Kuran unu sylemek istemektedir:

Sen, inci imal ediyor, inci satyorsun. Bu toplumsa do-


muzlam. Domuzlarn boynuna inci takmak iin u
rama; k git bu domuzlar yurdundan; huzur ve gveni
baka topraklarda ara. Allah sana yardmc olacaktr.
kinci Blm
ZULMN SEMBOL VE BA TEMSLCS:
FRAVUN
FRAVUN KAVRAMINA GENEL BAKI
II KAVUN

Kuranda 74 kez geen firavun szc hem zel isim


mm de cins ismi olarak alnmaldr. zel isim olarak
anldnda, Hz. Musann tebliine zulm ve dehetle
kar kan azgn despot bir diktatr ifade eder. Cins
ismi olarak anldnda ise btn firavun ruhlu despot
la r n ortak ad olur. Kuran, bu ikinci anlamdaki fira
vunluklar da zel isim olan Firavunun kiilik ve eyle
mine balayarak anlatmaktadr.

Firavun, gelenee kar kan uyarclara zulmeden


tautlarn sembol ismidir.

Kurann en nemli kavramlarndan biridir. D enebi


lir ki, Kuran, insan hayatndan silip atm ak istedii her
olumsuzluu bu tipin kiiliinde kristalletirmitir. Bu
nun iindir ki, Firavun, tarihsel kiilii ile de sembolize
ettii anlamlarla da, peygamberlerin getirdii mesajn
yok edilmesi iin savaan zihniyetlerin ve glerin nderi
o larak nmze konmutur.

Unutulmamaldr ki, K uran, hayrn ve errin byk tem silc


ilerini, sembol ahsiyetleriyle ne karmakta, onlarn
t a r i hsel kimlikleri zerinde fazla durmamaktadr;
hatta hi durmamaktadr. Tarihsel kimlie fazla nem
verilmesi, bu kiiliklerin sembolize ettikleri deerlerin
38 FRAVUN

(hayr veya er) gzden karlmasna ve bunun da o de


erlere yklenen anlamlarn insan hayatnda gerektii
gibi alglanmamasna yol aaca kukusuzdur. Kuran,
bu riski nlemek istemi, hayr ve errin sembol olacak
isimlerin tarihsel kimliklerini deil de sembolize ettik
leri deerlerin ncs olan kimliklerini ne karm
tr. H atta Kurana gre, bunlarn tarihsel isimleri bile
nemli deildir. nemli olan, onlarn ibret yanlar yani
oynadklar rol, hayr veya er adna yaptklar icraattr.
simler ve cisimler yok olup gider ama icraat, kavram ve
ide devam eder.

Kuran, bu devam edenin altn izmeyi esas almtr.


Ve bu yzdendir ki, Son Peygamber hari olmak ze
re, hibir peygamberin tarihsel kiiliine ilikin gvenilir
bir bilgimiz yoktur. Hibirinin mezar bile belli deildir.
K uran isteseydi bu bilgileri de bize kazandrrd; ama
istememitir. in anlamna, idesine, icraat yanna dik
kat ekmitir. nk akp giden zaman iinde gelecek
kuaklara boyut kazandracak olan, idelerin tannmas,
onlardan ders karlmasdr. K uran bu derse ibret der
ve btn anlatmlarnda bu ibretin stnde durur. B
tn beyyinelerde, insann dikkati bu ibrete ynlendiril
mitir.

Firavun, ite bu ibret-sembol yanyla kyamete kadar


lmszdr; asrlardr yaamaktadr ve insanln son
gnne kadar da yaayacaktr. Firavunun, peygamber
lere kafa tutan kimliinden sz ederken onun cesedinin
arkadan gelenlere bir ibret olarak korunduunu syle
yen ayeti (Yunus, 92) uraya kadar verdiimiz bilgilerin
nda deerlendirmek gerekir. Yunus 92, bize, gele
neksel anlayn turistik itahlarna malzeme reten bir
bilgi vermek peinde deildir. Amalanan, Firavundaki
errin sembol olan kimlikin aktif olarak devam ede-
KNC BLM 39

cei gereine vurgu yapmaktr.

Firavun kelimesi K uranda 74 kez gemektedir. Ve


bunlarn tam am na yakn, el-ayetl-kbra (en byk
mucize) olan asa ile, yaratc isyan sembolize eden Hz.
Musann teblii mnasebetiyledir. nk Firavun, hem
gerek hem de sembolik kiiliiyle, gelenein dokunul
mazln egemen klan irk dininin temsilcisidir. U llaz
m bir peygamber olan Hz. Musa karsnda, tarihsel
kiiliiyle, ondan sonraki btn zam anlarda ise sembol
kiiliiyle...

FRAVUNLUUN DEMEYEN ZHNYET LGAT

Al: Eraf ve Sekinlerden Oluan Yakn evre:

Firavunun hizmetinde alanlar, l szcyle ifade


ediliy o r. Rgbn beyanna gre, l, eraf ve stnlerden
oluan yakn evre demektir, (bk. el-Mfredt)
Firavun, irk dinine dikkat eken ayetlerde oniki kez
..... anlmtr. (2/49, 50; 3/11; 7/130, 141; 8/52, 54; 28/8;
10/ S, 45, 46; 54/41) Bunlarn ndeki kullanm, deb
(gelenek, det) szcyle yan yanadr. Bu da gsterir
ki, Firavun zihniyet ve saltanatlarn kodam an takm,
deimesine asla izin verilmeyen irk geleneklerinin kararl
ve sadk koruyucular olmulardr ve olacaklardr.
Gnmzde bunlara muhafazakr denmektedir.

Muhafazakrlk, mutlak anlamda alndnda irktir.


nk muhafazakrlk, K urandaki hanf kavramnn
kartdr. H anf olmayan muvahhit olamayacana gre,
muhafazakrlk ak bir irktir.
40 FRAVUN

M ele: Ayn Grte Birleen, Heybet ve Gsterileriyle


rperti Yaratan Ekip:

Bunlar; grntleri, mevkileri, imknlaryla heybet ve


rperti yaratan kiilerdir. (Rgb, el-Mfredt) Belli ki
bunlarn seiminde ilim, irfan, ahlak, vukuf gibi, insan
ycelten deerlere deil, insan zerinde ilzyonist bas
klar kuran zelliklere nem verilmitir. K ur'an'n sz
n ettii Firavunun bycleri ite bunlardr. H er dev
rin firavunlarnn yakn destek ve danmanlk ekipleri
hep bu tr insanlardan seilir. Gnmz firavunlarnn
seimlerinin de byle olduunu yakndan grmekteyiz.

Burada geen bycleri kobra ylan oynatan H int yo


gileri trnden birileri sanmayalm. Bunlar etkileri yk
sek kiilerdir; isimleri ve resimleriyle alml kiilerdir.
Musann asas, yani isyan, ite bu bycleri yani g
ve grntyle halk bastran kodamanlar etkisiz klm
tr. Bu tr ekipleri saf d etmenin tek aresi isyandr.
syan olmadan kitleleri bu kodam anlarn bysnden
koparm ak mmkn olmamtr, olmayacaktr. Kuran,
kendine zg kelam ihtiamyla bu gerei bize ok et
kili biimde anlatmaktadr.

Mele, firavun zihniyetlere zg saltanattan bahseden


ayetlerde dokuz kez gemektedir. (7/103, 109; 8/54;
20/46; 28/32, 38; 43/46) Bu tabir, btn saltanatlarn ol
mazsa olmaz kodaman ekibini ifade etmektedir. Bunlar,
daha ok danmanlk hizmeti veren meddah, yac, ya
laka besleme takmdr. grup olutururlar:

1. ve para aalar: Karun tip,


2. Yanda brokrat: Hman tip,
3. Kutsallatrlm din adamlar: Hman tip.
i
KNC BLM 41

Kur'an, Ankebt suresi 39-40. ayetlerde, firavun saltanatlarnn


bu temel destekilerinin zulmn srp gitmes
in
kide katklarn deta fotoraflamtr. Ankebt
39'da, Firavun'un nne ve arkasna iki destek kuvvet
yerletirilmitir: K arun ve Hman. Firavun bunlarn ortasna
konmutur. Ayetteki ifade aynen yledir:Karun,
Firavun, Hman. nn ortak yan, kendi benliklerine
zulmetmeleridir. Beyyinenin tamamn okuyalm:

"Karun'u, Firavun'u, Hmn' da yle yaptk. Yemin


olsun, Musa onlara ak seik kantlarla geldii halde,
yeryznde byklk tasladlar. Ama ne geemezlerd
i ler birini kendi gnah ile yakaladk. Bazlarnn
stne ta yadran bir kasrga gnderdik. Bir ksmn,
o korkun titreimli ses yakalad. Onlardan, yere batr
dklarmz da oldu. Bazlarn da boduk. Allah onlara
zulmedecek deildi. Fakat onlar kendi benliklerine zulmedi
yorlard. (Ankebt, 39-40)

Kamu (servet babalar) ve Hman (din, kltr ve brokrasi


temsilcileri), Firavunun bir tr koruyucu zrh
gibi tantlmtr.

Kann ve Hman kimlerdir ve bunlar neyi sembolize et


mekledir? Bu noktada, Ebu Zer adl eserimizden ksa
ini alnt yapacaz:

SERVET AZGINLIININ SEMBOL SM: KARUN

Karun, servetin bir ykm aracna dnmesini deiik ve-


silelerle srekli gndeme getiren Kurann, ibret tablosu
mlinde ne kard sefil, irfansz ve azgn tiptir. (Ayrntlar
iin bk. Abdlhalim Mahmud, Ebu Zer, 65-71)
42 FRAVUN

Servetle bym gcn iktidar olanaklaryla da besle


yen Karun, aynen bugnk kapitalist kodam anlar gibi,
kibir ve azmln doruuna kmtr. D aha da kts,
Karun, mutluluk ve huzuru bu gcn rn sanmak gibi
bir aldann da temsilcisi olmutur. Kuran, bu habis ti
pin sefillik ve azgnln u ayetlerle insanln idrakine
ulatryor:

u da bir gerek ki, Karun, Musa kavmindendi. On


lara kar marklk/azgnlk yapt. Ona yle hazineler
vermitik ki, anahtarlarn tamak, dayanma iin
de kuvvetli bir ekibi bile zorluyordu. Kavmi ona yle
demiti: marma, nk Allah, maranlar sevmez!
Allah'n sana verdikleri iinde hiret yurdunu ara,
dnyadan da nasibini unutma. Allah'n sana gzel dav
rand gibi sen de gzel davran/Allah'n sana ltufta
bulunduu gibi sen de ltufta bulun. Yeryznde fesat
isteyip durma, nk Allah, fesat peinde koanlar
sevmez."

O dedi: Bu servet bana, bendeki bir ilim sayesin


de verildi. Peki, o bilmedi mi ki Allah, nceki nesiller
iinden ondan kuvvete daha zorlu, sayca daha ok
olanlar bile helk etmitir. Gnahlarnn ne olduu,
gnahkrlardan sorulmaz.

Karun, ss ps iinde toplumunun karsna kt.


reti hayat amalayanlar yle dediler: Ah, Karun'a
verilenin bir benzeri bize de verilseydi! Gerekten o,
ok nasipli bir adam! Kendilerine ilim verilmi olanlar
yle demiti: Yazklar olsun size! man edip bara/
hayra ynelik i yapan kii iin Allah'n verecei kar
lk daha stndr. Ama buna, sadece sabredenler fark
edebilirler.
KNC BLM 43

"Akam onun mevkiine/konumuna imrenenler sabah


yle diyorlard: Yay be! Allah, kullarndan dilediine
rzk ap yayyor, dilediine de lyle veriyor/ksyor.
Allah bize ltufta bulunmasayd, vallahi bizi de batrmt
. Demek ki, gerei rten nankrler asla iflah ol
muyor." (Kasas, 76-82)

Azgn bir servet kodaman olarak tantlan Karun


(Tevratta Korah), Abdlhalim Mahmudun da ifadeye
koyduu gibi, Msrda yaam ok zengin, ok yakkl,
ok gl ve ok gzel konuan bir adamd. Kuran, onun
Musann milletinden biri olduunu bildirmektedir. slam
kaynaklarnda baz rivayetler onu, Hz. M usann
amca ocuklarndan biri olarak tantyor. Tevrata gre,
Karun, Hz. Y akubun torunlarndan biridir. (Tevrat;
k, 6/16, 18, 21; Saylar, 16/1, 26/9-10, 27/3; Tesniye,
11/6; Mezmurlar, 106/16-18)

Tevrat'n verdii bilgiler, bir baka bakmdan daha arpcdr


: Karun, Hz. Musa ve Hz. H runa kar karken
unlar dine saygszlk, sapklk, dini kendi keyiflerine
uydurmakla sulamtr. Firavunlar kotarm ndaki dincilin
, dindarlar susturmada kulland eytan taktikleri
renmek bakmndan bu da son derece nemli
bir noktadr. K uran, K arunun, biriktirdii servet ve
yannda ald maddesel gle, kendi toplum una hizmet
yerine zulmn temsilcisi olan Firavuna uakl tercih
e t iini bildiriyor ki, hem kapitalist kodam an takmn tarihsel
kimlik kartn hem de kapitalizmin tarihsel babalarn
tanmak asndan lmsz bir tespittir.

Karun, hem mensubu bulunduu millet olmalar bak


mndan hem de aka ezilen kitle olmalar yznden
M m srailin yannda yer almas gerekirken, servet ve
*u mii daha da pekitirmeyi ideal edinerek, m adde gcnu
FRAVUN

elinde bulunduran Firavunlarn yannda yer ald


ve nihayet, Firavun ynetiminin maliye bakan mevki
ine getirildi. Bu tutum da kapitalist kodamanlarn tipik
kiilik zelliklerinden biridir. Tam bu noktada, tarihin
en mstesna rneklerinden biri olarak, zalim Emev ve
Abbas imparatorluklarnn yarg ve maliye ynetimle
rinin bana getirilmeyi reddeden mam zam hatr
layalm.

Eer mam zam, iinden geldii ezilenlerin yani


Mevlnin ektiklerini gz ard edip sadece kendisini
dnse ve servetine servet katp glenmek iin teklif
edilen mevkileri kabul etseydi, hi kukusuz, bu impa
ratorluklarn zulmlerine let olacak ve tarihe ikinci bir
Karun olarak geecekti. Ebu Hanfe, tevhit imannn
yla bunu grd ve hayat pahasna da olsa zulm im
paratorlarnn tekliflerini reddederek onlarn yannda
deil, karsnda yer ald. Ve bu tutumuyla mam zam
oldu.

Karun, kiilik ve psikolojisinin tm ynleriyle kapita


list kodamanlarn prototipidir.

Karun, iinden geldii kitleyi, evreyi, zellikle yoksul


ve aresizleri kmseyip servetinin verdii imknlar
ynetime yalakalk iin kullanarak Firavunun en yakn
larndan biri oldu. Kuran, Firavun melanetine vurgu
yaparken K arunu onun ba destekilerinden biri olarak
kayda geirmektedir.

SRLEM HALK, KARUNLA HARUNU MUKA


YESE EDEMYOR

Karuna ahmaka avukatlk yapan Musa dnemi sr-


KNC BLM 45

leri Karuna hesap sorma yerine yle vahlamyorlard:

"Ah! Karuna verilenin bir benzeri bize de verilseydi!


Gerekten o, ok nasipli bir adam! (Kasas, 79)

ada firavunlar tarafndan yallanp afyonlanm bugnk


srler de, aynen bunu yapyor. unu hi sylem iyorla:

"Ey Karu nlar! Siz, bu servetlerin size, bilgilerinizin


bir karl olarak verildiini sylyorsunuz. Peki,
Karun'la mcadele eden Harunun bilgisi Karundan
daha m azd? Demek ki sizin mal ve gcnz, sizin dehanzn
, emeinizin rn deil, iblisliinizin, hrszlnzn
, Maun ihlalleriyle gerekletirdiiniz talanlar
nzn rndr.

AFYONLANMI RAYYE, KMLER NASIL SULU


YOR?

Firavunlarn kendi eliyle yaratan srlemi kitlelerin,


mutlu yarnlar iin kendisini uyaranlara, yardaks oldu
u Karunlarn hatr iin ynelttii sulamalar da T anrs
al kelam tarafndan bir byk mucize halinde nm ze
konmutur. Hz. Lt ve Hz. Nuh kssalarn, sevap
almak iin deil, ibret almak iin okuyanlar bu gerei
hemen farkederler. Biz bir parasn verelim. Zalimlere
yardaklk uruna Tanr Elilerine posta koyan yallan
p afyonlanm yardak sr, Hz. Lt ve arkadalar
n sularken u dehet verici gerekeyi ne karyordu.
Tpk bugnn yallanp afyonlanm raiyyeleri gibi:

"Lt toplumunun, Ltu ve arkadalarn sulayan ce


vab unu sylemeleri oldu: karn unlar kentiniz
46 FRAVUN

den! nk bunlar, temizlik ve drstlkte srar sr


dren kiilerdir. (A raf, 82)

Karunlar yaratp besleyen kle ve yalc zihniyetin, ebed


kelam tarafndan tespit edilmi uaklk psikolojisi ite
budur.

D n yleydi, bugn de yledir. H er devirde yledir. Her


devirde yle olmasayd zamanlar st kitapta yer almaz
d. Bugn, geri kalm corafyalardaki yallanp afyon
lanm srlere bir de demokrasi boncuu datlyor.
Yallanm sr bu boncua bakp azndan ehvet salya
lar aktarak, Allah ile aldatm ann imansz Karunlarna
avukatlk yapmasn yle gerekelendiriyor:

Vay be! Ben neymiim, bak bensiz olmuyormu, ben ol


masam demokrasi kermi. Ben de, bana verilen bu pa
yenin kadru kymetini bilip bana yal adrlar hazrlayan,
kmrm, makarnam veren efendilerime sadakatimi
gstermeliyim. Efendilerime posta koymaya kalkan
din-iman bozuculara haddini bildirmeliyim. Yaasn de
mokrasi, yaasn benim yal adrlar kuran efendilerim!

Bugnn Karunlar; Lt, Nuh, Musa, H run devrinin


K arunlarndan daha ansl. nk bugnn Karunlar
eski Karunlardan ok daha organize, ok daha tekilatl.
D aha da nemlisi: Bugnn K arunlarnn, kitleyi aldat
mada kullandklar demokrasi ad verilen kancklk ve
fettanlkta esiz bir yosmalar var! Kresel kapitalizmin
sper kodamanlar, geri kalm lkelerdeki m araba ka
pitalisti hizmetkrlarna bu yosmay tepe tepe kullan
malar iin her trl destei veriyor.

M araba kapitalistleri bu yosmay alabildiine kullana


cak ve ileri bittiinde tekmeleyip bir kpr altna ata-
KNC BLM 47

caklar. Yallanp afyonlanm raiyye bunu bile gremiyor.


Yosma kullanlarak varlan hedef ele geirildiinde,
sra, yallanp afyonlanm raiyyeyi tekmelemeye gelecek.
Maraba kapitalizminin sadk hizmetkrlar, ite o gn,
raiyyenin orasna burasna vurduklar tekmelerle, ona
yed irdikleri adr yallarn onun azndan burnundan
getireekler.

HMAN

Hman szc, Eski Msrda din adamlarnn unvan


olarak kullanlmtr. Amon Ra'nn hizmetkr anlam nda
H-Amonun Arapalam eklidir. Firavun da
Ra'nn olu veya R ann bedenlenmi hali (Yryen
Ma!) anlamnda eski Msr krallarnn unvan idi. Hmanlar
, Msr geleneinde Amon tapnann rahipleri
' olarak anlrlar. Msr havzasnda Hz. Yusuf ve Hz.
Musa dahil, ismi anlan ve anlmayan tm peygamberlerin
m I la inanlara kar iddetli bir mcadele iinde olduklar
grlyor.

Hman, hem din gcn hem de brokratik bilgi g-


cn temsil eden bir tip olarak dikkat ekiyor. Hz.
Musann getirdii dini, Msrn esas dinine bir saldr
olarak gren Firavun ve kodamanlar, evrelerini saran
brokrasiyi de dincilerden seerek kitle tarafndan al
mas ok zor bir g oluturmulardr. K uran, bylece,
brokrasinin din snfndan gelen yandalara tesliminin
ne byk bir bela olduunu da bize retmi oluyor.

FRAVUN HMAN KARUN LS NEYN SEMB


O
L

?

m an; H z . Musay, Firavun (kral, sultan, padiah),


48 FRAVUN

Hman (yanda brokrat ve kutsallatrlm din ada


m) ve Karun (yanda ve azgn servet sahibi) lsne
kar hakikat mcadelesi veren bir Tanr Elisi olarak
gstermektedir.

Kuran, Firavun ile Hman ve Karun kuvvetleri ara


snda kopmaz bir iliki, bir kader birlii, bir paralellik
grmektedir. Firavun-Hman-Karun ls ayette
birlikte anlmtr:

Karun'u, Firavun'u, Hmn' da yle yaptk. Yemin


olsun, Musa onlara ak seik kantlarla geldii halde,
yeryznde byklk tasladlar. Ama ne geemezler
di. Her birini kendi gnah ile yakaladk. (Ankebt,
39-40)

Yemin olsun, Musa'y da ayetlerimizle ve apak bir


kantla gndermitik. Firavun'a, Hmn'a ve Karun'a
gndermitik de onlar yle demilerdi: Tam yalanc
bir sihirbazdr bu! (Mmin, 23-25)

Brokrasinin, zellikle dinsel brokrasinin ba ve sem


bolik ismi olan Hman ise Firavunla alt ayette yan yana
anlmtr. Yani Firavunlara verilen byk paralel zu
lm desteinin en ok i greni H m an desteidir:

Ve biz istiyoruz ki, yeryznde ezilip horlananlara ba


ta bulunalm, onlar nderler yapalm, onlar miras
lar haline getirelim. Ve yeryznde onlara imkn ve
kudret verelim. Firavun'a, Hman'a ve onlarn ordula
rna da korkmakta olduklar eyleri gsterelim. (Ka-
sas, 5-6)

Gerek olan u ki, Firavun, Hman ve bunlarn ordu


lar yanl yoldaydlar. (Kasas, 8)
KNC BLM 49

"Firavun dedi: Ey sekinler topluluu! Ben sizin iin


benden baka bir Tanr tanmyorum. Ey Hmn! Benim
iin amurun zerinde oca yakp bana bir kule
yap ki, Musa'nn Tanr'sna ulaaym. Aslnda ben onun
yalanclardan olduunu sanyorum." (Kasas, 38)

lgin noktalardan biri de Firavunun, sadece H m anla


anlmasna karn sadece K arunla anlmamasdr. Bu
dem ektir ki, Firavun g, H m an gc olmadan sadece
Kurun gcyle egemen olamaz. Firavun sadece Hman
yklerle egemen olabilirken sadece Karun glerle ee
nim olamamaktadr.

Kur'an bize gsteriyor ki, firavun saltanatlarnn ee


m in olduu topraklarda en byk dl, firavunlarn
yakn olmaya hak kazanmaktr. Firavun yalakalarnn,
bu kazanm iin yapmayacaklar ey yoktur. Bu yalakalar,
zellikle hakikat ve k nclerine ktlk etmeyi
temel dl sebebi bilmektedirler. K uran, btn bu in-
celiklere, kendine zg kelam harikasyla, iki cmlede
aklk getirmitir:

"Bycler geldiklerinde, Firavun'a dediler ki, Eer


biz galip gelirsek bize gerekten dl var, deil mi?
'Evet, dedi, siz o zaman benim yaknlarmdan olacaks-
nz." (uara, 41-42)

De'b: Deitirilmesine izin Verilmeyen Adetler:

De'b, srekli ayn tutulan, deitirilmeyen det-gelenek


demektir. (Rgb, el-Mfredt) Bu deb tutkusu yani
muhafazakrlk, firavun saltanatlarn ncekilerinde de
ayn idi. Kuran, firavun zihniyet ve zulmne dikkat e-
ken ayetlerin nde bu deb szcn kullanmtr.
50 FRAVUN

(li mran, 11; Enfl, 52, 54) li mran 10-11 bize gs


teriyor ki, bu debin en esasl karakteri mal ve evlatla
marp azm aktr. Onun iindir ki, firavun saltanatlar
nn ncleri ve beslemeleri, servetin yaratt gce do
kunulmasna asla izin vermezler. nk bu onlarn sonu
olur. Ama bir son mutlaka ve m uhakkak gelecektir. Bu
son, Firavun ve benzeri kodamanlarn ate yakt ola
rak cehennemi boylamalardr. Yakn k ihtimali dc
vardr. Bu ihtimal, inklap (K uran bu kelimeyi aynen
kullanyor) yani devrimdir. Evrensel-genel bir kural ola
rak yle deniyor:

Zulmedenler, hangi devrime urayp ba aa dne


ceklerini yaknda bilecekler. (uara, 227)

Dem ek ki, Firavun saltanatlarnn hegemonyasn bitir


menin Kuransal yolu u iki aamadan geer:

1. syan,
2. Devrim.

Birincisini ncler, liderler (asa sahibi Musalar, balta


sahibi brahim ler) yapar. kincisi ise byk kitlesel k
yamlar gerektirir. Ama yle veya byle, hibir yara
tc devrim, isyan ve ihtilalsiz olmamtr, olamaz. Bu
isyan ve ihtilal, eskilerde kanl oluyordu, imdilerde ise
dem okratik seimlerle pekla olabilir. Elverir ki, kitlele
rin bilgi ve bilin dzeyleri gereken yere ykseltilebilsin
Bu bilin ykseltme iini aydnlar yapar ve bilinlenen
kitleler dem okratik devrimi gerekletirerek zulm i|
bandan uzaklatrrlar.

Zulm:

Firavun saltanatlar, birer zulmler ve zalimler saltanat


KNC BLM 51

d r , Kuran burada, ilgin bir yaklamla, hem Firavun'u


hem de onun toplumunu zalim ler olarak anmaktadr:

Rabbinin Musa'ya, Zalimler topluluuna git. Fira-


v u n u n toplumuna git! Hl saknmayacaklar m? diye
sicilisini hatrla. (uara, 10-11)

Firavun ve besleme evresi elbette zalimlerdir; ama b-


tn bir kavim nasl zalimler oluyor? Oluyorlar, nk
fiili zalimler, saltanatlarn srdrm ek iin zulm ya-
parken, onlara itaat eden kitle de zulme rza gstere-
rek zalim sfatna mstahak hale geliyor. Unutmayalm,
Zhruf 'suresi 54-56, firavunlar yaratanlarn onlara itaat
edenler olduunu hkme balamtr. Bu konunun ay-
rntlar iin bizim, Kurann Yaratt Devrimler adl ki-
tabmz okunmaldr.

Bu saltanatlar ncelikle uyarc ve aydnlatclar zulm-


le susturmay esas alrlar:

"Onlarn ardndan Musa'y, ayetlerimizle Firavun'a ve


kodamanlarna gnderdik de ayetlerimiz karsnda
zulme saptlar. Bir bak, nasl olmutur bozguncularn
s o n u " (Araf, 103)

Firavun dedi: Biz onlarn oullarn ldrp kadnla


rm diri brakacaz/kadnlarnn rahimlerini yoklayp
ocuk alacaz/kadnlarna utan duyulacak eyler yap acz
. zerlerine srekli kahr yadracaz." (A raf,
l27)

Firavun saltanatlar, bastrlan kitlelere azaplarn en


ktsn, en korkuncunu reva grmektedir, (bk. 2/49;
I 11 14/6)
52 FRAVUN

Tuyan:

Firavun saltanatlarnn belirgin zelliklerinden biri de


tuyan veya tutluktur:

Firavun'a gidin, nk o tutlat." (Tha, 24, 43;


Nzit, 17)

Bu kavramn ayrntlar bu eserin Fecir suresi faslnda


verilmitir.

Korku:

Firavun saltanatlarnn bastrm a aralar ve temel silah


lar arasnda korku nemli bir yer tutmaktadr:

Firavun ve kodamanlarnn kendilerine ktlk etme


lerinden korktuklar iin, kavmi arasndan bir gen ne
sil dnda hi kimse Musa'ya inanmad. (Yunus, 83)

Kuran bu ayetiyle, zulme kar verilen mcadelede,


genliin olmazsa olmaz yerine de dolayl bir vurgu yap
maktadr.

Hile, Tuzak, Desise:

Firavun saltanatlarn kullandklar silahlardan biri de al


datma, hile, desise ve namertliktir. Kuran, bunu keyd
ve mekr szckleriyle ifadeye koymaktadr. Tha 6(1
ve 64de keyd, fir 45de mekr kelimesi kullanlmtr,
Zulm ve tagallp saltanatlar asla drst olmazlar. D
rst olmaya karar verseler saltanatlar biter. Onun iin
srekli hile ve namertlik tezghlarlar. Kuran bunu, ken-
KNC BLM 53

ilme has kelam ihtiamyla, Firavunun bir karakteristii


olarak ifadeye koymaktadr:

"Bunun zerine, Firavun oradan ayrld, tm hile ve


kurnazln toplad, sonra geldi. (Tha, 60)

Firavun yalakalar, sahip olduklar her eyin ellerinden


gidebileceini hissettikleri bir yerde lgna dnmcesi-
ne yle diyorlar:

"lerini aralarnda tarttlar, fslty koyulatrdlar,


Dediler: u Musa ile Harun, iki bycden baka bir
ey deiller. Byleriyle sizi topranzdan karmak ve
sizin rnek yolunuzu silip yok etmek istiyorlar. Hner
lerinizi/hilelerinizi hemen birletirin; sonra saf bala
m olarak gelin! Bugn, stn gelen kurtulmu olacak
t r "(Tha, 62-64)

kn eiine gelmi totaliter-m rik bir zorbaln


lm lklar ancak bu kadar gzel ifade edilebilir.

sraf Yani Onun Bunun Haklarndan Zalimce Savurganlk


:

Firavun saltanatlar, haklarn gasp ettikleri kitlelerin


aln terlerinden oluan servetleri, kendi saltanatlarn
kuvvetlendirmek iin snrszca ve zalimce harcarlar,
Bugnk dnyada M aun saraylar, o saraylarn akl al-
maz rakamlarla karlanan harcamalar, firavunun aile-
s i yalakalar iin dzenlenen seyahatlerde kullanlan
birka uak hep aldatlm raiyyenin aln terinden karlanm
aktadr
ki K uran bunlara zulm harcamalar
......... ula israf diyor. Zaten israfn kelime anlam da
ulum demektir. (sraf denen zalim illetin nasl bir bela
54 FRAVUN

olduunu anlam ak iin bizim Kresel fetler adl ese


rimizin okunmasn neririz.)

Firavun, o toprakta gerekten ok stnd ve gerek


ten onun bunun malndan savurganlk yapan tam az
gnlardan biriydi. (Yunus, 83)

slam tarihinde bunun tipik mmessilleri Emevlerdir;


zellikle Muaviye bin Ebu Sfyan. m metin emekleri
nin rn olan mal ve paray, mmeti zulm ve sapk
lk altnda inletm ek iin snrszca datmtr. Hz. Ali
ve Ehlibeyt imamlarnn, Emev despotizmi karsnda
mukavemetsiz kaldklar tek silah, mmetin malndan
snrszca datlan bu ulfelerdir.

Firavun saltanatlarna kar kn en byk nderi Hz,


Musa, zalimlerin sahip bulunduu bu mal imkn y
znden Allaha ikyette bulunmaktadr. nk zulm
saltanatn malup etm enin nndeki en byk engel,
ite bu, ftursuzca harcanabilen para ve kullanlabilen
imknlardr. lmsz gerek, ullazm peygamber Hz,
M usann dilinden u ekilde yaknmaya dntrl
mtr:

Musa yle dedi: Rabbimiz! Sen, Firavun ve koda


inanlarna u ireti hayatta debdebe verdin, mallar
verdin. Rabbimiz! Senin yolundan saptrsnlar diye
mi? Rabbimiz! Onlarn mallarn sil spr, kalplerin
iddetle sk ki, ackl azab grnceye kadar inanma
snlar!" (Yunus, 88)

Frkalara Blme:

Firavun saltanatlarnn egemenlii srdrme aralarn


KNC BLM 55

dan biri de karlarna dikilme ihtimali bulunan kitleyi,


eitli oyunlarla muhtelif frkalara blmek, baka bir de-
yile toplumu frkalatrp blk prk hale getirmek-
tir. nk frkalatrlan halk srye dnr. yle bir
sr ki, kendi kendini yiyip tketir. Zalim ynetimler,
kendilerine zarar verecek etkinlikte bir gcn vcut bul-
" masn bu sayede nlemektedirler. K uran bu noktaya
harika bir dokunula k tutarken, ayn zamanda, fira-
vun glerin stnlk ve baar sebeplerinden birini
de aydnlatyor:

"Gerek u: Firavun o yerde egemenlik kurmu ve ora


halkn frkalara ayrmt. Onlardan bir topluluu
horlayp eziyordu. O, gerekten fesad yayanlardand.
( K a s a s , 4)

Dikkat edilirse, Firavun stnl, kitlenin frkalara b


lnmesinin bir uzants olarak verilmektedir.

Bozgunculukve Fitne le tham:

Btn firavun saltanatlar, aydnlk ve gerein temsilci-


lerini, 'bozgunculuk ve fitne karmak, toplumu karma-
aya srklemekle itham ederek etkisiz klarlar. ada
Firavunlar lgatinde bunun ad darbe yapmak olarak
belirlenmitir. Firavun zorbalar bu noktada zvanadan
ylesine karlar ki, neredeyse kundaktaki bebelerin a-
lamalarn bile kendilerine kar darbeye teebbs ola-
rak nitelerler. Bu, eytan tezgh, Hz. Musa karsndaki
Msr firavunlarndan, Hz. Hseyin karsndaki Emev
Firavunu Yezide, gnmzn ad konmam bir yn
firavuna kadar hep byle iletilmitir:

"Firavun kavminin kodamanlar dediler: Musa'y ve


56 FRAVUN

toplumunu, yeryzn fesada verip seni ve ilahlarn


terk etsinler diye mi brakyorsun? Dedi: Biz onlarn
oullarn ldrp kadnlarn diri brakacaz/kadn
larnn rahimlerini yoklayp ocuk alacaz/kadmlar-
na utan duyulacak eyler yapacaz. zerlerine srekli
kahr yadracaz." (A raf, 127)

Firavun dedi ki, Brakn beni, u Musa'y ldreyim


de Rabbine yalvarsn. nk onun, dininizi deitirme
sinden yahut yeryznde fesat karmasndan korkuyo
rum." (Mmin, 26)

FRAVUN NEYN TEMSLCS?

Geleneksel anlay, zellikle Emevci zihniyet, Firavun'u


(veya firavunlar) dinsizliin temsilcileri olarak deer
lendirmi, yle tantmtr. Bu tantm esas alndnda
firavun ruhlu veya firavuncu olmamak iin dine, pey
gamberlere inanmak yeterlidir.

Acaba K ur'an'n syledii, anlatm ak istedii bu mudur'


Hayr, bu deildir.

Bir defa Firavun, dinsiz deildir. M usann onunla savac


da dinsizlik yznden deildir. Tanrsal vahiy, o arada
Kuran, hi kimsenin dini-imanyla kavga etmez; byle
bir nerisi yoktur. Kavga, zulme kardr. Eer teki din
lerden olanlar sizin dininize, imannza musallat olurlar
sa onlarla savarsnz; nk byle bir tasallut zulm
dr. Bu tasallut yoksa onlarla iyi geinmeniz gerekil
lke, lmsz bir beyyineyle yle konmutur:

Allah sizi, din konusunda sizinle savamam ve si/


yurtlarnzdan karmam kimselere iyilik etmekten
KNC BLM 57

onlara adaletli davranmaktan men etmez. Allah, adale


li ayakta tutanlar sever. Allah sizi; ancak din hakknda
sizinle savaan, sizi yurtlarnzdan karan, karlma
nza yardm eden kimselerle dost olmaktan/onlar ile-
rinizin bana geirmekten yasaklar. Onlar dost/yne-
tici edinenler, zalimlerin ta kendileridir. (Mmtehine,
8-9)

Tek Dman Zulmdr:

Zalimlerden bakasna dmanlk yaplmayacaktr.


(Bakara, 193)

Kur'ann irkle kavgas, irkin din olmas yznden de-


il zulm oluu yzndendir. nk irk byk bir
zulmdr. (Lukman, 13) O halde, Firavunla (ve fira-
vunlarla) mcadeleyi deerlendirirken, evvel emirde
baklacak olan, bu zulm olgusudur. K uran, bu ince
noktaya, muhteem bir vurgu yaparak hem bu gerei
gstermi hem de zulm saltanatlarnn kendilerinde
hangi tahrip edici gleri vehmettiklerine dikkat ek-
mitir . Dehet verici olgu udur: Firavun, M usaya inan-
mak iin kendisinden izin alnmas gerektii kansnda-
dr. Musann syledikleri deil, Firavunun ona inanma
izni verip vermemesi nemlidir. yle diyor:

"Firavun dedi: Demek ben size izin vermeden ona inan-


dnz ha!" (Araf, 123)

Bu rejim ve sistemin totaliter yapsn bundan daha m-


kemmel gsteren bir beyyine bulunamaz. Bu, beyyine.
'totalitarizmin tanm gibidir: Yaratcya iman dahil,
her konuda ve her ey iin saltanat gcnden izin almak.
Milimi bunlar deerlendirdiimizde, K uran adna unu
58 FRAVUN

sylememiz gerekir: Teolojik adan eksii olmayan


ama zulme bulaan bir dinci zihniyetle de mcadele ge
rekir. M aun suresi bize gsteriyor ki, byle bir zihniyet,
namazl-niyazl olduu halde melun ve zalim olabilir. Ve
onunla buna gre mcadele gerekir. nk, byle bir
zihniyet, din-iman, namaz-niyaz perdesi altnda firavun
luk yani zulm sergilemektedir.

Firavunun, dinsiz olmas yle dursun, kararllkla sahip


kt bir dini vardr ve o dinen yaamas iin mcadele
etmektedir. Dahas var: Firavun, halk doru yola ilete
nin kendisi olduu inancndadr. yle diyordu:

Ben size kendi fikrimden bakasn gstermem. \ t


ben, sizi, aydnlk/doruluk yolundan bakasna da k-
lavuzlamam." (Mmin, 29)

Firavunun Musa ve H runa at savan gerekesi te


olojik ayrlk deildir, Msr nehirleri, topraklar, saltana!
ve paradr. Musa, Mlk Allahndr, sen onda egemen
lik kuramazsn! diyor. Firavun ise Bu nehirler, bu top
raklar benim ! diyor. te iin kilitlendii yer burasdr.
Ama, sahip olunanlar elden karmamaktr. u kayg
ya ve elde bulunanlar, zellikle saltanat karmamak
iin sergilenen u rpna bakn:

lerini aralarnda tarttlar, fslty koyulatrdlar,


Dediler: unlar, iki bycden baka bir ey deiller.
Byleriyle sizi topranzdan karmak ve sizin rnek
yolunuzu silip yok etmek istiyorlar. Hnerlerinizi/h i
lelerinizi hemen birletirin; sonra saf balam olarak
gelin! Bugn, stn gelen kurtulmu olacaktr." (Th;,
62-64)

Bu mrik kayg, K uran vahyine kar savaan Mekke


KNC BLM 59

irk oligarisinde de aynen vard. O oligarinin kopar-


d vaveyla, Firavun yandalarnn kopard vaveylayla
hemen hemen ayndr:

"Sd! Ziklr/t/uyar dolu Kur'an'a yemin olsun ki, i


hi de onlarn sand gibi deil! Gerei rten o nan-
krler bir gurur, ayrlk ve btnden kopu iindedirler.
Onlardan nce nice nesilleri helk ettik biz, bartlar
onlar, fakat kurtulu yoktu; gemiti zaman. Kendi ile-
rinden kendilerine bir uyarc geldi diye ap kaldlar.
Ve syle dedi bu nankrler: Bu adam yalanlar dzen
bir byc. lahlar bir tek tanrya m indirgemi?! Bu,
gerekten hayret edilecek bir ey! lerinden kodaman
bir grup ne kt: Haydi, yryn! lahlarnza sahip
kmada kararl davrann! Gerek u ki, istenip bekle
nen ey budur. teki millette iitmedik byle bir ey.
Bu bir uydurmadan baka ey deildir. t ve uyar,
iimizden ona m indirildi?!" (Sd, 1-8)

Firavun yalakalarnn feryatlaryla, Mekke irk oligar


inin feryadn veren ayetlerde omurga kelime ve ta
birler ayndr: Byc, yalanc, ilahlara kar kmak,
mele, daha nce byle bir ey grmedik, o da kim ki
Tanr ona vahiy gndersin!

