n chay hay n mn?

Nanogen- Minhkhai75

S CN THIT CA VIC N CHAY

n chay c li cho sc kho , yu i v sng lu hn. Nhiu nh khoa hc

trn th gii nghin cu v kt lun nh vy. Trong thc t chng ta xem
li v c s so snh cu trc c th ca ngi v mt s loi ng vt. Mt
s ng vt n tht thng c b rng sc nhn, c rng hm, rng nanh, v
rng ca, rng ca chng x tht rt bn, khi c c ming tht ri th chng
nut chng ch khng nhai nhiu ln. Cn ng vt n tho mc th c b
rng hm to v trn b mt khng sc m c thit din ln hn so vi loi
vt n tht, trc khi cho thc n vo c th thng phi nhai , nghin k ri
mi nut. V b phn tiu ho ca ng vt n tht v ng vt n tho mc
c khc nhau. Trong d dy ca ng vt n tht c cha cht Hydrochloric
acid nhiu gp 20 ln ca ng vt n tho mc, khi thc n vo trong d
dy n rt nhanh chng c lm nt ra vo chu trnh ca s tiu ho, thm
na l ng rut ni thc n c tiu ho bin thnh dng cht ri
hp th vo mu i nui c th. Mt s cht cn thit c tiu ho cn
thit cho c th, cn cn b b o thi. So snh khc na, rut ca ng vt
n tht ch di gp 3 ln c th, cn rut ca ng vt n tho mc di gp t
6 n 12 ln c th. Ngha l thc n bng tht vo trong c th ca Ngi
v ng vt n tho mc s o thi ra ngoi lu hn so vi ng vt n tht,
phn thc n tha c tch t li s bin thnh mt s loi c t c hi
cho c th, ri sinh ra nhiu bnh tt khc nhau. Thc t khc na cho thy
mi phn ca ng vt n tht hay ng vt n tho mc mi khng hi nh
phn ca ngi, v cc ng vt tiu ho tt v thc n ph hp vi
c th chng. Cn i vi loi ngi, chng ta n tht qu mc hp thu ca
c th, nhng phn cn tha khng tiu ht chuyn sang mi hi.
Thn cng l vai tr quan trng trong qu trnh tiu ho , thn s phi lm
vic vt v cho lng thc n d tha trong c th. i vi con ngi chng
ta tp n tht t nh, khi tui cn t, sc tiu ho mnh hn, khi cao tui
tiu ho km dn, thn lm vic cng gim hay i vi mt s ngi no
v mt l do no m au , mv thn lm vic km th cc chng bnh
him ngho cng gia tng, kh cha

1
C s khoa hc

Ni ring v h tiu ha, con ngi c h tiu ha ging vi ng vt n l

cy, ng vt n c v khng ging vi cc ng vt n tht. Bng so snh
di y s cho chng ta c mt ci nhn tng qut:

ng vt n l cy, c
ng vt n tht Con ngi
v tri cy
C mng vut Khng c mng vut Khng c mng vut
- Khng c l chn
lng trn da
Tot m hi qua hng Tot m hi qua hng
- Tot m hi qua
triu l chn lng trn da triu l chn lng trn da
li lm mt c
th
C rng ca nhn Khng c rng ca nhn Khng c rng ca nhn
sc x tht sc sc
C cc tuyn nc Cc tuyn nc bt pht Cc tuyn nc bt pht
bt nh (khng cn trin tiu ha ng cc trin tiu ha ng cc
tiu ha thc n v tri cy v tri cy
Nc bt c tnh
Nc bt c tnh kim, Nc bt c tnh kim,
acid, khng c men
nhiu men ptyalin tiu nhiu men ptyalin tiu
ptyalin tiu ha
ha ng cc ha ng cc
ng cc
Khng c rng hm
C rng hm bt pha C rng hm bt pha
bt pha trong
trong nghin thc n trong nghin thc n
nghin thc n
C nhii acid HCl
C acid HCl nhng yu C acid HCl nhng yu
mnh trong d dy
20 ln so vi acid HCl 20 ln so vi acid HCl
tiu ha c,
ca ng vt n tht ca ng vt n tht
xng ca ng vt
di ng rut
ch gp 3 chiu di di rut gp 12 ln di rut gp 12 ln
c th sau khi di c th v l cy v di c th v l cy v
qua d dy, tht ng cc thi ra chm ng cc thi ra chm
nhanh thi ra v ra

2
khi c th

Bng so snh cho thy: Cu trc b my tiu ha ca con ngi ph hp vi

ch n rau c, qu, ng cc hn l n tht. Tt nhin, thay v n sng
nh nhng loi ng vt n tht, con ngi bin n thnh chn nh k
thut luc, nng, kho, tm gia v to s hp dn khu gic,v gic. l l
do ti sao ngi ta th v vi mn tht cc loi.
Qua s phn tch trn chng ta thy, loi ng vt n tht sc tiu ho nhanh
hn so vi loi ngi v ng vt n tho mc. Cc nh Bc hc nghin
cu, trn 300g m vo thc n ca loi ch lin tc 2 nm lin v kt qu l
thnh phn cht cholesterol trong mu khng thay i. Trong khi i vi
loi ngi v loi ng vt n tho mc th lng cholesterol l qu ti,
lng tha bm cht vo cc huyt qun, sinh ra chng bnh cng ng
mch, lu lng mu tr v tim b hp v rt nguy him n tnh mng
Nhiu nh dinh dng khuyn chng ta nn ch n vic chn thc phm
cung cp cho c th khng phi sinh ra cc bnh mn tnh: tiu ng,
cao huyt p.. Vy vic n chay c c xem l dinh dng khng?

n chay hay n mn?

Thc n nh hng quan trng n c th v tinh thn con ngi. S quan

trng ny ca thc phm c trng phi dng sinh Osawa go lc
mui m khai trin trit trong cch phng bnh cng nh cha bnh nan
y, v c ch ti Vit Nam vo thp nin 60-70. Tuy nhin, nhng lun
l chng minh a ra ca trng phi ny trn ln nhng d kin khoa
hc Ty phng vi nhng d kin y l v huyn b ng phng nh: ng
hnh sinh khc, hn nhit, gn cho cc loi thc phm mt cch ty tin. V
th ngi theo Osawa khng ch da trn l lun v tri thc m cn phi c
c yu t lng tin nhng phn truyn ny.
Nhiu ngi, trong s hng say c v n chay, i ti ch khng nh n
chay tt hn v lm con ngi khe hn n mn. Ngc li, nhng ngi tin
tng m qung v khng hiu nhiu y hc Ty phng li cho rng c tht
l nhng thc phm khng th thiu lm cho c th khe mnh. Thc s
vn khng n gin nh th. C nhiu ngi n chay t nh n ln m
vn khe mnh khng tt bnh. C nhiu ngi ch n tht c m bnh tt
m au trin min. Ni chung, n m khng ng cch th bt k chay mn
u l khng tt.

3
Thnh phn dinh dng trong mn chay

Ring ni v n chay, c th khng nh rng cc thc phm chay cung

cp cho con ngi cc yu t dinh dng c bn cn thit cho c th gm:
cht bt, cht bo, cht m, cht x v cc cht sinh t cng nh mui
khong. Ngy nay, ngi ta phn bit ra ba loi n chay. Loi th nht
gm cc loi nng phm nh: rau, u, ht, tri cy, trng sa v ph sn
(nh b, kem, ph-mai...). Loi n chay th hai cng gm cc thc phm
nh trn, tr trng. Loi th ba ch gm c rau u tri cy m khng c
trng v sa cng cc ph sn.
Ngi Vit Nam trc y, v khng pht trin chn nui, t c sa v t
dng sa, v coi trng l c i sng, nn n chay thuc loi th ba. V
phng din khoa hc, trng ch l mt t bo trong mt mi trng dinh
dng. Nu c th tinh th trng mi tr thnh mt bo thai v pht trin
thnh sinh vt khi c nhit thun li do p trng thin nhin hay trong
my p. Mt cch thc t l g nui k ngh cho ly trng th khng
c th tinh v trng ch l mt t bo, nh nhiu ngi t bo khc loi ra
hng ngy.
Ni chung, n chay c trng, sa khng ngi thiu dinh dng nu khng
bit c tnh ca tng loi thc phm chn la, s dng theo nhng t l
thch hp. Thc vy, trong cc loi u, c bit l u nnh th c cht m,
cc ht nh ht vng (m), ht iu th c nhiu cht bo. Nu n chay ch
yu ton rau m thiu u cng cc loi ht v nhng ph sn (u ph, du,
sa, u nnh) th chc chn s b suy dinh dng. Ngc li, khi nu mn
n chay nu rng ri s dng du, m (vng), u phng, nc ct da,
ng... cho mn n ngon lnh, bi bo s to nn mt loi dinh dng
khng thng bng, khng tt cho c th. L do ch v dng cht bo v cht
ng qu nhiu, l nhng th d sinh bnh tim mch v tiu ng.
Tm li, nu bit r tnh cht dinh dng ca tng loi thc n chay chn
la mt cch qun bnh theo nhng hiu bit khoa hc, th n chay c kh
nng dinh dng khng khc g n mn, m cn c nhng li im gip con
ngi trm tnh.

Nghin cu thc phm

Hin nay rt nhiu thc phm m chng ta dng hng ngy nh tht ln,g,
b, cngi chn nui dng rt nhiu loi thuc kch thch cho gia
sc tng trng nhanh, bo mp, khng b m au trong qu trnh nui, thm
ch h tim thuc cho ln con ngay t trong bng m khng b m au

4
khi c sinh ra, v tht sau khi mang bn cho ngi tiu dng khng ht th
h tm ho cht p cho khng b i thiu. Vy m chng ta dng
loi tht y, n s tim n bnh tt trong c th chng ta nh th no ?
Trong my nm gn y, bnh b in, ln tai xanh, cm g lm thit
mng nhiu ngi dng nhng thc phm ny. y l nhng in hnh gn
y, cn nhiu ngi trong chng ta b bnh cng bt ngun t n ung m
khng bit, c nhiu gia sc b bnh nh hay virut mc thp nhng
iu khng c ngha l chng ta n loi tht m c th ta khng sao
c
Vy khng c thc phm l gia sc th chng ta s dng loi no ?
Cc loi rau, c, qu ( b , xanh, qu leo..) hay nhiu loi hoa qu khc
na. Trong tt c nhng loi cng u cha nhiu vitamin cn thit cho
c th ca chng ta, chng ta quen n tht cc loi, hng ngy khng c mn
tm, tht, c l cm thy nh thiu, ch l thi quen thi. Vi cc loi
rau, c, quchng ta kho ch bin th cng rt d n m cht, ba cm
mi gia nh hin gi bnh thng ch c mn tht g v c 1 n 2 mn
rau, nu n chay s phi nhiu mn cng mt ba. S c ngi cho rng
cht protein trong ng vt khng c tnh cht tng ng nh protein thc
vt, vy th loi voi, tru , b, ngakhng n tht m chng vn y
protein tn ti mt cch kho mnh.

Cht x c ch cho c th
Rau c v tri cy cha nhiu cht x c ch cho c th
Cht x, khng ch gip bn thot khi bnh to bn
nh nhiu ngi vn ngh, n cn c tc dng nga mt
s bnh nan y. V vi nhng ngi khng mun tng
cn, cht x tht tuyt v n khng sinh nng lng.

Cht x l g?

Khi ta n rau c, tri cy, phn b ca chng sau khi c nhai chnh l cht
x. Go lt l thc phm cha nhiu cht x , t l cht x trong rau tri, c
qu nh to, qu mm xi, cc loi khoai cc loi tri cy nh i, qut chn,
du ty, hng , hng ngm, mn, v sa, thanh long, o, cam, chanh, vi,
nhn, thm, bi, u Cht x cn c nhiu trong cc loi u
nguyn v, c ci trng, mp, ci xanh, ci trng, t xanh, rau dn, ng sen,
u cve

5
Nga bnh nan y nh cht x

Lng cht x ny khi vo ng tiu ha s ht nc trong rut gi, lm

tng th tch cn b, gip chng ta khng b to bn. Chnh v th, dng
nhiu cht x lm cho b my tiu ha c vn hnh tt, da s hn ch b
mn nht
Nhng quan trng hn c, cht x s gip nga nhng bnh nan y nh ung
th rut kt, v chng to thnh mt mng li, ht ht cc cht c th gy
ung th v tng ra khi rut. Cht x cng ng mt vai tr quan trng
trong vic nga nhng bnh v tim mch, v n gip loi b cholesterol khi
mu, gip c th bt hp th m v cholesterol t thc n.
Ngoi ra, cht x cn c tc dng chng bnh tiu ng, cc bnh vim ti
tha. V tuyt nht, n khng sinh nhiu nng lng tha, nn n lun thch
hp vi nhng ngi mun gim cn.

n bao nhiu mt ngy l va?

V cht x c ch nh vy nn trong cc thc n cho ngi b bnh tiu

ng, tim mch v gan, cc chuyn gia dinh dng thng trc tip hoc
gin tip yu cu tng cng rau xanh, tri cy t ngt, rau c.
Trung bnh mt ngy, chng ta cn 20-25g cht x. (Khong 300g khoai m,
khoai lang, ). Theo cc nh nghin cu, nhng ngi s dng 28g cht x
mi ngy (ph n l trn 25g) s gim nguy c ung th, t qy tim xung
di 40% so vi nhng ngi ch dng khong 8,5- 9g cht x mt ngy.
Nu bn thng xuyn n tri cy t ngt, nhiu nc, rau xanh, u
cho c hai ba trong ngy bn c th yn tm rng mnh khng thiu cht
x.
Mi ngi thng c gng dung np nhiu cht b dng, sinh nng lng
m thng lng qun cht x thc phm - mt cht rt cn thit cho sc
khe...

Vai tr ca cht x

Thi hin i ngi ta rt chm lo n vic "gin tip chm sc" cho mnh
thng qua vic dnh phn ln thi gian, sc lc, tr tu, tin bc nghin
cu, trang b v tn hng cc iu kin sinh hot hin i, nhng li "ngho
nn", "khng c thi gian" trong vic "trc tip" chm sc cho mnh thng
qua mt con ng t nhin v lnh mnh hn - l n ung hp l. Hng
ngy, ngi ta vi v "np" cho "ng c" ca mnh nhng ba n nhanh,

6
d bo, d ng, mt ba n khng cn i cc thnh phn dinh dng.
Hu qu nhn tin ca mu thun ny l s gia tng ca cc cn bnh "thi
i": bnh bo ph, ung th, bnh tim mch...
C nhiu yu t cu thnh "ba n hp l". Mt trong nhng cht t c
quan tm nht nhng li ng vai tr kh quan trng l cht x thc phm.
Cht x thc phm c nh ngha l nhng phn n c ca thc vt
hoc cht tng t carbohydrate, khng tiu ha v hp thu c trong rut
non ngi, nhng b ln men mt phn hoc hon ton trong rut gi. Cht
x thc phm c chng minh l c li trong vic duy tr sc khe,
ngn nga bnh tt v c dng nh mt phn ca cng tc iu tr thng
qua n ung.

