I -I-

^ %.

w
f t
fit. M.

UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK GENT
ffip'

1318
 fond* v, .! //,< (yi (i i Vtit ^- !

if (sa^K 5 waller OtffUti,

"*

I BIBLIA
s a*-ct r - A
.VERS I CULIS
DISTINCTA ^
IV

-i r
<
.' L

^^.
 BIBLIA SACRA
VULGATjE editionis,
SIXTI V. PONT. MAX.
JUSSU RECOGNITA,
E T

CLEMENTIS VII L
A o rtate edita.
D 1 S T I N T A rERSlCULlS*
Indiceque Epiftolarum , & Evangeliorum auU.

L U G D U N I,
Sumptibus Fratrum BRUYSET, in vico Mercatorio ,
fub fignis Solis , & Crucis aureae.

M D X L I I I.
CUM P 1 VI L E G 1 0 REGIS.

1 db
s

e ..

\ V..
-
P R F A T I O
ADLECTOREM.
INmultis,magnisquebeneficiis,qu per sacram Tridentinam Synodum
Ecclesiae su Deus contulit, id in primisnumerandum videtur, quod
inter tot Latinas editiones Divinarum Scripturarum , /blam veterem
ac vulgatam , qu longo tot sculorum usu in Ecclefia probata fuerat ,
graviffimo Decreto authenticam declaravit. Nam , ut illud omittanws ,
quod ex recentibus editionibusnon paucseadhreseshujus temporiscon.
firmandas licenter detort videbantur : ipfa certe tanta verfionum varie-
tas , atque diverfitas , magnam in Ecclesia Dei confusionem parere po-
tuiflet. Jam enim hac nostra tate illud fere evenisle constat, quod sanc-
tus Hieronymus tempore suo accidiste testatus est,totseilicet fuifleexem- fr*f. '
plaria , quot codices 5 cum unusquisque pro arbitrio suo adderet , vel de- *"''"'
traheret. Hujus autem veteris ac vulgat Editionis tanta semper suit
auctoritas , tamque excellens prstantia, uteamcteris omnibus Latinis
editionibus Ionge anteferendam este , apud quos judices in dubium re-
vocari non poffit. Qui namque in ea libri continentur (ut a majoribus
nostris quasi" per manus traditum nobis est ) partim ex fancti Hieronymi
tranflatione, vel emendatione, sufcepti sunt j partim retenti ex antiquifli-
ma quadam editione Latina , quam sanctus Hieronymus communcm & s. hU-
Vulgatam, sanctus Augustinus Italam, sanctus Gregorius Veterem trans- rm'
lationem appellat.Ac de Veteris quidem hujus, five Ital editionis since- 'islu?'
ritate atque prstantia, prclarum fancti Augustini testimonium extat in s- A":
secundo Libro de doctrina Christiana , ubi Latinis omnibus editionibus, !*"
qu tune plurim circumferebantur, Italam prferendam censuit, quod DoBr.
eflet, ut ipse loquitur , verborum tenacior cum perspicuitate sententi. CJ^~
Dc fancto vero Hieronymo multa extant veterum Patrum egregia testi- cap. 1 ?.
monia : eum enim sanctus Augustinus hominem doctissimum , ac trium S' Gr'~
linguarum peritislimum vocat,atque ejus tranflationem ipsorum quoque Epist.
Hebrorum testimonio veracem este confirmat.Eumdem sanctus Grego- Dedim
rius ita prdicat , ut ejus tranflationem , quam novam appcllat , ex He- un-
braeo eloquio cuncta verius transfudifle dicat : atqueidcirco digniffimam dmm .
cfle , cui fides in omnibus habeatur. Sanctus autem Isidorus non uno in fil' S'n
loco Hieronymianam versionem cteris omnibus anteponit, eamque ab Anu$-
Ecclesiis Christianis communiter recipi ac probari affirmat , qu6d sit in ,.
verbis clarior, & veracior in sententiis. Sophronius quoque, vir eruditis &'* 18.
limus , fancti Hieronymi tranflationem non Latinis modo , fed etiam *'jj
Grcis valde probari animadvertens,tanti earn fecit, utPsalterium &Pro- cap 4J.
phetas ex Hieronymi versione in Grcum eleganti sermone transtulerit; ^'j*
Porro qui secuti sum viri doctiflimi , Remigius , Beda , Kabanus , Hay- 24.
a iij
 vi PRFATIO
etmoi mo ' Ansefmus , Petrus Damiani , Richardus , Hugo , Bernardtis , Ru-
t4 j*, pertus, Petrus Lorabardus , Alexander , Albertus , Thomas , Bonaventu-
Lib. i. ra ^ cjeterique omnes , qui his nqngentis annis in Ecclesia floruerunt ,
vin. of. fancti Hieronymi verfione ita funt usi , utcter , qu pene innumera-
f*> lz- biles erant , quasi lapse de manibus Theologorum, penitus obsoleverint.
Quare non immeritoCatholica Ecclesia sanctum Hieronymumdoctorem
maximum, atque ad Scripturas facras interpretandas divinitus excitatum
ita celebrat , ut jam difficile non sit illorum omnium damnare judicium,
qui vel tarn eximii Doctoris lucubrationibus non acquiescunt , vel etiam
meliora, aut certe paria, prstare fe posie confidunt. Cterum netam fi-
delis translatio , tamque in omnes partes Ecclesi utilis, vel injuria tem-
porum, vel impreflbrum incuria, vel temere emcndantium audacia, ulla
ex parte corrumperetur , eadem sacro sancta Synodus Tridentina illud
. Decreto suo sapienter adjecit, ut hc ipfa vetus ac vulgata Editio emen-
datissime , quoad fieri postet , imprimeretur: neque ulli liceret earn sine
facultate & approbatione Superiorum excudere. Quo Decreto simul Ty-
pographorum temeritati ac licenti modum imposuit , & Pastorum Ec
clesi in tanto bono quam diligentiflime retinendo, &confervando, vigi-
lantiam,atqueindustriamexcitavit. Etquamvisinsignium Academiarum
Theologi in Editione vulgata pristino suo nitori restituenda magna cum
laude laboraverintjquia tamen in tanta re nulla potesteste nimia diligen-
tia , & codices manuscript! complures Sc vetustiores Summi Pontificis
juflu conquisiti , atque in Urbem advecti erant 5 & dcmiim , quoniam
executio generalium Conciliorum , & ipfa Scripturarum integritas ac
puritas adcuram ApostolicSedispotifTimumpertinere cognofcitunideo
Pius IV. Pontifex Maxim us , pro sua in omnes Ecclesi partes incredibi-
li vigilantia , lectiffimis aliquot fanct Roman Ecclesi Cardinalibus y
aliisque turn Sacrarum litterarum , turn variarum linguarum peritissimis
viris, earn provinciam demandavit, ut vulgatam editionem Latinam, ad-
hibitis antiquissimis codicibus manuscriptis, inipectis quoque Hebraicis,
Grcisque Bibliorum fontibus ; consultis denique veterum Patrum com-
mentariis , accuratiflime castigarent. Quod itidem institutum Pius V.
prosecutus est. Verum Conventum ilium , ob varias graviflimasque Sedis
Apostolic occupationes jamdudum intermiflum, Sixtus V.divina provi-
dentia ad summum Sacerdotium cvocatus , ardentislimo studio revoca-
vit, 6c opus tandem confectum typis mandari juflit. Quod cum jam eflet
excufum,&:utinlucememitterctur , idem Pontifex operam daret , ani-
madvertens non pauca in sacra Biblia prli vitio irrepsifle, qu iterati di-
ligentia1 indigereviderentur, totum opus sub incudem revocandum cen-
fuit atque decrevit. Id vero cum morteprventusprstare non potuiflet,
Gregorius XIV. qui post Urbani VII. duodecim dierum Pontificatum
Sixtp succeflerat , cjus animi intentionem executus , perficere aggrestus
est, amplissimis aliquot Cardinalibus , aliisque doctissimis viris ad hoc
 ittrum deputatis. Sed eo queque, & qui Uli fucceffitJnnecemioIX. bre
vsimo tempore de hac luce iubtradis j tandem fob initium Pontificatus
dementis VIII. qui nunc Ecclefia: univeria: gubernacula tenet, opus, in
quod Sixtus V. intendent , Deo bene juvante perfeclum eft. Accipe U
tor , Chriftiane Lecbr , eodem Clmente fummo Pontifice annuente
ex Vaticana Typographia , veterem ac vulgatam Sacra: Scripturx Editio
nem , quanta fieri potuit diligentia caftigatam : quam quidcm ficut om
nibus numens abfolutam , pro humana imbecillitate affirmare difficile
eft , ita chris omnibus, qua: ad banc ufque diem prodierunt , emenda-
tiorem,punoremque effc, minime dubitandum. Et vero quamvis in hac
Bibhorum recogmtione m codicibus manufcriptis , Hebras , Gncifque
fontibus,&ipfisveterum Patrum commentariis conferendis , non me
diocre ftudium adhibitum fuerit : in hac tarnen pervlgate Lesione , li
ent nonnulla confulto mutata, ita etiam alia , qua: mutanda videbantur, ad
confulto immutata reheb funt i turn qu6d ita faciendum eTe , ad offen 2U2
fionem populorum vitandam, finta Hieronymus non femel admonuit : * *""
tura quod facile fien poTe credendum eft, ut majores noftri , qui ex -
baas & Gratas Latina fecerunt, copiara meliorum & emendatiorum 4'
librorum habuennt,quam ii, qui poft illorum a:tatem ad nos pervenerunt, g,
qui fortafle tam longo tempore identidem deferibendo , minus puri at-
que integn eyaferunt : tum denique, quia fiera: Congregation Ampliffi-
m?mn Valnahum' , eruditiffimis virisad hoc opus Sede A pof-
tolica delecbs propofitum non fuit , novara aliquam editionem cudere ,
vel antiquum Interpretern ulla ex parte corrigere , vel emendare ; fed in
fam veterem vulgatam editionem Latinara mends veterum librario-
rum,necnonpravarumemendationum erroribus repuratam , fux prifti-
? lntega" ac Puritati^uoadejusfieri potuit, reftituereieque reftitu-
ta, ut quam emendatilime imprimereturjuxtaConciliiOecumenici De-
cretum pro viribus operara dare. Porro in hac Editione nihil non canoni
cum^! adcitmum,nihil extraneum apponere vifum ebatque ea can
ia fuit, cur Liber III. & IV. Efdra: inferipti, quos inter Cannicos libros
lacra iridentina Synodus non annumeravit, ipfa etiam Manaila: re^is
Oratio, quae neque Hebraic , eque Grxc quidem extat, ncquein
manulcriptis antiquioribus invenitur , neque pars eft ullius Canonici li-
1, extra Canonici Scripture feriem pofita fint : & nulla: ad marinem
concordant!* (quzpofthacinibi apponi non prohibentur) nulla; nota: ,
nullx vana: lecbones , null* denique pra:fationes , nulla argumenta ad
librorum initia confpiciantur. Sed ficut Apoftolica Sedes induftriam eo-
rum non damnt, qui concordantias locorum, varias lectiones, prefacio
nes i>. Hieronymi,&aliaidgenus in aliiseditionibusinfeiuerunt.ita quo
que non prohibet , quin alio genere characleris in hac ipfa Vaticana edi
tione eju/modi adjumenta pro ftudioforum commoditate atque utilita-
tein pofterum adjiciantur 5 ita tarnen , ut lecciones varia: ad mareinem
ipiius lextus minime annotentur.
Vllj
C L E M E N S
PAPA VIII.
Ad perpetuam rei memoriam.
CUm facrorum Bibliorum vulgata: editio-
nis Textus summis laboribus , ac vigtlus
reltitutus , & quam accuratislime mendis ex-
purgatus, benedicente Domino, ex noitra ly-
poeraphia Vaticana in lucem prodeat ; Nos ,
uc in pofrerum idem Textus incorruptus,ut de-
cet, conservetur, opportune providere volen-
tes, auctoritate Apostolica, tenore prsentium
dirtrictius inhibemus , ne intra decem annos ,
a data prsefentium numetandos , tarn otra ,
quam ultra montes , alibi quam in noltra Va
ticana Typographia, a quoquam imprimatur,
fclapso autem przfato decennio , earn cautio-
nem adhiberi prxcipimus.ut nemo hanc lanc-
tarum Scripturarum editionem typis manda-
re prassiimat , nisi habito prnis exemplan in
Typographia Vaticana excufo : cujus exern-
plaris forma, ne minimi quidem particula de
Textu mutata, addita, vel ab eo detracts, nifa
aliquid occurrat , quod Typographic* lncuri*
manifests adscribendum sit , inviolabiliter ob-
servetur. Si quis vero Typographus in quibus-
cunque Regnis , Civitatibus , Provincus , &
Iocis tarn nostr S. R. E. ditioni in temporal!-
bus fubjectis,quamnon subjectis,hanc eandem
Sacrarum Scripturarum editionem intra decen-
nium prdictum quoquo modo, elapso autem
decennio, aliter quam juxta hujusmodi exem
plar, ut prxfertur , imprimere , vendere , ve-
nales habere, aut alias edere vel evulgare > aut
si quis Bibliopola a fe vel ab alns quibusvis ,
poir datam prfentium , huius editioms lm-
pressos libros, feu imprimendos a prfato res-
tituto & correcto Textu in aliquo discrepan-
tes , feu ab alio, quam a Typographo Vatica-
no , intra decennium excuses, pariter vendere,
venales proponere, vel evulgare prxsumplerit,
ultra amiffionem omnium librorurn > & aliaj
JA I t - ' -
arbitrio nostro infligendas pumas tmr*nraf<,
etiam majoris excommunicationis fententiam
eo ipso incurrat : a qua nisi a Romano Ponti-
fice , praeterquam in mortis articulo conititu-
tus, absolvi non possu. Mandamus itaque uni-
versis & singulis , Patriarchis, Archiepifcopis,
Episcopis, exterisque Ecclesiarum & locorum
etiam regularium Prxlatis , ut przsentes litte-
ras in suis quifque Ecclesiis & Jurisdiction!-
bus ab omnibus inviolate perpetuo observari
curent ac faciant . Contradictores per Cenfu-
ras Ecclesiasticas , aliaque opportuna juris &
facti remedia , appellatione postposita , com-
pefeendo, invocato etiam ad hoc, si opus sue-
rit , auxilio brachii sxcularis > Non obstanti-
bus conititutionibus , & ordinationibus Apos-
tolicis , ac in Generalibus, Provincialibus, vel
Synodalibus Conciliis editis generalibus , vel
specialibus , ac quarumcumque Ecclesiarum ,
Ordinum, Congregationum, Collegiorum, at-
que Universitatum , etiam studiorum genera-
lium juramento, consirmatione Apostolica vel
quavis firmitate alia roboratis,statutis,& con-
fuetudinibus , ac privileges , indukis, ac litte-
ris Apoitolicis in contrarium quomodocum-
que emanatis , & emanandis : quibus omni
bus ad hunc effectum latisljm derogamus , ac
derogatum else decernimus- Volumus autem ,
ut prxfentium transsumptis etiam in ipsis vo-
luminibus impreflis eadem , in judicio & ex
tra, sides ubique adhibeatur, quz ipsis prxscn-
tibus adhiberetur , si forent exhibit* , , vel
ostens.
Datum Romx , apud Sanctum Petrum ,
sub Annullo Pifcatons , die ix. Novembris
MDXCII. Pontisic Nostri Anno i.
W.,VestriutBarbianut, .
*
* . . . . j
DE

DE CANONICIS
SCRIPTURIS
DE CR E T U M
Ex Concilio Tridentino , Seffione Quarta.
S Acro/ncJa Oecumenica, fjr generalis
Trientina Synodus, in Spiritu fantfo
legitime congregata , prxfiaentibus in ea
etfdem tribus Apofiolic* Sedis Legatis ,
hocfibi perpetuo ante oculos proponens ,
ut , fublatis erroribus , puritas ipfit
Evangelii in Ecclefia confervetur.
Et infr : -v
Sacrorum vero librorum Indicem huic
Decreto adfcribendum cenfuit , ne cui
dubh.it10 fuboriri pojfit , quinam fini ,
qui ab ipfk Synodo fufcipiuntur. Sunt
vero infra fcripti : Tefiamenti veteris ,
Quinqu Moyfi , id efi , Genefis , Exo-
dus, Leviticus, Numeri, Deuterono-
mium : Jofue, Judicum , Ruth : Qua-
tuor Regum : Duo Paralipomenon : Ef-
dr.t primus , & fecundus , qui dicitur
Nehernias : Tobias , Judith , Efiher, Job,
Pjhlterium Davidicum centum quinqua-
ginta Pfalmorum , Parabol*, Ecclefiaf
tes , Canticum canticorum : Sapientia \
Ecclefiafiicus : Ifaias , Jeremas cum
JSarucb , Ezechiel , Daniel ; Quodrnm
IX
Prophet* minores , id efi, Ojea, Joel ,
Amos, Abdias,Jonas, Mich*as,Nahum ,
Habacuc , Sophonias , Agg*us , Zacba-
rias , Malachias : Duo Machab&orum ,
primus r fecundus. Tefiamenti novi:
Quatuor Evangelia , fecundm Mat~
th*um , Marcum , Lucam , & Joan-
: Actus Apoolorum a Luca Evan-
glifia confcrhti : Quatuordecim Epifto-
l* Pauli Apofioli, ad Romanos , du* ad
orinthios , ad Galatas , ad Ephefios, ad
Philippenfes , ad Colojfenfes , du* ad
Thejjaloniccnfes , du* ad Timotheum,
adTitum,adPhilcmonem, ad Hebreos :
Petri Apofioli du* : Joannis Apofioli tres.'
Jacobi Apofioli una ;Jud* Apojloliuna :
(jr ApocalypfisJoannis Apofioli. Si quis
autem libros ipfos ntegros cum omnibus
fuispartibus , prout in Ecclefia Catholic
legi confueverunt , ejr in veteri vul-
gata Latina edil i'one habni , pro fa
cris, & canonicis nonfufceperit , r tra-
ditiones pr*dittas fciens , & prudent
contempferit , anathema fit.
 HIERONYMI
P R O L O G U S
GALEATUS.
VIginti& duas litteras esse apud He-
braeos , Syrorum quoque lingua &
Chaldorum testatur , qui Hebrat
magna ex parte confinis est. Nam & ipsi vi-
gintiduo elementa habent eodem sono , led
diversis characteribus. Samaricani etiam Pen-
tateuchum Moysi totidem litteris scriptitant ,
figuris tantum & Apicibus discrepances. Cer-
tumque est Esdram scribam , legilque Docto-
rem , post captam Jerosolymam & inttaura-
tionem templi sub Zorobabel , alias litteras
reperisse quibus nunc utimur : cum ad illud
ulque tempus iidem Samaritanorum & He-
brorum characteres fuerint. In Libro quoque
Numerorum , haec eadem iupputatio , sub Le-
vitarum ac sacerdotum censu , mystice osten-
ditur. Et nomen Domini tetragrammaton ,
in quibusdam Graxis voluminibus , usque ho-
die antiquis expressum litteris invenimus. Sed
& psalrni, trigesimus scxtus, & centesimus de-
cimus,& centesimus undecimus,& centesimus
decimus octavus , & centesimus quadragesi-
mus quartus , quamquam diverso tcnbantur
metro , tamen ejusdcm numeri texuntur al-
phabeto. Et Jeremiac Lamentationes , & Ora-
tio ejus : Salomonis quoque in fine Proverbia,
Ab eo loco in quo ait , Mulierem fortem quis
invenict ? iisdem Alphabetis vel lnasionibus
supputantur. Porro quinque litter duplices
apud Hebraeos sunt , Caph , Mem , Nun , Pe ,
Sade : aliter enim scribuntur per has principia
medietatesque verborum , aliter fines. Unde
& quinque a plerisque libri duplices acsti-
mantur , Samuel , Melachim , Dibre hajamin,
Esdras , Jeremias , cum Cinoth , id est , La-
mentationibus suis. Quomod6 igitur vinginti-
duo elementa sunt , per qua: scribimus He
braic^ omne quod loquimur , & eorum minis
vox humana comprehenditur : ita vigintiduo
volumina supputantur, quibus quasi litteris
& exordiis , in Dei doctrina , tenera adhuc
& lactens viri justi eruditur infantia.
Primus apud eos liber, vocatur JYWfcna Be'
resith : quern nos Genesim dicimus.
Secundus, r-nCW rV?{0 VeeUe semoth :
qui Exodus appellatur.
Tertius , jnpn Vaiicra , id est Leviticus.
Quartus, 1311] Vajedabber, quem Nume-
ros vocamus- ....
Quintus, c^nain nSa Elle haddebarun
^ui Demcronomium prasnotatur,
Hi sunt quinque libri Moysi , quos proprii
PTlin Thora , id est , Legem appellant.
Secundum , Prophetarum ordinem faciunt :
incipiunt ab Jesu filio Nave : qui apud eos
p3 J3 ywTP Josue ben Nun dicitur.
Deinde subtexunt CZ3B0 Sophetim , id
est Judicum Librum. Et in eundem compin-
gunt Ruth : quia in diebus Judicum facta
ejus narratur historia.
Tertius scquitur , ha'citf Samuel , quem nos
Regum primum & secundum dicimus.
Quartus , r"~Vahp Melachim , id est Re-
gum , qui tertio & quarto Regum volumi-
ne continetur.
Meliusque multd est C^uhn Melachim ,
id est Regum , quam }nahcn Manla-
chot , id est Regnorum dicere. Non enirn
multarum gentium describit regna, fed
unius lsraelitici populi , qui tribubus dut>
decim continetur.
Quintus , est {""Vyvn Isaias.
Sextus , PTDT Jeremias.
Septimus , "wpirV Ezechiel.
Octavus , liber duodecim prophetarum : qui
apud illos vocatur "VPY. nn There afar.
Tertius ordo , Hagiographa poffidet.
Et primus liber incipit a ffpK Job.
Secundus a T^David -.quem quinque in-
cisionibus & uno psalmorum volumine
comprehendunt.
Tertius est J-IO IV Salomon , "es libros
habens : Proverbia , qua: illi tWO Misle ,
id est Parabolas appellant.
Quartus , Ecclesiasten , id est r"iJntp Co-
heleth.
Quintus , Canticum canticorum, quem titulo
t3i-pir)rt "liCJ Sir haffirim prznotanc.
Sextus , est VSOT Daniel.
Septimus , CU'Ol" '113 Dibre hajamin ,
id est Verba dierum : quod significantius ,
Chronicon totius divin historic possumus
appellare , qui liber apud nos Paralipome-
non primus & secundus inscribicur.
Octavus , t*4")]V Esdras : qui & ipse simi-
liter apud Grxcos 8c Latinos in duos libros
divisus est.
Nonus , *inDN Esther.
 PROLOGUS. *1
Atque ita siunt pariter Veteris legis libri circumcunt civitatem . atque in eo fe doctos
vigintiduo ; id ell , Moysi quinque , & Pro- arbitrantur , si aliis detrahant , orationum
pKetarum octo j Hagiographorum novem. vestrarum clypeos opponatis. Ego sciens hu-
Quamquam nonnulli fTG'pi nn Ruth & militatem meam , illius semper sententiac re-
Cinoth, inter Hagiographa fcriptitent, & hos cordabor : Dixi, custodiam vias meas , ut non
Iibros in suo putent numero supputandos : ac delinquam in lingua mea. Posui ori meo cus
per hoc esse prisc legis Iibros vigintiquatuor: todiam , cilm consisteret peccator adversum
quos sub numero vigintiquatuor seniorum me. Obmutui , & humiliatus sum , & silui a
Apocalypsis Joannis inducitadorantes Agnum, bonis.
& coronas suas prostratis vultibus offerentes :
stantibus coram quatuor animalibus , oculatisHIER ON YMUS
ante & retrd > id est in prteritum & in futu-
rum respicientibus , & indefessa voce claman-
tibus : Sanctus , sanctus , sanctus , Dominus
Deus omnipotens , qui erat , & qui est , &
PAULINO.
qui venturus est. Hie prologus , Scripturarum F Rater Ambrosius tua mihi munuscula
quasi galeatum principium , omnibus libris perferens , detulit simul & suaviflimas
quos de Hebro vertimus in Latinum , conve- litteras , qu a principio amicitiarum , fidem
nire potest : ut scire valeamus , quidquid ex probat jam fidei , & veteris amiciti prfe-
tra hos est , inter apocrypha esse ponendum. rebant. Vera enim ilia neceflitudo est , &
Igitur Sapientia , qua? vulgd Salomonis inscri- Christi glutino copulata , quam non utilitas
bitur, & Jesu filii Syrach liber , & Judith , & rei familiaris , non prxfentia tantum corpo-
Tobias, & Pastor, non fun't in canone. Macha- rum , non subdola & palpans adulatio : fed
borum primum librum , Hebraicum reperi. Dei timor , & Divinarum scripturarum studia
Secundus Grcus est : quod ex ipsa quoque conciliant. Legimus in veteribus historiis quos-
phrasi probari potest. Qu cum ita se habeant, dam lustrasseprovincias,novos adisse populos,
obsecro te Lector , ne laborem meum, repre- maria transifle : ut eos quos ex libris noverant,
hensionem existimes antiquorum. In templo coram quoque viderent. Sic Pythagoras Men-
Dei offert unusquisque quod potest : alii au- phitycos vates : sic Plato gyptum & Archi-
rum , argentum , & lapides pretiofos : alii tam Tarentinum , eamque oram Itali , qu
byssum He purpuram & coccum offerunt & quondam magna Grcia dicebatur , laboriosi-
nyacinthum : nobiscum bene agitur , si obtu- slime peragravit : ut qui Athenis magister
lerimus pelles & caprarum pilos. Et tamen erat , & potens , cujufque doctrinam Acade-
Apostolus contemptibiliora nostra magis ne- mi gymnasia personabant , fieret peregri-
cessaria judicat. Unde & tota ilia tabernaculi nus atque discipulus : malens aliena verecun-
pulchritudo , & per singulas species , Ecclesi de discere , quam sua impudenter ingerere.
prfentis futurque distinctio , pellibus tegi- Denique dum litteras quasi toto fugientes or-
tur & cilieiis , ardoremque solis & injuriam be persequitur , captus a piratis & venumda-
imbrium ea qu viliora liint prohibent. Lege tus , etiam tyranno crudelissimo paruit , cap-
ergo primum , Samuel , & Melachim meum : tivus , vinctus & servus ; tamen quia philoso-
meum , inquam , meum. Quidquid enim cre- !>hus , major emente fe suit. Ad Titum Livium
brUVs vertendo , & emendando sollicitius &, acteo eloquenti fonte manantem,de ultimis
dfdicimus& tenemus, nostrum est. Et cum Hisoani Galliarumque finibus quosdam ve-
mtellexeris quod antea nesciebas , vel inter- nifle nobiles legimus : & quos ad contempla-
pretem me stimato , si gratus es ; vel Para- tionem sui Roma non traxerat , unius homi-
phrasten , si ingratus. Quamquam mihi om- nis fama perduxit. Habuit ilia tas inauditum
nino conscius non sim > mutasse me quippiam omnibus sculis , celebrandumque miracu-
ae Hebraica veritate. Certe si incredulus es , lum , ut urbem tantam ingreffi , aliud extra
lege Grcos codices, & Latinos, & confer urbem qurerent. Apollonius , five ille ma
cum iis opufculis qua; nuper emendavimus : gus , ut vulgus loquitur , five philosophus ,
& ubicumque discrepare inter fe videris , in- ut Pythagorici traefunt , intravit Perfas , per-
terroga quemlibet Hebrorum cui magis ac- transivit Caucafum , Albanos , Scythas, Mas->
commodare debeas fidem:& si no#ra firmave- sagetas, opulentislima Indiregna penetravit,
nr , puto qu6d eum non stimes conjectorem, & ad extremum , latissimo Phison amne tranf-
utineodemloco mecum similiter divinarit. misso , pervenit ad Brachmanas , ut Hiar-
Sed & vos famulas Christi rogo (qu Domi cham in throno fedentem aureo , & de Tanta-
ni discumbentis pretiosissiml fidei myrrhl li fonte potantem , inter paucos difcipulos ,
ungitis caput , qu nequaquam Salvatorem de natura , de motibus siderum , ac dierum
quarntis in sepulchro , quibus jam ad Patrem cursu audiret docentem. Inde per lamitas ,
Chnstus ascendit ) ut contra latrantes canes , Babylonios , Chaldos , Medos , Assyrios >
qui adversilm me rabido ore deseviunc , & Parthos, Syios , Phnices , Arabe* , Palf.
c ij
 xij H I E R O N Y M I
tinos , reversus Alexandriam, perrexit thio- Lege. Et in Deuteronomio legimus : Inter- P*Mi
piam , ut Gymnolbphistas > & famosiffimam roga patrem tuu.n, &annuntiabit tibi ; senio-
Solis mensam videret in iabulo. lnvenic ille res tuos , & dicent tibi. In Psalmo quoque
vir ubique quod discerct, & semper proficiens, centesimo decimooctavo ; Cantabiles mihi
semper se melior fieret. Scripsit super hoc ple- erant justificationes tuz in loco peregrinatio-
nifsimeocto voluminibus Phiiostratus. Quid nis mez. Et in descriptione justi viri , cum
loquar de szculi hominibus , cum Apostolus eum David arbori vitz , quz est in paradiso ,
Paulus , vas electionis & magister Gentium , compararet : inter czteras virtutes & hoc intu-
I j, qui de conscientia tanti in fe hospitis loqueba- lit:ln lege Domini voluntas ejus,& in lege ejus pfti.t;
'jtaor.g. tur. An experimentum quzritis ejus, qui in meditabitur die ac nocte. Daniel in fine sacra- Dt. 1 a.
i Corn- me loquitur Christus ? poll Damascum Ara- tiflimz visionis ait , justos fulgere sicut stellasj
G*l. i biamque lustratam , ascenderit Jerosolymam, & intelligences , id est doctos , quasi firma
. ut videret Petrum , & manserit apud eum die- ment urn. Vides quantum inter fe distent, justa
bus quindecim ? Hoc enim myfterio hcbdo- rusticitas , & dodta justitia ? Alii stellis , alii
madis & ogdoadis , futurus gentium przdica- coelo comparantur. Quamquam juxta Hebrai-
*Ut. i. tor instruendus erat. Rursumque post annos cam veritatem utrumque de eruditis poslit in-
quatuordecim , alfumpto Barnaba & Tito , telligi. Ita enim apud eos legimus. Qui autem
exposuerit Apostolis Evangelium , ne forte in dodti fuerint , fulgebunt quasi splendor firma-
vacuum curreret , aut cucurrislet. Habet enim menti : & qui ad justitiam erudiunt multos ,
nescio quid latentis svipyimr viva vox , & in quasi stellz in perpetuas zternitates. Cur dici- Aa"' *'
aures discipuli de auctoris ore transfusa , for tur Paulus Apostolus vas electionis ? Nempe
ties sonat. Unde & schines cum Rhodi exu- quia legis & Scripturarum sanctarum erat ar-
laret , & legeretur ilia Demosthenis oratio , marium. Phariszi stupent in doctrina Domini:
quam /adversus eum habuerat , mirantibus & mirantur in Petro & Joanne quomodo le
cunctis atque laudantibus, luipirans ait : Qudd gem sciant , cum litteras non didicerint.
si ipsam audilsetis besiiam , sua verba reso- Quidquid enim aliis exercitatio , &c quo- js*i* 54.
III nantem ? Hjec non dico , quod sit in me ali- tidiana in lege meditatio tribuere solet , illis jw. .
quid tale , quod vel poffis a me audire , vel hoc Spiritus lanctus suggerebat, & erant juxta *' *
velis discere : fed quod ardor tuus, & discendi quod scriptum est , >ni.<?<'ic. Duodecim
studium etiam absque nobis per fe probari de- annos Salvator impleverat, & in templo senes
beat. Ingenium docile , & sine doctore lau de quzstionibus legis interrogans , magis co
dabile elt. Non quid invenias , fed quid quz- cci dum prudenter interrogat. Nisi forte rusti-
ras consideramus. Mollis cera, & ad forman- cum Petrum , rusiieum dicimus Joannem :
dum facilis , etiam si artisicis & plastz cessent quorum uterque dicere poterat : Et si imperi-
maims : tamen virtute totum est quidquid else tus sermone , non tamen scientia. Joannes scr,,
f)otest. Paulus Apostolus ad pedes Gamalielis rusticus , piscator, indoctus ? & unde ilia vox
egem Moysi & Prophetas didicisse fe gloria- obsecro : in principio erat Verbum , & Ver- /m. i.
tur , ut armatus spiritualibus telis, poltea di- bum erat apud Deum , & Deus erat Verbum ?
a Ctr.io. ceret confidenter : Arma nostrz militiz , non xJy<9- enim Grzce multa fignificat : nam &
' carnalia sunt, fed potentia Deo,ad destructio- verbum eft , & ratio , & supputatio , & causa
nem munitionum , consilia destruentes , & uniuscujusque rei , per quam sunt singula quz
omnem altitudinem extollentem fe adversus subsistunt : quz universa recte intelligimus in
scientiam Dei,& captivantes omnem intellec- Christo. Hoc dodtus Plato nescivit : hoc De- V.
tum ad obediendum Christo , & parati subju- mostenes eloquens ignoravit. Perdam, inquit, Mi. 1.
gare omnem inobedientiam. Ad Timotheum sapientiam sapientium , & prudentiam pru-
i.7fa. 3. fcriijjt ab jnfantia sacris litteris eruditum , & dentium reprobabo. Vera sapientia perdet sal- ;/< ,,.
hortaturad studium lectionis , ne negligat sam sapicnciam;& quamquam stultitia przdi-' 1. Cor- >
gratiam quz data sit ei per impositionem ma- cationis in cruce sit, tamen Paulus sapientiam Ctr- '
nus Presbyterii. Tito prcipit ut inter ceteras loquitur inter perfectos : sapientiam autem
virtutes Episcopi , quern brevi sermone de- non sitculi hujus , nee principum szculi istius,
pinxit , scientiam quoque in eo eligat Scrip- quz deftruitur ; fed loquitur Dei sapientiam
; Tit- 1- turarum : Obtinentem , inquit , eum, qui se in myfterio absconditam, quam przdestinavic
cundum doctrinam est , fidelem sermonem : Deus ante szcula. Dei sapientia , Christus eft.
j v ut potens sit exhortari in doctrina sana , & Christus enHh , Dei virtus , & Dei sapientia.
' contradicentes revincere. Sancta quippe rusti- Hzc sapientia in myfterio abscondita est : de ClJs, 1.
citas solum sibi prodest : & quantum aedificat qua & noni Psalmi titulus prznotatur : Pro
ex vitz merito Ecclesiam Christi , tantum no- occultis filii , in quo sunt omnes thesauri sa-
cet si destruentibus non resistat. Malachias pro- pientiz & scientiz Dei absconditi. Et qui in
'Jtim pheta , imm6 per Aggzum Dominus : Inter- myfterio absconditus erat , prdeftinatus est
*" roga, ait, sacerdotes legem : in tantum sacer- ante szcula : przdestinatus autem & przfigura-
dous o&ium est isitcitogatvira icsponderc ds cus in lege ft Prophetis. Unde & Prophets ap-
 P R O L O G U S. xiij
pellabantur Videntes : quia videbant eum , pr&h pudor , a feminis , quod viros doceant ,
quern ceteri non videbant. Abraham vidit diem & ne parum hoc sit , quadam facilitate verbo-
fm.%. ejus , & laetatus est. Aperiebantur caeli Eze- rum, immo audacia , edisserunt aliis quod ip-
Butb.
P/. n.
chieli , qur populo peccacori clausi erant. Re- ri non intelligunt.Taceo de mei similibus, qui
Ktm. 7- vela , inquit David , oculos meos , & conside- si forte ad Scripturas fanctas post saeculares lit
i.O.j. rabo mirabiha de lege tua. Lex enim spiritua teras venerint,& scrmonecompositoaures po-
ls est , & revelatione opus est , ut intelligatur, puli mulserint , quidquid dixerinr, hoc legem
ac revelata facie Dei gloriam contemplemur. Dei putant. Nee scire dignantur quid Prophe-
.*>*. $, Liber in Apocalypsi septem sigillis signatus os- tx , quid Apostoli senierint , fed ad sensum
ijf. i.
tenditur : quem si dederis homini scienti litte- suum incongrua aptant testimonia: quasi gran-
ras ut legat , respondebit tibi : Non possum : de sit , & non vitiosissimum docendi genus ,
4 J signatus est enim. Quanti hodie putant fe nos- depravare fententias , & ad voluntatem suam,
se litteras , tenent signatum Jibrum, nee aperi- Scripturam trahere repugnantem.Quasi non
re possunt , nisi ille reseraverit qui habet cla- legerimus Homerocentonas , & Virgiliocen-
vem David : qui aperit , & nemo claudit ; tonas : ac non sic etiam Maronem sine Christo
U3. I, claudit & nemo aperit ? In Actibus Apostolo- possumus dicere Christianum , quia scripscrit :
rr.m fanctus Eunuchus , immo vir , ( sic enim Jam redit & virgo , redeunt Saturnia regna :
eum Scriptura cognominat ) cum legeret Jam nova progenies carlo demittitur alto. Et
Isaiam prophetam , interrogatus a Philippo: Patrem loquentemad Filium : Nate mea: vi
Putasneintelligis , qulegis?respondit. Quo- res , mea magna potentia solus. Et post verba
modo possum , nisi aliquis me docuerit?Ego Salvatoris in cruce : Talia perstabat memorans,
C ut de me loquar interim ) nee sanctior sum fixusque manebat. Puerilia sunt hate, & circu-
hoc Eunucho , nee studiosior , qui de thio- latorum ludo similia , docere quod ignores :
pia , id est de extremis mundi finibus , venit immo j ut cum stomacho loquar, ne hoc qui-
ad templum , reliquit aulam regiam : & tan- dem scire quod nescias.
tus amator legisdivinarque scientiae suit, ut Videlicet manifestissima est Genesis, in qua VII.
etiam in vehiculo legeret Litteras sacras. Et de creatura mundi , de exordio generis huma- Goi's,
tamen cilm librum teneret , verba Domini ni , de divisione terra: , de confusione lingua-
cogitatione conciperet , lingua volveret , la- rum & gentium , usque ad exitum scribitur
biis personaret, ignorabat eum, quem in libro Hebratorum.
nefeiens venerabatur. Venit Philippus, osten- Patet Exodus cum decem plagis , cum de- Exai,
dit ei Jefum , qui claulus latebat in littera. O calogo , cum mysticis divinisque prceptis.
mira doctoris virtus ! eadem hora credit Eu- In promptu est Leviticus liber , in quo sin- Ltvit,
auchus , baptizatur, 8c fidelis & sanctus Cactus gula sacrificia , immd singul pacne syllabae ,
est ;ac magifter de discipulo , plus in deserto & veltes Aaron , & totus ordo Leviticus spi
fonte Ecclesiz, quam inaurato sinagogf tem- rant clestia sacramenta.
rlo reperit. Hate a me perstricta sunt breviter Numeri verd, nonne totius Arithmetical, & Kumtr,
neque enim epistolaris angustia evagari lon- prophetiac Balaam , & quadraginta duarum
giilspatiebatur ) ut intelligeres te in Scripturis per eremum mansionum mysteria continent ?
Facris sine pratvio & monstrante semitam non Deuteronomium quoque secunda lex , & Dtut.
Eosse ingredi. Taceo de grammaticis , rethori- Evangelicac legis pracnguratio,nonne sic ea ha
us, philosophis , geometris , dialecticis , bet quar priora sunt , ut ramen nova sint om-
musicis, astronomis, astrologis, medicis, quo niade veteribus ? Hucusque Moyses , hucus-
rum scientia mortalibus vel utiliffima est , & que Pentateuchus : quibus quinque verbis lo i-Cor.i *>
in tres partes scinditur , Uyn* , ti u&*h> , qui fe velle Apostolus in Ecclesia gloriatur.
rii tn*mi*i. Ad jninores artes veniam , & Job exemplar patientiae, quae non mysteria
quae non tarn lingua,quam manu administran- siiofermone complcctitur? Profa incipit, ver-
tur. Agricolae, caementarii, fabri metallorum, fulabitur, pedestri sermone finitur : omnesque
lignorumque caesores , lanarii quoque , & ful- leges dialectic , propositione , assumptione,
lones , & ceteri qui variam supellectilem , & continnatione,conclusionedeterminat.Singu-
vilia opuscula fabricantur , absque doctore la in eo verba , plena sunt sensibus. Et ( ut de
esse non possunt quod cupiunt. Quod medico- ceteris sileam ) resurredtionem corporum sic
rum est , promittunt medici : tractant fabrilia prophetat , ut nullus de ea vel manifestius ,
fabri. Sola Scripturarum ars efl , quam sibi vel cautiiis scripserit. Scio, inquit, quod re-
passim omnes vindicant. Scribimus indocti deptormeusvivit,Si: in noviffiimo diede terra
doctique poiimata paflim. Hanc garrula anus, surrecturus sum : & rursum circumdabor pelle
hanc delirus scnex , hanc sophista verbosus , mea , & in carne mea videbo Deum , quem
hanc universi praesumunt , lacerant , docent visurus sum ego ipse , & oculi mei conspectu-
antequam discant. Alii adducto supercilio , ri sunt , & non alius. Reposita est haec spes
grandia verba trutinantes , inter rrulierculas mea in sinu meo.
de facris Licterisphilosophantur. Alii distune, Veniam ad Jefum Nave, quitypum Domi-
t iij
 xiv H I E R O NYMI
fiftitfivt ni non solilm gestis , vcriim ctiam nomine
M* prsert, transit Jordanem, hostium regna fijb-
*ve' vertit , dividit terram victori populo , &c per
singulas urbes , viculos , montes , flumina ,
torrentes, atque confinia, Ecclesi caelestisque
Jerusalem spiritualia regna defcribit.
lib. Ju- In judicum libro , quot principes populi ,
du.Kuth. tot figur sunt.
/;. 1 6. Rutn Moabitis , ifaiae explet vaticinium ,
dicentis : Emitte agnum Domine Dominato-
rem terr , de petra deserti ad montem fili
Sion.
ttg. 1. Samuel in Heli mortuo , & occifo Saul ,
ijr- 1 1. veterem legem abolitam monstrat. Porrd in
Sadoc atque David , novi sacerdotii , novi-
que imperil sacramenta testatur.
Keg ill Mdachim , id est tertius & quartus Regum
& If. liber , a Salomone usque ad Jechoniam , & a
Jeroboam filio Nabat usque ad Osee qui duc-
tus est in Assyrios , regnum Juda & regnum
defcribit Israel. Si historiam respicias , verba
simplicia sunt : si in litteris scnsum latentem
inspexeris , Ecclesi paucitas , & hretico-
xum contra Ecclesiam bella narrantur.
Duodecim Propheta* in unius voluminis an-
gustias coarctati , multo aliud , quam sonet
in littera , prfigurant.
Oset. osee crebr6 nominat Ephraim , Samariam,
Joseph , Jezrahel , & uxorem fornicariam ,
& fornicationis filios , & adulteram cubiculo
clausam mariti , multo tempore sedere vi-
duam , & sub veste lugubri , viri ad se redi-
tum pneftolari.
foil. Joel filius Phatuel defcribit terram duode
cim tribuum , eruca , brucho , Ioculta , rubi-
gine vastante consumptam:& post eversionem
prioris populi , effusum iri Spiritum sanctum
super servos Dei , & ancillas , id est super cen
tum viginti credentium nominal effusum iri
'Met. i. jn cnaculo Sion. Qui centum viginti,ab uno
usque ad quindecim paulatim & per incremen-
ra surgentes , quindecim graduum.numerum
efficiunt,qui in Psalterio mystice continentur.
Jtmtt. Amos pastor , & rusticus , & ruborum mo-
ra distringens, paucis verbisexplicari non po-
test. Quis enim digne exprimat tria aut qua-
tuor scelera Damalci , & Gaza: , & Tyri , &
Idumx , & filiorum Ammon& Moab,&in
septimo & octavo gradu Jud & Israel ? Hie
loquitur ad vaccas pingues , qu sunt in Sa
maria? monte , & ruituram domum majorem
minoremque testatur. 'pse cernit fictorem Jo-
custa? , & stantem Dominum super murum
litum vel adamantinum, & uncinum pomo-
rum , attrahentem supplicia peccaroribus , &
famem in terram ; non famem panis , nee si-
tim aquas , fed audiendi verbum Dei.
'JhdUt. Abdias , qui interpretatur Servus Dei , per-
tonat contra Edom sanguineum , terrenum-
que hominem : fratris quoque Jacob semper
aemulum , hasta percutit spiritali.
Jonas columba pulcherrima , naufragio fuo Jauti
passionem Domini prarfigurans , mundum ad
pnitentiam revocat : & sub nomine Ninive,
Gentibus salutem nuntiat.
Micharas de Morasthi cohacres Christi,vasta- MUb,
tionem annuntiat fili latronis,& obsidionem
ponit contra cam : quia maxillam percuflerit
judicis Israel.
Nahum consolator orbis increpat civitatem Hthum
sanguinum , & post eversionem illius loquitur:
Ecce super montes pedes evangelizanns , &
annuntianris pacem.
Habacuc luctator fortis & rigidus , slat su- Hsb*eiu.
per custodiam suam , & figit gradum super
munitionem , ut Christum in cruce contem-
pletur , & dicat : Operuit clos gloria ejus
& laudis ejus plena eft terra. Splendor ejus ut
lux erit , cornua in manibus ejus : ibi abscon-
dita est fortitudo ejus.
Sophonias speculator , & arcanorum Dei Sofhtn,
cognitor , audit clamorem a Porta piscium ,
& ejulatum a Secunda > & contritionem i
collibus. Indicit quoque ululatum habitato-
ribus Pil , quia conticuit omnis populus
Chanaan , disperierunt universi qui involuti
erant argento.
Aggus felHvus & laetus, qui seminavit in **&*<".
lachrymis , ut in gaudio meteret : destructum
templum aedificat , Deumque Patrem inducit
loquentem : Adhuc unum modicum , & ego
commovebo caelum & terram , & mare , &
aridam , & movebo omnes gentes , & veniet
desideratuscunctis gentibus
Zacharias memor Domini sui , multiplex in Zh^
prophetia , Jesum vestibus sordidis indutum ,
& lapidem oculorum scptem , candelabrum-
que aureum cum totidem-lucernis quot oculis ,
duas quoque olivas a sinistris lampadis cernit
& dextris : ut post equos , nigros , rufos , al-
bos , & varios , & dissipatas quadrigas ex E-
phraim , & equum de Jerusalem , pauperem
regem vaticinetur S.' prdicet, sedentem su
per pullum filium asin subjugalis.
Malachias apertc , & in fine omnium Pro- MaUeb
phetarum de abjectione Israel , & vocatione
Gentium: Non est mihi, ait , voluntas in vo-
bis, dicit Dominus exercituum,& munus non
suscipiam de manu vestra. Ab ortu enim solis
usque ad occasum , magnum est nomen meum
in Gentibus , & in omni loco sacrificatur , &
offertur nomini meo oblatio munda.
Isaiam , Jeremiam , Ezechielem, & Danie- Js'.
lem , quis potest vel intelligere , yel expo-
nere ? Quornm primus non prophetiam mihi
videtur texere , fed Evangelium.
Secundus virgam nuceam , & ollam sue- jtremuu.
censam a facie aquilonis , & pardum spolia-
tum snis coloribus , & quadruplex diversis
metris nectit alphabetum.
Tertius principia & linem tantis habet obs- E?ph,
c'uriutibus involuta > ut apud Hebros ista :
 P R O L O G U S.
partes cum exordio Genefeos ante annos tri-
ginta non legantur.
Bttdtl. Quartus ver , qui & extremus inter qua
tuor Prophetas temporum confeius , & totius
mundi iUsmf lapidem prariium de monte
fine manibus , & regna omnia fubvertentem ,
claro fermone pronuntiat.
ttvU. David Simonides nolter , Pindarus , & Al-
caeus , Flaccus quoque , Catullus , atque Sere-
nus , Chriltum lyr perfonat , & in decachor-
do Pfalterio , ab infers excitt refurgentem.
frtvtrb. Salomon paciricus & amabilis Domini, mo-
tolefuf- res corrigit , naturam docet, Ecclefiam jungit
*** & Chriltum , fanclarumque nuptiarum dulce
canit epithalamium.
Oatic. Either in Ecclefia: typo , popuUim librt de
tbtr. periculo 5 & interfecto Aman , qui interpre
tara iniquitas , partes convivii , & diem ce
lebren! mittit in polleros.
ttrtl. Paralipomenon liber , id eft inftrumenti ve-
teris MT.Hi, tantus ac talis eft , ut abfque illo
fi quis fcientiam Scripturarum fibi voluerit
arrogare, feipfum irrideat. Per fingula quipp
nomina jundturafque verborum , & praeter-
miflse in Regum libris tanguntur hiftoriae , &
innumerabiles explicantur Evangelii quaeftio-
nes.
Eflr,. Efdras & Nehemias , adjutor videlicet , &
confolator Domino , in unum volumen
coarantur , inftaurant templum , muros ex-
truunt civitatis , omnifque illa turba populi
redeuntis in patriam,& defcriptio facerdotum,
Levitarum , Ifrae'lis , Profefytorum , ac per
fingirlas familias murorum turrium opera
divii , aliud in cortice praeferunt , aliud reti-
nent in medulla. Cernis me Scripturarum
amore rapt urn , exceffifle modum epiltol*, &
tarnen non implele quod volui. Audivimus
tantm , quid nolte , quid cupere debeamus ,
tf. 1 1 . Ut & nos quoque poflimus dicere : Concupi vit
anima mea defiderare jullihcationes tuas in
omni tempore. Caeterm illud Socraticum
impletur in nobis : Hoc tantm fcio , quod
nefcio.
Tangam & novum breviter Teftamentum.
Um. Matthaeus , Marcus , Lucas , & Joannes ,
Lacsi.
/. quadriga Domini , & verum Cherubim, quod
interpretatur fcientiae multitudo , per totum
' corpus oculati funt , fcintilla: emicant, difcur-
runt fulgura , pedes habent retos , & in fu-
biime tendentes , terga pennata & ubique vo-
litantia , tenent fe mutuo ,- fibique perplexi
funt , & quafi rota in rota volvuntur , & per-
gunt quocumque eos flatus Spiritus fanti
perduxerit.
Pe/. Paulus Apoftolus ad feptem fcribit Eccle-
las : ocbva enim ad Hebreos , plerifque
extra numerum ponitur. Timotheum inttruit
ac Titum , & Philemonem pro fugitivo f
mulo deprecatur. Super quo melius tacere
puto quam pauca feribere.
xv
Atus Apoftolorum nudam quidem fonare
videntur hiftoriam , & nafcentis Ecclefia- in- .4po,lt.
fantiam texere : fed fi noverimus feriptorem rum.
eorum Lucam effe medicum , cujus laus eft in .
Evangelio , animadvertemus pariter omnia
verba llius , anima; languentis elfe medici-
nam.
Jacobus , Petrus , Joannes , Judas , feptem Ucobut.
Epillolas ediderunt , tarn myfticas , quam PtlrU,
fuccintas , & breves pariter ac longas : bre Jota.
ves in verbis , longas in fententiis : ut rarus Judat.
fit , qui non in earum letione caecutiat. '
Apocalypfis Joannis , tot habet facramen-
ta , quot verba. Parm dixi , & pro mrito
voluminis laus omnis inferior eft. In verbis
fingulis multiplies latent intelligentix. Oro
te , frater chanffime , inter ha-c vivere , ifta
meditari , nihil aliud nolTe , nihil quaerere.
Nonne tibi videtur jam hc in terris regni cce-
leltis habitaculum ? Nolo offendaris in Scrip-
turis fandtis fimplicitate , & quafi vilitatc ver
borum , quae vel vitio Interpretum , vel de
indullria fie prolata funt , ut rufticam concio-
nem facilis inllruerent , & in una eademque
fententia aliter dotus,aliter audiret indodtus.
Non fum tam petulans , & hebes , ut hate me
nofle pollicear, & eorum fruftus capere, quo
rum radices in ccelo fixa; funt: fed velle fateor.
Sedcnti rae praefero , magiilrum renuens , co-
micem fpondeo. Petenti datur , pulfanti ape-
ritur , quacrens invenit. Difcamus in terns , Mutth.7.
quorum fcientia nobis perfeveret in ccelo.Ob- Lite. ii.
viis te manibus excipiam , & ( ut inept ali
quid , de Hermagorae tumiditate eutiam)
quidquid quaefieris , tecum feire conabor. Ha-
bes hie amantiflimum tui fratrem Eufebium ,
qui litterarum tuarum mihi gratiam duplica-
vit , referens honellatem morum tuorum ,
contemptum fsculi, fidem amicitiae, amorem
Chrilli. Nam prudentiam & eloquii venulta-
tem etiam abfque illo ipfa epiftola praeferebat.
Fellina, quarto te, & hatrentis in falo naviculae
funem magis praeeide , quam folve. Nemo re- VIII.
nuntiaturus faeculo bene poteft vender quae Prew.ijr.
contempfit ut venderet. Quidquid in fumptus
de tuo tuleris, pro lucro computa. Antiquum
didtum eft. Avaro tam deelt quod habet ,
quam quod non habet. Credenti to
rus mundus divitiarum eft : infidelis autem
etiam obolo indiget. Sic vivamus , tamquam . Ctr- .
nihil habentes , & omnia poflidentes. Victus
& veftitus divitiac Chriftianorum funt. Si tu
bes in poteftate rem tuam , vende : fi non ha-
bes , projice. -Tollenti tunicam , & pallium
relinquendum eft: Scilicet nifi tu , femper Miid'-
recraftinans, & diem de die trahens , caute &
pedetentim tuas pofleflninculas vendideris,non
habet Chriftus unde alat pauperes fuos. Totum M.itth.4,
Deo ddit , qui feipfum obtulit. Apoftoli na- .12.
vem tantm & retia reliquerunt. Vidua duo Lue. il.
aera mifit in gazophylacium , & praeter;
 XVI HIERONYMI
Crocsi divi:iis Facile contemnit omnia , qui quibus divisi cadem scriptitarint : cum Arist*-
fe semper cogitat esse moriturum as" ejuiciem
cjusdem Ptolemi
ftoiemi utp mmc
e*ms & multo
post tempore Josephus , nihil tale retulerint:
P H F A T I O led in una basilica congregatos , contulifle
senbanc , non prophetasse. Aliud est enim
vatem , aliud elt else interpretem : ibi Spiritus
S. HIERONYMI vencura prdicit : hie eruditio & verborum
copia, ea qu intelligit transfert. Nisi forte
PRESBITE&I putandus elt Tullius , (Economicum Xeno-
phontis , & Platonis Protagoram , & Demos-
In Pcntjteuchum Moyfi ad Defiderinm. thenis proCtesiphonte orationem afflatus rhe-
torico spiritu tranttulisse. Aut aliter de eisdem
Vin. 9.
DEsiderii mei desideratas accepi cpistolas, libris per Septuaginta Interpretesj aliter per
qui quodam prsagio futurorum , cum Apostolos Spiritus sanctus teltimonia texuit:
Daniele sortitus elt nomcn , obsccrantis , ut uc quod illi tacuerunt , hi scriptum esse men-
tranilatum in Latinam iinguam de Hebro titi sint. Quid igitur ? damnamus veceres
sermone Pentateuchum > nostrorum auribus Minime. Sed post priorum iludia , in domo
traderem. Periculosum opus certe , & obtrec- Domini quod possumus laboramus. Illi inter-
tatorum meorum latratibus patens : qui me pretati sunt ante adventum Christi , & quod
asserunt in Septuaginta Interpretum suggilla- nesciebant > dubiis protuleic sententiis : nos
tionem nova pro veteribus cudere , ita inge- verd post paffionem & relurrectionem ejus ,
ni im quasi vinum probantes : cum ego i- non tarn prophetiam quam historiam scribi-
txti-n- piffime testatus sim , me pro virili porcione mus; aliter enim audita, aliter visa narrantur,
in tabernaculo Dei offerre qu poslim , nec quod melius intelligimus , melius & proferi-
opes alterius aliorum paupertatefcedari.Quod mus. Audi igitur nuile , & obtrectator aul-
u: auderem, Origenis me studium provocavk, culta : non damno , non reprehendo Septua
cui editioni antiqu transtationem Theodo- ginta : fed confidenter cunctis illis Apostolos
tionis miscuit , asterisco & obelo opus omne prtero- Per istorum os mihi Christus sonat,
distinguens : dum aut elucefcere facit qu mi quos ante Prophetas inter spiritalia charisma
nus ante fuerant ; aut superflua quque jugu,- ta politos lego : in quibus ultimum pne gra-
lat & confodit > maxime qu Evangelistarum dum Interpretes tenent. Quid li vore torqueris ?
& Apostolorum auctoritas promulgavit. In quid imperitorum animos contra me conci-
quibus multa de Veteri Tcstamento legimus, tas ? Sicubi in translation tibi videor errare ,
qu in nostris codicibus non habencur : ut est interroga Hebros : diversarum urbium ma-
illud : Ex gypto vocavi filium meum : & , giltros confute. Quod illi habent de Christo ,
Quoniam Nazarus vocabitur : & , Videbunt tui codices non habent. Aliud est si contra fe
in quem compunxerunt : & , Flumina de ven- postea ab Apostolis usurpata teltimonia pro-
tre ejus fluent aquae viv : & 3 Qu nec oculus baverunt , & emendatiora sunt exempiariaj
vidit , nec auris audivit , nec in cor hominis Latina quamGrca , & Grca quam Hebrai-
ascenderunt , qu prparavit Deus diligenti- ca.Verum hc contia invidos. Nunc te precor
bus fe : & multa alia qu proprium <ru<iyu Desideri chariflime , ut me , quia tantum
desiderant. Interrogemus ergo eos ubi hc opus subire fecilli , & a Genesi exordium ca-
scripta sint : & cum dicere non potuerint , de pere , orationibus juves : qu6 poflim eodem
libris Hebraicis proferamus. Primum testi- lpiritu quo scripti sunt hbri , in Latinura
monium est in Osee , secundum in Isaia , ter- eos transterre sermonem.
Osee. tium in Zacharia , quartum in Proverbiis , Ejusdem in Josue Prafatio.
Jsai. quintum que in Isaia. Quod multi ignoran-
Ztch.il-. Ks t apocryphorum deliramenta sectantur : & TAndem finito Pentateucho Moysi , velue
grandi fnore liberati , ad Jesum filium
jsrif*' Hibcras nnias libris authenticis prferunt. Nave manum mittamus , quem Hebri
*' Causas erroris non est meum exponere. Judi
J>rudenti factum dicunt esse consilio : ne Pto- ]M pyvtrn 'd est Josue filium Nun , vocanc
emus unius Dei cultor, etiam apud Hebros & ad Judicum librum, quem CD^UM appel
duplicem divinitatem deprehenderet. Quod lant : ad Ruth quoque & Esther , quos eisdem
maxime ideirco saciebant , quia in Platonis nominibus efferunt. Monemusque ledtorem
dogma cadere videbatur. Denique ubicumque ut silvam Hebraicorum nominum , & distinc-
sacratum aliquid Scriptura tcitatur de Patre tiones per membra divisas , diligens scriptor
& Filio & Spiritu sancto , aut aliter interpre- conserves : ne & noster labor , & illius stu-
tati sunt > aut omnino tacuerunt : ut & regi dium pereat. Et ut in primis , quod spe tes
satisfacerent , & arcanum fidei non vulgarent. tatus sum , sciat me non in reprehenhonem
Et nescio quis primus auctor septuaginta tel- veterum nova cudere , sicut amici mei crimi-
lulas Alexandria: mendacio suo excruxerit : nantur : sed pro virili partc offerre linguat
mex
 PRFAT IONES,
meat hominibus ( quos ramen nosira delec-
ttnt) ut pro Graecorum E'|>rA.,f quac & sump-
tu& labore maximo indigent , editionem
nostram habeant. Et sicubi in antiquorum vo-
uiminum lectione dubitarint , haec illis confe-
rentes , in veniant quod requirunt : maxime
cum apud Latinos tot sint exemplaria , quot
codices : & unusquisque pro arbitrio suo vel
addiderit vel subtraxerit quot ei visum eft : &
utique non poslit verum esse quod dissonat.
Unde cesset arcuato vulnere contra nos insur-
gere scorpius, & sanctum opus . venenata car-
pcre lingua , vel suscipiens , si placet ; vel
contemnens , si displicet : memineritque illo-
fs*l- 4 rum versuum : Os tuum abundavit malitia ,
& lingua tuaconcinnabatdolos. Sedensadver-
sils fratrem tuum loquebaris , &c adversus fi-
lium matris tuz ponebas scandalum : hare fe-
cisti , &c tacui. Existimasti inique qu6d ero
tui similis : arguam te , & statuam contra fa-
ciem tuam. Quac enim audientis vel legends
utilitas eft , nos laborando fudare , & alios
detrahendo laborare ? dolere Judosquod ca-
iumniandi eis & irridendi Chriftianos sit abla-
ta occasio , & Ecclesiae homines id despicere >
imm6 lacerare , unde adversarii torqueantur?
Qu6d si vetus eis tantilm interpretatio placet,
quap & mihi non displicet , & nihil extra re-
cipiendum putant > cur ea quar sub asteriscis &c
obclis vel addita sunt vel amputata , legimt ,
& negligunt ? Quare Danielem juxta Theodo-
tionis tranflationem , Ecclesia: susceperunt ?
CurOriginemmirantur, & Eusebium Pam-
phili , cunctas editiones similiter disserentes ?
Aut qua: suit stultitia , posiquam vera dixe-
rint , proferre quac falsa sunt ? Unde autem
in novo testamento probare poterunt assump-
ta testimonia , quac in libris veteribus non ha-
bentur ? Haec dicimus , ne omnin6 calumnian-
tibus tacere videamur. Caetefum post sanctar
Paul* dormitionem , cujus vita virtutis exem-
plum eft , & hos libros quos Eustochio virgi-
ni Christi negare non potui , decrevimus dum
spiritus hos regit artus 3 Prophetarum expla
nation! incumbere , & omissum jam diu opus,
quasi quodam postliminio , repetere : praeser-
tim ciim & admirabilis senctusque vir Pam-
machius , hoc idem litteris flagitet ; & nos ad
patriam festinantes , mortiferos sirenarum
cantus surda debeamus aure transire.
PRFATIONEM EJUSDEM
sancti Hieronymi in Libros Re-
gum supra reperies , ideo in prin
cipio pofitam', quod librorum sa- ?u?d s*ly*tol scriPtum esse testatur. Ubi
11 ,. * . , scriptum est ? Septuaginta non habent:apo-
crorum ordinem contineat. In crypha nescit Ecclesia. Ad Hebros igitur re-
scribitur autem , Prologus Ga vertendum est , unde 8c Dominus loquitur ,
& diseipuli exempla przfumunt. Hacc pace ve-
leatus. tcrumloquor, ic pbtrcctatoribus meis un-..
XV11
Ejufdem in Librum Parahpomenon Prafatio.
SI Septuaginta Interpretum , pura & ut ab
eis in Graecum versa ell , editio permane
nt , superflue me , Chromati Epiicoporum
sanctislime atque doctiffime , impelleres , ut
Hebraea tibi volumina Latino scrmone trans-
ferrem. Quod enim semel aures hominum Oc-
cupaverat , & nafeentis Ecclesiae roboraverac
fidem , justum erat etiam nostro silentio com-
probari. Nunc verd cum pro varietate regio-
num diverse ferantur exemplaria , & germana
ilia antiquaque tranflatio corrupta sit , atque
yiolata ; noftri arbitrii putas , aut e pluribus
judicare quid verum sit , aut novum opus in
veteri opere cudere , illudentibusque Judaeis ,
cornicum , ut dicitur , oculos configere. Ale
xandria & gyptus in Septuaginta suis Hesy-
chium laudat audtorem. Constantinopolis us
que Antiochiam , Luciani martyris exempla
ria probat. Mediae inter has Provincia: Palaesti-
nos codices legunt ; quos ab Origene elabora
tes Eusebius & Pamphilus vulgaverunt : to-
tusque orbis hac inter fe trifaria varietate
compugnat. Et certe Origenes non solum
exempla composuit quatuor editionum, e re-
gione singula verba describens, ut unus dissen-
tiens , statim cacteris inter fe conscntientibus
arguatur ; fed , quodmajoris audaciae est , in
editione Septuaginta Theodotionis editionem
miscuit , asteriscis designans quar minus fue-
rant , & virgulis qua: ex superfluo videbantur
apposita. Si igitur aliis licuit non tenere quod
semel susceperant ; &z post Septuaginta cellu-
las , qux vulg6 sine auctore jactantur , singu-.
las cellulas aperuere , hoeque in Ecclesiis le-
gitur quod Septuaginta nescierunt ; cur me
non suscipiant Latini mei , qui inviolata edi
tione veteri ita novam condidi , ut laborem
meum Hebraeis , & , quod his majus est ,
Apostolis auctoribus comprobem ? Scrips!
nuper librum de optimo genere interpretandi
ostendens ilia de Evangelio : Ex gypto vo-
cavi filium meum : & , Quoniam Nazarus
vocabitur : & , Videbunt in quern compunxe-
runt : & illud Apostoli, Quacoculus non vidit,
nee in cor hominis ascenderunt, quac praepara-
yit Deus diligentibusillum:caeteraquehis simi-
lia, in Hebiasorum libris inveniri. Certe Apos
toli & Evangelistar,Septuaginta Interpretes no-
verant: & unde eis hare quac in Septuaginta In-
terpretibus non habentur > Christus Dominus
nolterutriusque Testamenti conditor, in Evan
gelio secundum Joannem:Qui credit, inquit ,
in me, sicut dicit Scriptura, flumina de ventre
ejus fluent aquae vivac. Utique scriptum est ,
xviij HIERO NTM I
turn respondeo , qui canino dente me rodunt, tione & figura eorum qnaedam narranrur hif-
in putdico detrahcntes, & legentes in angulis, torix : de quibus in regnorum libro dicitur :
iidcm & accusetores & detcnsores , cilm in Nonne ecce hxc scripta sunt in Libro verbo-
aliis probenc quod in me reprobant : quasi rum dierum regum Juda ? Qux utique in nos-
virtus & vitium non in rebus sit , sed cum tris codicibus non habentur. Hoc primum
auctore mutetur. Cxterum memini editionem sciendum , qu6d apud Hebrxos , liber Parali
Septuaginta tranflatorum , olim de Grxco pomenon , unus sit : & apud illos yocacus ,
cmendatam tribuisse me nothis : nee inimicum C3'l3'rt H3*t > id est Verba dierum : qui
debere existimari eorum , quos in conventu propter magnitudinem , apud nos divisus est,
fratrum semper edissero. Et quod nunc quod nonnuili etiam in Bruto , Ciceronis dia-
E2lDTn n3"JW id est Verba dierum, inter- logo , faciunt , ut eum in tres partes secent
pretatus sum: ideired fed , ut inextricabiles cumunus a suo auctore sit editus. Deinde etiam,
jnoras , & silvam nominum , qux scriptorum illud attendendum qudd frequenter nomina >
confuse sunt vitio , lensuumque barbarian , non vocabula hominum, fed rerum , ut dixi >
apertius & per versuum cola digererem , mi- significantias sonant. Ad extremum, quod om-
Jiimetipfi & meis juxta lsmeniam canens > si nis eruditio Scripturarum in hoc continetur :
aures iurdx sunt exterorum. & historix qux vel prxtermiflx sunt in suis lo-
Jd Domnionem , & Rogatianum j in tunitm cis,vel perstrictx leviter, hie per quxdam
Prafatio ejusdem. yerborum compendia explicentur. Orationum
itaque vestrarum adjutus auxilio > misi librum
QUomodo Grxcorum historias magis in- benevolis placiturum , tamen invidis dilpli-
telligunt , qui Athenas viderint ; & ter- citurum else non ambigo. Optima enim qux-
rium Virgilii librum , qui a Troade per Leu- que , ut ait Plinius , malunt contemnere ple
caten , & Acroceraunia , ad Siciliam , & in- rique , quam discere. Si quis in hac interpre-
de ad ostia Tiberis navigaverint ; ita senctam utione voluerit aliquid reprehendcre, interro-
Scripturam lucidius intuebitur , qui Judxam get Hebrxos , suam conscientiam recolat, vi-
oculis contemplatus sit , & antiquarum ur- deat ordinem textumque sermonis : & tune
bium memorias , loc rumque vel eadem vo nostro labori , si potuerit , detrahat. Ubicum-"
cabula , vel mutata cognoverit. Unde & no- que ergo asteriscos , id est stellas , radiare in
bis curx suit , cum eruditiffimis Hebrxorum hoc volumine videritis : ibi sciatis , de He-
hunc laborem subire : ut circumiremus pro- brzo additum , quod in Latinis codicibus non
vinciam , quam universe Christi Ecclesix habecur. Ubi vcr6 obelus , transverse scilicet
sonant. Fateor enim , mi Domnion & Roga- virga, prxposita est, illic signaturquid Septua
tiane charislimi , numquam me in divinis vo- ginta Interpretes addiderint , vel ob decoris
luminibus , propriis viribus credidisle , nee gratiam , vel ob Spiritus sencti auctoritatem >
habuisse opinionem meam , fed ca etiam de licet in Hebris voluminibus non kgatur.
quibus scire me arbitrabar,interrogare me so-
Ijusdem ad Domnionem & Rogatianum > *' Ef-
Jitum qua nto magis de his super quibusanceps
ram ? Denique cu.n a me nuper litteris flagi- dram & Nehtmiam Trafatio.
tassetis , ut vobis librum Paralipomenon La UTrum difficilius sit , facere quod poset-
tino sermone transferrem,de Tiberiade quem- tis , an negare , needum statui. Nam ne-
dam legis Doctorem , qui apud Hebrxos ad- que vobis aliquid imperantibus abnuere , sen-
mixationi habebatur , assumpsi : & contuli tentia est : & magnitudo oneris impositi ita
cum eo a vertice , ut aiunt , usque ad extre-
cervices premit, ut ante sub fasce ruendum sit,
mura unguem : & sic confirmatus , ausus quam levandum. Acccdunt ad hoc invidorum
sum facere quod jubebatis. Libert enim studia : qui omne quod scribimus,reprehenden-
vobis loquor,ita in Grxcis, & Latinis codici-
dum putant:& interdum contra fe conscientiA
bus hie nominum liber vitiosus est , ut non repugnante publice lacerant quod occulte le-
tarn Hebrza quam Barbara quxdam , & Sar- gunt , in tantum ut clamare compellar , &
matica nomina conjecta arbitrandum sit. Nee dicere : Domine libera animam meam a labiis
hoc Septuaginta Interpretibus , qui Spiritu iniquis , & a lingua dolosa. Tertius annus est r'M-uP
sancto pleni , ea qua: vera fuerant transtule-
3uod semper senbitis atque referibitis , ut Es-
jrant , sed scriptorum culpx adscribendum , rx librum & Esther , vobis de Hebrxo trans-
dum de emendatis inemendata scriptitant : & feram : quasi non habeatis Grxca & Latina
sxpe tria nomina , subtractis mediofyllabis,
volumina ; aut quidquid ilhid est quod a no-
inunum vocabulum cogunt, vel regione bis vertitur, non statim ab omnibus conspuen-
unum nomen , proptcr latitudinem suam , in dum fit. Frustra autem , ut ait quidam , niti ,
duo vel tria vocabula dividunt. Sed & ipseap-
neque aliud fatigando nisi odium quxrere, er-
pellationes , non homines , ut plerique exis-
tremx den^ntix est. Itaque obseiro vos , mi
timant , sed urbes , & reeiones , & (alms , &
Domnion 6c Rogatiane cnarisiimi , ut privati
pioviacws soaiint , & obsique sub iaurprew- kttice cgateuii Ubig> noneffwaus iu public
 P fc V A T I O N E S. six
nm, necfaftidlosiscibosingcratis: vitctisque jactet : numquam mcum , jurante Christo .-
eorura supercilium , qui judicare tantum dc iilebit eloquium : etiam prarcisa lingua balbu-
aliis,& ipsi facere nihil noverunr. Si qui autem tiet. Legant > qui volunt : qui nolunt , abjr-
fracrum lime , quibus noltra non dilplicent , ciant. Eventiknt apices , licteras calumnien-
his tribuatis exemplar;admoncntes ut Hebnca tur : mggis vellri charitate provocabor ad
comma, quorum grandis in hoc volumine stadium , quam iilorum deu&ionc & odio
copia est , dillinctc & per intervaila transcri- deterrebor.
bant. Nihil enim proderit emendasse librum ,
nisi emendatio , librariorum diligentia , con- Ejufdem ad Chromatium is Eliodorum in Tobi-
servetur. Nee quemquam moveat qudd unus am Prefatio.
a nobis liber editus est : nee apocriphorum MIrari non desino exactionis vestr* insta-
tertii & quarti somniis delectetur : quia & JLVJLtiam. t Exigitis enim ut librum Chaldar*
apud Hebracos Esdrac Nehemiatqae, sermonesin sermone conscriptum, ad Latinum stylum tra-
onum volumen coarctantur : & quae non ha- ham librum utique Tobir , quern Hebrati dc
bentur apud illos , nee de viginti-quatuor fe- catalogo divinarum Scriprurarum secantes ,
aibus sunt , procul abjicienda. Si quis autem hisqux hagiographa memorant,manciparunt.
Septuaginta vobis opposuerit Interpretes , Fcci_ satis desideno vestro , non tamen meo
quorum exemplaria varietas ipfa lacerata & studio. Arguunt & nos Hebraeorum studia , 8c
inverse demonstrat ; nee potelt utique verum imputant nobis, contra suum canonem Latini*
asleri quod diversum est:mittite eum adEvan- auribus ista transferre. Sed melius esse judican*
gelia : in quibus multa ponuntur quasi de Ve- Pharisicorum displicere judicio , & Episcopo-
teri testamento , qua: apud Septuaginta Inter rum juliionibus deservire , institi ut potui. Et
pretes non habentur , velut illud , Quoniam quia vicina est Chalda:orum lingua sermoni
Nazarus vocabitur : & , Ex gypto vocavi Hebraico ; utriusque lingux pericislimum le*-
filium meum : &, Videbunt in quern compun- quacem reperiens, uniusdiei laborem arriputi
Xerunt : multaque alia , qua: latiori open re- & quidquid ille mihi Hebraicis verbis expreC-
servamus : & quzrite ab eo ubi seripta sint : sit , hoc ego accito notario , scrmonibus La-
cumque proferre non potuerit , vos legjte de tinis expoliii. Orationibus vestris mercedem
his exemplaribus qua: nuper a nobis edita , huius opens compensabo , cilm gratum vobis
nuledicorum quotidie linguis confodiuntur. didicero , me , quod jubere estis dignati
Sed ut ad compendium veniam , certe quod complesse.
iUaturus sum , aequiffimum est. Edidi aliquid
quod non habetur in Gracco , aut aliter habe- Ejufdem Prafatio in librum Judith.
tur quam a me versum est ? Quid interpretem A Pud Hebraros liber Judith inter hagio-
laniant ? interrogent Hebracos : & ipsis aucto- /\grapha legitur 5 cujus auctoritas adro-
ribus , translations mear vel arrogent vel dero- boranda ilia qua: in contentionem veniunt 1
fent fidem. Porro aliud est , si clausis , quod minus idonea judicatur. Chaldxo tamen ser
icitur , oculis mihi volunt maledicere , & mone conscriptus, inter Iiistorias computatur.
non imitantur Grcorum studium ac benevo- Sed quia hunc librum Synodus Nicacna in nu-
lentiam , qui post Septuaginta Tranflatores , mero sandlarum Scripturarum legitur compu-
jam Christi Evangelio coruscante , Judaeos & tasse, acquievi postulationi vestrK,immo exac-
Hebionitas legis veteris Interpretes, Aquilam tioni : & sepositis occupationibus , quibus re-
videlicet, & Symmachum, & Theodotionem, hementer arctabar , huic unam lucubratiun-
& curiose legunt , & per Origenis laborem culam dedi , magis sensum e sensu , quam ex
in hexaplis , Ecclesiis dedicarunt.Quantdma- verbo verbum transferens. Multorum codicum
gis Latini grati else deberent , qudd exultan- varietatem vitiosiflimam amputavi : sola ea ,
tem cernerent Gracciam a se aliquid mutuari t qua: intelligentia Integra in verbis Chaldacit
Primilm enim magnorum sumptuum est & in- invenire potui , Latinis expreffi. Accipite Ju
finitac difficultatis , exemplaria posse habere dith viduam , castitatis exemplum , & trium
omnia : deinde etiam qui habuerint , &'He- phal! Iaude perpetuis cam prasconiis declara-
braci sermonis ignari sunt , magis errabunt , te. Hanc enim non solum feminis , fed & vi-
ignorantes quis c multis verius dixerit. Quod ris imitabilem dedit , qui castitatis ejus remu-
etiam sapientissimo cuidam nuper apud Grac- nerator, virtutem ei talem tribuit , ut invic-
cos accidie, ut interdum Scripture sensum re- tum omnibus hominibus vinceret , & insupe-
linquens, umuscujusque interpretis sequeretur rabilem superaret.
errorem. Nos autem qui Hebrarae linguae sal
tern parvam habemus scientiam , & Latinus Ejufdem in tibrum Esther Frssatio.
nobis utcumque scrmo non deest , & de aliis Librum Esther variis translatoribus constat
magis possumus judicare , & ea qua: ipsi in- esse vitiatum : quern ego de archivis He
telligimus , in nostra lingua promere. Itaque braeorum revelans , verbum e verbo expreC-
licet hydria fibilet , victorque Sinoa incenoia sub transtuli. Quern librum editio vulgata, lar
i H
 xx HIE.RO N YMI
ciniosis hinc inde verborum finibus trahit, ad-
dens ca quse ex tempore dici poterant , & au-
diri : sicut solitum est scholaribus disciphnis ,
sumpco thcmatc , excogitare quibus verbis
uti potuit qui injuriam passus est , vel qui m-
juriam fecit. Vos autetn 6 Paula & Eusto-
chium , quoniam & bibliothecas Hebraeorum
studuistis mtrarc , & lnterpretum certamina
comprobastis , tenentes Either Hebraicum H-
brum , per singula verba noitram tranQatio-
nem alpicite , ut poflitis agnoscere , me nihil
etiam augmentasle addendo , fed fideli testi-
monio simpliciter , sicut in Hebraeo habetur ,
historiam Hebraicam Latin* linguae tradidis-
se. Nec afFectamus laudes hominum , nec vi-
tuperaciones expavescimus. Deo enim placere
curances , minas bominum penitiis non time-
Tsal. s:. mus : Quoniam Deus dissipat ossa eorum qui
hominibus placere desiderant : & secundum
G*l*t. i. Apostolum , Qui ejusmodi sunt , servi Chnsci
else non possunt. Rurfum , in libro Esther al-
phabetum ex minio usque ad Teth litteram fe-
cimus diversis in locis , volentes scilicet Sep-
tuaginta lnterpretum ordinem per hoc insinua-
re studiofb lectori. Nos enim juxta morem
Hebraicum , ordinem proscqui etiam in Sep-
tuagiiita editione maluimus.
Ejusdem in librum Job Prafatio.
COgor per singulos Scripturae divinx libros
advertariorum refpondere maledictis : qui
interpretationem meam, reprehensionem Sep-
tuaginta lnterpretum crimiHantur : quasi non
& apud Graecos Aquila , Symmachus , &
Theodotio , vel verbum e verbo , vel sensum e
sensu, vel ex utroque commixtum , & medie
temperatum genus translationis expresserint;:
omnia Veteris insirumenti volumina Origenes
obelis asieriscisque distinxerit , quos vel addi-
tos , vel de Theodotione sumptos, translatio
ns antiquse inseruit , probans defuiise quod
additum eft. Discant igitur obtrectatores mei
recipere in toto,quodin partibus susceperunt,
am interpretationem meam cum asterilcis suis
radere. Neque enim fieri potest , ut quos plu-
ra intermisisse susceperint , non eosdem etiam
in quibusdam errasle sateantur, prcipue in
Job : cui si ea quae sub asteriscis addita sunt ,
subtraxeris , pars maxima detruncabitur , &
hoc dumtaxat apud Graecos. Caeterum apud
Latinos , ante earn translationem , quam sub
asteriscis & obelis nuper edidimus , septin-
genti ferme aut octingenti versus desunt ; ut
decurtatus & laceratus corrosusque liber, sce-
ditatem sui publice legentibus prbeat. Haec
autem translatio nullum de veteribus sequitur
Interpretem : fed ex ipso Hebraico , Arabico-
que sermone , & interdum Syro , nunc verba ,
nunc sensiis , nunc simul utrumque resonabit.
Obliquus enim etiam apud Hebraeos totus li
ber fertur & lubricus : 8f quod Graci rheto-
res vocant , tx**n'ki"t 5 dum qui aliud lo
quitur , aliud agit : ut si velis anguilla.n vel
murenulam strictis tenere manibus , quantd
fortius presseris , tanto cirius elabitur. Memi-
ni me ob intelligent iarr. hujus voluminis, Lyd-
daeum quendam praeceptorem , qui apud He
braeos primus hat>eri putabatur , non parvis
redemisse nummis : cujus doctrina an aliquid
profecerim , nescio , hoc unum scio , non po-
tuisse me interpretari , nisi quod ante intelle-
xeram. A principio itaque voluminis , usque
ad verba Job, apud Hebraeos prosa oratio est.
Porr6 a verbis Job , in quibus ait , Pereat 7<& j,
dies in qua natus sum , & nox in qua dictum
est , conceptus eft homo : usque ad eum lo
cum , ubi ante finem voluminis scriptum est:
ldcirc6 ipse me reprehendo , & ago pniten-
tiam in tavilla & cinere , hexametri versus
sunt , dactylo spondeoque currentes : & prop-
ter linguae idioma crebro recipientes & alios
pedes , non earumdem syllabarum , fed eo-
rumdem temporum. Interdum quoque ryth-
mus ipse dulcis & tinnulus fertur numer;s pe-
dum lolutis : quod metrici magis quam sim
plex lector intelligunt. A supradicto aucem
versu usque ad finem libri , parvum comma
quod remanet , prosa oratione contexitur.
Quod si cui videtur incredulum , metra scili
cet esse apud Hebros , & in morem nostri
Flacci, Graecique Pindari,& Akaei,& Sapphus,
vel Psaheiium , vel Lamentationes Jercmiae ,
vel omnia ferme Scripturarum cantica com
prehend l ; legat Philonem , Joscphum , Ori-
genem , Clarienscm Eusebium , & eorum
teliimonio me verum dicere comprobabit.
Audiant quapropter canes mei, idcirc6 me in
hoc volumine laborasse, non ut interpretatio
nem antiquam reprehenderem , fed ut ea qux
i-.i ilia aut obfeura sunt , aut omissa , aut cer-
te scriptorum vitio depravata , manifeiliora
noltra interpretationeherent:Ut qui Hebraeo-
rum sermonem ex parte didicimus , & in La
tino pne ab ipsis cunabulis inter Grammati-
cos & Rhetores & Philosophos detriti sumus,
Qu6d si apud Gra?cos , polt Septuaginta edi-
tionem , jam ChrifH Evangelio coruscante ,
Judaeus Aquila , & Symmachus ac Theodo
tio , Judai'zantes heretici , sunt recepti , qui
multa mysteria Salvatoris subdolainterpreta-
tione celarunt, & tamen in h'i*-r>n< , halen-
tur apud Ecclesias , & explanantur ab Eccle-
fiasticis viris : quanto magis ego Christianus ,
& de parentibusChrilHanis natus, & vexillum
Crucis in mea fronte portans , cujus studium
suit omissa repetere , depravata corrigere , &
Sacramenta Ecclesiae puro & fideli aperire ser
mone j vel a fastidious , vel a malignis lecto-
ribus non debeo reprobari ? Habeant qui vo-
lunt veteres libros , vel in men branis purpu-
reis auro argentoque defcriptos\el uncialibus,
ut vulgo aiunt , littens onera magis exarata
 P R.F A T I ON ES.
quam codices : dummodd mihi, meisque per-
mittant pauperes habere schedulas , & non
tarn pulchros codices , quam emendatos.
Utraque autem editio , & Septuaginta juxca
Grcos , & mea juxta Hebros , in Latinum
meo labore tranflata est. Eligat unusquifque
quod v iilt : & itudiosum me magis , quam
malevolum probet.
Alia ejusdem Prcesatio.
SI aut fiscellam junco texerem , aut palma-
rum folia complicarem , ut in sudore vul-
tus mei comederem panem , & ventris opus
sollicita mente pertractarem ; nulln.s murde
rer , nemo reprehenderet. Nunc autem quia
juxta scntentiam Salvatofis , volo operari ci-
bum qui non perit , & antiquam divinorum
voluminum viam fentibus virgultifque purga-
re j error mihi geminus infligitur : corrector
vitiorum , falsarius dicor , & errores non au-
ferre , fed screre. Tanta est enim vetustatis
confuecudo , ut etiam confelsa plerisque vitia
placeant : dum magis pulchros habere volunt
codices , quam emendatos. Quaproprer , 6
fratres dilectislimi , unicum nobilitatis & hu-
militatis exemplar , pro fUbello , calathis ,
seortellifque , munusculis monachorum ,
spiritalia hxc & manfura dona fufcipite ; ac
beatum Job , qui adhuc apud Latinos jacebat
in stercore , & vermibus scatebat errorum ,
integrum immaculatumque gaudete. Quo-
modo enim post probationem atque vidto-
riam , duplicia sunt ei universa reddita : ita
ego in lingua nostra, ut audacter loquar , feci
eum habere , qu amiserat. Igitur & vos , &
unumquemque lectorem solita prfatione
commoneo , & in principiis librorum eadem
semper annectens , rogo , ut ubicumque pr-
cedentes virgulas videritis , sciatis ea qu
" subjecta sunt , in Hebraicis volurninibus non
haberi. Porrd ubi stell imago prfullerit , ex
Hebro in scrmone nostro addi ta sunt : nee non
& ilia qu haberi videbantur , & ita corrup-
ta erant , ut sensum legentibus tollerent , oran-
tibus vobis magno labore correxi : magis uti-
le quid ex otio meo Ecclesiis Christi venturum
ratus , quam ex aliorum negotio.
Ejusdem iit Psalterium, quodsecundum Septua-
ginta editionem correxit , Prasatio.
PSalterium Roma? dudum positus emenda-
ram , & juxta Septuaginta Intepreretes, li
cet cursim , magna tamen ex parte correxe-
xam. Quod quia rursum videtis , 6 Paula &
Euftochium , scriptorum vitio depravatum ,
plusque antiquum errorem , quam novam
emendationem valere : me cogitis , ut veluti
quodam novali , scissum jam arvum exer-
ceam , & obliquis sulcis renascentes fpinas
eradicem : asquumesse dicentes , ut quod cre-
w6 mal^ pullulat , crebriiis succidatur. Unde
xxj
consueta prfatione commoneo tarn vos ,
quibiis forte labor iste defudat , quim eos
qui exemplaria iltiufmodi habere voluerint ,
ut qu diligenter emendavi , cum cura & di-
ligentia transcribantur. Notet sibi unusquifque
vel jacentem lineam , vel radiantia ligna ; id
est obelos , vel asterifeos. Et ubicumque vi-
derit virgulam prcedentem , ab ea usque ad
duo puntta qu impreffimus , sciatin Septua-
ginta tranflatoribus plus haberi. Ubi autem
perspexerit stell fimilitudinem , de Hebris
volurninibus additum noverit que usque ad
duo puncta , juxta Theodotionis dumtaxat
editionem , qui fimplicitate scrmonis a Sep-
tuaginta Interpretibusnon discordat.Hc ergp
& vobis & studiofo cuique fecisseme sciens >
non ambigo multos fore , qui vel invidia ,
vel supercilio malint contemnere videri pr-
clara , quam discere : 8c de turbulento magis
rivo , quam de purislimo fonte potare.
Ejusdem Prasatio in libros Salomonir.
JUngat epistola , quos jungit sacerdotium :
immd charta non dividat , quos Christi
nectit amor. Commentaries in Olee , Amos ,
Zachariam, Malachiam , quos poscitis, scrip-
sissem, si licuisset pr valetudine.Mittitis sola
tia sumptuum : notarios nostros & librarios
fustentatis , ut vobis potiffimum nostrum de-
sudet ingenium. Et ecce ex latere frequens
turba diverfa poscentium : quasi aut quum
iit , me , vobis esurientibus , aliis laborare :
aut in ratio* dati & accepti , cuiquam prter
vos , obnoxius sim. Itaque longa argrotatione
fractus , ne penitiis hoc anno reticerem , &
apud vos mutus essem , tridui opus nomini
vestro consecravi , intexpretationem videlicet
trium Salomonis voluminum h'Oa quas H-
bri Parabolas , vulgata autem editio Prover-
biavocat: nSnip quem Grce Ecclesiasten,
Latine concionatorem possumus dicere ;
nilOT TW quod in nostra lingua vertitur
Canticum Canticorum. Fertur & Panretos
Jesu tilii Sirach liber , &: alius pseudopigra-
phus , qui Sapientia Salomonis inscribitur :
Quorum priorem , Hebrai'cum reperi : non
Ecclesiasticum, ut apud Latinos , fed Parabo
las prnotatum , cui juncti erant Ecclesiastes
& Canticum Canticorum : ut fimilitudinem
Salomonis , non soliim librorum numero; fed
etiam materiarum genere coaequaret. Secun-
dus apud Hebros nufquam est ; quin & ipse
stylus , Grcam eloquentiam redolet : & non-
nulli. serptorum veterum hunc esse Judi Phi-
lonis afErmant. Sicut ergo Judith , &r Tobi ,
?,Machaborum libros legit quidem Ecclesia,
fed eos inter canonicas Scripturas non recipit :
sic & hc duo volumina l'egat ad dificatio-
nem plebis , non adauctoritatem Ecclesiasti-
corum dogmatum confirmandam. Si cui sanj
Septuaginta Interpretum magis editio placetj
i iij
rttj HIERONYMI
haber earn a nobis olim emendatam. Nequefignificet in Judxam t tamen omnis ejus cur*
devocatione Gentium, & ad ventu Christi est.
enim nova sic cudimus , ut vetera destruamus.
Quern quantd plus amatis , 6 Paula & Eusto-
Et tamcn cum diligentiffime legerit, sciat
chium , tantd magis ab eo petite > ut pro ob-
magis nostra scripta intelligi , qux non in
trectatione prxsenti qui meindesinenterxmu-
tertium vas transtusa coacuerint , fed itatim
li laniant , ipse mihi mercedem restituat in
dc przlo purislimx commcndau teltx > saum
saporcm tervaverint. futuro : qui icit me ob hoc in peregrinx lin-
gux eruditione sudasse , ne Judzi de falsitate
Ad faulam & Eufiockium in tyanjlationem Scripturaru Ecclesiis ejus diutius insultarent.
lsa'ite ex Hebrdica veritate ,
Ejusdem in Jeremiam Prasatio.
EJUSDEM PRFATIO. JEremias Propheta , cui hie prologue scri-
NEmo cum Prophetas versibus vidcrit bitur , sermone quidem apud Hebrxos Isa-
esse descriptos , metro eos existimet ix , & Osee & quibusdam aliis Prophetis vi-
pud Hebrxos ligari , & aliquid simile ha- detur esse rusticior , fed sensibus par est :
bere de Pfalmis & opcribus Salomonis : fed quippe qui eodem spiritu prophetaverit. Porrd
quod in Demosthene & Tullio solet fieri , ut nmplicitas eloquii , a loco ei in quo natus est,
per cola fcribantur & commata , qui utique accidit. Puit enim Anathothites , qui est usque
prosi , & non versibus conscripserunt. Nos hodie viculus , tribus ab Jerosolymis distans
quoqueutilitati legentium proviaentes, inter- millibus , sacerdos ex sacerdotibus , & in ma-
pretationem novam , novo scribendi genere tris utero sanctificatus : virginitate sua E van-
distinximus. Ac primum dc Ifaia sciendum , gelicum virum Christi Ecclesix dedicans. Hie
qudd in sermone suo disertus sit : quippe ut vaticinari exorsus est puer : & captivitatem
vir nobilis & urban* eloquentix , nee habens urbis atque Judxx > non solum spiritu , fed
quidquam in eloquio rusticitatis admistum. & oculis carnis intuitus est. Jam decem tri
Unde accidit , ut prx exteris , florem sermo- bus Israel Assyrii in Medos transtulerant : jam
nis ejus tranflatio non potuerit conservare. terras earum Colonix Gentium poffidebant.
Deinde etiam hoc adjicienduni , qu6d non Unde in Juda tantilm , & in Benjamin pro-
tarn Propheta dicendus sit , quam Evangelis- phetavit : & civitatis fux ruinas quadruplici
ta. Ita enim universe Christi , Ecclesixque planxit alphabeto , quod nos menmrx metri
mysteria ad Iiquidum prosecutus est , ut non versibusque reddidimus. Prxterei ordinem
putes eum de futuro vaticinari , fed de prxte- visionum , qui apud Grxcos 8r L&tnos omni-
ritis historiam texere. Unde conjicio noluisse no confusus est,aa pristinam fidem correximus.
tune temporis Septuaginta Interpretes fidei Librum autem Baruch notarii ejus , qui apud
fux sacramenta perspicue Ethnicis prodere : Hebrxos nee legitur nee habetur , prxrermisi-
ne sanctum canibus , & margarkas porcis da- mus : pro his omnibus maledicta ab xmulis
rent : qux, cum hanc editionem legeritis , ab prxstolantes , quibus me necesse est per sin-
illis animadvertetis abscondita. Nee ignoro gula opuscula respondere. Et hoc patior : quia
quanti laboris fit Prophetas intelligere : nee vos mecogitis. Cxterum ad compendium ma
facile quempiam posse judicare de interpreta- il , rectius fuerat modum furori eorum silen-
tione , nisi intellexerit antequam legerit : nos tio meo ponere , quam quotidie novi aliquid
quo que patere morsibus plurimorum , qui sti- scriptitantem,invidorum insaniam provocare.
muUnte invidia , quod consequi non valent , Ejusdem in Ezechielem Prasatio.
despiciunt. Sciens ergo & prudens in flanv- EZechiel Propheta cum Joachim rege Ja-
mam mitto manum : & nihilominils hoc 4 da captivus ductus est in Babylonem, ibi-
fastidiosis lectoribus precor , ut quomodo que iis qui cum eo captivi fuerant prophe-
Grxci post Septuaginta transtatores Aquilam tavit , peenitentibus qudd ad Jercmix vatici-
& Symmachum & Theodotionem legunt , ob nium seultro adversahis tradidissent> 8c vide-
siudium doctrinx fux , vel ut Septuaginta rent adhuc urbem Jerosolymam stare , quam
magis ex collatione eorum intelligant : sic & ille casuram esse prxdixerat. Trigesimo autem
isti saltern unum post priores haberc dignenrur xtatis fux anno , & captivitatis quinto , exor
interpreter!). Legant prius , & posiea despi- sus est ad concaptivos loqui. Et eodem tem-
ciant : ne videantur , non ex judicio , fed ex pore , licet posterior , hie in Chaldxa > Jerc-
odit prxsumptione ignorata damnare. Pro- mias in Judxa propheuverunt. Sermo ejus
phetavit autem Isaias in Jerusalem , & in Ju nee satis disertus , nee admodum rusticus est :
da , needum decem tribubus in captivitatem fed ex utroque medie temperatus. Sacerdos
ductis : ac de utroque regno , nunc commis- & ipse suit, sicut Jeremias : principia volu-
tim , nunc separatim texit oraculum. Et cum minis & finem magnis habens obscuritatibus
interdum ad prxsemem respiciat historiam,& involuta. Sed & vulgata ejus editio non mul-
post Babylonix captiriutem reditum populi tiim distat ab Hebrai'co. Unde oon satis mi*
 PRFA TIONES. xxiij
Tor quid causa: extitcrit > ut si eofdem in uni- tiam nostris hanc possumus dare : Ut v. g.
verfis Iibris habemus interpreces , in aliis ea- dicamus de arbore dice dixisse eum , illiccS
dem , in aliis diversa tr^, stulerint. Legite pereas : & a lentisco , in lencem te commi-
igitur & hunc juxta tra llationem nostram : uat angelus : vel non lente pereas : aut len-
quoniam per cola scriptus & commata , ma- tus , id est flexibilis ducaris ad mortem : sive
nifestiorera legentibus scnsum tribuit. Si au- aliud quid ad arboris nomen conveniens.
tcm amici mci & hunc subsannaverint ; dicite Deinde tantiim fuisse otii tribus pueris cavilla-
cis quod nemo cos compellat ut fcribant. Sed batur , ut in camino xstuantis incendii metro
vereor nc illud eis eveniat quod Grxce signifi- luderent : &r per ordinem ad laudem Dei om
cantius dicitur : ut vocencur Qx,tM<%<>*e! , nia elementa provocarent , aut quod miracu-
quod est , manducantes fannas. ium , divinxque aspirationis indicium , vel
Ejusdem in Daniekm Prafatio. draconem interfectum offa picis, vel sacerdo-
DAnielem Prophctam juxta Septuaginta tum Belis machinas deprehensas : qux magis
Interpretes , Domini Salvatoris Ecclesix Jjrudentia solertis viri, quam prophetali essent
nun legunt , utentes Theodotionis editione : piritu perpetrata ? Cum vero ad Habacuc
& hoc cur accident , nescio. Sive enim quia veniret , &t de Judxa in Chaldxam raptum
icrmo Chaldaicus est , & quibusdam proprie- discophorum Iectitaret , quxrebat exemplumj
tatibus a nostro eloquio difcrepat , noluerunt ubi legissemus in toto veteri Testamento ,
Septuaginta lnterpretes eafdem lingux lineas quemquam sanctorum gravi volasse corpore >
in translatione lervare : sive sub nomine eorum& in puncto horx tanta terrarum spatia tran-
ab alio nescio quo non satis Chaldxam lin- sisse , cui cum quidam e nostris satis ad lo-
guam sciente , editus est liber : sive aliud quid
quendum promptulus , Ezechielem adduxissec
cause extiterit , ignorans : hoc unum affirma- in medium , & diceret eum de Chaldxa in
re possum, quod multiim a veritate discordet, Judxam fuisse tranllatum : dcrisit hominem >
& recto judicio repudiatus sit.Sciendum quip- & ex ipso volumine demonstravit Ezechielem
pe est , Danielem maxime & Esdram, Hebrai'- in spiritu se vidisse transpositum. Denique &
cis quidem litteris, fed Chaldxo sermone con- Apostolum nostrum , videlicet ut eruditum
scriptos : & unam Jeremix pericopen : Job virum , & qui legem ab Hebrxis didicisset ,
quoque cum Arabica lingua plurimam habe- non fuisse ausum affirmare se raptum in cor
re societatem. Denique 8c ego adolescentulus pore j sed dixisse : Sive in corpore , sive extra . cfc
post Quintiliani &c Tullii lectionem ac stores corpus, nescio ; Deus scit. His & talibus ar* i,
rhetorkos , cum me in lingux hujus pristinum gumentis apocryphas in libro Ecclesix fabulas
reclusissem : & multo sudore , multoque tem- arguebat. Super qua re lectoris arbitrio judi-
pore vix cpissem anhelantia stridentiaque cium derelinquens , illud admoneo , non lia-
verba resonare , & quasi per cryptam ambu- beri Danielem apud Hebrxos inter prophetas,
lans , rarum desuper lumen aspicercm , im- sed inter eos qui hagiographa conscripserunt.
pegi noviisime in Danielem : & unto tzdio In tres siquidem panes omnis ab eis Scriptura
affectus sum , ut desperationc subita omnem dividitur : in Legem , in Prophetas , & in ha
laborem veterem voluerim contemnere. giographa , id est , in quinque , & octo , &:
Verum adhortante me quodam Hebrxo , & in undecim libros : de quo non est hujus tem-
illud mini crebrius in sua lingua ingerente , poris disserere. Qux autem ex hoc Propheta,
Labor improbus omnia vincit : & qui mihi imm6 contra hunc librum , Porphyriusobji-
videbar sciolus , inter Hebrxos cccpi rursus ciat ; teiies sunt Methodius, Eulebius , &
esse discipulus Chaldaicus. Et ut verum fatear, Apollinarius : qui multis verfuum millibus
usque ad prxsentem diem magis possum ser- ejus vesanix respondentes , nescio an curio-
monem Chaldaicum legere & intelligere , so lectori satisfecerint. Unde obfecro vos , ^
quam sonare. Hxc idcirco refero, ut difficul- Paula & Eustochium , fundatis pro me ad
tatem vobis Danielis ostenderem : qui apud Dominum preces : ut quamdiu in hoc corpus-
Hebrxos nee Susannx habet historiam , nee culo sum , scribam aliquid gratum vobis ,
hymnum trium puerorum , nee Belis draco- utile Ecclesix , dignum posteris. Prxscntium
niique fabulas quas nos , quia in toto orbe quippe judieiis oblatrantium non satis mo-
disperse sunt , veru anteposito , easque jugu- veor : qui in utramque partem , aut amore
lante , subjecimus : ne videremur apud impe- labuntur , aut odio.
ritos magnam partem voluminis detruncasse.
Audivi ego quemdam de prxceptoribus Ju- Ejusdem in XII. Prophetas Prafatio.
dzorum , cum Susannas derideret historiam , NOn est idem ordo duodecim Propheta-
& a Grxco nescio quo earn diceret esse con- rum apud Hebrxos , qui est apud nos.
fictam : illud opponere quod Origeni quoque Unde secundum id quod ibi legitur , hie quo
Africanus oppouiit etymologias has i ii que dispositi sunt. Osee commaticus est , &
i% ny, /. , d<r) xi wp/r mfim de Grxco quasi per sententias loquens. Joel planus in
seiaioae descenders . Cujus rei qos ktelligea- principiis ; in tine oblcuricr. Lt usque ad Ma-
 XXIV HI Rk ON V MI
lachiam ,: habent singuli proprietates suas : esse qu addita sunt. Igitur h*c pratfeni prarsa-
quern hsdram scribam , legisque dodtorem , tiuncula polhcetur quatuor tantum iivangeiia
Hebri autumant. fct quia longum est nunc quorum ordo ert irte , Matthacus , Marcus ,
de omnibus dicere : hoc tantum vos 6 Paula Lucas , Joannes : codicum Grcorum emen
& Eustochium admonitas volo , unum else data collatione, fed veterum, qusc ne multura
librum duodecim Prophetarum : & Osee syn- a lectionis Latin conluetudine dilcreparent ,
chronon Isa'i : Malachiam verd Aggi & Za*- ka calamo temperavimus , ut his tantum qua;
chari fuissc temporibus. In quibus autem scnsum videbantur mutare correctis , reliqua
tempus non prfertur in titulo ; sub illis eos manere: pateremur ut fuerant. Canones quo-
regibus prophetasse , sub quibus tte hi qui ante que , quos usebius Cacsarienfis Epiftopus
eos habent titulos propheraverunt. Alexandrinus secutus Ammonium j in decem
numeros ordinavit , sicut in Grco habentur ,
Ejusdem in Evangelistas ad Damasum Prafatio. expreffimus : Quod si quis de curiosis voluerit
NOvum opus me facere cogis ex veteri , nolle , qu in Evangeliis , vel eadem , vel
ut poit cxemplaria Scripturarum toto vicina , vel sola sint , eorum distinctione cog-
orbe diiperla , quasi quidam arbiter scdeam : noscet. Magnus siquidem hie in nostris codi-
& quia inter sc variant , qu sint ilia qu cum cibus error molevit , dum quod in eadem re
Grzca consentiant veritate , decernam. Pius alius Evangeliiia plus dixit , in alio quia mi
labor , fed periculosa prsumptio , judicare nus putaverint, addiderunt. Vel dum eumdem
de cteris , ipsum ab omnibus judicandum : senuim alius aliter expressit > ille qui unum 6
senis mutare linguam ^ & canescentem jam quatuor primum legerat , ad ejus exemplum
mundum ad initiaretrahere.parvulorum.Quis cteros quoque existimaverit emendandos.
enim doctus pariter vel indoctus , cum in ma- Unde accidit , ut apud nos mixta sint omnia ,
nus volumen assumpserit, & a saliva quam se- & in Marco pIuraLuc atque Matthi.Rursum
rriel imbibi viderit , discrepare quod ledtitat j in Mattho plura Joannis & Marci , & in c
non statim erumpat in vocem , me falsarium, teris reliquorum qu aliis propria sunt , inve-
me clamitans else sacrilegum , qui audeam niantur. Cum itaque canones legeris qui sub-
aliquid in veteribus libris addere , mutare , jecti sunt , consusionis errore sublato , & simi-
corrigere ? adversils quam invidiam duplex lia omnium scies , & singulis sua quque res^
causa me consolatur : quod & tu qui summus titues. In canone primo concordant quatuor,
sacerdos es , fieri jubes : &r verum non esle Matthus, Marcus, Lucas, Joannes. In se-
quod variat , etiam maledicoram tertimonio cundo tres , Matthus , Marcus , Lucas- In
comprobatur. Si enim Latinis exemplaribus tertio tres , Matthus , Lucas , Joannes. In'
fides est adhibenda 5 respondeant quibus : tot quarto tres , Matthus , Marcus , Joannes.
enim sunt exemplaria pne quot codices. Sin In quinto duo , Matthus , Lucas. In sexto
autem veritas elt quaerenda de pluribus , cur duo , Matthus , Marcus. In scptimo duo ,
non ad Grcam onginem revertentes, ea qu Matthus , Joannes. In octavo duo , Lucas ,'
vel a vitiosis interpretibus male reddita , vel Marcus. In nono duo , Lucas , Joannes. In de-
a prsumptoribus imperitis emendata perver- cimo , propria quique qu non habentur in
fius , vel a librariis dormitantibus aut addita aliis ediderunt. Singulis ver6 Evangeliis , ab
sunt , aut mutata , corrigimus ? Neque verd uno incipiens usque ad finem librorum , dis-
ego de Veteri disputo Testamento , quod a par numerus accrescit. Hie nigro colore def-
Septuaginta senionbus in Grcam linguam criptus , sub se habet alium ex minio discolo-
versum , tertio gradu ad nos usque pervenit. rem numerum , qui ad decem usque proce-
Non quro quid Aquila , quid Symmachus dens , indicat prior numerus in quo sit cano
sapiant , quare Theodotion inter novos & ve- ne requirendus. Cum ergo aperto codice, ver-
teres medius incedat. Sit ilia vera interpreta- bi gratia , illud five illud capitulum scire vo-
tio quam Apostoli probaverunt. De Novo Iueris cujus canonis sit , statim ex subjecto nu-
nunc loquor Testamento : quod Grcum else, mero doceberis , & recurrens ad principia *
non dubium est , excepto Apostolo Mattho, in quibus canonum est distincta congeries, eo-
qui primus in Judaea Evangelium CHRISTI demque statim canone dx titulo srontis inven-
Hebrai'cis litterisedidit.Hoc certecum in nos- to , ilium quern qurebas numerum, ejusdem
tro sermone discordat , & in diversos rivulo- Evangelirt qui & ipseex inscriptionefignatur,
rum tramires ducit , uno de fonte quacrendum invenies, atque e vicino cterorum tramitibus
est. Prtermitto eos codices quos a Luciano inspectis , quos numeros e regione habeant ,
& Hesychio nuncupatos, paucorum hominum annotabis , & cum scieris recurres ad volumi-
asserit perversa contentio : quibus utique nee na singulorum , & sine mora repertis numeris
in toto Veteri inrtrumento post Septuaginta quos ante signaveras , reperies & Joca in qui
Interpretes emendare quid licuit, nee in novo bus vel eadem vel vicina dixerunt. Scicndum
profuit emendasse : edm multarum gentium tamen , ne quis ignarum ex similitudine nu-
linguis Scriptura ante tranflata > 4oceat false . merorum error involvat , .qu6d sicubi in sub-
notauonc
 P R4.F A T I. N E S. XXV
notatione canonum diftinorum , m canone Epiftola ad Timotheum ( eo tempore quo &
.quolibet tres Evangelilte bis, ter, vel quater, paflus eft , de vinculis diclat Epittolam ) In
auc etiam ampliib eumdem numerum per or- prima mea fatisfactione nemo mihi affuit, fed
inem habuerim annotatum, & quartus con- omnes me dereliquerunt : non eis imputetur.
trariojdifcrepantes j quod id tres illi in eo lo Dominus autem mihi affuit , & confortavic
co femel dixerint , quartus toties in corpore me , ut per me praedicatio compleretur , &
voluminis lui ponat , quocies diverfi Humeri audirent omnes gentes : & liberatus fum de
in ejus canone poiitiftant contra praeditorum ore leonis. Manifeftilm leonem propter
numerorum continuatas fimilitudines. Item fi crudelkatem , Neronem fignificans. Et in fe-
in uno quolibet eorum aut etiam duobus quentibus , Liberatus fum de ore leonis. Ec
idem in canone numerus bis , ter , & quater, ltatim , Liberavit me Dominus ab omni ope
aureoamplisreperiatur in ordine collocatus, re malo , & falvavit me in regnum fuum cx-
& difpares inveniantur in ceteris, dubium non lelle, quad feilieet prafens fibi fentiret immi-
erit , quin id quod illius illorumve canonis nere martyrium. Nam & in eadem EpiltoU
numerus bis , terque repetitum ab his in vo- praemiferat , Ego enim jam immolor 0 tk tem-
lumine femel dium ee otendjt , alter alte- pus refolutionis meas inftat. Hie ergo deeimo-
rius eorum toties uno atque eodem fenfu lo- quarto Neronis anno, eodem die quo Petrus ,
quantur , quoties praetulerint in numerorum Hornae pro Chrifto capite truncatus , fepultuf-
annotatione diftantiam. Et hoc in omnium que eft in via Oftienfi , anno polt paffionem
novem canonum collatione fervabitur. Caste- Domini trigefimoleptimo. Scnpfit autem no
rum in dcimo ( quoniam propria iingulorum vem ad feptem Ecclefias Epiitolas , ad Roma
tantummodo continentur ) non potelt contra nos unam , ad Corinthios duas , ad Galatas
id comparatio efle quod lolum eft. Opto ut unam , ad Ephefios unam , ad Philipnenfes
in Chrifto valeas, & memineris mei Papa unam , ad Coloflenfes unam , ad Theflaloni-
beatifEme. cenfes duas. Praeteiea ad difeipulos fuos ,
Ejufdem ex Catalogo Scriptorum Timotheo duas , Tito unam , Philemoni
Ecclefiafticorum. unam. Epiftola autem quae fertur ad Hebraeos,
P Aulus Apoftolus , qui ante Saulus , ex non ejus creditur y propter ftili fermonifque
tra numerum duodeeim Apoftolorum, de diftantiam : fed vel Barnabae juxta Tertullia-
tribu Benjamin & oppido Judxas Gifcalis fuit. num , vel Lucae Evangeliftae juxta quofdam :
Quo Romanis capto , cum parentibus fuis vel Clementis Romanae poftea Eccleiiae Epifco-
Tarfum Cilicix commigravit , quibus ob pi , quem aiunt fententias Pauli proprio ordi-
ftudia legis miflus Jerofolymam , Gamaliel nafie & ornafle fermone : vel cerr quia Pau
viro dodtiffimo , cujus Lucas meminit, erudi- lus feribebat ad Hebraeos & propter invidiam
tus eft. Cum autem interfuiffet neci martyris fui apud eos nominis titulum in principio fa-
Stephani, & aeeeptis Pontfice templi epif- lutationisamputaverat, fcripferatutHebraeus
tolis , ad perfequendos eos qui Chrifto cre- Hebraeis Hebraice , id eft fuo eloquio difertif-
diderant , Damafcum pergeret , revelatione fim , ut ea quae eloquenter fcripta fuerant in
compulfus ad fidem,quae in aftibus Apoftolo Hebra:o eloquentis verterentur in Graecum ?
rum feribitur , in vas eleftionis de perfecuto- & hanc caufam elfe , qud catteris Pauli
xe tranflatus eft. Cmque primm ad praedi- epiftolis difcrepare videatur. Legunt quidam
cationem ejus Sergius Paulus Proconful Cypri & ad Laodicenfesjfed ab bmnibus exploditur,
credidiffet , ab eo , quad eum Chrifti ridei Ejufdem ex Catalogo Scriptorum Ecclefiafli-
fubegerat , fortitus eft nomen Paulus : & jn corum.
elo bi Barnaba , multis urbibus peragratis , JAcobus , qui appellatur frater Domini ,
revertenfque Jerofolymam , Petro Jacobo- cognomento Jultus , ut nonnulli exiftimant
que & Joanne, Gentium Apoftolus ordinatur. Jofeph , ex alia uxore ; ut autem mihi yi-
Et quia in acribus Apoftolorum pleniffim de detur , Maria: fororis matris Domini , cujus
ejus converfione feriptum eft , hoc tantm di- Joannes in libro fuo meminit , filius , poll
cam , qud poil paflionem Domini vigefimo- aflionem Domini ftatim ab Apoftolis Jerofo-
quinto anno, id eft fecundo Neronis , eo tem- rmorum Epifcopus ordinatus , unam tantm
ore quo Feftus procurator Judaea: fucceffit Fe fcripfit Epiltolam , qui de feptem Catholicis
ci , Romam vinftus mittitur , & biennium eft : quae & ipa ab alio quodam fub nomine
in libera manens cuftodia , adversas Judos ejus edita afleritur , licet paulatim tempore
de adventu Chrifti quotidi difputavit. Scien procedenteobtinueritauuoritatem.Egefippus
dum autem in prima fatisfatione ( nec- vicinus Apoftolicorum temporum , in quinto
dum Neronis imperio roborato > nee in tanta commentariorum libro de Jacobo narrans ,
erumpente fcelera quanta de eo narrant ait : Sufcepit Ecclefiam Jerofolymae , poft
hiftoriac ) Paulum Nerone dimiftum , ut Apolllos , frater Domini Jacobus , cogno
Evangelium Chriftitin Occidentis quoque par mento Juftus : multi fiquidem Jacobi vocaban-
ibus prxdicaret , ficut ipfe fcribit in fecunda tur. Hic de utero matris fanuus fuit , vinum
xxvj HIERONYMI
& siceram non bibit, carnem nullam comedit,
Humquam attonsus est , nee unctus unguento,
nee usus balneo. Huic soli licitum erat ingre-
di Sancta sanctorum : siquidem vestibus laneis
non ntebatur , fed lineis : solusque in-
grediebatur templum ; & sixis genibus ,
pro populo deprecabatur , in tantum ut
camclorum duritiem traxisse ejus genua
crederentur. Dicit & alia multa , quac enu-
merare lnngnm est. Sed & Josephus in vi-
cesimo libro Antiquitatum refert, & Clemens
in septimo 'vxi\y-niniH mortuo Festo , qui Ju-
dxam regebat , missum a Nerone esse lucces-
sorem ejus Albinum:qui cum necdum ad pro-
vinciam pervenisset . Ananus , inquit , ponti-
fex adolescens , Anani filius, de genere Sacer-
dotali , accepta occasione ii*ev,'> concilium
congregavit , & compellens publics Jacobum
ut Christum Dei Filium denegaret , contradi-
centem lapidari jussit. Qui cum prarcipitatus
de pinna templi, confraclis cruribus adhuc sc-
mivivus tendens ad ccelum manus dicerec ,
Domine ignosce eis : quod enim faciunt , nef-
ciunt : fullonis fuste quo uda vestimenta ex-
torqueri solent , in cerebro percussus interiit.
Tradit item Josephus , tantae eum sanctitatis
fuisse , & celebritaris in populo , ut propter
ejus necem. , creditum sit subversam esse
Jerosolymam. Hie est de quo PauluJ Apos-
tolus scribit ad Galatas : A Hum autem
Apostolorum vidi neminem , nisi Jacobum
fratrem Domini. Et Apostolorum super hoc
crebrius acta testantur. Evangelium quoque
quod appellatur secundum Hebrzos , & a me
nuper in Graecum Latinumque sermonem
tranflatum est , quo & Origenes sepe utitur ,
post resurrectionem Salvatoris refert : Domi-
nus autem cum dedisset sindonem servo Sacer-
dotis , ivit ad Jacobum , & apparuit ei. Jura-
verat enim Jacobus fe noncomesturum panem
ab ilia hora > qua biberat calicem Domini ,
donee videret eum resurgentem a mortuis.
Rursusque post paululum. Afferte , ait Domi-
nus j mensam 8r panem. Statimque additur ,
Tulit panem , & benedixit , ac fregit , & de-
dit Jacobo justo , & dixit ei : Frater mi , co-
jnede panem mum , quia reiurrexit Filius ho-
PRFATIQNES.
minis a donruentibus. Triginta itaque annos
Jerosolymis rexit Ecclesiam , id est , usque ad
septimum Neronis annum , & juxta templum,
ubi & prcipitatus fuerat , scpultiis est. Titu-
lum usque ad obsidionem Titi & ultimam Ha-
driani notiffimum habuit. Quidam e noltris in
Monte Oliveti eum conditumputant : fed fal
sa eorum opinio est.
Ejusdem ex Catalogo Scriptorum
Ecclestafiicorum.
Simon Petrus filius Jonat , provincial Gali-
Ixx , vico Bethsaida , frater Andreae Apos-
toli , & princeps Apoltolorum , poll Epifco-
patum Antiochensis Eccleliae , & prdicatio-
nem dispersionis eorum qui de circumcisione
credideranr, in Ponto, Galatia , Cappadocia,
Asia , & Bithynia , secundo Claudii anno ad
expugnandum -imonem Magum Romam per-
git , ibique vigintiquinque. annis cathedram
sacerdotalem tenuit , usque ad ultimum an
num Neronii , id est decimumquartum. A
quo & affixus cruci , martyrio coronatus est ,
capite ad terram verso , & in sublime pedibus
elevatis , asserens fe indignum ut sic crucifige-
retur ut Dominus sous. Scripsit duas Epiltolas,
qu Catholic nominantur : quarum fecunda,
a plerisque ejus esse negatur , propter stili
cum priore dissonantiam. Sed & Evangelium
juxta Marcum , qui auditor ejus & interpres
suit , hujus dicitur. Libri autem , & quibus
unus Actorum, ejus inscribitur, alius Evange-
lii , tertius prdicationis , quartus Apocalyp-
sis , quintus judieii inrer apocriphas Scriptu-
ras reputantur. Sepultus Romat in Vaticano
juxta viam triumphalem , totius urbis vene-
ratione celebratur.
Ejusdem ex Catalogo Scriptorum
Ecclejiaflicorum.
JUdas frater Tacobi , parvam quidem , quar
de septem Catholicis est , episiolam reli-
quit. Et quia de libro Enoch , qui Apocryphus
eft , in ea assumit tescimonium, a plerisque
rejicitur ; tamen auctoritatem vetultate jam
& usu meruit , & inter Sanctas Scriptural
computatur.

IN NOMINE
SANCT TRINITATIS.
I N C I P I T
LIBER PROMIORUM
BEATI IS IDORI
D E LIBRIS VETERIS
AC NOVI TESTAMENT!.
PLenitudo Novi , Veterisque Testament! ,
in canone Catholicae Ecclesia: , juxta ve-
tustam priorum traditionem ista est. In
principio videlicet , quinque libri Moysi ,
Genesis , Exodus , Leviticus , Sumerus (? Deute-
ronomium , id est , recapitulatio legis,& quasi
sccunda lex. Hinc succedunt libri Jefu Nave ,
vel Judicum,five libellus cujus est titulusRttffc :
qui non ad historiam Judicum , ut Hebrau
asserunt , fed magis ad principium Regum
pertinere videtur. Hos sequuntur quatuor libri
Regum, quibus quidtmVaralipomenon libri duoy
a latere annectuntur : quia earumdem gesta-
rum rerum continent causes, quae in libns Re-
gum else noscuntur. Quanquam & alia suit
yolumina , qux in fequentibus diversorum
inter fe temporum texunt historias. Ut Job
liber , vel Tobias : Hester five Judith , nee non &
Efdr, seu Machabaorum libri duo. Sed hi om-
nes prter librum Job , Regum scquentes his
toriam : deinceps Judorum Annales suis qui-
busque temporibus prosequuntur , continen-
tes tristia five laeta, quac post excidium Hieru-
selem Judaico populo acceslerunt. Ex quibus
quidem libros Tobi & Judith , five Macha-
borum Hebraei non recipiunt. Ecclesia tamen
eosdem inter Canonicas scripturas enumerat.
Occurrunt dehinc Prophetarum libri , in qui
bus est Psalmorum liber unus, & Salomonis libri
tres,Proverbiorum scilicet &c Ecclesiaftes,deinde
CanticaCanticorum. Duo quippe illi egregiae&
sancta: institutions libelli( Sapientiamdico,&c
alium qui vocatur Ecclefiafiicus ) licet dicantur
abjesufilio Syrach editi : tamen propter quan-
dam eloquii similitudinem , Salomonis sunt
titulo praenotati , qui tamen in Ecclesia parem
cum reliquis Canonicis libris tenere noscuntur
authoritatem Supersunt Mhnsedecim Propheta
rum , ex quibus quatuor sunt , qui majora volu-
isla, cosldiderunt : id est , lsajas , Hiiremias 3
xxvij
Ezechiel , Daniel. Reliqui verd XII. breves
sunt , & contigui , & ob hoc uno volumine
coarctati. Quorum nomina sunt hc ; Oseas ,
Johel,Amos, Abdias, Jonas, Micheas, Nahum t
Abacuc, Sophonias, Aggaus, Zacharias, Mala-
chias. Quidamautem Hieremia Lamentationet
fegregantesydt volumine ejus sccernunt.Sicque
quadrlginta & quinque libros Veteris Testa-
menti iuscipiunt. Hinc occurrit Teftamentum
Novum , cujus primum Evangeliorum libri sunt
quatuor , M.atth<sus & Marcus , Lucas atquc
Joannes. Sequuntur deinde Epiflolee Pauli Apos-
toli xiiii. id est , ad Romanos , ad Corinthiot
dua , ad Galatas,ad Ephesias, ad Philipenfes ,
ad Thejsalonicenses dua , ad Colojfenfes , al
Timotheum dua , ad Titum verb , & ad Phile-
monem, & ad Hebraossingulce. Epiftola quoqu
Joannis iii. Petri dua, Jud & Jacobifingul*.
At'tus etiam Apostolorum , a Luca Evangelista
conscripti , & Apocalipsis Joannis. Fiunt ergo
in ordine utriusque Testamenti libri lxxii. Hc
sunt enim nova & vetera,quac de thesauro Dei
proferuntur : & quibus cuncta sacramentorum
mysteria revelantur. Hi duo Seraphim , qui
in confessione sancta: Trinitatis jugiter decan-
tantes trisagion hymnum dicentes erumpunt.
Hae litter sacra: , hi libri integri numero &
auctoritate. Aliud cum istis nihil est compa-
randum. Quicumque extra hos fuerint , inter
hc sancta & divina nullatenus sunt recipien-
da.Disputationes igitur Veteris ac novi Testa
menti ordine librorum , vel numero cursim,
breviterque parva narratione subjiciamus.
Genesis juxta fidem historiae , describit sa-
bricam mundi , & hominis conditionem ,
cataclysmum , & divisionem terra- , confu-
sionemquoque linguarum , gestaque omnium
Patriarcharum , usque ad ingressionem Israel
in gypto.
Exodus continet Hebrxorum servitutemac
9 ij
 xxviij LIBER PROOEMIORUM DE LIBRIS
X. plagas gypti , egressum populi & nubem
protegentcm , traniitum etiam rubri maris ,
mersiimque cum curribus Pharaonem , & glo
ria: decantationem. Congressum quoque cre-
mi , cibum mann , fluenta in duicedinem
versa , pugnam Amalech , mandata etiam de-
calogi , &c arcam testamenti , dedicationem-
que tabernaculi & oblacionem.
In Levitico autem lex sacrificiorum hostia-
rumque diversitas , indumentaque Pontificum
& Levitarum ministeria descnbuntur. Cibo-
rum etiam discretio & diversitas peccatorum,
purgationesque vel hostiae ordinantur.
In Numeris verd egressae de gypto tribus
enumerantur. Quadraginta quoque acduarum
pereremum mansionum sacramenta signanrur.
InDeuteronomio autem.quae ert secunda lex,
narrantur ea qu inter Pharan & Obeth , &
laban , & Afaroth usque ad Cades Barne ,
fuerunt populo dicta a Moyse , mandata vide
licet atque promissa , maledictiones peccato
rum , & promiffiones beatitudinis. lbi canit
canticum Moyses , & dat benedictionem filiis
Ilrael. Ibi terra1 promiffionis conspectd mori-
tur atque sepelirur. Nonnulli etiam Hebrato-
rum quatuor tantum libros computant legts ,
id est , Genesim , Exodum , Leviticum & Nu-
merum. Deuteronomiumautem repetitionem
eorumdem librorum , & quasi quoddam le-
gis meditatorium dicunt , e duntaxat ratio-
ne , pro eo quod ilia quatuor proprias rerum
gestarum continent causas , iste verd omnia
quasi iterando continet.
She In Jesu Nave quoque filii Israel duce Jesu
7./ Jordanem transeunt , ac secunddcircuncidun-
rur , subversis quoque dehinc Chananaeorum
Gentibus , divisionem terr eorum haeredita-
tes forte suscipiunt.
In libra Judicum continentur peccata &
servitutes Israel , exclamationesque populi ,
& miserationes Dei.
Liber Ruth ejusdem Moabitidis texit histo-
nam , de cujus stirpe feu familia descendit
David. Hunc Hebraei libellum , ad Judicum
librum subjungunt , pro eo qudd in diebus
Judicum gesta esse commemorantur , qua? in
eo scripta sunt. At contri Latini, pro eo quod
genus regni David retexat ad ortum , & ex
eadem Moabitide Ruth , ad corpus libri Reg
norum veracius eum pertinere contendunt.
Regum liber, quamquam apud Latinos pro-
Ster prolixitatem , sui in quatuor partibus sit
efectus : apud Hebros tamen in duobus di-
Visus est voluminibus. Quorum primum Sa
muel scripsit , Arcam Domini a f udacis transis-
se ad gentes : Heli quoque sacerdotium in Sa-
muelem mystice fuisse tranflatum , &in Da
vid Saiilis regis imperium.
Melachim veri , regis Judae , & Israelitica;
J;entis gesta per ordinem digerit temporum.
psum quoque Israel , ob erroiem ido-
Iolatria? , narrat in. Assyrios transmigratum.
Ad extremum edocet venisse Nabuchodono-
sor Hierosolymam , captivumque duxisse
principem ac populum , & subvertisse urbem
& templum.
Paralipometion apud Hebros sub unius Libri
volumine continetur , appellaturque ab eis
Dibre Haiamin , id est verba dierum. Apud nos
autem propter prolixitatem sui , in duas dis-
cissus est partes. Haec est autem historia illa
ordinem generationum & temporum conti-
nens , in qua scilicet re non parva sanctarum
eruditio continetur. Nam qu in historia Ve-
teris Testamenti in locis suis aut omnin6
omissa sunt , aut fortasse non plene digesta >
in isto summatim ac breviter explicata sunt.
Cujus quidem series e latere legis five regno-
rum adjuncta procedit , perveniens ad illud
usque tempus quo & regnorum textus finitur.
Job liber continet ejusdem sancti viridamna >
funera vel flagella, & contumeliosa conso-
lantium dicta. Lamenta quoque ejus , in qui-
bus totius mundi deplorat miseriam. Conso-
lationes etiam Dei ad eum per turbinem ,
ejusqueduplicem bonorum in fine remunera-
tionem. Hie autem ex suis passionibus & ver-
bis , Christi expreffit imaginem. Conjux ver6
ejus carnalium typum deiignat , qui intra Ec-
clesiam positi , vitam spiritualium moribus
suis scandalizant. Amici verd ejus , speciem
pratulerunt haereticorum , ac figuram perver-
sorum dogmarum. Porr6 Heliu , qui adver-
sus Job gravi exprobratione innititur , signifi-
cat eos , qui intra Ecclesiam arroganter prat-
dicant , & prx tumore cordis ac Rienti fas-
tu , quidquid proferunt , superbi exemplis
ostendunt.
Liber Psalmorum , quanquam uno concluda-
tur volumine , non est tamen editus uno eo-
demque auctore. Decem enim pene Prophetac
sunt , qui eos diverso tempore scripserunt , id
est, Moyses, David, Salomon, Asaph, Ete-
man , Etham , Idithum , & filii Core , Afer ,
& Heliazab , five Esdras. Nonnulli etiam Ag-
gi & Zachari esse stimant. De his autem
qui sine titulis sunt, traditio veterum talis eft,
ut cujus authoris pratscriptio praecesserit , cae-
teri qui sine titulo sequuntur , ipsius esse cre-
dantur. Eft autem hie liber allegoricus ac ty-
picis sacramentis signatus. Specialiter autem
qudd natus, quod passus,qu6d surrexit Chris-
tus,pene omne Psalmorum resonat organum.
Sciendum tamen , qu6d apud Hebraros om-
nes Psalmi permixti fuerunt , & inordinati ,
quos quidem primus Esdras in uno volumine
coegit,& in ordinem numerumque disposuit,
ac occulto sacramenti mystcrio alios aliis prar-
tulit ordine,dum posteriores videantur in tem
pore. Nam secundum historiac cursum , tertius
Psalmorum quinquagesimo posterior est, fed
propter mysterium in ordine prior est. Sic
 VETERIS AC NO VI TESTAMENTI. xxix
enim habentur & cacteri : quia fpimus eos
prarordinavit , ut voluit.
Salomon tria volumina edidit.Primus ex his,
Proverbiorum /ereft.Secundus,qui appellatur
Eccleaet.Tertius , cujus titulus eft , Cntica
Canticorum. In quibus quidem tribus libris
trium generum difciplinas compofuit, quibus
ad rerum fcientiam pervenitur. In primis
namque Ethica , id eft , Moralis. Poft hare
Phylica , quz qualitatem naturae comprehen-
dit. Ad ultimum Theorica , id eft, contem
plativa. In proverbiis enim moralia docens
per communem quendam loquendi uluin al-
tiorem intelligentiam edidit,confervationem-
que mandatorum^ & dodrinz carleftis infti-
tutionem,fuccindis verfibus brevibufque {en-
tentiis coaptavit. Sunt autem Proverbia fub
verbis aliis res alias explicantia , qua: aliter
quam dicuntur, intelliguntur , plus in virtute
fementiarum , quam in fono verborum , quz
Grzci Pharith vocant , habentes. Ecclejtafies
vera rerum naturam difcutiens , cunda in
mundo xaduca & vana efle reprehendit , re-
jumque omnium fragilitace perfpeda, renun-
tiare mundo monuit.
In Canticis autem Canticorum fupergreflus
vifibilia, atque contemplans ea quae funt cce-
leftia vel divina , fub fpecie fponfi & fponfae ,
Chrifti Ecclefizque unitatem dclart , atque
animam ad amorem cceleftium excitans, per-
veniendum ad confortiumDeiprovocat.lilud
etiam non eft omittendum , quod Dodori-
bus noftris traditur, apud Hebrzos hanc fuiiTe
obfervationem , ne cuiquam librum hunc le
gere permitterent,nii viro jamperfedz (cien
to & roboratae fidei : ne forte per imbecilli-
tatem infantiz , & fidei imperitiam,non tarn
erudiret cognitio lubricas mentes , quam
potis ad concupifeentias corporales conver-
teret.Quandoquidem moris eft apud eos, om-
nes feripturas .Dodoribus & a fapientibus
tradi pueris', fimul & eas quas itvitfimt ap
pellant ; ad ultimum quatuor ifta refervari ,
id eft , principium Genefis , in quo mundi
creatura deferibitur , & Ezechielis Prophetz
principia, in quibus de Cherubim refertur : &
fnem , in quo templi zdificatio continetur :
&c Cantici Canticorum librum.
Liber Sapientice , qui vocatur Vanareihon ,
Chrifti adventum,qui eft fapientia Dei patris,
paffionemque ejus aperta manifeftatione de-
nuntiat.
Ecclefiaflicus ver , morum pen omnium
difciplinam,& fandtae religionis converiatio-
affatim copiofeque deferibit. Didus eft quo pars magna voluminis prophetiz ejus uf-
autem Ecclefiafticus , pro eo qud in medio
cru popult , id eft , coram Ecclef fuerit
habitus. Hic enim propter nimiam fenfs fi-
militudinem , & eloquii parilitatem , Salo-
monis titulo praenotatur. Confit autem hunc
Jibruxn Jefu filio Syrach editum fuifle , &
inter reliquos fandarum kripturarum libros
pari habitum veneratione.
Ifiai Propheta, qui interpretatur Salus Do
mini , hic poftquam de altari miffus calculus
labia ejus purgavit , dignus efficitur fandi
Spiritus Propheti. Speculaturque duo Che
rubim in znigmate duorum teftamentorum
cum duodecim aliis , id eft , Apoftolis , qui
przdicatione fua totum mundum veloci cele-
ritate difcurruntjtegentes faciem & pedes fe-
dentis in throno Dei , id eft , occultantes ea,
five quar ante feculi fuerunt exordia, five quae
poft tranfadam hujus mundi figuram futura
funt. Hic tarnen poft vilonem Judae & Hie-
rufalem , advenus carteras gentes , quz in
circuitu ejus funtjProphetiz convertit fermo-
nem , & juxta qualitatem locorum &c vitz
diverfitatem , quzque eflenteis malaventura,
denuntiat.Poft captivitatem Hierufalem, rui-
nam Babyloniz comminatur , deinde
Philiftiim , vaftationem Moab , exterminium
Damafci , -gypti commotionem &: folitudi-
nem maris delerti:ob(idionem quoque Edom,
fugam & interitum Aiabiz, & excidium val-
lis Sion , fubverfionem etiam Tyri five qua-
drupedum. Sed figuraliter in vifione Judz
Synagoga projicitur , & Ecclefia Domino co-
pulatur. In Tuina Babyloniz confufio totius
mundi fuperbiaque arguitur, & finis ejus
monftratur.In vaftita Moab , error feientiz
fecularis , in filentium ludumque mutatur.
In everfione /Egypti, totius mundi idololatriz
deftruuntur , templique Domini zdificatio
przdicatur. In contn tione Philiftiim, ludus
eorum monftratur,qui' abjiciunt jugum Chrif
ti , & levant fe contra feientiam Dei. Porro
per Damafcum,przdicatiooftenditur gentium
& ruina populi Judzorum. Per onus maris
deferti , hujus feculi tentatio declaratur : Se
quz illi ventura funt oftenditur. Per Idumz-
am , oritur fol juftitiz gentium : & tenebrz
veniunt populo Judzorum. Per Arabiam,prz-
dicatur aqua baptifmatis , przbenda his qui
fugerint gentium errores. Per eorum blalphe-
mias, perditio przdicatur Hierufalem ,& har-
reti.corum , qui de fublimitate Ecclefiz ceci-
derunt. PerTyrum , gentibus przdicatur, ut
feculi errore depofito , ad Chriftum domi
num convertantur. Reliqua ver ejus , de Ec
clefia gentium funt , five de confummatione
mundi. Prophetavit autem annis fer feptua-
ginta , fub regibus quataor Judz , ordine at
que genere fibimeruccedentibus,id eft,Ozia,
Joathan , & Achaz, ad ultimum Ezechia. Sub
que ad calcem texitur.
Hieremias Propheta, Excelfus Domini , (im
plex in loquendo,1^ ad intelligendum facilis,
qui in omnibus didis & paffionibus fuis Re-
demproris noftri imaginem prztulit.Hic poft
quam in typo Chxifti rgna deftruxit djaboli
iij
 xxx LIBER PROOEMIORUM DE LIBRIS
justitiatque & sidei acdificavit imperium , ju
betur prophetare super omnes genres , gyp-
turn videlicet & Palestinos , Moab & Amon ,
Edom , Damascum & Ceder , & super regna
Assur, nee non superElam&Babylonem. Inter
hate autem vidit virgam vigilantem divinac
correptionis & potestatis , ollam quoque suc-
censam , id est , Judatam plebem igne carna-
liumdesideriorumardentem. Aspicit & duos
cophinos ficorum , in prfigurationc duorum
populorum. Descendit & in domum figuli &
vidit diminutionem vasis prioris , & noviins-
taurationem , ad designandum defectum prio
ris populi , & succeflionem suturi. Sumit
etiamcalicemsupplieii, atque universisgenti-
bus porrigit. Accipit & Jumbare sub exem-
plo populi Judorum , quodque putrefac-
tum , projicit illud in disperstonem trans
flumen gentium. Ostendit & calicem aureum
Babylonis , per quem inebriatus est mundus
letiferoidololatria: haustu.Jubeturprojicere in
Euphratem volumen lapidi alligatum , ad de
monstrandum interitum Babylonis , vel figu-
raliter totius mundi.Increpat etiam delinquen-
tes , & ad conversionem provocat. Ad ulti-
mum , plangit'ruinam Hierusalem , templi-
?[ue excidium , & disperfionem^entis. Exor-
us est autem duodecimo anno regni Josiac re-
gis Juda , Prophetiaque ejus per quatuor re-
ges extensaest, id est, subjosia, & Eliachim,
&: Joachim , & Sedechia , sub quo eversa est
Hierosolyma. Septuaginta duobus annis &
tribus mensibusprophetavit,excepto illo tem-
pore , quo post eversam Hierusalem in gyp-
tum cum populo suit.
.sedi;WinLatinumvertitur, Tortitudo Dei.
Hie figurans tropice Christum , stat juxta flu-
vium seculi , & pracclara contuetur mylteria ,
cernit similitudinem gloria* Dei , & quatuor
animalia in similitudinem Evangeliorum , &
rotas fe invicem continentes , in typum Testa-
mentorum. Vidit & aurigam , id est, Chris
tum , deorsum igne judieii sursum electri , id
est , divinitatis fulgore rutilantem. Comedit
quoque librum divmat legis , in quo scriptum
est lamentum pnitentium , & carmen justo-
rum , & va: eorum qui post peccata pniten-
tiam non egerunt. Dehinc accepit larerem ,
in quo obsessae Hierusalem piemra describitur,
vel in quo sub typo Christi , ejusdem Hieru
salem , id est , totius Ecclesix ; qu est e late-
re Christi formata , mysteria describuntur.
Capit etiam hie Propheta somnum sinistrila-
tens , in typum mortis peccatorum , qui ad
lvam positi , aeterna supplicia sultinebunt.
Ac demum a siniltro , in dextro latere dor-
mile jubetur , propter spem eorum , qui per
mutationem morum resurrectionis gloriam
obtinebunt. Aspicit intcrea & duas virgas
sibimet copulantes , in similitudinem circum-
cisionis & gentium. Sed & Aquilam fab Na-
buchodonosor vel Antichristi figura fnagni'j
alis & volucri celeritate totius mundi impe-
ria occupantem plangit. Praeterea sub specie
principis Tyri , beatitudinem diaboli , quam
amisit , & ruinam ejus magnam cum lamen-
tatione deplorat. Ad ultimum, funiculum vel
arundinem gestans, metitur sub specie sancto
rum mystied Hierusalem. Inter haec mystica
subjicit qua-darn moralia , salsis comminatur
Prophetis , atque speculatoribus praccipit ne
reciceant malitiam. Quatuor etiam ultionum
poenas peccatoribus przdicat : animasque re-
dire ad corpora sua prophetat. Ollendit quo
que unumquemque pro se rationem domino
redditurum , nee in progeniem posse ultra de-
fundi labem paterni delicti. Objurgat inter
hc sub Oholla & Oholiba , omnem turpitu-
dinem Samaria: &c Hierusalem , nativitatem-
que objicit contumeliosam.Saepe etiam ad p-
nitentiam captivos provocat populos, & post
praevaricationem admonet redire converses.
Hie autem trigesimo quinto aetatis sux anno
& captivitatis quinto , in Chaldara exulans
prophetavit, ibique vaticinium consummavit.
Daniel interpretatur Judicium I)e/,qui etiam
de Christo cunctorum manifestior est Prophe-
tarum. Denique iste non soliim venturum prac-
dicavit , ut caeteri , sed etiam tempus incarna-
tionis vel paffionis , per ordinem Regum , vel
numerum definivit annorum , ita ut potiui
non videatur futura prdicere, fed quasi tran-
sacta narrare. Hie autem quatuor regnorum
cernit frequentius visiones , eorumque diffe-
rentias subdiversis imaginibus intromittit. De
Antichristo quoque oitendit , quod ipse sic
cornu pusillum , id est , parvo tempore regna-
turus. De consummatione Hierusalem vel
mundi plura scripsit , sive de die judieii , &
regno sanctorum. In fine autem voluminis
Propheti* suat , Susann historiam , & Belij
Draconisque fabulam ponit. Hie autem liber,
apud Hebraeos non Hebrai'cis quidem litteris,
fed Chaldaica lingua scriptus est. Prophetavic
in Babylone , quando & Ezechiel.
Hosee Propheta, qui intelligiturtWvax, in
duodecim primus, profundior reliquis in sen-
tentiis, & operosior intellectu. Iste ad eas
tribus quaevocanturEphraim & Samaria, do-
mus Joseph & Israel loquitur.Sed perEphraim
haereticoS arguit , qui recedentes qualicumque
ex causa ab tcclesiae unitate , participes facti
sunt idolorum. Per Samariam autem, eorum-
dem harreticorum demonstrat figuram , qui
prarceptorum Dei custodes fe esse mentiuntur
& sub practextu veriratis mendacium colunt.
Historialiter Judaeos in Chriltum ultimo tem
pore credituros pronuntiavit.Tertium quoque
refurrectionis dominicac diem prdixit. Pro
phetavit autem in diebus Ozia: Kegis Juda ,
site Hieroboam Regis Israel, quando & Isaias.
joiwl Propheta,qui interpretatur Incipient M
 VETERIS AC NOVI TESTAMENTI.
ifte ad Judam tanrm & Hierufalem vatici-
niumprofercns, in principio fui voluminis poll
voluptuofa conviva ad luctum provocat Hie
rufalem , excidiumque ejus ron.uitiat. Pr
dicat quoque vocationem gentium , & fuper
congregatos credentes fuperventurum Spiri-
tum fanctum. Prophetavit fub Joatham rege
Juda , quando & Michzas.
Amos, qui interpretatur Onus, vaticinavit in
Samaria & Hieruialem , tria sc quatuor fede
ra gentium , fub totius mundi figura deferi-
bens. Primiun fcelus , qud omnes in Adam
1>eccaverunt. Secundum , qud in fe natura-
em legem , immemores ratione, non intelle-
xerunc. Tertium quoque eorum , qui datz le
gi non obcHierunt. Quartum in^vpiaVJ pi-innpio
rum , qui in Chritto non crediderunt. Pro
quibus fceleribus intonac dominum ignem, id
eft, fententiam aeterni judicii , ll'uturum. Hie
autem Adventum Chrifti fub Dominica voce
ita. przdicat : Ego firmans tonitruum,: creans
fpiritum , & annuntians hominibus Chriltum
fuum. Reliqua vero , quas de Amafia & Hie
rufalem , five ifral loquitur , tropologic ad
harrerjeos referenda funt. Prophetavit autem
fub rege 0ia , eo tempore quo Hofee &
Efaas.
Abdios , id eft, Servus Domini , inter omnes
Prophetas brevior numero verborum , fub
gratia myfteriorum zqualis. lite contra Idu-
maeam loquens , increpans my itic fuperbiam
Edom,prions videlicet populi audaciam,quod
Chriftum occiderit in monte Sion , futuram
falutem & fanctum ( qui eft Chriftus Domi
nus ; annuntiat , atque in monte Efau , per
quem figuratur Ecclefia gentium futurarum ,
intonac Domini regnum. Prophetavit fub Jo
ua rege Juda , quando Michzas.
Jonas , qui interpretatur Columba , tarn fer-
tnone qum naufragio fuo , paffionem Lhrilli
mortemque ejus , vel refurrectionem figurt.
Si ve qud de navi in mare , tanquam de cru
ce in terram proje&us eft , five quod in ventre
ceri exceptus , tanquam in fepultura terrz tri
bus diebus ac noctibus reconditus eft: ve! quod
in figura Ninive , pcenitentiam mundo przdi-
xerir. In fequentibus autem typum gerit Ju-
dzorum , qui falutem gentium non tantni
advenire noluerunt ; fed dum venit , invifi.
Ninive quoque gentium fignificat fpeciem ,
Jonas ver in hoc loco , Judzorum. Nam
quemadmodum Ninivitarum falus ad zmula-
tionem provocavit Jonam; ita redemptio gen
tium icandalum fecit Judzorum. Mrito &
contra Orientem civitatis fedilfe legitur fub
umbra hederz : qui eadem plebs feparans fe
alute Ecclefiz , dolore tbida contra Chrif cet in figura Chrifti , cum lucernis feptem ,
tum , id eft , Orientem Ecclefiz , linguam
fuam movere nititur fedens fub umbra Le
gis. Quae umbra verme arefacta eft , quia ad-
veaieate C/xriito vetcra cranfieruiit , & ecce Alfumu quoque idem duos virgas funiculi Hi
xxxj
facta funt omnia nova. Prophetavit auterri
fub Ozia rege Juda , quando Hofee , Amos ,
& Efaas prophetarunt.
Micheas Propheta ( qui interpretatur , Quit
fie i i comminatur Samariz iram Domini, ob
caufam fimulacrorum : interitumque populi
lfrae'l venturum denuntiat. Locum etiam , in
quo Chriftus nafceretur, demonftrat. Prophe
tavit fub Jofia , quando & Sophonias.
Nahum, qui eft Confolator , limulachra gen
tium exterminanda pronuntiat , nee non 8e
urbem fanguinum Hierufalem : polt cujus in
ternum , pedes annuntiantis paccm , id eft ,
Salvatoris adventum proclamt.
Abacuc , Amplexans five Lutlator fortis , in
voIhim.iiij lui U^lviJC/il. illrtbolUm
cum membris ac moribus fuis. In fine vero
pronuntiat adventum paflionemque Salvatoris.
Sophonias , Speculator myfieriorum Dei , 8c
abfeondens , cernit captivitatem urbis Hieru
falem Romanis futuram, per vocem clamo-
ris porta pifcium , & per collium contritio-
nem , id eft , montis Sion , qui eft collis Hie
rufalem, nee non Sc aliarum gentium everfio-
nem przdicat , terroremque divini judicii in-
tonat. Loquitur etiam contra Moab & Amon.
Sed per ipfos tarnen finitimi populi Dei , 8c
proximi catholicis facramentis , hzretici ar-
guuntur. Hie tertium diem refurreftionis
Chrifti prophetat, atque in adventum Chrifti ,
totum orbem fub uno jugo , Domino fervitu-
rum annuntiat. Prophetavit autem fub Jofia,
quando & Hieremias.
Aggaus , qui interpretatur Solemnis , hie in
vaticina fui textu , templum Domini reftau-
randum przeipit. Contritionem przdicat gen
tium , vel commotionem totius mundi pra>
dicit , ac fub figura Zorobabel , Chrifti ad
ventum Septuageiimo autem anno captivita-
tis populi , prophetavit, duobus tantum men-
fibus Zachariam vaticinio fuo przeedens.
Zackarias, qui nominatur Domini ,
poltquam Deum in patribus prophetavit , vi-
dit & virum fedentem fuper equum rufum ,
in figura corporis Chrifti rofeum fanguinem
paflionis , five mrita gentium populum figni-
ficantia. Afpicit 8: cornua quatuor , five fa-
bros , in figura gentium , quae Judam 8i lf
rae'l difpergentes gravi pondere depreflerunt.
lntuetur fimiliter .Vrjefum, fordibus carnis
& mortalitate veftitum ; & his ablatis , indu-
tum immortalitate & gloria. Cernit & lapi-
dem , qui eft Chriftus, feptem habentem ocu-
los , id eft,feptiformis Spiritus plenitudinem.
Inter hzc intuetur turrim 8: titionem extinc-
tum , id elt , diabolum. Candelabrum videli
quz funt Ecclefiz , nee non - duas olivas ad
dexteram & ad finiftram candelabri pofitas ,
duorum Teftamentorum typum fignificantes.
xxxij LIBER PROOEMIORUM DE LIBRIS , &c.
decoris, in typum Judacorum & gentium, As-
picic deinde duas mulieres , id ell , hacretico-
rum plebem &c Judaeorum , in alis fins levan-
tes amphoram , id est , diabolicam doctrinam
massamque plumbi , quod est pondus peccati
graviffimum : five volumen volans , in quo
peccata hominum & supplicia describuntur.
Vidit & quadrigas quatuor , uno praedicatio-
nis Evangelicae jugo currentes. Post haec aspi-
cit equos miflbs ad pratdicationem mundi.
Primum rufum , pracdicationem martyrii. Se
cundum nigrum, squalorem pnitenti. Ter-
tium album , candorem bapcifmatis. Cernit
quoque &c tubas , sanctorum gestantes figu-
ram , per quas Dominus mundo canit , atque
angelum. in i^uo duu u uiv.isU ^Bfuii )*> rum Ji>Uh< . fnplicitatem laudant eorum ,
guntur. Sive paxillum , figuraliter Christum
infixum in cordibus populorum. Describit
namque & pastorem Antichristum , opus &
intentionem in sinistris habentem. Equum
quoque in figura plebis haereticorum , & as-
censorem ejus diabolum. Praedicat ctiam fon-
tem in domo viri David, patentem in lavacro
regenerations. ( Alia quaecumque scribit aut
de adventu Domini , aut de pafsione ejus, vel
de scculi fine , sive de judicio future ) Pro-
phetavit autem anno sceundo Darii regis Me-
dorum , his temporibus , quibus & Aggaeus ,
anno LXX. desolationis templi & captivitt-
tis populi.
M.alachias,<\a\ interpretatur Angelas, in prin-
cipio vaticinii sui demonstrat odium Judo-
rum in Esau & dilectionem minoris populi
in Jacob. In scquentibus autem veteres Jud*
victimas reprobat , & sacrificium transferri
annuntiat. In fine ver6 , adventum Domini ,
diem quoque judieii , justorumque prxmia ,
& impiorum pnas.Joannem etiam prasdicac
ante primum adventum Domini milfum , 8c
HeJiam ante "secundum adventum annuntiat
else mittendum. Inter luce nonnulla moralia ,
& disciplinis congruentia explicat : in quibus
corripit populum sive sacerdotes defpicientes
nomen Dei , atque ejus sacramenta pollutis
oblationibus & sacrifieiis violantes. Pracmonet
etiam Episcopos doctos , & sine macula else
debere 6c absque personarum acceptione ,
populos veritatem inrtrucre. Discordes quo
que arguit. Decimas & primitias reddendas
Apostoiis Ecclesix praecipit, Objurgat & eos
qui conjugessuas despiciunt, & aliarum amo
rt nectuncur. Similiter & illos , qui miseriam
qui hujus mundi profperrs perfruuntur. Pro-
phetavit autem noviffimus in Babylone quan-
do & Aggaeus & Zacharias.
Efdras scripsit, populum Dei , expleto capti-
vitatis tempore , imperante Cyro rege Persa-
rum , in Hierusalem fuisse reversum , ac sub
Zorobabel , & Jehu filio Josedech sacerdote
magno sive Neemia, muros Hierusalem, tem-
plum & altare renovatum , jus quoque sacer-
dotum restitutum, & sanctz religionis cultum
multiique opibus gentium principumque Per-
sarum muneribus perornatum. Machaborum
libri duo licet non habeantur in Canone He-
braeorum , tamen ab Ecclesia inter divinorum
voluminum annumerantur historias.Praenotant
autem praelia inter Hebrzorum duces gentef-
que Persarum, pugnamque sabbatorum & no-
biles Machabaei triumphos : feedus quoque
amicitiarum cum Romanorum ducibus, facta-
que legatione.
PRFATIONES
 PRFATIONES
LIBRORUM
NOVI TESTAMENT I-
VANGELIORUM prdicatio
E: quamvis quadrifaria sit , una est tamen ,
tquia. ex uno eodemque ore Divinitatis
procestit. Hc sunt enim quatuor flumina de
uno fonte Paradisi manantia , qu quadru-
plici unione decurrunt , ac per totum mun-
dum clestis prdicationis ministrantes fluen-
ta gratias & fidei vigorem infundunt. Hc est
tab. . ilia in Zacharia quadriga Domini , in qua per
omnem orbem evectus , levi jugo colla sibi
cunctarum gentium subjicit. Hi sunt etiam
quos sub quatuor animalium specie visio pro-
phetalis scribit , id est , hominis , leonis , vi-
tuli & aquil. Namque primus ut homo, ordi-
nem human nativitatis defignat , Secundus,
ad instar leonis rugientis , statim in principio
-sui divin potestatis fortitudinem intonat.
Tertius, victimam sacerdotis prmittens,qua-
si vitulum , mortem insinuat. Quartus , more
aquilte aspectans clum, terramayidus trans-
volat , atque nativitatem Verbi occuM mvs-
terii intelligentid penetrat. Sed & hc t'ria
ilia animalia , qu in terra gradiuntur , ac-
tualem vitam scquendo, ea tantummodo pro-
secuti sunt, qu homo Christus Jesus in ter-
ris temporaliter geffit. Quartum animal con
templations acie clestiainspicitj&palmam
operum , plurima Divinitatis sacramenta di-
geifit. Ex his primus & ultimus ea prdica-
verunt.quex ore'Christi audierunt , vel
qu ab illo facia vel gesta viderunt. Reliqui
medii duo , ea tantummodo , qu ab Apol-
tolis cognoverunt. Quorum quidem Mat-,'
thus Evangelium in Juda primus scripsit.
Deinde Marcus in Italia : Tertius Lucas in
Achaia. Ultimus Joannes in Asia. Ex quibus
solus tantiim Matthus prdicationis su
historiam Hebraico perstrinxit stylo : reliqui
verd Grci sermonis eloquio ediderunt.
Epistolas Paulus Apoltolus quatuordecim
prdicationis su perstrinxit stylo ; ex quibus
aliquas propter typum septiformis Ecclesi ,
septem scripsit Ecclesiis , conservans potius ,
non excedens numerum sacramenti , propter
septiformem Spiritus efficaciam. Scripsit au-
tem ad Romanos, adf^orinthios, adGalatas,ad
Ephesios, ad Philippenfes.ad Thejsalonicenses, ad
Coloffenfes,ad Hebraos. Reliquas verd postmo-
dum sin^ularibus edidit personis ; ut rursum
illuii septenarium numerum ad sacramentum
unicatis conveners. Argumenta autem ea-
rumdem Epistolarum hc sunt. In primis
Roman plebis fidem collaudat. Corinthios
gemina doctrina cast igat. Apud Galatas per
gratiam fidei excludit opera legis. Ephesios
magnificat in fide quam acceperunt. Laudat
Colossenfes , pro eo quod in fide stetcrunt.
Philippenses Evangelium custodisse gratula-
tur. Thessalonicenles in prima Epiltola fide
crevisse & operibus : in secunda > persecutio-
nes tolerasse fortiter gloriatur. Instruit quo-
que per Timotheum , & Titum Ecclesias.
Philemonem de emendato servo Onefimo
rogat. Ultimo Hebros,qui in Christo cre-
diderunt , & postmodum persecutionibus Ju-
daicis torti , k fide recesserunt , confortat , &
ad gratiam Evangelii revocat.
Petrusscripsit auas Epistolas,qaT&C&nomcx *ai. c*.
nominantur- Scripsit autem eas , his qui ex iWic.
circumcisione credentes, in disperfionem gen
tium erant. Qu quidem videntur quibusdam
esse planiores , dum tarn profundis replet
sint iensibus , ut per eas , qui possum per-
scrutari , divin scienti sensum , quasi per
breve quoddam receptaculum , magna sibi
mysteria revelare contueantur.
Jacobus Frater Domini scripsit unam Episto-
lam, ad dificationem Ecclesi pertinentem,
cujus scntentiimmem'am scienti claritatem
legentibus videntur infundere.
Joannes Apostolus tres scripsit Epistolas ;
quarum prima officium charitatis commen-
dans , tota in amore Dei & fraterna dilectio-
ne versatur : Secunda quoque quelectis scri-
bitur , dilectionis hortatur officium : denotat
etiam seductores , & ab hreticis admonet
declinandum. Tertiam autem Gaio scripsit ;
in qua collaudat eum in studio veritatis , &
opere miscricordi. Deinde denotat proter-
viam cujusdam Diotrephi , & Demetrio per-
hibet testimonium veritatis.
Juda Epistola increpat blasohemantes in
Christo &: quosdam impudicos , sub exem-
plo impiorum , qui per superbiam & luxu-
riam sempiternis ardoribus traditi sunt : pro
quibus admonet Ecclesiam , ut eos arguat ,
& ad peenitentiam cohortetur.
Atluum Apostolorum hiftoria,naCcentis Eccle
si fidem opufque describit , cujus quidem
scriptor Lucas Evangelista monstratur. Con-
tinet autem qua: in Juda , vel gentibus , per
gratiam sancti Spiritus , tarn a Petto quam
u
ab omnibus Apostolis operata vcl gcfU funs.
In Apocalyffi , Joannes , postquam scriberc
septem jubetur Ecclesiis , aspicic filium homi-
nis scdentem in throno9 & vigintiquatuor
seniores , & quatuor animalia procidentia
ante thronum , in dextera quoque tenentis
librum septem sigillissignatum in quo bellum,
egestas , mors , clamor interfectorum , finis
quoque mundi notatur. Scribit deinde duode-
cim millia servorum Dei , qui signantur in
frontibus. Ibi septem Angeh tubis canunt ,
frequence grandine & igne cum sanguine in
terram. Tertia quoque pars terra? ibi com-
buritur , & tertia pars maris sanguis efficitur,
aitraque ipsa rutilantia tertiam partem ful-
goris amittunt. Ibi de putei sumo locusbe
producuntur , daemoniorum accipientes po-
testatem lxdendi , qui non sunt agni cruore
signati. Propterea comedit Evangelista Ji-
brum Testamenti , oris pracdicatione suavifli-
mum , & operis difficultate amarum. Meti-
turque cceleste templum , describitque verba
vigintiquatuor seniorum, & Arcam Testa
menti , ac mulierem amictam Sole , pugnam-
que Michaelis cum dracone , ruinamque dra-
conis conspicit. Pmerea & Antichniti figd-
ram , habentem capita regni septem , & cor-
nua potestatis & mysterium nominis narrat.
Inter hare & canticum Testamenti novum ,
speculaturque angelos gestantes phialas , cer-
nitquc similiter interitum bestiat , vel beati-
tudinem eorum , qui vestimenta lui corporis
absque macula , hoc ell , absque carnis vo-
luptate , scrvaverunt. Exequitur denique in
teritum meretricis Babylonia: , & nuptias
agni , & adventum judicii , & interitum Anti-
cnristi , vel sempiternam punitionem diabo-
li. Ad ultimum memorat resurrectionem
mortuorum , clique novitatem & terra; ,
descriptionemque Hierusalem , flumen etiam
baptiimi , mundum lignum vita; Dominum
noirrum Jesum Christum , cui est honor ,
gloria , & imperium , in sxcula seculorum.
Amen.
 ORDO L1BR0RUM TER IS TEST A MENTI.

Generis continet Capita jo. fol. i (Liber Sapientiat Cap. 19- fol. 4*5
Exodus Cap. 40. 41 Eccleuafticu* Cap. 51. 508
Leviticus Cap *7. 74 Ifaias Cap. 66. 543
Numeri Cap. 36. 96 Jeremas Cap. 5*. 58!
Deuteronomium Cap. 34. 119 Lamentationes Jeremiar
Jofue Cap. 14. 57 Cum Oratione Cap. 1- 616
Liber Judie am Cap. 11. 175 Baruch Cap. 6. 6il
Ruth Cap. 4 >5 Ezechiel Cap. 48. 6 36
Regum primus Cap. 3'- ipl Daniel Cap. 14- 676
Regum lecundus Cap. *4- 4 Ofee Cap. 14- 693
Regum tertius Cap. . Jol Cap. 3- 699
Regum quartus Cap. *5- 7i Amos Cap. 9. 701
Paralipomenon primus Cap. . **5 Abdias Cap. 1. 705
Paralipomenon fecundus Cap. 16. 318 Jnas Cap. 4. 70
Efiira: primus Cap. i . 34^ Micharas Cap. 7. 708
Efdrat lecundus Cap. 3- 355 Nahum Cap. 3- 7IX
Tobias Cap. 14- 166 Habacuc Cap. 3- 713
Judith Cap. i6. 374 Sophoniat Cap. 3- 714
Either Cap. 16. 385 Aggarus Cap. . 71*
Job Cap. 41. 394 Zacharias Cap. 14. 717
Liber Pfalmorum Pfalmos i jo. 41* Malachias Cap. 4- 7*4
Proverbia Salomonis Cap. 3'- 468 Machabaeorum primus Cap. i6. 71
Ecclefiaftes Cap. 1. 485 Machabxorum lecundus Cap. 15- 75*
Canticum Canticorum Cap 8. 4

ORDO LIBRO RU M NOV1 TE ST A MENTI.

Evangelium fecundm ad Timotheum prima, Cap. 6. fol. 939

Mattheum Cap. 18. fol. 770 ad Timotheum fecunda Cap. 4- 9<\
Evangelium fecundm ad Titum Cap. 3- 94t
Marcum. Cap. iff. 757 ad Philemonem Cap. 1. 9M
Evangelium fecundm ad Hebracos Cap. !? 94*
Lucam Cap. Z4. 814 Jacobi Epiftola Cap. 5* 91 f
Evangelium fecundm Petri Epift. prima Cap. 1- 91t
Joannem Cap. . 843 Petri Epift. fecunda Cap. V 961
Acta Apotolorum Cap. 8. 8*5 Joannis Epift. prima Cap. 5- 96w
Pauli Epift. ad Romanos Cap. 16. 8*3 Joannis Epift. fecunda Caput 1. 96f
ad Corinthios prima Cap. 16. 5)04 Joannis Epift. tertia Caput r. 966
ad Corinthios fecunda Cap. 13- >5 Judac Epiftola Caput 1. 966
ad Galatas. Cap. 6. 5 Apocalypiis Cap. . 96T.
ad Ephefios Cap. 6. 916
ad Philippenfes Cap. 4- 93 Oratio ManaiTac Caput 1. 92t
ad Coloflenfes Cap. 4- 9 Efdrat ber tertius Cap. 9. 98 t
ad TheiTalonic. prima Cap. 5 93% Efdrae liber quartu* Cap. if. 99k
ad TheiTalonic. fecunda Cap. 3- 91 8

'
 PRIVILEGE DU ROY.
LOUIS, parla Grace de Dieu, Rov de Franceetde Navar re ,
nos Amez &c Faux Confeillers , les gens tenans nos Cours de Parlement , Matres
des. Requtes ordinaires de ntre Htel , Grand Conlilj, Prvt de Paris, Baillirs ,
Snchaux, leurs Lieutenans Civils , & autres nos Julliciers qu'il appartiendra ; Sal ut.
Ntre bien am le Sieur Brutset , Libraire Lyon, nous a fait expofer qu'il def-
reroit faire imprimer , &r donner au Public un Livre qui a pour titre : Biblia Sacra Vul-
gata Editionit Sixti V. s'il nous plaifoit de lui accorder nos Lettres de Permiflion pour
ce neceiTaires , nous lui avons permis , 8c permettons par ces Prlentes de faire imprimer
ledit Ouvrage en un , ou pluiieurs volumes , & autant de fois que bon lui femblera ,
& de les vendre , faire vendre , & dbiter par tout ntre Royaume , pendant le tems
de trois annes confcutives , compter du. jour de . la date defdites Prfentes ; faifons
dfenfes tous Libraires , Imprimeurs , & autres perfonnes de quelque qualit & con
ditions qu'elles foient , d'en introduire d'impreifion trangre dans aucun lieu de ntre
obiiance , la charge que ces Prfentes feront enregillres tout au long fur le Reg-
tre de la Communaut des Libraires & Imprimeurs de Paris , dans trois mois de la da
te d'icelles ; que l'impreflon dudit Ouvrage fera faite dans ntre Royaume , & non ail
leurs , en bon Papier & beaux Caracteres , conformment la feuille imprime , atta
che pour modele fous le contrefeel defdites Prfentes , que l'imptrant fe conformera en
tout aux Reglemens de la Librairie , & notamment celui du 10. Avril 1715. & qu'avant
de les expofer en vente , le Manufcrit ou Imprim qui aura fervi de copie l'impreflon
dudit Ouvrage, fera remis dans le mme tat o l'Approbation y aura t donne , es mains
de ntre trs-cher & fal Chevalier le Sieur Daguesseau, Chancelier de France , Com
mandeur de nos. ordres , & qu'il en fera enfue remis deux Exemplaires dans ntre Bi
bliothque publique , un dans celle de ntre Chteau du Louvre, & un dans celle de ntre-
dit trs-cher & Fal Chevalier le Sieur .Dagues s eau Chancelier de France , le tout
peine de nullit des Prfentes ; du contenu defquelles Commandons & enjoignons de faire
jouir ledit Expofant & fes ayans caufes , pleinement , & paiblement , fans fourrrir qu'il leur
foit fait aucun trouble , ou empchement. Voulons qu' la copie defdites Prfentes qui
fera imprime tout au long au commencement ou la fin dudit Ouvrage, foi foi t ajoute
comme l'Original. Commandons au premier ntre Huiflier ou Sergent , fur ce requis , de
faire pour l'xecution d'icelles tous Ac~tes requis & neceiTaires > fans demander autre per
miflon , & nonobftant Clameur de Haro, Charte Normande, & Lettres 4 ce contraires.
Car tel eft ntre piaiiir. Donn Paris le quinzime jour du mois de Fvrier , l'an de
Grace mil fept cens quarante-trois , & de ntre Regne le vingt-huitime.

Par le Roy en fon Confeil , S A I N S N.

"Regttr fur le Regitre onze de la Chambre "Royale des Libraires r Imprimeurs de Paris ,
N0. 138 fol. 116. conformment aux anciens Reglemens , coufirms par celui du 18. Fvrier
17 j. A furis U ii. Fevritr 174 J-
Sign'* S A U G RA IN, Syndic.
' )
)

.
.

LIBER
 LIBER GENESIS,
HEBRAICE
B E R E S I T H.
CAPUT
DE MUND1 CREATION E, RERUM CREATARUM DI STINCTION E
(X ornatu ; deque hominis formatione , cui subjects Deut omnia qua creaverat.
Ps. n-t. N principio creavit Deus
clum 8c terram.
Bed. il. i Terra autem erat ina-
nis Sc vacua , 8c tenebr
erant super faciem abysli :
Sc Spiritus Dei ferebatur
super aquas.
3 Dixitque Deus : * Fiat
lux. Et facta ell lux.
4 Et vidit Deus lucem quod esset bona : &
divisit lucem a tenebris.
5 Appellavitque lucem Diem , & tenebras
Noctem : factumque elt vefpere & mane, dies
unus.
6 Dixit quoque Deus : Fiat firmamentum in
medio aquarum : 8c dividat aquas ab aquis.
7 Et fecit Deus firmamentum , divisitque
"* Vfdm. aquas qu erant sub firmamento, ab his * qu
us.*.?- erant super firmamentum. Et factum elt ita.
4. 4 8 Vocavirque Deus firmamentum, Clum:
Jer. io.
&c factum est vefpere 8c man& , dies sccundus.
5. 9 Dixit verd Deus:Congregenturaqu, qu tos.
sub clo sunt , in locum unum : 8c appareat
arida. Et factum est ita.
1* 4
ioEt vocavit Deus aridam, * Terram ,
rs<i.ii. congregationesque aquarum appellavit Maria.
7- II. Et vidit Deus quod esset bonum.
*- 'IS. 1 1 Et ait: Germinet terra herbam virentem
f. & facientem semen , & lignum pomiferum
faciens fructumjuxta genus suum , cujus se
men in semetipso sit super terram. Et factum
est ita.
1 1 Et protulit terra herbam virentem , &
facientem semen juxta genus suum , lignum-
que faciens fructum , & habens unumquod-
que sementem secundum speciem suam. Et
vidit Deus quod esset bonum.
1 3 Et factum est vefpere & mane , dies ter-
tius.
*tpdm, 14 Dixit autem Deus : * Fiant luminaria in
'SS- 7- firmamento cli,& dividant diem ac noctem,
& sint in signa & tempora , & dies & annos :
i < Ut luceant in firmamento cli , 8c illu-
jninent terram. Et factum est ita.
\6 Fecitque Deus duo hyninaria magna: Ju-
PRIMUM.
minare majus , ut presset diei ; 8c luminare
minus , ut praesset nocti : & stellas.
17 Et poluit eas in firmamento cli, ut lu-
cerent super terram ,
1 8 Et pressent diei ac nocti, 8c dividerenc
lucem ac tenebras. Et vidit Deus qudd essec
bonum.
19 Et factum est vefpere 8c mane,dies quar-
tus.
io Dixit etiam Deus ; Producant aquae rep
tile anim viventis , 8c volatile super terram
sub firmamento cli.
xi Creavitque Deus Cete grandia , & om>
nem animam vivntem atque motabilem ,
quam produxerant aquae in species suas,8c om-
ne volatile secundum genus suum. Et vidic
Deus qudd esset bonum.
2i Benedixitque eis , dicens : Crefcite , Sc
multiplicamini , 8c replete aquas maris : aves-
que multiplicentur super terram.
13 Et factum est vefpere 8c mane,dies quin-
14 Dixit quoque Deus : Producat terra ani
mam viventem in genere suo,iumenta,8c rep-
tilia , 8c bestias terra: secundum species suas.
Factumque est ita.
15 Et fecit Deus bestias terra: juxta species
suas , 8c jumenta , 8c omne reptile terra: in
genere suo. Et vidit Deus quod esset bonum ,
16 Et ait : Faciamus hominem * ad imagi- * //^
nem 8c similitudinem nostram : 8c prsit pis- $. 1 . &
cibus maris , 8c volatilibus cli , 8c bestiis , 9 .
universque terr, omnique reptili quod mo- 1 .Cor flj
7-
vetur in terra. Col !.ro,
17 Et creavit Deus hominem ad imaginem * Sap 1.
suam:* ad imaginem Dei creavit ilium:* mas- 1}
culum 8c feminam creavit eos. Ectli. 17J
1.
18 Benedixitque illis Deus , 8c ait : * CreA *Mst;b.
cite , 8c multiplicamini, 8c replete terram, 8c 1. 4.
subjicite earn , 8c dominamini piscibus maris, * Infr ff;
8c volatilibus cli , 8c universis animantibus, <7-& 9<,
qua: moventur super terram. 1
19 Dixitque Deus : Ecce dedi vobis oninem
herbam asterentem semen super terram , 8c
jmiyersa ligna qu habent in semetipsb se
A
 i LIBER GENES! S, Cap. II. & III.
* Us. . raentem generis sui , * uc fint vobis in escam:
i jo Et cunctis animantibus terr , omnique
volucri cli> & universis quae moventur in ter-
ra j & in quibus ell anima vivens , ut habeant
ad vescendum. Et fatum est ita.
* /. 31* Viditque Deus cuncta qua: fecerat : &
9- n.erant valde bona. Et factum est vespere &
Mm. 7. mane , dies sextus.
" CAP UT II.
Dm , cntfttto fix iitbus cfificio , fcpiimo quicfcit, cut &
itnidixit: htmiutm in faradijum vtriis arbmbus jrudisnis,
acfiumimbu} inftgniium f>fmt ; cut Hiztm ix ipfius ustx m
*i}mnmm formaiit , *t masrimtnium wftitvit.
'I_z Gitur perfecti sunt cocli St terra 5 & om-
nis ornatus eorum.
Complevitque Deus die septimo opus
-o I fuum quod fecerat : & * requievit die septi-
^jI#r 1 mo ab universo opere quod patrarat.
ixut'. s, 3 Etbenedixit.diei septimo ; & sanctificavit
'* iilum : quia in ipso ceflaverat ab omni opere
Hd.4. 4 fuo quod creavit Deus ut faceret.
4 IH sunt generationes cli & terrae, quan-
do creata funt,in die quo fecit Dominus Deus
clum & terram.
j Et omne virgultum agri antequam orire-
tur in terra , omnemque herbam regionis
priusquam germinaret: non enim pluerat Do-
/ minus Deus super terram , & homo non erat
qui operaretur terram :
6 Sed sons afcendebat e terra , irrigans
Universam superficiem tern.
7 Formavit igitur Dominus Deus hominem
de limo terrae, & inspiravit in faciem ejus spi-
* Ctr. raculum vitar , & * factus est homo in ani-
$i' 45- mam viventem.
8 Plantaverat autem Dominus Deus Para-
disum voluptatis a principio : in quo posuit
hominemquem formaverat.
9 Produxitque Dominus Deus de humo
omne lignum pulchrum visu , & ad vescen
dum suave : lignum etiam vit in medio pa
radisi , lienumque scientiae boni & mali.
toEt fluvius egrediebatur de loco volupta-
'tis ad irrigandumparadisum, qui inde dividi-
. _ ( tur in quatuor capita.
* ErtW. 11 Nomen * uni Phi son : ipse estquicir-
'<* n. cuit omnem terram Hevilath , ubinascitur
aurum :
i Et auram tern illius optimum est ;ibi
invenitur bdellium , tk lapis onychinus.
13 Et nomen fluvii secundi Gehon ; ipse est
qui circumit omnem terram thiopiae.
1 4 Nomen verd fluminis tertii , Tygris : ipie
yadit contra Assyrios. Fluvius autem quartus,
ipse est Euphrates.
1 f Tulit ergo Dominus Deus hominem ,
8c posuit cum in paradiso voluptatis , ut ope-
yaretur & cullodiret ilium :
is Prarcepitque ei dicens : Ex omni ligno
faradisi comede :
17 ^c lie110 autem. scientiit boo; 8* rqali nc
comedas. In quocumque enim die comederis
ex eo j morte moriens.
1 8 Dixit quoque Dominus Deus : Non est
bonum else hominem solum : faciamus ei ad-
jutorium simile sibi.
19 Formatis igitur , Dominus Deus , de
humo cunctis animantibus terrar , & univer
sis volatilibus cli , addux.it ea ad Adam , ut
videret quid vocaret ea : omne enim quod
vocavit Adam animae viventis , ipsum est no
men ejus.
0 Appellavitque Adam nomlnibus sois
cuncta animantia , & universe volatilia cceli>
& omnes bestias terra: : Adas ver6 non invenic-
batur adjutor similis ejus.
zi Immisit ergo Dominus Deus soporem in
Adam : cumque obdormisset , tulit unam de
costis ejus , & replevit carnem pro ei.
zi Et disicavit Dominus Deus costam ,
quam tulerat de Adam , in mulierem : & ad-
duxit earn ad Adam.
13 Dixitque Adam : * Hoc nunc os ex ossi- * Cti
bus meis , & caro de carne mea : hate voca- ' ' *
bitur Virago , quoniam de viro fumptaest. ,, 5*
14 * Quamobrem relinquet homo patrem * ' Mmt.
suum , tk matrem , & adhrebit uxori sua: : 1 9. 5.
* & erunt duo in carne una. Mvc.
if Erat autem uterque nudus , Adam scili- ]f-J
* i.Ctr.
cet & uxor ejus : & non erubefeebant. 6. 1.
C A P U T III.
StfiHtis tfiuiii frimi frtvui Dei frtctptum trans'
gndtuntur ; Mijsms trbi /rcmiititur j atqut iniilti sin^utit
fetnJ , i ftrddijt ftllumiur.
1 CEd & serpens erat callidior cunctis ani-
^mantibus terrae qua? fecerat Dominus
Deus. Qui dixit ad mulierem : Cur praecepit
vobis Deus ut non comederetis de omni lig
no paradisi ?
Cui respondit mulier : De fructu ligno-
rum , quae sunt in paradiso , vescimur :
3 De fructu vero ligni , quod est in medio
paradisi , praecepit nobis Deus ne comedere-
mus, & ne tangeremus illud , ne forte moria-
mur.
4 Dixit autem serpens ad mulierem : * Ne- * *?*.
qiuquam morte moriemini. n. 1.
<f Scit enim Deus quod in quocumque die
comederitis ex eo , aperientur oculi veftri :
& eritis sicut dii , scientes bonum & malum.
6 Vidit igitur mulier qudd bonum eslet
lignum ad vescendum , & pulchrum oculis ,
afpectuque deleckabile:& tulit de fructu illius,
& * comedit: deditque viro fuo,qui comedit. * Eccllr
7 Et aperci sunt oculi amborum : cumque JS- 'J.
cognovisient se e.Tenudos , consuerunt folia '" r'm'
fiens , &: fecerunt sibi perizomara'. *" '**
8 Et cum audissent vocem Domini Dei de-
ambulantis in paradiso ad auram post meri
diem , abscondit se Adam & uxor ejus a facie
Domini Deiin medio ligni paradisi.
9 Vocavitque Dominus Deus Adam y $r
 LIBER GENESIS, Cap. III. & IV.
dixit ei : Ubi es
i Qui ait : Voccm tuam audivi in para-
difo ; ttc timui , e quod nudus eflem , &
ablcoridi me.
1 1 Cui dixit : Quis enim indicavit tibi
quid nudus eflfes , nif quod ex ligno de quo
tibi ne comederes , comedilti ?
1 2. Dixitque Adam : Mulier , quam dediti
mihi fociam , dedit mihi de ligno. Sc comedi.
13 Et dixit Dominus Deus ad midierem :
Quare hoc fecilti ? Quae refpondit : Serpens
D^cepit me , & comedi.
14 Et ait Dominus Deus ad Serpentem :
Quia fee Uli hoc , maledictus es inter omnia
animantia , c beltias terra; : fuper petus
gradieris , & terram comedes cunclis
diebus vitar tuz.
1 % Inirnicitias ponam inter te & rrmlierem ,
Sc fernen tuum & fernen illius : ipfa conteret
caput tuum , & tu infidiaberis calcneo ejus.
\6 Mulieri quoque dixit : Multiplicabo
xrumnas tuas , 8c coneepeus mos : in dolore
i.ftr paries flios , & fub viri poteilate eris , * 8c
j+h- ple dominabitur tui.
17 Adae vero dixit : Quia audifti vocem
1 uxoris tuae , & comedilti de ligno , ex quo
prarceperam tibi , ne comederes , maledicta
terra in opere tuo : in laborious comedes ex
ea cunclis diebus vitar, .
1 8 Spinas & tribuios germinabit tibi ; &
comedes herbam terra;.
1 9 In iiidore vults tui vefcris , donee
revertaris in terram de qua fumptus es : quia
pulvis es , Scinpulverem revertris.
20 Et vocavit Adam nomen uxoris fuse ,
Heva : e qud mater efet cunctorum viven-
tium.
t Fecit quoque Dominus Deus Ada: &
or i ejus tunicas pelliceas , & induit eos :
a Et ait : Ecce Adam quafi unus ex nobis
fac-tus eft , feiens bonum & malum : nunc
ergo ne forte mittat manum fuam , & fumat
crura de ligno vitar > & comedat , Sc vivat
in xternum.
s 3 Et emifit eum Dominus Deus de para-
d ii voluptatis , ut operaretur terram , de
qua fumptus eft.
2,4. Ejecitque Adam :8c collocavit ante pa-
radifum voluptatis Cherubim , & flammeum
gladium atque verfatilem , ad cuftodiendam
viam gni vitar.
CAPUT IV.
% ^sfcLzm ex Reva gifnit Ca* r Mel: imf'ius Cn f'tum Ada , be nomen alteri Sella.
ythtC frstrtm occiiii ; Din puntui , teprofugui vi: am
mermtt Htnacb tnuit : fti - jidtm Seih gentrtv , cui -
s habitantium in tentoriis , atque paftorum.
x Al ^am ver0 cognovit uxorem fuam He- pater canentium cithara 8c rgano.
X"\. vam : quar coneepit & peperit Can ,
dicens : Poffedi hominemper Deum.
3. Rurfumque peperit fratrem ejus Abel.Fuit ri. Sror vero Tubalcan , Noma.
Abel Paltor ovium , & Can agricoU,
3 Fiitum eft aatem pol multes dies ut
oft'erret Can de fru&ibus terra; muera Do
mino.
4 Abel quoque obtulit de primogenitis gre-
gis fui , 8c de adipibus eorum : 'c refpexit Mir. n.
Dominus ad Abel , Sc ad muera ejus.
% Ad Can ver , & ad muera illius non
refpexit : iratufque eft Can vehementer., &
coneidit vultus ejus.
6 Dixitque Dominus ad eum : Quare ira-
tus es ? & cur coneidit facis tua ?
7 Nonne fi bene egeris , reeipies : fin autem. % *.
male , ftatim in foribus peccatum aderit ? fed ^/^^"*- ..
fub te erit appetitus ejus , & tu dominaberis <tv ,y*/*> &*
illius. *2&.~~-
8 Dixitque Can ad Abel fratrem fuunn ,.
Egrediamur foras. Cumqueeflnt in agro , (y^Tl *"" V%,
confurrexit Can adversus fratrem fuum Abel, 4. ""^Z;
& * interfecit eum. * i'fi - ^Sb-
9 Et ait Dominus ad Can : Ubi eft Abel '.-
frater tuus ? Qui refpondit : Nefcio : Num U 15.
cultos fratris mei fum ego ?
10 Dixitque ad eum : Quid feeifti ? vox I 1 :,
fanguinis fratris tui clamt ad me de terra. JwU 1,
1 1 Nunc igitur maledicius eris fuper ter
ram , quar apemit os fuum , & fufeepit fan-
guinem fratris tui de manu tua.
Cum operatus fueris earn , non dabic
tibi frulus fuos : vagus & profugus eris fupec
terram.
rj Dixitque Can ad Dominum : Major eft
iniquitas mea , quam ut veniam merear.
14 Ecce ejicis me hodie facie terra; , &
facie tua abfeondar , & ero vagus 8c profugus
in terra : omnis igitur qui tnvenerit me , oc-
eidet me.
r ( Dixitque ei Dominus : Neququam ita
fiet : fed omnis qui oeeiderit Can, feptuplum
punietur. Pofuitque Dominus Can fignum ,
ut non interficeret eum omnis qui inveniflet
eum.
liEgrelTufque Can facie Domini, ha-
bitavit profugus in terra ad Orientalen pla-
gam Eden.
17 Cognovit autem Can uxorem fiiam ,
qua; concepit , ik peperit Henoch : &c ardifi-
cavi: civitatem , vocavitque nomen ejus ex
nomine filii fui , Henoch.
18 Porro Henoch genuit Irad , & Irad gev
nuit Mavial , &z Mavial genuit Mathufal ,
&c Mathufacl genuit Lamcch.
1 9 Qui accepit duas uxores , nomen uni
Genuitque Ada Jabel , qui fuit patee
i 1 Et nomen fratris ejus Jubal : ipfe fuit
ii Sella quoque genuit Tubalcan , qui fuit
malleator Sc faber in cuncb opera arris &c fer-
13 Dixitque Lamech. uxoribus fuis Adx &
A ij
 4 LIBER GENESI S,. Cap- V.&VI.
Sells : Audite vocem meam uxores Lamech ,
auscultate fermonem meum : quoniam occidi
Virum in vulnus meum , & adolescentulum
in livorem meam.
i4 Septuplum ultio dabitur de Cain : de
Lamech verd scptuagies septies.
ij Cognovit quoque adhuc Adam uxorem
suam : &: peperit fihum , vocavitque nomen
ejus Seth , dicens : Posuit mihi Deus semen
aliud pro Abet , quern occidit Cain.
i6 Sed & Seth natus est filius , quem voca-
v vit Enos : iste cpit irivocare nomen Domini.
CA PUT V,
Tcxitur geneahgia sid* ac fojicmum fer Seth : turnout
vita ifferum ufaut ad Nm.
i r_JIc est liber generationis Adam. In
? si die qua creavit Deus hominem , * ad
*5* similitudinem Dei fecit ilium.
i Masculum & feminam creavit eos , &
benedixh illis : & vocavit nomen eorum
J5tc/i.
Adam , in die quo creati sunt.
J> x.
3 Vixit autem Adam centum triginta annis :
& genuit ad imaginem & similitudinem luam,
vocavitque nomen ejus Seth.
* i.P<r. 4 Et facti sunt dies*Adam,postquam genuit
I.
Seth, octingenti anni: genuitque filios & filias.
j Et factum est omne tempus quod vixit
Adam, anni nongenti triginta, & mortuus est.
6 Vixit quoque Seth centum quinque annis,
& genuit Enos.
7 Vixitque>Seth postquam genuit Epos, oc-
tingentis septem annis,genuitque filios& filias.
8 Et facti sunt omnes dies Seth nongento-
rum duodecim annorum , & mortuus est.
9 Vixit verd Enos nonaginta annis , & ge
nuit Cai'nan.
io Postcujus ortum vixit octingentis quin-
decim annis : & genuit filios & filias.
. 1 1 Factique sunt omnes dies Enos nongenti
quinque anni , & mortuus est.
i i Vixit quoque Cai'nan septuaginta annis,
& genuit Malaleel.
1 3 Et vixit Ca'inan postquam genuit Mala
leel , octingentis quadraginta annis : genuit
que filios & filias.
14 Et facti sunt omnes dies Cai'nan non
genti decem anni , & mortuus est.
1 5 Vixit autem Malaleel scxaginta. quinque
annis : & genuit Jared.
1 6- Et vixit Malaleel postquam genuit Jared ,
octingentis triginta annis : & genuit filios &
Alias.
17 Et facti sunt omnes dies Malaleel octin
genti nonaginta quinque anni, &: mortuus est.
1 8 Vixitque Jared centum scxaginta duo-
bus annis , & genuit Henoch.
j 9 Et vixit Jared postquam genuit Henoch
octingentis annis : &- genuit filios & filias.
io Et facti sunt omnes dies Jared nongenti
scxaginta duo anni , & mortuus est.
zi Porro Henoch yuit scxaginta quinque
annis , & genuit Mathusalam. jg.
21 Et ambulavit Henoch cam Deo : & vi- 44. it.
xit , postquam genuit Mathusalam , trecentis H4r. 1 .
annis : & genuit filios & filias. $
13 Et facti sunt omnes dies Henoch trecen-
ti scxaginta quinque anni.
14 Ambulavitque cum Deo , & non appa1-
ruit : quia tulit eum Deus.
i % Vixit quoque Mathusala centum octo-
ginta septem annis , & genuit Lamech.
i5 Et vixit Mathusala , postquam genuit^.
Lamech, septingentis octoginta duobus annis:
& genuit filios & filias.
17 Et facti sunt omnes dies Mathusala non
genti scxaginta novem anni , & mortuus est.
1 8 Vixit autem Lamech centum octoginta-
duobus annis , & genuit (ilium :
ip Vocavitque nomen ejus Noe , dicens :
Iste consolabitur nos ab operibus & laboribus
manuum nostrarum , in terra cui maledixie
Dominus.
30 Vixitque Lamech, postquam genuit Noe,
quingentis nonaginta quinque annis : & ge
nuit filios & filias. ~ .y,
31 Et facti sunt omnes dies Lamech , scp-^"*^***"^
tingenti septuaginta septem anni , & mortuu3>^*u-' 'T^'JrL.
est. Noe ver6 cum quingentorum esset armo-<*^^^L\^
rum , genuit Sem , Cham , & Japheth. JC^5f*^22LL
CA PUT VI. -V^^I-SSil,
Homiuii peccatafutre diluvii cans* : Nte tame jujhifin- jJ>yrJfayi4Z~aVtiia\^
vtHtus eft. Cui area fabr'canda maudatur, in qua ijift fr/^, ?f -f^ T^
cun&orum animantium genera fervemur- j .. ^*
i f~^ Umque ccepissent homines multiplica- ,*. ttfttJuf^
\^J ri super filii
terramDei, filiashpjniiinm
&c filias procreassent
quod, */**^
'^^i^/^ -
VidentesA rf*v
essent pulchr , acceperunt sibi uxores ex om
nibus , quas elegerant.
3 Dixitque Deus : Non permanebit spiritus
meus in homine in ternum , quia caro est :
eruntque dies illius centum viginti annorum.
4 Gigantes autem erant super terram in die-
bus illis. Postquam enim ingresli sunt filii Dei
ad filias horriinum , illaeque genuerunt , isti
sunt potentes a seculo viri famosi.
$ Videns autem Deus quod multa malitia
hominum esset in terra , & * cuncta cogitatio * jf, $,
cordis intenta esset ad malum omni tempore, 2 1 .
6 Pcenituit eum quod hominem fecisset in Mi6.
terra. Et tactus dolore cordis intrinsceus , *
7 Delebo , inquit, hominem, quem creavi a
facie terr , ab nomine usque ad animantia,,a
reptili usque ad volucres cli : peenitet enim
me fecisse eos.
8 Noe verd invenit gratiam coram Domino. ^ .
Hx sunt generationes Noe : *Noe vir Justus '^'
atque persectus suit in generationibus luis , ^4"
cum Deo ambulavit.
10 Et genuit tres filios., Sem, Cham, & Ja
pheth.
1 1 Corrupta est autem terra coram Deo>8fi
repleta est iniquitate.
 LIBER GENESIS, Car VI. VII. & Vllt.
j i. Cumque vidisset Deus terram esse cor-
ruptam, ( omnis quippe caro corruperat viam
suam super terram )
13 Dixit ad Noe : Finis universe carnis ve-
nitxoram me: repleta est terra iniquitate a fa
cie eorum , & ego disperdam eos cum terra.
14 Fae tibi arcam de lignis sevigatis : man-
fiunculas in area facies , & bitumine linies in-
trinsecus & extrinsecus.
1 j Et sic facies earn : Trecentorum cubito-
rum erit longitudo arc , quinquaginta cubi-
torum latitudo , .& triginta cubitorum altitu-
j . . ^ do illius.
* iTliisr l6 Fenestram in area facies ,& in cubito
**<* consummabis fummitatem ejus : ostium au-
Cm* tem area: pones ex latere : deorfum , cna,-
it cula , & tristega facies in ea. 7 Sem , & Cham , & Japheth , filii ejus ; uxor
17 Ecce ego adducam aquas diluvii super
y>- terram, ut interneiam omnem carnem, in qua
spiritus vitx est subter clum : Universa qua:
in terra sum , consumentur.
18 Ponamque feedus meum tecum: & ingre-
dieris arcam tu , & filii tui , uxor tua > &
uxores filiorum tuorum > tecum.
1 9 Et ex cunctis animantibus universe car
nis bina induces in arcam , ut vivant tecum :
maseulini scxus & feminini.
20 De volucribus juxta genus suum , & de
jumentis in genere suo, & ex omni reptili ter-
ix secundum genus suum : bina de omnibus
ingredientur tecum , ut poflint vivere.
2 1 Tolles igitur tecum ex omnibus escis ,
qua? mandi possum: , & comportabis apud te :.
& erunt tarn tibi quam illis in cibum.
22 Fecit igitur Noe omnia > quprcepe-
ratiiliDeus.
CA PUT VII.
Ingrtjso Net turn suit in rum ,ftatim aaua tmnium matt-
tin m cjcumiaa 1 jo dielius juptr, ii it , rtliquaqut oamMiu*
suimrrsit.
1 T^\ Ixitque Dominus ad eum : Ingredere
\_) tu, & omnis domus tua, in arcam : te
'stir. enim * vidi justum eoram me in generatione
11. 7.
* tttr. hac. - Pttr.i,
,, s i Ex omnibus animantibus mundis tolle
Jm/huSti**- septena & septena , masculum & feminam :
IJf^lJL'ut'.tue.fe animantibus vero immundis duo & duo ,
i^^JU* masculum' & feminam.
AjsJ*~'*>** 3 Sed & de volatilibus cli septena fe sep-
/* **-$./ mcn
tena s, masculum
CT fac;em&universe
feminamterra:.
: ut salvetur se-
4 Adnuc enim, & poll dies septem ego plu-
am super terram quadrae- nta diebus & qua
draginta noctibus : & delebo omnem subltan-
tiam , quam feci , de superficie terr.
5 Fecit ergo Noe omnia , qu mandaverat tmijiof.em
ei Dominus.
6 Eratque sexcentorum annorum quando dritiTps fore diluvium.
' Mitt *^mv" aquac inundaverunt super terram.
3+. 7 ' 7 Et * ingressus est Noe & filii ejus , uxor
1. 17. ejus & uxoxes filioram ejus cum eo , in arcam mentorum, qua; erant cum eo in area, adduxit
u.
propter aquas diluvii 2,Pr.j;
8 De animantibus quoque mundis & im-
mundis , & de volucribus , & ex omni , quod
movetur super terram ,
9 Duo & duo ingressa sunt ad Noe in arcam,
masculus & femina , sicut prceperat Domi-
nus Noe.
I o Cumque transissent septem dies > aquae
diluvii inundaverunt super terram.
I I Anno sexcentesimo vit Noe , mense se-
cundo , septimodecimo die mensis, rupti sunt
omnes fontes abyffi. magna; , & cataractae
cli apert sunt :
ii Et factaest pluvia super terram quadra-
ginta diebus & quadraginta noctibus.
13 In articulo diei illius ingressus est Noe, &
illius , & tres uxores filiorum ejus cum eis , in
arcam:
14 Ipsi & omne animal secundum genus
suum, universaque jumenta in genere suo , &c
omne quod movetur super terram in genere
suo , cunctumque volatile secundum genus
liium , universe aves , omnesque volucres >
.if Ingressae sunt ad Noe in arcam , bina &"
bina ex bmni carne , in qua erat spiritus vitas.
16 Et qua: ingressa sunt , masculus & femi
na ex omni carne introierunt , sicut praccepe-
rat eiDeus : & inclusit eum Dominus deforis.
17 Factumque est diluvium quadraginta
diebus super terram : & multiplicatae sunt a-
qua?, & etevaverunt arcam in sublime & terra.
18 Vehementer enim inundaverunt :& om
nia repleverunt in superficie terra: : porr6 ar
ea ferebatur super aquas.
19 Et aquae prvaluerunt nimis super ter
ram : opertique sunt omnes montes excelii
sub univerlb clo.
20 Quindecim cubitis altior suit aqua super
montes , quos operuerat
_** * Consumptaque est omnis caro quae
movebatur' super terram, volucrum , animan 10. 14,
tium , beitiarum , omniumque reptilium, qu Eccli. js>. 11;
reptant super terram : universi homines
22 Et cuncta , in quibus spiraculum vita: est 20
in terra , mortua sunt.
23 Et delevit omnem substantiam, qua: erac
super terram, ab homine usque ad pecus, tarn
reptile quam volucres cli : & deleta sunt de
terra : remand autem solus Noe , & qui cum
eo erant in area.
24 Obtinueruntque aqua: terram centum
quinquaginta diebus.
CA PUT VIII.
Tmminutis fiultuim aquit diiuvn , soft corvi ac columljt
, Koc cum Mviverfis qui tu area ctiinebiitur %
tgrtditur; $ alttri txfiruttv, effort Dec in grtuiarum itSit-
ntm bdocmflt , quibus flacatui Deus fremittit ssumquam
1 T\ Ecordatus autem Deus Noe , cuncto-
1^. rumque animantium , & omnium ju-
A iij
 G LIBER GENESIS , Cap. VIII. & IX.
spiritum super terram,5c imminun sum aquar.
i Et clausi funt fonr.es ab/ssi , & cataracts:
cocli : 8c prohibit* fun; pluvjje dc ccclo.
j Reverseque funt aqua; dc terra euntes 8c
redeuntes : & cperunt minui poll centum
quinquaginta dies.
4 Requievitque area mensc septimo , vigesi-
mo septimo die menfis , super montes Arme
nia;.
f At vero aqua: ibant 8c decrescebant usque
ad decimum mensem : decimo enim mense ,
prima die mealis > apparuerunt cacumiiu
montium.
6 Cumque tranfissent quadraginta dies, ape-
riens Noe feneilram area: , quam fecerat , di-
misit corvum :
7 Qui egrediebatur , 8c non revertebatur ,
donee liccarentur aquae super terram.
8 Emisit quoque columbam post eum , ut
videret si jam cessaffent aquae super faciem
terra;.
9 Qua: cum non invenisset ubi requiesceret
pes ejus , reversa est ad eum in arcam : aqua:
enim erant super univerlam terram : extendit-
que manum, Sc apprehensam intulit in arcam.
io Expectatis autem ultra septem dkbus
aliis , rursum dimisit columbam ex area.
1 1 At ilia renit ad eum ad vesperam , por-
tans ramum olivae virentibus foliis in ore luo.
Intellexit ergo Noe qu6d cessassent aquae su
per terram.
1 1 Expectavitque nihilominus septem alios
dies : 8c emisit columbam , qua: non est re
versa ultra ad eum.
1 3 Igitur sexcentesimo primo anno , primo
mense , prima die meniis , imminutae funt
aqua: super terram : & aperiens Noe tedium
arcf, alpexit , viditque qu6d exsiccata ellet
superficies terra*.
14 Mense secundo , septimo & yigesimo die
menfis , arefacta est terra.
1 $ Locutus est autem Deus ad Noe, dicens:
1 6 Egredere de area , tu 8c uxor tua , filii
tui , & uxores filiorum tuorum tecum.
17 Cuncta animantia qua: funt apud te , ex
omni carne , tarn in volatilibus quam in bes-
tiis , & univerfis reptilibus , qua: reptant su
per terram, educ tecum, & ingredimini super
* Sap ^. terram:* crescite&multiplicamini super earn.
It. :*. 18 Egressus est ergo Noe, & filii ejus , uxor
ins. y. I
illius , & uxores filiorum ejus , cum eo.
7-
1 9 Sed & omnia animantia , jumenta , 8c
reptilia qua; reptant super terram , secundum
genus suum , egressa funt de area.
20 dificavit autem Noe altare Domino :
& tollens de cunctis pecoribus 8c volucribus
mundis , obtulit holocausta super altare.
^l Odoratusque est Dominus odorem sua-
I'itatis , & ait : Nequaquam ultra maledicam
* Supr, terra: propter homines : * scnsus enim 8c cogi-
#' > ratio humani cordis inmalum prona funt ab
adolefcentia sua : non igitur ultra, percuciam
omnem animam viventem sicut feel. IS- !
n Cunitis diebus terras, sementis 8c mesils,
frigus 8c arstus , aestas 8c hiems , nox 8c dies ,
non requieicent.
C A P U T IX.
Dim hioi ac filnuyti btnettich , cuaclaqlie mioiantia uuk
cum pijciius in cibum trilmu , frtbUiu tamtn Mil [anguine
fidui inter Dtum fr homines dt run ii.iucend.is ampliui aaut
iilitvii , iridt jirmaiur. Nti ebrium yidens filiiu Chim , /a
Chi -am film mtltdicitttr : $em iitri tfr fapheth btnedicuntur.
i O Enedixitque Deus Noe" 8c filiis ejus. Et
D dixit ad eos : * Crescite , & multipli * Supr.
cands , 8c replete terram. I J2.il.
I Et terror vester ac tremor sit super cuncta
animalia terra: ,& super omnesvolucres cceli>
cum univerfis qua: moventur super terram :
omnes pisces maris manui vestra: traditi funt.
3 Et omne , quod movetur 8c vivit , * erit * Si'p-U
vobis in cibum : quasi olera virentia tradidi I*.
yobis omnia.
4 * Excepto , quod carnem cum sanguine
non comedetis. 17. m
y Sanguinem enim animarum vestrarum re-
quiram de manu cunctarum bestiarum : & de
manu hominis , de manu viri 8c fratris ejus ,
requiram animam hominis.
6 Quicumque * effuderit humanum sangui * Matt.
nem , fundetur sanguis illius : ad imaginem 2*. (a.
quippe Dei factus est homo. ^ipoc I }.
7 * Vos autem crescite & multiplicand,& ** Sup 1 . I Ot.
ingredimini super terram , 8c implete earn. iS.cift.
8 Haec quoque dixit Deus ad Noe , & ad si- IT-
lios ejus cum eo :
9 Ecce ego statuam pactum meum vobis
cum , & cum semine vestro post vos.
10 Et ad omnem animam viventem, qui est
vobiscum , tarn in volucribus quam in jumen-
tis , & pecudibus terra: cunctis , qur egressa
funt de area , 8c univerfis bestiis terra:.
I I * Statuam pactum meum vobiscum , 8c
nequaquam ultra interficietur omnis caro 9.
aquis diluvii , neque erit deinceps diluvium
dislipans terram.
1 1 Dixitque Deus : Hoc signum feederis
quod do inter me 8c vos , 8c ad omnem ani
mam viventem , qua: est vobiscum in gene-
rationes sempiternas.
13 Arcum meum ponam in nubibus , &
erit signum feederis inter me 8c inter terram.
14. * Cumque obduxero nubibus clum , * EccU.
apparebit arcus meus in nubibus : ff. It.
1 f Et recordabor fderis mei vobiscum , 8c
cum omni anima vivente qua: carnem vege-
tat : 8c non erunt ultra aquae diluvii ad delen-
dam universam carnem.
itfEritque arcus in nubibus ,8c videbo illuirif
8c recordabor fderis scmpiterni quod pac
tum est inter Deum 8c omnem animam vi
ventem universe carnis qua: est super terram.
17 Dixitque Deus ad Noe : Hoc erit signum
soederis , quod constirui inter me 8c omnem,
 LIBER GENESIS , Cap. IX. X. & XI.
carnem super terram.
1 8 Erant ergo filii Noe , qui egresli sunt de
area , Sem, Cham, & Japheth : porrd Cham
ipsc est pater Chanaan.
19 Tres isti filii sunt Noe : & ab his dissemi-
natum est omne genus hominum super univer-
sam terram.
10 Cpitque Noe vir agricola exercere ter
ram , & plantavit vineam :
ti Bibensque vinum inebriatus est, & nuda-
tus in tabernaculo suo.
11 Quod ciim vidilset Cham pater Chana
an, verenda scilicet patris sui else nudata,nun-
tiavit duobus fratribus suis foras.
13 At verd Sem & Japheth pallium impo-
suerunt humeris suis, & incedentes retrorsum,
operuerunt verenda patris sui:faciesque eorum
averse erant , & patris virilia non viderunt.
14 Evigilans autem Noe ex vino, cum didi-
ciflet qux secerat ei filius luus minor ,
t j Ait : Maledictus Chanaan, scrvus servo-
rum erit fratribus suis.
%6 Dixitque : Benedictus Dominus Deus
Sem , fit Chanaan servus ejns.
17 Dilatet Deus Japhetn,& habitet in taber-
naculis Sem , sitque Chanaan servus ejus.
18 Vixit autem Noe post diluvium trecen-
tis quinquaginta arinis.
ij> Et impleti sunt omnes dies ejus nongen-
torum quinquaginta annorum:& mortuus est.
C A P U T X.
Cetiealtgia fiixmm Noe , a r.wbus divijx sum gentes pest
i.iuxium , o- trii unmet menalei.
i TJ sunt generationes filiorum Noe,Sem,
it . siCham
tic ,~& Japheth : natique sunt eis fi
lii post diluvium.
I Filii Japheth : Gomer , & Magog, & Ma-
dai , & Javan, & Thubal , & Moloch, & Thi-
ras.
3 Porrd filii Gomer : Ascenez & Riphath 8c
Thogorma.
4 Filii autem Javan : Elisa & Tharsis , Cet-
thim & Dodanim.
j Ab his divise sunt insulae gentium in re-
gionibus siiis.unufquisque secundum linguam
suam & familias fuas in nationibus suis.
6 Filii autem Cham : Chus, & Mesraim, &
Phuth , & Chanaan.
7 Filii Chus : Saba , & Hevila, & Sabatha,
& Regma,& Sabathacha. Filii Regma:Saba &
Dadan.
8 Porrd Chus genuit Nemrod : ipse cpit
<esse potens in terra ,
9 Et erat robustus venator coram Domino.
Ob hoc exivit proverbium: Quasi Nemrod ro
bustus venator coram Domino.
10 Fuit autem principium regni ejus Baby-
Jon , & Arach , & Achad , & Chalanne , in
terra Sennaar.
I I De terra ilia egressus est Aflur , & sedi-
cavit NJuuyP; 8? pUtcas civiutis, & Chale,
7
1 i Resen quoque inter Niniven & Chale : .
hre est civitas magna.
13 At verd Mesraim genuit Ludim, & Ana-
mim ,8c Laabim , Nephthuim ,
14 Et Phetrusim , & Chailui'm : de quibus
egresli sunt Philistiim & Capthorim.
r f Chanaan autem genuit Sidonem primo-
genitum suum , Hethaeum ,
16 Et Jebuseum , &c Amorrhum , Gerge-
seam ,
1 7 Hevum , & Aracarum : Sinum ,
1 8 Et Aradium,Samarum, &: Amathxums
& post hate difleminati sunt populi Chana-
natorum.
if Factique sunt termini Chanaan venien-
tibus a Sidone Geraram usque Gazam , donee
ingrediaris Sodomam & Gomorrham,&: Ada-
mam , &: Seboi'm , usque Lesa.
io Hi sunt filii Cham in cognationibus , &
linguis , & generationibus, terrisque & geiui-
bus suis.
ii De Sem quoque nati sunt,patre omnium
filiorum Heber , fratre Japheth majore.
Filii Sem : lam & Asur , & Arphaxad, i.Pat.r,
& Lud , & Aram. 1 7.
13 Filii Aram : Us , & Hul , & Gether , &
Mes.
14 At ver6 Arphaxad genuit Sale , de qua
ortus est Heber.
15 Natique sunt Heber filii duo : nomen uni 1
Phaleg,eo qu5d in diebus ejus divisa sit terra:
& nomen fratris ejus Jectan.
1.6 Qui Jectan genuit Elmodad , & Saleph
& Asarmoth , Jare ,
7 Et Aduram , & Uzal , & Decla ,
18 Et Ebal , & Abimael , Saba *
19 Et Ophir, & Hevila , & Jobab. Omnes
isti , filii Jectan.
30 Et facta est habitatio eorum de Messa
pergentibus usque Sepharmontemorientalem.
31 Isti filii Sem, secundum cognationes, &
linguas , & regiones , in gentibus suis.
31 H familias Noe juxta populos & natio-
ne* fuas. Ab his divise sunt gentes in terra post
diluvium.
C A P U T XI.
In turrit Babel tdifitatitme , [uyerbarw fasiui ac lingu*
cenfundnur. Sem geatalogia uftue ad *4b> am texhur.
i T7 Rat autem terra labii unius , & scrmo- S:tf, its;
r\num eorumdem. j.
1 Cumque proficiscerentur de orientc,inve-
nerunftcampum in terra Sennaar, & hubitave-
runi in eo.
3 Dixitque alter ad proximum suum: Ve- (
nite,faciamus lateres, & coquamus eos igni.
Habueruntque lateres pro saxis , & bitumen
pro caemento :
4 Et dixerunt : Venite faciamus nobis civi-
tatem , & turrim , cujus culmen pertingat ad
clum : & celebremus nomen nostrum ante^
quam dividamur in universes terras.
 8 LIBER GENESIS , Cap. XL & XI F.
f Defcendjt autem Dominus,ut videret civi-
tatem & turrim quam edificabant filii Adam ,
6 Et dixit : Ecce, unus est populus, & unum
labium omnibus : cperuntque hoc facerc ,
nee desistem a cogitationibus suis , donee eas
opere compleant.
7 Venite igitur , descendamus , & confun-
damus ibi linguam eorum , ut non audiat
unusquisque vocem proximi sui.
8 Atque ita divisit eos Dominus ex illo lo
co in universas terras, be cessaverunt aedificare
civitatem.
9 Et ideirei vocatum est nomen ejus Babel,
quia ibi confusem est labium universe terrac :
& inde disperse eos Dominus super faciem
* i p cun^rum regionum.
,. \1% ' ro H sent generationes Sem: * Sem erat
centum annorum quando genuit Arphaxad ,
biennio post diluvium.
1 1 Vixitque Sem postquam genuit Arpha
xad, quingentis annis: be genuit filios & silia*.
ii Porr6 Arphaxad vixit triginta quinque
annis , be genuit Sale.
13 Vixitque Arphaxad postquam genuit Sa
le , trecentis tribus annis : & genuit filios be
filias.
r 4 Sale quoque vixit triginta annis , & ge
nuit Heber.
if Vixitque Sale postquam genuit Hebe, r
quadringentis tribus annis : & genuit filios be
filias.
16 Vixit autem Heber triginta quatuor an
nis , & genuit Phaleg.
1 7 Et vixit Heber postquam genuit Phaleg,
quadringentis triginta annis : & genuit filios
& filias.
1 8 Vixit quoque Phaleg triginta annis , &
* , Par Scnuit R<ru
19 * Vixitque Phaleg postquam genuit Reu,
ducentis novem annis: be genuit- filios be filias. cum Sichem , usque ad conyallem illustrem :
to Vixit autem Reu triginta duobus annis ,
& genuit Sarug.
ii Vixit quoque Reu postquam genuit Sa
rug, ducentis scptem annis : be genuit filios be
filias.
11 Vixit verd Sarug triginta annis, & genuit
. Nachor.
23 Vixitque Sarug postquam genuit Nachorj
1 ducentis annis : be genuit filios & filias.
4 Vixit autem Nachor viginti novem an
nis , & genuit Thare.
25 Vixitque Nachor postquam genuit Tha-r
re , centum decem & novem annis : & genuit
filios & filias.
/s x6 Vixitque Thare scptuaginta * annis , &
* * genuit Abram , & Nachor , be Aran.
ifar.i. 27 Hx sent autem generationes Thare.Tha-
at.
re genuit Abram , Nachor , & Aran. Porro
Aran genuit Lot. . : turi sent : Uxor ipsius est : be interheient me:,
' 28 Mortuusque est Aran ante Thare patrem
suum , in terra nativitatis se in. ,Ur ha$r , .il-t Dis ergo , obsecro te.3,qu6d foror mea ufr* :o.
4*orum,
,X9 Duxerunt autem Abram be Nachor uxo-
res : nomen uxori Abram , Sarai : & nomen.
uxoris Nachor, Melcha filia Aran, patrjs Mcl-
ch , be patris Jefchac.
30 Erat autem Sarai sterilis , nee habebac
liberos.
3 1 *Tulit itaque Thare Abram filium seum, *Ts>
be Lot filium Aran , filium filii sei , be Sarai *+ *
nurum seam , uxorem Abram filii sei, be edu- tithm'
xit eos de Ur Chaldaeorum , * ut irent in ter- * j^.
ram Chanaan : veneruntque usque Haran , be ,.
habitaverant ibi. aA. .
3 2 Et facti sent dies Thare ducentorum
quinque annorum , & mortuus est in Haran.
CA PUT XII.
Abram Dei mandato parent , promij/aaue acciplens, patrii.
relicla,ctmitante hex, peregrinatur in Chanaan , & Domino
in Sichevt r Bethel facrificat . Inde proper famem <sgyftune
ingrejsus , uxorem fuam vocat firorem; quam in domum regii
fharaonii (iibUtam , pr/tea recipit intaS'am. .
i T"~\Ixit autem Dominus ad Abram ; * Egre- *-43, 7.
I ydere de terra tua , & de cognations '
tua , & de domo patris tui , & veni in terrain
quam monstrabo tibi.
i Faciamque te in gentem magnam , & be-
nedicam tibi , be magnificabo nomen tuum ,
erisque benedictus.
3 Benedicam benedicentibus tibi , & male-
dicam maledicentibus.tibi , atque * I N TE *xsn.
benedicentur universe cognationes terra. 1 !.<
4 Egreises est itaque Abram sicut praecepe- 2 2 '
rat ei Dominus, & ivit cum eo Lot : scptua- G'1; '*'
Ai
ginta quinque annorum erat Abram cum egre- Hebr.
u 1 1-
deretur de Haran.
j Tulitque Sarai uxorem seam , & Lot fi
lium fratns sui , universamque substantiam
quam possederant, & animas quas fecerant in
Haran : & egreffi sent ut irent in terram Cha-
naan. Cumque veniflent in earn j
6 Pertranlivit Abram terram usque ad lo
Chananaeus autem tune erat in terra.
7 Apparuit autem Dominus Abram, & dixit
ei : * Semini tuo dabo terram hanc.Qui xdifi- * jyr
avit ibi altare Domino , qui apparuerat ei. 1 %. 1 5.*
> 8 Et inde transgrediens ad montem , qui * *.*
erat contra orientem Bethel , tetendit ibi ta- ^* +
bernaculum seum,ab occidente habens Bethel, ""' 3*'
be ab oriente Hai : asdificavit quoque ibi altare
Domino , & invocavit nomen ejus.
9 Perrexitque Abram vadens , & ultra pro-
grediens ad meridiem.
10 Facta est autem fames in terra ; descen-
ditque Abram in gyptum , ut peregrinar&.
tur ibi : praevaluerat enim fames in terra.
- 11 Cumque prope esset ut ingrederetur
gyptum , dixit Sarai uxori seae : Novi qu&d
pulcnra sis mulier :
12 Et qii6d cum viderint te.gyptii , dic-
&te)-eservabunt.
sis : 1 1.
 LIBER GENESIS, Cap X 1 1 T. & XIV-
fij : ut bene sit mihi propter te , & vivat ani-
ma mea ob gratiam tui.
14 Cum itaque ingressus esset Abram gyp-
tum viderunt gyptii mulierem qu5d eilet
pulchra nimis.
i j Et nuntiaverunt principes Pharaoni , 8c
laudaverunt earn apud ilium : &c sublata est
mulier in domum Pharaonis.
16 Abram ver6 bene uli sunt propter illam:
fueruntque ei oves & boves & asini He servi &
famulae , & asinx & cameli.
17 Flagellavit autem Dominus Pharaonem
plagis maximis , & domum ejus , propter
Sarai' uxorem Abram.
1 8 Vocavitque Pharao Abram , & dixit ei :
Quidnam elt hoc quod fecisti mihi ? quarc
on indicaili quod uxor tua elset ?
*9 Quam ob causam dixiiti else sororem
tuam , ut tollerem earn. mihi in uxorem?Nunc
igitur ecce conjux tua , accipe earn , &c vade.
to Prxcepitque Pharao super Abram viris :
Sc deduxerunt eum , & uxorem illius , 8c om-
nja qu habebat.
CA PUT X.IH.
^ibrdm < Lot. tsf.fyftum egrejji , prt fiitr.it epultntii ft.
priatHr ; & Lat Jn itnis sivei eligeuie , ,4lr.tm hibf.ti in
tern C'ntntm : *ii rurjwx Dei promtjjiunts de muluuic-indo
stmiat , ttrr*jne J'Jpititda , accipii.
1 A Scendit ergo Abramde gypto , ipse
\ & uxorejus, & omnia qu' habebat .
& Lot cum eo ad Australem plagam.
1 Erat autem dives valde in posseflione au-
ri & argenti
3 Reversusque est per iter , quo venerat , a
meridie in Bethel , usque ad locum ubi prius
fixerat tabernaculum inter Bethel & Hai :
* S*ff* 4 In loco altaris * quod fecerat prius , &
'2.7. invocavit ibi nomen Domini.
j Sed & Lot qui erat cum Abram , fuerunt
greges ovium , & armenta , & tabernacula.
6 Nee poterat eos capere terra , ut habita-
rent simul : * erat quippe substantia eorum
**-7. multa , <k nequibant habitare communiter.
7 Unde & facta elt rixa inter pastores gre-
gum Abram & Lot. Eo autem tempore Cha-
nanrus & Pherezarus habitabant in terra ilia.
8 Dixit ergo Abram ad Lot : Ne quaeso sit
jurgium inter me & te, & inter paltores meos
Se pastores tuos : fratres cnim iumus.
9 Ecce universa terra coram te est : recede
a me , obsecro : si ad sinistram ierij , ego dex-
1 teram tenebo : si tu dexteram elegens , ego
ad sinistram pergam.
10 Elevatis itaque Lot oculis, vidit omnem
circa regionem Jordanis, qua? universa irriea-
batur antequam subverteret Dominus Sodo-
mam & Gomorrham , sicut paradisus Domi-
ni , &c sicut gyptus venientibus in Segor.
11 Elegitque sibi Lot regionem circa Jorda-
nam , Sr receffit ab Oriente ; diyisique stun
*kcrutrum a fratic suo.
9
ii Abram habitavit in terra Chanaan : Lot
vero moratus est in oppidis , qux erant circa
Jordanem , & habitavit in Sodomis.
13 Homines autem Sodomitx peflimi erant,
& peccatores .coram Domino nimis.
14 Dixitqiie Dominus ad Abram, postquam ^
.diviiiis elt ab eo Lot : * Leva oculos tuos , & Sup.
\ide a locoj in quo nunc es, ad Aquilonem & ' ]'i
meridiem , ad orientem He occidentem. 1 cV "
1 5 Omnem terram , quam conipicis , tibi -6 4
dabo 8c semini tuo usque in sempiternum. Dau i\
1 6 Faciamque semen tu'om sicut pulverem 4"
terr : si quu poteit hominum numerare pul
verem terrar , semen quoque tuum numerare
poterit.
17 Surge , &-perambula terram in longitu-
dine , & in latitudine sua : quia tibi daturus
sum earn.
18 Movens igitur tabernaculum suum
Abram , venit & habitavit juxta convallem
Mambre , qua: est in Hehron : xdificavitque
ibi altare Domino.
CAPUT XIV.
D;~J3is qainqat regiius , dc fpotittii Sodmii , L tt cum
fltri que aim capiivus duciiur i quatuir rtg'kut i/iSo ibus ;
quoi^Abrim iffecuius , omuti cafiivos , ffUUque reiUxit :
Uiufjueprt victo.ia, daimx iit UtUbiJesUcho *qut be/tt-
titltme nc<epii , c"c7a regi ScdnMtrwn itiidit
1 r? Adum est autem in illo tempore ,rat
r Amsaphel rex Sennaar , Sc Arioch rex
Ponti , & Chodorlahomor rex Llamitaium ,
& Thadal rex Gentium ,
1 Inirent bellum contra Bara regem Sodo-
morum , & contra Berla regem Gomorrhar ,
&r contra Sennaab regem Adama: , & contra.
Semeber regem Seboim , contraque "regem
Bala? , ipsa est Seuor.
3 Omnes hi convenerunt in vallem SilveP.
trem , quar nunc est mare salis.
4 Duodecim enim annis servierant Chodor
lahomor , &: tertiodecimo anno recesserunc
ab eo.
5 Igitur quartodecimo anno venit Chodor
lahomor , Sc reges qui erant cum eo : percus-
seruntque Raphaim in Altarothcarnaim , &
Zuzin cum eis , & Emim in Save Ciriathaim,
6 Et Chomeos in montibus Seir , usque ad
Campeltria Pharan , qui elt in solitudine.
7 Reversique sunt , &: veneront ad sontem
Misphat , ipsa elt Cades : & percusserunt om
nem regionem Amalecitarum , &c Amorrh-
um qui hab'itabat in Asasonthamar.
8 Et egreffi sunt , rex Sodomorum , &c rex
Gomorrh , rexque Adama? , be rex Seboin ,
neenon & rex Bal , qua; est Segor : &c direxe-
runt aciem contra eos in valle Silvellri :
9 Scilicet adversus Chodorlahomor regern
Elamitarum , & Thadal regem Gentium , &
Amraphel regem Sennaar , & Arioch regem
Pohti : quatuor reges adversus quinque
10 Vallis autem Silveftris habebat putetec*
multos bitujiiinii. itaque rex Sodomorum 3 *
 io LIBER GENESIS, Cap. XIV. XV. & XVI.
Gomorrhae , terga vertcrunt > cecideruntque 4 Statimque fermo Domini factus est ad
ibi: & qui remanserant , fugerunt ad montem. eum ] dicens : Non erit hie heres tuus : fed
1 1 Tulcrunt autem omnem substantiam So qui egredietur de utero tuo , ipsum habebis
domorum, & Gomorrhae, & univcrsa qu* ad heredem.
cibum pertinent , &: abierunt : 5 Eduxitque eum foras , & ait illi : * Sus- * &*
Kum xi Necnon
fratris Abram,qui
& Lot & habitabat
substantiam ejus , fi- pice clum , & numera stellas , si potes. Et + ' *
in Sodomis.
dixit ei : Sic erit semen tuum.
13 Et ecce unus qui e vale rat , nuntiavit 6 * Credidit Abram Deo , & reputatum est * *.
Abram Hebrao , qui habitabat in convalle illi ad justitiam. >
Mambre Amorrhi , fratris Escol , & fratris xi Dixitque ad eum : Ego Doiriinus qui edu- Gtl 3 '"
te de Ur Chaldacorum , ut darem tibi ter- r*c,1,i**
Aner : hi enim pepigerant fdus cum Abram.
14 Quod cum audisset Abram , captum vi ram istam , &: poflideres earn ?
delicet Lot fratrem suum , numeravit expedi- 8 At ille ait : Domine Deus , unde scirc
tos vernaculos suos trecentos decem & octo ; possum , qu6d possessurus sim earn.
& persceutus est usque Dan. 9 Et refpondens Dominus : Sume , inquit ,
1 f Et divisis soeiis , irruit super eos nocte : mihi vaccam triennem , & capram trimam ,
percuslitque eos > & persecutus est eos usque & arietem annorum ftium , turturem quo
Hoba , quat est ad lzvam Damasci. que & columbam.
16 Reduxitque omnem substantiam, & Lot 10 Qui tollens universa hxc, * divisit ea per *Jtr J4i
fratrem suum cum substantia illius , mulieres medium , & utrasque panes contra se altrin- it.
quoque & populum. sceus posuit : aves autem non divisit.
j 7 Egressus est autem rex Sodomorum in 1 1 Dcsccnderuntque volucres super cadave
occursum ejus , postquam reverlus est a cde rs , & abigebat eas Abram.
Chodorlahomor , & regum qui cum eo erant 1 1 Cumque sol occumberet , sopor irruit
~ , in Valle Save , qu est vallis regis. super Abram, & horror magnus & tenebrosus
7, ,. J 8 * At veii) Melchiscdech rex Salem , pro- invasit eum.
*" ferens panem & vinum , erat enim Sacerdos 13 Dictumque est ad eum: Scito pranos-
Dei altiflimi , cens qudd * peregrinuna futurum sit semen * Ml.f^,
19 Benedixit ei , & ait: Benedictus Abram tuum in terra non sua , & subjicient eos ler- '*
Deo excelso , qui creavit clum & terram : vituti , & afHigent quadringentis annis.
10 Et benedictus Deus excelsus , quo pro- 14 Verumtamen gentem , cui servituri sunt,
tegente , hostes in mafnibus tuis sunt. Et dedit ego judicabo : & posthxc egredientur cum
ci decimas ex omnibus. magna substantia.
1 1 Dixit autem rex Sodomorum ad Abram: 1 5 Tu autem ibis ad patres tuos in pace j
Da mihi animas , caetera tolle tibi. m sepultus in scnectute bona.
11 Qui respondit ei : Levo manum meam 16 Generatione autem quarts revertentur
ad Dominum Deum excelsum possessorem hue : needum enim complete sunt iniquitates
cli & terra , Amorrhaeorum usque ad prasen* tempus.
1 j Qudd 4 silo subtegminis usque a<r coxji- -17 Cum erg6 occubuiflet sol , facta est ca-
giam caligx , non accipiam ex omnibus^quae Ego tcnj^broU , & apparuit clibanus fumans ,
tua sunt , ne dicas : Ego ditavi Abram : * & lampTK ignis tranliens inter divisiones illas.
14 Exceptis his , qua: comederunt juvenes * 18 In illo die 4 pepigit Dominus feedus +Sitpr*>
ic panibus virorum , qui venerunt mecum , cum Abram, dicens : Semini tuo dabo terram 1 a. 7.
Aner , Escol & mambre : isti accipient par hanc a fluvio gypti ulque ad fluvium mag.- &<i' r>
ses suas. ^ num Euphraten , inf.ii.^
CAPUT XV. ijj Cinos , & Cenezos , Cedmonafos , ""'14"
"Deus Mr* it posttritate itfft'tati slum fremitti: , ru 10 EtHethacos, & Pherezios , Raphaim , j^.^,
irtdmt Mram jujnjkatur ; & in fignum f-tmiffle terrx , quoque , 11.
fr*sc*iftum a U mini t/sert furificium , audit -jut Ju* fjit- i-i Et Amorrhos , & Chananacos , & Gep- x.w-?.
ritutis futuram perigy'ma,m,em. gesaeos , & Jebuseos.
i T T Is itaque rransactis , factus est fermo CAPUT XV r.
J[ l'Domini ad Abram per visionem di- *A{!tr a Domiua S.vti mcluur Mt* uxtr : tut uh'i cat*
cens : Noli timere Abram, ego protector tuus crf'Q't , 'tqit ob id Dominant comer mtr-t , ah lUa tflliBx ,-
sum , & merces tua magna nimis. fuiam tan ; fti jufiu ongtlt lidem ptlmifi* , ftrit lsmii~
1 Dixitque Abram : Domkie Deus , quid Urn.
dabis mihi ? ego vadam absque Iiberis : & fi- 1. f Gitur Sarai , uxor Abram , non genuerac
lius procuratoris domus mex iste Damascus I liberos : fed habens ancillam gyptiam
Eliezer. nomine Agar ,
3 Addiditque Abram : Mihi autem non de- i Dixit marito suo : Ecce , conclusit me Do
disti semen : & ecce Yernacuius, m.e$ heres minus , ne parerem : ngrederead ancillam--
|QUS eric. tneam , si fung saltcm ex ilia suscipiam J&cj.
 LIBER GENES IS Cap. XVI. & XVII. rt
Cumque ille acquiesceret deprecanti , 6 Faciamque te crescere vehementiflime , &
bJjtM*:^>* i*+*s Tulit Agar gyptiarn ancillam saam, post roiam te ingentibus , regesque ex te egre-
L-ui. ^j**- ''<*" '"'nos decem quam habitare cperant in ter- die ltur.
*,_/-' ^,^^"* Chanaan : & dedit earn viro suo uxorem. 7 Et statuam pactum meum inter me &: te ,
. "V, ,_. 4 Qui ingressus est ad earn. Ac ilia conce- & i.iter semen tuum port te in gerjerationibus
^~f'^> " piffe fe videns , despexit dominam suam. suis , fdere sempiterno : ut fim Deus tuus ,
fiJJi*^^. % Dixitque Sarai ad Abram : Inique agis & ie.Tiinis tui post te.
"""" contra me : ego dediancillam meam in sinum 8 Daboque tibi &: semini tuo terram pere-
tuum, qui videns qu&d conceperit , despedtui grinationis tua: , omnem terram Chanaan in
me habet : judicet Dominus inter me &te. posseslionem a-ternam , eroque Deus eorum.
6 Cui respondens Abram : Ecce, ait, ancilla 9 Dixit irerum Deus ad Abraham : * Et tu
tua in manu tua est , utere ea ut libet. AfHi- ergo custodies pactum meum , & semen tuum 8.
gente igitur earn Sarai , fiigam iniit. post te in generationibus suis.
7 Cumque invenisset cam angelus Domini io Hoc est pactum meum quod cbservabU
juxta fontem aqux in solitudine , qui est in tia tis inter me & vos , & semen tuum post te :
Sur in desertp , Circumddetur ex vobis omne masculinum :
8 Dixit ad iliam : Agar ancilla Sarai , unde 1 1 Et circumcidetis camera prputii vestri ,
venis ? & qu6 vadis r quar respondit : A facie ut sit * in signum foederis inter me , & vos.
I. 1.
Sarai domnae me ego rugio. 1 1 Infans octo dierum circumddetur in vo Luc. 2.
9 Dixitque ei angelus Domini : Revertere bis, omne masculinum in generationibus ves- j ,
ad dominam tuam , & humiliare sub manu tris : tam vernaculus, quam emptitius circum- R*. 4.
iUius. cidetur, &t quicumque non fueritde stirpe '*
io Et rursum: Multiplicans , inquit , multi- vestra :
plicabo semen tuum , be non numerabitur prjc 13 Eritque pactum meum in came vestra
multitudine. in fdus aeternum.
1 1 Ac deinceps : Ecce , ait , concepisti , & 14 Masculus , cuius prarputii caro circumci-
paries filium , vocabisque nomen ejus Ismael, sa non fuerit , delebitur anima ilia de popiila
ed quod audierit Dominus afflictionem tuam. suo : quia pactum meum irritum fecit.
1 1 Hie erit ferus homo , manus ejus contra 1 5 Dixitque quoque Deus ad Abraham : Sa
omnes , & manus omnium contra eum : Sc e rai uxorem tuam non vocabis Sarai'.sed Saram.
regione universorum fratnim suorum figec 16 Et benedicam ei , & ex ilia dabo tibi fi
tabernacula. lium cui benedicturus sum , eritque in natio-
1 3 Vocavit autem nomen Domini cui lo- nes , Sc reges populorum orientur ex eo.
4juebatur ad earn : Tu Deus qui vidisti me. 17 Cecidit Abraham in faciem suam , &
Dixit enim : Profectd hie vidi posteriora vi- risit , dicens in corde suo : Putasne centenario
dentis me. nascetur filius i & Sara nonagenaria pariet ?
*/. :4. i4Proptereaappellavit puteum ilium, Pu- 18 Dixitque ad.eum : Utinam Ismael vivac-
** teum viventis & videntis me. Ipse est inter coram te. ,
Cades &Barad. 19 Et ait Deus ad Abraham: "Sara uxor tua */*f.:;
i j Peperitque Agar Abrar filium : qui voca pariet tibi filium , vocabisque nomen ejns io&^i,,
vit nomen ejus Ismael. Isaac , &z constituam pactum meum ill i in s- 2.
1 6 Octoginta & sex annorum erat Abram , dus scmpiternum , & semini ejus post cum.
quando peperit ei Agar Ismaelem. 10 Super Ismael quoque exaudivi te : Ecce,
CAP UT XVII. benedicam ei, & augebo,5.: multiplicabo eum
o4br* rtftnmmr fnmijpttui > ifsiut & Sarai Homini i>. valde : duodecim duces generabit , & faciara
MKMIW .circumcijiii prucipitur , *t sstderit sigtiHm j flirts ilium in gentem magnam.
*x fie' proBiitutur un* cm (vccejsu Ijmactii , ty Abraham 2 1 Pacnim vero meum statuam ad Isaac ,
tiriumcisu'mi frtteeftwa exejuitur quern pariet tibi Sara tempore isto in anno
i T) Ostquam vero nonaginta & novem an- altero.
X norum esse cperat , apparuit ei Domi *i Cumque finitus esset sermo loquentii
nus : dixitque ad eum : Ego Deus omnipo- cum eo , ascendit Deus ab Abraham.
tens ; ambula coram me, & esto perfectus. *3 Tulit autem Abraham Ismael filium
i Ponamque fdus meum inter me & te , suum , & omnes vernaculos domus sua: : uni-
& multiplicabo te vehementer nimis. versosque quos emerat , cunctos mares ex
5 Cecidit Abram pronus in faciem. omnibus vins domus sux : &: ciicumcidit car-
4 Dixitque ei Deus : Ego sum , & pactum nem prputii eorum statimin ipsa die , sicut
* EctU meum tecum , * erisque pater multarum gen- prceperat ei Deus.
*4. o. tium. 14 Abraham nonaginta &: novem erat an
Sm. j, y Nec ultra vocabitur nomen tuum Abram: norum , quando circumcidit carnem prxputii
7- fed appellaberis Abraham : quia pattern mui- sui.
tarum gentium constitui te. Et Ismael filius tredecim annos impleve-
 ii .LIBER GENESIS, Cap. XVIIT.
rat tempore circumcisionis Aw. robuitiflimam , & BENEDICEND^'
x6 Eadem die circumcifus est Abraham & sint in illo omnes nationes terr* } *
Ismael filius ejus. 19 Scio enim quod praxepturus sit siliis suis 1'k'11'
17 Et omnes viri domus illius , tam vcrna- & domui fux post le , ut cutco-liant viam Do- "
. culi, quam emptitii & alienigen, pariter cix- mini , & faciant judicium & ju.titiam : ut ad-
cumcisi font. ducat Dominus propter Abraham omnia qua:
CAPUT XVIII. locutus est ad eum.
*A>iltli trti ab Abraham l.ojpiih susicpti , flium tx Sara 10 Dixit itaqueDominus:Clamor Sodomo-
frtmittum : quit ib id riitni , ctrripitur. Stdwiorum ivufio rum St Gomorrnae multiplicatus est, & pecca-
yrxduiiur , fr quibut jlbrthan Japius itfrtutur.
tum eorum aggravatum eit nimis.
JJchr. I J. t A Pparuit autem ei Dominus in convalle 21 Descendam & videbo, utrum clamorem
xV.Mambre sedenti in ostio tabernaculi qui venit ad me, opere compleverint : an non
sui in ipso fervore diei. est ita , ut sciam.
2 Cumque elevafset oculos , apparuerunt ei 12 Converceruntque se inde , & abierunt
ties viri stantes prope eum : quos cum vidilsct, Sodomam : Abraham ver6 adhuc ltabat co-
cucurrit in occursum eorum de ostio taberna ram Domino.
culi , & adoravit in terrain. Et appropinquans ait : Numquid perdes
3 Et dixit : Domine , si inveni gratiam in juttum cum impio ?
oculis tuis , ne tranfeas servum tuum : 14 Si fuerint quinquaginta justi in civitate,
4 Sed aiieram pauxillum aquae , & lavate peribunt simul ? & non perces loco illi propter
pedes vestros , & requiescite sub arbore. quinquaginta jultos , si fuerint in eo ?
5 Ponamque buccellam panis,& confortate 1 j Absit a te , ut rem hanc facias , & oc-
cor vellrum , poltea tranlibitis : idcirc6 enim cidas justum cum impio , fiatque Justus sicut
declinaitis ad servum vestrum. Qui dixerunt : impius , non est hoc tuum:qui judicas omneax
Fae ut locutus es. terram , nequaquam fades judicium hoc.
6 Feltinavit Abraham in tabernaculum ad 16 Dixitque Dominus ad eum : Si invenero
Saram , dixitque ei : Accelera , tria fata simi- Sodomis quinquaginta jultos in medio civi-
Ix commilce , & sac subeinericios panes. tatis , dimittam omni loco propter eos.
7 Ipse verd ad armentum cucurrit , & tulit 27 Relpondensque Abraham,ait:Quia semel
inde virulum tenerrimum & optimum, dedit- coepi , loquar ad Dominum meum , cum sim
quepuero : qui feltinavit & coxit ilium. pulvis & cinis.
8 Tulit quoque butyrum & lac, & vitulum 28 Quid si miniis quinquaginta justis, quin-
quern coxerat , & posuit coram eis : ipfe ve que fuerint,delebis, propter quadraginta\min-
ro ltabat juxta eos sub arbore. que , universam urbem 1 Et ait : Non delebo *
9 Cumque comedistent , dixerunt ad eum : u invonero ibi quadraginta quinque.
Ubi eit Sara uxor tua ? ille respondit : Ecce in i<? Rurfumque locutus ell ad eum : Sin
tabernaculo eit. autem quadraginta ibi inventi fuerint , quid
* Supr. io Cui dixit : * Revertens veniam ad te facies ? Ait : Non percutiam propter quadra
17. is, tempore isto , vita comite , & habebit (ilium ginta.
imf.it. i. Sara uxor tua. Quo audito, Sara risit poll 30 Ne qufo , inquit , indigneris Domine ,
Rim..*, oitium tabernacub. si loquar : Quid si ibi inventi fuerint triginta >
1 1 Erant autem ambo fenes , provectaeque Respondit: Non saciam,si uivenero ibi triginta.
atatis , 8c desierant Sar fieri muliebria. 3 1 Quia semel , ait , coepi , loquar ad Do
n Qua: risit oculte , dicens : Poltquam minum meum : Quid si ibi inventi fuerint vi-
consenui, * &: Dominus meus vetulus est, vo- ginti ? Ait : Non interficiam propter viginti.
l.t. luptati operam dabo ? 3iObsccro, inquit, ne irascaris Domine,
13 Dixit autem Dominus ad Abraham:Qua- si loquar adhuc semel : Quid si inventi fuerint
re niit Sara , dicens : Num vere paritura sum ibi decem < Et dixit : Non delebo propter de-
anus i cem.
14 Numquid Deo quidquam est difficile ? j} Abiitque Dominus , postquam cessavit
juxta condi&um revertar ad te hoc eodem loqui ad Abraham : & ille reversus est in lo
tempore, vita comite, ik habebit Sara filium. cum fuum.
1 5 Negavit Sara dicens , Non risi : timore CAPUT XIX.
perterrita. Dominus autem : Non est , inquit, cuntZ.otuxtrt , *4*cln h< f.rio iu'ceptis , a Sodimuiis vis fttiin-r ,
& ureq te fiiiit a Se-dvtttttio ereptus i/tce^dio ,
Jta : fed risilti. uxorew in vi* omifit tmitmqut intlri.vus , cum nrr^of
1 6 Cum ergo furrexissent inde viri, direxe- filUiniijlun ignorant icmm'sii,u>itU oritmh:bucunt Mta-
xunt oculos contra Sodomam : & Abraham bilk (f lt;imiii*
simul gradiebatur , deducens eos. 1 \ 7Eneruntque duo angeli Sodomam ves- Heb. ijj
17 Dixitque Dominus : Num celare potero V pere, &: sedente Lot in foribuscivitatis. ist
.Abraham qua gesturus sum : Qui ciim vidisseteos, furrexit, & ivit obviaror
a 8 Cilm futurtfsiir in gentem magnam, ac eis : adoravitque promis ia teiram
 LIBER GENE SISvCap.XIX.
i Et dixit : Obsecrd , Domini , declinate in
domum pueri vellri , oc manete ibi : lavate
pedes veltros, 8c mane proricilcemini in viam
veltram. Qui dixerunt: Minime , fed in platea
nunebimus.
3 Compulit illos oppidd ut diverterent ad
eum . ingreiiisque domum illius fecit convi-
vium , 8c coxit azyma : & comederunt.
4 Prids autem quart irent cubitum , viri
civitatis vallaverunt domum a puero usque ad
fenem , omnis populus simul.
5 Vocaverumque Lot , & dixenint ei : Ubi
sum viri qui introi'erunt ad te nocte ? educ
illos_ hue , ut cognoseamus eos.
6 Egressus ad eos Lot , poll tergum occlu-
dens ostium , ait :
. 7 Nolite , quxso , fratres mei ,~nolite ma-
lum hoc facere.
8 Habeo duas Alias, qux needum cognove-
nint virum : educam eas ad vos , & abutimi-
ni eis sicut vobis placuerit , dummodd viris
istis nihil mali faciatis , quia ingrefli sunt sub
umbra culminis mei.
9 At illi dixerunt : Recede illuc. Et rursus :
Ingressus es , inquiunt , ut advena , numquid
ut judices f te ergo ipsum magis quam hos
* x. Tet- amigemus. * Vimque raciebant Lot vehemen-
tislime : jamque prope erat ut eft'ringerent fo
res.
i o Et ecce miserunt manum viri , & intro-
duxerunt ad se Lot , clauseruntque ostium.
* s*p. 1 1 Et eos , qui foris erant , + percusserunt
tf. tt. excitate a minimo usque ad maximum, ita ut
ostium invenire non possent.
i Dixerunt autem ad Lot:Habes hie quem-
piam tuorum ? generum , aut filios, aut filias:
omnes , qui tui sum , educ de urbe hac :
13 Delebimus enim locum istum, ed qudd
increverit clamor eorum corairr Domino, qui
misit nos ut perdamus illos. .
14 Egressus itaque Lot, locutus est ad gene-
ros suos , qui accepturi erant filias ejus, ex di
xit : Surgite , egredimini de loco illo : quia
delebit Dominus civitatem hanc. Et visus est
eis quasi ludens loqui.
1 5 Cumque essst nane , cogebant eum an-
geli, dicentes : Surge , tolle uxorem tuam, &
duas filias quas habes : ne.8c tu pariter pereas
in scelere civitatis.
\& Dislimulante illo , apprehenderunt ma
num ejus , 3c manum uxoris , ac duarum fi-
liarum ejus , o quid parceret Dominus illi.
* Sj. '7 * Eduxeruntque eum, &c posuerunt extra
#c. . civitatem : i pique locud sunt ad eum , dicen
tes : Salva anirrun tuam : noli rerpicere post
tergum, nee ites in.oitiui circa regione : fed
in monte lalvum te sac , ne Sr tu limul.pereasv
j8"Dixitq:e Lot all eos: "ua^o Domine mi,
19 Quia invenit semis ttius ^ratiam coram
te, 8c magnificalli rni'ericordianvtuam quam
seciiU mecunviit &lvares aniraarn meamr.ec
r3
possum in mome salvari , ne forte apprehen-
dat me malum , 8c moriar :
io Est civitas hxc juxta , ad quam possum
fugere , parva , 8c ialvabor in ea : numquid
non modica est , &c vivet anima mea ?
x 1 Dixitque ad eum-.Ecce etiam in hoc sus-
cepi preces tuas, ut non subvertam urbem pro
qua locutus es.
xx * Feltina &c salvare ibi : quia non potero * tyi-
facere quidquam donee ingrediaris illuc. Id- lo- *
ciredvocatum est nomen urbis illius Segor.
23 Sol egressus est super terram , & Lot in
gressus est Segor.
14 * Igitur Dominus pluit super Sodomam * Deut,
&c Gomorrham sulphur 8c ignem a Domino 2f- *
de ccelo : ?* J *
1 5 Et subvertit civitates has , & omnem J*'_ $a>
circa regionem, univerios habitatores urbium, 40. "
8c cundta terrx virentia. h-^ch.
x6 * Respiciensque uxor ejus post fe , versa ' *
est in statuam salis. Osi.u.ti
17 Abraham autem consurgens mane , ubi ^"WJ**
steterat * prills cum Domino , ,^ ,_
xS Intuitus est Sodomam 8c Gomorrham , 28.'
8c universam terram regionis illius : viditque J*i* f-7
ascendentem favillam de terra quasi fornacis * Luc'
fumum. s'"
19 Cum enim subverteret Deus civitates re- , 8. ,.'
gionis illius, fecordatus Abrahx,liberavit Lot
de subversione urbium in quibus habitaverat-
30 Ascenditque Lot de Segor , c mansit in
monte , dux quoque filix ejus cum eo (timue-
rat enim manere in Segor ) &c mansit in spe-
lunca ipse , &c dux filix ejus cum eo.
3 1 Dixitque major ad minorem : Pater nos-
ter senex ell , 8c nullus virorum remansit in
terra , qui poflit ingredi ad nos juxta morem.
universe terrx.
31 Veni, inebriemus eumvino, dormia-
musque cum eo , ut servare pollimus ex patre
noltro semen.
. 33 Dederunt itaque patri suo bibere vinum
nocte ilia : Et ingressa est major, dormivitque
cum patre : at ille non semit, nee quando ac-
cubuit /ilia , nee quando surrexit.
34 Altera quoque die dixit major ad mino
rem : Ecce dormivi heri cum patre meo , de*
mus ei iibere vinum etiam hac nocte, 8c dor-
mies cum eo ,' ut salvemus semen de patre
nostro.
35 Dederunt etiam Sc ilia nocte patri
suo bibere vinum , ingressaque minor hiia ,
dormivit cum eo : 8c ne tune quidem iensit
quando concubuerit,vel quando isla surrexerit.
-: }6 Conceperunt ergo dux filix Lot de patre
suo.
37 Peperitque major filium, 8c vocavit no-
men ejus Moab : ipse est pater Moabitarum
usque in prxsentem diem.
38 Minor quoque peperit filium , 8c voca
vit nomen ejus. Ammon , id est , filius populi
B iij
 J4 LIBER GENESIS, Cap. XX- & XXI.-
mei ipfc est pater Ammonitarum usque ho- vam domus Abimelech propter Saram uxorem
die. Abrahsr,
CAPUT XX. CAPUT XXI.
,tf,rtthe in Gera.is eregrinttnti uxsr k refe toU'tUr : qu* Nascitur Ifaic , circumciditur , & al isimur j l'nti'il itri
*& Domini yiffum cam ntrnii dints ivtiS* rtdditur , > cwn mitre domo felliiur in dtsertii vitiurut- Aiiimelti.ii cum
Abrthtm or.mit (aim iomui re^ii rt/li:ttitu r. Ibrahim fxdui meiiojurtmento ftrcujjit.
i f)Rrosectus inde Abraham in terram aus- 1 T /Isitavit autem Dominus Saram sicut * * se.
1 tralem , habitavit inter Cades & Sur : & V -promiserat:& implevit qua: locutus est. ? i>.
peregrinatus est in Geraris. a Concepitque & * peperit hlium in senec- '?">
l Dixitque de Sara uxore sua:Soror mea est. tute sua , tempore quo prdixerat ei Deus. 2 G*1 4
Misit ergo Abimelech rex Gerare,&: tulit earrk 3 Vocavitque Abraham nomen fihi sui , nlir. n
j Venit autem Deus ad Abimelech per quern genuit ei Sara , Isaac : ttm '
("omnium nocte, & ait illi : En morieris prop- 4 Et circumcidit eum octavo die , sicut * * Sun.
ter mulierem quam tulisti-.habe: enim virurn. prarceperat ei Deus , 17. 10.
4 Abimelech vero non tetigerat eam,& ait: 5 Cum centum csser annorum : hac quippe Mj"' *'
Domine , num gentem ignorantem & justam jEtate patris , natus est Isaac. * z'
interficies ? 6 Dixitque SaVa: Riium secit mihi Deii|^s- ~.
5 Nonne ipfc dixit mihi : Soror mea est : & quicumque audierit , corridebit mihi.
ipsa ait:Frater meus est? in fimplicitate cordis 7 Rurlumque ait : Quis auditurum crederet
mei,& munditia manuum mearum, feci hoc. Abraham , quod Sara lact*ret filium , quern
6 Dixitque ad eum Deus : Et ego scio qudd peperit ei jam seni ?
fimplici corde feceris : & ideo cuttodivi te ne 8 Crevit igitur puer, & ablactatus est.-fecit-
peccares in me,& nondimisiut tangeres earn. que Abraham grande convivium in die ablac-
7 Nunc ergo redde viro suo uxorem , quia tationis ejus.
propheta est : 6c orabit pro te , & vires : si 9 Cumque vidisset Sara filium Agar gyp-
autem nolueris Veddere , scito quod morte ti ludentem cum Isaac silio suo , dixit ad
morieris tu , & omnia .qua: tua sunt. Abraham :
8 Statimque de nodte consurgens Abimelech, 10 * Ejice ancillam hanc , & filium ejus :
vocavit omnes servos suos : & locutus est non enim erit heres filius ancillx cum tilio JO.
iiniversa verba hare in oribus eorum , timue- meo Isaac.
juntque omnes viri valde. 1 1 Dure accepit hoc Abraham prp silio suo.
9 Vocavit autem Abimelech etiam Abra 1.1 Cui dixit Deus:Non tibi vidcatur aspe-
ham , & dixit ei : Quid secisti nobis ? quid rum super puero , & super ancilla tua : om
peccavirnus in te,quiainduxisti super me & su nia quar dixerit tibi Sara , audi vocem ejus ;
per regnum meum peccatum grande ? qua: quia * in Isiiac vocabitur tibi semen. ^_
lion debuifti facere , fecisti nobis. j 3 Sed & filium ancillar faciam in gentem 9 7 '
ro Rursumque expostulans > ait : Quid vl- magnam , quia semen tuum est. Mr. tt
.disti , ut hoc faceres ? 14 Surrexit itaque Abraham manc,&:toIIens 1.
ii Respondit Abraham : Cogitavi mecum, panem Scutrem aquae , impofu't scapula: ejus,
dicens:Forsitan non est timor Dei in loco isto: tradiditque puerum,& 4'misit earn. Que ciim
& interficient me propter uxorem meam : abiuset , errabat in solitudine Bersabee.
*.Suf. ii Aljds autem & * vere soror mea eft , t > Cumque consumpta esset aqua in utre ,
silia patris mei , & non silia matrix me* , & abjecit puerum subter unam arbprum qur iH
duxi earn in uxorem. erant.
r3 Postquam autem eduxir me Deus de j 6 Et abiit, sedirque e regione procul quan
domo patris mei , dixi ad earn : Hanc miscri- tum potest arcus jacere , dixit enim : Non
cordiam fades mecum : In omni loco , ad videbo morientem puerum : & ledens contra,
quern ingrediemur,dices qu6d frater bus sim. levavit vocem suam & flevit.
*is.i 14 * Tulit igitur Abimelech oves &boves, 17 Ejcaudivit autem Deus vocem pueri :
' c servos & ancillas , & dedit Abraham : red- vocavitque Angelus Dei Agar de clo,dicens:
diditque illi Saram uxorem suam , Quid agis Agar ? noli timere : exaudivit enim
1 j Et ait : Terra coram vobis est , ubicum- Deus vocem pueri de loco in quo est.
que ribi placuerit , habita. _ 18 Surge , tolle puerum , 6z tene manum
1 6 Sara; autem dixit : Ecce mille argenteos wlius : quia in gentem magnam faciam eum.
dedi sratri tuo, hoc erit tibi in velamen ocu- lyAperuitque oculos ejus Deus: qua: viJenj
lorum ad omnes qui tecum sunt , & quoeum- puteum aqua: , abiit , & implevit utrem , de-
,que perrexeris rmementoque tedeprehensam. aitque puero bibere.
17 Orante autem Abraham , sanavit Deus 20 Et suit cum eo : qui crevit,^' moratus est
Abimelech & uxorem , ancillasque ejus , & in solitudine, factusque est juvenis sagittarius.
fepererunr : z 1 Habitavitque in deserto Pharan , & ac
'. juSJ.Concljserat enimDominus omnem vul- cepit illi mater sua uxorem de terra g>pti.^
 LIBER GENESIS , Cap. XXI. & XXII.
4i Eodem tempore dixie Abimelech , &
Phicol princeps exercicus ejus , ad Abraham ;
Deus tecum ell in univerfis qu agis.
15 Jura ergo per Deum , ne noceas mihi ,
& postcris meis , stirpique mese : fed juxa
* Sst'- mifericordiam , * quam feci tibi , facies mi-
J0' '*" hi , & terra in quaversatus es advena.
. z4 Dixitque Abraham : Ego jurabo.
zj Etincrepavit Abimelech propter puteum
aquz quern vi abstulerant servi ejus.
x6 Responditque Abimelech : Nescivi quis
secefic hanc rem : fed & tu non indicasti mi
hi , & ego non audivi prter hodie.
17 Tulit itaque Abraham oves & boves , &
dedit Abimelech : percusleruntque ambo f-
dus.
a 8 Et statuit Abraham scptemagnas gregis
seorsum.
19 Cui dixit Abimelech : Quid sibi volant
septem agnae ilbe , quas stare fecisti seorsum ?
30 At ule : Septem , inquit , agnas accipies
de manu mea : ut sint mihi in testimonium ,.
quoniam ego sodi puteum istum.
j 1 Idcirco vocatus ell locus ilk Bersabee :
quia ibi uterque juravit-
3 1 Et inierunt fdus pro puteo juramentf.
33 Surrexit autem Abimelech , & Phicol
princeps exercitus ejus, reversique sunt in ter
rain Palstinorum. Abraham verd plantavit
nemus in Bersabee , & invocavit ibi nomen
Domini Dei aeterni.
34 Et suit colonus terra Palrstinorum die-
bus multis.
CAPUT XX IT.
fidii *b- aMiti-ti* -Abrahain filii sui pracepti immolation
ut pttbaiur , std ab ifsius immUnimt pnhibtiur ab angeto ,
frmiJpC'.efqut ei dcr.ua ab hanc i*fyat<n "btdieiUm mnsir-
m:atri& fl'i Nachor ftanis Abrahx aumerantur.
*7**HI> /"A Ux postquam gella sunt,* tentavit
!.' "'. . V^Deus Abraham, & dixit ad eum : A-
~# ' ' braham, Abraham. At ille respondit : Adsum..
z. Ait illi : Tolle filium tuum unigenitum ,
quern diligis , Isaac , & vade in terram vifio-
nis : atque ibi offeres eum in holocaustum su
per unum montium quern monllravero tibi.
3 Igitur Abraham de. nocte consurgens ,
jtayit asinumsuum: ducens secum duos ju-
venes , ic Isaac filium suum : Cumque con-
cidisset ligna in holocaustum, abiit ad locum,
quern praceperat ei Deus.
4 Die autem tertio , elevatis oculis , vidit
fcocum procul :
t Dixitque ad pueros suos : Expectate hie
cum asino : ego & puer illuc^usque prope-
*antes , postquam adoraverimus , revertemur
ad vos. Sxra mmtut pimgitur , atqut in fpclmca ditflid , quam-
6 Tulit quoque ligna holocausti , & impo- Abraham ab Efhttn cum agn , pttjemi mit ftcunit , ft-
fuit super Isaac filium suum : ipse verd porta- t'litur
bat in manibus ignem & gladium. Cumque i "V 7 Ixit autem Sara centum vigintiscpterrj
duo pergerent simul , V annis.
7 Dixie Isaac patti suo : Pater mi. At ilk
r?
respondit : Quid vis fili ? Ecce , inquit , ignis
& ligna : ubi est victima holocausti ?
8 Dixit autem Abraham : Deus providebic
sibi victimam holocausti , fili mi. Pergebanc
ergo pariter :
9 Et venerunt ad locum quern ostenderat ei
Deus , in quo aedificavit altare , & desuper li
gna composuit: cumque alligasset Isaac filium
suum , posuit eum in altare super struem li-
gnorum.
10 Extenditque manum , & arripuit gla
dium , ut immolaret filium suum.
1 1 Et , Ecce angelus Domini de coelo cla-
mavit , dicens : Abraham , Abraham. Qui
respondit : Adsum.
n Dixitque ei : Non extendas manum tuam?
super puerum , neque facias illi quidquam :
nunc cognovi qudd times Deum , & non pc-
percisti unigenito filio tuo propter me.
13 Levavit Abraham oculos suos, viditquer
post tergum arietem inter vepres hacrentenr
cornibus , quem assumens obtulit holocaus
tum prosiho.
14 Appellavitque nomen loci illius , Domi- '
nus videt. Undeusque hodie dicitur : In mon-
te Dominus videbit.
1 j Vocavit autem angelus Domini Abra
ham sceundd de ccelo , dicens :
16 * Per memetipsum juravi", dicit Domi- * pfa
nus : quia fecisti hanc rem , & non pepercisti >4: 9.
filio tuo unigenito propter me : "''-
17 Benedicam tibi , & multiplicabo semen 'J4"A/*-
tuum sicut stellas cli , & velut arenam qu ehsh.i.
ell in littore maris : poslidebit semen tuum $1.'
portas inimicorum suorum , ic. ij*
18 Et*.BENEDICENTURinsemi-7i.
ne tuo omnes gentes terra, quia obedisti vo- H-br-6-
ci meae. *'su7'
19 Reversusque ell Abraham ad pueros u. }.
suos , abieruntque Bersabee simul , & faabita- &> > V
vit ibi. */". i,
to His ira gestis , nuntiatum eft Abrahae f ,.
quid Melcha quoque genuisset filios Nachor f^ Vjj
iratri suo , ^^ ,
ri Hus primogenitum , & Buz fratrem 1$/
ejus , & Camuel patrem Syrorum ,
z 1 Et Cased , & Azau , Pheldas quoque
&rjedlaph,
13 Ac Bathuel , de quo nata est Rebecca :
octo istos genuit Melcha, Nachor fratri Abra1- '
liar.
Z4 Concubina ver6 illius , nomine Roma ,
peperit Tabee , & Gaham , & Tahai , 8c
Maacha.
CAPUT XX I IT.
* Et mortua eltincivitate Arbee 3 quac ess
 <<; LIBER GENESIS, Cap. XXIII. & XXIV.
rHcbron , in terra Chanaan : venkque Abra*-
ham ut plangeret , &c fleret earn.
5 Cumque lurrexilTet ab oificio funeris , lo
cutus est ad filios Heth , dicens :
4 Ad vena turn & peregiinusapudvos : date
rnihi jus sepulchri vobiscum , ut scpeliam
mortuum mcuni.
,5 Reiponderunt filii Heth , dicentes :
- C Audi nos , domine , Princeps Dei es apud
nos : in eledtis scpulchris nollris fepeli mor-;
tuum tuum : nullufque te prohibere poterit
quin in monumento ejus iepelias mortuum
tuum.
7 Surrexit Abraham , &: adoravit populum
terra? , filios videlicet Heth :
8 Dixitque ad eos : Si placet anim vestr
ut sepeliam mortuum meum , audite me , &
i/itercedite pro me apud Ephron filium Seor ,
9 Ut det mihi speluncam duplicem , quam
habet in extrema parte agri sui : pecunia digna
tradat earn mihi coram vobis in posseslionem
sepulchri.
ro Habitabat autem Ephron in medio filio-
rum Heth. Responditque Ephron ad Abra
ham cunctis audientibus qui ingrediebantur
portam civitatis illius , dicens :
1 1 Nequaquam ita fiat , domine mi , fed
tu magis ausculta quod loquor : Agrum tra-
. <lo tibi , & speluncam qu in eo est , prsen-
tibus filiis populi mei , fepeli mortuum tuum.
1 1 Adoravit Abraham coram populo terra?.
s 3 Et locutus est ad Ephron circumstante
plebe : Qufo, ut audias me : Dabo pecuniam
pro agro : suscipe earn , & sic sepeliam mor-
tuum meum in eo.
14 Responditque Ephron :
1 < Domine mi , audi me : Terra , quam
postulas , quadringentis siclis argenti valet :
lstud est pretium inter me & te : led quantum
est hoc ? fepeli mortuum tuum.
16 Quod cum audisset Abraham , appendit
pecuniam , quam Ephron postulaverat , au
dientibus filiis Heth, quadringentos siclos ar-
_genti probat monetx publics.
j 7 Confirmatufque est ager quondam E-
phronis , in quo erat fpelunca duplex , refpi-
ciens Mambre , tarn iple , quim fpelunca , &
omnes arbores ejus in cundtis terminis ejus
per circuitum ,
r8 Abrah in posseflionem , videntibus filiis
Heth , & cunctis qui intrabant portam civita
tis illius.
1? Atque ita sepelivit Abraham Saram
uxorem iiiam in fpelunca agri duplici , qu
respiciebat Mambre, * hc est Hebron in ter-
* Inf. ra Chanaan.
j*, a?- 10 Et confirmatus est ager , &: antrum quod
erat in eo , Abrahx in posseslionem monu-
lCJKi 4 fijiis Heth.
..CA PUT XXIV.
Servus Mrjh* .ii iff aijur*tui & in Mrfi;-atmt!jai t4
ijutt'enism uxorem If**: mfsut , s:go i T>'> nh-.o petit ,
Rebeeam invent t , dt hahitt : scutum ac fi-xtris ipfiufqut
sonfenfu aAiucit adljiac j qu.imiU. duett in uxorem t cy> no.
super mmris merte acctpitccn oU-irncm.
1 r? Rat autem Abraham senex , dierurnque
JC, multorum : &c Dominus in cunctis be-
nedixerat ei.
i Dixitque ad servum seniorem domus suar , * iHsr,
qui prarerat omnibus qu habebat : * Pone +7. -*
manum tuam subter femur meum ,
3 Ut adjurem te per Dominum Deum cceli
& terr , ut nonaccipias uxorem filio meo de
filiabus Chananorum , inter quos habito :
4 Sed ad terram & cognationem meam
proficifearis , &: inde accipias uxorem filio
meo Isaac.
< Refpondit servus : Si noluerit mulier ve
nire mecum in terram hanc , numquid redu-
cere debeo filium tuum ad locum , de quo
tu egressuses ?
6 Dixitque Abraham : Caye nequando re-
dneas filium meum illuc.
7 Dominus Deus cceli , qui tulit me de do-
mo patris mei , & de terra nativitatis me ,
qui locutus est mihi, & juravit mihi , dicens :
* Semini tuo dabo terram hanc : ipsc mittet * $.
angelumfuum coram te, & accipies inde n.-j.&,
uxorem filio meo : 1 i.i 5-dr
8 Sin autem mulier noluerit fequi te , non ' s-.18:
teneberis juramento : filium meum tantum ne l*I' iim
reducas iuuc. *'
9 Pofuit ergo servus manum sub femo're
Abraham domini ' lui , & juravit illi super
sermone hoc.
. ioTulitque decem camelos de grege do
mini fui , & abiit , ex omnibus boms ejus
f>ortans fecum , profectufque perrexit in Me-
bpotamiam ad urbem Nachor.
1 1 Cumque camelos fecisset accumbere ex
tra oppidum juxta puteum aqu velpere,tem-
pore quo folent mulieres egredi ad haurien-
dam aquam , dixit :
1 * Domine Deus domini mei Abraham ,
occurre , obfecro , mihi hodie , & sac mileri-
cordiam cum domino meo Abraham.
13 Ecce ego sto prope fontem aquae , fc
filise habitatorum hujus civitatis egredientur
ad hauriendam aquam.
.14 Igitur puella , cui ego dixero : Inclina
hydriam tuam ut bibam : & ilia respondent ,
Bibe , quin & camelis tuis dabo potum : ipsir*3
est ', quam pr.tparasti servo tuo Isaac : &r per
hoc intelligam quod feceris mifericordiam
cum domino meo.
1 5 Necdum intra fe verba compleverat , 8r
ecce Rebecca egrediebatur , filia Bathuel , filii
Melchi uxoris Nachor fratris Abraham , ha-
bens hydriam in scapula fua :
,1.5 Piielja decora nimis , virgoque pukher-
irima jkincog'uta vuro : desceo<Jat autm
ni
 LIBER GENESIS, Cap. XXIV. 17
ad fontem & impleverat hydriam , ac rever- domino meo in fene&ute fua , deditque illi
tebatur omnia qux habuerat.
1 r Occurritque ei fervus, & ait : Pauxillum 37 Et adjuravit me dominus meus , dicens:
aquae mihi ad bibendum pracbe de hydria tua. Non accipies uxorem filio meo de filiabas
1 8 Quae refpondit : Bibe domine mi. Cele- CJunanarorum , in quorum terra habito :
riterque depofuit hydriam fuper ulnam fuam , 38 Sed ad domum patris mei perges , & de
& dedit ei potum. cognatione mea accipies uxorem filio meo :
19 Cumque ille bibifTet , adjecit : Quin & 39 Ego ver refpondi domino meo : Quid"
camelis tuis hauriam aquam , donee cunoi fi noluerit venire mecum mulier ?
bibant. 40 Dominus , ait , in cujus confpeftu atri
to Effundenfque hydriam in canalibus , re- bulo , mittet angelum fuum tecum , & diri
currit ad puteum ut hauriret aquam : & hauf- ger viam tuam : aeeipiefque uxorem filio meo
tam omnibus camelis dedit. de cognatione mea , & de domo patris mei.
t 1 Ipfe autem contemplabatur earn tacitus, 41 Innocens eris malediione mea , cum
feire volens utrm profperum iter fuum fecif- veneris ad propinquos meos , & non dederinr,
it Dominus , an non. tibi.
Poftquam autem biberunt cameli , pro _ 4* Veni ergo hodie ad fontem aqua;, & di-
mt vir inaures ureas , appendentes ficlos xi : Domine Deus domini mei Abraham , fi
duos , & armillas totidem pondo clorum direxifti viam meam , in qua nunc ambulo ,
decern. 43 Ecce fto juxta fontem aqua: , & virgo ,
j Dixitque ad earn' : Cujus es filia ? indica quae egredietur ad hauriendam aquam , au-
mihi : eft in domo patris tui locus ad manen - dierit me : Da mihi pauxillum aquae ad bi
dum ? bendum ex hydria tua ;
14 Quae refpondit : ilia Aim Bathuelis , 44 Et dixerit mihi : Et tu bibe , & camelis
filii Melchae , quern peperit ipfi Nachor. tuis hauriam : ipfa eft mulier quam praepara-
^ Et addidit , diceos : Palearum quoque vit Dominus filio domini mei.
& faeni plurimum eft apud nos , & locus fpa- 4 y Dumque haec tacitus mecum volverem,
tiofus ad manendum. apparuit Rebecca veniens cum hydria , quam
i" Inclinavit fe homo , Sf adoravit Domi portabat in feapula, defeenditque ad fontem,
num, & haufit aquam. Et aio ad earn : Da mihi
17 Dicens : Benedictus Dominus Deus do- paululum bibere.
mini mei Abraham , qui non abttulit miferi- . 4^ Qua: fettinans depofuit hydriam de ho
cordiam Se veritatem fuam domino jneo , rnero , & dixit mihi : Et tu bibe , & camel
& reito itinere me perduxit in domum fratris tuis tribuam potum. Bibi , 8c adaquavit ca
domini mei. melos.
18 Cucurrit itaque puella , & nuntiavit in 47 Interro'gauviqe earn , & dixi : Cujus es
domum matris fuje omnia qua: audierat. filia i Qua; refpondit: Filia Bathuelis fum, filii
19 Habebat autem Rebecca fratrem nomi Nachor , quem peperit ei Melcha. Sufpendi
ne Laban , qui feftinus egreflus eft ad homi- itaque inaures ad ornandam faciem ejus , 8c
nem , ubi erat fons. armillas pofui in manibus ejus.
30 Cumque vidiffet inaures & armillas in 48 Pronufque adoravi Dominum > benedi-
manibus fororis fuae , & audiflet cunda verba cens Domino Deo domini mei Abraham, qui
referentis : Haec locutus eft mihi homo : ve perduxit me reto itinere , ut fumerem filiam
nir, ad virum , qui ftabat juxta camelos , & fratris domini mei filio ejus.
prop fontem aquae : / 49 Quamobrem fi facitis mifericordiarn &
3 Dixitque ad eum : IngredeTe, benedifte veritatem cum domino meo , indicate mihi ;
Domini : cur foris ftas ? praeparayi domum , fin autem aliud placet, & hoc dicke mihi , ut
& locum camelis. vadam dexteram , five ad finiftram.
3a Et introduxit eum in hofpitium; ac def- foRefponderuntque Laban & Bathuel :
travit camelos , deditque paleas & fnum,& Domino egrefas eft fermo:non poflumus extra
aquam ad lavandos pedes ejus , & virorum placitum ejus , quidquam aliud loqui tecum.
qui vnrant cum eo. 5 1 En Rebecca coram te eft , tolle earn , &
33 Et appofitus eft in confpe&u ejus pais. fMToficifcere , & fit uxor filii domini tui , fiut
Qui ait: Non comedam , donee loquariermo- ocutus eft Dominus,
nes meos. Refpondit ei : Loquere. . fi Quod cm audiflet puer Abraham , prq-
34 At ille : Servus , inquit , Abraham fum : cidens adoravit in terram Dominum.
3 Et Dominus benedixit domino meo 3 Prolatifque vafis argenteis, 8c aureis, ac
vald , magnificatufque eft : & dedit ei oves veftibus , dedit ea Rebeccas pro muere , fra-
& boves , argenturri & aurum , fervos & an- tribus quoque ejus , & matri dona obtulit.
c ilia 5 , camelos & afinos. f4 Inito convivio , vefcentes parlter 8c bi-
$ Et peperit Saja uxor domiai mei filium bent.es manfcrunt ibi. Surgentes autem maa|
 i8 LIBER GENESIS , Cap. XXIV. & XXV.
locutus est puer : Dimictite me , ut vadam ad
dominum meum.
j j Responderuntque fratres ejus & mater :
Maneat puella saltern decem dies apud nos >
& poltea proficilcetur.
5 Nolite, ait , me retinere , quia Domi-
nus direxit viam meam : dimittite me ut per-
gam ad dominum meum.
j 7 Et dixerunt : Vocemus puellam , & quac-
ramus ipsius voluntatem.
j 8 Cumque vocata venisset, sciscitati sunt ;
Vis ire cum homine isto ? Quae ait : Vadam.
19 Dimiserunt ergo earn, He nutricem illius>
fervumque Abraham , & comites ejus ,
Co Imprecantes prolpera sorori su , atque
dicentes : Soror nostra es , crescas in mille
millia, & poiBdeat semen tuum portas inimi-
corum suorum.
6i lgitur Rebecca , & puell illius ascensis
camelis , secutac sunt virum : qui festinus re-
vertebatur ad dominum suum.
61. o autem tempore deambulabat Isaac
* Suf per viam qux ducit ad puteum , * cujus no-
ii, 14. men ell Viventis & videntis : habitabat enim
in terra auiirali :
61 Et egressus fuerat ad meditandum in
agro , inchnata jam die : cumque elevasset
oculos , viditcamelos venientes procul.
^4 Rebecca quoque , conspecto liaac , des
cends de camelo ,
tfj Et ait ad puerum : Quis est illehomo qui
venit per agrum in occurtum nobis ? Dixitque
ei : Ipse est Dominus meus. At ilia tollens
cit6 pallium , operuit fe.
66 Servus autem cuncta , quae gesserat ,
narravit Isaac.
67 Qui introduxit earn in tabernaculum Sa
ra matris fuse , & accepit earn uxorem : & in
"tantum dilexit earn , ut dolorem , qui ex mor-
te matris ejus acciderat , temperaret.
CAPUT XXV.
Mi-i 'am mutt it tx Cetur* fufiepilt filiis 5 'ibus muuera
Uryiir , rtliflt IfnA bjcredtidte , mortttuttji : Israil quo
que fjlquam dutdecint genuit dtutt , moriiur. Ifuc fro uxo-
rt sua Jitrili precatut , gemiutt iinuit Ejau jy Jacob , qi.o-
ru,r. ma).r vtndidit minori primot>tita.
i.Pr. * A ^ranam ver6 aliam duxit uxorem no-
*.}!.' J\ mine Ceturam :
i Quat peperit ei Zamran & Jecsan & Ma-
dan , tic Madian , & Jesboc , & Sue.
3 Jecsan quoque genuit Saba & Dadan. Fi-
lii Dadan fuerunt Aflurim, & Latusim & Loo-
mim.
4 At verd ex Madian ortus est Epha , &
Opher , & Henoch ,' &c Abida , & Eldaa :
. mnes hi filii Ceturae.
5 Deditque Abraham cuncta qui poffederat,
Isaac :
6 Filiis autem concubinaram largitus est
munera , & scparavit eos ab Isaac fiho suo ,
dum adhuc ipse viyeict , ad plagam orienta-
km.
7 Fuerunt autem dies vitar Abrahae , centum
septuaginta quinque anni.
8 Et deficiens mortuus est in senectute bo-
na , provettacque aetatis , & plenus dierum :
congregatusque elt ad populum suum.
9 Et iepelierunt eum Isaac & Ismael-silii sui
in spelunca duplici , quz sita est in agro
Ephron filii Seor Ethaei , e regionc Mambre ,
10 Quern emerat a filiis Heth : ibi sepukus
est ipse , & Sara uxor ejus.
11 Et post obitum illius benedixit Deus
Isaac filio ejus , qui habitabat juxta puteum
nomine Viventis & videntis.
1 1 Hx sunt generationes Iimael filii Abrahae,
quern peperit ei Agar gyptia , lamula
Sarx :
13 Et hare nominasiliorumejus in vocabu-
lis & generationibus suis. * Primogenitus If- * i.Pav.
maelis Nabaioth , deinde Cedar, tic Adbeel '*
& Mabsam.
14 Masma quoque , & Duma , & Massa ,
1 5 Hadar , & Thema , & Jethur &c Naphis ,
& Cedma.
itf Isti sunt filii Ismaelis : & haec nomina
per castella & oppida eorum , duodecim prin
cipes tribuum suarum.
1 7 Et facti sunt anni vitx Ismaelis centum
triginta septem , deficiensque mortuus est, 8c
appositus ad populum suum.
1 8 Habitavit autem ab Hevila usque Sur ,
qux respicit gyptum introeuntibus Assyrios.
Coram cunctis fratribus suis obiit.
j 9 Hx quoque sunt generationes Isaac filii
Abraham : Abraham genuit Isaac :
to Qui ciim quadraginta esset annorum ,
duxit uxorem Rebeccam riliam Bathuelis Syri
de Mesopotamia , scrorem Laban.
li Deprecatusque est Isaac Dominum pro
uxore sua , ed quod esset llerilis : qui exaudi-
vit eum , & dedit conceptum Rebeccx.
ax Sed collidebantur in utero ejus parvuli ;
quae ait : Si sic mihi futurum erat , quid neces-
se suit conciperc ? Perrexitque ut consuleret
Dominum.
i} Qui respondens ait : * Duat genres sunt * jj^
m utero tuo , &c duo populi ex ventre tuo S, lo.
dividentur , populusque1 populum supera-
bit , & major serviet minori.
14 Jam tempus pariendi advenerat, & ecce
gemini in u.ero ejus reperti sunt. v
15 * Qui prior egressus est , ruffls erat , & *0/J
totus'in morem peilis hilp'dus : vocatumque " ?
est nomen ejus Esaii. * Protinus alter egre- +Mttty
diens , plantam fratris tenebat manu : 8e ideir- ,,,,
co appcllavit eum Jacob.
i? Sexagenarius erat Isaac , quando nati
stint ei parvuli.
17 Quibus adultis , factus est Esaii vir gna-
rus venandi , 8c homo agricola : Jacob autem
yir simplex habitabat in tabernaculis.
8 liaac amabat-Efaii, co quod de venatio-
 LIBER GENE SIS,. Cap. XXVI.
nibus illiuf vesoeretur : 8c Rebecca diligebat
Jacob.
i? Coxit autem Jacob pulmentum : ad
quern cilm venisset Efaii de agro lassus ,
jo Ait : Da mihi de coctione hac rut a, quia
oppido lassus sum. Quam ob causam vocatum
* ML eit nomen ejus * Edom.
. i. 3 1 Cui dixit Jacob : Vende mihi primoge-
* H,k. nita tu i.
I. i$. 31 Hie refpondit : En morior, quid mihi
proderunt primogenita ?
33 Ait Jacob : Jura ergo mihi. Juravit ei
Efaii , 8c vendidit primogenita.
34 Et sic accepto pane & lentis edulio , co-
medit > & bibit , & abiit ; parvipendens quod
primogenita vendidisset.
CAPUT XXVI.
Isaac ti fauna in Gtraris firtgrinatus , fst acctptdm Ter
ra frtmijjitacm , tjr Icmi/jn bmt&xUionttn , ttfrtbetditur *b
^binultch jittvt Rcbtccm dixtril fuam tjse furcrem ; C^ fft'-
ribut ipjbrum so puics j.i)gx-.tibui , Zibinuletb cum l\aM
fxdut fercujjti. Ejiu uxoret accipit-
i /~\ Rta autem fame super terram post earn
V_y sterilitatem qu acciderat in diebus
Abraham , abiit Isaac ad Abimelech regem
Palarstinorum in Gerara.
i Apparuitque ei Dominus, & ait : Ne des-
cendas in gyptum , fed quiefce in terra >
quam dixero tibi.
3 Et peregrinare in ea , eroque tecum , &r
benedicam tibi : tibi enim & semini tuo dabo
universas regiones has , * complens juramen-
7- tum quod fpopondi Abraham patri tuo.
& J- 4 Et multiplicabo semen tuum sicut stellas
IS.
*Sf. cceli : daboquc posteris tuis universas regio
ii. }. nes has : * & BENEDICENTUR in scmine
tr ' tuo omnes gentes terrae ,
n-d- $ E6 quid obedierit Abraham voci meae
. 7.
* J/r & custodierit prcepta & mandata mea , & tibi , & multiplicabo semen tuum propter
ii. M- ceremonias legesque servaverit.
6 Mansit itaque Isaac in Geraris.
7 Qui cilm interrogaretur a viris loci illius
super uxore sua, refpondit : Soror mea eft. Ti-
muerat enim confiteri qudd sibi esset sociata
conjugio , reputans ne forte intersicerent eum
propter illius pulchritudinem.
8 Cumque pertransissent dies plurimi , &
ibidem moraretur , prospiciens Abimelech
rex Palestinorum per fenettram , vidit eum
jocantem cum Rebecca uxore sua.
9 Et accersito eo , ait : Perspicuum est qu&d
uxor tua sic : cur mentitus es earn sororem
tuam esse t Refpondit : Timui ne morerer
propter earn.
io Dixitque Abimelech : Quare imposuisti
nobis ? potuit coire quispiam de populo cum
uxore tua , & induxeras super nos grande pec-
catum. Prcepitque omni populo , dicens :
1 1 Qui tetigerit hominis hujus uxorem ,
jmorte morietur.
i x Sevk autem Isaac io terra ilia , & inye-
j?
nit in ipso anno centupUim : benedixitque ei
Dominus.
13 Et locupletatus est homo , & ibat profi-
ciens atque succrescens , donee magnus ve-
hementer effectus est.
14 Habuit quoque possefEones ovium & ar-
mentorum , & famihae plurimum. Ob hoc in-
videntes ei Palaestini ,
r j Omnes puteos , quos foderant servi pa-
tris illius Abraham , illo tempore obstruxe-
runt , implentes humo :
16 In tantum , ut ipsc Abimelech diceret ad
Isaac : Recede a nobis , quoniam potentior
nobis factus es valde.
17 Et ille discedens , ut veniret ad torren-
tern Gerane , habitaretque ibi :
18 Rursum fodit alios puteos , quos fode
rant servi patris sui Abraham , & quos illo
mortuo , olim obilruxerant Philisthiim : ap-
pellavitque eos iisdem nominibus > quibus
ante pater vocaverat.
1 9 Foderuntque in Torrente , & repererunt
aquam vivam.
10 Sed & ibi jurgium suit pastorum Gera-
tx adversiis pastores Isaac , dicentium : Nos-
tra est aqua , quam ob rem nomen putei ex
eo , quod acciderat , vocavit calumniam.
1 i Foderunt autem &: alium : 8c pro illo
quoque rixati sum , appellavitque eum , Ini-
micitias.
ii Profcctus inde fodit alium puteum ,
pro quo non contenderunt:itaque vocavit no
men ejus , Latitudo , dicens : Nunc dilatavit
nos Dominus , & fecit crefeeret super terram.
13 Afcendit autem ex illo loco in Bersabde,
14 Ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocte ,
dicens : Ego sum Deus Abraham patris tui ,
noli timere , quia ego tecumsum : benedicam
servum meum Abraham.
zj Itaque dificavit ibi altare : & invoca-
to nomine Domini , extendit tabernaculum >
prcepitque servis suis ut foderent puteum.
16 Ad quern locum cum venissent de Gera
ris Abimelech , & Ochozath arnicas illius ,
& Phicol dux militum >
17 Locutus est eis lsaac:Quid venistis ad me
hominem quern odiltis , & expuliltis a vobis?
18 Qui refponderunt : Vidimus tecum esse
Dominum , & ideired nos diximus : Sit jura-
mentum inter nos > & ineamus fdus ,
19 Ut non facias nobis quidquam mali
sicut & nos nihil tuorum attigimus , nee feci-
mus quod te lxderet : fed cum pace dimisi-
mus auctum benedictione Domini.
30 Fecit ergo eis convivium , & post cibum
& potum ,
3 1 Surgentes mane ,, juraverunt sibi mutuo:
dimisitque eos Isaac pacifice in locum suum.
31 Ecce autem venerunt in ipso die servi
Isaac annuntiantes ei de puteo , quern fodc
Cij
 lo LIBER GENESIS, Cap. XXVI. & XXVH.
rant , atque dicentes : Invenimus aquam.
33 Unde appellavit eum , Abundantiam : &
nomen urbi impositum est Bersabee , usque in
prsentem diem.
34 Esaii verd quadragenarius duxit uxores ,
Judith filiam Beeri Hethi , & Basemath fi-
liam Elon ejusdem loci :
* ufr. 5 y * Quae amb offenderant animum Isaac
*7 4 & Rebecca*.
CAPUT XXVII.
Jdctb mmrii cfilio icidiSutum toco Ejju acres' ; ti
tujm odiu m sugnaJUm mautur k mnrt ut ; Ha* *i J.J.
in coaccd't.
i O Enuit autem Isaac > & caligaverunt ocu-
^ li ejus , & viderenon poterat : vocavit-
que Esali rilium suum majorem, & dixit ei :
Fiii mi ? Qui respondit : Adsum.
1 Cui pater , Vides , inquit, qu&d senue-
rim , & ignorem diem mortis me.
3 Sume arma tua , pharetram , & arcum ,
& egredere foras : cumque venatu aliquid ap-
prehenderis ,
4 Fae mihi inde pulmentum sicut velle me
nosti , & asser ut comedam : & benedicat tibi
anima mea antequam moriar.
< Quod cum audisset Rebecca , & ille abiis-
set in agrum ut jufEonem patris impleret ,
6 Dixit filio suo Jacob : Audivi patrem
tuum loquentum cum Esaii fratre tuo , & di-
centem ei :
7 After mihi de venatione tua , & sac cibos
ut comedam , & benedicam tibi coram Do-
1 mino antequam moriar.
8 Nunc ergo fili mi, acquiesce consiliis
meis :
9 Et pergens ad gregem , after mihi duos
heedos optimos , ut saciam ex eis escas patri
tuo j quibus libenter vescitur :
10 Quas cilm intuleris , & comederit , be
nedicat tibi priusquam moriatur.
1 1 Cui ille respondit : Nosti qudd Esaii fta-
ter meus homo pilosus sit , & ego lenis : "
n Si attrectaverit me pater meus , & scn-
serit, timeo ne putet me sibi voluifle illudere,
& inducam super me maledictionem pro be-
nedictione :
13 Ad quern mater : In me sit , ait , ista
maledictio,fili mi:tantum audi vocem meam,
& pergens after quac dixi.
14 Abiit , & attulit , deditque matri. Para-
vit ilia cibos, sicut velle noverat patrem illius.
15 Et vestibus Esaii valde bonis , quas
apud fe habebat domi , induit eum :
\6 Pelliculasque heedorum circumdeditma-
nibus , & colli nuda protexit.
17 Deditque pulmentum ,& panes , quos
coxerat , tradidit.
1 8 Quibus illatis , dixit : Pater mi ? At ille
respondit : Audio. Quis es ra fili mi ?
1? Dixitque Jacob : Ego sum primogenitus
tuus uij ; feci sicut ptzcepilU rrulj ; surge ,
sede , & comede de venatione mea , Us bene
dicat mihi anima tua.
io Rursumque Isaac ad filium suum : Quo
modo, inquit , tam citd invenire potuisti , fi
ll mi ? Qui respondit : Voluntas Dei suit uc
citd occurreret mihi quod volebam.
1 1 Dixitque Isaac : Accede hue, ut tangarr*
te , fili mi , & probem utrum tu sis hlius
meus Esaii , an non.
*i Acceslit ille ad patrem , & palpato eo ,<
dixit Isaac : Vox quidem, vox Jacob est : fed
manus , manus sunt Esaii.
13 Et non cognovit eum , quia pilose ma
nus similitudinem majoris expreflerant. Bene-
dicens ergo illi ,
14 Ait : Tu es filius meus Esaii ? Respondit,
Ego sum.
i j At ille : After mihi , inquit , cibos de
venatione tua , fili mi , ut benedicat tibi Mi
ma mea. Quos cum oblatos comediflet , ob-
tulit ei etiam vinum. Quo haufto ,
2.6 Dixit ad eum : Accede ad me , & da
mihi osculum, fili mi.
17 Acceslit , & osculatus est eum. Statim-
que ut senfit vestimentorum illius fragrantiam,
benedicens illi , ait : Ecce odor filii mei sicut
odor agri pleni , cui benedixit Dominus.
18 Det tibi Deus de rore cceli , & de pirr-
guedine terra abundantiam srumenti & vini.
ip Et serviant tibi populi , &c adorent re
tribus : esto Dominus fratrum tuorum , & in-
curyentur ante te filii matris tuac. Qui maledi-
xerit tibi , fit ille maledictus : & qui benedi-
xerit tibi , benedictionibus repelatur.
30 Vix Isaac sermonem impleverat : &
egresso Jacob foras , venit Esaii ,
3 1 Coctosque de venatione cibos intulit p*-
tri , dicens : Surge pater mi , & comede de
venatione filii tui:ut benedicat mihi anima tua.
13 Dixitque illi Isaac : Quis enim es tu ?
Qui respondit : Ego sum filius tuus primoge
nitus Esaii.
J3 Expavit Isaac stupore vehementi : & ul
tra quam credi potest , admirans , ait : Quis
igitur ille est qui dudum captam venationem
attulit mihi , & comedi ex omnibus prius
quam tu venires ? benedixique ei , & erit be-
nedictus.
34 Auditis Esaii sermonibus patris , irrugiit
clamore magno , & consternatus , ait : Bene-
dic etiam & mihi , pater mi.
3 j Qui ait : Venit germanus tuus fraudu-
lenter , & accepit benedictionem tuam.
1<S At ille subjunxit : Juste vocatum est no-
men ejus Jacob : supplantavit enimrrte en alte-
ra vice ; * primogenita mea ante tulit , &
nunc sceundo surripuit benedictionem meam. ,'
Rursumque ad patrem : Numquid non refer- *'J '*"
vasti , ait , & mihi benedictionem ?
37 Respondit Isaac : Dominum tuum ilium
conilicui , & ornne* fratres ejus servituri iiiius
 . LIBER GENESIS , Cap. XXVm. & XXIX.
subjugavi : frumento & vino stabilivi eum ,
& tibi post hac , fili ini , ukra quid faciam ?
3 8 Cui Esau : Non unam , inquit , tanttlm
benedictionem habes , pater ) mihi quoque
oblecro ut benedicas. Cumque ejulatu magno
fleret ,
39 Motus Isaac , dixit ad eum : * In pin-
10. guedine terras , & in rore cccli deiuper ,
40 Erit benedictio tua. Vives in gladio , &
fratri tuo servies : tempusque veniet , cum
excutias , & lblvas jugum ejus de cervicibus
mis.
4i Oderat ergo semper Esau Jacob pro be-
nedictione qua benedixerat ei pater : dixitque
*Md. in corde suo: * Venient dies luctus patrismei,
. i a. & occidam Jacob fratrem meum.
41 Nuntiata sum hc Rebecc : qu mit
tens & vocans Jacob tilium suum , dixit ad
eum : Ecce Esa'u frater tuus minatur ut occi-
datte.
43 Nunc ergo , fili mi j audi vocem meam,
be consurgens fuge ad Laban fratrem meum
in Haran :
44 Habitabisque cum eo dies paucos , do
nee requiefcat furor fratris tui ,
45 Et cesset indignatio ejus , obliviscatur-
que eorum qua: fecisti in eum : postea mittam,
& adducam te(inde hue. Cur utroque orba-
bor filio in uno die ?
*Sup.
4* Dixitque Rebecca ad Isaac : * Tdetme
vit me propter silias Heth : si acceperit Ja
cob uxorem de stirpe hujus terr , nolo vi-
vere.
CAPUT XXVIII.
Jtceb teceptt i pttre btntdiClieHe , in Mefepoitmitm trui
sm , viitt in /email jctltm cui imeiiebttur Dommui : &
tuipii it tin tac femiuii multipticttitme , fromijjiau , ex-
ferreUus velum Uto itvet*
i T J Ocavit iraque Isaac Jacob , & benedi-
y xit cum > prcepkque ei dicens : Noli
accipere conjugem de genere Chanaan :
1 Sed vade , & prosicifeere in Mefopota-
miam Syri, ad domum Bathuel patris matris
tu i & accipe tibi inde uxorem de siliabus
Laban avuncuii tui.
3 Deus autem omnipotens benedicat tibi ,
& crelcere te faciat , atque multiplicet : ut
sis in turbas populorum.
4 Et det tibi benedictiones Abrah , & se-
mini tuo post te : ut poflideas terram peregri-
nationis tu , quam pollicitus est avo tuo.
* Oftt. % * Cumque dimisisset eum Isaac , prosec-
1%. 11 rus venit in Mefopotamiam Syria: ad Laban
filium Bathuel Syri , fratrem Rebecc matris
su.
6 Videns autem Esau qu&d benedixisset pa
ter suus Jacob , & misisset eum in Mefopota
miam Syri,ur inu3 uxorem duceret, & qudd
post benedicti :>nem prcepisset ei , dicens :.
Ncn necipies uxor-m de siliabus Chanaan :
7 Quodque obediens Jacob parentibus sui
it
islet in Syriam :
8 Probans quoque qudd non libenter aspi-
ceret fiiias Chanaan pater suus :
9 Ivit ad Iimaelem , & duxit uxorem abs-
que iis , quas prills habebat , Maheleth filiam
Ismael filii Abraham , fororem Nabaioth.
10 Igitur egrelsus Jacob de Bersabee , per-
gebat Haran.
11 Cumque venisset 'ad quendam locum ,
& vellet in eo requiescere post solis occubi-
tum , tulit de lapidibus qui jacebant , & sub-
ponens capiti suo , dormivit in epdem loco.
1 1 Viditque in somnis scalam stantem super
terram , & cacumen illius tangens ccelum :
Angelos quoque Dei alcendentes & descen-
dentes per earn ,
13 Et Dominum innixum scalar dicentem
sibi:* Ego sum Dominus Deus Abraham patris * Xtfrt
tui , & Deus Isaac : Terram , in qua dormis, is. 1.
tibi dabo & scmini tuo. & 4*. i.
14 Eritque semen tuum quasi pulvis terr :
* dilatabens ad Occidentem, & Orientem, &
Septentrionem , & Meridiem : & * B E N E- * t>tut
DICENTUR IN TE & in scmine tuo n. 20.
cunct tribus terr. **'*'
if Et ero custos tuus quocumque perrexe- Sutr'
ris , & reducam te in terram hanc : nee di- l ' 4'
mittam nisi complevero universa qu dixi.
itf Cumque evigilasset Jacob de ibmno,ait:
Vere Dominus est in loco isto , & ego neicie-
bam.
1 7 Pavensque , Quam terribilis est , inquit,
locus iste ! non est nic aliud nisi domus Dei ,
& porta cceli.
18 Surgens ergo Jacob mane , tulit lapi-
dem quern supposuerat capiti suo , & erexit
in titulum , * fundens oleum desuper. * insr*
19 Appellavitque nomen urbis Bethel , qu ! *h
Npriiis Luza vocabatur.
10 Vovit etiam votum , dicens : Si fuerit
Deus mecum , & custodierit me in via , per
quam ego ambulo , & dederit mihi panem ad
vescendum , & vestimentuir. ad induendum,
x 1 Reversusque fuero profpeie ad domum
patris mei : erit mihi Dominus in Deum :
iz Et lapis iste j, quern erexi in titulum ,
vocabitur Domus Dei : cunciorumque qu
dederis mihi , decimas offeram tibi.
CAPUT XXIX.
stcab a Ltbm [iisciftui , [eftem tnnii illi ptHo inittpr*.
RachelJitit jtrvivit i cui cum suppofiia tfftt Lit ,ftftcrn tliti
annos fro eastern implere coaclui eft : Rachele autem jierili ,
Lit quttuor peperit sd\o-m
i F) Rofectus ergo Jacob venit in terram
X Orientalem.
% Et vidit puteum in agro, tres quoque gre-
ges ovium accubantes juxta eum : nam ex 1II0
adaquabantur pecora , & os ejus grandi lapi-
de claudebatur.
3 Morifque erat ut cunctis ovibus congre-
gatis devolverent lapidem,?; resectis gregibus
rursum super os putei ponerent. *
C uj
%% LIBER GENESIS , Cap. XXIX. & XXX.
4 Dixitque ad pastores : Fratres, unde estis?
Qui rcsponderunt : de Haran.
5 Quos interrogans , Numquid , ait , nostis
Laban filium Nachor ? Dixerunt : Novimus.
6 Sanusne ell ? inquit : Valet , inquiunt : &
ecce Rachel filia ejus venit cum grege suo.
7 Dixitque Jacob : Adhuc multum diei su-
perest, nee ell tempus ut reducantur ad caulas
greges : date ante potum ovibus, & sic eas ad
pastum reducite.
8 Qui responderunt : Non possumus > donee
omnia pecora congregentur , & amoveamus
lapidem de ore putei , ut adaquemus greges.
9 Adhuc loquebantur , & ecce Rachel ve-
niebat cum ovibus patris sui : nam gregem
ipsa pascebat.
io Quam cum vidisset Jacob, & sciret con-
sobrinam suam , ovefque Labam avunculi sui:
aniovit lapidem quo puteus claudebatur.
1 1 Et adaquato grege , osculatus est earn:
& elevata voce flevit ,
i 1 Et indicavit ei quod frater esset patris
sui , & filius Rebecca: : at ilia festinans nun-
tiavit patri suo.
13 Qui cum audisset venisse Jacob filium
sororis sur , cucurrrt obviam ei .: complexus-
i] ue cum, & in oscula ruens, duxit in domum
suam. Auditis autem causis itineris ,
14 Respondit : Os meum es , & caro mea.
Et postquam impleti sunt dies mentis unius ,
1 5 Dixit ei : Num quia frater meus es.gra-
tis servies mihi i die quid mercedis accipias.
1 6 Habebat verd duas filias , nomen majo-
ris Lia : minor ver6 appellabatur Rachel.
1 7 Sed Lia lippis erat oculis : Rachel deco
ra facie , & venusto aspectu.
1 8 Quam diligens Jacob, ait : Serviam tibi
pro Rachel filia tua minore , septem annis.
19 Respondit Laban : Melius ell ut tibi earn
de;n quam alteri viro , mane apud me.
xo Servivit ergo Jacob pro Rachel septem
annis : & videbantur illi pauci dies prac amo-
ris magnitudine.
i 1 Dixitque ad Laban : Da mihi uxorem
rneam : quia jam tempus impletum est, ut in-
grediar ad illam.
iz Qui vocatis multis amicorum turbis ad
convivium , fecit nuptias.
i} Et vespere Liam filiam suam introduxit
ad eum ,
i4 Dans ancillam filia: Zelpham nomine.Ad
quam cum ex more Jacob fuisset ingressus ,
iadio mane vidit Liam :
if Et dixit ad socerum suum:Quid ed qu6d
facere voluisli ? nonne pro Rachel servivi tibi?
quare imposuisti mihi ?
i6 Respondit Laban : Non est in loco nos-
tro consuetudinis , ut minores ante tradamus
ad nuptias.
%7 Imple hebdomadam dierum hujus co
pula: ; & hone quoque dabo tibi pro opere
quo serviturus es mihi septem annis aliis.
is Acquievit placito : &c hebdomada taa-
sacta , Rachel duxit uxorem :
t? Cui pater servam Balam tradiderat.
30 Tandemque potius optatis nuptiis.amo-
rem scquentis priori pmulit , semens apud
eum septem annis aliis.
3 1 Videns autem dominus qudd despiccret
Liam , aperuit vulvam ejus , sorore lterili
permanente.
31 Quac conceptum genuit filium , vocavit-
que nomen ejus Ruben , dicens : Vidit Domi
nus humilitatem meam , nunc amabit me vir
meus.
33 Rursumque concepit & peperit silium,&
ait: Quoniam audivit me Dominus haberi
contemptui, dedit etiam ilium mihi, vocavit-
que nomen ejus Simeon.
34 Concepitque tertid , & genuit alium
filium : dixitque : Nunc quoque copulabitur
mihi maritus meus,e 6 quod peperenm ei tres
filios : & ideired appellavit nomen ejus ,
Levi. -
3 5 Quarts concepit , & peperit filium , &
ait : Modd confitebor Domino : * & ob hoc * u*n.
vocavit eum , Judam : cessavitque parere. 1. u
C A P U T XXX.
Rachel steriln if Lia parere cejsani mcilUi suai marita
tradunt , ex quibw siagulx bmos Jujcijjum filial : pricier a\tt
Lia dun alia 1 rjffiliif fapt : RzchU vtri Joseph : quibui
natii , Laban de merceit faiijinur cam Jacob , qui btc
fiurimum d'tatut est- y
i t~> Emens autem Rachel quod infeecun-
V_V da esset , invidit sorori suar , 8c ait
marito suo : Da mihi liberos , alioquin mo-
riar.
7. Cui iratus respondit Jacob : Num pro Deo
ego sum , qui privavit te fructu ventris
tui ?
3 At ilia : Habeo, inquit , famulam Balam:
ingredere ad illam,ut pariat super genua mea,
& habeam ex ilia filios.
4 Deditque illi Balam in conjugium : qua:,
1 ingresso ad fe viro , concepit , & peperit
filium.
6 Dixitque Rachel : Judicavit mihi Domi
nus , &r exaudivit vocem meam , dans mihi
filium, & ideired appellavit nomen ejus, Dan.
7 Rursumque Bala concipiens peperit altc-
rum ,
8 Pro quo ait Rachel-.Comparavit me Deus
cum sorore mea,& invalid : vocavitque eum,
Nephtali.
9 Sentiens Lia quod parere desiisset , Zel
pham ancillam suam marito tradidit.
I o Qua post conceptum edente filium ,
I I Dixit : Feliciter. Et ideired vocavit no
men ejus , Gad.
ii Peperit quoque Zelpha alterum.
. j} Dixitque Lia:Hoc pro beatitudine mea :
Beatam qiuppe me dicent malier?s. Proptc
rca appellavit eum , Afer,
 LIBER GENESIS, Cap. XXX. & XXXI.
14 Egressus autem Ruben tempore meslls
triticeac in agrum , reperit mandragoras :
quas matri Li detulit. Dixitque Rachel : Da
mihi partem de mandragoris filii tui.
15 Ilia respondit : Parumne tibi videtur,
qudd prripueris maritum mihi , nisi etiam
mandragoras filii mei tuleris ? Ait Rachel :
Dormiat tecum hac nocte pro mandragoris
filii tui.
16 Redeuntique ad vesperam Jacob de
agro , egressa elt in occurium ejus Lia , &
Ad me , inquit , intrabis : quia mercede con-
duxi te pro mandragoris filii mei. Dormivit-?
que cum ea nocte ilia.
17 Et exaudivit Deus preces ejus : concepit-
que &: peperit rilium quintum ,
1 8 Et ait : Dedit Deus mercedem mihi :
quia dedi ancillam meam viro meo. Appella-
vitque nomen ejus , Issachar.
19 Rursum Lu concipiens , peperit sextum
filium,
10 Et ait : Dotavit me Deus dote bond :
etiam hac vice mecum erit maritus meus , ed
u6d genuerim ei-sex filios : & idciico appelr
ivit nomen ejus , Zabulon.
1 1 Post quern peperit riliam,nomine Dinam.
12 Recordatus quoque Dominus Rachelis >
exaudivit earn , 8c aperuit vulvam ejus.
13 Qua: concepit & peperit filium , dicens:
Abstulit Deus opprobrium meum.
14 Et vocavit nomen ejus , Joseph , dicens :
Addat mihi Dominus rilium alterum.
15 Nato autem Joseph, dixit Jacob soce-
ro iuo : Dimitte me ut revertar in patriam ,
ik ad terram meam.
x6 Da mihi uxores > &r liberos meos , pro
quibus servivi tibi , ut abeam : tu nolti ler-
vitutem qua servivi tibi.
17 Ait illi Laban : Inveniam gratiam in
conspeftu tuo : experimento didici , quia be-
nedixerit mihi Deus propter te ,
18 Conllitue mercedem tuam quamdem
tibi.
is At ille respondit : Tu nosti quomodo
servierim tibi , & quanta in manibus meis fue-
rit posseilio tua.
30 Modicum habuisti antequam venirem ad
te , & nunc dives efsedtus es : benedixitque
tibi Dominus ad introitum meum. Jullum est
igitur ut aliquando provideam etiam domui
me.
? 1 Dixitque Laban : Quid tibi dabo ? At
ille ait : Ninil volo : fed si feceris quod pos-
tuio, iterum pascam,& cultodiam pecora tua.
32 G^ra omnes greges tuos , & separa
cunctas oves varias , ac sparso vellere ; &
quodcunque furvum, & maculosum , varium-
que fuerit , tarn in ovibus quam in capris ,
erit merces mea.
3 3 Rclpondebitque mihi eras justitia mea ,
quaado placia tempus adyenerit coram ce.;
i$
omnia qua: non fuerint varia , & maculosa ,
& furva , tam in ovibus quam in capris , fur-
ti me arguent.
34 Dixitque Laban : Gratum habeo quod
petis.
3 5 Et separavit in die ilia capras , & oves >
jfc hircos , & arietes, varios atque maculosos :
cunctum autem gregem unicolorem , id est ,
albi & nigri velleris , tradidit in manu silio-
rum suorum.
3*Etposuit spatium itineris trium dierum
inter fe & generum , qui pascebat reliquos
greges ejus.
37 Tollens ergo Jacob virgas populeas vi-
rides , & amygdalinas & ex platanis , ex
parte decorticavit eas : detractisque corticibus*
in his , qua: spoliata fuerant, candor apparuit:
ilia vero qu integra fuerant , vixidia per-
manserunt : atque in hunc modum color ef-
fectus est varius.
38 Posuitque eas in canalibus , ubi effun-
debatur aqua : ut cum venissent greges ad bi-
bendum , ante oculos haberent virgas , & in
aspectu earum conciperent.
19 Factumque elt ut in ipso calore coitus ,
oves intuerentur virgas , & parerent maculo
sa , & varia , & diverso colore respersa.
40 Divisitque gregem Jacob , & posuit vir
gas in canalibus ante oculos arietum : eranc
iiutem alba & nigra quaeque , Laban : carter*
verd , Jacob , scparatis inter fe gregibus.
4 1 Igitur quando primo tempore afeende-
bantur oves , ponebat Jacob virgas in cana
libus aquarum ante oculos arietum & ovium,
ut in earum contemplatione conciperent :
41 Quando vero ferotina admislura erat , &
conceptus extremus , non ponebat eas. Facta-
que fun: ea quar erant serotina> Laban : & qu
primi temporis Jacob.
43 Ditatusque elt homo ultra modum , &
habuit greges multos, ancillas & servos, ca-
melos & alinos.
CAPUT XXXI.
factb , jitbtntc Dtmino , ad patron cum omtiibui furs tacU
tui revtrtitur , a em Laban irt/eauttur. Racbil autioi put it
idolh ablatii , tpjum auarenttm astu decipit : tandem post
varias qutrelas C7- jurgia , fatal/ cV" Laban initistedtre , ad
prtpria auiaue discedit.
i "QOstquam autem audivit verba filiorum
1 Laban dicentium : Tulit Jacob omnia
qux fuerunt patris nostri , & de illius facul-
tate ditatus , factus est inclytus :
* Animadvertit quoque faciem Laban ,
quod non esset erga fe sicut heri & nudius.-
tertius ,
3 Maxime dicente sibi Domino : Revertere
in teiTam patrum tuorum , S: ad generatio-
nem tuam , eroque tecum.
4 Misit , & vocavit Rachel &c Liamin
agrum , ubi pascebat greges .
j Dixitque eis : Video, faciem patns vestrj
 14 LIBER GEN E SI S, Cap. XXXI.
quid non siterga me sicut heri & nudiuster
tius : Deus autem patris mei suit mecum.
6 Et ipsae noltis qudd tQtis viribus meis ser-
vierim patri vestro.
7 Sea & pater vester circumvenit me , &
mutavit mercedem meam decem vicibus : &
tamen non dimisit eum Deus ut noceret mihi.
8 Si quando dixit : Vari erunt mercedes
tu : pariebant omnes oves varios foetus.
Quando ver6 e contrario ait : Alba quarque
accipies pro mercede : omnes greges alba pe-
pererunt.
9 Tulitque Deus fubstantiam patris vestri ,
& dedit mihi.
io Postquam enim conceptus ovium tem-
j>us advenerat , levavi oculos meos , & vidi
in somnis ascendentes mares super feminas ,
varios & maculosos, & diversorum colorum.
1 1 Dixitque Angelus Dei ad me in somnis:
Jacob ? Et ego respondi : Adsum.
1 1 Qui ait : Leva oculos tuos , & vide uni-
verfos mafculos ascendentes super feminas ,
varios , maculosos atque refpersos. Vidi enim
omnia quae fecit tibi Laban.
* Sup.
1 3 Ego sum Deus Bethel ,* ubi unxisti lapi-
a>. is. dem , & votum vovisti mihi. Nunc ergo sur-
ge , He egredcre de terra hac , revertens in
terram nativitatis tuz.
14 Responderuntque Rachel &r Lia : Num-
quid habemus residui quidquam in facultati-
bus , & hreditate domus patris nostri ?
- ij Nonne quasi alienas reputavit nos , 8f
vendidit , comeditque pretium nostrum ?
1 1; Sed Deus tulit opes patris nostri , & eas
tradidit nobis , ac filiis nostris : unde omnia
qua: prcepit tibi Deus , sac.
17 Surrexit itaque Jacob, & impositis li-
beris ac conjugibus suis super camelos, abiit.
1 8 Tulitque omnem fubstantiam suam , &
greges , & quidquid in Mesopotamia acqui-
Jierat , pergens ad Isaac patrem stium in ter
ram Chanaan ,
ipEo tfimpore i'erat Laban ad tondendas
oves , & Rachel furata est idola patris fui.
10 Noluitque Jacob confiteri socero suo
qudd fugeret.
ai Cumque abiisset tarn ipse quam omnia
qua: juris fui erant , & amne transinistb per-
geret contra montem Galaad,
1* Nuntiatum est Laban die tertio qudd
""fugeret Jacob.
13 Qui, assumptis fratribus suis, perfecutus
eft eum diebus septem : U cornprehendit
'eum in monte Galaad.
4 Viditque in somnis dicentem sibi Deum:
Cave ne quidquam aspere loquaris contra
Jacob.
i % Jamque Jacob extenderat in monte ta-
ternaculum : cumque ille cpnsecutus fuiflet
eum cum fratribus suis 3 in eodem Monte Ga-
Jaad suit tentorium. .-
t.6 Et dixit ad Jacob : Quare ita eglstl , ut
clam me abigeres Alias meas quasi captivas
gladio ?
17 Cur ignorante me fugere voluisti , nee in-
dicare mihi , ut prosequerer te cum gaudio, &
canticis , & tympanis > & citharis ?
z8 Non es paslus ut oscularer filios meos &
filias : stulte operatus es : & nunc quidem
19 Valet manusmea reddere tibi malum:sed
Deus patris vestri heri dixit mihi : * Cave ne * tfi.
loquans contra Jacob quidquam durius. 4>. i<.
30 Esto , ad tuos ire cupiebas , & defiderio
erat tibi domus patris tui : cur furatus es deos
meos ?
.31 Refpondit Jacob:Qu6d inscio te prosectus
sum , timui ne violenter auferres filias tuas.
3 1 Qu6d autem furti me arguisrapud quem-
cumque inveneris deos tuos , necetur coram
fratribus nostris. Scrutare , quidquid tuorum
apud me inveneris , & aufer. Haec dicens , ig-
norabat quod Rachel furata esset idola.
33 ingressus itaque Laban tabernaculum Ja
cob Liar , & utriusque famulae , & non inve-
riit, Cumquc intraflet tentorium Rachelis ,
34 Ilia festinans abscondit idola subter
stramenta cameli , & sedit desuper : scrutanti-
que omne tentorium , & nihil mvenienti L
3 j Ait : Ne irafeatur dominus meus , quod
coram te assurgere nequeo:quia juxta consue-
tudinem seminarum nunc accidit mihi. Sic de-.
lusa sollicitudo quatrentis eft.
36 Tumenfque Jacob , cum gurgio ait t
Quam ob culpam meam , & ob quod pecca-
tum meum sic exarsisti post me ,
37 Et scrutatus es omnem suppellectilem
meam ? Quid invenisti de cuncta subl'antia
domus tu ? pone hie coram fratribus meis ,
& fratribus mis , & judicent inter me , & te,
38 Idcircd viginti annis fui tecum : oves.
tu & caprae steriles non fuerunt , arietes gre-
gis tui non comedi :
19 Nee captum a bestia ostendi tibi , ego
damnum omne reddebam : quidquid furtQ
peribat , a me exigebas :
40 Die noctuque llu urebar , & gelu , fu-
giebatque somnus ab oculis meis.
41 Sicque per viginti annos in domo tua
servivi tibi ; quatuoraecim pro filiabus, & sex
pro gregibus tuis : immutalli quoque merce
dem meam decem vicibus.
41 Nisi Deus patris mei Abraham , & timor
Isaac affuifset mihi , forsitan mod6 nudum me
dimisilfes : afflictionem meam &c laborem
manuum mearum respexit Deus, & arguit te
heri.
43 Refpondit ei Laban : Fili meat , & filii>
&: greges tui , & omnia qu cernis , mea
funt : quid possum facere filiis & nepotibus
meis ?
44'Veni ergo , & ineamus fdus : ut sit in
telttmonium inter me Sc te.
45 TuHt
 LIBER GENESIS, C ap.XXXI. &XXXII.
^ 4? Tulit itaquc Jacob lapidem , & crexit
ilium in titulum :
4* Dixitque fratribus suis : Afferte lapides.
Qui congregantes fecerunt tumulum , come-
dcruntque super cum :
47 Quern vocavit Laban, Tumulum testis :
& Jacob , Acervum testimonii, uterque juxta
proprietatem linguae lux.
48 Dixitque Laban : Tumulus iste erit testis
inter me & te hodie , & ideired appellatum
est nomen ejus Galaad , id est , Tumulus
testis.
4P Intueatur & judicet Dominus inter nos
quando recesserimus a nobis ,
50 Si afHixeris filias meas , & si introduxe-
ris alias uxorcs super eas : nullus sermonis
nostri testis est abique Deo , qui praescns
tespicic.
j 1 Dixitque rursus ad Jacob : En tumulus
hie j & lapis quern erexi inter me & te ,
51 Testis erit : tumulus , inquam , iste &
lapis sint in teltimonium , li aut ego tranfiero
ilium pergens ad te , aut tu praeterieris , ma-
lum mini cogitans.
53 Deus Abraham, & Deus Nachor judicet
inter nos , Deus patris eorum. Juravit ergo
Jacob per timofem patris iui Isaac :
J4 Immolatisque victimis in monte, voca
vit tratres suos ut ederent panem. Qui ciim
comediisent , manserunt ibi.
5 > Laban verd de nocte consurgens , oscu-
latus est filios & filias suas , & benedixit illis :
reversusque est in locum suum.
CA PUT XXXII.
JtKtb , vifii Angetii , Huuties &muaera ad sritrtm situr*
s*u territut miuil, iaterlk cum Angela iiUtns, e> bcneUic-
rrw ic ntminis niutaiisuem t*8o Jemoris uervt tucefit,
hrs.41. i T Acob * quoque abiit itinere quo cpe-
M. J rat : fueruntque ei obviam Angeli Dei.
Quos cum vidilfet , ait : Castra Dei sunt
hate : ac appellavit nomen loci illius Maha-
na'im , id est , Castra.
3 Misit autem nuntios ante fe ad Efaii sra-
trem suum in terram Seir , in regionem
Edom.
4 Prcepitque eis , dicens : Sic loquimini
domino meo Esaii : Haec dicit frater tuus Ja
cob : Apud Laban peregrinatus sum , & sui
usque in prsentem diem.
j Habeo boves , & asinos , & oves , &
servos , & ancillas : mittoque nunc legatio-
nem ad dominum meum , ut inveniam gra-
tiam in conspectu tuo.
6 Reversique runt nuntii ad Jacob , dicen-
tes ; Venimus ad Esaii fratrem tuum , & ecce
properat tibi in occursum cum quadringentis
viris.
7 Timuit Jacob valde : & perterritus divisit
populum qui secum erat , greges quoque &
oves & boves , & camelos in duas turmas,
i Dicens ; Si vcnciit Esaii ad unam turnum,
15
& percusserit earn , alia turma , qu reliqua
est , salvabitur.
9 Dixitque Jacob : Deus patris mei Abra
ham , &;Deus patris mei Isaac : Domine, qui
dixisti mihi : Revertere in terram tuam , at
in locum nativitatis tuae , & benefaciam
tibi :
10 Minor sum cunctis miserationibus tuis,
& veritate tua quam explevisti servo tuo. In
baculo meo tranfivi Jordanem istum : & nunc
cum duabus turmis regredior.
1 1 Erue me de manu fratris mei Esaii , quia
valde eum timeo : ne forte veniens percutiat
matrem cum filiis.
n Tu locutus es qudd beiiefaceres mihi : &
dilatares semen meum sicut arenam maris,
quae pr multitudine numerari non potest.
13 Cumque dormisset ibi nocte ilia , scpa-
ravit de his quje habebat , munera Esaii fratri
suo,
14 Capras ducentas , hircos viginti 3 oves
ducentas , & arietes viginti",
1 j Camelos ftas cum pullis suis triginta,
vaccas quadraginta , & tauros viginti , asinas
viginti , & pullos earum decem.
itf Et misit per manus servorum suorum fin-
gulos seorsum greges , dixitque pueris suis :
Antecedite me ; & sit spatium inter gregemSc
gregera.
i 7 Et prxcepit priori , dicens : Si obvium
habueris tratrem meum Esaii, & interrogave-
rit te , Cujus es ? aut , Qu6 vadis ? aut , Cu-
jus sunt iita qu* sequeris ?
1 8 Respondebis , Servi tui Jacob , munera
misit domino meo Esaii : ipse quoque post nos
venit.
19 Si milker dedit mandata secundo , &
tertio , & cunctis qui sequebantur greges , di
cens : Iisdem verbis loquimini ad Esaii , cum
inveneritis eum.
*o Et addetis : Ipse quoque servus tuus Ja
cob iter nostrum infequitur : dixit enim : Pla-
cabo ilium muneribus qu prcedunt , &
posted videbo ilium , foriitan propitiabitur
mihi.
n Prcesserunt itaque munera ante eum,
ipse vero mansit nocte ilia in castris.
21 Cumque mature surrexisset , tulit duas
uxores suas , &c totidem famulas , cum unde-
cim filiis , & transivit vadum Jaboc.
13 Traductisque omnibus qux ad fe perti-
nebant ,
14 Mansit solus; &ecce vir luctabatur cum
eo usque man<i. '
1 5 Qui cum videret qudd eum superara
non poslet , tetigit nervum femoris ejus , ac
siatim emarcuit.
t6 Dixitque ad eum : Dimitte me,jam enim
ascendit aurora. Respondit : Non dimittam
te , nisi benedixeris mihi.
7 Ait ergo ; Quod nomen est tibi i Res
U LIBER GENESIS, Cap. XXXffl. & XXXIV.
jondit : Jacob. itineris tui.
8 At ilk : Nequaquam , inquit , Jacob ap- 13 Dixitque Jacob : Nosti domine ml
pellabitur nomen tuum , fed Israel : quoniam quod parvulos habeam teneros , & oves , 8c
U contra Deum fortis fuisti , quanto magis boves foetas mecum : quas si plus in ambu-
contra homines prvalebis ? lando fecero laborare , morientur una. die
%9 Interrogavit cum Jacob : Die mihi, cuncti greges.
<juo appellans nomine ? Respondit : Cur quac- 14 Prascedat dominus meus ante servum
lis nomen meum > Et benedixit ei in eodem suum , & ego sequar paulatim vestigia ejus,
loco. sicut videro parvulos meos posse , donee ve-
30 Vocavitque Jacob nomen loci illius niam ad dominum meum in Seir.
Phanuel, dicens : Vidi Deum facie ad faciem, 1 $ Respondit Esaii : Oro te , ut de populo
& salva facta est anima mea. qui mecum est , saltern soeii remancant viae
3 1 Ortusque est ei ltatim sol , postquam tuae. Non est , inquit , necesse : hoc uno tan-
transgressus est Phanuel , ipse verd claudica- tum indigeo, ut inveniam gratiam in conspec-
bat pede. tu tuo domine mi.
31 Quam ob causam non comedunt ner- 16 Reversus est itaque illo die Esaii itinere
vum filii Israel , qui emarcuit in femore Ja quo venerat in Seir.
cob , usque in prasfentem diem, ed quod teti- 17 Et Jacob venit in Socoth : ubi xdificati
gerit nervum femoris ejus , & obstupuerit. domo & rixis tentoriis , appellavit nomen lo
ci illius Socoth , id est , tabernacula.
C A P U T XXXIII. 18 Transivitque in Salem urbem Sichimo-
Jaceh <rt Ejhu occurrexte bemigne excipitur, ngreyue 'digit
Mt muHtrt accipiat 1 domumque revertatur : & jicjfactb ii rum , qua: est in terra Chanaan , postquam
Salon prost!l*i agri fartem emit ,fixis^ne tabtrnatttlis ah*. reversus est de Mesopotamia Syriac : & habita-
re erexif. vit juxta oppidum.
1 Fj1 Levans autem Jacob oculos suos , vi- 1 j? Emitque partem agri in qua fixerat ta
!_ dit venientem Esau , & cum eo qua- bernacula , a fiiiis Hemor patris Sichern cen
dringentos viros : divisitque filios Liae & Ra tum agnis.
chel , ambarumque famularum : 10 Et erecto ibi altari , invocavit supei
2 Et posuit utramque ancillam , & liberos illud fortiilimum Deum Israel.
earum in principio : Liam verd , & filios CAPUT XXXIV.
ejus , in sceundo loco : Rachel autem & Jo Ob Din a r ytwfi ac jluprum a Sichem SichitnUarum
seph novislimos. privcipii filio , Sic mm* pirns circumiiy, d Sim tent d- Le-
vi Din*, frjtnbttj ptiimumur , atijue J reliahisj^jcob pi. is
3 Et ipse progrediens adoravit pronus in uibs eortun vajiatur tuepopter Simeon & Levi a pure mt.
terram septies , donee appropinquaret frater guutiiur
ejus. 1 T7 Gressa est autem Dina filia Liae ut vide-
4 Currens itaque Esaii obviam sratri suo, f"^ ret mulieres regionis illius.
amplexatus esteum : stringensque collum ejus, i Quam cum vidiifet Sichem filius Hemor
& osculans flevit. Kevi , princeps terrae illius adamavit earn :
1 Levatisque oculis , vidit mulieres & par- & rapuit , & dormivit cum ilia, vi opprimens
vulos earum , & ait : Quid sibi volunt isti ? virginem.
& si ad te pertinent ? Respondit : Parvuli sunt 3 Et conglutinata est anima ejus cum ea .
quos donavit mihi Deus lervo tuo. trittemque ueiinivit blanditiis.
6 Et appropinquantes anciUae &c filii earum, 4 ht pergens ad Hemor patrem suum , Ac
incurvati sunt. cipe , inquit , mihi puellam hanc conjugem.
( 7 Accessit quoque Lia cum pueris suis : & 5 Quod cum audisset Jacob , absentibu*
cum similiter adorassent , extremi Joseph & fiiiis , iv in pastu pecorum occupatis , siluit
Rachel adoraverunt. donee reiirent.
8 Dixitque Esaii : Qunam sunt istae turmac 6 Egiesso autem Hemor patre Sichem , ut
quas obviam habui? Respondit : Ut invenirem loqueretur ad Jacob ,
gratiam coram domino meo. 7 Ecce ;ilii ejus veniebant de agro : audi-
9 At ille ait : Habeo plurima , frater mi , toque quod acciderat , irati sunt valde , eo
sint tua tibi. quod fdam rem operatus esset in Israel , &
I o Dixitque Jacob : Noli ita , obsecro : violata filia Jacob, rem illieitam perpetrasset.
fed si inveni gratiam in oculis tuis , accipe 8 Locutus est ijeaque Hemor ad eos : Sichem
munusculum de manibus meis : sic enim vidi filii mei adhlit anima filiae vestrae , date earn
faciem tuam, quasi viderim vultum Dei : eilo illi uxoreni :
mihi propitius , 9 Et jungamus viciffim connubia : filias vef-
II Et suscipe benedictionem quam attuli tras trad ice nobis , & filias nostras accipite:
tibi , & quam donayit mihi Deus tribuens io Ec habitate nobiscum : terra in potestate
cmnia. Vix sratre compellente , suscipiens , veslra est , cxeicete, negotiaminij & poslidets
11 Ait ; Giadiamur simul } croque socius earn. ...
 U*ER GENESIS, Cap. XXXIV.&XXXV.
Ti Sed -^' Sichem ad patrem 8c ad fratres fecistis me Chananaris , & PherezaHs habita-
tjus iic : Inveniam gratiam coram vobis : & toribus terrst hujus. Nos pauci fumus : illi
quaTCumque itatuericis , dabo : congregati percutient me , & delebor ego, 8c
11 Augete docem , & munera postulate, & domus mea.
Jibenter tribuam quod petieritis : tantum da j : Refponderunt : Numquid ut seorto abuti
te mihi puellam lunc uxorem. debuere lorore nostra.
13 Refponderunt filii Jacob Sichem & CA PUT XXXV.
pitri cjus in dolo , sevientes ob ltuprum C* J/utb 1 w.t jucrum jixit Sichem dejfdijset , jubtmt
fororis : Domino afuniit in Betbtl , ubi , tedisicato aittri Detstcrific*.
vit , majue Dei tffinuont censmtutsfuit , Dtbtri more,
14 Non possumus facere quod petitis , lur : nnscitur Bm'tnin cum mwrte minis Rtchel , Ruit*
ikc dare sororem noitram homini incir- cum Btliincepum commii-.it : numtrtntur filnjiuri, cu'jut
cumciso : quod illicitum &c nefarium est ftttr lfatc mtr'itur.
apud nos. i T Nterea locutus est Deus ad Jacob : Sur-
1 5 Sei in hoc valcbimus fcrderari , si vo- 1 ge 8c ascende bethel , & habita ibi , tac-
hiemis esfe similes no.tri , & circumcidatur in que altare Deo qui * apparuit tibi quando fu- ^ c
yobis omne masculini sexus ; giebas Esaii fratrem tuum. SKfr*
1 6 Tune dabimus Sc accipiemus mutuo filias Jacob verd convocata omni domo sua , * ' ",
yestras, ac noliras A: habitabimus vobiscum, ait : Abjicite deos alienos qist in medio vellri
erimufeue uuus populus : funt , 8c mundamini , ac mutate ve. amenta
17 Si iu.e.Ti circumcidi nolueritis , tolle- veflra.
mus filiam noslnm , & recedemus. 3 Surgite , & afeendamus in Bethel , ut
18 Placuit oblatio eoruni Hemor, & Si faciamus ibi altare Deo : qui exaudivit me
chem filio ejus : in die tribulationis me* , 8c focius suit itine-
19 Nee diitulitadolescens quin statim quod ris mei.
petebarur , e plerer : amabat enim puellam 4 Dederunt ergo ei omnes deos alienos quos
valde, &c ipse erat inclyrus in omni domo pa habebant , &: inaures quar erant in aunbus
ths sui. eorum : at ille infodit ea subter terebinthum,
10 Ingreslique portam urbis , locuti funt ad qua: est poll urbem Sichem.
populum. j Cumque profeiti eisent , tenor Dei inva-
1 1 Viri isti pacifici funt , 8c volunt habitare fit omnes per circuitum civitates , & non sunc
nobiscum : neg itientur in terra , fle exerceant ausi persequi recedentes.
cam , qua: fpatiofa 8c lata cuhoribus indiget 6 Venit igitur Jacob Luzam , qu est in ter
filias eorum accipiemus uxores, & nolrras illis ra Chanaan , cognomento Bethel : ipse 8c
dabimus. omnis populus cum eo.
** Unum est , quo differtur tantum bonum: 7 dificavitque ibi altare , 8c appellavic
Si circumcidamus masculos noltros , ritum nomen loci ilhus , Domus Dei : ibi enim
gentis imicantes. * apparuit ei Deus ciim fugeret fratrem suum.
*3 Et fubltantia eorum , 8c pecora , & 8 Eodem tempore mortua eit Debora nu-
cuncta qua- poslident , nostra erunt : tantum trix Rebecca: , 8c sepulta est ad radices Bethel
in hoc acquiefcamus , 8c habitantes simul , subter quercum : vocatumque est nomen loci
unum efficiemus populum. illius , Quercus fletus.
14 AiTensique funt omnes , circumcisis cun- 9 Apparuit autem iterum Deus Jacob post-
ctis maribus. quam reversus est de Mesopotamia Syria: , be-
i ? Et ecce , die tertio quando graviffimus nedixitque ei ,
vulnerum dolor est : arreptis , duo filii Jacob, 10 Dicens : * Non vocaberis ultra Jacob , Sun.
Simeon 8c Levi fratres Dinar , gladiis , ingres- fed Israel ent nomen tuum : Et appellavit Jlf ,
* Ufr. si funt urbem confidenter : * intersectisque eum Israel ,
omnibus masculis , 1 1 Dixitque ei : Ego Deus omnipotens ,
16 Hemor 8c Sichem pariter necaverunt , cresce , 8c multiplicare genres , 8c populi
tollentes Dinam de domo Sichem sororem nationum ex te erunt , reges de lumbls tui
suam. egredientur.
27 Qjiibus egreffis , irruerunt super occisos 11 Terramque quam dedi Abraham &
exteri filii Jacob : 8c depopulati funt urbem Isaac , dabo tibi 8c semini tua post te.
in ultionem stupri. 13 Et receffi: ab eo.
18 Ores eorum , 8c armenta , & afinos 14 Ille verd erexit titulum lapideum in loc
cunctaque vastantes qui in domibus 8c in quo locutus ruerat ei Deus : libans super eum
agris erant ; libamina , 8c effundens oleum :
%9 Parvulos quoque eorum 8c uxores duxe- 1 y Vocansque nomen loci illius , Bethel.
tunt captivas. itf Eeressus autem inde , venit verno tem
jo Quibus patratis audacter , Jacob dixit, pore ad terram qua: ducit Ephratam : in qua.
d Simeon 8c Levi : TuibaiUs tac, &c odioiurn cum parturirct Rachel ,
D '4
 x8 LIBER GENESIS, C A P. XXXV. & XXXVI.
17 Ob difficultatem partus periclitari cce-
pit : Dixitque ei obstetnx : Noli timere , quia
& hmic habebis filium.
1 8 Egrediente aucem anima prx dolore ,
& imminente jam morte , vocavic nomen fi-
lii sui Benoni , ( id elt filius doloris mei : )
pater verd appellavit eum Benjamin , ( id est,
h bus dextrx. )
19 Mortua est ergo Rachel , & scpulta est
in via qua: ducit tphratam , hxc elt Beth
lehem.
10 Erexitque Jacob tftulum super sepul-
chrum ejus : + Hie est titfcus monumenti Ra
* Usr.
chel , usque in pnesentenmdiem.
1 1 Egressus inde , fixirtabernaculum trans
Turrem gregis.
//" ll * Cumque habitaret in ilia regione ,
4f,l' abiit Ruben , & iormivit cum Bala concubina
patris sui : quod ilium minime latuit. Erant
autem fijii Jacob duodecim.
13 Filii Lix : primogenitus Ruben , &
Simeon , & Levi , & Judas , & Issachar , &
' Zabulon.
14 Filii Rachel : Joseph & Benjamin.
15 Filii Balx ancillx Rachelis : Dan &
Nephtali.
x6 Filii Zelphx ancillx Lix : Gad & Afer :
hi sunt filii Jacob, qui nati sunt ei in Mesopo
tamia Syrix.
17 Venit etiam ad Isaac patrem suum in
Mambre , civitatem Arbee , hxc est Hebron :
in qua peregrinatus est Abraham & Isaac.
x8 Et completi sunt dies Isaac centum oc-
tog'nta annorum.
^9 Consumptnsque xtate mortuus est r &
appositus est populo suo senex & plenus
dierum : & scpelierunt eum Esaii & Ja
cob filii sui.
CAPUT XXXVI.
alsau cum uxoribus &fitiit a frairi Jacob ob mmiam Utrius-
aue osulemitm sefaramr ifilurum Esaii gtrtealogia cum ha.
that Mit tLjcribiiur.
1 T T sunt generationes Esaii , ipse est
XrX Edom.
x Esaii accepit uxores de filiabus Chanaan :
Ada filiam Elon Hethxi , & Oolibama filiam
Anx filix Sebeon Hevxi :
J 3 Basemath quoque filiam Ismac'l sororem
Nabajoth.
* t. Tar. 4 * Peperit autem Ada, Eliphaz : Basemath
. genuit Rahuel.
5 Oolibama genuit Jehus & Ihelon & Co
re. Hi filii Esaii qui nati sunt ei in terra Cha
naan.
6 Tulit autem Esaii uxores suas & filios &
filias , & omnem animam domus sux , He sub-
stantiam , & pecora , & cuncta qux habere
poterat in terra Chanaan : & abiit in alteram
regionem , receslitque a fratre suo Jacob.
* Supra 7 * Divites enim erant valde , & simul ha-
* . bitare non poterant : nee sustinebat eos ter-
ra peregrinationis eorum prx multitudine
gregum.
est8Edom.
+ Habitavitque
H Esaii in monte_Seir , ipse */f*
- ,.
9 Hx autem sunt generationes Esaii patris
Edom in monte Seir ,
10 Et hxc nomina filiorum ejus : * Eliphaz * i.tar.
filius Ada uxoris Esaii: Rahuel quoque filius 1. it.
Basemath uxoris ejus.
11 Fueruntque Eliphaz filii : Theman >
Omar , Sepho , & Gatham , & Cenez.
1 1 Erat autem Thamna , concubina Eliphaz
filii Esaii : qux peperit ei Amalech. Hi sunt
filii Ada uxoris Esaii.
1 3 Filii autem Rahuel : Nahath He Zara >
Samma Se Meza. Hi filii Bazemath uxoris
Esau.
14 Irti quoque erant filii Oolibama filix
Anx filix Sebeon , uxoris Esaii , quos genuit
ei Jehus & Ihelon & Core.
1 5 Hi duces filiorum Esaii : Filii Eliphaz
primogeniti Esaii : dux Theman , dux Omar ,
dux Sepho , dux Cenez.
16 Dux Core , dux Gatham , dux Amalech.
Hi filii Eliphaz in terra Edom , & hi filii
Ada.
1 7 Hi quoque filii Rahuel filii Esaii : dux
Nahath , dux Zara , dux Samma , dux Meta.
Hi autem duces Rahuel in terra Edom : isti
filii Basemath uxoris Esaii.
1 8 Hi autem filii Oolibama uxoris Esaii :
dux Jehus , dux Ihelon , dux Core. Hi duces
Oolibama filix Anx uxoris Esaii.
19 Isti sunt filii Esaii , & hi duces eorum :
ipse est Edom.
xo * Isti sunt filii Seir Horrxi , habita- i.Vm
tores terrx : Lotan, 5c Sobal, & Sebeon, 1. i
& Ana ,
x 1 Et Dison , & Eser , & Disan. Hi duces
Horrxi , filii Seir in Terra Edom.
it Facti sunt autem filii Lotan : Hori & He
man. Erat autem soror Lotan , Thamna.
13 Et isti filii Sobal : Alvan & Manahat &
Ebal , & Sepho , & Onam.
x4 Et hi filii Sebeon : Aia & Ana. Iste est
Ana qui invenit aquas calidas in solitudine ,
cum pasceret afinos Sebeon patris sui :
15 Habuitque filium Dison , Sc filiam Ooli
bama.
i Et isti filii Dison : Hamdan , & Eseban,
& Jethram , &c Charan.
17 Hi quoque filii Eser : Balaan , & Zavan ,
& Acan.
x8 Habuit autem filios Disan : Hus, & Aram.
19 Hi duces Horrxorum : dux Lotan , dux
Sobal , dux Sebeon , dux Ana ,
30 Dux Dison , dux Eser , dux Disan : isti
duces Horrxorum, qui imperaverunt in. Terra
Seir.
31 Reges autem qui regnayerunt in Terra
Edom > antequam habeient regem fijij
 LIBER GENESIS, CAr. XXXVI. & XXXVII.
Israel , fuerunt hi
31 Bela silius Beor, nomenque urbis ejus
Denaba. , rans fratribus , ait : Vidi per somnium, quasi
33 Mortuus est autem Bla , &regnavit pro
eo Jobab silius Zare de Bosra. .
34 Cumque mortuus esset Jobab , regnavit
pro eo Hufam de terra Themanorum.
3 f Hoc quoque mortuo , regnavit pro eo
Adad silius Badad , qui percuflit Madian in
regione Moab : & nomen urbis ejus Avith.
3 6 Cumque mortuus esset Adad, regnavit
pro eo Sernla de Masreca.
37 Hoc quoque mortuo , regnavit pro eo
Saul de fluvio Rohoboth.
38 Cumque & hie obiisset , succeffit in reg-
num Balanan silius Achobor.
19 Isto quoque mortuo , regnavit pro eo
Adar, nomenque urbis ejus Phau : & appella-
batur uxor ejus Meetabel x filia Matred silix
Mezaab.
40 Hare ergo nomina ducum Esaii in cogna-
tionibus & locis , & vocabulis sins i dux
Thamna , dux Alva , dux Ietheth ,
41 Dux Oolibama , dux Ela , dux Phinon ,
4 Dux Cenez , dux Theman, dux Mabsar ,
43 Dux Magdiel,dux Hiram : hi duces Edorri
habitantes in terra imperii sui , ipse est Esaii
pater Idumorum.
CAPUTXXXVII.
Tosefb frttret xpud fttrtm it crimine nccujitni , infant
s'mnU narrtm, fratrum odium in jt cunciut : quart pritnUm
suit*tts ilium ncidtrt , ctmfdia Ruben primi in aflernam de-
irudnur , d/indt vtnditur Ismailitis inftio Ruben : a fmrt
nutem exifiiniHf turn a seta, occisum lugeiur ; Inure* J:
feph in <y^ypto Putiphari vtnditur.
1 IT Abitavit autem Jacob in terra Cha-
11 naan , in qua pater suus pe'regrinatus
cit.
1 Et ha* sunt generationes ejus : Joseph
cum sedecim esset annorum , pascebat gregem
cum fratribus suis adhuc puer : & erat cum
filiis Bala: & Zelph* uxorum patris sui : accu-
savitque fratres suos apud patrem crimine
peilimo.
3 Israel autem diligebat Joseph super om-
nes filios suos , e6 quod in ienedtute genuisset
eum : fecitque ei tunicam polymitam.
4 Videntes autem fratres ejus qu6d 4 patre
plus cunctis siliis amaretur , oderant eum, nee
poterant ei quidquam pacifice loqui.
5 Accidit quoque ut visum somnium refer-
ret fratribus suis : qu causa majoris odii se-
minarium suit.
6 Dixitque ad eos : Audite somnium meum
quod vidi :
7 Putabam nos ligare manipulos in agro:&
quasi consurgere manipulum meum , & stare,
vestrosque manipulos circumltantes adorare
manipulum meum.
8 Responderunt fratres ejus : Numquid rex
noster eris ? aut subjiciemur ditioni tuac ? Hate
ergo causa fomniotum atque sermonum , in-
z9
vidia: & odii fomitem ministravit
9 Aliud quoque vidit somnium , quod nar-
solem, & lunam & stellas undecim adorare me.
io Quod cum patri suo , & fratribus retu-
lisset , increpavit eum pater suus , & dixit :
Quid sibi vuit hoc somnium quod vidisti ? num
ego & mater tua , & fratres tui adorabimus
te super terram.
1 1 Invidebant ei igitur fratres sui : pater
verd rem tacitus considerabat.
1 1 Cumque fratres illius in pafeendis gre-
gibus patris morarentur in Sichem ,
13 Dixit ad eum Israel : Fratres tui pascunt
oves in Sichimis : veni , mittam te ad eos.
Quo respondente ,
14 Prsto sum, ait ei : Vade, & vide si cunc-
ta prospera sint erga fratres tuos , & pecora :
& renuntia mihi quid agatur. Missus de valle
Hebron , venit in Sichem :
1 5 Invenitque eum vir errantem in agro , .&
interrogavit quid qureret.
16 At ille respondit : Fratres meos quarro ,
indica mihi ubi pascant greges.
17 Dixitque ei vir : Receflerunt de loco isto:
audivi autem eos dicentes : Eamus in Dothain.
Perrexit ergo Joseph post fratres suos , & in-
venit eos in Dothain.
1 8 Qui cum vidissent eum procul , ante-
quam accederet ad eos , cogitaverunt ilium
occidere
19 Et mutud Ioquebantur : Ecce fomniator
venit :
^o Venite, occidamus eum, & mittamus in
cisternam veterem : dicemusque , Fera pesli-
ma devoravit eum : & tune apparebit quid
ill! prosint somnia sua.
n * Audiens autem hoc Ruben , nitebatur * Inf.
liberare eum de manibus eorum , & dicebat : 4. **
ii Non interficiatis animam ejus,, nee effun-
datis fanguinem : fed projicite eum in cister
nam hanc , quz est in solitudine , manusque
vestras servate innoxias : hoc autem dicebat ,
volens eripere eum de manibus eorum , Sc
reddere patri suo.
r$ Confestim igitur ut pervenit ad fratres
suos , nudaverunt eum tunica talari , & po-
lymita :
Z4 Miseruntque eum in cisternam veterem!
qua: non habebat aquam.
xj Et sedentes ut comederent panem, vide-
runt Ismaelitas viatores venire de Galaad , 8c
camelos eorum portantes aromata,&resinam>
& stacten in gyptum.
%6 Dixit ergo Judas fratribus suis : Quid
nobis prodest si occiderimus fratrem nostrum,
& celaverimus fanguinem ipfius ?
17 Melius est ut venundetur Ismaelitis , &
manus nostrac non polluantur : frater enim, &
caro nostra est. Acquievcrunt fratres sermoni-
bus illius.
D iij
 3o LIBER GENESIS, CApXxxvn.&xxxvin.
* s*f. 1.8 * Et pmcreuntibus Madianitis negotia
te *. toribus, extrahentes eum de cisterna vendide-
runt cum Ismae'litis , viginti argenteis ; qui
duxerunt eum in gyptum.
X9 Reverfusque Ruben ad cisternam , non
invenit puerum :
jo Et scissis vestibus pergens ad fratres
suos , ait : Puer non compares , & ego qu6
ibo >
3 1 Tulerunt autem tunicam ejus , & in
sanguine hdi , quern occiderant , tinxe-
runt :
3 i Mittentes qui ferrent ad patrem , & di-
cerent : Hanc invenimus : vide utrum tunica
filii tui sit , an non.
33 Quam cum agnovisset pater , ait : Tuni
ca filii mei est , sera peslima comedit eum ,
bestia devoravit Joseph.
34 ScifEsque vestibus , indutus est cilicio ,
lugens filium suum multo tempore.
3 j Congregatis autem cunctis liberis ejus
ut lenijent dolorem patris , noluit consola-
tionem accipere , fed ait : Descendam ad fi
lium meum lugens in infernum. Et illo pcr-
severante in fletu ,
3 (J Madianitae vendiderunt Joseph in gyp-
to Putiphari eunucho Pharaonis magistro mi-
litum.
CAPUT XXXVIII.
Juiti txuxoreCbmanxs tribus filiis fufceftii , fritnum
C> it'mie secundum Tham*r cofuUvh : quibus monuit ,
t*m infant fro Si.nl' ce^iuvic , qu* eoncubitn Pbtret &
Xtrtm genuil
i T? Odem tempore descendens Judas a
JLjfratribus suis , divertit ad Virum Odol-
lamitem nomine Hiram.
* , p^ z* Viditque ibi h'liam hominis Chananaei ,
a. j. ' vocabulo Sue : & accepta uxore , ingressus est
ad earn.
3 Qua: concepir , & peperit filium , & vo-
cavit nomen ejus Her.
* Xtm. 4 * Rurlumque concepto ftu , natum fi-
* 's- lium vocavit Onan.
% Tertium quoque peperit , quern appella-
vit Sela. Quo nato , parere ultra ceflavit.
6 Dedit autem Judas uxorem primogenito
suo Her , nomine Thamar.
* num. 7 * Fuit quoque Her primogenitus Jud* ,
so. ig. nequam in conspedtu domini : & ab eo occi-
sus est.
8 Dixit ergo Judas ad Onan filium suum :
Ingredere ad uxorem fratris tui , & sociare
illi , ut suscites semen fratri tuo.
9 Ille sciens non sibi nasci filios , introi'ens
ad uxorem fratris sui , semen fundebat in ter-
ram , ne liberi fratris nomine nascerentur.
io Et idcircd percuflit cum Dominus ,
quod rem deteftabilem faceret.
1 1 Quam ob rem dixit Judas Thamar nurui
fiiac ; Efto vidua in domo patris tui , donee
ttescat Sela fiiius meus : timebat eaiai ne &
ipse moreretur , ficut fratres ejus. Qua; abilt
fct habitavit in domo patris sui.
i x Evolutis autem multis diebus , mortj a
est filia Sue uxor Jud : qui post luctum con-
solatione suscepta , ascendebat ad tonsores
bvium suarum , ipse & Hiras opilio gregis
Odollamites , in Thamnas.
13 Numiatumque est Thamar quid socer
illius ascenderet in Thamnas ad tondendas
oves.
14 Qua; , depositis viduitatis vellibus , as-
sumpsit tberistrum : & mutato habitu , sedit
in bivio itineris , quod ducit Thamnam : ed
qu&d crevisset Sela , & non eum accepisset
maritum.
1 5 Quam cum vidisset Judas , suspicatus est
esse meretricem : operuerat enim vultum
suum , ne agnosceretur.
i<? Ingrediensque ad earn , ait : Dimitte me
ut coeam tecum : nesciebat enim qu6d nurus
fua esset. Qua respondente : Quid dabis mini
ut fruaris concubitu meo ?
17 Dixit : Mittam tibi hdum de gregibus.
Rursumque illi dicente : Patiar quod vis , si
dederis mihi arrhabonem , donee mittas qu6d
polliceris.
1 8 Ait Judas : Quid tibi vis pro arrhabone
dari ? Respondit : Annulum tuum , & armil-
lam , & baculum quern manu tenes. Ad unum
igitur coitum muher concepit ,
19 Et surgens abiit : depofitoque habitu,
quern sumplerat, induta est viduitatis vestibus.
ro Misit autem Judas hdum per pafiorem
suum Odollamitem, ut reciperet pignus quod
dederat mulieri : qui cum non iriveniflet
earn ,
1 1 Interrogavit homines loci illius : Ubi eft
mulier qu sedebat in bivio ? Respondentibus
cunctis : Non fuit in loco isto meretrix.
n Reversus est ad Judam , &: dixit ei : Non
inveni earn : Sed & homines loci illius dixe-
runt mihi , nunquam scdisse ibi scortum.
13 Ait Judas : Habeat sibi , certe mendaeii
arguere nos non potell , & ego misi hdum
quern promiferam : & tu non inveniiii earn.
14 Ecce autem post tres menses nuntiave-
runt Jud , dicentes : Fornicata est Thamar
nurus tua , & videtur uterus illius intumesce-
re. Dixitque Judas : Producite earn ut combu-
ratur.
if Qu cum duceretur ad peenam , misit
ad socerum suum , dicens : De viro , cujus
Y\2tx sunt, concept: cognosce cujus sit annulus,
& armilla , & baculus.
i<> Qui, agnitis muneribus, ait : Juflior me
est , qiua non tradidi earn Sela filio meo. At-
tamen ultra non cognovit earn.
17 * Instante autem partu , apparueruntge- * iiat~
mini in utero : atque in ipsa emifione infan- 1. j
tium unus protulit manum , in qua oblletri*
ligayit coccinum > diccas;
 LIBER GENESIS, Cap. XXXIX. & XL. 3i
18 Iste egredietur prior. 16 In argumentum ergo fidei retentum pal
19 Illo verd retrahente manum , egressus lium ostendit marito revertenti domum ,
est alter : dixitque mulier : Quare divisa est 17 Et ait : Ingressus est ad me servus He-
propter te maceria ? & ob hanc causam voca- brarus quern adduxisti ut illuderet mihi :
vit nomen ejus Phares. 1 8 Cumque audisset me clamare , reliquit
* i-P*. 3 * Postea egressus est frater ejus , in cujtis pallium quod tenebam , & fugit foras.
1. + manu erat coccmum : quern appellavit Zara. 19 His auditis Dominus , & nimiilm cre-
CAPUT XXXIX. dulus verbis conjugis , iratus est valde :
Cum fnffai titrel f'jtpb npud herum Put^htrem, tiaut io * Tradiditque Joseph in carcerem , ubi * P/^
grttiosut mrtm aiminiftrarit fomiliam , cmtmnint htram vincti regis cullodiebantur, & erat ibi clausus. l0+% lt'-
l*fw> it conciditx inttrptlUntm , aciufatur "pud dommum,
& in cmtrtm co]icitur ; t/ cu/iodis gratixm dtmeitiur, a z i Fuit autem Dominus cum Joseph , &
fa 0 imitun vinHcrum au.vn taipit. miscrtus illius dedit ei gratiam in conspectu
1 T Gitur Joseph ductus est in gyptum , principi s carceris.
i. emitque eum Putiphar eunuchus Pha- ii Qui tradidit in manu illius universes
raonis , pnnceps exercitus , vir gyptius , de vinctos qui in custodia tenebantur : &c quid-
manu llmaehtarum , a quibus perductus quid siebat , sub ipso erat.
erat. 23 Nee noverat aliquid , cunctis ei credi-
I Fuitque Dominus .cum eo , & erat vir tis : Dominus enim erat cum illo , & omnia
in cunctis prospers agens : habitavicque in opera ejus dirigebat.
domo domini iui , CAPUT XL.
3 Qui optim noverat Dominum esse cum Eunuchorum Vharuais in ctreere 7fiph [hmtth imtrpre-
eo , & omnia , qua; gereret , ab eo dirigi in t-ttus alttrum o'/Veia fristiao refiitundum , mlttrum jnjpt.
manu illius. dio finieadum prttdixit : quit omnn in fhartonis nnalitia
4 Invenitque Joseph gratiam coram domi nieaerUHt,
no suo , & ministrabat ei , a quo prpositus i T_T Is ita gestis , accidit ut peccarent duo
omnibus gubernabat creditam sibi domum , 1 1 eunuchi , pincerna regis gypti &:
& universa qua: ei tradita fuerant. pistor , domino suo.
5 Benedixitque Dominus domui gyptii 1 Iratusque contra eos Pharao ( nam alter
propter Joseph , & multiplicavit tarn in di- pincernis prarerat , alter piltoribus )
dus quam in agris cunctam ejus substantiam : 3 Misit eos in carcerem principis militum
6 Nee quidquam aliud noverat , nisi pa- in quo erat vinctus & Joseph.
nem quo vescebatur. Erat autem Joseph pul- 4 At custos carcerij tradidit eos Joseph, qui
chra facie , & decorus aspectu. & ministrabat eis. Aliquantulum temporis
7 Poll multos itaque dies injecit domina fluxerat , & illi in custodia tenebantur.
sua oculos suos in Joseph, & ait : Dormi me- % Videruntque ambo ibmnium nocte unsl
cum. juxta interpretationem congruam sibi :
8 Qui nequaquam acquiescens operi nefa- 6 Ad quos cum introisset Joseph man6 , &
rio , dixit ad earn : Ecce Dominus meus, om vidisset eos trittes ,
nibus mihi traditis , ignorat quid habeat in 7 Sciscitatus est eos dicens : Cur tristior est
' domo sua : hodie solito facies vellra ?
9 Nee quidquam est quod non in mea fit 8 Qui responderunt : Somnium vidimus ,
potestate , vel non tradiderit mihi , prter te, & non est qui interpretetur nobis. Dixitque
quae uxor ejus es : quo modo ergo possum ad eos Joseph : Numquid non Dei est inter-
hoc malum facere &c peccare in Deum meum? pretatio ? referte mihi quid videritis.
10 Hujufcemodi verbis persingulos dies& 9 Narravit prior , prepositus pincernarum,
mulier moleila erat adolescenti : & ille re- somnium suum : Videbam coram me vitem ,
cusabat stuprum. I o In qua erant tres propagines , crescere
1 1 Accidit autem quadam die ut intraret paulatim in gemmas , & post stores uvas ma-
Joseph domum , & operis quippiam absque turescere :
arbitris faceret : I I Calicemque Pharaonis in manu mea :
I I Et ilia , apprehensa lacinia vestimenti tuli ergo uvas , & expreffi in calicem quern
ejus , diceret : Dormi mecum. Qui relicto in tenebam , & tradidi poculum Pharaoni.
manu ejus pallio fugit , Ik egressus est foras. 1 r Respondit Joseph : Haec est interpretatio
13 Cumque vidisset mutier vestem in ma- somnii :Tres propagines, *res adhuc dies sent :
nibus suis , & fe esse contemptam , 1 3 Post quos recordabitur Pharao ministerii
14 Vocavit ad fe homines domus sua; , & tui , & restituet te in gradum pristinum : da-
ait ad eos : En introduxit vinim Hebrum, bisque ei calicem juxta oificium tuum , sicut
ut illuderet nobis : ingressus est ad me , ut ante facere consueveras.
coi'ret mecum : cumque ego secclamasscm , 14 Tantum memento mei , cum bene tibi
1? Et audisset vocem meam , reliquit iueritjSr facias mecum misericordiam: ut fug-
pallium quod tenebam , & fugit sous. geras Pharaoni ut educat me de illo caicere{;
 3*i % Quia LIBER GENESIS, Cap.XLI.
Quii furto sublatus sum de terra Hebrx- 1 3 Audivimus quidquid postei rci probavle
crumi7& , K hie innocens in lacum missus sum.
1 6 Videns pistorum magister qudd pruden-
ter somnium dissolvisset, ait : Et ego vidi som-
nium j Qudd tria canistra farinx haberem su
per caput meum :
17 Et in uno canistro quod erat excelsius ,
portare me omnes cibos qui riunt arte pistoria,
avesque comedere ex eo.
1 8 Respondit Joseph : Hc est interpreta-
tio somnh : Tria canistra, tres adhuc dies sunt:
19 Post quos auferet Pharao caput tuum ,
ac suspendet te in cruce > & lacerabunt volu-
cres carnes tuas.
io Exinde dies tertius natalitius Pharaonis
erat: qui faciens grande convivium puerissuis,
recordatus est inter epulas magistn pincerna-
rum , & pistorum principis.
1 1 Restituitque alterum in locum suum , ut
porrigeret ei poculum :
n Alterum suspendit in patibulp , ut con-
jectoris veritas probaretur.
1 j Et tamen succedentibus prosperis , prx-
positus pincernarum oblitus est interprets sui.
CAPUT XL I.
Semnia thntmis de bibus & spicis , cun ne.no alias vx-
Uret interpret , union J'l'fh Mterpreittur , idtoque tefi
txi)pto prtficitur , e> ex Afentth itit fibi a Pbiraone uxe-
re duos jujiuiit films aiue septem famii anntt. Sitrilimi tem-
dc> ftrnlitati fuceedit.
f ry Ost duos_ annos vidit Pharao somnium.
JL Putabat se stare suer fluvium ,
1 De quo ascendebant septem boves , pul-
chrx & craflx nimis : & paicebantur in locis
palustribus.
3 Alix quoque septem emergebant de flu-
mine , fecdx confectxque macie : & paice
bantur in ipsa amnis ripa , in locis virentibus.
4 Devoraveruntque eas , quarum mira spe
cies & habitudo corporum erat. Expergetac-
tus Pharao ,
<S Rursum dormivit , & vidit alterum som-
nium:Septem ipicxpullulabant in culmo uno,
plena; atque formolx :
6 Alias quoque totidem spicse tenues & per-
cussx uredine Qricbantur ,
7 Devorantes omnem priorum pukhritudi-
nem. Evigilans Pharao post quietem ,
8 Et fatto mane , pavore perterritus , misit
ad omnes conjeitores gypti , cunctosque
sapientes : 8c accersitis narravit somnium ,
nee erat qui interpretaretur.
9 Tune demum reminiscens pincernarum
magiiter , ait : Confiteor peccatum meum.
I o Itatus rex servis suis , me & magistrum
pistorum retrudi juffit in carcerem principis
militum :
I I Ubi una nocte uterque vidimus som
nium prsagum futurorum.
i 1 Erat ibi puer Hebrxus , ejusdem ducis
fniiuum famulus ; cui narrantes iomnia ,
eventus. Ego enim redditus sum officio meo :
& ille suspensus est in cruce.
14 Protinus ad regis imperium eductum de
carcere Joseph totonderunt : ac veste mutatl,
obtulerunt ei.
I * Cui ille ait : Vidi somnia , nee est qui
ediflerat:qux audivi te sapientiffime conjicere.
\6 Respondit Joseph : Absque me Deusres-
pondebit prospera Pharaoni.
17 Narravit ergo Pharao quod viderat:
Putabam me stare super ripam sluminis ,
18 Et septem boves de amne conseendere,
pulchras nimis , & obesis carnibus : qux in
pastu paludis virecta carpebant.
19 Et ecce, has scquebantur alia: septem bo
ves in tantum desormes & macilentx , ut
nunquam talcs in terra gypti viderim :
io Qux, devoratis & coniumptis prioribus,
II Nullum saturitatis dedere vestigium :
fed simili macie & squalare torpebant. Evigi
lans , rursus sopore depressus ,
11 Vidi somnium : Septem spicx pullula-
bant in culmo uno plena: atque pulcherrim.
13 Alia: quoque septem tenues & percussat
uredine , oriebantur e stipula :
14 Qux priorum pulchritudinem devora-
verunt. Narravi conjectoribus somnium , &
nemo est qui edisserat. .
1 j Respondit Joseph : Somnium regis unum
est : qux sacturus est Deus, ostendit Pharaoni.
15 Septem boves pulchrx , & septem spicx
plenx , leptem ubertatis anni sunt : eamdem-
que vim somnii comprehendunt.
17 Septem quoque boves tenues atque ma
cilentx , qux ascenderunt post eas , & septem
spicx tenues , & vento urente percussx : sep
tem anni venturx sunt famis.
*8 Qui hoc ordine complebuntur' :
19 Ecce septem anni venient fertilitati*
magnx in universa terra gypti :
30 Quos sequentur septem anni alii tantx
sterilitatis , ut oblivioni tradatur cuncta retr6
abundantia, consumptura est enim fames om
nem terram ,
3 1 Et ubertatis magnitudinem perditura est
inopix magnitudo.
31 Quod autem vidisti sceundd ad eamdem
rem pertinens somnium : firmitatis indicium
est , ed qu6d fiat sermo Dei , & velocius im-
pleatur.
33 Nunc ergo provideat rex virum sapien-
tem & induitrium , & prxficiat eum Terras
gypti:
34 Qui constituat prxpositos per cundtas
regiones : & quintam partem fructuum per
septem annos fertilitatis ,
3 j Qui jam nunc futuri sunt , congreget in
horrea : & omne frumentum sub Pnaraonis
potestate condatur , serveturque in urbibus.
}6 Ec pixpajetur futur septem annorum
fanu
 LIBER GENESIS, Cat. XLI. & XLII.
ami qux oppressura est gyptum , & lion
consumetur terra inopia.
37 Placuit Pharaoni consilium & cunctis
ministris ejus ,
38 Locutusqueestadeos:Num invenire poce-
rimus talem virum, qui ipiritu Dei plenus sit ?
3 9 Dixit ergo ad Joseph : Quia ostendit ti-
bi Deus omnia qua: locutus es , numquid sa-
pientiorem & consimilem tui invcnircpotero?
# fstlm. 40 * Tu eris super domum meam , & ad
104. 11. tui oris imperium cunctus popuius obediet :
*"f uno tantum regni folio te pracedam. inajtaa ua cum jrumcaio iJeh rejerunt.
Ija 41 Dixitque rursus Pharao ad Joseph : Ecce,
_ Io; constitui te super universam terram gypti.
41 Tulitque annulum de manu sua , tic de-
dit eum in manu ejus : vestivitque cum stola
byflina , & collo torquem auream circumpo-
suit.
43 Fecitque eum ascenderc super currum
suum secundum , clamante prcone , ut om-
nes coram eo genu flecterent : & prpositum
esse scirent universe Terr gypti.
44 Dixit quoque rex ad Joieph : Ego sum
Pharao : absque tuo imperio non movebit
quisquam manum aut pedem in omni terra
g>'p:i.
45 Vertitque nomenejus , & vocavit eum
( lingua gyptiaca ) Salvatorera mundi. De-
Jitque illi uxorem Aseneth Hliam Putiphare
secerdotis Heliopoleos. Egressus est itaque
Joseph ad terram gypti.
t,6 ( Triginta autem annorum erat quando
sietit in conspectu regis Pharaonis ) & cir-
cuivit omnes regiones gypti.
47 Venitque fertilitas septem annorum : &:
in manipulos redact* scgetes congregate sunt
in horrea gypti.
48 Omnis etiam frugum abundantia in sin-
gulis urbibus condita est.
4? Tantaque suit abundantia tritici, ut sre-
nae maris coaequaretur , & copia mensuram
excederet.
# , f o * Nati sunt autem Joseph filii duo antc-
^ I'* quam veniret fames : quos peperit ei Aseneth
is 41. \ . nJia Putiphare sacerdotis Heliopoleos.
5 1 Vocavitque nomen primogeniti, Manas-
ses , dicens : Oblivisci me fecit Deus omnium
laborum meorum , & domus patris mei.
51 Nomen quoque fecundi appellavit
Ephraim , dicens : Crescere me fecit Deus in
terra paupertatis mear.
53 Igitur transectis septem ubertatis annis,
qui fuerant in gypto t
54 Cperunt venire septem anni inopiar,
?[uos prardixerat Joseph : & in universo orbe
ames pravaluit, in cuncta autem terra gyp
ti panis erat.
y j Qua esuriente , clamavit popuius ad
Pharacnem , alimenta petens : Quibus ille
respondit : Itc ad Joseph : & quidquid ipsc
wobis dixerit , facite.
% 33
55 Cresccbat autem quotidie fames in om
ni terra : aperuitque Joieph universe horrea ,
& vendebat gyptiis * nam & ilios oppresse-
rat fames.
f 7 Omnesque provincial veniebant in gyp
tum , ut emerent escas , tic malum inopse
tempcrarent.
CAPUT XLII.
Fratret ,Josefh , u^cmt jame , 1 vyftum fro tmtnili
frumttttis ,a faire rmjji , al eo co&ntjcuntvr , ac djrius trac*
tantur f &-in carceretn ccnjiciuK'ur t tandem Simeone in vitt-
(uiis rtlulo , yevenumur , ac pecuniam i jaccum luju^itc
i A Udiens autem Jacob qu&d alimejita
x\ venderentur in gypto , dixit filiis
suis : Quare n(egligitis ?
* Audivi quod triticum venundetur in
gypto : descendite , & emite nobis necel-
saria , ut poflimus vivere , & non confuma-
mur iiuipi.i.
3 Delcendentes igitur frater Joseph decem,
ut emerent frumenta in gypto ,
4 Benjamin domi retento a Jacob , qui di-
xerat fratribus ejus : Ne forte in itinere quid-
quam patiatur mali :
5 Ingresli sunt terram gypti cum aliis qui
pergebant ad emendum. Erat autem fames in
terra Chanaan.
6 Et Joseph erat pTinceps in terra gypti,
atque ad ejus nutum frumenta populis vende-
bantur. Cumque adorassent eum fratres fui,
7 Et agnovisset eos , quasi ad alienos durius
loquebatur , interrogans eos : Unde venistis ?
Qui responderunt : De terra Chanaan , uc
emamus victui necessaria.
8 Et tamen fratres ipsc cognoscens , non est
cognitus ab eis.
9 Recordatusque somniorum , quae aliquan-
do viderat , ait ad eos : Exploratores citis :
ut videatis infirmiora terrac venistis.
io Qui dixerunt : Non est ita , domine ,
fed servi tui venerunt ut emerent cibos.
1 1 Omnes filii unius viri sumus : pacifici
venimus , nee quidquam famuli tui machi-
nanturmali.
ix Quibus ille respondit : Aliter est : im-
munita terrx hujus considerare venistis.
13 At illi : Duodecim , inquiunt , servi tui,
fratres sumus , filii viri unius in terra Cha
naan : minimus cum patre nostro est , alter
non est super.
14 Hoc est, ait, quod locutus sum : Ex
ploratores estis.
1 5 Jam nunc experimentum vestri capiam :
per salutem Pharaonis non egrediemini hinc ,
donee veniat frater veller minimus.
16 Mittite ex vobis unum , & adducat eum :
vos autem eritis in vinculis , donee probennir
qu dixistis utiiim vera an falsa sint : alioquin
per salutem Pharaonis exploratores cstis.
17 Tradidit ergo illos cuitodia? tribus diebu5,
18 Die autem tertio reduitis de carcere, ait;
E
 34 LIBER GENESIS, C ap. XLIII.& XLIV
Facite quae dixi,8c vivetis : Deum enim timco.
i? Si pacifici estis , frater vester unus lige-
tur in carcere : vos autem abite , & ferte fru
menta qu emistis , in. dombs vestras ,
* Ufrk io * Et fratrem vestrum minimum ad me
#J- i- adducite, ut poflim vestros probare sermones,
& non moriamini. Fecerunt ut dixerat ,
zi Et locuti sunt ad invicem : Meritd
haec patimur,quia peccavimus in fratrem nos
trum , videntes angustiam anim illius , dum
deprecaretur nos , & non audivimus : idcircd
venit super nos ilia tribulatio.
jj ii quibus unus Ruben, ait : Numquid
37.11. non ^ixi vb's : * Nlite peccare in puerum :
" & non audistis me ? en sanguis ejus exquiritur,
ijNesciebant autem qudd intelligeretjoseph:
cb qudd per interpretem loqueretur ad eos.
4 Avertitque fe parumper , & flevit : &
xeversus locutus est ad eos.
15 Tollensque Simeon , & ligans illis pr-
sentibus , juslit ministris ut implerent eorum
saccos tritico, & reponerent pecunias singulo-
rum in sacculis suis , datis supra cibariis in
viam : qui fecerunt ita.
z6 At illi portantes frumenta in asinis suis,
profecti sunt.
17 Apettoque unus sacco , ut daret jumen-
ta pabulum in diversorio , contemplates pe-
cuniam in ore sacculi ,
i8 Dixit fratribus suis : Reddita est mihi
pecunia , en habetur in sacco. Et obstupefacti
turbariqne , mutud dixerunt : Quidnam est
hoc quod fecit nobis Deus ?
19 Veneruntque ad Jacob patrem suum in
terram Chanaan, & narraverunt ei omnia qu
accidiflent fibi , dicentes :
30 Locutus est nobis dominus terras dure,
& putavit nos exploratores esse provincial
3 1 Gui respondimus : Pacifici sumus , nee
ullas molimur inlidias.
31 Daodecim fratres uno patre geniti su
mus : unus non est super', minimus cum patre
nostro ell in terra Chanaan.
II Qui ait nobis : Sic probabo qudd pacifi
ci sicis : Fratrem vellrum unum dimittite apud
me , & cibaria domibus vestris neceflaria su-
mite , & abite ,
34 Fratremque vestrum minimum adducite
ad me , ut sciam qudd non sitis exploratores :
& iirum , qui tenetur in vinculis , recipere
poslltis : ac deinceps qua: vultis , emendi ha-
bcatis litentiam.
35 His diitis , cilm frumenta effunderent ,
finguli repererunt in ore faccorum ligatas pe
cunias : exterritisque fimul omnibus ,
16 Dixit pater Jacob : Abfque liberis me
else fecistis , Joseph non est hiper , Simeon
tenetur in vinculis , & Benjamin auferetis : in
me hsec omnia mala reciderunt.
37 Cui refpondit Ruben : Duos filios meos
iwersice , si non reduxero ilium tibi : trade
ilium in manu mea, & ego eum tibi restituam.
38 At ille : Non descendet, inquit, filius meu
vobiscum : frater ejus mortuus est , & ipsc so
lus remansit : si quid ci adversi accident in
terra ad quam pergitis , deducetis canos meos /
cum dolore ad inferos.
CAPUT XLIIL
vgri imfitrarutu fraues Joseph a patre , ut 1 vfgyftvm
rtveritntet tddiiit muneribui at dupiici petunia, Benjamin
jecum ducerent : qui invitati ad couvivium , eiiucio %imtt.n
dt carcere , fimul efulaniur cum Joseph.
i T Nterim fames omnem terram vehemen-
X ter premebat.
2 Coniumptilquecibis quos ex gypto de-
tulerant , dixit Jacob ad hiios suos : Reverti-
mini , & emite nobis pauxillum efcarum.
3 Refpondit Judas : Denuntiavit nobis vir
ille sub attestatione jurisjurandi , dicens : Non
videbitis faciem meam , nisi fratrem vestrum
minimum adduxeritis vobiscum.
4 Si ergo vis eum mittere nobiieum , perge-
mus pariter , & ememus tibi neceflaria :
j Sin autem non vis , non ibimus : vir enim ,
ut sepe diximus , denuntiavit nobis , dicens ;
* Non videbitis faciem meam abfque fratre * s*p.
vestro minimo. *:. 3W
6 Dixit eis Israel : In meam hoc fecistis mi-
scriam , ut indicaretis ei & alium habere vos
fratrem.
7 At illi refponderunt:Interrogavit nos homo
per ordinem nostram progeniem : si pater vi-
veret : si haberemus fratrem : & nos respondi
mus ei consequenter juxta id quod fuerat scisci-
tatus: numquid scire poteramus qudd dicturus
eflet : Adducite fratrem vellrum vobiscum ?
8 Judas quoque dixit patri fuo- : Mitte pue
rum mecum , ut proficiscamur , 6c possimus
vivere : ne moriamur nos- & parvuli nostri.
9 Ego suscipio puerum : de manu mea re- * l*fr\
quire ilium. Nisi reduxero ,&r reddidero eum ** 3
tibi , ero peccati reus in te omni tempore.
io Si non intercesliflet dilatio , jam vice
altera veniflemus.
1 1 Igitur Israel pater eorum dixit ad eos :
Si sic necesse est,facite quod vultis : fumite de
optimis terra: fructibus in vasis vestris , & de-
ferte viro munera , modicum resin* , & mel>-
lis , & storacis , stactes , & terebinthi , &
amygdalarum.
1 1 Pecuniam quoque duplicem ferte vobis
cum : &illam , quam invenistis in sacculis,
reportate , ne forte errore factum sit :
1 3 Sed & fratrem vestrum tollite , & ite ad
vimm.
14 Deus autem meus' omniporens faciat vo-
bis eum placabilem : & remittat vobiscum
fratrem veilrum quern tenet , & hunc Benja
min : ego autem quasi orbatus abfque liberis
era.
if Tulerunt ergo viri munera, &r pecuniam
duplicem , & Benjamin ; dclcenderuntque in