Firavun dinlerinin ortak-belirgin nitelii, irktir. Yani


tanrlk g ve yetkilerinin birtakm yedek tanrlar ara-
snda bltrlmesi. Bizzat Firavun bu tanrlardan bi
ridir ve ona gre, en yce Tanr kendisidir.

"Firavun dedi: Ey sekinler topluluu! Ben sizin iin


benden baka bir Tanr tanmyorum. Ey Hmn! Be
nim iin amurun zerinde oca yakp bana bir kule
yap ki, Musa'nn Tanrsna ulaaym. Aslnda ben onun
yalanclardan olduunu sanyorum." (Kasas, 38)
60 FRAVUN

irk dinine mensup Firavun, bu dinin ilahlarndan biri


olduunu sylerken, mala mlke, saltanata dayanyor
du. Ve bunlara sahip olmayan M usay kmsyordu
Firavuna gre, Tanr, byle zavall, yoksul birini ken
diine temsilci semez. Mekke irk oligarisi de Hz,
M uham m edin peygamber olmadn iddia ederken
benzeri gerekelere dayanyordu. Kuran, irkin bu en
byk zulmn yle deifre ediyor:

Firavun, toplumu iinde haykrp yle dedi: Ey top


lumum! Msr'n mlk ve ynetimi benim deil mi? te
u nehirler benim altmdan akyor. Grmyor musu
nuz? Yoksa ben u zavall, u meramn anlatamaya
cak adamdan hayrl deil miyim? Ona altn bilezikler
atlmal, yannda-hizmetinde melekler bulunmal deil
miydi?" (Zhruf, 51-53)

Msrn mlk ve ynetimini kendisinin mal bilen Fira


vunla, imparatorluun topraklarn kendi mlk, me-
mlik-i ahanesi bilen filan kraln veya falan padiahn,
marka ve kyafetten baka ne gibi farklar olabilir?!

irk dininin ikinci temel zellii, bir zorbalk dini olma


sdr. Bu dininin egemen olduu yerde ezenler ve ezi
lenler vardr. Kleler-efendiler, ezilenler-ezenler, altta-
kiler-stttekiler vardr.

nc zellik, parann ve madde gcnn stnlk l


s olmasdr. Btn peygamberler gibi, Musa ve Hrun
peygamberlerin, o arada Hz. M uhammedin mcadelesi
ite bu zihniyete kardr; bir teolojik dala deildir. Oy
saki geleneksel Mslman dincilik, bu kavgay bir te
olojik dala olarak tantr. Byle tantt iin de birka
rekt namaz, her mahallede bir iki cami grldnde
kavga biter. Ezilen ezildiiyle, smrlen smrld-
yle, zalim zalimliiyle, mazlum mazlumluuyla kalr.
FRAVUNLARI KM YARATTI?
nsan, inansz yaayamaz. nemli
olan soru, bu inancn liderlere, baa
rya, makinelere duyulacak bir inan
m yoksa kendi retici etkinliimize
yaantmz stnde temellenen akl
bir inan m olaca sorusudur.
Erich Fromm

Fromm, yle devam ediyor:

"Gce duyulan hibir akl inan yoktur; gce boyun


eme ya da bu gce sahip olanlarn onu koruma istekleri
vardr. G, insanlarn ouna tm eylerin en gerei
olarak grnd halde, insanlk tarihi onun tm insan
sal b aarlar iinde en geicisi olduunu kantlamtr.
nan ve gcn karlkl olarak birbirlerini dlamala-
r gerei yznden, balangta akl inan stne ku-
rulmu olan tm dinler ve siyasal sistemler yozlarlar.
Eer gce dayanyorlar ya da giderek kendilerini onunla
balak tutuyorlarsa en sonunda sahip olduklar kuvve
ti yitirirler. (Fromm, Kendini Savunan nsan, 202-204)

DEVRM YARATAN SORU: FRAVUNLARI KM


RETT?

Kur'an'a gre, Firavunlar retenler, zalimlere uaklk


62 FRAVUN

edenlerdir.

slam tarihinde zulme isyann nc isimlerinden biri


olan mam zam, M slman mmetin firavun yaratan
zihniyeti sona erdirmesini, slam imannn temel icab
olarak grmektedir. Bu iman hayata geirecek dirayet
yoksa hibir ibadet anlam tamayacaktr.

Hibir zalim, kendisine kitlenin dolayl destei olmadan


yaayamaz. Hele, din, zulme uaklk arac yaplmsa
firavunlarn bir biimde ve deiik adlar altnda zuhur
etmesi kanlmazdr.

Kurandan renmi bulunuyoruz ki, mazlum bildii


miz birok halk aslnda pasif zalim olduklar iin ezilip
horlanmtr ve horlanmaktadr. Mazlum, gerek maz
lumsa zalimin uzun sre egemen olmas sz konusu de
ildir. Zulm, din veya dinsizlik ad altnda uzun sre
devam ediyorsa bunun sebebi, zalimlere uakl hner
sanan bir halkn, en azndan bir satlmlar ekibinin var
ldr. Bu ekip, pasif zalimler ekibidir. Pasif zalimlik;
zulme bakaldrmas gerekirken, kk karlar veya
gizli imanszlklar yznden zalimlere kar sessiz kalan,
bylece onlara dolayl destek veren kii veya toplumla
rn sfatdr. K ur'an'n bu noktadaki tezi udur:

Aktif zalimlerin birounu, pasif zalimler, yani zulme


bir biimde uaklk edenler yaratmtr.

K ur'an'n bu anlamda devrim yaratan tespiti Zhruf 54


56. ayetlerde verilmitir.

imdi, Z hruf 54-56. ayetlerin mesajn ak ekilde or-


taya koyalm. Firavunlar yaratan halklarn uaklk psi
KNC BLM 63

kolojilerini deifre edip bu psikolojinin Allah nasl f-


kelendirdiini, pasif zalimlerden intikam alma kararm a
nasl vardrdn ifade eden bu ayetler, emperyalizmin
hapishanesine dntrlm m abetlere (ibadethanele-
re) hapsolmay din sanan bir kitlenin Allah tarafndan
Allahn dman gibi alglandn gstermektedir. D e
mi k ki, mabede, mescide mdavim olmak Allah katnda
her ey dem ek deildir. Bunun iindir ki K uran, iki tr
namazdan sz etmektedir:

1. nsan Allaha yaklatran, rahmet vesilesi namaz,


2. nsan Allahn dman haline getiren lanet vesilesi
namaz. (Maun, 4-7)

Kurana saygmz varsa bu namazlarn ikisini de gn-


dem yapmalyz. Birini sakladmzda biz de K ur'an'n
lanetine arplrz. nk bu iki namazn birini saklad-
mzda namazn gerek anlamn kavramamz mmkn
olmaktan kar.

ZHRUF SURESNN YAKTII MEALE

nce ayetleri okuyalm:

"te Firavun, toplumunu byle kmseyip horlad da


onlar da ona itaat ettiler. nk onlar yoldan sapm
bir toplum idiler. Onlar bizi bu ekilde fkelendirince,
biz de onlardan aldk; hepsini suya gmverdik. On-
lar, sonra gelecekler iin bir selef ve bir rnek yaptk.
Bu ayetleri, tefsir kurallarn (semantik ve hermentik
incelikleri) dikkate alarak deerlendirdiimizde u ger-
eklerin altn izmemiz gerekiyor:

i f firavunlarn horlayp ezmesi ile toplumun ona itaati


64 FRAVUN

arasnda balant vardr. O itaat olmasayd bu horlayp


ezme de olmayacakt.

2. Firavunun horlayp ezmesine isyan yerine itaatle kar


lk verilmesi Allah fkelendirmi, bunu yapan kitle
den intikam alma kararna vardrmtr.

Firavunlar yaratanlarn bu ruh yaplar ve kiilikleri Yu


nus suresi 83te de anlatlmtr:

Firavun ve kodamanlarnn kendilerine ktlk etme


lerinden korktuklar iin, kavmi arasndan bir genlik
grubu dnda hi kimse Musaya inanmad. nk Fi
ravun, o toprakta gerekten ok stnd ve gerekten
snr tanmaz azgnlardan biriydi.

Anlalan o ki, K uran, bir kitlenin iinden birileri za


limlerle ibirlii yapmadka o kitlenin zulm ve istilaya
yenik dmeyecei kansndadr. Yukarki ayet ayrca,
despot zalimlere kar kmada genliin daima nde
gittiini de dolayl bir ifadeyle vermitir. Kuran, Zhruf
54. ayette kulland kelimeyi kullanarak kendisini teb
li eden Peygambere u emri vermektedir:

Gerei hakkyla gremiyor olanlar seni asla km


semesin/ezip horlamasn! (Rum, 60)

Bugn iin mesele gelip gelip urada dmleniyor:


Hz. Muhammed, zgrlklerin ve esaret tanmamamn
sembol mdr yoksa daha ok namaz klmann, daha
grkemli sark sarmann sembol m? Kuran, birinci
kk onaylyor. Hz. Muhammed bu kka gre yaad ve
onu miras brakt. Emev, bu miras yozlatrp zgr
lklerin Peygamberini daha ok namaz klmann, daha
grkemli Arap sar sarmann sembol haline getirdi.
KNC BLM 65

Bu saptrma ve yozlatrmaya ilk byk isyan mam


Azam Ebu H anfeden geldi. A rap fistan ile A rap sal-
tanatlarn dinletirenler mam zam namazsz ve
isyanc bir din kurmakla suladlar. mam zam, Hz.
Peygamberi zgrlklerin ve esaret tanm am ann sembol
olarak ne karmann faturasn bayla dedi. Ve
Byk mam n ardndan slam tarihi asrlarca Emev
zihniyetiyle yrd. Ne yazk ki, hl da o zihniyetle y-
rmektedir.

Ahzb 57. ayete gre, Allaha ve Peygambere eziyet


edenler lanetlenmilerdir. Peygambere eziyeti anla-
makta zorluk ekilmez ama Allaha eziyet nasl olur?
diye sorulmaktadr. Zhruf 55. ayet bu sorunun ceva
bn getiriyor. O rada Cenab H ak tarafndan kullanlan
'asefn kelimesi bizi zdler, fkelendirdiler anla
mndadr. Dem ek ki, zulm karsnda pasif kalarak za
limlere dolayl destek vermek, Allaha eziyet etmektir.
Allah bundan ylesine rahatsz olmaktadr ki bunu bir
intikam sebebi sayyor.

Zalimlere itaat, Allah fkelendiren tek ktlktr.


Hd suresi 59. ayet bunu, inat zorbalarn emrine uy-
mak eklinde tanmlyor.

ETKEN BARBARLAR-EDLGEN BARBARLAR

Etken barbarlar olan firavunlar edilgen barbarlar


olan iitaatkr-uak kitle yaratmaktadr. Bu Kuransal
tespite, en iyi deinenlerden biri de Erich Frommdur.

Bugnk uygarlk ancak bir kitle insan yaratabilir:


Seme yetenei olmayan, iinden gelen ve kendisinin
ynlendirdii etkinliklerde bulunmayan; olsa olsa sa-
brl, yumuak bal, tekdze i grmeye nerdeyse ac-
66 FRAVUN

nas bir biimde altrlm semeleri azaldka sorum


suzluu da artan birisi: Sonunda yalnzca koullu tep
kileriyle ynetilen bir yaratk, modern i kurulularm
bal reklam ajanslar ve sat rgtlerinin, totaliter ya
da yar totaliter hkmetlerin propaganda ve planlama
brolarnn istedii ideal tip. Bu tr yaratklar iin en
gzel vg sz udur: Sorun karmyorlar. Bu yara
tklarn en yce erdemi de udur: Hibir eye kar k
myorlar. nnde sonunda byle bir toplum, yalnzca
iki grup insan yaratacaktr: Koullayanlar ve koulla-
nanlar; edilgen barbarlarla etken barbarlar. (Fromm,
Salkl Toplum, 207)
FRAVUN TOPLUMLARDA
SADOMAZOST ARK
Firavunlarn temel zelliklerinin ikisine, firavun adnn
getii ilk sure olan Fecir 10-13. ayetlerde deinilmi
in': Tuyan (kudurganlk) ve fesat (bozgun, blclk)
Bu zelliklerin ayrntlar eserimizin nc blmnn
I ecir suresi faslnda verilecektir.

firavunlarn belirgin zelliklerinden ncs olan fr-


kalatrma yani toplumu ayrtrp gruplara blme k
tl ise Kasas suresinde gndem yaplmtr ki onun
ayrntlarn da nc blmn Kasas suresi faslnda
greceiz.

Btn firavun benlikler raiyye kitleler ister. nk fi-


vun benlik sadisttir; sadist benliin tatmini iin ma
zoist benlikler lazmdr. Yani raiyye-firavun, firavun-
raiyye ark sadomazoist bir arktr. Sadece mazoist
in- sadistlere muhta deildir, sadistler de mazoistlere
muhtatr. Bu ikisi daima birbirine bamldr. Sadist
li avun benlik, ynettii kitlenin iki ey olmasn asla
istemez:

I. Tmden yok olmak,


uurlu-zgr kar k sergileyebilen benlik olmak.

Raiyye benlikler, sadist-firavun gdclerce sevilir, ac


nr, korunur. Krallk-padiahlk sistemlerindeki szde
68 FRAVUN

halk sevgisi byle bir sevgidir. M uhta-srngenlere


duyulan bir tatm in hissidir ki bu, firavun-sadistler ona
halka efkat yaftas yaptrrlar. Peki, bu efkat neden
o halkn zgr iradesini kullanan yaratc bireyler olma
sn mmkn klmyor? diye sorulmamtr.

Sadist kii, aka egemen olduu kiileri sever. Bu


kii kars, ocuu, asistan, bir garson, sokaktaki bir
dilenci olabilir, her durumda egemenlik nesnesine kar
duyulan bir sevgi ve hatta minnet vardr. Sadist kii,
karsndakini ok sevdii iin hayatna egemen olmak
istediini dnebilir. Aslnda, onu, ona egemen olduu
iin sever. Egemenlik kurduu kiiyi maddi eylerle,
vglerle, sevgi kantlaryla, zeka grntleriyle ya da
ilgi gstererek kandrabilir. Ona her eyi verebilir, bir
ey dnda: zgr ve bamsz olma hakk. (Fromm,
zgrlk Korkusu, 130)

Simbiyotik liki:

Sadist benlikle mazoist benlik arasndaki bu ilikiye


psikolojide (biyolojiden alnan bir tabirle) simbiyotik
iliki (Franszca ve ngilizcede telaffuz farkyla ayn
szck) denmektedir.

Simbiyotik iliki, birbirine zt iki yap veya karakter ara


sndaki birlikte yaama mecburiyetinden doan bir iliki
trdr, (bk. W ebster International Dictionary, symbio
sis mad.) Simbiyotik ilikide, birbirine zt iki varlk veya
kiilik, birbirinden yararlanan iki asalak varlk olarak bir
tr kader birlii yaparlar. Bu birliktelik, biyolojik alanda
anne ile ocuk arasnda vcut bulmaktadr. Ayn birlik-
telik eler arasnda da gzlenebilir. yle ki bunlarn biri
ldnde teki de yaayamaz olur.
KNC BLM 69

Simbiyotik birliktelik, klelerle efendileri arasnda da


vcut bulmaktadr. Bu ilikide bazen, efendinin kle
/erindeki sadist zevk tatminleri, kle iin de zlenir
olmakladr. Gemi toplum lar n birounda tiranla
toplum aras ilikiler byle bir iliki olabilmitir. Baa
ykamad dmanlarnn kahredici gc karsnda tes
limiyet duyarak kendisini tatm in eden toplumlarn psi
kolojileri de ayn trdendir. Burada mcadele ile elde
edilemeyen tatmin, teslimiyet ve kleleme ile elde edil
mektedir. Celladna ak olm ak dedikleri dejeneras
yon, ite byle bir illettir. Bu tr bir iliki, sevgi ile nefret
a r a s daki esrarengiz alanda vcut bulan gidip gelme
leri gstermesi bakmndan son derece artcdr, (bk.
Ludwig Knoll, Encyclopedie dela Psychologie Pratique,
Nymbiose maddesi)

Milli Mcadele'ye ngelen gnlerde, mandacl savu


nanlarn psikolojileri byle bir simbiyotik psikoloji idi.
Mustafa Kemalin tavr, kiilii ve hayat anlay ise bu
s im b iy o tik psikolojiye tam am en ters, mcadeleci, zoru
ve kar k seen bir psikoloji idi. Bunun iin de raha-
t, teslimiyetin getirdii gveni seenler tarafndan iha
net ve isyan olarak alglanyordu.

Ne ilgin bir varolu paradoksudur ki, sadist-firavu-


nun hegemonyas altna giren kiiler sadist ezicilerini
severler. K uran Zhruf 54-56. ayetlerin Allah zp
fkelendirerek intikam almaya sevk eden sapklk ola-
rak grd bu bu kitlesel de m odern psikoloji m a
zoist sapklk (masochistic perversion) diyor. Erich
Frommu dinleyelim:

"Ac ekme ve zayfln, insan abasnn amac olabile


n im i kantlayan bir olgu vardr: Mazoist sapknlk. Bu
lmmdaki kiilerin bilinli biimde ac ekmek istedik
70 FRAVUN

leri ve bundan holandklar grlr. Mazoist sapknlk


ta, kii bakasnn kendisine fiziksel ac verdii durumda
cinsel heyecan duyar. Ancak bu, tek mazoist sapknlk
biimi deildir. Genellikle aranan, acnn kendisi deil,
fiziksel olarak aresiz ve zayf olmann getirdii heye
can ve doyumdur. ou kez, mazoist sapknlkta iste
nen, manev olarak zayflatlmak, kk bir ocuk gibi
azarlanp aalanmaktr. Sadist sapknlkta ise doyum
bunun kartndan, yani bakalarna fiziksel olarak zarar
vermekten, iplerle ve zincirlerle balamaktan ya da ey
lem ve szcklerle aalamaktan elde edilir. (Fromm,
zgrlk Korkusu, 131)

Velhasl, firavunlarn dnyasnda kitle olacaktr ama


raiyye yani hayvan srs olacaktr. Gdlebilecektir;
bu da yetmez gdlmekten zevk alabilecektir. G den
leri takdis edebilecektir. Bakn Osmanl dzenine: Ba
tan sona bir zulmler ve hegemonyalar dzeni olan bu
dzen, raiyyeletirip smrd ve srndrd kit
lelere kendisini Allahn yeryzndeki glgesi olarak
takdis ettirmitir. Brakn koyu raiyyelik dnemlerini,
OsmanlInn Merutiyet dnemindeki anayasasnda
(1876 anayasas) bile padiahn sorgulanamazlm ifa
de eden tabirler, K ur'an'n Allah iin kulland tabir
lerin kelimesi kelimesine ayndr. Allah nasl la ysel
(sorgulanma ve sorumluluk st) ise padiah da yledir.
Neden olmasn? Padiah, yeryznde Allahn glgesi
deil mi?

Raiyye kitlelerin mazoizme sapmalar artc deil


dir. Mazoizm, zgr-yaratc benlikten kan telafisini
salayan mekanizmalardan biridir. Fromm, buna z
grlk yknden kurtulmak (to get rid of the burden
of freedom) diyor:
KNC BLM 71

Mazoist eilimlerin brnd deiik biimlerin


ortak bir amac vardr: Bireysel benlikten kurtulmak,
kendini kaybetmek; yani zgrlk yknden kurtulmak.
Bireyin ok gl olduunu hissettii bir kii ya da gce
boyun emeye alt mazoist abalarda bu ama ok
ak seiktir. Bir baka kiinin stn gcne inan, her
zaman greli anlamnda alnmaldr. Bu inan, teki
kiinin gerek stn gcne de dayal olabilir, kiinin
kendi nemsizlik ve gszlk inancna da.

Kendi bireysel benliimi hie indirebilirsem, birey ola-


lak ayrlmn bilincinin stesinden gelebilirsem, ken
dimi bu elikiden kurtarabilirim. Bu amaca ynelik
yollardan biri, btnyle kk ve aresiz olmaktr; bir
baka yolu ac ve strap altnda ezilmek; bir bakas da
sarholuun etkisinde boulmaktr. ntihar, btn br
yollar kiiyi yalnzlk yknden kurtaramadnda, son
umuttur. (Fromm, zgrlk Korkusu, 134-135)

Mazoizm, insann bireysel znden kurtulma, zgr


lkten kama ve kendisini bir bakasna balayarak
gvenlik arama giriimidir. Bu tr bir bamlln ok
eitli biimleri vardr. O, zellikle kltrel kalplar bu
tr bir ussallatrmay merulatrd zaman, zveri,
dev ya da sevgi olarak ussallatrlabilir. Mazoist u
ralar bazen cinsel itilimlerle kark ve haz verici ola
bilirler (mazoist sapknlk). Mazoist uralar ok kez
kiiliin bamszlk ve zgrlk isteyen blmleriyle
ylesine eliirler ki, ac verici ve ikence yapc durum
lar olarak duyumsanrlar.

Ortak yaama balantsnn sadist ve etkin biimi olan


bakalarn yutma itilimi, sevgi, ar koruyuculuk, hak
l gsterilmi bask, hakl gsterilmi intikam vb. her
ilirden ussallatrmalarda grlr. O, ayn zam anda cin
72 FRAVUN

sel itilimlerle karm olarak cinsel sadizm eklinde de


ortaya kar. Tm sadist drt biimleri, bir baka kii
stnde tam bir bask kurma, onu yutma ve istencimi
zin gsz bir objesi yapm a itilimine geri gtrebilir.
Gsz bir insan stnde tam bir bask kurma, etkin bir
ortak yaam balantsnn temelidir. stnde bask ku
rulan kii, kendi bana bir erek olan bir insan olarak
deil de kullanlacak, smrlecek bir ey olarak alg
lanp ilem grr. Bu youn istek, ykclkla ne kadar
ok karrsa o kadar acmasz olur. Ama, kendisini ok
kez sevgi klnda gsteren iyiliksever bask kurma da
bir sadizmdir. yiliksever sadist, objesinin zengin, gl,
baarl olmasn istedii halde, bir tek eyi, objesinin z
gr ve bamsz hale gelmesini ve bu nedenle onun ol
maktan kurtulmasn tm gcyle engellemeye alr.
(Fromm, Kendini Savunan nsan, 111)

Mazoist ruh hali, kitlesel tezahrlerinde daha ok bir


kurtarc beklentisine brnr. Kurtarc bekleyen kil
le psikolojisi, tarihin en uzun ve en youn mazoizmini
sergilemitir. Fromm, insan kitlelerinin bu halini tasvir
de u rnei veriyor:

Evi yanan bir adam, penceresinde durarak yardm ister,


kimsenin kendisini duyamayacan unutmutur, birka
dakika sonra alev alacak olan yangn merdiveninden
inmeyi de akima getiremez. Kurtarlmak istedii iin
barr, o anda davran kurtulu yolunda bir adm gibi
grnr, oysa tam bir felaketle sonulanacaktr. Ayn
biimde, mazoist abalar da kusurlar, elikileri, teli
likeleri, kuku ve dayanlmaz yalnzlyla bireysel ben
likten kurtulma isteinden kaynaklanr, ama yalnzca en
grnrdeki acy hafifletebilir, bazen daha da byk
aclara yol aar. Mazoizmin mantkszl, btn baka
nevrotik davranlarda olduu gibi, dayanlmaz bir rl
KNC BLM 73

sal durumu zmek iin benimsenen yollarn sonunda


yararsz oluundandr.

Mazoizm asndan bunun anlam, bireyin drts


nn dayanlmaz bir yalnzlk ve nemsizlik duygusu
olduudur. Birey, benliinden kurtularak bu duygudan
kurtulmaya urar; buna ulama yolu kendini klt
mek, ac ekmek, kendini btnyle nemsiz klmaktr.
Ama istedii ac deildir; ac, zorunlu olarak ulamaya
alt bir hedef iin dedii bedeldir. Bedeli ardr.
Giderek de artar. Aslnda fiyatn dedii eyi hibir za
man elde etmeden srekli borca girer, oysa istedii i
huzuru ve dinginliktir.

Bireysel benliin yok edilmesi ve bylece dayanlmaz


yalnzlk ve gszlk duygularnn yenilmesi abas,
mazoist abalarn yalnzca bir yndr. teki yn,
kiinin kendisi dnda daha byk ve gl bir bt
nn paras olma, bunun iinde erime ve buna katlma
yabasdr. Bu btn bir kii, bir kurum, tanr, ulus, bi
lin ya da ruhsal bir zorlanm olabilir. Sarslmaz dere
cede gl, yklmaz ve grkemli olduu dnlen bir
btnn paras olarak kii bunun gcne ve grkemi
ne katlm olur. Kendi benliini btne adar ve benli
sine ilikin btn g ve gururdan vazgeer, birey ola
n k btnln yitirir ve zgrlnden de vazgeer.
Ama iinde eridii gce katlm, ona yeni bir gvenlik
ve yeni bir gurur salar. Ayrca kuku ikencesine kar
da bir gven kazanr.

Mazoist kii, efendisi kendisi dnda bir otorite de


olsa, bilin ya da ruhsal zorlanm gibi iselletirilmi de
olsa karar vermekten, benliinin yazgsnn sorumlulu
undan ve bylece de hangi kararlar almas gerektii
kuskusundan kurtulmutur. Ayrca hayatn anlam ya
74 FRAVUN

da kim olduu gibi kukulardan da kurtulmutur. Bu


sorularn yantm, kendisini balad gle ilikisinde
bulur. Hayatnn anlam ve benliinin kimlii, benli
in iinde eridii byk btn tarafndan belirlenir.
(Fromm, zgrlk Korkusu, 135-137)

Kurtarc beklemeye From m un verdii bir dier ad,


byl yardmc beklemek olmutur. Byl yardm
c (magic helper) beklemenin insan hayatndaki amaz
sonucu hayal krkl ve hsrandr. Akl ve mcadelenin
yerine kurtarc beklem eyi koyan toplum larn tarihi bu
nun en amaz kant ve tandr.

Dahas var: Ezilip horlanarak smrlen kitle, hayal et


tii kurtarcy bulamaynca, kendisini smren efen
dilerini bir tr kurtarc gibi alglamaya balar. Sado-
mazoizmin kahrl tecellilerinden biri de budur.

Smrlen grubun gc, durumunu deitirmeye yet


mediinden ya da herhangi bir deiiklik dnne
sahip olmadndan bu grup, efendilerine, yaamla
rn salayan ve yaamn verebilecei her eyi kendi
lerinden edindikleri kimseler olarak bakma eilimini
gsterecektir. Klenin efendisinden elde ettii ne kadar
az olursa olsun, o, kendi abasyla bunu bile elde ede
meyeceini dnmektedir. (Fromm, Kendini Savunan
nsan, 84)

From m un bu szleri, K ur'an'n Nahl suresi 75-76. ayet


lerinin bir yorumu gibidir. te o ayetler:

Allah yle bir rnekleme yapt: Hibir eye gc yet


meyen, bakasnn eyas durumunda bir kul/kle ile
bizden bir gzel rzkla rzklandrdmz ve ondan giz-
li-ak datan bir kii. Bunlar ayn olur mu?! Btn
KNC BLM

vgler Allah'adr ama onlarn oklar bilmiyorlar. Al


lah yle bir rnekleme de yapt: ki adam; birisi konu
maz; hibir eye gc yetmez, efendisi/yneticisi stne
sadece bir yk. Efendi onu nereye gnderse hibir hayr
getiremez. imdi bu adam, dosdoru bir yol zerinde
bulunup adaleti zendiren kii ile ayn olur mu?

Erich Fromm (lm. 1980) eserlerinden birinin adm On


Disobedience (taatsizlik stne) koymutur. Bu eserin
kk ad, onun mesajnn da zetidir: Why Freedon
Means Saying No to Power (zgrlk Neden Otoriteye
Hayr Demek Anlamndadr?) Fromm bu isimlendirmi
iyle, deta, K ur'an'n Z hruf suresi 54-56. ayetlerinin
mesajn zetlemitir.
FRAVUN Y NETM LERDE
ZORBALAR SSTEM
Allahn glgesi diye kutsanan ama aslnda Allahn be
las olan Ortadou despotlar, raiyyelerini sadece ken
dileri horlayp srndrmekle kalmam, yaattklar
eteler sistemi ile de ayr bir zulm a rmlerdir
halkn bana. Osmanl dzenindeki zorbalar gerei
ni unutmayalm. Tabi ondan nce unu unutmayalm:

Osmanl dzeninin bizatihi kendisi, esas itibariyle bir


zorbalar ve zorbalk dzenidir. Tarihi boyunca hibir
hccet retmeyen bu dzen, yrtt zorbalkla b
yk bir kudret imparatorluu olmutur ama bu sahte
ve devirme kudret, yaratc bir yapya dayanmad
iin kten kurtulamam ve asrlarca zorbalkla y
nettii kitleleri en sonunda srnen ynlara dn
trmtr.

OsmanlIdaki zorbalk dzeninin kutsanp tebcil edilme


sinde maske ve ara olarak, temel nitelii zulme kar
kmak olan slam dini kullanlmtr.

Osmanlnn btn zorba icraatna cihat ve la-i keli-


metillah damgas vuran kurum, eyhlislamlktr.

O icraat cihat ve la-i kelimetillah idiyse uranlan bu


akibet nedir? Yoksa Allah kendisinin adn yceltenleri
rezil ederek onlardan intikam m alyor? Yani Allah za-
KNC BLM 77

lim mi? Elbette ki hayr. O halde gerek nedir?

( Gerek udur: OsmanlInn icraat cihat falan deil, zor


balk ve apuldu. O nun bunun rettii deerleri kendi
sofrasna a k tararak bununla kaslp kabaran koca bir
csse idi Osmanl.

Peki, Osmanl byk bir devlet deil miydi? Elbette ki


byk bir devletti. Ama u sylediimiz anlamda ve o
erevede byk bir devletti. Hccete, yaratcla, de-
er retmeye dayal bir devlet deildi; hazr yemeye, mi
ras tketmeye, onun bunun aln terine tasalluta dayal
bir kudret devletiydi.

( Genel erevesiyle bir zorbalk dzeni olan Osmanl d


zeninde, terimsel anlamyla zorbalar, devlete problem
karp sknt yaratmasnlar diye, devlet tarafndan s
rekli beslenen ve okanan kendine zg ekyalk ekip
leridir. Devlet, btn tarihi boyunca bu ekyalk kuru
mu ve ekyalarla paralellik veya entegrasyon iinde ya
am, yaamak zorunda kalmtr. nk kendi devlet
felsefesi de byle bir zihniyete dayanyordu. M ecburen
kendisini srekli tehdit eden zorbalara durm adan yem
ve prim vermitir. Bu yem ve primlerin tm halkn sr-
tndan ve canndan veriliyordu. Son dnem Osmanl ta
rihisi Ahmet Refik bu zorbalar sisteminin vicdansz ve
imansz icraatn ok gzel anlatmtr. Devletin halkn
mal ve kanyla besleyip finanse ettii zorba ekiplerle il-
gili birka paragraf, ksmen sadeletirerek verelim:

Kara Yazc:

Osmanl zulmne kar ayaklananlar, nce halk zalim


devlete kar koruyan b irer m erham et ncs kesiliyor,
78 FRAVUN

daha sonra, istedikleri gce ulatklarnda bizzat ken


dileri birer zulm aracna dnyorlard. nl zorba
larn hayat ve faaliyetlerine yle bir bakmak bu gerei
ak seik grmemizi salayacaktr. lk rneimiz, nl
zorba Kara Yazc olacaktr. A hm et Refiki izleyelim:

O devirde, bana toplanan binlerce insan devlet ek


linde idare ederek divan hkmleri tarznda hkmler
isdar eyleyen bir Sekban blkba vard ki, o da Kara
Yazc Abdlhalim idi.

Kara Yazcn n faaliyeti 1598 senesinde balad, 1601


senesi sonlarnda kendisinin vefatn mteakip de sene
lerce devam etti.

Devlet ricali iin Anadolu meselesi mhimdi. Bununla


beraber, A nadoluya namuslu, zulmden ve rvetilik
ten kaman kadlar ve mtesellimler (vergi tahsildar
lar) gnderilmedike bu ayaklanlarn zuhur edecei
tabiiydi. nc M ehm edin haris devlet ricali, bu nok
tay nazar itibara almaktan ziyade, A nadoluda Osman-
l idaresinin zulmne kar kyam edenleri ezmekle ihti
raslarna ve zevklerine serbest bir cereyan vermek siya
setini takip ediyorlard.

Anadoluda bu kyam idare edenlerin gayeleri soy


gunculuk deildi. Osmanlnn elini o taraflardan ta
mamen kesmekti.

Anadolu halknn mhim bir ksm Osmanl idare


sinden kurtulmak istiyordu. ekilen zulm hakikaten
tahamml edilecek gibi deildi. Osmanl idaresine hu
sumet o derecede idi ki, Kara Yazc lr lmez adamn
cesedini paralayp her parasn bir yere defnetmiler.
Taki Osmanl bulup atee yakmyalar.
KNC BLM 79

Osmanl idaresini, Osmanl vezirlerini Anadoluda


seven yoktu. Zulmlerinden ve tasallutlarndan herkes
bkmt. Hatta kalede, Haan Paa ile beraber kalan
halk bile Kara Yazcnn halefine taraftarlk ediyorlar
d. Bu sebepten, Anadolu halk Osmanl tarihilerinin
kitaplarnda bile Trk bedbaht diye yadediliyordu.

Esasen Anadolunun byk ksm Osmanl idaresinden


kmt. Sivasta Alaca Atl Ahmet Paa, Erzurumda
Tavil ile Kara Sait, Karamanda da Deli Haan hkm
rand. Deli Haan Ktahyay bile elde etmiti. Anadolu
bu vaziyette olduu gibi, Saray da Sipahiler tarafndan
sktrlyordu. Halkn istedii, hak ve adalet, skn ve
istirahatti. Devlet ricali ise, eyhlislamna varncaya
kadar, menfaatlerinden baka bir ey dnmyorlar
d. (Ahm et Refik, Zorbalar, 5-12)

Dalar Delisi:

Dalar Delisi yle bir devirde yaamt ki, Anadolu,


Osmanoullarnn saltanatna kar ayaklanmt. Ce
lalilik nam altnda husule gelen bu galeyan, vaka Ana
dolu halkn ezmek dolaysyle muzr, imhas elzem bir
hareket idi; fakat milleti de, memleketi de zevkine, sefa
hatine, ricalinin cehaletine kurban eden sarayn mlk
ve devlet namna muzr icraatna mani olmak noktai
nazarndan da Trkn canlln, cevvaliyetini, kahr
ve istibdada kar tuyan ve isyann gsteriyordu. O
zamanlar Anadoluda yaayan Celali zorbalar ile sal
tanat makam, deta birbirini imhaya uraan, kar
karya gelmi iki kuvvetti. Hatta Kalenderolu, Muslu
avu'a gnderdii bir mektupta yle diyordu:

Servenim malumdur. Ahdine ihanet eden Osmanl


80 FRAVUN

lar mtegallibe olmala gururlar kemale irb leme


cevrcefay ilke edindikleri iin taatlerinden yz evi-
rb izhar hulusu terk eyledikden sonra Mhal ve Ay
dn ve Saruhan ellerini yama ve talan eyleyb saysz
ganimetle dndk.

stanbul nazarnda Anadolu, yalnz kuvvetinden ve


servetinden, canndan ve kaynaklarndan istifade olu
nur bir kuvvet hazinesiydi.

stanbul, Anadolunun kann emerek yayordu. Ana


dolu da stanbulun bu musallat olmu hkimiyetini
anlyordu. lk ftuhat zamanlarnda payitahta ve sal
tanata kar gsterilen merbutiyet zafe uramt. Se
bebi: Padiahlarn aczi, valilerin zulm, halkn cehalet
ve istibdat yznden perian olmas, mevcudiyetlerini
muhafaza iin sergerdeleri ve zorbalar kendilerine
halaskr addetmeleriydi.

Naima diyor ki: Zorbalarn seremesi Dalar Delisi,


Sleyman nam piri ndan ki ol taifenin en ycesi mesa
besinde koca bir dengesi bozuk sipahi idi. Cmle Bey-
ehri ve Seydiehri ve Bozkr havalileri, belki Larende
ve Konya sipahileri ve sair ekya onun ballaryd.

Anadoluda muvaffakiyet ihraz iin Dalar Delisinin


nfuzuna ihtiya vard. Osmanl ordusunun muazzam
kuvvetini tekil eden Sipahiler, Dalar Delisinin ve
emsali zorbalarn emirlerine balyd. Hepsi de Dalar
Delisini velinimet bilirler, emrinden dar kmaz
lard. O, bu nfuzuna kendi de vakft. Hatta Hsrev
Paann Badat seferinde Osmanl hanedan hakkn-
daki hissiyatn tamamile izhar etmiti.

Dalar Delisi OsmanlIlarn muvaffakiyetini istemezdi.


KNC BLM 81

Grd hizmeti ancak para ve menfaat mukabilinde


yapard. En ziyade dnd, emrindeki kuvvetlere
dayanarak hayatn ve refahn temin eylemekti. Bunun
iin kendisinin yegne kuvvetini tekil eden Sipahilerin
yryn muvafk grmedi.

Dalar Delisinin bu zihniyeti gsteriyordu ki, hk


metle millet beyninde emniyet, itimat, karlkl sami
miyet yoktu. Bu sebepten millet efrad da kendilerini
hkmetin istibdadndan, aczinden, idaresizliinden,
hatta insafszlndan kurtarabilecek zorbalar ve e
kya etrafna toplanmlard. Bu zorbalar Anadoluda,
etraflarna toplanan halkn mmessilleri mesabesinde
idi. Drdnc Murat devrinde Dalar Delisi Sleyman,
Adeta zorbalarn besleyici pnar idi.

Halk mesut olmadka, stanbulda kubbe altnda


oturmay milleti soymak iin dayanak edinen dimalar
yaadka, padiah, saltanatn muhafaza etmeyi mil
letin refahna tercih ederek devletin idaresini muhte
rislere ve naehilellere braktka, memlekette pek ok
Dalar Delisinin zuhur edecei aikard. Gerekte de
yle oldu

Dalar Delisi Badat seferine gitti, avdette hatfi


enf'den (ecelinden) vefat etti. Fakat zorbalk baki kal
d. Anadolu gene zulm altnda ezildi. imdi de baka
zorbalar, Dalar Delisinin zalim yoldalar hkm s-
ryorlard: lahi Beyler, Rum M ehmetler, koca zorbaya
hakiki errlhalef olmulard. (Ahm et Refik, Zorbalar,
M 8)

Deli lahi:

irkinliiyle nl bu Trk zorba, Dalar Delisinin ye


82 FRAVUN

eniydi. Dalar delisinin ne kadar etba varsa, Konya si


pahileri, civardaki ekya, kmilen Deli lahinin maiye
tine gemiti. Beyehri sancanda Deli lahiden baka
kimsenin hkm geemezdi. O derecede ki, Deli lahi
ne Padiahn emrini ne Divann hkmn, hibir eyi
dinlemezdi.

Sadarete geenler ahs menfaatlarinden baka bir


gaye takip etmedikleri gibi, sadareti veren padiahlarn
da saltanatlarn muhafazadan baka bir emel besle
dikleri yoktu.