Tc dng ca cht x

Nhng cht x thc phm c tnh nht cn tr s hp thu acid mt hi

trng, kt qu cholesterol "xu" (LDL) c ly t mu v gan tng hp
b lng acid mt mt theo phn. Hiu ng ny lm gim lng cholesterol
"xu" trong mu, c li cho vic phng nga v iu tr bnh tim mch.
Ngoi ra, mt ba n giu cht x thng c m nng lng thp hn, t
cht bo, t ng hn. Thc phm c lng cht x thch hp thng c
th tch ln hn so vi thc phm cng mc nng lng nhng ngho x
thc phm. Khi thc phm ln hn cn thi gian n lu hn. ng thi
ngi ta c th n no vi lng calorie t hn, no lu hn. Tt c cc iu
ny s gip iu tr hiu qu bnh bo ph, chng triglyceride mu cao (cng
lin quan n bnh tim mch).
Khi vo ng tiu ha, cht x thc phm ht nc lm phn mm xp,
gip nhun trng, phng chng to bn. Phn mm hn gip rut co bp
nh nhng, khng lm rut b tn thng, gip phng nga c bnh vim
ti tha. Tn sut i phn u n khin phn khng b ng lu trong rut
gi, lm gim lng cht c ngm t phn vo mu. Mt s cht x (v d:
oligofructose) ln men trong d dy bi cc vi khun c li to thnh cc
acid bo mch ngn, gip hp thu nc v cc cht in gii, ng thi c
ch cc vi khun c hi. Cc tc dng ny cng gip phng nga c bnh
ung th rut gi.
Mt s cc nghin cu cn cho thy cht x gip phng bnh lot t trng
v ung th vng tm v d dy. Cht x thc phm gip h tiu ha khe
mnh. Mt h tiu ha khe mnh gp phn lm con ngi thoi mi v
nng ng hn.
Trong thc phm cht x c hai loi, loi ha tan trong nc v loi khng
ha tan. Chng c nhiu trong rau, qu, u, v ht ng cc. Khi n cht x

7
t cc ngun ny ng thi cn gip cung cp cho c th nhiu dng cht
thit yu khc nh: cc vitamin, khong cht; cc cht chng oxy ha c li
cho sc khe ca con ngi. Tuy vy, ngy nay cc cht x thc phm tinh
ch cng ang rt ph bin. Mt trong nhng cht x tinh ch ang c s
dng ngy cng rng ri hin nay l oligofructose, mt cht x tan c tc
dng gip bo v ng tiu ha v tng cng hp th khong cht, c
b sung nhiu trong cc loi sa bt.

Cc tc dng c li nh trn ca cht x thc phm ch c c khi ta n

chng mt lng hp l, m theo Vin Dinh dng l khong 300g
rau/ngy, qu chn n theo kh nng, ng thi phi ung nc

NHNG L DO CHNG TA XEM XT N CHAY

HAY N MN

Bn c thy rng, con ngi cng vi s pht trin ca x hi bt u mc

nhiu chng bnh "kh tr" hn khng? Mt trong nhng nguyn nhn ch
yu chnh l cch n ung ca bn thn y. X hi cng pht trin, nn vn
minh hin i t c nhng thnh tu to ln: khm ph v tr, cng b
bn gene di truyn, cng ngh thng tin nhng con ngi ngy nay
dng nh mc nhiu bnh hn, khng th thi v kh nng thch nghi,
chng vi mi trng km. Trng phi Thc dng - Macrobiotics
sau nhiu cuc nghin cu, su tm kt lun: T tin ca chng ta l
nhng ngi n rau, c, qu. Trong thi k bng h cui cng, khi rau, c,
qu khan him, ngi ta phi n tht sc vt sinh tn. V thi quen n tht
cn n ngy nay. Tuy nhin, trong nhiu k nguyn, ngi ta nhn thy c
nhng loi bnh xut hin, gia tng v khi ngi bnh c khuyn mt ch
n chay, c sng trong bu khng kh vui v m m th bnh t
thuyn gim n khi hon ton. Phi chng n chay c tc dng iu tr
bnh v tc dng thc s ca n ti u?

n tht d mc nhng bnh g?

Nu ni c n tht l mc th bnh e l hi qu li. y, ti mun
cp n chuyn n mt cch tha thi, khng quan tm n tiu chun v
sinh c th gy ra mt s bnh:

1. Ung th

8
Nm 1982, t Life M, t Paris Match Php v t Atarashiki Skai
Nht Bn u a tin: Bc s Anthony J.Sattilaro, gim c mt bnh vin
ln Hoa k b ung th di cn m lnh bnh nh n chay. Sau mt hi
ngh khoa hc gm 8.000 bc s chuyn khoa ung bu hp ti Seatle
tha nhn tm quan trng ca n ung trong phng v cha bnh ung
th.Theo thng k ca cc nh dch t hc th 30% ung th lin qua n
thuc l, 35% lin quan n n ung, 3% lin quan n nhng ph gia thc
phm(mu, cht bo qun...). Nh vy, nu n ung ng th 35% bnh
nhn l ra b ung th s khng mc phi cn bnh nguy him ny.
Ti sao n tht d b ung th? Mt trong nhng nguyn nhn c bn l tht
sng mau thi ra. gi cho chng ti lu hn, ngi ta tm chng
vi nitrit, nitrat v cc cht bo qun khc. Khi nu nng, cc cht ny
khng b phn hy. Vo rut, chng kt hp vi cc acid amin to
nitrosamin l cht gy ung th. Ngoi ra, cng ngh chn nui ang s dng
nhiu ha cht kch thch tng trng, cht gy thm n, gy ng, hormon,
khng sinh. Heo, g, b, tm, c,... c nui cng nghip lm mt i cn
bng ha hc, mt i thi quen t nhin ca t tin chng, kch thch pht
trin bnh gia sc v nhng khi u c tnh. Khi con vt b bnh, b khi u,
chng c git m ch khng hn l c b i. Th l chng ta n nhng
ming tht m khng bit chng cha y c t, nh th ri lon tiu ha,
nhng tim n l cht c lu gi lm bin i cu trc t bo v gy ung
th. n tht nhng li t n rau d sinh to bn, ng cht c, cng gp
phn pht trin ung th. iu ny gii thch ti sao c dn vng Bc M v
Ty u b ung th i trng, ung th d dy cao hn c dn n chay (n
). nhng nc n nhiu tht, s ph n b ung th v cng cao gp 10
ln nhng nc c thi quen n chay.

2. Bnh tim mch

cc nc pht trin, bnh tim mch c coi l k git ngi s 1. Nc

M l nc tiu th nhiu tht th c hai ngi cht c mt ngi t vong
v tim mch. Cc nh khoa hc trng i hc Harvard kim tra huyt p
ca hng lot ngi th thy huyt p trung bnh ca ngi n chay gim rt
c ngha so vi nhng ngi n tht. Lng cholesterol trong mu ca
ngi n tht cao gp nhiu ln ngi n chay l nguyn nhn chnh ca
chng x va ng mch, cao huyt p, t qu, nhi mu c tim... Hi tim
mch Hoa K cng b rng: Mt ch n chay c th phng nga t
90-97% cc bnh tim mch.

9
3. Bnh tiu ng type II

Ch n nhiu tht ln m, n nhiu ng tinh khit lm tng acid bo v

triglycerid l nguyn nhn gy ra tiu ng type II.S d nh vy v cc
acid bo, triglycerid c ch hot ng ca insulin nn xt nghim lng
insulin trong mu c th bnh thng hoc hi tng nhng ng huyt vn
cao. Bnh tiu ng type II cng nh bnh tim mch, khi chuyn sang ch
n chay th lng ng trong mu gim hn.

4. Bnh thn

Cc cuc nghin cu cho thy, thn ca ngi n tht phi lm vic gp 3 ln

thn ca ngi n chay bi tit cc hp cht nit c hi. Trong s cc
cht thi ca tht, ng ch l ur v acid uric. Khi cn tr, thn cn sung
sc nhng khi ln tui, thn kit sc, khng th thi c hiu qu s dn
n bnh.

5. Bnh gout (thng phong)

Khi thn khng kh nng thi ht cc sn phm cha nit c hi th lm

xt nghim chng ta thy creatinin v acid uric tng cao. Acid uric khng
c bi tit, ng li trong cc khp nh(khp ngn) gy au nhc. Bnh
ny dng nh c quyn dnh cho n ng. Ni y, acid uric ng li
thnh tinh th to ra phn ng vim, au nhc gh gm c bit vi nhng
ng ham nhu. Bui ti 50%, 100% cng chin hu, chia tay nhau chnh
chong hi men cn ca su cu vng c, v nh ln ra ng, nhng khong
3-4 gi sng thy khp ngn chn sng ln nhc nhi tng nh khng
th chu ng c. ph n, sn phm tha trong qu trnh chuyn ha
ca tht ngm vo lm thay i sn bao khp khin chng tr nn lm chm,
khi di chuyn s au, nhiu ngi c nm rn, ri ri vo trm cm.

6. Bo ph

Bo ph 95% do ch n qu d tha, cc loi thc n cha nhiu calorie:

m ng vt, thc phm nhiu ng, b, ph-mai, chocolate, tht... Ngi
bo ph thng li vn ng nn nng lng tha khng c tiu hao li
tch tr di dng m, thc y qu trnh tng cn. Bo ph gy ra hu qu
trm trng trn tim mch, ni tit, xng khp v tm l. nhng nc
pht trin s lng ngi bo ph ang gia tng nhanh chng khin t chc y
t gi l i dch hay "Nhng bnh mn tnh khng ly.

10
7. Bnh gan

Gan l c quan va tng hp cc cht, va c tc dng thi c. Mt ch

n nhiu tht v m ng vt s lm gan qu ti, sinh bnh. Nhng ln ng
c tht, ri lon tiu ha, u lm gan phi lm vic ct lc thi c.
Dn dn gan suy yu, nhim m, x ha v khi bn xt nghim s thy ri
lon chuyn ha (tng cholesterol, triglycerid, tng men gan SGOT, SGPT).
Mt s cht c khng c o thi l nguyn nhn gy bnh d ng
(chng ta thng thy ni mn, nga sau ba n)

8. Ri lon tr c v cm xc

n nhiu tht ng vt, lng ur tng ln, nhng sn phm ca qu trnh

thi ra tht ln no dn ti s suy ngh km i. S l v tr tu dn n
ri lon cm xc.

n chay - nn n g?
n chay (vegetare) khng phi bao hm ch n rau m theo t ng Latinh
cn c ngha l sng ng. Chng ta n go cn nguyn v cm (go lc),
cc loi u (c bit l u nnh), n nhiu rau xanh, tri cy. n chay tc
l chng ta tr v vi thin nhin, ph hp vi cu trc c th. Tt nhin n
chay cng phi m bo v sinh mi c tc dng phng nga bnh.

C dinh dng khng nu bn n chay? Cu tr li l . Thc t bn

v ang n mt lng tht nhiu hn nhu cu ca c th. Nhng phi chng
protein trong rau qu, c km hn protein trong tht? Cng khng. u nnh
cha lng protein gp 2 ln protein trong tht v c y cc acid amin
cn thit. Trong u nnh cn cha lecithin-cht to ra s thanh xun thn
k. Cc loi ng cc v rau cng cha protein. Cc vitamin, cc nguyn t vi
lng (canxi, ma-gi, st, km,...) c y trong rau, c, qu.

Nn n nh th no?

Go lc th d ri, bn thy ch no cng bn. Tri cy, bn nn chn nhng

tri gt v trnh d lng thuc tr su. Rau xanh phi chn rau sch.
u nnh v nhng sn phm ch bin nh: u h, sa u nnh, tng,
khp ni u c. Mi ba chng ta n nh th no?

11
 ng n qu nhiu: Hy ngng n khi mt cm gic i. Nu n qu no
n, h tiu ha phi lm vic nhiu, thc n b tiu ha na vi s sinh ra sn
phm c.

n trong tm trng thoi mi, vui v: ting ci, s thanh thn gip cho
tiu ha tt.

Nhai k thc n: khi phn tch phn ca nhiu dn tc, cc nh khoa hc

nhn thy cn qu nhiu sn phm tiu ha d dang. l do thi quen n
nhanh, n vi.

Trnh n v m: nu bn i ng vi ci bao t y to ra trng thi m

ch, kh ng v nu ng c cng khng yn gic. l cha k nhng
cht trong qu trnh tiu ha sinh ra s tc ng ln no to nhng gic m
kinh d.

Hn ch cc loi thc n c ng, c bit l ng trng v cc thnh

phm ca n (bnh, mt, ko)

Nu bn ng rng nn n chay th cng khng cn ng ng r b ch

n tht. C tin hnh t t v khi nhn ra rng n c ch cho sc khe th
hy chuyn hn. Nhiu bn lc u n chay 50% cn li l tht (tht ti v
nc) cng khng sao.

ST TH TIM N CA VITAMIN &

KHONG CHT
Nanogen - Minhkhai75@gmail.com
ngun gc bnh ly l thiu khong t trong c th ,sau l cc vitamin
Cun sch KHO VI SINH T - MANH BI KHOANG T c nhiu tri
thc mi bo v sc kho .Khi cc t bo ca bn kho mnh, c th ca
bn kho mnh. Mi pht bn cn sng, c th bn ang t cha lnh bnh.
Nhng n ang lm vic chng li nhng iu bt kh khng : nhim,
thc n rng, thc n b nhim c, ho cht v dc phm, s tn cng
khng ngng ca cc gc t do, v v th bn ang thoi ho v nhanh
chng tin gn n s cht.
Khng dc phm no c th ngng c thoi ho. Khng dc phm no
c th mang n s ti sinh. Nhng tnh trng c th c thay i. Dinh
dng c th o ngc s thoi ho v mang li s ti sinh. V iu ny l

12
ci g vt qua s kim sot ca bn. Trao cho c th bn mi th n
cn lm cng vic m n mun thc hin, c lp trnh thc hin, v
n s lm iu . c ht cc bi v Nguc gc bnh l ti rt tn ng-
v cng t nay ti t nguyn cung cp cho cc bn s nhn nh Ca cc
nh Y hc, Khoa hc ln tng ot gii thng Noben- nhng thng tin
v cng qu gi bo v sc kho m khng tn nhiu tin,nhiu cng
sc. Nh Y hc Wolloc v Linus Pauling , Tin s Khoa hc M : Linus
Pauling - 2 ln gii thng Noben u khng nh :
" Bnh tt trong c th con ngi l do thiu ht ,mt cn bng
Khong cht v cc nguyn t Vi lng:"
+ Ngi b bnh Gt do thiu :Zn,Cr,Mg,Ge, Cu,V
+ Ngi thng xuyn ,d b d ng, M ay do thiu :Zn,Mg,Ge,K
+ Ngi b bnh vim khp do thiu Ca,K.B;Cu,Mg;Ge v Se
+ Ngi suy gim tr nh do c th thiu :Zn,Se,Mn , Bo
Cc bn thn mn - ti nay thc s th v nu bn c nhiu v dinh
dng c bit l nhm dinh dng Khong cht v vi cht trong c th
con ngi . Nu mi ngi bit b xung mt s dinh dng him l nhng
khong cht v vi cht th chc chn bn s kh b bnh- cuc sng s ti
vui tr trung hn nhiu y
V c th lun cn lng vitamin v khong cht cho s vn hnh b my,
bn cnh nhng tc nhn lm tiu hao mt s lng ln cc vi cht nh
k trn nn vitamin v khong cht cn phi c cung cp y mi
ngy.
Cng v cha c s hiu bit ng n v vai tr ca vitamin v khong cht
cng nh vic s dng chng vi liu lng nh th no t hiu qu ti
u nht nn nhiu ngi vn gp phi nhng vn v sc khe do tha
hoc thiu vitamin v khong cht.
Do , chng ta nn ch n liu lng cn thit va ca tng vi cht
khi cung cp cho c th. Mun bit tm quan trng ca vic b sung liu
lng vitamin v khong cht cho c th, cn phi c s hiu bit chnh xc
v lng vitamin v khong cht cn thit cho nhu cu ca c th hng
ngy.