LIBER GENESIS , CAP.XLm. &XLIV.
gyptum , & steterunt coram Joseph.
\6 Quos cum jlle vidisset , & Benjamin si-
mul, prxcepit difpenfatori domus siiar,"dicens :
Introduc viros domum , & occide vidimus,
& instrue convivium : quoniam mccum sum
comesturi meridie.
1 7 Fecit ille quod sibi fuerat imperatum,
& introduxit viros domum.
i 8 Ibique exterriti) dixerunt mutuo. Prop-
ter pecuniam , quam retulimus prius in saccis
nostris , introducti sumus . ut devolvat in nos
calumniam , & violenter subjiciat servituti &
nos , & asinos nostros.
19 Quamobrem in ipsis foribus acccdentes
ad dilpensatorem domus
io Locuti sunt : Oramus domine ut audias
# Sup. nos. * Jam ante descendimus ut emeremus
(.I. escas :
ii Quibus emptis , cum venissemus ad di-
versorium , aperuimus saccos nostros , & in-
venimus pecuniam in ore saccorum : quam
nunc eodem pondere reportavimus.
n Sed & al iud attulimus argentum , ut
emamus qua* nobis necessaria sunt : non est in
nostra conscientia quis posuerit earn in mar-
fupiis nostris.
23 At ille respondit : Pax vobiscum , nolite
timere : Deus vester , & Deus patris vestri
dedit vobis thesauros in saccis veltris. Nam
pecuniam, quam dedistis mihi, probatam ego
nabeo. Eduxitque ad eos Simeon.
14 Et introduces domum , attulit aquam,
& laverunt pedes sues , deditque pabulum
asinis eorum.
i< Illi ver6 parabant munera, donee ingre-
deretur Joseph meridie : audierant enim quod
ibi comesturi essent panem.
2<f Igitur ingressus est Joseph domum suam,
obtuleruntque ei munera , tenentes in mani-
bus suis : & adoraverunt proni in terram.
27 At ille , clementerresalutatis eis , inter-
rogavit eos , dicens : Salvus-ne est pater vester
senex de quo dixeratis mihi '< Adhuc vivit ?
28 Qui responderunt : Sospes est scrvus tuus
pater noster , adhuc vivit. Et incurvati, ado
raverunt eum.
19 Attolens autem Joseph oculos , vidit
Benjamin fratrem suum uterinum, & ait : lite
est iratcr vester parvulus , de quo dixeratis
mihi ? Et rursum : Deus , inquit > misereatur
tui , fili mi.
30 Festinavitque,quia commota fuerant vis- (
cera ejus super fratre suo , & erumpebant la-
crymae : & lntroi'ens cubicuhtm flevir.
31 Rursumque lota facie egressus , conti-
nuit fe , & ait : Ponite panes.
31 Quibus appositis , scorsum Joseph , &
sedrsum fratribus , gyptiis quoque qui ves-
cebantur simul , seorsum ( iHicitum est enim
gyptiis comedere cum Hebraeis , & profa-
nuin putant hujuscemodi conviviura )
<
?s
33 Sederunt coram eo , primogenitus juxta
pnmogenita sua , & minimus juxta artatem
fuam. Et mirabantur nimis ,
34 Sumptis partibus quas ab eo acceperant :
majorque pars venit Benjamin, ita ut quinque
partibus excederet. Biberuntque & inebnati
sunt cum eo.
CAPUT XLIV.
fofeph jubet abj'condi fiyphxm suum in facto Hcnjamin , cV
pojl cum inventum , revowtos ab itinere Jrtirti furti urguit }
Juias autem pro Benjamin fe in ftrtiuuton ojfert-
i s) Rcepit autem Joseph difpenfatori do-
x mus su , dicens : Imple saccos eorum
frumento , quantum possunt capere : & pone
pecuniam singulorum in summitate sacci.
Scyphum autem meum argemeum,& pre-
tium quod dedit tritici , pone in ore sacci ju-
nioris. Factumque est ita.
3 Et orto mane,dimiffi. sunt cum asinis suis
4 Jamque urbem exierant , & processerant
paululum : tune Joseph accersito dispensatore
domus , Surge , inquit , & persequere viros :
& apprehensis dicito : Quare reddidistis ma-
lum pro bono ?
j Scyphus , quern furati estis , ipsc est in
quo bibit dominus meus , & in quo augurari
folet : pessimam rem fecistis.
6 Fecit ille ut jusserat. Et apprehensis per
ordinem locutus est.
7 Qui responderunt : Quare sic loquitur do
minus noster, ut servi tui tantum flagitii com-
miserint )
8 Pecuniam , quam invenimus in summita
te saccorum , reportavimus ad te de terra
Chanaan : & quo modo conscquens est ut fu
rati simus de domo domini tui aurum vel ar
gentum ?
9 Apud quemcumque fuerit inventum scr-
vorum tuorum quod quaeris, moriatur, & nos
crimus servi domini nostri.
1 o Qui dixit eis : Fiat juxta vestram fen-
tentiam : apud quemcumque fuerit inventum,
ipse sit scrvus meus, vos autem eritis innoxii.
1 r Itaque festinato deponentes in terram
saccos , aperuerunt singuli,
14 Quos ferutatus , incipiens a majore us
que ad minimum , invenit scyphum in sacco
Benjamin.
13 At illi , scissis vestibus , oneratisque rur
sum asinis , reversi sunt in oppidum.
14 Primusque Judascum fratribus ingressus
est ad Joseph ( needum enim de loco abierat)
omnesque ante eum pariter in terram corrue-
sunt.
1 ' Quibus ille ait : Cur sic agere voluistis
an ignoratis qu6d non sit similis mei in augu-
randi scientia ?
16 Cui Judas : Quid respondebimus, inquit,
Domino meo ? vel quid loquemur , aut juste
poterimus obtendere ? Deus invenit iniquita-
tem servorum tuorum : en omnes servi sumu$
E ij
 *6 , LIBER GENESIS , Cap. XLIV. & XLV.
domini mei , & nos , & apud quern invcntus
est fciphus.
1 7 Respondit Joseph : Absit a me ut sic
agam : qui furatus est scyphum-, ipse sit ser
vus meus : vos aiuem abitc liberi ad patrem
vest rum.
1 8 Accedens autem propius Judas , consi-
denter ait : Oro domine mi , loquatur servus
tuus verbum in auribus tuis , 8c ne irascaris
famulo tuo : tu es enim post Pharaonem.
* Sup, i9 Dominus meus. * Interrogasti prius ser-
42. 11. vos tuos : Habetis patrem , aut fratrem ?
io Et nos refpondimus tibi domino meo :
Est nobis pater senex , & puer parvulus , qui
in scnectute illius natus est ; cujus uterinus
frater mortuus est : & ipsum solum habet ma
ter sua , pater verd tenere diligit eum.
ii Dixirtique servis tuis : Adducite eum ad
me , & ponam oculos meos super ilium.
11 Suggeslimus domino meo : Non potest
puer relinquere patrem suum : si enim ilium
dimiserit , morietur.
* Suf . *i * Et dixisti servis tuis : Nisi venerit
4). } i. frater vester minimus vobifcum, non videbi-
tis amplius faciem meam.
24, Cum ergo ascendissemus ad famulum
tuum patrem nostrum , narravimus ei amnia ,
qux locucus est dominus meus.
tj Et dixit pater noster : ReVertimini , &
emite nobis parum tritici.
Kf Cui diximus : Ire non possumus : si fra
ter noster minimus descenderit nobiscum, pro-
ficiscemur fimul : alioquin illo absente , non
audemus videre faciem viri.
17 Ad qux ille respondit : Vos fcitis qudd
duos genuerit mihi uxor mea.
* Suf. *-8 Egressus est unus , & dixistis : * Bestia
j 7 . devoravit eum : & hucusque non comparet.
i' i Si tuleritis & istum , & aliquid ei in via
contigerit, deducetis canos meos cum mocro-
re ad inferos.
30 Igitur si intravero ad servum tuum pa
trem nostrum , & puer defuerit , ( cilm ani-
ma illius ex hujus anima pendeat )
3 1 Videritque eum non esse nobilcum, mo
rietur , deduccnt famuli tui canos ejus cum
dolore ad inferos.
3* Ego proprie servus tuus sim qui in mcam
* Sap. huric recepi hdem , & spopondi dicens:*
43-*. Nisi reduxero eum, peccati re us ero in pa
trem meum omni tern pore-
33 Manebo itaque servus tuus pro puero in
ministerio domini mei , & puer afcendat cum
fratribus suis.
34 Non enim possum redire ad patrem
meum , absente puero : calamitatis , qux op-
pressura est patrem meum , testis assistam.
C A PUT XL V.
Jtftfb'tfrttribui m.inijtstat, ttfqut ttrrim turn [cul> am.
fUxutur ; quart Pharao ur.a cum m* demo fu* exultant ,
fttftpit ut aivntlur l*lff (a htlivtfsa ikw Jim /a vl)l- fliftbowgyptigu; comedatisme.duilajmeijj|
turn : idem multii vertis denumiv /ojifh , sratrejque mulih
dtuatot muntrikut ii. patrem rtmitth.
1 \T On fe poterat ultra cohibere Joseph
X\l multis coram astantibus : unde prx-
cepit ut egrederentur cuncti foras , & nuilus
interesset alienus agnitioni mutux.
I Elevavitque vocem cum fletu : quam au-
dierunt gyptii, omnisque domus Pharaonis
3 Et dixit fratribus suis : Ego sum Joseph. :
adhuc pater meus vivit ? Non poterant ref-
ponderc fratres nimio terrore perterriti.
4 Ad quos ille clementer : Accedite , in-
quit , ad me. Et cum accessissent prope , * * jh
Ego sum , ait , Joseph , frater vester : quern 7. iu
vendidistis in gyptum.
% Nolite pavere , neque vobis durum esse
videatur que-d vendidiitis me in his regioni-
bus : * pro salute enim vestra misit me Deus * InrM
ante vos in gyptum. 5_ 10>
6 Biennium est enim quod ccepit fames esse.
in terra : & adhuc quinque anni reliant , qui-
bus nee arari poterit , nee meti.
7 Prxmisitque me Deus ut reservemini su
per terram, & escas ad vivendum habere pol-
mis.
8 Non vestro consilio , fed Dei voluntate
hue missus sum : qui fecit me quasi patrem
Pharaonis , & dominum universx domus ejus,
ac principem in omni terra gypti.
9 Festinate , & ascendite ad patrem meum
&dicetis ei : Hxc mandat filius tuus Joseph :
Deus fecit me dominum universx terrae gyp
ti : descende ad me , ne moreris ,
io Et habitabis in terra Gessen : erisque
juxta me tu , &r filii tui , & filii filiorum tuo-
rum , oves tux , 8: armenta tua , &c universa.
qux poslides.
I I Ibiquc te pascam ( adhuc enim quinquer
anni residui sunt famis ) ne & tu pereas , 8c
domus tua , & omnia qux poslides.
ii En oculi yestri , & oculi fratris mei Ben
jamin , vident quod os meum loquatur ad vos.
13 Nuntiate patri meo universam gloriarn
meam, & cuncta qux vidistis in gypto : fes
tinate , & adducite eum ad me.
14. Cumque amplexatus recidisset in collum,
Benjamin tratris sui , flevit : illo quoqnie si-
militer flente super collum ejus
1 5 Ofculatulque est Joseph omnes fratres.
suos , & ploravit super singulos : post'qux au-
si sunt loqui ad eum,
1 6 Auditumque est , & celebri sermone.
vulgatum in aula regis : Venerunt fratres Jo
seph : 8<r gavisi est Pharao , atque omnis fa-
milia ejus.
17 Dixitque ad Joseph ut imperaret fratri
bus suis , dicens : Onerantes jumenta , ite in
terram Chanaan ,
1 8 Et tollite inde patrem vestrum Sc cogna-
tioncm,& venitead me:& ego dabo vobis om-
 LIBER GENES I S, Cap. XLV. &XLVI.
\9 Praecipe etiam ut tollant plauftra de ter
ra ^gypti, ad fubvedionem parvulorum fuo-
rum ac conjugum : & dicito : Tollitc patrem
veftrum , & properate quantocis venientes.
10 Nec dimittatis quidquam de upellectili
veftra : quia omnes opes /gypti, veftras
erunt.
i Feceruntque filii Ifracl ut eis mandatum
fuerat. Quibus dedit Jofeph plaulra , fecun-
dm Pharaonis imperium:& cibaria in itinere.
11 Singulis quoque proferri juflit binas li
las : Benjamin vero dedit trecentos argnteos
cum quinqu ftolis optimis :
13 Tantumdem pecuniae & veftium mittens
patri fuo , addens & afinos decern, qui fubve-
nerent ex omnibus divitiis ./Egypti : & toti-
dem afinas , triticum in itinere , panefque
portantes.
14 Dimifit ergo fratres fuos , & proficif-
centibus ait : Ne irafcamini in via.
% Qui afcendentes ex /tgypto , venerunt
in terram Chanaan ad patrem mum Jacob.
is Et nuntiaverunt ei , dicentes : Jofeph fi-
lius tuus vivit : & ipfe dominatur in omni ter
ra <gypti. Quo audito Jacob , quafi de gravi
fomno evigilans , tarnen non credebat eis.
-j lili contra referebant omnem ordinem
rei. Cumque vidiuet plauftra , &: univerfa
quae mierat , revixit fpiritus ejus ,
18 Et ait : Sufficit mihi fi adhuc Jofeph fi-
lius meus vivit : vadam , & videbo illum an-
tequam moriar.
CAPUT XLVI.
Joctb rentv'ta ei promijfimt cum univerfis filil c
tpetiiui, quorum nomina recenfmtur , i>t uf.fjpiim defetn-
t : Kcurnns /o;tpb , fuadtt at Pharaon fi paortt
cwum dictt,
i T) Rofe&ufque Ifrae'l cum omnibus quae
X habebat , venit ad Puteum jiramenti ,
&-' maclatis ibi victimis Deo patris fui
Ilaac ,
Audivit eum per vifionem noctis vocan-
tem fe , & dicentem fibi : Jacob , Jacob. Cui
refpondit : Ecce adfum.
3 Ait illi Deus : Ego fum fortimus Deus
patris tui : noli timere, defcende in /fcgyptum,
quia in gentem magnam faciam te ibi.
4 Ego defcendam tecum illuc , & ego inde
adducam te revertentem : Jofeph quoque po-
net manus fuas fuper oculos tuos.
*2.
Surrexit autem Jacob Puteo juramenti:
7'. * Tuleruntque eum filii cum parvulis & uxo-
ribus fuis in plauftris quae mierat Pharao ad
portandum fenem ,
6 Et omnia qua? pofTederat in Terra Cha
naan : * venitque in tgyptum cum omni e-
mine fuo ,
i. 7 Filii ejus , & nepotes , filiae , & cunita
Kin ilmul progenies.
8 Haec funt autem nomina filiorum Ifrae'l ,
qui ingreffi fun: in gyptum , ipfe cum libe-
37
ris fuis. * Primogenitus Ruben. * Ex, .
9 Filii Ruben : Henoch , &z Phallu , & Hef- 1. 2.. i
A. 14.
ron j & Charmi. Num.
10 * Filii Simeon : Jamuiil & Jamin & 2. $.
Ahod , & Jachin & Sohar , & Saiil filius 1 . Pjr.
Chanaanitidis. . >.).
1 1 * Filii Levi : Gerfon & Caath & Me-
rari. .
1 . Par.
1 * Filii Juda, Her & Onan &r Sela 4. 14-
& Phares & Zara. Mortui funt autem Her & * 1 . Par.
Onan in terra Chanaan. Natique funt filii 2. 3 fy
Phares Hefron & Hamul. 4. I.
13 * Filii Machar : Thola & Phua & Job *i.Pr,'
& Semron. 7. 1
14 Filii Zabuln : Sared & Elon & Jahe-
lel.
1 f Hi filii Liae quos genuit in Mefopotamia
Syriae cum Dina filia fu , omnes animi fili
orum ejus & filiarum , triginta tres.
16 Filii Gad : Sephion & Haggi & Suni &
Efebon & Heri & Arodi & Areli.
17 * Filii Afer : Jamne & Jefua & JeiTui & * 1-
Beria , Sara quoque foror eorum. Filii Beria : 7. 10.
Heber & Melchiel.
18 Hi filii Zelphae , quam dedit Laban Liae
filiae fuae : & hos genuit Jacob fedeeim ani
mas.
19 Filii Rachel uxoris Jacob : Jofeph , 8c
Benjamin.
+ Natique funt Jofeph filii in Terra *Sup:
-gypti quos genuit ei Afeneth filia Putiphare *' jo;
facerdotis Heliopoleos : Manaifes & Aphraim.
i Filii Benjamin : * Bela & Bechor & Af- * 1 . Par.
bel & Gera & Naaman & Echi & Ros & Mo- 7 6.fr
phim & Ophim & Ared. >. 1.
n Hi filii Rachel quos genuh Jacob : om
nes animae , quatuordeeim.
13 Filii Dan : Hufim.
Filii Nephthali : Jafiel & Guni & Jefer
& Saliern.
Hi filii Balar, quam dedit Laban Racheli
filia" fuae : & hos genuit Jacob : omnes animai
feptem.
J^/t 0*** >T> if'-
* Cuneta; anima: , quae ingreTae funt cum
Jacob in -gyptum , & egrefiae funt de femore
illius , abfque uxoribus filiorum ejus , fexa-
ginta fex. -
27 Pili autem Jofeph , qui nati funt ei in beut'. "</ ?*4)-**,^
terra .itgypti , animae dux. * Omnes animae
doms Jacob , quae ingreTae funt in gyp-
tum , fure feptuaginta.
8 Mifit autem Judam ante fe ad Jofeph ,
ut nuntiaret ei , & occurreret in Gelfen.
9 Quo cm pervenifler, junfto Jofeph cur
ra fuo , afcendit obviam parri fuo ad eundem
locum : videnfquc eum , irrait fuper colium.
ejus , & inter amplexus flevit.
30 Dixitque pater ad Jofeph : Jam laetus
moriar , quia vidi faciem tuam , &. fuperfti-
tern te relinquo.
31 At Ule locutus eft ad fratres fuos , & a<J
E iij
 3* LIBER GENES IS, Cap. XLVII.
omnem domum patris sui : Ascendam &
nuntiabo Pharaoni , dicamque ei : Fratres
mei & domus patris mci > qui erant in terra
Chanaan , venerunt ad me :
31 Et sunt viri pastores ovium , curamquc
habent alendorum gregum : pecora sua , &
armenta , & omnia qua: habere potuerunt >
adduxerunt secum.
33 Cumque vocaverit vos , & dixerit :
Quod est opus vestrum ?
34 Respondebitis : Viri pastores sumus ser-
vi tui , ab infantia nostra usque in praesens ,
& nos & patres nostri. Hax autem dicetis ,
ut habitare poffitis in Terra Gessen : quia de-
testantur gyptii omnes pastores ovium.
C A P U T X L V 1 1.
Joftph , adventu patrii & sratrum Phxmoni numiato ,
introduch Jacob cum film ad Pharamtm. Terra Gejstn on.
tediiur tit ad inhabnmdum , famisque ttmport tot alit ,
potrofmts tantim pr^mit isfigypwm , at, venditis pecc-
ribut , ttrrdm. quoque venders fins coacfi : quo fattttfn eji
Kl quima pars fructuum Regibus tgypti ptrpetui ctdai ,
peicrqutm in pojftjjionibus sactrdosum. Post annoi sepstns.
dttim Jacob plurimum ditatus dr jam mtriturut adjusts
Joftph dt sua ftpultura in Chanaan.
i T Ngressus ergo Joseph nuntiavit Pharao-
I ni , dicens : Pater meus & fratres , oves
eorum & armenta , & cuncta qua: poflident
yejnerunt de terra Chanaan : & ecce consistunt
in Terra Gessen.
a Extremos quoque fratrum suorum quin-
que viros constituit coram rege.
3 Quos ille interrogavit : Quid habetis
cperis i Responderunt : Pastores ovium sumus
servi tui , & nos & patres nostri.
4 Ad peregrinandum in terra tua venimus :
qupniam npn gst herba gregibus servorum
tuoium , ingravescente fame in terra Cha
naan : petimusque ut fsse nos jubeas servos
tups in Terra Gessen,
i Dixit itaque rex ad Joseph : Pater tuus
& fratres oi; venerunt ad te.
.6 Terra gvpti in conspectu tuo est : in
optimo loco sac eos habitare , & trade ei$
Terram Gessen. Quod si nosti in eis esse
viros industries , constitue illos magistros
pecorum meorum.
;-. 7 Post hc introduxit Joseph patrem suum
ad regem , & statuit eum coram eo i qui
benedicens illi ,
8 Et intprrogatus ab eo ; Quo* sunt dies
annorum vita: tu* ?
( Respondit : Dies peregrinationis me cen
tum triginta annorum sunt , parvi & m'ali ,
& non perveneriint usque ad dies patrum
meorum quibus peregrinati sunt.
jo Et benedicto rege , egressus est foras.
I I Joseph verd patri & fratribus suis de-
dit ppsseffioncm in gypto in optimo ecr-
rx lpt.o , Ramesfes * ut prasceperat Pharao.
ii Et alebat eos , omnemque domum pa.
14* fci , prasbens cibaria singulis.
13 In toto enim orbe panis deerat , &
oppresserat fames terram , maxime gypti
& Chanaan.
14 E quibus omnem pecuniam congrega-
vit pro venditione frumenti , & intuht earn
in rarium regis.
1 5 Cumque defecisset emptoribus pretium :
venit cuncta gyptus ad Joseph , dicens ;
Da nobis panes : quare morimur coram te ,
deficiente pecunia ?
\6 Quibus ille respondit : Adducite pecora
vestra & dabo vobis pro eis cibos , si pretium
non habetis.
1 7 Quat cum adduxissent , dedit eis ali-
menta pro equis , & ovibus , & bobus , &
asinis : suilentavitque eos illo anno pro com-
mutatione pecorum.
1 8 Venerunt quoque anno sceundo , &r di-
xerunt ei : Non celabimus dominum nostrum
quod deficiente pecunia , pecora simul defe-'
cerunt : nee clam te est , qu6d absque corpo-
ribus & terra nihil habeamus. '
19 Cur ergo moriemur te vidente ? &: nos
& terra nostra tui erimus : erne nos in scrvi-
tutem regiam , & praebe semina , ne pereunte
cultore redigatur terra in solitudinem.
lojEmit igitur Joseph omnem Terram -
gypti , vendentibus singulis possessiones suas
prx magnitudine famis. Subjecitque earn
Pharaoni , _
ii Et cunctos populos ejus a novissimis ter-
minis gj'pti ulque ad extremos fines ejus ,
ii Prater terram sacerdotum , qua: a rege
tradita fuerat eis : quibus & statuta cibaria ex
horreis publicis praebebantur , & ideired non
sunt compulsi vendere possesliones suas.
3 Dixit ergo Joseph ad populos : En ut
cernitis , & vOs & terram vestram Pharao
poslidet : aCcipite semina , & serite agros ,
14 Ut fruces habere poffitis. Quintam par-
tem regi dabitis : qijatuor reliquas permitto
vobis in sementem , & in cibum familiis &
liberis vestris.
i % Qui responderunt : Salus nostra in manu
tua est : respiciat nos tantum dominus noster,
& lti serviemus regi.
T-g Ex eo tempore usque in prxsentem diem
in universa terra gvpti regibus quinta pars
solvitur , & factum est quasi in legem , abs
que terra sacerdotali , qu libera ab hac con-
ditione suit.
17 Habitavit ergo Israel in gypto , id est ,
in Terra Gessen , & possedit .earn : auctusque -
est , ,& multiplicatus nimis.
t8 Et vixit in ea decem & septem annis :
factique sunt omnes dies vita: illius centum
quadraginta septem annorum.
r$ Cumque appropinquare cerneret diem
. mortis su , vocavit filium suum Joseph , 8c
dixit ad eum : Si inveni gratiam in conspectu * gup.
tu , *-pone Qlanm tuam sub femore mco : 14. -.
 LIBER GENESIS, Ca*. XLVIII.& XLIX
& facies mihi mifericordiam & veritatem
ut non scpelias me in gypto :
30 Sed dormiam cum pacribus mcis , & au-
feras me de terra hac : condasque in sepulchro
majorum meorum. Cui respondit Joseph :
Ego faciam quod juflisti.
3 1 Et ille : Jura ergo , inquit , mihi. Quo
jurante , adoravit Israel Deum , conversus ad
lectuii caput.
CAPUT XLVIII.
Jacob ngro tantont imijtt fftfb , cujui filios Maaaflhn &
Ephraim Jacob fibi ado[>tat ac bemd:cit , minorem , ctatroii-
amc j*[tfb , major! pneponit j itniqut far* frairti poritm
unim Joseph irtbuii.
i T T Is ita transactis , nuntiatum est Joseph
X quod grotaret pater suus , qui > as-
sumptis duobus liliis Manasse & Ephraim , ire
perrexit.
z Dictumque est seni:Ecce filius tuus Joseph
venit ad te. Qui confortatus sedit in lectulo.
3 Et ingrello ad se , ait : Deus omnipotens
* apparuit mihi in Luza , qu est in terra Cha-
naan : Benedixitque mihi ,
4 Et ait : Ego te augebo & multiplicabo ,
& faciam te in turbas populorum : daboque
tibi terram hanc , & semini tuo post te > in
posseflionem sempiternam.
* Sup.
<, Duo ergo filii tui , qui nati sunt tibi in
41. 5. Terra gypti antequam hue venirem ad te ,
*Js. mei erunt : * Ephraim ik Manasses , sicut Ru
"J 7- ben & Simeon reputabuntur mihi.
6 Reliquos autem quos genueris post eos ,
tui erunt , & nomine fratrum suorum voca-
buntur in posseslionibus suis.
7 Mihi enim , quando veniebam de Meso
* Sup. potamia , * mortua est Rachel in terra Cha-
a. 1. naan in ipso itinere , eratque vernum tem-
pus : & ingrediebar Ephratam , & sepelivi
earn juxta viam Ephratac , qu alio nomine
apellatur Bethlehem.
8 Videns autem filios ejus , dixie ad cum :
Qui sunt isti ?
9 Respondit : Filii mei sunt , quos donavit
mihi Deus in hoc loco. Adduc , inquit , eos
ad me , ut benedicam illis.
10 Oculi enim Israel caligabant pra? nimia
senectute , & clare videre non poterat. Ap-
plicitosque ad se , deosculatus , Jk circum-
plexus eos ,
* 1 1 Dixit ad filium suum : Non sum frauda-
tus aspectu tuo : insuper ostendit mihi Deus
semen tuum.
ri Cumque tulisset eos Joseph de gremio
patris , adoravit pronus in terram.
1 3 Et posuit Ephraim ad dexteram suam ,
id est , ad sinistram Israel : Manassen ver6 in
finistra sua , ad dexteram scilicet patris , ap-
plicuitque ambos ad eum.
14 Qui extendens manum dexteram , po
suit super caput Ephraim minoris fratris :
sioistram autem super caput Manasse , qui
39
major natu erat , commutans manus.
1 j * Benedixitque Jacob filiis Joseph , &
ait : Deus , in cujus conspectu ambulaverunt II. !'
patres mei Abraham & Isaac , Deus qui pas-
cit me ab adolefcentia mea usque in prsen-
tem diem :
15 * Angelus , qui emit me de, cunctis ma- * Supr.
) -9-
lis , benedicat pueris istis : & invocetur super & 31.
eos nomen meum, nomina quoque patrum Matth. .
meorum Abraham & Isaac , &: crescant in 1%. i(
multitudinem super terram.
17 Videns autem Joseph qu&d posuisset
pater suus dexteram manum super caput E-
phraim , graviter accepit : & apprehenfam
manum patris levare conatus est de capite
Ephraim , & transferee super caput Manaise.
1 8 Dixitque ad patrem : Non ita convenit ,
pater : quia hie eit primogenitus , pone dex
teram tuam super caput ejus ,
19 Qui renuens , ait : Scio fili mi , scio 5
& iste quidem erit in populos , & multipli-
cabitur : fed frater ejus minor , major erit
illo : & semen illius crescet in genres.
io Benedixitque eis in tempore illo , di-
Cens : In te benedicetur Israel , atque dicetur ,
Faciat tibi Deus sicut Ephraim , & sicut Ma
nasse. Constituitque Ephraim ante Manassen.
ii Et ait ad Joseph filium suum : En ego
morior , & erit Deus vobiscnm , reducetque
vos ad terram patrum vestrorum.
li Do tibi partem * unam extra fratres
tuos , quam tuli de manu * Amorrhxi in gla- 7- & it.
dio & arcu meo.
*Jtf.
CAPUT XLIX.
Jacob moriturut fingulis fili'n suis benedhit , qnorumdani Deut. it
tamen beneiieiione ob ptecat* it motedicTiontm fy- acre ob- 6.
jurguiontm versa, -futura iU'u pradieu i tinUm.juc dtclx.
rate fepultur* jit* toco , moritur.
i T J Ocavit autem Jacob filios suos , & aic *
V eis : Congregamini , ut annuntiem qua:
Ventura sunt vobis in diebus novistimis.
* Congregamini , & audite filii Jacob , au-
dite Israel patrem vestrum :
3 Ruben primogenitus meus , tu fortitudo
mea , & principium doloris mei , prior in
donis , major in imperio,
4 Effufus es sicut aqua , non ere seas : * quia * Srtfr.
ascendisti cubik patris tui , & maculasti stra IS- "
tum ejus. 1 . Par.
t Simeon & Levi fratres : vasa iniquitatis i. 1.
bellantia.
6 In consilium eorum non veniat anima
mea , & in ctu illorum non sit gloria mea :
* quia in furore fuo occiderunt virum , & in J * Supr;
volnntate fua siiffoderunt murum. 34- *i.
7 Maledittus furor eorum , quia pertinax :
& indignatio eorum , quia dura : * dividam * J/
eos in Jacob , & dispergam eos in Israel. 1.
8 Juda , te laudabunt fratres tui : manus
tua in cervicibus inimicorum tuorum > ado-
rabunt te filii patris tui.
 40 LIBER GENESIS
5 * Catulus Iconis Juda : ad praedam fiJi
5- * mi ascendisti : requiescens accubuisti ut lco ,
* Mat.
Se quasi leacna , quis sufcitabit cum t
3. (i. io'NON AUFERETUR sceptrum
Joan. de Juda , & dux de femore ejus , donee ve-
4>. niat qui mictendus est , Sc ipse erit expectatio
gentium.
1 1 Ligans ad vineam pullum suum , & ad
vitem , 6 fili mi , asinam suam. Lavabit in
vino stolam suara , &: in sanguine uvx pal
lium suum.
. ii Pulchriores sunt oculi ejus vino , &
denies ejus lacte candidiores.
1 3 Zabulon in littore maris habitabit , & in
statione navium pertingens usque ad Sidonem.
14 Istachar asinus fortis accubans inter ter-
minos.
r < Vidit requiem qudd esses bona : & ter-
ram quod optima : & supposuit humerum
suum ad portandum, factusque est tributis
serviens.
16 Dan judicabit populum suum sicut &
alia tribus Israel.
Lsc^M&r'GZ- 'i^J~r~i"- J 7 Fiat J>an coluber in via , cerastes in
j_y -^ .^w/emita , mordens ungulas equi , ut cadat
'"'" /
J^^/tU^'/^"^,^- alcensnr
al-cenfor ejus
e]US retrd.
retro>
^y~.*-'--*"*"" 18 SALUTARE tuum expectabo Do-
i^L mine.
1 j) Gad , accinctus prliabitur ante eum :
& ipse accingetur retrorsum.
10 Afer, pinguis panis ejus, & prarbebit
delicias Regibus.
a 1 Nephtali , cervus emissus , & dans elo-
quia pulchritudinis.
* 1 . Par. n * Filius accrescens Joseph , filius ac-
J. 1, crescens & decorus aspectu : filiac discurrerunt
super murum.
23 Sed exasperaverunt cum , & jurgati sunt ,
jnvideruntque illi habentes jacula.
14 Sedit in forti arcus ejus , & dissoluta
sunt vincula brachiorum & manuum illius
per manus potentis Jacob : inde pastor egres-
sus est: lapis Israel.
2 < Deus patris tui erit adjutor tuus , &: om-
nipotens benedicet tibi benedictionibus cli
desuper , benedictionibus abysli jacentis deor-
sum , benedictionibus uberum & vulva:.
16 Benedictiones patris tui confortat sunt
benedictionibus patrum ejus : donee veniret
desiderium collium ternorum : fiant in ca-
pite Joseph , &: in vertice Nazari inter fra-
tres suos.
27 Benjamin lupus rapax , mane cornedet
frxdam , & vespere dividet spolia.
28 Omnes hi in tribubus Israel duodecim :
hc locutus est eis pater suus , benedixitque
/ingulis , benedictionibus propriis.
19 Et prsecepit eis , dicens : Ego congregor
ad populum mcum : sepeiite me cum pa-
tribus meis in spelunca duplici , quar est in
"f'l Ephron Hethari ;
Cap. XLIX. & L
30 Contra Mambre in Terra Chanaan , * * Sup.
quam emit Abraham cum agro ab Ephron |. 7.
Hethaco in possessioaem sepuknri.
3 1 Ibi sepelierunt eum , be Saram uxorem
ejus : ibi scpultus est Isaac cum Rebecca con-
juge sua : ibi Sc Lia condita jacet.
31 Finitisque mandatis quibus filios Instrue-
bat , collegit pedes suos super lectulum , &c
obiit : appositusque est ad populum suum.
*v C A P U T L.
Joseph corpus (atris aromatibus conditum curias , fr adhU
biio luclu fwttbri , cum [eninibus teypt'i pxcfitifciiur , ut
in terra Chin*** fepeliai : quo magna folcmnitate / ci iVic ,
fratret ob irro*tam illi in)uriam sibi timmtes , bth':gne
fujcipit fr cmjolatur : qui , ubi raaidjtum dtdijjit de juts
oj/ibus i mram ChanoaH , turn ex vf.ijpte- fine mgri.&ri ,
defereadis , in face quievit.
X f~\ Uod cernens Joseph , ruit super fa-
V^ ciem patris flens & deosculans eim.
Prascepitque servis suis medicis ut aroma-
tibus condirent patrem.
3 Quibus jussa explentibus, transierunt qua-
draginta dies : iste quippe mos erat cada-
verum conditorum. Flevitque eum gyptus
septuaginta diebus.
4 Et expleto planctus tempore , locutus est
Joseph ad familiam Pharaonis : Si inveni
gratiam in conspectu vestro , loquimini in
auribus Pharaonis :
5 E6 qu6d pater meus adjuraverit me , di
cens : En morior, in sepulchre meo # quod * s*p:
fodi mihi in terra Chanaan , sepelies me. 47. ig,
Ascendam igitur , Sc sepeliam patrem meum >
ac revertar.
6 Dixitque ei Pharao : Ascende , & sepeli
patrem tuum sicut adjuratus es.
7 Quo ascendente , "ierunt cum eo omnes
senes domus Pharaonis , cunctique majores
natu Terra- gypti :
8 Domus Joseph cum fratribus suis , abs-
qye parvulis & gregibus , atque armentis ,
qur dereliquerant in terra Gessen.
9 Habuit quoque in comitatu currus &
equites : & facta est turba non modica.
: o Veneruntque ad Aream Atad , qu fjta
est trans Jordanem : ubicelebrantesexequias
planctu magno atque vehementi, impleve-
runt septem dies.
n Quod cum vidissent habitatores Tern
Chanaan , dixerunt : Planctus magnus est iste
gyptiis. Et ideired vocatum est nomen loci * *#
illius, Planctus .gypti. 7" "'
1 1 Fecerunt ergo rijii Jacob sicut praecepe-
rat eis :
13 Et portantes eum in Terram Chanaan , * * Sp.
sepelierunt eum in spelunca duplici, quam lS- '7*
emerat Abraham cum agro in possefuonem
scpulchri ab Ephron Ilethsco contra faciem
Mambre.
14 Reversusque est JosepK in gyptum cum
fratribus suis,& omni comitatu.lepulto patre.
i j Quq mottuo,titne;ites fiarres ejusA- mu-
tud
 LIBER EXODI, Cap.I. &II.
tu6 colloquentes j Ne forte memorsit injuriz
quam passus est , & reddat nobis omne ma-
lum quod fecimus ,
16 Mandaverunt ei , dicentes : Pater tuus
prcepit nobis antequam moreretur,
17 Ut hare tibi verbis illius diceremus : Ob-
secro ut obliviscaris sceleris fratrum tuorum,
& peccati atque malitiar quam exercuerunt in
te : nos quoque oramus ut scrvis Dei patris
tui dimittas imquitatem hanc. Quibus auditis
flevit Joseph.
1 8 Veneruntque ad eum fratres sui , & pro-
ni adorantes in terram , dixerunt : Servi tui
iumus.
19 Quibus ille respondit : Nolite timere :
num. Dei possumus reiistere voluntati ?
xo * Vos cogitastis de me malum : fed Deus
45- S. vertit illud in bonum , ut exaltaret me , sicut
imprassentiarum cernitis , & salvos faceret,
multos populos.
*Saf.
ii Nolite timere : ego * pascam vos & par-
47- !* vulos veltros , consolatusque est eos , & blan-
de ac leniter est locutus.
xi Et habitavit in gypto cum omni domo
patris sui : vixitque centum decem annis. Et
vidit Ephraim filios usque ad tertiam genera-
*Num. tionem. * Filii quoque Machir , filii Manasse
31. 39. nati sunt in genibus Joseph.
H.fa-. ij Quibus transactis, * locutus est fratribus
i. ii. suis : Post mortem meam Deus visitabit vos,
& ascendere vos faciet de terra ista ad terram
quam juravit Abraham , Isaac , & Jacob.
4 Ctlmque adjurasset eos atque dixisset :
Deus visitabit vos : * asportate ossa mea vo-
ij. is. biscum de loco isto :
xf Mortuus est, expletis centum decem vitat servate.
I*. suat annis. Et conditus aromatibus, repositus
est in loculo in gypto.
LIBER
o
EXODI
H E W R A I C E
VEELLE-SEMOTH.
C A P U T I.
Rmh'm filiorum Israel qui -fgypmm 'mgrtfjt sunt , fitt- rit , in flumen projicite : quidquid feminini/
mm mulriplKotionem novus Pharao srujlra inpedire nititur rescrvate.
tnenun mtpajitime , majiu/grum cade >- /**ftont : de vbs-
f*es.
turkum mijtratioue , <j- eirum a Dei pramiationt.
c sunt nomina filiorum Israel qui
'H ingreffi sunt in gyptum cum Jacob :
singuli cum domibus suis introierunt :
Ruben > Simeon , Levi , Judas ,
3 Jufachar > Zabulon, & Benjamin,
4t
4 Dan , Sc Nephthali , Gad , & Afer.
j Erant igitur omnes animx eorum , qui
egress sunt de femore Jacob , septuaginta :
Joseph autem in gypto erat.
6 Quo mortuo , He universis fratribus ejus,
omnique cognatione ilia ,
7 * Filii Israel creverunt , 8c quaff germi
nantes multiplicati sunt : ac roborati nimis 7. "7-
impleverunt terram.
8 Surrexit interea rex novus super gyptum,
qui ignorabat Joseph.
9 Et ait ad populum suum : Ecce , populus
filiorum Israel multus , 8c fortior nobis est.
io Venite , sapienter opprimamus eum , ne
forte multiplicetur : & si ingruerit contra nos
bellum , addatur inimicis nostris, expugnatif-
que nobis egrediatur de terra.
1 1 Praeposuit itaque eis magistros operum,
ut affligerent eos oneribus : acdificaveruntque
urbes tabernaculorum Pharaoni , Phithom, &
Ramesses.
ii Quant&que opprimebant eos , tant6
magis multiplicabantur , & crescebant.
13 Oderantque filios Israel gyptii, 8c
affligebant illudentes eis :
14 Atque ad amaritudinem perducebanc
vitam eorum operibus duris luti , & lateris,
omnique famulatu , quo in tern operibus
premebantur.
1 f Dixit autem Rex gypri obstetrierbus
Hebrorum : quarum una vocabatur Sephora, 4V *, ;
altera Phua ,
16 Prcipiens eis : Quando obstetricabitis
Hebraeas, & partus tempus advenerit : si mas-
culus fuerit , interficite eum : si feemina re-
17 Timuerunt autem obstetrices Deum , &
non fecerunt juxta pracceptum regis gypti
fed conscrvabant mares. ,
1 8 Quibus ad fe accersitis , rex ait : Quid-
nam eit hoc quod facere voluistis , ut pueros
servaretis ?
19 Quac responderunt : Non sunt Hebrar
sicut gypti mulieres : ipsae enim obstetri-
candi habent scientiam , & priutquam venia-
mus ad eas , pariunt.
xo Bene ergo fecit Deus obstetricibus : &
crevit populus , confortatusque ell nimis.
it Et quia timuerunt obstetrices Deura ,
dificavit eis domos.
xx Prcepit ergo Pharao omni populo fuo,
dicens : Quidquid masculini sexus natum fue
C A P U T I L
Mojfes nafcivr , f<i extositus, & mit extraitut , 2
mit,-! jud Hutrithi jujju filitt hbariunu tint ifjam aitpttvit, 'ffc
pr.opter. t^yptii cjtdtm in Madia* main regis fug\t , ubi
accepta ux re Sepbera filia fteetdttis duti genuit fiiiai , Htr-
jam ^ Elieifr.
i f7 Gressus est post hacc vir de domo Levi : * p,rr &
Xla> * & accepit morem stirpis fuse. j^
 4i LIBER EXODI , Cap. II. &III.
*J}thr.
z Qua conccpit , & * peperit filium : &
videns cum elegantem, abscondic tribus men-
sibus.
3 Cumque jam celarc non posset , fumpsit
fisceliam scirpeam , & linivit earn bitumine
ac pice : poiuitque intils infantulum , & ex-
poluit eum in carecto ripx fluminis ,
4 Stante procul sorore ejus, & considerante
eventum rei.
5 * Ecce autem descendebat filia Pharaonis
7. it. ut lavaretur in flumine : & puellac ejus gradie-
Ktlr. 11. bantur par crepidinem alvei. Quae cum vidis-
** set fisceliam in papyrione , miiit unam e sa-
mulabus suis : & allatam
6 Aperiens , cernensque in ea parvulum va-
gientem , miserta ejus , ait : De infantibus
Hebraeorum eit hie.
7 Cui soror pueri : Vis , inquit , ut vadam
& vocem tibi mulierem Hebraeam , quac nu-
trire poillt infantulum ?
8 Refpondit : Vade. P errexit puella, & vo-
cavit matrem fuam.
9 Ad quam locuta filia Pharaonis : Accipe,
ait , puerum ilium ,. & nutri mihi : ego dabo
tibi mercedem tuam. Suscepit mulier , & nu-
trivit puerum : adultumque tradidit rili Pha
raonis.
10 Quern ilia adoptavit in locum filii , vo-
cavitque nomen ejus Moyfes , flicens : Quia
de aqua tuli eum.
0mn tfr> 11 In diebus illis. postquam creverat Moyfes,
*T*** * Btbr, * egressus est adTratres fuos : viditque arrlic-
ax. 14.
tionem eorum,& virum gyptium percutien-
tem quemdam de Hebris fratribus suis.
1 z Cumque circumfpexisset hue atque illuc,
& nullum adesse vidisset, percussum gyp-
tium abfcondit sabulo.
13 Et egressus die altero conspexit duos
HebraJos nxantes : dixitque ei qui faciebat
injuriam : Quare percutis proximum tuum ?
14 Qui refpondit : Quis te conltituit prin-
cipem & judicem super nos ? num occidere
me tu vis , sicuc heri occidisti gyptium ?
Timuit Moyfes , & ait : Quomodo palam
factum eft verbum istud ?
1 f Audivitque Pharao sermonem hunc , &
quaerebat occidere Moyfen : qui fugiens de
confpeitu ejus , moratus ell in Terra Madian,
& fedit juxta puteum.
15 Erant aurem facerdoti Madian feptem
filiae, quae venerunt ad hauriendam aquam : &
implecis canalibus adaquare cupiebant greges
patris fui.
17 Supervenere pastnres , & ejecerunt eas :
surrexitque Moyfes , & defensis puellis , ada-
quavit oves earum.
18 Qua: cum revertissent ad Raguel patrem
suum , & dixie ad eas : Cur velociils veniliis
solko ?
19 Responderunt : Vir gyptius liberavit
nos de maau paitorum : iasuper Si. haiiiic
aquam nobiscum , potumque dedit ovibus.
10 At ille : Ubi est ? inqun. Quare dimisis-
tis hominem? vocate eum ut comedat panem.
zi Juravit ergo Moyfes qudd habitaret cum
eo. * Accepitque ephoram filiam ejus uxo- * is-
rem :
zz Quae peperit ei filium quern vocavit Ger- 1. Par.
sam , dicens : Advena fui in terra aliena. Al- >1. 'S.
temm verd peperit , quern vocavit Eliezer,
dicens : Deus enim patris mei adjutor meus
eripuit me de manu Pharaonis.
zj Post multum ver6 temporis morruus est
rex fgypti : & ingemifcenies filii lfrae'l,prop-
ter opera vociferati lunt : afcenditque clamor
eorum ad Deum ab operibus.
z4 Et audivit gemitum eorum , ac recor-
datus elt feeuens quod pepigit cum Abraham,
Isaac , & Jacob.
zj Et relpexit Dominus filios Israel, &
cognovit eos.
C A P U T III.
Dominu! Myji , net Jeihro jteni , a (tali , in rubo *r-
Atntt & incemi/Hjit. af.pnihstmiiut gum tiiam ytniitmt'u ad
f.ltti lyatl dc tmnu I* a lj/.n l.btrz*iAosj'piiU"U -^f^jpiiis.
i "\ 4 Oyfes autem pafeebatoves lethroso-
lVlceri fui faceruotis Madian : cumque
minasset gregem ad interiora deferti , venit
ad montem Dei Horeb.
z ' Apparuitque ei Dominus in flamma * Mt.
ignis de medio rubi : & videbat qudd rubus 7- i'
arderet , & non combureretur.
3 Dixit ergo Moyfes : Vadam , & videbo
vilionem hanc magnam, quare non combura-
tur rubus.
4 Cernens autem Dominus quod pergeret
ad videndum , vocavit eum de medio rubi,
& ait : Moyfes , Moyfes. Qui refpondit : Ad-
sum.
j At ille : Ne appropies , inquit,huc : solve
calceamentum de peaibus tuis : locus enim
in quo stas , terra fancta elt.
6 Et ait : * Ego sum Dcus patris tui : Deus * Matt.
Abraham , Deus Isaac , &. Deus Jacob. Abs- u. i.
condit Moyfes facu m fuam : non enim aude- M"rC-
bat
7 afpicere contra Deum.
Cui ait Dominus : Vidi afflictionem popu- 'r'
. ' IO"
li mei in gypto , & clamorem ejus audivi
Eropter duritiam eorum qui pra;sunt operi-
us :
8 Et sciens dolorem ejus , dercendi ut libe.
rem eum de manibus A gyptiorum,& educam
de terra ilia in terram bonam , & fpatiofam,
in terram quae fluit lacte & melle , ad loca
Chanani , \ Hethaei , & Amorrhati , & Phe-
rezi, &: Hevi , &z Jebusi.
9 Clamor ergo filiorum Israel venit ad me :
vidique a'Hi tionem eorum , qua ab gyptiis
opprimuntur.
10 Sed veni , Be mittam te .0 Ph.iraonem,
ut educas populum mciim , silios Israel de
gypto,
 "... LIBER EXODI, Cap.. III. & IV.
ii Dixitone Moyfes ad Dcum : Quis fum
ego ut vadam ad Pharaoncm , & educam
filios Ifral de -gypto ?
i Qui dixit ei : Ego ero tecum : & hoc
habebis fgmim , qud miferim te : Cum
, eduxeris populum meum de #.gypto, im-
molabis Deo fuper montem iftum.
13 Ait Moyfes ad Deum : Ecce ego vadam
ad filios Ifral , & dicam eis : Deus patrum
veftrorum milit me ad vos : Si dixerint mihi :
Quod ell nomen ejus ? quid dicam eis ?
14 Dixit Deus ad Moyfen : E G SUM
^U I SUM. Ait : Sic dices filiis Ifral :
Q^U I EST, mifit me ad vos.
1% Dixitque iteriim Deus ad Moyfen : Hxc
dices filiis Ifral : Dominus Deus patrum
veftrorum , Deus Abraham , Deus Ifaac > &
Deus Jacob mifit me ad vos : hoc nomen
mini eft in aeternum , & hoc memoriale
meum in generationem & generationem.
invade, & congrega feniores Ifral, &
dices ad eos : Dominus Deus patrum vef-
trorum apparuit mihi , Deus Abraham ,
Deus Ifaac , & Deus Jacob , dicens : Vifi-
tans viltavi vos , & vidi omnia quae acci-
demnt vobis in /Egypto :
17 Et dixi ut educam vos de affliione
Agypti , in terram Chananxi , & Hethati ,
& AmorrhaH , & Pherezaei , & Hevaci , Sc
Jebufzi , ad terram fluentem ladle & melle.
1 8 Et audient vocem tuam : ingredierif-
que tu , & feniores Ifral , ad rcgem gyp-
ti , & dices ad eum : Dominus Deus He-
brarorum vocavit nos : ibimus viam trium
dierum in folitudinem , ut immolcmus Do
mino Deo noftro.
19 Sed ego fcio qud non dimittet vos rex
Egypti ut eatis , nifi per manum validam.
io\Extendam enim manum meam , &
percutiam ^Egyptum in cunctis mirabilibus
meis , qua; facturas fum in medio eorum :
poll hare dimittet vos.
i Daboque gratiam populo huic coram
* **", ^gyptiis : * & cm egrediemini , non exhi-
'. & Kirie ,,,...: .
is vacui
1 1. ji
" Sed poftulabit mulier vicina fua &
ab hofpita fua , vafa argntea & urea ,
veiles ; ponetifque eas fuper filios k fi
lias velras , & fpoliabitis jEgyptum.
CAPUT IV.
Mojfei /< mijpenii irtlui fi*is <* Dio acceftii , v*ri
fi ixeufat ib A mjfimt ; t~i.i-.rn fni/en , rtnjue
it isfgyftitm cam uxort & filiis : jtngtlus mt**tur Meyjt
mrte-A ; bine uxor citcum it flium. zitron fratri Moffi
oceunit , Jimnliue viaeruHt ad film ifr-il.
1 "O Efpondens Moyfes , ait : Non credent
IV. mihi , eque audient vocem meam ,
fed dicent : Non apparuit tibi Dominus.
Dixit erg ad eum : Quid eft quod te
nes in manu tua ? Refpondit : Virga.
3 Dixitque Dominus : Proj ice earn in tcr-
45
ram. Projecit , & verfa eft in colubrum :
it ut fugeret Moyfes.
4 Dixitque Dominus : Extende manum
tuam , 8c apprhende caudam ejus. Exten-
dit , & tenuit : verique eft in virgam.
f Ut credant , inquit , quod apparuerit
tibi Dominus Deus patrum fuorum , Deus
Abraham , Deus Ifaac , & Deus Jacob.
6 Dixitque Dominus rursm : Mitte ma- 2 "^W
num tuam in linum tuum. Quam cum mi- '
filfet in linum , promt leproiam inftar nivis.
7 Retrahe , ait , manum tuam in finura
tuum. Retraxit & . promt iterilm , bc erat
fimilis catni reliquat.
8 Si non crediderint , inquit , ibi , neque
audierint fermonem figni prioris , credent
verbo figni fequentis.
9 Qud fi nec duobus quidem his fignis
crediderint , neque audierint vocem tuam : ,
fumeaquam fluminis , & eftunde earn fuper S^*"-****4
aridam , & quidquid hauferis de fluvio , ver- '
tetur in fanguinem.
10 Ait Moyfes : Obfecro Domine , non
fum eloquens ab heri , & nudiuftertius : Se
ex quo locutus es ad fervum tuum , impe-
ditioris & tardioris linguae fum.
1 1 Dixit Dominus ad eum : Quis fecit os
hominis ? aui quis fabricaras eft mutufn 8c
furdum , videntem & ccecum ? nonne ego ?
I Perge igitur , * & ego ero in ore tuo , * um.
doceboque te quid loquaris. 10. <
ij At ille : Obfecro, inquit , Domine j
mitte quem mifurus es.
1 4 Iratus Dominus in Moyfen , ait : Aaron
frater tuus Lvites , fcio qud eloquens fit :
ecce ipfe egreditur in oecurfum tuum, videnf-
que te lanabitur corde.
1 5 Loquere ad eum , & pone verba mea
m-ore ejus , & ego ero in ore tuo , &z in ore
illius, * &: oftendam vobis quid agere debcatis. * j-re
1 6 Ipfe loquetur pro te ad populum , & 7. it
erit os tuum : Tu autem cris ei in his qua:
ad Deum pertinent.
17 Virgam quoque hanc fume in manu
tua , in qua facturus es figna.
18 Abut Moyfes , & reverl'us eft ad Jc-
thro focerum fuum , dixitque ei : Vadam -.
& reyertar ad fratres meos in /Egyptum , ut
videam fi adhuc vivant. Cui ait Jethro :
Vade in pace.
1 9 Dixit ergo Dominus ad Moyfen in Ma-
dian : Vade, & reverter in .Egyptum -, Mortui
funtenimomnes qui quanebant animam tuam.
10 Tulit ergo Moyfes uxorem fuam. , &
filios fuos , & impofuit eos fuper afinara >
reverfufque e!l in jEgyptum , portans vir
gam Dei in manu fua.
I I Dixitque ei Dominus reverten in E
gyptum : Vide ut omnia ofteita quae pofui in
manu tua , facias coram Pharaone : ego in-
durabo cor ejus , & non dimittet populum.
ij
44 , LIBER EXOD I, Cap.V. & VI.
xx Dicesque ad eum : Hxc dicit Dominus :
Filius meus primogenitus Israel.
x3 Dixi tibi : Dunitte filium mcum ut ser-
viat mihi > & noluiiti dimittere eum : ecce
ego interficiam filium tuum primogenitum.
14 Cumque esset in itinere , in diversorio
occurrit ei Dominus,8c volebat occidere eum.
X5 Tulit illicd Sephora acutislimam petram,
&c circumcidit prputium filii sui , tetigitque
pedes ejus , & ait : Sponsus sanguinum tu
mihi es.
z<f Et dimisit eum poltquam dixerat : Spon
sus sanguinum , ob circumcisionem.
17 Dixit autem Dominus ad Aaron : Vade
in occursum Moysi in desertum. Qui perrexit
obviam ei in montem Dei , & osculatus est
eum.
18 Narravitque Moyses Aaron omnia ver-
ba Domini quibus miserat eum , 8c figna qu
mandaverat.
xy Venemntque simul , 8c congregaverunt
cunctos scniores filiorum Israel.
30 Locutusque est Aaron omnia verba qu
dixerat Dominus ad Moyscn : 8c fecit signa
coram populo ,
3 1 Etcredidit populus. Audieruntque qudd
vifitasset Dominus hlios Israel, & quod refpe-
xislet afflictionem illorum , & proni adorave-
lunt.
CAPUT V.
Mofsti fr Mron Vhxrtmi Dei m.mim restrum : ft*
iUe eomcmxoti , graviits Ijvailit.ti frtmit Htfttis Jtltii :
cuoi ttuditu Mtyjei , (.T*t pro eii Dimimunt.
i T) Ost hc ingreffi sunt Moyses 8c Aaron,
X 8c dixerunt Pharaoni : Hc dicit Domi
nus Deus Israel : Dimitte populum meum ut
secrisicet mihi in deferto.
i At ille respondit : Quis est Dominus , nt
audiam vocem ejus , & dimittam Israel t nes-
cio Dominum , 8c Israel non dimittam.
3 Dixeruntque : Deus Hebnrorum vocavit
nos , ut eamus viam trium dierum in folitu-
dinem , & facrificemus Domino Deo nostro :
ne forte accidat nobis pestis aut gladius.
4 Ait ad eos rex gypti : Quare Moyses &r
Aaron sollicitatis populum ab operibus suis ?
ite ad onera vestra.
j Dixitque Pharao : Multus est populus ter
ras : yidetis qudd turba succreverit : quant6
magis si dederitis eis requiem ab operibus ?
6 Prcepit ergo in die illo prfcctis ope-
rum , & exactoribus populi , dicens :
7. Nequaquam ultra dabitis paleas pofmlo
ad conficiendos lateres sicut prius : sed ipsi
vadant , & colligant stipulas.
8 Et mensuram laterum, quam prius facie-
bant, imponetis super eos, nee minuetis quid-
2uam : vacant enim , & ideired vociferantur,
icentes : Eamus , 8c facrificemus Deo nostro.
9 Opprimantur operibus 8c expleant Ca ! OC
non acquiescant verbis mendacibus.
i o Igitur egressi prfecti operum 8c exacto-
res , ad populum dixerunt : Sic dicit Pharao :
Non do vobis paleas :
1 1 Ite , & colligite sicubi invenire pote-
ritis , nee minuetur quidquam de opere vestro.
>x Diipersufque est populus per omnem
Terram gypti ad cofligendas paleas.
13 Prfecti quoque operum inflabant ,
dicentes : Complete opus vestrum quotidie ,
ut prius facere solebatis quando dabantur
vobis paleae.
14 Flagellatique sunt qui prerant operibus
filiorum Israel , ab exactoribus Pharaonis ,
dicentibus : Quare non impletis mensuram
latemm sicut prius , nee heri , nee hodie ?
1 j Veneruntque prpositi filiorum Israel ,
& vociferati sunt ad Pharaonem , dicentes :
Cur ita agis contra servos tuos ?
1* Pale non dantur nobis , 8c lateres simili-
ter imperantur : en famuli tui flagellis cdi-
mur , 8c injustc agitur contra populum tuum.
1 7 Qui ait : Vacatis otio , 8c ideired dici-
tis : Eamus , 8c facrificemus Domino.
1 8 Ite ergo , &c operamini : paleas non
dabuntur vobis , 8c reddetis confuetum nu-
merum latemm.
19 Videbantque fe prpositi filiorum Israel
in malo , e& quod diceretur eis : Non minue
tur quidquam de lateribus per singulos dies.
10 Occurreruntque Moysi 8c Aaron , qui
stabant ex adverse) , egredientibus a Pha-
faone :
ii Et dixerunt ad eos: Videat Dominus
8c iudicet , quoniam foetere feciltis odorem
nostrum coram Pharaone 8c fervis ejus , &
prbuistis ei gladium , ut occideret nos.
xx Reversulque est Moyses ad Dominum >
8c ait : Domine , cur arflixisii populum istum ?
quare misisti me ?
X3 Ex eo enim quo ingrefsus sum ad Pha
raonem , ut loquerer in nomine tud , afflixi?
populum tuum : 8c non liberasti eos.
CAPUT VI.
Deus tuimtt Moyfea , ei revtUt nemen fitum Jebiv* ,
soltturque Ifrtiliuu ftr Utysn , ttrnc Chmtm fttmiffene /
recenseiur giuedt&U Ruben , Simais & L*vi , usque *t
tttJMU & .Aaron.
1 "TV Ixitque Dominus ad Moyscn : Nunc
J_/videbis quas factums fim Pharaoni :
per manum enim sortem dimittet eos , 8c in
manu robusta cjiciet ilbs de terra fua.
x Locutusque est Dominus ad Moyscn , di
cens : Ego Dominus
3 Qui apparui Abraham , Isaac , Jacob ,
in Deo omnipotente : 8c nomen meum
A D O N A I non indicavi eis.
4 Pepigique fdus cum eis , ut darem eis
Terram Chanaan , terram peregrinationis eo-.
"\
 LIBER EXOD I Cap. VI. & VII.
Tam s in qua fuerunt adveni.
y Ego audivi gemitum filiomm Israel , quo
gvptii oppresserunt eos : & rccordatus sum
paclimei.
6 Ide6 die filiis Israel : Ego Dominus qui
educam vos de ergastulo gyptiorum , &
eruam dc scrvitute : ac redimam in brachio
excelso , & judieiis magnis.
7 Et assumam vos mihi in populum , &
ero vester Deus : & scietis quod ego sum Do
minus Deus vester qui eduxerim vos de ergas
tulo gyptiorum :
8 Et mduxerim in terram , super quam le-
vavi manum meam , ut darem earn Abra
ham , Isaac , & Jacob : daboque ilium vobis
possidendam , ego Dominus.
9 Narravit ergo Moyses omnia filiis Israel :
qui non acquieverunt ei propeer angustiam
spiritus , & opus dnrissimum.
io Locutasque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
1 1 Ingredere , & loquere ad Pharaonem
regem gypti , ut dimittat filios Israel de
terra sua.
ii Respondit Moyses coram Domino : Ec-
ce filii Israel non audiunt me : & quomodo
audiet Pharao , prisertim ciim incircumcilus
m labiis ?
i x Locutusque est Dominus ad Moysen &
Aaron , & dedit mandatum ad filios Israel ,
& ad Pharaonem regem gypti , ut educe-
rent filios Israel de terra gypti.
* 6m. 14 * Isti sunt principes domorum per fa-
4. * milias suas. Filii Ruben primogeniti Ilraelis :
Hum.
it. j. Henoch , & Phallu , Heiron & Charmi
,, Pdr 15 Hot cognationes Ruben. * Filii Simeon:
1. i. ' Jamuel & Jamin , & Ahod , & Jachin , &
* 1 -Per. Soar , & Saiil filius Chananitidis : hi pro-
+ ** genies Simeon.
16 Et hxc nomina filiorum Levi per cogna
tiones suas : Gerson & Caath , & Merari. An
ni autem vit Levi fuerunt centum triginta
septem.
i.P*. i7FiKi Gerson : Lobni & Semei , per
'* cognationes suas.
* nL. j 8 * Fil" C**1*1 ' Amran & Isear & He-
!.'& b"*1 & Oziel. Anni quoque vita; Caath ,
a. !7. centum triginta tres.
. Ptr. 19 Filii Merari : Moholi & Musi : hicogna-
**& tiones Levi per samilias suas.
**** io Accepit autem Amram uxorem Jocha-
bed patruelem suam : qui peperit ei Aaron &
Moysen. Fueruntque anni vitx Amram , cen
tum triginta septem.
* 1 Filii quoque Isaar : Core , & Nepheg ,
& Zechri.
zx Filii quoque Oziel : Misael > & Elisa-
phan, &Sethn.
13 Accepit autem Aaron uxorem Elizabeth,
filiam Ammadab , sororem Nahasson , qui
peperit ei Nadb , & Abiu , & Eleazar , &
4$
Irhamar.
14 Filii quoque Core : Afer , & Elcana , &
Abiasaph : hi stint cognationes Coritartim.
if At verti Eleaza'r filius Aaron accepit
uxorem de riliabus Phutiel : qui peperit ei
Phinees. Hi sunt principes familiarum Leviti-
carum per cognationes suas.
x6 lite est Aaron & Moyses , quibus pn-
cepit Dominus ut educerent filios Israel de
Terra gypti per turmas suas.
17 Hi stint , qui loquuntur ad Pharaonem
regem gypti , ut educant frlios Israel de -
gypto : i(te est Moyses & Aaron ,
18 In die qui locutus est Dominus ad Moy- ,
fen , in Terra gypti.
ip Et locutus eit Dominus ad Moysen , di
cens : Ego Dominus : loquere ad Pharaonem
regem gypti, omnia qui ego loquor tibi.
30 Et ait Moyses coram Domino : En in,
circumcisus labiis sum , quomodo audiet m
Pharao ?
C A P U T VII.
Mcysit & jtnvtt ad Phiracnem Uquuntur , tiirrtm vtr.
tun m stpentim , $ ayuun virgi pereuffim in laniuintm \
Jhtilia fkciumt rnagi Phorxoni, ju >xcaiatnnibut , aaan oh
coufam Pbara indumur , iu dimittat Htbrxa,.
1 I~^\Ixitque Dominus ad Moysen : Ecce
: jL'conllitui te Deum Pharaonis : & Aa
ron frater tuus erit propheta tuus.
i * Tu loqueris ei omnia qui mando tibi : *Stp;
&ille loquetur ad Pharaonem, ut dimittat * *j
filios Israel de terra sua.
3 Sed ego indurabo cor ejus , & multipli-
cabo signa & ostenta mea in Terra gypti ,
4 Et non audiet vos : immittamque manum
meam super gyptum , & educam exercitum
& populum meum filios Israel de terra gyp
ti per judicia maxima.
y Et scient gyptii quia ego sum Domi
nus , qui extenderim manum meam super - .
gyptum , & eduxerim fiJios Israel de medio
eorum.
6 Fecit itaque Moyses & Aaron sicut prxce-
perat Dominus : ita egerunt.
7 Erat autem Moyses octoginta annorum ,
& Aaron octoginta trium , quando locuti
sunt ad Pharaonem.
8 Dixitque Dominus ad Moysen & Aaron:
9 Cum dixerit vobis Pharao : Ostendite sig
na : dices ad Aaron : Tolle virgam tuam , &
projice earn coram Pharaone , ac vertetur ia
colubrum.
10 Ingreffi itaque Moyses & Aaron ad Pha
raonem , fecerunt sicut pneeperat Dominus.
Tulitque Aaron virgam coram Pharaone 8c
servis ejus , qui versa est in colubrum.
1 1 * Vocavit autem Pharao sapientes & ma-
leficos : & fecerunt etiam ipsi per incanta- I.
tiones gyptiacas & arcana quzvlam simili-
ter.
ix Projeceruntquc singuli vireas suas , qua
- - I "j
 46 , LIBER EXODI, Cat. VIL&VIII.
sac fant in draconcs : fed devoravit virga Aa
ron virgas eorum.
1 3 Induratumque est cor Phataonis , Sc non
audivit eos , sicut prceperat Dominus.
14 Dixit autem Dominus ad Moyscn : In-
gravatum est cor Pharaonis , ncn valt dimit-
tcre populum.
i % Vade ad eum man , ecce egredietur ad
.aquas : & lrabis in ocursum cjus super ripam
fluminis : Sc virgam , qua: conversa eit in
draconem , tolles in manu tua.
i s Dicesque ad eum : Dominus Deus He-
brorum miiit me ad te , dicens : Dimitce po
pulum meum ur sacrifice! mihi in deserto : &z
usque ad prxsens audire noluirti.
17 Hxc igitur dicit Dominus : In hoc scies
quod sim Dominus : ecce percutiam virgl ,
qur in manu mea est , aquam fluminis , &
vertetur in sanguinem.
18 Pisces quoque , qui sur.t in fluvio , mo-
rientur , & computrescent aquae , & affligen-
tur gypnii bibentes aquam fluminis.
1 9 Dixit quoque Dominus ad Moysen : Die
ad Aaron : Tolle virgam tuam , & extende
manum tuam super aquas gypti , & super
fiuvios eorum , & rivos ac paludes , & omnes
lacus aquarum , ut vertantur in sanguinem :
& fit cruor in omni terra gypti , tam in lig-
neis vasis quam in saxeis.
io Feceruntque Moyses & Aaron sicut pr
* Jsr. ceperat Dominus : * & elevans virgam per-
tj- 5. cuffit aquam fluminis coram Pharaone & scr-
Ps- 77- vis ejus : quar versa est in sanguinem.
i 1 Et pisces , qui crant in fluminc , mortui
sunt : -computruuque fluvius , & non poterant
gyptii bibere aquam fluminis , & suit san-
guis in tota terra gypti.
2i * Feceruntque iimiliter raalefici gyp-
7- 7 tiorum incantationibus suis ; & induratum est
qor Pharaonis , nee audivit eos , sicut prxce-
pera: Dominus.
sj Avertitque se , & ingreflus est domum
suam , nee apposuit cor ctiam hac vice.
14 Foderunt autem omnes g}rptii per cir-
cuitum fluminis aquam ut biberent : non enim
porcrant bibere dc aqua fluminis.
i v Impletique sunt septem dies , postquam
perciuTit Dominus fluvium.
CAPUT VIII.
$ecn*ild jfiyptii p!nc_a ij} rtthai'iii ; fro quiriim alUt'10.
tt promittit Pb" a populum dimutire, ec jaat : cu re *d-
ditur teitij fciniphum , & quant rnu[cxium ; fnopur qutti
rurjum pmitun P imrto jt (Kioj IjraU d.mijju,um , quod
no fi:'tt * j '* 1 ' *
i T^v Ixit quoque I Dominus ad Moyien:
JL/ Ingredcre ad Pharaonem , & dices ad tionibus suis , ut.Educerent sciniphes , He non
eum ; Hxc dicit Dominus : Dimit:e popuiam: potuerunt : erantque sciniphes tam in hoau-
meum , ut sacrificet mihi :
1 Sin autem nolueris dimittere , ecce ego. . 17 Et dixerunt maiefici ad pharacnem t
percuyam omnes terminus tuos ranis. .
i Et ebulliet fluvius ranas : qux ascendent , Pharaonis , & non audivit eos sicuc f r-
& ingredientur domum tuam , & cubiculum
ledtuii tui , & super stratum tuum , &z in do-
mos servorum tuorum , &c in populum mum,
& in furnos tuos , & in reliquias ciborum
tuorum :
4 Et ad te , & ad populum tuum , & ad
omnes servos tuos intrabunt ranx.
f Dixitque Dominus ad Moysen : Die ad
Aaron : Extende manum tuam super fiuvios
ac super rivos & paludes , Si educ ranas super
Terrain gypti.
6 Et exteudit Aaron manum super aquas
gypti , & ascenderunt ranx , operueruntque
Terram gypti.
7 * Fecerunt autem & malefici per incan-
tationes suas simiiiter > eduxeruntque ranas '7-7.
,
super Terram gypti.
8 Vocavit autem Pharao Moysen & Aaron,
& dixit eis : Orate Dominum ut auterat ranas
a me & k populo meo : & dimittam populum
ut sacrificet Domino.
9 Dixitque Moyses ad Pharaonem : Consti-
tue mihi quando deprecer pro te , & pro scr-
vis tuis , 6c pro populo tuo , ut abigantur
ranx a te , & a domo tua , &c a servis tuis ,
& a populo tuo , ik tantum in flumine rema-
neant.
10 Qui respondit : Cras. At ille : Juxta ,
inquit , verbum tuum saciam : ut scias quo-
niam non elt licut Dominus Deus noster.
1 1 Et recedent ranx a te & a domo tua ,
& a servis tuis , & a populo tuo , He tantum
in flumine remanebunt.
ii Egreisique sunt Moyses &c Aaron a Pha
raone : & clamavit Moyses ad Dominum
pro sponsione ranarum quam condixerat Pha-
raoni.
13 Fecitque Dominus juxta verbum Moysi ;
& mortux sunt ranx de domibus , cc dc viilis,
& de agris.
14 Congregaveruntque eas in immensos ag-
geres , & computruit terra.
1 j Videns autem Pharao quod data esset
requies , ingravavit cor suum , Sc non audivit
eos sicut prceperat Dominus.
16 Dixitque Dominus ad Moyscn : Loquc-
re ad Aaron : Extende virgam tuam , ix: per-
cute pulverem terrx : & hut sciniphes in uni-
versa Terra gypti.
17 Feceruntque ita. Et extendit Aaron ma
num virgam tenens : percussitque pulverem,
terrx , & facti sunt sciniphes in hominibus, &
in jumentis : omnis pulvis terrx versus est in
sciniphes per tom Terram -*gyp^-
18 Feceruntque Iimiliter malcnci incanta
: oit nAus quam in jumentis.
Digitus Dei ell hie. Induratumque elt cor
 LIBER EXODL Cap. VIII. & IX.
efperat Dominus.
10 Dixie quoque Dominus ad Moyfen :
Confurge diluculo , belli ;oram Pharaone :
egrediccur enim ad aquas : & dices ad eum :
Hsec dicic Dominus : Dimitte populum meum,
ut facrificet mihi.
i Qud fi non dimiferis eum , ecce ego
immittam in te , & in fervos tuos , in
populum tuum , & domos tuas , omne genus
mufcarum : c implebuntur domus Aigyptio-
rum mufcis diverfi generis , & univerfa ter
ra in qua fuerint.
Faciamque mirabilem in die ilia Terram
Geifen , in qua populus meus eit , ut non fint
ibi mufca: : c lcias quoniam ego Dominus
in medio terrae.
13 Ponamque divifionem inter populum
mc um,& populum tuum.eras eric lignum iftud.
* S^. 14 Fecitque Dominus ita. * Et venic mufca
* * graviuna in domos Pharaonis & fervorum
ejus & in o.nnem terram Aigypti : corrupta-
que eft terra ab hujufcemoai mufcis.
15 Vocavitque Pharao Moyfen & Aaron >
& ait eis : Ite & facrificate Deo veltro in
terra hac.
2<s Et ait Moyfes : Non potelt ita fieri :
abominaciones nim vEgyptiorum immola-
bimus Domino Deo noftro. Quad fi mata-
verimus ea quae colunt Algyptii' coram eis ,
lapidibus nos obruent.
Viani trium dierum pergemus , in Co-
litudinem : & facrificabimus Domino Deo
* Supr. noftro , * ficut pr*cepit nobis.
.11. 18 Dixitque Pharao: Ego dimittam vos ,
ut facrificecis Domino Deo veltro in deferto :
veramtamen longms ne abeatis,rogate pro me.
$> Et ait Moyfes : Egrefllis te , orabo
Dominum : & recedet mufca Pharaone , &
fervis fuis , & populo ejus eras : verum-
tamen noli ultra fallere , ut non dimittas
populum facriicare Domino.
30'Egrefluique Moyfes Pharaone , oravit
Dominum ,
31 Qui fecit juxta verbum illius : & abftu-
lit mufcas Pharaone , & fervis fir's , &
populo ejus : non fuperfuit ne una qu:dem.
Et ingrivatun eit cor Prurao;iis , ita
ut nee hc q lidem vice dimitteret populum.
CAPUT IX.
QA-ii fing* "' ,'ii ">) imis , cxta u'ecrun , fepti-
irannii 9*o'tru'Um 4 firlrrinwn ; ob quam prcmitttt
T'trio ft iimiif'trum tpulum fi 'ft , vtu-m nee id com-
flet , - - sun fe tbiitrat n ins a Htm iior^m ifratl
i hi < ui pituur iimium.
i r^v Ixit autem Dominus ad Moyfen : In-
l ) gredere ad Phirionem , S loquere
ad eum : Harc dicit Dominus Deus He-
braeorum : Dimitte populum meum utfacri-
cet mihi.
* Qtijd adhuc renuis , & retines eos :
3 Ecce manus mea erit fuper agros tuos :
Se fuper equos , & afinos , & camelos , 8c
47
boves & oves , peftis vald gravis.
4 Et faciet Dominus mirabile inter pof-
fefliones Ifrae'l , & poflelEones Agyptiorum ,
ut nihil omnin pereat ex his qua: pertinent
ad filios Ifrael.
5 Conftituitque Dominus tempus , dicens :
Cras faciet Dominus verbum iirad in terra.
6 Fecit ergo Dominus verbum hoc altera
die : mortuaque funt omnia animantia gyp-
tiorum : de animalibus vero filiorura llraci
nihil omnin periit.
7 Et milk Pharao ad videndum : nee erat
quidquam mortuum de his quae poffidebat
lfral. Ingravatumque eft cor Pharaonis } 8c
non dimifit populum.
8 Et dixit Dominus ad Moyfen & Aaron :
Tollite plenas manus cineris de camino ,
& fpargat illum Moyfes in cceliim coram
Pharaone.
9 Sitque pulvis fuper omnem Terram -gyp-
ti : erunt enim in hominibus , & jumentis ulce
ra^ vefica: turgentes in univerfa terra ,gyptk
i o Tuleruntque cinerem de camino : Sc fte-
tcrunt coram Pharaone , & fparlit illum
Moyfes in caelum : faaque funt ulcera vefi-
carum turgentium in hominibus , & jumenris :
ii Nee poterant malefici Hare coram
Moyfe propter ulcera quae in Ulis erant , 8e
in omni terra ^gypti.
i Induravitque Dominus cor Pharaonis ,
& non audivit eos , ficut locutus eft Domi
nus ad Moyfen.
13 Dixitque Dominus ad Moyfen: Man
confurge , & fta coram Pharaone , & dices
ad eum : Haec dicit Dominus Daus Hebraro-
rum : dimitte populum meum ut facriricet
mihi.
14 Quia in hac vice mittam omnes plagas
meas fuper cor tuum , & fuper fervos tuos ,
& fuper populum tuum : ut feias qud non
fit fimilis mei in omni terra.
ij Nunc enim extendens manum percu-
tiam te , & populum tuum pelte , peribifque
de terra.
15 Idcirco autem pofui te , ut oftendam Rcn
in re forcitudinem meam , & narretur nomen 1 9. , j.
meum in omni terra.
17 Adhuc retines populum meum: 8c non
vis dimitteve eum ?
18 En pluam eras hie ipsa hora grandinem
mulram nimis , qualis non fuit in Egypto
die qua fundara eft , ufque in prifens tempus.
1 9 Mitte ergo jam nunc , & congrega ju
menta tua , & omnia quae habes in 4gro :
ho nines enim , 8c jumenta , 8 univerfa quae
inventa ruerin- foris , nee congregara de agris*
cecideritque fuper ea tarando , morientur.
Qui timuit verbum Domini de fervis
Pharaonis, recit confugere fervos fuos, 8c
jumenta in domos : . .
11 Qui autem neglexit feemonem Domim >
 4S LIBER EXODI, Cap. IX & X.
dimifit servos saos , & jumenta in agris.
- n Et dixie Dominus ad Moysen : Extende
manum tuam in ccelum , ut Hat grando in
universa Terra gypti super homines , &
super jumenta , & super omnem herbam agri
in Terra gypti.
* S*p. 13 * Extenditque Moyses virgam in c-
>< < Jum> & Dominus dedit tonitrua , & gran-
^ '' dinem , ac discurrentia fulgufa super terram :
pluitque Dominus grandinem super terram
gypti.
14 Et grando & ignis mista pariter fere-
bantur : tantque suit magnitudinis , quanta
ante nunquam apparuit in universa Terra
gypti ex quo gens ilia condita est.
a j Et percuslit grando in omni Terra -
gypti cuncta quae Tuerunt in agris , ab nomi
ne usque ad jumentum : cunctamque her
bam agri percuslit grando , & omne lignum
jegionis confregit.
\6 Tantiim in Terra Gessen , ubi erant filii
Israel , grando non cecidit.
27 Mifitque Pharao , & vocavit Moysen &
Aaron , dicens ad eos : Peccavi etiam nunc :
Dominus Justus : ego & populus meus , impii.
28 Orate Dominum ut desinant tonitrua
Dei , & grando : ut dimittam vos , & nequa-
quam hie ultra maneatis.
z? Ait Moyses : Cum egressus fuero de
urbe , extendam palmas meas ad Dominum ,
& cessabunt tonitrua , & grando non erit 5
ut scias quia Domini est terra :
30 Novi autem quod tu , & servi tui nec-
dum timeatis Dominum meum.
3 1 Linum ergo , & hordeum lsum est ,
ed qudd hordeum esset virens > & linum jam
folhculos germinaret :
3 1 Triticum autem & far non sunt lsa ,
quia serotina erant.
33 Egressusque Moyses a Pharaone ex ur
be , tecendit manus ad Dominum : & cessa-
verunt tonitrua & grando , nee ultra stillavit
pluvia super terram.
34 Videns autem Pharao quod cessasset plu-
. via, & grando , & tonitrua , auxit peccatum :
3 j Et ingravatum est cor ejus, & servo-
rum illius & induratum nimis : nee dimifit
filios Israel , sicut prceperat Dominus per
manum Moysi.
C A P U T X.
OUavum fignum /im flag* est loc*sta,um i quibvt Mi-
VI > obduratm Pbirao ne sic rjmdim juxia ccnmtfum dimit-
tit sputum : qutprtftcr nonum additur , xt"ipt teitbmrum
diusiffimirum j propitr quat pernliuit Phario ut extant.
Std onaium etiam pec or urn tnijpiHem urgemt Moyft , idem
elenegat , Mryfique minatur Mortem.
j r? T dixit Dominus ad Moysen : Ingredere
JQ, ad Pharaonem : ego enim induravi cor
ejus , & servorum illius , ut faciam signa
mea hzc in eo -,
x Et narres inauribus filii tui, & nepotum
juorum , quoties contriverim gyntios- , &c
signa mea qu fecerim in eis : & feints
quia ego Dominus.
3 Introierunt ergo Moyses & Aaron ad
Pharaonem , & dixerunt ei : Hc dicit Do
minus Deus Hebrorum : Usquequd non vis
subjici mihi ? dimitte populum meum , ut
sacrificet mihi.
4 + Sin autem resistis , & non vis dimit- * Sap,
tere eum : ecce ego inducam eras locustam " *
in fines tuos :
f Qu operiat superficiem terr , ne quid-
quam ejus appareat , fed comedatur quod
residuum fuerit grandini : corrodet enim om-
nia ligna qu germinant in agris.
6 Et implebunt domos tuas , & servorum
tuorum , & omnium gyptiorum : quantam
non viderunt patres tui , & avi , ex quo
orti sunt super terram , usque in prsen-
tem diem. Avertitque se, & egressus est a
Pharaone.
7 Dixerunt autem servi Pharaonis ad eum :
Usquequo patiemur hoc scandalum : dimitte
homines , ut sacrificent Domino Deo suo.
Nonne vides qudd perierit gyptus ?
8 Revocaveruntque Moysen & Aaron ad
Pharaonem , qui dixit eis : Ite , sacrificate
Domino Deo vestro : quinam sunt isti qui
ituri sunt ?
9 Ait Moyses : Cum parvulis nostris , &
senioribus pergemus , cum filiis & filiabus ,
cum ovibus &c armentis ; est enim solemni-
tas Domini Dei nostri.
10 Et respondit Pharao : Sic Dominus sit
vobiscum , quomodo ego dimittam vos >
& parvulos vertros , cui dubium est qued
peslime cogitetis ?
ri Non net ita , fed ite tantiim viri , &
sacrificate Domino : hoc enim & ipsi petillis.
Statimque ejecti sunt de conspectu Pha-
raonis.
1 1 Dixit autem Dominus ad Moysen : Ex
tende manum tuam super Terram gypti ad
locustam , ut ascendat super earn , & devoret
omnem herbam qu residua fuerit grandini.
1 3 Et extendit Moyses virgam super terram
gypti : & Dominus induxit ventum urenr
tern tota die ilia , & nocte : & mane facto ,
ventus urens levavit locultas.
14 Quae ascenderunt super universam Ter
ram gypti : & sederunt in cunctis finibus
gyptiorum innumerabiles , quales ante illud
tempus non fuerant , nee poUea futur sunt.
1 < Operueruntque universam superficiem
terr , vailantes omnia. Devorata est igitur
herba terras , & quidquid pomorum in arbo-
ribus suit , qua; grando dimiscrat : nihilque
omnino. virens relictum est in lignis 8c in-
herbis terr , in cuncta gypto.
16 Quam ob rem sestinus Pharao vocavit
Moysen & Aaron , & dixit eis : Peccavi ia
Dorninum Deum veltrum , & in vos. . -
*7Sed
 LIBER EXODI , Cap. XI &XII.
17 Sed nunc dimtate pectum mihi triam
kc vice, & rogare Dominum Oeum veftrum,
uc auferat me mortem iftam.
18 Egreflufque Moyfes de confpeu Pha-
raonis , oravit Dominum.
is<Qui flare fecit ventum ab occidente ve-
hementiffimum , & arrepram locuftam pro-
jecit in Mare rubrum : non remanfit ne mu
cuicem in cunctis rinibus -.
Et induravit Dominuscor Pharaonis ,
nee dimifit rilios Ifral.
1 1 Dixit autem Dominus ad Moyfen : Ex
tend manum tuam in ccelum : & lint tene-
bnt luper Terram ^Egypti tarn denfx , ut pal
pan quean:.
Extendnque Moyfes manum in carlum :
& facts funt tenebrat horribiles in uinveria
Terra .q pti tribus diebus.
j_ tj + Nemo vidit fratrem fuum, nee movit
17. i. i de loco in quo erat : * ubicumque autem
* s*>. habirabanr fiiii Ifral , lux erat.
. 1. 24 Vocavitque Pharao Moyfen & Aaron,
Sc dixit eis : Ite , facrificate Domino : oves
tantm vcftrae , & armenra remaneant , par-
vuli veftri eant vobifcum.
* Ait Moyfes : Hoitus quoque &c holocauf-
; ta dabis nobis , quae ofleramus Domino Deo
noiho.
16 Cun&i grges pergent nobifcum : non
jemanebit ex eis ngula : quae necelTaria funt
in cultum Domini Dei noftri : prxfertim cum
ignoremus quid debeat immolari , donee ad
ipfum locum perveniamus.
17 Induravit autem Dominus cor Pharao
nis, & noluit dimitiere eos.
18 Dixitque Pharao ad Moyfen : Recede
me , & cave ne ultra videas faciem meam :
quocumque die appafueris mihi , morieris.
y Relpondit Moyfes : Ita fit ut locutus
es , non videbo ultra faciem tuam.
CAPUT XI.
4uie tmsm fignum ( rtgem frinugenitortan ) qboi
fitdicii Dniau , honour ad v}iti oliatimm , quit
fjj JITgrm efi.
i ? dixit Dominus ad Moyfen : Adhuc
XLun plag tangafn Pharonem &r Xs.\ p-
rum , & dimitter vos , & exire com
pel. :;t- -' : '"
, te i * Dices ergo omni plebi ut poftulet vir
i. . * amko fuo , & millier vicina fua , vafa
bf. 1 x. aTgentea , & aurea. '*
- 3 Dabit autem Dominus gratiam populo
*a. ^ corani gy-ptiis. * Tuitque Moytes vir
4$. 1, magnas valde in Terra pti frvis
Pharaonis , -'cf omni populo.
4 Et ak : Hate dieir Dominus * Media noe
egrediar in^gypcurh :--: ! - tros accingetis , & calceamenta habebitis in
Et morietur omne primogenitum in Terra
Agyptiorum , primognito Pharaoni qui
idet in folio ejus, nfqHe ad primogenitum
iocUbt quar eft-ad molam- j & pf-
49
nita jumemorum.
6 Eritque clamor magnus in univerfa Terra
*gyp" > qualis nee ante fuit , nec pofte fu-
turus eil.
7 Apud omnes autem filios Ifral non mu-
tiet canis ab homine ufque ad pecus : ut feia-
tis quanto miraculo dividat Dominus gyp-
tioe & Ifral.
8 Defcendentque omnes fervi tui ifti ad me,
& adorabunt me , dicentes : Egredere tu , &
omnis populus qui fubjecbis eft tibi : poll
haec egrediemur.
9 Et exivit Pharaone iratus nimis. Dixit
autem Dominus ad Moyfen : Non audiet vos
Pharao, ut-multa flgna fiant in Terra -gypti.
10 Moyfes autem & Aaron fecerunt omni*
oftenta qus; feripta funt, coram Pharaone. Et
induravit Dominus cor Pharaonis, nec dimiiit
filios Ifral de terra fua.
CAPUT XII.
Tafcbalii tgm imxulaud & ctmedendt ritu ietl&tn te
clbrait, cjujqut untune dtmarur* uprrliruuuribus tUUe
Jingilm ctfii MNtoi ^g)fin primsitnms , l^ailiitt <a-
tacttt riUnauii , eut cum polrii frdivitiii <su?i , tgrt-
duHiur : dt ritu Fliefe uc iju i^mna , & tempore bubiiu.
titnis Ifrucl <sfjpm.
i ^ Ixit quoque Dominus ad Moyfen , &
J-V Aaron in Terra itgypti :
Menis ilte , vobis prineipium menfium :
primus erit in menfibus anni.
3 Loquimini ad univerfum ctum filiorum
Ifral , & dicite eis : Dcima die menus
hujus tollat unufquifque agnum per familias
& domos fuas.
4 Sin autem minor eft numeras ut fufEcere
poffit ad vefeendum agnum, aftumet vicinum
fuum qui juncus eft domi fui Ouxta nume-
rum ammarum qua: fufficere poflunt ad efum
agi-
5 Erit autem agnus abfque macula , maf-
culus , anniculus : juxta quem ritum tolletis
& heedum.
6 Et fervabitis eum ufque ad quartam-de-
eimam diem menfis hujus : immolabitque
eum univerfa mukirado filiorum Ifral ad
vefperam.
7 Et fument de fanguine ejus , ac poneac
fuper urrumque poftem , & in fuperlimirun-
bus dofriorum in quibus comedent illum.
8 Et edent cames noue ill allas igni , &
azymos panes cum laducis agreftibus.
- 9 Non comedetis ex eo crudum quid , nec
coctum aqu , fed tantm alfum igni : capuc
cum pedibus ejus Sc intellinis vorabiris.
10 Nec rcmanebit quidquam ex eo ufque
man: fi quid relduum tuerit,ignecomburetis.
'-'. i Sic litem comedetis ilium : Renes vel-
pedibus, tenentes bculos in mambus, &: co-
mederis fe.inanter : eft enim Phafe { id eft )
tr4nfitus Domini,
Et tr4DA>o-perTrr-am^Eg>*pri node illi,
(i
 5o 'LIBER EXO DI>Ca*.XII.
percutiamque omne primogenitum in Terra
gypti ab homine usque ad pecus : & in
cunctis diis gypti faciam judicia , ego Do-
rainus.
i 3 Erit autem sanguis vobis in signum in
dibus in quibus eritis : & videbo sanguinem,
& translbo vos : nee erit in vobis plaga dis-
perdens quando percuffero Terram gypti.
14 Habebitis autem hunc diem in monu
ment u : & celebrabitis earn solemnem Domi
no in generationibus veltris cultu sempiterno.
1 ? Septem diebus azyma comedetis : in die
primo non erit iermentum in domibus veltris:
quicumque comederit fermentatum , peribit
anima ilia de Israel , a primo die usque ad
diem septimum.
1 6 Dies prima erit sar.cta atque solemnis,
& dies septima eadem festivitate venerabilis :
nihil operis facietis in eis , exceptis his , qu
ad vescendum pertinent.
1 7 Et observabitis azyma : in eadem enim
ipsa die educam exercitum vestrum de Terra
gypti , & custodietis diem ilium in genera-
tiones vestras ritu perpetuo.
* Itv. 1 8 * Primo mense , quartadecima die men-
23 $ sis ad vefperam comedetis azyma usque ad
Hum- diem vigesimam primam ejusdem mensis ad
*'* vefperam.
19 Septem diebus fermentum non invenie-
tur in domibus veilris : qui comederit fer-
mentatum,peribit anima ejus de ccetu Israel :
tarn de. advenis quam de indigenis terrat.
xo Omne fermentatum non comedetis : in
cunctis babitaculis veilris edetis azyma.
xi Vocavit autem Moyses omnes seniores
filiorum Israel, & dixit ad eos : Ite tollentes
animal per familias vestras , & immolate
Phase.
* Htbr. 2.2 * Fasciculumque hyssopi tingite in san-
>'.** guine qui est in limine , & aspergite ex eo su-
perliminare, & utrumque postern : nullus ves
trum egrediatur ostiu domus fuse usque mane.
23 Transibit enim . Dominus percutiens
gyptios : cilmque viderit sanguinem in su-
perliminari , & in utroque poste , transcendet
ostium domus , & non sinet percustorem in-
gredi domos vestras & laedere.
14 Custodi verbum illud legitimum tibi &r
filiis tuis usque in sternum.
1 5 Cumque introieritis terram , quam Do
minus daturus est vobis , ut palhcitus est ,
cbfervabitis cremonias istas.
zC Et cum dixerint vobis filii vestri : Qua?
est ista religjo ?
27 Dicetis eis : Victima transitus Domini
est , quando transivit super domos filiorum
Israel in gypto, percutiens gvptios, & do
mos nollras liberans. Incurvatulque populus
adoravit.
28 Et egressi filii Israel fecerunt sicuc prx-
ceperat Dominus. Moysi & Aaron.
19 Factum est autem in noctis medio , per-
cuflit Dominus omne primogenitum in Terra
gypti , a primogenito Pharaonis , qui in fo
lio ejus scdebat , * usque ad primogenitum * .
captivae qu erat in carcere , & omne primo- , ,. 5V
genitum jumentorum. s<tp. 1 1,
30 Surrexitque Pharao nocte, & omnes fer- 5.
vi ejus , cunctaque gyptus , & ortus est cla
mor magnus in gypto : neque enim erat do
mus in qua non jaceret mortuus.
3 1 Vocatisque Pharao , Moyse , & Aaron
nocte , ait : Surgite & egredimini a populo
meo , vos & filii Israel : ite , immolate Do
mino sicut dicitis.
3 2 Oves vestras & armenta assumite ut pe-
tieratis , & abeuntes benedicite mini.
33 Urgebantque gyptii populum de terra
exire velociter , dicentes : Omnes morie-
mur.
34 Tulitigitur populus conspersam farinam
antequam fermentaretur : & ligans in palliis,
posuit super humeros suos.
3 5 Feceruntque filii Israel * sicut prsecepe- * suf.
rat Moyses : & petierunt ab Egyptiis vasa ar- ti. j.
gentea & aurea , vestemque plurimam.
3 6 Dominus autem dedit gratiam populo
coram gyptiis ut commodarent eis : & spb^,
liaverunt gyptios.
37 Proscctique sunt filii Israel de Ramesse
in Socoth , sexcenta fere millia peditum virp-
rum , absque parvulis.
38 Sed& vulgus promiscuum innumerabi-
le ascendit cum eis , oves & armenta & ani-
mantia diversi generis multa nimis.
35 Coxeruntque farinam , quam dudum dr
gypto conspersam tulerant : Sc fecerunt sub-
cinericios panes azymos : neque enim pote-
rant fermentari cogentibus exire gyptiis,
& nullam facere sinentibus moram : nee pul-
menti quidquam occurrerat pneparare.
40 Habitatio autem filiorum Israel qua man-
serunt in gypto , suit quadringentorum tri-
ginta annorum.
41 Quibus expletis j eadem die egressus est
omnis exercitus Domini de terra gypti.
42 Nox ista est observabilis Domini , quan
do eduxit eos dc Terra gypti : hanc oofer-
vare debent omnes filii Iirael in generationi
bus fuis.
43 Dixitque Dominus ad Moysen & Aaron :
Hare est resigio Phase : Omnis alienigena non
comedet ex eo.
44 Omnis autem servus emptitius circum-
cidetur , & sic comedet.
45 Advena &: mercenaries non edent ex eo;
4tf In una domo comedetur i nee efferetis
de carnibus ejus foras , * nee os illius confrin- 4 ^wm
geris. ,.'12.
47 Omnis cectus filiorum. Israel faciet illud; jm.i>
48'Qudd si quis peregrinorum in vestram 3.
voluerit transue. taloniara , & facere. Phase
 LIBER EXODI, Cap. XIII. & XIV.
Domini , circumcidetur priiis omne masculi-
num ejus , & tune rite celebrabit : eritque
sicut indigena terrar : si quis autem circum-
cisus non fuerit , non vescetur ex eo.
49 Eadem lex eric indigen & colono qui
peregrinantur apud vos.
<o Feceruntque omnes filii Israel sicut prat-
ceperat Dominus Moysi & Aaron.
5 1 Et eadem die eduxit Dominus filios Is
rael de Terra gypti per turmas suas.
CAPUI XIII.
Juktt Deui fibi ofserri printtgenita btmitmm & fecorum ,
eV Uberttimis tb tfyfto rtligUMt Phase ac primtgtnin rum
tonsectatient meminifjt. lait Ifrailtm tducit Deus tun per
Thitifthaam , fed per dtfertum ; ojfa Jcfifb stcutn desert ,
tr alum* ignis nubis tfi dux itiitris.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen ,
I , dicens :
\ * Inf. * * Sanctifica mihi omne primogenitum
34. quod aperit vulvam in filiis Israel, tarn de
iitiif. fiominibus quam de jumentis : mea sum
7- * enim omnia.
s Ti 3 E* a'c Moyses ad populum : Mementote
Luc. I, diei hujus in qua egressi estis de gypto &
a. de domo semtutis , quoniam in manu forti
eduxit vos Dominus de loco isto : ut non
comedatis sermentatum panem.
4 Hodie egredimini menle novarum srugum.
j Cumque introduxerit te Dominus in Ter
rain Chananaei & Hethxi & Amorrhi &
Hevaei & Jebusaei , quam juravit patribus
tuis ut daret tibi , terram fluentem lacte
& melle , celebrabis hunc morem sacrorunv
mense iilo.
6 Septem diebus vesceris azymis : & in
die septimo erit solemnitas Domini.
7 Azyma comedetis septem diebus : non
apparebit apud te aliquid fesmentatum ,
nee in cunctis sinibus tuis.
8 Narrabisque filio tuo in die illo , dicens :
Hoc est quod fecit mihi Dominus quando
gressus sum de gypto.
9 Et erit quasi signum in manu tua , & qua
si monumentum ante oculos tuos : & ut lex
Domini semper sit in ore tuo , in manu cnim
forti eduxit te Dominus de gypto.
10 Custodies hujuscemodi cultum statuto
tempore a diebus in dies.
I I Cumque introduxerit te Dominus in
Terram Chananaei , sicut juravit tibi & pa
tribus tuis , & dederit tibi earn :
^j, n* Separabis omne quod aperit vulvam
i.i. Domino, & quod primitivum est in peco-
ev'54.' ribus tuis : quidquia habueris masculini se-
1 9- xus y consecrabis Domino.
E?ftb. rj Primogenitum asini mutabis ove : qu&d
4+" JO- fi non redemeris , interficies. Omne autem
primogenitum hominis de filiis tuis , pre-
tio redimes.
14 Cumque interrogaverit te filius tuus
ras , dicens : Quid est hoc ? respondebis
ci : In manu forti eduxit nos Dominus dc
51
terra gypti , de domo scrvitutis.
1 j Nam cum induratus esset Pharao , &:
nollet nos dimittere , occidit Dominus omne
primogenitum in Terra gypti , a primo-
genito hominis usque ad primogenitum ju-
mentorum : ideired immolo Domino omne
quod aperit vulvam masculini sexus , & om
nia primogenita filiorum meorum redimo.
16 * Erit igitur quasi signum in manu tua , * Dem;
& quasi appensum quid , ob recordationem , <
inter oculos tuos : e6 quod in manu forti
eduxit nos Dominus de gypto.
1 7 Igitur cum emisisset Pharao populum ,
non eos duxit Deus per viam Terra- Philis-
thiim qua? vicina ell : reputans ne forte p-
niteret eum , si vidisset adversum fe bell*
consurgere , & reverteretur in gyptum.
18 Sed circumduxit per viam deserti ,
qu est juxta Marc rubrum : & armati as-
cenderunt filii Israel de Terra gypti.
1 j Tulit quoque Moyses ossa Joseph secum :
ed qu6d adjurasset filios Israel, dicens * Visita- * Gen.
bit vos Deus , efferte ossa mea hinc vobiscum. so. i*.
xo Profectique de Socoth castrametati sunt
in Echam in extremis sinibus solitudinis.
n * Dominus autem prcedebat eos ad of- * Ma.
tendendam viam per diem in columna nubis , 'j*','4"
& per noctem in columna ignis : ut dux **
esset itineris utroque tempore. t'.'cr.
12 Numquamdehiit columna nubis per diem, |0. i^
nee columna ignis per noctem, coram populo.
C A P U T X I V.
Thsrat cum suit I[r*ilm perfeauitur , Angelus in ct-
lumnd nulis medium ft interponit , Moyses divi Ut mare
rubrum , auod fstco fed tranfeunt Hebrai ; lgyptii turn
ab Angela , turn *b iquis rtcurremibus , cum univerfn
equiiatu ac curribus fubmerguntur.
iT Ocutus est autem Dominus ad Moysen 1
I . dicens :
i Loquere filiis Israel : Reversi castrame-
tentur e regione Phihahiroth qua; est inter
Magdalum & mare contra lleelsephon : ia
conspectu ejus castra ponetis super mare.
3 Dicturulque est Pharao super filiis Israel :
Coarctati sunt in terra,concluut eos descrtum.
4 Et indurabo cor ejus , ac perscquetur
vos : & glorificabor inPharaone , & in omni
exercitu ejus : scientque gyptii quia ego
sum Dominus. Feceruntque ita.
< Et nuntiatum est rcgi gyptiorum quod
fugisset populus : immutatumque est cor Pha-
raonis & servorum ejus super populo , & di- - *
xerunt : Quid voluimus facere ut dimittere-
mus Israel , ne serviret nobis >
6 Junxit ergo currum , & omem populum
suum assumpfit secum.
7 Tulitque sexcentos currus electos , &
quidquid in gypto curruum suit : & duces
totius exercitus.
8 Induravitque Dominus cor Pharaonis re-
gis gypti , & persceutus est filios Israel : ac
illi egrefli erant in manu cxcelsa.
C ij *
 51 LIBER EXODI, Cap. XIV. & XV.
^* Cumque perscquerentur gyptii vesti
4.. gia praecedentium, repererunt eos in castris su
Math, per mare : omnis equitatus & currus Pharao
4-9. nis , & universus exercirus j erant in Phihahi-
roth contra Beelfephon.
10 Cumque appropinquasset Pharao, levan-
tes filii Israel oculos , viderunt gyprios post
fe : & timuerunt valde : clamaveruntque ad
Dominum ,
1 1 Et dixerunt ad Moysen : Forsitan non
erant scpulchra in gypto , ideo tulisti nos ut
moreremur in solitudine : quid hoc facere vo-
luisti , ut educeres nos ex gypto ?
1 1 Nonne iste est scrmo , quem loqueba-
mur ad te in gypto , dicentes : Recede a
nobis , ut serviamus gyptiis ? mult6 enim
melius erat servire eis,quammori in solitudine.
13 Et ait Moyses ad populum : Nolite ti-
mere : state , & videte magnalia Domini qu
facturus est hodie : gyptios enim , quos
nunc videtis , nequaquam ultra videbitis us
que in sempiternum :
1 4 Dominus pugnabit pro vobis , & vos ta-
cebitis.
1 5 Dixitque Dominus ad Moysen : Quid
clamas ad me ? Loquere siliis Israel ut pro-
ficiscantur.
1 6 Tu autem eleva virgam tuam , & exten-
de manum tuam super mare , & divide illud :
ut gradiantur Alii Israel in medio mari per
siccum.
17 Ego autem indurabo cor gytiorum ut
persequantur vos : & glorificabor in Pharao-
ne , & in omni exercitu ejus s & in curribus ,
& in equitibus illius.
1 8 Et scient gyptii quia ego sum Domi-
nus, cum glorificatus fuero in Pharaone 5 & in
curribus atque in equitibus ejus.
19 Tollensque se Angelus D<ii , qui prce-
debat castra Israel , abiit post eos : Ot cum
eo pariter columna nubis , priora dimittens,
post tergum
10 Stetit inter castra gyptiorum & castra
Israel , & erat nubes tenebrosa , & illumi-
nans noctem, ita ut ad fe invicem toto noctis
tempore accedere non valcrent.
1 1 Cumque extendislet Moyses manum su
per mare , abstulit illud Dominus flante vento
vehementi & urente tota nocte , & vertit in
siccum , divisaque est aqua.
ii * Et ingrefli sunt filii Israel per medium
ii- . sicci maris : erat enim aqua quasi murus a
& 104. dextra eorum & larva.
37. & 13 Persequentesque gyptii ingrefli sunt
3. 3.
IW. 11. post eos , & omnis equitatus Pharaonis , cur-
rus ejus & equites per medium maris.
* S*. 4 Jamque advenerat vigilia matutina, & *
ecce respiciens Dominus super castra gyp
tiorum per columnam ignis & nubis , interfe-
cit exercitum eorum :
1 t subvcitit {0(4$ cuimum. , ferbn.t,uj. vekroeawbus, ..
que in profundum. Dixerunt ergo gyptii :
Fugiamus Israelem : Dominus enim pugnat
pro eis contra nos.
z6 Et ait Dominus ad Moysen". Extende ma
num tuam super mare , ut revertantur aqux
ad gyptios super currus tte equites eorum.
17 Cumque extendislet Moyses manum con
tra mare , reversum est primo diluculo ad
priorem locum : fugientibusque gytiis oc-
currerunt aquae , & involvit eos Dominus in
mediis fluctibus.
1 8 Reversarque sunt aquat , & operuerunt
currus & equites cuncti exercitiis Pharaonis ,
qui sequentes ingrefli fuerant mare : nee unus
quidem superfuit ex eis.
ijp Filii autem Israel perrexerunt per me
dium sicci maris , & aqu eis erant quasi
pro muro a dextris & a linistris :
30 Liberavitque Dominus in die ilia Israel
de manu gyptiorum:
31 Et viderunt gyptios mortuos super Jit-
tus maris , & manum magnam quam exer-
cuerat Dominus contra eos : timuitque po-
pulus Dominum , & crediderunt Domino
be Moysi servo ejus. *
C A P U T XV.
Moyses ($ Israelis* , gratiit Dec turn catttu feriHh ,
vetiunt in Maraib ; ubi amaritudine aquarum /i Mejfi
verja in iulceimem , fergunt in Lit' , ubi n. jentti &
70. palm* erant.
i rT~ Unc * cecinit Moyses & filii Israel car- ' Stfi
J. men hoc Domino , & dixerunt : Can- ]
temus Domino } gloriose enim magnificatus
est , equum & ascenfbrem dejecit in mare.
2 * Fortitudo mea be laus mea Dominus , * Isa!.
12. 2.
. & factus est mihi in salutem : iste Deus meus , Ps.llJ,
& glorirical}o eum : Deus patris mei , be exal- 4
tatabo eum.
3 Dominus quasi vir pugnator , omnipo-
tens nomen ejus.
4 Currus Pharaonis & exercitum ejus pror
jecit in mare : eletti principes ejus iubmersi
sunt in Mari rubro.
5 Abyssi operuerunt eos , descenderunt in
profundum quasi lapis.
6 Dextera tua Domine magnificata est in
fortitudine : dextera tua Domine percuflit
inimicum.
7 Et in multitudine gloria: tua: deposuisii
adversarios tuos : misiiti iram tuam , qux
devoravit eos sicut stipulam.
8 Et in spiritu suroris tui congregate sunt
aquae : stetit unda fluens , congregate sunt
abysli in medio marj.
9 Dixit inimicus : Perscquar & compre-
hendam , dividam spolia, implebitur anirrt
jnea ; evaginabo gladium meum , interlicicc
eos manus mea.
10 Flavit spiricus tuus , & operuit eos ma
re : submersi sunt quasi plumbum ia aquJs
t., . ,
 LIBER EXODI, Cat. XV.&MV.
j i Quis fimilis tui in fortibus Domine ?
quis fimilis tui magnificus in sanctitate, terri-
bilis atque laudabilis , faciens mirabilia ?
n Extendisti manum tuarn & devoravit
eos terra.
i j Dux fuisti in misericordia tua populo
quem redemisti : & portaiti eum in fortitudi-
ne tua , ad habitaculum sanctum tuum.
14 Ascenderunt populi, & irati sunt : dolo-
res obtinuerunt habitatores Philisthiim.
1 5 Tune conturbati sunt principes Edom ,
robustos Moab obtinuit tremor : obriguerunt
omnes habitatores Chanaan.
16 Irruat super eos formido & pavor , in
magnitudine brachii tui : riant immobiles
quasi lapis , donee pertranseat populus tuus ,
Domine , donee pertranseat populus tuus
isle , quem possedilti.
1 7 Introduces eos , & plantabis in monte
haereditatis ru , firmiffimo habitaculo tuo
quod operatus es Domine : sanctuarium tuum
Domine , quod firmaverunt manus tuac.
x 8 Dominus regnabit in aeternum & ultra.
15 Ingressus est enim eques Pharao cum cur-
ribus & equitibus ejus in mare : & reduxit
super eos Dominus aquas maris : filii autem
' Israel ambulaverunt per siccum in medio ejus.
xoSumpsit ergo Maria prophetissa,soror Aa-
ron,tympanu inmanu suaiegressaeque sunt om-
nes mulieres post earn cu tympanis & choris,
*i Quibus prcinebat, dicens : Cantemus
Domino , gloriose enim magnisicatus est ,
equum & ascensorem ejus dejecit in mare.
xi Tulit autem moyses Israel de Mari ru-
bro , & egresli sunt in desertum Sur : ambu-
laveruntque tribus diebus per solitudinem , &.
non inveniebant aquam.
1 3 Et venerunt in Mara , nee poterant bibe-
re aquas de Mara , eo quod essent amarae :
unde & congraum loco nomen imposuit vo-
cans ilium Mara , id est , amaritudinem.
14 Et murmuravit populus contra Moysen,
dicens : Quid bibemus ?
15 At ilTe clamavit ad Dominum , qui os-
*Ju&tb. tendit ei lignum : quod * cum misislet in a-
d?- f quas , in dulcedinem verse sunt. Ibi constituit
}"' 3 ' ei prcepra, atque judicia, & ibi tentavit eum,
i<5 Dicens : Si audieris vocem Domini Dei
tui , 8c quod rectum est coram eo feceris &
obedieris mandatis ejus , custodierisque om-
nia prcepta illius , cunctum knguorem ,
quem posui in gypto , non inducam super
te : ego enim Dominus sanator tuus.
* .Van. *7 * Venerunt autem in Elim filii Israel, ubi
i i . t. erant duodecim fontes aquarum , & septua-
ginta palmar. & castrametati sunt juxta aquas.
CAPUT XVI.
hi:iT&turixt'ibut in deserto S de 'ciborum ino'ia Ifra'eTttis ,
tnittit Dr.minus cot -rmces & pluit Man ad (aturttattm : j"JJia
Z>omini de $abb*to ftrv.indoyS' mawta colii^endo, y* in menu-
&tnum rtfeatodo, quo tw Mit qmidie per quadra* h;;a annas.
53
1 T) Rofectique sunt de Elim, * & venitom- Sfr
1 nis multitudo filiorum Israel in defer- z, '
turn Sin , quod est inter Elim & Sinai : quin- '
to decimo die mensis sceundi , postquam
egreffi sunt terra gypti.
zEt murmuravit omnis congregatio filiorum
Israel contra Moysen & Aaron in solitudine.
3 Dixeruntque filii Israel ad eos : Utinam
mortui essemus per manum Domini in terra
gypti , quando sedebamus super ollas car-
nium , & comedebamus panem in saturitate :
cur eduxistis nos in desertum iilud , ut occi-
deretis omnem multitudinem fame ?
4 Dixit autem Dominus ad Moysen : Ecce ,
ego pluam vobis panes de clo : egrediacur
populus , & colligat qux sufficiunt per singu-
Ios dies : ut tentem eum utrum ambulet in le-
ge mea , an non.
5 Die autem sexto parent quod inserant : &
lit duplum quam colugere solebant per singu-
los dies.
6 Dixeruntque Moyses & Aaron ad omnes
filios Israel : Vespere scietis qudd Dominus
eduxerit vos de terra gypti :
7 Et mane videbitis gloriam Domini , au-
divit enim murmur vestrum contra Dominum:
nos vero quid sumus , quia muslitastis contra
nos ?
8 Et ait Moyses : Dabk vobis Dominus ves
pere carnes edere , & mane panes in saturita
te : e6 quod audierit murmurationes veitras
quibus murmurati estis contra eum, nos enim
quid sumus ? nee contra nos est murmur ves
trum , fed contra Dominum.
9 Dixit quoque Moyses ad Aaron : Die uni
verse congregationi filiorum Israel : Accedite
coram Domino : audivi enim murmur ves
trum.
10 Cumque loqueretur Aaron ad omnem
ccetum filiorum Israel , respexerunt ad solitu
dinem : & ecce gloria * Domini apparuit in * &&
nube. 4j. j."
1 r Locutus est autem Dominus ad Moysen,
dicens :
11 Audivi murmurationes filiorum Israel ,
Ioquere ad eos : Vespere comedetis carnes ,
& mane saturabimini panibus : feietisque
qudd ego sum Dominus Deus vester.
13 Factum eft ert>,o vespere , & ascendens
coturnix , cooperuit castra : mane quoque
ros jacuit per circuitum castrorum.
14 Cumque operuisset superiieiem terr , * ^
apparuit in solitudine minutum , &r quasi pilo , , ,'f8*
tusum , in similitudinem pruinx super terram. pfti^;
if Quod cum vidiflent filii Israel , dixerunt 77. j*.
ad invicem: Manhu ? quod fignificat : Quid S<y-i6.
est hoc ? ignorabant enim quid estet. Quibus l-
ait Moyses : * Tste est panis , quem Dominus ^***'
dedit vobis ad vefeendum. *,, cofi
1 if Hie est <ermo, quem praecepit Dominus : io. j,
Colligat unusquisque ex eo quantum sufficic
Giij
 U . LIBER EXODI , Cap. XVI. & XVII.
ad Vescendum : gomor per singula capita ,
iuxta numerum animarum vestrarum qusc ha
#> bitant in tabernaculo sic tolletis.
1 7 Feceruntque ita filii Israel : & college-
runt , alius plus j alius minus.
*i. for. 1 8 Et mensi siint ad mensuram gomor : *
* * ' nee qui plus collegerat , habuit amplius : nee
qui minus paraverat , reperit minus : fed sin-
guli joxta id quod edere poterant , congrega-
. verunt.
19. Dixitque Moyses ad eos : Nullus relin-
quat ex eo in mane.
io Qui non audierunt eum , fed dimiserunt
quidam ex eis usque mane , & scatere cpit
vermibus , atque computruit : & iratus est
contra eos Moyses.
i i Colligebant autem mane singuli , quan
tum siisticere poterat ad vescendum : cumque
incaluisset sol , liquefiebat.
ii In die autem sexta collegerunt cibos du-
plices , id est, duo gomor per singulos homi-
nes : yenerunt autem omnes principes multi-
tudinis , & narraverunt Moysi ,
13 Qui ait eis : Hoc est quod locutus est
Dominus : Requies sabbati sanctificata est Do
mino eras. Quodcumque operandum est , fa-
cite\\ & quas coquenda siint coquite : quidquid
aute reliquum fuerit, reponite usque in mane.
i4 Feceruntque ita ut preceperat Moyses ,
tc non computruit , neque vermis inventus
est in eo.
if Dixitque Moyses : Comedite illud hodie,
quia sabbatum est Domini : non .invenietur
hodie in agro.
1.6 Sex diebus colligite : in die autem septi-
mo sabbatum est Domini , ideirco non inve-
nietur.
i7 Venitque septima dies : & egreffi de po
pulo ut colligerent , non invenerunt.
18 Dixit autem Dominus adMoysen: Us-
quequd non vultis custodire mandata mea ,
& legem meam ?
i9 Videte qudd Dominus dederit vobis
sabbatum , & propter hoc die sexti tribuit
vobis cibos duplices : maneat unusquisque ,
apud semetipsum , nullus egrediatur de loco
suo die septimo.
30 Et sabbatizavit populus die septimo.
3 1 Appellavitque domus Israel nomen ejus
Man : quod erat quasi semen coriandri album,
gustusque ejus quasi similae cum melle.
3 1 Dixit autem Moyses : Istc est *sermo ,
quern prxcepit Dominus: Imple gomor ex eo,
it: custodiaturin futuras retrd generationes : ut
noverint panem , quo alui vos in solitndine ,
quando educti estis de Terra gypti.
33 Dixitque Moyses ad Aaron : Sume vas
umnri , & mitte ibi Man , quantum potest ca-
pere gomor , & repone coram Domino ad
fervandum in generationes velrras ,
^4 Sicut pneepit Dominus Moysi. Posuit-
que illud Aaron in tabernaculo reservandum.
3 j* Filii autem Israel comederunt Man qua- & Neb.
draginta annis' , donee venirent in terram ha- *
bitabilem : hoc cibo aliti sunt usquequo tan- 7u,l"h-
gerent fines terra: Chanaan. *''*'
35 Gomor autem decima pars est Ephi.
CAPUT XVII.
Kurjum murmurtnlihu; in t.thitLm cb *qujt pi>turi<m
filiii Isrtcl , ixt Dtminus ttjudm dt pen a : simMtcit* iuv*-
Aunt Hibrtoi , fid pugnime fojui , jjr in menu Altyjt ex-
tenfis mtaibui mime , vineuntur.
1 T Gitur profecta omnis multitudo filiorum
I Israel de deserto Sin per mansioncs suas,
juxta sermonem Domini , cartrametati siint
in Raphidim , ubi non erat aqua ad bibendum
populo.
t * Qui jurgatus contra Moysen , ait : Da * Sum;
nobis aquam ut bibamus. Quibus relpondit 0. 4.
Moyses : Quid jurgamini contra me ? cur ten-
tatis Dominum ?
3 Sitivit ergo ibi populus pr aqu penuria,
& murmuravit contra Moysen , dicens : Cur
fecisti nos exire de gypto , ut occideres nos,
& liberos nostros , ac jumenta , siti ?
4 Clamavit autem Moyses ad Dominum ,
dicens: Quid faciam populo huic i adhuc pau-
lulum , & lapidabit me.
5 Et ait Dominus ad Moysen : Antecede po-
pulun>, & sume tecum de senioribus Israel :
& yjrgam qua * percuslilti fluvium , tolle in
manu tua , & vade. 14. 11.
6 En ego stabo ibi coram te supra petram pf- 7*
Horeb : percutiesque petram , & exibit ex ea '1.'"Cr.
aqua , ut bibat populus. Fecit Moyses ita co I. 4.
ram senioribus Israel :
7 Et vocavit nomen loci illius , Tentatio ,
propter jurgium filiorum Israel , & quia ten-
taverunt Dominum , dicentes : Estne Domi
nus in nobis , an non ?
8 * Venit autem Amalec , & pugnabat con *Dtst.
tra Israel in Raphidim. IS. 7.
9 Dixitque Moyses ad Josue : Elige viros : 7uii,h'
& egressus , pugna contra Amalec :cras eeo ..' *', .
stabo in verticc collis , habens virgam Dei s.
in manu mea.
10 Fecit Josue ut locutus erat Moyses , &
pugnavit contra Amalec : Moyses autem &:
Aaron, & Hurascenderiit super verticem collis.
I I Cumque levaret Moyies manus , vince-
bat Israel : sin autem paululum remisisset ,
superabat Amalec.
1 1 Manus autem Moysi erant graves su-
mentesigitur lapidem, posuerunt lubtereum,
in quo sedit : Aaron autem & Hur sustenta-
bant manus ejus ex utraque parte. Et factum
est ut manus illius non laflarentur usque aJl
occasum solis.
1 3 Fugavitque Josue Amalec , & populurrj
ejus in ore gladii.
14 Dixit autem Dominus ad Moysen : Scri
be hoc ob monimentum in libro , & trade au -
 LIBER EXODI, C A P. XVIII. & XIX
ribus Josue : delebo cnim memoriam Amalec
sub clo.
if dificavitque Moyses altarc , & vocavit
nomen ejus i Dominus exaltatio mea , dicens :
i$Quia manus solii Domini, & bellum
Domini crit contra Amalec , a generatione
in generati onem.
CAPUT XVIII.
Jethro socer Mejfi uxorem cum filiis ad turn reducit : eV
emdiiit Dei o.tr.kus , cum Deminum UudjJJit , eique facri-
fcnjftt , ftnum emfilium Mtjfi dedit ' constituents ju.
iicifTum magijiruiiiiii , aui "'inert dijudicent.
i S~^ Umque audisset Jethro , sacerdos Ma-
V_y dian , cognatus Moysi , omnia quse
feccrat Dcus Moysi , & Israeli populo suo ,
& quod eduxisset Dominus Israel de gyp-
to:
i Tulit Sephoram uxorem Moysi quam re-
miserat :
3 Et duos filios ejus , quorum unus voca-
* Sutr. batur Geriam , dicente patre : * Advena fui
a. a. in terra aliena.
4 Alter vero Eliezer : Deus enim , ait ,
patris mei adjutor meus , & eruit me de
gladio Pharaonis.
$ Venit ergo Jethro cognatus Moysi , & si-
lii ejus , & uxor ejus , ad Moyscn in desertum,
ubi erat callrametatus juxta montem Dei.
6 Et mandavit Moysi , dicens : Ego Jethro
cognatus tuus venio ad te , 8c uxor tua , &
duo filii tui cum ea.
7 Qui egressus in occursum cognati su,i ,
adoravit , He osculatus est cum : salutave-
runtque se mutu6 verbis pacificis. Cumque
intraslet tabernaculum ,
8 Narravit Moyses cognato suo cuncta
qux fecerat Dominus Pharaoni , & gyp-
tiis propter Israel : universumque laborem ,
qui accidisset eis in itinere , 6c qudd libe-
raverat cos Dominus.
9 Lactatusque est Jethro super omnibus bo-
nis , quac fecerat Dominus Israeli , ed qudd
eruisset eum de manu gyptiorum , -
i o Et ait : Benedictus Dominus , qui libe-
ravit vos de manu gyptiorum , &c de manu
Pharaonis , qui eruit populum suum de manu
gyp-
1 1 Nunc cognovi , quia magnus Dominus
*3*t- super omnes deos : ed quod * superbe ege-
* ' * rint contra illos.
& to ? ' * Obtulit ergo Jethro cognatus Moysi ho-
IO ' 1 locausta & hostias Deo : veneruntque Aaron
m. a. & omnes seniores Israel , ut comederent pa-
nem cum eo coram Deo.
13 Altera autem die sedit Moyses ut ju-
dicaret populum , qui asliitebat Moysi a ma
ne usque ad vesperam.
14 Quod cum vidisset cognatus ejus ,
omnia scilicet quse aeebat in populo , ait :
Quid est hoc quod facis in plebe ? cur so
lus scdes , & omnis populus prasstolatur de
55
mane usque ad vesperam ?
1 ? Cui respondit Moyses : Venit ad me
populus quaerens sententiam Dei.
\6 Cumque acciderit eis aliqua discrepa-
tio , veniunt ad me ut judicem inter eos ,
& ostendam prxcepta Dei , & leges ejus.
17 At ille : Non bonam , inquit , rem fa-
eis :
1 8 Stulto labore confumeris , & tu & po
pulus iste qui tecum est : ultra vires tuas est
negotium , * solus illud non poteris sustine.e. * Dem
19 Sed audi verba mea atque consilia ,
& erit Deus tecum. Esto tu populo in his
qua: ad Deum pertinent , ut referas qui
dicuntur ad eum :
10 Ostendasque populo cxremonias & ri-
tum colendi , viamque per quam ingredi
debeant , &: opus quod facere debeant.
zi Provide autem de omni plebe viros
potentes , & timentes Deum , in quibus sic
veritas , & qui oderint avaritiam , & consti-
tue ex eis tribunos , & centuriones , & quin-
quagenarios , & decanos ,
i* Qui judicent populum omni tempore :
quidquid autem majus fuerit , referant ad
te , & ipsi minora tantummodd judicent :
leviusque sit tibi , partito in alios onere.
13 Si hoc feceris , implebis imperium Dei ,
& praecepta ejus poteris sustentare : & omnis
hie populus revertetur ad loca sua cum pace.
z4 Quibus auditis , Moyses fecit omnia
quac ille suggesserat.
y Et electis strenuis viris de cuncto Israel ,
constituit eos principes populi , tribunos , &
centuriones , & quinquagenarios > & decanos,
16 Qui judicabant plebem omni tempore :
quidquid autem gravius erat , referebant ad
eum , faciliora tantummodd judicantes.
17 Dimisitque cognatum suum : qui rever-
sus abiit in terram suam.
CAPUT XIX.
Ifraelitt metis ctst.it veniunt in S'ma " Moyses rufti
Dei ajeendit in mmtem , monit e)us revert d fopulum ,.
qui [tntiificmi juUtur , ut dtfeendat Dem nut i fulg^ri
fr tenitru , ceram mini flebe Meyst lecu urut.
i \ Ensc tertio egreflionis Israel de terra.
1VJL gypti , in die hac venerunt in soli-
tudinem Sinai,
l Nam profecti de * Raphidim , & perve- * Ku>n.
nientes usque in desertum Sinai, castrame-n. 1$.
tati sunt in eodem loco , ibique Israel sixit
tentoria e regione montis.
3 " Moyses autem ascendit ad Deum,voca- *Jli\
vitque eum Dominus de mome , & ait : Hare 7- *
dices domui Jacob,& annuntiabis filiis Israel :
4 Vos * ipsi vidistis , quac fecerim gyp- =f Dem.
tiis , quomodo portaverim vos super alas i. *
aquilarum , & afsumpscrim mihi.
5 Si ergo audieritis vocem meam , & custo-
dieritis pactum meum , eritis mihi in peculiunv
de cunctis gopulis : * mea. ell enim omni*
i
 5* LIBER EXODI, Cap. XIX. & XX.
terra.
* Pfil- g * Et vos eritis mihi in regnum saccrdo-
Jj ' tale , & gens sancta. Hax suiit verba quje
3 * "' loqufiris ad filios Israel.
7 Venit Moyses , & convocatis majoribus
natu populi , exposuit omnes sermones quos
niandaverat Dominus.
8 Responditque omnis populus simul : Cun-
cta qu locutus est Dominus > faciemus.
Cumque retulisset Moyses verba populi ad
t- Dominum ,
9 Ait ei Dominus : Jam nunc veniam ad
te in caligine nubis , ut audiat me populus
loquentem ad te , & credat tibi in perpe-
tuum. Nuntiavit ergo Moyses yerba populi
ad Dominum.
io Qui dixit ei : Vade ad populum, &
sanctirica iilos hodie , & eras , laventque
vestimenta sua ,
1 1 Et sint parati in diem tertium : in die
enim tertia descender Dominus coram omni
plebe super montem Sinai.
1 1 Constituesque terminos populo per cir-
cui turn T & dices ad eos : Cavete ne alcenda-
+ Heir. tjs jn montem , * nee tangatis fines illius : om-
** "' nis qui tetigerit montem , morte morietur.
1 3 Manus non tanget eum , fed lapidibus
opprimetur , aut confodietur jaculis , five
jumentum fuerit , five homo , non vivet.
Ciim cperit clangere buccina , tune as
cendant in montem.
14 Descenditque Moyses de mome ad po
pulum , &z sanctificavit eum. Cumque lavis-
sent vestimenta sua ,
1 5 Ait ad eos : Estote parati in diem ter
tium , & ne appropinquetis uxoribus vestris.
16 Jamque advenerat tertius dies, & ma
ne inclaruerat : & ecce cperunt audiri to^
nitrua , ac micare fulgura , &c nubes densis-
sima operire montem , clangorque buccinae
vehementius perltrepebat : & timuit populus
qui erat in caltris.
17 Cumque eduxisset eos Moyses in oc-
cursum Dei de loco castrorum , steterunt
ad radices montis.
* Dm. 1 8 * Totus autem mons Sinai" fumabat : ed
4. ii. quod descendisset Dominus super eum in
igne , & ascenderet, fumus ex eo quasi de
,. ; fornace : eratque omnis mons terribilis.
19 Et sonitus buccin paulatim crescebat
in majus , & prolixius tendebatur : Moyses
loquebatur , & Dcus respondebat ei.
~ io Descenditque Dominus super montem
Sinai' in ipso montis vertice , & vocavic
Moyscn incacumen ejus. Qu6cumascendisset,
. . . . z 1 Dixit ad eum : Descende , & contestare
populum : ne fortti velit transcendere tejmi-
nos ad videndum Dominum , & percat ex
cis plurima multitudo.
. ii Sacerdotes quoque qui accedunt ad Do-
WJWUm , sanctificemur , ue percuiiat; eoj, : _
13 Dixitque Moyses ad Dominum : Non
poterit vulgus alcendere in montem Sinai : tu
enim testiricatus es , tx jussisti , dicens : Pone
terminos circa montem : & sanctirica ilium.
14 Cui ait Dominus : Vade , descende :
ascendesque tu , & Aaron tecum. Sacerdotes
autem & populus ne transcant terminos ,
nee ascendant ad Dominum , "ne font in-
terficiat illos.
if Descenditque Moyses ad populum , Sc
omnia narravit eis.
C A P U T XX.
jingebts vice Dti ex Sim mime d.cuoium prcmulgtt
toti f.ful , fed ii nivtti Mejle imermtiuio mandita Dei
phi exfoni ; Moy'es jeht:tr fuy.d..m ; ac lemma am lafim
deum de mjeclii Upidibut attire j'tcere )ubetur , xd auei
Hen fit per graJut ajeendendum.
i T Ocutusque ell Dominus cunctos ser-
I - mones nos :
i Ego sum Dominus Deus tuus , qui edu- * />*.
xi te de terra gypti , de domo scrvitutis. 5. *
3 Non habebis deos alienos coram me. p/' '
4 * Non facies tibi sculptile , neque omnem *' '
similitudinem quae ell in clo desuper , & 6."i?
quac in terra deorsum , nee eorum qua: sunt Da. 4.
in aquis sub terra. > s.
5 Non adorabis ea , neque coles : ego sum M- **
Dominus Deus tuus fortis , zelotes , vifitans p*" s
iniquitatem patrum in filios, in tertiam & J'
quartam generationem eorum qui oderunt me:
6 Et faciens misericordiam in millia his qui
diligunt me , & custodiunt prcepta mea.
7 * Non assumes nomen Domini Dei tui in * lev.
vanum. Nee enim habebit inlontem Domi- >9-u.
nus eum , qui assumpserit nomen Domini Dcm-
Dei sui frustra. ^'h.
8 * Memento ut diem sabbati sanctifices. 5 J.
9 Sex diebus operaberis , 8c facies omnia * i*fr.
opera tua. '. u.
10 Septimo autem die sabbatum Domini D""- *
Dei tui eit Non facies omne opus in eo , '*j ;
tu , & filius tuus & filia tua , scrvus tuus & 2o?i'2.
ancilla tua , jumentum tuum , & advena qui
est intra portas tuas.
1 1 * Sex enim diebus fecit Dominus ccelum * Get. z;
& terram , & mare , & omnia qu in eis sunt , *.
& requievit in die septimo , ideirco benedixit
Dominus diei sabbati , & sanctificavit eum.
ii * Honora parrem tuum& matrem mam , * Dm^
ut sis longvus super terram, quam Domi- 5. ,. r
nus Deus tuus dabit tibi. Matth. ,
13* Non occides. f'w
14 Non mchaberis. J ' '
1 5 Non furtum facies. * Mattfe
i<f Non loqueris contra proximum tuum $. ,,. *
falsum testimonium.
1 7 * Non concupisces domum proximi tui , * Rm.
nee desiderabis uxorem ejus , non servum , 7. 7 ^.
non ancillam , non bovem , non asin'um , ij..
nee omnia quat illius sunt.
18 Cunctus autem populus videbat voces
Si laropaaes , Sc lbnitum bucciiw , montem-
que
 LIBER EXODI, Cap. XX. & XXL
qoe fumantem : & pcrterriti ac pavore con-
cussi , steterunt procul ,
19 Dicentes Moysi : Loquere tu nobis , &
audiemus : non loquatur nobis Dominus , ne
forte moriamur.
*o Et ait Moyses ad populum : Nolite ti-
mere : ut enim probaret vos venit Deus , &
ait terror Ulius esset in vobis , & non peccare-
tis.
*Avt. 11 Stetitque populus de longe. * Moyses au-
" ' tern acceflit ad caliginem in qua erat Deus.
^j6r-'1- zz Dixit prterel Dominus ad Movsen :
Hare dices filiis Israel : Vos vidistis quod de
lo locutus sim vobis.
13 Non facietis deos argenteos , nee deos
aureos facietis vobis.
* Uft. 14 * Altare de terra facietis mihi , & osse-
*7- retis super eo holocausta & pacifica yestra,
cri'- 7- oyes veflras & boves , in omni loco in quo
roemoria fuerit nominis mei : veniara ad te,
& benedicam tibi.
* Dm. if * Qudd si altare lapideum feceris mihi,
": s- non aediheabis illud de scctis lapidibus : si
y ' ' enim levaveris cultrum super eo , polluetur.
16 Non ascendes per gradus ad altare
meum , ne reveletur rurpitudo tua-
CA PUT XXL
Pr/Utpta judicial)* quoad taptitioi sows , & nmilhs,
fiut* , homicilia , ptricidit , pUpum , parentum m.ile
fill* i rixas , (p lalionis pxtuu , *l que cornupciam bovem.
1 r T c sum judicia quae propones eis.
*Dm. |~J i Si * emeris scrvum Hebramm , sex
l ' Jl annis serviet tibi : in septimo egredietur liber
14 ' gratis-
3 Cum quali veste intravent,aim tali exeat :
si babens uxorem , &uxor egredietur simul.
4 Sin autem Dominus dederit illi uxorem,
& pepererit filios & silias : mulier & liberi
ejus erunt domini sui _, ipse ver6 exibit cum
veititu suo.
5 Qudd si dixerit servus : Diligo dominum
meum & uxorem ac liberos , non egrediar
liber :
^ Offeret eum Dominus diis & applica-
bitur ad ostium & postes , perforabitque au-
rem ejus subula : & erit ei servus in sculum.
7 Si quis vendiderit filiam suam in famu-
Iam , non egredietur sicut ancill exire con-
sueverunt.
8 Si displicuerit ocuiis domini sui cui tra-
dita suerat , dimittet earn : populo autem
alieno vendendi non habebit potcitatem , si
spreverit earn.
9 Sin autem filio suo desponderit earn, jux-
ta morem filiarum faciet illi.
ro Qudd si alteram ei acceperit , provide-
bit puellae nuptias , & v.estimenta , & pretium
pudicitia non negabit.
11 Si tria ista non fecerit , egredietur gra-
lis absque pecunia.
n * Qui percufler.it hominem vplens occi,-
57
dere , morte moriatur. * Lev,
13 Qui autem non est insidiatus , fed Deus 2+- '7?
ilium tradidit in manus ejus : * constituam * Dtutt
tibi locum in quem fugere debeat. t9. 3. "
14 Si quis per indullriam occiderit proxi-
mum suum , & per insidias : ab altari meo
evelles eum , ut moriatur.
j j Qui percusserit parrem fuum aUt matrem,
morte moriatur.
1 6 Qui furatus fuerit hominem , & vendi
derit eum , canvictus noxa*, morte moriatur.
1 7 * Qui maledixerit patri suo , vel matri, * itv.
morte moriatur. 20.9.
18 Si rixati fuerint viri , & percusserit alter p-
proximum suum lapide yel pugno , & ille " 2,;
mortuus non fuerit , fed jacuerit in lectulo : ys '.
19 Si surrexerit , 8c ambulaverit foris super Mac*
baculum suum , innocens erit qui percusserit, 7. 10.
ita tamen , ut operas ejus & impensas in me
dicos restituat.
io Qui percusserit scrvum suum veJ ancil-
Iam virga , & mortui fuerint in manibus ejus,
criminis reus erit.
%x Sin autem uno die vel dtiobus supervi-
xerit , non subjacebit pnar , quia pecunia H-
lius est.
lx Si rixati fuerint viri , & percusserit quis
mulierem prargnantem , & abortivum quidem
fecerit , fed ipia vixerit : subjacebit damno
quantum maritus mulieris expetierit , & ar-
bitri judicaverint.
.13 Sin autem mors ejus fuerit subsecuta,
reddet animam pro anima ,
1.4 * Oculum pro oculo, dentem pro dente, * i^;
manum pro manu , pedem pro pede , 14. 10.
z $ Adustionem pro adustione , vulnus pro
vulnere , livorem pro livore. ?"V"
2.1? Si percusserit quispiam oculumfervisui ,'
aut ancillae , & luscos eos fecerit, dimittet eos "'
liberos pro oculo quem emit.
17 Dentem quoque si excusserit servo vel
ancilla? su , fimiliter dimittet eos liberos.
*8 Si bos cornupercusserit vimm aut mulie
rem , & mortui fuerint , lapidibus obruetur :
& non comedentur carnes ejus, dominus quo
que bovis innocens erit.
1.9 Qu&d H bos cornupeta fuerit ab heri &
nudiustertius,& contestati sunt dominum ejus,
nee recluscrit eum , occideritque virum aut
mulierem : & bos lapidibus obruetur , & do
minum ejus Occident.
}o Qudd si pretium fuerit ei impositum , da-
bit pro anima fua quidquid fuerit postulatus.
31 Filium quoque & filiam si cornu percus
serit , simili sententi subjacebit.
3* Si servum ancillamque invaserit , trigin-
ta siclos argenti domino dabit, bos verd lapi
dibus oppnmetur,.
33 Si quis aperuerit cisternam , & foderir,
& non operuerit earn > cecideritque bos auc
asinus in earn ,
H
 58 LIBER EXODI, C ap. XXII. & XXIII.
34 Redder dominus cistemar pretium jumen- 13 Si comestum a bestia , deferat ad eum'
torum : quod autem mortuum est , ipsius erit. quod occisom est , & non restituet.
3 j Si bos alienus bovem alterius vulnerave- 14 Qui a proximo suo quidquam horum
rit j & ille mortuus soerir : vendent bovem mutud postulaverit , & debilitatum aut mor
vivum , & divident pretium , cadaver aurem tuum fuerit domino non praesente , reddere
mortui inter fe dispertient. compelletur.
}6 Sin autem sciebat qu&d bos cornupeta 1 j Qudd si impraesentiarum dominus fuerit,
esset ab heri & nudiustertius , & non custo- non restituet , maxime si conduisom venerat
divit eum dominus sous , redder bovem pro pro mercede operis sois.
bove , 8c cadaver integrum accipiet. \6 * Si seduxerit quis virginem needum des- * Diuk
CA PUT XXII. ponsatam , dormieritque cum ea : dotabit " *'
Furtl damwque iltati seen* , deptfili , ctmmtdtti , con- earn , & habebit earn uxorem.
iuSli , tt'ue fiupri Lex , nultfurum , bestialitatii , focri- 17 Si pater virginis dare noluerit, reddet
fiiii idoUlairici jupplicium : advent , indue & pupillo ameH-
t:-m panie ; mutui , ufura & pignorit lex > ac cbediemix & pecuniam juxta modum dotis , quam virgines
dtcimarum , primniarum primogmiiorum ; di came a btftiis accipere consueverunt.
ftagufiaia. 1 8 Maleficos non pati^ris vivere.
iPI quis soratus soerit bovem , aut ovem, 19 Qui coierit cum jumento, morta moria-
O & occiderit vel vendiderit : quinque bo tur.
's j. K<. ves pro uno bove restituet , * & quatuor oves 20 * Qui immolat diis , occidetur , paster- * i
aj.6, pro una ove. quam Domino soli. i. *.
2 Si effringens fur domum five soffodiens 2 1 Advenam non contristabis , neque affli-
fuerit inventus , & accepto vulnere mortuus ges eum : advenae enim & ipsi fuistis in Terra
fuerit : percussor non erir reus sanguinis. gypti.
3. Quod si orto sole hoc fecerit , homici- 22 * Vidu & pupillo non nocebitis. * zach.
dium perpetravit , & ipse morietur. Si non 13 Si lscritis eos , vociferabuntur ad me, 7- 10-
habuerit quod pro furto reddat , ipse venum- & ego audiam clamorem eorum :
dabitur. 24 t indignabitur furor meus , percutiam-
4 Si inventum fuerit apud eumquod^fura- que vos gladio , & erunt uxores veitr vidu,
tus est > vivens , five bos , five asinus , five & filii vestri pupilli.
vis : duplum restituet. N 2 j Si pecuniam mutuam dederis populo
y Si lscrit quifpiam agrum vel vineam, meo pauperi qui habitat tecum , non urgebis
& dimiserit jumentum suum ut depascatur eum quasi exactor , nee usuris opprimes.
aliena:quidquid optimum habuerit in agro suo 2* * Si pignus a proximo tuo acceperis ves- * Deut.
vel in vinea, pro damni stimatione reltituet. timentum , ante solis occasom reddesei. 14. i.
6 Si egressus ignis invenerit spinas, & com- 27. Ipsom enim est solum quo operitur, in
prehenderit acervos frugum, five stantes sege- dumentum carnis ejus , nee habet aliud in
tes in agris , reddet damnum qui ignem luc- quo dormiat : si clamaverir ad me, exaudiam
cenderir. eum , quia misericors sum.
7 Si quis commendaverir amico pecuniam, 28 Diis non detrahes , cc * principi populi *jta.
aut vas in custodiam, & ab eo qui sosceperat, tui non maledices. jj. 5.
sorto ablata fuerint : si invenitur fur , duplum 1.9 Decimas tuas & primitias tuas non tar-
jeddet. dabis reddere : * primogenitum filiorum * Sup.
8 Si latet fur , dominus domus applicabitur tuorum dabis mihi. ;.s.it.
ad deos , & jurabit quod non extenderit ma 30 De bobusquoque, & ovibus fimiliter ;""
num in rem proximi mi , facies : septem diebus sit cum matre soa , die I1'rc'h9'
9 Ad perpetrandam fraudem, tarn in bove, octava reddes ilJum mihi. t^. }'0,
quam in asino,&: ove ac vettimento : & quid- 3 1 Viri sancti eritis mihi : * carnem, qua: a * Lev.
quid damnum inferre potest : ad deos utrius- bestiis fuerit prgustata , non comedetis , fed
que causa perveniet : & si illi judicaverint , projicietis canibus.
duplum restituet proximo suo. CAPUT XXIII.
10 Si quis commendaverit proximo suo asi- tunLigei frafixa juiiiciiius .has & /<; immici strvtttdui;
acripieadi judialus miner* : de awn & din feptimi
num , bovem , ovem , & omne jumentum nuiett iribufai.e jtfiii prtcipaii : primitiit Deus [e fapult
ad custodiam , & mortuum fuerir",' aut debi- An(tUim in duiem itmeiii pritruijjurum , & jrsmium Jer-
litatum , vel captum ab holtibus , nullufque vinubm prxceptt : de iaclolairil & j'aedere Chananterum fit.
hoc viderit : giend'n , de'jue eii extermtHJndis.
. 1 1 Jusjurandum erit in medio , qudd non On soscipies vocem mendaeii : nee
extenderit manum ad rem proximi soi : sosci- *N. ..
junges manum tuam ut pro impio di-
pietque Dominus jurameixum, & ille reddere cas falfum testimonium.
non cogetur. a "Non scqueris turbam ad faciendum ma-
* Get. 1 * * Quod si furto ablawm fueriti restituet lum : nee in judicio , plurimorum acquiesces
31. if. damnum doraia. sententi* , ut'4 vew devies.
 LIBER EXODI, Cap. XXIII &XXIV. 59
; Pauperis quoque non misereberis in judi if Servietisque Domino Deo vestro , ut
cto. benedicam panibus tuis & aquis , & aufe-
*Dtat. 4 * Si occurreris bovi inimici tui , aut asino ram infirmitatem de medio tui.
at. i. erranti , reduc ad cum. 1.6 Non erit infcunda , nee sterilis in ter
f Si videris asinum odientis te jacere sub ra tua : numerum dierum tuorum implebo.
onere, non pcrtransibi$,sed sublevabis cum eo. 17 Terrorem meum mittam in prcursum
6 Non declinabis in judicium paupcris. Cuum , & occidam omnem populum , ad
*Dm. 7 * Mendacium fugies. Insontem & justum quem ingrediSris : cunctommque lnimicorum
"I. SI- non occides : quia aversor impium. tuorum coram te terga vertam :
Dem. 8 * Nee accipies munera, qux etiam excx- i8Emittens * crabrones prius, qui fuga- *.
I 6. 19. cant prudences, & subvertunt verba justorum. bunt Hevxum , & Chananxum , & Hethxum> 7- *.
ltd*. 9 Peregrino molestus non eris ; scicis enim antequam introeas.
20. JI.
advenarum animas : quia & ipsi * peregrini 19 Non ejiciam eos a facie tua anno uno :
At. 6. fiiistis in Terra gypti. ne terra in solitudinem redigatur , & crescanc
io Sex annis seminabis terram mam, & contra te bestix.
congregabis fruges ejus. 30 Paulatimque expellam eos de conspec-
La. 1 1 Aimo autem septimo * dimittes earn , &: tu tuo , donee augearis , & pofEdeas Terram.
3}. 4. requiescere facies, ut comedant pauperes po- 31 Ponam autem terminos tuos a Maet
guli tui : & quidquid reliquum merit , edant rubro usque ad Mare Palxstinorum , & a de-
cstix agri: ita facies in vinea,& in oliveto tuo. serto usque ad fluvium : tradam in manibus
ix Sex diebus operaberis : septimo die ces- vestris habita.tores Tcrrx , & ejiciam eos de
sabis , ut requiescat bos & asinus tuus : & re- confpectu vestro.
frigeretur films ancillx tux , & advena. $1 * Non inibis cum eis fdus , nee cum * i*fr*
i j Omnia quae dixivobis, curtodite. Et diis eorum. * it.
per nomen externorum deorum non jurabitis, II Non habitent in terra tua , ne forte pec- D""' 7*
neque audierur ex ore vestro. care te faciant in me , si fervieris diis eorum :
14 Tribus vicibus per singulos annos mihi quod tibi certe erit in scandalum.
festa celebrabitis. CAPUT XXIV.
1 j Solemnitatem azimorum custodies. Sep- Moyses n Dei Utas leges ad populum refers , ptpulut
* Sup. tem diebus comedes azyma , * sicut prxcepi eas acceptat : & fa.ius solicit inter Deum fr populum , obUtit
* 1. t. 4- tibi, tempore mensis novorum, quando egres- Domino sicript.iis ,faderi qut sanguine in pnpHltim re'perji ,
J*/"* J*. Moyses , cateris ni rtdnem mentit manentHui , solus in
22. sus es de gypto : * non apparebis in con- mentem a itndis , ut mb^l's legis fecipia: , ubi cum Do:im
speitu meo vacuus. quadraginta diebus & noUibus [>erm.vs/it.
16. IS. 16 Et solemnitatem messis primitivorum 1 \ A Y^ 1u01ue &xlt ' Alcende ad Do-
Zuli. }$. operis tui , quxcumque seminaveris in agro : IV1 minum tu , & Aaron , Nadab , &
6. solemnitatem quoque in exitu anni , quando Abiu , & septuaginta senes ex Israel , Sc
congregaveris omnes fruges tuas de agro. adorabitis procul.
* bssr* 17 * Ter in anno apparebit omne mafculi- 1 Solusque Moyses afeendet ad Dominum ,
4U- num mum , coram Domino Deo tuo. & illi non appropinquabunt , nee populus
aw. ] *. 18 Non immolabis super fermento sangui- afeendet cum eo.
it. nem victimx mex , nee remanebit adeps fo- 3 Venit ergo Moyses &r narravit plcbi om
lemnitatis mex usque mane. nia verba Domini , atque judicia : respondit-
* /*/r< 19 * Primitias frugum terra; tux deferes in que omnis populus una voce : Omnia verba
}+.:'<
domum Domini Dei tui. + Non coques h- Domini , qux locutus est , faciemus.
* Dtut.
1 4- 21. dum in lacte matris sux. 4 Scripsit autem Moyses universes sermo-
io Ecce ego mittam Angelum meum , qui nes Domini : & mane consurgens xdiScavit
prxcedat te , & custodiat in via , & introdu- alrare ad radices montis , & duodecim titulos
cat in locum quern paravi. per duodecim tribus Israel.
11 Observa eum , & audi voeem ejus , nee < Misitque juvenes de filiis Israel, &ob^:
contemnendumputes : quia non dimittet cum tulerunt nolocauila , immolaveruntque vic-
peccaveris , & est nomen meum in illo. timas pacificas Domino , vitulos.
+ I>tut. n * Quod si audieris vocem ejus , & fece- 6 Tulit itaque Moyses dimidiam partem
7. II. ris omnia qux loquor , inimicus ero inimi- fanguinis , & misit in crateras : partem au
cis mis , & affligam affligentes te. tem residuam fudit super altare.
* X/r i? * Prxcedetque te Angelus meus , & in- 7 Assumensque volumen sderis , legit
II- 2. troducet te ad Amorrhxum , & Hethxum , & audiente populo : qui dixerunt : Omnia qux
C. 7. Ehcrezxum , Chananxumque , & Hevxum ,
51. locutus est; Dominus , faciemus , & erimus
& Jebusxum , quos ego conteram. obedientes.
II. 4 Non adorabis deos eorum , nee coles 8 Ille vero sumptum sanguinem respersit in
eos : non facies opera eorum , fed destrues populum , & ait : Hie est * sanguis sderis * Hebr '.
cos j & confringes statuas eorum. . . quod pepigit Dominus vobiscum super cunctis s- 20'
Hij