Dier taraftan, halk zorbalar elinde inliyordu. Dr


dnc Muratn genlii, validesi Ksem Sultann be
ceriksizlii milletin sefaletine sebebiyet vermiti. Koca
devleti idare edecek, halk zorbalar elinden kurtara
cak, Osmanl idaresinde domak felaketine urayan
zavall Trkleri insanln ve medeniyetin saadetlerine
nail edebilecek hibir zeka, hibir kuvvet, hibir ahsi
yet yoktu. Maamafih sadarete gz dikenler pek oktu.
Fakat hibiri de devletin yaralarn tedavi edecek, pa
diaha rehberlik eyleyecek, milleti akavet ve zorbalk
devrinden kurtaracak irfan ve zekaya sahip deillerdi.
ahs ihtirasn tatmin iin sadarete gemenin milliyet
namna hakaret olduunu kimse idrak edemiyordu.
Hususile padiaha rehber olmak, milleti saadete sal
etmek iin geilecek olan bu mevki, kendisine ehil ol
mayanlarn helakine de sebep oluyordu.

stanbulda sadaret kavgalar, ekya rezaletleri h


km srerken, Anadoluda hkmetten ve himayeden
mahrum yaayan halk hemen her gn soyuluyor, adi bir
ekyann keyfne ve ihtirasna let oluyordu.

Deli lahi halk yalnz kendi zulmile bzar eylemez


KNC BLM 83

di. Kethdas Sar M ustafa bile kendisine kar ayaa


kalkmayanlar sopa ile der, zorbas Deli lahi de bu
crmden bilistifade yirmi bin aka ceza almaktan geri
durmazd. M emleketin ulema ve fuzalas Deli lahinin
errinden yurtlarn terk ederlerdi. Deli lahi bundan bir
kat daha memnun olur, gidenlerin mallarn zapteder,
adamlarn eziyetler ve cefalarla bzar eylerdi. ehrin
kads bile Deli lahinin emrine tabi idi. stedii bir ey
iin derhal kadya haber gnderir: unu yle yazsun!
diye bir emir verirdi. Deli lahinin emri ister er, ister
gayrier olsun, ifa edilmemek gayrikabildi. Em rine ita
at etmeyenleri ssz yerlere srdrr, akabinde de idam
ettirm ekten geri durmazd.

Deli lahi, Konya iin bir felaketti. Kuvvet ve satveti o


derece artmt ki, ciride bile kt zaman, maiyetinde
alvarl, mzeyyen kyafetli adam lar gtrr, kibrinden
halka selam bile vermeye tenezzl etmezdi. H atta m i
zah yznden svse bile ol kimse bugn Aa bana iltifat
eyledi, deyu sevincinden postuna smaz olurdu. Deli
lahi'nin zulm halk o derece rktm t ki, emrinden
kmaya kimse cesaret edemezdi. Badat seferinde er
ke A hm et Paa Karaman Beylerbeyisi olduu zaman,
vergi tahsildarlna Deli lahiyi tayin etmiti. Sebebi
de pek aikard: nk vilayete kimi gnderse, on para
tahsil edemeyecekti. Deli lahi esasen memleket iin
felaketti. Bu sefer resmen mtesellim olunca, artk ne
derece zulmedecei aikard. Filhakika byle oldu: Deli
lahi devre kt. Konya, Nide, Seydiehir, Akehir ta
raflarm dolat. Ast, kesti, biare halktan o kadar para
topald ki, neticede paaya ltfen azck bir ey gnder
di, kendi de Seydiehire ekildi, kemali afiyetle paralar
yemeye balad.

Usasen Anadoluda akavet edenler, halk daha ziyade


84 FRAVUN

bir salahiyetle soymak iin stanbula gelirler. Saraya


mracaat ederler, kendilerini teskin fikriyle grdkleri
iltifat halk ezmek iin resm bir vazife telakki eylerdi.

Zavall halk! er' olduuna kail olmad bir dava


iin de hi ses karamazd. Fakat acaba er' davala
rn fasleden var myd? Memlekette hangi i er'iydi?
Memuriyetler para ile satlr, eyhlislamlar para ile
kad nasbederlerdi. Ahizade Hseyin Efendi gibi mf-
tiler birbiri ile urarlard. Biare halk, anlamad,
bilmedii, lisann bile idrak edemedii ahkma kr-
krne itaat eder, ne zaman sefalet ve felakete urasa,
ne zaman bir mit, bir kurtulu grmek istese:
er' davamz vardr diye kyam etmek ister, necat ve
felah eriatten mit ederdi. Bilmezdi ki, memlekette
eriat yoktu. eriat menfaat, meihat menfaat, adalet
menfaatti. Ulfesini, tmarn, zeametini, hassn temin
edenler, milyonlarca halk eriat vesilesile aldatrlar,
ldrrler, asarlar, atelere salarlard.

stanbulda snmeyen, hibir vasta ile skun bulma


yan bir ey vard: Vezirlerin ihtiras. (Ahmet Refik,
Zorbalar, 19-27)

Katrcolu:

Sultan brahim, Atmeydannda brahim Paa Sara-


ynn samur deli odasnda Telli Haseki ile megul
ken, Anadolu feci bir vaziyette idi. Anadolu sipahileri,
grdkleri hizmetlere mukabil alacaklar sancaklar
bile, stanbulda devirmelikten yetien Mustafa Paaya
rvet vererek elde etmeye muvaffak olabiliyorlard.
A nadoluda sancak sahibi olanlar ve halkn rzklarn
ellerinden alanlar ise, Sultan brahim in sarayllarna ve
KNC BLM 85

kethda kadnlarna intisap veya onlarla izdiva etmek


erefine nail olanlard. A nadolunun en m ahsldar yer
leri bunlara peke makamnda ihsan olunuyordu. M e
sela, Dergh Ali avularndan Ahmet, henz sabi iken
avulua nail olmu, nihayet sarayl musahibelerden
birile evlenmi, bu sayede Haseki sultanlardan birine
kethda olduktan sonra, sultann nfuzu sayesinde bir
kere Yenieri Aalna, badehu Anadolu eyaletine nail
olarak A hm et Paa olmutu.

Katrcolu, Haydarolunun yarar pehlivan idi. H er


ikisi de byk bir memnuniyetsizlik iinde idi. Hay-
larolu, Sultan brahim in veziri H ezarpare Ahm et
Paaya bir sancak iin otuz bin kuru vermiti. imdi o
da Katrcolu ile beraber Akehir ve Ilgn arasnda ker
vanlar evirerek verdii paralar haclardan karmaya
alyordu. (Ahmet Refik, age. 35-39)

Deli Birader:

Sultan brahim, Topkap saraynn rtl odalarnda,


feryatlar, ikyetler, inkisarlar arasnda yok edildi. Os
manlI Devletinin idaresi Aalarn eline geti. Artk or-
talk dzelecek, Sultan brahim devrindeki fenalklar,
irtikaplar, zulmler bir daha tekerrr etmeyecekti. Sa
rayda, yeni padiah Sultan Mehmedin hi hkm yok
lu. Btn idare byk Valide Ksem Sultann elinde
idi. Saltanat, Valide Sultanda, hkmet aalarda idi.

Halk kurtarm ak iin isyan edenler, Sultan brahim i


tahttan indirip yok edenler, imdi halk kendileri soyma
ya balamlard.

Aalarn saltanat hengmmda Deli Birader en nfuz


86 FRAVUN

lu zenginlerden oldu. M ukataat ve cizye ilerile urat


gibi, kendisine hususi bir mansp da verildi: ingene
Beylii. Deli Birader bu mansbn gelirleri ile epeyce bir
servet cemetmiti.

Nihayet, Deli Birader yakaland. Yenikap semtinde,


dostlarndan birinin evine saklanmt. D aha tutuldu
u gn, yeni Sadrazam Siyav Paa saraynda cellada
teslim edildi. Birka saat sonra, cesedi sair arkadalar
ile beraber, Sultan A hm et meydannda, nar dallarnda
sallanyordu. (Ahm et Refik, age. 43-48)

aban Aa:

Osmanl tarihinde intisapla nfuz kazanan pek garip


simalar vardr. aban Aa bu simalarn en mhimlerin
dendir. (Ahm et Refik, Zorbalar, 49-50)

aban Aa, Drdnc M ehmet devrinde Sarayn ileri


gelen sahsiyetlerindendi. Eypsultanda otururdu. Sa
raya intisabna en ziyade Melek Kalfann tesiri olmu
tu. Meleki Kalfa, Sultan M ehm edin Validesi Turhan
Sultan'n gzdelerindendi. aban Aa da Valide Turhan
Sultan'n kahveci basyd. Bunlar Saray'da birbirleriyle
tanmlar, Melek Kalfa ieriden, aban Aa dar
dan paralar alarak, hediyeler kabul ederek i grmeye
balamlard. Turhan Sultan devri balad zaman, a
ban Aann nfuzu fevkalade idi. lk memuriyet olmak
zere derhal blk aalna tayin olunan, daha sonra
Tarhuncu Paa'nn sadaretinde yz otuz aka ile teka
t edilen aban Aa, bu muvaffakiyetinden dolay pek
mem nundu.

aban Aa bu suretle Karunu kskandracak kadar mal


KNC BLM 87

ve eya toplamay baarmt. aban Aaya ilerini gr-


drenler m em nun olduklar gibi, yanma varmaya tenez
zl etmeyenler de A ann nfuzundan yrekleri yanar,
koca saltanatn cahil ellere dtne esef ederlerdi.

stanbulda sadaret tebeddl olduu vakit aban


Aaya m racaat edenler eksik olmazd. Vzeraya m ah
sus olan azil ve nasb um runa mdahale ederdi. H at
ta bir Paa sadarete davet olunduu zaman, Sarayda
Sadrazam intihab iin toplanan heyet arasnda Melek
Kalfa ile beraber aban Aa da hazr bulunm utu.

aban Aa Sarayn en mhim adam larndan saylrd.


Aziller ve atam alar hem en tam am en Aa'nn elinde idi.
Fakat halkn bu nfuzdan mteessir olduuna phe
yoktu. aban A aya m racaat edenler, izzetinefisten,
haysiyet ve vakardan mahrum kimselerdi. Bu nfuzun
uzun m ddet devam etmeyecei tabiiydi. Filhakika yle
oldu: Sleyman Paann sadaretinde aka meselesi
stanbulu altst etti. Mthi bir isyan aban Aa'nn da,
onu himaye edenlerin de son saatlerine feci bir m ukad
dime tekil eyledi.

lerinden biri ileri atlm, arzularn dinleyen padia


ha yksek sesle baryordu: F ireng-i bedrenk galib ve
ehli slam malup olmakdadr. Gayret ve hamiyet nere
de kald! Bu nutuk pek uzundu. Haris ve cahil bir zm
renin nfuzu, Padiahn idareyi ehli olmayan ellere b
rakmas ikyetin balca noktalarn tekil ediyordu. Ni
hayet nutuk bitti, cepten bir defter kt. simler srasyla
okunmaya baland. simler iinde aban Aa'nn da ad
vard. Sultan M ehmet armt. Katilden vazgemele-
rini, nefy ile iktifa etmelerini syledi; fakat Aalardan
u cevab ald: Hayr, katlolunmadka feragat itm e
ziz. A radan birka dakika geti, Saray duvarlarndan,
FRAVUN

biri siyah olmak zere ceset atld. Ertesi gn, Sultan


A hm etteki nar dallarndan sarkan cesetlerin arasnda
devlet ricalinin pek iyi tand bir sima da vard: aban
Aa. ple boazndan aslm, dallarn birinden boylu
boyuna sarkyordu. (Ahmet Refik, 50-54)

DNC KTDARLARIN STEDKLER

Dinci iktidarlar, zellikle Osmanl tautizminin gene


tiini tevars eden dinciler, ite bu zorbalar dzeninin
aynsn istiyorlar. Osmanl Osmanl! diye barp dur
malarnn sebebi, budur.

Gnmz firavun despotizmlerinin zorbalar elbetteki


eskiye nispetle ok deiik unvanlar, meslekler ve me
repler tamaktalar. adamlar, din baronlar, kan ien
mafya efeleri, parti efleri, tarikat efleri bu ada zor
balarn bata gelenleridir. Kuran, bunlar sdet (efen
diler) kbera (eraf, sekinler, bykler) diye anmakta
ve tmn lanetlemektedir.

Btn bu m elanet kadrolarnn ortak, deimez kabul


ve kanaati udur:

zgr birey olmayacak, raiyyenin deiik paralarn


kendi hesap ve slbuna gre gdecek ama ba taut pa
diah veya sultan ile uyum iinde olacak bir alt firavun
lar ordusu (li firavun) sahnede devaml hareket ede
cek. Gnmzde bu hayalin ifadesi, Osmanl zlemin
den daha ok bakanlk sistemi isteidir. Oradaki ba
kanlk, etraf kandrmak iin kullanlan morfin trnden
bir sylemdir. Szn geliidir. stedikleri, yukardan beri
anlattmz zorbalar dzenini yerletirmektir.
KNC BLM 89

Bugnn Ortadousuna, o arada Trkiyesine bakn!

craat akla ve Kurana tam am en aykr despotik kadro


lar, ynettikleri kitle tarafndan A llahn vekili, glgesi
ilan ediliyor. Bu taut kadrolar, M aun harcamalaryla
kurulmu zulm ve israf saraylarnda oturtuluyor, onlara
din adna srekli destek veren din baronlar, havuz m ed
yas Nemrutlar, havuz talancs Karun eteleri, papala
rn, kardinallerin ryada bile gremeyecei imknlarla
taltif ediliyor. Ve bu M aun israfnn finansn aln terle
riyle yapan halk, kendisine bunlar reva grenleri srekli
dllendirip talandryor.

Ltfen, syleyin: Allah, byle bir kitleye rahmetiyle m u


amele eder mi?
FRAVUNLUK PSKOZU
Psikoz tabiri, kiiliin btnlk ve tutarlln tahrip
eden ruhsal bozukluklar iin kullanlr. Psikozlar ge
nellikle toplumsal sarsntlarn rn olarak vcut bu
lur. Kuran, firavunluk psikozunu yaratan toplumsal
sarsntnn, zulme teslimiyet ve zalimlere itaat olduu
nu sylyor. Firavunluk psikozunun slam dnyasn, o
arada Trkiyeyi istila etmesinin arkaplannda da bu var.
Gelen aam, giden paam veya Bana dokunmayan
ylan bin yaasn izgisini de ap, zalimlere itaati me
ziyet, hatta kutsal meziyet gibi gsteren toplum katm an
lar O rtadouyu kasp kavuran firavunluk psikozunun
temel besleyicisi olmulardr.

FRAVUNLUK PSKOZUNUN TEMEL BELRTLER:

Dini Politik Ara Olarak Kullanmak:

Kuranda firavunun ad din baronu H m anla daima


birlikte anlyor. Ve M usann uyar grevinin muhatab
olarak Firavun-Hman-Karun ls birlikte geiyor:

Yemin olsun, Musa'y da ayetlerimizle ve apak bir


kantla gndermitik, Firavun'a, Hmn'a ve Karun'a
gndermitik de onlar yle demilerdi: Tam yalanc
bir sihirbazdr bu!" (Mmin, 23-24)
KNC BLM 91

Dikkat edilirse M usann hitab onlarn ne birden ve


Musaya ret cevab da onlarn nden birden geliyor.

Hman (Aman, Amen, Amon, Ammon, Amun, Ham-


non), firavunlar Msrndaki Am on rahiplerinin liderlik
makamna unvan olarak kullanlan bir szcktr. Yani
bir isimden ok bir unvandr. K ur'an'n verileri kadar ta
rihsel verilerden de anlalyor ki, bu Hman, Firavunun
ayn zam anda mimar (zellikle dinsel binalarn yap
mnda) ve maliye ilerinde de gvenilir bir danmam ve
brokrat idi. M usann teblii zamannda iktidarda ol
duu dnlen Firavun II. Ram sesin, H m an dinsel
yetkiler yannda siyasal ve mal yetkilerle de donatt
anlalyor.

Bu H m an, M V. yzylda yaam Pers kralnn ve


ziri H m anla kartrmayalm. Ahdi Atkteki Hm an
bu kincisidir.

Firavun, en yakn paraleli olan H m anda sembolleen


barahiplii babadan oula geen bir mevki haline geti
rerek, gdmdeki din bnyesine sknt yaratacak unsur
larn szmasn nlemitir. unu da unutmayalm:

Firavunun o nl ve anl anl sihirbazlar, esasnda din


snf veya ruhan snftr. O devirle ilgili bilgi veren kay
naklarn tm, bu sihirbazlarn en azndan ayn zaman
da birer din temsilcisi olduunu bildirmektedir. Yeni bir
dini temsil eden M usann karsna srekli bu sihirbaz
larn karlmas tesadf deildir.

Sihirbazlar, illzyon yani kandrma sanatnn ustalar


dr. Kur'an'n, halk Allah ile aldatp kandranlardan
ikyetini unutmayalm. Din adamlar denen eytan
evliyas her devirde en gzde sihirbazlar olmulardr;
92 FRAVUN

nk her devirde en gzde aldatclar onlardr. unu


da kayda geirelim: O devirde dini temsil edenler ayn
zamanda khin sfat da tayordu. Hatta Tevrat,
Musann kardei ve tebli arkada olan Hz. Hrunu
da khin olarak anmaktadr, (bk. Ahdi Atk, saylar,
16/10; Yeu, 14/1,19/1, 21/1, 24/33)

Bir nemli nokta daha: Firavunun sekin heyeti, sihir


bazlar M usa tehlike ve tehdidine kar uyarrken onlara
unu sylyor:

Bu adam gerekten ok bilgili bir byc. Sizi topra


nzdan karmak istiyor. Ne diyorsunuz? (Araf, 109-
110)

Sihirbazlkla topraktan karlmann alakas nedir? u


dur: Firavunlar Msrnda, topraklarn nemli ve ok
deerli bir blm, din adamlarna tahsis edilmiti.
Musa dini egemen olursa bu tahsis sona erecek ve din
adam zmresi saltanatn yitirecekti.

Din adamlarnn, merkez siyasal yapya dayal firavun


ynetimi ncesinde, zerk blgelerde yerel vergileri
topladklar, ancak merkez siyasal hkimiyetin kurul
masyla bunun kaldrlarak firavun/kraldan maa almaya
baladklar bilinmektedir. Bu, Eski Msrda din adam
larnn normal halde hangi fonkisiyonu ifa ettiklerini
gstermek bakmndan nemlidir. (Ali Say, Musa, 24)

Firavuna Uyarlanm Din D nda B ir Dine zin Ver


memek:

Firavunlar Msr dinsiz bir Msr deildir; tam aksine,


KNC BLM 93

dinin birinci dereceden rol oynad bir lkedir.

Firavun da dinsiz deildir. M usann dinine kar konan


ve savunulan bir dini vardr. O dinin tanrlar var. Belli
ki o bir irk dinidir ve bunun iin M usann tevhidinden
rahatsz olmaktadr. K uran bu gerei kendine zg
kelam gzelliiyle vermektedir. Firavunun sekin da
nmanlar ona Musa ile ilgili olarak yle diyorlar:

Firavun kavminin kodamanlar dediler: Musa'y ve


toplumunu, yeryzn fesada verip seni ve ilahlarn
terk etsinler diye mi brakyorsun?" (Araf, 127)

Kuran bu firavun dininin adn, Yusuf suresinin 76. aye


tinde deifre etmitir: Dinl-melik (kraln, sultann
ilini)

Dahas: Firavun, tanrlarla yz yze grebildiini pro


paganda ekipleri araclyla halk arasnda yaymaktadr,
(bk. Ali Say, 207, 225) Btn firavun liderler bunu bir
biimde yaparlar. Bir kere, kendilerinin yar ilah olduu
zaten kabul edilmektedir. Bu yar ilah adamlar, tanr
larla veya Tanr ile bir biimde grebilirler. Veya Or-
tadou yar mrik toplum larnda olduu gibi, Tanr ile
grt kabul edilen sarkl iblisler (Kuran bunlara
eytan evliyas diyor) tarafndan desteklenip kutsalla
trlrlar.

Daha kts de var: Bu firavun zorbalar, eytan pro


paganda alarnn iinde grevlendirdikleri yardakla
r tarafndan Allahn btn niteliklerini benliklerinde
toplayan insan olarak nitelenm ek suretiyle dokunulmaz
ve almaz ilan edilirler.

Btn bunlar, firavunun saltanat dininde yerletirilip il


FRAVUN

keletirilmi mrik kabullerdir ki gnmz dnyasnn


slam corafyalarnda aynen yaatlmaktadr.

Ksacas, Firavun, kendine zg bir irk dininin temsili


si olarak grlyor. Bir panteon var ve onun ba olarak
kendisini gryor. Firavunlar sadece krallar deildir,
tanr-krallardr. Ne ilgintir ki, Mekke irkindeki pante-
onun ba Allah iken, Firavun irkinde panteonun ba,
Firavunun bizzat kendisidir.

D inin istismar, giderek, smrlen dinin dnda bir


dine izin verilmemesini gerektirmitir. Gerekten de Fi-
ravun, toplum unun ynetimce onaylanmayan bir Tanr
inancna itibar etmesine izin vermemekte, daha dorusu
byle bir farkl inanca itibar etmeyi bizzat firavunun iz
nine balamaktadr:

Dedi: Benden baka ilah edinirsen, yemin olsun seni


zin danlklar arasna atarm." (uara, 29)

Firavun dedi: Ey sekinler topluluu! Ben sizin iin


benden baka bir Tanr tanmyorum. Ey Hman! Be
nm iin amurun zerinde oca yakp bana bir kule
yap ki, Musa'nn Tanrsna ulaaym. Aslnda ben onun
yalanclardan olduunu sanyorum." (Kasas, 38)

Firavunun, kendi izni dndaki dinlere gre ibadet eden


leri ikenceler altnda lmlere gnderdii, tarih kaynakla
r yannda baz hadislerde de bildirilmektedir. Firavunun
zellikle yabanc inantaki annelere kar ok acmasz
olduuna vurgu yaplmaktadr. bn Hanbelin kayda ge
irdii bir hadise gre, Firavun, Allahn birlii yolundaki
Musa tebligatna inanan ve ibadetlerini bu inanca gre ya
pan bir kadn ocuklaryla birlikte yaktrarak ldrtm
tr. (bn Hanbel, Msned, 1/309; Ali Say, 32)
KNC B l UM 95

Demek oluyor ki. Firavunluk psikozuna tutulan bir zor-


l; veya diktatr, kendi dnd gibi dnmeyen in-
sanlara, zellikle annelere ok fkelenmekte, onlarn,
gocuklaryla birlikte ikenceler altnda helk olmalarn-
dan ayr bir sadist zevk duymaktadr.

Hukukun Firavunun radesiyle Eitlenmesi:

Firavun ynetiminde hukuk, firavunun iradesiyle uyu


ma anlamnda hukuktur. Aksi halde ona hukuk denmez,
isyan veya kar kn maskelenmesi denir.

Firavun ynetiminde yarglama bir hukuksal ilev ol


maktan ok Firavunun ltuf veya gazabnn gsterilme
si olaydr. Onun iindir ki, Firavun tautlar, raiyyele-
1irdikleri kitleyi kandrmak iin sk sk Merak etmeyin,
rahmetimiz gazabmz rtecektir diye nutuk atarlar.
15u szleriyle Allaha ait bir nitelii kendilerine mal ede
rek koyu bir irke dmenin yannda hukuku, egolarnn
iradeleriyle eitlemek gibi ar bir insanlk suu iledik
lerini de farknda olmadan ortaya koyarlar.

Gerek u ki, Firavun bir toplumda, zellikle bu bir


Emev faizmi sergileyen trden firavunluk ise O torite
ye gsterilmesi gereken sayg, beraberinde onu sorgula
maya ilikin yasa da tar. Diktatr, buyruklar, yasak
lamalar, dl ve cezalar iin aklama yapma ltfunda
bulunabilecei gibi, bundan kanabilir de. Am a bireyin
onu sorgulamaya ya da eletirmeye hibir zaman hakk
yoktur. Eer diktatr eletirmek iin baz nedenler var
m gibi grnyorsa, despota gre, yanllk yapmakta
olan bireydir ve byle birinin eletiriye cesaret etmesi
sulu olduunun ipso facto kantdr.
96 FRAVUN

Despotun stnln onaylama devi birka yasak


lamay da beraberinde getirir. Bunlardan en kuatc
olan, insann kendisini despota benzer ya da onun gibi
olabilecek ekilde hissetmesine kar konulan yasaktr.
nk byle bir duygu, despotun nitelendirilmemi s
tnlk ve biriciklii ile eliecektir. Adem ile Havvann
gerek sular, daha nce de iaret edilmi olduu gibi,
Tanrya benzeme giriimleridir. O nlar bu meydan oku
yular cezalandrlsn ve ayn zam anda yaptklarn bir
kez daha yineleyemesinler diye cennetten kovulmu-
lardr. D iktatr sistemlerde despot, uyruklarndan zce
ayr bir ey olarak kavranmaktadr. Onun bakalarnca
ele geirilemeyecek ve uyruklarnnkilerle hibir zaman
karlatrlamayacak by, bilgelik, kuvvet gibi gleri
vardr. Ayrcalklar ne olursa olsun, yani o ister evre
nin efendisi, ister yazg tarafndan gnderilmi esiz bir
nder olsun, diktatrle insan arasndaki temel eitsizlik,
diktatrc vicdann ana ilkesidir. Diktatrn biriciklii-
nin zellikle nemli olan yan, onun bir bakasnn ira
desini izlemeyen tek kii olmas ayrcaldr. O, isten
cini gsteren; bir ara deil, kendi bana bir erek olan,
yaratan ve yaratlmam olandr. Onun uyruu olanlar,
onun maldr. Uyruklar diktatr tarafndan onun za-
malar iin kullanlr. (Fromm, Kendini Savunan nsan,
149-150)

EVLERN MESCT EDNLMES

Firavun saltanatlarna zgrlk kar kn icapla


rndan ve gstergelerinden biri de firavun ynetiminin
denetim ve kotarmndaki m abetlerde ibadet edilmeme
sidir. nk Firavun toplumun mabedinde ibadetin iki
ekli sz konusu olabilir:
KNC BLM 97

1. Allahn iradesine uygun ibadet. Bu ibadeti yapmaya


kalkarsanz cannz alrlar, en azndan cannz yakar
lar.

2. Firavunun iradesine uygun ibadet. Bu ibadeti yapar


sanz Allaha isyan etmi olursunuz.

Yani Firavun mabedinde ibadet etmeniz durumunda ya


Firavuna dman hale gelerek belaya urarsnz yahut
ila Allaha dman hale gelerek mahvolursunuz. K uran,
bu muhteem nkteye, kendine has slup ihtiamyla
yle deinmektedir:

Hi kukusuz, mescitler/secdeler Allah iindir. O hal


de, Allah ile birlikte bir bakasna yakarmayn/Allah'n
yannda bir bakas iin arda bulunmayn. Allah'n
kulu kalkm O'na yakarr, Onun iin arda bulu
nurken/Allahn kulu kalkp Ona dua ettii, Onun ad
na arda bulunduu iin, onun zerine keeleir gibi
yorlard. (Cin, 18-19)

Firavun mabedinden uzak kalarak ruhu selamete kar


mann yolu gsterilmitir: H erkesin kendi evini-barna-
n mescit ve kble edinmesi. Beyyine yledir:

Musa'ya ve kardeine unu vahyettik: Kavminiz iin,


kendilerini yerletirmek zere Msr'da evler hazrlayn!
Evlerinizi kble yapn/karlkl yapn ve namaz/duay
yerine getirin! nananlara mjde ver. (Yunus, 87)

Kuran, burada evlerin mescit edinilmesini, zgn ta


biriyle evlerin kble edinilmesini istemektedir. Bu, ilk
bakta, Firavun ynetiminin mminlerin ibadetlerine
musallat olmalar yznden ibadetlerin evlerde gizlice
yaplmas eklinde deerlendirilir. Oysaki durum hi de
98 FRAVUN

yle deildir. Byle bir davran firavun bir toplumu ko


nutuumuza gre tasrihe ihtiya brakmaz; bunun iin
zel bir emir ve beyyine gerekmez. nk bask altnda
ki insanlar bunu zaten yaparlar.

Evleri kble edinin beyyinesinin amac ve mesaj ok


bakadr. Bu beyyine, Firavun saltanatnn kotarmn-
daki mabetlere devam ederek, oralarda grnerek fi
ravun despotizmine dolayl biimde destek vermekten
uzaklatrma amacna yneliktir. Emev despotizmi
srasnda, sahabe bunu bizzat uygulam, Emevlerin
kotarmndaki camilere gitmemi, namazlarn evlerin
de klmlardr. Onlar, elbette ki urada bahis konusu
yaptmz ayeti biliyorlard.

Halk Frkalara Blmek veya Ayrtrclk:

Gerek u: Firavun o yerde egemenlik kurmu ve ora


halkn frkalara ayrmt. Onlardan bir topluluu
horlayp eziyordu: Bu topluluun erkek ocuklarn bo
azlyor, kadnlarna hayaszca davranyor/kadnlarn
Rahimlerini yokluyor/kadnlarn hayata salyordu. O,
gerekten fesad yayanlardand. (Kasas, 4)

Bu K uransal mesajn ayrntlar, elinizdeki eserin n


c blmnn Kasas Suresi faslnda verilmitir.

Hakkn Gte Olduunu Kabul Etm ek:

Hakkn gte olduunu kabul, firavun benliklerin te


mel kabullerinden biridir. Kuran bu geree dik kal
ekerken hakk gte grmenin sembol temsilcisi olan
Firavunu konuturuyor:
KNC BLM 99

Firavun, toplumu iinde haykrp yle dedi: Ey top-


lumum! Msr'n mlk ve ynetimi benim deil mi? te
u nehirler benim altmdan akyor. Grmyor musu
nuz? Yoksa ben u zavall, u meramn anlatamaya
cak adamdan hayrl deil miyim? Ona altn bilezikler
atlmal, yannda-hizmetinde melekler bulunmal deil
iniydi? te, toplumunu byle horlad/aalad, k
msedi/ezdi; onlar ise ona itaat ettiler. Onlar, sapm
bir topluluktu. (Zhruf, 51-54)

Firavun zihniyetler, gc hakkn gstergesi saydklarn


dan, zengin olmay, paraya sahip olmay ilahlatrrlar.
I illerine geen imknlar her eyden nce para sahibi ol
mak iin kullanrlar. Allah ile para yan yana geldiinde
paray tercih ederler. nk Allah, gcn hakta olmas
n ister; oysaki paraya tapanlar, hakkn parada olduunu
iddia ederler.

Ekonominin Kontroln Elde Tutmak:

Bu eski M srda nasl idiyse sonraki krallk-sultanlk


sistemlerinde, o arada, Osmanl dzeninde de aynyd.
Osmanl dzeninde de btn lke topraklar memlik-i
ahane yani padiahn mlkyd. Ne diyor Firavun:

Firavun, toplumu iinde haykrp yle dedi: Ey toplu-


mum! Msr'n mlk ve ynetimi benim deil mi? te u
nehirler benim altmdan akyor. Grmyor musunuz?"
(Zhruf, 51)

Firavunun u sznn altna herhangi bir Osmanl pa


diahnn imzasn atsanz, ne tarih yadrgar ne de Os-
manl dzenini tanyan bir aratrc.
100 FRAVUN

Ekonominin kontroln elinde tutm ak btn fira


vun saltanatlarnn ba silah ve tek gvencesidir. Hz.
M usann, bu Firavun gten ikyeti olmas bouna
deildir. u beyyineye bakn:

Musa yle dedi: Rabbimiz! Sen, Firavun ve koda


manlarna u ireti hayatta debdebe verdin, mallar
verdin. Rabbimiz! Senin yolundan saptrsnlar diye
mi? Rabbimiz! Onlarn mallarn sil spr, kalplerini
iddetle sk ki, ackl azab grnceye kadar inanma
snlar!" (Yunus, 88)

Musann, Firavun diktatryasna kar kendisine des


tek salayan dokuz mucizenin birisi de bu ayette geen
tan (mal ve paralarn yok olmas) kavramdr. Bu me
saj, mcadelede ekonomik gcn nemine metafizik bir
dayanak salamaktadr. Bu dayanak iki trl elde edil
mektedir: H ak mcadelesini veren tarafn, teki taraf
tan daha stn bir ekonomik gce ulamas, 2. Diktatr
zalim tarafn ekonomik gcn yitirmesi. Msr firavun
saltanat rneinde kincisi olmutur. yle ki, M usaya
verilen dokuz mucizenin 7 tanesi firavun diktatryasnn
ekonomik gcnn kmesini salayan gelimelerdir:
Tufan, ekirge salgm, haarat salgn, kurbaa istilas,
kan, zira rnlerde eksilme, mal ve paralarn silinip s-
prlmesi. Ayette kullanlan tams ite budur.

Bakalarnn M alndan Azgnca Harcama Yapmak:

Firavun saltanatlarn zelliklerinden biri de halkn aln


teri ve emei karl birikmi mal ve servetleri, firavun
ekiplerin keyfi uruna azgnca ve snrszca harcamaktr.
Bunun K uran dilindeki ad israftr. Bu azgn harcamay
yapana msrif denir.
KNC BLM 101

Firavun ve kodamanlarnn kendilerine ktlk et


melerinden korktuklar iin, kavmi arasndan bir soy/
gen bir nesil dnda hi kimse Musa'ya iman etmedi/
Musann peinden gitmedi. nk Firavun, o toprakta
gerekten ok stnd ve gerekten onun bunun maln
dan savurganlk yapan tam azgnlardan biriydi. (Yu
nus, 83)

sraf Sadece Savurganlk Deildir:

Hemen btn dillerde tek kelimeyle karlanan


savurganlk! ifade etm ede K uran iki tabir kullanmak
tadr:

1. sraf,
2. Tebzr.

Bunlarn birincisi balbana bir zulm iken kincisi


sradan bir gnahtr. O halde, israf ile tebzri tek keli
meyle savurganlk olarak evirmek hatal bir davran
olacaktr. imdi, meselenin K uran semantiine ve m e
sajna uygun aklamasna geelim.

sraf: Bakalarnn Haklarndan Savurganlktr:

srafin kk olan eref, Arap dilinde insan fiillerinde


snr ama, arlk, zulm anlamlarndadr. Kuran,
hu kkten filleri birka yerde kullanmtr, (bk. 6/141;
7/31; 17/33; 20/127; 25/67; 39/53)

srafa sapana msrif denir. sraf ve msrif szckleri 20


civarnda yerde kullanlmtr.
102 FRAVUN

srafn kelime anlam zulmdr. Ziimer 53. ayette ken


di benliklerine zulmedenler uyarlrken, israf szc
kullanlmtr. Kiinin kendi emeinin karl olmayan
harcamas bir zulm olduu iindir ki birilerinin em e
inden reyen paray harcamaya da israf denmitir.

Yiyin, iin fakat bakalarnn emeiyle retilmi ni


metleri zalimce sap savurmayn! Allah, zalimce sap
savuranlar sevmez. (Araf, 31; E n am, 141. Ayrca bk.
sra, 26-27; Nisa, 6; uara, 151) buyruu K ur'an'n temel
buyruklarndan biridir.

K uran, kendi emeinin karl olandan savurganlk


yapmaya da kar kmakta ama onu israf szcyle
deil, tebzr szcyle ifade etmektedir:

Akrabaya hakkn ver! aresize, yolda kalana da. Fa


kat sap savurma! nk sap savuranlar eytanlarn
kardeleri olurlar. Ye eytan, kendi Rabbine nankrlk
etmitir. (sra, 26-27)

sraf, bir yn bozgunun, zulmn, sapmann ve yozla


mann kayna olarak gsterilmitir. sraf huy edinen
lere boyun emek insan ke gtrr ve toplum larn
dengesini bozar. (uara, 151)

sraf, insanln en byk belalarndan biri ve tartm a


sz bir zulmdr. Kresel fetlerin tm n ncelikle
israf tetiklemektedir. Bu bakm dan israf kresel bir in
sanlk suudur.

sraf, kresel fetlerden sadece birisi deil, kresel


fetlerin en bydr. nk israf fetlerin feti, b
tn fetlerin m otorudur. Tm uygarlklarn en ykc fe
laketi de israftr. sraf, emee ve insana ihanetin en di
KNC BLM 103

ke ni i sidir.

Kuran, Nasl retebilirim ? soran insan yceltmekte,


Nasl tketebilirim ? soran insan zararl grmektedir.

Bask, iddet, smr, hak ihlali ve nihayet igalcilik, ci


nayet gibi tem el zulmleri besleyen ana olumsuzluklarn
banda israf gelmektedir. Nitekim bir zulm ve kahr
sistemi olan kapitalizmin belirgin zellii de israftr.

Vehimleri Zulm Gerekesi Yapmak:

Ryalar, kehanetleri, ihbarlar, hatta dedikodular ta


kip, bask ve zulm gerekesi yapmak firavun ruhlarn
belirgin niteliklerinden biridir. O rtak adlar firavun
olan bu zalimler, Msrdaki aznlk durum unda olan ya
banclar ok ar ilere koarlar; bazen bir vehim, bazen
bir rya, bazen bir dedikodu, bazen de hibir neden ol
madan onlar asar keserler, onlara akla gelmedik iken
celeri reva grrlerdi. (Abdullah Aydemir, Peygamber
ler, 113)

Tbin dnemi mfessirlerinden Sddnin (lm.


127/745) nakline gre Firavun, ryasnda Beytl-Makdis
(Kuds) tarafndan gelen ve Msrn tm evleriyle yerli
halk yakp kl ettii halde srailoullar'na zarar verm e
yen bir ate grd. Uyandktan sonra gnlerce bunun
tesirinden kurtulam ad ve bir hayli endielendi. Ryas
n, yorum iin khinlere anlatt. Ald cevap korkuntu:
srailoullar'ndan bir olan ocuu dnyaya gelecek ve
onun eliyle tm Msr halk mahvolacak. Bu cevab alan
Firavun, srailoullarndan doacak erkek ocuklarn
annda ldrlmesini (bu ldrm enin erkeklik gcn
ldrme olduu da sylenmitir) kzlara dokunulmama-
HM FRAVUN

s emrini verdi. Bu i iin geni yetkilerle donatlm ebe


ler ve dier grevliler belirlendi. Bunlar tek tek hamile
kadnlara urayp doum gnlerini tahmin ve tespit edi
yorlar, doan erkekleri derhal ldryorlard. Binlerce,
belki onbinlerce masum kannn aktlmasna sebep olan
bu plan baarya ulaamad. Devletine, ordu ve saltana
tna aldanan Firavun, cellatlara ramen lmden kur
tulan biri eliyle zulm iinde boulup gitti. (age. 114)

Dayatmaclk:

Firavunluk psikozu, irkten daha kuduz bir zulm ilet


mitir. M usann tanrs (peygamberlerin tanrs) yle
diyor:

Hak, Rabbinizdendir. Artk dileyen inansn, dileyen


inkr etsin." (Kehf, 29)

Musann tanrs ile Firavunun belirleyici fark, birin


cisinin teklif gtrd insana seme zgrl ver
mesi, kincinin ise vermemesidir. Firavunluk psikozu
kendi gr ve anlayn dayatr, seme ve tercih ans
tanmaz.

Firavun, ynettii lkenin toprak ve imknlarn kendi


sinin zel mal gibi lanse ederek ilahlna buradan da
bir kant karmaktadr. Firavunluk psikozuna mptela
btn sultanlk ve krallklarda durum budur. Onlarn
K uran tevhidine en yakn olmas gerekeni Osmanlda
bile lkenin btn topraklar memlik-i ahane yani
padiahn zel mlkdr.

Firavun psikozuna m ptela olanlar, lkelerinin mal


durumu ne olursa olsun, iman babalar firavunun yuka-
KNC BLM 105

rdaki szlerini tekrarlam ak iin g gsterisinde kulla


nacaklar mlklere, kklere, saraylara sahip olmak ihti
yacn derinden hissederler. Bu gsteri m eta mlklere,
kklere, saraylara sahip olmayanlarla alay eder, onlar
kk grrler. Trkiye gibi, d bor batanda debele
nen bir lkede, be katrilyonla ifade edilen harcam ala
ra konu olmu iki bin odal saraylarn yaptrlmasn bu
Kuransal mesaj unutm adan deerlendirin.

imdi sk durun: Yukarki beyyineler, lkenin mlk ve


imknlarn kendisinin ilahlna kant gibi ne karan
firavuna btn bu yaptklarna ramen itaat edenleri,
Allahn intikam almasna sebep oluturan bir byk
ktln failleri olarak gsteriyor. Ve Cenab Hak,
onlardan intikam alacan bildiriyor. Dem ek ki, fira
vunluk psikozuna yakalanm taut takmn hizaya ge
tirmek zere onlara kar kmak yerine onlarn icraat
n onaylar bir tavrla onlara itaat eden kitleler, Allahn
dman durum una dmektedirler.