13
Gii php cho mt c th khe mnh l g?
Vic b sung hp l nht l phi cho tng xng vi nhu cu nng lng v
th trng ca mi ngi, chng ta phi cn bng lng thc phm cha
vitamin v khong cht a vo c th.
Mt khc, s kt hp gia cc vitamin v khong cht cng lc gip
em li hiu qu ti u nht, nh: vitamin C gip tng kh nng hp th st
v chrm; vitamin C kt hp vi vitamin E gip chng oxy ha v tng
cng h min dch; Iod can thip vo qu trnh chuyn ha Beta-carotene
thnh vitamin A
Th trng thuc v thc phm b sung vitamin v khong cht hin
nay rt a dng v phong ph vi thnh phn v liu lng. Mt s sn
phm uc cn nhc b sung va lng vitamin v khong cht theo
yu cu cn thit hng ngy t c hiu qu ti u.
VITATRUM Gold c cc chuyn gia dinh dng khuyn dng nh
p ng c tt c cc yu cu trn. Vi thnh phn 32 vitamin v khong
cht thit yu t A n Z, VITATRUM Gold b sung v cn bng mi nhu
cu vitamin v khong cht cn thit cho c th mi ngy.
Cu trc ca vitamin thnh phn quan trng to nn Enzym men
xc tc quan trng cho hng ngn phn ng sinh ha cn thit cho c
th sng. Nu thiu vitamin, h enzym khng c hnh thnh, cc
chuyn ha s b ri lon.
Ngun gc bnh tt la do thiu khong t - nhng phi l cc khong t c
hot tinh sinh hoc cao,c ngun gc t nhin , tt c cc khong t to ra t
cc phn ng ho hc do con ngi tng hp u gy mi ha cho c th .
Ngun gc bnh l do thiu vitamin v khoang t - gii php n gin nht
hng ngy b xung khoang t va vitamin .c th nu thiu dinh dng c
bit nu thiu 1/60 khoang t hay 1 loi vitamin u gy nn bnh him
ngho - Ngun gc mi bnhl do thiu ngun dinh dng nh nhm i
dinh dng cho c th l Protein ( m) Glluxit ( ng ) Lipit (bo) - tuy
nhin nhm ny thiu d khc phc. thc phm giu nhm ny l Go, ng
cc, tht, c ,rau qu ...
c bit nhm c khi lng nh nh Vitamin v Khong cht - tuy nh v
khi lng nhung vai tr cc k to ln - N bnh do thiu ht dn dn -

14
ri pht bnh mn tnh- ph hu cc chc phn - lm bnh him ngho ,
mn tnh - dn ti t vong

NGUN GC CC BNH L-GII PHP N GIN HIU QU

CHO MI GIA INH
Khi kinh t x hi pht trin mnh nhiu bnh tt cng pht sinh km theo
vi sao vy :
Vn tha nng lng gy bo ph,tiu ng,gout ...vn mt cn
bng dinh dng ,n nhiu cht m vn au m thng xuyn, u bu ngy
cng tng , phi chng ngy nay thc phm ch bin bng cc gii phap
cng nghip, cht bo qun trong thc phm khng ph hp vi c th
sng t nhin , nn con ngi ngy nay bi qu nhiu bnh mc d chng ta
n qu so vi thp k 50-60 ca th k trc
Bng cch no y li cc bnh l ca thi ki cng nghip thc phm pht
trin, chn nui trng trt dng phn bn cng nghip, cht kich thich tng
trng, thuc phong su bnh , mi trng sach b xm hi ... n ,n
nhiu ,c th d tha nng lng vn bi bnh tt iu chng t c th
thiu 1 trong 60 nguyn t vi lng sau l cc loai vitamin - lm cho
hng trm cc phn ng sinh ho thc hin khng hon ton, gy bnh -
Cc thc phm hin ang s dng c nhiu dinh dng sinh nng lng
nhng ngun vi khong chc chn khng , mun c vi khong mi
ngi c th phi dng ti hn 30 loi trong 1 ngay?
bnh l nng s dn ti ci cht , hiu r thc ch ca vn ti mn
php tc gi gii thiu n cc bn 1 bi vit v sc kho - ci cht t ta
c th mng tng c ngun gc ca cc bnh l , cc ban kin tri c
y l mt bai vit hay cho nhng ai mun bo v sc kho cho chinh mnh
va nhng thnh vin trong gia nh Nguyn t vi lng thc cht chnh l
nhng cht dinh dng m c th ch cn mt lng rt nh duy tr s
pht trin v hot ng bnh thng (di 100mg mi ngy). Vt qu con
s ny, chng s c coi l nhng "nguyn t v lng" v gy hi cho c
th.
C mt nh khoa hc ni: Trong mt ht bi c th cha tt c cc
nguyn t, c iu, lng ca chng nh n mc cc dng c hin nay
cha c kh nng pht hn ra m thi. Cu ni ng mc no phi
i tng lai tr li; trong c th ca chng ta cng vy, cho ti nay khoa
hc xc nh c rt nhiu nguyn t trong bng Mendeleep.
- Liti: c trong mu, m m.
- Bo: c trong m, cc dch, trong lp v ca cc t bo thn kinh, tp trung
nhiu nht huyt thanh.

15
- Titan: c trong huyt tng, gan, tuyn ni tit. Titan tham gia vo qu
trnh min dch
- Vadani: C trong cc loi men xc tc cho nhng phn ng xy ho kh.
- Crom: c trong cc loi men, c bit l men pepsin. thiu Crom s dn
n chm pht trin, mt km. Ri lon trao i crom dn ti bnh tiu
ng.
- Niken: Kch thch s tng hp cc aminoaxit.
- Selen: C trong vng mc, trong sc t t bo. Tham gia cc phn ng -
xi ho sinh hc trong c th.
- Stronti: c nhiu trong xng, ng vai tr quan trng trong sinh l m
xng.
- Asen: Cn tng hp hemoglobin nhng khng cha trong cht ny.
Ngoi ra n cn tham gia qu trnh o-xi ho v trao i nucleic.
- Cadmi: C trong gan di dng hp cht ca protit. Rt cn thit cho qu
trnh tng hp carbonhydrat v cc phn ng ca men.
- Thic: c trong a-xit nucleic, tham gia vo qu trnh pht trin ca c th.
- Bari: Cha nhiu trong vng mc (1,5%).
- Vonfram: Cha nhiu trong no, gan v xng.
Mi nguyn t mt vai tr, chng l nhng ngi cnh v c lc gi cn
bng cho sc kho. Khi c mt s mt cn bng no , bnh tt s tn
cng chng ta. Hiu bit k v chng l nm c quy lut to ra cc
loi thuc cha bnh c hiu qu. S c mt ca chng km theo s lng
c th l mt kho thng tin qu gi gip cho y hc chn on bnh mV
sao NIGARIBI c th h tr iu tr bnh Tiu ng ?
Tt c cc cht khong trung vi lng c trong NIGARI khi vo c th c
tac dng iu chnh qu trnh trao i cht mt cach t nhin ca c th
sng- cn gi l qu trinh chuyn ha cc cht trong c th , n khng
nhng l thnh phn cu trc nn t bo ca cc chc phn m cn l
nguyn liu thc hin hng trm cc phn ng sinh ha trong c th.
Nghin cu cc khong t trong c th con ngi Y hc khng nh:
-Magi (Mg) l khong cht tham gia qu trnh chuyn ha cn bng lng
ng,m trong mu,rt quan trng cho qu trinh chuyn ha can xi,kali,v
vitaminC
-Mnggan(Mn) l vi cht khc phc tnh trng c th khng tng hp
cnulin, c tac dung chuyn ha cht bo , ng glucid bng cach
chuyn ha cc men lipza
-Km (Zn) rt cn thit cho c th to ra cc emzim chuyn ha
glucocid,lipit,protein, axitnucleic >Km cn rt cn cho vic tng hp
Insulin ca t bo Bta tuyn ty
-Slen khong cht ti cn thit cho c th tac dung h tr hot ng ca

16
mng t bo tuyn ty ni sn sinh Insulin cho c th , Ri lon iu tit
Insulin chnh l ngun gc sinh bnh tiu ng
-Crom (Cr) C th thiu Crm t s sinh bnh tiu ng ...
Nh vy chng t c th nu thiu i 1 loi vi khong no u gy nn
s mt cn bng c th , u gy nn 1 hay nhiu bnh l khac nhau m
ngy ngay y hoc cng cha nh lng r rng tac ng tng h ca trn
60 khong cht c trong c th co th gy bnh l cho con ngit cch
chnh xc hn.Nu c th thiu 1hay nhiu nguyn to vi khong co th gay
nn nhiu bnh him ngho tht vy vi du nh nu c th bi thiu SELEN
xut hin nhiu bnh v Chc nng ch yu ca cht khong vi lng ny
l tham gia vo thnh phn ca men glutathione peroxidase, men ny hot
ng cng vi vitamin e nhm ngn nga v bo v s tn thng mng t
bo bi cc gc t do. Nng selenium thp l yu t nguy c cao ca
bnh ung th, bnh tim mch, bnh vim nhim v nhiu tnh trng bnh l
khc c lin quan n cc tn thng do tng gc t do oxy ha, gm c lo
ha sm v hnh thnh c thy tinh th. . C trong vng mc, trong sc t
t bo. Tham gia cc phn ng -xi ho sinh hc trong c th.
Theo tin s Walloc ngi on gii Nobel v Y khoa nm 1991 th thiu
caxi l nguyn nhn ca 147 bnh.

chnh l l do ti sao cc bnh vin hin i trn th gii khng th

thiu chic my quang ph tin tin nht, chic my ny c kh nng pht
hin v nh lng cc nguyn t trong chngbnh bo ph do d thc dinh
dng giu nng lng trong c th nhng li thiu nhiu khong t Magie
,canxi , kali,km,selen,crrom... tham gia thc hin chuyn ho m ,ng
cho nn ung Nigaribi vao c th rt c li cho vic trao i cht
Khi thc n c tiu ho, NIGARIBI tr gip vic t chy lng m
tha v kim ch s tng hm lng ng trong mu. Nu ung NIGARI
trc ba n, c th lm gim i mt t cm gic no bng, lm lng thc
n cng gim theo, do vic gim cn tr nn hiu qu.ngy nay khi mi
trng ngay cng si mn bnh tt ngy cng phat sinh nhiu hn bi v
Ngy nay tuyt i b phn rau qu chng ta ang n khng c cha mt
khong cht no ti cn thit cho c th c. V sao vy? V trong t trng
trt, cc khong cht b khai thc hoc b si mn n cn kit. Th th
rau qu ly u ra khong cht cung cp cho chng ta? ch cn cch s
dng NIGARIBI vi n c tt c cc loi vi khong ti cn thit cho c th ,
Nu s dng hng ngy nh thc phm thng thng th bnh tt kh co
th pht sinh v nh vy tuit th cua chung ta s ko di nh tim nng
vn c ca s sng con ngi 100 n 140 tui nh bi ni chuyn ca tin
s Y hc Walloc - Ngi M, c nhn gii thng Nobel vo nm 1991.

17
Cc t thi khng la di c cc bc s.
Nhim v ca ti khng ch gii phu nhng con vt b cht t nhin m
cn tm hiu, nghin cu cc c im v s nh hng ca mi trng
nhim nh hng n chng, v vo nhng nm u thp nin 60, hu nh
ngi ta khng g v vn sinh thi v nhng thm ho do chng gy
ra. Th l ti tun t tin hnh 17 ngn ca phu thut trn con ngi v
ng vt cht t nhin, nhm nghin cu cc nguyn nhn. Qua mt thi
gian lm vic , ti i n kt lun nh sau:
Ci cht ca con ngi v ng vt ni trn l do nguyn nhn thiu
dinh dng ( deficinutritif)!

Cc kt qu phn tch ho, sinh hc vi nhng s liu chnh xc chng

minh rng ci cht t nhin xy n l do dinh dng khng ng cch.
Nhng kh ni vo thp nin 60, cc cng trnh khoa hc v dinh dng t
c cng chng lu ti. Khng bit phi lm g by gi, ti nh phi i
hc li, v sau tr thnh bc s y khoa. Nh vy ti c dp vn dng
tt c nhng iu hiu bit v dinh dng m ti c c t hi cn hc
trng th y. Cho nn khng c g l l v sao ti nghin cu thnh cng
ti ny.V hm nay, ti mun chia s cng cc bn nhng iu hiu bit,
nhng kt lun thu c trong vng 10 12 nm .
Nu t y cc bn ch rt ra 10% nhng iu ti ni, cc bn s
trnh c cho mnh rt nhiu bt hnh, kh au, tn km tin bc v
c th ko di cuc sng ca mnh trong nhiu nm.S d ngi ta
khng sng c lu theo tim nng sn c ca h l v bn thn h
thiu nhng c gng cn thit y thi!

Ni cch khc, cc bn c th phng nga c bit khng cn phi tr

bnh, cc bn nn tn dung kh nng sau y:

B sung vo thc n 90 cht, trong 60 cht khong,16 vitamin, acid

amine m v 3 acid amine bo. Nu khng lm nh vy, bn s b cc
chng bnh lin quan n thiu dinh dng tn cng ngay!

Nhng ti, ti c mt lng thng tin ln m cc bn c th nhn c v

ti mun c chia s cng cc bn:
1.Bnh lot d dy (l bao t)
Trong s cc bn c ngi tng nghe trc y ngi ta cho nguyn nhn
ca bnh lot d dy l do stress m ra. Nhng 50 nm trc, ngnh th y
chng ti hiu c rng bnh lot d dy heo l do vi khun. ng

18
nhin khng phi v th m chng ti p dng phu thut d dy heo iu
tr cho chng. V nh vy s rt tn km v sau nu bn c con heo
gi bn s tng ln n 550 USD/kg tht heo bm.
Chng ti bit mt th khong cht c gi l Bizmar, dng n vn tr
c cho heo chng bnh ny, khng cn n mt can thip phu thut no
c. Chng ti lm nh vy v ch tn ph tn khong 5 USD trong mt
u heo.
Cch iu tr n gin ch bng khong cht Bizmar v cc khong cht
khc cng vi Tetracyline. Th m mi n nm 1994, vo khong thng 2
c trng i hc Quc gia mi cng b rng bnh lot d dy c th tr
khi bng phng php kt hp cc cht khong, Bizmar v Tetracylin! Nu
ai cha bit Bizmar l g, xin c gh vo ca hng thc phm hoc bt c
hiu thuc no hi c th mua n vi gi 2 USD mt l thuc mu hng c
tn l PEPTOBIZMAR. C vy em v dng, c th tr c bnh lot d
dy. V mt ln na cc bn li phi chn: Tr khi bnh vi gi 5 USD hay
a c cho ngi ta chm!
2. Bnh ung th
Mt cn bnh rt ng s, l nguyn nhn cht c xp vo hng th hai
ca ngi M. Thng ging nm 1993 ti Vin ung th hc Boston, thuc
trng y, sau khi theo di nhng ngi mc ung th, cng nhn v vic
cung cp ch n phng bnh ny. Cc kt lun da trn cng trnh
nghin cu c tin hnh Trung Quc ti tnh H Nam. Tnh ny c
chn tin hnh cc cuc nghin cu, v ngi ta ghi nhn s ngi
mc bnh ung th c t l cao nht.
Ngi ta nghin cu 29.000 ngi trong vng 5 nm. Nhng bnh nhn
c cp lng vitamine v khong cht vt gp 2 ln liu lng so vi
ngi M thng dng. Chng hn, liu dng vitamine i vi ngi M l
60mg/ngy, th ngi b ung th y c dng n 120mg. ng Alain
Paul ngi nhn 2 gii Nobel ni rng: Nu bn b ung th, bn phi dng
n 10.000mg/ngy.
Th l cc v thy thuc kim n bng ngh nghip ca mnh li n ra mt
cuc tranh lun vi ng y. Nhmg nhng ngi ang ci v th hin nay
ang vui v, ang ng trn Thin ng ri, cn Alian Paul vn sng trn
mt t v vn cn kho mnh. Nm nay ng 94 tui, lm vic 14h trong
ngy, 7 ngy trong tun, ang sng trong mt trang tri chn nui( raich), ti
bang Califonia v ging dy cho trng i hc Califonia San
Francisco. Vy, cc bn hy chn i, hoc phi nghe theo li gio hun ca
cc bc s ng knh ang ngi chm ch trn Thin ng, hoc nghe theo
li khuyn ca tin s Paul?
Th l, rt hon ton t nhin v v hi khi ta s dng gp i liu vitamine