60 LIBER EXODI, Cap. XXIV. & XXV.
sermonibus his.
9 Afcenderuntque Moyses & Aaron , Nadab
& Abiu , & septuaginta de scnioribus Israel :
io Et viderunt Deum Israel : &c sub pedibus
ejus quasi opus lapidis sapphirini , & quasi
olum , cum serenum est.
1 1 Nee super cos qui procul recesserant de
filiis Israel , misit manum suam , videruntque
Deum : & comederunt , ac biberunt.
1 x Dixit autem Dominus ad Moysen : As-
cende ad me in montem , & esto ibi : da-
boque tibi tabulas lapideas , &c legem ac
mandata quae scripsi : ut doceas eos.
13 Surrexerunt Moyses & Josue minister
ejus : ascendensque Moyses in montem Dei ,
14 Senioribus ait : Expectate hie donee
revertamur ad vos. Habetis Aaron & Hur
vobiscum : si quid natum fuerit quatstionis ,
referetis ad eos.
1 j Cumque ascendisset Moyses , operuit
nubes montem.
1 6 Et habitavit gloria Domini super Sina> ,
tegens ilium nube sex diebus : septimo autem
die vocavit eum de medio caliginis.
17 Erat autem species gloria: Domini ,
quasi ignis ardens super verticem montis ,
in conspectu filiorum Israel.
1 8 Ingressusque Moyses medium nebulae ,
ascendit in montem : & suit ibi quadraginta
diebus , & quadraginta noctibus.
CAPUT XXV.
Juhetu? primitijrum ac donorum ohlatio ad Dei tibrnd-
tulum fmmtidum , arcam faderis , mensam fmmum fropesuio-
mil % (j- fepihtps candelabrum , cmiliaque illuc ptninemia;
horum omnium monftramr exemplar.
1 T Ocutufquc est Dominus ad Moysen >
I . dicens :
x Loquere filiis Israel , ut tollant mihi pri-
' Inst. mitias , ab * omni homine qui offerer ultro-
3i- 5. neus , accipietis eas.
3 Hzc sunt autem quac accipere debetis :
Aurum , & argentum , & s >
4 Hyacinthum & purpuram , coccumque
bis tinctum , & byssum , pilos caprarum :
5 Et pelles arietum rubricatas , pelleique
janthinas , & ligna setim :
6 Oleum ad luminaria concinnanda : aroma-
ta in unguentum , & thymiamata boni odoris :
7 Lapides onychinos , & gemmas ad or-
nandum ephod ac rationale.
8 Facientque mihi Sanctuarium , Sc habi-
tabo in medio eorum :
9 * Juxta omnem similitudinem taberna-
9- culi quod ostendam tibi , &: omnium vaso-
rum , in cultum ejus : sicque facietis illud :
10 Arcam de lignis setim compingite ,
cujus longitudo habeat duos tk semis cubitos.:
latitudo , cubitum & dimidium : altitudo
eubitum similiter ac semissem.
II Et deaurabis eim auro mundislimo
intus & foris : faciesque supra , coronam
ameam per circuitiun:
\
1 1 Et quatuor circulos aureos , quos pones
per quatuor arcae angulos : duo circuli sine
in latere uno , & duo in altero.
1 3 Facies quoque vectes de lignis setim , &
operies eos auro :
14 Inducesque per circulos qui sunt in areas
lateribus , ut portetur in eis.
1 5 Qui semper erunt in circulis,nec unquam
extrahentur ab eis.
1 6 Ponelque in area testificationem quam
dabo tibi.
17 Facies & propitiatorium de auro mun-
dislimo-.duos cubitos &: dimidium tenebit lon
gitudo ejus, & cubitum ac semissem latitudp.
1 8 Duos quoque Cherubim aureos & pro-
ductiles facies , ex utraque parte oraculi.
19 Cherub unus sit in latere uno , tk alter
in altero.
xoUtrumque latus propitiatorii tegant ex-
pandentes alas , & operientes oraculum , res-
piciantque se mutu6 versis vultibus in propi
tiatorium quo operienda est area ,
xi In qua pones testimoniu quod dabo tibi.
xz Inde praecipiam , & loquar ad te supra
propitiatorium , ac de medio duorum Che
rubim , qui erunt super arcam teitimonii >
cuncta quac mandabo per te filiis Israel.
X3 Facies & mensam de lignis setim , ha-
bentem duos cubitos longitudmis , & in lati-
tudine cubitum , 8c in altitudine cubitum ac
semissem.
X4 Et inaurabis earn auro purislimo : facies
que illi labium aureum per circuitum ,
x j Et ipsi labio coronam interrasilem altam
quatuor digitis : 8c super illam , alteram co
ronam aureolam.
x<? Quatuor quoque circulos aureos prarpa-
rabis > & pones eos in quatuor angulis ejus-
dem mens per singulos pedes.
X7 Subter coronam erunt circuli aurei ut
mittatur vectes per eos,& possit mensa portarr.
x8 Ipsos quoque vectes facies de lignis le-
tim , & circumdabis auro ad subvehendam
mensam.
19 Parabis & acetabula , ac phialas, thuri-
bula , & cyathos , in quibus offerenda sunt
libamina , ex auro purislimo.
30 Et pones super mensam panes proposi
tion's in conspectu meo semper.
3 1 Facies & candelabrum ductile de auro-
mundissimo , hastile ejus , calamos , scyphos
& sphrulas , ac lilia ex ipso procedentia.
3x Sex calami egredientur de lateribus, tres
ex uno latere , & tres ex altero.
j 3 Tres scyphi quasi in nucis modum per
calamos singulos , sphnilaque simul , & li-
lkim : & tres similiter scyphi instar nucis in
calamo altero , sphcerulaque simul Sc lilium.
Hoc erit opus sex calamorum , qui producen-
di sunt de hastili :
34 In ipso autem candelabro erunt quatuor.
 LIBER EXODI, Ca?, XXV. & XXVI.
seyphi in nucis modum , sphrulacque per
fingulos , & lilia.
3 j Sphaerul sub duobus calamis per tria
loca, qui simui sex riunc, procedentes de hasti-
li uno.
3<sErsphacrulae igitur& calami ex ipso erunt,
univerfa ductilia de auro purislimo.
37 Fades & lucernas leptem , & pones eas
super candelabrum , ut luceant ex adverse
38 Emunctoria quoque , & ubi quae emunc-
ta sunt extinguanrur , fiant de auro purislimo.
39 Omne pondus candelabri cum universis
vasts habebit talentum auri puriffimi.
EM- t. 40 * Inspice , & sac secundum exemplar
5. AS. quod tibi in monte monstratum est.
1-t- C A P U T XXVI. : io In latere quoque secundo tabernaculi
Fem e> aJtru3io Ukemdculi Mojtici , veli , net , frt-
fiiiiiorn , e}* ,c*adcUbri, a- tintcrii , j*xt* su*t J-
fut tueisuru.
i np Abernaculum verd ita facies : Decem
J. cortinas de bysso retorta, &hyacin-
tho , ac purpura, coccoque bis tincto , varia-
tas opere plumario facies.
1 Longitudo cortinae unius habebit viginti-
octo cubitos : latitudo , quatuor cubitorum
ent. Unius mensurae fient univerfa tentoria.
3 Quinque cortinae sibi jungentur mutud ,
& aliae quinque nexu simili cohaerebunt.
4 Ansulas hyacinthinas in lateribus ac siim-
mitatibus facies cortinarum , ut poflint invi-
cem copulari.
% Quinquagenas ansulas cortina habebit in
utraque parte , ita inscrtas , ut ansa contra
ansam veniat , & altera alteri poffit aptari.
6 Facies & quinquaginta circulos aureos
quibus cortinarum vela jungenda sunt , ut
unum tabernaculum fi.it.
7 Facies & saga cilicina undecim , ad ope-
riendum tectum tabernaculi.
8 Longitudo sagi unius habebit triginta cu
bitos , & latitudo , quatuor : aequa erit men-
fora sagorum omnium.
9 E quibus quinque junges scorsum , & sex
fibi mutud copulabis , ita ut sextum sagum in
fronte tecti duplices.
10 Facies & quinquaginta ansasinora sagi
unius , ut conjungi cum altero queat : & quin
quaginta ansas in ora sagi alterius , ut cum
altero copuletur.
1 1 Facies & quinquaginta fibulas neas ,
quibus jungantur ansae , ut unum ex omnibus
operimentum fiat.
1 1 Quod autem (uperfuerit in fagis quae pa-
rantur tecto , id est , unum sagum quod am-
plius est , ex medietare ejus operies poste-
riora tabernaculi.
1 3 Et cubitus ex una parte pendebit & al
ter ex altera , qui plus est in sagorum longi-
tudine, utrumque latus tabernaculi protegens.
14 Facies & operimentum aliud tecto de
pellibus arietum rubricatis : & super hoc rur-
61
sum aliud operimentum de janthinis pellibus.
I j Facies & tabulas stantes tabernaculi de
lignis setim ,
16 Quae fingul denos cubitos in longitu-
dine habeant , & in latitudine fingulos ac sc-
missem.
17 In lateribus tabulx , duae incastraturat
fient, quibus tabula alteri tabulae connectatur.
atque in hunc modum cunita: tabulae parabun-
tur.
1 8 Quarum viginti erunt in latere meredia-
no , quod vergit in Austrum.
19 Quibus quadraginta bases argenteas fun-
des , ut bina: bases singulis tabulis per duos
angulos fubjiciantur.
quod vergit ad Aquilone, viginti tabulae erunt,
I I Quadraginta habentes bases argenteas ,
binae bases singulis tabulis fupponentur.
xi Ad occidentalem verd plagam taberna
culi facies sex tabulas ,
*3 & rursum alias duos quae in angulis eri-
gantur post tergum tabernaculi.
14 Eruntque conjunct^ a deorsum usque
sursum , & una omnes compago retinebit.
Duabus quoque tabulis quae in angulis ponen-
dae sunt , similis junctura servabitur.
15 Et erunt simul tabulae octo, bases eo-
rum argenteae sedecim , duabus basibus per
unam tabulam supputatis.
i<f Facies & vectes de lignis setim quin
que ad continendas tabulas in uno latere ta
bernaculi ,
17 Et quinque alios in altero , & ejusdem
numeri ad occidentalem plagam :
18 Qui mittentur per medias tabulas a sum-
mo usque ad summum.
19 Ipsas quoque tabulas deaurabis , & fun-
des in eis annulos aureos per quos vectes ta-
bulata contineant : quos operies laminis aureis.
30 Et eriges tabernaculum juxta exemplar
quod tibi in * Monte monstratum est. * gUf.
3 1 Facies & velum de hyacintho , & purpu- 1S, AO,
ra , coccoque bis tincto , & bysso retorta ,
opere plumario & pulchra varietate contextu:
31 Quod appendes ante quatuor cohimnas
de lignis setim , qu ipsae quidem deaurara
erunt , &: habebunt capita aurea, fed bases ar
genteas.
H Inscretur autem velum per circulos , in-
tra quod pones arcam testimonii,quo & Sanc-
tuanum , & Sanctuarii fanctuaria dividentur.
34 Pones & propitiatorium super arcam tes-
timonii in Sancto sanctorum :
3 f Mensamque extra velum : & contra
mensam candelabrum in latere tabernaculi
meridiano- : mensa enim stabit in parte Aqui-
lonis.
31? Facies & tentorium in introitu taberna
culi de hyacintho , & purpura , coccoque bis
tincto > & byflb retorta > opere plumarii.
Hii> ,
 6i LIBER EXODI, Cap.XXVII. &XXVIIJ.
37 Et qumque columnas deaurabislignorum quinque cubitorum erit. Fietque de bysso rc-
setim ante quas ducetur tentorium : qua- torta , & habebit bases neas.
rum erunt capita aurea , & bases ne 1 9 Cuncta vasa tabernaculi in omnes usus
CAPUT XXVII. 6 cremonias , tarn paxillos ejus quam atrii,
lAltare holotaujtorum f "trtum 1 ibcrinHuli , tentorium, ex re facies.
ttlttmnt , & nle.ua iucermrum p*r.iri jubeatur , & tcrwm zo Prcipe filiis Israel ut afferant tibi oleum
fcetmji*. de arboribus olivarum purislimum , piloque
hfr. ?- i J? Acies Sc altare de lignis setim, quod contusum : ut ardeat lucerna semper
I. XP habebit quinque cubitos in longitudine, ir In tabernaculo testimonii , extra velum
8c totidem in latitudine , id est quadrum , & quod oppansum est testimonio. Et colloca-
ties cubitos in altitudiner punt earn Aaron 8c filii ejus , ut usque mane
i Cornua autem per quatuor angulos ex luceat coram Domino. Perpetuus erit cuhus
ipso erunt , & operies illud sere. per succesliones eorum a filiis Israel.
3 Faciesque in usus ejus Iebetes ad suscipien- CAPUT XXVIII.
dos cineres , & forcipes atque suscinulas , & Pmi/jcaliaii>dut/ic>tt4 Aironu crfl.mum cjui dtfcrlhua.
ignium receptacula : omnia vasa ex re fabri- tur.
cabis. I A Pplica quoque ad te Aaron fratrem
4 Craticulamque in modum retis neam : Z^ltuumcum filiis fuis de medio filiorum
per cujus quatuor angulos erunt quatuor an- Israel , ut sacerdotio fungantur mihi : Airon,
nuli acnei , Nadab , & Abiu , Eleazar , 8c Ithamar.
I Quos pones subter arulam altaris : eritque i Faciesque veltem sanctam Aaron frairi
craticula usque ad altaris medium. tuo in gloriam 8c decorem.
6 Facies & v.ectes alwris de lignis setim 3 Et loqueris cunctis sapientibus corde ,
duos , quos operies laminis neis : quos replevi spiritu prudenti, ut faciant ves-
7 Et induces per circulcs, eruntque ex utro- tes Aaron , in quibus ianctificatus ministret
que latere altaris ad portandum. mihi.
8 * Non solidum , fed inane 8c cavum in- 4 Hc autem erunt vestimenta qu facient :
BO. 14 trinsecus facies illud , sicut tibi in Monte Rationale , & superhumerale , tunicam 8c li-
monstratum est. neamstrictam, cidarim & balteum. Facient
9 Facies 8c atrium tabemaculi, in cujus aus- vestimenta sancta fratri tuo Aaron & filiis ejus,
trali plaga contra meridiem erunt tentoria de ut sacerdotio fungantur mihi.
bysso retorta : centum cubitos unum latus te- % Accipientque aurum , 8c hyacinthum , 8c
ncbit longitudine. purpura , coccumque bis tinctum , & byssum.
10 Et columnas viginti cumbasibus toti 6 Facient autem superhumerale de auro &
dem neis , qu capita cum claturis suis ha- hyacintho 8c purpura , coccoque bis tincto ,
bebunt argentea. 8c bysso retorta , opere polymito.
I I Similiter 8c in latere aquilonis per Ion- 7 Duas oras junctas habebit in utroque late
gum erunt tentoria centum cubitorum , co- re summitatum , ut in unum redeant.
Jumna: viginti , & bases ne cjusdem numc- 8 Ipsa quoque textura 8c cuncta operis va-
ih&z capita earumeum claturis fuis argentea. rietas erit ex auro 8c hyacintho , 8c purpura ,
ii In latitudine vero atrii , quod respicit ad coccoque bis tihcto , & bysso retorta.
occidentem , erunt tentoria per quinqua- 9 Sumesque duos lapides onichynos , &
ginta cubitos , & column decem , basesque sculpes in eis nomina filiorum Israel :
totidem. 1 o Sex nomina in lapide uno, 8c sex reli'qu*
15 In ca quoque atrii latitudine , qua; respi in altero , juxta ordinem nativitatis eorum.
cit ad orientem , quinquaginta cubiti erunt. I I Opere sculptoris 8c clatura gemmarii ,
14 In quibus quindecim cubitorum tentoria sculpes eos nommibus filiorum Israel , inclu-
lateri uno deputabuntur , columnque tres c sos auro atque circumdatos :
bases totidem. n Et pones in utroque latere superhume-
1 5 Et in latere altero erunt tentoria cubitos ralis , memoriale filiis Israel. Portabitqwe Aa
obtinentia quindecim, column tres, & bases ron nomina eorum coram Domino super
totidem. utrumque humerum , ob recordationem.
16 In introitu vero atrii siet tentorium cubi 13 Facies 8c uncinos ex auro ,
torum viginti ex hyacintho 8c purpura , coc- 14 Et duas catenulas ex auro puriiTimo sibi
coque bis tincto , 8c bysso retorta , opere plu- invicem cohrentes , quas inseres uncinis.
Tnarii : columnas habebit quatuor , cum basi- 15 Rationale quoque judieii facies opere
bus totidem. polymito juxta texturam superhumersiis et
1 7 Omncs column atrii per circuitum ves- auro , hyacintho , 8c purpura , coccoque bis
tltae erunt argenteis laminis , capitibus argen- tincto , 2c bysso retorta.
teis , &: baiibus neis. 16 Quadrangulum erit 8c duplex : mensu-
18 In longitudine occupabit atrium cubitos ram palmi habebit tarn in longitudine quam
ftcntiim , in latitudine quinquaginta , altitudo in latitudine. ;
 LIBFR EXODI, C a p. xxvm. & xxix.
17 Ponesque in eo quatuor ordines lapi-
dum : & in primo venu erit lapis sardius ,
& topazius , & smarag^us :
18 In sccundo carbunculus , sapphirus , &
jaspis :
19 In tertio ligurius , achates , & amethys-
tus :
20 In quarto chrysolitus , onychinus , &
bcryllus. Inclusi auro erunt per ordines suos.
1 1 Habebuntque nomina filiorum Israel :
duodecim nominibus clabunrur , singuli la
pides nominibus singulorum per duodecim
tribus.
22 Facies in rationali catenas sibi invicem
cohzrentes ex auro puriflimo :
23 Et duos annulos auieos , quos pones in
utraque rationalis summitate ,
24 Cacenasque aureas junges annulis > qui
sunt in marginibus ejus :
x ? Et ipsarum catenarum extrema duobus
copulabis uncinis in utroque latere superhu-
meralis quod rationale respicit.
16 Facies & duos annulos aureos , quos
pones in fummitatibus rationalis , in oris ,
qua: e regione sunt superhumeralis , & poste-
liora ejus aspiciunt.
17 Ncc non & alios duos annulos aureds ,
qui ponendi sunt in utroque latere superhu
meralis deorsum , quod respicit contra fa-
ciem juncture inferioris , ut aptari poffit
cum superhumerali ,
28 Et stringatur rationale annulis suis cum
annulis superhumeralis vitta hyacinthina , ut
maneat juncturafabrefacta, & a fe invicem ra
tionale & superhumerale nequeant scparari.
29 Portabitque Aaron nomina filiorum Is
rael in rationali judicii super pectus- suum ,
quando ingredietur Sanctuarium , memoriale
coram Domino in ternum.
30 Pones autem in rationali judicii Doc-
trinam & Veritatem , quje erunt in pectore
Aaron , quando ingredietur coram Domino :
& gestabit judicium tiliorum Israel in pectore
suo , in conspectu Domini semper.
3 1 Facies & tunicam superhumeralis totam"
nyacinthinam ,
32 In cujus mediosupra erit capitium,& ora
per gyrum ejuS textilis , sicut fieri solet in ex
tremis vestium partibus , ne facile rumpatur.
33 Deorsum vero , ad pedes ejusdem tuni-
cx , per circukum , quasi mala punica facies
ex hyacintho , & purpura , & cocco bis tinc-
to , mixtis in medio tintinnabulis :
34 Ita ut tintinnabulum sit aureum &
malum punicum : rursumque tintinnabulum
aliud aureum & malum punicum.
* ltd *? * Et vestietur ea Aaron in officio minis-
4<, 1 1- tcr" 5 ut audiatur sonitus quando ingreditur
& egreditur Sanctuarium in conspectu Do
mini , & non moriatur.
. 3* Facies 8c laminara. dc auro jjmiffimo : W
6^
qua sculpes opere clatoris , Sanctum Do
mino.
37 Ligabisque earn vitta hyacinthina 3 8c
erit super tiaram ,
38 Imminens fronti pontisicis. Portabitque
Aaron iniquitates eomm , qux obtulerunt &
sanctificaverunt filii Israel , in cunctis muneri-
bus & donariis luis. Erit autem lamina sem
per in fronte ejusjut placatus sit eis Dominus.
3j> Smngesque tunicam bysso , & tiaram
bjtfinam racies , & balteum opere plumarii.
40 l-'orro slliis A-.ron tunicas lineas parabis,
& baheos ac tiaras in gloriam & decorem :
41 Veirielque his oiimibus Aaron fratrerri
tuum & filios ejus cum eo. Et cunctorum,
consecrabis manus , sanctificabisque illos , uc
sacerdotio fungantur mihi.
42 Facies & teminalia linea , ut operianc
carnem turpitudinis fuse , a renibus ulque ad
femora :
43 Et utentur eis Aaron & filii ejus quan
do ingredientur tabernaculum testimonii ,
vel quando appropinquant ad altare ut mi-
nistrent in Sanctuario , ne iniquitatis rei mo-
riantur. Legitimum sempiternum erit Aaron >
&semini ejus posteum.
C A P U T XXIX.
Qu* suerit Jactrdctum coaseratio , rivu'flUt tbUtkmi
pro ilia , fr yui hit ell.ititmbui vesctulur ac dc dutbus
Mgaii anniculu qtmidit tjfcrtniit.
i C Ed & hoc facies , ut mihi in sacerdotio
ij consecrentur. * Tolle vitulum de armen- * Itu
to , & arietes duos immaculatos , 9. 2.
1 Panesque azymos , & crustulam absque
fermento , qua: conspersa sit oleo , lagana
quoque azyma oleo hta : de simila triticea
cuncta facies.
3 Et posita in canistro offeres : vitulum au
tem & duos arietes.
4 Et Aaron , ac filios ejus applicabis ad of-
tium tabernaculi testimonii. Cumque laveris
patrem cum filiis suis , aqua ,
f Indues Aaron vestimentis suis , id est ,
linea" & tunica , & superhumerali & rationa
li > quod conltringes balteo.
6 Et pones tiaram in capite ejus , & lami-
nam sanctam super tiaram ,
_ 7 Et oleum unctionis fundes super caput
ejus : atque hoc ritu consccrabitur.
8 Filios quoque illius applicabis , & inr
dues tunicis lineis , cingelque balteo ,
9 Aaron scilicet & liberos ejus , & impo-
nes eis mitras : eruntque sacerdotes mihi
religione perpetua. Postquam initiaveris ma
nus eorum ,
>o * Applicabis & vitulum coram taber- * Lt^
naculo teltimonii. Imponentque Aaron & 1. j.
filii ejus inanus super caput ilhus ,
1 1 Et mactabis eum in conspectu Domini ,
juxta olHum tabernaculi teiiimonii.
12 Sumptumque de sanguine vituli , pones
super cornua altarh digito tuo , reliquum au>
 <?4 LIBER EXODI, Cap. XXIX. & XXX.
tern sangiilnem fundes juxta basim ejus.
* Liv. x3 * Sumes & adipem totum , qui operit
j, j. intestina , & reticulum jecoris , ac duos re-
nes , & adipem qui super eos est , & offeres
incensum super altare :
14 Carnes verd vituli & corium & fimum
combures foris extra castra : e6 qu6d pro
peccato sit.
. 15 Unum quoque arietem fumes , super
cujus caput ponent Aaron & filii ejus manus.
1 6 Quern cum madtaveris , tolles de san
guine ejus , & fundes circa altare.
17 Ipsum autem arietem secabis in frusta :
lotaque intestina ejus ac pedes pones super
concisas carnes , & super caput illius.
18 Et offeres totum arietem in incensum
super altare : oblatio est Domino , odor sua-
vimus victimi Domini.
i^ Tolles quoque arietem alterum , super
cujus caput Aaron & filii ejus ponent manus.
20 Quern ciim immolaveris , fumes de
sangunie ejus , & pones super extremum au
ricula: dextr Aaron & filiorum ejus , &
super pollices manus eorum ac pedis dex-
tfi , fundesque sanguinem super altare per
citcuitum.
i Cumque tuleris de sanguine qui est su
per altare , & de oleo unctionis , afperges
Aaron & vestes ejus , filios & vestimenta
eorum. Confecratisque ipsis & vestjbus ,
it Tolles adipem de ariete , & caudam &
arvinam , qua; operit vitaHa , ac reticulum
jecoris , &: duos renes , atque adipem , qui
super eos est , armumque qextrum, e6 qudd
fe aries confecrationis :
*a Tortamque panis unius , crustulam cons-
persam oleo , laganum de canistro azymo-
rum , quod positum est in conspectu Domini :
14 Ponesque omnia super manus Aaron &
filiorum ejus , & sanctiripabis eos elevans
coram Domino.
15 Sufcipiesque universa de manibus eo
rum : & incendes super altare in holocaus-
tum , odorem suaviffimum in conspectu Do-
mjni , quia oblatio ejus est.
a<f Sumes quoque pectufculum de ariete ,
quo initiatus est Aaron , sanctificabilque illud
elevatum coram Domino , & cedet in par-
tem tuam.
17 Sanctificabisque & pectufculum conse-
cratum , & armum quern de ariete separasti ,
8 Quo initiatus est Aaron & filii ejus , ce-
dentque in partem Aaron & filiorum ejus ju
re perpetuo a filiis Israel : quia primitiva
sunt & initia de victimis eorum pacificis qua:
offerunt Domino.
151 Vestem autem fanctam , qui utetur Aa
ron , habebunt filii ejus post eum , ut ungan-
pir in ea , & confecrentur manus eorum.
30 Septem diebus utetur ilia qui pontifex
po eo fuerit constitutus de filus ejus , &
qui ingredietur tabernaculum testimonii , ut
ministret in Sanctuario.
31 Arietem autem confecrationis tolles ,
& coques carnes ejus in loco fancto :
3* Quibus vescetur Aaron & filii ejus. * Pa- *I#W
nes quoque , qui sum in canistro , in vestibu- . SI.'
lo tabernaculi testimonii comedent , & *.
33 Ut sit placabile iacrificium , & sanctifi-
centur offerentium manus. Alienigena non M*t','
vescetur ex eis , quia sancti sunt. ' *' ** "
34 Qudd si remanserit de carnibus conse-
cratis , five de panibus usque mane , com
bures reliquias igni : non comedentur , quia
fanctificatz sunt.
3 $ Omnia qua: praecepi tibi , facies super
Aaron & filiis ejus. Septem diebus confecra-
bis manus eorum :
35 Et vitulum pro peccato offeres per sin-
gulos dies ad expiandum. Mundabisque altare
cum immolaveris expiationis hostiam , &
unges illud in fanctificationem.
3 7 Septem diebus expiabis altare , & sancti-
ficabis , & erit Sanctum Sanctorum : omnis ,
qui tetigerit illud , fanctificabitur.
38 Hoc est quod facies in altari : * Agnos * Nam.
anniculos duos per singulos dies jugiter , * 1.
*9 Unum agnum mane , & alterum ves-
pere ,
40 Decimam partem similx conspersae oleo
tuso , quod habeat mensuram quartam par
tem hin , & vinum ad libandum ejuldem
mensurx in agno tuo,
41 Alterum verd agnum offeres ad vespe
ram juxta ritum matutin oblationis , & jux
ta ea qua: diximus , in odorem suavitatis :
41 Sacrificium est Domino , oblatione per-
petua\ in generationes vestras , ad ostium ta
bernaculi testimonii coram Domino j ubi
constituam ut loquar ad te.
43 Ibique pracipiam filiis Israel , & fancti
ficabitur altare in gloria mea.
44 Sanctificabo & tabernaculum testimonii
cum altari & Aaron cum filiis suis , ut sa-
cerdotio fungantur mihi.
4 5; Et habitabo in medjo filiorum Israel,
eroque eis Deus.
45 Et scient quia ego Dominus Dens eorum
qui eduxi eos de terra gypri ; ut manerem.
inter illos , ego Dominus Deus ipsorum.
CAPUT XXX.
btstltmio tdurit thymUmtils , & ftcwtU in ufut tx+
htrnnuli exigendx , Ubri <tnei cmstrutidi fro litiane [*.
Cfdotum , uHguemi Jacri pro ungtndis ftcerdotibus c>
vafit tensIt , uaclicmi ijmitnuuii < rehq or/in que
ad tteerntcuium speclutt.
i T? Acies quoque altare ad addendum
]? thymiama , de lignis fetim ,
t Habens cubitum longitudinis , & alterum
latitudinis, id est , quadrangulum , &duoscu-
bitos in altitudine. Cornua ex ipso procedsnt.
3 Vesliefque illud auro puriffimo , tarn cra-
ticulam ejus , quam parietes per circuiturn ,
 LIBER EXODI, Ca p. XXX. & XXXI.
& cornua. Faciesque ei coronam aureolam
per gyrum ,
4 Et duos annulos aureos sub corona per
fingula latera , ut mittantur in eos vectes , &
altare portetur.
f Ipsos quoque vectes fades de lignis se-
tim , & inaurabis.
6 Ponesque altare contra velum , quod an
te arcam pendet teltimonii coram propitiato-
rio quo tegitur teltimonium, ubi loquar tibi.
7 Et adolebit incensum super eo Aaron,
suave trigrans , mane. Quando componet
lucernas , incendet illud :
8 Et quindo collocabit eas ad vesperum,
uret thymiama sempiternum coram Domino
in generationes veltras.
9 Won offeretis super eo thymiama compo-
fitionis alterius , nee oblationem , &c victi-
mam , nee libabitis libamina.
i o Et deprecabitur Aaron super cornua ejus
semel per annum , in sanguine quod oblatum
est pro peccato,& placabit super eo in genera-
tionibusvestris.Sanctu sanctorum erit Domino.
i i Locutusque est Dominus ad Moysen , di-
cens :
* Vim, i i 1 Quando tuleris summam filiorum Is-
* * rael juxta numerum , dabunt singuli pretium
pro animabus suis Domino , & non erit plaga
m eis , cum fuerint recensiti.
1 3 Hoc autem dabic omnis qui transit ad
nomen , dimidium sicli juxta mensuram tern
's In. pli. * Siclus viginti obolos habet. Media pars
7- $ sicli offeretur Domino,.
j*- 14 Qui habetur in numero , a viginti annis
*%' 8c supra , dabit pretium.
4i. 1 . 1 5 Dives non addet ad medium sicli , &
pauper nihil minuet.
16 Susceptamque pecuniam , quarcollata
est a filiis Israel , trades in usus tabernaculi
teltimonii , ut sit monumentum eorum coram
Domino , & propitietur animabus eorum.
17 Locutusque est Dominus ad Moysen,
dicens :
18 Facies & Iabrum neum cum basi sua
ad lavandum : ponesque illud inter taberna-
culum teltimonii & altare. Et missa aqua ,
1 9 Lavabunt in ea Aaron , &filii ejus mi
nus suas ac pedes,
10 Quando ingressuri sunt tabernaculum
testimonii , & quando accessuri sunt ad al
tare , ut offerant in eo thymiama Domino ,
uNe forte moriantur. Legitimum sempi-
ternu erit ipsi, & semini ejus per succesliones.
n Locutusque est Dominus ad Moysen ,
13 Dicens : Sume tibi aromata, prim mir-
rhx & electae quingentos siclos,& cinnamomi
medium, id est, ducentos quinquaginta siclos,
calami similiter ducentos quinquaginta ,
14 Casiac autem quingentos siclos in pondere
fanctuarii , olei de olivetis mensuram nin :
j j Faciesque unctionis oleum sanctum, ua- bru cum bail sua >
65
guentum compositum opere unguentarii ,
itf Et unges ex eo tabernaculum teltimo
nii , & arcam teitamenti ,
17 Mensamque cum vasis suis , candela
brum , & utensilia ejus , altaria thymiamatis,
28 Et holocauiti , & universam supellecti-
lem quae ad cultum eorum pertinet.
X9 Sandtificabisque omnia, & erunt Sancta
sanctorum : qui tetigerit ea , sanctificabitur.
30 Aaron & filios ejus unges , sanctificabis-
que eos , ut sacerdotio fungantur mihi.
3 1 Filiis quoque Israel dices : Hoc oleum
unctionis sanctum erit mihi in generationes
veltras.
3 1 Caro hominis non ungetur ex eo,& jux
ta compositionem ejus non sacietis aliud ,
quia sanctificatum ell , & sanctum erit vobis.
3 3 Homo quicumque tale composuerit , 8c
dederit ex eo , alieno i exterminabitur de po-
pulo suo.
34 Dixitque Dominus ad Moysen : Sume
tibi aromata , stacten & onycha , galbanum
boni odoris , & thus lucidislimum , zqualis
ponderis erunt omnia :
3 5 Faciesque thymiama compositum opere
unguentarii , mixtum diligenter , & pumin,
& sanctificatione dignislimum.
16 Cumque in tenuistimum pulverem uni-
versa contuderis : pones ex eo coram taber-
naculo teltimonii , in quo loco apparebo tibi.
Sanctum sanctorum erit vobis thymiama.
37 Talem compositionem non sacietis in
usus veltros , quia sanctum est Domino.
38 Homo quicumque fecerit simile , ut
odore illius perfruatur, peribit de populis suis.
CAPUT XXXI.
Dtputxittur x Dom':nt BejeUU fa- Q.lu'i id exlruSimtm
tdbtrmtculi oe cmtnrum qz* dil* sum it jxbbxtt obser
vation, & de i*bus Ufiieii fakdi: lt%i> a Domino Myji
datit.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen >
I , dicens :
1 Ecce vocavi ex nomine Beseleel silium
Uri filii Hur de tribu Juda,
3 Et implevi eum spiritu Dei , sapientia,
& intelligentia , & scientist in omrii opere ,
4 Ad excogitandum quidquid fabrelieri po-
telt ex auro , & argento , & acre ,
f Marmore , & gemmis , & diversitate
lignorum.
6 Dedique ei socium Ooliab filium Achisa-
mech de tribu Dan. Et in corde omnis eruditi
posui sapientiam : ut faciant cuncta qua; prr
cepi tibi ,
7 Tabernaculum fderis , & arcam testi
monii , & propitiatorium , quod super earn
elt , & cuncta vafa tabernaculi ,
8 Mensamque & vasa ejus, candelabrii puris-
simum cum vasis suis, & altaria thymiamatis,
9 Et holocau'H , 8c omnia vafa eorum > la-
 66 LIBER EXODI, C ap. XXXI. & XXXII.
io Vestes sanctas in ministcrio Aaron sacer-
doti & filiis ejus , ut fungantur officio suo
in sacris ,
1 1 Oleum unctionis , & thymiama aroma-
tum in Sanctuario , omnia qux prxcepi tibi,
facient.
1 1 Et locutus est Dominus ad Moysen , di
cens :
*Suf- i 3 Loquere filiis Israel , & dices ad eos : *
ao t. Videte ut sabbatum meum cuftodiatis : quia
Z?tcb.
ao. **. fignum est inter me & vos in generationibus
vestris : ut sciatis quia ego Dominus , qui
sanctifko vos.
14 Cultodite sabbatum meum : sanctum eft
enim vobis : qui poiluerit illud, morte morie-
tur : qui fecent in eo opus , peribit anima il-
lius de medio populi sui.
i * Sex diebus facietis opus : in die scptimo
sabbatum est , requies sancta Domino : omnis
qui fecerit opus in hac die , morietur.
\6 Custodiant filii Israel Sabbatum , & ce-
lebrent illud in generationibus suis. Pactum
est sempitemum
1 7 Inter me & filios Israel, signumque per-
}>etuum : * sex enim diebus fecit Dominus cx-
2. 2. um & terram,& in septimo ab opere cessavir.
18 Deditque Dominus Moysi , completis
*Deut. hujuscemodi sermonibus in monte Sinai , *
f. is. duas tabulas testimonii lapidcas , scriptas di-
gito Dei.
CAPUT XXXII.
Moyfc abfente , fopulus vitulum annum con/lat if tid.
rat ; eb vitulum adoratum May la Dtum frttitur j demo
U drfcindtni tab'ilai frangit , vuulum cor/, bunI , & Marine
cbJMli'o , idoloUtrai occtdi jubet , caierijque veniam wife-
trot , ittrum conscatso mome.
jT / Idens autem populus quod moram fa-
V ceret descendendi de monte Moyses,
congregatus adversils Aaron , dixit : * Surge,
7- < sac nobis deos , qui nos prxcedant : Moysi ego audio.
enim huic viro > qui nos eduxit de Terra
gypti ignoramus quid accident.
2 Dixitque ad eos Aaron : Tollite inaures
aureas de uxorum , iiliorumque &: filiarum
veilrarum ausibus , & afferte ad me.
3 Fccitque populus qux jusserat , deferens
inaures ad Aaron.
4 * Quas c^xn i^e accepislet , sormavit
opere fulorio , & fecit ex eis vitulum confla-
tilem , dixeruntque : Hi sunt dii tui Israel,
qui te eduxerunt de terra gypti.
% Quod cum vidisset Aaron , xdisicavit al-
tare coram eo , & prxconis voce clamavit
licens : Cras solemnitas Domini est.
6 Surgentesque mane, obtulerunt holocaus-
ta , & nostias pacificas , & * scdit populus
* 7. manducare , & bibere , & surrexcrunt lu-
dere.
7 Locutus est autem Dominus ad Moysen,
dicens : * Vade , descende : peccavit popu
lus tuus , quem eduxiiU de Teita gypti. icci illud in ignem, egreffusque est hie vitulus,
8 Receslerunt citd de via , quam ostendisti
eis : feceruntque sibi vitulum conflatilem , &
adoraverunt , atque immolantes ei hostias,
dixerunt : * Isti sunt dii tui Israel , qui te edu
xerunt de Terra gypti. 12. it.
9 Rursumque ait Dominus ad Moysen : * * Us.
Cerno qudd populus iste durx cervicis sit : II- I.
i o Dimitte me , ut irascatur furor meus Daut.
contra eos , & deleam eos , faciamque te in 11
gentem magnam.
ii Moyses autem orabat Dominum Deum
suum , dicens : * Cur , Domine , irascitur fu +'Num.
ror tuus contra populum tuum quem eduxisti .4. i|.
de terra gypti , in fortitudine magna , & in Psalm.
Of. 2|.
manu robusta ?
1 1 Ne quxso dicant gyptii : Callide edu
xit eos : ut interficeret in montibus , & dele-
ret e terca : quiescat ira tua , & esto placabi-
lis super nequitia populi tui.
1 3 Recordare Abraham , Isaac , & Israel
servorum tuorum , quibus jurasti per teme-
tipsum , dicens : * Multiplicabo semen ves-
trum sicut stellas cxli : & universam terram ix. 7.
hanc , de qua locutus sum , dabo semini ves- & '5-
tro , & poslidebitis earn semper. 7- &
a*. 1*.
14 Placatusque est Dominus ne faceret ma-
lum quod locutus fuerat adversus populum
suum.
1 5 Et reversus est Moyses de monte , por-
tans duas tabulas testimonii in manu sua
scriptas ex utraque parte ,
16 Et factas opere Dei : scriptura quoque
Dei erat fculpta in tabulis.
17 Audiens autem Josue tumultum populi
vociferantis , dixit ad Moysen : Ululatus pug-
nx auditur in castris.
1 8 Qui refpondit : Non est clamor adhor-
tantium ad pugnam , neque vociferatio com-
pellentium ad fugam : fed vocem cantantium
19 Cumque appropinquasset ad castra , vi-
dit vitulum, & choros : iratusqiie valde , pro
ject de manu tabulas , & coniregit eas ad ra-
dicem montis.
io Arripiensque vitulum quem fecerant ,
combuffit , & contrivit usque ad pulverem,
quem sparsit in aquam , & dedit ex eo potum
nliis Israel.
ii Dixitque ad Aaron : Quid tibi fecit hie
populus , ut induceres super eum peccatum
maximum ?
n Cui ille refpondit : Neindignetur domi
nus meus : tu enim nosti populum istum,
qudd pronus fit ad malum :
%} Dixerunt mihi : Fae nobis deos , qui
nos prxcedant : huic enim Mojsi , qui nos
eduxit de Terra gypti , nescimus quid ac
cident.
t4 Quibus ego dixi : Quis vestriim habet
aurum ? Tulerunt , & dederunt mihi : & pro-
 LIBER EXODI, Cap. XXXII. & .
H Videns ergo Moyfes populum quod eilet
nudatus ( fpoliaverat enim eum Aaron prop
ter ignominiam fordis , & inter hoiks nudum
conintuerat }
%6 Et ftans in porta caftrorum , ait : Si
pus eft Domini , jungatur mihi. Congrega-
tique funt ad eum omnes filii Levi :
*7 Quibus ait : Hare dicit Dominus Deus
Ifrael : Ponat vir gladium fuper femur fuum :
ite , & redite de porta ufque ad portam
per medium caftrorum , & occidat unuf-
Suifque fratrem , & amicum , & proximum
ium.
8 Feceruntque filii Levi juxta fermonem
Moyii , cecideranrque in die illa quafi viginti
Cria millia hominum.
19 Et ait Moyfes : ConfecralHs manus vef-
tras hodie Domino , unufquiique in filio , 8c
in fratre fuo , ut detur vobis benedicbo.
jo Facto autem altero die , locuras eft Moy
fes ad populum : Peccaftis peccatum maxi
mum : afcendam ad Dominum , fi quo mo-
do quivero eum deprecan pro fcelere veftro.
j i Reverfufque ad Dominum , ait : Obfe-
cro , peccavit populus ifte peccatum maxi
mum , feceruntque fibi dos ureos : aut di-
mitte eis hanc noxam >
5; Aut fi non facis , dele me de libro tuo
quem feripfifti.
33 Cui refpondit Dominus : Qui peccave-
rit mihi , delebo eum de libro meo :
34 Tu autem vade , & duc populum iftum
quo locutus fum tibi : Anglus meus prasce-
det te. Ego autem in die ultionis vifitabo 8c
hoc peccatum eorum.
35 Percuffit ergo Dominus populum pro
reara vituli , quem fecerat Aaron.
CAPUT XXXIII.
Minis Dei in populum (titiis Mojft , fcfulus defonit
areoevm Juum fr luget Aihum : pUcuur Dem , & lo
quitur Dominus cum Mojfe laue *d feci > qui ("fit vi-
tUrt Jciem -Uriam Domini.
1 T OcutufqucT eft Dominus ad Moyfen ,
1 - dicens : Vade , aicende de loco iilo
tu , & populus tuus , quem eduxifti de Terra
jtgypti , m terram quam juravi Abraham ,
Ger/-. Ifaac , & Jacob , dicens : * Semini tuo dabo
11.7. earn :
*Smp. Et * mittam praecurforem tui Angelum >
12- 14. ut ejiciam * Chananaeum , & Amorrha-um ,
* Dtat. & Hethaeum , & Pherezaeum , Sc Hevaeum ,
7. .
of. 14. & Jebufseum ,
11. 3 Et innres in tenam fluentem ladle &
* Sup. melle. Non enim afcendam tecum * quia
iL9- te populus dura: cervicis es : ne forte diiperdam
in via.
' 4- 4 Audienfque populus fermonem hunc pef-
imum , luxit : & nullus ex more induras eft
eultu fuo.
< Dixitque Dominus ad Moyfen : Loquere
fils Ifracl : Populus dur* tcrucis es, 1
*7
afcendam in medio tui , Sc delebo te. Jam
nunc depone ornatum tuum , ut feiam quid
faciam tibi.
Depofuerunt ergo filii Ifrae'l ornatum
fuum Monte Horeb.
7 Moyfes quoque tollens tabemaculum ,
tetendit extra caitra proeul , voeavitque 110-
men ejus , Tabemaculum foederis. Et omnis
populus , qui habebat aliquam quaertionem ,
egrediebatur ad Tabemaculum foederis , ex
tra caftra.
8 Cmque egrederetur Moyfes ad tabema
culum , iurgebat univerfa plebs , Sc ftabat
unufquifque in oftio papilionis fui , afpicie-
bantque tergum Moyfi , donec ingrederetur
tentorium.
9 Ingrefib autem illo tabemaculum foede
ris , defeendebat columna nubis , 8c ftabac
ad oftium , loquebaturque cum Moyfe ,
10 Cernentibus univeriis quod columna nu
bis ftaret ad oftium Tabernaculi. Stabantque
ipfi , & adorabant per fores tabernaculorum
iuorum.
1 1 Loquebatur autem Dominus ad Moyfen
facie ad faciem , ficut folet loqui homo ad
amicum fuum. Cmque ille revertererur in
caftra , minifter ejus Jofue filius Nun , puer ,
non recedebat de Tabernculo.
1 1 Dixit autem Moyfes ad Dominum : Prae-
cipis ut educam populum iftum : 8c non in
dicas mihi quem miliums es mecum , prae-
ferrim cum dixeris : Novi te ex nomine , Sc
invenifti gratiam coram me.
13 Si ergo inveni gratiam in confpetu tuo ,
oftende mihi faciem tuam , ut feiam te , Sc
inveniam gratiam ante oculos tuos : refpice
populum tuum gentem hanc.
14 Dixitque Dominus : Facies mea praece-
det te , 8c requiem dabo tibi.
I f Et ait Moyfes : Si non tu ipfe praccedas >
ne educas nos de loco ifto.
i In quo enim feire poterimus ego 8c po
pulus tuus invenifte nos gratiam in confpeciu
tuo , nifi ambulaveris nobifeum , ut glorifi-
cemur ab omnibus populis qui habitant ta
per terram
17 Dixit autem Dominus ad Moyfen :
verbum iftud , quod locutus es , faciam : in
venifti enim gratiam coram me , 8c teipfum
novi ex nomine.
1 8 Qui ait : Oftende mihi gloriam tuam.
19 Refpondit : Ego ortend am omne bonum
tibi > 8c vocabo in nomine Domini coram te : (
Ren,
8c + miferebor cui voluero , 8c clemens ero 1.
in quem mihi placuerit.
Rurfumque ait : Non poteris videre
faciem meam : non enim videbit me homo >
Sc vivet.
II Et iterm : Ecce , inquit , eft locus apud
me , 8c ftabis fupra petram.
11 Cmque oaoubit gloria mea ,ponam te
 ^8 LIBER EXODI, Cap. XXXIII. & XXXIV.
in soramine pctrx , & protegam dextra mea,
donee transeam :
*3 Tollamque manum meam , & videbis
posteriora mea : faciem autem meam videre
oon poteris.
C A P U T XXXIV.
M'jsn ntvii [until t'bulis tiia in n.mtm , ubi ttrgum
Dei vidtl .- frnbtbitaque Gentium jottetate er- idcloUmi,
Axtifaue prdttptii dt fr'untgenitii , jibUto , jy reii, ettterif-
qvc fejtis , fast 40. dieium jejuninm cor nut us ac montt des
eed, t , ac xelati facie ptpulo loquitur.
Vtut. i A C deinceps : Praccide , ait , tibi duas
10. I.
x\ tabulas lapideas instar priorum,& scri-
bam super eas verba , quae haouerunc tabula:,
quas fregiili.
i Esto paratus mand , ut ascendas statim in
montem Sinai , stabisque mecum super verti-
cem montis.
3 Nullus ascendat tecum , nee videatur
quispiam per totum montem : boves quoque
& oves non pascantur econtra.
4 Excidit ergo duas tabulas lapideas , qua-
les antea fuerant : & de node consurgens
ascendit in montem Sinai , ficut praceperat
ei Dominus , portans secum tabulas.
5 Cumque descendisset Dominus per nu-
bem , stem Moyses cum eo , invocans nomen
Domini.
6 Quo transcunte coram eo , ait : Domi
nates Domine Deus , miscricors & clemens,
patiens & mult miserationis , ac verax ,
* Dtut 7 Qui * cuitodis miscricordiam in millia :
J. 10. qui aufers iniqutatem , & scelera , atque
Jer- ?x. peccata , * nullusque apud te per se innocens
. est. * Qui reddis iniquitatem patrum filiis,
*PfiL
M. > ac nepotibus in tertiam & quartam proge-
niem.
J- . 8 Festinusque Moyses , curvatus est pronus
J**. 11. in terram , & adorans
XI. 9 Ait : Si inveni gratiam in conspectu tuo
Domine , obsecro ut gradiaris nobiscum ( po-
pulus enim dura* cervicis est j & auferas ini-
3uitates nostras atque peccau , nosque polli-
eas.
* Diut. 10 Respondit Dominus : * Ego inibapac-
5. t. tum videntibus cunctis , signa faejam qua:
Jettm.
numquam visa sunt super terram, nee in ullis
32.40.
gentibus : ut cernat populus iste , in cujus es
medio , opus Domini terribile quod facturus
sum.
1 1 Observa cuncta qua: hodie mando tibi :
ego ipse e}iciam ante faciem tuamArnor-
rhum , &c Chananarum , & Hethaeum , Phe-
jezarum quoque, & Hevaeum, & Jebuseum.
1 2 Cave ne unquam cum habitatoribus ter
ra: illius jungas amicitias , quae fint tibi in rui-
nam :
13 Sed. aras eorum destrue , confringe'sta-
tuas , lucosoue succide :
14 Noli adorare Deum alienum. Dominus
fcelotes nomen ejus, Deus est arinulator.
Sup. 1 ; Ne ineas pactuoa cum iwjiunibiw ilia*
rum regionum : ne , cum fornicati fuerint 2} 111
cum diis suis , & adoraverint simulachra eo Dent.
rum , vocet te quispiam ut comedas de im- 7. 2.
molatis.
16 * Ncc uxorem de filiabus eorum accipies
filiis tuis : ne , postquam ipse fuerint formca- 11. a.
ta:,fornicari faciant & filiostuos in deos suos.
17 Deos conflatiles non facies tibi.
1 8 Solemnitatem azymorum custodies. Sep
tan diebus vescris azymis , sicut prcepi ti
bi , in tempore mensis novorum : mense enim
verni temporis egerssus es de gypto.
19 * Omne , quod aperit vulvam generis * Suf.
masculini , meum erit : de cunctis animanti- 15. 2.
11. ($
bus tarn de bobus , quam de ovibus meum 12. !*
erit.
to Primogenitum asini redimes ove : sin
autem nee pretium pro eo dederis , occide-
tur. Primogenitum filiorum tuorum redimes :
nee apparebis in conspectu meo vacuus.
11 Sex diebus operaberis , die leptimo ces-
sabis arare & metere.
11 * Solemnitatem hebdomadarum facies * Sufi
tibi in primitiis frugum meiiis tuat triticeac ,
& solemnitatem , quando redeunte anni tem
pore cuncta conduntur.
23 ' Tribus temporibus anni apparebit om * Sup.
ne mafculinum tuum in conspectu omnipo- 13. 17.
Deut !.
tentis Domini Dei Israel. 16.
14 Cilm enim tulero gentes a facie tua , &
dilatavero terminos tuos , nullus insidiabitur
terra: tua; , ascendente te , & apparente in
conspectu Domini Dei tui ter in anno.
ij * Non immolabis super sermento san- * Sup.
guinem hoitia: meat : neque residebit mane de 2;. II.
victima solemnitatis Phase. I*.
t.6 Primitias frugum terrx tuae offeres in
domo Domini Dei tui. * Non coques hdum * Sup.
in lacte matris suac. 2J.
27 Dixitque Dominus ad Moyfen : Scribe
tibi verba hare , quibus & tecum & com
Israel pepigi feedus.
28 Fuit * ergo ibi cum Domino quadra- * Supr.
ginta dies , & quadraginta noctes : panem 3*. li.
non comedit , & aquam non bibit , & lcripsit Dcut. 9.
in tabulis * verba fderis decem. 9 i.
* Dtm\
251 Cumque defeenderet Moyses de monte
Sinai' , tenebat duas tabulas tei:imonii , &
ignorabat quod cornuca esset facies sua ex
consortio sermonis Domini.
30 Videntes aurem Aaron &: filii Israel cor-
nutam Moysi faciem , timueruut prope acce-
dere.
3 1 Vocatique ab to , reversi sant tarn Aa
ron quam principes synagogac. Et postquam
iocutus est ad eos ,
3* Venerunt ad eum etiam omnes filii
Israel : quibus prcepit cuncta quae audierat
a Domino in monte Sinai'.
33 Impletisque sermonibus , * posiut Yela- * *. Ctrl
men supw faciem snara.
 LIBER E XOD I, Cap. XXXV. & XXXVI.
34 Quod ingressus ad Dominum , & lo-
qucns cum eo , auferebat donee exiret , &
tune loquebatur ad filios Israel omnia qux si-
bi fuerant imperata.
j j Qui videbant faciem egredientis Moysis
este cornutam , fed operiebat ille rursus fa
ciem fuam , si quando loqueoatur ad eos.
CAPUT XXXV.
Praeipltur SMaium , pttumur primiti* r donaria ac ar
tifact ai conJln.lHiU muij qua diet* j'um , quibus dtpitiati
a Domino iicUHtur Bestial y- Ooliab
i I Gitur congregati omni rurba filiorum
J. Israel , dixit ad eos : Hare Hint quz juiac
Dominus fieri.
i Sex diebus facietis opus : septimus dies
erit vobis sanctus , sabbatum , & requics Do
mini : qui fecerit opus in eo , occidetur.
3 Non succendetis ignem in omnibus habi-
taculis vestris per diem sabbati.
4 Et ait Moyses ad omnem catervam filio
rum ^Israel : Iste estjjfermo quern praccepit
Dominus , dicens :
*Sp. f Separate apud vos primitias Domino. *
I}. J. Omnis voluntarius & prono animo oflerat
eas Domino : aurum &c argentum , & xs ,
6 Hyacinthum & purpuram , coccumque
bis tinctum , & bissum , pilos caprarum ,
7 Pellesque arietum rubricatas , & janthi-
nas , ligna fetim ,
8 ht oleum ad luminaria concinnanda , &
ut conficiatur unguentum , & thymiama iua-
vislimum ,
9 Lapides onychinos , & gemmas ad orna-
rum superhumeralis & rationalis.
io Quisquis vestrum sapiens est , veniat ,
& faciat quod Dominus imperavit :
1 1 Tabernaculum scilicet , &z tectum ejus ,
atque operimentum , annulos , be tabulata
cum vectibus , paxillos & bases :
1 1 Arcam & vectes , propitiatorium , & ve
lum , quod ante illud oppanditur :
13 Mensam cum vectibus & vasis , & pro-
positionis panibus :
1 4 Candelabrum ad luminaria sustentanda,
vasa illius & lucernas , & oleum ad nutri-
menta ignium :
1 j Altare thymiamatis , & vectes , & ole
um unctionis & thymiama ex aromatibus :
Tentorium ad bstium tabernaculi :
* 16 Altare holocausti , & eraticulam ejus
acneam cum vectibus & vasis suis : labrum &
basim ejus :
17 Cortinas atrii cum columnis & ba/ibus ,
tentorium in foribus vestibuli ,
1 8 Paxillos tabernaculi & atrii cum funicu-
Jis suis :
19 Vestimenta , qnorum usus est in minilte-
rio fanctuarii , vestes Aaron pontificis ac filio-
irum ejus , ut sacerdotio fungantur mihi.
to Egressaque omnis multitude filiorum
lsiael de conspectu Moysi ,
69
21 Obtulerunt mente promptiffima atque
devoti primitias Domino , ad faciendum
opus tabernaculi testimonii. Quidquid ad cul-
tum & ad vestes sanctas necessarium erat ,
21 Viri cum mulieribus prbuerunt armil-
las & inaures , annulos &c dextralia : omne
vas aureum in donaria Domini separatum est.
13 Si quis habebat hyacinthum , & purpu
ram , coccumque bis tinctum , bissum & pi
los caprarum , pelles arietum rubricatas , &
janthinas ,
14 Argenti , aerisque metalla obtulerunc
Domino , lignaque setim in varios usus.
2 5 Sed & mulieres doct , quac neverant ,
dederunt hyacinthum , purpuram , & vermi-
culum ac byssum ,
1.6 Et pilos caprarum , sponte propria cunc-
ta tribuentes.
27 Principes verd obtulerunt lapides ony
chinos , & gemmas ad superhumerile & ra
tionale ,
28 Aromataque & oleum ad luminaria
concinnanda, & ad praeparandum unguen
tum , ac thymiama odoris suaviffimi-com-
ponendum.
ij> Omnes viri & mulieres mente devotS ,
obtulerunt donaria , ut fierent opera qu jus-
serat Dominus per manum Moyu. Cunctifilii
Israel voluntaria Domino dedicaverunt.
30 Dixitque Moyses ad filios Israel : * Ec- * Sap.
c"e, vocavit Dominus ex nomine Bescleel si- !**
lium Uri filii Hur de tribu Juda.
3 1 Implevitque eum spiritu Dei , sapientia
& intelligcntia , &c scientia & omni doctrina
3 1 Ad excogitandum , & faciendum opus
in auro & argento , & acre ,
53 Sculpendisque lapidibus , & opere car-
pentario. Quidquid sabre adinveniri potest ,
34 Dedit in corde ejus : Ooliab quoque
filium Achisamech de tribu Dan :
3 5 Ambos erudivit sapientia , ut faciant
opera abietarri , polymitarii , ac plumarii de
hyacintho ac purpura , coccoque bis tincto ,
& byslb , & texant omnia , ac nova quaeque
reperiant.
CAPUT XXXVI.
Oblatis pL squirm opus tjsit dontriis, pnatur tabernacu-
lum juxia om^ci partei suas , ntmpi coriinai , figa , tpef
leria , tabulata, vettts , vtlum, dr tinmium.
i C'Ecit ergo Beseleel , & Ooliab , &om-
s nisvir sapiens , quibus dedit Dominus * Supn
fapientiam & intellectum, ut feirent fabr^ ** '
operari quae in ususSanctuarii neceflaria sunt ,
& quae praccepit Dominus.
2 Cumque vocasset eos Moyses , & om- t.p*r.
nem eruditum virum , cui dederat Dominus n.i*.
fapientiam , & qui sponte sua obtulerant se
ad faciendum opus ,
3 Tradidit eis universa donaria filiorum
Israel. Qui ciim instarent operi , quotidie
mau^ vou populus oil'tjebat.
I ii> *
7o LIBER EXODI, C A p. XXXVI. & XXXVII.
4 Unde artifices venire compulsi ,
f Dixerunt Moysi : Plus oltert populus
quam necessarium ell.
6 Juflk ergo Moyscj preconis voce cantari:
Nee vir nee mulier quidquam ost'erat ultra in
opere Sanctuarii. Sicque celsatum est a mune-
ribus offerendis ,
7 Ed quod oblata sufficerent & superabun-
darent.
8 Feceruntque omnes corde sapientes ad ex-
plendum opus tabernaculi, cortinas decem de
bysso retorta, & hyacincho, & purpura , coc-
coque bis tincto , opere vario , & arte poly-
miti :
9 Quarum una habebat in longitudine vi-
Sinti octo cubitos , & in latitudine quatuor,
iia mensura erat omnium cortinarum.
i o Conjunxitque cortinas quinque, alteram
alteri, & alias quinque sibi invicem copulavit.
n Fecit &anias hyacinthinas in ora cortinas
unius ex utroque laterc , & in ora cortinas al-
terius fimiliter ,
uUt contra fe invicem venirent ansae , &
mutud jungerentur.
13 Unde & quinquaginta fudit circulos au-
reos , qui morderent cortinarum ausas ,. &
fieiet unum tabernaculum.
14 Fecit &r saga undecim de pilis caprarum
ad operiendum rectum tabernaculi :
1 j Unum sagum in longitudine habebat cu
bitos triginta , & in latitudine cubitos qua-"
tuor : unius mensur erant omnia saga :
1 6 Quorum quinque junxit seorsum , & sex
alia separatim.
17 Fecitque ansas quinquaginta in ora sagi
unius , & quinquaginta in ora sagi alterius ,
Ut sibi invicem jungerentur.
1 8 Et fibulas aeneas quinquaginta , quibus
necteretur tectum , ut unum pallium ex
omnibus sagis fieret.
19 Fecit & opertorium tabernaculi de pelli-
bus arietum rubricates : aliudque desuper ve-
lamentum de pellibus janthinis.
2.0 Fecit & tabulas tabernaculi de lignis sc-
tim stantes. , intus ac fpris.
1 1 Decem cubitoram erat longitudo tabula:
unius : & unum ac semis cubitum latitude re-
tinebat.
ii Binac incastraturae erant per singulas ta
bulas , ut altera alteri jungeretur. Sic fecit in
omnibus tabernaculi tabulis.
ij E quibus viginti ad plagam meridianam
erant contra Austrum ,
4 Cum quadraginta basibus argenteis.
Duac bases sub una tabula ponebantur ex utra-
que parte angulorum , ubi incastratur late-
rum in angulis terminantur.
15 Ad plagam quoque tabernaculi, quae
respicit ad Aquilonem , fecit viginti tabulas ,
x6 Cum quadraeinta basibus argenteis ,
duas bases per singulas tabulas.
17 Contra occidentem verd , id efl , ad
earn partem tabernaculi , qua: mare respicit
fecit sex tabulas ,
1 8 Et duas alias per singulos angulos taber
naculi retro :
2.9 Qua; junctae erant a deorsum usque sur-
sum , tk in unam compaginem parker serc-
bantur. Ita fecit ex utraque parte per angulos :
30 Ut octo essent simul tabula: , & haberent
bases argenteas scdecim , binas scilicet bases
sub singulis tabulis.
3 1 Fecit & vectes de lignis setim,quinque ad
continendas tabulas unius lateris tabernaculi :
3% Et quinque alios ad alterius lateris coap-
tandas tabulas : & extra hos , quinque alios
vectes ad occidentalem plagam tabernaculi
contra mare.
33 Fecit quoque vectem alium , qui per me-
dias tabulas ab angulo usque ad angulum per-
veniret.
34 Ipsa autem tabulata deauravit , fusis ba
sibus earum argenteis. Et circulos eorum fe
cit aureos , per quos vectes induci possent :
quos & ipsoslaminis aureis operuit.
3 j Fecit & velum de hyacintho , & purpu
ra , vermiculo , ac bysso retorta, opere poly-
mitario , varium atque diiUnctum :
36 Et quatuor columnas de lignis sctim ,
quas cum capitibus deauravit > fusis basibus
earum argenteis.
37 Fecit & tentorium in introitu tabernacu
li ex hyacintho , purpura , vermiculo , bysso-
que retorta , opere plumarii:
38 Et columnas quinque cum capitibus suis,
quas operuit auro, basefque earum tudit neas.
CA PUT XXXVII.
Formttur area , prop itUturium , Cherubim, mtnsd, cm-
deUbrum , lucerne , tltart ihjmmmtuii , fn qut thymiiM
com-onitttr,
1 CEcit autem Bescleel & arcam de lignis
IT setim , habentem duos semis ^cubitos
in longitudine , & cubitum ac scmissem in la
titudine , altitudo quoque unius cubiti fuic
& dimidii : vcstivitque earn auro puriGm9
i Et fecit illi coronam auream per gyrum ,
3 Conflans quatuor annulos aureos per qua
tuor angulos ejus : duos annulos in latere uno,
& duos in altero.
4 Vectes quoque fecit de lignis sctim , quos
vestivit auro ,
f Et quos misit in annulos , qui erant in la-
teribus area: ad portandum earn.
6 Fecit & propitiatorium, id est, oraculum*
de auro mundiffimo , duorum cubitorum &
dimidii in longitudine , & cubiti ac semis in
latitudine.
7 Duos etiam Cherubim ex auro ductili >
quos posuit ex utraque parte propitiatorii :
8 Cherub unum in summitate unius partis ,
& Cherub alterum in summitate partis altc
 LIBER E X O D I , Cap. XXXVII. & XXXVm.
rius : duos Cherubim in singulis fummitati
bus propitiatorii ,
9 Extendentes alas , & tegentes propitia-
torium , seque mutuo & illud respicientes.
I o Fecit &c menfam de lignis setim in lon-
gitudine duorum cubitorum , & in latitudi-
ne unius cubiti , quz habebat in alticudine
cubitum ac semissem.
1 1 Circumdeditque earn auro mundiflimo ,
& fecit illi labium aureum per gyrum ,
I I Ipsique labio coronam auream interra-
stlem quatuor digitorum , &c super eamdem ,
alteram coronam auream.
1 3 Fudit & quatuor circulos aureos , quos
posuit in quatuor angulis per singulos pedes
mens
14 Contra coronam : misitque in eos vec
tes , ut poslit mensa portari.
1 $ Ipfos quoque vectes fecit de lignis se
tim , & chreumdedit eos auro.
\6 Et vasa ad diversos ufus mense , aceta-
bula , phialas , & cyathos , & thuribula , ex
auio puro , in quibus offerenda funt libamina.
17 Fecit & candelabrum ductile de auro
mundiflimo. De cujus vecte calami , scyphi ,
spherulajque ac lilia procedebant :
1 8 Sex in utroque latere , tres calami , ex
parte una , & tres ex altera :
19 Tres scyphi in nucis modum per cala-
mos singulos , spherulque simul & lilia :
& tres scyphi inltar nucis in calamo altero ,
fpherulaeque simul & lilia. quum erat opus
sex calamorum , qui procedebant de itipite
candelabri.
10 In ipso autem vecte erant quatuor scy
phi in nucis modum , spherulque per sin
gulos simul & lilia.
zi Et spheral* sub duobus calamis per
loca tria , qui simul sex siunt calami pro-
cedentes de vecte uno.
*z Et fpherular igitur , & calami ex ipso
erant ; universa duitilia ex auro puriilimo.
zj Fecit & lucernas feptem cum emuncto-
riis suis , & vafa , ubi ea quse emuncta funt ,
extinguantur , de auro mundiflimo.
14 Talentum auri appendebat candelabrum
cum omnibus vasis suis.
i f Fecit & altare thymiamatis de lignis
setim , per quadrum singulos habens cubitos ,
& in altitudine duos : e cujus angulis proce
debant cornua.
t.6 Veltivitque illud auro puriflimo cum
craticula ac parietibus & cornibus.
17 Fecitque ei coronam aureolam per gy-
xum , & duos annulos aureos sub corona per
fingula latera , ut mi'tantur in eos vectes >
& poflit altare portari.
18 Ipfos autem vectes fecit de lignis se
tim , & openrt laminis aureis.
2<? Composuit & oleum ad sanctificatio-
nis unguentum , & thymiama de aromati-
71
bus mundiflimis opere pigmentani. .
C A P U T XXXVIII.
Tjbrkatur altare holceaufttrum turn hh/o unit , &
atrio , oblatdque donaria rtcen>~tuiur.
1 P^ Ecit & altare holocausti de lignis fe-
X tim , quinque cubitorum per quadrum , 1. j.
& trium in altitudine :
i Cujus cornua de angulis procedebant >
operiitque illud laminis aeneis.
3 Et in ufus ejus paravit ex acre vafa di-
versa , lebetes , forcipes , fufcinulas , unci-
nos , & ignium receptacula.
4 Craticulamque ejus in modum retis fecit _
aeneam , & fubter earn in altaris medio
arulam ,
f Fusts quatuor annulis per totidem retia-
<uli summitates , ad immittendos vectes ad
portandum :
6 Quos & ipfos fecit de lignis setim , &
operuit laminis seneis :
7 Induxitque in circulos , qui in lateribus
altaris eminebant. Ipsum autem altare * non * Sup,
at solidum , fed cavum ex tabulis , & in- *7 .
tus vacuum.
8 Fecit & labrum aeneum cum basi sua de
speculis mulierum , quae excubabant in ostio
tabernaculi.
9 Fecit & atrium in cujus australi plaga
erant tentoria de bysso retorta , cubitorum
centum ,
10 Column* aenea: viginti cum basibus suis,
capita columnarum , & tota operis clatura,
argentea.
1 1 que ad feptentrionalem plagam ten
toria , columns , basefque & capita colum
narum ejusdem mensurae > & operis ac me*
calli erant.
1 1 In ea verd plaga , qua: ad Occidentem
refpicit , fuerunt tentoria cubitorum quin-
quaginta , columns: decem cum basibus suis
asne , & capita columnarum , & tota operis
clatura , argentea.
13 Porr6 contra orientem quinquaginta cu
bitorum paravit tentoria :
14 E quibus, quindecim cubitos colum
narum trium j cum basibus suis unum tene--
bat latus :
1 ) Et in parte altera ( quia inter utraque
introitum tabernaculi fecit ) quindecim queY
cubitorum erant tentoria > columnque tres ,
& bases totidem.
16 Cuncta atrii tentoria byssus retorta te-
xuerat.
17 Bases columnarum fuere xnex, capita
autem earum cum cunctis claturis suis ar
gentea : fed & ipsas columnas atrii veflivic
argento.
1 8 Et in introitu ejus opere plumario fecit
tentorium ex hyacintho , purpura , vermiculo ,
ac bysso retorta , quod habebat viginti cubito*
in longitudine , aliitudo verd quinque cubito- -
 7i LIBER EXODI.C a v.
rum erat iuxta mensuram , quam cuncta atrii
tentoria habebant.
19 Column autem in ingrcssu fuerc qua-
tuor cum baiibus xneis : capitaque earum
& cxlaturx argentex.
10 Paxillos quoque tabcrnaculi & atrii per
gyrum fecit xneos.
^l Hxc sunt instrumenta tabcrnaculi testi-
monii , qux enumerata sunt juxta prxceptum
Mo> si in cxremoniis Levitarum per manum
Ithamar filii Aaron sacerdotis :
li QuxBeseleel filius Uri filii Hur de tri-
bu Juda , Domino per Moyscn jubente ,
compleverat ,
1} Juncto sibi socio Ooliab filio Achisa-
mech de tribu Dan : qui & ipsc artifex ligno-
rum egregius suit , & polymitarius atque plu-
marius ex hyacintho , purpura , vermiculo &
bysso.
14 Omne aurum quod expensum est in
opere Sanctuarii > & quod oblatum est in
donariis , viginti novem talentorum suit ,
& scptingentorum triginta siclorum ad men
suram Sanctuarii.
ij Oblatum est autem ab his qui transie-
runt ad numerum a viginti annis & supra ,
de sexcentis tribus millibus , & quingentis
quinquaginta , armatorum.
16 Fuerunt prxterea centum talenta argen-
ti e quibus conflatx sunt bases Sanctuarii } &
introitus ubi velum pendet.
17 Centum bases factx sunt de talentis
centum , singulis talentis per bases singulas
supputatis.
18 De mille autem feptingentis , & feptua-
ginta quinque fecit capita coiumnarum , quas
& ipsas veliivit argento ,
1.9 ris quoque oblata sunt talenta septua-
ginta duo miilia , & quadnngenti supra sicli ,
30 Ex quibus fusx sunt bases in introitu ta-
bernaculi testimonii, & altare xneum cum
craticula sua , omniaque vasa qux ad usum
ejus pertinent ,
3 1 Et bases atrii tarn in eircuitu quam in
ingressu ejus , & paxilli tabernaculi atque
Atrii , per gyrum.
CAPUT XXXIX.
Tmsifictli.1 ficcrdotalitique anficiuntur cnumruta , f.
WmqiH in-uu'i'uut opus ferficimr : beuedicit Moyfcs so.
suit
- . ii. x J_y
\\ culo
E hyacintho
9<ip ac bysso vero
fecit &veltes
purpura , vermi-
, quibus in-
dueretur Aaron quando miniitrabat in san-
ctis , ficut prxcepit Dominus Moysi.
t Fecit igitur superhumerale de auro ,
hyacintho ,, & purpura , coccoque bis tinc-
to > & b\ sso retorta ,
3 Opere polymitario , inciditque bracteas
aureas , & extenuavit in fila , ut possent tor-
^ueri cum priorum colorum fiibtegmine ,
xxxvra. & xxxix.
4 Duasque oras sibi invicem copulatas Irs
utroque L;ere summitatum ,
f Et balteum ex eifdem coloribus , sicut
prxceperat Dominus Moysi.
6 Paravit & duos lapides onychinos , astri-
ctos & inclusos auro , & sculptos arte gcm-
maria , nominibus filiorum Isral :
7 Posuitque cos in lateribus superhumera-
lis in monimentum filiorum Israel , sicut
prxceperat Dominus Moysi.
8 Fecit & rationale opere polymito juxta
opus superhumeralis , ex auro , hyacintho ,
purpura , coccoque bis tincto , & bysso retorta:
9 Quadrangulum , duplex , menfurx palmi.
10 Et posuit.in eo gemmarum ordines qua-
tuor , in primo versu erat sardius , topazius ,
fmaragdus .
n In secundo , carbunculus , sapphirus ,
& jaspis.
1 1 In tertio, ligurius,achates,& amethystus.
13 In quarto , chryfolitus , onychinus , &
berj llus , circumdati & inclusi auro per or
dines suos.
1 4 Ipsique lapides duodecim , sculpti erant
nominibus duodecim tribuum Israel > singuli
per nomina singulorum.
1 % Fecerunt in rationali & catenulas sibi in
vicem cohxrentes , de auro puriilimo
\6 Et duos uncinos , totidemque annulos
aureos. Porro annulos posuerunt in utroque
latere rationalis.
17 E quibus penderent duxcatenx aurex,
quas inseruerunt uncinis , qui in superhume
ralis angulis eminebant.
18 Hxc & ante & retro ita conveniebant si
bi j ut superhumerale & rationale mutud nec-
terentur ,
19 Stricta ad balteum & annulis fortius co-
pulata , quos jungebat vitta hyacinthina , ne
laxa fluerent , & a fe invicem moverentur ,
sicut prxcepit Dominus Moysi.
10 Fecerunt quoque tunicam superhumera
lis totam hyacinthinam ,
lr Et capitium in superiori parte contra
medium , oramque per gyrum capitii texti-
lcm :
ii Deorsum autem ad pedes mala punica
ex hyacintho , purpura , vermiculo , ac bysso
retorta :
1 3 Et tintinnabula de auro puriflimo , qux
posuerunt inter malogranata in extrema partc
tunicx per gyrum :
14 Tintinnabulum autem aureum , &r ma-
Ium punicum , quibus ornatus incedebat pon-
tifex quando miniiterio fungebatur > sicut
prxceperat Dominus Moysi.
if Fecerunt & tunicas byflinas opere tex-
tili Aaron & filiis ejus :
i<r Et mitras cum coronulis suis ex bysso ;
17 Feminalia quoque linea , byslina:
18 Cingulumverd de bysso retorta, hyacin
tho*
 LIBER EXODI, C a p. XXXIX. & XL.
tho , ptirpura , ac vermiculo bis tincto artc
plumaria , iicut pracceperat Dominus Moysi.
19 Fecerunt & laminam sacrx venerationis
de auro puriliimo , scripseruntquc in ea opere
gemmano , Sanctum Domini :
30 Et itrinxerunt earn cum mitra vitta hya-
cihthina , licut pracceperat Dominus Moyli.
j 1 Perfectum est igitur omne opus taber-
naculi & tecti testimonii : feceruntque lilii
Israel cuncta quac pracceperat Dominus Moysi.
31 Et obtulerunt tabernaculum & tectum
& universam supellectilem , annulos , tabu-
las , ve_i.es , columnas ac bases ,
33 Openorium de pellibus arietum rubri-
catis j & aliud o^erimentum de janchinis pel
libus ,
34 Velum , arcam , vectes, propitiatorium,
3 < Mensam cum vasis suis & propositionis
panibus :
16 Candelabrum , lucernas , & utensilia
carum cum oleo :
37 Altare aureum , & unguentum, & thy-
miama ex aromatibus :
38 Et tentorium in introitu tabernaculi :
$9 Altare acneum, retiaculum, vectes & va-
sa ejus cmnia : labrum cum basi sua : tentoria
atrii , & columnas cum basibus suis :
40 Tentorium in introitu atrii , funiculos-
que illius & paxillos. Nihil ex vasis detuit,
quac in ministerium tabernaculi , & in tectum
ideris jussa sunt fieri.
41 Vestes quoque , quibus sacerdotes utun-
tur in Sanctuario , Aaron scilicet & filii ejus,
41 Obtulerunt filii Israel , sicut pracceperat
Dominus.
43 Quaf postquam Moyses cuncta vidit
completa , benedixit eis.
C A P U T XL.
Primo mense tabernaculum erigendur* d>- cmfccrandum
frttifimr ; ; .0 fth , tiujijioii Dei replemr , uube t*-
terutiulum toiiinuo oferieme , aiji d,,m ejset projicijcea-
dum.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen ,
I - dicens :
1 Mense primo , prima die mensis > eriges
tabernaculum testimonii,
3 Et pones in eo arcam , demittesque ante
illam velum :
4 Et illata mensa , pones super earn qua:
rite prcepta sunt. Candelabrum stabit cum
lucernis suis ,
5 Et altare aureum in quo adoletur incen-
sum , coram area testimonii. Tentorium in
introitu tabernaculi pones ,
6 Et ante illud altare holocausti :
7 Labrum inter altare & tabernaculum,
ouod implebis aqua.
* 8 Circumdabifque atrium tentoriis , & in-
gressum ejus.
9 Et aslumpto unctionis oleo unges taber-
aacuium cum vasis suis , ut lanctiricentur ;
73
10 Altare holocausti &: omnia vasa ejus :
11 Labrum cum bali sua : omnia unctionis
oleo confecrabis , ut fint Sancta sanctorum.
n Applicabifque Aaron & filios ejus ad
for^s tabernaculi testimonii , & lotos aqua
13 Indues sanctis vestibus , ut ministrent
mihi , & unctio eorum in sacerdotium sem-
piternum proficiat.
14 Fecitque Moyses omnia quat prceperat
Dominus.
1 j Igitur mense primo anni secundi, primi
die mensis , collocatum est tabernaculum.
\6 * Erexitque Moyses illud, & posuit tabu- * Numi
las ac bases & vectes , statuitque columnas , I'1'
17 Et expandit tectum super tabernaculum,
impolito desuper operimento , licut Dominus
imperaverat.
1 8 Posuit & testimonium in area , subditis
infra vectibus , & oraculum desuper.
i^Cumque iotulisset arcam in tabernacu
lum , appendit ante earn velum , ut explerec
Domini juffionem.
10 Posuit & mensam in tabernaculo testi
monii ad plagam Septentrionalem extra velu,
1 r Ordinatis coram propositionis panibus,
sicut pracceperat Dominus Moysi.
ii Posuit & candelabrum in tabernacul*
testimonii e regione mensac in parte australi ,
13 Locatis per ordinem lucernis, juxta prac-
ceptum Domini.
14 Posuit &: altare aureum sub tecto tefti- .
monii contra velum ,
1 5 Et adolevit super eo incensum aroma-
tum , sicut jusserat Dominus Moysi.
16 Posuit Sc tentorium in introitu taberna
culi testimonii ,
17 Et altare holocausti in vestibulo testi
monii , offerens in eo holocaustum , & sacri-
ficia , ut Dominus imperaverat.
18 Labrum quoque statuit inter tabernacu
lum testimonii & altare , implens illud aqua.
19 Laveruntque Moyses & Aaron ac filii
ejus manus suas & pedes ,
30 Cum ingrederentur tectum fderis , &:
accederent ad altare , sicut pracceperat Domi
nus Moysi. >w
3 1 Erexit & atrium per gyrum tabernaculi
& altaris , ducto in introitu ejus tentorio.
Postquam omnia perfecta sunt ,
31 * Operuit nubes tabernaculum testimo- # Kimit
nii , & gloria Domini implevit illud. 9 15
33 Nee poterat Moyses ingredi tectum foe- 1 Rt*r
deris, nube operiente omnia, &majestateDo- lov
mini coruscante, quia cuncta nubes operuerat.
34 Si quando nubes tabernaculum deferebat>
proficiseebantur filii Israel per turmas suas :
3 j Si pendebat desuper , manebat in eo-
dem loco.
16 Nubes quippe Domini incubabat per diem
tabernaculo,& ignis in nocte,videntibus cunc-
tis populis Lsiaelpei cunctas roansiones suas.
r
 74 LIBER LEVITI CI, Cap.I. &IL
i f Offerer earn sacerdos ad altare , 8e re-
L 1 B E.R
L_,_TT__T^-,TTr,
P V I i 1 i I J S
*-v \ X X X V_J *-/ i~J
H E B R A I C E
V A I C R A.
C A P U T I.
J ''' ius rims ac modus armtr.terum , ftcudum , tj- diium
tjftrt'idtmm in lioloitujltun.
iH Ocavit autem Moyfen , & locutus eft
V ei Dominus de tabernaculo testimo-
nii i dicens :
x Loquere filiis Israel , & dices ad eos :
Homo , qui obtulerit ex vobis hostiam Do
mino de pecoribus , id est j de bobus & ovi-
bus offerens victimas ,
* *** 3 * Si holocaustum fuerit ejus oblatio , ac
" ' "* de armento ; masculum immaculatum offe-
ret ad odium cabernaculi testimonii , ad pia-
candum sibi Dominum :
4 Ponetque manum super caput hosti , &
acceptabilis erir , atque in expiationem ejus
proficiens.
j Immolabitque vitulum coram Domino ;
& offerent filii Aaron sacerdotes sanguinem
tjus , fundentes per altaris circuitum , quod
est ante oslium tabernaculi.
6 Detract4que pelle hosti , arms in frusta
concident ,
7 Et subjicient in altari ignem , strue ligno-
rum ante composita :
8 Et membra qu sunt caesa , desuper or-
dinantes , caput videlicet , & cuncta qu ad
herent jecori ,
9 Intestinis & pedibus Iotis aqua : adole-
bitque ea sacerdos super altare in holocaus
tum & suavem odorem Domino.
io Qudd si de pecoribus oblatio est , de
ovibuslive de capris holocaustum, masculum
absque macula offeret :
n Immolabitque ad latus altaris , quod
respicit ad Aquilonem, coram Domino : san
guinem verd illius fundent super altare filii
Aaron per circuitum :
ii Dividentque membra , caput , & omnia
qua: adhaerent jecori : & ponent super ligna,
quibus lubiiciendus est ignis :
13 Inteltina verd & pedes lavabunt aqua.
Et oblata omnia adolebit sacerdos super al
tare , in holocaustum &: odorem suavislimum
Domino.
14 Si autem de avibus , holocausti oblatio
fuerit Domino , dc turturibus , aut pullis
columb ,
torto ad collum capite , ac rupto vulneris
loco , decurrere faciet sanguinem super cte-
pidinem akaris ;
is Veficulam verogutturis, & plumas pro-
? Jiciet ProPe *ltare acl oentalem plagam , in
|oco m quo cineres efFundi solent ,
1 7 Confringetque ascellas ejus , & non fe-
cabit , neque ferro dividet earn , & adolebit
super altare , lignis igne supposito. Holocaus
tum est & oblatio suavifsimi odoris Domino.
CAPUT II.
Ktus obl-:iiim, ftcrificitrum , simlU olio conifers*, tburiii
fXHum , l.:gj,)oium , atttut pr'miti'run , addin in omnilui
j ii.'r , nuj.iii.im autim sermento , nee meile,
1 A Nima cum obtulerit oblationem fa-
X\. crificii Domino , simila erit eju*
oblatio : fundetque super earn oleum , & po-
net thus ,
x Ac deferet ad filios Aaron sacerdotes :
quorum unus toilet pugillum plenum simi-
lae & olei , ac totum thus > & ponet me-
moriale super alrare in odorem suavifEmum
Domino.
3 * Quod autem reliquum fuerit de (acri- * Ea'.h.
ficio ) erit Aaron & filiorum ejus , Sanctum v i*
sanctorum de oblationibus Domini.
4 Cum autem obtuleris sacrificium coctum
in cbbano : de simila , panes scilicet absque
sermento , conspersos oleo > & lagana azyma
oleo lita.
< Si oblatio tua fuerit de fartagine , simil
conspersx oleo & absque sermento ,
6 Divides earn minutatim, Sz. fundes super
earn oleum.
7 Sin autem de cratietja fuerit sacrificium,
arque simila oleo conspergetur :
8 Quam offerens Domino , trades manibus
sacerdotis.
9 Qui cum obtulerit earn , toilet memo
rial de sacrisicio , & adolebit supet altare in
odorem suavitatis Domino :
10 Quiquid autem reliquum est , erit
Aaron , & filiorum ejus , Sanctum sancto
rum de oblationibus Domini.
1 1 Omnis oblatio , qu offertur Domino ,
absque sermento fiet, nee quidquam fermenti
ac mellis adolebitur in saenficio Domino.
ix Primitias tantum eorum offeretis ac
munera : super altare verd non imponentur
in odorem suavitatis.
13 Quidquid obtuleris sacrifieii , * sale
condies ; nee auferes sal fderis Dei tui de
sacrisicio tuo. In omni oblationc tua offeres
sal.
14 Si autem obtuleris munus primarum fru-
gum tuarum Domino de spicis adhuc virenti-
bus , torrebis igni , & confringes in morent
farris, & sic offeres primitias tuas Domino ,
1 j Fundens supra oleum , & thus irnno*
aces 1 quia oblatio Domini est.
 LIBER LEVITIC I, Cap. II. III. & IV. 75
i<? De qua adolebit sacerdos in memoriam 1 I" Ocutusquc est Dominus ad Moysen ,
xnuncris partcm farris fracti , & oki , ac to- I , dicens :
tum thus. I Loquere filiis Israel : Anima , qux pecca-
C A P U T III. verit per ignorantiam , & de universis xnanda-
S>i psdo efftrmtut htfli* picificorwx , nntpt it bohui , tis Domini , qu praxepit ut non fierent ,
tvibus , 'gnh , fr cspris , titfem omncm & st-i^uincm Jibi quippiam fecerit :
depofcit Dem , torumque vtuuur tsus. 3 Si sacerdos , qui unctus est , peccaverit ,
i /^\ Udd si hostia pacificorum fuerit ejus delinquere faciens populum , offeret pro pec-
V^ oblatio , & de bobus voluerit offer- cato l'uo vitulum immaculatum Domino :
re , marem five fminam > immaculata offe 4 Et adducet ilium ad ostium tabernaculi
ree coram Domino. testimonii coram Domino : ponetque ma
i Ponetque manum super caput victim* num super caput ejus , & immolabit cum-
suae , quae immolabitur in introitu tabernacu- Domino.
li testimonii , fundentque filii Aaron , sacer- ? Hauriet quoque de sanguine vituli , in-
dotes , sanguinem per altaris circuitum. ferens ilium in tabernaculum testimonii.
_ 3 Et offerent de hostia pacificorum in obla- 6 Cumque intinxerit digitum in sanguine ,
IrW. tionem Domino , * adipem qui operit vita- asperget eo septies coram Domino contra
t+ i>. lia & quidquid pinguedims eft intrinse- velum Sanctuarii.
cus : 7 Ponetque de eodem sanguine super cor-
4 Duos renes cum adipe quo teguntur ilia , nua altaris thymiamatis gratiflimi Domino ,
ii reticulum jecoris cum renunculis : quod est in tabernaculo testimonii. Omnem
5 Adolebuntque ea super altare in holo- autem reliquum sanguinem fundet in basim
caustum , lignis igne supposito : in oblatio- altaris holocausti in introitu tabernaculi.
nem suaviffimi odoris Domino. 8 Et adipem vituli auferet pro peccato ,
Si verd de ovibus fuerit ejus oblatio & tarn earn qui vitalia operit quam omnia qua:
pacificorum hostia , five masculum obtule- intrinsecus funt :
rit , five fminam , immaculata erunt. 9 Duos renunculos &: reticulum quod est
7 Si agnum obtulerit coram Domino , super eos juxta ilia , & adipem jecoris cum
8 Portet manum suam super caput victim* renunculis ,
suae : quae immolabitur in vestibulo taberna 10 Sicut aufertur.de vitulo hostiae pacifico
culi testimonii : #fundentque filii Aaron san rum : & adolebit ea super altare holocausti.
guinem ejus per' circuitum altaris. I I Pellem ver6 & omnes carnes cum capi-
_ 9 Et offcrent de pacificorum hostia facrifi- te & pedibus & intestinis & firao ,
cium Domino : adipem & caudam totam 1 1 Et reliquo corpore efferet extra castra
to Cum renibus , & pinguedinem qu ope in locum mundum , ubi cineres effundi so-
ra ventrem atque universa vitalia , & utrum- lent : incendetque ea super lignorum strucm ,
que renunculum cum adipe qui est juxta ilia , qua: in loco effusorum cmerum cremabuntur.
feticulumque jecoris cum renunculis. 13 Cni6d si omnis turba Israel ignoraverit ,
1 1 Et adolebit ea sacerdos super altare in & per imperitiam fecerit quod contra man-
pabulum ignis & oblationis Domini. datum Domini est ,
ii Si capra fuerit ejus oblatio , & obtule- 14 Et postea intellexerit peccatum suum *
lit earn Domino , offeret pro peccato suo vitulum 5 adducetquc
i j Ponet manum suam super caput ejus : cum ad ostium tabernaculi.
immolabitque earn in introitu taoernaculi 1 ) Et ponent seniores populi manus super
testimonii : & fundent filii Aaron sanguinem caput ejus coram Domino. Immolatoque vi
<jus per altaris circuitum. tulo1 in conspectu Domini ,
14 ToIIentque ex ea in pastum ignis Domi- 16 Inseret sacerdos , qui unctus est , dc
nici , adipem qui operit ventrem , & qui sanguine ejus in tabernaculum testimonii ,
tegit universa vitalia : 17 Tincto digito aspergens septies contr*
1 f Duos renunculos cum reticulo , quod velum.
<st super eos juxta ilia , & arvinam jecoris 18 Ponetque de eodem sanguine in corni-
cum renunculis : bus altaris j quod est coram Domino in ta
16 Adolebitque ea super altare sacerdos bernaculo testimonii : reliquum autem sangui
in alimoniam ignis , & suaviffimi odoris. Om- nem fundet juxta basim altaris holocauilo-
inis adeps , Domini erit rum , quod est in ostio tabernaculi tellimonii.
1 7 Jure perpetuo in generationibus , & 19 Omnemque ejus adipem toilet , & ado
cunctis habitaculis vestris : nee sanguinem lebit super altare :
nee adipem omnind comedetis. 40 Sic faciens & de hoc vitulo quomodo
CAPUT IV. fecit & prills : & rogante pro eis sacerdote ,
Modus eftrtidi hisius pro ptcctlo putrdttii , fr'mtipit , propitius erit eis Dominus.
& multitudmii (tr if tcr'mim ctmmijst. a 1 Ipsum auicm vitulum eficret extra ca
Kij
76 LIBER LEVITI CI, Cap. IV. & V-
tra , atque comburet sicut & priorem vitu-
lum : quia est pro peccato multitudinis.
xx Si pcccaverit princeps , & fecerit unum
e pluribus per ignorantiam , quod Domini
Jege prohibetur :
X3 Et postea intellexerit peccatum suum,
offeret hostiam Domino , hircum de capris
immaculatum.
14 Ponetque manum suam super caput
ejus : cilmque immolaverit eum in loco ubi
solet mactari holocaustum coram Domino,
quia pro peccato est ,
2 j Tinget sacerdos digitum in sanguine
hostise pro peccato, tangens cornua altans ho-
locausti, & reliquum fundens ad basim ejus.
%6 Adipem ver6 adolebit supra, sicut in vic-
timis pacificorum fieri solet : rogabitque pro
eo sacerdos , & pro peccato ejus, & dimitte-
tur ei.
X7 Quod si peccaverit anima per ignoran
tiam , de populo terra: , ut saciat quidquam
de his , qux Domini lege prohibentur , atque
delinquat ,
x8 Et cognoverit peccatum suum , offeret
capram immaculatam.
xj? Ponetque manum super caput hosti
qua: pro peccato est , & immolahit earn in
loco holocausti.
30 Tolletque sacerdos de sanguine in digito
suo : & tangens cornua altaris holocausti ,
xeliquum fundet ad basim ejus.
31 Omnem autem adipem aufcrens , sicut
auferri solet de victimis pacificorum , adole
bit super altare in odorem suavitatis Domi
no : rogabitque pro eo , & dimittetur ei.
31 Sin autem de pecoribus obtulerit victi-
tnam pro peccato , ov cm scilicet immacula
tam ,
33 Ponet manum super caput ejus , & im-
molabit earn in loco ubi solent csedi holocau-
storum hostiz.
34 Sumetque sacerdos de sanguine ejus di
gito suo , & tangens cornua altaris holocaus
ti , reliquum fundet ad basim ejus.
3 j Omnem quoqueadipem auferens , sicut
auferri solet adeps arietis , qui immolatur
fro pacificis , cremabit super altare in incen-
sum Domini : rogabitque pro eo , & pro pec
cato ejus , & dimittetur ei.
CAPUT y.
Dt hofliii frc peccatis ex /liimh vtriiatit , immunditij,
tmrt, jurinctito , jacrerum tbufu *iqut igncramiU
1CI peccaverit anima , & audierit vocem
O jurantis , testisque fuerit qudd aut ipse
vidit , aut conscius est : nisi indicaverit , por-
tabit iniquitatem suam.
x Anima , qu tetigerit aliquid immun-
dum , five quod occisum a bestia est , aut per
se mortuum , aut quodlibet aliud reptile : &
oblita fuerit inunuaditi su* , iea est , c 4c-
Jiquit :
3 Et si tetigerit quidquam de immunditia
hominis juxta omnem impuritaterh , qui
pollui solet , oblitaque cognoverit postea ,
iiibjacebit dehcto.
4 Anima qua: juraverit , & protulerit labiis
suis , ut vel male quid faceret , vel bene,
idipsum juramento & sermone firmaverit >
oblitaque postea intellexerit delictum suum ,
j Agat pnitentiam pro peccato ,
6 Et offerat de gregious agnam five ca
pram , orabitque pro ea sacerdos , be pro
peccato ejus :
7 Sin autem non potuerit offerre pecus ,
ofterat * duos turtures , vel duos pullos co- ( 'y4
lumbarum Domino , unum pro peccato , &c 'Ll'c j
alterum in holocaustum , ,^.'
8 Dabitque eos sacerdoti : qui primum
ofterens pro peccato , retorquebit caput ejus
ad pennulas , ita ut collo hreat , & non
penitils abrumpatur.
9 Et asperget de sanguine ejus parietem
altaris : quidquid autem reliquum fuerit ,
faciet distillare ad fundamentum ejus , quia
pro peccato est.
10 Alterum ver6 adolebit in holocaustum ,
ut fieri solet : rogabitque pro eo sacerdos 8c
pro peccato ejus , & dimittetur ei.
n Qudd si non quiverit manus ejus duos
offerre turtures , aut duos pullos columba-
rum , offeret pro peccato suo simil pat
tern ephi decimam. Non mittet in earn
oleum , nee thuris aliquid imponet , quia
pro peccato est.
ix Tradetque earn sacerdoti: qui plenum
ex ea pugillum hauriens , cremabit super al
tare in monimentum ejus qui obtulerit ,
1 3 Rogans pro jllo & expians , reliquam
verd partem ipse habebit in munere.
14 Locutusque est Dominus ad Moysen , di-
cens :
1 f Anima si prxvaricans cacremonias , per
errorem in his , qua: Domino sunt san&i-
ficata , peccaverit , offeret pro delicto suo
arietem immaculatum de gregibus , qui
emi potest duobus sichs , juxta pondus San-
ctuani :
16 Ipsumque quod intulit damni restituet ,
& quintam partem ponet supra , tradens sa
cerdoti , qui rogabit pro eo oflerens arietem ,
& dimittetur ei.
17 Anima si peccaverit per ignorantiam %
feceritque unum ex his quae Domini lege
prohibentur , & peccati rea intellexerit ini
quitatem suam ,
18 Offeret arietem immaculatum de gregi-
bus sacerdoti , juxta mensuram , ackimatio-
nemque peccati : qui orabit pro eo , quia
nesciens fecerit : & dimittetur ei ,
1 9 viiiia per erjorem deliquic in Domi-
num.
 LIBER LFVITIC I, Cap. VI. & VII.
C A P U T VI.
ObUtio fro feccato tx cetta sc'wnt* commiffi : leges
holtxaufti , ignis perpnui , firgulomm jturijic orutn &
eblaii nun pberdotis in die uisSionis ju* : tjr in ge
mire it hoftia fro picca:o qune rj- tpumdo bis vtjci
fojfmt.
i.T Ocutus est Dominus ad Moysen , di-
I ,cens :
i. Anima qu peccaverit , & contempto
Domino , negaverit proximo fuo depositum
quod fidei ejus creditum fuerat , vel vi ali-
quid cxtorserir , aut calumniam fecerit ,
3 Sive rem perditam invenerit , &c inficians
infuper pejeraverit , & quodlibet aliud ex plu-
ribus fecerit , in quibus iblent peccare homi-
nes ,
4 Convicta delicti , reddet
y omnia qu per fraudem voluit obtinere ,
* Km. integra , & quintam infuper partem domi-
? 7> no , cui damnum mtulerat.
6 Pro peccato autem fuo offeret arietem
immaculatum de grege , & dabit eum facer-
doti , juxta itimationem , mensuramque
delicti :
7 Qui rogabit pro eo coram Domino , &
dimittetur illi pro singulis qu faciendo pec-
cavit.
8 Locutusque est Dominus ad Moysen , di-
cens :
9 Pnrcipe Aaron & filiis ejus : Hc est lex
holocausti : Cremabitur in altari tota nocte
usque mane : ignis ex eodem altari erit.
io Vestietur tunici sacerdos & feminali-
bus lineis : tolletque cineres , quos vorans
ignis excuslit , & ponens juxta altare ,
1 1 Spoliabitur prioribus vestimentis , indu-
tnfque aliis, efferet eos extra castra, & in loco
mundiilimo usque ad favillam consumi faciet.
n Ignis autem in altari semper ardebit ,
quern nutriet sacerdos subjiciens ligna man
per singulos dies , & imposito holocausto ,
tlesuper adolebit adipes pacificorum.
1 3 Ignis est iste perpetuus , qui numquam
dehciet in altari.
14 Hacc est lex sacrificii & libamentorum ,
qua: offerent silii Aaron coram Domino > &
coram altari.
1 5 Toilet sacerdos pugillum simil , qu
conspersa est oleo , & totum thus , quod su
per similam positum est : adolebitque illud in
altari , in monimentum odoris suavU&mi
Domino :
i5 Reliquam autem partem similar comedet
Aaron cum filiis suis , absque sermento : &
omedet in loco Sancto Atrii tabcrnaculi.
17 Ide6 autem non sermentabitur , quia
pars ejus in Domini offertur incenfum. Sanc
tum sanctorum erit , sicut pro peccato atque
delicto.
1 8 Mares tantum stirpis Aaron comedcnt
illud. Legitimum ac sempiternum erit in ge-
nerapoiubus vestris de ikcriiiciis Domini. 6m-
77
nis , qui tetigerit ilia , sanctificabitur.
19 Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
io Hc est oblatio Aaron , & filiorum
ejus , quam offerre debent Domino in die
unctionis fu. Dec imam partem ephi offerenc
simil in sacrificio sempiterno , medium ejus
mane , & medium ejus vespere :
ii Qu in sartagine oleo conspersa frige-
tur. Offeret autem earn calidam in odorem
suaviffimum Domino ,
Ji Sacerdos qui jure patri successerit, &
tota cremabitur in altari.
13 Omne enim sacrificium sacerdotum igne:
conliimetur , ncc quisquam comedet ex eo.
14 Locutus est autem Dominus ad Moy
sen , dicens :
z f Loquere Aaron & filiis ejus : Ista est lex
hosti pro peccato ; In loco ubi offertur ho-
locaustum , immolabitur coram Domino.
Sanctum sanctorum est.
16 Sacerdos qui offert , comedet earn in
loco sancto , in atrio tabernaculi.
xj Quidquid tetigerit carnes ejus , sancti
ficabitur. Si de sanguine illius vestis fueric
aspersa , lavabitur in loco sancto.
18 Vas autem fictile, in quococtaest,
confringetur : quid si vas neum fuerit ,
defricabitur , & lavabitur aqua.
19 Omnis masculus de genere sacerdotali
vescetur de carnibus ejus , quia Sanctum sanc
torum est.
30 Hostia enim qu cditur pro pecato , * * &ft
cujus sanguis infertur in tabernaculum testi- * '
monii ad expiandum in Sanctuario , non co- , s ',', .
medetur, fed comburetur igni. ' '-
C A P U T VII.
Ritus ebUtimis bejli* fro itliSio , t? buft'ut at viiTimtt
facifcorum : titft $ sanguis lit unverjuvi temedi prohi-
bcmur.
1 T_J c quoque lex hosti pro delicto >
si Sancta sanctorum est :
1 Idcircd ubi immolabitur holocaustum ,
mactabitur & victima pro delicto : sanguis
ejus per gyrum altaris fundetur.
3 Offerent ex ea caudam & adipem qui
operit vitalia :
4 Duos renunculos , &c pinguedinem qu
juxta ilia est , reticulumque jecoris cum rc-
nunculis.
f Et adolebit ea sacerdos super altare : inT
censum est Domini pro delicto.
6 Omnis masculus de sacerdotali genere ,
in loco sancto vescetur his carnibus, quia
Sanctum fan :forum est.
7 Sicut pro peccato offertur hostia , ita &
pro delicto : utriusque hosti lex una erit :
ad sacerdotem , qui earn obtulerit , perti-
nebit.
8 Sacerdos qui offert holocausti victimam,
nabebit pcllem ejus,
Siij
78 LIBER LEVITI CI. Cap. VII. & VIII. .
9 Et omne sacrificium similar , quod coqui-
tur in clibano , & quidquid in craticula , vel
in sartagine praeparatur , cjus erit sacerdotis
a quo orfertur :
10 Sive olo consperfa , five arida fuerint ,
cunctis filiis Aaron mensura qua per singulos
dividetur.
1 1 Hxcest lexhostiac pacisicorum quae offer-
tur Domino.
it Si pro gratiarum actione oblatio fuerit,
efferent panes absque fermento conspersos
oleo, & lagana azyma uncta oleo , coctam-
que similam , & collyridas olei admistione
conspersas :
15 Panes quoque fermentatos cum hostia
gratiarum , quae immolatur pro pacificis :
14 Exquibus unus pro primitiis offeretur
Domino , & erit sacerdotis qui fundet hostiar
fenguinem.
1 j Cujus carnes eadem comedentur die ,
nee remanebit ex eis quidquam usque mane.
16 Si voto , vel sponte quispiam obtulerit
holHam , eadem similiter edetur die : fed &
si quid in crastinum remanserit , vesci licitum
est:
17 Quidquid autem tertius invenerit dies ,
ignis absumet.
18 Si quis de carnibus victims pacisicorum
die tertio comederit , irrita fiet oblatio , nee
proderit offerenti : quin potius qucumque
anima tali fe edulio contaminaverit , praeva-
ricationis rea erit.
19 Caro, qua; aliquid tetifijerit immundum,
non comedetur , fed comburetur igni : qui
fuerit mundus , vescetur ex ea.
to Anima polluta quae ederit de carnibus
hostia: pacisicorum , quae oblata est Domino ,
peribit de populis suis.
*i Et qua" tetigerit immunditiam hominis ,
vel jumenti , sive omnis rei , qux polluere
potest , 8r comederit de hujuscemodi carni
bus , interibit de populis suis.
.! Locutusque est Dominus ad Moysen ,
die ens :
13 Loquere filiis Israel : Adipem ovis , &
bovis , & capra* non comedetis.
*4 Adipem cadaveris morticini , & ejus
animalis , quod a bestia captum est , habe-
bitis in varios usus.
*5 Si quis adipem , qui offerri debet in in-
censum Domini , comederit , peribit de po-
pulo suo.
16 Sanguinem quoque omnis animalis non
sumetis in cibo , tam de avibus quam de pc-
coribus.
%r Omnis anima , qux ederit sanguinem ,
peribit de populis suis.
^8 Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
19 Loquere filiis Israel , dicens : Qui offert
jrictiraam pacjficprum Domino . offerat fimul
& sacrificium , id est , libamenta cjus.
30 Tenebit manibus adipem hostiae , &
pectusculum : cumque ambo oblata Domino
consecraverit , tradet sacerdoti ,
3 1 Qui adolebit adipem super altare, pectus
culum autem erit Aaron , & filiorum ejus.
31 Armus quoque dexter de pacisicorum
hostiis cedet in primitias sacerdotis.
33 Qui obtulerit sanguinem & adipem ,
filiorum Aaron , igse habebit &s armum dex-
trum in portione sua.
34 Pectusculum enim elevationis , & ar
mum separations tuli a filiis Israel de hostiis
eorum pacificis , & dedi Aaron sacerdoti , 8c
filiis ejus lege perpetua , ab omni populo Is
rael.
3f Hc est unctio Aaron & filiorum ejus in
caeremoniis Domini die qua obtulit eos Moy-
ses , ut sacerdotio fungerentur ,
16 Et quae prxcepit eis dari Dominus a fi
liis Israel religione perpetua in generationi-
bus suis.
37lstaestlex holocausti, & sacrifieii pro
peccato atque delicto , &c pro consecrations
& pacisicorum victimis :
38 Quam constituit Dominus Moysi in
monte Sinai , quando mandavit filiis Israel ut
offerrent oblationes suas Domino in desert
Sinai'.
CAPUT VIII.
Autnis in Pmtificem , dr filiorum t')s '* Stctrditet
cmftcrttio ; ac taheriuculi supUliClilifqut t)> *cti f<r
Moysen.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysea ,
I , dicens :
* Tolle Aaron cum filiis suis , vestes eo
rum , & unctionis oleum , vitulum pro pec
cato , duos arietes , canistrum cum azymis ,
3 Et congregabis omnem ctum ad ostiu
tabernaculi.
4FecitMoyses ut Dominus imperaverat ,
Congregataque omni turba ante tores taber*
naculi ,
f Ait : lite est scrmo , quern juffit Domi
nus fieri.
(fStatimque obtulit Aaron & silios ejusv
Cumque lavisseteos ,
7 Vestivit pontificem subucula lined, accin-
gens eum balteo , & induens eum tunica hya-
cinthina , & desuper humerale imposuit ,
.8 Quod astringens cingulo aptavit rationa-
li , in quo erat Doctrina & Veritas.
9 Ciaari quoque texit caput : & super
earn , contra frontem , posuit laminam au-
ream consceratam in sanctificatione , sicut
praeceperat ei Dominus.
10 Tulit & unctionis oleum, quo linivit
tabernaculum cum omni supellectili sua.
1 1 Cumque sanctificans aspersisset altaresep-
tem vicibus , unxit illud , & omnia vasa ejus
labrumque cum basi sua ^anctificavit oleo.
 LIBER LEVITIC I, Cap. VIII & IX.
*litll ix * Quod fundens super caput Aaron ,
tfi * unxic eum , & consecravit :
13 Filios quoque cjus oblatos vestivit tu-
nicis lincis , & cinxit balteis > imposuitque
mitras , ut jusserat Dominus.
14 Obtulit & vitulum pro peccato. Cum-
Jue super caput ejus posuilfet Aaron , &c
Hi ejus manus suas ,
1 j Immolavit eum , hauriens sanguinem ,
& tincto digito , tetigit cornua altaris per
gyrum. Quo expiato & sanctificato , fudit re-
liquum sanguinem ad fundamenta ejus.
\6 Adipem vero qui erat super vitalia , &
ticulum jecoris , duosoue renunculos , cum
aruinulis lms adolevit luper altare:
17 Vitulum cum pelle & carnibus , & fi-
mo , cremans extra castra , sicut prxceperat
Dominus.
18 ObtuJit & arietem in holocaustum :
super cujus caput cum imposuissent Aaron
& fiiii ejus manus suas,
19 Immolavit eum , & fudit sanguinem
ejus per circuitum altaris.
10 Ipsumque arietem in frusta concidens ,
caput ejus , & anus , & adipem adolevit
igni ,
u Lotis prius intestinis & pedibus : totum-
que simul arietem incendit super altare , ed
quod esset holocaustum suavisluni odoris Do
mino , sicut pneceperat ei.
** Obtulit & arietem secundum , in consc-
cratione sacerdotum , posueruntque super ca
put ejus Aaron & filii ejus manus suas :
13 Quem cum immolasset Moyses , sii-
mens de sanguine ejus , tetigit extremum au
riculae dextrae Aaron , & pollicem manus ejus
dextrae , similiter & pedis.
14 Obtulit & filios Aaron. Ciimque de san
guine arietis immolati tetigisset extremum
auricula: singulorum dextrae , & pollices ma
nus ac pedis dextri , reliquum fudit super
altare per circuitum :
^ j Adipem verd , & caudam , omncmque
pinguedinem qua? operit intestina , reticu-
Iumque jecoris , & duos renes cum adipibus
suis , & armo dextro separavit.
i6 Tollens autem de canistro azymorum ,
quod erat coram Domino , panem absque
sermento , & collyridam conspersam oleo ,
laganumque posuit super adipes , & armum
-dextrum ,
*7 Tradens simul omnia Aaron & filiis
ejus. Qui postquam levaverunt ea coram
Domino ,
18 Rursum suscepta de manibus eorum ,
adolevit super altare holocausti , ed quod
conscerationis esset oblatio , in odorem fua-
Vitatis , sacrifieii Domino.
X9 Tuiitque pectusculum elevans ilhid co
ram Domino , de ariete conscerationis in
partem suam , sicut pneceperat ei Dominus,
79
30 Assumensque unguentum , & sanguinem
qui erat in altari , aspersit super Aaron &
vestimenta ejus , & super filios illius ac
vestes eorum.
3 1 Ciimque sanctisicasset eos in vestitu suo
pracepit eis , dicens : Coquite cirnes ante fo
res tabernaculi , & ibi comedite eas. Panes
quoque conscerationis edite , qui positi sunc
in canistro , sicut praecepit mini Dominus ,
dicens : * Aaron & filii ejus comedent eos : * zxai.
31 Quidquid autem reliquum fuerit de 29. 52.
caine & panibus , ignis abiumet. ufr*
33 De ostio quoque tabernaculi non exibi- **
tis scptem diebus , usque ad diem quo com-
plebitur tempus conscerationis vestrae. Septem
enim diebus finitur consceratio :
34 Sicut & imprxscntiarum factum est, ut
ritus sacrifieii compleretur.
3 j Die ac nocte manebitis in tabernaculo
obscrvantes custodias Domini , ne moriami-
ni : sic enim mihi praeceptum est.
3<s" Feceruntque Aaron & filii ejus cuncta
quac locutus est Dominus per manum Moysi.
CAPUT IX,
luituitur j4*m consterttut , ac primiti'ii ftcrificiortim
fro siipfo *c jcpuh Deo rttiditii , Avon fopulo beaetlixit ;
flati* Donuni apftrait , i%irfU hoitcwjium dtvoravit.
i TT Acto autem octavo die , vocavit Moy-
_T scs Aaron & filios ejus , ac majores
natu Israel , dixitque ad Aaron :
* * Tolle de armento vitulum pro peccato , * ExoJ,
& arietem in holocaustum , utrumque imma- *
culatum , & offer illos coram Domino.
3 Et ad filios Israel loquSris : Tollite hir-
cum pro peccato , &c vitulum atque agnum
anniculos , & sine macula in holocaustum ,
4 Bovem & arietem pro pacificis , & inv.
molate eos coram Domino , in facrisicio sin
gulorum similam conspersam oleo offerentes,
Hodie enim Dominus apparebit vobis.
y Tulerunt ergo cuncta qua; julscrat Moy
ses ad ostium tabernaculi : ubi cum omnis
multitudo astaret,
6 Ait Moyses : Hie est scrmo , quem prae
cepit Dominus : facite , 8c apparebit vobis
gloria ejus.
7 Et dixit ad Aaron : Accede ad altare , &
immola pro peccato tuo : offer holocaultum ,
& deprecare pro te & pro populo. Ciimque
mactaveris hostiam populi , ora pro eo , sicut
praecepit Dominus.
8 Statimque Aaron accedens ad altare , im
molavit vitulum pro peccato suo :
9 Cujus sanguinem obtulerunt ei filii sui :
in quo tingens digirum , tetigit cornua alta
ris , & fudit residuum ad basirn ejus.
10 Adipemque & renunculos , ac reticu-
Ium jecoris , qua: funt pro peccato * adolevic
super akarc ,., sicut praeceperat Dominu*
Moysi ;.
i
 8o LIBER LEVTTI CI, Cap. IX. & X.
1 1 Carries verd & pellem ejus extra castra
conibuiJic igni.
1 1 Immolavit & holocausti victimam : ob-
tuleruntque ei filii sin languinem ejus , quem
fudit per altaris circuitum.
1 3 Ipfam etiam holtiam in frusta concisam ,
cum capite & membns singulis , obtulerunt :
qua: omnia super altare cremavit igni ,
14 Lotis aqua prius intestinis & pedibus.
1 j Et pro peccato populi offerens , macta-
vit hircum , expiatoque altari ,
1 6 Fecit holocauitum ,
17, Addens in sacrincio libamenta , qua; pa-
riter osteruntur , & sdolens ea super altare ,
absque carremoniis holocausti matutini.
18 Immolavit & bovem atque arietem ,
hofiias pacificas populi : obtuleruntque ei
filii sui sanguinem , quem fudit super altare
in circuitum.
ipAdipem autem bovis,& caudam arie-
tis , renunculosque cum adipibus siiis , &c re-
ticulum jecoris
zo Posiierunt super pectora : cumque cre-
mati elsent adipes super altare ,
* 1 Pectora eorum , &c armos dextros , sc-
paravit Aaron , elevans coram Domino , si-
cut prxceperat Moyses.
xi Et extendens manus ad populum , be-
nedixit ei. Sicque completis holtiis pro pecca
to , & holocaustis , & pacificis , descendit.
13 Ingreffi autem Moyses & Aaron in ta-
bernaculum testimonii , & deinceps egreffi
* *. IU- benedixerunt populo. * Apparuitque gloria
tbib. Domini omni multitudini :
Z4 Et ecce egressus ignis a Domino , devo-
ravit holocauitum , & adipes qui erant super
altare. Quod cilm vidiffent turbae , laudave-
xunt Dominum , ruentes in fades iuas.
C A P U T X.
Naidb fr Mii tburificmttt igni profano, igno ca'tfii
Ctmfumpi pUngumur a populo, won i jtcadoneu! , vint
ttsu & Jkere (iitidoiilms mttrditto , fnecipitur ut rts.iuum
chUiunis eemedant.
i A Rreptisque Nadab, & Abiu filii Aa-
S. 4- & /\ ron thuribulis , * posiierunt ignem ,
St. 6\. 8c incensum desiiper > offerentes coram Do
I.P's. mino ignem alienum : quod eis przceptum
non erat.
z EgrelTusque ignis a Domino , devoravic
eos , & mortui lunt coram Domino.
3 Dixitque Moyses ad Aaron : Hoc est
guod locutus est Dominus : Sanctisicabor in
hs , qui appropinquant mihi , & in conspectu
omnis populi glorificabor. Quod audiens
tacuit Aaron.
4 Vocatis autem Moyses Mifaele > &: Elisa-
f'han filiis Oziel , patrui Aaron , ait ad eos :
te & tollite fratres vestros de coaspectu
Sanctuarii , & asportate extra caflra.
% Confestimque pergentes tulerunt eos fi-
cu't jacebant , veftitjs lineis tunicis , &. ejece-
runt foras , ut sibi fuerat imperatum.
6 Locutusque est Moyses ad Aaron , & ad
Eleazar , & Ithamar filios ejus : Capita vestra
nolite nudare , & vestimenta nolite scindere ,
ne forte moriamini , & super omnem ccum
oriatur indignatio. Fratres vestri , & omriis
domus Israel , plangant incendium quod Do
minus siiscitavit :
7 Vos autem non egrediemini fores taber-
naculi , alioquin peribitis : oleum quippe
sancta: unctioms elt super vos. Qui fecerunt
omnia juxta prceptum Moysi.
8 Dixit quoque Dominus ad Aaron :
9 Vinum , & omne quod inebriare potest , wi'-'ffy*
non bibetis tu & filii tui , quando intratis in /*,i"'e*,,s
tabemaculum testimonii, ne moriamini : quia*^y*.,l
pneceptum scmpiternum est in generationes ^yUtwv
vestras. A. **%.
10 Et ut habeatis feientiam discernendi "^
inter sanctum & profanum , inter pollutum
& mundum :
1 1 Doceatisque filios Israel omnia legiti-
ma mea qua: locutus est Dominus ad eos
per manum Moysi.
r 1 Locutusque est Moyses ad Aaron , &
ad Eleazar , & Ithamar filios* ejus , qui erant
residui : Tollite sacrificium , quod remansit
de oblatione Domini , & comedite illud
absque fermento juxta altare , quia Sanctum
sanctorum est.
r3 Comedetis autem in loco fancto : quod
datum est tibi & filiis tuis de oblationibus
Domini , sicut prceptum est mihi.
14 Pectusculum quoque quod oblatum est,
& armum qui separatus elt , edetis in loco
mundiffimo tu & filii tui , & fili tuac te-
cum : tibi enim ac liberis tuis reposita sunt
de hostiis salutaribus filiorum Israel :
v 1 5 E6 quod armum & pectus , & adipe*
qui cremantur in altari , elevaverunt coram
Domino , & pertineant ad te , & ad filios
tuos lege perpetui , sicut prarcepit Dominus.
\6 * Inter nc , hircum , qui oblatus sue- * * Mtt
rat pro peccato , cum quatreret Moyses , exus- chA- *
turn reperit : iratusque contra Eleazar & ,1"
Ithamar filios Aaron , qui remanserant , ait :
1 7 Cur non comedistis hostiam pro peccato
in loco fancto , qua: Sancta sanctorum est , &
data vobis ut portetis iniquitatem multitudi-
nis , & rogetis pro ea in conspectu Domini ,
1 8 Pra:sertim ciim de sanguine illius non sit
illatum intra sancta , & comedere debueritis
earn in sanctuario , sicut przceptum est
mihi ?
1 9 Respondit Aaron : Oblata est hodie vic-
tima pro peccato , & holocauitum coram
Domino : mihi autem accidit quod vides.
Quomodo potui comedere earn , aut placere
Domino in can-emoniis mente lugubri ?
o Quod ciim audilset Moyses } recepit fa--
tisf4ctionem.
CAPUT
 IIBER LEVI TICI, Cap. XI. 8r
CAPUT XI. immundus erit ufque ad occafum folis.
Aimlwm muminum h nvnunAit fefarat'n , torumqvt Omne animal quod habet quidem un
[us , ut faaBi fiat fi'ln lfitil , /cut - Dominus. gulam , fed non dividit earn , nee rumint,
i T Ocutufque eft Dominus ad Moyfen & immundum erit : Sc qui tetigerit illud , con-
I - Aaron , dicens : taminabitur.
*. * Dicite filiis IfratH : * Hate funt animalia 7 Quod ambulat fuper manus , ex cunctis
. 4, qux comedere debecis de cunlis animantibus animantibus , qux incedunt quadrupedia ,
terrae. immundum erit : qui tetigerit morticina eo
3 Omne quod habet divifam unguUra , & rum , polluetur ufque ad vefperum. >
luminat in pecoribus , comedetis. 8 Et qui portaverit hujuicemodi cadave-
4 Quidquid autem rumint quidem , & ra , lavabit veftimenta-fua , 8c immundus-erit
habet ungulam , fed non dividit earn , ficut ufque ad vefperum : quia omnia hxc immun
camelus & cartera , non comedetis illud , Sc da funt vobis.
inter immunda reputabitis. ? Hxc quoqe inter polluta reputabuntur
5 Choerogryllus qui rumint , ungulamque de his , qux moventur in terra , murtela Sc
non djvidit , immundus eft. mus 8c crocodilus 5 fingula juxta genus;
tf Lepus quoque : nam & ipfe rumint, fed fuum ,
ungulam non dividit. 30 Mygale, Sc chamxleon, Sc ftellio, &
* .M 7 * Et fus : qui cum ungulam dividat , non lacerta , Sc talpa :
<*** . rumint. ja Omnia ha-c immunda funt. Qui tetige
" 8 Horum carnibus non vefeemini , nee ca- rit morticina eorum , immundus erit ufque
davera contingetis, quia immunda funt vobis, ad vefperum :
9 Hxc funt qux gignuntur in aquis, & vefei 31 Et fuper quod ceciderit quidquam de
lkirum eft. Omne quod habet pnnulas & morticinis eorum, polluetur tam vas ligneum
fquamas , tarn in mari quam in fluminibus & Sc veftimentum , qum pelles Sc cilicia : Sc
ftagnis , comedetis. in quocumque fit opus , tingentur aqua , Sc
io Quidquid autem pnnulas 8c fquamas polluta erunt ufque ad vefperum , 8c fie pof-
non habet eorum quae in aquis moventur Sc te mundabuntur.
vivunt , abominabile vobis , 33 Vas autem fictile , in quod horum quid
I I Execrandumque erit , carnes eorum non quam intr ceciderit , polluetur , Se ideirc
comedetis , & morticina vitabitis. frangendum eft.
it Cun<a qua; non habent pnnulas & 34 Omnis cibus , quem comedetis , fi fufa
fquamas in aquis , polluta erunt. fuerit fuper eum aqua , immundus erit : &
Hace funr qux de avibus comedere non omne liquens quod bibitur de univerfo vafe,
debetis , & vitanda funt vobis : Aquilam , & immundum erit.
gryphem , & halixetum , 3 5 Et quidquid de morticinis hujufcemodi
J4 Et milvum ac vulturem juxta genus fuj ceciderit fuper illud , immundum erit : five
i s Et omne corvini generis in fimilitudi- clibani , five chytropodes , deftruentur , 8c
nem fuam , immundi erunt.
\6 Struthionem , & nocruam , Se larum, 7,6 Fontes vero 8c cifternx, 8c omnis aqua-
caccipitrem juxta genus fuum : rum congregatio munda erit.Qui morricinura
17 Bubonem Se mergulum , & ibin , eorum tetigerit , polluetur.
1 8 Et cygnum , Se onocrotalum , Se por- 37 Si ceciderit fuper fementem, non pollue
phyrionem , earn.
19 Herodionem Se charadrion juxta genus 3-8 S autem quifpiam aqua fementem per-
uum , upupam quoque , 8c vefpertihonem. fuderit, Se pofte morticinis ta&a fuerit , il
to Omne de volucribus quod graditur fu- lico polluetur.
per quatuor pedes , abominabile erit vobis. 39 Si mortuum fuerit animal , quod licet
i Quidquid autem ambulat quidem fuper vobis comedere, qui cadaver ejus tetigerit,
quatuor pedes , ied habet longiora retro cru immundus erit ufque ad vefperum :
ra , per quae falit fuper terram , 40 Et qui-comederit ex eo quippiam , five
i Comedere debetis , ut eft bruchus in portaverit : lavabit veftimenta fua , 8c im
genere fuo , Sc attacus atque ophiomachus, mundus erit ufque ad vefperum.
ac locufta , fingula juxta genus fuum. 41 Omne quod reptat fuper terram , abo
13 Quidquid autem ex volucribus quatuor minabile erit , nee affumetur in cibum.
tantrnhabet pedes , execrabile erit vobis : 4t Quidquid fuper peclus quadrupes gra
14 Et quicumque morticina eorum tetige- ditur , Sc muks habet pedes , five per hu
rit , polluetur , 8c erit immundus ufque ad mum trahitur , non comedetis , quia abomi
vefperum : nabile eft.
'5 Et fi necefle fuerit ut portet quippiam 43 Nolite contaminare animas veftras , nee
horum mortuum , lavabit veltimenu fua > & tarjgatis quidquam eojum , ne immundi litis,,
M
 8i LIBER LEVITICI, Cap. XI. XII.&XIII.
44 Ego enim sum Dominus Deus vcster : separabitur.
* i. Tit. * fancti estote , quia ego sanctus sum. Ne 4 Sin autem lucens candor fuerit in cute,
polluatis animas vestras in omni reptili quod nee humilior carne reliqua , & pili coloris
movetur super terram. pristini: recludet eum sacerdos septem diebus,
45 Ego enim sum Dominus , qui eduxi vos f Et considerabit die septimo : & siquidem
de Terra gypti > ut essem vobis in Deum. lepra ultra non creverit , nee transient in cute
Sancti eritis , quia ego sanctus sum. pnores terminos , rursum recludet eum sep
4* Ista eft lex animantium ac volucrum , & tem diebus aliis.
omnis anim viventis , qu movetur in aqua, 6 Et die septimo contemplabitur : si obs-
& reptat in terra , curior fuerit lepra , & non creverit in cute,
47 Ut differentias noveritis mundi , & im- mundabit eum , quia scabies est : lavabitquc
mundi , & sciatis quid comedere & quid res- homo vestimenta sua , & mundus erit.
puere debeatis. 7 Qu6d si postquam a sacerdote visus eft,
CAPUT XII. & redditus munditi , iterum lepra creverit i
Pmtrpir* irniuuriditit , v mundatio cur ebhthne. adducetur ad eum ,
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen , 8 Et immunditiae condemnabitur.
I - dieens : 9 Plaga leprac si fuerit in homine , adduce
* LMtS z Loquere filiis Israel , & dices ad eos : * tur ad lacerdotem ,
3. 21. Mulier , si suscepto semine pepererit mascu- io Et videbit eum. Cilmque color albus in
lum , immunda erit septem diebus juxta dies cute fuerit , & capillorum mutaverit aspec-
separationis menstruz. tum , ipsa quoque caro viva apparuerit :
* Luc* 3 * Et die octavo circumcidetur infantu- 1 1 Lepra vetustiflima judicabitur atque ino-
% II- lus : lita cuti. Contaminabit itaque eum sacerdos,
JtfUI. 4 Ipsa verd triginta tribus diebus manebit & non recludet , quia perspicuac immunditi*
7.". in sanguine purificationis su*. Omne sanc est.
tum non tanget , nee ingredietur in Sanctua- 1 1 Sin autem effloruerit discurrens lepra in
rium i donee impleantur dies purificationis cute , & operuerit omnem cutem a capitc
fax. usque ad pedes , quidquid sub aspectum ocu-
j Sin autem sminam pepererit , immun lorum cadit.
da erit duabus hebdomadibus juxta ritum 1 3 Considerabit eum sacerdos , & teneri
fiuxfis menstrui , & scxaginta sex diebus ma lepra mundiflima judicabit : co qu6d omnis
nebit in sanguine purificationis sux. in candorem versa sit , & ideirco homo mun
e Cilmque expleti ftierint dies purificationis dus erit.
so* , pro filio , five pro filia , deferet agnum i4Quando verd caro vivens in eo appa
anniculum in holocaustum , & pullum co- ruerit ,
lumbat five turturem pro peccato , ad os- i j Tune sacerdotis iudicio polluetur , &
tium tabernaculi testimonii , & tradet sacer- inter immundos repatabitur. Caro enim viva
doti , si lepra afpergitur , immunda est.
7 Qui offeret ilia coram Domino, & orabit \6 Qu6d si rursum versa fuerit in alboremft
pro ea , & sic mundabitur a profluvio sangui- & totum hominem operuerit ,
nis sui. Ista est lex parientis masculum aut 1 7 Considerabit eum sacerdos , &: mundum
feeminam. esse decernet.
8 Qudd si non invenerit manus ejus , nee 1 8 Caro autem & cutis in qua ulcus natum
potuerit offerre agnum , sumet * duos turtu- est & fanatum ,
res vel duos pullos columbarum , unum in \9 Et in loco ulceris cicatrix alba apparue
*. 7- '
Xmc* i. ' holocaustum , & alterum pro peccato. Ora- rit , five subrufa , adducetur homo ad sacer
4- bitque pro ea sacerdos , & sic mundabitur. dotem :
CAPUT XIII. o Qui cum viderit locum lepr* humilio
Lex , eV Cgiitic itfid Sturdtibus cmmijsj n humlne , rem carne reliqua , & pilos versos in cando
& vtstiminto , qute frucipumwr leprofo. rem , contaminabit eum : plaga enim leprx
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen , orta est in ulcere.
1 - & Aaron , dicens : *i Quod si pilus coloris est pristini , & ci
i Homo, in cujus cute & carne ortus fuerit catrix fubobscura , & vicina carne non eft
ttversus color five pustula , aut quasi lucens humilior , recludet eum septem diebus.
quippiam , id est , plaga lepras , adducetur ad 2-z Et si quidem creverit , adjudicabit eum.
Aaron sacerdotem , vel ad unum quemlibet leprae.
filiorum ejus. ; 13 Sin autem steterit in loco suo , ulceris
3 Qui cum viderit lepram in cute , & pilos cJl cicatrix , & homo mundus erit.
in album mutatos colorem, ipsamquespe- z4 Caro autem & cutis quam ignis exusse-
ciem lepr humiliorem cute , & carne reli rit , & sanata albam stye rufam hubucrit cjV-
qua : plaga Jepne ejt , & ad ariwium ejus catjicenii
 LIBER LEVITIC I, Cap. XIII. & XIV.
ty Considerabit earn sacerdos , & ecce ver
sa eft in alborem , & locus ejus reliqua cute
est humilior : contaminabit eura , quia plaga
leprar in cicatrice orta eft.
x6 Quod si pilorum color non fuerit im-
mutatus , nee humilior plaga carne reliqua ,
& ipia leprae species fuerit subobscura , reclu-
det eum septem diebus ,
17 Et die scptimo contemplabitur : si cre-
verit in cute lepra , contaminabit eum.
i8 Sin autern in loco fuo candor steterit
non satis clarus , plaga combustionis est , &
ideired mundabitur , quia cicatrix est com-
buirurz.
i^Vir, five mulier , in cujus capite vel
barba germinaverit lepra , videbit eos sacerdos.
30 Et fiquidem humilior fuerit locus carne
reliqua , & capillus flavus , folitoque fubti-
lior i contaminabit eos > quia lepra capitis
ac barba: est.
3 1 Sin autem viderit locum maculae xqua-
lem vicinae carni , & capillum nigrum : re-
cludet eum septem diebus ,
3 1 Et die septimo intuebitur. Si non creve-
rit macula , & capillus sui coloris est , &
locus plagae carni reliqu aequalis :
33 Radetur homo aosque loco maculae , &
includetur septum diebus aliis.
34 Si die scptimo visa fuerit stetisse plaga in
loco suo ) nee humilior carne reliqua , mun-
dabit eum , lotisque vestibus suis mundus erit.
35 Sin autem post emundationem rurfus
creverit macula in cute ,
3* Non quret ampliils utrilm capillus in
fiavum colorem sit immutatus > quia apertc
immundus est.
37 Porr6 si steterit macula , & capilli ni-
gri fuerint , noverit hominem sanatum else ,
& confidenter eum pronuntiet mundum.
38 Vir , five mulier , in cujus cute candor
apparuerit ,
$9 Intuebitur eos sacerdos. Si deprehende-
rit subobfeurum alborem lucere in cute , sciat
non else lepram , fed maculam coloris can-
didi , & hominem mundum.
40 Vir , de cujus capite capilji fluunt , cal-
vus & mundus est :
4 r Et si 4 fronte ceciderint pili > recalvaster
& mundus est.
4 Sin autem in calvitio five in recalvatio-
ne albus vel rufus color fuerit exortus ,
43 Et hoc sacerdos viderit , condemnabit
eum haud dubie leprae , qux orta est in calvitio.
44 Quicumque ergo maculatus fuerit lepra ,
& leparatus elt ad arbitrium facerdotis ,
45 Habebit veflimenta disluta , caput nu-
dum , os veste contectum , contaminatum
ac fordidum se clamabit.
4 Omni tempore quo leprosus est & im
mundus , solus habitabit extra cailra.
47 Vestis lanea sive linea , qua: lepram
8j
habuerit
48 In stamine atque subtegmine , aut certfc
pellis , vel quidquid ex pelle confectum est ,
4? Si alba vel rufa macuia fuerit infeeta , le
pra reputabitur , oltendeturque sacerdoti.
so Qui consideratam recludet septem diebus:
yi Et die septimo rurfus aspiciens si depre-
henderit crevisse , lepra perseverans est : pol-.
lutum judicabit veltimentum , &c omne in
quo fuerit mventa :
y* Et ideired comburetur flammis.
J3 Qudd si earn viderit non crevisie ,
54 Praecipiet , & lavabunt id , in quo lepra
est j recludetque illud septem diebus aliis.
y 5 Et cilm viderit faciem quidem pristinam
non reverfam , nee tamen crevisse lepram ,
immundum judicabit , & igne comburet , e6
qu6d infufa sit in superficie vestimenti vel
per totum , lepra.
ytf Sin autem obscurior fuerit locus leprae ,
poltquam vestis eit lota , abrumpet eum , &Z
a solido dividet.
57 Qu&d si ultra apparuerit in his Iocis ,
quae priiis immaculata erant , lepra volatilis
& vaga : debet igne comburi.
58 Si cessaverit , lavabit aqua ea quae pura
sunt , fecund T> , & munda erunt.
%9 Ista est lex leprae vestimenti lanei & li-
nei , staminis , atque fubtegminis , omnif-
que fupellectilis pelliceae , quomodo mundari
debeat , vel contaminari.
CAPUT XIV.
Leprt txfiani* sacrifici* fro boniine , dt/ut , ac vtjli.
mtnto , lepra jam curMt : rails le/r* domtrum itncfii.
gamut , curania , purificandic.
i T Ocutusque est Dominus ad Moyscn ,
I / dicens :
1 Hie est ritus leprosi , quando mundandus
est : * Adducetur ad facerdotem : * Mattt.
3 Qui egressus de castris , cum invenerit le- ' *
pram esse mundatam ,
. 4 * Praxipiet ei , qui purificatur , ut offe- * Mare
rat duos passeres vivos pro fe , quibus vefci ' 4*-
licitum elt, & lignum cedrinum, vermicu- " J'
lumque & hyssopum.
y Et unum ex passeribus immolari jubebit
in vase fictili super aquas viventes :
6 Alium autem vivum cum ligno cedrino ,
& cocco & hyssopo tinget in sanguine passe-
ris immolati ,
7 Quo afperget ilium , qui mundandus et ,
scpties , ut jure purgetur : & dimittet passe-
rem vivum , ut in agrum avolet.
8 Ciimque laverit homo vellimenta sua >
radet omnes pilos corporis , & lavabitur
aqua : purificatufque ingredietur castra , ita
dumtaxat ut maneat extra tabernaculum
suum septem diebus ,
9 Et die septimo radet capillos capitis ,
barbamque & supercilia , ac totius corporis
pilos. Et locis rursum vestibus & corpore,
hi)
 84 LIBER LEVIT ICI, Cap. XIV.
i o Die octavo assumet duos agnos imma-
culatos , & ovem anniculam absque macula ,
& tres decimas similar in sacrificium , quz
confpersa sit oleo > & seorsum olei sexta-
_>fium.
1 1 Cumque sacerdos purificans hominem ,
statuerit eum , & hxc omnia coram Domino
in ostio tabernaculi testimonii ,
1 1 Toilet agnum r & offeret eum pro de-
licto , oleique scxtarium. Et oblatis ante Do-
minum omnibus r
1 3 Immolabit agnum , ubi solet immolari
hostia pro peccato , & holocaustum , id est ,
in loco sancto. Sicut enim pro peccato , ita
& pro delicto ad sacerdotem pertinet hostia :
Sancta sanctorum est-
14 Assumensque sacerdos de sanguine hos
tia: , qux immoiata est pro delict o , ponet
super extremum auriculz dextrx ejus qui
mundatur , & super pollices manus dextrx
& pedis :
ij Et de olei sextario mittet in manum
, suam sinistram,
. itf Tingetque digitum dextrum in eo , &
asperget coram Domino septies.
T7 Quod autem reliquum est olei in laeva
manu , fundet super extremum auricula: dex
trx ejus qui mundatur , & super pollices ma
ntis ac pedis dextri , & super sanguinem qui
effusus est pro delicto >
18 Et super caput ejus.
\9 Rogabitque pro eo coram Domino , &
sac jet sacrificium pro peccato. Tune immo
labit holocaustum ,
io Et ponet illud in altari cum libamentis
suis, & homo rite mundabitur.
11 Qudd si pauper est , & non potest manus
jus invenire qua: dicta sunt , pro delicto assu
met agnum ad oblationem , ut roget pro
eo sace-idos , decimamque partem similar
conspersx oleo in sacrificium y & olei sex-
tarium ,
* Sw? xi * Duosque turtures sive duos pullos co-
s . 7. ' lumb , quorum unus sit pro peccato , & al-
. & ter in holocaustum:
* * *3 Offeretque ea die octavo purifications
*4
* 2- suae sacerdoti , ad ostium tabernaculi tellimo
nii coram Domino.
4 Qui suscipiens agnum pro delicto & scx-
tarium olei , levabit simul :
1 5 Immolatoque agno , de sanguine ejus
ponet super extremum auricula: dextrx illius
qui mundatur , & super pollices manus ejus
ac pedis dextri :
i<? Oki ver6 partem mittet in manum suam
siniltram ,
ry In quo tiagens digitum dextrx manus
asperget septies coram Domino :
i 8 Tangetque extremum dextra: auriculae
illius qui mundatur , & pollices manus ac
pedis dextri in loco sanguinis qui effusus nia io senguiiic palleiis imrnokti , atqus
est pro delicto :
zj> Reliquam autem partem olei , qux ests
in sinistra manu , mittet super caput puri-
ficati ut placet pro eo Dominum :
30 Et turturem sive pullum columbx of
feret ,
3 1 Unum pro delicto , & alterum in holo
caustum cum libamentis suis.
3 1 Hoc est sacrificium leprosi , qui habere
non potest omnia in emundationem sui.
33 Locutusque est Dominus ad Moylen Sc
Aaron , dicens :
34 Ciim ingreffi fueritis Terram Chanaan
quam ego dabo vobis in possessionem , si.
merit pTaga leprx in xdibus ,
3 5 lbit cujus est domus , nuncians sacerdo
ti , & dicet : Quasi plaga leprx videtur mini
esse in domo mea.
16 At ille prxcipiet ut efferant universa dc
domo priusquam ingrediatur cam , & videat
utrum leprosa sit , ne immunda fiant omnia
2ux in domo sunt. Intrabitque postea ut con-
deret lepram domus :
37 Et ciim viderit in parietibus illius quasi
valliculas pallore sive rubore deformes , &.
humiliores superficie reliqui ,
38 Egredietur ostium domus , & statim
claudet illam septem diebus.
33 Reversusque die septimo , considerable
earn , si invenerit crevisle lepram ,
40 Jubebit erui lapides in quibus lepra est ,.
& projici eos extra civitatem in locum im-
mundum :
41 Domum autem ipiam radi intrinsecus
per circuitum , & spargi pulverem rafur ex
tra urbem in locum immundum ,
41 Lapidesque alios reponi pro his qui
ablati fuerint , & luto alio liniri domum.
43 Sin autem postquam eruti sunt lapides-,
& pulvis erasus ,,& alii terra lita ,
44 Ingressus sacerdos viderit reversam le
pram , & parietes respersos maculis , lepra
est perscverans , & immunda domus :
45 Quam statim destruent , & lapides ejus
ac ligna , atque universum pulverem proji-
cient extra oppidum in locum immundum.
4<j Qui intraverit domum quando clause
est j immundus erit usque ad vefperum :
47 Et qui dormierit in ea , & comederk
quippiam , lavabit vestimenta sua.
48 Qudd si intro'iens sacerdos viderit lepram
non crevisse in domo , postquam denuo lita
fuerit , purificabit earn reddita sanitate :
49 Et in purificationem ejus sumet duos
1>asseres , lignumque cedrinum , & vermicu*
um atque Ijyssopum :
50 Et immolato uno passere in vase fictili
super aquas vivas ,
1 1 Toilet lignum cedrinum , & hyssopum ,.
& coccum & passerem vivum , & tinget om^
 LIBER LEVIT ICI> Cap. XV.
In aquis viventibus , & asperget domum
septies t
j i Purificabitque earn tarn in sanguine pas-
seris quam in aquis viventibus , & in panere
vivo , lignoque ccdrino & hyssopo atque ver-
miculo.
53 Cumque dimiserit passerem avolare in
agrum libere , orabit pro domo, & jure mun-
dabitur.
j 4 Ista est lex omnis leprar & percussurat ,
j j Leprat vestium & domorum ,
jtf Cicatricis & erumpentium papularum ,
lucentis maculae , & in varias species , colo-
ribus immutatis ,
57 Ut poffit sciri quo tempore mundum
quid , vel immundum sit.
C A P U T XV.
Seminiflui viri , coitmbantium , mo.struoft muUerit (^
hicmorrhoijsx exfiitio , ac funficaiU.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen &
\ * Aaron , dicens :
i Loquimini filiis Israel , & dicite eis : Vir,
qui patitur fluxum seminis , immundus erit.
3 Et tune judicabitur huic vitio subjacere ,
cum per singula momenta adhserit carni ejus,
atque concreverit fdus humor.
4 Omne stratum , in quo dormierit , im
mundum erit , & ubicumque sederit.
* Si quis hominum tetigerit lectum ejus ,
lavabit vestimenta sua : & ipse lotus aqua ,
immundus erit usque ad vesperum.
6 Si sederit ubi ille sedebat , & ipse lavabit
vestimenta sua : & lotus aqua , immundus erit
usque ad vesperum.
7 Qui tetigerit carnem ejus , lavabit vesti
menta sua : & ipse lotus aqua , immundus
erit usque ad velperum.
8 Si salivam hujuscemodi homo jecerit
super eum qui mundus est , lavabit vestimen
ta sua : & lotus aqua , immundus erit usque
ad vesperum.
9 Sagma super quo sederit , immundum
erit :
io Et quidquid sub eo fuerit, qui fluxum se
minis patitur , pollutum erit usque ad vespe
rum. Qui portaverit horum aliquid , lavabit
vestimenta sua : & ipse lotus aqua" , immun
dus erit usque ad vesperum.
ii Omnisj quern tetigerit qui talis est non
lotis ante mambus, lavabit vestimenta sua : &
lotus aqua, immundus erit usque ad vesperum.
1 1 Vas fictile quod tetigerit , confringetur :
vas autem ligneum lavabitur aqua.
13 Si sanatus fuerit qui hujuscemodi susti-
net paffionem , numerabit septem dies post
emundationem sui , & lotis vestibus & toto
corpore in aquis viventibus , erit mundus.
1 4 Die autem octavo sumet duos turtures ,
aux duos pullos columb , & veniet in cons-
pectum Domini ad ostium tabernaculi testi-
morjji , dabitque. eos sacerdoti ,
85
1 f Qui faciet unum pro peccato & alterum
in holocaustum : rogabitque pro eo coram
Domino , ut emundetur a fluxu seminis sui.
itfVirdequo egreditur semen coitus, la
vabit aqua omne corpus suum , & immun
dus erit usque ad vesperum.
1 7 Vestem & pellem , quam habuerit , la
vabit aqu4 , & immunda erit usque ad vespe
rum.
18 Mulier , cum qua coierit , lavabitur
aqua , & immunda erit usque ad vesperum.
19 Mulier , qu redeunte mense patitur flu
xum sanguinis , septem diebus scparabitur.
xo Omnis qui tetigerit earn , immundus
erit usque ad vesperum :
n Et in quo dormierit vel sederit diebus
separationis suae , polluetur.
n Qui tetigerit lectum ejus , lavabit vesti
menta sua : & ipse lotus aqua, immundus erit
' usque ad vesperum.
13 Omne vas , super quo ilia sederit , quis-
quis attigerit , lavabit vestimenta sua : & ipse
lotus aqua , pollutus erit usque ad vesperum.
14 Si coierit cum ea vir tempore sanguinis
menstrualis , immundus erit septem diebus :
& omne stratum , in quo dormierit , pollue
tur.
if Mulier, qu patitur multis diebus flu
xum sanguinis non in tempore menstruali, vel
qu post menstruum sanguinem fluere non
cessat , quamdiu subjacet huic paslioni , im
munda erit quasi sit in tempore menstruo.
x6 Omne stratum , in quo dormierit , 8c
vas in quo sederit } pollutum erit.
17 Quicumque tetigerit ea , lavabit vesti
menta sua : & ipse lotus aqua , immundus
erit usque ad vesperum.
i8 Si steterit sanguis , & fluere cessaverit ,
numerabit septem dies purificationis lu :
29 Et die octavo offeret pro fe sacerdoti
duos turtures , aut duos pullos columbarum ,
ad ostium tabernaculi testimonii :
30 Qui unum faciet pro peccato, & alterum
in holocaustum , rogabitque pro ea coram
Domino , & pro fluxu immunditi ejus.
3 1 Docebitis ergo filios Israel , ut caveanc
immunditiam , & non moriantur in sordibus
suis, cum polluerint tabernaculum meura
quod est inter eos.
3 1 Ista est lex ejus , qui patitur fluxum
seminis , & qui polluitur coitu ,
33 Et qu menstruis temporibus separatur,
vel qu jugi fluit sanguine, &' hominiSj qui
dormierit cum ea.
CAPUT XVI.
Quanii fr qumodo [tetrtot ingrtii Mt** Smttui.
rium , ifsumqut expitrt un* turn ttbtrnacuU # "'<*"'
imifirium (*frm &>#ri , & f'fium ?'>*
nitfrm> . ...
L uj
 8tf LIBER LEVITICI, Cap. XVI. & XVII.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen cornua ejus per gyrum :
I polt morcem duorum filiorum Aaron , ij> Asperecnsque digito septies , expiet i &
* Sup. quando * ofterentes ignem alienum intcrfccti sanctificet fluid ab immunditiis siliorum Israel
io. i. 2. simt : io Postquam emundaverit Sanctuarium , &
i Et prcepit ei , dicens : Loqucre ad Aa- tabernaculum , & altare , tune offerat hir
* Ea-o^ ron tratrem tuum , * ne omni tempore ingre- cum viventem :
p," ' diatur Sanctuarium , quod est intra velum co- 1 1 Et posita utraque manu super caput ejus,
_ ' ' '" ram propitiatorio quo tegitur area , ut non confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel ,
moriatur ( quia in nube apparebo super ora- & universa delicta atque peccata eorum, quae
culum ) imprecans capiti ejus , emittet ilium per ho-
3 Nifi hc ante fecerit : Vitulum pro pecca- minem paratum , in desertum.
to offeret , & arietem in holocaustum. 1 1 Cumque portaverit hircus omnes iniqui
4 Tunica lined vestietur , feminalibus li- tates eorum in terram solitariam , & dimissus
neis verenda celabit : accingetur zona lined , fuerit in deserto ,
cidarim lineam imponet capiti : hatc enim 13 Revertetur Aaron in tabernaculum testi
vestimenta sunt sancta : quibus cunctis , cilm monii , & depositis vestibus , quibus priiis in-
lotus fuerit , induetur. dutus erat ciim intraret Sanctuarium , relictis-
% Suscipietque ab universa multitudine filio que ibi ,
rum Israel duos hircos pro peccato , & unum 4 Lavabit carnem suam in loco sancto ,
arietem in holocaustum. inducturque vestibus suis. Et postquam egres-
6 Cumque obtulerit vitulum , & oraverit sus obtulerit holocaustum suum ac plebis , ro-
pro fe & pro domo sua , gabit tarn pro fe quam pro populo :
7 Duos hircos stare faciet coram Domino i j Et adipem, qui oblatus elt pro peccatis,
in ostio tabernaculi testimonii : adoiebit super altare.
8 Mittensque super utrumque sortem, unam z6 Ille vero , qui dimiserit caprum emifla-
Domino , & alteram capro emissario : rium , lavabit veltimenta sua & corpus aqua >
9 Cujus exierit sors Domino , offeret ilium & sic ingredietur in castra.
pro peccato : 7 Vitulum autem & hircum , qui pro pec
io Cujus autem in caprum emissarium , cato fuerant immolati , & quorum sanguis
ftatuet eum vivum coram Domino , ut sundat illatus est in Sanctuarium ut expiatio comple-
preces super eo , & emittat eum in solitudine. retur , asportabunt foras castra , * & com- * fjciri
I I His rite celebratis , offeret vitulum , & burent igni tam pelles quam carnes eorum ac 1 5. .
rogans pro fe & pro domo sua , immolabit fimum :
cum : i8 Et quicumque combusserit ea , lavabit
- n Assumptoque thuribulo , quod de prunis vestimenta sua , & carnem aqua, & sic ingre
altaris implcverit , & hauriensmanu composi- dietur in castra.
tum thymiama in incensum , ultra velum in- ij? Eritque vobis hoc legitimum sempiter-
trabit in Sancta : num : * Mensc septimo , decima die mensis * seyr,
1 3 Ut positis super ignem aromatibus , ne affligetis animas vestras , nullumque opus fa- j. 17.
bula eorum, & vapor operiat oraculum, quod cietis , five indigena, five advena qui peregri- 1*.
est supra testimonium , & non moriatur. natur inter vos.
1 4 Toilet quoque de sanguine vituli , & as- 30 In hac die expiatio erit vestri , atque
perget digito septies contra propitiatorium ad mundatio ab omnibus peccatis vestris: coram
orientem. Domino mundabimini.
i f Cumque mactaverit hircum pro pecca 3 1 Sabbatum enim requietionis est , & affli
to populi, inferet sanguinemejus intra velum, getis animas vestras religione perpetud.
sicut preeceptum est de sanguine vituli , ut as- 31 Expiabit autem sacerdos , qui unctus
pergat e regione oraculi , fuerit , & cujus manus initiate sunt ut sacer-
\6 Et expiet Sanctuarium ab immunditiis dotio fungatur pro patre suo : inducturque
siliorum Israel, & a prvaricationibus eorum, stola lined & vestibus sanctis ,
cunctisque peccatis. Juxta hunc ritum fa 33 Et expiabit Sanctuarium , & tabernacu
ciet tabernaculo testimonii , quod fixum est lum testimonii atque altare , sacerdotes quo
iriter eos in medio sordium habitationibus que & universum populum.
eorum. 34 Eritque vobis hoc legitimum sempiter-
*Zc. 17 * Nullus hominum sit in tabernaculo num , ut oretis pro filiis Israel , & pro cunctis
i. io. quando pontifex Sanctuarium ingreditur , ut peccatis eorum scmel in anno. Fecit igitur si-
roget pro fe & pro domo sua , tk pro universo cut prceperat Dominus Moysi.
ctu Israel donee egrediatur. CAPUTXVII.
1 8 Cum autem exierit ad altare quod co Jultwnt Hebrti salt Dii l*crif>c*re , non itmtmis , net
ram Domino est, oret pro se, & sumptum san- 0 quam nifi ad ojtium taltrincuti : ettitt i [tniwnir & ">r-
guinem vituli atque hirci sundat super
 LIBER LEVITICI, Cap. XVII. & XVIII.
j T? T locutus est Dominus ad Moysen ,
1 v dicens :
2 Loquere Aaron , & fiiis ejus , & cunctis
filiis Israel , dicens ad eos : lite est scrmo
quem mandavit Dominus , dicens :
3 Homtfquilibet de domo Israel , si Occide
nt bovem aut ovem > five capram in castris
vel extra castra ,
4 Et non obtulerit ad ostium tabernaculi
oblationem Domino , sanguinis reus erit :
quasi si sanguinem fuderit , sic peribit de
medio populi sui.
% Ideo sacerdoti offerre debent filii Israel
hostias suas , quas Occident in agro , ut san-
ctificentur Domino ante ostium tabernaculi
testimonii , & immolenc eas hostias pacificas
Domino.
6 Fundetque sacerdos sanguinem super al-
tare Domini ad oitium tabernaculi testimo
nii , & adolebit adipem in odorem suavitatis
Domino :
7 Et nequaquam ultra immolabunt hostias
suas dsemonibus , cum quibus fbrnicati sunt.
Legitimum sempiternum erit illis & posteris
eorum.
8 Et ad ipsos dices : Homo de domo Israel ,
& de advenis , qui peregrinantur apud vos ,
- qui obtulerit holocaustum five victimam ,
9 Et ad ostium tabernaculi testimonii non
adduxerit earn > ut offeratur Domino , interi-
bit de populo suo.
I o Homo quilibet de domo Israel , &
de advenis , qui peregrinantur inter eos , si
comederit sanguinem , obfirmabo faciem
meam contra animam illius , & disperdam
earn de populo suo ,
ix Quia anima carnis in sanguine est : &
ego dedi ilium vobis , ut super altare in
Co expietis pro animabus vestris , & sanguis
pro anima: piaculo sit.
I I Idcirc6 dixi filiis Israel : Omnis anima
ex vobis non comedet sanguinem , nee ex
advenis , qui peregrinantur apud vos.
1 3 Homo quicu nque de filiis Israel , & de
advenis , qui peregrinantur apud vos , si vena-
tione, atque aucupio ceperit feram vel avem ,
quibus vesci licitum eit , fundat sanguinem
ejus , & operiat ilium terra.
* Gt. 14 * Anima enim omnis carnis in sanguine
* * est : unde dixi filiis Israel : Sanguinem univer-
;. it. P6 carnis non comedetis , quia anima carnis
in sanguine est : & quicumque comederit
ilium , interibit.
1 j Anima quae comederit morticinum , Vel
captum a bestia , tarn de indigenis , quam de
advenis , lavabit vestimenta sua & semetipsum
aqua , & contaminatus erit usque ad vespe-
xum : fc hoc ordine mundus net.
16 Qu6d si non laverit vestimenta sua &
corpus , portabit iniquitatem suam.
87
CAPUT XVIII.
Gr/idus conjugii illic'm , *d Gentium & Chanaatmtuit
opera jugieni* m -varit cirn.di tu fiiu.lmt.
i T Ocutus est Dominus ad Moysen , di-
1 cens :
i Loquere filiis Israel , & dices ad eos :
Ego Dominus Dcus vetter :
3 Juxta confut:;udinem Terra: gypti , i n
qua habitastis , non facietis : Sc juxta morem
Regionis Chanaaii , ad quam ego introductu-
rus sum vos , non agetis , nee in legitimis
eorum ambulabitis.
4 Facietis judicia mea , & praccepta mea
servabitis , & ambulabitis in eis. Ego Domi
nus Deus vester.
j * Custodite leges meas atque judicia , quae *^S.
faciens homo , vivet in eis. Ego Dominus. o. n.
6 Omnis homo ad proximam sanguinis sui *m- 10"
non accedet , ut revelet turpitudinem ejus. ^
Ego Dominus. n.
7 Turpitudinem patris tui , & turpitudinem
matris tuse non discooperies : mater tua est.
Non revelabis turpitudinem ejus.
8 Turpitudinem uxoris patris tui non disco
operies : turpitudo enim patris tui est.
9 Turpitudinem sororis tu ex patre , five
ex matre , qux domi vel foris genita est j
non revelabis.
10 Turpitudinem filiac filii tui vel neptis ex
filia non revelabis : quia turpitudo tua est.
1 1 Turpitudinem nliae uxoris patris tui ,
quam peperit patri tuo , & est soror tua , non
revelabis.
ii Turpitudinem sororis patris tui non dis
cooperies : quia caro est patn's tui.
13 Turpitudinem sororis matris tua: non re
velabis , ed qu6d caro sit matris tu.
14 Turpitudinem patrui tui non revelabis ,
nee accedes ad uxorem ejus , qua: tibi affini-
tate conjungitur.
I <. Turpitudinem nurus tua: non revelabis ,
quia uxor filii tui est , nee discooperies igno-
miniam ejus.
16 Turpitudinem uxoris fratris tui non re
velabis : quia turpitudo fratris tui est.
17 Turpitudinem uxoris tu & fili ejus ,
non revelabis. Filiam filii ejus , & filiam
fili illius non fumes , ut reveles ignominiam
ejus : quia caro illius sunt , & talis coitus in-
cestus est.
1 8 Sororem uxoris tua: in pellicatum illius
non accipies , nee revelabis turpitudinem eju
adhuc ilia vivente.
1 9 Ad mulierem qua: patitur menstrua , non
accedes , nee revelabis foeditatem ejus.
20 Cum uxore proximi tui non coibis , nee
seminis commistione maculaberis.
I I * De semine tuo non dabis ut conscere- * jy^
tur idolo Moloch , nee pollues nomen Dei tui. 10. i,
Ego Dominus. _
*i Cum masculo non coniroiiceaiis coi-
 88 LIBER ,LEVIC ICI, Cxr.XTX.
pollues nomen Dei tui. Ego Domlnui.
tu foemineo , quia abominatio est.
a 3 Cum omni pecore non coibis , nec ma-
* Jnfr. culaberis cum co. * Mulier non succumbct
2. 1. jumento , nec miscebitur ei : quia scelus est.
24 Nec polluamini in omnibus his, quibus
contaminat sum universe genres , quas ego
ejiciam anre conspectum vestrum,
15 Et quibus polluta est terra : cujus ego
scelcra viiitabo , ut emovat habitatores
suos. ....
i6 Custodite legitima mea atque judicia,
& non faciatis ex omnibus abominationibus
istis , tarn indigena quam colonus qui pere-
grinantur apud vos.
17 Omnes enim execrationes istas fecerunt
accol terra, qui fuerunt ante vos , & pollue-
runteam.
i8 Cavete ergo ne & vos hmiliter evomat,
cum paria feceritis , sicut evomuit gentem,
qu suit ante vos.
19 Omnis anima , qu fecerit de abomina
tionibus his quippiam , peribit de medio po-
puli sui.
jo Custodite mandata mea. Nohte facere
qu fecerunt hi qui fuerunt ante vos , &
ne poUuamini in eis. Ego Dominus Deus
vester.
CAPUT XIX,
farUpracifta mtrtlia & cxremonUlu ame rcctnfitd rur-
pts inotlctmur , adduu dt noz *Uit.
i T Ocutus est Dominus ad Moyscn , di-
I j cens ;
i Loquere ad omnem ctum filiorum IC-
*Su/. rapl , & dices ad eos : * Sancti estote , quia
44. ego sanctus sum , Dominus Deus vester.
. Ptir.
1.16.
j Unusquisque patrem suum , &: matrem
suam timeat. Sabbata mea custodite , Ego
Dominus Deus vester.
4 Nolite converti ad idola , nec deos con-
flatiles faciatis vobis. Ego Dominus Deus ves-
j Si immolaveritis hostiara pacificorum
Domino , ut sit placabilis ,
Eo die quo fuerit immolata , comedetis
earn, & die altero : quidquid autem residuum
fuerit in diem tertium , igne comburetis.
7 Si quis post biduum comederit ex ea >
profanus erit , & impietatis reus :
8 Portabitque iniquitatem fuam, quia sanc
tum Domini polluit , & peribit anima ilia
de populo suo.
* litsr. 9 * Cum messueris scgetes terra: tux , non
J. 1. tondebis uique ad folum supersiciem terra :
nec remanentes fpicas colliges.
io Neque in vinea tua racemos & grana
decidentia congregabis, fed pauperibus & pe-
regrinis carpenda dimittes. Ego Dominus
Deus vester.
ii Non facies furtum. Non mentiemini,
nec decipiet unusquisque proximum suum.
**<*. r. it * Non perjurabis in nomine raeo , nec
tuum.
r."
i j * Non facies calummam proximo tuo, * Eet^
nec vi opprimes cum. * Non morabitur opus i'i *'
mercenarii tui apud te usque man&. ,4, '"4,*
14 Non maleoices surdo , nec coram cco 7W, 4.
pones offendiculum : fed timebis Dominum ' *
Deum tuum , quia ego sum Dominus.
1 5 Non facies quod iniquum est , nec in-
juste judicabis. * Non consideres personam * D""-
pauperis , nec honores vultum potentis. Justi ' '7-*
judica proximo tuo. '* 's#
ii? Non eris criminator , nec susurro in i4."i},
populo. Non stabis contra sanguinem proxi- &rf.4i,
mi tui. Ego Dominus. ' >.i./,
17 * Non ederis fratrem tuum in corde tuo, 2* *
fed *publice argue eum , ne habeas super illo * i./.
peccatum. *. 1 1 . &
1 8 Non quras ultionem, nec memor eris '" '4
injuri civium tuorum. * Diliges amicum "'"
tuum sicut teipfum. Ego Dominus. M*i'b'
19 Leges meas custodite. Jumentum tuum n. ij,
non facies coire cum alterius generis animan- Luc 17,
tibus. Agrum tuum non feres diverse scmine. '
Veste , qu ex duobus texta est , non in- * Mtt,h'
to Homo si dormierit cum muliere coitu Luc. t,
seminis , qu sit ancilla etiam nubilis, & 27 Rom.
tamen pretio non redempta, nec libertate do- '
nata : vapulabunt ambo , & non morientur,
quia non suit libera.
1 1 Pro delicto autem sijo offeret Domino
ad ostium tabernaculi testimonii arietem :
ii Orabitque pro eo sacerdos , 6V pro pec-
cato ejus coram Domino , & repropitiabitur
ei , dimitteturque peccatum.
13 Quando ingressi fueritis terram, & plan-
taveritis in ea hgna pomifera , auferetis pr-
putia eorum : poma , qu germinant ; im-
munda erunt vobis , nec edetis ex eis.
14 Quarto autem anno omnis fructus eo.
rum sanctisicabitur laudabilis Domino.
if Quinto autem anno comedetis fructus,
congregantes poma qu proferunt. Ego D<^
minus Deus vester.
16 Non comedetis cum sanguine. Non au-
gurabimini , nec observabitis somnia.
17 Neque in rotundum attondebitis co-
mam : nec radetis barbam.
18 Et super mortuo non incidetis carnem
vestram , neque figuras aliquas , aut stigmata
facietis vobis. Ego Dominus.
19 Ne prostjtuas filjam tuam > ne contami-
netur terra , & impleatur piaculo.
30 Sabbata mea custodite , & Sanctuariurn
meum metuite. Ego Dominus.
3 1 Non declinetis ad magos , nec ab ariolis
aliquid sciscitemini , ut polluamini per eos.
Ego Dominus Deus vester.
31 Coram cano capite consurge , & honora
personam senis : & time Dominum Deum
Ego sum Dominus.
33 *S|
 LIBER LEVITICI.Cap.XX.
n * Si habitaverit advcna in terra vcstra , guis eorum sit super eos.
ax. 11. & moratus fuerit inter vos , non exprobretis
ei :
34 Sed sit inter vos quasi indigena : & dili-
getis eum quasi vosmetipsos : fuistis enim &
vos adven* in Terra gypti. Ego Dominus
Deus vester.
3 j Nolite facere iniquum aliquid in judicio,
in regula , in pondere , in mensura.
16 Statera justa, & aequa sint pondera , Jus
tus modius , quusque sextarius. Ego Domi
nus Deus vester , qui eduxi vos de Terra
gyptL, ...
37 Cultodite omnia prcepta mea , & uni-
versa judicia , & facite ea. Ego Dominus.
C A P U T XX.
Morte flcdenii sum qui de ftmiitt sue Moloch ojserunt,
qui migoi tut trio a! cm/ulnia , qui ftrentibut mtiedicutit,
qui vtriot exercent co'it.s tUi. itos.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen , di-
1 , cens :
2 Hzc loqueris filiis Israel : Homo de h'liis
Israel , & de advenis , qui habitant in Israel,
Suf. * si quis dederit de semine suo idolo Moloch,
IS. 21. morte moriatur : populus tern lapidabit
eum.
3 Et ego ponam faciem meam contra ilium :
succidamque eum de medio populi sui , e6
qu6d dederit de semine suo Moloch , & con-
taminaverit Sanctuarium meum , aC polluerit
nomen sanctum meum.
4 Quod si negligens populus terra: , & quasi
parvipendens imperium meum , dimiserit ho-
minem qui dedit de semine suo Moloch , nee
voluerit eum occidere :
f Ponam faciem meam super hominem
ilium , & super cognationem ejus , succidam
que & ipsum , & omnes qui consenserunt ei
ut sornicaretur cum Moloch , de medio po
puli sui.
f Anima , qua; declinaverit ad magos &
ariolos , & fornicata fuerit cum eis , ponam
faciem meam contra earn , & interficiam il-
lam de medio populi sui.
*I.P. 7 * Sanctificamini & estote sancti, quia ego
a. if. sum Dominus Deus vester.
8 Custodire prcepta mea , & facite ea :
Ego Dominus qui sanctifico vos.
*Ex*d. 9 * Qui maledixerit patri suo , aut matri,
at. 17. morte moriatur : patri , matrique maledixit,
Frw. sanguis ejus fit super eum,
20. 10. 10 * Si moechatus quis fuerit cum uxore al-
terius , & adulterium perpetraverit cum con-
15. 4.
*c.7. juge proximi sui , morte moriantur & m-
10. chus & adultera.
1 1 Qui dormierit cum noverca sua , & re-
at. ai. velaverit ignominiam patris sui , morte mo
Jam. I. riantur ambo : sanguis eorum sit super eos.
*'
n Si quis dormierit cum nuru sua , uter- ductre uxore! ; quire inept! Jim td fecerdotium .
que moriatur > quia scelus operati sum ; fan- still ditii sormetm,
*?
13 Qui dormierit cum masculo coitu f-
mineo , uterque operatus est nefas : morte
moriantur : sit sanguis eorum super eos.
14 Qui supra uxorem filiam , duxerit ma-
trem ejus , scelus operatus est : vivus ardebic
cum eis, nee permanebit tantum nefas in
medio vestri.
rj Qui cum jumento & pecore coi'erir,
morte moriatur : pecus quoque occidite.
16 * Mulier , quat succubuerit cuilibet ju- * *#
mento , simul interficietur cum eo : sanguis '*>**
eorum sit super eos.
17 Qui acceperit sororem suam filiam pa
tris sui , vel filiam matris su , & viderit tur
pitudinem ejus, illaque confpexerit fratris ig
nominiam : nefariam rem operati sum : occi-
dentur in conspeclu populi sui , eo quod tur-
pitudinem suam mutud revelaverint , & por-
tabunt iniquitatem suam.
18 Qui co'ierit cum muliere in fluxu rnens-
truo , & revelaverit turpitudinem eius , ipsa-
que aperuerit fontem sanguinis sui , interfL-
cientur ambo de medio populi sui.
19 Turpitudinem materter , & amitar tuas
non discooperies : qui hoc fecerit , ignomi
niam carnis sua: nudayit , portabnnt ambo
iniquitatem suam.
20 Qui coierit cum uxore patrui, vel avun-
culi sui , & revelaverit ignominiam cogna-
tionis su , pbrtabunt ambo peccatum suum;
absque libens morientur.
2 1 Qui duxerit uxorem fratris sui , rem sa
ck illicitam , turpitudinem fratris sui revela-
vit : absque liberis erunt.
u Custodite leges meas , atque judicia , &
facite ea : ne & vos evomat terra quam in-
traturi estis, & habitaturi.
23 Nolite ambulare in legitimis nationum,
quas ego expulfurus sum ante ros. Omni*
enim haec fecerunt , & abominatus sum eas.
14 Vobis autem loquor : Poflidete terrara
eorum , quam dabo vobis in haereditatem,
terram fluentem lacte & melle. Ego Dominus
Deus vester,qui separavi vos a cteris populis.
% ? Separate ergo & vos jumentum mundum
ab immundo , & avem mundam ab immun-
da : ne polluatis animas vestras in pecore , &
avibus , &r cunctis qu moventur in terra , dc
qux vobis ostendi esle polluta.
x6 * Eritis mihi sancti , quia sanctus sum *i.pj
ego Dominus , & separavi vos a cteris po 1. 16.
pulis , ut essetis mei.
7 * Vir, five mulier, in quibus pythonicus, * Detit.
vel divinationis fuerit spiritus, morte morian- ltRtl
tur : lapidrbus obruent eos : sanguis eorum * ' 7;
sit super illos.
CAPUT XXI.
Sjuibui funiribut imtreffit fejpm stcerdnrtt , fr qu'let
(Sr defiiis
 9o LIBER LEVITICI, Cap. XXI. & XXII.
i T~\ Ixit quoque Dominus ad Moysen : Lo-
V.J quere ad sacerdotes filios Aaron , &
dices ad eos : Ne contaminetur sacerdos in
mortibus civium suorum ,
i Nisi tantiim in consanguineis , ac propin-
quis , id est , super patre , & matre , 6c hlio>
& filia , fratre quoque ,
3 Et sorore virgine , qu non est nupta
viro :
4 Sed nee in principe populi sui contamina-
bitur.
* Sup. ? * Non radent caput , nec barbam, neque
>9- 7- in carnibus suis facient incisuras.
vc6, 6 Sancti erunt Deo suo, & non polluent no-
44- 20. men ejUJ . jncenfum enim Domini , & panes
Dei sui offerunt , & ided sandti erunt.
* S"p- 7 * Scortum & vile prostibulum nonducent
* tt- uxorem , nec earn qua* repudiata est a mari-
to : quia consecrati sunt Deo suo ,
8 Et panes propositions ofFerunt. Sint ergo
lancti , quia & ego sanctus sum , Dominus,
qui lanctifico eos.
9 Sacerdotis filia si deprehensa fuerit in stu-
pro , & violaverit nomen patris sui , flammis
exuretur.
io Pontifex , id est , sacerdos maximus in
ter fratres suos , super cujus caput fusum est
unctionis oleum , & cujus manus in sacerdo-
tio consecratae sunt , vestitusque est sanctis
vestibus , caput suum non discooperiet , ves-
timenta non scindet :
1 1 Et ad omnem mortuum non ingredietur
omnind. Super patre quoque suo & matre
non contaminabitur.
1 1 Nec egrcdietur de sanctis , ne polluat
Sanctuarium Domini, quia oleum sandt unc
tionis Dei sui super eum est. Ego Dominus.
* Eijih. i j * Virginem ducet uxorem :
44. 22. 14 Viduam autem & repudiatam , & sordi-
dam , atque meretricem non accipiet , fed
puellam de populo suo :
1 j Ne commisceat stirpem generis sui vulgo
gentis suac : quia ego Dominus qui fandtirico
eum.
\6 Locutusque est Dominus ad Moysen,
dicens :
17 Loquere ad Aaron : Homo de semine
tu> per tamilias qui habuerit maculam , non
ofieret panes Deo suo ,
18 Nec accedet ad ministerium ejus : si cau
cus fuerit , si claudus , si parvo vel grandi,
vel torto naso,
1 9 Si fradto pede , si manu ,
io Si gibbus , si lippus, si albuginem ha-
bens in oculo , si jugem scabiem , si impeti-
ginem in corpore , vel herniosus.
ii Omnis qui habuerit maculam de semine
Aaron sacerdotis , non accedet offerre hostias
Domino , nec panes Deo suo :
ix Vescetur tamen panibus qui offerumur
in Sanctuarjo x
13 Ita dumtaxat, ut intra velum non ingre-
diatur , nec accedat ad altare , quia maculam
habet , & contaminare non debet Sanctua
rium meum. Ego Dominus , qui landtifico-
eos.
14 Locutus est ergo Moyses ad Aaron , &
ad rilios ejus , & ad omnem Israel , cuncta.
quae fuerant sibi imperata.
CAPUT XXII.
Jh esu ftaclij'liitmum [m w-ltimorum *Uenigtn* & if-
mundi abJiUere dtbeut ; dcfitibxniur m cult tu viua f-
b*s vitfwiic cartrt dtbmnt , Cf ijutt dtbtzm iff', rri.
i I Ocutus quoque est Dominus ad Moy-
L. fen , dicens :
I Loquere ad Aaron & ad filios ejus, ut ca-
veant ab his qua; conscerata sunt filiorum
Israel , & non contaminent nomen sanCtirL-
catorum mihi , quat ipsi oflerunt. Ego Do
minus.
3 Die ad eos , & ad posteros eorum : Om
nis homo , qui accelTerit de stirpe vestra ad
ea quac consecrata sunt , & quae obtulerunt
filii' Israel Domino , in quo est immuiidi-
tia , peribit coram Domino. Ego sum Do
minus.
4 Homo de semine Aaron , qui fuerit le-
profus , aut patiens fluxum seminis non ves
cetur de his qua: sanctificata sunt mihi , do
nee sanetur. Qui tetigerit immundum super
mortuo ,^c a quo egreditur semen quali
coitus ,
5 Et qui tangit reptile , &: quodlibet im
mundum , cujus tactus est sordidus ,
6 Immundus erit usque ad vespertun , 8c
rron vescetur his qua: l'andtificata sunt : sed
cum laverit carnem luam aqua ,
7 Et occubuerit sol , tune mundatus vesce
tur de sandtificatis , quia cibus illius est.
8 * Morticinum & captum a bestia non co- * Em*
medent , nec pollucntur in eis Ego sum Do it- ji.
Supr.
minus. >7- U
9 Custodiant prcepta mea , ut non subja- Dem.
ceant peccato , & moriantur in Sanctuano 14. 21.
cum polluerint illud. Ego Dominus qui sanc- E\rcb.
tifico vos. r 44 3'*
io Omnis alienigena non comedet de fanc-
tificatis , inquilinus sacerdotis & mercenaries
non vescentur ex eis.
I I Quern autem sacerdos cmerit,& qui ver-
naculus domils ejus fuerit,hi comedent ex eis.
1 l Si filia sacerdotis cuilibet ex populo nup
ta fuerit : de his qux sanctificata sunt , & de
primitiis non vescetur.
13 Sin autem vidua ,. vel repudiata, & abs-
que liberis reverse fuerit ad domum patris
sui : sicut puella consueverat , aletur cibis pa
tris sui. Omnis alienigena comedendi ex eis
non habet potestatem.
14 Qui comederit de sanctificatis per igno-
rantiam addet quintam partem cum eo quod*
CQinedi:, & dabi: sacerdoti in Saoctuarium^
 LIBER LEVITICI , CAP.XXIL& XXIII. t 91
1 5 Nee contaminabunt sanctincata filiorum
Israel , qua: offerunt Domino :
i<fNe forte sustineant iniquitatem delicti
sui , cum sanctificata comederint. Ego Do-
minus , qui lanctifico eos.
1 7 Locutusque est Dominus ad Moysen , di-
cens :
i 8 Loquere ad Aaron & silios ejus & ad
omnes filios Israel , dicesque ad eos : Homo
de domo Israel > & de advenis qui habitant
apud vos, qui obtulerit oblationem suam,vel
vota solvens , vel sponte offerens , quidquid
illud obtulerit in holocaustum Domini ,
i? Ut offeratur per vos , masculus immacu-
latus erit ex bobus , & ovibus , & ex capris :
io Si maculam habuerit , non offeretis, ne-
que erit acceptabile.
* D(t. * i * Homo qui obtulerit victimam pacisi-
u. >i. corum Domino , vel vota solvens, vel lponte
*" offerens , tarn de bobus quam de ovibus, im-
,5,1* maculatum offerer, ut acceptabile sit : omnis
macula non erit in eo.
zi Si ccum fuerit , si fractum , si cicatri-
cem habens , si papulas , aut scabiem , aut
impetiginem : non offeretis ea Domino , nee
adolebitis ex eis super altare Domini.
ij Bovem & ovem , aure & cauda amputa-
tis , voluntarie offerre potes , votum autem
ex eis solvi non potest.
Z4 Omne animal , quod vel contritis , vel
tusis , vel scctis ablatiique testiculis est , non
offeretis Domino , & in terra vestra hoc om-
nind ne faciatis,
15 De manu alienigen non offeretis panes
Deo vestro , & quidquid aliud dare voluerit :
quia corrupta , & maculata sunt omnia : non
suscipietis ea.
z6 Locutusque est Dominus ad Moysen , di-
cens :
17 Bos , ovis, & capra, cum genita fuerint,
septem diebus erunt sub ubere matris su :
die autem octavo , & deinceps offerri pote-
runt Domino.
18 Sive ilia bos , five ovis , non immola-
buntur una die cum feetibus suis.
15 Si immolaveritis hostiam pro gratiarum
actione Domino , ut poslit esse placabilis ,
jo Eodem die comedetis earn , non rema-
nebit quidquam in mane alterius diei. Ego
Dominus.
3 1 Custodite nundata mea , & facite ea.
Ego Dominus.
31 Ne polluatis nomen meum sanctum , ut
sanctificer in medio filiorum Israel. Ego Do
minus qui sanctifico vos ,
33 Et eduxi de Terra gypti , ut effem vo-
bis in Deum. Ego Dominus.
CAPUT XXIII.
Siltmnit -rrr SMati , P*f.hjt , Primititrurn , Hebiiiti-
4arum , Mejjit , Tttbtuum , Expiatimis , t( TabtrlUKulorim,
& tpiilms > itiU; ftxagt ithttm.
1 r Ocutusque est Dominus ad Moysen ,
I . dicens :
I Loquere riliis Israel , & dices ad eos : Ux
sunt ferias Domini , quas vocabitis sanctas.
3 Sex diebus facietis opus : dies septimus,
quia sabbati requies est , vocabitur sanctus :
Umne opus non facietis in eo. Sabbatum Do
mini est in cunctis habitationibus vestris.
4 Hx sunt ergo feri Domini sanct , quas
celebrare debetis temporibus suis.
j * Menfe primo , quarta decima die men- * 2*rf.
sis ad vesperum , Phaie Domini est : ' !- ' '
6 Et quinta decima die mensis hujus, solem- J*lis
nitas azymorum Domini est. Septem diebus
azyma comedetis.
7 .Dies primus erit vobis celeberrimus , .;
sanctusque : omne opus servile non facietis i-
in eo :
8 Sed offeretis sacrificium in igne Domino
septem diebus. Dies autem septimus erit ce-
lebrior & sanctior : nullumque servile opus
facietis in eo.
9 Locutusque est Dominus ad Moysen , di
cens :
10 Loquere filiis Israel , & dices ad eos :
Cum ingreffi fueritis terram , quam ego dabo
vobis , & meslieritis segetem , seretis mani-
pulos fpicarum , primitias meists veltrx ad
lacerdotem :
I I Qui elevabit fasciculum coram Domino,
ut acceptabile sit pro vobis, altero die Sabba
ti , & fanctificabit ilium.
1 1 Atque in eodem die quo manipulus con-
iecratur , cdetur agnus immaculatus annicu-
lus in holocaustum Domini.
13 Et libamenta offerentur cum eo , du
decim simibe confperf oleo in incensum
Domini , odoremque suaviflimum : liba quo-
que vini , quarta pars hiru
14 Panem , & polentam , & pultes non co
medetis ex scgete , usque ad diem qua offere
tis ex ea Deo vestro. Prceptum est scmpiter-
num in generationibus , cunctisque habitacu-
Jis vestris. ^
1 5 * Numerabitis ergo ab altero die Sabba- i6De"i
ti , in quo obtulistis manipulum primitiarum, . ' **
septem hebdomadas plenas , . . ,
16 Usque ad alteramdiem expletioms heb-
domad scptima , id est , quinquaginta dies :
& sic offeretis sacrificium novum Domino
17 Ex omnibus habitaculis vestris , panes
primitiarum duos de duabus decimis similar
rermentat , quos coquetis in primitias Do
mini.
18 Offeretisque cum panibus septem agnos
jmmaculatos , anniculos , & vitulum de ar-
mento unum , & arietes duos , &r erunt in
holocaustum cum libamentis suis , in odorem
suaviflimum Domino.
19 Facietis & hircum pro peccato , duos-
que aenos anniculos hostias pacificorum.
^ M ij
 9i LIBER LEVITICI , Cap. XXIIT. & XXIV.
ao Cumque elevaverit eos facerJos cum pa-
nibus primitiarum coram Domino , cedent in
usum ejus.
ii Et vocabitis hunc diem celeberrimum,
atque sanctiffimum : omne opus servile non
facietis in eo. Legitimum scmpiternum erk
in cunctis habitaculis , & generationibus vei-
tris.
* Sup. ** * Postquam autem messueritis scgetem
t. 9. terrae vestrac , non secabitis earn usque ad so-
lum : nee remanentes spicas colligetis , fed
pauperibus & peregrinis dimittetis eas. Ego
sum Dominus Deus vester.
*3 Locutusque ell Dominus ad Moyscn ,
dicens :
* Num. 14 * Loquere filiis Israel : Mense septimo,
. *. prima die mensis , erit vobis sabbatum , me-
moriale , clangentibus tubis & vocabitur
sanctum :
xy Omne opus servile non facietis in eo,
& offeretis holocaustum Domino.
itf Locutusque ell Dominus ad Moyscn ,
dieens :
S*f. *7 * Decimo die mensis hujus septimi, dies
* expiationum erit celeberrimus , & vocabitur
hum. sanctus : affligetisque animas vellras in eo ,
?*' 7* & offeretis holocaustum Domino.
z8 Omne opus servile non facietis in tem-
pore diei hujus : quia dies prop iti.it ion is ell,
ut propicietur vobis Dominus Deus velter.
19 Omnis anima , quz afflicta non luerit
die hac , peribit de populis suis :
30 Et quae operis quippiam fecerit , delebo
earn de populo suo :
31 Nihil ergo operis facietis in eo : legiti
mum sompiternum erit vobis in cunctis gene
rationibus , & habitationibus vellris.
31 Sabbatum requietionis est , & affligetis
animas vestras die nono mensis : A vespera
usque ad vesperam celebrabitis sabbata vestra.
33 Et locutus est Dominus ad Moyscn,
dicens:
34 Loquere filiis Israel : A quinto decimo
die menus hujus septimi , erunt feri taberna-
.> culorum septem diebus Domino.
Kftj,. 3$ * Dies primus vocabitur celeberrimus
Si >7- atque sanctiffimus : omne opus servile non
facietis in eo.
36 Et septem diebus offeretis holocausta
Domino. Dies quoque octavus erit celeberri
mus atque sanctiffimus , & offeretis holocaus
tum Domino : est enim coetus atque collect* :
omne opus servile non facietis in eo.
?7 H sunt feria: Domini , quas vocabitis
celeberrimas atque sanctiffimas , offeretisque
in eis oblationes Domino , holocausta & liba-
menta juxta ritumuniuscujufque diei :
38 Exceptis sabbatis Domini , donifque
vellris , & quae offeretis ex veto , vel qux
iponte tribuetis Domino.
3s A quuicodesimo ergo die mewsis scptimi,
quando congregaveritis omnes fructus terra
vestr , celebrabitis ferias Domini septem
diebus,die primo & die octavo erit sabbatum,
id est requies.
40 Sumetisque vobis die primo fructus ar-
boris pulchernmar , spatulafque palmarum,
& ramos ligni denfarum frondium , & sali1-
ces de torrente , & laetabimini coram Domi
no Deo vestro.
41 Celebrabitifque solemnitatem ejus (ex
tern diebus per annum , legitimum sempitep-
num erit in generationibus vellris. Mense sep
timo sesta celebrabitis ,
41 Et habitabitis in umbraeulis septem die-
bus. Omnis , qui de genere ell Israel , mane-
bit in tabernaculis :
43 Ut discant posteri vestri , qudd in taber
naculis habitare fecerim filios Israel , cum
educerem eos de terra gypti. Ego Dominus
Deus vester.
44 Locutusque est Moyses super solemnita-
tibus Domini ad filios Israel.
CAPUT. XXIV.
Ritut ($ tempus ctiKimwidarum lucernarum > pmum frt-
ftfuia'-is ; patita ilaffhemantm ulhnis.
T locutus est Dominus ad Moyscn , di
'E cens :
i Praecipe filiis Israel, ut afferant tibi oleum
de olivis puriffimum , ac lucidum, ad eoncin-
nandas lucernas jugiter ,
3 Extra velum testimoniiintabernaculo fee-
deris. Ponetque eas Aaron a vefpere usque
ad mane coram Domino , culm rituque per-
petuo in generationibus vestris.
4 Super candelabrum mundiffimum ponen-
tur semper in conspectu Domini.
5 Accipies quoque similam , &c coques ex
ea duodecim panes , qui singuli habebunc
duas decimas :
6 Quorum scnos altrinsccus super mensam
puriffimam coram Domino statues :
7 Et pones super eos thus lucidiffimum , ue
sit panis in monimentum oblationis Domini.
8 Per singula sabbata mutabuntur coram
Domino suscepti a filiis Israel fderc sempi-
terno ,
9 Eruntque Aaron & filiorum ejus , ut co-
medant eos in loco sancto : quia Sanctum
sanctorum est de sacrifices Domini jure per-
petuo.
1 o Ecce autem egreffus filius mulieris IC-
ral;litidis , quern pepererat de viro gyptio
inter filios Israel , jurgatus est in caftns cum
viro Israelita.
1 1. Cumque blasphemasset nomen , & ma-
ledixisset ei , adductus est ad Moyscn. ( Vo-
cabatur autem mater ejus Salumith , filia Da-
bri de tribu Dan )
ii Miscruntque cum in carcerem 1 douCC
oossent quid jubeje; Dominus,
 LIBER LEVIT ICI, Cap. XXV. , 93
13 Qui locutus est ad Moyscn , 9 Et clanges buccini mense septimo , de-
14 Dicens : Educ blasphemum extra castra cima die mensis , propitiationis tempore in
& ponant omnes , qui audierunt , maims fuas universa terra vestra.
super caput ejus , Se: lapidet eum populus 10 Sanctificabisque annum quinquagesi-
universus. mum , & vocabis remissionem cunctis habi-
1 * Et ad filios Israel loquSris : Homo qui tatoribus terr tux : ipse est enim jubilxus.
makdixcrit Deo suo , portabit peccatum Revertetur homo ad posseffionem suam , &
suum. unufquisque rediet ad familiam pristinam :
id Et qui blasphemaverit nomen Domini , 11 Quia jubilxus eft & quinquagesimus
morte moriatur : lapidibus opprimet eum annus. Non scretis , neque metetis sponte in
omnis multitudo , five ille civis , five peregri- agro nascentia , & primitias vindemix non
nus fuerit. Qui blasphemaverit nomen Do colligetis ,
mini , morte moriatur. 1 1 Ob sanctificationem jubilxi > sed statim
*ExU. ,7 * Qui percusserit , & occidcrit homi- oblata comedetis.
" " nem , morte moriatur. 1 $ Anno jubilxi redient omnes ad posses-
1 8 Qui percusserit animal redder vicarium , fiones fuas.
id est , animam pro anima. 14 Quando vendes quippiam civi tuo , vel
1 9 Qui irrogaverit maculam cuilibet ci- ernes ab eo , ne contriites fratrem tuum ,
vium suorum : sicut fecit , sic fiet ei : fed juxta numerum annotnm jubilxi ernes
*Exti. to * Fracturam pro fractura , oculum pro ab eo ,
*' i+- oculo , dentem pro dente restituet : qualem 1 j Et juxta supputationem frugum vendee
\^'1'' inflixerit maculam , talem sustinere cogetur. tibi.
iimb. 2I Qui percusserit jumentum , reddet aliud. KfQuantd plures anni remanserint post
j. j$. Qui percusserit hominem , punietur. jubilxum , tantd crescet & pretium : & quan-
zi quum judicium sit inter vos , sivepe- t6 minus temporis numeraveris , tantd mi-
regrinus , five civis peccaverit : quia ego sum noris & emptio constabit. Tempus enim fru
Dominus Deus vester. gum vendet tibi.
13 Locutusque est Moyses ad filios Israel : 17 Nolite affligere contribules vestros , fed
& eduxerunt eum, qui blasphemaverat , extra timeat unusquilque Deum suum , quia ego
castra , ac lapidibus oppresserunt. Fecerunt- Dominus Deus vester.
que filii Israel sicut prxceperat Dominus 1 8 Facite prxcepta mea , & judicia custo-
Moysi. 'dite , & implete ea , ut habitare poslitis in
CAPUT XXV. terra absque ullo pavore ,
1 9 Et gignat vobis humus sructus siios ,
Seft'mi , id est , S'bbitici , & quiriquagefirni ami , id quibus vefcamini usque ad saturitatem , nul-
tfl , Jubdti lex : Htm summit a fratribtu usura , nee
iffi servitute serfetui o;primtadi sum , fed vugit ah ai
llus impetum formidantes.
venu foitniikui rtdimendi. io Quod si dixeritis : Quid comedemus
anno septimo , si non severimus , neque col-
J T Ocutusque est Dominus ad Moysen in legerimus fruges nostras ?
I - monte Sinai , dicens : *i Dabo benedictionem meairi vobis anno
1 Loquere filiis Israel , & dices ad eos : sexto : & feciet sructus trium annorum :
Quando ingresli fueritis terram quam ego da- n Seretifque anno octavo , & comedetis
*lxd. bo vobis , * sabbatizes sabbatum Domino. veteres fruges usque ad nonum annum :
aj. 10. ^ ex amus feres agrum tuum , & sex annis donee nova nascantur , edetis vetera.
putabis vineam tuam , colligesque sructus 13 Terra quoque non vendetur in perpe-
ejus : tuum : quia mea est , & vos advenx & co-
4 Septimo autem anno sabbatum erit ter loni mei estis.
ra: , & requietionis Domini : agrum non se 14 Unde cuncta regio posseffionis vestr
res , & vineam non putabis. sub redemptionis conditione vendetur.
j Qu sponte gignet humus , non metes : 1 <; Si attenuatus frater tuus vendiderit pos-
fc uvas primitiarum tuarum non colliges sefliunculam suam , & voluerit propinquus
quasi vindemiam : annus enim requietionis ejus , potest redimere quod ille vendiderat.
terrx est : i<f Sin autem non habuerit proximum , &
6 Sed erunt vobis in cibum , tibi & servo ipse pretium ad redimendum potuerit invenire 1
tup , ancilke & mercenario tuo , & advena? , 17 Computabuntur sructus ex eo tempore
qui peregrinantur apud te : quo vendidit : & quod reliquum est , reddec
7 Jumentis tuis & pecoribus , omnia qua: emptori , ficque recipiet posseslionem suam.
nascuntur , prarbebunt cibum. 18 Qudd si non invenerit manus eius ut red-
8 Numerabis quoque tibi septem hebdoma- dat pretium, habebit emptor quoa emerat,
das annorum , id est , scpties septem , qua: si- usque ad annum jubilaeum. In ipso enim
l&ul fociww aauos qiudjagiuu ooYCm > oihjus vcudiuo redibit ad Dominum j,
Miij
 94 LIBER LEVITICI , Cap. XXV. & XXVI.
ik ad posieflorem pristinum. 50 Supputaus dumtaxat annis a tempore
19 Qui vcndiderit domum intra urbis mu- venditionis su usque ad annum jubilamm : &
ros , habebi: licentiam redimendi ; donee petunia , qua venditus fuerat , juxta annorum
unus impleatur annus. numerum &c rationem mercenarii fupputata.
30 Si non redemerit , & anni circulus ?i Si plures fuerint anni qui remanenc
fuerit evolutus , emptor poffidebit earn , & usque ad jubilum , secundum hos reddet
posteri ejus in perpecuum , & redimi non & pretium.
poterit , etiam in jubilo. j 2. Si pauci , ponet rationem cum eo juxta
31 Sin autem in villa fuerit domus , qua: annorum numerum , & reddet emptori quod
muros non habet , agrorum jure vendetur : reliquum ert annorum ,
fi ante redempta non fuerit , in jubilo re- J3 Quibus ante scrvivit mercedibus imputa-
vertetur ad dominum. tis : non arstiget eum violenter in conspectu tuo.
31 des Levitarum , qua: in urbibus funt , $4 Qudd si per hxc redimi non potuerit ,
semper possunt redimi : anno jubilo egredietur cum liberis suis.
. 33 Si redemptae non fuerint in jubilaco re- *5 Mei enim funt servi, silii Israel , quos
vertentur ad dominos , quia domus urbium eduxi de Terra gypti.
Levitarum pro possejfionibus funt inter silios CA PUT XXVI.
Israel. Dei praerpta servant:bm bmx fnmittuntur , non ftrviH-
34 Suburbana autem eorum non veneant , tibus ziero plurima mala.
quia posseffio sempiterna est. t CGo Dominus Deus vester : * Non fa- * Extl
3 5 Si attenuatus fuerit frater tuus , & in- _ ._ cietis vobis idolum & fculptile , nee *- *
firmus manu , & fusceperis eum quail adve- titulos erigetis , nee insignem lapidem pone- fl'*'-
nam & peregrinum , & vixerit tecum , tis in terra vestra , ut adoretis eum. Ego v enim J**\'} ,
3<f Ne accipias ufuras ab eo , nee amplius sum Dominus Deus vester.
quam dedisti. Time Deum tuum , ut vivere x Custodite sabbata mea , & pavete ad
j>oslit frater tuus apud te. Sanctuarium meum. Ego Dominus.
37 Pecuniam tuam non dabis ei ad usij- 3 * Si in praxeptis meis ambulaveritjs , & * Dtm.
ram,& frugum fuperabundantiam non exiges. mandata mea custodieritis , & feceritis ea : '.
38 Ego Dominus Deus vester , qui eduxi dabo vdbis pluvias temporibus suis ,
vos de Terra gypti , ut darem vobis Terram 4 Et terra gignet germen suum , & pomis
Chanaan , & esiem vester Deus. arbores replebuntur.
19 Si paupertate compulfus vendiderit fe 5 Apprehendet meslium tritura vindemiam ,
tibi frater tuus , non eum opprimes fervitute & yindemia occupabit fementem : & come-
fam.ulorum , detis panem vestrum in saturate , & absque
4 Sed quasi mercenarius &: colonus erit : pavore habitabitis in terra veilra.
usque ad annum jubilum operabitur apud 6 Dabo pacem in finibus vestris : dormie-
te , tis , & non erit qui exterreat. Auferam malas
4 1 Et postea egredierur cum liberis suis , & bestias : & gladius non transibit terminos
revertetur ad cognationem & ad possestionem ypstros.
.patrum suorum. 7 Pcrsequemini inimicos vestros , & cor-
41 Mei enim servi funt , & ego eduxi eos ruent coram vobis.
de Terra gypti. Non veneant conditione 8 Persequentur quinque de vestris centum
servorum : alienos , Sc centum de vobis decem ^millia :
43 Ne affiigas eum per potentiam : fed cadent inimici vestri gladio in conspectu
metuito Deum tuum. veltro.
44 Servus & ancilla sine vobis de nationi- 9 Respiciam vos , & crescere saciam : mul-
bus qua: in circuitu vestro funt. tiplicabimini > & firmabo padlurn meum
4? Et de advenis qui peregrinantur apud vobiscum.
vos , vel qui ex his nati fuerint in terra veitra , 10 Comedetis vetustislima veterum , & ve-
Jios habebitis famulos : tera novis supervenientibus projicietis.
4* Et hreditario jure transmitters ad pof- 1 1 Ponam tabernaculum meum in medio
teros , ac poslidebitis in atternum : fratres vestri , & non abjiciet vos anima mea.
autem veilros silios Israel ne opprimatis per 11 * Ambulabo inter vos , & ero Deus * ;. e>.
potentiam. vester , vo sq ue eritis populus meus. * <*
47 Si invaluerit apud vos manus advena: 1 3 Ego Dominus Deus vester : qui eduxi
atque peregrini ,'& attenuatus frater tuus ven vos de terra gyptiorum , ne serviretis eis ,
diderit fe ei , aut cuiquam de stirpe ejus : & qui confregi catenas cervicum vertramm ,
48 Post venditionem potest redimi. Qui ut incederetis erecti.
Voluerit ex fratribus suis , redimet eum , 14 * Qu6d si non audieritis me , nee fece- * Deutr
49 Et patruus , & patruelis , confanguineus & ritis omnia mandata mea, **$.'
affinis. Sin autem & ipse potuerit , redimet se , 1 j Si spreveritis leges meas, Sr^udicia mea n"*-
 LIBER LEVITICI , Cap. XXVI. & XXVH.
,, ,7> contempseritis , ut non faciatis ea qu a me
iUk. constituta sunt , & ad irritum perducatis pac-
i- turn meum :
\6 Ego quoque hxc faciam vobis : Visitabo
vos velociter in egestate , & ardore , qui con-
ficiat oculos vestros , & confumat animas
vestras. Frustra seretis scmentem , qux ab
hostibus devorabitur.
j 7 Ponam faciem meam contra vos, &
corruetis coram hostibus vestris , & subjicie-
mini his qui oderunt vos. Fugietis , nemine
persequente.
1 8 Sin autem nee sic obedieritis mihi ,
addam correptiones vestras scptuplum prop-
ter peccata vestra ,
1 9 Et conteram superbiam duriti vestri.
Daboque vobis clum desuper sicut ferrum ,
& terram aeneam.
zo Consumetur incassum labor vefter , non
proteret terra germen , nee arbores poma
prarbebunt.
ii Si ambulaveritis ex adverse mihi , nee
volueritis audire me , addam plagas vestras
in septuplum propter peccata vestra.
n lmmittamque in vos bestias agri , qu
consumant vos , & pecora vestra , & ad
paucitatem cuncta redigant , defertque fiant
via: vestr.
13 Qudd si nee volueritis recipere discipli-
nam , led ambulaveritis ex adverso mihi :
14 Ego quoque contra vos adversus ince-
dam , & percutiam vos septies propter pec
cata vestra,
i f Inducamque super vos gladium ultorem
fderis mei. Cumque confugeritis in urbes ,
mittam pestilentiam in medio vestri ; & tra-
demini in manibus hostium ,
t.6 Postquam confregero baculum panis
vestri : ita ut decem mulieres in uno clibano
coquant panes & reddant eos ad pondus :
&: comedetis , & non saturabimini.
17 Sin autem nee per hc audieritis me ,
fed ambulaveritis contra me :
x8 Et ego incedam adversus vos in furore
contrario , & corripiam vos septem plagis
propter peccata vestra ,
19 Ita ut comedatis carnes filiorum vestro-
rum & filiarum vestrarum.
30 Destruam excelsa vestra , & simulachra
confringam. Cadetis inter ruinas idolorum
vestrorum , & abominabitur vos anima mea ,
3 1 In tantum ut urbes vestras redigam in
solitudir.em , & deserta faciam Sanctuaria ves
tra , nee recipiam ultra odorem suavisiimum.
3 1 Disperdamque terram vestram , & stu-
pebunt super ea inimici vestri , cum habita-
tores illius fuerint.
33 Vos autem difpergam in Genres , &
evaginabo post vos gladium , eritque terra
jrestra deserta , & civitates vestr dirutar.
34 Tune placcbunt terrx sabbata sua. cuactis
95
diebus solitudinis suae : quando fueritis-
3 5 In terra hostili , sabbatizabit , & re-
quiescet in sabbatis solitudinis fbae , ed qu6d
non requieverit in sabbatis vestris quando
habitabatis in ea.
16 Et qui de vobis remanferint , dabo pa-
vorem in cordibus eorum in regionibus hos
tium , terrebit eos sonitus folii volancis , &
ita fugient quaji gladium : cadent , nullo per
sequente ,
37 Et corruent singuli super fratres suos
quasi bella fugientes , nemo vestrstm inimi-
cis audebit reiillere.
38 Pcribitis inter gentes , & hostilis vos
terra consumet.
39 Qu6d si & de iis aliqui remanferint ,
tabescent in iniquitatibus suis , in terra ini-.
micorum suorum , & propter peccata patrum
iiiorum & sua affligentur :
4 Donee confiteantur iniquitates suas , &
majorum suorum , quibus prarvaricati sunt
in me , & ambulaverunt'cx adverso mihi.
41 Ambulabo igitur& ego. contra eos , &
inducam illos in terram hoitilem , donee cm-
bescat incircumcisa mens eorum : tune ora-
bunt pro impietatibus suis.
4* Et recordabor fderis mei , quod pepi-
gi cum Jacob , Isaac , & Abraham. Tern
quoque memor ero :
43 Quae cum relicta fuerit ab eis , com-
Slacebit sibi in sabbatis suis , patiens solitu-
inem propter illos. Ipsi verd rogabunt pro
peccatis suis , e6 qudd abjecerint judicia
mea , & leges meas despexerint.
44 Et tamen etiam cum essent in terra
hostili , non penitiis abjeci eos , neque sic
despexi ut consumerentur , & irritum face-
rem pactum meum cum eis. Ego cnim sum
Dominus Deus eorum ,
45 Et recordabor fderis mei pristini ,
quando eduxi eos de Terra gypti in conspectu
Gentium , ut essem Deus eorum. Ego Domi
nus. Hax sunt judicia acque prcepta & le
ges , quas dedit Dominus inter fe & filios Is
rael in monte Sinai per manum Moysi.
CAPUT XXVI 1.
HtrU sanciumur Irgcs it <" / rt'<*i Ptr *"*
Math Deo i & dt ilia, urn 'C itiimurwr. perjhtutime.
1 T Ocutusque est Dominus ad Moyscn ,
I dicens :
z Loquere filiis Israel , & dices ad eos : Ho
mo qui votum fecerit , & spoponderit Deo
animam suam, sub stimatione dabit pretium.
3 Si fuerit masculus a vigefimo anno usque
ad sexagesimum annum , dabit quinquaginta
siclos argenti ad mensuram Sanctuarii :
4 Si mulier , triginta.
f A quinto autem anno usque ad vigesi-
mum , masculus dabit viginti siclos : fmina'
decem.
6 Ab uno mense usque ad annum quantum
96 LIBER LEVrriCI, Cap. XXVI1.& LIBER NtTMERI.CAP. I.
pro masculo dabuntur quinqup sicli : pro
fmina , tres.
7 Sexagenarius & ultra masculus dabit quin-
decim siclos : fmina decem.
8 Si pauper fuerit , & stimationem red-
dere non valebit , stabit coram sacerdote : &
quantum ille stimaverit , & viderit eum pos
se reddere , tantum dabit.
9 Animal autem , quod immolari potest
Domino , si quis voverit , sanctum erit ,
10 Et mutari non poterit, id est , nee me-
lius malo , nee pejus bono. Quod si mutave-
rit : & ipsum quod mutatum est , & illud pro
quo mutatum est , consecratum erit Do
mino.
11 Animal immundum , quod immolari
Domino non potest , si quis voverit > adduce-
tur ante facerdotem :
ii Qui judicans utriim bonum an malum
fit , statuet pretium.
1 3 Quod si dare voluerit is , qui offers ,
adder supra xstimationem quintam par-
tem.
14 Homo si voverit domum suam , &
sanctificaverit Domino , considerabit earn
iacerdos utriim bona an mala sit , & juxta
pretium , quod ab eo fuerit constitutum ,
venundabitur :
1 5 Sin autem ille , qui voverat , voluerit
redimere earn , dabit quintam partem zstima-
tionis supra , & habebit domum.
\6 Quod si agrum possessionis suae voverit ,
& consecraverit Domino : juxta mensuram
sementis stimabitur pretium. Si triginta mo-
diis hordei seritur terra , quinquaginta ficlis
venundetur argenti.
17 Si ltatim ab anno incipientis jubilasi vo
verit agnim, quanto valere potest, tanto
xstimabitur.
1 8 Sin autem post aliquantum temporis :
supputabit sacerdos pecuniam juxta anno-
rum , qui reliqui sunt , numerum usque ad
jubilarum , & detrahetur ex pretio.
19 Qudd si voluerit redimere agrum ille ,
qui voverat , addet quintam partem stimatae
pecuniar , & poffidebit eum.
io Sin autem noluerit redimere , fed alteri
cuilibet fuerit venundatus , ultra eum qui vo
verat redimere non poterit :
11 Quia cum jubikei venerit dies , sanctifi-
catus erit Domino , & posseffio consecrate
ad jus pertinet facerdotum.
ii Si ager emptus.est, & non de posseslione
majorum sanctiheatus fuerit Domino ,
13 Supputabit sacerdos juxta annorum nu
merum usque ad jubilaeum , pretium : & da
bit ille qui voverat eum , Domino.
14 In jubilaeo autem revertetur ad priorem
dominum qui vendiderat eum , & habuerat
jn forte pofleslionis fuse.
75 Omnis sstimatio siclo senctuarii ponde-
rabitur. * Siclus viginti obolos habet
16 Primogenita , qua: ad Dominum perti 10. 1 1.
nent , nemo sanctificare poterit & vovere N.-.n.
five bos , five ovis fuerit , Domini sunt. 4T.
,
ij Quid si immundum est animal , redimet .}",',
qui obtulit , juxta aestimationem tuam , &
addet quintam partem pretii. Si redimere
noluerit , vendetur alteri quantocumque a te
fuerit stimatum.
8 Omne quod Domino consecratur , five
homo fuerit , five animal , five ager , non
vendetur , nee redimi poterit. Quidquid se-
mel fuerit consecratum , sanctum sanctoruw
erit Domino.
19 Et omnis consecratio , qua: offertur ab
homine , non redimetur , fed morte morietur.
30 Omnes decimae terra: , five de frugibus ,
five de pomis arborum , Domini sunt , &
illi sanctificantur.
31 Si quis autem voluerit redimere deci-
mas suas , addet quintam partem earum.
31 Omnium decimarum bovis & ovis
& caprx , qua: sub pastoris virga transeunt ,
quidquid decimum venerit , sanctificabitur
Domino.
33 Non eligetur nee bonum nee malum ,
nee altero commutabitur. Si quis mutaverit :
& quod mutatum est, & pro quo mutatum est,
sanctificabitur Domino , & non redimetur.
34 Haec sunt praccepta, qua: mandavit Do-
minus Moysi ad tilios Israel in monte Sinai.
LIBER
NUMERI,
HE B R A I C E
VAIEDABBER.
CAPUT PRIM U M.
Humtrttts dutdecim tribuum bcllicis -nris , filii Lcvi ai
dtjerendum fberutculum inftuuumur.
i T Ocutusque est Dominus ad Moyfen
\__, in deferto Sina'i in tabernaculo for-
deris , prima die mensis secundi , anno altero
egrefli6nii eorum ex gypto , dicens :
i Tollite summam universe congregatio-
nis filiorum Israel per cognationes & do-
mos suas , & nomina fingulorum , quidquid
sexus est masculini
3 A vigesimo anno & supra , omnium vi-
rorum fortium ex Israel , & numerabitis eos
per turmas suas , tu & Aaron.
4 Eruntque vobiscum principes tribuum ac
domorum in cognationibus suis ,
j Quorum
 LIBER NUME RORUM.Cap. I.
j Quorum ilia sum nomina : De Ruben ,
Elisur hlius Sedeur.
6 De Simeon , Salamiel fiKus Surisaddai'.
7 De Juda , Nahasson filius Aminadad.
8 De Issachar, Nathanael filius Suar,
9 De Zabulon , Eliab filius Helon.
io Filiorum autem Joseph , de Ephraim,
Elisama filius Ammiud. De Manasse , Gama
liel filius Phadassur.
1 1 De Benjamin , Abidair filius Gedeonis.
1 1 De Dan , Ahiezer filius Amisadda'i.
15 De Afer , Phegiel filius Ochran.
1 4 De Gad , Eliasaph filius Duel.
15 De Nephthali , Ahira filius Enan.
\6 Hi nobiliflimi principes multitudinis per
tribus & cognationes suas , & capita exerci-
tds Israel :
17 Quos tulerunt Moyses & Aaron cum
omni vulgi multitudine :
1 8 Er congregaverant primo die mensis
sccundi , recensentes eos per cognationes , &
domos , ac samilias , & capita , & nomina
singulorum , a vigesimo anno , & supra ,
1? Sicut pratceperat Dominus Moysi. Nu-
meratique sunt in deserto Sinai',
10 De Ruben primogenito Israelis per ge-
nerationes & samilias ac domos suas , & no
mina capitum singulorum , omne quod sexus
est mascub'ni a vigesimo anno & supra > pro-
cedcntium ad bellum ,
1 1 Quadraginta sex millia quingenti.
ii De filiis Simeon per generationcs ac sa
milias ac domos cognationum suarum recen-
fici sunt per nomina & capita singulorum ,
omne quod sexus est masculini a vigesimo
anno & supra , procedentium ad bellum ,
13 Quinquaginta novem millia trecenti.
14 De filiis Gad per generationes & sami
lias ac domes cognationum suarum recensiti
sunt per nomina singulorum a viginti annis &
supra , omnes qui ad bella procederent ,
if Quadraginta quinque millia sexcenti
quinquaginta.
z6 De filiis Juda per generationes & sami
lias ac domos cognationum suarum , per no
mina singulorum a vigesimo anno &r supra ,
omnes qui poterant ad bella procedere ,
17 Recensiti sunt septuaginta quatuor millia
sexcenti.
18 De filiis Issachar , per generationes &
samilias ac domos cognationum suarum , per
nomina singulorum a vigesimo anno & supra,
omnes qui ad bella procederent ,
*9 Recensiti sunt quinquaginta quatuor
millia quadringenti.
30 De filiis Zabulon per generationes & sa
milias ac domos cognationum suarum recen
siti sunt per nomina singulorum a vigesimo
anno & supra , omnes qui poterant ad bella
procedere ,
3 1 Quinquaginta septem millia quadringenu.
97
31 De filiis Joseph , filiorum Ephraim per
generationes & samilias ac domos cognatio
num suarum recensiti sunt per nomina singu
lorum a vigesimo anno & supra , omnes qui
poterant ad bella procedere ,
Si Quadraginta millia quingenti.
34 Porr6 filiorum Manasse per generatione
& samilias ac domos cognationum suarum
recensiti sunt per nomina singulorum a vigin
ti annis & supra, omnes qui poterant ad bella
procedere ,
3 $ Triginta duo millia ducenti.
3<fDe filiis Benjamin per generationes &
samilias ac domos cognationum suarum re
censiti sunt nominibus singulorum a vigesimo
anno & supra , omnes qui poterant ad bella
procedere ,
37 Triginta quinque millia quadringenti.
38 De filiis Dan per generationes 6c sami
lias ac domos cognationum suarum recen
siti sunt nominibus singulorum a vigesimo
anno & supra , omnes qui poterant ad bella
procedere ,
19 Sexaginta duo millia septingenti.
4.0 De hliis Afer per generationes & sami
lias ac domos cognationum suarum recensiti
sunt per nomina singulorum a vigesimo anno
&supra,omnes qui poterant ad bella procedere
41 Quadraginta milha &mille quingenti.
41 De filiis Nephthali per generationes &
samilias ac domos cognationum suarum re
censiti sunt nominibus singulorum a vigesimo
anno &: supra , omnes qui poterant ad bella
procedere ,
43 Quinquaginta tria millia quadringenti.
44 Hi sunt quos numeraverunt Moyses Se
Aaron, & duodecim principes Israel, fingulos
per domos cognationum suarum.
45 Fueruntque omnis numerus filiorum Is
rael per domos & samilias suas a vigesimo
anno & supra , qui poterant ad bella procer
dere ,
4<? Sexcenta tria millia virorum quingenti
quinquaginta.
47 Levit autem in tribu familiarum sua
rum non sunt numerati cum eis.
48 Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
49 Tribum Lev i noli numerare , neque po
nes summam earum cum filiis Israel :
50 Sed constitue eos super tabernaculum
testimonii & cuncta vasa eius , & quidquid
ad cremonias pertinet. Ipsi portabunt taber
naculum & omnia utensilia ejus : & erunt ill
ministerio , ac per gyrum tabernaculi meta-
buntur.
si Cum proficiscendum fuerit , deponent
Levitae tabernaculum : cum castrametandum,
erigent. Quisquis externorum accesserit , oc-
cidetur.
<z Metabuntur autem castra filii Israel unui
1 N
98 LIBER NUMERO RUM, Cap. II. & III.
quisque per turmas , & cuneos atque exerci-
tum luum.
j 3 Porrd Levitae per gyrum tabernaculi fi-
gent tcntoria , ne fiat indignatio super multi-
tudinem filiorum Israel, & excubabunt in cus-
todiis tabernaculi testimonii.
j4 Fecerunt ergo filii Israel juxta omnia
quac pracceperat Dominus Moysi.
C A P U T II.
*W triiui tina tube. natuUm in * aact ai quamvis mutt-
it flagam nditiinur, rtttmjilii jtmil.tium frimipitus.
j T Ocutusque est Dominus ad Moysen &
I Aaron , dicens :
Singuli per turmas , signa , atque ve-
xilla , & domos cognationum suarum , cas-
trametabuntur filii Israel per gyrum taberna
culi sderis.
3 Ad Orientem Judas figet tentoria per
turmas exercitus sui : eritque princeps filio
rum ejus Nahasson filius Aminadab.
4 Et omnis de stirpe ejus summa pugnan-
tium , septuaginta quatuor millia sexcenti.
% Juxta eum castrametati sunt de tribu Issa-
char , quorum princeps suit Nathanael filius
Soar.
6 Et omnis numerus pugnatorum ejus ,
quinquaginta quatuor millia quadringenti.
7 In tribu Zabulon princeps suit Eliab filius
Helon.
8 Omnis de stirpe ejus exercitus pugnato-
xu , quinquaginta septem millia quadringenti.
? Univerh qui in castris J udae annumerati
suntjfuerunt centum octoginta sex millia qua
dringenti^ per turmas suas primi egredientur.
io In castris filiorum Ruben ad meridianam
plagam erit princeps Elisur filius Sedeur :
ii Et cunctus exercitus pugnatorum ejus
qui numerati sunt , quadraginta sex millia
quingenti.
I I Juxta eum castrametati sunt de tribu Si
meon : quorum princeps suit Salamiel filius
Surisadd.ii.
13 Et cunctus exercitus pugnatorum ejus
qui numerati sunt , quinquaginta novem mil-
Jia trecenti.
14 In tribu Gad princeps suit Eliasaph filius
Duel.
1 j Et cunctus exercitus pugnatorum ejus
qui numerati sunt , quadraginta quinque
millia sexcenti quinquaginta.
16 Omnes qui recensiri sunt in castris Ru
ben , centum quinquaginta millia &: mille
quadringenti quinquaginta per turmas suas :
in secundo loco proriciscentur.
' 17 Levabitur autem tabernaculum testimo
nii per officia Levitarum & turmas eorum.
Quomodo erigetur, ita & deponetur. Singuli
per loca & ordines suos proficiscentur.
18 Ad occidentalem plagam eruntcaltra
filiorum Ephraim , quorum princeps suit Eli-
woi filius Ammiud.
' 1 9 Cunctus exercitus pugnatorum ejus qui
numerati sunt, quadraginta millia quingenti.
10 Et cum eis tribus filiorum Manalse ,
quorum princeps suit Gamaliel filius Pha-
dassur.
1 1 Cunctusque exercitus pugnatorum ejus
qui numerati sunt , triginta duo miilia du-
centi.
x 1 In tribu filiorum Benjamin princeps fuic
Abidan filius Gedeonis.
13 Et cunctus exercitus pugnatorum ejus
qui recenfiti sunt , triginta quinque millia
quadringenti.
14 Omnes qui numerati sunt in castris
Ephraim, centum octo millia , centum per
turmas suas : tertii proriciscentur.
z f Ad Aquilonis partem caltrametati sunt
filii Dan : quorum princeps suit Ahiezer filius
Ammisaddai.
is Cunctus exercitus pugnatorum ejus qui
numerati sunt , sexaginta duo millia septm-
genti.
17 Juxta eum fixerc tentoria de tribu Afer :
quorum princeps suit Phegiel filius Ochran.
18 Cunctus exercitus pugnatorum ejus qui
numerati sunt , quadraginta millia & mille
quingenti.
z$ De tribu filiorum Nephtali princeps suit
Ahira filius Enan.
30 Cunctus exercitus pugnatorum ejus ,
quinquaginta tria millia quadringenti.
3 1 Omnes qui numerati sunt in castris Dan,
fuerunt centum quinquaginta septem millia
sexcenti : & novislimi proriciscentur.
3 1 Hie numerus filiorum Israel , per domos
cognationum suarum & turmas divisi exer
citus , scxcenta tria millia quingenti quin
quaginta.
33 Levitae autem non sunt numerati inter
filios Israel : sic enim pracceperat Dominus
Moysi.
34 Feceruntque filii Israel juxta omnia quac
mandaverat Dominus. Caltrametati sunt per
turmas suas , & profecti per familias ac do
mos patrum suorum.
C A P U T III.
Levita in ttbt'iault numjitnum aft' ,mpii r.tmttr.t'itur,
mm {nil priwipibut *c mirti/ierii) , ,y /< c* jrtmo^tnuo.uf
I r.itl ,u njn'i u, , rtliq'M primogivita numtrum Ltvita-
rum txctdtniia prtti* rtitmuntur
i T 1 sunt generationes Aaron & Moysi,
l in die qui locutus est Dominus ad
Moysen in monte Sinai'.
z * Et hc nomina filiorum Aaron : primo- * ExoJL,
genitus ejus Nadab , deinde Abiu , & Eleazar, 6. *i.
& Ithamar.
3 Haec nomina filiorum Aaron sacerdotum
qui uncti siint , & quorum replet & conse-
cratae manus ut sacerdotio sungerentur.
4 Morcut sunt enim N.-dib & Abiu , cum * *w.
ofi'errent ignem alienwnin conlpectu Domini i0. .'m
 LIBER NUMER ORUM, Cap. III.
in deferto Sinai , absque liberis : functiquc
fun. sacerdotio Eleazar & Ithamar coram
Aaron patrc luo.
% Locutusque est Dominus ad Moysen ,
Jicens :
6 Applica tribum Levi , &c sac stare in con-
spectu Aaron sacerdotis ut miniitrent ei , &c
xcubent ,
7 Et observent quidquid ad cultum pertinet
multitudinis coram tabernaculo testimonii ,
_ 8 Et custodiant vasa tabernaculi , servientes
in ministerio ejus.
9 Dabisque dono Levitas
io Aaron & riliis ejus , quibus traditi sunt
a filiis Israel. Aaron autem & filios ejus conlti-
tues super cultum sacerdotii. Externus , qui
ad miniitrandum accesserit ,' morietur.
1 1 Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
ii Ego tali Levitas a filiis Israel pro omni
primogenito, qui aperitvulvamin filiis Israel,
eruntque Levitse mei.
*tai. | j * Meum est enim omne primogenitum :
\%'f *' ex
l*',r<4 ti : quo psrcuiii mihi
sanctificavi primogenitos
quidquid in Terra gyp-
primum nalci-
tur in Israel ab homine usque ad pecus , mei
sunt : Ego Dominus.
14 Locutusque ell Dominus ad Moysen in
deserto Sinai , dicens :
1 j Numera filios Levi per domos patrum
suorum & samilias , omnem masculum ab
uno mense & supra.
16 Numeravit Moyses , ut prceperat Do
minus ,
* ixoi. 17 * Et inventi sunt filii Levi per nomina
'i sua , Gerson & Caath & Merari.
18 Filii Gerson : Lebni & Semei.
1 9 Filii Caath : Amram &: Jesaar , Hebron
& Oziel.
10 Filii Merari : Moholi & Musi.
*i De Gerson fuSre familiar du , Lebniti-
ca , & Semeitica :
11 Quarum numeratus est populus scxus
masculini ab uno mense & iupra > septem
mi Ilia quingenti.
3 Hi post tabernaculum merabuntur ad
Occidentem
x4 Sub principe Eliasaph filio Lael.
1% Et habebunt excubias in tabernaculo
feederis ,
%6 Ipsum tabernaculum & operimentum
ejus, tentorium quod trahitur ante fores tecti
feederis, & cortinas atrii : tentorium quoque
quod appenditur in introitu atrii tabernaculi,
& quidquid ad ritum altaris pertinet , funes
tabernaculi & omnia utensilia ejus.
17 Cognatio Caath habebit populos Amra-
mitas & Jesaaritas & Hebronitas & Ozielitas.
Hat sunt familiar Caathitarumrecensitae per no
mina sua :
18 Omnes generis raasculini ab uno mense pretium eorum qui supra sunt.
99
&supra , octo millia sexcenti habebunt excu
bias Sanctuarii ,
%9 Et castrametabuntur ad meridianam pla-
gam.
jo Princepsque eorum erit Elisapham filius
OzieL :
3 1 Et custodient arcam, mensamque & can
delabrum , altaria & vasa Sanctuarii , in qui
bus ministratur , & velum , cunctamque hu-
juscemodi supellectilem.
3* Princeps autem principum Levitarum
Eleazar filius Aaron sacerdotis , erit super ex-
cubitores custodiar Sanctuarii. .
33 At verd de Merari erunt populi Moholi-
tar & Musitar recensiti per nomina sua :
34 Omnes generis masculini ab uno mense
& supra , sex millia ducenti,
3 j Princeps eorum Suriel filius Abihaiel 9
in piaga scptentrionali castrametabuntur.
3 6 trunt sub custodia eorum tabular taber
naculi & vectes , & columnar ac bases earum,
&. omnia qua: ad cultum hujuscemodi perti-
nent :
37 Columnatque atrii per circuitum cum ba-
fibus suis , & paxilli cum funibus.
3 8 Castrametabuntur ante tabernaculum fee
deris , id est ad orientalem plagam Moyses &
Aaron cum filiis suis , habentes custodian
Sanctuarii in medio filiorum Israel. Quisquifi
alienus acceflerit , morietur.
19 Omnes Levitas, quos numeraverant Mou
ses & Aaron juxta praeceptum Domini per fa-
milis suas in genere maiculino a mense uno
& supra , fuerunt viginti duo millia.
40 Et ait Dominus ad Moysen : Numera
primogenitos scxus masculini de filiis Israel
ab uno mense &: supra , & habebis summam
eorum.
41 Tollesque Levitas mihi pro omni primo
genito filiorum Israel , Ego sum Dominus :
& pecora eorum pro universis primogeniti*
pecorum filiorum Israel
4 Recensuit Moyses , sicut prarceperat Do
minus , primogenitos filiorum Israel.
43 Et fuerunt masculi per nomina^ sua , i.
mense uno & supra , viginti duo millia du
centi septuaginta tres.
44 Locutusque est Dominus ad Moysen, di
cens :
4f Tolle Levitas pro primogenitis filiorum
Israel, & pecora Levitarum pro pecoribus eo
rum , eruntque Levitar mei. Ego sum Domi
nus.
4<? In pretio autem ducentorum septuaginta
trium , qui excedunt numerum Levitarum de
primogenitis filiorum Israel ,
57 Accipies quinque siclos per singula capi
ta ad mensuram Sanctuarii. * Siclus habet vi- * Exti-
ginti obolos. _ it*"
48 Dabisque pecuniam Aaron & filiis ejus , ,7 ZJ.
ufr.
N ij * 1
r
 IOO LIBER NUMERORUM,Cap.IV.
49 Tulit igrtur Moyses pecuniam corum
qui seerant amplius , & quos redemerant
a Levitis.
50 Pro primogenitis siliorum Israel , mille
trecentoram sexaginta quinque siclorum juxta
pondus Sanctuarii.
. j 1 Et dedit earn Aaron &filiis ejus juxta
verbum quod praxeperar sibi Dominus.
CAPUT IV.
Ricui fr offuit Lcviumm juxi* cujujque jamilitm difiri-
luutttur.
1 f Ocutulque est Dominus ad Moysen &
J - Aaron , dicens :
I Tolle fummam siliorum Caath de medio
Levitarum per domos & familias suas ,
3 A rrigesimo anno & supra, usque ad quin-
3uagesimum annum , omnium qui ingre-
iuntur , ut stem & ministrent in ubernaculo
fderis.
4 Hie est cultus siliorum Caath : Taberna-
culum fderis , & Sanctum sanctorum.
5 Ingredientur Aaron & filii ejus , quando
inovenda sunt castra,& deponent velum quod
pendet ante fores, involventque eo arcam tef-
timonii ,
9 Et operient rursem velamine janthinarum
pellium, extendentque desuper pallium totum
hyacinthinum , & inducent vectes.
7 Mensam quoque propositionis involvent
Byacinthino pallio , & ponent cum ea thuri-
bula & mortariola , cyathos & crateras ad
liba fundenda : panes semper in ea erunt :
8 Extendentque desuper pallium coccineum,
quod rursum operient velamento janthinarum
pellium , & inducent vectes.
9 Sument & pallium hyacinthinum quo
operient candelabrum cum lucernis & forci-
pibus suis & emunctoriis & cunctis vasis
olei , quae ad concinnandas lucernas neces-
saria sunt :
10 Et super onmia ponent operimentum
janthinarum pellium , & inducent vectes.
n Necnon & altare aureum involvent
Byacinthino vestimento*& extendent desuper
operimentum janthinarum pellium, inducent-
que vectes.
I I Omnia vafa, quibus ministratur in Sanc
tuario, involvent hyacinthino pallio,&: exten
dent desuper operimentum janthinarum pel
lium , inducentque vectes.
13 Sed & altare mundabunt cinere , & in
volvent illud purpureo vestimento.
14 Ponentqne cum eo omnia vafa, quibus
in ministerio ejus utuntur , id est , ignium
receptacula , fufcinulas ac tridentes , uncinos
& batilla. Cuncta vafa altaris operient si-
mul velamine janthinarum pellium ,. &: indu
cent vedtes.
1 5 Ciimque involverint Aaron & filii ejus
Sanctuarium & omnia vafa ejus in commotio
n. ns castrorum % tune intrabunt filii Caath uc
portent involuta r & non tangent vafa. Sanc
tuarii , ne moriantur. Ista sunt onera siliorum
Caath in tabernaculo fderis :
\6 Super quos erit Eleazar silius Aaron sa-
cerdotis , ad cujus curam pertinet oleum ad.
concinnandas hicemas , cVr compositionis in-
censum , & sacrificium quod semper offertur,
& oleum unctionis , & quidquid ad cultum
tabernaculi pertinet, omniumque vasorum,
qu in Sanctuario sent.
17 Locutufque est Dominus ad Moysen &
Aaron , dicens :
18 Nolite perdere populum Caath de me
dio Levitarum :
19 Sed hoc facite eis ut vivant , &nort
moriantur , si tetigerint Sancta sanctorum.
Aaron & filii ejus intrabunt,ipsique disponent
opera singulorum , & divident quid portarc
quis debeat.
10 Alii nulla curiositate videant qua: sent
in Sanctuario priufquam involvantur , alio-
quin morientur.
ii Locutufque est Dominus ad Moysen
dicens :
a Tolle fummam etiam siliorum Gersort
per domos ac familias & cognationes seas ,
*3 A triginta annis & septa , usque ad an-
nps quinquaginta. Numera omnes qui ingre>-
diuntur & ministrant in tabernaculo fderis.
14 Hoc est officium familia: Gerlonita-
rum ,
if Ut portent cortinas tabernacuK & tec-
tum fderis operimentum aliud , & super
omnia velamen janthinum tentoriumque
quod pendet in intioitu tabernaculi fderis ,
x6 Cortinas atrii, & velum in introitu quod
est ante tabernaculum. Omnia qua: ad altare
pertinent , funiculos , 8c vafa ministerii ,
7 Jubente Aaron & filiis ejus , porcabunc
filii Gerson : & scient singuli cjui debeant oue-
ri manciparL
18 Hie est cultus familia: Gersonitarum in.
tabernaculo fderis, eruntque sub manu Itha-
mar filii Aaron sacerdotb.
ii Filios quoque Merari par familias & do
mos patrum seorum recenfebis ,
30 A triginta annis & supra , usque ad an-
nos quinquaginta , omnes qui ingrediuntur
ad officium ministerii sei & cultum fderis-
testimonii.
31 Hc sent onera eorum : Portabuntta-
bulas tabernaculi &c vectes ejus , columnas ac
bases eorum,
32 Columnas quoque atrii per circuitun*
cum basibus & paxillis & funibus seis. Om
nia vafa & sepellectilem ad numerum acci-
pient , sicque portabunt.
33 Hoc elt officium familia: Meraritarum &
ministerium in tabernaculo/deris : eruntque
seb manu Ithamar filii Aaron facerdotis.
34 Recenseerunt igitur Moyses & Aaron 8c
 LIBER NUMERO RUM.Cap.IV.&V.
principes fynagogx filios Caath per cognati-
nes & domos patrum fuorum ,
35 A triginta annis & fupra , ufque ad an
num quinquagefimum , omnes qui ingrediun-
tur ad minifterium tabemaculi foederis :
3* Et inventi funt duo millia feptingenti
quinquaginta.
37 Hic eft numerus populi Caath , qui in
trant tabernaculum foederis : hos numeravit
Moyfes & Aaron juxta fermonem Domini per
Moy fi.
38 Numerati funt & filii Gerfon per cogna-
tiones 8r domos patrum fuorum ,
$9 A triginta annis & fupra, ufque ad quin
quagefimum annum , omnes qui ingrediuntur
ut miniitrent in tabernculo foederis :
40 Et inventi funt duo millia fexcenti tri
ginta.
41 Hie eft populus Gerfonitarum , quos nu-
meraverunt Moyfes & Aaron juxta verbum
Domini.
41 Numerati funt& filii Merari per cogna-
tiones & domos patrum fuorum ,
43 A triginta annis & fupra , ufque ad an
num quinquagefimum , omnes qui ingrediun
tur ad explendos ritus tabernaculi foederis :
44 Et inventi funt tria millia ducenti.
45 Hie eft numerus filiorum Merari , quos
recenfuerunt Moyfes & Aaron , juxta Impe
rium Domini per manum Moyfi.
4 Omnes qui recenfiti funt de Levitis , &
quos recenfen fecit ad nomen Moyfes , &
Aaron, & principes Ifra'l, per cognationes &
domos patrum fuorum ,
47 A triginta annis & fupra , ufque ad an
num quinquagefimum, ing-edientes ad minif
terium tabernaculi , & onera portanda ,
48 Fuerunt fimul octo millia quingenti oc-
toginta.
4i> Juxta verbum Domini recenfuit eos
Moyfes, unumquemque juxta officium &c one
ra fua , ficut prxceperat ei Dominus.
CAPUT V.
u irtmundi cafiris arundi : fatiiftBia treafgrtjcnis
fir nigligtntitm : de frimitiu ut uLUuoilui - legi
1 T Ocutufque eft Dominus ad Moyfen, di-
I - cens :
Precipe filiis Ifral , ut ejiciant de caftris
Jeprofum -, & qui femine fluit, pollu-
tufque eft fuper mortuo :
3 Tarn mafculum qum fminam ejicite
de caftris , ne contaminent ea cum habitave-
rim vobifeum.
4 Feceruntque ita filii Ifral , & ejecerunt
eos extra caftra , ficut locutus erat Dominus
oyfi.
5 Locutufque eft Dominus ad Moyfen
dicens :
6 Loquere ad filios Ifral : Vir , five mulier,,
cum feeexint, ex omnibus peccatis* qua: fokne
ro
hominibus aeeidere , & per negligentiam
tranfgreffi fuerint mandatum Domini , atque
deliquerint ,
7 Confitebuntur peccatum fuum , & red-
dent ipfum caput , quintamque partem de-
fuper , ei in quem peceaverint.
8 Sin autem non fuerit qui reeipiat , da-
bunt Domino , & erit facerdotis , excepto
ariete , qui offermr pro expiatione , ut fit
placabilis hoftia.
9 Omnes quoque primitix , quas offerunc
filii Ifral , ad facerdotem pertinent :
Et quidquid in Sanftuarium offertur
fingulis , & traditur manibus facerdotis ,
ipfius erit.
11 Locutufque eft Dominus ad Moyfen,
dicens :
iz Loquere ad filios Ifral , & dices ad
eos : Vir cujus uxor erraverit , maritumque
contemnens ,
13 Dormierit cum altero viro , & hoc
maritus deprehendere non quiverit , fed la-
tet adulterium , & teftibus argui non poteft ,
quia non eft inventa in ftupro :
14 Si fpiritus zelotypix concitaverit virum
contra uxorem fuam , qux vel polluta eft ,
vel falsa fufpicione appetitur ,
1 J Adducet earn ad facerdotem , & offeree
oblationem pro illa , decimam partem fati
farinx hordeacex : non fundet fuper earn oleum
imponet thus : quia facrificium zelotypise
eft , & oblatio inveiligans adulterium.
\6 offeret igitur earn facerdos , ftatuet
coram Domino :
17 Aflumetque aquam fanftam in vafe fic-
tili , & pauxillum terrae de pavimento taber
naculi mittet in earn.
1 8 Cmque fteterit mulier in confpedu
Domini , difcooperiet caput ejus , & ponet
fuper manus illius facrificium recordationis ,
& oblationem zelotypix : ipfe autem tenebit
aquas amariffimas , in quibus cum execrado-
ne maledidta congeffit.
is Adjurabitque earn r & dicet : Si non
dormivit vir alienus tecum , & fi non pollu
ta es deferto mariti thoro , non te nocebunt
aqux iliac amariffimz , in quas maledicta
congeffi.
Sin autem declinafti viro rao , atque-
polluta es , & concubuili cum altero viro :
i His maledictionibus fubjacebis : Det te
Dominus in malediclionem , exemplumque
eunetorum in populo fuo : putrefcerefaciat fe
mur tuum , & tumens uterus tuus difrumpatur.
ii Ingrediantur aqux maledicb in ventrem
tuum , & utero tumefcente putrelcat femur.
Er refpondebit mulier , Amen , amen.
23 Scribetque facerdos in libello iffamale-
diua , & delebit ea aquis amariffimis , in-
quas malediita congeffit ,
14 Et dabk ci biberc. Quas cum exhau&rit >
 ioi LIBER NUMERO RUM, Cap. VI. & Vn.
if Toilet saccrdos de manu ejus sacrificium
zelotypiat , & elevabit illud coram Domino ,
imponetque illud super al care : iu duniaxat
ut prius
i<f Pugillum sacrifieii tollat dc eo quod of-
fertur , & incendat super altare : & sic potum
det mulieri aquas amariffimas.
17 Quas cum biberit , si polluta eft , &
contempto viro adulterii rea , pertransibunt
earn aquz maledictionis , & inflato ventre
computrescet femur : eritque mulier in male-
dictionem , & in exemplum omni populo.
i8 Quod si polluta non fuerit , erit innoxia ,
ic faciet liberos.
X9 Ista est lex zelotypiat. Si declinaverit
mulier a viro suo , & si polluta fuerit ,
30 Maritufque zelotypiat fpiritu concitatus
adduxerit earn in conspectu Domini , & fecc-
rit ei sacerdos juxta omnia quae feripta sunt :
3 1 Maritus absque culpa erit , & ilia reci-
piet iniquitatem fuam.
CAPUT VI.
K*\*rxtrum enftcratio fr Wi I quHusqiit turbit ft.
cc dotes pepulo ltnc-na.li, frjijcribhur.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen ,
I . dicens :
i Loquere ad filios Israel , & dices ad eos :
Vir , five mulier , cum fecerint votum ut
sanctificentur , & se voluerint Domino con-
secrare :
3 A vino , & omni quod inebriare potest ,
abstinebunt. Acetum ex vino , & eit qualibet
alia potione , &c quidquid de uva exprimi-
tiir , non bibent : uvas recentes siccasque
non comedent
4 Cunctis diebus quibus ex voto Domino
conscerantur : quidquid ex vinea esse potest ,
ab uva passa usque ad acinum non comedent.
* fudic. J Omni tempore separationis fua: * nova-
i|. j. cula non transibit per caput ejus, usque ad
completum diem quo Domino consecratur.
Sandtus erit , crescente caelarie capitis ejus.
6 Omni tempore consecrationis fua: super
mortuum non ingredietur,
7 Nee super patris quidem & matris &
fratris sororisque funere contaminabitur, quia
cpnsecratio Dei sui super caput ejus est.
8 Omnibus diebus separationis luae sanctus
rit Domino.
9 Sin autem mortuus fuerit subito quis-
piam coram eo , polluetur caput consecriv
tionis ejus : quod radet illico in eadem die
purgationis fust , & rursum scptima.
ro In octava autem die offeret duos turtu- ulim-iiuli
res , vel duos pullos columbz sacerdoti in loquitur (te propitiatorio,
irjtroitu fderis testimonii ,
1 1 Facietque saccrdos unum pro peccato , i T7 Actum * est autem in die qui comple- * Emi.
& alterum in holocaustum , & deprecabitur
pro eo , quia peccavit super mortuo : sancti- illud : unxitque & sanctificavit cum omnibus-
sicabitque caput ejus in die illo :
, i * Et consecrabic Domino dies separationis
illius , offerens agnum anniculum pro pee-,
cato : ita tamen ut dies priores irmi fiant ,
quoniam polluta est sanctiticatio ejus.
i j Ista eil lex consecrationis. Cum dies,
quos ex voto decreverat , complebuntur :
adducet eum ad ostium tabernaculi fderis ,
14 Et offeret oblationem ejus Domino, ag-
num anniculum immaculatum in holocaus
tum , & ovem anniculam immaculatam pro
peccato , & arietem immaculatum , hostiam
pacisicam ,
if Canistrum quoque panum azymorum
qui conspersi sunt oleo , & lagana absque fer-
mento uncta oleo , ac libamina singulorum :
itfQux offeret sacerdos coram Domino,
& faciet tarn pro peccato , quam in holo
caustum.
17 Arietem verd immolabit hostiam paci
sicam Domino , offerens simul canistrum azy
morum , & libamenta qua: ex more de-
bentur.
18 * Tune radetur Nazaracus ante ostium * ^
tabernaculi fderis caesarie consecrationis n.t4.
suat : tolletque capillos ejus , & ponet super
ignem , qui est suppositus sacrisicio pacifi-
corum.
19 Et armum coctum arietis , tortamque
absque fermento unam de canistro , & laga-
num azymum unum , & trader in manus Na-
zarati , postquam raiiim fuerit caput ejus.
to Sulceptaque rursum ab eo , elevabit in
conspeitu Domini : & sanctificata sacerdotii
erunt , sicut pectusculum , quod separari jus-
sum est , & femur. Post haec potest bibere
Nazarus vinum.
*i Ista est lex Nazaraei , cum voverit obla
tionem fuam Domino tempore consecratio
nis sux , exceptis his quac invenerit manus
ejus : juxta quod mente devoverat , ita faciet
ad perfectionem sanctificationis suac.
ti Locutusque est Dominus ad Moysen,
dicens :
15 Loquere Aaron & filiis ejus : Sic bene-
dicetis siliis Israel , & dicetis eis :
4 * Benedicat tibi Dominus , & custodiat te. * &tfi
lfOstendat Dominus faciem fuam tibi , J*- "
& misereatur tui.
%6 Convertat Dominus vultum fuum ad
te , & det tibi pacem.
17 Invocabuntque nomen meum super fi
lios Israel , & ego benedicam eis.
CAPUT VII.
OhUtinti frimipum duodte'm tribuumia dtiicttUuem
& altaris : Dttninus Mcjfi juutnarium w&rtft
\* vit Moyses tabernaculum , & erexit *<>. '<
vasis suis , altare similiter & omnia vasa ejus.
1 Obculerunt principes Israel 8t capita fami*'
 LIBER NUMERORUM, Cap. VII.
liarum , qui erant per singular tribus , prfec
tique eorum qui nu.ar.^: tuerant ,
3 Muaera cora.n Doa-^o , leA plaustra tec-
ta cum duodecim bob'-i>: Unuai plau.frum
obtulere duo duce^ , * unum bo /em linguti ,
obtuleruiitque ea in conspe tu ubernacuii.
4 Aic au:em Dominus ad Moylen :
% Sutcipe ab eis ut servianr in ministerio
raberriiculi , & trades ea Levitis juxta ordi-
oem miniiterii fui.
6 Itaque cum suscepisset Moyses plaustra
& boves i tradidit eos Levitis.
7 Duo plaustra &c quatuor boves dedit siliis
Gerfon , juxta id < juod habebant neceflariu-.n.
8 Quatuor alia plaustra & octo boves dedit
siliis Merari , secundum officia & c u it urn fuum ,
sub manu Ithamar tilii Aaron facerdotis.
9 Filiis autem Caath non dedit plauira &
boves : quia in Sanctuario serviunt , &c onera
propriis portant humeris.
io Igitur obtulerunt duces in dedicationem
altaris , die qui unctum est , oblationem suam
ante aitare.
ii Dixitque Dominus ad Moysen : Singuli
duces per fingulos dies offerarit munera in
dedicationem altaris.
ix Primo die obtulit oblationem suam
Nahasson filius Aminadab de tribu Juda :
13 Fueruntque in ea , acetabulum argen-
teum pondo centum triginta siclorum , phiala
argentea habens scptuaginta siclos , juxta
pondus Sanctuarii , utrumque plenum simili
conspersa oleo in sacrificium :
14 Mortariolum ex decem siclis aureis ple
num incenso :
1 5 Bovem de armento , & arietem , & ag-
num anniculum in holocaustum :
16 Hircumque pro peccato :
1 7 Et in sacrificio pacificorum boves duos ,
arietes quinque , hircos quinque , agnos anni-
culos quinque. Ha:c est oblatio Nahasson filii
Aminadab.
18 Secundo die obtulit Nathanael filius
Suar, dux de tribu Issachar,
\9 Acetabulum argenteum appendens cen
tum triginta siclos , phialam argenteam ha-
bentem septuaginta siclos , jurta pondus
Sanctuarii , utrumque plenum simila cons
persa oleo in sacrificium :
10 Mortariolum aureum habens decem si
clos plenum incenso :
*i Bovem de armento , & arietem , &
agnum anniculum in holocaustum :
^^ Hircumque pro peccato :
yi Et in sacrificio pacificorum boves duos,
arietes quinque , hircos quinque , agnos anni-
culos quinque. Hxc suit oblatio Nathanael
filii Suar.
14 Tertio die princeps filiorum Zabulon ,
Eliab Hius Helon ,
a j Obtulit acetabulum argenteum appea-
io*
dens centum triginta siclos , phialam argen
team habentem septuaginta siclos , ad pon
dus Sanctuarii , utrumque plenum simila cons
persa oleo in sacrificium.
i^.Mortariolum aureum appendens decem
siclos , plenum incenso :
Z7 Bovem de armento , & arietem , & ag
num anniculum in holocaustum :
18 Hircumque pro peccato:
zy Et in sacrificio pacificorum boves duos ,
arietes quinque , hircos quinque , agnos
ar.uiculos quinque. Haec est oblatio Eliab
filii Helon.
30 D e quarto princeps filiorum Ruben ,
Elisur filius Sedeur ,
31 Obtuiit acetabulum argenteum appen
dens centum triginta siclos , phialam argen
team habentem septuaginta siclos , ad pon
dus Sanctuarii , utrumque plenum simila cons
persa oleo in sacrificium :
3 1 Mortariolum aureum appendens decem
siclos , plenum incenso :
33 Bovem de armento , &c arietem , & ag
num anniculum in holocaustum :
34 Hircumque pro peccato :
3 j Et in hostias pacificorum boves duos ,
arietes quinque , hircos quinque , agnos an-
niculos quinque. Hc suit oblatio Elisur filii
Sedeur.
z6 Die quinto princeps filiorum Simeon ,
Salamiel filius Surisaddai ,
37 Obtulit acetabulum argenteum appen
dens centum triginta siclos , phialam argen
team habentem leptuaginta siclos , ad pondus
Sanctuarii , utrumque plenum simila cons
persa oleo in sacrificium :
3 8 Mortariolum aureum appendens decem
ficlos , plenum incenso :
38 Bovem de armento , & arietem , &
agnum anniculum in holocaustum :
40 Hircumque pro peccato :
41 Et in hostias pacificorum boves duos,
arietes quinque , hircos quinque , agnos an-
niculos quinque. Hac suit oblatio Salamiel
filii Surisaddai.
41 Die sexto princeps filiorum Gad , Elia-
saph filius Duel ,
43 Obtulit acetabulum argenteum appen
dens centum triginta siclos ,_ phialam argen
team habentem leptuaginta siclos , ad pondus
Sanctuarii , utrumque plenum simil4 consper
sa oleo in sacrificium :
44 Mortariolum aureum appendens decem
siclos , plenum incenso :
4 j Bovem de armento , & arietem , & ag
num anniculum in holocaustum :
4<c Hircumque pro peccato :
47 Et in hostias pacificorum boves duos ,
arie-es quinque , hircos quinque , agnos an-
niculos quinque. Hc suit oblatio Eliafaph
filii Dud. " '
 io4. LIBER NUMERORUM, Cap. VII.
48 Die septimo princeps filiorum Ephraim arietes quinque , hircos quinque , agnos an-
Elilama films Ammiud niculos quinque. Hc suit oblatio Ahiezer
451 Obtulit acetabulum argentcum appen- filii Ammisaddai"
dens centum triginta siclos , phiaJam argen- 72. Die undecimo princeps filiorum Afer ,
team habentem scptuaginta siclos , ad pon- Phegiel filius Ochran ,
dus Sanctuarii , utrumque plenum simila conf 73 Obtulit acetabulum argenteum appen
persa oleo in sacrisicium : dens centum triginta siclos , phialam argen-
50 Morcariolum aureum appendens decem team habentem septuaginta siclos ad pon
siclos , plenum incenso : dus Sanctuarii , utrumque plenum simila
j 1 Bovem de armento , & arietem , & confpersa oleo in sacrificium :
agnum anniculum in holocauftum : 74 Mortariolum aureum appendens decem
si Hircumque pro peccato : siclos , plenum incenso :
53 Et m hoftias pacificorum boves duos , 7 J Bovem de armento , & arietem , &
arietes quinque , hircos quinque , agnos an- agnum anniculum in holocauftum :
niculos quinque. Haec suit oblatio Elisama 76 Hircumque pro peccato :
filii Ammiud. 77 Et in hoftias pacificorum boves duos ,
?4 Die octavo princeps filiorum Manasse , arietes quinque , hircos quinque , agnos an-
Gamaliel filius Phadaffur, niculos quinque. Haec suit oblatio Phegiel
55 Obtulit acetabulum argenteum appen filii Ochran.
dens centum triginta siclos ,~phialam argen- 78 Die duodecimo princeps filiorum Neph-
team habentem septuaginta siclos , ad pon- tali , Ahira. filius Enan ,
dus Sanctuarii , utrumcjue plenum simila cons- 79 Obtulit acetabulum argenteum appen
persa\ oleo in sacrificium : dens centum triginta siclos , phialam argen-
ftf Mortariolum aureum appendens decem team habentem septuaginta siclos , ad pon
siclos , plenum incenso : dus Sanctuarii , utrumque plenum simila oleo
57 Bovem de armento , & arietem , & confpersa in sacrisicium :
agnum anniculum in holocauftum : 80 Mortariolum aureum appendens decem
58 Hircumque pro peccato : siclos , plenum incenso ;
%9 Et in hoftias pacificorum boves duos , 81 Bovem de armento , & arietem , &
arietes quinque , hircos quinque , agnos an- agnum anniculum in holocauftum :
niculos quinque. Hsc suit oblatio Gamaliel 8i Hircumque pro peccato :
Alii Phadussur. 83 Et in hoftias pacificorum boves duos ,
60 Die nono princeps filiorum Benjamin , arietes quinque , hircos quinque , agnos an-
Abidan filius Gedeonis , niculos quinque. Hsec suit oblatio Ahira filii
61 Obtulit acetabulum argenteum appen Enan.
dens centum triginta siclos , phialam ar- 84 Haec in dedicatione altaris oblata funt a
genteam habentem septuaginta siclos , ad principibus Israel , in die qui consecratum
pondus Sanctuarii , utrumque plenum simila est : acetabula argentea duodecim : phial
confpersa oleo in sacrificium : argente duodecim : mortariola aurea duo
62. Et mortariolum aureum appendens de decim :
cem siclos , plenum incenso : 8 j Ita ut centum triginta siclos argenti
63 Bovem de armento , & arietem , & haberet unum acetabulum , &: septuaginta si
agnum anniculum in holocauftum : clos haberec una phiala : id eft , in commune
<S"4 Hircumque pro peccato : > vasorum omnium ex argento ficli duo millia
<*5 Et in hoftias pacificorum boves duos , quadringenti , pondere Sanctuarii :
arietes quinque , hircos quinque , agnos an- 86 Mortariola aurea duodecim plena incen
niculos quinque. Hxc suit oblatio Abidan so 3 denos siclos appendentia pondere Sanctua
hlu Gedeonis. rii : id eft , simul auri sicli centum viginti :
66 Die decimo princeps filiorum Dan } 87 Boves de armento in holocauftum duo
Ahiezer filius Ammisaddai', decim , arietes duodecim , agni anniculi duo
67 Obtulit acetabulum argenteum appen decim , & libamenta eorurp, : hirci duodecim
dens centum triginta siclos , phialam argen- pro peccato.
team habentem septuaginta siclos , ad pon 88 In hoftias pacificorum , boves viginti
dus Sanctuarii , utrumque plenum simila quatuor , arietes sexaginta , hirci sexaginta >
confpersa oleo in sacrificium : agni anniculi sexaginta. Haec oblata siint in
68 Mortariolum aureum appendens decem dedicatione altaris , quando unctum eft.
iiclos , plenum incenso : S9 Ciimaue ingrederetur Moyscs taberna^
69 Bovem de armento , & arietem , & culum feederis , ut consuleret oraculum , au-
agnum anniculum in holocauftum: diebat vocem loquentis ad fe de propitiatorio
70 Hircumque pro peccato : quod erat super arcam testimonii inter duos
71 Et in hoftias pacificorum boves duos , Cherubim, unde & loquebatur ei.
CAPUT
 LIBER NUMEROR UM.Cap.VIIL&IX. /05
C A P U T VIII.
C it Ulslri & lucernarum locus ,Jitus, materi* , ac fmm*:
HUjque it conficratio Lcvinrum.
1 T Ocutusque est Dominus ad Moyscn ,
J__, dicens :
1 Loquere Aaron , & dices ad eum : Cum
posueris septem lucernas , candelabrum in
australi parte erigatur. Hoc igitur pnscipe
ut lucern contra Boream e regione refpiciant
ad mensam panum propositionis, contra earn
parcem , quam candelabrum respicit , lucere
debebunt.
3 Fecitque Aaron , & imposuit lucernas su
per candelabrum , ut praeceperat Dominus
Moysi-
4 Hxc autem erat factura candelabri , ex
auro ductili , tarn medius stipes, quam cuncta
<iuse utroque calamorum latere nascebantur :
juxta exemplum quod ostendit Dominus
Moysi , ita operatus ell candelabrum.
f t locutus ell Dominus ad Mo; fen , di
cens :
6 Tolle Levitas de medio filiorum Israel, ite
purificabis eos
7 Juxta hunc ritum : Aspergantur aqua lus-
trationis , & radant omnes pilos carnis suac.
Cdmque laverint vestimenta sua , & mun-
dati fuerint ,
8 Tollent bovem de armentis , & libamen-
tum ejus similam oleo conspersam : bovem
autem alterum de armento tu accipies pro
peccato :
9 Et applicabis Levitas coram tabernaculo
fderis , convocata omni multitudine filio
rum Israel :
10 Cumque Levit fuerint coram Domino,
ponent filii Israel manus suas super eos.
n Et offeret Aaron Levitas , munus in cons-
pectu Domini a filiis Israel , ut serviant in
ministerio ejus.
it Levit quoque ponent manus suas super
capita bourn , e quibus unum facies pro pec
cato , & alterum in holocaullum Domini, ut
deprecens pro eis.
13 Statuesque Levitas in conspectu Aaron
& filiorum ejus , & conscerabis oblatos Do
mino,
14 Ac scparabis de medio filiorum Israel , ut
lint mei.
ij Et postea ingredientur tabernaculum s-
deris , ut serviant mihi. Sicque purificabis &
consecrabis eos in oblationem Domini : quo-
niam dono donati sunt mihi a filiis Israel.
\6 * Pro primogenitis quac aperiunt omnem
13.1. vulvam in Israel , accepi eos.
17 Mea sunt enim omnia primogenita filio
|. rum Israel , tarn ex hominibus quam ex ju-
mentis. Ex die quo percufli omne primogeni-
tum in Terra gypti , sandlificavi eos mihi :
1 8 Et tuli Levitas pro cunctis primogenitis
filiorum Israel :
19 Tradidique eos dono Aaron & filiis ejus
de medio populi , ut serviant mihi pro Israel
in tabernaculo fderis , & orent pro eis , ne
fit in populo plaga , si ausi fuerint accedere ad
Sanctuarium.
io Feceruntque Moyses & Aaron & omnis
multitudo filiorum Israel super Levitis qux
prasceperat Dominus Moysi :
zi Purificatique sunt , & laverunt vesti
menta sua. Elevavitque eos Aaron in con
spectu Domini , & oravit pro eis ,
ii Ut purificati ingrederentur ad officia sua
in tabernaculum fderis coram Aaron & filiis
ejus. Sicut prceperat Dominus Moysi de Le
vitis , ita factum est.
13 Locutusque est Dominus ad Moyscn , di
cens :
14 Hc est lex Levitarum, A viginti quinque
annis & supra , ingredientur ut miniitrent in
tabernaculo fderis.
if Cumque quinquagesimum annum actatis
impleverint , servire cessabunt :
i<f Eruntque ministri fratrum suorum in ta
bernaculo fderis, ut custodiant qu sibi fue
rint commendata , opera autem ipsa non fa-
ciant. Sic dispones Levitas in custodiis fuis.
C A P U T IX.
Quo tempore debeam mundi Phiji ctUbrtrt , & quo im
mundi : nubes ttbern iculum operiens per diem column nubtr,
per uoifem ut species ignis ducit extrenmn totis 40. tnnis.
i T Ocutusque est Dominus ad Moysen in
i__deserto Sinai' , anno sceundo postquam
egre/E sunt de Terra gypti , mense primo ,
dicens :
I * Faciant filii Israel Phase in tempore * Exti
suo . "-j."
3 Quartadecima die mensis hujus ad vespe-
ram , juxta omnes cremonias & justificatio-
nes ejus.
4 Prcepitque Moyses filiis Israel ut facerent
Phase.
5 Qui fecerunt tempore suo : quartadecima
die mensis ad vesperam , in monte Sinai'. Jux
ta omnia qua: mandaverat Dominus Moysi ,
fecerunt filii Israel.
6 Ecce autem quidam immundi super ani-
ma hominis , qui non poterant facere Phase in
die illo , accedentes ad Moysen & Aaron ,
7 Dixerunt eis : Immundi fumus super ani-
ma hominis. Qiiare fraudamur ut non valea-
mus oblationem offerre Domino in tempore
suo inter filios Israel /
8 Quibus respondit Moyses : State ut con-
sulam quid prxcipiat Dominus de vobis.
9 Locutusque est Dominus ad Moysen , di
cens :
10 Loquere filiis Israel : Homo qui fuerit
immundus super anima , five in via procul in
gente veilra , faciat Phase Domino
I I In mense secundo , quartadecima die
ad vespeja ; curst azyrnis & lactucis agrejlibus
 io<J LIBER NUMERORUM, Cap.IX.&X.
comedent illud : 5 Si autem prolixior atque concisus clangor
11 Non relinquent ex co quippiam usque increpuerit , movebunt castra primi qui func
* xti mane , * & os ejus non constringent , omnem ad orientalem plagam.
ritum Phase observabunc. 6 In secundo autem sonitu & pari ululan*
JoMH. 1 3 Si quis autem & mundus est , & in iti- tub , levabunt tentoria qui habitant ad me
J9. }
nere non suit , & tamen non fecit Phase , ex- ridiem , & juxta hunc modum reliqui facient
terminabitur anima illa de populis suis , quia ululantibus tubis in profectionem.
sacrificium Domino non obtulit tempore nio : 7 Quando autem congregandus est populus,.
peccatum suum ipfe portabit. simplex tubamm clangor erit , & non concise
14 Peregrinus quoque & advena si fuerint ululabunt.
apud vos , facient Phase Domino juxta catre- 8 Flii autem Aaron sacerdotes clangent
monias & justincationesejus.-Praeceptumidcm tubis : eritque hoc legitimum sempiternum
erit apud vos tarn adven quam indigenat. in generationibus vestris.
Exod 1 j * Igitur die qua erectum eft tabernacu- 9 Si exieritis ad bellum de terra vestra con
1. lum , operuit illud nubes. A vespere autem tra hostes qui dimicant adversum vos , clan-
> SuF- super tentorium erat quasi species ignis usque getis ululantibus tubis, & erit recordatio vef-
7. mane. tri coram Domino Deo veilro , ut eruamint
irfSic fiebat jugiter : per diem operiebat de manibus inimicorum vestrorum.
illud nubes , & per noctem quasi species ignis. 10 Si quando habebitis epulum , & die*
1 7 Cumque ablata fuisset nubes , qu ta- festos , &calendas , canetis tubis super holo-
bernaculum protegebat, tune proficiscebantur caustis , &c pacificis victimis , ut sint vobis irt
filii Israel : & in loco ubi stetisset nubes , ibi recordationem Dei vestri. Ego Dominus Deus.
callrametabantur. vester.
1 8 Ad imperium Domini proficiscebantur , 1 1 Anno secundo , mense secundo , vigesi-
& ad imperium illius figebant tabernaculum : ma die mensis , elevata est nubes de-taberna-
* i.O. * Cunctis diebus quibus stabat nubes super culo feederis :
JO. I. tabernaculum , manebant in eodem loco : 1 1 Profectique sunt filii Israel per turmas-
1 9 Et si evenisiet ut multo tempore mane- suas de deferto Sinai , & recubuit nubes in
ret super illud , erant filii Israel in excubiis solitudine Pharan.
Domini , &: non proficiscebantur _ 13 Moveruntque castra primi juxta impe
20 Quot diebus fuisset nubes super taberna rium Domini in manu Moysi.
culum. Ad imperium Domini engebant ten- 14 * Filii Juda per turmas suas : quorum *^uft
toria , & ad imperium illius deponebant. princeps erat Nahasson filius AminadaD. ,. T.
xi Si fuisset nubes 4 vespere usque mane , 1 j In tribu filiorum Issachar suit princeps
& statim diluculo tabernaculum reliquisset , Nathanael filius Suar.
proficiscebantur : & , si post diem & noctem \6 rn tribu Zabulon erat princeps Eliab
receffisset , dislipabant tentoria. filius Helon.
ii Si verd biduo aut uno mense vel lon- 1 7 Depositumque est tabernaculum , quod
giori tempore fuisset super tabernaculum , portantes egrefli lunt filii Gerson & Merari.
manebant filii Israel in eodem loco , & non 1 8 Profectique sunt & filii Ruben , per tur
proficiscebantur : statim autem ut recessisset > mas & ordinem suum : quorum princeps erat
movebant callra. Helisur filius Sedeur.
1 3 Per verbum Domini figebant tentoria , 19 In tribu autem filiorum Simeon , prin
& per verbum illius proficiscebantur : erant- ceps suit Salamiel filius Surisaddai.
que in excubiis Domini juxta imperium ejus zo Porrd in tribu Gad erat princeps Elia-
per manum Moysi saph filius Duel.
C A P U T X. 11 Profectique sunt & Caathitae portantes
Julct Deus fieri duas tubas trgttreas , dcetque tartm Sanctuarium. Tandiu tabernaculum portaba-
vfum : otto online mot* Jim ufim it deferto Sinai or.it tur , donee venirent ad erectionis locum.
Moytei cognatum Hobtb ut cum if/is proficifettur : & verb* ii Moverunt castra & filii Ephraim per
qu* loqutbatur Moyfet cum elevdretur vel defoneretur arc*. turmas suas , in quorum exercitu princeps-
Ocutusque est Dominus ad Moyscn , erat Elisama filius Ammiud.
'L dicens : 23 In tribu autem filiorum Manasse princeps*
1. Fae tibi duas tubas argenteas ductiles , suit Gamaliel filius Phadassur.
quibus convocare poslis multitudinem quando a.4 Et in tribu Benjamin erat dux Abidan
movenda sunt castra. filius Gedeonis
3 Cumque increpueris tubis , congregabitur *.j Novissimi castrorum omnium profecti.
ad te omnis turba ad ostium tabernaculi fec- siint filii Dan per turmas suas , in quorum'
deris. exercitu princeps suit Ahiezer filius Ammi-
4 Si semel clangueris , venient ad te princi saddai.
pes , & capita, multitudinis Israt'L %6 In tribu autem filiorum Afer erat pria
 LIBER NUMERO RUM, Cap.X.&XI.
ceps Phegiel filius Ochran.
7 Et in tribu siliorum Ncphthali princeps
suit Ahira filius Enan.
18 Harc sunt castra & profectiones filiorum
Israel per turmas suas quando egrediebantur.
^9 Dixitque Moyses Hobab rilio Raguel
Madianitse cognato suo : Proficiscimur ad lo
cum , quem Dominus daturus est nobis : veni
nobiscum , ut benefaciamus tibi : quia Domi
nus bona promisit Israeli.
?o Cui ille respondit : Non vadam tecum ,
fed revertar in terram meam , in qua natus
sum.
3 1 Et ille : Noli , inquit , nos relinquere :
tu enim nosti in quibus locis per desertum
castra ponere debeamus, & eris ductor noster.
31 Cumque nobiscum veneris , quidquid
optimum fiierit ex opibus , quas nobis tradi-
turus est Dominus , dabimus tibi.
33 Profecti sunt ergo de monte Domini
viam trium dierum , arcaque fderis Domi
ni prcedebat eos , per dies tres providens
castrorum locum,
34 Nubes quoque Domini super eos erat
per diem cum incederent.
3 f Ctimque elevaretur area, dicebat Moyses:
* Surge Domine , &z dissipentur inimici tui ,
7.. & sugiant qui oderunt te , a facie tua.
36" Cum autem deponeretur , aiebat : Re-
vertere , Domine , ad multitudinem exercitsis
Israel.
C A P U T X I.
Murmurtm Hcbrti primum tx itfiigttione : tein pi-
turn coats , cosfei , iUs viypti ; tw hnaqmt Moyfi Jfiritu,
Dgui ti ius onus it ftptusgintd feniorei parlitur qui omius
frefhitnt ; dantur cnuraiui , fun'iturout populus frosier
can hm cvncupi cemuwi.
.p/y. i 1 Nterea ortum est * murmur populi, quasi
77- ' I dolentium pro labore, contra Dominum.
I. Cor.
lo. 10*
Quod cum audilset Dominus , iratus est. Et *
accenfus in eos ignis Domini devoravit extre-
77- u. mam castrorum partem.
x Cilmque clamasset populus ad Moysen ,
oravit Moyses ad Dominum , & absorptus ell
ignis.
3 Vocavitque nomen loci illius, Incensio:e6
quod incensus fuisset contra eos ignis Domini.
4 Vulgus quippe promiscuum , quod ascen-
derat cum eis rlagravit desiderio , sedens &
flens , junctis sibi pariter filiis Israel , & ait : *
10. j. Quis dabit nobis ad vescendum cames ?
jRecordamur piscium quos comedebamus
in gypto gratis , in mentem nobis veniunt
cucumeres & pepones , porrique , & catpe, &
allia.
6 Anima nostra arida est , nihil aliud resoi-
ciunt oculi nostri nisi Man.
7 * Erat autem Man quasi semen coriandri ,
>. 14. coloris bdellii.
Pftlm. 8 Circuibatque populus , &: colligens illud,
frangebat mold , five terebat in mortario ,
coquens in olla > Sc faciens ex eo tortulas
ro7
saporis quasi panis oleati.
9 Cumque descenderet nocte super castra' Joan. J^,10'
ros , defcendebat ptriter & Man.
io Audivit ergo Moyses flentem populum
per familias , singulos per ostia tentorii sui.
Irarusque est furor Domini valde : fed &
Moysi intoleranda res visa est.
1 1 Et ait ad Dominum : Cur afflixisti ser-
vum tuum ? quare non invenio gratiam coram
re > & cur imposuisti pondus universi populi
hujus super me ?
i x Nunquid ego concepi omnem hanc mul
titudinem , vesgenui earn , ut dicas mihi :
Porta eos in sinu tuo sicut portare solet nutrix
infantulum, & defer in terram , pro qua juras-
ti patribus eorum ?
ii Unde mihi carnes ut dem tantac multi-
tudini flent contra me , dicentes : Da nobis
carnes ut comedamus.
14 Non possum solus sustinere omnem hunc
populum , quia gravis est mihi.
1 < Sin aliter tibi videtur , obsecro ut inter-
ficias me , & inveniam gratiam in oculis tuis,
ne tantis afficiar malis.
i<f Et dixit Dominus ad Moysen : Congrega
mihi septuaginta viros de scntbus Israel , quos
tu nosti'quod senes populi sint ac magistri : &
duces eos ad ostium tabernaculi fderis , fa-
ciefque ibi stare tecum ,
1 7 Ut descendam & loquar tibi : & auferam
de spiritu tuo , tradamque eis , ut sustentent
tecum onus populi , & non tu solus gravens.
1 8 Populo quoque dices : Sanctincamini :
eras comedetis carnes. Ego enim audivi vos
dicere : Quis dabit nobis efcas carnium ? bene
nobis erat in gypto. Ut det vobis Dominus
carnes , & comedatis :
1? Non uno die , nee duobus , vel quinque
aut decem , nee viginti quidem ,
10 Sed usque ad mensem dierum , donee
exeat per nares vestras,&vertatur in nauseam,
e6 quod Tepuleritis Dominum , qui in medio
vestri est , & fleveritis coram eo , dicentes :
Quare egressi sumus ex gypto ?
xi Et ait Moyses : Sexcenta millia pedirum
hujus populi sunt, & tu dicis : Dabo eis esum
carnium mense integro.
xx * Numquid ovium & bourn multitudo *f,tn.
ca:detur , ut possit sufficere ad cibum ? vel . 10.
omnes pisces maris in unum congregabuntur
ut eos latient ?
X3 Cui respondit Dominus : * Numquid * ifiU.
manus Domini invalida est ? Jam nunc vide- ss>-
bis utrum meus scrmo opere compleatur.
X4 Venit igitur Moyses , & narravit populo
verba Domini , congregans septuaginta viros
de senibus Israel , quos stare fecit circa taber-
naculum.
xj Descenditque Dominus per nubem , &
locutus est ad eum , auferens de spiritu qui
erat in Moysc, &c dans septuaginta viris. Cum-
Oij
f
 io8 LIBER NUMEROR U M , Cap. XII. & XIH.
que requievisset in eis Spiritus , prophetave-
runt , nec ultra cessaverunt.
z6 Remanserant autem in castris duo viri ,
quorum unus vocabatur Eldad , & alter Me-
<fad , super quos requievit Spiritus. Nam
& ipsi descripti fuerant , & non exierant ad
tabernaculum.
17 Cumque prophetarent in castris , cucur-
xit puer , & nuntiavit Moyfi , dicens : Eldad
& Medad prophetant in castris.
i8 Statim Josue filius Nun , minister moysi ,
&: electus e pluribus , ait : Domine mi Moyscs
prohibe eos.
1.9 At ille : Quid , inquit , semularis pro
me ? quis tribuat ut omnis populus prophe-
tet , & det eis Dominus Spiritum sixum ?
3oReversusque est Moyses , & majores na-
tu Israel in castra.
* Tsd. 3 1 * Ventus autem egrediens a Domino ,
77. < arreptans trans mare coturnices detulit , &
37- demisit in castra itinere quantum uno die
confici potest , ex omni parte castrorum per
circuitum , volabantque in acre duobus cu-
bitis altitudine super terram.
jz Surgens ergo populus toto die illo , &
nocte , ac die altero , congregavit coturni-
cum , qui parum , decem coros : & siccave-
runt eas per gyrum castrorum.
* Psalm, j j * Adnuc carnes erant in dentibus eorum ,
J7- J- nec defecerat hujuscemodi cibus : & ecce fu
ror Domini concitatus in populum , percuslit
eum plaga magna nimis.
34 Vocatusque est ilk locus , Sepulchra
concupiscenti : ibi enim sepelierunt popu
lum qui desideraverat. Egreffi autem de sepul-
chris concupiscentiae , venerunt in Haserotb, ,
& manserunt ibi.
CAPUT XII.
jtarm fr Maria in mitiffimum My sen murmurtint ,
tpud quoi Dtus Moysen laudat k famiiiarhait tr^a Domi
num. Mart Ufri ptrtuffa fiV septa ditbus a fopult [epa-
t<tu, Janitati reftiiuitur , vrantt po t* Mqyfi.
i T Ocutaque est Maria & Aaron contra
J_ Moysen propter uxorem ejus thio-
pissam ,
Et dixerunt : Num per solum Moysen lo-
cutus est Dominus ? nonne & nobis fimiliter
est locutns ? Quod cum audisset Dominus ,
3 ( Erat enim Moyses vir mitisilmus super
mnes homines qui morabantur in terra )
4 Statim locutus est ad eum , & ad Aaron
& Mariam : Egredimini vos tantiim tres ad ta-
fcernaculum fcederis. Cimque fuislent egreffi ,
% Descendit Dominus in columna nubis , &
ftetit in introitu tabernaculi , vocans Aaron
& Mariam. Qui cum iissent ,
6 Dixit ad eos : Audite scrmones meos : Si
Juis fuerit inter vos propheta Domini , in vi-
one apparcbo ei , vel per somnium loquar
ad ilium.
7 At noa tali? fervus meus Moyses , * qui
in omni domo mea fideliflimus est :
8 * Ore enim ad os loquor ei : & palam , * Hfe>t
& non per atnigmata & figuras Dominum 3 *
videt. Quare ergo non timuistis detrahere j"A
servo meo Moyh ? "' '
9 Iratusque contra eos , abiit :
I o Nubes quoque recessit quae erat super
tabernaculum : & ecce Maria apparuit * can- + Dmt
dens lepra quasi nix. Cumque relpexisset earn 2+, ,,'
Aaron , &c vidissec perfusam lepra ,
II Ait ad Moysen : Obsecro domine mi,
ne imponas nobis hoc peccatum quod stulcfi
commisimus ,
11 Ne fiat hc quasi mortua , & ut abor-
tivum quod projicitur de vulva matris suae :
ecce jam medium carnis ejus devoratum est a
lepra.
13 Clamavitque Moyses ad Dominum , di
cens : Deus , obsecro , sana earn.
HCui respondit Dominus : Si pater ejus
simisset in faciem illius > nonne debuerat
Item septem diebus rubore suffundi ? Sepa-
retur septem diebus extra castra , & poltea
reYocabitur.
15 Exclusa est itaque Maria extra castra
septem diebus : & populus non est mows de
loco illo , donee revocata est Maria.
CAPUT XIII.
MIJJl a Mayft 1 1. txplorttorts ad tonsii.tr andam terram
prtmijponis , palmittm turn botro aliijqut srudibus in jtrti-
litatis fignum post 40. din rtferunt i qui tame univtr[r,
prttttr Caitb a- Josut , murmur in populo concitant.
1 "T) Rofectusque est populus de Hascroth :
X fixis tentoriis in deierto Pharan.
t. Ibique locutus est Dominus ad Moysen ,
dicens :
3 Mitte viros qui considerent Terram Cha-
naan , quam daturus sum filiis Israel , singulos
de singulis tribubus , ex principibus.
4 Fecit Moyses quod Dominus imperave-
rat , de deterto Pharan mittens principes
viros , quorum ista sunt nomina.
j. De tribu Ruben , Sammua filium Zechuf.
6 De tribu Simeon , Saphat filium Huri.
7 De tribn Juda , Caleb filium Jephone.
8 De tribu issachar , Igal filium Joseph.
9 De tribu Ephraim , Osee filium Nun.
I o De tribu Benjamin , Phalti filium Raphu;
I I De tribu Zabulon , Geddiel filium Sodi.
1 1 De tribu Joseph , sceptri Manasse, Gaddi
filium Sufi.
1 3 De tribu Dan , Ammiel filium Gemalli.
14 De tribu Afer, Sthur filium Michael.
1 5 De tribu Nephtali , Nahabi filium Vapfl*
16 De tribu Gad , Guel filium Machi.
17 Hc sunt nomina virorum , quos misic
Moyses ad considerandam Terram : vocavit-
que Osee filium Nun , Josue.
1 8 Misit ergo eos Moyses ad considerandam
Terram Chanaan , & dixit ad eos : Ascendite
pei mexidianajn. plagam, Cumque veneriti
 LIBER NUMEROR UM, Cap. XIII. & XIV.
id montes ,
19 Considerate Terram, qualis sit : & popu
lum qui habitator ell ejus , utrum fortis sit an
infirmus : si pauci numero , an plures :
io Ipsa Terra, bona an mala : urbes quales,
muratae an absque muris :
ii Humus , pinguis an sterilis , nemorosa
an absque arboribus. Confortamini , & asserte
nobis de fructibus Terra. Erat autem tempus
quando jam prcoqu uv vesei possum.
n Cumque ascendissent^exploraverunt Ter
ra a deserto Sin,usque Rohob intratibus Emath.
23 Ascenderuntque ad meridiem : & vene-
runt in Hebron , ubi erant Athimam & Sisai
& Tholmai filii Enac. Nam Hebron septem
annis ante Tanim urbem gypti condita est.
Bi. 4 * Pergentesque usque ad Torrentem bo-
' ** tri , absciderunt palmitem cum uva sua, quem
portaverunt in vecte duo viri. De malis quo-
que granatis & de sic is loci illius tulerunt :
i j Qui appellatus est Nehelescol , id est ,
Torrens botri ; ed qudd botrum portassent
inde filii Israel.
11? Reversique exploratores Terra post qua-
draginta dies , omni regione circuit! ,
17 Venerunt ad Moyscn & Aaron & ad om-
nem ccetum filiorum Israel in desertum Pha-
ran : quod est in Cades. Locutique eis & om-
, ni multitudini ostenderunt fructus Terra :
t8 Et narraverunt , dicentes : Venimus in
Terram, ad quam misisti nos , qua: revera fluit
lacte & melle , ut ex his fruttibus cognosc;
potest :
19 Sed cultores fortiflimos habet , & urbes
grandes atque muratas. Stirpem Enac vidi
mus ibi ,
30 Amalec habitat in meridie , Hcthaeus &r
Jebuseus & Amorrhaeus in montanis : Chana-
naeus ver6 moratur juxta mare & circa fluenta
Jordanis.
3 1 Inter hc Caleb compescens murmur po-
puli , qui oriebatur contra Moysen , ait : As-
cendamus , & poslideamus Terram , quoniam
poterimus obtinere earn.
31 Alii ver6, quifuerant cum eo, dicebant:
Nequaquam ad hunc populum valemus ascen-
dere , quia fortior nobis est.
33 Detraxerum Terra , quam inspexerant,
apud filios IsraSl , dicentes : Terra, quam lus-
travimus, devorat habitatores suos : populus,
quem aspeximus , procera statura est.
34 Ibi vidimus monitra qudam filiorum
Enac de genere gigan eo : quibus comparati,
quasi locusts videbam.ir.
C A P U T XIV.
Afurm-r ftp. 1 , j. :itu txploratc. ilus , frnftra [ethrt co- que innoxium derelinquens , qui visitor pecca- * Ex&
nantui jtjut & Caleb : iutttm Oomm-m pUcat Mi-yfet % -r,i
nil morii in desert" \aiiiettnxuf p *ter Cileb "( 7<iu'' C*
fUfaantci Israelis* contra Domini voluntatent cxd.tntur i nerationem.
h-flibut
j T Gitur vociferans omnis tujba fleyit noc- secundum magnitudinem misericordi tuae
ItciUa,
109
I Et murmurati sum contra Moysen & Aa
ron cuncti filii Israel , dicentes :
3 Utinam mortui essemus in gypto : 8c
in hac vasta solitudine utinam pereamus , &
non inducat nos Dominus in Terram istam ,
ne cadamus gladio , & uxores ac liberi nostri
ducamur captivi. Nonne melius est reverti in
gyptum ?
4 Dixerunt alter ad alterum : Constituamus
nobis ducem , & revertamur in .gyptum.
* Quo audito Moyscs & Aaron ceciderunt
proni in terram coram omni multitudine filio-
rum Israel.
6 * At verd Josue filius Nun , & Caleb si- * tccHi
lius Jephone , qui & ipsi lustraverant terram, * .
fciderunt vestimenta fua , i.JM.
, 7 Et ad omnem multitudinem filiorum Is- jjSI*
rael locuti sunt : Terra , quam circuivimus ,
valde bona est.
8 Si propitius fuerit Dominus , inducet nos-
in earn , & tradet humum lacte 8c melle ma-
nantem.
9 Nolite rebelles esse contra Dominum :
neque timeatis populum Terra hujus , quia
ficut panem ita eos possumus devorare.receflit
ab eis omne prasidium : Dominus nobiscum
est , nolite metuere.
io Cumque clamaret omnis multitudo , &
lapidibus eos vellet opprimere , apparuit glo
ria Domini super tectum fcederis cunctis rilils
Israel.
I I Et dixit Dominus ad Moysen : Usquequo
detrahet mihi populus iste ? Quousque non
credent mihi , in omnibus signis qu feci
coram eis ?
i z Feriam igitur eos pestilentia , atque con-
sumam : te autem saciam principem super gen-
tem magnam , & fortiorem quam hate est.
13 Et ait Moyses ad Dominum: Ut audianr
gyptii , de quorum medio eduxisti popu
lum ilium ,
14 Et habitatores Terra? hujus, qui audierunc
quod tu Domine in populo isto sis , & facie
videaris ad faciem , * & nubes tua protegat *. Exei,
illos, &incolumna nubis pracedas eos per 13. ti,
diem , & in columna ignis per noctem :
1 ' Qu6d occideris tantam multitudinem
quasi unusti hominem , & dicant :
16 Non poterat introducere populum in
Terram , pro qua juraverat : * idtired occidit fExtd:
eos in solitudine. is. j**
1 7 Magnificetur ergo fortitudo Domini sicuc
jurafti , dicens :
,18 * Dominus patiens & mult miscricor- *-ppu.
diar, * auferensiniquitatem& scelera,nullum- ^1.
ta patrum in filios in tertiam & quartam ge- * 7m
151 Dimitte, obsecro, peccatum populi hujus
siciK propitius fuisti egredientibus de.^
O iij
 no LIBER N U MERORUM, Cap. XIV.&XV.
gypto usque ad locum ilium.
10 Dixitque Dominus : Dimisi juxta ver-
bum tuum.
2 1 Vivo ego : & implebitur gloria1 Domini
universa terra.
i.x Attamcn omnes homines qui viderunt
majestatem meam, & signa qui feci in gyp-
to & in solitudine, & tentaverunt me jam per
decem vices , nee obedierunt voci me ,
* Deut. 13 * Non videbunt Terram pro qua juravi
.!J. patribus eorum , nee quisquam ex illis qui de-
traxit mihi , intuebitur earn.
14 * Servum meum Caleb , qui plenus alio
4- 6. spiritu secutus est me , inducam in Terram
Kane , quam circuivit : & semen ejus posli-
debit earn.
2.? Quoniam Amalecites & Chananaeus
habitant in vallibus. Cras movete castra ,
& revertimini in solitudinem per viam Ma-
ris rubri.
%6 Locutusque est Dominus ad Moysen &
Aaron , dicens :
%7 Usquequo multitudo hc peslima mur-
murat contra me?querelas filioru Israel audivi.
x 8 Die ergo eis : Vivo egOi ait Dominus : si-
cut locuti eltis audiente me, sic faciam vobis.
*7>sel. 19 * In solitudine jacebunt cadavera vestra.
iojt i , Omnes qui numerati estis a viginti annis &:
supra , & murmurastis contra me ,
30 * Non intrabitis Terram , super quam
Ievavimanum meam ut habitare vos facerem,
rater Caleb filium Jephone , & Josue filium
un.
3 1 Parvulos autem yestros , de quibus di-
xiftis qudd praed hostibus forent , introdu-
cam : ut videant Terram, qu vobis displicuit,
31 Vestra cadavera jacebunt in solitudine.
3 3 Filii vestri erunt vagi in deserto annis
quadraginta, & portabunt Fornicationem ves-
tiam , donee consumantur cadavera patrum
in deserto ,
34 Juxta numerum quadraginta dierum ,
quibus confiderastis Terram : * annus pro die
imputabitur. * Et quadraginta annis reci-
*P/W. pietis iniquitates vestra* , & scietis ultio-
nem meam :
3 5 Quoniam sicut locutus sum , ita faciam
omni multitudini huic peffim , qu consur-
rexit adversum me : in solitudine hac deficiet,
& morietur.
36" * Igitur omnes viri , quos miserat Moy
J.U. ses ad comtemplandam Terram, & qui rever-
i. scr. si murmurare fecerant contra eum omnem
lo. 10. multitudine,detrahentesTerrxqu6dessetmala,
Kir. 3.
37,Mortui sunt , atque percuss in conspectu
JwU. 5. Domini.
38 Josue autem filius Nun , & Caleb filius
Jephone , vixerunt ex omnibus qui perrexe-
rant ad considerandam Terram.
, 39 Locutusque est Moyses universa verba
&pc ad omnes sijios Israel , & luxit populus
mmis.
40 Et ecce mane primo surgentes aseende-
runt verticem montis , atque dixerunt : Para-
ti sumus afeendere ad locum , de quo Domi
nus locutus est : quia peccaviraus.
41 Quibus Moyses : Cur , inquit , tranfgre-
dimini verbum Domini , quod vobis non ce-
det in proseerum ?
41 * Nofite afeendere : non enim est Domi
. . . . * /3w.
nus vobiseum ne corruaus coram mimicis i.4.
vestris.
43 Amalecites & Chananus ante vos sunt ,
quorum gladio corruetis , ed qu6d nolueri-
tis acquiescere Domino, nec erit Dominus vo-
biscum.
44 At illi contenebrati ascendernnt in ver
ticem montis. Area autem testamenti Domini
& Moyses non recesserunt de castris.
4f Descenditque Amalecites & Chana
nus , qui habitabat in monte : & percu-
tiens eos atque concidens , persecutus est eos
psque Horma.
C A P U T XV.
4Ju< libimema ingrejjii terram o/sertnda Jim , ac primiiid
separxnd* : pttm pteceti per ignoramiem tut supirbient com-
mijji ; hpiiuur qui Sabb'to lirne colUgit fimbrie *c litre
*b Hehrxii per quetuor antutos pilliorum panenit , que r,w-
meent eos legis Da.
I T Ocutus est Dominus ad Moysen , di-
I , cens :
% Loquere ad filios Israel , & dices ad eos :
Cum ingresli fueritis Terram habitationis ves
tra , quam ego dabo vobis ,
3 Et feceritis oblationem Domino in holo-
caustum , aut victimam , vota solventes , vel
sponte offerentes munera , aut in solemnitati-
bus vestris adolentes odorem fuavitatis Do
mino , de bobus five de ovibus :
4 Offeret qiiicumque immolaverit victi
mam , sacrificium similar , decimam partem
ephi , conspers oleo , quod mensuram habe-
bit quartam partem hin :
i Et vinum ad liba fundenda ejusdem men-
fur dabit in holocaustum sive in victimam.
Per agnos singulos
6 Et arietes erit sacrificium simil duarum
decimarum qu conspersa sit oleo terti par
tis hin :
7 Et vinum ad libamentum terti partis
ejusdem mensur offeret in odorem fuavitatis
Domino.
8 Quando vero de bobus feceris holocaus
tum aut hortiam , ut implcas votum vel pa-
cificas victimas ,
9 Dabis per singulos boves similar tres deci-
mas consperfac oleo , quod habeat medium
mensurae hin :
10 Et vinum ad liba fundenda ejusdem men-
sura: in oblationem suaviflimi odoris Domino*
1 1 Sic facies
1 1 Per singulos boves & ariete ; & agnos 8f
hxdos.
 LIBER NUMEROR UM, Cap. XV. & XVI.
13 Tarn indigen quam peregrini
14 Eodem ricu offerent sacrificia.
v; Unum praeceptum erit acque judicium
tarn vobis quam advenis terrac.
1 6 Locutus est Dominus ad Moysen , dicens :
17 Loqucre filiis Israel , & dices ad eos :
1 8 Cum veneritis in terram , quam dabo
vobis ,
19 Et comcderitis de panibus regionis illius,
ieparabitis primitias Domino
10 De cibis vestris. Sicut de areis primitias
scparatis ,
11 Ita & de pulmentis dabitis primitiva
Domino.
iz Qudd si per ignorantiam prterieritis
quidquam horam , qu locutus eft Dominus
ad Moysen ,
rj Et mandavit per eum ad vos , a die
qua cpit jubere & ultra ,
4 Oblitaque fuerit facere multitudo : of
ferer vitulum de armento , holocaustum in
odorem fuavillimum Domino , & facrificium
ejus ac liba , ut caeremoniae postulant , hir-
cumque pro peccato :
if Et rogabit sacerdos pro omnj multitudi-
ne filiorum Israel : & dimittetur eis : quoniam
non sponte peccaverunt , nihilominils offe-
rentes incenlum Domino pro fe & pro pecca
to atque errore suo :
x6 Et dimittetur universal plebi filiorum
Israel , & advenis qui peregrinantur inter
eos : quoniam culpa est omnis populi per
ignorantiam.
i7 Qudd si anima una nesciens peccaverit ,
offeret capram anniculam pro peccato suo :
18 Et deprecabitur pro ea sacerdos , quod
inscia peccaverit coram Domino : impetrabit-
que ei veniam , & dimittetur illi.
}9 Tarn indigenis quam advenis una lex
ent omnium , qui peccayerint ignorantes.
30 Anima verd , quae per superbiam aliquid
commiserit , five civis sit ille , /five peregri
nes j ( quoniam adversus Dominum rebellis
suit ) peribit de populo suo :
3 1 Verbum enim Domini contempfit , &
pracceprum illius fecit irritum : idcirc6 dele-
bitur , & portabit iniquitatem fuarn.
_ 3 1 Factum est autem , cum essent filii Israel
in solitudine > & inveniflent hominem colli-
gentem ligna in die Sabbati ,
33 Obtulerunt eum Moysi & Aaron & uni
verse multitudini.
34 Qui recluserunt eum in carcerem , nef-
cientes quid super ed facere deberent.
3 f Dixitque Dominus ad Moysen: Morre
moriatur homo iste , obruat eum lapidibus
omnis turba extra castra.
3<?Cumque eduxissent eum foras , obrue-
mnt lapidibus , &: mortuus est sicut prcepe-
jat Dominus.
37 Dixie quoque Dominus ad Moysen :
m
38 Loquere siliis Israel , & dices ad eos * * flw.
ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum **
ponentes , in eis vittas hyacinthinas : Mttth.
39 Quas cum viderint , recordentur om- :J* J"
nium mandatorum Domini > nee sequantur
cogitationes suas & oculos per res varias
fornicantes ,
40 Sed magis memores praeceptorum Do
mini faciant ea , sintque sancti Deo suo.
41 Ego Dominus Deus vester , qui eduxi
vos de Terra gypti , ut essem Deus vester.
C A P U T XVI.
Core , Dathaii & Minn seditionem rtovtni contra Moysen
CV \^arn , ambiutitque principatum fr facirdoiium , unit
eos -vivoi terra abforbet ; ej- ignis interjit.it 150. vims ojfe-
rentes incenfum ; & silos 14700. murmurantes confumpftt
tncendium , quod oruiint jut ^*rn comptscuit.
i r^Cce autem Core filius Isaar , filii
C/ Caath , filii Levi , & Dathan atque
Abiron filii Eliab , Hon quoque filius Pheleth
de filiis Ruben ,
* Surrexerunt contra Moysen , aliique filio
rum Israel ducenti quinquaginta viri proceres
synagog , & qui tempore concilii per nomi-
na vocabantur.
3 * Cumque stetissent adversum Moysen & * ZccB;
Aaron , drxerunt : Sufficiat vobis , quia om- 4J- ".
nis multitudo sanctorum est , & in ipsis est ' Cor'
Dominus : Cur elevamini super populum Do- J: lo'
mini ? JmU *-
4 Quod cum audisset Moyses , cecidit pro-
nus in faciem :
% Locutusque a3 Core>& ad omnem mul- y~
titudinem : Mane , inquit , notum faciet Do- .
minus qui ad fe pertineant, &fanctos applica-*
bit sibi : & quos elegerit , appropinquabunt.ei.
6 Hoc igitur facite : Tollat unusqiy^ae
thuribuk lua , tu Core , & omne concilium
tuum :
7 Et haulto eras igne , ponite desuper thy-
miama coram Domino : & quemcumque ele
gerit , ipse erit sanctus : multum engimini
filii Levi.
8 Dixitque rurfum ad Core : Audite , filii
Levi :
9 Num parum vobis est , qudd separavit vos
Deus Israel ab omni populo , & junxit sibi ,
ut serviretis ei in cultu tabernaculi , & fta-
retis coram frequentia populi , 6c ministra-
retis ei ?
i o Idcirco ad sc fecit accedere te & omnes
fratres tuos filios Levi , ut vobis etiam sa-
cerdotium vendicetis ,
r r Et omnis globus tuus stet contra po-
minum ? quid est enim Aaron ut murmuretis-
contra eum ? V
it Misit ergo Moyses ut vocaret Dathan &
Abiron filios Eliab. Qui refponderunt : Nor*
venimus :
13 Numquid parum est tibi qudd eduxistt
hos de terra , quat lacte & melle manabat , uc
occideres in deferto , nisi 8c dornipatus.fuea
 HI LIBER NUMERORUM, Cap. XVI.
nostri ?
14 Revera induxisti nos in terram , qua: fluit
rivis lactis & mellis , & dediiti nobis posses-
Hones agrorum & vinearum : an & oculos
nostros vis eruere ? non venimus.
1 j Iratusque Moyses valde , ait ad Domi-
num : Ne respicias sacrificia eorum : tu scis
quod ne ascllum quidem unquam acceperira
ab eis , nee afflixerim quempiam eorum. .
16 Dixitque ad Core : Tu , & omnis con-
gregatio tua state scorsum coram Domino ,
& Aaron die crastino separatim.
17 Tollite singuli thuribula vestra , &rpo-
nite super ea incensum , offerentes Domino
ducenta quinquaginta thuribula : Aaron quo-
que teneat tnuribulum suum.
j 8 Quod ciim fecissent , stantibus Moyse &
Aaron ,
19 Et coacervassent adyersilm eos omnem
multitudinem ad ostium tabernaculi , appa-
ruit cunctis gloria Domini.
10 Locutulque Dominus ad Moyscn &
Aaron , ait :
n Separamini dc medio congregations
-hujus , ut eos repente disperdam.
ii Qui ceciderunt proni in faciem , atque
dixerunt : Fortisllme Deus spirituum universe
carnis , num uno peccante , contra omnes ira
tua deseviet ?
13 Et ait Dominus ad Moysen :
14 Praecipe universe populo ut scparetur a
tabernaculis Core , &c Dathan & Abiron.
15 Surrexitque Moyses , & abiit ad Da-
vthan & Abiron : & scquentibus eum scnio-
fcibus Israel ,
v, Dixit ad turbam : Recedite a tabernacu
lis to. minum impiorum , & nolite tangere
qua: ad eos pertinent , ne involvamini in
peccatis eorum.
17 Ciimque recessissent a tentoriis eorum
Eer circuitum , Dathan & Abiron egreffi sta-
ant in introitu papilionum suorum , cum
fixoribus & liberis , omnique frequentia.
28 Et ait Moyses : In hoc scietis , qudd
Dominus miserit me ut facerem universa
qu cernitis , & non ex proprio ea corde
protulerim :
zo Si consueta hominum morte interierint 5
&: visitaverit eos plaga , qua & carteri visitari
solent , non mifit me Dominus :
30 Sin autem novam rem fecerit Dominus ,
ut aperiens terra os suum deglutiat eos &
omnia qu ad illos pertinent , descenderint-
que viventes in insernum , scietis quod blas-
phemaverint Dominum.
* Btut. 31* Confestim igitur ut cessavit loqui , di-
II. 6. rupta est terra sub pedibus eorum :
V[*lm. 31 Et aperiens os suum, devoravit illos
S. 17 cum tabernaculis luis & universa substantia
orum.
^ Descenderuntque'viYi in insernum oper-
ti humo , &: perierunt de medio multltu-
dinis.
34 At vero omnis Israel , qui stafeat per gy-
rum , fugit ad clamorem pereuntium , dicens :
Me forte & nos terra deglutiat.
3 ? Sed & ignis egressus a Domino , interse-
cit ducentos quinquaginta viros , qui offere-
bant incensum.
$6 Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
37 Prcipe Eleazaro filio Aaron sacerdoti
ut tollat thuribula quar jacent in incendio ,
& ignem hue illucque dispergat : quoniam
sanctificata sunt
38 In mortibus peccatorum : producatque
ea in laminas , & affigat altari , ed quod obla-
tum sit in eis incensum Domino , & sanc
tificata sint , ut cernant ea pro signo & mo-
nimento filii Israel.
19 Tulit ergo Eleazar sacerdos thuribula
atnea , in quibus obtulerant hi quos incen-
dium devoravit , & produxit ea in laminas ,
aifigens altari :
40 Ut haberent postea filii Israel , quibus
commonerentur , ne quis accedat alienigena ,
& qui non est de scmine Aaron , ad ofteren-
dum incensum Domino , ne patiatur sicut
f>assus est Core , & omnis congregatio ejus ,
oquente Domino ad Moysen.
41 Murmuravit autem omnis multitudo
filiorum Israel sequent! die contra Moysen
& Aaron , dicens : Vos intersceistis populum
Domini.
41 Ciimque oriretur seditio > & tumultus
incresceret ,
43 Moyses & Aaron fugerunt ad tabernacu-
lum feederis. Quod , poltquam ingresli sunt ,
operuit nubes , & apparuit gloria Domini.
44 Dixitque Dominus ad Moysen :.
45 Recedite de medio hujus multitudinis ,
etiam nunc delebo eos. Ciimque jacerent in
terra ,
4<J Dixit Moyses ad Aaron : Tolle thuri-
bulum , & hausto igne de altari , mitte in
censum desuper , pergens citd ad populum
ut roges pro eis : * jam enim egressa est ira a * S*&
Domino, & plaga deseviit. il.
47 Quod cum fecisset Aaron , & cucurrisset
ad mediam multitudinem , quam jam vasta-
bat incendium , obtulit thymiama :
48 Et stans inter mortuos ac viventes , pro
populo deprecatus est , & plaga cessavit.
4J> Fuerunt autem qui percuffi sunt , qua-
tuordecim millia hominum , & septingenti ,
absque his qui perierant in seditione Core :
jo Reverlusque est Aaron ad Moysen ad
ostium tabernaculi feederis postquam quie-
vit interitus.
CAPUT XVII.
Siimptis II. virgit a duodscim tribuum pr'mciptbus , soU
yjsrenit vir^ajioimt , acjruiium frtiimu i k'C "liri'ul" &
iaditii
 LIBER NUMEROR UM, Cap. XVII. & XVIII. m
indicia Sictrdetium Mt d Dt cutfimatur ; fervam^ue iji
in labtrnickl ttftmtnii.
i T7 T locutus eil Dominus ad Moyscn ,
J_/ dicens :
Loquere ad filios Israel , & accipe ab eis
virgas singulas per cognationes fuas , a cunctis
principibus tribuum , virgas duodecim , &
uniuscujusque nomen superscribes virga: fuse.
i Nomen autem Aaron eric in tribu Levi , &
una virga cunctas seorsum samilias continebit:
4 Ponesque eas in tabernaculo fderis co-
ram testimonib , ubi loquar ad te.
% Quern ex his clegero , germinabit virga
ejus : & cohibcbo a me querimonias filiorum
Israel , quibus contra vos murmurant.
6 Locutusque ell Moyses ad filios Israel , &
dederunt ei omnes principes virgas per singu
las tribus : fueruntque virg duodecim absque
virga Aaron. ,
7 Quas ciim posuisset Moyses coram Do
mino in tabernaculo testimonii :
8 Sequenti die regressus invenit germinasse
virgam Aaron in domo Levi : & turgentibus
gemmis eruperant stores , qui , foliis dilata-
ris , in amygdalas deformati sunt.
9 Protulit ergo Moyses omnes virgas decons-
pectu Domini ad cunctos filios llrael : vide-
runtque 8c receperunr singuli virgas fuas.
io Dixirque Dominus ad Moysen : Refer
* Stir, virgam Aaron in tabernaculum teltimonii , *
4> ut scrvetur ibi in signum rebellium filiorum
Israel , & quiescant querel eorum a me , ne
moriantur.
1 1 Fecitque Moyses sicut prarceperat ei Do
minus.
ii Dixerunt autem filii Israel ad Moysen :
Ecce consumpti sumus , omnes perivimus.
ij Quicumque accedit ad tabernaculum
Domini , montur. Num usque ad internecio-
nem cuncti delendi sumus ?
CAPUT XVIII.
De oneribus fsctrdjtum & txeubiis Le-vitarum Iko sortis
kxrtit'r'* > jnnuiu c,- oblaitnet jacrificiz ftcerdotibus ,
decintjt tut em Ltvitis ajjig'.atuur , qut mum dat. am rut-
fun d-bm A*>t't.
x T~^\ Ixitque Dominus ad Aaron : Tu , &:
\_J filii tui , & domus patris tui tecum ,
portabitis iniquitatem Sanctuarii : & tu &
filii tui simul sustinebitis peccata sacerdotii
vesiri.
l Sed & fratres tuos de tribu Levi , & scep-
trum patris tui fume tecum , pratltoque sint ,
& ministrent tibi : tu autem He filii tui minis-
trabitis in tabernaculo teltimonii.
3 Excubabuntque Levita ad prcepta tua ,
& ad cuncta opera tabernaculi : ita dun-
taxat , ut ad vasa Sanctuarii & ad altare non
accedant , ne & illi moriantur , & vos perea-
tis simul.
4 Sint autem tecum , & excubent in custo-
diis tabernaculi s 8c in omnibus cremo-
niis ejus. Alienigena non miscebitur vobiy.
f Excubate in custodia Sanctuarii , & in
ministerio altaris : ne oriatur indignatio super
filios Israel.
6 Ego dedi vobis fratres vestros Levitas de
medio filiorum Israel , & tradidi donum Do
mino , ut serviant in ministeriis tabernaculi
ejus.
7 Tu autem & filii tui custodite sacerdo-
tium vestrum : & omnia qua: ad cultum al
taris pertinent , & intra velum sunt , per
sacerdotes administrabuntur. Si quis externus
acceslerit , occidetur.
8 Locutusque est Dominus ad Aaron : Ecce
dedi tibi custodiam primitiarum mearum.
Omnia quae sanctificantur a filiis Israel , tra
didi tibi He filiis tuis pro ofiicio sacerdotali
legitima sempiterna.
9 Hate ergo accipies de his , qua: sanc
tificantur , & oblata sunt Domino. Omnis
oblatio , & sacrificium , & quidquid pro
peccato atque delicto redditur mihi , &
cedit in Sancta sanctorum , tuum erit > &
filiorum tuorum.
io In Sanctuario comedes illud : mares tan-
tum edent ex eo , quia consecratum est tibi.
1 1 Primitias autem , quas voverint & ob-
tulerint filii Israel , tibi dedi , & filiis tuis ,
ac filiabus tuis , jure perpetuo : qui mundus
est in domo tua , veicetur eis.
n Omnem medullam olei , & vini , ac
frumenti , quidquid osterunt primitiarum
Domino , tibi dedi.
j j Universa frugum initia , quos gignit
humus , & Domino deportantur , cedent in
usus tuos : qui mundus est in domo tua >
vescetur eis.
14 Omne quod ex voto reddiderint filii
Israel , tuum erit.
1? Quidquid primum erumpit e vulva
cuncta carms , quam oiferunt Domino , five
ex hominibus , five de pecoribus fuerit > tui
juris erit : ita duntaxat , ut pro hominis pri-
mogenito pretium accipias , & omne animal
quod immundum est , redimi facias ,
16 Cujus redemptio erit post unum men
sem siclis argenti quinque , pondere Sanctua
rii. * Siclus viginti obolos habet. * ExmL
17 Primogenitum autem bovis & ovis & J- '?
capr non facies redimi , quia sanctificata ic Leva.
sunt Domino : sanguinem tantiim eorum *7- $.
fundes super altare , & adipes adolebis in I- 47.
suavislimum odorem Domino. yc*.
18 Carnes verd in usum tuum cedent ,45- >>
sicut pectusculum consecratum , & armus
dexter , tua erunt.
ij> Omnes primitias Sanctuarii , quas of-
ferunt filii Israel Domino , tibi dedi , & filiis
ac filiabus tuis , jure perpetuo. Pactum falis
est scmpiternum coram Domino , tibi ac
filiis tuis.
 ir4 LIBER NUMEROR UM, Cap. XVIII. &X<X.
zo Dixitque Dominus ad Aaron : In terra
eorum nihil poffidebitis , nee habebitis partem
inter eos ego pars & hereditas nu in medio
filiorum Israel ,
ii Filiis autem Levi dedi omnes decimas
Israelis in posscssionem , pro miniilerio quo
serviunt mihi in tabernaculo fderis :
n Ut non accedant ultra rilii Israel ad ta-
bernaculum , nee committant peccatum mor-
tiferum ,
i$ Solis filiis Levi mihi in tabernaculo
servientibus > & portantibus peccata populi.
Legitimum iempiternum erit in generationi-
* T>tut. bus veitris. * Ninil aliud poflidebunt
*>. - 24 Decimarum oblatione contenti s quas in
usus eorum & necessaria separavi.
1$ Locutusque est Dominus ad Moysen ,
dicens :
itf Praccipe Levitis , atque denuntia : Cum
acceperitis a filiis Israel decimas , quas dedi
vobis , primitias earum offerte Domino , id
est , decimam partem decima? ,
17 Ut reputetur vobis in oblationem primi-
tivorum , tarn de areis quam de torcularibus :
18 Et universis quorum accipitis primitias ,
offerte Domino , & date Aaron sacerdoti.
19 Omnia qu offeretis ex decimis , & in
donaria Domini separabitis , optima fcV electa
crunt.
3oDicesque ad eos : Si praeclara & me-
liora quaeque obtuleritis ex decimis , repu-
tabitur vobis quasi de area & torculari de-
deritis primitias :
3 1 Et comedetis eas in omnibus locis ves-
ttis , tarn vos quam familiar vestrar : quia
pretium est pro ministerio , quo servitis in
tabernaculo testimonii.
32 Et non peccabitis super hoc , egregia
vobis & pinguia reservantes , ne polluacis
oblationes filiorum Israel , & moriamini.
C A P U T XXI.
Ritui ftrtndi tqutm lujhnimis Wutitur , ex (inert v'tctc
rust fitbat iqva. exfiattmis , qui WM unmuniitU abiut
tantur; dt vurientt in taieriuculo , & vt,e non habemt
eperculum, ac ttugtutt cadaver hominis.
x I" Ocutusque est Dominus ad Moysen &
I - Aaron , dicens :
1 Ista est religio victim* quam constituit
Dominus. Praccipe filiis Israel , ut adducant
ad te vaccam ruiam aetatis integrae , in qua
nulla sit macula , nee portaverit jugum :
_. 3 Tradetisque earn Eleazaro sacerdoti : *
fj7,. qui eductam extra castra immolabit in cons-
pectu omnium :
4 Et tingens digitum in sanguine ejus , al-
perget contra fores tabernaculi septem vicibus,
j Comburetque earn cunctis videntibus ,
tarn pelle & carnibus ejus quam sanguine Sc
fimo flammae traditis ,
g Lignum quoque cedrinum , & hysso- quippiam tetigerit > immunda erit usque
pum , coccumque bis tinctum sacerdos mit- id vesperum.
tet in flammam, qu vaccam voat.
7 Et tune demum , lotis veltibus & corpore
suo , ingredietur in castra , commaculatusque
erit usque ad vesperum :
8 Sed & ille qui combusserit earn , lavabit
vestimenta sua & corpus , & immundus eric
usque ad vesperum.
9 Colliget aute.n vir mundus cineres vaccar,
& effundet eos extra castra in loco purislimo,
ut lint multitudini filiorum Israel in custo
dian) , & in aquam aspersionis : quia pro
peccato vacca combuita est.
loCilmque laverit , qui vacca: portaverat
cineres , vestimenta sua , immundus erit usque
ad vesperum. Habebunt hoc rilii Israel &
advenx , qui habitant inter eos , sanctum
jure perpetuo.
1 1 Qui tetigerit cadaver hominis , & piop-
ter hoc septem diebus fuerit immundus :
1 2 Aspergetur ex hac aqua die tertio & sep-
timo , & sic mundabitur. Si die tertio asper-
sus non fuerit , scptimo non poterit emundari.
13 Omnis qui tetigerit humanac animae
morticinum , & asperses hie commistione
non fuerit , polluet tabernaculum Domini ,
& peribit ex Israel : quia aqua expiationis
non est aspersus , immundus erit , & mane^
bit spurcitia ejus super eum.
14 Ista est lex hominis qui moritur in taber
naculo : Omnes qui ingrediuntur tentorium
illius , & uni versa vasa qux ibi sunt , polluta
erunt septem diebus.
1 $ Vas , quod non habuerit operculum ,
nee ligaturam desuper , immundum erit.
\6 Si quis in agro tetigerit cadaver occisi
hominis , aut per se mortui , five os illius ,
vel scpulchrum , immundus erit septem diebus.
j 7 Tollentque de cineribus combustionis
atque peccati , & mittent aquas vivas super
eos in vas.
1 8 In quibus cum homo mundus tinxerit
hyssopum , asperget ex eu omne tentorium ,
& cunctam suppellectilem , & homines hu-
juscemodi contagione polluros :
19 Atque hoc modo mundus lustrabit im
mundum tertio & septimo die : expiatufqua
die septimo , lavabit & se & vestimenta sua >
& immundus erit usque ad' vesperum.
10 Si quis hoc ritu non fuerit expiatus ,
peribit anima illius de medio Ecclesix : quia-
Sanctuarium Domini polluit , & non est aqu4
luurationis asperses.
11 Erit hoc prceptum legitimum sempi-
ternum. Ipse quoque qui aspergit aquas ,.
lavabit vestimenta sea. Omnis qui tetigerit
aquas expiationis , immundus erit usque ad
vesperum.
xi Quidquid tetigerit immundus , im
mundum faciet : & anima , qux horum,
 LIBER NUMERORUM, Cap.XX.&XXI.
C A P U T X X.
TAtr'u mtritur
mmnur : murmuieitii
murmumuii ptputeaqua
fifuteaqu* i part put.
Moyti & sttrtin <gt-.d..m Dtum td *qu*i crntrAiiiHi^nii i
id, a yrii'J <" m^it/ju l>'* fromijjk : uegJ"ie^ue mwjttun
tU, diituHt td ifoitum livr i t> ccnjeirato %n ^wiohum
J.iardmtm Et *%*> <"n.r Atrix ptitriffius.
x \/ Enerantque filii Israel , & omnis mul-
V ticudo in delertum Sin , mensc primo :
& mansit populus in Cades. Mortuaque eit ibi
Maria > & sepulta in eodem loco.
i Cilmque mdigeret aqua populus , conve-
nerunt adversum Moysen & Aaron :
j Et versi in sedi.ionem , dixerunt : Utinam
periissemus inter fr-itres nostros cora Domino.
4 * Cur eduxistis Ecciesiam Domini in
solitudincm , ut & nos & nostra jumenta
*r. j. moriamur ?
j Quare nos fecistis ascendere de gypto ,
& adduxistis in locum ilium peflimum , qui
seri non potest , qui nee ficum gignit , nee vi-
neas, nee malogranata, insuper & aquam non
habet ad bibendum ?
6 Ingressusque Moyses & Aaron , dimis-
sa mulcitudine , tabernaculum fderis , cor-
ruerunt proni in terram , clamaveruntque ad
Dominum , atque dixerunt : Domine Deus ,
audi clamorem hujus populi , & aperi eis
thesaurum tuum fontem aqua: viv , ut satia-
ti , cesset murmuratio eorum. Et apparuit
gloria Domini super eos.
7 Locutusquc eit Dominus ad Moysen ,
dicens :
8 Tolle virgam , & congrega populum , tu
& Aaron frater tuus & loquimini ad petram
coram eis , & ilia dabit aquas. Cumque edu-
xens aquam de petra , bibet omnis multitu-
do & jumenta ejus.
* Exol 9 * Tunt 'g'tur Moyses virgam , qu erat
i7. $. . in conspectu Domini , ficut pra-ceperat eis ,
5; 10 Congregata multitudine ante petram, di-
xitque eis : Audite , readies & increduli : *
* p/y. Num de petra hac vobis aquam poterimus
77 ij.
20. ejicere ?
1 c. 1 1 Cumque elevasset Moyses manum ,
4. percutiens virga bis silicem , egress sunt
aqua: largiffim , ita ut populus biberet &
jumenta.
1 1 Dixitque Dominus ad Moysen & Aaron:
* Quia non credidistis mihi , ut sanctificaretis
*DtHt.
JJ7- me coram filiis Israel , non introducetis hos
populos in Terram , quam dabo eis.
13 Hxc est aqua contradictionis, ubi jurgati
sunt filii Israel contra Dominum , & sanctifi-
catus est in eis.
14 Misit interea nuntios Moyses de Cades ad
regem Edom , qui dicerent : Hxc mandat
frater tuus Israel : Nosti omnem laborem qui
apprehendit nos ,
1 5 Quo modo descenderint patres nostri in
gyptum , & habitaverimus ibi multo tem-
pore , afiuxerintque nos gyptii , & patres
twstros :
i<f Et quo modo clamaverimus ad Do
minum , & exaudierit nos , miseritque an -
gelum , qui eduxerit nos de gypto. Ecce ia
urbe Cades , qua: est in extremis finibu*
tuis , posici ,
17 Obsecramus ut nobis transire lkeat per
terram tuam. Non ibimus per agros , nee pet
vineas , non bibemus aquas de puteis tuis
fed gradiemur via publics , nee ad dexteram
nee ad sinistram declinantes , donee transca-
mus terminos tuos.
1 8 Cui respondit Edom : Non transibis pec
me , alioquin armatus occurram tibi.
1 9 Dixeruntque filii Israel : Per tritam gra
diemur viam : & si biberimus aquas tuas nos
& pecora nostra , dabimus quod justum est j
nulia erit in pretio difficultas, tamilm veloci-
ter transeamus.
io At ille respondit : Non transibis. Statira-
que egressus est obvius , cum infinita multitu
dine , &c manu sorti >
21 Nee voluit acquiescere deprecanti , ut
concederet transitum per fines suos , quam-
obrem divertit ab eo Israel.
21 Cumque castra movissent de Cades , ve-
nerunt in montem Hor , qui est in finibus ter
ra: Edom :
13 Ubi locutus est Dominus ad moysen :
24 Pergat , inquit , Aaron ad popdlos suos,
non enim intrabit Terram, quam dedi filiis Is
rael , ed quod incredulus fuerit ori meo , ad
Aquas contradictionis.
15 * Tolle Aaron & filium ejus cum eo , &f * jnfr;
duces eos in montem Hor. 25 5$,
16 Cumque nudaveris patrem veste sua , Dm-
indues ea Eieazarum filium ejus : Aaron col- * i**
ligetur , & morietur ibi.
17 Fecit Moyses ut prxceperat Dominus j
& ascenderunt in montem Hor coram omni
multitudine.
18 Cumque Aaron spoliastet vestibus suis ,
induit eis Eieazarum filium ejus.
1? lllo mortuo in montis supercilio , def-
cendit cum Eleazaro.
30 Omnis autem multitudo videns occubuisse
Aaron , flevit super eo triginta diebus pec
cunctas familias I u is.
CAPUT XXI.
Vitic'uur db lfrall rtx Chanamtut : ferfemts lit ptpulum
tb itiierit tedium , *(ju* titnurism , munnt ntultxm murmu-
ramem , immitttmtur , quorum morsikui trectui jirfeHt
*cus medetur : Sehan dt Og regei vincuntur.
1 s^\ Uod cum audisset. Chananatiis rex
v_^Arad , qui habitabat ad meridiem ,
venisse scilicet Israel per exploratorum viam >
pugnavit contra ilium , & victor existens , du-
xit ex eo prxdam.
1 At Israel voto se Domino obligans ait :
Si tradideris populum istum in manu mea, de-
lebo urbes ejus. s
3 Exaudivkque Dominus preces Israel , 8cu
Pij
 116 LIBER NUMERORUM, C a p. XXI. XXII.
tradidit Chananum , quern illc interfecit 1 3 Qui concedere noluit ut transiret Israel
subversis urbibus ejus : & vocavit nomen loci per sines suos : quin potius exercitu congrega
illius Horma , id eit , anathema. te , egreflus est obviam in defertum , 6c venic
4 Profecti sunt autem & de monte Hor , inJasa, pugna'vitque contra eum.
per viam quae ducit ad Mare rubrum , utvcir- z4 * A quo percuisus eit in ore gladii , & *pfi,
cumirent terram Edom. Et tdere cpit po- poslefla eit terra ejus ab Arnon usque Ieboc , ut.114
pulum itineris ac laboris : & rilios Ammon : quia ford pr^iidio teneban- A**
f Locutusque contra Deum & Moysen , ait : tur termini Ammouitarum. ' **.
Cur eduxisti nos de gypto , ut moreremur ij Tulit ergo Israel omnes civitates ejus ,
in solitudine ? Deest panis , non sunt aquae : ani- & habitavit in urbibus Amorrhaei , in Hesebon
ma nostra jam nauseat super cibo ilto leviffimo. scilicet , & viculis ejus.
* Jikith - 6 * Quamobrem misit Dominus in popu- z6 Urbs Hesebon suit Sehon regis Amor-
. IS- lum ignitos serpentes , ad quorum plagas & rhxi , qui pugnavit contra reijem Moab : &
Sdp. it.
i. mortes plurimorum , tulic omnem terram, quae liitionis illius luerat,
I. Cor. . 7 Venerunt ad Moysen, atque dixerunt:Pec- usque Arnon.
cavimus , quia locuti umus contra Dominum 17 Idcircd dicitur in Proverbio : Venite in
& te : .ora ut tollat a nobis serpentes. Oravit- Hesebon , ardirketur , 6c conllruatur civitas
que Moyses pro populo , Sehon :
8 Et locutus eit Do.ninus ad eum : Fae ser- 18 Ignis egreflus est de Hesebon , flamma
pentem aeneum , & pone eum pro figno : qui de oppido Sehon , 6c devoravit Ar Moabita-
perculsus aspexcrit eum , vivet. rum , &r habitatores excenbrum Arnon.
*? ' Vat tibi Moab , periiti popule Chamos. *fut.
*/.. 9 * Fecit ergo Moyses SERPENTEM Dedit tilios ejus in fugam , 6c rilias in capti- i'.4-
*'* N E U M , & posuit eum pro signo : quern
cum percuffi aspicerent , sanabantur. vitatem regi Amorrhaiorum Sehon. R<.
10 Prosectique silii Israel caltrametati sunt 30 jugu.n iptbrum dilpenit ab Hesebon us ..7.
in Oboth. que Dibon , laffi. pervenerunt in Nophe , &
11 Unde egrelfi fixSre tentoria in Jeabarim, usque Medaba.
in solitudine , quae respicit Moab contra ori- 3 1 Habitavit itaque Israel in Terra Amor-
entalem plagam. rhai.
1 1 Et inde moventes , venerunt ad Torren- 31 Misitque Moyses qui explorarent Jazer :
tem Zared , cujus ceperunt viculos , 6c polsederunt habi
1 3 Quern relinquentes caltrametati sunt tatores.
contra Arnon , quae ell in deferto , 6c promi- 31* Verteruntque fe, Sc ascer.derunt per * Dm,
*7A-c. net in sinibus Amorrhan:* siqu'dem Arno;i ter viam Basan , 6c occurrit eis Os rex Bal'an cum 3-
l>. it. minus eit Moab , dividens Moabitas & Ainor- omni populo suo , pugnaturus in hdrai.
rhxos. 34 Dixitque Dominus ad Moysen : Ne ti 7-
14 Unde dicitur in libro bellorum Domini: meas eum , quia in manu tua tradidi ilium
Sicut fecit in Man rubro > sic faciet in torren- & omnem popuium , ac terrain ejus : tacies-
tibus Arnon. que illi iicut seciiii Sehon regi Amorrhaeorum
1 5 Scopuli torrentium inclinati sunt , ut re- habitaton Hesebon.
Juiescerent in Ar , & recumberent in finibus 35 Perculserunt igitur & hunc cum filiis
loabitarum. suis, universumque populum ejus usque ad
1 6 Ex eo loco apparuit puteus , super quo internecionem , 6c polsederunt terram illius.
locutus^st Dominus ad Moysen : Congrega CAPUTXXII.
populum , &: dabo ei aquam. B 1 vicmur B.Laxn *,i lus n Bd'C re^t Alc*4 , ut Is-
17 Tune cecinit Israel carmen istud : Ascen- TteLitS mleii.t.ct j quem .An^tlus ajini Ic.i-tnit ur'iflt.
dat puteus. Concinebant : 1 |3 Rofeilique castrametati sunt in cam-
1 8 Puteus, quern foderunt principes, &: pa- J pe'iribus Moab , ubi trans Jordanem
raverunt duces multitudinis in datore legis , Jericho lita est.
&in baculis suis. De solitudine , Matthana , i Videns autem Balac filius Sephor omnia.
19 De Matthana in Nahaliel : de Nahaliel qu lecerut Israel Amorrho ,
in Bamoth. 3 Et qudd pertimuistent eum Moabic , &
10 De Bamoth , vallis est in regione Moab , impetum ejus serre non possent ,
in vertice Phasga , quod respicit contra deier- 4 Dixit ad majores natu madian: Ita dele-
tum. bic hie populus omnes y qui in nollris rinibus
Dm. 11 * Misit autem Israel nuntios ad Sehon commorantur , quo modo solet bos herbas
a. 1. regem Amorrhxorum , dicens : usque ad radices carpere. Ipli crat eo tempo
fudie. iz Obsccro ut transire mihi liceat per ter re rex in Moab.
ram tuam : non declinabimus in agros Sc 5 ' Misit ergo nuncios ad Balaam filium
vineas , non bibemus aquas ex puteis , via re- Beor ariolum, qui habitabat sup^r fiumen ter- '
giagradiemujdoflectraj^eawustejrniflostuos. rsc filiorum Ammon , ut vocarent eum , 8c
 LIBER NUMEROR UM, Cap. .& XXIII.
dicerent : Ecce egreflus eft populus ex Egypto,
qui opcruit luperliciem terrae, fedens contra
me.
6 Veni igitur , & maledic populo huic ,
quia fortior me eft : fi quo modo poflim per-
cutere & ejicere eum de terra mea : novi enim
2uod benedictus fit cui benedixeris , & male-
iitus in quem maledita congefleris.
7 Perrexeruntque feniores Moab , & ma
jores natu Madian , habentes divinationis pre-
tium in manibus. Cmque venilient ad Bala
am , & narraflent ei omnia verba B.ilac :
8 lile refpondit : Manete hc nocte , & ref-
pondebo quidquid mihi dixerit Dominus.
Manentibus Ulis apud Balaam , venit Deus, &
ait ad eum :
9 Quid iibi volunt homines ifti apud te ?
io Refpondit : Balac filius Sephor rex Moa-
bitarum mifit ad me ,
1 1 Dicens : Ecce populus qui egreflus eft
de igypto, operuit fuperfkiem terrae : veni ,
& maledic ei , fi quo modo poflim pugnans
abigere eum.
n Dixitque Deus ad Balaam : Noli ire
cum eis , eque maledicas populo : quia be
nedictus eft.
13 Qui man confurgens dixit ad principes:
Jte in cerram veltram , quia prohibuit me
Dominus venire vobifcum.
i4Rever(i principes dixerunt ad Balac : N0-
foit Balaam venire nobifcum.
4 Rurfum ille multo plures & nobiliores
quam ante miierat , milit.
}6 Qui cum venillent ad Balaam , dixerunt:
Sic dicit Balac filius Sephor : Ne cuncteris
enire ad me :
i7Paratus fum honorare te , & quidquid
volueris dabo tibi : veni , & maledic populo
it).
*bfri l8 Refpondit Balaam : * Si dederitmihi
34. ij. Baiac plenam domum fuam argenci Sc auri ,
non pocero immutare verbum Domini Dei
mei , ut vel plus , vel minus loquar.
19 Obfecro ut hc maneatis eriam hac noc
te, He feire queam quid mihi rursm refpon-
deat Dominus.
Venic ergo Deus ad Balaam note , &
ait ei : Si vocare te venerunt homines ilH ,
furge , & vade cum eis : ita dantaxat , ut
quod tibi praecepero , facias .
11 Surrexit Balaam mane, &: ferat afina
fu profeitus eft cum . s.
*!.. ii * Et rams eft Deus. Stetitque angi'us
J-'J. Domini in via contra Balaam , qui in idebat
afinar , & duos pueros habebat ecu m.
4 Cernens afina angelum ftanrem in via ,
evaginato gladio , avertit fe de itinere , &
ibac per agru.Ti. Quam cm verbera.rc; Ba
laam , !fe vellet ad femitam reJ'icere ,
14 Stetit anglus in angafts duarura mace-
, quibus vine* cingebaatur.-
?
zf Quem videns afina , junxit fe parieti, &
attrivit fedentis pedem. At ille iterm verbe-
rabat earn :
Et nihilominus ngelus ad locum an-
gultum tranfiens , ubi nee ad dexteram , nee
ad finiftram poterat deviare , obvius ftetit.
17 Cmque vidifet afina ltantem angelum,
concidit fub pedibus fedentis. Qui iratus ,
vehementis caedebat fuite latera ejus.
i8 Aperuitque Dominus os afinar , & locu-
ta eft : Quid feci tibi ? cur percuts me ? ccce
jam tercio ?
19 Refpondit Balaam : Quia commeruifti ,
& illulilti mihi : utinam haberem gladium ,
ut te percuterem.
30 Dixit afina : Nonne animal tuum fum ,
cui femper federe confuevifti ufque in praefen-
tem diem ? die quid fimile unquam fecerim
tibi. At ille ait : Nunquam.
31 Protins aperuit Dominus oculos Ba
laam , & vidit angelum ltantem in via , eva
ginato gladio , adoravitque eum promis in
terram.
31 Cui ngelus : Cur , inquit, tertio verbe
ras afinam tuam ? Ego veni ut adverfarer tibi,
quia perverfa eft via tua , mihique contraria :
33 Et nifi afina declinalTec de via , dans
locum refiltendi, te occidiflem,& ilia viveret.
34 Dixit Balaam : Peccavi , nefciens quod
tu llares contra me : & nunc fi difplicet tibi
ut vadam , revertar.
3 s Ait ngelus : Vade cum iftis , &r cave
ne aliud quam prarcepero tibi , loquaris. Ivic
igitur cum principibus.
3 Quod cum audilfet Balac , egreius eft in
occurfum ejus in oppido Moabitaru.n , quod
fitum ell in extremis finibus Arnon.
37 Dixitque ad Balaam : Mifi nuntios uc
vocarem te , cur non ftatim veniiti ad me ?
an quia mercedem adventui tuo reddere e
que ?
3 8 Cui ille refpondit : Ecce adfum nun-
quid loqui poter aliud , nifi quod Deus po-
fuerit in ore meo ?
39 Perrexerunt ergo fimul , & venerunt in
urbem, quae in extremis regni ejus finibus
erat.
40 Cmque occidiifet Balac boves & oves ,
mifit ad Balaam , & principes qui cum eo
erant , muera.
41 Mane autemfato , duxit eum ad excel-
fa Baal , & intuitus eft extvemam partem
populi!
CAPUT XXIII.
BaUm , txtrullii* is firn ft a-iUtictxium Htbrtii ?
[tildo nuleiClini' bttedtcit tmtt iieri fepah 1.
rtil , m:U'J dc 'lit v-ntrimnui.
r "4 Ixitque Balaam ad Balac : edifica
I / mihi hc fep:e:n aras , V para toti-
dem vtulos , ejufdemque mimeri atieres,
Cmque feciflet juxta fermoneai Balaarrr
P ,
 i.SLIBER NUMERORUM, Cap. XXIII. & XXIV.
imposuerunt simul vitulum & arietem super
aram.
3 Dixitque Balaam ad Balac : Sta paulisper
juxta holocaultum tuum donee vadam, si for
te occurrat mihi Dominus , & quodcumque
imperaverit , loquar cibi.
4 Cumque abuliet velociter , occurrit illi
Deus. Locutusque ad eum Balaam : Septem ,
inquit , aras erexi , 8c impolui vitulum &
arietem deiuper.
5 Dominus autem pofuitverbum in ore ejus,
8c ait : Revertere ad Balac , & hsec loqueris.
6 Reversus invenit stantem Balac juxta ho-
locaustu suu,& omnes principes Moabitarum:
7 Assumptaque parabola fua , dixit : De
Aram adduxit me Balac rex Moabitarum, de
mpntibus Orientis : Veni, inquit , & maledic
Jacob : propera , & deteilare Israel.
8 Quomodo maledicam , cui non maledixit
Deus > Qui ratione detester , quern Dominus
non deteitatur ?
9 De summis silicibus videbo eum , & de
collibus confiderabo ilium. Populus solus ha-
bjtabit , & inter gentes non reputabitur.
jo Quis dinumerare poffit pulverem Jacob,
& nolle numerum stirpis Israel i Moriatur ani-
ma inea morte justorum , & fiant noviflima
mea horum similia.
1 1 Dixitque Balac ad Balaam : Quid est hoc
c^uod agis ? Ut malediceres inimicis meis vo-
cavi te : &c tu econtrario benedicis eis.
ix Cui ille respondit : Num aliud possum
loqui , nisi quod juiserit Dominus ?
13 Dixit ergo Balac : Veni mecum in alte-
rum locum unde partem Israel videas , &c to-
tum videre non poslis , inde maledicito ei.
14 Cumque diixisset eum in locum subli-
mera , super verticem montis Phasga , difi-
cavit Balaam septem aras , & impositis supra
vitulo atque ariete ,
1 j Dixit ad Balac : Sta hie juxta holocaus-
tum tuum , donee ego obvius pergam.
\6 Cui cum Dominus occurrilset, posuisset-
que verbum in ore ejus , ait : Revertere ad
Balac , & hax loqueris ei.
17 Reversus invenit eum stantem juxta ho
locaultum suum , & principes Moabitarum
cum eo. Ad quern Balac : Quid , inquit , lo-
cutus est Dominus ?
1 8 At ille assumpta parabola fua , ait : Sta
Balac , & ausculta., audi fili Sephor :
19 Non est Deus quasi homo, ut mentiatur:
nee ut filius hominis, ut mutetur Dixit ergo,
& non faciet ? locutus est , & non implebit ?
20 Ad benedicendum adductus sum , bene-
dictionem prohibere non valeo.
21 Non est id61um in Jacob , nee videtur
fimulachrum in Israel, Dominus Deus ejus
cum eo est , & clangor victori regis in illo.
12 * Deus eduxit ilium de gypto , cujus
24. a. fortitudo similis est Rhinocerotis.
23 Non est augurium in Jacob , nee divina-
tio in Israel. '1 emporibus luis dicetur Jacob
& Israeli quid operatus lit Deus.
14 Ecce populus ut lena conlurget, & quasi
leo erigecur : non accubabit donee devoret
praedam , & occilbrum sanguinem bibat.
2 5 Dixitque Balac ad Balaam : Nee male-
dicas ei , nee benedicas.
x6 Et ille ait : Nonne dixi tibi qudd quid-
quid mihi Deus imperaret , hoc facerem I
17 Et ait Balac ad eum : Veni , & ducam
te ad alium locum : si fort& placeat Deo ut
inde maledicas eis.
28 Cumque duxisset eum super verticem
montis Phogor , qui respicit solitudinem ,
ij> Dixit ei Balaam : difica mihi hie sep
tem aras , & para totidem vitulos , ejutdem-
que numeri arietes.
30 Fecit Balac ut Balaam dixerat : impo-
suitque vitulos &c arietes per singulas aras.
CAPUT XXIV.
Bulttm tttuobthcdiin, frejfer* vm-cinatur de Israels
fr de Cb-i/to . item dt AmUtmit , u Cm*.i', Romaaii vaf-
taadu ac ytrdendis.
i /""> Umque vidisset Balaam quod placeret
\_j Domino ut benediceret Ilraeli , nequa-
quam abiit ut ante perrexerat , ut auguriura .
qusereret : fed dirigens contra deiertum vul-
tum suum ,
i Et elevans oculos , vidit Israel in tento-
riis commorantem ^er tribus suas : & irruen-
te in fe spiritu Dei ,
3 Assumpta parabola ait : Dixit Balaam filius
Beor : dixit homo , cujus obturatus est oculus:
4 Dixit auditor scrmonum Dei , qui visio-
nem Omnipotentis intuitus est , qui cadit , 8c
sic aperiuntur oculi ejus :
5 Quam pulchra tabernacula tua Jacob >
8: tentoria tua Israel !
6 Ut valles nemorosae , ut horti juxta fluvios
irngui , ut tabernacula qu fixit Dominus ,
quasi cedri prope aquas.
7 Fluet aqua de litula ejus , & semen ill'us
erit in aquas multas. Tolletur propter Agag ,
rex ejus , & auferetur regnum illius.
8 Deus eduxit ilium de gypto , * cujus * Supr*
fortitudo similis est Rhinocerotis. Devorabunt 23- *
gentes holies illius , ossaque eorum confrin-
gent , & perforabunt sagittis.
9 Accubans dormivit ut leo, & quasi lena,
quam suscitare nullus audebit. v^ui benedixe-
rit tibi , erit & ipsc benedictus : qui maledi-
xerit , in maledictione reputabitur.
10 Iratulque Balac contra Balaam , com-
plosis manibus ait : Ad maledicendum inimi
cis meis vocavi te , quibus econtrarid terti6
benedixisti :
1 1 Revertere ad locum tuum. Decreveram
quidem magnifice honorare te , fed Dominus
privavit te honore disposito.
12 Respondit Balaam ad Balac : Nonne
 LIBER NUMFRORUM, Cap. XXV. & XXVI. n?
nuntiis tuis , quos misisti ad me > dixi
* Stf. 13 * Si dederit mihi Balac plenam domum
it. II. suam argenci & auri , non potero praeterire
sermonem Domini Dei mei , ut vel boni
quid vel mali proferam ex corde meo : fed
quidquid Dominus dixerit , hoc loquar :
14 Verumtamen pergens ad populum
meum , dabo consilium , quid populus tuus
populo huic faciat extremo tempore.
1 $ Sumpta igitur parabola , rursum ait :
Dixit Balaam hlius Beor : dixit homo , cujus
obturatus ell oculus :
16 Dixit auditor sermonum Dei > qui novit
doctrinam Altiffimi , & visiones Omnipoten-
tis videt , qui cadens apertos habet oculos.
* iteti
17 Videbo eum , fed non modd : intuebor
ilium , fed non prope. * ORIETUR
STELLA ex Jacob , & consurget virga
de Israel : & percutiet duces Moab , vastabit-
que omnes filios Seth.
1 8 Et erit Idumaea possessio ejus : hacredi-
tas Seir cedet inimicis fuis : Israel verd for-
titer aget.
1 j De Jacob erit qui dominetur , & perdat
reliquias civitatis.
20 Ciimque vidisset Amalec , assumens
f>arabolam , ait : Principium Gentium Ama-
cc , cujus extrema perdentur.
2 1 Vidit quoque Cinum : & assumpta para
bola , ait : Robulfum quidem ell habitaculum
tuum : fed si in petra posueris nidum tuum ,
ii Et fueris electus de stirpe Cin , quamdia
poteris permanere ? Assur enim capiet te.
23 Assumptaque parabola iterum locutus
est : Heu , quis victurus est , quando ista fa-
ciet Deus ?
14 * Venient in trieribus de Italia , supera-
11. jo. bunt Assyrios , vastabuntque Hebros , & ad
extremum etiam ipsi peribunt.
1 5 Surrexitque Balaam , & reversus est in
locum suum : Balac quoque via qui venerat ,
rediit.
CAPUT XXV.
Ob fornuatienem Ijrdrl cum Moabitii fr t/Uditmitii pht
Dtus friueipes [ufpendi , & pereuat * sithe A,miU\a Iffi
que Phinets dat pro ntircede ftrfttuum fiutrdoiium , e'o quod
otivino ffl Z- -in & Cn&t fugle' coujcdijfet
1 \ A 0ra^atur autem eo tempore Israel
]\r\ in Settim , & fornicatus est populus
cum filiabus Moab ,
i Qua; vocaverunt eos ad sacrificia sua. At
;n; comederunt
Hli mm*i-,B. & r adoraverunt
J/. deos Jc wriim
earum
3 * Iniatusque est Israel Beelphegor : &
21. 17. iratus Domnus,
. 4 Ait ad Moysen : * Tolle cunctos principes
4. J. populi > & suspende eos contra solem in pati-
BuEs : ut avertatur furor meus ab Israel,
f Dixitque Mo; ses ad judices Israel : *
Occidat unusqu'sque proximos suos , qui ini-
tiati sunt Beelphegor.
Et ecce unus de filiis Israel iutravic coram
fratribus fuis ad scortum Madianitidem , vi-
dente Moyse , & omr.i turba filiorum israel ,
qui flebant ante fores tabcrnaculi.
7 * Quod cum vidisset Phinees filius Elea- * Psalm.
zari filii Aaron sacerdotis , surrexit de medio I.>s.Ma-so.
multitudinis , & arrepto pugionc , club. 2.
8 Ingressus est post virum Ifraclitem in lu- 16.
panar , ik perfodit ambos simul , virum scili 1 . Cor. .
cet & mulierem in locis genitalibus. Cessavit- 10. 8,
que plaga a riliis Israel :
9 Et occisi sunt viginti quatuor millia ho-
minum.
I o Dixit Dominus ad Moysen :
I I Phinees filius Eleazari filii Aaron sacer
dotis avertit iram meam a filiis Israel : quia
zelo meo commotus est contra eos , ut non
ipse delerem filios Israel in zelo meo.
1 1 Idcirco Ioquere ad eum. * Ecce do ei * Zed.
pacem fderis mei. 45. 30.
1. Ala.
1 3 Et erit tarn ipsi quam semini ejus pactum cbab. 1.
sacerdotii sempiternum , quia zelatus est pro 5 4-
Deo siio , & expiavit icelus filiorum Israel.
i4Erat autem nomen viri Israelitae , qui
occisus est cum Madianitide , Zambri films
Salu , dux de cognatione & tribu Simeonis.
1 y Porrd mulier Madianitis , qua: pariter
interfecta est , vocabatur Cozbi filia Sur
principis nobiliffimi Madianitarum.
1 6 Locutusque est Dominus ad Moysen,dices:
17 " Holies vos fentiant Madianitae & per- * Mr*
cutite eos : 31. 1,
1 8 Quia & ipsi hostiliter egerunt contra vos,
& decepfire insidiis per idolu Phogor, & Cozbi
filiam ducis Madian sororem suam , qua: per-
cufla est in die plag pro sacnlegio Phogor.
CAPUT XXVI.
Numerantur Ijraelitit per singuUi tribus , jai btlh dptl,
sum terror frm'fiionii ingrejsuri : & juxia hate dmumeri-
titnem jubetur iLis terra dividi.
1 F) Qstquairi noxiorum sanguis effusus est ,
1 dixit Dominus ad Moyscn & Eleazarum-
filium Aaron sacerdotem :
z * Numerate omnem summam filiorum * SW
Israel a viginti annis & supra , per domos & ' 2. j.
cognationes suas , cunctos , qui possunt ad
befia procedere.
3 Locuti sunt itaque Moyses & Eleazar sa-
cerdos in campestribus Moab super Jordanem
contra Jericho , ad eos , qui erant
4 A viginti
., annis & . supra , sicut Dominusr
imperaverat , quorum iste est numerus:
j Ruben primogenitus Israel : * hujus fi- * Gen.
Iius , Henoch a quo familia Henochitarum : tfi. 9.
& Phallu , a quo familia Phalluitarum : Exoi. 6,
6 Et Hesron , a quo famHia Hesronitarum : "h 1. Par.
& Charmi , a quo familia Charmitarum.
7 Hae sunt familia: de ftirpe Ruben qua- 5-3.
rum numerus inventus est quadraginta tria
millia , & scptingenti triginta.
8 Filius Phallu , Eliab.
9 Hujus filii, Namuel & Dathan Sc Abiion.
 no LIBER NUMER ORUM, Cap. XXVI.
* Sufrt Isti sunt Dathan & Abiron principes populi , *
'* ' qui siirrexerunt contra Moysen & Aaron in
seditior.e Core , quando adversus Dominum
rebellaverunt :
10 Er aperiens terra os fuum devoravit
Core , morientibas plurimis , quando com-
buffit ignis ducentos quinquaginta viros. Ec
faitum est grande miraculum ,
ii Ut , Core pereunte , filii illius non perirent.
1 1 Filii Simeon per cognationes fuas : Na-
muel , ab hoc familia Namuiilitarum : Jamin ,
ab hcc familia Jaminitarum : Jachin , ab hoc
familia Jachinitarum :
1 3 Zare , ab hoc familia Zare'itarum : Saiil ,
ab hoc familia Saiilitarum :
14 H funt famili de stirpe Simeon ,
quarum omnis nlimerus suit , viginti duo
millia ducenti.
r 5 Filii Gad per cognationes fuas : Sephon ,
ab hoc familia Sephonitarum : Aggi , ab hoc
familia Aggitarum : Suni , ab hoc familia Su-
nitarum :
16 Ozni , ab hoc familia Oznitarum : Her ,
ab hoc familia Heritarum :
17 Arod , ab hoc familia Aroditarum :
Ariel , ab hoc familia Arielitarum.
1 8 Ist funt famili Gad , quarum omnis
numerus suit , quadraginta millia quingenti.
* Oeaef. 19 * Filii Juda , Her & Onan , qui ambo
i%. }. 4. mortui funt in terra Chanaan.
zoFueruntque filii Juda, per cognationes
fuas : Sela , 4 quo familia Selaitarum : Pha-
res , a quo familia Pharefitarum : Zare , a
quo familia Zareirarum.
1 1 Porrd filii Phares : Hesron , 4 quo fami
lia Hesronitarum : &, Hamul , a quo familia
Hamulitarum.
1 1 Ist sunt famili Juda , quarum omnis
numerus suit , feptuaginta sex millia quingenti.
zj Filii Issachar , per cognationes fuas :
Thola , a quo familia Tholakarum : Phua , a
quo familia Phuaitarum :
14 Jasub , 4 quo familia Jafubitarum :
Semran , 4 quo familia Semranitarum.
2 ? H funt cognationes Issachar , qua
rum numerus suit , fexaginta quatuor millia
trecenti.
16 Filii Zabulon per cognationes fuas :
Sared , a quo familia Sareditarum : Elon , 4
quo familia Elonitarum : Jalel , 4 quo familia
Jalelitarum.
17 H funt cognationes Zabulon , quarum
numerus suit , fexaginta millia quingenti.
18 Filii Joseph per cognationes fuas , Ma-
nasse & F.phraim.
2 9 De Manasse ortus est Machir , 4 quo fa-
^ Jtr milia Machiritamm. * Machir genuit Galaad ,
J7. ," 4 quo familia Galaadirarum.
30 Galaad habuit filios : Jezer, a quo fa
milia Jezerkarum : & Helec : 4 quo familia
Helccitarum :
3 1 Et Asriel , 4 quo familia Asrielitarum :
& Sechem , a quo familia Sechemitarum :
32 Et Semida , 4 quo familia Semidaitarum :
* & Hepher , a quo familia Hepherkarum. * !*f'*
33 Fuit autem Hepher pater Salphasd . qui 2?> '
filios non habebat, fed tantum Alias , quarum 4 ,
ista funt nomina : * Maala , & Noa , &
Hegla , & Melcha , & Thersa.
34 H sunt famili Manasse , & numerus
earum , quinquaginta duo millia feptingenti.
35 Filii autem Ephraim per cognationes
fuas luerunt hi : Suthala , 4 quo familia
Suthalaitarum : Becher , 4 quo familia
Becheritarum : Thehen , 4 quo familia The-
henitarum.
35 Porr6 filius Suthala fuit Heran , 4 quo
familia Heranitarum.
37 H funt cognationes filiorum Ephraim >
quarum numerus fuit , triginta duo millia
quingenti.
3 8 llti funt filii Joseph per familias fuas.
Filii Benjamin in cognationibus suis : Bela , 4
quo familia Belaitarum : Asbel , 4 quo fa
milia Asbelitarum : Ahiram , 4 quo familia
Ahiramitarum :
19 Supham , 4 quo familia Suphamitarum :
Hupham , 4 quo familia Huphamitarum.
40 Filii Bela : Hered , & Noeman. De He-
red , familia Hereditarum : de Noeman , fa
milia Noemanitarum.
41 Hi funt filii Benjamin per cognationes
fuas , quorum numerus fuit , quadraginta
quinque millia fexcenti.
41 Filii Dan per cognationes fuas : Suham ,
4 quo familia Suhamitarum. H funt cogna
tiones Dan per familias fuas.
43 Omnes fue"re Suhamit , quorum nu
merus erat , fexaginta quatuor millia qua-
dringenti.
44 Filii Afer per cognationes fuas : Jemna ,
4 quo familia Jemnaitarum : Jessui , 4 quo
familia Jessuitarum : Brie , 4 quo familia
Brieitarurh.
4? Filii Brie : Heber , 4 quo familia Hebe-
ritarum : & Melchiel , 4 quo familia Melchie-
litarum.
4tf Nomen autem fili Afer , suit Sara.
47 H cognationes filiorum Afer , &c nu
merus eorum , quinquaginta tria millia qua-
dringenti.
48 Filii Nephtali per cognationes fuas : Je-
fiel , 4 quo familia Jesielkarum : Guni , 4
quo familia Gunitarum :
49 Jefer , 4 quo familia Jeserkarum : Sel-
lem , 4 quo familia Sellemitarum.
jo H lunt cognationes filiorum Nephtali
per familias fuas : quorum numerus , quadra
ginta quinque millia quadringerrti.
?i Ista est summa filiorum Israel, qui re-
censiti sunr , sexcenta millia , & mille feptin
genti triginta.
52 Locutusque
 LIBER NUMERORUM, Cap. XXVI. & XXVII. Ill
j i Locutusque est Dominus ad Moysen, cognatos patris nostri.
dicens : 4 Retulitque Moyses causam earum ad judi-
j j Iitis dividetur terra juxta numerum vo- cium Domini.
cabulorum in posselEones fuas. * Qui dixit ad eum :
54 Pluribus majorem partem dabis, & pau- 6 Justam rem postulant filix Salphaad : da
cioribus minorem : singulis , sicut nunc rccen- eis posseffionem inter cognatos patris sui , 8c
fiti font , tradetur posseflio : ei in hreditatem succedant.
y* lea dumtaxat ut sors Terram tribubus 7 Ad filios autem Israel loqueris hc :
dividat & familiis. 8 Homo ciim mortuus fuerit absque filio
<6 Quidquid forte contigerit , hoc vel plu- ad filiam ejus transibit hreditas.
res accipiant , vel pauciores. 9 Si filiam non habuerit , habebit successo-
+ Exti. j7 * Hie quoque est numerus filiorum Leyi res fratres suos.
f.lf. per familias fuas : Gerson , a quo familia io Qudd si & fratres non fuerint , dabitis
Gersonitarum : Caath , a quo familia Caathi- hreditatem fratribus patris ejus.
tarum : Merari , a quo familia Meraritarum. ii Sin autem nee patruos habuerit , dabi-
j8 Hae funt famili Levi : Familia Lobni, tur hreditas his qui ei proximi funt , eritque
familia Hebroni , familia Moholi , familia hoc filiis Israel sanctum lege perpetua , sicut
Musi , familia Core. At yerd Caath genuit prcepit Dominus Moysi.
Amram : 1 i Dixit quoque Dominus ad Moysen : * * Deut.
%9 Qui habuit uxorem Jochabed filiam Le Ascende in montem istumAbarim, & con- *.
vi , qu nata est eiingypto. Haec genuit templare inde Terram , quam daturus sum
Amram viro suo filios , Aaron & Moysen, & fili is Israel.
Mariam sororem eorum. i 3 Cumque videris earn , ibis & tu ad po-
6a De Aaron orti funt Nadab & Abiu , & pulum tuum , sicut ivit frater tuus Aaron :
Eleazar & Ithamar : 14 * Quia offendistis me in deserto Sin in * Supra.
* lev.
6 1 * Quorum Nadab & Abiu mortai funt, contradictione multitudinis , nee sanctificare lo> ' 2-
10. I. cum obtulissent ignem alienum cora Domino. me voluistis coram ea super aquas : h funt D,u,ii'
Sup. I. 6i Fueruntque omnes qui numerati funt , vi- aquae contradictions in Cades deserti Sin. '*
4- ginti tria millia generis masculini,ab uno me I < Cui respondit Moyses :
I. Pur. te & supra : quia non funt recensiti inter filios 16 Provideat Dominus Deus spirituum om-
H * lstael , nee eis cum cteris data posseflio est. nis carnis, hominem , qui sit super multitudii-
6$ Hie est numerus filiorum Israel , qui nem hanc :
descripti funt a Moyse & Eleazaro sacerdote, 1 7 Et poflit exire &c intrare ante eos , &
in campestribus Moab supra Jordanem contra educere eos , vel introducere : ne sit populus
Jericho. Domini sicut oves absque pastore.
* l. Car 6\ * Inter quos nullus suit eorum qui ante 1 8 Dixitque Dominus ad eum : Tolle Josue * Deut.
"o. i. numerati funt a Moyse & Aaron in deserto filium Nun , virum in quo est Spiritus , & 5.
Sinai. pone manum tuam super eum.
6< * Prdixerat enim Dominus , qudd om 19 Qui stabit coram Eleazaro sacerdote &
+11- nes morerentur in solitudine. Nullusque re- omni multitudine :
mansit ex ris , nisi Caleb filius Jephone , & io Et dabis ei prcepta cunctis videntibus,
Josue filius Nun. & partem gloria: tu , ut audiat eum omnis
CAPUT XXVII. synagoga fifiorum Israel.
Tili* Salyhaad , destitute frtle nufcutA , piuri succeiunt II Pro hoc , si quid agendum erit , Elea
in btetediiatem : dicitnue Dcminn Mojjen moriturum , ubi zar sacerdos consulet Dominum. Ad verbum
ex menu jtbarim lemm frimijsionil conjpexerit , Jitiiqte in ejus egredietur & ingredietur ipfe , & omnes
dutstu fopuii fubstituerii Jojue . filii Israel cum eo , 6c caetera multitudo.
i \ Ccesserunt * autem fili Salphaad , fi- ii Fecit Moyses ut prceperat Dominus.
\ lii Hepher , filii Galaad , filii Machir, Cumque tulisset Josue , statuit eum coram
JU. Eleazaro sacerdote & omni frequentia populi.
JJ. Us.
filii Manasse , qui suit filius Joseph : quarum
3. i. funt nomina , Maala , & Noa , & Hegla , & 13 Et impositis capiti ejus manibus , cunc-
Melcha & Thersa. /f ta replicavit quz mandaverat Dominus.
x Steteruntque coram Moyse & Eleazaro CAPUT XXVIII.
sacerdote , & cunctis principibus populi , ad Sacrifici* queti-ii*** , <$ diei feftimi , Caleadtrum,
ostium tabernaculi feederis , atque dixerunt : dr- de dwbus [olemaitMibus jl^ymorum & Hebdomadjrum.
3 Pater noster mortuus est in deserto , nee Ixit quoque Dominus ad Moysen :
K.I.
suit in scditione , qu * concitata est contra 'D
t Prcipe filiis Israel, & dices ad eos :
Dominum sub Core , fed in peccato suo mor Oblationem meam & panes , & incenfum
tuus est : hie non habuit mares filios. Cur odoris suavislimi offerte per tempora sua.
tollitur nomen illius de familia sua, quia non 3 Hc funt sacrificia qu offerre debetis : * * ^xnd.
habuit silium ? Pate nobis posseffionem inter Agnos annicuios immaculatos duos quotidic >.j,
Q.
 ut LIBER NUMEROR U M ,' Cap. XXVIII. & XXIX.
in holocaustum sempiternum :
4 Unum oiferetis mane , & alterum ad ves-
perum :
5 Decimam partem ephi simila: , qua; cons-
persa sit oleo puriffimo , & habeat quartam
partem hin.
6 Holocaustum juge est quod obtulistis in
monte Sinai in odorem siuvislimum incenii
Domini.
7 Et libabitis vini quartam partem hin per
agnos singulos in Sanctuario Domini.
8 Alterumque agnum similiter offeretis ad
vesperam , juxta omnem ritum sacrificii ma-
tutini , & libamentorum ejus , oblationem
suaviffimi odoris Domino.
9 * Die autem sabbati offeretis duos agnos
It. 5. anniculos immaculatos , & duas decimas
similar oleo conspersae in sacrificio , & liba
io Qua; rite funduntur per singula sabbata
in holocaustum sempiternum.
1 1 In calendis autem offeretis holocaustum
Domino , vitulos de armento duos , arietem
unum , agnos anniculos scptem immaculatos,
1 1 Et tres decimas fimilae oleo conspersae in
sacrificio per singulos vitulos: & duas decimas
similar oleo conspersae per singulos arietes,
m Et decimam decimas similac ex oleo in
sacrificio per agnos singulos. . Holocaustum
suaviffimi odoris atque incensi est Domino.
14 Libamenta autem vini, qua; per singulas
fundenda sum victimas,ista erunt : media pars
hin per singulos vitulos , tertia per arietem,
quarta per agnum : hoc erit holocaustum per
omnes menses , qui sibi anno vertente fuc-
cedunt.
i j Hircus quoque offeretur Domino pro
peccatis in holocaustum sempiternum cum li-
bamentis suis.
* Exod, 1 6 * Mense autem primo , quartadecirna
It. i. die mensis , Phase Domini erit ,
ttvit. 1 7 Et quintadecima die solemnitas : septem
*} 5. diebus vescentur azymis..
1 8 Quarum dies prima venerabilis & sancta
erit : omne opus servile non facietis in ea.
19 Offeretifque incensum holocaustum Do
mino , vitulos de armento duos , arietem
unum ,agnos anniculos immaculatos scptem :
io Et sacrificia singulorum ex simila qua:
conspersa fit oleo , tres decimas per singulos
vitulos , & duas decimas per arietem ,
1 1 Et decimam decimae per agnos singulos :
id est , per scptem agnos.
1 * Et hircum pro peccato unum , ut expie-
rur pro vobis ,
ij Praeter holocaustum matutinum quod
semper offeretis.
z4 Ita facietis per singulos dies septem die-
rum in fomitem ignis , &r in odorem suaviffi-
mum Domino , qui surget de holocausto , &
de libationibus singulorum.
i-5 Dies quoque scptimus cclebcrrimus &c
sanctus erit vobis : omne opus servile non fa
cietis in eo.
i<s Dies etiam primitivorum , quando offe
retis novas fruges Domino , expletis hebdo-
madibus , venerabilis & sancta erit : omne
opus servile non facietis in ea.
17 Offeretifque holocaustum in odorem
suaviffimum Domino , vitulos de armento
duos , & arietem unum , & agnos anniculos
immaculatos scptem :
28 Atque in sacrifices eorum , simila; oleo
conspersae tres decimas per singulos vitulos,.
per arietes , duas ,
19 Per agnos decimam decimae , qui simul
sunt agni scptem : hircum quoque
30 Qui mactatur pro expiatione : prter
holocaustum sempiternum &c liba ejus.
3 1 Immaculata offeretis omnia cum liba
tionibus suis.
CAPUT XXIX.
Sclemnittiei mtnfii stptimi , r quid in tit ejsemdumfit *
atmft J'.lt".itiiii i.tiarum , exfimumi , dr liitnuatttruei,
q*K tctt diebus vArits babifit obUnonei.
1 A A ^n^ls etiam scptimi prima dies vene-
IVjL rabilis & sancta erit vobis. Omne
opus servile non facietis in ea, quia dies clan-
goris est & tubarum.
i Offeretifque holocaustum in odorem sua-
viffimumDomino,vitulum de armento unum,
arietem unum , & agnos anniculos immacu
latos septem :
3 Et in sacrificiis eorum , simila; oleo cons
persae tres decimas per singulos vitulos , duas
decimas per arietem ,
4 Unam decimam per agnum , qui simul
sunt agni scptem :
i Et hircum pro peccato , qui offertur in,
expiationem populi ,
6 Praster holocaustum calendarum cum sa
crificiis suis , 8c holocaustum sempiternum
cum libationibus solitis. Eisdem caeremoniis
offeretis in odorem suaviffimum incensum
Domino.
7 * Decima quoque dies mensis hujus scp- * i,v.
timi erit vobis sancta atque venerabilis , Sett. 19,
affligetis animas vestras : omne opus servile * *
non facietis in ea. J7-
8 Offeretifque holocaustum Domino in
odorem suaviffimum , vitulum de armento
unum , arietem unum , agnos anniculos im
maculatos scptem :
9 Et in sacrificiis eorum , simila; oleo cons
persac tres decimas per singulos vitulos , duas.
decimas per arietem ,
10 Decimam decimae per agnos singulos ,
qui sunt limul agni scptem :
11 Et hircum pro peccato , absque his quas
offerri pro delicto solent in expiationem , &
holocau:lum sempiternum , cum sacrificio &C
libaminibus eorum.
11 Quintadecima verd die mensis sejuimi.
 LIBER NUMERORUM, Cap. XXIX. & XXX. u3
qua; vobis fanfta erit atque venerabilis, orane
opus fervile non facietis in ea,fed celebrabitis
folemnitatem Domino feptem die bus.
i j Offeretifque holocauftum in odorem
fuaviffimum Domino , vtulos de armento
tredecim , arietes duos , agnos anniculos im-
maculatos quatuordecim :
14 Et in libamentis eorum , fimilae oleo
conperfa? tres decimas per vtulos fingulos,
qui lunt iimul vituli tredecim : 8c duas dci
mas arieti uno, id ell,fimul arietibus duobus :
15 Et decimam decimae agnis lingulis , qui
funt iimul agni quatuordecim :
s Et hircum pro peccato,abfque holocauf-
to fempiterno, & facrificio, & libamine ejus.
17 In die altero offeretis vtulos de armen
to duodecim , arietes duos , agnos anniculos
immaculatos quatuordecim :
18 Sacrificiaque Sc libamina fingulorum per
vtulos & arietes & agnos rite celebrabitis :
19 Et hircum pro peccato, abfque holocauf-
to fempiterno, facrificioque & libamine ejus.
Die tertio offeretis vtulos undecim,
arietes duos , agnos anniculos immaculatos
quatuordecim :
11 Sacrificiaque Sc libamina fingulorum per
vtulos & arietes & agnos rite celebrabitis :
1 Et hircum pro peccato,abfque holocaus
to fempiterno , facrificioque Se libamine ejus.
13 Die quarto offeretis vtulos decern, arie
tes duos , agnos anniculos immaculatos qua
tuordecim :
4 Sacrificiaque Se libamina fingulorum per
vtulos & arietes & agnos rite celebrabitis :
i 5 Et hircum pro peccato,abfque holocauf-
to fempiterno, facrificioque ejus & libamine.
i Die quinto offeretis vtulos novem, arie
tes duos , agnos anniculos immaculatos qua
tuordecim :
17 Sacrificiaque & libamina fingulorum per
vtulos Se arietes & agnos rite celebrabitis :
18 Et hircum pro peccato, abfque holocauf-
to fempiterno , facrificioque ejus & libamine.
19 Die fexto offeretis vtulos ofto , arietes
duos , agnos anniculos immaculatos quatuor
decim :
30 Sacrificiaque & libamina fingulorum per
vtulos 8c arietes & agnos rite celebrabitis :
j 1 Et hircum pro peccato,abfque holocaus
to fempiterno , facrificioque ejus & libamine.
}i Die feptimo offeretis vtulos feptem,
Be arietes duos , agnos anniculos immacula
tos quatuordecim :
33 Sacrificiaque 8c libamina fingulorum per
vitulos & arietes & agnos rite celebrabitis :
34 Et hircum pro peccato,abfque holocaus
to fempiterno, facrificioque ejus & libamine.
3J Die oilavo , qui ell celeberrimus , omne
opus fervile non facietis ,
3* Offerentes holocauftum in odorem fua-
viunum Domino , vitulum unum , arietem
unum, agnos anniculos immaculatos feptem 1
37 Sacrificiaque & libamina fingulorum per
vtulos & arietes Sc agnos rite celebrabitis :
38 Et hircum pro peccato, abfque holocauf-
to fempiterno, facrificioque ejus & libamine.
19 Haec offeretis Domino in folemnitatibus
veftris : praeter vota Sc oblationes fpontaneas
in holocaufto , in facrificio , in libamine , Sc
in holtiis pacificis.
CAPUT XXX.
De voto jurar/unto virerum , ~ fuelltrum "
uxoruia vota feti juramenta rata Jim , c irrita.
i \J Arravitque Moyfes filiis Ifrac'l omnia
JJN quae ei Dominus imperarat :
Et locutus eft ad principes tribuum filio-
rum Ifra'l : Ule eft fermo quem praecepit Do
minus :
3 Si quis virorum Yotum Domino voverir,
aut fe conilrinxerit juramento : non faciet
irritum verbum fuum , fed omne quod pro-
mifit mplebit.
4 Mulier fi quippiam voverit , 8c fe con
ilrinxerit juramento , quae eft in domo pat m
fui , 8c in a:tate adhuc puellari : fi cognove-
rit pater votum quod pollicita eft , & jura-
mentum quo obligavit animam fuam , Se ta -
cuerit , voti rea erit :
5 Quidquid pollicita eil Sc juravit , opere
complebit.
6 Sin autem , llatim ut udierit , contradi
xerit pater : & vota 8c juramenta ejus irrita
erunt , nec obnoxia tenebitur fponfioni , e
quad contradixerit pater.
7 Si maritum habuerit , Se voverit aliquid,
Se femel de ore ejus verbum egrediens ani
mam ejus obligaverit juramento :
8 Quo die audierit vir , 8c non contradixe
rit , voti rea erit , reddctque quodeumque
promiferat.
s> Sin autem audiens ftatim contradixerit,
Se irritas fecerit pollicitationes ejus, verbaque
quibus obftrinxerat animam fuam : propitius
erit ei Dominus.
10 Vidua 8c repudiara quidquid voverint,
reddent.
1 1 Uxor in domo viri cnr fe voto conilrin
xerit Sc juramento ,
ii Si audierit vir, Vtacuerit, nec con
tradixerit fponfioni , reddet quodeumque
promiferat.
13 Sin autem extemp contradixerit , non
tenebitur promiffionis rea : quia maritus con-
tradixit , 8c Dominus ei propitius erit.
14 Si voverit , Se juramento fe conftrinxerit,
ut per jejunium , vel exterarum rerum abfti-
nentiam , affligat animam fuam , in arbitrio
viri erit ut faciat , five non- faciat.
1 5 Qud fi audiens vir tacuerit,8c in alteram
diem diftulerit fententiam : quidquid voverac
atquc promiferat , reddet : quia llatim ut au-
divic > tacuit.
4
 ii4 LIBER. NUMER ORUM, Cap. XXXI.
16 Sin autem contradixerit poirquamres-
/ civit > portabit ipse iniquitatem ejus.
17 1st* sunt leges , quas constituit Domi-
nus Moysi , inter virum & uxorem , inter pa
ttern & riliam , qu in puellari adhuc xtate
est > vel qux manet in parentis domo.
C A P U T XXXI.
tests Majitmtii jujfu Dei , virgwti foU refer-vitttur :
skhjlantid tx *qu dividimr puiu>,tibus e> jlcti , fr'in.'ni*.
Sattrdoti ac Lroitii tttiuntur , grtui* Deo turn damns
iffertmtur , quid aullus Utorttrum occubuit.
1 1" Ocutusque est Dominus ad Moyscn ,
I - dicens :
x Ulciscere prius filio.s Israel de Madianitis,
8c sic colligeris ad populum tuum.
*. s 3 Statimque Moyses > * Armate , inquit ,
2J *j ex vobis viros ad pugnam, qui poflint ultio-
nem Domini expetere de Madianitis.
4 Milk viri de singulis tribubus eligantur
ex Israel qui mittantur ad bellum.
5 Dederuntque millenos de singulis tribu
bus , id est , duodecim millia expeditorum
ad pugnam : ' qui pugnaverunt , egreffique sunt ad bellum,
6 Quos misit Moyses cum Phinees filio
Eleazan sacerdotis , vasa quoque sancta , 8c
tubas ad clangendum tradidit et.
7 Cilmque pugnassent contra Madianitas
atque vicissent , omnes mares occiderunt ,
* jof. 8 * Et reges eorum, Evi, & Recem, & Suv,
* } 2 Sc Hur, & Rebe, quinque principes gentis: Ba
laam quoque filiumBeor iuterfecerunt gladio.
9 Ceperuntque mulicres eorum , & parvu-
los , omniaque pecora , & cunctam supellec-
tilem : quidquid habere potuerant depopulati
sunt :
10 Tarn urbes quam viculos & castella
flamma consumpfit.
I I Et tulerunt prxdam , & univerfa qux
ceperant tarn exhominibus quam ex jumentis,
1 1 Et adduxerunt ad Moylen , & Eleazarum
sacerdotem , & ad omnem multitudinem fi.-
liorum Israel. Eeliqua autem utensilia porta-
verunt ad castra in campestribus Moab juxta
Jordanem contra Jericho.
1 3 Egreffi sunt autem Moyses &: Eleazar sa^
cerdos ,8c omiw principes synagogx > in oc
cursum eorum extra caKra.
14 Iratusque Moyses principibus exercitus,
tribunis,& centurionibus qui venerat de bello>
1 5 Ait : Cur fminas reservastis ?
* Supr. l6 * Nonne istx sunt, qux deceperunt filios
aj.i 1. Israel ad suggeilionem Balaam , & prxvarica-
ri vos secerunt in Domino super peccato Ph-
gor , ande & percussus est populus ?
fuik. l7 * Ergo cunctos interficite quidquid est
41, 11.' generis maTculini , etiam in parvulis : & mu-
~lieres , qux noverunt viros in coitu, jugulate :
18 Puellas autem & omnes fminas vir-
gines reservate vobis :
19 Et manete extra castra scptem die-
bus. Qui occidcrit hominem , vei occtfiun.
tetigerlt , lustrabitur die tertio &c leptimo.
*o Et de omni prxda , five vestimentum
fuerie , five vas , & aliquid in utensilia prxpa-
ratnm , de caprarum pellibus , & pilis , 8c
ligno , expiabitur.
1 1 Eleazar quoque sacerdos, ad viros exer
citus qui pugnaverant , sic locutus est : Hoc
est prxceptum legis > * quod mandavit Do- * . ,
minus Moysi : 6. it.
ix Aurum , & argentum , & xs , & ferrum * i".
& plumbum , & stannum , ?j.*
13 Et omne quod potest transire per flam- s- "
mas, igne purgabitur : quidquid autem ignem
non potest suitinere , aqua expiationis sancti-
sicabitur :
14 Et lavabitis vestimenta vestra die scpti-
mo , & puriticati postea castra intrabitis.
l j Dixit quoque Dominus ad Moyscn :
1.6 Tollite summam eorum qux capta stint,
ab honiine usque ad pecus , tu & Eleazar sa
cerdos & principes vulgi :
17 Divinesque ex xquo prxdam , inter eos
& inter omnem reliquam multitudinem.
1 8 Et separabis partem Domino ab his qui
pugnaverunt 8c fuerunt in bello , unam ani-
mam de quingentis , tarn ex hominibus quam
ex bobus & alinis & ovibus ,
19 Et dabis earn Eleazaro facerdoti , quia.
primitix Domini sunt.
30 Ex media quoque parte filiorum Israel
accipies quinquagesimum caput hominum, &
bourn , & asinorum , & ovium , cunctorum
animantium , & dabis ea Levitis , qui excu-
bant in custodiis tabernaculi Domini.
3 1 Feceruntque Moyses 8c Eleazar , sicut
prxceperat Dominus.
3 1 Fuit autem prxda , quam exercitus ce-
perat , ovium scxcenta scptuaginta quinque
millia.,
33 Bourn scptuaginta duo millia ,
34 Asinorum scxaginta millia & mille :
3 5 Animx hominum sexus fminei , qua
non eognoverant viros , triginta duo millia.
3 6 Data que est media pars his , qui in prx
lio fuerant , ovium trecenta triginta leptem
millia quingentx :
3 7 E quibus in partem Domini supputatx
sunt oves sexcentx septuaginta quinque.
38 Et de bobus triginta sex miliibus , boves
septuaginta & duo :
3? De asinis triginta miliibus quingentis,
asini scxaginta unus :
40 De animabus hominum sedecim millibusj
cesserunt in parte Domini triginta dux animx;
41 Tradiditque Moses numerum primitia-
rum Domini Eleazaro facerdoti , sicut fuera
ei imperatum ,
41 Ex media parte filiorum Israel , quam
separaverat his qui in prxlio fuerant.
4j Dc media vero parte , qux contigeras
 LIBER NUMERORU M , Cap. XXXI. & XXXII. 1 1 <
reliquar rnultitudini, id est , de ovibus trecen-
tis triginta septem millibus quingentis ,
44 Et de bobus triginta sex millibus >
45 Et de asinis triginta mi.I.bus quingentis ,
46 Et de hominibus k decim millibus ,
47 Tulit Moyses quinquagesimum caput ,
& dedit Levitis , qui excubabant in taberna-
culo Domini , sicut pracceperat Oominus.
48 Cumque accessissent principes exercitus
ad Moy sen,& tribuni, centunoneique dixerunt:
49 Nos lervi tui recenfuimus numerum pu-
gnatorum , quos habuimus sub manu noltra :
& ne unus quidem desuit.
50 Ob hanc causam offerimus in donariis
Domini finguli quod in praeda auri potuimus
invenire, periscelides & armillas , annulos
& dextralia , ac muraenulas , ut depreceris
pro nobis Dominum.
j 1 Susceperuntque Moyses , & Eleazar sa-
cerdos , omne aurum in diverfis speciebus ,
f i Pondo scdecimmillia, septingentos quin-
quaginta siclosatribunis & centurionibus.
53 Unusquisque enim quod in praeda rapue-
rat , suum erat.
74 Et susceptum intulerunt in tabernaculum
telrimonii , in monimentum filiurum Israel
coram Domino.
CAPUT XXXII.
Filiis R.,b,n & 6>ifr dim'tdi* trilmi Mm-i/se , quid fia-
ribus dbuniartnt , porttv d.nur trans Jordan em , mods fratres
f*9s in terram promtjjtonii armati pracedam.
1 T^ Ilii autem Ruben & Gad habebant pe-
s cora multa , & erat illis in jumentis m-
finita substantia. Cumque vidissent Jazer &
Galaad aptas animalibus alendis terras ,
i Venerunt ad Moysen , & ad t.leazarum
sacerdotem , & principes multitudinis , at-
que dixerunt :
3 Ataroth, & Dibon,& Jazer, & Nemra,He-
sebon, 2c Eleale , & Saban , & Nebo , & Beon,
4 Terra , quam percuslit Dominus in cons-
peciu filiorum Israel , regio uberrima est ad-
pastum animalium : & nos scrvi tui habemus
jumenta plurima :
% Precamurquesiinvenimusgratiam coram
, ut des nobis famulis tuis earn in posseffio-
nem, nee facias nos transire Jordanem.
6 Quibus refpondit Moyses * Numquid
fratres veltri ibunt ad pugnam , & vos hk sc-
debitis ?
7 Cur subvertitis mentes filiorum Israel , ne
transire audeant in locum , quern eis daturus
ei t Dominus ?
8 Nonne ita egeruit patres vestri , quando
mist de Cadesbarne a! explorandam Terram?
Supr* 9 * Cumque venislent usque ad vallem bo-
n. i\. tri > lustrata omni regione , subverterunt cor
filiorum Israel ut non intrarent lines, quos eis
Dominus dedit.
10 Qui irat s juravit , dicens :
w Si videbunt homiues iiU, qui ascendermit
ex gypto a viginti annis & supra , Terram ,
quam sub jurameiuopollicitus sum Abraham^
Isaac , & Jacob : & noluerunt sequi me ,
1 1 Praeter Caleb filium Jephone Cenezum,
& Josue nhum Nun : ilti impleverunt volun-
tatem meam.
13 Iratusque Dominus adversum Israel, cir-
cumduxiteumperdesertumquadragintaannis,
donee consumeretur universa generatio , quae
fecerat malum in conspectu ejus.
14 Et ecee , inquit , vos surrexistis pro
patribus veitris , incrementa , & alumni ho-
minum peccatorum , ut augeretis furorem
Domini contra Israel.
1 % Qu6d si nolueritis sequi cum , in solitu-
dine populum derelinquet , & vos causa eritis
necis omnium.
1 6 At till prope accedentes , dixerunt :
Caulas ovium fabricavimus , & stabula ju-
mentorum , parvulis quoque nostris urbes
munitas :
17 Nos autem ipsi armati & accincti perge-
mus ad praelium ante rilios Israel , donee in-
troducamus eos ad loca sua. Parvuli nostri , &
quidquid habere possumus , erunt in urbibus
muratis , propter habitatorum insidias.
1 8 Non revertemur in. domos nostras usque
dum poffideant filii Israel haereditatem suam :
19 Nee quidquam quremus trans Jorda
nem , quia jam habemus nostram posseffio-
nem in orientali ejus plaga.
10 Quibus Moyses ait : * Si facitis quod tfisut
promittitis , expediti pergite coram Domino < 14;
ad pugnam :
ii Et omnis vir bellator armatus Jorda
nem transeat , donee subvertat Dominus ini-
micos suos ,
it Et subjiciatur ei omnis Terra : tune
eritis inculpabiles apud Dominum & apud
Israel , & obtinebitis regiones , quas vultis ,
coram Domino.
13 Sin autem quod dicitis , non feceritis ,
nullidubiu est quin peccetis in Deu : & scitote
quoniam peccatum vestrum apprehendet vos.
14 diricate ergo urbes parvulis veitris , &
caulas , ik stabula ovibus ac jumentis : 8c
quod polliciti eitis implete.
15 * Dixeruntque filii Gad & Ruben ad *jfa
Moysen : Servi tui sumus , faciemus quod 4. 11.
jubet dominus noster.
1 6 Parvulos nostros , & mulieres, & pecora, -
ac jumenta relinquemus in urbibus Galaad :
17 Nos autem famuli tui omnes expedi-
.tr pergemus ad bellu, sicut tu domine loqueris.
z 8 Praecepit ergo Moyses Eleazaro sacerdoti,
6V Josue lilio Nun , & principibus familiarum
per tribus Israel r & dixit ad eos :
1.9 * Si transierint filii Gad , & filii Ruben * Dnt;
vobiscum Jordanem omnes armati ad bellum ' "
coram Domino , & vobis fuerit Terra subjec- fy'' ''
ta : date eis Galaad in posseffionem. * **" *
Q^iij
 1x6 LIBER NUMERORUM, Cap. XXXII. & XXXIII.
jo Sin autem noluerint transire armati vo-
biicum in Terram Chanaan , inter vos habi-
tandi accipiant loca.
3 1 Responderuntque filii Gad , & filii Ru
ben : sicut locutus est dominus scrvis fuis, ita
faciemus :
j i Ipfi armati pergemus coram Domino
in Terram Chanaan , & posseslionem jam sus-
cepisse nos confitemur trans Jordanem.
33 * Dedit itaque Moyses filiis Gad & Ru
ben , & dimidi tribui Manasse filii Joseph
regnum Sehon regis Amorrhasi , & regnum
Og regis Basan , & terram eorum cum urbi-
bus fuis per circuitum.
34 Igitur extruxerunt filii Gad , Dibon , &
Ataroth , & Aroer ,
3 y Et Etroth, & Sophan, & Jazer, & Jegbaa,
3<? Et Bethnemra , & Betharan , urbes mu-
nitas , & caulas pecoribus fuis.
37 Filii ver6 Ruben dificaverunt Hesebon ,
8: Eleale , & Cariathaim ,
38 Et Nabo, & Baalmeon versis nomini-
bus , Sabama quoque : imponentes vocabula
urbibus , quas extruxerant.
39 4 Porr6 filii Machir , filii Manasse perre-
so. :J. xerunt in Galaad , & vastaverunt cam inter-
fecto Amorrho habitatore ejus.
40 Dedit ergo Moyses Terram Galaad Ma
chir filio Manasse , qui habitavit in ea.
41 Jair autem filius Manasse abiit & occu-
pavit vicos ejus, quos appellavit Havoth Jair;
id est Villas , Jair.
41 Nobe quoque perrexit , & apprehendit
Chanath cum viculis fuis : vocavitque earn ex
nomine suo Nobe.
CAPUT XXXIII.
Mmponihui 42 filiorum Ifrtcl per -vtria Lota in itfern
rtctxjius , Cbamtaui a Domino jubentur interims.
i T T sunt mansiones filiorum Israel , qui
J_ J. egreffi sunt de gypto per turmas
suas in manu Moysi & Aaron ,
i Quas descripsit Moyses juxta castrorum
loca j qui Domini juffione mutabant.
3 Profecti igitur de Ramesse mense primo ,
quintadecima die mensis primi , altera die
Phase , filii Israel in manu excelsa , videntibus
cunctis gyptiis ,
4 Et sepelientibus primogenitos , quos per-
cusserat Dominus ( nam & in diis eorum cxer-
cuerat ultionem )
5 Castrafnetati sunt in Soccoth.
6 Et de Soccoth venerunt in Etham , quas
est in extremis finibus solitudinis.
7 * Inde egreffi venerunt contra Phihahi-
14. 1. roth , quae respicit Beelsephon , & castrame-
tati sunt ante Magdalum.
8 Profectique de Phihahiroth , transierunt
per medium mare in solitudinem , & ambu-
lantes tribus diebus per desertum Etham, cas-
trametati sunt in Mara.
S. *7
9 * Profectique de Mara venerunt in Elim ,
ubi erant duodecim fontes aquarum , & pal-
m septuaginta : ibique castrametati sunt
10 Sed & inde egreffi , fixerunt tentoria su
per Mare rubrum. Profectique de Mari rubro,
11 Castrametati sunt in deserto Sin.
it Unde egreffi , venerunt in Daphca.
13 Profectique de Daphca , castrametati
sunt in Alus.
14 Egreffique de Alus , in Raphidim fixere
tentoria , * ubi populo defuit aqua ad biben- *gXti.
dum. 17, !. '
if Profectique de Raphidim , castrametati
sunt in deserto Sinai".
16 Sed & de solitudine * Sinai' egreffi , ve- * En*
nerunt ad sepulchra concupiscenti. *
17 * Profectique de sepulchris concupsscen- * $pr*
ti , castrametati sunt in Haseroth. 1 1. 34.
1 8 * Et de Haseroth venerunt in Rethma. * Sa/r*
19 Profectique de Rethma , castrametati 'I'1"
sunt in Remmonphares.
zo Unde egreffi , venerunt in Lebna.
uDe Lebna castrametati sunt in Ressa.
ii Egreffique de Ressa, venerunt in Cee-
latha.
13 Unde profecti,castrametati sunt inmonte
Sepher.
4 Egreffi de monte Sepher , venerunt in
Arada.
1 % Inde proficifeentes , castrametati sum in
Maceloth.
16 Profectique de Maceloth , venerunt in
Thahath.
17 De Thahath castrametati sunt in Thare.
18 Unde egreffi , fixere tentoria in Methca.
19 Et de Methca castrametati sunt in Hes-
mona.
30 Profectique de Hesmona , venerunt in
Moseroth.
3 1 Et de Moseroth castrametati sunt in Bc-
nejaacan.
31 * Profectique de Benejaacan , venerunt
in montem Gadgad. 10.7.
33 Unde profecti , castrametati sunt in Jete
batha.
34 Et de Jctebatha venerunt in Hebrona.
3f Egreffique de Hebrona , castrametati
sunt in Asiongaber.
3<y * Inde profecti , venerunt in desertum * Sup*.
Sin , hare est Cades. ZO. I.
37 Egreffique de Cades , castrametati sunt
in monte Hor,in extremis finibus Terra; Edom.
38 *Ascenditque Aaron sacerdos in montem * Supr*
Hor jubente Domino : & ibi mortuus est anno 0. ^ 2}.
quadragesimo egressionis filiorum Israel ex - utut
gypto , mense quinto , primi die mensis , i . $0
3 9 Ci)m esset armorum centum viginti triu.
40 Audivitque Chananus rex Arad , qui
habitabat ad meridiem , in Terram Chanaan
venisse filios Israel.
4r Et profecti de Monte Hqr , castrametati
sunt in Salmona.
 LIBER NUMERORUM,Cap.XXXIII.&XIV. 117
41 Unde cgrcfli , venerunt in Phunon. usque ad montem altisiimum ,
43 Profectique de Phunon , castrametati 8 A quo venient in Emath usque ad termi
sunt in Oboth , nos Sedada :
44 Et de Oboch , venerunt in Jiebarim , 9 Ibuntque confinia usque ad Zephrona ,
quat est in finibus Moabitarum. & villam Enan. Hi erunt termini in parte
45 Profectique de Jiebarim , fixfire tentoria aquilonis.
in Dibongad. I o Inde metabuntur fines contra orientalem
4<j Unde egrefli , castrametati sunt in Hel- plagam de villa Enan usque Sephama ,
mondeblathaim. II Et de Sephama descendent termini in
47 Egreslique de Helmondeblathaim , ve Rebla contra rontem Daphnim : inde perve-
nerunt ad montes Abarim contra Nabo. nient contra Orientem ad mire Cenereth ,
48 Profectique de montibus Abarim , tran- 1 1 Et tendent usque ad Jordanem : & ad
sierunt ad campestria Moab , supra Jordanem ultimum salsislimo claudentur mari. Hanc
contra Jericho. habebitis Terram per fines suos in circuitu.
49 Ibique castrametati sunt de Bethsimoth 13 Prcepitque Moyscs filiis Israel , dicens :
usque ad Abelsatim in planioribus locis Moa- Ha-c erit Terra , quam poffidebitis forte , &r
bitarum , quam juffit Dominus dari novem tribubus , 8c
50 Ubi locutus est Dominus ad Moysen : aimidi tribui.
5 1 Prsecipe filiis Israel , & die ad eos : 14 Tribus enim filiorum Ruben per fami
Quando transieritis Jordanem , intrantes Ter- lias suas , & tribus filiorum Gad juxta cogna-