Allah, sadece dm anlarndan intikam alr, srm eleri


olan gnahkrlardan deil.

Bununla da yetinmiyor firavun psikozu: M usay yani


kar fikrin temsilcisini ldrmek, yok etm ek istiyor:

Firavun dedi: Brakn beni, u Musa'y ldreyim de


Rabbine yalvarsn. nk onun, dininizi deitirm e
sinden yahut yeryznde fesat karm asndan korkuyo
rum." (fir, 26)

Bu beyyinede, firavunluk psikozunun dehet verici bir


zihniyet kodu daha deifre edilmektedir: ldrlmek
istenen Musa, toplum da bozgun karmak ve toplumun
dinini deitirmek gibi ar itham larla sulanmaktadr.
KM FRAVUN

Bu ite firavunun yakn evresi, zellikle Hm an kotar-


mndaki din temsilcileri kullanlr:

Firavun kavminin kodamanlar dediler: Musa'y ve


toplumunu, yeryzn fesada verip seni ve ilahlarn
terk etsinler diye mi brakyorsun?" (Araf, 127)

Firavun psikozunun mmessili olan despot, hesabna


uymayan fikirler ne karanlar ihtilalcilik, bozguncu
luk, darbecilik, fitnecilik, dini bozmak gibi, aldatlm
kitlelerin asla tolere etmeyecekleri sularla itham et
mektedir.

K ur'an'n Allah, seme hakk vermeyen firavun psiko


zunun yaataca dini yaamaktansa yaamamay yele
dii iindir ki, byle bir dini yaamay redderek Allaha
imanla yetinenleri kurtarmay taahht etmektedir.
FRAVUN ZULMMDEN DE BETER!
Geleceimizde sakl olan en byk
tehlike, kitlelerin diktatrl zeri
ne kurulmu bulunan szde demok
rasidir.
Proudhon

Firavun, zulmn, dehetin, haklar inemenin, gc


hakkn gstergesi bilmenin semboldr. Am a K uran
bize gsterm ektedir ki, firavun zulmnden daha beter
bir zulm sreci de olabilir. Nasl m?

Firavunun saraynda hakk dile getiren bir tane olsun


mmin adam vard. Eer bir firavun tr zalimin sara
ynda (saltanat evresinde) byle bir tane uyarc m
min bile kmyorsa o zulm dnemi firavununkinden, o
zalim de firavundan daha kt, daha erir ve zararldr.

Firavun sarayndan kan mmin adam (recl mmin),


Firavunun yakn evresinden (min li firavn) biridir:

Firavun dedi ki, Brakn beni, u Musa'y ldreyim


de Rabbine yalvarsn. nk onun, dininizi deitirme
sinden yahut yeryznde fesat karmasndan korkuyo
rum. Musa dedi: Ben, hesap gnne inanmayan her
kibirliden, benim de Rabbim sizin de Rabbiniz olana s
ndm! Firavunun, eraf ve sekinlerden oluan yakn
evresinden imann gizleyen bir adam yle konutu:
108 FRAVUN

Rabbim Allah'tr dedii iin bir adam ldryor mu


sunuz? stelik size, Rabbinizden ak seik deliller de
getirdi. Eer yalancysa yalancl kendi aleyhinedir.
Eer doru szl ise size vaat ettiklerinden bir ksm
banza gelir. Kukusuz, Allah, zulme saparak onun
bunun hakk olandan savurganlk yapan yalanclar
doruya ulatrmaz." (Mmin, 26-28)

"Ey toplumum! Bugn bu toprakta, birbirine destek ve


ren insanlar olarak mlk ve ynetim sizin. Peki, kar
mza dikildii zaman Allah'n azabndan bizi kim kur
taracak? Firavun yle dedi: Ben size kendi fikrimden
bakasn gstermem. Ve ben, sizi, aydnlk/doruluk
yolundan bakasna da klavuzlamam." (Mmin, 29)

man etmi olan bir adam dedi: Ey toplumum, sizin


zerinize, dier topluluklarnki gibi bir gnn gelme
sinden korkuyorum; Nh kavminin, d'n, Semd'un ve
onlarn ardndan gelenlerin servenleri gibi. Allah, kul
lar iin zulm istemiyor. Ey toplumum! Sizin adnza,
o barp arma gnnden korkuyorum. Bir gndr
ki o, srtnz dnerek kamaya alrsnz fakat Allah'a
kar sizi koruyacak kimse olmaz. Allah'n saptrd
nn, yol gstereni yoktur." (Mmin, 30-33)

FRAVUN SALTANATLARINDA BETERN BETER

Kuran bize gsteriyor ki, bilinen firavunlardan daha


kt ve erir firavunlar da olabilir. Bu kinciler, evre
lerinde bir tane olsun uyarc barndrmayan, yaatma
yan firavunlardr.

Tarih ve zaman da bize gsterdi ki, eski firavunlardan


daha erir firavunlar olacaktr. Biz bunlara beterin be
KNC BLM 109

teri firavunlar veya firavunlukta beterin beteri azm


lar diyoruz. Bunlarn belirgin niteliklerini tarihin ve za
mann verilerine bakarak yle sralayabiliriz:

1. Yalanclk: Kadim firavunlar, en erir zulmleri de


dahil, yaptklarn raiyyelerine aka syleyerek yapar
lar; yalan sylemezler, yani zulmleri iinde bir m ert
yanlar vardr. O halde hem kadim firavunlarn zulm
lerini ileyen hem de ayn zam anda raiyyelerine yalan
syleme zilletine tenezzl eden bir zalim, sadece firavun
olmakla kalmaz, firavundan da erir olur.

1. Talanclk: Kadim firavunlarda hrszlk ve talanclk


yoktur. Beterin beteri ada firavunlarn bir karakte
ristii de ayn zamanda talanc olmalardr. Bunlar, ra-
iyyeleri iindeki talanclarla ibirlii yapmak, onlar bu
talanlarnda koruyup gzetmek, bu vesileyle Karun ta
kmnn vurgunlarndan, para havuzlarndan aslan pay
almak gibi dklklere de imza atarlar. Yani bunlar fi
ravunluk kulvarnn kendi iinde de ayr bir d tem
sil ederler.

3. M usalar K onuturm am ak: Firavun, ayn zam an


da din gcn ve kurum unu temsil eden sihirbazlarn
Musaya kar halk aldatmalar iin seferber ederken,
Musaya da halkn nnde onlarla tartma imkn ve
riyordu. Beterin beteri firavunlar, ite bu noktada da
kadim firavunlar geride brakan tautluklar sergile-
mekteler. Bu kinciler, kendi sihirbazlarn (halk aldat
ma ekiplerini) btn imknlarla tehiz ederek ortaya
srerken Musa fikriyatnn szclerine konuma ve ken
dilerini ifade etme ans asla vermezler. Onlar eitli
kumpaslarla ya zindanlara tkarlar yahut da azlarn
kapatarak etkisiz hale getirirler.
110 FRAVUN

BETER FRAVUNLAR STNE BR MEKTUP

Dr. Odhan Yksel yazyor:

Son gnlerde ke yazlarnzda zellikle stnde dur


duunuz firavun kavramnda vurguladnz sosyolojik
balantlar (firavun-Karun ve H m an ilikisi gibi) ufuk
aan, muhteem analizler. K uran'da Hz. M usann ha
yatnn bu kadar derinlemesine ilenmesinin en nemli
sebebi, kanmca onun hayatndaki byk olaylarn ve
mucizelerin birer sosyolojik fenom en olmasdr.

Halkn nnde byclerle yarmas da byle sosyal


bir geree iaret. Firavun'un adamlar olan bycler
halkn nnde M usay kk drmek iin bir alg
operasyonu yrtrler. Bu alg operasyonunun esas
gereklere, bilgiye deil, illzyona dayanmasdr! Bu
olay, tpk gnmzde hkm et medyas ve satlk ka
lemlerle gerekletirilen Cumhuriyet ve A tatrk' kara
lama operasyonuna benzer.

A raf 116. ayet bu illzyonlarn gcn vurgular. Sizin


mealinizde: Halkn gzlerini boyadlar, onlar dehete
drdler diyor. Hakkn temsilcisi Hz. Musa'nn zellii
bu ilzyona son vermesidir. Hz. Musa bir sihirbaz deil
dir. Onun asas, btl yutmu, halka hakk gstermitir.

Kuran'daki bu sembolik ifadeler, gnmzde kresel


ve yerel illzyonlarn firavun kkenini ve ileyi tarzn
aklyor. Sermayedarlarn medyas ortaya srekli nifak
ylanlar atmakta, Musa'lar sahneye dahi davet etm e
mektedir. Bu adan firavun daha insafldr bence!
SLM DNEM FRAVUNLUU:
EMEV TAUTZM

HLAFET BR FRAVUNLUK SALTANATIDIR

Hz. Peygamber'in Hilafet Konusundaki M ucize hbar:

Halifelik konusunda belirleyici tespit, bizzat Cenab Pey


gamber tarafndan insanln ve tarihin vicdanna iletil
mitir. imdi bu mucize ihbar, Asrn Hadis Allmesi'
diye bilinen Nsruddin el-Elban'nin 'el-Ahds es-
Sahha ve'z Zfa' adl 30 ciltlik aheserinden aklamala
rnn bir ksmyla birlikte verelim:

"Hz. Peygamber yle buyurmutur:

'Hilafet benden sonra otuz yldr; ondan sonra meliki


add (kudurmu zalim) saltanatna dnr.' (Ebu Da-
vud, Tirmiz, Tahv, bn Hibbn, bn Eb sim, Hkim,
bn Hanbel, Ebu Ya'la el-Mavsl, Ebu Hafs es-Sayraf,
Huseyme bin Sleyman, Tabern, Ebu Nuaym, Beyhak)

"imdi yl hesabna bakalm: Ebu Bekir'in halifelii 2 yl,


mer'inki 10 yl, Osman'nki 12 yl, Ali'ninki 6 yl."

Toplam otuz yl. Ondan sonraki dnem, yani Muaviye


ile balayp halifeliin Mdafaai Hukuk cumhuriyeti ile
FRAVUN

ortadan kaldrld gne kadarki dneni 'krallk' dne


mi oluyor. Elban devam ediyor:

"Sad bin Cmhan, bu hadisle ilgili olarak otuz yllk sii


reyi hesaplayan Sfeyne'ye 'Benu meyye, hilafetin ken
dilerinde de olduunu dnyorlard. Buna ne deme
li?' diye sorduunda Sfeyne u cevab vermitir: 'Benu
Zerka (Fahie taciri kadnn ocuklar) yalan sylyor
lar. Tam aksine, onlar krallarn en erirleri arasnda
dr."

"Sonu olarak durum udur: Hadisin senedinde gveni


sarsacak bir illet yoktur. Hadis, sahihtir; kendisi ile h
km verilebilir." (Elban, es-Sahh, cilt 1, ksm 2, hadis
n o :459)

Elban'nin verdii bilgiler de gsteriyor ki, hilafet, bizzat


Peygamberimizin beyanyla, Muaviye'den sonra deil,
onunla birlikte kralla dnmtr. O dnmenin ve
o dnmden sonraki 'halife' unvanl meliki addlarn
neleri nasl yaptklarn, M slman kitlelere hangi ka
hrlar ektirdiklerini, Peygamber'in bu mucize ihbar
nda tarihten renmek gerekir.

Meliki add sfat tayan halifeler, firavun saltanatn


ba temsilcileridir ve birka suun faili olarak lanetliler
kervanna katlmaktadr. Bir kere, binlerce, onbinlerce
masum insan katletmilerdir. Bu maktuller iinde (m e
sela Osmanl saraynda) katledilmi onlarca bebek, se
kin ilim ve din adamlar, eyhlislamlar da vardr. kinci
nemli sular ise, iledikleri veya imzalaryla fermana
baladklar akl almaz zulmlerdir. Bu zalimler, ken
dilerini 'Peygamber'in (Emev halifeleri Allah'n) vekili,
halefi' olarak adlandrmakla da lanetlik hale gelmiler
dir. nk bu sfat kullanmalar A llah'a ve Peygamber'e
KNC BLM 113

eziyetin ta kendisidir ve bu eziyete sebep olanlar, lanet


lenmitir.

Bu firavun meliklerin bir de kalkp 'M slmanlarn


birliini temsil ettii iddia edilmitir. Byle bir inancn
da siyasetin tesinde bir deeri yoktur. Siyasal anlamda
savunan savunur; tutarl olur ve olmaz. Am a bunu, din
buyruu gibi ortaya srmek, tam bir saptrmadr.

Mslmanlarn birliini kii olarak Hz. Peygamber, kay


nak olarak da Kur'an temsil eder. Din snf olamayaca
na gre, bu snfn lideri diye biri de sz konusu ola
maz. Bu arpkln M slmanlara nelere mal olduunu
anlamak isteyenler tarihi bir kez daha dikkatlice oku
maldr. Tam bu noktada, Mustafa Kemal Atatrk'n,
hilafetle ilgili, baka bir benzerine rastlayamadmz u
szlerini hatrlatm ak yararl olacaktr:

"Trk tarihinin en mutlu devresi, hkmdarlarmzn


halife olmadklar zamandr. Peygamberimiz, ashab
na dnya milletlerine slamiyeti kabul ettirmelerini
emretti, bu milletlerin hkmetleri bana gemelerini
emretmedi. Hilafet demek, idare, hkmet demektir.
Btn Mslman milletleri idare etmek isteyen bir ha
life buna nasl muvaffak olur?! Btn slam milletleri
zerinde tek halife fikri hakikatten deil, geleneksel din
kitaplarndan km bir fikirdir." (Sadi Borak, Atatrk
ve Din, 91-92)

Meliki Addlar Firavunluu:

Emevi Arabizmi dneminin M uhammedi dnem fira


vunluu olduunu ifade eden iki muhteem beyan var
Hz. Peygamber'in:
114 FRAVUN

1. M ekke irk o l e i n i n ba5, olan Ebu Cehil'i slam


mmetinin firavunu diye tanmlamtr.

2. Em e v kral, Mu
aviye ile balayp Mdafaai
mminleri tarafndan yerle bir edildii gne kadarki
halifeleri meliki addlar' yani azm-kudurgan
kralarolarakgsterm
itir.H
em
dehizalim
biristisnakaydkoym
adan.
nc Blm
FRAVUNLA LGL AYETLERN TEFSR
/V- '
no&H \ , V : V ..:; ;. , SU; .

/-.O r r K ' - <].


FECR SURES
(10/89)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 10, gele


neksel tertipte 89. suredir. 30 ayettir.

Ayet 1-13:

1 Yemin olsun tan yerinin aarma vaktine, 2 On geceye,


3 ifte ve teke, 4 Yola koyulduu zaman geceye. 5 Na
sl; bunlarda akl sahibi iin bir yemin var, deil mi? 6
Grmedin mi ne yapt Rabbin d kavmine? 7 Stunlar
la dolu rem'e, 8 Ki, beldeler iinde onun benzeri yara
tlmamt. 9 Ve ne yapt vadide kayalar oyan Semd
kavmine? 10 Ve kazklar sahibi Firavun'a. 11 Bunlar,
lkelerde azp zulmetmilerdi. 12 Ve oralarda bozgunu
oaltmlard. 13 Bu yzden Rabbin, zerlerine azap
kamsn yadrverdi.

lk drt ayet, drt byk yeminden olumaktadr. Bu


demektir ki, gelecek beyyineler ok hayat noktalara te
mas edecek, ok nemli ve sarsc mesajlar getirecektir.
Mesajlarn ortak yan, zalimlere, onlarn temel ve tipik
/eliklerine ve nihayet maruz kalacaklar azaba parm ak
Itasmalardr.

Teke ve ifte yeminle sze balanmas bu iki kelimenin


!|aret ettii gerein nemine dikkat ekmek iindir.
118 FRAVUN

Tek, Yaratc, ift ise polarite ve pariteden (ztlarn olu


turduu iki kutuptan) ibaret olan tm varlk ve olutur.
te yeminin bykl burada.

Tek olan, polarite ve pariteye konu olmayan varlk


(vetr), Allahtr. Onun dndaki tm varlklar zev yani
ift yaratlm, iftliin, eliliin konusudur.

Kur'an, hem evrensel-kozmik diyalektiin esas olan po-


lariteyi hem de paralel evrenler gereini ef ve zev ke
limeleriyle ifade eder ki, ikisi de iki eyin birliktelii an
lamn tar. Biz imdi, Kuran verilerini bu erevelerin
nce birincisi sonra da kincisi asndan inceleyeceiz.

EF VE ZEV

ef; teki ift yapmak, bir eyi, benzeri olan eye ekle
mek veya iki eyi yan yana getirmektir. efin kart
vetrdir ki, o da bir eyin tek olmas, yani polarite dn
da kalmasdr. Bunun iindir ki, Allah vetr, mahlklar
e f'dir denir. nk mahlklar, polaritenin bir grn
m olan oluun malzemesidir.

efaat de bu e f kknden gelir.

Kur'an'a gre, her ey ift ift yaratlmtr. (51/49) Zev


ciyet, yani kartlarn birliktelii, oluun ve insan hayat
nn esasdr.

Varlk ve oluu polarite zerine oturtan Yaratc, ite bu


yzden hem efe, hem de vetre yani ikilik ve teklie ye
min etmektedir.

Zevciyet, polarite, benzer ztlar ilikisi, e olma hali, pa-


NC BLM 119

ralel evrenler anlamlarnda alnabilecek bir terimdir.

Zev ve trevleri, isim ve fiil halinde 70 ksur yerde ge


mektedir. D aha ok, zevcin oulu olan ezvc kullan
lr. ki ift anlamndaki zevceyn ve zevcn ekilleri de
kullanlmtr. Ve kavramn esas anlamn ve temel bo
yutlarn veren ayetler de bu son ekillerin getii 7 ayet-
tir. Kavrama esas olan zev kelimesinin filolojik ynn,
Isfahanl Rgbdan zetleyelim:

Kendi cinsinden bir dieriyle bulunana zev denir. Bu,


insan, hayvan, bitki ve dier varlklardan olabilir. Zev
ler birbirinin benzeri olabilecekleri gibi, tam ztlar da
olabilirler. Zevciyet, erkeklik-diilik ikilii olabilecei
gibi, baka ikilikler de olabilir. Eya; cevher, araz, m ad
de, suret gibi ikiliklerin beraberliinden ibarettir. Hi
bir ey bu ikililie dayal terkibin dnda kalamaz. Ve
bu durum gsterir ki, varln bir terkip ustas, bir ya
pp edicisi vardr ve onun zevciyet st bir T ek, bir fert
olmas gerekir. Trler, cinsler, snflar da birer zevciyet
oluturur. Allah, insanlarn cennet hayatnda huriler ile
bir zevciyet ilikisi kuracaklarn sylyor. Ancak, bunun
dnya hayatndaki kar koca ilikisi eklinde anlalma
sna Kur'an'n ifadeleri izin vermez. Bu, kendine zg
bir beraberliktir. (Rgb, Mfredt, zev mad.)

Kuran dilinin byk ustas Rgb, ksa filolojik akla


malar iinde Kur'an'n anlam boyutlarn iyice yakalama
dehasn burada da gstermi ve zevciyet kavramnn
esaslarn birka satrda vermitir.

Oluun, ftrat diyalektiinin znde, Kur'an'a gre zev-


ciyet yatar.

Allah, zat itibariyle zevciyetin stndedir. O, bu yny


120 FRAVUN

le Sbhn, Ahad, Samed olarak anlr ki, benzerlik-ztlk


ilikisinin dnda olan mutlak uur ve kudret demektir.
Ancak Allah da tecellileri ve zuhuruyla, yani isim-sfatla-
r ile bir polarite sergiler. nk varlk, Allah'n bir g
rn, bir tecellisidir ve bu grnn arz ettii sre,
polaritenin seyridir. bn Arabi'nin Allah' ey olarak
nitelendiren grn, bu incelii dikkate alarak deer
lendirmek gerekir. Aksi halde Allah' inkr veya oluu
dondurmak gibi sakatlklarn birine yenik deriz.

Kur'an, Allah'n sfatlarn bir polarite konusu olarak ve


riyor: Evvel-hir, Zhir-Btn, Muhy-Mumt vs. Ancak
bu, zuhur ve tecelliler ynndendir. Z t ynnden Al-
lah, zevciyet stdr. Sbhan, Ahad ve Samed'dir. ey
deildir; eylere benzerlii de yoktur, (bk. hlas suresi;
ra, 11)

Zevciyetin stndeki Ahad ve Samed g, yani yarat


c, yapp-edici kll uur ve kudret, oluu zevciyet yani
benzerliin ve ztlarn srekli ilikisi halinde ortaya koy
mutur.

Msiva (Allah dndaki varlklar) hep ifttir.

Snnetullah (Allahn tavr-tarz, tabiat kanunlar) bir


zevciyet resmigeididir. Bu Kur'ansal ilkeyi aklarken
mfessir Elmall yle diyor: kilik kanlmazdr.
Bu ikilik iinde birletirilmeden hibir ey tasdik olu
namaz, tefekkr ve alglama yaplamaz. (bk. Tefsir
6/4544) H er ey zevciyete oturur. Kur'an, zevciyetin bir
sre halinde yeni yeni zevciyetlere vcut verdiini be-
yan ediyor ki, biz bunu eserlerimizde ftrat diyalektimi,
olu diyalektii adlaryla anyoruz.

O halde, zevciyet, sreklilik gerektirir. Sabit ve don


NC BLM 121

mu, olup bitmi deildir. H er an yeni bir oluta olan


Yaratc'nn snneti her an yeni zevciyetlere vcut verir.

Varlk ve olu birok zevciyete sahne olduu gibi, son


suz zevciyete de gebedir. Oluun barndaki srekli y
ry ve atlm zlemi, bir anlamda snrsz zevciyetle-
rin ryalarn tamaktr.

Zevciyetin bu sonsuzluk ve srekliliini ifade eden te


mel ayetler Yasn suresinin 36. ayetiyle, Tekvr suresinin
I. ayetidir.

"San ycedir o Allah'n ki topran bitirdiklerinden,


onlarn z benliklerinden ve nice bilmediklerinden b
tn iftleri yaratmtr. (Yasn, 36)

kinci ayetse, kyamet gn, yani allm arz-evren d


zeninin tebdil edildii gnde (bk. 14/48) nefislerin ift
letirilmesinden bahsediyor:

Benlikler iftletirildiinde... (Tekvr, 7)

Bu demektir ki, kyamet yeni olulara, yeni zevciyetlerle


imkn ve sahne amann bir balangcdr. Yani kyamet,
bir yandan bir biti ve l sergilerken, bir yandan da bir
balang ve olu sergileyecektir. Esasen snnetullahta
Her l, bir oluun balangcdr. nk biti ve tkeni
anlamnda lm yoktur. lm, sadece boyut, ekil ve ta-
vr deitirme keyfiyetidir.

Bizim bilmediimiz zevciyetler deyimi, zevciyetin son-


suzluk ve sayszln aka ortaya koyarken, kyamet
gn nefislerin zevciyete girmeleri de, yeni olularn
yine zevciyete bina edileceini gsterir.
122 FRAVUN

Hayat bir zevciyetler alandr. lim bize haber veriyor ki,


evrenin herhangi bir noktasnda meydana gelen bir zer
renin, bir parann ikizi veya zdd, yani zevci ayn anda
doar. Ve hayat bir zt eler resmigeidi halinde srp
gider.

Zevciyet, zellikle yerkrede hayatn temelini oluturur.


Bu anlamda zevciyet, ncelikle bir diilik-erkeklik pola-
ritesidir. (bk. 53/45; Kyame, 39) Bitki, hayvan ve insan
kadar, bunlarn karlkl ilikileri de zevciyet konusu
dur. Topran altndan her fkr, gklerden her ini^
bir zevciyet sergiler. Bunlar cmert, gnl ac, ferahlk
ve mutluluk getirici gzellik ve nimet tablolardr, (bk.
13/3; 22/5; 20/53; 26/7; 31/10; 50/7)

Hayat, insan iin de bir zevciyet olaydr. nsan, kendi


zevcini, yani benzer zddn veya kar kutbunu, kendi
benliinden ayrm tek varlktr, (bk. 4/1; 39/6; 16/7..
30/21; 7/189) O halde, insanda olu, bir ikileme ve daha
sonra tekrar birlenme olaydr ki, bu ayrlk ve vuslat.
vasl ve fasl, paralanm a ve toplanm a diye de anlabilir
Btn bu olu seyri insanda hedefine ak ile varr. Bu
yzden insann zevci onun iin sknet ve huzur arac
yaplmtr.

Kendi zddndan, kendi huzur ve mutluluuna yol bul


ma zellii yalnz insanda vardr.

nsann, kavga ve ztlar ekimesiyle dolu hayat kadar


bu hayatn ncesi ve sonras da zevciyete sahnedir. n-
k insan sonsuz bir tekmln hem aday hem konusu
hem de sahnesidir. nsann dnya ncesi hayat bir zev-
ciyet sergilemiti (bk. 2/35; 7/19; 20/117), dnya sonram
hayat da yle olacaktr, (bk.2/25; 3/15; 4/57; 36/56)
NC BLM 123

Kur'an'n insann zevcinden sz eden ayetlerini, sade


ce fkhsal anlamda deerlendirip bunlardan e mnas
karmakla yetinmek, ilgili ayetlerin anlam boyutlarn
daraltmak olur. Dorusu u ki, insann zevcinden bahse
den ayetlerdeki zevciyetin e (kar koca) anlam, anlam
lardan sadece biridir. Kesin karine veya kayt olmadka
ayetleri bu anlamla dondurm a ynne gitmemek gere
kir. Bu ayetlerde ifadeye konan zevler (benzer ztlar)
sadece kadnlar veya erkekler deildir.

Sadece hukuksal anlamda elerden sz eden ayetler de


vardr. Mesela Ahzb suresi 6. ayet Hz. Peygamber'in
zevcelerini mminlerin anneleri olarak tantyor.

TUYAN VE TAUT

T a u t:

11. ayet, firavunlarn temel niteliklerinden birincisi olan


tuyan veya tautluu kayda geirmektedir.

lahlatrlm azgn kodaman, zalim-saldrgan kii veya


kiiler anlamndaki tautun kk olan tuyan, trevle-
riyle birlikte (taut dahil) 40 civarnda yerde geer. Biz-
zat taut kelimesi 8 kez gemektedir.

Arapa lgatlarda taut (tekili ve oulu ayn) iin veri


len anlamlar unlardr: lahlatrlm azgn, khin, b-
yc, sapklk ncs, Hristiyan kodaman, saldrgan,
zalim.

Tauta Hristiyan kodaman (onunla yan yana kullan


lan cibt szcn ise Yahudi kodaman) anlam veren,
Arap dilinin en byk stad ve dilcilerin babas saylan
124 FRAVUN

ve 231/846de len bnl Arab dir. D aha sonraki dil


ciler bu anlam, Kuran dilinin bu Mevl ocuu (yani
Arap asll olmayan kle) lmsz ustasndan alarak
tekrar etmilerdir. (Mesela bk. 370/980de len byk
lgat bilgini Ezhernin Tehzbul-Lga adl ant eseri)

N e yazk ki, bnl Arabnin dilbilimdeki dehasn bize


tam gsterecek mstakil eserleri elimize ulaamamtr.
Onun verdii esiz tespitleri, kendisinden nakilde bulu
nan dier meslektalarnn eserlerinden reniyoruz.

538/1143te len nl Trk mfessir Zemaher, Nisa


51de geen cibt ile Yahudilikteki kutsal gn sebt
(Cumartesi gn) arasnda irtibat grmektedir, (bk,
Zemaher, Essl-Belaa, cibt mad.)

Tefsir limleri, sahab mfessir bn Abbastan balaya


rak ve ini sebebini de dikkate alarak, tautun Nisa sn
resi 51. ayette Yahudi kodaman Kab el-Erefi ama,
ladn sylemilerdir ki anlam olarak bu er babasna
ok uygundur.

Ayn ayette geen ve aslen Arapa olmamakla birlikli


lgat itibariyle tautun anlamlarna yakn anlamlar ta-
yan cibt ise yine mfessirlere gre, bir baka Yahudi
kodaman olan Huyey bin Ahtab gstermektedir. Mu
fessir Tabernin ifadesiyle bu iki kii, iki cibt veya ili i
taut idi. Allaha ve onun peygamberine isyanda Yaln
di milletine nclk etmekteydiler. Ama bunlar, ayn
ii yapan baka Yahudi ncleri de olabilir. Allahn
bildirmek istedii, byle bir ekibin bulunduudur
(Taber, Tefsir, 5/130-135)

ni sebepleri, mesaj kaytlamayacana gre, taut v(


onun benzeri olan cibt Kuran dilinde, mfessir Rznin
NC BLM 125

iaret ettii u anlam tayan szckler olarak alnmal


dr:

Bu iki kelime, er ve bozgunculukta zirveye km ki


ileri ifade etmede deta sembol olmu iki kelimedir.
(Rz, Tefsir, 10/133)

Kuran; tautu, tuyan yaayan ve yaatan kii ve kud


ret anlamnda kullanr ve Allah'a imann gerek an
lamna ulamas iin tauta kar kmann kanlmaz
lna dikkat eker. (2/256) Nisa 51. ayet A raplardaki
okuma yazma bilenlerin (aydnlarn) cibt ve tauta
inandklarn ve mminleri onlara inananlardan daha
ua grdklerini syleyerek bunu knyor. Bu ayette
taut, ruhsuz putlara ad olan cebte karlk, ruh ve uur
sahibi put yani ilahlatrlm, putlatrlm insan anla
mnda kullanlyor.

Arap dilcileri tautu, (diil ve erkei ayn) azgn, snr


tanmaz, Allah yerine kendisine taplan, zulm, cebir ve
iddet kullanan Firavun ruhlu, eytan yaradll varlk
olarak m nlandrmaktadrlar. Hayra engel olan tm
kii ve glere de taut denmektedir. Tautun, grneni
yannda, grnmeyeni de vardr.

Taut daima akl ve ruh sahibi varlktan yani insandan


olur. Putlarn taut olarak adlandrlmalar, onlarn tu
yanlar ifadede birer vasta olmalarndandr. Ve Allah'a
kar kfre sapanlarn dostlar tauttur ve onlar, taut
yolunda savarlar. (2/257; 4/76) Bunlarn belirgin zel
liklerinden biri de, davalarnn zmn, tauta havale
etmeleridir; her zaman tautu hakem yaparlar. (4/60)

Tauta kar kan ve ona uaklk etm ekten kananla


ra sonsuzluk m utulan verilecektir. (39/17) Lanetlenen
126 FRAVUN

ve Allah'n gazabna urayarak en iren cezaya arp


trlanlar, domuz, maymun suretine evrilecek, tautun
ua-klesi haline getirileceklerdir. (5/60)

imdi, tautun kiiliini, roln ve tavrn daha iyi tan


mak iin onun temel zellii olan tuyan grelim.

Tuyan, isyan ve gnahta, snr tanmayacak lde ile


ri gitmektedir. (Rgb, tuyan mad.) Fiziksel glerin
normal snrlar aacak ekilde faal hale gelmeleri de
tuyanla ifade edilebilmitir. Mesela Kur'an, Nuh Tufa
n srasnda sularn kprp azmasn tuyan kknde
bir fiille (taa) ifade etmektedir. (69/11) Ne ilgintir ki
sularn tuyan ile boulan Nuh devri zalimlerini Kur'an
zulme sapan, tuyan edip azan bir kavim olarak an
makta (bk. 53/52) ve insann tuyann tabiatn tuyan
ile cezalandran varlk ve olu ilkesine dikkat ekmekti
dir. Haakka suresi 5. ayet de, Semd kavmi azgnlarnn
tye ile helk edildiklerini sylyor. Bu tiye de tu-
yan kknden treyen bir isim olup tuyan eden insan
lan cezalandrmak iin Yaratc tarafndan devreye so-
kulan tuyan edici tabiat kuvvetlerini ifade etmektedir
Bu ayette cmle o ekilde dzenlenmitir ki, tye hem
Semd kavmini helk eden kuvveti hem de bu kaynn
helkine sebep olan tavr ayn anda ifade etmektedir
Bu slp harikasn dikkate aldmzda, anlan ayet m
tercmesinin yle verilmesi gerekir:

Bunun zerine Semd, azgnlk yznden/azgn n


tabiat kuvvetiyle helk edildi. (Haakka, 5 Ayrca bk
em s,ll)

Tuyan, insann tabiatnda vardr. Kuran daha vahyedi-


len ilk suresinin 6. ayetinde bu gerein altn izmii i
NC BLM 127

yle sanld gibi deil; u kesin ki insan gerekten


uzar.5 (Alak, 6)

Bu yaradl gereini veren ayetin ardndan insann tu


yannn tem el sebebi gsteriliyor. Bu sebep, insann ken-
disinii hi kimseye muhta olmayacak bir konuma gelmi
grmesidir ki firavunluun temel belirtilerinden biridir.
Tuyan, insan egosunun, kendini ilahlatrmas, her e
vin, herkesin stnde grmesi halinde tecelli ettiinde
doruk noktadr. Kur'an'a gre, bu doruk noktann tipik
temsilcisi Firavun tiptir, (bk. 20/24, 43;Nzit, 17)

Firavunlar medeniyeti bir tuyan medeniyeti idi; bat


lar bu yzden olmutur:

Ne ilgintir ki, tuyann babalar olan Firavunlarn ez


il ii srailoullar, sonunda Firavun yolu olan tuyana
sapmaktan kurtulamadlar. Onlarn lah gazaba ura
malarna da bu sapma sebep oldu. (20/80-87)

Kur'an, tem el varolu ilkelerinden biri olarak, unu s-


rarla belirtir: Btn uygarlk ve saltanatlarn k az-
mak yzndendir. Bu, daha ok, m adde ve ondan kay
naklanan deerlere aldanarak azmaktr. H er kn
altnda bu yatar. Nitekim Nzit suresi 37-38. ayetler
tuyan ile ireti hayat ve dnya nimetlerini ilahlatrma
arasnda ba kurmaktadr. Kuran, buradan hareketle
bize unu retmitir:

Btn tautlar, parann kulu, mlk ve saltanatn ua-


dr. Parann kulu olmayan hi kimsenin taut olmas
iliz konusu edilemez. Parann kullar, o esas tanrlar
n ya cebir ve iddeti kullanarak elde ederler ya mlk
(ynetimi) saptrarak yahut da Allah ile aldatarak. G
nmz firavunlar bu yollarn hepsini, zellikle Allah
ile aldatmay kullanmaktadrlar.
128 FRAVUN

Tuyana sapanlarn niha cezalar, bir tabiat tuyan olan


atele verilecektir. Cehennem, tabiat kuvvetleri tuyan
nn tipik ve ok gl bir beliriidir ve bunun iindir ki,
tuyana sapan zalimlerin cezalandrlmasnda en uygun
yol cehennemle ceza yoludur.

u bir gerek ki, cehennem bir gzetleme yeridir, tu


yana sapmlar iin bir dn-var yeridir. (Nebe, 21-
22; ayrca bk. Nzit, 39)

Byle olduu iindir ki, cehennem ehli, birbirlerini su


larken srekli yle konuacaklardr:

Seni tuyana ben itmedim.

Tuyana sapm bir topluluk idiniz, hadi grn sonu-


nuzu. (50/27; 37/23, 31; 38/55-56)

Tuyana sapmann musallat edecei denge bozukluu


insan aldatr, kuruntu ve hayale esir eder. nsan bu du-
ruma gelince nefs egosunun oyunca olur ve karanl
k, ap eker zannetmeye balar. Kur'an bu noktaya
dikkat ekerken, inkrclar tuyanlar iinde oynayp
oyalanan gafiller olarak tantr, (bk. 2/15; 6/110; 7/1M
10/11; 23/75)

Tuyan emberinde gaflet ziliyle oynayanlarda oluun


en ldrc hastalk, ve gzeli gsteren her sz v*
uyarnn onlarda tuyann younluunu artrmak! m
baka bir ie yaramamasdr. Bu bir taut illetidir.

Taut illetine tutulanlara t ve uyar, beklenenin tam


tersi bir etki yaratr; tautun zulm ve deheti bin .
daha artar. (5/64, 68; 17/60)
NC BLM 129

Tuyan kavramnn bu Kur'ansal yapsn grdkten


sonra tautu ksa bir ifadeyle yle tanmlayabiliriz:

Taut, her devirde, firavun ruhlu egemen kiilerle, on


larn yardaklar olan gruhun genel ad, cins ismidir.

KRESEL TAUT PAKTLARI: BAKAN, YARDIM


CI VE EBAKAN TAUTLAR

Anlalan odur ki, her devirde birden ok taut bulunur.


Tautlarn kabile apnda, millet apnda olanlar ya
nnda blgesel ve uluslararas olanlar da bulunacaktr.
Bunlar birbirlerinden habersiz olabilecekleri gibi, orga
nize de olabilirler. blisler Parlamentosu (hizbu-ey-
lan, evliyau-eytan) gibi birlikler, beraberlikler vcuda
getirebilirler; aralarnda hiyerarik bir dzen kurulabi
lir, kaynamaya, birlemeye gidebilirler.

Taut sistemlerin her devirde ba tautlar yannda alt


tautlar davardr. Ba taut bunlarn efendisi, desteki
si, koruyucusudur. Gnmzde bu kincilere ebakan
deniyor. Yani tautlarn kimisi zulmn esas bakan, ki
misi ebakandr. Ba taut olan zaarlarn alt tautlar
olan finolar, K uran tarafndan gnmzdeki kullanma
tam karlk olacak ekilde tespit edilmitir: A bedet-
taut (tautun kullar, uaklar). Mide 60. ayete gre,
abede-i tt, Allahn fkesine arplp lanetlenmi
maymunlardan, domuzlardan kar. Ba tautlar, bu fi-
no uaklarn kendi muhitlerindeki zaaflarm, kinlerini,
beklentilerini, makam hrslarn ve nihayet hyanet tu t
kularn bir biimde okayarak onlar kle gibi kullanr-
lar . Byle olunca da taut sistemler, ilkeler, parlam en
tolar, paktlar, blgeler gelitirilebilirler.
130 FRAVUN

slam dncesinin yirminci yzylda doruu kabul edi


len Muhammed kbal (lm. 1938) emperyalist Batl-
larn oluturduklar smr dzeninin temsilcilerinin
vcut verdii organizasyonu, blisler Parlamentosu diye
anmtr. Aynen bunun gibi, Tautlar Parlamentosu de
yimini de kullanabiliriz. Kur'an bu noktada evliyaut
taut (tautun dostlar, grev arkadalar, destekileri)
deyimini kullanyor ki dier tabirlerin tm ne zemin
oluturan bir tabirdir.

Ksacas, taut, Kur'an terminolojisinde, iblis-eytan et


enerjisinin fiziksel g ve birimler haline gelmesini, ey-
leme dnmesini gerekletiren nsan unsurdur.

FESAT

12. ayet, firavunlarn tem el zelliklerinden kincisi olan


fesatla dikkat ekmektedir.

Fesat (zgn yazlyla fesad), toplumlardaki dengeleri


bozarak yaratlan kaosa denir.

Fesat kknden szckler isim ve fiil halinde 40'tan faz


la yerde geer.

Kur'an dilinin lmsz ustas Rgb el-Isfahn (lm.


502/1108) el-Mfredt'nda fesad bir eyi itidal daire
sinden az veya ok karmak olarak tantyor ve kar
tnn salh olduunu sylyor ki, kavramn Kur'an's;l
niteliini tam tespittir.

Fesadn esasn, varlk ve olutaki, toplumdaki dengeleri


bozmak, bozgun ve yozlama vcuda getirmek olutu-
rur. Bu da, yine Rgb'in syledii gibi, bazen insann i
dnyasnda, bazen bedenimizde, bazen de dmzdaki
NC BLM 131

dnyada meydana gelir.