19
A v C so vi tiu chun lu nay quy nh. Khng km phn quan trng khi
dng Km ( Zn), Riboflavine( Vitamine B2), Molipden vv Nhng c mt
nhm c bit c li l b ba: Vitamine E, Beta Carotene v Selenium (
Se). Ba hp cht ny cn dng vi liu gp i hng ngy. Nu lm c
nh vy m t c 50% li ch, cng tt lm ri.
Trong s nhng ngi bnh c s dng vitamine, Beta carotene,
Selenium trong vng 5 nm th trng hp t vong ca nhng ngi mc
chng nan y gim 10%. Cn i vi ung th ht thuc cha th b 3 ny
cu thot c 13%.
Ti H Nam, c 100 ngi tnh nguyn c cha bng phng php ny
thot cht c 21 ngi.
Nhng thng tin nh vy, l ra cc thy thuc phi thng bo li cho cc
bn, ng ny h li c im nhin to th, ti cm thy nc ci!
3. Bnh vim khp ( arthrite)
T thng 09/1993, trng i hc Harward v bnh vin Boston bt u
dng cht Protein ca g tr bnh vim khp cho ngi.
Nhng bnh nhn ny c chn khi cha bng cc loi thuc khc khng
mang li kt qu. H tng c tr bng phng php tim Aspirine,
Mesotricide, Predniselon, Cortizon v cc l liu php khc. Duy cn mt
iu l h cha dng n s can thip phu thut na thi, thay th cc
khp xng. Lc ti ni vi cc thy rng : Cc thy nghe y ! Nhng
bnh nhn ny tng kh s v chng bnh y lu ri, nu h tnh nguyn
rng chu kh thm 90 ngy na, tc 3 thng, ti s tin hnh mt th nghim
nh.
Lc c 29 ngi tnh nguyn. 29 ngi ny y hc khng cn kh nng
cha tr c v tin trin ca bnh khng cn kh quan hn.
Ti tr cho h nh sau : Mi sng cho h dng mt mung cafe bt sn g
c nghin nt, mn ho vi nc cam. Tt c cc bnh nhn ny c
trng y Harward theo di. V sau 10 ngy triu chng vim v cm gic
au bin mt. Sau 30 ngy h t cho php mnh i li, lm c mt ci
g ri. Sau 3 thng cc chc nng ca khp xng hon ton bnh
phc.
By gi ti xin k thm cho cc bn mt chuyn c v khi hi y !
Chuyn nc ci ny dnh n mt v bc s m ti c dp ni trn.
ng lm ti trng i hc y Harward. ng ta tuyn b rng sn g chnh l
mt v thuc ! V l nu mt ci g gip ta tr c bnh th ch th ci
c th gi l thuc v c th em k n bn c. Th l ci u tnh
ton ca ng ta bt u cung c k ln, bm tay vo my tnh 300 USD
mt vin con nhng, tt c 25 bnh nhn s l ..vvthc ra, ta c th i ra
hiu thuc no mua NOXYJELON l , vi gi r ! Cc bn u bit

20
r loi thuc ny. N c dng cho mng chn, mng tay v tc khng
b gy. Hp phn c bn ca n l trn vo cc dy gn ca b. l cht
cng c xng v sn ca cc bn. Nu ta dng n vi liu lng 0,5 mung
cafe/ ngy, ho cng vi nc cam theo t l c mt aox ( ounce ) 100
pound trng lng c th, kt hp vi cc cht khong dng keo. Ln sau
khi ti n hi trng y, cc bn s nht nh nhy ln v hn ti ti tp
cho m xem, nu cc bn cn nh n cc v cha vim khp ny.
4. Bnh Alzheimer.
Hi trc c ai trong s cc bn c nghe thy ngi ta ni ti chng bnh
Alzheimer cha ( cn gi l bnh D)?
Nay chc mi ngi u bit ri. Khi ti cn tr, lc chng bnh
Alzheimer cha xut hin. Ngy nay n tr thnh mt chng bnh trong
cc bnh ph bin. C mt trong hai ngi n tui 70 th b chng bnh
ny. Con s nh vy k cng ng s tht! Cn trc y, chng bnh y
c trong gia sc ri. Cc bn th hnh dung xem cc tri ch s tn tht nh
th no, nu con heo ni ang nui m khng nh c v sao n i n
mng n v n lm g? Do 50 nm v trc ni ny c cc
tri chn nui gii quyt. T lc chng ti bit dng n vitamine liu
cao khc phc n.
L ra cc bn phi nhn ra thng bo ca cc bc s t ca mnh t thng
7/1992 ri mi ng, v Vin nghin cu khoa hc Califonia, San-Diago
nm 1992 cng b rng vitaminE lm chm qu trnh mt tr nh do bnh
Alzheimer gy ra. C vn ny na, h cng lc hu so vi ngnh th y
gn 50 nm!
Nghe nh vy, c th c bn no khi b bnh s mun i bc s th y
cha cho n chc chng? ( ci)
5. Bnh si thn
Trong s cc bn ngi y c bn no kh s v bnh si thn cha?
Vng ti thy mt s cnh tay gi ln ri y! OK
Khi cc bn mc phi chng bnh ny bc s thng xuyn bn hy
phng, ng bao gi dng nhng cht dinh dng c thnh phn Cacil,
ng dng nhng ph phm bt k no t sa c Cacil, cng nh bt c
thc phm no c n trong . Cc ng y ni rng Cacil nu a vo s
xut hin trong thn v to ra si thn. Tht ra th Cacil trong thn xut hin
l xut pht t bn thn xng chng ta. Khi c th bn thiu Cacil xng
khng c d to ra si trong thn. Hng ngn nm trc, con ngi bit
cch nga bnh si thn, mt cho gia sc ri. Ngi ta cho nhiu Cacil hn
vo khu phn n ca chng, ngi ta cng thm Mg v Bo.
Nhng con b c, cu v cc loi gia sc cho sa, khi chng b chng bnh
ny, lc gii phu ra mi bit l thiu Cacil. Chng ta m mc phi bnh ny

21
i lc cng mun cht quch i cho rnh n!
Chng ti bit cch phng nga chng. L ra cc bn cng phi c cc
bc s ca mnh cho bit t nm 1993 mi ng, h phi ni cc bn bit
rng, Cacil c tc dng lm gim nguy c b si thn. Ngi ta nghin
cu gn 40.000 bnh nhn, c chia thnh 5 loi nhm. Nhm nhn c
s lng cacil nhiu hn th khng c ngi no mc bnh si thn c. Cc
bn nn nh, nh ti ni vi cc bn rng, tui th trung bnh ca cc bc
s theo thng k ch 58 tui, cn chng ta th n nhng 75,5 tui. Ho ra
cc nh chuyn mn, nhng ngi ang dy cho chng ta phi sng nh th
no cho khoa hc v cam oan chc vi chng ta rng, chng ta khng c
dng nhiu mui, cafein, khng nn n kem sa vi du liu th mt sm
hn tui trung bnh ca chng ta. Trong khi nhng ngi c tui
th t 120 n 140 li c thn nhin cho mui vo tch tr, ung n n 40
tch trong ngy, ch bin kem sa vi du liu m vn sng n 120 tui.
Vy cc bn tin vo ai? Tin vo nhng ngi sng trn 120 tui hay tin vo
nhng ngi cht trong tui 58, cc bn hy chn ly!
Ch t, ti cng knh trng mt s ngi trong h. Trong s , c bc s
Storward Cardred, 38 tui v l mt bc s gia nh, ng nghin cu v
nhng vn ca bnh Phnh ng mch( Aneuvrisme), l chng lm
phnh ng mch do c km n hi.
Nhng t nm 1957, chng ti c bit n nguyn nhn ca chng
Anewvrisme l do thiu ng ( Desieit Cuivrique) trong c th. Lc by gi,
chng ti ang nghin cu n v vn ny. Chng ti theo di 200.000
con g Li Ty ( g Ty). Chng ti cho chng khu phn gm 90 cht dinh
dng. 13 tun l u tin trn mt s na g cht v chng phnh mch.
Chng ti b sung vo khu phn n ca chng gp i s lng ng hu
c, cc tri ch pht huy s g ln n 500.000 con, nhng lc khng cn
con g li no mc bnh ny na. Chng ti tip tc nghin cu trn chut,
mo, ch, heo Cui cng i n kt lun : Nguyn nhn ca bnh phnh
ng mch l do thiu ng.
6. Bnh sm bc tc ( gi trc tui)
y l du hiu cho bit bn ang thiu ng trong c th. Ngoi ra, da cn
nhn nheo do c km n hi; xut hin cc qung di mt, cc ng
nhn trn mt, lm bn ging nh tri to kh, da bt u vng xung: Trn
hai chi trn, ngc, bng, cV lc y bn i m vin m ly ra cc lp
lng thng ny.
Gp trng hp , thc t v an ton hn, bn nn dng khong cht dng
keo ( mineraux colloidaux).
Ti xin gii thiu vi cc bn mt nhn vt na Bc s Marin Carter. ng
y cht vo lc 57 tui, c bng bc s ti trng Y Harward, hc v tin s y

22
hc Yelye. Khi m t thi, ngi ta xc nh ng ta cht do chng bnh
phnh ng mch ch theo kt lun ca bnh vin thuc i hc Rockefeller.
Ti sao ng ta cht? Do thiu ng! ng ta cng thuc loi c nc gii r
tin y!
Li mt v d khc na. l mt lut s ni ting Detroit Elen Josys, b
ta cht lc 44 tui. B c chn trong mt cu lc b th thao ni ting nht.
Cc bn bit y, ngy ny hu nh mi ph n u mun c mt b xng
rn nh thp vi chi ph r nht b ta cng b cht v chng phnh ng
mch. Theo kt qu khm nghim t thi cho thy nhng triu chng ca b
ging nh bi lit hoc xut huyt no. cng l chng thiu ng c
trng. V b cng thuc loi ngi c nc gii r tin.
C ai trong cc bn tng nghe v mt nhn vt c tn l Stuward khng
nh? ng vit 5 quyn sch gy d lun xn xao v sc kho, mt trong
nhng tc gi Y hc gii nht Boston. Sch ca ng vit v ch n
king gim trng lng c th, c vit vo lc ng cha trn 20 tui.
Ti mun c cc bn theo di v mt tm gng v n king ca v
ny.ng ta cht do chng bnh Nhi mu c tim ( Cardiomuopathie).
Nguyn nhn ca chng ny l thiu Selen.
Mt s tri ch ch n gin i n cc ca hng thc n gia sc v mua
Selen di dng tim hoc ng vin cho gia sc ca mnh, nhm ngn nga
chng bnh y. Bc s Stuward Burkeer, tc gi ca 5 quyn sch v dinh
dng li cht v bnh thiu Selen trong thnh phn dinh dng ca mnh
lc mi c 44 tui, ng y cng thuc loi ngi c nc gii r tin y
thi!
Cc bn hy tin tng rng, chng ta c th phng nga c chng nhi
mu c tim vi gi ph tn 10 cent trn ngy nu bn khng hiu c iu
th qu l l y! Ti sao chng ta khng dng Selen vi gi 10 cent trn
ngy t cu ly mnh?
Nhiu ngi trong s cc bn c l bit n b ny. B tn l Hel Clard, cht
vo tui 47 do chng nhi mu c tim trong lc b l chuyn vin khoa vin
tm Sait-Louis.
Chc cc bn tng th th no v nhng con b ci cho rt t thnh phn
cacil trong sa. Chng thng ln la ti nhng ni c , sng, kin tr
nhai nhng vt l, nhai c nhng hn cui, nhng mu tm lp ximng l
bnh Panka. Ngi tri ch c kinh nghim bit mnh phi lm g ng ta b
sung vo khu phn n ca b sa nhng khong cht, nu khng chng s
ln lt xi ti tt c vt liu ang c trong chung b ca ng ta.
con ngi hin tng ny cng thng xy ra. Cc ch ph n c mang
thng hay thm th ny th n. C khi h thm c nhng th Tri mi
hnh dung ni, chng hn nh da chut qut vi kem saC g u, ci

23
thai ang pht trin, ly i ca c th thai ph nhng khong cht cn thit
cho n.
Xin khuyn cc bn mt cht. Hy theo di xem tay v mt mnh, nu pht
hin thy nhng m , l du hiu bn ang thiu Selen y. Cn ung
n di dng keo trong vng 6 thng, mi vt s bin mt ht. Sau na
nm li phi tr mt ln na. V c th vt ch bin mt ngoi da, nhng
li to ra trong cc c quan ni tng nh v no, tim, gan, thn.
7. Mt s khong cht nh hng n c th:
Chrome v Vanadium: Trong cc bn ngi y bn no b lng ng
trong mu thp? Vng, khong 10% ! Chc cc bn thng thy tr con rt
hu n ng. Chng ang thiu Chrome v Vanadium y. Thiu Cr v V,
lng ng thiu trong mu s thp, l hin tng ca bnh tiu ng (
Diabete) thiu thic(Sn) th sao? Hin tng ph bin l hi u. Ti thy
nhiu ngi trong hi trng ny ang thiu thic y! Nu khng kp thi
cha cc bn s b ic cho m xem.
Cn thiu Bore ( Bo) ? Cc b cn thit v coi trng Bo. N gip ta gi c
Calci trong xng nga bnh long xng. Bo cn gip ta sn xut
Oestrogene cho n, cn i vi n ng, Bo cn gip sn sinh ra Testogene.
Ph n thiu Bo phi chu nhiu iu phin toi trong thi k mn kinh (
monopause), thanh nin thiu n s b ic, c him ho l b lit dng sm
( Impotension)
Thiu km ( Zn) du hiu u tin cho thy thiu km l n khng bit ngon.
iu s a n suy dinh dng.
Trong th nghim i vi cc con vt nghim cho thy, c khong 7 cht
khong ko di tui th ca chng ta ln gp i. Con ngi ta, ti xin nhc
li y: Cn 90 thnh phn dinh dng, trong : 60 khong cht, 16
vitamine, 12 acid amine m, acid amine bo. May cho chng ta l cc loi
tho mc c sn acid amine, vitamine v acid bo ti cn thit cho c th.
Vy l tt qu ri! Ch cn dng 15 n 20 hp phn sn c trong tho mc
hng ngy, c kt hp mt cch ng n, sao cho c th nhn c 90
thnh phn cn thit.
ng v mt l thuyt l c th t c y, nhng thc t t ai nhn c
s lng vitamine, acid amine, acid bo nh vy trong khu phn n ca
mnh. V vy ti khuyn cc bn, nu mun gi mng sng ca mnh cn
phi b sung y s lng ni trn.
Ngc li cc bn khng bao gi sng n 120 tui v 140 tui u!Mt
khc v khong cht, hin nay vn ny cng tr thnh cu chuyn bi thm
y!
Ngy nay tuyt i b phn rau qu chng ta ang n khng c cha mt
khong cht no ti cn thit cho c th c. V sao vy? V trong t trng

24
 trt, cc khong cht b khai thc hoc b si mn n cn kit. Th th
rau qu ly u ra khong cht cung cp cho chng ta?
Ti chun b sn c cho cc bn mt bn photocopy, ti liu ca Thng
vin Hoa K, 2.64 trong kho 2, i hi ln th 74. Trong c ni rng
hm lng vitamine, cht khong trong cc trang tri ca ta bin mt, mt
ma mng, ng cc, ht, rau qu u km cht lng do chng khng cn
cha khong cht na. Nhng ngi dng thng xuyn cc loi rau mu y
s b lin quan n vic thiu khong cht.
Bin php cn li l b sung cht khong vo thc n hng ngy nhm
phng nga v iu tr cc chng bnh ni trn.( Bin bn i hi ton quc
Hoa K ghi r nh vy y!). l bin bn ghi vo nm 1936.
Nhng n nay tnh hnh c c ci thin hn khng? Khng! Rt tic cn
t hi hn! Nguyn nhn: Cc tri ch ca h ch b sung vo t ca h
Natri, Kali v Phosphore thi. Ai c quyn bt h phi b sung vo t trng
trt ca trang tri mnh n 60 cht khong? Bi l, vic khng dnh dng
n vic tng sn cho ma mng ca h c. Cho nn c sau mi v thu
hoch th t cng mt mt lng cht khong. Nu bt h c b thm cc vi
lng, gi thnh sn phm s ln cao, bn khng chy, ti khon ca h b
thm ht, a h n ph sn mt!
Tnh hnh thc t nh vy y, v ti c th ni trc vi cc bn rng,
chng ta ang ng trn b vc thm ca tai ho. Cho nn chng ta phi
gnh ly trch nhim i vi sc kho ca chng ta. Phi t gic dng cc
cht khong b sung.
Ngi ta thng hay hi ti: Vy ch 1000 nm v trc, con ngi lm
g khi cha c phn bn, y th m ngi ta vn sng lu c? ng ngh
th no v nhng ngi Ai Cp, Trung Hoa, n ?.
- V cc dn tc sng quanh cc dng sng ln nh sng Nil, sng Hng,
sng Hong H ( Trung Quc). H nh hng nm cc cnh ng u b
mt ln ngp lt. Mi ln nh vy, nc mang cc cht khong trong cc ni
n t khong cch hng vn dm .