ram Chanaan > tionum numerum , media quoque tribus Ma-
51 Disperdite cunctos habitatores Terra; nasse ,
illius : * confringite titulos , & statuas com- 1 f Id est , duac semis tribus , acceperunt
7. $. minuite , atque omnia excelsa vastate ,. partem suam trans Jordanem contra Jericho
J3 Mundantes terram , & habitantes m ea. ad orientalem plagam.
2.
Ego enim dedi vobis illam in pofleslionem , 1 6 Et ait Dominus ad Moysen :
54 Quam dividetis vobis forte. Pluribus da- 17 * Hacc sunt nomina virorum , qui Ter JlpH
bitis Iatiorem , & paucis angustiorem. Singu- ram vobis divident , Eleazar sacerdos , & Jo- i\. 1. 1.;
lis ut sors ceciderit , ita tribuetur hasreditas. sue filius Nun ,
Per tribus & familias posseslio dividetur. 1 8 Et singuli principes de tribubus singulis ,
5 5 Sin autem nolueritis interficere habitato 19 Quorum ilia sunt vocabula : De tribu
res Terra : qui remanferint , erunt vobis quasi Juda , Caleb filius Jephone.
clavi in oculis , & lancea: in lateribus , & adver- 20 De tribu Simeon , Samuel filius Ammiud.
sabuntur vobis in Terram habitationis vettr. 2 1 De tribu Benjamin , Elidad filius Cha-
<6 Et quidquid illis cogitaveram facere > sclon.
vobis faciam. 22 De tribu filiorum Dan , Bocci filius Jogli,
CAPUT XXXIV. 13 Filiorum Joseph de tribu Manasse , Han-
Ttrrt prooiijioais fnui cr iimitts juxti + orbit phgts e- niel filius Ephod. .
fu font iivlienda frucijiitur , tiditii itiorw* mmiaibut 4 De tribu Ephraim , Camuel filius Seph-
fui txm tUv:d*mt. tham.
1 T Ocutufque est Dominus ad Moysen, 2 5 De tribu Zabulon , Elisaphan filius Pha-
1 - dicens : mach.
2 Praecipe filiis Israel , & dices ad eos : x6 De tribu Issachar , dux Phaltiel filius
Cum ingreffi fueritis Terram Chanaan , & in Ozan.
posseffionem vobis forte ceciderit , his finibus 17 De tribu Afer , Ahiud filius Salomi.
terminabitur. 28 De tribu Nephtali , Phedael filius Am
3 * Pars meridiana incipiet a solitudine miud.
i>. 1.
Sin , quae est juxta Edom : & habebit terminos 251 Hi sum quibus praccepit Dominus ut
contra Orientem mare salsiflimum. dividerent filiis Israel Terram Chanaan.
4 Qui circuibunt australem plagam per as- CAPUT XXXV.
censum Scorpionis , ita ut transcant in Senna , jl]plM*ri jfbintur uriei *%. e> suburban* Liviih , (3~
& perveniant a meridie usque ad Cadesbarne , fx its urbes 6. rtfugii fro hmitidio 'ion voi-unttrit : lex
unde egredientur confinia ad villam nomine homiciiii vtlum*rU , & uon -wluntvii I umwi ttjlimonit-
Adar, & tendent usque ad Asemona. ntum fuit*ias-
j Ibitque per gyrum terminus ab Asemona 1 T_T c quoque locutus est Dominus ad
nsque ad Torrentem gypci , & maris magni I-1 Moysen in campestribus Moab supra
littore finietur. Jordanem , contra Jericho :
6 Plaga autem occidentals a mari magno 2 * Praecipe filiis Israel ut dent Levitis de * josin
incipiet , & ipso fine claudetur. posseslionibus suis *' .
7 Porro ad septentrionalem plagam a ma 3 Urbes ad habitandum , &: suburbana ea-
il magno termini incipient y peryenientes rum per circuitum : ut ipsi in oppidis maneanr ,
 n8 LIBER NUMERORUM, Cap. XXXV. & XXXVI.
& suburbana sint pccoribus ac jumentis :
4 Qua: a muris civitatum forinsecus , per
circuitum , mille passuum spatio tendentur.
j Contra Orientem duo millia erunt cubiti ,
& contra meridiem similiter erunt duo millia :
ad mare quoque , quod refpicit ad Occiden-
tem , eadem mensura erit , & scptentrio-
nalis plaga acquali termino finietur : eruntque
urbes in medio : & foris suburbana.
6 De ipsis autem oppidis , qui Levitis da-
bitis , sex erunt in fugitivorum auxilia sepa
rata , ut fugiat ad ea qui suderit sanguinem :
& exceptis his , alia qu draginta duo oppida ,
7 Id est , simul quadraginta octo cum subur
bans suis.
8 Ipsxque urbes , qu dabuntur de posses-
fionibus hliorum Israel , ab his , qui plus
habent , plures offerentur : & qui minus ,
pauciores. Singuli juxta mensuram hzredita-
tis sux dabunt oppida Levitis.
9 Ait Dominus ad Moysen :
io Loquere filiis Israel , & dices ad eos :
*DeUt. * Quando transgreffi fueritis Jordanem in
Terram Chanaan ,
Jofat ii Decernite qua: urbes esse debeant in
19 * praesidia fugitivorum , qui nolentes sanguinem
fuderint :
1 1 In quibus cum fuerit profugus , cog-
natus occisi non poterit eum occidere , do
nee stet in conspectu multitudinis , & causa
illius judicetur.
* DlUl. i j * De ipsis autem urbibus , qu ad fugiti
4 4'- vorum fublidia separantur ,
//" 20. HTres erunt trans Jordanem , & tres in
7- Terra Chanaan ,
1 5 Tam filiis Israel , quam advenis , atque
jperegrinis , ut confugiat ad eas qui nolens
sanguinem suderit.
' 1 6 Si quis ferro percusserit , & mortuus
fuerit qui percussus est : reus erit homkidii ,
c ipse morietur.
17 Si lapidem jeewit, & ictus occubuerit :
militer punietur.
1 8 Si Iigno percussus interierit : percussoris
sanguine vindicabitur.
19 Propinquus occisi , homicidam interfi-
ciet , statim ut apprehenderit eum , interficiet.
* D. ip * Si per odium quis hominem impulerit :
.. II. vel jecerit quippiam m eum per insidias :
ii Aut cum esset inimicus , manu percusse
rit , & ille mortuus fuerit : percussor , homi-
cidii reus erit. Cognatus occisi statim ut inve-
nerit eum, jugulabit.
xi Qu6d si sortuitu , & absque odio
*3 Et inimicitiis quidquam horum fecerit ,
i4 Et hoc audiente populo fuerit compro-
batum , atque inter percussorem , & propin-
quum sanguinis qua:stio ventilata :
1 5 Liberabitur innocens de ultoris manu ,
& reducetur per sententiam in urbem , ad
quam confugerat , manebitque ibi donee sa-
cerdos magnus , qui oleo sancto unctus est ,
moriatur.
i6 Si interfector extra fines urbium , qu*
exulibus deputatz sum ,
17 Fuerit inventus , & percussus ab eo qui
ultor est sanguinis : absque noxa erit qui eum
occiderit.
x8 Debuerat enim profugus usque ad mor
tem Pontificis in urbe residere. Portquam au-
tem ille obierit j homicida revertetur in ter
ram fuam.
i? Ytec fempiterna erunt , & legitima in
cunctis habitationibus vestris.
30 Homicida sub testibus punietur : ad unius
testimonium nullus condemnabitur.
31 Non accipietis pretium ab eo , qui reus
est sanguinis , statim & ipse morietur.
3z Exules & profugi ante mortem Pontificis
nullo modo in urbes suas reverti poterunt :
3 3 Ne polluatis terram habitationis vestra: ,
qua: insontium cruore mxculatur : nee aliter
expiari potest , nisi per ejus sanguinem , qui
alterius sanguinem suderit.
34 Atque ita emundabitur vestra possessio ,
me commorante vobiscum. Ego enim sum
Dominus qui habito inter filios Israel.
CAPUT XJtXVI.
Ltx fertur , ut fill* psttrn*m btrtditmtm adiumet *a-
ktitt cantribuiibus juii , ut mbus per cimubit mijcctntur >
CV poffijpwiei emfundastur.
i A Ccesserunt * autem & principes fa- * sup,
jt\ miliarum Galaad filii Machir , filii 17. 1.
Manasse de stirpe filiorum Joseph : locutique
sunt Moysi coram principibus Israel , atque
dixerunt :
1 Tibi domino nostro , praecepit Dominus
ut terram forte divideres filiis Israel , & ut
filiabus Salphaad fratris nostri dares posseffio-
nem debitam patri :
3 Quas si alterius tribus homines uxores ac-
ceperint , scquetur posseflio sua , & translata
ad aliam tribum de noitra hereditate minuetur.
4 Atque ita fiet , ut cum jubilus , id est ,
quinquagesimus annus remiffionis advenerit ,
confundatur sortium distributio , & aliorum
posseflio ad alios transeat.
5 Respondit Moyses filiis Israel , & Domino
1>rcipiente , ait : Rect tribus filiorum Joseph
ocuta est.
6 Et ha:c lex super filiabus Salphaad a Do
mino promulgata est : * Nubant quibus vo- * TAU
lunt , tantilm ut lu tribus homimbus : 7. 14.
7 Ne commisceatur posseflio filiorum Israel
de tribu in tribum. Omnes enim viri ducent
uxores de tribu & cognatione fua :
8 Et cunct fmina: de eadem tribu maritos
accipient : ut hereditas permaneat in familiis,
9 Nee sibi misceantur tribus , fed ita ma-
neant
10 Ut a Domino separata: sunt. Feceruntque
filijc Salphaad > ut fuewt imperat urn :
11 Ec
 LIBER DETERONOMII, Cap. I.
il Et nupfcrant Maala , 8cTherfa , & He-
gla i & Melena , & Noa iiliis patrui fui
1 1 De familia Manafle , qui fait filius Jo-
fph : & pofleffio , quae illis ferat attributa ,
manfit in tribu & familia patris earum.
13 H .te funt mandata arque judicia , qua*
mandavit Dominus per manum Moyfi ad filios
lfra'1 , in campeftribus Moab fupra Jordanem
Contra Jericho.
T I R F R i7 * Nulla erit diftantia perfonarum , ita * Lnt;
DEUTERONOMIb
H E R A I E
ELLE HADDEBARIM.
CAPUT PRIM UM.
Sri -Al rtfttith etrum qu* Ifrtili in deferto coHiigtrMt ,
fwttquc in 'del 1 pjalo it.fliiit iitl mortis , it/ pi
rcgrmatimis ftr 40. ttmos.
1 &c funt verba , qua* locutus eft
L J. Moyfts ad omnem Ifrae'l trans Jorda
nem in folitudine camperi , contra Mare
rubrum , inter Pharan &c Thophel , & Laban
& Haleroth , ubi auri eft plurimum :
Undecim diebus de Horeb per viam mon-
tis Seir ufque ad Cadesbarne.
3 Quadragelimo anno , undcimo menfe ,
prima die menfis locutus eft Moyfes ad filios
Ifrae'l omnia qua* praeceperat illi Dominus ,
ut diceret eis :
Nam. 4 * Poftquam percufllt Schon regem Amor-
tl, 14 rhaforum , qui habitabat in Hefebon : & Og re-
gem Bafan , qui manfit in Aftaroth , & in Edrai,
4 Trans Jordanem in terra Moab. Cocpkque
Moyfes explanare legem , & dicere
6 Dominus Deus nofter locutus eft ad nos
in Horeb , dicens : Sufficit vobis quod in hoc
monte manfftis :
7 Revertimini , & venite ad montem Amor-
.rhzorum , & ad caetera qua* ei prxima funt
campeftria atque montana & humiliora loca
contra meridiem , & juxta littus Maris , Ter
rain Chananarorum , & Libani ufque ad flu-
men magnum Euphraten.
8 En , inquit , tradidi vobis : ingredimini &
poifidete earn , fuper qua juravit Dominus
patribus veftris Abraham , Ifaac , & Jacob ,
ut daret illam eis , & femini eorum poll eos.
9 Dixique vobis illo in tempore :
*Exed 10 * Non poflm folus fuftinere vos : quia
II. li. Dominus Deus vefter multiplicavit vos , &
eltis hodie ficut ftellae coeli , plurimi.
1 1 ( Dominus Deus patrum veftrorum ad-
dat ad hunc numerum multa millia , & bene-
dicat vobis ficut locutus eft. )
n Non valeo folus negotii veftra fuftinere ,
& pondus jurgia.
13 Date ex vobis viros fapientes Sr gnaros
& quorum converfatio fit probata ih tribubus
veftris , ut ponam eos vobis principes.
14 Tunc refpondiftis mihi: Bona res eft, '
quam vis facer.
1 J Tulique de tribubus veftris viros fapien
tes & nobiles , & conftitui eos principes >
tribunos , & centuriones , & quinquagenarios
decanos , qui docerent vos fingula.
16 Praecepique eis , dicens : Audite tilos ,
& * quod jultum eft judicate : live civis fit * Juh:
ille , five peregrinus : 7- *4-
parvum audietis ut magnum : nee accipietis -
cujufquam perfonam , quia Dei judicium eft. 1* **S
Qud fi difficile vobis vifum aliquid fuerit f 'p*v
referte ad me , & ego audiam. +. \u
1 8 Pra*cepique omnia quae facer deberetis. Ecdi.
i?Profei autem de Horeb, tranfivimus 4. '
per eremum terribilem & maximam , quam /*"*' u
vidiftis , per viam montis Amorrhaei , ficut1'
praeceperat Dominus Deus nofter nobis. Cum-
que veniflemus in Cadesbarne ,
Dixi vobis : Veniftis ad montem Amor
rhaei , quem Dominus Deus nofter daturus
eft nobis.
i Vide Terram , quam Dominus Deus
tuus dat tibi : afcende & poifide earn , ficut
locutus eft Dominus Deus nofter patribus
tuis : noli timere , nee quidquam paveas.
n * Et accefliftis ad me omnes , atque di- *Nam.
xiftis : Mittamus viros qui confiderent Ter 13-
ram : & renuntient per quod iter debeamus
afcendere , &: ad quas pergere civitates.
z3 Cmque mihi fermo placuiflet , mifi ex
vobis duodecim viros, fingulos de tribubus fuis.
.a, Qui cum perrexiflent , &c afcendiifent in
montana , venerunt ufque ad Vallem botri :
& confiderat terra ,
? Sumentes de fructibus ejus, ut oftende-
rent ubertatem , attulerunt ad nos , atque
dixerunt : Bona eft terra , quam Dominus
Deus nofter daturus eft nobis.
Et noluiftis afcendere , fed increduli ad
fermonem Domini Dei noftri
17 Murmuraftis in tabernaculis veftris , at
que dixiftis : Odit nos Dominus , & ideirc
eduxit nos de Terra itgypti , ut traderet nos
in manu Amorrha-i , atque deleret.
1 8 Quo afcendemus > nuntii terruerunt cor
noftruni , dicentes : Maxima multitudo eft , &
nobis ftatur procerior : urbes magnat , &: ad
clum ufque munita::filios Enac im vidimus ibi.
i? Et dixi vobis : Nolite metuere , ti-
meatis eos :
30 Dominus Deus, qui duftor eft vefter ,
pro vobis ipfe pugnabit , ficut fecit in tgypto
cunis videntibus.
3 1 Et in folitudineCipfe vidifti portavit te Do-
minus Deus tuus , ut folet homo geftare parva-
lum filium fuurn, in omni via, per quam arab*-
R
 130 LIBER DEUTERONOMII,Cap.I.&II.
lastis, donee veniretis ad locum istum.
31 Et nee sic quidem credidiltis Domino
Deo vestro.
*Extd. 33 * Qui praecefsit vos in via , & metatus
J5* it. est locum , in quo tentoria figere deberetis ,
Vun. nocte ostendens vobis iter per ignem , & die
14. M- per columnam nubis.
34 Cumque audisset Dominus vocem scr-
monum vestrorum , iratus juravit , & ait :
* Vtim. .35 Non videbit quispiam de hominibus
4- >3- generationis hujus peiiim Terram bonam,
tstlm. quam sub juramento pollicitus sum pacribus
#4- '
vestris :
%6 Prarter Caleb filium Jephone. Ipse enim
videbit earn , & ipfi dabo Terram , quam
calcavit,& filiis ejus,quia secutus est Dominu.
37 Nee miranda indignatio in populum ,
cum mihi quoque iratus Dominus propter
vos dixerit : Nee tu ingredieris illuc i
3 8 Sed Josue filius Nun minister tuus , ipfe
intrabit pro te. Hunc exhortare & robora, &c
ipfe sone Terram diyidet Israeli.
19 Parvuli vestri , de quibus dixistis quod
captivi ducerentur , & filii qui hodie boni ac
mali ignorant distantiam , ipfi ingredientur :
& ipsis dabo Terram, & poflidebunt earn.
40 Vos autem revertimini & abite in solitu-
dinem per viam Maris rubri.
41 * Et respondistis mihi : Peccavimus Do
4. 4- mino : ascendemus & pugnabimus, sicut pr-
cepit Dominus Deus noiter. Cumque instruc-
ti armis pergeretis in montem ,
* Nrw. 41 Ait mihi Dominus : Die adeos : * Nolite
4- 4. ascendere , neque pugnetis, non enim sum vo-
biscum : ne cadatis coram inimicis vestris.
43 Locutus sum , & non audistis : fed ad-
verfantes imperio Domini , & tumentes su-
perbia aseendistis in montem.
44 Itaque egressus Amorrhus , qui habi-
tabat in montibus , 8c obviam vemens per-
secutus est vos , ficut solenr apes persequi : &
cecidit de Seir usque Horma.
45 Cumque reversi ploraretis coram Domi-
ao , non audivit vos , nee voci vestrae voluit
acquiescere.
4 Sedistis ergo in Cadesbarne multo tem-
pore.
C A P U T II.
Bemficicrum pvfulo txhibittrwn rtpetitio , fugtui covtrt
Ueib fr jtmmen pnhibitit , rtfifat Stbt (? itrrt iffilu
txfuguuit.
Rofectique inde venimus in solitudi-
'Pi nem , qua: ducit ad Mare rubrum , sicut
mihi dixerat Dominus : & circuivimus mon
tem Seir longo tempore.
a Dixitque Dominus ad me :
3 Sufficit vobis circuire montem istum : ite
contra Aquilonem :
4 Et populo praecipe, dicens : Transibitis per
terminos fratrum vestrorum filiorum Esaii ,
cjui habitant in Swf , & timebujtf Y9S>
5 Videte ergo diligentcr ne moveamini
contra eos. Neque enim dabo vobis de terra
eorum quantum potest unius pedis calcare
vestigium , quia in possefsionem Esaii dedi
montem Seir.
6 Cibos emetis ab eis pecunia , & come-
detis : aquam emptam haurietis , & bibetis.
7 Dominus Deus tuus benedixit tibi in om-
ni opere manuum tuaram : hovit iter tuunt
quomodo tranfieris solitudinem hanc mag-
nam , per quadraginta annos habitans tecum
Dominus Deus tuus , & nihil tibi defuit.
8 Cumque transissemus fratres nostros filios
Esaii , qui habitabant in Seir , per viam cam-
pestrem de Elath , & de Asiongaber , venimus
ad iter , quod ducit in descrtum Moab.
9 Dixitque Dominus ad me : Non pugnes
contra Moabitas , nee ineasadversus eos prar-
lium : non enim dabo tibi quidquam de terra
eorum , quia filiis Loth tradidi Ar in posses-
sionem.
10 Emim primi fuerunt habitatores ejus ,
populus magnus , & validus, & tarn excelsus
ut de Enacim stirpe ,
11 Quasi gigantes crederentur, & essent
similes filiorum Enacim. Denique Moabit
appellant eos Emim.
11 In Seir autem prius habitaverunt Hor-
rhasi : quibus expulsis atque deletis , habita
verunt filii Esaii, sicut fecit Israel in terra pos-
seffionis suac , quam dedit illi Dominus.
13 Surgentes ergo ut transiremus Torrentem
Zared , venimus ad eum.
14 Tern pus autem , quo ambulavimus de
Cadesbarne usque ad transitum torrentis Za
red , triginta & octo annorum suit : donee
consumeretur omnis generatio hominum bel-
latorum de castris , ficut juraverat Dominus :
1 j Cujus manus suit adversum eos , ut inte-
rirent de castrorum medio.
16 Postquam autem universi ceciderunt
pugnatores ,
17 Locutus est Dominus ad me , dicens :
18 Tu transibis hodie terminos Moab , ur-
bem nomine Ar :
19 Et accedens in vicina filiorum Ammom,
cave ne pugnes contra eos , nee movearis ad
prlium: non enim dabo tibi de terra filiorum
Ammon , quia filiis Loth dedi earn in posles-
sionem.
20 Terra gigantum reputata est : & in ipsa
olim habitaverunt gigantes , quos Ammoni-
t vocant Zomzoimnim ,
1 1 Populus magnus, & multus , & procerae
longitudinis , ficut Enacim, quos delevit Do
minus a facie eorum : & fecit illos habitare
pro eis
ii Sicut fecerat filiis Esau , qui habitant
in Seir , delens Horrhos , & terram eorum
illis tradens,quam poffident usque in praesens.
>3 Hcyxqs quoque , qui babiubayt in Ha-
 LIBER DEUTERO NOMII. .-.&.
ferim ufque Gazam > Cappadoces expulerunt:
qui egreiii de Cappadocia deleverunt eos , &
habitaverunt pro Ulis.
4 Surgir , & tranfite torrentem Arnon :
ecce tradidi in manu tua Sehon regem Hel'e-
bon Amorrhxum, & terram ejus incipe pofli-
dere , e committe adversiis eum prxiium.
15 Hodie ineipiam mittere terrorem atque
formidinem tuam in populos , qui habitant
fub omni celo : ut audito nomine tuo pave-
*nt ) 6c in morem parturientium contremif-
cant , & dolore teneantur.
*;,vs. itf * Mili ergo nuntios de folitudine Ca-
2u > demoth ad Sehon regem Hefebon verbis paci
fias , dicens :
27 Tranfibimus per terram tuam , publica
gradiemur via : non deciinabimus neque ad
dexceram , neque ad finittram.
*8 Alimenta pretio vende nobis , ut vefea-
: aquam pecunia tribue , & fie bibemus.
Tantum elf ut nobis concedas tranitum ,
19 Sictre-fecerunt filii Efa , qui habitant in
Seir , & Moabit!, qui morantur in Ar, donec
veniamus ad Jordanem , & tranfeamus ad
Terram , quam Dominus Deus noiler datu-
rus ell nobis.
30 Noluitque Sehon rex Hefebon dare no
bis tranfitum:quia induraverat Dominus Deus
tuus fpiritum ejus, & obfirmaverat cor illius ,
ut traderetur in manus tuas, ficut nunc vides.
* ;, 3 1 Dixitque Dominus ad me : ' Ecce cpi
J. . tibi tradere Sehon , & terram ejus , incipe
poffidere earn.
31 EgreiTufque eft Sehon obviam nobis cum
omni populo fiio ad prxlium in Jafa,
33 Et tradidit eum Dominus Deus nofter
nobis : percuflimufque eum cum filiis fuis &
omni populo fuo.
34 Cunafque urbes in tempore illo cepi-
mus , interfectis habiratoribus earum , viris
ac mulieribus & parrulis. Non reliquimus in
eis quidquam.
JS Abfque jumentis , qui in partem venere
przdantium : & fpoliis urbium, quas cepimus
l6 Ab Aroer, qua: eft fuper ripam torrentis
Arnon , oppido quod in valle fitum eft, ufque
Galaad. Non fuit vicus & civitas, qua: noftras
effugeret manus : omnes tradidit Dominus
Dens nofter nobis.
37 Abfque terra filiorum Ammon, ad quam
non acceumus : & cunlis qua: adjacent tor-
renti Jeboc , & urbibus montanis , univerfif-
que locis , quibus nos prohibuit Dominus
Deus nofter.
CAPUT III.
Pugna ctHtrs Og regem fan, r U3ui e)ui , etque dium torrentis ,.&cpnrinium ufque ad torren
fin diurum tribuuvt - mis citr* Jordanem : frtc'tur Moy- tem Jeboc , qui ell terminus filiorum Am
fes ut ei Terram fnmijfam ingrt , ei Deut id Uli He- mon :
i't : Jtijut ai ceierot Chanauats debellaadoi robcr-1.
1 T Taque converti afeendimus per iter Ba- nem , tk trminos Cenereth ufque ad mare
i Cm : *. egrefliifque eil Og rex Bafan in deferti, quod ell falfiiurnum3 ad radices monus
in
oecurfum nobis cum populo fuo ad bellan- * .
.duminEdrai. ' 1. 11.
Dixitque Dominus ad me : Ne timeas '*/*
eum quia in manu tua traditus eft cum omni **' '
populo terra fua : faciefque ei * ficut fe- * Num.
cilti Sehon regi Amorrharorum , qui habitavit *'}
in Hefebon.
3 *. Tradidit .ergo Dominus Deus nofter in * Nm.
manibus noftris etiam Og regem Bafan , & *.
univerfum populum ejus : percuflimufque eos
ufque ad internecionem ,
4 Vallantes cunlas civitates illius uno tem
pore. Non fuit oppidum , quod nos effugeret:
fexaginta urbes , omnem regionem Argob
regni Og in Bafan.
j Cunclar urbes erant muni ta; mris alti-
fimis , portifque & yeclibus , abfque oppidis
innumeris , qua: non habebant muros.
6 Et delevimus eos , ficut feceramus Sehon
regi Hefebon , difperdentes omnem civita-
tem , virofque ac mulieres & prvulos :
7 Jumenta autem & fpolia urbium diripui-
mus.
8 Tulimufque illo in tempore terram de
manu duorum regum Amorrhxorum , qui
erant trans Jordanem : torrente Arnon uf
que ad montem Hermon ,
9 Quem Sidonii Sarion vocant , & Amor-
rhaei Sanir :
I Omnes civitates , qua: fita: funt in pla
nifie , & univerfam Terram Galaad 8; Balan
: ufque ad Selcha , & Edrai civitates regni
Og in Bafan,
I I Solus quippe Og rex Bafan reltiterat de
ftirpe gigantum. Monftratur letus ejus fer-
reus , qui ell in Rabbath filiorum Ammon ,
novem cubitos habens longitudinis , & qua
tuor latitudinis ad menfuram cubiti virilis
manus.
1 Terramque pofledimus tempore illo ab
Aroer 1 qua: eil fuper ripam torrentis Arnon,
ufque ad mediam partem montis Galaad : 8c
civitates illius * dedi Ruben &: Gad. * Nam-
13 Reliquam autem partem Galaad, 8 om- j:. ,
nem Bafan regni Og , tradidi media: tribu
Manafle , omnem regionem Argob : eunda-
que Bafan vocatur Terra gigantum.
i4jairfilius Manafle poifedit omnem re
gionem Argob ufque ad trminos Gefluri , &
Machati. Vocavitquc ex nomine fuo Bafan ,
Havoth Jair , id ell , Villas Jair , ufque in
prxfentem diem.
1 ' Machir quoque dedi Galaad.
16 Et de tribubus Ruben c Gad dedi de
Terra Galaad ufque ad Torrentem Anion me
17 Et planitiem folitudinis , atquc Torda-
ij
 i3i LIBFfc DEUTERO NOMII, Cap. III. & IV.
Phasga contra oriemem.
1 8 Praecepique vobis in tempore illo , di-
ccns : Domini Deus vester dat vobis terram
hancin hxreditatem , expediti praecedite fra-
tres vestros filios Israel omnes viri robulH :
i 9 Absque uxoribus , & parvulis atque ju-
mcntis. Novi enim quod plura habeatis peco-
ra , & in urbibus rcmanere debebunt , quas
tradidi vobis ,
io Donee requiem tribuat Dominus fratri-
bus veitris , sicut vobis tribuit : & poslideant
- ipfi etiam Terram , quam daturus elt eis trans
Jordanem : tunc revertetur unusquisque in
posseflionem suam , quam dedi vobis.
* Hum. * i * Josiie quoque in tempore illo praece-
-7- j 8 pi , dicens : Oculi tui viderunt quac fecit Do
minus Deus vester duobus his regibus : sic fa-
ciet omnibus regnis , ad quse transiturus es.
ii Ne timeas cos : Dominus enim Deus
vester pugnabit pro vobis.
13 Precatulque sum Dominum in tempore
ilia, dicens :
14 Domine Deus tu cpisti ostendere servo
tuo magnitudinem tuam , manumque fortifli-
mam. Neque enim est alius Deus vel in eoclo ,
vel in terra , qui poffit facere opera tua , Sc
comparari fortitudini tuz.
x j Tranfibo igitur , & videbo Terram hanc
ptimam trans Jordanem > & montem istum
rgregium , & Libanum.
x6 Iratufque est Domjnus mihi propter
vos , nee exaudivit me , fed dixit mini :
Sufficit tibi : nequaquam ultra loquaris de luc
re ad me.
17 Ascende cacumen Phasga , & oculos
tuos circumfer ad occidentem , & ad aquilo-
nem , austrumque & orientem , & aspics.
* infrt * Nee enim transibis Jordanem istum.
i.i. 18 Praccipe Josue , & corrobora eum atque
& 54- 4-conforta : quia ipse praccedet populum istum ,
6c divider eis Terram quam visurus es.
%9 Mansimusque in valle contra fanum
Phogor.
CAP UT IV.
Exhorutur Moyset ad ferwmJa Dei prdctpt* , tumbenesi.
tih Dei turn arum Uuiibus; commi tatdo traufgrejjaribus ,
frobiiet omnem imagines* quit ad idoloianiam itiducerei
fuam prtdii.it mortem , trefque urbes refugii fefarat trout
Jordmem fro himicidis invrluHttriit & cfuatibui.
1 t_f T nunc Israel audi praxepta & judicia ,
JTL qua- ego doceo te : ut faciens ea , vi
vas ,. & ingrediens poffideas Terram , quam
Dominus Deus patrurn vestrorum daturus est
vobis. ,
a-Non addetis ad verbunv, quod vobis'lo-
qnor , nee auicretis ex eo r custodite mandata
Domini Deivestri qua: ego praecipio vobis.
* Num. 3 * Oculi vestri viderunt omnia quac fecit
as. <*. Dominus contra Beelphegor , quomodo con-
triverit omnes cultores ejus de medio vestri.
4 Vos autem qui adhretis Domino Deo ves-
*XfO ) vivitis universi usque in praescntem diem.
j Scitis qu6d docuerim vos praccepta atque
justitias , sicut mandavit mihi Dominus Deus
meus : sic facietis ea in Terra , quam possefluri
estis :
6 Et observabitis & implebitis opere. Hate
est enim vestra sapientia , & intellettus coram
populis , ut audientes universa praecepta ha:c ,
dicant : En populus sapiens & intelligens ,
gens magna.
7 Nee est alia natio tarn grandis , quac ha-
beat deos appropinquantes sibi , sicut Deus
norter adest cundtis obscerationibus nostris.
8 Qua: est enim alia gens sic inclyta ut
habeat caeremonias , justaque judicia , & uni-
versam legem , quam ego proponam hodie
ante oculos vestros ?
9 Custodi igitur temetipsum , & animam
tuam sollicitc. Ne obliviscaris verborum ,
quac viderunt oculi tui , & ne excidant de
corde tuo cunctis diebus vitae tuac. Docebis
ea filios ac nepotes tuos ,
10 A die in quo steristi coram Doinino-
Deo tuo in Horeb , quando Dominus locutus
est mihi , dicens : Congrega ad me populum ,
ut audiant fermones meos., & discant timere
me in omni tempore quo vivunt in terra >
doceantque filios suos.
11 Et acceflistis ad radices montis , qui * *ex,a,
ardebat usque ad clum : erantque in eo I9. u.
tenebrae , &: nubes , & caligo.
1 1 Locutusque est Dominus ad vos de me
dio ignis. Vocem verborum e)us audistis , &
formam penitus non vidistis.
1} Et ostendit vobis pactum suum quod
pratcepit ut faceretis , & decem verba qiwe
scripsit in duabus tabulis lapideis.
14 Mihique mandavit in illo tempore ut do-
cerem vos cacremonias & judicia , quac facere
deberetis in Terra , quam poslesluri estis.
1 5 Custodite igitur sollicite animas vestras.
Non vidistis aliquam similitudinem in die ,
qui locutus eft vobis Dominus in Horeb de
medio ignis :
i<? Ne forte decepti faciatis vobis sculptam
similitudinem , aut imaginem masculi vel
fminac , .
17 Similitudinem omnium jumentorum t
qu sunt super terram, vel-avium sub clo
volantium ,
r8 Atque reptilium , quac moventur in terra >
five piscium qui sub terra morantur in aquis :
19 Ne forte elevatis oculis ad clum , vi-
deas Solem.& Lunam ,& omnia asira cceli-,
& errore deceptus adores ea & colas quac
creavit Dornirtus Deus tuus in minisierium
cundtis gentibus qux sub clo sunt.
10 Vos autem tulit Dominus , & eduxit de
fbrnace ferrea g)-pti , ut haberet populum
hreditarium , sicut eft in prsenti die.
1 1 * Iratufque eft Dominus contra me prop- 4 sutr*
ter fermones yefoos . & jmavit ut non ran- ,,^7
 LIBER DEUTERO NO Mil, Cap.IV.&V.
sirem Jordanem , nee ingrederer Terram op-
timam , quam dacurus ell vobis.
ii Ecce morior in hac humo , non transibo
Jordanem : vos transioitis , & poslidebitis
terram egregiam.
13 Cave ne quando obliviscaris pacti Do
mini Dei tui , quod pepigit tecum : & facias
tibi sculptam similitudinem eorum , qua; fieri
Dominus prohibuit:
^ , 4 + Quia Dominus Deus tuus ignis con-
ti 19 fumens ell , Deus .emulator.
1 V Si genueritis filios ac nepotes , & mora-
ti fueritis in Terra , deceptique feceritis vobis
aliquam similitudinem , patrantes malum co-
ram Domino Deo vestro , ut eum ad iracun-
diam provocetis :
r6 Testes invoco hodie coelum & terram ,
citd perituros vos else de Terra , quam transi-
to Jordane possessuri estis. Non habitabitis in
ea longo tempore , fed delebit vos Dominus ,
Z7 Atque difperget in omnes gentes & re-
manebitis pauci in nationibus , ad quas vos
duciurus est Dominus.
i8 Ibique servietis diis , qui hominum manu
fabricati sunt , Iigno & lapidi qui non vident ,
nee audiunt , nee comedunt , nee odorantur.
19 Cilmque qusieris ibi Dominum Deum
tuum , invenies eum : si tamen toto cordc
quarfieris , & tota tribulatione animae tua\
jo Portquam te invenerint omnia qua; pra?-
dicta sunt , novislimo tempore revertfiris ad
Dominum Deum tuum , & audies vocem ejus.
31 Quia Deus miscricors Dominus Deus
tuus est : non dimittet te , nee omnino dele-
bit , neque oblivifcetur pacti , in quo juravit
patribus tuis.
3 i Interroga de diebus antiquis , qui fiie-
runt ante te ex die quo creavit Deus hominem
super terram , a summo ccelo usque ad sum-
mum ejus , si facta est aliquando hujufcemodi
res , aut unquam cognitum est ,
33 Ut audiret populus vocem Dei loquen-
tis de medio ignis , sicut tu audisti & vidisti :
34 Si fecit Deus ut ingrederetur , & tolle-
ret sibi Gentem de medio nationum , per ten-
tationes , signa , atque portenta , per pug-
nam , & robustam manum extentumque bra-
chium , & horribiles visiones juxta omnia
qua: fecit pro vobis Dominus Deus vester in
gypto , videntibus oculis tuis :
35 Ut scires quoniam Dominus ipse est
Deus , & non est alius prater eum.
3<5 De ccelo te fecit audire vocem fuam ,
ut doceret te , & in terra ostendit tibi ignem
suum maximum, & audisti verba illius de
medio ignis ,
37 Quia dilexit patres tuos, & elegrt se
men eorum post eos. * Eduxitque te prce-
*" dens in virtute fua magna ex gypto , de Terra gypti de domo fervitutis.
"'**' 38 Ut deleret nationes maximas & fortio-
ici te iu introitu too : 8c inuoducciet te ,
133
daretque tibi terram earum in possefsionem ,
sicut cernis in prarfenti die.
39 Scito ergo hodie , & cogitato in corda
tuo qudd Dominus ipse sit Deus in ccelo fur-
sum j & in terra deorsum , & non sit alius.
40 Custodi prxcepta ejus atque mandata
quae ego praecipio tibi : ut bene sit tibi , &
nliis tuis post te , & permaneas multo tem
pore super Terram , quam Dominus Deus
tuus daturus est tibi.
41 * Tune feparavit Moyfes tres civ kites * N*
trans Jordanem ad Orientalem plagam , s. i*-k
41 Ut confugiat ad eas qui occiderit nolens
proximum suum , nee sibi fuerit inimicus
ante unum & alterum diem , & ad harum
aliquam urbium poslit evadere :
43 * Bofor in folitudine , qua; sita est in *jefue
terra campeitri de tribu Ruben : & Ramoth *.
in Galaad , quae est in tribu Gad : & Golan
in Bafan , qua: est in tribu Manasse.
44 Ista est lex , quam propofuit Moyfes
coram filiis Israel :
4f Et hxc testimonia & cremoniae atque
judicia , qua; locutus est ad filios Israel ,
quando egresli sunt de gypto >
4* Trans Jordanem in valle contra fanum
Phogor in terra Segon regis Amorrhi , qui
habitavit in Hefebon , quern percuslit Moyfes.
Filii quoque Israel egresli ex gypto
47 Polsederunt terram ejus , & terram Og
regis Bafan > duorum regum Amorrhaeorum ,
qui erant trans Jordanem ad solis ortum. :
48 Ab Aroer , quas sita est super ripam tor-
rentis Arnon , usque ad montem Sion , qui
eft & Hermon >
4? Omnem planitiem trans Jordanem ad
Orientalem plagam , usque ad mare solitudi-
nis , & usque ad radices montis Phafga.
C A P U T V.
PrMtptartrn decdogi repetitio dr txplaitttio ; fy de timir
fiiiorum IJiail ; cum Del \ecem audijfetu , fy momem ardtrt
vidijsmt *d legit fromulguhnm
i T J Ocavitque Moyses omnem Israelem ,
V & dixit ad eum : Audi Israel cxremo-
nias atque judicia , qua? ego loquor in auribus
veftris hodie : difeite ea , & opere complete.
1 Dominus Deus noster pepigit nobiscum
soedus in Horeb.
3 Non cum patribus nostris rniit pactum ,
fed nobiscum qui imprsentiarum sumus , &:
vivimus.
4 Facie ad faciem locutus eft nobis in
monte de medio ignis.
5. Ego sequester & medius fui inter Domi
num &c vos in tempore ilia , ut annuntiarem
vobis- verba ejus. Timuisiis enim ignem , 8c
non afeendistis in montem , & ait :
6 * Ego Dominus Deus tuus qui eduxi te *. EjuJ^
,<,-> . "
7 * Non habebis deos alienos in conspectu * Liwt.
mco *'
 134 LIBER DEUTERO NO MI I, Cap. V. & VI.
v;.dm. 8 * Non facies tibi sculptile , nec simUi-
|0 II. tudinem omnium , qua: in carlo sum desuper,
* Exad,
20 >.
& qua: in terra deorsum , fie qua: versautur
I'J*Im. in aquis sub terra.
ko. j o. 9 * Non adorabis ea , & non coles. Ego
* hxod. enim sum Dominus Deus tuus : Dcus emula
20.4. tor , reddens iniquitatem patrum super lilios
Lcvic.
16. I.
in tcrtiam & quartam generationem his qui
J'itlm. oderunt me ,
96 7 10 Et faciens misericordiam in multa millia
* Ex>d diligentibus me , & custodientibus przcepta
3 4. 14. mea.
*<*. 1 r * Non usurpabis nomen Domini Dei
20. 7.
Lrt/.t. tui trustra : quia non erit.impunitus qui super
>9. II. re vana nomen ejus aslumpserit.
Umh. 1 1 Observa diem sabbati, ut sanctifices eum,
S- ?} 'sicut ppecepit tibi Dominus Deus tuus.
*Gtn 13 Sex diebus operaberis, ce facies omnia
X. 1.
Exod. opera tua.
20. 10. 14 * Septimus dies sabbati est , id est , re-
fMr. quies Domini Dei tui. Non facies in eo quid-
4.4. quam operis : tu , & filius tuus , & filia , ser-
vus & ancilla , fie bos , & asinus , & omne ju-
mentum tuum , fie peregrinus qui est intra
portas tuas : ut requiescat servus tuus , fie
ancilla tua , sicut fie tu.
if Memento quod & ipse 'ervieris in -
gypto , & eduxerit te inde Dominus Deus
tuus in manu forti , & brachio extento. Idcir-
cd praccepit tibi ut observares diem sabbati.
\6 * Honora patrem tuum fie matrem , sicut
20. 12 praxepit tibi Dominus Deus tuus , ut longo
Eccli.
vivas tempore, fie bene sit tibi in Terra, quam
1.9.
Dominus Deus tuus daturus est tibi.
15 4. 17 Non occides.
Mdrc. 18 Neque mchaberis.
**. 1 o. j 9 Furtumque non facies.
*/*/: io Nec loqueris contra proximum tuum
6. t.
falsum testimonium.
* Af*. 2i * Non concupisces uxorem proximi tui,
5 J8. non domum , non agrum , non servum , non
Km 7. ancillam , non bovem , non asinum , fie uni-
7' versa qu illius sunt.
12 Hc verba locutus est Dominus ad
omnem multitudinem vestram in monte , de
medio ignis, Se nubis, fie caliginis, voce mag
na , niliil addens ampluis : Se scripsit ea in
duabus tabulis lapideis , quas tradidit mihi.
3 Vos autem poliquim audistis vocem de
medio tenebrarum, fie montem ardere vidistis,
accesljstis ad me omnes principes tribuum, fie
maj ores natu , atque dixistis :
14 Ecce ostendit nobis Dominus Deus nof-
termajestatem Se magnitudinem suam. Vocem
ej us audivimus de medio ignis, fie probavi-
mus hodie , qudd loquente Deo cum nomine,
vixerit homo.
1 j Cur ergo moriemur , fie devorabit nos
ignis hie maximus ? Si enim audierimus ultra
vocem Domini Dei nostri , moriemur.
x6 Quid est omnis caro , ut audiat yoeem
Dei viventis , qui de medio ignis loquitur si
cut nos audivimus , ce pome vivere ?
17 Tu magis accede : 6c audi cuncta qux
dixeric Dominus Deus noster tibi : loqufirifque
ad nos , fie nos audientes faciemus ea.
2 8 Quod cum audisc Dominus , ait ad me:
Audivi vocem verborum populi hujus qua:
locuti sunt tibi : bene omnia sunt locuti.
x9 Quis det talem eos habere mentem , ut
timeant me , fie custodiant universe mandata
mea in omni tempore , ut bene sit eis , fie fi-
liis eorum in sempiternum ?
30 Vade fie die eis : Revertimini in tentoria
vestra.
3 1 Tu ver6 hie sta mecum , fie loquar tibi
omnia mandata mea , fie cremonias atque
judicia : quas docebis eos , ut faciant ea in
Terra , quam dabo illis in posseslionem.
3 1 Custodite igitur fie facite qui prcepit
Dominus Deus vobis : non declinabitis neque
ad dexteram , neque ad sinistram :
33 Sed per viam , quam prarcepit Dominus
Deus vester , ambubbitis , ut vivatis , 8c
bene sit vobis , fie protelentur dies in terra
posseslionis vestrae.
C A P U T VI.
Dtmimu ex teto corde dUi&tadui , ejujjue mMXit* still-
cite frv:n it , frfejitrli imculc'da.
1 T T c sunt prcepta , 8e cremoniar _
Ij. atque judicia, qux mandavit Dominus
Deus veiter ut docerem vos , fie faciatis ea in
Terra , ad quam transgredimini possidendam :
t Ut timeas Dominum Deum tuum , fie cu-
stodias omnia mandata fie prcepta ejus , quae
ego praecipio tibi , fie filiis , ac nepotibus
tuis , cunctis diebus vitac tuac , ut prolongen-
tur dies tui.
3 Audi Israel, fie observa ut facias qua: pra-
cepit tibi Dominus , fie bene sit tibi , fie mul-
tipliceris amplius , sicut pollicitus eil Domi
nus Deus patrum tuorum tibi terram lacte 5c
melle manantem.
4 Audi Israel , Dominus Deus noster , Do
minus unus est.
% * Diliges Dominum Deum tuum ex toto * infr*.
corde tuo , fie ex tota anima tua , fie ex tota " u
forti tudine tua. M*nh
6 Eruntque verba hxc , qua: ego praecipio JM7'
tibi hodie , in corde tuo : lx_ J9.
7 Et narrabis ea filiis tuis , fie meditaberis luc t .
in eis scdens in domo tua , fie ambulans in 17.
itinere , dormiens atque consurgens :
8 Et ligabis ea quasi signum in manu tua ,
eruntque fie movebuntur inter oculos tuos ,
9 Scribesque ea in limine , fie oltiis domus
cue.
10 Cumque introduxerit te Dominus Deus
tuus in Terram pro qua juravit patribus tuis
Abraham, Isaac, fie Jacob : fie dederit tibi civi-
tates magnas fie optimas, quas non zdificasti ,
1 1 Domos plenas cunctaru opum , quas non
 LIBER DEUTERONOMII,Cap.VI.&VI!.
extruxisti , cisternas , quas non fodisti , vineta
& oliveta , quae non plantaiU ,
11 Et comederis , & saturatus fueris :
13 Cave diligenter , 1 e obliviscaris Domi
ni , qui eduxit te de Terra gypti , de domo
*hfrt servitutis. * Dominum Deum tuum timebis,
lo. to. & illi soli servies, ac per nomen illius jurabis.
Math. 14 Non ibitis post deos alienos cunctarum
4. ><> Gentium , qua: in circuitu vellro sunt :
1 j Quoniam Deus aemulator Dominus Deus
tuus in medio tui : nequando irascatur turor
Domini Dei tui contra te, & auferat te de su-
perficie terrat.
*Sltuh \6 * Non tentabis Dominum Deum tuum,
4 7- sicut tentasti in loco tentationis.
Zw.4. 1 7 Custodi prxcepta Domini Dei tui , ac
11.
testimonia & caeremonias, quas prcepit tibi :
18" Et sac quod placitum est & bonum in
conspectu Domini , ut bene sit tibi : & ingres-
sus pofEdeas Terram optimam,de qua juravit
Dominus patribus tuis ,
19 Ut deleret omnes inimicos tuos coram
*e , sicut locutus est.
io Ciimque interrogaverit te filius tuus
cras,dicens : Quid sibi volunt testimonia hc,
be cxremoni , atque judicia , qua* prcepit
Dominus Deus noiter nobis ?
*i Dices ei : Servi eramus Pharaonis in
gypto ,- & eduxit nos Dominus de gypto
in manu forti :
i a Fecitque signa atque prodigia magna &
peflima in gypto contra Pharaonem,& om-
nem domum illius , in conspectu nostro.
3 Et eduxit nos inde , ut introductis daret
Terram , super qua juravit patribus nostris.
14 Praecepitque nobis Dominus , ut faeia-
mus omnia legitima hare , & timeamus Do
minum Deum nostrum,ut bene sit nobis cunc-
tis diebus vita: nostrar , sicut est hodie.
1 j Eritque nostri misericors , si custodieri-
mus & fecerimus omnia prcepta ejus coram
Domino Deo nostro , sicut mandavit nobis.
C A P U T VII.
Hull* cum gcmibui jeeiettt cotitraheud* , fed ttrum trtt,
luci mc sfiiulathi * dt'enda : memtrxtis Dei benefit's fromf.it
U> tmwbus i.ixilmm {j- ubtrlUm,medi ejus prtcepta cbferia.
1 /~> Um introduxerit te Dominus Deus
V_> tuus in terram , quam posseslurus in-
grederis, & deleverit Gentes multas coram te,
* Hethasum , & Gergezaeum , & Amorrhaeum,
1. ai. Chananum , & Pherezaeum , & Hevaeum , &
*lj a Jebufaeum , septem Gentes multo majoris na^
meri quam tu es , & robustiores te :
1 Tradideritque eas Dominus Deus tuus ti
*E*tA bi, percuties eas usque ad internecione. Non
33- }* inibis cum eis fdus, nee misereberis earum,
3 Neque sociabis cum eis coniugia. Filiam
5. 1*.
tuam non dabis filio ejus , nee filiam illius ac-
cipies filio tuo :
4 Quia seducet filium tuum , ne sequa-
tur me .1 ik ut magis scrvut diis aliwiis.
135
Irasceturque furor Domini , & delebit te citd,
5 Quin potius haec facietis eis : * Aras eo- * */.
rum subvertite , & confringite statuas , lucos- *' *4-
que succidite , & sculptilia comburite. lnF" z
6 * Quia populus fanctus es Domino Deo '*' l6
tuo. * Te elegit Dominus Deus tuus , ut sis * 'lHrrlt iiism
ei populus peculiaris de cunctis populis , qui 14. .
sunt super terram.
7 Non quia cunctas gentes numero vinceba- it. l*i
tis , vobis jundus est Dominus , & elegit vos,
edm omnibus sitis populis pauciores :
8 Sed quia dilexit vos Dominus , & cus-
todivit juramentum , quod juravit patribus
vestris : eduxitque vos in manu forti , & re-
demit de domo servitutis , de manu Pharao
nis regis gypti.
9 Et scies , quia Dominus Deus tuus , ipsc
est Deus fortis & fidelis , custodiens pactum
& misericordiam diligentibus fe , & his qui
custodiunt prcepta ejus inmillegenerationes:
10 Et reddens odientibus fe statim , ita ut
disperdat eos , &r ultra non differat , protinus
eis restituens quod merentur :
1 1 Custodi ergo prcepta & cremonias
atque judicia , qu ego mando tibi hodie ut
facias.
iz Si postquam audieris hate judicia , custo-
dieris ea & feceris , custodies & Dominus
Deus tuus pactum tibi & misericordiam quam
juravit patribus tuis :
1 3 Et diliget te ac multiplicabit, benedicet-
que fructui ventris tui , & fructui terr tuar,
frumento tuo , atque vindemia: , oleo , &
armentis , gregibus ovium. tuarum super Ter
ram , pro qua juravit patribus tuis ut daret
earn tibi.
1 4 Benedictus eris inter omnes populos. * * Exod.
Non erit apud te sterilis utriusque sexus , tarn * *.
in hominibus quam in gregibus tuis.
ij Auferet Dominus a te omnemlanguo-
rem : & infirmitates gypti pefllmas,quas no-
visti, non inferet tibi, fed cunctis hostibus tuis.
16 Devorabis omnes populos , quos Domi
nus Deus tuus daturus est tibi. Non parcet
eis oculus tuus : nee servies diis eorum , ne
fint in ruinam tui.
17 Si dixeris in corde tuo : Plures sunt gen
tes istxquam ego,quomodo poterodelere eas?
1 8 Noli metuere , fed recordare qua secerit
Dominus Deus tuus Pharaoni , & cunctis.
Egyptiis ,
ii>Plagas maximas , quas viderunt oculi
tui , & signa atque portents , manumque
robustam , 8c extentum brachium , ut edu-
ceret fe Dominus Deus tuus : sic faciet cunctis
populis , quos metuis.
20 Ihsuper & crabrones mittet Dominus * Exoj,
Deus tuus in eos , donee deleat omnes atque ,, ,3J
disperdat qui te fugerint , & latere potuerint. jos 2+,*
si Non timebis eos , quia Dominus Deus a.
was in medio tui est,Deus magnus.& utiibilis*.
 i3* LIBER DEUTERONOMII, Cap. VIII. & IX.
ix Ipse consumet nationcs ha$in conspectu Domini Dei tui , &' negligas mandata ejus
tuo paulatim atque per partes. Non poteris
eas delere pariter : ne forte multiphcentur
contra te besti terrae.
13 Dabitque eos Dominus Deus tuus in
conspectu tuo : & interficiet illos donee pe-
nitiis deleantur.
i4 Tradetque reges eorum in rhanus tuas ,
& disperdes nomina eorum sub clo : nullus
potent resistere tibi , donee conteras eos.
* l.Md. xj * Sculptilia eorum igne combures ; non
chib. 1 1.
concupisces argentum & aurum , de quibus
4. facta sunt , neque assumes ex eis tibi quid-
quam , ne offendas , propterea -quia abomi-
natio est Domini Dei tui.
xs Nee inferes quippiam ex idolo in domum
tuam , ne fias anathema , ficut & illud est.
Quasi spurcitiam detestaberis , & velut inqui-
namentum ac sordes abominationi habebis ,
quia anathema est.
C A P U T V 1 1 1.
Crnimcmmmmr bemsicin & tffiiStimes f Dominus eis Sit
dtjertt immiferat , tie Ulwum & Dtijuifiim immtmotts.
i /^V Mne mandatum , quod ego prcipio
\^_) tibi hodie , cave dihgenter ut facias :
ut poslitis vivere , & multiplicemini , ingres-
sique poslideatis Terram > pro qua juravit
Dominus patribus vestris.
a Et recordaberis cuncti itineris , per quod
adduxit te Dominus Deus tuus quadraginta an-
nis per desertum , ut affligeret te , atque tenta-
ret , & nota fierent qu in tuo animo versaban-
tur , utrum custodires mandata illius , an non.
3 Aftiixit te penuri4 , & dedit tibi cibum
Manna , quod ignorabas tu & patres tui': ut
* Mmth. oltenderet tibi quod non * in solo pane vivat
* 4- homo , fed in omni verbo quod egreditur
*" de ore Dei.
4 Vestimentum tuum , quo operiebaris ,
nequaquam vetuftate defecit , & pes tuus non
est iubtritus , en quadragesimus annus est :
5 Ut recogites in corde tuo , quia sicut
eradit filium suum homo , sic Dominus
Deus tuus erudivit te ,
6 Ut custodias mandata Domini Dei tui ,
& ambules in viis ejus & timeas eum.
7 Dominus enim Deus tuus introducet te
in terram bonam , terram rivorum aquarum-
que & fontium : in cuius campis & montibus
trumpunt fluviorum abvffi :
8 Terram frumenti , hordei , ac vinearum ,
in qua ficus , & malogranata , & oliveta
Jiascunrur : terram olei ac mellis.
9 Ubi abfque ulla penuria comedes panem
tuum , & rerum omnium abundanti4 perfrufi-
ris : cujus lapides ferrum siint , & de monti
bus ejus aens meralla fodiuntur :
io Ut cum comederis , & fatiatus fueris ,
benedicas Domino Deo tuo pro terra opti
ma , quam dedit tibi.
i j Obscrva , & cave ncquando obliviscaris
atque judicia & caeremonias, quas ego pracci-
pio tibi hodie :
i x Ne postquam comederis & fatiatus fue-
rlis , domos pulchras ardificaveris , & habita-
veris in eis ,
1 3 Habuerisque armenta bourn & ovium
greges , argenti & auri , cunctarumque re-
rum copiam ,
14 Elevetur cor tuum , & non reminiscaris
Domini Dei tui , qui eduxit te de Terra
gypti , de domo iervitutis :
1 j Et ductor tuus suit in solitudine magna
atque terribili , * in qua erat ferpens flam adu- * Nm,
rens , & scorpio ac dipsas , & null* omnind . >.
aquae : * qui eduxit rivos de petra durislima , * V.*
\6 Et * cibavit te Manna in solitudine , quod * ^
nescierunt patres tui. Et postquam afflixit ac **,
probavit , ad extremum misertus est tui , ,. ,4.
17 Ne diceres in corde tuo : Fortitudo
mea , & robur manus meat , hc mihi om-
nia pracstiterunt.
1 8 Sed recorderis Domini Dei tui , quod
ipse vires tibi prarbuit , ut impleret pactum
mum , super quo juravit patribus tuis , sicut
praesens indicat dies.
19 Sinautem oblitus Domini Dei tui , se-
cutus fueris deos alienos , coluerisque illos &
adoraveris : ecce nunc praedico tibi qudd om-
nin6 dispereas.
xo Sicut Gentes , quas delevit Dominus in
introitu tuo , ita & vos peribitis , si inobe-
dientes fueritis voci Domini Dei vestri.
C A P U T IX.
Rrpr'witur elttio , ittjuturts mStrUsfhi stdfoli Demint-
tiseribitBt , rtsricat Moyfts populo sim murmur* fr ftuatt
in define , ( su tin fro pepuh intercejsumim.
i A Udi Israel : Tu transgredieris hodie
L\. Jordanem , ut poffideas nationes ma-
ximas , & fortiores te , civitates ingentes , &
ad coelum usque muratas ,
1 Populum magnum atque sublimem , filios
Enacim , quos ipse vidisti , & audisti , quibus
nullus potest ex adverse resistere.
3 Scies ergo hodie quod Dominus Deus tuus
ipse transibit ante te , ignis devorans atque
consumens , qui conterat cos & deleat atque
dilperdat ante faciem tuam velociter , sicut
locutus est tibi.
4 Ne dicas in corde tuo , cum deleverit eos
Dominus Deus tuus in conspectu tuo : Prop-
ter justitiam meam introduxit me Dominus
ut terram hanc possiderem , cum propter im
pietates suas ist deleta; sint nationes.
<; Neque enim propter justitias tuas , &qui-
tatem cordis tui ingredifiris ut possideas terram
earum: Sed quia illaregerunt impie , introeunte
te deletas sunt : & ut compleret verbum suum
Dominus , quod sub juramento pollicitus est
patribus tuis Abraham , Isaao , & Jacob.
* beito ergo quod noa propter justitias tuas
Dominus
 TtBBR DEXJTERO NO MI I, CAp.IX.5iX.- tip
boroinus Deus tuus dederit tibi terram hanc dedi vobis,& contempfistis iraperium Domini
optimam in posseslionem, cum duriffim* ccc- Dei vestri, & non credidistis ei, neque.yocem
ricis sis populus. >? . n- ' ejusaudire voluistis:: . ... :, .- j; <>
7 Memento , & ne obliviscaris quomodo ad 14 Sed semper fuistis rebclles. a die qui
iracundiam provocaveris Dominum. Deum nosse vos cpi. , *'. v : r.. :::,;. 1 n
tuum in solitudine. Ex eo die , quo egressus 1 5 Et jacui coram Domino quadraginta die-
es ex gypto usque.ad locum istum , semper bus ac noctibus, quibus eum suppliciter depre-
adverfum Dominum contendisti. ' < ; > cabar, ne delexet vos. ut fuerat comminatu :
8* Nam & in Horeb provocasti eum > & *6 Et orans dixi : Dominc Deus , ne disperi
n. t. iratus delere te voluit , . .:::, das populum tuum, & hreditatem.tuam ,
5- ti 9 Quando ascendi in montem , ut accipe- quam redemisti in magnitudine tua,quos edu-
ll- h.
&n. rem tabulas lapideas , tabulas pacti quod pe- xisti de gypto in manu forti.
is. pigit vobiscum Dominus : & perseveravi in' 17 Recordare scrvorum tuorum Abraham
monte quadraginta diebus ac noctibus,panem Isaac , & Jacob : ne aspicias duritiam populi
nbn comedens , & aquam non bibens. . '-j hujus , & impietatem atque peccatum :
10 * Deditque mini Dominus duas tabulas 28 Ne forte dicarit habitatores terr, de qua
|i. il. lapideas scriptas digito Dei , Srcontinentes eduxisti nos : Non poterat Dominus introou-.
omnia verba qu vobis locutus eil in monte cere eosin Terram , quam pollicitus est^is,
de medio ignis , quando concio populi con- & oderat illos : idcirco eduxit , ut interfice-
gregataest. 1 . ' .. ret eos in solitudine.. .
j 1 Cumque transissent quadraginta dies, & ij) Qui sunt populus tuus & hreditas tua
totidem noctes , dedit mihi Dominus duas quos eduxisti in fortitudine tua magna ,, & in
tabulas lapideas , tabulas fderis , brachio tuo extenta. :".- ..,
*Ex.d. 1 1 Dixitque mihi : * Surge , & descende j.'-'i G-AP'U T XV-: >'"< \i
11.7. hinc cit6 : quia populus tuus , quern eduxisti Tabulirum fecutsizrum iifiiiirnit, levitarum tfpci*} timW
de gypto, deferuerunt velociter viam,quam faillectio Dti di lerT/andtprJiitpiamewre dtbe'U : fttfU- '! : *
demonstrasti eis, feceruntque sibi conflatile. lima toriis ch cumcidendum , ftre&iai *m*nit , fryer Dei
: 1 3 Rursumque ait Dominus ad me : Cerno Htimw pirinium. v r^ '.,!
qudd populus iste dur cervicis sit : i IN * tempore illo dixit Dominus ad me : *Exti,
14 Dimitte me ut c.onteram eum , &: de- 1 Dola tibi duas tabulas lapideas , sicut H-1-
leam nomen ejus de sub clo , &: constituam priores fuerunt, &.ascende ad me in montem, .. .
te super Gentem,qu hac major & fortiorsit. iacieique arcam ligneam , ; . n * o- ' -
1 5 Cumque de monte ardentedescenderem, -::a iEt feribam in tabulis verba qux fuerunt:
& duas tabulas fderis utraque tenere manu, in his, quas ante confregisti , ponefque eas in '
16 Vidissemque vos peccasse Domino Deo area. .
vestro & fecisse vobis vitulum conflatilem, ac 3 Feci igitur arcam de lignis setim. Cum*
descruisse velociter viam ejus , quam vobis que dolasiem duas tabulas lapideas instar
oitenderat : priorum , ascendi in montem , .habens-eas
17 Projeci tabulas de manibus meis > con-in manibus. .:.; "'
fregique eas in conspectu vestro. . 4 Scripsuque in tabulis , juxta id quod BtiA*
1 8 Et procidi ante Dominum sicut prius ,scripscrat , verba decem , qu locutus est Do- , s>
quadraginta diebus & noctibus panem non minus ad vos in monte de medio ignis,quando .
comedens , & aquam non bibens propter om populus congregatus est : & dedit eas mihi.
nia peccata vestra qu gessistis contra Domi ' f Reverlusque de mdnte , descendi , & posui
num , & eum ad iracundiam provocastis : tabulas in arcam , quam feceram, qu hueuf-
T9 Timui enim indignationem & iram iU que ibi stint , sicut mihi prcepit Dominus. :
Has , qu& adversum vos concitatus , delere 6 * Eilii autem Israel moverunt castra ex * N"M
vos voluit. Et exaudivit me Dominus etian Beroth hliorum Jacan in Mosera, ubi * Aaron ' '^^
hac vice. mortuus ac sepultus est , pro quo , facerdotio ao ^**
io Adversum Aaron quoque vehementer functus est Eleazar filius ejus. ... ,9. *
iratus , voluit eum conterere, & pro illo simi- . . 7 Inde venerunt in Gadgad : de quo loco
liter deprecatus sum. profecti , castrametati sunt in Jetebatha , in
1 1 Peccatum autem vestrum quod feceratis, Terra aquarum atque torrentium.
id est vitulum , arripiens , igne combuffi, & 8 Eo tempore leparavit tribum Levi , ut
in frusta comminuens , omninoque in pulve- portaret arcam fderis Domini, utstaret^co-
rem redigens , projeci in torrentem qui de ram eo in ministerio, ac benediceret in nomU
monte descendit. ne illius usque in prsentem diem. i
ri * In incendio quoque &in tentatione,& in 9 Qiiamobrem non habiiit Levi partem, ne>-
11. 1.
sepulchris concupiscenti provocastisDomhun que posseslionem cum fratribus furs : quia ipse
&'t. 1. 1 3 Et quando misit vos de Cadesbarne , di- Dominus possessio ejus est , iicut promisit ei
ccns : Ascendite , gc poslidete Terrajn , quam Poioinus Deus tuus. . ......
 i38 LIBER. DEUTER-O NO Mil, Cap.X&XT.
io Ego autem steti in monte , ficut priiis, suit ftlius Ruben : quos * aperto ore suo terra '. .
quadraginra diebus ac noctibus ::exaudivit-' absorbuit cum domibus & tabcrnaculis,& uni- * Num-
que me Dominus eciam hac vice , & te per- versa substantia eorum , quam habebant in '*' }1*
iete noluit. '...:. medib Israel. "
ii Dixitque mihi : Vade , & precede po- 7 Oculi vestri viderunt omnia opera Domi
pulum , ut mgrediatur , &c poslideat Terrain, ni magna qu fecit ,
quam juravi patribas eorum ut traderem eis. 8 Ut cuttodiatis universa mandata illius ,
11 Et mine Israel , quid Dominus Deus qu ego hodie prcipio vobis * & poffitis
taus petit a te,nisi ut timeas Dominum Deum introire, & poslidere Terram, ad quam ingre-
tuum , & ambules in viis ejus, & diligas eum> dimini , ,: '
ac scrvias Domino Deo tuo in toto corde tuo, 9 Multoque in ea vivatis tempore: quam sub
& in tota anima tua : juramento pollicituseitDominus patribus ves-;
i j Custodiasque mandata Domini, & ere- tris,& seminieorum,lacte& melle manantem.
monias ejus , quas ego hodie prcipio tibi, 10 Terra enim , ad quam ingrederis poffi-
ut bene sit tibi ? dendam , non est sicut Terra gypti , de qua
. 14 En Domini Dei tui clum est , & clum existi , ubi jacto semine in hortorum morem
call , err* & omnia , qu in ea sunt : aqu ducuntur irrigu :
15 Et tamen patribus tuis conglutinarus' est 1 1 Sed montuosa est & campestris, de clo
Dominus , & amavit eos , elegitque semen expectans pluvias :
corum post eds id est vos , de cunctis Gen- 1 1 Quam Dominus Deus tuus semper invi-
tibus , sicut hodie comprobatur. sit , & oculi illius in ea sunt a principio anni
16 Circumcidite igitur prputium cordis usque ad sinem ejus.
vestri,& cervicem veltra ne induretis amplius:' 1 1 * Si ergo obedieritis mandatis meis, qu * supn
17 Quia Dominus Deus velter ipfe est Deus ego hodie prcipio vobis , ut diligatis Domi- to. 1 j.
deorum , & Dominus dominantmm , Deus num Deum veltrum,& serviatis ei in toto cor
* 1 Vet magnus & potens , & terribilis , qui * perso- de veitro , & in tota anima veitra :
> 7 nam non accipit , nee munera. 14 Dabit pluviam terr vestr tempora-
M m. j 8 Facit judicium pupillo &: vidu , amat neam & lerotinam , ut colligatis frumentum,
S*p 6 8 peregrinum , & dat ei victum atque vestitum. & vinum , & oleum ,
Itch, i 5! ' 9 Et vos ergo amate peregrinos , quia & - 15 Fnumque ex agris ad pascenda jumen-
15. ipsifuiltis adven in Terra gypti. ta , & ut ipsi comedatis ac laturemini.
* Jfar. 10 Dominum Deum tuum timebis > & ei rtf Cavete ne forte decipiatur cor vestrum
J4> soli servies : ipsi adhrebis , jurabisque in no- & recedatis a Domino, serviatisque diis alie-
iT'gmL mine illius. nis , & adoretis eos :
a. 5 11 Ipfe est laus tua , & Deus tuus, qui fecit 1 7 Iratusque Dominus claudat clum , &
* s*fr* tibi hc magnaiia &z terribilia , qu viderunt pluvi non descendant , nee terra det germen
* 'i oculi tui. ilium , pereatiique velociter de terra optima,
***-4 22. in septuaginta animabus descenderunt quam Dominus daturus eft vobis.
10 patres tui in gyptum : & eccenunc multi- 18 * Ponite hc verba mea in cordibus & * S*(rt
*Gs. plicavit te Dominus Deus tuus iicut astracli. in animis vesiris , be suspendite ea pro figno ' *
4- 17. C A P U T X I. in manibus , & inter oculos vestros collocate.
txtd. I. Rtctnftntur varia Dii ttmrfou, multeque Una frtmit- 19 Docete filios vestros ut ilia medkentur,
0* tuntur (irvaatikui tjui prdctpta , mtU tuum n<m jtrventi quando lederis in domo tua , &.ambulaveris
bus , htc eft , btnuiUn & maiediSio fi-fr mniei Gri^m in via > & accubueiis atque surrexeris.
& Hibal pMtntU. io Scribes ea super postes & januas domus
j A Ma itaque Dominum Deum tuum , & tu : ,..:
l\ observa prcepta ejus & cremonias : : xi Ut multiplicentur dies tui , & filiorum
judicia atque mandata omni tempore. tuorum in Terra , quam juravit Dominus pa
x Cognoscite hodie qu ignorant filii ves tribus tuis , ut daret eis , quandiu clum im-
tri, qui non viderunt discipAiiam Domini Dei minet terr. , -
vestri , magnaiia ejus , & robustam manum, x -. Si enim cusiodieritis mandata qu ego
xtentumque brachium , prcipio vobis , & feceritis ea , ut diligatis
3 Signa & opera qu fecit in medio gyp Dominum Deum vestrum , & ambulecis in
ti Pharaoni regi , & universe terra: ejus , omnibus viis ejus , adhrentes ei ,
4 Omnique exercituigy ptiomm,&: equis ac 13 Disperdet Dominus omnes gentes istas
curribus l quomodo operuerint eos aquae ma ante faciem vestram, & poslidebitis eas, qu
ils rubri , cum vos persequerentur, & delevc- majores & sortiores vobis stint.
tit eos Dominus usque in prsentem diem : 14 * Omnis locus, quern calcaverit pes ves- */>/*
% Vobisque qu fecerit in solitudine donee ter , vester erit. A deserto , & a Libano , a * , .
veniretis ad hunc locum : flumine magno Euphrate usque ad mare occi- . . .4,\\
* #n, * Ex * Dathaa & Abnon siliis Eliab , qui dentale eruni texmini vestiL .... . . ; .j; ^
 LIBER DEUTEROKOMIKCap. XT.&XIt.
? "Nullus stabit contra Vos : terrorem
Vestrum &z formidinem dabit Dominus Deus
Teller super omnem terram quam calcaturi
estis , ficut locurus est vobis;
16 En propQno in contpectu vestro hodie
benediciionem & maledictionem :
17 Benedictionem , si obedieritis mandatis
Dq-nmi Dei vestri , qux ego hodie prxcipio
vobis'?" '.' :
'18 -Maledictionem, si non obedieritis man
datis Domini Dei veiVri , fed recesseritis de
"via ,Jquam ego nunc ostendo vobis , & ambu-
laveritis port deos alienos , quos ignoraitis;':
19 Cam verb intrbduxerit te Dominus Deus
tuus in Terram ad quim pergis habitandam ,
pones Benedictionem super montem Garizim ,
maledictionem super montem Hebal :
30 vjiii lunt trans Jordanem post viam ,
qux vergit ad solis occubitum , in Terra
Chananxi , qui habitat in campestribus con
tra Galgalam qux eit juxta vallem tendentem
& intrantem procul.
3 1 Vos enim tranfibitis Jordanem , ut poffi-
deatis Terram , quam Dominus Deus vester da
turus ell vobis , ut habeatis 3: ponideatis illarrs
31 Videte ergo utimpleatis cxremonias at-
que judicia , qux ego hodie ponam in cOns-
pe.Au vestro.
C A P U T XII.
Prtcijit rxitrmimri iiololn tarn ; dttimis ac frim'ii'is
ttiii ; jac ifiiia tm tec txel i , & ctmtdi , k ,.ibjh( &
mniti cibo immU'tdo abfiineri. .- -.. r .
i T T c sunt prcepta atque judicia , qua:
1 1 sacere debetis in Terra , quam Do
minus Deus patrum tuorum daturus est tibi ,
*k possideas earn cunctis diebus , quibus super
humum gradiSris.
* Subvertite omnia Ioca , in qtfjbttS colue-
runt gentes , quas possessuri estis^filsos &<>
super montes excelsos , & 'cofles-j & subter
omne lignum frondosum.
* Supr* 3 * Dissipate aras eorum , & confringite sta-
I. *J. tuas , lucos igne comburite , & idola commi-
J. Mu. nuite : disoerdite nomina eorum de locis illis.
II. 40.
4 Non facietis ita Domino Deo vestro :
f Sed ad locum quern elegerit. Dominus
Deus vester de cunctis tribubus veftris j ut po-
nat nomen suum ibi, & habicet intfo ,uenietis:
6 Et offeretis in loco illo holocaasta iSt
victimas vestras , deermas & prtmitiaS ma-
nuum vestrarum , & vota atque donaria ,
primogenita bourn & ovium.
7 Et comedetis ibi in conspectu Domini
Dei_ vestri : ac Ixtabimini in cunctis , ad qux
mileritis manum , vos & domus vellrx , in
quibus benedixerit vobis Dominus Deus
vester. ! -vj :
8 Non facietis ibi quac nos lite facimiis
hodie , singulr quod sibi rectum videtur."'" '
9 Neqne enim usque in prsens tempus ye-
niltis ad requiem, & posseffionemV quam
*'}9
Dominus Deus vester daturus est vobis.
io Tranfibitis Jordanem , & habicabitii in
Terra , quam Dominus Deus vester datu
rus est vobis , ut requiescaris a cunctis hof~
tibus pec circuitum : &- absque ullo timore
habketis '' /
11 In loco quern elegerit Dominus Deus
vester , ut sirnomeh' fcjus in to. Jlluc omnia
qua? prxcipio , cohferetis , hplocausta , fife
Jiastias j ac decimas-,-& prirhitias manuunt
vestrarum : & quidquid prxcipuum eit in
muneribus , quae vovebitis Domino.
11 Ibi epulabimihi coram Domino Deo
vestro , vos Ik filii ac filiat vellraf , famuli
& famular ., atque Divites qui in urbibm
vestriscommaratur : neque enim habet aliam
partem & posseffionem inter vos.
1 j Caire -ne offeras holocaustai tua in omni
loco , quern videris :
14 Sed in eo , quern elegerit Dominus , in
Una tribuum tuarum osseres hostias , & fades
quaecumque praecipio tibi. t -
15 Sin autem comedere volueris , & te
esus carnium delectaverit , occide & comede
juxta benedictionem Domini Dei tui , quam
dedit tibi in urbibus tuis : five immundum
fuerit , hoc est , maculatum & debile : five
mundum , hoc est 1 integrum & sine macula ,
quod offerri licet , sicut capream 61 cervum ,
comedes ,
rif Absque esu duntaxat sanguinis , quem
super terram quasi aquam ettuiides.
17 Non poteris comedere in oppidis tuis
<lecimam frumenti , & vini , & olei tui , pri
mogenita armencoram & pecorum , & om
nia qux voveris , & sponte ofFerre volueris ,
& primitias manuum tuarum :
18 Sed coram DomiriO Deo tuo comedes
ea in loco , quem elegerit Domirnis Deus
tuus ,' tu'& filius tuiwec filia tua i & scrvus He
famUla ,- atque I.evites qui manet in urbibus
tuis : & lxtaberis & reficierls c6ram Domi
no Deo tuo, in cunctis ad qux extonderis
manum tuam.
1 9 Cavt ne det^iftquas Levitem in omnt
temporc quo Ver-faris: in '< terra. '
10 * Quando dilataverit Dorri^nus ' Deus +Ct*.
tuus' terhliribs tubs <, 'ficut loeutus eft' tibi , : >4.
& volueris vefci carnibus ,j:quas desiderat Er*-
anima tua : ' ] V4*
it Locus autfm , quem elegeVit Dominus ttt
Deus tuus ut sit nomen ejus ibi ,"si procul
fuerit ,- occides de armentis & pecoribus ',
qux habueris , sicut prxcepi tibi , & comedes
in bppidis tui> ut tibi placet.
irSieiit cbmeditur eaprea &r centH , itti
tescSris e-is :' & mundus & immutidus.' ill
commune vefeentur. ..'; ''. -.''''-
13 Hoc solum cave , ne sangbinem come-
das : sanguis enim eorum pro anima ,e'i: 8c
ideirec) non- debes afnimim comedere cum
Sij
 4 LIBER DEUTERONOMII,Cap.X11. &-XHL
carnibus
t 4 Sed fuper terram fundes quafi aquam ,
5 Ut bene lit tibi & hliis tuis polt te , cum
feceris quod jplacet in tonfpectu Domini.
- 1 .Qua: autem fanftjfjcaveris , & vaveris
Domino , toiles , & venies ad locum , quem
clegerit Dominus :
,.i7 Et fteres objationes tuas carnem &
fanguinem fuper altare Domini Dei tui : fan-
gauiem fundes 0 akari : carnibus
. ipe vefcris..
8 Obierva & audi omnia qua: ego prxcipio
tibi ,, ut bene fit tibi c filiis tuis poit te in
fempkernum , cm feceris quod bonum eft He
plac.kum in confpectu! Domini JDei tui.
* Infra l9 'Orando dii'perdident :Dominus Deus
is. i . tuus ante faaem tuam gentes , ad quas ingte-
;dieris-;p.oJiidejidas , & poftederis eas , atque
habitaveris in terra earum ;
r\ .j9.Cavene imkeriseas, poftqum tefue-
rint introeunte fubverfjc ,. c requiras -
nias earum , dicens : Sicut coluerunt gentes
-iras de,os fuos , ita &; egoxolam.
ji Non facis fimtlker Domino Deo tuo.
Omnes nim abominationes , quas averfatur
Dominus , fecerimt dus fuis , ofterentes filias
& filias , & comburentes igni.
31 Quodpricipio tibi , hoc tantm facito
Domino ; nee addas quidquam , nee minuas.
CArUT XIII..
V[tifd^nfhti3 a Deo aiericio:adi dobel , <u*mtumv
ftciiruusjii. vd amiiuii vit & *'J viari Jupdiis , cu
jus h.ititJii/rc! id [acere cona fuertm.
1 I furrexcrit in medio tui prophtes ,
^ aut qui fomnium vidife fe dicat , &
prardixerk lignum atqv.e- portentum , .
Et evenerit quod locutus eft , &dixerit tibi :
Eamus , 3c fequamur dos alenos , , quos ig
noras , & Terviamus K i
Non audies verba propheta? iilius aut fom-
niatoris.: .- vos Dominus Deus vefr
ter0 ut palm fiat utriim diligatis eum an non -,
in toto cprde ,.& in, tota anjrna veftra. . [ , ,
4 Dominum Deum veftrum fequimini , &
ipfum. timepe ,,$c, mandat^ jilljus cuilodite ,
& audite vocm ejus :; ^gfi. feryiecis-, & ipfi
ad>arrcbms(r(1 , ,
,J>, it 5 Pnophet^. autem ant ficlor
infcricieti-ir;,;quia;:locutus eft-nt v-qs-.a-ve^
teret Domino Deo veftro , qui eduxit v*>s
deTer^ Agypti ,r& ied^mit,, vos. <J -dpmo
fteryitutis : .ut eiwate te faceret de via, , quam
ttib4 ptarccpit Dominus Deus: tuus : .auferes
^nalprn de meqiiui. s .a .
6 Si tibi vouerit pqrfua4ere/.fraW t-uw fir
fJiiis. matrix tua; , aut filius tuusvel .filia: ,, five
MxojflH?.*ft in "I1U tupsi, aut, amipiiS; ,~qi^
diligis ut animamtuani, clm dicens': Ea^
\us 3 ScXerviamus diis ialienis , quos ignoras
^ iii:Srpatres;tuir.. , -'
-f. Gunttaxu^ij^circuitu gentium , qu*
juxta vel procul funt , ab initio ufque ad fi-
nem terrae ,
8 Non acquiefcas ei , nee audias , eque
parcat ei oculus tuus ut miferearis Sc occul
tes eum ,
9 Sed ftatim interficies. * Sit prifnm ma- * 1
nus tua fuper eum , c poftc omnis populus 17. 7^
mittat manum.
I Lapidibus obrutus necabitur : quia voluk
t abltrahere Domino Deo tuo , qui eduxit
te de Terra ALgypti , de domo fervitutis :
I I Ut omnis Ifra'l audiens timeat , 5c nequ
quam ultra faciat quippiam hujus rei limile. ,
Si audieris in una urbium tuarum , quas
Dominus Deus tuus dabit tibi ad habitandum >
dicentes aliquos : . V
13 Egrefli funt filii Belial de medio tui , &
averterunt habitatores urbis fua: , atque di-
xerunt : Eamus , 6c ferviamus dus alienij
quos ignoratis :
14 Quaere follicit & diligenter , rei veritate
perfpect , fi inveneris certum elfe quod diri
jan , & abominationc hanc opere perpetratam ,
1? Statim<peecuties habitatores urbis illius
in oie gladii , & delebis earn ac omnia , quae
in illa tunt , ufque ad pcora.
16 Quidquid etiam fuppelledilis fuerit ,
congregabis in medio patearum ejus , & cum
ipfa civitate fuccendes , ita ut univerfa con
fumas Domino Deo tuo , 8c fit tumulus fem-
piternus , non a-dificabitur amplias.
17 Et- non adhirebit de illo anathemate
quidquam in manu tua : ut avertatur Domi
nus ab ira furoris fui & mifereatur tui , mul-
tiplicetque te ficut juravit patribus tuis ,
1 8 Quando audieris vocem Domini Dei
tui , euftodiens omnia praecepta ejus , qui
ego praccipio tibi.hodie , ut facias quod placi-
tum eltliftvc'onfpeu Domini Dei tui.
Gift PUT XIV.
Geatium r'uut fuftr mortu fugiendus , mamilar aiudt*
r~m & Imnnind^rum di.cretio ?- decimos fi jolirndas. . .,
1 TTUii ellote Domini Dei veftri : non vos . r
X incidtis j facietis calvitium fuper '
mortuo.. .
1 * Quaniam populus iandus es Domino * $\
Dco tuo : & te elegit ut fis ei in populu^n pe- 7. .
culiarem; de.xunclis.gentibus qu funt fuper ufrt-
tertanii,". li 2. it.
3 Ne comedatis qua: immunda funt
, Hoc eft animal , quod comedere debctis , * Leva.
U.
bo\'em , & vem , & capram .
Cervum Sc capream , bubalum., tragela-
i>hum , pygargum orygem , camelopardalum.
; , Omne animal , quod in duas partes findit
un.gulam.iicruminat , comedecis> ;
7 De his autem qua: ruminant , 8c ungulam
non! lindunt , comedere. non debetis , ut ca-
melum , leporem i'chrogryllum : hare qui
ruminant c non dividunt , ungulam j immuib
d* erunt robis.
 LIBER DEUTERONOMII, Cap.XIV.&XV. i4*
8 Sus quoque quoniam dividit ungulam , & cunctis operibus manuum tuarum quae feceris.
rumint , immunda erit : carnibus eorum CAPUT XV.
non vefcemini , & cadavera non tangetis. Lex remiffimis jt^timi mni quoi txerceuur : de fervo
9 Hxc comedetis ex omnibus qua- morantur Htbrtt qui notutrii manumita , de primegenitis Demiuo Jtec-
in aquis : Qua: habent pnnulas & fquamas , t:ficiis & comedendii.
1 Q Eptimo anno facis remiflionem ,
comedite : ..... Quae hoc ordine celebrabitur. Cui
io Quae abfque pinnulis 8c fquamis funt ,
ne comedatis , quia immunda funt. debetur aliquid ab amico vel proximo ac fra-
1 1 Omncs aves mundas comedite. tre fuo repetere non poterit , quia annus re-
i% Immundas ne comedatis : aquilam fei- miflionis elt Domini.
licet , & griphem , & haliaeetum , 3 A peregrino & advena exiges : civem be pro-
13 Ixion , & vukurem ac milvum juxta pinquum repctendi non habebis poteftatem.
4 Et omnino indigens & mendicus non erit
genus fuum : inter vos:ut benedicat tibi Dominus Deus tuus
14 Et omne corvini generis , ,
1 j Et ftruthionem , ac nocbiam , & larum, in terra,quam traditurus eft tibi in poTeflion.
atque accipitrem juxta genus fuum : % Si tamen audieris vocem Domini Dei tui,
i5 Hrodium ac cygnum , & ibin , & cuftodieris univerfa quae juffit , & quae ego
17 Ac mergulum , porphirionem , & nyc- hodie praecipio tibi , benedicet tibi , ut polli-
ticoracem , ... citus eft.
1 8 Onocrotalum, & charadrium, fingula in 6 Fnerabis gentibus multis, & ipfe nullo
genere fuo : upupam quoque & vefpertilion. accipies mutuum. Dominaberis nationibus
iy Et omne quod reptat & pennulas habet, plunmis , & tui nemo dominabitur.
immundum erit , & non comedetur. 7 Si unus de fratribus tuis , qui morantuf
Omne quod mundum cil , comedite. intra portas civitatis tuae , in terra quam Do-
ai Quidquid autem morticinum eft, ne minus Deus tuus daturus eft tibi , ad pauper-
vefeamini ex eo. Peregrino , qui intra portas tatem venerit : non obdurabis cor tuum , nec
tuas eft , da ut comedat , aut vende i : quia contrahes manum ,
W. tu populus fan&us Domini Dei tui es. * Non 8 Sed aperies earn pauperi , * & dabis mu * ,
. 1.' coques hoedum in lafte matris fuae. tuum , quo eum indigere perfpexeris. $.4*
*!+> 11 Decimam partem feparabis de cunchs 9 Cave ne forte fubrepat tibi impia cogita- ... .
fru&ibus tuis qui nafeuntur in terra per annos tio , & dicas in corde tuo : Appropinquat
feptimus annus remiffionis ; & avertas oculos
iingulos , ... tuos paupere fratre tuo , nolens ei quod
13 Et comedes in confpeitu Domini Dei
tui , in loco quem elegerit , ut in eo nomen poftulat mutuum commodare : ne clamet conr
illius invocetur , decimam framenti tui , & tra te ad Dominum , & fiat tibi in peccatum.
vini , & olei , & primognita de armentis & 10 Sed dabis ei : nec ages quidpiam callid
ovibus tuis : ut diieas timere Dominum Deum in ejus neceflitatibus fubievandis : ut benedi
cat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore ,
tuum omni tempore.
14 Cum autem longior fuerit via , & locus & in cunftis ad qux manum mifetis.
quem elegerit Dominus Deus tuus , tibique 1 1 * Non deerunt pauperes in terra habita- * bittbi
benedixent ," nec potueris ad eum hase cuneta tionis tuae : idcirco ego praecipio tibi ut ape 2.6. II.
nas manum fiatri tuo egeno c pauperi , qui
portare , . j
luvendes omnia, & in pretium rediges , tecum verfatur in terra.
portabifque manu tu , & proficifcns ad lo braeus 1 * Cum tibi venditus fuerit frater tuus He- * g^
cum quem elegerit Dominus Deus tuus : , aut Hebraea , & fex annis fervient ti- ,.. ,.
bi , in feptimo anno dimittes eum liberum : /.
16 Et emes ex eadem pecunia quidquid ti 13 Et quem librtate donaveris, neququam 4- 1>
bi placuerit , five ex armentis , five ex ovibus,
vinum quoque & ficeram , & omne quod de- vacuum abire patiris.
14 Sed dabis viaticum de gregibus , & de
fiderat anima tua : & comedes coram Domino area , & torculari tuo , quibus Dominus
Deo tuo , & epulaberis tu & domus tua :
17 Et Lvites qui intra portas tuas eft, cave Deus raus benedixerit tibi.
ne derelinquas eum , quia non habet aliam JEgypti 1 f Memento qud & ipfe fervieris in terra
, & liberaverit te Dominus Deus tuus,
partem in pofleflione ma.
8 Anno tertio feparabis aliam decimam ex & idcirco ego nunc prxcipio tibi.
ii Sin autem dixerit : Nolo egredi : e
omnibus quae nafeuntur tibi eo tempore , & qud diligat te , & domum tuam ,. &4>en
xepones intra januas tuas.
%9 Venietque Lvites qui aliam non habet fibii7A(Tumesfubulam,
apud te efle fentiat :
& perforabis auren
partem nec poTelfianem tecum , & peregri- ejus in janua domus tuae , & ferviet tibi ufque
nus pupillus & vidua , qui intra portas in iternum. Ancillae quoque fimiliter tacies-
tuas funt , & comedent & faturabuntur : i& Non ayertas ab eis oculos tuos , quand
ttt benedicat tibi Dominus Deu tuus m
 141 LIBER DEUTF.RQNOMII,Cap.XV.&XVI.
dimiseris eos liberos : quoniam juxta merce-
dem mercenarii per sex annos servivit tibi : ut
benedicat cibi Dominus Deus tuus in cunctis
opcnbus qux agis.
19 De primogenitis , qux nascuntur in ar-
mentis , 6c in ovibus tuis , quidquid est scxus
masculini , sanctisicabis Domino Deo tuo.
Non operaberis in primogenito bovis, & non
tondcbis primogenita ovium.
to In conspeau Domini Dei tui comedes
ea per annos lingulos , in loco quern elegerit
Dominus > tu & domus tua.
1 * Sin autem habuerit maculam 5 vel
11. 10. claudum fuerit , vel ccum , aiit in aliqua
Sl. parte deforme vel debile , non immolabicur
Euti Domino Deo tuo :
JJ. 4 xi Sed intra portas urbis tu* comedes illud:
tarn mundus quam immundus similiter ves-
centur eis quasi capred , & cervo.
13 Hoc solum observabis , ut fanguinem
eorum non comedas , fed effundes in terram
quasi aquam.
C A P U T XVI.
Tret frmifuit taiijittnmiittts , .J^jsmor.,m , HcbiomaJa-
rum , tT ti itrmdcutoium : de yjut judtubui ccnjinuendii y
fjr de tavtndf j4 eatjiemitui idilUitrt*
Bserva mensem novarum frugum , &
'O verni primum temporis , ut facias
Phase Domino Deo tuo : quoniam in iito
mense eduxit te Dominus Deus tuus de gy-
pto node.
a Immolabisque Phase Domino Deo tuo de
ovibus,& de bobus,in loco quern elegerit Do
minus Deus tuus , ut habitet nomen ejus ibi.
3 Non comedes in eo panem fermentatum :
septem diebus comedes absque fermen-
to , afflictionis panem , quoniam in pavore
egiessus es de gypto : ut memineris diei
cgreslionis tux de d.gypto , omnibus diebus
Vitx tux.
4 Non apparebit fermentum in omnibus
terminis tuis septem diebus , & non remane-
bit de carnibus ejus quod immolatum est ves-
pere in die primo usque mane :
j Non poteris immolare Phase in qualibet
urbium tuarum , quas Dominus Deus tuus
daturus est tibi ;
6 Sed in loco , qucm elegerit Dominus
Deus tuus , ut habitet nomen ejus ibi : immo-
labis Phase vespere ad solis occasum , quando
egressus es de gypto.
7 Et coques , & comedes in loco , quern
elegerit Dominus Deus tuus , maneque con-
furgens vades in tabernacula tua.
8 Sex diebus comedes az\ ma : & in die scp-
tima , quia colledta est Domini Dei tui ,
non facies opus.
9 Septem hebdomadas numerabis tibi ab
ea die qua falcem in segetem miseris.
10 Et celebrabis diem fe'.tum hebdomada-
tusa Domino Deo tuo , oblationem lponta-
neam manus tux , quam offeres juxta bene-
dictionem Domini Dei tui :
1 1 Et epulaberis coram Domino Deo tuo
tu , filius tuus, & filia tua , servus ;uus, & an -
cilia tua , & Levites qui ell intra portas tuas ,
advena ac pupillus & vidua , qui morantur
robiscum : in loco quern elegerit Dominus
Deus tuus , ut habitet nomen ejus ibi :
1 1 Et recordaberis quoniam servus fucris
in gypto : custodiesque ac facies qux prx-
cepta sunt.
1 3 Solemnitatem quoque tabernaculorum
celebrabis per septem dies , quando college
rs de area & torculari fruges tuas :
14 Et epulaberis in festivitate tua , tu, filius
tuus , & hlia , servus tuus & ancilla , Levitet
quoque & advena , pupillus ac vidua qui in-
tr\ portas tuas sunt.
i j Septem diebus Domino Deo tuo festa
celebrabis in loco , quern elegerit Dominus :
benedicetque tibi Dominus Deus tuus in cun
ctis frugibus tuis , & in omni opete manuum
tuarum , erifque in ltitia.
\6 Tribus vicibus per annum apparebit om-
ne masculinum tuum in conspedu Domini
Dei tui in loco quern elegerit : in folemnitate
azymorum , in folemnitate hebdomadarum ,
& in folemnitate tabernaculorum. * Non ap- > Exci.
parebit ante Dominum vacuus :
17 Sed oiferec unufquisque secundum quod & i*.
habuerit juxta benedictionem Domini Dei
sui quam dederit ei.
1 8 Judices & magistros constitues in omni
bus portis tuis , quas Dominus Deus tuus de
derit tibi , per singulas tribus tuas : ut judicent
populum justo juuicio ,
19 Nee in alteram partem declinent. * Non
accipies personam , nee munera : quia mune- t.
ra exexcant oculos sapientum , & mutant Lnit.
verba justorum. ' ,J'
10 Juste quod justum est persequfcris : ut *{"" '
vivas & poffideas Terram , quam Dominus c^,-.
Deus tuus dederit tibi. 10. it.
1 1 Non plantabis lucum , & omnem arbo-
rem juxta altare Domini Dei tui.
xx Nee facies tibi , neque constitues statu-
am : qux odit Dominus Deus tuus.
CAPUT XVII.
Ileflit dtli'cnd i , idcldairi* pumrittU ; in %r*vi iiffiult*-
te aid ,umu.um jacerdnttu r; jnut concitihm itiuritsdum ,
tir aut reft e'igrndn fi,u thlfutai.
i \] On immolabis Domino Deo tuo
l\l ovem , & bovem , in quo est macula,
aut quippiam vitii : quia abominatio est Do
mino Deo tuo.
x Cum reperti fuerint apud te intra unam
portarum tuarum , quas Dominus Deus tuus
dabit tibi , vir aut mulier qui faciant malum
in conspectu Domni Dei tui , & transgredian-
tur pactum illius ,
j Ut vadan. & serviant diis alienis , & ado-
 LIBER DEUTERONOMII, Cap. XVII. &XV1II.
jtnt cos , solem & lunam , & omncm mili-
tiam cli , qux non praccepi :
4 Et hoc tibi fuerit nuntiatum , audiens-
que inquisieris diligenter , 6c verum esse
repereris , &c abomnurio facta ell in Israel :
f Educes virum ac mulierem , qui rem
sceleratissimam perpetr<irunt , ad portas ci-
vitatis tu , & lapidibus obruentur.
6 * In ore duorum , aut trium testium pe-
I <S-
M'i- ribit qui interrkietur. Nemo occidatur , uno
il. it. contra fe dicente tefti.nonium.
l.C*. 7 Manus testium prima interficiet eum , *
ij. I. & manus reliqui populi excrema mittetur :
*S*fri ut auferas malum de medio tui.
'}! 8 Si difficile 8c ambiguum apud te judicium
esse perfpexeris inter sanguinem & sangui-
tiem , causam & caufam lepram 6c lepram :
& judicium intra portas tuas videris verba
variari : surge , & ascende ad locum , quern
elegerit Dominus Deus tuus.
9 * Veniesqne ad sacerdotes Levitici gene
i. I. ris , & ad judicem , qui fuerit illo tempore :
quzrefque ab eis , qui indicabunt tibi judicii
veritatem.
io Et facies quodcumque dixerint qui prac-
sunt loco , quem elegerit Dominus , & do-
cuerint te
njuxta legem ejus; sequensque senten-
tiam eorum : nee declinabis ad dexteram
neque ad sinistram.
1 1 Qui autem fuperbierit , nolens obedire
sacerdotis imperio , qui eo tempore ministrat
Domino Deo tuo , & decreto judicis , morie-
tur homo ille , 8c auferes malum de Israel ;
13 Cunctusque populus audiens timebit ,
ut nullus deinceps intumescat superbia.
14 Cum ingressus fueris Terram , quam
Dominus Deus tuus dabit tibi , & possederis
earn , habitaverisque in ilia , & dixeris :
Constituam super me regem , sicut habent
omnes per circuitum nationes :
1 j Eum constitues , quem Dominus Deus
tuus elegerit de numero sratrum tuorum.
Non poteris alterius gentis hominem regem
facere , qui non sit frater tuus.
\6 Cumque fuerit constitutus , non multi-
plicabit fibi equos , nee reducet populum in.
gyptum , equitatus jiumero sublevatus ,
praesertim cum Dominus prceperit vobis ,
ut nequaquam amplius per eamdem viam
zevertamini.
17 Non habebit uxores plurimas , qi alli-
ciant animum ejus , neque argenti & auri
immense pondera.
1 8 Posiquam autem sederit in folio regni
sui > describet sibi Deuteronomium legis hujus
in volumine accipiens exemplar a sacerdoti-
bus Leviticar tribus ,
j 9 Et habebit secum , legetque illud omni
bus diebus vitar fuse , ut diseat timere Domi-
fium Deum suum , 8c custodirc verba 8c caae-
i4J
monias ejus , qu in lege praccepta sunt.
10 Nee elevecur cor ejus in luperbiam su
per fratres suos , neque declinec in partem
dexteram vel sinistram , ut longo tempore
regnet ipse , & filii ejus super Israel.
C A P U T XVIII.
Sacerdciibus & Levilii pro fofitffitne ceduiu obUtinti
*c JdcrificU cuvtnda oiwtis fuftrjtint ; He vero Prophet*
fujcitaiiio , $ falfo Prep, eta iiuepfitieado : quonodo verns
k Jtljo tUjeernendus.
N On * habebunt Sacerdotes & Levit , * Nmi
& omnes qui de eadem tribu sunt 11. 10.
partem 8c hsereditatem cum reliquo Israel , 10 9.
quia sacriricia Domini , 8c oblationes ejus 1. Cor,
comedent , 9. Hi
* Et nihil aliud accipient de posseffione
sratrum suorum : Dominus enim ipse est hac-
reditas eorum , sicut locutus eft illis.
3 Hoc erit judicium sacerdotum a populo ,
& ab his qui offerunt victimas : five bovem. ,
five ovem immolaverint , dabunt sacerdoti
armum ac ventriculum :
4 * Primitias frumenti > vini , 8c olei , 8c i>. 1,
lanarum partem ex ovium tonsione.
5 Ipsum enim elegit Dominus Deus tuus de
cunctis tribubus tuis , ut ftet , 6c ministret no-
mini Domini ipse , 8c filii ejus in fempitemum.
6 Si exierit Levites ex una urbium tuarum
ex omni Israel in qua habitat , 8c voluerit veni
re , desiderans locum quem elegerit Dominus ,
7 Minisirabit in nomine Domini Dei sui ,
sicut omnes fratres ejus Levit , qui siabunc
eo tempore coram Domino.
8 Partem ciborum eamdem accipiet , quam
8c caeteri : excepto eo , quod in urbe sua ex
paterna ei successione debetur.
9 Quando ingressus fueris Terram , quam
Dominus Deus tuus dabit tibi , cave ne imi-
tari velis abominationes illarum gentium ;
I o * Nee inveniatur in te qui lustret filiutn
suum , aut filiam , ducens per ignem : aut qui io. 17.
ariolos sciscitetur , &c obfervet somniaatque
auguria , nee sit maleficus ,
I I Nee incantator , nee qui pythones con-
fulat , nee divinos , * aut quacrat a mortuis *i.Kegt
veritatem.
1 2. Omnia enim haec abominatur Dominus ,
8c propter iftiusmodi scelera delebit eos in
introitu tuo :
13 Perfectus eris , 8c absque macula cum
Domino Deo tuo.
14 Gentes istae , quarum possidebis terram ,.
augures 8c divinos audiunt , tu autem a Do
mino Deo tuo aliter institutus es.
i5PROPHETAM de genre tua &
de fratribus tuis sicut me , suscitabit tibi Do ' 45.
minus Deus tuus : ipsum audies , Mior.
j 6 Ut pecisti a Domino Deo tuo * in i-^
Horeb , quando concio congregata est, atque .. aii
dixisti : Ultra non audiam vocem Domini
Dei rnei,& igoerahunc maximum. ampHte
 144 LIBER DEUTERO NOMII,Cap.XK.&XX.
non videbo , ne moriar.
17 Et ait Dominus mihi : BcnS omnia sunt
locuti.
1 8 * Prophetam suscitabo eis de medio fra-
I- 45. trum suorum similem tui , & ponam verba
mea in ore ejus , loqueturque ad eos omnia
quas prcepero illi.
1 9 Qui autem verba ejus quloquetur in
nomine meo , audire noluerit , ego ultor
existam.
io Propheta autem qui arrogantii depra-
vatus voluerit loqui in nomine meo , qua: ego
non prcepi illi ut diceret , aut ex nomine
alienorum deorum, interficietur.
ii Quod si tacitsl cogitatione responderis:
Quomodo possum intelligere verbum , quod
Dominus non eft locutus ?
xx Hoc habebis signum : Quod in nomine
Domini propheta illejpraedixerit , & non eve-
nerit : hoc Dominus non eft locutus , fed per
tumorem animi sui propheta confinxit : & id-
circd non timebis eum.
C A P U T XIX.
Stp.tr md* . urbes refugii , & jui ad e*i two amsugieut,
& qui on : de vtrii j<tlji)que tejitbus , c^ i* ttrnumt non
Irani] erecdii.
i. pUm disperdiderit Dominus Deus tuus
V^vgentes , quarum tibi traditurus eft ter
rain , & possederis earn , habitaverisque in
urbibus ejus & in dibus :
* Naw. i * Tres civitates scparabis tibi in medio
35- '. Terra , quam Dominus Deus tuus dabit tibi
ftfiu in posseflionem ,
20. 2. t
j Sternens diligenter viam : & in tres xqua-
liter partes totam Terra: tux provinciam divi
des : ut habeat e vicino qui propter homici-
dium profugus eft , qu6 poflit evadere.
4 Ha-c era lex homicid fugientis , cujus
vita scrvanda est : Qui percusserit proximum
fuum nesciens , & qui heri & nudiustertius
nullum contra eum odium habuisse compro-
batur :
j Sed abiisse cum eo simpliciter in sylvam
ad ligna cdenda , & in succisione lignorum
fecuris fugerit manu , ferrumque lapsum de
manubrio amicum ejus percusserit , & Occi
dent : hie ad unam supradictarum urbium
confugiet , & vivet :
6 Ne sorsitan proximus ejus , cujus effufus
eft fanguis , dolore ftimulatus , perscquatur ,
& apprehendat eum si longior via fuerit , &
percutiat animam ejus , qui non eft reus mor
tis : quia nullum contra eum , qui occilus
eft , odium prius habuisse monsiratur.
7 Idcirc6 prcipio tibi , ut tres civitates
qualis inter fe spatii dividas.
* Gen. 8 * Cum autem dilataverit Dominus Deus
. 4- tuus terminos tuos , sicut juravit patribus
i-'.-i tuis , & dederit tibi cunctam Terram , quam
4- -4. eis pollicitus eft ,
5b/ w. $'( Si tamen custodieris mandata ejus , &
seceris qua; hodie prarcipio tibi , ut dillgas
Dominum Deum tuuro , & ambules in viis
ejus omni tempore) addes tibi tres alias ci
vitates , & supradictarum trium urbium nu-
rrterum duplicabis :
io Ut non effundatur fanguis innoxius in
medio Terr , quam Dominus Deus tuus da-
bit tibi poffidendam , ne sis sanguinis reus.
1 1 * Si quis autem odio habens proximum * Num.
fuum , insidiatus fuerit vita ejus , liirgensque 3$.
percusserit ilium , & mortuus fuerit , fugerit-
que ad unam de fupradictis urbibus ,
1 1 Mittent seniores civitatis illius , & arri-
pient eum de loco effugii , tradentque in ma
nu proximi , cujus fanguis effufus eft , Sc
morietur.
i $ Non misereberis ejus , & auferes inno-
xium fanguinem de Israel , ut bene sit tibi.
14 Non assumes , & transferes terminos pro
ximi tui , quos fixerunt priores in posseffione
tua , quam Dominus Deus tuus dabit tibi in
Terra , quam acceperis possidendam.
1 f * Non ilabit tellis unus contra aliquem , *Sprt.
17 6.
quidquid illud peccati , & facinoris fuerit : Mjub.
sed in ore duorum aut trium tellium ilabit Ii- 1 6.
omne verbum. 1. Cor.
16" Si steterit testis mendax contra homi- 12. 1.
nem , accusans eum prvaricationis ,
17 Stabunt ambo , quorum causa ell , ante
Dominum in conspeau sacerdotum & judi-
eum qui fuerint iri diebus illis.
18 * Ciimaue diligentissime perscrutantes
invenerint falfum tellem dixisse contra fra- I}, ii.
trem fuum mendacium :
ijjReddent ei sicut fratri suo facere^ogi-
tavit , & auferes malum de medio tui :
io Ut audientes caeteri timorem habeant ,
& nequaqu&m talia audeant facere.
ii Non misereberis ejus , * fed animam pro
anima , oculum pro oculo , dentem pro den- 21. 11.
te , manum pro manu , pedem pro pede exiges. Levit. 4.
CAPUT XX. 24. io.
4>> tempore pugut suit iomom remittenii jr* belli MMlti.
quomodo servtndt j qua arb'rei cxdentU <U mtcbinas iJim- i- !*
tnd.is , & nut rtiinquend*.
iPl exieris ad bellum contra holies tuos
^ & videris equitatus & currus , & majo-
rem quam tu habeas adversarii exercitus mul-
titudinem , non timebis eos : quia Dominus
Deus tuus tecum eit , qui eduxit te de Terra
S>'Pti. -is u
i Appropinquante autem jam praelio , lta-
bit sacerdos ante aciem , & sic loquetur ad
populum.
3 Audi Israel , vos hodie contra inimicos
vellros pugnam committitis , non pertimes-
cat cor vestrum , nolite metuere , nolite
cedere , nee formidevis eos :
4 Quia Dominus Deus vester in medio
vefiri elt , & pro vobis contra adversariot
dimicabit , ut cruat vos dz pericula.
j Duces
 LIBER DEUTERQNOMII.Cap.XX.&XXI. i4j
4 Duces quoquc per singulas turmas audien
* i Mi- te exercitu proclamabunt : * Quis est homo,
***! qui dificavit domum novam, &r non dedica- filio tdiojie frinugenii , film amtumact , & it quijitj'feitsut
*' vit earn? vadat,& revertatur in domum fuam,
ne force moriatur in bello , & alius dedicet
earn.
6 Quis est homo , qui plantavit vineam,
& needum fecir earn esse communem , de
qua vesci omnibus liceat ? vadat , & reverta-
tur in domum fiiam , ne forte moriatur in
bello , & alius homo ejus fungatur oiHcio.
7 Quis est homo , qui defpondit uxorem,
& non accepit earn ? vadat , & revertatur in
domum suam , ne forte moriatur in bello , &
ajius homo accipiat earn.
8 His dictis addent reliqua, & loquentur ad
*jac. populum : * Quis est homo formidolofus , &
7- *. corde pavido ? vadat,& revertatur in domum
suam,ne pavere faciat corda fratrum fuorum,
sicut iple timore perterritus est.
9 Cumque siluerint duces exercitus , & fi-
nem loquendi fecerint , unusquifque fuos ad
bellandum cuneos preparabit.
io Si quanJo accesscris ad expugnandam ci-
Yiratem , offeres ei primiYm pacem.
1 1 Si receperit , & aperuerit tibi portas,
cunctus populus , qui in ea est , falvabitur, &
serviet tibi sub tributo.
ii Sin autem fdus inire noluerit , &r cce-
perit contra te bellum , oppugnabis earn.
1 3 Cumque tradiderit Dominus Deus tuus
illam in manu tua , percuties omne quod in
ea generis mafeulini est , in ore gladii ,
14 Abfque mulieribus & infantibus , ju-
mentis 8c exteris , qui in civitate funt. Om-
nem prxdam exercitui divides , & comedes
de fpoliis hostium tuorum , qua: Dominus
Deus tuus dederit tibi.
i f Sic fades cunctis civitatibus , qui a te
procul valde funt, &: non funt de his urbibus,
quas in posseslionem accepturus'es.
16 De his autem civitatibus , qua: dabuntur
tibi , nullum omnind permittes vivere :
_ 1 7 Sed interfiles in ore gladii , Hethxum
videlicet & Amorrhxum , & Chananxum ,
Pherezxum , & Hxvarum , & Jebufxum, ftcut
prarcepit tibi Dominus Deus tuus :
if Ne forte doceant vos facere cunctas abo-
minationes , quas ipsi operati funt diis fuis :
& peccetis in Dominum Deum vestrum.
1 9 Quando obfederis civitatem multo tern-
pore, &: munitionibus circundederis ut expug-
nes earn , non fuccides arbores , de quibus
vefci potest , nee securibus per circuitum de-
tes vastare regionem : quoniam lignum est,&
non homo , nee potest bellantium contra te
augere numerum.
io Si qua autem ligna non funt pomifera,
fed agrestia , & in exteros apta ufus , fuccide,
& inflruc machinas , donee capias civitatem,
qux contra te dimicat.
CAPUT XXI.
Cdutio fiiptr I, mil. in - okuIio ; mulitre > ' belli cast* , ie
iji in ligno.
i /^\Uando inventum fuerit in Terra, quam
\^2. Dominus Deus tuus daturus est tibi *
hominis cadaver occifi , &c ignorabitur oz-
dis reus ,
i Egredientur majores natu , & jdices tui
& metientur a loco cadaveris singularum
per circuitum fpatia civitatum :
3 Et quam viciniorem carteris esse perfpexe-
rint,feniores civitatis illius tollent vitulam de
armento , qua: non traxit jugum , nee terrain
feidit vomere ,
4 Et ducent earn ad vallem afperam at-
que faxofam , qu numquam arata est , nee
fementem recepit : & caedent in ea cervices
vitul :
5 Accedentque facerdotes filii Levi , quos
elegerit Dominus Deus tuus ut ministrent ei,
& benedicant in nomine ejus , & ad verbum
eorum , omne negotium , & quidquid mun-
dum vel immundum est , judicetur.
6 Et venient majores natu civitatis illius ad
interfectum , lavabuntque manus fuas fupef
vitulam , quz in valle percussa est ,
7 Et dicent : Manus nostri non effuderunt
sanguinem hunc , nee oculi viderunt.
8 Propitius esto populo tuo Israel , quern
redemisti Domine , & ne reputes sanguinem
innocentem in medio populi tui Israel. Et an-
feretur ab eis reatus fanguinis :
9 Tu autem alienus ens ab innocentis cruo-
re , qui fufus est , cum feceris quod prcepit
Dominus.
io Si egressus fueris ad pugnam contra ini-
micos tuos , & tradiderit eos Dominus Deus
tuus in manu tua , captivofque duxeris ,
1 1 Et videris in numero captivornm mulie-
rem pulchram , & adamavens earn, voluerif-
que habere uxorem ,
i z Introduces cam in domum tuam : quz
radet cfariem , & circumcidet ungues ,
13 Et deponet vestem , in qua capta est : fe-
denfque in domo tua , flebic patrem & ma-
trem fuam uno menfe : &c postea intrabis ad
earn, dormiefque cum ilia , & erit uxor tua.
14 Si autem postea non federit animo tuo,
dimittes earn liberam , nee vendere poteris
pecunia , nee opprimere per potentiam : quia
humiliasti earn.
1 f Si habuerk homo uxores duas , unam
dilectam , 8c alteram odiofam , genuerint-
que ex eo liberos , &z fuerit filius odiofa:
primogenitus ,
16 Volueritque fubstantiam inter filios fuos
dividere : non poterit filium dilectae facere
primogenitum , & praeferre filio odiofae ,
17 * Sed filium odiofa: agnofeet primogeni- * i Per.
tum,dabitque ei de his quse habuent cucta du- s. 1.
 U<J LIBER DEUTERONOMII, Cap. XXII.
plicia : iste est enim principium liberorura
ejus , & huic debentur primogenita.
1 8 Si genuerit homo filium contumacem &
protervum , qui non audiat pacris aut matris
imperium , &c coercitus obedire contemp-
ser.it :
. ,19 Apprehendent eum , & ducent ad scnio-
res civiratis illius , & ad portam judicii,
, io Diccntque ad eos : Filius noster iste pro-
tervus & contumax est , monita nostra audire
contemnit , comessationibus vacat, & luxuriae
atque conviviis :
ir Lapidibus eum obruet populus civitatis :
& monecur , ut auferatis malum dc medio
vestri, &: universus Israel audiens pertimefcat.
zz Quando peccaverit homo quod morte
plectendum est , & adjudicatus morti appen-
sus fuerit in patibulo :
*3 Non permanebit cadaver ejus in ligno,
3- '* fed in eadem die sepelietur : quia * maledic-
tus a Deo est qui pendet in ligno : & nequa-
quam contaminabit Terram tuam, quam Do-
minus Deus tuus dederit tibi in pofleslionem.
CAPUT XXII.
Pirns in ttm frox'mi txercenda : de vtfie alterius ftxui :
it invenia ttido : dt lircunnUndu ticlo dtm&i , de nm com-
nij'cendis rebus diversi gtntris , dt fir>,briis , dcsigm: virgmi-
Utis , de tdulteri , dt corrupt* m nrbe vel m *gr > dt
ttxort patris no dtiumU,
On * videbis bovem fratris tui , aut
Excd.
3 4. 'N ovem errantem , & prteribis , fed
reduces fratri tuo ,
i Etiamsi non est propinquus frater tuus,
nee nosti eum : duces in domum tuam , &
erunt apud te quamdiu quacrat ea fracer tuus,
& recipiat.
3 Similiter facies de asino , & de vestimen-
to , & de omni re fratris tui , qua; perierit :
si inveneris earn , ne negligas quasi alienam.
4 Si videris asinum tratris tui aut bovem
cecidifle in via , non despicies , fed subleva-
bis cum eo.
j Non induetur mulier veste virili , necvir
utetur veste foeminea : abominabilis enim
apud Deum est qui racit hc.
6 Si ambulans per viam , in arbore vel in
terra nidum avis inveneris , & matrem pullis
vel ovis desuper incubantem : non tenebis
earn cum filiis :
7 Sed abire patieris , captos tenens filios :
bene sit tibi , & longo vivas tempore.
8 Cum acdificaveris domum novam , facies
rnurum tecti per circuitum : ne efFundatur
sanguis in domo tua , & sis reus labente alio,
& in prceps ruente. . .
9 Non feres vineam tuam altero scmine :
ne & sementis quam fevisti, & qu nascuneur
ex vinea , parker sanctisicentur.
i o Non arabis in bove simul & asino.
r i Non indueris vestimento , quod ex Jana
liAoque contextum est.
i * Funiculos in fimbriis facies perquatuor * Num.
angulos pallii tui, quo operieris. '* 5*"
i j Si duxerit vir uxorem , & postea odio
habuerit earn , *
14 Quzsieritque occasiones quibus dimittat
earn , objiciens ei nomen peslimum , & dixe-
rit : Uxorem hanc accepi, & ingressus ad earn
non inveni virginem :
1 f Tollent earn pater & mater ejus , &: fe-
rent fecum signa virginitatis ejus ad leniores
uxbis qui in porta funt :
16 Et dicet pater : Filiam meam dedi huic
uxorem : quam quia odit ,
17 Imponit ei nomen peslimum , ut dicat :
Non inveni filiam tuam virginem: & ecce haec
funt signa virginitatis fili me : expandent
veirimentum coram senioribus civitatis.
1 8 Apprehendentque scnes urbis illius vi-
rum , & verberabunt ilium ,
19 Condemnantes insuper centum siclis ar-
genti , quos dabit patri puell : quoniam dif-
famavit nomen peslimum super virginem
Israel : habebitque earn uxorem , & non po
tent dimittere earn omnibus diebus vit suar.
20 Qudd si verum est quod objicit > & non
est in puella invenra virginitas :
ii Ejicient earn extra fores domus patris
sui , & lapidibus obruent viri civitatis illius,
& morietur : quoniam fecit nefas in Israel, ut
fornicaretur in domo patris fui : & auferes
malum de medio tui.
ii * Si dormierit vir cum uxore alterius, * tt
uterque morietur , id est, adulter & adultera : <>. 10,
& auferes malum de Israel.
13 Si puellam virginem despondent vir , &
invenent earn aliquis in civitate, & concubue-
rit cum ea >
14 Educes utrumque ad portam civitatis il
lius , & lapidibus obruentur : puella , quia -
non clamavit , cum esset in civitate : vir, quia
humiliavit uxorem proximi fui , & auferes
malum de medio tui.
1 5 Sin autem in agro repererit vir puellam,
qua: desponsata est , & apprehendens concu-
buerit cum ea , ipse morietur solus :
if Puella nihil patietur, nee est rea mortis :
quoniam sicut latro consurgit contra fratrem
fuum , & occidit animam ejus , ita & puella
perpessa est.
17 Sola erat in agro : clamavit , & nullus
affuit qui liberaret earn.
18 Si invenerit vir puellam virginem , qua?
non habet sponfum , & apprehendens concu-
buerit cum ilia, & res ad judicium venerit : - r .
19 * Dabit qui dormivit cum ea , patri tl\
puell quinquaginta siclos argenti , & habebit
earn uxorem , quia humiliavit illam : non
poterit dimittere earn cunctis diebus vitat
suar.
30 Non accipiet homo uxorem patris siii,
nee revelabit operimentum ejus.
 LIBER DEUTERONOMII, Cap. XXIIt & XXIV. i47
C A P U T XXIII
Of bil qui ab buleJU Dei nti.mii Juu/ vel tdmittendi :
Xiumtui c,- tyff.ius nan funs tbyeiendi ; de ftllutitnt
noClurtt : rp- de lot td necejj'tria nuurt dc/u'tndo : dejir-
vi fugitive, dt mercede projttbuli,de fugitnd* ujurtt trgtfrt-
tret , de v>te 9 de v.uea & (egete froximi.
i V"T On intrabit eunuchus attritis vel am-
JLNiputatis testiculis tk abscisso veretro,
Ecckliam Domini.
1 Non ingredietur mamzer , hoc est , de
scorto natus in Ecclesiam Domini , usque ad
decimam generationem.
3 * Ammonites & Moabites etiam post de
i j. i. cimam generationem non intrabunt Ecclesiam
Domini , in xternum :
4 Quia noluerunt vobis occurrere cum pa
ne & aqua in via quando egrefli estis de gyp-
to : & * quia conduxerjnt contra tc Balaam
i. j. filium Beor de Mesopotamia Syrix , ut male -
diceret tibi : * C A P U T XXIV.
j Et noluit Dominus Deus tuus audire Ba
laam , vertitque maledictionem ejus in bene-
dictionem tuam , e6 quod diligeret te.
6 Non facies cum eis pacem , nee quxras
eis bona cunctis diebus vitx tux in sempiter-
num.
7 Non abominaberis Idumxum , quia fra-
ter tuus est : nee gyptium , quia advena
fuisti in terra ejus
8 Qui nati fuerint ex eis , tertia generatio-
ne intrabunt in Ecclesiam Domini.
9 Quando egressus fueris adversus hostes
tuos in pugnam,cultodies te ab omni re mala.
10 Si fuerit inter vos homo , qui nocturno
pollutus sit somnio , egredietur extra castra,
1 1 Et non revertetur , priusquam ad vespe-
ram lavetur aqua : & post solis occasum re-
gredietur in castra.
11 Habebis locum extra castra , ad quern
egrediaris ad requisita naturae,
13 Gerens paxillum in balteo : cumque sede-
risjfodies per circuitu, & egesta humo operies
14 Quo relevatus es ( Dominus enim Deus
tuus ambulat in medio callrorum , ut eruat
te , & tradat tibi inimicos tuos ) & sint cas
tra tua sancta , & nihil in eis appareat fdi-
tatis , ne derelinquat te.
1 j Non trades fervum domino suo , qui ad
te confugerit.
1 6 Habitabit tecum in loco , qui ei placue
rit , & in una urbium tuarum requiescet : ne
contristes eum.
17 Non erit meretrix de filiabus Israel , nee
scortator de filiis Israel.
1 8 Non offeres mercedem prostibuli , nee
pretium canis in domo Domini Dei tui, quid-
quid illud est quod voveris : quia abominatio
est utrumque apud Dominum Deum tuum.
19 Non fnerabis fratri tuo ad usuram pe-
cuniam , nee fruges , nee quamlibet aliam
rem :
%o Sed alieno. Fratri autem tuo absque usu-
ra id , quo indigec , commodabis : ut benedi-
cat tibi Dominus Deus tuus in omni opere tuo
in Terra, ad quam ingredieris poflidendam.
1 1 Cilm votum voveris Domino Deo tuo,
non tardabis reddere : quia requires illud Do
minus Deus tuus ; & si moratus fueris , repu-
tabitur tibi in peccatum.
Sinoluens polliceri,absque peccato eris.
ij Quod autem semel egressum est de la-
biis tuis , observabis , & facies sicut promi-
sisti Domino Deo tuo , 8c propria voluntate
& ore tuo locutus es.
14 Ingressus vineam proximi tui , comede
uvas quantum tibi placuerit : foras autem ne
efferas tecum.
1 ? Si intraveris in segetem amici tui , fran-
ges spicas , & manu conteres : fake autem
non metes.
Libellut repudii ] rrmitttur : mUericerdia in debifrei sou
feres : mm ne^andt merces : de judicio advent & pupdli;
reliquit mejjii tc vuideim* ftUfertbut relinquendt.
iQ I * acceperit homo uxorem , & habue- * '
i3 rit earn
...,,..- ... ,, -& non invenerit. p._
gratiam ante
.. * *
oculos ejus propter aliquam fditatem : scri- * '*
bet libellum repudii , & dabit in manu illius, m^c.
& dimittet earn de domo sua. 10,4,
1 Cumque egressa alterum maritum duxerit,
,.3Et He quoque
. . oderit earn , dederitqueei
libellum repudii , & dimiserit de domo sua>
vel certe mortuus fuerit :
4 Non poterit prior maritus recipere earn
in uxorem : quia polluta est , & abominabilis
facta est coram Domino : ne peccare facias
Terram tuam , quam Dominus Deus tuus tra~
diderit tibi poflidendam.
f Cum acceperit homo nuper uxorem, non
procedet ad bellum , nee ei quippiam necesll-
tatis injungecur publicx , fed vacabit absque
culpa domi sux , ut uno anno lxtetur cum
uxore sua. .
6 Non accipies loco pignoris inferiorem,
& superiorem molam : quia animam suam
oppofuit tibi.
7 Si deprehensus fuerit homo sollicitans
fratrem suum de filiis Israel , & vendito eo
acceperit pretium , interficietur , & auferes
malum de medio tui.
8 Observa diligenter ne incurras plagam le-
prx , scd facies quxcumque docuerint te se-
cerdotes Levitici generis , juxta id quod praf-
cepi eis , & imple sollicite.
9 * Mementote qux fecerit Dominus Deus * Hum.
vester Marix in [via cum egrederemini de it.i.
gypto. #
1 o Cum repetes a proximo tuo rem aliquam
quam debet tibi , non ingredieris domum
ejus , ut pignus auferas :
r 1 * Sed stabis foris , & ille tibi proferet * Ex,4,
quod habuerit , 12. i.
1 1 Sin autem pauper est > non pernoctabit
T ij
 i48 LIBER DEUTER0N0M1I , Cap. XXIV. & XXV.
apud tc pignus . lius appellabit , ut non deleatur nomsejus
13 Sed statim reddes ei ante solis occasum: ex Israel.
t dormiens in vestimento suo , benedicat ti- 7 Sin autem noluerit accipere uxorem fra
bi , & habeas justitiam coram Domino Deo tris fui , qu ei lege debetur , perget mulier
tuo. ad portam civitatis , & interpellabit majores
*ltv. 14 * Non negabis mercedem indigentis , & natu j dicetque : * Non vult frater viri mei * Rb|j
I. 13. pauperis fratris tui , five adven , qui te- fufeitare nomen fratris fui in Israel : nec me 4, S.
T,b 4. cum moratur in terra , & intra portas tuas in conjugem sumere.
est: 8 Statimque accersiri eum facient,& inter-
j j Sed eadem die reddes ei pretmm laboris rogabunt. Si refponderit : Nolo earn uxorem
sui ante solis occasum , quia pauper est , & accipere :
ex eo sustentat animam suam : ne clamet 9 Accedet mulier ad eum coram feniorrbus,
contra te ad Dominum , & reputetur tibi in & toilet calceamentum de pede ejus , fpuet-
peccatum. que in faciem illius , & dicet : Sic fiet homi-
16 * Non occidentur patres pro filiis , nec ni , qui non xdistcat domum fratris fui.
14. filii pro patribus , fed unufquisque pro pecca- I o Et vocabitur nomen illius in Israel, Do-
. Par. to suo morietur. mus discalceati.
2J-4- ;! 17 Non pervertes judicium adven & pu- I I Si habuerint inter le jurgium viri duo,&
%fcb. pilli , nec auferes pignoris loco vidu vesti- unus contra alterum rixari cperit , volens-
IS. 2.
mentum. que uxor alterius eruere virum suum de ma-
1 8 Memento qu&d servieris in gypto , & nu fortioris , miseritque manum , & appre-
eruerit te Dominus Deus tuus inde. Idcircd henderit verenda ejus :
prcipio tibi ut facias hanc rem. 1 Abscides manum illius , nec flectens su
19 Cuiando messueris fegetem in agro tuo , per earn ulla misericordia.
& oblitus manipulum reliqueris , non rever- 13 Non habebis in facculo diversa pondera>
tens ut tollas ilium : fed advenam , & pupil- majus & minus :
lum , & viduam auferre patieris , ut benedi 14 Nec eritindomo tua modius major &
cat tibi Dominus Deus tuus in omni opere minor.
manuum tuarum. 1 5 Pondus habebis justum & verum , &
xo Si singes collegeris olivarum , quidquid modius qualis &.verus erit tibi : ut multo
remanferit in arboribus , non revert^ris ut vivas tempore super Terram , quam Domi
colligas : fed relinques adven , pupillo , ac nus Deus tuus dederit tibi :
vidu. 16 Abominatur enim Dominus Deus tuus
ii Si vindemiaveris vineam tuam, non col eum , qui facit hc , & aversatur omnem
lides remanentes racemos , fed cedent in usus injustitiam.
adven , pupilli , ac vidu. 17 * Memento qu secerit tibi Amalec in *E</.
11 Memento qu&d & tu scryieris in gyp- via quando egredieoaris ex gypto : '7 *
to,& idcircd prcipio tibi ut facias hanc rem. 1 8 Quomodo occurrerit tibi : & extremos
GAPUT XXV. agminis tui , qui lassi residebant , ceciderit ,
Judhes justi judictut: quat slants rem otdenius , bovi quando tu eras fame & labore confectus , &
trhurami os non alhgandum, semen frtiri fufcitMdum,?<en* non timuerit Deum.
mulieris verend* apprchetdentis , non committend* in pondert 19 Cum ergo Dominus Deus tuus dederit
& meifura in'jujl'ui* , ^imaticitx delcndi. tibi requiem , & fubjecerit cunctas per circui-
i I fuerit causa inter aliquos , & interpel- tum nationes in Terra , quam tibi pollicitus
O laverint judices : quem justum esse per- eft : delebis nomen ejus sub clo. Cave ne
spexerjnt , illi justiti palmam dabunt : quem obliviscaris.
impium , condemnabunt impictatis. CAPUT XXVI.
z Sin autem eum qui peccavit , dignum vi- frimitU ac dtciM*. ubi & f ibus extlvettiU , fr sub JU*
derint plagis : prosternent,& coram sc facient vcrtnrfn fort*.
verberari. Pro mensura peccati erit & plaga- i S~^ Umque intraveris Terram quam Do-
rum modus : V ./ minus Deus tuus tibi daturus est posll-
* 1. Ctr. 3 Ita dumtaxat : * ut quadragenarium nu- dendam , & obtinueris earn , atque habitave-
11. 4. merum non excedant : ne fde laceratus ante ris in ea :
Cor. oculos tuos abeat frater tuus. 1 Tolles de cunctis frugibus tuis primitias ,
'* 4 * Non ligabis os bovis terentis in area & pones in cartailo , pergesque ad locum ,
' ,'*" sruges tuas. quem Dominus Deus tuus elegerit , ut ibi in-
* Mattb. 5 * Quando habitaverint fratres simul , & vocetur nomen ejus :
a i. 4. unus ex eisabsque liberis mortuus fuerit , uxor 3 Accedefque ad sacerdotem , qui fuerit in
Marc, defuncti non nubet alteri : fed accipiet earn diebus illis, & dices ad eum : Prohteor hodie
" '2P0 frater ejus , & fufcitabit semen fratris fui coram Domino Deo tuo , quod ingreslus sum
tf.it,' 6 { pnmogenicum. e* e fiuum. nomine 4- in Teaam, pro qua juvit patiibus nostris,ut
 LIBERDEUTERONO M lb Cap. XXVI. & XXVII. x49
dar earn nobis.
4 Sufcipienfque facerdos cartallum de manu
tua , ponet ante altare Domini Dei tui :
<, Et loquris in confpeftu Domini Dei tui :
Syrus perfequebatur patrem meum , qui def-
cendit in <Egyptum , & ibi peregrinatus eft in
pauciifimo numero : crevitque in gentem
magnam ac robuftam & infinitas multitudinis.
6 Afflixeruntque nos iEgyptii , & perfecuti
funt imponentes onera graviflima :
7 Et clamavimus ad Dominum Deum pa-
trum noftrorum ; qui exaudivit nos, & refpe-
xit humilitatem noftram , Sc laborem , atque
anguftiam :
8 Et eduxit nos de /Egypto in manu forti ,
' be brachio externo , in ingenti pavore , in fig-
nis atque portends :
9 Et introduxit ad locum iftum , & tradidit
nobis terram lade & melle manantem.
io Et idcirco nunc offero primitias frugum
Terr* , quam Dominus dedit mihi. Et dimit-
tes eas in confpeftu Domini Dei mi , & ado-
rato Domino Deo tuo.
Et epulaberis in omnibus bonis quae Do
minus Deus tuus dederit tibi , & domui ,
tu & Lvites , & advena qui tecum eft.
i Quando complevens decimam cunfta-
rum frugum tuarum , anno decimrum tertio
dabis Levitae, & advenae, & pupillo & viduae,
ut comedant intra portas tuas , Sc faturen-
tar:
13 Loqurifque in confpeftu Domini Dei
tui : Abftuli quod fanctiricatum eft de domo
* Sufr mea , & * dedi illud Levitae & advenae , &
14. y pupillo ac viduae, ficut juililti mihi . non prae-
terivimandatatua,necfum oblitus imperii tui.
14 Non comed ex eis in luftu meo ,. nee
iparavi ea in qualibet immunditia , nee
expendi ex his quidquam in re funebri. Obe-
divi voci Domini Dei mei , &c feci omnia li
cut praeeepifti mihi.
* 1[ i * Refpice de fanftuario tuo,& de excel-
**'' fo caelorum habitculo, & benedic populo
, * J" tuo lal, & Terrae,quam dedifti nobis, ficut
jurafti patribus noftris , Terrae lafte & melle
mananti.
16 Hodie Dominus Deus tuus praeeepit tibi
ut facias mandata haec atque judicia : & cuf-
todias & impleas ex toto corde tuo, & ex to
ta anima tua.
17 Dominum elegifti hodie,ut fit tibi Deus,
& ambules in viis ejus : & cuftodias caeremo-
nias ilhus , & mandata atque judicia , & obe-
dias ejus imperio.
V* 18 Et * Dominus elegit te hodie ut fis ei
K. populus peculiaris , ficut locutus eft tibi, &
eultodias omnia praeeepta illius :
19 Et faciat te excelfiorem eunftis gentibus
quas creavrt in laudem , & nomen , & glo-
riam fuam : ut fis populus fanftus Domini
Pei tili 3 cut locutus eft,
CAPUT XXVII.
Trtnt Jvriant , ltrt Upideum erigendum , lixqut If
fidibus in,cnbt.U : bintdiclism! fiorum , & m.iltdiilimis
mpiorum ritui & formula.
1 T) Raecepit autem Moyfes & feniores If-
X ra'l , populo dicentes : Cuftodite om-
ne mandatum quod praecipio vobis hodie.
Cmque tranfientis Jordanem in Terram,
quam Dominus Deus tuus ;dabit tibi , eriges
ingentes lapides , & calce laevigabis eos ,
3 Ut poflis in eis feribere omnia verba legis
hujus, Jordane tranfmiflo:ut introeas Terram
quam Dominus Deus tuus dabit tibi , terram
lacle & melle manantem , ficut juravit patri
bus tuis.
4 Qiundo ergo tranfientis Jordanem , eri
gir lapides , quos ego hodie praecipio vobis
in monte Hebal , & laevigabis eos calce :
f Et a:dificabis ibi altare Domino Deo tuo,
* de lapidibus , quos ferrum non tetigit , * ex^
6 Et de faxis informibus & impotis : & 10. iS.
fteres fuper eo holocaufta Domino Deo tuo, 7*f- .
7 Et immolabis hoftias pacificas , comedef- 3 '
que ibi,8i epulaberis coram Domino Deo tuo.
8 Et feribes fuper lapides omnia verba le
gis hujus plane & lucide.
9 Dixeruntque Moyfes & facerdotes Leviti-
ci generis ad omnem Ifralem : Attende , &
audi Ifral : hodie faftus es populus Domini
Dei tui :
10 Audies vocem ejus , & facis mandata
atque juftitias , quas ego praecipio tibi.
11 Praecepitque Moyfes populo in die illo
dicens :
1 1 Hi ftabunt ad benedicend populo fuper
montemGarizim, Jordane tranfmiilo-.Simeon,
Levi , Judas, Iflachar , Jofeph & Benjamin.
13 Et regione ifti ftabunt ad maledicen-
dum in monte Hebal : Ruben , Gad , & Aler,
& Zabuln , Dan & Nephthali.
14 Et pronuntiabunt Levitac,dicentque ad. */>**.
omnes viros Ifral excelsa voce : s. 1
i $ Malediftus homo qui facit fculptile &
conflatile, abominationem Domini, opus ma-
nuum artificum,ponetque illud in abfcondito..
Et refpondebit omnis populus,& dicet:Amen.
16 Malediftus qui non honort patrem
fuum , & matrem. Et dicet omnis populus t
Amen.
1 7 Malediftus qui transfert trminos pro-
ximi fui. Et dicet omnis populus : Amen.
18 Malediftus qui errare facit caecum in in
nere. Et dicet omnis populus : Amen.
19 Malediftus qui pervertit judicium adve
nae , pupilli , & viduae. Et dicet omnis popu
lus : Amen.
Malediftus qui dormit cum uxore patris
fui , & rvlt operimentum Ieftuli ejus. Et
dicet omnis populus : Amen.
11 Malediftus qui dormit cum omni ju
tnejito. t dicet ornais populus : Ameu.
% %
ijoLJBER DEUTERONOMII,CAp.XXVII.&XXVin.
n Maledictus qui dormit cum sorore sua
filia patris sui , vel matris fuz. Ec dicet om-
nis populus : Amen.
13 Maledictus qui dormit cum socru sua.
Et dicet omnis populus : Amen.
14 Maledictus qui clam percuiTerit proxi-
mum suum. Et dicet omnis populus : Amen.
1 5 Maledictus qui accipit munera , ut per-
cutiat animam sanguinis innocentis. Et dicet
omnis populus : Amen.
t.6 Maledictus qui non permanet in scrmo-
nibus legis hujus , nee eos opere persicit. Et
dicet omnis populus : Amen.
CAPUT XXVIII.
Muhiplix prmitiitur ebservtatibui Itgtn biiediSit , e*
trtHsgrtdientibtn nulediato.
I si autem audieris vocem Domini Dei tui,
k3 ut facias atque custodias omnia manda-
ta ejus , qux ego prcipio tibi hodie , faciet
te Dominus Deus tuus excelsiorem cunctis
gentibus , qu versantur in terra,
i Venientque super te universa benedictio-
nes illae , & apprenendent te : si tamen pr-
cepta ejus audieris.
3 Benedictus tu in civitate , & benedictus
in agro.
4 Benedictus fructus ventris tui , & fructus
terr tu , fructusque jumentorum tuorum :
greges armentorum tuorum , & caul ovium
tuarum.
? Benedicta horrea tua , & benedict reli
qui tux.
6 Benedictus eris tu ingrediens & egrediens,
7 Dabit Dominus inimicos tuos, qui con-
surgunt adversum te , corruentes in confpec-
tu mo : per unam viam venient contra te , &
per septem fugient a facie tua.
8 Emittet Dominus benedictionem super
cellaria tua , & super omnia opera manuum
tuarum : benedicetque tibi in terra quam
acceperis.
9 Suscitabit te Dominus sibi In populum
sanctum, sicut juravit tibi : si custodieris man-
data Domini Dei tui , & ambulaveris in viis
ejus.
10 Videbuntque omnes terrarum populi
qudd nomen Domini invocatum sit super te ,
& timebunt re.
1 1 Abundare te faciet Dominus omnibus
bonis , fructu uteri tui , & fructu jumento
rum tuorum , fructu terr tu , quam jura
vit Dominus patribus tuis ut daret tibi.
1 x Aperiet Dominus thesaurum suum opti
mum, clum , ut tribuat pluviam terr tu in
tempore suo : benedicetque cunctis operibus
manuum tuarum. Et fnerabis gentibus mul-
tis , & ipfe a nullo foenus accipies.
13 Constituet te Dominus in caput , & non
in caudam : & eris semper supra , & non sub'
ter : si tamen audieris mandata Domini Dei
fui , qux ego prcipio tibi hodie' & culto-
dieris & feceris ,
14 Ac non declinaveris ab eis , nee ad dex-
teram , nee ad sinistram , nee sceutus fueris
deos abenos } neque colueris eos.
1 5 * Qudd si audire nolueris vocem Domi
ni Dei tui , ut cuflodias & facias omnia man- j. 14.
data ejus & cremonias , quas ego prcipio Th,,*. I. 17.
tibi hodie , venient super te omnes maledic- Baiutb
tiones ili , & apprehendent te. '20.
16 Maledictus eris in civitate , maledictus
in agro.
1 7 Maledictum horreum tuum , & male-
dict reliqui tu.
18 Maledictus fructus ventris tui , & fruc
tus terr tu , armenta bourn tuorum , &
greges ovium tuorum.
19 Maledictus eris ingrediens > & maledicr
tus egrediens.
10 Mittet Dominus super te famem & esu-
riem , & increpationem in omnia opera tua ,
qu tu facies : donee conterat te , & perdat
velociter , propter adinventiones tuas peffi-
mas in quibus reliquilli me.
ti Adjungat tibi Dominus pestilentiam ,
donee consumat te de terra , ad quam ingre
diens poflidendam.
xi Percutiat te Dominus egestate , febri
& frigore , ardore & llu , & ae're corrupto
ac rubigine , & persequatur donee pereas.
13 Sit clum , quod supra te est , neum :
& terra , quam calcas , ferrea.
14 Det Dominus imbrem terr tu pulve-
rem , & de clo descendat super te cinis , do
nee conteraris.
*5 Tradat te dominus corruentem ante hos-
tes tuos. Per unam viam egrediaris contra
eos , & per leptem fugias , be dispergaris per
omnia regna terr.
x6 Skque cadaver tuum in escam cunctis
volatilibus cli , & berths terr , & non sit
qui abigat.
17 Percutiat te Dominus ulcere gypti, &
partem corporis , per quam llercora egerun-
tur , scabie quoque & prurigine : ita ut cura-
ri nequeas.
18 Percutiat te Dominus amentia 8c excita-
te ac furore mentis ,
19 Et palpes in meridie sicut palpare solet
ccus in tenebris , &c non dirigas vias tuas.
Omnique tempore calumniam lustineas , &
opprimaris violentia, nee habeas qui liberet te.
30 Uxorem accipias , & abus dormiat cum
ea. Domum xdifices , & non habites in ea.
Plantes vineam , & non vindemies earn.
31 Bos tuus immoletur coram te , &non
comedas ex eo. Alinus tuus rapiatur in cons-
pectu tuo , & non reddatur tibi. Oves tu
demur inimicis tuis , & non sit qui te adjuvet.
3 1 Filii tui & fili tu tradantur alteri popu-
lo , videntibus oculus tuis , & deficientibus
ad cons^ectum eorum tota die , & non sit
 LIBER DEUTERO NO Mil, Cap. XXVIII.
fortitudo in manu tua.
33 Fructus terra: tuae , 8c omnes labores
tuos comedat populus quern ignoras : 8c sis
semper calumniam sustinens , & oppressus
cunctis diebus ,
34 Et stupens ad terrorem eorum qua; vi-
debunt oculi tui.
3f Percutiat te Dominus ulcere peffimo
in genibus & in suris , sanarique non poflis
a planca pedis usque ad verticem tuum.
3<y Ducet te Dominus , & regem tuum ,
quern conliitueris super te in gentem , quam
ignoras & patres tui : & servies ibi diis
alienis ligno , 8c lapidi.
37 Et eris perditus in proverbium ac fa-
bulam omnibus populis , ad quos te intro-
duxerit Dominus.
Mich 3s * Sementem multam jacies in terram ,
. t j. & modicum congregabis : quia locust* de
les', vorabunt omnia.
i. . j j> Vineam plantabis , 8c fodies : 8c vinum
non bibes , nee colliges ex ea quippiam :
quoniam vastabitur vermibus.
4oOlivas habebis in omnibus terminis tuis ,
Scnonungerisoleo: quiadefluent, Scperibunt.
41 Filios generabis & filias , & non frueris
cis : quoniam ducentur in captivitatem.
4i Omnes arbores tuas 8c fruges terrae tua*
rubigo consumes.
43 Advena , qui tecum versatur in terra ,
ascendet super te , eritque sublimior : tu au-
tem descendes , & ens inferior.
44 Ipse fnerabit tibi , 8c tu non fnerabis
ei : ipse erit in caput , & tu eris in caudam.
45 Et venient super te omnes maledictiones
ists , & perfequentes apprehendent te , donee
mtereas : quia non audiiti vocem Domini Dei
tui , nee scrvasti mandata ejus 8c caremonias ,
quas praecepit tibi.
45 Et erunt in te signa atque prodigia , c
in femine tuo usque in sempiternum :
47 Ed quod non servieris Domino Deo tuo
in gaudio , cordisque ltitia , propter rerum
omnium abundantiam :
48 Servies inimico tuo , quern immittet tibi
Dominus , in fame 8c siti , 8c nuditate , 8c
omni penuria : 8c ponet jugum ferreum super
cervicem tuam , donee te conterat.
a,9 Adducet Dominus super te Gentem de
longinquo , 8c de extremis terra: finibus in
fimilitudinem aquil volantis cum impetu :
cujus linguam intelligere non poflis :
50 Gentem procaciflimam , qua: non deferat
seni , nee misereatur parvuli ,
f^Et devoret frustum jumentorum tuorum
ac fruges Terra: tua: : donee intereas , 8c non
relinquat tibi triticum , vinum , 8c oleum ,
armenta bourn , 8c greges ovium : donee te
disperdat ,
$z Et conterat in cunctis urbibus tuis, 8c
deitruantur muri tui firmi atque sublimes m
15 1
quibus habebas fiduciam in omni Terra tua.
Obsideberis intra portas tuas in omni Terra
tua , quam dabit tibi Dominus Deus tuus :
j 3 * Et comedes frustum uteri tui , 8c car- **Vi.
nes siliorum tuorum , 8c filiarum tuarum , quas * > -
dederit tibi Dominus Deus tuus , in anguilia Btrucf'-
8c vastitate qua opprimet te hortis tuus; , . ** ** J*
j 4 Homo delicatus in te , 8c luxuriosus
valde , invidebit fratri suo , 8c uxori , qua:
cubat in sinu suo ,
5 f Ne det eis de carnibus siliorum suorum ,
quas comedet : ed qu6d nihil aliud habeat in
obsidione 8c penuria , qua vailaverint te ini-
mia tui intra omnes portas tuas.
%6 Tenera mulier 8c delicata , qua: super
terram ingredi non valebat , nee pedis velli-
gium figere propter mollitiem 8c teneritudU
nem nimiam , invidebit viro suo , qui cubat
in sinu ejus , super filii 8c fili carnibus ,
57 Et illuvie fecundarum , qua: egrediun-
tur de medio feminum ejus , 8c super liberis
qui eadem hora nati sunt : comedent enim eos,
clam propter rerum omnium penuriam in ob
sidione 8c vastitate , qui opprimet te inimicus
tuus intra portas tuas.
58 Nisi custodieris 8c feceris omnia verba
legis hujus, qua: scriptasunt in hoc volumine ,
8c timueris nomen ejus gloriosum 8c terribile ,
hoc est Dominum Deum tuum :
5j> Augebit Dominus plagas tuas, 8c plagas
feminis tui , plagas magnas 8c perseverantes ,
infirmitates pefllmas 8c perpetuas.
60 Et convertet in te omnes afflictiones
gypti , quas timuisti , 8c adharebunt tibi :
6 1 Infuper 8c universos languores , 8c pla
gas , qua: non sum scriptae in volumine legis
hujus , inducet Dominus super te : donee te
conterat :
6i Et remanebitis pauci numero , qui prius
eratis sicut astra ch pra: multitudine , quo
niam non audiiti vocem Domini Dei tui.
6j Et sicut ante ltatus ell Dominus super
vos , bene vobis faciens , vosque multiplicans :
sic Iztabitur difperdens vos atque fubveitens ,
ut auferamini de Terra , ad quam ingredieris
poslidendam.
6tt Disperget te Dominus in omnes populos
a summitate terra: usque ad terminos ejus : 8c
servies ibi diis alienis , quos 8c tu ignoras &
patres tui , lignis 8c lapidibus.
6 j In gentibus quoque illis non quiesces ,
neque erit requies vestigio pedis tui. Dabit enim
tibi Dominus ibi cor pavidum , 8c deficientes
oculos , 8c animam consumptam mrore :
66 Et erit vita tua quasi pendens ante te.
Timebis nocte 8c die , 8c non credes vitae tu.
67 Mane dices : Quis mihi det vefperum ?
8: vespere : Quis mihi det mane ? propter
cordis tui fortitudinem , qua terreberis , 8c
propter ea , qua: tuis videbis oculis.
s 8 Reducet te Dominus claslibus ia gyp
 i5i LIBER DEUTERONOMII,Cap.XXIX.&XXX
turn per viam , de qua dixit tibi ut cam am- viat diis illarum Gentium : & sit inter yoj
pliils non videres. lbi venderis inimicis tuis radix germinans fel & amaritudinem.
in servos & ancillas , & non erit qui emat. 19 Ciimque audierit verba juramenti hujus,
CA PUT XXIX. benedicat sibi in corde fuo , dicens : Pax erit
Vndui fr juramentum IfriUitarum cum Dtmlit juxts mini , & ambulabo in pravitate cordis mei :
Dei btatficia , c cammiuiio advtrsus FxdijTugat. & ablumat ebria sitientem ,
x T T c sunt verba sderis quod praecepit zo Et Dominus non ignoscat ei : sed tune
Jt 1 Dominus Moysi ut feriret cum filiis quam maxime furor ejus fumet , & zelus
Israel in Terra Moab : prter illud fcedus , contra hominem ilium , & scdeant super eum
quod cum eis pepigit in Horeb. omnia maledicta qua: scripta sunt in hoc volu-
z Vocavitque Moyscs omnem Israel , & mine:& deleat Dominus nomen ejus subecelo,
dixit ad eos : * Vos vidirtis universa , quac 11 Et consumat eum in perditionem ex om
*. 4. fecit Dominus coram vobis in Terra gypti nibus tribubus Israel, juxta maledictiones,qua:
Pharaoni , & omnibus scrvis ejus , universas- in libro Iegis hujus ac feederis continenrur.
que terrx illius , zz Dicetque sequens generatio , & filii qui
j Tentationes magnas , quas viderunt oculi nascentur deinceps , & peregrini , qui de lon-
tui , sign ilia , portentaque ingentia , ge venerint , videntes plagas Terras illius , &
4 Et non dedit vobis Dominus cor intelli- infirmitates , quibus earn afflixerit Dominus ,
gens , & oculos videntes , & aures qua: pos- zj Sulphure & falis ardore comburens , ita
sunt audire , usque in praesentem diem. ut ultra non seratur , nee virens quippiam ger-
*Sufr. ? * Adduxit vos quadraginta annis per minet , in exemplum * subversions Sodom * Gm.
I. x. desertum : non sunt attrita vestimenta vestra , & Gomorrhx , Adama: & Seboim , quas sub- '* '*
nee calceamenta pedum vestrorum vetustatc vertit Dominus in ira & furore fuo.
consumpta sunt. 14 Et dicent omnes Gentes : * Quare sic * '**
6 Panem non comedistis , vinum & siceram fecit Dominus Terr huic ? qua: est hc ira *'
non bibistis : ut sciretis quia ego sum Domi furoris ejus immensa ? 1.
nus Deus vester. z? Et respondebunt : Quia dereliquerunt
* Supr. 7 Et venistis ad hunc locum : * egres- pactum Domini , quod pepigit cum patribus
I. i. susque est Sehon Rex Hesebon , & Og rex eorum , quando eduxit eos de Terra gypti :
Basan , occurrentes nobis ad pugnam. Et 16 Et servierunt diis alienis , & adoraverunt
percuslimus eos , eos quos nesciebant , & quibus non fuerant
8 Et tulimus terram eorum , ac tradidimus attributi :
poslidendam Ruben & Gad , & dimidi tribui . 17 Idcircd iratus est furor Domini contra
Manasse. > V Terram istam , ut induceret super earn om
9 Custodite ergo verba pacti hujus , & im- nia maledicta , qua: in hoc volumine scripta
plete ea : ut intelligatis universa qua: facitis. sunt :
io Vos statis hodie cuncti coram Domino z8 Et ejecit eos de terra sua in ira & in fu
Deo vestro , principes vestri , & tribus , ac rore , & in indignatione maxima , projecitque
majores natu , atque doctores , omnis popu- in terram alienam , sicut hodie comprobatur.
his Israel , 19 Abscondita , Domino Deo noltro , qua:
1 1 Liberi & uxores vestrae , & advena qui manifesta sunt , nobis & filiis nostris usque in
tecum moratur in castris , exceptis lignorum sempiternum , ut faciamus universa verba legis
csoribus , & his qui comportant aquas : hujus.
n Ut transcas in feedere Domini Dei tui , CAPUTXXX.
& in jurejurando quod hodie Dominus Deus tentia Lap so 1 hortmur Mojjet adpanitemiti -vert mint pteni-
Dcum fUc.it : prxceptum ncln datum , nun Ion c k
tuus percutit tecum : nobii [eparttur in t)ui impLetioHe i'tl uegUclu profonitur
13 Ut suscitet te sibi in populum , & ipse banum & nulunt i ut ultra boaum clgtmci , vivamui , a-
fit Deus tuus sicut locutus est tibi , & sicut ju- ao* peretmus , m.-lo adhurentes.
javit patribus tuis Abraham , Isaac , & Jacob. 1 f~> Um ergo venerint super te omnes ser-
14 Nee vobis folis ego hoc, fcedus ferio , & Vj mones isti , benedictio, sivemaledictio,
tare juramenta confirmo , quam proposui in conspectu tuo : & ductus
1 5 Sed cunctis praescntibus & abfentibus : pnitudine cordis tui in universis gentibus ,
16 Vos enim nostis quo modo habitaveri- in quas difperscrit te Dominus Deus tuus ,
mus in terra gypti , & quo modo transieri- z Et reversus-fiieris ad eum, & obedieris
mus per medium nationum , qua transeuntes , ejus imperiis , sicut ego hodie prarcipio tibi ,
j 7 Vidirtis abominationes & sordes , id ell , cum filiis tuis , in toto corde tuo , & in tota
idola eorum , lignum & Japidem } argentum anima tua :
& aurum , qua; colebant. 3 Reducet Dominus Deus tuus captivitatem
1 8 Ne forte fit inter vos vir aut mulier , tuam , & miscrebitur tui , & rursum congre-
familia aut tribus , cujus cor averfum est ho- gabit te cunctis populis , in quos te ant&
flie a Domino Deo nostw : ut vadat & ser- dispersit.
4 Si
 LIBER DEUTERONOMII ; Cap. XXX. & XXXI-
4 Si ad cardines cli fueris dislipatus , inde
te .retrahet Dominus Deus tuus ,
*i.Mi- f Et * assumet , atque introduce: in Ter
rain , quam possederunt panes tui , &: obtine-
bis earn : & benedicens tibi , majoris numeri
te esse faciet quam fuerunt patres tui.
g Circumcidet Dominus Deus tuus cor
tuum , 8c cor scminis tui : ut diligas Domi-
oum Deum tuum in toto corde tuo , & in
tota anima tua , ut poslis yivere.
7 Omnes autem maledictiones has conver
ts super inimicos tuos , & eos , qui oderunt
te & persequuntur.
8 Tu autem revertiris , & audies vocem
omini Dei tui : faciefque universa mandata
qua: ego praecipio tibi hodie :
9 Et abundare te faciet Dominus Deus tuus
in cunctis operibus manuum tuarum , in fo-
bole uteri tui , & in fructu jumentorum tuo-
rum , in ubertate terr* tux , & in rerum om
nium largitate. Revertetur enim Dominus >
ut gaudeat super te in omnibus bonis , sicut
gavifus est in patribus tuis :
to Si tamen audieris vocem Domini Dei
tui , 8c custodieris prcepta ejus & cremo-
nias , qua? in hac lege confcripta flint : 8c re-
vertaris ad Dominum Deum tuum in toto
corde tuo , & in tota anima tua.
ii Mandatum hoc , quod ego prarcipio tibi
hodie , non supra te est , neque procul po-
situm ,
ix Nee in ccelo situm , ut poslis dicere : *
10. s. Quis nostrum valet ad ccelum afeendere , ut
deferat illud ad nos , & audiamus atque opere
compleamus ?
i z Neque trans mare positum : ut causeris ,
& dicas : Quis ex nobis poterit transsretare
mare , 8c illud ad nos usque deferre : ut posli-
mus audire 8c facere quod pra-ceptum est ?
14 Sed juxta te est sermo valde , in ore tuo ,
& in corde tuo , ut facias ilium.
15 Considera quod hodie proposuerim in
confpectu tuo vitam & bonum , & econtrari6
mortem 8c malum :
1 6 Ut diligas Dominum Deum tuum, &
ambules in viis ejus , &'. custodias mandata
iliius ac caeremonias atque judicia : & vivas ,
atque multiplicet te , benedicatque tibi in
Terra, ad quam ingredi&ris polfidendam.
17 Si autem averlum fucritcor tuum, &:
audire nolueris , atque errore deceptus ado-
raveris deos alienos , & servieris eis :
18 Prdico tibi hodie quod pereas , &: par-
vo tempore moreris in Terra, ad quam , Jor-
dane transmisso , ingrediris poffidendam.
1 9 Testes invoco hodie ccelum & terram ,
quod proposuerim vobis vitam & mortem ,
benedictionem & maledictionem. Elige ergo
vitam , ut & tu vivas , & semen tuum :
10 Et diligas Dominum Deum tuum , atque
ebedias voci ejus , & illi adhrcas ( ipfe est
isj
enim vita tua , & longitudo dierum tuorum )
ut habites in Terra , pro qua juravit Dominus
patribus tuis , Abraham , Isaac , & Jacob , ut
daret earn illis.
CAPUT XXXI.
Moyfts Josue fibi juffidt in iuct-n , Deurercnamiur ferihit
jubetfue tU.ui popuh pr/ele^i 7 "iho 'tnuffionii, siV
in lat ere Arete adfervari.
1 A Biit itaque Moyses , & locutus est om-
il nia verba hc ad univerfum Israeli
i Et dixit ad cos : Centum viginti annorum
sum hodie , non possiim ultra egredi , Scjn- "'
gredi , prsertim cum & Dominus dixerit fv'f- r&\*. - ' ' . t*>* ,
mihi : * Non transibis Jordanem istum : k Xami'bJjJ>'-
3 Dominus ergo Deus tuus , traniibit ante 17- t.
te : ipfe delebit omnes gentes has in confpectu ^f*
tuo , & poffidebis eas : 8c Josue iste traniibit J- *7'
ante te , iicut locutus est Dominus.
4 Facietque Dominus eis * sicut fecit Sehon * Num.
& Og regibus Amorrhseorum , & terra eo- 11.14.
rum , delebitque eos.
f Cum ergo & hos tradiderit vobis , * si- * Supra
militer facietis eis sicut prcepi vobis. J.i.
5 Viriliter agite , & confortamini : nolite
timere , nee paveatis ad confpettum eorum :
quia Dominus Deus tuus ipfe est ductor tuus ,
& non dimittet , nee derelinquet te.
7 Vocavitque Moyses Josue , 8c dixit ei co-
ram omni Israel : * Confortare , & esto ro-
bustus : tu enim introduces populum istum in s.
Terram , quam daturum fe patribus eorum ! R'g.
juravit Dominus , Sc tu earn forte divides.
8 Et Dominus qui ductor ell vester , ipfe
erit tecum : non dimittet , nee derelinquet tc :
noli timere , nee paveas.
9 Scripsit itaque Moyses legem hanc , 8c
tradidit earn facerdotibus filiis Levi , qui por-
tabant arcam feederis Domini , 8c cunctis se-
nioribus Israel.
10 Prxcepitque eis , dicens : Post septem
annos , anno remisllonis , in solemnitatc
tabernaculorum ,
11 Convenientibus cunctis ex Israel . ut ap-
pareant in confpectu Domini Dei tui in loco ,
quern elegerit Dominus , lege* vcrb.i legis
hujus coram omni Israel , audientibus eis ,
1 1 Et in unum omni populo congregato ,
tarn viris quam mulieribus , parvulis 5c ad
vents , qui sunt intra portas tuas : ut audien-
tes discant , 8c timeant Dominum Deum ves-
trum , ik custodiant , impleantque sermones
legis hujus :
13 Filii quoque eorum qui nunc ignorant ;
ut audire poflint , 8c timeant Dominum Deum
suum cunctis diebus quibus verfantur in Ter
ra , ad quam vos , Jordane transmisso , pergi-
tis obtinendam.
14 Et ait Dominus ad Moyfen : Ecce props'
sunt dies mortis tuae , voca Josue , 8c ibte in
tabernaculo testimonii , ut prxcipiam ci. Ab-
ierun; ejeo Movses Sc Josue , &c steterua*
V
r
i54 LIBER DEUTERONOMII , C a p. XXXI. & XXII.
in tabernaculo testimonii :
i j Apparuitque Dominus ibi in columna
nubis , qux stent in introitu tabernaculi.
16 Dixitque Dominus ad Moysen : Ecce tu
dormies cum patribus mis , & populus iste
consurgens fornicabitur poll deos alienos in
Terra , ad quam ingreditur ut habitet in ea :
ibi dcrelinquet me , & irritum faciet fdus,
quod pepigi cum eo.
1 7 Et irascetur furor meus contra eum in
die illo : & derelinquam eum , & abscondam
faciem meam ab eo,& erit in devorationem :
invenient eum omnia mala & arflictiones , ita
ut dicat in illo die : Vere quia non ell Deus
mecum , invenerunt me hare mala.
1 8 Ego autem abscondam,& celabo faciem
meam in die illo , proprer omnia mala qua:
fecit , quia secutus est deos alienos.
19 Nunc itaque scribite vobis canticum is-
tud , & docete filios Israel : ut memoriter te-
reant , & ore decantent , & sit mihi carmen
istud pro testimonio inter filios Israel.
io Introducam enim eum in Terram , pro
qua juravi patribus ejus , ladle & melle ma-
nantem. Cumque comederint , & saturati ,
craslique fuerint , avertentur ad deos alienos,
& scrvient eis : detrahentque mihi, & irritum
facient pactum meum.
t r Postquam invenerint eum mala multa &
afflictioncs , respondebit ei canticum iltud pro
testimonio , quod nulla delebit oblivio ex ore
seminis lui. Scio enim cogitationes ejus, qua:
fad~hirus sit hodie, antequam introducam eum
in Terrain , quam ei pollicitus sum.
n Scripsit ergo Moyses canticum, & docuit
filios Israel.
*3 Praecepitquc Dominus Josue filio Nun,
& ait : Confortare , & esto robustus : tu enim
introduces filios Israel in Terram, quam polli
citus sum , & ego ero tecum :
i4 Postquam ergo scripsit Moyses verba le-
gis hujus in volumine , atque complevit :
if Prcepit Levitis, qui portabant arcam
fcederis Domini , dicens :
\6 Tollixe librum istum , & ponite eum in
latere arc fderis Domini Dei vestri : ut sit
ibi contra te in testimonium.
17 Ego enim scio contentionem tuam , &
cervicem tuam duriilimam. Adhuc vivento
me & ingrediente vobiscum , semper conten-
tiose egistis contra Dominum : quantd magis
cum mortuus fuero ?
18 Congregate ad me omnes majores natu
per tribus vestras , atque doctores , & loquar
audientibus eis fermones istos , & invocabo
contra eos ccclum & terram.
t? Novi enim quod post mortem meam
inique agetis,& declinabitis citd de via,quam
prcepi vobis : & occurrent vobis mala in ex-
tre-mo tempore , quando. feceritis malum in
conspectu Domini , ut irritetis cum per, ope
ra manuum vestrarum.
30 Locutus est ergo Moyses , audiente uni
verse ctu Israel , verba carminis hujus , &
ad finem usque complevit.
CAPUT XXXII.
Cmticum Mo)fi quo Dei refers benefit.!* , pyj.tli.jue ingrt'
tituiimtm ftfiii * Dernino (istigaum : jubetur Myfri nwrt-
lem Abut"' nfcenitrt : ut pit>miJsiiM lerrara tmiemplttur.
1 A Udite cli qui loquor , audiat terra
\ verba oris mei.
1 Concrefcat ut pluvia doctrina mea , fluat
ut ros eloquium meum , quasi imber super
herbam , cc quasi still super gramina.
3 Quia nomen Domini invocabo : date
magnificentiam Deo nostro.
4 Dei persedla sunt opera , & omnes via:
ejus judicia : Deus fidelis , & absque ulla ini-
quitate , Justus ik rectus.
5 Peccaverunt ei , & non filii ejus in sordi-
bus : generatio prava atque perversa.
6 Hccine reddis Domino, popule stulte &
insipiens? nunquid non ipse est pater tuus, qui
posiedit te , & fecit , & creavit te ?
7 * Memento dierum amiquorum,cogita ge- */*
nerationes singulas : interroga patrem tuum, .
&annuntiabit tibi;majorestuos,& dicent tibi.
8 Quando dividebat Altiflimus gentes :
quando separabat filios Adam , constituit ter-
minos populorum juxta numerii rilioru Israel.
9 Pars autem Domini, populus ejus Jacob
funiculus hreditatis ejus.
I o Invenit eum in terra deserta , in loco
horroris,& vastae solitudinisxircumduxiteum,
& docuit : & custodivit quasi pupilli oculi lui.
I I Sicut aquila provocans ad volandum pul-
los fuos , & super eos volitans , expandit alas
suas , & astumpsit eum , atque portavit in
humeris sins.
1 1 Dominus solus dux ejus suit : &c non erat
cum co Deus alienus.
13 Constituit cum super exedsam terram :
ut comederet fructus agrorum, ut sugeret mei
de petra , oleumque de saxo durislimo.
1 4 Bun-rum de armento , & lac de ovibus
cum adipe agnorum , be ariecum filiorum
Basan : & hircos cum medulla tritici , & fan*
guinem uv biberet meraeiiumum. .
1 5 Incrassatus est dileitus , & recalcitravit r
incranatus , impinguatus , ailatatus , dereli-
quit Deum factorem siium , & receslit a Deo
lalutari suo.
16 Provocaverunt eum in diis alienis-, & in
abominationibus ad iracundia concitaverunt.
.17 Immolaverunt da:moniis &c non Deo,
diis, quos ignorabant : novi recentelque ve-
nerunt , quos non ceduerunt patres eorum.
1 8 Deum, qui te genuit dereliquisti &
oblitus es Domini creatoris tui.
# 19 Vidit Dominus , & ad iracundiam con-
citatus est : quia provocaverunt. eum filii sui
$i siJiav .... :
 LIBER DEUTERONOMII , Cap. XXXII. & XXXIII. 4S
to Er ait : Abfcondam faciem mcam ab eis,
tionem hoftibus meis , & his qui oderant me
& confiderabo noviflima eorum :
enim perverfa eft , & infideles filii.
i Ipfi me provocaverunt ineo , qui non
erat Deus , &r irritaverunr in vaniraribus fuis :
'/- & * ego provocabo eos in eo , qui non eft
14 populus , & in gente ftulta irritabo illos.
MUO.
11 Ignis fuccenfus eft in furore meo , & ar-
debir ufque ad inferni noviflima : devorabit-
que terram cum germine fuo , & montium
fundamenta comburet.
*3 Congregabo fuper eos mala , & fagittas
meas complebo in eis.
14 Condimentar fame , & devorabunt eos
aves morfu amariiTimo : dents beftiarum im-
mittam in eos , cum furore trahentium fuper
terram , atque ferpentium.
xj Foris vaftabit eos gladius , & intus pa
vor , juvenem fimul ac virginem , ladentem
cum nomine fene.
Dixi : Ubinam funt ? ceflare faciam ex
hominibus memoriam eorum.
17 Sed propter iram inimicorum diftuli : ne
forte fuperbirent holt es eorum , & dicerent :
Manus noftra excelfa , & non Dominus , fecit
hate omnia.
8 Gens abfque coniilio eft,& fine prudentia.
2j> * Utinam faperent , & intelligerent , ac
.II. noviffima providerent.
30 Quomodo perfequatur unus mille , &
duo fugenr dec millia? nonne ide,quia Deus
fuusvendiditeos, & Dominus conclufit illos ?
31 Non enim eft Deus nofter ut dii eorum :
& inimici noftri funt judices.
31 De vinea Sodomorum , vinea eorum , &
de fuburbanis Gomorrhae : uva eorum uva fel-
lis , & botri amariffimi.
33 Fel draconum vinum eorum , &z vene-
num afpidum infanabile.
34 Nonne hace condita funt apud me , &
fignata in thefauris meis ?
+ . 35 * Mea eft ultio, & ego retribuam in
tempore, ut labatur pes eorum : juxta eft dies
perditionis , & adefie feltinant tmpora.
]t ''" J<f Judicabit Dominus populum fuum , &
,'' "' * in fervis fuis miferebitur : videbit qud in-
* i, , firmara fit manus,& claufi quoque defecerunt,
tW. 7. refiduique confumpti funt.
37 Et dicet * : Ubi funt dii eorum , in qui-
*J>r, 1. bus habebant fiduciam ?
38 De quorum vidimis comedebant adipes,
& bibebant vinum libamin : furgant, &c opi-
tulentur vobis,& in necelTitate vos protegant.
39 Videte quod ego fim folus , & non fit
* '**. alius Deus praeter me : * ego occidam, & ego
. vivere faciam : percutiam, & ego fanabo,& *
:*. 4. non eft qui de manu mea poffit eruere.
40 Levabo ad caelum manum meam , &:
.1
'I. dicam : Vivo ego in sternum.
41 Si acuero ut fulgur gladium meum , &
1* % arripuerit judicium manus mea : reddam id-
Sq.xq
retribuam.
, 42 Inebriabo fagittas meas fanguine , &
gladius meus devorabit carnes , de cruore oc-
ciforum , & dc captivitate , nudati inimico
rum capitis.
43 * Ladate gentes populum ejus , quia * t. M,
fanguinem feryorum fuorum ulcifcetur : & club.-.
vindidam retribuet in hoftes eorum , & pro- 6.
pitius erit terrae populi fui.
44 Venit ergo Moyfes , & locutus eft omnia
verba cantici hujus in auribus populi ,ipfe &
Jofue filius Nun.
4f Complevitque omnes fermones iftos ,
loquens ad univerfum Ifrae'l.
4i Et dixit ad eos : Ponite corda veftra in
omnia verba , qua: ego teftificorvobis hodie :
ut mandetis ea filiis veftris cuftodire & facer,
&r implere univerfaquae feripta ft legis hujus:
47 Quia non incaflum prxecpta funt vobis,
fed ut linguli in eis viverent : quae facientes
longo perfeveretis tempore in Terra, ad quam,
Jordanc tranfmiflo, ingredimini poffidendam.
48 Locutufque eft Dominus ad Moyfen in
eadem die , dicens :
49 Afcende in montem iftum Abarim , id
eft , tranfituum , in montem Nebo , qui elt
in Terra Moab contra Jericho : & vide Ter
ram Chanaan , quam ego tradam filiis Ifrae'l
obtinendam , & morere in monte.
so Quern confeendens jungris populis tuis,
* ficut mortuus eft Aaron frater tuus in mon * Uumi
te , & appofitus populis fuis : . .
4 1 * Quia praevaricati eftis comra me in me & 7
i .
dio filiorum ifrae'l ad Aquas contradidionis in * Hum:
Cades deferti Sin : & non fandificaftis me in . 2.
ter filios Ifral. & 17.
< Econtr videbis terram , & non ingre-
diris in earn , quam ego dabo filiis Ifrae'l.
CAPUT XXXIII.
B'mdicit Mo\[et mortturus dutiUcua tribubus Jfrvil > tif-
que olint obventurs prsdicit.
1 I" -. eft benedjdio , qua benedixit Moy-
1 fes , homo Dei , filiis Ifrae'l ante mor
tem fuam.
Et ait : Dominus de Sina venit , 8z de
Scir onus eft nobis : apparuit de monte Pha-
ran , & cum eo fandorum millia. In dexteia
ejus ignea lex.
5 Dlexit populos, * & omnes fandi in ma * Stf. 1.
nu illius funt : & qui appropinquant pedibus 1-& J. i,
ejus , aeeipient de dodrina illius.
4 Legem prateepit nobis Moy fes , haredita-
tem multitudinis Jacob.
5 Erit apud rediflimum rex , congregatis
prineipibus populi cum tribubus Ifracl.
6 Vivat Ruben , & non moriatur , & fit
parvus in numero.
7 eft Juda: benedidio : Audi Domine
vocem Judae , &: ad populum fuum introduc
eum : manus ejus pugnabunt pro eo , Sc ad-
V ij
 y6 LIBER DEUTERONOMII , Cap. XXXffl. & XXXIV.
jutor illius contra adversaries ejus cnt.
8 Levi quoque ait : Perfectio tua , & doc-
trina tua viro sancto tuo , quem probasti in
tetatione,& judicasti adAquas contradictionis.
fi Qui dixit patri suo, & matri su : Nescio
os j & fratribus suis : Ignoro vos : & nescie-
runt filios suos. Hi cultodierunt eloquium
tuum , & pactum tuum scrvaverunt ,
io Judicia tua , 6 Jacob, & legem tuam,
6 Israel : ponent thymiama in furore tuo , &
holocauilum super altare tuum.
ii Benedic Domine fortitudini ejus , &
opara manuum illius sufeipe. Percute dorsa
inimicorum ejus : & qui oderunt eum , non
confurgant.
i* Et Benjamin ait : Amantissimus Domini
habitabit conhdenter in eo : quasi in thalamo
tota die moi.bitur, & inter humeros illius re-
quiescet.
13 Joseph quoque ait : De benedictione
Domini terra ejus , de pomis cxli , & rore,
atque abysso subjacente.
1 4 De pomis fructuum folis ac lun ,
ijDe vertice antiquorum montium , de
pomis collium xternorum :
16 Et defrugibus terrx,^& de plenitudine
* F.xcd. 'J"5- Benedictio illius, * qui apparuit in rubo,
,. i. veniat super caput Joseph. , & super verticem
nazarxi inter fratres suos.
17 Quasi primogeniti tauri pulchritudo
ejus , cornua rhinocerotis cornua illius : in
ipfis ventilabit Gentes usque ad terminos ter-
rae. Hx sunt multitudines Ephraim : & hxc
raillia Manasse.
1 8 Et Zabulon ait : Lxtare Zabulon in exi-
tu tuo , & Issachar in tabemaculis tuis.
19 Populos vocabunt ad montem : ibi im-
molabunt victimas jnftitix : Qui inundatio-
. nem maris quasi lac sugent , & thesauros abs-
conditos arenarum.
*o Et Gad ait : Benedictus in latitudine
Gad : quasi leo requievit , cepitque brachium
& verticem.
xi Et vidit principatum suum , qu6d in par-
te sua doctor esset repositus : qui suit cum
principibus populi , & fecit juftitias Domini,
& judicium suum cum Israel.
11 Dan quoque ait : Dan catulHS leonis,
fluet largiter de Basan.
13 Et Nephthali dixit : Nephthali abundan-
tia perfruetur , & plenus erit benedictionibus
Domini : mare & meridiem poffidebit.
*4 Aser quoque ait : Benedictus in filiis
Afer, fit placens fratribus fuis,& tingat in oleo
pedem suum.
i j Ferrum & xs cakeam^ntum ejus. Sicut
dies juventutis tux , ita & scnectus tua.
irf Non est Deus alius ut Deus rectiffimi :
aseensor cli auxiliator tuus. Magnihcentiaj
ejus difeurrunt nubes ,
17 Habitaculum ejus sursum, & subter bra-
chia sempiterna : ejiciet a facie tua inimicum,
dicetque : Conterere.
18 Habitabit Israel confidenter , & solus.
Oculus Jacob in terra frumenti & vini, cceli-
que caligabunt rore.
151 Beams es tu Israel : quis similis tui po-
pule , qui salvaris in Domino ? scutum auxi-
lii tui , & gladius glorix tux : negabunt te
inimici tui , & tu eorum colla calcabis.
CAPUT XXXIV.
Cttemplat.i Ttrri moriiur Mojsts , & occulti a Dnstpul-
tus fiaur a papula , UUqiu /ofrt jui}:iiuitur ; cmmemUtut
fttpbtia hityjti k Do f*mU*rtt*it,(r j*8is per ifjumfig*is.
i A Scendit * ergo Moyses de campestri- * $ufrt
l\ bus Moab super montem Nebo, in 5. 17.
verticem Phasga contra Jericho : oitenditque M**
ei Dominus omnem Terra Galaad usque Dan, . 4.
i Et universum Nephthali , terramque
Ephraim & Manasse , & omnem terram Juda
usque ad mare noviflimum ,
3 Et australem partem, & latitudinem cam-
pi Jericho civitatis palmarum usque Segor.
4 Dixitque Dominus ad eum : * Hxc elt ter
ra, pro qua juravi Abraham, Isaac, & Jacob, II. 7.
dicens : Semini tuo dabo earn. Vidisti earn & 1 $.
oculis tuis , & non transibis ad lllam.
j Mortuusque est ibi Moyses scrvus Domini,
in terra Moab , jubente Domino :
6 Et scpelivit eum in valle Terrsr Moab con
tra Phogor : & non cognovit homo sepul-
chrum ejus usque in prxsentem diem.
7 Moyses centum & viginti annorum erat
quando mortuus est : non caligavit oculus
ejus , nee dences illius moti sunt.
8 Fleveruntque eum filii Israel in campestri-
bus Moab triginta diebus : & completi sunt
dies planctus Jugentium Moysen.
9 Josue ver6 filius Nun repletus est Spiritu
sapientiae , quia Moyses posuit super eum raa-
nus suas. Et obedierunt ei filii Israel , fecc-
runtque sicut prxcepit Dominus Moysi.
10 Et non surrexit ultra propheta in Israel
sicut Moyses , quem nosset Dominus facie ad
fackm ,
1 1 In omnibus signis atque portends , qux
mifit per eum,ut faceretin Terra gypti Pha-
raoni , & omnibus scrvis ejus , universxque
terra: illius ,
1 1 Et cunctam manum robustam , magna-
que mirabilia , qux fecit Moyses coram uni-
verfo Israel.
 LIBER JOSU E , Cap. I. & II.
LIBER JOSUE,
H E B R A I C E
J E H O S.U A.
CAPUT PRIMUM.
Cr.hrimus Jofue a Domiua momt populum at fe tifm-
i*nis irunfuum prAparent in diem terttmn i nibus autca Ru
bin , ij"d , <jr dt,uidi*m tiaaaffe , ut jr*trei *d pramijsam
1err*m armaii ex zondicio fi/tcedant.
i r? T sactum est post mortem Moysi servi
Ld Domini , ut loqueretur Dominus ad
Jofue Hltum Nun > mimitrum Moysi , & di-
ceret ei :'
^ Moyses servus meus mortuus est : surge ,
& tranu Jordanem istum tu > 8c omnis po-
pulus tecum , in Terram quam ego dabo fi-
liis Israel,
*, Dent. 5 * Omnem locum , quern cakaverit vesti
II. v gium pedis vestri , vobis tradam , sicut locu-
tus sum Moysi.
4 A deserto 8c Libano usque ad fluvium
magnum Euphraten , omnis terra Hethorum
usque ad mare magnum contra solb occasum
ent terminus vester.
5 Nullus poterit vobis resistere cunctis die-
bus vitae tuae : * sicut fui cum Moysc , ita ero
} 7- tecum , non dimittam , nee derelinquam te.
Hebr. 6 * Confortare , & esto robustus : tu enim
>3-5. forte divides populo huic Terram, pro qua ju-
* Dent.
ravi patribus liiis , ut traderem earn illis.
3 Reg. 7 Confortare igitur , & esto robustus valde:
ut cuiiodias , &c racias omnem legem , quam
prjecepit tjbi Moyses servus meus: ne declines
ab ea ad dexteram vel ad sinistram , ut intelli-
gas cuncta qu agis.
8 Non recedat volumen legis hujus ab ore
tuo : fed meditaberis in eo diebus ac noctibus,
ut custodias & facias omnia qux scripta sunt
in eo : tune diriges viam tuam , & intelliges
earn.
9 Ecce prxcipio tibi , confortare , & esto
robustus. Noli metuere , & noli timere : quo-
niam tecum est Dominus Deus tuus in omni
bus ad quaccumque perrexeris.
io Praecepitque Jofue principibus populi ,
dicens : Transite per medium castrorum , &
imperate populo , ac dicite :
1 1 Praeparate vobis . ibaria : quoniam post
diem tertium transibitis Jordanem , 8c intra-
bitis ad poffidendam Terram , quam Domi
nus Deus vester daturus est vobis :
1 1 Rubenitis quoque & Gaditis , & dimi-
diz tribui Manasse ait :
i $ Mementore sermonis , quern praccepic
vobis Moyses famulus Domini > dicens ; Do-
157
minus Deus vester dedit vobis requiem , &
omnem terram.
j 4 * Uxores vestrae , & filii , ac iumenta
manebunt in Terra, quam tradidir vobis Moy 31. 16.
ses trans Jordanem : vos autem transite ar-
mati ante fratres vestros , omnes fortes ma-
nu , 8c pugnate pro cis ,
1 f Donee det Dominus requiem fratribus
vestris sicut 8c vobis dedit , He poslideant ipsi
quoque Terram , quam Dominus Deus velter
daturus ell eis : 8c sic revertemini in Terram
posleffionis vestrae, 8c habitabitis in ea , quam
vobis dedit Moyses famulus Domini trans Jor
danem contra lolis ortum.
1 6 Kesponderuntque ad Jofue , atque dixe-
runt : Omnia , qux praecepilti nobis , facie-
mus : &c quocumque miseris , ibimus.
1 7 Sicut obedivimus in cunctis Moysi , ita
obediemus 8c tibi : tantiim sit Dominus Deus
tuns tecum , sicut suit cum Moyfe.
1 8 Qui contradixerit ori tuo , 8c non obe
dient cunctis sermonibus , quos prarceperis ei,
moriatur. Tu tantum confortare , 8c viriliter
age.
CAPUT II.
Mi'Ji explorntoret in urbein.letkhv , a Rahnb aeretrUe M~
tultiuitur , pnwff* Uli omuique Uiius jimitiit mijtrUordi*,
incotumej redevt in ctjirA.
i \ / Isit igitur Jofue filius Nun dc Setim
IVj. duos viros exploratores in abscondi-
to : 8c dixit eis : Ite , 8c considerate Terram ,
urbemque Jericho. * Qui pergentes ingresli * Heh:
sunt domum mulieris meretricis, nomine Ra- 11 31.
hab , be quieverunt apud earn. JdC-l.
i Nuntiatumque est regi Jericho , 8c dic
tum : Ecce viri ingresli sunt hue per noctem de
filiis Israel , ut explorarent Terram.
3 Misitque iex Jericho ad Rahab , dicens t
Educ viros , qui venerunt ad te , 8c ingresli
sunt domum tuam : exploratores quippe sunt,
8c omnem Terram considerare venerunt.
4 * Tollensque multer viros * abscondit, 8c * jnfr
ait : Fateor , venerunt ad me , fed nesciebam . 17,
unde essent :
5 Ciimque porta clauderetur in tenebris , &
illi patiter exierunt, nescio quo abierunt : per-
sequimini citd , 8c comprehendetis eos.
6 Ipsa autera fecit astendere viros in sola
rium domiis su , operuitque cos stipula lini ,
quat ibi erat.
7 Hi autem , qui misli foierant , secuti sunt
eos per viam , qu ducit ad vadum Jordanis :
illilque egreslis ltatim porta clausa ast.
,8 Necdum obdormierant qui latebant , &
ecce mulier ascendit ad cos , Sc ait :
9 Novi qudd Dominus tradiderit vobis Ter
ram : etenim irruit in nos terror vester , &
elangucrunt omnes habitatores Terra:.
io Audivimus quod * siccaverit Dominus
aquas Maris rubri ad vestrurn introitum ,
quando egreuj estis ex gypto : 4Sc qu fecc-
V iiJL
 u*. LIBER JQSIJEJGa*. tl.s III.
* Nbi. ritis duobus Amorrhaforum regibus, qui erant
i. *. trans Jordanem : Sehon & Og , quos inteffe-
ciiHs.
1 1 Et hc audientes pertimuimus , & elan-
guit cor nostrum , nee remansit in nobis ipiri-
tus ad introitum veitrum : Dominus enim
Deus veiler , ipsc est Deus in clo furfum , &
in terra deorsum
* Ufra 1 1 * Nunc ergo jurate mihi per Dominum,
ut quomodo ego mifericordiam feci vobif-
cum, ita &: vos faciatis cumdomo patris mei:
detisque mihi verum signum ,
V 13 Ut salvetis patrem meum & matrem ,
fratres ac sorores meas, & omnia qua: illorum
sunt , & eruatis animas nostras & morte.
14 Qui refponderunt ei : Anima nostra sit
pro vobis in mortem , si tamen non prodide-
ris nos , cilmque tradidcrit nobis Dominus
Terram , faciemus in te misericordiam & ve-
ritatem.
1 ,- Demisitergo eos per funem de fenestra :
domus enim ejus hrebat muro.
1 Dixitque ad eos : Ad montana confcen-
dite , ne forte occurrant vobis reverte:ites :
ibique latitate tribus diebus , donee redeant ,
& sic ibitis per viam vestram.
17 Qui dixerunt ad earn : Innoxii erimus 4
juramento hoc , quo adjurasti nos :
18 Si ingredientibus-nobis Terram , signum
fuerit funiculus iste coccineus , & ligaveris
eum in fenestra , per quam demisisti nos : &
patrem tuum ac matrem , frarrefque &: om-
nem cognationem tuam , con^regaveris in
domum tuam.
19 Qui oflium domus tux egressus fuerit ,
sanguis ipsius erit in caput ejus ,^ & nos eri
mus alieni. Cunctorum autem ianguis , qui
tecum in domo fuerint , redundabit in caput
nostrum , si eos aliquis tetigerit.
lOvQuod si nos prodere vojueris, & fermq-
nem istum proferre in medium , erimus mun-
cii ab hoc juramento , quo adjurasti nos.
11 Et ilia respondit : Sicut loctiti estis , ita
fiat : dimittenfque eos ut pergerent , appendit
funiculum coccineum in fenestra.
2.x Illi vero ambulantes pervenerunt ad mon
tana , & manserunt ibi tres dies , donee re-
Verterentur qui fuerant perfecuti : qurentes
enim per omnem viam , non repererunt eos.
3 Quibus urbem ingressis , reversi funt , &
defeenderunt exploratores de monte : &, tranf-
misso Jordane , venerunt ad Jolue filium Nun,
narraveruntque ei omnia qua: acciderant sibi ,
M'Atque dixerunt : Tradidit Dominus 6m-
nem terram hanc in manu nostra , & timore
piostratifunt cuncti habitatores ejus.
CAPUT HI.
Sicc.fr :im Dei nsiraculo Jenl/tnem , putumc arc* , popv. & lacerdotes, qui portabant arcam feederis
Iui irnfpr.
j T Gitur Jolue dc nocte confurgens movit dio Jordanis accincti , omnifque populus per
l/castra : egredientefque de Setim, venerunt arentem alv'cum tranlibat;
ad Jordanem ipfe & omnes filii Israel , & mo-
rati fuht ibi tres dies.
Quibus evolutis, transierunt prxcones per
dastrorum medium ,
3 Et clamare coeperunt : Quando videritis
arcam feederis Domini Dei vestri , & facer-
dotes stirpis Levitic portantes earn, vos quo-
que confurgite , & fequimini przeedentes :
~4"Sique inter vos Sc arcam fpatium cubi-
torum duum millium : ut procul vidcre posli-
tis , & nosse per quam viam ingrediamini :
quia prius non ambulastis per earn : & cavete
rie appropinquetis ad arcam.
? Dixitque Jofue ad populum : Sanctifica-
mini : eras enim faciet Dominus inter vos mi-
rabilia.
Et ait ad facerdotes : Tollite arcajfi feede
ris, & proedite populum. Qui jussacomplen-
tes , tulerunt , & ambulaverunt ante eos.
' 7 Dixitque Dominus ad Jofue : Hodie in-
cipiam exaitare te coram omni Israel ; ut feiant
qudd sicut cum * Moyfe fui , ita & tecum sim. * Sitfr*
8 Tu autem prxcipe facerdotibus , qui por- 'it
rant artam feederis , & die eis : Cum ingresli
fuerrtis partem aquae Jordahis , state in ea.
9 Dixitque Jolue ad filios Israel : Accedite
hue , & audite verbum Domini Dei vestri.
ro Et rurfum : In hoc , inquit, feictis qudd
Dominus Deus vivens in medio vestri est , &
difperdet in confpectu veitro Chananaeum &:
Hethxum , Hevceum & Phxre/.eum , Gerge-
sieum quoque & Jebufaeum , & Amorrh.rum.
n * Ecce area feederis Domini omnis ter
ra: anrecedet vos per Jordanem. 7-4S-
11 Parate duodecim virosdetribubus Israel,
singulos per singulas tribus.
1 3 Et ciim pofuerint vestigia pedum fuonim
lacerdotes qui portant arcam Domini Dei uni-
versa* terrx , in aquis Jordanis , aquae quas in-
feriercs funt , decurrent atque deficient : quae
autem delliper veniunt , in una mole con
sistent.
14 Igitur egressus est populus de taberna-
culis fuFs , ut transiret Jordanem : & facerdo
tes, qui portabant arcam feederis ,- pergebant
ante cum.
15 Ingressifque eis- Jordanem , &: pedibus
eorum in partcaqu tinctis ( Jordanis autem
ripas alvei fui tempore * messis impleverar ) * Eccli.
\6 Steterunt aqua: defeendentes in locouno, 14. j.
be ad instar montis intumefeentes apparebant
procul ab urbe , qu vocatur Adorn usque
ad locum Sarthan : qu autem inferiorcs
erant , in Mare folitudinis ( quod nunc voca
tur mortuum ) defeenderunt , ufqucquo om-
nin6 deficerent.
17 Populus autem incedebat contra Jericho:
Domini , stabant super siccam humum in me
 LIBER JGSrUE, Cap. IV. & V. 159
C A P U T IV. ' ".' & fluebant ficut ante consueverant.
Dltoictim Itpidci de Joi djutt ficeau td fejtervrwn mtmoriam i5> Populus autem alcendit de Jordane , deci-
lolti&nntur , *ti:$ duodecim in ifso /> ttUais j. mo die menus primi,& castrametati sunt in Gal-
this Jia .iirttiir. galis concra Orientalem plagam urbis Jericho.
1 s~\ Uibus transgreffis , dixit Dominus ad zo Duodecim quoque lapides , quos de
V^Jofue : Jordanis alveo sumpierant , posuit Josue in
t Elige duodecim viros singulos per singulas Galgalis ,
tribus : . n Et dix.it ad filios Israel : Quando inter-
3 Et prarcipe eis ut tollant de medio Jorda rogaverint filii vestri eras patres iuos , & di-
nis alveo , ubi steterunt pedes sacerdotum , xerint eis : Quid sibi volunt lapides isti >
duodecim durissimos lapides , quos ponetis in ij Docebitis eos , atque dicctis : Per area-
loco castrorum,ubi rixeritis hac nocte tentoria. tem alyeum transivit Israel Jordanem istum ,
4 Vocavitque Josue duodecim viros , quos 3 Siccanre Domino Deovestro aquas ejus
elegerat de filiis Israel , singulos de singulis in conspectu vestro , donec transiretis :
tribubus , Z4 * Sicut fecerat prius in mari rubro , * Ex^
5 Et ait ad eos : Ite ante arcam Domini Dei quod siccavit donec transiremus : 4. .
vestri ad Jordanis medium , & portate inde 15 Ut discant omnes terrarum populi for-
singuli singulos lapides in humeris vestris , tiffimam Domini manum , ut & vos timeatis
juxta numerum filiorum Israel , Dominum Deum vestrum omni tempore.
6 Ut sit signum inter vos : & quando inter- C A P U T V.
rogaverint vos filii vestri eras , dicentes : Terrenmr Chmtmci ; artumcisit fit in Gtlgtiis, <$ Phase .
Quid sibi volunt isti lapides f Ubnuur i deficit mnna ubi dtjruSibut ttrrd tduat,
7 Respondebitis eis : Defecerunt aquae Jor g- stugelus Vm/iiti! josm nffarer.
danis ante arcam feederis Domini , cum tran- 1 T) Ostquam ergo audierunt omnes reges
siret eum : ideirco positi sunt lapides isti in mo-
1 Amorrhorum , qui habitabant trans
numentum filiorum Israel usque in aeternum. Jordanem ad Occidentalem plagam , & cun-
8 Fecerunt ergo filii Israel ficut prcepitcti reges Chanaan , qui propinqua poffidebant
eis Josue , portantes de medio Jordanis alveo magni maris loca , quod siccasset Dominus
duodecim lapides , ut Dominus ei imperarat , fluenta Jordanis coram filiis Israel donec
juxta numerum filiorum Israel , usque ad lo transirent , dissolutum est cor eorum , 8e
cum , in quo castrametati sunt , ibique posue- non remanfit in eis spiritus , timentium in-
runt eos. troitum filiorum Israel.
9 Alios quoque duodecim lapides posuit i Eo tempore ait Dominus ad Josue : Fae
Josue in medio Jordanis alveo , ubi steterunt tibi cultros lapideos , & circumcide sceundi
sacerdotes , qui portabant arcam feederis : & filios Israel.
sunt ibi usque in prsentem diem. 3 Fecit quod jusserat Dominus , & circum-
10 Sacerdotes autem , qui portabant ar cidit filios Israel in colle praeputiorum.
cam , stabant in Jordanis medio , donec omnia 4 Hc autem causa est secund circumci-
complerentur , qui Josue, ut loqueretur ad sionis : Omnis populus , qui egressus est de
populum , prceperat Dominus , & dixerat ei gypto generis malculini , unversi bellatores
Moyses. Feltiiuvitque populus , &c transiit. viri , mortui stint in deserto per Iongislimos-
1 1 Cumque transislent omnes , transivit & via: circuitus ,
area Domini , sacerdotesque pergebant ante 5 Qui omnes circumcisi erant. Populus au
populum. tem qui natus est in deserto ,
1 1 Filii quoque Ruben , & Gad , & dimi- 6 Per quadraginta annos itineris latisiimr
dia tribus'Manasse , armati prcedebant filios solitudinis incircumcisus suit : donec consu-
*Nio. Israel , * sicut eis prceperat Moyses : merentur qui non audierant vocem Domini ,
!>. if. 13 Et quadraginta pugnatorum millia per & quibus ante juraverat ut non ostenderet
turmas , & cuneos , incedebant per plana at eis Terrain lacte & melle manantem.
que campestria urbis Jericho. 7 Horum filii in locum succeflerunt pa-
14 In die illo magnificavit Dominus Josue trum , & circumcisi sunt a Josue : quia sicut
coram omni Israel , ut timerent eum , sicut nati fuerant , in pneputio erant, nee eos in
timuerant Moysen , dum adviveret. via aliquis circumciderat.
1 % Dixitque ad eum : 8 Postquam autem omnes circumcisi sunt ,-
i(5*Praccipe sacerdotibus , qui portant ar manserunt in eodem castrorum loco , donec
cam fderis , ut ascendant de Jordane. sanarentur.
1 7 Qui prcepit eis , dicens : Ascendite de 9 Dixitque Dominus ad Josue : Hodie abs-
Jordane. ruli opprobrium gypti i vobis. Vbcatum*
j 8 Cumque ascendislent portantes arcam que est nomen loci illius Galgak , usque in.
feederis Domini , & siccam humum calcare p raesenrem diem.
capissent ; reversal sunt aquat ia alveum suum f,o Manierun: que filii Uiacl in Galgalis > Si
 i (Jo LIBER JOSUE, Ca*. V. & VI.
fecerunt Phase , quartadecimi die menfis ad
vesperum in campestribus Jericho :
i r Et comederunt de frugibus Terra die
altero , azymos panes , Sc polentam ejusdem
anni.
n Defecitque manna postquam comede
runt de frugibus Terra , nee usi sunt ultra
cibo illo filii Israel , fed comederunt de
frugibus prxsentis anni Terra Chanaan.
i j Cum autem esset Josue in agro urbis
Jericho , levavit oculos , & vidit virum
stantem contra fe , evaginatum tenentem
gladium , perrexitque ad eum , & ait : Noi-
ter es , an adverfariorum >
14 Qui respondit : Nequaquam : fed sum
princeps exercitus Domini , & nunc venio.
1 f Cecidit Josue pronus in terram. Et ado-
rans ait : Quid Dominus meus loquitur ad
servum suum ?
* ExU. l g * Solve , inquit , calceamentum tuum de
is. pedibus tuis : locus enim , in quo Has , sancius
-*# 7- est.-Fecitque Josue ut sibi fuerat imperatum.
* C A P U T VI.
Ptst variot seftim Herum circuital emu area , Jericho caff
simduui deittur , sola ferwuir Rahib cum suis i
reaifcaiori vrbit malidicitur.
a T Ericho autem claufa erat atque munita ,
J timore riliorum Israel , & nullus egredi
audebat aut ingredi.
i Dixitque Dominus ad Josue : Ecce dedi
in manu tua Jericho , & regem ejus , omnes-
que fortes viros.
3 Circuite urbem cuncti bellatores femel
per diem : sic facietis sex diebus.
4 Septilno autem die sacerdotes tollant sep-
tem buccinas , quarum usus est in jubilxo , &
prxcedant arcam foederis : scptiesque circuibi-
tis civitatem , & sacerdotes clangent buccinis.
j Ciimque insonuerit vox tubae longior at
que concisior , & in auribus vestris increpue-
rit , conclamabit omnis populus vociseratione
maxima , & muri funditus corruent civitatis ,
irigredienturque singuli per locum contra quern
steterint.
6 Vocavit ergo Josue filius Nun sacerdotes ,
Sc dixit ad cos : Tojlite arcam feederis : &
septem alii sacerdotes tollant septem Jubilxo-
1 urn buccinas, & incedant ante arcam Domini.
7 Ad populum quoque ait : Ite , & circuite
civitatem,armati, prarcedentes arcam Domini.
8 Ciimque Josue verba finifiet , & septem
sacerdotes septem buccinis clangerent ante
arcam feederis Domini ,
9 Omnisque prxcederet armatus exercitus ,
reliquumvulgus arcam sequebatur , ac bucci
nis omnia concrepabant.
1 o Praceperat autem Josue populo , di-
cens : Non clamabitis , nee audietur vox ves-
tra , neque ullus sermo ex ore vestro egredie-
tur : donee veniat dies in quo dicam vobis ;
Clamate , & vociferamini.
1 1 Circuivit ergo area Domini cmtatem fe
mel per diem , & reversa in castra , mansit ibi.
1 % Igitur Josue de nocte consurgente , tule-
runt sacerdotes arcam Domini ,
1 3 Et septem ex eis septem buccinas , qua-
rum in jubilxo usus est : praeccdebantque ar
cam Domini ambulantes atque clangentes :
& armatus populus ibat ante eos : vulgus
autem reliquum sequebatur arcam > & buc
cinis personabat.
14 Circuieruntque civitatem secundo die
semel , & reversi sunt in castra : sic fecerunt
sex diebus.
1 f Die autem scptimo , diluculd confur-
gentes , circuierunt urbem , sicut dispositum
erat , septies.
\6 Cumque septimo circuitu clangerent
buccinis sacerdotes , dixit Josue ad omnetn
Israel : Vociferamini ; tradidit enim vobis
Dominus civitatem .
17 Sitque civitas hxc anathema : & omnia
qux in ea sunt , Domino. Sola Rahab mere-
trix vivat cum universis , qui cum ea in domo
sunt : * abscondit enim nuntios quos direximus. *Sufra
1 8 Vos autem cavete , ne de his , qux prx- 1. 4.
cepta sunt , quippiam contingatis , & sltis Htbr.
prxvaricationis rei , & omnia castra Israel sub
peccato sint , atque turbentur.
19 Quidquid autem auri & argenti fuerit ,
& vasorum xneorum ac ferri , Domino con-
secretur , repositum in thesauris ejus.
zo * Igitur omni populo vociferante , &
clangentibus tubis , postquam in aures multi- 11. jj.
tudinis vox sonitusque increguit , muri illic6
corruerunt : Sc ascendit unutquisque per lo
cum , qui contra se erat : * ceperuntque ci
vitatem , chai. 11.
ii Et intersecerunt omnia quxerant in ea , 5"
a viro usque ad mulierem , ab infante usque
ad senem. Boves quoque & oves & asinos in
ore gladii percusserunt.
ii Duobus autem viris , * qui exploratores * Sufr*
misli fuerant , dixit Josue : Ingredimini do- 1. 1. I-.
mum mulieris meretricis & producite earn ,
& omnia qux illius sunt , sicut illi jurarnento
firmastis.
13 * Ingrefllque iuvenes , eduxerunt Rahab , * Hdr.
& parentes ejus , rratres quoque , & cunclam II. II.
supellectilem ac cognationem illius , & extra
castra Israel manere fecerunt.
24 * Urbem autem , & omnia , qux erant * Infra.
in ea , succenderunt ; absque auro 6c argen- . i.
to , &c vasis xneis , ac ferro , qux in xrariuin
Domini consecrarunt.
1. <, Rahab verd meretricem , Sc domum pa-
tris ejus , & omnia qux habebat , fecit Josue
vivere , & habitaverunt in medio Israel usque
in prxsentem diem : e6 qu6d absconderit nun
tios , quos miserat ut explotarent Jericho. In
tempore illo , imprecatus est Josue , dicens :
itf * Makdictus vir coram Domino , quj
suscitaveric.
 LIBER JOSUE: Cap. VII. & VIII . ir
sulcitaverit Be aedificaverit civitatem Jericho. bus tuis , donee deleatur ex te qui hoc con- S ffr
In primogenito suo fundamenta illius jaciat, taminatus est scelere. j- _
& in novislimo liberorum ponat porcas ejus. 14 Accedetisque mane singuli per tribus ,',-,*
*7 Fuit ergo Dominus cum Josue , 8c no- vestras : & quamcumque tribum sors invene-
men ejus vulgatum est in omni terra. rit , accedet per cognationes suas , & cogna-
CAPUT VII. tio per domos , domusque per viros.
Expltrtti urbe Hu cedit populus , cedit Israel hostibus I % Et quicumque ille in hoc facinore"fuerit
frepter furtum dt anathenute fericht > quaproptcr post Josue deprehensus , comburetur igni cum omni
Itmeiuaticnem , toijfii force JidiM Upid.uur jiijsu Domini.
substantia sua : quoniam prvaricatus est pac-
1 T^Hii * autem Israel praevaricati sunt man- tum Domini , & fecit nefas in Israel.
St. Jo.
* iJW.
Ji datum , & ufurpaverunt de anathema- itfSurgens itaque Josue mane, applicuit
te. * Nam Achan films Charmi , filii Zabdi, Israel per tribus suas,& inventa est tribusjuda.
.7.
filii Zare de tribu Juda , tulit aliquid de ana- 17 Quae cum juxta familias suas esset obla-
themate : iratulque est Dominus contra filios ta , inventa est familia Zare. Illam quoque
Israel. per domos offerens , reperit Zabdi :
2 Cilmque mitteret Josue de Jericho viros 18 Cujus domum in fingulos dividens viros
contra Hai, qua: est juxta Bethaven, ad Orien- invenit Achan filium Charmi , filii Zabdi, filii
talem plagam oppidi Bethel,dixit eis : Ascen- Zare de tribu Juda.
dite,& explorate Terram. Qui pratcepta com- 19 Et ait Josue ad Achan : Fili mi , da glo-
plentes exploraverunt Hai". riam Domino Deo Israel , & confitere , atque
3 Et reversi dixerunt ei : Non ascendat om- indica mihi quid feceris , ne abscondas.
nis populus , fed duo vel tria millia virorum 10 Responditque Achan Josue , & dixit ei :
pergant , & deleant civitatem : quare omnis Vere ego peccavi Domino Deo Israel , &c sic
populus frustra vexabitur contra hostes pau- & sic fed.
ciffimos ? x 1 Vidi enim inter spolia pallium coccineura
4 Ascenderunt ergo tria millia pugnato- valde bonum, & ducentos siclos argenti,regu-
rum. Qui statim terga vertentes , lamque aureamquinquaginta sicloru: & cocu-
j Percufli sunt a vins urbis Hai' , & corrue- pisces abstuli,& abscodi in terra contra mediu
runt ex eis triginta sex homines : persecutique tabernaculi mei,argetuque fossa humo operuu
sunt eos adversarii de porta usque ad Sabarim, ' II Misit ergo Jolue ministros : qui curren-
& ceciderunt per prona fugientes : pertimuit- tes ad tabernaculum illius , repererunt cuncta
que cor populi,& instar aqua: liqueractum est. abscondita in eodem loco,& argentum simul.
6 Josue verd scidit vestimenta sua , &: pro- 13 Auserentesque de tentorio tulerunt ea ad
nus cecidit in terram coram area Domini us Josue , & ad omnes filios Israel , projecerunt-
que ad vesperam, tarn ipse,quam omnes senes que ante Dominum.
Ilraehmiserunrque pulverem super capita sua, 14 Tollens itaque Josue Achan filium Zare,
7 Et dixit Josue : Heu Domine Deus ! quid argentumque & pallium , & auream regulam,
voluisti traducere populum istum Jordanem filios quoque & filias ejus , boves & asinos,
fluvium, ut traderes nos in manus Amorrhaei, & oves , iplumque tabernaculum, & cunctam
& perderes ? utinam , ut cpimus , mansisse- supellectilem : ( & omnis Israel cum eo ) du-
mus trans Jordanem ! xerunt eos ad Vallem Achor :
8 Mi Domine Dcus , quid dicam , videns 1 f Ubi dixit Josue : Quia turbasti nos , ex-
lsraelem hostibus suis terga vertentem ? turbet te Dominus in die hac. Lapidavitque
9 Audient Chananxi , &omnes habitato- eum omnis Israel : & cuncta qua: illius erant,
res Terr, & pariter conglobati circumdabunt igne consumfta sunt.
nos, atque delebunt nomen nostrum de terra : i<j Congregaveruntque super eum * acer- * 2 Rig,
& quid fades magno nomini tuo ? vum magnum lapidum , qui permanet usque 1. 17.
10 Dixitque Dominus ad Josue : Surge, cur in praesentem diem. Et aversus est furor Do
jaces pronus in terra ? mini ab eis. Vocatumque est nomen loci il
1 1 Peccavit Israel , & prvaricatus est pac- lius , Vallis Achor , usque hodie.
tum meum : tuleruntque de anathemate , & CAPUT VIII.
furati sunt atque mentiti , & absconderunt ExpugrMt* H'i rex ejus juffenditur, erec~(e tUttri U/tide* j
inter vasa sua. Detueroicmium super itslies jeribitur, df populo benedict itsr.
1 Nee poterit Israel stare ante hostes suos, t T""\ Ixit autem Dominus ad Josue : Ne
cosque fugiet : quia pollutus est anathemate. JL>/ timeas , neque formides : tolle tecum
Non ero ultra vobiieum , donee conteratis omnem multitudinem pugnatorum , & con-
eum , qui hujus sceleris reus est. surgens ascende in oppidum Hai. Ecce tradidi
1 3 Surge , sanctifica populum , & die eis : in manu tua regem ejus, & populum, urbem-
1. * Sanctificamini in crastmum : ha?c enim dicit que & terram.
30 7.
Dominus Deus Israel : Anathema in medio 1 Faciesque urbi Hai , & regi ejus , * sicut
1. tui est Israel: non poteris stare coram hosti- fecisti Jericno^& regi illius:prda vero,& om- .14.
J*
 i<$i LIBER JOSUE, Cap. VIII.
ma animantia diripietis vobis : pone insidias
urbi poll cam.
3 Surrexitque Josiie , & omnis exercitus bel-
latorum cum eo>ut ascenderent in Hai,& elec-
ta triginta millia virorum fortium misit nocte,
4 Praxepitque eis , dicens : Ponite insidias
port civitatem : ncc longius recedatis : & eri-
tis omnes parati.
% Ego autem , & rcliqua multitudo , qu
mecum ert , accedemus ex adverse contra ur-
* Supr* bem. Cumque exierint contra nos , * sicut
' * ante fecimus , fugiemus , & terga vertemus :
6 Donee perscquentes ab urbe longius pro-
traharur: putabunt enim nos fu^ere sicut prius.
7 Nobis ergo fugientibus , 6c illis perse-
quenribus , consurge:is de insidiis , & vasta-
bitis civitatem : tradetque earn Oominus
Deus velkr in manus veltras.
8 Cumque ceperitis , succendite earn > &
sic omnia facietis > ut jusli.
9 Dimisitque eos , & perrexerunt ad locum
insidiarum , lederuntque inter Bethel , & Hai,
ad Occidentalam plagam urbis Hai : Josiie
autem nocte ilia in medio manfit populi ,"
io Surgensque diluculo recensuit socios ,
fe ascendit cum senioribus in fronte exerci
tus , v a Hat us auxilio pugnatorum.
1 1 Cumque venissent & ascendissent ex ad-
verso civitatis , ileterunt ad Septentrionalem
Mrbis plaga, inter qua &c eos erat vallis media.
1 1 Quinque autem millia viros elegerat , &
posuerat in insidiis inter Bethel &c Hai, ex oc
cidental! parte ejufdem civitatis :
i ^ Omnis vero reliquus exercitus ad aquilone
acie dirigebat,ita ut novifsimi illius multitudi-
nis occidcntale plagam urbis attingerent.Abi it
ergo Jofue nocte ilia, & stetit in vallis medio.
14 Quod cum vidisset rex Hai , festinavit
mane , & egressus ell cum omni exercitu ci
vitatis, direxitque aciem contra desertum,
ignorans qudd port tergum laterent insidi*.
i f Jofue verb , & omnis Israel cesserunt
loco , simulantes metum, & fugientes per so-
iitudinis viam.
1 6 At illi vociferantes pariter , & fe mutud
eohortantes , persceuti sunt eos. Cumque re-
ceflissent a civitate ,
1 7 Et ne unus quidem in urbe Hai & Bethel
remansisset qui non persequeretur Israel ( sicut
cruperant aperta oppida relinquentes , )
1 8 Dixit Dominus ad Jofue : Leva clypeum,
qui in manu tua est , contra urbem Hai , quo-
niam tibi tradam earn.
1 9 Cumque elevasset clypeum ex adverse
civitatis , insidiae , quac latebant , surrexerunt
confeltim : &: pergentes ad civitatem , cepe*-
xunt , & succenderunt earn.
io Viri autem civitatis, qui persequebantur
Jofue , respicientes & videntes fumum urbis
ad ccelum usque conscendere , non potuerunt
ultra hue illucque diffugere : praeserum cum
hi , qui simulaverant fugam ., fe tendebant
ad solitudinem , contra persequentes fortisli-
me rertitissent. ~
zi Videnique Jofue & omnis Israel quod
capta eflet civitas, & fumus urbis ascenderet,
reversus percuffit viros Hai.
n Si quidem & illi qui ceperant & succen-
derint civitatem , egrelsi ex urbe contra suos,
medios hostium ferire cperunt. Ciim ergo
ex utraque parte adversarii caederentur, ita uc
nullus de tanta multitudine salvaretur ,
13 Regem quoque urbis Hai apprehende-
runt viventem , & obtulerunt Jofue.
14 Igitur omnibus interfectis , qui Israelent
ad deserta tendentem fuerant persecuti , & in
eodem loco gladio corruentibus , reversi filii
Israel percuflerunt civitatem.
x j Erant autem qui in eodem die concide-
rant a viro usque ad mulierem , duodecim
millia hominum , omnes urbis Hai.
x6 Jofue ver6 non contraxit manum, quam
in sublime porrexerat, tenens clypeum donee
interficerentur omnes habitatores Hai.
17 Jumenta autem & praidam civitatis di-
viserunt sibi filii Israel sicut pracceperat Do
minus Jofue.
1 8 Qui succendit urbem , & fecit earn tu-
mulum sempiternum :
x? Regem quoque ejus suspendit in patibu-
lo usque ad vesperam & solis occasum. Pr-
cepitque Jofue , & deposuerunt cadaver ejus
de cruce : projeceruntque in ipso introitu ci
vitatis, conjecto super eum magno acervo la-
pidum,qui permanet usque in prarsetem diem.
30 Tune ardificavit Jofue altare Domino
Deo Israel in monte Hebal :
3 1 * Sjct praeceperat Moyfes famulus Do- * jr^
mini filiis Israel, & scriptum est in volumine 10. tj.
legis Moysi : Altaie vero de lapidibus impo- D*
litis , quos ferrum non tetigit : & obtulit >7- $
super eo holocausta Domino > immolavitque
pacificas victimas.
3 1 Et scripsit super lapides Deuteronomium.
legis Moysi , quod ilk digesserat coram filiis
Israel.
33 Omnis autem populus , Sc majores natu,
ducesque ac judices stabant ex utraque parte
arcat , in conspectu sacerdotum qui portabant
arcam fderis Domini, ut advena ita & indi-
gena. Media pars eorum juxta montem Gari-
zim , & media juxta montem Hebal , sicut
praeceperat Moyscs famulus Domini. Et pri
miim quidem benedixit populo Israel.
34 Post hare legit omnia verba benedictionis
& malediciionis , & cuncta qua: feripta crane
in legis volumine.
3f Nihil ex his , quar Moyfes juflerat ,
reliquit intactum , fed universe replicavic
coram omni multitudine Israel , mulieribus.
ac parvulis & advenis , qui inter cos mora..
bantur.
 LIBER JOSU E, Cap. IX. & X.
CAPUT IX.
C<1 wwi/4 Jitimlationc lo*2,i itintiii imptmemej Jofue eV
frihcipiiui JjtteUtarum , interpusm yir.uxemo falv.intur ,
IH/etuto tame murmurc , perpetu* sumulitia ajlringumur.
i /"\ Uibus auditis , cuncti regcs trans Jor-
V_^ danem , qui versabantur in montanis
& campestribus , in maritimis ac littore mag-
ni maris , hi quoque qui habitabant juxta Li-
banum Hethus , & Amorrharus , Chananus ,
Pherezxus , & Hevarns , & Jebusarus
* Congregati sunt pariter , ut pugnarent
contra Josue & Israel uno animo , eademque
sententia.
3 At hi , qui habitabant in Gabaon, audieh-
tes cuncta qua: fecerat Jofue , Jericho & Hai :
4 Et callide cogitantes , tulerunt sibi ciba-
ria , Uccos veteres asinis imponentes , &
utres vinarios scissos atque confutos ,
% Calceamentaque perantiqua qua: ad indi
cium vetustatis pittaciis consuta erant , induti
veteribus vestimentis : panes quoque, quos
Jiortabant ob viaticum , duri erant j & in
rusta comminuti :
6 Perrexeruntque ad Jofue , qui tune mora-
batur in castris Galgalae , & dixerunt ei , at
que simul omni Israeli : De terra longinqua
venimus , pacem vobiscum facere cupientes.
Responderuntquc viri Israel ad eos , atque
dixerunt :
7 Ne forte in terra , qua? nobis forte de-
betur , habitetis , & non poffimus fdus inire
vobiscum.
8 At illi ad Josue , Servi , inquiunt , tui
fumus. Quibus Jofue ait : Quinam estis vos ?
& unde venistis ?
9 Responderunt : De terra longinqua valde
venerunt servi tui in nomine Domini Dei tui.
Audivimus enim famam potenti ejus , cun
cta qu fecit in gypto ,
*Htm. io * Et duobus regibus Amorrhorum qui
i. 14. fuerunt trans Jordanem , Sehon regi Hefebon >
& Og regi Basan , qui erat in Astaroth :
1 1 Dixeruntque nobis scniores , & omnes
habitatores Terra; nostr : Tollite in manibus
cibaria ob longiffimam viam , &c occurrite
eis , & dicite : Servi vestri fumus , fdus inite
nobifeum :
it En ) panes quando egreffi fumus de
domibus nostris , ut veniremus ad vos , ca-
lidos fumpsimus , nunc sicci facti sum , &
vetustate nimia comminuti.
13 Utres vini novos implevimus , mine
rupti funt & foluti. Vestes & calceamenta
quibus induimur , & qua: habemus in pedi-
bus , ob longitudinem longioris vise trita
funt , & pene consumpta.
14 Sufceperunt igitur de cibariis eorum ,
& os Domini non interrogaverunt.
* .Jfoj. 1 % * Fecitque Jofue cum eis pacem , & ini-
11 . . to fdere poll i citus est qudd non occiderentur :
principes quoque multitudinis juraverunt eis.
163
1 6 Post dies autem tres initi fderis , au-
dierunt qudd in vicino habitarent , Sc inter
eos futuri essent.
i7Moveruntque castra filii Israel, & ve
nerunt in civitates eorum die tertio , quarum
hzc vocabula funt , Gabaon , & Caphira , &
Beroth , & Cariathiarim.
1 8 Et non percufferunt eos , ed qudd ju-
rassent eis principes multitudinis in nomine
Domini Dei Israel. Murmuravit itaque omne
vulgus contra principes.
19 Qui responderunt eis : Juravimus illis in
nomine Domini Dei Israel , & ideired non
poslumus eos contingere.
io Sed hoc faciemus eis : Referventur qui-
dem ut vivant , ne contra nos ira Domini
concitetur , si pejeraverimus :
1 1 Sed sic vivant , ut in ufus universe mul
titudinis ligna cdant , aquafque comportent.
Quibus hc loquentibus :
11 Vocayit Gabaonitas Jofue , & dixit eis :
Cur nos decipere fraude voluirtis , ut dicere-
tis : Procul valde habitamus a vobis , cum in
medio nostri sitis ?
13 Itaque sub maledictione eritis , & non
deficiet de stirpe vestra ligna cdens, aquafque
comportans in domum Dei mei.
14 Qui responderunt : Nuntiatum est nobis
servis tuis , qudd promisisset Dominus Deus
tuus Moysi servo suo , ut traderet vobis om-
nem Terram , & difperderet cunctos habita
tores ejus. Timuimus igitur valde , & provi-
dimus animabus nostris , vestro terrore com-
pulsi , & hoc consilium inivimus.
a 5 Nunc autem in manu tua fumus : quod
tibi bonum & rectum videtur , sac nobis.
z6 Fecit ergo Jofue ut dixerat , & liberavit
eos de manu hlioru Israel,ut non occiderentur.
17 Decrevitque in illo die eos esse in ministe-
rio cuncti populi, & altaris Domini , cdentes
ligna , & aquas comportantes , usque in pra>
sens tempus, in loco, quern Dominus elegisset.
C A P U T X.
Quinque regti oppugHuntes urlim GaUon , immoto folt
unius Uiei /patio , -Jmuntur; & ex spelunc* exirxt.it ju.'peit-
diiHtur , plure/.He tlii regtt & eivitdtes txfcmiumur.
1 S~\ Uar cum audisset Adonisedec rex Je-
Vj^rusalem , qudd scilicet cepisset Josue
Hai , & subvertisset earn ( sicut enim fecerat
Jericho & regi ejus , sic fecit Hai , & regi
illius ) & qudd transfugissent Gabaonit ad
Israel , & essent foederati eorum ,
i Timuit valde. Urbs enim magna erat Ga
baon, & una civitatum regalium, & major op-
pido Hai, omnesque bellatores ejus fortislimi.
3 Misit ergo Adonisedec rex Jerusalem ad
Oham regem Hebron , & ad Pharam regem
Jerimoth , ad Japhia quoque regem Lachis ,
& ad Dabir regem Egjon , dicens :
4 Ad me afeendite , & ferte presidium , ut
expugnemus Gabaon j quare transfugerit
X lj
 1*4 LIBER JOSUE, Cap. X.
ad Josue , & ad filios Israel. hi, qui Israel effugere potuerant } islgrefli
sunt civitates munitas.
5 Congregati igitur ascenderunt quinque
ii Reversusque est omnis exercitus ad Josiie
leges Amorrhaeorum : rex Jerusalem , rex He
in Maceda , ubi tune erant castra , sani & in-
bron , rex Jerimoth , rex Lachis , rex Eglon ,
tegro numero : nullusque contra filios Israel
simul cum exercitibus suis , & castrametati
sunt circa Gabaon , oppugnantes earn. mutire ausus est.
zz Prcepitque Josue , dicens : Aperite os
6 Habitatores autem Gabaon urbis obsess*
speluncae , & producite ad me quinque reges ,
miserunt ad Josue , qui tune morabatur in
qui in ea latitant.
castris apud Galgalam , & dixerunt ei : Ne
3 Feceruntque ministri ut sibi fuerat impe-
retrahas manus tuas ab auxilio servorum tuo-
ratum : & eduxerunt ad eum quinque reges de
rum : ascende cit6 , & libera nos , ferque
spelunca , regem Jerusalem , regem Hebron ,
presidium : convenerunt enim adversum nos
regem Ierimoth , regem Lachis , regem Eglon.
omnes reges Amorrhorum , qui habitant in
montanis. Z4 Cumque educti essent ad eum , vocavic
omnes viros Israel , & ait ad principes exer
7 Ascenditque Josue de Galgalis , & omnis
citus qui sceum erant : Ite , & ponite pedes
exercitus bellatorum cum eo , viri fortiffimi.
super colla regum istorum. Qui cum perrexis-
8 Dixitque Dominus ad Josue : Ne timeas
sent , & subjectorum colla pedibus calcarent ,
cos : in manus enim tuas tradidi illos : nullus
ex eis tibi resislere poterit. z 5 Rurfum ait ad eos : Nolite timere , nee
paveatis , confortamini & estote robusti : sic
9 Irruit itaque Josue super eos repente ,
tota nocte ascendens de Galgalis : enim faciet Dominus cunctis hostibus vestris ,
adversum quos dimicatis.
io Et conturbavit eos Dominus a facie Is
z6 Percuflitque Josue , & interfecit eos ,
rael : contrivitque plaga magna in Gabaon ,
atque sufpendit super quinque stipites : fue-
ac persecutus est eos per viam ascensus Beth-
runtque sufpensi usque ad vesperum.
horon , & percuflit usque Azeca & Maceda.
17 * Cilmqae occumberec Sol , prcepit
1 1 Cumque fugerent filios Israel , & essent
soeiis ut deponerent eos de patibulis. Qui de
in descensu Beth-horon , Dominus misit super
posites projecerunt in speluncam , in qua la-
eos lapides magnos de clo usque ad Azeca :
tuerant , & posuerunt super os ejus laxa in
& mortui sunt multo plures lapidibus gran-
dinis , quam quos gladio percusserant filii
gentia , qu permanent usque in prisons.
Isirael. 18 Eodem quoque die Macedam cepit Jo
1 1 Tune locutus est Josue Domino , in die
sue , & percuffit earn in ore gladii , regemque
qua tradidit Amorrhaeum in conspectu fili-
illius interfecit , & omnes nabitatores ejus :
orum Israel , dixitque coram eis : Sol contra
non dimisit in ea saltern parvas reliquias. Fe-
Gabaon ne movearis , & Luna contra vallem
citque regi Maceda , sicut fecerat regi Jericho.
Ajalon , ay Transivit autem cum omni Israel de
* Ecc/j. 13 Steteruntque * Sol & Luna , donee ulcis-
Maceda in Lebna , & pugnabat contra earn :
AS. 5. ceretur se gens de inimicis suis. Nonne sorip-
30 Quam tradidit Dominus cum rege sua
turn est hoc in libro justorum ? Stetit itaque
in manus Israel: percusseruntque urbem in
3i. Sol in medio cli , & non festinavit occum-
ore gladii , & omnes habitatores ejus. Non
bere fpatio unius diei. dimiserunt in ea ullas reliquias. Feceruntque
regi Lebna , * sicut fecerant regi Jericho.
14 Non suit antea nee postea tarn longa * S"fT*
dies , obediente Domino voci hominis , & 3 1 De Lebna transivk in Lachis cum omni ' **
pugnante pro- Israel. Israel : & exercitu per gyrum disposito op-
1 5 Reversusque est Josue cum omni Israel
pugnabat earn.
in castra Galgalae. 3 z Tradiditque Dominus Lachis in manus
i<r Fugerant enim quinque reges , & fe
Israel , & cepit earn die altero , atque percuf
absconderant in spelunca urbis Maceda. fit in ore gladii , omnemque animam , qu
17 Nuntiatumque est Josue , qudd inventi
fuerat in ea , sicut fecerat Lebna.
essent quinque reges latentes in spelunca urbis
33 Eo tempore ascendit Horam rex Gazer
Maceda. ut auxiliaretur Lachis : quern percuffit Josue
18 Qui prcepit soeiis , & ait : Volvite sa-
cum omni populo ejus usque ad internecionem.
ia ingentia ad os speluncac , & ponite viros
34 Traniivitque de Lachis in Eglon , & cir*
industrios , qui claulos custodianr : cumdedit ,
1 9 Vos autem nolite stare , fed perscquimi-
3 ? Atque expugnavit earn eadem die : per
ni holies , & extremos quosque fugientium
cuflitque in ore gladii omnes animas , quac
caedhe : nee dimittatis eos urbium suarum
erant in ea juxta omnia qu fecerat Lachis.
intrare prsidia , quos tradidit Dominus Deus
35 Ascendit quoque cum omni Israel de
in manus vestras. 1
Eglon in Hebron , & pugnavit contra earn :
loCarsis ergo adversariis plaga magna, &
37 Cepit earn , & percuisit in ore gladii .
*squ ad internecionem pen^ consumptis, regem quoque ejus , & omnia oppida-regionis
 LIBER JOSUE , Cap. X.&XL
illius , univcrsasque animas , quae in ea fue-
rant commoratae : non reliquit in ea ullas re-
liquias : sicut fecerat Eglon , sic fecit & He
bron , cuncta qua: in ea reperit consumens
gladio.
38 Inde re versus in Dabir ,
3$ Cepit earn atque vastavit : regem quo-
que ejus atque omnia per circuitum oppida
percuffit in ore gladii : non dimisit in ea ullas
reliquias : sicut fecerat Hebron & Lebna & re-
gibus earum , sic fecit Dabir & regi illius.
40 Percuffit itaque Jofue omnem Terram
montanam & meridianam atque campestrem ,
& Afedoth cum regibus fuis : non dimiiit in ei
ullas reliquias , fed omne quod fpirare poterat
interfecit , sicut praeceperat ei Dominus Deus
Israel ,
41 A Cadesbarne usque Gazam. Omnem
Terram Gosen usque Gabaon ,
42 Universosque reges , & regiones eorum ,
uno impetu cepit atque vastavit : Dominus
enim Deus Israel pugnavit pro eo.
43 Keversusque eit cum omni Israel ad
locum castrorum in Galgala.
C A P U T X I.S
Exfugnat Jusue rtgen Jahin cum aliis flurimis regibus ac
fopulii, emmi fervaus quit Oomiuus Mysi frtceftrt.
i /"\ Uae cum audisset Tabin rex Asor , misit
\^2. ad Jobab regem Madon , & ad regem
Semeron , atque ad regem Ac hlaph :
1 Ad reges quoque Aquilonis , qui habita-
bant in montanis & in planitie contra meri
diem Ceneroth , in campestribus quoque &
in regionibus Dor juxta mare :
3 Chananacum quoque ab Oriente & Occi-
dentc , & Amorrhamm atque Hethaeum ac
Pherezzum & Jebufaeum in montanis : He-
vum quoque qui habitabat ad radices Her-
mon in Terra Maspha.
4 Egreffique sunt omnes cum turmis fuis ,
1>opulus multus nimis sicut arena , qua: ell in
ittore maris , equi quoque & currus immen
se multitudinis.
5 Conveneruntque omnes reges isti in unum
ad aquas Merom , ut pugnarent contra Israel.
6 Dixitque Dominus ad Jofue : Ne timeas
eos : eras enim hac eadem hora" ego tradam om
nes illos vulnerandos inconspectu Israel: equos
eorum subnervabis , & currus igne combures.
7 Venitque Jofue , & omnis exercitus cum
eo , ad versus illos ad Aquas Merom fubito ,
& irruerunt super eos ,
8 Tradiditque ilios Dominus in manus
Israel. Qui percusserunt eos , & perfecuti sunt
usque ad Sidonem magnam , & Aquas Mase-
rephoth , campumque Masphe , qui est ad
Orientalem illius partem. Ita percuffit om
nes , ut nullas dimitteret ex eis reliquias :
i T_T I sunt reges , quos percusserunt filii *
9 Fecitque sicut praeceperat ei Dominus ,L V Israel , & possederunt Terram eorum
equos eorum subnemyit } currusque combuf trans Jordanem ad solis ortum , a torren
sic ig'.ii. ts Arnon usque ad montem Hermon ; Se
165
10 Reversusque statim cepit Asor: & regem
ejus percuffit gladio. Asor enim antiquitus
inter omnia regna haec principatum tenebat.
11 Percuffitque omnes animas , quae ibidem
morabantur : non dimisit in ea ullas reliquias >
fed usque ad internecionem universa vaitavit ,
ipsamque urbem peremit incendio.
1 1 Et omnes per circuitum civitates , reges-
que earum cepit , percuffit atque delevit ,
* sicut praeceperat ei Moyses famulus Do- * D">
mini. 7 *
13 Absque urbibus quae erant in collib,us ,
& in tumulis sitae , cafteras succendit Israel :
unam tantiim Asor munitiffimam flamma
consumpsit.
i4 0mnemque prardam istarum urbium ac
Jumenta diviserunt sibi filii Israel , cunctis
hominibus interfectis.
I j * Sicut praeceperat Dominus Moysi servo * BxoA.
suo , ita prxcepit Moyses Jofue , & ille uni-
versa complevit : non prteriit de universis D""'
mandatis , nee unum quidem verbum quod 7" '
jusserat Dominus Moysi.
1 6 Cepit itaque Jofue omnem Terram mon
tanam & meridianam , terramque Gosen , 8e"
planitiem , & Occidentalem plagam , mon-
temque Israel , & campestria ejus : 1
17 Et partem montis quae afeendit Seir us
que Baalgad per planitiem Libani subter mon-
tem Hermon : omnes reges eorum cepit , per
cuffit , & occidit.
1 8 Multo tempore pugnavit Jofue contra
reges istos.
1 9 Non suit civitas quae fe traderet siliis
Israel , prater Hevaeum , qui habitabat in-
Gabaon , omnes enim bellando cepit.
20 Domini enim fententia fuerat , ut indu-
rarentur corda eorum , & pugnarent contra;
Israel & caderent , & non mererentur ullam
clementiam , ac perirent , sicut prceperat
Dominus Moysi.
II In illo tempore venit Jofue , & interfe
cit Enacim de montanis , Hebron , & Dabir ,
& Anab , & de omni monte Juda Sc Israel ,
urbesque eorum delevit.
22 Non reliquit ullum de stirpe Enacim ,
in Terra filiorum Israel : absque civitatibus
Gaza , cV Geth , & Azoto , in quibus solis re-
licti sunt.
23 Cepit ergo Jofue omnem terram , sicuc
locutus est Dominus ad Moyfen , & tradidit
earn in posseffionem siliis Israel secundum par
ses & tribus suas : quievitque Terra a praeliis
C A P U T XII.
NuKerJntur reges ? I . dtrt gr ultra Jorimem , quts fer.
tujst'u-t M',yjes & Joue.
Xiij
 1 66 LIBER JOSUE, Cap. XII. & XIII.
& omnem Orientalem plagam , qu rcspicit
solitudinem.
i Sehon rex Amorrhorum , qui habiuvit
in Hesebon , dominatus cit ab Aroer , qua:
fita elt super ripam torrentis Arnon , & medi
partis in valle , dimidique Galaad , usque
ad torrentem Jaboc , qui elt terminus filiorum
Ammon.
3 Et a solitudine usque ad mare Ceneroth
xontra Orientem , Sc usque ad Mare deserti ,
quod ell mare salsiffimum , ad Orientalem
plagam per viam qu ducit Bethsimoth : &
ab aullrali parte , qu subjacet Asedoth ,
Phasga.
4 Terminus Og regis Basan , de reliquiis
Raphaim , qui habitavit in Altaroth , & in
Edrai , & dominatus ell in monte Hermon &
in Salecha , atque in universa Basan , usque
ad terminos
f Gessuri , & Machati , & dimidi partis
Galaad : terminos Sehon regis Hesebon.
6 Moyses famulus Domini , & filii Israel
percusserunt eos , tradiditque Terram eorum
Moyses in posseslionem Rubenitis , &c Gaditis ,
& dimidi tribui Manasse.
7 Hi sunt reges Terr , quos percuffit Josue
-& filii Israel trans Jordanem ad Occidentalem
plagam , 4 Baalgad in campo Libani , usque
ad montem , cujus pars ascendit in Seir :
tradiditque earn Josue in posseslionem tribu-
bus Israel , singulis partes fuas ,
8 Tarn in montanis quam in planis atque
campestribus. In Asedoth , & in solitudine ,
ac in meridie Hethus suit & Amorrhus ,
Chananus & Pherezus , Hevus & Jebu-
sus.
9 Rex Jericho unus : rex Hai , qu est ex
latere Bethel , unus :
io Rex Jerusalem unus , rex Hebron
unus :
1 1 Rex Jerimoth unus , rex Lachis unus ,
i 1 Rex Eglon unus , rex Gazer unus ,
13 Rex Dabir unus , rex Gader unus ,
14 Rex Herma unus , rex Hered unus ,
1 f Rex Lebna unus , rex Odullam unus ,
16 Rex Maceda unus , rex Bethel unus >
17 Rex Taphua unus , rex Opher unus ,
1 8 Rex Aphec unus , rex Saron unus ,
19 Rex Madon unus , rex Asor unus ,
ao Rex Serheron unus , rex Achlaph unus ,
z 1 Rex Thenac unus , rex Mageddo unus ,
it Rex Cades unus , rex Jachanan Carmeli
unus ,
13 Rex Dor , & provinci Dor unus , rex
Gentium Galgal unus ,
x4 Rex Thersa unus : omnes reges triginta
unus.
CAPUT XIII,
Jubtt Domiaui jsofut ut terram cccup-ttam lsrsilitii dt.
'jiiit : rtceisevtur )*>* inxe njjtgnat* frrtiints Rititn , G.id
V iimidut mini M*n'Ji irmsjotiautm.
1 T Osue senex , provectque xtatis er , 8i
J dixit Dominus ad cum : Senuisti , & lon-
gvus es , terraque latislima derelicta est ,
qu necdum forte divisa est :
1 Omnis videlicet Galila , Philistiim ,
& universa Gessuri.
3 A fluvio turbido , qui irrigat gyptum ,
usque ad terminos Accaron contra Aquilo-
nem: Terra Chanaan,qux in quinque regulos
Philistiim dividitur , Gazos , & Azotios ,
Ascalonitas , Gethos , & Accaronitas.
4 Ad meridiem vero sunt Hevi , omnis
Terra Chanaan , & Maara Sidoniorum usque
Apheca &: terminos Amorrhi ,
j Ejusque confinia , Libani quoque regio
contra Orientem a Baalgad sub monte Her
mon , donee ingrediaris Emath.
6 Omnium qui habitant in monte , a Liba-
no usque ad aquas Maserophoth , universique
Sidonii. Ego sum qui delebo eos a facie filio
rum Israel. Veniat ergo in partem hreditatis
Israel , sicut prcepi tibi.
7 Et nunc divide Terram in posseslionem
novem tribubus , & dimidi tribui Manasse ,
8 Cum qua Ruben & Gad possederunt Ter
ram , * quam tradidit eis Moyses famulus *.
Domini trans fluenta Jordanis , ad Orienta- it- u.
lem plagam.
9 Ab Aroer , qu sita est in ripa torrentis
Arnon , & in valhs medio , universaque cam-
pestria Medaba , usque Dibon :
10 Et cunctas civitates Sehon , regis Amor
rhi : qui regnavit in Hesebon usque ad ter
minos filiorum Ammon.
1 1 Et Galaad , ac terminum Gessuri & Ma
chati , &c omnem montem Hermon > & uni-
rersam Basan , usque ad Salecha ,
1 1 Omne regnum Og in Basan , qui regna
vit in Astaroth & Edrai , ipse suit de rcliquii*
Raphaim : percuffitquc eos Moyses atque d&-
levit.
1 3 Nolueruntque disperdere filii Israel Ges
suri & Machati : & habitaverunt in medio
Israel usque in prsentem diem.
14 * Tribui autem Levi non dedit posseslio- * "*"
nem : fed secrisicia & victim Domini Dei '* "'
Israel , ipsa est cjus hreditas , sicut locutus
est illi.
1 5 Dedit ergo Moyses posseslionem tribui
filiorum Ruben juxta cognationes fuas.
16 Fuitque terminus eorum ab Aroer , qu
sita est in ripa torrentis Arnon , & in valle
ejusdem torrentis media : universam plani-
tiem , qu ducit Medaba ,
17 Et Hesebon, cunctosque viculos earum ,
qui sunt in campestribus : Dibon quoque , &
Bamothbaal , & oppidum Baalmaon ,
18 Et Jaffa , & Cedimoth , & Mephaath ,
1 9 Et Cariathaim , & Sabama , & Saratha-
far in monte convallis.
10 Bethphogor fk Asedoth , Phasga &
 LIBER JOSUE , Cap. XIII. & XIV. i<j7
Bethiefimoth , seph in duas divisi tribus > Manasse &Ephraim :
1 1 Et omnes urbes campestres , universaque nee acceperunt Levit aliam in Terra partem ,
regna Sehon regis Amorrni , qui regnavit in nisi urbes ad habitandum , & suburbana ea-
Nw Hesebon , * quem percuffit Moyscs cum prin- rum ad alenda jumenta & pecora sua.
ii. . cipibus Madian : Hcvum , & Recem , & % Sicut praeceperat Dominus Moysi , ita fe-
Sur , & Hur , & Rebe duces Sehon habitato- cerunt filii Israel , & diviserunt Terram.
res Terrae. 6 Accesserunt itaque filii Juda ad Josue in
n Et Balaam filium Beor ariolum occide- Galgala , locutusque est ad eum Caleb filius
runt filii Israel gladio cum cteris interfectis. Jephone Cenezus : * Nosti quid locutus sit * Numi
13 Fattusque est terminus filiorum Ruben Dominus ad Moyscn hominem Dei 4c me '4. 2.4.
Jordanis fluvius. Haec est posseffio Rubenita- & te in Cadesbarne.
rum per cognationes suas urbium & viculorum. 7 Quadraginta annorum eram quando misit
14 Deditque Moyscs tribui Gad & filiis me Moyscs famulus Domini de Cadesbarne ,
ejus per cognationes suas posseflionem , cujus ut considerarem Terram , nuntiavique ei
hc divisio est. quod mihi verum videbatur.
15 Terminus Jascr , & omnes civitates Ga- 8 Fratres autem mei , qui ascenderant ma-
laad, & dimidiam partem Terr filiorum Am- cum , dissolverunt cor populi : & nihilominus
mon , usque ad Aroer , quae est contra Rabba. ego secutus sum Dominum Deum meum.
%6 Et ab Hesebon usque Ramoth , Masphe 9 Juravitque Moyscs in die illo , dicens :
& Betonim : & a Manaim usque ad terminus Terra , quam calcavit pes tuus , erit posseslio
Dabir. tua , & filiorum tuorum in sternum : quia sc-
17 In valle quoque Betharan , & Bethnem- curus es Dominum Deum meum.
ra , & Socoth , & Saphon reliquam partem ioConceflit ergo Dominus vitam mihi ,
regni Sehon regis Hesebon : hujus quoque fi sicut pollicitus est usque in prsentem diem.
nis , Jordanis est usque ad extremam partem Quadraginta & quinque anni sunt , ex quo
maris Cenereth trans Jordanem ad Orienta- locutus est Dominus verbum istud ad Moyscn >
lem plagam. quando ambulabat Israel per solitudinem :
z8 Haec est possessio filiorum Gad per fami- hodie octoginta quinque annorum sum ,
lias suas , civitates , & villas earum. n Sic valens , ut eo valebam tempore
i Dedit & dimidi tribui Manasse , filiisque quando ad explorandum missus sum : * illius <* "
ejus juxta cognationes suas posseflionem , in me temporis fortitudo usque hodie perse- *J" f '
30 Cujus hoc principium est : a Manaim verat, tarn ad bellandum quamad gradiendutn.
universam Basan , & cuncta regna Og regis i* Da ergo mihi montem ilium , quem
Basan , omnesque vicos Jair , qui sunt in Ba pollicitus est Dominus > te quoque audiente ,
san , sexaginta oppida. in quo Enacim sunt , & urbes magnx atque
3 1 Et dimidiam partem Galaad 5 & Asta- munit : si forte sit Dominus mecum > & po-
roth , & Edrai urbes regni Og in Basan : filiis tuero delere eos : sicut promisit mihi.
Machir filii Manasse dimidi parti filiorum 1 3 Benedixitque ei Josue : & tradidit ei
Machir juxta cognationes suas. Hebron in posseflionem.
31 Hanc posseflionem divisit Moyscs in 14 Atque ex eo suit Hebron Caleb filio Je
campestribus Moab trans Jordanem contra phone Cenezo usque in prsentem diem :
Jericho ad Orientalem plagam. quia secutus est Dominum Deum Israel.
*N. 33 1 Tribui autem Levi non dedit possesli- 1 j Nomen Hebron ante vocabatur Cariath
' *" onem : quoniam Dominus Deus Israel ipse est Arbe : Adam maximus ibi inter Enacim situs
posseslio ejus , ut locutus est illi. est : & Terra cessavit a prliis.
CAPUT XIV. CAPUT XV.
Cil.b accifit Hebron in hareditattm stbi a Deo ptom'Jsjrji , to ion Iritis Ju&tt , civitates dr villa earum, Otbomel accifit
euii aim exploration! dttrihentibus terta fro. ^ixam filiam Caltb ,eoquid obtinuerit Cari-th
nvff* , iffe fecmus sit Dominant. Sefher , additurqut ei terra imgua.
i T T Oc est , quod possederunt , filii Israel 1 T Gitur sors filiorum Jud per cognationes
I I in Terra Chanaan , quam dederunt X suas ista suit : * A termino Edom , defer- *mmt.<
eis Eleazar sacerdos , & Josue filius Nun , & turn Sin contra Meridiem , & usque ad ex- 1*. 1.
principes familiarum per tribus Israel : tremam partem australis plagae.
* "" 2 Sorte omnia dividentes , * sicut prcepe- 1 Initium ejus a summitate maris salsiffimi ,
** ' 3 rat Oominus in manu Moyli , novem tribubus & a lingua ejus , qua respicit Meridiem.
& dimidi tribui. 3 Egrediturque contra Ascensum Scorpi-
3 Duabus enim tribubus , & dimidi dede- onis & pertransit in Sina : ascenditque in Ca
rat Moyscs trans jordanem posseflionem : desbarne , & pervenit in Esron , ascendens ad
absque Levitis , qui nihil Terrae acceperunt Addar , & circuiens Carcaa ,
inter fratres suos : 4 Atque inde pertranfiens in Ascmona , &
4 Sed in corum succdseiunt locum filii Jo- perveniens ad Torrentcra gypci ; cruntque
 i68 LIBER JOS UE, Cai. XV.
termini ejus marc magnum. Hie eric finis me
ridians plagx.
f Ab Onente verd erit initium , maresal-
fislimum usque ad exrrema Jordanis : & ea
qua? respiciunt ad Aquilonem , a lingua ma-
ris usque ad eundem Jordanis fluvium.
6 Al'cenditque terminus in Beth Hagla : &
transit ab Aquilone in Beth Araba : ascendens
ad lapidem Boen filii Ruben.
7 Et tendens usque ad terminos Debera de
Valle Achor , contra Aquilonem respiciens
Galgala,qu eit ex adverse Ascensionis Adom-
mim , ab auitrali parte torrentis : transitque
aquas , qua* vocantur Fons solis : & erunt exi-
tus ejus ad Fontem Rogel.
8 Ascenditque per convallem filii Ennom
ex latere Jebusi ad Meridiem , hc est Jeru
salem : & inde fe erigens ad verticem montis,
qua: est contra Geennom ad Occidentem in
summitate vallis Raphaim contra Aquilonem.
9 Pertransitque a vertice montis usque ad
fontem aqu Nepthoa , & pervenit usque ad
vicos montis Ephron : inclinaturque in Baala,
qu est Cariathiarim , id est , urbs fylvarum.
io Et circuit de Baala contra Occidentem,
usque ad montem Seir , transitque juxta latus
montis Jarim ad Aquilonem in Cheflon : 8c
descendit in Bethsames, transitque in Thamna.
1 1 Et pervenit contra Aquilonem partis Ac-
caron ex latere : inclinaturque Sechrona , &
transit montem Baala: pervenitque in Jebneel,
& magni maris contra occidentem line con-
cluditur.
i Hi sunt termini filiorum Juda per circui-
tum in cognationibus suis.
13 Caleb verd filio Jephone dedit partem
in medio filiorum Juda , sicut prceperat ei
Dominus : Cariath Arbe patris Enac , ipsa est
Hebron.
*jutic. *4 * Delevitque ex ea Caleb tres filios Enac,
f.. 20. Sesai 8c Ahiman, & Tholmai de stirpe Enac.
1 j Atque inde conscendens venit ad habi-
tatores Dabir , qu prills vocabatur Cariath
Sepher , id est , civitas litterarum.
\6 Dixitque Caleb : Qui percusserit Cariath
Sepher , & ceperit earn , dabo ei Axam filiam
jneam uxorem.
17 Cepitque earn Othoniel filius Cenez fra-
ter Caleb junior : deditque ei Axam filiam
suam uxorem.
18 Qua: , cum pergerent simul , suasa est a
viro suo ut peteret a patre suo agrum , suspi-
ravitque ut sedebat in asino. Cui Caleb : Quid
babes , inquit ?
19 At ilia respondit : Da mihi benediction
nem ; Terram australem & arentem dedilli
mihi , junge & irriguam. Dedit itaque ei Ca
Jeb irriguum superius & inserius.
io Hc est posseslio tribus filiorum Juda per
Cognationes suas.
_ *i Eraijtque civitates ab extremis partibus.
filiorum Juda juxta terminos Edom a Men-
die : Cabled & Eder & Jagur ,
ii Et Cina 8c Dimona & Adada ,
3 Et Cades , & Asor , & Jethnam ,
14 ziph , & Telem & Baloth ,
z 5 Atbr nova & Carioth , Hesron , hare est
Asor.
%6 Amam , Sama , & Molada ,
17 Et Asergadda& Hassemon &Bethphelet,
1 8 Et Haseriual & Bersabee & Baziothia.
z? Et Baala & Jim & Esem ,
30 Et Eltholad & Cesil & Harma ,
3 1 Et Siceleg & Medemena & Sensenna ,
3 r Lebaoth , 8c Selim & Aen , & Remon.
Omnes civitates viginti novem,& vill earum.
33 In campestribus verd : Estaol & Sarea 8c
Asena ,
34 Et Zanoe & ngannim & Taphua &
Enaim ,
3 j Et Jerimoth'& Adullam,Socho &: Azeca,
3 6 Et Saraim 8c Adithaim & Gedera & Ge-
derothaim : urbes quatuordecim , 8c villas
earum.
37 Sanan &: Hadassa 8c Magdalgad ,
38 Delean 8c Mascpha & Jecthel,
19 Lachis & Bascath & Eglon , ,
40 Chebbon & Leheman & Cethlis ,
4r Et Gideroth & Bethdagon & Naama 8c
Maceda : civitates scdecim , & vill earum.
41 Labana & Ether & Asan ,
43 Jephtha 8c Esna & Nesib ,
44 Et Ceila & Achzib & Maresa : civitates
novem , & villa: earum.
4? Accaron cum vicis & villulis suis.
4<r Ab Accaron usque ad mare : omnia qua:
vergunt ad Azotum & viculos ejus.
47 Azotus cum vicis & villulis suis. Gaza
cum vicis & villulis suis , usque ad torrentem
gypti , & mare magnum terminus ejus.
48 Et in mome : Samir & Jether & Sochoth*
49 Et Danna &Cariathscnna,hc est Dabir:
50 Anab 8c Istemo & Anim ,
j 1 Goscn & Olon & Gilo : civitates unde-
cim , & villa: earum.
jx Arab & Ruma & Esaan ,
53 Et Janum & Beththaphua 8c Apheca ,
54 Athnutha & Cariatharbe , hacc est He
bron, & Sior: civitates novem,& vill earum.
55 Maon & Carmel & Ziph & Jota ,
%6 Jezrael & Jucadam & Zanoe ,
57 Accain , Gabaa 8c Thamna : civitates
decem , & vill earum.
58 Halhul , & Bessur , &r Gedor ,
<,9 Mareth ,8c Bethanoth , & Eltecon : ci
vitates sex , & vill earum.
60 Cariathbaal , hc est Cariathiarim urbs
fylvarum , & Arebba : civitates du , & vill
earum.
6 1 In descrto Betharaba , Meddin , & Sa-
chacha ,
,61 E;t Nebsan, &civitas salis , & Engad-
dt:
 LIBER JOSUE, Cap. XVI. & XVII. <j9
di : civitates sex , & villas earum. Dominus przeepit per manum Moysi , ut da-
63 Jebulxum autem habitatorem Jerusalem retur nobis pofleffio in medio sratrum noftro-
non potuerunt filii Juda delere , habitavitque rum. Deditque eis juxta imperium Domini
Jebulzus cum riliis Juda in Jerusalem usque posseffionem in medio sratrum patris earum.
in przsentem diem. $ Et ceciderunt funiculi Manasse , decem,
C A P U T XVI. abfque Terra Galaad & Basan transJordanem.
Stri Eihrtim , urbes & vnuli trum > manfitqut inttr h*t, 6 Filiat enim Manasse possederunt hzredita-
ChtntBAUS tritmerius. tem in medio filiorum ejus. Terra autem Ga
i f~> Ecidit quoque sors filiorum Joseph ab laad cecidit in sortem filiorum Manasse qui
V_> Jordane contra Jericho & aquas ejus reliqui erant.
ab Oriente : lblitudo quz ascendit de Jericho 7 Fuitque terminus Manasse ab Afer, Mach-
ad montem Bethel : methath qua: respicit Sichem : & egreditux
x Et egredicur de Bethel Luza : tranfitque ad dexteram juxta habitatores Fontis Ta
terminum Archi , Ataroth : phua:.
3 Et descendit ad Occidentem juxta termi 8 Etenim in forte Manasse ceciderat Terra
num Jephleti , usque ad terminos Beth-horon Taphuac , quz est juxta terminos Manasse filio
inferioris , & Gazer : siniunturque regiones rum Ephraim.
ejus mari magno : 9 Descenditque terminus Vallis arundineti
4 Possederuntque filii Joseph Manasses & in meridiem torrentis civitatum Ephraim,qua:
Ephraim. in medio sunt urbium Manasse : terminus Ma
j Et factus est terminus filiorum Ephraim nasse ab Aquilone torrentis,& exitus ejus per-
per cognationes suas : & posseffio eorum con git ad mare :
tra Onentem Ataroth Addar usque Bech-ho- I o Ita ut posseffio Ephraim sit ab Austro, &
ron superiorem. ab Aquilone Manasse , & utramque claudat
6 Egrediunturque confinia in mare : Mach- mare , & conjungantur sibi in tribu Afer ab
methath vero Aquilonem respicit , & circuit Aquilone , & in tribu Issachar ab Oriente.
terminos contra Orientem in Thanathselo : I I Fuitque hzreditas Manasse in Issachar 8c
tc pertransit ab Oriente Janoe : in Afer , Bethsan & viculi ejus , & Jeblaam
7 Descenditque de Janoe in Ataroth & Na- cum viculis suis , & habitatores Dor cum op-
aratha : & pervenit in Jericho , egrediturque pidis suis 1 habitatores quoque Endor cum
ad Jordanem. viculis suis : similiterque nabitatores Thenac
8 De Taphua pertransit contra mare in Val- cum viculis suis : & habitatores Mageddo
lem arundineti , suntque egressus ejus in mare cum viculis suis, & tertia pars urbis Nopheth.
salsiffimum. Hzc eft posseffio tribiis filiorum 1 1 Nee potuerunt filii Manasse has civitate*
Ephraim per familias mas. fubvertere , fed ccepit Chananzus habitare in
9 Urbcique separata: sunt filiis Ephraim in terra sua.
medio posseffionis filiorum Manasse , & villa: 1 j Postquam autem convaluerunt filii Is
earum. rael , subjecerunt Chananzos, & secerunt sibi
io Et non interfecerunt filii Ephraim Cha- tributaries , nee interfecerunt eos.
nanacum qui habitabat in Gazer : habitavitque 14 Locutique sunt filii Joseph ad Josue , 8c
Chananzus in medio Ephraim usque in diem dixerunt : Quare dedisti mini posseffionem
hanc tributarily. sortis & funiculi unius , cum fim tantz multi-
CAPUT XVII. tudinis , & benedixit mihi Dominus ?
UtdU tribui Max*ft & filitbus S<Ufh<ud jcrttl nfiigta*. 1 j Ad quos Josue ait : Si populus multus
tur, (^ atgttur jors filiorum Jojc! h. es, ascende in sylvam, & succide tibi spatia in
i /~^Ecidit autem sors tribui Manasse: ( ipse Terra Pherezzi & Raphaim : quia angusta est
y_>enim est primogenitus Joseph ) Machir tibi posseffio montis Ephraim.
primogenito Manasse patri Galaad , qui suit 16 Cui responderunt filii Joseph : Non pote-
vir pugnator , habuitque posseffionem Galaad rimus ad montana conscendere , cum ferreis
& Basan. curribusutanturChananzi,qui habitant in terra
* Kim. . * * Et reliquis filiorum Manasse juxta fami- campestri , in qua sitz sunt Bethsan cum vicu
u. |o. ljas suas , filiis Abiezer , & filiis Helec , & fi lis suis 1 & Jesrael mediam poffidens vallem.
liis Efriel , & filiis Sechem , & filiis Hepher, 17 Dixitque Josue ad domum Joseph ,
& filiis Semida. Isti sunt filii Manasse filii Jo Ephraim & Manasse : Populus multus es , &
seph , mares , per cognationes suas. magnz fortitudinis,non habebis sortem unam,
* ttm. .3 * Salphaad verb filio Hepher filii Galaad 18 Sed transibis ad montem , & fuccides ti
27 1. filii Machir filii Manasse non erant filii, fed so- bi , atque purgabis ad habitandum spatia : &
* }. lat fili x : quarum ista sunt nomina , Maala He poteris ultra procedere cum subverteris Cha-
11.
Noa & Hegla & Melcha & Thersa. nanxum , quern dicis ferreos habere currus,
4 Veneruntque in conspectu Eleazari sacer- & esse fortiffimum,
dotis,& Josue filii Nun,& principum,dicentes ;
 i7o LIBER JO SUE, Cap.XVIII. &XIX.
C A P'U T XVIII.
Miuuntur qui difiribmt ttrrtm rtUtjiurtm seftttn tr'f
buum , & ajpgaiuur jtri Btn'jtunin.
i /^ Ongregatique sunt omnes filii Israel in
V^/ Silo , ibique fixerunt tabernaculum
testimonii , & suit eis Terra subjecta.
i Remanserant autem filiorum Israel septem
tribus,qu necdu acceperant possefliones suas.
3 Ad quos Josue ait : Ulquequ6 marcetis
ignavia , be non intratis ad poslidendam Terr
ram , quam Dominus Deus patrum veitrorum
dedit vobis ?
4 Eligite de singulis tribubus ternos viros,
ut mittam eos , .. pergant atque circumeant
Terram , & describant earn juxta numerum
uniuscuj usque multitudinis : referantque ad
me quod descripserint.
% Dividite vobis Terram in septem partes :
Judas sit in terminis suis ab auitrali plaga , &
domus Joseph ab Aquilone.
6 Mediam inter hos terram in septem partes
describite : & hue venietis ad me , ut co-
ram Domino Deo vestro mittam vobis hk
lbrtem :
7 Quia non est inter vos pars Levitarum,
fed sacerdotium Domini est eorum hreditas.
Gad autem & Ruben , & dimidia tribus Ma-
nalse jam acceperant possesliones suas trans
Jordanem ad Onentalem plagam : quas dedit
eis Moyses famulus Domini.
8 Ciimque surrexissent viri, ut pergerent ad
describendam Terram , prxcepit eis Josue, di-
cens : Circuite Terram , & describite earn, ac
revertimini ad me : ut hie coram Domino , in
Silo mittam vobis sortem.
9 Itaque perrexerunt : & lustrantes earn, in
septem partes diviserunt , scribentes in volu-
mine. Reversique sunt ad Josue in castra Silo.
io Qui mint fortes coram Domino in Silo,
divisitque Terram filiis Israel in septem par
tes.
1 1 Et ascendit sors prima filiorum Benjamin
per familias suas , ut pofliderent Terram in
ter filios Juda & filios Joseph.
ii Fuitque terminus eorum contra Aquilo-
nem a Jordane : pergens juxta latus Jericho
septentrionalis plagx, be inde contra Occiden-
tem ad montana conscendens , & perveniens
ad solitudinem Bethaven ,
* Gt. J3 Atque pertransiens juxta * Luzam ad
xi.if. Meridiem , ipsa est Bethel : descenditque in
Ataroth-Addar , in montem qui est ad Meri
diem Beth-horon inferioris :
14 Et inclinatur circuiens contra mare ad
Meridiem montis qui respicit Beth-horon con
tra Asricum : suntque exitus ejus in Cariat-
baal , qua? vocatur & Cariathiarim urbem
filiorum Juda : hc est plaga contra mare , ad
Occidentem.
1 5 A Meridie autem ex parte Cariathiarim
egreditur terminus contra mare , & pervenit
usque ad fontem aquarum Nepthoa.
iff Descenditque in partem montis , qui rcC-
J>icit Vallem filiorum Ennom : & eit contra
eptentrionalem plagam in extrema parte
Vallis Raphaim. Descenditque in Geennom
( id est , Vallem Ennom , juxta latus Jebusei
ad Austrum : & pervenit ad Fontem Rogel ,
17 Transiens ad Aquilonem, & egrediens
ad Ensemes , id est , Fontem solis :
1 8 Et pertransit usque ad tumulos , qui sunt
& regione Ascensus Adommim : descenditque
ad Abenboen , id est , Lapidem Boen filii Ru
ben : & pertransit ex latere Aquilonis ad cam-
peitria : descenditque in planitiem ,
19 Et prtergreditur contra Aquilonem
Beth-hagla : suntque exitus ejus contra lin-
guam maris salfislimi ab Aquilone in fine Jor-
danis ad australem plagam :
10 Qui est terminus lllius ab Oriente. Hate
est polFessio filiorum Benjamin per terminos
suos in circuitu , be familias suas.
1 1 Fueruntque civitates ejus , Jericho &
Beth-hagla , & Vallis Casis ,
zt Beth-Araba & Samaraim Se Bethel
n Et Avim be Aphara be Ophera ,
14 Villa Emona be Ophni be Gabee : civi
tates duodecim , be villae earum.
2 j Gabaon & Rama be Beroth ,
16 Et Mesphe & Caphara , &r Amosa
17 Et Recem , be Jarephel & Tharela ,
18 Et Sela , Eleph , & Jebus , qua- est Jeru
salem , Gabaath be Cariath : civitates qua-
tuordecim , & vill earum. Hc est posseslio
filiorum Benjamin juxta familias suas.
CAPUT XIX.
^Jpgnamur foitei jex iribului Si'-eou , ZdbultH, ljpuhtr,
Jfrr ," Ncpmhalir* , Dm, 0-Jcpn.
1 T7T egressa est sors secunda filiorum Si-
_ meon per cognationes suas : fuitque
hreditas
I Eorum in medio posseflionis filiorum Ju
da : Beriabee & Sebee & Molada.
3 Et Hascrsual , Bala & Asem
4 EtEltholad , Bethul & Harma
5 Et Siceleg & Bethmarchaboth & Hascr-
susa.
6 Et Bethlebaoth & Sarohen : civitates tre-
decim , 8c vill earum :
' 7 Ain be Remmon & Athar & Asan : civi
tates quatuor , be villa: earum :
8 Omnes viculi per circuitum urbium ista-
mm usque ad Baalath Beer Ramath contra
australem plagam. Hxc est hreditas filiorum
Simeon juxta cognationes suas ,
9 In possessione & funiculo filiorum Juda :
3uia major erat. Et ideired filii Simeon posse-
erunt in medio hsreditatis eorum.
ioCeciditque sors tertia filiorum Zabulon
per cognationes suas : &- factus eit terminus
posseflionis eorum usque Sarid.
II Alccnditque de Mari be Merala , & per
 LIBER JOSUE, Cap.XIX.&XX. .
venle In Debbaseth , usque ad torrentem qui
est contra Jeconam.
1 1 Et reverritur de Sared contra Orientem
in fines Cescleththabor : & egreditur ad Da-
bereth , ascenditque contra Japhie.
13 Et inde pertransit usque ad Orientem
plagam Gethhepher & Thacasin : &c egreditur
in Remmon , Amthar &c Noa.
14 Et circuit ad Aquilonem Hanathon :
suntque egrelsus ejus Vailis Jepthahel ,
1 5 Et Cathed , &c Naalol & Semeron & Je-
dala & Bethlehem : civitates duodecim , &
vill earum.
\6 Hc est haereditas tribus filiorum Zabu-
Ion per cognationes suas , urbes &c viculi ea
rum.
17 Issachar egressa est sors quarta per cog
nationes suas.
1 8 Fuitque ejus haereditas Jezrael & Casa-
Joth & Sunem ,
19 Et Hapharaim & Seon , & Anaharath,
*o Et Rabboth & Cesion , Abes ,
1 1 Et Rameth , & Engannim , & Enhadda,
& Bethpheses.
at Et pervenit terminus ejus usque Thabor
& Sehesima & Bethsames : eruntque exitus
ejus Jordanis: civitates sedecim,& villae earu.
13 Hstc est posseffio filiorum Issachar per
cognationes suas , urbes & viculi earum.
14 Ceciditque sors qulnta tribui filiorum
Afer per cognationes suas :
15 Fuitque terminus eorum Halcath &
Chali .& Beten &c Axaph
z6 Et Elmelech & Amaad & Messal : & per
venit usque ad Carmelum maris 8c Sihor &
Labanath ,
17 Ac revertitur contra orientem Bethda-
gon : & pertransit usque Zabulon & Vallem
Jephthael contra Aquilonem in Bethemec &
Nehiel. Egrediturque ad lvam Cabul ,
18 Et Abran & Rohob & Hamon & Cana,
usque ad Sidonem magnam.
29 Revertiturque in Horma usque ad civi-
tatem munitiflimam in Tyrum,&: usque Hosa :
eruntque exitus ejus in mare de funiculo
Achziba :
30 Et Amma & Aphec & Rohob : civitates
viginti duae , & vill earum.
3 1 Hxc est posseffio filiorum Afer per cog
nationes suas , urbesque & viculi earum.
3 z Filiorum Nephtnali sexta sors cecidit per
familias suas :
3 3 Et coepit terminus de Heleph & Elon in
Saananim , & Adami, quae est Neceb , & Jeb-
nael usque Lecum : & egressus eorum usque
ad Jordanem :
34 Revertiturque terminus contra Occiden-
tem in Azanotthabor , atque inde egreditur
in Hucuca , &z pertransit in Zabulon contra
Meridiem , & in Afer contra Occidentem j &
in Juda ad Jordanem contra ortum solis.
171
3 f Civitates munitiffim , Assedim , Ser, &
Emath , & Reccath & Cenereth ,
jtf Et Edema & Arama , Asor
37 Et Cedes & Edrai , Enhasor
38 Et Jeron & Magdalel , Horem & Betha-
nath & Bethsames : civitates decem & no-
vem , & villa: earum.
19 Haec est posseffio tribus filiorum Neph-
thali per cognationes suas,urbes & viculi earu.
40 Tribui filiorum Dan per familias suas
egressa est sors septima :
41 Et suit terminus possessions ejus Sara Sc
Esthaol , & Hirscmes , id est , Civicas solis.J
41 Selebin & Aialon & Jethela ,
43 Elon & Themna & Acron ,
44 Elthece , Gebbethon & Balaath ,
4 j Et Jud & Bane & Barach & Gethrem-
mon :
4<> Et Meiarcon & Arecon , cum termino
qui respicit Joppen ,
47 Ec ipso fine concluditur.Ascenderuntque
filii Dan, & pugnaverunt contra Lesem, cepe-
runtque earn : & percusserunt earn in ore gla-
dii, be possederunt, & habitaverunt in ea, vo-
cantes nomen ejus Lesem Dan , ex nomine
Dan patris sui.
48 Haec est posseffio tribus filiorum Dan>
per cognationes suas, urbes &c viculi earum.
1,9 Ciiinque complesset forte dividere Ter
rain singulis per tribus suas , dederunt filii Is
rael posseffionem Josue filio Nun inmedio sui,
50 Juxta pneceptum Domini , urbem quam
postulavit , Thamnath Saraa in monte E-
phraim : & dificavit civitatem , habitavit-
que in ea.
5 1 Hae stint posseffiones , quas forte divise-
runt Eleazar sacerdos , & Jolue filius Nun, &
principes familiarum , ac tribuum filiorum
Israel in Silo , coram Domino ad ostium ta-
bernaculi testimonii , partitique sunt Terram.
C A P U T X X.
Sex refugii chitaits ; & qui ti Hi fojjint confugere : dr
qMrr.ii:i ibi rtmunert debeant.
i T7 T locutus est Dominus ad Josue,dicens:
J^Loquere filiis Israel , & die eis :
t Separate urbes fugitivorum , * de quibus * N
locutus sum ad vos per mahum Moysi > j j- **
3 Ut confugiat ad eas quicumque animam D'm
percusseritnescius : & poffit evadere iram pro- ,,_ \,
ximi , qui ultor est fanguinis :
4 Cum ad unam harum confugeritcivita-
tum , stabit ante portam civitatis , & loque-
tur senioribus urbis illius ea qua: fe cofnpro-
bent innocentein : sicque sufeipient eum , 8c
dabunt ei locum ad habitandurf
5 Ciimque ultor fanguinis eum fuerit per-
secutus , non tradent in manus ejus : quia ig-
norans percuffit proximum ejus , nee ante bi-
duum , triduumve ejus probatur inimicus.
6 Et habitabit in civitate ilia , donee stet
ante iudicium causam reddens facti sui , 8c
Y 4
 j7i LIBER JOSUE, Cap. XX. & XXI.
moriatur sacerdos magnus , qui fuerit in illo
tempore : tune revertetur homicida, & ingre-
dietur civitatem & domu fuam de qua fugerat.
7 Decreveruntque Cedes in Galilaea montis
Nephthali > & Sichem in monce Ephraim , &
Cariatharbe, ipsa est Hebron in monte Juda.
8 Et trans Jordanem contra Orientalem pla-
* Dm. Bam Jericho,* statuerunt Bosor,quae sita est in
4. 4j. campestri solitudine de tribu Ruben , & Ra-
moth in Galaad de tribu Gad , & Gaulon in
Bafan de tribu Manafle.
9 Hat civitates constitutar sunt cunctis filiis
Israel, & advenis,qui habitabant inter eos : ut
fugeret ad eas qui animam nescius percuffisset,
& non moreretur in manu proximi , effusum
sanguinem vindicare cupientis , donee staret
ante populum expositurus causam suam.
C A P U T XXI.
Levitis *Jpt**itttr civitates quairagima also cum suburba
nis : < cm^Uii Dei frtmijjimt dim P/ttritrciis juili , pax
& requies dutur filiis Israel.
1 A Ccesseruntque principes familiarum
X\ Levi ad Eleazarum sacerdotem , & Jo-
sue filium Nun , & ad duces cognationum per
singulas tribus filiorum Israel :
i Locutique sunt ad eos in Silo Terra Cha-
* Hum naan ' at1ue dixerunt : * Dominus praecepit
*j. z. Per manum Moysi, ut darentur nobis urbes ad
habitandum , & suburbana earum ad alenda
jumenta.
3 Dederuntque filii Israel de pofleffionibus
suis , juxta imperium Domini , civitates &
suburbana earum.
4 Egressaque est sors in familiam Caath. fi-
^ liorum Aaron sacerdotis de tribubus Juda , &c
Simeon , & Benjamin , civitates tredecim :
j Et reliquis filiorum Caath , id est Levitis,
qui superfuerant de tribubus Ephraim,& Dan,
& dimidia tribu Manafle , civitates decem.
6 Porrd filiis Gerson egrefla est sors , ut ac-
tiperntde tribubus Isiachar & Afer & Neph
thali , dimidiaque tribu Manafle in Bafan ci
vitates numero tredecim.
7 Et filiis Merari per cognationes suas de
tribubus Ruben & Gad & Zabulon urbes duo-
dee im.
8 Dederuntque filii Israel Levitis civitates
& suburbana earum , sicut praecepit Dominus
per manum Moyl , singulis forte tribuentes.
9 De tribubus filiorum Juda & Simeon de-
* 1. P4. dit Josue civitates : * quarum ista sunt no-
r<u. 6- mina,
j j. 10 Filiis Aaron per samilias Caath Levitici
generis ( prima enim sors illis egrefla est )
1 1 Cariatharbe patris Enac , qu vocatur
Hebron , in monte Juda , & suburbana ejus
per cheuitum.
. 1 1 * Agros verd , & villas ejus dederat Ca-
f" leb filio Tephone ad poslidendum.
13 Dedit ergo filiis Aaron sacerdotis Hebron
coofugii civitatem ac suburbana ejus : &
Lobnam cum suburbanis suis :
14 Et Jether , & Estemo ,
1 5 Et Holon , & Dabir ,
16 Et Ain , & Jeta , & Bethsames , cum
suburbanis suis : civitates novem de tribubus,
ut dictum est , duabus.
17 De tribu autem filiorum Benjamin , Ga-
baon , & Gabae ,
1 7 Et Anathoth & Almon , cum suburba
nis suis : civitates quatuor.
i? Omnes simul civitates filiorum Aaron
sacerdotis tredecim , cum suburbanis suis.
io Reliquis verd per samilias filiorum
Caath Levitici generis hate est data posselEo.
u De tribu Ephraim urbes confugii, Sichem
cum suburbanis suis in monte Ephraim , 8c
Gascr
ii Et Cibsaim & Beth-horon , cum subur
banis suis , civitates quatuor.
Z3 De tribu quoque Dan, Eltheco & Gaba-
thon ,
4 Et Aialon & Gethremmon > cum subur
banis suis , civitates quatuor.
if Porr6 de dimidia tribu Manasse,Thanach
& Gethremmon,cum suburbanis suis civitates
dux.
\6 Omnes civitates decem , & suburbana
earum , datac sunt filiis Caath inferioris gra-
dus. ... ',
17 Filiis quoque Gerson Levitici generis de
dit de dimidia tribu Manasse confugii civita
tes , Gaulon in Bafan , & Bosram , cum sub
urbanis suis , civitates duas.
zi Porrd de tribu iffachar , Cesion , & Da-
bereth ,
19 Et Taramoth , & Engannim, cum subur
banis suis , civitates quatuor.
30 De tribu autem Afer , Masai & Abdon,
3 1 Et Helcath , & Rohob , cum suburbanis
suis , civitates quatuor.
3 De tribu quoque Nepthali civitates
confugii , Cedes in Galilaea , & Mammoth
Dor , ik' Carthan , cum suburbanis fiiis , ci
vitates tres.
^} Omnes urbes familiarum Gerson , trede
cim , cum suburbanis suis.
34 Filiis autem Merari Levitis inferioris
fradus per samilias suas data est de tribu Za-
ulon , leenam & Cartha
3 5 Et Damna & Naalol , civitates quatuor,
cum suburbanis suis.
$6 De tribu Ruben ultra Jordanem contra
Jericho civitates refugii , Bosor in solitudine,
Misor &: laser & Jethson &: Mephaath , civi
tates quatuor , cum suburbanis suis.
37 De tribu Gad civitates cofifttgii , Ra-
moth in Galaad , S: Manaim & 'Hesebon &
Jazer , civitates quatuor , cum suburbanis
suis.
38 Omnes urbes filiorum Merari per sami
lias & cognations suas , duoueeirn.
 LIBER JOSU, Cap. XXI. & XXII.
3j Itaque civitates univerfae Lcvitarum in
medio poffeffionis filiorum Ifrael fuerunt
quadraginta oito
40 Cum fuburbanis fuis , lingular per fami
lias diitributx.
41 Deditque Dominus Deus Ifrali omnem
Terram , quam traditurum fe patribus eorum
juraverat : & poiTederunt illam -, atque habi-
taverunt in ea.
42 Dataque eft ab eo pax in omnes per cir-
cuitum nationes : nullufque eis hoftium refif-
tere aufus eft , fed cuni in eorum ditionem
redafti funt.
43 Ne unum quidcm verbum , quod illis
prxftiturum fe efle promiferat , irritum fuit >
fed rebus expleta funt omnia.
CAPUT XXII.
ltimjft idfuam offiffiantie t.ansjndtnem tribus Kuben ,
und & dimidia Uanajfe , (ufimm movent ceatris tri-
, fnpttr extrucluM *i Jurdmem aliare: fid mi leeti
fjtifimt uji m oran excujatitnem.
i ? Odem tempore vocavit Jofue Rube
ln, nicas , & Gaditas , & dimidiam tribum
Manaffe ,
1 Dixitque ad eos : Feciftis omnia qui prae-
cepit vobis Moyfes famulus Domini : mihi
quoque in omnibus obediftis ,
3 Nee reliquiftis fratres veftros longo tem
pore , ufque in praefentem diem , cunodientes
Imperium Domini Dei veftri.
4 Quia igitur dedit Dominus Deus vefter
fratribos veftris quietem & pacem , ficut
pollicitus eft : revertimini , & ite in tabcr-
* Nu, nacula veftra , & in terram pofleffionis , *
^ quam tradidit vobis Moyfes famulus Domini
,*f trans Jordanem :
Ita duntaxat , ut cuftodiatis attent , &
opere compleatis mandatum & legem quam
prxcepit vobis Moyfes famulus Domini , ut
diligatis Dominum Deum veitrum , & ambu-
letis in omnibus viis ejus , & obfervetis man-
data illius , adhxreatifque ei , ac ferviatis in
omni corde , & in omni anima veftra.
6 Benedixitque eis Jofue, & dimifit eos.
Qui reverfi funt in tabernacula fua.
7 Dimidiae autem tribui Manaife pofleflio-
nem Moyfes dederat in Bafan : & ideirc
medii , qux fuperfuit , dedit Jofue for-
tem inter caeteros fratres luos trans Jor
danem ad Occrdentalem plagim. Cmque
dimitteret eos in tabernacula fua , bene-
dixiflet eis ,
8 Dixit ad eos : 1 multa fubbntia atque
divitiis revertimini ad fedes verras , cum ar
gento & auro , a?re ac ferro , ik ve!le multi-
plici : dividir praedam holium cum fratribus
veftris.
9 Reverfique funt , 8c ab'erunr Flii Ruben ,
&filii Gad , Sf dimidia tribus Manafle i filiis
Ifrael de Silo , que fita eft in Chanaan , ut
intraxeiic Galaad Terrain pofleffionis fue ,
Vi
quam obtinuerant juxta imperium Domini in
manu Moyfi.
10 Cmque veniffent ad tmulos Jordanis
in Terram Chanaan , aedificaverunt juxta Jor
danem altare infiniter magnitudinis.
1 1 Quod cm audilfent filii lrael , 8c ad
eos certi nuntii detuliflent aedificafle filios
Ruben , & Gad , & dimidiae tribus Manafle
altare in Terra Chanaan , fuper Jordanis t
mulos , contra filios Ifrael : *
1 Convenerunt omnes in Silo , ut amen
drent & dimicarent contra eos.
13 Et interim miferunt ad ilios in Terram
Galaad Phinees filium Eleazari facerdotis ,
14 Et decern principes cum eo , lngulos de
iingulis tribubus.
I r Qui vnrant ad filios Ruben , & Gad ,
& dimidiae tribus Manafle in Terram Galaad ,
dixeruntque ad eos.
16 Haec mandat omnis populus Domini :
Quae eft ifta tranfgreffio ? Cur reliquiftis Do
minum Deum lfrael , aedificantes altare facri-
legum , & eultu illius recedentes ?
1 7 An parum vobis eft 4 qud peccaftis in * Nm:
Beelphegor , & ufque in praefentem diem ma- *s- .
cula hujus feeieris in nobis permanet ? multi- D'ut'
que de populo corruerant. *"
18 Et vos hodie reliquiftis Dominum, &
eras in univerfum Ifrael ira ejus defaeviet.
19 Qud fi putatis immundam efle terram
pofleffionis veftrae , tranfite ad Terram , in qua
tabernaculum Domini eft , & habtate inter
nos : tantm ut Domino , & noftro con-
fortio non recedatis , aedificato altari praeter
altare Domini Dei noftri.
* Nonne Achan filius Zare praeterirt man- * Suprt
datum Domini , & fuper omnem populum If- 7-
rael ira ejus incubuit ? Et ille erat unus homo ,
atque utinam folus periiffet in fcelere fuo.
ii Refponderuntque filii Ruben &c Gad , &
dimidia tribus Manafle principibus legationis
Ifrael.
II Fortiflimus Deus Dominus, Fortiffimus
Deus Dominus , ipfe novit , & Ifrael fimul
intelliget : fi praevaricationis animo , hoc al
tare conftruximus , non cuftodiat nos , fed
puniat nos in prxfenti :
13 Et fi e mente fecimus ut holocaufta,
& facrilicium , pacificas victimas fuper eo
imponeremus , ipfe quaerat & judicet :
24 Et non e magis cogitatione atque tra&a-
tu , ut diceremus : Cras dicent filii vettri filiis
noftris : Quid vobis 8c Domino Deo Ifrael ?
1 4 Terminum pofuit Dominus inter nos &
vos , filii Ruben , & filii Gad , Tordanem
fluvium : & ideirc partem non habetis in Do
mino. Et per hanc occafionem avertent filii
veftri filios noftros timor Domini. Puta-
vimus itaque melius ,
Et diximus : Fxtruamus nobis altire, non
in holocaufta , neque ad victnai oerendas >
Yiij
 i74 . LIBER, JOSUE, Cap. XXII. & XXIII.
i7 Scd in testimonium inter nos & vos , & 7 Ne postquim imravericis ad Gerttes , qu*
sobolem nostrum vestramque progeniem , ut inter vos futurx sunt , jureti? in nomine deo.
scrviamus Domino , &: juris nostri sit offerre rum earum , & serviatis eis , & adoretis illos
He holocauita , & victimas , & pacificas hos- 8 Sed adhxreatis Domino Deo vestro : quod
tias : 8c nequaquam dicant eras hlii vestri filiis fecistis usque in diem hanc,
nostris : Non est vobis pars in Domino. 9 Et tune auferet Dominus Deus in cons-
z8 Quod si voluerint dicere , respondebunt -pectu vestro gentes magnas & robulliffimas ,
cis : Ecce altare Domini , quod fecemnt pa- & nullus vobis resistere poterit.
tres nostri , non in holocauita , neque sacrifi- I o Unus e vobis periequetur hostium mills
cium , fed in testimonium nostrum ac vestrum. viros : quia Dominus Deus vester pro vobis
i9 Absit a nobis hoc scelus ut recedamus ipse pugnabit , sicut pollicitus est.
a Domino , & ejus vestigia relinquamus , ex- I I Hoc tantum diligentissime prxeavete ,
tructo altari ad holocauita , & facriricia , & ut diligatis Dominum Deum vestrum.
victimas offerendas , prxter altare Domini 1 1 Qudd si volueritis gentium harum , qux
Dei nostri , quod extructum est ante taberna- inter vos habitant , erroribus adhxrere , &
culum ejus. cum eis mifeere connubia , atque amicitias
50 Quibus auditis , Phinees sacerdos & copulare :
principes legationis Israel , qui erant cum co , 1 3 Jam nunc scitote quod Dominus Deus
placati sunt : & verba filiorurh Ruben , & vester non eas deleat ante faciem vestram , fed
Gad , & dimidix tribus Manasse , libentiffime sint vobis in foveam ac laqueum , & offendi-
susceperunt. culum ex latere vestro , & sudes in oculis ves
5 r Dixitque Phinees filius Eleazari sacerdos tri s , donee vos auferat atque disperdat de
ad eos : Nunc scimus qudd nobiscum sit Do- Terra hac optima , quam tradidit vobis.
minus , quoniam alieni estis a prxvaricatione 14 * En ego hodie ingredior viam univer- *j. fos
hac , & liberastis filios Israel de manu Domini. se terrx , & toto animo cognoscetis quod de 2-
31 Reversusque est cum principibus a filiis omnibus verbis , qux fe Dominus prxititurum
Ruben & Gad de terra Galaad , finium Cha- vobis esse pollicitus est , unum non prxterierit
naan , ad filios Israel , & retulit eis. incassum.
33 Placuitque sermo cunctis audientibus. 1 5 Sicut ergo implevit opere quod promi-
Et laudaverunt Deum filii Israel , &: nequa- sit , & prospera cuncta venerunt : sic adducet
quam ultra dixerunt , ut ascenderent contra super vos quidquid malorum comminatus est ,
eos , atque pugnarent", & delerent Terram donee vos auferat atque disperdat de Terra
poisessionis eorum. hac optima , quam tradidit vobis ,
34 Vocaveruntque filii Ruben , & filii Gad , 1 6 E6 quod prxterieritis pactum Domini
altare quod extruxerant , Testimonium nos- Dei vestri , quod fepigit vobiscum , & servie-
tium , qudd Dominus ipse sit Deus. ritis diis alienis , & adoraveritis cos : citd
CAPUT XXIII. atque velociter consurget in vos furor Domi
Jojue fentx t yimquc moribundus , exhortaiur Jilhs Israel ad ni s & auseremini ab hac Terra optima , quam
feiianda Lei J/rCepta , ^ ctrvendam jo+ietaicin cum GcMtibus. tradidit vobis.
1 Ij Voluto autem multo tempore , post- C APUT XXIV.
\_j quam pacem dederat Dominus Israeli > CemmemarmtuT bentficia Ij'raeUiis a Did exbibita, fziut
subjectis in gyro nationibus universis , &c Jo- frfuli cum Domino, mtr, Jofue , jepwur ojjlam
iue jam longxvo , & persenilis xtatis : jfofeph , & mars Eltaxfri jacerdoiis.
t Vocavit Josue omnem Israclem , majo- I /~> Ongregavitque Jofue omnes tribus Is-
resque natu , & principes ac duces > & ma- V_> rael in Sichem , Sr vocavit majores
gistros , dixitque ad eos : Ego scnui , & pro natu , ac principes , & judices , 8c magistros :
gressions ta.tis sum : lteteruntque in conspectu Domini :
3 Vosque cernitis omnia qux secerit Domi i Et adpopulum sic locutus est : Hxc dicit * Gtlt
nus Dcus vester cunctis per circuitum nationi Dominus Deus Israel : Trans fluvium habita- ,,. ,.
bus , quo modo pro vobis ipse pugnaverit : verunt patres vestri ab initio , * Thare pater * Gen.
4 Et nunc quia vobis forte divisit omnem Abraham , & Nachor : servierunt diis alienis. . i.
Terram , ab Orientali partc Jordanis usque ad 3 * Tuli ergo patrem vestrum Abraham de *Ge*.
mare magnum , multxque adhuc supersunt Mesopotamix'finibus : & adduxi eum in Ter- n. .
nationes : ramChanaan: multipiicaviquc semen ejus , *Gr.
5 Dominus Deus vester disperdet eas & au- 4 * Et dedi ei Isaac : * Illique rursum dedi J5',2'-
feret a facie vestra , & possidebitis Terram , Jacob & Esau. * E quibus , Esau dedi mon- }(S '*"
iicut vobis pollicitus est. tern Seir ad possulendum : * Jacob vero > & * Gt*.
6 Tantum confortamini , & estote solliciti , filii ejus descenderunt in gyptum. 4. .
ut custodiatis cuncta qux scripta sunt in volu- 5 Misique Moysen & Aaron , & percussi * *<>*
mine legis Moyfi : & non declinetis ab eis ne- gyptum multis fignis atque portends. I' lU
que ad dexteram neque ad iiniilram : <y*duxique vos Si patres veltrosdcgyp- |Z
 LIBER JOSUE , Ca?. XXIV. & LIBER JUDICUM , Cap. I. * 7 5
*lM. to , & venistis ad mare : persccutique sum * io Si dimiseritis Dominum, & servieritis
i4- s- gyptii patres vestros cum curribus & equi- diis alienis , convertet fe , & affliget vos , at
tatu usque ad mare rubrum. que subvertet postquam vobis prstiteiit bona.
7 Clamaverunt autem ad Dominum filii 1 1 Dixitque populus ad Josue : Nequaquam
Israel : qui posuit tenebras inter vos & gyp- ita ut loqueris , erit , fed Domino serviemus.
tios , & adduxit super eos mare , & operuit 1 Et Josue ad populum , Testes , inquit ,
eos. Viderunt oculi vestri cuncta quae in gyp- vos estis , quia ipsi elegeritis vobis Dominum
to fecerim , & habitaltis in solitudine multo ut scrviatis ei. Refponderuntque : Testes.
tempore : 13 Nunc ergo , ait , auferte deos alienos
8 Et introduxi vos in Terram Amorrhi , de medio vestri , & inclinate corda vestra ad
*Nm. 1ui habitabat trans Jordanem. * Ciimque Dominum Deum Israel.
>i. n. pugnarent contra vos , tradidi eos in manus 14 Dixitque populus ad Josue : Domino
vestras , & possedistis Terram eorum , atque Deo nostro serviemus , &: obedientes erimus
interfecistis eos. praeceptis ejus.
j> Surrexit autem Baiac filius Sephor rex 1 j Percuffit ergo Josue in die illo sdus ,
Moab , & pugnavit contra Israclem. * Misit- & proposuit populo prascepta atque judicia,
* Km*, que & vocavit Balaam silium Beor , ut male- in Sichem.
*' ' diceret vobis : 16 Scripsit quoque omnia verba hc in vo-
io Et ego nolui audire eum , fed econtrario lumine legis Domini : & tulit lapidem per-
per ilium benedixi vobis , & liberavi vos de grandem , posuitque eum subter quercum >
manu ejus. qu erat in Sanctuario Domini :
* Saftm 1 1 * Transistisque Jordanem , & venistis ad 17 Et dixit ad omnem populum : En lapis
* l+" Jericho. Pugnaveruntque contra vos viri civi- iste erit vobis in testimonium quod audierit
?*' tatis ejus, Amorrhus , & Pherezxus , & omnia verba Domini qu.T locutus est vobis :
"''Chananaeus , & Hethaeus , & Gergesacus, &
ne forte postea negare velitis , & mentiri Do
Hevasus , & Jebuseus : & tradidi illos in ma mino Deo vestro.
nus vestras , 1 8 Dimisitque populum , singulos in posse s-
* ExtA. i * * Misique ante vos crabrones : & ejeci sionem suam.
xi. . eos de locis suis , duos reges Amorrhorum , 15 Et post hc mortuus est Josue filius Nurt
Viut y. non in gladio nee in arcu tuo. scrvus Domini , centum & decem annorum :
jo. Sup. , j Dedique vobis Terram, in qua non labo- 30 Sepelieruntque eum in finibus possessions
"' "' rastis , & urbes quas non dificaiiis, ut habita- sux in Thamnathsare , quae est (ita in montc
retis in-eis: vineas & oliveta,quae non plantastis. Ephraim , a Septentrionali pane montis Gias,
* ' * 14 * Nunc ergo timete Dominum , & scrvite 3 1 Servivitque Israel Domino cunctis diebus
1' ' ei perfecto corde atque veriilimo : & aiiferte Josue , & seniorum qui longo vixerunt tem
, '4' deos , qui bus servierunt patris vestri in Meso pore post Josue , & qui noverunt omnia opera
potamia & in gypto , ac servite Domino. Domini qua: secerat in Israel.
i f Sin autem malum vobis videtur ut Do 31 * Ossa quoque Joseph , qua: tulerant filii * Gm-
mino scrviatis , optio vobis datur : eligite ho- Israel de gypto , sepelierunt in Sichem , in i0/4'
di<e quod placet,cui servire potislimum debea- parte agri , * quern emerat Jacob a filiis He- , i ,.
tis , utnlm diis , quibus servierunt patres ves mor patris Sichem , centum novellis ovibus , * Gi.
tri in Mesopotamia , an diis Amorrhasorum , & suit in posseslionem filiorum Joseph. u. if*
in quorum Terra habitatis : ego autem & 33 Eleazar quoque filius Aaron moftuus est :
domus mea serviemus Domino. & sepelierunt eum in Gabbaath Phinees filii
itf Responditque populus , & ait : Absit a ejus , qua: data est ei in monte Ephraim.
nobis ut relinquamus Dominum > & servia-
mus diis aliems.
17 Dominus Deus noster ipsc eduxit nos,
& patres nostros de Terra gypti , de domo LIBER JUDICUM-
scrvitutis : fecitque videntibus nobis signa in- HEBU1CE
gentia , & custodivit nos in omni via , per
quam ambulavimus , & in cunctis populis ,
per quos "transivimus.
SOPHETIM.
I,,,
1 8 Et ejecit universes gentes , Amorrhum CA PUT PRIMUM.
habitatorem Terra: , quam nos intravimus.
Serviemus igitur Domino , quia ipse est Deus Jud* duct una cum fratrt ipfius Simeonc slurim* zenumt
noster. civitates expii;n*mur . Otbm tl cbtent* Crtutb Stj-btr duett
j4.xamfiU.iH C*lib , addit* ttr,z irrtgim : Chananni irikmt-
19 Dixitque Josae ad populum : Non pote- rii fervdntur.
ritis servire Domino : Deus enim sanctus , &
fortis emulator est , nee ignoscet scelerjbus i pOST mortem Josue consuluerunt fl-
?cstxis atque peccatis, X lii Israel Dominum j dicentes: Qui*
 I7<J LIBER JUDICUM, Cap. I.
ascendet ante nos contra Chananxum , &: i?Fuitque Dominus cum Juda, &monta-
crit dux belli ? na possedit : nee potuit delere habitatores
i Dixitque Dominus : Judas ascendet ; ecce valhs , quia falcatis curribus abundabant.
tradidi Terram in manu ejus. io Dedemntque Caleb Hebron , * sicut di-
3 Et ait Judas Simeoni fratri suo : Ascende xerat Moyscs qui delevit ex ca tres silios Enac. '0. J.
mecum in sortem meam , & pugna contra ii Jebusaeum autem habitorem Jerusalem
Chananaeum , ut & ego pergam tecum in sor non deleverunt filii Benjamin : habitavitque
tem tuam. Et abiit cum eo Simeon. Jebusaeus cum filiis Benjamin in Jerusalem >
4 Ascenditque Judas , .V tradidit Dominus usque in praesentem diem.
Chananaeum ac Pherezxum in manu eorum : it Domus quoque Joseph ascendit in Be
& percusserunt in Bezec decem millia virorum. thel , suitque Dominus cum eis.
% Inveneruntque Adonibezec in Bezec , & 13 Nam cum obsiderent urbem , quae prills
pugnaverunt contra earn , ac percusserunt Luza vocabatur ,
Chananaeum , & Pherezxum. 14 Viderunt hominem egredientem de civi
6 Fugit autem Adonibezec : quern persccuti tate , dixeruntque aid eum : Ollende nobis
comprehenderunt , caesis summitatibus ma- introitum civitatis , &c faciemus tecum mi-
nuum ejus ac pedum. sericordiam.
7 Dixitque Adonibezec : Septuaginta reges a % Qui cum ostendisset eis , percusserunt
amputates manuum ac pedum summitatibus urbem in ore gladii : hominem autem ilium >
colligebant sub mensa mea ciborum reli- & omnem cognationem ejus , dimiscrunt.
quias : sicut feci , ita reddidit mihi Deus. iff Qui dimissus , abiit in Terram Hetthim ,
Adduxeruntque eum in Jerusalem , & ibi & aedificavit ibi civitatem , vocavitque earn
jnortuus ell. Luzam : quae ita appellatur usque in prscsen-
8 Oppugnantes ergo filii Juda Jerusalem , tem diem.
ceperunt earn , & percusserunt in ore gladii , 17 Manasses quoque non delevit Bethsan ,
tradentes cunctam incendio civitatem. & Thanac cum viculis suis , & habitatores
9 Et postea descendentes pugnaverunt con Dor , & Jeblaam , & Mageddo cum viculis
tra Chananaeum , qui habitabat in montanis , suis , cpitque Chananaeus habitare cum eis.
Sc ad meridiem in campestribus. 18 Postquam autem confortatus est Israel *
* 7s- *.0 * Pergensque Juda contra Chananaeum , fecit eos tributaries , & delere noluit.
if. i*. qui habitabat in Hebron ( cujus nomen suit y Ephraim etiam non interfecit Chana
antiquitus Cariath Arbe ) percuslit Sesai , & nxum , qui habitabat in Gazer , fed habitavic
Ahiman , & Tholmai : cum eo.
I r Atque inde profectus abiit ad habitato- 30 Zabulon non delevit habitatores Cetron,
res Dabir , cujus nomen vetus erat Caiiath & Naalol : fed habitavit Chananaeus in medio
Sepher , id est , civitas litterarum. ejus , factusque est ei tributaries.
I I Dixitque Caleb : Qui percusserit Cariath 31 Afer quoque non delevit habitatores
Sepher , & vastaverit earn , dabo ei Axam Accho , & Sidonis , Ahalab , & Achazib , 8c
iiliam meam uxorem. Helba , & Aphec , & Rohob :
13 Ciimque cepisset earn Othoniel filius 31 Habitavitque in medio Chananaei habi-
Cenez frater Caleb minor , dedit ei Axam tatoris illius terr , nee interfecit eum.
iiliam suam conjugem. 33 Nephtali quoque non delevit habitatores
14 Quam pergentem in itinere monuit vir Bethsames , & Bethanath : & habitavit inter
suus ut peteret a patre suo agrum. Quae cum Chananaeum habitatorem Terrae , fueruntque
suspirasset sedens in aiino , dixit ei Caleb : ei Bethsamitac & Bethanit tributarii.
Quid habes ? 34 Arctavitque Amorrhaeus silios Dan in
iy At ilia respondit : Da mihi benedictio- monte , nee dedit eis locum ut ad planiora
nem , quia terram arentem dediiti mihi : da descenderent :
& irriguam aquis. Dedit ergo ei Caleb irri- 35 Habitavitque in monte Hares , quod in-
guum superius , & irriguum inferius. terpretatur testaceo , in Ajalon & Salebim.
i6 Filii autem Cinxi cognati Moysi ascen- Et aggravata est manus domus Joseph, factus
derunt de civitate palmarum , cum filiis Juda que est ei tributarius.
in desertum fords ejus , quod est ad meridiem 36 Fuit autem terminus Amorrhaei ab afeen-
Arad , & habitaverunt cum eo. su Scorpionis , petra & superiora loc.
17 Abiit autem Judas cum Simeone fratre C A P U T II.
ftio , & percusserunt simul Chananaeum qui An^tlm Dti bene/Sci* rtsert > quo "ndiio ,fiit ptpulus : ftf
habitabat in Sephaath , & interfecerunt eum. vuntm w Jcjiu & cutvorum , 1 rail frtqu enter
Vocatumque est nomen urbis , Horma , id liberatus, semper in pejor* recidit.
est , anathema. i A Scenditque Angelus Domini de Galga-
1 8 Cepitque Judas Gazam cum finibus suis,& /\ lis ad Locum flentium , & ait : Eduxi
Ascalonem, atque Accaroncum teriruais suis. vos de gypto } & introduxi in Terram pro
qua
 LIBER JUDICUM, Cap.II. &III.
qua juravi patribus vestris : &: pollicitus sum,
ut non facerem irritum pactum mcum vobis-
cum in sernpiternum ;
t Ita duntaxat ut non feriretis fcedus cum
habitatoribus Tcrrx hujus , fed aras eorum
fubverteretis : 8c noluistis audire voccm
meam : cur hoc fecistis ?
3 Quam ob rem nolui delere eos a facie
veitra : ut habeatis holies , & dii eorum suit
vobis in rainam.
4 Ciimque loqueretur Angelus Domini
hare verba ad omnes filios Israel : elevave-
runt ipsi vocem suam , & fleverunt.
5 Et vocatum est nomen loci illius : Locus
flentium , five lacrymarum : immolaverunt-
que ibi hostias Domino.
* /./: 6 * Dimisit ergo Josue populum , & abie-
i+i. runt filii Israel unusquisque in posseslionem
suam , ut obtinerent earn.
7 Servieruntque Domino cunctis diebus ejus,
& seniorum , qui longo post eum vixerunt
tempore , Si noverant omnia opera Domini,
qu-je fecerat cum Israel.
S Mortuus est autem Josue filius Nun , fa
mulus Domini, centum 8c decem annorum,
9 Et sepelierunt eum in finibus posseslionis
fax in Thamnathsare in monte Ephraim , a
Septentrionali plaga montis Gaas.
10 Omnisque ilia generatiocongregataest
ad patres suos : & surrexerunt alii , qui non
noverant Dominum , & opera qu fecerat
cum Israel.
1 1 Feceruntque filii Israel malum in con-
spectu Domini , & servierunt Baalim.
ii Ac dimiserunt Dominum Deum patrum
suorum , qui eduxerat eos de Terra gypti :
& secuti sunt deos alienos , deosque populo-
rum , qui habitabant in circuitu eorum , &
adoraverunt eos : & ad iracundiam concita-
verunt Dominum ,
13 Dimittentes eum j &: servientes Baal &
Astaroth.
14 Iratusque Dominus contra Israel , tradi
dit eos in manus diripientium : qui ceperunt
eos , & vendiderunt hostibus , qui habitabant
per gyrum : nee potuerunt resistere adversa-
riis mis :
1 ? Sed quoeunque pergere voluisient , ma
nus Domini super eos erat , sicut locutus est,
& juravit eis : 8c vehementer aftiicti sunt.
15 Suscitavitque Dominus judices , qui li-
berarent eos de vastantium manibus t fed nee
eos audire voluerunt :
17 Fornicantes eum diis alienis, &: adorart-
tes -eos. Citd deseruerunt viam, per quam in-
grefli fuerant patres eorum : & audientes
mandata Domini , omnia fecere contraria.
1 8 Cumque Dominus judices sulcitaret , in
diebus eorum flectebatur misericordia , & au-
diebar. afflictorum gemitus > & liberabat eos
de cxde vastantium,
19 Postquam autem mortuus esset judex,
revertebantur , & multd faciebant peiora
quam fecerant patres eorum , sequentes deos
alienos , servientes eis , & adorantes illos.
Non dimiserunt adinventiones suas , & viam
durislimam.per quam ambulare consueverunt.
to Iratusque est furor Domini in Israel , 8c
aif.Quia irritum fecit gens ista pactum meum,
quod pepigeram cum patribus eorum , & vo
cem meam audire contempsit :
1 1 Et ego non delebo gentes , quas dimisit
Josue , & mortuus est :
zi Ut in ipsis experiar Israel , utrim custo-
diant viam Domini , & ambulent in ca , sicuc
custodierunt patres eorum , an non.
13 Dimisit ergo Dominus omnes nationes
has , & citd subvertere noluit, nec tradidit in
manus Josue.
CAPUT III.
isrtU ium sociaiur irmilu< a Domino dtttliElis , *& if-
fiut exirciiititiifii , ttrum fceltribus ctxi~-r,nnui, r , i<tr" /'*-
pius pf extrtneoi rtgtt offlgitur i fed refil'ijctHS , ftr Qibt-
Kiel, j4od , &S<tngiu liberuur.
i T_T sunt gentes , quas Dominus derelj-
li, quit , ut erudiret in eis Israelem , &
omnes qui non noverant bella Chananorum:
I Ut postea discerent filii eorum certare
cum hostibus , & habere consuetudinem pr-
liandi :
5 Quinque satrapas Philistinorum, omnem-
que Chananarum , & Sidonium , atque He-
vum , qui habitabat in monte Libano , de
monte Baal Hermon usque ad introitu Emath.
4 Dimisitque eos , ut in ipsis experiretur Ik-
raelem , utriim audiret mandata Domini qu?
prceperat patribus eorum per manum Moysi
an non.
f Itaque filii Israel habitaverunt in medio
Chanansi , & Hethi , & Amorrhi , & Phe-
rczi , & Hevi , & Jebuzaci : ,
6 Et duxerunt uxores filias eorum , lpiique
filias suas filiis eorum tradiderunt , 8c seme-*
runt diis eorum.
7 Feceruntque malum in conspectu Domi
ni, & obliti sunt Dei sui , servientes Baalim Sf
Astaroth. . ....
8 Iratusque contra Israel Dominus, tradidit
eos in manus Chusan Rasathaim regis Mefor
potami , servieruntque ei odto annis. ..
9 Et clamaverunt ad Dominum : quli"^cl-
tavit eis salvatorem , & liberavit eos , Otho-
niel videlicet filium Cenez , fratrem Caleb
minorem : , . ,.
10 Fuit in eo Spiritus Domini , & judicavit;
Israel. Egressusque qst ad pugnam , & tradidif
Dominus in manus ejus Chusan Rasathaim re-
gem Syria: , & opprestit eum. _ .
I I Qiiievitque terra quadraginta annis ,
mortuus est Otheniel filius Cenez. .
*i Addiderunvautem filii Israel facere malu
ia conspectu Domini : qui.conforwvit adver
i78 LIBER JUDICU M,Cap. III. & IV.
sum eos Eglon regem Moab : quia fecerunt
malum in confpedtu ejus.
13 Et copulavit ei hlios Ammon , & Ama-
lee : abiitque & percuslit Israel , atqne poste-
dit Urbem palmarum.
14 Servieruntque filii israel'Eglon rcgi Moab
deccm & octo annis :
. 15 Et postea clamaverant ad Dominum :
2ut suscitavit cis salvatorem vocabulo Aod,
Hum Gera , filii Jemini , qui utraque manu
pro dextera uccbatur. Miseruntque filii Israel
per ilium munera Eglon regi Moab.
i<f Qui fecit sibi gladium ancipitem , ha-
kentcm in medio capulum longitudinis pal-
mae manus , & accinctus ell eo l'ubter sagum
in dextro femore.
17 Obtulitque munera Eglon regi Moab.
Erat autem Eglon crassus nimis.
1 8 Cumque obtulisset ei munera , profecu-
tus est socios , qui cum eo venerant.
19 Et reverlus de Galgalis, ubi erant idola,
dixit ad Regem : Verbum sccretum habeo ad
te 6 Rex. Et ille imperavit silent ium : Egref-
fisque omnibus , qui circa eum erant ,
20 Ingressus est Aod ad eum : fedebat au
tem in acstivo ccenaculo solus, dixitque : Ver
bum Dei habeo ad te. Qui statim surrexit de
throno.
2 1 Extenditque Aod sinistram manum , &
tulit sicam de dextero femore suo , infixitque
earn in ventre ejus
12 Tarn valide , ut capulus sequeretur ser-
rum in vulnere , ac pinguislimo adipe stringe-
retur. Nee eduxit gladium , fed ita ut peicuf-
serat, reliquit in corpore : statimque per secre-
ta naturae alvi stercora proruperunt.
23 Aod autem clausis diligentislime ostiis
cccnaculi , & obfirmatis sera ,
14 Per posticum egressus est. Scrvique regis
ingresli viderunt claufas fores cnaculi , at-
que dixerunt : Forsitan purgat alrum in atsti-
Vo cubiculo.
1 5 Expectantefque diu donee erubescerent,
& videntes qudd nullus aperiret, tulerunt cla-
vem : & aperientes invenerunt dominum
suum in terra jacentem moituum.
16 Aod autem, dum illi turbarentur, efFugit,
& pertransiit Locum idolorum , unde rever-
sus fuerat. Venitque in Seirath :
7 Et statim insonuit buccina in mome
Ephraim: defcenderuntque cum eo filii Israel,
ipso in fronte gradiente.
18 Qui dixit ad eos : Sequimini me : tradi
dit enim Dominus inimicos nostros Moabitas
m manus nostras. Defcenderuntque post eum,
2c occupaverunt vada lordanis quac tranfmit-
tunt in Moab : & non dimiferunt transirc
quemquam :
z9 Sed percusserunt Moabitas in tempore il-
lo , circiter decem millia , omnes robustos. &
fertes vjros. Nullus corum vadere potuit.
.
30 Humiliatufque est Moab in die illo sub
manu Israel: & quievit Terra octoginta annis.
3 1 Post hunc suit Samgar silius Anath , qui
percuslit de Philistiim fexcentos viros vomere :
& ipfe quoque defendit Israel.
C A P U T IV.
Debbom frtfbaijpt fy Bmu tivet,us Sistertm frincipm
milnU rtfis jabin jiiidier dlmictHt , quem fnfugum ocudit
Jahtl uxor Hater Ci'-ti.
i A Ddideruntque filii Israel facere malum
Ax in confpectu Domini post mortem
Aod ,
i * Et tradidit illos Dominus in manus Ta- * r. R<j,
bin regis Chanaan , qui regnavit in Afor : ha- 1 ..
buitque ducem exercitus fui nomine Sifaram ,
ipfe autem habitabat in Haroleth gentium.
3 Clamaveruntque filii Israel ad Dominum:
nongentos enim nabebat falcatos currus , &
per viginti annos vehementer oppresserat eos.
4 Erat autem Debbora prophetis uxor La-
pidoth , quae judicabat populum in illo tem
pore.
f Et fedebat sub palma , qu nomine illius
vocabatur , inter Rama & Bethel , in monte
Ephraim , afcendebantque ad earn filii Israel
in omne judicium.
6 Qux misit & vocavit Barac filium Abr-
noem de Cedes Nephthali : dixitque ad eum :
Prxcepit tibi Dominus Deus Israel , vade , &:
due exercitum in montem Thabor : tollesque
tecum decem millia pugnatorum de filiis
Nephthali , & de filiis Zabulon :
7 Ego autem adducam ad te in loco torren-
tis Cilon , Sifaram principem exercitus Jabin,
& currus ejus , atque omnem multitudinem,
& tradam eos in manu tua.
8 Dixitque ad earn Barac : Si venis mecum,
vadam : si nolueris venire mecum,non perga.
9 Quae dixit ad eum : Ibo quidem tecum,
fed in hac vice victoria non reputabitur tibi, .
quia in manu mulieris tradetur Sifara. Surre
xit itaque Debbora , & perrexit cum Barac
in Cedes.
10 Qui, accitis Zabulon & Nephthali , af-
cendit cum decem millibus pugnatorum , ha-
bens Debboram in comitatu suo.
1 1 Haber autem Cina:us recesserat quondam
a cteris Cinaeis fratribus fuis filiis Hobbab,
cognati Moysi : & tetenderat tabernacula us
que ad vallem , qua: vocatur Sennin , 8c erat
juxta Cedes.
1 x Nuntiatumque est Sifarx quod afeendis-
set Barac filius Abinoem,in montem Thabor :
13 Et congregavit nongentos falcatos cur
rus , & omnem exercitum de Harofeth gen
tium ad torrentem Cifon.
14 Dixitque Debbora ad Barac : Surge, hate
eft enim dies , in qua tradidit Dominus Si'a-
ram in manus tuas : en ipfe ductor est tuus.
Defcendit itaque Barac de monte Thabor , ic
deccm millia pugnatorum cum eo.
 LIBER JUDICU M, Cap. IV. & V-
*tsd. if* Perterruitque Dominus Sisaram , &
' omnescurruscjus,universaraquemukitudinem hostium ipse subvertit : clypems & hasta si ap-
in ore gladii ad conspectum Barac: in tantum,
ut Sisara de curru desiliens , pedibus fugeret ,
1 6 Et Barac persequeretur fugientes currus ,
& exercitum usque ad Haroseth gentium , &
omnis hostium multitudo usque ad interne-
cioneni caderet.
17 Sisara autem fugiens pervenit ad tento-
rium Jahel uxoris Haber Cinxi. Erat enim pax
inter Jabin regem Azor, &domu Haber Cinxi.
18 Egressa igitur Jahel in occursum Sisara: ,
dixit ad eum : Intra ad me domine mi ; intra >
ne timcas. Qui ingressus tabernaculum ejus ,
& opertus ab ea pallio ,
19 Dixit ad earn: Da mihi , obsccro , pau-
lulum aquae , quia sitio valde. Qu aperuit
trem lactis,& dedit eibibere, & operuit ilium.
to Dixitque Sisara ad earn : Sta ante ostium
tabernaculi : & cum venerit aliquis interro-
gans te , & dicens : Nunquid kic est aliquis ?
Respondebis : Nullus est.
1 1 Tulit itaque Jahel uxor Haber clavum
tabernaculi , afliimens pariter &: malleum : &
ingressa abscondite , & cum silentio posuit
supra tempus capitis ejus clavum , percussum-
que malleo defixit in cerebrum usque ad ter
rain : qui soporem morti consocians desceit ,
& mortuus est.
ii Et ecce Barac scquens Sisaram veniebat :
egreflaque Jahel in occursum ejus , dixit ei :
Veni , & oltendam tibi virum , qucin qua?-
ris. Qui cum intrasset ad earn , vidit Sisaram
jacentem mortuum , & clavum infixum in
tempore ejus.
13 Humiliavit ergo Deus in die illo Iabin
regem Chanaan coram filiis Israel :
14 Qui crescebant quotidie , & forti manu
opprimebant Iabin regem Chanaan , donee
delerent eum.
C A P U T V.
Cmicum triumfhale fr gratisrum ailimis DeUtri
fy Barac j"ji viliorimvf.
i /"~> Ecineruntque Debbora & Barac filius
V_y Abinoem in illo die , dicentes :
1 Qui sponte obtulistis de Israel animas
vestras ad periculum , benedicite Domino.
3 Audite reges , auribus percipite princi
pes : Ego sum , ego sum qua: Domino canam ,
psallam Domino Deo Israel,
4 Domine cum exires de Seir , & transires
per regiones Edom , terra mota est , ccelique
ac nubes distillaverunt aquis.
5 Montes fluxerunt a facie Domini , & Si
nai' a facie Domini Dei Israel.
6 In diebus Samgar filii Anath , in diebus
Jahel quieverunt femitar : & qui ingredieban-
tur per cas , ambulaverunt per calles devios.
7 Cessaverunt fortes in Israel , & quieve
runt : donee surgeret Debbora , surgeret ma
ter in Israel.
i7*
8 Nova befla elegit Dominus , & portas
paruerint in quadraginta millibus Israel.
9 Cor meum diligit principes Israel : qui
propria voluntate obtulistis vos discrimini,
benedicite Domino,
I o Qui ascenditis super nitentes asinos , &
fedetis in judicio , & ambulatis in via , lo-
quimini.
I I Ubi collisi sunt currus , & hostium fuf-
focatns est exercitus , ibi narrentur justitise
Domini & dementia in fortes Israel : tune
descendit populus Domini ad portas , 2c ob-
tinuit principaturh.
1 1 Surge , surge Debbora , surge , surge
& loquere canticum : surge Barac , &c appre-
hendc captivos tuos fili Abinoem.
13 Salvat sunt reliqui populi , Dominus
in fortibus dimicavit.
i4ExEphraim delevit cos inAmalec, &
post eum ex Benjamin in populos tuos 6 Ama-
lec : de Machir principes descenderunt , & de
Zabulon qui exercitum ducerent ad bellandum.
I j Duces Iflachar fuere cum Debbora , Sr
Barac vestigia sunt secuti , qui quasi in prx-
ceps ac barathrum fe discrimini dedit : diviso
contra se Ruben , magnanimorum reperta est
contentio.
16 Quare habitas inter duos terminos , ut
audias hbilos gregum ? diviso contra se Ru
ben , magnanimorum reperta est contentio.
1 7 Galaad trans Jordanem quiescebat , &
Dan vacabat navibus : Afer habitabat in lie-
tore maris , & in portubus morabatur.
1 8 Zabulon vero & Nephthali obtulemat
animas suas morti in regione Merome.
19 Venerunt reges & pugnaverunt, pugna-
verunt reges Chanaan in Tnanach juxta aquas
Mageddo , & tamen nihil tulSre prxdantes.
10 De ccelo dimicatum est contra eos : stel
lar manentes in ordine & cursu suo , adversuS
Sisaram pugnaverunt.
1 1 Torrens Cison traxit cadavera eorum ,
torrens Cadumim , torrens Cison : conculca
anima mea robustos.
II Ungulae equorum ceciderunt , fugienti-
bus impetu , & per prasceps ruentibus fortif-
simis hostium.
13 Maledicite terra: Meroz , dixit Angelus
Domini : maledicite habitatores ejus , quia
non venerunt ad auxilum Domini , in adjuto-
rium fortislimorum ejus.
14 Benedicta inter mulieres Jahel uxor Ha
ber Cinari , & benedicatur in tabernaculo suo.
if Aquam petenti lac dedit , & in phiala
principum obtulit butyrum.
%6 Sinistram manum misit ad clavum , &
dexteram ad fabrorum malleos , percussitque
Sisaram quarrens in capite vulneri locum , fie
tempus valide perforans.
7 Inter cedes ejus ruit: defecit, Sr mortuus
Zij
t
i8o LIBER JUDI CUM, Cap. VI.
est : volvebatur ante pedes ejus , & jacebat
exanimis & miscrabilis.
18 Perfeneltram respiciens , ululabat ma
ter ejus : & de ca:naculo loquebatur : Cur
moratur regredi currus ejus ? quare tardave-
runt pedes quadrigarum illius ?
x9 Una iapientior carteris uxoribus ejus ,
haec socrui verba respondit :
30 Forsitan nunc dividit spolia , & pulcher-
rima foeminarum eligitur ei : yestes diverlo-
rum colorum Sisarx traduntur in prdam , &
suppellex varia ad ornanda colla congeritur.
3 1 Sic pereant omnes inimici tui Domine :
J|ui autem diligunt te , sicut sol in ortu iuo
plendet , ita rutilent.
3 Quievitque Terra per quadraginta annos.
C A P U T V I.
Israiliiii i M.idiao apprtjjis Gtdea* muliii pgnh nuxilio
difignuur :jui post jacrificimx & tl'trt Dtt> ertiium , itstrit-
xit argiu i'jji, cijut rurjum dnur fignmn m vtlltrt.
1 ITEcerunt autem filii Israel malum in
s conspectu Domini : qui tradidit illos in
manu Madian septem annis ,
I Et oppreffi sunt valde ab eis. Feceruntque
fibi antra & speluncas in montibus , & muni-
tislima ad repugnandum loca.
3 Cumque scvisset Israel , ascendebat Ma
rian & Amalec , caeterique Orientalium na-
tionum :
4 Et apud eos figentes tentoria , sicut erant
in herbis cuncta valtabant usque ad introitum
Gaza* : nihilque omnind ad vitam pertinens
lelinquebant in Israel , non oves , non boves,
non asinos.
1 1psi enim & universi greges eorum venie-
bant cum tabernaculis suis , & inltar locusta-
rum universa complebant , innumera multitu-
do hominum ,. & camelorum , quidquid teti-
gcrant devastantes.
6 Humiliatusque est Israel valdc in confpec-
tu Madian.
7 Et clamavit ad Dominum postulans auxi-
Jium contra Madianitas.
8 Qui misit ad eos virum prophetam , &
locutus est : Hc dicit Dominus Deus Israel :
Ego vos seci conscendere de gypto , & edu-
ii vos de domo servitutis ,
9 Et liberavi de manu gyptiorum , &
omnium inimicorum , qui arnigebant vos :
ejecique eos ad introkum vestrum , & tradidi
vobis Terram eorum.
loEtdixi: Ego Dominus Deus vesber , ne
timeatis deos Amorrhrorum , in quorum terra
habit.iris. Et noluillis audire vocem meam.
I I Venit autem Angelus Domini , & scdit
sub quercu , qua: erat in Ephra , &: pertinebac
aA Joas pattern familiar Ezri. Cumque Gedeon
filius ejus excureret atque purgaret frumenta
in torculari , ur fugeret Madian ,
n Apparuit ei Angelus Domini, & ait:
Doistus tecum, virorum fomiumc. succisum. & uurum alterum- impositam supcj
13 Dixitque ei Gedeon : Obsecro mi Domi-
ne , si Dominus nobiscum ell , cur apprehen-
derunt nos hare omnia ? ubi sunt mirabilia
ejus , quar narraverunt patres nostri , atque
dixerunt : De gypto eduxit nos Dominus ?
Nunc autem dereliquit nos Dominus & tradi
dit in manu Madian.
14 Respexitque ad eum Dominus, & ait :
* Vade in hac fbrtitudine tua , & liberabis Is
rael de manu Madian : scito quod miserim te. it.n.
I j Qui respondens ait : Obsecro , mi do
mine, in quo liberabo Israel? ecce famiiia
mea insima ell in Manassc , & ego minimus
in domo patris mei.
1 6 Dixitque ei Dominus : Ego ero tecum :
& percuties Madian quasi unum virum.
17 Et ille , Si inveni , inquit , gratiam co-
ram te , da mini lignum quod tu sis qui lo-
queris ad me.
18 Nee recedas hinc , donee revertar ad te ,
portans sacrificium , & ofterens tibi. Qui res
ponds : Ego prxstolabor adventum tuum.
19 Irgreisus eit itaque Gedeon & coxit hoe-
dum , & de farina: modio azymos panes : car-
nesque ponens in canistro , & jus carnium
mittens in ollam , tulitque omnia ub quercu ,
& obtulit ei.
zo Cui dixit Angelus Domini : Tollecames
& azymos panes , & pone supra petram illam,
& jus desuper fiinde. Cumque fecisset ita ,
I I Extendit Angelus Domini summitatem
virga* , quam tenebat in manu, & tetigit car-
nes & panes azymos : asccnditque ignis de pe-
tra , & carnes , azymosque panes consumput :
Angelus autem Domini evanuit ex oculis ejus.
tt Vidensque Gedeon qudd esset Angelus
Domini , ait : Heu mi Domine Deus : quia
vidi Angelum Domini facie ad faciem.
13 Dixitque ei Dominus : Pax tecum : ne
timeas , non morieris.
24 dificavit ergo ibi Gedeon altare Domi
no , vocavitque illud , Domini pax , usque in
praesentem diem. Cumque juihuc esset in
Ephra , qua: est famiiia: Ezri ,
15 Nodte ilia dixit Dominus ad eum : ToIIe
taurum patris tui, & alterum taurum annorum
feptem , destruesque aram Baal , quu: est pa
tris tui, &nemus, quod circa aram est, fuccidc:
16 Et ardificabis altare Domino Deo tuo in
summitate petr hujus , super quam ante s*.
crificium posuisti : tollesque taurum secun
dum , & offeres holocauftum super straem
lignorum , qua* de nemore succideris.
17 Assumptis ergo Gedeon decem viris de
fervis suis , fecit sicut prarceperat ei Dominus.
Timens autem domum patris sui , & homines
illius civitatis , per diem noluit id facere , fed
omnia nocte complevit.
18 Cumque surrexissent viri oppidi ejus ma
ne , viderunt destructam aram Baal lucumque
 LIBER JUtriCtfM,Citp,VI.&VII.
altare , quod tune xdificatum erat.
z9 Dixeruntque ad invicem : Quis hoc fecit ?
Cumque perquirerent auctorem facti , dictum
eit : Gedeon filius Joas fecit haec omnia.
30 Et dixerunt ad ]ois : Produc filium tuum
hue , ut moriatur : quia destruxit aram Baal,
& fuccidit nemus.
3 1 Quibus ille respondit : Nunquid ultores
estis Baal, ut pugnens pro eo ? qui adversarius
est ejus , moriatur antequam lux crastina ve-
niat : si Deus est , vindicet fe do eo, qui fuffo-
ditaram ejus.
31 Ex illo die vocatus est Gedeon , Jero-
baal , eo qudd dixisset Joas : Ulcifcatur fe de
eo Baal , qui fuffbdit aram ejus.
\i Igitur omnis Madian , & Amalec , &
Orientales populi congregati funt simul : &
tranfeuntes Jordanem , castrametati funt in
valle Jezrael.
j 4 Spiritus autem Domini induit Gedeon,
qui clangens buccina convocavit domum
Abiezer , ut fequeretur fe.-
3 % Misitque nuntios in univerfum Manassen,
qui & ipfe fecutus est eum : & alios nuntios
in Azer & Zabulon & Nephthali, qui occurre-
runtei.
3<? Dixitque Gedeon ad Deum : Si falvum
facis per manum meam Ifrael,sicut locutus es,
3<?Ponam hoc vellus lan in area : si ros
in solo vellere fuerit,& in omni terra siccitas,
feiam quod per manum meam , sicut locutus
es , liberabis Israel.
38 Factumque est ita. Et de nocte confur*
gens expreslb vellere , concham rore implevit.
19 Dixitque rurfus ad Deum : Ne irafeatur
furor tuus contra me si adhuc femel tentave-
ro , signum quaerens in vellere. Oro ut folum
vellus siccum sit, Sr omnis terra rore madens.
40 Fecitque Deus nocte ilia ut postulaverat .
&: suit siccitas in solo vellere , 6c ros in omni
terra.
CA PUT VII.
Prohaii ad aauai his qvi ad helium ejsett fngrtfariy
Gidim andito unvi 1 e cast, it Maiiawtarum fimuio, in tot ir-
tuit , tubii, Uit.itt ac LmrrHii armatut ; auts turn Onb&
Zcb pnnci;iibui eoruii deficit.
i T Gitur Jerobaal qui & Gedeon , de nocte
1 confurgens , & omnis populus cum eo ,
venit ad fontem qui vocatur Harad. Erant au
tem castra Madian" in valle ad Septentriona-
lem plagam collis excelsi.
a Dixitque Dominus ad Gedeorv : Multus
tecum est populus , nee tradetur Madian in
irianus ejus : ne glOrietur contra me Israel, cV
dicat : Meis viribus libctatus sum.
3 Loquercad popUl'iim , & cunctis audien-
*Bhk, tibus prdica : * Qui formidolofus & timidus.
XO. I. est , revertatur. Recesseruntque de monte
I. Mt- Galaad x & reversi funt de populo vigfnti
ite. duo millia vircrum , 8c tantum decem millia
1.1*
remanserunt.
1S1
4 Dixitque Dominus ad Gedeon : Adhuc
populus multus est , due eos ad aquas, & ibi
probabo illos : & de quo dixero tioi ut tecum
vadat, ipfe pergat : quern ire prohibuero ,,
revertatur.
y Cumque defeendisset populus ad aquas,
dixit Dominus ad Gedeon : isjui lingua lam-
buerint aquas, sicut folent canes lambere , fe-
parabis eos feorfum : qui autem curvatis ge-
nibus biberint , in altera parte erunt.
6 Fuit itaque numerus eorum qui manu ad
os projiciente lambuerant aquas , trecenti
viri : omnis autem reliqua multitudo flexo
poplite biberat.
7 Et ait Dominus ad Gedeon : In trecentis
viris qui lambuerunt aquas , liberabo vos,
& tradam in manu tua Madian : omnis au
tem reliqua multitudo revertatur in locum
fuum.
8 Sumptis itaque pro numero cibariis & tu-
bis , omnem reliquam multitudinem abire
praccepit ad tabernacula fua : & ipfe cum tre
centis viris fe certamini dedit. Castra autem
Madian erant fubter in valle.
9 Eadem nocte dixit Dominus ad eum :
Surge , & defeende in castra : quia tradidi eos
in manu tua.
I o Sin autem solus ire formidas, defeendat
tecum Phara puer tuus.
I I Er cum audieris quid loquantur , tune
confortabuntur manus tua: , & fecurior ad
hostium castra defeendes. Defcendit ergo ipfe
& Phara puer ejus in partem castrorum , ubi
erant armatorum vigilisc.
11 Madian autem & Amalech , Sz omnes
Orientales populi fusi jacebant in valle, ut lo-
custarum multitudo : cameli quoque innume-
rabiles erant , sicut arena quae jacet in littore
maris.
13 Cumque venistet Gedeon , narrabat ali-
quis fomnium proximo fuo : & in hunc mo-
dum referebarouod videTat : Vidi fomnium,
& videbatur mihi quasi fubeinericius panis ex
hordeo volvi, & in castra Madian defeendere :
cumque' perv.enisset ad tabernaculum , per-
cussit illud , atque fubvertit , & terra fundi-
tiis co^quavrt.
14 Respondit is , cui Ioquebatur : Non est
hoc ahud, nisi gladius Gedeonis filii Joas viri
Ifraelita? : tradklit enim Dominus in mana
ejus Madian , & omnia castra ejus.
1 f Cumque audislet Gedeon fomnium , &
interpretationem ejus , adoravit : & reverfus
est ad castra Israel , & ait : Surgite , tradidit
enim Dominus in manus nolhas callra Madia.
\6 Divisitque trecentos viros in tres partes
& dedit tubas in manibus eorum , lagenafque
vacuas ac lampades inmedio lagenarum.
17 Et dixit ad eos : Quod me facere vide-
ritis, hoc facite : ingrediar partem castrorum*.
& quod fecero fectamini.
Z iijL
 iS LIBER JUDICU^Rt'EapTTiI. &VUL
1 8 Qiiando perfonuerit tuba in manu mca,
vos quoque percastrorumcircuitum clangite
& conclamate , Domino & Gedeoni.
19 Ingtessusque est Gedeon, & crccenti viri
qui erant cum eo in pattern castrorum , inci-
pientibus vigiliis noctis mediae , & custodibus
liiscitatis , cperunt buccinis clangere , &
complodere inter fe lagenas.
io Cumque per gyrum castrorum in tribus
personarent locis, & nydrias confregissent, te-
nuerunt sinistris manibus lampades, & dextris
fonantes tubas , clamaveruntque : Gladius
Domini & Gedconis :
ii Stantes singuli in loco fuo per circuitum
castrorum hostilium. Omnia itaque castra tur-
bata funt , & vociferantes , ululantesque fu-
gerunt :
21 Et nihilominils insistebant trecenti viri
* P/ii. buccinis peisonantes. * Immisitque Dominus
Si. to. gladium in omnibus castris , & mutui fe cz-
de truncabant ,
tj Fugientes usque ad Bethsetta , &crepi-
dinem Abelmehula in Tebbath. Conclaman-
tes autem viri Israel de Nephtali , & Afer , &
omni Manafle persequebamur Madian.
14 Misitque Gedeon nuntios in omnem
montem Ephraim , dicens : Descendite in oc-
cursum Madian , & occupate aquas usque
Bethbera atque Jordanem. Clamavitque om-
nis Ephraim , & praeoccupavit aquas atque
Jordanem usque Bethbera.
x ? + Apprehensosque duos viros Madian,
81. it. Oreb, & Zeb, interfecit Oreb in Petra Oreb,
Ij.l. 10. Zeb yerd in Torculari Zeb. Et persecuti sunt
Madian , capita Oreb & Zeb portantes ad Ge
deon trans fluenta Jordanis.
CAP UT VIII.
Tribus Ephraim injurgii adverstti 6l on , <]"oi futdrtt
ft wutmpiam , (limn Uzndii vobis comiejcit , c deiiflis
Ztlm e> Satam > tint Sotcah o- Phtmuil jerdidit , (>
ax inauribus aliifqut ptpuli donii ftcit Epliod , quad itmiti
fiia ei- 1st tilt suit in ruiuam : peflquam "stem qutdraginta
Minis prafuit , gtueratis 70 fliii ex uxmibus , fr
^bimtlech ix uncuiiiu , nurtuus ifi , rediitqut Israel ad
idololatriam,
1 T~\ Ixeruntque ad eum viri Ephraim :
JL/ Quis est hoc quod facere voluisti , ut
nos non vocares , cum ad pugnam pergeres
contra Madian ? jurgantes fortiter , & prope
vim inferentes.
i Quibus ille respondit : Quid enim tale fa-
cere potui , qua le vos fecistis ? nonne melior
est racemus Ephraim , vindemiis Abiezer ?
3 In manus vestras Dominus tradidit prin
cipes Madian , Oreb , & Zeb : quid tale face-
re potui , quale vos fecistis ? Quod cum locu-
tus esset , requievit spiritus eorum , quo tu-
mebant contra eum.
4 Cumque venisset Gedeon ad Jordanem,
transivit cum cum trecentis viris , qui fecum
erant : & pr laslitudine , fugientes persequi
oon poteraar.
j Dixitque ad viros Soccoth : Date , obse-
cro , panes populo, qui mecum est , quia val-
de defecerunt : ut poilimus persequi , lebee,
& Salmana reges Madian.
6 Reiponderunt principes Soccoth : Forsi-
tan pami manuum Zebee & Salmana in ma
nu tua funt , & ideired postulas , ut demus
exercitui tuo panes.
7 Quibus ille ait : Cum ergo tradiderit Do
minus Zebee & Salmana in manus meas , con-
tcram carnes vestras cum spinis , tribulisque
deserti.
8 Et inde conscendens , venit in Phanuel :
locutufqtie est ad viros loci illius simiha. Cui
8f illi refpoderutjsicut respoderat viri Soccoth.
9 Dixit itaque & eis : Cum reversus fuero
victor in pace , destruam turrim hanc.
10 Zebee autem & Salmana requiescebant
cum omni exercitu fuo. Quindecim enim mil-
lia viri remanserant ex omnibus turmisOrien-
talium populorum , cassis centum viginti mil-
libus bellatorum edilfentium gladium.
1 1 * Afcendensque Gedeon per viam eorum + Oft*
qui in tabernaculis morabantur , ad Orienta-
lem partem Nobe , & Jegbaa , percuflit cas
tra hostium , qui securi erant, & nihil adversi
fuspicabantur.
1 1 Fugeruntque Zebee & Salmana , quos
perfequens Gedeon comprehendit , turbato
omni exercitu eorum.
13 Revertenfque de bello ante folis ortum,
14 Apprehendit puerum de viris Soccoth :
interrogavitque eum nomina principum & se-
niorum Soccoth, & descripsit septuaginta sep-
tem viros.
I y Venitque ad Soccoth , & dixit eis : En
Zebee , & Salmana super quibus exprobrastis
mihi , dicentes : Forsitan manus Zebee & Sal
mana in manibus tuis funt, & ideired postulas
ut demus viris,qui lafsi funt & defecerut,panes.
16 Tulit ergo seniores civitatis & fpinas de
serti ac tribulos , & contrivit cum eis , atque
comminuit viros Soccoth.
1 7 Turrim quoque Phanuel subvertit , oc-
cisis habitatoribus civitatis.
1 8 Dixitque ad Zebee & Salmana : Quales
fuerint viri , quos eccidistis in Thabor ? Qui
responderunt : Similes tui, & unus ex eis
quasi filius regis.
j 9 Quibus ille respondit : Fratres mei fue-
runt , filii matris mese. Vivit Dominus , quia
6 servasseris eos , non vos occiderem.
ao Dixitque Jether primogenito luo : Sur
ge , & interfice eos. Qui non eduxit gladium :
timebat enim , quia rfdliuc puer erat.
II Dixeruntque Zebee'& Salmana : Tu sur
ge , & irrue in nos : quia juxta tatem robur
est hominis. Surrexit Gedeon , *& interfecit 4 ^
2ebee & Salmana : 8c tulit ornamenta ac bill 5;. it;
las, quibus colla regaliUm came!orumdeco
rari solent.
 LIBER JUDICUM, Cap. VIII. & IX.
it Dixerutque omnes viri Israel ad Ge
deon : Dominare nostri tu, & filius tuus, & fi-
lius filii tai: quia libcrasti nosde manu Madian.
%l Quibus ilk ait : Non dominabor vestri ,
nee dominabitur in vos filius meus , fed do-
minabitur vobis Dominus.
z4 Dixitque ad eos : Unam petitionem pos-
tulo a vobis : Date mihi inaures ex prarda
vestra. Inaures enim aureas Ismaelit habere
consueverant.
15 Qui responderunt : Libentissime dabimus.
Expandentelque super terram pallium , proje-
cerunt in ed inaures de praeda :
%6 Et suit pondus postulatarum inaurium
mille septingenti auri sicli , absque ornamen-
tis , & monilibus , & velte purpurea , quibus
reges Madian uti soliti erant , &c practer tor
ques aureas camelorum.
l^ Fecitque ex eo Gedeon Ephod , &: posuit
illud in civitate sua Ephra. Fornicatusque est
omnis Israel in eo , & factum est Gcdeoni tte
omni domui ejus in ruinam.
x8 Humiliatus est aurem Madian coram
filiis Israel , nee potuerunt ultra cervices ele-
vare : led quievit terra per quadraginta annos
quibus Gedeon prfuit.
'.9 Abiit itaque Jerobaal filius Joas , & ha-
fcitavit in domo sua :
30 Habuitque septuaginta filios , qui egreffi
sunt de femore ejus : ed qudd plures haberet
uxores :
3 1 Concubina autem illius , quam habebat
in Sichem, genuit ei filium nomine Abimelec :
31 Mortuusque ell Gedeon filius Toas in se-
nectute bona , & sepultus est in scpulchro Joas
patris sui in Ephra de familia Ezri.
33 Postquam autem mortuus est Gedeon,
aversi sunt filii Israel , 8c fornicati sunt cum
Baalim. Percusseruntque cum Baal fdus , ut
esset eis in deum :
34 Nee recordati sunt Domini Dei sui , qui
emit eos de manibus inimicorum suorum om
nium per circuitum :
3 % Nee fecerunt misericordiam cum domo
Jerobaal Gedeon ,uxta omnia bona , qua: fe-
cerat Israeli.
C A P U T IX.
jtlimUth ncisis iofrdtrib.-i suit , impirium fibi txrmnici
usurp tr ; yui paft pinhoL-im T 'mil fratrit tjut qui strviuui
em, txtrtittm tiaal dtvicit , tmrinujue Stihtm txcujjit ,
If a mulirre tandem fragmi-.t m U opprtjsui tfi.
1 \ Biit autem Abimelech filius lerobaal
/\ in Sichem ad fratres matris fuse , 8c lo-
cutus est ad eos , & ad omnem cognationem
dom&s patris matris fuse , dicens :
1 Loquimini ad omnes viros Sichem Quid
vobis est melius , ut dominentur vestri sep
tuaginta viri omnes 41ii Jerobaal ) an ut do-
minetur unus vir ? simulque considerate qudd
os vestrum , 8c caro vestra sum.
3 I,ocutiqu2 sunt fratres matris ejus dc eo
183
ad omnes viros Sichem universes sermones
istos ; & inclinaverunt cor eorum post Abi
melech , dicentes : Frater noster est.
4 Dederuntque illi septuaginta pondo argen-
ti de fano Baaiberit. Qui conduxit sibi ex eo
viros inopes & vagos , secutique sunt eum.
j Et venit in domum patris sui in Ephra ,
& occidit fratres suos filios Jerobaal septua
ginta viros , super lapidem unum : remansit-
que Joatham filius Jerobaal minimus , &
absconditus est.
6 Congregati sunt autem omnes viri Si
chem , fie universe familix urbis Mello : abie-
runtque &c constituerunt regem Abimelech
juxta quercum , quse ltabat in Sichem.
7 Quod cum nuntiatum esset Joatham ,
ivit , & stetit in vertice montis Garizim :
elevatacjue voce , clamavit , 8c dixit : Auditc
me viri Sichem , ita audiat vos Deus.
8 Ierunt ligna , ut ungerent super se regem :
dixeruntque olivz : Impera nobis.
9 Qux respondit : Numquid possum desere-
re pinguedinem meam , qua & dii utuntur , &
homines , & venire ut inter ligna promovear ?
10 Dixeruntque ligna ad arboremficum:
Veni , & super nos regnum accipe.
1 1 Qu respondit eis : Nunquid possum de-
serere dulcedinem meam , fructusque suaviffi-
mos , & ire ut inter ctera ligna promovear ?
1 1 Locutaque sunt ligna ad vitem : Veni ,
& impera nobis.
1 3 Qu respondit eis : Nunquid possum de-
serere vinum meum , quod ltisicat Deum 8c
homines , & inter ligna extera promoveri ?
14 Dixeruntque omnia ligna ad rhamnum :
Veni j & impera super nos.
1 ? Qu respondit eis : Si vere me regem
vobis constituitis , venite , 8c sub umbra mea
requiescite. Si autem non vultis , egrediatur
ignis de rhamno, & devoret cedros Libani.
16 Nunc igitur , si recte , & absque peccato
constituiltis super vos regem Abimelech , &
bene egistis cum Jerobaal , 8c cum domo
ejus , & reddidistis vicem benefieiis ejus , qui
pugnavit pro vobis ,
1 7 Et animam suam dedit periculis , ut
erueret vos de manu Madian ,
18 Qui nunc surrexistis contra domum pa
tris mei , 8c interfecistis filios ejus septuaginta
viros super unum lapidem , 9t constituistis re
gem Abimelech slium ancill ejus super habi-
tatores Sichem , ed quod frater veiter sit :
ip Si ergo recte, tk absque vitio egistis
cum Jerobaal , Sj domo ejus , hodie lartami-
ni in Abimelech , 8c ille lxtetur in vobis.
io Sin autem perverse : egrediatur ignis ex
co , 8c consumat habitatores Sichem , 8c
oppidum Mello egrediaturque ignis de viris
S;chem , ^ de oppido Mello , &c devoret
Abimelech.
*i Quar ciim dixisset } fugit , 8c abiit in Be
 184 LIBER JUDICUM,Cap. IX.
ra : habitavitque ibi ob metum Abimelech despiciebas ? Egredere , & pugna contra earn.
fratris sui. 19 Abiit ergo Gaal , spectante Sichimorum
izRegnavit itaque Abimelech super Israel populo , & pugnavit contra Abimelech ,
tribus annis. 40 Qui persecutus est eum fugientem , &
13 Mifoque Dominus spiritum pessimum in urbem compulit : cecideruntque ex parte
inter Abimelech & habitatores Sichem : qui ejus plurimi > usque ad portam civitatis :
cccperunt eum detestari , 41 Et Abimelech teak in Ruma : Zebul
Z4 Et scelus interfectionis septuaginta filio- autem , Gaal & socios ejus expulit de urbe,
rum Jerobaal > & efFusionem languinis eorum nee in ea passus est commorari.
conferre in Abimelech fratrem suum , & in 41 Sequenti ergo die egressus est populus
cteros Sichimorum principes , qui eum ad- in campum. Quod cum nuntiatum eliet Abi
juverant. melech , . 3:
1 5 Posueruntque insidias adversus eum in 43 Tulit exercitum suum , &r divisit in tres
summitate montium : & dum illius prstola- turmas , tendens insidias in agris. Vidensque
bantur adventum , exercebant latrocinia , quod egrederetur populus de civitate , surre
agentes prxdas de prxtereuntibus , nuntiatum- xit , & irruit in eos
que est Abimelech. 44 Cum cuneo suo , oppugnans , & obsi-
is Venit autcm Gaal filius Obed cum fra- dens civitatem : du autem turmx palames
tribus suis , & transivit in Sichimam. Ad cu- per campum adversaries perscquebantur.
jus adventum erecti habitatores Sichem , 45 Porrd Abimelech omni die illo oppug-
7. Egreffi sunt in agros vastantes vineas , nabat urbem : quam cepit , interfectis habita-
uvasque calcantes : & factis cantantium cho- roribus ejus > ipsaque destructa , ita ut sal in
ris , ingreffi sunt fanum dci sui , & inter epu- ea dispergeret.
las & pocula maledicebant Abimelech , 4(T Quod cum audissent qui habitabant in
28 Clamante Gaal filio Obed : Quis est Abi turre Sichimorum , ingrefli sunt fanum dei sui
melech , & qu est Sichem , ut serviamus ei ? Berith , ubi sdus cum eo pepigerant , & ex eo
nranquid non est filius Jerobaal , & conltituit locus nomen acceperat, qui erat munitus valde.
principem Zebul scrvum suum super viros 47 Abimelech quoque audiens viros turns
Emor patris Sichem ? Cur ergo scrviemus ei ? Sichimorum pariter conglobatos ,
19 Utinam daret aliquis populum istum sub 48 Asoendit in montem Selmon cum omni
manu mea , ut auferrem de medio Abimelech. populo suo : & arrepta securi , prarcidit arbo-
Dictumque est Abimelech ; Congrega exerci- lis ramum , impositumque ferens humero ,
tus mnltitudinem , & veni. dixit ad socios : Quod me videtis facere ,
30 Zebul enim princeps civitatis auditis scr- cit6 sac ire.
monibus Gaal filii Obed , iratus est valde , 49 Igitur certatim ramos de arboribus prae-
3 1 Et misit clam ad Abimelech nuntios , cidentes sequebantur ducem. Qui circumdan-
dicens : Ecce , Gaal filius Obed venit in Sichi tes presidium , succendtrunt ; atque ica sac
mam cum fratvibus suis , & oppugnat adver- rum est, ut sumo & igne mille homines neca-
sum te civitatem. rentur , viri pariter & mulieres , habitatorum
32 Surge itaque nocte cum populo , qui turris Sichem.
tecum elt , & latita in agro : 50 Abimelech autem inde proficiscens venit
33 Et primo mane oriente sole , irrue super ad oppidum Thebes , quod circumdans obsi-
civitatem. lllo autem egrediente ad versum te debat exercitu.
cum populo suo , sac ei quod potueris. 51 Erat autem turris excelsa in media civi-
34 Surrexit itaque Abimelech cum omni tatc , ad quam confugerant simul viri ac mu
exercitu suo nocte , & tetendit insidias juxta lieres , & omnes principes civitatis , clausd
Sichimam in quatuor locis. firmiflime janua , 6c super turris tectum stan-
3 5 Egressusque elt Gaal filius Obed , & ste- tes per propugnacula.
tit in introitu port civitatis. Surrexit autem 51 Accedenfque Abimelech juxta turrim,
Abimelech , & omnis exercitus cum eo de pugnabat fortiter : & appropinquans ostio ,
insidiarum loco. ignem supponere nitebatur :
^dCumque vidisset populum Gaal , dixit ad 53 * Et ecce una mulier fragmen mol de-
Zebul : Ecce de montibus multitudo descendit. super jaciens , iljisit capiti Abimelech, & 11. 11.
Cui ille respondit : Umbras montium vides coniregit cerebrum ejus.
quasi capita hominum , & hoc enore deciperis. 54 Qui vocavit citd armigerum suum , & Rt.
37 Rursumque Gaal ait : Ecce populus de ait ad eum : Evagina gladium tuum , & percute } *
umbilico terr descendit , & unus cuneus ve me : ne forte dicatur quod a feemina interfec- I. Pa.:
nit per viam qua respicit quercum. rus sim. Qui jussa perheiens , interfecit eum. 10. 4.
38 Cui dixit Zebul : Ubi est nunc os tuum , 55 Uloquer mortuo , omnes qui cum eo
quo Joqu.ebaris ? Quis est Abimelech ut ser- erant de Israel , reversi sunt in sedes suas t
Vfamtis ei ? Nonne hie populus est , quern. $ Et reddidit Deus malum > quod fecerat
Abimelech
 LIBER JUDICU M, Cap.X. &XI.
Abimelech contra patrcm suum interfectis
septuaginta fratribus luis.
f7 Sichimicis quoque , quod opcrati erant,
rctributum est , & venit super cos maleJictio
Joatham filii Jerobaal.
C A P U T X.
TbaU dux creaur , huk vili fuaJi'r succeiit : Israeli-
Ut xeri ia iiiUUirutm Uffi trtelantm Pbilifibtii < jimam-
muii t ambus pxminatHus , Damans iafjuuuiiacn imfrt.
feral , taaiemattt errum mifrretur.
i Ty Oft Abimelech surrexit dux in Israel
1 Thola filius Phua patrui Abimelech , vir
de Issachar , qui habitavit in Samir montis
Ephraim :
i Et judicavit Israelem viginti & tribus an-
nis , mortuusque ell , ac sepultus in Samir.
3 Huic succeffit Ja'i'r Galaadites , qui judi
cavit Israelem per viginti & duos annos ,
4 Habens tnginta filios sedentes super tri-
ginta pullos asinarum , & principes triginta
civitatum , quae ex nomine ejus sunt appella
te Havoth-Jair , id est , oppida Jai'r , usque
in pratsentem diem in Terra Galaad.
5 Mortuusque est Ja'i'r , ac sepultus in loco
cui est vocabulum Camon.
6 Fili autem Israel peccatis veteribus jun-
gentes nova , fecerunt malum in conspectu
Domini , & servierunt idolis , Baalim & Asta-
roth, & diis Syriar ac Sidonis & Moab & filio-
rum Ammon Sc Philisthiim : dimiseruntque
Dominum , & non coluerant eum.
7 Contra quos Dominus iratus , tradidit
cos in manus Philitthiim & fiiiorum Ammon.
8 Arflictique sunt , & ve'nementer opprefli
per^nnos decem & odro , omnes qui habita-
bant trans Jordanem in Terra Amorrhati , qui
ell in Galaad :
9 In tantum , ut filii Ammon , Jordane
transmifTo , vastarent Judam & Benjamin &
Ephraim : amictusque est Israel nimis.
io Et clamantes ad Dominum , dixerunt :
Peccavimus tibi , quia dereliquimus Domi
num Deum nostrum , & servivimus Baalim.
n Quibus locutus est Dominus : Nunquid
non gvptii & Amorrhari > filiique Ammon
& Philitthiim ,
1 z Sidonii quoque & Amalec &r Ch'anaan
oppresserunt vos , & clamastis ad me, & erai
vos de manu eorum ?
1 5 Et tamen reliquistis me , & coluistis
deo> alienos : ideirco non addam ut ultra vos
liberem :
14 Ite , & invocare deos quos elegistis : ipsi
vos liberent in tempore angustix.
i % Dixeruntque filii Israel ad Dominum :
Peccavimus , redde tu nobis quidquid tibi
placet : tannlm nunc libera nos.
1 6 Qua; dicentes, omnia de finibus siiis alie-
norum deorum idola projecerunt , & servie
runt Domino Deo : qui doluit super, nuseriis
eorum.
.18$
1 7 Itaque filii Ammon conclamantes in Ga
laad fixere tentoria : contra quos congregati
filii Israel , in Maspha castrametati sunt.
1 8 Dixeruntque principes Galaad singuli ad
proximos suos : Qui primus ex nobis contra
silios Ammon cceperit dimicare , erit dux po-
puli Galaad.
C A P U T XI.
7*p'tt )uiex ftSui , Dei sfiritm tecenjus , pimum rati
ne fgif cam Ktgi ^tmmtiira ura : ieiadt ubi tti viiiflet , ah
vttum temere juium fUiam juem aaicJtm De jncrificat.
i T^ Uit illo tempore Jephte Galaadites vir
r foniffimus atque pugnator , filius mu-
lieris meretxicis , qui natus est de Galaad.
x Habuit autem Galaad uxorem , de qua
suscepit filios : qui postquam creverant, ejece-
runt Jephte , dicentes : Hares in domo patris
nostri e'rse non poteris , quia de altera matrc
natus es.
3 Quos ille fugiens atque devitans , habita
vit in Terra Tob : congregatique flint ad eum
viri inopes , & latrocinantes , & quasi princi-
pem fequebantur.
4 In illis diebus pugnabant filii Ammoa
contra Israel.
? Quibus acriter instantibus perrexerunt
majores natu de Galaad , ut tollerent in auxi-
lium sui Jephte de Terra Tob :
6 Dixeruntque ad eum : Veni , & esto prin-
ceps noster, & pugna contra filios Ammon.
7 Quibus ille refpondit : * Nonne vos estis * *"
qui ocliilis me , & ejecistis de domo patris lS* *7"
mei , Sc nunc venilljs ad me necessitate com-
pulsi ?
8 Dixeruntque principes Galaad ad Jephte :
Ob hanc igitur caufam nunc ad te venimus >
ut proficiscaris nobifeum , & pugnes contra,
filios Ammon , silque dux omnium qui ha
bitant in Galaad.
9 Jephte quoque dixit eis : Si vere venistis
ad me , ut pugnem pro vobis contra filios
Ammon , tradideritque eos Dominus in ma
nus meas , ego ero vester princeps ?
io Qui responderunt ei : Dominus , qui
hare audit , ipse mediator ac testis est quod
nostra promissa faciemus.
ii Abiic itaque Jephte cum principibus
Galaad , tecitque eum omnis populus princi-
pem sui. Locutusque est Jephte omnes lermo-
nes suos coram Domino in Maspha.
1 1 Et mi sit nuntios ad regem fiiiorum Am
mon, qui ex persona sua dicerent : Quid mihi
&r tibi est , quia venisti contra me , ut vasta-
res Terram meam ?
13 Quibus ille refpondit : * Quia tulit Israel *Nnm.
Terram meam , quando ascendit de gypto a **<
finibus Arnon usque Jaboc atque Jordanem :
niuic ergo cum pace redde mihi earn.
14 Per quos rursum mandavit Jephte , &
imperavit eis ut dicerent regi Ammon :
1 j Hie dicit Jephte : Non tulit Israel Ter-
Al
 186 LIBER JUDICU M. Cap. XL & XII.
ram Moab , nec Terram filiorum Ammon :
\6 Sed quando degypto conscenderunr,
ambulavit per solitudinem usque ad Mare ru-
brum , & venit in Cades.
* Hbh,. > 7 * Misitque nuntios ad regem Edom , di
sc. 14. cens : -Dimitte me ut transeam per terram
tuam. Qui noluit acquiescere precibus ejus.
Misit quoque ad regem Moab , qui & ipsc
transitum przbere contempsit. Manfit itaque
in Cades ,
1 8 Et circuivit ex latere Terram Edom , &
Terram Moab : venitque contra Orientalem
plagam Terrae Moab,& castrametatus ell trans
* N* Arnon : nec voluit intrare terminos Moab : *
j,t , ,' Arnon quippe confinium est Terra: Moab.
1$ Misit itaque Israel nuntios ad Sehon re
gem Amorrhorum , qui habitabat in Hese-
bon, & dixerunt ei : Dimitte ut transeam per
terram tuam usque ad fluvium.
to Qui & ipse Israel verba despiciens , non
dimisit eum transire per terminos suos : fed
infinita multitudine congregate , egressus est
contra eum in Jasa , & fortiter resistebat.
i 1 Tradiditque eum Dominus in manus Is
rael cum omni exercitu suo,qui percuffit eum,
& possedit omnem Terram Amorrhi habita-
toris regionis illius ,
ii Et universes fines ejus de Arnon usque
Jaboc , & de solitudine usque ad Jordanem.
13 Dominus ergo Deus Israel subvertit
Amorrharum , pugnante contra ilium popu-
lo suo Israel , & tu nunc vis poslidere ter
ram ejus ?
14 Nonne ea qu poslidet Chamos Deus
tuus , tibi jure debentur ? Quae autem Domi
nus Deus noster victor obtinuit, innostram
s cedent posseslionem :
* Num. *** Nisi forte melior es Balac filio Sephor
ai. 2. ' rege Moab : aut docere potes , quod jurgatus
sit contra Israel , & pugnaverit contra eum,
%6 Quando habitavit in Hesebon , & vicu-
lis ejus , & in Aroe'r : & villi* illius , vel in
cunctis civitatibus juxta Jordanem , per tre-
centos annos. Quare tanto tempore nihil su
per hac repetitione tentastis ?
17 Igitur non ego pecco in te, fed tu contra
me male agis , indicens mihi bella non julta.
Judicet Dominus arbiter hujus diei inter Is
rael , & inter filios Ammon.
18 Noluitque acquiescere rex filiorum Am
mon verbis Jephte , quae per nuntios manda-
verat.
z9 Factus est ergo super Jephte Spiritus
Domini , & circuiens Galaad , & Manasse,
Maspha quoque Galaad , & inde transiens ad
filios Ammon ,
30 Votum vovit Domino, dicens : Si tradi-
deris filios Ammon in manus meas ,
3 1 Quicumque primus fuerit egressus de fo-
tibus domus me* , mihique occurrerit rever-
tuiti cum pace 3 riliis Ammon , eum holo-
caustum offeram Domincn^^
31 Transivitque JephtPaH "hlios Ammon,
ut pugnaret contra eos : quos tradidit Do
minus in manus ejus.
33 Percuffitque ab Aroe'r usque dum venias
in Mennith , viginti civitates , & usque ad
Abel , quae est vineis consira , plagl magnd
nimis. Humiliatique sunt filii Ammon a riliis
Israel.
34 Revertente autem Jephte in Maspha do-
mum suam , occurrit ei unigenita hlia su*
cum tympanis & choris. Non enimhabebat
alios liberos.
3 f Qua visi , scidit vestimenta sua , & ait :
Heu me filia mea decepilti me,& ipsa decep-
ta es : aperui enim os meum ad Dominum, Sc
aliud facere non potero.
$6 Cui ilia respondit : Pater mi, si aperuilU
os tuum ad Dominum , sac mihi quodcum-
que pollicitus es , concessa tibi ultione atque
victoria" de hostibus tuis.
37 Dixitque ad patrem : Hoc folum mihi
praeila quod deprecor : Dimitte me ut duobus
mensibus circumeam montes , & plangam
virginitatem meam cum sodalibus meis.
3 8 Cui ille respondit : Vade. Et dknisit earn
duobus mensibus. Cilmque abiisset cum soeiis
ac sodalibus suis , flebat virginitatem suam in
montibus.
3? Expletisque duobus mensibus, reverfa est
ad patrem suum, & fecit ei sicut voverat,qu
ignorabat virum. Exinde mos increbruit in Is
rael , & consuetudo servata est :
40 Ut post anni circulum conveniant in
unum filiac Israel , & plangant fiham Jephte
Galaaditz diebus quatuor.
CAPUT XII.
Eflyraibti in'yifti litmus ftplit injurgtmei *l vtia
Jorddnis d 4- rt.iilis acidut/tur , cum vottm Scbibb.leib-
prftrrt huh foflint i cjjo Vila fuuclo juccedvnt ducts .(<-
J4m , *Ah\uon j & jibdtm.
1 r^ Cce autem in Ephraim orta est seditio.
IZ, Nam transeuntes contra Aquilonem ,
dixerunt ad Jephte : Quare vadens ad pugnam
contra filios Ammon , vocare nos noluiiti , uc
pergeremus tecum ? Igitur incendemus do-
mum tuam.
z wuibus ille respondit : Disceptatio erat
mihi &: populo meo contra filios Ammon ye-
hemens : vocavique vos , ut prberetis mihi
auxilium , & facere noluiltis.
3 Quod cernens posui animam meam in
manibus meis , transivique ad filios Ammon,
& tradidit eos Dominus in manus meas. Quid
commerui , ut adversiim me consurgatis in
prcelium ?
4 Vocatis itaque ad fe cunctis viris Galaad,
pugnabat contra Ephraim : percusseruntque
viri Galaad Ephraim, quia dixerat : Fugitivus
est Galaad de Ephraim , & habitat in media
Ephraim & Maiuflc.
 LIBER JUDICU M, Cap.XII. &XIII.
$ Occupaveruntque Galaadit vada Jorda-
nis j per qui Ephraim reverfus erat. Cumque
venisset ad ea de Ephraim numero , fugicns,
atque dixisset : Obfecro ut me transire per-
mittacis : dicebant ei Galaadit : Nunquid
Ephrathus es ? quo dicente : Non sum :
6 Interrogabant eum: Die ergo Schibboleth,
quod interpretatur Spica. Qui respondebat,
Sibboleth : eadem litter! spicam expr^mere
non valens. Statimque apprehensum jugula-
bar.: in ipso Jordanis transitu. Et ceciderunt
in illo tempore de Ephraim quadraginta duo
millia.
7 Judicavit itaque Jephte Galaadites Israel
sex annis : be mortuus est , ac scpultus in ci-
vitate sua Galaad.
8 Post hunc judicavit Israel Abesan de Be
thlehem :
9 Qui habuit triginta filios , & totidem
filias , quas emitrens foras , maritis dedit, &
ejusdem numeri filiis suis accepit uxores , in-
troducens in domum suam. Qui septem annis
judicavit Israel :
io Mortuusque est , ac sepultus in Bethlehe.
1 1 Cui succeflit Ahialon Zabulonites : &
judicavit Israel decem annis :
1 if Mortuusque est, ac sepultus in Zabulon.
1 3 Post hunc judicavit Israel Abdon , rilius
Illel Pharathonites ,
1 4 Qui habuit quadraginta filios, & tri
ginta ex eis nepotes , ascendentes super sep-
tuaginta pullos asinarum , & judicavit Israel
octo annis :
i j Mortuusque est , ac sepultus in Phara-
thon terrae Ephraim , in monte Amalech.
C A P U T XIII.
Israilit* nrsum in idoldttritm Upfi Pliilifihtis trtdumur:
Sjmpm mtsciturui eh jin^tU fAikitur tnatri , $ dtit.de
sari , muusqat a Dcmino benedicitur.
*Su[tx i T\ Ursiimque * filii Israel fecerunt ma-
io. *. Jy^ lam in conspectu Domini : qui tradidit
eos in manus Philisthinorum quadraginta an
nis.
i Erat autem* quid am vir deSaraa , &rde
stirpe Dan , nomine Manue , habens uxorem
sterilem.
3 Cui apparuit Angelus Domini , & dixit
ad am : Sterilis es & absque liberis : * fed
concipies & paries filium :
* Gin. 4 * Cave ergo ne bibas vinum ac siceram,
is. ii. nec immundum quidquam comedas :
I. IO.
j Quia concipies , & paries filium , cujus
tst. I non tanget caput novacula : erit enim naza-
* rus Dei ab infantia sua , & ex matris utero,
*Sm. & ipse incipiet liberare Israel de manu Phi-
. i 4. liflhinorum.
6 Qu cum venisset ad maritum suum,
dixit ei': Vir Dei venit ad me , habens vultum
angelicum, terribilis nimis. Quern cum inter-
rogassem, quis esset , & unde venisset, & quo
nomine vocaretur , noluit mihi dicere :
i8/
7 Sed hoc relpondit : Ecce concipies & pa-
ries filium : cave ne vinum bibas,nec siceram,
& ne aliquo yescaris immundo: erit enim puer
nazaraus Dei ab infantia sua , ex utero mattis
suae usque ad diem mortis su.
8 Oravit itaque Manue Dominum , & ait :
Obfecro Domine , ut vir Dei , quern roisistir
veniat iterum , & doceat nos quid debeamus
facere de puero , qui nasciturus est.
9 Exaudivitque Dominus deprecantem Ma
nue , & apparuit rursum Angelus Dei uxori
ejus sedenti in agro. Manue autem marituc
ejus non erat cum ea. Qu cum vidisset An-
gelum ,
i o Festinavit , 8c cucurrit ad virum suum :
nuntiavitque ei , dicens : Ecce apparuit mihi
vir , quern ante videram.
1 1 Qui surrexit,& sceutus est uxorem suam :
veniensque ad virum , dixit ei : Tu es qui lo-
cutus es mulieri i Et ille respondit : Ego sum.
1 1 Cui Manue : Quando , inquit , sermo
tuus fuerit expletus , quid vis ut raciat puer f
aut a quo fe observare debebit ?
13 Dixitque Angelus Domini ad Manue : Ab 1
omnibus , qua; locutus sum uxori tu , abstU
neat se :
1 4 Et quidquid ex vinea nascitur , non co .
medat : vinum & siceram non bibat , nullo
vescatur immundo : & quod ei pracepi , im-
pleat atque custodiat.
I < Dixitque Manue ad Angelum Domini :
Obfecro te ut acquiescas precibus meis , &
faciamus tibi hdum de capris.
1 6 Cui respondit Angelus : Si me cogis,non
comedam panes tuos : li autem vis holocaus-
tum facere, offer illud Domino. Et nesciebat
Manue qu6d Angelus Domini esset.
1 7 Dixitque ad eum : Quod est tibi nomen,
ut , si sermo tuus fuerit expletus , honore-
mus te ?
1 8 Cui illc respondit : * Cur quxris nomen * Gen.
meum , quod est mirabile ? 3 2. 19.
1 9 Tulit itaque Manue hdum de capris, &
Iibamenta , & pofuit super petram , offerens
Domino , qui facit mirabilia : ipse autem &
uxor ejus intuebantur.
10 Cumque ascenderet flamma altaris in
clum , Angelus Domini pariter in flamma
ascendit. Quod cum vidissent Manue & uxor
ejus , proni ceciderunt in terram ,
I I Et ultra eis non apparuit Angelus Domi
ni. Statimque intellexit Manue Angelum Do
mini esse ,
it Et dixit ad uxorem suam : Morte morie-
mur , quia vidimus Deum , V^
15 Cui respondit mulier : Si Dominus nos
vellet occidere , de manibus nostris holocaus-
tum & Iibamenta non suscepisset , nec osten-
disset nobis hc omnia , neque ea , qu sunt
Ventura , dixisset.
4 Peperit itaque filium , & vocavit nomen
A a ij
^g^&fcZ^MSl LIBER JUDICU M, Cap.XIV. &XV.
^Ztf^Ua-'^ y'^\e]\is Samson. Crevitque puer , &benedixitei
x j Cpitque Spiritus Domini esse cum eo
in castris Dan inter Saraa & Ellhaol.
CAPUT XIV.
Samson uxoren duett Phitijihtjm ; quam turn vistret , lea-
turn tac er11 it , in cujui ore pojimodum resent nellt, [urn-fit
etb eo psraboUm : qui jodalibus propojtti >ilii intttpietaiUntnt
per Sa-ujonis uxo,em imeUexiiunt.
i Y~\ Escendit ergo Samson in Thamna-
I ) tha. Vidensque ibi mulierem de filia-
bus Phililthiim ,
x Ascendit & nuntiavit patri suo , & ma-
tri suat , dicens : Vidi mulierem in Thamnatha
de siliabus Philitthinorum : quam quso ut
mini accipiatis uxorem.
3 Cui dixerunt pater & mater sua : Nun-
quid non eft mulier in huabus fratrum tuorum,
" ' btt&-- *'/**^*~'T*& m mni populo meo, quia vis accipere uxo-
7 ~&Jk/f*hiliJ rem **e phmlthiim > 1U1 incircumcisi sunt ?
j^*** ^___ joixicque Samson ad patrem suum : Hanc mihi
fa/z^.wuA' ' . accipe : quia placuit ocuiii_meis.
t\JJ*')*"*- * *yP** r?\ *Parentes autem ejus nesciebant quod res
.L^y^i^- -^r4/^* a "Domino fieret, & quarreret occasionem con-
is) ^^(jVTtutra Phililthiim. Eo enim tempore Phililthiim
- i tlominabantur Israeli.
YW^ife^Ju*"'?? Descendit itaque Samson cum patre siio
IL^-/i4ViMlfntAi' ***-& matre in Thamnatha. Cumque venissent ad
/jJTT_ly^ji^/fM^u^ ifcjineas oppidi , apparuit catulus leonis sevus ,
#*"*< " /T & rugiens , & occurrit ei.
~bo^"* V 6 Irruit' autem Spiritus Domini in Samson ,
& dilaceravk leonem , quasi hoedum in frus
ta discerpens , nihil omnino habens in manu :
& hoc patri & matri noluit indicare.
7 Delcenditque & locutus elt mulieri , qua:
placuerat oculis ejus.
8 tt post aliquot dies revertens ut acciperet
earn , declinavit ut videret cadaver leonis ,
& ecce examen apum in ore leonis erat ac fa-
vus mellis.
9 Quern cum sumpsisset in manibus , come-
debat in via : venienlque ad patrem suum &
matrem , dedit eis partem , qui & ipsi come-
derunt : nee tamen eis voluit indicare qudd
mel de corpore leonis assumpserat.
io Descendit itaque pater ejus ad mulierem,
& fecit rilio fuo Samson convivium. Sic enim
juvenes facere consueverant.
1 1 Cum ergo cives loci illius vidissent eum,
dederunt eifodales triginta ut essent cum eo.
iz Quibus locutus ett Samson : Proponam
vobis problema : quod si solveritis mini intra
septem dies convivii , dabo vobis triginta sin-
dones & totidem tunicas :
i j Sin autem non potueritis solvers , vos
dabitis mihi triginta sindones , & ejusdem
numeri tunicas. Qui responderunt ei : Propone
problema > ut audiamus.
14 Dixitque eis : Decomedente exivit cibus
ic de forti egressa elt dulcedo. Nee potuerunt
per dies tres proposuionem solvere.
i j Cumque adesset dies septimus , dface-
runt ad uxorem Samson : Blandire viro tuo ,
& suade ei ut indieet tibi , quid significet pro
blema. Qudd si facere nolueris, incendemus te,
& domum patris tui , an ideirco" vocaltis nos
ad nuptias ut lpoliaretis ?
itf Qua: fundebat apud Samson Iacrymas ,
& querebatur dicens : Odisti me , 8c non dili-
gis : idcirc6 problema , quod proposuiiti filiis
populi mei , non vis mihi exponere. At illc
relpondit : Patri meo & matri nolui dicere :
& tibi indicare potero ?
17 Septem igitur diebus convivii flebat
ante eum : tandemque die septimo cum ei
etXet molelta , exposuit. Qua: ltatim indicavjt
civibus suis.
18 Et ilk dixerunt ei die septimo ante solis
occubitum : Quid dulcius melle , & quid for<-
tius leone ? Qui ait ad eos : Si non arassetis in
vitula mea , non invenissetis propositionera
meam.
19 Irruit itaque in eum Spiritus Domini-,
descenditque Ascalonem : &: percuslit ibi trK
ginta viros , quorum ablatas veltes dedit eis ,.
qui problema solverant. Iratusque nimis as
cendit in domum patris fiii :
20 Uxor autem ejus accepit maritum unura
de amicis ejus & pronubis.
CAPUT XV.
Trecentiivulfibm & fatulis Samfen Philijihxorum fcgrttt
Wcendic t . jraSlii funtbus quilui Li^atus erat , tfiitlc Phi'
bjlhtos afmi maxilla frofiravit , i cujus dime mdari iqut
snienti fluxeriuit.
1 I) CHt allquantuium autem temporis, cum
JL dies triticeae meilis inltarent, venit Sara-
son , inviscre volens uxorem suam > & attulit
ei hoedum de capris. Cumque cubiculum ejus
solito-vellet intrare, prohibuit eum pater illius,
dicens :
i Putavi qu6d odisses earn , &: ideo tradidi
illarn amico tuo : fed habet sororem , qua;
junior & pulchriorilll eit, sit tibi pro ea uxor.
3 Cui Samson respondit : Ab hac die non
erit culpa in me contra Philisthaeos : faciam
enim vobis mala.
4 Perrexitque & cepit trecentas vulpes-,
caudasque earum junxit ad caudas , & faces*
ligavit in medio :
5 Quas igne succendens , dimisit , ut hue
illucque discurrerent. Qua; ltatim perrexerunt
in segetes Phililthinorum. Quibus succensis ,
& comportata; jam fruges , & adhuc ltantes
in ftipula , concremat sunt , in tantum , ut
vineas quoque & oliveta flamma consumeret.
6 Dixeruntque Phililthiim : Ouis fecit hanc
rem ? Quibus dictum elt : Samson gener Tam-
nathari : quia tulit uxorem ejus , ix alteri tra-
didit , hxc operatus elt. Ascenderuntque Phi
lilthiim. : & combusserunt tarn mulierem
quam patrem ejus.
7 Quibus ait Samson : Licet hxc seceritis*
 LIBER JUDICU M, Cap. XV & XVI.
tamen adhuc ex vobis expetam ultionem , &
tune quiescam.
8 Percuflitque eos ingenti plaga , ita ut
stupentes suram femori imponerent. Et des-
cendens habitavit in spelunca petrae Etam.
9 Igitur afeendentes Philisthiim in Terram
Juda castrametati sunt in loco , qui postea vo-
catus est Lechi , id esc , maxilla , ubi eorum
efsufus est exerckus.
10 Dixeruntque ad eos de tribu Juda : Cur
ascendistis adversiim nos ? Qui responderunt :
Ut ligemus Samson , venimus, & reddamus
ei qua* in nos operatus est.
ii Dcscenderunt ergo tria millia virorum
de Juda , ad specum lilicis Etam , dixerunt
que ad Samson : Nescis qudd Philisthiim im-
perent nobis .= quare hoc lacere voluisti ? Qui
bus ille ait : Sicut fecerunt mihi , sic feci eis.
1 1 Ligare , inquiunt , te venimus , & trade-
re in manus Philisthinorum. Quibus Samson ,
Jurate , ait , & spondete mihi qudd non oc-
cidatis me.
13 Dixerunt : Non te occidemus , fed vin-
ctum trademus. Ligaveruntque eum duobus
novis funibus, & tulerunt eum de petra Etam.
14 Qui cilm venissent ad locum Maxillae , &
Philisthiim vociferantes occurrissent , irruit
Spiritus Domini in eum : & sicut solent ad
odorem ignis lina consumi, ita vincula quibus
ligatus erat , dissipaca sunt & soluta.
1 5 Inventamque maxillam , id est , mandi-
bulam asini , qu jacebat , arripiens , interfe-
cit in ea mille viros ,
1 6 Et ait : In maxilla asini , in mandibula
pulli asinarum delevi eos , & percusll mille
viros.
17 Cumque hasc verba canens complesset ,
projecit mandibulam de manu , & vocavit
nomen loci illius Ramathlechi , quod inter-
pretatur elevatio maxilla:.
18 Sitiensque vlde,clamavit ad Dominum,
& ait : Tu dedisti in manu servi tui salutem
hanc maximam atque victoriam : en siti mo-
rior , incidamque in manus incircumcisorum.
1 9 Aperuit itaque Dominus molaremden-
tem in maxilla asini, & egreffp sunt ex eo aquae
Quibus haustis , refocillavit fpiritum , & vires
recepit. Idcirco appellatum est nomen loci
illius , Fons invocantis de maxilla , usque in
prarsentem diem.
10 Judicavitque Israel in diebus Philisthiim
viginti annis.
C A P U T X V I.
Samson , obftnjamib.is eun cujlodtbus , port"! G*xjc urbis Philiithiim super te Samson. Qui consurgens
in mm- an dttuiti : a Dalila a nan cui fapius illufer.'t , cog.
nita causa fonituiini) r dicmfm, illuditur {<" txctcaiur ab de somno extraxit clavum cum crinibus &c
heftitus : quos tandem unk ftcum iuttrtmh > viddicn jooo keio.
ThUtjih' oium
i A Biit quoque in Gazam , & vidit ibi cis quod amas me, cum animus tuus non sic
\ mulierem meretricem , ingressusque mecum t Per tres vices mentitus es mihi , &
est ad earn.
% Quod cira audifsent Philisthiun , & per- tua.
189
crebuisset apud eos , intrasse urbem Samson ,
circumdederunt eum , positis in porta civi-
tatis custodibus : & ibi tota nocte cum silen-
tio prstolantes , ut facto mane exeuntem
occiderent.
3 Dormivit autem Samson usque ad me
dium noctis : & inde consurgens apprehendit
ambas portar fores cum postibus suis , & sera,
impositasque humeris suis portavit ad verti-
cem mentis , qui respicit Hebron.
4 Post ha;c amavit mulierem , quae habita-
bat in Valle Sorec , & vocabacur Dalila.
j Veneruntque ad earn principes Philisthi
norum , atque dixerunt : Decipe eum , & dis-
ceab illo, in quo habeat tanram fortitudinem,
& quo modo eum superare valeamus , & vin-
ctum affligere. Quod si feceris , dabimus tibi
singuli mille & centum argenteos. ,
6 Locuta est ergo Dalila ad Samson : Die
mihi , obsecro , in quo fit tua maxima forti-
tudo , & quid sit quo ligatus erumpere
nequeas ?
7 Cui respondit Samson : Si scptem ner-
viceis funibus needum siccis , & adhuc hu-
mentibus ligatus fuero , infirmus ero ut cte-
ri homines.
8 Attuleruntque ad cam fatrapa? Philisthi-
noram septem funes , ut dixerat : quibus vin-
xit eum ,
9 Latentibus apud fe insidiis , & in cubicu-
lo finem rei expectantibus , clamavitque ad
eum : Philisthiim super te Samson. Qui rupit
vincula , quo modo si rumpat quis hlum de
stup tortum putamine , cum odorem ignis
acceperit : & non est cognitum in quo elset
fortitudo ejus.
I o Dixitque ad eum Dalila : Ecce illusisti
mihi , & falsum locutus es : saltern nunc in-
dica mihi quo ligari debeas?
I I Cui ille respondit : Sr ligatus fuero novis
funibus, qui nunquam fuerunt in opere , infir
mus ero , & aliorum hominum similis.
I II Quibus rursum Dalila vinxit eum , &t
ckmavit : Philisthiim super te Samson , in
cubiculo insidiis prparatis. Qui ita rupit vin
cula quasi fila telarum.
1 3 Dixitque Dalila rursiim ad eum : Usque-
qu6 decipis me , & falium Joqueris ? osiende
quo vinciri debeas. Cui respondit Samson 1
Si septem crines capitis mei cum licia plexu-
eris , & clavum his circumligatum terra? fi-
xeris , infirmus ero.
14 Quod cum fecisset Dalila , dixit ad eum:
1 <, Dixitque ad eum Dalila : Quo modo di-
noluisti dicere in quo sit maxima fortitudes
A a. ii|
 x9o LIBER JUDICUM, Cap. XV1.&XVII.
\6 Cumque molesta csset ci , & per multos
dies jugiter adhxreret , spatium ad quietem
r.on tribuens , defecit anima ejus , & ad mor
tem usque lassata est.
17 Tunc aperiens veritatem rei , dixit ad
earn : Ferrum nunquam ascendit super caput
meum, quia nazarus, id est, consecratus Deo
sum de utero matris me : si rasum fuerit ca
put meum , recedet a me fortitudo mea , &
deficiam , eroque sicut cteri homines.
18 Vidensque ilia quod confessus ei esset
omnem animum suum , misit ad- principes
Philisthinorum ac mandavit : Ascendite adhuc
semel , quia nunc mihi aperuit cor suum.
Qui ascenderunt assumpta pecunia , quam
promiserant.
\9 At ilia dormire eum fecit super genua
sua , & in sinu suo reclinare caput. Vocavit-
que tonsorem , & rasir septem crines ejus , &
cpit abigere eum , & a fe repellere : statim
enim ab eo fortitudo disceffit :
io Dixitque : Philisthiim super te Samson.
Qui de somno consurgens , dixit in animo
fuo : Egrediar sicut ante fed , & me ex-
cutiam , nesciens qudd receffisset ab eo Do-
minus.
zi Quern cum apprehendissent Philisthiim ,
statim eruerunt oculos ejus , & duxerunt Ga-
zam vinctum catenis , & clausum in carcere
molere fecerunt.
iz Jamque capilli ejus renasci cperant ,
^3 Et principes Philisthinorum convenerunt
in unum ut immolarent hostias magnificas
Dagon deo fuo , & epularentur , dicentes :
Tradidit Deus noster inimkum nostrum Sam
son in manus nostras.
14 Quod etiam populus videns , laudabat
Deum suum , eademque dicebat : Tradidit
Deus noster adversarium nostrum in manus
nostras , qui delevit terram nostram , & occi-
dit plurimos.
15 Lartantesque per convivia , sumptis jam
epulis , praeceperunt ut vocaretur Samson , &
ante eos luderct. Qui adductus de carcere lu-
debat ante eos : feceruntque eum stare inter
duas columnas.
itf Qui dixit puero regenti gressus fuos:
Dimitte me , ut tangam columnas , quibus
omnis imminet domus , & recliner super eas ,
& paululum requiescam.
17 Domus autem erat plena virorum ac
mulierum , & erant ibi omnes principes Phi
listhinorum , ac de tecto & solario circiter
tria millia utriusque sexus spectantes ludentem
Samson.
18 At ille invocato Domino ait : Domine
Deus , memento mei, & redde mihi nunc for-
titudinem pristinam Deus meus , ut ulciicar me
de hostibus meis , & pro amiflione duorum
Iuminum unam ultionem recipiam.
z-i> Et apprehendens ambas columnas , qui
bus innitebatur domus , alteramqHe earum
dextera , & alteram lva tenens ,
30 Ait : Moriatur anima mea cum Philist
hiim , concufliique f'ortiter columnis , cecidit
domus super omnes principes , & cteram
multitudinem , qua: ibi erat : mult6que plures
interfecit moriens , quam ante vivus Occide
nt.
j 1 Defcendentes autem fratres ejus Si uni
verse cognatio tulerunt corpus ejus , & scpe-
lierunt inter Saraa & Estnaol in scpulchro
patris sui Manue : judicavitque Israel viginti
annis.
CAPUT XVII.
Mater Michx coufitvit iffi dt servuo argfte idiltm ; o
Mt fruuifitutm juuM, dtiuit Ltvitt Btibltbtmiiea fmjicit
facerUoiem.
i L^Uit eo tempore vir quidam de monte
X Ephraim nomine Michas.
i Qui dixit matri su : Mille & centum ar
genteos , quos scparaveras tibi , & super qui
bus me audiente juraveras , ecce ego habeo ,
& apud me sunt . Cui ilia respondit : Benedic
ts hlius meus Domino.
3 Reddidit ergo eos matri suae , quac dixe-
rat ei : Consecravi & vovi hoc argentum Do
mino , ut de manu mea suscipiat filius meus ,
& faciat sculptile atque conflatile : & nunc
trado illud tibi.
4 Reddidit igitur eos matri su : qua: tulit
ducentos argenteos , & dedit eos argentario ,
ut faceret ex eis sculptile atque conflatile ,
quod suit in domo Mich.
j Quidiculam quoque in ea Deo separavit,
& fecit Ephod , & theraphim , id est , vestem
secerdotalem , & id&la : implevitque unius
filiorum suorum manum , & factus est ei
sacerdos.
6 In diebus illis non erat rex in Israel , fed
unusquisque quod sibi rectum videbatur , hoc
faciebat.
7 Fuit quoque alter adolescens de Bethle
hem Juda , ex cognatione ejus : eratque iplc
Levites , & habitabat ibi.
8 Egressusque de civitate Bethlehem , pere-
grinari voluit ubicumque sibi commodum
reperisset. Cumque vcnisset in montem
Ephraim , iter faciens , & declinasset parum-
per in domum Michx ,
9 Interrogate est ab eo unde venisset. Qui
respondit : Levita sum de Bethlehem Juda, &
vado ut habitem ubi potuero , &c utile mihi
esse perspexero.
10 Dixitque Michas : Mane apud me , &
esto mihi parens ac sacerdos : daboque tibi
per annos fingulos decem argenteos , ac ves
tem duplicem , & qu ad victum sunt neccs-
saria.
11 Acquievit , & mansit apud hominem ,
fuitque iili quasi unus de filiis.
11 Implevitque Michas manum ejus, &
 LIBER JUDICUM, Cap. XVIII. 19x
habuit puerum sacerdotem apud se. ris fratribus suis : Nostis qu6d in domibus istis
15 Nunc scio,dicens, qudd benefaciet mihi sit Ephod , & theraphim , & sculptile , atque
Deus habenti Levitici generis sacerdotem. connatile : videte quid vobis placeat.
CAPUT XVIII. 1 5 Et cum paululiim declinassent , ingresli
Mijps frimum txftoratoribut , ftcuti ftftt* sunt sexcenti sunt domum adolescentis Lcvitae , qui erat in
viri de Iriku Dm , qutrenes fibi fojfeffiomm ; & ablate domo Michae ; salutaveruntque eum verbis
Mi.hs idol* cum [ictrdott , urbem. L/is xi cafieatet ir.b-Li- paciticis.
Uvet ut.. 16 Sexcenti autem viri , ita ut erant arma-
1 1 N diebus illis 11011 erat rex in Israel , ti , stabant ante ostium.
X & tribus Dan quaerebat posseffionem sibi, 17 At illi , qui ingresli fuerant domum ju-
ut habitaret in ea : usque ad ilium enim venis , sculptile , & Ephod , & theraphim ,
diem inter caeteras tribus sortem non acce- atque conflatile tollere nitebantur , & sacer
perat. dos stabat ante ostium , scxcentis yiris fortiffi-
1 Miserunt ergo filii Dan , stirpis & familiae mis haud procul expedantibus.
fuse quinque viros fortiflimos de Saraa & Es- 18 Tulerunt igitur qui intraveranr , sculpti
thaol , ut explorarent terram , & diligenter le , ephod , & id&la , atque connatile. Quibus
inspicerent : dixeruntque eis : Ite , & coniide- dixit lacerdos : Quid facitis ?
rate terram. Qui cum pergentes venissent in 1 9 Cui responderunt : Tace , & pone digi-
montem Ephraim , & iutrassent domum Mi tum super os tuum : venique nobiscum , ut
chae , requieverunt ibi : habeamus te patrem , ac sacerdotem. Quid
3 Et agnoscences vocem adolescentis Levi- tibi melius est , ut sis sacerdos in domo
xx , utentesque illius diversorio , dixerunt ad unius viri , an in una tribu & familia in
eum : Quis te hue adduxit ? quid hie agis ? Israel ?
quam ob causam hue venire voluisti ? io Quod cum audisset , acquievk sermo-
4 Qui respondit eis : Haec , & haec praestitit nibus eorum , & tulit ephod , & id&la , ac
mihi Michas , &c me mercede conduxit , ut sculptile , & prosectus est cum eis.
fan ei sacerdos. *i Qui cum pergerent , & ante fe ire fecis-
f Rogaverunt autem eum , ut consuleret sent parvulos ac jumenta , & omne quod erat
Dominum , ut scire possent an prospero itine- pretiosum ,
re pergerent , & res haberet effectum. zi Et jam a domo Michae essent procul ,
6 Qui respondit eis : lte in pace : Dominus viri qui habitabant in aedibus Michae concla-
respicit viam vdtram , & iter quo pergitis. mantes secuti sunt ,
7 Euntes igitur quinque viri venerunt Lai's : 13 Et post tergum clamare cperunt. Qut
videruntque populum habicantem in ea abs- cilm respexissent , dixerunt ad Micham : Quid
que ullo timore juxta consuetudinem Sido- tibi vis ? cur clarras ?
niorum , sceurum & quietum , nullo ei pe- 14 Qui respondit : Deos meos , quos mihi
nitus refistente , magnarumque opum, & pro- feci , tulistis , & sacerdotem , & omnia qux
eul a Sidone atque a cundtis hominibus se habeo , & dicitis : Quid tibi est ?
paratum. 15 Dixeruntque ei filii Dan : Cave ne ul
8 Reversique ad fratres suos in Saraa & Es- tra loquaris ad nos , 8c veniant ad te viri
thaol , & quid egissent sciscitantibus respen- animo concitati , & ipse cum omni domo tua
derunt : pereas.
. 9 Surgite , ascendamus ad eos : vidimus 16 Et sic cpto itinere perrexerunt. Videns
enim Terram valde opulentam & uberem : autem Michas , qudd fortiores fe essent , re-
no lite negligere , nolite cessare. Eamus , & versus est in domum suam.
poslideamus earn , nullus erit labor. 7 Sexcenti autem viri tulerunt sacerdotem
I o Intrabimus ad sceuros , in regionem la- & quae supra diximus : veneruntque in Lais
tifiimam , tradetque nobis Dominus locum , ad populum quiescentem atque securum , &
in quo nullius rei est penuria corum , " qu percuuerunt eos in ore gladii : urbemque in-
gignuntur in terra. cendio tradiderunt ,
I I Prosecti igitur sum de cognatione Dan : x8 Nullo penitus. ferente prsidium , ed
id est , de Saraa & Eitahol sexcenti viri ac- qu6d procul habitarent a Sidone , & cum.
cincti armis bellicis , nullo hominum haberent quidquam societatis
1 1 Ascendentesque manserunt in Cariathia- ac negotii. Erat autem civitas sita in regione
rim Judae : qui locus ex eo tempore Castrorum Rohob : quam rursum extruentes habitave-
Dan , nomen accepit , & est post tergum Ca- runt in ea ,
riathiarim. 1.9 Vocato nomine civitatis Dan juxta vo-
13 Inde transierunr in montem Ephraim. cabulum patris sui , quern genuerat Israel ,
Cumque venissent ad domum Michas , quae prius Lai's dicebatur.
14 Dixerunt quinque viri , qui prius miffi 30 Posueruntque sibi sculptile , & Jona
fueraac ad considerajidam Terram Lais , ca:tc- than! siiium Geiiam filii Moyfi j, ac fiiiOi