Fesadn her tr, insann eseridir. (2/30; 40/26) Bu yz


dendir ki tanrsal irade, yeryzn fesada veren kt in
sanlar, onlara musallat edilen baka insanlarla durdur
may kanunlarndan biri halinde iletmektedir. (2/251)

Fesadn tem elinde insann doal ve kozmik deerleri,


kendi kiisel drtleri ve doymazl uruna altst etm e
si yatar. (23/71) Bunun iindir ki en byk fesat irktir.
nk irk, yaratc-kll uura zg kudret ve deer
leri para varlklara ykleyerek oluun omurgasn ze
delemektir.

ISakara 30'a gre, btn yceliklerine ve Allah'n ken


disine gvenine ramen insann zelliklerinden biri de
fesat retmesidir. nsann rettii fesattan en byk
pay irk, ikinci olarak mnafklk (ikiyzllk), nc
olarak da Yahudi toplumu almaktadr. (2/11; 8/85; 17/4)

Iin ykc fesat, insann saltanat ve sahip olma uruna


sergiledii fesattr. (Nemi, 34) Byle olduu iindir ki,
ihsanlk tarihi boyunca medeniyet ve saltanatlarn
kne hep fesatlar sebep olmutur. (28/4, 83; 29/14;
40/26; 89/12)

Peygamberlerin nemli yakarlar iinde, fesat reten


lere yenik dmeme dilei de vardr. (29/30) nk fe
sat, yurtlar karmaa ve mutsuzlukla doldurmakta, kitle
leri lanet ve azabn kucana itmektedir. (13/25; 16/88)

Kur'an u noktann altn da izmektedir: Fesat daima


ldrmek ve kan dkmekle birlikte sahneye kar. Ve
bir kiinin kannn dklmesi veya bir kiinin fesada let
d ilmesi btn insanln ldrlmesi ile eanlam da
132 FRAVUN

dr. (2/30; 5/32)

Kur'an, fesat reten birey ve kitlelerin insanlarn kar


sna bar reticileri olarak kabileceklerini de syle
mektedir:

Onlara, Yeryznde bozgun karmayn! dendiinde,


Tam tersine, bizler bar ve esenlik getirenleriz! de
milerdir. Dikkat edin, gerekte onlar, bozgun getiren
lerin ta kendileridir de bunun bilincinde olmuyorlar.
(Bakara, 11-12)

ada firavunlarn yolu yntemi de hep budur. Srekli


demokrasi derler, bar ve esenlikten, zgrlkten sz
ederler ama icraatlaryla bu kavramlarn hayata geme
sini engelleyen her trl zulm egemen klarlar. Basn,
niversiteleri, hatta yargy ve nihayet hukuku gdme
alarak eytan ve firavun bir korku imparatorluu yara
tp hayat cehenneme evirirler. Bunu hem yerel dzey
de yapan firavunlar var hem de kresel dzeyde. Yerel
dzeye hem en hem en tm O rtadou rnektir.

Kresel dzeye gelince onun ncs ABDdir. Bu zu


lm imparatorluunun, bir yandan dnyann dzenini
koruma grevi (!) stlendiini iddia ederken te yan
dan silah ticareti uruna dnyay harplerin kucana
itmesi ve uzay zehirli gazlarn etkisinden kurtarmaya
ynelik bir atlm olan Kyoto Protokoln, gelirlerim
azalr gerekesiyle imzalamamas bu ikiyzlln en
yaman rneidir.

Barlk iddiasyla gerek barseverlii ayrmada kulla


nlacak lleri Kur'an yle tespit etmektedir: Allah'n
birliine iman, son hesap gnne iman, salih amel yani
insanln hayrna ve mutluluuna katkda bulunacak
NC BLM 133

hizmetler retmek.

Tabiatn Dengeleri Asndan Fesat:

Kuran, bir yerde, fesad, dolayl bir ifadeyle ekinleri ve


nesilleri helk etmek olarak tanmlamtr ki, ekolojik
yozlatrmann bir tantm gibi grebiliriz. yle deniyor:

nsanlardan ylesi vardr ki, onun dnya hayatna ili


kin sz senin houna gider ve o, kalbindekine Allah'
tank tutar. Oysaki o, dmanlarn en yamandr. Ya
nndan ayrldnda/i bana getiinde yeryznde fe
sat karmak, ekini ve nesli yok etmek iin ie koyulur.
Oysaki Allah, fesad sevmez. (Bakara, 205)
BRC SURES
(27/85)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 27. gele


neksel tertipte 85. sure olup 22 ayettir.

Ayet 17-20:

17 Geldi mi sana ordularn haberi? 18 Yani Firavun ve


Semd'un? 19 Gerek u ki, inkrc nankrler bir ya
lanlama iindedirler. 20 Allah ise onlar arkalarndan
kuatm bulunuyor.

17-20. ayetler, zulm ve dehetin babalar ve prototiple


ri olan firavunlarn birer ordu saltanat ve hegemonyas
olduklarn yani bu zalim ynetimlerin hccete deil,
kuvvete dayandklarn idraklere iletiyor. Ordu (zel
likle ordular) despotik kudret ynetimlerinin hem da
yana hem de semboldr.

Kuran, kudrete kar hcceti ne karm, lmszl


ve sonsuz zaferi hccete balamtr.

nce unu bilmeliyiz:

Zulm hccetle deil, kudretle ayakta durur. Daha do


rusu, hccetin sz konusu olduu yerde zulm olmaz,
olamaz. nk hccetin kendisi de onu yaratan uur ve
irade de zulme kardr. Zulm varsa hccet retemez
NC BLM 135

siniz; olsa olsa hccetin yaratt deerleri smrrs


nz. Tarih boyunca btn kudret imparatorluklarnn
yaptklar da budur. Hcceti o imparatorluklarn ezip
horlad insanlar retir, firavunlarsa hem o reten
benlikleri ezer, onlara svp sayarlar hem de onlarn
yarattklar deerleri nankrce ve namussuzca sm
rp keyif yaparlar.

Tam bu noktada, hccet-kudret mukayesesini yapan bir


holm, Tecdit adl eserimden zetleyerek buraya ala
cam.

KUDRET VE HCCET

Fransz dnr Victor Hugo, Kanl ve kanla yaratl


m an ve eref yoktur diyor.

Kanla ancak geici kudret destanlar yazlr ama kalc,


insanla boyut atlatc hibir deer retilemez. Kudret,
sadece cebert, gsteri, bask, tasallut ve zulm retir.

slam tarihi, aklc dnrlerin yaratc faaliyetleriy


le yaad ksa baz dnem ler hari tutulursa, egemen
vasf itibariyle, bir kudret medeniyeti tarihidir. Halbuki
Kuran, bir hccet medeniyeti istiyor ve Allahn temel
niteliklerinden birini de en yce hccetin sahibi olmak
diye belirliyor.

En mkemmel hccet/kant Allah'ndr. O dileseydi


hepinizi toptan doru yola iletirdi. (E nam, 149)

Elbette ki bu anlamda bir hccet, K uran mesajnn in


sanla tebli dnem inde kurumlaamazd. O dnemde
hccetin sadece teorik-metafizik temelleri atlabilirdi ki
136 FRAVUN

K uran ve Peygamberin yapt da buydu.

Hccetin kurumlamasnn beklendii dnem, mmetin


ynetimine Emevlerin el koyduu dnemdir. Ne yazk
ki o firavun saltanatlar dnemi, hcceti deil, kudre
ti esas alan, hatta ilahlatran bir dnem oldu. nk
Emevnin temsil ettii ve dayatt yar irk, yar slam
din, hccete deil, kudrete dayanmay gerektiriyordu. O,
bizzat Peygamberimizin ifadesiyle bir meliki addlar
(kudurgan zalim krallar) saltanatyd.

Hz. Peygamberin, mesaj insanla ulatrabilmek iin


verdii savunma ve korunm a savalarnn bittii yani
hccet retm e dnemine geilmesi gerektii zamanda,
cihat kavram saptrlarak savalar savunma iin deil,
lke fethetmek, insan haklarna tasallut iin yani apul
ve soygun iin yaplmaya baland. (Ayrntlar, bizim
Kuranda Lanetlenen Soy adl eserimizde verilmitir.)
Trk sf dnr Kuadal brahim Halveti (lm.
1845) bu geree parm ak basarken gazalarn lke fet
hetmek ve tagallp arac yaplmas tabirini kullanyor.
(Ayrntlar iin bizim Kuadal brahim adl eserimize
baklmaldr.)

KUR AN, HCCETTEN NE ANLIYOR?

Temel konusu ve gndericisi olan Allah', 'En yksek


hccetin sahibi' olarak tantm ak suretiyle Allah'n da
kudretten ok hccet kullandn ifadeye koyan ve ken-
di adlarndan birini de 'Brhan' olarak belirleyen Kur'an
hccetten ne anlyor? Sorunun cevabn, hccetle ben
zer anlamlar tayan brhan ve sltan kelimelerini de
dikkate alarak verelim.
NC BLM 137

Hccet:

Kuran dilinin almam ustas Isfahanl Rgb, ahese


ri el-Mfredtta hcceti yle tanmlyor:

Hccet, iki zddn birinin salamln gerektiren de-


lil-beyyinedir.

Hccet, almaz kant anlam ifade eden kelime-kav-


ramlarn emsiyesi olan bir kavramdr. Geici, aldatc,
oyalayc ve nihayet yar yolda brakc madde stnl
ne kar ezel-ebed hakikatlere dayanan almaz ve
lmez akl ve bilim kantn ifade etmektedir.

Hccet, btn delil eitlerini ieren en kuvvetli delil


dir. Sonraki dnem ilmi kelam kaynaklarnn ortak ka
naatleri de budur. (bk. Yusuf evki Yavuz, Hccet, DA
maddesi)

Hccet-Istrap likisi:

Beniisrail, kudretle bir yere varamad; hccete snd


ve kazand. Istrap, hcceti yaratr, besler, egemen klar.
Refah ve rahatlk ise kudreti egemen klar, markl
bytr ve k getirir. Tanrsal kader odur ki, kudre
tin zebunu olup ezilen mustaripler, ilerindeki yaratc
volkan gelitire gelitire egemenlikleri altnda ezildik
leri kudret sahiplerinin zaman iinde efendisi konu
muna gelirler, onlar sessiz ve grnmez bir gelimeyle
egemenlikleri altna alrlar. rnein, Yahudi ile dier
milletlerin, Osmanl ile egemenlii altnda tuttuu Batl
milletlerin m nasebetleri hep bu kader muvacehesinde
yrmtr.
138 FRAVUN

En byk hccet Allahndr. Varlk ve oluun sergile


dii ezel-ebed kanunlarn vcut verdii hakikatlerdir
bunlar. kinci byk hccet peygamberlerin mesajlarn-
dadr. Nisa 165 bunu ifade ediyor:

Mjdeleyici ve uyarc resuller gnderdik ki, eliler


geldikten sonra insanlarn Allah'a kar herhangi bir
hcceti olmasn. Allah Azz'dir, Hakm'dir. (Nisa, 165)

K uran, peygamberlerin hccetiyle onlara kar kanla


rn hccetini karlatrrken Hz. brahim le N em rutu
rnek verir. H em de hccet kknden fiiller kullanarak.
Hccete kar kudreti kullanmann sembol ismi, Hz. b
rahim'in nurunu narla (atele) bomaya alan Nem
rut'tur. Ve bunu yapan ayet, Nem rut hccetinin mlk
ve saltanat kudretine dayandn syler. Bu tr hccet
hccet deildir, hsrana mahkmdur:

Allah'n kendisine mlk ve saltanat verdiini iddia ede


rek/Allah kendisine mlk ve saltanat verdii iin, Rabbi
hakknda brahim'e kar hccet getireni grmedin mi?
brahim yle demiti: Benim Rabbim odur ki, hayat
verir ve ldrr. O da yle demiti: Ben de hayat ve
ririm, ben de ldrrm. brahim, Allah, Gne'i do
udan getiriyor, hadi, sen onu batdan getir! deyince,
kfre sapan o adam app kalmt. (Bakara, 258)

Peygamberlerin mcadelesinin temelinde, Kur'an'n


ak beyanyla, 'bilgi' yani hccet vardr.

Kur'an, dmanlar olan mrik-muhafazakr gelenek


ilere kar peygamberlere unu syletiyor:

"Eer doru szller iseniz bana ilim getirin/ilimle ge


lin!" (En'am, 143; Ahkaf, 4)
NC BLM 139

Hak elisi peygamberlere kar mrik kodamanlar ise


yle konuturuyor:

"Eer doru szllerseniz bize atalarmz getirin/atala


rmzn kabullerinden kant getirin." (Dhan, 36)

Ve Kur'an, bu sapk kudret taslaycln arka plann


gsteriyor:

"Onlarn hccetleri, 'bize atalarmzdan kant getirin'


demekten te bir ey olmamtr." (Csiye, 25)

Hccette daima ilme atf yaplmtr. K uran hccetin


omurgasnda ilmi gryor. Bunun iindir ki, btn fi
ravun saltanatlar, ilmin btn nimetlerini smrp kul
landklar halde ilim ve lim dmanlndan asla vaz
gemezler. K uran onlar yle tokatlyor:

te siz byle insanlarsnz! Hakknda ilminiz olan


eyde hccet yartrdnz. Peki, hakknda hibir bilgi
niz olmayan eyde neden hccet yartryorsunuz? Al
lah bilir, siz bilmezsiniz. (li mran, 66)

Ne yazk ki, peygamberlerin o hccet dini, tarih iinde


kudretin dini haline getirildi. Kudretin galipleri, gr
nrdeki maluplar olan mustaripleri tarih boyunca k
msedi, kenara ittiler. Zam an iinde o bir kenara itip
kmsedikleri hccet sahipleri onlar yle bir vurdu
ki, toparlanam az hale geldiler, dnyann nnde rezil,
hccet sahiplerinin nnde mahkm ve tutsak oldular.
Byk fetihlerin sahipliiyle vnen M slman impa
ratorluk ocuklarnn bugn, Batnn hccet ocuklar
nnde dtkleri yrekler acs durum bunun tarih di
yalektii tarafndan nmze konan tartlmaz belge
leridir.
140 FRAVUN

Brhan:

Anlalr hale getirmek, akla kavuturmak anlamn


daki brh ve berha kknden tremitir. (Rgb, el-
Mfredt) Nisa 174. ayete dayanarak, K ur'an'n adlarn
dan birinin de brhan olduunu syleyebiliriz. Brha-
nn hccet kuvvetinde bir kant karakteri tad genel
kabuller arasndadr.

Brhan, ilimlerin ilmi, hikmetlerin hikmeti olarak g


rlmtr. Peygamberler, kendilerine kar kp kuv
vetlerine dayanarak eitli ktlkleri onlara reva gren
irk kodam anlarna hep unu sylemitir: Brhanmz
getirin! (Bakara, 111; Enbiya, 24; Nemi, 64; Kasas, 75)

Bu ar veya meydan okuyu, Yaratc'nn meydan oku


yuudur. K udrete dayanarak cebert kuranlara hayat
hep unu sylemitir: Brhanmz yani hccetinizi ge
tirin! Hccet getiremeyenlerin kudret ve cebertlar er
ge bitmekte ve kudretin zalim ocuklar hccetin maz
lum ocuklar nnde bir gn mutlaka ve m uhakkak bo
yun edirilmekterir.

Sltan:

Sltan (Sd harfi ile deil, Sn harfi ile) Kuranda otuz


yedi yerde geer. Isfahanl Rgba gre, hccetin bir ad
da sltandr. Alamayacak g, mutlak stnlk anla
mndaki selta mastarndan veya Yemen Arapasnda,
kandili yakmada kullanlan zeytinya anlamndaki selt
szcnden treyen sltan; hccet, egemenlik, sulta ve
bu niteliklere sahip kii demektir. (Rgb, el-Mfredt)
Kur'an'n kullanm, sltann birinci kkten gelmesini
kabul etmenin daha yerinde olduunu gstermektedir.
NC BLM 141

Tbin dnemi mfessirlerinden ve bn A bbasn r-


visi olan krime (lm. 107/725), sltan kelimesinin,
Kuranda kullanld btn yerlerde hccet anlamnda
olduunu sylyor. K uran bu kelimeyi, mbn (ak
seik, ayan beyan) szcyle de niteleyerek sltandaki
almaz delil karakterine vurgu yapmaktadr.

irkin bir zellii de sltansz yani hccetsiz dava ve id


diadr. (bk. E n am, 81; A raf, 71; Yusuf, 40; Kehf, 15;
Hac, 71; fir, 35, 56; Necm, 23) K uran bu noktann
altn srekli izer. Ve sltanszl ilimden nasipsizlik
olarak tantr:

Allah ocuk edindi dediler. H! Allah bundan arn


mtr! O Gan'dir, hibir eye muhta olmaz! Gkler-
dekiler de yerdekiler de O'nundur. Elinizde, syledi
inize ilikin hibir kant yok. Allah hakknda ilmine
sahip olmadnz eyi mi sylyorsunuz? (Yunus, 68)

13u ayette kant anlamnda kullanlan szck, sltan


szcdr. Ve dikkat edilirse kantla ilim arasnda
irtibat kurulmutur. Bu irtibat genelde ilim kknden
kelimeler kullanlarak kurulur. Bazen de kitap szc
m kullanlmtr (rnein, Safft, 156) ki o da ayr bir
kelam harikasdr. nk kitapla ilim arasndaki irtibat
temel irtibatlardan biridir.

eytann hccetsizlii dile getirilirken de bu sltan sz


c kullanlmtr, (bk. 15/42; 16/ 99-100)

Sltan tarih iinde K uran anlamndan karlp Bizans


l bir anlama brndrld ve kudret gstergesi haline
getirildi. Ve bu olgu, slamn kaderini karartt. U nutm a
yalm ki, padiah anlamndaki sultan, burada ele ald
mz kelimenin ta kendisidir ama anlam, K uransal anla-
142 FRAVUN

mm tam am en aksidir. K uranda bilim ve akl tarafndan


elde edilen delil yani akl-bilimsel kudret anlamndaki
sltan, geleneksel kullanmda madd kudreti, klc ve
ou zaman zulm kullanarak egemen olan bir figrn
unvan klnmtr. Yani K uran mesaj, K ur'an'n m en
subu olduunu syleyenler tarafndan tepetaklak edil
mitir.

Gklerin ve yerlerin katmanlarna nfuzun arac da


sltan yani ilim ve fikir hccetidir.

Rahm an suresi 33. ayet, gklerde koloniler kurmaya


hazrlanan milletlerin bunu neyle ve nasl baardklar
n gstermesi bakmndan da hccetle kudretin farkn
gstermesi bakmndan da bir mucize beyandr:

Ey cin ve insan topluluu! Gklerin ve yerin bucak


larndan/kelerinden geip gitmeye/gklerin ve yerin
katmanlarna nfuz etmeye gcnz yeterse, hadi, ge
in gidin/nfuz edin! lme dayanan hccet dnda bir
eyle nfuz edemezsiniz!

lme dayanan hccet olarak evirdiimiz kelime sltan


kelimesidir.

Sltan, aynen hccet gibi, peygamberlerin susturucu ka


ntlar anlamnda da kullanlmtr: Nisa, 153; Hd, 95;
Mminn, 45; Zriyt, 38

KUDRET-HCCET LKS

slam tarihinin filozof-bilgin devlet reislerinden biri olan


Halife Me'mun (lm. 218/833) zamann stne kan
eserler kadar gzel szler de brakmtr. te bir tanesi:
NC BLM 143

"Hccetle galip gelmeyi kudretle galip gelmeye tercih


ederim. nk kudretle galebe lmldr ama hccet
le galip gelmenin zevali yoktur." (Syt, Trihu'l-Hule-
fa, 366)

Memun (lm. 218/833), tbir yerinde ise ksmen Mev-


l idi. A rap asll olmayan criye bir anneden domutu.
Harunurreid gibi, gl ve itibarl bir halifenin olu ol
masna ramen, annesinin Arap asll olmamas yzn
den, egemen Araplk onu horlam ve bu horlamann
etkisi altnda kalan babas tarafndan veliahtl, kardei
Eminden sonraya braklmtr.

Emin (lm. 198/813), anne ve baba tarafndan Arap


asll idi. Bu bakmdan kudreti vard ama hcceti sfr
d. limsiz, irfansz, dirayetsiz bir adamd. M em undan
(ince drt yl mddetle oturduu hilafet makamnn hak
kn veremedii iin, hem kendini hem de bana getii
Abbas devletini rezil etmitir.

Onun arkasndan halife olan M emun, ayn devleti g


ve ihtiamnn doruuna kararak slam tarihine bir
onur dnemi brakt. M emun, kudretle deil, hccetle
sekinleen bir halife idi. Yani o, kral filozof veya filozof
krald. M em un unu biliyordu:

Kur'an'n rettii cihat bir hccet savadr; kudret


sava deil. Emev sapkl, cihad bir hccet sava
olmaktan karp kudret savana dntrd. Sonra
bir zaman geldi ki, hccete ncelik ve nclk tanyan
lar, kudretin cihadyla bbrlenenleri yerle bir ettiler.

Bu yerle bir olma hali devam ediyor. nk M slman


larn elinde henz hccet stnl yok.
144 FRAVUN

Petrol ve iddet, hccet stnl deildir. Onun iin


dir ki ikiyz ksur milyon petrol zengini Arap, yirmi
milyon hccet zengini Yahudinin nnde zelil ve peri
an olmaktan bir trl kurtulamyor.

slam iin cihadn, her eyden nce bir hccet sava ol


duunu anlamayanlarn kavga ve harcamalar slama
zarardan baka bir ey getirmiyor.

Memun, fikir tarihine Beytl Hikme (hikmet-felse-


fe oca) denen o bereketli dnce kurumunu hediye
eden ve bu yolla yzlerce dnce adamna yol aan ki
idir. Eski Yunan metinlerinin Arapa'ya evrilmesinin
ncln yapan da odur. Bunun bir anlam da, Bat
rnesansnn mayasn alan byk ruhlarn banda ge
lenlerden birinin de M emun olduudur.

slam hmanizmasnn ve aklcln en byk temsilci


lerinden biri olan Mtezile bilgesi Chz (lm. 255/868)
onun hilafetinden byk destek ald. aacak bir ey
yok: yle halifeye yle bilge. kisi de filozof, ikisi de
Eski Y unandan yaadklar gne kadarki fikir mirasyla
bark.

Chz, A rap edebiyatnn nesirde en kudretli kalemi ol


makla kalmaz, Hint, ran ve Yunan miraslarn da ortak
bir insanlk kltr ina etm ek iin yourur. Chz ko
nusunda otorite saylan Cezayir asll Fransz msterik
Charles Pellat (lm. 1992), onun bu byk kltrleri
slam kltryle kucaklatrp youran ve buradan bir
hmanizm karan ilk M slman dnr olduunu
sylyor. Btn bunlarda halife M em unun pay vardr.

Eer kudret, hccetle birlikte ise ne gzel! Fakat eer,


kudretle hccetten sadece birine sahip olmak durum un
NC BLM 145

da iseniz, "Hcceti sein" diyor Me'mun. nk o sizi


zamann stne karr, lmszler arasna koyar.

Kur'an, kendi mensuplarna u emri veriyor:

"nsanlarn elinde, sizin aleyhinize bir hccet bulunma


sn. Onlarn zulme sapanlar mstesna." (Bakara, 150;
ayrca bk. Nisa, 165)

Kur'an'n dikkat ektii incelik u: Elinizde hccet var


sa, hccetle galip iseniz, sizi ancak zulme bavurarak
susturma yoluna gidebilirler. Am a bu yol, geici, alda
tcdr. Uzun vadede, onu kullanan mahveder. Ve bir
iaretle de unu sylyor Kur'an:

Kudret daima zulmle ikiz olur. Kudret zulmsz, hc


cet ise zulmle olmaz. Bunun bizi gtrecei yer udur:

Hccete sarlanlar kudrete sarlanlara er ge galip ge


leceklerdir.

Hcceti olann aldatmayla susturulmas da mmkn de


il. Bu yzden Kur'an srekli bir biimde, iman, beyyine
(akl ve bilgi ile elde edilen kant) stne oturtmaya a
lyor. Beyyine zerine oturmayan iman, din apulcula
rnn, 'Allah ile aldatma'ya dayal tuzaklarna kar koya
maz. Bu da kitlelerin felaketi olur. Bu noktada Kur'an,
bir eyin altn nemle iziyor:

"Aldatan, sizi sakn Allah ile aldatmasn!" (Lukman, 33;


Fatr, 5; Hadd, 14)

Burada insanla, Kur'an vahyinin en arpc mesajlarn


dan birini duyuralm:
146 FRAVUN

Kur'an; hangi balk, renk ve desenle olursa olsun, Al


lah'a inananlar arasnda, Allah'n karlkl hccet ola
rak kullanlmasn yasaklamtr. (bk. ra, 15-16)

Bir insann Allah'a iman varsa, o insan susturmak iin


Allah' kant olarak kullanamazsnz.

lmsz egemenlik, hccetindir. O halde, insan iin


nemli olan, hccet nnde yenik dmemektir. Kudret
nnde yenik dmek, insan kltmez.

irk her zaman kudretin dinidir, onda hccet arayamaz


snz. Mekke irk oligarisinin balarndan biri olan Ebu
Sfyan (Emev kral Muaviye'nin babas), hilafet halife
Osman vastasyla Emevlerin ellerine getii gn yle
yakaryordu:

"Allahm! Ynetimi yeniden Cahiliye ynetimine dn


dr. Egemenlii kuvvetle elde edilen bir duruma getir
ve yeryznn egemenlik dayanaklar olarak meyye-
oullar'n se." (bn Askir, Tarihu Dmak, 23/471)

Ayn Ebu Sfyan'n u sz de onun karakterini ok g


zel gstermektedir:

"Benim erefim, develerimin stndeki ticaret malla-


rmdr."

Hccetten yoksun olanlarn, mal ve kltan baka bir e


refleri olabilmi midir?

Kur'an, irkin bu hccetsizlik yanma ok hayranlk ve


rici atflar yapmaktadr. Mekke mriklerinin kendisini
reddetm elerini hccetten nasipsizlie balayan u bey-
yineye bakn:
NC BLM 147

"Hayr, dndkleri gibi deil! Onlar, ilmini kuata-


madklar ve yorumu kendilerine hi gelmemi bir eyi
yalanladlar. Onlardan ncekiler de byle yalanlamt.
Bak da gr nasl olmutur zalimlerin sonu! (Yunus, 39)

Hccette de elbette ki bir kudret vardr ama unutmaya


lm ki, hccet, bilgi ve dncenin vcut verdii kudretin
addr. Hccette her zaman kudret vardr ama kudrette
her zaman hccet yoktur. D aha dorusu her hccet ayn
zamanda kudrettir ama her kudret ayn zam anda hc
cet deildir. Byle olduu iindir ki; Allah daima hc
cet kullanr. Yani bilgi, dnce ve hikmetin elik etti
i kudreti: "De ki, 'En mkemmel hccet, Allah'ndr"
(En'am, 149) ayetinin mesaj budur.

Kur'an bize gsteriyor ki, 'en mkemmel hccet'in bes


leyici iki unsuru var: letilen akl, ilim. Bu ikisinin yeri
ne kl ve istila geirilince zaferler geici, mutluluklar
aldatc oluyor. Ve k m uhakkak hale geliyor. Kud
ret, istila ve tagallb hner sanm imparatorluklarn,
d arada, Mslman im paratorluklarn hayat ve akibet-
lerine bakn, bu gerei grrsnz. M slman impa
ratorluklarn hem en tamam birer 'Efelik ve tagallb
imparatorluu'dur.

"Allah hep geometri kullanr" diyor Platon. Bu, Allah'n


rastgele, tutarsz i yapmad anlamndadr. Platon,
gerei ok gzel yakalam. Allah hep geometri kullan
d iindir ki "En mkemmel hccet, Allah'ndr."

Hccetin omurgasnda bilgi-bilim var dedik. Bunun


iindir ki hccet haline dnemeyen kudretler batmaya
mahkmdur. Alt asrlk Osmanl m paratorluu batm a
d m? Batt, nk kudreti vard, hcceti deil. Hccet,
onun elinde deil, buhar sanayie tatbik edenlerin elin
148 FRAVUN

deydi. O, fesle-serpula, potinle ve hangi tarikatn sikke


sinin cennet almeti (!) olduunu tartmakla meguld.
Yani abesle meguld.

Hccet abesle megul olanlarn yurduna asla uramaz.

Bylesi yurtlardan tiksinir hccet. nk bylesi yurtla


ra pislik siner. Kur'an yle demiyor mu:

"Allah, akln iletmeyenlerin stne pislik atar." (Yu


nus, 100)

Bu ne muhteem tutarllktr! En yksek kudreti en yk


sek hccete balayan kitap, hcceti besleyen temel de
erden yoksun olanlarn stne pislik yadm syle
mez de ne yapard!?

Osmanl'nn yerine geen Cumhuriyette, kurucu mima


rn esas dayana kudret deil, hccet idi. Bir defa, Kur
tulu Sava bir hccet belgesidir. O sava, kudretle de
il, hccetle kazanld.

Cumhuriyet de hccetle kuruldu.

ylesine bir hccet ruhu ve sadakati vard ki Cumhuri-


yet'in ba mimarnda, onun gnndeki yollar amurlu,
ksz, parasz pulsuz Trkiye'nin ortaya koyduu bilim
ve dnce ciddiyet ve asaletine bugnk Trkiye ula
amyor.

Hccet ortam, zgrlk ve aydnl hayat tarz yapan


laik ortamda vcut bulur. Laiklik yoksa Allah ile aldat
ma egemen olur, o egemen olunca da akl tutsak hale
getirilir. Ye o zaman meydan kudrete kalr; hccet ha
yatn dna kar.
NC BLM 149

nk hccet yaratm ak iletilen aklla mmkndr.


letilen akl iin zgrlk lazm; o da laik ortam da yaar.
Hccet deerleri hep laik ortam larda geliti. Laik orta
mn olmad toplum ve iklimlerde tek hccet oluabilir
ki o da dine kar mcadeledir. Bat'da laiklik yerleme
den nce hccet, akl prangalayan dine kar mcadele
ile ilgili rnler yaratyordu. Laiklik egemen olunca akl
serbest kald ve hccet adna bilimsel, dnsel fetihler
art arda geldi.

Cumhuriyet'in banisi M ustafa Kemal'in, ayam biraz


salam basar basmaz laiklie geii bouna deildir,
zamansz da deildir. Dman istilasndan ve padiah-
halife belasndan kurtulan kitle artk ileyebilecek olan
akln rnlerini vermeye hazrlanmalyd. Bunun yolu,
hccet yaratmann iklimini oluturacak laik ortamn
yerletirilmesiydi.

Atatrk ve Cumhuriyet, daha sonraki zam anlarda hc


cet mihverinden kudret mihverine kaydrld iin, A ta
trk de tartm a ve karalamaya ald, Cumhuriyet de.

FRAVUN KUDRET MEDENYETLERNN BELR


GN NTELKLER

Kudret medeniyetlerinin, namdier efelik ve apul zih


niyetlerinin 'drt g'' dikkat ekmektedir:

1. Asker kudret,
2. Mimar kudret (zellikle din mimar).
Allah ile aldatma,
4. Riyakrlk,

Bu drt unsur, medeniyetlerin k srelerinin de


150 FRAVUN

gstergeleridir. Btn kp gitmi firavun im parator


luklarn k dnem lerine bu drt 'kudret gstergesi'
damga vurur.

Asker g, kudret devletlerinin en nemli dayana ve


srekli ne karp vndkleri birinci dereceden ser
mayeleridir. Aslnda bu sermaye onlarn baarsn de
il, zulm ve cinayetlerini belgeler. stilalar, apullar,
tagallp ve tahakkmleri hep bu g sayesindedir. Bas
trp susturduklar kitlelerin tek bir ferdi bile gnlden
gelerek bunlara destek veya vg yneltmez. Aldklar
vg ve desteklerin tm nn arkasnda korku, tahak
km ve cebert vardr. Yaratcla, retime, gnl be
reketine, bilime, akla ksacas hccete dayal deerleri
yoktur.

Sleyman-Karnca Mukayesesi:

Kur'an, bizim urada anlatmaya altmz gerei bir


kelam harikasyla idrakimize ulatrmtr. Bu noktada
iki Kur'ansal beyyine ne kmaktadr ve ikisi de Nemi
suresindedir. O Nemi suresi ki, bir temsilcisi de Peygam
ber Sleyman olan krallk sistemlerini yerden yere al
m, onlarn hem hukuksal-sosyolojik mahiyetlerini hem
de metafizik yaplarn deifre etmitir.

Nemi suresi, kudretin temsilcisi Hz. Sleyman'la, teva-


zu, mahviyet, boynu bkklk ve 'bilin' gcnn temsil-
cisi olarak belirlenen karncay kar karya getirmitir
Kur'an'n esiz mucizelerinden biri bu surede karnca
nn azndan ifadeye konmutur. Krallk saltanatlarnn
durum unu ortaya koyan beyyineler, zellikle ilk 52 ayet
arasndadr:

Cinlerden, insanlardan ve kulardan ordular, Sley-


NC BLM 151

man'n huzurunda bir araya getirildi. Onlar, dzenli


bir biimde sevk ediliyorlard. Karnca vadisine geldik
lerinde bir karnca yle seslendi: Ey karncalar! Yu
valarnza girin ki, Sleyman ve ordular sizi ezmesin;
nk onlar uurlu hareket edemezler. Bunun zerine,
Sleyman, karncann szne gld ve dedi: Rabbim,
bana ve ebeveynime ltfettiin nimetine kretmeme,
honut olacan hayrl ve barl bir i yapmama
imkn ver. Ve rahmetinle beni iyilik ve bar seven kul
larnn arasna sok." (Nemi, 17-19)

Saba Melikesi dedi: "u bir gerek ki krallar bir ken


te/bir memlekete girdiler mi, orada bozgun karrlar;
orann onurlu insanlarn zelil-sefl ederler. te, byle
yaparlar." (Nemi, 34)

Onlar bir tuzak kurdular, biz de bir tuzak kurduk ama


uursuzluk eden onlard. Bir baksana nasl oldu tuzak
larnn sonu! te, onlar da topluluklarn da hep bir
likte yere geirdik. te sana onlarn, iledikleri zulm
ler yznden kp pssz kalm evleri. Hi kukusuz,
bunda, ilmi kullanan bir topluluk iin kesin bir ibret
vardr. (Nemi, 50-52)

17-19. ayetlerde, Hz. Sleyman'n ordularndan yani g


lnden sz ediliyor ama Sleyman'n iin farknda ol-
duuna vurgu yaplyor. Sleyman'n kudretle marmak
yerine boynunu bkerek kr ve tevazu tavr iine gir
mesi, onun kudrete teslim olmayp hcceti esas aldnn
gstergesidir. Buna ramen, Cenab Hak, ayn zamanda
bir kudret sembol olan Sleyman ordusunu karncann
'llinden uursuzlukla itham etmitir. Dem ek ki, kudret
saltanatlarnn istisnasz tm nde bir sapma, bir aldat
ma ve azma mutlaka vcut bulmaktadr, bulacaktr.

M. ayet, Saba Melikesi'nin dilinden krallk rejim ve


152 FRAVUN

devletlerinin birer zulm devleti olduklarn, bu zulm


devletlerinde zelil olmas gerekenlerin aziz, aziz olmas
gerekenlerin zelil hale getirildiini yani zulmn egemen
klndn bildirmektedir. Bu ayet, dolayl yoldan bir zu
lm tanm vermektedir:

Zulm, aziz olmas gerekenleri zelil, zelil olmas gere


kenleri aziz klan icraattr. Zulm gelince, hibir ey ol
mas gereken yerde olmaz. Her eyi olmas gereken yere
oturtan, adalettir.

50-52. ayetler, kudretle azp zulme sapanlarn deimez


kbetlerine dikkat ekiyor ki o, yurtlarn, evlerin kp
pssz kalmasdr. Bu deimez yasann ileyiini, bu i
leyiin geriye brakt kalntlar tetkik de bir grev ola
rak ilim sahiplerine ykleniyor. Yani kudretin yerle bir
ettii meknlar, yurtlar hccetin incelemesi isteniyor.
Sebep u:

Zulmden zulmle ders karlmaz. Zulm arac olan


kudretten ancak adalet arac olan hccet ders karabi
lir. Ona sahip olanlarsa ilim erbabdr, kudret ve tagal-
lp erbab deil.

Kudret ve Mimar G:

Kudret medeniyetlerinin tm mimaride byk atlm-


lar yapm, byk eserler vcuda getirmilerdir. zel
likle din mimaride. Bu onlarn riyakrlklarnn da Al-
lah ile aldatmalarnn da kant ve aracdr. Msr fira-
vun medeniyetinin ihtiamn piramitler temsil etmiyor
mu? OsmanlIya bakn, bu kudret im paratorluunda en
grkemli camiler ya byk zulmleri yahut da byk
hrszlklar rtm ek iin paravan olarak ina edilmiti
NC BLM 153

Zulmler altnda bunalan ama Allah ile aldatlmaya her


zaman msait olan halk, ne zaman patlam a noktasna
gelmise onu teskin edip susturmak iin grkemli bir
cami yaplmtr.

Mimarideki ilerleyi ve mimari yaplardaki grkem,


zellikle din mimarideki ihtiam, bir medeniyetin
k alametlerinden biridir. Hz. M uhammed bu gerei,
mihver ve merkez kurum olan dinle irtibatl olarak gs
termitir. Mescitlerin yozlama, Yahudileme, Hristi-
yanlama arac yaplmasn mucize bir ihbarla insanla
duyuran odur. u szler onun:

"nsanlar mescit yapma ile vnme yarna girmedike


kyamet kopmaz.

Buradaki kyametin, toplumlarn k anlamndaki


kyamet olduunu sylemeye gerek yoktur. te Pey
gamberimizin iki sz daha:

Grdm o ki, sizler benden sonra mescitlerinizi


grkemli, ssl psl yapacaksnz. Tpk Yahudilerin
havralarn, Hristiyanlarn kiliselerini grkemli, ssl
psl yaptklar gibi.

Itir topluluun ibadetleri ancak mabetlerini ssleyip


ssledikten sonra yozlar. (Bu hadisler iin bk. bn
Mce, mescid 2)

I)emek ki, grkemli cami yapm, cami saysn artrm ak


bir dindarlk veya dinde gelime belirtisi deil, dinde ve
top lum da k gstergesi ve bir firavunlama veya Ya-
hudileme alametidir.

Hu gerek Mslman kitlelerden asrlarca gizlenmitir.


154 FRAVUN

Bununla da yetinilmemi, gerein tam aksi dinletirile-


rek slam bir namazlar ve camiler dinine dndrlm
cami saysn artrm ak ve camileri grkemli yapmak
dinin, ahlakn, imann, kurtuluun, cennetin garantisi,
gstergesi gibi lanse edilmitir. Oysaki Kurann ve 11/
Peygamberin syledii, bunun tam aksidir.

Mescit ssleme ve artrm a yar ayn anda hem bir riya


gstergesi hem de Allah ile aldatm a gstergesidir. Allah
ile aldatmann gnmzde anavatan konum una gelini',
bulunan Trkiyede cami saysnn yz yirmi bine dayan-
dn ve bu camilerin finansman iin devlet bte-sin-
den birka bakanlk btesine denk bir parann nama/
kldrma memuru olarak atanan imam ve mezzinle n
datldn dnmek, zerinde olduumuz meeliyi
anlamada baka kanta ihtiya brakmaz.

Din istismar veya Kur'an'n kulland ekliyle Alla!


ile aldatma, kudret imparatorluklarnn 'cihan siyaseti'
olarak lanse ettikleri becerinin temel dayanadr, hu
imparatorluklarn tm, kudretinin byk ksmn bu
aldatmadan alr. nk halklar raiyyeletirmenin bu
gne kadar kefedilebilmi en etkili yntemi, Allah ile
aldatmadr.

Din, tarih boyunca, hccetten nasipsiz g siyasetleri-


nin besleyici kayna olmutur.