Vai tr ca Ht Ton Phn i vi sc

khe cng ng
Nanogen-Minhkhai75

T chc Y T th gii (WHO) iu tra cho bit rng: Mi trng x hi

ngy cng pht trin nhanh chng, p lc cao trong cuc sng sinh hot,
thi quen n ung khng tt dn n t l 80% ngi mt cn bng dinh

25
 dng, chc nng sinh l bi tit hn lon, ng huyt p, thng xuyn
to bn, bo ph, cao huyt p, m trong mu cao, nm da, tn nhang, ng
khng ngon gic, hi ming, lm dng thuc khng sinh, tinh thn cng
thng, ngh ngi khng y , n ung khng iu , chc nng sinh l
nam, n lnh cm, suy thoi, ph n sm bc vo thi k tin mn kinh,
c hi tip xc vi cc chng bnh mn tnh ngy cng gia tng.
T lu, T chc Y T th gii (WHO) a ra nhn nh: Nhiu ngi
khng cht v bnh, m cht v thiu hiu bit. V vy, WHO nhiu ln
a ra khuyn co vi cng ng th gii: ng cht v thiu hiu bit,
ng cht v di kh!. ng tic l, cuc sng v cng vic bn rn, chng
ta khng thi gian quan tm n sc khe, nn b ngoi tai li khuyn
co y, mit mi vi cng vic, vi chc v trong tng lai, vi chuyn n,
ci hc ca con ci, vi vic gia nh, vi cc cu chuyn tnh yu, mi
cho n khi ng bnh phi nm trn ging bnh, n lc , d cho bn l
ngi giu c vi nhiu ca ci cng khng th lm g c! Tng lai ca
bn ang u???

Mc d nhng c gng ca cc nh khoa hc cp n t lu v vai tr

quan trng ca ht ton phn (whole-grain) i vi sc khe ca cng
ng, nhng khu phn ht ton phn b gim t 36% ca khu phn
nng lng nm 1900 n 15% nm 1970. Vi ny khu phn ht ton
phn s gim nhiu, thm ch nh hn 1% ca khu phn nng lng.

Vo khong 1970, Trowell v Burkitt c nhng nhn xt rng nhn dn

Chu Phi bn a vn n nhng lng ln cc thc n thc vt ton phn
u khng b mc cc bnh ca ngi phng Ty nh bnh nhi mu c
tim, bnh ung th, bnh ti tha v.v

Theo quan im ca Marquart L., Jacobs D.R. v Slavin J.L., nhng nhn
xt ny ca Trowell v Burkitt nh du cho vic m u ca mt ngnh
khoa hc hin i - Vic nghin cu ht ton phn v nhng thc n thc
vt ton phn lin quan n cc bnh mn tnh.

Mc ch ca Hi ngh chuyn : Cc ht ton phn, ung th v cc

bnh tim mch c tin hnh Trng i hc M v Dinh dng nm
1999 ti Washington, D.C. xem xt mt cch tng th thc trng v
nhng bng chng khoa hc ca vic dinh dng ht ton phn c lin quan

26
n vic gim cc nguy c ca bnh mn tnh, cc c ch sinh hc tim nng
ca ht ton phn, ch dinh dng v nhng vn ca ngi tiu dng.
Cc kt lun quan trng ch yu ca hi ngh chuyn ny c nu r,
c thng bo v c th tm tt mt s im ch yu sau y:

Trong nhiu nm qua, cc cng trnh nghin cu ng h mt cch mnh

m i vi hc thuyt ca Trowell v Burkitt, c bit l cc cng trnh
nghin cu v khu phn dinh dng ht ton phn. Nhiu cng trnh
nghin cu gn y v mi lin quan gia dinh dng ht ton phn v sc
khe c xc nhn v r rng l vic tng cng sc khe c lin quan
rt mt thit vi ch n cc loi thc phm ht ton phn mc cao.
Ngi ta cng pht hin c hng lot c ch, trong ht ton phn c
nh hung quyt nh i vi sc kho.

Mt s nh khoa hc i n kt lun rng s xy ha trong c th

ng vai tr ch cht trong cc c ch pht sinh bnh tt. Baublis v cc
cng s chng minh rng cc cht khng xy ha ca cc loi thc phm,
c bit l cc loi thc phm ht ton phn, c tc dng lm gim cc
ri ro v cc nguy c ca bnh tt.

Vic n nhng thc phm tinh ch (refined foods), c bit l ng cc tinh

ch, l mt trong nhng nguyn nhn quan trng gy nn cc bnh mn tnh,
v ngi ta nhn thy t khi th gii bt u pht trin cng ngh xay xt
ng cc, tinh ch ht th cc bnh mn tnh pht trin mnh v cng ngy
cng tr nn trm trng.

Nh mi ngi u bit, cu to ca cc ht ng cc ngoi v ra, cn c 3

phn chnh: lp cm, phi v ni nh. Ni nh chim phn ln v ch yu
l cc cht glucid. Khi xay xt tinh ch ht, lp cm v phi b loi tr nhm
bo qun c lu di v c hng v hp dn, d n do loi tr c hai
enzyme lipase v peroxidase vn gy nh hng xu trong qu trnh bo
qun v ch bin ht ng cc. Tuy lp cm v phi ch chim 10% ht,
nhng trong lp cm v phi li chim ti 65% cc cht c gi tr nht v
mt dinh dng, cn trong ni nh ch chim 35% gi tr dinh dng, ch
yu l cc cht cung cp nng lng. Lp cm v phi l lp giu cht dinh
dng, v d nh cm v phi ca go lt cha 15% protein, 20% du go
l loi du c li nht cho sc khe (v c t l cn i gia cc loi acid
bo, c bit rt giu acid omega 3 v acid omega 6). Trong lp cm v phi
cng cha nhiu cc vi cht dinh dng nh cc vitamin, nht l vitamin
nhm B, vitamin E v mui khong. c bit trong lp cm ca go lt v

27
ca ng cc ni chung c hng trm hp cht ha hc t nhin v c khong
120 cht khng xy ha c li cho sc khe vn lin quan n cc qu trnh
chuyn ha, c tc dng chng li nhiu bnh tt nh cc bnh mn tnh, cc
bnh thoi ha v qu trnh lo ha. Tng hot lc ca cc cht khng xy
ha trong cm v phi gp hng chc ln so vi rau qu. Cc cht khng
xy ha ny c tc dng chng li cc qu trnh thoi ha, h tr h thng
min dch hot ng c hiu qu, lm da khng b nhn, khng b sm, nm
v lm p cho da v.v

Tt c nhng cht dinh dng, vi cht dinh dng, cc hp cht ha hc t

nhin, cc cht khng xy ha trong cm v phi u hn ch ri ro ca
cc bnh mn tnh, h tr iu tr cc bnh ny, gip c th b sung cc cht
dinh dng c li cho sc khe dn dn lp li trt t v cn bng ca cc
qu trnh chuyn ha trong c th.

Chnh v l cho nn, trong ng y, t tin cha ng chng ta c bi

thuc cm go lt v vng en dng h tr iu tr v phng chng
nhiu bnh. l mt kinh nghim v cng qu bu, mang tnh sng to v
hon ton c c s khoa hc di nh sng ca khoa hc dinh dng hin
i. Cng chnh v l cho nn, C quan qun l Thc phm, Dc phm
Hoa K (FDA), cc Hip Hi tim mch, tiu ng, ung th Hoa K u
khuyn co mi ngi dn Hoa K ti thiu phi tiu th 3 sut thc phm
ht ton phn/ngy tng ng 90g ng cc ton phn v phi t ti
thiu 50% tng lng ng cc tiu th v bt k lc no c th thay th ht
tinh ch bng ht ton phn u c li cho sc kho.

Ngy 8/5/2008, FDA thng bo cho php go lt c mang nhn mc

chng nhn ht ton phn c li cho sc kho. iu ny s gip cho ngi
tiu dng d dng nh dng go lt l mt thc phm gip tng cng vic
tiu th ht ton phn v gim nhng ri ro ca h i vi cc bnh mn
tnh nh bnh tim mch, tiu ng, bo ph v mt s bnh ng th.

Di y l trch dn mt s cng trnh tiu biu trong hng trm nghin cu

v vai tr v cng quan trng ca ch dinh dng ht ton phn i vi
sc khe v i vi vic phng chng cc bnh mn tnh.

Anderson J.W. v cng s tin hnh nghin cu vai tr ca thc phm

ht ton phn i vi cc nguy c ca bnh tim mch vn l nguyn nhn
chnh gy t vong phn ln cc nc pht trin v cng ang thnh hnh
v tng nhanh cc nc ang pht trin, trong c Vit Nam. Tc t

28
vong ca bnh tim mch vt con s mt triu ngi hng nm Hoa K
v cng l bnh c chi ph cao nht c tnh trn 120 t la/nm. Nhiu
yu t dinh dng, trong c s tiu th cht bo tng s, cht bo bo
ho, rau, qu v cht x d tiu ha c din gii nhm chng minh vai
tr ca chng i vi tim mch.

Thng qua cng trnh nghin cu ny, tc gi Anderson v cc cng s

khuyn co:

Vic tiu th ht ng cc ton phn c mt mi lin quan ht sc mt thit

vi vic phng chng bnh tim mch v bo v c th khi b bnh tim
mch.

S phn tch meta ca 12 cng trnh nghin cu nhm pht hin cc t l

ri ro i vi bnh tim mch chng t rng vic cung cp u n thc
phm ht ton phn lm gim 26% cc nguy c ca bnh tim mch.

Thc phm ht ton phn lm gim LDL Cholesterol v triglyceride

vn l nhng tc nhn gy bnh tim mch v bng phng php nh vy ht
ton phn ng vai tr bo v chng nguy c bnh tim mch.

Cng vi cc hiu qu thun li v c ch i vi lipoprotein nhanh ca

huyt thanh sau ba n, thc phm ht ton phn cn c tc dng i vi
mt s ri ro khc ca bnh tim mch nh cao huyt p, bnh tiu ng v
bnh bo ph.

Cc thc phm giu cht x d tiu ha trong c rau, qu v ht ng

cc ton phn vn giu cc ngun vitamin, cht khong, cc hp cht ha
hc thc vt, cc cht khng oxy ha v nhng vi cht dinh dng khc. Cc
yu t quan trng v thit yu ny c th gp phn mt cch c lp i vi
hiu qu phng chng bnh tim mch ca cc thc phm giu cht x, c
bit l cc thc phm ng cc ton phn ni chung v go lt ni ring.

Nm 1999, Cc qun l Thc phm v Dc phm ca Hoa K (FDA)

ph chun iu khon sc kho: Cc ch dinh dng giu thc phm
ht ng cc ton phn v nhng loi thc phm khc c ngun gc thc vt
v hm lng cht bo tng s, cht bo bo ho cng nh hm lng
cholesterol thp u c th lm gim nguy c ca bnh tim mch v mt s
bnh ung th.

29
Tc gi Yangsoo Jang v cng s trong cng trnh nghin cu ca mnh
mang tiu : S tiu th ht ton phn (Whole grain) v bt cc loi rau
lm gim nhu cu v insulin, qu trnh peroxid ha lipid v nng
homocysteine trong huyt tng cc ngi mc bnh tim mch cng
c nhng kt lun tng t.

Mc ch ca cng trnh nghin cu ny l vic thay th go tinh ch

(refined rice) bng ht ton phn ca go (go lt) v nhng sn phm thc
vt khc di dng bt trong iu kin c cng calori trong khu phn
nh nhau c lm gim c cc yu t nguy c hay khng (?) ca bnh nhi
mu c tim, bnh tc nghn ng mch vnh cng nh nhu cu v insulin v
s peroxid ha lipid cc bnh nhn.

Trong nhm th nghim hng ngy n ht ton phn, nng glucose v

insulin trong huyt thanh ca h gim xung 24% v 14% tng ng m
khng h thay i th trng v nng lng tiu th, trong khi lng tiu
th hng ngy v cht x v vitamin E tng ln n 25% v 41% tng
ng. Vic tiu th ht ton phn v bt rau cc bnh nhn nhi mu c tim
v tc nghn ng mch vnh khng km theo bnh i ng, cc mc
glucose v insulin nhanh cng gim xung. Nhng bnh nhn nhi mu
c tim v tc nghn ng mch vnh c km theo bnh i ng trong
nhm n ht ton phn cng c s gim v nng glucose nhanh. Trong
nhm th nghim n ht ton phn, nng malondialdehyde v
homocysteine ca huyt tng v nng 8-epi- prostaglandin F2n ca
nc tiu gim xung gn bng 28%. Cng tng t nh th, cc nng
ca beta-carotene, retinol, tocopherol v lycopene vn l nhng cht c
li cho sc khe tng ln t 11% n 40% trong nhm n ht ton phn.

Vic thay th go tinh ch (go xt trng) bng ht ton phn v bt rau vi

t cch l ngun glucid trong ba n c nhng tc dng li ch r rng v
nng ca glucose, ca insulin v homocysteine cng nh s peroxid-ha
lipid cc bnh nhn nhi mu c tim, x cng ng mch. Cc tc dng
ny u lm gim mt cch chc chn cc yu t ri ro i vi bnh tim
mch v bnh tiu ng.

Majken K.Jensen v cng s tin hnh nghin cu mi lin quan gia cc

khu phn dinh dng ht ton phn, cm, phi v nguy c ca bnh
nhi mu c tim n ng nhm mc ch nh gi tc dng ca khu phn
dinh dng gm ht ton phn, cm v phi.

30
Cng trnh nghin cu ny c tin hnh trn 42.850 n ng c tui
t 40-75 t nm 1986 v khng h b bnh tim mch, ung th, tiu ng.
Tri qua 14 nm theo di lin tc v cn thn, cc tc gi thng k c
1818 trng hp nguy c ca bnh nhi mu c tim. Ngi ta kim tra
cc nguy c ca bnh nhi mu c tim v khu phn thc phm c thm
cm v phi, ng thi nhn thy rng khu phn dinh dng ht ton
phn lm gim cc nguy c ca bnh nhi mu c tim, rt c li trong
vic phng chng bnh tim mch v cu t ca cm trong ht ton phn c
th ng vai tr cha kha trong vn ny.

Vic thm phi vo khu phn dinh dng khng c lin quan g n bnh
nhi mu c tim.