/
 191 LIBER JUDICUM, Cap. XIX.
ejus sacerdotes in tribu Dan usque ad diem
caprivitatis fu.
3 1 Manfitque apud eos iddlum Michae omni
tempore , quo suit domus Dei in Silo : in die-
bus illis non erat rex in Israel.
CAPUI XIX.
Cum Leviia [turn uxorem a ptrtmum demo redacertt,
ip{a a Gabatanii qui tribsis erant Benjamin , prodigiofi libi-
dt>:e exiinttA j maritus in duodeum partes corpore feclo , ad
fmgulas iribus smguUs portimes mi/it , ad injandum [ctlui
ulcifceadum reliquai iribui evocans.
i IsT1 Uit quidam vir Levites habitans in la-
J/ tere montis Ephraim : qui accepic uxo
rem de Bethlehem Juda :
i Quae reliquit eum , & reversa est in do-
mum patris fin in Bethlehem, manfitque apud
cum quatuor mensibus.
3 Secutusque est earn vir suus , volens re-
conciliari ei , atque blandiri , & fecum redu-
cere , habens in comitatu puerum 8c duos asi-
nos : quae suscepit eum , & introduxit in do-
mum patris sui. Quod cum audisset socer ejus,
eumque vidiflet , occurrit ei ltus ,
4 Et amplexatus ell Hominem. Manfitque
gener in domo soceri tribus diebus , come-
dens cum eo & bibens familiariter.
f Die autem quarto de nocte consiirgens ,
proficisci voluit , quern tenuit socer , & ait
ad eum : Gusta priiis pauxillum panis, & con-
forta stomachum , & sic proficiscens.
tf Sederuntque simul , ac comederunt & bi-
berunt. Dixitque pater puell ad generum
suum : Quso te ut hodie nic maneas,pariter-
^ue ltemur.
7 At ille consiirgens , corpit velle proficis
ci. Et nihilominus obnixe eum socer tenuit ,
& apud se fecit manere.
8 Mane autem facto , parabat Levites iter.
Cui socer rurfum : Oro te , inquit , ut paulu-
lum cibi capias , & assumptis viribus , donee
increscat dies , postea proficiscaris. Comede
runt ergo simul.
9 Surrexitque adolefcens ut-rergeret cum
uxore sua & puero. Cui rurfum locutus
est socer : Confidera qu6d_dies ad occasum
declivior sit , & propinquat ad vesperam :
mane apud me etiam hodie , & due lattum
diem , & eras proficiscens , ut vadas in do-
mum tuam.
io Noluit gener acquiescere sermonibus
ejus : fed statim perrexit , & venit contra Je-
bus , qusr altero nomine vocatur Jerusalem ,
ducens fecum duos asinos onustos , & con-
cubinam.
1 1 Jamque erant juxta Jebus, & dies muta-
batur in nodtem : dixitque puer ad dominum
iiuim : Veni , obsecro , declinemus ad urbem
Jebusarorum , &r maneamus in ea.
ii Cui respondit dominus : Non ingrediar
oppidum gentis alien* , qua; non est de filiis
Israel , fed transibo usque Gabaa :
' t j Et cum iUuc pervener > manebimus in
ea , aut certe in urbe Rama.
14 Transierunt ergo Jebus , & coeptum
carpebant iter , occubuitque eis sol juxta Ga
baa , qu est in tribu Benjamin :
i % Diverteruntque ad earn, ut manerent ibi.
Qu6 cum intrassent , sedebant in platea civi-
tatis , & nullus eos recipere voluit hospitio.
1 6 Et ecce , apparuit homo senex , rever-
tens de agro & de opere suo vesperi , qui &
ipse de monte erat Ephraim , & peregrinus
habitabat in Gabaa. Homines autem regionis
illius erant silii Jemini.
1 7 Elevatisque oculis, vidit senex sedentem
hominem cum sarcinulis suis in platea civita-
tis : & dixit ad eum:Unde venis? & qu6 vadis?
1 8 Qui respondit ei : Profecti sumus de
Bethlehem Juda : & pergimus ad locum nos
trum , qui ell in latere montis Ephraim, unde
ieramus in Bethlehem : & nunc vadimus ad
domum Dei , nullusque Gib tectum suum nos
vult recipere ,
ij> Habentes paleas & fnum in asinorum
pabulum , & panem ac vinum in meos & an-
cillae tu usus , & pueri , qui mecum est :
nulla re indigemus nisi hospitio.
zo Cui respondit senex : Pax tecum sit, ego
prbebo omnia qu necessaria sunt : tantilm ,
quso , ne in platea maneas.
1 1 Introduxitque eum in domum suam , &
pabulum asinis prbuit : ac postquam laverunt
pedes suos , recepit eos in convivium :
zi Illis epulantibus, & post laborem itineris,
cibo & potu reficientibus corpora , venerunt
viri civitatis illius , silii Belial (id est , absque
jugo) & circumdantes domum lenis,fores pul-
fare cceperunt , clamantes ad dominum do
mus , atque dicentes : * Educ virum , qui bi- * Gem.
gressus est domum tuam , ut abutamur eo. ij ;-.
23 Egressufque est ad eos senex , &: ait :
Nolite sratres, nolite facere malum hoc : quia
ingressus est liomo hoipitium meum,& ceslate
ab hac stultitia :
14 Habeo filiam virginem , & hie homo
habet concubinam , educam eas ad vos , ut
humilietis eas, & veltrum libidinem complea-r
tis : tantum , obsecro , ne scelus hoc contra
naturam operemini in virum.
x < Nolebant acquiescere sermonibus illius ,
quod cernens homo,eduxit ad eos concubinam
iuam, & eis tradidit illudendam : qua cum to-
ta nocte abusi essent , dimiferunt earn mane.
z6 At mulier , recedentibus tenebris , venit
ad ostium domus , ubi manebat dominus sous,
& ibi corruit.
17 Mane facto, surrexit homo , &aperuit
ostium , ut cceptam expleret viam : & ecce
concubina ejus jacebat ante ostium , sparsis in
limine manibus. *:.v-
z8 Cui ille , putans earn quiefeere , loque-
batur : Surge , & ambulemus. Qua nihil res-
pondence , intelligent quod erat mortua, tulit
earn
 LIBER JUDICUM,Cap. XIX. & XX.
earn & imposuit asrno , reversusque est in
domum suam.
19 Guam cum esset ingressus , arripuit gla-
dium , &: cadaver uxoris cum oslibus sins in
duodecim panes ac in frusta concidens, mifit
in omnes terminos Israel.
50 Qudd cum vidissent singuli , conclama-
bant : Numquam res talis facta est in Israel,
ex eo die quo ascenderunt patres nostri de
jEgj-pto, usque in prsens tepus : ferte scnten-
tia,& in comune decernite quid facto opus sit.
C A P U T XX.
Ob hoc fttlui fugntmtti reitqu* tribm aiziersut Benjamin,
stmtt aiquc ittium btUo inseriorti , it'Uoque eaamiutntii
ju/sj Domini prtltum, irilumilUm, fricier fcxeemoi jui ill
solitudwem sugertm , ptniiks delevnwu-
1 r? Greffi itaque funt omnes filii Israel , &
8,7 iZ, pariter congregati , quasi vir unus , *
de Dan usque Bersabee , & Terra Galaad , ad
Dominum in Maspha :
x Omnesque anguli populorum , & cunctse
tribus Israel in Ecclesiam populi Dei convene-
runt,quadringenta millia peditum pugnatorii.
3 ( Nee latuit filios Benjamin , quod ascen-
. dissent filii Israel in Maspha.) Interrogatusque
Levita , maritus muliens intersects , quomo-
do tantum scelus perpetratum esset ,
4 Respondit : Veni in Gabaa Benjamin cum
uxore mea , illucque diverti :
5 Et ecce homines civitatis illius circumde-
derunt nocte domum , in qua manebam , vo-
le"ntes me occidere , & uxorem meam incre-
dibili furore libidinis vexantes , deijique mor-
tua est.
6 Quam arreptam , in frusta concidi , misi-
que panes in omnes terminos posseslionis ves-
rrae : quia nunquam tantum nefas , & tarn
grande piaculum factum est in Israel.
7 Adestis omnes filii Israel , decernite quid
facere debeatis.
8 Stansque omnis populus , quasi unius ho-
minis sermone respondit : Non recedemus in
rabernacula nostra , nee suam quisquam intra-
bit domum :
9 Sed hoc contra Gabaa in commune facia-
mus.
I o Decem viri eligantur e centum ex omni
bus tribubus Israel , & centum de mille , &
mille de decem millibus-, ut component
exercitui cibaria , & poffimus pugnare contra
Gabaa Benjamin , & reddere ei pro scelere,
quod meretur.
I I Convenitque universus Israel ad civita-
tem , quasi homo unus , eadem mente , uno-
que consilio.
1 % Et miscrunt nuntios ad omnem tribum
Benjamin , qui dicerent : Cur tantum nefas
in vobis repertum est ?
1 3 Tradite homines de Gabaa , qui hoc fla-
gitium perpetrarunt , ut moriantur, & aufera-
turmalum de Israel. Qui noluerunt fjatrum
t93
suorum filiorum Israel audire mandatum :
14 Sed ex cunctis urbibus , qu* fords fua:
crane , convenerunt in Gabaa , ut illis ferrent
auxilium , & contra univerfum populum Is-
rael dimicarent.
1 * 1nventique funt viginu quinque millia
de Benjamin educentium gladuun, prter ha-
bitatores Gabaa ,
16 Qui septingenti erant viri fortissimi , ita
finistra ut dextra prarliantes : & sic fundis la
pides ad certum jacientes,ut capillum quoque
possent percutere , & nequaquam in alterara
partem ictus lapidis deferretur.
17 Virorum quoque Israel , absque filiis
Benjamin , inventa funt quadringenta millia
educentium gladios,&r paratorumadpugnam.
1 8 Qui surgentes venerunt in domum Dei,
hoc est , in Silo : consulueruntque Deum , at-
que dixerunt: Quis erit in exercitu nostro prin-
ceps certaminis contra filios Benjamin ? Qui-
bus respondit Dominus : Judas sit dux vester.
19 Statimque filii Israel surgentes mane ,
castrametati funt juxta Gabaa :
10 Et inde procedentes ad pugnam contra
Benjamin , urbem oppugnare cperunt.
ii Egressique filii Benjamin de Gabaa, occi-
derunt de filiis Israel die illo viginti duo mil
lia virorum.
ii Rursum filii Israel & sortitudine & nu-
mero confidentes , in eodem loco , in quo
prius cenaverant , aciem direxerunt :
13 Ita tamen ut priiis ascenderent &: flerent
coram Domino usque adnoctem: consulerent-
3ue eum , & dicerent : Debeo ultra proce-
ere ad dimicandum contra filios Benjamin
fratres meos , an non ? Quibus il'e respondit :
Ascendite ad eos , & inite certamen.
14 Cumque filii Israel altera die contra
filios Benjamin ad prarlium proceflissent ,
if Eruperunt filii Benjamin de portis Ga
baa : & occurrentes eis , tanta in illos cde
bacchati funt , ut decem & octo millia viro
rum educentium gladium prosternerent.
x6 Quamobrem omnes filii Israel venerunt
in domum Dei, &: sedentes flebant coram Do
mino : jejunaveruntque die illo usque ad ves-
peram , & obtulerunt ei holocausta , atque
pacificas victimas ,
17 Et super statu suo interrogaverunt. Eo
tempore ibi erat area fderis Dei ,
1 8 Et Phinees filius Eleazari filii Aaron prat-
positus domus. Conluluerunt igitur Dominii,
atque dixerunt : Exire ultra debemus ad pug
nam contra filios Benjamin frattes nostros ,
an quiescere ? Quibus ait Dominus : Ascendi
te, eras enim tradam eos in manus vestras.
19 Posueruntque filii Israel insidias per cir-
cuitum urbis Gabaa :
30 Et tertia vice , sicut semel & bis, contra
Benjamin exercitum produxerunt.
31 Sed & filii Benjamin audacter eruperunt
Bb
i.94. LIBER JUDICU M, Cap. XX- & XXI.
de civitate , & fugientes adverfarios longiils
perfecuti sunt , ita ut vulnerarent ex eis ncut
primo die & secundo , & csederent per duas
iemitas vertentcs terga , quarum una fereba-
tur in Bethel , & altera in Gabaa , atque pro-
sternerent triginta circiter viros :
si Putaverunt enim solito eos morecaedere.
Qui fugam arte fimulantes, inierunt consilium
ut abltraherent eos de civitate , & quasi fu
gientes ad fupradictas scmitas perducerent.
33 Omnes itaque filii Israel {urgentes de fe-
dibus suis, tetenderunt aciem in loco, qui yo-
catur Baalthamar. Insidi quoque, quac circa
urbem erant , paulatim fe aperire cperunt,
34 Et ab Occidentali urbis parte procedere.
Sed & alia decem millia virorum de universo
Israel , habitatores urbis ad certamina provo-
cabant.Ingravatumqueest bellum contra filios
Benjamin : & non intellexerunt quod ex omni
parte illis instaret interims.
35 Percuffitque eos Dominus in conspectu
filiorum Israel , & interfecerunt ex eis in illo
die viginti qninque millia & centum viros,
omnes bellatores & educentes gladium.
j 6 Filii autem Benjamin , ciim fe inferiores
esse vidissent, cperunt fugere. Quod cernen-
tes filii Israel , dederunt eis ad fugiendum lo
cum , ut ad praeparatas insidias deveniient,
quas juxta urbem posuerant.
37 Qui ciim repente delatibulis surrexissent,
& Benjamin terga cdentibus daret , ingreffi
sunt civitatem , & percusserunt earn in ore
gladii.
38 Signum autem dederant filii Israel his
quos in msidiis collocaverant,ut postquam ur
bem cepissent,ignem accenderet: ut aicenden-
te in altum fumo,captam urbe demonstrarent.
39 Quod ciim cernerent filii Israel in ipso
certamine positi ( putaverunt enim filii Ben
jamin eos fugere,& instantiiis persequebantur,
csis de exercitu eorum triginta vins )
40 Et viderent quasi columnam fumi de ci
vitate conscendere ; Benjamin quoque aspi-
ciens retrd , cum captam cerneret civitatem,
&c flammas in sublime ferri :
41 Qui prills simulaverant fugam, vers4 fa
cie fortius resistebant. Quod cum vidissent
filii Benjamin , in fugam versi sunt ,
41 Et ad viam deserti ire cperunt , illuc
quoque eos adverfariis persequentibus. Sed &
hi qui urbem succenderant , occurrerunt eis.
43 Atque ita factum ell, ut ex utraque par
te ab hostibus casderentur , nee erat ulla re-
quies morientium. Ceciderunt, atque prostra-
ri sunt ad Orientalem plagam urbis Gabaa.
44 Fuerunt autem qui in eodem loco inter-
fecci sunt, decem & octo millia virorum, om
nes robustiffimi pugnatores.
45 Quod cum vidissent qui remanferant de
Benjamin, fugerunt in folitudinem : & perge-
banc ad Petram , cujus vocabulum est Rem-
mon. In ilia quoque fuga palantes , & in di-
versa tendentes , occiderunt quinque millia
virorum. Et ciim ultra tenderent,persecuti sunt
eos, & interfecerunt etiam alia duo millia.
4<? Et sic factum est,ut omnes qui ceciderane
de Benjamin in diversis locis,esset viginti quin
que millia, pugnatores ad bella promptiffimi.
47 Remanserunt itaque de omni numero
Benjamin , qui evadere , & fugere in folitudi
nem potuerunt, sexcenti viri : sederuntque in
petra Remmon mensibus quatuor.
48 Regrefli autem filii Israel , omnes reli-
3uias civitatis , a viris usque ad iumenta, gla-
io percusserunt , cunctasque urbes & viculos
Benjamin vorax flamma consumpsit.
CAPUT XXI.
Inflaira<ur iribus Benjamim ex 400 viriinibus in cn.it
habnaiarunt Jtbts dr Galaad rtftrvatii , & ex raptii du-
centiftm chorus in Silo virginitm.
i "I Uraverunt quoque filii Israel in Maspha,
J &c dixerunt : Nullus nostrum dabit siliis
Benjamin de filiabus fuis uxorem.
I Veneruntque omnes ad domum Dei in
Silo , & in conspectu ejus scdentes usque ad
vesperam , levaverunt vocem , & magnp ulu-
latu cperunt flere , dicentes :
3 Quare Domine Deus Israel , factum est
hoc malum in populo tuo , ut hodie una tri-
bus auferretur ex nobis ?
4 Altera autem die diluculd consurgentes,
extruxerunt altare : obtuleruntque ibi holo-
caulta , & pacificas victimas , & dixerunt :
j Quis non ascendit in exercitu Domini de
universis tribubus Israel ? Grandi enim jura-
mento se conrtrinxerant , ciim essent in Mas-
pha , interfici eos qui defuissent.
g Ductique pnicentia filii Israel super fra-
tre suo Benjamin , cperunt dicere : Ablata
est tribus una de Israel ,
7 Unde uxores accipient ? Omnes enim in
commune juravimus , non daturos nos his
filias nostras.
8 Idcircd dixerunt : Quis est de universis tri
bubus Israel , qui non ascendit ad Dominum
in Maspha ? Et ecce inventi sunt habitatores
Jabes Galaad in illo exercitu non fuisse.
9 ( Eo quoque tempore ciim essent in Silo,
nullus ex eis ibi repertus est. )
10 Miscrunt itaque decem millia viros ro-
bustissimos , & prarceperunt eis : Ite , & per-
cutite habitatores Jabes Galaad in ore gladii,
tarn uxores quam parvulos eorum.
I I Et hoc erit quod observare debebitis : * * N*.
Omne generis masculini,& mulieres qua- cog- ** 7
noverunt viros , interficite , virgines autem ' **
refervate.
1 1 Inventaeque sunt de Tabes Galaad qua-
dringent virgines , qua nescierunt viri tho-
rum , &r adduxerunt eas ad caitra in Silo, in
Terram Chanaan.
13 Miscruntque nuntios ad filios Benjamin ,
 LIBER JUDICUM, Cap. XXI.
qui erant in Pctra Remmon , & prceperunt
eis j ut cos susciperent in pace.
14 Venernntque filii Benjamin in illo tem-
pore , & datx 1 unt eis uxores de tiliabus Jabes
Caiaad : alias autem non repererunt , quas
simili modo traderent.
1 j Universusque Israel valde doluit, & egit
pnitenciam super interfectione unius tribus
ex Israel.
16 Dixeruntque majores natu : Quid facie-
fnus reliquis , qui non acceperunt uxores ?
omnes in Benjamin fcemin conciderunt ,
1 7 Et magna nobis cura , ingentique studio
providendum est , ne una tribus deleatur ex
Israel.
18 Filias enim nostras eis dare non possu-
mus, constricti juramento & ma!edictione,qu4
diximus : Maledictus qui [dederit de filiabus
suis uxorem Benjamin.
\9 Ceperuntque consilium, atque dixerunt :
Ecce solemnitas Domini est in Silo annivcrsa-
ria , qua: sita est ad Septentrionalem urbis Be
thel , & ad Orientalem plagam via: qua? de
Bethel tendit ad Sichimam , & ad Meridiem
oppidi Lebona.
io Prceperuntque filiis Benjamin , atque
dixerunt : Ite , & latitate in vineis.
a 1 Glmque videritis filias Silo ad ducendos
choros ex more procedere , exite repente de
vineis , & rapite ex eis singuli uxores fingulas,
& pergite in Terram Benjamin.
2 1 Cumque venerint patres earum , ac fra-
tres , & adversum vos queri cperint , atque
jurgari, dicemus eis : Miseremini eorum : non
enim rapuerunt eas iure bellantium atque vic-
torum , fed rogantibus ut acciperent, non de-
distis , & a vestra parte pepcatum est.
13 Feceruntque filii Benjamin , ut sibi fuerat
imperatum : & juxta numerum suum , rapue
runt sibi de his qu ducebant choros , uxores
fingulas : abieruntque in posseslionem suam,
ardificantes urbes , & habitantes in eis.
14 Filii quoque Israel reversi sunt per tribus
& familias in tabernacula sua. In diebus illis
non erat rex in Israel : fed unusquisque, quod
sibi rectum videbatur , hoc faciebat.
LIBER RUTH.
CAPUT PRIMUM.
Elimtlick BethUhemita prte nimia fame cum uxore Noimi
OX duobui Stilt in terram Maab cmcedit ; out una cum filiis
mortuo , Noimi cum Ruth nuru sua in Bciblchtm revertens ,
not -juli vocari Noimi , fed Mar*.
i T N diebus unius judicis , quando judices
1 prarerant, sacta est fames in Terra. Abiit-
que homo de Bethlehem Juda , ut peregrina-
retur in reeione Moabitide > cum uxore sua
ac duobus liberis.
!95
i Ipse vocabatur Elimelech , & uxor ejus
Noemi : & duo filii , alter Mahalon , & alter
Chelion , Ephrathi de Bethlehem Juda. In-
greffique regionem Moabitide,morabantur ibi.
3 Et mortuus est Elimelech maritus Noemi :
remansitque ipsa cum filiis.
4 Qui acceperunt uxores Moabitidas , qua-
rum una vocahatur Orpha , altera verd Ruth.
Manferuntque ibi decem annis ,
j Et ambo mortui sunt , Mahalon videlicet--
& Chelion : remansitque mulier orbata duo-
bus liberis ac marito.
6 Et surrexit ut in patriam pergeret , cum
utraque nuru sua , de regione Moabitide : au-
dierat enim quod respexisset Dominus popu-
lum suum , & dedisset eis escas.
7 Egressa est itaque de loco peregrinationis
su , cum utraque nuru : & jam in via rever-
tendi posita in Terram Juda ,
8 Dixit ad eas : Ite in domum matris ves
tra?, faciat vobifeum Dominus misericordiam>
jicut fecistis cum mortuis & mecum.
9 Det vobis invenire requiem in domibus
virorum , quos sortiturae estis. Et osculata est
eas. Qu elevata" voce flere cperunt ,
10 Et dicere : Tecum pergemus adpopu-
Ium tuum.
1 1 Quibus ilia respondit : Revertimini filiat
me , cur venitis mecum ?. num ultra habeo
filios in utero meo , ut viros ex me sperare
poslitis ?
1 z Revertimini fiH mei , & abite : jam
enim scnectute confecta sum , nee apta vin-
culo conjugali. Etiam si possem hac nocte
concipere , & parere filios ,
1 3 Si eos expectare velitis , donee creseant
& annos pubertatis impleant , ante eritis ve-
tulas quam nubatis. Nolite, quaeso, filia: me:
quia vestra angustia magis me premit , &C
egressa est manus Domini contra me.
1 4 Elcvatsl igitur voce , rursum flere cpe
runt : Orpha osculata est socrum , ac reversa
est : Ruth adhxsit socrui sua;.
1 j Cui dixit Noemi : En reversa est cognau
tua ad populum suum , & ad deos suos , vadc
cum ea.
16 Quae respondit : Ne adverseris mihi ut
relinquam te & abeam : qu6cumque*enim
perrexeris , pergam : & ubi morata fueris, &
ego pariter morabor : Populus tuus populu*
meus , & Deus tuus Deus meus.
17 Qu te terra morientem sufeeperit , in
ea moriar : ibique locum accipiam sepulturar.
Ha?c mihi faciat Dominus , & hzc addat , si
non sola mors me & te separaverit.
18 Videns ergo Noemi, qu&d obstinato ani-
mo Ruth decrevisset secum pergere, adverlari
noluit , nee ad suos ultra reditum persuadere :
19 Profectacque sunt simul , & venerunt ia
Bethlehem. Quibus urbem ingrefsis , velox
apud cuactos fama percrebruic : dicebantqu
Bb i)
196 LIBER RUT H, Cap. I. & II.
mulieres : Hxc est ilia Noemi.
10 Quibus ait : Ne vocetis me Noemi ( id
est , pulchram ) fed vocate me Mara ( id est ,
amaram ) quia amaritudine valde replevit me
Omnipotens.
n Egressa sum plena , & vacuam reduxit
me Dominus. Cur ergo vocatis me Noemi ,
quam Dominus .humiliavit , & afflixit Omni-
jotens ?
zi Venit ergo Noemi cum Ruth Moabitide
nuru sua, de terra peregrinationis suae : ac
reversa est. in Bethlehem , quando primiim
hordea metebantur.
C A P U T II.
Ruth pnjfi ftmt , spies in agro Bto\afl!nis su! colligeM >
gruiUnt ctfui eum invtnit , & Uta vtsperi ad socrum rtver-
j* , multum srumenti <$ it ciborum rtliauis ti ajftrt.
i r? Rat autem viro Elimelech consangui-
X2/ neus , homo potens , & magnarum
opum , nomine Booz.
x Dixitque Ruth Moabitis ad socrum suam :
Si jubes, vadam in agrum, & colligam spicas,
qua: fugerint manus metentium , ubicumque
dementis in me patris samilias reperero gra-
tiam. Cui ilia refpondit : Vade filia mea.
' 3 Abiit itaque & colligebat spicas post ter-
fa metentium. Accidit autem ut ager ille ha-
eret Dominum nomine Booz , qui erat de
cognatione Elimelech.
4 Et ecce , ipsc veniebat de Bethlehem , di
xitque messonbus : Dominus vobiscum. Qui
lesponderunt ei : Benedicat tibi Dominus.
5 Dixitque Booz juveni , qui messoribus
prerat : Cujus est hc puella ?
* Cui refpondit : Hare est Moabitis , quae
venit cum Noemi , de regione Moabitide ,
7 Et rogavit ut spicas coiligeret remanentes,
sequens messorum vestigia : & de mane usque
nunc stat in agro , & ne ad momentum qui-
dem domum reversa est.
8 Et ait Booz ad Ruth : Audi filia , ne vadas
in alterum agrum ad colligendum,nec recedas
ab hoc Joco : sed'jungere puellis meis ,
9 Et ubi messuerint , sequere. Mandavi enim
pueris meis , ut nemo molestus sit tibi , fed
cciam si sitieris , vade ad sarcinulas , & bibe
aquas , de quibus & pueri bibunt.
io^Qujc cadens in faciem suam & adorans
super terram , dixit ad eum : Unde mihi hoc,
ut invenirem gratiam ante oculos tuos } &
nosse me dignareris peregrinam mulierem ?
1 1 Cui Use refpondit : Nuntiata sunt mihi
omnia , quae feceris socrui til post mortem
viri tui : & qudd reliqueris parentes tuos , &
Terram in qua nata es , & veneris ad popu-
lum , quern antea nesciebas.
ii Reddat tibi Dominus pro opere tuo , Sc
plenam mercedem recipias a Domino Deo
Israel , ad quern venisti , & sub cujus confu-
gisti alas.
J 3 Qux ait : Inveni gratiam apud oculos
tuos domine mi , qui consolatus es me , &
locutus es ad cor ancillz tux , qu non sum
similis unius puellarum tuarum.
14 Dixitque ad earn Booz: Quando hora ves-
cendi fuerit , veni hue , & comede panem , &
intinge buccellam tuam in aceto. Sedit itaque
ad messorum latus, & congessit polentam fibi,
comeditque & saturata elt , & tulit reliquias.
i j Atque inde surrexit , ut spicas ex more
coiligeret. Prcepit autem Booz pueris suis ,
dicens : Etiamsi vobiscum metere voluerit, ne
prohibeatis earn :
15 Et devestris quoque manipulis projicite
de industria , & remanere permittite , ut abs-
que rubore colligat , & colligentem nemo
corripiat.
17 Collegit ergo in agro usque ad vespe-
ram : & qu collegerat virgd caedens & excu-
tiens , invenit hordei quasi ephi mensuram ,
id est , tres modios.
1 8 Quos portans reversa est in civitatem, 8c
ostendit socrui su : insuper protulit , & dedit
ei de reliquiis cibi sui , quo saturata fuerat.
19 Dixitque ei socrus sua : Ubi hodie colle-
gisti , & ubi fecisti opus ? sit benedictus qui
milertus est tui. Indicavitque ei apud quern
fuisset operata : & nomen dixit viri , quod
Booz vocaretur.
o Cui refpondit Noemi : Benedictus sit 4
Domino : quoniam eamdem gratiam , quam
prabuerat vivis, servavit & mortuis. Rursum-
que ait : Propinquus noiter est homo.
1 1 Et Ruth , Hoc quoque , inquit , prce-
pit mihi , ut tamdiii mefl'oribus ejus jungerer>
donee omnes segetes meterentur.
n Cui dixit socrus : Melius est , filia mea
ut cum puellis ejus exeas ad metendum , ne
in alieno agro quispiam resillat tibi.
13 Juncta est itaque puellis Booz : & tam-
did cum eis messuit , donee hordea & triticum
in horreis conderentur.
C A P U T III.
Ruth so rsts f:>4 cmjiba ibsecuta ai fedts Bot\ iermittitts
Ttcwiibtm , nuptias vtremndr fojtidat j accent tmort/putjOf
jtx hordei mod, os ad joarnm d-.jert.
i T) Ostquam autem reversa est ad socrum
X suam , audivit ab ea : Filia mea > quae-
ram tibi requiem,& providebo ut bene sit tibi.
1 Booz iste , cujus puellis in agro juncta es ,
propinquus noster est , & hac nocte aream
hordei ventilat.
3 Lavare igitur, & ungere, & induere cultio-
ribus vestimentis , & del'cende in aream. Non
te videat homo,donec esum potumque finierit.
4 Quando autem ierit ad dormiendum, nota
locum in quo dormiat : veniesque & discoo-
peries pallium , quo operitur a parte pedum ,
& projicies te , & ibi jacebis : ipfe autem
dket tibi quid agere debeas.
i Quae refpondit : Quidquid prxceperis, fa-
ciam,
 LIBER RUTH, Cap. III. & IV.
e Descenditque in aream , & fecit omnia ,
.quae sibi imperaverat socrus. ,
7 Cilmque comedisset Booz , & bibisset ,
& factus esset hilarior , issetque ad dormien-
dum juxta acervum manipulorum , venit abs-
condite, & discooperto pallio a pedibus ejus,
fe projecit.
8 Et ecce , nocte jam media expavit homo,
& conturbatus ell : viditque mulierem jacen-
tem ad pedes suos ,
9 Et ait illi : Qua: es ? Illaque respondit :
Ego sum Ruth ancilla tua , expande pallium
tuum super famulam mam, quia propinquus es.
io Et ille , Benedicta , inquit , es a Domino
filia , & priorem misericordiam posteriore
superalli: quia non es sceutajuvenes pauperes,
five divites.
1 1 Noli ergo metuere : fed quidquid dixe-
ris mihi , faeiam tibi. Scit enim omnis popu-
lus , qui habitat intra portas urbis mex , mu
lierem te esse virtutis.
ti Nee abnuo me propinquum, fed est
alius me propinquior.
1 3 Quiesce hie nocte : & facto mane , si te
voluerit propinquitatis jure retinere , bene res
acta est : sin autem ille noluerit , ego te abs-
que ulla dubitatione fuscipiam , vivit Domi-
nus. Dotmi usque mane.
14 Dormivit itaque ad pedes ejus , usque
ad noctis abscessum. Surrexic itaque antequam
homines fe cognoscerent mutuo , & dixit
Booz : Cave ne quis noverit qu6d hue veneris.
i j Et rursum , Expande , inquit , pallium
tuum , quo operiris , & tene utraque manu.
Qui extendente , & tenente , menfus est sex
modios hordei , & posuit super earn. Quae
portans ingressa est civitatem ,
if Et venit ad focrum suam. Qua? dixit ei :
Quid egisti filia ? Narravitque ei omnia , qua;
sibi feeiiset homo.
17 Et ait : Ecce sex modios hordei dedit
mihi , & ait : Nolo vacuam te reverti ad Ib-
crum tuam.
18 Dixitque Noemi : Expecta filia donee vi-
deamus quern res exitum habeat. Neque
enim cessabit homo nisi compleverit quod lo-
cutus est.
C A P U T I V.
Be*\nram femoribus civkttis , eccipit poffejjlcntm Eli-
mtlnh , a- R"'*1 nur.m dcjuttdi in uxarem ( cedentt 4/10
fiepinqniore ji>ri pn>[in<iuitiuis ) tx qu* gtnuit Ubed xvum
huitdis rtfii * dictus Dominus , qui non est passus ut defice- M"'&-
i A Scendit ergo Booz ad portam, & sedit
_\ ibi. Cilmque vidilset propinquum prae-
terire , de quo priiis sermo' habitus ell , dixie
ad eum : Declina paulisper , & sede hie : vo-
cans eum nomine suo. Qui divertit , &c sedit.
z Tollens au:em Booz decem viros de fe-
nioribus civitatis , dixit ad eos : Sedete hie.
3 Quibus scdentibus , locutus est ad pro
pinquum : Partem agri fuuis nostii Elimclech
197
vendee Noemi , qua; reverse est de regione
Moabitide :
4 Quod audire te volui , & tibi dicere co-
ram cunctis scdentibus , & majoribus natu de
populo meo. Si vis possidere jure propinqui
tatis : erne, & poflide. Sin autem difplicet tibi,
hoc ipsum indica mihi , ut sciam quid facere
debeam. Nullus enim ell propinquus , excep-
to te , qui prior es : & me , qui lccundus sum.
At ille respondit : Ego agrum emam.
t Cui dixit Booz : Quando emeris agrum
de manu mulieris , Ruth quoque Moabiti-
dem ,' qua; uxor defuncti suit , debes accipe-
re : ut fuscites nomen propinqui tui in hre
ditate sua.
6 Qui respondit : Cedo juri propinquitatis:
neque enim polteritatem familia: mexdelere
debeo. Tu meo utere privilegio, quo me li-
benter carere profiteor,- .
7 * Hie autem erat mos antiquitus in Israel * 0.'
inter propinquos , ut si quando alter alteri suo *$ T\
turi cedebat : ut esset firma conceslio , solve-
bat homo ealceamentum suum , & dabat pro
ximo suo , hoc erat teftimonium ceffionis in
Israel.
8 Dixit ergo propinquo suo Booz : Tolle
ealceamentum tuum. Quod statim solvit de
pede suo.
4 At ille majoribus natu , & universo po
pulo , Testes vos , inquit , estis hodie , qudd
possederim omnia quae fuerunt Elimelech ; &C
Chehon , & Mahalon , tradente Noemi:
io Et Ruth Moabitidem , uxorem Maha-
Jon, in conjugium sumpscrim , ut suscitem no-
men defuncti in hreditate sua, ne vocabulum
ejus de familia sua ac fratribus & populo de-
leatur. Vos , inquam , hujus rei testes estis.
1 1 Respondit omnis populus , qui erat in
porta , & majores natu : Nos teltes sumus :
faciat Dominus hanc mulierem , qua; ingre-
ditur domum tuam , sicut Rachel , & Liam ,
qua: atdificaverimt domum Israel : ut sit exem-
plum virtutis in Ephrata , 6c habeat celebre
nomen in Bethlehem : - -,
iz Fiatque domus tua , sicut domus Phares,
* quern Tnamar peperit Judx, de scmine quod * Gen.
tibi dederit Dominus ex hac puella. j*, i.
13 Tulit itaque Booz Ruth, & accepit uxo
rem : ingressulque eil ad earn , * & dedit illi * x.tar.
Dominus ut conciperet , & pareret silium. 2. s. &
14 Dixeruntque mulieres ad Noemi : Bene- 4. 1.
ret successor familia; tua: , & vocaretur nomen '* 5'
ejus in Israel , . . .;
15 Et habeas qui.consoletur animam tuam,
& enutriat senectutem. De nuru enim tua na-
tus est, qua? te diligit : &r multo tibi melior
est , quam si scptem haberes filios.
16 Sufceptumque Noemi puerum posuit in
sinu suo, & nutricis ac gerulje tiigebatur officio.
ij Vicirue autem mulieres. congratulates
B b iij .
 198 LIBER I. REGUM, Cap. I.
ei & diccntes Natus est filius Noe'mi : vo-
caverunt nomen ejus Obed : hie est pater Isai",
patris David.
18 Hat siint generationcs Pharcs : Phares
gcnuit Esron ,
19 Esron genuit Aram , Aram genuit Ami-,
nadab,
zo Aminadab genuit Nahasson , Nahasson
genuit Salmon ,
xi Salmon genuit Booz, Booz genuit Obed,
xi Obed genuit Isai', Isai genuit David.
*>< $$<? ><> *$<>: $<> $<><>> -4- $ $ ret preces coram Domino , ut Heli obscrva-
LIB.ER PRIMUS
S A M U ELIS,
dU E M NOS
PRIMUM REGUM
D I C I M U S.
m n
CAPUT PRIMUM.
Elcana htbuit uxoris Annam eV Phentnnam : quorum An
na iiusterilh & amuU improptrio triftit, fuii in Silo coram
Kill omionc-ad Dominum , genuit bamuilcm ; quern abURa-
turn Domino obtuiit , ut voverat.
i T71 U I T vir unus de Ramathaimsophim ,
JT de monte Ephraim > & nomen ejus El
cana , filius Jeioham , filii Eliu , silii Thohu ,
filii Suph , Ephrathxus :
a Et habuit duas uxores , nomen uni Anna,
& nomen sceundae Phenenna.Fueruntque Phe-
nennx filii : Annae autem non erant liberi.
3 Et ascendebat vir ille de civitate sua statu-
tis diebus, ut adoraret & sacrificaret Domino
exerciruum in Silo. Erant autem ibi duo silii
Heli , Ophni & Phinees , sacerdotes Domini.
4 Venit ergo dies , & immolavit Elcana ,
deditque Phenennae uxori mac , & cunctis filiis
ejus , & filiabus partes :
f Annae autem dedit partem unam tristis ,
quia Annam diligebat. Dominus autem con-
clulcrat vulvam ejus.
6 Affligebat quoque earn armula ejus , &-
vehementer angebat, in tantum , ut exprobra-
ret qu&d Dominus conclusisset vulvam ejus :
7 Sicque faciebat per singulos annos , cum
redeunte tempore afeenderent ad templum
Domini : & sic provocabat earn. Porrd ilia fle-
bat , & non capiebat cibum.
8 Dixit ergo ei Elcana vir suus : Anna , cur
fles ? & quare non comedis ? & quam ob rem
affligitur cor tuum ? nunquid non ego melior
tibi sum , quam decem filii ?
9 Surrexit autem Anna postquam comede-
Kt > tc biberat in Silo. Et Heli sacerdote se-
dcnte super Sellam ante postes templi Domini,
I o Cum eslet Anna amaro animo , oravit ad
Dominum , flens largiter ,
I I Et votum vovit , dicens : Domine exer-
cituum , si respiciens videris amictionem fa
mulus tu , & recordatus mei metis , ncc
oblitus ancillac tuae , dederisque servae tuae se-
xum virilem : dabo eum Domino omnibus
diebus vita: ejus , & novacula non alcendet su
per caput ejus.
1 1 Factum est autem , cilm ilia multiplica-
retosejus.
I j Porr6 Anna loquebatur in corde suo ,
tantilmque labia illius movebantur, & vox pe-
nitus non audiebatur. stimavitergo earn He
li temulentam ,
14 Dixitque ei : Usquequo ebria eris ? dige-
re paulisper vinum , quo mades.
1 j llepondens Anna , Nequaquam , inquit,
domine mi : riam mulier infelix nimis ego
sum , vinumque & omne quod inebriare pc-
test , non bibi , fed ell'udi animam meam in
conspectu Domini.
16 Ne reputes ancillam tuam quasi unam de
siliabus Belial : quia ex multitudine doloris ,
& mroris mei locuta sum usque in prarsens.
1 7 Tune Heli ait ei : Vade in pace : & Deus
Israel det tibi petitionem tuam , quam rogasti
eum.
1 8 Et ilia dixit : Utinam inveniat ancilla tua
gratiam in oculis tuis. Et abiit mulier in viam
suam , & comedit , vultusque illius non sunc
amplius in diversa mutati.
1 9 Et surrexerunt mand, & adoraverunt co-
ram Domino : reversique sunt , & venerunt in
domum suam Ramatha. Cognovit autem El-
cana Annam uxorem suam : & recordatus est
ejus Dominus.
10 Et factum est post circulum dierum ,.
concepit Anna , &: peperit filium , vocavitque
nomen ejus Samuel : ed qu6d a Domino pos-
tulasset eum.
r 1 Ascendit autem vir ejus Elcana , & om-
nis domus ejus , ut immolaret Domino hol-
tiam solemnem , & votum suum ,
II Et Anna non ascendit : dixit enim viro
suo : Non vadam , donee ablactetur infans, &c
ducam eum , ut appareat ante conspectum
Domini , & maneat ibi jugiter.
23 Et ait ei Elcana vir suus : Fae quod bo-
num tibi yidetur, & mane donee ablacteseum:
precorque ut impleat Dominus verbum suum.
Mansit ergo mulier , & lactavit filium suum >
donee amoveret eum a lacte.
X4 Et adduxit eum secum , postquam abla-
ctaverat , in vitulis tribus , & tribus modiis
farina: & amphora vini , & adduxit eum ad
domum Domini in Silo. Puer autem erat ad-
huc irifantulus :
j j Et irrunolaverunc vitulum, & obtule-
 LIBER I. REGUM
runt puerum Heli.
z<f Et ait Anna : Obsecro mi domine , vi-
vit anima tua domine : ego sum ilia mulier ,
quae steti coram te hie orans Dominum.
17 Pro puero isto oravi , & dedit mihi Do-
minus petitionem meam,quampostulavi eum.
18 ldcircd & ego commodavi eum Domi
no cunctis diebus , quibus fuerit commodatus
Domino. Et adoraverunt ibi Dominum. Et
oravit Anna , & ait :
CAPUT II.
***** cmticum in gratiirum tSurttm j qu* rarsum trts
pl'oiff- dun films gtncrmii ; ob ptcc*t* auitmfitiorum Htli
& *imsam pnii i*dulgeuti*m , fii ill: fr dtmui ejus cm-
miiuiit , ac mats /ittorum frttdituur.
1 O Xultavit cor meum in Domino, & exal
te tatum ell cornu meum in Deo meo :
dilatatum ell os meum super inimicos meos :
quia ltata sum in salutari tuo.
Non est sanctus , ut est Dominus : neque
enim est alius extra te , & non est fortis sicut
Deus noster.
3 Nolite multiplicare loqui sublimia , glo-
riantes : recedant vetera de ore vestro : quia
Deus scientiarum , Dominus est , & ipsi prat-
parantur cogitationes.
4 Arcus fortium superatus est, & infirmi ac-
cincti sum robore.
, 5 Repleti prius , pro panibus fe locaverunt:
& famelici faturati sunt : donee sterilis peperit
plurimos : & quz multos habebat filios , in-
tirmata est.
6 * Dominus mortificat &c vivificat , dedu-
U.I. cit ad inferos & reducit.
''-: i J.
1.
7 Dominus pauperem facit & ditat , humi-
Jf. If, liat & sublevat.
1. 8 Suscitat de pulvere egenum , & de stereo-
re elevat pauperem:ut sedeat cum principibus,
& folium gloriac teneat. Domini enim sunt
cardines terrae , & poi'uit super eos orbem.
9 Pedes sanctorum suorum servabit , & im-
pii in tenebris conticescent : quia non in
fbrtitudine sua roborabitur vir.
I o Dominum formidabunt adversarii ejus :
& super ipsos in clis tonabit : Dominus judi-
cabit fines Terrae, & dabit imperium regi suo,
& sublimabit cornu Christi sui.
I I Et abiit Elcana Ramatha , in domum
suam : puer autem erat minister in conspectu
Domini ante faciem Heli sacerdotis.
1 z Porr6 filii Heli , silii Belial , nescientes
Dominum ,
1 3 Neque ofKcium sacerdotum ad populum:
fed quicumque immolaslet victimam , ve-
niebat puer sacerdotis , dum coquerentur car
ries , & habebat fuscinulam tridentem in ma-
nu sua ,
14 Et mittebat earn in lebetem , vel in cal-
dariam , aut in ollam , five in cacabum : &
omne , quod levabat fuscinula , tolleb^'t fa-
teidos bi. Sic faciebant universo Israeli ve-
C Al*. I. & II- 195
nientium in Silo.
1 5 Etiam antequam adolerent adipem , ve-
niebat puer sacerdotis , & dicebat immolanti :
Da mihi carnem , ut coquam sacerdoti :
non enim accipiam 4 te carnem coctam , fed
crudam.
itfDicebatque illi immolans : Incendatur
primum juxta morem hodie adeps , & tolle
tibiquantumcumque deliderat anima tua. Qui
respondens aiebat ei : Nequaquam : nunc enim
dabis , alioquin tollam vi.
17 Erat ergo peccatum puerorum grande
nimis coram Domino : quia retrahebant ho-
mines a sacrificio Domini.
1 8 Samuel autem ministrabat ante faciem
Domini , puer , accinctus ephod lineo.
19 Et tunicam parvam faciebat ei mater
sua , quam afferebat statutis diebus, ascendens
cum viro suo, ut immolaret hostiam solemnem.
1.0 Et benedixit Heli Elcan & uxori ejus :
dixitque ei : Reddat tibi Dominus semen de
muliere hac , pro fnore quod commodasti
Domino. Et abierunt in locum suum.
xi Visitavit ergo Dominus Annam , & con-
cepit , & peperit tres filios , & duas filias : &
magnisicatus est puer Samuel apud Dominum.
1 z Heli autem erat scnex valde , & audivic
omnia qua: faciebant filii sui universo Israeli :
& quomodo dormiebant cum mulieribus qua:
obscrvabant ad ostium tabernaculi :
. 13 Et dixit eis : Quare facitis res hujufce-
modi , quas ego audio , res pesllmas , ab om-
ni populo ?
24 Nolite filii mei : non enim est bona fa-
ma , quam ego audio , ut transgredi faciatis
populum Domini.
1 f Si peccaverit vir in virum , placari ei
potest Deus : si autem in Dominum peccaveric
vir,quis orabit proeo?Et non audierunt vocem
patns sui : quia voluit Dominus occidere eos.
l6 Puer autem Samuel proficiebat , atque
crescebat , & placebat tam Domino quam
hominibus.
17 Venit autem vir Dei ad Heli , & ait ad
eum : Hate dicit Dominus : Nunquid non aper-
te revelatus sum domui patris tui , cum eflent
in gypto in domo Pharaonis ?
1 8 Et elegi eum ex omnibus tribubus Israel
mihi in sacerdotem , ut ascenderet ad altare
meum , & adoleret mihi incensum , & porta-
ret ephod coram me : & dedi domui patris
tui omnia de sacrifieiis filiorum Israel.
z9 Quare cake abjecilHs victimam meam ,
& munera mea qua? pracepi ut offerrentur in
templo : & magis honorasti filios tuos quam
me , ut comederetis primitias omnis sacrifieii
Israel populi mei ?
30 Propterea ait Dominus Deus Israel:* J *<i
Loquens locutus sum , ut domus tua , & do- ' *7"
mus patris tui ministraret in conspectu meo ,
usque in scmpiternum. Nunc autem dicit Do?
 loo , LIBER REGUM , Cap. II. HI. &IV.
minus : Abfit hoc a me : fed quicumque glori-
ficaverit me,gloriticabo eum : qui autem con-
temnunt me , erujn ignobiles.
31 Ecce dies veniun: : & praecidam bra-
chium tuum , & brachium domus patris tui ,
ut non sit scnex in domo tua.
3 1 Et videbis mulum tuum in templo , in
universis prosperis Israel : & non erit senex in
domo tua omnibus diebus.
33 Verumtamen non auferam penitus vi-
rum ex te ab altari meo : fed ut deficiant ocu-
fi tui , & tabescat anima tua : & pars magna
domus tu morietur cum ad virilem aetatem
venerit.
34 Hoc autem erit tibi signum , quod ven-
turum est duobus filiis tuis, Ophni & Phinees :
In di.e uno morientur ambo.
3 j Et suscitabo mihi sacerdotem fidelem ,
qui juxta cor meum, & animam meam faciet:
8c aedificabo ei donium fidelem , & ambulabit
coram Christo meo cunctis diebus.
3<r Futurum elt autem , ut quicumque re-
manserit in domo tua , veniat ut oretur pro
eo , 8c offerat nummum argenteum , & tor-
tar panis , dicatque : Dimitte me , obfecro,
ad unam partem sacerdotalem , ut comedam
buccellam panis.
C A P U T III.
Samuel ijua-er k Domino vocatus , revelationm Jiti ad.
vtrfum Heli fa&wi , ei resets ; o paulaiim uti Israeli suit
fnphetiii iannefciu
1 "p Uer autem Samuel ministrabat Domi-
1 no coram Heli , & sermo Domini erat
pretiofus'in diebus illis , non erat visio rai-
nifelta.
z Factum est ergo in die quadam , Heli ja-
cebat in loco suo , & oculi ejus caligaverant,
nee poterat videre :
3 Lucerna Dei antequam extingueretur ,
Samuel dormiebat in templo Domini , ubi
erat area Dei.
4 Et vocavit Dominus Samuel. Qui respon-
dens , ait : Ecce ego.
5 Et cucurrit ad Heli , & dixit : Ecce ego :
vocasti enim me. Qui dixit : Non vocavi : re-
vertere , &: dormi. Et abiit , & dormivit.
6 Et adjecit Dominus rursum vocare Samue-
lem. Consurgensque Samuel, abiit ad Heli, &
dixit : Ecce ego : quia vocasti me. Qui respon-
dit: Non vecavi te fili mi : revertere & dormi.
7 Porr6 Samuel needum sciebat Dominum,
neque revelatus fuerat ei sermo Domini.
8 Et adjecit Dominus : & vocavit adhuc Sa-
muelem terti6. Qui consurgens abiit ad Heli ,
P Et ait : Ecce ego : quia vocasti me. Inrelle-
xit ergo Heli quia Dominus vocaret pucrum :
& ait ad Samuelem : Vade , & dormi : & si
deinceps vocaverit te , dices : Loquerc Domi-
ne, quia audit servus tuus. Abiit ergo Samuel,
& dormivit in loco suo.
0 Et Yenit Dominus , & stetit : & vocavit , ,
sicut vocaverat sceundb : Samuel , Samuel. Et
ait Samuel ; Loquere Domtne, quia audit ser
vus tuus.
n Et dixit Dominus ad Samuelem : Ecce
ego facio verbum in Israel : quod quicumque
audierit , tinnient ambx aures ejus.
ix In die ilia suscitabo adversum Heli om-
nia qux locutus sum super domum ejus : inci-
piam , & complebo.
13 Pracdixi enim ei quod judicaturus eflem
domum ejus in ternum,propter iniquitatem,
ed qu6d noverajt indigne agere filios suos , &
non corripue'rit eos.
14 Idcircd juravi domui Heli qudd non ex-
pietur iniquitas domus ejus victimis & mune-
ribus usque in ternum.
i? Dormivit autem Samuel usque mane,
aperuitque ostia domus Domini. Et Samuel
timebat indicare visionem Heli.
\6 Vocavit ergo Heli Samuelem , & dixit :
Samuel fili mi. Qui respondens , ait : Pradto
sum.
1 7 Et interrogavit eum : Quis est sermo >
quern locutus est Dominus ad te ? oro te ne
celaveris me. Hacc faciat tibi Deus, 8c hate ad-
dat , si abscondcris a me sermonem ex omni
bus verbis , qu dicta sunt tibi.
1 8 Indicavit itaque ei Samuel universos ser-
mones , & non abscondit ab eo. Et ille res-
pondit : Dominus est : quod bonum est in
ocuiis suis faciat.
19 Crevit autem Samuel , & Dominus erat
cum eo , & non cecidit ex omnibus verbis
ejus in terrain.
io Et cognovit univerfus Israel a Dan , us
que Bersabee , qudd fidelis Samuel propheta
esset Domini.
x 1 Et addidit Dominus ut appareret in Silo,
quoniam revelatus fuerat Dominus Samueli
in Silo , juxta verbum Domini. Et evenit ser
mo Samuelis universo Israeli.
C A P U T IV.
C.ciuntur jfraUna k Philijlhttii , rurfumqut aiJulii in
c.'i'itt area eaiumtr, captaaue area due fiii Heli tecidumur i
quints auiiiis , Heli urruem ouumbit , <j- nutus <;j i*
farm moritur.
i s? T factum est in diebus illis , convene-
iZ/runt Philisthiim in pugnam : & egressus
est Israel obviam Philisthiim in pra:lium , &
castrametatus est juxta Lapidem adjutorii.
Porro Philisthiim venerunt in Aphec ,
1 Et instruxerunt aciem contra Israel. Inito
autem certamine , terga vertit Israel Philis-
this : &: caesa sunt in illo certamine paflim
per agros , quasi quatuor millia virorum.
.3 Et reversus est populus ad callra : dixerunt-
que majores natu de Israel : Quare percuflit
nos Dominus hodie coram Philisthiim ? Affe-
ramus ad nos de Silo arcam feederis Domini,
& veniat in medium nostri , ut salvet nos de
manu inimicorum nostrorum. 4 Mint
 LIBER I. REGUM, Cap/IV. & V:
4 Misit ergo populus in Silo , & tulerunt
inde arcam tderis Domini exercituum fe-
dentis super Cherubim : erantque duo filii
Heli cum area feederis Dei, Ophni & Phinees.
f Cumque venisset area feederis Domini
in castra, vociferatus est omnis Israel clamore
grandi , & personuit terra.
6 Et audierunt Philisthiim vocem clamoris,
dixeruntque : Quxnam est haec vox clamoris
magni in castris Hebrorum ) Et cognoverunt
quod area Domini venisset in castra.
7 Timueruntque Philisthiim, dicentes: Venit
Deus in castra. Et ingemuerunt , dicentes ;
8 Vx nobis : non enim suit tanta exultatio
heri & nudiustertius : vae nobis. Quis nos sal-
vabit de manu Deorum sublimium istorum ?
hi sunt Dii , qui percusserunt gyptum omni
plaga , in deserto.
9 Confortamini, & estote viri,Philisthiim :
ne serviatis Hebris , sicut & illi servierunt
vobis : confortamini , & bellate.
io Pugnaverunt ergo Philisthiim,& caesus est
Israel , & fugit unusquisque in tabernaculum
suum; & facta est plaga magna nimis : & ceci-
derunt de Israel triginta millia peditum.
1 1 Et area Dei capta est : duo quoque filii
Heli mortui sunt , Ophni 8c Phinees.
n Currens autem vir de Benjamin ex acie,
venit in Silo in die ilia , scissa veste , & conl-
persus pulvere caput.
i j Cumque ille venisset, Heli sedebat super
sellam contra viam spectans. Erat enim cor
ejus pavens pro area Dei. Vir autem ille post-
quam ingressus est, nuntiavit urbi : & ululavit
omnis civitas.
14 Et audivit Heli sonitum clamoris , dixit-
Sue : Qjiis est hie sonitus tumultus hujus ? At
le festinavit , & venit , & nuntiavit Heli.
1 5 Heli autem erat nonaginta & octo anno-
""n , & oculi ejus caligaverant , &c videre
non poterat.
itfEt dixitadHeli : Ego sum qui veni de
praelio, & ego qui de acie fugi hodie. Cui ille
ait : Quid actum est fili mi ?
17 Respondens autem ille , qui nuntiabat :
Fugit, inquit, Israel coram Philisthiim, & rui-
na majgna facta est in populo : insuper &c duo
filii tui mortui sunt, Ophni &z Phinees : & ar
ea Dei capta eft.
18 Cumque ille nominasset arcam Dei, ceci-
dit de fella retrorsum juxta ostium , & fractis
cervicibus mortuus eft. Senex enim erat vir &
grandaevus : & ipsc j udicavit Israel quadragin-
ta annis.
1 9 Nurus autem ejus , uxor Phinees , prac-
gnans erat , vicinaque partui : & audito nun-
tio quod capta esset area Dei , & mortuus es-
set focer suus, & vir suus, incurvavit fe, & pe-
perit : irruerant enim in earn dolores subiti.
10 In ipso autem momento mortis ejus , di-
runt ei quz siababt circa cam : Ne timeas,
to*
quia filium peperisti. Quae non respondit cis,
neque animadvertit.
Et vocavic puerum , Ichabod , diccns
Tranflata est gloria de Israel , quia capta esc
area Dei , 8c pro socero suo & pro viro suo ;
iz Et ait : Tranflata est gloria ab Israel , ed
quod capta est area Dei.
CAPUT V.
Dtgon coram area semei ac iterum corruit , abfcijft in li-
mixt capitc & manibut. Pbilijihai juojift martscii tf mttri-
bus fercujft , arcam aft rtftUimt.
1 T) Hilisthiim autem tulerunt arcam Dei ,
1 & asportaverunt earn 4 Lapide adjutorii
in Azotum.
z Tuleruntque Philisthiim arcam Dei, &in-
tulerunt earn in Templum Dagon , & statue-
runt earn juxta Dagon.
i Cumque surrexissent diluculd Azotii al
ter! die , ecce Dagon jacebat pronws in terra
ante arcam Domini : & tulerunt Dagon , &
restituerunt eum in locum suum.
4 Rursumque mane die altera consurgentes,
invenerunt Dagon jacentem super faciem
suam in terra coram area Domini : caput au
tem Dagon, & duae palmar manuum ejus abs
cissae erant super limen :
j Porrd Dagon solus truncus remanserat in
loco suo. Propter hanc caulam non calcant
sacerdotes Dagon , & omnes qui ingrediuntur
templum ejus , super limen Dagon in Azoto
usque in hodiernum diem.
6 Aggravata est autem manus Domini super
Azotios , & demolitus eft eos : * & percussit * p/y.
in secretiori parte natium Azotum , & fines 7 7. *.
ejus. Et ebullierunt villac & agri in medio re-
gionis illius , & nati sunt mures , & facta esc
confusio mortis magnat in civitate.
7 Videntes autem viri Azotii hujuscemodi
plagam , dixerunt : Nqn maneat area Dei Is
rael apud nos : quoniam dura est manus ejus
super nos , & super Dagon deum nostrum.
8 Et mittentes congregaverunt omnes satra-
pas Philisthinorum ad se , &: dixerunt : Quid,
faciemus de area Dei Israel? Responderuntque
Gethaei : Circumducatur area Dei Istael. Be
circumduxerunt arcam Dei Israel.
9 Illis autem circumducentibus earn, fiebat
manus domini per singulas civitates interfec-
tionis magnae nimis : & percutiebat viros
uniuscujusque urbis a parvo usque ad majo-
rem , & computrescebant prominentes exta-
les eorum. Inieruntque Gethi consilium , 8c
fecerunt sibi sedes pelliceas.
10 Miscrunt ergo arcam Dei in Accaron.
Cumque venisset area Dei in Accaron , excla-
maverunt Accaronitae , dicentes : Adduxerunc
ad nos arcam Dei Israel , ut interficiat nos &
populum nostrum.
1 1 Miserunt itaque & congregaverunt omnes
satrapas Philisthinorum , qui dixerunt: Dimit-
cite cam Dei I&ael , 8c revcjrtatur in locum
Cc
 ie tIBERI. REGU M, Cap. VI. & VII.
fuiij & nori interficiat nos cum populo nostro.
1 1 Fiebat enim pavor mortis in singulis ur-
bibus,& graviffima valde manusDei.Viri quo-
que , qui mortui non fuerant , percutiebantur
in secretiori parte natium : & aicendebat ulu-
latus uniufcujusque civitatis in clum.
capui v i.
Phili/lhti "rcan am. vetii/it dcntiiii , munbw. r mil au-
Ttit , jutrum j act) datum cvnfilio , i ft rmittunt fir vaccas
Ijclantu fr iscvum flaufirum ulqut Bethjames : tbi vanai
f. [tr ligaa fUufiri Bethjamild tmmolavtruitt , flurimit dt
(trulo ac \ltbt a Dcmixo interimsui , quod at cam D.t nun
ij T7 Uit ergo area Domini in regione Plii-
jat rtvtriHttr tonfftxiJftHt.
J7 listhinorum septem mensibus.
. i Et vocaverunt Philisthiim sacerdotes &
divinos , dicentes : Quid faciemus de area
Domini f indicate nobis quomodo remitta-
mus earn in locum fuum. Qui dixerunt :
I Si remittitis arcam Dei Israel, nolite dimit-
tere earn vacuam , fed quod debetis , reddite
ei pro peccato , & tune curabimini : &c scietis
quare non recedat manus ejus a vobis.
4 Qui dixerunt : Quid est quod pro delicto
reddere debeamus ei ? Responderuntque illi :
j Juxta numerum provinciarum Philisthi-
norum, quinque anos aureos facietis, & quin-
que mures aureos : quia plaga una suit omni
bus vobis , & satrapis vestris. Facietisque
similitudines anorum vestrorum, & similitudi-
nes murium , qui demoliti funt terram. Et
dabitis Deo Israel gloriam : si forte relevet
manum suam a vobis , & a diis vestris , & a
terra vestra.
6 Quare aggravatis corda vestra , sicut ag-
* txtd. gravavit gyptus , & Pharao cor fuum > *
j.ji. nonne postqulm percussus est, tunedimisit
eos , & abierunt ?
7 Nunc ergo arripite & facite plaustrum no-
vum unum : & dtias vaccas foetas , quibus
non est impositum jugum, jungite in plaustro,
& recludite vitulos earum domi.
8 Tolletisque arcam Domini , & ponetis in
plaustro , & vasa aurea, quae exolvistis ei pro
delicto , ponetis in capsellam ad latus ejus :
& dimittite earn , ut vadat.
9 Et aspicietis : & si quidem per viam
finium fiiorum ascenderit contra Bethsames,
ipsc fecit nobis hoc malum grande : sin au-
tem , minime : sciemus quia nequaquam ma
nus ejus tetigit nos , fed cafu accidit.
io Fecerunt ergo illi hoc modo : & tollen-
tes duas vaccas , quae lactabant vitulos , jun-
xerunt ad plaustrum , vitulofque earum con-
cluserunt domi.
1 1 Et posuerunt arcam Dei super plaustrum,
& capsellam , quae habebat mures aureos &c
fimilirudines anorum.
n Ibant autem in directum vaccar , pet
viam quae ducit Bethsames , & itinere uno
gradiebantur, pergentes & mugientes : 8c non
ceclistabant neque ad dexteram, aeque ad
sinistram: fed & satrapae Philisthiim sequetan-
tur usque ad terminos Bethsames.
1 3 Pond Bethlamitx metebant triticum in
valle : &c elevantes oculos suos , viderunt ar
cam , & gavisi funt cum vidissent.
14 Et plaustrum v'enit in agrum Josue Beth-
samitae, & stetit ibi. I rat autem ibi lapis mag-
nus , & conciderunt ligna plaustri , vaccafque
imposuerunt super ea holocaustum Domino.
1 5 Levit autem deposuerunt arcam Dei,
& capsellam,qua: erat juxta earn, in qua erant
vasa aurea , & posuerunt super lapidem gran-
dem. Viri autem Bethsamitae obtulerunt ho-
locausta , & immolaverunt victimas in die
ilia Domino.
\6 Et quinque satrap Philistinorum vide
runt , & reversi funt in Accaron in die ilia.
1 7 Hi funt autem ani aurei , quos reddide-
runt Philisthiim pro delicto , Domino : Azo7
tus unum , Gaza unum , Ascalon unum ,
Geth unum , Accaron unum :
18 Et mures aureos sccundum.numerum ur-
bium Philisthiim , quinque provinciarum , at>
urbe murata , usque ad villam , quae erat abs-
que muro & usque ad Abelmagnum , super
quern posuerunt arcam Domini , quae erat us
que in ilium diem in agro Jcsue Bethsamitis.
\9 Percuffit autem de viris Bethsamitibus,
ed qudd vidissent arcam Domini : & percuffit
de populo septuaginta viros , & quinquaginta
miUia plebis. Luxitque populus, ed qudd Do-
minus percuflisset plebem plaga magna.
io Et dixerunt viri Bethsamitae : Quis pote
nt stare in conspectu Domini Dei sancti hu-
jus ? & ad quern ascendet a nobis ?
x 1 Miferutque nuntios ad habitatores Caria-
thiarim, dicentes: Reduxerunt Philisthiim area
Domini , defeendite , &c reducite earn ad vos.
CAPUT VII.
RtducUur area in demum jlbintdtb "> (jihaa , fr S.-muilii
boriatu Ijrailit*. *d Domimum can ve.fi , Philijihats viuriMt,
ortntt fro iffis Sinuelt.
i XT Enerunt ergo viri Cariathiarim , & re-
V duxerunt arcam Domini , & intule-
runt earn in domum Abinadab in Gabaa :
Eleazarum autem filium ejus fanctificaverunt,
ut custodiret arcam Domini.
i Et factum est , ex qua die mansit area Do
mini in Cariathiarim , multiplicati funt dies
(erat quippe jam annus vigesimus ) & requie-
vit omnis domus Israel post Dominum.
3 Ait autem Samuel ad universam domum
Israel, dicens : * Si in toto corde vestro rever- * d<,
tirhini ad Dominum , auferte deos alienos de n-
medio vestri , Baalim & Astaroth : &rprxpa- MMi-
rate corda vestra Domino & fervite ei soli, &: * l*
eruet vos de manu Phililthiim.
4 Abstulerunt ergo filii Israel Baalim & As
taroth , & servierunt Domino soli.
j Dixit autem Samuel : Congregate universfi
Israel in Masphath,ut orem pro vobis Dorninu.
 LIBER I. REGUM, Cap. VI I. & VIII.
g Et convenerunt in Masphath : hauserunt-
<jue aquam, & effuderunt in conspectu Domi
ni , & jejunaverunt in die ilia , atque dixerunt
ibi: Peccavimus Domino.Judicavitque Samuel
filios Israel in Masphath.
7 Et audierunt Philisthiim quod congregati
essent filii Israel in Masphath , & ascenderunt
satrapac Philisthinorum ad Israel. Quod cum
audislent filii Israel , tlmuerunt a facie Phi
listhinorum.
8 Dixeruntque ad Samuelem : Ne cesses pro
nobis clamare ad Dominum Deum nostrum ,
ut salvet nos de manu Philisthinorum.
9 Tulit autem Samuel agnum lactentem
unum, & obtulit ilium holocaustum integrum
Domino : 8c clamavit Samuel ad Dominum
pro Israel , & exaudivit eum Dominus.
io Factum est autem , ciim Samuel offerret
holocaustum , Philisthiim iniere prlium con
tra Israel : 4 intonuit autem Dominus fragore
4. jo. magno in die ilia super Philisthiim , & exter-
ruiteos , & caesi sum a facie Israel.
* tcdi. 1 1 * Egreflique viri Israel de Masphath per-
4. H. secuti sunt Ph:listha?os , 8c percusserunt eos
usque ad locum , qui erat subter Bethchar.
ii Tulit autem Simuel lapidem unum, 8c po-
suit eum inter Masphath & inter Sen : 8c voca-
vit nomen loci illius , Lapis adjutorii. Dixit-
que : Hucusque auxiliatus est nobis Dominus.
13 Et humiliati sunt Philisthiim , nee appo-
suerunt ultra ut venirent in terminos Israel.
Facta est itaque manus Domini super Philis-
thxos , cun^tis diebus Samuelis.
14 Et redditae sunt urbes , quas tulcrant
Philisthiim ab Israel , Israeli , ab Accaron
usque Geth , & terminos suos : .liberavitque
Israel de manu Philisthinorum , eratque pax
inter Israel 8c Amorrhum.
1 5 Judicabat quoque Samuel Israelem cunc-
tis diebus vita: fuae :
\6 Et ibat per singulos annos circuiens Be
thel & Galgala & Masphath , & judicabat Is
raelem in supradiclis locis.
17 Revertebaturque in Ramatha : ibi enim
erat domus ejus , & ibi judicabat Israelem :
ardificavit etiam ibi altare Domino.
C A P U T VIII.
Tiliii Samuelis ad avtritiam dtclinanubus pitit po*ului/ibi
rrtm more Gttnilwm ; (Uibus Samuel , jubente Demixo du
rum jus regis praduit j fed non auditor.
i TTActum est autem cum senuisset Samuel ,
pofuit filios suos judices Israel :
a Fuitque nomen filii ejus primogeniti Joel :
& nomen sceundi Abia , judicum in Bcrsabee.
3 Et non ambulaverunt filii illius in viis
ejus : fed declinaverunt post avaritiam , acce-
peruntque munera , 8c perverterunt judiejum.
4 Congregati ergo universi majores natu Is
rael , venerunt ad Samuelem in Ramatha.
j Dixeruntque ei : Ecce tu senuisti , Sc filii
*0j1
fui non ambulant in viis tuis : * constituc no-
iq,
bis regem ut judicet nos , sicut & universa: *& 1,
habent nationes. 11
6 Displicuitquc Cdrmo in oculis Samuelis ,
ed quod dixissent : Da nobis regem, ut judicet
nos. Et oravit Samuel ad Dominum.
7 Dixit autem Dominus ad Samuelem : Au
di vocem populi in omnibus quae loquuntur
tibi. Non ehim te abjecerunt , led me , ne re-
gnem super eos.
8 Juxta orhnia opera sua , quae fecerunt &
die qua eduxi eos de gypto usque ad diem
hanc : sicut dereliquerunt me , & servierunt
diis alienis , sic faciunt etiam tibi.
9 Nunc ergo vocem eorum audi : verumta-
men contestare eos , c prdic eis jus regis ,
qui regnaturus est super eos.
1 Dixit itaque Samuel omnia verba Do
mini ad populum , qui petierat a fe regem ,
,1 r Et ait : Hoc erit jus regis , qui impera-
turus est vobis : Filios vestros toilet , &: ponet
in curribus suis , facietque sibi equites &c prae-
cursores quadrigarum suarum ,
1 1 Et constituet sibi tribunos,8c centuriones,
8c aratores agrorum suorum, & messores sege-
tum , & fabros armorum 8c curruum suorum.
Filias quoque vestras faciet sibi unguen-
tarias , & focarias , & panificas.
14 Agros quoque vestros , & vineas, & oli-
veta optima toilet , 8c dabit servis suis.
1 5 Sed 8c segetes vestras,8c vincarum redituy
addecimabit , ut dee eunuchis & famulis suis.
16 Servos etiam vestros , 8c ancillas , Sc ju-
venes optimos , 8c asinos auseret , 8c ponet in
opere suo.
1 7 Greges quoque vestros addecimabit, vof-
que eritis ei servi.
1 8 Et clamabitis in die ilia a facie regis vef-
tri , quern elegistis vobis : & nen exaudiet vos
Dominus in die ilia, quia petistis vobis regem.
j? Noluit autem populus audire vocem
Samuelis , fed dixerunt : Nequaquam : rex
enim erit super nos ,
2o Et erimus nos quoque sicut omnes gen
res : & judicabit nos rex noller , 8c egredietur
ante nos , 8c pugnabit bella nostra pro nobis. ,
1 r Et audivit Samuel omnia verba populi ,
8c locutus est ea in auribus Domini.
ii Dixit autem Dominus ad Samuelem :
Audi vocem eorum , 8c consiitue super eoS
regem. Et ait Samuel ad viros Israel : Vadac
unusquisque in civitatem suam.
C A P U T IX.
S'.'ffs Seutis , qui autrettdt pttr'ts afisas ptroeuit ad St.
Piuelim , cut revtlatur ungtndus rex , cum oo f*<ttsui est,
ac Mode bispiti" recptu'i.
i T7 T erat vir de Benjamin nomine Cis ,
C filius Abiel , filii Scror, filii Bechorath,
filii Aphia , filii viri Jemini, fortis robore.
1 Et erat ei filius vocabulo Saiil , electus 8c
bonus : 8c non erat vir de filiis Israel melior
illo. Ab humero &: sursum eminebat supef
Cc ij
 *G4 LIBER I. REGU M, Cap. IX. & X.
omnem populum.
3 Perierant autem asinx Cis patris Saiil : &
dixit Cis ad Saiil filium fuum : Tolle tecum
unum de pueris , & confurgens vade , & qu
re asinas. Qui cum transissent per montem
Ephraim ,
4 Et per Terram Salisa , & non invenissent,
transierunt etiam per Terram Salim , & non
erant : fed & per Terram Jemini , & minime
jepererunt.
j Cum autem venissent in Terram Suph ,
dixit Saiil ad puerum qui erat cum eo : Veni
& revertamur , ne forte dimiscrit pater meus
asinas , & sollicitus sit pro nobis.
6 Qui ait ei : Ecce vir Dei est in civitate
hac , vir nobilis : omne quod loquitur , sine
ambiguitate venit. Nunc ergo eamus illuc , si
forte indicet nobis de via nostra , propter
* quam venimus.
7 Dixitque Saiil ad puerum fuum : Ecce ibi-
tnus : quid feremus ad virum Dei ? panis de-
fecit in sitarciis nostris : & sportulam non ha-
bemus , ut demus homini Dei , nee quid-
quam aliud.
8 Rursum puer respondit Saiil, & ait : Ecce
inventa est in manu mea quarta pars stateris
argenti , demus homini Dei , ut indicet nobis
Viam nostram.
/ 9 ( Olim in Israel sic loquebatur unusquis-
que vadens confulere Deum : Venite , & ea
mus ad Videntem. Qui enim Propheta dicitur
hodie , vocabatur olim Videns. )
io Et dixit Saiil ad puerum fuum : Optimus
sermo tuus. Veni , eamus. Et ierunt in civita-
tem , in qua erat vir Dei.
1 1 Cumque afeenderent clivum civitatis,
invenerunt puellas egredientes adhauriendam
aquam, & dixerunt eis : Num hie ell Videns ?
ii Qux respondentes , dixerunt illis : Hie
est : ecce ante te , feitina nunc : hodie enim
venit in civitatem , quia lacrificium est hodie
populi in excelso.
13 Ingredientes urbem , statim invenietis
eum antequam afeendat excelsum ad vescen-
dum. Neque enim comesurus est populus do
nee ille veniat : quia ipfe benedicit hostix , &
deinceps comedunt qui vocati sunt. Nunc er
go conscendite, quia hodie reperietis eum.
14 Et afeenderunt in civitatem. Cumque
illi ambularent in medio urbis , apparuit Sa
muel egrediens obviam eis , ut alcenderet in
excelsum.
* jta. if* Dominus autem revelaverat auriculam
1. 11. SamueJis ante unam diem quam veniret Saiil,
dicens :
16 Hac ipsa hora , qu nunc est , eras mit-
tam virum ad te de terra Benjamin, & unges
eum ducem super populum meum Israel : &
salvabit populum meum de manu Philisthino-
nim , quia respexi populum meum , venit
enim clamor eorum ad me.
17 Cumque aspexisiet Samuel Saillem , Do
minus dixit ei : Ecce vir , quern dixeram tibi,
iste dominabitur populo meo.
18 Acceffit autem Saiil ad Samuelem in me
dio port* , & ait : Indica , oro , mini , ubi
est domus Videntis. .
19 Et respondit Samuel Saiili , dicens : Ego
sum Videns. Ascende ante me in excelsum,
ut comedatis mecum hodie , & dimittam te
mane : & omnia qu sunt in corde tuo , in-
dicabo tui :
10 Et de asinis, quas nudiustertius perdidif-
ti , ne sollicitus sis , quia inventa: sunt. Et cu-
jus erunt optima quxque Israel? nonne tibi 8t
omni domui patris tui ?
2 1 Respondens autem Saiil , ait : Nunquid
non filius Jemini ego sum de minima tribu
Israel , & cognatio mea novislima inter om-
nes familias de tribu Benjamin ? quare ergo
locutus es mihi sermonem istum ?
ii Assumens itaque Samuel Saiilem , &
puerum ejus, introduxit eos in triclinium , &
dedit eis locum in capite eorum , qui fuerant
invitati. Erant enim quasi triginta viri.
23 Dixitque Samuel coco : Da partem,
quam dedi tibi , & praecepi ut reponeres seor-
sum apud te.
14 Levavit autem cocus armum , & posuit
ante Saiil. Dixitque Samuel : Ecce quod re-
mansit , pone ante te, & comede : quia de in-
dustria servatum est tibi,quando populum vo-
cavi. Et com^dit Saiil cum Samuel in die ilia.
i j Et descenderunt de excelso in oppidum,
& locutus est cum Saiile in solario : stravitque
Saiil in solario , & dormivit.
z6 Cumque mane surrexissent , & jam elu-
cesceret , vocavit Samuel Saiilem in solario,
dicens : Surge , & dimittam te. Et furrexit
Saiil : egrelEque sunt ambo , ipse videlicet,
& Samuel.
17 Cumque descenderent in extrema parte
civiratis , Samuel dixit ad Saiil : Die puero ut
antecedat nos , & transeat : tu autem subsiste
paulisper , ut indicem tibi verbum Domini.
C A P U T X.
Ilnytur Sail la re^tm a S"iWilt , cUtis ac fuccedemUut
fignis , Prophnat ihicr Prsphttas, & mifli> jertibui a Samue-
te confirm t r in regon : lex rigni in libio jerift* , ctram
Domino reponimr.
i rT~ Ulit * autem Samuel lenticulam olei, * jr.
X & effudit super caput ejus , & deoscu- n. n.
latus est eum, & ait : Ecce, unxit te Dominus
super harreditatem suam in principem , ik li-
berabis populum fuum de manibus inimico-
rum ejus , qui in circuitu ejus sunt. Et hoc tibi
fignum , quia unxit te Deus in principem.
1 Ciim abieris hodie a me , invenies duos
viros juxta fepulchrum Rachel, in finibus Ben
jamin , in Meridie , dicentque tibi : lnventar
sunt asinx , ad quas ieras perquirendas : be
inteiaiiflis pater tuus asinis , sollicitus est pro
 LIBER I. REGUM, Cap. X. & XI. 105
Vobis , & dick : Quid faciam de filio meo ? Nunc ergo state coram Domino per tribus ves-
3 Cumque abierisuide , & ultra transieris , tras 3 & per familias.
& veneris ad quercum Tnabor , invenient te io Et applicuit Samuel omnes tribus Israel,
ibi tres viri ascendentes ad Deum in Bethel , & cecidit sors tribus Benjamin.
unus portans tres hdos , & alius tres tortas 1 1 Et applicuit tnbum Benjamin & cogna-
panis , & alius portans lagenam vini. tiones ejus , & cecidit cognatio Metri & per -
4 Cumque te talutaverint , dabunt tibi duos venit usque ad Saul filium Cis. Quarfierunt er
panes , & accipies de manu eorum. go eum , & non elt inventus.
5 Post hc venies in collem Dei, ubi est sta- xi Et consuluerunt post haec Dominum
tio Philistinorum : & cum ingressus fueris ibi utrumnam venturus esset illuc. Reponditque
urbem, obvium habebis gregem prophetarum Dominus : Ecce absconditus est domi.
descendentium de excelfo , & ante eos pfalte- 13 Cucurrerunt itaque & tulerunt eum inde:
rium & tympanum , & tibiam , '& citharam , ftetitque in medio populi , & altior suit uni
ipsosque prophetantes. verse populo ab humero & sursum.
6 Et insiliec in te Spiritus Domini , & pro- 14 Et ait Samuel ad omnem populum : Cer-
phetabis cum eis,& mutaberis in virum alium. th videtis quern elegit Dominus , quoniam
7 Quando ergo evenerint signa haec omnia non sit similis illi in omni populo. Et clamavit
tibi , tac qucumque invenent manus tua , omnis populus , & ait : Vivat Rex.
quia Dominus tecum est. if Locutus est autem Samuel ad populum
8 Et descendes ante me in Galgala , ( ego legem regni , &c scripsit in libro , & reposuir.
quippe descendam ad te ) ut offeras oblatio- coram Domino : & dimisit Samuel onuiem
nem , & immoles victimas pacificas : septem populum , singulos in domum suam.
diebus expectabis , donee veniam ad te, & os- 16 Sed & Saiil abiit in domum suam in Ga-
tendam tibi quid facias. baa : & abiit cum eo pars exercitus, quoniam
9 Itaque cum avertisset humerum suum ut tetigerat Deus corda.
abiret k Samuele , immutavit ei Deus cor 17 Filii verd Belial dixerunt : Num salvare
aliud , & venerunt omnia signa hc in die ilia. nos poterit istc ? Et despexerunt eum , & non
I o Veneruntque ad prdictum collem , & attulerunt ei munera : illc vero dissimulabat se
ecce cuneus Prophetarum obvius ei : & insiluit audire.
siiper eum Spiritus Domini , & prophetavit in C A P U T XL
medio eorum. Sail , irrutate in if(urn ffiritu Domini divisifaue suit
I I Videntes autem omnes qui noverant eum kebus , populuttl ad helium cunvoiat , %i>iciu>ut N*as regem
heri & nudiustertus , quod elset cum Prophe- vtmmouiurun , liberatis virii Jahes 6*U*i , & rt^num ejut
tis , & prophetaret , dixerunt ad invicem : ixftatrttur in Gulgtlt.
Quaenam res accidit filio Cis ? num & Saul in i r? T factum est quasi post mensem , as-
ter Prophetas ? IZt cendit Naas Ammonites , & pugnare
1 z Relponditque alius ad alterum , dicens : coepit adversum Jabes Galaad. Dixeruntque
Et quis pater eorum ? propterea versum est in omnes viri Jabes ad Naas : Habeto nos fde-
proverbium : * Num & Saul inter Prophetas? ratos , & scrviemus tibi.
13 Cessavit autem prophetare , & venit ad i Et respondit ad eos Naas Ammonites : In
excelfum. hoc feriam vobiscum feedus , ut eruam om
14 Dixitque patruus Saul ad eum, & ad nium veil rum oculos dextros , ponamque vos
puerum e;us : Quo abiftis ? Qui responderunt: opprobriun in universo Israel.
Quacrere asinas : quas cum non reperissemus , 3 Et dixerunt ad eum seniores Jabes : Con
venimus ad Samuelem. f cede nobis septem dies , ut mittamus nuntios
1 j Et dixit ei patruus suus : Indica mihi ad universes terminos Israel : & si non fuerit
quid dixerit tibi Samuel. qui defendat nos , egrediemur ad te.
15 Et ait Saiilad patruum suum : Indicavit 4 Venerunt ergo nuntii in Gabaa Saiilis : &
nobis quia inventae essent asinae. De sermone locuti sent verba haec , audiente populo : &
autem regni non itidicavit ei quern locutus levavit omnis populus vocem seam , & flevit.
fiierat ei Samuel. j Et ecce Saiil veniebat , sequens boves de
17 Et convocavit Samuel populum ad Do- agro , &: ait : Quid habet populus quod plo-
minum in Maspha , rat ? Et narraverunt ei verba virorum Jabes.
18 Et ait ad filios Israel : Haec dicit Domi g Et infilivit Spiritus Domini in Saiil , cum
nus Deus Israel : Ego eduxi Israel de S) pro, audisset verba hc , & iratus est furor ejus
& erui vos de manu gyptiorum , & de ma nimis.
nu omnium regum qui affligebant vos. 7 Et assumens utrumque bovem , concidit
1 9 Vos autem hodie projecistis Deum ves in frusta , misitque in omnes terminos Israel
trum, qui solus salvavit vos de universis malis per manum nuntiorum , dicens : Quicumque
*S*pr* & tribulationibus vestris , & dixiWs : ' Ne- non exierit,& secutus fuerit Saiil Se: Samuel, sic
I. if. quaquam : fed regera constitue super nos. fiet bobus ejus. Invasit ergo timor Domini po
Cc iij
 zo6 LIBER I. REGUM,
pulum , 8c egreffi sunt quasi vir unus.
8 E: recensuit cos in Bczech : fueruntque fi-
liorum Israel trecenta millia : virorum autem
Juda triginta millia.
9 Et dixerunt nuntiis , qui venerant : Sic di-
cetis viris , qui sum in Jabes Galaad : Cras
erit vobis salus , cum incaluerit sol. Venerunt
ergo nuntii , & annuntiavenint viris Jabes :
qui laetati sunt.
i o Et dixerunt : Mane exibimus ad vos , &
facietis nobis omne quod placuerit vobis.
1 1 Et factum est , cum dies crastinus venis-
set, constituit Saiil populum in tres partes : &
ingressus est media castra in vigilia matutina ,
& percuflit Ammon usque dum incalesceret
dies : reliqui autem difpersi sunt , ita ut non
relinquerentur in eis duo pariter.
* Supra ii Et ait populus ad Samuelem : * Quis
.' 7. est iste qui dixit : Saiil num regnabit super nos?
Date viros , & interficiemus eos.
i 3, Et ait Saiil : Non occidetur quisquam
in die hac 3 quia hodie fecit Dominus salutem
in Israel.
14 Dixit autem Samuel ad populum : Vc-
nite , & eamus in Galgala , & innovemus
ibi regnum.
1 5 Et perrexit omnis populus in Galgala &
fecerunt ibi regem Saiil coram Domino in
Galgala , & immolaverunt ibi victimas paci-
ficas coram Domino. Et ltatus est ibi Saiil ,
& cuncti viri Israel nimis.
C A P U T XII.
Samuel populi jutlicit probatut iwiocetis , IsrailtM Ingrt-
titudinis erga Deum arguit , daiis i cala Ji^ms diUa (ua
tenfitmat, hertaturqut us Dmmo adiiakeant , turn cejsans pr*
ipfii trari.
i T^\Ixit autem Samuel ad universum Israel:
JLyEcce audivi vocem vestram juxta om-
nia qua: locuti estis ad me , & constitui super
vos regem.
t Et nunc rex graditur ante vos : ego autem
senui , & incanui : porro filii mei yobiscum"
sunt : itaque conversatus coram vobis ab ado-
lescentia mea usque ad hanc diem , ecce prje-
sto sum.
* Ecell. 3 * Loquimini de me coram Domino &
tfi.n. coram Christo ejus , utriim bovem cujusquam
tulerim , aut asinum : si quempiam calumnia-
tus sum , si oppresli aliquem , si de manu cu-
iusquam munus accepi : & contemnam illud
hodie , restituamque vobis.
4 Et dixerunt : Non es calumniatus nos , nc-
que oppreffisti , neque tulisti de manu alicujus
quippiam.
? Dixitque ad eos : Testis est Dominus ad
versum vos , & testis Christus ejus in die
hac , quia non inveneritis in manu mea quip
piam. Et dixerunt : Testis.
6 Et ait Samuel ad populum : Dominus qui
secit Moysen & Aaron , & eduxit patres nol-
firoj de Terra gypti.
Cap. XI. & XII.
7 Nunc ergo state , ut judicio contendam
adversum vos coram Domino , de omnibus
misericordiis Domini , quas fecit vobiscum , t
& cum patribus vestris :
8 * Quo modo Jacob ingressus est in gy-
ptum , & clamaverunt patres vestri ad Domi 4. J.
num : & misit Dominus Moysen & Aaron , &
eduxit patres vestros de gypto , &: colloca-
vit eos in loCo hoc.
9 Qui obliti sum Domini Dei sui , * &r tra-
didit eos in manu Sisar magistri militiat Ha- 4.J.
sor , & in manu Philisthinorum , & in manu
regis Moab , & pugnaverunt adversum eos.
ioPostea autem clamaverunt ad Dominum,
& dixerunt : Peccavimus , quia dereliqui-
mus Dominum, & servivimus Baalim & Asta-
roth : nunc ergo erue nos de manu inimicorum
nostrorum , 6c. serviemus tibi.
ii * Et misit Dominus Jcrobaal , & Badan, */&,
& Jephte , & Samuel , & eruit vos de manu .14,
inimicorum vestrorum per circuitum, & habi-
tastis confidenter.
1 1 Videntes autem quod Naas rex filiorum.
Ammon venisset adversum vos , dixistis mihi :
* Nequaquam, fed rex imperabit nobis : cum Sufrt
Dominus Deus vester regnaret in vobis. . i.d*
13 Nunc ergo prarfto est rex vester , quern l0>"'
elegistis Sc petiltis : ecce dedit vobis Dominus
regem.
1 4 Si timueritis Dominum, & servieritis ei,
& audieritis vocem ejus , & non exafperaveri-
tis os Domini : eritis & vos , & rex qui impe-
rat vobis , sequentes Dominum Deum ves-
trum.
1 5 Si autem non audieritis voce Domini, fed
exasperaveritis scrmones ejus , erit manus Do
mini super vos , & super patres vestros.
16 Sed & nunc slate , & videte rem istam
grandem , quam facturus est Dominus in con-
fpectu vestro.
17 Nunquid non messis tritici est hodie ? in-
vocabo Dominum , & dabit voces & pluvias:
& scietis , & videbitis quia grande malum fe- .
ceritis vobis in conspectu Domini , petentes
super vos regem,
18 Et clamavit Samuel ad Dominum, & de
dit Dominus voces & pluvias in ilia die.
ijiEttimuit omnispopulus nimis Dominum
& Samuelem , & dixit universus populus ad
Samuelem : Ora pro scrvistfuis ad Dominum
Deum tuum , ut non moriamur : addidimus
enim universis peccatis ncstris malum , ut pe-
teremus nobis regem.
%o Dixit autem Samuel ad populum : Nolite
timere, vos fecistis universum malum hoc : ve-
runtamen nolite recedere a tergo Domini, sed
servite Domino in omni corde vestro.
ii Et nolite declinare post vana , qu non
proderunt vobis, neque eruent vos , quia vana
siint.
zz Et hon derelinquet Dominus populum , .
 LIBER I. REGUM , Cap. XIII. & XIV.
suum propter nomen suum magnum : quia
Dominus juravit facere vos sibi populum.
i} Absit autem a me hoc peccatum in Do-
minum , ut cessem orare pro vobis, & docebo
vos viam bonam & rectam.
14 Igitur timete Dominum , & service ei in
veritate, & ex toto corde vestro : vidistis enim
magnifica qu in vobis gesserit.
i j Quod si perscveraveritis in malitia : &
vos & rex vester parker peribitis.
CAPUT XIII.
VtSi k Slide Fbiiifiha maximo appiratu aiversus lfrte-
\tm j m.utiur ; tcrriti IlcLrxi in aniris Ut: tint & Saiil
qua no* expoilvo Samu'ciii td-utmu obiulit holocauclum >
rtprobuus a Dimino dititur ; de cauitU Philijilnotim ut
l.iiii'.ii*. ari/iis Jpoliartmur.
1 T? Ilius unius anni erat Saul cum regnare
J/ ccepisset , duobus autem annis regnavit
super Israel.
x Et elegit sibi Saiil tria millia de Israel : &:
erant cum Saiil duo millia in Machmas , &
in monte Bethel : mille autem cum Jonatha
in Gabaa Benjamin. Porro cterum populum
remisit unmquemque in tabernacula sua.
3 Et percuffit Jonathas itationem Philisthi
norum , qu erat in Gabaa. Quod cum au-
dissent Philisthiim , Saiil cecinit buccina in
omni terra , dicens : Audiant Hbri.
4 Et uriversus Israel audivit hujuscemodi
famam : Percuffit Saiil stationem Philisthino-
rum : & erexit se Israel adversus Philisthiim.
Clamavit ergo populus post Saiil in Galgala.
5 Et Philiithiim congregati sunt ad prlian-
dum contra Israel , triginta millia curruum ,
& sex millia equitum , & reliquum vulgus ,
ficut arena qu est in littore maris plunma.
Et ascendentes castrametati sunt in Machmas
ad Orientem Bethaven.
6 Quod cum vidissent viri Israel se in arcto
positos , (afflictus enim erat populus) abscon-
derunt fe in speluncis, & in abditis , in petris
quoque , & in antris , & in cisternis.
7 Hebri autem transierunt Jordanem in
Terram Gad & Galaad. Ciimque adhuc esset
Saiil in Galgala , universus populus perterri-
_tus est , qui sequebatur eum.
8 Et expectavit septem diebus juxta placi-
tum Samuelis , & non venit Samuel in Gal
gala , dilapsufque est populus ab eo.
9 Ait ergo Saiil : Afterte mihi holocaustum,
& pacifica. Et obtulit holocaustum.
10 Ciimqut complesset offerens holocaus
tum , ecce Samuel veniebat : & egressus est
Saiil obviam ei ut salutaret eum.
1; t Locutusque est ad eum Samuel : Quid
fecisti ? Respondit Saiil : Quia vidi qudd po
pulus dilaberetur a me > & tu non veneras
juxta placitos dies , porro Philisthiim congre
gati fuerant in Machmas ,
ii Dixi : Nunc descendent Philisthiim ad
me in Galgala,& faciem Domini non placavi.
Kc.ceiE.tate corflpulsus , obtuli holocaustum.
zo7
1 3 Dixixque Samuel ad Saiil : Stulte egisti ,
nee custodilti mandata Domini Dei tui , qu
prcepit tibi. Qudd si non fecisses , jam nunc
prparasset Dominus regnum tuum super
Israel in sempiternum ,
14 Sed nequaquam regnum tuum ultra
consurget. * Qusivit Dominus sibi virum ^ .*
juxta cor suum : & prcepit ei Dominus ut tl*
esset dux super populum suum , ed qudd non
servaveris qu prcepit Dominus.
1 j Surrexit autem Samuel, & ascend it de
Galgalis in Gabaa Benjamin. Et reliqui populi
ascenderunt post Saiil obviam populo , qui
expugnabant eos venientes de Galgala in Ga
baa , in colle Benjamin. Et recensuic Saiil
populum , qui inventi fuerant cum eo , quasi
sexcentos viros.
\6 Et Saiil & Jonathas filius ejus , populus-
que qui inventus fuerat cum eis , erat in Ga
baa Benjamin : porro Philisthiim consederant
in Machmas.
17 Et egrefli sunt ad prdandum de castris
Philisthinorum tres cunei. Unus cuneus per-
gebat contra viam Ephra ad Terram Sual.
1 8 Porro alius ingrediebatur per viam Beth-
horon. Tertius autem verterat fe ad iter ter
mini imminentis valli Seboim contra descrtu.
\9 Porrd saber ferrarius non inveniebatur in
omni Terra Israel. Caverant enim Philisthiim,
ne forte facerent Hebri gladium aut lan-
ceam.
io Descendebat ergo omnis Israel ad Phi
listhiim , ut exacueret unusquisque vomerem
suum , & ligonem & securim & sarculum.
x 1 Retus itaque erant acies vomerum , &
ligonum , & tridentum , & securium , usque
ad stimulum corrigendum.
is Cumque venisset dies prlii , non est
inventus ensis & lancea in manu totius popu
li , qui erat cum Saiile & Jonatha , except
Saiil & Jonatha filio ejus.
zj Egressa est autem statio Philisthiim , ut
transcenderet in Machmas.
CAPUT XIV.
Jottnbtt Domini fidem , cum trmigero siu Ph'disthjtoi dis.
ftrsit ; tieluvi, post viHorixm, mello gustuto, coatn patvit pti-
bilidoneot quam igwtabu, populi tmxilio -ju moi.tm evistt.
1 T7 T accidit quadarri die ut diceret Jo
L> nathas filius Saiil ad adolescentem ar-
migerum suum : Veni , & transeamus ad sta
tionem Philisthinorum , qu est trans locum
ilium. Patri autem suo hoc ipsum non indi-
cavit.
i Porrd Saiil morabatur in extrema parte
Gabaa sub malogranato , qu erat in Magroru
& erat populus cum eo quasi sexcentorum vi-
rorum.
3 Ef Achias filius Achitob fratris Ichabod"
filii Phinees , * qui ortus fuerat ex Heli facer- * SPf4
dote Domini in Silo, portabat Ephod. Sed 8c * ***
populus ignorabat quo iiset Jonathan
 zo8 LIBER I. RE G UM, Cap. XIV.
4 Erant autem inter ascensus , per quos ni-
tebatur Jonathas transire ad stationem Phi-
listhinorum , eminentes petr ex utraque par-
te , & quasi in modum dentium scopuli nine
& inde prrupti , nomen uni Boses , 8c no-
men alteri Sene :
j Unus scopulus prominens ad Aquilonem
ex adverso Machmas , & alter ad meridiem
contra Gabaa.
6 Dixit autem Jonathas ad adolescentem
armigerum suum : Veni , tranfeamus ad sta
tionem incircumcisorum horum , si forte fa-
ciat Dominus pro nobis : quia non est Domi
no difficile falvare vel in multis, vel in paucis.
7 Dixitque ei armiger suus : Fae omuia qua:
placent animo tuo : perge qu6 cupis , & ero
tecum ubicumque volueris.
8 Et ait Jonathas : Ecce nos transimus ad
viros istos. Cumque apparuerimus eis ,
9 Si taliter locuti fuerint ad nos , manete
donee veniamus ad vos : stemus in loco nos-
tro , nee ascendamus ad eos.
to Si autem dixerint : Afcendite ad nos :
ascendamus , quia tradidit eos Dominus in
manibus noitris , hoc erit nobis signum.
1 1 Apparuit igitur uterque stationi Philis-
thinorum : dixeruntque Philisthiim : En He-
brjei egrediuntur de cavernis , in quibus abf-
conditi fuerant.
ix Et locuti sum viri destatione ad Jona-
tlum , & ad armigerum ejus , dixeruntque :
Afcendite ad nos , & ostendemus vobis rem.
Et ait Jonathas ad armigerum suum : Ascen-
* i. Mt damus , scquere me : * tradidit enim Domi-
that. 4. nus eos in manus Israel.
30. 15 Ascendit autem Jonathas manibus &
pedibus reptans , & armiger ejus post eum.
Itaque alii cadebant ante Jonatham , alios
armiger ejus interficiebat sequens eum.
14 Et facta est plaga prima , qui percuslit
Jonathas & armiger ejus , quasi viginti viro-
rum , in media parte jugeri > quam par bourn
in die arare consuevit.
1 j Et factum est miraculum in castris , per
agros : fed & omnis populus stationis eorum
V ag
-qui ierant ad przdandum , obstupuit , & con-
turbata est terra : & accidit quasi miraculum
a Deo.
itf Et respexerunt speeulatores Saiil , qui
erant in Gabaa Benjamin > & ecce multitudo
prostrata , & hue illucque diffugiens.
1 7 Et ait Saiil populo , qui erat cum eo :
Fequirite > & videte quis abierit ex nobis.
Cumque requisissent , repertum est non adeste
Jonatham , 8c armigerum ejus.
18 Et ait Saiil ad Achiam : Applica arcam
Dei. (Erat enim ibi area Dei in d:e ilia cum
fili is Israel. )
19 Cumque loqueretur Saiil ad sacerdotem,
tumultus magnus exortus est in castris Philis-
thinorum : crescebatque paulatim , & cLaus
reforubat. Et ait Saul ad sacerdotem : Con-
trahe manum tuam.
xo Conclamavit ergo Saiil , & omnis popu
lus , qui erat cum eo , & venerunt usque ad
locum certaminis : &c ecce versus fuerat gla-
dius uniufcujusque ad proximum suum , &c
cdes magna nimis.
ii Sed&Hebrxi qui ruerant cum Philis
thiim heri 8c nudiustertius , ascenderantque
cum eis in castris , reversi funt ut essent cum
Israel , qui erant cum Saiil & Jonatha.
xr Omnes quoque lsraelitae, qui se abscon-
derant in monte Ephraim , audientes qudd
fugissent Philisthaei , sociaverunt se cum suis
in prxlio. Et erant cum Saul > quasi decem
millia virorum.
ij Et salvavit Dominus in die ilia Israel.
Pugna autem pervenit usque ad Bethaven.
Z4 Et viri Israel sociati sum sibi in die ilia :
adjuravit autem Saiil populum, dicens : Male-
dictus vir , qui comederit panem usque ad
vesperam , donee ulciscar de inimicis meis.
Et non manducavit univerfus populus pa
nem:
f Omneque terrac vulgus venit in saltum .
in quo erat mel super faciem agri.
16 Ingressus est itaque populus saltum , &
apparuit fluens mel , nullusque applicuit ma
num ad os suum ; timebat enim populus jura-
men turn.
17 Porrd Jonathas non audierat cum adjura-
ret pater ejus populum : extenditque summi-
tatem virg , quam habebat in mariu , & in-
tinxit in favum mellis : & convertit manum
suam ad os suum A' illuminati sunt oculi ejus.
1 8 Respondensque unus de populo , ait : Ju-
rejurando constrinxit pater tuus populum , di
cens : Maledictus vir qui comederit panem
hodie. ( Defecerat autem populus. )
15 Dixitque Jonathas : Turbavit pater meus
terram : vidistis ipsi quia illuminati funt oculi
mei , eo quod gustaverim paululum de melle
isto:
jo Quantd magis si comedisset populus de
pra?da inimicorum suorum , quam reperit ?
Nonne major plaga facta fuisset in Philisthiim
3 1 Percusterunt ergo in die ilia Philisthos
a Machmis usque in Aialon. Defatigatus est
autem populus nimis :
I x Et versus ad prxdam , tulit oves , &
boves , & vitulos , & mactaverunt in terra :
comeditque populus cum sanguine.
33 Nuntiaverunt autem Saiili dicentes quod
populus peccasset Domino , comedens cum
sanguine. Qui ait : Prvaricati estis : volvitc
ad me jam nunc saxum grande.
34 Et dixit Saiil : Dispergimini in vulgus>&
dicite eis , ut adducat ad me unusquisque bo-
vem Gium & arietem , & occidite super istud,
& vescimini , & non peccabitis Domino co-
medentes cum sanguine. Adduxit itaque
omhis
 LIBER I. R E GUM, Cap. XIV. & XV.
omnis populus unusquisque bovcm in manu
sua usque ad noctem : & occiderunt ibi.
35 disicavit autem Saiil altare Domino :
tuncqiie primum cacpit acdificarc alcare Do
mino.
16 Et dixit Saiil: Irruamus super Philisthos
nocte , & vastemus eosusquedum illucescat
mane, necrelinquamus ex eis virum. Dixitque
populus : Omne quod bonum videtur in ocu-
Jis tuis , sac. Et ait sacerdos : Accedamus hue
ad Deum.
37 Et consuluit Saiil Dominum : Num per-
sequar Philistiim ? si trades eos in manus Is
rael ? Et non respondit ei in die ilia.
38 Dixitque Saiil : Applicate hue universes
angulos populi : & scitote,& videte per quem
accident peccatum hoc hodie.
19 Vivit Dominus salvator Israel , quia si
per Jonatham filium meum factum est , abs- .
que retractatione morietur. Ad quod nullus
contradixit ei de omni populo.
40 Et ait ad universum Israel : Separamini
tos in partem unam , & ego cum Jonatha
filio meo ero in pane altera. Responditque
populus ad Saiil : Quod bonum videtur in
oculis tuis , sac.
41 Et dixit Saiil ad Dominum Deum Israel :
Domine Deus Israel da indicium : quid est
quod non responderis servo tuo hodie ? Si in
me,aut in Jonatha filio meo,eit iniquitas hc,
da ostensionem : aut si hc iniquitas est in po
pulo tuo , da sanctitatem. Et deprehensus est
Jonathas & Saiil , populus autem exivit.
41 Et ait Saiil : Mittite sortem inter me , &r
inter Jonatham filium meum. Et captus est
Jonathas.
43 Dixit autem Saiil ad Jonatham : Indica
mihi quid feceris. fct indicavit ei Jonathas,
& ait : Gulrans gustavi in summitate virg,
qu erat in manu mea , paululum mellis , &
ecce ego morior.
44 ht ait Saiil : Hacc faciat mihi Deus , &
haec addat , quia morte morieris Jonatha.
45 Dixitque populus ad Saiil : t'rgone Jona
thas morietur , qui fecit salutem hanc magna
in Israel ? hoc nefas est : vivit Dominus, si ce-
ciderit capillus de capite ejus in terram , quia
cum Deo operatus ell hodie. Liberavit ergo
populus Jonatham , ut non morerecur.
46 Receffirque Saiil , nee persecutes est
Philisthiim : porrd Philisthiim abierunt in Io-
ca fua.
47 Ft Saiil , confirmato regno super Israel,
pugnabat per circuitum adversum omnes ini-
micos ejus , contra Moab , & filios Ammon,
& Edom , & reges Soba . & Philiithos : &
qudcumque se verterat , superabat.
48 Congregatoque exercitu, percuffit Ama-
lec , & emit Israel de manu vastatorum ejus.
49 Fuerunt autem filii Saiil, Jonathas &
Jessui , & Melchisua ; & jiomina duarum silia-
26?
rum ejus , nomen primogenitx Merob , 8i
nomen minoris Michol.
50 Et nomen uxoris Saiil , Achinoam filial
Achimaas : & nomen principis militise ejus
Abner , filius Ner , patruelis Saiil.
% 1 Porrd Cis suit pater Saul 3 & Ner pates
Abner , filius Abiel.
51 Erat autem bellum potens adversum
Philisthos omnibus diebus Saiil. Nam que-
cumque viderat Saiil virum sortem y & ap
turn ad prlium , sociabat eum sibi.
C A P U T XV.,
Saul mijsiu a Domixo ad deltndum junAitui oimtlct ,
Agag terwn ngtm multimrpu prtiam rtstnnw , inobeduu-
ti< arguit.ir , cammotdiii cbtditmia , idebjut jtcundo repro.
batut a rtgm rijkhur j intersecloque Agag , Saul rcprobat'Jt
a ijatnuele lugetur.
i JC1 .T dixit Samuel ad Saiil : Me misit Do-
SZ/ minus , ut ungerem te in regem super
populum ejus Israel : nunc ergo audi vocem
Domini :
z Haec dicit Dominus exercituum : Recenfui
qucumque fecit Amalec Israeli, + quomodo * Er<H
restitit ei in via cum ascenderet de gypto. ' 7
3 Nunc ergo vade , & percute Amalec , &
demolire universa ejus : non parcas ei , &
non concupiscas ex rebus ipfius aliquid : fed
interfice a viro usque ad mulierem , & parvu-
lum atque lactentem , bovem & ovem, came-
lum & asinum.
4 Praccepit itaque Saiil populo , & recensuic
eos quasi agnos : ducenta millia peditum , &
decem milha virorum Juda.
5 Cumque venisset Saiil usque ad civitatem
Amalec , tetendit insidias in torrente.
6 Dixitque Saiil Cinaeo : Abite, recedite,
atque descendite ab Amalec , ne forte invol-
vam te cum eo. Tu enim fecisti misericor-
diam cum omnibus filiis Israel , cum ascen-
derent de gypto. Et receslit Cinus de me-
dio Amalec.
7 Percuflitque Saiil Amalec ab Hevila , do
nee venias ad Sur, qu est e regione gypti.
8 Et apprehendit Agag regem Amalec vi-
vum:omneaute vulgus interfecit in ore gladii.
9 Et pepercit Saiil , & populus Agag , &
optimis gregibus ovium & armentorum , &
vestibus tic arietibus , &c universis , qua: pul-
chra erant,nec voluerunt disperdere ea : quid-
quid verd vile suit & reprobum , hoc demo-
hti sunt.
10 Factum est autem verbum Domini ad
Samuel , dicens :
1 r Pnitet me qudd constituerim Saiil r-
gem : quia dereliquit me , & verba mea ope-
re non implevit. Contristatusque est Samuel,
& clamavit ad Dominum tota nocte.
11 Cumque de nocte surrexisset Samuel,
ut iret ad Saiil mane , nuntiatum est Samueii,
ed quod venisset Saiil in Carmelum , 8c erexis-
set sibi fornicem triumphalem , & reversus
transisset > defcendissetque in Galgala. Vcr.it
Dd
 no LIBER I. REGUM, Cap. XV.&XVI.
ergo Samuel ad Saul , & Salil offerebat holo-
caustum Domino de initiis pnedarum , quae
attulerat ex Amalec.
13 Et cum venisset Samuel ad Saiil , dixit
ei Saiil : Benedictus tu Domino , implevi ver-
bum Domini.
14 Dixitque Samuel : Et quac est hare vox
gregum , qua: resonat in auribus meis , & ar-
mentorum , quam ego audio ?
1 5 Et ait Saiil : De Amalec adduxerunt ea :
pepercit enim populus melioribus ovibus &
armentis , ut immolarentur Domino Deo
tuo : reliqua verd occidimus.
16 Ait autem Samuel ad Saiil : Sine me , &
indicabo tibi quae locutus sit Dominus ad me
nocte. Dixitque ei : Loquere.
17 Et ait Samuel : Nonne cum parvulus
esses in oculis tuis , caput in tribubus Israel
factus es ? unxitque te Dominus in regem su-
per Israel ,
18 Et misit te Dominus in viam , & ait :
Vade , & interfice peccatores Amalec,8c pug-
nabis contra eos usque ad internecionem eoru.
19 Quare ergo non audisti vocem Domini :
fed versus ad przdam es , & fecisti malum in
oculis Domini ?
jo Et ait Saiil ad Samuelem : Immd audivi
vocem Domini, 8c ambulavi in via per quam
misit me Dominus , & adduxi Agag regem
Amalec , 8c Amalec interfeci.
zi Tulit autem de praeda populus oves &
boves , primitias eorum quae caesa sunt , ut
immolet Domino Deo suo in Galgalis.
* Ecili. 2i Et ait Samuel : * Nunquid vult Dominus
4. 17. holocausta & victimas , & non potiiis ut obe-
see 6. 4. diatur voci Domini ? MELIOR est enim obe-
Mattb. dientia quam victim* , & aufcultare magis
9-li. &
i.7. quamofferre adipem arietum.
3 Quoniam quasi peccatum ariolandi est,
repugnare : & quasi scelus idololatriae , nol
le acquiefeere. Pro eo ergo qudd abjecisti
sermonem Domini , abjecit te Dominus ne sis
rex.
14 Dixitque Saiil ad Samuelem : Peccavi,
quia prarvancatus sum sermonem Domini , &
verba tua , timens populum , & obediens vo
ci eorum ,
x < Sed nunc porta, quatso, peccatum meum,
8c revertere mecum , ut adorem Dominum.
16 Et ait Samuel ad Saiil : Non revertar
tecum , quia projecisti sermonem Domini ,
& projeck te Dominus ne sis rex super Israel.
17 Et conversus est Samuel ut abiret : ille
autem apprehcnd summitatem pallii ejus,
qua: & scissa est.
* Infra, z8 Et ait ad eum Samuel : * Scidit Domi
it, 1 7. nus regnum Israel a te hodie , & tradidit iUud
proximo tuo meliori te.
19 Porrd Triumphator in Israel non parcet,
& pnitudine non flectetur : neque enim ho-
toe clt ut agat potaicemiam.
30 At ille ait : Peccavi : fed nunc honora
me coram scnioribus populi mei , & coram
Israel , & revertere mecum , ut adorem Do-
minum Deum tuum.
3 1 Reversus ergo Samuel sceutus est Saii-
lem : & adoravit Saiil Dominum.
3 1 Dixitque Samuel : Adducite ad me Agag
regem Amalec. Et oblatus eft ei Agag pin-
guislimus, & tremens. Et dixit Agag : Siccine
separat amara mors ?
33 Et ait Samuel : Sicut fecit absque liberis
mulieres gladius tuus , sic absque liberis erit
inter mulieres mater tua. Et in frusta conci-
ditcum Samuel coram Domino in Galgalis.
34 Abiit autem Samuel in Ramatha : Saul
verd afeendit in domum luam in Gabaa.
3 j Et non vidit Samuel ultra Saiil usque ad
diem mortis fuse : verumtamen lugebat Sa-
muel Saiilem , quoniam Dominum peenite
bat quod constituisset eum regem super Israel.
CAPUT XVI.
Ktprcitto Saute, Drvii inter fratres minimus in regem un-
gitur : qui cuhiri ffaUente cucun Suite cum similar jji.
ritu main , Me I c -nuts habebtt.
i "TA Ixitque Dominus ad Samuelem : Us-
JL/ quequi tu leges Saiil , cum ego proje-
cerim eum ne regnet super Israel ? Imple cor-
nu tuum oleo , & veni , ut mittam te ad Isa'i
Bethlehemitem : providi enim in filiis ejus
mi hi regem.
x Et ait Samuel : Quomodo vadam ? audiet
enim Saiil, & interficiet me. Et ait Dominus :
Vitulum de armento tolles in manu tu a , 8c
dices : Ad immolandum Domino veni.
3 Et vocabis Isa'i ad victimam , 8c ego os-
tendam tibi quid facias , 8c unges quemeum-
que monstravero tibi.
4 Fecit ergo Samuel , sicut locutus est ei
Dominus. Venitque in Bethlehem, 8c admira-
ti sunt seniores civitatis, occurrentes ei, dixe-
runtque : Paciricusnc est ingressus tuus ?
5 Et ait : Pacificus : ad immolandnm Do
mino veni, sandtificamini, 8c venite mecum ut
immolem.Sanctificavit ergo Itai &z filios ejus,
8c vocavit eos ad sacrificium.
f Cumque ingressi essent , vidit Uiab , 8c
ait : Num coram Domino est Christus ejus ?
7 Et dixit Dominus ad Samuelem : Ne refpi-
cias vultum ejus , neque altitudiiicrrt statura:
ejus : quoniam abjeci eum , nee juxta inrui-
tum hominis ego judico: homo enim videt ea
qua: parent, ' Dominus autem intuetur cor. * p
8 Et vocavit isai Abinadab, 8c adduxit eum 7. ie,
coram Samuele. Qui dixit : Nee hunc elegit
Dominus.
9 Adduxit autem Isai Samma , de quo ait :
Etiam hunc non elegit Dominus.
10 Adduxit itaque Isai septem filios suos co
ram Samuele : 8c ait Samuel ad Isa'i : Noa
degit Dominus ex istis.
 LIBER I. REGtfM: Cap. XVI. & *VI1.
t t Dixitque Samuel ad Isai : Nunquid jam
completi sum filii ? Qui respondit : Adhuc re-
liquus est parvulus , tc pascit oves. Et ait Sa
muel ad Isai : Mitte, & adhuc eum : nee enim
discumbemus prius quam hue ille veniat.
1 1 Misit ergo , & adduxit eum. Erat autem
rufus , & pulcher aspectu , decoraque facie ,
& ait Dominus. : Surge , unge eum , ipse est
enim.
* i. Reg. 3 Tulit ergo Samuel cornu olei , * & unxit
7. 1. eum in medio fratrum ejus : & directus est
Pfilm. Spiritus Domini a die ilia in David , & deiia-
" ceps : Surgensque Samuel abiit in Ramatha.
f, "' 14 Spiritus autem Domim receffit a Saiil , &
jktr. 7. exagitabat eum spiritus nequam , a Domino.
4. & J j Dixeruntque fervi Saiil ad eum : Ecce
i. >*. spiritus Dei malus exagitat te.
16 Jubeat Dominus noster , & fervi tui ,
qui coram te sunt , qtiarrent hominem scien-
tem psallere cithard , ut quando arripuerit te
spiritus Domini malus , pfallat manu sui , &
levius feras.
17 Et ait Saiil ad servos fuos : Providete
ergo mihi aliquem bene pfallentem , & ad-
ducite eum ad me.
18 Et respondens unus de pueris , ait : Ecce
vidi filium Isai' Bethlehemitem scieirem psal
lere , & fortislimum robore , & virum belli-
cosum , & prudentem in verbis , & virum
pulchrum : & Dominus est cum eo.
j 9 Misit ergo Saiil nuntios ad Isai , dicens :
Mitte ad me David filium tuum , qui est in
pascuis.
io Tulit itaque Isa'i asinum plenum panibus,
& lagenam vini , & hdum de capns unum,
& misit per manum David filii sui Saiili.
ii Et venit David ad Saiil , & stetit coram
eo : at ille dilexit eum nimis , & foetus est
ejus armiger.
2z Misitque Saiil ad Isa'i dicens : Stet David
in conspectu meo : invenit enim gratiam in
oculis meis.
33 Igitur quandocumque spiritus Domini
malus arripiebat Saiil , David tollebat citha-
ram , & percutiebat manu sua , & refocilla-
batur Saiil, & levius habebat. Recedebat enim
ab eo spiritus malus.
CAPUT XVII.
thillflhai contra Ifnilem ad pugnam ccngregatis > Gt-
liith gigimtm in *rmii < furtitudmt cmfdtmem , \oli fit.
At David teddit , fracifumjut aput , diffusu thiiifihaii ,
ad StUtm tidit.
i f> ongregantes autem Philisthiim agmi-
\_j na uia in praelium , convenerunt in So-
cho Judac : & castrametati sunt inter Socho &
Azaca in finibus Dommim.
l Porrd Saiil & filii Israel congregati vene-
runt in Vallem terebinthi, & direxerunt aciem
ad pugnandum contra Philisthiim.
3 Et Philisthiim stabant super montem ex
parte hac , 8c Israel staba; supra montem ex
m
altera parte : vallisque erat inter eoi.
4 Et egressus est vir spurius de castris Phi-
listhinorum nomine Goliath , de Geth , alti-
tudini sex cubitorum &r palmi :
j Et cassis aerea super caput ejus , & loricl
squamatd induebatur. Porrd pondus loricr
ejus , & quinque millia siclorum aeris erat :
6 Et ocreas zreas habebat in crurlbus : 8c
clypeus acreus^egebat humeros ejus.
7 Hastile autem haste ejus erat quasi licia-
torium texentium , ipsum autem ferrum hastae
ejus sexcentos siclos habebat ferri : & armigec
ejus antecedebat eum.
8 Stansque clamabat adversum phalangas
Israel, & dicebat eis : Quare venistis parati ad
prlium ? Nunquid ego non sum Phililtharus ,
& vos servi Saiil ? Eligite ex vobis virum, 8c
descendat ad singulare certamen.
9 Si quiverit pugnare mecum , & percusse-
rit me, erimus vobis fervi : si autem ego pne-
valuero , & pcrctissero cum , vos fervi eritis ,
& servietis nobis.
10 Et aiebat Philisthus : Ego exprobravi
agminibus Israel hodie : Date mihi virum , 8c
ineat mecum singulare certamen.
11 Audiens autem Saiil , & omnes Israe'litz
sermones Philisthaei hujuscemodi , stupebant ,
& metuebant nimis.
r 1 David autem erat silius viri Ephratha:i ,
de quo * supra dictum est , de Bethlehem Ju- *Sfrt
da , cui nomen erat Isai", qui habebat octo '* *
filios , & erat vir in diebus Saiil Cenex , &
grandvus inter viros.
13 Abierunt autem tres filii ejus majores
post Saul in prlium : & nomina trium fi-
lioruni ejus , qui perrexerunt ad bellum ,
Eliab primogenitus , & secundus Abinadab ,
tertiufquc Samma.
14 David autem erat minimus. Tribus ergo
majoribus sceutis Saiilem ,
1 5 Abiit David , &c reversus est a Saiil , ut
pasceret gregem patris sui in Bethlehem.
16 Procedebat ver6 Pfeilisthacus mane &
vespere , Sr stabat quadraginta diebus.
1 7 Dixit aatem Iui ad David filium suum :
Accipe sratribus tuis Ephi polenta: , 8r decem
panes istos , & curre in castra ad fratres tuos
18 Et decem formellas casci has deferes ad
tribunum : & fratres tuos visitabis , si recti
agant : & cum quibus ordinati sunt , disce.
19 Saul autem , & illi , & omnes filii Israel
in Valle terebinthi pugnabant adversum Phi
listhiim.
10 Surrexit itaque David mane , 8r com-
mendavit gregem custodi : & onustus abiit ,
ficut prarceperat ei Isa'i. Et venit ad locum
Magala , & ad exercitum , qui egressus ad
pugnam vociferatus erat in certamine.
ii Direxerat enim aciem Israel , fed 8c Phi
listhiim ex adverso fuerant prarparati.
11 Derelinquens ergo David vasa qui attu-
Ddij
 in tlBER I. REGUM, Cap. XVII.
lerat, sub manu custodis ad sarcinas, cucurritberabit de manu Philisthsei hujus. Dixit autem
ad locum certaminis , & interrogabat si om- Saiil ad David : Vade, & Dominus tecum sit.
nia recte agerentur erga fratres suos. 38 Et induit Saiil David vestimentis suis , &
13 Cumque adhuc ille loqueretur eis, appa-imposuit galeam aeream super caput ejus , &
xuit vir ille.spurius ascendens , Goliath nomivestivit eum lorica.
ne , Philislhus , de Geth , de castris Philis- $9 Accinctus ergo David gladio ejus super
thinorum : & loquente co hsec eadem verba vestem suam , cpit tentare si armacus posset
audivir David. incedere : non enim habebat consuetudinem.
*4 Omnes autem Israelite , cum vidissent Dixitque David ad Saul : Non possum sic in
virum , fugerunt a facie ejus , timentes eum cedere, quia non usum habeo. Et deposuit ea
valde. 40 Et tulit baculum suum , quern semper
15 Et dixit unus quispiam de Israel : Num habebat in manibus : & elegit sibi quinque
vidistis virum hunc , qui afcendit ? ad expro-limpidiflimos lapides de torrente, & misit eos
brandum enim Israeli afcendit. Virum ergo , in peram pastoralem , quam habebat secum,
qui percusserit eum , ditabit rex divitiis mag-
&: fundam manu tulit : & proceflit adversum
nis , & filiam suam dabit ei, &domum patris Philistharum.
ejus faciet absque tributo in Israel. 41 lbat autem Philistharus incedens , & ap-
%6 Et ait David ad viros , qui stabant se-propinquans adversum David, &c armiger ejus
cum , dicens : Quid dabitur viro , qui percus-ante eum.
serit Philistharum hunc, & tulerit opprobrium 41 Cumque inspexisset Philistharus , & vi-
de Israel ? quis enim est hie Philisthacus incir-
disset David , despexit eum. Erat enim ado-
cumcisus, qui exprobravit acies Dei viventis ?lescens , rufus & pulcher aspectu.
7 Referebat autem ei populus eundem ser- 43 Et dixit Phihsthus ad David : Nunquid
ttionem , dicens : Hare dabuntur viro , qui ego canis sum, qudd tu venis ad me cum ba-
percuslerit eum. culo-Etmaledixit PhiliftharusDavid in diissuis
__ 28 Quod cum audisset Eliab frater ejus ma 44 Dmtque ad David : Veni ad me,& dabo
jor , Toquente eo cum aliis , iratus eit contra
carnes ts volatilibus caeli & bestiis terrar.
David , & ait : Quare venisti , & quare dere- 4? Dixit autem David ad Philistharum : Tu
liquisti pauculas oves illas in deferto? ego no-
venis ad me cum gladio , & hatta, & clypeo :
vi superbiam tuam , & nequitiam cordis tui : ego autem venio ad te in nomine Domini
quia ut videres prarlium , defeendisli. exercituum , Dei agminum Israel , quibus ex-
1.9 Et dixit David : Quid feci ? nunquid non
probrasti
verbum est ? 4(S" Hodie , & dabit te Dominus in manu
30 Et declinavit paululum ab eo ad alium :mea, & percutiam te, & auferam caput tuum
dixitque eundem sermonem. Et respondit ei a te : & dabo cadavera castrorum Philisthiira
populus verbum sicut prius. hodie volatilibus carli , & bestiis terra; : ut
3 1 Audita sunt autem verba , quac locutussciat omnis terra , quia eft Deus in Israel.
est David , & annuntiata in conspectu Saul. 47 Et noverit universa Ecclesia hare , quia
31 Ad quern cum fuisset adductus , locutusnon in gladio , nee in hasta salvat Dominus :
est ei : Non concidat cor cujusquam in eo : ipsius enim eft bellum , & tradet vos in ma-
ego ser-vus tuus vadam , & pugnabo adversus nus nostras.
Pnilistharum. 48 Cum ergo surrexisset Philistharus , &
33 Et ait Saiil ad David : Non vales resiste-
venirer, & appropinquaret conrra David, fes-
re Philistharo illi, nee pugnare adversus eum :tinavit David , & cucurrit ad pugnam ex ad-
quia puer es , hie autem vir bellator est ab verso Philisthari.
adolelcentia sua. 4J> Et misit manum suam in peram , tulit-
* Eceli. 34 Dixitque David ad Saiil : * Pascebat ser-
que unum lapidem , & funda jecit , & cir-
*7. J. vus tuus patris sui gregem , & veniebat leo, cumducens percuilit Philistharum in fronte : &
vel ursus,& tollebat arietem demedio gregis : infixus est lapis in fronte ejus , & cecidit in
3 5 Et perfequebar eos , & percutiebam , faciem suam super terram.
eruebamque de ore eorum : & illi confurge- 50 * Prvaluitque David adversum Philis- * Ed,
bant adversum me , & apprehendebam men- thxum in funda & lapide , percussumque Phi- 47-
turn eorum,&r suiTocabam',interficiebaqueeos. listhum interfecit. Cumque gladium non ha- 1 . Mt-
35 Nam & leonem , & ursum interred ego beret in manu David ,
servus tuus: eiit igitur & Philislharus hie incir-51 Cucurrit , & stetit super Philistharum, & J.
cumcifus , quasi unus ex eis. Nunc vadam, & tulit gladium ejus , & eduxit eum de vagina
osteram opprobrium populi: quoniam quis est sua: & interfecit eum, prarciditque caput ejus.
isle Philislhus incircumcjsus , qui ausus estVidentes autem Philiithiim , qudd mortuus
maledicere exercitui Dei viventis t esset fortisiimus eorum , fugerunt.
37 *"t ait David : Dominus qui eripuit me fz f t consurgentes viri Uriel &r Tuda voci-
dc xaam leonis , $c de m*a jsi , ip(e me U- ferati sunt, & persecuy lunt Phiiisthos usque
 LIBERI.REGUM , Cap. XVII. & XVIII.
dum venirent in vallem , & usque ad portas
Accaron , cecideruntque vulnerati de Philist-
hiim in via Saraim , &c usque ad Geth , &c us
que ad Accaron.
5j Et revertentes filii Israel postquam per-
secuti fuerant Philiithxos > invaserunt castra
eorum.
54 Assumens autem David caput Philisthaei,
attulit illud in Jerusalem : arma verd ejus po-
suit in tabernaculo suo.
5 5 Eo autem tempore, quo viderat Saiil Da
vid egrcdientem contra Pnilisthaeum , ait ad
Abner principem militi : De qua stirpe des-
cendit hic adolescens, Abner ? Dixitque Abner:
Vivit anima tua , rex , si novi.
5<y Et ait rex : Interroga tu , cujus filius sit
iste puer.
57 Cumque regressus esset David , percusso
Philisthaeo , tulit eum Abner , & inrroduxit
coram Saiile,caput Philisthaei habentein manu.
58 Et ait ad eum Saiil : De qua progenie es,
6 adolescens ? Dixitque David : Fihus servi
tui Isai Bethlehemit ego sum.
CAPUT XVIII.
Jonathas Davidi trci'JJimo jung'mtr faiiere t Saul , Mud'ui
sui ej- David crniparatiimt , ptjfimi ilium oiit , unit ntih
spirit agiuuut niiisur David cmfigere j dr Merob filiati,
quoin erat Daviti pollicitus , train alteri I Michel verb ju-
niorem collide mtdiamib.n centum proputiis Pbilifthiurum
defpondet David in uxmim.
i P T factum est ciim complesset loqui ad
lZ> Saiil : anima Jonathae conglutinata est
animar David , & dilexit eum Jonathas quasi
animam suam.
1 Tulitqueeum Saiil in die ilia & non con-
celfit ei ut reverteretur in domum patris sui.
3 Inierunt autem David & Jonathas fdus:
diligebat enim eum quasi animam suam.
4 Nam expoliavit se Jonathas tunica , qui
erat indutus , & dedit earn David , & reliqua
vestimenta sua usque ad gladium &c arcum
suum , & usque ad balteum.
5 Egrediebatur quoque David ad omnia
quarcumque misisset eum Saiil , & prudenter
fe agebat : posuitque eum Saiil super viros
belli, & acceptus erat in oculis universi popu-
li , maximeque in conspectu famulorum Saiil.
6 Porr6 cum reverteretur percusso Philist-
ho David , egressat sunt mulieres de univerfis
urbibus Israel , cantantes , chorosque ducen-
tes in occursum Saiil regis , in tympanis l-
titiae , & in sistris.
7 Et prcinebant mulieres ludentes , atque
* u'.'* dicentes * Percuffit Saiil mille , & David de-
cem millia.
El' 8 Iratus est autem Saiil nimis , & displicuit
V< 7- in oculis ejus sermo iste : dixitque : Dederunt
David decem millia , &r nvhi mille dederunt :
quid ei superest , nisi solum regnum ?
9 Non recti- ergo oculis Saiil aspiciebat
David a die ilia , & deinceps.
10 Post diem autem akeram, inyasit spiritus
zn
Dei malus Saiil , & prophetabat in medio do-
mds su : David autem psallebat manu sua, si-
cut per singulos dies; tenebatqueSa'il lanceam,
11 Et mifit earn, putans quod configere pos
set David cum pariete : &c declinavit David a
facie ejus secund6.
11 Et timuit Saiil David , ed qudd Dominus
esset cum eo, & a fe receffisset.
1 3 Amovit ergo eum Saiil a fe, & fecit eum
tribunum super mille viros : & egrediebatur ,
& intrabat in conspectu populi.
14 In omnibus quoque viis suis David pru
denter agebat , & Dominus erat cum eo.
1 5 Vidit itaque Saiil quod prudens esset ni
mis , & cpit cavere eum.
16 Omnis autem Israel & Juda diligebat
David : ipse enim ingrediebatur & egredieba
tur ante eos.
17 Dixitque Saiil ad David : Ecce filia me*
major Merob , ipsam dabo tibi uxorem : tan-
tummodd esto vir fortis , & praeliare bella
Domini. Saiil autem reputabat , dicens : Non
sit manus mea in eum , fed sit super eum ma-
nus Philisthinorum.
1 8 Ait autem David ad Saiil : Qais ego sum,
aut qua; est vita mea , aut cognatio patris met
in Israel , ut flam gener regis ?
1 9 Factum est autem tempus , ciim deberet
dari Merob filia Saiil David , data est Hadrieli
Molathitae uxor.
20 Dilexit autem David Michol filia Saiil
altera. Et nuntiatun est Saiil , & placuit ei.
2 1 Dixitque Saiil : Dabo earn illi , ut fiat ei
in scandalum , & sit super eum manus Philist
hinorum. Dixitque Saiil ad David : In duabus
rebus gener meus eris hodie.
ii Et mandavit Saiil servis suis : Loquimi-
ni ad David clam me , dicentes : Ecce places
regi , & omnes servi ejus diligunt te. Nunc
ergo esto gener regis.
13 Et locuti sunt servi Saiil in auribus Da
vid omnia verba hc. bt ait David : Num pa-
rum videtur vobis , generum esse regis ? Ego
autem sum vir pauper & tenuis.
14 Et renuntiaverunt servi Saiil , dicentes :
Hujuscemodi verba locutus est David.
15 Dixit autem Saiil : Sic loquimini ad Da
vid : Non habet rex sponsalia necesse , nisi
tantum centum praeputia Philisthinorom , ut
fiat ultio de inimicis regis. Porrd Saiil cogita-
bat tradere David in manus Philisthinorum.
i6 Cumque renuntiaslent servi ejus David ,
verba, quae dixerat Saiil, placuit sermo in ocu
lis David , ut fieret gener regis.
27 Ft post paucos dies surgens David , abiit
cum viris , qui sub eo erant. Et percussit ex
Philisthiim ducentos viros , & attulit eorum
prarputia , & annumeravit ea regi , ut esset ge
ner ejus. Dedit itaque Saiil ei Michol filiam
suam uxorem.
18 Et vidit Saiil , & intellexit qudd Domi
Dd iij
 1T4 LIBER I. RE GUM, Cap. XIX. & XX.
nus eslct cum David Michol autem filia Saiil
diligebat cum.
ly Et Saiil magis cpit timere David : fac-
tusque elt Saiil inimicus David cunctis diebus.
30 Et egrcfli sunt principes Philisihinorum.
A principle autem egreffionis eorum , pruden-
tius fe gerebat David quam omnes scrvi Saiil >
& celebre factum est nomen ejus nimis.
CAPUT XIX.
Stul Divide occidtre voltm , vtce Jmcabt pUcatr :
quern ccramje c'ubtrixfnttm iltrhtt trmfigert tenttt , & fu.
gitmim milbjl ii Michol in Nijoih *pud Samuetcm peijecutui,
ffi tirnos nuntitt pr'fheta.tei etimt ipft prcphet*t.
i T Ocutus est autem Saiil ad Jonathan si-
I t Hum fuum , & ad omnes servos suos ,
ut occiderent David. Porr6 Jonathas filius Sa
iil diligebat David valde :
i Et indicavit Jonathas David , dicens :
Quirit Saiil pater meus occidere te : quapro-
pter observa te , quzso , mane , & manebis
clam , & abscond&ris.
3 Ego autem egrediens stabo juxta patrem
meum , in agro ubicumque fueris : & ego lo-
quar de te ad patrem meum : & quodcumquc
videro , nuntiabo tibi.
4 Locutus est ergo Jonathas de David bona
ad Saul patrem fuum : dixitque ad eum : Ne
pecces rex in scrvum tuum David , quia non
peccavit tibi , & opera ejus bona sunt tibi valde.
5 Et posuit animam suam in manu sua , &
percuslit Philisthaeum , & fecit Dominus salu-
tem magnam universo Israeli : vidisti , & Ix-
tatus es. Quare ergo peccas in sanguine inno-
xio j interficiens David , qui est abique culpa?
6 Quod cum audisset Saiil , placatus voce
Jonath , juravit : Vivit Dominus , quia non
occidetur.
7 Vocavit itaque Jonathas David , & indi
cavit ei omnia verba hate : & introduxit Jona
thas David ad Saiil , & suit ante eum > sicut
fuerat heri & nudiustertius.
8 Motum est autem rursum bellum : &
egressus David , pugnavit adversum Philis-
thiim : percuslitque eos plaga magna , & fuge*
runt a facie ejus.
8 Et factus est spiritus Domini malus in Saiil,
Sedebat autem in domo sua , & tenebat lan-
ceam : porrd David psallebat manu sua\
10 Nisusque est Saiil configere David lancea-
rn pariete , &r declinavit David a facie Saiil :
lancea autem caflb vulnere perlata est in parie-
tem, & David sugit , & salvatus est nocte illsl.
1 1 Misit ergo Saiil satellites suos in domum
David , ut custodirent eum , &z interficeretur
mane. Quod cum annuntiasset David Michol
uxor sua , dicens : Nisi salvaveris te nocte hac,
eras morieris :
1 1 Depofuit eum per fenestram. Porrd ille
abiit &: aufugit , atque salvatus est.
rj Tulit autem Michol statuam , & posuit
earn super lectum , & pellem pilosam capra-
rum posuit ad caput ejus, & operuit earn ves-
timentis.
14 Misit autem Saiil apparitores qui rape-
rent David : & responsum ell quod grotaret.
i f Rursumque misit Saiil nuntios ut viderent
David , dicens : Afferte eum ad me in lecto ,
ut occidatur.
iiJCumque venisient nuntii, inventum est
simulachrum super lectum , & pellis caprarum
ad caput ejus.
17 Dixitque Saiil ad Michol : Quaresic illu-
fisti mihi , & dimisisti inimicum meum , ut
fugeret ? Et refpondit Michol ad Saiil. Quia
ipse locutus est mihi : Dimitte me , ahoqui
interficiam te.
18 David autem fugiens , salvatus est , &
venitad Samuel in Ramatha , & nuntiavit ei
omnia qu fecerat sibi Saiil : & abierunt ipse
& Samuel , & morati sunt in Naioth.
19 Nuntiatum est autem Saiili a dicentibus :
Ecce David in Naioth in Ramatha.
*o Misit ergo Saiil lictores , ut raperent Da-
vid1 :. qui
_..: cum
_.\_r vidissent
..-.j-.ir .. cuneum Prophetarum
r *_i
vaticinantium , & Samuelem stantem super
cos , factus est etiam Spiritus Domini in illis ,
& prophetare cperunt etiam ipsi.
1 1 Quod cum nuntiatum esset Saiili , misit
& alios nuntios : prophetaverunt autem & illi.
Et rursum misit Saul tertios nuntios : qui & ip
si prophetaverunt. Et iratus iracundu Saiil ,
ii Abiit etiam ipse in Ramatha , 8cvenit
usque ad cisternam magnam , qux est in So-
cho , & interrogavit , & dixit : In quo loco
sunt Samuel & David ? Dictumque est ei :
Ecce in Naioth sunt in Ramatha.
23 Et abiit in Naioth in Ramatha , &: factus
est etiam super eum Spiritus Domini , & am-
bulabat ingrediens , & prophetabat uiquedum
veniret in Naioth in Ramatha.
14 Et expoliavit etiam ipse se vestimentis suis,
& prophetavit cum cteris coram Samuele , 8c
cecidit nudus tota die rlli Ik nocte. Unde Sr
exivit proverbiu : * NQ & Saiil inter Prophetas? * j^.
CAPUT XX. ',''
Jotuthtt pest repetithm cum Divide jttdus ipfum atm fttrt
rttowchUare frusira emutur } ilium tome e minibut ejus
triutx ftgiittrwH jiftte libt'tt.
i T^ Ugit autem David de Naioth , quac est
J? in Ramatha , veniensque locutus est co-
ram Jonatha : Quid feci ? qux est iniquitas
mea , & quod peccatum meum in patrem
tuum , quia quacrit animam meam ?
2 Qui dixit ei : Absit , non morieris : neque
enim taciet pater meus quidquam grande vel
parvum , nisi priils indicaverit mihi : hunc er
go celavit me pater meus scrmonem tantum-
mod6 ? nequaquam erit istud.
3 Et juravit rursum Davidi. Et ille ait : Scit
profecto pater tuus quia inveni gratiam in
oculis tuis , . & dicet : Nesciat hoc Jonathas :
ne forte triltctur. Qui nimmo vivit Dominus ,
 LIBER I. REGUM, Cap. XX. 11 5
& vivit anima tua , quia non tantiltn { ut ita 10 Et ego tres sagittas mittam juxta eum .
dicam ) gradu , ego morsque dividimur. & jaciam quasi exercens me ad signum.
4 Et ait Jonathas ad D^vid : Quodcumque u Mittam quoque & puerum , dicens ei :
dixerit mihi anima tua , raciam tibi. Vade , & aster mihi sagittas.
; Dixit autem David ad Jonathan : Ecce xx Si dixero puero-.Ecce sagitta: intra te sunt,
calendar sunt crastino , & ego ex more sedere tolle eas : tu veni ad me , quia pax tibi est, 8e
soleo juxta regem ad vescendum : dimitte nihil est mali, vivit Dominus. Si autem sic lo-
ergo me ut ablcondar in agro usque ad ves- cutus fuero puero : Ecce fagittae ultra te sunt :
perum diei terti. vade in pace , quia dimisit te Dominus.
6 Si respiciens requisierit me pater tuus , 13 De verbo autem quod locuti sumus ego
respondebis ei : Rogavit me David , ut iret & tu , sit Dominus inter me & te usque in
celeriter in Bethlehem civitatem suam : quia scmpiternum.
victimat solemnes ibi sunt universis contribuli- 14 Absconditus est ergo David in agro , &
bus luis. venerunt calendar , & scdit rex ad comeden-
7 Si dixerit , Bene : pax erit servo tuo. Si dum panem.
autem suerit iratus , scito quia completa est x 5 Cumque scdisset rex super cathedram sua
malitia ejus. ( secundum consuetudinem ) qua: erat juxta
8 Fae ergo miscricordiam in servum tuum: (arietem, surrexit Jonathas, & scdit Abner ex
quia fdus Domini me famulum tuum tecum atere Saul , vacuusque apparuit locus David.
inire feciili. Si autem est iniquitas aliqua in x5 Et non est locutus Saul quidquam in die
me , tu me interfice , & ad patrem tuum ilia : cogitabat enim qudd forte evenisset ei ,
ne introducas me. ut non esset mundus , nee purificatus.
9 Et ait Jonathas : Absit hoc a te : neque X7 Cumque illuxisset dies sceunda post ca-
enim fieripotest , ut certe cognovero cora- lendas rursus apparuit vacuus locus David.Di-
pletam esse patris mei malitiam contra te , xitque Saiil ad Jonathan si Hum suum: Cur non
non annuntiem tibi. venit filius Isa'i nee heri,nec hodie ad vescendu?
io Responditque David ad Jonatham : Quis x8 Responditque Jonathas Saiili : Rogavit
rennntiabit mihi, si quid forte respondent tibi me obnixe , ut net in Bethlehem ,
pater tuuus dure de me ? xp Et ait : Dimitte me, quoniam sacrisicium
j i Et ait Jonathas ad David : Veni , & egre- solemne est in civitate, unus de fratribus meis
diamur foras in agrum. Cumque existent am- accersivit me : nunc ergo si inveni gratiam in
bo in agrum , oculis tuis,vadam cit6,& videbo fratres meos.
ii Ait Jonathas ad David : Domine Deus Ob hanc causam non venit ad mensam regis.
Israel , si investigavero sententiam patris mei 30 Iratus autem Saiil adversum Jonathan ,
crastino vel perendie : & aliquid boni suerit dixit ei : Fili mulieris virum ultr6 rapientis ,
super David , & non statim misero ad te , & nunquid ignoro quia diligis filium Isa'i in con-
notum tibi fecero , fusionem tuam , & in confusionem ignomi-
15 Haec faciat Dominus Jonathae , & hsce nios matris tux ?
addat. Si autem perleveravent patris mei 3 1 Omnibus enim diebus , quibus filius Isa'i
malitia adversum te , revelabo aurem tuam, merit super terram , non stabiliSris tu , ne
& dimittam te , ut vadas in pace , & sit Do que regnum tuum. Itaque jam nunc mitte , &
minus tecum , sicut suit cum patre meo. adduc eum ad me : quia filius mortis est.
14 Et si vixero , facies mihi miscricordiam 31 Respondens autem Jonathas Saiili patri
Domini : si verd mortuus fuero ,, suo , ait : Quare morietur ? quid fecit f
1 f Non auferes miscricordiam tuam a domo 33 Et arripuit Saiil lanceam ut percuteret
mea usque in scmpiternum,quando eradicave- eum. Et intellexit Jonathas quod definitum
rit Dominus inimicos David , unumquemque esset a patre suo , ut inteniceret David.
de terra : auserat Jonathan de domo sua , & 34 Surrexit ergo Jonathas a menfa in ira su-
requirat Dominus de manu inimicoru David. roris , & non comWit in die calendarum sc
\6 Pepigit ergo Jonathas fdus cum domo eunda panem. Contristatus elt enim super Da
David : & reqinsivit Dominus de manu ini- vid , eo quid confudisset eum pater suus.
micorum. 35 Cumque illuxisset mane , venit Jonathas
17 Et addidit Jonathas dejerare David, in agrum juxta placitum David , & puer par-
eo quod diligeret ilium : sicut enim animam vulus cum eo ,
suam , ita diligebat eum. 7,6 Et ait ad puerum suum : Vade , & asser
1 8 Dixitque ad eum Jonathas : Cras calen mihi sagittas,quas ego jacio.Cumque puercu-
dar sunt , & requirens : currisse, jecit aliam sagittam trans puerum.
19 Requirctur enim scslio tua usque peren 37 Venit itaque puer ad locum jaculi, quod
die. Descendes ergo fellinus , & venies in lo mlferat Jona-.has : 8c clamavit Jonathas nost
cum ubi celandus es in die qua operari licet , tergum pueri, & ait : Ecce ibi est sagitta porsc>
& sedebis juxta lapidem 3 cui nomen est'Ezel. ultra te.
 xi6 LIBEXI.REGUM ,. CAP.XXI.&XXII.
38 Clamavitque iterum Jonathas post ter-
gum pueri, dicens : Festina velociter, ne stete-
ris. Collegit autem puer Jonath sagittas , &
attulit ad dominum suum :
jy Et quid ageretur , penitus ignorabat :
tantummodd enim Jonathas & David rem
noverant.
40 Dedic ergo Jonathas arma sua puero, &
dixit ei : Vade , & defer in civitatem ,
41 Cumque abiisset puer , surrexit David de
loco , qui vergebat ad Austrum , & cadens
pronus in terram , adoravit tertid : & oscu-
lantes se alterutrum , fleverunt pariter , David
autem amplius.
41 Dixit ergo Jonathas ad David : Vade in
pace : qujecumque juravimus ambo in nomine
Domini , dicentes : Dominus sit inter me &
te , & inter semen meum & semen tuum us
que in sempiternum.
43 Et surrexit David , & abiit : fed & Jo
nathas ingressus est civitatem.
CAPUT XXI.
Profugus David in Nob* urban facerdetalevt , fame com.
fttlfus fanes fanHificatos comcdit dates ah Achimelech , pr/t-
fente ibidem Doeg Idumao ; r Goliath gladio atcepto ,3 pud
alibis regem Geth dementis pra timoresmuUt.
i T 7 Enit autem David in Nobe ad Achime-
V lech sacerdotem : 8r obstupuit Achi-
melech , ed qudd venisset David. Et dixit ei :
Quare tu solus , & nullus est tecum ?
1 Et ait David ad Achimelech sacerdotem :
Rex praecepit mihi sermonem, & dixit : Nemo
sciat rem , propter quam missus es a me , &
cujufmodi jprcepta tibi dederim : nam &
jpueris condixi in ilium & ilium locum.
3 Nunc ergo si quid habes ad manum , vel
quinque panes , da mihi , aut quidquid inv&-
neris.
4 Et rcfpondens sacerdos ad David , ait
illi : Non habeo lai'cos panes ad manum, fed
tantum panem sanctum : si mundi sunt pueri ,
xnaxime a mulieribus ?
j Et respondit David sacerdoti, & dixit ei :
Equidem , si de mulieribus agitur , continui-
mus nos ab heri & nudiustertms, quando egre-
diebamur , & fuerunt vasa puerorum sancca.
Porr6 via hc polluta est , fed & ipsa hodie
sanctificabitur in vasis.
* MtttK tf * Dedit ergo ei sacerdos sanctificatum pa-
.* . j. 4". nem. Neque enim erat ibi panis , nisi tantum
panes piopositionis , qui sublati fuerant a fa
cie Domini , ut ponerentur panes calidi.
7 Erat autem ibi vir quidam de servis Saiil ,
in die ilia , intus in tabernaculo Domini ; &
nomen ejus Doeg Idumaeus , potentissimus
pastorum Saiil.
8 Dixit autem David ad Achimelech : Si
habes hie ad manum hastam , aut gladium ?
quia gladium meum , & arma mea non tuli
mecurn. Sermo enim regis urgebat.
y Et dixit sacerdos : Ecce hie gladjus Go-
Hath philisthi , quern pcrcusilsti in Valle te-
rebinthi , est involutus pallio ppst Ephod : si
istum vis tollere , tolle. Neque enim hie est
alius absque eo. Et ait David : Non est huic
alter similis, da mihi eum.
10 Surrexit itaque David , & fugit in die
ilia a facie Saiil:& venit ad Achis regem Geth:
1 1 Dixeruntque fervi Achis ad eum cum
vidissent David : Nunquid non iste ell David
rex terr ? nonne huic cantabant per choros ,
dicentes : * Percussit Saiil mille , & David de- * j;t
cem millia ? u.7-
1 1 Posuit autem David sermones istos in &&
corde suo , & extimuit valde a facie Achis 47> 7'
regis Geth.
13 Et immutavit os suum corarh eis , &
collabebatur inter manus eorum , & impin-
gebat in ostia port , defluebantque saliva:
ejus in barbam.
1 4 Et ait Achis ad servos suos : Vidistis ho-
mineminsanum : quare adduxistiseum ad me?
15 An desunt nobis furiosi , qudd introdu-
xistis istum , ut fureret me pracsente ? hiccine
ingredietur domum meam ?
CAPUT XXII.
David flurimoi ad je in spelunan Odollam suscipitjnde ti
regem Moab profasciti.r j unde ctwfiUo Gad prophet* in Terram
Jud* reverntur Said vtro omnes jacerdotes Nobe prater Abu.
tbar,qui ad David conjugit,per Doeg Idumatm jujjit interims.
i A Biit ergo David inde , & fugit in soe-
/\ luncam Odollam. Quod cum audislent
sratres ejus , & omnis domus patris ejus, des-
cederunt ad eum illuc.
x Et convenerunt ad cum omnes , qui erant
in angustia constituti , & oppressi acre alieno ,
&amaro animo : & factus eft eorum princeps,
fueruntque cum eo quasi quadringenti viri.
3 Et profectus eft David inde in Mafpha >
quae eft Moab : & dixit ad regem Moab : Ma-
neat , oro j pater meus & mater mea , vobis-
cum , donee sciam quid faciat mihi Deus.
4 Et reliquit eos ante faciem regis Moab :
manscruntque apud eum cunctis diebus , qui-
bus David suit in prarsidio.
5 Dixitque Gad propheta ad David : Noli
manere in prsidio , proficiscere , & vade in
Terram Juda. Et profedtus est David, & venit
in saltum Haret.
6 Et audivit Saiil qudd apparuisset David ,
& viri qui erant cum eo. Saiil autem cum
maneret in Gabaa , & esset in nemore , quod
est in Rama , hastam manu tenens , cuncti-
que fervi ejus circumltarent eum ,
7 Ait ad servos iiios qui affiftebant ei : Au-
dite nunc filii Jemini : numquid omnibus vo-
bis dabit filius Isai agros & vineas , & univer
ses vos faciet tribunos , &c centuriores :
8 Quoniam conjurastis omnes adverfum me,
& non est qui mini renuntiet , maxime curri
& filius meus fdus inierit cum filio Ifa'i ?
Non est qui vicem meam doleat ex vobis ,
ec
 LIRER I. REGUM , Cat. XXII. & XXIB.
iiec qui annuntiet mihi : ed qudd suscitaverit
filius meus servum meum adverfum me , insi^
diantem mihi usque hodie.
9 Respondens autem Doeg Idumasus , qui
afsistebat , & erat primus inter scrvos Salil :
Vidi , inquit , filium isa'i in Nobe, apud Achi-
mclech filium Achitob sacerdotem.
io Qui consuluicpro eo Dominum,& ciba-
ria dedit ei : fed & gladium Goliath Philisthi
dedit illi.
1 1 Misit ergo rex ad accersendum Achime-
lech sacerdotem filium Achitob , & omnem
domum patris ejus , sacerdotum, qui erant in
Nobe , qui universi venerunt ad regem.
i x Et ait Saiil ad Achimelech : Audi fili
Achitob. Qui respondit : Prst6 sum domine.
13 Dixitque ad eum Saiil : Quare coniuras-
tis adversum me , tu & filius lTai , & dedisti
ei panes & gladium , & consuluisti pro eo
. Deum , ut consurgeret adversum me, insidia-
tor usque hodie permanens ?
14 Respondenlque Achimelech regi , ait :
Et quis in omnibus servis tuis , sicut David
fidelis, & gener regis, & pergens ad imperium
tuum , & gloriosus in domo tua <
1 j Num hodie cpi pro eo consulere
Deum ? absit hoc it me : ne suspicetur rex ad-
versus servum suum rem hujuscemodi, in uni-
versa domo patris mei : non enim sdvit ser-
vus tuus quidquam super hoc negotio , vel
modicum vel grande.
i5 Dixitque rex : Morte morieris Achime
lech , tu , & omnis domus patris tui.
17 Et ait rex emissariis , qui circumstabant
eum : Convertimini , & interficite sacerdotes
Domini : nam manus eorum cum David est :
seientes qu6d fugisset , & non indicaverunt
mihi. Noluerunt autem scrvi regis extendere
manus suas in sacerdotes Domini.
1 8 Et ait rex Doeg : Convertere tu , & ir-
rue in sacerdotes. Conversusque Doeg Idu-
mzus , irruit in sacerdotes , & trucidavit in
die ilia octogintaquinque viros vestitosEphod
lineo.
19 Nobe autem civitatem sacerdotum per-
cuslit in ore gladii , viros & mulieres , & par-
vulos ,' & lactentes , bovemque & asinum , &
ovem in ore gladii.
jo Evadens autem unus filius Achimelech,
filii Achitob , cujus nomen erat Abiathar, fu-
git ad David ,
ii Et annuntiavit ei quod occidisset Saiil
sacerdotes Domini.
xi Et ait David ad Abiathar : Sciebam in
die ilia , qu&d cum ibi esset Doeg ldumus,
procul dubio annuntiaret Saiili : ego sum reus
omnium animarum patris tui.
13 Mane mecum, ne timeas : si quis qusie-
rit animam meam , quxrec & animam tuam,
mccuiuquc servabaris.
ii7
CA PUT XXIII.
Cum David Ceilam i Phil-sthaii liberajset , ut in mams
Saiil a wris Ceil* trade retur , frofugus in defertum Zipk
proditur a Ziphitii: jttdett autem inter David dr Jonathan
renovate. Sail eum persequitur , fed fropttr fubitat Philis-
thtorwH irruptionem libcrdtur.
1 T7 T annuntiaverunt David , dicentes : Ec*
\_j ce Philisthiim oppugnant Ceilam , &
diripiunt areas.
x Consuluit ergo David Dominum, dicens :
Num vadam , & percutiam Philillhos istos ?
Et ait Dominus ad David : Vade , & percu-
ties Philisthxos , be Ceilam salvabis.
3 Et dixerunt viri , qui erant cum David,
ad eum : Ecce nos hie in Juda consistentes
timemus : quant6 magis si ierimus in Ceilam,
adversum agmina Philisthinorum ?
4 Rursum ergo David consuluit Dominum.
Qui respondens , ait ei : Surge , & vade in
Ceilam : ego enim tradam Philisthos in ma-
nu tua.
j Abiit ergo David , &: viri ejus in Ceilam,
& pugnavit adversum Philisthos , & abegic
jumenta eorum , & percuffic eos plaga mag
na : & salvavit David habitatores Ceil.
6 Porr6 eo tempore , quo fugiebat Abia
thar filius Achimelech ad David in Ceilam,
Ephod sceum habens descenderat.
7 Nuntiatum est autem Saiili quod venissec
David in Ceilam , & ait Saiil : Tradidit eum
Deus in manus meas , conclususque est , in-
trogressus urbem , in qua portat & serx
sunt.
8 Et prarcepit Saiil omni populo ut ad pug-
nam descenderet in Ceilam : & obsideret Da
vid , & viros ejus.
9 Quod ciim David rescisset quia praepara-
ret ei Saul clam maJum , dixit ad Abiathar
sacerdotem: Applica Ephod.
10 Et ait David : Domine Deus Israel , au-
divit famam servus tuus , qu6d disponat Saiil
venire in Ceilam , ut evertat urbem prop-
ter me :
1 1 Si tradent me viri Ceilat in manus ejus ?
& si descendet Saul, sicut audivit servus tuus ?
Domine Deus Israel indica servo tuo. Et aic
Dominus : Descender.
1 1 Dixitque David : Si tradent me viri Cei
l , & viros qui sunt mecum , in manus Saiil >
Et dixit Dominus : Tradent.
13 Surrexit ergo David & viri ejus quasi
sexcenti , & egressi de Ceila , hue atque illuc
vagabantur incerti : nuntiatumque est Saiili
qubd fugisset.David de Ceila,& salvatus esset :
quam ob rem diflimulavit exire.
1 4 Morabatur autem David in deserto in
locis firmiffimis , mansitque in monte solitu-
dinis Ziph , in monte opaco : quaerebat eurrv
tamen Saiil cunctis diebus : & non tradidit
eum Deus in manus ejus.
1.5 Et vidit David qu6d egressus esset Saiil
Ut quxrexet animam ejus. Porrd David erat
E c
 n8 LfBERI RE GUM, Cap. XXIII. & XXIV.
in deserto Ziph in sylva.
id Et surrexit Jonathas filius Saiil , & abiit
ad David in sylvam , & confortavit manus
ejus in Deo : dixitque ei :
17 Ne timeas : neque eniminveniet te ma
nus Saiil patris mei , & tu regnabis super Is
rael , & ego ero tibi secundus , fed & Saiil
pater meus frit hoc.
18 Percuslit ergo uterque fdus coram
Domino : manfitque David in sylva : Jona
thas autem reversus ett in domum iiiam.
19 * Asccnderunt autem Ziphi ad Saiil in
I. Gabaa , dicentes : Nonne ecce David latitat
apud nos in locis tutillimis sylvae , in Colle
Hachila > qua- est ad dexteram deserti ?
20 Nunc ergo , ficut desideravit anima tua
tit descenderes, descende : nostrum autem erit
ut tradamus eum in manus regis.
11 Dixitque Saiil : Benedi&i vos a Domi
no , quia doluiilis vicem mcam.
xi Abite ergo , oro , & diligentius prope-
rate & curiosius agite , & considerate locum
ubi sit pes ejus , vel quis viderit eum ibi : re-
cogitat enim de me, quid callide insidier ei.
_ 13 Considerate & videte omnia latibula
ejus , in quibus absconditur : & revercimini
ad me ad rem certam , ut vadam vobiscum.
Qudd si etiam in terram se abstruserit , per-
scrutabor eum in cunctis millibus Juda.
24 At illi surgentes abierunt in Ziph ante
Saiil : David autem & viri ejus erant in deser
to Maon , in campestribus , ad dexteram Je-
fimon.
if Ivitergo Saiil &: socii ejus ad quarren-
dum eum : & nuntiatum est David, statimque
descendit ad petram, & versabatur in deserto
Maon : quod cum audisset Saiil, persecutus est
David in deserto Maon.
tf Et ibat Saiil ad latus montis ex pane
una : David autem & viri ejus erant in latere
montis ex parte altera : porrd David despera-
bat se posse evadere a facie Saiil : itaque Saiil
& viri ejus, in modum coronae cingebant Da
vid & viros ejus , ut caperent eos.
17 Et nuntius venit ad Saiil , dicens : Festi-
na , & veni , quoniam infuderunt fe Philis-
thiim super terram.
8 Reversus est ergo Saiil desistens perscqui
David ; & perrexit in occursum Philisthino-
rum. Propter hoc vocaverunt locum ilium,
Petram dividentem.
CAPUT XXIV,
David in (f.f uvc.i Ungtdii Inhani , orim M-imydis Saul
}erjiquentis tiseidit, ejf ne Miideretur, ipfkm libtrevit; qntre
Sf-il clfa<n ignofit , fr fcievs David retn/tturum , [ujcem
*k ifjo ftrun^ntd de non exscindendt Sfitii femilm , ci re.
oiiii'i mr.
x A ?cendit erS David inde : & habitavit
J~\ in locis tutissimis Engaddi.
1 Ciimque reversus esset Saiil , postquam
persecutus est Philistharfs , nuntiaverunt ei,
dicentes : Ecce , David in. deserto est Engaddi,
3 Assumens ergo Saiil tria millia electorum
virorum ex omni Israel, perrexit ad investiga-
dum David &c viros eius,etiam super abruptis-
simas petras , quac solis ibicibus pervise siint.
4 Et venit ad caulas ovium , quac fe offere-
bant vianti: eratque ibi spelunca,quam ingres-
sus est Saiil , ut purgaret ventrem : porr6 Da
vid & viri ejus in interiore parte spelunca: la-
tebant.
5 Et dixerunt servi David ad eum : Ecce
dies , de qua locutus est Dominus ad te : Ego
tradam tibi inimicum tuum ,, ut facias ci
sicut placuerit in oculis tuis. Surrexit ergo
David & prcidit oram chlamydis Saiil si-
lenter.
6 Post hare percuiEt cor suum David , eo
qudd abscidisset oram chlamydis Saiil.
7 Dixitque ad viros suos : Propitius sit mihi
Dominus , ne faciam hanc rem domino meo,
christo Domini , ut mittam manum meam in
eum , quia christus Domini est.
8 Et confregit David viros suos scrmonibus,
& non permisit eos ut consurgerent in Saiil :
porro Saiil exurgens de spelunca , pergebat
cpto itinere.
9 Surrexit autem & David post eum : &
egressus de spelunca , clamavit post tergum
Saiil, dicens: Domine mi rex. rt relpexit aadl
post fe , & inclinans se David pronus in ter
ram 3 adoravit ,
10 Dixitque ad Saiil : Quare audis verba
hominum loquentium , David qurit malum
adversum te ?
11 rece hodie viderunt oculi tui, qudd tra-
diderit te Dominus in manu mea in spelunca :
& cogitavi ut occiderem te , fed pepercit tibi
oculus meus. Dixi enim : Non extendam ma
num meam in dominum meum , quia christu*
Domini eft.
12 Quin potius, pater mi , vide, & cognos
ce oram chlamydis tuae in manu mea : quo
niam cum prarsemderem summitatem clamy-
dis tu , nolui extendere manum meam in te.
Animadverte , & vide , quoniam non eft in
manu mea malum , neque iniquitas , neque
peccayi in te : tu autem iniidiaris animae meat
ut auscras earn.
1 3 Judicet Dominus inter me & te , & ul~
ciscatur me Dominus ex te : manus autem
mea non sit in te.
i4"icut & in proverbio antiquo dicitur :
AB I M P I I s egredietur impietas : manus
ergo mea non sit in te.
15 Quem perscqueris , rex Israel ? quern
perscqueris > canem mortuum perscqueris , &
pulicemunurn.
\6 Mt Dominus judex , & judicet inter me
& te & videat , & judicet causam meam , 6c
eruat me de manu tua.
17 dm autem complesset David loquens
sermones hujuscemodi ad Saul , dixit iaiil ;
 LIBER I. REGUM , Cap. XXIV. & XXV.
Nunguid vox hc tua est fili mi David ? Et le-
v*vit Saiil vocem suam , & flevit :
1 8 Dixitque ad David : Justior tu es quam
ego : tu enim tribuisti mihi bona : ego autem
reddMi tibi mala.
19 Et tu indicasti hodie qu feceris mihi
bona : quomodo tradiderit me Dominus in
manum tuam , & non occideris me.
10 Quis enim cum invenerit inimicum
suum , dimittet eum in via bona ? Sed Domi
nus reddat tibi vicislitudinem hanc , pro eo
quod hodie operatus es in me.
xi Et nunc quia scio quod certislime regna-
turus sis, & habiturus in manu tua regnum
xx Jura mihi in Domino , ne deleas iemen
meum port me , neque auferas nomen meum
de domo patris mei.
x? I* juravit David Salili. Abiit ergo Saul
in domum tuam : & David, & viri ejus ascen-
derunt ad tutiora loca.
CAPUTXXV.
Mortuui Samutl flauptur : David Natal m&umntgtHli
mtrtem miiumts , tgngii *Abtl'>l oratione flacttt* , quim,
mortite Nabal, in imul*mn accipit , fmml if ^ibmtam j
Saul vcrifiliant Michol Phtlti traiit.
i \ /f Ortuus * est autem Samuel , & con-
* *> JVj. gregatus eft univerfus Israel, & plan-
j' xerunt eum , & sepelierunt eum in domo sua
4. i>. inRamatha. Consurgensque David descendit
in desertum Pharan.
x Erat autem vir quispiam in solitudine
Maon , & possessio ejus in Carmelo , & homo
ille magnus nimis : erantque ei oves tria mil-
lia , & mille capr : & accidit ut tonderetur
grex ejus in Carmelo.
3 Nomen autem viri illius erat Nabal : &
nomen uxoris ejus Abigail , eratque mulier
ilia prudentissima & speciosa : porrd vir ejus
durus , & pessimus, 8c malitiosus : erat autem
de genere Caleb.
4 Cum ergo audisset David in deserto quod
tonderet Nabal gregem suum ,
% Misit decem juvenes, & dixit eis : Ascen-
dite in Carmelum,& venietis ad Nabal, & sa-
lutabitis eum ex nomine meo pacificc.
6 Et dicetis : Sit fratribus meis, & tibi pax,
& domui tux pax , & omnibus qucumque
habes , sit pax.
7 Audivi qudd tonderent pastores tui , qui
erant nobiscum in deserto : numquam eis mo-
lesti fuimus , nee aliquando defuit quidquam
eis de grege , omni tempore quo fuerunt no
biscum in Carmelo.
8 Interroga pueros tuos , & indicabtfnt tibi.
Nunc ego inveniant pueri tui gratiam in ocu-
lis tuis : in die enim bona venimus : quodcum-
que invenerit manus tua , da servis tuis , &
filio tuo David.
9 Cumque venissent pueri David , locuti
sunt ad Nabal - omnia verba hc ex nomine
*' - i-J
u<r
David : & siluerunt.
io Respondens autem Nabal pueris David ,
ait: Quis est David? & quis est films Isai ? hodie
increverunt servi qui fugiunt dominos suos.
i r Tollam ergo panes meos, &r aquas meas,
& carnes pecorum , qu occidi tonsoribus
meis , & dabo viris quos nescio unde sunt >
n Regresli sunt itaque pueri David per viam
suam , reversi venerunt , & nuntiaverunt ei
omnia verba qu dixerat.
13 Tune ait David pueris suis : Accingatut
unufquisque gladio suo. Et accincti sunt sin-
guli gladiis suis , accinctusque est & David
ense suo : & secuti sunt David quasi quadrin-
genti viri : porr6 ducenti remanserunt ad sar-
cinas. I
14 Abigail autem uxori Nabal nuntiavit
unus de pueris suis , dicens : Ecce David mi-
sit nuntios de deserto , ut benedicerent domi
no norrro : & aversatus est eos.
1 5 Homines isti , boni satis fuerunt nobis ,
& non molesti : nee quidquam aliquando pe-
riit omni tempore , quo fuirrws convenati
cum eis in deserto :
16 Pro muro erant nobis tarn in nocte quam
in die , omnibus diebus quibus payimus apud
eos greges.
1 7 Quam ob rem considera , & recogita
quid facias : quoniam completa est malitia
adversum virum tuum , & adversum domum
tuam , & ipse est filius Belial , ita ut nemo
poffit ei loqui. .
1 8 Festinavit igitur Abigail , & tnlit ducen-
ros panes , & duos utres vini , & quinque
arietes coctos , & quinque fata polent , 8c
centum ligaruras uv pass , tic ducentas
massas cancarum , & posuit super asinos :
1 9 Dixitque pueris suis : Prcedite me :
ecce , ego post tergum sequar vos : viro au
tem suo Nabal non indicavit.
xo Cum ergo ascendilset asinum, & descen-
deret ad radices montis , David &r viri ejus
defeendebant in occursum ejus : quibus & ill
occurrit.
1 1 Et ait David : Vere frustra servavi omnia
qu huius erant in deserto, & non periit quid
quam de cunctis qu ad earn pertinebant : Sc
reddidit mihi malum pro bono.
xx Hc faciat Deus inimicis David, &
hc addat , si reliquero de omnibus qu ad
ipfum pertinent usque mane , mingentem ad
parietem.
1$ Cum autem vidisset Abigail David ,
festinavit , & descendit de asmo , tk procidit
coram David super faciem suam , & adoravit
super terram , ... , . .'.' "*
14 Et cecidit ad pede's tjus , &r dixit :. In
me sit, domine mi, hc iniquitas : loqua-J
tur , obscero , ancilla tua in auribus tuis : &
audi verba famul tu.
15 Ne ponat ,. oro , dominus meus rex cor
- " : ' E e ij*
' ito LIBER I. REGUM , Cap. XXV. & XXVI.
suum super virum istum iniquum Nabal : quo-
niam secundum nomen suum stultus est , &
stultitia est cum eo; ego autemancilla tua non
vidi pueros tuos , domine mi , quos misisti.
x6 Nunc ergo, domine mi , vivit Dominus,
& vivit anima tua, qui prohibuit te ne venires
in sanguinem , & salvavit manum tuam tibi :
&c nunc riant sicut Nabal inimici tui , & qui
quimnt domino meo malum.
27 Quapropter suscipe benedictionem hanc,
Suam attulit ancilla tua tibi domino meo : &
a pueris qui scquuntur te dominum meum.
28 Aufer iniquitatem samulx tux : faciens
enim faciet Dominus tibi domino meo do-
mum fidelem , quia prxlia Domini , domine
mi , tu prxliaris : malitia ergo non inveniatur
in te omnibus diebus vit tux.
19 Si enim surrexerit aliquando homo per-
sequens te , & quxrens animam tuam , erit
anima domini mei custodita quasi in fasciculo
viventium apud Dominum Deum tuum : por-
rd inimicorum tuorum anima rotabitur, quasi
in impetu & circulo fundx.
30 Cum ergo fecerit Dominus tibi domino
meo omnia qux locutus est bona de te , &
constituent te ducem super Israel ,
3 1 Non erit tibi hoc.in singultum,& in scru-
pulum cordis domino meo , qu6d effuderis
sanguinem innoxium , aut ipse te ultus fueris :
& cum benefecerit Dominus domino meo ,
recordaberis ancillx tux.
3 1 Et ait David ad Abigail : Benedictus Do-
jninus Deus Israel, qui misit hodie te in occur-
sum meum , & benedictum eloquium tuum ,
33 Et benedicta tu , qux prohibuisti me ho
die ne irem ad sanguinem , & ulciscerer me
manu mea.
34 Alioquin vivit Dominus Deus Israel , qui
prohibuit me ne malum facerem tibi : nisi citd
venisses in occursum mihi , non remansisset
Nabal usque ad lucem matutinam , mingens
ad parictem.
3 5 Suscepit ergo David de manu eius omnia
qux attulerat ei , dixitque ei : Vade pacifice
in domum tuam , ecce audivi vocem tuam ,
& honoravi faciem tuam.
3* Venit autem Abigail ad Nabal : & ecce
erat ei convivium in domo ejus , quasi con-
viviiim regis , & cor Nabal jucundum : erat
enim ebrius nimis : & non indicavit ei verbum
pusillum aut grande usque mane.
37 Diluculo autem cum digeslisset vinum
Nabal , indicavit ei uxor sua verba hxc , &
emortutlm est cor ejus intrinsecus , & factus
est quasi lapis.
, 38 Cumque pertranfissent decem dies , per-
cuffit Dominus Nabal , & moftuus est.
79 Quod cum audisset David mortuum Na
bal , ait : Benedictus Dominus , qui judicavit
causam opprobrii mei de manu Nabal, & ser-
vum suum custodivit a malo > 8c raaliciam
Nabal reddidit Dominus in caput ejus. Misit
ergo David , & locutus est ad Abigail , ut su-
meret earn sibi in uxorem.
40 Et venerunt pueri David ad Abigail in
Carmelum , & locuti sum ad earn , dicentes :
David misit nos ad te , ut accipiat te sibi in
uxorem.
41 Qiix consurgens adoravit prona inter-
ram , & ait : Ecce famula tua sit in ancillam >
ut lavet pedes scrvorum domini mei.
41 Et festinavit , & surrexit Abigail , & as-
cendit super asinum , & quinque puellx lerunt
cum ea , pedissequx ejus , & sccuta est nun-
tios David : & facta est illi uxor.
43 Sed & Achinoam accepit David de Jez-
rael : & suit utraque uxor ejus.
44 Saiil autem dedit Michol filiam suam ,
uxorem David , Phalti filio Lais , qui erat dc
Gallim.
CAPUT XXVI.
Duvii iteriun a Zifhtis apud S'iil prcditus , ho/lam j<
[typhum dcrmienti SW 'b/luiit ; quod aimojcens S'iil , cul-
fam [atetur , rtwxaioqut Davids fecuriiaiem pollicrtur
i Fj1 T * venerunt Ziphxi ad Saul in Gabaa , * 5^
J_/ dicentes : Ecce , David absconditus est j 1.
in colle Hachila , qux est ex adverso solitu-
dinis.
i Et surrexit Saul , & descendit in desertum
Ziph , & cum eo tria millia virorum de electis
Israel , ut quxreret David in descrto Ziph.
3 Et castrametatus est Saul in Gabaa Hachi
la, qux erat ex adverso solitudinis in via : Da
vid autem habitabat in deierto. Videns autem
qudd veniflet Saul post fe in desertum ,
4 Misit exploratores , & didicit quod illuc
venisset certislime.
5 Et surrexit David clam , & venit ad locum
ubi erat Saul : cumque vidisset locum , in quo
dormiebat Saul , & Abner filius Ner, princepj
militix ejus , & Saiilem dormientem in tento-
rio , 8c reliquum vulgus per circuitum ejus ,
6 Ait David ad Acnimeiech Hethxum , &
Abisai filium Sarvix , fratrem Joab , dicens :
Quis descendet mecum ad Saul in castra ? Di
xitque Abisai : Ego desc'endam tecum.
7 Venerunt ergo David & Abisai ad popu-
lum nocte , & invenerunt Saul jacentem &
dormientem in tentorio , & hastam fixam in
terra ad caput ejus : Abner autem & populum
dormientes in circuitu ejus.
8 Dixitque Abisai ad David : Conclusit
Deus inimicum tuum hodie in manus tuas :
nunc ergo perfodiam eum lancea in terra ,
semel , & secundd opus non erit.
9 Et dixit David ad Abisai : Ne interficias
eum : quis enim extendet manum suam in
christum Domini , ' & innocens erit ?
10 Et dixit David : Vivit Dominus , quia
nisi Dominus percuflerit eum , aut dies ejus
venerit ut moriatui , auc in prxlium descenr-
dens perierit :
 LIBERI.REGUM,Cap. xxvi. xxyii. & xxvni.
1 1 Propitius sit mihi Dominus ne extendam
manum meam in christum Domini. Nunc
igitur tollc hastam , qux est ad caput ejus > &
fcyphum aquae , & abeamus.
ix Tulit igitur David hastam } & fcyphum
aqujc qui erat ad caput Saul , &c abierunt : &
non erat quisquam , qui videret , & intellige
nt , & evigilaret , (ed omnes dormiebant ,
quia sopor Domini irruerat super eos.
I j Ciimque transisset David ex adverse , &
stetisset in vertice montis de longe , & esset
grande intervallum inter eos ,
14 Clamavit David ad populum , & ad Ab
ner rilium Ner , dicens : Nonne respondebis ,
Abner ? Et respondens Abner , ait : Quis es tu
qui clamas , & inquietas regem ?
1 % Et ait David ad Abner: Nunquid non vir
tu es ? & quis alius simibs tui in Israel ? quare
ergo non custodisti dominum tuum regem ?
ingressus est enim unus de turba ut interheeret
regem , dominum tuum.
16 Non est bonum hoc , quod fecisti : vivit
Dominus , quoniam filii mortis estisvos, qui
non custodisiis dominum vestrum , christum
domini. Nunc ergo vide ubi fit hasta regis , &
ubi fit scyphus aqux , qui erat ad caput ejus.
17 Cognovit autem Saiil vocem David , &
dixit : Numquid vox hxc est tua, fili mi David?
& ait David : Vox mea , domine mi rex.
1 8 Et ait : Quam ob causam dominus meus
persequitur servum suum ? Quid feci ? aut
quod est malum in manu mea ?
19 Nunc ergo audi , oro , domine mi rex ,
verba servi tui : $i Dominus incitat te adver-
sum me , odoretur sacrificium : si autem filii
hominum , maledicti sunt in conspectu Do
mini , qui ejecerunt me hodie , ut non habi-
tem in hxreditate Domini , dicentes : Vade ,
servi diis alienis.
xo Et nunc non effundatur sanguis meus in
terram coram Domino : quia egressus est rex
Israel ut quxrat pulicem unum, sicut persequi
tur perdix in montibus.
2 1 Et ait Saiil : Peccavi , revertere fili mi
David: nequaquam enim ultra tibi malefaciam:
ed qudd pretiosa fuerit anima mea in oculis
tuis hodie : apparetenim qudd stulte egerim ,
& ignoraverim multa nimis.
xx Et respondens David , ait:Ecce hasta regis:
transeat unus de pueris regis , & tollat earn.
x3 Dominus autem retribuet unicuique se
cundum justitiam suam , & fidem : tradidit
enim te Dominus hodie in manum meam , &
nolui extendere manum meam in christum
X>omini.
X4 Et sicut magnificata est anima tua hodie
in oculis meis , sic magnificetur anima mea in
oculis Domini, & liberet me de omni angustia.
%% Ait ergo Saiil ad David : Benedictus tu fili
mi David : & quidem faciens sacies, & potens
poteris. Abiit autem David in viam suam > &
m
Saiil reversus eft in locum suum.
CAPUT XXVI I.
David iHconJlaniitt S&ulii fidere non aufus , apud ~4this
profugui , a quo urbem Siceleg obtinuit , q-it ex eofafla eft
in batedttatim regum/udt , unit fltmmts tx ^dnulecwi &
vicinis locis egeb:i pr*i*s imponens reft i'a,i,.
i 17 T lit David in corde suo : Aliquando
1J/ incidam una die in manus Saiil : nonne
melius est ut sugiam , & salver in Terra Phi-
listhinorum , ut desperet Saiil , cessetque me
qurere in cunctis finibus Israel ? sugiam ergo
manus ejus.
x Et surrexit David , & abiit ipse , & sex-
centi viri cum eo S ad Achis filium Maoch re
gem Geth.
2 Et habitavit David cum Achis in Geth ,
ipse & viri ejus ; vir & domus ejus ; & David
& dux uxores ejus , Achinoam Jezrahelitis ,
& Abigail uxor Nabal Carmeli.
4 Et nuntiatum est Saiili qu6d fugisset Da
vid in Geth, & non addidit ultra quxrere eum.
% Dixit autem David ad Achis : Si inveni
gratiam in oculis tuis , detur mihi locus in
una urbium regionis hujus , ut habitem ibi :
cur enim manet scrvus tuus in civitate regis
tecum ?
6 Dedit itaque ei Achis in die ilia Siceleg :
propter quam causam facta est Siceleg regum
Juda , usque in diem hanc.
7 Fuit autem numerus dierum , quibus ha
bitavit David in regione Philisthinorum , q ua-
tuor mensium.
8 Et ascendit David, & viri ejus , & agebant
prxdas de Gessuri , & de Gerzi , & de Amale-
citis : hi enim pagi habitabantur in terra anti-
quitus , euntibus Sur usque ad Terram gypti.
9 Et percutiebat David omnem terram, nee
relinquebat viventem virum & mulierem : tol-
lensque oves , & boves, & asinos, & camelos,
& velles, revertebatur , & veniebat ad Achis.
10 Dicebat autem ei Achis : In quern irruis-
ti hodie ? Respondebat David : Contra meri
diem Judx , ik contra meridiem Jerameel , Sc
contra meridiem Ceni.
1 1 Virum & mulierem non vivificabat Da
vid, nee adducebat in Geth, dicens : Ne fortfc
loquantur adversum nos : Hxc fecit David :
& hoc erat decretum illi omnibus diebus qui
bus habitavit in regione Philisthinorum.
ix Credidit ergo Achis David, dicens :
Multa mala operatus est contra populum suum
Israel : erit igitur mihi servus sempiternus.
CAPUT XXVIII.
Philisihxi cmxr* S'iil mrmsmur , ad quod helium Devii
follicetur fidem regi Achii. S*il , oceifit Matt! , Pytonif.
[am consults , [ustitari jubem Somutltm, a ana suam, [uarum.
qui froximam mortem didicit.
i T7 Actum est autem in diebus illis , con-
X gregaverunt Phlisthiim agmina sua , uc
prxpararentur adbellu contra Iirael : dixitque
Achis ad David : Sciens nunc scito , quoniam
c iij
 iii . L I B E R I. R E G U M Cap.XXVIN.&XXIX