Esasta bu kudret birliklerinin ne dinleri olur ne de iman


lan; tek bildikleri ve taptklar, egemen kldklar gle-
ridir. Ne var ki, raiyyeletirip hayvan srsne dnn
dkleri kitlelere kendilerini din savunucusu, din ham m
Allah'n askeri, mcahit, gkten desteklenen ordularn
komutanlar olarak takdim ve kabul ettirirler.
NC BLM 155

Bu kudret medeniyetlerinin her kurum ve kavramnda


\llah ile aldatmann izleri, etkileri bariz bir ekilde g
rlr. Din burada, Allahn iradesindeki din olmaktan
karlp rtlm ve beer itah ve ihtiraslarn sefil
mi arac haline getirilmitir. Bu ara, kudretin riyakr
ncleri tarafndan nam erte kullanlr ve bu nam ert
lik 'dindarlk, dine hizmet' olarak lanse edilir, yani
riyakrlk kutsallar.

Kudret imparatorluklarnda din istismar (Allah ile al


datma) ile riyakrlk emme basma tulumbann iki ucu
gibi daima beraber i grr.

Kudret mparatorluklar ve Riyakrlk: .

Riya, yani olduu gibi grnmemek veya grnd


gibi olmamak, Allah ile aldatm ann olmazsa olmazdr.
Esasnda riya da Allah ile aldatmann bir eklidir. Allah
le aldatma, riyakrlk kullanlarak gerekletirilir. ki
lim, fuhun, sefalet ve sefahatin gayyasna batm padi-
ah,vezir, beylerbeyi vs. trnden adamlar, bu riya siya-
set ve sisteminin iletilmesiyle birer evliyaya dnt -
rlm, dokunulmaz, eletirilmez klnmtr. Esrarke-
likten olancla kadar bulamadklar pislik kalmayan
k i adamlarn 'Has Baheler'de sergiledikleri sefahat ve
iki lemleri tarihin en grkemli zevk sahnelerine vcut
Vermitir. Ama bunlar halktan hep gizlendii iin bugn
siz, rnein, herhangi bir padiahn iki itiinden sz
ettiinizde peygamberlere iftira etmi adam muamelesi
grrsnz. te yandan ayn zihniyetin mensubu dinci
ler, mesela Atatrk'n hi kimseden saklamadan merte
itii birka kadeh raky bir byk dinsizlik belgesi gibi
halkn nne karp A tatrk din dyd" propaganda-
sna namussuzca let etm ekte bir beis grmezler.
FRAVUN

Hu riya irkinin ocuklar, bir baka dkle daha te


vessl etmekteler: Divanlarnda araptan sz eden patl
ahlarn (rnein Ftih'in) bu iirlerini onun divanndm
kararak yaynlarlar. Neden? ki itii anlalmasn
diye. Evet, bu kadar beyinsiz ve onursuz bir tenezzl ii
ne de girerler. (Bu konuda bk. Halil nalck, Has Bac-
deAyu Tarab; YN ztrk, Ebu Zer, 327-357)

Sormak lazm: Riyaya sapmadan, aka, merte birka


kadeh rak imek mi kt, u bahsettiimiz namertlik ve
alaklk m?

Ksacas, kudret imparatorluklar din adna 'Allah ile


aldatr', yalan din, riyakrl iman yaparlar. Osman-
l mparatorluu, bu zihniyetin tarih iindeki en belir-
gin temsilcilerinden biri, belki de birincisidir. undan:
Osmanl'nn elinde, bu riyakr saltanat manen takviye
edip inanlr klacak mthi bir aldatma vastas daha
vard: Halifelik.

Halifelik, slam'n muazzez Peygamberi tarafndan


"Benden otuz yl sonra kudurgan saltanata dnr''
dedii bir firavun sistemdir. Kralln din perdesiyle
maskelenmi eklidir. Ve bir anlamyla da bir 'zulmler
tarihinin zel addr. Ne yazk ki, tarihsel mahiyeti bu
olan halifelik, geleneksel saltanat dincilii tarafndan
kutsal, dokunulmaz kabul edilmi, halifenam 'meliki
add' (kudurgan kral-halife) ise Allah'n yeryzndeki
glgesi, vekili saylmtr.

EGEMEN GCN HCCET YARATANLARA REVA


GRD

Egemen g, yani kudret sahipleri, her devirde hccet


NC BLM 157

retenlere (ilim, fikir, hikmet, fen, keif sahiplerine)


zulmetmilerdir. Tarihin amaz diyalektiklerinden biri
de budur. Bu bakmdan, dinlerin tarihi ayn zamanda
bir zulmler tarihi olarak adlandrlabilir. Bat'da engi
zisyon dnemi bu zulmlerin zirveye kt dnemdir.

Hccet yaratan nclerden yani akl iletenlerden en


byk rahatszl duyanlar, din temsilcileri, baka bir
deyile saltanat dincileridir. slam tarihi bu bakmdan
ok dikkat ekici bir tarihtir. Bal olduu dinin kitabn
da akl en yce deer olarak vld halde aklc d
nrlere etmedii ktl brakmayan bu tarih, tabir
caizse, karanln katlettii byk hccet dehalarn ac
hatralaryla doludur. Bu insanlarn kimi srlm, kimi
ikenceden geirilmi, kimi zehirlenerek ldrlm,
kimi ipe ekilmi, kimi de fikirleriyle etkili olamasn diye
l>in trl eytan tedbirle saf d edilmitir.

Biz bugn bilmekteyiz ki, slam tarihi, egemen kudreti


ekiplerin kendilerini yceltmek iin kutsallatrarak v
dkleri 'fetihler' (apul ve tasallutlar) dnda, andmz
hcceti benliklerin rettii deerlerden baka vne
cei hibir eye sahip deildir. Ne yazk ki egemen g
0 hccet reten zeklar kendinden saymamakta srar
etme ahmakln hl srdrmektedir.

Biz, slam tarihinin bu yann, 'Karanln Katlettikleri'


adl eserimizde inceledik. Burada 'hccet yaratmann
altn nesli' olarak grdmz Mevl ile ilgili ksa bil
diler verip o vastayla Emev'nin slam tarihinde hccet
yaratc dam arlar nasl paraladna ve bu firavunlu
unu dinletirerek slam'n iine nasl soktuuna dikkat
ekeceiz.
158 FRAVUN

HCCET YARATANLAR KERVANI: MEVL

Mevl veya Hccet Yaratan Kleler:

slam tarihinin (hatta belki de insanlk tarihinin) en


nemli, en hayat kavramlarndan biri de Mevl kavra
mdr. Bu kavram; sosyolojik, tarihsel bir kavram olarak
gzkmesine ramen, slam dncesinin btn alanla-
ryla bir biimde ilgilidir.

Bir slam tarihi terimi olarak Mevl, Emev ve Abbasi


dnemlerindeki (zellikle Emevler dnemindeki) Arap
asll olmayan btn M slmanlar ifade eder. Bu an
lam, Mevl kavramnn daha ilk admda nasl bir deh
etin gstergesi olduunu kantlamaktadr. nk bu
kavram, Araplarn, slama giren baka milletlere nasl
baktklarn gstermektedir. Gerek u ki,

Arap olmayanlardan birok kimse, savamadan veya


herhangi bir bar antlamas yapmadan nce Msl-
manla girmiti. Bunlar, tam am en hr olduklar halele
onlara da mevl denm ektedir. (Demircan, ARAP-Mevl
likisi, 48)

Mevl-Arap ilikileriyle ilgili almalarn ortaya koy


duu sonular, bu konuyla ilgili eser verenlerden biri
olan Dr. Cemal Cevde tarafndan yle zetlenmitir:

Araplar, Mevlyi hakir grp horlam ve onlara


toplum un alt snf muamelesi yapmtr. Bu cmleden
olarak, Emevler Mevlyi slam ordusuna sokmam
tr. Emev dneminde slam ordusu saf Arap bir or
dudur. Bunun bir uzants olarak Mevlye harp gani
m etlerinden ve devlet gelirlerinden pay verilmemitir,
Bu paylarn datlmasnda kullanlan ordu sicillerinde-
NC BLM 159

Mevlnin ad yoktur. Baz Araplar, harplerde kendi


lerine hizmet etsinler diye yanlarna aldklar mevlye,
bahi trnden bir miktar ganimet verebilmilerdir.

Mslman olan kleler, bir arabn mevlas yani klesi


olmaya devam etmi, dahas, bunlardan tpk gayrims
limler gibi, cizye ve hara alnmas srdrlm tr.

"Emev devleti tam bir A rap devleti idi. Byle olduu


iindir ki A rap unsur, Mevl unsura kar belirleyici
imtiyazlara sahip klnmtr. Mevlnin eitlii sylem
leriyle iktidara gelen Abbas devletinde de durum dei
memi, devlet yine tam A rap devleti olm utur. (Cemal
( evde, el-Evdul-ctimaiyye vel-Iktsadiyye IVl-Mevl f i
Sadril-slam, 80-81)

Emevlerin slam yozlatrp kavmiyetilik adna


Mevlye zulmettikleri, tarihin tescil ettii bir gerek
li r. Bunu tekrar etm ek srpriz olmaz. Srpriz ve ok ya
ratan sylem, Emevler lehine bugn bile ne karlan
sylem olur.

slamda Emev yllar ve Emevlerin Mevl ile ilikileri


konusunda yazan Arap yazarlar, ak ekilde Emev
taraftarl yapm, bahaneler yaratarak Mevlye yap
lan Arap zulmleri bir biimde mzur hatta zaman za
man mer gsterm ekten ekinmemilerdir. Emevlere
avukatlk gayretinde onlara ta kartanlar ise ne art
r tecellidir ki, Arap asll olmayan Araplardr. Yine
artc bir gerektir ki, bunlarn nemli bir ksm T r
kiyededir.

Arap yazarlarn bir ksm ve onlarn slam dnyasnn


orasna burasna yaylm Arap hizmetkrlar, kav
ram kargaas yaratarak Emevlerin ktlklerini mzur
160 FRAVUN

gstermek iin tarihin her dnemindeki Arap olmayan


M slmanlar Mevl ilan etm e oyunu oynuyor. Bu
oyunu oynayanlara gre, mesela, 309/921 ylnda ld
rlen Hallc el-Mansr da Birinci Dnya Harbi nce
sinde A raplara istediklerini vermeyen Osmanl generali
Enver Paa da slam A raplatrm a oyununa son veren
Mustafa Kemal Paa da Mevldendir. Ve slam yk
mak iin grnrde M slman olmulardr. (Bed erif,
70-71)

Mevlnin, Arap-Emev imparatorluunu ykan siyasal


ve asker zaferi, onun tarihe brakt esas byk zafer
yannda hibir ey deildir. O esas zafer, Mevlnin
ilim, fikir, hukuk, sanat ve edebiyat alanndaki al-
mam, eriilmemi baarsdr ki, biz onu tarihin ve
Tanrnn straba, aln terine ve samimiyete verdii dl
olarak gryoruz.

slam tarihinde strabn hccet yaratclna dnem


de tank olmaktayz:

1. Asrsaadet,
2. Mevlnin slam kltr ve ilimlerinin kuruluunu
salayan faaliyetleri dnemi,
3. Trk Kurtulu ve Aydnlanma Sava dnemi.

Bu dnemlerin birincisinin lideri Hz. Muhammed, ikin-


cisininki mam zam, nc dneminki ise Gazi Mus
tafa Kemal A tatrktr. Bu yaratc dnem, ne yazk
ki, slam mmetinin byk nankrlk ve hyanetiyle
karlat:

1. Peygamber Ehlibeytine ihanet,


2. mam zama ihanet,
3. Mustafa Kemale ihanet.
NC BLM 161

Bu dnem, K ur'an'n varlk ve oluun m otor gc


olarak grd mstazaflarn (ezilip horlananlarn)
ilevsel olduu dnemlerdir.

TEK KLK MMET MESAJI

Kuran, kudretin temsilcisi Nem rut karsna hccetin


temsilci olarak Hz. brahim i karmakta ve bu hccet
nderi peygamberi tek kiilik mmet olarak anm akta
dr:

u da kukusuz ki, brahim bal bana bir mmet


idi; bir hanf olarak sadece Allah'n nnde eiliyordu,
mriklerden deildi. (Nahl, 120)

imdi, K ur'an'n verilerine dayanarak hccet yaratan


benlik olarak alabileceimiz bu tek kiilik m m eti bi
raz aalm:

Victor Hugo (lm. 1885), 1878de, V oltairein lmnn


yznc yl dnm nde yapt konumada, devrimci
dnr tantrken u cmleleri de kullanmtr:

Voltaire, bir insandan fazla bir eydir; bir yzyldr,


bir adr. O, olaanst bir i baarmtr. Voltaire,
byk bir zeka ve dev bir yrektir. O, bir savadr ve
onun sava, akln nyargya, haklnn haksza, ezile
nin ezene kar savadr; iyiliin savadr. Voltairee
kadarki zaman boyunca, alar, devlet bakanlar, im
paratorlar, krallar ve prenslere gre adlandrlmtr.
Voltaire, bir devlet bakanndan daha fazla bir eydir,
dncelerin kraldr o. Voltaire ile yepyeni bir dnem
balar. (O nur Bilge Kula, 29)
FRAVUN

H ugo, Voltaire mnasebetiyle ve V oltairee atf yaparak


u muhteem tespiti de yapmtr:

Kanl ve kanla yaratlm an ve eref yoktur.

Bu tespiti bizim, eserlerimizde kullandmz kelimeler


le ifade edersek yle diyeceiz:

Kudretle yaratlm an ve eref yoktur; an ve eref


hccetle yaratlr.

Hccetle yani, akl ve bilim deerleriyle. te aydnlan


ma budur. Aydnlanmann tanm da budur. Ve insan
olmak da bunun byle olduunu bilmek ve yaamaktr.

Voltairee byle bakyor Batl. Neden? nk Voltair,


aydnlanmann ncsdr. Aydnlanma a olarak an
lan 18. yzyla damga vurmutur Voltaire.

Batl, aydnlanmay ite bu kafayla yakalad. Mslman


Doudaki kafa bunun tam tersini yapt: Aydnlanmay
nne koyanlar dlad, dind, cehennemlik ilan etti.
Oysaki onlarn, aynen Voltaire gibi, her biri birer ad,
bir insandan daha fazla bir eydi. Geleneksel Arap-akl
dman szde Mslman, brakn bir insandan fazla bir
ey olanlara tahamml, bir insan olanlara bile taham
ml edememektedir. Onun istedii, bir insandan daha
az bir ey olanlardr, hatta yar hayvan, yar insan olan
lardr. nk Neden ve niin? sormadan boyun eip
yaln yiyerek kesinde oturanlar bir insandan daha az
bir ey olanlardan kar. slam adna hegemonyay din-
letirenler bylelerini istiyor. D n bylelerini istiyorlar
d, bugn de bylelerini istiyorlar. H ep bylelerini iste
sinler diye hal Bat da onlara her trl destei veriyor.
NC BLM 163

Ik ve bilim ncs yaratc ruhu bir insandan daha faz


la bir ey, bir a, hatta bal bana bir mm et grerek
ycelten ilk kitap, K urandr. Evet, bunu ilk kez yapan
kitap odur ama Kuran okuyanlar onu, bu mesajndan
ok, mezarlkta okuyarak lleri cennete nasl gnde
recekleriyle ilgili hesaplar iin kullandlar. Aksini yapan
Kuran mmini dnrler ise bir yolu bulunup din d
ilan edilerek etkisizletirildi. Byle yapt M slman yaf-
tal dnya ve belasn buldu. imdi byle yapmayanlarn,
Voltairelerin, H ugolarn dnyas nnde diz km,
srnyor.

Kuran, bir insandan daha fazla bir ey olan benlikler


le ilgili mesajn Hz. brahimi tantrken vermektedir.
Hz. brahim, temel zellik olarak, hanftir. Hanf, eski
ye, geleneklere ecdat kabullerine isyan eden muvahhit
ruh demektir. K uran, ak bir emir halinde, mminle
rinden hanf olmalarn istemektedir. K uran istemitir
ama slam dnyas bunun tam tersini dinletirmitir:
I Tal kodam anlarn tevik ve tahrikiyle, m uhafazakr
olmutur. Yani maskeli mrik.

Muhafazakrlk, hanfliin tam tersidir, yani irktir.


Kuran yle diyor.

O halde, bir insandan daha fazla bir ey olmann, bal


bana bir a olm ann znde eskiyi ap yeniyi getir
mek vardr. zgr ve isyanc benlik vardr. Aydnlanma
y getiren, Voltaireler, Leibnizler, H erderler, Kantlar,
Hegeller de birer isyanc benlik deiller miydi?

slam dnyas, peygamberlerin sakaln, sarn, fistan


n, hatta nerede, nasl defi hacet ettiklerini, hatta d
klarn kutsallatrd ama onlarn bu hanf niteliklerini
asla kutsamad, asla hayata geirmedi, hatta o nitelikle
164 FRAVUN

rini unutturup yok etti. Onun iindir ki slam dnyasnn


peygamberler mirasndan yararlanma oran, onlarn ya
ratc niteliklerinin vcut verecei deerler kadar deil
de sark, sakal ve defi hacetleri kadar oldu. Bu nasibin
slam dnyasna kazandrd ise doal olarak, insanlk
kervannn arkasndan nal ve fk toplam ak olmutur.
Bakasnn olmas, daha fazlasnn olmas Allahn ada
letine aykr olurdu; peygamberlerin ruhlarn da renci
de ederdi.

Allah dildir ve slam dnyasna, adaletine uygun olarak


layk olduunu vermitir.

ABD'NN HCCET YARATMA' AISINDAN ZEL


MEVK

Burada akllara u soru taklabilecektir: "Bugnk dn


yada gcn, parann, bilimin, demokrasinin (!) ve insan
haklarnn (!) beii saylan ABD, dnyann bir num ara
l sper gc olarak saysz zulm ve hakszla, fesat ve
ktle imza atmaktadr. Peki, bu ABD, kudretin im
paratorluu mudur, hccetin imparatorluu mu? Eer
birincisi ise bilim ve teknolojide ncln nasl izah
edeceiz? Eer kincisi doru ise o zaman kudretle hc
cet yan yana ve bark bir konum da durabiliyor? D aha
s: Bu barklk ve konum sizin kudret-hccet tezinizde
bir elikinin varln gstermiyor mu?

Cevabmz udur: Tabloda hibir eliki yok.

ABD hccet yaratan bir lke deil, yaratlm hccetleri


gasp eden bir lkedir. ABD, tarihin en byk gaspsdr.

Elindeki servetler de gasp rndr hccetler de. Bu


NC BLM 165

gasplk, bu lde byk olmamakla birlikte btn


kudret im paratorluklarnda vard. Osmanlda da vard.
O gasp ettii hccet deerler Osmanl'nn kmesini en
gelleyememitir.

ABD'nin hccet hanesine kaydedeceimiz deerle


ri onun kendi eserleri deildir, o deerleri yaratanlar
ABD'nin ocuklar deil, dnyann orasndan burasn
dan eitli sebeplerle oralara g etmi dahilerin eser
leridir. Einstein'dan Paul Tillich'e kadar bir seri byk
dnr ve dahinin yaratt hccet-deerler ABD'nin
kotarc-zalim kodam anlar tarafndan gasp edildi.

Gasp ABD'nin elinde tuttuu baz hccet deerler


onun zalimler kategorisinden kmasn salayamaz;
byle olunca da zalimlerin akbeti olan ke urama
sna engel olamaz.

ABD, bir zulm ve kudret imparatorluu olarak ke


cektir. Ve bu k, tarihin en dram atik ama en bekle
nen, en dil k olacaktr. nsanln bekledii yarn
larn en nemli haberi de bu k olacaktr.

KLHANBEYLK VE APUL MEDENYETLERNN


SONU

Hccete deil, kudrete dayanmay zafer ve mutluluk


sanan toplum ve medeniyetlerin sonu hsran olmutur.
nk bunlarn tm, firavun zulm topluluklardr.
Kur'an'n, eski devlet ve medeniyetlerle, zellikle fira
vunlar medeneyetiyle ilgili beyanlarn dikkatle okumak
meseleyi kavramada yeterli olacaktr.

Mslman imparatorluklarn tam am na yakn bu hs


166 FRAVUN

ran medeniyetleri iindedir. ve emanetlerimizin he


men tamam asrlarca gc ellerinde bulunduran ipsiz
sapszlarn tekelinde oldu. imdi, kuyruumuz sknca
cyak cyak barp hccet retenlerden yardm dileni
yoruz.

Tarih gsteriyor ki, hccetle ayakta duramayp kudrete


snanlarn sonu felakettir.

Peygamberlerin mesajndaki lmezlik ve prsmezlik,


o mesajn kudrete deil hccete dayal olmasndandr.
N em rut gider brahim, Firavun gider Musa, Augustus
gider sa, Ebu Cehil gider M uhammed, Muaviye gider
Ali, Yezit gider Hseyin kalr. En yksek hccetin sahi
bi, dzeni byle kurmutur.

Kalan ve unutulmamas gerekenlerden biri de u ger


ektir: Bir dinin mensuplar, zellikle savunucular, hc
cet yerine kudrete (hele hele iddete) snmaya bala
mlarsa o dinin insanlk sahnesindeki yeri ve etkisi dep
rem e maruz kalm demektir.

Bakn tarihe: Dinlerin tarihlerinde, mminlerin mazlum


olduklar dnemler daima ykselme ve ycelme dnem
leridir. nk mazlum, kudrete deil, hccete sman
insandr. Bu gerei ok iyi bilen Batl slam kartlar,
Kur'an dinini sahneden kovmak (ve tabii kendi zulmle
rini saklamak) iin Mslmanlar srekli bir biimde (d
ta ve ite) iddet ve dehet uygulamaya ynlendiriyorlar.

u gerek biliniyor: iddet ve dehete snanlar, hc


cete sayg ftrat zerine kurulan tekmln dnda ka
lrlar. slam' sahneden kovmak niyetinde olanlarn iste
dikleri de budur.

Ne yazk ki terr ve iddet tuzaklarna let olarak 'slam


NC BLM 167

iin cihat' yaptn sananlar bu gerei bir trl gre


miyorlar. nk ok kt 'gaza getirilmi' bulunuyorlar.
slam iin cihadn, her eyden nce bir hccet sava ol
duunu anlamayanlarn kavga ve harcam alar slam'a
/arardan baka bir ey getirmeyecektir.

Kur'an'a gre, doruluun tek belgesi vardr: Bilgi ve


dnceden oluan kant. Kur'an buna hccet veya br-
han diyor. Brhann karsna dikilen eye bhtan denir.
Bu kabul ylesine genel ve tartlmazdr ki, meleklerin
imtihannda onlar insann gerisinde brakan deerin bi
le ilim yani brhan olduu ifade edilir. nsann sahip k
lnd brhana kar eytanda bhtan vardr: Yalan ve
iftira, (bk. Bakara, 31-34)

Ne ilgintir ki Kur'an, bilgi ve dnce st olan vahyi


hile, insanlk dnyasna indii andan itibaren 'ilim' diye
anmaktadr, (bk. Bakara, 145)

Tanrsal espri ak: limle donanmamsanz, laf ebelii


yaparak, ona buna toslayarak veya salya-smk alayp
szlayarak bir yere varamazsnz!

Hccete sahip olmak, baka bir deyile, hccet medeni


yeti yaratmak strapla yanarak uyanmakla mmkndr.
() halde hccete talip olanlar yanmak ve uyanmann anla
mn da iyi bilmek zorundadrlar. unu asla unutmayalm:

Kudretin penesinde yanp kvrananlar, kendi strap


kulvarlarnda pie pie hccet retirler ve bir gn gelir,
o strabn boynu bkk hccet ocuklar, kudret koda
manlarnn mark ocuklarn kle gibi kullanr, helala
rn onlara temizletirler. Alt asrlk kudret devi Osman
lInn hccetten yoksun kalm ocuklar, kudretleriyle
asrlarca horlayp ezdikleri Batllarn hcceti yakalam
168 FRAVUN

ocuklarnn helalarn temizlemek iin kuyrua girme


diler mi?

Eer, yerden fkran A rap petrol olmasayd, u A rap


larn hccet toplumlar nndeki durumlar nice olur
du, bir dnn! Petrole ram en hallerine bakn, petrol
olmasayd ne durum da olabileceklerini tasavvur edin!
unu da unutmayalm:

Uzun vadeli bakarsak, petrol, Arap iin bir nimetten


ok bir bela olmutur.

ki sebepten byle olmutur: Birincisi, petrol, emperya


list srtlanlarn gzlerini o lkelere dikmesine yol am
tr; kincisi, Arap, petrol sayesinde yiyip iip yan yatarak
hccete gei yollarna asla tevessl etmemi, hatta bu
tevessl akima bile getirmemitir. te belalarn en b
y budur. Bu belann almas iin, A rapn asla yana
mayaca iki deva vardr:

1. Petrol paralarnn getirdii hayvani rahatlk ve uyu


ukluktan kurtulmak,

2. Mslman tarihin eski efelik dnemleriyle, Arap


dilinin ve milletinin kutsall safsatasyla oyalanmak
yerine eskiyi dibine kadar eletirmek.

Bu deva, elbette ki btn M slman toplum lar iin ge-


erlidir am a zellikle A raplar ve Trk toplumu iin ge-
erlidir.

YANMAK VE UYANMAK

"Hamdm; yandm, pitim" diyor Mevlana Celaleddin


NC BLM 169

Rum.

Varlktaki genel olu srryla byk ruhlardaki zel eri


srrn ayn anda ifade eden lmsz szlerden biridir
hu. Hamlktan pimilie, tohum dan filize, filizden i
ek ve meyveye, kaba ktleden yontulmulua... gei,
yolcular kadar yollan da yryen hayatn her an yeni
bir menzile ulama ak ve iradesinin sergileniidir. Bu,
halden hale, m erhaleden merhaleye gei, dier varlk
larn aksine, insanda, kendini fark eden deime olarak
yrr.

nsandaki uurlu yol aln gstergesi, straptr.

Bu yzden, Mevlana, insandaki olu ve erii yanmak


diye niteliyor. Ta, toprak da yanar ama onlarn yan
strap deildir; nk onlar uurlu deillerdir. Yani on
larn beni yoktur.

Yansz ilenen gnahlarn bile zevki yoktur. Yan ol


mayan yzlerde nur, gzlerde fer gremezsiniz. Yansz
elde edilmi servetlerle beslenenler insan olamyor; in
san grnmnde hayvan oluyor.

Yan olmayan ibadetler Hakk'a vardrmyor, sadece


nefsi oyalyor. Yaratc ruhlarn, yann elik ettii g
nahlar yansz ibadete tercih etmeleri bundandr. O n
lar hep yle yakarmlardr:

"Tanrm! ikyetiyim o ibadetten ki bana doymuluk,


kendini beenmilik duygusu verir; kutsarm o gnah
ki senden zr dileme, sana snma arzusu getirir.
(ranl Sdi)

Mirasyedilik ve hazrclk, toplumlar insanlk kervan


170 FRAVUN

nn en arkasna atyor. nk hayat, yolu kapatmamak


iin, yan yatan ve hazr yiyenleri kervann daima arka
tarafna koyar.

Tanr Trk toplum una petrol vermedi diye yaknmayn.


Petrol verdiklerinin hali ortada. Trk toplumuna, uyku
ve uyuuklua yenik drmeyen bir nimet gerekirdi;
Tanr onu verdi. O nimet, A tatrk Cumhuriyetidir.

Bedava bulanlar kymetini bilmeseler de bu cumhuri


yet, bu yzylda slam dnyasna verilmi nimetlerin en
bydr.

Byk yanlarn karl olarak elde edilmi bir eritir


A tatrk Cumhuriyeti: Yz bine yakn ehit anakka
le'de, 20 bin ehit Kurtulu Sava'nda. Bylesine ar
yanlarn getirdii bir uyan olan cumhuriyet, miras-
yedi-beleiler onursuzlarn hyanetleriyle kbusa dn
mez.

Trkiye'ye, 21. yzylda tevhidin en byk kalesi olma


kaderini layk gren Yce Tanr, her trden mirasyedi
yaygarasn, cumhuriyetin yeni olu ve eriler elde etm e
sinde yakta dntrecektir.

Allah'n vaadi haktr. Elverir ki, Trkiye halklar daha


iyi piebilmek iin yanabilme glerini koruyabilsinler!
ARAF SURES
(39/7)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 39. gele


neksel sralamada 7. suredir. 206 ayettir.

Ayet 103-105:

103 Onlarn ardndan Musa'y, ayetlerimizle Firavun'a


ve kodamanlarna gnderdik de ayetlerimiz karsnda
zulme saptlar. Bir bak, nasl olmutur bozguncularn
sonu! 104 Musa dedi: "Ey Firavun! Kukun olmasn
ki, ben, lemlerin Rabbi'nin bir resulym." 105 "Al
lah hakknda gerek dnda bir ey sylememek benim
zerimde bir varolu borcudur. Ben size Rabbinizden
bir beyyine getirdim. Artk srailoullarn benimle
gnder."

Peygamberler, gnderildikleri toplum un sadece ba y


neticisi firavuna deil, onun bir btn halinde kadrosu
na (yardaklarna, yalakalarna, paralel glerine) teb
lide bulunurlar. Bu tavr da gsterir ki, hibir firavun,
destekisi kadro olm adan payidar olamaz.

Ayet 106-108:

106 Firavun dedi: "Bir mucize getirdinse, doru szl


I FRAVUN

lerden isen onu ortaya kar!" 107 I l m n zerine Musa,


asasn yere att; birden korkun bir ejderha oluverdi o.
108 Elini ekip kard; birden o el, bakanlarn nnde
bembeyaz kesildi.

M usann asas onun firavun saltanatna isyannn sem


boldr. Beyaz el de karanlk firavun kudretine kar
gerein ve hakkn bembeyaz gcdr. Bu konunun ay
rntlarn, Kurann Temel Kavramlar adl eserimi-
zin "syan" maddesinde verdik.

Ayet 109-112:

109 Firavun toplumunun kodamanlar yle konutu:


"Bu adam gerekten ok bilgili bir byc." 110 "Sizi
topranzdan karmak istiyor. Ne diyorsunuz?" 111
Dediler: "Onu kardeiyle birlikte alkoy. Ve ehirlere,
toplayclar gnder." 112 "Her bilgin bycy sana ge
tirsinler."

D aha nceden de sylediimiz gibi, firavunun byc


leri, onun aldatma ekiplerinin sembolik ismidir. Kuran
onlara bir mevki vermemek iin byc diyor. nk
onlar, geleneksel dini, kitleleri aldatm ak iin bir vasta
olarak kullanan adamlard. Byle olduu iindir ki, Hz.
M usay da bir byc gibi grdler.

Bu byclk itham, Hz. M uhammed dahil, hemen


hemen btn peygamberlere yneltilen bir mrik it
hamdr. Din, bu mrik srler iin insanlar aldatmada
kullanlan bir tr byden baka ey deildir. Bu byy
kendileri tepe tepe kullanrlar ama baka birinin kullan
mas halinde kyametler koparrlar.
NC BLM 173

Modern firavunlar da aynen byle deiller mi? Btn


sermayeleri Allah ile aldatm ak olan bu zulm gruh,
a kiplerinin en samimi hislerle bile dinden-imandan
sz etmesi halinde lgna dnerler. Babalarnn z mal
l>asp edilmi gibi barmaya balarlar. Dini kendi tekel
lerinde, Allah da bu tekelin ba efi olarak grrler.

Ayet 113-122:

113 Bycler Firavun'a gelip dediler: "Eer galip gelen


biz olursak bize iyi bir dl var m?" 114 "Evet, dedi,
ayrca siz benim en yaknlarmdan olacaksnz." 115
yle dediler: "Ey Musa! Sen mi hnerini ortaya ata
caksn yoksa biz mi hnerlerimizi sergileyelim?" 116
"Siz sergileyin." dedi. Hnerlerini ortaya atnca, hal
kn gzlerini bylediler, onlar dehete drdler.
ok byk bir by sergilediler. 117 Biz de Musa'ya
yle vahyettik: "Hadi, at asan!" Bir de ne grsnler,
asa, onlarn ortaya getirdikleri eyleri yalayp yutuyor.
118 Bylece, hak ortaya kt, onlarn yapp ettikleri,
ie yaramaz hale geldi. 119 Orada malup oldular, k
k dtler. 120 Ve bycler secdeye kapandlar. 121
"lemlerin Rabbi'ne iman ettik dediler; 122 Musa'nn
ve Hrun'un Rabbi'ne!"

Hak ile btln, firavun gruhu ile Musa taraftarlarnn


karlkl hccet (kant) mcadelesi bir sre devam etti.
M usann kesin galibiyeti ise asann yani isyann dev
reye sokulmasyla gerekleti. Firavun'un H m an ekibi
yenik dt. Bu ekibin vicdan henz lmemi adamla
r, M usann gerei temsil ettiinin farkna vardlar ve
onun mesajna iman ettiler.

in bundan sonras ok ibret vericidir ve firavunlarn ti


174 FRAVUN

pik zelliklerinden birini nmze koymaktadr.

Ayet 123-126:

123 Firavun dedi: "Demek ben size izin vermeden ona


inandnz ha! Bu, ehirde tezghladnz bir tuzaktr
ki, bununla ehir halkn oradan karmak peindesiniz.
Yaknda anlarsnz." 124 "Ellerinizi ve ayaklarnz ap
razlama keseceim, sonra da hepinizi asacam." 125
"Biz, dediler, nihayet, Rabbimize dneceiz." 126 "Sen
bizden, srf Rabbimizin ayetleri bize gelince, onlara iman
ettiimizden tr intikam alyorsun. Ey Rabbimiz! ze
rimize sabr yadr. Canmz mslmanlar olarak al."

123-126. ayetler, firavunlar bahsinin en sarsc mesajla


rndan birini vermektedir.

Firavun saltanatlar, sadece gnlk hayat deil, insan


larn inanlarn da kontrol ederler. Bu kontrol ylesi
ne ileri gider ki, kitlenin yle veya byle, una veya bu
inanmasn kendilerinin iznine balarlar. Bunun yolu da
bir biimde kurulan korku im paratorluunun bana tek
adam sfatyla oturm ak ve lnceye kadar oradan ayrl
mamaktr. M odern firavunlarn eski krallklar, impa
ratorluklar, rnein, Osmanl dzenini zlemelerinin
arkaplannda bu sadist ve firavun bilinalt vardr.

Ayet 127:

127 Firavun kavminin kodamanlar yle dedi: "Musa'y


ve toplumunu, yeryzn fesada verip seni ve ilahlarn
terk etsinler diye mi serbest brakyorsun?" Dedi: "Biz
onlarn oullarn ldrp kadnlarn diri bira kaca-
NC BLM 175

z/kadnlarnm rahimlerini yoklayp ocuk alacaz/


kadnlarna utan duyulacak eyler yapacaz. stleri
ne srekli kahr yadracaz."

127. ayet, firavun saltanatnn inanlar kontrol sadizmi-


nin bir uzants olan bir baka zulm dehetine dikkat
ekiyor:

Zulme maruz kalarak yaad topraklar terk edip gi


decek insanlarn bu gidilerine engel olmak yani onlar
yeryznn herhangi bir yerinde yaama ans tanm a
mak. Firavunlar, eskisi ve adalaryla, unu sylemek-
teler: Bana kar ktnsa ya helk olacaksn yahut da af
dileyip bana kul kle haline geleceksin.

Son Peygamber ve arkadalarna da ayn ey yaplmad


m? Onlar, inanlarn yaayabilmek iin doup by
dklere M ekkeyi, oradaki baba ocaklarn, topraklarn
terk edip 500 kilometre uzaa gittiler. Am a irk firavun
lar bununla tatm in olmad, onlar izleyip sndklar
M edinede yok etm ek istediler. slamn kader sava
diye andmz Bedir Harbi, ite bu firavunca takibe ve
rilen cevap olarak ortaya kt. Tarihin en mazlum ve en
haysiyetli savunma savadr Bedir Harbi.

Ne ilgintir ki, tarihin en mazlum ve en haysiyetli z


grlk savalarndan bir dieri olan Trk Kurtulu
Sava'nn muzaffer ve dahi kumandan Mustafa Ke
mal, Esaret tanmamann sembol olarak and Hz.
M uhammedin en byk mucizesi olarak bu Bedir
Harbini grmektedir.

Dahas var: Trk Kurtulu Sava'nn manev mimarla


rndan biri olan Trk stiklal Mar airi Mehmet Akif
Ersoy, Kurtulu Sava'nn bir tr balangc olan a
176 FRAVUN

nakkale Savalarn, Bedir H arbi ile mukayese etmi ve


bu ikisinin anlam ve nemini rttrmtr.

Ne mutlu ve ne muhteem fark edilerdir bunlar! Bu


fark edilerin sahipleri olan A tatrk ve Akifin lmsz
hatralar nnde kran ve tzimle eiliriz!

Ayet 128-136:

128 Musa kendi toplumuna yle dedi: "Allah'tan yar


dm dileyin, sabrl olun. Yeryz Allah'ndr, Allah ona,
kullarndan dilediini miras klar. Sonu, takvaya sa-
rlanlarndr." 129 Dediler: "Senin bize geliinden nce
de ikenceye uratldk, geliinden sonra da." Musa
dedi: "Rabbinizin, dmannz yok etmesi ve nasl dav
ranacanza bakmak zere yeryznde sizi yneticiler
yapmas umulabilir." 130 Yemin olsun ki, biz, Firavun
hanedann yakalayp rn eksikliiyle senelerce sk
tk ki, dnp t alabilsinler. 131 Onlara bir iyilik
geldiinde, "Bu bizimdir!" derlerdi. Kendilerine bir k
tlk dokunduunda ise Musa ve beraberindekilerin
uursuzluuna yorarlard. Gznz an! Onlarn
uursuzluk kuu, Allah katindadr, fakat oklar bil
miyorlar. 132 unu da sylediler: "Bizi bylemek iin,
bize istediin kadar ayet getir. Sana inanmayacaz."
133 Biz de onlar zerine, fasllar halinde ayrntl kln
m mucizeler olarak tufan, ekirge, haarat, kurbaa
lar ve kan gnderdik; yine de kibre saptlar ve gnahkr
bir topluluk oluverdiler. 134 Pislik zerlerine knce
yle dediler: "Ey Musa! Sana verdii sze dayanarak
Rabbine bizim iin dua et! u pislii zerimizden kal
drrsa, sana kesinlikle inanacaz ve srailoullarn
seninle birlikte mutlaka gndereceiz." 135 Doldura
caklar bir sreye kadar kendilerinden azab kaldrd
NC BLM 177

mzda, hemen yeminlerini bozdular. 136 Bunun zeri


ne biz de onlardan aldk: Ayetlerimizi yalanladklar,
onlara aldrmazlk ettikleri iin hepsini suda boduk.

Bu ayetler, Yahudi kavminin, kurtarclar olan M usaya


nankrlk ve ihanetlerini gndeme getiren ayetlerden
dir. Nankrlerin ikyetleri ok dikkat ekicidir: Senin
bize geliinden nce de ikenceye uratlmtk, geliin
den sonra da. Sanki ikenceye uratlm alarn Musa
istemi gibi konuuyorlar. M usay bir tr uursuzluk
nesnesi olarak gryorlar. te, firavunlar yaratan top-
lumlarn veya kavimlerin nankrlk ve ihanet psikolo
jileri budur.

130. ayet, firavun saltanatnn yklmasnda, Cenab


Hakkn firavun toplum una musallat ettii ktlk ve eko
nomik skntlarn tarihsel etkilerine dikkat ekiliyor.
Kuran bize gsteriyor ki, yklas toplum larda bazen kt
lk, darlk, felaket vs. gibi olgular birer terbiye ve infaz
arac olarak tarihin diyalektii tarafndan kullanlmak
tadr.

Firavun saltanatnn kodam an takm, bu ktlk ve fela


ketle sktnda, o inanmadklar M usadan yardm ve
dua istiyorlar. Firavun psikolojisindeki kara tapm a tu t
kusunun ilgin bir beliriidir bu.