Mt cng trnh nghin cu v dinh dng ti i hc Harvard tin hnh

kho st v nh gi trn 75.000 trng hp ph n t 38-63 tui ti thi
im bt u tin hnh nghin cu v trong 10 nm tip theo, h s ri ro
ca bnh tim mch gim dn theo chiu tng ca nhm tiu th ht ton
phn. S liu nghin cu cng chng t rng vic gim 36% ri ro i
vi bnh t qy tim mch ph n tiu th khong ba sut ht ton
phn/ngy.

Mt cng trnh nghin cu khc cng c tin hnh Harvard trn

43.757 nam gii t 45-70 tui, pht hin c h s ri ro ca chng
bnh nhi mu c tim thp nht nhm tiu th cht x cao nht
(28,9g/ngy) so snh vi nhng nam gii nhm tiu th t cht x nht
(12,4g/ngy). Trong nghin cu ny, cht x ca ng cc ton phn l yu t
tc ng mnh nht n s gim ri ro ca bnh nhi mu c tim.

Cng trnh nghin cu c tin hnh i vi ph n bang Lowa (Hoa K)

vi 34.492 trng hp t 55-69 tui cng cho thy h s ri ro gy t
vong do bnh tim mch gim cng vi vic tng lng s dng ht ton
phn (h s ri ro = 1; 0,96; 0,71; 0,64; 0,7 tng ng vi cc nhm tiu th
ht ton phn tng dn).

Vic tiu th ht ton phn cng lm gim kh nng mc bnh tiu

ng. Trong cng trnh nghin cu v sc khe ca ph n bang Lowa,
ngi ta nhn thy rng ph n nhm tiu th ht ton phn cao nht,
mc ri ro i vi bnh tiu ng type 2 thp hn 22%. Cng trnh
nghin cu v sc khe ca ph n Harvard chng t rng n ht ton

31
phn khong 3 sut/ngy c tc dng gim 27% ri ro i vi bnh tiu
ng type 2.

Cn nhn mnh rng mi lin quan gia vic tiu th ht ton phn v bnh
ung th cng c ghi nhn khi phn tch kt qu ca 40 cng trnh
nghin cu i vi 20 dng ung th v bnh i trng. Ngi ta i n
kt lun rng cc i tng s dng ht ton phn c t l mc ung th thp
hn 21-43% so vi cc i tng s dng t hoc khng s dng ht ton
phn.

Tt c cc dn liu m chng ti nu ln chng t mt cch chc chn

rng ht ton phn ni chung v go lt ni ring c mt tc dng v
cng quan trng i vi sc khe ca con ngi v c tc dng phng chng
v h tr iu tr cc bnh mn tnh nh cc bnh tim mch, tiu ng, t
qy, bo ph, mt s bnh ung th cng nh nhiu bnh vim nhim khc.

Chnh v vai tr v cng quan trng ca ht ton phn i vi sc khe

ca cng ng cho nn ti Hoa K ngi ta thnh lp Hi ng ht ton
phn (Whole grains Council) nhm hng dn ngi tiu dng s dng
cc loi thc phm ht ton phn v gip ngi tiu dng hiu r cc li ch
ca cc loi thc phm ht ton phn i vi sc kho, ng thi gip cc
nh sn xut to ra cc sn phm ht ton phn thm ngon phc v cng
ng ngi tiu dng trong ton x hi.

Nhng u vit ca Go lt i vi sc
khe cng ng
Nn nng nghip trn hnh tinh ca chng ta c bt u cch y
khong 12.000 nm. T tin loi ngi hi s khai thng qua hot ng sn
xut nng nghip kin to nn mt tp hp a dng sinh hc v cng di
do ca cc h sinh thi mang tnh cht sn xut, trong con ngi s
dng cc loi ng cc, k c la go, lm thc phm t nht l 10.000 nm.
Ng cc ni chung v la go ni ring l nhng loi thc phm chnh ca
nhiu nn vn minh trn th gii, trong c nn vn minh la nc ca
Vit Nam. Chnh v vy cho nn ht ng cc ton phn ni chung v go lt
ni ring ng mt vai tr quyt nh trong qu trnh pht trin ca nhn
loi v m bo s bn vng cho sc khe cng ng.

32
Cng vi cc loi ng cc, go lt l mt loi ht ton phn tt nht c li
cho sc kho v nhiu mt; sn phm v cng qu gi m to ho ban
tng cho con ngi nhm kin to nn trng thi cn bng ca cc qu trnh
chuyn ho trao i cht trong c th, tng cng h min dch, lm cho
c th pht trin tt v y li mi nguy c ca bnh tt. Go lt gip phng
nga, hn ch bnh tt, h tr iu tr cc bnh mn tnh v nhiu tc dng
qu gi khc.

Trc ht chng ta cn nhn mnh rng phn ci ca go lt ng mt

vai tr ch yu trong cc u vit ca go lt.

1. Lp ci ca go lt c trn 120 cht khng xy ha, chng c th bo

v cc t bo ca c th khi b xm hi bi cc gc t do.

Nh chng ta bit, cc gc t do u l nhng sn phm ph t nhin ca

qu trnh trao i cht trong c th ca ngi. Cc gc t do rt nguy him
i vi sc khe ca ngi, xm hi v ph hy nhiu loi t bo, trong
c t bo no v ADN (acid desoxyribonucleic) - c s vt cht ca di
truyn.S xm hi v ph hu t bo do cc gc t do s c tch lu v
tng ln theo tui tc; cng l nguyn nhn ca hu ht cc ri lon v sc
khe v pht sinh bnh tt nh bnh mn trng c, bnh alzheimer, bnh
vim khp, ung th, bnh tim mch, v sinh, bnh Parkinson, gi trc tui,
cc vim nhim mn tnh, t qy v.v

Cc cht khng xy ha c coi nh l nhng ngi lnh bo v t bo ca

c th. Chng ly i vin n khi t bo c th b gc t do tn cng, do
t bo trnh c s h hi. Cc cht khng xy ha mnh trong lp
ci ca go lt nh CoQ10, acid alpha-lipoic, cc proanthocyanidin
oligomic, SOD, cc tocopherol v tocotrienol, IP6, glutathione, carotenoid,
selen, cc phytosterol, gamma-oryzanol, lutein v lycopene u gip cho
c th phng chng v gim ri ro i vi cc bnh ni trn.

2. Go lt iu chnh c hm lng glucose trong mu nhng ngi

b bnh i tho ng:

Khong 180 triu ngi trn th gii b bnh i tho ng v hng nm c

trn 1 triu ngi b cht do bnh ny. Vit Nam cng c khong 6
triu ngi b bnh i tho ng.

Nhiu cng trnh nghin cu khng nh rng go lt c kh nng kim

sot, qun l v lm gim hm lng glucose trong mu ca nhng ngi b

33
bnh i ng. Lp ci ca go lt c tc dng lm gim hm lng
glucose trong mu, hm lng hemoglobin c glycosyl-ha v ci
thin s tng hp insulin cc ngi b bnh i ng type I v type II.
Cc vitamin nhm B, gamma-oryzanol, protein, cc phc hp carbohydrate,
crm, polysaccharide, hemicellulose, cht bo, cht x, cc tocopherol, cc
tocotrienol v cc cht khng oxy ha trong go lt u ng vai tr quan
trng v tch cc trong vic chuyn ha glucose trong c th, do c th
kim sot, qun l v iu ha hm lng glucose trong mu ngi b
bnh i ng.

3. Go lt c tc dng lm gim cholesterol v phng nga bnh tim

mch.

Hng trm triu ngi trn th gii, trong c Vit Nam, c hm lng
cholesterol trong mu cao, dn n vic tng cao cc ri ro (x cng ng
mch, t qy, cn au tim t ngt, chng x va ng mch).

Mt s cht dinh dng c trong go lt nh cht x, carotenoid,

phytosterol, acid omega 3 v inositol hexaphosphate (IP6) u c vai tr rt
quan trng trong vic phng chng s ngng kt cc tiu huyt cu v lm
gim hm lng cholesterol v triglyceride. Cc vai tr ny v nhng c ch
ng hp khc c th hin r ch: lm gim LDL-cholesterol (xu)
v lm tng HDL-cholesterol (tt); gim vic hp th cht bo v
cholesterol; lm tng vic bi tit cht bo, cholesterol v acid mt; lm
gim p sut mu v triglyceride, ngn nga vic ngng kt tiu huyt cu.
Coenzyme Q10 cng c nhng hiu ng tch cc i vi p sut mu v
cholesterol ng thi ci thin nng lng ca c tim. N cng gip cho
vic n nh nhp p tim. Tt c nhng chc nng ny trong go lt hot
ng ng thi lm gim cc nguy c t qy hoc cc tai bin tim mch.

4. Go lt c tc dng lm tng h min dch ca c th nhm phng

chng cc bnh thoi ha v chn ng hin tng lo suy sm.

Nh mi ngi u bit, h thng min dch trong c th ca ngi l mt

mng li phc hp c nhim v iu ha v phi hp tt c cc hot ng
nhm bo v c th khi b cc vi sinh vt gy hi tn cng (vi khun, virut,
nm, cc loi k sinh) v chm dt vic hnh thnh v pht trin cc t bo
bt bnh thng. H thng min dch bo v c th ngi chng li tt c cc
loi bnh tt v m au. Tuy nhin h thng ny c th suy yu i do thiu
ht dinh dng, do m au ko di v do vim nhim hoc do cc cht gy

34
ung th, do cc kim loi nguy him hoc do cc toxin, cc cht c hi cng
nh do stress m c th chng ta gp hng ngy. Khi h thng min dch yu
km, bnh cm bnh thng cng c th lm cho c th b e da. Tng
cng vic dinh dng v h tr h thng min dch l mt hot ng cn
thit, c bit l nhng ngi tui trn 50 bi v vic bo v t nhin ca
c th b gim st theo tui tc.

Cc sterol v sterolin (lun c trong thc vt) u l nhng tc nhn ph tr

quan trng gip cho h thng min dch ca c th chn ng cc bnh ng
th, git cht cc vi khun, ph hu vi rt v lm chm qu trnh lo ha.
Chng cng gip cho cc bnh nhn nhim HIV khng pht trin thnh
AID. Cc hiu qu khng vi rt v khng vi khun cng c chng
minh do nng sterolin v phytosterol cao trong go lt.

5. Go lt c tc dng lm gim nguy c ca mt s bnh ung th.

V nguyn nhn ca cc bnh ung th rt phc tp cho nn ngi ta

khuyn co mi ngi, ngoi vic trnh cc loi toxin (c t), cn phi n
cc loi thc phm lnh, an ton v sinh thc phm, trong go lt l mt
thc phm quan trng nht gip phng chng mt s bnh ung th.

Polyphenol v tocotrienol u c tc dng km hm cc enzyme vi th pha 1

v tiu phn lipo-protein ca go lt c tc dng km hm vic sinh sn
nhanh cc t bo bt bnh thng. Nhiu cng trnh nghin cu chng
minh mi lin quan ht sc mt thit gia vic cung cp cht x cao trong
ch n ung v vic gim nguy c cc bnh ung th rut kt, ung th v.
Cht x cn tr vic pht trin cc khi u bng cch kt hp vi estrogen
trong ng rut v ngn nga n khng b ti hp th trong dng mu.
IP6 trong go lt c hot tnh chng ung th r rng v ngn nga vic pht
trin t bo khi u trong ung th ng rut v ung th gan.

6. Go lt c tc dng ci thin b my tiu ha, gip vic ng ha thc

n tt v trnh c cc hin tng tiu chy, to bn v.v

Cc chuyn gia cho rng nhng ngi trng thnh ch cn mt na lng

cht x (m c th h cn) cng c th phng chng bnh i ng type
2 v bnh tim mchH khuyn co: ti thiu lng cht x trong khu
phn phi m bo 14gam cho 1000 calo tiu th. n ng cn khong 30-
38gam/ngy, cn n b cn khong 25-30g/ngy t cc loi thc phm ton
phn.

35
Hu ht tr em ngy nay ch thu nhn c 20% lng cht x m chng
cn hng ngy. iu gii thch c v sao xy ra nn dch tr em
pht trin bnh i ng type 2 trc lc chng bc sang tui teens.

C 2 loi cht x quan trng. Cht x ho tan to thnh th gel trong ng

tiu ha v lm chm vic tiu ha carbohydrate nhm lm cho ng
glucose b gii phng chm v c hp th chm hn vo mu. y l loi
cht x chu trch nhim i vi vic gim thp cholesterol v iu ha
glucose trong mu.

Cht x khng ha tan i qua rut mt cch nguyn vn. N thu ht v hp

th nc v xc tin vic o thi phn ra ngoi. N cng gip cho vic loi
tr cc cht thi c hi v duy tr pH ti thch vn rt cn thit i vi
vic ti a ha chc nng tiu ha v gip phng chng bnh ung th rut
kt.

Go lt cha c hai loi cht x ha tan v khng ha tan, gip duy tr sc

kho v gip vic o thi phn mt cch u n; lm khuy kha v tr
gip sc kho i vi nhng ngi b hi chng rut d kch thch v bnh
ng rut d kch thch, ng thi ci thin mt cch t nhin h vi sinh
vt trong ng rut.

7. Go lt c tc dng lm gim cn nhng ngi b bnh bo ph.

Go lt cung cp mt ph rt rng v cc cht dinh dng vn c th gip

c th khng b kch ng bi cm gic i. Chng cng gip c th qun l
c trng lng c th thng qua cc c ch iu ha lng ng trong
mu, gii c rut kt v vic chuyn ha cht bo. Go lt cng rt giu
magi thin nhin c kh nng phng chng hi chng ri lon trao i cht
ng thi ci thin qu trnh trao i cht.

8. Go lt c tc dng gii c cho c th trong trng hp c th b cc

cht c hi xm nhp thng qua thc phm, khng kh, thng qua da
v.v

Tri t l mt h sinh thi kn, cc hiu ng xu c th lan ta ra hng

nghn dm k t ngun pht sinh; v cc cht c hi c th thm nhp vo
c th chng ta thng qua thc phm, khng kh v thng qua da. Do ,
go lt c th h tr vic gii c theo hai ng hng. Trc ht lng
cht x cao trong go lt gip thi b cc toxin mt cch nhanh chng v
an ton, ra sch thnh rut nhm gii thot cc cht thi thi ra vn c

36
th bao vy vic hp th cc cht dinh dng v u c h thng tiu ha.
ng hng th hai: cc cht khng oxy ha tim nng v cc cht dinh
dng trong go lt s tr gip trong cuc chin chng li cc gc t do sn
sinh cc toxin.

Ngi ta bit cc hp cht trong go lt c tc dng gii c: Acid

alpha

Lipioc l mt tc nhn rt tt nhm tinh lc gan khi b ng c bi cc cht

ha hc. Cc bc s ngi c s dng acid alpha lipoic ngay t nhng
nm 1960 iu tr bnh x gan. Sau vic iu tr c m rng
thm i vi vic ng c kim loi nng, ng c do nm c v cc bnh
lin quan n oxygen.

9. Go lt c tc dng ci thin chc nng ca gan.

Ngoi vai tr l cht gii c ca c th vn lm nh gnh nng i vi gan,

go lt cn c nhiu cht dinh dng c th ph tr c bit cho chc nng
ca gan. Inositol, Phospholipid v vitamin nhm B u l nhng cht gii
c cho gan, kim tra bnh x gan v ci thin s ti to t bo gan.
Tocotrienol, gamma oryzanol v nhng cht khng oxy ha khc cng c
vai tr bo v trong gan.