mecum egredidris in castris tu , & viri tui. 18 Quia non obedisti voci Domini , neque
1 Dixitque David ad Achis : Nunc scies fecisti iram furoris ejus in Amalec. Idcirco
qua? facturus ell scrvus tuus. Et ait Achis ad quod pateris , fecit tibi Dominus hodie.
David : Et ego custodem capitis mei ponam 19 tt dabit Dominus etiam Israel tecum in
te cunctis diebus. manus Philisthiim : eras autem tu & filii tui
3 * Samuel autem mortuus est , planxitque mecum eritis : fed & castra Israel tradet Do
IS. I. eum omnis Israel , &c sepelierunt eum in Ra- minus in manus Philisthiim.
Ecc/i.
4*. II-
macha urbe sua. Et Saiil abltulit magos , & 20 Statimque Saiil cecidit porrectus inter-
ariolos de terra. ram : extimuerat enim verba Samuelis , 8c ro-
4 Congregatique sunt Philisthiim , & ve- bur non erat in eo , quia non comederat pa-
nerunt , & castrametati sunt in Sunarn : con- nem tota die ilia.
gregavit autem & Saiil universum Israel , & xi Ingressa eft itaque mulier ilia ad Saiil ,
venit in Gelboe. ( conturbatus enim erat valde ) dixitque ad
f Et vidit Saiil castra Phililhiim, & timuit, eum : Ecce obedivit ancilla tua voci tu > &
be expavit cor ejus nimis. posui animam meam in manu mea : & audivi
' 6 Consuluitque Dominum , & non respon fermones tuos , quos locutus es ad me.
ds ei neque per somnia , neque per sacerdo- it Nunc igitur audi 8c tu vocem ancillas
tes , neque per prophetas. tux , & ponam coram te buccellam panis , uc
7 Dixitque Saiil servis suis : Quserite mihi comedens convalescas , & poffis iter agere.
* Ltvl mulierem habentem * pythonem > & vadam ^i Qui renuit , & ait : Non comedam.
*o. 27. ad earn , & sciscitabor per illam. Et dixerunt Coegerunt autem eum servi sui & mulier , 8c
Dem.
I*.n. servi ejus ad eum : Est mulier pythonem ha- tandem audita voce eorum surrexit de terra >
%A6ler. ' bens in Endor. & sedit super lectum.
.I*. 8 Mutavit ergo habitum suum : vestitusque 14 Mulier autem ilia habebat vitulum paf-
est aliis vestimentis , & abiit ipse , & duo viri cualem in domo , & festinavit , 8c occidit eum:
cum eo , veneruntque ad mulierem nocte, & tollensque farinam , miscuit earn , & coxit
ait illi : Divina mihi in pythone , &c suscita azyma ,
mihi quern dixero tibi. tf Et posuit ante Saiil Sc ante servosejus.
9 Et ait mulier ad eum : Ecce , tu nosti Qui cum comedissent , surrexerunt , & ambu-
quanta fecerit Saiil , & quomodo eraserit ma- laverunt per totam noctem illam.
gos & ariolos de terra : quare ergo insidiaris CAPUT XXIX.
anim meae , ut occidar ? David cum Phiiistbicii tdvirfui ljrJtl projltijcns, remitti-
10 Et juravit ei Saiil in Domino , dicens : Vv , quia xetutbmt principes ne in prtlnfitrtt iffis tivtrfl.
Vivit Dominus , quia non eveniet tibi quid- rim, jnheturque in Siteteg rtvtrti.
quam mali propter nanc rem. i /"S Ongregrata sunt ergo Philisthiim uni-
11 Dixitque ei mulier : Quern suscitabo \_j versa agmina in Apnec : fed 8c Israel
tibi ? Qui ait : Samuelem mihi suscita. castrametatus eft super fontem , qui erat in
1 r Cum autem vidiflet mulier Samuelem , Jezrahel.
exclamavit voce magna , & dixit ad Saiil : i Et satrapr quidem Philisthiim incedebant
Quare imposuisti mihi ? Tu es enim Saiil. in centuriis & millibus : David autem & viri
13 Dixitque ei rex : Noli timere : quid vi- ejus erant in novisiimo agmine cum Achis.
disti > Et ait mulier ad Saiil : Deos vidi aicen- 3 Dixeruntque principes Philisthiim ad
dentes de terra. Achis : Quid sibi volunt Hebrasi isti ? Et ait
14 Dixitque ei : Qualis est forma ejus ? Achis ad principes Philisthiim : Num ignoratis
Qu ait : Vir scnex afeendit , & ipse amictus David , qui fuerit scrvus Saiil regis Israel , 8c
est pallio. Et intellexit Saiil quod Samuel esset, est apud me multis diebus , vel annis , & non
& inclinavit fe super saciem suam in terra , &c inveni in eo quidquam , & ex die qui transfu-
adoravit. git ad me , usque ad diem hanc ?
1 ? Dixit autem Samuel ad Saiil : * Quare 4 Irati sunt autem adversus eum principes * i.P*.
inquietasti me ut suscitarer ? Et ait Saiil : Philisthiim , & dixerunt ei : Revertatur vir * '#
Coarctor nimis : siquidem Philisthiim pugnant iste , 8c scdeat in loco suo , in quo constituisti
adversum me , 8c Deus receslit a me , & exau- eum , & non descendat nobiscum in praclium,
dire me noluit , neque in manu Prophetarum, ne fiat nobis adverfarius , ciim prliari cpe-
neque per somnia : vocavi ergo te , ut osten- rimus : quomodo enimaliter poterit placare
deres mihi quid faciam. dominum suum , nisi in capitibus nostris?
11? lit ait Samuel : Quid interrogas me , f Nonne iste est David , cui cantabant in
cum Dominus recesserit a te , 8c transient ad choris , dicentes : Percuffit Saiil in millibus
atmulum tuum ? fuis , & David in decem millibus suis ?
17 Faciet enim tibi Dominus sicut locutus 6 Vocavit ergo Achis David, & ait ei : Vivit
est in manu mea, & scindet regnumtuumde Dominus, quia rectus es tu , & bonus in cons-
*unu tua, 6c dabit illud proximo tuo David .: pectu vas.j ; & cxkus tuus,, & introitus tuus
 LIBER T. RFGUM, Cap.XXIX&XXX.
mecum est in castris : &r non inveni in te quid
quam mali ex die qua venisti ad me , usque in
diem hanc : fed facrapis non places.
7 Revertere ergo , & vade in pace , & non
offendas oculos satraparum Phisisthiim.
8 Dixitque David ad Achis : Quid enim fe-
ci , & quid invenisti in me servo tuo , a die
qua fui in conspectu tuo usque in diem hanc,
ut non veniam , & pugnem contra inimicos
domini mei regis ?
9 Respondens autem Achis , locutus est ad
David : Scio quia bonus es tu in oculis meis ,
ficut Angelus Dei : fed principes Philisthino-
runt dixerunt : Non ascendet nobiscum in pr-
Jium.
io Igitur consurge mane tu , & servi domi
ni tui qui venerunt tecum : & cilm de nocte
surrexeritis, & coeperit dilucescere , pergite.
ii Surrexit itaque de nocte David ipse &
viri ejus, ut proficilcerentur mane , & reverte-
rentur ad Terram Philisthiim : Philisthiim au
tem ascenderunt in Jezrahel.
CAPUT XXX.
^bstntt cum suit Divide , Aitileii* siceleg ItKtnierant
obluta prada, qmt David ptrstqueni oaid.it , recefta fradj,
qua-n siigulii sxiis tx aquo di visit , ttiam Us qui ad furci.
nai iajp rent niferam.
* i Part, i s~\ Umque * venissent David & viri ejus
i j. jo. y^j jn siceleg die terti4 , Amalecitae im-
petum fecerant ex parte aultrali in Siceleg ,
& percusserant Siceleg , & succenderant earn
igni-
i Et captivas duxerant mulieres ex ea , a
minimo uique ad magnum : & non interfece-
rant quemquam , fed lecum duxerant , &c per-
gebant itinere suo. , 1 8 Emit ergo David omnia , qua? tulerant
3 Cum ergo venissent David & viri ejus ad
civitatem, & invenissent earn succensam igni, i
& uxores suas , & filios suos , & filias ductas
esse captivas ,
4 Levaverunt David & populus qui erat
cum eo voces suas , & planxerunt donee defi-
cerent in eis lacrym.
% Siquidem & duae uxores David captivac
ductas hierant,Achinoam Jezrahelites, & Abi
gail uxor Nabal Carmeli.
6 Et contristatus eit David valde : volebat
enim eum populus lapidare , quia amara erat
anima uniuscujusque viri super filiis suis , &
siliabus : confortatus est autem David in Do
mino Deo suo.
7 Et ait ad Ab'athar sacerdotem filium
Achimelec : Applica ad me ephod. Et appli-
cavit Abiathar ephod ad David ,
8 Et consuluit David Dominum , dicens :
Persequar latrunculos hos , & comprehen-
dam eos , an non ? Di<itque ei Dominus :
Persequere : absque dubio enim comprehen-
des eos , & excuties prardam.
9 Abiit ergo David ipse , & sexcenri viri
qui exanc cum eo > 8f veuenmt usque ad I or- nollras:
2*5
rentem Besor : & laffi quidam substiterunt.
io Persecutus est autem David ipse, & qua-
dringenti viri : substiterant enim ducenti , qui
laffi transire non poterant Torrentem Besor.
1 1 Et invenerunt virum gyptium in agro,
& adduxerunt eum ad David : dedcruntque
ci panem ut comederet , & biberet aquam ,
1 1 Sed & fragmen mass* caricarum, & duas
ligaturas uv pass. Qua: ciim comedisset , re
verses est spiritus ejus, & refocillatus est : non
enim comederat panem,neque biberat aquam,
tribus diebus & tribus noctibus.
i j Dixit itaque ei David : Cujus es tu ? vel
unde ? '& quo pergis ? Qui ait : Puer gyptius
ego sum , servus viri Amalecitae : dereliquit
autem me dominus meus, quia aegrotare coepi
nudiustertius.
1 4 Siquidem nos erupimus ad australem pla-
gam Cerethi , & contra Judam , & ad Meri
diem Caleb , & Siceleg succendimus igni.
i j Dixitque ei David : Potes me ducere ad
cuneum istum ? Qui ait : Jura mihi per Deumj
qudd non occidas me , & non tradas me in
manus domini mei , & ego ducam te ad cu
neum istum. Et juravit ei David.
16 Qui cum duxisset eum, ecce illi discum-
bebant super faciem universe terr , come-
dentes & bibentes , & quasi festum celebrant
tes diem , pro cuncta praeda , & spoliis quac
ceperant de Terra Philisthiim , & de Terra
Juda.
17 Et percussit eos David a vespere usque ad
vesperam alterius diei , & non evasit ex eis
quilquam, nisi quadringenti viri adolescentes,
qui ascenderant camelos , & fugerant.
Amalecitae , & duas uxores suas eruit.
19 Nee defuit quidquam a parvo usque ad
magnum , tarn de filiis quam de siliabus , &
de spoliis , & quatcumque rapuerant , omnia
reduxit David.
10 Et tulit universos greges & armenta , &
minavit ante faciem suam : dixeruntque : Hare
est prarda David.-
ii Venit autem David ad ducentos viros ,
qui laffi substiterant , nee sequi potuerant Da
vid, &s residere eos jusserat in Torrente Besor :
qui egreffi sunt obviam David , & populo qui
erat cum eo. Accedens autem David ad po-
pulum , salutavit eos p.icifice.
x i Respondensque omnis vir peffimus & ini-
quus , de viris , qui ierant cum David, dixit :
Quia non venerunt nobifcum,non dabimus eis
quidquam de prda , quam eruimus : fed suf-
ficiat unicuique uxor sua &c filii : quos ciim
acceperint , recedant.
13 Dixit autem David : Non sic sacietis
fratres mei de his , qua: tradidit nobis Do-
minus , & custodivit nos , & dedit latruncu
los , qui eruperant adversum nos , in manus
 xi4 LIBER I. REGUM, Cap. XXX. & XXXI.
14 Nec audiet vos quisquam super sermo-
ne hoc : zqua enim pars erit descendentis ad
{iratlium , & remanentis ad sarcinas , & simi-
iter divident.
,j Et factum est hoc ex die ilia , &dein-
ceps constitutum & prfinitum , & quasi lex
in Israel usque in diem hanc.
x6 Venit ergo David in Siceleg , & misit
dona de praeda senioribus Juda proximis suis,
dicens: Accipite benedictionem de praeda hof-
tium Domini :
17 His qui erant in Bethel , & qui in Ra-
moth ad Meridiem , & qui in Jether ,
28 Et qui in Aroer , & qui in Sephamoth,
& qui in Esthamo ,
19 Et qui in Rachal , & qui in urbibus Je-
rameel , & qui in urbibus Ceni ,
jo Et qui in Arama, & qui in lacu Asan, &
qui in Atnach ,
3 1 Et qui in Hebron , & reliquis qui erant
in his locis , in quibus commoratus fuerat
David ipsc , & viri ejus.
CAPUI XXXI.
Saulii cum film in pugnt ctji ctrpui , irunctto capite, in
muro Betbstn sufpenditur , trmai[ut ejus in templo si/luroth ;
viri autem Jibes , abluit SW *c fiiiorum ejus ctrpotilus,
juxttjtbei /4 ftptlierunt.
1 T) Hilisthiim autem pugnabant adversum
A Israel : & fugerunt viri Israel ante fa-
ciem Philisthiim , & ceciderunt interfecti in
monte Gelboe.
*i.Pr. * * Ir'rueruntque Philisthiim in Saiil , & in
o, i. filios ejus , & percusserunt Jonathan, & Abi-
nadab , & Melchisua filios Saiil ,
3 Totumque pondus prlii versum est in
SaUl : & consceuti sunt eum viri sagittarii, &
vulneratus est vehementer a sagittariis.
*>.Par. 4 * Dixitque Saiil ad armigerum suum :
10.4. Evagina gladium tuum , & percute me : ne
fortl veniant incircumcisi isti , & interficiant
me , illudentes mihi. Et noluit armiger
ejus : fuerat enim nimio terrore perterritus.
Arripuit itaque Saiil gladium , & irruit su
per eum.
f Quod cum vidisset armiger ejus , videli
cet quod mortuus esset Saiil , irruit etiam ipse
super gladium suum , & mortuus est cum eo.
6 Mortuus est ergo Saiil , & tres filii ejus,
& armiger illius , & universi viri ejus in die
ilia pariter.
7 Videntes autem viri Israel , qui erant
trans vallem , & trans Jordanem , qudd fu-
gissent viri Israelit , & qudd mortuus esset
Saiil , & filii ejus , reliquerunt civitates fuas,
& fugerunt : veneruntque Philisthiim , & ha-
bitaverunt ibi.
8 Facta autem die alters , venerunt Philis
thiim , ut spoliarent interfectos , & invene-
runt Saiil & tres filios ejus jacentes in monte
Gelboe.
2 Et prcideruntcaput Saul3 & spoliaverunt
eum armis : & miserunt in Terram Philistht-
norum per circuitum , ut annuntiaretur in
templo idolorum , & populis.
10 Et posuerunt arma ejus in templo Asta-
roth , corpus verd ejus suipenderunt in muro
Bethsan.
1 1 * Quod cum audissent' habitatores Ja- * .Jty.
bes Galaad , qucumquc fecerant Philisthiim * *
Saul ,
n Surrexerunt omnes viri fortislimi , &
ambulaverunt tota nocte , & tulerunt cadaver
Saul , & cadavera filiorum ejus , de muro
Bethsan : veneruntque Jabes Galaad , & com-
busserunt ea ibi :
1 3 Et tulerunt ossa eorum , &r sepelierunt in
nemore Jabes, & jejunaverunt septem diebus.
LIBER SECUNDUS
S A MU E LIS,
QUEM NOS
SECUNDUM REGUM
D I C I M U S.
*
CAPUT PRIMUM.
David occiso nutitio , nui se Saulem occidifsc dicebit , sciJJs;
vtflibus dejlei turn cum CAttris oaifis , jtjunans K pmcipiau
ut filios Jud* doctrint ih,
i TT A C T U M est autem , postquam mor-
JP tuus est Saul , ut David reverteretur a
caede Amalec , & maneret in Siceleg duos
dies.
i In die autem tertia apparuit homo ve-
niens de castris Saul veste conscissa & pulvere
conspersus caput : & ut venit ad David, ceci-
dit super faciem suam , & adoravit.
3 Dixitque ad eum David : Unde venis ?
Qui ait ad eum : De castris Israel fugi.
4 Et dixit ad eum David : Quod est verbum
quod factum est ? indica mihi. Qui ait : Fugit
populus ex praelio , & multi corruentes & po-
pulo mortui sunt : fed &c Saul & Jonathas filius
ejus interierunt.
5 Dixitque David ad adolescentem, qui nun-
tiabat ei : Unde scis quia mortuus est Saul ,
& Jonathas filius ejus ;
6 Et ait adolefcens , qui nuntiabat ei : Casu
veni in montem Gelboe , & Saul incumbebat
super hastam suam : porrd currus & equites
appropinquabant ei ,
7 Et conversus post tergum suum, vidensque
me vocavit. Cui cum respondissem , adsum :
8 Dixit mihi : Quisnam es tu ? Et aio ad
eum ; Amalecites ego sum.
9 EC
 LIBER II. REGU MS Cap. I. & II.
9 Et locutus est mihi : Sta super me , & in
terface me : quoniam tenent me angustiae > &
adhuc tota anima mea in me est.
10 Scansque super eum , occidi ilium : scie-
bam enim quod vivere non poterat post rui-
nam : & tuli diadema quod erat in capite ejus,
&c armillam de brachio Ulius , & attuli ad te
dominum meum hue.
1 1 Apprehendens autem David vestimenta
sua scidit , omnesque viri , qui erant cum eo ,
1 1 Ec planxerunt , & fleverunt , & jejuna-
verunt usque ad vesperam super Saiil , & super
Jonathan filium ejus , & super populum Do
mini , & super domum Israel , ed quod cor-
ruissent gladio.
i j Dixitque David ad juvenem qui nuntia-
verat : Unde es tu ? Qui respondit : Filius
hominis advenae Amalecit ego sum.
* P/i/a. 14 Et ait ad eum David : * Quare non ti-
is- muisti mittere manum tuamut occideres chri- laad sepelissent Saiil.
stum Domini >
1 j Vocansque David unum de pueris suis ,
ait : Accedens irrue in eum. Qui percuisit il
ium , & mortuus est.
itf Et ait ad eum David : Sanguis tuus su
per caput tuum : os enim tuum locutum est
adversum te , dicens : Ego interfeci chriftum
Domini.
17 Planxit autem David planctum hujusce-
modi super Saiil,& super Jonathan filium ejus,
1 8 ( Et prcepit ut docerent filios Juda ar-
cum, sicut scriptum est in Libro justorum. ) Et
ait : Considera Israel pro his , qui mortui sunt
super excelsa tua vulnerati.
19 Inclyti , Israel , super montes tuos inter-
fecti sunt : quomodd ceciderunt fortes ?
zo Nolite annuntiare in Geth, neque annun-
tietis in compitis Ascalonis : ne forte ltentur
filiae Philisthiim , ne exultent fili incircumci-
sorum.
ai Montes Gelboe , nee ros, nee pluvia ve
rdant super vos , neque sint agri primitiarum :
quia ibi abjectus est clypeus tortium , clypeus
Saiil , quasi non esset unctus oleo.
a i A sanguine interfectorum , ab adipe for-
tium j sagitta Jonarh nunquam rediit retror-
sum , & gladius Saiil non est reversus inanis.
zj Saiil Sc Jonathas amabiles , & decori in
vita sua , in morte quoque non sunt divisi :
aquilis velociores , leonibus fortiores.
24 Fili Israel super Saiil flete , qui vestie-
bat vos coccino in deliciis , qui praebebat or-
namenta aurea cultui veftro.
*5 Quomodd ceciderunt fortes in prarlio ?
Jonathas in excelsis tuis occisus est ?
16 Doleo super te frater mi Jonatha decore
nimis , & amabilis super amorem mulierum.
Sicut mater unicum amat filium suum , ita
ego re diligebam.
z7 Quomodd ceciderunt robusti , & perie-
runt anna bcllica ?
115
CAPUT II.
David Dei 01 aculo yiffut nscendtre in HehrtH , ibi suftr
Juia in regtm nnSus , -iras /abet GtUad ob S.-.ulu sefutcu-
rtn ttmtmcn&it : Isboselhi mri in regent [user Israel unSfi*
graven peperit fcditiinem az pugnam inter mrav.que doMurm,
i T Gitur post haec consuluit David Domi-
X num , dicens : Num ascendam in unam
de civitatibus Juda ? Et ait Dominus ad eum :
Ascende. Dixitque David : Quo ascendam
Et respondit ei : In Hebron.
i Ascendit ergo David , & duac uxores ejus,
Achinoam Jezraelites , 8c Abigail uxor Nabal
Carmeli :
3 Sed & viros , qui erant cum eo , duxit
David singulos cum domo sua : & manserunt
in oppidis Hebron.
4 * Veneruntque viri Juda, & unxerunt **.M*
ibi David , ut regnaret super domum Juda. '** *
Et nuntiatum est David , qu6d viri Jabes Ga- S7*
% Milit ergo David nuntios ad viros Jabes
Galaad , dixitque ad eos : Benedicti vos a Do
mino j qui fecistis misericordiam hanc cum
domino veftro Saiil , & sepelistis eum.
6 Et nunc retribuet vobis quidem Domi
nus misericordiam & veritatem : sed & ego
reddam gratiam , ed quod fecistis verbum
isiud.
7 Confortentur manus vesirx , & eftote fi-
lii fortitudinis : licet enim mortuus sit domi
nus vester Saiil , tamen me unxit domus Juda
in regem sibi.
8 Abner autem filius Ner princeps exercitfis
Saiil tulit Isboscth filium Saiil , & circumdu-
xit eum per caftra ,
9 Regemque constituit super Galaad & su
per Gelsuri , & super Jczraiil , & super
Ephraim , & super Benjamin , & super Israel
universum.
io Quadraginta annorum erat Isboseth fi
lius Saiilcum regnare cpisset super Israel, &
duobus annis regnavit : sola autem domus Ju
da sequebatur David.
1 1 Et suit numerus dierum quos commora-
tus est David , imperans in Heoron super do
mum Juda, septem annorum, & sex menfium
n Egressusquc est Abner filius Ner,&: pueri
Isboseth filii Saiil , de castris in Gabaon.
i j Porrd Joab filius Sarvi , & pueri David
egressi sunt , & occurrerunt eis juxta piscinara
Gabaon. Et cum in unum convenissent , e re-
gione sederunt : hi ex una parte piscina: , 8c
illi ex altera.
14 Dixitque Abner ad Joab:Surgant pueri, 8e
ludantcoramnobis.Et respondit oib:Surgant.
1 ? Surrexerunc ergo , & transierunt numero
duodecim de Benjamin, ex parte Isboseth filii
Saiil , & duodecim de pueris David.
16 Apprehensoque unusquisque capite com-
paris sin, defixit gladium in latus contrarii, &
ceciderunt simul : vocatumque est nomen
Ff
%t6 LIBER II. REGU M, Cap. II. & III.
loci illius : Ager robustorum , in Gabaon.
17 Et ortum est bellum durum satis in die
ilia : fugatusque est Abner , &c viri Israel a
pueris David.
18 Erant autem ibi tres filii Sarvi , Joab,
& Abisai , & Asael : porrd Asael cursor ve-
locissimus suit , quasi unus de capreis , qua:
morantur in sylvis.
19 Persequebatur autem Asael Abner , &
non declinavit ad dextcram neque ad sinis-
tram omittens persequi Abner.
io Respexit itaque Abner post tergum
suum , & ait : Tu ne es Asael \ Qui respon-
dit : Ego sum.
xi Dixitque ei Abner : Vade ad dextram,
five ad sinistram , & apprehende unum de
adolescentibus , & tolle tibi spolia ejus. No-
luit autem Asael omittere quin urgeret eum.
ii Rursumque locutus est Abner ad Asael :
Recede , noli me sequi , ne compellar conso-
dere te in terram , & levare non potero fa-
ciem meam ad Joab fratrem tuum.
13 Qui audire contempsit , & noluit decli-
nare: percuslit ergo eum Abner aversa hasta in
inguine , & transfodit , & mortuus est in eo-
dem loco : omnefque qui transibant per lo
cum ilium , in quo ceciderat Asael , & mor
tuus erat , subsistebant.
14 Pcrsequentibus autem Joab , & Abisai'
fiigientem Abner , sol occubuit : & venerunt
usque ad Collem aquas ductus , qui est ex ad-
verso vallis itineris descrti in Gabaon.
1 5 Congregatique sunt filii Benjamin ad Ab
ner : & conglobati in unum cuneum, steterunt
in summitate tumuli unius.
is Et exclamavit Abner ad Joab , & ait :
Num usque ad internecionem tuus mucro de-
seviet ? an ignoras qudd periculosa sit despe
rado ? usquequd non dicis populo ut omittat
persequi fratres suos i
17 Et ait Joab : Vivit Dominus , si locutus
fuisses , mane receffisset populus perlequens
fratrem suum.
z8 Insonuit ergo Joab buccina, & stetit om-
nis exercitus , nee persecuti sunt ultra Israel,
neque inifire certamen.
19 Abner autem & viri ejus abierunt per
campestria tota nocte ilia : & transierunt Jor-
danem , & lustrata omni Beth-horon , vene
runt ad castra.
30 Porrd Joab reversus, omisso Abner, con-
gregavit omnem populii : & defueruntde pue
ris David decem & novemviri,excepto Asae'le.
3 1 Servi autem David percusserunt de Ben
jamin , & de viris , qui erant cum Abner tre-
centos scxaginta , qui & mortui sunt.
31 Tuleruntque Asael, & sepelierunt eum
in sepulchro patris sui in Bethlehem : & am-
bulaverunt tota nocte Joab & viri qui erant
cum eo , & in ipso crepusculo pervenerunt
in Hebron.
CAPUT III.
oilier rifrihtafui oi cmiul'xnum irtiui rtgi libosttb,
fxius init cum DtvU , {J. ledutii Micbol, dum cougre^i-
rtt Israeiiuis id Dmii , eccidiiur k Joab , cut D*vid iraius
gnuri dtfiet jtbntr.
i TT Acta est ergo longa concertatio inter
J? domum Saiil , & inter domum David :
David proiiciscens,& semper seipso robustior,
domus autem Saiil decrelcens quotidie.
1 * Natique sunt filii David in Hebron : suit- * p*>
que primogenitus ejus Amnon de Achinoam 3
Jezraelitide.
I Et post eum Cheleab de Abigail uxore
Nabal Carmeli : porrd tertius Absalom hlius
Maacha filiae Tholmai regis Gelfur.
4 Quartus autem Adonias , films Haggith :
& quintus Saphathia , filius Abital.
j Sextus quoque Jethraam de Egla uxore
David , hi nati lunt David in Hebron.
6 Cum ergo esset prlium inter domum
Saiil & domum David , Abner filius Ner re-
gebat domum Saiil.
7 Fuerat antem Saiili concubina nomine
Respha, filia Aia. Dixitque Isboseth ad Abner :
8 Quare ingressus es ad concubinam patris
mei? Qui iratus nimis propter verba Isboseth,
ait : Numquid caput canis ego sum adversum
Judam hodie,qui fecerim milericordiam super
domum Saiil patris tui,& super fratres cV pro-
ximos ejus, & non tradidi te in manus David,
& tu requisisti in me quod argueres pro mu-
liere hodie ?
9 Haec faciat Deus Abner , &: hc add at ei,
nisi quomodo juravit Dominus David , sic fa-
ciam cum eo ,
10 Ut transferatur regnum de domo Saiil,
& elevetur thronus David super Israel , & su
per Judam , a Dan usque Bersabee.
1 1 Et non potuit respondere ei quidquam,
quia metuebat ilium.
j 1 Misit ergo Abner nuntios ad David pro fe
dicentes : C'ujus est terra ? Et ut loquerentur :
Fae mecum amicitias , & erit manus mea te-
cum , & reducam ad te universum Israel.
1 3 Qui ait : Optime: ego faciam tecum ami
citias : fed unam rem peto a te , dicens : Non
videbis faciem meam antequam adduxeris Mi-
chol siliam Saiil : & sic venies, & videbis me.
14 Misit autem David nuntios ad Isboseth
filium Saiil , dicens : * Redde uxorem meam
Michol , quam despondi mihi centum prpu-
tiis Philisthiim.
1 f Misit ergo Isboseth , & tulit earn a viro
suo Phaltiel , filio Lais.
16 Sequebaturque earn vir suus , plorans us
que Bahurim : & dixie ad eum Abner : Vade,
& revertere. Qui reversus est.
17 Sermonem quoque intulit Abner ad se-
niores Israel , dicens : Tarn heri quam nudius-
tertius qurebatisDavid ut regnaret super vos-
j 8 Nunc ergo facite : quomam Dominus lc-
 LIBER II. REGUM, Cap. III. & IV.
cutus est ad David , diccns: In manu servi mei
David salvabo populum meum Israel demanu
""' " "
Philisthiim ,&'' omnium inimicorum
:":~: '" ejus
":"-
19 Locutus est autem Abner etiam ad Ben
jamin. Et abiit ut loqueretur ad David in He
bron , omnia qu placuerant Israeli , & uni-
verso Benjamin.
io Venitque ad David in Hebron cum vigin-
ti viris : & fecit David Abner , & viris ejus
qui venerant cum eo , convivium.
a 1 Et dixit Abner ad David : Surgam , ut
congregem ad te dominum meum regem om-
nem Ilrael , & ineam tecum fcedus , & im-
peres omnibus , sicut desiderat anima tua.
Gum ergo deduxisset David Abner , & ille
islet in pace ,
iz Statimpueri David,& Joab venerunt, ca?-
fis latronibusjcum prarda magna nimis: Abner
autem non erat cum David in Hebron , quia
jam dimiserat eum,& profectus fuerat in pace.
13 Et Joab , & omnis exercitus , qui erat
cum eo, postea venerunt: nuntiatum est itaque
Joab a narrantibus : Venit Abner nlius Ner ad
regem , & dimisit eum , & abiit in pace.
14 Et ingreslus est Joab ad regem , &: ait :
Quid fecisti ? Ecce venit Abner ad te : quart
dimisisti eum , & abiit & receffit ?
1$ Ignoras Abner filium Ner, quoniam ad
hoc yenit ad te ut deciperet te , &c sciret exi-
tum tuum , & introitum tuum , & nosset
omnia quz agis ?
x6 Egreflus itaque Joab a David, misit nun-
tios post Abner,& reduxit eum a cisterna Sira,
ignorante David.
17 Cumque rediisiet * Abner in Hebron ,
seorsum adduxit eum Joab ad medium port,
ut loqueretur ei , in dolo : & percuslit ilium
ibi in inguine, & mortuus est in ultionem san-
guinis Aiael fratris ejus.
18 Quod cum audisset David rem jam ges-
tam, ait : Mundus ego sum, & regnum meum
apud Dominum , usque in sempiternum , a
sanguine Abner filii Ner ;
i? Et veniat super caput Joab, & super om-
nem domum patris ejus : nee deficiat de do-
mo Joab fluxum seminis surtinens,& leprosus,
& tenens fusum , & cadens gladio , & indi-
gens pane.
30 Igitur Joab & Abisai frater ejus interfe-
cerunt Abner , eo qu6d occidislet Asael fra-
trem eorum in Gabaon in prlio.
3 1 Dixit autem David ad Joab , Sc ad om-
nem populum , qui erat cum eo : Scindite ves-
timenta vestra, & accingimini saccis, & plan-
gite ante exequias Abner. Porrd rex David
scquebatur feretrum.
31 Cumque sepelissent Abner in Hebron,
levavit rex David vocem suam, & flevit super
rumulii Abner: flevit autem & omnis populus.
33 Plangensque rex & lugens Abner , ait :
Nequaquam ut mori solent ignavi > mortuus
est Abner.
xz7
34 Manus tuae ligata: non sum , & pedes tui
non sunt compedibus aggravati : fed sicut so-
Jent cadere cori filiis iniquiutis , sic corruisti.
CongeminaTque omnis populus flevit super eu.
3 f Cumque venisset universa multitudo ci-
bum capere cum David, clara adhuc die jura-
vit David , dicens : Hxc faciat mihi Deus , &
hc addat , si ante occasum solis gustavero
panem vel aliud quidquam.
3* Omnisque populus audivit, & placue-
runt ei cuncta qua: fecit rex in conspectu to-
tius populi. ' .
37 Et cognovit omne vulgus , & universus
Israel in die ilia quoniam non actum fuisset a
rege ut occideretur Abner rilius Ner.
38 Dixit quoque rex ad servos suos : Num
ignoratis quoniam princeps & maximus ceci-
dit hodie in Israel ?
3* Ego
~ autem adhuc delicatus , &: unctus
rex : porr6 viri isti filii Sarvi duri sunt mihi
retribuat Dominus facienti malum juxta ma-
litiam suam.
CAPUT IV.
Bun/t ^. Rechab militum prusiZi ctput libostth , qutrn
darmimtim occidental, ad Dirvid mulct lull , qi'Oi pro mereede
jfjjii imt.imi.
i A Udivit autem Isboseth filius Saiil quod
jt\ cecidisset Abner in Hebron : & dilso-
lut sunt manus ejus, omnisque Israel pertur-
batus est.
1 Duo autem viri principes latronum erant
silio Saiil , nomen uni Baana , & nomen al-
teri Rechab , filii Remmon Berothitx de filiis
Benjamin : siquidem & Beroth reputata est
in Benjamin.
3 Et fugerunt Berothitar in Gethaim , sue-
runtque ibi adven usque ad tempus illud.
4 trat autem Jonath silio Saiil rilius debilis
pedibus : quinquennis enim fuit,quando venit
nuntius de Saiil & Jonathas ex Jezrael.Tollens
itaque eum nutrix sua , fugit : cumque festi-
naret ut fugeret , cecidit , & claudus effectus
est : habuitque vocabulum Miphiboseth.
5 Venientes igitur filii Remmon Berothithar,
Rechab & Baana,ingresli sunt fervente die do
mum Isboseth : qui dormiebat super stratum
suum meridie. Et ostiaria domus purgans tri-
ticum , obdormivit.
6 Ingresli sunt autem domum latenter aslu-
mentes spicas tritici , & percusserunt eum in
inguine Rechab& Baana fraterejus,& fugerut.
7 Cum autem ingresli suissent domum , ille
dormiebat super lectum suum in conclavi , 8c
percutientes interfecerunt eum : sublatoque
capite ejus , abicrunt per viam descrti tota
nocte ,
8 Et attulerunt caput Isboseth ad David in
Hebron : dixeruntque ad regem : Ecce caput
Isboseth filii Saiil inimici tui , qui qurebat
animam tuam: &dedit dominus domino meo
red ultionem hodie de Saul,&de semine ejus.
F f ij
 zi8 LIBER II. REGU M, Cap. IV. & V.
5> Respondens autem David Rechab,& Baa-
na fratri ejus, filiis Rcmmon Berothitje , dixit
ad eos : Vivit Dominus , qui emit animam
meam de omni angustia ,
* S*p. io * Quoniam eum , qui annuntiaverat mi-
4. hi , & dixerat : Mortuus est Saiil : qui puta-
bat se prospera nuntiare , tenui , & occidi
eum in Siceleg , cui oportebat mercedem da
re pro nuntio.
1 1 Quantd magis nunc cum homines impii
interfecerunt virum innoxium in domo sua,
super lectum suum , non quaeram sanguinem
ejus de manu vestra, & auferam vos de terra ?
12 Precepit itaque David pueris suis , Ot in
terfecerunt eos : precidentesque manus & pe-
des eorum , suspenderunt eos super pifcinam
in Hebron : caput autem Isboscth tulerunt,
& sepelierunt in sepulchro Abner in Hebron.
CAPUT V.
jDdvid unftxs fuftr totum IJrail, fulsn Jtbuftu , ftrn
thm cepit : ubi txtrudi dome biiiumit , tliat superinduceni
vxeres , fili-faue pretrcans , e* fiilijihtes hit ptejietnent
i T^ T venerunt universe tribus Israel ad
**#. _J David in Hebron, dicentes : * Ecce
M-- nos , os tuum , & caro tua sumus.
2 Sed & heri & nudiustertius cum esset Saiil
rex super nos , tu eras educens & reducens
Israel : dixit autem Dominus ad te: Tu pasces
populum meu Israel,& tueris dux super Israel.
3 Venerunt quoque & seniores Israel ad re-
gem in Hebron , & percuflit cum eis rex Da
vid fdus in Hebron coram Domino : unxe-
runtque David in regefn super Israel.
4 Filius triginta annorum erat David , cum
*}-X'g. regnare cpiiset, * & quadraginta annis reg-
a. 11. navit.
j In Hebron regnavit super Judam septem
annis & sex menfibus : in Jerusalem autem
regnavit triginta tribus annis super omnem
Israel & Judam.
6 Et abiit rex , & omnes viri qui erant cum
eo , in Jerusalem , ad Jebuseum habitatorem
terr : dictumqtie est David ab eis: Non ingre-
dieris hue , nisi abstuleris ccos & claudos
dicentes : Non ingredietur David hue.
7 Cepit autem David arcem Sion , hc est
civitas David.
8 Proposuerat enim David in die ilia pre
mium , qui percuslisset Jebuseum , & tetigis-
set domatum fistulas , & abstulisset ccos &
claudos odientes animam David. !dcirc6 dici-
tur in proverbio : Caecus & claudus non intra-
bunt in tcmplum.
9 Habitavit autem David in arce , & voca-
vit earn , Civitatem David : & aedisicavit per
gyrum a Mello & intrinsecus.
10 Et ingrediebatur proficiens atque succref-
cens , ik Dominus Deus exercituum erat
cum eo.
* i.Pjt. > ' * M'sit quoque Hiram rex Tyri nuntios
i4. 1. ad David , & Jigqa cedrioa, 8c artifices jjgng-
rum,artificesque lapidum ad parietes : & di-
ficaverunt domum David.
12 Et cognovit David quoniam confirmas-
set eum Dominusregem super Israel , & quo
niam exaltasset regnum ejus super populum
suum Israel.
13 * Accepitergo David adhuc concubinas Vt.p*..-
& uxores de Jerusalem, postquam venerat j.i.t,"
de Hebron : natique stint David &c alii filii 8c
fili.
14 Et hc nomina eorum , qui nati sunt ei
in Jerusalem , Samua , & Sobab , & Nathan,
& Salomon ,
1 < Et Jebahar , & Elisua , & Nepheg ,
16 Et Japhia , 8c Elisama , & Elioda , &
Eliphaleth.
i7Audierunt ergo Philisthiim qudd unxis-
sent David in regem super Israel : & ascende-
runt universi ut quaererent David : quod cum
audisset David , descendit in presidium.
18 * Philisthiim autem venientes diffusi +t.p*r.
sunt in Valle Raphaim. 14.'.
1? Et consuluit David Dominum , dicens:
Si ascendam ad Philillhiim ? & si dabis eos in
manu mea ? Et dixit Dominus ad David : As-
cede,quia trades dabo Philisthiim in manu tua.
10 * Venitergo David in Baal Pharasim , & * ;/".
percuflit eos ibi , & dixit : Divilit Dominus *.
inimicos meos coram me , licut dividuntur
aquae. Propterea vocatum est nomen loci il-
lius , Baal Pharasim.
1 1 Et reliquerunt ibi sculptilia sua : quse
tulit David , & viri ejus.
22 Et addiderant adhuc Philisthiim ut as-
cenderent , & dissusi sunt in Valle Raphaim.
23 Consuluit autem David Domihum : Si
ascendam contra Philisthos, & tradas eos in
manus meas ? Qui refpondit : Non ascendas
contra eos , fed gyra poll tergum eorum , 8c
venies ad eos ex adverse) pyrorum.
14 Et cum audieris sonitum gradientis in
cacumine pyrorum, tune inibis prlium : quia
tune egredietur Dominus ante faciem tuam,
ut percutiat castra Phllilthiim.
25 Fecit itaque David sicut praceperat ei
Dominus , 8c percuflit Philisthiim de Gabaa
usque dum venias Gezer.
C A P U T VI.
Redweme Drniid .ircim a dwe AiincdA , (hf i Dtmim
otcifut ,fi quot iltnm attigijjet , qttxri e'm :n dorio Obtdedon
rtliqitit pest mid m vem in fi>t* altmrtd-.tccn t > ante e.zm
Indent , a Micbol ux re rid^t.^r : in cujus pxwu nunqiur
id* deir.ceps ptferit.
i f~~> Ongregavit autem rursum David om-
\^_j nes eleitos ex Israel triginta millia.
2 * Surrexitque David , & abiit , & untver- * i.fm.
sets populus, qui erat cum eo de viris Juda, ut >J> J.
adducerent arcam Dei,super quam invocatum
est nomen Domini exercituum , sedentis in
Cherubim super earn.
3 Et imposuerunt arcam Dei super plaustrum
BQYum ; tuleruntque earn de domo Abinadab,
 LIBER II. REGUM, C AP.
qui erat in Gabaa : Oza autem , & Ahio Hlii
Abinadab , minabant plaustrum novum.
*!,&{. 4 4 Cumque tulilsent earn de domo Abina-
j. i. dab , qui erat in Gabaa , cu.iodicns arcam
Dei Ahio prarcedebat arcam.
5 David autem , & omnis Israel ludebant
coram Domino in omnibus lignis t'abrefactis,
& citharis &c lyris & tympanis oc sistris &
cymbalis.
6 Postquam autem venerunt ad Aream Na-
chon , extendit Oza manus ad arcam Dei , &
tenuit earn : quoniam calcitrabant boves , _v
declinaverunt earn.
7 Iratufque eit indignatione Dominus con
tra Ozam , & percuslit eum super temeritate:
qui mortuus eit ibi juxta arcam Dei.
*i. Pr. 8 * Contristatus est autem David , ed qudd
13. 11. percuslisset Dominus Ozam , & vocatum est
nomen loci iliius : Percuifio Oza , usque in
diem hanc.
9 Et extimuit David Dominum in die ilia ,
dicens : Quomodd ingredietur ad me area
Domini ?
10 Et noluit divertere ad fe arcam Domini
in civitatem David : fed divertit earn in do-
mum Obededom Gethi.
11 Et habitavit area Domini in domo Obe
dedom Gethi tribus menlibus : & benedi-
xit Dominus Obededom , & omnem domum
ejus.
* i.Ptr. 1 1 * Nuntiatumque est regi David qudd be*-
j.>. nedixisset Dominus Obededom, & omnia
ejus , propter arcam Dei. Abiit ergo David ,
& adtiuxit arcam Dei de domo Obededom in
civitatem David cum gaudio : & erant cum
David scptem chori , & vidtima vituli.
* t.ptr. 13 * Ciimque transcendissent qui portabant
j j. 1. arcam Domini sex passus , immolabat bovem
& arietem ,
14 Et David saltabattotisviribus ante Domi
num. Porrd David erat accinctus ephod lineo.
1 f Et David , & omnis domus Israel duce-
bant arcam testamenti Domini in jubilo, &r in
clangore buccina?.
16 Cumque intrasset area Domini in civita
tem David , Michol filia Saiil prospiciens per
fenestram , vidit regem David subiilienrem ,
atque saltantem coram Domino : & despexit
eum in corde suo.
17 Et introduxerunt arcam Domini , & im-
posuerunt earn in loco suo in medio taberna-
culi, quod tetenderat ei David : & obailit Da
vid holocausta , &: pacifica coram Domino.
18 Cumque compseiset offerens holocausta
& pacifica , benedixit populo in nomine Do
mini exercituum.
19 Et partitus est universe multitudini Isra
el, tarn viro quam mulieri, singulis collyridam
panis unam, ik aisaruram bubul carnis unam,
& similam frixam oleo : & abiit omnis popu-
lus i unusquifque in domum suara.
VI. & VII. 119
xo Reversusque est David ut benediceret do-
muisua: : & egressa Michol filia Saiil in occur-
sum David , ait : Quam gloriosus suit hodie
rex Israel discooperiens fe ante ancillas servo-
rum suorum , 6t nudatus est , quasi si nudetur
unus de scurris.
ii Dixitque David ad Michol : Ante Do
minum qui elegit me potius quam patrem
tuum , & quam omnem domum ejus , & pra>
cepft mihi ut essem dux super populum Domi
ni in Israel ,
12 Et ludam , &: vilior fiam plus quam fa-
ctus sum : & ero humilis in oculis meis : &
cum ancillis , de quibus locuta es , gloriosioc
apparebo.
3 Igitur Michol fili Saiil non est natus fi-
lius usque in diem mortis fuse.
C A P U T VII.
David proponent ndficire domum Domino, .1 NtthiM fro.
shit.: pnmum cMt.drur , ; aft nodum jubente Do,nino p>
hibetur , fed films et ftmiititur Mam tdificaturus , undo
Domino fratitti *git.
1 PpActum est autem cum scdisset rex in
JP domo sua , & Dominus dedisset ei re
quiem undique ab universis inimicis suis ,
i Dixit ad Nathan prophetam : * Videsne *i. p+,
qudd ego habitem in domo cedrina > & area 17.1.
Dei polita sit in medio pellium ?
3 Dixitque Nathan ad regem : Omne quod
est in corde tuo , vade , sac : quia Dominus
tecum est.
4 Factum est autem in ilia nocte : & ecce
sermo Domini ad Nathan , dicens :
5 Vade , & loquere ad servum meum Da
vid : Hjec dicit Dominus : Nunquid tu xdifica-
bis mihi domum ad habitandum ?
6 Neque enim habitavi in domo ex die ilia
qua eduxi filios Israel de Terra gypti , us
que in diem hanc : fed ambulabam in taber-
naculo , & in tentorio.
7 Per cuncta loca , qua: rransivi cum omni
bus filiis Israel , nunquid loquens locutus sum
ad unam de tribubus Israel , cui prxcepi , ut
pasceret populum meum Israel , dicens : Qua-
re non dificastis mihi domum cedrinam ?
8 Et nunc haec dices servo meo David : Haec
dicit Dominus exercituum : * Fgo tuli te de
pascuis sequentem greges , ut esses dux super
populum meum Israel , i'stlm.
9 Et fui tecum in omnibus ubicumque am- 77- 7'
bulasti , & interseci universos inimicos tuos
a facie tua : fecique tibi nomen grande , juxta
nomen magnorum , qui sunt in terra.
10 Ft ponam locum populo meo Israel,
& plancibo eum , & habitabit sub eo , & non
turbabitur ampliiis : nee addent filii iniquita-
tis ut affligant eum sicut prills ,
1 1 Ex die qua constitui judices stiper popu
lum meum Israel : & requiem dabo tibi ab
omnibus inimicis tuis. Prdicitque tibi Domi
nus , qudd domum faciat tibi dominus.
F f iij
 130 LIBER II. REGUM, Cap.VII. & VIII-
t.Rt. . ll * Cumque completi fuerint dies tui , &
dormieris cum patribus tuis , suscitabo semen
tuum poll te , quod egredietur de utero tuo ,
& sirmabo regnum ejus.
*?"<. 13 * Ipse aedificabit domum nomini meo ,
5-5. & stabiliam thronum regni ejus usque in sem-
piternum.
14 * Ego ero ei in patrem, & ipse erit mihi
21. IO. in filium : qui si inique aliquid gesserit k ar-
hebr. I . guam eum in virga virorum 5 & in plagis fi-
J. Korum hominum.
*Ps*L 1 5 * Miscricordiam autem meam non au-
I*. 4. feram ab eo, sicut abstuli a Saiil, quern amovi
37. a facie mea.
\6 Et fidelis erit domus tua , & regnum
tuum usque in ternum ante faciem tuam , &c
* VIAr. * thronus tuus erit firmus jugiter.
I. % 17 Secundum omnia verba hc , & juxta
universam visionem istam , sic locutus est Na
than ad David.
1 8 Ingressus est autem rex David , & sedit
coram Domino , & dixit : Quis ego sum Do-
mine Deus , & qu domus mea , quia addu-
xisti me hucusque ?
19 Sed & hoc parum visum est in conspec-
tu tuo Domine Deus , nisi loquereris etiam
de domo scrvi tui in longinquum : ista est
enim lex Adam ; Domine Deus.
^o Quid ergo addere poterit adhuc David ,
ut loquatur ad te ? tu enim scis scrvum tuum
Domine Deus.
a i Procter verbum tuum , & secundum
cor tuum tecisti omnia magnalia hc , ita ut
notum faceres servo tuo.
21 Idcircd magnificatus es Domine Deus ,
quia non est similis tui , neque est Deus extra
te, in omnibus qua- audivimus auribus nostris.
a j Qu est autem , ut populus tuus Israel ,
gens in terra , propter quam ivit Deus , ut re-
dimeret earn sibi in populum , & poneret sibi
nomen , saceretque eis magnalia , & horri-
bilia super terram a facie populi tui , quern
redemilti tibi ex gypto , gentem , & deum
ejus.
14 Firmasti enim tibi populum tuum Israel
in populum sempiternum : & tu Domine Deus
factus es eis in Deum.
a < Nunc ergo Domine Deus , verbum quod
locutus es super servum tuum , & super do
mum ejus , fuscita in sempiternum : & sac si-
cut locutus es ,
i6 Ut magnisicetur nomen tuum usque in
sempiternum , atque dicatur : Dominus exer-
cituum , Deus super Israel. Et domus fervi
tui David erit stabilita coram Domino ,
17 Quia tu Domine exercituum Deus Israel
revelasti aurem servi tui , dicens : Domum
aedificabo tibi : propterea invenit servus tuus
cor suum ut oraret te oratione hac.
2.8 Nunc ergo Domine Deus , tu es , Deus,
& verba tua erunt vera : locutus es enim ad
scrvumtuum bona hc
%9 Incipe ergo , & benedic domui fervi tui,
ut sit in sempiternum coram te : quia tu Do
mine Deus locutus es , & benedictione tua be-
nedicetur domus fervi tui in sempiternum.
C A P U T VIII
ViSimit vtrin Dainiis, qui multci fecit tributaries quilut
foltbsnt Iftailiix ptndere trtbttm : lon^r-itulmio Thai re^ii
Em*ib dt rtgt jidare%ert dtvicio , i quo mult* fpolia i).u.i
abfiuiit : nfficitrii qua htbtbtt Drvii ricenfiiiur.
i IT Actum est autem post hc , percuflit
J/ David Philillhiim , & humiliavit eos, * * i.Ptr.
& tulit David Frenum tributi de manu Philis- " '
thiim.
1 Et percuflit Moab , & mensus est eos funi-
culo , coquans terr : mensus est autem duos
funiculos , unum ad occidendum , & unum
ad vivificandum : factusque est Moab David
serviens sub tribute
3 Et percuflit David Adarezer filium Ro-
hob regem Soba , quando profedtus est ut do-
minaretur super flumen Euphraten.
4 Et captis David ex parte ejus mille sep-
tingentis equitibus , & viginti millibus pedi-
tum , subnervavit omnes jugales curruum :
dereliquit autem ex eis centum currus.
f Venit quoque Syria Damasci , ut presi
dium ferret Adarezer regi Soba : & percuflit
David de Syria viginti duo millia virorum.
6 Et posuit David presidium in Syria Da
masci : factaque est Syria David serviens sub
tributo : servavitque Dominus David in om
nibus ad qucumque profedtus est.
7 Et tulit David arma aurea, qu habebant
fervi Adarezer , & detulit ea in Jerusalem.
8 Et de Bete , & de Beroth civitatibus Ada
rezer tulit rex David s multum nimis.
9 Audivit autem Thoii rex Emath , quid
percufliflet David omne robur Adarezer ,
10 Et mifit Thoii Joram filium suum ad re-
gem David , ut salutaret eum congratulans ,
& gratias ageret : e6 quod expugnasset Ada
rezer, & percufSsset eum. Hostis quippe erat
Thoii Adarezer , & in manu ejus erant vasa
aurea , & vasa argentea , &: vasa rea :
1 1 Qu & ipsa sandtificavit rex David Do
mino cum argento & auro , qu sandtificave-
rat de universis gentibus , quas libegerat
t 2 De Syria , & Moab , & filiis Ammon ,
& Philisthiim , &r Amalec , & de manubiis
Adarezer filii Rohob regis Soba.
13 Fecit quoque sibi David nomen cum
reverteretur capta Syria in Valle Salinarum ,
csis decem & octo millibus :
14 Et posuit in Iduma custodes, statuitque *
presidium : & fadta est universa Iduma ser
viens David : & fervavit Dominus David in
omnibus ad qucumque profedtus est.
if Et regnavit David super omnem Israel :
saciebat quoque David judicium & jullitiam
omni populo suo.
 LIBER II. REGUM, Cap. IX. & X. 131
\6 Joab autem filius Sarvi erat super exer C A P U T X.
citum : porr6 Josapha silius Ahilud crat a HttioH rex Jamonitarum , fast UUtam tegttii Dividii in-
commentariis : juriam , saw &i coHjbUndum it pttrii mult aufeiat , en-
17 Et Sadoc filius Achitob , & Achimclech trtSii qumque rigum jii copiis advtrjUi Davidim , ab en
iilius Abiathar , erant sacerdotes : bc Saraias pioftigaiur Jcottl ac herum.
lcriba : 1 r^Actum est autem post ha-c , ut morere-
1 8 Banaias autem filius Joiadz super cerethi X wr rex filiorum Ammon , & regnavit
& pheleci : filii aucem David sacerdotes erant. Hanon filius ejus pro eo.
1 Dixitque David : * Faciam misericordiam * , P4r,
CAPUTIX. cum Hanon filio Naas , sicut fecit pater ejus .'*.
Quntum jietuii exkibutrit David Mifhibofetb fiiio JoM-
ihx cUudo, redditis oi.nibus a&ris Saul, quos colebst $ib* cum mecum misericordiam. Misit ergo David ,
Jiint jervh juii , Mifbibojcth td mcijim D.tvi& rtcefto consolans eum per scrvos suos super patris
1 P T dixit David : Putasne est aliquis qui interitu. Cum autem venissent servi David in
_, remanserit de domo Saiil , ut faciam terram filiorum Ammon ,
cum eo misericordiam propter Jonathan > 3 Dixerunt principes filiorum Ammon ad
1 Erat autem de domo Saiil , scrvus nomine Hanon dominum suum : Putas quod propter
Siba : quern ciim vocassec rex ad se , dixit ei : honorem patris tui miserit David ad te conib-
Tune es Siba ? Et ille relpondit : Ego sum ser- latores , & non ided ut investigaret , & ex-
vus tuus. ploraret civitatem , & everteret earn , misit
3 Et aic rex : Nunquid superest aliquid de David scrvos suos ad te ?
domo Saiil , ut faciam cum eo misericordiam 4 Tulit itaque Hanon scrvos David , rasit-
Dei < Dixitque Siba regi : Superest filius Jo que dimidiam partem barba? eorum , & praes-
nathan, debilis pedibus. cidit vestes eorum medias usque ad nates , 8c
4 ubi , inquit , est ? Et Siba ad regem : dimisit eos.
Ecce , aic , in domo est Machir filii Ammiel 5 Quod cum nuntiatum esset David , misit
in Lodabar. in occursum eorum : erant enim viri confusi
j Misit ergo rex David , & tulit eum de turpiter valde , & mandavit eis David : Ma-
domo Machir filii Ammiel de Lodabar. nete in Jericho , donee crescat barba vfistra >
6 Cum autem venisset Miphibofeth filius & tune revertimini.
Jonathac filii Saiil ad David , corruit in fa- 6 Videntes autem filii Ammon qu6d inju-
ciem suam , & adoravit. Dixitque David : riam fecissent David , miserunt , & conduxe-
Miphibofeth ? Qui respondit : Aasum servus runt mercede Syrum Rohob , & Syrum Soba ,
tuus. viginti millia peditum,8c a rege Maacha mille
7 Et ait ei David : Ne timeas , quia faciens viros , & ab litob duodecim millia virorum.
faciam in te misericordiam propter Jonathan 7 Quod cum audisset David , misit Joab &
patrem tuum , 8c reitituam tibi omnes agros omnem exercitum bellatorum.
Saiil patris tui , & tu comedes panem in men- 8 Egrefli sunt ergo filii Ammon , & direxe-
fa mea semper. runt aciem ante ipsum introitum portac : Sy-
8 Qui adorans eum , dixit : Quis ego sum rus autem Soba , 6c Rohob , 8c Istob , 8c
servus tuus , quoniam respexisti super canem Maacha scorsum erant in campo.
mortuum similem mei ? 9 Videns igitur Joab qudd prparatum eflet
9 Vocavit itaque rex Sibam 'puerum Saiil , adversum se prlium , 8c ex ad verso & post
& dixit ei : Omnia qucumque fuerunt Saiil , tergum , elegit ex omnibus electis Israel , 8c
& universam domum ejus , dedi filio domini in'lruxit aciem contra Syrum :
tui. I o Reliquam autem panem populi tradidit
10 Operare igitur ei terram tu , & filii tui , Abisai fratri suo , qui direxit aciem adversus
& scrvi tui : & inferes filio domini tui cibos filios Ammon.
ut alatur : Miphiboseph autem filius domini I I Et ait Joab : Si prvaluerint adversum
tui comedet semper panem super mensam me Syri , eris mihi in adjutorium : si autem
meam. Erant autem Sibae quindecim filii , filii Ammon praevaluerint adversum te , auxi-
& viginti servi. liabor tibi.
11 Dixitque Siba ad regem: Sicut juffifU 1 1 Ello vir fortis, & pugnemus pro populo
domine mi rex servo tuo , sic faciet servus nostro , & civitate Dei noitri : Dominus au
tuus : & Miphibofeth comedet super mensam tem faciet quod bonum est in conspedru suo.
meam , quasi unus de filiis regis. 13 Iniit itaque Joab , & populus qui erat
ii Habebat autem Miphibofeth filium par- cum eo , certamen contra Syros : qui statim
vulum nomine Micha : omnis vero cognatio fugerunt a facie ejus.
domus Sibaj serviebat Miphibofeth. 14 Filii autem Ammon videntes quia fugis
13 Porro Miphibofeth habitabat in Jerusa sent Syri , fugerunt 8c ipsi a facie Abisai , Sc
lem : quia de mensa regis jugiter yescebatur : ingresli sunt civitatem : reversusque est Joab 4
& erat claudus utroque pede. filiis Ammon, & venit Jerusalem.
 i3t LIBER II. REGU M, Cap. X. & XI.
1 5 Videntes igicur Syri quoniam corruissent
. coram Israel , congregati lunt pariter.
16 Mifitque Adarezer , & eduxit Syros , qui
eranc trans tiuvium , & adduxit eorum cxer-
cicum : Sobach autem , magister militiar Ada-
rczer , erat princeps eorum.
17 Quod cum nuntiatum esset David , con-
traxit omnem Israelcrn , & transivit Jorda-
k - nem, venitque in Helam : & direxerunt aciem
Syri ex adverse David, He pugnaverunt contra
eum.
18 Fugeruntque Syri a facie Israel , & occi-
dit David de Syris septingentos currus , &
quadraginta millia equitum , & Sobach prin-
cipem militi percuslit : qui statim mortuus
elt.
19 Videntes autem universi reges, qui erant
in praesidio Adarezer , fe victos else ab Israel ,
expaverunt , & fugerunt quinquaginta & octo
millia coram Israel. Et fecerunt pacem cum
Israel : & servierunt eis , timueruntque Syri
auxilium prxbere ultra Hliis Ammon.
C A P U T X I.
Dun Joth obsilet R ibh* civuntm jimmotitirum , Dtvid
iomi r.Jid tti adulttric Btibjabte adjnaxit , ti id ceianduw ,
homhidum viri illiui V' ix / ticeptajuc Mi in uxtrtm , or
nato ex e* /iti* Damiuum commovn ad tram.
* '.P*r l r Actum elt autem , * vertente anno , eo
ao. 1. J/ tempore quo solent reges ad bella pro-
cedere , misit David Joab, & lervos suos cum
eo , & universum Israel , & vastaverunt filios
Ammon , & obscderunt Rabba , David autem
remansit in Jerusalem.
i Dum hc agerentur , accidit ut surgeret
David de strato suo poll meridiem , &
deambularet in solario domus regiac : vidit-
que mulierem fe lavantem , ex adverso super
solarium suum, erat autem mulier pulchra
valde.
3 Misit ergo rex : & requisivit quat esset mu
lier. Nuntiatumque est ei , qudd ipsa esset
Bethsabee (ilia Eliam , uxor Uriaf Hethaci.
4 Missis itaque David nuntiis , tulit earn ,
qua: cum ingressa esset ad ilium , dormivit
* Ltv. cum ea : * ltatimque sanctificata est ab im-
i.i8. munditia sua :
j Et reversa est in domum suam concepto
ftu. Mittensque nuntiavit David , & ait :
Concepi.
6 Misit autem David ad Joab , dicens :
Mitte ad me Uriam Hethasum. Misitque Joab
Uriam ad David.
7 Et venit Urias ad David. Quaesivitque Da
vid quam recte ageret Joab , & populus , &
quo modo adminiitraretur bellum.
8 Et dixit David ad Uriam : Vade in domum
tuam, & lava pedes tuos. Et egressus est Urias
de domo regis,lecutusque est eum cibus regius.
9 Dormivit autem Urias ante portam do-
irsis regi cum aliis servis domini sui , & non
defceiidk ad domum suam.
10 Nuntiatumque est David a dicentlbus :
Non ivit Urias in domum suam. Et ait David
ad Uriam. Nunquid non de via venilli ? quare
non delcendilti in domum tuarrs ?
1 1 Et ait Urias ad David : Area Dei 8c Israel
& Juda habitant in papilionibus , & domiiius
meus Joab , & servi domini mei super saciem
terr manent : & ego ingrediar domum
meam , ut comedam & bibam , & dormiam
cum uxore mea ? per salutem tuam , & per
salutem animae tu non faciam rem hanc.
iz Ait ergo David ad Uriam : Mane hie
etiam hodie , & eras dimittam te. Mansic
Urias in Jerusalem in die ilia & altera :
1 3 Et vocavit eum David ut comederet co-
ram se & biberet,& inebriavit eum : qui egres
sus vespere , dormivit in strato suo cum servis
domini sui, & in domum suam non defeendit.
14 Factum est ergo mane , & scripsit David
epistolam ad Joab: misitque per manum Uri,
1 5 Scribens in epistola : Ponite Uriam ex
adverso belli, ubi fortissimum est prlium : &
aerelinquite eum : ut percussus intereat~
\6 Igitur cum Joab obsideret urbem, prisuit
Uriam in loco ubi sciebat viros else sortiiiimos.
17 Egrelsique viri de civitate , bellabant ad-
versum Joab,& ceciderunt de populo servorum
David , & mortuus est etiam Urias Hethaeus.
18 Misit itaque Joab , & nuntiavit David
verba praelii :
19 Prcepitque nuntio , dicens : Cum com-
pleveris universos sermones belli ad regem ,
io Si eum videris indignari , & dixerit ;
Quare accesliitis ad murum , ut praeliaremini >
an ignorabatis quod multa deluper ex muro
tela mittantur ?
11 Quis percuslit Abimelech filium Jero-
baal ? * nonne mulier misit super eum frag- * %^t
men mol de muro,& interfecit eum in The 9. $.
bes ? quare juxta murum accesliitis ? dices :
Etiam servus tuus Urias Hethaeus occubuit.
i* Abiit ergo nuntius, & venit , & narravit
David omnia qua? ei preceperat Joab :
13 Et dixit nuntius ad David : Pracvaluerunt
adversum nos viri , & egresli sunt ad nos in
agrum : nos autem facto impetu persecuti cos
sumus usque ad portam civitatis.
14 Et direxerunt jacula sagittarii ad servos
tuos ex muro desuper : mortuique sunt de
servis regis , quin etiam servus tuus Urias
Hetha:us mortuus est.
zj Et dixit David ad nuntium : Haec dices
Joab:Non te frangat iita res:varius enim even-
tus est belli ; nunc hunc , & nunc ilium consu-
mit gladius : conforta bellatores tuos adversus
urbem , ut destruas earn , & exhortare eos.
2.6 Audivit autem uxor Uriae , quod mor
tuus esset Urias vir funs , & planxit eum.
Z7 Transacto autem luctu , misit David , 8c
introduxit earn in domum suam , & facta ell
ci uxor , peperitquc ei filium ; & displicuic
verbum
 LIBER II. REG UM, Cap. XII.
yerbum hoc , quod fecerat David, coram Do
mino.
C A P U T XII.
D*vid , sub parabola a Nathan prtpojitd correptut , in ft if.
sum tulit stntvitiam : nude Nathan mult Uti minatur incom-
moda i quibus cumpuncio culpi condcnuur, manente pxria ; c/*
mcnuo puno nafcitur Salomon ;ac civitas Rabbath cum magna
ultima diruitur ; atcepto diadtmatt oittiostjfmu raffs ipstus , /a
vimMoaitas graviier advertinr.
i \ M Isit ergo Dominus Nathan ad David:
IVa qni cum venisset ad eum , dixit ei :
Duo viri erant in civitate una , unus dives, &
alter pauper :
i Dives habebat oves , & boves plurimos
valde :
3 Pauper autem nihil habebat omnind,prac-
ter ovem unam parvulam , quam emerat &
nutrierat, & qua: creverat apud eum cum filiis
ejus simul , de pane illius comedens , & de
calice ejus bibens , & in sinu illius dormiens ;
eratque llli sic ut filia.
4 Cum autem peregrinus quidam venisset
ad divitem , parcens ille sumere de ovibus &
de Jjobus suis , ut exhiberet convivium pere-
grirfb ill i , qui venerat ad fe , tulit ovem viri
pauperis , & prparavit cibos homini qui
venerat ad fe.
j Iratus autem indignatione David adver-
sus hominem ilium nimis , dixit ad Nathan :
Vivit Dominus , quoniam filius mortis est
vir qui fecit hoc.
6 * Ovem reddet in quadruplum , ed qudd
u. i. fecerit verbum istud , & non pepercerit.
7 Dixit autem Nathan ad David : Tu es ille
vir : Haec dicit Dominus Deus Israel : Ego
unxi te in regem super Israel , & ego erui te
de manu Saul ,
8 Et dedi tibi domum domini tui , & uxo-
res domini tui in sinu tuo , dedique tibi do
mum Israel & Juda : & si parva sunt ista ,
adjiciam tibi multo majora.
9 Quare ergo contempsisti verbum Domini,
ut faceres malum in conspectu meo ? Uriam
Hethaeum percussisti gladio , & uxorem illius
accepisti in uxorem tibi , & interfecisti eum
gladio filiorum Ammon.
io Quam ob rem non recedet gladius de
domo tua usque in sempiternum , eo qudd
despexeris me , & tuleris uxorem Uri He-
thxi , ut esset uxor tua.
1 1 Itaque hc dicit Dominus : Ecce , ego
suscitabo super te malum de domo tua , &
*Uft tollam uxores tuas in oculis tuis , & * dabo
u. 1.
proximo tuo , & dormiet cum uxoribus tuis
in oculis Solis hujus.
1 1 Tu enim fecisti absconditc : ego autem
faciam verbum istud in conspectu omnis Is
rael , & in conspectu Solis.
13 Et dixit David ad Nathan : Peccavi Do
*&cfi. mino. Dixitque Nathan ad David : * Dominus
A1.ll. quoque transtulit peccatu tuunv.non morifiris.
14 Verumtamen, quoniam blasphemare fe-
133
cisti inimicos Domini , propter verbum hoc ,
filius , qui natus est tibi , morte morietur.
1 % Et reversus est Nathan in domum suam.
Percuslit quoque Dominus parvulum , quem
pepererat uxor Uri David , & desperatus est.
itf Deprecatusque est David Dominum pro
parvulo : & jejunavit David jejunio , & in-
gressus seorsum , jacuit super terram.
17 Venerunt autem seniores domus ejus
cogentes eum ut furgeret de terra : qui noluit,
nee comedit cum eis cibum.
1 8 Accidit autem die scptima ut moreretur
infans : timueruntque servi David nuntiare ei
qudd mortuus esset parvulus. Dixerunt enim :
Ecce aim parvulus adhuc viveret , loqueba-
mur ad eum, & non audiebat vocem nostram:
quant6 magis si dixerimus : Mortuus est puer,
it affliget ?
19 Cum ergo David vidisset servos suos
mussitantes , intellexit qu6d mortuus esset in-
fantulus : dixitque ad servos suos : Num mor
tuus est puer?Qui responderunt ei:Mortuus est.
zo Surrexit ergo David de terra , & lotus
unctufque est : camque mutasset vestem , in-
gressus est domum Domini : & adoravit , 8f
venit in domum suam, petivitque ut ponerent
ei panem , & comedit.
xi Dixerunt autem ei servi sui: Quis est ser-
mo , quem fecisti ? propter infantem , cum
adhuc viveret, jejunalli & flebas : mortuo au
tem puero , surrexilti , & comedisti panem.
ii Qui ait : Propter infantem , dum adhuc
viveret, jejunavi & flevi : dicebam enim : Quis
scit si forte donet eum mjhi Dominus , & vl-
vat infans ?
13 Nunc autem quia mortuus est > quare
jejunem ? Nunquid potero revocare eum am-
pliiis ? ego vadam magis ad eum : ille verd
non revertetur ad me.
14 Et consolatus est David Bethsabee uxo
rem suami ingressusque ad earn, dormivit cum
ea : qu genuit filium , & vocavit nomen ejus
SALOMON, & Dominus dilexit eum.
ij Misitque in manu Nathan Propheta? , 8f
vocavit nomen ejus , AMABILIS DOMINO ,
eo qu6d diligeret eum Dominus.
16 * Igitur pugnabat Joab contra Rabbath * ij^
filiorum Ammon, & expugnabat urbs regiam. to. i.
17 Misitque Joab nuntios ad David, dicens:
Dimicavi adversum Rabbath , & capienda est
Urbs aquarum.
18 Nunc igitur congrega reliquam pattern
populi , & obside civitatem , & cape earn : ne
cum a me vastata fuerit urbs , nomini meo
ascribatur victoria.
%9 Congregavit itaque David omnem po-
pulum , & profectus est adversum Rabbath :
ciimque dimicasset , cepit earn.
30 Et tulit diadema regis eorum decapite
ejus , pondo auri talentum , habens gemmas
pretiosiifimas,&imposicum est super caput Da-
Gg
i34 LIBER II. REGUM, Cap. XII. & XIII.
vid. Sed & pracdam civitatis asportavit mul
tarn valde :
3 1 Populum quoque ejus adducens scrravit,
& circumegit super eos ferrata carpenta : di-
visitque cultris , & traduxit in typo laterum :
fie fecit universis civitatibus filiorum Am-
mon : & reversus est David > & omnis exerci-
tus in Jerusalem.
C A P' U T X 1 1 1.
Absalom , fropter metstum cum jorere Thamar , sratrem
^rnnoit inter epuUi occiiit : irdteque poire , fmjugus <U quod nunc agis adversumme ,quam quod an
repm Gejsur , tribut mai, ibi ptrmnjit.
1 TT" Actum est autem post hc , ut Absa-
JP lom filii David sororem speciosislimam
vocabulo Thamar , adamaret Amnon filius
David ,
1 Et deperiret earn valde , ita ut propter
amorem ejus xgrotaret : quia cum esset vir-
go,difficile ei videbatur ut quippiam inhones-
re ageret cum ea.
3 Erat autem Amnon amicus , nomine Jo-
nadab filius Semmaa fratris David , vir pru-
dens valde.
4 Qui dixit ad eum : Quare sic attenuaris
macie fili regis per singulos dies ? cur non in-
dicas mihi ? Dixitque ei Amnon : Thamar
sororem fratris mei Absalom amo.
j Cui respondit Jonadab : Cuba super lec-
tum nium , & languorem simula : cumque
venerit pater tuus ut visitet te, die ei : Veniat,
oro , Thamar soror mea , ut det mihi cibum,
& faciat pulmentum , ut comedam de manu
ejus.
6 Accubuit itaque Amnon , & quasi gro-
tare coepit : cumque venisset rex ad visitan-
dum eum, ait Amnon ad regem : Veniat,
obscero , Thamar soror mea , ut faciat in
oculis meis duas sorbitiunculas , & cibum ca-
piam de manu ejus.
7 Misit ergo David ad Thamar" domum,
dicens : Veni in domum Amnon fratris tui,
& sac ei pulmentum.
8 Venitque Thamar in domum Amnon fra
tris sui : ille autem jacebat : qua: tollens fari-
nam commiscuit : & liquefaciens , in oculis
ejus coxit sorbitiunculas.
9 Tollensque quod coxerat , effudit & po-
suit coram eo , &c noluit comedere , dixitque
Amnon : Ejicite universes 4 me. Cumque
ejecissent omnes ,
10 Dixit Amnon ad Thamar : Infer cibum
in conclave, ut vescar de manu tua. Tulit ergo
Thamar sorbitiunculas , quas fecerat , & in-
tulit ad Amnon fratrem suum in conclave.
i i Cumque obtulisset ei cibum , apprehen-
dit eam,& ait : Veni, cuba mecum soror mea.
iz Qua: respondit ei : Noli srater mi , nob
pprimere me , neque enim hoc fas est in Is
rael : noli facere stultitiam hanc
1 3 Ego enim ferre non potero opprobrium
mcum j 5c tii eiis quasi vuws <Is uisipieutibus
in Israel : quin potius loquere ad regem , 8C
non negabit me tibi.
14 Noluit autem asquiescere precibus ejus,
fed prvalens viribus oppreslit earn , & cuba-
vit cum ea.
1 j Et exosam earn habuit Amnon odio
magno nimis : ita ut majus elset odium , quo
oderat earn, amore quo ante dilexerat. Dixit-
que ei Amnon : Surge , & vade.
\6 Qui respondit ei : Majus est hoc malum,
te fecisti,expellens me. Et noluit audire earn :
17 Sed vocato puero , qui ministrabat ei,
dixit : Ejice hanc a me foras , & claude os-
tium poll earn.
18 Qua: induta erat talari tunica : hujusce-
modi enim fili regis virgines vestibus uce-
bantur. Ejecit itaque earn minister illius fo-
ras : clausitque fores post earn.
19 Qua: aspergens cinerem capiti suo, scissi
talari tunica , impositifque manibus super ca-
put suum , ibat ingrediens , & clamans.
10 Dixit autem ei Absalom srater suus :
Numquid Amnon srater tuus concubuit te-
cum ? fed nunc soror tace , srater tuus est :
neque affligas cortuum pro hac re. Mansit ita
que Thamar contabescens in domo Absalom
fratris fui.
1 1 Cum autem audisset rex David verba
hare , contristatus est valde , & noluit contris-
tare spiritum Amnon filii sui , quoniam dili-
gebat eum , quia primogenitus erat ei.
ii Porrd non elt locutus Absalom ad Am
non nee malum , nee bonum : oderat enim
Absalom Amnon , e6 quod violalset Thamar
sororem suam.
13 Factum est autem post tempus biennii,
ut tonderentur oves Absalom in Baalhasor,
qua: est juxta Ephraim : & vocavit Absalom
omnes fibos regis ,
14 Venitque ad regem, & ait ad eum ^ Ecce
tondentur oves scrvi tui : veniat , oro , rex
cum fervis suis ad lervum suum.
1 % Dixitque rex ad Absalom : Noli fili mi,
noli rogare ut veniamus omnes , & gravemus
te. Ciim autem cogeret eum, & aoluisset ire,
benedixit ei.
15 Et ait Absalom : Si non vis venire, ve
niat , obsecro , nobiscum saltern Amnon sra
ter meus. Dixitque ad eum rex : Non est ne-
cesse ut vadat tecum.
17 Coegit itaque Absalom eum , & dimisit
cum eo Amnon & universes filios regis. Fe-
ceratque Absalom convivium quasi convivium
rcSis- . . r.
18 Prceperat autem Ablalom pueris sins,
dicens : Obfervate cum temulentus fuerit
Amnon virlo, & dixero vobis : Percutite eum
& inter/kite , nolite timere : ego enim sum
qui prcipio vobis : loboraminij & eitote vixi
tone;.
 LIBER.IL regu M, Cap. XIII. & XIV.
X9 Fecerunt ergo pueri Absalom adversum
Amnon , sicut prceperat eis Absalom. Sur-
gentesque omnes filii regis , ascenderunt sin-
guli mulas suas , & fugerimt.
30 Cumque adhuc pergerent in itinere,fama
pervenit ad David , dicens : Percuflk Absa
lom omnes filios regis , & non remansir ex
cis saltern unus.
3 1 Surrexit itaque rex , & scidit vestimen-
ta sua , & cecidit super terram , & omnes
servi illius , qui aflistebant ei , sciderunt vesti-
menta fua.
. 3 1 Respondens autem Jonadab filius Sem-
maa fratns David , dixit : Ne aeltimet domi-
nus meus rex , qudd omnes pueri filii regis
occisi sint : Amnon solus mortuus est > quo-
niam in ore Absalom erat positus ex die qui
oppreflit Thamar sororem ejus.
33 Nunc ergo ne ponat dominus meus rex
super cor suum verbum istud , dicens : Omnes
filii regis occisi sunt : quoniam Amnon solus
mortuus ell.
34 Fugit autem Absalom : & elevavit puer
speculator oculos luos , & aspexit : & ecce
populus multus veniebat per iter devium ex
iatere montis.
3 f Dixit autem Jonadab ad regem : Ecce
filii regis adsunt : juxta verbum servi tui lie
faitum est.
35 Cumque cessasset loqui , apparuerunt &
filii regis : & intrantes levaverunt vocem
suam , & fleverunt : fed & rex & omnes servi
ejus fleverunt ploratu magno nimis.
37 Porrd Absalom fugiens , abiit ad Tho-
loma'i rilium Ammiud regem Geffur. Luxit
ergo David filium suum cundtis diebus.
3 8 Absalom autem cum fugifset , & venis-
set in Gessur , suit ibi tribus annis.
39 Cessavitque rex David persequi Absalom
Co qu6d cosolatus esset super Amnon interim!
C A P U T XIV.
^b[jlcm muiiirit Thecuit* foltrtii revoexi i ettrat Jotb a
GcflUr in /erujitttm ; de pulchritudiae & filiii .A\> dim, qui
btcHnio post riditun fetica fur11 so vUit , dome mijjem
jfatb mctndi jujpt.
i T Ntelligens autem Joab filius Sarviae, quod
J. cor regis versum esset ad Absalom ,
r Mifit Thecuam , & tulit inde mulierem
fapientem : dixkque ad earn : Lugere te
fimula , & induere veite lugubri , & ne un-
garis oleo , ut sis quasi mulier jam plurimo
tempore lugens mortuum :
3 Et ingredieris ad regem , & loqueris ad
eum scrmones hujuscemodi. Posuit autem
Joab verba in ore ejus.
4 Itaque cum ingressa fuisset mulier Thecui-
tis ad regem, cecidit coram eo super terram j
& adoravk , & dixit : Serva me rex.
5 Et ait ad earn rex : Quid causat habes ?
Qua: respond it : Heu , mulier vidua ego sum :
mortuus ell cnim vir meus.
13c
6 Et ancillat tua: erant duo filii : qui rixati
sunt adversum se in agro , nullusque erat, qui
eos prohibere posset : & percuflit alter alte-
rum j & intersecit eum.
7 Et ecce consurgSs universa cognatio adver
sum ancillam tuam,dicit : Trade eum,qui per
cuflit fratrem suum , ut occidamus eum pro
anima fratris sui , quern intersecit , & delea-
mus haeredem : & quarrunt extinguere scintil-
lam meam , qu relicta eit , ut non supersit
vi ro meo nomen , & reliquiat super terrain.
8 Et ait rex ad mulierem : Vade in domurrt
tuam , & ego jubebo pro te.
9 Dixitque mulier Tnecuitis ad regem : la
me , domine mi rex , sit iniquitas , & in
domum patris mei : rex autem & thronus
ejus sit innocens.
ro Et ait rex : Qui contradixerit tibi, adduc
eum ad me , & ulna non addet ut tangat te.
1 1 Qua; ait : Recordetur rex Domini Dei
sui , ut non multiplicentur proximi sanguinis
ad ulciscendum , & nequaquam interheiant
filium meum. Qui ait : Vivit Dominus , quia
non cadet de capillis filii tui super terram.
n Dixit ergo mulier : Loquatur ancilla tua
ad dominum meum regem verbum. Et ait:
Loquere.
1 3 Dixitque mulier : Quare cogitasti hu
juscemodi rem contra populum Dei , & lo-
cutus eit rex verbum istud , ut peccet , & non
reducat ejectum mum ?
14 Omnes morimur , & quasi aquas dilabi-
mur in terram , quae non revertuntur : * nee * E-^dt.
vult Deus perire animam , fed retractatco- ' }'
gitans , ne penitus pereat qui abjectus est. & a
1 j Nunc igitur veni , ut loquar ad domi- "*
num meum regem verbum hoc , prxsente po-
pulo. Et dixit ancilla tua : Loquar ad regem,
li quo modo saciat rex verbum ancilla: suae.
16 Et audivit rex, ut liberaret ancillam suam
de manu omnium , qui volebant de ha:redita-
te Dei delere me , & filium meum simul.
17 Dicat ergo ancilla tua , ut fiat verbum
domini mei regis sicut sacrificium. Sicut enim
Angelus Dei, sic est dominns meus rex, ut ne
benedictione , nee maledictione moveatur :
unde & Dominus Deus tuus est tecum.
> 8 Et respondens rex,dixit ad mulierem : Ne
abscondas a me verbum , quod te interrogo.
Dixitque ei mulier : Loquere domine mi rex.
19 Et ait rex : Numquid manus Joab tecum
est in omnibus istis } Respondit mulier, & ait :
Per salutem animi tu,domine mi rex,nec ad
sinistram , nee ad dexteram est , ex omnibus
his,quae locutus est dominus meus rex : servus
enim tuus Joab , ipse pra:cepit mihi , & ipse
posuit in os ancillat tu omnia verba hare.
io Ut verterem figuram sermonis hujus,
servus tuus Joab praecepit istud : tu autem do
mine mi rex, sapiens es,sicut habet sapientiam ,
Angelus Dei,ut intelligas omnia super terram.
Gg ij
 z3<5 LIBER II. REGUM.Cap. XIV. & XV.
ii Et ait rex ad Joab : Ecce placatus feci
verbum tuum : vade ergo , &c revoca puerum
Absalom.
ii Cadensque Joab super faciem suam in
terram , adoravit & benedixit regi : & dixit
Joab : Hodie intellexit servus tuus , quia in-
veni gratiam in oculis tuis , domine mi rex :
fecisti enim scrmonem servi tui.
13 Surrexit ergo Joab & abiit in Gessur , &
adduxit Absalom in Jerusalem.
14 Dixit autem rex : Revertatur in domum
suam , & faciem meam non videat. Reversus
eft itaque Absalom in domum suam , & fa
ciem regis non vidit.
zf Porrd sicut Absalom , vir non crat pul-
cher in omni Israel , & decorus nimis : a ves-
tigio pedis usque ad verticem non erat in eo
u)la macula.
%6 Et quando tondebat capillum ( semel au
tem in anno tondebatur , quia gravabat eum
czsaries ) ponderabat capillos capitis lui du-
centis ficlis , pondere publico.
17 Nati lunt autem Absalom filii tres : &
filia una nomine Thamar , elegantis formx.
i8 Mansitque Absalom in Jerusalem duo-
bus annis , & faciem regis non vidit.
ip Misit itaque ad Joab, ut mitteret eum
ad regem , qui noluit venire ad eum. Cu tu
que fecundd misisset , & ille noluisset venire
ad eum ,
30 Dixit servis suis : Scitisagrum Joab jux-
ta agrum meum , habentem messem hordei :
ite igitur , & succendite eum igni. Succende-
runt ergo servi Absalom segetem igni. Et ve-
nietes servi Joab, fcisils vestibus suis,dixerunt :
Succenderunt servi Absalom partem agri igni.
31 Surrexitque Joab, & venit ad Absalom
in domum ejus , & dixit : Quare succende
runt servi tui segetem meam igni ?
31 Et respondit Absalom ad Joab : Misi ad
te obsecrans ut venires ad me , & mitterem
te ad regem , & diceres ei : Quare veni de
Gessur ? melius mihi erat ibiesse : obsccro er
go ut videam faciem regis : qudd si memor
est iniquitatis meae , interficiat me
3 3 Ingressus itaque Joab ad regem , nuntia-
vit ei omnia : vocatusque est Absalom , & in-
travit ad regem, & adoravit super faciem ter-
ije coram eo : osculatusque est rex Absalom.
C A P U T XV.
^bftltm cm ititio stbi fofiili ftvere , ddverfiii pttrem
to'.juret in Htbim , tmm pater sugit , fawn cum urc* re-
mtjji, 1 & imer tlios Chu,ai rcmiititur , dijft(4u*rm confi-
ttum *4chiiepbtl.
t T Gitur post hxc fecit sibi Absalom currus,
1 & equites , & quinquaginta viros , qui
prcederent eum.
i Et mane conmrgens Absalom , stabat
Juxta introitum portac , & omnem virum, qui
habebat negotium ut veniret ad regis judi-
cium , Yocabac Abiklom ad fe , & dicebat :
De qua civitate es tu?Qui resoondens aiebat:
Ex una tribu Israel ego sum (ervus tuus.
3 Refpondebatque ei Absalom: Videntur mi
hi sermones tui boni & justi.Sed non est qui te
audiat costjtutus a rege.Dicebatque Absalom:
4 Qiiis me constituat judicem super terram,
ut ad me veniant omnes , qui habent nego-
tium , & juste judicem ?
j Sed & ciim accederet ad eum homo ut
falutaret ilium , extendebat manum suam , 8c
apprehendens , ofculabatur eum.
6 Faciebatque hoc omni Israel venienti ad
judicium, aut audiretur a rege, & sollicitabac
corda virorum Israel.
7 Post quadraginta autem annos , dixit Ab
salom ad regem David : Vadam , & reddam
vota mea qu vovi Domino in Hebron.
8 Vovens enim vovit servus tuus, cum esset
in Gessur Syria; , dicens : Si reduxerit me Do-
minus in Jerusalem , sacrificabo Domino.
9 Dixitque ei rex David : Vade in pace. Et
surrexit , & abiit in Hebron.
ro Misit autem Absalom exploratores in
universas tribus Israel., dicens : Statim ut au-
dieritis clangorem buccin , dicite ; Regnavit
Absalom in Hebron.
1 1 Porrd cum Absalom ierunt ducenti viri
de Jerusalem vocati , euntes simplici corde,
& caufam penitiis ignorantes.
ii Accersivit quoque Absalom Achitophel
Gilonitem consiliarium David, de civitate sua
Gilo. Cilmque immolaret victimas , facta est
conjuratio valida , popululque concurrens au
gebatur cum Absalom.
1 3 Venit igitur nuntius ad David , dicens :
Toto corde universes Israel sequitur Absalom.
14 Et ait David servis suis , qui erant cum
eo in Jerusalem : Surgite , fugiamus : neque
enim erit nobis effugium a facie Absalom :
sellinate egredi,ne forte veniens occupet nos*
& impellat super nos ruinam , & percutiat
civitatem in ore gladii.
1 j Dixeruntque servi regis ad eum : Omnia
qucumque pracceperit Dominus noster rex,
libenter exequemur servi tui.
id Egressus est ergo rex , & universa domus
ejus pedibus suis. & dereliquit rex decem mu-
lieres concubinas ad custodiendam domum.
1 7 Egressufque rex & omnis Israel pedibus
suis , stetit procul a domo :
1 8 Et universi servi ejus ambulabant juxta
eum , & legiones Cerethi , & Phelethi , &
omnes Gethi , pugnatores validi , sexcenti
viri , qui secuti eum suerant de Geth pedites
prcedebant regem.
19 Dixit autem rex ad Ethai Gethum : Cut
venis nobiscum ? revertere , & habita cum
rege , quia peregrinus es , & egressus es de
loco tuo.
xo Heri venisti , & hodie compellfiris nobis
cum egredif ego autem vadam quo icurus sum:
 LIBER II. REGU M,Cap. XV. & XVI.
revertere , & reduc tccum fratres tuos , &
Dominus faciet tecum miscricordiam , & ve-
ritatem , quia ostendisti gratiam & fidem.
*i Et relpondit Ethai regi, dicens:Vivit Do
minus , & vivit dominus meus rex , quoniam
in quocumque loco fueris domine mi rex, five
in morte , five in vita , ibi erit scrvus tuus.
11 Et ait David Ethai : Veni , & transi. Et
transitit Ethai Gethus , & omnes viri qui
cum eo erant , &c reliqua multitudo.
13 Omnelque flebant voce magna,& univer-
sus populus transibat : rex quoque transgredie-
batur torrentem Cedron , & cunctus populus
incedebat contra viam,quae respicitad desertu.
14 Venit autem & Sadoc sacerdos , & uni-
versi Levitae cum eo, portantes arcam fderis
Dei , & deposuerunt arcam Dei : & ascendit
Abiathar, donee expletus esset omnis populus,
qui egressus fuerat de civitate.
1 % Et dixit rex ad Sadoc : Reporta arcam
Dei in urbem : si invenero gratiam in oculis
Domini reducet me , & oltendet mihi earn ,
& tabernaculum^uum.
i<? Si autem dixerit mihi : Non places : prs-
to sum , faciat quod borium est coram se.
z7 Et dixit rex ad Sadoc sacerdotem : O vi-
dens revertere in civitatem in pace : & Achi-
maas filius tuus , & Jonathas films Abiathar
duo filii vestri , sint vobiscum.
18 Ecce ego abscondar in campestribus de-
serti,donec veniat sermoa vobis indicans mihi.
19 Reportaverunt ergo Sadoc , & Abiathar
arcam Dei in Jerusalem : & manserunt ibi.
30 Porrd David ascendebat Clivum olivarum
scandens & flens, nudis pedibus incedens , &
operto capite, fed & omnis populus , qui erat
cum eo , operto capite ascendebat plorans.
3 1 Nuntiatum est autem David quod &
Achitophel esset in conjuratione cum Absa
lom , dixitque David : Infatua , quaeso , Do
mine consiDum Achitophel.
3 x Cumque ascenderet David summitatem
mentis , in quo adoraturus erat Dominum ,
ecce occurrit ei Chusai Arachites, scissa veste,
&: terra pleno capite.
33 Et dixit ei David : Si veneris mecum ,
eris mihi oneri :
34 Si autem in civitatem revertaris , &: di-
xeris Absalom : Servus tuus sum , rex : sicut
fui servus patris tui, sic ero servus tuus : diffi-
pabis connlium Achitophel.
37 Habes autem tecum Sadoc , & Abiathar
sacerdotes : & omne verbum quodcunque au-
dieris de domo regis , indicabis Sadoc , &
AbiatharWacerdot ibus.
3* ^unt autem cum eis duo filii eorum
Achimaas filius ^adoc, \- Jonathas filius Abia
thar ; & mittetis per eos ad me omne verbum
quod audieritis.
37 Veniente ergo Chusai amico David in civi-
U5e>Absalom quoque ingressus est fiLierusalem,
37
CAPUT XVI.
Sib* dh.iria adjeremi ac detralliri cousert tina Miphih*.
/itfk. Stmri maltiiceatcm occidi vetat. Absalom ferusalan in-
grtjfus emsilit yichiiophtt ad ctnculiiui fatris fui publici
iHgrtdiiur.
i /~* Umque David tranfisset paululum
V_> montis verticem , apparuit Siba puer
Miphiboseth in occurrsum ejus , cum duobus
afinis , qui onerati erant ducentis panibus , &
centum alligaturis uva* passae , & centum mas-
sis palatharum , & utre vini.
i Et dixit rex Sibae : Quid sibi volunt hc i
Responditque Siba : Asini , domestic is regis ut
sedeant , panes & palath ad vescendum pufi- '
ris tuis : vinum autem ut bibat si quis defece-
rit in deserto.
3 Et ait rex : Ubi est filius domini tui ? * * lfr*
Responditque Siba regi : Remansit in Jerusa- ,,17-
lem , dicens . Hodie restituet mihi domus Is
rael regnum patris mei.
4 Et ait rex Sibae : Tua sint omnia quac fue-
runt Miphiboseth. Dixitque Siba : Oro ut inve-
niam gratiam coram te , domine mi rex.
j Venit ergo rex David usque Bahurim : &
ecce egredietatur inde vir de cognatione do
mus Saiil , nomine Semei , filius Gera , pro-
cedebatque egrediehs , & * maledicebat ,
6 Mittebatque lapides contra David, & con 1..
tra universes servos regis David : omnis au
tem populus , & univerfi bellatores, a dextro,
& a sinistro latere regis incedebant.
7 Ita autem loquebatur Semei cum maledi-
ceret regi : Egredere, egredere vir sanguinum,
& vir Belial.
8 Reddidit tibi Dominus universum langui-
nem domus Saiil : quoniam invasirti regnum
pro eo , &c dedit Dominus regnum in manu
Absalom filii tui, & ecce premunt te mala tua
quoniam vir sanguinum es.
9 Dixit autem Abisai filius Sarviac regi :
Quare maledicit canis hie mortuus domino
meo regi ? vadam , & amputabo caput ejus.
10 Et ait rex : Quid mihi & vobis est filii
Sarvi ? dimittite eum , ut maledicat : Domi
nus enim prarcepit ei ut malediceret David : &
quis est qui audeat dicere , quare sic fecerit ?
1 1 Et ait rex Abisai' , & universis scrvis suis:
Ecce filius meus , qui egressus est de utero
meo , quasrit animam meam : quanto magis
nunc filius Jemini ? dimittite eum, ut maledi
cat juxta praeceptum Domini :
1 1 Si forte respiciat Dominus afflictionem
meam : & reddat mihi Dominus bonum pro
maledictione hac hodierna.
1 1 Ambukbat itaque David & soeii ejus
per viam cum eo. Semei' autem per jugum
montis ex latere , contra ilium gradiebatur ,
maledicens, & mittens lapides adversum eum,
terramque fpargens.
14 Venit itaque rex, & universus popullU
cum eo lassus , & refocillati sunt ibi.
Gg iii
 X38 LIBER II. REGUM, Cap. XVI & XVII.
15 Absalom autem Sromnis populus ejus
ingreffi sunt Jerusale,sed & Achitophel cum eo.
i<r Cum autem venisset Chusai Arachites
amicus David ad Absalom , locutus est ad
eum : Salve rex , salve rex.
17 Ad quern Absalom : Hax est , inquit gra
tia tua ad amicum tuum i quare non ivilti cum
amico ruo }
18 Responditque Chusai ad Absalom : Ne-
quaquam : quia illius ero , quern elegit Do-
minus , & omnis hie populus , & universus
Israel , & cum eo manebo.
19 Sed ut & hoc inrtram, cui ego serviturus
sum : nonne filio regis ? sicut parui patri tuo>
ita parebo & tibi.
to Dixit autem Absalom ad Achitophel :
Inite consilium quid agere debeamus.
21 Et ait Achitophel Absalom : Ingre-
dere ad concubinas patris tui , quas dimisit ad
custodiendam domum : ut cum audierit om
nis Israel quod feedaveris patrem tuum > ro-
borentur tecum manus eorum.
* Supr* 22 * Tetenderunt ergo Absalom tabernacu-
.1. 11. lum in solario, ingressusque est ad concubi
nas patris sui coram universo Israel.
23 Consilium autem Achitophel , quod da-
bat in diebus illis, quasi si quis consuleret Deu:
sic erat omne consilium Achitophel , & cilm
esset cum David , & cum esset cum Absalom.
CAPUTXV1I.
Chusai iijsifit coifdium utel.iuphcl , dt obruendo stdtiM
bavidt r uiout fir nuniuis iudicat D.i-idi , qui c<ifi!io Cbu.
fai xranfit Jcrdanem, quart ft fujp<ndit ^ichiiopbtl titi amid
David munera adferuit , nt ejus ptpului uicejjariit tgtns de-
jictra .
i T~X Ixit ergo Achitophel ad Absalom :
JLy Eligam mihi duodecim millia viro-
rum,& consurgens persequar David hac node.
2 Et irruens super eum ( quippe qui lassus
est, & solutis manibus ) percutiam eum : cum-
que fugerit omnis populus , qui cum eo est ,
percutiam regem desolatum.
3 Et reducam universum populum , quo-
mcd6 unus homo reverti solet : unum enim
virum tu quris:& omnis populus erit in pace.
4 Placuitque scrmo ejus At>salom , & cunc-
tis majoribus natu Israel.
5 Ait autem Absalom : Vocate Chusai Ara-
chiten , & audiamus quid etiam ipse dicat.
6 Ciimque venisset Chusai ad Absalom , ait
Absalom ad eum : Hujuscemodi sermonem
locutus est Achitophel : sacere debemus an
non t quod das consilium ?
, 7 Et dixit Chusai ad Absalom : Non est bo-
num consilium, quod deditAchitophel hac vice.
8 Et rursum intulit Chusai. Tu nofti patrem
tuum, & viros, qui cum eo sunt , esse rortisli-
mos & amaro animo , veluti si ursa raptis ca-
tulis in saltu sviat : sed & pater tuus vir bel-
lator est , nee morabitur cum populo.
9 Forsitan nunc latitat in foveis , aut in uno
ijuo voluerit , loco : & cum cecideri: unus '
quilibet in principio , audiet quicumque au
dierit , & dicet : Facta est plaga in populo qui
scquebatur Absalom.
xo Et fortissimus quisque , cujus cor est
quasi leonis, pavore solvetur : scit enim omnis
populus Israel fortem esse patrem tuum , &
robustos omnes qui cum eo sunt.
1 1 Sed hoc mihi videtur rectum esse consi
lium : Congregetur ad te universus Israel , k
Dan usque Bersabee , quasi arena maris innu-
merabilis : & tu eris in medio eorum.
12 Et irruemus super eum in quocumque
loco inventus suerit : & operiemus eum, sicuc
cadere solet ros super terram:& non relinque-
mus deviris,qui cumeo sunt,neunum quidem.
1 3 Qudd si urbem aliquam suerit ingressus,
circumdabit omnis Israel civitati illi sunes, &
trahemus earn in torrentem, ut non reperiatur
ne calculus quidem ex ea.
J4 Dixitque Absalom , & omnes viri Israel:
Melius est consilium Chusai' Arachita?, consilio
Achitophel. Domini autem nutu diffipatum
est consilium Achitophel utile , ut induceret
Dominus super Absalom malum.
1 j Et ait Chusai Sadoc & Abiathar sacerdo-
tibus: Hoc & hoc modo consilium dedit Achi-
tophel.Absalom , & senioribus Israel : & ego
tale & tale dedi consilium.
i6 Nunc ergo mittite cito , & nuntiate Da
vid , dicentes : Ne moreris nocte hac in cam-
pestrjbus deserti , sed absque dilatione trans-
gredere : ne fort absorbeatur rex , & omnis
populus qui cum eo est.
17 Jonathas autem & Achimaas stabant
juxtaFontem Rogel : abiit ancilla & nuntiavit
eis : & illi prof ecti sunt , ut referrent ad regem
David nuntium : non enim poterant vidcri ,
aut introire civitatem.
1 8 Vidit autem eos quidam puer , & indi-
cavit Absalom : illi vero concito gradu ingre
ffi sunt domum cujusdam viri in Bahurim, qui
habebat puteum in veltibulo suo , & descen-
derunt in eum.
1 9 Tulit autem mulier , 3c expandit vela-
men super os putei , quasi siccans ptiianas : &
sic latuit res.
20 Ciimque venissent servi Absalom in do
mum , ad mulierem dixerunt : Ubi est Achi
maas & Jonathas ? Et respondit eis mulier :
Transierunt festinanter , gustata paululnm
aqua. At hi qui qurebant , cum non reperi-
ssent , reverii sunt in Jerusalem.
2 1 Cumque abiissent , ascenderunt illi de
puteo , & pergentes nuntiaveruntregi David,
& dixerunt : Surgite , & transite cito fluvium:
quoniam hujuscemodi dedit consilium contra
vos Achitophel.
22 Surrexit ergo David , & omnis populus
qui cum eo erac , &c transierunt Jordanem ,
donee dilucesceret : &: ne unus quidem resi -
duus suit > qui non transisset fiuyium.
 LIBER II. R E G U M > Cap. XVII. & XVHT.
ij Porr6 Achitophel videns quod non fuisset
fadtum consilium iuum , stravit asinum suum,
surrexitque & abiit in domum suam & in civi-
tatem suam : & dispoiita domo sua, suspcndio
interiit , & sepultus ed in sepulchro patris sui.
24 David autem venic in Castra, & Absalom
transivit Jordanem , ipse & omnes viri Israel
cum eo.
z$ Airusam vero constituit Absalom pro
Joab super exercitum : Amasa autem erat fi-
lius viri , qui vocabatur Jefra de Jesraeli , qui
ingressus eit ad Abigail siliam Naas sororem
Sarvi , quse suit mater Joab.
16 Et caitrametatns est Israel cum Absalom
in Terra Galaad.
17 Cilmque venisset David in Castra , Sobi
films Naas de Rabbath filiorum Ammon , &
Machir filius Ammihel de Lodabar , & Ber-
zellai Galaadites de Rogelim ,
28 Obtulerunt ei stratoria , & tapetia , &
vasa fictilia , srumentum , & hordeum , & fa-
rinam , & polentam , & fabam , & lentem ,
& frixum cicer ,
1.9 Et mel , & butyrum, oves, & pingues vi-
tulos. Dederuntque David , & populo , qui
cum eo erat,ad vescendum-.suspicati enimsunt
populum fame , & siti fatigan in deserto.
CAPUT XVIII.
Absalom itidm frttio, tjf de quercu peidem *b Jvtb trou-
fidiiur , quad audiew Divid , am -re cam flevit.
i IGitur considerato David populo suo,cons-
J.tituit super eos tribunos & centuriones ,
2 Et dedit populi tertiam partem sub manu
Joab , & tertiam partem sub manu Abisai filii
Sarvix fratris Joab , & tertiam partem sub
manu Ethai , qui erat de Geth , dixitque rex
ad populum : Egrediar & ego vobiscum.
3 Et respondit populus : Non exibis : five
enim fugerimus , non magnopere ad eos de
nobis pertinebit : five media pars ceciderit e
nobis , non satis curabunt : quia tu unus pro
decem millibus computaris : melius eit igitur
ut sis nobis in urbe prsidio.
4 Ad quos rex ait : Cmod vobis videtur
rectum, hoc faciam. Stetit ergo rex juxta por-
tam: egrediebaturque populus per turmas suas
centeni , & milleni.
y Et praecepit rex Joab, & Abisai , & Ethai,
dicens : Servate mihi puerum Absalom. Et
omnis populus audiebat prcipientem regem
cunctis principibus pro Absalom.
6 Itaque egressus est populus in campum
contra Israel , & fa^um est pnlium in saltu
Ephraim.
7 Et csus est ibi populus Israel ab exercim
David , factaque est plaga magna in die ilia ,
viginti millium.
8 Fuit autem ibi prcclium dispersum super
faciem omnis terr , & multo plures erant ,
quos saltus consumpserat de populo , quam
hi quos YOWYerat gladius in die ilia..
239
9 Accidit autem ut occurreret Absalom scr-
vis David , sedens mulo : Cumque ingressus
fuisset mulus subter condensam quercum &
magnam , adhiit caput ejus quercui : &
illo suspense inter clum & terram , mulus ,
cui insederat , pertranlivit.
io Vidit autem hoc quispiam , & nuntiavit
Joab,dicens:Vidi Absalom pendere de quercu.
1 1 Et ait Joab viro , qui nuntiaverat ei : Si
vidisti , quare non confodisti eum cum terra ,
& ego dedissem tibi decem argenti siclos , &
unum balteum ?
1 2. Qiii dixit ad Joab : Si appenderes in ma-
nibus meis mille argenteoi , neqoaquam mit-
terem manum meam in filium regis : audien-
tibus enim nobis prxcepit rex tibi , &r Abisai
& Ethai , dicens : Custodite mihi puerum
Absalom.
1 j Sed & si fecissem contra animam meam
audacter , nequaquam hoc regem latere po-
tuisset , & tu stares ex adverse )
14 Et ait Joab : Non sicut tu vis , fed aggre-
diar eum coram te. Tulit ergo tres lanceas in
manu sua , & infixit eas in corde Absalom :
Cumque adhuc palpitaret harrens in quercu ,
15 Cucurrerunt decem juvenes armigeri
Joab , & percutientes interfecerunt eum.
16 Cecinit autem Joab buccina , & retinuit
populum , ne persequeretur fugientem Israel
volens parcere multitudini.
ty Et tulerunt Absalom , & projecerunc
eum in saltu , in foveam grandem , & com-
portaverunt super eum acervum lapidum
magnum nimis : omnis autem Israel fugit in
tabernacula sua.
1 8 Porr6 Absalom erexerat sibi , cum adhuc
viveret , titulum qui est in Valle regis : dixe-
rat enim : Non habeo filium , & hoc erit mo-
nimentum nominis mei. Vocavitque titulum
nomine suo , & appellatur Manus Absalom ,
usque ad hanc diem.
iv Achimaas autem filius Sadoc , ait : Cur-
ram , & nuntiabd regi , quia judicium fecerit
ei Dominus de manu inimicorum ejus.
20 Ad quern Joab dixit : Non eris nuntius
in hac die , fed nuntiabis in alia : hodie nolo
te nuntiare , filius enim regis est mortuus.
ii Et ait Joab Chusi : Vade , & nuntia regi
qu vidilii. Adoravit Chufi Joab , & cucurrit.
zi Rursus autem Achimaas filius Sadoc dixit
ad Joab : Quid impedit si etiam ego curram
post Chusi ? Dixitque ei Joab : Quid vis curre-
re fili mi ? non eris boni nuntii bajulus.
1 3 Qui respondit Quid enim si cucurrero ?
Et ait ei : Curre. Currens ergo Achimaas per
viam compendii , transivit Chusi.
14 David autem sedebat inter duas portas :
speculator vero , qui erat in fastigio port su
per murum , elevans oculos , vidit hominerrt
currentem solum.
15 Ec exclamans indicayit regi, dixitque ras
 i4o L I B E R II. R E G U M , C ap. XVIII. & XIX.
Si solus est, bonus est nuntius in ore ejus. Pro-
perante autem illo , & accedente propius ,
%6 Vidic speculator hominem alterum cur-
rentem, & vociferans in culmine , ait : Appa-
ret mihi alter homo currens solus. Dixitque
rex : Et iste bonus est nuntius.
17 Speculator autem , Contemplor , ait ,
curium prioris , quasi curium Achimaas rilii
Sadoc. Et ait rex : Vir bonus est , & nuntium
portans bonum , venit.
18 Clamans autem Achimaas , dixit ad re-
gem : Salve rex. Et adorans regem coram eo
pronus in terram , ait : Benedictus Dominus
Deus tuus , qui conclusit homines qui levave-
runt manus suas contra dominum meu regem.
%9 Et ait rex : Estne pax puero Absalom :
Dixitque Achimaas : Vidi tumultum magnum,
cilm mitteret Joab scrvus tuus , 6 rex , me
servum tuum : nescio aliud.
30 Ad quern rex : Transi , ait , & sta hie.
Cumque ille transisset , & staret ,
3 1 Apparuit Chusi : & veniens ait : Bonum
apporto nuntium , domine mi rex : judicavit
enim pro te Dominus hodie de manu om
nium qui surrexerunt contra te.
31 Dixit autem rex ad Chusi : Estne pax
puero Absalom ? Cui respondens Chusi, Fiant,
mquit , sicut puer , inimici domini mei regis ,
& universi qui consurgunt adversus eum in
malum.
33 Contristatus itaque rex , ascendit cna-
culum porta: , & flevit. Et sic loquebatur, va-
* hsra dens : * Fili mi Absalom , Absalom fili mi :
MS. 4. qui mihi tribuat ut ego moriar pro te , Absa
lom fili mi , fili mi Absalom ?
C A P U T XIX.
David Joab verbis comments ccjfat flongire Absalom , e*"
fiut losjpiriiorii /Ibi reconcitiat, tjr a t/iris Juda in J'eruption
reducitur , ac Semei veniam pteuviti i&nascit , fr Mijtbibo-
setb rtetpit , y.ibens r agroi cum Siba dividit : vttledicit ipst
Serifllai retinent fecum Chamaan, Israel autem cum Juda pre
Davidt arriter contendit.
f VT Untiatum est autem Joab qudd rex
i\ fleret & lugeret filium suum :
1. Et versa est victoria in luctum in die ilia
pmni populo : audivit enim populus in die
ilia dici : Dolet rex super filio suo.
3 Et declinavit popujus in die ilia ingredi
civitatem , quomodo declinare solet populus
versus & fugiens de prlio.
4 Porrd rex operuit caput suum , & clama-
bat voce magna : Fili mi Absalom , Absalom
iili mi , fili mi.
? Ingressus ergo Joab ad regem in domum
dixit : Confudiih hodie vultus omnium servo-
rum tuorum , qui salvam fecerunt animam
tuam, & animam filiorum tuorum, & filiarurn
tuarum : & animam uxorum tuarum , & ani
mam concubinarum tuarum.
6 Diligis odientes te , & odio habes dili
gences te : & ostendisti hodie quia non curas
de ducibus tuis , & de scr.vis tuis : &: vere cog-
novi mod6 , quia si Absalom viveret , & om-
nes nos occubuissemus , tune pUceret tibi.
7 Nunc igitur surge , & procede , & allo-
quens satisfac scrvis tuis : ]uro enim tibi per
Dominum , quod si non exieris , ne unus
quidem remansurus sit tecum nocte hac : &
pejus eric hoc tibi , quam omnia mala , qua:
venerunt super te ab adolescentia tua usque
in prsens.
8 Surrexit ergo rex & scdit in porta : &
omni populo nuntiatum est qudd rex scderec
in porta : venitque universe multitudo coram
rege : Israel autem fugit in tabernacula sua.
9 Omnis quoque populus certabat in cunc-
tis tribubus Israel , dicens : Rex liberavit nos
de manu inimicorum nostrorum, ipsc salvavic
nos de manu Philiithinorum ; & nunc fugit de
terra propter Absalom.
10 Absalom autem , quern unximus super
nos , mortuus est in bello : usquequd siletis,
& non reducitis regem ?
1 1 Rex verd David misit ad Sadoc,& Abia-
thar sacerdotes, dicens : Loquimini ad majo-
res natu Juda, dicentes : Cur venitis noviffimi
ad reducendum regem in domum suam ?
( sermo autem omnis Israel pervenerat ad re
gem in domo ejus. )
it Fratres mei vos s os meum, & caro mea
vos , quare noviffimi reducitis regem ?
13 Et Amas* dici te : Nonneosmeum&
caro mea es Hzc faciat mihi Deus , & hzc
addat , si non magilter militia: fueris coram
me omni tempore pro Joab.
14 Et inclinavit cor omnium virorum Juda,
quasi viri unius : miieruntque ad regem ,' di
centes : Revertere tu , & omnes scrvi tui.
1 % Et reverses est rex : & venit usque ad
Jordanem , & omnis Juda venit usque in Gal-
falam , ut occurreret regi, & traduceret eum
ordanem.
\6 * Festinavit autem Semei filius Gera filii
Jemini de Bahurim , & descendic cum viris i. 1.
Juda in occursem regis David ,
17 Cum mille viris de Benjamin , & Siba
puer de domo Saiil : & quindecim filii ejus,
ac viginti servi erant cum eo : & irrumpentes
Jordanem, ante regem
18 Transierunt vada, ut traducerent domum
regis, &r secerent juxta juffionem ejus : Semei
autem filius Gera prostratus coram rege , cum
jam transisset Jordanem ,
1 9 Dixit ad eum : Ne reputes mihi domine
mi iniquitatem , neque memineris injuria-
rum scrvi tui in die qua egressus es domine
mi rex de Jerusalem , neque ponas rex in cor-
de tuo.
10 Agnosco enim scrvus tuus peccatum
meum : &: ideired hodie primus veni de omni
domo Joseph , descendique in occursem do
mini mei regis.
>i Respondens verd Abise'i filius Sarvia: ,
dixie
 LIBER II. REGUM, Cap. XIX. & XX.
die : Numquid pro his verbis non occidetur
Semei , quia maledixit christo Domini ?
u tt ait David : Quid mihi , & vobis filii
Sarvi ? cur eificimini mihi hodie in Satan ?
ergon* hodie interficietur vir in Israel ? an ig-
noro hodie me factum regem super Israel ?
13 Ee ait rex Semei : Non moriens. Juravit-
que ei.
14 Miphiboseth quoque filius Saul descendit
in occursum regis , illotis pedibus , &c intonsa
barba : veltelque suas non laverat a die qua
egressus fuerat rex usque ad diem reversionis
ejus in pace.
tj Ciimque Jerusalem occurrisset regi, dixit
ei rex: Quare non venh'ti mecum Miphiboseth ?
16 Et respondens ait : Domine mi rex , scr-
vus meus contempsic me : dixique ei ego fa
mulus tuus ut lterneret mihi asinum, & aicen-
dens abirem cum rege : claudus enim sum scr-
vus tuus.
*Sufr*
17 * Insuper & accusavit me servum tuum
l*. J. ad te dominum meum regem : tu autem do
mine mi rex , sicut Angeius Dei es , sac quod
placitum est rbi ,
18 Neque enim suit domus patris mei , nisi
morti obnoxia domino meo regi : tu autem
posuisti me servum tuum inter convivas men-
la: tuae : Quid ergo habeo justx querelz > aut
quid possum ultra vociferari ad regem ?
19 Ait ergo ei rex : Quid ultra loqueris ?
fixum est quod locutus sum: tu > & Siba divi-
dite posseuiones.
30 Responditque Miphiboseth regi : Etiam
cuncta accipiat , postquam reversus est dorni-
nus meus rex pacific^ in domum suam.
3 1 Berzellai quoque Galaadites, descendens
de Rogelim , traduxit regem Jordanem, para-
tus etiam ultra fluvium prosequi eum.
3 * Erat autem Berzellai Galaadites senex
17- J*. valde , id est , octogenarius , & ipse praebuit
alimenta regi , cum moraretur in castris : suit
a. 7. quippe vir dives nimis.
$j Dixit itaque rex ad Berzellai : Veni me
cum, ut requiescas securus mecum in Jerusale.
34 Et ait Berzellai ad regem : Quot sunt
dies annorum vitas me , ut ascendam cum
rege in Jerusalem '
3 f Octogenarius sum hodie : nunquid vi-
gent sensus mei ad discernendum suave , aut
amarum ? aut delectare potest servum tuum
cibus & potus> vel audire possum ultra vocem
cantorum , atque cantatricum ? quare servus
tuus sit oneri domino meo regi ?
}6 Paul u him procedam famulus tuus ab Jor
dane tecum : non indigeo hac viciflitudine,
37 Sed obsecro ut revertar servus tuus , &
moriar in civitate mea , & sepeliar juxta se-
pulchrum patris mei , & matris me*. Est au
tem servus tuus Chamaam, ipse vadat tecum,
domine mi rex , &c sac ei quidquid tibi bo-
r.um videtur.
14.1
38 Dixit itaque ei rex : Mecum transeac
Chamaam,& ego saciam ei quidquid tibi pla-
cuerit,& omne,quod petieris a me,impetrabis.
3? Ciimque tranlisset universus populus &
rex Jordanem , osculatus est rex Berzellai > 8e
benedixit ei:& ille reversus est in locum suum.
40 Transivit ergo rex in Galgalam, &: C ha-
maameumeo. Omnis autem populus Juda'
traduxerat regem , & media tantiim pars ad-
fuerat de populo Israel.
41 Itaque omnes viri Israel concurrents
ad regem , dixerunt ei : Quare te furati sunt
fratres nostri viri Juda , & traduxerunt regem.
& domum ejus Jordanem , omnesque viros
David cum eo ?
41 Et respondit omnis vir Juda ad virosls-
rae'l : Quia mihi propior est rex : cur irasceris
super hac re ? numquid comedimus aliquid ex
rege , aut munera nobis data sunt ?
43 Et respondit vir Israel ad viros Juda >
& ait : Decem partibus major ego sum apud,
regem, magisque ad me pertinet David quam
ad te : cur recisti mihi injuriam , & non mihi
nuntiatum est priori > ut reducerem regem
meum ? Durius autem responderunt viri Juda
viris Israel.
C A P U T XX.
Joah turn fratrt Mijai ferstnxtmi Stb*v. fl'ium Btxh.i m.
tentem rontr* Da-vtd fediuontm in Ifrail ^irmtjam in v:4
occidn , jaitecmjut ab obfidum jibtlt , rxijso Sib* fir murutn
capnt , difeedit.
i A Ccidit quoque ut ibi esset vir Belial
\ nomine Seba , filius Bochri , vir Jemi-
neus : & cecinit buccina,& ait : Non est nobis
pars in David , neque hxreditas in filio Isai :
revertere in tabernacula tua Israel.
t Et separatus est omnis Israel ab David,
secutusque est Seba filium Bochri : viri autem
Juda adhaeserunt regi suo a Jordane usque
Jerusalem
3 Cumque venisset rex in domum suam in
Jerusalem , tulit decem mulieres concubinas,
quas dereliquerat ad cullodiendam domum,3c
tradidit eas in custodii, alimenta eis prbens :
& non est ingressus ad eas , fed erant clause
usque in diem mortis su in viduiute vi ventes.
4 Dixit autem rex Amasa* : Convoca mihi
omnes viros Juda in diem tertium, & tu ades-
to prsens.
j Abiit ergo Amasa ut convocaret Judam,8e
moratus est extra placitum quod ei conltitue-
rat rex.
6 Ait autem David ad Abisai' : Nunc nugis
afflicturus est nos Seba filius Bochri quam Abr
salom : tolle igitur servos domini tui , &
perscquere eum , ne forte inveniat civitates
munitas , & effugiat nos.
7 Fgrefli sunt ergo cum eo viri Joab , Ce-
rethi quoque & Phelethi : & omnes robusti
exierunt de Jerusalem ad persequendum Seba
silium Bochri.
Hh
 *42< LIBER II. REGUM, Cap.XX.&XXI.
& Cumque illi essent juxta lapidem gran- ille cecinit tuba , & recesserunt ab urbe, unus-
dem j qui est in Gabaon , Amasa veniens oc- quisque in tabe macula sua : Joab autem re-
currit cis. Porrd Joab vestitus erat tunica stric- versus est Jerusalem ad regem.
ta ad mensiiram habitus liii, & desuper accin- 13 * Fuit ergo Joab super omnem exerci- *S0pri
ctus gladio depcndentc usque ad ilia , in va turn Israel: Banaias autem filius Joiadac super . 1.
gina , qui fabricatus leyi motu egredi pote- Cerethos & Phelethacos.
xat 3 & percutere. 24 Aduram verd super tributa : porrd Josa-
9 Dixit itaque- Joab ad Amasam : Salve mi phat filius Ahilud . a commentanis.
*3.R<. frater. * Et tenuh manu dextera mentum 1% Siva autem, scriba : Sadoc verd & Abia-
> i: Amase , quasi osculans cum. thar , sacerdotes.
io Porro Amasa non observavit gladium, tf Ira 'autem Jairites erat sacerdos David.
quern habebat Joab , qui percuflit eum in la- CAPUT XXI.
tere , & effudit intestina ejus in terram , nee Inmtssi prtftcT inilii is Otbstnnus lajvjfaa smiiiiaa
secundum vulnus apposuit , & mortuus est. ftaie tneait.i , tui diveiHxa* , id. illorum j tt aiturn Oaviti
i*uli% rtlu/idat, pi tftr-Miphifojttb n*ait ut triKtsigtrentur,
Joab autem , & Abii'ai fratrer ejus , persceuti rjuarum ojja unit cum Siiiiis & fonatbx tjjibui j,Ut Jepuiiu-
sunt Seba filium Bochri. r* trad* ; nm nmr & futw belta Davidis idvtrsut
1 1 Interea quidam viri, cum stetissent juxta VbUipuut
cadaver Amas , de soeiis Joab , dixerunt : 1 f? Acta est quoque fames in diebus David
Ecce qui esse voluit pro Joab comes David. JT tribus annis jugiter : & confuluit David
1 1 Amasa autem conspersus sanguine , jace- oraculum Domini. Dixitque Dominus : Prop
bat in media via. Vidit hoc quidam vir qudd ter Saiil , & domum ejus fanguinum , quia
subnsteret omnis populus ad videndum eum, occidit Gabaonitas.
& amovit Amasam de via in agrum, operuit- 1 Vocatis ergoGabaonitis, rex dixit ad eos.
que eum vestimento , ne subsisterent transeun- ( Porrd Gabaonitae non erant de filiis Israel,
tes propter eum. fed reliqui Amorrhaeorum : * filii quippe Is- * j,y.
13 Amoto ergo illo de via , transibat om rael , juraverant eis , & voluit Saiil percutere 9. 1 i-
nis vir sequens Joab ad persequendum Seba eos zelo , quasi pro filiis Israel & Juda )
filium Bochri. 3 Dixit ergo David ad Gabaonitas : Quid
14 Porro ille transierat per omnes tribus Is faciam vobis ? & quod erit vestri piaculum,
rael in Abelam , & Bethmaacha : omnesque ut benedicatis hatreditati Domini ?
viri electi congregati fuerant ad eum. 4 Dixeruntque ei Gabaonitac : Non est nobis
1 f Venerunt itaque & oppugnabant eum in super argento & auro quaestio , fed contra
Abela , & in Bethmaacha, & circundederunt Saiil , & contra domum ejus : neque volumus
rnunitionibus civitatem , & obscssa est urbs : ut interficiatur homo de Israel. Ad quos rex
omnis autem turba, qua- erat cum Joab , mo- ait : Quid ergo vultis ut faciam vobis ?
liebatur destruere muros. 5 Qui dixerunt regi : Virum, quiattrivit
16 tt exclamavit mulier sapiens de civita- nos , & oppreslit inique , ita delere debemus,
te : Audite , audite , dicite Joab : Appropin- ut ne unus quidem residuus sit de stirpe ejus
qua hue , & loquar tecum. in cunctis finibus Israel.
17 Qui cum accessisset ad earn ait illi : Tu 6 Dentur nobis septem viri de filiis ejus,
es Joab ? Et ille respondit : I- go. Ad quern sic ut crucifigamus eos Domino in Gabaa Saiil,
locuta est : Audi sermones andllae tu*. Qui quondam electi Domini, tt ait rex : Ego
respondit : Audio. dabo.
1 8 Rursumque ilia , Sermo , inquit , dice- 7 * Pepercitque rex Miphiboseth filio Jo- * i.jr...
batur in veten proverbio : Qui interrogant, nathae filii Saiil, propter jusjurahdum Domini, it. 1.
interrogent in Abela : ik sic perficiebant. quod fuerat inter David & inter Jonathan
19 Nonne ego sum quae respondeo veritatem lilium Saiil.
in Israel , & tu quaeris subvertere civitatem, 8 Tulit itaque rex duos filios Respha filiae
& evertere matrem in Israel ? Quare praecipi- Aia , quos peperit Saiili , Armoni , & Miphi
tas haereditatem Domini ? boseth : & quinque filios JViichol filiac Saiil,
to Respondensque Joab , ait : Absit , absit quos genuerat Hadrieli filio Berzellai, qui fuit
hoc a me : non praecipito , neque demolior. ae Molathi ,
2 1 Non sic se habec res, fed nomo de mon- 9 Et dedit eos in manus Gabaonitarum:
te Fphraim Seba , filius Bochri cognomine, qui crucifixerunt eos in monte coram Domi
levavit manum suam contra rej;em David : no : & ceciderunt hi septem simul occisi in die-
tradite ilium solum , 8c recedemus a civitate. bus meisis primis, incipiente meflione hordei.
Et ait mulier ad Joab : Ecce caput ejus mitte- 10 Tollens autem Respha filia Aia , cilicium
tur ad te per murum. substravit sibi supra petram ab initio meslis,
* 1 Ingressa est ergo ad omnem populum, donee stillaret aqua super eos de clo : & non
fc locuta est eis sapienter : qui absciflum ca- dimisit aves lacerare cos per diem3 neque besr
j?ut Seba fijii Bochri projeccruslt ad Joab. Et tias per noctem.
 LIBER II. REGUM, Cap. XXI. & XXII.
1 1 Et nuntiata sunt David qux fecerat Res-
pha , iilia Aia , concubina Saiil.
ii Et abiit David , &c tulit ossa Salil, & os-
S$, fa Jonath filii ejus a viris Jabes Galaad , *
It. " qui furati ruerant eade plateaBetsan, in qua
fufpenderant eos Phililthiim cum interfecis-
sent Saiil in Gelboe :
i j Et asportavit inde ossa Saiil , & ossa Jo-
nathx fiilii ejus : & collientes ossa eorum,
qui affixi ruerant ,
14 Sepelicrunt ea cum offibus Saiil & Jona-
thx filii ejus in Terra Benjamin ; in latere , m in
sepulchro Cis patrisejus : feceruntque omnia,
quar prxceperat rex , & repropitiatus est Deus
terrx post nxc ,
1 j Factum est autem rursum prxlium Phi-
listhinorum adversilm Israel, & descendit Da
vid , & servi ejus cum eo, & pugnabant con
tra Philisthiim. Deficiente autem David,
\6 jesbibenob , qui suit de genere Arapha,
*i.%. * cujus ferrum hall* trecentas uncias appen-
7.7. debat , & accinctus erat ense novo , nilus est
percutere David.
1 7 Prxsidioque ei suit Abisai filius Sarvix,
& percussum Philisthaeum interfecit. Tune ju-
raverunt viri David , dicentes : Jam non egre-
dieris nobiscum in bellum , ne extinguas lu-
cernam Israel.
j 8 * Secundum quoque bellum suit in Gob
0.4. contra Philisthxos : tune percuslitSobochai de
Hufati , Saph de ftirpe Arapha de genere gi-
gantum.
19 Tertium quoque suit bellum in Gob
contra Philisthxos , in quo percuffit Adeoda-
tus filius Saltus polymitarius Bethlehemites
Goliath Gethum, cujus hastile hastx erat
quasi liciatorium texentium.
xo Quartum bellum suit in Geth : in quo
vir suit excelsus , qui senos in manibus pedi-
busque habebat digitos , id est viginti qua-
tuor , & erat de origine Arapha.
xi Et blafphemavit Israel : percuffit autem
eum Jonathan filius Samaa fratris David.
xx Hi quatuor nati sunt de Arapha in Geth,
& ciderunt in manu David , & servorum
ejus.
CAPUT XXII.
CtmUum frniarum aclionis David fro (in A omnibus
inimicis Vtbtraimt.
i T Oc
JL ba carminis hujus , in die qua liberavit
eum Dominus de manu omnium inimicorum
suorum , & de manu Saiil.
* J/*'* x Et ait : " Dominus petra mea , & robur
7- I- meum , & salvator meus.
3 Deus fortis meus fperabo in eum : scu
tum meum , & cornu salutis mex , elevator
meus , & refugium meum : salvator meus,
* ffslm. de iniquitate liberabis me.
7-4. 4 * Laudabilem invocabo Dominum : & ab
i43
lmmicis meis salvus ero.
f Quia circumdederunt me contritioncs
mortis : torrentes Belial terruerum me.
6 Funes inferni circumdederunt me : prxve-
aerunt me laquei mortis.
7 In tribulatione shea invocabo Dominum,
& ad Deum meum clamabo : & exaudiet de
templo suo vocem meam , & clamor meus
veniet ad aures ejus.
8 Commota ell & contremuit terra : fun-
damenta montium concuffa sunt, & conquas.
fata , quoniam iratus est eis.
9 Ascendit fumus de naribus ejus,& ignis de
ore ejus vorabit : carbones succensi sunt ab eo.
10 Jnclinavit ccelos, & descendit : & caligo
sub pedibus ejus.
1 1 Et ascendit super Cherubim, & volavit :
& lapsus est super pennas venti.
1 x Posuit tenebras in circuitu suo latibu-
lum : cribrans aquas de nubibus cslorum.
13 Prx sulgore in conspectu ejus , succensi
sunt carbones ignis.
14 Tonabit decoelo Dominus : & excelsus
dabit vocem suam.
1 j Misit sagittas & dislipavit eos : fulgur,
& consumpsit eos.
15 Et apparuerunt.effusiones maris, & reve-
lata sunt rundamenta orbis , ab increpatione
Domini , ab inspiratione spiritus furoris ejus.
17 Misit de excelso , 8{ assumpsit me : '&
extraxit me de aquis multis.
1 8 Liberavit me ab inimico meo potentis-
simo , & ab his qui oderant me : quoniam
robustiores me erant.
19 Prxvenit me in die afflictionis mex , &
factus est Dominus firmamentum meum.
xo Et eduxit me in latitudinem : liberavit
me , quia complacui ei.
t xi Retribuet mihi Dominus secundum jus-
titiam meam : & secundilm munditiam ma-
nuum mearum redder mihi.
xi Quia custodivi vias Domini , & non egi
impie , a Deo meo.
13 Omnia enim judicia ejus in conspectu
meo : & prxcepta ejus non amovi a me.
X4 Et ero perfectus cum eo : & custodiam
me ab iniquitate mea.
x ? Et reitituet mihi Dominus secundum jus-
titiam meam : & secundum munditiam ma-
nuum mearum in cospectu oculorum suorum.
%6 Cum sancto sanctus eris : & cum robus-
to perfectus.
17 Cum electo electus eris : & cum perver-
so pervertfiris.
x8 Et populum 'pauperem falvum facies :
oculifque tuis excelsos humiliabis.
xp Quia tu lucerna mea Domine : & tu
Domine ilium inabis tenebras meas.
30 In te enim curram accinctus : in Deo
meo transiliam murum.
31 Deus , immaculata via ejus , eloquium
Hh ij
 144 LIBER II. REGUM , C a p. XXII. & XXIII.
Domini igne examinatum : scutum est om
nium sperantium in se.
31 Quis ell Deus prter Dominum : & quis
fortis prter Deum nostrum ?
33 Deus qui accinxit me fortitudine : &
complanavit perfectam viam meam.
34 Coquans pedes meos cervis > & super
excelsa mea statuens me.
* TfibH. 3 T * Docens manus meas ad przlium , &c
4j, 1. componens quasi arcum aereum brachia mea.
3<J Dedisti mihi clypeum salutis tuat : &
mansuetudo tua multiplicavit me.
37 Dilatabis gressus meos subtus me : &
non deficient tali mei.
38 Perscquar inimicos meos, & conteram :
& non convertar donee consumam eos.
39 Consumam eos & confringam , ut non
consurgant : cadent sub pedibus meis.
40 Accinxisti me fortitudine ad prlium :
incurvasti resistentes mihi subtus me.
41 Inimicos meos dedisti mihi dorsum :
odientes me , & diiperdam eos.
41 Clamabunt , & non erit qui salvet : ad
Dominum , & non exaudiet eos.
43 Delebo eos ut pulverem terrae : quasi lutu
platearum comminuam eos atqueconfringj ,
44 Salvabis me a contradictionibus populi
mei : custodies me in caput Gentium : popu-
]us quern ignoro , scrViet mihi.
45 Filii alieni resilient mihi , audit u auris
obedient mihi.
4* Filii alieni defluxerunt , & contrahentur
in angustiis suis.
47 Vivit Dominus , & benedictus Deus
meus : & exaltabitur Deus fortis salutis mea;.
48 Deus qui das vindictas mihi > & dejicis
populos sub me.
4? Qui educis me ab inimicis meis , & a re-
fistentibus mihi elevas me : a viro iniquo li-
berabis me :
jo Propterea confitebor tibi Domine in
gentibus : & nomini tuo cantabo.
S 1 Magnificans salutes regis sui , &r faciens
miscricordiam christo suo David, &semini
ejus in scmpiternum.
CAPUT XXIII.
Vttl ntvisjimt Dnvid , cV c*logut lirerum ipfiui
illuflrium.
1 T_T c autem sunt verba David noviflima.
L X Dixit David filius Isai' : Dixit vir ,
cui constitutum est de christo Dei Jacob egre-
gius psaltes Israel :
* Spiritus Domini locutus est per me , &
sermo ejus per linguam meam.
3 Dixit Deus Israel mihi : locutus est Fortis
Israel ; Dominator hominum , Justus domina-
tor in timore Dei.
4 Sicut lux aurora* , oriente sole , mane
absque nubibus rutilat 3 & sicut pluviis ger-
minat herba de twa,
j Nee tanta est domus mea apud Deum ,
ut pactum arternum iniret mecum firmum in
omnibus atque munitum. Cuncta enim salus
mea , & omnis voluntas : nee est quidquam
ex ea quod non germiriet.
6 Pracvaricatores autem quasi spinae evellen-
tur univedi : quat non tolluntur manibus.
7 Et si quis tangere voluerit eas , armabi-
tur ferro be ligno Ianceato , igneque succensat
comburentur , usque ad nihilum.
8 * Hc nomina tortium David. Sedens in *,Pir;
cathedra sapientiflimus princeps inter tres, "*"
ipse eft quaii tenerrimus ligni vermiculus , qui
octogintos interfecit impetu uno.
9 Post hunc , Eleazar rilius patrui ejus Aho-
hites inter tres fortes , qui erant cum David ,
quando exprobraverunt Philisthiim } & con-
gregati funt illuc in prlium.
10 Ciimque asceiidissent viri Israel , ipse
stetit & percullit Philif thatos , donee deficeret
manus ejus , & obrigeiceret cum gladio : fe-
citque Dominus lalutem magnam in die ilia :
& populus , qui fugerat , reversus est ad cav
sorum spolia detrahe.ida.
ii Et post hunc , Semma filius Age de Ara-
ri. Et congregati funt Philistiim in statione :
erat quippe ibi ager lente plenus. Cilnique
fugisset populus a facie Philisthiim ,
ii Stetit ille in medio agri , & tuitus est
eum , percusiitque Philistharos : & fecit Do
minus salutem magnam.
13 Nee non &>nte descenderant tres qui
erant principes inter triginta,& venerant tem-
pore meiBs ad David in fpeluncam Odollam :
caltra autem Philillhinorum erant posita in
valle gigantum.
14 Et David erat in praesidio : porrd statio
Philillhinorum tune erat in Bethlenem.
1 5 Desideravit ergo David , & ait : O si
quis mihi daret potum aquae de cisterna , quae
est in Bethlehem juxta portam !
\6 Irruperunt ergo tres fortes caltra Philis-
thinorum , & hauserunt aquam de ciiierna
Bethlehem , qu erat juxta portam , & at-
tulerunt ad David. At ille noluit bibere , fed
libaviteam Domino 5
1 7 Dicens : Propitius sit mihi Dominus ,
ne faciam hoc : num sanguinem hominum
istorum , qui profecti sunt , & animarum
perkulum bibam ? Noluit ergo bibere. Hacc
secerunt tres. robustifiimi.
18 Abisai quoque frater Joab filius Sarviz ,
princeps erat de tribus : ipse est qui levavit
hastam suam contra trecentos , quos interfe
cit , nominatus in tribus ,
19 Et inter tres nobilior , eratque eorum
princeps , fed usque ad tres primos non per-
venerat.
xo Et Bana'ias filius fo'i'ad viri fortistimi ,
magnorum operum , de Cabled : ipse per-
cuffit duos leones Moab , &: ipse descendit , &
 LIBER II. REGUM, Cap. XXIII. & XXIV.
percufiit lconem in media cisterna in diebus
nivis.
x 1 Ipfe quoque interfecit virum gyptium,
virum dignum fpectaculo , habentem in ma-
nu hastam : itaque cum descendisset ad cum
in virga, vi extorfit hastam de'manu gyptii,
& interfecit eum haita sua.
*i Hacc fecit Banai'as filius Joiadae.
13 Et ipfe nominatus inter tres robustos ,
qui erant inter triginta nobiliores , verum-
tamen usque ad tres non pervenerat : fecitque
cum sibi David auriculanum , a fecreto.
4 Asael frater Joab inter triginta , Ele-
hanan filius patrui ejus de Bethlehem ,
if Semma de Harodi , Elica de Harodi ,
1.6 Heles de Phalti , Hira filius Acces de
Thecua.
27 Abiezer de Anathoth , Mobonnai de Hu-
sati ,
18 Selmon Ahohites , Maharai Netopha-
thites,
19 Heled filius Baana , & ipfe Netophathi-
tes , Ithai filius Ribai de Gabaath filiorum
Benjamin ,
30 Banaia Pharathonites , Heddai de Tor-
rente Gaas ,
5 1 Abialbon Arbathites , Azmaveth de
Beromi ,
jz tliaba de Salaboni.Filii Jassen, Jonathan,
3 3 Semma de Orori, Aiam filius Sarar Aro-
rites ,
34 Eliphelet filius Aasbai filii Machati ,
Eliam filius Achitophel Gelonites ,
3 5 Hefrai de Carmelo , Pharai de Arbi ,
16 Igaal filius Nathan de Soba, Bonnide
Gadi ,
37 Selec Ammoni , Naharai Berothites
armiger Joab filii Sarviat }
38 Ira Jethrites Gareb & ipfe Jethrites ,
35 Urias Hethus. Omnes triginta feptem.
CAPUT XXIV.
David t>b num mum yetuium a (jad fnifhtta cornscis ex
tribus fiagellis nblatis sister-, mduanan elegittqui in fifulum
J*- iin.c , ac 7000s intirtmitti, onzi David Domtium , rj- a
Gad frophtta idmom us , in area Areuna , dat prttio , altart
nigit , cejfutjite pistil
* *P*r- * C T* addidit furor Domini irafei contra
' '. 12* Israel , commovitque David in eis di-
centem : Vade , numera Israel & Judam.
i Dixitque rex ad Joab principem exerritus
fui : Perambula omnes tribus Israel a Dan
usque Berfabee , & numerate populum , ut
sciam numerum ejus.
3 Dixitque Joab regi. Adaugeat Dominus
Deus tuus ad populum tuum , quantus nunc
est , iterumque ceituplicet in confpectu do-
mini mei regis : fed qu;d fibi dominus meus
rex vult in re hujufcemodi J
4 Obrinuit amem sermo regis verba Joab ,
& principum exercitus : egreslusque est loab,
& principes militum , a facie regis j ut nume-
raxent populum Israel.
145
% Cumque pertransissent Jordanem , vene-
runt in Aroer ad dexteram urbis , quae est in
Valle Gad :
6 f t per Jascr transierunt in Galaad , & in
terram inferiorem Hodsi , & venerunt in Dan
fylvestria. Circumeuntesque juxta Sidonem ,
7 Transierunt prope mnia Tyri , &c om-
nem terram Hevxi & Chananzi , veneruntque
ad meridiem Juda in Berfabee :
8 fct lullrata universa terra , affuerunt post
novem menses & viginti dies in Jerusalem.
9 Dedit ergo Joab numerum descriptionis
populi regi , & inventa sum de Israel octin-
ginta miisia virorum fortium , qui educerene
gladiii:& de Juda quingenta milha pugnatoru.
I o Percuslit autem cor David eum,postquam
numeratus est populus , & dixit David ad Do-
minum : Peccavi valde in hoc facto : fed pre-
cor Domine , ut transferas iniquitatem servi
tui , quia stulte egi nimis.
I I Surrexit itaque David mane , & sermo
Domini factus eit ad Gad prophetam & vi-
dentem David , dicens :
ii Vade , Ioquere ad David : Hc dicit
Dominus : Trium tibi datur optio,elige unum
quod volueris ex his , ut faciam tibi.
13 Cumque venisset Gad ad David , nuntia-
vit ei dicens : Aut feptem annis veniet tibi fa
mes in terra tuataut tribus mensibus fugies ad-
verfarios tuos, & illi te persequentur.aut certe
tr,ibus diebus erit pestilentia in terra tua. Nunc
ergo delibera , & vide quern refpondeam ei ,
qui me misit , fermonem.
14 Dixit autem David ad Gad : Coarctor
nimis : * fed melius est ut incidam in manus * fan.
Domini ( mult enim mifericordi ejus sum ij. 15.
quam in manus hominum. )
1 f Immisirque Dominus pestilcntiam in Is
rael , de mand usque ad tempus constitutum,
& mortui sunt ex populo , a Dan usque ad
Berfabee , septuaginta millia virorum.
15 Cumque extendisset manum suam Ange-
lus )omini super Jerusalem ut disperderet earn,
misertus est Dominus super arfliccione , & ait
Angelo percutienti populum : Sufficit : nunc
contine manum tuam. Krat autem Angelus
Domini juxta aream Areuna Jebusei.
1 7 Dixitque David ad Dominum, cum vidis-
set Angelum cdencem popu!um:Ego sum qui
peccavi, ego inique egiisti qui oves sunt, quid
fecerunt ? vertatur, obsecro, manus tua contra
me , & contra domum patris mei.
18 Venit autem Gad ad David in die ilia ,
& dixit ei : Ascende , & constitue altare Do
mino in area Areuna Jebusi.
19 Et ascendii David juxta fermonem Gad>
quern prceperat ei Dominus.
to Conspicienfque Areuna , animadvertit
regem & servos ejus transire ad fe.
*i Et egressus adoravit regem prono vultu
in tcnaip , 8c ajt ; Quid cause est ut veniat
Hh iij
 Z4<? LIBER III. R
dominus mcus rex ad lervum suum ? Cui Da
vid ait : Ut emam k te ai cam , & acdificem
altare Domino , & cesset interfectio quae gras-
satur in populo.
11 t ait Areuna ad David : Accipiat , &
offerat dominus meus rex , sicut placet ei : ha-
bes boves in holocaustum , & plaullrum,&
juga bourn in usum lignorum.
2,3 Omnia dedit Areuna rex regi : dixitque
Areuna ad regem : Dominus Deus tuus susci-
piat votum tuum.
14 Cui respondens rex , ait : Nequaquam
ut vis , fed emam pretio a te , & non offe-
ram Domino Deo meo holocausta gratuita.
Emit ergo David aream , &: boves argenti si-
clis quinquaginta :
x j Et ardificavit ibi David altare Domino, &
obtulit holocausta & pacifica:& propitiatus est
Dominus terrar,& cohibita est plaga ab Israel.
*******************
LIBER REGUM
T E R T I U S,
SECUNDUM HEBROS
PRIMUS MELACHIM.
C A P U T P R I M U M.
David senio confettum put'la *4his*g ctlefutt , c*flt >
tltnt : Mionia -vsra rcgmm occupmtt , Btib^bre iirtfl* con-
silio Nnbun, impartvit k David ungi Silomonim in rtgtm i
auo .iiidno , sugit Jldomxs.
I T7 T rex David senuerat , habebatque
\Zj xtatis plurimos dies : cumque operi-
retur vestibus , non calefiebat.
x Dixerunt ergo ei servi sui : Quarramus
domino nostro regi adolescentulam virginem,
& stet coram rege , & foveat eum , dormiat-
que in finu suo , & calefaciat dominum nos
trum regem.
3 Quariierunt igitur adolescentulam specio-
sam in omnibus hnibus Israel , & invenerunt
Abisag Sunamitidem , & adduxerunt earn
ad regem.
4 Erat autem puella pulchra nimis , dor-
miebatque cum rege , & ministrabat ei , rex
verd non cognovit earn.
5 Adonias autem filius Htiggitl} elevabatur,
dicens : Fgo regnabo. Fecitque sibi currus &
equites , & quinquaginta viros , qui curre-
rent ante eum.
6 Nee corripuit eum pater suus aliquando ,
dicens : Quare hoc fecisti ? Frat autem & ipse
pulchcr valdc , secundus natu post Absalom.
7 Et sermo ei cum Joab filio Sarviar , &
cum 4 biathar sacerdotc , qui adjuvabant par-
tes Adoniar. . centibus : Vivat rex Adonias :
EGUM, Cap.I.
8 Sadoc verd sacerdos , Bana'ias filius Jofct-
da:,& Nathan propheta,& Semei, & Rei,& ro-
bur exercitus David non erat cum Adonia.
9 Immolatis ergo Adonias arietibus He vi-
tulis , & universis pinguibus juxta lapidem
Zoheleth , qui erat vicinus Fonti Rogel, voca-
vit universos fratres suos filios regis , & ora-
nes viros Juda servos regis.
10 Nathan autem prophetam, & Banaiam,
& robustos quoque , & Salomonem fratrem
suum non vocavit.
11 Dixit itaque Nathan ad Bethsabee
matrem Salomonis : Num audisti , qu6d reg-
naverit Adonias filius Haggith , & dominus
noster David hoc ignorat ?
ix Nunc ergo veni,accipe confilium a me,&
salva animam tuam , filiique tui Salomonis.
13 Vade , & ingredere ad regem David , &
die ei : Nonne tu domine mi rex jurasti mihi
ancilLr tuar , dicens : Salomon filius tuus reg-
nabit post me , & ipse sedebit in folio meo ?
quare ergo regnat Adonias ?
14 Et adhuc ibi te loquente cum rege , ego
veniam post te , & complebo scrmoncs tuos.
1 j Ingressa est itaque Bethsabee ad regem
in cubiculum : rex autem senuerat nimis , &
Abisag Sunamitis ministrabat ei.
1* Inclinavit fe Bethsabee , & adoravit re
gem. Ad quam rex , Quid tibi , inquit , vis t
17 Quae respondens , ait : Domine mi , tu
jurasti per Dominum Deum tuum ancilla mat,
Salomon filius tuus regnabit post me > & ipse
sedebit in folio meo.
1 8 Et ecce nunc Adonias regnat , te , do
mine mi rex , ignorante.
19 Mactavit boves , & pinguia quaeque , &
arietes plurimos , & vocavit omnes filios re
gis , Abiathar quoque sacerdotem , & Joab
principem militia: : Salomonem autem ser-
vum tuum non vocavit.
xo Verumtamen domine mi rex , in te
oculi respiciunt totius Israel , ut indices eis ,
quis scdere debeat in folio tuo , domine mi
rex, post te.
ii Eritque cum dormierit dominus meus
rex cum patribus suis , erimus ego & filius
meus Salomon peccatores.
xx Adhuc ilia loquente cum rege , Nathan
propheta venit.
*3 Et nuntiaverunt regi, dicentes : Adest Na
than propheta. Cumque intro'isset in conspec-
tu regis , & adorasset eum pronus in terram ,
14 Dixit Nathan : Domine mi rex , tu di-
xisti : Adonias regnet post me , & ipse sedea?
super rhronum meum ?
ij Quia descendit hodie , & immolavit bo
ves & pinguia , & arietes plurimos , Sc voca
vit universos filios regis & principes exerci
tus , Abiathar quoque sacerdotem : iliisque
vescentibus , & btbentibus coram eo , & di-
 LIBER III. REGU M, Cap. I. & II.
%6 Me servum tuum , & Sadoc sacerdotem,
& Banaiam filium Joiad , & Salomonem fa-
mulum tuum , non vocavit.
x7 Nunquid a domino meo rege exivit hoc
verbum , & mihi non indicasti servo tuo , qui
sessurus esset super thronum domini mei regis
post eum ?
z8 Et respondit rex David , dicens : Vocate
ad me Bethsabee. Quac cum fuisset ingresla
coram rege , & stetisset ante eum ,
%9 Juravit rex , & ait : Vivit Dominus , qui
emit animam meam de omni angustia ,
30 Quia sicut juravi tibi per Dominum
Deum Israel , dicens : Salomon filius tuus
regnabit post me , & ipsc sedebit super folium
meum pro me : sic faciam hodie.
3 1 Summissoque Bethsabee in terram vultu,
adoravit regem , dicens : Vivat dominus meus
David in ternum.
3* Dixit quoque rex David : Vocate mihi
Sadoc sacerdotem , & Nathan prophetam ,
& Banaiam filium Joi'adx. Qui cum ingrefB
fuifsent coram rege ,
33 Dixit ad eos : Tollite vobiscum servos
domini vestri , & imponite Salomonem filium
meu super mula mea : & ducite eum in Gihon.
34 Et ungat eum ibi Sadoc sacerdos , &
Nathan propheta , in regem super Israel : &
canetis buccin , atque dicetis : Vivat rex
Salomon.
3 f Et ascendetis post eum , &r veniet , &
sedebit super folium meum , & ipse regnabit
pro me : lllique prcipiam ut sit dux super
Israel j & super Judam.
$6 Et respondit Bana'ias filius Joi'ad* regi ,
dicens : Amen : sic loquatur Dominus Deus
domini mei regis.
37 Quomodo suit Dominus cum domino
meo rege , sic , fit cum Salomone , & subli-
mius faciat folium ejus a folio domini mei-
regis David.
38 Descendit ergo Sadoc sacerdos , & Na
than propheta , & Bana'ias filius Jo'iad , &
Cereth, & Phelethi : & imposuerunt Salomo
nem super mulam regis David , & adduxerunt
eum in Gihon.
%9 Sumpsitque Sadoc sacerdos cornu olei de
tabernaculo , & unxit Salomonem : & cecine-
runt buccini , & dixit omnis populus : Vivat
rex Salomon.
40 Et ascendit universa multitudo post eum,
& populus canentium tibiis,& ltantium gau-
dio magno,& insonuit terra a clamore eorum.
4 1 Audivit autem Adonias , & omnes ,
qui invjtati fuerant ab eo , jamque convi-
vium finitum erat : fed & Joab , audita voce
tub r , ait : Quid sibi vult clamor civitacis tu-
multuantis ?
41 Adhuc illo loquente,Jonathas filius Abia-
thar sacerdotis venit : cui dixit Adonias : In-
gredere , quia v ir forcis es , & bona nuntiaus.
247
43 Responditque Jonathas Adoniar : Nequa-
quam : dominus enim noster rex David regem
constituit Salomonem :
44 Misitque cum eo Sadoc sacerdotem , 8c
Nathan prophetam , &: Banaiam filium Joi'a-
d , & Cerethi & Phelethi , & imposuerunt
eum super mulam regis.
45 Unxeruntque eum Sadoc sacerdos , &
Nathan propheta regem in Gihon : & ascen-
derunt inde laetantes , & insonuit civitas : hc
est vox , quam audistis.
45 Sed <x Salomon sedet super folium regni.
47 Et ingreifi servi regis benedixerunt domi
no nostro regi David , dicentes : Amplificet
Deus nomen Salomonis super nomen tuum ,
& magnificet thronum eius super thronum
tuum. Et adoravit rex in lectulo suo :
48 Et locutus est : Benedictus Dominus Deus
IsraSlj qui dedit hodie sedentem in folio meo,
videntibus oculis meis.
4^ Territi sunt ergo , & surrexerunt omnes ,
qui invitati fuerant ab Adonia , & ivit unuf-
quisque in viam suam.
50 Adonias autem timens Salomonem , sitr-
rexit , & abiit , tenuitque cornu altaris.
% 1 Et nuntiaverunt Salomoni.dicentes : Ecce
Adonias timens regem Salomonem,tenuit cor
nu altaris,dicens : Juret mihi rex Salomon ho
die, qu6d non interficiat servum suum gladio.
ji Dixitque Salomon : Si fuerit vir bonus ,
non cadet ne unus quidem capillus ejus in
terram : sin autem malum inventum fuerit in
eo , morietur.
j 3 Misit ergo rex Salomon, & eduxit eum ab
altari:& ingressus adoravit regem Salomonem:
dixitque ei Salomon : Vade in domum tuam.
C A P U T II.
David daiis Slomoui variii prtctfm nuritur. admits
stuns Abi[*i in uxorem , eb ajscdaitua to dolo rtgaum , ec-
cidi a S tomtit jubftur: Miat a, jtctrdnii frivattfr, t? tan
dem Joab I* laberuacuU inteifiutur: $emci qu.que, quucowr*
ffttfotftum tgrtjjui tj'i ferujatf , trinnh oft or cidhur.
1 X Ppropinquavetunt autem dies David ut
/A moreretur , prascepitque Salomoni filio
suo , dicens :
1 Fgp ingredior viam universe terrar : con-
sortare , & esto vir.
" 3 Et pbserva custodias Domini Dei tui , ut
ambules in viis ejus , & custodias cremonias
ejus , ite prcepta ejus , & judicia , & telti-
monia , * sicut scriptum est in lege Moysi : * Deut;
ut intelligas universa qua; sacis3 & quoeum,- 7- '
que te verteris :
4 Ut confirmet Dominus scrmones suos,quos
locutus ell deme,dicens:Sicu(lodierint filh tui
vias suas , & ambulaverint coram me in veri-
tate , in omni corde suo , & in omni anima
sua , non auseretur tibi vir de folio Israel.
5 Tu quoque nosti qu* fecerit mihi Joab * ,
filius Sarviae , qua: fecerit duobus principibus t. :7. s'
exercitus Israel , * Abner filio Ner, & * Ama- * lr,,,
ss filio Jether : quos occidit, & effudit 0. J0^