Ayet. 137;

137 Ezilip itilmekte olan topluluu da iine bereket


ler doldurduumuz topran doularna ve batlarna
miras kldk. Rabbinin, srailoullarna verdii g
zel sz, sabretmeleri yznden tamamland/hedefine
vard. Firavun ve toplumunun sanayi olarak meydana
178 FRAVUN

getirdiklerini de sralyor olduklar ardaklar da yere


geirdik.

Firavun uygarlklarnn sanayi tesisleri ve saraylar yere


batrld, onlarn zulmlerine sabrla kar koyan srai-
loullar ise mazlumlara vaat edilen kurtulua ulatlar.

Avet 138-140:

138 srailoullarna denizi geirttik. zel putlarna


tapan bir toplulua rastladlar. Bunun zerine, "Ey
Musa, dediler, bunlarn ilahlar olduu gibi sen de bize
bir ilah belirle!" Musa dedi: "Siz cahillii srdrmekte
olan bir toplumsunuz." 139 "u grdklerinizin, iinde
bulunduklar anlay kmtr. Yapmakta olduklar
da boa kacaktr." 140 unu da syledi: "Size Allah'tan
baka bir ilah m arayaym? O sizi lemlere stn kl
mtr."

138-14. ayetler muhteem iki mesaja kaynaklk ediyor:

1. Tarihin en mazlum kitlesi olarak tescil edilmi bir


kitle bile zaman iinde zalime dnebiliyor. Bu yzden
hi kimsenin ve hibir kitlenin btn nesillerinin ebed
kurtuluunun garanti, seilmi kitle vasfnn srekli
olduundan sz edilemez.

2. irk, insanolunun uuralt derinliklerinde hep


varolan bir irinli illettir. yle bir illet ki, tevhidi temsil
eden en byk peygamberlerin yannda bile depreebilir,
hortlayabilir, bizzat o peygamberden kendisine tatmin
getirecek putlar isteyebilir.

Hz. Musa bahsinde ilk rnei verilen bu depreme, Son


NC BLM 179

peygamber dneminde de aynen vcut bulmutur. Onun


sahableri de ondan, kendilerine mriklerin Zat Envt
aalar gibi bir put aa temin etmesini istemiler ve
ilgintir, Hz. Peygamber bu istei iddetle reddederken,
az nce szn ettiimiz ayetlere ve Hz. M usaya atf
yapmtr.

Ne yazk ki, onun mmeti, onun ardndan o zat envt


aalarn ve benzeri putlarn binlercesini Mslman
corafyalarn drt bir yanma il il serpitirmi ve Kuran
tevhidini bu putlarn glgesine gmerek hayatn dna
itmitir.

Avet 141:

141 unu da hatrlayn: Sizi Firavun hanedanndan


kurtarmtk. Size azabn en kts ile ikence ediyor
lard: Olanlarnz katlediyorlar, kadnlarnza haya
szca davranyorlar/kadnlarnzn rahimlerini yoklu
yorlar/kadnlarnz hayata salyorlard. Bunda sizin
iin Rabbinizden gelmi byk bir imtihan vard.

Nfusu ve dourganl kontrol de firavunluun alam et


lerinden biridir. Bu alamet, Musa devri firavunundan
ada firavunlara kadar bir biimde iletilmitir.

Firavun saltanatlar, kitlenin dinini, imann, kalbini


kontrol edip de rahmini kontrol d brakr m? Brak
mamtr, brakmaz. Firavunlar, kalpler kadar rahimleri
de kontrol eden bir sadizmin zalimleridir.

Musa devri firavunlar rahim kontroln, srailoul-


larnn erkek ocuklar domasn diye yapyorlard.
Ancak bu kontrol devirden devire, firavundan firavuna
180 FRAVUN

deiir. Bu bazen kz ocuklar domasn diye yaplr,


bazen hi doum olmasn diye yaplr, bazen de istenen
sayda dourma gereklesin diye yaplr. yle veya
byle, firavunlar, kadn bedeni zerinde mutlaka bir
kontrol kurarlar. En azndan, ailelere ka ocuk yapma
lar gerektiini dikte ederler.
THA SURES
(45/20)

Mekke dneminde inen surelerdendir. ni srasyla, 45.


geleneksel sralamada 20. suredir. 135 ayettir.

Avet 24-37:

24 "Ey Musa, Firavun'a git; nk o, azd." 25 Musa


dedi: "Rabbim, gsm ap genilet; 26 imi bana
kolaylatr. 27 Dilimden dm z, 28 Ki, szm
iyi anlasnlar. 29 Bana ailemden bir yardmc ver, 30
Kardeim Hrun'u. 31 Onunla srtm kuvvetlendir! 32
Onu iime ortak kl! 33 Taki seni oka tespih edelim!
34 Seni oka analm! 35 Kukusuz, sen, bizi grmek
tesin." 36 Buyurdu: "stediin sana verildi, ey Musa! 37
Yemin olsun, sana bir kez daha ltufta bulunmutuk."

24-36. ayetler, tebli adamnn maruz kald skntlar


amak iin ihtiya duyduu dost-yardmcya dikkat e
kiyor. Bu dost-yardmc, tebli nderine hem bir terc
man olacak hem de danman ve desteki. Tebli adam
onunla en azndan psikolojik olarak glenecek. Ul-
lazm bir peygamberin bile byle bir gereksinimi duy
duunun bildirilmesi, hibir fikir ve iman nderinin bu
ihtiyatan mstani kalamayacan gstermektedir.

Son Peygamber Hz. M uham m edde bu vezir-dost-yar-


FRAVUN

lmc, Tanr Elisinin ilk ei Hz. Hatice idi. Z aten Hz.


Haticenin lakab Vezire (Peygamberin veziri) idi.

Cenab Hak, Hz. M usann yardmc-danman-desteki


isteine olumlu bakm ve onu kardei H runun vezirli
i, destei ve danmanlyla glendirmitir. Firavuna
tebli emrinin ikinci ksmnda hitap sadece M usaya de
il de M usa-Hrun kilisine yaplmakla bu iki benliin
teblide deta tek vcut haline geldiklerini gstermek
tedir.

Bu ayetler ayrca, tebli adamnn hitabet gcnn ne


mine dikkat ekiyor. M usann en byk ikyeti kendi
sinin iyi konuamama zaaf olarak gsteriliyor. Bu zaaf,
geleneksel rivayetlerde sylendii gibi, M usann dilinin
pepe olmas da olabilir, hitabet gcnn zayf olmas da
olabilir. Bizce kincisi, kelamn mesajna daha uygundur.

Avet 42-48:

42 "Sen ve kardein, ayetlerimi gtrn; beni anmakta


geveklik etmeyin!" 43 "Firavun'a gidin, nk o azd."
44 "Ona yumuak ve tatl bir szle hitap edin; belki
t alr yahut rperir." 45 Dediler: "Rabbimiz, onun
aleyhimizde bir taknlk yapmasndan yahut yine az
masndan korkuyoruz!" 46 Buyurdu: "Korkmayn! Ben
sizinle beraberim; iitiyorum, gryorum." 47 "Hadi,
gidin ona! Deyin ki, "Biz senin Rabbinin iki resulyz.
srailoullarn bizimle gnder, onlara ikence etme!
Rabbinden sana bir mucize getirdik. Selam, hidayete
uyanlaradr." 48 "Azabn, yalanlayp yz evirenler ze
rine olaca bize vahyedildi."
NC BLM 183

42-48. ayetler, K uran tebliin zn, evrenselliini, ka


rarlln ve bir lde de yntemini veren muhteem
beyyinelerdir.

Firavun gibi, zulmn, iddetin, inat ve inkrn timsa


li olan bir tauta gsterilmesi gereken aydnlk nderi
yaklamnn temel artlan yle sralanyor:

1. Tebli, firavun ruhlu zorbalar da dahil, hi kimseden


uzak tutulamaz.

2. Tebli, firavuna da yaplsa, zne yakr yumuak


lk, tatllk, nezaket ve sevecenlik iinde yaplmaldr.

3. Teblide mitsizlik asla olmamaldr. Firavundan


bile mit kesilmemelidir: nk Yaratc, insanolu
nun zne iyiye ve gzele yatknlk duygusunu yerle
tirmitir. nsan rettii ktlklerle bu duyguyu kirletip
paslatarak ilemez hale getirebilmektedir. Tebli adam,
enip usanmadan o tem el zemine inip o tem el duyguyu
harekete geirmeye srekli gayret gstermelidir.

4. Firavun tipi zorbalar da dahil, insanolunu btn


kprleri ykarak kaldrp atmak yanltr. Firavunun
bile, bir gn bir biimde yreinin derinlerinde bir yu
muama, bir rperti kvlcmnn ok byk gzelliklere
vcut vermek zere harekete gemesi mmkndr.

5. Tebli adam, korkuyu daha batan almaz bir engel


halinde nne dikmemelidir. Korkunun yer ettii yrek
yaratc btn niteliklerini kendi eliyle felce uratr.

Kurann klasik firavunlar mnasebetiyle nmze koy


duu bu tebli hakikatleri, elbette ki ada firavunlar
iin de aynen geerlidir. ada firavunlarn da hibi
184 FRAVUN

rinden mit kesmemeliyiz. Allah onlar bazen yllarca


sren zulmlerinin ardndan, asrlarca srecek baka
zulmleri ortadan kaldrm ada esrarl birer ara olarak
kullanabilir. Nitekim gnmzde bunun rneklerine ta
nk olmaktayz.

Ayet 49-55:

49 Firavun dedi: "Sizin Rabbiniz kim, ey Musa?" 50


Musa dedi: "Rabbimiz, her eye yaratln ltfeden,
sonra da yol-yordam gsteren kudrettir." 51 Dedi:
"Peki, ilk nesillerin hali ne olacak?" 52 "Onlara ilikin
bilgi, Rabbim katnda bir kitaptadr. Rabbim ne a
rr ne de unutur." 53 Yeryzn size beik yapan, onda
sizin iin yollar aan, gkten su indiren O'dur. Biz o
suyla eitli bitkilerden iftler kardk. 54 Yiyin, hay
vanlarnz yayp otlatn. Kukusuz, bunda, akl ban
da insanlar iin ibretler vardr. 55 Sizi yerden yarattk.
Tekrar oraya gndereceiz. Ve oradan sizi bir kez daha
karacaz.

49-55. ayetler, Musa ve H run peygamberlerin teblile


rinin temel esaslarna vurgular nmze koyuyor. Fi
ravun, ilgin bir biimde, daha batan fkelenip kpr
meden sorular soruyor. Sadece bu bile, nceki ayetlerin
tebli meselesindeki mesajnn isabetini gstermeye ye
ter. Firavun gibi bir zorbann, kendisine teblide bulu
nan iki aydnlk nderine sorular sormas mit verici bir
zeminin varlna kanttr.

Avet 71-73:

71 Firavun dedi: "Ben izin vermeden ona inandnz yle


NC BLM 185

mi? O size, byy reten bynzdr. Yemin ol


sun, ellerinizi, ayaklarnz aprazlama keseceim ve
yemin olsun sizi hurma aalarna asacam. O za
man iyice bileceksiniz, hangimizin azab daha iddetli
ve srekli." 72 Dediler: "Biz seni, bize gelen ak seik
kantlara ve bizi yaratm olana asla tercih etmeyece
iz. Verdiin hkm uygula. Senin hkmn olsa olsa bu
dnya hayatnda geer." 73 "Biz Rabbimize inandk ki,
gnahlarmz ve senin bizi zorladn byy affetsin.
Allah daha hayrl, daha sreklidir."

71-73. ayetler, firavun ynetiminin ve firavun psikozu


nun en sarsc belirilerinden birini gndem yapmakta
dr: nancn diktatrn iznine balanmas. Kadim fira
vunlar bu izne balamay gayet ak ve radikal ifadeler
le dile getirip kurallatryorlard. ada firavunlar,
insanln geldii tekml aamas itibariyle ii byle
gtrmek gibi bir ansa sahip olmadklarndan bunu
siyasal oyunlarla yapmaktalar. Bu oyunlarn banda
korku yaymak, ikinci srada, istenen ekilde inanan
larn dllendirilmesi, nc srada ise diktatryal
ekibin isteklerine ters inanlar tayanlarn ynetime
kar kmak, hatta ynetime darbe yapmak gibi it
hamlarla sulamak gelmektedir. Bu oyun, ada fi
ravunluklarda, iki byk takviyesi dikkat eker: Allah
ile aldatmak yani din istismar, hukukun gdme aln
mas.

ada firavunlar, emirlerindeki paralel zulm gle


rinden biri olan Hman ynetimindeki saltanat dinini
kullanarak belirledikleri inan standartlarna uyma
yanlar zndklktan ateizme kadar eitli ithamlarla
sulamaktalar. Bunu ustalkla yrtecek bir din baron
luu ekibi yirmi drt saat firavunun emrindedir.
KASAS SURES
(49/28)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 49. gele


neksel tertipte 28. suredir. 88 ayettir.

Avet 1-4:

1 T, Sn, Mm! 2 te sana, ak seik beyanda bulunan


kitabn ayetleri! 3 man edecek bir toplum iin, Musa
ve Firavun'un haberinden bir ksmn sana hak olarak
okuyacaz. 4 Gerek u: Firavun o yerde egemenlik
kurmu ve ora halkn frkalara ayrmt. Onlardan
bir topluluu horlayp eziyordu: Bu topluluun erkek
ocuklarn boazlyor, kadnlarna hayaszca davran
yor/kadnlarn rahimlerini yokluyor/kadnlarn hayata
salyordu. O, gerekten fesad yayanlardand.

4. ayet, firavun toplumlarn ve firavun zulmlerine bir


biimde seyirci kalm halklarn vcut verecekleri tablo
yu nmze koymaktadr.

Firavun ynetimlerinin, zulmlerini payidar klmak iin


bavurduklar yollardan biri, belki de en nemlisi, lke
halkn frkalara blmek, paralamak, ayrtrmak ve tek
bir kuvvet haline gelmelerini engellemektir. Kurana
gre, firavun ynetim bir irk dzeni olduu gibi frkala-
ra blnmek de bir irktir. Bunun zorunlu sonucu udur:
NC BLM 187

Frkalama varsa firavun dzen kanlmazdr. nk


frkaclk irkinin faturas, firavun dzene teslimiyetle
denir. Yaratcnn kanunu budur.

Toplumlar ke, insan rye mahkm eden fr-


kalamann her trl belirii zerinde ayrntl biimde
durulmutur. Frkacl, blnmeyi, ayrmay ifade
eden tabirlerin hem en hem en tm (frka, teferruk, tef
rik, teeyyu, hizip, takattu) kullanlarak blnp para
lanmann nasl bir felaket olduuna dikkat ekilmitir.

Frkalama, blnme, hizip oluturma anlamlarnda be


tabir kullanlmaktadr. Bundan anlalr ki, K uran, bu
frkaclk ve frkalama konusunu hayat nem de bul
maktadr.

FIRKA

Frka szcnn kk olan fark, blmek, ayrmak, par


alamak, iki taraf arasnda hkm vermek anlamlarn
dadr. Ayn kkten frka, byk kitleden ayrlan grup
anlamndadr.

Fark kknden kelimeler, isim ve fiil halinde 70 ksur


yerde kullanlmtr. Kullanlan trevlerinin anlamlarna
da bakmak lazm: Teferruk (paralanp frkalar haline
gelmek, bk 3/103; 42/13-14; 98/4), tefrik (paralayp fr
kalar haline getirmek, bk. 2/102,136, 285; 4/150; 6/159)

lmsz dil ustas Rgbn beyanna gre bu szck


te, kalp paralanasya korkmak anlam da vardr ve
Tevbe suresi 56. ayetteki frka kknden fiil bu anlamda
kullanlmtr:
188 FRAVUN

Kesinlikle sizden olduklar yolunda Allah'a yemin


ederler. Gerekte onlar sizden deillerdir. Dorusu u
ki onlar, dleri patlayasya korktuklar iin frkalaan
bir topluluktur.

D em ek ki, frkalaanlarn, kendi ilerinde byk kor


kular tayabileceklerine ve bu korkularn onlar hizip
dayanmasna iteceine bir iaret olduu sylenebilir.

Enam suresi 153-159. ayetlerden oluan beyyineler man


zumesi, dinde frkalama meselesinin en hayat nokta
larna parm ak basmakta ve zm de gstermektedir.
Dinde frkalamann deta tanmn veren bir beyyine ile
balayan bu manzume, lmsz mesajn, frka szc
ile ayn kkten bir fiil (teferraka) kullanarak vermekte
ve bize unlar retmektedir:

1. Dinde frkalama, Yaratcnn tek olan yolundan sa


pp baka yollara girmenin sonucudur,

2. Bu sapma, ncelikle, lah kitabn dlanmasyla v


cut bulur,

3. Tanrsal kitaba sarlarak dinde blnmeyi nleyeme


mi toplumlar ve kiiler hibir mazerete smamazlar
ve hibir kurtulu aresi de retemezler,

4. Bu frkalara kar taknlacak tavr, onlarla ilgiyi ta


mamen kesmek ve onlar kendi sapk hezeyanlar iinde
boulmaya brakmaktr.

imdi bu beyyineler manzumesini birlikte okuyalm:

Bu benim dosdoru yolumdur, onu izleyin, baka yol


lar izlemeyin! Yoksa bu hal sizi O'nun yolundan uzak-
NC BLM 189

tatrp paralara bler. Saknp korunasnz diye O


size bunu nermitir. Sonra, gzel dnp gzel dav
rananlara nimetimizi tamamlamak, her eyi ayrntl
klmak, bir klavuz ve rahmet olmak zere Musa'ya o
kitab verdik ki, onlar Rablerine kavuacaklarna ina
nabilsinler. Bu Kuran da bizim indirdiimiz bir kitap
tr. Kutsal ve bereketli. Artk ona uyun ve saknn ki
size rahmet edilebilsin.

"Kitap, bizden nce iki toplulua indirildi. Biz onu oku


yup aratrmaktan gerekten habersizdik demeyesiniz.
unu da sylemeyesiniz: Eer bize kitap indirilmi ol
sayd, onlardan daha doru yryl olurduk. Artk
size Rabbinizden bir beyyine, bir klavuz ve bir rahmet
gelmi bulunuyor. Allah'n ayetlerini yalanlayp onlar
dan yz evirenden daha zalim kim var? Ayetlerimize
srt dnenleri, yz evirmeleri yznden azabn en ack
lsyla cezalandracaz.

Neyi bekliyorlar? Kendilerine meleklerin gelmesini


ini, Rabbinin gelmesini mi, yoksa Rabbinin baz muci
zelerinin gelmesini mi? Rabbinin baz mucizeleri geldi
i gn, daha nce iman etmemi yahut imannda bir ha
yr sahibi olamam kiiye iman hibir yarar salama
yacaktr. De ki, Bekleyin! Dorusu biz de bekliyoruz.
Dinlerini para para edip frkalara/hiziplere blnen
ler var ya, senin onlarla hibir iliiin yoktur. Onlarn
ii Allah'a kalmtr. O, onlara, yapp ettiklerini haber
verecektir. (E nam, 153-159)

I )inde frkalamann tek ve amaz yol olan Allahn yo


lundan sapp birtakm yollara girmenin sonucu olduu
na vurgu yaplmasnn, slam dnyasnda frkalamann
en dourgan anas ve kelime anlamyla yol demek olan
tarikat zihniyetini deifre ettiini ve slam tarihinin fr
190 FRAVUN

kaclk meselesindeki yumuak karnna neter vurduu


nu da gzden karmayalm.

K urandaki tanrsal ve m etem atik insicama muhteem


bir rnek oluturan bir gerei daha birlikte izleyelim:

Yusuf suresi 39. ayet, E nam 153teki mucize aklamay


iyiden iyiye talandrmaktadr. Bize gsterm ektedir ki,
Tanrnn tek olan yolunu birden ok hale getiren frka-
lama, nihayetinde tek olan Rabbi de oklatrmakta-
dr. Yani frkalama ile girilen yollarn tm irke k
maktadr. Yusuf suresindeki beyyine, frka kknden
bir kelimeyi kullanarak u rpertici soruyu soruyor:

Paralara blnp frkalam rabler mi daha hayrl


dr, Vhid ve Kahhr olan Allah m? (Yusuf, 39)

A-TEEYYU

a, g kazanmak maksadyla oluturulan ekip anla


mndadr. (Rgb, el-Mfredt)

On ksur kullanmnn tm isim kullanmdr. Daha


ok, eski mmetlerdeki frkalar ifade iin kullanlm
tr. slam mmeti asndan alar ok olumsuz unsurla
olarak deerlendirilmitir. Frkacln ar bir kahr ve
strap kayna olaca bu kelimenin kullanld ayetler
de veril-mektedir. u sarsc rnee bakn:

De ki, O size, stnzden yahut ayaklarnzn altndan


bir azap gndermeye yahut sizi frka frka birbirinize
drerek/frkalara blp iinden klmaz durumlara
drerek/frkalar elbise gibi size giydirerek kiminizin
iddetini kiminize tattrmaya Kaadir'dir. (E nam, 65)
NC BLM 191

Bu ayette, frkalamann nelere mal olaca ve frkacl


n temel niteliklerinden birinin de iddet olduu muci
ze bir biimde ifadeye konmutur. Mucize mesajlardan
biri de, Kasas suresinin aklamakta olduumuz ilk ayet
lerinde verilmitir. Ayetten reniyoruz ki, despot-taut
ynetimler, kitleleri, zellikle inan camialarn eitli
frkalara blmeyi ihmal etmezler. nk bu blnme,
camiann gcn paralar ve onu sknt yaratan bir un
sur olmaktan karr. Firavunun ynetiminden sz eden
Kasas 4. ayet, deta, bir diplomatik-stratejik raporun
zeti gibi duruyor.

HZP-TAKATTU

Tekil ve oul halde yirmi kez geen hizip (o. ahzb),


Kabalk ve iddetle belirginleen grup demektir.
(Rgb, el-Mfredt) Hizip, zulm temsilcilerine kar
oluturulduunda bu Allahn hizbi olarak adlandrl
maktadr. Allahn hizbi karsndaki kfr gleri ise
eytann hizipleri olarak anlyor.

Ancak, hizip, dinin kendi iinde oluturulduunda dini


ve mminleri blen bir unsur olarak ktlenmektedir.
ki geree parm ak basan ayet, hizip szcyle dora
yp paralara ayrmak anlamndaki takattu szcn
(fiil eklinde) birlikte kullanarak frkacln retecei
temel belalardan birine dikkat ekiyor: Dini, alt kitapla
ra blmek. Bu blmeyi ifade iin takattu fiilinin gemi
/.aman ekli seilmitir. Unutmayalm ki, kesip dora
mak anlamndaki kat kknden gelen takattuda bir
eyi ikiye ayrmak yeterli deildir, birka paraya bl
mek gerekir. Bunun iindir ki, takattuun yaratt din ii
blnme birka hizip ortaya karr ve bu hiziplerin her
birinin vnerek okuduu kutsallatrlm kitaplar
192 FRAVUN

(zbr) vardr. Ve her hizip, elindeki kutsallatrlm


kitapla vnr, sevinir.

Mucize ihbar koca bir tablo gibi nmze koyan 5


ayetlik beyyine kmesi, dindeki hizipiliin mahiyetini,
nelere mal olacan gstermekte ve din ii hizipilere
ynelttii en ar tehditleri de sralamaktadr. Bugnn
Mslman dnyasn tantm ak iin asrlar ncesinden
hazrlanm mucize bir raporu andran beyyineler y-
ledir:

te, sizin bu mmetiniz bir tek mmettir. Ve ben de


sizin Rabbinizim; o halde, benden saknn! Fakat onlar
ilerini aralarnda paralayp eitli zbrlere/kutsal-
latrlm hizip kitaplarna ayrdlar. Her hizip, yalnz
kendi yanndakiyle sevinip vnmektedir. Artk sen on
lar bir sreye kadar kendi gafletleri iinde brak. Sa
nyorlar m ki, kendilerine verdiimiz mal ve oullarla
glendiriyoruz onlar ve iyiliklerine kouyoruz. Hayr,
farknda olmuyorlar. (Mminn, 52-56. Ayrca bk.
21/93)

FIRKALAMAYA AIR THAM

Frkalamann en ar ekilde itham edildii yer dinde


frkalamadr. Tam bu noktada, Kuran semantii a
sndan ok anlaml bir tabloya dikkat ekeceiz: Frka-
hizip anlamndaki ferik szc, kullanld 29 yerin
sadece ikisinde olumlu anlamdadr. Dier yerlerin yar
sndan fazlasnda olumsuz, yarya yaknnda ise ntr an
lamda kullanlmtr. K uran, bu tavryla unu demek is
tiyor: Dinde frkalama, ok kk istisnalar (ki bunlar,
dinin ilk zamanlarndaki dman topluluklar karsnda
yaplr) bir kenara konursa daima ktle, blnmeye,
NC BLM 193

smrye, ihanete hizmet eder. Bu anlamda olmak ze


re zellikle u ayetlere baklmaldr: 2/75, 100, 101, 146,
188; 3/23; 78,100; 4/77; 8/5; 9/117; 16/54; 24/47,48; 27/45

Bir dinin (rnein slamiyetin) asrlar srm hkm


ranlnn ardndan m antar fkrr gibi zuhur eden fr
kalar (tarikatlar, mezhepler, cem aatler) hi tartmadan
syleyebiliriz ki er rndr, blclk aracdr, di
nin dmanlaryla kurulmu kar odakl ibirliklerinin
(Ilml slam, BOP, dinler aras diyalog vs.) sonucudur.

Onun iindir ki, frkalamaya ilikin tanrsal hkm ok


ardr. Frkalamaya kar uyarda, beyyinelerin geli s
rasyla iki m uhatap seilmitir: Hz. Peygamber, mmin
ler camias. ki uyar da sarscdr:

Dinlerini para para edip frkalara/hiziplere bl


nenler var ya, senin onlarla hibir iliiin yoktur. Onla
rn ii Allaha kalmtr. Allah onlara, yapp ettiklerini
haber verecektir. (E nam, 159)

Bu ayette, frkalama ifade eden kelimelerin ikisi birden


kullanlmtr: Frka, a. Birincisi fiil, kincisi isim ha
linde. Bu kullanm, dinde frkacln her trnn dini
paralamak anlamna gelecek byk bir cinayet olduu
na dikkat ekmektedir. Ayn tarz, frkacln ktl
konusunda m m ete uyar yapan ayette de korunmutur.
Yani frka ve a kknden kelimeler orada da kullanl
mtr.

O'na ynelmi kiiler olarak O'ndan saknn! Namaz/


duay yerine getirin ve sakn irke sapanlardan olma
yn; Onlardan ki, dinlerini paralayp hizipler/frkalar
haline geldiler. Her hizip kendi elindekiyle sevinip v
nr. (Rum, 31-32)
194 FRAVUN

"Dini dosdoru tutun; onda blnp frkalara ayrl


mayn! Onlar ardn bu tutum, irke bulaanlara
ok ar gelmitir. Allah, dilediini kendisi iin seer ve
hakka ynelenleri kendisine iletir. (ra, 13)

Bu son ayetler, dehet verici bir gerein altn daha iz


mektedir: Dinde frkaclk irkle eanlamldr.

Hep birlikte Allah'n ipine yapn, frkalara blnp


paralanmayn; Allah'n zerinizdeki nimetini hatr
layn! Birbirinizin dman idiniz, Allah kalplerinizi
uzlatrp kaynatrd da O'nun nimeti sayesinde kar
deler haline geldiniz. Ateten bir ukurun kenarnda
idiniz; sizi oradan kurtard. Allah size ayetlerini bu e
kilde aklyor ki, doruya ve gzele yol bulasnz. (li
mran, 103, 105)

Dinde frkalama, tanrsal beyyinelerin geliinden sonra


olmaktadr:

Kendilerine ilim geldikten sonra, sadece aralarndaki


kskanlk/doymazlk/azgnlk/yalanclk/zulm/kibir/
zinakrlk yznden frkalara blndler. Eer belli
bir sreye kadar erteleme sz Rabbinden gelmi olma
sayd, aralarnda i mutlaka bitirilirdi. Onlarn ardn
dan kitaba miras olanlar da onun hakknda, ikillen
diren bir kuku iindedirler. (ra, 14)

Kendilerine ak seik kantlar geldikten sonra frka


lara blnp ihtilafa denler gibi olmayn! Byle olan
lar iin ok byk bir azap vardr. (li mran, 105)

Kitap verilmi olanlar, kendilerine beyyine/ak delil


geldikten sonradr ki paralanp blndler. (Beyyi
ne, 4)
NC BLM 195

Bu beyyinelerde, zellikle ra 14te bir mucize ihbar


daha vardr ve udur:

Frkalama bir cehalet, zhul rn deildir; bilinli bir


yaplanmadr. Allahn yasaklad byle bir yaplanma,
cehaletin rn deilse hangi saikle yaplr? Cevap bel
lidir: Frkalaanlarn imann ve Tanr'nn stne kar
dklar baz hesaplar, m enfaatleri vardr. Zaten, frkalamann
irkle eitlenmesinin baka bir izah da olamaz.

Avet 5-6:

5 Ve biz istiyoruz ki, yeryznde ezilip horlananlara


bata bulunalm, onlar nderler yapalm, onlar mi
raslar haline getirelim. 6 Ve yeryznde onlara imkn
ve kudret verelim. Firavun'a, Hman'a ve onlarn or
dularna da korkmakta olduklar eyleri gsterelim.

Cenab Hak, firavun saltanatlara kar ezilip horlananlarn


yanndadr. Diyalektik byle iler. Y eter ki, ezilip
horlananlar, bu ezilip horlanmay bir biimde istemi ve
beslemi olmasnlar, yani isyann gerektii yerde itaati
semesinler. syann gerekli olduu yerde zalimlere ita
ati seerlerse, Zhruf 54-56. ayetlerde belirtildii gibi,
Allah onlar zalimlikle damgalar ve onlardan intikam
alr.

Avet 38-42:

38 Firavun dedi: "Ey sekinler topluluu! Ben sizin iin


benden baka bir Tanr tanmyorum. Ey Hman! Be
nim iin amurun zerinde oca yakp bana bir kule
yap ki, Musa'nn Tanrsna ulaaym. Aslnda ben onun
196 FRAVUN

yalanclardan olduunu sanyorum." 39 O ve ordular


yeryznde haksz yere byklk tasladlar ve sandlar
ki, bize dndrlmeyecekler. 40 Biz de onu ve askerle
rini yakalayp hepsini suyun iine frlattk. Bak, nasl
oldu zalimlerin sonu! 41 Biz onlar, atee aran n
derler yapmtk. Kyamet gn yardm gremeyecek
lerdir. 42 Bu dnya hayatnda da arkalarna bir lanet
taktk. Kyamet gn onlar, irkinletirilenler arasnda
olacaklar.

Firavun taut, nihayet tanrln ilan etti. Bu ilan baz


firavunlarda bizzat firavun tarafndan yaplr. Baz fira
vunlar ise bunu yalakalarna yaptrrlar. ada firavun
saltanatlarnda seilen yol bu kincisidir. Taut yalakala
rndan biri veya birka karak, deiik ifadelerle, ba
larndaki zatn Allahn btn sfatlarna tadn, yani
enkarne olmu bir tanr olduunu ilan eder.

Firavunun tanrln ilan eden daha birok ifadeyle kar


lamaktayz. Firavunun ziyaret ettii kentlerin kutsal
lat, oturduu yerin mbarek olduu, grntlerinin
yaynland televizyonlarn yerlere konmasnn doru
olmayaca vs. Btn bunlar bir insan tanr ilan etm e
nin deiik ekilleridir.

Bu ekillerin hangisiyle olursa olsun, firavunluun son


mertebesine gelerek kendisinin tanrln ilan eden
veya ettiren firavun, tarihin ve Tanr'nn kendisi iin
takdir ettii akbete maruz kalr; mahvolur, lanetlenerek
geberip gider.

Avet 59:

59 Senin Rabbin, memleketleri/medeniyetleri, ana mer


kezlerinde kendilerine ayetlerimizi okuyan bir resul
NC BLM 197

gndermedike helk etmez. Biz; lkeleri/medeniyetle


ri, halklar zulme sapmadklar srece helk etmeyiz.

59. ayete gre, Cenab Hak, toplumlarn helkine hk


metmek iin iki art aryor:

1. Toplumlarn ana merkezlerine giden aydnlatclarn


teblii yapm olmalar,

2. Toplumun zulme bulam olmas.

Bu iki art gereklemedike Allah bir toplumu, bir me


deniyeti kertmez.
YUNUS SURES
(51/10)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 51. gele


neksel tertipte 10. suredir. 209 ayettir.

Avet 75-77:

75 Onlarn ardndan da Musa ile Hrun'u ayetlerimiz


eliinde Firavun ve kurmaylarna gnderdik. Kibre
saptlar ve gnahkr bir topluluk oldular. 76 Gerek,
katmzdan onlara geldiinde yle demilerdi: "Hi
kukusuz, bu, apak bir bydr." 77 Musa dedi ki,
"Gerek size ulatnda byle mi konuuyorsunuz?
By mdr bu? Bycler iflah olmaz."

Peygamberler, ba zalimlerin sadece kendilerine gelmez,


ayn anda onlarn yakn evresine de gelir. Bunun bir an
lam da, hibir firavun saltanatn tek kiiyle yrmedii,
firavun saltanatlarnn yalaka danmanlar evresi, des
teki din baronlar ve desteki para babalaryla birlikte
bir paralel zulm gleri koalisyonu oluturduudur.

76. ayet, firavunun Musa ve H run peygamberleri b


yclkle yani halk aldatmakla suladn gsteriyor.
Firavun saltanatlar, hayatlarn halk aldatmaya borlu
olduklarndan, rakiplerinin de halk aldatmay esas ala
rak altklarn dnrler. Bu, btn firavun saltanat
NC BLM 199

larda ayndr: Onlar bir yandan hi aralksz halk alda-


trlar, bir yandan da gerekleri halka bildirenleri halk
aldatmakla sularlar. M odern firavunlarn yolu yntemi
de budur.

Ayet 78:

78 Dediler ki, "Sen bize, atalarmz zerinde bulduu


muz eyden bizi eviresin de bu toprakta devlet ve ulu
luk ikinizin olsun diye mi geldin? Biz, ikinize de inan
myoruz."

78. ayet gsteriyor ki, Firavun zihniyet, her yeniye (ve


her geree) iki anlaml bir tehdit ykler:

1. Atalarn kabullerini inkr,


2. Ynetim ve servet gcn ele geirmek.

Firavun zihniyetlerin insanlk tarihi boyunca zellikle


peygamberler mesajn ve genelde btn aydnlk mesaj
lar, anlan iki tehditle yaklaan bir dman olarak gr
mtr. Gnmz firavunlar da ayn zihniyet ve psiko
loji ile hareket etmekteler.

Firavunlarn saltanat lgatlerinde gerek ve gerek


iin mcadele diye bir kavram yoktur. Firavunlarn
lgatinde sadece kar, g, bizler ve tekiler vardr.
tekiler, karlara ve gce gz koymu dmanlardr.

Avet 79-82:

79 Firavun seslendi: "Tm bilgin bycleri huzuruma


getirin!" 80 Bycler gelince, Musa onlara yle dedi:
200 FRAVUN

"Ortaya koyma gcnde olduunuz eyleri sergileyin."


81 Onlar hnerlerini ortaya koyunca Musa dedi: "Ser
gilediiniz ey bydr. Allah onu mutlaka hkmsz
klacaktr. nk Allah, bozguncularn iini dzgn
yrtmez." 82 "Ve sulular ho grmese de Allah, hakk,
kelimeleriyle ortaya karp kantlayacaktr."

Bycler yani Allah ile aldatan Firavun ekipleri, hakk


tebli eden M usann tebliini de bir by yani aldatma
olarak niteliyorlar. nk onlar iin halka etki, byden
ibarettir. Sylenen szlerin bizatihi gerek yan olamaz;
her ey kitleyi aldatm aktan ibarettir. Bu aldatm ada ba
arl olanlar saltanatlarn srdrr, baarl olamayan
lar yenik der.

Avet 83:

83 Firavun ve kodamanlarnn kendilerine ktlk et


melerinden korktuklar iin, kavmi arasndan bir soy/
gen bir nesil dnda hi kimse Musa'ya iman etmedi/
Musann peinden gitmedi. nk Firavun, o toprakta
gerekten ok stnd ve gerekten onun bunun maln
dan savurganlk yapan tam azgnlardan biriydi.

83. ayet, tarihsel-evrensel bir gerei dikkatlere sunu


yor: Btn yaratc devrimlerin ilk tayclar genlerdir.
Ayette geen zrriyet szc soy anlamna geldii
gibi, gen nesil anlamna da gelmektedir, (bk. Rgb
el-Isfahan, el-Mfredt, zrriyet mad.)

Devrim mealesini tamada genlerin ncl, ta-


dim firavunluk saltanatlarndan ada diktatrlklere
kadar hep devam etmitir, devam etmektedir. Trkiye
bu K uransal gerein son yllarda en arpc ve sarsc
NC BLM 201

biimde yaand bir numaral lke oldu. Tarihe Gezi


Eylemleri veya zgrlk Direnii olarak geen ve ta
rihiler tarafndan byk Fransz Devrimi ile mukayese
edilen zgrlk Direnii Yunus 83. ayetin de muhteem
bir tecellisi olarak grlebilir.

Avet 87:

87 Musa'ya ve kardeine unu vahyettik: Kavminiz iin,


kendilerini yerletirmek zere Msr'da evler hazrla
yn! Evlerinizi kble yapn/evlerinizi karlkl yapn ve
namaz/duay yerine getirin! nananlara mjde ver.

Evlerin kble yani m abet yaplmas, ibadetlerin oralarda


yerine getirilmesi, firavun saltanat altnda inleyen kitle
ler iin bir zorunluluktur. Bu konuyu, Firavun adl bu
eserimizin Evleri Kble Edinmek balkl faslnda ay-
rntlam bulunuyoruz.

Avet 88-92:

88 Musa yle dedi: "Rabbimiz! Sen, Firavun ve ko


damanlarna u ireti hayatta debdebe verdin, mallar
verdin. Rabbimiz! Senin yolundan saptrsnlar diye mi?
Rabbimiz! Onlarn mallarn sil spr, kalplerini id
detle sk ki, ackl azab grnceye kadar inanmasn
lar!" 89 Allah cevap verdi: "kinizin duas kabul edildi.
Dosdoru ve drst biimde yol aln ve ilimden nasip
sizlerin yolunu sakn izlemeyin.

Varolu diyalektiinin artc paradokslarndan biri de,


aydnlk ncs M usann dilinden bir sitem olarak bu
88. ayette gndem yaplmtr. Yunus 83. ayet gsteriyor
202 FRAVUN

ki, firavun zorbalar bu debdebe ve ihtiam, bakalar-


nn aln terine, emeine musallat olmak suretiyle yr-
trler. K ur'an'n israf dedii ve kelime anlam da zulm
olan bu birilerinin emeinden savurganlk tm firavun
saltanatlarn tipik zelliklerinden biridir. Tarihin btn
firavunlarnn, o arada gnmz firavunlarnn debdebe
ve ihtiama ynelik akl almaz harcamalar hep bakala-
rn n yani halkn aln terinden oluan nimetlerdendir.

Avet 90-92:

90 Ve srailoullarn denizden geirdik. Firavun ve or-


dusu, azgnlk ve dmanlkla onlar izlemekteydi. Ni
hayet, Firavun, boulma mne knce yle dedi:
man ettim. srailoullarnn inanm olduu diimin
ilah yok. Ben de O'na teslim olanlardanm. 91 imdi
mi? Daha nce isyan etmi, bozgunculardan olmutun.
92 Bugn senin bedenini kurtaracaz ki, arkandan
gelenlere bir ayet olasn. Ama insanlarn ou bizim
ayetlerimizden gerekten habersiz bulunuyor.