10. Go lt c tc dng tng cng nng lng cho c th.

Do s c mt trong lp ci ca go lt cc cht dinh dng thc vt gip to

nng lng nh Coenzyme Q10, acid alpha lipoic v cc vitamin nhm B,
trong c c acid pangamic, cho nn go lt c tc dng tng cao nng
lng cho c th . Acid alpha lipoic cng l mt tc nhn rt quan trng i
vi vic sn xut nng lng trong t bo. N c cc vn ng vin in
kinh s dng hng ngy nhm tng cng nng lng v ci thin vic d
tr glycogen trong c bp. Acid pangamic (B15) c tc dng lm tng
oxygen trong t bo. N tr thnh mt danh hiu ni ting khi cc vn
ng vin ca Lin bang Nga s dng n nh mt loi v kh b mt (hp
php) nhm tng cng sc chu ng, tng cao ngh lc, sc bn v tc .
Ngy nay vitamin B15 tr thnh mt cht yu thch nht ca tt c cc
vn ng vin in kinh.

11. Go lt c tc dng lm gim si thn; ng thi xy dng b xng

ca c th chc khe v lm gim nguy c bnh long xng

37
Si thn l mt trong nhng ri lon tng qut nht ca ng tit niu. Si
thn ch yu c hnh thnh t canxi, nhng vn khng phi nguyn
nhn ca si thn l do canxi trong khu phn dinh dng. Thc t hai cng
trnh nghin cu c tin hnh Trng i hc Harvard chng t rng
khu phn thc n c hm lng canxi cao thc s lm gim cc nguy c
pht trin si thn. Lp ci ca go lt l mt ngun canxi cng vi magi
v kali c li cho sc kho . Vitamin K v IP6 trong go lt c mt vai tr
ht sc quan trng: Vitamin K gip chuyn vn canxi ra khi dng mu v
a canxi vo xng; IP6 c tc dng c ch v ngn cn vic kt tinh
oxalate canxi ng tit niu; v c ch ny cng song song mang ti hiu
qu r rt l xng ca c th chc kho v trnh c bnh long xng.

13. Go lt c tc dng ci thin th gic.

Go lt c cha lutein v zeaxanthin c kh nng ci thin th lc v gim

cc ri ro ca s thoi ha hong im v bnh c thy tinh th. Cc acid
bo khng th thay th omega 3, omega 6, omega 9 v acid folic c trong
lp ci ca go lt cng u c tc dng ci thin th lc ca mt.

14. Go lt c tc dng gim hin tng au u v ci thin chc nng

tr tu v tinh thn.

Go lt l mt s kt hp hon ho ca cc tc nhn gii c v nhng tc

nhn ph tr no. CoQ10 c tc dng lm gim chng au na u n
50%, lm gim s mt nhc v lm du s mt mi v tinh thn. Acid alpha
lipoic c tc dng tng cng tr nh v gip phng chng qu trnh lo ha
ca b no. Cc vitamin nhm B c tc dng lm gim s mt mi v tinh
thn, lm du h thng thn kinh v lm du stress. Kali c tc dng ph tr
chc nng tr tu, tinh thn bng cch chuyn oxygen n no.
Phosphatidylserine c tc dng ci thin tr nh, sc tp trung v s ch .
Ngoi ra, c ch gii c gip ci thin mi kha cnh ca sc khe; khi c
th loi tr c cc toxin th tt c cc chc nng u hot ng tt hn, k
c chc nng tr tu.

15. Go lt c tc dng lm gim triu chng ca thi k mn kinh; c

tc dng tng cng v p t nhin ca c th, c bit l i vi ch em
ph n.

Phn ci ca go lt cha mt ph y cc cht dinh dng c chc nng

tng cng v p bao gm CoQ10, cc vitamin nhm E, cc vitamin nhm
B, trong c biotin, tt c cc cht ny u c tc dng kin to nn v p

38
t bn trong. Phn ci ca go lt cng c acid gamma amino butyric v
squalene vn l nhng cht thit yu khng th thay th trong vic lm sng
da lm cho da mn mng v lm cho tc mc khe.

Mt tp hp cc cht khng oxy ha cao v rt giu cc cht dinh dng ca

lp ci go lt lm cho go lt tr thnh mt thc phm rt tt trong vic
gii c hng ngy. Khi m cc toxin b loi tr, da s tr nn sng bng,
hng ho v hp dn hn.

SINH L CA MU

Chng ta c th chia cc sinh vt ra lm hai loi thc vt v ng vt.Thc

vt th c nh nn nhng r ca chng c th m su vo trong lng t v
rt t t ra nhng cht b dng.Ngc li ng vt th khng th bt r
c v chng di ch lun, nh vy th bng cch no mt con th tip thu
c thc n? Rut lm ci cng vic .Rut l ci r ca con th.R cy
rt nhng cht dinh dng t lng t di hnh thc nhng cht v c v
sau chng bin thnh nhng cht hu c.Th vt th ly thc n t loi
tho mc trn mt t.Nh vy th vt v tho mc u sng nh t nh
nhau.T ci quan nim ny th khng c mt s khc bit no gia hai li
dinh dng.Theo nh khoa sinh l hc hin i, th chc v ca rut l tiu
ho v hp th thc n.Thc ra cng vic ca rut nng n v rng ri hn
nhiu .
Mao trng rut rt ging vi mt con amib.Nhng thc n c tiu ho,
thm vo mao trng rut khng phi theo mt din tin ho hc m theo mt
din tin sinh l hc v qu trnh sinh l ny mu c to thnh.Ni mt
cch khc, mao trng rut hp th thc n, tiu ho theo cu to ring ca
n, ng ho sau v cng bin chng thnh nhng hng huyt cu
Hn th na nhng huyt cu lun lu trong c th ri chng t bin thnh
nhng t bo ca c th (t bo gan,t bo c, t bo no).Yhc hin i v
khoa sinh l dy rng nhng t bo sinh trng bng cch phn bo.V d
nh mt t bo gan chia lm 2 ri lm 4.. v c th mi.iu ny ch ng
trong nhng iu kin c bit m thi, chng hn nh trong ng nghim,
nhng iu ny khng bao gi xy ra trong mt c th bnh thng.
Theo ch nghin cu Bc S Morishira th nhng hng huyt cu hp li vi
nhau ri to thnh nhng m khc nhau v nhng c quan khc. l iu
m v sao c th chng ta li l mt s bin dch ca thc n

39
Cu to c th ca chng ta v tnh hnh ca chng ta tu thuc vo thc n
ca chng ta.Thc phm l i sng.Sau y l qu trnh ca s thnh lp
ca nhng hng huyt cu.
1) Phn t cht b dng c bao bc bi mao trng rut.
2) S to thnh mt ti cht lng bn trong phn t cht b dng ny
3) Ti cht lng ny bin thnh t bo ca mao trng rut
4) T bo ny pht trin ri tr thnh t bo m ca nhng hng huyt cu
5) Sau cng, c nhiu hng huyt cu cha trong t bo m ny.Chng i
vo trong cc mch mu v lun lu khp c th

Vy chc v ca huyt cu l g ?
Theo khoa sinh l hc hin i th chc v chnh yu ca hng huyt cu l
vn ti 02 v kh CO2.Ni mt cch khc, hng huyt cu em 02 n cho t
bo ri rt ly kh C02 ca t bo a vo mu. Trong thc t th li khng
n gin nh the.Chc v quan trng nht ca hng huyt cu (m ngi ta
cha bit n ) l nhng hng huyt cu t pht trin to thnh nhng t
chc t bo khc nhau nh tu xung, cc m m, m c,m gan, no .
Hng huyt cu khng ch khc hn l nguyn liu cn bn xy dng c
th
Quan nim hng huyt cu t bin thnh t bo cng nh ngh rng chnh
thc n bin dch thnh hng huyt cu l mt quan nim c o cha ngh
ti. Cng nh trong ia ht khoa hc, quan nim qu mi m, phi gp nhiu
chng i trc khi c cc nh khoa hc tha nhn.Nhng quan nim ny
s c kim chng nh s tin b khoa hc ch khng bi nhng quan
nim ng khung, quy nh nh hin nay. kt lun, trong c th
chng ta thc n c tiu ho( l mt cht hu c) t bin thnh t bo
sng s cp (hng huyt cu) v t bo sng ny bin dch sang mt hnh
thc tin ho hn, thnh t bo ca c th.
Theo mt thuyt v s tin ho, th ngy xa trn mt t ch ton l nhng
cht v c. Ri nhng cht v c ny bin dch thnh nhng cht hu c, ri
nhng cht hu c bin dch thnh nhng protein, ri nhng protein thnh
nhng n v sng s cp. T chc nhng n v ny pht trin dn t
ti mt trnh cao hn ca i sng ng vt, ri sau cng n i sng
con ngi. Ci cng cuc bin ho k diu ny khng phi ch l mt thuyt
v nhn chng hc n gin. N xy ra hng ngy,tng pht,tng giy trong
c th ca chng ta.Trong lch s cn phi hng t nm i t trng thi v
c n giai on con ngi. Nhng trong c th ca chng ta iu ny ch
cn n mt hai ngy ? k diu bit bao.

40
Trong trng hp nhng bnh vin v rut nh bnh tiu chy hay trong lc
nhn n. Rut ngng ngay li cng vic sn xut nhng hng huyt cu. Lc
by gi cc t bo ca c th bt u bin dch ngc li to thnh nhng
hng huyt cu. Cho nn s tiu chy lm gy ngi. L do l nhng m m
bin dn thnh nhng hng huyt cu, trong khi khoa sinh l hc hin i
gii thch rng hin tng ny l do t chy cc m m sn xut nng
lng .
Ti sao nhng t bo li phi bin dch thnh hng huyt cu? s hng huyt
cu ca c th chng ta khng th no gim mi m khng c gii hn c,
v c th ca chng ta ch c th hot ng iu ha vi mt s lng no
ti thiu ca hng huyt cu . Ni ngi s hng huyt cu c vo khong 5
triu mm. t khi con s ny xung di 3 triu , Hng huyt cu phi em 02
n no v thn l hai c quan cn mt lng ln 02. Nu s hng huyt cu
gim xung di 3 triu, lng 02 s ngng hot ng. l l do v sao
khi s sn xut nhng hng huyt cu ngng li chng hn nh trong lc
nhn n hay trong mt vi chng bnh th nhng t bo ca c th li phi
to ra nhng hng huyt cu. Hin tng ny bt u vi cc m m. Hu
qu l trng lng c th gim xung.
Loi th c t 5,5 n 6 triu hng huyt cu.Nu chng khng n g c th
chng s cht trong vng 2 hay 3 tun l.Tuy vy s hng huyt cu t gim
xung di 3 triu. Ti sao con th c th gi c s hng huyt cu khng
i trong khi n ngng sn xut theo phng din sinh l hc c?
L do cng ging nh ngi.Cho nn sau khi m t thi con th th chng
ta tm thy nhng t bo rng.Nh gan vn cn gi kch thc ca n,
nhng lng t bo cht gim xung.Nhng t bo ca tt c c quan con
th ny cho ta thy mt s tn tht ng k.Nhng t bo gan,thn v ngay
c t bo no u tr nn xp. iu ny u do s bin dch ngc li v
cng nh s bin dch ngc li ny m nhng c quan ca c th chng ta
c th hot ng vi mt lng ti thiu hng huyt cu gn nh cho
n giai on chm dt s sng.
Yhc hin i phn bit ra gia hng huyt cu v t bo trong cc m.Tht
ra chng ta lin h vi nhau v c th bin dch t ci ny sang ci kia theo
c hai chiu. mt ngi kho mnh, hng huyt cu bin thnh t bo c
th, vi mt ngi bnh th s bin dch ngc li xy ra. Khoa sinh l hin
i dy rng mu c to ra t tu xng.Nm 1952 bn nh sinh l hc,
cc bc s Don,Canningham, Sabin v Jordan thc hin mt th nghim.
H b i nhng con g v nhng con b cu trong hai tun l. V h suy
ra rng nhng hng huyt cu to ra t tu xung. Th nghim ny l bng
chng cn bn cho hng huyt cu c to ra t tu xng.Thc ra th
nghim li ct ngha mt cch r rng l thuyt m chng ta va nu

41
ln.Trong lc nhin n cc t bo ca tu xng, m m, m c,m gan,
.bin dch thnh hng huyt cu theo mt th t no . Din tin bt u
vi tu xng. Nhng tri vi iu tin tng ca bn nh sinh l hc trn
y khng phi l din tin to ra mu bnh thng. S sn xut ra mu bnh
thng thc hin rut.

NGUN GC V NHNG C TNH CA T

BO UNG TH
Chng ta cn nhn nh rng, ung th khng phi l mi bn tm ca
ring ngi bnh, gia nh hay chuyn gia y khoa m n l mt bnh
mang tnh bi thm thuc mt quan nim sai lm su xa v rt cuc l do
khuynh hng t hy ca chn mi phn trm nhn loi. Theo chng
ta cn xy dng mt nn vn minh hin i. Trong ngha ch thc, th
tt c chng ta u mang mm bnh ung th, u b nh hng cho n khi
to dng mt cuc sng mi an bnh thay cho cuc sng bt an ngy nay.
Nh chng ta thy, bnh ung th khng phi l cn bnh do t bo
pht sinh ra t nhng tng ph, m l phng tin phng v ca tng ph
b mc bnh. Nu nh bnh ung th b y li theo mt cch nhn
to m khng cn c s thay i no v ch n ung v cch sinh
hot, u ch l nhng yu t gy bnh th s cn bng s b ph hy v
c th s li tn. Trong x hi hin i, c nhiu s song hnh tng quan
gia con ng n bnh ung th v con ng a n mi quan h nam
n, s v gia nh, ti c, x hi mt trt t, xung t quc t v s ph
hy mi trng t nhin.
Y hc l mt ngnh khoa hc x hi, v chnh tr l giy i thuc men
Rudoy Virchow, nh nghin cu bnh hc ngi c nhn xt nh th
t hn th k nay.

Bi v hu ht bnh ung th c lin h n li sng v mi trng, do vy

chng ta thc hin kim sot mi trng ca chnh chng ta v c th ti a
ha dinh dng cho chng ta. D nhin phng nga th d dng hn nhiu l
x l ung th mt khi n bt u. Nhng, vi nhng cng c hp l (thng
tin) v hiu nhng g lm chng ta c th gip cho c th t cha lnh.

42
C th mun t cha lnh nhng chng ta phi a cho n mi trng ni
ti thch hp n c th lm iu .

Trong y hc hin i, chng ta b chi phi bi nhng khi nim t bo hin

i ch o. Khi nim bo rng nhng g xy ra trong t bo hay trong
ht nhn l hon ton c lp khng ph thuc vo tng ph no hay vng
ln cn ca t bo . Bao nm tri qua, khoa hc hin i c sc thuyt
phc chng ta rng bnh tt l kt qu ca s xm lng t bn ngoi hay
c s khc thng v mt gen cch ly, hoc hoocmon hoc thnh phn t
bo khc m chng ta khng th ch ng kim sot hay t chu trch
nhim v mt o c. Cc nh khoa hc cam oan chc chn vi chng
ta rng nu c yu t c bit no gy ra bnh dch hoc nu c s pht
trin ca t bo bt thng c pht hin th gii php ha sinh s tm
c cch ngn chn hu qu tai hi ca t bo hay yu t gy bnh .
Ngy nay, ngi ta quen vic s dng nhng v d trong qun s
miu t qu trnh trong c th v quy nh vic cha tr. Trong mt bi
bo gn y ca tp ch New York Times vi ta Tip cn bnh ung
th , c on vit nh sau :
Cc nh khoa hc mun hiu lm th no m k th, tc l t bo ung th c
th gi dng nh t bo bnh thng vt qua s canh phng ca s min
dch m khng b pht hin. Nhng khng th lun chuyn trong dng mu
ang tun tra lin tc C th cnh gic phi gii quyt nhng t bo git
ngi c bit v ti n ha cht v nh pho binh cu sinh hc tiu dit
ni s hi Chng ta hy vng rng nhng khng th chng c s lm
nh nhng qu bom b nh, thng minh, em lng cht n hy dit nhng
m b nhim bnh, ch khng dit ni no khc.
Chp nhn quan im ca Virchow, tin rng mt t bo ch pht sinh t mt
t bo khc, gy mt tr ngi ln lao cho s nghin cu ngun gc ch thc
ca t bo ung th.Nu thuyt ny ng mt t bo ung th phi sinh ra t
mt t bo ung th khc.C ba thuyt v ngun gc ca t bo ung th c

a ra suy t thuyt Virchow ni trn.