z43 LIBER III. RE GUM, Cap. II.
sanguinem belli in pace : & posuit cruorem
prachi in balteo suo , qui erat circa Jumbos
ejus , & in calceamento suo , quod erat in
pedibus ejus.
6 Facies ergo juxta sapientiam tuam,& non
deduces caninem ejus pacified ad inferos.
7 Sed & filiis Berzellai Galaaditis reddes
gratiam , eruntque comedentes in mensa tua :
* occurrerunt cnim mihi quando fugiebam a
SI. facie Absalom fratris tui.
8 * Habes quoque apud te Semei filium
j . j V Gera filii Jemini de Bahurim , qui maledixit
* '' mihi maledictione peffima , quando ibam ad
Cailra : fed quia defcendit mihi in occurlum
cilm transirem Jordanem, & juravi ei per Do-
minum , dicens : Non te interficiam gladio :
9 Tu noli pati eum esse innoxium. Vir au-
_ tern sapiens es , ut scias quac facies ei , dedu-
cesque canos ejus cum sanguine ad inferos.
* AS. io * Dormivit igitur David cum patribus
2 t. suis , & sepultus est in civitate David-
* i. Pr. 1 1 * Dies autem quibus regnavit David su-
i. j 7. per Israel , quadraginta anni sunt : in Hebron
regnavit septem annis : in Jerusalem, triginta
tribus.
n Salomon autem scdit super thronum
David patris sui , & firmatum est regnum
ejus nimis.
13 Et ingressus est Adonias filius Haggith
ad Bethsabee matrern Salomonis. Quar dixit
ei : Pacificusne est ingressus tuus ? Qm res-
pondit : Pacificus.
14 Addiditque : Sermo mihi est ad te. Cui ,
aif : Loquere. Et ilje :
jy Tu, inquit , nosti , quia meum erat
regnum , &c me praeposuerat omnis Israel
sibi in regem : fed transtatum est regnum ,
& factum est fratris mei : a Domino enim
conliitutum est ei :
I g Nunc ergo petitionem unam precor a te ;
ne confundas faciem meam. Quac dixit ad
eum : Loquere.
17 Et ille ait : Precor ut dicas Salomini re-
gi (neque enim negare tibi quidquam potest)
ut det mihi Abisag Sunamitidem uxorem.
1 8 Et ait Bethsabee : Bene , ego loquar pro
te regi.
19 Venit ergo Bethsabee ad regem Salo-
monem , ut loqueretur ei pro Adonia : &
surrexit rex in occursum ejus , adoravitque
earn , & sedit super thronum suum : positus-
que est thronus matri regis : quac sedit ad
dexteram ejus.
io Dixique ei ? Petitionem unam parvulam
ego deprecor a te , ne confundas faciem
meam. Et dixit ei rex : Pete mater mea : ne
que enim fas est ut avertam faciem tuam.
I I Quac ait : Detur Abisag Sunamitis Ado-
niac fratri tuo uxor.
ii Responditque rex Salomon , & dixit ma
tri su : Quare postulas Abisag Sunamitidem
I
Adoniac ? postula ei & regnum,: ipse est enim
fracer meus major me , U habet Abiathar ia-
cerdotem , & Joab filium Sarvi.
13 Juravit itaque rex Salomon per Domi-
num , dicens : Hare faciat mihi Deus , & hare
addat , quia contra an imam fuam locutus est
Adonias verbum hoc.
14 Et nunc vivit Dominus , qui sirmavit me,
& collocavit me super folium David patris
mei , & qui fecit mihi domum , sicut locutus
eit , quia hod ie occidetur Adonias.
1 f Misitque rex Salomon per manum Ba-
naiac filii Joaidar , qui interfecit eum , & mor-
tuus est,
16 Abiathar quoque sacerdoti dixit rex :
Vade in Anathoth ad agrum tuum , equidem
vir mortis es : fed hodie te non interficiam >
quia portaili arcam Domini Dei coram David
patre meo, & suitinuisti laborem in omnibus ,
in quibus laboravit pater meus.
%7 Ejecit ergo Salomon Abiathar , ut non
esset sacerdos Domini , * ut impleretur sermo * t.a#.
Domini , quem locutus est super domum Heli . i'i.
in Silo.
18 Venit autem nuntius ad Joab/qudd Joab
declinasset post Adoniam , & post Salomonem
non declinasset,) fugit ergo Joab in tabernacu-
lum Domini , & apprehendit cornu altaris.
19 Nuntiatumque est regi Salomoni quod
fugisset 1 oab in tabernaculum Domini, & esset
iuxta altare : misitque Salomon Banaiam fi
lium Joi'adar , dicens : Vade , internee eum.
3 o Et venit Banai'as ad tabernaculum Domi
ni , & dixit ei : Hare dicit rex : tgredere. Qui
ait : Non egrediar , sed hie moriar. Renuntia-
vit BanaVas regi sermonem , dicens : Hxc lo
cutus est Joab , & hacc respondit mihi.
3 1 Dixitque ei rex : Fae sicut locutus est :
& interfice eum , & sepeli , & amovebis san-
guinem innocentem , qui effusus est a Joab , a
me , & a domo patris mei.
31 Et redder Dominus fanguinem ejus su
per caput ejus , quia interfecit duos viros jus-
tos , melioresque se : & occidit eos gladio ,
patre meo David ignorante , * Abner filium
Ner principem militi Israel , & * Amasem |. 7.
filium Jether principem exercitus Juda : * 1 R*
33 Et revertetur fanguis illorum in caput * I.
Joab,& in caput seminis ejus in scmpiternum.
David autem & semini ejus,8c domui, & thro-
no illius sit pax usque in arternum a Domino.
34 Ascendit itaque Banai'as filius Joi'adar , 8e
aggressus eum interfecit : scpultusque est in
domo sua in deserto.
35 Et constituit rex Banaiam filium Joiadc
pro eo super exercitum , & Sadoc facerdotem
posuit pro Abiathar.
3<f Misit quoque rex , & vocavit Semei ,
dixitque ei : difica tibi domum in Jerusa
lem , &c habita ibi : & non egredieris inde
hue atque iliac.
j 7 Qtiacumque
 LIBER III. REGUM, C a p. 11. & m
jr Qutctimque autem die egressus fuoris ,
9c transieris Torrontem Cedron , scito tc in-
tersiciendum : sanguis tuus eric super caput
tuum.
j 8 Dixitque Semei regi : Bonus sermo. Si-
cut locutus est dominus meus rex , sic faciet
scrvus ruus. Habitavit itaque Semei in Jeru&-
fem diebus multis.
J5> Factum est autem post annos t'res , ut fu-
gerent servi Semei ad Achis filium Maacha re-
gem Geth : nuntiatumque eft Semei qu6d ser
vi ejus issent in Geth.
40 Et surrexit Semei, & stravit asinum suum,
ivitque ad Achis in Geth ad requirendum ser-
tos siios , & adiuxit eos de Geth.
4 Nuntiatum est autem Salomoni qudd
islet Semei in Geth de Jerusalem , & rediislet.
4 Et mittens vocavit eum , dixitque illi :
Nonna testificatus sum tibi per Dominum , &
prdixi tibi : Quacumquc die egressus , ieris
slue & illuc , scico te esle moriturum ? Et res-
pondisti mini : Bonus sermo , quern audivi.
43 Quare ergo non custodilti jusjurandum
Domini, & prceptum quod prceperam tibi?
44 Dixitque rex ad Semei : Tu nosti omne
malum , cujus tibi conscium est cor tuum ,
quod fecisti David patri meo : reddidit Do
minus malitiam tuam in caput tuum.
4<r fct rex Salomon benedictus , & thronus
David erit stabilis coram Domino usque in
sempiternum.
4<> Juflit itaque rex Banaix filio Jo'iadat : qui
egressus , percuffit eum , & mortuus est.
CAPUT III.
Stlonon , accept j m uxorm f'.ii Pimraittii stfitmitm in
fomno fitit , quant ui cum dtviti fr g.ori* Mccifit , &
frimum in meretricum dirinundu lift ojicHdit.
*i.P*. 1 /> Onfirmatum est igitur regnum in ma-
1. 1. V>/ nu Salomonis , & affinitate conjunc-
tus est Pharaoni regi gypti : accepit nam-
que filiam ejus , &c adduxit in civitatem Da
vid , donee compleret iificans domum suam,
& domum Domini , Sc murum Jerusalem
per circuitum.
1 Attamen populus immolabat in excelsis :
non enim dificatum erat templum nomini
Domini usque in diem ilium.
3 Dilexit autem Salomon Dominum , am-
bulans in prarceptis David patris sui , excep-
to qudd in ex&elsis immolabat , & accende-
bat thymiama.
4 Abiit itaque in" Gabaon , ut immolaret
ibi : iliud quippe erat excelsum maximum :
mille hostias in nolocaustum obtulit Salomon
super altare illud in Gabaon.
f Apparuit autem Dominus Salomoni per
ibmnium nocte : dicens : Postula quod vis ut
icm tibi.
6 Et ait Salomon : Tu fecisti cum servo tuo
David patre meo misericordiam magnam ,
Cent ambulavk inconspectu tuo in \ eritate ,
a**
& justitia, & recto corde tecum : custodisti
ei misericordiam tuam grandem , & dedifti
el filium sedentem super thronum ejus , sicut
esthodie.
7 Et nunc Domine Deus , tu regnare fect^l
servum tuum pro David patre meo : ego au
tem sum puer parvulus , & ignorans egressum,
& introitum meum.
8 Et servus tuus in medio est populi , quern
elegisti , populi infiniti , qui numerari & sup-
putari non potest pr* multitudine.
9 * Dabis ergo servo tuo cor docile , ut *i.P4r.
populum tuum judicare poffit , & discernere 1. 10,
inter bonum & malum. Quis enim poterit
judicare populum istum , populum tuum
nunc multum ?
10 Placuit ergo sermo coram Domino ,
qudd Salomon poftulasset hujuseemodi rem.
1 1 Et dixit Dominus Salomoni : Curia pos-
tulasti verburti hoc , & non petisti tibi dies
multos , nee divitias , aut animas inimico-
rum tuorum, fed postulasti tibi sapientiam
ad discernendum judicium :
1 1 Ecce seci tibi secundum sermones tuos ,
& dedi tibi cor sapiens & intelligens , in
tantum ut nullus ante te similis tui fuerit ,
nee post te surrecturus sit.
1 1 * Sed & hate qu non postulasti, dedi ti- * t*p.
bi:divitias scilicet, & gloriam, ut nemo fuerit 7-
Al-uth.
similis tui in regibus cunctis retr6 diebus. . 29.
14 Si autem ambulaveris in viis meis , &
custodieris pracepta mea , & mandata mea ,
ficut ambulavit pater tuus , longos faciarri
dies tuos.
I f Igitur evigilavit Salomon , & inte'llexit
qudd esset somnium : cumque venisset Jerusa
lem, stetit coram area fderis Domini, & ob
tulit holocaulia, & fecit victimas pacificas, &
grande convivium universis famulis suis.
16 Tune venerunt dux mulieres meretrices
ad regem , steteruntque coram eo ,
17 Quarum una ait : Obsecro , mi domine :
ego & mulier hate habitabamus in domo una,
& peperi apud earn in cubiculo.
1 8 Tertia autem die postquam ego peperi ,
peperit & hc : & eramus simul , nullusque
alius nobiscumin domo,exceptis nobis duabus.
ij> Mortuus est autem fUius mulieris hujus
nocte. Dormiens quippe oppressit eum.
^o Et consurgens intempest noctis silen-
tio , tulit filium meum de latere meo ancil-
las tux dormientis , & collocavit in sinu suo :
suum autem filium , qui erat mortuus, posuit
in sinu meo.
z 1 Cumque surrexissem mane ut darem lac
filio meo , apparuit mortuus : quern diligen-
tius intuens clara luce , deprehendi non esse
meum , quern genueram.
II Responditque altera mulier : Non est ita
ut dicis , fed hlius tuus mortuus est, meus au
tem vivit. Econtrario ilia dicebat : Mentiris :
I i
Vfo , LIBER III. REGUM, Cap.III. & IV.
filius guippe meus vivit > & filius tuus mor-
tuus est. Atque in hunc modum contende-
bant coram rege.
13 Tune rex ait : Haec dicit , Filius meus
Tivit , & filius tuus mortuus est. Et ista res-
pondit , Non , fed filius tuus mortuus est ,
meus autem vivit.
14 Dixit ergo rex : Afferte mihi gladium.
Cumque attuhssent gladium coram rege ,
x % Dividite, inquit, infantem vivum in duas
partes , &: date dimidiam partem uni , & di-
midiam partem alteri.
1 6 Dixit autem mulier , cujus filius erat vi-
vus , ad regem : ( commota Cunt quippe vis
cera ejus super filio suo : ) Obsecro domine,
date ill! infantem vivum , & nolite interfice-
re eum. Econtrario ilia dicebat : Nee mihi,
nee tibi sit , fed dividatur.
17 Respondit rex : & ait : Date huic infan
tem vivum , & non occidatur : hacc est enim
mater ejus.
*8 Audivit itaque omnis Israel judicium
quod judicasset rex, & timuerunt regem , vi-
dentes fapientiam Dei efle in eo ad facien
dum judicium.
C A P U T IV.
Nvmeramur principei fr prtjedi S'l'noitu , tfpurmui ci-
hen, a ps"" . opei , (apiemtia , puifaut itcuritm to rrgiiaa.
ic , c,- numerus parahoUrnm aiqut c-ivmmum tjui.
1 C Rat autem rex Salomon regnans super
_y omnem Israel :
I Et hi principes quos habebat , Azarias
filius Sadoc sacerdotis :
3 Elihoreph , & Ahia filii Sifa ferib , Jo-
saphat filius Ahilud a commentariis :
4 Banai'as filius Joi'adas super exercitum :
Sadoc autem , & Abiathar facerdotes.
j Azarias filius Nathan, super eos qui affis-
tebant regi : Zabud filius Nathan facerdos,
amicus regis :
6 Et Ahifar prpositus domus: & Adoniram
filius Abda super tributa.
7 Habebat autem Salomon duodecim pr-
fectos super omnem Israel , qui prbebant
annonam regi & domui ejusrper singulos enim
menses in anno,singuli neceslariaministrabant.
8 Et hc nomina eorum : Benhur, in monte
Ephraim.
9 Bendecar , in Macces, & in Salebim, & in
Bethsames , & in Elon , & in Bethanan.
10 Benhesed in Aruboth : ipiius erat Socho,
& omnis terra Epher.
I I Benabinadab, cujus omnis Nephath dor,
Tapheth filiam Salomonis habebat uxorem.
*x Bana filius Ahilud regebat Thanac &r
Mageddo , & universam Betsan , qu est jux-
ta Sarthana subter Jczrael , i Bethsan usque
Abelmehula e regione Jecmaan.
13 Bengaber in Ramoth Galaad : habebat
Avothiair filii Manasse in Galaad , ipfe pra-e-
rat in omni regione Argob , quae est in Ba-
laa , sexaginra civitatibus magnis atque mii-
ratis , quae habebant seras areas.
14 Ahinabad filius Addo praeerat in Manairru
1 % Achimaas in Nepthali : fed & ipfe habe
bat Bafemath liham Salomonis in conjugio.
i(5 Baana filius Hasi , in Afer , & in Baloth.
17 Josaphat filius Pharue , in Islaclur.
j 8 Semei filius Ela , in Benjamin.
19 Gaber filius Uri , in terra Galaad, in ter*-
ra Sehon regis Amorrhai ik Og regis Basan,
super omnia qua: erant in ilia terra.
io Juda & Israel innumerabiles , sicut are
na maris in multitudine : comedentes , & bi-
bentes , atque laetantes.
XI * Salomon autem erat in ditione sua, ha- * Eall.
bens omnia regna a flumine terras Philisthiim 47.
usque ad terminum gypti : offerentium sibi
munera , & servientium ei cunctis diebus vitx
ejus.
1 1 Erat autem cibus Salomonis per dies sin
gulos triginta cori fimilae , & sexaginta cori
tarin.r ,
X3 Decem boves pingues , & vigintiboves
pafcuales , & centum arietes , excepta Yena-
tione cervorum , caprearum , atque bubalo-
rum , & avium altilium.
X4 Ipfe enim obtinebat omnem regionem>
quae erat trans flumen , a Taphfa usque ad
Gazam , & cunctos reges illarum regionum :
& habebat pacem ex omni parte in circuitu.
xf Habitabatque Juda , ft Israel absque ti-
more ullo , unusquisque sub vice sua , & sub
ficu sua , a Dan usque Bersabee cunctis diebus
Salomonis.
xtf* Et habebat Salomon quadraginta mil- *i.p*.
lia prfepia equorum currilium , be duode- '5.
cim milha equestrium.
X7 Nutriebantque eos supradicti regispne-
fecti : fed & necessaria mense regis Salomonis
cum ingenti cura prbebant in tempore suo.
x8 Hordeum quoque & paleas equorum &
jumentorum deferebant in locum ubi erat rex,
juxta constitutum sibi.
19 Dedit quoque Deus fapientiam Salomo-
ni,& prudentiam multamnimis,& latitudinem
cordis quasi arenam, qu est in littore maris.
30 Et pracedebat lapientia Salomonis fa
pientiam omnium Orientalium & gyptio-
rum ,
31 i* Et erat sapientior cunctis hominibus : * En/i.
sapientior Ethan Ezrahita, & Heman, S: Chal- 47. >*
col , tk Dorda filiis Mahol : &c erat nomina-
tus in universis gentibus per circuitum.
3 x Locutus est quoque Salomon tria millia
parabolas : & fuerunt carmina ejus quinque
& mille.
43 Et disputavit super lienls a cedro , quae
est in Libano, usque ad hyflopum, quar egredi-
tur de parete ' &: disseruu dc jurffentis, &r vo-
lucribus , & reptilibus , ?<c piscibus.
34 Et veniebant dc cun<.d- populis ad au-
diendam fapientiam Salomonis,6c ab univerus
tegibus ten*, qui audiebant fapientiam ejus^
 LIBER III. REG UM, Cap.V. & VL
CAPUT V.
Ctnctilt ffirmt i'Jio/.ooi ai templi ndX^cnhntm cefares
tffaorum , quibui flomon tribuit ctbana ; numerus CMjorum,
fruain m tntrt , .tiomorum & frt^eUarum eorim>
i A A Isit quoque Hiram rex Tyri scrvos
lVj.iuos ad Salomone : audivitenim qu6d
ipsum unxissent regem pro patre ejus : quia
amicus fuerat Hiram David omni tempore.
i Misit autem Salomon ad Hiram , diccns :
j Tu fcis voluntatem David patris mei , &
quia non potuerit asdificare domum nomini
Domini Dei I'm propter bella imminentia per
circuitum , donee daret Dominus eos lub
yeitigio pedum ejus.
4 Nunc autem requiem dedit Dominus
Deus meus mihi per circuitum : & non est
satan , neque occursus malus.
5 Quamobrem cogito aedificare templum
nomini Domini Dei mei, sicuc locutus elt Do-
*-8f minus David patri meo , dicens : * Filius
' ' ' tuus , quern dabo pro te super folium tuum,
't T 'P^e dificabit domum nomini meo.
' 6 Praecipe igicur ut prarcidant mihi servi tui
cedros de Libano , & servi mei sint cum ser-
vis tuis : mercedem autem servorum tuorum
dabo tibi quamcumque petieris : fcis enim
quomodo non est in populo meo vir qui no-
verit ligna cdere sicut Sidonii.
7 Cum ergo audisset Hiram verba Salomo
ns , lartatus ell valdc , & ait : Benedidtus Do
minus Deus hodie , qui dedit David filium sa-
pientiffimum super populum hunc plurimum.
8 Et milit Hiram ad Salomonem , dicens :
Audivi qujccumque mandalH mihi : ego fa-
ciam omnem voluntatem tuam in lignis ce-
drinis & abiegnis.
9 Servi mei deponent ea de Libano ad ma
re : & ego componam ea in ratibus in mari
usque ad locum quern significaveris mihi : &
applicabo ea ibi , Sc tu tolles ea : praebebilque
necessaria mihi, ut detur cibus domui mea*.
io Itaque Hiram dabat Salomoni ligna ce-
drina , & ligna abiegna , juxta omnem vo
luntatem ejus.
1 1 Salomon autem prbebat Hiram coros
tritici , viginti millia , in cibum domui ejus,
&: viginti coros puristimi oki : hc tribuebat
Salomon Hiram per singulos annos.
* Sy ' * * Dedit quoque Dominus sapienttam
j. ii. Salomoni, sicut locutus est ei : & erat pax
inter Hiram & Salomonem , & percusserunt
ambo feedus.
i j Elegitque rex Salomon operarios de
omni Israel , & erat indictio triginta millia
virorum.
14 Mittebatque cos in Libanum, decem mil
lia per menses singulos vicissim, ita ut duobus
mensibus essent in domibus sin's : & Adoniram
erat super hujuscemodi indictione.
i f Fueruntque Salomoni septuaginta millia
eorum qui onera portabant > 8c octoginta
millia latomorum in monte :
tSt
i^Absque pipositis qui prerant singulis
operibus, numero trium millium, & treoento-
rum prcipientium populo & his qui facie-
bant opus.
1 7 Prarcepitque rex , ut tollerent lapidet
grandes , lapides pretiosos in fundamentuni
templi , & quadrarent eos :
1 8 Quos dolaverunt cmentarii Salomonis,
& cmentarii Hiram: porro Giblii prparave-
runt ligna & lapides ad dificandam domum.
CAPUT VI.
Figur* <. fabrics templi quoad pmcipuis ejus strut in.
teriores fr exteriorei.
r TH'Actum est ergo * quadringetesimo & oc- * 2.p^
J/ togesimo anno egreflionis riliorum Israel j. i.
de Terra gypti , in anno quarto, mense Zio,
{ ipse est menhs secundus) regni balomonis su
per Israel , aedificari ccepit domus Domino.
i Domus autem , quam xdificabat rex Sa
lomon Domino, habebat scxaginta cubitos in
longitudine , & viginti cubitos in latitudine,
& triginta cubitos in altitudine.
3 Et porticus erat ante templum viginti cu-
bitorum longitudinis , juxta mensuram latitu-
dinis templi : & habebat decem cubitos lati
tudinis ante faciem templi.
4 Fecitque in templo fenestras obliquas.
j Et aedificavit super parietem templi tabu-
lata per gyrum , in parietibus domus per cir
cuitum templi & oraculi , & fecit latera in
circuitu.
6 Tabulatum , quod subter erat , quinque
cubitos habebat latitudinis , & medium tabu
latum sex cubitorum latitudinis , & tertium
tabulatum scptem habens cubitos latitudinis.
Trabes autem posuit in domo per circuitum
forinsecus , ut non hxrerent muris templi.
7 Domus autem cum atdisicaretur , de lapi-
dibus dolatis atque perfectis dificata est , &
malleus , & sceuris , & omne ferramentum
non sunt audita in domo ciim xdificaretur.
8 Oltium lateris medii in parte erat domus
dextr : & per cochleam ascendebant in ma-
dium cnaculum , & a medio in tertium.
9 Et dificavit domu,& consummavit earn :
texit quoque domum laquearibus cedrinis.
io Et aedificavit tabulatum super omnem
domum quinque cubitis ahitudinis, & operuit
domum lignis cedrinis.
1 1 Et factus est scrmo Domini ad Salomo
nem , dicens :
1 1 Domus hare , quam dificas, si ambula-
veris in prceptis meis,& iudicia mea feceris,
& custodieris omnia mandata mea , gradiens
per ea : firmab'o sermonem meum tibi , * * s-K.
quern locutus sum ad David patrem tuum. 7- "
ij * Et habitabo in medio filiorum Israel, ''*'
& non derelinquam populum meum Israe'l.
14 Igitur aedificavit Salomon domum , &
consummavit earn.
1 5 Et dificavit parietes domus intrinsecus ,
li ij
a$i LIBER III. REGU M, Cap. VI. & VII.
tabulatis cedrinis , a pavimento domus usque
ad summitatem parietum , & usque ad laque-
aria , operuit lignis cedrinis intrinsecus : 8c te
xit pavimentum domus tabulis abiegnis,
\6 dificavitque viginti cubitorum ad pos-
teriorem partem templi tabulata cedrina ; a
pavimento usque ad luperiora : & fecit inte-
riorem domum oraculi in Sanctum sanctorum.
1 7 Porrd quadraginta cubitorum erat ipsum
templum pro foribus oraculi.
1 8 Et cedro omnis domus intrinsecus vestie-
batur, habens tornaturas, & junctures fuas fa-
brefactas &r cxlaturas eminentes : omnia ce
drinis tabulis vestiebantur , nee omnino lapis
apparere poterat in pariete.
19 Oraculum autem in medio domus in in-
reriori parte fecerat , ut poneret ibi arcam
feederis Domini.
o Porrd oraculum habebat viginti cubitos
longitudinis , & viginti cubitos latitudinis , &
viginti cubitos altitudinis : & operuit illud at-
que vestivit auro purislimo. Sed altare vesti-
vit cedro.
ii Domum quoque ante oraculum operuit
auro puriffimo,cx: artixit laminas clavis aureis.
az. Nihilque erat in templo quod non auro
tegeretur : fed & totum alure oraculi texit
auro.
23 Et feervin oraculo duos cherubim de
lignis olivarum, decem cubitorum altitudinis.
24 Quinque cubitorum a la cherub una , &
quinque cubitorum ala cherub altera : id est,
decem cubitos habentes,a summitate alx unius
usque ad alx alterius summitatem.
2 5 Decem quoque cubitorum erat cherub
lecundus : in mensura pari, & opus unum erat
in duobus cherubim ,
x6 Id est , altitudinem habebat unus cherub
decem cubitorum,& similiter cherub sceundus.
27 Posuitque cherubim in medio templi in-
terioris : extendebant autem alas fuas cheru
bim , & tangebat ala una parietem , & ala
cherub secundi tangebat parietem alterum :
al autem alters in media parte templi se in
vicem contingebant.
1 8 Texit quoque cherubim auro.
19 Et omnes parietes templi per circuitum
sculpfit variis cxlaturis & torno : &: fecit in
eis cherubim , & palmas , & picturas varias,
quasi prominentes de pariete , & egredientes.
30 Sed & pavimentum domiis texit auro
intrinsecus & extrinsecus.
31 Et in ingressu oraculi fecit ostiola de lig-
{iis olivarum, postesque angulorum quinque.
32 Et duo oiha de lignis olivarum: < sculpsit
jn eis picturam cherubim , & palmarum spe
cies , & anaglypha valde prominentki : & te
xit ea auro : & operuit tam cherubim quam
palmas , & extera , auro.
33 Fecitque in introitu templi postes dc li-
jnjs olivarum quadrangulatos :
34 Et duo ostia de lignis abiegnis altrinfir-
cus : & utrumque ostium. duplex erat , & fe
invicem tenens aperiebatur.
3 5 Et sculpsit cherubim , & palmas , & cx-
laturas valde eminentes : operuitque omnia
laminis aureis opere quadro ad regulam.
16 Et xdificavit atrium interius tribus ordi-
nibus lapidum politorum , & uno ordine li-
gnorum cedri.
37 Anno quarto fundata est domus Domini
in mense Zio :
38 Et in anno undecimo , mense Bui ( ipse
est mensis octavus , pertecta est domus in om-
ni opere suo , & in universis utensilibus suis :
xdificavitque earn annis scptem.
C A P U T VII.
PtUtium Stlimuui s , itn.au t*Uui Jjiani ttque uxsr'n
t'jus , turui dr lunipuej; ma timfti (vpftUtx.
i F\Omum autem suam xdificavit Salomon
\_J* tredecim annis , & ad perfectum us- + ^
que perduxit. . 1.
t. diricavit quoque domum saltus Libani
centum cubitorum longitudinis , 8c quinqua-
ginta cubitorum latitudinis , & triginta cubi
torum altitudinis : & quatuor deambulacra
inter coiumnas cedrinas : ligna quippe cedri-
na exciderat in coiumnas.
. 3 1 1 tabulatis cedrinis vestivit totam came-
ram , qux quadraginta quinque columnis luf-
tentabatur. Unus autem ordo habebat coium
nas quindecim
4 Contra fe invicem positas.
5 Et e regione fe relpicientes, xquali spatio
inter coiumnas , & super coiumnas quadran-
gulata ligna in cunctis xqualia.
6 Et porticum columnarum fecit quinqua-
finta cubitorum longitudinis , & triginta cu-
itorum latitudinis : & altetam porticum in
facie rnajoris porticos : & coiumnas , & epis-
tilia super coiumnas.
7 Porticum quoque solii , in qua tribunal
est , fecit : & texit ngnis cedrinis a pavimen
to usque ad summitaiem.
8 Et domuncula , in qua sedebatur ad judi-
candum , erat in media porticu, simili opere.
Domum quoque fecit filix Pharaonis ( * .
quam uxoiem duxerat Salomon ) tali opere, x_
quali & hanc porticum.
9 Omnia lapidibus pretiofis,qui ad noemam
quandam atque mensuram urn intrinsecus
quam extrinsecus ferrati erant . a fundamento
usque ad summitatem parietum , & extrinse
cus usque ad atrium majus.
I o Fundamenta autem de lapidibus pretiosis,
lapidibus magnis decem five octo cubitorum.
I I Et desuper lapides pretiosi xqualis men.-
surx secti erant , similiterque de cedro.
n Et atrium nujus rotundum trium ordi-
num de. lapidibus sectis , & unius ordinis dc
dolata cedro : nc non & in atrio domus Do
mini interiori i & in porticu domus.
 LIBER III. REG UM, Cap. VII..
tj Misit quoque rex Salomon , & tulit Hi
ram de Tyro ,
14 Filium mulieris vidu de tribu Nephtha-
li , patre Tyrio, artificem aerarium, & plenum
fapientia , 6c intelligentia , & doctrini ad fa
ciendum omne opus e*. acre. Qui cum venisset
ad regem Salomonem , fecit omne opus e]us.
I j Et finxit duas columnas aereas, decem &
octo cubnorum altitudinis columnam unam :
& linea duodecim cubitorum ambiebat co
lumnam utramque.
16 Duo quoque capitella fecit , quac pone-
rentur super capita columnarum , fusisia ex
acre: quinque cubitorum altitudinis capitellum
iinum , & quinque cubitorum altitudinis ca
pitellum akerum :
17 Et quasi in modum retis , & catenarum
fibi invicem miro opere contextarum. Utrum-
que capitellum columnarum fulile erat : scp-
tena verfuum retiacula in capitello uno , &
fepcena retiacula in capitello altero.
i 8 Et perfecit columnas , & duos ordines
per circuitum reciaculorum fingulorum , ut
tegerent capitella , quac erant super summita-
tem malogranatorum : eoaem modo fecit &
capitello secundo.
19 Capitella autem, qu erant super capita
columnarum , quasi opere lilii fabricata erant
in porcicu quatuor cubitorum.
^o Et rursum alia capitella in summitate
columnarum desuper juxta mensuram colum-
nx contra retiacula : malogranatorum autem
ducenti ordines era t in circuitu capital li let udi.
I I Et statuit duas columnas in porticu tem-
pli : cumque (ratuisset columnam dexteram ,
vocavit earn nomine Jachin : similiter erexit
columnam secundam : & vocavit nomen ejus
Booz.
i Et super capita columnarum opus in
modum lilii posuit : perfectumque ell opus
columnarum.
* 2 p*r. *3 * Fec quoque mare fusile decem cubi-
4.2. torum a labio uique ad labium , rotundum in
circuitu : quinque cubitorum altitudo eius , &
resticula tnginta cubitorum cingebat illud per
circuitum.
14 Et fculptura subter labium circuibat illud
decem cubitis ambiens mare : duo ordines
sculpturarum striatarum erant fusiles.
1 j Et stabat super duodecim boves, e quibus
tres respiciebant ad Aquilonem , & tres ad
Occidentem , & tres ad Meridiem , & tres ad
Orientem, & mare super eos desuper erat:
quorum posteriora universa intrinlecus lati-
tabant.
15 Groffitudo autem Iuteris trium unciarum
rat : labiumque ejus , quasi labium calicis ,
& folium repandi lilii : duo millia batos ca-
piebat.
17 Et fecit decem bases acneas , quatuor
cubitorum longitudiuis bases singulas &
z5?
quatuor cubitorum latitudinis, & trium cubi
torum altitudinis.
1 8 Et ipsum opus basium , interrasile erat :
& fculptura: inter juncturas.
19 Et inter coronulas & plcctas , leones, &
boves , & cherubim : & in juncturis similiter
desuper : & subter fconss , ik boves quasi lora
ex acre dependentia.
30 Lt quatuor roe per bases singulas , 8s
axes acrei : Et per quatuor partes quasi hume-
ruli subter luterem fusiles , contra fe invicem
respectantes.
3 r Os quoque Iuteris intrinsecus erat in ca-
pitis summitate : & quod forinsecus appare-
bat > unius cubiti erat totum rotundum , pa-
riterque habebat unum cubitum & dimidium:
in angulis autem columnarum variac cxlaturar
erant : &c media intercolumnia, quadrata non
rotunda.
3 1 Quatuor quoque rotac , qux per quatuor
angulos basis erant , cohxrebant sibi subter
baiim : una rota habebat altitudinis cubitum
& semis.
33 Tales autem rotac erant , quales solent in
curru fieri : & axes earum , & radii , & can-
thi : & modioli , omnia fusilia.
34 Nam & humeruli illi quatuor per singu-
los angulos basis unius > ex ipsa basi fusiles &
conjtincti erant.
3 5 In summitate autem basis erat quxdam
rotunditas dimidii cubiti , ita fabrefacta , ue
luter desuper posset imponi , habens cxlaturas
suas , variasque sculpturas ex scmetipsa.
3<f Sculpsit quoque i tabulatis illis quae
erant ex acre , & in angulis cherubim , & leo
nes , & palmas , quasi in similitudinem homi-
nis itantis , ut non cxlata , fed apposita per
circuitum viderentur.
37 In hunc modum fecit decem bases, fusura
una , & mensura , sculpturaque consimili.
38 Fecit quoque decem luteres xneos : qua-
draginta batos capiebat luter unus , eratque
quatuor cubitorum : singulos quoque luteres
per singulas , id est , decem bases , posuit.
3i> Et contlituit decem bases , quinque ad
dexteram partem templi , & quinque ad
siniltram : mare autem posuit ad dexteram
partem templi contra Orientem ad. Meri
diem.
40 Fecit ergo Hiram lebetes , & feutras ,
& hamulas , tx perfecit omne opus regis Sa-
lomonis in templo Domini.
41 Columnas duas , & funiculos capitello-
rum super capitella columnarum duos : & re
tiacula duo , ut operirent duos funiculos , qui
erant super capita columnarum.
41 rt malogranata quadringenta in duobus
retiaculis : duos versus malogranatorum in
retiaculis singulis , ad operiendos funiculos
capitellorum s qui erant super capita colum
narum.
Ii uj
 *54 LIBER III. REGU M, Cap. Vn. & VII. .
43 Et bases decem , & luteres deccm super
bales.
44 Et mare unum , & bovcs duodecim fub-
ter mare.
4f Et lebetes , & scutras , & hamulas : om
nia vasa , qux fecit Hiram regi Salomoni in
domo Domini , de aurichalco erant.
4 In campestri regione lordanis fudit ea
rex in argillola terra , inter Sochoth & Sar-
than.
47 Et posiiit Salomon omnia vafa : propter
multitudinem autem nimiam non erat pondus
acris.
48 Fecitque Salomon omnia vafa in domo
Domini : altare aureum v & menfam , super
quam ponerentur panes propositionis, auream:
49 Et candelabra aurea , quinque ad dexte-
ram , & quinque ad sinistram contra oraculum
ex auro puro : & quasi lilii stores , & lucer-
nas desuper aureas : & forcipes aureos ,
50 Et nydrias, & fuscinulas , & phialas , &
mortariola , & thuribula , de auro purissimo:
& cardines ostiorum domus interioris Sancti
sanctorum , & ostiorum domus templi , ex
auro erant.
t:,pff. ?i * Et perfecit omne opus quod faciebat
j.i. Salomon in domo Domini, & intulit qux
sanctificaverat David pater suus , argentum 6c
aurum , & vafa , reposuitque in thesauris do
mus Domini.
CAPUT VIII.
Teitplum, intmiucti it i\i[um end, dtiicf'ir, udii/.i illui
impleme. Saltwort frfl Ungam orMtiotteta po. ulo bettdtcti In*-
merut bittm & ovivm i-mnolinofum hue cti- b- 1 fijiivitate
* i.Ttr. 1 0~Y~ Unc * congregati sunt omnes majores
' * J. natu Israel cum principibus tribuum ,
& duces familiarum filiorum srael ad regem
Salomonem in Jerusalem : ut deferrent arcam
fderis Domini , de civitate David , id est ,
de Sion.
z Convenitque ad regem Salomonem uni-
versus 1 srael in mensc fcthanim , in solemni
die , ipsc est mensis septimus.
3 Veneruntque cuncti senes de Israel , &
tulerunt arcam sacerdotes ,
4 Et portaverunt arcam Domini , & taber-
naculum fderis , & omnia vafa sanctuarii ,
qu erant in tabernaculo : & ferebant ea sa
cerdotes & Levitx.
< Rex autem Salomon , & omnis multitu-
do Israel , qu convenerat ad eum , gradieba-
tur cum illo ante arcam , & immolabant oves
& boves abfque xllimatione & numero.
6 Ft intulerunt sacerdotes arcam foederis
Domini in locum suum , in oraculum templi,
in Sanctum sanctorum subter alas Cherubim.
7 Si quidem Cherubim expandebant alas
super locum area , & protegebant arcam , &
vectes ejus desuper.
8 Cumque eminerent vectes , &r apparerent
suinmitates eorum foris Sanctuarium ante ora-
culum , non apparebant ultra extrinfecus, qui
& suerunt ibi uique in prxsentem diem.
9 In area autem non erat aliud , * nisi dux * *">
tabulx lapidex, quas posuerat in ea Moyses in ,+- ''
Horeb , quando pepigit Dominus fduscum Hri''8'
filiis Israel , cum egrederentur de Terra -
gyp- tt
10 Factum est autem , cum existent sacer
dotes de Sanctuario , nebula implevit domum
Domini ,
1 1 Et non poterant sacerdotes stare S: mi-
nistrare propter nebulam : impleverat enim
gloria Domini domum Domini.
1 1 Tune ait Salomon : * Dominus dixit ut * P-
habitaret in nebula. * '
13 diricans xdificavi domum in habitacu-
lum tuum , firmislimum folium tuum in fem-
piternum.
14 Convertitque rex faciem suam , & bene-
dixit omni Eccleiix Israel : omnis enim in Ec-
clesia Israel stabat.
1 5 Et ait Salomon:Benedictus Dominus Deus
Israel, qui locutus est ore suoad David patrem
meum , & in manibus ejus perfecit , dicens :
\6 A die , qua eduxi populum meum Israel
de gypto , non elegi civitatem de universis
tribubus Israel, ut xdih'caretur domus, & esset
nomen meum ibi : fed elegi David ut esset su
per populum meum Israel.
17 * Voluitque David pater meus xdisicare * iJfoj.
domum nomini Domini Dei Israel : - 5.
1 8 Et ait Dominus ad David^patrem meum:
Quod cogitasti in corde tuo xdisicare domum
nomini meo , bene fecisti , hoc ipsum mente
tractans.
19 Verumtamen tu non xdificabis mihi do
mum , fed filius tuus , qui egredietur de reni-
bus tuis , ipse xdisicabit domum nomini^ meo.
zo Confirmavit Dominus scrmonem suum ,
quern locutus est : stetique pro David patre
meo , & scdi super thronum Israel , sicut lo
cutus est Dominus : & xdificavi domum no-
mini Domini Dei Israel.
1 1 Et constitui ibi locum arex , in qua f-
dus Domini est , quod percustit cum patribut
nostris , quando egressi l'unt de Terra gypti.
ii Stetit autem Salomon ante altare Domi
ni in conspectu Ecclesix Israel , & expandit
manus suas in cxlum ,
Z3 Et ait : Domine Deus Israel , non est si-
milis tui Deus in cxlo desuper , & super ter
rain deorsum : qui custodis pactum & miscri-
cordiam fervis tuis , qui ambulabant coram
te in toto corde suo.
*4 Qui cullodisti servo tuo David patri meo
qua: locutus es ei : ore locutus es , & mani
bus perfeciili , ut hxc dies probat. #
15 Nunc igitur Domine Deus Israel , Con
ferva famulo tuo David patri meo qux locu
tus es ei , dicens : * Non auferetur de te vir * z.Jtr.
coram me , qui sedeat super thronum Israel : 7- *.
 LIBER III. RE GUM, Cap. VIII.
ita tamen si custodierint filii tui viam suam ,
ut ambulent coram me sicut tu ambulasti in
conspectu meo.
z6 Et nunc, Domine Deus Israel, firmentur
verba tua , . qux locutus es servo tuo David
patri meo.
17 Ergone putandum est qudd vere Deus
habitet (uper terram < si enim clum, ik cli
clorum te capere non poflu.it , quanto ma-
gis domus hxc quam xdisicavi ?
x8 Sed respice ad orationem servi tui , &
ad preces ejus,Domine Deus meus : audi hym-
num & orationem , quam servus tuus orat
coram te hodie :
19 Ut sint oculi tui aperti super domum
hanc nocte ac die : super domum , de qua
* Dtut. dixisti : * Erit nomen meum ibi : ut exaudias
21. h. orationem, quam orat in loco isto ad te ser
vus tuus.
30 Ut exaudias deprecationem servi tui &
{>opuli tui Israel , quodcumque oraverint in
oco isto ; & exaudies in loco habitaculi tui
in cxlo , Si cum exaudieris , propitius eris.
3 1 Si peccaverit homo in proximum suum ,
& habuerit aliquod juramentum , quo tenea-
tur astrictus ; & venerit propter juramentum
coram altari in domum tuam ,
31 Tu exaudies in clo : & facies, & ju-
dicabis servos tuos , condemnans impium ,
& reddens viam suam super caput ejus, justifi-
cansque justum , & retribuens ci secundum
justitiam suam.
33 Si fugerit populus tuus Israel inimicos
suos ( quia peccaturus est tibi ) & agentes p-
nitentiam, & consitentes nomini tuo,venerint,
& oraverint,& deprecati fuerint in domo hac;
34 Exaudi in clo, & dimitte peccatum po-
puli tui Israel , & reduces eos in terram ,
quam dedisti patribus eorum.
3 % Si clausum fuerit clum , & non pluerit
propter peccata eorum , & orantes in loco
isto : pnitentiam egerint nomini tuo , & i
peccatis suis conversi fuerint propter afflictio-
nem suam :
3<? Exaudi eos in clo , & dimitte peccata
servorum tuorum , & populi tui Israel : &
ostende eis viam bonam per quam ambulent ,
& da pluviam super terram tuam , quam de
disti populo tuo in posseslionem.
37 Fames si oborta fuerit in terra , aut pesti
lentia , aut corruptus aer , aut aerugo , aut lo-
custa , vel rubigo , & afflixerit eum inimicus
ejus portas obsiaens , cmnis plaga , univerfa
infirmitas ,
38 Cuncta devotatio , &: imprecatio , qux
acciderit omni homini de populo tuo Israel :
si quis cognoverit plagam cordis sui , & ex-
panderit manas suas in domo hac ,
$9 Tu exaudi s in clo, in loco habitationis
tux , &' repropiriaberis , & facies ut des uni-
cuique secundum omnes vias suas , sicut vide*
15s
ris cor ejus ( quia tu nosti solus cor omnium
filiorum hominum )
40 Ut timeant te cunctis diebus , quibus
vivunt super faciem terra: , quam dedisti pa
tribus nouns.
41 Infuper & alienigena , qui non est de
populo tuo Israel , ciim venerit de terra lon-
ginqua propter nomen tuum ( audietur enim
nomen tuum magnum , ik manus tua fortis ,
tk brachium tuum
41 Extentum ubique ) cum venerit ergo , &
oraverit in hoc loco ,
43 Tu exaudies in clo, in firmamento habi
taculi tui, tk facies omnia, pro quibus ijivoca-
verit te alienigena : ut discant universi populi
terrarum nomen tuum timere , sicut populus
tuus Israel, &c probent quia nomen tuum invo-
catum est super domum hanc, quam aedificavi.
44 Si egressus fuerit populus tuus ad bellurn
contra inimicos suos , per viam , qudcumque
miieris eos , orabunt te contra viam civitatis,
quam elegisti , & contra domum, quam ardisi-
cavi nomini tuo.
4f Et exaudies in clo orationes eorum, &
preces eorum , & facies judicium eorum.
4<* Quod si peccaverit tibi ( * non est enim * j p
homo qui non peccet ) & iratus tradideris eos . 3V.*"*
inimicis suis , & captivi ducti fuerint in terra Beckfi
inimicorum longe vel prope , 7-
47 Et egerint pnitentiam in corde suo in '-''*.
loco captivitatis, &: conversi deprecati te sue- '" *'
rint in captivitate sua, dicentes : Peccavimus,
inique egimus , impie geslimus :
48 Et reversi fuerint ad te in universe corde
suo , & tota anima sua , in terra inimicorum
suorum , ad quam captivi ducti fuerint : &
oraverint te contra viam terrae suac , quam de-
diiti patribus eorum , & civieatis quam ele
gisti , & templi quod xdisicavi nomini tuo :
4P Exaudies in clo , in firmamento folii
tui , orationes eorum , & preces eorum , ik
facies judicium eorum :
50 Et propitiaberis populo tuo qui peccavit
tibi , 8c omnibus iniquitatibus eorum , quibus
prxvaricati funt in te : & dabis milericordiam
coram eis , qui eos captivos habuerint , ut
misereantur eis.
5 1 Populus enim tuus est , & hxreditas tua,
quos eduxisti de Terra gypti , de medio for-
nacis ferrex.
51 Ut sint oculi tui aperti ad deprecationem
servi tui , & populi tui Israel , & exaudias eos
in universis pro quibus invocaverint te :
53 Tu enim feparasti eos tibi in harreditatem
de universis populis terne, sicut locutus es per
Movscn servum tuum , quando eduxisti patres
nostros de <f gypto , Domine Deus.
f 4 Factum est autem, cum compleflet Salo
mon orans Dominum omnem orationem , &
deprecationem hanc, surrexit de conspectu al-
taris Domini : utjumque enim genu in teiram
-
 i56 LIBER III. REGU M, Cap. VIII. & IX.
fixerat , & manus expanderat in clum.
j 5 Stetit ergo , & bcnedixit omni Ecclcsiae
Israel voce magna , dicens :
%6 Benedictus Dominus , qui dedit requiem
populo suo Israel , juxta omnia quae locutus
est : non cecidit ne unus quidem fermo , es
omnibus bonis , qu locutus est per Moysea
servum suum.
$7 Sit Dominus Deus noster nobiscam, sicut
suit cum patribus nostris ,' non derelinquens
nos , neque projiciens.
58 Sed inclinet corda nostra ad fe , ut am-
bulemus in univcrsis viis ejus , 8c custodiamus
mandata ejus , & crcmonias ejus , 8c judicia
qusecumque mandavit patribus nostris.
19 Et lint sermones mei isti , quibus deprc-
catus sum coram Domino , appropinquantes
Domino Deo nostro , die ac nocte , ut faciat
judicium servo suo , 8c populo suo Israel per
singulos dies :
60 Ut sciant omnes populi terr , quia Do
minus ipse est Deus , & non est ultra abs-
que eo.
61 Sit quoque cor nostrum perfectum cum
Domino Deo nostro , ut ambulemus in decre-
tis ejus , & custodiamus mandata ejus , ficut
& hodie.
61 Jgitur rex , & omnis Israel cum eo , im-
molabant victimas coram Domino.
6$ Mactavitque Salomon hostias pacificas ,
quas immolavit Domino , bourn viginti duo
millia,& ovium centum viginti millia: 8c dedi-
caverunt templum Domini rex , & filii Israel.
^4 In die ilia sanctificavit rex medium atrii,
quod erat ante Domum Domini : fecit quippe
holocaultum ibi , 8c sacrificium 8c adipem
pacificomm : quoniam altare reum , quod
rat coram Domino , minus erat , 8c caperc
non poterat holocaustum , 8c sacrificium , &
adipem pacificorum.
6% Fecit ergo Salomon in tempore illo festi-
vitatem celebrem , 8c omnis llrael cum eo ,
multitudo magna ab introitu Emath usque ad
Rivum gypti , coram Domino Deo nostro ,
septem diebus 8c septem diebus , id est , qua-
tuordecim diebus.
66 Et in die octava dimisit populos : qui
benedicentes regi, profecti sunt in tabernaeula
sua ltantes , 8c alacri corde super omnibus
bonis , qua: fecerat Dominus David servo suo,
8c Israel populo suo.
C A P U T I X.
Domini/ Salommi fecunii apparent, jubet sua stnare frx- mini 8c domum suam , 8c Mello , Sc murum
cept" , addi:.i car71miu.1t urne nisi servata fuerint. Salomon plu- Jerusalem , &c Heser , Sc Mageddo , 8c Gazer.
rts ttitfeat ciwaits , gmtet fibi sacit tribuiarias , & clajse
in &ph:r r,.iJJ.i, pluri'ntuu auri recipit.
g T7 Actum est autem cum perfecisset Salo- qui habitabat in civitate , intersecit , 8c dedit
f/ men dficium domus Domini, &c xdifi- earn in dotem fili sua: uxori Salomonis.
citim regis , Sc omne quod opuverat 8c vo-
rJuerut facere ,
i Apparuit ci Dominus sceundo * sicut * frfri
apparuerat ei in Gabaon. )
j Dixitque Dominus adeum : Exaudivi ora- * p*7,
tionem tuam 8c deprecationem tuam , quam
deprecatus es coram me : sanctificavi domum
hanc , quam dificasti , ut ponerem nomen
meum ibi in sempiternum , 8c erunt ociili
mei 8c cor meum ibi cunctis diebus.
4 Tu quoque si ambulaveris coram me, sicut
ambulavit pater tuus , in simplicitate cordis ,
8c in aequitate : 8c feceris omnia , qu prce-
pi tibi , 8c legitima mea be judicia mea ser-
vavaris.
% * Ponam thronum regni tui super Israel *j-%.
in fempiternum , ficut locutus sum David pa- 7'1**
tri tuo , dicens : Non auferetur vir de generc
tuo de folio Israel.
6 Si autem aversione aversi sueritis vos 8c
filii vestri , non sequentes me , nee custodien-
tes mandata mea , 8c cremonias meas, quas
proposui vobisi fed abieritis 8c colueritis aeos
alienos , 8t adoraveritis eos :
7 Auferam Israel de superficie terra:, quam
dedi eis : 8c templum , quod sanctificavi no-
mini meo , projiciam a conspectu meo , erit-
que Israel in proverbium, 8c in fabulam cunc
tis populis.
8 Et domus hc erit in exemplum : omnis
qui transient per earn , stupebit , 8c sibilabit, * Dun.
8c dicet : * Quare fecit Dominus sic terr ' +
huic , &c domui huk ?' /"*
9 Et refpondebunt : Quia dereliquerunt Do- *1-
minum Deum suum , qui eduxit patres eorum
de terra gypti, 8c sceuti sunt deos alienos,Sc
adoraverunt eos, 8c coluerunt eos : ideired in-
duxit Dominus super eos omne malum hoc.
i o * Expletis autem annis viginti postquam * * p#'
dificaverat Salomon duas domos, id elt, do- *' *"
mum Domini , 8c domum regis ,
1 1 ( Hiram rege Tyri prbente Salompni
ligna cedrina 8c abiegna , & aurum juxta om
ne quod opus habuerat ) tune dedit Salomon
Hiram viginti oppida in Terra Galil.
i x Et egressus est Hiram de Tyro , ut vide-
ret oppida qua: dederat ei Salomon , Sc non
placuerunt ei ,
i j Et ait : Hxccine sunt civitates , quas
dedisti mihi , frater ? Sc appellaiti eas Terram
Chabul , usque in diem hanc.
14 Misit quoque Hiram ad regem Salomo-
nem centum viginti talenta auri.
i j Hc est summa expenfarum, quam obtu-
lit rex Salomon ad ardificandam domum Do,-
16 Pharao rex gypti ascendit, 8c cepit Ga
zer , succenditque earn igni : 8c Chananum ,
1 7 disicavit ergo Salomon Gazer , 8c Bcr
thoron inferiorem,
it
 LIBER III. REG UM, Cap. IX. &X.
\t t Baalath , & Palmiram in Terra soli-
tudinis.
is> Et omnes vicos , qui ad fe pertinebant,
& erant ablque muro , munivit , 8c civitates
curruum 6c civitates equitum,& quodcumque
ei placuit ut dificaret in Jerusalem , & in
Libano , & in omni terra potestatis suae.
io Universum populum, qui remanserat.de
Amorrharis , & Hethis , & Pherezaeis, & He-
Vxis,& Jebusacis,qui non iunt de filiis Israel :
1 1 Horum filios , qui remanserant in terra,
quos scilicet non potuerant filii Israel exter-
minare , fecit Salomon tributarios , usque in
diem hanc.
iz De filiis autem Israel non constituit Sa
lomon servire quemquam , fed erant viri bel-
latores, & minhtri ejus, & principes, & duces
& prafecti curruum & equorum.
13 Erant autem principes super omnia ope
ra Salomonis praepositi quingenti quinquagin-
ta , qui habebant subjedtum populum, & sta-
tutis operibus imperabant.
* 1. sir. 14 * Filia autem Pharaonis ascendit de civi-
t, 11. tate David in domum suam, quam aedificave-
rat ei Salomon : tune ardificavit Mello.
ijOffcrebat quoque Salomon tribus vici-
bus per annos singulos holocausta , & pacifi-
cas victimas super altare , quod ardificaverat
Domino , & adolebat thymiama coram Do
mino : perfectumque esttemplum.
16 Classem quoque fecit rex Salomon in
Asiongaber , qu eit juxta Ailath in littore
Maris rubri , in Terra idumar.
27 Misitque Hiram in classe ilia fervos fuos,
viros nauticos & gnaros maris , cum servis
Salomonis.
18 Qui cum venissent in Ophir , fumptum
inde aurum quadringentorum viginti talento-
rum , detulerunt ad regem Salomonem.
C A P U T X.
* Fenit regina Saba ad regem Salomonem : out ejus mira.
ta sapitntiam , magnificentiam & gubernnsionem , datii ac
ceptifaue amptu muturtbus , disccjjit ; Salomon muttum tti-
butum ac aurum aiiur.de accipit , vast & scuta magnificum-
nihronum confirm! , multam ac pret'ufam lulct Jupelleili-
i -vasts , currikus a- earns , in aiumUntia argents ac
tedrorum.
j.P#. 1 C Ed * & regina Saba , audita fama Salo-
'. v3 monis in nomine Domini , venit tentare
*to&- eum in acnigmatibus.
jr^ * 2 Et ingressa Jerusalem multo cum comita-
j. ' tu , & divitiis, camelis portantibus aromata,
& aurum infinitum nimis , & gemmas pretio-
sas, venit ad regem Salomonem , & locuta est
ei universa quae habebat in corde suo.
3 Et docuit earn Salomon omnia verba,qua;
{>roposuerat : non suit sermo , qui regem pos-
et latere , & non responderet ei.
4 Videns autem regina Saba omnem fapien-
tiam Salomonis , & domum quam difica-
verat ,
% Et cibos mensx ejus, & habiucula servo-
m7
rum, & ordines ministrantium , vestesque
eorum , & pincernas , & holocausta , quae
offerebat in domo Domini : non habebat ultra
spiritum. -
6 Dixitque ad regem : Verus est sermo,quem
audivi in terra mea
7 Super sermonibus tuis , & super sapientia
tua : & non credebam narrantibus mihi , do
nee ipsa veni , & vidi oculis meis , & probavi
qudd media pars mihi nuntiata non fuerit :
major ell sapientia & opera tua , quam ru
mor , quern audivi.
8 Bead viri tui , & beati servi mi , qui
stant coram te semper, & audiunt sapien
tiam tuam.
9 Sit Dominus Deus tuus benedictus , cut
complacuisti , & posuit te super thronum Is
rael , e6 qudd dilexerit Dominus Israel in
sempiternura , & constituit te regem , ut fa-
ceres judicium & justitiam.
ioDedit ergo regi centum viginti talenta
auri , & aromata multa nimis , & gemmas
pretiosas : non lunt allata ultra aromata tarn
multa , quam ca qux dedit regina Saba regi
Salomoni.
1 1 ( Sed & * claiSs Hiram , quat portabat * t.1*t*
aurum de Ophir , attulit ex Ophir ligna thy- . >
ina multa nimis , & gemmas pretiosas.
i! Fecitque rex de lignis thyinis fulcra do-
mus Domini , &: domus regiae , & citharas
lyrasque cantoribus : non funt allata hujusce-
modi ligna thyina , neque visa usque in pr-
sentem diem. )
13 Rex autem Salomon dedit regina: Saba
omnia qu voluit , & petivit ab eo : exceptis
his, qu ultro obtulerat ei munere regio. Quae
reverse est , & abiit in terram suam cum fer-
vis suis.
14 Erat autem pondus auri , quod affereba-
tur Salomoni per annos singulos, sexcentorum
sexaginta sex talentorum auri :
1 5 Excepto eo , quod afferebant viri , qui
super vectigalia erant , & negotiators , uni-
versique scruta vendentes , & omnes reges*
Arabia: , ducesque terr.
1 6 Fecit quoque rex Salomon ducenta scuta
de auro punffimo , sexcentos auri siclos dedit
in laminas feuti unius.
17 Et trecentas peltas ex auro probato : tre-
cent* min auri unam peltam vestiebant : po-
suitque eas rex in domo saltus Libani.
1 8 Fecit etiam rex Salomon thronum de ebo-
re graadem : & vestivit eum auro fulvo nimis,
19 Qui habebat sex gradus : & summitas
throni rotunda erat in parte posteriori: & dua:
manus hinc atque inde tenentes scdile: & duo
leones stabant juxta manus singulas.
to Et duodecim leunculi stantes super sex
gradus hinc atque inde : non est factum tale
opus in universis regnis.
n Sed & omnia vasa,quibus potabat rexSa-
Ki
 158 LIBER III. RE GUM, Cap. X. &XI.
lomon , erant aurea : & universe iuppellex
domus seltus Libani de auro puriilimo : non
erat argentum , nee alicujus pretii putabatur
in diebus Salomonis ,
n Quia claffis regis per mare cum classe
Hiram scmel per tres annos ibat in Tharsis,
deferens inde aurum , & argentum , & dentes
elephantorum , & limeas , & pavos.
13 Magnificatus est ergo rex Salomon super
omnes reges terrae divitiis , & sepientia.
z4 Et universe terra desiderabat vultum Sa
lomonis , ut audiret sepientiam ejus , quam
dederat Deus in corde ejus.
15 Et singuli deserebant ei munera, vase ar-
gentea & aurea , vestes & arma bellica , aro-
mata quoque , & equos &: mulos per annos
lingulos.
i<f * Congregavitque Salomon currus &
1.14. equites , & secti sent ei mille quadringenti
currus , & duodecim milla equitum : &
disposuit eos per civitates munitas , & cum
xege in Jerusalem.
27 Fecitque ut tanta esset abundantia argen-
ti in Jerusalem , quanta &z lapidum : & ce-
drorum praebuit multitudinem, quasi sycomo-
xos , qu nascuntur in campestribus.
z8 Et educebantur equi Salomoni de gyp-
to , & de Coa. Negotiatores enim regis eme-
bant de Coa , & statuto pretioperducebant.
19 Egrediebatur autem quadriga exgypto
sexcentis siclis argenti, & equus centum quin-
quaginta. Atque in hunemodum cuncti reges
Hetnaeorum & Syrix equos venundabant.
C A P U T XI.
Salomon flurimis jua^itur Kiulietibui alitnigmit,fr tb iffit
infatutttus id ipjJrum idoia cenvt riitur : in quern iratus Do.
minus, sujcitas ' aiiversaiios *4dde , Reign, wfciobo*in; cui
ftr frofhitdm , Ahiam promiuii regnum I/rail, ftrvati u,.x
irib'i ialottionis fiii : maum SWtMon soft luidi tgis.i.i regni
annas , cui succedit films Rub am.
iH Ex autem Salomon adamavit mulieres
i\. alienigenas multas, filiam quoque Pha-
raonis , & Moabitidas , & Ammonitidas, ldu-
maras , & Sidonias , * & Hetharas :
17. 17.
x De gentibus, super quibus dixit Dominus
Kccli filiis Israel : * Non ingrediemini ad eas,neque
47. 11. de illis ingredientur ad vestras : certislime
* Exoi. enim avertent corda vestra ut fequamini deos
earum. His itaque copulatus est Salomon
ardent issimo amore.
3 Fueruntque ei uxores quasi regin septin-
gentae , & concubin trecentat : be averterunt
mulieres cor ejus.
4 Cumque jam esset senex , depravatum est
cor ejus per mulieres, ut scqueretur deosalie-
nos : nee erat cor ejus perscctum cum Domi
no Deo luo , sicut cor David patris ejus.
5 Sed colebat Salomon Astarthen deam Si-
doniorum, & Moloch idolum Ammonitarum.
C Fecitque Salomon quod non placuerat co-
ram Domino , & non adimplevit ut sequere-
tur Dominum , sicut David pater ejus,
7 Tune aedificavit Salomon fanum Chamos,
idolo Moab in monte qui est contra Jerusa
lem , & Moloch idolo filiorum Ammon.
8 Atque in hunc modum fecit universis
uxoribus suis alienigenis , qua: adolebant thu-
ra , & immolabant diis ibis.
5> Igitur iratus est Dominus Salomoni, quod
averse esset mens ejus a Domino Deo Itrael,
qui * apparuerat ei sceundo , * Sufi
10 Et prceperat de verbahoc ne sequere- ' :
tur deos alienos , & non cultodivit qu man-
davit ei Dominus.
1 1 Dixit itaque Dominus Salomoni : Quia
habuilli hoc apud te , be non custodisti pac-
tum meum , & prscepta mea , qu.c mandavi
tibi , diiiumpens scindam regnum tuum , &
dubo illud servo tuo.
1 1 * Verumtamen in diebus tuis non faciam * Afr.
propter David patrem tuum : de manu filii tui ' J- 'S-
scindam illud ,
13 Nee totum regnum auferam, sed tribum
unam dabo filio tuo , propter David servum
meum , & Jerusalem quam elegi.
i4Sufcitavit autem Dominus adverserium
Salomoni , Adad Iduma:um de semine regioj
qui erat in Edom.
1 5 * Cum enim esset David in Iduma , & * 1.83
afeendisset Joab princeps militiae ad sepelien- i+-
dum eos , qui fuerant interfecti , & occidisset
omne masculinum in Idumara ;
it * Sex enim mensibus ibi moratus est
Joab , & omnis Israel, donee interimeret om
ne masculinum in Idumasa. )
17 Fugit Adad ipse , be viri Idumati de ser-
vis patris ejus cum eo , ut ingrederetur gyp-
tum : erat autem Adad puer parvulus.
18 Ciimque surrexissent de Madian , vene-
runt in Pharan , tuleruntque secum viros de
Pharan , & introierunt gyptum ad Pharao-
nem regem gypti : qui dedit ei domum , &
cibos conitituit , & terram delegavit.
15 Et invenit Adad gratiam coram Pharao-
ne valde , in tantum ut daret ei uxorem , so-
rorem uxovis suac germanam Taphnes regina:.
io Genuitque ei soror Taphnes Genubath
filium , & nutrivit eum Taphnes in domo
Pharaonis : eratque Genubath habitans apud
Pharaonem cum filiis ejus.
zi Cumque audisset Adad in gypto, dor-
misse David cum patribus suis , & mortuum
esse Joab principem militi , dixit Pharaoni :
Dimitte me , ut vadam in terram meam.
ii Dixitque ei Pharao : Qui enim re apud
me indiges , ut quras ire ad terram tuam ?
At. ille respondit : Nulla : sed obsecro te ut
dimittas me.
23 Suscitavit quoque ei Deus adverserium
Razon filium Eliada , qui fugerat Adarezer
regem Soba dominum suum :
14 Et congregavit contra eum viros, & sec-
tus est princeps latronum cum interiiecrec eos
 LIBER III REGUM, Cap. XI. & XII.
David: abierutqucDamascum,& habitaverunt
ibi , & conitituerunr eum ngem in Damasco,
25 Eratque adversarius Israeli cunctis diebus
Salomonis : & hoc eit malum Adad, & odium
contra Israel , regnavicque in Syria.
*i.Pr. *tf * Jeroboam quoque films Nabath ,
Ephrathaeus , dc Sareda , scrvus Salomonis ,
cujus mater erat nomine Sarua, mulier vidua :
levavit manum contra regem.
ij Ethaec eit causa rebellionisadversuseum,
quia Salomon dificavit Mello , & coaequavit
voraginem civitatis David patris sui.
18 Erat autem Jeroboam vir fortis & po-
tens : vidensque Salomon adolescentem bonae
indolis & indutrrium,'constituerateum prfec-
tum super tributa universe domus Joseph.
19 * Factum est igitur in tempore illo , ut
10.1). Jeroboam egrecieretur de Jerusalem , & inve-
niret eum Ahias Silonites propheta in via ,
opertuspallio novo : erant autem duo tantilm
in agro.
jo Apprehendensque Ahias pallium suum
novum , quo coopertus erat , scidit in duo-
decim partes.
3 1 Et ait ad Jeroboam : Tolle tibi decem
scitfuras : hc enim dicit Dominus Deus Is
rael : Ecce ego scindam regnum de manu Sa
lomonis , & dabo tibi decem tribus.
31 Porrd una tribus remanebit ei , propter
servummeum David, & Jerusalem civitatem,
quam elegi ex omnibus tribubus Israel :
33 Ed qu6d dercliquerit me , & adoraverit
Astarthen deam Sidoniorum,3i: Chamos deum
Moab , & Moloch deum filiorum Ammon : &
non ambulaverit in viis meis , ut faceret justi-
tiam coram me , & prcepta mea, &c judicia
sicut David pater ejus.
_ 34 Nee auferam omne regnum de manu
ejus , fed dueem ponam eum cunctis diebus
vita? sua* , propter David servum meum quern
elegi , qui custodivit mandata mea & pr-
cepta mea.
3 5 Auferam autem regnum de manu filii
ejus , & dabo tibi decem tribus :
35 Filio autem ejus dabo tribum unam , ut
remaneat lucema David servo meo cunctis
diebus coram me in Jerusalem civitate, quam
elegi ut esset nomen meum ibi.
37 Te autem assumam , & regnabis super
omnia , qu desiderat anima tua , erisque rex
super Israel.
38 Si igitur audieris omnia qu praecepero
tibi , & ambulaveris in viis meis , & feceris
quod rectum est coram me , cuitodiens man-
data mea & prcepta mea , sicut fecit David
fervus meus : ero tecum, & dificabo tibi do-
mum fidelem , quomodo aedificavi David do-
mum, ite tradam tibi Israel :
39 Et affligam semen David super hoc , ve-
runtamen non cunctis diebus.
40 Voluit ergo Salomon interficere Jero-
a?
boam : qui surrexit , & aufugit in gyptum
ad Sesac regem gypti , & suit in gypto
usque ad mortem Salomonis.
41 Keliquum autem verborum Salomonis,
&c omnia qu fecit , & sapientia ejus : ecce
universa scripta sum in Libro verborum die-
rum Salomonis.
41 Dies autem , quos regnavit Salomon in
Jerusalem super omnem Israel , quadraginta
anni sunt.
43 Dormivitque Salomon cum patribus sins,
& sepultus est in Civitate David patris sui,
regnavitqut Roboam filius ejus pro eo.
C A P U T XII.
Roboam juvenum jecutui tinsilium ftiitur regniiivtjiotiem,
is- feroLoam rex ("per decent tribus coKJtinntur , exordium
quoijut Roboam adverfui Jeroboam Doiwitut per Se>ne)*m Pro
phtiam dijjipat. Jeroboam veto aureot trexit iit"lt i* Don
& Bethel adorandoi , confiitutis joiemniiate , aitari , ac [a.
ctrdntbut.
1 \T Enit autem Roboam in Sichem : illue * i- P*-,'
V enim congregatus erat omnis Israel ad *
constituendum eum regem.
I At vero Jeroboam rilius Nabath , cum ad-
huc esset in gypto profugus a facie regis Sa
lomonis , audita morte ejus , reversus est de
gypto.
3 Miseruntque & vocaverunt eum : venic
ergo Jeroboam, & omnis multitudo Israel, 8c
locuti sunt ad Roboam , dicentes :
4 Pater tuus duriffimum jugirm imposuit no-
bis : tuitaque nuncimminue paululum de-im-
perio patris tui durissimo , &r de jugo gravisli-
mo , quod imposuit nobis, & serviemus tibi.
5 Qui ait eis : Ite usque ad tertium diem, &
revertimini ad me. Cumque abiisset populus,
6 Iniit consilium rex Roboam cum scnioribus
qui affiltebant coram Salomone patre ejus,
cum adhuc viveret , & ait : Quod datis mihi
consilium ut respondeam populo huic ?
7 Qui dixerunt ei : Si hodie obedieris popu
lo huic , & servieris , & petitioni eorum cef-
seris , locutusque fueris ad cos verba lenia,
erunt tibi servi cunctis diebus.
8 Qui dereliquit consilium senum , quod
dederant ei , ik adhibuit adolescentes, qui nu-
triti fuerant cum eo , Sc assistebant illi ,
9 Dixitque ad eos : Quod mihi datis consi
lium , ut respondeam populo huic , qui dixe
runt mihi : Levius sac j ugum quod imposuit
pater tuus super- nos ?
10 Et dixerunt ei juvenes qui nutriti fuerant
cum eo : Sic loqueris populo huic , qui locuti
sunt ad te, dicentes : Pater tuus aggravavit ju-
gum nostrum , tu releva nos. Sic loquSris ad
eos : Minimus digitus meus groffior est dorse*
patris mei.
I I Et mine pater meus pofuit super vos ju-
gum grave , ego autem addam super jugum
vertrum : pater meus cecidit vos flagellis , egQ
autem cdam vos scorpionibus.
11 Venic ergo Jeroboam , & omnis populus
Kk ij
 %6o LIBER III. REGUM, CAP.XIL&Xm.
ad Roboam die tertia , sicut locutus fuerat rex
dicens : Revertimini ad me die tertia.
i 3 Responditque rex populo dura , derelic-
to consilio seniorum , quod ei dederant ,
14 Et locutus est eis secundum consilium
juvenum , dicens : Pater meus aggravavit ju-
gum vestrum , ego autem addam jugo veitro:
pater meus cecidit vos flagellis , ego autem
cdam vos scorpionibus.
I j Et non acquievit rex populo : quoniam
aversatus fuerat eum Dominus , ut luscitaret
verbum suum , * quod locutus fuerat in manu
* Supr*
II. II. Ahix Silonitx , ad Jeroboam filium Nabat.
16 Videns itaque populus qudd noluisset eos
audirerex, respondit ei dicens : Qux nobis
pars in David ? vel qui hatred itas in filio Ifa'i ?
Vade in tabernacula tua Israel , nunc vide do-
mum tuam David. Et abiit Israel in taberna-
cula sua.
17 Super filios autem Israel , quicumque
habitabant in civitatibus Juda regnavit Ro
boam.
1 8 Misit ergo rex Roboam Aduram, qui erat
super tributa : & lapidavit eum omnis Israel >
& mortuus est. Porrd rex Roboam feltinus as-
cendit currum , & sugit in Jerusalem :
151 Receslitque Israel a domo David, usque
in prxsentem diem.
:o Factum est autem cum audisset omnis
Israel , quod reversus esset Jeroboam , misc-
runt j & vocaverunt eum congregato coetu ,
& constituerunt eum regem super omnem Is
rael , nee secutus est quisquam domum David
prxter tribum Juda solam.
II Venit autem Roboam Jerusalem, & con-
gregavit universam domum Juda , & tribum
Benjamin, centum octoginta millia electorum
virorum bellatorum , ut pugnarent contra do
mum Israel , & reducerent regnum Roboam
filio Salomonis.
n * Factus est autem sermo Domini ad Se-
meiam virum Dei , dicens :
13 Loquere ad Roboam filium Salomonis
regem Juda , & ad omnem domum Juda , &
Benjamin , & reliquos de populo , dicens :
14 Hxc dicit Dominus : Non aicendetis ,
rieque bellabitis contra fratres vestros filios
Israel : revertatur vir in domum suam , a me
enim factum est verbum hoc. Audierunt ser-
monem Domini , & reversi sunt de itinere
ficut eis prxceperat Dominus.
if dificavit autem Jeroboam Sichem in
monte Ephraim , & habitavit ibi : & egreflus
inde xdificavit Phanuel.
x6 Dixitque Jeroboam in corde suo : Nunc
revertetur regnum ad domum David ,
7 Si ascenderit populus iste ut faciat sacri-
ficia in domo Domini in Jerusalem : & con-
vertetur cor populi hujus ad dominum suum
Roboam regem Juda , interficientque me , &
levextentux ad eum.
18 * Et excogitato confilio fecit duos vitu- * 7S4 1.
los aureos , & dixit eis : Nolite ultra ascende- '
re in Jerusalem : * Ecce dii tui Israel , qui te * ExU,
eduxerunt de Terra gypti. lu .
19 Posuitque unii in Bethel,& alterii in Dan:
30 Et factum est verbum hoc in peccatum:
ibat enim populus ad adorandum vitulum
usque in Dan.
3 1 Et fecit fana in excelsis , & * sacerdotes * i.Tm
de extremis populi, qui non erantdefiliisLevi. n.-u>
3 z Constituitque diem solemnem in mensc
octavo, quintadecima die menu's , in similitu-
dinem fokmnitatis,qux celebrabatur in Juda.
Et afeendens altare , similiter fecit in Bethel,
ut immolaret vitulis , quos fabricatus fuerat
constituitque in Bethel sacerdotes excelsorum
qu fecerat.
33 Et alcendit super altare quod extruxerat
in Bethel , quintadecima die mensis octavi ,
quern finxerat de corde fuo : & fecit solemni-
tatem filiis Israel , & ascendit super altare, ut
adoleret incensum.
CAPUT XIII.
Mijsui Pnpbci* it Juda aiJtrtbfM ; dt jiurjl subvir/hlt
(& HtiviuieJosi* ri'At propheiat ' qua oiame^tius Jtrobatm
rue txtruitit , fanitui rijthuitur irediem tuttm Prophet' i
tune 0 ciditur, quid Dei vtrbo mobediens fxiffa, & Jcoiroan
1 s? T ecce vir Dei venit de Juda in sermo-
C ne DomThi in Bethel , Jeroboam stan-
te super altare , & thus jaciente.
1 Et exclamavit contra altare in scrmone
Domini , & ait : Altare , altare , hxc dicit
Dominus : * Ecce filius nascetur domui Da- *+ S*
vid , Josias nomine, & immolabit super te sa- ,J' '*'
cerdotes excelsorum , qui nunc in te thura
succendunt, & ossa hominum super teincendet.
3 Deditque in ilia die signum , dicens : Hoc
erit signum quod locutus est Dominus:Ecce al
tare scindetur, &r effundetur cinis qui in eo est.
4 Cumque audisset rex sermonem hominis
Dei, quern inclamavcrat contra altare in Be
thel , extendit manum suam de altari , dicens:
Apprehendite eum. Et exaruit manus ejus ,
quam extenderat contra eum : nee valuit re-
trahere earn ad fe.
5 Altare quoque scissum est , & effusus est
cinis de altari , juxta signum quod prxdixerat
vir Dei in sermone Domini.
6 Et ait rex ad virum Dei : Deprecare fa-
ciem Domini Dei tui , & ora pro me , ut resti-
tuatur manus mea mihi. Oravitque vir Dei
faciem Domini , & reverse est manus regis
ad eum , & facta ell sicut prius fuerat.
7 Locutus est autem rex ad virum Dei : Ve-
ni mecum domum ut prandeas , & dabo tibi
munera.
8 Responditque vir Dei ad regem : Si dede-
ris mihi mediam partem domus tux , non ve-
niam tecum , nee comedam panem , neque
bibam aquam in loco isto :
s> Sic enim mandatum est mini in sermone
 LIBER III. REGU M, Cap. XIII. & XIV. id
Domini prascipientis : Non comcdes panem , juxta verbum Domini , quod locutus est ei.
neque bibes aquam , nee reverteris per viam , 17 Dixitque ad filios suos : Sternite mihi
qua venisti. asinum. v^ui cum stravissent ,
io Abiit ergo per aliam viam, & non est 18 Et ille abiisset , invenit cadaver ejus pro-
eversus per iter , quo venerat in Bethel. jectum in via , & asinum & leonem stantes
jUf*\ j i Prophetes autem quidam senex habitabat
pfimjujn Bethel , ad quem venerunt filii sui , & nar-
juxta cadaver : non comedit leo de cadavere,
nee lxsit asinum.
raverunt ei omnia opera , quae fecerat vir Dei 19 Tulit ergo prophetes cadaver viri Dei ,
ilia die in Bethel : & verba qua: locutus fuerat & posuit illud super asinum , & reversus intu-
ad regem , narraverunt patri suo. lit in civitatem prophet senis ut plangeret
it t dixit eis pater eorum : Per quam vi eum.
am abiit ? Ostenderunt ei filii sui viam , per 30 Et posuit cadaver ejus in sepulchro suo:
quam abierat vir Dei , qui venerat de Juda. & planxerunt eum : Heu , heu mi frater.
13 Et ait filiis sins : Sternite mihi asinum. 3 1 Ciimque planxissent eum , dixit ad filios
Qui cum stravissent , ascendit , suos : Cum mortuus fuero , scpelite me in
14 Et abiit post virum Dei , & invenit eum sepulchro , in quo vir Dei sepultus est : juxta
sedentem subtus Terebinthum : & ait illi : Tu ossa ejus ponite ossa mea.
ne es vir Dei qui venisti de Juda ? Respondit 3 1 Prosectd enim veniet sermo , quem prar-
ille : Ego sum. dixit in sermone Domini contra astare quod
1 5 Dixitque ad eum : Veni mecum domum, est in Bethel , & contra omnia fana excelso-
ut comedas pancm. rum , quz sunt in urbibus Samarix.
16 Qui ait : Non possum reverti, neque ve 33 Post verba naec non est reversus Jero
nire tecum , nee comedam panem , neque bi- boam de via sua peflima, fed e contrario fecit
bam aquam in loco isto : de novislimis populi sacerdotes excelsorum ;
17 Quia locutus est Dominus ad me in ser- quicumque volebat , implebat manum suam 1
mone Domini, dicens : Non comedes panem, be fiebat sacerdos excellorum.
& non bibes aquam ibi , nee reverteris per 34 Et propter hanc causam peccavit domus
viam , qua ieris. Jeroboam , & eversa est , &c deleta de super-
18 Qui ait illi : Et ego propheta sum similis ficie terrar.
tui : & Angelus locutus est mihi in scrmone C A P U T XIV.
Domini , dicens : Reduc eum tecum in do v4h':*s Propheta ah uxore Jeroboam super fiiio ,4bia tg'o.
tante inter) status , fradicit fitium moritufum , & domum ft.
mum tuam , ut comedat panem , & bibat roboim ptttiiui cveriendam ; auo mortuo , fuccedit fitius Nx-
aquam. Fefellit eum , dat i rex intern is&ypti diripit domum Domini in Jerusalem;
1 9 Et reduxit secum : comeditergo panem & mortuo Rtboam , fuccedit fziius ^tbia.
in domo ejus , & bibit aquam. 1 T N tempore illo aegrotavit Abia filius Jero-
to Ciimque sederent ad mensam , sactus est boam.
sermoDominiad propheta,qui reduxerat eum. i Dixitque Jeroboam uxori suae : Surge , 8c
xi Et exclamavitad virum Dei , qui vene commuta habitum , ne cognoscaris quod-
rat de Juda , dicens ; Hare dicit Dominus :sis uxor Jeroboam : & vade in Silo , ubi est
Quia non obediens fuisti ori Domini , & nonAhias propheta , * qui locutus est mihi, quod * Sut**
custodisti mandatum , quod prcepit tibi Do regnaturus essem super populum hunc. *.
minus Deus tuus , 3 Tolle quoque in manu tua decem panes ,
ii Et reversus es , & comedisti panem , &
& crustulam , & vas mellis , & vade aa ilium:
bibisti aquam in loco in quo praccepit tibi ne
ipse enim indicabit tibi quid eventurum sit
comederes panem , neque biberes aquam , puero huic.
non inferetur cadaver tuum in sepukhrum pa- 4 Fecit ut dixerat , uxor Jeroboam : & con-
trum tuorum. surgens abiit in Silo, & venit in domum Ahia:
13 Ciimque comedisset & bibisset , stravit
at Hie non poterat videre , quia. caligaverant
asinum fuum prophet* , quem reduxerat. oculi ejus prae senectute.
14 Qui ciim abiisset , invenit eum leo in via,
< Dixit autem Dominus ad Ahiam : Ecce
j*^ * & occiclit , & erat cadaver ejus projecrum in uxor Jeroboam ingreditur ut consulat te super
.-.IW.
itinere : asinus autem stabat juxta ilium, &i leo
filio suo qui grotat. Haec & hc loquris ei.
stabat juxta cadaver. Cum ergo ilia intraret , & dislimularet fe esse
15 Et ecce, viri transcuntes viderunt cadaver
quz erat ,
projectumin via , & leonem stantem juxta ca 6 Audivit Ahias sonitum pedum ejus intro-
daver. Et venerunt & divulgaverunt in civita-euntis per ostium , & ait : Ingredere uxor Je
te, in qua prophetes ille senex habitabat. roboam : quare aliam te esse simulas i ego au
%6 Quod cum audisset propheta ille, qui retem missus sum ad te durus nuntius.
duxerat eum de via ait : Vir Dei est , qui 7 Vade,& die Jeroboam:Hacc dicit Dominus .
inobediens suit ori Domini , & tradidit eum Deus Israel : Quia exaltavi te de medio popu
Dominus leoni , & consregit eum & occidic li , Si dedi te ducem super populum Israel :
Kit iij
 t6t LIBER HI. REGU M, Cap. XIV. & XV.
8 Et scidi regnum domus David , & dcdi
illud tibi , & non fuisti slcut servus meus Da
vid , qui custodivit mandata mea , & secutus
est me in toto corde suo , faciens quod placi-
tum esset in conspectu meo.
9 Sed operatus es mala super omnes , qui
fuerunt ante te , & fecisti tibi deos alienos &
conflatiles , ut me ad iracundiam provocares,
me autem projecisti post corpus tuum :
i o Idcircd ecce ego inducam mala super
* iasr* domum Jeroboam , & * percutiam de Jero-
i j. i*. boam mingentem ad parietem , & clausum ,
& novislimum in Israel : & mundabo reliquias
domus Jeroboam , sicut mundari solet fimus
usque ad purum.
1 1 Qui mortui fuerint de Jeroboam in ci-
vitate , comedent eos canes , qui autem mor
tui fuerint in agro , vorabunt eos aves ca-li :
quia Dominus locutus est.
1 1 Tu igitur surge , & vade in domum
tuam : & in ipso introitu pedum tuorum in
urbem , morietur puer ,
13 Et planget eum omnis Israel , & sepe-
liet : iste enim solus inferetur de Jeroboam
in sepulchrum , quia inventus est super eo
sermo bonus a Domino Deo Israel , in domo
Jeroboam.
14 Constituit autem sibiDominus regem
super Israel , qui percutiet domum Jeroboam
in hac die , & in hoc tempore :
1 5 Et percutiet Dominus Deus Israel , sicut
moveri iolet arundo in aqua : & evellet Is
rael de terra bona hac , quam dedit patribus
eorum , & ventilabit eos trans Flumen : quia
fecerunt sibi lucos , ut irritarent Dominum.
16 Et trader Dominus Israel propter pecca-
ta Jeroboam , qui peccavit , & peccare fecit
Israel.
17 Surrexit itaque uxor Jeroboam, & abiit,
& venit in Thersa : cilmque ilia ingrederetur
limen domus , puer mortuus est ,
1 8 Et scpelierunt eum. Et planxit eum om-
nis Israel juxta sermonem Domini , quern lo
cutus est in manu scrvi fui Ahiae Prophet*.
19 Reliqua autem verborum Jeroboam ,
quomodo pugnaverit , & quomodo regnave-
rit , ecce scripta sunt in Libro verborum die-
rum regum Israel.
io Dies autem , quibus regnavit Jero
boam , viginti duo anni sunt : & dormivit
cum patribus suis , regnavitque Nadab silius
ejus pro eo.
* 1 sir. 1 1 * Porrd Roboam silius Salomonis reg-
*2. 1 ] navit in Juda. Quadraginta & unius anni erat
Roboam , cum regnare ccepisset : decem &
septem annos regnavit in Jerusalem civicate ,
quam elegit Dominus ut poneret nomen suum
ibi , ex omnibus tribubus Israel. Nomen au
tem matris ejus Naama Ammanitis.
iz Et fecit Judas malum coram Domino,
& irritaverunt eum super -omnibus > qu fe-
.
cerunt patres eorum in peccatis suis qua
peccaverunt.
13 dificaverunt enim &c ipsi sibi aras , &
statuas , & lucos super omnem collem excel-
sum , & subter omnem arborem frondosam :
14 Sed & effceminati fuerunt in terra, fece-
runtque omnes abominationes gentium , quas
attrivit Dominus ante faciem iiliorum Israel,
i? In quinto autem anno regni Roboam,
ascendit Sesac Rex gypti in Jerusalem ,
\6 Et tulit thesauros domus Domini, 8c the-
sauros regios, & universe diripuit : scuta quo-
que aurea , qua: fecerat Salomon :
7 * Pro quibus fecit rex Roboam scuta atrea, * Supr,
& tradidit ea in manum ducum scutario- '<> if.
rum , & eorum qui excubabant ante ostium j
domus regis. *
18 Cumque ingrederetur rex in domum
Domini , portabant ea qui preundi habe-
bant officium : & poitea reportabant ad ar
mamentarium scutariorum.
19 Reliqua autem sermonum Roboam , &
omnia qua: fecit , ecce scripta sunt in Libro
sermonum dierum regum Juda.
30 Fuitque bellum inter Roboam & Jero
boam cunctis diebus.
31 Dormivitque Roboam cum patribus suis,
& sepultus est cum eis in civitate David : no
men autem matris ejus Naama Ammanitis : &c
regnavit Abiam silius ejus pro eo.
C A P U T XV.
liifxa Abiit rigi Jud* fuccidit fintfiiius ^f>, 1"i odverfut
Bafan rigem ljrail prulittur , impttrttt i Btiadad reg< $y.
rvx tux'tio, *Ai moritnti Jucitdii filiut Jcjaphni : at Emu
ft N.id.ii jlmim Jeroboam twn umvtrf" layiauovt occidit ,
if pro *' regtut super Israel viginti quatuor amis ; im-.uit
post impium.
i T Gitur in octavo decimo anno regni Jero-
J. boam filii Nabat , regnavit Abum super
Judam.
i Tribus annis regnavit in Jerusalem , * no- * i.P*.
men matris ejus Maacha filia Abestfllom. ' J- '
3 Ambulavjtque in omnibus peccatis patris
fui, quae fecerat ante eum : nee erat cor ejus
perfectum cum Domino Deo suo , sicut cor
David patris ejus.
4 Sed propter David dedit ei Dominus Dens
suus lucernam in Jerusolem,ut fufeitaret filium
ejus post eum , & statueret Jerusalem :
f Ed qu6d fecisset David rectum in oculis
Domini , & non declinasset ab omnibus , qu
praceperat ei cunctis diebus vita: sua~, * excep- * * jf,"
to sermone Uri Hethxi. 11. 14.
6 Attamen bellum suit inter Roboam , &
Jeroboam omni tempore vitar ejus.
7 Reliqua autem sermonum Abiam, & om-
niaqux fecit , nonne hare scripta sunt in Libro
verborum dierum regum Juda ? Fuitque ** j.jv,
prxlium inter Abiam & inter Jeroboam. 1 j. 3.
8 Et dormivit Abiam cum patribus suis , &
scpelierunt eum in civitate David: * regnavit- * ,.p^
que Asa silius ejus pro eo. - 14. 1.
 LIBER III. REGUM,Cap.XV. & XVI. i*j
9 In anno ergo vigesimo Jeroboam regis regnavitque super Israel duobus annis.
Israel regnavit Asa rex Juda , 1.6 Et fecit quod malum est in conspectu
10 Et quadraginta & uno anno regnavit in Domini , &: ambulavit in viis patris sui , & in
Jerusalem. Nomen matris ejus Maacha , filia peccatis ejus , quibus peccare fecit Israel.
Abessalom. *7 Insidiatus est autem ei Baasa filius Ahix
11 Et fecit Asa rectum ante conspectum de domo Issachar , & percuffit eum in Gebbe-
Domini , sicut David patter ejas : thon , qua: est urbs Philisthinorum : siquidem
1 1 Et abstulit effrrunatos de terra , purga- Nadab & omnis Israel obsidebant Gebbethon.
vitque universas sordes idolorum , quar fece- 18 Interfecit ergo ilium Baasa in anno ter-
rant patres ejus. tio Asa regis Juda , & regnavit pro eo.
1 3 Infuper & Maacham matrem suam amo- ij> Ciimque regnasset , * percussit omnem
vit , ne esset princeps in sacris Priapi , &r in domum Jeroboam : non dimisit ne unam qui- ii. i.
luco ejus , quern consecraverat : subvertitque dem animam de semine ejus , donee deleret
specum ejus , & confregit simulachrum tur- cum , juxta verbum Domini , * quod locutus * Supr*
t>ifllmum , 8c combuffit in Torrente Cedron : fuerat in manu fervi sui Ahix Silonitis , 14. 10.
l^^t-fuUtt I4 xgeifa autemnon abstulit.Verumtamen 30 Propter peccata Jeroboam , qux pecca-
i^i&T^0 cor Asa persectum erat cum Domino cunctis verat , & quibus peccare fecerat Israel : &
D ' U"> ZTV^^bus suis : propter dehctum , quo irritaverat Dominum
1 j Et intulit ea , qux senctificaverat pater Deum Israel.
suus , & voverat , in domum Domini , argen- 3 1 Reliqua autem sermonum Nadab , &
tum & aurum , &c vafa. omnia qua: operatus est , nonne hxc scripta
15 Bellum autem erat inter Asa , &Baasa sunt in libro verborum dierum regum Israel ?
regem Israel cunctis diebus eorum. 31 Fuitque bellum inter Asa, & Baasa re
* . P. 1 7 * Ascendit quoque Baasa rex Israel in gem Israel , cunctis diebus eorum.
i.i. Judam, & xdificavit Rama , ut non posset 33 Anno tertio Asa regis Juda , regnavit
quispiam egredi vel ingredi de parte Asa regis Baase films Ahia: , super omnem Israel , in
Juda. Thersa , viginti quatuor annis.
18 Tollens itaque Asa omne argentum , & 34 Et fecit malum coram Domino , ambu-
aurum , quod remanserat in thesauris domus lavitque in via Jeroboam, & in peccatis ejus,
Domini , & in thesauris domus regix , dedit quibus peccare fecit Israel.
illud in manus scrvorum fuorum : & misit ad CAPUTXVI.
Benadad filium Tabremon filii Hezion, regem Jehu prophet* prt-diot regis Sit'* <$ darmh ifijmi /ubver.
S) rix , qui habitabat in Damasco , dicens : fioncm , cut menu) juccedit filf.is EU , auem imp.us Zmabri
occidit , eoque rtgntm itsvtilentc , tlign Ifrtet sim,i , rjuo
19 Fdus ell in:er me &: te , & inter pa tmio regnum obitntHtt , Zambri Jt cum domi regU Jucceti-
ttern meum , & patrem tuum : ide6 misi tibi dit : Mirtuo aute.ii An,ri jucetir. filius imfiijjimus yfthab ,
munera , argentum &z aurum : & peto ut ve- f }e\b,l duxit uxortm , (/ tjus temple rtt.d:fictuur Je-
nias , & irritum facias fdus , quod habes mho , ftd non imprint.
cum Baasa rege Israel , & recedat a me. 1 r^Actus est autem scrmo Domini ad Jehu
xo Acquiescens Benadad regi Asa , misit X filium Hanani contra Baase , dicens :
principes exercitus sui in civitates Israel , &
1. Pro eo qudd exaltavi te de pulvere , &
percusserunt Ahion , & Dan , & Abeldomum posui te ducem super populum meum Israel ,
Maacha , & universam Ceaneroth , omnem tu autem ambulasti in via Jeroboam , & pec
scilicet Terram Nephthali. care fecisti populum meum Israel , ut me irri
ii Quod cum audisset Baasa , intermisit
tates in peccatis eorum ,
acdificare Rama , & reversus ell in Thersa. 3 Ecce , ego demetam posteriora Baase , &
posteriora domus ejus : & faciam domum
11 Rex autem Asa nuntium misit in omnem
Judam, dicens : Nemo sit excusatus :& tule- .
tuam sicut domum Jeroboam filii Nabat.
4 * Qui mortuus fuerit de Baase in civi * Supr
runt lapides de Rama , & ligna ejus , quibus
tate , comedent eum canes : & qui mortuus 4. Ii.
sedificaverat Baasa , & extruxit de eis rex Asa
.Gabaa Benjamin , & Maspha. fuerit ex eo in regione , comedent eum volu-
13 Reliqua autem omnium sermonum Asa, cres cceli.
& universe fortitudines ejus , & cuncta qua:<, * Reliqua autem sermonum Baase , & * j. Psr.
fecit , & civitates , quas extruxit , nonne hxc
qucumque fecit , & pra:lia ejus , nonne hxc it.
scripta sunt in Libro verborum dierum regum
scripta sunt in Libro verborum dierum regum
Juda ? Verumtamen in tempore senectutis sux
Israel ?
doluit pedes. 6 Dormivit ergo Baase cum patribus suis ,
fepultusque est in Thersa : & regnavit Ela
14 Et dormivit cum patribus suis , & sepul-
*i.Pr. tuS e'c cum eis in civitate David patris sui. *
filius ejus pro eo.
17. 1. Regnavitque so'aphat filius ejus pro eo. 7 Cum autem in manu Jehu filii Hana
if Nadab vero filius Jeroboam regnavitni prophetx verbum Domini factum esset con
super Israel anno secundo Asa regis Juda : tra Baasa , & contra domum ejus , & concu
 z64 LIBER III. REGU
omne malum , quod fecerat coram Domino ,
ad irritandum eum in operibus manuum fua-
rum , ut fieret sicut domus Jeroboam : ob
hanc caufam occidit eum , hoc est , Jehu
filiuin Hanani , prophetam.
8 Anno vigesimo sexto Asa regis Juda ,
regnavit Ela hlius Baasa super Israel in Thersa
duobus annis.
9 Et rebellavit contra eum servus suus
Zambri , dux mediae partis equitum : erat
autem Ela in Thersa bibens , & temulentus ,
in domo Arsa praefecti Thersa.
* 4. H<- 10 * Irruens ergo Zambri , percuffit, & ac
s' ji. cidit eum anno vigesimo scptimo Asa regis
Juda , & regnavit pro eo.
1 1 Ciimque regnasset , & sedisset super fo
lium ejus , percuslit omnem domum Baasa ,
& non dereliquit ex ea mingentem ad parie-
tem , & propinquos & amicos ejus.
1 1 Delevitque Zambri omnem domum Baa
sa , juxta verbum Domini , quod locutus fue-
rat ad Baasa in manu Jehu prophet* ,
13 Propter universa peccata Baasa , & pec-
cata Ela hlii ejus , qui peccaverunt , & pec-
care fecemnt Israel provocantes Dominum
Deum Israel in vanitatibus suis.
14 Reliqua autem sermonum Ela , & om-
nia quae fecit , nonne haec scripta sunt in libro
verborum dierum regum Israel ?
1 y Anno vigesimo septimo Asa regis Juda ,
regnavit Zambri septem diebus in Thersa :
porr6 exercitus obfidebat Gebbethon urbem
philisthinorum.
16 Ciimque audisset rebellasse Zambri , &
occidisse regem , fecit sibi regem omnis Israel
Amri , qui erat princeps militia: super Israel
in die ilia in castris.
17 Ascendit ergo Amri, & omnis Israel cum
eo de Gebbethon , & obsidebant Thersa.
1 8 Videns autem Zambri qudd expugnanda
effet civitas, ingressus est palatium, & iuccen-
dit fe cum domo regia : & mortuus est
19 In peccatis suis , qu peccaverat faciens
malum coram Domino ,' & ambulans in via
Jeroboam, & in peccato ejus , quo fecit pec-
care Israel.
0 Reliqua autem sermonum Zambri , &
insidiarum ejus , & tyrannidis , nonne hacc
scripta sunt in libro verborum dierum regum
Israel ?
21 Tune divisus est populus Israel in duas
fjartes : media pars populi sequebatur Thebni
filium Gineth , ut constitueret eum regem :
& media pars Amri :
22 Prvaluit autem populus , qui erat cum
Amri , populo qui sequebatur Thebni filium
Gineth : mortuusque est Thebni , & regnavit
Amri.
23 Anno trigesimo primo Asa regis Juda
regnavit Amri super Israel, duodecim annis :
in^Thersa regnavit sex annis.
m,24 Emitque
cap.xvi. &xvn.
montem Samaria: a Somer duo-
bus talentis argenti : & aedificavit eum, & vo-
cavit nomen civitatis , quam extruxerat , no
mine Somer domini montis , Samariam.
zy Fecit autem Amri malum in conspectu
Domini , & operatus est nequiter super om
nes , qui fuerunt ante eum.
%6 Ambulavitque in omni via Jeroboam
filii Nabat , & in peccatis ejus quibus peccare
fecerat Israel : ut irritaret Dominum Deum
Israel in vanitatibus suis.
27 Reliqua autem sermonum Amri, & prae-
lia ejus , qu geffit , nonne ha:c scripta sunt
in libro verborum dierum regum Israel ?
28 Dormivitque Amri cum patribus suis ,
& sepultus est in Samaria : regnavitque Achab
filius ejus pro eo.
19 Achab ver6 filius Amri regnavit super
Israel anno trigesimo octavo Asa regisIJuda.
Et regnavit Achab filius Amri super Israel in
Samaria viginti & duobus annis.
30 Et fecit Achab filius Amri malum in
conspectu Domini super omnes , qui fuerunt
ante eum.
3 \ Nee suffecit ei ut ambularet in peccatis
Jeroboam filii Nabat : insuper duxit uxorem
ezabel filiam Ethbaal regis Sidoniorum. Et
abiit , & scrvivit Baal , & adoravit eum.
32 Et posuit aram Baal in temploBaal,
quod ardiheaverat in Samaria ,
33 Et plantavit lucum : & addidit Achab in
opere suo , irritans Dominum Deum Israel su
per omnes reges Israel qui fuerunt ante eum.
34 In diebus ejus aedificavit Hiel de, Bethel ,
Jericho : in Abiram primitivo suo fundavit
earn , & in Segub noviflimo suo posuit portas
ejus : juxta verbum Domini , quod locutus
fuerat in manu Josue filii * Nun. * H *
CAPUT XVII.
Zltis ccelnm iritnmo cUuiit , prinumqut prfeitur a (ar
ias , delude k muhere S'rejihun* , cuj-ts bjdrU farime <$
licythm aid son mlnuumur ; situs autem ipjius matjesit tit*
rtu citatur.
i T7T dixit Elias Thesbites de habitato- EuS.
Jj/ribus Galaad ad Achab : Vivit Do- 4. "
minus Deus Israel , in cujus conspectu fto : /" '
si erit annis his ros & pluvia , nisi juxta oris '7#
mei verba.
2 Et factum est verbum Domini ad eum ,
dicens :
3 Recede hinc , & vade contra Orientem ,
& absconde te in torrente Carith, qui est con
tra Jordanem.
4 Et ibi de torrente bibes : corvisque pr-
cepi ut pascant te ibi.
f Abiit ergo , & fecit juxta verbum Do
mini : ciimque abiislet , sedit in torrente Ca
rith , qui est contra Jordanem.
6 Corvi quoque deferabant ei panem &
carnes mane , similiter panem & carnes ves-
peri, & bibebat de torrente.
7 Post
 LIBER III. REGUM , C a p. XVII. & XVIII.
T Post dies autem siccatus est torrens : non
enim pluerat super terrain.
8 Factus est ergo sermo Domini ad eum ,
dicens :
9 Surge, & vade in Sarephta Sidoniorum, &
manebis ibi : praecepi enim ibi mulieri viduat
uc pascat te.
io * Surrexit , & abiit in Sarephta. Cilm-
que venisset ad portam civitatis , apparuit ei
mulier vidua colligens ligna, & vocavit earn,
dixitque ei : Da mihi paululilm aquae in va
se , ut bibam.
1 1 Ctimque ilia pergeret ut afferret , cla
mavit post tergum ejus , dicens : Affer mihi,
obsecro , & buccellam panis in manu tua.
1 i Quac respondit : Vivit Dominus Dens
tuus , quia non habeo panem , nisi quantum
pugillus capere poteil farinar in hydria , &
paululum olei in lecytho : en colligo duo lig
na , ut ingrediar &c faciam ilium mihi & filio
meo , ut corned amus , & moriamur.
i$ Ad quam Elias ait : Noli timere , fed
vade , & sac sicut dixisti : verumtamen mihi
primum sac de ipsa farinula subcinericium
panem parvulum , & affer ad me : tibi autem
& filio cuo sacies postea.
14 Haec autem dicit Dominus Deus Israel :
Hydria farinae non deficiet , nee lecythus olei
mihuetur usque ad diem, in qua Dominus da-
turus est pluviam super faciem terra:.
x j Qua: abiit , & fecit juxta verbum Eliz :
& comedit ipsc , & ilia , & domus ejus :
& ex ilia die
itf Hydria farina; nondefecit, & lecythus
olei non est imminutus, juxta verbum Domi
ni , quod locutus fuerat in manu Eliae.
17 Factum est autem post haec , aegrota-
vit filius mulieris matris-familias , & erat
languor fortiisimus , ita ut non remaneret in
eo halitus.
1 8 Dixit ergo ad Eliam : Quid mihi & ti
bi vir Dei ? ingressus es ad me , ut rememora-
rentur iniquitates me* , & intersiceres filium
mcum ?
19 Et ait ad earn Elias : Da mihi filium
tuum. Tulitque eum de sinu ejus , & porta-
vit in cnaculum ubi ipse manebat, & posuit
super lectulum suum.
10 Et clamavit ad Dominum , & dixit :
Domine Deus meus , etiamne viduam , apud
quam ego utcumque sustentor , afflixisti ut in
tersiceres filium ejus ?
a i Et expandit fe , atque menfus est super
puerum tribus vicibus , & clamavit ad Domi
num , & ait : Domine Deus meus , reverta-
tur obsecro anima pueri hujus in viscera ejus.
*i Et exaudivit Dominus vocem Eliae : &
reversa el anima pueri intra eum , & revixit.
xj Tulitque Elias puerum , & deposuit
eum de cnaculo in inseriorem domum , &
tradidit matri sux , & ait ilii : En vivit filius
tuus.
16* j
14 Dixitque mulier ad Eliam : Nunc , ia
isto cognovi quoniam vir Dei es tu } & ver
bum Domini in ore tuo verum est.
CAPUT XVIII.
IncresctHtc fame, Elins Abdit herbam pecoribut qverenti
$:currit : cm tgri persuades ut tutntitt Achab fe adeffe ; aui
occurrets Eli* ab ipfo ctrripitw : Dei vlo EliaLdfto pfeuit-
prophetai KC'di join , dtto de calo igne ad cmsmim.ui-mtm
holocavjli j cy pluviam a Deo impetrat.
i "T) Ost dies multos factum, est verbum Do-
I mini ad Eliam, in anno tertio , dicens :
Vade , & ostende te Achab , ut dem pluviam
super faciem terrar.
z Ivit ergo Elias , ut ostenderet fe Achab :
erat autem fames vehemens in Samaria.
3 Vocavitque Achab Abdiam dispensatorem
dom&s sux : Abdias autem timebat Dominum
valde.
4 Nam cum interficeret Jezabel prophetas
Domini , tulit ille centum prophetas , & abs-
condit eos quinquagenos & quinquagenos in
speluncis , & pavit eos pane & aqua.
% Dixit ergo Achab ad Abdiam : Vade in
terram ad universos fontes aquarum , & in
cunctas valles , si forte poflimus invenire her-
bam , & salvare equos & mulos , & non pe-
nitus jumenta intereant.
6 Diviscruntque sibi regiones , ut circui-
rent eas : Achab ibat per viam unam , & Ab
dias per viam alteram scorsum.
7 Ciimque esset Abdias in via , Elias oc-
currit ei : qui ciim cognovisset eum , cecidic
super faciem suam , & ait : Num tu es , do
mine mi , Elias ?
8 Cui ille respondit : Ego. Vade , & die
domino tuo : Adest Elias.
9 Et ille , Quid peccavi , inquit , quoniam
tradis me servum tuum in manu Achab , ut
interficiat me ?
10 Vivit Dominus Deus tuus , quia non est
gens aut regnum , quo non milerit dominus
meus te requirens : & respondentibus cunc-
tis : Non est hie : adjuravit regna singula Sc
genres , e6 qudd minime reperireris.
I I Et nunc tu dicis mihi : Vade , & die do
mino tuo : Adest Elias.
1 1 Ctimque recessero a te , Spiritus Domi
ni asportabit te in locum , quern ego ignoro :
& ingressus nuntiabo Achab, &: non inveniens
te , mterficiet me : servus autem tuus timet
Dominum ab infantia fua.
13 Numquid non indicatum est tibi domi
no meo , quid fecerim cum interficeret Jeza
bel prophetas Domini , qu6d absconderim dc
prophetis Domini centum viros , quinqua
genos & quinquagenos in speluncis , tk pave-
rim eos pane & aqua ?
14 Et nunc tu dicis : Vade, & die domino
tuo : Adest f-Jias : ut interficiat me ?
15 Et dixit Flias: Vivit Dominus exercituum,
ante cujus vultum sto,quiahodie apparebo ei.
 xU LIBER III. REGU M, Cap. XVIII. & XIX. .
\6 Abiit ergo Abdias in occursum Achab,
& indicavit ei : venitque Achab in occur
sum Eli*.
1 7 Et cum vidisset eum , ait : Tune es ille,
qui conturbas Israel i
1 8 Et ille ait : Non ego turbavi Israel , fed
tu, & domus patris tui , qui dereliquistis
mandata Domini , & sceuti eltis Baalim.
i? Verumtamen nunc mitte, & congrega ad
me univerfum Israel in monte Carmeh , &
prophetas Baal quadringentos quinquaginta,
prophetasque lucorum quadringentos , qui
comedunt de mensa Jezabel.
jo Misit Achab ad omnes filios Israel , &
congregavit prophetas in monte Carmeli.
ii Accedens autem Elias ad omnem popu-
lum , ait : Usquequ6 claudicatis in duas par
ies t si Dominus est Deus , sequimini eum :
si autem Baal , sequimini ilium. Et non res
ponds ei populus verbum.
12 Lt ait rursus Elias ad populum : Ego re-
mansi propheta Domini solus: prophet* autem
Baal quadringenti & quinquaginta viri limt.
t j Dentur nobis duo boves , & illi eligant
fibi bovem unum,& in frusta cdentes,ponant
super ligna , ignem autem non supponant : &
ego faciam bovem alterum , & imponam su
per ligna , ignem autem non supponam.
14 Invocate nomina deorum vellrorum , &
ego invocabo nomen Domini mei : & Deus
qui exaudierit per ignem , ipfe sit Deus.
Resoondens omnis populus ait : Optima pro-
positio.
15 Dixit ergo Elias prophetis Baal : Eligite
vobis bovem unum , & facite primi , quia
vos plures estis , & invocate nomina deorum
vestrorum , ignemque non supponatis.
x6 Qui cum tulissent bovem , quern dede-
rat eis , fecerunt : & invocabant nomen Baal
de mane usque ad meridiem , dicentes : Baal
exaudi nos. Et non erat vox,nec qui responde
nt : transiliebantque altare quod fecerant.
17 Cumque esset jam mendies , illudebat
illis Elias , dicens : Clamate voce majore :
Deus enim est , & forsitan loquitur , aut in
diversorio est , aut in itinere , aut certe dor-
mit , ut excitetur.
1 8 Clamabant ergo voce magni , & incide-
bant fe juxta ritum luum cultris & lanceolis,
donee perfunderentur sanguine.
ip Postquam autem transiit meridies, & il
lis prophetantibus venerat tempus , quo sacri-
Jicium offerri solet , nee audiebatur vox , nee
aliquis refpondebat, nee attendebat orantes :
30 Dixit Elias omni populo : Venitead me.
Et accedente ad fe populo, curavit altare Do
mini , quod destructum fuerat.
3 1 Et tulit duodecim lapides juxta nume-
rum tribuum filiorum Jacob , ad quern fac-
^ tus est scrmo Domini , dicens : * Israel eric
. . , ' nomen tuum.
31 Et xdisicavit de lapidibus altare in nomi
ne Domini : fecitque aquaeductum , quasi per
duas aratiunculas in circuitu altaris ,
3 3 Et composuit ligna : divisitque per mem
bra bovem , & posuit ligna ,
34 Et ait : lmplete quatuor hydrias aqua,
& fundite super holocaustum , & super ligna.
Rursumque dixit : Etiam secundd hoc facite.
Qui cum fecissent secundd , ait : Etiam ter-
tio idipsum facite. Feceruntque tertio 5
3 j Et currebant aqu circum altare, & fossa
aquductus repleta est.
35 Cumque jam tempus esset ut offerretur
holocaustum , accedens Elias propheta , ait :
Domine Deus Abraham , & Isaac , & Israel,
ostende hodie quia tu es Deus Israel , & ego
servus tuus , & juxta pracceptum tuum feci
omnia verba hxc.
3 7 Exaudi me Domine, exaudi me : ut dis-
cat populus iste , quia tu es Dominus Deus,
& tu convertisti cor eorum iterum.
38 Cecidit autem ignis Domini, & vora-
vit holocaullum , & ligna , & lapides , pul-
verem quoque , & aquam , quae erat in aqu-
ductu lambens.
3) Quod ciim vidisset omnis populus, ceci
dit in faciem suam', & ait : Dominus ipfe est
Deus , Dominus ipfe ell Deus.
40 Dixitque Elias ad eos : Apprehendite
prophetas Baal, & ne unus quidem effugiat ex
eis. Quos cum apprehendissent,duxit eos Elias
ad Torrentem Cilon , & interfecit eos ibi.
4 1 Et ait Elias ad Achab : Afcende, comede
& bibe : quia sonus multae pluviae est.
4iJAscendit Achab ut comederet & biberet :
Elias autem afeendit in verticem Carmeli , &c
pronus in terram posuit faciem suam inter ge-
nua sua ,
43 Et dixit ad puerum suum: Ascende,&r pros-
pice contra mare. Qui ciim ascendisset,& con-
templatus esset , ait : Non est quidquam. Ec
rurlum ait illi : Revertere septem vicibus.
44 In feptima autem vice , Ecce nubecula
parva quasi vestigium hominis afeendebat de
mari.Qui ait : Asccde,& die Achab : Junge cur-
rum tuum & defeende , ne occupet te pluvia.
4f Cumque fe verteret hue atque illuc, ecce
cli contenebrati sunt, & nubes, & ventus, &
facta est pluvia grandis. Afcendens itaque
Achab , abiit in Jezrahel :
46 Et manus Domini facta ell super Eliam,
accinctisque lumbis currebat ante Achab , do
nee veniret in Jezrahel.
CAPUTXIX.
tlia s fugitni fe\.btl inde'.erto, a. forum txcitatut, patitm
diviitiius mijpim tdit , aauar/.aut tibii , & it* ad mmttrn
Htreb fcrvc.it ; ibiaut in jpelunca auertns ft J'otum Lhmi.
1 profbttam rtliSum , audit itytim millia effi rt'.icU :
mittiturqnt ad tntgendum Haiacl in rtgem Syria , &]tku
in rt[em Israel , & Eliftum in prtphitan.
i I^T Untiavit autem Achab Jezabel omnia
i\ <iu* fecerat Elias , & quo modo oc
 LIBER III. REGU M, Cap. XIX. & XX.
cldissct univcrsos prophetas gladio.
i Misitque Jezabel nuntium ad Eliam , dl-
cens : live mihi faciant dii , & hxc addant,
nisi hac hora eras posuero animam tuam sicut
animam unius ex illis.
3 Timuit ergo Elias , & surgens abiit quo-
cumque eum ferebat voluntas : venitque in
Berfabee Juda > &c dimisit ibi puerum suum ,
4 Et perrexit in desertum , viam unius
diei. Cumque venisset , & scderet subter
unam juniperum , petivit anim suae ut mo-
reretur , & ait : Sumcit mihi Domine , tolle
animam meam : neque enim melior sum,
quam patres mei.
f Projecitque fe , & obdormivit in umbra
juniperi: & ecce Angelus Domini tetigit eum,
& dixit illi : Surge , He comede.
6 Respexit, & ecce ad caput suum subeine-
ricius panis , & vas aqu : comedit ergo , &
bibit , & rursum obdormivit.
7 Reversusque elt Angelus Domini secundd,
& tetigit eum , dixitque illi : Surge, comede :
grandis enim tibi restat via.
8 Qui cum surrexisset , comedit & bibit,
& ambulavit in fortitudine cibi illius , qua-
draginta diebus & quadraginta noctibus , us
que ad montem Dei Horeb.
9 Cumque venisset illuc , mansit in spelun-
ca : & ecce sermo Domini ad eum , dixitque
illi ; Quid hie agis Elia ?
io At ille respondit : Zelo zelatus sum pro
Domino Deo exercituum , quia dereliquerunt
pactum tuum filii Israel : altaria tua destruxe-
runt, prophetas tuos occiderunt gladio, dere-
lictus sum ego solus , & quaerunt animam
meam ut auferant earn.
1 1 Et ait ei : Fgredere , & sta in monte co-
ram Domino : & ecce Dominus transit , &
spiritus grandis & fortis subvertens montes,
& conterens petras ante Dominum : non in
spiritu Dominus. Et post spiritual commotio :
non in commotione Dominus.
1 1 Et post commotionem ignis : non in igne
Dominus. Et post igneiri sibilus aurae tenuis.
13 Quod cum audisset Elias, operuit vultum
suum pallio , & eeressus stetit in ostio spelun-
cae, & ecce vox acseum dicens : Quid hie agis
Elia ? Et ille respondit :
14 Zelo zelatus sum pro Domino Deo exer-
* Km. cituum , * quia dereliqueruut pactum tuum
11. j. filii Israel : altaria tua dellruxerunt , pro
phetas tuos occiderunt gladio , derelictus
sum ego solus , &c qusrunt animam meam
ut auferant earn.
if Et ait Dominus ad eum : Vade , & re-
vertere in viam tuam per defer urn in Damaf-
cum : cumque perveneris illuc , unges Hazac'I
regem super Syriam ,
*4-Rrf. l6 * ^t Jenu filiumNamsi unges regem su-
. 1. perllsrael : Elifeum autem siium Suphat, qui
est de Abelmeula , unges ^rophetam pro te.
. xd
1 7 Et erit , quicumque fugerit gladium Ha
zae'I , occidet eum Jehu : & quicumque fuge
rit gladium Jehu , interficiet eum Eliseas.
1 8 * Et derelinquam mihi in Israel septem * Rom
millia virorum , quorum genua non sum in- 1 . 4*
curvata ante Baal , & omne os , quod non
adoravit eum osculans manus.
19 Profectus ergo inde Elias , reperit Eli
feum (ilium Saphat , arantem in duodecim
jugis bourn , & ipse in duodecim jugis bourn
arantibus unus erat : cumque veniflet Elias ad
eum , misit pallium suum super ilium.
io Qui statim relictis bobus cucurrit post
Eliam , & ait : Osculer , oro , patrem meum,
& matrem meam , & sic sequar te. Dixitque
ei : Vade , 8c revertere : quod enim meum
erat , feci tibi.
2 1 Reversus autem ab eo , tulit par bourn,
& mactavit illud , & in aratro bourn coxit
carnes , & dedit populo , & comederunt :
consurgensque abiit , & secutus est Eliam , 8c
ministrabat ei.
CAPUT XX.
Syri Smtriton obfidentes udwnur a puerii primipum pre-
uiuciarum , rurfumqut anno tdttro in campejiribus cxduutur :
rex autem Achib a prophet* reprehend/ tur , quid fxdus cum
BeuitUH rege S)ri* iaitr'u , iUitmqut vivum-dimferit.
1 P Orr6 Benadad rex Syri , congregavic
X. omnem exercitum suum , & triginta
duos reges secum , & equos , 8c currus : &
ascendens pugnabat contra Samariam , & ob-
sidebat earn.
% Mittenfque nuntios ad Achab regem Is
rael in civitatem,
3 Ait --Haec dick Benadad : Argentum tuum,
& aurum tuum meum est : uxores tua: , & filii
tui optimi , mei, sunt.
4 Responditque rex Israel : Juxta verbum
tuum , domine mi rex , tuus sum ego , &
omnia mea.
{ Revertentesque nuntii, dixerunt : Hate di-
cit Benadad , qui miJit nos ad te : Argentum
tuum, & aurum tuum, 8c uxores tuas, & silios
tuos dabis mihi.
6 Cras igitur hac eadem hora mittam ser
ves meos ad te , & scrutabuntur domum
tuam i & domum servorum tuorum : &: om
ne , quod eis placuerit , ponent in manibus
suis , &: auferent.
7 Vocavit autem rex Israel omnes seniores
terra:, $c ait : Animadvertite , & videte, quo-
niam insidietur nobis. Misit enim ad me pro
uxoribus meis , & filiis , &c pro argento 8c
auro : & non abnui.
8 Dixeruntque omnes majores natu , &
universes populus ad eum : Non audias , ne
que acquiefcas illi.
9 Respondit itaque nuntiis Benadad : Dicite
domino meo regi : Omnia propter qua: mi-
silti ad me fervum tuum in initio , faciam :
hanc autem rem faeexe non possum.
1 1 ij
i8 LIBER III. REGUM, Cap. XX.
io Reversique nuntii retulemnc ci. Quire-
mifit, & ait : Hzc faciant mini dii, & hare ad
dant , si suffecerit pulvis Samaria: pugillis
omnis populi , qui sequitur me.
1 1 Et respondens rex Israel, ait : Dicite ei :
Ne glorietur accinctus xque ut discinctus.
i x Factum est autem, cum audisset Benadad
verbum istud > bibebat ipsc & reges in uji.-
braculis , & ait scrvis suis : Circumdate clvi-
tatem. Et c ircumdederunt earn.
i j Et ecce propheta unus accedens ad Achab
tegem IsraeT,ait ei: Hc dicit Dominus : Cer-
te vidisti pmnem multitudinem hanc nimiam ?
ecce, ego tradam earn in manu tua hodie : ut
scias , quia ego sum Dominus.
14 Et ait Achab : Per quern ? Dixitque ei :
Hxc dicit Dominus : Per pedissequos princi-
}>um provinciarum. Et ait : Quis incipiet prae-
iari < Et ille dixit : Tu.
1 ? Recensuit ergo pueros principum provin
ciarum , & reperit numerum ducentorum tri-
ginta duorum: fc> recensuit post eos populum,
omnes filios Israel , septem millia :
\6 Et egrefli sunt meridie. Benadad autem
bibebat temulentus in umbraculo suo, & reges
triginta duo cum eo , qui ad auxiliumejus
yenerant.
17 Egrefli sunt autem pueri 'incipum pro
vinciarum in piima fronte. Mifit itaque Bena
dad. Qui nuntiaverunt ei,dicentes . Viri egrefli
sunt de Samaria.
18 t ille ait : Sive pro pace veniunt, appre-
hendite eos vivos ; five ut prarlientur , yivos
eos capite.
19 Egrefli sunt ergo pueri principum pro
vinciarum , ac reliquus exercitus sequebatur.
20 Et percuflit unusquisque virum , qui
contra se veniebat : fugeruntque Syri , & per-
secutus est eos Israel. Fugit quoque Benadad
rex Syriac in equo cum equitibus suis.
xi Necnon egressus rex Israel percuflit equos
& currus , & percuflit Syriam plaga magni.
i\ ( Accedens autem propheta ad rcgem If
rael , dixit ei : Vade & confortare , & scito,
& vide quid facias : sequenti enim anno rex
Syria: ascendet contra te. )
13 Servi vero regis Syria; dixerunt ei : Dii
montium sunt dii eorum , ided superaverunt
nos ; fed melius est ut pugnemus contra eos
in campeilribus , & obtinebimus cos.
14 Tu ergo verbum hoc sac : Amove reges
singulos ab exercitu tuo , & pone principes
pro eis :
if Et instaura numerum militum , qui ceci-
dcrunt de tuis , & equos secundum equos
pristinos , & currus secundum currus , quos
ante habuisti : & pugnabimus contra eos in
campeliribus , & videbis qudd obtinebimus
eos. Credidit consilio eorum , 8c fecit ita.
i<j Igitur postquam annus transierat , recen
suit Benadad Svros , & asccndh in Aphec Ut
pugnaret contra Israel.
17 Porrd Hlii Israel recensiti sunt, & accep-
tis cibariis protccti ex adverso, castraquc me-
tati sunt contra eos , quasi duo parvi gregcs
caprarum : Syri autem repleverunt terram.
18 ( Et accedens unus vir Dei , dixit ad re-
gem Israel : Hie dicit Dominus : Quia dixe
runt Syri : Deus montium eft Dominus,& non
est Deus Vallium : dabo omnem multitudi
nem h.mc grandem in manu tua , & scietis
quia ego sum Dominus. )
19 Dirigebamque septem diebus ex adverso
hi , atque illi acies , leptima autem die com-
mislum est bellum : percusseruntquc filii Israel
de Syris centum millia peditum in die una.
30 Fugerunt autem qui remanscrant in
Aphec , in civitatem : & cecidit mums super
viginti septem millia hominum , qui reman-
serant. Porro Benadad fugiens ingressus est ci
vitatem, in cubiculti quod erat intra cubiculu.
3 1 Dixeruntque ei fervi iui : tcce , audivi-
mus qudd reges domus Israel clementes fint :
ponamirs itaque saccos in lumbis nostris , &
funiculos in capitibus noilris , &egrediamur
ad rege Israel: forsitan lalvabit animas noltras.
31 Accinxerunt saccis lumbos suos , & po-
suerunt funiculos in capitibus suis : venerunt-
que ad regem Israel , & dixerunt ei : Servus
tuus Benadad dicit : Vivat, oro te,anima mea.
Et ille ait : Si adhuc vivit , frater meus est.
33 Quod acceperunt viri pro omine : & fes-
tinantes rapuerunt verbum ex ore ejus , atque
dixerunt : Frater tuus Benadad. t-t dixit eis: Ice,
& adducite cum ad me. Egressus est erjj;o ad
eum Benadad, & levavit eum in currum iuum.
34 Qui dixit ei : Civitates , quas tulit pater
meus a patre tuo, reddam : & plateas sac tibi
in Danulco,ficut fecit pater meus in Samaria,
& ego foederatus recedam a te. Pepigit ergo
foedin , & dimilit eum.
3 5 Tune vir quidam de filiis prophetarum
dixit ad socium suum in sermone Domini :
Percute me. At ille-noluit percutere.
$g Cui ait : Quia noluilli audire vocem Do
mini , ecce recedes a me , Sc ptreutiet te leo.
Cumque paululiim recefliflet ab eo , invenit
eum leo , atque percuflit.
37 Sed 8c alterum inveniens virum , dixit
ad eum : Percute me. Qui percuilit eum , &
vulneravit.
38 Abiit ergo propheta , & occurrit regi
in via , & mutavit aiperfione pulveris os &
oculos suos.
19 Cumque rex transisset , clamavit ad re-
gem , & ait : lervus tuus egrefliis est ad pr-
Iiandum cominus : cumque tugisset vir unus,
adduxii eum quidam ad me , S: ait : Cullodi
virum ilium: qui li lapsus fuerit,erit animatua
pro anima ejus,aut talctum argenti aprendes.
40 Dum autem ego turbacus hue illucqoe
me vertcrem , subito non comparuit. Ec
 LIBER III. REGU M, Cap. XX. & XXL. i69
ait rex Israel ad eum : Hoc est judicium tuum, 1 1 Fecerunt ergo cives ejus majores natu &
quod ipse decrevisti. optimates , qui nabitabant cum eo in urbe ,
41 At ilk statim abstersit pulvcrem dc facie ficut pracceperat eis Jezabel, & sicut scriptum
sua , & cognovit eum rex Israel , qucd diet erat in litteris quas miserat ad eos :
de prophetis. 12 Praedicaverunt jejunium , & sedere fece
42 Qui ait ad eum : Hare dicit Dominus : runt Naboth inter primos populi.
* hsrt * Quia dimisisti virum dignum morte de ma- 1 3 Et adductis duobus viris riliis diaboli ,
M.JJ. nu tua , erit anima tua pro anima ejus , & fecerunt eos sedere contra eum : at illi, scilicet
populus tuus pro populo ejus. ut viri diabolici , dixerunt contra eum testi-
43 Reversus elt igitur rex Israel in domum monium coram multitudine : Benedixit Na
suam , audire contemnens , & furibundus ve both Deum & regem : quam ob rem edu-
in: in Samariam. xerunt eum extra civitatem , & lapidibus in
CAPUT XXI. terfecerunt.
Hzboihob'ugJiam regi jtihab v.ncum a fdfis ttsiibus j"Jfu
14 Miseruntque ad Jezabel , dicentes : La-
Jei^LU accujaius Li^iUAUf ; yuofjao, isji lAchab ad occupau pidatus est Naboth , & mortuus est.
dim viiMM froftrtati 1 '> ^lurim-i comminttur m*U , juie 1 f Factum est autem , cum audisset Jeza
ttmen stc'oib ft humiiUndo titdit bel lapidatum Naboth , & mortuum , locuta
i r) Ost verba autem hxc , tempore illo vi- est ad Achab : Surge , & posside vineam Na
i. nea erat Naboth Jezrahelitac , qui erat both Jezrahelit , qui noluit tibi acquiescere ,
in Jezrahel , juxta palatium Achab regis 8: dare earn accepta pecunia : non enim vivit
Samarix. Naboth , fed mortuus est.
2 Locutus est ergo Achab ad Naboth , di- 16 Quod cum audisset Achab, mortuum vi
cens : Da mihi vineam tuam , ut faciam mihi delicet Naboth , surrexit , & descendebat in
hortum olerum , quia vicina est , & prope vineam Naboth Jezrahelit, ut poslideret earn:
domum meam , daboque tibi pro ea vineam 1 7 Fadtus est igitur sermo Domini ad Eliam.
meliorem : aut si commodius tibi putas , ar- Thesbithen , dicens :
genti pretium , quanto digna est. 1 8 Surge , & descende in occursum Achab
3 Cui respondit Naboth : Propitius sit mihi regis Israel , qui est in Samaria : ecce ad vi
Dominus , ne dem haereditatem patrum meo- neam Naboth descendit , ut poffideat earn.
rum tibi. 19 Et loquSris ad eum , dicens : Hare dicit
4 Venit ergo Achab in domum suam indig- Dominus : Occidisti , insuper & possedisti. Ec
nans , & frendens super verbo , quod locutus post hare addes : Hare dicit Dominus : * In lo * Ifr*
fuerat ad eum Naboth Jezrahelites , dicens : co hoc, in quo linxerunt canes ianguinem Na 21. it.
Non dabo tibi hxreditatem patrum meorum. both , lambent quoque sanguinem tuum.
Et projiciens fe in lectulum iuum , avertit fa- 20 Et ait Achab ad Eliam : Num invenisti
ciem suam ad parietem,& non comedit panem. me inimicum tibi ? Qui dixit : Inveni, e6 quod
5 Ingressa est autem ad eum Jezabel uxor venundatus sis , ut faceres malum in confpec-
sua , dixitque ei : Quid est hoc , unde ani tu Domini.
ma tua contristata elt i &c quare non comedis 2 1 * Ecce ego inducam super te malum, &
panem ? demetam poiteriora tua & interriciam de *9.4..&tf.
6 Qui respondit ei : Locutus sum Naboth Achab mingentem ad pajietem , & clausum
Jezrahelitar, & dixi ei : Da mihi vineam tuam, & ultimum in Israel.
accept! pecunia : aut , si tibi placet, dabo tibi 22 Et dabo domum tuam sicut * domum * Sufr*
vineam meliorem pro ea. Et ille ait : Non da Jeroboam filii Nabat , & sicut domum * Baa- 1 J. 2.
bo tibi vineam meam. sa lilii Ahia : quia egisti , ut me ad iracundiam *.Sufr*
3.
7 Dixit ergo ad eum Jezabel uxor ejus : provocares , & peccare secisti Israel.
Grandis auctoritatis es , & bene regis regnum 23 * Sed & de Jezabel locutus est Domi- *4*'x
Israel. Surge , He comede panem , & quo nus , dicens : Canes comedent Jezabel in agro 3*.
animo esto , ego dabo tibi vineam Naboth Jezrahel.
Jezrahehtar. 24 Si mortuus fuerit Achab in civitate , co
8 Scripsit itaque litteras ex nomine Achab , medent eum canes : si autem mortuus fuerit
& signavit eas annulo ejus , & misit ad majo- in agro , comedent eum volucres carli.
res natu , & optimates , qui erant in civitate 25 Igitur non suit alter talis sicut Achab ,
ejus , & habitabant cum Naboth. qui venundatus est ut faceret malum in cons-
9 Litterarum autem hare erat sententia : pectu Domini : concitavit enim eum Jezabel
Predicate jejunium , &: sedere facite Naboth uxor sua ,
inter primos populi , x6 Et abominabilis factus est , in tantum
10 Et submittiteduos viros silios Belial con ut scqueretut idola , quar fecerant Amorrhi ,
tra eum , & faltum teltimonium dicant : Be- quos conlumpsit Dominus a facie filiorum
nedixit Deum & regem : &educite eum 8c Israel.
apidate , sic que moriatur. 7 Itaque cum audisset Achab sermones
L 1 iij
 i7o LIBER III. REGUM,. C A P. XXI. & XXII.
istos , scidit vestimenta siia , & operuit cilicio prxdicant : fit ergo scrmo tuus similis eorum,
carnem suam , jejunavitque & dormivit in & loquere bona.
sacco > & ambulavit demiiso capite. 14 Cui Michas ait : Vivit Dominus , quia
28 Et factus est scrmo Domini ad Eliam quodcumque dixerit mihi Dominus , hoc lo-
Thesbithen , dicens : quar.
z9 Nonne vidisti bumiliatum Achab coram 1 5 Venit itaque ad regem , & ait illi rex :
me ? quia igitur humiliatus est mei causa, non Micha , ire debemus in Ramoth Galaad ad
* 4. Rtf inducam malum in diebus ejus , fed * in die- prliandum , an cessare ? Cui ille respondit :
f. ZS. bus filii fui inferam malum domui ejus. Ascende , & vade prospere , & tradet earn
Dominus in manus regis.
CAPUT XXII. 16 Dixit autem rex ad eum : Iterum atque
Mbth fr Josaphat rtgts , pfudcprophetarum vaticinio ie- iterum adjuro te , ut non loquaris mihi nisi
tepti , ad pugtttm procedunt adversus Sjrcs pro Ramoth Ga quod verum est , in nomine Domini.
laad , ac vincumur , eccifo Athah, qui Michaam ver* profhe- 17 Et ille ait : Vidi cunctum Israel disper-
tuntern carcere intbtsertt : impio Achab fucudit situs impius
Ocbojjas ;fio autem fosaphit jiucei't impius situs J01 am.
sum in montibus , quasi oves non habentes
pastorem , & ait Dominus : Non habent isti
* x.Vtr. 1 '"T Ranfierunt igitur tres anni absque bello dominum : revertatur unusquisque in domum
. 1, J. inter Syriam & Israel. suam in pace.
1 In anno autem tertio , descendit Josaphat 18 ( Dixit ergo rex Israel ad Josaphat :
rex Juda ad regem Israel. Numquid non dixi tibi , quia non prophetat
3 ( Dixitque rex Israel ad servos suos : Ig- mihi bonum , fed semper malum ? )
noratis quod nostra fit Ramoth Galaad, & ne- 19 Ille vero addens , ait : Propterea audi
gligimus tollere earn de manu regis Syria: ? ) sermonem Domini : Vidi Dominum scdentem
4 Et ait ad Josaphat : Veniesne mecum ad super folium suum , & omnem exercitum cli
/Hrliandum in Ramoth Galaad ? aslistentem ei a dextris & a sinistris :
' 5 Dixitque Josaphat ad regem Israel : sicut 10 Et ait Dominus : Quis decipiet Achab
ego sum, ita & tu : populus meus, & populus regem Israel, ut ascendat, &c cadat in Ramoth
tuus unum sunt : & equites mei , equites tui. Galaad } Et dixit unus verba hujuscemodi , &
Dixitque Josaphat ad regem Israel ; Qure , alias aliter.
oro te , hodie sermonem Domini. 1 1 Egressus est autem spiritus , & sletit co-
6 Congregavit ergo rex Israel prophetas , ram Domino , & ait : Ego decipiam ilium.
quadringentos circiter viros , & ait ad eos : Cui locutus est Dominus : In quo ?
Ire debeo in Ramoth Galaad ad bellandum , ii Et ille ait: Egrediar, & ero spiritus
an quiescere ? Qui responderunt : Ascende, & mendax in ore omnium prophetarum ejus. Et
dabit earn Dominus in manu regis. dixit Dominus : Decipies , & prvalebis :
7 Dixit autem Josaphat : Non est hie pro- egredere , & sac ita.
pheta Domini quispiam , ut interrogemus per 1} Nunc igitur ecce dedit Dominus spiritum
eum ? mendaeii in ore omnium prophetarum tuorum
8 Et ait rex Israel ad Josaphat : Remansit qui hie sunt , & Dominus locutus est contra
vir unus , per quern possumus interrogare Do- te malum.
minum : fed ego odi eum, quia non prophetat Z4 AccelSt autem Sedecias filius Chanaana,
mihi bonum, fed malum, Michas filius Jem- & percuslit Micham in maxillam , & dixit :
la. Cui Josaphat ait : Ne loquaris ita rex. Mene ergo dimisit spiritus Domini , & locutus
9 Vocavit ergo rex Israel eunuchum quem- est tibi ?
dam , & dixit ei : Feilina adducere Micham, i j Et ait Michas : Visurus es in die ilia ,
filium Jemla. quando ingredieris cubiculum , intra cubicu-
10 Rex autem Israel , & Josaphat rex Juda lum ut abscondaris.
sedebant unusquisque in folio suo , vestiti cul- 16 Et ait rex Israel : Tollite Micham , &
tu regio , in area juxta ostium port Samaria?, maneat apud Amon principem civitatis , &
& universi prophet prophetabant in cons- apud Joas filium Amelech ,
pectu eorum. 17 Et dicite eis : Hc dicit rex : Mittire vi-
1 1 Fecit quoque sibi Sedecias filius Chanaa- rum istum in carcerem , & suilentate eum pa
na cornua ferrea , & ait : Hc dicit Dominus: ne tribulationis , & aqua angusti , donee re-
His ventilabis Syriam , donee deleas earn. vertar in pace.
11 Omnesque prophet similiter prophe 18 Dixitque Michacas : Si reversus fueris in
tabant , dicentes : Ascende in Ramoth Gala pace , non est locutus in me Dominus. Et ait :
ad , & vade prospere , & tradet Dominus in Audite populi omnes.
manus regis. ip Ascendit itaque rex Israel , &c Josaphat
13 Nuntius verd , qui ierat ut vocaret Mi- rex Juda in Ramoth Galaad.
icham , locutus eit ad eum , dicens : Ecce 30 Dixit itaque rex Israel ad Josaphat : Su-
l^mones prophetarum ore uno regi bona me arma , &c ingredere prlium , .& induerc
 LIBER III. REGUM, Cap. XXII.
vestibus tuis. Porr6 rex Israel mutavit habi-
turn suum , & ingressus ell bellum.
3 1 Rex autem Syriae prceperat principibus
curruum triginta duobus, dicens : Non pugna-
bitis contra minorem , & majorem quem-
piam , nisi contra regem Israel , solum.
31 Ciim ergo vidiflent principes curruum
Josaphat , fuspicati sunt qudd ipse esset rex
Israel , & impetu facto pugnabant contra
eum : & exclamavit Josaphat.
$3 Intellexeruntque principes curruum qudd
non esset rex Israel , & cessaverunt ab eo.
34 Vir autem quidam tetendit arcum , in
incertum sagittam dirigens , & casu percussit
regem Israel inter pulmonem & stomachum.
At ille dixit auriga: suo : Verte manum tuam,
& ejice me de exercitu , quia gravitcr vulne-
ratus sum.
3 j Commissum est ergo prlium in die ilia,
& rex Israel stabat in curru suo contra Syros ,
& mortuus ell vespere : fluebat autem sanguis
plagz in sinum currds ,
3<f Et prasco insonuit in universo exercitu
antequam sol occumberet , dicens : Unufquif-
Que revertatur in civitatem , & in terram
stum.
37 Mortuus est autem rex , & perlatus est
in Samariam : sepelieruntque regem in Sa
maria ,
*iafu 38 Et * laverunt curmm ejus in piscina Sa-
31.1. mariar, & linxerunt canes languinem ejus ,
& habenas laverunt , juxta verbum Domini
quod locutus fuerat.
39 Reliqua autem scrmonum Achab , &
universa qu fecit , & domus eburnea , quam
ardificavit, cunctarumque urbium, quas extru-
xit , nonne hc scripta sunt in Libro scrmo
num dierum regum Israel ?
40 Dormivit ergo Achab cum patribus suis,
& regnavit Ochozias filius ejus pro eo.
41 Josaphat verd films Asa regnare c-
perat super Judam anno quarto Achab regis
Israel.
41 Triginta quinque annorum erat cum
regnare cpisset , & viginti quinque annis
regnavit in Jerusalem : nomen matris ejus
Azuba filia Salai.
43 Et ambulavit in omni via Asa patris sui ,
& non declinavit ex ea : fecitque quod rectum
erat in conspectu Domini.
44 Verumtamen excelsa non abstulit : adhuc
enim populus sacrisicabat , & adolebat incen-
sum in excelsis.
45 Pacemque habuit Josaphat cum rege Is
rael.
4 Reliqua autem verborum Josaphat , &
opera ejus , quae geslit , & prlia , nonne haec
scripta sunt in Libro verborum dierum regum
Juda ,
47 Sed & reliquias effminatorum , qui re-
manierant in diebus Asa patris ejus , abltulit
171
de terra
48 Nee erat tune rex constitutes in Edom.
4? Rex vero Josaphat fecerat classes in ma-
ri , qua: navigarent in Ophir propter aurum :
& ire non potuerunt , quia confractar sunt ia
Asiongaber.
jo Tune ait Ochozias filius Achab ad Josa
phat : Vadant scrvi mci cum scrvis tuis in na-
vibus. Et noluit Josaphat.
% 1 Dormivitque Josaphat cum patribus suis,
& sepultus est cum eis in Civitate David
patris sui : regnavitque Joram filius ejus
pro eo.
?i Ochozias autem filius Achab regnare
cceperat super Israel in Samaria , anno septi-
modecimo Josaphat regis Juda , regnavitqua
super Israel duobus annis.
53 Et fecit malum in conspectu Domini ,
& ambulavit in via patris sui & matris iiiar ,
& in via Jeroboam filii Nabat , qui peccarc
fecit Israel.
54 Servivit quoque Baal , & adoravit eum,
& irritavit Dominum Deum Israel , juxta
omnia qux fecerat pater ejus.
-*v t*> -*. -jir. '>. -ay* -ay> -<iv -vv ** -<v* -y*-
LIBER REGUM
O^U AR T U S,
SECUNDUM HEBROS
MFLACHIM SECUNDUS.
CAPUT PRIMUM.
Ochozias rex Israel [user ugritud'me fua Betlybub ctns.
lere iniens ab Eli* iticrepnur , ac morituttu prudicitur : duel
quinqxagenarin principes ad bliam mijfos ignis ctltstii itve-
r*i cum ipforum milmeits, tern principe ju* modc/cid ferva.
lo , cum out Elm ad Othoxizm dtfcendit : citi nvutut juccedit
frater serum.
i-pRVARICATUS est autem
X Moab in Israel postquam mortuus est
Achab.
z Ceciditque Ochozias per cancellos cna-^*-*^- &J&
culi sui , quod habebat in Samaria , & xgro-
tavit : misitque nuntios , dicens ad eos : Ite ,
consulite Beelzebub deum Accaron , utriim
vivere queam de infirmitate mea hac.
3 Angelus autem Domini locutus est ad
Eliam Thesbiten , dicens : Surge , & ascende
in occursum nuntiorum regis Samariae , & di
ces ad eos : Numquid non est Dcus in Israel ,
ut eatis ad consulendum Beelzebub deum Ac
caron ?
4 Quam ob rem hate dicit Dominus : De
lectulo , super quern ascendisti , non descen-
des ; fed morte morieris. Et abiit Elias.
5 Reversique sunt nuntii ad Ochoziam. Qui
dixit eis : Quare reversi estis ?
6 At illi responderunt ei : Vir occurric no
 7t LIBER IV. REG UM, Cap. I. & II.
bis , & dixie ad nos : Ite & revertimini ad re-
gem , qui misit vos , &r dicetis ci : Hxc dicit
Dominus : Numquid , quia non crat Deus in
Israel , mittis ut consulatur Beelzebub deus
Accaron ? Idcircd de lectulo super quern as-
cendisti , non descendes , fed morte morieris.
7 Qui dixit eis : Cujus figure & habitus est
vir ille , qui occurrit vobis , & locutus est
verba hc ?
8 At illi dixerunt : Vir pilosus , & zona
pellicea accinctus renibus. Qui ait : Elias
Thesbites est.
9 Misitque ad eum quinquagenarium princi-
pem , & quinquaginta qui erant sub eo. Qui
ascendit ad eum : sedentique in vertice montis,
ait : Homo Dei , rex praecepit ut descendas.
,^f/ ^ArzyT I0 Re0'on^en^<lue ^''as ' d'x'r quinquage-
Ji 6l*j 3vny+*&** nario : Si homo Dei sum , descend ignis de
,.struts- 'j"'*''Y'/!^Z~ clo , & devoret te , & quinquaginta tuos.
' ^ttV-z^^-^^^-Descendit itaque ignis de clo , & devoravit
ytr4M*^t~, eum , & quinquaginta qui erant cum eo.
.ii Ruriumque misit ad eum principem
quinquagenarium alterum , & quinquaginta
cum eo. Qui locutus est illi : Homo Dei ,
hacc dicit rex : Festina , descende.
1 1 Respondens Elias ait : Si homo Dei ego
sum , descendat ignis de clo , & devoret
te , & quinquaginta tuos. Descendit ergo
ignis de clo , & devoravit ilium , & quin
quaginta ejus.
_ i j Iterum misit principem quinquagena
rium tertium , & quinquaginta qui erant cum
eo. Qui cum veniflet , curvavit genua contra
Eliam , & precatus est eum , & ait : Homo
Dei , noli despicere animam meam , & ani-
mas scrvorum tuorum qui mecum sunt.
r_4 Ecce descendit ignis de clo , &: devo
ravit duos principes quinquagenarios primos,
& quinquagenos, qui cum eis erant : fed nunc
obsecro ut miserearis anim me.
1 ? Locutus est autem Angelus Domini ad
Eliam , dicens Descende cum eo , ne timeas.
Surrexit igitur, & descendit cum eo ad regem,
if Et locutus est ei : Hc dicit Dominus :
Quia misisti nuntios ad consulendum Beelze
bub deum Accaron , quasi non esset Deus in
Israel , a quo posses interrogare sermonem ,
ide6 de leftulo , super quern ascendisti , non
descendes , fed morte morieris.
17 Mortuus est ergo juxta sermonem Do
mini , quern locutus est Elias , & regnavit
Joram frater ejus pro eo , anno secundo Jo-
ram filii Josaphat regis Jud : non enim ha-
bebat filium.
j 8 Rsliqua autem verborum Ochozix, qux
operatus est , nonne hc scripta sunt in Libro
J^rmonum dierum regum Israel ?
C A P U T II.
tl'-itus individual kli/c c met ,JoiAintn , *rnti Elitf fi
fe dirif.i , cuvt ilio tranftr j Eli.i ifnpn in rxiurtt ig>i*o cur.
ru rt/ti , dufUttu e)i Jpinwni otctfii , tu. fallio LiU rut-
fum/o-dtnit aqun iividit, c frf ficeiim trtnsit. EltSt fU*.
fun, nu invtnttnr ) ttiut Jttiebt) tu tint sitrilitti immif/i
ftr Eliftum silt [tatmtm : funi *J Eiijtim irridntti t
urfei Ucertniur.
i T^ Actum est autem , cum levare vellet
J7 Dominus Eliam per turbinem in coe-
lum , ibant Elias & Eliseus de Galgalis.
2 Dixitque Elias ad Eliseum : Sede hie ,
quia Dominus misit me usque in Bethel. Cui
ait Eliseus : Vivit Dominus , & vivit anima
tua , quia non derelinquam te. Cumque des-
cendissent Bethel ,
3 Egressi sunt filii prophetarum , qui erant
in Bethel , ad Eliseum , & dixerunt ei : Num
quid nosti , quia hodie Dominus toilet domi-
num tuum a te ? Qui respondit : Et ego novi :
silete.
4 Dixit autem Elias ad Eliseum : Sede hie ,
quia Dominus misit me in Jericho. Et ille
ait : Vivit Dominus , & vivit anima tua ,
quia non derelinquam te. Cumque venissent
Jericho ,
% Accesserunt filii prophetarum , qui erant
in Jericho , ad Eliseum, & dixerunt ei : Num
quid nosti quia Dominus hodie toilet domi-
num tuum a te f Et ait : Et ego novi : silete.
6 Dixit autem ei Elias : Sede hie , quia
Dominus misit me usque ad Jordanem. Qui
ait : Vivit Dominus , & vivit anima tua ,
quia non derelinquam te. Ierunt igitur ambo
pariter ,
7 Et quinquaginta viri de filiis propheta
rum sceuti sunt eos , qui & steterunt econtra
lunge : illi autem ambo stabant super Jorda
nem.
8 Tulitque Elias pallium suum , & involvit
illud , & percuffit aquas , qu divisx sunt in
utramque partem , fie tranlierunt ambo per
siccum.
9 Cumque tranfissent , Elias dixit ad Eli
seum : Postula quod vis ut faciam tiibi , ante-
quam tollar a te. Dixitque Eliseus : Obsccro
ut fiat in me duplex spiritus tuus.
io Qui respondit : Rem difficilem postulasti:
attamen si videris me, quando tollar a te, erit
tibi quod petisti: si autem non videris,non erit.
1 1 Cumque pergerent, & incedentes sermo-
cinarentur , ecce currus igneus , & equi ignei
diviserunt utrumque : & * ascendit Elias per + &cE.
turbinem in clum , 41. 1.
1 2 Eliseus autem videbat, & clamabat : Pa- ' **"*
ter mi, pater mi , currus Israel, & auriga ejus : * '*
Et non vidit eum amplius : apprehenditque
vestimenta sua , & scidit ilia in duas partes.
13 Et levavit pallium Eli , quod ceciderat
ei : reversusque stetit super ripam Jordanis ,
14 Et paliio Eli* , quod ceciderat ei , per-
cussit aquas , fc non sunt divifx. Et dixit :
Ubi est Oeus Elix etiam nunc ? percussitque
aqua's , & divifx sunt hue , atque illuc , &
transiit Eiiseus.
15 Videmes
 LIBER IV- REG UM, Cap. II.&III.
i f Videntes autem filii prophetarum , qui
rant in Jericho econtra , dixerunt : Requie-
vic spiritus Eli super Eliseum. Et venientes
in occursum ejus , adoraverunt eum proni in
terram ,
ia Dixeruntque illi : Ecce , cum servis
tuis sum quinquaginta viri fortes , qui possum
ire , &c quacrere dominum tuum , ne forte tu-
lerit eum Spiritus Domini , & projecerit eum
in unum montium , aut in unam vallium.
Qui ait : Nolite mittere.
j 7 Coegeruntque eum , donee acquiefee-
ret , & diceret : Mittite. Et miserunt quinqua
ginta viros : qui cum quaefissent tribus die-
bus , non invenerunt.
1 8 Et reversi sum ad eum : at ille habitabat
in Jericho , & dixit eis : Numquid non dixi
vobis : Nolite mittere ?
ip Dixerunt quoque viri civitatis ad Eli
seum : Ecce habitatio civitatis hujus optima
est , sicut tu ipse, domine, perspicis : fed aquae
pessimae sum , &: terra sterilis.
10 At ille ait : Afferte-mihi vas novum , &
mittite in illud sal. Quod cum attulissent ,
1 1 Egressus ad fontem aquarum , misit in
ilium sal , 8c ait : Haec dicit Dominus : Sa-
navi aquas has , & non erit ultra in eis mors ,
neque stcrilitas.
zi Sanatae sunt ergo aquas usque in diem
hanc, juxta verbum Efisei , quod locutus est.
23 Ascendit autem inde in Bethel : cumque
ascenderet per viam , pueri parvi egresli sunt
de civitate , & illudebant ei , dicentes : As-
cende calve , ascende calve.
14 Qui cum respexisset , vidit eos , & ma-
ledixit eis in nomine Domini : egressique sum
duo ursi de saltu , & laceraverunt ex eis qua-
draginta duos pueros.
>% Abiit autem inde in montem Carmeli ,
& inde reversus est in Samariam.
C A P U T I I I.
04 prttvarhatum a regt Moab fadus qut>i cum regt Israel
l--lrl.it , ascendant adversus ilium rex IjraiL, riX Juda , fr
rex Edom ; quibui fiti pene eneeiit Dominus per Eliseum
aquatn sine pluvia promittit ; & mcloriam de regt Moab ,
aiu Jue primogenito immolato urbii excidinn arcee.
i T Oram ver6 filius Achab regnavit super
J Israel in Samaria .anno decimo octavo
Josaphat regis Judae. Regnavitque duodecim
annis.
i Et fecit malum coram Domino , fed non
Ccut pater suus & mater : tulit enim statuas
Baal , quas fecerat pater ejus.
j Verumtamen in peccatis Jeroboam filii
Nabat , qui peccare fecit Israel , adhaelit, nee
recessit ab eis.
4 Porrd Mesa rex Moab , nutriebat pecora
multa , & solvebat regi Israel centum millia
agnorum , & centum millia arietum cum
v elletious suis.
5 Cumque mortuus fuisset Achab, pr-
varicatus est fdus , quod habebat cum
2-73
rege Iirael.
6 Egressus est igitur rex Joram in die ilia
de Samaria , & recenfuit universum Israel
7 Misitque ad Josaphat regem Juda, dicens:
Rex Moab recessit a me , veni mecum contra
eum ad prjelium. Qui respondit : Ascendam :
qui meus est , tuus est : populus meus , popu-
lus tuus : & equi mci , equi tui.
8 Dixitque : Per quam viam ascendemus ?
At ille respondit : Per desertum Idumae.
9 Perrexerunt igitur rex Israel , & rex Ju
da., 8c rex Edom , & circuierunt per viam
septem dierum , nee erat aqua exercitui , 8c
jumentis, qua: scquebantur eos.
io Dixitque rex Israel : Heu heu heu , con-
gregavit nos Dominus tres reges , ut traderet
in manus Moab.
1 1 Et ait Josaphat : Est ne hie propheta
Domini , ut deprecemur Dominum per eum ?
Et respondit unus de servis regis Israel : Est ,
hie Eliseus filius Saphat , qui fundebat aquam
super manus Eliae.
n Et ait Josaphat : Estapudeum sermo
Domini. Descenditque ad eum rex Israel , 8c
Lrf^:
Josaphat rex Juda , & rex Edom.
13 Dicit autem Eliseus ad regem Israel :
Quid mihi & tibi est ? vade ad prophetas
patris tui , & matris tuac. Et ait illi rex Israel: *-+? *>^,
Quare congregavit Dominus tres reges hos, ut
traderet eos in manus Moab ?
14 Dixitque ad eum Eliseus : Vivit Domi
nus exercituum , in cujus conspectu sto , qudd
si non vultum Josaphat regis Judae erubes-
cerem , non attendissem quioem te , nee res-
pCXissCm- AA -U- s. -a^aCM-r^*^
1 1 Nunc autem adducite mihi psaltem. n^w,\) '
Cumque caneret psaltes , facta est super cun\'"A'^*^^** / T' .
manus Domini , & ait : "^* X^zT" /A*f
r 6 Haec dicit Dominus : Facite alveum tor- to*/"**^*-**
rentis hujus fossas , & fossas. <i_ jju*^*^/(**u*
1 7 Haec enim dicit Dominus : Non videbitis u /
ventum , neque pluviam : & alveus iste re-
plebitur aquis , & bibetis vos , 8c familiac
vestrae , & jumenta vestra.
1 8 Parumque est hoc in conspectu Domini:
insuper trader etiam Moab in manus vestras.
19 t percutietis omnem civitatem muni-
tam , & omnem urbem eleitam , & univer
sum lignum fructiferum succidetis, cunctosque
fontes aquarum obturabitis, & omnem agrum
egregium operietis lapidibus.
io Factum est igitur mane , quando sacri-
ficium offerri solet , & ecce , aquae veniebant
per viam Edom , & repleta est terra aquis.
zi Universi autem Moabitae audientes qudd
ascendissent reges ut pugnarent adversum eos,
convocaverunt omnes qui accincti erant bal-
teo desuper , & steterunt in terminis.
11 Primoque mane surgentes , & orto jam
sole ex adverse aquarum , viderunt Moabita:
econtra aquas rubras quasi sanguinem ,
M m
 *74 LIBER IV. REGUM, Cap. III.&IV.
3 Dixeruntque : Sanguis gladii est : pugna- qu6d vir Dei sanctus est iste , qui transit per
yerunt reges contra fe , & cxsi sum mutud : nos frequenter.
nunc perge ad prxdam Moab. 10 Faciamus ergo ei ccenaculum parvum, 8c
X4 Perrexeruntqtte in callra Israel : porr6 ponamus ei in eo lectulum , & menfam , &
consurgens Israel , percuffit Moab : at illi fu- fellam , & candelabrum , ut ciim venerit ad
gerunt coram eis. Venerunt igitur qui vice- nos , maneat ibi.
rant , & percusserunt Moab , 1 1 Facta est ergo dies quaedam , & veniens
ij Et civitates destruxerunt : & omnem divertit in ccenaculum , & requievit ibi.
agrum optimum , mittentes singuli lapides, 1 1 Dixitque ad Giezi puerum suum : Voca
yeplevemnt : & universos fontes aquarum ob- Sunamitidem istam. Qui ciim vocasset earn,
turaverunt : & omnia ligna fructifera fuccide- & ilia stetiiset coram eo ,
runt , ita ut muri tantum fictiles remanerent : 13 Dixit ad puerum suum : Loquere ad
& circumdata est civitas a fundibulariis , & earn : Ecce , sedule in omnibus miniitrasti no-
magna ex parte percussa. bis , quid vis ut faciam tibi ? numquid habes
x6 Quod cum vidisset rex Moab, prxvaluis- negotium , & vis ut loquar regi , five principi
se scilicet, hostes , tulit secum septingentos militix ? Qu respondit : In medio populi fhei
/Vo^/r/*^'V?*& '*&** viros educentes gladium , ut irrumperent ad habito.
jegem Edom : & non potuerunt. 14 Et ait : Quid ergo vult ut faciam ei ? Di
1.7 Arripiensque filium suum primogenitum, xitque Giezi : Ne quxras : silium enim non
ui regnaturus erat pro eo , obtulit holocaus- habet , & vir ejus scnex est.
tum super murum : & facta est indignatio 1 j Prxcepit itaque ut vocaret earn : qux
" statimque recefleruot arTeo, cum vocata fuisset , & stetisset ante ostium,
terram suam. 16 Dixit ad earn : In tempore isto , be in
C A P U T IV. hac eadem hora , si vita comes fuerit , ha-
ihfeus vidu* dibiui tpprtffx 0 etun itsmat t)ut sdv*t bebis in utero silium. At ilia respondit : Noli
trtditoribui i Suatmiiidi liOjpiiic fuxfihum , qutm pojiti tor. quxso domine mi , vir Dei , noli mentiri an-
/<J* H""" //' i /<">** ^uoji-t pulmtme insuja , ipjwi aujert cillx tux.
v~. >UA>-*1***r***
Ql&lM-- tiS?Vl*&f>Jmar"uii'"m ' * Pa""'t**' '<' /' 17 Et concepit mulier , & peperit filium in
i \ yf Ulier autem quxdam de uxoribus tempore , & in hora eadem , qui dixerat fcli-
JV(1 prophetarum clamabat ad Eliscum , seus.
dicens : Servus tuus vir meus mortuus est : &c 1 8 Crevit autem puer. Et cum esset quxdam
tu nosti quia servus tuus suit timens Domi- dies , & egressus iiset ad patrem suum , ad
num : & ecce creditor venit ut tollat duos mefsores ,
filios meos ad scrviendum sibi. 1 9 lit patri suo : Caput meum doleo, caput
1 Cui dixit Eliseus : Quid vis ut faciam ti- meum doleo. At ille dixit puero : Tolle , tk
bi ? Die mihi , quid habes in domo tua ? At due eum ad matrem suam.
. , ilia respondit : Non habeo ancilla tua quid- io Qui cum tulisset , & duxisset eum ad
quam in .domo mea , nisi parum olei , quo matrem suam , posuit eum ilia super genua
ungar. sua usque ad meridiem ? & mortuus est.
3 Cui ait : Vade , pete mutuo ab omnibus *i Ascendit autem , & collocavit eum su
vicinis tuis vasa vacua non pauca. per lectulum hominis Dei , & clausit ostium ;
4 Et ingredere , & claude ostium tuum , & egreita ,
cum intrinsecus fueris tu , & filii t'ui : & mit- it. Vocavit virum suum , & ait : Mitttr
te inde in omnia vasa hxc : & cum plena fue- mecum , obsecro , unum de pueris , & asi-
jint , tolles. nam , ut excurram usque ad hominem Dei,
? Ivit itaque mulier , &: clausit ostium su & revertar.
per se , & super filios suos : illi offerebant 13 Qui ait illi : Quam ob causam vadis ad
vasa , & ilia infundebat. eum ? hodie non sunt Calendx , neque Sab-
6 Cutnqne plena fuissent vasa , dixit ad fi batum. Qux respondit : Vadam.
lium suum : Affer mihi adhuc vas. tt i*e res 14 Stravitque asinam , & prxcepit puero :
pondit : Non habeo. Stetitque oleum. Mina , &: propera , ne mihi moram facias
7 Venit autem ilia , & indicavit homini eundo : & hoc age quod prxcipio tibi.
Dei. Et ille : Vade, inquit , vende oleum , & 25 ProfedU ell igitur , & venit ad virum
redde creditori tuo : tu autem , & filii tui vi- Dei in montem Carmeli : cumque vidisset
vite de reliquo. earn vir Dei econtra , ait ad Giezi puerum
8 Facta elt autem quxdam dies, & transibat suum : F.cce Sunamitis ilia.
^y.^*K- -S'pi'ZvJ. Fliseus per Sunam : erat autem ibi mulier ma i6 Vade ergo in occursum ejus , & die
gna , qux tenuit eum ut comederet panem : ei : Rectene agitur circa te , & circa virum
cumque frequenter inde transiret , divertebat tuum , & circa silium tuum ?Qux respondit:
ad earn ut comederet panem. Recte.
y Qux dixie 44 \ mini suum ; Animadvert 7 Cumque vcnUsa 4 virum Dei in moo-
 LIBER IV. REG UM, Cap. IV- &V.
tem, apprehendit pedes ejus : & acccffit Giezi
ut amoveret earn. Et ait homo Dei : Dimitte
ilium : anima enim ejus in amaritudine est,
& Dominus celavit a me , be non indicavit
mihi.
i8 Qua: dixit illi : Numquid petivi filium a
domino meo%? numquid non dixi tibi : Ne
iiludas me ?
19 Et ille ait ad Giezi : Accinge lumbos
tuos , & tolle baculum meum in manu tua,
& vade. Si occurrerit tibi homo , non salutes
urn : & si salutaverit te quispiam , non res-
pondeas illi : &c pones baculum meum super
faciem pueri.
30 Porrd mater pueri ait : Vivit Dominus,
& vivit anima tua, non dimittam te. Surrexit
eigo , & secutus est earn,
3 1 Giezi autem prcesserat ante eos, & po-
suerat baculum super faciem pueri,& non erat
ox , neque sensus : reversusque est in occur-
sum ejus , &c nuntiavit ei , dicens : Non sur
rexit puer.
. 31 Ingressus est ergo Eliseus domum , &c
ecce puer mortuus jacebat in lectulo ejus :
33 Ingressusque clausit ostium super se , &
super puerum : & oravit ad Dominum.
34 Et ascendit , & incubuit super puerum :
posuitque os suum super os ejus , & oculos
Tuos super oculos ejus , & manus suas super
marius ejus, & incurvavit fe super cum, & ca-
lefacta est caro pueri.
3 7 At ille reversus , deambulavit in domo,
semel hue atque illuc : & ascendit , & incu
buit super eum : & oscitavit puer septies ,
aperuitque oculos.
3* At ille vocavit Giezi , & dixit ei : Vo-
ca Sunamitidem hanc.Quz vocata ingressa est
ad eum. Qui ait : Tolle filium tuum.
37 Venit ilia , & corruit ad pedes ejus , &
adoravit super terram : tulitque filium suum,
Sc egressa est ,
38 Et Eliseus reversus est in Galgala. Erat
autem fames in terra , & filii prophetarum
habitabant coram eo. Dixitque uni de pueris
suis : Pone ollam grandem, & coque pulmen-
tum filiis prophetarum.
3 9 Et egressus est unus in agrum ut collige-
ret herbas agrestes : invenitque quasi vitem
s> lvestrem , & collegit ex ea colochintidas
agri , & implevit pallium suum , & reversus
concidit in ollam pulmenti : nesciebat .enim
quid esset.
40 Infuderunt ergo soeiis ut comederent :
cumque gustassent de coctione , clamaverunt,
dicentes : Mors in olla.vir Dei. Et non potue-
runt comedere.
41 At ille : Afferte , inquit , farinam. Cum
que tulissent , mifit in ollam , & ait : Infunde
turbar , ut comedant. Et non suit amplius
quidquam amaritudinis in olla.
4* Vfr autem quidam yenjt de Baalsalisa de-
175
serens viro Dei panes primitiarum, viginti pa
nes hordeaceos , & frumentum novum in pe-
ra sua. At ille dixit : Da populo, ut comedat.
43 Responditque ei minister ejus. Quantum
est hoc , ut apponam centum viris ? Rursum
ille ait : Da populo , ut comedat : hc enim
dicit Dominus : Comedent , & supererit.
44 Posuit itaque coram eis : qui comede-
runt , & superfuit juxta verbum Domini.
C A P U T V.
Scidit nx Ifr.il vejiimmitsiu, jmii' juffifet nx SfrU
Ut NiMmm Ufnfum atrsrtt; quit* E ifeui )tfimi iHjordnt
/io M.udu a lt;,r* , flue Citts frtpte' munir* mendacit
fXtcrtd, *b ETtfto ifrat , ferfttui idhsit.
1 \T Aaman princeps militias regis Syria;,
i_N. erat vir magnus apud dominum suum,
& honoratus : per ilium enim dedit Dominus
salutem Syria; : erat autem vir fortis & dives,
fed leprofus.
i Porrd de Syria egreffi fuerant latrunculi,
& captivam duxerant de Terra Israel puel-
lam parvulani , qux erat in obsequio uxoris
Naaman ,
3 Qu ait ad dominam suam : Utinam suis-
set dominus meus ad prophetam , qui est in,
Samaria : profect6 curasset eum a lepra, quam
habet.
4 Ingressus est itaque Naaman ad dominum
suum , & nuntiavit ei, dicens : Sic & sic locu-
ta est puella de Terra Israel.
f Dixitque ei rex Syriae : Vade , & mittam
litteras ad regem Israel. Qui cum profectus
esset , & tulisset secum decem talenta argenti,
& sex millia aureos , & decem mutatoria
vestimentorum ,
6 Detulit litteras ad regem Israel , in hsc
verba : Cum acceperis epittolam hanc , scito
qu6d miserim acs te Naaman servum meum,
ut cures eum a ler>ra sua.
7 Cumque legiflet rex Israel litteras , feidie
vestimenta sua , & ait : Numquid Deus eg
sum , ut occidere poflim , & vivificare , quia
iste misit ad me , ut curem hominem a lepra
sua ? animadvertite , & videte quod occasio-
nes qurat adversum me.
8 Quod cum audisset Eliseus vir Dei , sci-
disse videlicet regem Israel vestimenta sua ,
misit ad eum , dicens : Quare scidisti vesti
menta tua ? veniat ad me , 6c sciat esse pro
phetam in Israel.
9 Venit ergo Naaman cum equis , & curri-
bus , & stetit ad ostium domus hlisci.
io Misitque ad eum Eliseus nuntium, dicens:
Vade, & lavare septies in Jordane, & recipiec
sanitatem caro tua , atque mundaberis.
1 1 Iratus Naaman recedebat, dicens : Puta-
bam quod egrederetur ad me , & stans invo-
caret nomen Domini Dei sui, &r tangeret ma
nu sua locum lepra , & curaret me.
it Numquid non meliores sunt Abana , 8s
Pharphar fluvii Damasci , omnibus aquis Is
Mm ij
 176 LIBER IV. REGUM, Cap. V. & VI.
rael , ut laver in eis , & munder ? Cilm ergo argentum , & accepisti vestes , ut emas oli
vertisset fe , & abiret indignans , veta , & vineas , & oves, & boyes, & scrvos,
i j Accesterunt ad eum servi sui , & locuti & ancillas.
sunt et : Pater, & si rem grandem dixisiet ti- 17 Sed & lcpra Naaman adhxrebit tibi , &
bi propheta , certe face're debueras : quant6 scmini tuo>-uique in sempiternum. Et egres-
magis quia nunc dixit tibi : Lavare , &c mun- sus est ab eo leprolus quasi nix.
daberis ? C A P U T V I.
* Luc. I4 * Descendit , & lavit in Jordane septies Ellstui ftrrum featris ntttttfv.it j rigisSjrit militei in.
(* a7" juxta sermonem viri Dei , & reltituta est ca- sui eumur quasi txctetti xnStmttum *b hJListo , qutmtbregit
stct et* regi Ithil fatcftcl* ctptrt uittiantur ; ac feftmt.
ro ejus , sicut caro pueri parvuli , & munda- d.irn Sjris tbsiatmikui Sam.vi.wi, matrei ob iiteiiam films suit
tus est. tomtium , prtpter quid Eliseus k regt jubetur occidi.
1 5 Reversusque ad virum Dei cum universo 1 r\ Ixerunt autem filii iprophetarum ad
comitatu suo , venit , & stetit coram eo , & I ) Eliseum : Ecce locus , in quo habita-
ait : Vere scio qudd non sit alius Deus in uni-- mus coram te , angustus est nobis.
versa terra, nisi tantilm in Israel. Obsecro ita- x Eamus usque ad Jordanem , & tollant
que ut accipias benedictionem a servo tuo > singuli de sylva materias singulas , ut aedifice-
i* At ille respondit : Vivit Dominus , ante mus nobis ibi locum ad habitandum. Qui di
quem sto , quia non accipiam. Cumque vim xit : Ite.
taceret , penitus non acquievit. 3 Et ait unus ex illis : Veni ergo & tu cum
17 Dixitque Naaman : Ut vis : fed , obse scrvis tuis. Respondit : Ego veniam.
cro , " concede mihi servo tuo ut tollam onus 4 Et abiit cum eis. Cumque veniflent-ad .
duorum burdonum de terra : non enim faciet Jordanem , caedebant ligna.
ultra sen-us tuus holocaustum , aut vic'timam j Accidit autem , ut cum unus materiam
diis alienis , nisi Domino. succidisset , caderet ferrum securis in aquam :
1 8 Hoc autem solum est , de quo deprece- exclamavitque ille , & ait : Heu heu heu do-
lis Dominum pro servo tuo , quando ingre- mine mi , & hoc ipsum mutuo acceperam.
dietur dominus meus templum Remmon , ut 6 Dixit autem homo Dei : Ubi cecidit ? At
adoret : & illo innitente super manum meam, ille monstravit ei locum. Prcidit ergo lignum,
si adoravero in templo Remmon, adorante eo & misit illuc : natavitque ferrum ,
in eodem loco, ut ignoscat mihi Dominus ser 7 Et ait : Tolle. Qui extendit manum , &
vo tuo pro hac re. tulit illud.
19 Qui dixit ei : Vade in pace. Abiit ergo ab 8 Rex autem Syri pugnabat contra Israel,
eo electo terrat tempore. consiliumque iniit cum servis suis , dicens : In
10 Dixitque Giezi puer viri Dei : Pepercit loco illo , & illo ponamus insidias.
dominus meus Naaman Syro isti, ut non acci- 9 Misit itaque vir Dei ad regem Israel , di
peret ab eo qu attulit : vivit Dominus , quia cens : Cave ne transeas in locum ilium : quia
curram post eum, & accipiam ab eo aliquid. ibi Syri in insidiis sunt.
% 1 Et sccutus est Giezi post tergum Naaman : 10 Misit itaque rex Israel ad locum , quem
quem cum vidisset ille currentem ad fe , de- dixerat ei vir Dei , & pratocupavit eum , 8c
filiit de curru in occursum ejus , & ait : Rec- observavit se ibi non semel neque bis.
tene sunt omnia ? 1 1 Conturbatumque est cor regis Syriae pro
iz Et ille ait : Recte\ Dominus meus misit hac re : & convocatis servis suis , ait : Quare
me ad te , dicens : Modo venemnt ad me duo non indicatis mihi quis proditor mei sit apud
adolescentes de monte Ephraim, ex filiis pro- regem Israel ?
phetarum , da eis talentum argenti , & vestes ii Dixitque unus servorumejus : Nequa-
muutoms duplices. quam domine mi rex , fed Eliseus propheta,
13 Dixitque Naaman : Melius est ut accipias qui est in Israel , indicat regi Israel omnia ver-
duo talenta. Et coegit eum , ligavitque duo ba quaecumque locutus t'ueris in conclavi
talenta argenti in duobus saccis , & duplicia tuo.
vestimenta , & imposuit duobus pueris suisj 1 3 Dixitque eis : Ite , & videte ubi sit : ut
qui & portaverunt coram eo. mittam , & capiam eum. Annuntiaveruntque
14 Cumque venisset jam vesperi , tulit de ei , dicentes : Ecce in Dothan.
manu eorum , & reposuit in domo , dimisit- 1 4 Misit ergo illuc equos & currus > & ro-
que viros , & abierunt. bur exercitus : qui cum venislent nocte , cir-
if Ipse autem ingressus , stetit coram do cumdederunt civitatem.
mino suo. Et dixit Eliseus : Unde venis Gie ifConfurgens autem diluculo minister vi
zi ? Qui respondit : Non ivit servus tuus quo- ri Dei , egressus , vidit exercitum in circuitu
quam. civitatis , & equos & currus : nuntiavitque
16 At ille ait : Nonne cor meum in prarfenti ei , dicens : Heu heu heu domine mi , quid
erat , quando reversus est homo de curru faciemus ?
suo in occuisum tui ? Nunc igitur accepisti *tf At ille respondic : Noli timere : plurcs
 LIBER IV. REGU M, Cap. VI. & VII.
enim nobiscum sunt , quam cum illis.
17 Ciimque orasset Eliseus , ait : Domine,
aperi oculos hujus , ut videat. Et aperuit Do-
minus oculos pueri > & vidit : & ecce mons
plenus equorum , & curruum igneorum , in
circuitu Elisei.
1 8 Holies verd descenderunt ad eum : porrd
Eliscus.oravit ad Dominum , dicens : Per-
cute , obsecro , gentem hanc ccitate. Per-
cuslitque eos Dominus , ne viderent , juxta
verbum Elisei.
19 Dixit autem ad eos Eliseus : Non est hc
via , neque ista est civitas : scquimini me ,t &
oslendam vobis virum , quern quaeritis. Duxit
ergo eos in Samariam :
xo Ciimque ingrefli fuissent in Samariam ,
dixit Eliseus : Domine aperi oculos istorum ,
ut videant. Aperuitque Dominus oculos eo-
rum , & viderunt se esse in medio Samaria:.
' 1 1 Dixitque rex Israel ad Eliseum , cum vi-
disset eos : Numquid percutiam eos , pater
mi ?
i* At ille ait : Non percuties : neque enim
cepisti eos gladio , & arcu tuo , ut percu-
tias : fed pone panem , & aquam coram eis ,
ut comedant , & bibant , & vadant ad domi
num suum.
' *j Appositaque est eis ciborum magna pr-
paratio , & comederunt &" biberunt , & di-
misit eos > abieruntque ad dominum suum ,
& ultra non venerunt latrones Syria: in Terram
Israel.
4 Facturo est autem post hate , congregavit
Benadad rex Syriae , universum exercitum
suum , & ascendit , & obsidebat- Samariam.
1 j Factaque est fames magna in Samaria : &
tamdiu obsessa est , donee venundaretur caput
asini octoginta argenteis , & quarta pars cabi
stercoris columbarum quinque argenteis.
i6 Ciimque rex Israel transiret per murum ,
mulier quaedam exclamavit ad eum , dicens :
Salva me domine mi rex.
17 Qui ait: Non te salvat Dominus : unde te
possum salvare ? de area , vel de torculari ?
Dixitque ad cam rex : Quid tibi vis ? Quat res
ponds : .
18 Mulier ista dixit mihi : Da si Hum
tuum , ut comedamus eum hodie , & filium
meum comedemus eras.
z9 Coximus ergo filium meum , & come-
dimus. Dixique ei die altera : Da filium
tuum , ut comedamus eum. Qua: abscondit
filium suum.
30 Quod cum audisset rex, scidit vestimenta
sua , & transibat per murum. Viditque omnis
populus cilicium, quo vestitus erat ad carnem
intrinsecus.
3 1 Et ait rex : Hare mihi faciat Deus, &c hate
addat , si ileterit caput Elisei filii Saphat super
ipsum hodie.
3 j Eliseus autem sedebat in domo sua > &
i77
senes sedebant cum eo. Prmisit itaque virum:
& antequam veniret nuncius ille , dixit ad se
nes : Numquid scitis qu6d miscrit filius homi-
cid hie , ut praccidatur caput meum } Videte
ergo , cum venerit nuntius , claudite ostium ,
& non sinatis eum introire : ecce enim sonitus
pedum domini eius post eum est.
3 1 Adhuc illo loquente eis,apparuit nuntius,
qui veniebat ad eum. Et ait : Ecce tantura
malum a Domino est : Quid amplius expeita-
bo a Domino.
CAPUT VII.
Eliseus in S^iuyitt prtdicit fore frwnemi aluuitm'um j
qutm Ltprosi quatucr in Samaria annuntitnt, territii asteo Sy.
tit ac omtuhxs relidis obfiiientm Jilvemibui ; dux autem Eli'
set tierbo incrtiului a turbi ccnculcatur in porti Stunar'ut*
i "r\ Ixit autem Eliseus : Audite verbum
X-J Domini : Hc dicit dominus : In tem-
pore hoc eras modius fimilae uno statere erit,
duo modii hordei statere uno , in porta Sa-
mariz; .
1 Respondens unus de ducibus super cujus
manum rex incumbebat , homini Dei , ait :
Si Dominus fecerit etiam cataractas in cado
numquid poterit esse quod loqueris ? Qui ait t
Videbis oculis tuis , & inde non comedes.
3 Quatuor ergo viri erant leprosi juxta in-
troitum porta: : qui dixerunt ad invicem :
Quid hie esse volumus donee moriamur ?
4 Sive ingredi voluerimus civitatem , fame
moriemur : sive manserimus hie , morien-
dum nobis est : venite ergo , & transfugia-
mus ad caltra Syria:. Si pepercerint nobis , vi-
vemus : si autem occidere voluerint , nihilo-
minus moriemur.
f Surrexerunt ergo vesperi , ut venirent ad
castra Syria:. Ciimque venissent ad principium
castrorum Syria: , nullum ibidem repererunt.
6 Siquidem Dominus sonitum audiri fecerat
in castris Syria: , curruum & equorum , &
exercitus plurimi : dixeruntque ad invicem :
Ecce mercede conduxit adverfum nos rex Is
rael reges Hethorum & gyptiorum , &
venerunt super nos.
7 Surrexerunt ergo, & fugerunt in tenebris,
& dereliquerunt tentoria iua , & equos &
asinos in castris , fugeruntque animas tantum
suas salvare cupientes.
_ 8 Igitur cum venissent leprosi illi ad princi
pium castrorum , ingrefli lunt unum taberna-
culum , & comederunt , & biberunt : tule-
runtque inde argentum , & aurum , & vestes,
& abierunt, & absconderunt : & rursum rever-
si sunt ad aliud tabernaculum , & inde simili-
ter auferentes abseonderunt.
9 Dixeruntque ad invicem : Non recte faci-
mus : hc enim dies boni nuntii est. Si tacue-
rimus , & noluerimus nuntiare usque mane ,
sceleris arguemur : venite , eamus , & nun-
tiemus in aula regis.
10 Ciimque venislent ad portam civitatis-:
Mm iij
 z78 LIBER IV. REGU M , Cap. VII. & VIN.
narraverunt eis , dicentes : Ivimus ad castra
Syria: , & nullum ibidem repcrimus hominem
nisi equos , & afinos alligatos, & fixa tcntoria.
1 1 lerunt ergo porrarii , & nuntiaverunt in
palatio regis intrinfecus.
i z Qui iurrexit nocte , & air ad scrvos suos:
Dico vobis quid fecerinr nobis Syri : Sciunt
quia fame laboramus , & idcircd egrefli sunt
de caltris , & latiranr in agris , dicentes : Cum
egrefli fuerint de civirate, capiemus eos vivos,
& tunc civitarem ingredi poterimus.
ij Respondir autem unus servorum ejus :
Tollamus quinque equos , qui remanferunt in
urbe ( quia ipsi tantum sunt in univerfa multi-
tudine Israel , alii enim consumpsi lunt ) &
mitrenres , explorare poterimus.
J4 Adduxerunt ergoduos equos , misitque
rex in castra Syrorum , dicens : Ite , & videte.
i j Qui abierunt post eos usque ad Jorda-
nem : ecce autem omnis via plena erac vesti-
bus , & van's , quz projecerant Syri , cum tur-
Larentur : reversique nuntii indicaverunt regi.
16 Et egressus populus diripuit castra Syrise:
factufque est modius similse statere uno , &
duo modii hordei statere uno , juxta verbum
Domini.
17 Porro rex ducem ilium , in cujus manu
incumbebat, constituit ad portam : quern con-
culcavit turba in introitu port , & mortuus
est, juxta quod locutus fuerat vir Dei, quando
defcenderat rex ad eum.
1 8 Factumque est secundum sermonem viri
Dei , quern dixerat regi , quando aic : Duo
modii nordei statere uno erunt , & modius si
milar statere uno , hoc eodem tempore eras
in porta Samariz :
19 Quando responderat dux ille viro Dei ,
& dixerat : Etiamu Dominus fecerit cataractas
in carlo , numquid poteric fieri quod loqueris?
Et dixit ei : Videbis oculis ruis , & inde non
comedes.
io Evenit ergo ei sicut przdictum fuerat ,
& conculcavit eum populus in porta , & mor
tuus est.
CAPUT VIII.
Tnjl stltmtm jtmtm tb Eliseo frxiicitm ; Suntmh'n tjrm
iffiui ctnjUii ftrtiriiua* era , reverse, juos <;roj cum fructi-
bu< recupemt .Eliseus Bentdtd icgmtntem frtdicit moriturum,
tV impium Hrsiel regnnurvm :Jr*m rtxjui* percujfit ltu-
m*et quid i fe recejjijseiu 1 tui impin [uccedit Ocbo^ai films
tnpim.
I T7 Liseus autem locufus est ad mulierem ,
* Sutrt E> * cu'us vivere r'ecerat filium , dicens :
0. }J. Surge , vade tu & domus tua , & peregrinare
ubicumque repereris : vocavit enim Dominus
famem , & veniet super terram septem
annis.
r Quz surrexit , & fecit juxta verbum ho-
minis Dei : & vadens cum domo sua , pere-
- grinata est in Terra Philisthiim diebus multis.
3 Cumque finiti essent anni septem reverfa
est mulier de Terra Philisthiim , & egressa est
ut interpellarct regem pro domo sua , & pro
agris fuis.
4 Rex autem loquebatur cum Giezi puero
viri Dei, dicens : Narra mihi omnia magnalia
qua? fecit Eliseus.
f Cumque ille narraret regi quo modo
mortuum fufeitafler. , apparuit mulier, cujus
vivificaverat filium,clamans ad regem pro do
mo sua , & pro agris fuis. Dixitque Giezi :
Domine mi rex , hare est mulier , &c hie est
filius ejus , quern fuscitavit Eliseus.
6 Et interrogavit rex mulierem : quz narra-
vit ei. Deditque ei rex eunuchum unum , di
cens : Restitue ei omnia quz sua sunt , & uni
verses reditus agrorum iudie, qua reliquit ter
ram usque ad przsens.
7 Venit quoque Eliseus Damascum , & Be-
nadad rex Syria: zgrotabat : nuntiaveruntque
ei , dicentes : Venit vir Dei hue.
8 Et ait rex ad Hazael : Tolle tecum mune-
ra , & vade in occursum viri Dei , & console
Dominum per eum, dicens : Si evadere potero
de infirmitate mea hac ?
8 Ivit igitur Hazael in occursum ejus , ha-
bens sceum munera , & omnia bona Damasci,
onera quadraginta camelorum. Cumque ste-
tiiset coram eo , ait : Filius tuus Benaaad rex
Syria: misit me ad te , dicens : Si sanari potero
de infirmitate mea hac ? .
10 Dixitque ei Eliseus : Vade , die ei : Sa-
naberis : porrd ostendit mihi Domin usquia
morte morietur.
1 1 Stetitque cum eo , & conturbatus est us
que ad suffusionem vultus : flevitque vir Dei.
ii Cui Hazael ait : Qtiare dominus meus
Act ? At ille dixit : Quia fcio quz facturus sis
filiis Israel mala. Civitates eorum munitas
igne succendes , & juvenes eorum interficies
gladio, & parvulos eorum elides, & przgnan-
tes divides.
13 Dixitque Hazael : Quid enim sum fervus
tuus canis , ut faciam rem istam magnam ? Et
ait Eliseus : Ostendit mihi Dominus te regem
Syriz fore.
1 4 Qui cum receflisset ab Eliseo , venit ad
dominum suum. Quid ait ei : Quid dixit tibi
Eliseus ? At ille refpondit : Dixit mihi : Reci-
pies sanitatem.
1 j Cumque venisset dies altera , tulit stra-
gulum,& infudit aquam,& expandit super sa-
ciem ejus:quo mortuo,regnavit Hazael proeo.
16 Anno quinto Joram filii Achab regis Is
rael , & Josaphat regis Juda , regnavit Joram
filius Josaphat rex Juda.
1 7 * Triginta duorum annorum erat cum
regnare cpisset,& octo annis regnavit in Je- * ,./*,
rufalem. 1. %
1 8 Ambulavitque in viis regum Israel , sicut
ambulaverat domus Achab : hlia enim Achab
erat uxor ejus : & fecit quod malum est in
cpnspectu Domini.
 LIBER IV..REGUM, Cap. VIH. & IX.
1 9 Noluit autem Dominus difpcrderc Ju-
dam , propter David fcrvum fuum , ficut pro-
miierat ei : uc darec illi lucernam , & filiis
ejus cunctis diebus.
* In diebus ejus receflit Edom , ne effet
> Pif.
11. I.
fub Juda , & conftituit fibi regem.
zi Venitque Joram Sei'ra, & omnes currus
cum eo : & furrexit note , percuflkque Idu-
mzos , qui eum circumdederanc , & princi
pes curruum, populus autem fugit in taoerna-
cula iua.
11 Receflit ergo Edom ne effet fub Juda ,
ufque ad diem hanc. Tunc receflit & Lobna
in tempore illo.
j Reliqua aatem fermonum Joram , &
univerfa qua: fecit , nonne hare fcripta funt in
Libro verborum dierum regum Juda ?
14 Et dormivit Joram cum patribus fuis ,
fepultufque ell cum eis in civitate David , &
*.P*. regnavit Ochozias filius ejus pro eo.
" ' xj * Anno duodecimo Joram filii Achab
regis Ifrael regnavit Ochozias filius Joram
regis Judas.
Viginti duorum annorum erat Ochozias
cum regnare ccepiflet , & uno anno regnavit
in Jerufalem : nomen matris ejus Athaha filia
Amri regis Ifrael.
*7 Et ambulavit in vus doms Achab : &
fecit quod malum ell coram Domino , ficut
domus Achab : gner enim doms Achab fuit.
8 Abut quoque cum Joram filio Achab ,
ad praeliandum contra Hazael regem Syria: in
Ramoth Galaad , & vulneraverunt Syri Jo
ram :
19 Qui reverfus eft ut curaretur , in Jezra-
hel : quia vulneraverant eum Syri in Ramorh,
prscliantem contra Hazael regem Syria:. Porro
Ochozias filius Joram rex Juda , defcendit in.-
vifere Joram fihum Achab in Jezrahel , quia
zgrotabat ibi.
CAPUT IX.
Jihu in ugem Irtil uniii ftr Prtfhettm nund.it Thmimt
I dtlc-t duM.nu ji(b~b : tiumii ergt /asm unit turn clw\*
tqejuit, & lerfui f,iitl [ ipm )uflu **
unes di-Lorartt , juxtx Eli vauctutum.
i p Lifeus autem prophtes vocavit unum
_ de filiis prophetarum , & ait illi : Ac-
cinge lumbos tuos , & toile lenticulam olei
hanc in manu tua, & vade in Ramoth Galaad.
* j. Rt. * Ctlmque veneris illuc , videbis Jehu
'. t. filium Jofaphat filii Namfi ; & ingreffus fufci-
tabis eum de medio fratrum fuorum, & intro
duces in interius cubiculum.
3 Tenenfque lenticulam olei , fundes fuper
caput ejus , & dices : dicit Dominus :
Unxi te regem fuper iTrael.Aperiefque oftium,
& fugies , & non ibi fubfiftes.
4 Abiit ergo adolefcens puer prophetx in
Ramoth Galaad ,
1 Et ingreffus eft illuc : ecce autem princi
pes exercitus fedebant , 8c aie ; Verbum mihi
279
ad te, 6 princeps. Dixitque Jehu : Ad quem ex
omnibus nobis? At ille dixit: Ad te, princeps.
6 Et furrexit & ingreffus eft cubiculum : at
ille fudit oleum fuper caput ejus , 8c ait :
dicit Dominus Deus Ifrael : Unxi te regem
fuper populum Domini ifrael ,
7 Et percuties domum Achab domini tui j
& ulcifcar fanguinem fervorum meorum pro
phetarum , Sc fanguinem omnium fervorum
Domini , de manu Jezabel.
8 * Perdamque omnem domum Achab : 8c
interficiam de Achab mingentem ad parietem, 21. ii.
Sc claufum , & noviflimum in Ifrael.
9 Et dabo domum Achab , ficut * domum
Jeroboam filii Nabat, & ficut domum * Baaia $ 9.
hin Ahia.
10 Jezabel quoque comedent canes in agro
Jezrahel , nee erit qui fepeliat earn. Aperuit-
que oftium , & fugit.
1 1 Jehu autem egreffus eft ad fervos domi
ni fui : qui dixerunt ei : Reilen funt omnia ?
quid venit infanus ifte ad te ? Qui ait eis :
Noftis hominem , & quid locutus fit.
n At illi refponderunt : Falfum eft, fed
magis narra nobis. Qui ait eis : Hate & hax
locutus eft mihi , Sc ait : Hate dicit Dominus :
Unxi te regem fuper Ifrael.
13 Feftinaverunt itaque , & unufquifque
tollens pallium fuum pofuerunt fub pedibus
ejus , in fimilitudinem tribunalis , & cecine-
runt tuba , atque dixerunt : Regnavit Jehu.
'14 Conjuravit ergo Jehu filius Jofaphat filii
Namfi contra Joram : * Porr Joram obfede- * s*pr*
rat Ramoth Galaad , ipfe , 8c omnis Ifrael *
contra Hazael regem Syria: :
1 f Et reverfus fuerat ut curaretur in Jezra
hel propter vulnera , quia pereuflerant eum
Syri , prarliantem contra Hazael regem Syriar.
Dixitque Jehu : Si placet vobis , nemo egre-
diatur profugus de civitate , ne vadat , Sc
nuntiet in Jezrahel.
\6 Et afeendit, 8c profe&us eft in Jezrahel :
Joram enim argrotabat ibi , & Ochozias rex
Juda defeenderat ad vifitandum Joram.
17 Igitur fpeculator qui ftabat fuper turrim
Jezrahel, vidit globum Jehu venientis , &
ait : Video ego globum. Dixitque Joram :
Tolle currum , & mitte in oecurium eorum ,
& dicat vadens : Re&en funt omnia ?
1 8 Abiit ergo , qui afeenderat currum in
oecurfum ejus , & ait : Hzc dicit rex : Paca-
tane funt omnia ? Dixitque Jehu : Quid tibi
& paci ? tranfi , Sc fequere me. Nuntiavit
quoque fpeculator , dicens : Venit nuntius ad
eos , Sc non revertitur.
19 Mifit etiam currum equorum feeundum :
venitque ad eos , & ait : Hxc dicit rex : Num-
quid pax eft ? Et ait Jehu : Quid tibi Sc paci ?
tranfi , Sc fequere me.
Nuntiavit autem fpeculator, dicens : Ve
nit ufque ad eos , Sc non revertitur ; eil autem
 2.80 LIBER IV. REGUM, Cap. IX.& X.
incessus quasi incefsus Jehu fili Namsi, priceps
cnim graditur.
ii Et ait Joram : Junge currum. Junxerunt-
que currum ejus , & egressus est Joram rex
Israel , & Ochozias rex Juda , singuli in curri-
bus suis , egreslique sunt in occursum Jehu, &
invenerunt eum in agro Naboch Jezrahelit.
ii Cumque vidilset Joram Jehu, dixit :
Pax est Jehu ? At ill? respondit : Qu pax ?
aclinic iornicationes Jezabel matris tuz , 2c
veneficia ejus multa vigent.
ij Convertit autem Joram manum suam ,
& fugiens ait ad Ochoziam : Jnsidi Ochozia.
14 Porrd Jehu tetendit arcum manu , &
percuslit Joram inter scapulas : & egressa est
lagitta per cor ejus , statimque corruit in
curru suo.
i j Dixitque Jehu ad Badacer ducem : Tolle,
projice eum in agro Naboth Jezrahelitae ^me-
mini enim quando ego & tu scdentes in curru
sequebamur Achab patrem hujus, qu6d Domi-
nus onus hoc Ievaverit super eum, .dicens :
16 * Si non pro sanguine Naboth , & pro
II. 21. sanguine filiorum ejus , quern vidi heri , ait
Dominus , reddam tibi in agro isto , dicit
Dominus. Nunc ergo tolle , & projice eum
in agrum , juxta verbum Domini.
7 Ochozias autem rex Juda videns hoc ,
fugit per viam domus horti : persccutusque
est eum Jehu , & ait : Etiam hunc percutite
in curru suo : & percusserunt eum in ascensu
Gaver , qui est juxta Jeblaam : qui fugit in
Mdgeddo , & mortuus est ibi.
i8 Et imposuerunt eum servi ejus super
currum suum , & tulerunt in Jerusalem : se-
}>elieruntque eum in sepulchro cum patribus
iiis in Civitate David.
ij) Anno undecimo Joram silii Achab ,
regnavit Ochozias super Judam ,
30 Venitque Jehu in Jezrahel. Porrd Jeza
bel introitu ejus audito , depinxit oculos suos
stibio , & ornavit caput suum ., & respexit
per fenestram
3 1 Ingredientem Jehu per portam , & ait :
* Numquid pax potest else Zambri > qui inter-
If. lo. fecit dominum suum ?
31 Levavitque Jehu faciem suam ad fenes
tram , & ait : Quae est ista ? & inclinaverunt
se ad eum duo , vel tres eunuchi,
33 At ille dixit eis : Precipitate earn deor-
sum : & prcipitaverunt earn , aspersusque
est sanguine paries , & equorum ungul con-
culcaverunt earn.
34 Cumque introgressus esset , ut comederet
biberetque , ait : Ite , & videte maledictam
illam , & scpelite earn : quia filia regis est.
3 5 Cumque issent ut sepelirent earn , non
invenerunt nisi calvariam , & pedes , & sum-
mas manus.
5<f Reversique nuntiaverunt ei. Et ait Jehu :
ti. u. 1 Sermo Domini est > quern locutus est per
servum suum Eliam Thesbiten dicens : In
agro Jezrahel comedent canes carnes Jezabel,
37 Et erunt carnes Jezabel sicut itercus su
per faciem terrae in agio Jezrahel , ita ut pr-
tereuntes dicant : Haeccine est ilia Jezabel ?
CAPUT X.
Jt'm to flits jtcbtt cjf 41 fratres Ocb'^* ncctri juhtt ,
mamqut ^chib progeniai delet , & oitnts Jtctrdotei Bud
catlide comvCMOs cccidil , cxuftU illiui ftf.ua, rj- tempio i*
cloac.wi vtfjO i ttttttmeti in tuLtu viiulorum aureorttm perjeve-
r*t Jehu , idti vthimtnttr usus est Jfrae'l tb Hngtl : mortiu
autem feh , sutcedu films ejus Jo*cha\.
i C1 Rant autem Achab scptuaginta filii in
2/ Samaria : scripsit ergo Jehu litteras , &
misit in Samariam , ad optimates civitatis, &
ad majores natu , & ad nutritios Achab ,
dicens :
* Statim ut acceperitis litteras has, qui ha-
betis filios domini vestri , & currus , & equos
& civitates firmas , Sc arma ,
3 Eligite meliorem , & eum qui vobis pla-
cuerit de filiis domini vestri , & eum ponite
super folium patris sui , & pugnate pro domo
domini vestri.
4 Timuerunt illi vehementer , & dixerunt :
Ecce duo reges non potuerunt stare coram co,
& quomodd nos valebimus resistere ?
5 Miserunt ergo prpositi domus , & prx-
sccti civitatis , 6c majores natu , & nutritii ,
ad Jehu, dicentes : Servi tui sumus , qucum-
que jusseris faciemus , nee constituemus nobis
regem : quaecumque tibi placent , sac.
6 Rescripsit autem eis litteras sceundd , di
cens : Si mei estis , & obeditis mihi , tollite
capita filiorum domini vestri, & venite ad me
hac eadem hora eras in Jezrahel. Porrd filii
regis , scptuaginta viri apud optimates civi
tatis nutriebantur.
7 Cumque venissent litterar ad eos , tule
runt filios regis , & occiderunt scptuaginta vi-
ros , & posuerunt capita eorum in cophinis ,
s & miscrunt ad eum in Jezrahel.
8 Venit autem nuntius , & indicavit ei , di
cens : Attulerunt capita filiorum regis. Qui
respondit : Ponite ea ad duos acervos juxta
introitum port usque mane.
9 Cumque diluxisset , egressus est , & stans
dixit ad omnem populum : Justi estis : . si ego
conjuravi contra dominum meum , & inter-
feci eum , quis percuslit omnes hos ?
10 * Videte ergo nunc quoniam non cecidit *j-&|.
de scrmonibus Domini in terram , quos lo- l,-J-
cutus est Dominus super domum Achab , &
Dominus fecit quod locutus est in manu ser
vi sui Eliae.
1 1 Percuslit igitur Jehu omnes , qui reliqui
erant de domo Achab in Jezrahel , & univer
ses optimates ejus , & notos , & sacerdotes >
donee non remanerent ex eo reliqui.
1 1 Et surrexit , & venit in Samariam : cum
que venisset ad cameram pastorum in via ,
13 Invenit fratres Ochozix regis Juda , di
xitque
 LIBER IV. REG UM, Cap. X. &XI. iS*r
ritque ad cos : Quinam estis vos ? Qui res- quoque dem Baal , & fecerunt pro ea latri-
ponderunt : Fratres Ochoziac sumus, & des- nas usque in diem hanc.
cendimus ad salutandos rilios regis , & filios z8 Delevit itaque Jehu Baal de Tsrael :
regina:. %9 Verumtamen a peccatis Jeroboam filii
14 Qui ait : Comprehendite eos vivos.Quos Nabat , qui peccare fecit Israel , non receffit,
cum comprehendiffent vivos,jugulaverunt eos nee dereliquit vitulos aureos , qui erant in
in cisterna juxta Cameram, quadraginra duos Bethel , &c in Dan.
viros , & non reliquit ex eis quemquam. jo Dixit autem Dominus ad Jehu : Quia
if Cumque abiissec inde , invenit Jonadab studiose egisti quod rectum erat , & placebat
filium Recnab in occursum sibi , & benedixit in oculis meis , & omnia quae erant in corde
ei. Et ait ad eum : Numquid est cor tuum rec meo fecisti contra domum Achab : * filii tui * ufr*
tum , sicut cor meum cum corde tuo ? Et ait usque ad quartam generationem sedebunt su- ' J. 11.
Jonadab : Est. Si est, inquit, da manum tuam. per thronum Israel.
Qui dedit ei manum suam. At ille levavit 3 1 Porrd Jehu non custodivit ut ambularet
eum ad se in currum : ' in lege Domini Dei Israel in toto corde suo :
16 Dixitque ad eum : Veni mecum , & vide non enim receffit a peccatis Jeroboam , qui
zelum meum pro Domino. Et impolitum in peccare fecerat Israel.
curru suo , 31 In diebus illis cpit Dominus taedere su
1 7 Duxit in Samiriam. Et percuffit omnes per Israel : percussitque eos Hazael in univer
qui reiiqui fuerant de Achab in Samaria usque sis finibus Israel ,
ad unum , juxta verbum Domini , quod locu- 33 A Jordane contra Orientalem plagam,
tus est per Eliam. omnem Terram Galaad , & Gad , & Ruben,
1 8 Congregavit ergo Jehu omnem popu- & Manasse , ab Aroer , quae est super Torren-
* i.Rfj. lum , & dixit ad eos : * Achab coluit Baal tem Arnon , & Galaad , & Basan.
1. 31. parum , ego autem colam eum amplius. 34 Reliqua autem verborum Jehu , & uni
19 Nunc igitur omnes prophetas Baal , & verse quae fecit , & fortitudo ejus , nonne
universos servos ejus , & cunctos sacerdotes hc scripta sunt in Libro verborum dierum
ipsius vocate ad me : nullus sit qui non ve- regum Israel ?
niat , sacrificium enim grande est mihi Baal : 3 f Et dormivit Jehu cum patribus suis ,
quicumque demerit , non vivet. Porrd Jehu sepelieruntque eum in Samaria : & regnavit
fadebat hoc insidiose , ut disperderet cultores Joachaz filius ejus pro eo.
Baal. 3<J Dies autem , quos regnavit Jehu super
*o Et dixit : Sanctificate diem solemnem Israel , viginti & octo anni sunt , in Samaria.
Baal. Vocavitque , CAPUT XI.
11 Et misit in universos terminos Israel , & *4thtlU, .ii.d-! 1 filii morf, omne jemen regium , pre
venerunt cuncti servi Baal : non suit residuus fer Jans, ferra extiHgu'u , & regHum sibi ufurpu ; fed prx.
ne unus quidem qui non veniret. Et ingresli dpiente JiHuU feutrdote Hciiiiur , (ffoat nx JmU emfi.
sunt templum Baal: & repleta est domus Baal, tuitur , defirullis aris ey- imagiiibus Bui.
a summo usque ad summum. i A Thalia verd mater Ochozi, videns **-t*n
x 1 Dixitque his, qui erant super vestes : Pro- Jt\ mortuum filium suum , surrexit , & ** '*
ferte vestimenta universis servis Baal. Et pro- interfecit omne semen regium ,
tulerunt ei vestes. x Tollens autem Josaba filia regis Joram,
13 Ingressusque Jehu , & Jonadab filius Re- soror Ochoziae , Joas filium Ochozi , furata
chab templum Baal, ait cultoribus Baal : Per- est eum de medio filiorum regis qui interfi-
quirite , & videte , ne quis forte vobiscum sit ciebantur , & nutricem ejus de triclinio : &
de servis Domini , fed ut sint servi Baal soli. abscondit eum a facie Athali ut non interfi-
2.4 Ingrefli sunt igitur ut facerent victimas ceretur.
& holocausta : Jehu autem prparaverat sibi 3 Eratque cum ea sex annis clam in domo
fbris octoginta viros , & dixerat eis : Qui Domini : porrd Athalia regnavit super ter
cumque fugerit de hominibus his , quos ego ram.
adduxero in manus vestras , anima ejus erit 4 * Anno autem septimo misit Joi'ada , & h.P;
pro anima illius. assumens centuriones, & milites introduxit ad " '
* * Factum est autem , cum completum es- se in templum Domini , pepigitque cum eis
set holocaustum , praecepit Jehu militibus & feed us : & adjurans eos in domo Domini
ducibus suis : Ingredimini , & percutite eos, ostendit eis filium regis :
nullus evadat. Percusseruntque eos in ore gla- f Et praecepit illis , dicerjs : Iste est sermo,
dii , & projecerunt milites & duces : & ierunt quern facere debetis :
in civitatem templi Baal , 6 Tertia pars vestrum introeat sabbato , &
%6 Et protulerunt statuam de fano Baal , & observet excubias domus regis. Tertia autem
-combusterunt , pars sit ad portam Sur : & tertia pars sit ad
17 Et comminuerunt earn. Desttuxerunt portam , qua: est post habitaculum scutario-
Nn
i8r LIBER IV. REGUM, Cap. XI. & XII.
rum : & custodietis excubias domus Messa. CAPUT XII.
7 Duae verd panes e vobis , omnes egre- jsias gMTgphjlitii pecuniam ad (trtatetl* icmfli iufiaum
ia expenuit ; ff'^els autem regi iyria Ulium ioutrajeru
dientes sabbato , cuitodiant excubias domus jalfu f.itimi niitut mints templi & paltiii thtfauns , ii>.
Domini circa regem. demnue a jtrvis juts ere nil w , an juccedit films j. s Ama-
8 Er vallabitis eum , habenres arma in ma- Jias.
nibus vestris : si quis aurem ingressus fuerit 1 A Nno septimo Jehu regnavit Joas : &
septum templi , interficiatur : eritisque cum x\ quadraginta annis regnavit in Jerusa
rege introeunte & egrediente. lem : nomen matris ejus Sebia de Bersabee.
9 Et fecerunr centuriones juxta omnia , quar 1 Fecitque Joas rectum coram Domino
J>rceperat eis Jo'iada sacerdos : & aflumentes cunctis diebus , quibus docuit eum Jo'iada
inguli viros suos , qui ingrediebanrur fabba- sacerdos.
tum , cum his qui egrediebantur sabbato , 3 Verumtamen excelfa non abstulit : adhuc
venerunt ad Jo'iaaam sacerdotem. enim populus immolabat , & adolebat in cx-
ip Qui dedit eis hastas , & arma regis Da celsis lncenfum.
vid , qu erant in domo Domini. 4 Dixitque Joas ad sacerdotes : Omnem pe-
n Et sieterunt singuli habentes arma in cuniam sanctorum , quas illata fuerit in tem
manu sua a pane templi dextera , usque ad plum Domini a prtereuntibus , quac ofFertur
parcem siniilram altaris Ik aedis > circum re- pro pretio anim , & quam fpont & arbitrio
gem. cordis sui inferunt in templum Domini ,
1 1 Produxitque filium regis , & posuit su 5 Accipiant illam sacerdotes juxta ordinem
per eum diadema , & testimonium : fece- suum , & instaurent sartatecta domus , si quid
runtque eum regem, &: unxerunt : & plauden- necessarium viderint instauratione.
tes manu , dixerunt : Vivat rex. <f"Igitur usque ad vigesimum tertium an
13 Audivit autem Athalia vocem populi num regis Joas , non inltauraverunt sacerdo
currentis : & ingreisa ad turbas in templum tes sartatecta templi.
Domini , 7 Vocavitque rex Joas Jo'iadam Pontificem
14 Vidit regem stantem super tribunal juxta & sacerdotes , dicens eis : Quare sartatecta
morem , & cantores , & tubas prope eum, non instauratis templi ? nolite ergo amplius
omnemque populum terra' ltantem , &c ca- accipere pecuniam juxta ordinem veilrum ,
nentem tubis : & scidit vestimenta sua , cla- fed ad inltaurationem templi reddite earn.
mavitque : Conjuratio , conjuratio. 8 Prohibitique sunt sacerdotes ultraaccipe-
1 5 Praecepit autem Jo'iada centurionibus , re pecuniam a populo , & instaurare sartatec
qui erant super exercitum , & ait eis : Educite ta domus.
earn extra septa templi , & quicumque earn 9 Et tulit Jo'iada pontifex gazophylaciurn.
sectitus fuerit , feriatur gladio. Dixerat enim unum, aperuitque foramen deluper, & posuit
sacerdos : Non occidatur in templo Domini. illud juxta altare ad dexteram ingredientium
\6 Imposueruntque ei manus , &c impege- domum Domini , mittebantque in eo sacer
runt earn per viam introitus equorum , juxta dotes , qui cuitodiebant oitia r omnem pecu
palatium , & interfecta eft ibi. niam, qii deferebatur ad templum Domini.
17 Pepigit ergo Jo'iada foedus inter Do- 10 Ciimque viderent nimiam pecuniam
minum , & inter regem >8c inter populum , esse in gazophylacio , alcendebat senba re
ut esset populus Domini , & inter regem & gis , & pontifex , eflundebantque & nume-
populum , rabant pecuniam , qua: inveniebarur in domo
18 Ingressusque est omnis populus terra: Domini :
templum Baal , & destruxerunt aras ejus , ir fct dabant cam juxta numerum atqut
& imagines contriverunt validc : Mathan qUo- menfuram in manu eorum , qui prerant cat-
que sacerdotem Baal occiderunt coram altari. mentariis domus Domini : qui impendebanc
Et posuit sacerdos cuitodias in domo Do earn in fabris lignorum , & in caernentariis.
mini. iis , qui operabantur in domo Domini ,
19 Tulitque centuriones , & Cerethi & 11. Et sartatecta faciebant : tk in iis , qui
Phelethi legiones , & omnem populum ter caedebant saxa , & ut emerent ligna , & lapi
ra: , deduxeruntque regem de domo Domi des , qui excidebantur , ita ut impleretur ins-
ni : & venerunt per viam portae scutariorum tauratio domus Domini in univerus,qu indi-
in palatium , & sedit super thronum rcgum. gebant expensd ad muniendam domum.
io Laetatusque est omnis populus terra? , & 1 j Verumtamen non fiebant ex eadem pe-
civitas conquievit : Athalia autem occisa est cunia hydriae templi Domini , & fufcinulx, &
gladio in domo regis , thuribula , & tub , & omne vas aureum &
z t Septernque annorum erat Joas j aim re- argenteum de pecunia, qu inferebatur in
gnarc cpislet. templum Domini.
14 Ii$ enim , qui faciebant opus , dabatu*
ut instauraretur templum Domini.
 LIBER IV. REGUM , Cap. XII. & XIII.
j f Et non fiebat ratio iis hominibus , qui
accipiebant pecuniam ut distribuerent earn ar-
tificibus , fed in fide tractabant earn.
\6 Pecuniam vero pro delicto , & pecuniam
pro peccatis non inferebant in templum Do
mini , quia sacerdotum erat.
17 Tune ascendit Hazael rex Syriae, & pug-
nabat contra Geth , cepitque earn : & direxit
faciem suam ut ascenderet in Jerusalem.
1 8 Quam ob rem tulit Joas rex Juda omnia
sanctificata, quae consecraverant Josaphat , &
Joram , &c Ochozias parres ejus reges Juda,
& quae ipse obtulerat: & uaiversum argentum,
quod inveniri potuit in thesauris templi Do
mini , & in palatio regis : misitque Hazaeli,
regi Syriae , & receflit ab Jerusalem.
19 Keliqua autem sermonum Joas , & uni
verse quae fecit , nonne haec scripta sunt in
Libro verborum dierum regum Juda ?
to Surrexerunt autem scrvi ejus, & conjura-
verunt inter fe , percusseruntque Joas in do-
mo Mello in descensu Sella.
1 1 Josachar namque filius Semaath , fcV Jo-
zabad filius Somer servi ejus , percusserunt
eum , & mortuus ell : & sepelierunt eum cum
patribus Tuis in Civitate David , regnavitque
Amasias filius ejus pro eo.
C A P U T X 1 1 1.
Jitchuj^Ttx I, . nil prtpter p<cc.it<t sun grmijji-nl tffliBis i
rt.t byrid , convetjus ad Dominum tibtratur ; cut mtrtu*
fucctdii films Jots, qui juxia E ijti moritntii o.iticinium Syrcs
ttr dtvicit > mortui tuttm ELijii jepulcht* injtCius yunUra
mwtuui jV.citttur,
i A Nno vigesimo tertio Joas filii Ocho-
X\ ziae regis Juda , regnavit Joachas fi
lius Jehu super Israel in Samaria decem &
septem annis.
1 Et fecit malum coram Domino , secutus-
que est peccata Jeroboam filii Nabat , qui
peccare fecit Israel, & non declinavit ab eis.
3 Jratusquc est furor Domini contra Israel,
& tradidit cos in manu Hazael regis Syria,
& in manu Benadad filii Hazael cunctis die-
bus.
4 Deprecatus est autem Joachaz faciem Do
mini , & audivit eum Dominus : vidit enim
angustiam Israel , quia attriverat eos rex
Syria: :
5 Et dedit Dominus salvatorem Israeli , &
Iiberatus est . de manu regis Syriae : habitave-
runtque filii Israel in tabernaculis suis sicut
heri Sc nudiustertius.
6 Verumtamen non receflerunt a peccatis
domus Jeroboam, qui peccare fecit Ilrael,sed
in ipsis ambulaverunt : siquidem & lucus per-
mansit in Samaria.
7 Et non sunt derelicti Joachaz de populo
nisi quinquaginta equites, & decem currus, &
/ decem millia peditum : interfecerat enim eos
rex Syri , & redegerat quasi pulverem in tri-
tura area.
% Reliqua autem sermonum Joachaz , &
i8j
universa quae fecit , & fortitudo ejus , nonne
haec scripta sunt in Libro sermonum dierum
regum Israel i
9 Dormivitque Joachaz cum patribus suis,
& sepelierunt eum in Samaria : regnavitque
Joas filius ejus pro eo.
10 Anno trigesimo septimo Joas regis Juda
regnavit Joas filius Joachaz super Israel in Sa
maria sedecim annis ,
I 1 Et fecit quod malum est in conspectu
Domini : non declinavit ab omnibus peccatis
Jeroboam filii Nabat , qui peccare fecit Is
rael , fed in ipsis ambulavit.
I I Reliqua autem sermonum Joas , & uni
versa quae fecit , & fortitudo ejus , quomodo
pugnaverit contra Amasiam regem Juda, non
ne ha?c scripta sunt in Libro sermonum die
rum regum Israel ?
1 3 Et dormivit Joas cum patribus suis : Je
roboam autem scdit super folium ejus. Porro
Joas sepultus est in Samaria cum regibus Is
rael.
14 Eliseus autem xgrotabat infirmitate ,
qua & mortuus est : descenditque ad eum
Joas rex Israel , & flebat coram eo , dicebat-
que : Pater mi , pater mi , currus Israel &
auriga ejus.
1 5 Et ait illi Eliseus : Affer arcum,& sagittas.
Cumque attulisset ad eum arcum , & sagittas,
16 Dixit ad regem Israel : Pone manum
tuam super arcum. Et cum posuisset ille
manum iuam, superposuit Eliseus manus fuas
manibus regis ,
17 Et ait : Aperi senestram orientalem.
Cumque aperuisset , dixit Eliseus : Jace sagit-
tam , Et jecit. Et ait Eliseus : Sagitta salutis
Domini , & sagitta salutis contra Syriam :
percutiesque Syriam in Aphec , donee consu-
mas earn.
18 Et ait : Tolle sagittas. Qui cum tulisset,
rursum dixit ei : Percute jaculo terram. Et
aim percusliflet tribus vicibus , & stetisset ,
19 Iratus est vir Dei contra eum , & ait : Si
percuslisses quinquies , aut scxies , five septies,
percuffisses Syriam usque ad consumptionem :
nunc autem tribus vicibus percuties earn.
lo Mortuus est ergo Eliseus , & sepelierunt
eum. Latrunculi autem de Moab venerunt in
terram in ipso anno.
1 1 * Quidam autem sepelientes hominem, * *.
viderunt latrunculos , & projecerunt cadaver +3 *
in sepulchre Elisei. Quod aim tetigisset ossa
Elisei , revixit homo , & lletit super ^pedes
suos.
it fgitur Hazael rex Syria; afflixit Israel
cunctis diebus Joachaz :
tj Et miscrtus est Dominus eorum , & re-
versus est ad eos propter pactum suum , quod
habebat cum Abraham , & Isaac , & Jacob :
& noluit disperdere eos , neque projicere pe-
nitiis usque in prxsens tempus.
Nn ij
 i4 LIBER IV. REGU M, Cap.. XIV. & XV- .
14 Mortuus est autem Hazael rex Syria: , &
regnavit Benadad filius ejus pro eo.
i < Porrd Joas filius Joachaz tulit urbes de
tnanu Benadad filii Hazael , quas tulerat de
irunu Joachaz patris fui jure praclii , tribus
vicibus percuslit eum Joas , & reddidit civi-
tates Israel.
CAPUT XIV.
v4mafijs imirjeCtis occifcribus p.itris fui Joas,percmh Edons,
fed hit viSnii jtcius elatici , p rivoc.xas itd btllumjta: regem
Iftail , ab co ctpitur , & Jerujaltm ditipnur : atjou regi If
roil juccidit filius Jtnboam , qui ab tngufiiis tibtrat Jr.icl ,
cui succedit filius ZncbarUs : porri sa3x coijuritsitme tdver-
fits ^mafinm rcgem Jstit k fuis KCiditur , cut suecedit sinus
*4%4rias iapius.
i IN anno secundo Joas filii Joachaz regis
X Israel regnavit Amasias filius Joas regis
Juda.
* t ptr i * Viginti quinque annorum erat ciim reg-
aj. i. ,nare ccepiiset : viginti autem & novem annis
'regnavit in Jerusalem , nomen matris ejus
Joadan de Jerusalem.
3 Et fecit rectum coram Domino , verum-
tamen non ut David pater ejus. Juxta omnia,
quac fecit Joas pater finis , fecit :
4 Nisi hoc tantiim qudd excelfa non abstulit:
adhuc enim populus immolabat , & adolebat
incensum in excelsis.
% Cumque obtinuisset regnum, percuflit scr-
vos suos, qui interfecerant regem patrem suii:
6 Filios autem eorum , qui occiderant, non
occidit , juxta quod scriptum est in libro legis
* Deut. Moysi j sicut prcepit Dbminus , dicens : *
34 i. Non morientur patres pro filiis , neque filii
Zffth. morientur pro patribus : fed unufquisque in
t .2o, peccato suo morietur.
7 Ipse percuult Edom in Valle Salinarum
decem millia , & apprehendit petram in prac-
lio , vocavitque nomen ejus Jedehel usque in
praesentem diem.
8 Tune misit Amasias nuntios ad Joas fi-
Iium Joachaz , filii Jehu regis Israel , dicens :
Veni , & videamus nos.
9 Remisitque Joas rex Israel ad Amasiam
legem Juda , dicens : Carduus Libani misit ad
cedrum , qua; est in Libano , dicens : Da fi-
liam tuam filio meo uxorem. Transieruntque
besti saltus , quac sum in Libano , & concul-
caverunt carduum.
i o Percutiens invaluisti super Edom , & su-
blevavit te cor tuum : contentus elto gloria ,
& Cede in domo tua : quare provocas malum,
nt cadas tu & Judas tecum ?
1 1 Et non acquievit Amasias : afirenditque
Joas rex srael , & viderunt se , ipse >k Ama
sias rex Juda in Beth&mes oppido Judac.
ri -Percuflusque est Juda coram Israel , &
fugerunt unufquisque in tabernacula sua.
13 Amasiam verd regem Juda (ilium Joas fi ^%aru Itpreso juccedit fi' ins Jctthtu in Jud* ; Zacbtrin
lii Ochoziac cepit Joas rex Israel in Bethsames, 11 n in Ijrti'l jucctdii ScUum , c' huic Utntiiem qui fit
& adduxit eum in Jerusalem : & inrerrupit tiibutariuj regi siffyritrvm, if huic ah*itU, & huic Phuet :
muium Jeiuialem & porta Ephrajm usque a4 tups ttmpmbtii JktiUththiUlir itvKtsm tntg*>m stria*
portam anguli , quadringentis cubitis.
14 Tulitque omne aurum , & argentum, tc
universa vasa , qua: inventa sunt in domo Do
mini , & in thesauris regis, & obsides , & re-
versus est in Samariam.
1 5 Reliqua autem verborum Joas quac fecit,
& fortitudo ejus qua pugnavit contra Ama
siam regem Juda , nonne haec scripta sunt in
Libro sermonum dierum regum Israel ?
16 Dormivitque Joas cum patribus siiis , &
sepultus est in Samaria cum regibus Israel : &
regnavit Jeroboam filius ejus pro eo.
17 Vixit autem Amasias , filius Joas , rex
Juda, postquam mortuus est Joas filius Joa
chaz regis ifrael quindecim annis.
1 8 Renqua autem sermonum Amafi, non
ne hc scripta sunt in Libro sermonum die-
rum regum juda ?
19 tuctaque est contra eum conjuratio in
Jerusalem : at ille fugit in Lachis. Mileruntque
post eum in Lachis, ac interiecerunt eum ibi.
10 Et asportaverunt in equis , lepuitulque
est in Jerusalem cum patribus suis in Civitate
David.
ii * Tulit autem universus populus Juda: ***!
Azariam annos natuni ledecim , <x constituc- 26, '"
runt eum regem pro patre ejus Amasia.
11 ipl'eacdincavit iaih, & relHtuit earn Ju
dac, poitquamdonmvit rex cum patribus suis.
13 Anno quintodecuiio Amaii filii Joas re
gis Jud , regiiuVit jeroboam filius Joas regis
Israel in Samaria , quadraginta 6c uno anno :
14 Lt fecit quod niaium cit coram Domino.
Non recemt ab omnibus peccatis Jeroboam
filii Nai>at , qui peccare fecit llr*el.
ij -pse reiutuit terminos Israel ab introitu
EinatJi , usque ad mare soiitudinis , juxta ser-
monem Domini uei Israel , quern locucus est
per lervum siium * Jonam filiumAmathi Pro- *}M-
phetam, qui erat de Geth, qua; est in Opher. '" ''
16 Vidit enimDominus afflidtionem Israel
amaram nimis , &c quod consumpti elsent us
que ad dausos carcere , cV extremos , & non
effet qui auxiliaretur Israeli.
17 Nee locutus eli Dominus ut deleret no
men Israel de sub ccelo , fed salvavit eos in
manu Jeroboam filii Joas.
2 8 Reliqua autem sermonum Jeroboam, &
universa qua: fecit, & fortitudo ejus, qua pra:-
liatus est , & quomodo restituit Uamascum
& Emath Judac in Israel, nonne ha:c scripta
sunt in Libro sermonum dierum regum Israel?
%9 Dormivitque Jeroboam cum patribus
suis regibus Israel , & regnavit Zacharias filius
ejus pro eo.
CAPUT XV.
 LIBER IV. REG UM, Cap. XV.
lsmtlittrum trtnstoln in Jffrtut I hacsucccM OJet : m/u.
dt autem mcriko J' ifc.w jucctdtt fiuut Mh*\
i A Nno vigesimo septimo Jeroboam regis
\ Israel regnavit Azarias hlius Amaii
regis Juda.
i Sedecim annorum erat cum regnare c-
pisset , & quinquaginta duobus annis regnavit
m Jerusalem : nomen matris ejus Jechelia de
Jerusalem.
3 Fecitque quod erat placitum coram Do-
mino.juxta omnia qu fecit Amasias pater ems.
4 Verumtamen excelsa non elt demohtus :
adhuc populus lacriricabat, 6c adoleuat incen-
siim in excelsis.
* i Pr. j * Percuifit autem Dpminus regem , &
. ii. fuit leprosus usque in diem mortis lu, c% ha-
bitabat in domo libera leorlum : Joathan ve-
rd filius regis gubernabat palatium , 6c judica-
bat popuium terr.
6 Reliqua autem scrmonum Azari , &
univerla qua: fecit, nonne hc scripta sunt
in Libro verborum dierum regum Juda ?
7 t dormivit Azarias cum patribus suis :
sepelieruntque eum cum majonbus furs in ci-
vitate David , oc regnavit Joatnan hlius ejus
pro eo.
8 Anno trigesimo octavo Azari regis Juda,
regnavit Zacharias films Jeroboam super Israel
in Samaria sex menlibus :
9 Et fecit quod malum est coram Domino,
ficut fecerant patres ejus : non receilit a pec-
catis Jeroboam filii Nabat , qui peccare tecit
Israel.
io Conjuravit autem contra eum Sellum fi
lius Jabes : percullitque eum palam , & inter-
fecit , regnavitque pro eo.
1 1 Reliqua autem verborum Zachari,non-
ne hacc scripa sunt in iabro sermonum die-
rum regum Israel <
*. ii * lste ell sermo Domini , quern locutus
l# "** est ad Jehu , dicens : Filii tui usque ad quar-
tam generationem sedebunt super thronum Is
rael. Factumque est ita.
i} Sellum filius Jabes regnavit trigesimo
nono anno Azari regis Judx : regnavit autem
uno mense in Samaria.
14 Et ascendit Manahem filius Gadi de
Thersa : venitque in Samariam , & percuslit
Sellum filium Jabes in Samaria , Sc interfccit
eum , regnavitque pro eo.
1 j Reliqua autem verborum Sellum , &
conjuratio ejus , per quam tetendit insidias ,
nonne haec scripta sunt in Libro sermonum
dierum regum ;srael ?
16 Tune percuslit Manahem Thapsam , &
omnes qui erant in ea , & terminos ejus de
Thersa. Noluerant enim aper re ei : & interfe-
cit omnes prgnantes ejus , & scidit eas.
17 Anno trigesimo nono Azari regis Juda
regnavit Manahem filius Cadi super Israel de
cent aunis in Samaria.
185
1 8 Fecitque quod erat malum coram Domi
no: non recelht a peccatis Jeroboam filii Na
bat,qui peccare fecit Israel cunctis diebus ejus.
19 Veniebat lJhul rex Aslyriorum in ter
rain , & dabat Manahem Phul mille talenta
argenti , ut ester ei in auxilium , & firmarec
regnum ejus.
20 Indixitque Manahem argentum super Is
rael cunctis potentibus & divitibus , ut daret
regi Aisyriorum quinquaginta siclos argenti
per singulos : reversusque est rex Assyriorum >
& non elt moratus in terra.
1 1 Reliqua autem sermonum Manahem , 8c
universa qu fecit , nonne haec scripta sunt in
Libro sermonum dierum regum Israel ?
at Et dormivit Manahem cum patribus suis:
regnavitque Phace'ia filius ejus pro eo.
23 Anno quinquagesimo Azari regis Juda
regnavit Phace'ia filius Manahem super Israel
in Samaria biennio :
14 Et fecit quod erat malum coram Domi
no : non recefllt a peccatis Jeroboam filii Na
bat , qui peccare fecit Israel.
1 j Conjuravit autem adversus eum Phacee - '
filius Romeli , dux ejus , & percuslit eum in
Samaria in turre dorrius regi juxta Argob, &
juxta Arie , & cum eo quinquaginta viros dc
filiis Galaaditarum , &c interfecit eum , regna
vitque pro eo.
x6 Reliqua autem sermonum Phace'ia , &
universa qua; fecit , nonne hc scripta sunt ia
Libro sermonum dierum regum Israel ?
17 Anno quinquagesimo sec undo Azaria: re
gis juda regnavit Phacee filius Romeli super
Israel in Samaria viginti annis.
18 Et fecit quod erat malum coram Domi
no : non recefllt a peccatis Jeroboam filii Na
bat , qui peccare fecit Israel.
19 In diebus Phacee regis Israel venit The-
glathphalasar rex Assur , 6c cepit Aion , &
Abel Domum Maachaa & Janoe , & Cedes ,
& Asor , &c Galaad , & Galilam , & uni-
versam terram Nephthali , 6c transtulit cos in
Assyrios.
30 Conjuravit autem, & tetendit insidias
Olee filius Ela contra Phacee filium Romeli,
& percuslit eum , & interfecit : regnavitque
pro eo vigesimo anno oathan filii Ozi.
3 1 Reliqua autem sermonum Phacee , &
universa qu fecit , nonne haec scripta sunc
in Libro sermonum dierum regum Israel ?
31 * Anno secundo Phacee filii Romeli * 2 p
regis Israel , regnavit Joathan filius Ozi re- ,7.'It '
gis Juda.
33 Viginri quinque annorum erat cum reg
nare coepisset , & sedecim annis regnavit in
Jerusalem : nomen matris ejus jerula , filia
Sadoc.
34 Fecitque quod erat placitum coram Do
mino : juxta omnia , qu fecerat Ozias pater
suus 3 operaws est.
Nn iij
 zU LIBER IV. REGUM, C a p. XVI. & XVII.
3 5 Verumtamen excclsa non abstulit : adhuc
populus immolabat , & adolebat incensum in
excelsis : ipse dificavit portam domus Domi
ni sublimissimam.
3<y Reliqua autem sermonum Joatham , 8c
universa qui fecit , nonne hxc scripta sunt in
Libro verborum dierum regum Juda ?
37 In diebus illis cpit Dominus mittere in
Judam Rasim regem Syri , & Phacee filium
Romelii.
38 Et dormivit Joatham cum patribus suis,
sepultusque est cum eis in Civitate David pa-
tns sui , & regnavit Achaz filius ejus pro eo.
CAPUT XVI.
Jcba\ filium suum j er igntm ctnstcrat idtlis , regibus que-
que lfrtii & Syrit Jerusalem clfidcmibus , auxilium it rege
^ijjjrterum mijjis munmbus oltwet ; in cujus grttitm tbltto
Vet culm , (I'm ^Uyriorum ftirijiltt > an juccedit fius filius
Urchins.
i A Nno decimo septimo Phacee filii Ro-
Ji\ melii , regnavit Achaz filius Joatham
regis Juda.
1 * Viginti annorum erat Achaz cum reg-
%t. i. nare ccepilset, & sedecim annis regnavit in Je
rusalem : non fecit quod erat placitum in cons-
pectu Domini Dei sui , sicut David pater ejus,
3 Sedambulavit in via regum Israel : insuper
& filium suum consecravit , transferees per
ignem secundum idola Gentium : qui dislipa-
vit Dominus coram filiis Israel.
4 Immolabat quoque victimas , & adolebat
Incensum in excellis, & in collibus, & sub om-
ni ligno srondoso.
j * Tune ascendit Rasin rex Syria; , & Pha
* Is*.
y. i. cee filius Romelii rex Israel in Jerusalem ad
prliandum : cumque obsiderent Achaz , non
valueruht superare eum.
g In tempore illo restituic Rasin rex Syria: ,
Ailam Syria:, & ejecit Judios de Aila ; & Idu-
mii venerunt in Ailam , & habitaverunt ibi
usque in diem hanc.
7 Misit autem AcHz nuntios ad Theglath-
phalaiar regem Assyriorum , dkens : Scrvus
tuus , & filius tuus ego sum : ascende , & sal -
vum me sac de manu regis Syrii , & de manu
regis Israel , qui consurrexerunt adversum me.
8 Et cum collegilset argentum & aurum ,
quod inveniri potuit in domo Domini , & in
thesauris regis, misit regi Assyriorum munera.
9 Qui & acquievit voluntati ejus : ascendit
enim rex Assyriorum in Damascum, & vasta-
vit earn : Sc transtulit habitores ejus Cyre-
nen, Rasin autem interfecit.
I o Perrexitque rex Achaz in occurfum The-
glathphalafar regi Assyriorum in Damascum.
Cumque vidisset altare Damasci , misit rex
Achaz ad Uriam sacerdotem exemplar ejus ,
& similitudinem juxta omne opus eius.
I I Extruxitque Urias sacerdos altare juxta
omnia , qui prxceperat rex Achaz , de Da
masco , ita fecit sacerdos Urias , donee veni-
ret rex Achaz d Damasco.
i z Cumque venisset rex de Damasco , vidit
altare , & vencratus est illud : ascenditque &
immolavit holocausta , & sacrificium suum ,
13 Et libavit libamina , & fudit sanguinem
pacificorum , qua; obtulerat super altare.
14 Porrd altare ireum , quod erat coram
Domino * transtulit de facie templi , & de lo
co altaris, & de loco templi Domini : pofuit-
que illud ex laterc altaris ad Aquilonem.
1 % Pricepit quoque rex Achaz Urii sacer-
doti , dicens : Super altare majus offer holo-
caustum matutinum , & sacrificium vesperti-
num , & holocaujtum regis , & sacrificium
ejus , & holocaultum universi populi tern ,
& sacrificia corum , & libamina eorum : 8c
omnem sanguinem holocausti , & universum
sanguinem victim* super illud effundes : al
tare ver6 ireum erit paratum ad voluntatem
meam.
16 Fecit igitur Urias sacerdos juxta omnia,
qua: priceperat rex Achaz,
j 7 Tulit autem rex Achaz cilatas bases ,
& luterem , qui erat desuper : & mare depo-
suit de bobus ireis , qui sustentabant illud , &
pofuit super pavimenium stratum lapide.
1 8 Musach quoque sabbati , quod idifica-
verat in templo : & ingressum regis exterius
convertit in templum Domini propter regem
Assyriorum.
ij> Reliqua autem verborum Achaz, qui
fecit ,, nonne hxc scripta sunt in Libro sermo
num dierum regum Juda ?
ao Dormivitque Achaz cum patribus suis,
& scpultus est cum eis in Civitate David , 8c
regnavit Ezechias filius ejus pro eo.
CAPUT XVII.
Vest muha filiorum lfrtii, qu* ctmmener*Ht~r . fjeiitcrt,
Salmenajar jnb Ojee rtivjtmt aatiquum /*><"> f mitre trt-
butum > trimsjtrt lfrtii in ^*jsyr(os \ ry quit Afijr'u $*-
maritm mijji cultfim Dei i^mruxtct drwrab'ntur a leowbui t
mittitur eis jncerdcs Irailiticus qui itfos inflitust : suqni
jaclu! eji , Ut d- Deo & idalis jervirtitt-
i A Nno duddecimo Achaz regis Juda, re-
\ gnavit Osce filius Ela in Samaria super
Israel novem annis.
z Fecitque malum coram Domino : fed non
sicut reges Israel , qui ante eum fuerant.
3 * Contra hunc ascendit Salmanasar rex * /<,
Assyriorum , & factus est ei Osee scrvus, red- ii.i.
debatque illi tributa. T*- *'
4 Cumque deprehendisset rex Assyriorum '
Osce , quod rebellare nitens misisset nuntios
ad Sua regem eypri , ne prstaret tributa
regi Assyriorum-, sicut singulis annis sohtus e-
rat, obsedit eum,& vinctum misit in carcerem.
< Pervagatusque est omnem terram : & as-
cendens Samariam , obsedit earn tribus annis.
6 * Anno autem nono Osce , cepit rex Assy- * hft*
riorum Samariam, & transtulit Israel in Assy- '.!<>
rios': pofuitqtie idt'm Huh & in Habor juxta
fiuvium Goisn', "in civitatibus Medorum.
 LIBER IV. REGUM, Cap. XVII. z87
peccatis Jeroboam quae fecerat : & non re-
f Factum est enim , cum peccassent filii Is
rael Domino Deo suo , qui eduxerat eos de cesserunt ab eis ,
Terra gypti , de manu Pharaonis regis zj * Usquequd Dominus auferret Israel a * firm.
gypti , coluerunt deos alienos. facie sua , iicut locutus fuerat in manu om- *> >
8 Et ambulaverunt juxta ritum Gentium , nium servorum suorum prophetarum : trans-
quas consumpscrat Dominus in confpectu latusque est Israel de terra sua in Aisyrios ,
usque in diem hanc.
filiorum Israel , & regum Israel : quia simili-
ter fecerant. 4 Adduxit autem rex Assyriorum de Baby-
lone , & de Cutha , & de Avah , fee de Emath,
9 Et orTenderunt filii Israel verbis non rectis
Dominum Deum suum : &'aedih"caverunt sibi & de Sepharvaim : & collocavit eos in civita-
tibus Samaria: pro filiis Israel : qui -possederunt
excelsa in cunctis urbibus suis a Turre custo-
dum usque ad civitatem munitam. Samariam , & habitaverunt in urbibus ejus.
io Feceruntque sibi statuas , & lucos in a 5 Cumque ibi habitare cpisscnt , non ti-
omni colle sublimi , & subter omne lignum mebant Dominum : & immisit in eos Domi
nemorosum : nus leones , qui interficiebant eos.
1 1 Et adolebant ibi incensuni super aras in 16 Nuntiatumque est regi Assyriorum : &
morem Gentium , quas transtulerat Dominus dictum : Gentes quas transtulisti , & habitare
a facie eorum : feceruntque verba peslima ir- fecisti in civitatibus Samari , ignorant legi
ritantes Dominum. tima Dei terra : &c immisit in eos Dominus
1 1 Et -eoluerunt immunditias , de quibus leones, Sc ecce interficiunt cos , ed quod igno-
prxcepit eis Dominus ne facerent verbuni hoc.rent ritum Dei terra:.
13 Et testisicatus est Dominus in Israel & 17 Praecepit autem rex Assyriorum , dicens :
in Juda per manum omnium Prophetarum , Ducite illuc unum de facerdotibus, quos inde
* fttm. & Videntium , dicens : * Revertimini a viis captivos adduxistis , & vadat , & habitet cum
15. s- vestris peflimis , & custodite prcepta mea , eis , & doceat eos legitima Dei terror.
& caeremoruas juxta omnem legem , quam 18 Igitur cum venisset unus de facerdotibus
praecepi patribus veltris : & sicut misi ad vos
his , qui captivi ducti fuerant de Samaria ,
in manu servorum rneorum prophetarum. habitavit in Bethel , & docebat eos quomodd
14 Qui non audierunt , fed induraverunt colerent Dominum.
cervicem suam juxta cervicem patrum suo 19 Et unaquaeque Gens fabricata est Deum
rum, qui noluerunt obedire Domino Deo suo. suum : posueruntque eos in fanis excelsis , qu
1 5 Et abjecerunt legitima ejus , & pactum,
fecerant Samarit , Gens 3c Gens in urbibus
quod pepigit cum patribus eorum , & testifi- suis , in quibus habitabat.
cationes , quibus contestatus est eos : secuti- 30 Vin enim Babylonii fecerunt Sochoth-
que sunt vanitates , & vane egerunt : & secutibenoth : viri autem Chuti fecerunt Nergel :
funt Gentes , qua: erant per circuitum eorum, & viri de Emath fecerunt Asima.
super quibus prxceperat Dominus eis ut non 3 1 Porr6 Hevaei fecerunt Nebahaz & Thar-
facerent sicut & ilia: faciebant. thac. Hi autem , qui erant de Sepharvaim ,
1* Et dereliquerunt omnia prcepta Domi comburebant filios suos igni , Adramelech &c
Anamelech diis Sepharvaim ,
ni Dei sui : feceruntque sibi conflatiles duos
vitulos , & lucos , & adoraverunt universam 31 Et nihilominus colebant Dominum.Fece
militiam cceli : servieruntque Baal , runt autem sibi denovislimis sacerdotes excel-
1 7 Et consecraverunt filios suos , & filias
forum , & ponebant eos in fanis sublimibus.
suas per ignem : & divinationibus inserviebanc 31 Et cum Dominum colerent, diis quoque
suis ferviebant juxta conlueeudinem Gentium,
& auguriis : & tradiderunt fe ut facerent ma-
lum coram Domino , ut irritarent eum. de quibus tranflati fuerant Samariam :
1 8 Iratusque est Dominus vehementer Is 34 Usque in prsentem diem morem se-
raeli , & abstulit eos a conspectu suo , & nonquuntur antiquum : non timent Dominum, ne-
remansit nisi tribus Juda tantummodd. que custodiunt cremonias ejus, judicia, & le
19 Sed nee ipfe Juda custodivit mandata gem , & mandatum , quod pratceperar Domi
Domini Dei sui : vemm ambulavit in errori- nus filiis Jacob, * quern cognominavit Israel : * Gelt;
bus Israel , quos operatus fuerat. 3f Et percusserat cum eis pactum , & man- J}. 1.
ao Projecitque Dominus omne semen Israel, daverat eis , dicens : Nolite timere deos alie
& afflixit eos , & tradidit eos in manu diri-nos , & non adoretis eos , neque colatis eos ,
pientium , donee projiceret eos a facie sua :& non immoletis eis :
* i.Rig. ri * Ex eo jam tempore , quo scissus est 36 Sed Dominum Deum vestrum , qui edu-
!> Israel a domo David , &c con'tituerunt sibi xit vos de Terra gypti in fortitudine magna
regem Jeroboam filiumN-ibat : separavit enim & in brachio extento, ipsum timete , & ilium
Jeroboam Israel a Domino , & peccare eos adorate , & ipsi immolate.
fecit peccatum magnum. 57 Cremonias quoque , & judicia , & le
Et ambulaverunt filii Israel in universis gem, 8c mandatum,quod scripsit vobis, custo-
 i88 LIBER IV- REGUM, C a p. XVII. & XVIII.
dite ut faciatis cunctis diebus : & non cimea-
tis deos aiienos
3 8 Et pactum , quod percuflit vobiscum ,
nolite oblivifci : nec colatis deos alienos >
3? Sed Dominum Deum vestrum timetc ,
& ipsc eruet vos de manu omnium inimico-
rum vestrorum.
40 Uli ver6 non audierunt , fed juxta con-
suetudinem suam pristinam perpetrabant.
4 1 Fuerunt igitur Gentes iltx timences qui-
dem Dominum , fed nihilominus & idolis suis
servientes : nam & filii eorum , & nepotes ,
sicut fecerunt patres sui , ita faciunt usque in
prxsentem diem.
CAPUT XVIII.
Bxfthias fitine txmws , d'fs'ftis idolorum dtlubrit ,
# Mo)si ferfente imfrtSi", ftrc*iit Edom ; & cum tsfyriis
relclhjs'i , rtx Assyriorum txpnyiatit livituibns/itda, r.^e.
thitc vcaiam frecmi , nugnam pecuni* vim imfo-M , mijj*
tjucquc manu valida JtrujMem obfidct , multii frobiit ;' t^e.
chi*m e> blt^hemiii in Dium fer Rabftcen jatlttii
* t.Pnr. 1 A Nn0 * tertio Osee filii Ela regis Israel,
7. zVregnavit Ezechias filius Achaz regis
& 19. i.Juda.
1 Vigintiquinque annorum erat, cum regna-
re ccepisset : & vigintinovem annis regnavit
in Jerusalem : nomen matris ejus Abi filia
Zachariz.
3 Fecitque quod erat bonum coram Domi
no, juxta omnia qux fecerat David pater ejus.
4 Ipse dissipavit excelfa , & contrivit sta-
tuas,& succldit lucos.confregitque serpentem
* Hum. arnxum , * quem^ fecerat Moyies : siquidem
usque ad illud tempus filii Israel adolebant ei
incensum : vocavitque nomen ejus Nohestan.
j In Domino Deo Israel speravit : itaque
poll eum non suit similis ei de cunctis regibus
Juda, fed neque in his, qui ante eum fuerunt :
6 Et adhxsit Domino , & non receffit a
vestigiis ejus , fecitque mandata ejus , qux
prarceperat Dominus Moyfi.
7 Unde &z erat Dominus cum eo, & in cunc
tis , ad qu procedebat , sapienter se agebat.
Rebellavit quoque contra regem Assyriorum ,
& non servivit ei.
8 Ipse percuffit Philisthxos usque ad Ga-
zam , & omnes terminos eorum , a Turre
custodum usque ad Civitatem munitam.
9 Anno quarto regis Ezechix, qui erat annus
septimus Osee filii Ela regis Israel , ascendit
Salmanasar rex Assyriorum in Samariam , &
oppugnavit earn ,
10 Et cepit. Nam post annos tres , anno
* t . far. sexto Ezechix , id est * nono anno Osee regis
* Israel , capta est Samaria.
n Et transtulit rex Assyriorum Israel in
Assyrios, collocavitque eos in Hala, & in Ha-
bor fiuviis Gozan in civitatibus Medorum :
ii Qiiia non audierunt vocem Domini Dei
sui , sed prxtergrefE sunt pactum ejus : omnia
qux prxceperat Moyscs scrvus Domini , non
audierunt , neque fecerunt,
13 * Anno quartodecimo regis Ezechix, as
cendit Sennacherib rex Assyriorum ad univer } 1.
ses civitates Juda manitas : &c cepit eas. E-di 41,
14 Tune misit Ezechias rex Juda nuntios If*, xt.
ad regem Assyriorum in Lachis , dicens : Pec-
cayi , recede a me : & omne , quod imposueris
mini , feram. Indixit itaque rex Assyriorum
Ezechix regi J udx trecenta talenta argenti ,
& triginta talenta auri.
1 j Deditque Ezechias omne afgentum quod
repertum fuerat in domo Domini , & in the-
sauris regis.
16 In tempore illo confregit Ezechias val-
Vas templi Domini , & laminas auri , quas
ipse affixerat , 5c dedit eas regi Ass) riorum.
17 Misit autem rex Assyriorum Tharthan ,
& Rabsaris , & Rabsacen de Lachis ad regem
Ezechiam , cum manu valida, Jerusalem : qui
cilm ascendissent , venerunt Jerusalem, & ste-
terunt juxta aquxductum piscinae superioris ,
qux est in via Agrifullonis.
1 8 Vocaveruntque regem : egressus est au
tem ad eos Eliacim filius Helcix prxpositus
domus , & Sobna Scriba > & Joahe filius
Asaph a commentariis.
19 Dixitque ad eos Rabsaces : Loquimini
Ezechix : Hxc dicit rex magnus , rex Afly
riorum : Qux est ista fiducia , qua niteris ?
zo Forsitan inisti consilium , ut prxpares tc
ad prxlium. In quo confidis , ut audeas re-
bellare )
it An speras in baculo arundineo atque
confracto gypto , super quern , si incubuerit
homo , comminutus ingredietur manum ejus,
& perforabit earn ? sic est I'harao rex gypti
omnibus , qui confidunt in fe.
n Qudd si dixeritis mihi : In Domino Deo
nostro habemus fiduciam : nonne iste est, cujus
abstulit Ezechias excelsa & altaria : & prxce-
pit Judx & Jerusalem : Ante altare hoc ado-
rabitis in Jerusalem ?
1} Nunc igitur transite ad dominum meum,
regem Assyriorum , & dabo vobis duo millia
equorum , & videte an habere valeatis ascen-
sores eorum.
14 ht quomodo potestjs resistere ante
unum satrapam de servis domini mei mini-
mis ? An fiduciam habes in gypto propter
currus & equites ?
if Numquid sine Domini voluntate ascen-
di ad locum istum , ut demolirer eum Do
minus dixit mihi : Ascende ad terram hanc ,
& demolire earn.
16 Dixerunt autem Eliacim filius Helcix ,
cV Sobna, & Joahe Rabfaci : Precamur ut
loquaris nobis servis tuis Syriace : Siquidem
intelligimus hanc linguam : & non loquaris
nobis Judaice , audiente populo , qui est su
per murum.
*7 Responditquc ei Rabsaces, dicens : Num
quid
 LIBER IV. REGU M, Cap. XVIII. & XIX.
quid ad dominion tuum , & ad te misit me
dominus meus, ut loquerer sermones hos , &
non potiiis ad viros, qui scdent super murum,
ut comedant stercora sua , &, bibant urinam
suam vobiscum ?
i8 Stetit itaque Rabsaces , & exclamavit
voce magni Judaicc , & ait : Audite verba
regis magni , regis Assyriorum.
19 Hc dicit rex: Non vos seducat Ezechias :
non enim potcrit eruere vos de manu mea.
30 Neque fiduciam vobis tribuat super Do-
minum , dicens : Eruens liberabit nos Domi
nus , & non tradetur civitas hc in manu re
gis Assyriorum.
31 Nolite audire Ezechiam. Hc enim dicit
rex Assyriorum : Facite mecum quod vobis
eft utile , & egredimini ad me : & comedet
unusquisque de vinea sua , & de lieu sua : &
bibetis aquas de cisternis vestris ,
31 Donee veniam , & transferam vos in
terram , qu similis est terr vestr , in ter-
ram fructiferam , & fertilem vini , terram
panis & vinearum , terram olivarum , & oki
ac mellis , & vivetis , & non moriemini. No-
lite audire Ezechiam, qui vos decipit,dicens :
Dominus liberabit nos.
33 Numquid liberaverunt dii Gentium ter
ram suam de manu regis Assyriorum ?
34 Ubi est Deus Emath , &c Arphad ? ubi
est Deus Sepharvaim, Ana, & Ava ? numquid
liberaverunt Samariam de manu mea ?
3 f Quinam illi sunt in universis diis terra-
rum , qui eruerunt regionem suam de manu
mea , ut poffit eruere Dominus Jerusalem de
manu mea ?
3<J Tacuit itaque populus, & non respondit
ei quidquam : siquidem prarceptum regis acce-
perant , ut non responderent ei.
37 Venitque Eliacim filius Heki,prpositus
domsis, & Sobna scriba, & Joahe filius Asaph
a commentariis ad Fzechiam scislis vestibus,
& nuntiaverunt ei verba Rabsacis.
CAPUTXIX.
Etfcbi* & Ijiut ctavetsii *d Oamimm , t? fro liberdtine
prtamtbut fruftir Rabjtcii bUjphemiai , pcrcuiii angelus
Domini < 8 s^ >Ajiyriorum , ijutre fugitni Samiihcib , in
templo ifioloi turn Juotum a filiis fuis occ.ditur.
V*. 17- i /^\ U cum audisset Ezechias rex , scidit
i.
kJ vestimenta sua , & opertus est sacco,
ingressusque est domum Domini.
z Et mint Eliacim prpositumdomus,& Sob-
nam scribam, & senes de sacerdotibus opertos
saccis , ad Isaiam prophetam filium Amos.
3 Qui dixerunt : Hxc dicit Ezechias : Dies
tribulationis , & increpationis, & blafphemi
dies iste : venerunt filii usque ad partum , &
vires non habet parturiens.
4 Si forte audiat Dominus Deus tuus uni
verse verba Rabsacis , quern misit rex Assyrio
rum dominus suus , ut exprobraret Deum vi-
ventem , & argueret verbis , qux audivit Dq-
189
minus Deus tuus : & sac orationem pro reli-
quiis , qu repert sunt.
j Venerunt ergo servi regis Ezechi ad
Isaiam.
6 Dixitque eis Isaias : Hc dicetis domino
vestro : Hc dicit Dominus : Noli timere a fa
cie sermonum , quos audisti , quibus blasphe-
maverunt pueri regis Assyriorum me.
7 Ecce , ego immittam ei spiritum , & au-
diet nuntium , & revertetur in terram suam,
& dejiciam eum gladio in terra sua.
8 Reversus est ergo Rabsaces* & invenit re-
gem Assyriorum expugnantem Lobnam : Au-
dierat enim qudd receffisset de Lachis.
9 Ciimque audisset de Tharaca regethio-
pi , dicentes : Ecce , egressus est ut pugnet
adversum te : & iret contra eum , milit nun-
tios ad Ezechiam , dicens :
10 Hc dicite Ezechi regi Juda : Non te
seducat Deus tuus , in quo habes fiduciam :
neque dicas : Non tradetur Jerusalem in mi
nus regis Assyriorum.
1 1 Tu enim ipfe audisti qu fecerunt reges
Assyriorum universis terris , quo modo valta-
verunt eas , num ergo solus poteris liberari ?
ri Numquid liberaverunt dii Gentium sin-
gulos , quos vastaverunt patres mei , Gozan
videlicet , & Haran , & Reseph , & filios
Eden , qui erant in Thelassar ?
1 3 Ubi est rex Emath, & rex Arphad, & rex
civitatis Sepharvaim , Ana , & Ava ?
1 4 Itaque cum accepisset Ezechias litteras
de manu nuntiorum , & legisset eas , ascen-
dit in domum Domini, & expandit eas coram
Domino ,
1 j Et oravit in conspectu ejus , dicens:
Domine Deus Israel, qui sedes super cheru
bim , tu es Deus solus regum omnium terr :
tu fecisti clum & terram.
\6 Inclina aurem tuam, & audi : aperi Do
mine oculos tuos , & vide : audi omnia verba
Sennacherib , qui misit ut exprobraret nobis
Deum viventem.
17 Vere Domine dissipaverunt reges Assy
riorum Gentes , & terras omnium. -
1 8 Et milerunt deos eorum in ignem : non
enim erant dii , fed opera manuum hominum
ex ligno & lapide , & perdiderunt eos.
19 Nunc igitur Domine Deus noster , salvos
nos sac de manu ejus , ut sciant omnia regna
terr , quia tu-es Dominus Deus solus.
zo Mint autem Isaias filius Amos ad Eze
chiam , dicens : Hc dicit Dominus Deus
Israel : Qu deprecatus es me super Senna
cherib rege Assyriorum , audivi.
x x lite est sermo , quern locutus est Do
minus de eo : Sprevit te , & subsannavit te.'
virgo filia Sion : post tergum tuum caput
movit , filia Jerusalem.
zr Cui exprobrasti , & quern blasphemas-
ti ? contra quem exaltasti vocem tuam , die
Oo
 190 LIBER IV. REGUM, Cap. XIX. & XX.
elevasti in excclsum oculos tuos ? contra sanc C A P U T XX.
Istiai tgrottmtra Ejgchium moriturum denuntittt ; ti Hit
tum Israel.
23 Per manum servorum tuorum expro- sui oraitue [mnittm cum prorogmione vine ad quinieum
anuoi a Deo impetrat : dun sanititis jignn per Sola regres.
brasti Domino , & dixisti : ln multitudine sum > jljsyriii tutem munera dejerentibus ibej'aurtu ostendit,
curruum meorum ascendi excelsa montium r ob iii per Isaiam reprehenso , captiviiai Babjlmka denun
in summitate Libani , & succidi sublimes ce- ciator : cui impiiu futcedil films Manases.
dros ejus , & electas abietes illius. Ec ingref- iTN diebus illis xgrotavit Ezechias usque 1. 1.
fus sum usque ad terminos ejus , & saltum 1 ad mortem : & venit ad eum Isaias filius
carmeli ejus Amos , propheta, dixitque ei : Hc dicit Do- V"-
14 Ego succidi. Et bibi aquas alienas , Sr minus Deus : Prxcipe domui tux : morieris J "
ficcavi vestigiis pedum meorum omnes aquas enim tu j & noo vives.
clausas. 2 Qui convertit faciem (uam ad parietem,
2 j Numquid non audisti quid ab initio fe- & oravit Dominum , dicens :
cerim ? Et diebus antiquis plasmaviillud , & 3 Obsecro Domine , memento quxso quo-
nunc adduxi : eruntque in ruinam collium modo ambulaverim coram te in veritate , &
pugnantium civitates munitx. in corde perfecto , & quod placitum est co-
itf Et qui scdent in eis , humiles manu , ram te , fecerim. Flevit itaque Ezechias fletu
contremuerunt &c confufi sunt , facti sunt ve- magno.
lut fnum agri , & virens herba tectorum, 4 Et antequam egrederetur Isaias mediam
qux arefacta est antequam veniret ad maturi- partem atrii , factus est sermo Domini ad
tatem. eum , dicens :
27 Habitaculum tuum , & egressum tuum, 5 Revertere , Sr die Ezechix duci populi
& introitum tuum , & viam tuam ego prxs- mei : Hxc dicit Dominus Deus David patris
civi , & furorem tuum contra me. tui : Audivi orationem tuam , & vidi lacry-
28 Insanasti in me , & superbia tua ascen- mas tuas : & ecce sanavi te , die rertio ascen-
dit in aures meas : ponam itaque circulum in des templum Domini.
aanbus tuis , & camum in labiis tuis , & re- 6 Et addam diebus tuis quindecim annos :
ducam te in viam , per quam venisti. fed & de manu regis Assyriorum liberabo
19 Tibi autem Ezechia hoc erit signum : te , 8c civitatem hanc , & protegam urbem
Comede hoc anno , qui repereris : in sccundo istam , propter me , & propter David servum
autem anno , qux fponte nascuntur : porrd in meum.
tertio anno seminate & metite : plantate vi- 7 Dixitque Isaias r Afferte massam ficorum.
neas , & comedite frustum earum. Quam cum attulissent , & posuissent super ul-
30 Et quodcumque reliquum fuerit de do- cus ejus , curatus est.
mo Juda , mittet radicem deorsum , 6c fa- 8 Dixerat autem Ezechias ad Isaiam :
ciet frustum surfum. Quod erit signum , quia Dominus me sana-
j 1 De Jerusalem quippe egredientur reli bit , & quia ascensurus sum die tertia tem
qui , & quod falvetur de monte Sion : zelus plum Domini :
Domini exercituum faciet hoc. 9 Cui ait Isaias: Hoc erit signum a Domino,
t2 Quam ob rem hxc dicit Dominus de re- qudd facturus sit Dominus sermonem , quern
ge Assyriorum : Non ingredietur urbem hanc, locutus est : Vis ut ascendat umbra decem li-
nee mittet in earn sagittam , nee occupabit neis , an ut revertatur totidem gradibus ?
earn clypeus , nee circumdabit earn munitio. 10 Et ait Ezechias : Facile est, umbram
33 Per viam, qua venit, revertetur : ik civi- crescere decem lineis : nee hoc volo ut fiat,sed
tatem hanc non ingredietur , dicit Dominus. ut revertatur retrorsum decem gradibus.
34 Protegamque urbem hanc , & falvabo n Invocavi: itaque Isaias propheta Domi
am propter me , & propter David servum num , & reduxit umbram per hneas , quibus
meum. jam descenderat in horologio Achaz , retror
3 j * Factum est igitur in nocte ilia , venit sum decem gradibus.
I. II. Angelus Domini , & percuslit in castris Assy- 1 1 In tempore illo misit Berodach * Ealadan, * Is'i-
tccii. riorum centum octogintaquinque millia.Cum- filius Baladan , rex Babyloniorum litteras & 39. l-
<4- 14- que diluculo surrexisset , vidit omnia corpora
J/ii.37. munera ad Ezechiam : audierat enim qudd
3- mortuorum : & recedens abiit , xgrotasset Ezechias.
. Mub. 16 Et reverfus est Sennacherib rex Assyrio 13 Lxtatus est autem in adventu eorum
7-41. rum , & mansit in Ninive. Ezechias , Sr ostendit eis domum aromatum ,
3. /.ij(6. 37 * Cumque adoraret in templo Nefroch
*. >. deum suum , Adramelech & Sarasar filii ejus & aurum Sr argentum , & pigmenta varia,
*m. percusserunt eum gladio , fugeruntque in ter unguenta quoque , & domum vasorum
J. 24. fuorum , cc omnia qux haberc poterat in
rain Armeniorum , & regnavit Afarhaddon thesauris fuis. Non suit quod non monstra-
61ms ejus pro eo. ret eis Ezechias in. domo siu , Sc in omni
potestate siu. .
 LIBER IV. REGU M,Cap. XX. & XXI.
14 Venit autem Isaias propheta ad jegem
Ezecluam , dixitque ei : Quid dixerunt viri
isti ? aut unde venerunt ad te ? Cui ait Eze
chias : De terra longinqua venerunt ad me ,
de Baby lone.
I % At ille respondit : Quid viderunt in do-
mo tua ? Ait Ezechias : Omnia qucumque
sunt in domo mea , viderunt : nihil est quod
non monstraverim eis in thesauris meis.
15 Dixit itaque Isaias Ezechi :. Audi fer-
monem Domini.
17 Ecce dies venient , & auferentur omnia ,
qu sunt in domo tua , & qu condiderunt
patres tui usque in diem haac, in Babylonem:
non remanebit quidquam , ait Dominus.
18 Sed & de riliis tuis qui egredientut ex
te , quos generabis , tollentur , & erunt eunu-
chi in palatio regis Babylonis.
19 Dixit Ezechias ad lsaiam : Bonus sermo
Domini , quern locutus es : sit pax & veritas
in diebus meis.
10 Reliqua autem scrmonum Ezechi , &
omnis fortitudo ejus, & quomodo fecerit pif-
cinam , & aquductum, & introduxerit aquas
in civitatem , nonne hc scripta sum in Libro
sermonum dierum regum Juda ?
I I Dormiv itque Ezechias cum patribus suis ,
& regnavit Manasses filius ejus pro eo.
C A P U T XXI.
Trepter aUmintaiam Manajps impieitttm frtdnit Domi
nus it Judam ac JerujtUm ieleturumxcui moriue succedit im-
fi,s situs jtmm ; cr bee kjervis oceijo , regw /user Jutktn
pint films Justus.
*. p*-, i |~~x Uodecim annorum erat Manasses cum
SI. 1. JL/regnare cpisset , & quinquaginta
quinque annis regnavit in Jerusalem : nomen
matris ejus Haphliba.
x Fecitque malum in conspectu Domini ,
juxta idola Gentium , quas delevit Dominus
a facie filiorum Israel.
":.P4r.
3 * Conversusque est , & dificavit excel-
II. I- sa , qu distlpaverat Ezechias pater ejus : &
erexit aras Baal , & fecit lucos sicut fecerat
Achab rex Israel , & adoravit omnem mili-
tiam cli , & coluit earn.
4 Extruxitque aras in domo Domini , de
qua dixit Dominus : * In Jerusalem ponam
nomen meum.
7. i. 5 Et extruxit altaria universe militi cli
in duobus atriis templi Domini.
6 Et traduxit filium suum per ignem : &
ariolatus ell , & obscrvavit auuuria , & fecit
pythones , & aruspices multiplicavit , ut fa-
ceret malum coram Domino , & irritaret
eum.
7 Posuit quoque idolum loci , quern fece
rat in templo Domini , * super quod locutus
est Dominus ad David , & ad Salomonem fi
7. 1.
lium ejus : In templo hoc , & in Jerusalem ,
s 1. quam elegi de cunctis tribubus Israel , ponam
nomen meum in sempiternum.
i9i
8 Et ultra non saciam commoveri pedem
Israel de terra , quam dedi patribus eorum :
si tamen custodierint opera omnia qu prce-
pi eis , & universam legem , quam mandavit
eis servus meus Moyscs.
9 llli ver6 non audierunt : fed feducti sunt
a Manasse , ut facerent malum super Gentes ,
quas contrivit Dominus a facie filiorum Is
rael.
I o Locutusque est Dominus in manu servo-
rum suorum prophetarum , dicens :
I I * Quia fecit manasses rex Juda abomi- * /er,
nationes istas pessimas , super omnia qu '5-i*
secerunt Amorrhi ante eum , & pecca-
re fecit etam Judam in immunditiis sins :
j i Propterea hare dicit Dominus Dcus l
rael : Ecce ego inducam mala super Jerusalem
& Judam : ut quicumque audierit , tinniant
amb aures ejus.
1 3 Et extendam super Jerusalem funiculum
Samari , & pondus domus Achab : & dele-
bo Jerusalem , sicut deleri solent tabul : &
delens vertam , & ducam crebriils stilum sim
per faciem ejus.
14 Dimittam verd reliquias hreditatis
me , & tradam eas in manus inimicorum
ejus : eruntque in vastitatem , & in rapinam
cunctis adverfariis suis.
I j E6 qudd fecerint malum coram me , &
perscveraverint irritantes me , ex die qusl
egressi sunt patres eorum ex gypto , usque
ad hanc diem.
1 6 Insuper & sanguinem innoxium * fudit * lfr*
Manasses multum nimis , donee impleret Jc- ** *.
rusalem usque ad os : absque peccatis suis ,
quibus peccare fecit Judam, ut faceret malum
coram Domino.
17 Reliqua autem scrmonum Manasse, &
universa qu fecit, & peccaam ejus, quod
peccavit , nonne hc scripta sunt in Libro
lermonum dierum regum Juda ?
18 Dormivitque Manasses cum patribus
suis , &: scpultus est in horto domus su , in
horto Oza : & regna. it Amon filius ejus
pro eo.
19 Viginti duorum annorum erat Amoa
cum regnare cpisset : duobus quoque annis
regnavit in Jerusalem. Nomen matris ejus
Messalemeth filia Harus de Jeteba.
20 Fecitque malum in conspectu Domini ,
sicut fecerat Manasses pater ejus.
II Et ambulavit in omni via, per quam
ambulaverat pater ejus : scrvivitque immun
ditiis , quibus fervierat pater ejus , &c ado
ravit eas ,
ii Et dereliquit Dominum Deum patrum
suorum , & non ambulavit in via Domini.
13 Tetenderuntque ei insidias fervi sui , &
interfecerunt regem in domo sua.
X4 Percuffit autem populus terr omnes ,
qui conjuraverant contra regem Amon : &
u O o ij
 i9t LIBER IV. REGUM, Cap. XXII. & XXIII.
constituerunt sibi regem Josiam filium ejus quia non audierunt patres nostri verba Libri
pro eo. hujus , ut facerent omne quod scriptum est
1% Reliqua autem scrmonum Amon qux nobis. .
fecit , nonne hxc scripta sunt in Libro sermo- 14 Ierunt itaque Helcias sacerdos , & Ahi-
num dierum regum Juda ? cam , be Achobor , & Saphan , & Asaia ad
%6 Sepelieruntque eum in sepulchro suo , Holdam prophetidem uxorem Sellum filii
in horto Oza : be regnavit Jonas filius ejus Thecux , filii Araas custodis vestium, qua: ha-
pro eo. bitabat in Jerusalem in Secunda : locurique
CAPUT XXII. sunt ad earn.
Jostas templum ac Dei cultum instaurat ; Dominum super 1 5 Et ilia respondit eis : Hate dicit Domi-
tepe'to Deuteronomii libra coisulem , pradictis in eo minis nus Deus Israel : Dicite viro , qui misit vos
& pctnis exterrims , re'ponjum ex profhetide accipit , in-
ductnda super Judam script* in en malt propter neglcHum
ad me :
i fatribm Dei cultum, ipfum tame prms in pate mori- \6 Hate dicit Dominus : Ecce , ego addu-
turum. cam mala super locum istum , & super habi-
i S~~\ Cto annorum erat Josias cum regnare *atores c>ns > omnia verba legis qua: legit rex
1 P'r.
\J cpisset , triginta & uno anno regna- * a
vit in Jerusalem : nomen matris ejus Idida, 1 7 Quia dereliquerunt me, be sacrificaverunt
filia Hadaia de Befecath. diis alienis , irritantes me in cunctis operibus
z Fecitque quod placitum erat coram Do manuum suarum : be succendetur indignatio
mino , be ambulavit per omnes vias David mea in loco hoc , be non extinguetur.
patris sui : non declinavit ad dexteram , five 1 8 Regi autem Juda , qui mifit vos ut con-
ad siniitram. suleretis Dominum , sic dicetis : Hxc dicit
3 Anno autem octavo decimo regis Josix, Dominus Deus Israel : Pro eo qudd audifti
misit rex Saphan filium Aslia , filii Messulam verba voluminis ,
scribam templi Domini , dicens ei : 1 9 Et perterritum est cor tuum, & humilia-
4 Vade ad Helciam sacerdotem magnum, ut tuses coram Domino, auditis sermonibus con
confletur pecunia , qua: illata est in templum tra locum istum, be habitatoies ejus, quod vi
Domini , quam collegerunt janitores templi delicet fierent in stuporem & in maledictum :
& populo , & scidisti vestimenta tua,& flevisti coram me,
j Deturque fabris per prxpositos domus & ego audivi , ait Dominus :
Domini : qui & distribuant earn his qui ope- io Idcircd colligam te ad patres tuos , &c
rantur in templo Domini , ad instauranda lar- colligens ad sepulcrum tuum in pace , ut non
tatecta templi : videant oculi tui omnia mala qua: inducturus
6 Tignariis videlicet & cxmentariis , & iis, sum super locum istum.
qui interrupta componunt : be ut emantur CAPUT XXIII.
Jostas Dtuicronomium coram populo /jit t perchjfoque cum
ligna , & lapides de lapicidinis ad instauran- Domino sdere , <K de/lruciii abomiaationibus , frxiipit Pis-
dum templum Domini. chacelebraii i quoin Mageddo oectso , fnecedit impius films
7 Verumtamen nonsupputetur eis argentum Jouhi\, quern Phtrao captum ducit in ^-fgyftum, snlftitnto
quod accipiunt , fed in potestate habeant , & Lit him que/a Joabjm nomimu , & ti giavcm mutftam im
in fide. ponit.
8 Dixit autem Helcias pontifex ad Saphan
i Tj T renuntiaverunt regi quod dixerat. *i.p.
scribam : Librum legis reperi in domo Domi X2/ Qui misit : & congregati sunt ad eum .'
ni : deditque Helcias volumen Saphan , qui be
omnes senes Juda 8c Jeruialem.
Jegit illud. i Ascenditque rex templum Domini , &
omnes viri Juda , universique qui habitabant
9 Venit quoque Saphan scriba ad regem, &
renuntiavit ei quod prxceperat , & ait : Con-
in Jerusalem cum eo sacerdotes & propheta*,
flaverunt servi tui pecuniam , qua: reperta est
& omnis populus a parvo usque ad magnum :
legitque cunctis audientibus omnia verba
in domo Domini : be dederunt ut distribuere-
libri foederis , qui inventus est in domo Do
tur fabris a prfectis operum templi Domini.
io Narravit quoque Saphan scriba regi : di
mini.
cens : Librum dedit mihi Helcias sacerdos. 3 Stetitque rex super gradum : & feedus
Quern cum legisset Saphan coram rege , percustit coram Domino , ut ambularent post
1 1 Et audisset rex verba Libri Legis Domini,
Dominum,& custodirent prxcepta ejus,& tes-
scidir vestimenta sua. timonia , & can:emonias in omni corde, & in
1 1 Et prxcepit Helcix sacerdoti , be Ahicam
tota anima , be suscitarent verba foederis hu-
filio Saphan , & Achobor filio Micha , be Sa
jus , qua: scripta erant in libro illo : acquie-
phan scriba> , Se Asaiat servo regis , dicens :
vitque populus pacto.
i j Ite & consulite Dominum super me , & 4 Et pr.tcepit rex Helci pontifici , & sacer-
super populo , be super omni Juda , de verbis
dotibus tecundi ordinis , & janitoribus , * ut *eU>
voluminis istius , quod inventum eit : magna
projicerent de templo Domini omnia vasa, 4. j-
enim ira Domini succensa est contra nos : qux fact* fuerant Baal , be in luco} & univei-
 LIBER IV. REG UM, Cap.. XXIII.
sac militia? caeli : & combuslit ea soris Jerusa
lem in Convalle Cedron , & tulit pulverem
eorum in Bethel.
j Et delevit aruspices, quos posuerant reges
Juda ad sacrificandum in excelsis per civita-
tes Juda , & in circuitu Jerusalem : & eos ,
qui adolebant incensum Baal , & Soli , &
Lunx , & duodecim fignis , & omni militix
cxli.
6 Et efferri fecit lucum de domo Domini
foras Jerusalem in Convalle Cedron , & com-
buffit eum ibi , & redegit in pulverem, &s pro-
jecit super sepulchra vulgi.
7 Destruxit quoque xdiculas effminato-
rum , qui erant in domo Domini , pro quibus
mulieres texebant quali domunculas luci.
8 Congregavitque omnes sacerdotes de civi-
tatibus Juda : & contaminavit excelsa , ubi sa-
crificabant sacerdotes de Gabaa usque Bersa-
bee : & destruxit aras portarum in introitu os-
tii Josue principis civitatis , quod erat ad si-
nistram portx civitatis.
9 Verumtamen non ascendebant sacerdotes
excelforum ad altare Domini in Jerusalem :
fed tantum comedebant azyma in medio fra-
trum suorum.
io Contaminavit quoque Topheth , quod
est in Convalle filii Ennom : ut nemo consecra-
ret filium suum aut filiam per ignem, Moloth.
1 1 Abstulit quoque equos , quos dederant
reges Juda , Soli , in introitu templi Domini
juxta exedram Nathanmelech eunuchi , qui
erat in Pharurim : currus autem Solis combus-
sit igni.
i z Altaria quoque , qux erant super tecta
cnaculi Achaz , qux fecerant reges Juda ,
& altaria qux secer.it Manasses in duobus
atriis templi Domini , destruxit rex : & cu-
currit inde , & dispersit cinerem eorum in
Torrentem Cedron.
13 Excelsa quoque , qux erant in Jerusalem
* 3 *<. ad dexteram partem Montis offensionis , *
1 ' 7- qua: xdificaverat Salomon rex Israel Astaroth
idolo Sidoniorum, & Chamos offensioni Moab,
& Melchom abominationi filiorum Ammon ,
polluit rex.
14 Et contrivit statuas , & succidit lucos :
replevitque loca eorum ossibus mortuomm.
* ' F'l' 1; * Insuper & altare , quod erat in Be-
1,1 ! thel, & excelsum , quod fecerat Jeroboam
filius Nabat, qui peccare fecit Israel: &c altare
illud , & excelsum destruxit , atque combus-
fit , & comminuit in pulverem , fuccenditque
etiam lucum.
i<f Et conversus Tosias , vidit ibi sepulchra,
qux erant in monte : misitque & tulit ossa de
sepulchris , & combuslit ca super altare , &
polluit illud iuxta verbum Domini , quod lo-
cutus eft vir Dei , qui pradixerat verba hxc.
* Her. 17 * Et ait : Ouis est titulus ille , quern vi-
1 j. *. deo f Responderuntque ei cives urbis illius ; Se-
193
pulchrum est hominis Dei , qui venit de Juda,
be prxdixit verba hxc qux fecisti super altare
Bethel.
1 8 Et ait : Dimitteeum, nemo commo-
veat ossa ejus. Et intacta manserunt ossa illius
cum ossibus prophetx, qui veneratde Samaria.
1 9 Insuper & omnia tana excelforum , qux
erant in civitatibus Samarix , qux fecerant re
ges Israel ad irritandum Dominum , abstulit
Josias : & fecit eis secundum omnia opera ,
qux fecerat in Bethel.
xo Et occidit universos sacerdotes excel
forum , qui erant ibi super altaria : & com
buslit ossa humana super ea : reversusque ell
Jerusalem.
1 1 * Et prxcepit omni populo , dicens : Fa-- *.?*;
cite Phase Doirffho Deo vestro , secundum !'
quod scriptum est in libro foederU liujus.
zi Nee enim factum est Phase tale a diebus
judicum , qui judicaverunt Israel , & omnium
dierum regum Israel , & regum Juda ,
13 Sicut in octavo decimo anno regis Josix
factum est Phase istud Domino in Jerusalem.
a4 Sed & pythones , & ariolos , & figuras
idolorum , & immunditias , & abominatio-
nes , qux fuerant in terra Juda & Jerusalem,
abstulit Josias : ut statueret verba legis , qux
scripta sum in Libro quern invenit Helcias sa-
cerdos in templo Domini.
z 5 Similis illi non suit ante eum rex , qui
reverteretur ad Dominum in omni corde suo ,
& in tota anima sua , & in universa virtute
sua juxta omnem legem Moyii : neque post
eum surrexit similis illi.
z6 Verumtamen non est aversus Dominus
ab ira furoris sui magni , quo iratus est furor
ejus contra Judam : propter irritationes , qui
bus provocaverat eum Manasses.
17 * Dixit itaque Dominus : Etiam Judam * l*fr*
auferam a facie mea , sicut abstuli Israel : & ** *
projiciam civitatem hanc , quam elegi , Jeru-
rusalem , &c domum , de qua dixi : Erit no-
men meum ibi.
z8 Reliqua autem sermonum Josix , & uni
versa qux fecit, nonne hxc scripta sunt in
Libro verborum dierum regum Juda ?
29 * In diebus ejus ascendit Pharao Nechao * i. V*r.
rex 'gypti , contra regem Assyriorum ad flu- 3 5- *
men tuphraten : fcV abiit Josias rex in occur-
sum ejus : & occisus est in Maggedo , cum
vidisset eum.
30 Et portaverunt eum servi sui mortuum
de Mageddo : & pertulerunt in Jerusalem ,
& sepelierunt eum in sepulchro suo. Tulitque
populus terrx Joachaz filium Tosix : &: unxe-
runt eum , & constituerunt eum regem pro
patre suo.
j i * Viginti trium annorum erat Joachaz **.]#;
cum retjnare cpifiet , & tribus mensibus reg- ! *
navit in erusalem : nomen matris ejus Ami-
tal , filia Jeremi , de Lobna.
Oo iij
 194 LIBER IV. REGU M, Cap. XXIV. & XXV,
31 Et fecit malum coram Domino , juxta & rircumdata est'urbs munitionibus.
omnia qu fecerant patres ejus. 1 1 Venitquc Nabuchodonofor rex Babylo
33 Vinxitque eum Pharao Nechao in Rebla, nis ad civitatem cum fervis fuis , ut oppug-
qua: est in terra Emath , ne regnaret in Jeru narent earn.
salem : & imposuit mulctam terr , centum 1 1 Egressufque est Joachin rex Juda ad re-
talentis argenti, & talento auri. gem Babylonis , ipse & mater ejus , & servi
34 Rcgemque constituit Pharao Nechao ejus , & principes ejus , & eunuchi ejus ; &
Eliacim hlium Josi pro Josia patre ejus: ver- suscepit eum rex Babylonis anno octavo reg-
titquenomen ejus Joakim: porro Joachaz tulit, ni fui.
& duxit in gyptum , & mortuus eft ibi. 13 Et protulit inde omnes thesauros domus
3 5 Argentum autem & aurum dedit Joa Domini , & thesauros domus regi : & con-
kim Pharaoni , cum indixisset terr per sin- cidit univerfa vasa aurea , qu fecerat Salo
gulos , ut conferretur juxta prceptum Pha- mon rex Israel in templo Domini juxta ver
raonis: & unumquemque juxta vires fuas exe- bum Domini.
git , tarn argentum quam aurum de populo 14 Et transtulit omnem Jerusalem , & uni
terr , ut daret Pharaoni Nechao , verses principes , & omnes fortes exercitus ,
55 Viginti quinque anndjum erat Joakim decem millia , in captivitatem ; & omnem
ciim regnarex ccepisset : & undecim annis reg- artisicem & cluforem : nihilque relictum est ,
navit in Jerusalem : nomen matris ejus Zebi- exceptis pauperibus populi terr.
da filia Phadaia de Ruma. 1 j * Transtulit quoque Joachin in Babylo- * '-P*.
37 Et fecit malum coram Domino , juxta nem , & matrem regis , & uxores regis , & 'Jj,0't
omnia qu fecerant patres ejus. eunuchos ejus : & judices terr duxit in capti- A ' '
CAPUT XXIV. vitatem de Jerusalem in Babylonem.
Joikim trienmo jeivit >cgi Ba>yl~nis : delude varios patitur 16 Et omnes viros robustos , septem millia,
latrunculos : que mortuo , (uccedit films Jiachi* i quc>n cum & artifices , & clufores mille , omnes viros
jheiauris tevipli ac domus regie uui-verjrque roborchabitaiomm
Jerusalem dud. Nabu.hi.donojor in Babylonem , fiijscclo in re- fortes & bellatores : duxitque eos rex Babylo
gem illiui ,rrw Mattkat.ia , qnem vecazit Seieciam. nis captivos in Babylonem.
i I N diebus ejus ascendit Nabuchodonofor 17 * Et constituit Matthaniam patruum +].
1 rex Babylonis , & factus est ei Joakim ejus pro eo:impofuitque nomen ejus Sedeciam. 7 '
scrvus tribus annis : & rursum rebpllavit con 18 Vigesimum & primum annum tatis ha- * iU ,!
tra eum. bebat Sedecias cum regnare coepisset, & unde
i smmisitque ei Dominus latrunculos Chal- cim annis regnavit in Jerufalem-.nomen matris
dorum , & latrunculos Syria; , & latrunculos ejus erat Amital, filia Jeremi , de Lobna.
Moab , & latrunculos filiorum Ammon : & 19 Et fecit malum coram Domino , juxta
* Spr* jmmisit eos in Judam , ut disperderent eum, * omnia qu fecerat Joanim.
*3' 27' juxta verbum Domini , quod locutus fuerat 1 o lrascebatur enim Dominus contra Jeru
per servos suos prophetas. salem & contra Judam, donee projiceret eos a
3 Factum est autem hoc per verbum Domi facie suarecessitque Sedecias a rege Babylonis.
ni contra Judam , ut auferret eum coram fe , CAPUT XXV.
Obfcffi k Nabucbod no, or Jcru{alcm,Sedccias ctetts ac vine.
propter peccata Manasse univerfa qu fecit , tus , net mis coram je filiii, in Babjhncm ducitur cum rcliqua
4 Et propter sanguinem innoxium , quern fopult , quibtistUm tvMin ad exercendam ttrrtm relictii : jtst
effudit , & implevit Jerusalem cruore inno- exufti unk cum tempi omnia magnificat tdficia, projects Nt-
centium : & ob hanc rem noluit Dominus buchodenojbr Oodotiam ; quo ab ijmaele iwttremftt , f"gi! ft~
fului in vgypturn, Jeaibin autem m ctptivitnte fubUmatm
propitiari.
5 Reliqua autem fermonum Joakim , & ' rtge Bubylonis.
univerfa qu fecit , nonne hc scripta sunt in i 17 Actum est autem anno nono regni ejus, Jam.
X* mense decimo , decima die meniis , ve- ?* '*
Libro fermonum dierum regum Juda ? Et nit Nabuchodonofor rex Babylonis, ipfe & 5J-*-
dormivit Joakim cum patribus suis :
6 Et regnavit Joachin filiusejus pro eo. omnis exercitus ejus in Jerusalem , & circum-
7 Et ultra non addidit rex gypti , ut egre- dederunt earn : & extruxerunt in circuitu ejus
Leretur de terra sua : tulerat enim rex Baby munitiones.
lonis a rivo gypti usque ad fluvium Euphra- 1 Et clause est civitasatque vallata usque
ten , omnia qu fuerant regis gypti. ad undecimum annum regis Sedeci ,
8 Dccem & octo- annorum erat Joachin 3 Nona die mensis : Prvaluitque fames in
cum regnare cpisset, be tribus mensibus reg civitatc , nee erat panis populo terr.
navit in Jerusalem : nomen matris ejus No- 4 Et interrupta est civitas : & omnes viri
hesta filia Elnathan de Jerusalem. _ bellatores nodte fugerunt per viam port,qui
9 Et fecit malum coram Domino , juxta est inter duplicem murum ad hortum regis
omnia qu fecerat pater ejus. ( porro Chaldi obsidebant in circuitu civita
* tern I0 * In tempore illo ascenderunt servi Na- tem. ) Fugit itaque Sedecias per viam , qui
1. ," ' buchodonosor regis Babylonis in Jerusalem , duck ad campestria solitudinis.
 LIBER IV. RE G UM, Cap. XXV.
f Et perfecutus est exercitus Chaldorum
regem , comprehenditque eum in planitie Je
richo : & omnes bellatores , qui erant cum
eo , dispersi sunt , & reliq eruiit eum.
6 Apprehensum ergo regem duxerunt ad re-
gem Babylonis in Reblatha : qui locutus est
cum eo judicium.
7 Filios autem Sedeci occidit coram eo ,
& oculos ejus effodit , vinxicque eum eaten is,
& adduxit in Babylonem.
8 Mensc quinto , septima die menu's , ipse
est annus nonus decimus regis Babylonis : ve-
nic Nabuzardan princeps exercitus , servus re
gis Babylonis , in Jerusalem.
* P/lto. 9 * Et succendit domum Domini , & do-
71-7- mum regis : & domos Jerusalem , omnemque
domum combusllt igni.
io Et muros Jerusalem in circuitu destruxit
omnis exercitus Chaldorum , qui erat cum
principe militum.
1 1 Reliquam autem populi partem , qu re-
manserat in civitate, & perfugas, qui transfu-
gerant ad regem Babylonis , & rehquum vul-
gus transtulit Nabuzardan princeps militiz.
n Et de pauperibus terr reliquit vinitores
& agricolas.
*Jtrtm. 13 1 Columnas autem reas , qu erant in
7 * temp lo Domini , & bases , & mare zreum ,
quod erat in domo Domini , confregernnt
Chaldi , & tranllulerunt s omne in Baby-
Jonem.
14 Ollas quoque reas , & trullas , & tri-
dentes , & scyphos , & mortariola , & omnia
vasa rea , in quibus ministrabant , tulerunt.
1 j Necnon & thuribula , & phialas : qua;
aurea , aurea : & qu argentea , argentea ,
tulit princeps militix :
i<s Id est , columnas duas , mare unum , &
bases quas fecerat Salomon in templo Domi
ni : non erat pondus ris omnium vasorum.
j Keg. 17 * Decem & octo cubitos alticudinis ha-
7- < j- bebat columna una : &c capkellum reum su-
j. p-.j. per fe aitjtudinis trium cubitorum : & retia-
Jtrtm. culum ? & malogranata super capitellum co-
}. t j. lumn , omnia rea : similem & columna se-
cunda habebat ornatum.
18 Tulit quoque princeps militi Saraiam
sacerdotem primum , & Sophoniam sacerdo-
tem secundum , & tres janitores.
19 Et de civitate eunuchum unum , qui erat
prfectus super bellatores viros : & quinque
viros de his , qui stererant coram rege , quos
reperit in civitate : & Sopher principem exer
citus , qui probabat tyrones de populo terra:
& sexaainta viros e vulgo , qui inventi fue-
rant incivirate.
io Quos tollens Nabuzardan princeps mili
tum , duxit ad regem Babylonis in Reblatha.
ii Percusiltque eos rex Babvlonis , ?>: inter-
fecit eos in Reblatha in terra Emath: & trani-
iatus est Juda de terra sua.
z95
11 Populo autem qui relictus erat in terra
Juda , quern dimiserat Nabuchodonosor rex
Babylonis , prfecit Godoliam rilium Ahicam
filii Saphan.
13 Quod cum audissent omnes duces mili
tum , ipsi & viri qui erant cum eis , videlicet
quod constituiflet- rex Babylonis Godoliam :
venerunt ad Godoliam in Maspha Ismahel filius
Nathani , & Johanan filius Caree , & Saraia
filius Thanehumeth , Netophathites , & Jeso-
nias filius Maachati , ipsi & soeii eorum.
4 Juravitque Godolias ipsis & soeiis eo
rum , dicens : Nolite timere fervire Chaldis :
manete in terra , & scrvite regi Babylonis ,
be bene erit vobis.
1 5 Faitum est autem in mense septimo ,
venit Ismahel filius Nathani , silii Elisama
de semine regio , & decem viri cum eo : per-
cusseruntque Godoliam , qui & mortuus est :
fed & Judos & Chaldos , qui erant cum
eo in Maspha.
t.6 Conlurgensque omnis populus a parvo
usque ad magnum , & principes militum ve
nerunt in gyptum timentes Chaldacos.
X7 Factum est ver6 in anno trigesimo septi
mo transmigrationis Joachin regis Juda, men
se duodecimo , vigesima septima die mensis :
sublevavit Evilmerodach rex Babylonis , anno
quo regnare cceperat , caput Joachin regis
Juda de carcere.
18 Et locutus est ei benigne : & posuit thro-
num ejus super thronum regum , qui erant
cum eo in Babylone.
x9 Et mutavit vestes ejus , quas habuerat
in carcere , & comedebat panem semper in
conspectu ejus cunctis diebus vit su.
30 Annonam quoque constituit ei sine inter-
mi flione , qu & dabatur ei a rege per singu-
los dies omnibus diebus vit su.
*******************
LIBER PRIMUS
PARALIPOMENON ,
H E B R A I C E
DIBRE HAIAMIN.
CAPUT PRIMUM.
Gtxetlogia ah jidam usque ad ^Ahrxm, & gt^trationes filio*
rum Ji iraba una cum filiti ac postirh Er.iu, & rrgibus ac iii-
cilus ttrra Edam , ante , .can rjs/ir tests :uper filios Israel*
1 ADAM, Seth , Enos , Gen. t.
\ 1 Cainan , Malaleel , Tared , 7-& +
3 Henoch , Mathusale , Lamech , it. & J.
4 Not: , Sem , Cham , & Japheth.
5 Filii Japheth : Gomer, & Magog , & Ma
dai , & Javan , Thubal , Mosoch , Thiras.
 z96 LIBER I. PARALIPO MENON, Cap. I. & II.
6 Porr& filii Gomer : Ascenez, & Riphath ,
& Thogorma.
7 Filii autem Javan : Elisa, & Tharsis , Ce-
thim & Dodanim.
8 Filii Cham : Chus , & Mesraim , & Phut,
& Chanaan ,
9 Filii autem Chus : Saba , & Hevila , Sa-
batha , & Regma , & Sabathacha. Porro filii
Regma : Saba , & Dadan.
* Gen. io Chus autem genuit * Nemrod : iste c-
i. pit else potens in terra.
1 1 Mesraim ver6 genuit Ludim , & Ana-
mim , & Laabim , & Nepthuim ,
r i Phetrusim quoque & Cafluim : de qui-
bus egressi sunt Philisthiim , & Caphtorim.
13 Chanaan vero genuit Sidonem primoge-
nitum suum , Hethum quoque ,
14 Et Jebuseum , & Amorrhum , & Ger-
geseum j
1 5 Hevumque, & Aracum , &: Sinum.
\6 Aradium quoque , & Samarum , &
Hamatharum.
17 Filii * Sem : lam , & Assur, & Arpha-
0. 21. xad , & Lud , & Aram , & Hus , & Hul , &
& II. Gether , & Mosoch.
lo, 18 Arphaxad autem genuit Sale, qui & ipsc
genuit Heber.
19 Porrd Heber nati sunt duo filii , nomen
uni Phaleg , quia in diebus ejus divisa ell ter
ra ; &c nomen fratris ejus Jedran.
10 Jectan autem genuit Elmodad, & Saleph
& Asarmoth , & Jare ,
1 1 Adoram quoque , & Huzal , & Decla ,
xi Hebal etiam,& Abimae'l,& Saba, neenon.
*3 Et Ophir , & Hevila , & Jobab , omnes
isti filii Jectan :
14 Sem , Arphaxad , Sale ,
1 5 Heber , Phaleg , Ragaii ,
t.6 Serug , Nachor , Thare ,
* e. Z7 Abram , * isle est Abraham.
ilk. Z8 Filii autem Abraham , Isaac & Ismahel.
t? Et hx generationes eorum. Primogenitus
* GtK. * jsmahelis , Nabai'oth , & Cedar, & Adbeel,
*j.ij. & Mabsam ,
je Et Masma , & Duma , Massa , Hadad ,
& Thema ,
3 1 Jetur , Naphis , Cedma. Hi sunt filii
Ismahelis.
3 1 Filii autem Ceturar concubin Abraham,
quos genuit : Zamran, Jecsan., Madan, Ma
dian , Jesboc , & Sue. Porrd filii Jecsan : Sa
ba , & Dadan. Filii autem Dadan : Aisurim ,
& Laruflim , & Laomim.
* Gen. 33 Filii * autem Madian : Epha , & Epher ,
* &Henoc, & Abida , & Eldaa. Omnes hi , res & Zara : omnes ergo filii Juda , quinque. 4. 1.
filii Ceturae.
* Geu. 34 Genuit * autem Abraham Isaac : cujus
as- is. fuerunt filii Esau , & Israel.
* Gih. 3 s Filii * Esau : Eliphaz , Rahuel , Jehus ,
I*. 10. lhelorn , & Core.
16 Filii Eliphaz : Theman , Omar , Sephi >
Gathan , Cenez , Thamna , Amalec.
37 Filii Rahuel : Nahath , Zara , Samma,
Meza.
3 8 Filii Seir : Lotan , Sobal , Sebeon , Ana ,
Dison , Eser , Disan.
19 Filii Lotan : Hori, Homam. Soror autem
Lotan suit Thamna.
40 Filii Sobal : Alian , & Manahath , &
Ebal , Sephi , & Onam. Filii Sebeon : Aia 8c
Ana. Filii Ana : Dison.
4 1 Filii Dison : Hamram , & Escban , &
Jethran , & Charan.
4 Filii Eser : Balaan , & Zavan , & Jacan.
Filii Disan : Hus & Aran.
43 Isti sunt reges , qui imperaverunt in
Terra Edom antequam esset rex super filios
Israel : Bale filius Beor : & nomen civitatis
ejus , Denaba.
44 Mortuus est autem Bale , & regnavit pro
eo Jobab filius Zare de Bosra.
45 Ciimque & Jobab suisset mortuus,regna-
vit pro eo Husam de Terra Themanorum.
46 Obiit quoque & Husam, & regnavit pro
eo Adad filius Badad, qui percuflit Madian in
terra Moab : & nomen civitatis ejus Avith.
47 Cumque & Adad suisset mortuus, regna
vit pro eo Semla de Masreca.
48 Sed & Semla mortuus est , & regnavit
pro eo Saul de Rohoboth , qua: juxta am-
nem sita est.
4P Mortuo quoque Saul , regnavit pro eo
Balanan filius Achobor.
jo Sed & hie mortuus est , & regnavit pro
eo Adad : cujus urbis nomen suit Phau , &
appellata est uxor ejus Meetabel filia Matred
fili Mezaab.
<> 1 Adad autem mortuo , duces pro regi-
bus in Edom esse cceperunt : dux Thamna ,
dux Alva , dux Jetheth ,
f 1 Dux Oolibama , dux Ela , dux Phinon ,
53 Dux Cenez , dux Theman , dux Mabsar ,
54 Dux Magdiel,dux Hiram. Hi duces Edom.
CAPUT II.
Gtae.tlcgh suit P* ritrch* ,'{ *d lfai furem Dtv.d ,
fratrumque *c scrorum tjut.
i rT Ilii autem Israel : Ruben , Simeon *Ge*.
J7 Eevi , Juda , lssachar , & Zabulon , 2*. it.
i Dan , Joseph , Benjamin, Nephtali , Gad J 5,S
& Afer. 22
3 Filii * Juda : Her , Onan , & Sela. Hi * Gn.
tres nati sunt ei de filia Sue Chananitide. Fuit
autem Her primogenitus Juda , malus coram 46. 12.
Domino , & occidit eum.
4 * Thamar autem nurus ejus peperit ei Pha- * last*
Math.
y Filii autem Phares : Hesron & Hamul.
6 Filii quoque Zarae : Zamri , & Ethan , & 3.
Eman , Chalchal quoque , & Dara , simul
quinque.
7 Filii * Charm i : Achar : qui turbavit Is- * T'fl'
rael , & peccavit it) furco anathematis. '"
i Filii
 -.
LIBER I. PARALIPO MENON, Cap.II.&DX 197
8 Filii Ethan : Azarias.
*Uth. 9 Filii * autemHefron qui nati funt ei : Je-
4. i,.' rameel , & Ram , & CaJubi.
10 Porro Ram genuit AminaJab. Am inadab
autcm genuit Nanaffon , principem filiorum
Juda.
n Nahaflon quoque genuit Salma, de quo
ortus eft Booz.
1 1 Booz vera genuit Obed , qui & ipfe ge
nuit Ha.
* 1 . Xu- * i * ^ai autem genuit primogenitum Eliab,
is. ( 1. fecundum Abinadab , tertium Simmaa ,
s&ij. 14 Quartum Nathanal , quintum Radda'i,
. 15 Sextum Afom,, feptimum David.
15 Quorum forores fuerunt Sarvia , & Abi
gail. Fffii Sarvix : Abifai, Joab, & Afa'l, tres.
17 Abigail autem genuit Amafa , cujus pa
ter fuit Jether Ifmanelites.
1 8 Caleb ver filius Hefron accepit uxorem
nomine Azuba , de qua genuit Jerioth : fue-
runtque filii ejus Jafer , & Sobab , & Ardon.
19 Ciimque mortua fuiffet Azuba , accepit
uxorem Caleb , Ephrata : quae pepcric ei Hur.
Porro Hur genuit Uri : & Uri genuit
Bezeleel.
1 1 Poll hate ingreffus eft Hefron ad filiam
Machir patris Galaad,& accepit earn cm effet
annorum fexaginta : qua: peperit ei Segub.
ii Sed & Segub genuit Jair , & polTedit
viginti tres civitates in terra Galaad.
13 Cepitque Geffur , & Aram oppida Ja'ir,
&Canath,& viculos ejus fexaginta civitatum:
omnes ifti , filii Machir patris Galaad.
14 Cm autcm mortuus effet Hefron , in-
greus elt Caleb ad Fphrata. Habuit quoque
Hefron uxorem A'oia , quae peperit ei Ashur
partem Thecux.
15 Nati funt autem filii Jerameel primo-
geniti Hefron , Ram primogenitus ejus , &
Buna , tc Aram , &r Afom , & Achia.
is Duxit quoque uxorem alteram Jerameel
nomine Atara , quae fuit mater Onam.
17 Sed & filii Ram primogeniti Jerameel,
fuerunt Moos , Jamin , & Acnar.
18 Onam autem habuit Alios Semei , &
Jada. Filii autem Semei : Nadab , & Abifur.
1? Nomen ver uxoris Abifur, Abihail, quae
peperit ei Ahobban , & Molid.
30 Filii autem Nadab fuerunt Saled , & Ap-
phai'm. Mortuus ell autem Saled abfque liberis.
j 1 Filius ver Appham , Jei : qui Jefi ge
nuit Sefan. Porro Sefan genuit Oholai.
3 Filii autem Jada fratris Semei : Jether
& Jonathan. Sed & Jether mortuus eft abf
que liberis.
3 Porro Jonathan genuit Phalet , & Ziza.
l\ fuerunt filii Jerameel.
34 Sefan autem non habuit filios , fed filias :
& fervum .igyptium nomine Jeraa.
3 5 Deditque ei filiam fuam uxorem : qux
peperit ei Ethei.
35 Ethei autem genuit Nathan , & Nathan
genuit Zabad.
37 Zabad quoque genuit Ophlal, & Ophlal
genuit Obed ,
38 Obed genuit Jehu: Jehu genuit Azariam,
39 Azarias genuit Helles , & Helles genuit
Elafa ,
40 Elafa genuit Sifamoi , Sifamoi genuit
Seilum,
41 Sellum genuit Icamiam , Icamia autenj
genuit Elifama.
4* Filii autem Caleb fratris Jerameel : Mef
primogenitus ejus , ipfe ell pater Ziph : & filii
Marefa patris Hebron.
43 Porro filii Hebron , Core , & Taphua,
& Recem , & Samma.
44 Samma autem genuit Raham , patrem
Iercaam , & Recem genuit Sammai.
4 4 Filius Sammai , Maon : & Maon pater
Bethfur.
4* Epha autem concubina Caleb peperit
Harn , & Mofa , & Gezez. Porro
genuit Gezez.
47 Filii autem Jahaddai, Regom,& Joathan,
& Gefan , & Phalet , & Epha , & Saaph.
48 Concubina Caleb Maacha, peperit Saber,
& Tharana.
49 Genuit autem Saaph pater Madmena,
Sue patrem Machbena , & patrem Gabaa. Fi
lia ver Caleb , fuit Achfa.
f Hi erant filii Caleb , filii Hur primoge
niti , Ephrata , Sobal pater Cariathiarim.
5 1 Salma pater Bethlehem , Hariph pater.
Bethgader.
51 Fuerunt autem filii Sobal patris Caria
thiarim, qui videbat dimidium reqaietionum.
53 Et de cognatione Cariathiarim , Jethrei,
& Aphuthei , & Semathei , & Maferei. Ex
his egreffi funt Saraitx , & Efthaolitx.
54 Filii Salma , Bethlehem, & Netophathi,
Corona; doms Joab , & Dimidium requie-,
tionis Sarai,
55 Cognationes' quoque fcribarum habi-
tantium in Jabes , Canentes atque Refonan-
tes , & in tabernaculis commorantes. Hi funt
Cinxi , qui venerunt de Calore patris doms
Rechab,
CAPUT III.
. dtHeraucr.es D4vid tf rrgum fui* ex frogeni: David,
CHrn filiis at fiihlus .
i T""\ Avid vera hos habuit filios , qui ei na- * *f-
\_J ti funt in Hebron; primogenitum Am- * '**
non ex Achinoam Jezrahelitide , fecundum
Daniel de Abigail Carmelitide ,
1 Tertium Abialom filium Maacha filix
Tholmai regis Geflur , quartum Adoniam
filium Aggitn ,
3 Quintum Saphatiam ex Abital , fextum
Jethraham de Egfa uxore fua.
4 Sex ergo nati funt ei in Hebron,ubi regna-
vit feptem annis,c fex meniibus. Triginta au-
Pp
 i<)% LIBER I. PARALIPOMENON,Cap.III.&IV.
tern & tribus annis regnavit in Jerusalem
* i.Xeg. j * Porro in Jerusalem nati sunt ei filii
3.14, Simmaa , & Sobab ,& Nathan, & Salomon,
quatuor de Bethsabee Alia Ammiel ,
6 Jebaar quoque & Elisama ,
7 Et Eliphaleth , & Noge, & Nepheg , &
Japhia ,
8 Necnon Elisama , 8c Eliada , & Eliphe-
let, novem:
9 Omnes hi, filii David absque filiis concu-
binarum : habueruntque sororem Thamar.
io Filius autem Salomonis , Roboam : cu
jus Abia filius genuit Asa. De hoc quoque tu
tus est Josaphat ,
1 1 Pater Joram : qui Joram genuit Ocho-
ziam , ex quo orrus est Joas :
i * Et hujus Amazias filius genuit Azariam.
Porrd Azari filius Joathan
13 Procreavit Achaz patrem Ezechix , de
quo natus est Manasses.
1 4 Sed & Manasses genuit Amon patrem
Josix.
1 j Filii autem Josix fuerunt , primogeni-
tus Johanan , secundus Joaicim , tertius sede-
cias , quartus ^ellum.
*MMh 1 6 * De Joaxim natus est Jechonias , & Se-
f.H. decias.
17 Filii Jechonix fuerunt , Asir , Salathiel,
1 8 Melchiram , Phadai'a, Senneser, & Jece-
mia , Sama , & Nadabia.
19 De Phadai'a orti sunt Zorobabel & Se-
mei. Zorobabel genuit Mosollam, Hananiam,
ic Salomith sororem eorum :
io Hasaban quoque, & Ohol, & Barachian,
& Hasadian , Josabhesed , quinque.
ti Fifius autem Hananix, Phaltias pater Je-
seix , cujus filius Raphaia , hujus quoque fi-
Jius , Arnan de quo natus est Obdia , cujus
filius suit Sechenias.
*i Filius Sechenix , Semeia : cujus filii Hat-
tus , & Jegaal , & Baria , & Naaria , & Sa-
phat , sex numero.
13 Filius Naarix , Elioenai , & Ezeehias >
& Ezricam , tres.
a 4 Filii Elioenai, Oduia , & Eliafiib , &
Phele'ia , & Accub , & Johanan , & Dalai'a,
& Anani , scptem.
CA P-U T IV.
Rursum pcsteritai Juti* Simeonis , ($ hMiminei et-
nm : stirs1 (.him dtUmr a filiis Simenit , ^tuulecit* u- daeii , & Securus , & Incendens , qui princi
fue ai ijfit ptrcutiumur.
Cents. 1 T? Ilii Juda : Phares , Hesron , & Char- Lahem : hxc autem verba vetera.
3. ?. r mi , & Hur , & Sobal.
Rai'a ver6 filius Sobal genuit Jahath , de bus , & in Sepibus , apud regem in operibus
I 2.
Sup. 1.
quo nati sunt Ahumai > & Laad. Hz cogna- ejus , commoratique sunt ibi.
tiones Sarathi.
3 Ista quoque stirps Etam : Jezrael, & Jese- Zara, Saul.
I. J. ma , & Jedebos. Nomen quoque sororis eo
rum , Asalelphuni.
4 Phanuel autem pater Geder, & Ezer pater
JAola : istisunt filii Hui prinjogeniti Ephra- filius ejus , Scmei filius ejus.
tha patris Bethlehem.
j Assur verd patri Thecux erant dux uxo-
res , Halaa, &c Naara.
6 Peperit autem ei Naara , Oozam , &
Hepher , & Themani , & Ahallhari : isti sunt
filii Naara.
7 Porrd filii Halaa , Sercth , Isaar , &
Ethnan.
8 Cos autem genuit Anob , & Soboba , &
cognationem Aharehel filii Arum.
9 Fuit autem Jabes inclytus prx fratribus
suis , & mater ejus vocavit nomen illius Ja
bes , dicens : Quia peperi eum in dolore.
10 Invocavitvvero Jabes Deum Israel , di
cens : Si benedicens benedixeris mihi , & di-
lataveris terminos meos , & fuerit manus tua
mecum , & scceris me a malitia non oppri-
mi. Et prxstitit Deus qua? precatus est.
1 1 Caleb autem frater Sua genuit Mahuy
qui fuit pater Esthon.
ii Porrd Esthon genuit Bethrapha , &
Phesse , & Tehinna patrem urbis Nahas : hi
sunt viri Recha.
1 3 Filii autem Cenez , Othoniel, & Sara'uu
Porr6 filii Othoniel, Hathath , & Maonathi.
14 Maonathi genuit Ophra , Sarai'a autem
genuit Joab patrem Vallis artificum : ibiquip-
pe artifices erant.
1 5 Filii ver6 Caleb filii Jephone, Hir, & Ela,
& Naham. Filii quoque Ela : Cenez.
16 Filii quoque Jaleleel : Ziph , & Zipha,
Thiria , & Asrael.
17 Et filii Ezra , Jether , & Mereb, & Epher,
& jalon , genuitque Mariam , & Sammai, 8c
Jesba patrem Esthamo.
1 8 Uxor quoque ejus Judaia , peperit Jared
patrem Gedor, & Heber patrem Socho,&Icu-
thiel patrem Zanoe : hi autem filii Bethix filix
Pharaonis , quam accepit Mered.
19 Et filii uxoris Odaix sororis Naham pa
tris Ceila , Garmi , & Esthamo , qui fuit de
Machathi.
io Filii quoque Simon , Amnon , & Rinna
filius Hanan , 8c Thilon. Et filii Jefi, Zoheth,
& Benzoheth.
1.1 Filii * Sela, filii Juda : Her pater Lecha, * 61%
& Laada pater Maresa , & cognationes do- *"
mils operantium byssum in domo juramenti.
1 1 Et qui stare fecit Solem , virique Men-
pes fuerunt in Moab , & qui reverfi sunt in
13 Hi sunt figuli habitantes in Plantationi-
14 Filii + Simeon : Namuel & Jamin, Jarib, * <?*
4<-**
iy Sellum filius ejus, Mapsan filius ejus ,
Masma filius ejus.
x6 Filii Masma : Hamuel filius ejus, Zachu^
 LIBER I.PARALI.POMENQN,Cap.IV. &V
17 Filii Scmei scdecim , & filix sex fratres
autem ejus noil habuerunt filios multos , &C
universa cognatio non potuit adxquare sum-
mam filiorum Juda.
z8 Habitaverunt autem in Bersabee , &
Molada , & Hasarsuhal ,
t Et in Bala , & in Asom , & in Tholad ,
30 Et in Bathuel , & in Horma , 8c in Si-
celeg ,
3 1 Et in Bethmarchaboth, & in Hasarsusim,
&c in Bethberai , & in Saarim. Hx civitates
eorum usque ad regem David.
3 * Villx quoque eorum : Etam , & Aen ,
Remmon , & Thochen , & Asan , civitates
quinque.
33 Et univerfi viculi eorum per circuitum
civitatum istarum usque ad Baai. Hxc eit ha-
bitatio eorum , &c sedium dillributio.
34 Molbbab quoque 61 Jemlech , & Jola
filius Amasix ,
3 j Et Joel , & Jehu films Josabix filii Saraix
filii Asiel ,
16 Et Elioenai , & Jacoba , & Isuhaia , &
Asaia , & Adiel , & Ismiel , & Banaia ,
37 ziza quoque filius Sephei filii Allon filii
Idaia filii Semri filii ^amaia.
38 Ilti sunt nominati principes in cognatio-
nibus suis , & in domo affinitatum iuarum
multiplicati sunt vehementer.
19 Et profecti sunt ut ingrederentur in Ga-
dor usque ad Orientem vallis > & ut quxre-
rent pascua gregibus suis.
40 lnveneruntque pascuas uberes , & valde
bonas, & terram latiisimam & quietam & fer-
tilem, inqua ante habitaverant de itirpe Cham.
41 Hi ergo venerunt , quos supra descripsi-
mus nominatim,in diebus Ezechi regis Juda:
& percusserunt tabernacula eorum , & habi-
tatores qui inventi fuerant ibi > & deleverunt
eos usque in prxsentem diem : habitaverunt-
que pro eis, quoniam uberrimas pascuas ibi
dem repererunt.
41 De filiis quoque Simeon abierunt in
montem Seir viri quingenti , habentes prin
cipes Phaltiam , & Naariam, & Raphaiam, &
Oxiel filios Jesi :
43 Et percusserunt reliquias , qux evadere
potuerant , Amalecitarum , & habitaverunt
ibi pro eis usque ad diem hanc.
C A P U T V,
C*t*Ugui filiorum Ruben, Hid, dr dimidix tril'is Mini/ft,
(^ babiiwio tnrum qui pmujscunt jtgartnoi : fid tandem
ducii jurat ib *4JJiriijob id iclitriam ipioiun in tupitiit ;tcm.
i sT1 Ilii quoque Ruben primogeniti Israel
JL ( Ipie quippe suit primogenitus ejus :
*Ctn. fed * ciim violanet thorum patris sui , data
IS. 12. sunt primogenita ejus filiis Joseph filii Israel ,
4. & non ell ille reputatus in primogenitum.
1 Porr6 Judas , qui erat fortifsimus inter
fratres suos , de stirpe ejus principes germina-
ji sunt:pvimogenitaaute reputata sunt JoscphO
199
3 Filii * ergo Ruben primogeniti Israel : * <*.
Enoch , & Phallu , Esron , & Carmi. f *
4 filii Joel : Samaia filius ejus , Gog filius f* , '
ejus , Semei filius ejus. n.'
j Micha filius ejus , Reia filius ejus , Baal . j.
filius ejus.
6 Beera filius ejus , quern captivum duxit
Thelgathphalnasar rex Assyrioium , & suit
princeps in tribu Ruben.
7 Fratres autem ejus , & universa cognatio
ejus , quando numerabantur per-familias suas>
habuerunt principes Jehiel , & Zachariam.
8 Porr6 Bala , filius Azaz , filii Samma , fi
lii Joel , ipse habitavit in Aroer usque ad
Ncbo , & Beelmeon.
9 Contra orientalem quoque plagam habi
tavit usque ad introitum eremi , & flumen
Euphraten. Multum quippe jumentorum nu-
merum poslidebant in Terra Galaad.
10 In diebus autem Saiil prxliati sunt con
tra Agareos , & interfecerunt illos , habitave-
runtque pro eis in tabernaculis eorum, in om-
ni plaga , qux respicit ad Orientem Galaad.
1 1 Filii verd Gad e regione eorum habita
verunt in terra Basan usque Selcha :
1 1 Joel in capite , & Sapan secundus : Ja-
nai autem , & Saphat in Basan.
13 Fratres vero eorum secundilm domos
cognationum suarum, Michael , & Mosollam,
& Sebe & Jorai 5 & Jachan , & Zie , & He-
ber , septem ,
14 Hi filii Abihail , filii Huri , filii Jara ,
filii Galaad , filii Michael , filii Jesesi , filii
Jeddo , filii Buz.
1 5 Fratres quoque filii Abdicl, filii Guni ,
princeps domus in familiis suis.
1 6 Et habitaverunt in Galaad , & in Basan,
& in viculis ejus , & in cunctis suburbanis
Saron , usque ad terminos.
17 Omnes hi numerati sunt in diebus Joa-
than regis Juda , & in diebus Jeroboam regis
Israel.
1 8 Filii Ruben , & Gad , & dimidix tribus
Manasse viri bellatores , scuta portantes , Sc
gladios , & tendentes arcum , erudicique ad
prxlia, quadraginta quatuor millia , & septin-
genti scxaginta , procedentes ad pugnam.
19 Dimicaverunt contra Agareos : lturxi
verd , & Naphis , & Nodab ,
to Prxbuerunt eis auxilium. Traditique
sunt in manus eorum Agarei , & universi , qui
fuerant cum eis, quia Deum invoca verunt cum
prxliarentur : & exaudivit eos , eu quod ere-
aidissent in eum.
ir Ceperuntque omnia qux possederant ,
camelorum quinquaginta millia , tVr ovium
ducenta quinquaginta millia , & asinos duo
millia , & animas hominum centum millia.
2i Vulnerati autem multi corruerunt : suit
enira bellum Domini. Habitaveruntque pro
eis usque ad transmigrationem.
Pp 1;
 3oo. UBERI. PARALIPO MENON, Cap.V.&VI.
' 13 Filii quoque dimidi tribus Manasse pos-
sederunt terram a Hnibus Bafan usque ad Baal,
Hermon , & Sanir , & montem Hermon , in-
gens quippe numerus erat.
14 Et ni fuerunt principes domus cognatio-
tionis ,eorum , Epher , & Jesi , & Eliel , &
Ezriel , & Jeremia , & Odoia , & Jediel viri
fortiffimi & potentes , & nominati duces in
familiis suis.
15 Reliquerunt autem Deum patrum suo-
tum , & fornicati sunt poll deos populorum
terr , quos abstulit Deus coram eis.
16 Et suscitavit Deus Israel fpiritum Phul
tegis Assyriorum , & fpiritum Thelgathphal-
nasar regis Assur : & transtulit Ruben, & Gad,
& dimidiam tribum Manasse , .& adduxit eos
in Lahela , & in Habor , & Ara , & fluvium
Gozan , usque ad diem hanc.
C A P U T VI.
Ct'.'t'Iegiit filiorum Levi > & fl ex Hi constituent Da
vid aintores ac minijitos in domo Domini ; item gtntratit
fUorum Aaron cum utkibus suit in ftngulii tribkbus ^rait,
C> quafuerint ciwtatit rtfugii.
Ctmt. * IT *hi Levi : Gerson , Caath , & Merari.
4 11. JP 2 Filii Caath : Amram : Isaar , He-
Infr*. bron , & Oziel.
*i' k 3 Filii Amram : Aaron , Moyses , & Maria :
Filii Aaron : Nadab & Abiu, Eleazar , & Itha-
mar.
4 Eleazar genuit Phinees , & Phinees genuit
Abisue ,
5 Abisue verd genuit Bocci , & Bocci ge
nuit Ozi.
6 Ozi genuit Zaraiam , & Zaraias genuit
Meraioth.
7 Porrd Meraioth genuit Amariam , &
Amarias genuit Achitob.
8 Achitob genuit Sadoc , & Sadoc genuit
Achimaas.
9 Achimaas genuit Azariam , Azarias ge
nuit Johanan ,
10 Johanan genuit Azariam , ipse est qui
sacerdotio functus est in domo , quam aedifi-
cavit Salomon in Jerusalem.
1 1 Genuit autem Azarias Amariam , &
Amarias genuit Achitob.
1 1 Achitob genuit Sadoc , & Sadoc geniuV
Sellum ,
13 Sellum genuit Helciam, & Helcias
genuit Azariam ,
1 4 Azarias genuit Saraiam , & Saraias ge
nuit Josedec.
1 < Porrd Josedec egressus est, quando trans-
tulit Dominus Judam,& Jerusalem per manus
Nabuchodonosor.
* Zxoi 1<f Filii * ergo Levi : Gerson , Caath , &
. 4(. Merari.
1 7 Et hare nomina filiorum Gerson : Lobni
& Semei.
1 8 Filii Caath : Amram , & Isaar , & He
bron,, diQilcl.
19 Filii Merari : Moholi & Musi. Hae autem
cognationes Levi secundum familias eorum.
20 Gerson , Lobni filius ejus , Jahath filius
ejus ,'Zamma silius ejus ,
11 Joah filius ejus , Addo filius ejus : Zara
filius ejus , Jethrai filius ejus.
12 Filii Caath , Ami nadab filius ejus , Core
filius ejus , Alir filius ejus ,
13 Elcana filius ejus , Abiasaph filius ejus ,
Alir filius ejus.
14 Thahath filius ejus , Uriel filius ejus ,
Ozia filius ejus , Saul filius ejus.
15 Filii Elcana : Amasai & Achimoth
26 Et Elcana : Filii Elcana : Sophai filius
ejus , Nahath filius ejus ,
17 Eliab filius ejus, Jeroham silius ejus,
Elcana filius ejus.
18 Filii Samuel primogenitus Vasseni , &
Abia.
X9 Filii autem Merari , Moholi : Lobni filius
ejus , Semei filius ejus , Oza filius ejus ,
30 Sammaa filius ejus, Haggia filius ejus ,
Asaia filius ejus.
3 1 Isti sunt , quos constituit David super
cantores domus Domini , ex quo collocata
est area :
31 Etministrabant coram tabernaculo testi-
monii , canentes donee dificaret Salomon
domum Domini in Jerusalem : stabant autem
juxta ordinem suum in minilterio.
33 Hi verd sunt qui afliitebant cum filiis
suis , de filiis Caath , Hemam cantor filius
Johel , filii Samuel ,
34 Filii Elcana , filii Jeroham , filii Eliel ,
filii Thohu ,
3 5 Filii Suph , filii Elcana , filii Mahath ,_
filii Amasai' ,
If Filii Elcana , filii Johel, filii Azari,
filii Sophoni ,
3 7 Filii Thahath , filii Asir , filii Abiasaph,
filii Core ,
38 Filii Isaar, filii Caath, filii Levi, filii
Israel.
39 Et fraterejus Asaph, qui stabat a dextris
ejus , Asaph filius Barachi , filii Samaa ,
40 Filii Michael , filii Basai'a; , filii Melchiarj
41 Filii Athanai , filii Zara , filii Adai'a ,
42 Filii Ethan , filii Zairrma , filii Semei ,
43 Filii Jeth , filii Gersom , filii Levi.
44 Filii autem Merari fratres eorum , ad
siniltram , Ethan filius Cusi , filii Abdi , filii
Maloch ,
45 Filii Hasabise , filii Amasi , filii Helciar ,
4 Filii Amasai , filii Boni , filii Somer ,
47 Filii Moholi , filii Musi , filii Merari , filii
Levi.
48 Fratres quoque eorum Levitsr , qui or-
dinati sunt in ctinctum ministerium taberna-
culi domus Domini.
49 Aaron verd, & filii ejus adolebant incen-
sum super altarc holocauiti , & super altare
 LIBER I. PARALIPOMENON, Cap.VI.&VII. <oi
thimiamatis , in omne opus Sancti sanctorum,
& ut precarentur pro Israel juxta omnia, quz
prceperat Moyses servus Dei.
50 Hi sunt autem filii Aaron : Eleazar silius
ejus, Phinees silius ejus , Abisue rilius ejus ,
5 1 Bocci filius ejus, Ozi rilius ejus , Zarahia
si I ins ejus ,
jx Meraioth filius ejus , Amarias silius ejus,
Ac hi cob filius ejus ,
53 Sadoc filius ejus, Achimaas filius ejus.
, J4 Et hare habitacula eorum per vicos at-
que confinia , filiorum scilicet Aaron , juxta
cognationes Caathitarum : ipsis enim forte
contigerant.
j j Dederunt igitur eis Hebron in terra Ju-
da , & surburbana ejus per circuitum :
jtf * Agros autem civitatis , &c villas , Ca
12. leb filio Jephone.
j 7 Porro filiis Aaron dederunt civitates ad
confugiendum , Hebron , & Lobna, & subur-
banaejus ,
j 8 Jether quoque , & Esthemo cum subur-
banis fins , led & Helon , & Dabir cum su-
burbanis suis ,
59 Asan quoque , & Bethsemes 8c suburba-
na c.i rum.
60 De tribu autem Benjamin, Gabee, & su-
burbana ejus, & Almath cum suburbanis suis,
Anathoth quoque cum suburbanis suis. Om-
nes civitates tredecim , per cognationes suas.
61 Filiis autem Caath residuisde cognatio-
neTua dederunt ex dimidia tribu Manasse in
polseffionem urbes decem.
61 Porr6 filiis Gerfom per cognationes suas
de tribu Issachar , & de tribu Afer , & de
tribu Nephtali , & de tribu Manalse in Basan ,
urbes tredecim.
61 Filiis autem Merari per cognationes suas,
de tribu Ruben , & de tribu Gad , & de tribu
Zabulon , dederunt forte civitates duodecim.
6\ Dederunt quoque silii Israel Levitis civi
tates , & suburbana earum :
6j Dederuntque per sortem , ex tribu filio
rum Juda , & ex tribu filiorum Simeon , &
ex tribu filiorum Benjamin urbes has , quas
vocaverunt nominibus suis ,
66 Et his , qui erant de cognatione filiorum
>/> Caath , * fueruntque civitates in terminis eo
rum de tribu Ephraim.
67 Dederunt ergo eis urbes ad confugien
dum , Sichem cum suburbanis suis in monte
Ephraim , & Gazer cum suburbanis suis ,
68 leemaam quoque cum suburbanis suis ,
& Berhoron similirer ;
69 Necnon & Helon cum suburbanis suis ,
& Gechremmon in eumdem modum.
70 Porro ex dimidia tribu Manasse , Aner 5c
suburbana ejus, Baalam 8r suburbana ejus:his
videlicet,qui de cognatione filiorum Caath re-
liqui erant.
7 1 Filiis autem Gerfom > de cognatione di-
midi tribus Manasse , Gaulon in Basan, & su
burbana ejus,& Altharoth cum suburbanis suis.
71 De tribu Issachar, Cedes & suburbana
ejus , Ac Dabereth cum suburbanis suis ,
73 Ramorh quoque & suburbana ejus , &
Anem cum suburbanis suis.
74 De tribu verd Afer : Masai cum suburba
nis suis , & Abdon similiter ,
71 Hucac quoque He suburbana ejus, & Ro-
hob cum suburbanis suis.
76 Porro de tribu Nephthali, Cedes in Gali-
la & suburbana ejus , Hamoncum suburba
nis suis , & Cariathaim, & suburbana ejus.
77 Filiis autem Merari residuis : de tribu Za-
bulonjRemmono & suburbana ejus, & Thabo*
cum suburbanis suis :
78 Trans Jordanem quoque ex adverfo Je
richo contra Orientem Jordanis, de tribu Ru
ben , Bolbr in solitudine cum suburbanis suis ,
& Jaffa cum suburbanis suis ,
79 Cademoth quoque & suburbana ejus, 8c
Mephaat cum suburbanis suis :
80 Necnon & de tribu Gad, Ramoth in Ga-
laad & suburbana ejus , & Manaim cum su
burbanis suis ,
8 1 Sed & Hesebon cum suburbanis suis , &
Jezer cum suburbanis suis.
CAPUT VII.
Pojltri IJfuhar , Bc/ijdaia , Ntfhthdi , kitaufft , Epbmim,
ir Jt[tr
i f)Orrd filii Issachar : Thola , & Phua , Ja- Gm. 4*.
1 sub , & Simeron , quatuor. '
i Filii Thola : Ozi & Raphaia, &r Jeriel , &
Jemai , & Jebscm , & Samuel : principes per
domos cognationum suarum. De itirpe Thola
viri fortislimi numerati sunt in diebus David,
viginti duo millia fexcenti.
3 Filii Ozi : izrahia , de quo nati sunt Mi
chael , & Obadia, & Johel, 6c Jesia, quinque
omnes principes.
4 Cumque eis per familias,8t" populosfuos,
accincti ad prxlium , viri fortilsimi , triginta
sex millia : multas enim habuerunt uxores ,
& filios.
5 Fratres quoque eorum per omnem cogna-
tionem Issachar robuttifsimi ad pugnandurn ,
octoginta feptem millia numerati sunt.
6 Filii * Benjamin : Bela , & Bechor, & Ja- * Gut.
die! , tres. *
7 Filii Bela : Fsbon , & Ozi , 8c Oziel , &
Jerimoth, & Urai, quinque principes familia-
nim, & ad pugnandurn robuiliflimi : numerus
autem eorum , viginti duo millia & triginta
quatuor.
8 Porro silii Bechor : Zamira , 8c Joas , &
Eliezer, & Elioenai, & Amri , 6c Jerimoth, 8c
Abia, 'ic Anathoth, & Almath , omnes hi, filii
Bechor.
9 Numerati sunt autem per familias suas
principes cognationum suarum, ad belia for-
tisstmi , viginta millia & ducenti.
Pp iij
 301 LIBER I PARALIPOMENON,CAr.VII.&VIIL
i o Porro filii Jadihel : Balan. Filii autem Ba-
Ian : Jehus , & Benjamin > 8c Aod , & Chana*
na , & Zethan , &c Tharsis , & Ahilahar.
1 1 Omnes hi filii Jadihel , principes cogna-
tionum suarum , viri fortiffimi, decem & scp-
tem millia 8c ducenti,ad praclium procedentes.
i % Sepham quoque , & Hapham filii Hir :
& Hasim filii Aher.
1 3 * Filii autem Nephthali : Jasiel, 8c Guni,
& Jeser , & Sellum , filii Bala.
14 Porro filius Manasse, Efrie'I concubina-
que ejus Syra peperit Machir patrem Galaad.
1 ? Machir autem accepit uxores filiis fuis
Happhim , & Saphan ; & habuit sororem no
mine Maacha : nomen autem secundi , Sal-
phaad , natxquc funt Salphaad filiz.
16 Et peperit Maacha uxor Machir filium.vo-
cavitque nomen ejus Phares : porr6 nomen
fratris ejus Sares : & filii ejus,Ulam,8c Recen.
1 7 Filius autem Ulam , Badan. Hi funt filii
Galaad , filii Machir , filii Manafle.
1 8 Soror autem ejus Regina peperit Virum-
decorum , 8c Abiezer , & Monola.
i$> Erant autem filii Semida , Ahin , & Se-
chem , & Leci , & Aniam.
*o Filii autem Ephraim:Sutfiala,Bared filius
ejus , Thahath films ejus , tlada filius ejus ,
Thahath filius ejus , hujus filius Zabad ,
ii Et hujus filius Suthala , & hujus filius
Ezer & Elad : occideiunt autem eos viri Geth
indigena? , quia dekenderant ut invaderent
posleffiones eorum.
ix Luxit igitur Ephraim pater eorum multis
diebus , 8c yenerunt fratres ejus ut conlbla-
rentur eum.
13 Ingressufque est ad uxorem suam : quar
concepit , & peperit filium, & vocavk nomen
ejus,Beria , ed quod in malis domus ejus or-
tus eflet.
4 Filia autem ejus suit Sara, qu dificavit
Bethoron inferiorem & fuperiorem , & Ozen
sara.
i <; Porro filiius ejus Rapha , & Rescph , 8c
Thale , de quo natus ell Thaan ,
16 Qui genuit Laadan : hujus quoque filius
Ammiud ,"qui genuit Elizama ,
17 De quo ortus ell Nun , qui habuit fi
lium Josue.
z8 Posseslio autem eorum &r habitatio, Be
thel cum filiabus fuis , 8c contra Orientem
Noran , ac occidenralem plagam Gazer Sc
tiliar ejus , Sichem quoque cum filiabus fuis ,
usque ad Aza cum filiabus ejus.
ly Juxta filios quoque Manafle , Bethsan 8c
fllias ejus , Thanach , & filias ejus , Magedo
& filias ejus : Dor 8c filias ejus : jn his habita-
verunc filii Joseph , filii Israel.
30 Filii * Afer : Jemna , 8c Jesua , & Jes-
* Get.
4- ' 7.
sui , 8c Baria , & Sara soror eorum.
3 r Filii autem Baria : Heber , & Melchiel :
ipse eil pater Barsaith. . -
31 Heber autem genuit Jephlat, & Somer,
fle Hotham , & Suaa sororem eorum.
33 Filii Jephlat : Phosech, & Chamaal, 8c
Asoth : hi filii jephlat.
34 Porr6 filii Somer : Ahi , & Roaga , &
Haba , & Aram.
31 Filii autem Hclem fratris ejus : Supha,&
Jemna , 8c Selles , 8c Amal.
3 Filii Supha : Sue , Harnapher , 8c Sual ,
8c Beri , Sc Jamra ,
37 Bosor , 8c Hod , 8c Samma , 8c Salusa ,
8c Jethran , & Bera.
3 8 Filii Jether : Jephone, 8: Phaspha 8c Ara.
39 Filii autem Olla : Aree , &c Haniel , 8c
Resia.
40 Omnes hi filii Afer , principes cogna-
tionum , electi atque fortiffimi duces ducum :"
numerus autem eorum aeratis , qua: apta eflet
ad bellum , viginti sex millia.
CAPUI VIII.
Rurfum gtnvLgt* Benjamin rjr S .ut pii orunique ipfuu
i I) Enjamin autem genuit Bale primogeni- * Gn.
J3 turn suum, Asbel secundum, Ahara 4*- "
tertium , Suf"
z Nohaa quartum , & Rapha quintum. 1'i'
3 Fueruntque filii Bale : Addar, & Gera , 8c
Abiud ,
4 Abisue quoque 8c Naaman , 8c Ahoe ,
5 Sed 8c Gera , & Sephuphan , 8c Huram.
6 Hi funt filii Ahod , principes cognatio-
num habitantium in Gabaa , qui translati funt
in Manahath.
7 Naaman autem , 8c Achia , 8c Gera ipse
transtulit eos , & genuit Oza , 8c Ahiud.
8 Porro Saharaim genuit in regione Moab ,
poilquam dimisit Huiim 8c Bara uxores fuas.
9 Genuit autem de Hodes uxore fua Jobab,
8c Sebia , & Mofa , & Molch'om ,
10 Jehus quoque , 8c Sechia , & Marma.
Hi funt filii ejus , principes in lamiliis fuis.
1 1 Mehufim vero genuit Abitob, 8c Elphaal.
ii Porrd Filii Elphaal : Heber , 8c Mifaam,
& Samad : hie aedificavit Ono , 8c Lod , & fi
lias ejus.
13 Baria autem, 8c Sama , principes cogna-
tionum habitantium in Aialon : hi tugaverunt
habitatores Geth.
14 Et Ahio , 8c Sefac , 8c Jerimoth ,
1 j Et Zabadia, 8c Arod , Sf Heder ,
\6 Michael quoque , 8cjespha 8c Joha ,
filii Baria.
17 Et Zabadia, 8c Mofollam , &Hezeci,
& Heber ,
1 8 Et Jefamari , 8c Jezlia , 8c Jobab filii >
Elphaal ,
1 9 Et Jacim , 8c Zcchri , 8c Zabdi ,
\o Et Elioenai , Sc Selethai , 8c Eliel ,
ti Et Adaia , & Baraia , 8c Samarath filii
Semei.
iz Et Jespham , 8c Heber , 8c Eliel ,
. >3 Et Abdon , tk Zechri , & Hanan ,
 L I n R I. PARALIPOMENON , Cap. Vlll. & IX.
a 4 Et Hanania , & lam , & Anathothia,
%% Et Jephdaia , & Phanuel filii Sesac.
16 Et Samsari , & Sohoria , & Otholia ,
17 Et Jerh'a,& Elia,& Zechri, filii Jeroham.
18 Hi patriarchs , & cognationum princi
pes qui habitaverunt in Jerusalem.
ufr* *9 In * Gabaon autem habitaverunt Abiga-
t. j's. baon , & nomen uxoris ejus Maacha :
3oFiliusque ejus primogenitus Abdon , &
Sur , & Cis , & Baal , & Nadab.
3 1 Gedor quoque , & Ahio , & Zacher , &
Macelloth :
31 Et Macelloth genuit Samaa : habitave-
luntque ex adverse fratrum suorum in Jeru
salem cum fratribus fins.
*i.R*j. 3j * Ner autem genuit Cis , & Cis genuit
14. Si . Saul. Porr6 Saul genuit Jonathan, & Melchi-
ifr: 9 sua , & Abinadab , & Esbaal.
w< j 4 Filius autem Jonathan , Meribbaal , &
Meribbaal genuit Micha.
35 Filii Micha , Phithon , & Melech , &
Tharaa , & Ahaz.
3<s Et Ahaz genuit Joada : & Joada genuit
Alamath , & Azmoth, & Zamri : porr6 Zam-
ri genuit Mofa ,
37 Et Mofa genuit Bartaa , cujus filius suit
Rapha, de quo onus est Elasa,qui genuit Asci.
38 Porrd Asci sex filii fuerunt his nomini-
bus , Ezricam , Bocru , Ismael , Saria, Olxiia,
& Hanan. Omnes hi filii Asci.
39 Filii autem Escc fratris ejus , Ulam pri-
mogenitus , & Jehus lecundus , &Eliphalet
tertius.
40 Fueruntque filii Ulam viri robustiflimi,
& magno robore tendentes arcum : & multos
habentes filios ac nepotes , usque ad centum
quinquaginca. Omnes hi , filii Benjamin.
C A P U T I X.
(ui frrimi fi.iorum Jfriil haiitrverim iaferuptltv , e* </-
fid* ftctrdotum tc Ltviiajwn , gentrationts quo<jUt irnul At
filkrmu t]ai rtfctumvr.
i T T Niversus ergo Israel dinumeratus est :
\_J & summa eorum scripta est in Libro
regum Israel , & Juda : tranflatique sunt in
Babylonem propter delictum suum.
x Qui autem habitaverunt primi in posses-
sionibus , & in urbibus suis : Israel , & Sacer-
dotes , & Levitsc , & Nathinasi.
3 Commorati sunt in Jerusalem de filiis Ju
da , & de filiis Benjamin , de filiis quoque
Ephraim , Sc Manafle.
4 Othei filius Ammiud , filii Amri , filii
Omrai , filii Bonni, de filiis.Phares filii Juda. .
5 Et de Siloni : Asaia primogenitus , &
filii ejus.
6 De filiis autem Zara .: Jehuel , & fratres
eorum , sexcenti nonaginta.
7 Porrd de filiis Benjamin : Salo filius Mo-
sollam , filii Oduia , filii Asana :
8 Et Jobania filius Jeroham : & Ela filius
Ozi , filii Mochoii ; & Mosoilam filius Sapha,-
303
u , filii Rahuel , filii Jebani :
9 Et fratres eorum per ramilias suas , non-
genti quinquaginta sex. Omnes hi , principes
cognationum per domos patrum suorum.
10 De sacerdotibus autem r Jedai'a , Joi'a-
rib , & Jachm :
1 1 Azarias quoque filius Heidi , filii Mo-
sollam , filii Sadoc, filii Marai'oth , filii Achi-
tob , pontifex domus Dei.
it Porrd Adaia filius Jeroham , filii Phas-
sur , filii Melchiae : & Maasai filius Adiel , filii
Jezra , filii Mosollam , filii Mosollamirji, filii
Emmer.
13 Fratres quoque eorum principes per fa-
milias suas , mille septingenu scxaginta , for-
tiffimi robore ad faciendum opus ministerii in
domo Dei.
14 De Levitis autem : Semeia filius Hassub
filii Ezricam , filii Hascbia de filiis Merari.
1 j Bacbacar quoque carpentarius , & Galal,
& Mathania hlius Micha , filii Zechri , filii
Asaph :
\6 Et Obdia filius Semei , filii Galal , filii
Idithun : 8c Barachia hlius Asa , filii Elcana,
qui habitavit in atriis Netophati.
1 7 Janitores autem : Sellum , & Accub , &
Thelmon , & Ahimam : & frater eorum Sel
lum princeps :
1 8 Usque ad illud tempus , in porta regis
ad Oricntem , obscrvabant per vices suas de
filiis Levi.
is> Sellum verd filius Core filii Abiasaph,
filii Core cum fratribus suis , & domo patris
sui, hi sunt Corit super opera ministerii, cus-
todes vestibulorum tabernaculi : & familiae
eorum per vices castrorum Domini custodien-
tes introitum.
io Phinees autem filius Eleazari , erat dux
eorum coram Domino.
> i Porrd Zacharias rilius Mosollamia , ja
nitor port tabernaculi testimonii.
ix Omnes hi electi in ostiarios per portas
ducenti duodecim : & descripti in vilhs pro-
priis : quos constituerunt David , & Samuel
Videns , in fide sua
13 Tarn ipsos , quam filios eorum in ostiis
domusDomini,& in tabernaculo vicibus suis.
t4 Per quatuor ventos erant ostiarii : id est
ad Orientem , & ad Occidentem & ad Aqui-
lonem , & ad Austrum.
$ Fratres autem eorum in viculis mora-
bantur , & veniebant in sabbatis suis de tem-
pore usque ad tempus.
%6 His quatuor Levjtis creditus erat omnii
numerus janitorum, tk erant super exedras, 6
thefauros domus domini.
17 Per gyrum quoque templi Domini mo-
rabantur la custodiis suis : ut ciim tempus
fuisset , ipsi mane aperirent fores.
t8 De horum genere erant & super vasa
minister^ ; ad nuriicrum enim & inierebantur
 304 L I B E R I. PARALIPOMENON , Cap. IX. X. & XI.
vasa , & efferebantur,
:y De ipsis , & qui credita habebant uten-
silia sanctuarii , prerant simil , 8c vino , tk
oleo , & thuri , & aromatibus.
30 Filii autem sacerdotum unguenta ex aro
matibus conficiebant.
3 1 Et Mathathias Levites primogenitus Sel-
!um Corit , prfectus crat eorum , qu iu
sartagine frigebantur.
31 Porro de liliis Caath fratribus eorurh
super panes erant propositionis , ut semper
novos per singula sabbata prpararent.
3 3 Hi siint principes cantorum per familias
Levitarum , qui in exedris morabantur , ut
die ac nocte jugiter suo ministerio descrvirent.
34 Capita Levitarum , per familias suas
principes , manserunt in Jerusalem.
* Supr* 35-In * Gabaon autem commorati sunt pa
ter Gabaon Jehiel , & nomen uxoris ejus
Maacha.
36 Filius primogenitus ejus Abdon , & Sur,
& Cis , & Baal , & Ner , & Nadab ,
37 Gedor quoque , & Ahio , & Zacharias ,
& Macelloth. -
38 Porrd Macelloth genuit Salmaan : istj
habitaverunt e regione fratrum suorum in Je
rusalem cum fratribus suis.
* Supra 19 * Ner autem genuit Cis : & Cis genuit
I. fl- Saiil , & Saul genuit Jonathan , & Melchisua,
& Abinadab , & Esbaal.
40 Filius autem Jonathan , Meribbaal * : &
4- 4. Meribbaal genuit Micha.
41 Porro filii Micha , Phithon , & Melech,
&Tharaa, & Ahaz.
4* Ahaz autem genuit Jara , & Jara genuit
Alamath, & Azmoth , tk Zamri. Zamri autem
genuit Mosa.
43 \losa vero genuit Banaa : cujus filius Ra-
phaia , genuit Elasa : de quo ortus est Asel.
44 Porr6 Asel sex filios habuit his nomini-
bus , Ezricam , Bocru , Ismahel , Saria , Ob-
dia j Hanan. Hi sunt filii Asel,
C A P U T X.
Sail reprobutur it Deo propttr varias wi-uitues, a Philif.
tbtis occidiiur cumfiiiii, ejuspie cipuc a Philifthais amputa,
to, reliquum carpus cum film fepelitur a vit is Jabes Gataid.
1 T) Hilisthiim autem pugnabant contra Is-
H. i. X rael, sugeruntque viri Israel Palsthinas,
& ceciderunt vulnerati in monte Gelboe.
x CumqueappropinquassentPhilirthi perse-
quentes Saiil & filios ejus , percusserunt Jona
than , & Abinadab , & Melchisua filios Saiil.
3 Et aggravatum est prlium contra Saiil ,
ihveneruntque eum sagittarii , & vulnerave-
runt jaculis. .
4 Et dixit Saiil ad armigerum suum : Eva-
gina gladium tuum , & interfile me : ne forti
veniant incircumcisi isti , & illudant mihi,
Noluit autem armiger ejus hoc facere , limo-
re pmerritus : arripuit ergo Saiil ensem , &
irruit in eum. . 4 . n
j Quod cum vidisset armiger ejus , videli
cet morruum else Saiil , irruit etiam ipse in
gladium suum , & mortuus est.
6 Interiit ergo Saiil , & tres filii ejus , &
omnis domus ifiius parker concidit.
7 Quod cum vidislent viri Israel , qui habi-
tabant in campestribus , fugerunt : & Saiil ac
iiliis ejus mortuis , dereliquerunt urbes suas ,
& hue illucque dispersi iunt : veneruntque
Philisthiim , & habitaverunt in eis.
8 Die igitur altero detrahentes Philisthiim
spolia casorum , invenerunt Saiil , . & filios
ejus jacentes in monte Gelboe.
9 Cumque spoliassent eum , & amputaflent
caput , armisque nudaflent , miserunt in ter
rain suatn , ut circumferretur , & ostenderetur
idolorum templis , & populis :
10 Anna autem ejus consecraverunt in fano
Dei lui , & caput affixerunt in templo Dagon.
1 1 Hoc cilm audissent viri Jabes Galaad ,
omnia scilicet qu Philisthiim fecerant super
Saiil ,
1 z Consurrexerunt singuli virorum fortium,
& tulerunt cadavera Sai^l & filiorum ejus : at-
tuleruntque ea in Jabes , & scpelierunt ossa
eorum subter quercum , qu erat in Jabes ,
& jejunaverunt septem diebus.
1 3 Mortuus est ergo Saul propter iniquita-
tes suas , ed quod prvaricatus sit mandatum
Domini * quod praceperat,& non custodierit * *
illud : fed * insuper etiam Pythonissam con- ' 7 '
suluerit, ' **
14 Nee speraverit in Domino : propter VJ. jt-
quod interfecit eum, & transtulit regnum u.t.
ejus ad David filium Isai.
CAPUT XI.
"VnSus David in r^em , expuljis ex tret Slums Jtbisfas,
ha'iittvit in Jerusalem , flijif.ut poieHliJpmis ac /ire/iuijjlmis
tuilit'ibus, quorum hfroic* gefia ntrtantur: noluit David defi-
deratam likre oquam , council cum fortium jiurum per'uulo
allata tffet.
1 ^~> Ongregatus est igitur omnis Israel ad *i.ftj.
V_j David in Hebron , dicens : Os tuum } '.
sumus , & caro tua.
1 Heri quoque , & nudiustertius , cum ad-
huc regnaret Saiil , tu eras qui educebas , &
mtroducebas Israel : tibi enim dixit Dominus
Deus tuus : Tu pasces populum meum Israel ,
& tu eris princeps super eum.
3 Venerunt ergo omnes majores natu Israel
ad regem in Hebron , 8c iniit David cum eis
feedus coram Domino : unxeruntque eum re-
gem super Israel , juxta sermonem Domini ,
quern locutus est in manu Samuel.
4 Abiit quoque David , '& omnis Israel * in * j.Rijj
Jerusalem. Hc est Jebus , ubi erant Jebu&i $*
jiabitatores terr.
5 Dixeruntque qui habitabant in Jebus ad
David : Non ingredieris hue. Porr6 David ce-
pit arcem Sion , qu el\ Civitas David.
6 Djxkque : Omnis qui percusserit Jebu-
si^n in primis j eric princeps & dux. Ascen-
dit
 LIBERI. PARALIPOMENON , Cap. XT. & . joy
dit igitur primus Joab filius Sarvia: , 8c faus
cil princeps.
7 Habitavit autem David in arce , & idcir-
6 appellata eft Civitas David.
8 Adificavitque urbem in circuitu Mello
ufque ad gyrum , Joab autem reliqua urbis
excruxit.
9 Proficiebatque David vadens & crefcensj
& Dominus exercituum erat cum eo.
iJtj. 10 * Hi principes virorum fortium David,
;, . qui adjuverunt eum ut rex fieret fuper
liral , juxta verbum Domini , quod lo-
cutus eft ad liral.
1 1 Et irte numerus robuftorum David : Jef-
baam filius Hachamoni princeps inter trigin-
ta : ifte levavit hallam fuam liiper trecentos
vulneraros un vice.
n Et pot eum Eleazar filius patrui ejus
Ahohites , qui erat inter tres potentes.
13 lite fuit cum David in Phefdomim ,
quando Philifthiim congregan funt ad locum
ilium in prxlium : & erat ager regionis illius
plenas hordeo , fugcratque populus facie
Philiftinorum.
14 Hi iteterunt in medio agri, V defenderunt
eum : cmque percuflfent Philillharos , dedit
Dominus falutem magnam populo fuo.
1 j Defcenderunt * autem tres de triginta
Mi. principibus ad petram, in qua erat David , ad
fpeluncam Odollam, quando Philifthiim fue-
rant caftrametati in Valle Raphaim.
16 * Porr Daviderat in pralidio , & ftatio
Phililthinorum in Bethlehem.
17 Defideravit igitur David , & dixit : O fi
quis daret mihi aquam de cilterna Bethlehem,
qua: eft in porta.
18 Tres ergo ifti per media caftra Philifthi-
norum perrexerunt , & hauferunt aquam de
cilterna Bethlehem , qua: erat in porta , & at-
tulerunt ad David ut biberet : qui noluit , fed
magis libavit illam Domino ,
19 Dicens : Abfit ut in confpeilu Dei mei
hoc faciam , & fanguinem iftorum virorum
bibam : quia in periculo animarum fuarum
attulerunt mihi aquam. Et ob hanc caufam
noluit bibere : hace fecerunt tres robuftiflimi.
Abifai quoque frater Joab ipfe erat prin
ceps trium , & ipfe levavit haftam fuam con
tra trecentos vulneratos , 8c ipfe erat inter
tres nominatiflimus ,
1 Et inter tres fecundos inclytus , & prin
ceps eorum : verumtamen ufque ad tres pri
mos non pervenerat.
Banaias filius Joiadae viri robuftiflimi ,
[ui multa opera perpetrarat, de Cabfeel : ip-
e percuflit duos Ariel Moab : & ipfe defeen-
dit, & interfecit leonem in media cifterna
tempore nivis.
*3 Et ipfe percuflit virum -gyptium , cujus
ftatura erat quinqu cubitorum , & habebat
lanceara ut liciatorium texentium ; defeen-
dit igitur ad eum cum virga , & rapuit haf
tam , quam tenebat manu : c interfecit cum
halla fu.
14 fecit Banaias filius Joiadz , qui erat
inter tres robullos nominatiflimus ,
Inter triginta primus , verumtamen ad
tres ufque non pervenerat : pofuit autem eum
David ad auriculam fuam.
Porro fortiffimi viri in exercitu , Afael
frater Joab , & Elchanam filius patrui ejus de
Bethlehem ,
17 Sammoth Arorites , Helles Phalonites,
18 Ira filius Accs Thecuites , Abiezer Ana-
thothites ,
i9 Sobbochai Hufathites , liai Ahohites >
30 Maharai Netophathites , Heled filius Ba-
ana Netophathites ,
31 Ethai filius Ribai de Gabaath filiorum,
Benjamin , Banaia Pharatonites ,
31 Hurai de Torrente Gaas , Abiel Arbathi-
tes , Azmoth Bauramites , Eliaba Salabonites.
33 Filii Allem Gezonites , Jonathan alius.
Sage Ararites ,
34 Ahiam filius Sachar Ararites,
Hiphal filius Ur ,
36 Hepher Mecherathites, Ahia Phelonites,
37 Helro Carmelites , Naarai filius Asbai,
3 8 Joel frater Nathan,Mibahar filius Agarai.
39 Selec Ammonites , Naarai Berotnites
armiger Joab filii Sarviac.
40 Ira Jethracus , Gareb Jethrarus ,
41 Urias Hethzus , Zabad filius Oholi ,
41 Adina filius Siza Rubenites princeps Ru>
benitarum , & cum eo triginta :
43 Hanan filius Maacha , & Jofaphat Ma-
thanites ,
44 Ozia Artarothites , Samma -, & Jehiel
filii Hothan Arorites ,
4$ Jedihel filius Samri , & Joha frater ejus
Tholaites,
46 Eliel Manumites , &: Jeribai , & Jofaia
filii Elnaem , & Jethma Moabites , Eliel , 8c
Obed, & Jafiel de Mafobia.
CAPUT XII.
ui Dtvii futran jecHti cum f{irtt Szultm i fr tw ftf-
trt ix ommbut mbul-ui vtmruiu m legtm /iiiiurtmi
ii Hebron.
x TT I quoque venerum ad David in Sice-
~1 leg , cum adhuc fugeret Saiil rilium
Cis , qui erant foniffimi & egregii pugna-
tores ,
Tendentes arcum , & utrque manu fun
ds faxa jacientes , & dirigentes fagittas : de
fratribus Sal ex Benjamin.
3 Princeps Ahiezer , & Joas filii Samaa Ga-
baathites , & Jaziel , & Phallet, filii Azmoth,
& Baracha , & Jehu Anathotites.
4 Samaias quoque Gabaonites fortifimus
inter triginta & fuper triginta.Jeremas, & Je-
heziel, & Johanan, & Jezabad Gaderothites.
j Et Eluzai , 8c Jerimuth , 8c Baalia , Se Sa-
 306 LIBER 1. PARALIPOMENON , Cap. XII. & XIII.
14 Filii Juda portantes clypeum & hastam,
maria , & Saphatia Haruphites.
6 Elcana , & Jesia , & Azareel , & Joe-
zer , & Jesbaam de Carehim.
7 Joela quoque , & Zabadia filii Jeroham
de Gedor.
8 Sed & de Gaddi transfugerunt ad David,
cum lateret in descrto , viri robustiffimi , &
pugnatores optimi , tenentes clypeum & has
tam : facies eorum quasi facies leonis , & ve-
loces quasi caprz in montibus :
9 Ezer princeps , Obdias sceundus , Eliab
tertius ,
io Masmana quartus , Jeremias quintus,
1 1 Ethi sextus , Eliel scptimus ,
ii Johanan octavus , Elzebad nonus ,
13 Jeremias decimus , Machbanai undeci-
mus.
14 Hi de riliis Gad principes exercitus : no-
viffimus centum militibus prerat , & maxi-
mus , mille.
I 5 Isti sunt qui transierunr Jordanem mense
primo , quando inundare consuevit super ri-
pas suas : & omnes fugaverunt qui moraban-
tur in vallibus ad orientalem plagam & occi-
dentalem.
if Venerunt autem & de Benjamin , & de
Juda ad presidium , in quo morabatur David.
17 Egressusque est David obviam eis, &: ait :
Si pacifice venistis ad me ut auxiliemini mihi,
cor meum jtingatur vobis : si autem insidia-
mini mihi pro adversariis meis , cilm ego
iniquitatem in manibus non habeam , videat
Deus patrum nostrorum , & judicet.
1 8 Spiritus verd induit Amasai principem
inter triginta , & ait : Tui sumus 6 David,
& tecum fili Isai : pax , pax tibi , be pax
adjutoribus tuis : te enim adjuvat Deus tuus.
Suscepit ergo eos David , & constituit prin
cipes turmae.
19 Porrd de Manasse transfugerunt ad
David , quando veniebat cum Philisthiim
adversiis Saiil , ut pugnaret : & non dimica-
vitcumeis : * quia inito consilio remiserunt
eum principes Philisthinorum , dicentes : Pe-
riculo capitis nostri revertetur ad dominum
suum Saiil.
to Quando igitur reversus estinSicelcg,
transfugerunt ad eum de Manasse , Ednas , &
Jozabad , &c Jedihel , & Michael , & Ednas,
& Jozabad , & ' liu , & Salathi , principes
millium in Manasse ,
ii Hi prxbuerunt auxilium David adversiis
latrunculos : omnes enim erant viri fortiflimi,
&: facti sunt principes in exercitu.
II Sed & per singulos dies veniebant ad
David ad auxiliandum ei , usque dum fieret
grandis numerus , quasi exercitus Dei.
. V ^c (JU0<3ue e^ numerus principum exer
citus , qui venerunt ad David , aim esset in
Hebron , ut transferred regnum Saiil ad cum,
juxta yesbum. Domini,
sex millia octingenti expediti ad prlium.
15 De filiis Simeon virorum roitiisimorum
ad pugnandum , septem millia centum.
\6 De riliis Levi , quatuor millia sexcenti.
Z7 Joiada quoque pnnceps deltirpe Aaron,
& cum eo tria milliia septingenti.
iS Sadocetiam puer egregiae indolis , & do-
mus patris ejus , principes viginti duo.
%9 De riliis aucem Benjamin fratribus Saul,
tria millia : magna enim pars eorum adhuc
sequebatur domum Saul.
30 Porr6 de hliis Ephraim viginti millia
odtingenti , fortilfimi robore , viri nominati
in cognationibus suis.
3 1 Kt ex dimidia tribu Manasse , decem &
octo millia , singuli per nomina sua venerunc
ut conlliruerent regem David.
31 De riliis quoque Issachar viri eruditi ,
qui noverant singula tempoia ad praecipien-
dum quid facere deberet Israel , principes
ducenti : omnis autem reliqua tribus eorum
confilium sequebatur.
53 Porrd de Zabulon qui egrediebantur ad
Er.tlium , & stabant in acie instructi armis
ellicis , quinquaginta millia venerunt in au-.
xilium , non in corde duplici.
J4 Et de Nephthali , principes mille : &
cum eis instructi clypeo & hasta , triginta &z
septem millia.
3 j De Dan etiam praeparati ad prlium ,
viginti octo millia sexcenti.
3<s Et de Afer egredientes ad pugnam , &
in acie provocantes , quadraginta millia.
37 Trans Jordanem autem de filiis Ruben ,
& de Gad,& dimidia parte tribus Manasse ins-
tructi armis bellicis , centum viginti millia.
38 Omnes isti viri bellatores expedici ad
pugnandum , corde persecto venerunt in He
bron , ut constituerent regem David super
universum Israel : fed & omnes reliqui
Israel uno corde erant , ut rex fierce David.
19 Fueruntque ibi apud David tribus diebus
comedentes & bibentes : prparaverant enim
eis fratres sui.
40 Sed & qui juxta eos erant, usque ad Issa-
char & Jabulon , & Nephthali, afferebant pa
nes in afinis , & cameli.- , & mulis , & bobus,
ad vescendum : farinam palathas, uvam pas-
sam : vinum, oleum, boves,arietes ad omnem
copiam. Gaudium quippe erat in Israel.
CAPUT XIII.
M Ciriaihitnm rtducitur area Domini dt demo ^b'Hodtb,
man 1st tit cum siivid ame i -' /.. v. thus : jtdquiaOlf
arram entingew a Ocmino ptrcuffi., ,.mt tit ''avid M
dtmu j. (Ib.dcdom , cut tx tt trmpm; lti;?iixit Do-amut
I Niit autem confilium David cum tribu-
nis , & centurionibus , Sc universis prin-
cipibus ,
t Et ait ad omnem ctum Israel : Si placet
vobis : & a Domino Deo nostxo egreditur
 LIBER I. PARALIPOMENON,CAP.Xm.XIV,&XV. 307
ftrmo , quem Ioquor : mitcamus ad fratres
noltros reliquos in universas regiones Israel ,
& ad sacerdotes , & Le vitas , qui habitant in
suburbanis urbium , ut congregentur ad nos ,
3 Et reducamus arcam Dei noitri ad nos :
non enim requisivimus earn in diebus Saul.
4 Et refpondit universa multitudo ut ita
fieret : placuerat enim sermo omni populo.
$ Congregavit ergo David cunctum Israel
2 Sihor gypti , usque dum ingrediaris
*i.*<i. Emath , * ut adduceret arcam Dei de Caria-
.. thiarim.
6 Et afcendit David , & omnis vir Israel ad
collem Cariathiarim, qui est in Juda, ut affer-
ret inde arcam Domini Dei sedentis super
cherubim , ubi invocatum elt nomen ejus.
7 lmposueruntque arcam Dei super plaus-
trum novum, de domo Abinadab : Oza autem
& frater ejus minabant plaullrum.
8 Porro David , & univerlus Israel , lude-
bant coram Deo omni virtute in canticis , &
in citharis , & psalteriis , & tympanis , 6c
cymbalis , & tubis.
9 Cdm autem pervenissent ad Aream Chi-
don , tetendit Oza manum lium , ut iustenta-
ret arcam : bos quippe laiciviens paululum
inclinaverat earn.
10 lratus elt itaque Dominus contra Ozam,
& percuflit eum , eo quod tetigisset arcam :
& mortuus elt ibi coram Domino.
1 1 Contriltatusque elt David , ed qudd di-
visisset Dominus Ozam : vocavitque locum
ilium : Divisio Oz, usque in praesentem diem.
n Et timuit Deum tune temporis , dicens :
Quomodo possum ad me introducere arcam
Dei i
ij Et ob hanc causam non adduxit earn ad
se , hoc elt , in Civitatem David , fed avertic
in domum Obededom Gethaei.
14 Mansit ergo area Dei in domo Obede
dom tnbus menfibus : & benedixit Dominus
domui ejus > & omnibus qux habebat.
C A P U T XIV.
David acctftii k rece Tyi tig-iis & artifitibui al txtrueH-
tUm jib; icmiun , alim dueit uxoris , ac multei '<!'( Ubf
j ; s? a/itlto liaiuino bit cadit Phdijlbam.
i \ A Isit quoque Hiram rex Tyri nuntios
S. 11. lvJ ad David > & ligna cedrina , & arti
fices parietum , lignorumque : ut aedificarent
ei domum.
i CognovitqueDavid quod confirmasset eum
Dominus in regem super Israel, & sublevatum
csset regnum luum super populum ejus Israel.
3 * Accepit quoque David alias uxores in
J. IJ. Jerusalem : genuitque filios & filias.
4 Et haec nomina eorum , qui naci sunt ei
in' Jerusalem : Samua , & Sobad , Nathan, &
Salomon.
j Jebahar , & Elisua , & Eliphalet ,
6 Noga quoque , V Napheg , & Japhia,
7 Lhsajna , & Baaliada , & Eliphalet.
8 * Audientes autem Philillhiim ed qudd * . Ktf,
unctusesset David in regem super universum > /.
Israel , ascenderunt omnes ut quaererent eum :
quod cum audisset David , egressus est ob-
viam eis.
9 Porrd Philisthiim venientes , diffusi sunt
in Valle Raphaim.
10 Consuluitque David Dominum , dicens :
Si ascendam ad Philisthaeos , & si trades eos
in manu mea ? Et dixit ei Dominus : Asccn-
de , & tradam eos in manu tua.
11 Cilmque illi ascendissent in Baalphara-
sim , percuflit eos ibi David , & dixit : Divisit
Deus inimicos meos per manum meam , sicut
dividuntur aqua; , & idcirc6 vocatum ell no-
men illius loci Baalpharasim.
1 Dereliqucruntque ibi deos suos , quos
David jussit exuri.
1 1 Alia etiam vice Philisthiim irruerunt , &
diffusi sunt in valle.
14 Consuluitque rursum David Deum, & di
xit ei Deus : Non ascendas post eos , recede ab
eis, & venies contra illos ex adverso pyrorum.
1 j Cumque audieris sonitum gradientis in
cacumine pyrorum, tune egrediens ad bellum.
Egressus elt enim Deus ante te , ut percutiat
castra Philisthiim.
16 Fecit ergo David sicut prceperat ei
Deus , & percussit castra Philisthinorum , de
Gabaon usque Gazera.
1 7 Divulgatumque est nomen David in uni-
versis regionibus , & Dominus dedit pavorem
ejus super omnes gentes.
C A P U T XV.
Pirate talirmcido , dcducitur tna&no ew a^ftratu fret
Dei in.Jerujalcm , comi mate tnni Ijrail , sactrdatibui vtri
ac Lroitii ju.tr* fit* tfficii minijlan- thus , c,- Micbol ieffi-
cit David carat area jaiiamcm , mduium hyjjini , r> E/hti
linn.
i TT1 Ecit quoque sibi domos in Civitate Da-
I/ vid : & aedificavit locum arcac Dei T te-
tenditque ei tabernaculum.
i Tune dixit David : Illicitum est ut a quo-
cumque portetur area Dei nisi a Levitis , quos
elegit Dominus ad portandum earn , & ad
ministrandum sibi usque in aeternum.
3 Congregavitque universum Israel in Jeru
salem , ut afferretur area Dei in locum suum
quem prparaverat ei.
4 Necnon & filios Aaron , & Levitas.
% De filiis Caath , Uriel princeps suit , &
fratres ejus centum viginti.
6 De filiis Merari , Asaia princeps , & fra
tres ejus ducenti viginti.
7 De filiis Gerson , Joel princeps , & fra
tres ejus centum triginta.
8 De filiis Elisapham , Semeias princeps ,
& fratres ejus ducenti.
9 De filiis Hebron , Eliel princeps , & fra
tres ejus octoginta.
10 De filiis Oziel , Abinadab princeps , &
fiatres ejus centum duodecim.
Q_q y
 3o8 L I B E R I. PARALIPOMENON , Cap. XV. & XVI.
1 1 Vocavitque David Sadoc , & Abiathar concrepantes
Sacerdotes , & Levitas , Uriel , Asaiam, Joel, 19 Cumque pervenisset area fderis Domi
Semeiam , Eliel , & Aminadab : ni usque ad Civitatem David , Michol filia
i 2 Et dixit ad eos : Vos qui estis principes Saiil prospiciens per fenestram , vidit regem
familiarum Leviticarum , sanctificamini cum David saltantem arque ludentem , & despexic
fratribus vestris, & afferte arcam Domini Dei eum in corde suo.
Israel ad locum , qui ei prparatus est : C A P U T XVI..
13 * Ne ut a principio, quia non eratisprac- Constituti area in ttt/triuKuU feedtrii , obhtisjut mSiitSy
J. 10. sentes , percuslit nos Dominus ; sic & nunc fr papule a Dtvii htietliSo ifutum fiabetur i eritaantur y*-
fiat , illicitum quid nobis agentibus. ria LivitMTim mmjteri* coram area , iaitroofiio contict ilia-
14 Sanctificati sunt ergo sacerdotes , & Le- H* laudti.
vitae , ut portarent arcam Domini Dei Israel. i A Ttulerunt igitur arcam Dei , & consti- 2. R>i-
1 j * Et tulerunt filii Levi arcam Dei , sicut \ tuerunt earn in medio tabernaculi, 6, 17.
pracceperat Moyses iuxta verbum Domini, hu- 5[uod retenderat ei David : & obtulerunt ho-
meris suis , in vectibus. ocausta , & pacifica coram Deo.
16 Dixitque David principibus Levitarum, 2 Cumque complesset David offerens holo-
ut constituerent de fratribus suis cantores in causta , & pacifica , benedixit populo in no
organis musicorum , nablis videlicet , & \y- mine Domini.
ris , & cymbalis , ut resonaret in excelsis so- 3 Et divisit universis per singulos , a viro us
nitus lxtitix. que ad mulierem tortam panis, & partemaffae
17 Constitueruntque Levitas : Hemam fi- carnis bubalae , & frixam oleo similam.
lium Johel , & de fratribus ejus Asaph filium 4 Conlrituitque coram area Domini de Le-
Barachiac : de filiis verd Merari , fratribus eo- vitis , qui ininntrarent , & recordarentur ope-
rum , Ethan filium Casaiae; rum ejus , & glorificarent , atque laudarent
1 8 Et cum eis fratres eorum : in sccundo or- Dominum Deum Israel :
dine, Zachariam, & Ben, & Jaziel, & Semira- j Asaph principem ; & secundum ejus Za
moth, & Jahiel, & Ani, Eliab, & Banaiam, & chariam : Porrd Jahiel , & Semiramoth , it
Maasiam, & Mathathiam, & Eliphalu, & Ma- Jehiel , & Mathathiam , & Eliab , & Ba
ceniam , &: Obededom , & Jehiel, janitores. naiam , & Obededom : Jehiel super organa
19 Porrd cantores, Heman, Asaph, & Ethan, psalterii , & lyras : Asaph autem ut cymbalis
in cymbalis aeneis concrepantes. personaret ;
10 Zacharias autem , & Oziel , & Semira- 6 Banaiam verd , Sc Jaziel sacerdotes cane-
moth , & Jahiel , & Ani , & ! liab , & Maa- re tuba iugiter coram area fderis Domini.
sias , & Banaias in nablis arcana cantabant. 7 !n illo die fecit David principem ad con-
2 1 Porrd Mathathias, & Eliphalu, &Mace- fitendum Domino Asaph , & fratres ejus.
nias , & Obededom , & Jehiel , & Ozaziu, in 8 * Confitemini Domino , & invocate no-
citharis pro octava canebant epinision. men ejus : notas facite in populis adinven- 104 1.
ai Chonenias autem princeps Levitarum , tiones ejus. 1,1.* is.
prophetiae praeerat , ad praecinendam meio- 9 Cantate ei , & pfallite ei : & narrate om- )
diam : erat quippe valde sapiens. nia mirabilia ejus.
13 Et Barachias, & Elcana : janitores arcar. 10 Laudate nomen sanctum ejus : laetetur
24 Porrd Sebenias , & Josaphat , d Natha- cor qurentium Dominum.
nael , & Amasai , & Zacharias , & Banaias , r 1 vjurrite Dominum , & virtutem ejus :
& Eliezer sacerdotes, clangebant tubis coram quri'-e ficiem ejus semper.
area Dei : & Obededom , & Jehias erant ja 11 Retordamini mirabilium ejus , qu fe
nitores arc. cit : signorum illius , & judiciorum oris ejus. _
if * Igitur David & omnes majores natu 13 Semen Israel servi ejus : filii Jacob electi
fit. Israel , & tribuni ierunt ad deportandam ar ejus.
cam fderis Domini de domo Obededom 14 Ipse Dominus Deus noster : inuniversa
cum Iaetitia. terra judicia ejus.
1.6 Cumque adjuvisset Deus Levitas , qui 1 y Recordamini in sempiternum pacti ejus :
Eortabant arcam fderis Domini , innnola- sermonis,quern prcepit inmille generationes.
antur scptem tauri , & septem arietes. 16 Quem pepigit cum Abraham : & jura-
27 Pond David erat indutus stola bysilna, me.^i iilius cum Isaac.
& univerfi Levits qui portabant arcam', can- 17 Et constituit illud Jacob in prceptum :
toresque & Chonenias princeps prophetiae in & :fra;il iii pactum sempiternum ,
ter cantores : David autem etiam indutus erat 1 8 Du ens : Tibi dibo Terram Chanaan ,
ephod lineo. suniculum hsreditatis velirx.
28 Universusque Israel deducebant arcam 9 Cum eisent pauci numero , parvi & co-
fderis Domini in jubilo , 8c sonitu bin cinae, loni ejus.
& tubis ^ & cymbalis , & nablis , &; citharij, 10 Ec transierunt de gente in gentem , & de
 LIBER I. P AR ALIPOMENON, Cap. XVI. &XVIT. 309
regno ad populumalterum.
1 1 Non dimisit quemquam calumniari eos,
fed increpavit pro eis reges.
* pp. i* * Nolite tangere caristos meos : & in
04. is prophetis meis nolite malignari.
13 * Cantate Domino omnis terra : annun-
Si- I. tiate ex die in diem salutare ejus.
Z4 Narrate in gentibusgloriamejus: in cun-
ctis populis mirabilia ejus.
i < Quia magnus Dominus , & laudabilis
nimis : Oc horribilis super omnes deos.
%6 Omnes enim dii populorum , idola :
Dominus autem clos fecit.
17 Confeffio & magnificentia coram eo :
fortitudo & gaudium in loco ejus.
zS Afferte Domino famili populorum : af-
ferte Domino gloriam & imperium.
i Date Domino gloriam , nomini ejus ,
levate sacrificium,& venite in conspectu ejus :
& adorate Dominum in decore lancto.
30 Commoveatur a facie ejus omnis terra :
ipfe enim fundavit orbem immobilem.
3 1 Ltentur cli,& exultet terra : & dicant
in nationibus : Dominus regnavit.
31 Tonet mare, & plenitudo ejus : exultent
agri , be omnia qu in eis suflt.
H Tune laudabunt ligna saltus coram Do
mino : quia venit judicare terram.
34 Contitemini Domino , quoniam bonus :
quoniam in ternum misericordia ejus.
3 f Et dicite : Salva nos Deus falvator nos-
ter , & congrega nos , &c erue de gentibus > ut
confiteamur nomini lancto tuo , be exultemus
in carminibus tuis.
16 Benedictus Dominus Deus Israel ab ter-
no usque in ernum:& dicat omnis populus :
Amen , & hymnum Domino.
37 Reliquit itaque ibi coram area fderis
Domini Alaph, & fratres ejus, ut ministrarent
in conspectu arc jugiter per lingulos dies , &
vices fuas ,
38 Porro Obededom , & fratres ejus fexa-
ginta octo ; & Obededom filium Idithun , &
Hofa constituit janitores.
39 Sadoc autem sacerdotem, & fratres ejus
sacerdotes , coram tabernaculo Domini in ex-
celso , quod erat in Gabaon ,
40 Ut offerrent holocausts Domino super
altare holocotaumatis jugiter , mane & vef-
pere , juxta omnia qu feripta sunt in lege
Domini , quam prcepit Israeli.
41 Et post eum Heman, &- Idithun, & reli-
quos elector, unumquemqne vocabulo suo ad
confitendum Domino : Quoniam in ternum
misericordia ejus.
4z Heman quoque , & Idithun canentes tu
ba , & quatientes cymbala , 3.' omnia mufico-
rurn organa ad canendum Deo ; silios autem
Idithun fecit e<Te portarios.
4? Reversusque est omnis populus in domum
suam : & David , ut benedicerec etiam domui
su.
CAPUT XVII.
Cvgitmti Divvid xiificare domum Domino , promittitur fi
lms qui ill in fit tiijtca.tv.tus j uodc David gmtias tgit , Dei
trga jit bom. item extoUeas.
1 /^ Um autem habitaret David in Domo 1 Rtg.
\^j sua , dixit ad Nathan prophecam : Ec- 7> *
ce ego habito in domo cedrina :arca autem
fderis Domini sub pellibus est.
i Et ait Nathan ad David : Omnia , qu in
corde tuo sunt , sac : Deus enim tecum est.
3 Igitur nocte ilia factus est scrmo Dei ad
Nathan , 'dicens : _*
4 Vade , & loquere David servo meo : Hc
dicit Dominus : Non dificabis tu mihi do
mum ad habitandum.
j Neque enim mansi in domo ex eo tempos
re , quo eduxi Israel , usque ad diem hanc :
fed fui semper mutans loca tabernaculi , &
in tentorio
6 Manens cum omni Israel. Numquid locu-
tus sum saltern uni judicum Israel, quibus pr-
ceperam , ut pascerent populum meum , &
dixi : Quare non dificastis mihi domum ce-
drinam ?
7 Nunc itaque fie loqueris ad servum meum
David : Hc dicit Dominus exercituum : Ego
tuli te , cum in pascuis scquereris gregem >
ut esses dux populi mei Israel.
8 Et fui tecum quocumque perrexisti : & in-
terfeci omnes inimicos tuos coram te, fecique
tibi nomen quasi uniuS magnorum , qui cele-
brantur in terra.
9 Et dedi locum populo meo Israel : plan-
tabitur , & habitabit in eo , & ultra non com-
movebitur : nee filii iniquitatis atterent eos ,
ficut a principio ,
10 Ex diebus quibus dedi judices populo
meo Israel , & humiliavi universes inimicos
tuos .Annuntio ergo tibi , qudd dificaturus
sit tibi Dominus domum.
1 1 Cumque impleveris dies tuos ut vadas
ad patres tuos , suscitabo semen tuum poll /
te,quo.d enit de filiis tuis : &c stabiliam regnum
ejus.
1 z Ipfe dificabit mihi domum, & firmabo
folium ejus usque in ternum.
13 Ego ero ei in patrem , & ipfe erit mihi
in filium : & misericordiam meam non aufe-
ram ab eo, ficut abstuli ab eo, qui ante te suit.
14 Et statuam eum in domo mea , Sf in re
gno meo usque in sempiternum : & thronus
ejus erit 'rmiffimus in perpetuum.
1 % Juxta omnia verba hc , &c juxta uni-
versam visionem istam , fie locutus est Nathan
ad David.
\6 Cumque venisset rex David , & sedisset
coram Domino , dixit : Quis ego sum Domi-
ne Deus , & qu domus mea , ut prstares
mihi talia ?
7 Sed & hoc parum visum est in conspectu
tuojidedque locutus es super domum servi tui
Q.1 "J
 3!0 LIBERIPARALIPOMENON, Cap. XV17. & XVIII.
etiam in futurum : & fecisti me spectabilem
super omries homines , Domine Deus.
1 8 Quid ultra addere potest David , cum
ita glorificaveris servum cuum , & cognoveris
eum?
ij) Dominc propter famulum tuum juxta
cor tuum fecisti omncm magniricentiam hanc,
& nbta esle voluiili universa magnalia.
10 Domine non eit similis tui : & non est
alius Deus abfque te , ex omnibus , quos au-
divimus auribus noltris.
i i Quis enim est alius , ut populus tuus Is-
raehgens una in terra, ad quam perrexit Deus,
ut liberaret , & faceret populum iibi , & mag-
nitudine sua atque terroribus ejiceret nationes
a facie ejus , quern de gypto liberarat ?
ii Et posuiili populum tuum Israel tibi in
populum usque in xternum , & tu Domine
ractus es Deus ejus.
3 Nunc igitur Domine, sermo, quem locu-
tus es famulo tuo, & super domum ejus, con-
firmetur in perpetuum, & sac sicut locutus es.
4 Permaneatque & magnificetur nomen
tuum usque in scmpiternum : & dicatur : Do
minus exercituum Deus Israel , & domus Da
vid servi ejus permanens coram eo.
if Tu enim Domine Deus meus revelasti
auriculam servi tui , ut xdificares ei domum :
& ideirco invenit servus tuus riduciam , ut
oret coram te.
itf Nunc ergo Domine, tu es Deus : & locu
tus es ad servum tuum tanta benericia.
X7 Et ccepisti benedicere domui servi tui ,
ut sit semper coram te : te enim Domine bene-
dicente , benedicta erit in perpetuum.
CAPUT XVIII.
Vrtli" & T,,iuT,4 David, siV tribma gcmil/ui impost* ,
atant off i rii ejus.
i r? Actum est autem post hxc , ut percu-
i. J7 teret David Phililthiim , & humiliaret
eos , & tolleret Geth , & silias ejus , de nu-
nu Philisthiim ,
z. Percuteretque Moab , & sierent Moabitae
ftrvi David , offerentes ei munera.
3 Eo tempore percuflit David etiam Adare
zer regem Soba regionis Hemath, quando
Jerrexit ut dilataret imperium suum ulque ad
umen Euphraten.
4 Cepit ergo david mille quadrigas ejus, &
septem millia equitum , ac viginti millia viro-
rum peditum , subnervavitque omnes equos
curruum , exceptis centum quadrigis , quas
reservavit sibi.
j Supervenit autem & Syrus Damascenus ,
ut auxilium prberet Adarezer regi Soba : fed
& hujus percuflit David viginti duo millia vi-
rorum.
6 It posuit milites in Damasco , ut Syria
quoque serviret sibi , & offerret munera. Ad-
juvitque cum Dominus in cundis ad qux per-
rexerat.
7 Tulit quoque David pharetras aureas,
quas habuerant servi Adarezer , & attulit eas
in Jerusalem.
8 Necnon de Thebath &r Chun , urbibus
Adarezer aens plurimum.de quo fecit Salomon
mare xneum , & columnas , & vasa xnea.
9 Quod cum audifset Thoii rex Hemath ,
percullilse videlicet David omnem exercicum
Adarezer regis Soba ,
io Misit Adoram filium suum ad regem Da
vid , ut pollularet ab eo pucem , & congratu-
laretur ei , qudd percuslilset & expugnaiset
Adarezer : adversarius quippe erat Thoii Ada
rezer.
1 1 Sed & omnia vasa aurea , & argentea ,
& acnea consecravit David rex Domino , cum
argento & auro, quod tulerat ex universis gen-
tibus , tarn de Idumxa , & Moab , & filiis
Ammon , quam de Philisthiim & Amalec.
it Abilai ver6 films Sarvix percuflit Edom
in Valle Salinarum , decem & octo millia :
1 3 Et conltituit in Edom prxsidium , ut ser
viret ldumxa David : salvavitque Dominus
David in cunctis , ad qux perrexerat.
14 Regnavit ergo David super universum
Israel , & faciebat judicium atque justitiam
cuncto populo suo.
1 j Porrd Joab filius Sarvix erat super exerci.
tum,^ Josaphat filius Ahilud a commentariis.
1 6 Sadoc autem rilius Achitob,& Achimelec,
filius Abiathar , sacerdotes : & Susa, & scriba.
17 Banaias quoque filius Joi'adx super legio-
nes Cerethi , ac Phelethi : porrd silii David ,
primi ad manum regis.
CAPUTXIX.
Katun rex .An.m.n , flrvii David , qui al consohnitm
dt fatris mtrtc venerant , ttaiurntlii ajsttlii , a D xvii imvs.
dhur , ac vitui.nr una eum Syris auxi.iaribus
1 \ Ccidit autem ut moreretur Naas rex R*
/\ filiorum Ammon , & regnaret filius i"-1'
ejus pro eo.
1 Dixitque David : Faciam misericordiam
cum Hanon filio Naas : prxstitit enim mihi
pater ejus gratiam. Misitque David nuntios
ad conlblandum eum super morte patris sui.
Qui cum pervenissent in terram filiorum Am
mon , ut consolarentur Hanon ,
3 Dixerunt principes filiorum Ammon ad
Hanon : Tu forsitan putas, quod David hono
ris causa in patremtuum miferit qui consolen-
tur te : nee animadvertis qu6d ut explorent ,
& investigent, & scrutentur terram tuam, ve-
nerint ad te servi ejus.
4 Igitur Hanon pueros David decalvavit, &
rasit , & prxcidit tunicas eorum a natibus us
que ad pedes , & dimisit eos.
j Qui cum abiissent , & hoc mandafient Da
vid , misit in occursum eorum ( grandem enim
contumeliam sultinuerant , ) & prxcepit ut
manerent in Jericho , donee cresceiet barba
eorum , & tune revertereutur.
 LTRER I. PARAL1POMFNON, Cap. XIX. XX. & XXI.
g Videntes autem filii Ammon , qudd inju-
riam feciisent David , tam Hanon , quam re-
liquus populus , miserunt mille talenta argen-
ti , ut conducerent sibi de Mesopotamia, & de
Syria Maacha , &c de Soba , currus & equites.
7 Conduxeruntque triginta duo millia cur-
mum , & regem Maacha cum populo ejus.
Qui cum venifsent, castrametati funt e regione
Medaba. Filii quoque Ammon congregati de
urbibus fuis , venerunt ad bellum.
8 Quod cum audisset David , misit Joab ,
& omnem exercitum virorum fortium :
9 F.gressique filii Ammon, direxcrunt aciem
juxta portam civitatis : reges autem , qui ad
auxilium ejus venerant, separatim in agro
fteterunt.
io Igitur Joab intelligens bellum ex adver
se & post tergum contra se fieri , elegit viros
fortislimos de universo Israel, & perrexit con
tra Syrum.
t i Reliquam autem partem populi dedit
sub manu Abisa'i fratris sui ; & perrexerunt
contra filios Ammon;
1 1 Dixitque : Si vicerit me Syrus , auxilio
eris mihi : fi autem superaverint te filii Am-
mon , ero tibi in presidium.
1 1 Confortare , & agamus viriliter pro po
pulo nostro , & pro urbibus Dei nostn : Do-
minus autem , quod in conspectu suo bonum
est , faciet.
14 Perrexit ergo Joab,&r populus qui cum eo
crat,contra Syrum ad prlium : & fugavit eos.
i % Porrd filii Ammon videntes quid fugisiet
Svrus , ipsi quoque fugerunt Abisa'i fratrem
ejus , & ingrefli sunt civitatem : reversusque
est e'tiam Joab in Jerusalem.
id Videns autem Syrus qudd cecidisset co-
ram Israel , misit nuntios , & adduxit Syrum,
qui erat trans fluvium : Sophach autem prin-
ceps militi Adarezer , erat dux eorum.
1 7 Quod cum nuntiatum esset David , con-
gregavit universum Israel , & transivit Jorda-
nem , irruitque in eos , & direxit ex adverse
aciem , illis contra pugnantibus.
1 8 Fugit autem Syrus Israel : & interfecit
David de Syris septem millia curruum , &
quadraginta millia peditum, & Sophach exer-
citfis principem.
19 Videntes autem scrvi Adarezer fe ab Is
rael else superatos , transfugerunt ad David ,
6V servierunt ei : noluitque ultra Syria auxi
lium prbere filiis Ammon.
C A P U T XX.
tt'U David fro/peri ft* adve, in Imnumttt ,
.Ph lijthtoi j e,- i* hu accidumur pr*digii>f gt^ntcu
*. Hj- i T?Actum est autem post ?nni circulum, eo
. j. it " rempore, quo tolenr reges ad bella pro
*i%i> cedere, congreeavit 'oabexerclrum, &: robur
militiae , & vastav': terram filiorum Amrron ;
perrexitque Be obsedit Rablvi : Pcno Da^id
nunebat in Jerusalem , quando Joab per-
3!I
cuffit Rabba , & destruxit earn.
% Tulit autem David coronam Melchom de
capite ejus , & invenit in ea auri pondo talen-
tum, & pretiosiflimas gemmas , fecitque sibi
inde diadema : manubias quoque urbis pluri-
mas tulit :
3 Populum autem , qui erat in ea , eduxit :
& fecit super eos tribulas , & trahas , & fer-
raca carpenta transire , ita ut dissecarentur , &
contererentur : sic fecit David cunctis urbibus
filiorum Ammon : & reversus est cum omni
populo suo in Jerusalem.
4 * Post ha:c initum est bellum in Gazer *t.Kig.
adversum Philisthaeos : in quo percussit Sobo- . *.
cha'i Husathites , Sapha'i de genere Raphai'm ,
& humiliavit eos.
% Aliud quoque bellum gestum est adver-
fus Philisthos , in quo percussit Adeodatus
filius Saltus Bethlehemites fratrem Goliath
Gethzi , cujus hastz lignum erat quasi liciato-
rium texentium.
6 Sed & aliud bellum accidit in Geth , in
3uo suit homo longissimus , senos habens
igitos , id est simul viginti quatuor : qui Sc
ipse de Rapha fuerat stirpe generatus.
7 Hie blasphemavit Israel : &r percussit eum
Jonathan filius Samaa fratris David. Hi sunt
filii Rapha in Geth , qui ceciderunt in manu
David & servorum ejus.
CAPUT XXI.
David ptpulum mimeranio Deum fffiatlit , pt/lt , quan tx
tribui tlt&erat, fircutiumur flmritna millia, donee Drum ora-
time pUcare , dr ahart in art Otnam febujui oigeret,
I /"""> Onsurrexit autem Satan contra lsrael:&
V-/concitavit David ut numeraret Israel.
x Dixitque David ad Joab , & ad principes
populi : Ite , & numerate Israel a Bersabee us
que Dan : & afferte mihi numerum ut sciam.
3 Responditque Joab : Augeat Dominus po
pulum suum centuplum , quam sunt : nonne
domine mi rex , omnes servi tui sunt : quare
hoc quxrit dominus meus , quod in peccatum
repu'etur Israeli ?
4 Sed sermo regis magis prarvaluit : egres-
susque est Joab , 8c circuivit universum Israel ;
& reversus est Jerusalem :
% Deditqve Davidi numerum eorum , quos
circuYerat : Sc inventus est omnis numerus Is
rael , mille millia & centum millia vircrum
educentium gladium : de Juda autem quadrin-
genta septuag'nta millia bellatorum.
6 Nam Levi , Si Itenj.im'n non numeravit :
ac e6 qu6d Toab invitus exequerctur regis im-
perium.
7 Disrl'cuit autem Deo quod jussum erat >
&r percufT:!: Israel.
' 8 Di: i'.|Uf David ad reum:Pef. i"i nimis
ut hoc faceiem : Obsecro auser i;.iqu:trrera
seivi tui , quia insip'entci et;i.
9 t locutus est D&minus id Gad Videntera
 3Ti LIBER I. PARALIPOMENON , Cap. XXI. & XXII.
Davidis , dicens :
io Vade , & loquere ad David , & die ei :
Hc dicit Dominus : Trium tibi optionem do;
unum , quod volueris , clige , & faciam tibi.
ii Cumque venissetGadad David, dixit
ei : Haec dicit Dominus : Elige quod volueris:
1 1 Aut tribus annis famem * : aut tribus
J4. I*. mensibus te fugerc hostes tuos,&: gladium eo-
rum non posse evadere : aut tribus diebus gla
dium Domini , & pestilentiam versari in terra,
& Angelum Domini interficere in universis
finibus Israel : nunc igitur vide quid responde-
am ei , qui mili- me.
13 Et dixit David ad Gad : Ex omni parte
me angusti premunt : fed melius mihi elt, ut
incidam in manus Domini , quia multat funt
miserationes ejus , quam in manus hominum.
14 Misit ergo Dominus peltilentiam in Is
rael : & ceciderunt de Israel septuaginta mil-
lia virorum.
1 5 Misit quoque Angelum in Jerusalem , ut
percuteret earn : cumque percuteretur , vidit
Dominus , & miscrtus est super magnitudine
mali ; & imperavit Angelo , qui percutiebat :
Sufficit , jam cesset manus tua. Porrd Angelus
Domini stabat juxta aream Oman Jebusaei.
16 Levansque David oculos suos, vidit An
gelum Domini stantem inter caelum & terram,
& evaginatum gladium in manu ejus , &
yersum contra Jerusalem : & ceciderunt tarn
ipse quam majores natu vestiti cilieiis , pro-
ni in terram.
1 7 Dixitque David ad Deum : Nonne ego
sum , qui juffi ut numeraretur populus ? Ego,
qui peccavi : Ego , qui malum feci : iste grex
quid commeruit ? Domine Deus meus verta-
\ tur, obsecro, manus tua in me , & in domum
patris mehpopulus autp tuus non percutiatur.
1 8 Angelus autem Domini prcepit Gad ,
ut diceret David ut ascenderet , extrueretque
altare Domino Deo in area Oman Jebusei,
19 Ascendit ergo David juxta sermonem
Gad,que locutus ei fuerat ex nomine Domini.
zo Porr6 Oman cum fuspexisset, & vidisset
Angelum , quatuorque filii ejus cum eo , abs-
conderunt se : nam eo tempore terebat in area
triticum.
1 r Igitur cilm veniret David ad Oman ,
conspexit eum Oman , & processu ei obviam
de area , & adoravit eum pronus in terram.
i* Dixitque ei David : Da mihi locum
are tu , ut aedificem in ea altare Domi
no : ita ut quantum valet argenti accipias ,
& cesset plaga a populo.
3 Dixit autem Oman ad David : Tolle ,
& faciat dominus meus rex quodcumque ei
placet : fed & boves do in holocaustum , &
tribulas in ligna , & triticum in sacrificium :
Omnia libens praebebo.
4 Dixitque ei rex David : Nequaquam ita
fiet , fed argentum dabo quantum valet ; ne-
que enim tibi auferre debeo , & sic offerre
Domino holocausta gratuita.
1 5 Dedit ergo David Oman pro loco si-
clos auri juitiihmi ponderis sexcentos.
is * Et aedificavit ibi altare Domino : obtu- * ,_ j#>
litque holocausta , & pacirica , & invocavit j. 1,
Dominum , & exaudivit eum in igne de cx-
lo super altare holocausti.
27 Pratcepitque Dominus Angelo : & con-
vertit gladium mum in vaginam.
18 Protinus ergo David, videns quod exau-
disset eum Dominus in area Oman Jebusxi ,
immolavit ibi victimas.
41 Tabernaculum autem Domini , * quod *E4
fecerat Moyses in deserto , & altare holocaus- !*
torum, ea tempestate erat in excelso Gabaon.
30 Et non prxvaluit David ire ad altare , ut
ibi obsecraret Deum : nimio enim fuerat in
timore perterritus , videns gladium Angeli
Domini.
CAPUT XXII.
Prtparat Dtvid nicrjfj'iit ti xdisicandum templum Dam'i-
, auod Stlomtmi , itctpit ut extruat, Deumque jfftr /i-
dulo coUt , exbortani prindfti m iili stm auxin*
1 T~\ Ixitque David : Hxc est domus Dei ,
xJ & hoc altare in holocaustum Israel.
* Et praccepit ut congregarentur omnes pro-
selyti de Terra Israel , & constituit ex eis la-
tomos ad cdendos lapides & poliendos , ut
xdificaretur domus Dei.
3 Ferrum quoque plurimum ad clavos
januarum , & ad commissuras atque juncturas
prparavit David : & asris pondus innume-
rabile.
4 Ligna quoque cedrina no potent atstimari,
quae Sidonn, & Tyrii deportaverant ad David.
j Et dixit David:Salomon filius meus puer
parvulus est & delicatus:domus autem, quam
xdificari volo Domino, talis esse debet , ut in
cunctis regionibus nominetunprparabo ergo
ei necessaria : & ob hanc causam ante mortem
suam omnes prparavit impensas.
6 Vocavitque Salomonem filium fuum : 8c
prxcepit ei ut dificaret domum Domino
Deo Israel.
7 Dixitque David ad Salomonem : Fili mi,
voluntatis meae suit ut dificarem domum
nomini Domini Dei mei.
8 Sed factus est scrmo Domini ad me , di
cens : Multum sanguinem effudisti, & plurima
bella bellasti : non poteris aedificare domum
nomini meo, tantoeffufo sanguine coram me:
9 Filius , qui nascetur tibi , erit vir quietis-
simus : faciam enim eum requiescere ab om
nibus inimicis suis per circuitum : & ob hanc
causam, pacificus vocabitur : & pacem & oti- * J**
um dabo in Israel cunctis diebus ejus. ' 1 '"
10 * Ipse xdificabit domum nomini meo , i 5
& * ipse erit mihi in filium , & ego ero iili * >.&|,
in patrem : firmaboque folium regni ejus iu- 7- '.
per Israel in sternum. H,k-
11 Nune,,',
 LIBERI. PAR ALIPOMENON ,Cap , XXII. & XXIII. 3 r f
1 1 Nunc ergo fili mi, fit Dominus tecum,
S: profperare , & edifica domum Domino
Deo tuo , ficut locutus eit de te.
. Det quoque tibi Dominus prudentiam
& fenfum , ut regere pollis Ifrael , 8c cuito-
dke legem Domini Dei tui.
13 Tunc enim proficere poteris , fi cufto-
dieris mandata &z judicia , quae praseepit Do
minus Moyli ut doceret Ifrael : confortare Sc
viriliter age , ne timeas , eque paveas.
14 Ecce ego in paupertate mea prxparavi
impenias domus Domini, auri talenta centum
millia , & argenti mille millia talentorum :
ris vero , 8c ferri non eft pondus , vincitur
enim numerus magnicudine : ligna 8c lapides
pratparavi ad univerfa impenda.
1 f Habes quoque plurimos artifices , lato-
mos & comentarios , artificefque lignorum,
& omnium arcium ad faciendum opus pru-
dentillimos ,
16 In auro, & argento.&r xre,5c ferro, cujus
non eft numerus. Surge igitur , & fac , &
erit Dominus tecum.
17 Praccepit quoque David cunis princi
palis Ifrael, ut adjuvarent Salomonem tilium
iuum.
18 Cernitis , inquiens, qud Dominus Deus
vefter vobifeum lit , & dederit vobis requiem
per cireuitum , & tradiderit omnes inimicos
veftros in manus veitras , 8c fubjeeta fit terra
coram Domino , &c coram populo ejus.
19 Prxbete igitur corda veftra & animas
veftras,ut quxratis Dominum Deum vellrum :
& confurgite , & ardificate fanecuarium Do
mino Deo , ut introducatur arca foederis Do
mini, & vafa Domino confecrata, in domum,
qua: xdificatur nomini Domini.
CAPUT XXIII.
Divtd [, Salomom rege defigit*o,>iumerJtorut Levit*-
Twm";$ffUU defigtti , Me-Uique fiui Lentis .
i T Gitur David fenex & plenus dierum , re-
i. gern conftituit Salomonem filium fuum,
fuper Ifrael.
1 Et congregavit omnes principes Ifrael, &
Sacerdotes atque Levitas.
3 Numeratique funt Levita: triginta annis,
& fupr : & inventa funt triginta oc~to millia
virorum.
4 Ex his eleti funt , & diftributi in minif-
terium doms Domini viginti quatuor millia:
prxpofitorum autem & judicum fex millia.
5 Porr quatuor millia janitores : 8c toti-
dem pfaJtae canentes Domino in organis, qua:
iecerat ad canendum. .
6 * Et diltribuit eos David per vices filio-
M. rum Levi , Gerfon videlicet , & Caath , &
Merari.
7 Filii Gerfon : Leedan , & Semei.
8 Filii Leedan : princeps Jahiel, & Zethan,
& Jol , tres.
Filii Semei : Salomith, & Hofiel, & Aran,
tres : ifti principes familiarum Leedan.
10 Porr filii Semei , Lelieth , & Ziza , &
Jaiis , & Baria : ifti filii Semei , quatuor.
1 1 Erat autem Leheth prior , Ziza fecua-
dus : porro Jaiis & Baria non habuerant plu
rimos filios , & ideirco in una familia , uni
que domo computan funt.
1 1 Filii Caatn : Amram , & Ifaar, Hebron,
& Oziel , quatuor.
13 * Filii Amram , Aaron , & Moyes. * Sup*
* Separatufque eft Aaron ut miniftrarer in ' *
Sanfto Sanctorum , ipfe & fiJiiejus in fem- ** .
piternum , & adoleret incenfum Domino fe- s 4.
cundm ritum fuum , ac benediceret nomini
ejus in perpetuum.
1 4 Moyli quoque hominis Dei , filii annu>
merati funt in tribu Levi.
I j Filii * Moyfi : Gerfom , & Eliezer. *Exa.
\6 Filii Gerfom , Subue'l primus. . 4. dt
17 Fuerunt autem filii Eliezer : Rohobia pri 1. . v
mus : & non erant Eliezer filii alii. Porro filii
Rohobia multiplicad funt nimis.
18 Filii Ifaar : Salomith primus.
19 Filii Hebron : Jeriau primus, Amarias ib-
cundus , Jahaziel rertius, Jecmaam quartus.
10 FiliiOziel: Micha primus,Jefia lecundus.
ii Filii Merari : Moholi , & Mufi. Filii Mo-
holi : Eleazar , & Cis.
II Mortuus eft autem Eleazar,Sc non habuic
filios , fed filias : acceperuntque eas filii Cis
fratres earum.
23 Filii Mufi : Moholi , & Eder , 8c Jeri-
moth , tres.
14 Hi filii Levi in cognationibus,Sc familiis
fuis, principes per vices, & numerum capitum
fingulorum , qui faciebant opera minillerii
domus Domini viginti annis , & fupr.
if Dixit enim David: Requiem dedit Domi
nus Deus Ifrael populo fuo , Sc habit ationem
Jerufalem ufcjue in arternum.
Nee erit officii Levitarum ut ultra por
tent tabernaculum, & omnia vaia ejus ad mi-
niftrandum.
17 Juxta prarcepta quoque David novilSma
fupputabitur numerus filiorum Levi viginti
annis & fupr.
8 Et erunt fub manu filiorum Aaron in
cultum domus Domini , in veftibulis , & in
exedris , & in loco purificationis , Sc in fanc-
tuario, & in univerfis operibus minifterii tem-
pli Domini.
_ 19 Sacerdotes autem , fuper panes propofi-
tionis , & ad fimila: facrificium, & ad lagaa
azyma , & fartaginem , & ad torrendum , 8c
fuper omne pondus atque menfuram.
30 Levita; vero ut lient man ad confiten-
dum , & canendum Domino : fimiliterque
ad vefperam.
3 1 Tarn in oblatione holocauftorum Domi
ni , qum in fabbatis 8c calendis 8c folemnita-
tibus teliquis juxta numerum , 8c cxremonia
Ri
 3i4 LIBER I. PARALIPOMENON, Cap. XXIV. & XXV
uniufcujusque rei , jugiter coram Domino.
31 Et custodiant observationes tabernaculi
fderis , & ritum sanctuarii , & observatio-
nem filiorum Aaron fratrum suorum , ut mi-
nistrent in domo Domini.
CAPUT XXIV.
Familiarum Utaigr ir Ithamar cl'Jses feu v'tut 14. in
minisierio Domini a David dtstgnantur , rtUqu*rumqut Le-
bitzrum fomitnc smulittr font dijlnbuuHtur.
I T) Orr6 filiis Aaron h partitiones erant :
1 Filii Aaron : Nadab , & Abiu , & Elea-
zar , & Ithamar.
* Lev. i * Mortui sunt autcm Nadab, & Abiu ante
10 *. patrem suum absque liberis : sacerdotioque
Hwn.i. f'unctus e|t Elcazar & Ithamar.
3 Et divisit eos David, id eit, Sadoc de filiis
. Eleazari , & Ahimelech de filiis Itiiamar , se
cundum vices suas &: ministerium.
4 Inventique sunt multo plures filii Eleazar
in principibus viris,quam filii Ithamar. Divisit
autem eis , hoc est rtliis Eleazar principes per
familias scdecim : & filiis Ithamar per fami-
lias &z domos suas octo.
5 Porrd divisit utrasque inter se familias
sortibus : erant enim principes sanctuarii , &
principes Dei , tarn de filiis Eleazar/quam de
nliis Ithamar.
* Descripfitque eos Semeias filius Nathanael
fcriba Levites , coram rege & principibus , &c
Sadoc sacerdote, & Ahimelech filio Abiathar,
principibus quoque familiarum sacerdotalium
& Leviticarum : unam domum , qux cteris
prxerat , Eleazar : & alteram domum , quae
sub fe habebat cxteros , Ithamar.
7 Exivit autem sors prima Joiarib , secunda
Jedei,
8 Tertia Harim , quarta Seorim ,
9 Quinta Melchia , scxta Maiman >
I o Septima Accos , octava Abia ,
I I Nona Jesua , decima Sechenia ,
ii Undecima Eliasib , duodecima Jacim,
13 Teniadecima Hoppha , decimaquarta
Isbaab ,
1 4 Decimaquinta Belga,decimasexta F.mmer,
if Decimaseptima Hezir , decimaoctava
Aphses ,
1 6 Decimanona Pheteia , vigesima Heze-
chiel ,
17 Vigesimaprima Jachin , vigesimasccunda
Camul ,
18 Vigesimatertia Dalaiau , vigesimaquarta
Maaziau.
ij Hi vices eorum secundum ministeria
sua, ut ingrediantur domum Domini, &: juxta
litum suum sub manu Aaron patris eorum :
sicut prceperat Dominus Deus Israel.
io Porrd filiorum Levi, qui reliqui fuerant,
de filiis Amram erat Subael , & de filiis Su
bael , Jehcdeia.
u De filiis quoque Rohobi princeps Je-
JLis.
xi Isaari verd filius Salerno th , filiulque Sa-
lemoth Jahath :
13 Filiusque ejus Jeriau primus, Amarias se-
cundus , Jahaziel tertius , Jecmaan quartus.
14 Filius Oziel, Micha : filius Micha, Samir.
a$ Frater Micha, Jesia : riliusque ie&x , Za-
charias.
16 Filii Merari : Moholi & Musi. Filius
Oziau : Benno.
17 Filius quoque Merari : Oziau,& Soam, &
Zachur , & Hebri.
z8 Porro, Moholi filius : Eleazar , quinon
habebat liberos.
29 Filius vero Cis , Jerameel.
30 Filii Musi : Moholi , Eder , & Jerimoth ;
isti filii Levi secundum domos familiarum
suarum.
3 1 Misenintque & ipsi fortes contra fratres
suos filios Aaron , coram David rege , & Sa
doc , & Ahimelech , & principibus familia
rum Sacerdotalium &c Leviticarum , tarn rna-
jores quam minorcs. Omnes sors qualiter
dividebat.
C A P U T X X V.
Ex filiis Afoh , Heman & Jditbun , canttribui fsahis
ac cilbarrdis , uigir.tiquttutr jamtli* ad victs forte i'ftri-
bunniur.
i T Gitur David, & magistratus exercitus se-
1 gregaverunt in ministerium rilios Asaph,
& Heman, & Idithun : qui prophetarent in ci-
tharis, & psalteriis,&: cymbalis secundum nu-
merum suum dedicato fibi officio servientes.
1 De filiis Asaph : Zachur , & Joseph , &
Nathania , & Asarela , filii Asaph : sub manu
Asaph prophetantis juxta regem.
3 Porrd Idithun : filii Idithun , Godolias,
Sori, Jeteias, ik Hasabias, & Mathathias, sex,
sub manu patris liii Idithun , qui in cithara
prophetabat super confitentes & laudantes
Dominum.
4 Heman quoque : filii Heman , Bocciau ,
Mathaniau , Oziel , Subuel , & Jerimoth, Ha-
nanias , Hanani , Eliatha , Geddelthi , & Ro-
memthiezer , & Jesbacassa , Mellothi, Othir,
Mahazioth :
? Omnes isti filii Heman Videntis regis in.
sermonibus Dei, ut exaltaret cornu : deditque
Deus Heman filios quatuordccim*, & filias
tres.
6 Vniversi sub manu patris sui ad cantan-
dum in templo Domini distributi erant , in
cvmbalis, &: psalteriis, & citharis, in ministe
ria domus Domini juxta regem : Asaph vide
licet , & Idithun , & Heman.
7 Fuit autem numerus eorum cum fratribus
suis , qui erudiebant canticum Domini, cuncti
doctores , ducenti octoginta octo.
8 Mileruntque fortes per vices suas , ex
aequo tarn major quam minor, doctus pariter*
& indoctus.
9 Egressaque est sors prima Joseph , qui
 LIBER I. PAR A LIPOMENON , Cap. XXV. & XXVI.
erat de Afaph. Secunda Godolii , ipfi & filiis
ejus & fratribus ejus duodecim.
' lo Tertia Zachur , filiis & fratribus ejus
duodecim.
Quarta ifaari , filiis & fratribus ejus
duodecim.
ii Quinta Nathaniat , filiis & fratribus ejus
duodecim.
13 Sexta Bocciau , filiis & fratribus ejus
duodecim.
14 Sptima Ifreela , filiis & fratribus ejus
duodecim.
1 5 Octava Jefaia: , filiis & fratribus ejus
duodecim.
i<f Nona Mathaniar , filiis & fratribus ejus
duodecim.
17 Dcima Semeae , filiis & fratribus ejus
duodecim.
18 Undcima Azareel , filiis & fratribus
ejus duodecim. ' Hofa j tredecim.
19 Duodcima , filiis & fratribus
ejus duodecim.
Tertiadecima Subael , filiis & fratribus
ejus duodecim.
xi Quartadecima Mathathix, filiis & fratri
bus ejus duodecim.
xx Quintadecima Jerimoth , filiis & fratri
bus ejus duodecim.
x3 Sextadecima Hananiz , filiis & fratribus
ejus duodecim.
Z4 Septimadecima Jesbacaflse , filiis & fra
tribus ejus duodecim.
xj Octavadecima Hanani , filiis & fratribus
ejus duodecim.
x8 Nonadecima Mellothi , filiis & fratribus
ejus duodecim.
17 Vigefima Eliatha , filiis & fratribus ejus
duodecim.
8 Vigefimaprima Othir , filiis & fratribus
ejus duodecim.
19 Vigefimafecunda Geddelthi, filiis & fra
tribus ejus duodecim.
30 Vigefimatertia Mahazioth , filiis & fra
tribus ejus duodecimf
3 1 Vigefimaquarta Romemthiezer , filiis &
fratribus ejus duodecim.
CAPUT XXVI.
Ttmpli j&iiurum tx Levitii vitriie cljffis deflgnmiur , o4,
fu forti farnilit Jit cujlodie*'U crie dijpoai:nr , item
qui xhtfuUiti! <y- vtft /jtr.t cujiodiant.
i " Iviliones autem janitorum : de Cori-
L/ tis Mefelemia , filius Core , dc filiis
Afaph.
x Filii Mefelemia; : Zacharias primogenitus,
Jadihel fecundus, Zabadias tertius , Jathanael
quartus ,
3 -lam quintus , Johanan fextus , Elionai
feptimus.
4 Filii autem Obededpm : Semeas primo
genitus , Jozabad fecundus , Joaha tertius ,
Sachar quartus , Nathanael quintus ,
*i
5 Ammiel fextus , Iffachar feptimus , Phol-
lathi oftavus : quia benedixit illi Dominus.
6 Semei autem filio ejus nati funt filii prae-
feiti familiarum fuarum : erant enim viri for-
tiffimi.
7 Filii ergo Semez : Othni , & Raphal ,
& Obed , Elzabad , fratres ejus fortiffimi :
Eliu quoque , & Samachias.
8 Omnes hi , de filiis Obededom : ipfi , &
filii , & fratres eorum fortiffimi ad miniftran-
dum , fexaginta duo de Obededom.
f Porro Mefelemia: filii , & fratres eorum
robuftiffimi , decern & ocio.
1 o De Hofa autem , id ell , de filiis Merari :
Semri princeps ( non enim habuerat primoge-
nitum , & idcirc pofuerat eum pater ejus in
principem )
r i Helcias fecundus , Tabelias tertius , Za
charias quartus. Omnes hi filii , & fratres
ix Hi divifi funt injanitores, ut femper
principes cuftodiarum , ficut & fratres eorunb
miniftrarent in domo Domini.
13 Miffa; funt ergo fortes ex a?quo , & par-
vis , & magnis , per familias fuas in unam-
quamque portarum.
14 Cecidit ergo fors Orientalis , Selemia:,
Porro Zacharix filio ejus , viro prudentiffi-
mo , &c erudito , fortito obtigit plaga Septert-
trionalis.
1 5 Obededom vero & filiis ejus ad Auf
trum : in qua parte doms erat feniorum con
cilium.
i(f Sephim , & Hofa ad Occidentem , juxta
portam , quae ducir ad viam afcenfionis : cut
todia contra cutrodiam.
1 7 Ad Orientem vero Levita: fex : & ad
Aquilonem quatuor per diem : atque ad Me
ridiem fimiliter in die quatuor : & ubi erat
concilium bini & bini.
1 8 In cellulis quoque janitorum ad Occi
dentem quatuor in via , binique per cellulas.
19 Ha: funt divifiones janitorum , filiorum
Core & Merari.
xo Porro Achias erat fuper thefauros do
ms Dei , & vafa fantorum.
xi Filii Ledan, filii Gerfonni : de Ledan prin
cipes familiarum, Ledan, & Gerfonni, Jenieli.
xx Filii Jehieli : Zathan , & Joel fratres
ejus , fuper thefauros doms Domini.
Amranitis , & Ifaaritis , & Hebronitis ,
& Ozihelitis.
14 Subael autem filius Gerfom , filii Moyfi,
praepofitus thefauris.
xf Fratres quoque ejus Eliezer, cujus'filiuj
Rahabia , & hujus filius Ifaias , 8c hujus filius
Joram , hujus quoque filius Zechri , & hujus
filius Selemith.
16 Ipfe Selemith , & fratres ejus fuper the
fauros fanftorum , qua: fanftincavit David
iex > & principes familiarum , & tribuni , Sc
R ij
 3X6 LIBER I. PARALIPOMENON , Cap. XXVI. & XXVII.
centunones , & duces exercitus ,
27 De bellis , & manubiis prliorum , qu
consecravcrant ad instaurationem , & supel-
kctilcm templi Domini.
28 Hate autem universa sanctificavit Samuel
Videns, & Saul filius Cis , & Abner filius Ner,
& Joab filius Sarvi : omnes , qui sanctifica-
verant ea per manum Selemith , & fratrum
ejus.
19 Isaaritis ver6 praeerat Chonenias , & filii
ejus ad opera foriniecus super Israel , ad do-
cendum & judicandum eos.
30 Porro de Hebronitis Hasabias , & fra-
tres ejus viri fortiffimi , mille septingenti prar-
erant Israeli trans Jordanem contra Occiden-
tem , in cunctis operibus Domini , & in mi-
nisterium regis.
3 1 Hebronitarum autem princeps suit Jeria
secundiim familias & cognationes eorum.
Quadragesimo anno regni David recensiti sunt,
& inventi sunt viri fortiffimi in Jazer Galaad ,
, 31 Fratresque ejus robustioris aetatis , duo
millia septingenti principes familiarum. Prce-
posuit autem eos David rex Rubenitis , &
Gaditis , & dimidiar tribui Manasse , in omne
minislerium Dei , & regis.
CAPUT XXVII.
Xecensentur duolecim priucipit , quorun, fiaguli sun mmft
vigintifuatucr millibui frt.nant , ti bite frildfts fm pr*-
fecti tnbmm , thefourcrum , reliautque jitbjtinii/i rcgn re-
CBtsiatar.
1 fT Ilii autem Israel secundum numerum
jT suum , principes familiarum , tribuni ,
& centuriones , & prassecti , qui ministrabant
regi juxta turmas mas , ingredientes &c egre-
dientes per singulos menses in anno , viginti-
quatuor millibus singuli prarerant.
1 Prim* turmae in primo mense Jesboam
fraeerat filius Zabdiel,& sub eo viginti quatuor
jnillia.
3 De filiis Phares, principes cunctorum prin-
cipum in exercitu mense primo.
. 4 Secundi menu's habebat turmam Dudia
Ahohites , & post fe alter nomine Macelloth ,
qui regebat partem exercitus viginti quatuor
jnillium.
t 5 Dux quoque turmae rertiae in mense ter-
tio , erat Banaias filius Joiadac sacerdos : & in
flivisione sua vigintiquatuor millia.
6 Ipse est Banaias fortiffimus inter triginta,
& super triginta. Praeerat autem turma: ipsius
Amizabad filius ejus.
7 Quartus , mense quarto , Asahel frater
Joab , & Zabadias filius ejus post eum , & in
turma ejus viginti quatuor millia.
8 Quintus , mense quinto , princeps Sa-
maoth Jezerites : & in turma ejus viginti qua
tuor millia.
Sextus , mense sexto , Hira filius Acces
Thecuites 8c in turma ejus viginti quatuor
jnillia.
I o Septimus , mense septimo , Helles PhaU
lonites de filiis Ephraim : & in turma ejus vi
ginti quatuor millia.
I I Octavus , mense octavo , Sobochai Hu-
sathites de stirpe Zarahi : & in turma ejus vi
ginti quatuor millia.
n Nonus , mense nono , Abiezer Anatho-
thites de filiis Jemini : & in turma ejus viginti
quatuor millia.
13 Decimus > mense decimo , Marai , &
ipse Netophathites de stirpe Zarai : & in tur
ma ejus viginti quatuor millia.
14 Undecimus , mense undecimo , Banaias
Pharathonites de filiis Ephraim : & in turma
ejus viginti quatuor millia.
1 ? Duodecimus , mense duodecimo , Hol-
dai Netophathites , de stirpe Gothoniel : & in
turma ejus viginti quatuor millia.
\6 Porro tribubus prarerant Israel , Rube
nitis , dux Eliezer filius Zechri : Simeonitis ,
dux Saphatias filius Maacha :
1 7 Levitis , Hasabias filius Camuel : Aaro-
nitis , Sadoc :
18 Juda , Eliu frater David : Issachar, Am-
ri filius Michael :
\9 Zabulonitis , Jesinaias , filius Abdi :
Nephchalitibus , Jerimoth filius Ozriel :
zo Filiis Ephraim,Osce filius Ozaziu : dimi-
di tribui Manasse , Joel filius Phadaiae :
ii Et dimidiae tribui Manasse in Galaad r
Jaddo filius Zachari : Benjamin autem , Ja-
liel filius Abner.
ii Dun verb , Ezrihel filius Jeroham : hi
principes filiorum Israel.
23 Noluit autem David numerare eos a vi
ginti annis inserius , quia dixerat Dominus ut
mukiplicaret Israel quasi stellaS cceli.
24 * Joab filius Sarvia: cperat numerare ,
nee compiev it quia super lioc ira irruerat in II. :.
Israel : & ideirco numerus eorum qui fuerant
recensiti, non est relatus in fastos regis David.
*j Super thesauros autem regis suit Azmoth
filius Adiel. His autem thesauris , qui erant in,
urbibus , & in vicis , & in turribus , prasside-
bat Jonathan filius Ozi.
16 Operi autem rustico , & agricolis , qui
exercebant rerram, praterat Ezri filius Chelub :
27 Vinearumque cultoribus, Semeias Ro-
mathites : cellis autem vinariis , Zabdias
Aphonites.
28 Nam super oliveta & ficeta , qua: erant
in campestribus , Balanan Gederites : super
Apothecas autem olei , Joas.
zs Porro armentis , qua? pascebantur in Sa-
ron , praepositus suit Setrai Saronites : & su
per boves in vallibus Saphat filius Adli :
30 Super camelos vero , TJbil Ismahelites:
& super asinos , Jadias Meronathites.
31 Super oves quoque Jaziz Agareus. Om
nes hi principes substantia? regis David.
3* Jonathan autem patruus David} conUlia-
 LIBER I. PARALIPOMENON , Cap. XXVII. & XXVIII. 3 17
this 5 vir prudens & litteratus : Ipsc & Jahiel
filius Hachamoni erant cum filiis regis.
33 Achitophel etiam consiliarius regis , &
Chusai Aracnites amicus regis.
34 Post Achitophel suit Joiada filius Banaiae,
& Abiathar. Princeps autem exercitus regis
crat Joab.
CAPUT XXVIII.
Divid prtparatis nd templi tiificationem omnibus ntctjptr'tis
Sxlo isonem univtifofque principes convocttos exhortatur ad
mmoUt* Dei custodies!* , prnscribitque tniitxm fibi * Deo
fonaim te ipli tdifscanii
i ^~>Onvocavit igitur David omnes princi-
V_vpes Israel , duces tribuum , & prpo-
sitos curmarum , qui ministrabant regi : tribu-
nos quoque & centuriones , qui prxerant sub-
stanti & polsessiombus regis , filiosque fuos
cum eunuchis , & pocentes , &c robustiffimos
quosque in exercitu Jerusalem.
i Cumque surrexilsec rex , & stetisset, ait :
Audite me fratres mei , & populus meus :
Cogitavi ut aedificarem domum , in qua re-
quielceret area fderis Domini, & scabellum
pedum Dei nostri : & ad xdificandum , om-
nia prarparavi.
3 Deus autem dixit-mihi : * Non aedificabis
7. i}. domum nomini meo, ed qudd sis vir bellator,
& sanguinem fuderis.
4 Sed elegit Dominus Deus Israel me de
universa domo patris mei , ut essem rex super
Israel in sempiternum : de Juda enim elegit
principes : porr6 de domo Juda , domum
patris mei : & de filiis patris mei , placuit ei
ut me eligeret regem super cunctum Israel.
% * Sed & de hliis meis ( filios enim mihi
7. multos dedit Dominus ) elegit Salomonem
filium meum , ut scderet in throno regni Do
mini super Israel ,
6 Dixitque mihi : Salomon filius tuus aedi-
ficabit domum meam , & atria mea : ipsum
enim elegi mihi in filium,& ego ero ei in patre.
7 Et rirmabo regnum ejus usque in aeternum,
si perseveraverit facere prcepta mea , & ju-
licia , sicut & hodie.
8 Nunc ergo coram universo ctu Israel ,
audiente Deo nostro , custodite , & perquirite
cuncta mandata Domini Dei nostri : ut posli-
deatis Terram bonam, & relinquatis earn filiis
vestris post vos usque in sempiternum.
9 Tu autem Salomon fili mi , scito Deum
patris tui , & scrvito ei corde perfecto, & ani-
*Ps*l. mo voluntario : * omnia enim corda scrutatur
7. 10. Dominus , & universas mentium cogitationes
intelligit. Si quxsieris eum, invenies : si autem
dereliqueris eum , projiciet te in aeternum.
10 Nunc ergo quia elegit te Dominus ut
zdificares domum unctuarii , consortare , 8c
perfice.
i r Dedit autem David Salomoni filio suo
descriptionem porticus , & templi , & cella-
liorum, 3t cn.tculi>& cubicuiorurn ifl ady tis,
& domus propitiationis ,
12 Necnon & omnium qux
atriorum , & exedrarum per circuitum in
thesauros domus Domini , & in thesauros
sanctorum ,
1 3 Divisionumque Sacerdotalium , & Levi-
ticarum , in omnia opera domus Domini , be
in universa vasa minilterii templi Domini.
14 Aurum in pondere per singula vasa mi-
nisterii. Argenti quoque pondus pro vasorum
& operum diversitate.
1 < Sed & in candelabra aurea , & ad lucer-
nas eorum , aurum pro mensura uniuscujusque
candelabri & Iucernarum. Similiter & in can
delabra argentea , & in lucernas eorum , pro
diversitate mensura: , pondus argenti tradidir.
1 6 Aurum quoque dedit in mensas proposi-
tionis pro diversitate mensarum : similiter 8c
argentum in alias mensas argenteas.
17 Ad fuscinulas quoque , & phialas ,
&c thuribula ex auro purislimo , & leunculos
aureos , pro qualitate mensurx pondus distri-
buit in leunculum & leunculum. Similiter Sc
in leones argenteos diversum argenti pondus
separavit.
1 8 Altari autem, in quo adoletur incensum,
aurum puriflimum dedit : ut ex ipso fieret si-
militudo quadrigae cherubim , extendentium
alas , & velantium arcam fderis Domini.
1 9 Omnia , inquit , venerunt scripta manu
Domini ad me , ut intelligerem universa
opera exemplaris.
20 Dixit quoque David Salomoni filio
suo : Viriliter age , & consortare , &c sac : ne
timeas , & ne paveas : Dominus enim Deus
meus tecum erit , & non dimittet te , nee de-
relinquet , donee perheias omne opus ministe-
rii domus Domini.
ii Ecce divisiones Sacerdotum 8c Levita-
rum , in omne ministerium domus Domini
affistunt tibi , & parati sunt , & noverunt tarn
principes quam populus facere omnia prae-
cepta tua.
CAPUT XXIX.
Recensentur impenjtc a Dtv'd in ndificium templi prx.
firtt* : quibus piincipes tx populus flmima Mdpciun do-
mri : David beneiieem Domurnm orrtt pro Silomone ac
populo ; # fatrifieiis cum ingenti 1*1 ion obtatii , un^iiur ft-
tundo 'Salomon in rtgem pio pitrt Drjid , qui anno rtgui
qu'dr'g'fimo in pict quieiit.
x r Ocutusque est David rex ad omnem.
1^, Ecclesiam : Salomonem filium meum
unum elegit Deus , adhuc puerum & teneL
lum : opus namque grande est , neque enim
homini prparatur habitatio , sed Deo.
1 Ego autem totis viribus meis prparavi
impenlas domus Dei mei. Aurum ad vasa au
rea, & argentum in argentea , a:s in nea , fer-
rum in ferrea.ligna ad lignea:& lapides ony-
chmos & quasi stibinos , & diversorum colo-
rum , omnemque pretiosum lapidem, & mar-
mor Piwn abuodantiujrne :
Ki iij
 38i LIBER I. PARALIP OMEN ON, Cap. XXIX.
3 Et super hc , qu obtuli in domum Dei
mei de peculio meo aurum & argentum , do
in templum Dei mei , exceptis his , qu pr-
paravi in dem sanctam.
4 Tria millia talenta auri de auro Ophir:
& septem millia talentorum argenti probatifli-
mi ad deaurandos parietes templi.
f Et , ubicumque opus est aurum de auro ,
& ubicumque opus est argentum de argento ,
opera riant per manus artificum : & si quis
sponte offert , impleat manum suam hcdie ,
& offerat quod voluerit Domino.
6 Polliciti sunt itaque principes familiarum,
& proceres tribuum Israel , tribuni quoque &
centuriones , & principes posseslionum regis.
7 Dederuntque in opera domus Dei auri
talenta quinque millia , & solidos decem mil
lia : argenti talenta decem millia : & aeris ta
lenta decem &c octo millia : ferri quoque
centum millia talentorum.
8 Et apud quemcumque inventi sunt lapi
des , dederunt in thesauros domus Domini ,
per manum Jahicl Gersonitis.
9 Ltatusque est populus , cum vota spon
te promitterent : quia corde toto offerebant
ea Domino : fed & David rex ltatus est gau-
diomagno.
io tt benedixit Domino coram universa
multitudine , & ait : Benedictus es Domine
. Deus Israel patris nostri ab terno in ternum.
1 1 Tua est Domine magnificentia , & po-
tentia, & gloria, atque victoria : & tibi
laus : cuncta enim qu in ccelo sunt , & in
terta , tua sunt : tuum Domine regnum , &
tu es super omnes principes.
i z Tu diviti, & tua est gloria : tu domina-
ris omnium , in manu tua virtus & potentia : in
manu tua magnitudo , & imperium omnium.
13 Nunc igitur Deus noster conritemur tibi,
& laudamus nomen tuum inclytum.
14 Quis ego , & quis populus meus, ut pos-
simus hc tibi universa promittere ? tua sunt
omnia : & qu de manu tua accepimus , dedi-
mus tibi.
1 j Peregrini enim siimus coram te, & adve-
* Up, nx , sicut omnes patres nostri. * Dies noilri
5- quasi umbra super terram, & nulla est mora.
\6 Domine Deus noster , omnis hc copia ,
quam paravimus ut dificaretur domus nomini
fancto tuo,de manu tua est,& tua sunt omnia.
17 Scio Deus meus qudd probes corda , &
flmplicitatem diligas, unde & ego in simplici-
tate cordis mei ltus obtuli universa hc : &
populum tuum, qui hie repertus est, vidi cum
ingenti gaudio :;bi offerre donaria.
1 8 Domine Deus Abraham , & Isaac , &
Israel patrum noltrorum , custodi in ternum
hanc voluntatem cordis eorum , & semper in
venerationem tui mens ista permaneat.
19 Salomoni quoque filio meo da ror per-
fectum, iK custodiat mandata tua , testimonia
tua , & cremonias tuas , Sc faciat universa :
& ditket dem , cujus impensas paravi.
10 Prcepit autem David univeri Ecclesi:
Benedicite Domino Deo nostro. Et benedixit
omnis Ecclefia Domino Deo patrum suorum:
& inclinaverunt se , & adoraverunt Deum ,
& deinde regem.
1 i Immolaveruntque victimas Domino : &
obtulerunt holocausta die sequenti , tauros
mille , arietes mille , agnos mille , cum liba-
minibus mis , & universo ritu abundantislime
in omnem Israel.
iz Et comederunt , & biberunt coram Do
mino in die illo cum grandi ltitia. * Et un- * 3 j
xerunt secundd Salomonem filium David. 1. 34.
Unxerunt autem eum Domino in principem ,
& Sadoc in pontificem.
z; Seditque Salomon super folium Domini
in regem pro David patre suo , & cundtis pla-
cuit : & paruit illi omnis Israel.
14 Sed & universi principes , & potentes ,
& cuncti filii regis David dederunt manum ,
& subjecti fuerunt Salomoni regi.
15 Magnificavit ergo Dominus Salomonem
super omnem Israel : & dedit illi gloriai*.
regni , qualem nullus habuit ante eum rex*
Israel.
z6 Igitur David filius Isa'i regnavit super
universum 1 srael.
27 * Et dies , quibus regnavit super Israel , * ; j-
fuerunt quadraginta anni : in Hebron regna- . u.
vit septem annis , & in Jerusalem annis tri-
ginta tribus.
18 Et mortuus est in scnectute bona , plenus
dierum , & divitiis , & gloria : & regnavit Sa
lomon filius ejus pro eo.
z9 Gesta autem David regis priora , Sc no-
viflima scripta stint in libro Samuelis Vidcn-
tis , & in Libro Nathan Prophet , atque
in volumine Gad Videntis.
30 Universique regni ejus , & fortitudinis,
& temporum , qu transierunt sub eo , five in
Israel , sive in cunctis regnis terrarum.
LIBE R SECUNDUS
PARALIPOMENON ,
H E B R A I C E
DIBRE HAIAMIN.
CAPUT PRIMUM.
ObUtismitle hostiis a Salomoni i Gabion ; Dom'wus illi
ntcie Mspartis dat ci fetitam ftp tntiam , additis diiiiciii ii"
gioni ; fst eut , cvrut & equites cmgregat.
if^ ONFORTATUS est ergo Salo- ,. aj.
V> mon filius David in regno suo , & Do- 1. 1,
minus Deus ejus erat cum eo , & magnirica,-
vit eum in excelsum.
 LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. I. & II.
Prarcepitque Salomon univerfo Ifrali, tri-
bunis , & ccnturionibus , Sc ducibus , Sc judi-
cibus omnis Ifral,& principibus familiarum :
3 Et abut cum univerfa multitidine in Ex-
cellum Gabaon ubi erat tabcrnaculum foe
deris Dei , quod fecit Moyfes famulus Dei in
folitudine.
4 Arcam autem Dei adduxerat David de
Cariathiarim in locum -, quern prarparaverat
ei , & ubi fixerat Uli tabernaculum , hoc clt ,
in Jerufalcm.
* txU 5 Altare quoque ameum , * quod fabricatus
fuerat Befeleel rilius Uri filii Hur , ibi erat
coram tabernculo Domini : quod & requifi-
vir Salomon , & omnis Eccleha.
6 Afcenditque Salomon ad altare ameum ,
coram tabernculo foederis Domini, Se obtulic
in eo mille hoiias.
7 Ecce auisn' in ipfa nocte apparuit ci
Deus , dicens : Polhila quod vis , ut dem tibi.
8 Dixitque Salomon Deo : Tu feciti cum
David patre meo mifericordiam magnam : Sc
contituiiti me regem pro eo.
9 Nunc ergo Domine Deus , impleatur fer-
mo tuus, quem pollicitus es David patri meo:
tu enim me feciiti regem fuper populum
tuum multum qui tarn innumerabilis elr ,
quam pulvis terra?.
*Stf s. 10 * Da mihi fapientiarri Sc intelligentiam ,
1* ut ingrediar & egrediar coram populo tuo :
quis enim poteil hunc populum tuum dign ,
qui tarn grandis eil , judicare ?
1 1 Dixit autem Deus ad Salomonem : Quia
hoc magis placuit cordi tuo , Sc non potu-
laiti divitias , Sc fublbntiam , Sc gloriam ,
neque animas eorum qui te oderant , fed
dies vita: plurimos : petili autem fapientiam
& fcientiam , ut judicare poiEs populum
meum , fuper quem conftitui te regem.
11 Sapientia Sc fcientia data funt tibi : divi
tias autem Sc fubftantiam Sc gloriam dabo
tibi , ita ut nullus in regibus nee ante te
polt te fuerit fimilis tui.
13 Venit ergo Salomon ab Excel fo Gabaon
in Jerufalem coram tabernculo foederis , Sc
regnavit fuper Ilrae'l.
* i.R. H * Congregavitque fibi currus Sc quits ,
i, a. Sc facti funt ei mille quadringenti currus , &
duodeeim millia equitum : & fecit eos ee in
urbibus quadrigarum , & cum rege in Jeru
falem.
1 $ Prarbuitque rex argentum & aurum in
Jerufalem quafi lapides , Sc cedros quafi fyco-
moros , qu nafeuntur in campeftribus multi-
todine magna.
16 Adducebantur autem ei equi de Egypto,
Sc de Coa negotiatoribus regis , qui ibant ,
& emebant pretio ,
17 Quadrigam equorum fexcentis argenteis,
& equum centum quinquaginta : fimiliter
d univerfis regr.is Hethaeorum > Se regibus
SIP
Syria: , emptio celebrabatur.
CAPUT II.
Orlinit'ti fro ttmplo /LibfictHtb trchmclis fr oferarHs , $*-
loman cum rtj,e * convenu de mnu idi eruditt trticc ,
ligni;jue ti t*pli ruCturi ctieniii,
i rSEcrevit autem Salomon atdificare do-
L/mum nomini Domini, 3c palatium fibi.
Et numeravit feptuaginta millia virorum
portantium humeris , Sc octoginta millia qui
cardrent lapides in montibus , prarpofitofque
eorum tria millia fexcentos.
3 * Mint quoque ad Hiram regem Tyri ,
dicens: Sicut egilH cum David patre meo , $ x.
Sc mifilti ei ligna cedrina , ut aediearet fibi
domum , in qua & habitavit :
4Sic fac mecum ut ardificem domum nomi
ni Domini Dei mei , ut confecrem earn ad
adolendum incenfum coram illo , & fumigan-
da aromata, Sc ad propofitionem panum lem-
piternam , & ad holocautomata mane , 8c
vefper , fabbatis quoque , & neomeniis , &
folemnitatibus Domini Dei noitri in fempiter-
num , qua: mandata funt Ifrae'li.
4 Domus enim , quam ardificare cupio ,
magna ell : magnus eit enim Deus nofter fu
per omnes deos.
6 Quis ergo poterit prarvalere , ut ardificet
ei dignam domum ? fi ccelum , Se cli coclo-
rum capere eum nequeunt : quantus ego fum,
ut polfim ardiricare ei domum ? fed ad hoc
tantiim , ut adoleatur incenfum coram illo.
7 Mitte ergo mihi virum eruditum , qui
noverit operari in auro , Se argento , arre , Sc
ferro , purpura , coccino , & hyacintho , Sc
4ui feiat fculpere carlaturas cum his artifici-
bus , quos mecum habeo in Judara , Sc Jerufa
lem , quos prarparavit David pater meus.
8 Sed Sc ligna cedrina mitte mihi , & ar-
ceutina , Sc pinea de Libano : fcio enim qd
fervi tui noverint ceder ligna de Libano , c
erunt fervi mei cum fervis tuis ,
9 Ut parentur mihi ligna plurima. Domus
enim , quam cupio aediheare , magna clt ni-
mis , & inelyta.
I Prartere operariis, qui carfuri funt ligna,
fervis tuis dabo in eibaria tritici coros viginti
millia , & hordei coros totidem , Sc vini vi
ginti millia metretas , olei quoque fata vi
ginti millia.
I I Dixit autem Hiram rex Tyri per litteras ,
quas miferat Salomoni : Quia dilexit Domi
nus populum fuum , ideirc te regnare fecit
fuper eum.
xi Et addidit , dicens : Benedictes Dominus
Deus Ifrael , qui fecit ccelum Sc terram , qui
dedit David regi lium fapientem 8c eruditum
& fenfarum atque prudentem , ut aedihearet
domum Domino , Sc palatium fibi.
13 Mifi ergo tibi virum prudentem , &
feientiffimum Hiram , patrem meum.
14 Fi hum mulier is de fiiiabus Dan > cujus
 xto L I B E R 1 1. PARAL1POMENON , Cap. II. III. & IV.
pater suit Tyrius,qui novit operari in auro, &
argento , xre , & ferro , & marmore , & lig-
nis , in purpura quoque , & hyacintho , &
bysso , & coccino : & qui scit caclare omnem
sculpturam , & adinvenire prudenter quod-
cumque in opere nccessarium elt , cum arti-
ficibus tuis , & cum artificibus domini mei
David patris tui.
i % Triticum ergo , & hordeum , & oleum,
& vinum , qua: pollicitus es domine mi , mit-
te scrvis tuis.
\6 Nos autem cardemus ligna de Libano,
quot necessaria habueris , & applicabimus ea
ratibus per mare in Joppe : tuum autem erit
transferre ea in Jerusalem.
17 Numeravit igitur Salomon omnes viros
profelytos , qui erant in terra Israel , post
dinumerationem , quam dinumeravit David
pater ejus , & inventi sunt centum quinqua-
ginta millia , & tria millia fexcenti.
1 8 Fecitque ex eis scptuaginta millia , qui
humeris onera'portarent , & octoginta millia,
qui lapides in montibus cderent : tria autem
millia & sexcentos prpositos operumpopuli.
CAPUT III.
Ttmplum extruitur amporricu , vtl , e> du.ibut cclumnii
tncls mit font templi.
i TT T cpit Salomon dificare domum Do-
iJbf. \_j mini in Jerusalem , in monte Moria ,
6. i.
qui demonstratus fuerat David patri ejus , in
loco quern paraverat David in * area Oman
4 Jebusei.
1. P\ z Cpit autem aedificare mensc sccundo,
1 2. anno quarto regni sui.
3 Et naec sunt fundamenta , quae jecit Salo
mon , ut dificaret domum Dei, longitudinis
cubitos in mensura prima sexaginta , latitudi-
jiis cubitos viginti.
4 Porticum vero ante frontem , qua: tende-
batur in longum juxta mensuram latitudinis
domus,cubitorum viginti: porro altitudo cen
tum viginti cubitorum erat : & deauravit earn
intrinsccus auro mundislimo.
j Domum quoque majorem texit tabulis
ligneis abiegnis , & laminas auri obrizi affixit
per totiim : sculpsitque in ea palmas, & quasi
catenulas fe invicem complectentes.
6 Stravit quoque pavimentum templi pre-
tiosislimo marmore , decore multo.
7 Porro aurum erat probatissimum , de cu-
jus laminis texit domum , & trabes ejus , &
posies , & parietes , & ostia : & catlavit che
rubim in parietibus.
8 Fecit quoque domum Sancti sanctorum :
Jongitudinem juxta latitudinem domus, cubi
torum viginti : & latitudinem fimiliter viginti
cubitorum : & laminis aureis texit earn, quasi
talentis sexcentis.
9 Sed & clavos fecit aureos , ita ut singuli
clavi siclos quinquagenos appenderent : c-
(Ucula quoque texit auro.
io Fecit etiam in domo Sancti sanctorum
cherubim duos , opere flatuario : & texit eos
auro.
1 1 Alae chertibim viginti cubitis extendeban-
tur , ita ut una ala haberet cubitos quinque,8r
tageret parietem domus: ik altera quinque cu
bitos habens , alam tangeret alterius cherub.
1 1 Similiter cherub alterius ala , quinque
habebat cubitos, & tangebat parietem : & ala
ejus altera quinque cubitorum , alam che
rub alterius contingebat.
i $ Igitur ala: .utriusque cherubim expanse
erant , & extendebantur per cubitos viginti :
ipsi autem stabant erectis pedibus , & fades
eorum erant versa: ad extenorem domum.
14 * Fecit quoque velum ex hyacintho,pur- *Mtt.
pura , cocco , & bysso : & intexuit ei cheru 27 5'.
bim ,
i j * Ante fores etiam templi duas colum- Jtttm.
nas , qua; triginta & quinque cubitos habe- J*. *
bant altitudinis : porrd capita earum, quinque
cubitorum.
KfNecnon & quasi catenulas in oraculo ,
tk fuperposuit eas capitibus columnarum :
malogranata etiam centum , qua: catenulis
interpofuit.
17 Ipfas quoque columnas posuit in vesti-
bulo templi , unam a dextris , & alteram a
sinistris : earn , qua: a dextris erat , vocavit
Jachin : & qu ad lxvam , Booz.
CAPUT IV.
CmftruSTu ttUtris tnti , muis Justin , dam emchtrum,
ctndeUbroruoi ttworum, minfurum, phialarum, ac cxiertrum
qim sd ttmplum ejufque ornttum feninibtnt.
i TTEcit quoque altare xneum viginti cubi-
J/ torum longitudinis , & viginti cubito
rum latitudinis, & decem cubitoru altitudinis.
i * Mare etiam fusile decem cubitis a labio * t.ttf
usque ad labium , rotundum per circuitum : 7. ij.
quinque cubitos habebat altitudinis,& funicu-
lus triginta cubitorum ambiebat gyrum ejus.
3 Similitudo quoque bourn erat subter illud,
&decem cubitis quasdam extrinfecus clatur,
quasi duobus versibus alvum maris circliibant.
Boves autem erant sullies :
4 Et ipfum mare super duodecim boves im-
positum erat , quorum tres respiciebant ad
Aquilonem,& alii tres ad Occidentem : porro
tres alii Meridiem , tk tres qui reliqui erant,
Orientem,habentes mare superpositum: polte-
riora autem boum erant intrinsecus sub mari.
5 Porro vastitas ejus habebat mensuram
palmi , & labium illius erat quasi labium ca-
licis, vel repandi lilii : capiebatque tria millia
metretas.
6 Fecit quoque conchas decem : & posuit
quinque a dextris , & quinque a siniilris , ut
lavarent in eis omnia , qua: in holocaustum
oblaturi erant : porr6 in mari sacerdotes la-
vabantur.
7 Fecit autem 8c candelabra aurea decem se
cundum
 LIBERT. PAR ALIPOMENON , Cap. IV. & V. 3ir
cundflm speciem qua jussa erant fieri : & po- rael in die solemni mensis septimi.
suit ea in templo, quinque a dextris & quin 4 Cumque venissent cuncti seniorum Israel*
que a sinistris portaverunt Levitx arcam ,
8 Necnon & mensas decem : & posuit eas 5 Et intulerunt earn , & omnem paraturam
in teniplo , quinque a dextris , & quinque a si tabernaculi. Porr6 vasa sanctuarii , qux erant
nistris , phialas quoque aureas centum. in tabernaculo , portaverunt Sacerdotes cum
9 Fecit etiam atrium sacerdotum , & basili- Levitis.
cam grandem : & ostia in basilica , qux texit 6 Rex autem Salomon , & universus ccetus
atre. Israel , & - omnes qui fuerunt congregati ante
io Porrd mare posuit in latere dextro con arcam , immolabant arietes , & boves abf-
tra Orientem ad Meridiem. que ullo numero : tanta enim erat multituda
1 1 Fecit autem Hiram lebetes , & creagras , victimarum.
& phialas : & complevit omne opus regis in 7 Et intulerunt Sacerdotes arcam fdsris
domo Dei : Domini in locum suum , id est , ad oraculum
ii Hoc est , columnas duas , & epistylia, & templi , in Sancta sanctorum subter alas che
capita, & quasi quxdam retiac'ula qux capita rubim :
tegerent super epistylia. 8 lta ut cherubim expanderent alas suas su
13 Malogranata quoque quadringenta , & per locum , in quo posita era area , & ipsam
retiacula duo,ita ut bini ordines malogranato- arcam tegerent cum vectibus suis.
rum fingulis retiaculis jungerentur , qux pro- 9 Vectium autem , quibus portabatur area >
tegerent epistylia &c capita columnarum. quia paululum longioreserant,capita parebant
14 Bases etiam fecit , &. conchas , quas su- ante oraculum : si verd quis paululum fuisset
perposuit basibus : extrinlecus , eos videre non poterat. Fuit ita
1 5 Mare unum , boves quoque duodecim que area ibi usque in prxsentem diem.
sub mari ; I o Nihilque erat ahud in area , nisi dux ta
16 Et lebetes > & creagras, & phialas. Om- bular, quas posuerat Moyses in Horeb, quando
nia vasa fecit Salomoni Hiram pater ejus in legem dedit Dominus filiis Israel egredienti-
domo Domini ex zre mundissimo. bus ex gypto.
. 17 In regione Jordanis fudit earex in argil- I I Egreslis autem Sacerdotibus de sanctua-
lofa terra , inter Sochot , & Saredatha. rio ( omnes enim Sacerdotes,qui ibi potuerant
1 8 Erat autem multitudo vasorum innume- inveniri , sanctifica'ti sunt : nee adnuc in illo
rabilis , ita ut ignoraretur pondus xris. tempore vices , & ministeriorum ordo inter
19 Fecitque Salomon omnia vasa domsts eos divifus erat )
Dei , & altare aureum , & mensas , & super 1 1 Tarn Levitx quam cantores , id est , &
eas panes propositionis : qui sub Asaph erant , & qui sub Heman , 8c
zo Candelabra quoque cum lucernis suis , qui sub Idithun , filii , & fratres eorum , ves-
ut lucerent ante oraculum juxta ritum, ex auro titi byssinis , cymbalis , & psalteriis , & ci-
purislimo : tharis concrepabant , stantes ad Orientalem
r 1 Et florentia quxdam, & lucernas, & for- plagam altaris , & cum eis Sacerdotes centum
cipes aureos : omrua de auro mundislimo facta viginti canentes tubis.
sunt. 1 3 Igitur cunctis pariter, & tubis , & voce ,
zi Thymiateria quoque , & thuribula , & & cymbalis , & organis , & diversi generis
phialas , & mortariola ex auro purislimo. Et muucorum concinentibus , & vocem in su
ostia cxlavit templi interioris,id est, in Sancta blime tollentibus , longe lbnitus audiebatur ,
sanctorum : & ostia templi forinsecus aurea. ita ut aim Dominum laudare cpissent & di-
Sicque completum est omne opus , quod fecit cere : Confitemini Domino quoniam bonus >
Salomon in domo Domini. quoniam in xternum misericordia ejus : im-
C A P U T V. pleretur domus Dei nube ,
Jlltti; in ttmplum va/ii ftcrii , fr oblnis plurimh donriii, 14 Nee possent Sacerdotes stare & ministra-
re* coitittHi mhuUu Movsi in oraculum induciiur , unit re propter caliginem. Compleverat enim glo
glori* Oo'Kini implet tempium. ria Domini domum Dei.
V Xtg.7 \ INtulit igitur Salomon omnia , qux vove- C A P U T VI.
Ii. lrat David pater liius , argentum , & au- Benedicts Saltmi fopula Israel , & grains Dei git ife
rum , & universa vasa posuit in thesauris do- impletione prtmijjimis fat~i bavidi, cr.unuc jupplex teram
mus Dei. muliitudme , ut oramium in eo te'iiplo -vot* Deui txtudin.
1 * Post qux congregavit majores natu Is 1 HT Unc Salomon ait : Dominus pollicitus t.Reg.t.
. I. rael , & cunctos principes tribuum , & capita X est ut habitaret in caligine : 11.
familiarum de filiis Israel in Jerusalem, ut ad- i Ego autem xdificavi domum nomini
ducerent arcam fderis Domini de Civitate ejus , ut habitaret ibi in perpetuum.
David , qux est Sion. 3 Et convertit rex faciem luam , & benedi-
3 Venerunt itaque ad regem omnes viri ls- xit univerix mulutudini Israel ( nam omnij
S s
 ^it LIBER1I. PARALIP OMENON, Cap.VI.
turba stabat intenta , & ait :
4 Benedictus Dominus Deus Israel , qui
quod locutus est David patri meo , opere
complevit , dicens :
5 A die, qua eduxi populum meum de Ter
ra gypti , non elegi civitatem de cunctis tri-
bubus Israel , ut aedificaretur in ea domus
Domini meo : neque elegi quemquam alium
virum , ur esset dux in populo meo Israel.
6 Sed elegi Jerusalem , ut sit nomen meum
in ea , & elegi David , ut constituerem eum
super populum meum Israel.
7 Cumque fuisset voluntatis David patri s
nei , ut dificaret domum nomini Domini
-$** Dei Israel ,
8 Dixit Dominus ad eum : Quia hc suit
voluntas tua , ut dificares domum nomini
meo , bene quidem fecisti hujuscemodi ha-
bere voluntatem :
9 Sed non tu dificabis domum , verum fi-
lius tuus , qui egredietur de lumbis tuis , ipse
dificabit domum nomini meo.
io Complevit ergo Dominus sermonem
suum, quern locutus fuerat : &c ego surrexi pro
David patre meo , & sedi super thronum Is
rael , sicut locutus est Dominus : & dificavi
domum nomini Domini Dei Israel.
1 1 Et posui in ea arcam , in qua est pactum
Domini , quod pepigit cum filiis Israel.
ii Sretit ergo coram altari Domini ex ad-
verso universe multitudinis Israel, & extendit
manus tins.
i j Mquidem fecerat Salomon basim neam,
& posuerat earn in medio basilica: , habentem
quinque cubitos longitudinis , &quinque cu-
bitos latitudinis , & tres cubitos altitudinis,
stetitque super earn : &c deinceps flexis geni-
bus contra universam multitudinem Israel, &
palmis in cxlum levatis ,
* i Mt. '* ^'c * Domine Deus Israel , non est
tbd.i.t. fim'lis tui Deus in carlo 6c in terra : qui cuf-
todis pactum & misericordiam cum servis
tuis , qui ambulant coram te in toto corde
suo :
l * Qui prstitisti servo tuo David patri meo
qucumque locutus fueras ei : & qu ore pro-
miseras , opere complesti , sicut & prscns
tempus probat.
ifi Nunc ergo Domine Deus Israel , imple
servo tuo patri meo David qucumque locu
tus es , dicens : Non deficiet ex te vir coram
me, qui sedeat super thronum Israel : ita
tamen si cu '.odierint filii tui vias suas, & am-
bulaverint in lege mea , sicut & tu ambulas-
ti coram me.
17 Et nunc Domine Deus Israel , firmetur
sermo tuus , quern locutus es servo tuo Da
vid.
1 8 Ergone credibile est ut habitet Deus cum
hominibus super terram ? Si clum & cli
cslorum non te capiunt, quanto magis domus
ista , quam dificavi ?
1 9 Sed ad hoc tantiim facta est, ut respicias
orationem servi tui , & obsecrationem ejus
Domine Deus meus : & audias preces , quas
fundit famulus tuus coram te :
io Ut aperias oculos tuos super domum is-
tam diebus ac noctibus , super locum, in quo
pollicitus es ut invocaretur nomen tuum ,
n Et exaudires orationem , quam servus
tuus orat in eo : & exaudias preces famuli
tui , & populi tui Israel. Quicumque oraverit
in loco isto , exaudi de habitaculo tuo, id est>
de clis , & propitiare.
ii Si peccaverit quispiam in proximum
suum , & jurare contra eum paratus venerit,
seque maledicto conlirinxerit coram altari in
domo ista :
23 Tu audies de carlo , & fades judicium
fervorum tuorum , ita ut reddas iniquo viam
suam in caput proprium, & uiciscaris juilum,
retribuens ei secundum justitiam suam.
24 Si superatus fuerit populus tuus Israel
ab inimicis peccabunt enim tibi ) & converli
egerint poenitentiam, & obsecraverint nomen
tunm , & fuerint deprecati in loco isto ,
25 Tu exaudies de clo, & propitiare pec-
cato populi tui Israel, ix. reduc eos in terram>.
quam dedilti eis , & patribus eorum.
16 m claufo clo pluvia non fluxerit prop-
ter peccata populi Y be deprecati te fuerint in
loco isto , & confesli nomini tuo, & converlt
a peccatis fuis , ciim eos afflixeris ,
27 Exaudi de clo , Domine , & dimitte"
peccata servis tuis & populi tui Israel , & do-
ce eos viam bonam , per quam ingrediantur :
& da pluviam terra:, quam dedilli populo tuo
ad pofsidendum.
28 * Fames si orta fuerit in terra & pesti- * ufn-
Ientia , aerugo , & aurugo ,, & locusta , & 10. .
bruchus , & holies , vallatis regionibus , por-
tas obseierint civitatis, omnisque plaga & in-
firmitas presserit :
19 Si quis de populo tuo Israel fuerit
deprecatus , cognoscens plagam & inlirmi-
tatem suam , & expanderit manus suas in
domo hac ,
30 Tu exaudies de clo , de sublimi scilicet
habitaculo tuo , & propitiare , & redde uni-
cuique secundum vias suas , quas nosti eum
habere in corde suo : ( tu enim solus nosti cor-
da riliorum hominum )
3 1 Ut timeant te , & ambulent in viis tui$
cunctis diebus quibus vivunt super faciem ter-
r , quam dedilli patribus nostris.
32 Externum quoque , qui non est de popu
lo tuo Israel , si venerit de terra longinqua,
propter nomen tuum magnum , ik propter
manum tuam robustam , & brachium tuum-
extentum , & adoraverit in loco iito,
33 Tu exaudies de clo firmHEmo habita
culo tuo j & sacks cuncta , pro quibus invo
 LIBER II. PARAL1POMENON , Cap. VI. & Vlt
caverit te ille peregrinus : ut sciant omnes po-
puJi terrae nomen tuum , & timeant te sicut
populus tuus Israel, & cognoscant quia nomen
tuum invocatum est super domum hanc,quam
zdificavi.
. 34 Si egreflus fuerit populus tuus ad bellum
contra adversaries suos per viam in qua mise-
ris eos , adorabunt te contra viam, in qua ci-
vitas hc est , quam elegisti, & domus, quam
xdificavi nomini tuo :
3 5 Tu exaudies de clo preces eorum , &
obscerationem , & ulciscaris.
3 6 Si autem peccaverint tibi ( * neque enim
*. 4. est homo , qui non peccet) & iratus fueris eis,
Eat. & tradidcris hostibus , &c captiv os duxerint
7. 11. eos in terram longinquam , vel certe quas
1 ./a.
I. I. juxtaest,
37 Et conversi in corde suo in terra , ad
quam captivi ducti fuerant , egerint poeniten-
tiam & deprecati te fuerrnt in terra caprivi-
tatis su , dicentes : Peccavimus , inique fe-
cimus , injuste egimus :
58 Et reverli fuerint ad te in toto corde suo,
& in tota anima sua, in terra captivitatis su,
ad quam ducti sunt, adorabunt te contra viam
terr su , quam dedisti patribus eorum , &
urbis quam elegisti , & domus , quam difi-
cavi nomini tuo :
39 Tu exaudies de caelo , hoc est , de firmo
habitaculo tuo preces eorum , & facias ju-
dicium , & dimittas populo tuo , quamvis
peccatori :
* pyvt 40 Tu es enim Deus meus : * aperiantur ,
HI. s. quso , oculi tui , & aures tu intent sint
ad orationem qu fit in loco isto.
41 Nunc igitur consurge Domine Deus in
requiem tuam , tu & area fortitudinis tu :
Sacerdotes tui Domine Deus , induantur salu-
tem , & sancti tui ltentur in bonis.
4i Domine Deus ne averteris faciem christi
tui: memetomisericordiarura David servi tui.
C A P U T VII.
Po/? devtmta aclefli ignt facrisieU , Dei mtjrstti teviplunt
i;7 , - pturimii mnimUtii htftiit, tenipti ittdicatio septim
diehut ceieiratur , dicqnt tcitevo fit colts flu , Dominus autem
S'Umeni revcUt fe ipfiut orationem extkdifse.
1 /~** Umque complesset Salomon sundens
V> preces , ignis descendit de clo , &
devoravit holocausta & vidtimas : * & majel-
tas Domini implevit domum.
a. I- i Nee poterant sacerdotes ingredi templum
Domini , ed qu6d implesset majestas Domini,
templum Domini.
3 Sed & omnes filii Israel videbant descen-
dentem ignem , & gloriam Domini super do
mum : & corruentes proni in terram super
)>avimentum stratum lapide , adoraverunt, &
audaverunt Dominum: Quoniam bonus, quo-
niam in sculum misericordia ejus.
4 Rex autem , & omnis populus immola-
bant victimas coram Domino.
ui
j * Mactavit igitur rex Salomon hostias, 4 3-Jf*
bourn vigintiduo millia , arietum centum vi- s, j.
ginti millia : & dedicavit domum Dei rex , 8c
universus populus.
6 Sacerdotes autem stabant in offieiis suis :
& Levit in organis carminum Domini , qux
fecit David rex ad laudandum Dominum :
Quoniam in ternum misericordia ejus, hym-
nos David canentes per manus suas : porr6
Sacerdotes canebant tubis ante eos , cunctus-
que Israel stabat.
7 Sanctificavit quoque Salomon medium
atrii ante templum Domini : obtulerat enim
ibi holocausta & adipes pacificorum : quia al-
tare neum , quod fecerat, non poterat susti-
nere holocausta & sacrificia & adipes.
8 Fecit ergo Salomon solemnitatem in tem-
pore illo septemdiebus , & omnis Israel cum
eo , Ecclesia magna valde , ab introitu Emath
usque ad Torrentem gypti.
9 Fecitque die octavo collectam , ed qud<f
dedicasset altare septem diebus, & solemnita
tem celebrasset diebus septem.
10 Igitur in die vigesimotertio mensis septi-
mi dimisit populos ad tabernacula sua, ltan-
tes atque gaudentes super bono, quod fecerat
Dominus Davidi , & Salomoni , & Israeli po
pulo suo.
1 1 * Complevitque Salomon domum Do- * i.Reg;
mini , & domum regis , & omnia qu dispo- .
suerat in corde suo , ut faceret in domo Do
mini , & in domo sua , & prosperatus est.
_ ii Apparuit autem ei Dominus nocte , &
ait : Audivi orationem tuam & elegi locum
istum mihi in domum sacrifieii
13 Si clausero clum , &pluvia non fluxe-
rit , & mandavero & prcepero Iocust , ut
devoret terram, He misero pestilentiam in po-
pulum meum :
14 Conversus autem populus meus , super
quos invocatum est nomen meum, deprecatus
me fuerit , & exquiiierit faciem meam , &
egerit peenitentiam a viis suis peslimis: & ego
exaudiam de ccelo , & propitius ero peccatis
eorum , & sanabo terram eorum.
15 Oculi quoque mei erunt aperti , &: au-
res me erect ad orationem ejus , qui in lo
co isto oraverit.
1 6 Elegi enim , & sanctificavi locum istum,
ut sit nomen meum ibi in sempiternum , &
permaneant oculi mei , & cor meum ibi cunc-
"tis diebus.
17 Tu quoque si ambulaveris coram me,
sicut ambulavit David pater tuus , & feceris
juxta omnia , qu prcepi tibi , & justitias
meas judiciaque servaveris :
1 8 Suscitabo thronum regni tui , sicut polli-
citus sum David path tuo , dicens : Non au-
feretur de stirpe tua vir , qui sit princeps in
Israel.
19 Si autem aversi fueritis , & dereliqueritis
Ss ij
 3i4 LIBER II. PARA1IPOMENON , Cap. VII. VIII. & IX.
jultitias meas , & prcepta mea , qu propo-
i'ui vobis , & abeuntes lervieritis diis alienis ,
& adoraveritis eos ,
xo Evellam vos dc terra mea , quam dedi
vobis : & domum hanc , quam sanctiricavi
nomini meo , projiciam a facie mea , & tra-
dam earn in parabolam , & in exemplum
cunctis populis.
ii Etdomus.ista erit in proverbium uni-
versis transeuntibus , & dicent ilupentes :
Quare fecit Dominus sic terras huic , & do-
mui huic ?
11 Respondcbuntque : Quia dereliquerunt
Dominum Deum patrum fuorum , qui edu-
xit eos de Terra gypti , & apprehenderunt
deos alienos , & adoraverunt eos , & colue-
runt : idcircd venerunt super eos univerla hc
mala.
C A P U T VIII.
txdificatis a Sal.mme vir'ih civitailm,rel:qmai gentium
ssbi Jdcit tribmtriai i effete holocaust.: , & fmerdotum Le-
vit'rum mmistetia juxta dijfojnifmm Dci\A itnfiituit ; mif-
tique tlaffe flurirr.um auri ex Ophit rejenur ad Silomonem.
i r? Xpletis autem viginti annis postquam
* 3- X*i
>. 1.
Catdificavit Salomon domum Domini &
domum luam :
t Civitates, quas dederat Hiram Salomoni,
sedificavic , & habitareibi fecit filios Israel.
3 Abiit quoque in Emath Suba , & obti-
mrit earn.
4 Et dificavit Palmiram in deserto,& alias
civitates munitislimas dificavit in Emath.
f Extruxitque Bethoron superiorem , &
Bethoron inferiorem , civitates muratas ha-
bentes portas & vectes & feras :
6 Balaath etiam & omnes urbes firmiflimas,
qu fuerunt Salomonis, cunctasque urbes qua-
drigarum, & urbes equitum. Omnia qucum-
que voluit Salomon atque disposuit , aedisica-
vit in Jerusalem & in Libano , He in universa
terra potestatis fu.
7 Omnem populum , qui derelictus fuerat
de Hethis , & Amorrhis , & Pherezis ? &
Hevis , & Jebusis , qui non erant de llirpe
Israel ,
8 De filiis eorum : Sc de posteris , quos non
interfecerant filii Israel , subjugavit Salomon
in tributarios , usque in diem hanc.
9 Porro de filiis lsraeljion posuit ut servi-
lent operibus regis : ipsi enim erant viri bella-
tores , He duces primi , & principes quadri-
garum & equitum ejus.
i o Omnes autem principes exercitus regis
Salomonis fuerunt ducenti quinquaginta , qui
erudiebant populum.
1 1 Filiam vero Pharaonis wanstulit de Ci-
vitate David in domum , quam aedificaverat
ei. Dixit enim rex : Non habitabit uxor mea
in domo David regis Israel , ed qudd sancti-
ficata sit : quia ingressa est in earn area Do-
mini.
1 1 Tune obtulit Salomon holocaulra Do
mino super altare Domini , quod extruxerac
ante porticum ,
13 Ut per singulos dies ofFerretur in eo jux-
ta prceptum Moysi in labbatis,& in calendis,
& in feltis diebus , ter per annum , id elt ,
in solemnitate azymorum , & in iblemnitace
hebdomadarum , & in solemnitate taberna-
culorum.
14 ht constituit juxta dispositionem David
patris I'm ofticia Sacerdotum in minilteriis
Ibis, &c Levitas in ordine llio , ut laudarent, &c
miniltrarent coram Saceniotibus juxta ritum
uniuscujulque diei : & janitores in divisioni-
bus suis per poriam & portam : sic enim pr-
ceperat David homo Dei.
1 j Nee prtergreffi sunt de mandatis regis
tarn Sacerdotes , quam Levit ex omnibus x
qua: prceperat , & in cultodiis thesaurorum.
16 Omnes impentas prparatas habuit Sa
lomon ex eo die , quo fundavit domum Do
mini usque in diem , quo perfecit earn.
17 Tune abiit Salomon in Asiongaber , &
in Ailath ad oram Maris rubri, qu ell in Ter
ra Edom.
1 8 Misit autem ei Hiram per manus servo-
rum fuorum naves , & naucas gnaros mans ,
& abierunt cum fervis Salomonis in Ophir ,
tuleruntque inde quadringenta quinquaginta
talenta auri , & attulerunt ad regem Salomo-
nem.
CAPUTIX.
Regina Saba Saccmotsii admitata fipientiem , datis accep-
tifque muKotbus dtjc jjit : pondni awi quad Salomoni ques
emnitadjerebatur : kfjlai , scuta, im'ihque convivii vis* au-
Tea , f> folium eburueun* auro vejthum extruxit : dejlribintr
quoque amplitude- divitiarm/t , japicrmx fr poiejhtn salom/}.
B , qui jhuo reg>ii jui quadrgejime meritur , fucceie-ite
stlio Robaain.
1 O Egina quoque Saba , cum audisset fa- *).j(f
l\. mam Salomonis, venitut tentaret eum ,0. 1.
in aenigmatibus in Jerusalem , cum magnis Mink
opibus & camelis qui portabanc aronuta , &c '**'-
auri plurimum, gemmasque pretiosas. Ciim- II.
que venisiet ad Salomonem , locuta elt ei
quaecumque erant in corde iiio.
i Et exposuit ei Salomon-omnia qu pro-
posuerat : nee quidquam suit , quod non per-
fpicuum ei fecerit.
; Qua: poilquam vidit , sapientiam scilicet
Salomonis , & domum quam diheaverat ,
4 Necnon &c cibaria menfz ejus , & habita-
cula servorum , & officia minillrorum ejus ,
& veitimenta eorum , pincemas quoque &c
vestes eorum , & victimas quas immolabat
in domo Domini : non erat pr stupore ultri
in ea spiritus.
5 Dixitque ad regem : Verus elt sermo,quem
audieram in terra mea de virtutibus & fapien-
tia tua.
6 Non credebam narrantibus, donee ipsa ve-
aissem > 8c viduTent oculi mei , & proballeni
 LIBER II. PAR ALIPOMENON, Cap. IX-&X. .
vix medietatem sapientiz tux mini fuisse nar-
ratam : vicilti tamam virtutibus tuis. .
7 Beati viri cui , & beati servi tui , qui
aslistunt coram te omni tempore , & audiunc
sapientiam tuam.
8 Sit Dominus Deus tuus benedictus , qui
voluit te ordinare super thronum suum , re-
gem Domini Dei tui. Quia diligit Deus Israel,
ac vult servare eum in zternum , idcirco po-
suit te super eum regem. 5 ut facias judicia at-
que juititiam.
9 Dedic autem regi centum viginti talenta
auri , 6c aromata multa nimis , 6c gemmas
predosiflimas : non fuerunc aromata talia ut
hc, qux dedit regina Saba regi Salpmoni.
10 Sed 6c servi Hiram cum servis Salomo-
nis attulerunt aurum de Ophir , & ligna thyi-
na , 6c gemmas pretiosiiiimas :
1 1 De quibus fecit rex , de Iignis scilicet
thyinis gradus in domo Domini , & in do-
mo regia , citharas quoque , & psalteria can-'
toribus : nunquam visa sunt in Terra Juda
ligna talia.
1 1 Rex autem Salomon dedit regime Saba
cunctaquz voluit , 6c qu poltulavit, & mul-
to^^a quamattuler.it ad eum : qux reverfa,
abiic in terram suam cum servis fuis.
1 3 Erat autem pondus auri , quod affereba-
tur Salomoni per singulos annos , sexcenta
scxagintafex talenta auri :
14 Excepta ea fumma , quam legati diver-
sarum gentium , & negotiatores art'erre con-
sueverant , omnesque reges Arabi , 6c satra
ps terrarum , qui comportabant aurum , &
argentum Salomoni.
1 5 Fecit igitur rex Salomon ducentas hastas
aureas de summa sexcentorum aureorum , qui
in singulis haitis expendebantur :
16 Trecenta quoque scuta aurea trecento-
rum aureorum , quibus tegebantur singula
scuta : posuitque ea rex in armamentario ,
quod erat consitum nemore.
1 7 Fecit quoque rex folium eburneum gran-
de , He yeltivit illud auro mundiifimo.
18 Sex quoque gradus , quibus ascendebatur
ad folium , & scabellum aureum , & brachio-
la duo altrinfecus , & duos leones stantes jux-
ta brachiola ,
1 9 Sed & alios duodecim leunculos stantes
super sex gradus ex utraque partc : non suit
tale folium in universis regnis.
10 Omnia quoque vafa convivii regis erant
aurea , & vafa domus faltus Libani ex auro
puridimo. Argentum enim in diebus illis pro
mhilo reputabatur.
tf Siquidem naves regis ibant in Tharsis
cum servis Hiram , feme! in annis tribus : &
deferebant inde aurum & argentum , & ebur,
& fimias , & pavos.
ii Mjgnificatus est igitur Salomon super
omnes reges terr prxdivitus &c gloria.
315
13 Omnesque reges terrarum desiderabant
videre faciem Salomonis , ut audirent sapien
tiam , quam dederat Deus in corde ejus :
z4 Et deferebant ei munera , vafa argentea,
& aurea , & veites , & arma , & aromata ,
equos , & mulos , per lingulos annos.
if Habuit quoque Salomon quadraginta
millia equorum in itabulis , & curruum , equi-
tumque duodecim millia , conlhtuitque eos
in urbibus quadrigarum , & ubi erat rex in
Jerusalem.
16 Exercuit etiam potestatem super cunctos
reges a flumine Euphrate usque ad terram
Philisthinorum , & usque ad terminos gypti.
17 Tantamque copiam prjebuit argenti in
Jerusalem quali lapidum : & cedrorum tantam
multitudinem velut fyeomororum , quae gig-
nuntur in campestribus.
18 Adducebantur autem ei equi de gyp-
to , cunctifque regionibus.
19 Reliqua autem operum Salomonis prio-
rum & novislimorum feripta sunt in verbis
Nathan Prophetz , & in libris Ahiz Silonitis,
in visione quoque Addo Videntis, contra Jero
boam filiumNabat.
30 Regnavit autem Salomon in Jerusalem
super omnem Israel quadraginta annis.
31 Dormivitque cum patribus fuis, & fepe-
lierunt eum in Civitate David : regnavitque
Roboam rilius ejus pro eo.
C A P U T X.
Robotai [prtio {enicrum anftl'n , juvtmli secutus , fciiit
regnu in duo ; iflC dutlus , jetoboxm uictm tribubus "
ferat.
1 T) Rofectus est autem Roboam in Sichem: * l.Xtg.
J. illuc enim cunctus Israel convenerat ut 1. 1.
constituerent eum regem.
z Quod cum audifiet Jeroboam rilius Nabat,
qui erat in gypto ( fugerat quippe illuc ante
Salomonem ) ilatim reverfus est.
3 Vocaveruntque eum, & venit cum univer-
so Israel , & locuti sunt ad Roboam, dicentes :
4 Pater tuus duriffimo jugo nos preslit , t a
leviora impera patre tuo , qui nobis impofuit
gravem servitutem , & paululum de onere su-
Bleva, ut ferviamus tibi.
5 Qui. ait : Post tres dies revertimini ad me.
Ciimque abiisset populus ,
6 Iniit consilium cum fenibus , qui stete-
rant coram patre ejus Salomone dum adhuc
viveret , dicens : Quid datis conlilii ut rel-
pondeam populo ?
7 Qui dixerunt ei : Si placueris populo huic,
& leniveris eos verbis clementibus , scrvient
tibi omni tempore.
8 At ille reliquit consilium fenum , & cum
juvenibus tractare corpit , qui cumeo nutriti
fuerant , & eran: in comitatu illius.
9 Dixitque ad eos : Quid vobis videtur ?
vel respondere quid debeo populo huic , qui
dixit mibi ; Subleva jugum quod impo-
S s iij
 Iuititionobis LIBER I!. PARALIPOMENON , Cap. X. & XI.
pater ruus ? 6 Extruxitque Bethlehem , & Etam , &
At illi refponderunt ut juvenes , & nu- Thecue ,
triti cum eo in deliciis , atque dixerunt : Sic 7 Bethsur quoque , & Socho , & Odollam ,
Joqueris populo , qui dixie tibi : Pater tuus 8 Necnon Sc Geth, & Maresa , & Ziph ,
aggravavit jugum nostrum , tu subleva : & sic 9 Sed & Aduram , & Lachis , & Azeca ,
relpondebis ei : Minimus digitus meus groflior 10 Saraa quoque , & Aialon , & Hebron ,
eit lumbis patris mei. qua: erant in Juda &: Ben;amin , civitates
1 1 Pater meus imposuit vobis grave ja- munitislimas.
gum , & ego majus pondus apponam : pater 1 1 Cumque clausisset eas muris , posuit in
meus cecidit vos flagellis , ego verd csedam eis principes , ciborumque horirea , hoc est ,
vos fcorpionibus. olei , & vini.
i i Venit ergo Jeroboam , & univerfus po- 1 1 Sed & in singulis urbibus fecit armamen
pulusadRoboa die tertio, sicut prceperat eis. tarium scutorum & hastarum , firmavkque
i j Refponditque rex dura , derelicto consi- eas lumma diligentii , & imperavit super Ju-
lio feniorum : dam , & Benjamin.
1 4 Locutusque ell juxta juvenum volunta- 13 Sacerdotes autem & Levitae , qui erant
tem : Pater meus grave vobis imposuit ju in universo Israel , venerunt ad eum de cunc-
gum , quod ego gravius faciam : pater meus tis fed i bus fuis ,
cecidit vos flagellis, ego ver6 casdam vos fcor 14 Relinquentes surburbana, & posseffioncs
pionibus. . suas , & tranfeuntes ad Judam , & Jerusalem :
i f Et non acquievit populi precibus : erat ed qudd abjecisset eos Jeroboam , & posteri
enim voluntatis'Dei , ut compleretur sermo ejus , ne facerdotio Uomini fungerentur.
* t.Xig. ciUS > * quern locutus fuerat per manum Ahi I y Qui constituit sibi sacerdotes excelforum,
i. 19. Silonitis ad Jeroboam liluim Nabat. & darmoniorum , vitulorumque quos fecerat.
16 Populus autem universus rege duriora 1 6 Sed & de cunctis tribubus Israel ,^qui-
dicente , sic locutus est ad eum : Non est no cumque dederant cor suum ut quarrereflfco-
bis pars in David , neque hxreditas in filio minum Deum Israel , venerunt-in Jerusalem
Isai. Revertere in tabernacula tua Israel : tu ad immolandum victimas suas coram Domino
autem pasce domum tuam David. Et abiit Is Deo patrum fuorum.
rael in tabernacula sua. 1 7 Et roboraverunt regnum Juda , & con-
17 Super filios autem Israel, qui habitabant firmaverunt Roboam filium Salomonis per tres
in civitatibus Juda , regnavir Roboam. annos : ambulaverunt enim in viis David &
1 8 Misitque rex Roboam Aduram , qui pr- Salomonis , annis tantilm tribus.
erat tributis , & lapidaverunt eum filii 1 srael , 18 Duxit autem Roboam uxorem Maha-
& mortuus est : porr6 rex Roboam currum Iath , filiam Jerimoch , filii David : Abihail
festinavit ascendere , & sugit in Jerusalem. quoque filiam Eliab filii Isai ,
19 Kecessitque Israel a domo David , usque 19 Qu peperit ei filios Jehus, & Somo-
ad diem hanc. riam , & Zoom.
C A P UT XI. 10 Post hanc quoque accepit Maacha filiam
Rohzm , dim vult :rmii imegrum regnum pattmum recu. Absalom , qua: peperit ei Abia , & Ethai , &c
Jerare , ftr Setneiam pr*<>fit Dens , tie pugtit contra trail 1 Ziza , & Salomith.
extrutiis autem a Roboam muttis civitavbns , confli*unt ad
turn Levitt ac sacerdotes aljclli k Jeroboam,cteiique Dei cul-
I I Amavit autem Roboam Maacha filiam
toves. Roboam cutem mulias duxit uxorei ac concubinas. Absalom super omnes uxores suas , & concu-
* 3 Kti- x \7 ^nit autern Roboam in Jerusalem , &: binas : nam uxores decem & octo duxerat ,
12. i. V convocavit universam domum Juda & concubinas autem sexaginta : & genuit viginti
Benjamin , centum octoginta millia electomm octo filios , & sexaginta filias.
atque bellantium , ut dimicaret contra Israel, ii Constituit vero in capite , Abiam filium
& converteret ad se regnum suum. Maacha , ducem super omnes fratres fuos :
1 Factusque est sermo Domini ad Semeiam ipfum enim regem facere cogitabat ,
hominem Dei , dicens : 13 Quia fapientior suit , & potentior super
3 Loquere ad Roboam filium Salomonis re- omnes filios ejus , 6c in cunctis finibus Juda ,
gem Juda , & ad unlversum Israel , qui est in & Benjamin , & in universis civitatibus mu-
Juda & Benjamin : ratis : prxbuitque eis efcas plurimas , & mul-
4 Hc dicit Dominus : Non ascendetis , ne tas petivit uxores.
que pugnabitis contra fratres vestros : reverra- C A P U T XII.
tur unufquifqne in domum suam , quia mea ljusPropter peccata Roboam ac populi Juda , quintt anno rtgiti
tradit illos Dtus ^.efac regi tsfg\pti:ijUi capiis muttitijli-
hoc gestum est voluntate. Qui cum audissent m'n civitatibus Juda^ diripit Jeruja,emt fublato regis ac ttmpli
sermonem Domini , reversi sunt , nee perrexe- the \u-.n , feutit quoque aureis & arrenteis , pro qrnbus xnca
runt contra Jeroboam. fecit Roboam : qui mortuo , fuccedi: filius ^bia.
< Habitavit autem Roboam in Jerusalem , x S~> Umque roboratum fuiflet regnum
ft xditicavit civitates muratas in juda, \J Roboam & coni'ortatum , dereliquit
 LIBER II. PARALIPOMENON , Cap. XII. & Xlll
legem Domini , 8c omnis Israel cum eo.
i Anno autem quinto regni Roboam , as-
cendit Sesac rex gypti in Jerusalem ( quia
peccaverant Domino )
3 Cum mille ducentis curribus , & sexa-
ginta millibus equitum : nee erat numerus
vulgi quod venerac cum eo ex gypto,Libyes
scilicet & Troglodyt , ic thiopes.
4 Cepitque civitates munitiflimas in Juda ,
& venit usque in Jerusalem.
5 Semeias autem propheta ingreflus est ad
Roboam , & principes Juda , qui congregati
fuerant in Jerusalem , fugientes Sesac , dixit-
que adeos : Hc dicit Dominus :Vos reliquii-
tis me , & ego reliqui vos in manu Sesac.
6 Conilernatique principes Israel &: rex di-
xerunt : Justus elt Dominus.
7 Cumque vidisset Dominus , qu6d humi-
liati essent , factus elt scrmo Domini ad Se-
meiam , dicens : Quia humiliati sunt , non
disperdam eos , daboque eis pauxillum auxi-
lii , & non stillabit furor meus super Jerusa
lem per manum Sesac.
a Verumtamen servient ei , ut sciant distan-
fiam servitutis me , & scrvitutis regni ter-
rarum.
9 Receslit itaque Sesac rex gypti ab Jeru
salem , sublatis thesauris domus Domini , &c
domus regis , omniaque secum tulit , & cly-
peos aureos , quos fecerar Salomon >
ip Pro quibus fecit rex seneos , & tradidit
illos principibus scutariorum qui custodie-
bant vellibulum palatii.
1 1 Cimque introiret rex domum Domini ,
veniebant scutarii, & tollebant eos, iterumque
referebant eos ad armamenrarium suum.
ii Verumtamen quia humiliati sunt, aversa
est ab eis ira Domini , nee deleti sunt penittls :
siquidem & in Juda inventa sunt opera bona.
'*i-Xr[. 13 * Confortatus est ergo rex Roboam in
4 ". Jerufalem,atque regnavit : quadraginta autem
& unius anni erat ciim regnare cpisset , &
decem & septem annis regnavit in Jerusalem,
urbe , quam elegit Dominus , ut confirmaret
nomen suum ibi , de' cunctis tribubus 1 srael :
nomen autem matris ejus Naama Ammanitis.
1 4 Fecit autem malum , & non prparavit
cor suum ut qureret Dominujn.
1 % Opera verd Roboam prima & noviifima,
feripta sunt in Libris Semer prophet , &
Addo Videntis, & diligenter expofita : pugna-
veruntque adversum se Roboam, & Jeroboam
cunctis diebus.
i<f Et dormivit Roboam cum patribus siiis,
sepultufque est in Civitate David. Et regnavit
Abia rtlius ejus pro eo.
C A P U T XIII.
jtVia ad liilum contra Jcvhnam aaeitns , dehortatur
tXercitum Jenboim a le.lo contra fe cum D/um Inherent
i'Mtm , quc<n Hit abjece'ant , & fferani in Dotiim fiHor
tvadit , ac diverfas casit civiiatei , j? H. UXtribus pro.
trtat libtm j.
3*. 7
1 A Nno octavodecimo regis Jeroboam , i- X'g,
\ regnavit' Abia super Judam 1$. .
z Tribus annis regnavit in Jerusalem , no
menque matris ejus Michaia,filia Uriel de Ga
baa: & erat bellum inter Abiam & Jeroboam </<-/*
3 * Cumque iniisset Abia certamen , & ha- * ?.!?.
beret bellicoiislimos viros , & electorum qua- is. 7-
dringenta millia : Jeroboam inltruxit econtra
aciem octingenta millia virorum , qUi & ipli
electi erant , & ad bella fortislimi.
4 Stetit ergo Abia super montem Semeron,
qui erat in Ephraim , & ait : Audi Jeroboam,
& omnis Israel.
j Num ignoratis qu&d Dominus Deus Israel
dederit regnum David super Israel in sempi-
ternum ipli & riliis ejus in pactum falis >
6 Et surrexit Jeroboam filius Nabat , servus
Salomonis rilii David : "* & rebellavit contra * 1 n,g.
dominum suum. 11. itt
7 Congregatique sunt ad eum viri vaniflimi,
& silii Belial : &r praevaluerunt contra Roboam
filium Salomonis : Porrd Roboam erat rudis,
& corde pavido , nee potuit resistere eis.
8 Nunc ergo vos dicitis qudd resistere poffi-
tis regno Domini , quod poffidet per filios
David , habetisque grandem populi multitu-
dinem , atque vitulos aureos , quos fecit vo-
bis Jeroboam in deos.
9 * Et ejeciltis Sacerdotes Domini , filios * t. lftf.
Aaron , atque Levitas : & fecillis vobis Sa- 1. n
cerdotes sicut omnes populi terrarum : qui-
cumque venerit , & initiaverit manum suam
in tauro de bobus , & in arietibus septem ,
fit sacerdos eorum , qui non sunt dii.
10 Noster autem Dominus, Deus est , quem
non relinquimus , Sacerdotefque ministrant
Domino de filiis Aaron , & Levit sunt in
ordine suo :
1 1 Holocausta quoque oftemnt Domino per
singulos dies mane & vespere , & thymiama
juxta legis prxcepta confectum , & propo-
nuncur panes in mensa mundisllma, estque
apud nos candelabrum aureum , & lucernr
ejus , ut accendantur semper ad vesperam :
nos quippe custodimus prxcepta Domini Dei
nostri , quem vos reliquistis.
it Ergo in exercitu noilro dux Deus est , &
Sacerdotes ejus qui clangunt tubis , & reso
nant contra vos : filii Israel, nolite pugnare
contra Dominum Deum patrum vestrorum ,
quia non vobis expedit.
13 H*c illo loquente , Jeroboam retrd
moliebatur insidias. Cumque ex adverfo hof-
tium staret , ignorantem Judam suo ambiac
exercitu.
14 Resoiciensque Judas vidit instare bellum
ex adverfo & post tergum, & clamavit ad Do
minum: ac Sacerdotes tubis canere cperunt.
r f Omnefque viri Juda vociferati sunt : S
ecce illis clamantibus , perterruit Deus Je-
joboam , & omneoi Israel qui stabat ex ad.
 3i8 UBER II. PARALIPOMENON , Cap. XIII. XIV. & XV.
verso Abia & Juda
16 Fugeruntque filii Israel Judam , & tradi-
dit eos Deus in manu eorum.
17 Percuslit ergo eos Abia , & populus ejus
plaga magna : & corruerunt vulnerati ex Is
rael quingenta millia virorum sortium.
r8 Humiliatique sunt filii Israel in tern-
pore illo , & vehementislime confortati filii
Juda , e6 qudd sperassent in Domino Deo pa-
tnim suorum.
19 Persecutus est autem Abia fugientem
Jeroboam , & cepit civitates ejus , Bethel &
filias ejus, & Jesana cum filiabus suis, Ephron
quoque & filias ejus :
to Nee valuit ultra resistere Jeroboam in
diebus Abia : quern percuslit Dominus , &
mortuus est.
11 Igitur Abia, confortato imperio suo ,
accepit uxores quatuordecim : procreavitque
viginti duos filios , & scdecim hlias.
it Reliqua autem scrmonum Abia, viarum-
que & operum ejus , scripta sunt diligentisli-
me in libro Addo Prophet*.
C A P U T XIV.
AbU succedit siiius Aja , jb< face k Deo ceicrfl idaltnm
tuUum sulwertit , & civitates juda adificat ac n.untt , Za-
rtmquc regem vtbiopum cum txcrciiu mille miU'mm diviiio
anxilio ceacidit *d imernictanem,
i T~~\ Ormivit autem Abia cum patribus
I J. 8.
Y_J suis , & sepelierunt eum in Civitate
David : regnavitque Asa filius ejus pro eo , in
cujus diebus quievit terra annis decem.
z Fecit autem Asa quod bonum & placitum
crat in conspectu Dei sui , & subvertit altaria
peregrini cultus , & excelsa ,
3 Et confregit statuas , lucosque succidit ,
4 Et prcepit Judoe ut qureret Dominum
Deum patrum suorum , & faceret legem , &
universe mandata :
? Et abstulit de cunctis urbibus Juda aras ,
& fana , & regnavit in pace.
6 diricavit quoque urbes munitas in Juda,
quia quietus erat , & nulla temporibus ejus
bella furrexerant , pacem Domino largiente.
7 Dixit autem Judae : diricemus civitates
istas , & vallemus muris , & roboremus turri-
bus , & portis , & seris, donee a bellis quieta
sunt omnia , ed qudd qusierimus Dominum
Deum patrum noitrorum, & dederit nobis pa
cem per gyrum. dificaverunt igitur , & nul-
lum in extruendo impedimentum suit.
8 Habuit autem Ala in exercitu suo portan-
tium scuta ck hastas de Juda trecenta millia ,
de Benjamin ver6 scutariorum & sagittario-
rum ducenta octoginta millia , omnes isti viri
fortissimi.
9 Egressus est autem contra eos Zara -
thiops cum exercitu suo,decies centena millia,
& curribus trecentis : & venit usque Maresa.
10* Porro Asa perrexit obviam ei , & ins-,
truxit aciem ad bellum in Valle Sephata > .
qux est juxta Maresa :
1 1 Et invocavit Dominum Deum , & ait : * * 1. Ity,
Domine non est apud te ulla distantia , ut rum "4. .
in paucis auxilieris , an in pluribus : adjuva
nos Domine Deus noster : in te enim , & in
tuo nomine habentes riduciam , venimus con
tra hanc multitudinem. Domine , Deus noiler
tu es , non prvaleat contra te homo.
1 2. Exterruit itaque Dominus thiopes co-
ram Asa & Juda : fugeruntque thiopes.
1 3 Et persecutus est eos Ala, & populus, qui
cum eo erat , usque Gerara : & ruerunt -
thiopes usque ad internecionem , quia Domi
no caedente contriti sunt , & exercitu illius
praeliante. Tulerunt ergo spolia multa ,
1 4 Et percuflerunt civitates omnes per cir-
cuitum Gerarse : grandis quippe cunctos ter
ror invaserat ": & diripuerunt urbes , & mul-
tam prdam asportaverunt.
1 5 Sed & caulas ovium destruentes , tule
runt pecorum infinitam multitudinem , & ca-
melorum : reverfique sunt in Jerusalem.
C A P U T XV.
sAifrits piophctat IJrailm futurum muito temport abfaui
Dei vtri culiu , ftcerdotio & Ugt , cttjus prophet* exhort a-
lione conforlttui Jtja , aufert j riis idohrum, fuamout ma- -,
trem idoldaram impeiio privat j populus autem jurst ft
Deo Jerviturum.
i A Zarias autem filius Oded , facto in fe
Jt\ spiritu Dei ,
a Egressus est in occurfum Asa , & dixit ei :
Audite me Asa , & omnis Juda & Benjamin :
Dominus vobiscum , quia fuistis cum eo. Si
quiieritis eum , invenictis : si autem dereli-
queritis eum , derelinquet vos.
, 3 Transibunt autem multi dies in Israel abs-
que Deo vero , Sr absque sacerdotc doctore ,
& absque lege.
4 Ciimque reversi fuerint in angustia sua ad
Dominum Deum Israel , & qulierint eum ,
reperient eum.
j In tempore illo non erit pax egredienti ,
& ingredienti , sed terrores unaique in cunctis
habitatoribus terrarum :
6 Pugnabit enim gens contra gentem , &
civitas contra civitatem , quia Dominus con-
turbabit eos in omni angultia.
7 Vos ergo confortamini , & non dissol-
vantur manus vestr : erit enim merces operi
vestro.
8 Quod cum audisset Asa , verba scilicet &
jrophetiam Azari* filii Oded prophet , con-
tortatus est, & abstulit idola de omni terra Ju
da , & de Benjamin , & ex urbibus, quas cepe-
rat, montis Ephraim , & dedicavit altare Do
mini quod erat ante porticum I 'omini.
9 Congregavitque universum Judam &
Benjamin , & advenas cum eis de Ephraim ,
& de Manasse , & de Simeon : plures enim ad
eum consugerant ex Israel , videntes qudd
Dominus Deus illius esset cum eo.
10 Ciimque venissent in Jerusalem mense
 LIBER II. PARAL1POMENON , Cap.XV.XVI. & XVn. u<*
,,.,.. regni
...,.: Asa
a,,
a^ Asa regem Juda, & dixic ei : Quia habuis-
tertio , anno decimoquinto
11 Immolaverunt Domino in die ilia de
. inanubiis , & praeda, quam adduxerant, boves
septingentos , & arietes septem millia.
ii tt intravit ex more ad corroborandum
fdus ut quxrerent Dominum Deum patrum
suorum in toto corde , & in tota anima sua.
13 Si quis autem, inquit, non quaesierit Do-
tninum Deum Israel , moriatur , i minimo
usque ad maximum , a viro usque ad mulie-
rem.
1 4 Juraveruntque Domino voce magna in
jubilo , & in clangore tubae , & in sonitu buc-
cinarum ,
1 j Omnes qui erant in Juda cum execra-
tione : in omni enim corde suo juraverunt ,
& in tota voluntate quxsierunr. eum , & inve-
nerunt : prstititque eis Dominus requiem per
circuitum.
16 Sed & Maacham matrem Asa regis ex
augusto deposuit imperio , eo quod fecislet
in luco simulachrum Priapi : quod omne
contrivit , & in frusta comminuens combuffit
in Torrente Cedron.
1 7 Excelsa autem derelicta sunt in Israel :
attamen cor Asa erat perfectum cunctis die-
bus ejus.
1 8 Eaque qua? voverat pater suus , & ipse,
intulit in domum Domini , argentum & au-
rum , vasorumque diversam supellectilem.
> 9 Bellum vero non suit usque ad trigesi-
mum quintum annum regni Asa.
CAPUT XVI.
Pugntme Baajk rege Israel contra Asa > vocavit Asa Be
nadad regem Syria in auxitium, & Hiuuni prophetam , ipfum
Cb id iva eptntem , in ntrvum co>,jccit \ ac dolore pedum cru-
ciitut , in midicorum rit fptm ponettt , aunt) regni Jut qua,
dragefimo primo morisur.
i \ Nno autem trigesimo sexto regni ejus,
Zi. ascendit Baasa rex Israel in Judam , &
muro circumdabat Rama , ut nullus tute pos
set egredi & ingredi de regno Asa.
1 Protulit ergo Asa argentum 8c aurum de
thesauris domus Domini , & de thefauris re
gis , misitque ad Benadad regem Syri , qui
nabitabat in Damasco , dicens :
3 Feedus inter me & te est , pater quoque
meus & pater tuus habuere concordiam:quam
ob rem misi tibi argentum & aurum , uc
rupto fdere, quod habes cum Baasa rege Is
rael , facias eum a me recedere.
4 Quo comperto , Benadad misit principes
exercituum suorum ad urbes Israel : qui per-
cusserunt Ahion , & Dan , & Abelmaim , &
universes urbes Nephthali muratas.
% Quod cum auaisset Baase , desiit dificare
Rama , & intermisit opus suum.
6 Porrd Asa rex aslumpsit universiim Ju
dam , & tulerunt lapides de Rama , & ligna
qux xdificationi prxparaverat Baasa : aedifica-
vitque ex eis Gabaa , & Maspha.
7 In tempore illo vciiic Hanajii propheta
ti fiduciam in rege Syrjae , & non in Domino
Deo tuo , idcircd evasit Syriae regis exercitus
de manu tua.
8 * Nonne thiopes, & Libyes multc" plu- * SuP&*
res erant quadrigis & equitibus , & multitu- l**'
dine nimia : quos , cum Domino credidisses
tradidit in manu tua ?
9 Oculi enim Domini contemplantur uni-
verfam terram , & praebent fortitudinem his,
qui corde perfecto credunc in eum. Stulte igi-
tur egiiti, & propter hoc ex prsenti tempore
adversum te bella consurgent.
io Iratusque Asa advernis Videntem , juffit
eum mitti in nervum : valde quippe super hoc
fuerat indignatus : & interfecit de populo in
tempore illo plurimos.
ii Opera autem Asa prima & novifEma,
scripta sunt in Libro regum Juda & Israel.
1 1 grotavit etiam Asa anno trigesimo no
no regni sui , dolore pedum vehementissimo,
& nee in infirmitate sua quaesivit Dominum ,
fed magis in medicorum arte confisus cst.
13 Dormivitque cumpatribus suis : & mor-
tuus est anno quadragesimo primo regni sui.
14 Et sepelierunt eum in sepulchro suo
quod foderat sibi in Civitate David -. posue-
runtque eum super lectum suum plenum aro-
matibus & unguentis meretriciis , qua: erane
pigmentariorum arte confecta , & combuffe-
runt super eum ambitione nimia.
CAPUT XVII.
Piut Josaphit puri jl a fuccetfcits diviiiii fount & wiJj
mittit doaorei tegit per uitivcrfum Judam j cu)ut principes
rectnsentur cum numtro [ubjiBorum militum.
1 T) Egnavit autem Josaphat filius ejus
XV pro eo , & invaluit contra Israel. .
* Constituitque militum numeros in cunctis
urbibus Juda, qui erant vallatae muris. Prxsi-
diaque disposuit in terra Juda, & in civitati-
bus Ephraim , quas ceperat Asa pater ejus.
3 Et suit Dominus cum Josaphat , quia
ambulavit in viis David patris sui primis : 8e
non speravit in Baalim ,
4 Sed in Deo patris sui , & perrexit in pras-
ceptis illius , & non juxta peccata Israel.
5 Conrirmavitque Dominus regnum in ma
nu ejus , & dedit omnis Juda munera Josa
phat : factque. sunt ei inrinit diviti , &
multa gloria.
6 Cumque sumpsisset cor ejus audaciam
propter vias Domini , etiam excelsa & Iucos
de Juda abstulit.
7 Tertio autem anno regni sui , misit de
principibus suis Benhail , & Obdiam , & Za-
chariam , & Nathanael , & Michaeam, ut do
cerent in civitatibus Juda :'
8 Et cum eis Levitas Semeiam , & Natha-'
niam , & Zabadiam , Asael quoque , & Semi-
rampth , & Jonathan , Adoniamque & Tho-
biam , Sc Thobadoniam > Levitas , & cum
Tt
 330 LIBER II. PAR ALIPOMENON, Cap. XVII. & XVIII.
eis Elisama & Joran Sacerdotes , 6 Dixitque Josaphat : Numquid non est
9 Docebantque populum in Juda, habentes hie prophetes Domini , ut ab illo etiam re-
librum legis Domini, & circuibanc cunctas quiramus ?
urbes Juda , atque crudiebant populum. 7 Et ait rex Israel ad Josaphat : Est vir unus
10 Itaque factus ell pavor Domini super a quo possumus quxrere Domini voluntatem :
omnia regna terrarum , qua: erant per gyrum fed ego odi eum , quia non prophetat mihi
Juda, nee audebant bellare contra Josaphat. bonum, fed malum omni tempore : est autem
1 1 Sed & Philisthi Josaphat munera de- Michaeas filius lemla. Dixitque Josaphat : Ne
ferebant, & vectigal argenti , Arabes quoque loquaris rex hoc modo.
adducebant pecora : arietum leptem miliia 8 Vocavit ergo rex Israel unum de Euno-
septingenta , & hircorum totidem. chis , & dixit ei : Voca eltd Michxam rilium
i x Crevit ergo Josaphat , & magnificatus lemla.
est usque in sublime : atque dificavit in Ju- 9 Porrd rex Israel , & Josaphat rex Juda
dadomos ad instar turrium,urbesquemuratas. uterque sedebant in folio suo , vestiti cultu re-
13 Et multa opera paravit in urbibus Juda : gio : sedebant autem in area juxta portam Sa
viri quoque bellatores , & robusti erant in Je maria: , omnesque prophet vaticinabantur
rusalem. coram eis.
14 Quorum iste numerus perdomos atque 10 Sedecias vert) filius Ghana ana fecit sibi
familias singulorum : In Juda principes exer- cornua ferrea , & ait : Hc dicit Dominus :
citus , Ednas dux , & cum eo robustislimi viri His ventilabis Syriam , donee conteras earn.
trecenta miliia. 1 r Omnesque propheta: similiter propheta-
1 5 Post hunc Johanan princeps , & cum eo bant , atque dicebant : Ascende in Ramoth
ducenta octoginta miliia. Galaad , & prosperaberis , & trader eos Do
16 Post istum quoque Amaiias filius Zechri minus in manu regis.
consceratus Domino , & cum eo ducenta 1 1 Nuntius autem , qui ierat ad vocandum.
miliia virorum fortium. Micham , ah illi : En verba omnium pro-
17 Hunc sequebatur robustus ad prarlia Elia- phetarumuno ore bona regi annuntiant : quz-
da , & cum eo tenentium arcum & clypeum lb ergo te ut & sermo tuus ab eis non diflen-
ducenta miliia. tiat , loquarisque prospera.
18 Post istum etiam Jozabad , & cum eo 1 j Cui respondit Micnacas : Vivit Dominus,
centum octoginta miliia expeditorum mili- quia quodcumque dixerit milii Deus meus ,
tum. hoc loquar.
19 Hi omnes erant ad manum regis , excep- 14 Venit ergo ad regem. Cui rex ait : Mi-
tis aliis , quos posuerat in urbibus muratis, ch.ra , ire debemus in Ramoth Galaad ad bel
in universo Juda. landum , an quiescere ? Cui ille respondit :
CAP UT XVIII. Ascendite : cuncta enim prospera evenient, &
fosaphtt itnpit ytcbM affinitme junctus, Jumpti flin Jortm tradentur hostes in manus vellras.
pt uxorem filii ./ichtibi, iluniix turn a tmtri Ramoth OnUaA 1 5 Dixitque rex : Iterum , atque iterum te
400. ffndopropkttii vidlorUm promitttmilms j Michjuu nu.
tem ccutrtrium profbeam , inctreerwur i (ed Mub juxta adjuro , ut mihi non loquaris , nisi quod ve-
jilicht* pnpbttitm in bcllo caidiiur. rum est , in nomine Domini.
1 TTUit ergo Josaphat dives & inclitus 1 6 At ille ait : Vidi universum Israel dis-
X multum , & affinitate coniunctus est persum in montibus , sicut oves absque pasto-
Achab. re : & dixit Dominus : Non habent lsti domi-
i Descenditque post annos ad eum in Sa- nos : revertatur unuiquilque in domum suam
mariam : ad cujus adventum mactavit Achab in pace.
arietes , & boves plurimos , ipsi , & populo 1 7 Et ait rex Israel ad Josaphat : Nonne di-
qui venerat cum eo : perfuantque ill! ut as- xi tibi , quod non prophetaret iste mihi qutd-
cenderet in Ramoth Galaad. quam boni , sed ea qua: mala sunt ?
3 Dixitque Achab rex Israel ad Josaphat 18 At ille ideired , ait : Audite verbum
regem Juda: Veni mecum in Ramoth Galaad. Domini : Vidi Dominufn sedentem in folio
Cui ille respondit : Ut ego , & tu : sicut po- suo , &r omnem exercitum cacli affiitentem er
pulus tuus , sic &:populus meus : tecumque a dextris fr a sinilhis.
erimus in bello. 19 t Dixit Dominus : Quisdecipiet Achab
4 Dixitque Josaphat ad regem Israel: Con regem Israel , ut ascendat & corruat in Ra
fide obsecro impnesentiarum sermonem Do moth Galaad ? Ciiinoue diceret unus hoc mo
mini. do , & alter alio :
j Congregavit igitur rex Israel propheta- 40 ProceiTit spiritus , & stetit coram Domi
rum quadringentos viros , & dixit ad eos : In no, &: ait : Ego decipiam eum.Cui Dominus :
Ramoth Galaad ad bellandum ire debemus an In quo inquit , decipies ?
quiescere ? At illi r Ascende UJquilUlt, {Jc *r At ille respondit : Egrediar , & ero spi-
ttadec Dus in maim regis. litus mendax. in ore omnium prophetarum
 . LIRERII PARAUPOMENON , Cap. XVIII. XIX. & XX.
ejus. Dixitque Dominus : Decipies , &: pr-
valebis : egredere , & sac ita.
ix Nunc igitur , ecce Dominus dedit spiri
tual mendaeii in ore omnium prophetarum
tuorum , & Dominus locutus est de te mala.
t 3 Acceflit autem Sedecias filius Chanaana,
&r percuffic Michara: maxillam , & ait : Per
<juam viam transivit Spiritus Domini a me,
ut loqueretur tibi ?
14 Dixitque Michas : Tu ipsc videbis in
die illo , quando ingressus fueris cubiculum
de cubiculo ut abfcondaris.
15 Prarcepit autem rex Israel , dicens : Tol-
lite Micham , & ducite eum ad Amon prin-
cipem civitatis , & ad Joas filium Amelech.
z6 Et dicetis : Hzc dicit rex : Mittite hunc
in carcerem , & date ei panis modicum , &
aquae pauxillum , donee revertar in pace.
17 Dixitque Michaeas : Si reversus fueris in
pace, non est locutus Dominus in me. Et ait :
Audite omnes populi.
18 Igitur ascenderunt rex Israel, & Josa
phat rex Juda in Ramoth Galaad.
19 Dixitque rex Israel ad Josaphat : Muta-
bo habitum , & fie ad pugnam vadam , tu au
tem induere vestibus tuis. Mutatoque rex Is
rael habitu , venit ad bellum.
30 Rex autem Syri praeceperat ducibus
equitatus sui , dicens : Ne pugnetis contra
minimum , am contra maximum, nisi contra
solum regem Israel.
3 1 Itaque cum vidissent principes equitatus
Josaphat, dixerunt : Rex Israel est iste. Et cir-
cumdederunt eum dimicantes : at ille clama-
vit ad Dominum , & auxiliatus est ei , atque
avertit eos ab illo.
31 Cum enim vidissent duces equitatus ,
quod non esset rex Israel , reliquerunt eum.
33 Accidit autem ut unus e populo sagit-
tam in incertum jaceret , & percuteret re-
gem Israel inter cervicem & scapulas , at ille
aurigac suo ait : Converte manum tuam , &
educ me de acie , quia vulneratus sum.
34 Et finita est pugna in die illo : porro
rex Israel stabat in curru suo contra Syros
usque ad vesperam , & mortuus est occidente
sole.
C A P U T XIX.
Josaphat tx inftlici pralh reversut , k Jtbu propheta eor-
reptui dt p'tstit > aux din Acbab , confiitvtoi k le jndictt ad-
montt it Itru-iydi pistil* , facirdotet & Ltiitai dt ptomo-
vendo culiu divino, fopiloque rette uijlilutndo.
i Y\ Eversus est autem Josaphat rex Juda
]\. in domum suam pacifice in Jerusalem.
* Cui occurrit Jehu filius Hanani Videns , &
ait ad eum : Impio praebes auxilium,& his qui
oderunt Dominum amicitii jungeris , & id-
cired iram quidem Domini merebaris :
3 Sed bona opera inventa sunt in te, eo
qudd abstuleris lucos de terra Juda , & prae-
paraveris cor tuum ut requireres Domi-
331
num Deum patrum tuorum.
4 Habitavit ergo Josaphat in Jerusalem :
rursumque egressus est ad populum de Ber-
sabee usque ad montem Ephraim , & revoca-
vit eos ad Dominum Deum patrum suorum.
5 Constituitque judices terr in cunctis ci-
vitatibus Juda munitis per singula loca ,
6 Et pneipiens judicibus : Videte,jait, quid
faciatis : non enim hominis exercetis judi-
ciurn j fed Domini : & quodcumque judica-
veritis , in vos redundabit.
7 Sit timor Domini vobiscum , & cum di-
ligentia cuncta facite : non est enim apud Do
minum Deum nostrum iniquitas , * nee per- * Dtat!
sonarum acceptio , nee cupido munerum. 10. 17.
8 In Jerusalem quoque constituit Josaphat Saf *
Levitas , & Sacerdotes , & principes familia- i* ,-
rum ex Israel , ut judicium & causam Domi- , " ',".
ni judicarent habitatoribus ejus. victor.'
9 Praccepitque eis , dicens : Sic agetis in 10 i+.
timore Domini fideliter & corde perfecto. *
10 Omnem czusam , quac venerit ad vos V,' '
fratrum vestrorum , qui habitant in urbibus y" **
suis inter cognationem & cognationem , ubi- Eph. s.
ctimque quaestio est de lege , de mandato , de , c,lp
caeremoniiSjde justificationibus, ostenditeeis, i 1$.
ut non peccent in Dominum, & ne veniat ira '.?">
super vos & super sratres vestros sic ergo ' *7'
agentes non peccabitis.
11 Amarias autem sacerdos & pontifex
vester , in his, qua? ad eum pertinent, pracside-
bit : porr6 Zabadias filius Ismahel , qui est
dux in domo Juda , super ea opera erit,
qua: ad regis oflicium pertinent : nabetisque
magistros Levitas coram \obh , confbrtami-
ni , & agite diligenter , & erit Djminus vo
biscum in bonis.
C A P U T XX.
AmmoaWn, Mo rbitss ac Syris contra Josaphat inswgevrihus,
ipsc pradictto je)unio un'a cum lopulo fu> fnppUx ai Dr.tm.
nnfufit , ficaue ab tis ft m-ttut ctd mitus liberatui fpolia
coliigit : -jciim obfzdus cum impts OJjj-^i j,,it tm a p opbt-
ta corriphvr , tb- puniiur i D;0.
1 T) Ost haec congregati sunt filii Moab , &
X filii Ammon , & cum eis de Ammonitis,
ad Josaphat , ut pugnarent contra eum.
i Veneruntque nuntii , & indicaverunt Jo
saphat , dicentes : Venit contra te multitudo
magna de his locis , qua; trans mare sunt , 8c
de Syria , & ecce consistunt in Asasonthamar,
qu est Engaddi.
3 Josaphat autem timore perterritus, totum
fe contutit ad rogandum Dominum, & prdi-
cavit jejunium universe Juda.
4 Congregatusque est Judas ad deprecan-
dum Dominum : fed & omnes de urbibus
suis venerunt ad obscerandum eum.
j Ciimque stetisset Josaphat in medio ctu
Juda , & Jerusalem , in domo Domini ante
atrium novum ,
6 Ait : Domine Deus patrum nostrorum, tu
es Deus in ccelo , & dominaris cunctis regni$
Tt ij
 332- LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. XX.
Gentium , in manu tua est fortitudo & poten
tia > nee quisquam tibi potest resistere.
7 Nonne tu Deus noster interfecisti omnes
habitatores terrae hujus coram populo tuo
Israel , & dedisti earn semini Abraham amici
tui in sempiternum ?
8' Habitaveruntque in ea , & extruxerunt in
ilia sanctuarium nomini tuo , dicentes :
9 Si irruerint super nos mala , gladius ju-
dieii , pestilentia , & fames , stabimus co-
ram domo hac in conspectu tuo , in quia in-
vocatum est nomen tuum : & clamabimus ad
tc in tribulationibus nostris , & exaudies , sal-
vosque facies.
10 Nunc igitur ecce filii Ammon, & Moab,
* Dtut. &*mons Seir , * per quos non conceflisti
k. i. Israel ut transirent quando egrediebantur de
gypto , fed declinaverunt ab eis , & non
interfecerunt illos :
11 Econtrario agunt , & nituntur ejicere
nos de posseffione , quam tradidisti nobis.
1 2. Deus noster , ergo non judicabis eos ? In
nobis quidem non est tanta fortitudo , ut pof-
fimus nuic multitudini resistere , qu irruit
super nos. Sed cum ignoremus quid agere de-
beamus , hoc folum habemus relidui , ut ocu-
los noltros dirigamus ad te.
1 3 Omrlis ver6 Juda stabat coram Domino,
cum parvulis , & uxoribus , & liberis suis.
14 Erat autem Jahaziel filius Zachari , filii
Banai , filii Jehiel , filii Mathani , levites
<de filiis Asaph , super quem factus est Spiritus
Domini in medio turb ,
1 j Et ait : Attendite omnis Juda , & qui
habitatis Jerusalem , & tu rex Josaphat : Hc
dicit Dominus vobis : Nolite timere , nee pa-
veatis hanc multitudinem > non est enim ves-
tra pugna , sed Dei.
1 6 Cras descendetis contra eos : afeensuri
enim sunt per clivum nomine Sis , & inve-
jiietis illos in summitate torrentis , qui est
contra folitudinem Jeruel.
1 7 Non eritis vos qui dimicabitis , fed tan-
tummodo confidenter state , & videbitis
auxilium Domini super vos , 6 Juda , & Je
rusalem : nolite timere , nee paveatis : cras
egrediemini contra eos , & Dominus erit vo-
J>iscum.
1 8 Josaphat ergo , & Juda , & omnes ha
bitatores Jerusalem ceciderunt proni in ter
rain coram Domino , &: adoraverunt eum.
19 Porr6 Levit de filiis Caath , & de filiis
Core laudabant Dominum Deum Israel voce
magna , in excelsum.
zo Cumque mane surrexiflent , egressi sunt
fer desertum Thecue : profectisque eis , stans
ofaphat in medio eorum , dixit : Audite
me viri Juda , &: omnes habitatores Jerusa
lem : credite in Domino Deo vestro , & secu-
ri eritis : credite prophetis ejus , & cundta
e enienc prospera.
ii ueaitque
Deditque coniinum
consilium popuio
populo , & statuit
cantores Domini , ut laudarent eum 111 tur-
mis suis , & antecederent exercitum , ac voce
consona dicerent : * Confitemini Domino , *p/y.
quoniam in ternum misericordia ejus.
xi Cumque cpissent laudes canere , vertit
Dominus insidias eorum in femetipfos , filio-
rum scilicet Ammon , & Moab , & montis
Seir , qui egresli fuerant ut pugnarent contra
Judam , & percufli sunt.
13 Namque filii Ammon , & Moab consur-
rexerunt adversum habitatores montis Seir ,
ut interficerent & delerent eos : cumque hoc
opeie perpetrassenr, etiam in femetipfos versi,
mutuis concidfire vulneribus.
14 Porr6 Juda cum venisset ad speculam ,
qu respicit folitudinem, vidit procul omnem
late regionem plenam cadaveribus , nee fu-
peresse quemquam , qui necem potuisset eva-
dere.
1 5 Venit ergo Josaphat , & omnis populus
cum eo ad detrahenda fpolia mortuorum : in-
veneruntque inter cadavera variam fupellecti-
lem , vestes quoque , & vafa pretiosiffima , &
diripuerunt, ita ut omnia portare non postent,
nee per tres dies fpolia auferre pr prd
magnitudine.
16 Die autem quarto congregati sunt in
Valle benedictioriis : etenim quoniam ibi
benedixerant Domino , vocaverunt locum il
ium Vallis benedictionis usque in prscntem
diem.
17 Reverfufque est omnis vir Juda , & ha
bitatores Jerusalem , &: Josaphat ante eos in
Jerusalem cum ltitia magna, ed qudd dedis-
set eis Dominus gaudium de inimicis suis.
18" Ingreslique sunt. in Jerusalem cum psal-
teriis , &c citharis , & tubis in domum Do
mini.
19 Irruit autem pavor Domini super uni-
versa regna terrarum , cum audislent quod
pugnasset Dominus contra inimicos Israel.
30 Quievitque regnum Josaphat & pr-
buit ei Deus pacem per circuitum.
3 1 Regnavit igitur Josaphat super Judam ,
& erat trigintaquinque annorum cum regnare
ccepisset : viginti autem & quinque annis reg
navit in Jerusalem 3 & nomen matris ejus
Azuba filia Selahi.
31 Et ambulavit in via patris fui Asa , nee
declinavit ab ea , faciens qu placita erant
coram Domino.
33 Vemmtamen excelfa non abstulit , &
adhuc populus non direxerat cor fuum ad Do
minum Deum patmm suorum.
34 Reliqua autem gestorum Josaphat prio-
rum & novislimorunT, scripta sunt in verbis
Jehu filii Hanani ; qui digeffit in Libros re-
gum Israel.
35 Post hare iniit amicitias Josaphat rex
Juda cum Ochozia rege Israel , cujus opc-
 LIBER II. PRALIPOMENON, Cap. XXI. & XXII. 333
ra fuerunt impiiffima. salem imitatus fornicationem domus Achab
j* Et particeps suit ut facerent naves , qu inluper & fratres tuos , domum patris tui >
irent in Tharsis :*feceruntque classcm in Asion- meliores te occidisti :
gaber. 14 Ecce Dominus percutiet te plaga magni
37 Prophetavit autem Eliezer filius Dodau cum populo tuo , & filiis , & uxoribus tuis ,
de Maresa ad Josaphat , dicens : quia habuis- universaque substantia tua.
ti fdus cum Ochozia , percuflit Dominus
opera tua , contritaeque sunt naves , nee po-
1 j Tu autem aegrotabis pessimo languore nt4 "
uteri tui, donee egrediantur vitalia tua paula- ^r-*
tuerunt ire in Tharsis. tim per singulos dies.
C A P U T XXI. 16 Suscitavit ergo Dominus contra Joram
Impiuj Joram sinus Josaphat cceidit fratret sum , & puts- spintum Philisthinorum , & Arabum , qui
da,/, principes Juda , tui Ettas per Ihteras pejsimam agritudi- confines sunt thiopibus.
mm , ac merttm , fr domis fun ac regni direptionem pradi- 17 Et ascenderunt in Terram Juda , & vas-
cit , qua tandem jutjeecuta sunt. taverunt earn , diripueruntque cunctam sub-
i T^v Ormivit autem Josaphat cum patribus stantiam,qux inventa eit in domoregis,insuper
\_J suis , & scpultus est cum eis in Ciyi- & filios ejus , & uxores : nee remansit ei filius
it. i tate David : regnavitque Joram filius cjus nisi Joachaz , qui minimus natu erat.
pro eo. 18 Ei super hacc omnia percuflit eum Do
l Qui habuit fratres , filios Josaphat , Aza- minus alvi languore insanabili.
riam , & Jahiel , & Zachariam , & Azariam, 19 Cumque diei succederet dies , & tempo-
& Michael , & Saphatiam , omnes hi , filii rum spatia volverentur, duorum annorum ex-
Josaphat regis Juda. pletus est circulus : & sic longa consumptus
3 Deditque eis pater suus multa munera ar- tabe , ita ut egereret etiam viscera sua , Ian- ^'fftfZ
genti,& auri, & pensirationes,cum civitatibus guore parker , & vit4 caruit. Mortuusque est njJtD^W'^''^*^
munitiilimis jn Juda : regnum autem tradidit in infirmitate peffima , & non fecit ei populus ^Ar /* n6>t*k*j Jfr"*
Joram , ed qu6d esset primogenitus. secundum morem combultionis , exequias, si- ^ -^^c**"p-**.
4 Surrexit ergo Joram super regnum patris cut fecerat maioribus ejus. $iy**p* - * / , vu*~- .
sui : cumque se confirmasset , occidit omnes / 10 Trigintaduorum annorum suit , cum re-/s^^/y
fratres suos gladio , & quosdam de principi- gnare cpisset , & octo annis regnavit in Je-^ "
bus Israel. rusalem. Ambulavitque non rest?, & sepehe-
j Triginta duorum annorum crat Joram runt eum in Civitate David : verumtamea
cum regnare cpisset : & octo annis regnavit non in sepulchro regum.
in Jerutalem. C A P U T XXII.
6 Ambulavitque in viis regum Israel , ficut Imp'ium O'.hoija.iisitinm Joram regem Juda occidit Jthu , si.
egerat domus Achab : filia quippe"Achab erat mul r? Joram regem Israel : cum cedderet autem Athalia si.
uxorejus,& fecit malum incontpectu Domini. Hot regis , servav t Josabeth Jo*i natu minimum.
7 Noluit autem Dominus disperdere do- 1 /~~"\ Onltituerunt autem habitatores Jeru-
mum David , propter paitum quod inierat V^; salem Ochoziam filium ejus minimum, t, >$.
cum eo : & quia promiserat ut daret ei lucer- regem pro eo : omnes enim majores natii ,
nam , & filiis ejus omni tempore. qui ante eum fuerant , interfecerant latrones
8 In diebus illis rebellavit Edom , ne esset Arabum , qui irruerant in castra : regnavitque
subditus Jud , & constituit sibi regem. Ochozias filius Joram regis Juda.
9 Cumque transisset Joram cum principibus * * Quadraginta duorum annorum erat - Reg.
suis , & cuncto equitatu , qui erat secum , Ochozias cum regnare cpisset , & uno anno ' *5
surrexit nocte , & percuflit Edom qui se cir- regnavit in Jerusalem , & nomen matris
cumdederat , & omnes duces equitatus ejus. ejus Athalia filia Amri. ]
r*p/-*- 10 Atramen rebellavit Edom , ne esset sub 3 Sed & ipse ingressus est per vias domus
: ditione Juda , usque ad hanc diem : eo Achab : mater enim ejus impulit eum ut im-
Iti tempore & Lobna receifit ne esset sub manu pie ageret.
illius. Dereliquerat enim Dominum Deum 4 Fecit igitur malum in conspectu Domini >
parrum suorum : sicut domus Achab : ipfi enim fuerunt ei con-
1 1 Intuper & excelsa fabricatus est in urbi- siliarii post mortem patris sui , in interitum
bus Juda , & fornicari fecit habitatores Jeru-> ejus.
salem i & praevaricari Judam. 5 Ambulavitque in consiliis eorum. Et per- frdsL^utt-ce f'S/'mji*
clO- 1 i Allat sunt autem ei littera^abElia pro* rexit cum Joram filio Achab rege Ifra?l , in ZvAxjbtt^frZ +^>
J" pheta, in quibus scriptum erat : Hacc dick bellum contra Hazael regem Syrae in Rzmoih ^j ^z^^^. tSCt^t ^^
Dominus Deus David patris tui : Quoniam Galaad: vulneraveruntqueSyri Joram. ^y*^*,* */Aoi
non ambulasti in viis Josaphat patris tui, & in 6 Qui reversiis est ut curaretur in Jezrael : ^am/^^tt:^^
viis Asa regis luda , multas enim plagas acceperat in supraiiicto "
- 13 Sed inceflilti per iter regum Israel , & certamine. Igitur Ochozias filius Joram rex
fornicari fecisti Judam , & habitatores Jeru- Juda, deseendit ut inviseret Joram filiu AchaU
Tt iij
 3H LIBERII.PARALIPOMENON, Cap. XXII. &XXU.
jn Jezrael argrotantem. servet cultodias Domini.
7 Voluntatisquippe suit Dei adversus Ocho- 7 Levitar auiem circumdent regem , haben-
ziam , ut veniret ad Joram : & ciira veniiset, tes singuli arma liu : ( & si quis alius Lngres-
& egrederetur cum eo adversus Jehu filium sus fuerit templum , interiieiatur jsintque cum
Namsi , quern unxit Dominus ut deieret do- rege & intrante & egrediente.
mum Achab. 8 Fecerunt ergo Levita? , & universus Juda
8 Ciim ergo everteret Jehu domum Achab , juxta omnia , qua: prceperat Joiada pond-
invenit principes Juda , & filios fratrum sex : & assumplerunt singuli viros qui sub se
Ochozi , qui miniilrabant ei , & interfecit erant, & veniebant per ordinem Sabbati, cum
illos. his qui impleverant sabbatum , & egressuri
9 Ipsum quoque perquirens Ochoziam , erant : siquidem Joiada pontifex non dimiserat
comprehendit latitantem in Samaria : adduc- abire turmas , qua: sibi per singulas hebdoma-
tumque ad fe , occidit , & scpelierunt eum : das succedere consueverant.
ed qu6d esset filius Jofaphat , qui quatsierat - 9 Deditque Joiada sacerdos centurionibus
Dominum in toto corde suo : Nee erat ultra lanceas , csypeosque & peltas regis David >
spes aliqua,ut destirpe quis regnaret Ochoziae. quas consceraverat in domo Domini.
io * Siquidem Athalia mater ejus , yidens io ConlHtuitque omnem populum tenen-
ii. i. quod mortuus esset filius suus , surrexit , & tium pugiones a parte templi dextra , usque
interfecit omnem stirpem regiam domus Jo- ad partem templi sinistram coram altari , &
ram. templo , per circuitum regis.
1 1 Porr6 Josabeth filia regis tulit Joas fi- 1 1 Et eduxerunt filium regis , & imposue-
' lium Ochozi , & furata ell eum de medio runt ei diadema , & testimonium , dederunt-
! filiorum regis , cum interficerentur : abscon- que in manu ejus tenendam legem , & consti-
ditque eum cum nutrice sua in cubiculo lectu- tuerunt eum regem : unxit quoque ilium Joia
lorum : Josabeth autem , quae absconderat da pontifex , & filii ejus : imprecatique sunt
eum , erat filia regis Joram , uxor Joiad ei , atque dixerunt : Vivat rex.
Eontificis , soror Ochoziat , & ideired Atha- n Quod cum audisset Athalia , vocem sci
a non interfecit eum. licet currentium atque laudantium regem ,
li Fuit ergo cum eis in domo Dei abscon- ingressa est ad .populum in templum Domini,
ditus sex annis , quibus regnavit Athalia su 13 Ciimque vidisset regem stantem super
per terram. gradum in introitu , & principes , turmasque
CAPUT XXIII. circa eum , omnemque populum terra: gau-
Joiada psntisix unxit Joai fiptewum i rerem Juda , (U-
dentem , atque clangentem tubis , & diversi
rtvitqiie m Athalia occidtretur, fr tuLtus Dei rcstitueretur; generis organis concinentem , vocemque lau
fofulus autem dijiruxii domum , altar;* ac simuUchra dantium , scidit vestimenta sua , & ait : Insi-
Baal, di, insidi,
4- *f. Nno autem septimo confortatus Joia- 14 Egressus autem Joiada pontifex ad centu
II. *. "A da , assumpsit centuriones , Azariam riones , & principes exercitus , dixit eis : Edu-
videlicet filium Jeroham , & tlsmahel filium cite illam extra septa templi , & interficiatur
Johanan , Azariam quoque filium Obed , & foris gladio. Prarcepitque sacerdos ne occidere-
Maafiam filium Adai , & Elisaphat filium tur in domo Domini.
Zechri : & iniit cum eis fdus. 1 j Et imposuerunt cervicibus ejus manus :
i Qui circumeuntes Judam , congregave- ciimque intrasse: portam equorum domus re
runt Levitas de cunctis urbibus Juda , & prin gis , interfecerunt earn ibi.
cipes familiarum Israel , veneruntque in Jeru 16 Pepigit autem Joiada foedus inter fe,
salem. univerfumque populum , 8s regem , ut esset
. 3 Iniit ergo omnis multitudo pactum in populus Domini.
domo Dei cum rege : dixitque ad eos Joiada: 17 Itaque ingressus est omnis populus do
Ecce filius regis regnabit, sicut locutus est Do mum Baal, & destruxerunt earn : & alraria ac
minus super filios David. simulacra illius confregerunt : Mathan quoque
4 Iste est ergo scrmo quem facietis : sacerdotem Baal interfecerunt ante aras.
5 Tertia pars vestrum qui veniunt ad Sabba- 1 8 Constituit autem Joiada prpositos in
tum , Sacerdotum , & Levitarum , &: Janito-' domo Domini , sub manibus Sacerdotum , &
rum erit in portis : tertia ver6 pars ad domum Levitarum , quos distribuit David in domo
regis : & tertia ad portam. , quse appellatur Domini , ut orFerrent holocaulla Domino , si-
Fundamenti : omne verd reliquum vulgus sit cut feriptum est in lege Moysi > in gaudio &
in atriis domus Domini. cancicis , juxta dispofltionem David.
6 Nec quispiam alius ingrediatur domum jj> Constituit quoque janitores in portis do
Domini , nisi Sacerdotes , & qui ministrant de: mus Domini, ut non ingrederetur earn inmun-
Levitis : ipsi tantummodd ingredianrur , quia. dus in omni re.
fanctificati sunt : & omne reliquum vulgus ob- so Assumpsicque centuriones, 8c fortifiimoj
 - LIBER II. PARALIPOMENON, Cap.XXIV
viros ac principes populi , omne vulgus ter-
rse , m
& recerunt
fecerunt delcendere regem de domo
Domini , & introire per medium port supe-
rioris in domum regis , & collocaverunt eum
in folio regali.
1 1 Lactatufque est omnis populus terrae ,
& urbs quievk : porr6 Achalia interfecta est
gladio.
CAPUT XXIV.
_/4j vivtnit 'foiadti bunui u fiui , jujfit ad s*rt/tte8*
tcmfli cougrttti fecuHilm \ Annie , to morluo , jaOutim-
fiis , jubet eccuti Zdcharim filium JuiaiU , anno ftjutmi
JwU grjerufaltm a Spin dirifmmur, er Jus kftivu juis
Ktiditur. - giter cundtis diebus Joiadae.
4 Xt- l C Eptem annorum erat Joas cum regnare
ri.ii. 3 coepisset : & quadraginta annis regnavit
& * in Jerusalem , nomen macris ejus Sebia de
Bersabee.
i Fecitque quod bonum eft coram Domino
cunctis diebus Joiada* sacerdotis.
j Accepit autem ei Joiada uxores duas , h
quibus genuic filios & filias.
4 Post quae placuit Joas ut instauraret do
mum Domini.
j Congregavitque Sacerdotes , & Levitas ,
& dixit eis : Egredimini ad civitates Juda ,
& colligite de universo Israel pecuniam ad
sartatecta templi Dei vestri , per singulos an-
nos , festinatdque hoc facite : porro Levitte
egere negligentius.
6 Vocavitque rex Joiadam principcm , &
dixit ei : Quare tibi non suit curx , ut cogeres
Levitas inlerrede Juda, & de Jerusalem pe
cuniam , quT constituta est a Moyfe servo
Domini, ut inferret earn omnis multitudo
Israel in taberriaculum testimonii ?
7 Athalia enim impiissima , & filii ejus
destruxerunt domum Dei ; & de universis ,
quae (anctificata fuerant in templo Domini ,
ernaverunt sanum Baalim.
8 Praecepit ergo rex,& fecerunt arcam : po-
sueruntque earn juxta portam domus Domini
forinfecus.
9 Et praedicatum est in Juda & Jerusalem
* Exid. ut deferrent singuli pretium Domino , * quod
30. u. constituit Moyses fervus Dei super omnem
Israel in deserto.
io Ltatique sunt cuncti principes , & om
nis populus : & ingressi contulerunt in arcam
Domini , atque miferunt ita ut impleretur.
1 1 Cumque cempus esset ut deferrent arcam
coram rege per manus Levitarum ( videbant
enim multam pecuniam ) ingrediebatur feriba
regis , & quern primus facerdos constituent :
effundebanrque pecuniam quae erat in area :
porr6 arcam reportabant ad locum suum :
sicque faciebant per singulos dies , 5c congre-
gata est infinita pecunia.
1 t Quam dederunt rex & Toiada his , qui
prerant operibus domus Domini : at llli
conducebant ex ea csores lapidum , & artifi
ces operum singulorum ut instaurarent domum
Domini : fabros quoque ferri & ris Ut quod
cadere cperat , fulciretur.
i 3 Egeruntque hi qui operabantur industrie,
& obducebatur parietum cicatrix per manus
eorum,ac fufeitaverunt domum Domini in sta-
tum pristinum , & firmiter earn stare fecerunt.
14 Cumque complessent omnia opera , de-
tulerunt coram rege & Joiada reliquam par-
tem pecuni : de qua facta sunt vasa templi
in miniilerium , & ad holocausta , phial
quoqne , & caetera vasa aurea & argentea : &
offerebantur holocausta in domo Domini ju-
1 j Senuit autem Joiada plenus dierum , &
mortuus est ciim eflet centum triginta anno
rum.
\6 Sepelieruntque eum in civitate David
cum regibus , ed qudd fecislet bonum cum Is
rael , & cum domo ejus.
17 Portqiiam autem obiit Joiada : ingrefli
sunt principes Juda , & adoraverunt regem ,
qui delinitus obfequiis eorum , acquievit eis.
1 8 Et dereliquerunt templum Domini Dei
patrum suorum, servieruntque lucis & sculpti-
Iibus j & facta est ira contra Judam , & Jeru
salem propter hoc peccatum.
19 Mittebatque eis prophetas ut reverte-
rentur ad Dominum , quos protestantes j illi
audire nolebant.
40 Spiritus itaque Dei induit Zachariam
filium Joiad sacerdotem , 8: lletit in cons-
pectu populi , & dixit eis : Hasc dicit Domi-
nus Deus : Quare transgredimini praeceptum
Domini , quod vobis non proderit , 8c dereli-
quistis Dominum ut derelinqueret vos ?
ii Qui congregati adverfus eum , miferunt
lapides juxta regis imperium in atrio domus
Domini.
zi Et non est recordatus Joas rex mifericor-
di, quam fecerat Joiada pater illius fecum,* * M*t*-
fed interfecit filium ejus. Qui cum moreretur, *3- tf'
ait : Videat Dominus , & requirat.
il Cumque evolutus elTet annus , ascendit
contra eum exercitus Syriae : venitque in Ju
dam & Jerusalem , & interfecit cunctos prin
cipes populi , atque univerfam praedam mife
runt regi in Damascurn.
14 Et certe ciim permodicus venisset nu-
merus Syvorum , tradidit Dominus in mani-
bus eorum insinitam multitudinem , eo qu6d
dereliquissent Dominum Deum patrum suo
rum : in Joas quoque ignominiofa exercufire
judicia.
1 1 Etabeuntes dimiferunt eum in languori-
bus rhagnis : surrexerunt autem contra eum
servi sui in ultionem fanguinis filii Joiad sa
cerdotis , & occiderunt eum in lectulo fuo ,
& mortuus est : sepelieruntque eum in civita
te David , fed non in sepulchris reeum.
16 Infidiati verd sunt ei Zabad hlius. Senv
maath Arrunaiiitidis 3 (ic JozabadfiliusSema
 33<J LIBER II. PARALIPOMENON, Cap.XXV.
rith Moabitidis, ripuit prardam magnam.
7 Porr6 filii ejus , ac summa pecuni* , quae 1 4 Amasias ver6 post cardem Idumarorum ,
adunata fuerat lub eo , & instauratio domus & allatos deos filiorum Seir , statuit illos in
Dei scfipta sum diligentius in Libro regum : deos sibi , & adorabat eos , & illis adolebat
regnavit autem Amasias filius ejus pro eo. incensum.
C A P U T XXV. 1 5 Quam ob rem iratus Dominus contra
1 Amiisui pntri fmi fucctdens iuterftcit eti qui fitrem ecci- Amasiam , misit ad ilium prophetam , qui di-
litrzxt ; cf- post h.ibhim de ldumxii victoriton , tdorrvit dtni ceret : Cur adorasti deos , qui non liberave-
illornm , & oi id cpi: w a /<" "g' Jfrtil , qurni ed prtt-
Hum pToi-ocauerat ,- ac Jerusalem duipitur ; tzitdemqut Jus runt populum suum de rnanu tua ?
i Lttcbis fugiens occiditur. 16 Cumque haec ille loqueretur , respondit
. 1 \7 Igintiquinque anndrum erat Amasias ei : Num consiliarius regis es? quiesce ne inter-
3J- V cum regnare ccepiflet, & vigintinovem ficiam te. Discedensque propheta : Scio , in-
annis regnavit in Jerusalem , nomen matris quit , qudd cogitavent Deus occidere te, quia
ejus Joadan de Jerusalem. fecisti hoc malum > & insuper non acquievisti
1 Fecitque bonum in conspectu Domini : consilio meo.
veruntamen non in corde perrecto. 17 Igitur Amasias rex Juda inito pessimo
3 Cilmque roboratum sibi videret impe- consilio , misit ad Joas filium Joachaz filii
rium , jugulavit servos , qui occiderant regem Jehu , regem Israel , dicens : Veni , videamus
patrem suum , nos mutud.
4 Sed filios eorum non interfecit sicut scrip- 1 8 At ille remisit nuntios, dicens : Carduus,
turn est in Libro legis Moysi , ubi pratcepit 3ui est jn Libano , misit ad cedrum Libani ,
* CHt. Dominus , dicens : * Non occidentur patres icens : Da filiam tuam filio meo uxorem : &
34. Itf. pro filiis , neque filii pro patribus suis , fed ecce besti , quae erant in sylva Libani , tran-
4- *<. unusquisque in suo peccato morietur. fierunt , & conculcaverunt carduum.
4 . 5 Congregavit igitur Amasias Judam , & 19 Dixisti : Percufsi Edom , & idcirc6 eri-
h\ab.
. 10. constituit eos per samilias , tribunolque & gitur cor tuum in superbiam : sede in domo
centuriones in universe Juda , & Benjamin : tua , cur malum adversum te provocas , ut
& reeensuit i viginti annis supra , invenitque cadas & tu , & Juda tecum
trecenta millia juvenum, qui egrederentur ad io Noluit audire Amasias, e6 qudd Domini
pugnam , & tenerent hastam & clypeum : esiet voluntas ut traderetur in manus hostium
6 Mercede quoque conduxit de Israel cen propter deos Edom.
tum millia robustorum , centum talentis ar- I 1 Ascendit igitur Joas rex Israel , & mu-
genti. tuos sibi prbufire conspectus : Amasias autem
7 Venit autem homo Dei ad ilium , & ait : rex Juda erat in Bethsames Juda :
O rex , ne egrediatur tecum exercitus Israel : II Corruitque Juda coram Israel , & fugit
non est enim Dominus cum Israel , & cunctis in tabernacula sua.
filiis Ephraim : 1 j Porrd Amasiam regem Juda, filium Joas
8 Quod si putas in robore exercitus bella filii Joachaz , cepit Joas rex Israel in Bathsa-
consistere , fuperari te faciet Deus ab hosti- me* , & adduxit in Jerusalem : destruxirque
bus : Dei quippe est adjuvare , & in fugam murum ejus ^ porta Ephraim usque ad pouam ,
convertere. anguli quadringentis cubitis.
9 Dixitque Amasias ad hominem Dei : Quid 14 Omne quoque aurum , & argentum , &
ergo fiet de centum talentis , quae dedi militi- universa vasa , quat repererat in Domo Dei ,
bus Israel ? Et respondit ei homo Dei : Habet & apud Obededom, in thesauris etiam domus
Dominus unde tibi dare poslit multo his regi* , necnon & filios obsidum reduxit ia
plura. Samariam.
it) Separavit itaque Amasias exercitum, qui 5 Vixit autem Amasias filius Joas rex Juda,
yenerat ad eum ex Ephraim , ut reverteretur postquam mortuus est Joas filius Joachaz rex
in locum suum : at illi contra Judam vehe- Israel , quindecim annis.
menter irati , reversi sunt in regionem suam. i<? Reliqua autem sermonum Amasiae prio-
1 1 Porrd Amasias confidenter eduxit popu- rum & novifsimorum scripta sunt in Libro
lum suum , & abiit in Vallem salinarum, per- regum Juda & Israel.
cuslitque filios Seir decem millia. 17 Qui postquam receslit a Domino , teten-
11 Et alia deccm millia virorum ceperunt derunt ei jnsidias in Jerusalem. Cumque fu-
filii Juda , & adduxerunt ad pnruptum cujus- gisset in Lachis , miserunt , & interfecerunt
dam petrae, prcipitaveruntque eos de sumjmo cum ibi.
in praeceps , qui universi crepueruht. 18 Reportantesque super equos, scpelierunc
13 Ar ille exercitus , quern remiserat Ama eum cum patribus fuis in Civitate David.
sias ne secum iret ad prarlium , diffusus est
in civitatibus Juda a Samaria usque ad Be-
iboron > & intersectis tribus jnillibus , dw
CAPUT
 LIBER IT. PAR AUPOMENON , Cap. XXVI. & XXVIL 3 37
CAPUT XXVI.
Ox* se Jhfris siLii Amj.su. pittas ctmmtndtiur , aui
it Bhil'j.h.im , Ambibhs dt Awntnt.n triunpltat , muitaf-
ame exintit [iwijiu : ac yojltaoium ob nimiam selicitatem
tiitui prajuuipjit incensum adolere j ju.im ob rent ad diem
ujque Hiorin k Domino Upri pe)C*jsut tji , guberHMte rcyum
fiUoJoatbait , aui suciejit m regnu-n.
4- Rtf I /^V Mnis autem populus Juda filium ejus
. 1. \_J Oziam annorum sedecim , constituit
regem pro Amasia patre suo.
I Ipse xdificavit Ailath , & restituit earn di-
tioni Juda , postquam dormivit rex cum pa-
tribus suis.
3 Sedecim annorum erat Ozias cum regna-
re coepisset , & quinquaginta duobusannis
regnavit in Jerusalem , nomen matris ejus
Jechelia de Jerusalem.
4 Fecitque quod erat rectum in oculis Do
mini , juxta omiiia qux secerac Amalias pa
ter ejus.
f Et exquisivit Dominum in diebus Zacha-
rix intelligentis & videntis Deum : cumque
requireret Dominum, direxit eum in omnibus.
6 Deniquc egressus est , & pugnavit con
tra Philistniim , & destruxit murum Geth ,
& murum Jabnix , murumque Azoti : di
ficavit quoque oppida in Azoto , & in Phi-
lilthiim.
7 Et adjuvit eum Deus contra Philisthiim ,
& contra Arabes, qui habitabant in Gurbaal ,
& contra Ammonitas.
8 Appendebantque Ammonitx munera
Ozia: : & divulgatum est nomen ejus usque ad
introitum gypti propter crebras victorias.
9 dih'cavitque Ozias turres in Jerusa
lem super portam anguli , 6c super portam
vallis , & reliquas in eodem muri latere ,
firmavitque eas.
10 Extruxit etiam turres in solitudine , &
effodit cilternas plurimas , c6 quod haberet
multa pecora , tam in campesttibus , quam
in eremi vastitate : vineas quoque habuit &
vinitores in montibus , & in carmelo : erat
quippe homo agriculture deditus.
I I Fuit autem exercitus bellatorum ejus ,
qui procedebanr ad prxlia sub manu Jehiel
icribx , Maasixque doctoris , & sub manu
Hananix , qui erat de ducibus regis.
11 Omniique numerus principum per fa-
milias virorum fortium , duorum millium
sexcentorum.
i j Et sub eis universus exercitus , trecento-
rum & scptem millium quingentorum : qui
erant apti ad bella , & pro rege contra adver-
sarios dimicabant.
14 Prxparavit quoque eis Ozias, id est,
cuncto exercitui , clypeos , tk hastas , 8c ga-
leas , & loricas , arcusque & sundas ad ja-
ciendos lapides.
1 5 Et fecit in Jerusalem diversi generis ma-
chinas , quas in turribus collocavit , & in
angulis murorum , ut mitterent sagittas , &
saxa grandia : egressumque est nomen ejus
procul , ed qudd auxiliaretur ei Dominus , dc
corroborasset ilium.
16 Sed cum roboratus esset , elevatumest
cor ejus in interitum suum , &neglexit Do
minum Deum suum : ingressusque templum
Domini , adolere voluit incensum super alta-
re thymiamatis.
1 7 Statimque ingressus post eum Azarias sa-
cerdos , & cum eo Sacerdotes Domini octo-
ginta , viri forcissimi ,
1 8 Resticerunr regi, atque dixcrunt : Non est
tui officii Ozia , ut adoleas incensum Domi
no , fed sacerdotum , hoc est , filiorum Aa
ron , qui consecrati sunt ad hujuscemodi mi-
nisterium : egredere de sanctuario , ne con-
tempseris : quia non repucabitur tibi in glo-
riam hoc a Domino Deo.
1 9 Iratusque Ozias , tenens in manu thuri-
bulum ut adoleret incensum, minabatur Sa-
cerdotibus. Statimque orta est lepra in fron-
te ejus coram Sacerdotibus , in domo Domi
ni super altare thymiamatis.
to Qlmque respexisset eum Azarias ponti-
fex, & omnes reliqui Sacerdotes , viderunt le-
pram in sronte ejus , & festinatd expulerunc
eum. Sed & ipsc perterritus, acceleravit egre-
di , e6 quod sensisset illicd plagam Domini.
xi * Fuit igitur Ozias rex leprosus usque 'i
ad diem mortis l'u , & habitavit in domo
separata plenus leprd , ob quam ejectus fue-
rat de domo Domini. Porrd Joatham filius
ejus rexit domum regis , & judicabat popu-
lum terra.
11 Reliqua autem sermonum Ozix priorum
& novisimorum , scripsit isaias filius Amos ,
propheta.
15 Dormivitque Ozias cum patribus suis, &
sepelierunt eum in agro regalium sepulchro-
rum , ed qudd esset leprosus : regnavitque
Joatham filius ejus pro eo.
CAPUT XXVII.
Jonhim pittas cmmtndwr , aui deviUo rege Ammtm
m'gnan ab eo mulctam ticept j CM suuedtl iraptus pints
lAt.h*\.
1 \/ Iginti quinque annorum erat Joatham 4. Reg.
V cum regnare cpisset , & sedecim an- 1 j. a-
nis regnavit in Jerusalem : nomen matris ejus
Jcrusa Hlia Sadoc.
1 Fecitque quod rectum erat coram Domi
no juxta omnia qux fecerat Ozias pater suus ,
excepto qu6d non est ingressus templum Do
mini , & adhuc populus delinquebat.
j Ipse xdificavit portam domus Domini ex-
celsam , & in muro Ophel multa construxit.
4 Urbes quoque xdificavit in montibus Ju
da , & in saltibus cailella & turres.
5 Ipse pugnavit contra regem filiorum Am-
mon , & vicit eos , dederuntque ei filit
Ammon in tempore illo centum talenta ar-
genti > & dccem millia coros tritici , ac tots-
V u
 338 LIBER 11 PARAL1POMENON , Cap. XXVII. & XXVIII.
dem coros hordei hxc ei pnebuerunt filii
Ammon , in anno secundo & tertio
6 Corroboratusque est Joathan ed qudd di-
rexisset vias suas coram Domino Deo siio.
7 Reliqua autem scrmonum Joathan , &
omnes pugn ejus , & opera , scripta sunt in
Libro regum Israel & Juda.
8 Vigintiquinque annorum erat cum reg-
nare cpisset , & sedecim annis regnavit in
Jerusalem.
9 Dormivitque Joathan cum patribus fuis,
& sepelierunt eum in Ovitate David : He
regnavit Achaz filius ejus pro eo.
CAPUT XXVIII.
Vropttr [client ,Jcb&\, multifliciter nfligitur.luda, primum
*b ^JJyrin, deiide i fil.it Israel ( qui o/> iit crudelittm arguti
k Prcfhtti , rimittiint Judxos tapti-vos cum fntd* ) rwjum
tii.m tb Idunutis o- Pbdiflbtis : Atb&\ tamttt po/l oamim
fhg.nn adbue au^tt impiettiem ; cui pius succedit filius
B%tMn,
4- Xtf 1 \7 Iginti annorum erat Achaz cum re-
it. i. y gnare cpisset : & sedecim annis re
gnavit in Jerusalem : non fecit rectum in cons-
pectu Domini sicut David pater ejus :
2 Sed ambulavit in viis regum Israel > insu
rer & statuas fudit Baalim.
3 Ipse est , qui adolevit incensum in Valle
Benennom, & lustravit filios suos in igne, jux-
ta ritum gentium, quas interfecit Dominus in
adventu hliorum Israel.
4 Sacrificabat quoque , & thymiama fuc-
cendebat in excelfis , & in collibus , & sub
omni ligno frondoso.
j Tradiditque eum Dominus Deus ejus , in
manu regis Syria?, qui percuIEt eum, magnam-
que pradam cepit de ejus imperio, & adduxit
in Damascum : manibus quoque regis Israel
traditus est , & percussus plaga grandi.
6 Occiditque Phacee, filius Romeliae, de Ju
da centum viginti millia in die uno , omnes
viros bellatores : ed qudd reliquissent Domi
num Deum patrum suorum.
7 Eodem tempore occidit Zechri, vir potens
ex. Ephraim , Maasiam filium regis , & Ezri-
cam ducem domus ejus , Elcanam quoque le-
cundum a rege.
8 Ceperuntque filii Israel de fratribus fuis
ducenta millia mulierum, puerorum, & puel-
larum , & infinitam praedam : pertuleruntque
earn in Samariam.
9 Ea tempestate erat ibi propheta Domini,
nomine Oded : qui egressus obviam exercitui
venienti in Samariam , dixit eis : Feceiratus
Dominus Deus patrum vestrorum contra Ju
da , tradidit eos in manibus vestris , & occi-
distis eos atrociter , ita ut ad cxlum pertin-
geret vestra crudelitas.
10 Insuper filios Juda , &: Jerusalem vultis
vobis subjicere in servos & ancillas : quod
nequaquam facto opus est : peccaiiis enim su
per hoc Domino Deo veftro.
j I Sed ctudice consilium meum , & lcducice
captivos , quos adduxistis de fratribus vestris,
quia magnus furor Domini imminet vobis.
i 2 Steterunt itaque viri de principibus filio-
rum Ephraim , Azarias filius Johanan , Bara-
chias filius Mosollamoth , Ezechias filius Sel-
lum , & Amafa filius Adali , contra eos , qui
veniebant de prlio ,
13 Et dixerunt eis : Non introducetis hue
captivos, ne peccemus Domino. Qiiare vultis
adjicere super peccata nortra , & vecera
cumulare delicta ? grande quippe peccatum
est , & ira furoris Domini imminet super
Israel.
14 Dimiseruntque viri bellatores praedam,
'& universa quae ceperant , coram principibus,
&omni mukitudine.
1 j Steteruntque viri , quos supra1 memo-
ravimus , & apprehendentes captivos , om-
nesque qui nudi erant , vestierunt de spoliis :
cumque vestissent eos , be calceassent , &: re-
fecissent cibo ac potu , unxissentque propter
laborem , & adhibuissent eis cuiam : quicum-
que ambulare non poterant , & erant imbe-
cillo corpore , imposuerunt eos jumentis ,
& adduxerunt Jericho Civitatem palmarum
ad fratres eorum , ipsique reversi sunt in Sa
mariam.
1 6 Tempore illo misit rex Achaz ad regem
Assyriorum , postulans auxilium.
17 Veneruntque ldumasi , & percusserunt
multos ex Juda , & ceperunt praedam ma-
gnam.
18 Philisthiim quoque diffusi sunt per urbes
campestres,& ad Meridiem Juda: ceperuntque
Bethsames , & Aialon , & Gaderoth , Socho
quoque , & Thamnan, & Gamzo, cum viculis
luis , & habitaverunt in eis.
19 Hum iliaverat enim Dominus Judam
propter Achaz regem Juda , ed qudd nu-
dasset eum auxilio , & contemptui nabuisset
Dominum.
10 Adduxitque contra eum ThelgathphaLna-
sar regem Assyriorum , qui & arflixit eum ,
& nullo resistente vastavir.
21 Igitur Achaz spoliata domo Domini &
domo regum , ac principum , dedit regi Assy
riorum munera , & tamen nihil ei profuit.
21 Insuper & tempore angultiae sux auxit
contemptum in Dominum , ipse per se rex
Acluz ,
23 Jmmolavit diis Damasci victimas per-
cussoribus fuis , & dixit : Dii regum Syrii
auxiliantur eis , quos ego placabo hostiis ,
& aderunt mihi , cum econtrario ipsi fuerint
ruini ei , & uni verso Israel.
24 Direptis itaque Acha?; omnibus vafis do
mus Dei , arque confractis , clausit januas
templi Dei , & fecit sibi altaria in universis
angulis Terusaiem.
25 In omnibus quoque urbibus Juda ex-
truxic aias ad cremandum thus , atque ad
 LIBER n. PAR ALIPOMENON , Cap.XXVIIT. & XXIX. 3.39
iraeundiam provocavit Dominum Demn pa- Semei : led & de filiis Idithun , SemeiaVl
tram suorum. & Oziel.
x6 Reliqua autem fermonum ejus , & om i j Congregaveruntque fratres suos , &
nium operum suorum priorum & noviflimo- fanctificati Tunt, & ingrelii sunt juxta manda-
rum scripta sunc in Libro regum Juda & Is tum regis & imperium Domini , ut expiarent
rael. domum Dei.
7 Dormivitque Achaz cum patribus suis, 16 Sacerdotes quoque ingrefli templum Do
& sepelierunt eum in civitate Jerusalem : mini ut sanctificarent illud , extulerunt om
neque enim receperunt eum in sepulchra re- nem immunditiam , quam intr6 repererant in
gum Israel. Regnavitque Ezechias silius cjus vestibulo domus Domini , quam tulerunt Le
pro eo. vit , & asportaverunt ad torrentem Cedron,
CAPUT XXIX. soras.
Ejfchiai abetiiura Dei cuitum , tptna tempt* rej!!tutifcue 17 Cccperunt autem prima die menu's primi
fiusiotibui, Levitii & catoribus,iJta:ir.ivit j Mint pin- mundare , & in die octavo ejusdem menus in
unit bolocaiijtij & facrijidis cum in&tnti Utilia.
grefli sum porticum templi Domini , expia-
4- Ktg. i T Gitur Ezechias regnare ccepit , cum'vi- veruntque templum diebus octo , & in die
II. 1. J. ginti quinque esset annorum , & viginti sextadecima mensis ejusdem , quod cpeianc
novem annis regnavit in Jerusalem : nomen implevtrunt.
matris ejus Abia , filia Zachari. 1 8 Ingrefli quoque sunt ad Ezechiam regem,
i Fecitque quod erat placitum in conspectu & dixerunt ei : Sanctificavimus omnem do
Domini , juxta omnia qu fecerat David pa mum Domini & altare holocausti , vaseque
ter ejus. ejus , necnon & mensam propolitionis cum
3 ]pse anno , & mense primo regni sui , omnibus vasis suis ,
apcruit valvas domiis Domini , & inltauravit iyCunctamque templi suppellectilem, quam
cas. polluerat rex Achaz in regno suo , postquam
4 Adduxitque Sacerdotcs atquc Levitas, & pravaricatus est : & ecce exposita sunt omnia
congrcgavit eos in plateam Orientalem. coram altari Domini.
j Dixirque ad cos : Audite me Levitx , & io Consurgensque diluculo Ezechias rex ,
{anctificamini : mandate domum Domini Dei adunavit omnes principes civitatis , Ik ascen-
panum veiirorun., & aureice omnem immun- dit in domum Domini :
likiam de sanctuario. x\ Obtuleruntque simul tauros septem , &
6 Peccaverunt patres nostri , Sr fecerunt arietes septem , agnos septem , & hircos sep
malum in conspectu Domini Dei nostri, dere- tem pro peccato , pro regno , pro sanctuario,
Iinquentes eum : averterunt secies siias a pro Juda , dixitque sacerdotibus filiis Aaron
tabernaculo Domini , ci: prxbnerunt dorsum. ut oflerrent super altare Domini.
7 Claulerunt oitia , qii erant in porticu , zz MactaVerunt igitur tauros , & suscepe-
& extinxerunt ]ucernas,ince)isunique non ado- runt sanguinem Sacerdotes , 8r fuderunt ilium
Jevcrunt , c holocausta non obtulerunt in super altare , mactaverunt etiam arietes , 8c
faiiwiitafio Deo Israel. illonun sanguinem super a'tare fuderunt, im-
8 Cctciratus est itaque furor Domini super molaveruntque agnos , cv: fuderunt super al
Jt'.dam 6c Jerusalem , tradiditque eos in com- tare sanguinem.
moticnem , cv in interitum , 6c in sibilum , 13 Applicuerunt hircos pro peccato coram;
iicut ipii cernitis oculis vestris. rege 3c universe mukitudnie , imposuerunt-
9 En' 3 corruerunc patres nostri gladiis ; filii que manus siias super eos :
nostri , & rili nostrx , & conjuges captivac Z4 Et immolavenuit illos Sacerdotes, 3<: as-
dat'xx s'Uit propter hoc scelus. peilcrunt sanguinem corum coram altari pro
10 Nunc ergo placet mihi ut ineamus fce- piaculo universi Israelis : pro omni quippe Is
dus cum Domino Deo Israel, & avertet a no- rael prxceperat rex ut holocauitum sieret , &
b;s furorcm ir sii. - pro peccato.
1 1 Filii mei nolite negligere : vos elegit Do- 15 Constituit quoque Leyitas in domo Do
minus ut stetis coram eo , tc miniliretis illi > mini , cum cymbalis , U psalteriis , & citha-
coiatisque eum , & cremeiis ei incensum. ris secundum dispositionem David regis , Sr
n Smrexerunt ergo Levit : Mahath silius Gad Videntis, & Nathan prophet! : fiquidem
Amasei ,' & Joel films Azariae de filiis Caath : Domini prarceptum suit per manum prophe-
Porrd de filiis Merari , Cis silius Abdi , & Aza- tarum ejus.
rias filuis Jalaleel. Dc filiis autein Gersom, z6 Stetcmntque Levit tenentes organa
Jouh silius Zemma , & Eden silius Joah. David, & Sacerdotes tubas.
i j At vcro de filiis Elisaphan, Samri, & Ja- 17 Et jusiit Ezechias ut otterrent holocaus
hiel. De filiis quoque Alaph , Zacharias , He ta , super altare : cumque offerrer.tur holo
Mathanias : causta cperunt laudes canere Domino , &
14 Necnon de filiis Heman > Jaliicl , & clangere tubis , atque indiverfis organis, qua:
0 Vu ij
340 LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. XXIX. & XXX.
David rex Israel praeparaverat , concrepare,
x 8 Omni autem turba adorante, cantores,
& ii qui tcnebant tubas , erant in officio suo,
donee compleretur holocaustum.
X9 Cilmque finita esset oblatio , incurvatus
est rex > & omnes qui erant cum eo , & ado-
raverunt.
30 Prcepitque Ezechias & principes Levi-
tis , ut laudarent Dominum lermonibus Da
vid , & Asaph Videntis : qui laudaverunt eum
magna lxtitid , & incurvato genu adora-
verunt.
3 1 Ezechias autem etiam hare addidit : Im-
plestis manus vestras Domino > accedite , &
offerte victimas y. & laudes in domo Domini.
Obtulit ergo universa multitudo hostias , &
laudes , & holocausta , mente devota.
3 1 Porrd numerus holocaustorum , qua:
obtulit multitudo , hie suit , Tauros scptua-
ginta , arietes centum , agnos ducentos.
33 Sanctificaveruntque Domino boves fex-
cenros , & oves tria millia.
34 Sacerdotes vero pauci erant , nee pote-
rant iufficere ut pelles holocaustorum detra-
herenc : unde & Levit fratres eorum adjuve-
runt eos , donee impleretur opus , & sanctifi-
carentur antistites : Levit quippe faciliori ri-
tu sanctificantur , quam Sacerdotes.
3 % Fuerunt ergo holocausta plurima , adi-
|>es pacificorum, & libamina holocaustorum :
& completus est culms domus Domini.
16 Ltatusque est Ezechias , & omnis po"
pulus , ed qudd ministerium Domini esset ex-
pletum. Derepente quippe hoc fieri placuerat-
CAPUT XXX.
'Eifihiti mijjis in omntm Jfitil & ]uAx,i nmtvh , papu
lar* nnitcn , & [u& erttitm exho't-itur si immoltidum
Thase i quo ft3o , ctlebraruut [ohmniiaiem r.\vmorum 14
liielns cum ingenti UlitU , flurimu obUiis -viClimis.
I "\ / Isit quoque Ezechias ad omnem if-
JVJl rael & Judam : scripfitque epistolas
-*d Ephraim & Manassen ut venirent ad do-
mum Domini in Jerusalem, & facerent Phase
Domino Deo Israel.
2 Inito ergo consilio regis & principum , &
universi castus Jerusalem , decreverunt ut fa
cerent Phase mense secundo.
3 Non enim potuerant facere in tempore
suo, quia sacerdotes, qui possent sufikere,
sanctiricati non suerant , & populus nondum
congregatus fuerat in Jerusalem.
4 Placuitque sermo regi , & omni multitu-
dini.
y Et decreverunt ut mitterent nuntios in
universum Israel , de Bersabee usque Dan , ut
venirent, & facerent Phase Domino Deo Is
rael in Jerusalem : multi enim non fecerant
sicut lege prscriptum est.
6 Perrexcruntque cursores cum epistolis ex
regis imperio , & principum ejus , in univer-
sum llwel & Judam , juxu id , quod rex juf. tera. diebus in ktitia magna , laudantes
serat , prxdicantes : Filii Israel revertimini ad
Dominum Deum Abraham , & Isaac , & Is
rael : & revertetur ad reliquias , qux effuge-
runt manum regis Assyriorum.
7 Nolite fieri sicut patres vestri & fratres ,
qui recesserunt a Domino Deo patrum tuo-
rum , qui tradidit eos in interitum , ut ipsi
cernitis.
8 Nolite indurare cervices vestras, sicut pa
tres vestri : tradite manus Domino , tic veni-
te ad fanctuarium ejus , quod sanctificavit in
sternum : servite Domino Deo patrum ves-
trorum , & avertetur a vobis ira furoris ejus.
9 Si enim vos reversi fueritis ad Dominum :
fratres vestri , & filii habebunt milcricor-
diam coram dominis suis , qui illos dnxe-
runt captivos , & revertentur in terrain hanc :
pius enim &: clemens est Dominus Deus ves-
ter , & non avertec faciem suam 4 vobis , si
reversi fueritis ad eum.
i o Igitur cursores pergebant velociter de
civitate in civitatem per terram Ephraim , &
Manasse usque ad Zabulon, illis irridentibus &c
subsannantibus eos.
1 1 Attamen quidam viri ex Afer, & Manas
se , & Zabulon , acquieicentes consilio, vene-
runt Jerusalem.
1 1 In Juda vero facta est manus Domini ut
darec eis cor unum, ut facerent juxta przeep-
tum regis & principum , verbum Domini.
13 Congregavitque sunt in Jerusalem populi
multi ut facerent solemnitatem azimorum in
mense secundo :
1 4 Et surgentes destruxerunt altaria , qua;
erant in Jerusalem , atque universa , in quibus
idolis adolebacur incensum , subvertentes ,
projecerunt in Torrentem Cedron.
1 5 Immolaverunt autem Phase quartadeci-
mS die mensis secundi : Sacerdotes quoque,
atque Levitse tandem fanctificati , obtulerunt
holocausta in domo Domini.
1 6 Steteruntque in ordine suo juxta dispo-
sitionem , & legem Moysi hominis Dei ; Sa
cerdotes vero suscipiebant eisundendum san-
guinem de manibus Levitarum ,
17 Eo quod multa turba sanctificata non
esset : & ideired immolarent Levit Phase
his , qui non occurrerant sanctificari Domino.
18 Magna etiam pars populi de Ephraim ,
A- Manasse , & Issachar , Si Zabulon , qua;
sanctificata non fuerat , comedit Phase , non
juxta quod scriptum est: & oravit pro eis Eze
chias , dicens : Dominus bonus propiriabitur
ii>.Cunctis , qui in toto corde requirunt
Dominum Deum patrum suomm : & non im-
putabit eis quod minus sandtificati sunt.
to Quern exaudivit Dominus , & placatus
est populo.
xt Feceruntque filii Israel, qui inventi sunt
in Jerusalem , solemnitatem azymorum sep-
 LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. XXX. & XXXI. 341
Dominum per singulos dies : Levitar quoque ,
& Sacerdotes per organa, qu suo ofricio con-
gruebant.
n Er locutus est Ezechias ad cor omnium
Levirarum , qui habebanr intelligentiam bo-
nam super Domino : &r comederunt septem
diebus lolemnitatis, immolanres victimas pa-
cificorum , & laudantes Dominum Deum pa-
trum suorum.
23 Placuitque universe multitudini ut cele-
brarent etiam alios dies septem : quod & fe-
cerunt cum ingenti gaudio
4 Ezechias enim rex Juda praebuerat mul-
titudini mille tauros, & septem millia ovium:
principes vero dederant populo tauros mille ,
& oves decem millia : sanctificata est ergo sa-
cerdotum plurima multitudo. *
25 Et hilaritate perfusa omnis turba Juda
tarn Sacerdotum & Levitarum , quam univer
se srequencix , qu.vr venerat ex Israel : pro
sily torum quoque de Terra Israel, & habitan-
tium in Juda.
16 Factaque est grandis celebritas in Jeru
salem 1 qualis a diebus Salomonis filii David
regis Israel in ea urbe non fuerat.
27 Surrexerunt autein Sacerdotes atque Le-
vitae benedicentes populo : & exaudita est vox
eorum : pervenitque oratio in habitaculum
sanctum cxli.
CAPUT XXXI.
Vr.p-.lui lio.z I. coi qui in Juda j- Ef fau'M dtmolit <r ; Eif-
Cfl.\! ftuerdotts & LtvitAi co>npomt * 9< dimew minijterii po.
suit autem obuMtUittijpmc offmntt ceujlimuntur , Jaclis hor.
rt , fi ftnarent at distributrm Ltvit'co j;*ri ax obiatm
grant.
i {** Umque hc fuissent rit celebrata ,
V> egreflus est omnis Israel qui inventus
fuerat in urbibus Juda , & fregerunt simula
cra , succideruntque lucos , demoliti sunt ex-
celsa , & altaria dextruxerunt , non solilm de
universo Juda & Benjamin, fed & de Ephraim
quoque Hi Manasse, donee penitds everterent :
reverlique sunt omnes filii Israel in possessiones
& civitates suas.
2 Ezechias autem constituit turmas sacerdo-
rales & Leviticas per divisiones suas , unum-
quemque in oslicio proprio , tarn Sacerdotum
videlicet quam Levitarum , ad holocausta &
pacifica , ut ministrarent & confiterentur , ca-
nerentque in portis castrorum Domini.
5 Pars autem regis erat , ut de propria ejus
substantia osserretur holocaustum , mane sem
per & vespere. Sabbatis quoque , & Calendis,
He solemnitatibus cteris , sicut scriptum est
in lege Moysi.
4 Prxcepit etiam populo habitantium Jeru-
sulem ut darent partes Sacerdotibus , & Levi-
tis , ut possent vacare legi Domini.
5 Quod cum pe-rcrebruisset in auribus mul-
titudinis , plurimas obtulSre primitias filii Is
rael frumenti , vini & olei , mellis quoque ,
& omnium , qua: gignit humus 3 decinws
obtulerunc.
6 Sed & filii Israel & Juda , qui ha-
bitabant in urbibus Juda , obtulerunc deci-
mas bourn & ovium , decimasque sanc
torum , qu voverant Domino Deo suo ;
atque universa portantes , fecerunt acervos
plurimos.
7 Mense tertio cperunt acervorum jacere
fundamenta , & mense septimo compleve-
runt eos.
8 Cumque ingressi fuissent Ezechias , &
principes ejus , viderunt acervos , & bene-
dixerunt Domino ac populo Israel.
9 Interrogavitque Ezechias Sacerdotes &
Levitas cur ita jacerent acervi.
I o Respondit illi Azarias Sacerdos primus
de stirpe Sadoc , dicens : Ex quo cperunt
offerri primitiar in domo Domini , comedi-
mus , & saturati sumus , & remanscrunt plu
rima, ed qu6d benedixerit' Dominus popu
lo suo : reliquiarum autem copia est ista ,
quam cernis.
I I Praecepit igitur Ezechias ut prarpararent
horrea in domo Domini. Quod ciim fecissent ,
12 Intulerunt ram primitias , quam deci-
mas , & qucumque voverant , fideliter. Fuit
autem praefectus eorum Chonenias Levita , &
Semei frater ejus secundus ,
13 Post quem Jahiel , & Azarias , & Na-
hath , & Asael , & Jerimoth , Jozabad quo
que^ Eliel, & Jesmachias, & Mahath, & Ba-
naias , praepositi sub manibus Choneniar , &
Semei fratris ejus , ex imperio Ezechi regis
& A/ar i jc pontificis domus Dei , ad quos om-
nia pertinebant.
14 Core verd filius Jemna Levites & jani
tor Orientalis port* , praepositus erat iis, qu
spontc offerebantur Domino , primitiisque He
consecratis in Sancta sanctorum.
1 j tt sub cura ejus Eden, & Benjamin , Je-
sue , & Semeias , Amarias quoque & Seche-
nias in civitatibus Sacerdotum ut fideliter dis-
tribuerent fratribus suis partes , minoribus
atque majoribus :
16 Exceptis maribus ab annis rribus & su
pra , cunctis qui ingrediebantyr remplum Do
mini , & quidquid per singulos dies conduce-
bat in ministerio , atque observationibus jux-
ta divisiones suas.
1 7 Sacerdotibus per familias,& Levitis a vi-
gesimoanoScfupra,per ordines & turmas suas,
18 Universeque multitudini, tarn uxori-
bus , quam liberis eorum utriusque sexsts , fi
deliter cibi , de his qua: sanctificata fuerant ,
prbebantur.
15 Sed & filiorum Aaron per agros, & sub-
urbana urbium singularum dispositi erant viri,
qui partes distribuerent universo sexui masculi-
no de Sacerdotibus & Levitis.
10 Fecit ergo Ezechias universa qua? dixi-
Q)US in omni Jack ; operatufque est bonum Si
Vu iij
 34 J. LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. XXXI. & XXXII.
rectum , & verum coram Domino Deo suo ii Numquid non iste est Ezechias , qui de
* i In universa cultura ministerii domus Do struxit excelsa illius , 8caltaria, Scprarcepic
mini , juxta legem & cremonias , yolens re- Juda & Jerusalem , dicens : Coram altari uno
quirere Deum suum in toto corde suo : fecit - adorabitis , & in ipso comburetis incen-
que 8c prosperatus est. sum ?
1 3 An ignoratis qua: ego fecerim, & pa-
CAPUT XXXII. tres mei cundtis terrarum populis i numquid
Sciinuhttibf.idam invtdtmt & Dtum cult bUfphemmtt , praevaluerunt dii gentium , omniumque terra-
E\ecbias populum bortatur fidcre in Domini , a qua Me minis rum liberare regionem suam de manu mea }
Cr bUsphtmiis ailitur eum avertere i tttntibus tutem \r:fciVi
V Iff.a , jitgcUi digifti ixercitum Seantckettb , qui fu-
14 Quis est de univerlis diis gentium quas
giens a filiis tuiditur : Perm Eifcbits nimii ftlicimt vastaverunt patres mei , qui potuerit eruere
tlatus Deum tffendit , cui impius films Matujfts /(. populum suumde manu mea , ut poilit etiam
ait, Deus vester eruere vos de hac manu ?
a- * i f) Osl qua: & hujuscemodi veritatem , ve- 1 * Non vos ergo decipiat Ezechias , nee
It. II. X nit Sennacherib rex Assyriorum , & in- vani persuasione deludat , neque credatis ei.
Eccli. gressus Judam , obsedit civitates munitas, vo- Si enim nullus potuit Deus cunctarum gen
+8. lO.
is*. If. Iens eas capere. tium atque regnorum liberare populum iuum
. i Quod cum vidisset Ezechias , venisse sci de manu mea , & de manu patrum meorum ,
licet Senacherib , & totum belli impetum conscquentet nee Deus vester poterit eruere
verti contra Jerusalem , vos de manu mea.
j Inito cum principibus confilio , yirisque 16 Sed & alia multa locuti sunt servi ejus
fortiffimis , ut obturarent capita fontium qui contra Dominum Deum , & contra Ezechiam
erant extra urbem : & hoc omnium decernen- servum ejus.
te foment ia , 17 Epistolas quoque scripsit plenas blasphe-
4 Congregavit plurimam multitudinem , & mia? in Dominum Deum Israel , & locutus est
obturaverunt cunttos fontes , & rivum , qui adversus eum : Sicut diligentium exterarum
fluebat in medio terra: , dicentes : Ne veniant non potuerunt liberare populum suum de ma
reges Assyriorum, He in veniant aqu.arum abun- nu mea , sic & Deus Ezechi eruere non po
dantiam. terit populum suum de manu ista.
j dificavit quoque , agens industries , 1 8 Insuper 8c clamore magno , lingua Ju-
omnem murum qui fuerat dissipatus , & ex- daica contra populum , qui sedebat in muris
truxit turres deiuper , & forinsceus alterum Jerusalem , personabat , ut terreret eos , &
murum : instauravitque Mello in Civitate caperet civitatem.
David , & fecit universi generis armaturam 1 9 Locutusque contra Deum Jerusalem , si-
& clypeos : cut adversum deos populorum terra: , opera
6 Constituitque principes bellatorum in manuum hominum.
exercitu : & convocavit universes in platca 10 Oraverunt igitur Ezechias rex , S; Isaias
port* civitatis , ac locutus est ad cor eorum > filius Amos prophetes , adversum hanc blas-
aicens : phemiam , ac vociserati sunt usque in ex-
7 Viriliter agite , & confortamini : nolite lum.
timere , nee paveatis regem Assyriorum , 8c ii * Et misit Dominus Angelum , qui per- *7y.
universam multitudinem qua: est cum eo: mul- cussit omnem virum robustum, Sc bcllarorcm, 1. 11.
to enim plures nobiscum iunt, quam cum illo. & principem exercitus regis Assyriorum : re-
8 Cum illo enim est brachium carneum: no versusque est cum ignominia in terram liiam.
biscum Dominus Deus noster , qui auxiliator Ciimque ingressus eket domum dei fui , ri-
est noster , pugnatque pro nobis. Conforta- lii qui egreisi fuerant de utero ejus , iuterfe-
tusque est populus hujuscemodi verbis Eze- cerunt eum gladio.
chiae regis Juda. 11 Salvavitque Dominus Ezechiam 8c ha-
9 Qua: poltquam gesta sunt , misit Senna bitatores Jerusalem de manu Sennacherib re
cherib rex Assyriorum scrvos suos in Jerusa gis Assyriorum , & de manu omnium, Si pr-
lem ( ipse enim cum universo exercitu obsi- stitit eis quietem per circuitum.
debat Lachis ) ad Ezechiam regem Juda , & 13 Multi etiam descrebant hostias , S: sacri-
ad omnem populum , qui erat in urbe , di- ficia Domino in Jerusalem , fie munera Cze
cens : chia: regi Juda : qui exakatus ei! post hare co
io Hxc dicit Sennacherib rex Assyriorum : ram cunctis gentibus.
In quo habentes fiduciam scdetis obscifi in 24 * In diebus illis grotavit Ezechias us- * 4, &j,
Jerusalem ? que ad mortem , & oravit Dominum : exau- 0. .
ii Num Ezechias decipit vos , ut tradat divitque eum , 8c dedit ei signum. I"- J1*
morti in fame & fiti , afhrmans quod Domi i$ Sed non juxta beneficia , quaecepe- '
nus Deus vester liberet vos de manu regis rat , retribuit , quia elevatum est cor ejus : &
Assyriorum ? facta est contra eum ira, & contra Ju-
 LIBER II PARAL!POMENON,Cap. XXXII. & XXX III.
dam & Jerusalem.
16 Humiliatusque est postea, eo quod exal-
tatum fuisset cor ejus , tarn ipse , quam habi-
tatores Jerusalem : & idcircd non venit super
eos ira Domini in diebus Ezechix.
zy Fuit autem Ezechias dives , & inclytus
valde , & rhesauros sibi plurimos congregavit
argenti & auri & lapidis pretiosi , aromatum,
& armorum universi generis , & vasorum
magni pretii.
1 8 Apothecas quoque frumcnti , vini , &
oki , & praesepia omnium jumentorum , cau-
lasquc pecorum ,
%9 Et urbes dificavit sibi : habebat quippe
greges ovium & armentorum innumerabiles ,
eo qu6d dedisset ei Dominus substantiam mul-
tam nimis.
30 Ipse est Ezechias , qui obturavit superio-
rem fontem aquarum Gihon , & avertit eas
subter ad Occidentem Urbis David : in omni
bus operibus suis fecit prospere qua: voluit.
3 1 Attamen in legatione principum Baby-
Jonis , qui misti fuerant ad eum , ut interro-
garent de portento , quod acciderat super ter
rain , dereliquit eum Deus ut tentaretur , &
nota fierent omnia , qua; erant in corde ejus.
3 Reliqua autem sermonum Ezechi , &
mifericordiarum ejus , scripta sunt in visione
Isai filii Amos Prophet , & in Libro regum
Juda & Israel.
3 3 Dormivitque Ezechias cum patribus suis,
Sc iepelierunt eum super sepulchra filiorum
David : & celebravit ejus exequias univerlus
Juda, & omnes habitatores Jerusalem : regna-
vitque Manasses filius ejus pro eo.
CAPUT XXXIII.
Manafse! ob Juis imfict'tii captiius in Bubjlonem duci-
IUT , in n<n ajfliUwne *i Deum converfut , fuo re no r'jli.
tvttur , ff idoLis abjtllis Uti cullum restnum : cut iaipiut
/Situs Amm /iucedis ; & bee a suis inteifeUo , regnat fiiti
ejus filiut Justus.
4- R. i T^V Uodecim annorum erat Manasses cum
11. 1. jL/ regnare cpisset , & quinquaginu
quinque annis regnavit in Jerusalem.
z Fecit autem malum coram Domino juxta
abominationes gentium , quas subvertit Do
minus coram filiis Israel :
3 Et conversus instauravit excelsa , qua de-
molitus fuerat Ezechias pater ejus : constru-
xitque aras Baalim , & fecit lucos , & adora-
vit omnem militiam cceli , & coluit earn.
4 dificavit quoque altaria in domo Domi
* j. R<g ni , de qua dixerat Dominus : * In Jerusalem
7. jo. erit nomen meum in ternum.
f dificavit autem ea cuncto exercitui
cli in duobus atriis domus Domini.
6 Tranfireque fecit filios iiios per ignem in
Valle Benennom : observa'at somnia , secta-
batur auguvia , maleficis artibus inferviebat ,
habebat fecum magos , & incantatores : mul-
taque mala operatus elt coram Domino ut
iiritaiet eum.
343
7 Sculptile quoque, & conflatile signurri po-
suit in domo Dei , * de qua locutus est Deus * i.&^,
ad David , & ad Salomonem filium ejus , di- * 7-
cens : In domo hac & in Jerusalem quam
elegi de cunctis tribubus Israel ponam no-
men meum in sempiternum.
8 Et moveri rion faciam pedem Israel de
terra, quam tradidi patribus eorum : ira dum-
taxat si cultodierint facere qu prcepi eis ,
cunctamque legem & cremonias , atque ju-
dicia per manum Moysi.
9 Igitur Manasses seduxit Judam , & habi
tatores Jerusalem , ut facerent malum super
omnes gentes , quas subverterat Dominus a
facie filiorum Israel.
10 Locutusque est Dominus ad eum , &
ad populum illius , & attendere noluerunt.
1 1 idcircd superinduxit eis principes exer-
citus regis Assyriorum : ceperuntque Manas-
fen , & vinctum catenis , atque compedibus
duxerunt in Babylonem.
1 1 Qui postquam coangustatus est , oravit
Dominum Deum suum : & egit pcenitentiam
valde coram Deo patrum suorum.
13 Deprecatusque est eum, & obsecravit
intente : & exaudivit orationem ejus , redu-
xitque eum Jerusalem in regnum suum , &
cognovit Manasses qu6d Dominus ipse esset
Deus.
14 Post hc dificavit murum extra civita-
tem David ad Occidentem Gihon in convalle,
ab introitu port piscium per circuitum usque
ad Ophel , & exaltavit ilium vehementer :
constituitque principes exercitus in cunitis ci-
vitatibus Juda munitis :
1 5 Et abstulit deos alienos , & simulacrum
de domo Domini : aras quoque , quas sceerat
in monte domus Domini , & in Jerusalem ,
& projecit omnia extra urbem.
15 Porrd instauravit altare Domini , & irn-
molavit super illud victimas , & pacifica , &
laudem : prcepitque Judae ut serviret Domi
no Deo Israel.
17 Attamen adhuc populus immolabat in
excelsis Domino Deo fuo.
18 Reliqua autem gestorum Manasse , &
obsceratio ejus ad Deum suum : verba quo
que Videntium , qui loquebantur ad eum in
nomine Domini Dei Israel , continentur in
sermonibus regum Israel.
>9 Oratio quoque ejus & exauditio , &
cuncta peccata atque contemptus, loca etiam
in quibus dificavit excelsa , & fecit lucos ,
& itatuas antequam ageret pnitentiam ,
scripta sunt in sermonibus Hozai.
io Dormivit ergo Manasses cum patribus
suis , &: sepelierunt eum in domo sua : regna-
vitque pro eo filius ejus Amon.
ii Viginri duorum annorum erat Amon cim
regnare cpisset , & duobus annis regnavit
in Jerusalem.
 344 LIBER- H. PARALIPOMENON, Cap. XXXIII. & XXXIV. t
ti Fecitque malum in conspectu Domini ,
sicut fecerat Manasses pater ejus : & cunctis
idolis , qua: Manasses iucrat fabricatus , im-
molavit atque scrvivic.
13 Et non est reveritus faciem Domini ,
sicut reveritus est Manasses pater ejus : & mul-
td majora deliquit.
Z4 Ciimque conjurassent adversus eum scr-
vi sui , interfecerunt eum in domo sua.
i < Porrd reliquapopuli multitudo , csis
iis qui Amon percuflerant , constituit regem
Josiam filium ejus pro eo.
CAPUT XXXIV.
fosus iddcrum cultusuthio , tmflum injluuat , rtperto.
que ttgis tibro cmttrritm est , ex iilius fr*(oifto omnia tons.
tuuii , & convocoto ptfula teclequt Mro f*ius twa Domino
ft, tujpt.
4- R'f i S~\ Cto annorum erat Josias cum regnare
at. i. \_/ coepisset , & triginta & uno anno
regnavit in Jerusalem.
I Fecitque quod erat rectum in conspectu
Domini , & ambulavit in viis David patris
sui : non declinavit neque ad dexteram neque
ad sinistram.
3 Octavo autem anno regni sui , cum adhuc
esset puer , ccepit quaerere Deum patris sui
David : & duodecimo anno postquam regnare
cperat , mundavit Judam & Jerusalem ab
excellis, & lucis, simulacrisque & sculptilibus.
4 Deltruxeruntque coram eo aras Baalim :
& simulachra , quae superposita suerant , de-
moliti sunt ; lucos etiam , & sculptilia succi-
dit atque comminuit : & super tumulos eo-
rum , qui eis immolare conlueverant , frag-
menta disperfit.
j Ossa praeterea sacerdotum combuflit in
altaribus idolorum , mundavitque Judam &
Jerusalem.
6 Sed & in urbibus Manasse , & Ephraim &
Simeon , usque Nephthali cuncta subvertit.
7 Ciimque altaria diffipasset , & lucos , &
sculptilia contrivisset in Frusta , cunctaque de-
lubra demolitus esset de universa terra Israel >
reversus est in Jerusalem.
8 Igitur anno octavo decimo regni sui,mun-
data jam terra , & templo Domini , misit
Saphan filium Eseliae , & Maasiam principem
ciyitatis,& Joha filium Joachaz a commenta-
riis , ut instaurarent domum Domini Dei sui.
9 Qui venerunt ad Helciam Sacerdotem
magnum : acceptamque ab eo pecuniam, qua:
illata fuerat in domum Domini , & quam
congregaverant Levitae , &r janitores de Ma
nasse , & Ephraim , & universis reliquiis Is
rael , ab omni quoque Juda, & Benjamin , &
habitatoribus Jerusalem ,
io Tradiderunt in manibus eorum, qui prae-
erant operariis in domo Domini , ut instaura
rent templum , & infirma quarque sarcirent.
I I At illi dederunt earn artihcibus , &' cae-
mentariis ut emerent lapides de lapicidinis >
& ligna ad commissuras ardisicii, & ad contig
nationem domorum , quas destruxerant reges
Juda.
i i Qui fideliter cuncta faciebant. Erant au
tem praepositi operantium , Jahath & Abdias
de filiis Merari , Zacharias & Mosollam de
filiis Caath , qui urgebant opus : omnes Le
vitae scientes organis canere.
1 3 Super eos verd , . qui ad diversos usys
onera portabant , erant scribz , & magiiiri
de Levitis janitores.
14 Cumque efferrent pecuniam , quae illata
fuerat in templum Domini , repent Helcias
facerdos Librum legis Dominum per manum
Moyfi.
1 5 Et ait ad Saphan scribam : Librum legis
inveni in domo Domini : Et tradidit ei.
16 At ille intulit volumen ad regem , &
nuntiavit ei, dicens: Omnia quae dediiti in ma-
nu servorum tuorum , ecce complentur.
17 Argentum , quod repertum est in domo
Domini , conflaverunt : datumque est praefec-
tis artificum , & diverse opera fabricantium.
1 8 Praeterea tradidit mihi Helcias facerdos
hunc librum. Quem cum rege praesente reci-
tasset ,
19 Audissetque ille verba legis , scidit vesti-
menta sua :
10 Et praecepit Helciae , & Ahicam filio Sa
phan , & Abdon filio Micha , Saphan quoque
scribae , & Afiae servo regis dicens :
11 Ite , & orate Dominum pro me , & pro
reliquiis Israel , & Juda , super universis
sermonibus Libri istius , qui repertus est:
magnus enim furor Domini stillavit super
nos , ed quud non custodierint patres nostri
verba Domini , ut sacerent omnia quae scripta
sunt in isto volumine.
xx Abiit ergo Helcias , & hi qui simul a
rege miffi suerant , ad Oldam prophetidem
uxorem Sellum filii Thecuath , fifii Halra cus-
todis vestium : quae habitabat in Jerusalem
in Secunda : & locuti sunt ei verba , quae su
pra narravimus.
13 At ilia respondit eis : Haec dicit Domi-
nus Deus Israel : Dicite viro , qui misit vos
ad me :
14 Haec dicit Dominus : Ecce ego inducam
mala super locum istum , & super habitatores
ejus , cunctaque maledicta , qua: scripta sunt
in Libro hoc , quem legerunt coram rege
Juda ,
if Quia dereliquerunt me, & sacrificave-
runt diis alienis , ut me ad iracundiam provo-
carent in cunctis operibus manuum suarum ,
idcirc6 stillabit furor meus super locum istum
& non extinguetur.
x6 Ad regem autem Juda , qui misit vos
pro Domino deprecando , sic loquimini : Hare
dicit Dominus Deus Israel : Quoniam audisti
verba voluminis ,
*7 Atque
 LIBER TI. PAR AL1POMENON , Cap. XXXIV. & XXXV. US
17 Atque emollium est cor tuum , & hu
etiam vestros , ut pofEnt juxta verba qu
miliates es in conspectu Dei super his , qu
dicta sunt contra locum hunc , & habitatores
Jerusalem , reveritusque faciem meam , sci-
disti vestimenta tua , & flevisti coram me :
ego quoque exaudivi te , dicit Dominus.
1 8 Jam enim colligam te ad patres tuos ,
& inferris in sepulchrum tuum in pace : nee
yidebunt oculi tui omne malum , quod ego
inducturus sum super locum istum, & super
habitatores ejus. Retulerunt itaque regi cunc-
ta qu dixerat.
ij> At ille convocatis univerfis majoribus
natu Juda & Jerusalem ,
30 Ascendit in domum Domini , unaque
omnes viri Juda & habit*atores Jerusalem, Sa-
cerdotes & Levit , & cunctus populus a mi-
nimo usque ad maximum. Quibus audientibus
in domo Domini , legit rex omnia verba vo-
Juminis :
3 1 Et stans in tribunali suo , percuflit fdus
coram Domino , ut ambularet post eum , &
cuitodiret prcepta , & testimonia , & justifi-
cationes ejus in toto corde suo , & in tota
anima sua , faceretque qu scripta sunt in
volumine illo , quod legerat.
i% Adjuravit quoque super hoc omnes , qui
reperti fuerant in Jerusalem , & Benjamin : &
fecerunt habitatores Jerusalem, juxta pactum
Domini Dei patrum iuorum.
33 Abstulit ergo Josias cunctas abominatio-
nes de universis regionibus filiorum Israel : &
fecit omnes , qui residui erant in Israel , ser-
vire Domino Deo suo. Cunctis diebus ejus
non receslerunt a Domino Deo patrum suo-
rum.
CA PUT XXXV.
lmiwUta Phaft maxima, cum foUmuitute flurimisque visit.
Mis tJo/Us jtfitm aiymotum jeptem diebus cetebravit : delude
contra regem tgypt fugnare tcntins , graviterque vulne-
ratus , motitwr cum iageuti omnium tuciu , & jttferiim Jt-
remit prophet*.
4- Rtfr i Y^ Ecit autem Josias in Jerusalem Phase
j. Ill r Domino , quod immolatum est quar-
tadecima die mensis primi: ~
1 Et conftituit Sacerdotes in offieiis suis ,
hortatusque est eos ut ministrarent in domo
Domini.
3 Levitis quoque , ad quorum eruditionem
omnis Israel sanctificabatur Domino, locutus
est : Ponite arcam in sanctuario templi quod
dificavit Salomon filius David rex Ifraiil ;
nequaquam enim earn ultra portabitis : nunc
autem miniitrate Domino Deo vestro , & po
pulo ejus Israel.
4 Et prxparate vos per domos , 8: cogna-
tiones vestras , in divisionibus singulorum ,
sicut prcepit David rex Israel , & descripsit
Salomon lilius ejus.
5 Et miniiirate in sanctuario per familias
turmasque Leviticas ,
6 Et sanctificati immolate Phase : fratres
locutus est Dominus in manu Moysi facere ,
prparate.
7 Dedit prterea Josias omni populo , qui
ibi fuerat inventus in solemnitate Phase , ag-
nos & hdos de gregibus , & reliqui pecoris
triginta millia , bourn quoque tria millia.
Hc de regis universa substantia.
8 Duces quoque ejus , sponte quod vove-
rant , obtulemnt , tarn populo , quam Sa
cerdotibus & Levitis. Porrd Helcias , & Za-
charias , & Jahiel principes domus Domini ,
dederunt sacerdotibus ad faciendum Phase pe-
cora commixtim duo millia sexcenta , & bo-
ves trecentos.
9 Chonenias autem , & Semeias , etiam
Nathanael fratres ejus , neenon Hasabias , &
Jehiel , & Jozabad principes Levitarum , de
derunt cteris Levitis ad celebrandum Phase
quinque millia pecorum , & boves quingentos.
io Prparatumque est ministerium , &ste-
terunt Sacerdotes in officio suo : Levit quo
que in tunnis , juxta regis imperium.
1 1 Et immolatum est Phase : asperserunt-
que Sacerdotes manu sua sanguinem, & Levi
t detraxerunt pelles holocaustorum :
1 1 Et separaverunt ea ut darent per domos
& familias fingulorum , & offerrentur Domi
no , sicut scriptum est in Libro Moysi : de bo-
bus quoque fecerunt similiter.
1 3 Et assaverunt Phase super ignem , juxta
quod in lege scriptum est : pacificas verd hos-
tias coxerunt in lebetibus , & cacabis, & ollis,
& festinatd distribuerunt universe plebi :
1 4 Sibi autem, & Sacerdotibus poltea para-
verunt : nam in oblatione holocaustorum &
adipum usque ad noctem Sacerdotes fuerunc
occupati : unde Levit sibi , & Sacerdotibus
filiis Aaron paraverunt novisllmis.
1 f Porro cantores filii Asaph ilabant in or^
dine suo , juxta prceptum David , & Asaph,
& Heman , , & Idithun prophetarum regis :
Janitores ver6 per portas singulas observabanr,
ita ut nee puncto quidem discederent a mi-
nisterio : quam ob rem & fratres eorum Le
vit paraverunt eis cibos.
1 6 Omnis igitur cultura Domini ritecom-
pleta est in die ilia , ut facerent Phase , &
offerrent holocausta super altare Domini ,
juxta prceptum regis Josi.
17 Feceruntque hlii israiil , qui reperti fue
rant ibi , Phase in tempore illo , & solemnir
tatem azymorum septem diebus.
18 Non suit Phase simile huic in Israel a
diebus Samuelis prophet : fed nee quifquam
de cunctis regibus Israel fecit Phase sicut Jo
sias , Sacerdotibus , & Levitis , & omni Jud
& Israel qui repertus fuerat , & habitantibus
in Jerusalem.
ij> Octavodecimo anno regni Josi hoc
Phase celebratum est.
X X
 34* LIBER II. PARALIPOMENON, Cap. XXXV. & XXXVI.
* 4 &r io * Postquam instauraverat Josias tern-
i. j. plum j ascendit Nechao rex gypti ad pug
nandum in Charcamis juxta Euphrates! : 6c
proceslit in occursum ejus Josias.
2i At ille , miflis ad cum nuntiis , ait :
Quid mini & tibi est rex Juda ? non adversum
te hodic venio , fed contra aliam pugno do-
mum , ad quam me Deus festinato ire prce-
pit : define adversum Deum facere , qui me-
cum est , ne interficiat te.
a a Noluit Josias reverti , fed prparavit
contra eum bellum, nee acquievit scrmonibus
* Zecb*. Nechao ex ore Dei : * verum perrexit ut di-
micaret in campo Mageddo.
23 Ibique vulneratus 4 sagittariis, dixit pue-
ris iiiis : Educite me de prxlio , quia oppidd
vulneratus sum.
a 4 Qui transtulerunt eum de curru in alte-
rum currum, qui sequebatur eum more regio,
& asportaverunt eum in Jerusalem , mortuus-
que est , &. sepultus in mausoleo patrum suo-
rum : &c universus Juda & Jerusalem luxerunt
eum ,
25 Jeremias maxime : cujus omnes cantores
atque cantatrices , usque in prsentem diem
lamentationes super Josiam replieant, & qua
si lex obtinuit in Israel : Ecce scriptum fertur
in lamentationibus.
2<y Reliqua autem scrmonum Josi &: mise-
ricordiarum ejus : qui lege prarcepta sunt
Domini :
27 Opera quoque illius prima & novissima,
icripta sunt in Libro regum Juda & Jsrael.
CAP UT XXXVI.
Josit Juictdit ejut films Jo*cb*\, quern Nechao rex tfyp-
li transfers in Jig)stum , sratremque ELi.ikjm quern Jo\im
nominal , subjiituit : quo i Babylonem iuao a Nubuchodo.
Major , rrgnatfilius Jon bin; er bum rex ^Jfirierum una cum
iiafit nmfli in Bsbylonem abducit , patruumque illius impium
Stdtaam fibftituic ; qui JJfyriis rebelUns, templo ac /erupt
ion inctafii , tramftrtur una cum populo in Balylouem, pnp-
ttr regum & populi peccata ; donee per C;rum regem Perja.
rum primo anno regni ejus rtdeundi datur fscultaj.
4-K<S- i np Ulit ergo populus tern Joachaz filium
Si. ! JL Josi , & constituit regem pro patre
suo in Jerusalem.
a Viginti trium annorum erat Joachaz cum
regnare cpisset , 6c tribusmensibus regnavit
in Jerusalem.
3 Amovit autem eum rex gypti cum ve-
nisset in Jerusalem , & condemnavit terram
centum talentis argenti , & talento auri.
4 Constituitque pro eo regem , * Eliakim
l.IJ. fratrem ejus , super Judam & Jerusalem : &c
vertit nomen ejus Joakim : ipsum verd Joa
chaz tulit secum , & abduxit in gyptum.
j Viginti quinque annorum erai Joaiim cum
regnare cpisset , & undecim annis regnavit
in Jerusalem : secitque malum coram Domi
no Deo fiio.
6 Contra hunc ascendit Nabuchodonosor
icx Chaldscorum , 8c vinctum catenis duxit in tis enim diebus desolationis egit fabbatum us-
Babylonem.
7 Ad quam & vasa Domini transtulit , &
posuit ea m templo suo.
8 Reliqua autem verborum JoaKJm , &
abominationum ejus , quas operatus est , &
qux inventa sunt in eo , continentur in Libro
regum Juda &c Israel. Regnavit autem Joachin
films ejus pro eo.
9 Octo annorum erat Joachin cum regnare
cpisset , & tribus mensibus , ac decem die-
bus regnavit in Jerusalem , secitque malum in
conspectu Domini.
10 Ciimque anni oirculus volveretur , mi-
sit Nabuchodonosor rex , qui adduxerunt eum
in Babylonem , asportatis simul pretiosiffimis
vasis domus Domini. * Regem verd constituit *4*/x-
Sedeciam patruum ejus super Judam & Jeru 14. >7.
salem. M"'
xx Viginti & unius anni erat Sedecias cum ,7" '
regnare cpisset , & undecim annis regnavit
in Jerusalem.
1 a Fecitque malum in oculis Domini Dei
sui , nee erubuit faciem Jeremix prophets ,
loquentis ad fe ex ore Domini.
1 3 A rege quoque Nabuchodonosor reces-
sit , qui adjuraverat eum per Deum : & indu-
ravit cervicem suam & cor, ut non revertere-
tur ad Dominum Deum Israel.
14 Sed & universi principes sacerdotum , &
populus , praevaricati sunt inique juxta uni
verses abominationes Gentium , & polluerunc
domum Domini , quam sanctificaverat sibi in
Jerusalem.
1 f Mittebat autem Dominus Deus patrum
fuorum ad illos per manum nuntiorum suo-
rum de nocte consurgens , & quotidie com-
monens : e6 qudd parceret populo & habita-
culo suo.
\6 At illi subsannabant nuntios Dei, & par-
vipendebant sermones ejus , illudebantque
prophetis , donee ascenderet furor Domini in
populum ejus , & esset nulla curatio.
17 Adduxit enim super eos regem Chal-
daeorum, & interfecit juvenes eorum gladio
in domo sanctuarii sui : non est misertus ado-
lescentis , & virginis , & senis , nee decrepit!
quidem, fed omnes tradidit in manibus ejus.
18 Universaque vasa domus Domini tam
majora , quam minora , & thesauros templi>
& regis , & principum , transtulit in Baby
lonem.
1 9 Incenderunt hostes domum Dei , destru-
xeruntque murum Jerusalem , universas turres
combusserunt , & quidquid pretiosum fuerat>
demoliti sunt.
20 Si quis evaserat gladium , ductus in Ba
bylonem servivit regi & filiis ejus , donee im-
peraret rex Persarum ,
a 1 Et compleretur sermo Domini ex ore Je-
remi , & celebraret terra sabbata sua : cunc-
 LIBER I. ESDR , Cap. I. & II.
* i.H/a. que dum complerentur septuaginta anni.
1. 1.* 11 * Anno autem primo Cyri regis Persa-
.i. rum ad explendum sermonem Domini , quem
Jttm.
ss. t J. locutus fuerat per os Jeremix , suscitavit Do-
* J. minus spiritum Cyri regis Perfarum , qui jus-
fit prxdicari in universo regno suo > etiam per
scripturam , dicens :
ij Hxc dicit Cyrus rex Perfarum : Omnia
regna terra dedit mihi Dominus Deus caeli ,
& ipsc prxcepit mihi ut xdilkarem ei domum
in Jerusalem , qua; est in Judaea ; quis ex vo-
bis est in omni populo ejus ? sit Dominus
Deus suus cum eo , & afeendat.
LIBER PRIMUS.
ESDR.
CAPUT PRIMUM.
^ C/nii, cornsUtis 70. cuptivitath Btbjlcnk* amit, iivinl-
lij tnsfimtus reddirii vtsii ttmpli Stlomomi S400 captivi-
tmtm I/raclit is reUxat, conceitat ttmfli rutiifituimtm.
.r*. i TN anno primo Cyri regis Perfarum ut
1. I.
Jtrem.
I compleretur verbum Domini ex ore
is. II.
* Jeremiac , suscitavit Dominus spiritum
Cyri regis Perfarum : & traduxit vocem in
- . omni regno suo etiam per scripturam , di
cens :
1 Hxc dicit Cyrus rex Perfarum : Omnia
regna terras dedit mihi Dominus Deus caeli ,
& ipse prxcepit mihi ut xdificarem ei domum
in Jerusalem , qux est in Judaea.
3 Ouis est in vobis de universo populo
ejus ? Sit Deus illius cum ipso. Afeendat in
Jerusalem , qux est in Judaea , & xdificet do
mum Domini Dei Israel , ipse est Deus qui est
in Jerusalem.
4 Et omnes reliqui in cunctis locis ubicum-
que habitant , adjuvent eum viri de loco suo,
argento & auro , & substantial , Sr pecoribus,
excepto quod voluntarie offerunt templo Dei,
quod est in Jerusalem.
5 Et surrexerunt principes parrum de Juda,
& Benjamin , & Sacerdotes , & Levitx , &
omnis cujus Deus suscitavit spiritum , ut as-
cenderent ad xdificandum templum Domini,
quod erat in Jerusalem.
6 Universique qui erant in circuitu, adjuve-
runt manus eorum in vasis argenteis & aureis,
in substantia & jumentis , in (upellectili, exce-
ptis his , qux sponte obtulerant.
7 Rex quoque Cyrus proralit vasa templi
Domini , qux tulerat Nabuchodonosor de Je
rusalem , & posuerat in templo Dei sui.
8 Protulit autem ea Cyrus rex Perfarum per
manum Mithridatis filii Gazabar, & annume-
ravit ea Sassabasar principi Juda.
9 Et hie est numerus eorum : Phialx aurex
triginta , phialx argentex milk , cultri vi-
347
ginti novem , scyphi aurei triginta ,
10 Scyphi argentei secundi quadringenti de
cent : vasa alia mille.
1 1 Omnia vasa aurea, & argentea, quinque
millia quadringenta : universe tulit Sassaba
sar cum nis , qui ascendebant de transmigra-
tione Babylonis in Jerusalem.
C A P U T II.
Numerus rtvertentium dace Ztrobthtl e c'ptivUste Babf*
Imka. in Jeruptfem , Atnerum in retdisicttitittm tempi*
tblmtnm.
1 T T I sunt autem provincix filii , qui as-
~1 cenderunt de captivitate , quam trans- '
tulerat Nabuchodonosor rex Babylonis in Ba-
bylonem , & reversi sunt in Jerusalem 8c Ju-
dam , unusquisque in civitatem suam.
i Qui venerunt cum Zorobabel, Josue, Ne^
hernia , Saraia , Rahelaia, Mardochai, Belsan,
Mesphar , Beguai , Rehum , Baana. Numerus
virorum populi Israel.
3 Filii Pharos , duo millia centum septua
ginta duo.
4 Filii Sephatia , trecenti septuaginta duo.
5 Filii Area,septingenti septuagintaquinque.
6 Filii Phahath Moab,filiorum Josue : Joab,
duo millia octingenti duodecim
7 Filii lam , mille ducenti quinquaginta
quatuor.
8 Filii Zethua , nongenti quadragintaquia-
que.
9 Filii Zachai , septingenti sexaginta.
io Filii Bani , sexcenti quadragintaduo.
1 1 Filii Bebai , sexcenti vigintitres.
ii Filii Azgad , mille ducenti vigintiduo.
13 Filii Adonicam , sexcenti sexagintasex.
14 Filii Beguai,duo millia quinquaginta sex.
I j Filii Adin , quadringenti quinquaginta
quatuor.
\6 Filii Ather, qui erant ex Ezechia, noaa-
gintaocto.
17 Filii Besai , trecenti vigintitres.
1 8 Filii Jora , centum duodecim.
19 Filii Hasum , ducenti vigintitres.
20 Filii Gebbar , nonagintaquinque.
II Filii Bethlehem , centum vigintitres.
si Viri Netupha , quinquagincasex.
13 Viri Anatnoth , centum vigintiocto.
14 Filii Azmaveth , quadragintaduo.
15 Filii Cariathiarim , Cephira , &c Beroth,
septingenti quadragintatres.
itf Filii Rama & Gabaa , sexcenti viginti-
unus.
17 Viri Machmas , centum vigintiduo.
18 Viri Bethel & Hai , ducenti vigintitres.
19 Filii Nebo , quinquagintaduc.
30 Filii Megbis , centum quinquagintascx.
3 1 Filii lam alterius , mille ducenti quin
quaginta quatuor.
31 Filii Harim , trecenti viginti.
33 Filii Lod Hadid , & Ono , septingenti
vigintiquinque.
Xx ij
348 LIBER I. ESDR, Cap.II. & III.
34 Filii Jericho > trecenti quadragintaquin-
que.
3 < Filii Senaa , tria millia sexcenti triginta.
16 Sacerdotes : Filii Jadaia in domo Josue
nongenti septuagintatres.
37 Filii Emmer , mille quinquagintaduo.
38 Filii Pheshur , mille ducenti quadragin-
ta scptem.
19 Filii Harim , mille decem &c septem.
40 Levitx : Filii Josue & Cedmihel filio-
rum Odovise septuagintaquatuor.
41 Cantores: Filii Asaph,centumvigintiocto.
41 Filii Janitorum : filii Sellum , hlii Ater ,
filii Telmon , filii Accub , filii Hatita , filii
Sobai : universi centum crigintanovem.
43 Nathinxi : filii Siha , filii Hafupha , filii
Tabaoth ,
44 Filii Ceros , filii Siaa , filii Phadon ,
4; Filii Lebana , filii Hagaba , filii Accub >
45 Filii Hagab , filii Semlai > filii Hanan ,
47 Filii Gaddel , filii Gaher , filii Raaia ,
48 Filii Rasin , filii Necoda , filii Gazam ,
4P Filii Asa , filii Phasea , filii Besee ,
50 Filii Asena j filii Munim, filii Nephusim,
j 1 Filii Bacbuc , filii Hacupha, filii Harhur ,
51 Filii Befluth , filii Mahida , filii Harsa ,
J3 Filii Bercos , filii Sisara , filii Thema ,
54 Filii Nasia j filii Hatipha ,
j 5 Filii servorum Salomonis , filii Sotai,
filii Sopheret , filii Pharuda ,
jtf Filii Jala , filii Dercon , filii Geddel ,
57 Filii Saphatia , filii Hatil > filii Phoche-
reth , qui erant de Asebaim , filii Ami.
58 Omnes Nathinxi , & filii servorum Sa
lomonis , trecenti nonagintaduo.
%9 Et hi qui ascenderunt de Thelmala ,
Thelharsa , Cherub , & Adon , & Emer : &
non potuerunt indicare domum patrum suo-
rum & semen suum , utriim ex Israel essent.
60 Filii Dalaia , filii Tobia , filii Necoda ,
sexcenti quinquagintaduo.
6\ Et de hliis Sacerdotum : Filii Hobia ,
filii Accos , filii Berzellai qui accepit de filia-
bus Berzellai Galaaditis , uxorem , & voca-
tus est nomine eorum :
61 Hi quxsierunt scripturam genealogix
sux , & non invenerunt , & ejecti sunt de sa-
cerdotio.
' 6y Et dixit Athersatha eis , ut non come-
derent de Sancto sanctorum , donee surgeret
sacerdos doctus atque perfectus.
54 Omnis multitudo quasi unus, quadragin-
ta chio millia trecenti sexaginta ,
6$ Exceptis scrvis eorum , & ancillis , qui
erant septem millia trecenti triginra septem :
& in ipfis cantores, atque cantatrices ducenti.
66 Equi eorum scptingenti trigintasex, muli
eorum , ducenti quadragintaquinque ,
67 Cameli eorum , quadringenti triginta
minque , asini eorum , sex millia septingenti
viginci.
68 Et de principibus patrum , cum ingrede-
rentur templum Domini , quod eft in Jeru
salem , sponte obtulerunt in domum Dei ad
extruendam earn in loco suo.
69 Secundum vires ,suas dederunt impensas
operis , auri solidos sexaginta millia i : mille,
argenti mnas quinque millia , & vestes sacer-
dotales centum.
70 Habitaverunt ergo Sacerdotes,& Levitx,
& de populo , & cantores , & janirores , &
Nathinxi in urbibus tins , universulque Israel
in civitatibus suis.
C A P U T III.
Convetatt opulo in Jerusalem extruitur titan , super am
viEiimx off'eruHturi ceUbratur tjuotjue septe/a Uubts jejittm
tabtrrwtuUrum ; dr secundo rtvcrjioms trine itpinn: Jimda.
tur , popuL zoujci title pai tint ex gauiia , ptrtiii exjiem.
i T Amque venerat mensis septimus , &
J erant filii Israel in civitatibus suis : con-
gregatus ell ergo populus quasi vir unus in
Jerusalem.
i Et surrexit Josue filius Josedec , & fratres
ejus sacerdotes ,& Zorobabel filius Salathiel,
& fratres ejus , & xdificaverunt altare Dei
Israel , ut offerrent in eo holocautomata :
sicut scriptum est in lege Moysi viri Dei :
3 Collocaverunt autem altare Dei super ba
ses suas,deterrentibus cos per circuitum popu-
lis terrarum , & obtulerunt super illud nolo-
caultum Domino mane & vespere :
4 Feceruntque solemnitatem tabernaculo-
rum sicut scriptum est , & holocaustum die-
bus singulis per ordinem secundum prxteptum
opus diei in die suo.
j Et post hxc holocaustum juge, tarn in Ca-
lendis quam in universis solemnitatibus Do
mini , qux erant confecratx , & in omnibus,
in quibus ultrd offerebatur munus Domino.
6 A primo die mensis septimi cperunt of-
ferre holocaustum Domino : porrd templum
Dei nondum sundatum erat.
7 Dederunt autem pecunias latomis & cx-
mentariis : cibum quoque , & potum , &
oleum , Sidoniis , Tyriitque ,jUt deferrent li-
gna cedrina de Libano ad mare Joppe , juxta
quod prxceperat Cyrus rex Persarum eis.
8 Anno autem secundo adventus eorum ad
templum Dei in Jerusalem mense secundo ,
cperunt Zorobabel filius Salathiel , & Josue
filius Josedec , & reliqui de fratribus eorum
Sacerdotes , & Levitx , & omnes qui veneranc
de captivitate in Jerusalem , & conflituerunt
Le vitas a viginti annis be supra , ut urgerent
opus Domini.
9 Stetirque Josue & filii ejus, & fratres ejus,
Cedmihel, & filii ejus , & rilii Juda, quasi vir
unus , & instarent super eos qui faciebanc
opus in templo Dei : filii Henadad , &c filii
eorum , &: fratres eorum Levitx.
10 Fundato igitur a cxmentariis templo
Domini , steterunt sacerdotes in ornatu suo
 LIBER I. ESDR, Cap III. & IV. 349
cum tubis : & Levitac filii Asaph in cymbalis, Et carteri de Gentibus , quas transtulit
ut laudarent Deum per manus David regis Asenaphar magnus & gloriotus : & habitare
Israel. eas fecit in civitatibus Samariar, & in reliquis
1 1 Et concinebant in hymnis , & confeffio- regionibus trans flumen in pace :
ne Domino : Quoniam bonus , quoniam in i r ( Hoc est exemplar epistol , quam mi-
acternum misericordia ejus super Israel. Om- serunt ad eum ) Artaxerxi regi , servi tui , viri
nis quoque populus vociferabatur clamore qui sunt trans fluvium , salutem dicunt.
magno in laudando Dominum , eo quod fun- ii Notum sit regi , quia Judxi , qui ascen-
datum esset templum Domini. dcrunt a te ad nos , venerunt in Jerusalem ci-
1 i Plurimi etiam de Sacerdotibus &: Levitis, vitatem rebellem & peflimam , quam difi-
& principes patrum , & seniores , qui vi- cant , extruentes muros ejus , & parietes
derant templum prius cum lundatum esset , & componentes.
hoc templum in oculis eorum , flebant voce i j Nunc igitur notum sit regi , quia si civi-
magna : & multi vociserantes in lztitia , ele- tas ilia xdifkata fuerit , & muri ejus instaura-
vabant vocem. ti , tributum , & vectigal , & annuos reditus
l j Nee poterat quisquam agnoscere vocem non dabunt , & usque ad reges hc noxa
clamoris Lctantium , & vocem rictus populi : perveniet.
commixtim emm populus vociferabatur cla 14 Nos autem memores falis , quod in
more magno , & vox audiebatur procul. palatio comedimus , & quia larsiones regis vi-
C A P V T IV. dere nefas ducimus , ideirco misimus & nun-
Israelis befles Samaritani , qui A Jfptr mijjl futrant ad
tiavimus regi ,
inh^biiamdis ur'ies Samaria, imptdium umfli & urbis imftau- i j Ut recenseas in libris historiarum patrum
rttiauuA , itiKi.L *o* aimutaimm ut sirnal tdtsicartm, ejt- us tuorum,& invenies scriptum in commentariis:
que ad fK*atiu/A Durii arnuum uv.ermtui yncurant . . & scies quoniam urbs ilia , urbs rebellis est ,
i A Udierunt autem hostes Jud , & Beri- & nocens regibus & provineiis , & bella con-
x"\. jamin, quia filii captivitatis aedificarent citantur in ea ex diebus antiquis : quamobrem
templum Domino Deo Israel : & civitas ipsa destructa est.
x t accedentes ad Zorobabel, & ad princi 16 Nuntiamus nos regi , quoniam si civitas
pes patrum, dixerunt eis : diricemus vo- ilia zdificata fuerit , & muri ipsius instaurati
biscum , quia , ita ut vos , qurimus Deum posseffionem trans Fluvium non habebis.
vestrum : ecce nos immolavimus victimas a 1 7 Verbum misit rex ad Reum Beelteem, &
diebus Asor Haddan regis Alsur , qui adduxit Samsai scribam , & ad reliquos qui erant in
nos hue , confilio eorum habitatores Samari , & cane-
3 Et dixit eis Zorobabel , & Josue , & reli- ris trans Fluvium , salutem dicens & pacem.
qui principes patrum Israel : Non est vobis & 1 8 Accusatio , quam misistis ad nos , ma
nobis ut diricemus domum Deo nollro , nifests lecta est coram me ,
fed nos ipsi soli aediricabimus Domino Deo noP 19 Et a me prxceptum est : & recenfuerunt,
tro, sicut pra-cepit nobis Cyrus rex Persarum. inveneruntque quoniam civitas ilia a diebus
4 Factum est igitur , ut populus terrae impe- antiquis adversum reges rebellat , & seditio-
diret manus populi Judae , 2c turbaret eos in nes, & pratlia concitantur in ea :
idificando. io Nam & reges fortislimi fuerunt in Jeru
5 Conduxerunt autem adversus eos consilia- salem , qui & dominati sunt omni regioni ,
tores , ur deltruerent consilium eorum omni qux trans Fluvium est : tributum quoque 8c
bus diebus^Cyri regis Persarum , & usque ad vectigal , & reditus accipiebant.
regnum Darii regis Persarum. ii Nunc ergo audite scntentiam : Prohi-
6 In regno autem Alsueri, in principio regni beatis viros illos ut urbs ilia non aedificetur ,
ejus , senpserunt accutationem adversus ha- donee si forte a me juslirm fuerit.-
bitacores Juda* & Jerusalem. iz Videte ne negligenter hoc impleatis , &
7 Et in diebus Arcaxerxis scripsit Beselam paulatim crescat malum contra reges.
Mithridates, Sc Thabeel , & reliqui , qui erant ij Itaque exemplum edicti Artaxerxis re
in confilio eorum , ad -\rtaxerxem regem Per gis lectum est coram Reum Beelteem , &
sarum : epiuola autem accusations scripta Samsai scriba , & c'onsiliariis eorum : & abie-
erat "lyriace , & legebatur sermone Syro. runt fclHni in Jerusalem ad Judxos , & pro-
8 Reum Beelteem, & Samsai scriba scripse- hibuerunt eos in brachio & robore.
runt epistol *m unam de Jerusalem Artaxerxi 14 Tune intermissum est opus domfis Do
regi , hujuscemodi : mini in Jerusalem , & non fiebat usque ad an
9 Reum Beelteem , &r Samsai scriba , & num secundum regni Darii regis Persarum.
reliqui consiliatores eorum , Dini , &
Apharfathachi , Terpbali , Apharsi , Ar-
chuaei , Babylonii 3 Susanechxi , Dievi j &
lamit* ,
Xx iij
 3SO LIBER I. ESDR', Cap. V. & VI.
CAPUT V.
*Agg*i & ZacharU propbetarum exhirtatiottt templi edifi-
tttit repetitur, fruflrk conamibut hoc mftiirt prtncipibut j
front flume in Samaria caasiitmi erant a rege ./i/ljriorum.
i T)Rophetaverant autem Aggus Prophe-
X ta , & Zacharias filius Addo prophetan-
tes ad Judos , qui erant in Juda & Jerusa-
m , in nomine Dei Israel.
2 Tune surrexerunt Zorobabel filius Salathiel,
& Josue filius Joscdec , & coeperunt dificare
templum Dei in Jerusalem , & cum eis pro
phets Dei ad juv antes eos.
j In ipso autem tempore venit ad eos Tha-
thanai , qui erat dux trans Flumen, 8c Sthar
buzanai, & consiliarii eorum : sicque dixerunt
eis ; Quis dedit vobis consilium ut domum
hanc dificaretis, & muros ejus instaurarctis ?
4 Ad quod respondimus eis , qu eslent no
mina hominum auctorum dificationis illius.
< Oculus autem Dei eorum factus est super
senes Judorum , & non potuerunt inhibere
eos. Placuitque ut res ad Darium referretur ,
& tune satistacerent adversus accusationem
illam.
6 Exemplar epistol , quam misit Thatha-
nai dux regionis trans Flumen,8c Stharbuzanai,
& consiliatores ejus Arphasachi > qui erant
trans Flumen ad Darium regem.
7 Sermo , quern miserant ei , fie scriptus
erat : Dario regi pax omnis.
8 Notum sit regi , isle nos ad Judam pro-
vinciam , ad domum Dei magni, qu difica-
tur lapide impolito,8c ligna ponuntur in parie-
tibus : opusque iilud diligenter extruitur , &
crescit in manibus eorum.
$ Interrogavimus ergo senes illos , & ita
diximus eis : Quis dedit vobis potestatem ut
domum hanc dificaretis , & muros hos ins-
tauraretis ?
io Sed & nomina eorum qusivimus ab eis,
ut nuntiaremus tibi : scripiimusque nomina
eorum virorum , qui sunt principes in eis.
1 1 Hujufcemodi autem scrmonemresponde-
runt nobis , dicentes : Nos sumus servi Dei
cli & terr , & dificamus templum , quod
erat extructum ante hos annos multos , quod-
que rex Israel magnus dificaverat ., & extru-
xerat,
1 1 Postquam autem in iracundiam provoca-
verunt patres nostri Deum cli , tradidit eos
in manus Nabuchodonosor regis Babylonis
Chaldi , domum quoque hanc destruxit , &
populum ejus transtulit in Babylonem.
i i Anno autem primo Cyri regis Babylo
nis , Cyrus rex proposuit edictum ut doraus
Dei hc dificaretur.
14 Nam & vasa templi Dei aurea & argen-
tea > quat Nabuchodonosor tultrat de templo
quod erat in Jerusalem , & asportaverat ea in
templum Babylonis , protulit Cyrus rex de
templo Babylonis , Sc'.data sunt Saslabasar vo-
cabulo , quern & principem constituit ,
i j Dixitque ei : Hc vasa tolle , & vade ,
& pone ea in templo , quod est in Jerusalem ,
& domus Dei diheetur in loco suo.
16 Tune iraque Sassabasar ille venit & po-
suit fundamenta templi Dei in Jerusalem , &
ex eo tempore usque nunc xdisicatur , 8c
needum completum est.
17 Nunc ergo, si videtur regi bonum , re-
censeat in Bibliotheca regis , qux est in Baby-
lone, utrilmnam a Cyro rege jussum fuerit,
ut dificaretur domus Dei in Jerusalem , &
voluntatem regis super hac re mittat ad nos.
CAPUT VI.
Darius dccretnm dt templo extruenda in Bibiuiheca [ma in.
ventum jubet camfieri suppeditate suntptu , ie yiwn autem
sexto Darii an,io ahsolutun , cum indents latilia piurimijaut
vi&imit dediattur , ac Paftha jeftem diebus celebratur.
v I ' Unc Darius rex prcepit : & recen-
JL suerunt in Bibliotheca librorum , qui
erant repositi in Babylone ,
Et inventum est in Ecbatanis , quod est
castrum in Medena provincia volumen
unum , talisque scriptus erat in eo commen-
tarius ;
" 3 Anno primo Cyri regis : Cyrus rex decre-
vit ut domus Dei dificaretur , qu est in Je
rusalem , in loco ubi immolent hostias , & ut
ponant fundamenta supportantia altitudinem
cubitorum sexaginta , &c latitudinem cubito-
rum sexaginta ,
4 Ordines de lapldibus impolitis tres , &
sic ordines de lignis novis : sumptus autem de
domo regis dabuntur.
j Sed & vasa templi Dei aurea 8c argentea,
qua: Nabuchodonosor tulerat de templo Jeru
salem, & attulerat ea in Babylonem , reddan-
tur , & reserantur in templum in Jerusalem
in locum suum , qua? 8c posita sunt in tem
plo Dei,
6 Nunc ergo Thathanai dux.regionis , qua
est trans Flumen , Stharbuzanai , & consiliarii
vestri Apharsachi , qui estis trans Flumen ,
procul recedite ab illis ,
7 Et dimittite fieri templum Dei iilud a du-f
ee Judorum , 8c a senioribus eorum , ut do-r
mum Dei illam disicent in loco suo.
8 Sed 8c 4 me prceptum est , quid opor-*
teat fieri a presbyteris Judorum illis , ut di-
ficetur domus Dei , scilicet ut de area regis, id
est , de tributis , qu dantur de regione trans
Flumen , studiose sumptus dentur viris illis ,
ne impediatur opus.
9 Qudd si necesse fuerit , 8c vitulos , pa: agr
nos , ac hdos in holocaustum Deo cli , fnir
mentum , sal , vinum , 8c oleum , secundum
ritum Sacerdotum , qui sunt in Jerusalem ,
detur eis per singulos dies , ne sit in aliquo
querimonia.
io Et offerant oblationes Deo cli , orent
que pro vita regis , 8c filiorum ejus.
 LIBER I. ESDR , Cap. VI. & VII.
1 1 A me ergo positum est decretum : Ut
omnis homo qui hanc mutaverk juslionem ,
tollatur lignum de domo ipsius , & erigatur ,
& configatur in eo , domus autem ejus pu-
blicetur.
1 1 Deus autem , qui habitare fecit nomen
suum ibi , diffipet omnia regna , & populum
qui extenderit manum fuam ut repugnet , &
diffipet domum Dei illam , qux eit in Jerusa-
Jem. Ego Darius statui decretum , quod stu-
diose impleri volo.
i j Igitur Thathanai dux regionis trans Flu-
men , & Stharbuzanai , & consiliarii ejus ,
secundum quod praeceperat Darius rex , sic
diligenter executi iunt.
14 Seniores autem Judorum xdificabant ,
& profperabantur juxta prophetiam Aggxi
prophetx , & Zacharix filii Addo : & xdifica-
verunt & construxerunt jubente Deo Israel ,
& jubente Cyro , & Dario , & Artaxerxe >
regibus Persarum :
1 j Et compleverunt domum Dei istam , us
que ad diem tertium mensis Adar , qui est an-
nus sextus regni Darii regis.
16 Fecerunt autem Alii Israel Sacerdotes &
Levitx , & reliqui filiorum tranfmigrationis ,
dedicationem domus Dei in gaudio.
17 Et obtulerunt in dedicationem domus
Dei , vitulos centum , arietes ducentos , ag-
nos quadringentos , hircos caprarum pro pec-
cato totius Israel duodecim , juxta numerum
tribuum Israel.
18 Et statuerunt Sacerdotes in ordinibus
suis , & Levitas in vicibus suis , super opera
Sum. Dei } jn jerufaiem } * sicut scriptum est in li-
,"* ^broMoysi.
1 9 Fecerunt auttm filii Israel tranfmigratio
nis , Pafcha , quartadecima die mensis primi.
io Purificati enim fuerant Sacerdotes & Le
vitx quasi unus : omnes mundi ad immolan-
dum pafcha , universis filiis tranfmigrationis ,
& fratribus suis Sacerdotibus , & sibi.
xi Et comederunt filii Israel , qui reversi
fuerant de transmigratione , & omnes qui fe
separaverant a coinquinatione Gentium terrx
adeos , utquxrerent Dominum Deum Israel.
21 Et fecerunt solemnitatem azymorum
septem diebus in lxtitia , quoniam lxtificave-
r eos Dominus , Ik converterat cor regis
Assur ad eos , ut adjuvaret manus eorum in
opere domus Domini Dei Israel.
CAPUT VII.
E/3r4< [crib* , mfsumpiii cmitilui , Jerusalem afceidit cum
eiiel re$ts wM&wifime munerilut , lefem Dei doclurui ,fcpu- expendas, dabitur de thesauro , & fisco regis ,
Umque rtSurUs . & refenur rigis eJiSum.
i T) Ost hxc autem verba in regno Artaxer- que decrevi omnibus custodibus arex publicx,
JL xis regis Persarum, Esdras filius Saraix , qui sunt trans Flumen , ut quodcumque pe-
lii Azarix , filii Helcix ,
i Filii Sellum , filii Sadoc , filii Achitob ,
3 Filii Amarix , filii Azarix , filii Maraioth,
4 Filii Zarahix , filii Ozi , filii Bocci }
3yt
* Filii Abisue , filii Phinees , filii Eleazar,
filii Aaron sacerdotis ab initio.
6 Ipsc Esdras ascendit de Babylone , & ipse
scriba velox in lege Moysi , quam Dominus
Deus dedit Israel : & dedit ei rex secundum
manum Domini Dei ejus super eum , omnem
petitionem ejus.
7 Et afeenderunt de filiis Israel , &: de filiis
sacerdotum , & de filiis Levitarum, & de can-
toribus , 6c de janitoribus , & de Nathinxis in
Jerusalem anno septimo Artaxerxis regis.
8 Et venerunt in Jerusalem mense quinto ,
ipse ell annus septimus regis.
9 Quia in pnmo die mensis primi ccepit
ascendere de Babylone , Sc in primo die men
sis quinti venit in Jerusalem , juxta manum
Dei sui bonam super se.
10 Esdras enim paravit cor suum , ut inves-
tigaret legem Domini , & faceret & doceret
in Israel prarceptum & judicium.
1 1 Hoc est autem exemplar epistolx edicti ,
Sjuod dedit rex Artaxerxes Esdr sacerdoti ,
cribx erudito in sermonibus & prxccptis Do
mini , & cxremoniis ejus in Israel.
11 Artaxerxes rex regum Esdrx sacerdoti ,
scribx legis Dei coeli doctiffimo , salutem.
1 j A me decretum est , ut cuicumque pla-
cuerit in regno meo de populo Israel , & de
Sacerdotibus ejus , & de Levitisire in Jerusa
lem , tecum vadat.
14 A facie enim regis, & septem consiliato-
rum ejus missus es , ut visites Judxam & Jeru
salem in lege Dei tui , qux est in manu tua :
1 j Et ut feras argentum & aurum , quod rex
& consiliatores ejus sponte obtulerunt Deo
Israel , cujus in Jerusalem tabernaculum est.
\6 Et omne argentum & aurum quodcum-
que inveneris in universe provinciaBabylonis,
& populus offerre voluent , & de Sacerdoti
bus qux sponte obtulerint domui Dei sui ,
qux est in Jerusalem.
17 Liberd accipe , & studiose erne de hac
(>ecunia vitulos , arietes, agnos & sacrificia &
ibamina eorum , & offer ea super altare tem-
pli Dei vestri , quod est in Jerusalem.
18 Sed & si quid tibi , & fratribus tuis pla-
cuerit de reliquo argento & auro ut faciatis ,
juxta voluntatem Dei vestri facite.
ip Vasa quoque , qux dantur tibi in mi-
nisterium domus Dei tui , trade in conspectu
Dei in Jerusalem.
io Sed & extera , quibus opus fuerit in do
mum Dei tui , quantumcumque necesse est ut
* 1 Et a me. Ego Artaxerxes rex , statui at-
tierit a vobis Esdras facerdos , scriba legis
Dei cli , abfque mora detis ,
n Usque ad argenti talenta centum , & us
que ad frumenti coros centum , & usque ad
 $?i LIBER I. ESDR, Cap. VII. & VIII.
viri batos centum , & usque ad batos oki
centum , sal verd absque mensura.
3 Omne , quod ad ritum Dei coeli perti-
net , tribuatur diligenter in domo Dei cli :
ne forte irascatur contra regnum regis , &
Jiliorum ejus.
14 Vobis quoque notum facimus de univer-
fis Sacerdotibus , & Levitis , & cantoribus, &
ianitoribus,Nathinaeis, & ministris domus Dei
hujus , ut vectigal , &c tributum , & annonas
non habeatis potestatem imponendi super eos.
M Tu autem Esdra secundum sapientiam
Dei tui , qu est in manu tua , constitue judi-
ces & presides , ut judicent omni populo, qui
est trans flumen, his videlicet qui noverunt le-
gem Dej tui, fed & imperitos docete libere.
x6 Et omhis qui non fecerit legem Dei tui ,
& legem regis diligenter, judicium erit de eo,
five in mortem , five in exilium , five in con-
demnationem fubstantiae ejus , vel certe in
carcerem.
Z7 Benedictus Dominus Deus patrum nos-
trorum , qui dedit hoc in corde regis , ut
glorificaret domum Domini , qu est in Je
rusalem ,
18 Et in me inclinavit misericordiam suam
coram rege & consiliatoribus ejus , & univer-
jis principibus-regis potentibus : 8f ego corr-
fortatus manu Domini Dei mei , quac erat in
me , congregavi de Israel principes qui afcen-
derent mecum.
C A P U T VIII.
Recmfemur fui de Babj/lone afctndtruui cum Esdrt ; qui
initcio je'junio pro direcJioat itiiwii Deum frecumts , prof-
fere piruiuiunt in femftltm , ac vtf qutt sttm attuie-
lum i temjilum adjtrunl cum victimis.
i T_J I funt ergo principes familiarum , &
si genealogia eorum , qui ascenderunt
mecum in regno Arraxerxis regis de Babylone.
i De filiis Phinees , Geribm. De filiis Itha-
mar , Daniel. De filiis David , Hattus.
3 De filiis Secheni , filiis Pharos , Zacha-
rias : & cum eo numerati funt viri centum
quinquaginta.
4 De filiis Phahath Moab , Elioenai filius
Zarehe , & cum eo ducenti viri.
5 De filiis Secheniae, filius Ezechiel , & cum
eo treeenti viri.
6 De filiis Adan , Abed filius Jonathan ,
& cum eo quinquaginta viri.
7 De filiis Alarrt , Isaias filius Athali , &
cum eo septuaginta viri.
8 De filiis Sephati, Zebedia filius Michael ,
& cum eo octoginta viri.
j> De filiis Jokb , Obedia filius Jahiel , &:
cum eo ducenti decem & octo viri.
io De filiis Selomith , filius Josphi, &
cum eo centum sexaginta viri.
n De filiis Bebai , Zacharia filius Bebai,
& cum eo vigintiocto viri.
1 1 De filiis Azgad, Johanan filius Eccetan,
& cum eo centum & decem viri.
1 1 De filiis Adonicam , qui erant noviffi-
mi : & hzc nomina eorum : Elipheleth , &
Jehiel , & Samaias, & cum eis sexaginta viri.
14 De filiis Begui , Uthai & Zachur , &
cum eis septuaginta viri.
i j Congregavi autem eos ad fluvium , qui
decurrit ad Ahava, & mansimus ibi tribus
diebus : qusivique in populo & in sacerdoti
bus de filiis Levi , 8f non inveni ibi.
i6 Itaque misi Eliezer,& Ariel, & Semeiam,
& Elnathan , & Iarib , &c alterum Elnathan ,
& Nathan , & Zachariam , & Mosollam prin
cipes : & Joiarib , & Elnathan fapientes.
17 Et misi eos ad Eddo , qui est primus in
Chasohi loco , & posui in ore eorum verba,
qua: soquerentur ad Eddo , & fratres ejus Na-
thinaeos in loco Chasphi , ut adducerent no-
bis ministros domus Dei nostri.
1 8 Et adduxerunt nobis per manum Dei nos
tri bonam super nos , virum doctiffimum de
filiis Moholi filii Levi filii Israel , & Sarabiam,
& filios ejus & fratres ejus decem & octo ,
19 Et Hasabiam , & cum eo Isaiam de filiis
Merari , fratresque ejus , & filios ejus viginti :
20 Et de Nathinis , quos dederat David &
principes ad ministeria Levitarum, Nathinaeos
ducentos viginti. Oinnes hi suis nominibus
vocabantur.
1 1 Et praedicavi ibi jejunium juxta fluvium
Ahava , ut affligeremur coram Domino Deo
nostro , & peteremus ab eo viam rectarn,
nobis & filiis noltris , universaeque substanti
nostr.
zj. Erubui enim petere a rege auxilium &
equites , qui defenderent nos ab inimico in
via : quia aixeramus regi : Manus Dei nostri
est super omnes , qui quaerunt eum in bonita-
te : & imperium ejus & fortitudo ejus , &
furor super omnes > qui derelinquunt eum.
13 Jejunavimus autem, tk roeavimus Deum
nostrum per hoc : & evenit nobis prospere.
4 Et separavi de principibus Sacerdotum
duodecim , Sarabiam , & Hasabiam , & cum
eis de fratribus eorum decem.
z$ Appendique eisargentum&aurum,&va-
fa consecrata domus Dei nostri, qu obtulerat
rex & consiliatores ejus, & principes ejus, uni-
veriiisque Israel eorum , qui inventi fuerant :
if Et appendi in manibus eorum argenti
talenta sexcenta quinquaginta , & vasa argen-
tea centum , auri centum talenta :
17 Et crateres aurcos viginti , qui habebant
solidos millenos , & vasa aris fulgentis opti-
mi duo , pulchra , ut aurum.
z8 Et dixi eis : Vos sancti Domini , & vasa
sancta , & argentum & aurum quod sponte
oblatum est Domino Deo patrum nostrorum :
i9 Vigilate &: custodite , donee appendatis
coram principibus Sacerdotum , & Levita
rum , & ducibus familiarum Israel in Jeru
salem j
 LIBER I. ESDR, Cap. VIII. IX. & X. 3n
salem , in thesaurum domus Domini. put nostrum , & delicta nostra creverunt us
30 Susceperunt autem Sacerdotes & Levit que ad cxlutn ,
J>ondus argenti , & auri , & vasorum , ut de- 7 A diebus patrum nostrorum : fed & not
errent Jerusalem in domum Dei nostri. ipsi peccavimus graviter usque ad diem hanc,
31 Promovimus ergo a flumine Ahava & in iniquitatibus nostris traditi sumus ipsi ,
duodecimo die mensis primi ut pergeremus & reges nostri , & Sacerdotes nostri , in ma
Jerusalem : & manus Dei nostri suit super num regum terrarum , & in gladium , & in
nos , & liberavit nos de manu inimici & insi- captivitatem,& in rapinam, & in confusionem
diatoris in via. vultus , sicut & die hac.
32 Et venimus Jerusalem , & mansimus ibi 8 Et nunc quasi parum & ad momentum
tribus diebus. sacta est deprecatio nostra apud Dominum
33 Die autem quarta appensum est argen- Deum nostrum , ut dimitterentur nobis reli
tum , & aurum , & vasa in domo Dei nostri qui , & daretur nobis paxillus in loco sancto
per manum Meremoth filii Uriae Sacerdotis , ejus , & illuminaret oculos noltros Deus nos
& cum eo Eleazar filius Phinees , cumque eis ter, & daret nobis vitam modicam in ser-
Jozabed filius Josue , & Noadaia filius Ben- vitute nostra ,
noi Levitae. 9 Quia servi sumus , & in servitute nostra
34 Juxta numerum & pondus omnium : des- non dereliquit nos Deus noster, fed inclinavit
criptumque est omne pondus in tempore illo. super nos miscricordiam coram rege Persa-
3 j Sed & qui venerant de captivitate filii rum, ut daret nobis vitam, & sublimaret do
transmigrations , obtulerunt holocautomata mum Dei nostri, ik extrueret solitudines ejus ,
Deo Israel , vitulos duodecim pro omni popu- & daret nobis scpem in Juda & Jerusalem.
lo Israel , arietes nonaginta sex , agnos scp- 10 Et nunc quid dicemus, Deus noster
tuagirrta scptem , hircos pro peccato , duo post h.re ? quia dereliquimus mandata tua ,
decim : omnia in holocaustum Domino. 1 1 Qua; prcepisti in manu servorum tuo-
3 6 Dederunt autem edicta regis satrapis , rum prophetarum , dicens -. Terra , ad quam
qui erant de conspectu regis , & ducibus trans yos ingredimini ut poslideatis earn , terra
Flumen , & elevaverunt populum & domum immunda est juxta immunditiam populorum,
Dei. cterarumque terrarum, abominationibus eo
C A P U T IX. rum qui repleverunt earn ab ore usque ad 0%
jiuiicns EjUr.ii iuitot matrimmu coutraxijfi cum gen-
in coinquinatione sua.
tilus , [cimrtit viflimenta sua , fr populi peccant coitflctur , iz Nunc ergo * Alias vestras ne detis filiis Dm.
lugeique carim Do /lino. eorum, & rilias eorum ne accipiatis filiis ves- 7. 3.
i pOstquam autem haec completa sunt , tris , & non quratis pacem eorum , &
]L acceflerunt ad me principes , dicentes : prosperitatem eorum usque in ternum : ut
Non est scparatus populus Israel , Sacerdotes consortemini , & comedatis qua: bona sunr,
& Levitae a\ populis terrarum , & abomina- terra; , & hiredcs habeatis silios vestros usque
tionibus eorum Chanani videlicet , & He- que in sculum.
thari , & Pherezi , & Jebusi , & Ammo- 13 Et post omnia qua; venerunt super nos
nitarum , & Moabitarum , & gyptiorum , in operibus nostris peslimis , & in delicto nol-
& Amorrhorum : tro magno , quia tu Dsus norter liberasti nos
1 Tulerunt enim de filiabus eorum sibi & de iniquitate noitra , 8c dedisti nobis saluteirt
filiis suis , & commiscuerunt semen sanctum sicut est hodie ,
cum populis terrarum : manus etiam princi- 14 Ut non converteremur , & irrita sacere-
pum & magistratuum suit in transgreflione mus mandata tua , neque matrimonia junge-
hac prima. remus cum populis abominationum istarum.
3 Cumque audissem sermonem istum , sci- Numquid iratus es nobis usque ad consumma-
di pallium meum & tunicam , & evelli ca- tionem ne dimitteres nobis reliquias ad salute,
pillos capitis mei & barbae , & sedi mcerens. i ? Domine Deus Israel Justus es tu : quo
4 Convenerunt autem ad me omnes , qui niam derelicti sumus , qui salvaremur sicut die
timebant verbum Dei Israel , pro transgres- hac. Ecce coram te sumus in delicto nostro :
sione eorum , qui de captivitate venerant , & non enim siari potest coram te super hoc.
ego sedebam tristis usque ad sacrificium ves- C A P U T X.
pertinum ,
5 Et in sacrificio vespertino surrexi de afflic- pit EsJrai , caavocatii filiis umverfis traifmigratienis , fr*et-
repuiitri uxorn tlicnigenxi : quod cam fe fjc~l*ros fot-
tione mea , & scisso pallio & tunica , cur- poadijsem , recensentur qui hak open pitsmt , fr qui httjus-
vavi genua mea > & expandi manus meas ad ccaloUi m.uiimoni.1 cotmaxerant
Dominum Deum meum , 1 QIc ergo orante Esdra , & implorante eo ,
6 Et dixi : Deus meus confundor & eru- ^ & flente, & jacente ante templum Dei ,
besco levare faciem meam ad te : quoniam collectus est ad eum de Israel ccetus grandis
iniquitates nostr* multiplicatae sunt super ca- nimis virorum & mulierum & puerorum ,
Y J
 354 LIBER I. ES DR,Cap. X.
& flevit populus fletu multo.
2 Et refpondit Sechenias filius Jehiel de filiis
lam, & dixit sdr: Nos pravaricatisumus
in Deum nostrum , & duximus uxores alieni-
genas de populis terr : &: nunc , si est pceni-
tentia in Israel super hoc ,
3 Percutiamus fdus cum Domino Deo
nostro , ut projiciamus universas uxores , &
eos qui de his nati sunt juxta voluntatem Do
mini , & eorum qui timent prceptum Domi
ni Dei nostri : secundum legem fiat.
4 Surge , tuum est decernere , nosque eri-
mus tecum : confortare , & sac.
j Surrexit ergo Esdras , & adjuravit prin
cipes Sacerdotum & Levitarum , & omnem
Israel , ut facerent secundum verbum hoc , &
juraverunt.
6 Et surrexit Esdras ante domum Dei , &
abiit ad cubiculum Johanan filii Eliasib , &
ingressus est illuc , panem non comedit , &
aquam non bibit : lugebat eniin transgreslio-
nem eorum , qui venerant de captivitate.
7 Et missa est vox in Juda , & in Jerusalem
omnibus filiis transmigrationis , ut congrega-
rentur in Jerusalem :
8 Et omnis qui non venerit in tribus diebus
Juxta consilium principum & seniorum , ause-
retur universa substantia ejus , & ipse abjicic-
tur de ctu transmigrationis.
9 Convenerunt igitur omnes viri Juda &
Benjamin in Jerusalem tribus diebus , ipse est
mensis nonus , vigesimo die mensis : & sedit
omnis populus in platea domus Dei : tremen-
tes pro peccato , & pluviis.
io Et surrexit Esdras sacerdos, &dixitad
eos : Vos transgressi estis , & duxistis uxores
alienigenas , ut adderetis super delictum Is
rael.
1 1 Et nunc date confeffionem Domino Deo
patrum vestrorum , & facite placitum ejus,
& separamini a populis terra , & ab uxoribus
alienigenis.
1 1 Et refpondit universa multitudo , dixit-
cjue voce magna : Juxta verbum tuum ad nos,
sic fiat.
i j Verumtamen quia populus multus est, &
tempus pluvi , & non iustinemus stare foris,
& opus non est diei unius vel duorum ( vehe-
menter quippe peccavimus in sermone isto )
t4 Constituantur principes in universa mul-
titudine : & omnes in civitatihus noitris qui
duxemnt uxores alienigenas , veniant in
temporibus statutis , & cum his seniores per
civitatem & civitatem , & judices ejus ,
donee avertatur ira Dei nostri a nobis super
peccato hoc.
i f Igitur Jonathan filius Azahel , & Jaasia
filius Thecue , steterunt super hoc , & Mesol-
iam , & Sebethai Levites adjuverunt eos :
16 Feceruntque sic filii transmigrationis. Et
abierunt , Esdras Sacerdos , & viri principes
familiarum , in domos patrum suorum , &
omnes per nomina sua & sederunt in die
primo mensis decimi , ut qurerent rem.
17 Et consummati sunt omnes viri, qui
duxerant uxores alienigenas , usque ad diem
primam mensis primi.
1 8 Et inventi sunt de filiis sacerdotum qui
duxerant uxores alienigenas. De filiis Josue
filii Josedec , & fratres ejus , Maasia , & Elie-
zer , & larib , & Godolia.
1 9 Et dederunt manus suas ut ejicerent uxo
res suas , & pro delidto suo arietem de ovi-
bus offerrent.
io Et de filiis Emmer , Hanani, & Zebedia.
*i Et de filiis Harim , Maasia , &c Elia , 8c
Semeia, & Jehiel , & Ozias.
iz Et de filiis Pheshur, Elioenai, Maasia, ls-
mael , Nathanael , Josabed , & Elasa.
Z3 Et de filiis Levitarum , Jozabed , & Se-
mei , & Celaia , ipse est Calita , Pkataia >
Juda , & Eliezer.
i4 Et de cantoribus , Eliasib. Et de janito-
ribus , Sellum . & Telem , & Uri.
2 5 Et ex Israel , de filiis Pharos , Remeia,
& Jezia , & Melchia , & Miamin , & Eliezer>
& Melchia , & Banea.
%6 Et de filiis lam , Mathania , Zacharias
& Jehiel , & Abdi , & Jerimoth, & Elia.
17 Et de filiis Zethua, Elioenai, Eliasib, Ma
thania , & lerimuth, & Zabad , & Aziza.
8 Et de filiis Bebai , Johanan, Hanania,
Zabbai , Athalai.
i9 Et de filiis Bani , Mosollam , & Melluch,
& Adaia , Jasub , & Saal , &: Ramoth.
30 Et de filiis Phahath Moab , Edna , &
Chalal , Banaias , & Maasias , Mathanias ,
Bescleel , Bennui , & Manasse.
3 1 Et de filiis Herem , Eliezer , Josue ,
Melchias , Semeias , Simeon ,
32 Benjamin , Maloc , Samarias.
33 Et de fiiiis Hasom, Mathanai, Mathatha,
Zabad , Elipheleth , Iermai , Manasse, Semei.
34 De filiis Bani , Maaddi, Amram, Sc Vel,
3 5 Baneas , & Badaias , Cheliau ,
31? Vania , Marirrmth , & Eliasib ,
3 7 Mathanias , Mathanai , &: Iasi ,
3 8 Et Bani , & Bennui , Semei ,
19 Et Salmias , & Nathan , &r Adaias ,
4 Et Mechnedebai , Sisai , Sarai ,
4 1 Ezrel , & Selemiau , Semeria ,
42 Sellum , Amaria , Joseph.
43 De filiis Nebo , Jehiel , Mathathias , Za
bad , Zabina , Jeddu , & Johel , & Banaia.
44 Omnes hi acceperant uxores alienigenas,
Sr fuerunt ex eis mulieies , qusc pepererant
filios.
 LIBER II. ESD R, Cap. I. & II.
LIBER
N E H E M I ,
QU I ET
ESDR SECUNDUS
D I C I T U R.
.HII I I .1 I. I I
CAPUT PRIMUM.
Nthtmias jlrxtxtrxit pincer* , itudici fudtemuM, qui 4
taptivitue refidu ertwt , cffliSwit fitl , ac mulcit diebut
j. j 1:1st, poputi peccant confiicHi,& mifericariiam a Deo stuns.
E R B A Nehemiae filii Helchix. Et
tro.
V factum ell in mensc Casleu , anno
vigesimo , Ik ego eram in Susis cas-
t. Et venit Hanani unus dc fratribus meis ,
ipse & viri ex Juda : & interrogavi eos de Ju-
daeis , qui remanlerant & supererant de capti-
vitare , & Jerusalem.
3 Et dixerunt mihi : Qui remanserunt , &:
relicti sunt de captivitate ibi in provincia, in
atflictione magna sunt , & in opprobrio : &
murus Jerusalem diffipatus ed , He ports ejus
combusts sunt igni.
4 Ciimque audissem verba hujuscemodi ,
sedi , & flevi , & luxi diebus multis : jejuna-
bam , & orabam ante faciem Dei caeli.
*D . * ^* ^" : * Qu*' Domine Deus cr!i sor-
9 ' tis , magne atque terribilis , qui custodis pac-
tum & miserkordiam cum his qui te diligunt,
& custodiunt mandata tua :
6 Fiant aures tu aufcultantes , &: oculi tui
aperti ut audias orationem servi tui , quam
ego oro coram te hodie nocte & die , pro
filiis Israel servis tuis : & confiteor pro pec-
catis filiorum Israel , quibus peccaverunt
tibi : ego , & domus patris mei peccavi-
mus ,
7 Vanitate seducti sumus , 8c non custodi-
vimus mandatum tuum , -8c cacremonias , &
judicia quae praccepilli Moysi famulo tuo.
8 Memento verbi , quod mandasti Moysi
servo tuo , dicens : Cum transgresli sueritis ,
ego dispergam vos in populos :
9 Et si revertamini ad me , & custodians
prjeceptamea , & faciatis ea ; etiamsi abducti
sueritis ad extrema caeli, indc congregabo vos,
& reducam in locum, quern elegi ut habitaret
nomen meum ibi.
io Et ipsi servi tui , & populus tuus : quos
redemilH in fortitudine tua magna , 8c in ma-
nu tua valida.
1 1 Obsccro Domine sit auris tua attendens
ad orationem servi tui , & ad orationem ser-
Torum tuorum , qui volunt timere nonaen
355
tuum : 8c dirige servum tuum hodie , & da
ei misericodiam ante virum hunc. Ego enirH
eram pincerna regis.
CAPUT II.
Nehtviias, imfttmth irelelittirit, -venit jstrosoljntam, &
act murtrum i ij am .1110 m m Urtttur , ey- ittumbit , frujti 4
frtmcHtibus bojtibus.
i TT1 Actum est autem in mense Nisan , anno
X? vigesimo Artaxerxis regis : & vinura
erat ante eum, & levavi vinum, & dedi regi ,
& eram quasi languidus ante faciem ejus.
x Dixitque mihi rex : Quare vultus tuus tri-
stis est , cum te afgrotum non videam? non est
hoc frustra , fed malum nescio quod in corde
tuo est. Et timui valde , ac nimis :
3 Et dixi regi : Rex in acternum vive : quare
non mreat vultus meus, quia civitas domus
sepulchrorum patris mei deserta est , & portae
ejus combustae sunt igni ?
4 Et ait mihi rex : Pro qua re postulas ? Et
oravi Deum caeli ,
f Et dixi ad regem : Si videtur regi bonum,
& si placet servus tuiis ante faciem tuam , ut
mittas me in Judaeam ad civitatem sepulchri
patris mei , & aedificabo earn.
6 Dixitque mihi rex , &c regina qua: scde-
bat juxta eum : Usque ad quod tempus erit
iter tuum , & quando reverteris ? Et placuit
ante vultum regis , &c misit me : & constitui
ei tempus.
7 Et dixi regi : Si regi videtur bonum ,
epistolas det mihi ad duces regionis trans Flu-
men , ut traducant me , donee veniam in Ju-
daram :
8 Et epistolam ad Asaph custodem saltfls
regis , ut det mihi ligna , ut tegere poslim
portas turris domus , fie muros civitatis ,
8c domum , quam ingvessus fuero. Et dedit
mihi rex juxta manum Dei mei bonam me
cum.
<; Et veni ad duces regionis trans Flumen,
dedique eis epistolas regis. Miserat autem rex
mecum principes militum , & equites.
ioEt audierunt Sanaballat Horonites , &
Tobias servus Ammanites : Sc contriitati sunt
afflictionc magna , quod venisset homo , qui
quxreret prosperitarem filiorum Israel.
1 i Et veni Jerusalem , Sc eram ibi tribus
diebus ,
ri Et surrexi nocte ego , &: viri pauci me
cum , He non indicavi cuiquam quid Deus de-
disset in corde meo ut facerem in Jerusalem,
& jumentum non erat mecum , nisi animal,
cui sedebam.
13 It egrefsus sum per portam vallis nocte,
& ante fontem draconis, & ad porram iterco-
ris , & conliderabum murum Jerusalem disli-
patum , 5c portas ejus consumptas igni.
14 Et transivi ad portam fontis,&ad aqiia:-
ductum regis , 5c non erat locus jumento ,
cui sedebam , ut traniiret.
Yy ij
356 LIBER IL ESDR JE, Cap. II. & III.
i Et afcendi per torrentem nofte , & con-
iderabam murum, 8c reverfus veni ad portam
vallis , & redii.
\6 Magiftratus autem nefcicbant qu abiif-
fcm , aut quid ego facerem : fed & Judaeis &
facerdotibus , & optimatibus , & magiftrati-
bus , & reliquis qui faciebant opus, ufque ad
id loci nihil indicaveram.
1 7 Et dixi eis : Vos noftis afflictionem in
qua fumus ; quia Jerufalem deferta ell , &
porta: ejus confumptae funt igni : venite , &
aediricemus muros Jerufalem , & non fimus
ultra opprobrium.
1 8 Et indicavi eis manum Dei , qud effet
bona mecum , & verba regis , quae locutus
efet mihi , & aio : Surgamus, & aedificemus.
Et confortatae funt manus eorum in bono.
i i> Audierunt autem Sanaballat Horonites,
Sc Tobias fervus Ammanites,& Gofem Arabs,
& fubfannaverunt nos , & defpexerunt , dixe-
runtque : Quae eft hase res , quam facitis ?
Numquid contra regem vos rebellatis >
Et reddidi eis fermonem , dixique ad
eos : Deus caeli ipfe nos juvat,& nos fervi ejus
fumus : furgamus & aedificemus : vobis autem
non ell pars , & juftitia, c memoria in Jeru
falem.
CAPUT III.
JauftUm in mutis , tumbles , penis , tdicatur i v*-
tiii qui hic rtcenjeaiur.
i T7 T furrexit Eliafib facerdos magnus , &
fratres ejus facerdotes , & aedificave-
runt portam gregis : ipfi fanftificaverunt earn,
& ftatuerunt valvas ejus , & ufque ad turrim
centum cubitorum fanificaverunt earn , uf
que ad turrim Hananeel.
Et juxta eum aedifieaverunt viri Jericho :
& juxta eum aedificavit Zachur filius Amri.
3 Portam autem pifeium aedifieaverunt ilii
Anaa : ipfi texerunt earn , & ftatuerunt val
vas ejus , & feras, & veftes. Et juxta eos aedi
ficavit Marimuth filius Uriae , filii Accus.
4 Et juxta eum aedificavit Mofollam filius
Barachiae , filii Mefezebel : & juxta eos aedifi
cavit Sadoc filius Baana :
4 Et juxta eos aedifieaverunt Thecueni : op
timates autem eorum non uppofuerunt col
la fu in opere Domini fui.
6 Et portam veterem aedifieaverunt Joada
filius Phafea , & Mofollam filius Befodia : ipfi
texerunt earn , & ftatuerunt valvas ejus , &
feras , & vedes :
7 Et juxta eos aedifieaverunt Meltias Gabao-
nites , & Jadon Meronathites, viri de Gabaon,
& Mafpha , pro duce qui erat in regione trans
Flumen.
8 Et juxta eum ardificavit Eziel filius Araia
aurifex : & juxta eum aedificavit Ananias filius
pigmentarii : & dimilerunt Jerilfalera uf<jue
ad muriim platea; atioris,
9 Et juxta eum aedificavit Raphaia filius
Hur , princeps vici Jerufalem.
ip Et juxta eum aedificavit Jedaia filius Ha-
romath contra domum fuam : & juxta eum
aedificavit Hattus filius Hafeboniae.
n Mediam partem vici aedificavit Melchias
filius Herem , & Hafub filius Phahath Moab,
& turrim furnorum.
ir Et juxta eum aedificavit Sellum filius Alo-
hes princeps mediae partis vici Jerufalem , ip
fe & filiae ejus.
1 3 Et portam vallis aedificavit Hanum , &
habitatores Zanoe : ipfi aedifieaverunt earn , &
ftatuerunt valvas ejus , & feras , & ve&es , &
mille cubitos in muro ufque ad portam fter-
quilinii.
14 Et portam fterquilinii aedificavit Mel
chias filius Rechab , princeps vici Bethacha-
ram : ipfe aedificavit earn , & ltatuit valvas
ejus , & feras , 6i vees.
i J Et portam fontis aedificavit Sellum filius
Cholhoza , princeps pagi Mafpha : ipfe aedifi
cavit earn , Sc texit , &c ftatuit valvas ejus , Sc
feras, & vetes, & muros pifeinae Silo in hor-
tum regis , & ufque ad gradus , quidefeen-
dunt de ivitate David.
i5 Poft eum aedificavit Nehemias filius Az-
boc princeps dimidiae partis vici Bethfur uf
que contra fepulchrum David & ufque ad pif-
cinam , quae grandi opere conftmeta eft , Sc
ufque ad domum fortium.
1 7 Polt eum aedifieaverunt Levitae , Rehum
filius Benni : port eum aedificavit Hafebias
princeps dimidiae partis viciCeilje in vieofuo.
1 8 Port eum aedifieaverunt fratres eorum
Bavai filius Enadad , princeps dimidiae partis
Ceilae.
19 Et aedificavit juxta eum Azer filius Jo-
fue , princeps Mafpha menfuram feeundam,
contra afeenfum firmiflimi anguli.
o Poft eum in monte aedificavit Baruch
filius Zachai menfuram feeundam , ab ngulo
ufque ad portam doms bliafib facerdotis
magni.
i Poft eum aedificavit Merimuth filius Uriae
filii Haccus , menfuram feeundam , porta
doms Eliafib , donee extenderetur domus
Elialib.
Et poft eum aedifieaverunt facerdotes ,
viri de campeftribus Jordanis.
13 Port eum aedificavit Benjamin &: Hafub
contra domum fuam : &c poft eum aedicavit
Azarias filius Maafiae filii Ananiae contra do
mum fuam.
14 Polt eum aedificavit Bennui , filius Hena-
dad menfuram feeundam , domo Azariae uf
que ad flexuram , & ufque ad angulum.
15 Phalel filius Ozi contra flexuram & tur
rim , quae eminet de domo regis excelfa , id
ert , in atrio carceris : poft eum Phadaia filius
Pharos.
 LIBER II. ESDR , Cap. III. & VI.
\6 Nathinxi autem habitabant in Ophel us
que contra portam aquarum ad Orientem ,
& turrim , qux prominebit.
17 Post eum xdificaverunt Thecueni mensu-
ram fecundam e regione , a turre magna &
eminence usque ad murum templi.
i8 Sursum autem a porta equorum aedifi
caverunt sacerdotes , unusquisque contra do-
mum suam.
i9 Post eos xdificavit Sadoc filius Emmer
contra domum suam. Et post eum xdifica-
vit Semaia filius Sechenix , custos porta:
Orientalis.
3 o Post eum aedificavit Hanania filius Sele-
mix , & Hanun filius Seleph scxtus , mensu-
ram fecundam : post eum aedificavit Mosollam
filius Barachix , contra gazophilacium suum.
Post eum aedificavit Melcnias , filius aurificis
usque ad domum Nathinxorum , & scruta
vendentium contra portam judicialem > &
usque ad cnaculum anguli.
3 1 Et inter cnaculum anguli in porta gre-
gis aedificaverunt aurifices 8c negotiatores.
C A P U T IV.
A&vtrstnubus S""b-'lht .j- Tobii cum cutei is getttibut,
Judjtt iberi mm ttdificani , tlwi g .ilium ttutni ; tT Ne-
btmia coitm illarun jubsannnionts $ infidias , Deum orna
te , ofut perf/titur.
i T7 Actum est autem , cum audissent Sa-
_|7 naballat qudd aedificaremus murum ,
iratus est valde : 8c motus nimis subsannavit
Judxos ,
i Et dixit coram fratribus suis , & frequen-
tia Samaritanorum : Quid Judaei faciunt im-
becilles ? Num dimittent eos gentes ? Num
sacrificabunt , Sc complebunt in una die ?
Numquid xdificare poterunt lapides de acervis
pulveris , qui combusti sunt ?
3 Sed & Tobias Ammanices proximus ejus,
ait : dificent : si ascenderit vulpes, transiliet
murum eorum lapideum.
4 Audi Deus nofter , quia sacti sumus des-
pectui : converte opprobrium super caput eo
rum , & da eos in despectionem in terra cap-
tivitatis :
< Ne operias iniquitatem eorum , & pecca-
tum eorum coram facie tua non delearur ,
quia irriserunt xdificantes.
6 Itaque aediheavimus murum, & conjunxi-
mus totum usque ad partem dimidiam . Sc
provocatum est cor pop.ili ad operandum.
7 Factum ell autem , > m audilset Sanabal-
lat , & Tobias , &c Arabts , S; Ammanitae , &
Azotii , qudd obduita esset cicatrix muri Je
rusalem , & quod coepilsent interrupta con-
cludi , irati sunt nimis.
8 Et congregati sunt omnes pariter ut veni-
rent , & pugnarent contra Jerusalem , & mo-
lirentur infidias.
9 Et oravimus Deum nostrum , 8.- pofui-
mus custodes super murum die ac nocte con
tra eos.
3*7
10 Dixit autem Judas : Debilitata est forti-
tudo portantis , & humus nimia est , 8c nos
non poterimus zdificare murum.
1 1 Et dixerunt holies nollri : Nesciant ,
8c ignorent donee veniamus in medium eo
rum , 8c interliciamus eos , Sc celtare facia-
mus opus.
. it Factum est autem venientibus Judxis ,
qui habitabant juxta eos , & dicentibus no-
bis per decem vices ex omnibus locis quibus
venerant ad nos ,
13 Statui in loco post murum per circuitum
populum in ordinem cum gladiis suis , & Ian-
ceis , & arcubus.
14 Et perspexi atque surrexi : & aio ad op-
timates 8c magistratus , & ad reliquam par
tem vulgi : Nolite timere a facie eorum. Do
mini magni 8c terribilis mementote , & pug-
nate pro fratribus vestris , filiis vestris , 8c
filiabus vestris , & uxoribus vestris , 8c domi-
bus vestris.
1 5 Factum est autem , cim audissent inimi-
ci nostri nuntiatum esse nobis , diffipavit Deus
consilium eorum. Et reversi sumus omnes ad
muros > unusquisque ad opus luum.
16 Et factum est 4 die ilia , media pars ju-
venum eorum faciebat opus , & media para-
ta erat ad bellum , & lanceae , & scuta , &
arcus , & loricx , 8c principes post eos in
omni domo Juda ;
1 7 dificantium in muro , 8c portantium
onera , imponentium : una manu lud faciebac
opus , 8c alter! tenebat gladium :
1 8 dificantium enim unusquisque gladio
erat accinctus renes. Et xdificabant , 8c clan-
gebant buccina juxta me.
151 Et dixi ad optimates, &c ad magistratus ,
8c ad reliquam partem vulgi : Opus grande
est 8c latum , He nos separati sumus in muro
procul alter ab altero.
io In loco quocumque audieritis clango-
rem tubx , illuc concurrite ad nos : Deus nof
ter pugnabit pro nobis.
ii Et nos ipsi faciamus opus : 8c media pars
nostrum teneat lanceas ab ascensu aurorx do
nee egrediantur astra.
iz^In tempore quoque illo dixi populo :
Unusquisque cum puero suo maneat in medio
Jerusalem , He sint nobis vices per noctem , 8c
diem ad operandum.
z3 Ego autem 8c fratres mei , 8c pueri mei,
8c cult odes , qui erant post me , non depone-
bamus vellimenta noftra : unusquisque tan-
tum nudabatur ad baptismum.
CAPUT V.
In migna innpii Nebemias divitti tvsrti intrtpM, ufufis.
qi* frobi t . //dig ntiiui iymte tlarguni
1 r? T factus est clamor populi , &c uxo-
rum ejus magniis adversus fratres suos
Judxos.
Yy iij
 358 LIBER. II. ESDR, Cap. V. & VI.
i Ec erant qui dicerent : Filii nostri , & fili
nostr multae iunt nimis : accipiamus pro pre-
tio eorum frumentum , & comedamus , & vi-
vamus.
i Et erant qui dicerent : Agros nostros , &
vineas , & domos nostras opponamus , & ac
cipiamus frumentum in fame.
4 Et alii dicebant : Mutuo fumamus pecu-
nias in tributa regis , demufque agros noitros
& vineas :
I Et nunc sicut carnes fratrum nostrorum ,
fie carnes nostrae funt : & sicut filii eorum , ita
& filii nostri. Ecce nos fubjugamus filios nos
tros , & filias nostras in fervitutem , & de
filiabus nostris funt famulae, nee habemus unde
poffint redimi , & agros nostros , & vineas
nostras alii poslident.
6 Et iratus sum nimis cum audissem clamo-
rem eorum secundum verba haec :
7 Cogitavitque cor meum mecum : & in-
crepavi optimates & magistratus , & dixi eis:
Usurasne singuli a fratribus vestris exigitis ?
Et congregavi adversum eos concionem mag-
nam ,
8 Et dixi eis : Nos , ut scitis , redemimus
fratres nostros Judos , qui venditi fuerant
gentibus , secundum possibilitatem nostram :
iX. vos igitur vendetis tratres vestros , & redi-
memus eos ? Et siluerunt, nee invenerunt quid
responderent.
9 Dixitque ad eos : Non est bona res quam
facicis : quare non in timore Dei nostri ambu-
latis , ne exprobretur nobis a gentibus inimi-
cis nostris ?
io Et ego, & fratres mei , &puerimei
commodavimus plurimis pecuniam & frumen
tum ; non repetamus in commune istud , acs
alienum concedamus , quod debetur nobis.
I I Reddite eis hodie agros hios , & vineas
suas, &: oliveta fua , & domos suas : quin
potius & centeiimam pecuniae , frumenti , vi-
ni , & olei , quam exigere soletis ab eis, date
pro illis. / % Et mifit ad me Sanaballat juxta verbum
1 1 Et dixerunt : Reddemus , & ab eis nihil
quremus : sicque faciemus ut loqueris. Et
vocavi facerdotes , & adjuravi eos , ut face-
rent juxta quod dixeram.
i j Insuper excuffi linum meum , & dixi :
Sic excutiat Deus omnem virum , qui non
compleverit verbum istud , de domo fua , &
de laboribus suis : sic excutiatur , & vacuus
fiat- Et dixit universa multitudo : Amen. Et
laudaverunt Deum. Fecit ergo populus sicut
erat dictum.
14 A die autem ilia , qua prceperat rex
mihi ut essem dux in terra ]uda , ab anno vi-
gelimo usque ad annum trigeiimum secundum
Artaxerxis regis , per annos duodecim, ego &
fratres mei annonas, qux ducibus debebantur,
non comedimus.
j j Duces autem primi > qui fuerant ante
me , gravaverunt populum , & acceperunt ab
eis in pane , & vino , & pecunia quotidie si-
clos quadraginta : fed & ministri eorum de-
presserunt populum. Ego autem non feci ita
propter timorem Dei :
\6 Quin potius in opere muri aedificavi , &
agrum non emi , & omnes pueri mei congre-
gati ad opus erant.
17 Judaci quoque & magistratus centum
quinquaginta viri , & qui veniebant ad nos de
gentibus , quae in circuitu nostro funt, in men-
la mea erant.
1 8 Parabatur autem mihi per dies singulos
bos unus , arietes sex electi , exceptis volatili-
bus , & inter dies decem vina diversa , & alia
musta tribuebam : insuper & annonas ducatus
mei non quaesivi : valde enim attenuatus erat
populus.
19 Memento mei Deus meus'in bonum se
cundum omnia , quae feci populo huic.
C A P U T VI.
Smabt'iUt cum foeiis Nehemium ltd fitAu i infiAiofis litteit
in-Sums, muutur accufationem de ejseSttto regno i ac fie *Ai-
flemitutm impedire niteiss , non tenet, nee insmutat propnst.
turn Nebemit ; com^tetoqite muro , timuerunt mints fininmn
genes.
1 V? Actum est autem , cum audisset Sana-
s ballat , & Tobias , & Gossem Arabs ,
& cteri inimici nostri , qudd dificassem
ego murum , & non esset in ipso residua in-
terruptio ( usque ad tempus autem illud val-
vas non pofueram in portis )
j. Miferunt Sanaballat , & Gossem ad me ,
dicentes : Veni , & percutiamus feedus pariter
in viculis in Campo Ono. Ipsi autem cogita-
bant ut facerent mihi malum.
3 Misi ergo ad eos nuntios , dicens : Opus
grande ego facio , & non possum delcendere :
ne forte negligatur cum venero , & descendero
ad vos.
4 Miferunt autem ad me secundum verbum
hoc per quatuor vices : & respondi eis juxta
sermonem priorem.
prius quintd vice puerum suum , & epistolam
habebat in manu lua scriptam hoc modo :
6 IN GENTIBUS auditum est , & Gossem
dixit , qudd tu & Judaei cogitetis rebellare ,
& propterea aedifiecs murum , & levare te ve-
lis super eos regern : propter quam causam
7 Et prophetas poliiens , qui praedicent de
te in Jerusalem , dicentes : Rex in Judaea elt.
Auditurus est rex verba haec : idcirc6 nunc ve
ni , ut ineamus consilium pariter.
8 Et misi ad eos , dicens : Non est factum
secundum verba hxc , qua tu loqueris : de
corde enim tuo tu componis haec.
9 Omnes enim hi terrebant nos, cogitantes
quod cessarent manus nostr ab opere , &
quiesceremus. Quam ob causam magis con-
forravi manus meas :
10 Et egressus sum domum Semaia: filjj
 LIBER II. ESDR , Cap. VI. & VII.
Dalaix filii Metabeel secretd. Qui ait : Tracte-
mus nobiscum in domo Dei in medio templi,
& claudamus portas dis : quia venturi unit
ut interficiant te , & nocte venturi sunt ad
occidendum te.
1 1 Et dixi : Num quisquam similis mei fu-
git ? & quis ut ego ingredietur templum , &
vivet ? non ingrediar.
1 1 Et intellexi quod Deus non misisset eum ,
fed quasi vaticinans locutus esset ad me , &
Tobias , & Sanaballat conduxissent eum.
13 Acceperat enim pretium , ut territus
facerem , & peccarem , & haberent malum ,
quod exprobrarent mihi.
14 Memento mei Domine pro Tobia &
Sanaballat , juxta opera eorum talia : fed &
Noadi prophets, & caeterorum propheta-
rum , qui terrebant me.
1 5 Completus est autem murus vigesimo-
quinto die mensis Elul , quinquaginta duobus
diebus.
16 Factum est ergo cum audissent omnes
inimici nostri , ut timerent universe gentes ,
quae erant in circuitu nostro , & conciderent
intra scmetipsos , & scirent qu6d a Deo
factum esset opus hoc.
17 Sed & in diebus illis mult optimatum
Judorum epistolac mittebantur ad Tobiam ,
& a Tobia veniebant ad eos.
18 Multi enim erant in Judaea habentes
juramentum ejus , quia gener erat Secheni
filii Area , & Johanan nlius ejus acceperat
filiam Mosollam filii Barachiac :
19 Sed & laudabant eum coram me , &
verba mea nuntiabant ei : & Tobias mittebat
cpistolas ut terreret me.
CAPUT VII.
Per Nebemiam coastiiuumur cusiodes in Jerusalem : deiiit
cmvocata populo tecenjtaiur hi q*i frimuni a{ceia*m Jeru
salem , una cum jume/ttis ipfotum ; daniu que munert ad
cfus reitfitai'onis.
Eu'i- w- * T3 Ostquam autem dificatus est murus ,
11 X & pofui valvas , & recensui janitores ,
& cantores , & Levitas :
i Prcepi Hanani fratri meo , & Hanani
principi domus de Jerusalem ( ipse enim quasi
vir verax & timens Deum plus cteris vide-
batur)
3 Et dixi eis : Non aperiantur portae Jerusa
lem usque ad calorem solis. Cumque adhuc
aflisterent , clause portae sunt , & opilatae : &
pofui custodes de habitatoribus Jerusalem ,
singulos per vices suas, & unumquemque con
tra domum suam.
4 Civitas autem erat lata nimis & gran-
dis , & populus parvus in medio ejus , &
non erant domus xdificatx.
% Deus autem dedit in corde meo , & con-
gregavi optimates , & magistratus, & vulgus,
ut recenscrem eos : & inveni librum census
eorum , qui ascenderant primiim , & inven-
359
turn est scriptum in eo.
6 * Isti filii provinci , qui ascenderunt de * i.e/^
captivitate migrantium, quos transtulerat Na- 1. 1 .
buchodonosor rex Babylonis > & reversi sunt
in Jerusalem , & in Judxam , unusquisque in
civitatem suam.
7 Qui venerunt cum Zorobabcl , Josue, Ne-
hemias, Azarias, Raamias, Nahamani, Mardo-
chus, Belsam, Mespharath, Begoai , Nahum,
Baana. Numerus virorum populi Israel.
8 Filii Pharos , duo millia centum septua-
gintaduo :
4 Filii Saphatia trecenti septuagintaduo :
10 Filii Area , sexcenti quinquagintaduo :
11 Filii Phahath Moab filiorum Josue &
Joab , duo millia octingenti decem & octo :
1 i Filii lam , mille ducenti quinquaginta
quatuor :
13 Filii Zethua > octingenti quadragmta-
quinque :
14 Filii Zachai , septingenti sexaginta :
1 5 Filii Bannui , sexcenti quadragintaocto :
16 Filii Bebai , sexcenti vigintiocto :
17 Filii Azgad , duo millia trecenti viginti-
duo :
1 8 Filii Adonicam , sexcenti sexaginta sep-
tem :
19 Filii Beguaijduo millia sexagintaseptem :
10 Filii Adin , sexcenti quinquagintaquin-
que :
1 1 Filii Ater, filii HezeciS nonagintaocto :
4i Filii Hasem , trecenti vigintiocto :
13 Filii Besai , trecenti viginti quatuor :
24 Filii Hareph , centum duodecim :
1 5 Filii Gabaon , nonagintaquinque :
16 Filii Bethlehem , 8c Netupha , centum
octogintaocto.
17 Viri Anathoth , centum vigintiocto.
z8 Viri Bethazmoth , quadragintaduo.
%9 Viri Cariathiarim, Cephira , & Beroth ,
septingenti quadragintatres.
30 Viri Rama & Geba, sexcenti viginti unus.
31 Viri Machmas , centum viginciduo.
31 Viri Bethel & Hai , centum vigintitres.
$3 Viri Nebo alterius , quinquagintaduo.
34 Viri lam alterius , mille ducenti quin-
quagintaquatuor.
35 Filii Harem , trecenti viginti-
36 Filii Jerichojtrecentiquadragintaquinque.
37 Filii Lod Hadid & Ono , septingenti vi-
gintiunus.
38 Filii Senaa , tria millia nongenti triginta.
35> Sacerdotes : Filii Idaia in domo Josue ,
nongenti septuagintatres.
40 Filii Emmer , mille quinquagintaduo.
41 Filii Phashur, mille ducenti quadraginta
septem.
41 Filii Arem,miIledecem&septem.Levitx:
43 Filii Josue & Cedmlhel filiorum
44 Oduiae , septuagintaquatuor : Cantores ,
4 J Filii Asaph 3 centum quadragintaocto.
3o LIBER II. ESDR , Cap. VII. & VIII.
4<j Janitores : Filii Sellum , filii Ater , filii millia,& tunicas sacerdotales sexagintaseptera.
Telmon , filii Accub , filii Hatita , filii So-
bai : centum triginta octo.
47 Nathini : filii Soha , filii Hasupha , filii vulgus , & Nathilm , & omnis Israel in civi-
Tebbaoth ,
48 Filii Ceros , filii Siaa , filii Phadon , filii
Lebana , filii Hagaba , filii Selmai ,
49 Filii Hanan , filii Geddel , filii Gaher , fd&o fer Levitis filentio , & C0':trijhiwn fo^ulum Ncht-
50 Filii Raaia , filii.Rasin , filii Necoda ,
j1 Filii Gezem , filii Ala , filii Phasea ,
51 Filii Besai , filii Munim, filii Nephussim,
53 Filii Bacbuc, filii Hacupha, filii Harhur,
54 Filii Befloth , filii Mahida , filii Harsa ,
j j Filii Bercos , filii Sisara , filii Thema ,
%6 Filii Nasia , filii Hatipha ,
17 Filii servorum Salomonis , filii Sothai ,
fiili Sophereth , filii Pharida ,
58 Filii Jahala , filii Darcon , filii Jeddel ,
%9 Filii Saphatia , filii Hatil , filii Phoche-
reth , qui erat ortus ex Sabaim , filio Amon.
60 Omnes Nathini , & filii servorum Salo-
lomonis , trecenti nonaginta duo.
6 1 Hi sunt autem , qui ascenderunt de Tel-
mela , Thelharsa , Cherub , Addon , & Em-
mer : & non potuerunt indicare domum pa-
trum suorum , & semen suum , utrum ex Is
rael essent.
6i Filii Dalaia , filii Tobia } filii Necoda ,
sexcenti quadragintaduo.
53 Et de sacerdotibus , filii Habia , filii
Accos , filii Berzellai , qui accepit de siliabus
Berzellai Galaaditis uxorem : & vocatus est
nomine eorum.
64 Hi qusierunt scripturam suam in cen-
su , & non invenerunt : & ejecti sunt de sa-
cerdotio.
55 Dixitque Athersatha eis ut non mandu-
carent de Sanctis sanctorum , donee staret Sa-
cerdos doctus & eruditus.
66 Omnis multitudo quasi vir unus quadra
gintaduo millia trecenti scxaginta ,
67 Absque servis & ancifiis eorum , qui
erant septem millia trecenti trigintaseptem ,
& inter cos cantores , & cantatrices , ducenti
quadragintaquinque.
6$ Equi eorum , septingenti trigintasex :
muli eorum , ducenti quadragintaquinque :
69 Cameli eorum , quadringenti triginta-
quinque : asini sex millia septingenti viginti.
Hucusjue reftrtur quit in comment mo seriftun juerit ,
*xin Nehemi* histori* itxitur.
70 Nonnulli autem de principibus familia-
rum dederunt in opus. Athersatha dedit in
thefaurum auri drachmas millc , phialas quin-
quaginta , tunicas sacerdotales quingentas tri
ginta.
7 r Et de principibus familiarum dederunt
in thefaurum operis , auri drachmas viginti
millia , & argenti mnas duo millia ducentas.
7* Et quod dedit reliquus populus , auri
drachmas viginti millia > He argenti mnas duo
73 Habitaverunt autem Sacerdotes , 3e Le-
vit , & janitores , & cantores , & reliquum
tatibus suis.
C A P U T VIII.
E'drts disunite fnpuio verb* Legis recitdt , exilicitqm
ntiai eonfoUtur ; illitijqus firoxdibui celelrant feptem diemt
feftum tabernacuiorum ; legente Jingulis i.ebus E{dra i /itri
Legis.
1 TT T venerat mensis septimus , filii au-
!_<. tern Israel erant in civitatibus suis.
Congregatusque est omnis populus quasi vir
unus , ad plateam , qua: elt ante portam
aquarum : & dixerunt Esdrae scriba: ut affer-
ret librum legis Moysi , quam praeceperat Do-
minus Israeli.
i Attulit ergo Esdras sacerdos legem coram
multitudine virorum & mulierum , cunctilque
?ui poterant intelligere , in die prima menlis
eptimi.
3 Et legit in eo aperte in platea quae erat
ante portam aquarum , de mane usque ad
mediam diem in conspectu virorum & mulie
rum &c sapientium : &c aures omnis populi
erant erectac ad Librum.
4 Stetit autem Esdras scriba super gradum
ligneum , quern fecerat ad loquendum : &
steterunt juxta eum Mathathias } & Semeia >
& Ania , & Uria , & Helcia , & Maasia , ad
dexteram ejus : & ad sinistram , Phadaia ,
Misael , & Melchia , & Hasum , & Hasba-
dana , Zacharia & Mosollam.
f taperuit Esdras librum coram omni po
pulo : super universum quippe populum emi-
nebat : & cum aperuisset eum , itetit omnis
populus.
6 Et benedixit Esdras Domino Deo magno :
& respondit omnis populus : Amen , Amen ,
elevans manus suas. Et incurvati sunt , &
adoraverunt Deum proni in terrain.
7 Porr6 Josue, & Bani , & Serebia , Jamin,
Accub , Septhai , Odia , Maasia , Celita, Aza-
rias , Jozaoed , Hanan , Phalaia , Levit ,
silentium faciebant in populo ad audiendam
legem : populus autem stabat in gradu suo.
8 Et legerunt in Libro legis Dei diilinctc ,
& aperte ad intelligendum : & intellexerunt
cum legeretur.
9 Dixit autem Nehemias ( ipsc est Athersa
tha ) & Esdras sacerdos & Scriba , & Levitx
interpretantes uaiverso populo : Dies sanctifi-
catiis est Domino Deo nostro : nolite lugere ,
& nolite flere. Flebat enim omnis populus
cum audiret verba legis.
10 Et dixit eis : Ite , comedite pinguia, &
bibite mulsum , & mittite partes his qui non
prparaverunt sibi : quia sanctus Dies Domini
est , & nolite contnitari : gaudium etenim
Domini est fortitudo nostra.
1 1 Levies autem silentium faciebant in om
ni
 LIBER II. ESDR , Cap. VIII.&IX.
til populo dicentes : Tacete, quia dies sanctus
est , & nolite dolere.
n Abiit itaque omnis populus, ut comede-
ret & biberet , & mitteret partes , & faceret
ltitiam magnam : quia intellexerant verba,
quaf docuerat cos. -
13 Et in die sccundo congregati sunt princi
pes familiarum universi populi , Sacerdotes &
levitat ad Efdram scribam , ut interpretaretur
eis verba Legis.
14 Et invenerunt scriptum in lege , prce-
pisse Dominum in manu Moysi , ut habitent
lilii Israel in tabernaculis , in die solemni ,
mensc septimo :
15 Et ut prasdicent , & divulgent vocem in
universis urbibus fuis , & in Jerusalem , di
centes : Egredimini in montem , & afferte
frondes olivar , & frondes ligni pulcherrimi,
frondes myrti , & ramos palmarum > & fron
des ligni nemorosi , ut fiant tabernacula, ficut
scriptum eft.
16 Et egressus est populus , & attulerunt.
Feceruntque sibi tabernacula unusquisque in
domate suo , & in atriis fuis , & in atriis do-
mus Dei , & in platea portac aquarum , & in
platea port* Ephraim.
1 7 Fecit ergo universa Ecclesia eorum , qui
redierant de captivitate , tabernacula , & ha-
bitaverunt in tabernaculis : non eniin fecerant
a diebus Josue filii Nun taliter filii Israel us
que ad diem ilium. Et suit laetitia magna ni-
mis.
18 Legit autem in Libro legis Dei per dies
singulos , a die primo usque ad diem novisli-
mum , & fecerunt solemnitatem septem die-
bus , & in die octavo collectam juxtaritum.
CAPUI IX.
Populus in jejunio & ftccii ptenittni stpant ft nb alieni-
tems, Ltvn*. cnnfiicmut Dei loitfi.it, Ilrttelitorumque tteU-
**,& pro populo ot mi , tic it* fadus cum Domino fcriunt.
i T N die autem vigesimoquarto mensis hu-
1 jus , convenerunt filii Israel in jejunio &
in saccis , & humus super eos.
i Et separatum est semen filiorum Israel
ab omni filio alienigena : & steterunt, & con-
fitebantur peccata sua , & iniquitates patrum
suorum.
3 Et consurrexerunt ad standum : & lege-
runt in volumine legis Domini Dei sui,quater
in die , & quater confitebantur , & adorabant
Dominum Deum suum.
4 Surrexerunt autem super gradum Levita-
rum Josue , & Bani , & Cedmihel , Sabania,
Bonni, Sarebias, Bani, & Chanani : & clama-
verunt voce magna ad Dominum Deum suum.
f Et dixerunt Levitae , Josue , & Cedmihel,
Bonni , Hasebnia , Serebia , Odaia , Sebnia ,
Phathahia : Surgite , benedicite Domino Deo
vestro ab asterno usque in aeternum : & bene-
dicant nomini gloriae tu excelso in omni be-
ncdictione 6c Jaude.
^i
6 Tu ipse Domine , solus , tu fecisti carjum,
& clum caelorum , & omnem exercitum eo
rum : terram, & universa qu in ea sunt : ma
rk , & omnia qua: in eis sunt : & tu vivificas
omnia hc , & exercitus cadi te adorat.
7 Tu ipse,Domine Deus,qui elegisti Abram,
& * eduxifti eum de igne Chaldorum, & po- * <"*
suisti nomen ejus Abraham. >
8 Et invenisti cor ejus fidele coram te : &
percuffisti cum eo fdus , ut dares ei Terram
Chanani , Hethaei , & Amorrhati , & Phere-
zaci , & Jebusei . & Gergesei , ut dares scmi-
ni ejus : & implesti verba tua , quoniam Jus
tus es.
9 Et vidisti afflictionem patrum nostrorum
in gypto : clamoremque eorum audifti su
per Mare rubrum.
I o Et dedisti figna atque portenta in Pha-
raone , & in universis servis ejus , & in omni
populo terr illius : cognovifti enim quia su-
perbe egerant contra eos : & fecisti tibi no-
men , sicut &r in hac die.
I I Et mare divisifti ante eos , & transierunt
per medium maris in ficco : persecutores au
tem eorum projecisti in profundum , quasi
lapidem in aquas validas.
1 1 Et in columna nubis ductor eorum suisti
per diem , & in columna ignis per noctem,ut
appareret eis via , per quam ingrediebantur.
1 3 Ad montem quoque Sinai descendisti, &
locutus es cum eis de caclo, 6c dedisti eis judi-
cia recta' , & legem veritatis , cremonias, 6c
prcepta bona :
14 Et sabbatum sanctificatum tuum osten-
disti eis , & mandata , & cremonias , & le
gem praecepisti eis in manu Moysi servi tui.
1 5 Panem quoque de cxlo dedisti eis in fa
me eorum , & aquam de petra eduxisti eis
sitientibus , & dixisti eis ut ingrederentur &
possiderent terram , super quam levasti ma-
num tuam , ut traderes eis.
16 Ipsi verd & patres nostri fiiperbe egerunt,
& induraverunt cervices fuas,S<: nonauaierunc
mandata tua.
17 Et noluerunt audire,& non sunt recorda-
ti mirabilium tuotum qu feceras eis. Et in
duraverunt cervices suas , & dederunt caput,
ut converterentur ad servitutem suam , quasi
per contentionem. Tu autem Deus propitius,
clemens , & mifericors, longanimis, & multa:
milerationis , non dereliquifti eos ,
18 Et quidem cum fecissent sibi vitulum
conflatilem , & dixissent : Iste eft Deus tuus,
qui eduxit te de Egypto : feceruntque blas-
phemias magnas.
19 Tu autem in misericordiis tuis multis
non dimisifti eos in deferto : columna nubis
non receffit ab eis per diem, ut duceret eos in
viam, & columna ignis per noctem , ut otren-
deret eis iter per quod ingrederentur.
10 Et spiritum tuum bonum dedisti qui do-
 3<Ji LIBER II. ESDR, Cap.IX. & X.
ceret eos , & manna tuum non prohibuisti ab
ore eorum , & aquam dediiH eis in ftti.
xi Quadraginta annis pavisti eos in deserto,
niliilque eis Jesuit : vestimenta eorum non in-
veteraverunt, & pedes eorum non sunt attriti.
22 Et dedisti eis in regna, & populos,& par-
titus es eis fortes : & possedemnt terram Se-
hon , & terram regis Hefebon, & terram Og
regis Bafan.
13 Et multiplicasti filios eorum sicut stellas
each , & adduxisti eos ad terram, de qua dixe-
ras patribus eorum ut ingrederentur & posli-
derent.
14 Et venerunt filii , & possedemnt terram,
& humiliasticoram eis habitatores terra: Cha-
nanos , & dedisti eos in manu eorum , & re
ges eorum & populos terra: , ut facerent eis
iicut placebat illis.
1 5 Ceperunt itaque urbes munitas , & hu-
mum pinguem , & possederunt domos plenas
cunctis bonis : cisternas ab aliis fabricatas,
vineas , & oliveta , & ligna pomifera multa :
& comederunt, &: saturati sunt, & impingua-
ti sunt , & abundaverunt deliciis in bonitate
tua magna.
16 Provocaverunt autem te ad iracundiam,
& recesserunt a te, 6c projecerunt legem tuam
post terga sua : & prophetas tuos occiderunt,
qui contestabantur eos ut reverterentur ad te,
ieceruntque blasphemias grandes.
17 Et dedisti eos in manu hostium suorum,
& amixerunt eos. Et in tempore tribulationis
su clamaverunt ad te , & tu de clo audilli,
& secundum miserationes tuas multas dedisti
eis salvatores , qui salvarent eos de manu hos
tium suorum.
18 Cumque requievissent, reverfi sunt ut fa
cerent malum in conspedtu tuo: & dereliquiiti
eos in manu inimicorum suorum , & posse
derunt eos. Conversique sunt , & clamave
runt ad te : tu autem de clo exaudisti , & li-
Jaerasti eos in miscricordiis tuis , multis tem-
poribus.
2? Et contestatus es eos, ut reverterentur ad
legem tuam. Ipsi verd superbe egerunt , &
non audicrunt mandata tua, & in judiciis tuis
peccaverunt, qua? faciet homo & vivet in eis :
& dederunt humerum recedentem , & cervi-
ccm suam induraverunt , nee audierunt.
30 Et protraxisti super eos annos multos,&
contestatus es eos in spiritu tuo per manum
prophetarum tuorum : & non audierunt , &
tradidisti eos in manu populorum terrarum.
31 In misericordiis autem tuis plurimis non
fecisti eos in consumptionem , nee dereliquiiti
eos : quoniam Deus miserationum , & cle-
mens es tu.
32 Nunc itaque Deus noster magne, fortis, &
terribilis,custodiens pactum & misericordiam,
ne avertas a facie tua omnem laborem,qui in-
veni; nos , reges nostros , & principes nostros,
& sacerdotes nostros , & prophetas nostros,
&"patres nostros , & omnem populum tuum
a diebus .regis Assur usque in diem hanc.
33 Et tu Justus es in omnibus , qu vene
runt super nos : quia veritatem fecisti , nos
autem impie egimus.
34 Reges nostri, principes nostri , sacerdotes
nostri , & patres nostri non fecerunt legem
tuam , &c non attenderunt mandata tua , &
testimonia tua qu testificatus es in eis.
3 5 Et ipsi in regnis suis , & in bonitate tua
multa, quam dederas eis, & in terra latiflima
& pingui , quam tradideras in con spedu eo
rum , non servierunt tibi , nee reversi sunt a
studiis suis peilimis.
16 Ecce nosipsi hodie scrvi sumus : & terra,
quam dedilti patribus nostris ut comederent
panem ejus , & qu bona sunt ejus , & nosipsi
fervi sumus in ea.
37 Et fruges ejus multiplicantur regibus,
quos posuilti super nos propter peccata nof-
tra , & corporibus nostris dominantur , & ju-
mentis nostris secundum voluntatem suam, &
in tribulatione magna sumus.
38 Super omnibus ergo his nosipsi percuti-
mus fdus , & scribimus, & signant principes
nostri , Levitae nostri , & Sacerdotes nostri.
C A P U T X.
Recenscntar qui jxdus cum Dec initum fynarbiu , qua ptl.
lizentur je fervAturos univerja Dei pr*cepia , maxinte de non
cemmifeendo cum aliem&enit , de servmdis jabbtto , anno
feptimo , oblnioaibks , primiiiis ac decimis.
1 Q Ignatores autem fuerunt , Nehemias A-
3 thersatha , filius Hachelai , & Sedecias,
i Saraias , Azarias , Jeremias ,
3 Phesbur , Amarias , Melchias ,
4 Hattus , Sebenia , Melluch ,
y Harem , Merimuth , Obdias ,
6 Daniel , Genthon , Baruch ,
7 Moiollam , Abia , Miamin ,
8 Maazia , Belgai , Semeia : hi sacerdotes.
9 Porr6 Levitae, J osue filius Azaniac : Bennui
de filiis Henadad , Cedmihel ,
I o Et fratres eorum , Sebenia , Odaia ,
Celita , Phalaia , Hanan ,
I I Micha , Rohob , Hasebia ,
j 2 Zachur , Serebia , Sabania ,
13 Odaia , Bani , Baninu.
14 Capita populi , Pharos , Phahathmoab,
lam , Zethu , Bani.
15 Bonni, Azgad , Bebai ,
1 6 Adonia , Begoai , Adin ,
1 8 Ater , Hezecia , Azur ,
18 Odaia , Hasum , Besai ,
19 Hareph , Anathoth , Nebai ,
20 Megphias , Moiollam , Hazir ,
2 1 Mefizabel , Sadoc , Jeddua ,
22 Pheltia , Hanan , Anaia ,
23 Osee , Hanania , Halub ,
14 Alohes , Phalea , Sobec ,
ijKchum, Hasebna, Maasia5
 LIBER II. ESDR, Cap. X. & XL
x6 Echaia , Hanan , Anan .
17 Melluch , Haran , Baana :
18 Et reliqui de populo , Sacerdotes , Le
vies j janitores , & cantores , Nathini , &
omnes qui fe separaverunt de populis terrarum
ad legem Dei , uxores eorum , filii eorum ,
& fili eorum ,
19 Omnes qui poterant sapere spondentes
pro fratribus fuis , optimates eorum , & qui
veniebant ad pollicendiim , & jurandum ut
ambularent in lege Dei , quam dederat in
manu Moysi servi Oei , ut tacerent & custo-
dirent universa mandata Domini Dei noitri ,
& judicia ejus & cremonias ejus ,
30 Et ut non daremus filias nollras populo
terr , & filias eorum non acciperemus filiis
nostris.
j 1 Populi quoque terr , qui important ve-
nalia , & omnia ad usum , per diem sabbati ,
ut vendant , non accipiemus ab eis in sabbat-
to & in die sanctilicato. ) t dimittemus annum
septimum , '6c exactionem univers mantis.
3 * Et itatuemus super nos prcepta , ut de
mus tertiam partem sicli per annum ad opus
domus Dei noitri ,
33 Ad panes propositionis , & ad facrifi-
cium sempiternum , & in holocaustum sem
piternum in Sabbatis , in calendis , in solem-
nitatibus , & in sanctificatis , & pro peccato :
ut exoretur pro Israel , & in omnem usum
domus Dei noitri.
34 Sortes ergo misimus super oblationem
lignorum inter Sacerdotes , & Levitas , & po-
pulum , ut inferrentur in domum Dei noitri
per domos patrum nostrorum , per tempora ,
a temporibus anni usque ad annum : ut arde-
rent super altare Domini Dei noitri , sicut
scriptum est in lege Moysi :
3 j tt ut afferremus pnmogenita terr nos-
tr , & primitiva universi fructus omnis Ji-
gni , ab anno in annum , in domo Domini :
36 fct primitiva filiorum nostrorum , & pe-
corum nostrorum , sicut scriptum est in lege ,
& primitiva bourn nostrorum , & ovium nos-
trarum, ut offerrentur in domo Dei nostri , Sa-
cerdotibus qui miniitrant in domo Dei nostri :
37 Et primitias ciborum nostrorum , & li-
baminum nostrorum , & poma omnis ligni ,
vindemi quoque & olei afferemus Sacerdoti-
bus ad gazopnylacium Dei nostri , & deci-
mam partem terras noltr Levitis. Ipsi Levit
decimas accipient ex omnibus civitatibus ope-
rum nostrorum.
38 Erit autem Sacerdos filius Aaron cum
Levitis in decimis Levitarum , & Levit offe-
rent decimam partem decimae sii in domo
Dei nostri , ad gazopnylacium in domum
thesauri.
39 Ad gazophylacium enim deportabunt
filii Israel , & filii Levi primitias frumenci ,
vini , & olei : Jk ibi erunt vasa sanctificata, &c
36*5
Sacerdotes , & cantores , & janitores , & mi-
niltri , & non dimittemus domum Dei nostri.
C A P U T XI.
- RKtnftHtur imccU Jtru[*Um , & civiutum Jui* fist ins.
ttvrmontm.
1 TT Abitaverunt autem principes populi
I7I m Jerusalem , reliqua vero plebs mi-
sit sortem , ut tollerent unam partem de
decem , qui habitaturi essent in Jerusalem
civitate sancta , novem verd partes in civi
tatibus.
i Benedixit autem populus omnibus viris
qui fe sponte obtulerant ut habitarent in Je
rusalem.
3 Hi sunt itaque principes provinci qui ha-
bitaverunt in Jeruialem,& in civitatibus Juda.
Habitavit autem unusquisque in posseslionc
sua , in urbibus suis, Israel , Sacerdotes, Levi
t , Nathini , & filii scrvorum Salomonis.
4 Et in Jerusalem habitaverunt de filiis ju
da , & de filiis Benjamin : de filiis Juda ,
Athaias filius Aziam , filii Zachari , filii
Amari , filii Saphati, filii Malaleel : de filiis
Phares ,
5 Maasia filius Baruch , filius Cholhoza *
filius Hazia , filius Adaia , filius Joiarib , filius;
Zachari , filius Silonitis :
6 Omnes hi filii Phares , qui habitaverunt
in Jerusalem , quadringenti sexagintaocto viri
fortes.
7 Hi sunt autem filii Benjamin : Sellum
filius Mosollam , filius Joed , filius Phadaia ,
filius Colaia , filius Mafia , filius Etheel ,
filius Isaia ,
8 Et post eum Gebbai , Sellai , nongenti
vigintiodto ,
9 Et Joel filius Zechri prpositus eorum , &
Judas filius Senua super civitatem secundus.
10 Et de sacerdotibus , Idaia filius Joarib ^
Jachin ,
1 1 Saraia filius Helci > filius Mosollam >
filius Sadoc , filius Meraioth , filius Achitob ,
princeps domus Dei ,
12, Et fratres eorum facientes opera tem-
pli : octingenti vigimiduo. Et Adaia filius Je-
roham , filius Phelelia , filius Amsi , filius Za
chari , filius Pheshur , filius Melchi ,
13 Et fratres ejus principes patrum : du-
centi quadra^intaduo. tt Amassai hlius Az*
reel , filius Ahasi , filius Molbllamoth , filius
Emmer ,
14 Et fratres eorum potentes nimis : cen
tum vigintiodto , & prpositus eorum Zabdiel
filius poientium.
15 Et de Levitis Semeia filius Hasub , filius
Azaricam , filius Hasabia , filius Boni ,
16 Et Sabathai & Jozabed , super omnia
opera , qu erant sorinsecus in domo Dei , a
principibus Levitarum.
17 tt Mathania filius Micha , filius Zebe-
dei > filius Asaph princeps ad laudr.ndum , &
Z z ij
3*4 LIBER II. ESDR , Cap. XL & XII.
ad confitendum in orationc , & Becbecia sc-
cundus de fratribus ejus , & Abda films Sa-
mua , filius Galal , filius Idithun.
1 8 Omnes Levitar in civitate fancta ducenti
octogintaquatuor.
19 Et jani tores , Acciib , Telmon , & fra-
tres eorum , qui custodicbant ostia : centum
septuagintaduo.
ro Et reliqui ex Israel Sacerdotes & Levitae
in univerfis civitatibus Juda , unusquisque in
posseffione sua.
* i Et Nathini , qui habitabant in Ophel ,
& Siaha , & Gaipha de Nathinaeis.
11 Et Episcopus Levitarum in Jerusalem ,
Azzi , filius Bani , filius Hasabiae , filius Ma-
thaniae , filius Mich. De filiis Asaph , canto-
res in ministerio domus Dei.
3 Praeceptum quippe regis super eos erat ,
& ordo in cantoribus per dies singulos ,
X4 Et Phathaia filius Mesezebel , de filiis
Zara filii Juda in manu regis , juxta omne
vcrbum populi ,
5 Et in domibus per omnes rcgiones eo
rum. De filiis Juda habitaverunt in Cariathar-
be , & in siliabus eius : & in Dibon, & in filia-
bus ejus : & in Cabseel , & in viculis ejus ,
i<f Et in Jesue , & in Molada , & in Beth-
phaleth ,
*7 Et in Hasersual , & in Bersabee , & in
siliabus ejus ,
8 Et in Siceleg , & in Mochona , & in
siliabus ejus ,
%9 Et in Remmon , & in Saraa , & in Jeri-
muth ,
30 Zanoa , Odollam , & in villis earum ,
Lachis & regionibus ejus , &: Azecha , &
siliabus ejus. Et manserunt in Bersabee usque
ad vallem Ennom.
3 1 Filii autem Benjamin , a Geba , Mech-
mas, & Hai , & Bethel & siliabus ejus :
3 Anathoth , Nob , Anania ,
33 Asor , Rama , Gethaim ,
34 Hadid , Seboim , & Neballat , Lod
3 5 Et Ono valle artificum.
16 Et de Levitis portiones Judae & Ben
jamin.
C A P U T XII.
timun* ejf o/piia ftcerdotum *c Levitarum qui cum Zoro-
Izbel in Jerusalem afcenierunt , df cujiode tlefiuroum :
fnlemnimte eanvKMs undique Levitis ceUbraut deduxtto-
Mem rnuri Jerusalem.
I rj-I sunt autem Sacerdotes & Levitae, qui
I 1 ascenderunt cum Zorobabel Hlio Sala- mundaverunt populum , & portas, & murum.
thiel\ & Josue : Saraia , Jeremias , Esdras ,
x Amaria , Melluch , Hattus ,
3 Sebenias , Rheum , Merimuth ,
4 Addo , Genthon , Abia ,
j Miamin , Madia , Belga ,
6 Semeia , & Joiarib , ldaia > Sellum , principum Juda ,
Amoc , Helcias ,
7 ldaia. 1 It i principes Sacerdotum > & sra- & Benjamin, & Semeia, & Jeremias.
tres eorum in diebus Josue.
8 Porr6 Levitae , Jesua , Bennui , Cedmi-
hel , Sarebia , Juda , Mathanias , super hym-
nos ipsi & fratres eorum :
9 Et Becbecia atque Hanni , 8t fratres eo
rum unusquisque in officio suo.
i o Josue autem genuit Joacim > & Joacim
genuit Eliasib , & Eliasib genuit Joiada ,
1 1 Et Joiada genuit Jonathan , & Jonathan
genuit Jeddoa.
1 i In diebus autem Joacim erant Sacerdo
tes & principes familiarum : Saraia: , Maraia :
Jeremia? , Hanania :
13 Esdrar , Mosollam : Amarix , Johanan :
14 Milicho , Jonathan : Sebeniae , Joseph :
1 5 Haram , Edna : Maraioth , Held :
iff Adaiae, Zacharia : Genthon , Mosollam :
17 Abix.Zechri: Miamin & Moadi, Phelti:
1 8 Belgae , Sammua : Semaiae , Jonathan :
j 9 Joiarib , Mathanai : Joiada? , Azzi :
20 Sellai , Celai " Amoc , Heber :
1 1 Heki , Hafebia : Idaiac , Nathanael.
ti Levit in diebus Eliasib , & Joiada , &
Johanan , & Jeddoa scripti principes familia
rum , & Sacerdotes in regno Dani Perfae.
13 Filii Levi principes familiarum , sc/ipti
in Libro verborum dierum , & usque ad dies
Jonathan , filii Eliasib.
14 Et principes Levitarum , Hasebia , Sere-
bia , & Josue filius Cedmihel : 8>z fratres eo
rum per vices suas , ut laudarent & confite-
rentur juxta praeceptum David viri Dei^ &z
obscrvarent aequ& per ordinem.
zj Mathania , & Becbecia , Obedia , Mo
sollam , Telmon , Accub custodes portarum
& vestibulorum ante portas.
ir Hi in diebus Joacim filii Josue , filii Jo-
sedec , & in diebus Nehemiae ducis , & Esdr*
sacerdotis scribque.
17 In dedicatione autem muri Jerusalem
requisierunc Levitas de omnibus Iocis suis ,
ut adducerent eos in Jerusalem , & facerenc
dedicationem & laetitiam in actione gratia-
rum , &: cantico , & in cymbalis , plalteriis ,
& citharis.
18 Congregati sunt autem filii cantorum de
campeitribus circa Jerusalem , & de villis
Nethuphati ,
19 Et de domo Galgal , & de regionibus
Geba & Azmaveth : quoniam villas aedifica-
verunt sibi cantores in circuitu Jerusalem.
30 Et mundati sunt Sacerdotes & Levitae, &
31 Ascendere autem fed principes Juda su-
!>er murum , & statui duos magoos choros
audantium. Et ierunt ad dexteram super mu
rum ad portam iterquilinii.
31 Et ivit poll: eos Oiaias , & media pars
33 Et Azarias, Esdras, &r Mosollam, Judas,
 LIBER II. ESDR, Cap. XII. & XIII.
34 Et dc filiis sacerdotum in tubis , Zacha-
rias lilius Jonathan , films Semeiz , silius Ma-
thaniz , lilius Michaix , silius Zechur , silius
Afaph ,
3 j Et fratres ejus Semeia , & Azareel , Ma-
lalai , Galalai , 'Maai , Nathanael , & Judas ,
& Hanani , in vasis cantici David viri Dei :
& Efdras scriba ante eos in porta Fontis.
35 Et contra eos ascenderunt in gradibus ci-
vitatis David in ascensu muri super domum
David , & usque ad portam Aquarum ad
Orientem.
37 Et chorus secundus gratias referentium
ibat ex adverso , & ego post eum , & media
pars populi super murum & super turrim fur-
norum , & usque ad murum latislimum ,
38 Et super portam Ephraim , & super por
tam antiquam , & super portam piscium &
turrim Hananeel,& turrim Emath, & usque ad
porcam gregis : & steterunt in porta custodiz ,
3>> Steteruntque duo chori laudantium in
domo Dei , & ego , & dimidia pars magis-
tratuum mecum.
40 Et Sacerdotes , Eliachim , Maasia , Mia-
min , Michea , Elioenai , Zacharia , Hanania
in tubis ,
4 1 Et Maasia , & Semeia , & Eleazar , &
Azzi, & Johanan , & Melchias , & Aelam , &
Ezer. Et clare cecinerunt cantores , & Jezraia
przpositus :
41 Et immolaverunt in die ilia victimas ma-
gnas , & Iztati sunt : Deus enim lxtificaverat
eos lititia magna : fed & uxores eorum & li-
beri gavisi sunt, & audita est laetitia Jerusa
lem procul.
43 Recensuerunt quoque in die ilia viros su
per gazophylacia thesauri ad libamina , & ad
primitias , & ad decimas , ut introferrent per
eos principes civitatis in decode gratiarum
adtionis , Sacerdotes & Levitas : quia Iztiri-
catus est Juda in Sacerdotibus & Levins astan-
tibus.
44 Et custodierunt obscrvationem Dei sui ,
& observationem expiationis, & cantores , &
janitores juxta prceptum David , & Salo
mons , filii ejus ,
45 Quia in diebus David & Afaph ab exor-
dio erant principes constituti cantorum in car
mine laudantium , & confitentium Deo.
4 Et omnis Israel , in diebus Zorobabel ,
& indiebus Nehemiardabant partes cantoribus
& janitoribus per dies singulos , & lanctifi-
cabant Levitas , & Levitz faneiificabant filios
Aaron.
CAPUT XIII.
Li&o Dtuitrotumio ejiciumur al.tmgia* , ftrtes Levitts
dJJi^niHiur , i quo t.zmcn gatfphiUcio v.tf.t domils TobU pro- batis filiis Juda in Jerusalem :
jicuntur, fy. fabbtli viol'ior-s puniumur : i/Urepn Nthe-
mi's fud os qui uxores duxe *nt nlienigenat.
i T N die autem illo lectum est in volumi- & profanatis diem fabbati ?
J, ne Moysi audientc populo : & inventura
36$
est scriptum in eo , qudd non debeant introire
Ammonites & Moabites in Ecclesiam Dei us
que in zternum :
I E6 quod non occurrerint filiis Israel cum
pane & aqua : & conduxerint adversiim eos
Balaam , ad maledicendum eis : & con-
vertit Deus noster maledictionem in bene-
dictionem.
3 Factum est autem , cum audissent legem ,
separaverunt omnem alienigenam ab Israel.
4 Et super hoc erat Eliasib sacerdos , qui
fuerat prpositus in gazophylacio domus Dei
nostri , & proximus Tobiz.
5 Fecit ergo libi gazophylacium grande, &
ibi erant ante eum reponentes munera , 6c
thus , & vasa , & decimam srumenti , vini ,
& olei , partes Levitarum , & cantorum , 8c
janitorum , & primitias lacerdotales.
6 In omnibus autem his non fui in Jerusa
lem , quia anno trigesimo secundo Artaxerxis
regis Babylonis veni ad regem. Et in fine die-
rum rogavi regem :
7 Et veni in Jerusalem, & intellexi malum,
quod secerat Eliasib Tobias , ut faceret ei the-
iaurum in vestibulis domus Dei.
8 Et malum mini visum est valde. Et proje-
ci vasa domus Tobiae foras de gazophylacio :
9 Prcepique , & emundaverunt gazophy
lacia : & retuli ibi vasa domus Dei , sacrifi-
cium, & thus.
10 Et cognovi qu6d partes Levitarum non
fuissent datz : & fugisset unusquisque in regio-
nem suam de Levitis , & cantoribus , Sc de
his , qui ministrabant :
I I Etegi causam adversus magistratus,& di-
xi : Quare dereliquimus domum Dei ? Et con-
gregavi eos , & feci stare in stationibus fuis.
1 1 Et omnis Juda apportabat decimam sru
menti , vini , & olei in horrea.
1 3 Et constituimus super horrea Selemiam
Sacerdotem, & Sadoc scribam, & Phadaiam
de Levitis , & juxta eos Hanan rilium Zachur,
filium Mathaniz : quoniam fidelcs comproba-
ti sunt , & ipsis creditx sunt partes sratrum
suorum.
14 Memento mei Deus meus pro hoc , &
ne deleas miserationes meas , quas feci in do
mo Dei mei , & in ezremoniis ejus.
15 In diebus illis vidi in Juda calcantes tor-
cularia in sabbato , portantes acervos, & one-
rantes super asinos vinum , & uvas , & sic us ,
& omne onus , & inferentes in Jerusalem die
fabbati. Et contestatus sum , ut in die qua ven-
dere liceret , venderent.
1 6 Et Tyrii habitaverunt in ea , inferentes
pifees, & omnia venalia : & vendebant in fab-
17 Et objurgavi optimates Juda, & dixi
eis : Qux est hzc res mala , quam vos facitis,
1 8 Numquid non hc fecerunt patres nostri,
Z 2 iij
 166 LIBER II. ESDR , Cap. XIII. & LIBER TOBI Cap. I.
& adduxit Deus noster super nos omne ma-
lum hoc j & super civitatem hanc ? Et vos
additis iracundiam super Israel violando Sab-
bacum.
1 9 Factum est autem , cum quievissent por-
tae Jerusalem in die sabbati , dixi : & clause-
runt januas , &c prcepi ut non aperirent eas
usque post Sabbatum : & de pueris meis cons-
titui super portas ut nullus inrerret onus in die
Sabbati.
zo Bt manserunt negotiatores, & vendentes
universa venalia foris Jerusalem semel & bis.
1 1 Et contestatus sum eos, & dixi eis : Quare
manetis ex adverso muri ? si secundd hoc fece-
ritis , manum mittam in vos. Itaque ex tem-
pore illo non venerunt in Sabbato.
n Dixi quoque Levitis ut mundarentur , &
venirent ad custodiendas portas , & sanctifi-
candum diem Sabbati : & pro hoc ergo me
mento mei Deus meus , & parce mihi secun
dum multitudinem miserationum tuarum.
13 Sed & in diebus illis vidi Judaeos ducen-
tes uxores Azotidas , Ammonitidas , & Moa-
bitidas.
%\ Et filii eorum ex media parte loqueban-
tur Azotice , & nesciebant loqui Judaice , &
loquebantur juxta linguam populi & populi.
if Et objurgavi eos , & maledixi. Et ceci-
di ex eis viros , & decalvavi eos , & adjura,-
vi in Deo , ut non darent filias suas filiis eo
rum , & non acciperent de filiabus eorum filiis
suis , & sibimetipsis , dicens :
16 * Numquid non in hujuscemodi re pec-
3. 1. j. cavit Salomon rex Israel ? & certe in gentibus
multis non erat rex similis ei , & dilectus Deo
suo erat , & posuit eum Deus regem super
* i Jtf; omnem Israel : * & ipsum ergo duxerunt ad
1 1. peccatum mulieres alienigenx.
17 Numquid & nos inobedientes faciemus
omne malum grande hoc , ut praevaricemur
in Deo nostro , & ducamus uxores peregri-
nas ?
18 De filiis autem Joiada filii Eliasib sacer-
dotis magni , gener erat Sanaballat Horoni-
tes , quern fugavi a me.
19 Recordare Domine Deus meus , adver-
sum eos , qui polluunt sacerdotium , jusque
Sacerdotale & Leviticum.
30 Igitur mundavi eos ab omnibus alieni-
genis , & constitui ordines Sacerdotum & Le-
vitarum , unumquemque in ministerio suo :
31 Et in oblatione lignorum in temporibus
eonstitutis , & in primitivis : memento mei
Deus meus in bonum. Amen.
LIBER
TOBI
CAPUT PRIMUM.
Tahiti in cuptivitate cai/litwai , a Ugt Dti non reciiii ,
if ftlium l\bi in ex Anniuxarc [ujicfium , Deum limtri
doctt : grains rtgi Stlmanifur , feigit auocumiiut wilt 1
ctnfrtirci upi-vot coajoltwr & juvat eltemtsmi Gibtle
dot mutuo dectm argtnei ulcm* Stnmtcherib , qmi ku,m
Jifetiret , eum perse -juitur.
r nr
1 th;
BIAS ex tribu 8c & civitate Neph-
thali ( quar est in superioribus Galilx
supra NaalTon , post viam , qux ducit ad
Occidentem , in sinistro habens civitatem
Sephet )
i * Cum captus esset in diebus Salmanasar
regis Assyriorum, in captivitate tamen positus, I7.1.S-
viam veritatis non deseruit > IS. J.
3 Ita ut omnia, qu habere poterat, quoti-
die concaptivis fratribus , qui erant ex ejus
genere , impertiret.
4 Cumque esset junior omnibus in tribu
Nephthali , nihil tamen puerile geslit in
opere.
j Denique cilm irent omnes ad vitulos au-
reos, * quos Jeroboam fecerat rex Israel, hie ,.}.,
solus sugiebat consortia omnium, Ul :,
6 Sed pergebat in Jerusalem ad templum
Domini , & ibi adorabat Dominum Deum
Israel , omnia primitiva sua , & decimas suas
fideliter offerens ,
7 Ita ut in tertio anno proselytis , & adve-
nis ministraret omnem decimationem.
8 Hc ik his fimilia secundum legem Dei
puerulus observabat.
9 Ciim verd factus esset vir , accepit uxo-
rem Annam de tribu sua , genuitque ex ea
filium , nomen suum imponens ei ,
io Quern ab infantia timere Deum docuit ,
& abltinere ab omni peccato.
ii Igitur, cum per captivitatem devenisset
cum uxore sua , & tilio in civitatem Niniven
cum omni tribu sua ,
l x ( Cum omnes ederent ex cibis Genti-
lium ) tile cullodivit animam suam , & num-
quam contaminatus est in el'cis eorum.
1 3 Et quoniam memor suit Domini in toto
corde suo , dedit illi Deus gratiam in conl-
pectu Salmanasar regis ,
14 ht dedit illi potestatem qu6cumque vel-
let ire , habens libertatem quarcumque facere
voluisset.
1 j Pergebat ergo ad omnes , qui erant in
captivitate , & monica falutis dabat eis.
\6 Cum autem venisset in Rages civitatem
Medorum, & ex his , quibas honoratus fuerat
a rege, habuisset decem talenta argenti :
17 Et i lim in multa turba generis sui Gate-
 LIBER, TOBI , Cap. IL & III. 367
lum egentem videret , qui erat ex tribu ejus, liebat ea.
fub chirographo dedit illi memoratum pon 10 Contigit autem ut qudam die fatigatus
dus argenti. fepultura , veniens in domum fuam , jactaf-
1 8 Pol multum vero temporis , momio fet le juxta parietem , & obdormiflet ,
Salmanafar rege , cm regnaret Sennacherib n Et ex nido hirundinum dormienti illi
filius ejus pro eo , & filios Ifracl exofos habe- calida ltercora inciderent fuper oculos ejus ,
ret in confpeftu fuo : rieretque caecus.
1 9 Tobas quotidie pergebat peromnem 1 Haue autem tentationem ideo permifit
cognationem fuam, & confolabatur eos , divi- Dominus evenire illi,ut pofteris dareturexem-
debatque unicuique , prout poterat , de fa- plum patientiae ejus , licut & fanri Job.
cultatibus fuis : 13 Nam cum ab infantia fua femper Deum
io Efurientes alebat , nudifque veftimenta timuent , & mandata ejus cuftodierit , non
praebebat , & mortuis atque occifis fepultu- eft contriftatus contra Deum, quad plaga -
ram follicitus exhibebat. citatis evenerit ei ,
1 1 * Denique cum reverfus eTet rex Senna 1 4 Sed immobilis in Dei timor permanfit,
19. 'i- cherib , fugiens Judaea plagam, quam circa agens gratias Deo omnibus diebus vitae fua;.
rc;\ eum feceratDeus propter blalphemiam fuam, 1 f Nam kut beato Job infultabant reges,
4- . & iratus multos occideret ex riliis Ifrae'l , To ita ifti parentes & cognati ejus irridebant vi-
:. Muh.
s.u. bias fepeliebat corpora eorum. tam ejus , dicentes :
xi At ubi nuntiatum eft regi, juffit eum oc- 16 Ubi eft fpes tua , pro qua eleemofynas
cidi , He tulit ornnem fubltantiam ejus. & fepulturas facicbas ?
3 Tobias vera cum filio fuo , & cum uxo- 1 7 Tobias ver increpabat eos , dicens :
re fugiens , nudus latuit , quia multi dilige- Nolite ita loqui :
bant eum. 1 8 Quoniam filii fanftorum fumus , & vi-
i4 * Poil dies vero quadragintaquinque oc- tam illam expe&amus , quam Deus daturus
* 17- ciderunt regem filii ipfius , eft his , qui fidem fuam nunquam mutant
i. Per. Et reverfus eft Tobias in domum fuam, ab eo.
omnifque facultas ejus reitituta eft ei. 1 9 Anna ver uxor ejus ibat ad opus textri-
47- num quotidie , & de labore manuum fuarum
3*. CAPUTH.
Tolius monuorum defatigatat [epulturi , h'iruniims fitr- vitum , quem confequi poterat , deferebat.
coe m fatientite probothnem exctuttur , if ab uxvre ami. 10 Unde faum eft , ut haedum caprarum
eis ifurn irridtntibus ajjecius oppiobiio , pjlienttjim tol accipiens detuliflet dorn i :
rt mjttr Jo'A.
i Cujus cm vocem balantis vir ejus au-
i T) Oft haec ver , cm eiTet dies feftus Do- diflet , dixit : Videte , ne forte furtivus fit ,
X mini , & faum eflet prandium bonum reddite eum dominis fuis , quia non licet no
in domo Tobias , bis aut edere ex furto aliquid, aut contingere.
i Dixit filio fuo : Vade , & adduc aliquos * Ad haec uxor ejus irata refpondit : Ma- * M.
de tribu noftra , timemes Deum , ut epulen- nifeft vana fata eft fpes tua , eleemofynae
tur nobifcum. tux modo apparuerunt.
3 Cmque abiiflet , reverfus nuntiavit ei, 13 Atque his & aliis hujufcemodi verbis
unum ex filiis Ifrae'l jugulatum jacere in pla exprobrabat ei.
tea. Statimque exiliens deaccubitu fuo, relin- CAPUT III.
quens prandium, jejunus pervenit ad corpus : Tobut ob uxoris mort pcemis o>at'o ai Deum, &
4 Tollenfque illud portavit ad domum Sat x lia Rsgueli, humilis cum triduano je)uni-> oratio , ob
fuam occult , ut , dum fol occubuiflet, caut rimftii ancilU i'/tpreperium dt fepttm ipfiui manta a damtmio inte-
: utilisant autem preces exaudiuntur,, kco Rab te
fepeliret eum. te ad eos curantlo nnjjo.
Cmque occultaflet corpus, manducavit i TP Une Tobias ingemuit , & ceepit ora-
panem cum luftu & tremore , J re cum lacrymis ,
6 Memorans ilium fermonem , quern dixit i Dicens : Julius es Domine , & omnia ju-
4 mot. Dominus * per Amos prophetam : Dies feili dicia tua juta funt , & omnes viat tus , mife-
i io. veltri convertentur in lamentationem & lue- ricordia , & veritas , & judicium.
). bUcb. turn.
3 Et nunc Domine memor eto mei , & ne
' 4I- 7 Cm vero fol occubuiflet , abiit , & fe- vindictam fumas de peccatis meis,neque remi-
pelivit eum. nifearis delicia mea , vel parentum meorum.
8 Arguebant autem eum omnes proximi 4 * Quoniam non obedivimus praeceptis * Dtuu
ejus , dicentes : Jam hujus rei causa interfici tuis , ideo traditi fumus in direptionem , & u. j *.
jufliis es , &c vix efFugifti mortis imperium, captivitatem , & mortem , in fabulam , &
& iterm fepelis mortuos ? in improperium omnibus nationibus,in quibus
9 * Sed Tobias plus timens Deum , quam difperfifti nos.
11. regem, rapiebat corpora occiforum, Se occul- Et nunc Domine magna judicia tua , quia
tabat in domo fua , & mcdiis nobus - non egimus lecundm prxcepta tua , be non
 368 LIBER TO B I , Cap. III. & IV.
ambulavimus finceriter coram te.
6 Et nunc Domine secundum voluntatem
tuam sac mecum , & praecipe in pace recipi
spiritum meum : expedit enim mihi mori ma-
gis quam vivere.
7 Eadem itaque die contigit ut Sara filia
Raguelis in Rages civitate Medorum , &r ipsa
audiret improperium ab una ex ancillis patris
sui ,
8 Quoniam tradita fuerat septem viris , &
darmonium nomine Asmodus occiderat eos ,
mox ut ingrefli fuissent ad earn.
9 Ergo cum pro culpa sua increparet puel-
lam , respondit ei , dicens: Ampliils ex te non
videamus filium , aut filiam super terram ,
interfectrix virorum tuorum.
io Nunquid & occidere me vis , sicut jam
occidisti septem viros ? Ad hanc vocem per-
xexit in superius cubiculum domus su : &
tribus diebus , & tribus noctibus non mandu-
cavit neque bibit :
1 1 Sed in oratione perfistens cum lacrymis
deprecabatur Deum , ut ab isto improperio
liberaret earn.
i z Factum est autem die tertia, dum com-
pleret orationem , bcnedicens Dominum ,
13 Dixit : Benedictum est nomen tuumDeus
patrum noitrorum : qui cum iratus fueris ,
misericordiam facies , & in tempore tribula-
tionis peccata dimittis his , qui invocant te.
14 Ad te Domine faciem meam converto ,
ad te oculos meos dirigo.
15 Peto Domine ut de vinculo improperii
hujus absolvas me , aut certe desuper terram
eripias me.
1 6 Tu scis Domine , quia nunquam con-
cupivi virum , & mundam servavi animam
meam ab omni concupiscentia.
17 Nunquam cum ludentibus miscui me :
neque cum his , qui in levitate ambulant >
participem me pratbui.
1 8 Virum autem cum timore tuo , non cum
Jibidine mea consensi suscipere.
19 Et, aut ego indigna sui illis , aut illi
fbrsitan me non fuerunt digni : quia forsitan
viro alii conservasti me.
jo Non est enim in hominis potestate con
cilium tuum.
11 Hoc autem pro certo habet omnis , qui
te colit , quod vita ejus , si in probatione
fuerit , coronabitur : si autem in tribulatione
fnerit , liberabitur : & si in correptione fuerit,
ad misericordiam tuam venire licebit.
n Non enim delectaris in perditionibus
nostris : quia post tempestatem , tranquillum
facis : & post lacrymationem & fletum , exul-
tationem infundis.
13 Sit nomen ruum Deus Israel benedictum
in srcula.
Z4 In illo tempore exauditar sunt preces
ctmborum in conspectu glori funimi Dei ;
t< Et missus est Angclus Domini fanctuj
Raphael , ut curaret eos ambos , quorum uno
tempore funt orationes in conspectu Domini
recitatx.
C AT U T IV.
Tobidi chm ft brevi putarct moritmum , fill piijpmi pdtim
Us monisa inciUcdt , elttnwynd uhtutem decUrat f & dt dt-
ctm drgemi itlcnth Odbelo muiuo datis ind c-t-
1 T Gitur cum Tobias putaret orationem
1 suam exaudiri ut mori potuiflet, vocavit
ad se Tobiam filium suum ,
1 Dixitque ei : Audi fili mi verba oris mei ,
& ea in corde tuo , quasi fundamentum cons
true.
3 Cum acceperit Deus animam meam ,
corpus meum scpeli : * & honorem habebis ExU.
matri tuae omnibus diebus vit ejus : ;
4 Memor enim esse debes , qua: & quanta w"' 1-
pericula passa sit propter te in utero suo.
% Cdm autem & ipsa compleverit tempus
vitat su , sepelias earn circa me.
* Omnibus autem diebus vit tu in mente
habeto Deum : &z cave ne aliquando peccato
conientias > & prtermittas przcepta Domini
Dei nostri.
7 * Ex iubstantia tua sac eleemosynam , & *tm.
noli avertere faciem tuam ab ullo paupere :
ita enim net , ut nee a te avertatur facies Do- ^ M
mini- . . . . !/*
8 * Quomodo potueris , ita esto misericors. I4- ,,.
9 Si multum tibi fuerit , abundanter tribue : * Eati.
si exiguum tibi fuerit , etiam exiguum liben- js- '
ter impertiri stude.
10 Prmium enim bonum tibi thesaurizas
in die neceflitatis.
1 1 * Quoniam eleemosyna ab omni pec- * !<
cato , & a morte liberat , & non patietur ' '
animam ire in tenebras.
1 x Fiducia magna erit coram summo Deo
eleemosyna omnibus facientibus earn.
13 * Attende tibi, fili mi , ab omni fornica- * **"
tione , 8r prter uxorem tuam nunquam pa- * }"
tiaris crimen scire.
14 Superbiam nunquam in tuo sensu , aut
in tuo verbo dominan permittas : * in ipsa * Gcu
enim initium sumpsit omnis perditio. . s
1 % * Quicumque tibi aliquid operatus fue + Ltv.
19 'I-
rit , statim ei mercedem restitue , & merces DtmU.
mercenarii tui apud te omnind non remaneat.
16 * Quod ab alio oderis fieri tibi > vide ne Mat.
tu aliquando alteri facias. 7.10.1:
17 * Panem tuum cum esurientibus & ege-
nis comede, & de vestimentis tuis nudos tege.
1 8 Panem tuum , & vinum tuum super se-
pulturam justi constitue , & noli ex eo man-
ducare , & bibere cum peccatoribus.
19 Cojisilium semper a sapiente perquire.
10 Omni tempore benedic Deum : & pete
ab eo , ut vias tuas divigat , & omnia conlilia
tua in rpso permaneant.
x 1 Indico etiam tibi , fili mi , dedifle me
deceni
 . LIBERTOBI ,Cap. V. & VI. 3<?*
tJecem talenta argenti , dum adhuc infantulus mihi , de flua domo, aut de qua tribu es tu ?
esses , Gabelo , in Rages civitate Medomm, 17 Cui Raphael Angelus dixit : Genus quae-
& chirographum ejus apud me habeo : , ris merceharii , an ipsum mercenarium , qui
it Et ided perquire quo modo ad eum cum filio tuo eat ?
pervenias , & recipias ab eo supra memora- 1 8 Sed ne forte sollicitum te reddam , ego
turn pondus argenti , &c reltituas ei chirogra sum Azarias Ananjac magni filius.
phum simm. 19 Et Tobias refpondit : Ex.magno genere
* Km. z$ Noli timere fili mi : pauperem qttidem es tu. ; Sed peto ne irascaris quod voluerim
* '7- vitam gerimus, * fed multa bona habebimus, cognoscere genus tuum.
si timuerimus Deum , & recesserimus ab omni 10 Dixit autem illi Angelus : Ego sanum
peccato j & fecerimus bene. ducam , & sanum tibi reducam filium tuum.
C A P U T V. 1 1 Respondens autem Tobias , ait : BenS
TckU focium ac discern ttiniris in Rages Medirum quarenti, ambuletis , & sit Deus in itinere vestro , 6c
Raphiet jtngtlus ig nttus cccunit , cui pater filium commit- Angelus ejus comitetur vobiscum.
tit , quibus profeilis mater filii defies abfemiam.
n Tune paratis omnibus, quaeerant in via
i HP Unc refpondit Tobias patri suo , Be di- portanda , fecit Tobias vale patri suo &c ma-
X xit : Omnia quaecumque prcepisti mi- tri suae , & ambulaverunt ambo simul.
hi faciam pater. z$ * Cumque profecti essent , coepit mater *l*ft*
z Quomodo autem pecuniam hanc requi- ejus flere , & dicere : Baculum senectutis nos- +!
ram, ignoro ? ille me nescit, & ego eum igno- tr tulisti , & transmisisti a nobis. -
ro : quod signum dabo ei ? Sed neque viam> *4 Nunquam fuisset ipsa pecunia , pro qua
per quam pergatur illuc , aliquando cognovi. misiiti eum.
3 Tune pater ilius refpondit illi , & dixit : 1 5 Sufficiebat enim nobis paupertas nostra,
Chirographum quidem illius penes me habeo : ut divitias computaremus hoc , qudd vide-
quod dum illi oitenderis , ftatim restituet. bamus filium noltrum.
4 Sed perge nunc , & inquire tibi aliquem z6 Dixitque ei Tobias : Noli flere , salvus
fidelem virum , qui eat tecum salva mercede perveniet filius noster , & salvus revertetur ad
sua : ut , dum adnuc vivo , recipias earn. nos , & oculi tui videbunt ilium.
5 Tune egressus Tobias , invenit juvenem 17 Credo enim qudd Angelus Dei bonus
splendidum , (lantern praecinctum , &c quasi comitetur ei , & bene disponat omnia , quae
paratum ad ambulandum. circa eum geruntur , ita ut cum gaudio rever-
6 Et ignorans quod Angelus Dei esset , sa- tatur ad nos.
lutavit eum, & dixit : Unde te habemus bone 1 8 Ad hanc vocem cessavit mater ejus flere,
juvenis ? & tacuit.
7 At ille refpondit : Ex filiis Israel. Et To C A P U T VI.
bias dixit ei : Nolti viam , quae ducit in regio- *4ngeli bortatu Tubiat invaiemem pijcem tfprebeniit fr
nem Medorum ? txe>ixe>at cor ejus, fel, sj- jecur ad medicament* reset vint ;
{$ ad Raguelem dstitrtwtt , ut jvjfu Angeli petat in uxorent
8 Cui refpondit : Novi : & omnia itinera illius filiant Strum , cujus (tptem viros tecidtrat dammium,
ejus .frequenter ambulavi , & mansi apud Ga- discern ab Angela quo fine /u;cipundum ac /ervandum fie
belum fratrem noltrum , qui moratur in Ra conjugium.
ges civitate Medorum , quae posita ell in mon- i T) Rofectus est autem Tobias , & canis se-
tc Ecbatanis. X cutus ell eum , & mansit prima man-
9 Cui Tobias ait : Sustine me obfecro , do sione juxta fluvium Tigris.
nee hare ipsa nuntiem patri meo. z Et exivit ut lavaret pedes suos , & ecce
i o Tune ingressus Tobias, indicavit universa piscis immanis exivit ad devorandum eum.
haec patri suo. Super quae admiratus pater 3 Quern expavefeens Tobias clamavit vocc
rogavit ut introiret ad eum. magna , dicens : Domine , invadit me.
1 1 Ingressus itaque salutavit eum, & dixit : 4 Et dixit ei Angelus : Apprehende bran-
Gaudium tibi lit semper. chiam ejus , & trahe eum ad te. Quod cum
ii Et ait Tobias : Quale gaudium mihi fecisset , attraxit eum in siccum , & palpitare
erit , qui in tenebris sedeo, & lumen cli non ccepit ante pedes ejus.
video ? j Tune dixit ei Angelus : Exentera hunc pif-
13 Cui ait juvenis : Forti animo esto , in cem , & cor ejus , & fel, & jecur repone tibi :
proximo est ut a Deo cureris. sunt enim hate necessaria ad medicamenta uti-
14 Dixit itaque illi Tobias : Numquid po- liter.
teris perducere filium meum ad Gabelum in 6 Quod ciim fecisset, assavit carnes ejus, &
Rages civitatem Medorum ? & cum redieris , secum tulerunt in via : ctera salierunt , qua:
restituam tibi mercedem tuam. suflkerent eis, quousque pervenirent in Rages
1 f Et dixit ei Angelus : Ego ducam , & re- civitatem Medorum.
ducam eum ad te. 7 Tune interrogavit Tobias Angelum , 8c
16 Cui Tobias refpondit : Rogote , indica dixie ei ; Oblecro te Awria frater , ut dicas
Aa a
 370 LIBER TOBI, C ap. VI. VII. & VIII.
mihi quod remedium habebunt ilia , qu dc
pisce servare juffisti ?
'8 Et responoens Angelus , dixit ci : Cordis'
ejus particulam si super carbones ponas , fu-
mus cjus extricat omne genus daemoniorum ,
fiye a viro , five a muliere , ita ut ultra non
accedat ad eos.
9 Et fel valet ad ungendos oculos , in qui
bus fuerit albugo. , & sanabuntur.
io Et dixit ei Tobias : Ubi vis ut manea-
mus ?
1 1 Respondensque Angelus , ait : Est hie
Raguel nomine, vir propinquus de tribu tua ,
& hie habec filiam nomine Saram , fed neque
mafculum , neque foeminam ullam habet
aliam prter earn.
* nwi. 1 1 * Tibi debetur omnis substantia ejus, &
a7; I. Oportet earn te accipere conjugem.
3.. 1 3 Pete ergo earn a patre ejus , &dabit
tibi earn in uxorem.
14 Tune respondit Tobias , & dixit : Audio
quia tradita est septem viris , & mortui sunt :
fed & hoc audivi , quia dmonium occidit
illos.
i j Timeo ergo , ne forte & mihi hc eve-
niant : & cum sim unicus parentibus meis ,
deponam senectutem illorum cum trillitia ad
inferos.
1 6 Tune Angelus Raphael dixit ei : Audi
me , & ostendam tibi qui sunt , quibus pr-
valere potest darmonium.
1 7 Hi namque qui conjugium ita suscipiunt
ut Deum a fe , & a sua mente excludant , &
iu libidini ita vacent , sicut equus & mulus ,
quibus non est intellectus : habet potestatem
--emonium super eos.
1 8 Tu autem cum acceperis earn , ingressus
cubiculum , per tres dies continens esto ab ea,
& nihil aliud, nisi orationibus vacabis cum ea.
1 9 Ipsa autem nocte , incenso jecore piscis,
fugabitur darmonium.
io Secunda vero nocte, in copulatione sanc
torum patriarcharum admitteris.
1 1 Tertia autem nocte , benedictionem con-
sequeris,ut filii ex vobis procreentur incolumes.
ii Transact! autem tertia nocte , accipies
virginem cum timore Domini , amore filio-
Xum magis quam libidine ductus, ut in semine
Abrah benedictionem in filiis consequaris.
CAPUT VII.
R"uel pel'wtm a Tebia ^tuam flitm in uxorrn ttididii
ttusilio Raph*ilii , fr fcr'-pih ceitjugii ttbulii , nuptif. ctle.
tttntw.
I T Ngressi sunt autem ad Raguelem , & sus-
X cepit eos Raguel cum gaudio.
a Inmensque Tobiam Raguel , dixit Ann
uxori sua? : Quam similis est juvenis iste con-
sobrino meo !
3 Et cum hc dixisset , ait : Unde eftis ju-
venes fratres nostri ? At illi dixerunt : Ex tri
bu Nephthaii liimus , ex wptivitate Ninivc.
4 Dixitque illis Raguel : Nostis Tobiam
fratrem meum ? Qui dixerunt : Novimus.
5 Cumque mulca bona loqueretur de eo ,
dixit Angelus ad Raguelem : Tobias , de quo
interrogas , pater istius est.
6 Et misit le Raguel, & cum lacrymis oscu-
latus est eum : & plorans supra collum ejus ,
' 7 Dixit : Benedictio sit tibi fili mi , quia
boni & optimi viri filius es.
8 Et Anna uxor ejus , & Sara ipsorum filia
lacrymatae sunt.
9 Postquam autem locuti sunt , prcepit
Raguel occidi arietem , & parari conviviunu
Cumque hortaretur ,eos discumbere ad pran-
dium ,
io Tobias dixit : Hie ego hodie non man-
ducabo neque bibam , nisi priiis petitionem
meam conrirmes , & promitas mihi dare Sa
ram siliam tuam.
1 1 Quo audito verbo Raguel , expavit ,
sciens quid evenerit illis septem viris , qui
ingrefll sunt ad earn : & timere cpit ne for
te & huic similiter contingeret : & cum nuta-
ret , & non daret petenti ullum responsum ,
ii Dixit ei Angelus : Noli timere dare earn
isti , quoniam huic timenti Deum debetur
conjux filia tua : propterea alius non potuit
habere illam.
i j Tune dixit Raguel : Non dubito quod
Deui preces & lacrymas meas in conspectu
suo admiserit.
14 Et credo quoniam ided fecit vos venire
ad me , ut ista conjungeretur cognationi suae
* secundum legem Moysi : & nunc noli du- * N*
bium gerere qudd tibi earn tradam. }< *:
1 j Et apprenendens dexteram filiac suar, dex-
tr Tobiat tradidit , dicens : Deus Abraham ,
& Deus Isaac , & Deus Jacob vobiscum sit ,
& ipse conjungat vos, impleatque benedictio
nem suam in vobis.
1 6 Et accept! charta , fecerunt conscriptio-
nem conjugii.
17 fct post hacc epulati sunt , benedicentes
Deum.
1 8 Vocavitque Raguel ad fe Annam uxo
rem suam , & praecepit ei ut pratpararet alte-
rum cubiculum.
1 9 Et introduxit illuc Saram filiam suam ,
& lacrymata est.
io Dixitque ei : Forti animo esto filia mea:
Dominus cli det tibi gaudium pro tzdio
quod perpesia es.
CAPUT VIII.
Tobias tbiUmum ingrejjus , pntem )umi p'fris 'fl*t , cV
damonit a R,:phic!e I'l-'to , Toll n & jri fimul ortmes noc-
ttm tmnsigum imo.umei : ounpro[tet trpleio quod piratHm
trsi ftpuUsO, icti.-jut Deo (rains i Sar* p*rtnnb*i , Ututa
apparatus comiiHum ; frpt' dote medituu bonorum tffigwtturt
tedente & relii) iti >i.tiiet*tt pojt pneatum obitim.
1 T) Ostquam ver6 cnaverunt , introdux-
X runt juvenem ad earn.
 IIBKR TOBI , Cap. VIII. & IX.
t Rccofdatus kaque Tobias sermonum An-
geli , protulit de cassidili.suo partem jecoris,
poluitque earn super carbones vivos.
3 Tune Raphael Angelus apprehendit d-
monium , &: religavk illud in deserto supe-
rioris gypti.
4 Tune hortatus est virginem Tobias, dixit-
que ei ; Sara , exurge , & deprecemur Deum
hodie , & eras , & secundum eras : quia his
tribus noctibus Deo jungimur : tertia autem
transacts nocte , in nostro erimus conjugio.
f Filii quippe sanctorum sumus , ac non
poslumus ita conjungi sicut gentes , qu igno
rant Deum.
6 Surgentes autem parker , instanter ora-
bant ambo simul , ut.iankas daretur eis.
7 Dixnque Tobias : Domine Deus patrum
nostrorum , benedicant te cli & terr, mare-
que & somes , & flumina & omnes creatur
tu , quae in eis sunt.
* <. 8 * Tu fecisti Adam de limo terra: , dedisti-
* 7- que ei adjutorium Hevam.
9 Et nunc Domine tu scis , quia non luxu-
ri causa accipio sororem meam conjugem,
fed sola posteritatis dilectione , in qua bene-
dlcatur nomen tuum in fcula seculorum.
io Dixit quoque Sara : Miserere nobis Do
mine , miserere nobis , Si conscnescamus am
bo pariter sani.
1 1 Et factum est circa pullorum cantum,ac-
cersiri juffit Raguel servos suos , & abierunt
cum eo pariter ut foderent sepulchrum.
n Dicebat enim : Ne forte similimodo
evenerit ei , quo & cteris illis septem viris,
qui sunt ingreffi ad earn.
1 3 Ciimque parassent fossam , reversus Ra
guel ad uxorem suam , dixit ei :
14 Mitte unam ex ancillis tuis , & videat si
mortuus est , ut sepeliam eum antequam illu-
cescat dies.
1 j At ilia misit unam ex ancillis suis. Qu
ingressa cubiculum, reperit eos salvos Sc inco-
lumes , sceum pariter dormientes.
\6 Et reversa , nuntiavit bonum nuntium :
& benedixerunt Dominum , Raguel videlicet
& Anna uxor ejus ,
17 Et dixerunt : Benedicimus te Domine
Deus Israel j quia non contigit quemadmo-
dum putabamus.
18 Fecisti enim nobiscum misericordiam
tuam , & exclusisti a nobis inimicum perse-
quentem nos.
19 Miscrtus es autem duobus unicis. Fae
eos Domine plenius benedicere te : & sacrifi-
cium tibi laudis tu & su sanitatis offerre,
ut cognoscat universitas gentium , quia tu es
Deus solus in universa terra.
20 Statimque praecepit servis suis Raguel,
ut replerent fossam quam fecerant, priusquam
clucesceret.
ti Uxori autem su dixit ut instrueret con-
371
vivium , & prpararet omnia qu in cibos
erant ker agent ibus necessaria.
ii Duas quoque pingues vaccas , &qua-
tuor arietes occidi fecit, & parari epulas om
nibus vicinis suis , cunctisque amicis.
13 Et adjuravit Raguel Tobiam , ut duas
hebdomadas moraretur apud se.
. 14 De omnibus autem , qu poffidebac
Raguel , dimidiam partem dedit Tobi , 8c
feck scripturam , ut pars dimidia , quso-
pererat post obitum eorum , Tobi dominio
deveniret.
C A P U T IX.
RapbalC Tobit regats ad Gabelum fergit ; quem recepti
ftcwtta ad Tobi* nupiiai adducic : iUe amem TobiA at Sane
btHtdiat.
i T"" Unc vocavit Tobias Angelum ad fe ,
J. quem quidem hominem existimabat ,
dixitque ei : Azaria frater , peto ut auscultes
verba mea.
z Si meipsum tradam tibi servum , non ero
condignus providenti tu.
3 Tamen obfecro te ut assumas tibi anima-
lia five servitia , & vadas ad Gabelum in Ra
ges civitatem Medorum : reddasque ei chiro-
graphum suum , & recipias ab eo pecuniam,
& roges eum venire ad nuptias meas.
4 Scis enim ipse quoniam numerat pater
meus dies : & si tardavero un4 die plus, con-
tristatur anima ejus :
< Et certe vides quomodo adjuravit me Ra
guel , cujus adjuramentum fpernere non pos
sum.
6 Tune Raphael assumens quatuor ex servis
Raguelis, & duos camelos, in Rages civitatem
Medorum perrexit : & inveniens Gabelum ,
reddidit ei chirographum suum , & recepk ab
eo omnem pecuniam.
7 Indicavitque ei de Tobia filio Tobi ,
omnia qu gefta sunt : fecitque eum secum
venire ad nuptias.
8 Ciimque ingressus esset domum Raguelis,
invenit Tobiam discumbentem : & exiliens,
oseulati sunt se invicem : & flevk Gabelus ,
benedixitque Deum ,
9 Et dixit : Benedicat te Deus Israel , quia
filius es optimi viri , & justi , & timentis
Deum , & eleemosynas facientis :
io Et dicatur benedictio super uxorem
tuam , & super parentes vestros :
1 1 Et videatis filios vestros , & filios filio-
rum vestrorum , usque in tertiam & quartam.
generationem , & sit semen vestrum bene-
dictum a\ Deo Israel , qui regnat in scula s-
culorum.
1 1 Ciimque omnes dixissent , Amen , ac-
cesserunt ad convivium : fed Sc cum timore
Domini nuptiarum convivium exercebant.
Aaa ij
 37* LIBER TOBI, Cap.X. & XI.
C A P U T X, tra Niniven , undecimo die.
"Parent tt Tub'nt Imgam lyi maram anxih queitmiur > Mt i Dixitque Angelus : Tobia frater,scis quem-
avion grl oltinit , tu a Ragutle diminatur , accept* date & admodum reliquisti patrem tuum.
Hxcrc : ptrro Raguel lilts beat jrccando y adman ci filtant dt
efficio matiitf-intUiai.
3 Si placet itaque tibi, prxcedamus, & len
to gradu scquantur iter nostrum familiacsimul
I f> Um verd moras faceret Tobias , causa cum conjuge tua , & cum animalibus.
\^j nuptiarum , sollicitus erat pater ejus 4 Cumque hoc placuisset ut irent, dixit Ra
Tobias , dicens : Putas quare moratur films phael ad Tobiam : Tolle tecum ex sellc pis-
mcus , aut quare detentus eit ibi ? cis : erit enim necessarium. Tulit itaque To
% Putasne Gabelus mortuus est , & nemo bias ex selle illo , & abierunt.
redder ill! pecuniam ? j Anna autem sedebat seciis- viam, quotidie
3 Cpit autem contristari nimis ipse > & in supercilio montis , undc respicere poterat
Anna uxor ejus cum eo : & cperunt ambo de longinquo.
simul flere : e6 quod die statuto minimerever- ! 6 Et dum ex eodem loco specularetur ad-
tcretur tilius eorum ad eos. ventum ejus , vidit a longe, & illicd agnovit
* Sup s- 4 * Flebat igitur mater ejus irremediabili- venientem h'lium suum , currensque nuntiavit
aj. bus lacrymis , atque dicebat : Heu heu viro suo , dicens : Ecce venit rtlius tuus.
fill mi , ut quid te misimus peregrinari, lumen i Dixitque Raphael ad Tobiam : At ubi in-
oculorum noltrorum, baculum lenectutis nos-, troieris domum tuam , statim adora Domi-
tr , solatium vitae noflr , spem posteritatis num Deum tuum : & gratias agens ei, accede
nostr* ? ad patrem tuum , & osculare eum.
* Omnia simul in te uno habentes , te non 8 Statimque lini super oculos ejus ex fclle
debuimus dimittere a nobis. isto piscis , quod portas tecum : scias enim
6 Cui dicebat Tobias : Tace , & noli turba- quoniam mox aperientur oculi ejus , & vide-
ri , sanus est lilius norter : satis fidelis est vir bit pater tuus lumen cli , & in alpectu tuo
ille , cum quo misimus eum. gaudebit.
7 Ilia autem nullo modo consolari poterat, 9 Tune prcucurrit canis,qui simul fuerat in
fed quotidie exiliens circumspiciebat , & cir- via : & quasi nuntius adveniens, blandimento
cuibat vias omnes , per quas spes remeandi suar caudx gaudebat.
videbatur , ut procul videret eum, si fieri pos io Et conlurgens carcus pater ejus , cpit
set , venientem, offendens pedibus currere : & data manu pue-
8 At verd Raguel dicebat ad generum suum : ro j occurrit obviam filio suo.
Mane hie , & ego mittam nuntium salutis de 1 1 Et suscipiens osculatus est eum cum uxo-
le ad Tobiam patrem tuum. re sua , & cperunt ambo flere pr gaudio.
p Cui Tobias ait : Ego novi quia pater 1 1 Cumque adorassent Deum , & gratias
jneus & mater mea mod6 dies computant, egistent , consederunt.
& cruciatur spiritus eorum in ipsis. i $ Tune sumens Tobias de felle piscis , li-
io Cumque verbis multis rogaret Raguel nivit oculos patris sui.
Tobiam , & ille eum nulla ratione vellet au- 14 Et sustinuit quasi dimidiam fere horam :
dire , tradidit ei Saram , & dimidiam partem & cpit albugo ex oculis ejus , quasi mem-
omnis substantial sux in pueris , in pueilis , in brana ovi , egredi.
pecudibus , in camelis , & in vaccis , & in 15 Quam aprehendens Tobias traxit ab
pecunia multa : & salvum atque gaudentem oculis ejus , statimque visum recepit.
idimisit eum a se , 16 Et glorificabant Deum, ipse videlicet, &
1 1 Dicens : Angelus Domini sanctus sit in uxor ejus , & omnes qui sciebant eum.
itinere vestro , perducatque vos incolumes , 1 7 Dicebatque Tobias : Benedico te Domine
& inveniatis omnia recte circa parentes ves- Deus Israel , quia tu castigasti me, & tu salva-
tros , & videant oculi mei filios veitros priul- sti me : & ecce ego video Tobiam filium meu.
I'.iam moriar. 18 Ingressa eit etiam polt septem dies Sara
1 1 Et apprehendentes parentes siliam suam, uxor filii ejus, & omnis familia sana, & peco-
osculati sum earn j & dimiserunt ire : ra, & cameli, & pecunia multa uxoris : fed tic
1 3 Monentes earn honorare soceros , dili- ilia pecunia , quam receperat a Gabelo :
gere maritum, regere familiam,gubernare do- is Et narravit parentibus luis omnia bene-
mum , & seipfam irreprehensibilem exhibere,. ficia Dei , qua: secisset circa eum per homi-
C A P U T X I. nem , qui cum duxerat.
Rcltclis in itinere $a. z rc'ntuatjUc samilia ,T>:biii& R<-
fhici prx.edentet, lutf a p^rentilusTclix excijiifttur ; filit ad Veneruntque Achior & Nabath conso-
j.it it ocultt teiii' jtcoris linten'.e, ille vifum rtceptciquap-ep. brini Tobi gaudentes ad Tobiam , & comjra-
teradi- Deo granit , soft adittnium Sdr* ac j***>li* lepttm tulantes ei de omnibus bonis , qua? circa ilium
tiebut Ixti epulamur. oilenderat Deus.
i /~^ Unique reverse rentur , pervenerunt ad z 1 Et per septem dies epulantes , omnc*
V> Charau , qu est in medio itinere con cum gaudio magno gaviii sunt.
 LIBER TOBI, Cap. XII. & XIII... 373
C A P U T XII. tatem Dei eram : ipsum benedicite , & can-
Tobhi , cumfiUo Ue Mci.cde Raphael's consultant , auditip- tate illi.
que qwtjibi at fitio frtjitttrtu btnejiciis , medietattm offer* 19 Videbar quidem vobiscum manducare ,
omnium qua aitulcraw : at Me fe Dei angeltun dtclarat , & & bibere : sed ego cibo invisibili , & potu ,
soft revetata *'> myfieri* in calum fublevaiur i <* j*ci, " ' qui ab hominibus videri non potest , utor.
in terram front ruevtcs Deum benedicunt. 10 Tempus est ergo ut revertar ad eum, qui
i Tf"" Unc vocavic ad se Tobias filium suum , me misit : vos autem benedicite Deum , tc
X dixitque ei : Quid poisumus dare viro narrate omnia mirabilia ejus.
isti lancto , qui venit tecum ? 1 1 Et cum hc dixisset , ab aspectu eorum
x Respondent Tobias, dixit patri suo : Pater, ablatus est , & ultra eum videre non potue-
quam mercedem dabimus ei t auc quid dignum runt.
poterit esse bencficiis ejus ? n Tune prostrati perhoras tres in saciem ,
3 Me duxit & reduxit sanum , pecuniam 4 benedixerunt Deum : & exurgentes narrave-
Gabelo ipse recepit , uxorem ipseme habere runt omnia mirabilia ejus.
fecit , & daemonium ab ea ipse compescuit , C A P U T XIII.
gaudium parentibus ejus fecit, meipsum a Tahiti senior bentdicit ac gratias agit Domino , & univer
devoratione piscis eripuit , te quoque videre ses ad idifsum bortatitr : frtfbitat quoque de refiitmient ty
fecit lumen casli , & bonis omnibus per eum magna felicitate sutura Jerufale .
repleti sumus. Quid illi ad hc poterimus i \ Periens autem Tobias senior os suum ,
dignum dare ? Xibenedixit Dominum, & dixit: Magnus
4 Sed peto te pater mi , ut roges eum , si- es Domine in ternum , & in omnia saecula
forte dignabitur medietatem de omnibus, qua; regnum tuum :
allata sunt , sibi assumere. ' x * Quoniam tu flagellas &: salvas : deducis * Dtut.
< Et vocantes eum , pater scilicet & filius, ad inferos , & reducis : & non est qui effugiat J- *.
tulerunt eum in parcem : & rogare coeperunt, manum tuam. 1. Reg.
ut dignaretur dimidiam partem omnium , 3 Confitemini Domino filii Israel , & in Sap. I S,
qua; attulerant , acceptam habere. conspectu gentium laudate eum :
6 Tune dixit eis occulte : Benedicite Deum 4 Quoniam ide6 dispersit vos inter gentes ,
cacli , & coram omnibus viventibus conrite- quae ignorant eum , ut vos enarretis mirabilia
mini ei , quia fecit vobiscum misericordiam ejus , & faciatis scire eos , quia non est alius
suam. Deus omnipotens practer eum.
7 Etenim sacramentum regis abscondere 5 Ipse castigavit nos propter iniquitates
bonum est : opera autem Dei revelare & con- nostras : & ipse salvabit nos propter miseri
fiteri honoriricum est. cordiam suam.
8 Bona est oratio cum jejunio , & eleemo- 6 Aspicite ergo qua: fecit nobiscum , & cum
syna magis quam thesauros auri recondere : timore & tremore confitemini illi : regemque
9 Quoniam eleemosyna a morte liberat , sculorum exaltate in operibus vestris.
& ipsa est , qux purgat peccata , & facit inve- 7 Ego autem in terra captivitatis meac con-
nire misericordiam & vitam ternam. fitebor illi : quoniam ostendit majestatem
io Qui autem faciunt peccatum , & ini- suam in gentem peccatricem.
quitatem , hostes sunt animae suae. 8 Convertimini itaque peccatores, & facite
1 1 Manifesto ergo vobis veritatem , & non justiciam coram Deo , credentes qu6d faciat
abscondam a vobis occultum sermonem. vobiscum misericordiam suam.
it Quando orabas cum lacrymis , & scpe- 9 Ego autem , & anima mea in eo laetabi-
liebas mortuos , & derelinquebas prandium mur.
tuum , & mortuos abscondebas per diem in 10 Benedicite Dominum omneselecti ejus :
domo tua , & nocte scpeliebas eos , ego ob- agite dies Letitiae , & confitemini illi.
tuli orationem tuam Domino. 1 i Jerusalem civitas Dei , castigavit te Do
1 3 Et quia acceptus eras Deo , necefle suit minus in operibus manuum tuarum.
ut tentatio probarec te. \i Confitere Domino in bonis tuis , & be-
14 Et nunc misit me Dominus utcurarem nedic Deum saeculorum ut reaedificet in te ta-
te , & Saram uxorem rilii tui a dxmonio li- bernaculum suum , ut revocet ad te omnes
berarem. captivos,& gaudeas in omnia sarcula sseculoru.
i < Ego enim sum Raphael Angelus , unus 1 3 Luce splendid! fulgebis : & omnes sines
ex scptem , qui astamus ante Dominum. terra; adorabunt te.
\6 Ciimque hc audissent , turbati sunt , & 14 * Nationes ex longinquo ad te venient : * lsai.
trementes ceciderunt super terram in saciem & munera deferentes , adorabunt in te* Do So, S.
suam. minum , & terram tuam in sanctificationem
17 Dixitque eis Angelus : Pax vobis, nolite habebunt.
mere. 1 < Nomen enim magnum invocabunt in te.
18 Etenim cum essera vobiscum, per Yolun- itfMaledictierunt qui contempserint te : iSc
A a a iij
 3?4
TV.
LIBER