90-92. ayetler, en muhteem K uran mesajlarndan ikisi


ne yer vermektedir:

1. Firavun gibi bir tautun bile son anda da olsa man


ettim demesi, kabul edilmemitir denerek reddedil
miyor, imdi mi? ifadesiyle taut benliin hayaszl
ortaya konuyor ama tvbe giriimi aka reddedilmiyor

Bata F tht mellifi Muhyiddin bn Arab (lm


638/1240) olmak zere, baz sf dnrler, Cenah
H akk'n bu ifadesine dayanarak, Firavunun o szn
bir tvbe kabul ederek bu tautun bu tvbesi sayesin
de mrik muamelesi grmeyerek akbet kurtulacam
NC BLM 203

savunmulardr. Ne var ki, Nisa suresi 117-18. ayetlerle


badamamaktadr. O ayetlerde yle deniyor:

Allah'n, kabuln stlendii tvbe, bilgisizlikle kt


lk ileyip de ok gemeden tvbe edenler iindir. Allah,
ite bylelerinin tvbesini kabul eder. Allah Alm'dir,
Hakm'dir. Yoksa ktlkleri yapp yapp da her biri
ne lm geldiinde, te imdi tvbe ettim! diyenler
iin tvbe yoktur. Kfre batm olarak lenlere de tvbe
yoktur. Biz, bylelerine korkun bir azap hazrladk.
(Nisa, 17-18)

2. Firavunun boulmu cesedinin kurtarlp sonraki


nesillerin ibret almalar iin korunaca sylenerek bir
yandan tarih tarafndan dorulanm bir ihbar yapl
yor, te yandan Allahn ayetleri kavramna rpertici
bir aklk getiriyor:

ncelenmesi gereken ayetler arasnda, Firavunun mum


yas bile vardr. Kuran onu da Allahn ayetleri arasna
koyarak onun da bilimsel tetkik konusu yaplmasn is
lemektedir.
MMN (FR) SURES
(60/40)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 60. gele-


neksel tertipte 40. suredir. 85 ayettir.

Avet 23-25:

23 Yemin olsun, Musa'y da ayetlerimizle ve apak


bir kantla gndermitik, 24 Firavun'a, Hman'a ve
Karun'a gndermitik de onlar yle demilerdi: "Tan
yalanc bir sihirbazdr bu!" 25 Musa, katmzdan hakk
onlara getirince, yle dediler: "Onunla beraber iman
edenlerin erkek ocuklarn ldrn, kadnlarn ha
yata saln/kadnlarna uygunsuzca davrann/kadnlar
nn rahimlerini yoklayn!" Ama inkrclarn tuza hep
boa kmtr.

23 ve 24. ayetler, Hz. M usann yani aydnlk ve uya


r nderinin gnderildii firavun saltanat sadece ba
temsilcisiyle deil, tm kadrosuyla anlmtr. Tebli b u
paralel zulm glerinin tm ne birden yneltilmitir.
nk bu zulm kadrosu birlikte olmadka saltanat
larn srdremezler. Firavun bir saltanatn oluum ve
devam iin asgari paralel zulm gc kanlmazdr:

1. Firavun yani ba temsilci taut,


2. Karun yani servet ve refah temsil eden mrik az-
NC BLM 205

nlar ekibi.

3. Hman yani din ve brokrasinin kotarmn stlenen


Allah ile aldatma ve halk kandrp oyalama baronluu.

yet 26:

26 Firavun dedi ki, "Brakn beni, u Musa'y ldreyim


de Rabbine yalvarsn. nk onun, dininizi deitirme
sinden yahut yeryznde fesat karmasndan korkuyo
rum."

Firavun kudurmuluunun zirve yapt yer bu ayette


nmze konmutur. Aydnlk nderiyle baa kama
yan firavun, o ndere misyon ykleyen gc yani Tanry
yok etmeye kalkyor. Ve gereke olarak da aydnlk n
derinin fesat karmas, toplum un yerleik atalar dinini
deitirmeye kalkmas olarak gsteriyor.

Btn firavun saltanat temsilcilerinin tem el rahatsz


l, bu geleneksel atalar dininin sarsntya uratlma-
sdr. ada firavunlarn lgatinde bu atalar dinine
sadakatin ad, muhafazakrlk olarak terimlemitir.
Muhafazakrlk, hanflie kar dayatlan zorlu bir irk
sistem ve yntemidir. Ve bu haliyle irkin en melun
tezahrlerinden biridir. Bu m elun tezahr yakndan
tanmak iin bizim Kur'an'n Temel Kavramlar adl
eserimizin hanflik maddesinin incelenmesini neririz.

Avet 28-33:

28 Firavunun, eraf ve sekinlerden oluan yakn ev


resinden imann gizleyen bir adam yle konutu:
206 FRAVUN

"Rabbim Allah'tr dedii iin bir adam ldryor mu


sunuz? stelik size, Rabbinizden ak seik deliller de
getirdi. Eer yalancysa yalancl kendi aleyhinedir.
Eer doru szl ise size vaat ettiklerinden bir ksm ba
nza gelir. Kukusuz, Allah, zulme saparak onun bu
nun hakk olandan savurganlk yapan yalanclar do
ruya ulatrmaz." 29 "Ey toplumum! Bugn bu toprakta,
birbirine destek veren insanlar olarak mlk ve ynetim
sizin. Peki, karmza dikildii zaman Allah'n azabn
dan bizi kim kurtaracak?" Firavun yle dedi: "Ben size
kendi fikrimden bakasn gstermem. Ve ben, sizi, ay
dnlk/doruluk yolundan bakasna da klavuzlamam."
30 man etmi olan bir adam dedi: "Ey toplumum, sizin
zerinize, dier topluluklarnki gibi bir gnn gelme-
/V

sinden korkuyorum; 31 Nuh kavminin, Ad'n, Semd'un


ve onlarn ardndan gelenlerin servenleri gibi. Allah,
kullar iin zulm istemiyor." 32 "Ey toplumum! Sizin
adnza, o barp arma gnnden korkuyorum." 33
"Bir gndr ki o, srtnz dnerek kamaya alrsnz
fakat Allah'a kar sizi koruyacak kimse olmaz. Allah'n
saptrdnn, yol gstereni yoktur."

28-33 ve ardndan 38-45. ayetler, muhteem bir varolu


diyalektiini nmze koyuyor: Firavun gibi bir azgn
tautun saltanat evresinde bile hakk savunan benlik
lerin kabilecei gsteriliyor. Ik, bloke edilebilir ann
klliyen boulup yok edilemez. Firavunun yakn evre
sinden bir muvahhit adam, imann gizli tutarak iten ie
zulm ve irke direnmi, nihayet gn geldiinde ak
yreklilikle ortaya karak hakk ve aydnl savunmu
tur.

Buna bakarak diyebiliriz ki, firavun zulmnden daha


beter bir zulm olabilir ve o da firavunun evresinde
hakk savunan bir tek kiinin bile kalmamasdr. ada:,
NC BLM 207

firavunluklarda, zellikle bunlarn dinci versiyonlarn


da byle bir durum sz konusudur. ada firavun sal
tanatlarnn yakn evresinde, hakk gizliden gizliye de
olsa savunan bir kii bile braklmamaktadr. Ortadou
firavun saltanatlarna dikkatle bakanlar bunu grmekte
gecikmezler.

Avet 36-37:

36 Firavun dedi: "Ey Hman, sebeplere ulaabilmem


iin bana yksek bir kule yap!" 37 "Gklerin sebeple
rine ularsam, Musa'nn Tanrsna da ularm. Ben
onun yalanc biri olduunu dnyorum." Firavun'a,
yapt iin ktl bu ekilde ssl gsterildi de yol
dan saptrld. Firavun'un tuza hep kayptadr.

Firavun, saltanatn takviye iin M usann mesajnn in


celiklerini kavramak ve ona gre strateji belirlemek isti
yor. Ve bunun iin, paralel zulm glerinden biri olan
Hman (din, brokrasi) kadroya bavuruyor. Bu kadro
nun katklar olmadan kitle Allah ile aldatlamaz, Allah
ile aldatm a olmadka da firavun saltanat egemenlik
kuramaz. Firavun bunu ok iyi biliyor ve bu yzden, bir
yandan Musa ve mesajn yok etm ek isterken bir yan
dan da o mesajn dayand gerekleri kavrayp lanetli
saltanatnn takviyesinde bu gereklerden yararlanmak
istiyor.

Avet 38-45:

38 O iman eden kii dedi: "Ey toplumum! Bana uyun,


sizi doru yola gtreyim." 39 "Ey toplumum, u i
reti dnya hayat, geici bir nimetlenmeden ibarettir.
208 FRAVUN

hiretse srekli durulacak yurdun ta kendisidir." 40


"Kt bir i yapan, sadece yapt kadaryla cezaland
rlr. Erkek ve kadndan mmin olarak iyi bir i yapana
gelince, ite byleleri cennete girerler ve orada hesapsz,
bir biimde rzklandrlrlar." 41 "Ey toplumum! Sebep
ne ki; ben sizi kurtulua aryorum, siz beni atee a
ryorsunuz." 42 "Siz beni, Allah'a nankrlk etmeye
ve hakknda hibir bilgim olmayan eyi O'na ortak ko
maya aryorsunuz. Bense sizi o Azz ve Gaffr ola
na davet ediyorum." 43 "Sizin beni ardnz eye, no
dnyada ne de hirette asla ve asla dua edilemez/onun
dnyada ve hirette ar hakk yoktur. Dnmz-
varmz Allah'adr. Onun bunun hakkndan azgnca
savurganlk yapanlar ate halknn ta kendileridir." 44
"Size sylemekte olduklarm yaknda hatrlayacaks
nz. Ben iimi Allah'a havale ediyorum. Allah, kullarn
iyice grmektedir." 45 Allah, o adam tekilerin kur
duklar tuzaklarn ktlklerinden korudu. Firavunun
sekin evresini de azabn en beteri kuatt.

Firavunun saltanat evresinden imann saklayan bir


mmin adam, yine konuturuluyor.

43. ayet, firavun benlik ve saltanatn lanetli tutkula


rndan bir olan israf hastalna bir kere daha vurgu
yapyor. Denm ek isteniyor ki, firavun zihniyet ve salta
natlarn temel zelliklerinden biri de kendi alnteri ve
emeinin eseri olmayan, bakalar tarafndan retilmi
deerleri snrszca ve azgnca harcayp safa srmektir.
M usann ikyeti olduu firavun debdebe ve ihtiam
bu el konulmu emek ve aln terlerinin harcanmasyla
srdrlmektedir. Eskiden byleydi, bugn de byledir.
ZHRUF SURES
(63/43)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 63. gele


neksel tertipte 43. suredir. 89 ayettir.

Avet 46-50:

46 Yemin olsun, Musa'y ayetlerimizle Firavun'a ve


onun st dzey adamlarna gnderdik de onlara dedi
ki, "Ben, Alemlerin Rabbinin elisiyim." 47 Musa onla
ra ayetlerimizi getirdiinde onlar bu ayetlere glyor
lard. 48 Onlara gsterir olduumuz her ayet-almet,
kz kardei ayet-almetten mutlaka daha byktr.
Belki dnerler diye onlar azapla da yakalamzdr. 49
Dediler: "Ey byc! Sana verdii sz akna, Rabbine
bizim iin bir yakarver; biz artk doru yola gireceiz."
50 Fakat kendilerinden azab kaldrdmzda hemen
yan izmeye baladlar.

46. ayet yine M usann yani tebli adamnn, zulm sal


tanatnn sadece bana deil, egemen kadrosuna hitap
etmek zere gnderildiini belirtiyor. nk o kadro
yani o paralel zulm odaklar birlikte almadka fi
ravun saltanatnn egemen olmas sz konusu deildir.

Ankebt suresi 39. ayet, bir kelam harikasyla, firavun


zulm saltanatndan sz ederken taut kadroyu yle
210 FRAVUN

sralamtr: Karun, Firavun-Hman. Burada firavun,


paralel zulm glerinden ikisi olan Karunla H m ann
ortasna konmu yani onlarn bir tr himayesinde gste
rilmitir. Bu yzden, gerein nderi M usann tebliin
den bahsedilirken srekli Firavuna ve yakn evresine
ifadesi kullanlmaktadr. Firavun zulm saltanat bir
paralel zulm odaklan saltanatdr.

Firavun zulm kadrolar, gerei dile getirenlerle hep


alay etmi, onlar horlam, inkr edemedikleri baz me
ziyetlerini de by, aldatm a olarak damgalayp etkisi/
klmaya almlardr.

Avet 51-53:

51 Firavun, toplumu iinde haykrp yle dedi: "Ey


toplumum! Msr'n mlk ve ynetimi benim deil mi?
te u nehirler benim altmdan akyor. Grmyor mu
sunuz?" 52 "Yoksa ben u zavall, u meramn anlata
mayacak adamdan hayrl deil miyim?" 53 "Ona altn
bilezikler atlmal, yannda-hizmetinde melekler bulun
mal deil miydi?"

51-53. ayetler, firavun btn taut zihniyetlerin ortak


anlaylarndan birini zetlemitir. Firavun zihniyet,
gerekilii, madde stnlyle lyor. Yani hakika
tin gstergesi olarak hcceti deil, kudreti ne kar
yor. Btn tautlar ve taut sistemler byledir. Bunun
iindir ki firavun zorbalar, i bana gelir gelmez, akl
almaz bir doymazlkla paraya, servete, mala mlke sa-
hip olmak iin snrsz bir hrsla ellerine geen imknlar
kullanarak Karunlarlar. Bu yetmez, ailelerini, yakn
evrelerini, yardaklarn ve nihayet susmasn istedik
leri insanlar bu hesapsz servetle tka basa doyurur, bu
NC BLM 211

hiimde susturup bastrrlar.

Kuran, gnmz firavunlarnn da belirgin niteliklerin


den biri olan bu servete doymazl, bir varolu diyalek-
tii olarak asrlar ncesinden insanln nne koymu
tur.

Avet 54-56:

54 te, toplumunu byle horlad/aalad, kmsedi/


ezdi; onlar ise ona itaat ettiler. Onlar, sapm bir top
luluktu. 55 Bizi taciz edip fkelendirdiler; onlardan
addk da onlarn tmn suya gmverdik. 56 Onlar
sonra gelecekler iin bir selef ve bir rnek yaptk.

Kur'an'n yaratt en byk devrimlerden biri, belki de


birincisi olan bu devrim, Firavunlar kim yaratt? so
rusuna verilen u cevaptr:

firavunlar, onlara isyan yerine itaat eden kitleler ya


ratt. Ve o kitleler bunu yaptklar iin Allah fkelen
dirdiler, Allah da onlardan intikam almaya karar verdi
ve onlar helk etti.

Hu lmsz mesaj biz, K ur'an'n Yaratt Devrimler


adl eserimizde genie inceledik. Ve bu incelemenin bir
zetini de, elinizdeki eserin ikinci blm nn Firavun
lar Kim Y aratt? balkl faslnda verdik.
TAHRM SURES
(106/66)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 106. mus-


haf srasyla 66. suredir. 12 ayettir.

Avet 10-11:

10 Allah, kfre sapanlara Nuh'un kars ile Lt'un ka


rsn rnek gsterdi. Bu ikisi, kullarmzdan iki bar
kulun nikh altnda idiler, onlara hyanet ettiler de e
leri, Allah'tan onlara gelecek olan hibir eyle geri evi
remediler. yle dendi onlara: "Girin atee, dier gire
ceklerle birlikte!" 11 Allah, iman edenlere de Firavun'un
karsn rnek gsterdi. Hani, o yle demiti: "Ey Rab
bim! Benim iin katnda, cennette bir barnak yap; beni,
Firavun'dan, onun yapp ettiinden kurtar; beni zulme
sapm topluluktan da kurtar!"

Her gece, barnda bir sabah, her gndz barnda bir ge


ceyi barndrr. Hayat, ite bu diyalektiin birlikteliinden
olumaktadr. Zulm ve imanszln barndan imann fi
lizlenmesinde de, iman ve aydnln barndan imanszln
filizlenmesinde de temel figr olarak kadn gsterilmitir.

Firavun saltanatnn en yakn evresinden aydnlk ve


adaleti temsil eden ve savunan bir kahram an adamdan
Mmin suresinde bahsedilmiti. Ayn mesaj bu kez, hem
firavun saltanat evresinden hem de nebev aydnlk
evresinden seilen iki kadnla rneklendirilmektedir.
NZT SURES
(81/79)

Mekke dnemi surelerindendir. ni srasyla 81. gele


neksel tertipte 79. suredir. 46 ayettir.

Avet: 15-24:

15 Ulat m sana Musa'nn haberi? 16 Hani, Rabbi


ona, kutsal vadide, Tuva'da seslenmiti: 17 "Firavun'a
git! yice azd o." 18 "De ki ona, 'Arnp temizlenmeye ne
dersin?" 19 "Seni Rabbine klavuzlayaym da gnlden
rperesin!" 20 Derken, ona o en byk mucizeyi gs
terdi. 21 Ama o yalanlad, isyan etti. 22 Sonra, srtn
dnd; kouyordu. 23 Derken, halkn bir araya topla
yp bard. 24 Dedi: "Ben sizin en yce rabbinizim!" 25
Bunun zerine Allah, onu sonraya ve nceye ibret ol
mak zere bir ceza ile arpt.

15-24. ayetler, firavunluun zirve yapt azml ifade


ye koyuyor. K uran bu zirveye insan egosunun yedi m er
tebesinden en d olan emmre (ktlk ve azm-
l snrszca em reden benlik) demektedir.

Nefs-i Emmre:

Nefsin evreleri konusunda cidd ilk etd, 286/899da


len byk sf Hakm et-Tirmiznin 'Beynul-Fark'
214 FRAVUN

adl eseri saylabilir.

Nefsin em m re sfat Yusuf 53. ayette gemektedir:

Yusuf dedi: Nefsimi ak-pak gsteremem. nk nefs,


Rabbimin merhamet ettii durumlar hari, olanca g
cyle ktl emreder. Ama Rabbim ok affedici, ok
esirgeyicidir.

Sflerin em m re nefsten anladklar udur: Beden


hazlara eilimli, lezzet ve ehvetle emreden, kalbi sfl
yne eken kuvvet. (Ahmet Zyaeddin Gmhanev,
nefs bahsi) Bu nefsin askerleri cimrilik, hrs, haset, kin,
alayclk, kibir, ehvet, hret, gaflet, gazap vs.dir. Nefs-i
emmre, ruhun durdurucu, gemleyici gcnden bs
btn kurtulmutur. Hibir kayt ve hesap tanmaz. ki
eye iddetle sarlr ve onlar besler: Heva (egoist arzu
lar), bencillik (enniyet)

Heva, bedensel zevklere ynelip, yce olulardan nef


ret etmek ve sfl olulara komak eilimini ifade eder.
Enniyete gelince onu insana ait her eyin kendisine iza
fe edildii bir nitelik olarak tanmlayabiliriz. Enniyet,
emmre mertebesindeki nefsin insanoluna oynad en
byk oyundur. Ruhun olmas gereken zellikleri be
dene mal etmeyi hedefler. Nihayet yle bir an gelir ki,
insan sade kendisinin deil, evresindeki eylerin de ya
ratcs olduunu dnmeye balar. Nzit 24. ayet ite
bu d gstermektedir, (ayrca bk. Zhruf, 51-52;
Bakara, 258) Nefsin bu mertebesine, firavunluk merte
besi de denmektedir. Bu bakmdan btn firavun ruh
lar nefsi em m re olarak adlandrmak Kurana uygun
bir niteleme olur.

Firavunluk mertebesinden ikinci m ertebe olan levvme


NC BLM 215

(kendini knayan, eletiren nefs) m ertebesine gei, ta-


utluktan insanla geiin gstergesidir.

Levvme; azarlayan, knayan demek. Nefsin bu sfat


K ur'an'n Kyame suresinde gemektedir:

Hayr, mesele onlarn sand gibi deil! O levmeden


nefse yemin ederim ki yle deil! (Kyame, 1-3)

Nefsin levvme mertebesi, insann tekml aamalarn


da ok nemli bir devreyi karlyor. Em m re nefsin baz
zellikleri bunda da vardr ama bu nefs hakk hak, btl
btl olarak bilmektedir. (M uhammed bin Haan, vr.
150) Necmuddn Kbr (lm. 618/1221) levvme nef
si yle tantyor: Nefs-i Em m re ktlkle emreden
bir ftrat zere yaratlmtr. Kendi haline brakldkta
erden baka bir ie girimez. Aydnln douunu te
neffs edip, gnl semas klanmaya balaynca nefs-i
levvme adn alr. (Kbra, Tevlt, ilgili bahis)

Bu devrede nefs, em m re m ertebesinden balca drt


noktaya ayrlr. Birincisi: Em m re nefsin sindii bnye
robot, vcut makine vcuttur. rade, muhakeme, uur
felce uramtr. Hogrszlk ak ekilde dikkat e
ker. Hayvansal arzularna uymutur; onlarn esiri, hatta
kendileridir. Vcut sadece nefs parmann bast d
meye gre hareket eder. Levvme nefste de ktle,
ehvete eilim mevcuttur. Ancak, burada vcut, makine
deil, uurlu, iradeli bir varlktr. Dmeyle almaz.

kincisi, emmre nefs, ktl yapar ve bunu, yaplmas


gereken ey bilir. Bu yzden onun dnyasnda pimanl
n, zeletirinin, tevbenin, bakalarna kulak vermenin
yeri yoktur. Levvme nefs ise ya nceden kullanabilece
i seme ile ktle hi girimez ya da ktl yapar,
216 FRAVUN

fakat ardndan piman olur.

ncs, emm re nefs, kendinin stnde ilah tanmaz.


Levvme nefs ise kendi stnde kudret olduunu kabul
den ekinmez. Byk sf Ali el-Havvs (lm. 939/1532)
diyor ki, Heva ve hevesine hizmet eden nefs gerekte
kendi kendine tapmaktadr. Onun, sfatlar zatna iba
det ediyor. (aran, ed-Drer el-avvs, 13)

Bu arada, mfessir Elmall H am dinin nefs-i levvmey-


le ilgili yorumuna deinmek istiyoruz. Mfessir, levv-
m eden bahseden ayetin tefsirinde diyor ki:

Levvme nefs, levmedici nefs demektir. Bu ya da baka


sn levmeden, pek knayan nefs veya yapt gnahlarn
fenaln anlayp kendini knayan, peiman nefis demek
olur. kincisi daha mehurdur. Nefisler yedi mertebeye
ayrlr ki, her biri slkta bir mertebedir. Kyamet gn
muhakkak olacak ve ona inanmak istemeyen emmre
nefisler o gn kendilerini ok levm edecek, dnyada
yaptklar gnahlara ok piman olacaklar, hatta her
nefs kendisini levm edecek, dnyada yapt kusura pi
man olacak, daha iyi neden almadm, daha gzel iler
neden yapmadm, diyecek. Bu sretle nefs-i levvmeye
yemin, o gn meydana gelecek levmdeki acln ehem
miyetine ve byklne tenbih iin olur.

Nefsin slkta, yani tekml yolunda yedi mertebesi


bulunduunu, bunlarn kincisinin levvme mertebesi
olduunu syledikten sonra, ayetteki levmin maherde
meydana geleceini ilave etm ek gariptir, tutarszdr. Bi
rinci ayette kyamete yemin edilmi olmas ikinci ayette
ki levmin kyamette olmasn neden gerektirsin? Nefs-i
levvmenin, bakasn levmeden nefs olarak dnle
bileceini sylemek de tutarszdr. Byle dnrsek,
NC BLM 217

ne yeminin deeri kalr, ne de nefs-i levvmenin nemi.


nsan, bakalarn her zaman levm eder. Bunun olaan
d nesi var? Dikkate deer olan, nefsin kendisini levm
ietmesidir ki, levvmeye yemin edilmesi zaten bunu ge
rektirir.

Emmare nefsin bir num aral zellii ilahln ilan etm e


sidir. Nzit 24 bunu gsteriyor.

Firavun nefs olan emmarenin ilahln ilan iki ekilde


olmaktadr.

1. Eski tautlarda, zellikle Nemrut ve Firavunda oldu


u gibi, bizzat kendi azlarndan ilan,

2. ada firavun ve Nemrutlarda olduu gibi, yanda


yalakalar araclyla ilan.

Firavunun bizzat kendi dilinde ilahlk ilann Nzit 24.


ayetle Kasas 38. ayette grdk. Nem rut ise Hz. brahim
karsnda ilahln yle ilan ediyordu:

Allah'n kendisine mlk ve saltanat verdiini iddia ede


rek/Allah kendisine mlk ve saltanat verdii iin, Rabbi
hakknda brahim'e kar hccet getireni grmedin mi?
brahim yle demiti: Benim Rabbim odur ki, hayat
verir ve ldrr. O da yle demiti: Ben de hayat ve
ririm, ben de ldrrm. brahim, Allah, Gne'i do
udan getiriyor, hadi, sen onu batdan getir! deyince,
kfre sapan o adam app kalmt. (Bakara, 258)

Yandalar araclyla ilahlk ilan Ortadou coraf


yalarnda ska grlen bir firavunluk tecellisidir. Son
yllarda bunun en tipik rneklerinden saylan birine
Trkiyede tank olduk. imdi size, Teori Dergisinin
218 FRAVUN

(Mays 2015) sayfalarnda tarihe not dlm bu yala


kalar vastasyla ilahlk ilanna rnek olacak bir dk
m, tarihe not dmek iin aktaryorum.

AKP Dzce Milletvekili Fevai Arslan (H L mezunu)


2014n Ocak aynda Recep Tayyip Erdoan (RTE)
iin: Allahn btn vasflarn zerinde tayan bir li
der dedi. Beyhan Demirci adndaki birisi ayn tarihler
de R T E iin Recep Tayyip Erdoan Allahn glgesi
dir dedi. Kadir Msrolu, 2014 ylnn Austos aynda:
Erdoana oy vermek imann gereidir dedi. AKP
Bursa Milletvekili Hseyin ahin 2011 ylnda RTE iin
unu syledi: Babakana dokunmak bile ibadettir.
R T E 2014 ylndaki mahalli seimlerde M ulada konu
urken, bir Kuran ayetini sloganlatrd: Rahmetimi/
gazabmz gemitir dedi.

AKP eski Aydn l Bakan smail Eser 2010 ylnda


yapt bir konumada R T E iin: O bizim iin ikinci
peygamberdir dedi. AKP Milletvekili Egemen Ba
2001de: Erdoann domasna vesile olan Rize, stan
bul ve Siirt mbarektir dedi. 6 M art 2015 gn Topha
ne Tayfun Spor Kulbn ziyaret eden R T E ye bir kii:
Ho geldin Allahn elisi! diye seslendi. AKP Genlik
Kollar eski Bakan smail Karaosmanolu 23.6.2013
gn Twitterda, AKP mitingine katlmak, imknlar
olanlar iin farz kifye deil, farz ayndr diye yazd.
(Teori Dergisi, Mays 2015, sayfa, 65)
KAYNAKA
Kuran Kerim (Ayet mealleri, Prof. Dr. Yaar Nuri ztrkn
Kuran Mealinin 143. basksndan (Yeni Boyut Yaynlar,
stanbul, 2015) alnmtr.
Ktbi Sitte
Kitab Mukaddes
Webster International Dictionary

Ahmed Refik; Osmanl Devrinde Zorbalar, Kanaat Ktpha


nesi, 1932

Borak, Sadi; Atatrk ve Din, stanbul, 1996

Cevde, Cemal; el-Evdul-ctimaiyye vel-ktsadiyye lil-Mevl


f Sadril-slam, Amman, 1989

Demircan, Adnan; slam Tarihinin lk Dneminde Arap-


Mevl likisi, Beyan Yay. st. 1996

Elban, Nsruddin; el Ahds es-Sahha ve'z-Zfa, Riyad, 1995


Fromm, Erich; zgrlk Korkusu, Doruk Yay. st. 2010
...............; Salkl Toplum, Payel Yay. st. 2014
| ................; Kendini Savunan nsan, Say Yay. t. 1998
| .............. ; taatsizlik zerine, Say Yay. st. 2014

Isfahan, Rgb; el-Mfredt li Elfzl-Kuran, alfabetik

bn Askir, Ali b. Haan; Tarhu Medneti Dmak, Beyrut,


1995-2000
nalck, Halil; Has Baede Ayu Tarab, Bankas Yay. st.
2011
220 FRAVUN

Knoll, Ludwig; Encyclopedie de la Psychologie Pratiquc


(Almancadan eviri), Aimery Somogy yayn, Paris, 1980
Kula, Onur Bilge; Bat Felsefesinde Oryantalizm ve Trk m
gesi; Bankas Yay. st. 2010
Kbra, Necmuddin Ahmed b. mer; Resil (Usl Aere,
Risle ilel-Him, Fevihul-Cemal), st. (M. Kara n\),
1980

Mahmd, Abdlhalim; Ebu Zer el-Gfr ve-uyiyye, Kahi


re, 1985

zemre, Ahmet Yksel; slamda Akln nemi ve Snr, Den


ge Yay. stanbul, 1996
ztrk, Yaar Nuri; Kuran Kerim Meali, 143. bask, Yeni Bo
yut Yay. stanbul, 2015
................ -; Allah ile Aldatmak (73. bask), Yeni Boyut Yay.
stanbul, 2015
---------------- ; Hallc- Mansr (6. bask), Yeni Boyut Yay. s
tanbul, 2012
............... ......; Kuadal brahim Halveti (4. bask), Yeni Boyut
Yay. stanbul, 2013
...................~; mam zam Ebu Hanfe (21. bask) Yeni Bo
yut Yay. st. 2012
..................... ; Kur'an'n Yaratt Devrimler, Yeni Boyut, st.
2014
...................; Maun Suresi Byle Buyurdu (16. Bask), Yeni
Boyut Yay. stanbul, 2013
................... ; Kuran Asndan Kresel fetler (7. bask),
Yeni Boyut, st. 2013
...................; Din Maskeli Allah Dmanl: irk, Yeni Boyut,
st. 2013
.................... ; Kuran- Kerimde Lanetlenen Soy (3. Bask),
Yeni Boyut Yay. st. 2013
..................... ; Ebu Zer (3. bask), Yeni Boyut Yay. st. 2014

Say, Ali; Firavun, Hman ve Karun Karsnda Musa, z Yay.


st. 2012
Serahs, emsul-Eimme Ebu Bekr Muhammed; el-Mebst,
Beyrut, 1989
Syt, Celalddin Abdurrahman; Tarhul-Hulefa, Msr, 1952
KARMA DZN
birikim sahipleri: 31
Abbasiler: 44,158 BOP: 193
ABD: 132,164,165 bozgunculuk: 13, 55
Abdulhalim Mahmud: 43 bhtan: 167
adalet: 14 brhan: 136,140
dem (Hz.): 96 byc: 40,172, 200
Ahm et Refik: 77, 78
Ahm et Yksel zemre: 20 C -
l: 39 Chz: 144
Ali (Hz.): 111,166 cehalet: 16
Ali el-Havvs: 216 cehennem: 128
Allaha isyan: 97 Charles Pellat: 144
Allahn dman: 105 Cemal Cevde: 158
Allah ile aldatma: 127, 145, cibt: 124
148,149,152-155,173, 207 cihat: 76, 77,144,167
Allahn glgesi: 76 adr yallar: 47
Anadolu: 78-85 ada firavunlar: 173,185,
Arap hizmetkrlar: 159 205,211,217
Araplar: 144,158,159,168 anakkale Savalar: 175,176
asa (Musann asas): 39, 40,172
asker kudret: 149 D
A tatrk Cumhuriyeti: 170 Dalar Delisi: 79-81
A tatrk (M ustafa Kemal): 27, darbe: 55, 106,185
28, 69, 110, 149,155,160, darulharp: 18-24
175, 176 darulislam: 18, 23
Augustus (m parator): 166 dayatmaclk: 104-106
aydnlar: 30, 31 deb: 49
azmak: 127 Deli Birader: 85, 86
Deli lahi: 81-84
B demokrasi: 46
barbarlar: 65, 66 desise: 52
Bedir Sava: 27, 28, 175,176 despotizm: 16
bencillik: 214 devrim: 50, 200
Beniisrail (srailoullar): 43, din istismar: 154,155
103,127,137,179 dinler aras diyalog: 193
Beyhan Demirci: 218 din temsilcileri: 106
Beytl Hikme: 144 diktatr: 95, 96
222 FRAVUN

dinci iktidarlar: 88 hilafet: 111-114


Drdnc M urat: 82 hile: 52
drstlk: 33 hizip: 191
hogrszlk: 215
E hukuk: 95
Ebu Bekir (Hz.): 111 hukuk devleti: 18-20
Ebu Cehil: 114,166 Huyey bin Ahtab: 124
Ebu Sfyan: 54,146 hccet: 77,134-159, 162-167,
Egem en Ba: 218 173, 210
Ehlikitap: 31 Hseyin (Hz.): 55,166
ekonomi: 99, 100 Hseyin ahin: 218
Elbn (Nsruddin): 20, 111,
112 I-
Elmall H am di Yazr: 120, 216 Ilml slam: 193
Emevler: 44,113,158
Isfahanl Rgb: 119,130,137,
Emev tautizmi: 111-114
187
Emn: 143
strap: 137,169
emperyalizm: 16
Enver Paa: 160 kszlk: 13
Erich Fromm: 61, 65, 69, 72, 75 ibadet: 169
esrarkelik: 155 blisler parlam entosu: 129
Ezher: 124 bn Abbas: 124,141
bn Arab: 120,124, 202
F bn Hanbel: 94
ferk: 192 brahim (Hz.): 138, 161, 163,
fetihler: 157 217
fesat: 67,130-133 krime: 141
Fevai Arslan: 218 ilim: 139,141, 167
frka (frkalatrma/ mam zam (Ebu Hanfe):
frkalama): 54, 55, 67, 98, 22, 26-28, 44, 62, 65,160
186-188,191,193,194 imanszlk: 212
firavunluk psikozu: 90-106 inklap: 50
fitne: 55, 106 sa (Hz.): 166
Fransa: 21 slam dnyas: 90,164,189
smail Eser: 218
G-H smail Karaosmanolu: 218
genler: 200 israf: 53,100-102, 202, 208
Gezi Eylemleri: 201 stanbul: 80-82, 84-88, 218
Halil nalck: 156 isyan: 39, 40, 50,195, 211
Hallc: 160 itaat: 63-65, 211
Hman: 40-49, 90-92,106,110,
207 K-L
hanf (hanflik): 39, 163 K ab el-Eref: 124
H run (Hz.): 46, 58, 60, 92, Kadir Msrolu: 218
182,184, 198 khin: 92
Harunurreid: 143 Kara Yazc: 77-79
Has Baheler: 155 karnca: 150,151
Hatice (Hz.): 182 kamu haklar: 14
heva: 214 kan dkclk: 13
KARMA DZN 223

Karun: 40-49, 90,110 163, 205


katrcolu: 84-85 M uham m ed (Hz.): 24, 26-28,
kitap: 141 60, 64,111-114,136,153,
Konya: 83 154,166,172,179,181
korku: 52 M uham m ed kbal: 130
korku imparatorluu: 132 Musa (Hz.): 37, 39-44, 46-48,
Ksem Sultan: 82 51, 53-55, 57-60, 90-94, 99,
ktlk toplumu: 34 100,104,105,110,166,
krallk: 111,112,151 171-174,176-178,181,182,
Kuds: 103 184,186, 195,198-202, 204-
kudret: 134-155, 162,164-167, 207, 209, 210, 213
210 Musalar konuturmamak: 109
Kuadal brahim Halveti: 136 mcadele: 31
kutsallatrlm kitaplar: 191 mnafklk: 131
kbera: 88 Mrcie: 26
klhanbeylik: 165 M slmanlarn birlii: 113
Krtler: 113 m stazaflar: 161
Kyoto Protokol: 132
laiklik: 148, 149 N
Lt (Hz.): 32, 33, 45, 46 Naima: 80
Lt kavmi: 32 namaz. 63, 64
Necmuddn Kbr: 215
M nefsi emmre: 213-217
mabetler: 96, 97 nefsi levvme: 214-217
msiva: 120 Nemrut: 138,166, 217
mazlum: 62 Nuh (Hz.): 45, 46
mazoistler: 67-74 Nuh Tufan: 126
mazoist sapknlk: 69, 70 nfus: 179
M ehm et Akif Ersoy: 175, 176
m ele: 40 O -
Mekke: 114 O dhan Yksel: 110
meliki addlar: 111-114,156 olanclk: 155
memliki ahane: 104 Ortadou: 89, 93, 217
M emun (Halife): 142-145 Osman (Halife): 111
menfaat: 84 Osmanl (Osmanl
mescit ssleme: 154 m paratorluu): 70, 76-88,
Mevl: 44,143, 157-160 112, 147,155,156,167, 174
Mevlana Celaleddin Rum: m er (Hz.): 111
169 zgrlk Direnii: 201
Msr: 47, 60, 92, 99
Milli M cadele (Kurtulu P
Sava): 69,148 para: 127
mimari kudret: 149 paralel zulm gleri/odaklar:
Muaviye: 26,111,112,114, 171, 204, 209, 210
146,166 parite: 118
Mula: 218 petrol: 144,168,170
m uhafazakr peygamberler: 171,198
(muhafazakrlk): 39, 49, Platon: 147
224 FRAVUN

polarite: 118 tebli: 183, 204


tebzr: 101,102
R temizlik: 33
raiyye: 45, 67 Teori Dergisi: 217
Rz: 124 terr: 166
riyakrlk: 14, 149 teeyyu: 190
Rize: 218 Tirmiz: 213
RTE: 218 totalitarizm: 57
ruhbniyet: 14 tuyan: 52, 66,125-129
tuzak: 52
S Trkiye: 21, 23, 89, 90,148,
Saba Melikesi: 151 170, 217
sdet: 88
sadistler: 67-74 u--v
sadist sapknlk: 70 uaklk psikolojisi: 46
Sad bin Cmhan: 112 uyanmak: 168
sava: 24-29 mitsizlik: 183
sebt: 124 vehimler: 103
Semd kavmi: 126 Vezire* 18?
Serahs (emsl Eimme): 22 Victor Hugo: 135,161,162
servet: 41-43 Voltaire: 161,162
sihirbazlar: 91
Siirt: 218 Y
siyaset dincilii: 21 Yahudiler: 144, 177
sultann dini: 93 Yahudileme: 153
Suriye: 112 Yakub (Hz.): 43
Sdd: 103 yalanclk: 109
Sleyman (Hz.): 150,151 yanmak: 168,169
sltan: 136,140-142 Yezit: 55,166
snnetullah: 120 Yusuf (Hz.): 47

Z
aban Aa: 86-88 zalim (zalimler): 30-34, 50, 51,
e f : 118 57, 62, 65, 117
eriat: 84 Z at Envt: 179
eyhlislamlk: 76 zev (zevciyet): 118-123
eytan evliyas: 91 Zemaher: 124
a: 190, 193, Zeyd bin Ali Zeynelbidn: 28
iddet: 144,166 zorbalar: 76-89
irk: 14,17, 59,131,146, 178, zulm: 13-18, 24-34, 50, 51, 53,
194,195 56, 57, 62,102,103,107-
T 110,145,186,197, 212
Taber: 124 zbr: 192
taut: 123-130,183
Tautlar parlamentosu: 130
takattu: 191
talanclk: 109
tams: 100
i V

(slam felsefesi profesi


hukuku, gazeteci)

Kuranda 74 kez geen firavun szc hem zel isim


hem de cins ismi olarak alnmaldr. zel isim olarak
anldnda, Hz. Musann tebliine zulm ve dehetle
kar kan azgn despot bir diktatr ifade eder. Cins
ismi olarak anldnda ise btn firavun ruhlu despot
larn ortak ad olur.

Firavun, gelenee kar kan uyarclara zulmeden t-


utlarn sembol ismidir.

Firavun adl bu kitap, hem bir anahtar kitaptr hem de


bir tamamlayc kitaptr. Bu kitaptan laykyla yararlan
mak iin Lanetlenen Soy5ve Ktlk Toplumu kitap
larm da el altnda bulundurmakta yarar vardr.

Faili veya azmettiricisi olduu lanetlik sularla bir ktlk


toplumuna dnen ve zellikle son on yldr bu lanetlik
sularnn cezasn deme srecine giren Trk halknn,
Kuran laboratuvarndan szp reeteletirerek nne
koyduumuz bu klavuz kitaplardan gereince yarar
lanmasn umuyor, Rad suresi 11. ayete uygun olarak ------
kesilen ceza faturasnn artk, denmi saylmasn te-
menni ediyorum. 1

;:

You might also like