1) Mt t bo ung th c mang t ngoi vo.Gi thuyt ny khng c

mt bng chng hin nhin nn n b b ri.

43
2) T bo ung th hin hu trong c th ngay t giai on bo thai.

Theo Bc s Cohneim, bnh ung th bt ngung t s xm nhp ca mt b

phn khc ca c th gy ra mt s tng trng bt bnh thng.Gi thuyt
ny cng khng cn c gi na
3) Gi thuyt cui cng l s bin dch thnh lnh, nhng t bo lnh mnh
thnh t bo ung th .Thuyt ny c chp nhn nhiu nht trong y hc
hin i.Tuy nhin n cha ct ngha c c th ca s bin dch mt t
bo lnh mnh thnh mt t bo ung th. V vy nn ngi ta mi dng ch
thnh lnh Quan nim v s bin dch thnh lnh ny l li thot duy nht
cho quan nim ca Virchow.Nhng khoa hc l s i tm nh lut lin lc
nhn qu nn ch quan nim s bin dch thnh lnh l mt s pht biu
chng t rng ngi ta b qua nhng quy lut khoa hc.

C CH CA S TNG TRNG NHNG T

BO UNG TH

u l s bin dch thnh lnh nhng t bo lnh mnh thnh nhng t bo

ung th ? y l mt vn m y hc hin i sp phi i din ti.Mt
cch tng qut,y hc hin i gn cho nhng nguyn nhn ny ;

1)- Yu t Ha hc ; goudron than , cht nhum mu ho hc

2)- Yu t Vt l ; Nhng bc x
3)- Yu t Vt hc ; siu vi khun ung th
Yu t ho hc ; Ngi ta rng mt s th chuyn mn ca mt s
ngnh no thng d dng mc bnh ung th.Nh nhng ngi khu
khun vc goudron than thng hay mc bnh ung th tay hay b
phn sinh dc.Nn ngi ta cho goudron than l cht sinh bnh ung
th.Gio s Yamakiwa lm nhiu th nghim vi goudron ng thoa
goudron than trn da con th sut hai nm,sau nhn thy n mc bnh
ung th da.C iu l bnh ung th khng pht sinh ra ngay ti ni thoa
goudron than m chung quanh ni y. ng ta khng gii thch c l
do y l mt vn nn m chng ta phi a ra nh sng hp l ho l
thuyt ny. Theo Bc s Morishita th bnh ung th trong trng hp ny
l do goudron v nhng iu kin sinh l c bit

44
Ht thuc gy ra bnh ung th. y cng l mt quan nim ng loi.S
lng ngi cht v ung th phi tng ln mi nm theo nh phc trnh ca
t chc y t quc t vo thng 9 nm 1965. S lng ny tng gp i
trong vng 10 nm ti chu.Trong s n ng gp 6 ln n b.Theo
chng ti, ht thuc c th l mt yu t gy ra ung th, nhng xem n l
yu t quyt nh gy ra ung th l mt iu khng ng hn
Trong nhng th nghim thc hin trn th vt, ngi ta c th gy ra ung
th da bng cch pht mt lp goudron than ln da.Trong khi nhng
th nghim Bc s Morishita li cho thy rng khi nhng con th trn c
nui vi m th vt th khuynh hng mc bnh ung th tng ln. Bn phc
trnh ca t chc y t ng l phi cp n thc phm
S lng ngi cht v ung th phi tng ln gp i trong vng 10 nm
nhng s tiu th thuc l li khng tng gp i.Nu ngi ta tiu th
nhiu cht m hay prteine ng vt th s lng ngi cht v ung th c
th tng ln hn na d rng h khng ht thuc l nhiu.
kt lun, chng ti tin rng s gia tng s ngi cht v ung th c mt
lin quan cht ch vi s gia tng tiu th nhng thc n ngun gc t ng
vt. y l mt yu t cn quan trng hn c thuc l na. thi i chng
ta, cc nh khoa hc c khuynh hng ch n nhng yu t bn ngoi
c th m khng ti nhng yu t bn trong. Yu t bn trong quan h
nht l thc n.Nhng thc phm k ngh v thng mi cha rt nhiu cht
c hay nhng cht gy ung th.Ngay c nhng dc phm i khi cng
gy ra bnh ung th.Nh ngi ta dng moutarde azotee nh mt loi thuc
chng ung th trong khi thc ra n li sinh ra ung th

CC BC X : Mt phc trnh cho bit rng mt bnh ung th sau khi

c tr liu bng tia X mc bnh ung th ngay ti ni m tia X ri ti.
Nhng trng hp ung th hay bnh bch huyt ni nhng a b s sinh
cng ngy cng tng ln.iu ny c l do cc b m chu qu nhiu s
khm bng quang tuyn trong thi k mang thai.Ngoi ra cn c th c
nhiu tc nhn khc nh nhng tia t ngoi, gy nng hay nhng kch ng
. Cng c th gy ra bnh ung th.Tuy nhin trong mi trng hp th
nhng iu kin vt l, sinh l v dinh dng l nhng yu t quan trng
nht.Bnh ung th, rt him khi xy ra nhng ngi m c th hot ng
bnh thng.

NHNG YU T SINH L: Bnh ung th tng c xem l mt bnh

truyn nhim vo khong gia th k 19.Bi v s suy on theo quan nim
vi trng hc l quan nim rt c tha nhn trong lc i tm nguyn nhn

45
ca bnh tt, cho nn bnh ung th cng c xem nh l mt bnh do vi
trng. Nm 1910 Bc S Bayton v Raus thuc vin Rokfeller chng
minh bng thc nghim (trn nhng con g ) rng mt buu ung th c th
gy ra do mt siu vi khun. Thuyt v vi khun ny l mt s ni rng ca
thuyt vi trng v ung th ni trn.Trong mi trng hp chng ta qu
hp tp khi a ra mt kt lun rng bnh ung th l truyn nhim v ngi
ta tm c mt siu vi khun trong nhng t bo ung th
Quan nim v bnh truyn nhim t cn bn trn thuyt mt t bo ch
sinh ra t mt t bo khc Nh trong trng hp bnh lao phi, khi chng
ta tm c mt con vi trng lao trong l phi b bnh, chng ta c th xc
nhn rng con vi trng ny c th sinh ra theo hai li khc nhau. Cch th
nht l con vi trng lao y sinh ra t mt con vi trng khng lao. Cch th
hai, con vi trng lao c th sinh ra t mt con vi trng lao khc.Ci kin
sau ny dn ti mt s suy din khc l tm xem c phi con vi trng lao l
kt qu ca mt s nhim bnh gy ra t mt con vi trng lao t bn ngoi
vo hay khng ? Vi li l lun ny ngi ta lp ra thuyt truyn
nhim.Trong khi cha c ai a ra bng c chng t rng mt con
vi trng lao tm thy trong c th l i vo bng ng h hp, li trong
phi, sinh sn ri gy ra bnh lao phi, Ngi ta cha th no chng minh
c nh vy nu c km theo vi quan nimj s bin dch t mt hng
huyt cu thnh mt t bo ung th
chm dt chng ti cng cn thm vo y mt yu t ph trong s bin
dch t hng huyt cu thnh t bo ung th. Yu t ny l l thuyt ca Bc
s Yanagisawa v phn xut acid trong mu v c bit ti s gim st
ca ionca v s gia tng ca Mg.

46
PHNG PHP TR LIU UNG TH V MT
S CC BN NAN Y

tr liu bnh ung th, iu quan trng hn c l phi thu hiu nguyn
nhn su xa ca s pht trin ung th.Nu khng th bnh ung th vnh vin
s l bnh bt tr.V tri vi iu mi ngi tin tng, mt khi m chng ta
c th bit c nguyn nhn su xa ca bnh ung th th khng c g phi
lo s chng bnh ny na. Ung th l mt bnh kinh nin v l mt chng
bnh ca ton c th. C rt nhiu cch tr lnh bnh ung th. Chng hn
nh s thay i l li dinh dng (t cch n tht sang n chay,t go trng
gi sang go lt .)
Nhng li cha tr hin thi (gii phu ho cht hay bc x) u khng thch
hp v n cn c trn mt quan nim sai lm.Bi v y hc hin i c ngh
rng mt t bo ung th pht trin bng cch phn bo nn hin nay ngi ta
ang tm mt loi dc cht ho hc ngn nga s phn bo ny.Cc nh
khoa hc tm ra c nhng ho cht lm ngng c s phn bo ny
trong phng th nghim.Nhng mt khi em dng vo c th chng ta th
chng cng ph hu kh nng t nhin ca chng ta bao gi cng hng n
s khi phc li sc kho c th. l l do khin cho bnh ung th tr
thnh bt tr. M cho d chng ta chp nhn quan nim ny i na th hu
qu ca loi dc phm tr ung th nh vy cn tu thuc vo sc khng
tng i ca cc t bo ung th v cc t bo thng(sc khng ca cc
t bo thng mnh hn) iu bt hnh l nhng t bo ung th li c sc
khng mnh hn nhng t bo thng. Nh chng ti trnh by, t bo
ung th l mt loi t bo ca c th chng ta c bin dch t mt hng
huyt cu - hng huyt cu l mt t bo cha trng thnh n c th t bin
dch ra thnh bt k mt t bo ca c th chng ta tu theo s hng dn
c bit ca t bo chung quanh. Khi mt hng huyt cu dung hp vi mt
t bo ung th n nhn c t t bo ny mt sc hng dn mnh v n
bin dch thnh mt t bo ung th khc. Hot tnh ca t bo ung th rt ln
nn c s tng trng ca cc t bo thng. Th nn s dng cc dc
phm chn ng s phn bo ung th tng tng ny l c mt s phi
l. Nhng ho cht no c nh hng mnh trn t bo ung th s ph hu
lun nhng t bo lnh mnh .
Y hc bnh dn Trung hoa v Nht bn ch cho chng ta nhiu cch tr
liu ung th rt ng k.La mch bc v nm ng la, u en, ht cy

47
ngu bng .c xem l c kh nng tr liu bnh ung th.Cn c nhiu
cy c khc na rt hu hiu trong s tr liu ung th.Dc tnh ca nhng
loi cy c ny bao gi cng km hn khi chng c em trng theo li
canh tc. Nhng cy c mc hoang c mt dc tnh mnh hn nhng cy
em trng. Khi dng n cc loi cy c ny, chng ta phi n tnh
trng c bit ca con bnh v giai on pht trin ca bnh ung th.

I CNG; Khi mt ung th bt u pht trin khu v chng ta bt u

gim dn v sau l tnh trng thiu mu.Theo l thuyt ca Bc S
Morishita, nhng triu chng ny c th gii thch nh sau; Vic n mt
ngon khin chng ta gn nh khng n g c, l mt du hiu ng mng.
Bi v hu qu sinh l ca s nhn n l lm cho cc t bo (c bit l t
bo ung th) bn dch thnh hng huyt cu.Vy s mt khu v l mt triu
chng chng t rng kh nng t cha tr ca chng ta ang hot ng.
Chng ta c th hiu d dng tnh trng thiu mu tng qut ny vi l
thuyt ca Bc S Morishita v s tng trng cc t bo ung th. Trong khi
cc nh chuyn khoa hin i v ung th li khuyn nn n tht gia
tng s hng huyt cu. iu ny ch lm cho bnh tr nn trm trng thm.
Chng ta bit rng hng huyt cu to nn t thc n ng vt l nguyn liu
tt cho s pht trin cc t bo ung th khi mm mng ca chng sn c
trong c th ri. T bo ung th bin dch ra t hng huyt cu vi mt tc
ln hn t bo thng nn n khng c cu to hon ton.Ni mt
cch khc, n bnh d v yu. V vy cho nn n bin dch li thnh hng
huyt cu d dng hn t bo lnh mnh. l l do khin ti qu quyt
rng bnh ung th khng phi l mt bnh khng khip. tng cn bn
cha bnh ung th l phi c gng tng cng kh nng thin nhin cha
ca chng ta khin n gy ra tin trnh nghch li bin dch cc t bo ung
th thnh hng huyt cu

Bc s Shelton thuc tiu bang Texas ngh rng bnh ung th c th cha
lnh bng mt trng thi iu ho gia c th v tm hn v ng t c
nhiu kt qu tt khi khuyn bnh nhn ca ng nhin n hay n tri cy. Tuy
th, phi rt thn trng v khi ta tuyt thc tr liu ung th. S tuyt
thc b ngoi lm gim cc t bo ung th nhng ng thi cng lm gim
hot lc ca c th. Bi vy khi chng ta tuyt thc cha bnh,chng ta
phi n s bin thin ca t s gia gim t bo ung th v gim
hot lc. Trong khi tuyt thc chng ta phi ng cho s suy gim
hot lc quan trng hn s suy gim cc t bo ung th.Cho nn vi bnh ta
ch nn tuyt thc ngn hn v nhiu ln c th bao gi cng duy tr c
hot lc Cn vic dng tri cy th ch cho kt qu tt trong trng hp bnh

48
ung th do n ung qu nhiu tht hay qu nhiu n c tht.N khng tt
khi dng cha bnh ung th bao t ngi nht, vi h mt chn go lt
hay ng cc lt tt hn.
Ngoi thc phm v cy c ra, chng ta c th p dng li tr liu vt l.
tng cn bn ca li tr liu ny l s ph hu ca cc t bo ung th bng
cch thit lp li kh nng t cha tr ca c th chng ta.S cha tr ny
c dng vi tnh in.Nhng ion m ny i vo c th kch thch h thn
kinh i giao cm c hiu qu l lm thay i cn bng acid- kim tnh ca
mu v lm gia tng hot tnh ca t bo lnh mnh
Ni tm li ba li tr liu chnh ca y hc hin i v ung th (gii phu,
dc phm v bc x ) phi c thay th bng li tr liu bng tm hn,
dinh dng v vt l.

PHNG THC TR LIU BNH UNG TH

Mt cch tng qut, nguyn nhn chng ca bnh nm tin trnh cht ca
mt trng thi sinh l c hiu qu gy ra bnh ni cc t bo.V phng din
t bo nguyn nhn ca bnh ny l s ri lon chc phn ca h thng h
hp nm gi lng t bo gc tc dng bin dng t bo.Tc dng ny li
ph thuc vo hin tng oxyt ho gy ra mt tc dng bin dng t bo
nh vy c xem nh l nguyn nhn bnh ung th
Nhng dc phm tng hp ho hc, nhng bc x, lm acit ho mu, lm
suy yu cu to c th v l mt trong tc nhn gy ra trng thi sinh l ni
trn.Bi vy s tr liu bnh ung th l loi tr nhng yu t ng gp
vo s pht sinh trng thi sinh l ny
NM IU TM NIM
1)- Sng gn vi thin nhin cng nhiu cng tt l ni khng kh v nc
u trong lnh, c nhiu nh mt tri v mu xanh ca c cy
2)- Trnh tt c thc n bn ngoi th trng, nhng thc n nhn to,

49
ng hp. Hy n nhng thc n mc t nhin
3)- Chm dt s dng nhng dc phm ho hc tng hp.Mt cch tng
qut nhng dc phm ho hc u c; thuc st trng ty trng, tr sinh,
gia v ho hc
4)- Hy lm vic v tp th dc. iu ny s gip chng ta thit lp li mi
s nhiu lon chc v h hp ca cc t bo. Chng ta s ng ngon v ngon
ming rut s hot ng iu ha v tt
5)- Hy trnh nhng s cng thng tm tr bng nhng cch c nhng li
gio hun ca cc hin trit i xa.Chng hn nh v song nguyn l, trit
hc trung hoa v n , hoc tp thin, kh cng, Yoga.

50