TOBI! Ll.ft.1
, Cap. XIV.

& LIBER JUDITH
...._ ..-(1 !. .. :..
Cap.
l'
I.
l-L
condemnati erunt omnes qui blasphomavcrint tron vestram circa me in uno Icpulebro , ex
te :benedictique erunt qui dificaverint te. eo dirigite gressus veitros ut exeatis hinc :
17 Tu autem ltaberis in filiis tuis , quo- 13 Video enim quia iniqujtas ejus finem.
niam omnes benedicentur , &: congregabuntur dabit ei.
ad Dominum. 14 Factum est autem post obitum matrix
1 8 Beati omnes qui diligunt te , & qui gau- su , Tobias abscessit ex Ninive cum uxore
dent super pace tua. fiia, & filiis , & filiorum filiis., & reversus elt
19 Anima mea benedic Dominum , quo- ad ibeeros suos.
niam liberavit Jerusalem civitatem suam a ij Invenitque eos incolumes in senectute
cunctistribulationisejus,DominusDeusnoster. bona : & curam eorumgeffit , & ipse clausit
io Beatus ero si fuerint reliqui seminis mei oculos eorum : & dmnem hreditatem domils
ad videndam claritatem Jerusalem. Raguelis ipse percepit : viditque quintam ge-
* UpK. 1 1 * Port Jerusalem ex sapphiro & smara- nerationem , filios filiorum suorum.
SI. It. gdo dificabuntur : & ex lapide pretioso om- 16 Et completis annis nonagintanovem in
nis circuitus murorum ejus. timore Domini , cum gaudio sepelierunt eum.
sr Ex lapide candido & mundo omnes pla- 17 Omnis autem cognatio ejus , & omnis
te ejus sternentur : & per vicos ejus alleluia generatio ejus in bona vita , & in lancta con-
cantabitur. versatione permansit, ita ut accepti essent tam
13 Benedictus Dominus , qui exaltavit earn, Deo , quam hominibus , & cunctis habitan-
& sit regnum ejus in scula iculorum super tibus in terra.
earn. Amen.
C A P U T XIV. L I B E R
TMat senior moriiums , tmplttii ii atatis sua amis
filium ac Hepotct ad fieiatem hertatur : utaue fifidiii pare*,
tibui i Waive migrent-, quom everteidam dicit , fr Jerusa
lem ittjiaurmdam , quod flint observant , landem ad soctrot
J u D I T H.
reverinur , ihiaue completis 99 annis mori~ttr.
1 pT consummati sunt sermones Tobi. Et
Jtipostquam illuminatus est Tobias , yi- CAPUT PRIMUM.
xit annis quadraginta duobus , & vidit filios *4rphaxad cmflruit urbem Ectatanit , at verb Ntbuchii.
nsfor vtclo rege Medorum , cuneiis regnit imperart cufiens ,
nepotum suorum. nuntios ad ea mittit i quibut absuue haute remijjit , iniigna-
I Completis iraque annis centum duobus , tm jurat Je id ulturum.
scpultus est honorihce in Ninive.
3 Quinquaginta narhque & sex annorum lu RPHAXAD itaque , rex Medo
men oculorum amisit , sexagenarius verd re-
cepit.
1A
rum , subjugaverat multas gentes
L X. imperio suo \ & ipse dificavit civi
4 Reliquum ver6 vit su in gaudio suit , tatem potentiflimam , quern appellavit Ecba-
& cum bono ptofectu timoris Dei perrexit in tanis ,
i Ex Iapidibus quadratis & sectis : fecit mu-
$ In hora autem mortis su vocavit ad se ros ejus in latitudinem cubitorum scptuagin-
Tobiam rilium suum , & septem juvenes filios ta , & in altitudinem cubitorum triginta ,
ejus nepotes suos , dixitque eis : turres verd ejus posuit in altitudinem cubito
6 Prope erit interitus Ninive : non enim ex- rum centum.
Ejdr, cidit verbum Domini : & * fratres noltri , qui 3 Per quadrum verd earum latus utrumque
dispersi sunt a terra Israel, revertentur ad earn. vicenorum pedum spatio tendebatur , posuit-
7 Omnis autem deserta terra ejus replebi- que portas ejus in altitudinem turrium .
tur , & domus Dei , qua: in ea incensa est , 4 Et gloriabatur quasi potens in potentia
itemm redificabitur : ibique revertentur om exercitils sui,& in gloria quadrigarum suarum.
nes timentes Deum. 5 Anno igitur duodecimo regni sui , Nabu-
8 Et relinquent gentes idola sua , & venient chodonosor rex Assyriorum , qui regnabat in
in Jerusalem , & inhabitabunt in ea , Ninive civitate magna , pugnavit contra Ar-
9 Et gaudebunt in ea omnes reges terr , phaxad , & obtinuit eum
adorantes regem Israel. 6 In campo magno , qui appellatur Ragau,
10 Audite ergo filii mei patrem vestrum : circa Euphrathen , & Tigrin , & Jadason in
Servite Domino in veritate , & inquirite ut campo Erioch regis Elicorum.
faciatis qu placita sunt ill I : 7 Tune exaltatum est regnum Nabuchodo-
11. Et filiis vestris mandate ut faciant justi- nosor , & cor ejus elevatum est : & misit ad
tias & eleemosynas , ut sint memores Dei , & omnes qui habitabant in Cilicia, & Damasco,
benedicant eum in omni temporc in veritate, & Libano .,
& in tota virtute sua. 8 Et ad gentes qu sunt in Carmelo , &
II Nunc ergo filii audite me,& nolite ma- Cedar , & inhabitantes Galilam in campo
nere hie : fed quacumque die sepelieritis ma magno Lsilrelon ,
 LIBER JUDITH, Cap. "I. II. & 1IL .
f Et ad omnes qui erant in Samaria , &
tfans flumen Jordanem usque ad Jerusalem ,
& omnem terram Jesse,quousque perveniatur
ad terminos thiopi.
io Ad hos omnes misit nuntios Nabucho-
donosor rex Assyriorum.
1 1 Qui omnes uno animo contradixerunt ,
& remiserunt eos vacuos , & sine honore al>
jecerunt.
ii Tune indignatus Nabuchodonosor rex
adversils omnem terram illam , juravit per
thronum & regnum suum qudd defenderet se
de omnibus regionibus his.
C A P U T II.
UvUserHes a Ndiuchodtmofor miuitur , omnia regna fr
fofulos vtjtaiurui : dejcribitur foteiuia exerciius iffius ;
nuUiiftjuc lecis per ipjum txpitgnaiis , vehement tinior am.
tT>/bj IHVdfit.
i A Nno tertiodecimo Nabuchodonosor
XA regis , vigesima & secunda die mensis
Srimi , factum eit verbum in domo Nabucho-
onosor regis Assyriorum , ut defenderet fe.
i Vocavitque omnes majores natu, omnes-
oue duces , & bellatores suos , & habuit cum
eis mysterium consilii sui :
3 Dixitque cogitationem suam in eo essc ,
ut omnem terram suo subjugaret imperio.
4 Quod dictum cum placuisset omnibus ,
vocavit Nabuchodonosor rex Holofernem
principem militi suae ,
% Et dixit ei : Egredere adversils omne
regnum Occidentis , & contra eos praecipuc ,
qui contempserunt imperiuin meum.
6 Non parcet oculus tuus ulli regno , om-
nemque urbem munitam subjugabis mihi.
7 Tune Holofernes vocavit duces , & magis
trate virtutis Assyriorum : & dinumeravit vi-
ros in expeditionem , sicut praecepit ei rex ,
centum viginti millia peditum pugnatorum ,
& equitum &c sagittariorum duodecim millia.
8 Omnemque expeditionem suam fecit pra>-
ire in multitudine innumerabilium camelo-
rum , cum his quac exercitibus sufficerent co-
piose , bourn quoque armenta , gregesque
ovium , quorum non erat numerus.
9 Frumentum ex omni Syria in transitu suo
parari constituic.
io Aurum vero , & argentum de domo re
gis assumpsit multum nimis.
1 1 Et profectus ell ipse , & omnis exercitus
cum quadrigis, & equitibus, & sagittariis, qui
cooperuerunt faciem terrae , sicut locust.
iz Cilmque pertra.iliifet fines Assyriorum ,
venit ad magnos montes Ange , qui sunt a
sinirtro Ciliciae , ascenditque omnia castella
eorum , & obtinuit omnem munitionem.
13 Effregit autem civitatem opinatislimam
Melothi , prdavitque omnes filios Tharsis ,
& filios Ismael , qui erant contra faciem de-
serti , & ad austrum terr Cellon.
14 Et tiansmt Euphraten > & venit in Me-
375
sopotamiam : & fre: it omnes civitates excel-
fas , qu erant ibi , 5 torrente Mambre usque-
quo perveniatur ad mare :
15 Et occupavit terminos ejus, a Cilicia
usque ad fines Japheth , qui sunt ad austrum.
itf Abduxitque omnes filios Madian, & pr-
davit omnem locupletationem eorum, omnes-
que resistentes sibi occidit in ore gladii.
17 Et post hace-descendit in campos Damas-
ci in diebus meslis , & succendit omnia fata ,
omnefque arbores , & vineas fecit incidi :
18 Lt cecidit timor illius super omnes in-
habitantes terram.
CAPUT III.
H'hfcrm fe ultra dedunt tontis copiis territi universorum.
urhiiiu ac preiihcurum piincipes , ex quibus euxiliaret ipse
fibi .ijptmit i fr tame infirum iiviw.es ac dees defiruxit,
quo joUi Nabuchodonosor Dens hahettur.
i np Unc miserunt legatos suos , universa-
X rum urbium , ac provinciarum reges
ac principes , Syriae scilicet , Mesopotamia ,
& Syriae Sobal , & Lybi , atque Cilici , qui
venientes ad Holofernem , dixerunc :
I Desinat indignatio tua circa nos : Melius
est enim ut viventes scrviamus Nabuchodo
nosor regi magno, & subditi simus tibi , quam
morientes cum interim nostro ipsi servitutis
noltr damna patiamur.
3 Omnis civitas nostra } omnisque posseslio,
omnes montes, & colles, & campi, & armenta
bourn , gregesque ovium , & caprarum , equo-
rumque & camelorum , & universae facultates
nostrae , atque familiar in conspectu tuo sunt :
4 Sint omnia nostra sub lege tua.
j Nos , & filii nostri , servi tui sumus.
6 Veni nobis pacificus dominus , & utere
servitio nostro , sicut placuerit tibi.
7 Tune descendit de montibus cum equiti
bus in virtute magna , & obtinuit omnem ci
vitatem , & omnem inhabitantem terram.
8 De universis autem urbibus assumpsit sibi
auxiliaries viros fortes & electos ad bel-
lum.
9 Tantusque metus provineiis illis incubuit,
ut universarum urbium habitatores principes ,
& honorati simul cum populis } exirent ob-
viam venienti ,
10 Excipientes eum cum coronis, & lampa-
dibus , ducentes choros in tympanis, & tibiis.
II Nee ista tamen facientes , ferocitatem
ejus pectoris mitigare potuerunt :
iz Nam & civitates eorum destruxit } &
lucos eorum excidit.
13 Prceperat enlm illi Nabuchodonosor
rex , ut omnes deos terra: exterminaret , vi
delicet ut ipfe solus diceretur Dens ab his na-
tionibus , qu potuissent Holofernis potentia
subjugari.
14 Pertransiens autem Syriam Sobal, &r om
nem Apameam , omnemque Mesopocamiairij
venit ad Idumos in terram Gabaa >
 37<5 LIBER JUD1T H, Cap. IV. & V.
i * Accepitque civitates eorum , & scdit ibi pectu Domini ,
per rriginta csies , in quibus diebus adunari 1 6 Ita ut etiam hi , qui osserebant Do
prcepit universum exercitum virtutis su. mino holocausta , prcincti cilieiis offerrent
C A P U T IV. sacrificia Domino , & erat cims super capita
Filii Israel vthemtnter Holofemcm metuentet , horiatu
eorum.
EJi :cbim facerdotis jtfe mitnimt humand industrid ty- jeju. 17 Et ex toto corde suo omnes rabant
mil ac oratienc bumitiant tr affiigunt , auxilmmoTit a Dt. Deum , ut visitaret populum suum Israel.
r/ant tmplorant.
C A P U T V.
i ' I Unc audientes haec filii Israel , qui ha- Rogatus ab HUoferne debtor dux jlmmonittrum it genera
bitabant in Terra Juda , timuerunt val- Ifrailitarum , enirrat Dei mirabilia circa populum Ifr.'ilui.
de a facie ejus. cum , mouetqut He itmeri contra illoi pugnet , quibui audtiit
i Tremor , & horror invasit scnsus eo indignantvr iffi Mbior principe1 Holoftmi/.
rum , ne hoc faceret Jerusalem & templo 1 'VJ Untiatumque est Holoferni principi
Domini , quod fecerat cteris civitatibus & J-\ militia: Assyriorum , qudd filii Israel
templis earum. prarpararent se ad resistendum , jlc montium
3 Et miscrunt in omnem Samariam per itinera conclusissent ,
circuitum usque Jericho , & proecupaverunt i Et furore nimio exarsit in iracundia
omnes vertices montium. magna , vocavitque omnes principes Moab
4 Et muris circumdedemnt vicos suos , & & , duces Ammon ,
congregaverunt frumenta in prparationem 3 Et dixit eis : Dicite mihi quis sit populus
pugn. iste , qui montana obsidet : aut qu , & qua-
5 Sacerdos etiam Eliachim fcripsit ad uni- les, & quant sint civitates eorum : qu etiam
versos,qui erant contra Esdrelon, qu est con sit virtus eorum , aut qu sit multitudo eo
tra faciem campi magni juxta Dothain,& uni- rum : vel quis rex militi illorum :
versos , per quos vi transitus esse poterat , 4 Et quare pr omnibus , qui habitant in
6 Ut obtinerent ascensus montium , per Oriente , isti contempferunt nos , & non
quos via esse poterat ad Jerusalem , & illic exierunt obviam nobis , ut susciperent nos
custodirent , ubi angustum iter esse poterat cum pace ?
inter monies. j Tune Achior dux omnium filiorum Am
7 Et sceerunt filii Israel secundum quod mon respondens , ait : Si digneris audire , do-
constituerat eis sacerdos Domini Eliachim. mine mi , dicam veritatem in conspectu tuo ,
8 Et clamavit omnis populus ad Domi- de populo isto , qui in montanis habitat i &:
num instantia magna , & humiliaverunt ani- non egredietur verbum falsum ex ore meo.
mas suas in jejuniis , & orationibus , ipsi &c 6 Populus iste ex progenie Chaldorum est.
mulieres eorum. 7 * Hie primum in Mesopotamia habitavit, * <?*
9 Et induerunt fe sacerdotes cilieiis , & in quoniam noluerunt sequi dcos patrum fuo-n. H<
fantes proitraverunt contra faciem templi rum , qui erant in Terra Chaldorum.
Domini, & altare Domini operuerunt cilicio : 8 Delerentes itaque cremonias patrum
1 9 Et clamaverunt ad Dpminum Deum Is suorum , qu in mulcitudine deorum erant ,
rael unanimiter , ne darentur in prdam in 9 Unum Deum cli coluerunt , * qui & * Get,
fantes eorum , & uxores eorum in divisionem, prcepit eis ut exirent inde , & habitarent in it. 1.
& civitates eorum in exterminium , & sancta Chuian : Cilmque operuisset omnem terram
e^rum in pollurionem , &c ficrent opprobrium fames , * delcenderunt in gyptum. Iilic- * 5,,,
Gentibus. que per quadringentos annos sic multiplicati 4. i.
1 1 Tune Eliachim , sacerdos Domini mag- iunt , ut dinumerari eorum non poslet exer-
gnus , circuivit omnem Israel > allocutusque citus.
elt eos , 10 Cilmque gravaret eos rex gypti , at-
i z Dicens : Scitote quoniam exaudiet Do- que in diricationibus urbium suarum in luto
minus preces vestras , si manentes permanse- & latere subjugasset eos , clamaverunt ad
ritis in jejuniis , & orationibus in conspectu Dominum suum , & percuflit totam Terram
Domini. gypti plagis variis.
* Exod. 1i * Memores estote Moysi servi Domini , 1 1 * Cilmque ejecissent eos gyptii a fe, & * exU.
17, 1 j. qui Amalec confidentem in virtute sua , & in cessasset plaga ab eis , & iteriim eos vellent it. u-
pontia sua , & in exercitu suo , & in cly- capere , & ad suum servitium revocare ,
peis suis , & in curribus suis , & in equitibus ix * Fugientibus his Deus cli mare ape-*^.
suis , non ferro pugnando, fed precibus sanctis, ruit ita , ut hinc inde aqu quasi murus soli- 14. j.
orando dejecit : darentur , & isti pede sicco fundum maris per-
14 Sic erunt universi hostes Israel : si persc- ambulando trannrent.
veraveritis in hoc opere , quod cpistis. 13 In quo locodum innumerabilis exercitus
ij Ad. hanc igitur exhortationem ejus de- gyptiorum eos perscqueretur , ita aquis
precantes Dominum , permanebant in cons- coopertus est , uc uon remaneret vel unus >
qui
 LIBER JUD1T H, Cap. V..&.VI.
qui factum posteris nuntiaret.
14 Egreffi verc nure rubrum deserta Si-
na montis occupaverunt, in quibus homo nun-
quam habitare potuit , vel filius hominis re-
quievit.
ij lllic fontes amari obdulcati sunt eis ad
bibendum , & per annos quandraginta anno-
nam de caelo consecuti sunt.
16 Ubicumque ingresli sunt sine arcu , &
sagitta , & ablque scuto & gladio , Deus eo
rum pugnavit pro eis > & vicit.
17 Et non suit qui insultaret populo isti ,
nisi quando receilit a cultu > Domini Dei sui.
18 Quotiescumque autem prter ipsum
Deum uium , akerum coluerunt , dati sunt
in prdam , &: in gladium , & in oprobrium.
19 Quotiescumque autem pnituerunt se
rece.'sisse a cultura Dei sui , dedit eis Deus
catli virtutem resiitendi.
10 Denique Chananxum regem , & Jebu-
seum,& Pherezaeum,& Hethaeum,& Hevamm,
& Amorrhaeum , & omnes potentes in Hesc-
bon prostraverunt , & terras eorum , & civi-
tates eorum ipsi possederunt :
n Et usque dum non peccarent in conspec-
tu Der sui , erant cum illis bona : Deus enim
illorum odit iniquitatem.
iz Nam & ante hos annos cum recessissent
& via , quam dederat iliis Deus , ut ambula-
rent in ea , extenninati sunt praeliis a multis
nationibus , & plurimi eorum captivi abduc-
ti sunt in terram non suam.
13 Nuper autem reversi ad Dominum Deum
suum, ex disperfione qua dispersi fuerant,
adunati sunt , & ascenoerunt montana haec
omnia , & iterum possident Jerusalem , ubi
sunt sancta eorum.
14 Nunc ergo jni domine , perquire si est
aliqua iniquitas eonun in confpectu Dei eo
rum :ascendamus adiiios, quoniam trr.dens
tradet illos Deus eorum tibi , &: subjugati
crunt sub jugo potcntiz tus.%
1% Si verd non est offensio populi hujus co-
Tam Deo suo, non poterimus reiiftere illis :
quoniam Deus eorum defendet illos : & eri-
mus in opprobrium univerfac terra-.
16 Et ractum est , aim cessasset loqui
Achior verba hxc , irati sunt omnes magna
tes Holofernis , & cogitabant interfirere eum,
dicentes ad alterutrum :
17 Cuis est iste , qui filios 'srael posse di-
cat resistere regi Nabuchodonosor , tz exerci-
tibus ejus ,* homines inermes , & sine virtute,
& sine peritia artis pugnae :
a 8 Ut ergo agnoscat Achior quoniam fallit
nos , ascendamus in montana : & cum capti
fuerint potentes eorum , tune cum eisdem
gladio transverberabitur :
19 Ut sciat omnis gens , quoniam Nabu
chodonosor deus tejr est , & praner ipsum
alius non est.
377
C A P UT VI.
lratus Holofernes juhec Mbivtm duel in Bethulitm ,utei
dtv'iHifimul punituur ; mscrvi a fundibultrits rtfulsi , im
arbovi alligatt : quern felutum fills Israel cogniti ctafi be-
k'ijhc nl>limur , Deum humiliter implcraxtes.
1 r7 Actum est autem ciim cessassent loqui ,
JT indignatus Holofernes vehementer , di-
xit ad Achior :
1 Quoniam prophetasti nobis dicens , qudd
gens ilrael defendatur a Deo suo , ut osten-
dam tibi , quoniam non est Deus , nisi Na
buchodonosor :
3 Cum percusserimus eos omnes , sicut ho-
minem unum , tune & ipse cum illis Assyrio-
rum gladio interibis , & omnis Israel tecum
.perditione disperiet :
4 Et probabis quoniam Nabuchodonosof
dominus sit universe terra; : tuneque gladius
militiae me transict per latera tua , &. confi-
xus cades inter vulneratos Israel , & non respi-
rabis ultra , donee extermineris cum illis.
I Porrd autem si prophetiam tuam veram
existimas, non concidat vultus tuus, & pallor,
qui faciem tuam obtinet, abscedat a te,si ver
ba mea haec putas implerl non posse.
6 Ut autem noveris quia simul cum illis haec
experieris , ecce ex hac hora illorum populo
sociaberis , ut , dum dignas mei gladii peenas
exceperint , ipse simul ultioni subjaceas.
7 Tune Holofernes praecepit scrvis suis ut
comprehenderent Achior, & perducerent eum
in Bethuliam , & traderent eum in manus fi-
liorum Israel.
8 Et accipientes eum servi Holofernis, pro-
fecti sunt per campelcria : fed cum appropin-
quassent ad montana, exierunt contra eos fun-
dibularii.
9 Illi autem divertentes a latere montis , li-
gaverunt Achior ad arborem manibus & pedi-
bus , & sic vinctum restibus dimiserunt eum ,
& reversi sunt ad dominum suum.
10 Porr5 filii Israel descendentes de Bethu-
lia , venerunt ad eum : Quern solventes du-
xerurit ad Bethuliam , atque in medium po
puli ilium statuentes , percunftati sunt quid
rerum esset , quod ilium vinctum Assyrii reli-
quissent.
I I In diebus illis erant illic principes, Ozias
filius Micha de tribu Simeon , & Charmi ,
qui & Gothoniel.
11 In medio itaque seniorum , & in cons-
pectu omnium , Achior dixit omnia qua? lo-
cutus ipse fuerat ab Holoferne interrogatus :
& quahter populus Holofernis voluisset prop-
ter hoc veroum intedicere eum ,
13 Et quemadmodum ipse Holofernes ira-
tus jusserit eum Ifraelitis hac de causa tra-
di : ut dum vicerit ^ilios Israel , tune & ip
sum Achior diversis jubeat interire fuppliciis,
propter hoc quod dixiflet : Deus caeli defen-
sor eorum est.
Bbb
 8 LIBER JUDITH, Cap. VI. & VII.
* Sup. 14 * Cumque Achior universa hc expo-
J- 6. suifset, omnis populus cecidit in faciem, ado-
rantes Dominum,& communi lamentatione,8c
fletu unanimes preces suas Domino effuderunt.
1 j Dicentes : Domine Deus czli & terr ,
intuere superbiam eorum , & respice ad nos-
tram humilitatem , &c faciem sanctorum tuo-
rum attende , & ostende quoniam non dere-
Jinquis prarfumentes de te : & prsumentes de
fe , & de sua virtute eloriantes , humilias.
16 Finito itaque netu , & per totam diem
oratione populorum completa, consolati sunt
Achior ,
17 Dicentes : Deus patrum nostrorum, cu-
jus tu virtutem prdicasti, ipse tibi hanc dabit
vicislitudinem , ut eorum magis tu interitum
videas.
18 Cum vero Dominus Deus noster dede-
rit hanc libertatem fervis suis , sit & tecum
Deus in medio nostri : ut sicut placuerit tibi,
ita cum tuis omnibus converscns nobifcum.
19 Tune Ozias, finito consilio , sufeepit eum
in domum suam , & fecit ei cnam magnam.
10 Et vocatis omnibus presbyteris , simul
expleto jejunio refecerunt.
x 1 Postea vero convocatus est omnis popu
lus, &c per totam noctem intra Ecclesiam ora-
verunt , petentes auxilium a Deo Israel.
C A P U T VII,
JJohfcrncs Etthditm olsidet , ac prttifo aquitiuslu \*htt
femes omnes cufiodiri ; quapr*pter citcs Jiti cruciati civ'natesn
trader e cupium : Oxiai lamcn princess populi ftrjutdct ut ad
qu'wqui diet hoc diJJ'eratur.
1 T T Olosernes autem altera die prcepit
il exercitibus suis , ut ascenderent con
tra Bethuliam.
i Erant autem pedites bellatorum centum
viginti millia , & equites viginti duo millia,
praeter prparationes virorum illorum , quos
occupaverat captivitas , & abducti fuerant de
provineiis & urbibus univers juventutis.
3 Omnes paraverunt fe pariter ad pugnam
contra filios Ifrael,& venerunt per crepidinem
montis usque ad apicem , qui respicit super
Dothain , a loco qui dicitur Belgia , usque
ad Chelmon , qui est contra Esdrttlon.
4 Filii autem Israel , ut viderunt multitu-
dinem illorum, prostraverunt se super terram,
mittentes cinerem super capita sua , unanimes
orantes ut Deus Israel misericordiam suam
ostenderet super populum suum.
y Et aslumentes arma sua bellica , sederunt
per loca , quz ad angusti itineris tramitem
dirigunt inter montofa , & erant custodien-
tes ea tota die & nocte.
6 Porr6 Holofernes , dum circuit per gy-
rum , reperit qu6d sons , qui influebat , aqu-
ductum illorum a parte australi extra civita-
tem dirigeret : & incidi prcepit aquductum
illorum.
7 Erant tamen non longc a muris ibntcs,
ex quibus furtim videbantur haurire aquam
ad refocillandum potiiis quam ad potandum.
8 Sed filii Ammon , & Moab accesserunt ad
Holofernem, dicentes : Filii Israel non in lan-
cea , nee in sagitta confidunt , sed montes de-
fendunt illos , & muniunt illos colles in pne-
cipitio constituti.
9 Ut ergo sine congreflione pugn poffis
superare eos , pone, custodes fontium , ut
non hauriant aquam ex ejs , sine gladio inter-
ficies eos , vel certe fatigati tradent civitatem
suam , quam putant in montibus positam su-
perari non posse.
10 Et placuerunt verba hare coram Holo-
ferne, & coram satellitibus ejus , & consti-
tuit per gyrum centenarios per singulos fontes.
1 1 Cumque ista custodia per dies viginti
fuisset expleta , defecerunt cisternar, & coTlec-
tiones aquarum omnibus habitantibus Bethu
liam , ita ut non esset intra civitatem unde
satiarentur vel una die , quoniam ad mensu-
ram dabatur populis aqua quotidie.
n Tune ad Oziam congregati omnes viri
fminasque , juvenes & parvuli, omnes simul
un4 voce
13 Dixerunt : * Judicet Deus inter nos & '
te , quoniam fecisti in nos mala, nolens Ioqui 5- 11.
pacific^ cum Assyriis , & propter hoc vendi-
dit nos Deus in manibus eorum.
14 Et ide6 non eft qui adjuvet , cum pros-
ternamur ante oculos eorum in siti , & perdi-
tione magna.
i j Et mine congregate universes , qui in ci-
vitate sunt , ut sponte tradamus nos omnes
populo Holosernis.
' 6 Melius eft enim ut captivi benedicamus
Dominum , viventes , quam moriamur , &
simus opprobrium omni carni , ciim videri-
mus uxores nostras , & infantes nostros mori
ante oculos nostros.
17 Contestamur hodie clum & terram , &
Deum patrum nostrorum , qui ulciscitur no$
secundum peccata nostra , ut jam tradatis ci
vitatem in manu militix Holosernis , & sit
finis noster brevis in ore gladii , qui longior
efEcitur in ariditate sitis.
1 8 Et ciim hxc dixissent , factus eft fletus
& ululatus magnus in Ecclesia ab omnibus,
& per multas horas una voce clamaverunt ad
Deum , dicentes :
19 * Peccavimus cum patribus nostris , in- *Tfdm.
jusie egimus , iniquitatem fecimur. lOf.t.
10 Tu , quia pius es , miserere nostri , aut
in tuo flagello vindica iniquitates nostras , &
noli tradere confitentes te , populo qui igno-
rat te ,
zi Ut non dicant inter gentes : Ubi eft Deus
eorum ?
11 Et cum fatigati his clamoribus , &r his
fletibus lassati siluissent ,
1 3 Exurgens Ozias infusus lacrymis , dixit :
 LIBER JUDITH , Cap. VII. & VIII.
quo animo estotc fratres , & hos quinque
dies expedtemus a Domino misericordiam.
14 Forsican enim indignationem suam abs-
cindec , & daljit gloriam nomini suo.
i j Si autem transactis quinque diebus non
venerit adjutorium , faciemus hc verba , qu
locuti estis.
C A P U T VIII.
fuditb , cujusjlirfs is- laus difiribiiur , vacilLmm pros-
bjicros (j- ft* tagujiU JUdiiimtm tfuimo iit n.tdituuti ob-
jurgat, j40ii itmpus Domini miftraiioni prtfcripserint , cosaue
Loriatu, ut fatrum txtmflo populum ok pxtiemivn animtut,
ac pro j Dcum preumur , nte jaUum fuuw [cruttntur.
i rj' T factum est , cum audisset hc Ju
ry dith vidua , qua: erat filia Merari , fi-
lii Idox , filii Joseph , filii Ozi , filii Elai ,
filii,Jamnor , filii Gedeon , filii Raphaim , filii
Achitob , filii Melchi , filii Enan , filii Na-
thani , filii Salathiel , filii Simeon , filii
Ruben :
2 tt vir ejus suit Manasses , qui mortuus est
in diebus Meflis hordeace :
j lastabat enim super alligantes manipulos
in campo), & venit stus super caput ejus , &
mortuus est in Bethulia civitate sua > & sepul-
tus est illic cum patribus suls.
4 Erat autem J udith relicta ejus vidua jam
annis tribus , ttc menlibus sex.
5 Et in superioribus domus su fecit sibi se-
cretum cubiculum > in quo cum puellis suis
clausa morabatur.
6 Et habens super lumbos suos cilicium ,
jejunabat omnibus diebus vita: su , prarter
sabbata, & neomenias, & festa domus Ilrae'l.
7 Erat autem eleganti aipeitu nimis , cui
vir iuus reiiquerat divirias multas , & fami-
liam copiosam , ac posscsliones armentis
bourn , & gregibus ovium plenas.
8 Et erat haec in omnibus famosisllma,
quoniam timebat Dominum valde , nee erat
qui loqueretur de ilia verbum malum.
9 Hjec itaque cum audisset quoniam Ozias
promiiisset qu6d transacto quinto die traderet
civitatem , misit ad presbyteros Chabri , &
Charmi.
io Et venerunt ad illam,& dixit illis : Quod
est hoc verbum , in quo consensit Ozias , ut
tradat civitatem Assyriis, si intra quinque dies
non venerit vobis adjutorium ?
1 1 Et qui estis vos, qui tentatis Dominum ?
12 Non est iste sermo , qui misericordiam
provocetjsed potiiis qui iram excicet, & furo-
rem accendat.
1 1 Posuistis vos tempus miscrationis Domi
ni , & in arbitrium veltrum , diem consti-
tuistis ei.
14 Sed quia patiens Dominus est, in hoc
ipfo peeniteamus , & indulgentiam ejus fusis
lacrynus poitulemus :
1 $ Non enim quasi homo , sic Deus com-
minabitur , neque sicut filius hominis ad iia-
379
cundiam inflammabitur.
\6 Et ide6 humiliemus illi animas nostras,
& in spiritu constituti humiliato , servientes
illi,
1 7 Dicamus flentes Domino , ut secundum
voluntatem suam sic faciat nobiscum miseri
cordiam suam : ut sicut conturbatum est cor
nostrum in superbia eorum , ita etiamde not
tra humilitate gloriemur :
1 8 Quoniam non sumus secuti peccata pa-
trum nostrorum , qui dereliquerunt Deum
suum , & adoraverunt deos alienos ,
19 Pro quo scelere dati sunt in gladium , &
in rapinam , & in confusionem inimicis suis ;
nos autem alterum Deum nescimus prxter
ipsum.
20 Expectemus humiles consolationem ejus,
& exquiret sanguinem nostrum de asthctio-
nibus inimicorum nostrorum , & humiliabic
omnes Gentes*, qucumque insurgunt con
tra nos , 8c faciet illas line honore Dominus
Deus noster.
ii Et nunc fratres, quoniam vos estis pres-
byteri in populo Dei , & ex vobis pendet ani-
ma illorum , ad eloquium vestrum corda eo
rum erigite , ut memores sint , quia tentati
sunt patres nostri ut probarentur , si vere co-
lerent Deum suum.
n * Memores esse debent , quomodo pa- * ami
ter noster Abraham tentatus est , & per mul- n. i.
tas tribulatioues probatus , Dei amicus effec-
tus est.
23 Sic Isaac , sic Jacob , sic Moyses, & om
nes qui placuerunt Deo , per multas tribula-
tiones transierunt fideles.
24 Illi autem , qui tentationes non sufeepe-
runt cum timore Domini , & impatienriam
suam & improperium murmurationis su con
tra Dominum protulerunt ,
if * Exterminati sunt ab exterminatore , & +j
a serpentibus perierunt. io'."'
itfEt nos ergo non ulciscamur nos pro his,
qu patimur ,
27 Sed reputantes peccatis nostris hc ipsa
supplicia minora esse flagella Domini , qui-
bus quasi scrvi corripimur ad emendationem,
& non ad perditionem nostram evenisse ere-
damus.
i i Et dixerunt illi Ozias , & presbyteri :
Omnia qua: locuta es , vera sunt , & non est
in sermonibus tuis ulla reprehensio.
19 Nunc ergo ora pro nobis , quoniam mu-
lier sandta es , & timens Deum.
30 Et dixit illis Judith : Sicut quod potui
loqui , Dei esse cognoscitis :
3 1 Ita quod facere disposui , probate si ex
Deo est , & orate ut firmum faciat Deus con-
silium meum.
3 2 Stabitis vos ad portam nocte ista, &: ego
exeam cum abra mea : & orate , ut sicut di-
xiltis j in diebus quinque tespiciat Dominus
Cbb ij
 38o LIBER JUDIT H,Cap. IX. & X. tui , cum manus foerninac dejecerit eum. *)
populum suum lsraSl.
33 Vos autem nolo ut scrutemini actum \6 Non enim in multitudine est virtus tut "
meum , & usque dum renuntiem vobis , nihil Domine , neque in equorum viribus voluntas
aliud riat , nisi oratio pro me ad Dominum tua est, nee luperbi ab initio placuerunt tibi :
Deum nostrum. t fed humilium & mansuetorum semper tibi
34 Et dixit ad earn Ozias pnnceps Juda: placuit deprecatio.
Vade in pace , &r Dominus lit tecum in ul- 1 7 Deus csrlorum , creator aquarum , &
tionem inimicorum nostrorum. Et reverten- Dominus totius creatur, ewudi me miseram
tes abierunt. deprecantem , & de tua miscricordia pratii-
C A P U T IX. mentem.
fadiib stfe tffltgens humlitni , pro populi libtrttioi* 1 8 Memento Domine testamenti tui , & da
profintt* fncatur , uique Jiti virtus dtttr tvmtndi Hclofer- verbum in ore meo , & in corde meo conli-
uem. lium corrobora , ut domus tua in sanctifica-
i /~\ Uibus abscedentibus , Judith ingressa tione tua permaneat :
V_/_est oratorium suum : & induens se 1 9 Et omnes gentes agnofeant quia tu es
cilicio, posuit cinerem super caput suum : & Deus , & non est alius prter te.
prosternens se Domino , clamabat ad Domi CAPUT X.
num , dicens : Judith fulcherrim* /tptijjtmi oruttt Bahulii [cum [ut
* Gm. t. Domine Deus patris mei Simeon , * qui uociili tgreditur , 4r 'b ixfiorttoribut deprchtmfi dutitur si
34- < dedisti illi gladium in defensionem alienigena- HtUftnum , qui max i\us c.ipitur puUhritttdtHt.
rum , qui violatores extiterunt in coinquina- i TTActum est autem , cum cessasset clama- .
tione fua , & denudaverunt femur virginis X; re ad Dominum , surrexit de loco , in
in confusionem : quo jacuerat prostrata ad Dominum.
3 Et dedisti mulieres illorum in prdam, & i Vocavitque abram suam , & descendens
filias illorum in captivitatem : & omnem pr in domum suam , abstulit a se cilicium , &
dam in divisioncm servis suis , qui zelaverunt exuit se vestimentis viduitatis sua: ,
zelum tuum : subveni quatso te Domine Deus 3 Et lavit corpus suum, &unxitsemyro
meus mihi viduae. optimo , 8c descriminavit crinem capitis lui,
4 Tu enim fecisti priora, & ilia post ilia co- & imposiiit mitram super caput suum , & in-
gitasti : & hoc factum est quod ipsc voluisti. duit le vestimentis jucunditatis sua:, induitque
5 Omnes enim vix tuae parat sunt , & tua sandalia pedibus suis, assumpsitque dextraho-
judicia in tua providentia posiiisii. la , & lilia , & inaures , & annulos , & om
* Ex*d. 6 * Refpice castra Assynorum nunc , ficut nibus ornamentis suis ornavit fe.
*4. tune castra gyptiorum videre dignatus es, 4 Cui etiam Dominus contulit splendorem :
quando post lervos tuos armati currebant, quoniam omnis ista compositio non ex libidi-
confidentes in quadrigis , & in equitatu suoj ne , fed ex virtute pendebat : & ideo Domi
& in multitudine bellatorum. nus hanc in illam pulchritudinem ampliavit,
7 Sed aspexifti super castra eorum , & te- ut incomparabili decore omnium oculis appa-
nebrac fatigaverunt eos. reret.
8 Tenuit pedes eorum abyssus, & aquae ope- 5 Imposiiit itaque'abr siiar ascoperam vini,
ruerunt eos. & vas olei , & polentam , & palathas , &c pa
9 Sic fiant & isti , Domine , qui confidunt nes , & caseum , & profecta est.
in multitudine sua , & in curribus suis , & in 6 Cumque venissent ad portam civitatis,
contis , & in ictitis , & in sagittis kiis , & in invanerunt expectantem Oziam 8c presbyce-
lanceis gloriantur , ros civitatis.
io Et nesciunt qui a tu pse es Deus nosier, 7 Coii cum vidissent cam , stupentes mirati
qui conteris bella ab initio , & Dominus no- siint nimis pulchritudinem ejus.
men est tibi. 8 Nihil tamen interrogantes earn , dimise-
i 1 Erige brachium tuum sicut ab initio , & runt transire , dicentes : Deus patrum nostro
allide virtutem illorum in virtute tua : cadat rum det tibi gratiam , & omne consilium tui
virtus eorum in iracundia tua , qui prornit- cordis sua virtute corroboret , ut glorietur lu-
tunt fe violare sancta tua , & polluere taber- per te Jerusalem, & sit nomen tuum in numc-
naculum nominis tui , & dejicere gladio suo ro sanctorum & justorum.
cornu altaris tui. 9 Et dixerunt hi qui illic erant , omnes un4
i z Fae Domine , ut gladio proprio ejus sii- voce : Fiat , fiat.
perbia amputetur : i o Judith verd orans Dominum , transivit
13 Capiatur laqueo oculorum suorum in per portas ipsa & abra ejus.
me, & percuties eum ex labiis charitatis meat. ii Factum est autem , cum descenderet
14 Da mihi in animo constantiam , ut con- montem , circa ortum diei , occurrerunt ei
temnam ilium : & virtutem,ut evertam ilium. exploratores Assyriorum , & tenuerunt earn j
* jud.* 15 * trie enim hoc memorialc aornini? dicentes ; Umic YQnis ? aut quo vadis .-
 LIBER JUDITH, Cap. X. XI.&XII. 38r
i 1 Qu* respondit : Filia sum Hebrorum , nee illud ignoratur , quod ci jusseris evenire. * Supr*
iJed ego fugi a facie eormn, quoniam futurum 8 Constat enim , Deum nostrum sic pecca- *
agr.ovi, quod demur vobis in deprdationem, tis offensum , ut mandaverit per Prophetas
pro eo quod contemnentes vos , noluerunt suos ad populum , qu6d tradat eum pro pec-
ultrd tradere seipsos ut invenirent misericor- catis fuis.
diam in conspectu vestro. 9 Et quoniam sciunt se offendisle Deum
13 Hac de causa cogitavi mecum , dicens : suum filii Israel , tremor tuus super ipsos est.
Vadam ad faciem principis Holosernis , ut 10 Insupcr etiam fames invasit eos , & ab
indicem illi iecreta illorum , & ostendam illi ariditate aquae jam inter mortuos compu-
Suo aditu poffit obtinere eos , ita ut non ca tantur.
st vir unus de exercitu ejus. 1 1 Denique hoc ordinant , ut interficianc
14 Et cum audistent viri illi verbaejus , pecora sua , & bibant sanguinem eorum :
conllderabant faciem ejus , & crat in oculis 1 a Et sancta Domini Dei sui qu prcepit
eorum stupor ; quoniam pulchritudinem ejus Deus non contingi , in frumento, vino &c
jnirabantur nimis. oleo , hate cogitaverunt impendere , & volunc
1 j Et dixerunt ad earn : Conservasti animam consumere quac nee manibus deberent contin-
tuam ed quod tale reperisti consilium , ut des- gere : ergo quoniam hare faciunt , certum est
cenderes ad dominum nostrum. qudd in perditionem dabuntur.
16 Hoc autem scias , quoniam cum steteris 13 (^uod ego ancilla tua cognoseens , fugi
in conspectu ejus , bene tibi faciet & ens gra- ab illis , & misit me Dominus hxc ipsa nun-
tiflima in corde ejus. Duxeruntque illam ad tiare tibi.
tabernaculum Holosernis , annuntiantes earn. 14 Ego enim ancilla tua Deum colo, etiara
i7Cumque intrasset ante faciem ejus , sta- nunc apud te : & exiet ancilla tua , & oraba
tim captus est in suis oculis Holofernes. Deum,
. 18 Dixeruntque ad eum satellites ejus : 1 5 Et dicet mihi quando eis reddar pecca-
Quis contemnat populum Hebrorum , qui tum suum , & veniens nuntiabo tibi , ita uc
tarn decoras mulieres habent , ut non pro his ego adducam te per mediam Jerusalem , &
meritd pugnare contra eos debeamus ? habebis omnem populum Israel sicut oves ,
19 Videns itaque Judith Holofernem se- quibus non est pastor , & non latrabit vel unus
dentem in conopo , quod erat ex purpura , canis contra te :
& auro , & smaragdo , 8c lapidibus pretiosis 1 6 Quoniam hc mihi dicta sum per pro-
intextum : videntiam Dei.
io Et cum in faciem ejus intendisset , ado- 17 Et quoniam iratus est illis Deus, hacc
ravit eum , prosternens fe super terram. Et ipsa milsa sum nuntiare tibi.
elevaverunt earn servi Holosernis , jubente 18 Placuerunt autem omnia verba haec co-
domino suo. ram Holoferne , & coram pueris ejus , & mi-
C A P U T XI. rabantur sapientiam ejus , & dicebant alter
Julith ab Holnfernt super (tufa fug* su* interregna impo- ad alterum :
Bt illi , sptciasjm potlrecns viclorum. 1 9 Non est talis mulier super terram in as-
1 ' I ' Unc Holofernes dixit ei : quo ani- pectu , in pulchritudine in sensu verborum.
X mo esto , & noli pavere in corde tuo : io Et dixit ad illam Holofernes : Benefecit
quoniam ego nunquam nocui viro , qui vo- Deus, qui misit te ante populum , ut des ilium
luit fervire Nabuchodonolbr regi. tu in manibus nostris :
t. Populus autem tuus , si non contempsisset ii Et quoniam bona est promiflio tua . si
me , non levassem lanceam meam super eum. fecerit mihi hoc Deus tuus , erit & Deus
3 Nunc autem die mihi , qua ex causa re- meus , & tu in domo Nabuchodonosor mag
ceffisti ab illis,& placuit tibi ut venires ad nos? na eris , & nomen tuum nominabitur in uni-
4 Et dixit illi Judith : Sume verba ancill versa terra.
tux , quoniam si fecutus fueris verba ancill C A P U T XII.
tu , perfectam rem faciet Dominus tecum. ternJudith in locum thes*urirum Holtfirnit intrtd:iEl*,siculti.
obiintt propriis vejcendi cibit, ncSieqttc ad ormionem egre-
f Vivit enim Nabuchodonosor rex ternt , iiendi : quarta title* die in convivium i,.d:uh , c;rxm Hr.cm
& vivit virtus ejus , qu est in te ad correp- feme cemedit a" bibit , qui ejus cencui'ifcer.tii ardent , vehe.
tionem omnium animarum errantium : quo metier inebriatur
niam non solilm homines scrviunt illi per te , 1 T-1 Unc jussit earn introire ubi repositi
fed & bestir agri obtemperant illi. Jl erant thesauri ejus , & juflit illic ma-
6 Nuntiatur enim animi tui industria uni- nere earn , & constituit quid daretur illi de,
versis gentibus , & indicatum est omni seculo convivio suo.
quoniam tu solus bonus , & potens es in om- 1 Ciu respondit Judith , &r dixit : Nunc non
in regno ejus , & disciplina tua omnibus pro- potero manducare ex his , qu mihi prcipis
vinciis prdicatur. tribui , ne veniat super me offensio : ex his
7 * Ma hoc lutct quod locutus est Achios > autem , qu mihi detuli , manducabo.
S b b iij
38i LIBER JUDITH , Cap. XII. & XIII.
3 Cui Holofernes ait : Si defecerint tibi ista,
qux tecum detulisti , quid faciemus tibi ?
4 Et dixit Judith : Vivit anima tua domine
meus , quoniam non expendet omnia hxc an-
cilla tua , donee faciat Deus in maim mea
hxc , qux cogitavi. Et induxerunt illam servi
cjus in tabernaculum > quod prxceperat.
j Et petiit dum introiret , ut daretur ei co-
pia nocte & ante lucem egrediendi foras ad
orationem , & deprecandi Dominum.
6 Et prxcepit cubiculariis fuis, ut sicut pla-
ceret illi , exiret , & introiret ad adorandum
Deum suum , per triduum :
7 Et exibat ndctibus in vallem Bethulix ,
& baptizabat fe in fonte aqux.
8 Et ut ascendebat, orabat Dominum Deum
Israel , ut dirigeret viam ejus ad liberationem
populi sui.
9 Et introiens , munda manebat in taber-
naculo usque dum acciperet escam suam in
vespere.
i o Et factum est , in quarto die Holofernes
fecit ccenam servis fuis , & dixit ad Vagao eu-
nuchum suum : Vade , & suade Hebrxam il
lam ut sponte consentiat habitare mecum.
1 1 Fcedum est enim apud Assyrios , si fee-
mina irrideat virum agendo ut immunis ab co
transcat.
i * Tune introivit Vagao ad Judith,& dixit:
Non vereatur bona puella introire ad domi
num meum , ut honorisicetur ante faciem
ejus , siT manducet cum eo , & bibat vinum
in jucunditate.
1 3 Cui Judith respondit : Qux ego sum, ut
contradicam domino meo ?
14 Omne quod erit ante oculos ejus bonum
& optimum faciam. Quidquid autem illi
placuerit , hoc mihi erit optimum omnibus
diebus vitx mex.
1 5 Et surrexit > & ornavit se vestimento
suo , & ingressa stetit ante faciem ejus.
1 6 Cor autem Holofernis concussum est :
erat enim ardens in concupiscentia eius.
1 7 Et dixit ad earn Holofernes : Bibe nunc ,
& accumbe in jucunditate , quoniam invenisti
gratiam coram me.
1 8 Et dixit Judith : Bibam domine , quoni
am magnificata est anima mea hodie pr om
nibus diebus meis.
19 Et accepit , & manducavit , & bibit co-
ram ipfo , ea qux paraverat illi ancilla ejus.
io Ft jucundus factus est Holofernes ad
earn , bibitque vinum multum nimis > quan
tum nunquam biberat in vita fua.
CAPUT XIII.
fu Hi h s.ici.i ad Deum cratiote prtfemdit ttinatt cnfut thril
tJoIoftrnis ; quoi ad emtivts Beihulum dcftreits , cos adgra.
tiarum *Hit>em hcriatur , ifJ veto ab omnibus benedicitur ,
& ^Ai-hior vifo Holoje,Hii capitt obfiupescil.
-u T autem ser6 factum est , festinave-
runt servi iiiius ad hospitia sua, & evasions mea > & in liberatione vest.
conclusit Vagao ostia cubiculi , & abiit.
% Erant autem omnes fatigati a vino :
3 Eratque Judith sola in cubiculo.
4 Porro Holofernes jacebat in lecto , nimid
ebrietate sopitus.
j Dixitque Judith pueltx sux > ut staret so-
ris ante cubiculum , & observaret.
6 Stetitque Judith ante lectum , orans cum
lacrymis , &' labiorum motu in silentio ,
7 Dicens:Confirma me Domine Deus Israel,
& respice in hac hora ad opera manuum mea-
rum , ut , sicut promisisti , Jerusalem civita-
tem tuam erigas : & hoc quod credens per te
posse fieri cogitavi , perficiam.
8 Et cum hxc dixitfet , acceslk ad colum-
nam qux erat ad caput lectuli ejus , & pugio-
nem ejus , qui in ea ligatus pendebat , exolvit.
9 Cumque evaginallet ilium , appreheiidit
comam capitis ejus , & ait : Continua me
Domine Deus in hac hora.
io Et percuflit bis in cervicem ejus , & abs-
cidit caput ejus , & abstulit conopum ejus a
columnis & evolvit corpus ejus truncum.
1 1 Et post pusillum exivit , & tradidit ca
put Holofernis ancillx fux , & juslit ut mitte-
ret illud in peram suam.
1 x Et exierunt dux , secundum consuetudi-
nem suam, quasi ad orationem, &: tranlierunt
caiira , & gyrantes vallem , venerunt ad por-
tam civitatis.
13 Et dixit Judith a longe custodibus mu-
rorum : Aperite portas , quoniam nobiscum
est Deus qui fecit virtutem in Israel.
14 Et factum est , cum audissent viri vocem
ejus , vocaverunt presbyteros civitatis.
j 5 Et concurrerunt ad earn omnes , a mini-
mo usque ad maximum : quoniam sperabanc
earn non esse venturam. ^-r.^.LuvA-.
16 Et accedentes luminaria congyraverunt
circa earn universi : ilia autem afeendens in
eminentiorem locum , juffit fieri silentium.
Cumque omnes tacuissent ,
1 7 Dixit Judith : Laudate Dominum Deum
nostrum , qui non descruit fperantes in fe :
j 8 Et in me ancilla fua adimplevit miseri-
cordiam suam , quam promisit domui Israel :
& interfecit in manu mea hostem populi sui
hac nocte.
19 Et proferens de pera caput Holofernis ,
ostendit illis , dicens : Ecce caput Holofernis
principis militix Assyriorum , & ecce cono
pum illius , in quo recumbebat in ebrieta
te fua , ubi per manum fminx percuflit il
ium Dominus Deus noirer.
to Vivit autem ipsc Dominus, quoniam cuf-
todivit me Angelus ejus, & hinc euntem, & ibi
commorantem , & inde hue revertentem , 8c
non permisit me Dominus ancillam suam co-
inquinari , fed sine pollutione peccati revoca-
vit me vobis gaudentem in victoria fua , in
 LIBER JUDITH, Cap. XIII. XIV. & XV.
*TfJm, n * Confitemini illi omnes , quoniam bo
IOJ. I.
nus , quoniam in seculum mifericordia ejus.
t- lot. zi Universi autem adorantes Dominum ,
I.
dixerunt ad earn : Benedixit te Dominus in
virtute sua , quia per te ad nihilum redegit
inimicos nostros.
i j Porrd Ozias princeps populi Israel,
dixit ad earn : Benedicta es tu filia a Domino
Deo excellb pr omnibus mulieribus super
terram.
14 Benedictus Dominus, qui creavit clum
& terram , qui te direxit in vulnera capitis
principis inimicorum nostrorum :
if Quia hodie nomen tuum ita magnifica-
vit , ut non recedat laus tua de ore homi-
tium , qui memores fuerint virtutis Domini
in ternum , pro quibus non pepercisti animac
tua: propter angustias & tribulationem gene
ris tui , fed subyenisti ruinz ante conspectum
Dei nostri.
x6 Et dixit omnis populus : Fiat , fiat.
17 Porrd Achior vocatus venit , & dixit ei
Judith : Deus Israel , cui tu testimonium de-
disti qudd ulciscatur se de inimicis suis , ipse
caput omnium incredulorum incidit hac nocte
in manu mea.
28 Et ut probes quia ita eft , ecce caput
Holofernis , qui in contemptu superbiat sua:
Deum Israel contempsit, & tibi interitum mi-
nabatur , dicens : Cum captus fuerit populus
Israel , gladio perforari prarcipiam latera tua.
19 Videns autem Achior caput Holofernis ,
angustiatus prx pavore, cecidit in faciem suam
super terram , & arfruavit anima ejus.
jo Postea verd quam resumpto spiritu re-
creatus est , procidit ad pedes ejus , & adora-
vit earn , & dixit :
'31 Benedicta tu a Deo tuo in omni taber-
naculo Jacob , quoniam in omni gente , qua:
audierit nomen tuum , magnilicabitur super
te Deus Israel.
CAPUT XIV.
Holostrnii copitt dt muro Betbuli* suspmfo, jicbhrque cir-
cumeijo , Judti in ^fsyrios irruum ; qui Htlostmtm exciidv-
tes, martuumqut mvtnittp.es, vehement! timttre concutiunsur .
, Ixit autem Judith ad omnem popu-
'D lum : Audite me fratres , sufpendite
caput hoc super muros nostros :
z Et erit , cum exierit Sol , accipiat unus-
quisque arma sua , &c exite cum impetu , non
ut descendatis deorsum , fed quasi impetum
facientes.
3 Tune exploratores necesse erit ut fugiant
ad principem suum excitandum ad pugnam.
4 Cumque duces eorum concurrerint ad ta-
bernaculum Holofernis , & invenerint eum
truncum in suo sanguine volutatum 5 decidet
super eos timor.
j Cumque cognoveritis fugere eos , ite post
illos sceuri , quoniam Dominus conteret eos
sub pedibus vestris.
3*j
6 Tune Achior videns virtutem, quam fecit
Deus Israel , relicto gentilitatis ritu , credidit
Deo , & circumcidit carnem prasputii fui , &
appositus est ad populum Israel, & omnis fuc-
cessio generis ejus usque in hodiernum diem.
7 Mox autem ut ortus est dies suspenderunt
super muros caput Holofernis , accepitque
unusquisque vir arma sua , & egreffi sunt cum
grandi strepitu & ululatu.
8 Quod videntes exploratores , ad taberna*
culum Holofernis cucurrerunt.
9 Porrd hi , qui in tabernaculo erant , ve-
nientes , & ante ingressum cubiculi perstre-
pentes , excitandi gratis , inquietudinem artc
moliebantur , ut non ab excitantibus , fed a
sonantibus Holofernes evigilaret.
10 Nullus enim audebat cubiculum virtutis
Assyriorum pulsando aut intrando aperire.
1 r Sed cum venissent ejus duces ac tribuni ,
& universi majores exercitus regis Aflyrio-
rum , dixerunt cubiculariis :
1 1 Intrate , & excitate fllum , quoniam
egreffi mures de cavernis suis , ausi sunt pro-
vocare nos ad prlium.
13 Tune ingressus Vagao cubiculum ejus ,
stetit ante cortinam , & plausum fecit mani-
bus suis : suspicabatur enim ilium cum Judith
dormire.
14 Sed cum nullum motum jacentis scnsii
aurium caperet , accessit proximans ad corti
nam , & elevans earn, vidensque cadaver abs-
que capite Holofernis in suo sanguine tabe-
factum jacere super terram , exclamavit vocc
magna cum fletu , & scidit vestimenta sua.
1 y Et ingressus tabernaculum Judith , non
invenit earn , &c exiliit foras ad populum ,
1 <J Et dixit : Una mulier Hebra fecit con-
fusionem in domo regis Nabuchodonofor ,
ecce enim Holofernes jacet in terra , & caput
ejus non est in illo.
17 Quod cum audissent principes virtutis
Aflyriorum , feiderunt omnes vestimenta sua,
& intolerabilis timor &: tremor cecidit super
eos , 8c turbati sunt animi eorum valde.
1 8 Et factus est clamor incomparabilis in
medio castrorum eorum.
CAPUT XV.
^JHyrii cxdc duels fui perculfi, omnibus rtliSis fugiunt-
*t Judti its ftrsequwttur , fr cttdunt : & spoliis ctUcdis plu-
rimum ditati sunt : Judith nutem a pinti/ice & populi bentdi-
citur ; & rpte. Hcloferni ptopti* stteravt , ipfi trtdumur.
c Umque omnis exercitus decollatum
Holofernem audisset , fugit mens 8c
consilium ab eis , & solo tremore & metu
agitati , fugat presidium sumunt ,
x Ita ut nullus loqueretur cum proximo
suo , sed inclinato capite , relictis omnibus ,
evadere festinabant Hebratos , quos armatos
super se venire audiebant , fugientes per vias
camporum & femitas collium.
3 Videntes iiaque filii Israel fugientes > se-

384 LIBER JUDITH , Cap. XV. & XVI.
<uti sunt illos. Dcscenderuntque clangentes
tubis , & ululantes post ipsos.
4 Et quoniam Assyrii non adunati , in fu-
gam ibant pixcipites : filii autem Israel uno
agmine periequentes , dcbilitabant omnes ,
quos invenire potuisscnt.
j Misit itaque Ozias nuntios per omnes
civitates & regiones Israel.
6 Omnis itaque regio , omnisque urbs elec-
tam juvcntutem armatam misit post eos , &
persecuti sunt eos in ore gladii, quousque per-
venirent ad extremitatem finium suorum.
7 Reliqui autem , qui crant in Bethulia ,
ingrefS iunt castra Assyrioum , & prxdam ,
quam fugientes Assyrii reliquerant , abitule-
runt , & onustati sunt valde.
8 Hi verd , qui victores reversi sunt ad Be-
thuliam , omnia qux erant illorum attulerunt
secum , ita ut non esset numerus in pecoribus,
& jumentis , & universis mobilibus eorum ,
ut a minimo usque ad maximum omnes divi
des fierent de prxdationibus eorum.
9 Joacim autem summus pontifex de Jeru
salem venit in Bethuliam cum universis prel-
byteris suis , ut videret Judith.
10 Qu cum exisset ad ilium , benedixerunt
earn omnes una voce , dicentes : Tu gloria
Jerusalem , tu lxcitia Israel , tu honoriiicen-
cia populi noftri :
1 1 Quia fecisti viriliter , & consortatum est
cor tuum , e6 qu6d castitatem amaveris , &
post virum tuum , alterum nescieris : ideo &:
manus Domini confortavit te , & ided eris
benedicta in xternum.
1 1 Et dixit omnis populus : Piat , fiat.
1 3 Per dies autem triginta,vix collecta sunt
spolia Assyriorum a populo Israel.
14 Porrd autem universa , qu Holosernis
peculiaria fuisse probata sunt , dederunt Ju-
cith in auro , & argento , & vestibus , &
gemmis , & omni suppellectili , & tradita
lunt omnia illi a populo ,
1 j Et omnes populi gaudebant cum mulie-
jibus , & virginibus , U juvenibus , in organis
& citharis.
CAPUT XVI.
ttHtitUm Juiiib cb viiltriam : wit foptilui /irusalim
htlxtusla cum trititrum tiiiinibus tblatvrui ; undimqui
Judith flint durum "-crimr , fr diet hujui wCl>n* fir-
feiui apud Judjus in auntie funflwm dieritm teiilri-
fur.
X T"* Unc cantavit canticum hoc Domino
J. Judith , ditens :
z Incipite Domino in tympanis , cantate
Domino in cymbalis , mooulamini illi psal-
mumnovum,exaltate,& invocate nomen ejus.
3 Dominus conterens bella , Dominus no-
men est i HI.
4 Qui posuit castra sua in medio populi sui ,
ut eriperet nos de manu omnium inimicorum
jiostrorum.,
j Venit Afliir ej mpnpibus ab Aquilone. ia
>~
multitudine fortitudinis sux : cujus multitudo
obturavit torrentes , & equi eorum cooperue-
nuit valles.
6 Dixit fe incensurum fines meos , & juve-
nes meos occisurum gladio , infantes meos
dare in prxdam , & virgines in captivitatem.
7 Dominus autem omnipotens nocuit eum,
& tradidit eum in manus fceminx , & confo-
dit eum.
8 Non enim cecidit potens eorum a juveni
bus j nee filii Titan percusserunt eum , nee
excelsi gigantes opposuerunt fe illi , fed Ju
dith silia Merari in specie faciei lux dissolvit
eum.
9 Exuit enim se vestimento viduitatis , &:
induit fe vestimento Ixtitix in exulutione
filiorum Israel.
10 Unxit faciem suam unguento , & colli-.
gavit cincinnos suos mitra , accepit stolam
novam ad decipiendum ilium.
1 1 Sandalia ejus rapuerunt oculos ejus, pul-
chritudo ejus captivam fecit animam ejus i
amputavit pugione cervicem ejus.
1 1 Horruerunt Perse constantiam ejus , &
Medi audaciam ejus.
1 3 Tune ululaverunt castra Assyriorum ,
quando apparuerunt humiles mei , arescentes
in siti.
14 Filii puellarum compunxerunt eos , &
sicut pueros fugientes occiderunt eos : perie-
runt in prxlio a facie Domini Dei mei.
I <j Hymnum cantemus Domino , hymnum
novum cantemus Deo nostro.
1 6 Adonai Domine magnus es tu , & prx-
clarus in virtute tua , & quern superare nemo
potest.
1 7 Tibi serviat omnis creatura tua : * quia * ea.y
dixisti , & facta sunt : misilti spiritum tuum , Pfulm.
& creata sunt, & non esi <jui resistat voci tux. *
18 Momes a fundamenns movebuntur cum
aquis : petrx , sicut cera , liquescent ante fa
ciem tuam.
\9 Qui autem timent te , magni erunt apud
te per omnia.
20 Vx genti insurgenti super genus meum :
Dominus enim omnapotens vindicabit in eis ,
in die judieii visitabit illos :
I I Dabit enim ign^m , & vermes in carnes
eorum , ut urantur , & sentiant usque in sem-
piternum.
11 Et factum est post iixe , omnis populus
post victoriam venit in ferusalem adorare
Dominum : & mox ut puriacati sunt , obtu-
lerunt omnes holocausta , & vota , & repro-
misliones suas.
13 Porro Iu4ith universa vasa bellica Ho
losernis , qux dedit illi populus , & cono-
pum , quod ipsa su;iu!erat de cubili ipsius >
obtulit in anathema oblivionis.
14 Erat autem populus jucundus secundum
ficicin Iknctorurn , & per tres menses gau-
cuum
 LIBER EST HER, Cap. I.
dium huju victoria: celcbratum est cum Ju
dith.
15 Post diesautem illos unufquisque rediit
in domum suam , & Judirh magna facta est
in Bethulia , & prclarior erat universac terrx
lirael.
l6 Erat etiam virruti castitas adjuncta , ita
ut non cognosceret virum omnibus diebus vi
ta: flue, ex quo defunctus est Manasses vir ejus.
17 Erat autem diebus festis procedens cum
magna gloria.
18 Manfit autem in domo viri sui annos
centum quinque , & dimisit abram suam li-
beram , & defuncta est ac sepulta cum viro
suo in Bethulia.
i9 Luxitque illam omnis populus diebus
septem.
jo In omni autem spatio vita: eju* non suit
qui perturbaret Israel, & post mortem ejus
annis multis.
j i Dies autem victorix hujus festivitatis,
ab Hebraris in numero sanctorum dierum acci-
pitur , & colitur a Judxis ex illo tempore us
que in Pracsentem diem.
LIBER
ESTHER.
CAPUT PRIMUM.
issuer ad ftttntl* & gM* suit tfttnxttimtm tw ftntflri
fplcndidum cdtbrm uavivium ; regina f^Jibi accerfit*
venire itcuftt , rtusuc rtfudiatur : ejr infiiHim cmjilio
tiiUw* (Ttmulgum , u: uxtttt maiitii deftrtiu hoao-
rem.
i T N diebus Assueri , qui regnavit ab In-
I dia usque thiopiam super centum vi-
A ginti septem provincias :
i Quando sedit in folio regni sui , Susan ci-
vitas regni ejus exordium suit.
3 Tertio igitur anno imperii sui fecit grande
convivium cunctis principibus , & pueris suis,
fortiffimis Persarum , & Medorum inclytis, &
prxsectis provinciarum coram fe ,
4 Ut oltenderet divitias gloria: regni sui ,
ac magnkudinem , atque jactantiam potential
suae, multo tempore , centum videlicet &
octoginta diebus.
5 Cumque implerentur dies convivii , invi-
tavit omnem populum , qui inventus eit in
Sui an,a maximo usque ad minimum : & juslit
septem diebus convivium prarparari in vesti-
bulo horti : & nemoris , quod regio cultu &
manu consitum erat.
- 6 Et pendebant ex omni parte tentoria aerii
coloris , & carbasini ac hyacinthini , fustenta-
ta famous byslinis , atque purpureis, qui ebur-
neis circulis inseni erant , & columnis mar-
moreis fulciebamur. Lectuli quoque aurei &c
38*
argentei , super pavimentum (maragdino &
pario stratum' lapide , dispositi erant : quod
miri varietate pictura decorabat.
7 Bibebant autem qui invitati erant , aureis
poculis , & aliis atque aliis vasis cibi infere-
bantur. Vinum quoque, ut magnificentia re-
gia dignum erat , abundans , & przcipuum
ponebatur.
8 Nee erat qui nolentes cogeret ad biben-
dum , fed sicut rex statuerat, prarponens men-
sis singulos de principibus suis , ut sumerct
unufquisque quod velset.
9 Vasthi quoque regina fecit convivium
fminarum in palatio , ubi rex Assuerus ma-
nere consueverat.
io Itaque die septimo , cum rex esset hila-
rior , & poil nimiam potationem incaluisset
mero , pnecepit Mauman, & Bazatha, & Har-
bona , & Bagatha , & Abgatha , & Zethar , 8c
Charchas , septem eunuchis, qui in conspectu
ejus ministrabant ,
ii Ut introducerent reginam Vasthi co-
ram rege , posito super caput ejus diadema-
te , ut oilenderet cunctis populis & principi
bus pukhritudinem illius : erat enim pulchra
valde.
ii Qua: renuit , & ad regis imperium, quod
per eunuchos mandaverat, venire contempsit.
Unde iratus rex , & nimio furore fuccenfus >
1 3 Interrogavit fapientes , qui ex more
regio semper ei aderant , & illorum faciebac
cuncta conlilio , scientium leges, ac jura ma-
jorum :
1 4 ( Erant autem primi & proximi , Char-
fena , & Sethar , & Admatha , & Tharfis , &
Mares , & Marfana , & Mamuchan , septem
duces Persarum , atque Medorum , qui vide-
bant faciem regis , & primi post eum residere
solid erant )
1 5 Cui sententix Vasthi regina subjaceret ,
qua: All'ueri regis imperium , quod per eunu
chos mandaverat , facere noluisset.
\6 Relponditque Mamuchan , audiente re-
e , atque principibus : Non foliim regem
Eesit regina Vasthi , fed & omnes populos, 8c
principes , qui funt in cunctis provineiis regis
Assueri.
17 Egredietur enim fermo retinae ad omnes
mulieres, ut contemnant viros luos,& dicant :
Rex Assuerus juslit ut regina Vasthi intraret ad
eum , & ilia noluit,
1 8 Atque hoc exemplo omnes principum
conjuges Persarum atque Medorum , parvi-
pendent imperia maritorum : unde regis juita
est indignatio.
19 Si tibi placet , egrediatur edictum a fa
cie tua , & scribatur juxta legem Persarum
atque Medorum , quam prteriri illicitum
est , ut nequaquam ultra Vasthi ingrediatur
ad regem , fed regnum illius , altera , quaf
melior est illd , accipiat.
Ccc
 38<? LIBER ESTHE R , C a p. I. & 1 1.
20 Et hoc in omne ( quod latissimum est )
provinciarum tuarum divulgetur imperium,
& cunct uxores tarn majomm , quam mino-
rum , deferant maritis suis honorem.
ti Placuit con (ilium ejus regi , & principi-
bus : Jecitque rex juxta consilium Mamuchan,
a 2, Et mint epistolas ad univerfas provincias
regni sui , ut quque gens audire & legcre
poterat , diversis linguis Sc litteris , esse viros
principes ac majores in domibus suis : & hoc
per cunctos populos divulgari.
C A P U T II,
Tr* ctteris virgin:bus ^Jfuttq qu/ssim , k/ilier tuptii cccul-
fa Maraochxi J*a\i yUceiti , regina i<u f^fihi facia eft ,
eciebrato nupuarum magnifiio con vivio t ac datii muneribus .
Tor 6 Alardocbxus ad ojiiwti talaiii mineni , ennuchos regi
infiiiiames p/adit , quod faBum Marduiua , annaiibui in
feribitur.
I T T Is ita gestis , postquam regis Aflueri
J. J. indignatio deferbuerat, recordatus eft
Vasihi, Ik qu fecisset , vel qu palsa esset :
1 Dixeruntque pueri regis , ac minisiri
fjus : Qurantur regi puell virgines ac spe-
cioi ,
3 Et mirtantur qui considerent per univer
fas provincias puellas speciofas 8c virgines : &
adducant eas ad civitatem Susan , & tiadant
eas in domum fminarum sub manu rgei
eunuchi , qui est prpositus & custos mu lie-
rum regiarum : & accipiant mundum mulie-
brem , & ctera ad ulus necessaria.
4 Et qucumque inter omnes oculis regis
placuerit , ipsa regnet pro Vasthi. Placuit
sermo regi : & ita , ut suggesserant , juffit
fieri.
5 Erat vir Judarus in Susan civitate , voca-
* Infra bulo Mardochus * tilius Jair , hlii Semei ,
11. 2. fiJii Cis , de stirpe Jemini ,
Qui tranflatus fuerat de Jerusalem eo
* *.Reg. tempore , * quo Jechoniam regem Juda Na-
a4. 1 S buchodonosor rex Babylonis transtulerat.
fyra it. 7 Qui suit nutritius filiat fratris sui Ediss,
4- qua; altero nomine vocabatur Esther , &
utrumque paremem amiserat : pulchra nimis,
ik decora facie. Mortuisque patre ejus ac
matre , Mardochus sibi earn adoptavit iii
fJJiam.
8Cumque percrebruisset regis imperium,
& juxta mandatum iJlius mult pulchr vir
gines adducerentur Susan , & Egeo traderen-
tur eunucho ; Esther quoque inter csrreras
puellas ei tradita eft , ut scrvaretur in numero.
fminarum.
.? Qua? placuit ei,& invenit gratiam in con-
speau illius. Et prcepit eunucho , ut accele-
raret mundum muliebrem , & traderet ei par-
tes luas , & septem puellas speciosislirrus de
domo regis , & tarn ipsam, quam pedissequas;
ejus ornaret atque excoleret.
1 o Qu noluit indicare ei populum & pa-
triam suam : Mardochus enim prceperat ci,
ut de hac re omnino reticeret : '
1 1 Qui deambulabat quotidie ante vestibu-
lum domus , in qua elects virgines servaban-
tur , curam agens salutis Esther , & scire vo-
lens quid ei accideret.
1 1 Cum autem venisset tempus singularum
per ordinem puellarum>ut intrarent ad regem,
expletis omnibus qu ad cultum muliebrem
pertinebant , mensis duodecimus vercebatur :
ita duntaxat , ut sex mensibus oleo ungerentur
myrrhino , & alns sex quibusdam pigmeiuis
& aromatibus uterentur.
13 Ingredientei'que ad regem , quidquid
postulasient ad ornatum pertincfis,accipiebant>
<x' ut eis placuerat, compofit de triclinio f
minarum ad regis cubiculum traniibant.
14 Et qu intraverat vespere , egrediebatur
mane , acque inde in secundas des deduce-
batur , qu sub manu Susagazi eunuchi erant,
qui concubinis regis prkdebat : nee habe-
bat potestatem ad regem ultra redeundi , nisi
voluillct rex , Sc earn venire juslillet ex no
mine.
1 j Evoluto autem tempore per ordinem ,
instabat dies , quo Esther rilia Abihail fratris
Mardochi , quam sibi adoptaverat in filiam,
deberet intrare ad regem. Qu non qufivit
muliebrem cultum , fed quxcumque voluit
Egeus eunuchus custos virginum , hc ei ad
ornatum dedit. Erat enim rormosa valde , 8c
incredibili pulchritudine , omnium oculis gra-
tiosa & amabilis videbatur.
16 Ducta est itaque ad cubiculum regis Af-
sueri mense decimo , qui vocatur Tebeth> sep-
timo anno regni ejus ,
17 Et adamaviteam rex plus quam omnes
mulieres , habuitque gratiam & miscricor-
diam coram eo super omnes mulieres , & po-
suit diadema regni in capite ejus , fecitque
earn regnare in loco Vasthi.
1 8 Et juliit convivium prparari permagni-
ficum cunctis principibus , & servis suis , pro
conjundtione &, nuptiis Eliher. Et dedit re
quiem universis provinces , ac dona laigitus
est juxta magniheentiam principalem.
1 9 Cumque secund6 qurerentur virgines
& congregarentur } Maidochus manebat ad
januam regis :
10 Necdum prodiderat Esther patriam , &
populum fuum , juxta mandatum ejus. Quid-
quid enim iile prcipiebat,obfervabat Esther :
&: ica cuncia faciebat ut eo tempore solit*
erat , quo earn parvulam nutriebat.
*i Eo igitur tempore , quo Mardochus
ad regis januam morabatur , irati sunt Baga-
rhan , &r Thares duo eunuchi regis , qui jani-
tores erant , & in primo pjlatii limine prsi-
debant volueruntqile inturgere in regem , &
occidere eum.
iz Quod Mardochum non latuit , statim-
que nunciavit regin Esther : & ilia regi ex no
mine Mardochi , qui ad fe rem detuierat.
 LIBER ESTHER , Cap. III. & IV.
t$ Quxsitum est, & invetitum : & appen-
sus est ucerque eorum in patibulo. Mandatum-
que est historiis , & annalibus traditum co-
iam rege.
C A P U T III.
Jbtum i rift juilim nut omntbui tAedorum ac ttrsarvm
frincipibiu i imdigvatur quod jolus Mardorhaut Judaus ipsum
non ad.iei : Quapiopter omnium fudtorum mtritum ab *A(-
sutro impttrat , n.imtijur ad umvtrpti frovir.ciai litierai rt-
git annul* fignatat , ut tmitdtcimo dit mtfs'i duMUcmi mi-
tierft ubique Judxi occscUmur.
i I) Ost ha?c rex Assuerus exaltavit Aman
1 filium Amadathi , qui erat de stirpe
Agag : & posuit folium ejus super omnes prin
cipes quos habebat.
x Cundtique servi regis , qui in foribus pa-
latii versabantur , flecrebanr genua , & adora-
bant Aman : sic enim praeceperat eis impera-
tor. Solus- MardochjEus non flectebat genu >
neque adorabat eum.
j Cui dixerunt pueri regis , qui ad fores pa
latii prarfidebant : Cur praeter exteros non ob
serves mandatum regis >
4 Ciimque hoc crebrius dicerent , & ille
nollet audire , nuntiaverunt Aman , scire cu-
pientes utrilm perseveraret in sententia : di-
xerat enim eis fe esse Judxum.
j Quod cum audissec Aman , & experimen-
to probasset qu6d Mardochxus non flecteret
sibi genu , nee fe adoraret , iratus est valde ,
6 Et pro nihilo duxit in unum Mardochaeum
mittere manus suas : audierat enim quod esset
genris Judxx. Magifque voluit omnem Judaeo-
rum , qui erant in regno Assueri , perdere na-
tionem.
7 Mense primo ( cujus vocabulum est Ni
san ) anno duodecimo regni Assueri , missa est
sors in urnam , qua? Hebraic^ dicitur phur ,
coram Aman , quo die & quo mense gens
Judxorum deberet interfici : & exivit men-
sis duodecimus , qui vocatur Adar.
8 Dixitque Aman regi Assuero : Est popu-
lns per omnes provincias regni tui disperlus,
& a fe mutu6 scparatus , novis utens legibus
& cxremoniis , insuper & regis icita contem-
nens. Et optime noiti qu6d hon expediat reg
no tuo , ut insolescat per licentiam.
9 Si tibi placet , decerne ut pereat , & de-
cem millia talentorum appendam arcariis
gazx tux.
io Tulit ergo rex annulum , quo utebatur ,
de manu sua , & dedit eum Amanjilio Ama
dathi de progenie Agag , hosti Judxorum j
. *i Dixitque ad eum : Argentum , quod tu
Eolliceris , tuum sit. De populo age quod ti-
i placet,
ii Vocatique sunt scribx regis mense primo
Nisan , tertiadecima die ejusdem menfis : &
scriptum est , ut jusserat Aman , ad omnes sa-
trapas regis , & judices prdvinciarum , diver-,
farumque gentium , ut quxque gens legere
foterat , &. auiirje pro varietate linguarum ex>
3g?
nomine regis Assueri : & htterx signatx ipsiuj
annulo ,
ij Miss* stint per curfores regis ad universes
provincias ut occiderent atque delerent om
nes Judxos , a puero usque ad senem , parvu-
los , & multeres , uno die , hoc est, tertiode-
cimo mensis duodecimi , qui vocatur Adar ,
& bona eorum diriperent.
14 Summa autem epistolarum hxc suit , ut
omnes provincial scirent , & pararent se ad
prxdictam diem.
1 j Festinabant curfores , qui misti erant ,
regis imperium implere. Statimque in Susan
pependit edictum , rege & Aman celebrante
convivium , & cunctis Judxis , qui in urbe
erant , flentibus.
C A P U T IV.
LuSu! Mardeahai ac rcLiquorum JutUorum o4 stratum
ifjii Mteritum : Esther amt- ft jujpt MirdtbAt Judtorum.
mni occurrat , < nan vtcata ad regtm imf/tduttut : jitbet cum
)-)'>""< pro [c 11 iduo atari, idem :p a peintt cum sua gynteco.
> /"\ U cum audisset Mardocharus , scidit
V^/ vestimenta sua , & indutus est sacco >
spargens cinerem capiti : & in platea mediae
civitatis voce magna clamabat , ostendens
amaritudinem animi fui ,
I Et hoc ejulatu usque ad fores palatii
gradiens. Non enim erat licitum indutum
lacco aulam regis intrare.
$ In omnibus quoque provineiis , oppidis ,
ac locis , ad qua: crudele regis dogma perve-
ncr.it , planet us ingens erat apud J udacos , je-
junium , ululatus , & iletus , sacco & cinere
mukis pro strato utentibus.
4 Ingress* autem sunt puellar Esther , &
eunuchi , nunciaveruntque ei. Quod audiens
consternata est : & vestem misit , ut ablato
sacco induerent eum : quam accipere noluit.
j Accitoque Athach eunucho , quern rex
ministrum ei dederat , pr.rcepit ei ut iret ad
Mardochaeum , & disceret ab eo cur hoc fa-
ceret.
6 Egressusque Athach , ivit ad Mardochxum
stantem in platea civitatis,ante ostium palatii:
7 Qui indicavit ei omnia , qua: accide-
rant , quomodo Aman promisisset , ut in the-
sauros regis pro Judxorum nece inferret ar
gentum ,
8 Exemplar quoque edicti , quod pendebac
in Susan , dedit ei , ut regina: oftenderet , 8c
moneret earn , ut intraret ad regem , & de-
precaretur eum pro populo suo.
9 Regressus Athach , nuntiavit Esther om
nia , qua: Mardoch^us dixerat.
10 Qua: relpondit ei , & jussit ut diceret
Mardochaeo :
I I Omnes servi regis , & cunctx , qux sub
ditione ejus sunt , norunt provinciar, quod five
vir , five mulier non vocatus , interius atrium
regis inrraverit , absque ulla cunctatione
statim internciatur : niH forte rex auream
Cc c ij
388 LIBER ESTHE R, Cap.V. & VI.
virgam ad eum tetenderit pro signo demen
tia: , atque ita possit vivere. Ego igitur quo-,
modo ad regem intrare potero , qux triginta
jam diebus non sum vocata ad eum ?
1 1 Quod cum audisset Mardochxus ,
13 Rursum mandavit Esther , dicens : Ne
putcs qu6d animam tuam tantum liberes ,
quia in domo regis es prz cunctis Judzis :
14 Si enim nunc silueris , per aliam occa-
fionem liberabuntur Judxi : & tu , & dumus
patris tui peribitis. Et quis npvit utrilm idcir-
co ad regnum veneris , ut in tali tempore pa-
rareris ?
15 Rursum Esther hxc Mardochxo verba
mandavit :
16 Vade & congrega omnes Judxos , quos
in Susan repereris , & orate pro me. Non co-
medatis , & non bibatis tribus diebus , & tri-
bus noctibus : & ego cum ancillis meis simili-
ter jejunabo , He tune ingrediar ad regem con
tra legem faciens , non vocata , tradenfque
me morti & periculo.
17 Ivit itaque Mardochxus , & fecit omnia
qux ei Esther prxceperat.
C A P U T V.
Esther comemp'O wt. ptriculo ad regtm ingrtjsa post.lat ,
Ut cum .Aman ad suum zeniat convhium , in qu ab exhda-
r*to rege de su* ptuuone mteimgn* , rut sum utrumque ad
fiauiHiii diet convivium ixviiai i insert* A an iniig aius
fe a Mardeihao non botiorari , cructm illi yams.
i I~"X le autem tertio induta est Esther re-
\_) galibus vestimentis , & stetit in atrio
domus regix , quod erat interius , contra ba-
iilicam regis : at ille sedebat super folium
suum in consistorio palatii contra ottium do
mus.
a Cumque vidisset Esther reginam stantem
placuit oculis ejus , {t extendit contra earn
virgam auream , quam tenebat manu. Qux
accedens, osculata est summitatem virgx ejus.
3 Dixitque ad earn rex : Quid vis Esther
regina ? qux est petitio tua ? etiam si dimi-
diam partem regni petieris , dabitur tibi.
4 At ilia respondit : Si regi placet , ob-
secro ut venias ad me hodie , & Aman tecum
ad convivium , quod paravi.
. f Statimque rex : Vocate , inquit , citd
Aman ut Esther obediat voluntati. Venerunt
itaque rex 8c Aman ad convivium , quod eis
regina paraverat.
6 Dixitque ei rex , postquam vinum bibe-
rat abundanter : Quid petis ut detur tibi ? &
pro qua re postulas ? etiam si dimidiam par
tem regni mei petieris , impetrabis.
7 Cui respondit Either : Petitio mea , &
preces sunt istx :
8 Si inveni in conspectu regis gratiam , &
fi regi placet , ut det mihi quod postulo , &
meam impleat petitioners! : veniat rex &
Aman ad convivium quod paravi eis , & eras
aperiam regi voluntatem meam.
? Egreflus est itaque illo die Aman ltus 8c
alacer. Cumque vidisset Mardochzum scden-
tem ante fores palatii , & non solum non as-
surrexisse sibi , fed nee motum quidem de lo
co seslionis su , indignatus est valde :
10 Ec dissimulate 11 a , reversus in domum
suam, convocavit ad se amicos suos, & Zares
uxorem suam :
n Et exposuit illis magnitudinem divitia-
rum suarum , filiorumque turbam , & quanti
eum glorii super omnes principes & fervos
luos rex elevasset.
1 1 Et post hc ait : Regina quoque Esther
nullum alium vocavit ad convivium cum rege
prxter me : apud quam etiam eras cum rege
pransurus sum. .
13 Et cum hxc omnia habeam , nihil me
habere puto , quandiu videro Mardochum
Judxum sedentem ante fores regias.|
14 Respondemntque ei Zares uxor ejus > &
exteri amici : Jube parari excelfam trabem ,
habentem altitudinis quinquaginta cubitos >
& die mane regi ut appendatur super earn
Mardochxus , & sic ibis cum rege lxrus ad
convivium. Placuit ei consilium , & juflit ex
celfam parari crucem.
C A P U T VI.
RiX in Itili fi nolle nmhbxs M irduhtei fidelittten) is
dttecti* sdvenut egem eunmborum infi tit reperiexs jubet
ipi'um ut fecund .r* j . ege , per Aman eptatem 'pjius b-/itm
honor* i.
i \T Octem illam duxit rex infomnem ,
JsN juslitque sibi afferri historias & anna-
les priorum temporum. Qux cum illo prx-
scnte legerentur ,
i Ventum est ad ilium locum ubi scriptum
erat , quomodo nuntiasset Mardochxus insi-
dias Bagathan , & Thares eunuchorum, regem
Aisuerum jugulare cupientium.
3 Quod cum audisset rex , ait : Quid pro
hac ride honoris ac prxmii Mardochxus con-
secutus est ? Dixerunt ei servi illius ac mi-
nistri : Nihil omnino mercedis accepit.
4 Statimque rex , Quis est , inquit, in atrio ?
Aman quippe interius atrium domus regix
intraverat , ut suggereret regi , & juberec
Mardochxum affigi patibulo , qu6d ei fuerat
prxparatum.
5 Responderunt pueri : Aman stat in atrio.
Dixitque rex : lngrediatur.
6 Cumque esset ingressus , ait illi : Quid
debet fieri viro , quem rex honorare deside-
at ? Cogitans autem in corde fuo Aman , &
reputans qu6d nullum alium rex , nisi fe ,
vellet honorare ,
7 Respondit : Homo , quem rex honorare
cupit ,
8 Debet indui vestibus regiis , & imponi
super equum , qui de lella regis est , & acci-
pere regium diadema super caput suum ,
9 Et primus de regiis principibus ac tyran-
nis teneat equum ejus, 8c per pkueam civi
 LIBER ESTHER, Cap. VII. & VIII.
tatis incedens clamet , & dicat : Sic honorabi-
tur , quemcumque voluerit rex honorare.
10 Dixitque ei rex : Feltina , & iumpta sto-
la 8e equo , sac , ut locutus es , Mardocho
Judo , qui scdet ante fores palatii. Cave ne
quidquam de his , qu locutus es , prter-
mittas.
1 1 Tulit itaque Aman stolam & equum ,
indutumque Mardochaum in platea civitatis ,
& impolitum equo prcedebat , atque c lama-
cat : Hoc honore condignus elt , quemcumque
rex voluerit honorare.
i i Reversul'que elt Mardochaeus ad januam
palatii : 8c Aman festinavk ire in domum
iuam , lugens & operto capite :
13 Narravitque Zares uxori su ,_ & amicis
omnia qu evenissent libi. Cui responderunt
sapientes , quos habebat in conlilio , 8c uxor
ejus : Si de semine Judorum elt Mardochaeus,
ante quern cadere coepilti , non poteris ei re-
sillere , fed cades in conspectu ejus.
14 Adhuc illis loquentibus , venerunt eunu-
chi regis , 8c citd eum ad convivium , quod
regina paraverat , pergere compulerunt.
C A P U T VII.
Esther (mmw rt^m jam txhiUruum fro (u* & populi
sui vita prec*tur , e> ,imm Juinoruru *dver)*rium autism ,
q . ,11 rex i cruet ab tlio /aral* Mtrdochtt juf/endi
J bit.
i T Ntravit itaque rex & Aman , ut biberent
1 cum regina.
1 Dixitque ei rex etiam sceunda die , post-
quam vino incaluerat : Qu elt petitio tua Es
ther ut detur tibi ? .& quid vis fieri ? etiam-
si dimidiam partem regni mei petieris , im-
petrabis.
3 Ad quern ilia respondit : Si inveni gratiam
in oculis tuis, 6 rex, tU si tibi placet , dona mi-
hi animam meam pro qua rogo , & populum
meum , pro quo obsecro.
4 Traditi enim sumus ego & populus meus,
Ut conteramur , jugulemur , & pereamus. At
que utinam in lervos 8c famulas venderemur :
ellet tolerabile malum , be gemens tacerem :
nunc autem hoitis nolter elt , cujus crudelitas
redundat in regem.
5 Retpondenlque rex Assuerus ait : Quis est
ille , & cujus potenti, ut hc audeat tacere?
6 Dixitque hither : Hoitis iU inimicus nos-
ter peslimus ille elt Aman. Quod ille audiens,.
illico obstupuit , vultum regis ac regin fer-
re non sultinens.
7 Rex autem iratus surrexit, 8c de loco con-
vivii intravit in hortum arboribus consitum.
Aman quoque surrexit ut rogaret Esther regi-
nam pro anima sua , intellexit enim a rege sibi
paratum malum.
8 Qui cum reversus esset de horto nemori
bus confito , & intrasset convivii locum , re-
perit Aman super lectulum corruisse , in quo
jacebat Esther , & ait : Etiam reginam. vult
389
opprimere , me praesente, in domo mea. Nec-
dum verbum [de ore regis exierat , 8c statim
operuerunt faciem ejus.
9 Dixitque Harbona , unus de eunuchis ,
qui ltabant in minilierio regis : En lignum ,
quod paraverat Mardocho , qui locutus est
pro rege , Hat in domo Aman , habens altitu-
dinis quinquaginta cubitos. Cui dixit rex :
Appendite eum in eo.
10 Sulpenlus est itaque Aman in patibulo
quod paraverat Mardochxo : 8c regis ira quie-
vit.
CAPUT VIII.
Esther fiffiSo Mardoiluo in locum Aman , imfetrat a
rege t fe.ills & ueteres A "an literal ntvii irriiet , t? fu~
dais jecuntaiem , & at te de suit imm:cii ulcifcamtur , unit
m.xtma uUaue UtHia exoiimr.
1 I Ale illo dedit rex Assuerus Esther regina:
L/domum Aman adversarii Judorum ,
& Mardochus ingressus est ante faciem regis.
Confelfa eit enim ei Llther qudd esset patruuj
suus.
z Tulitque rex annulum , quern ab Aman
recipi jusserat , & tradidit Mardocho. tllher
aucem constituit Mardochum super domum
suam.
3 Nee his contenta , procidit ad pedes re
gis , flevitque & locuta ad eum oravit , ut
malitiam Aman Agagit , & machinationes
ejus pessimas , quas excogitaverat contra Ju
dos , juberet irritas Heri.
4 At ille ex more sceptrum aureum proten-
dit manu , quo fignum clementix monltraba-
tur : illaque consurgens ltetit ante eum ,
5 Et ait : Si placet regi, Sc si inveni gratiam
in oculis ejus , & deprecatio mea non ei vide-
tur else contraria , obsecro , ut novis epilto-
lis , veteres Aman litter , insidiatons 8c
hoitis Judorum , quibus eos in cunc-tis regis
provineiis perire prceperat , corrigantur.
6 Quomodo enim potero sullinere necem
& interfectionem populi mei ?
7 Responditque rex Assuerus Esther reginar , .
& Mardocho Judo : Domum Aman conces-
si Either , & ipsum jutsi afligi cruel, quiaau-
sus elt manum mittere in Judos.
8 Scribite ergo Judacis , sicut vobis placet ,
regis nomine , signatas litteras annulo meo.
Hc enim consuetudo erat , ut epiitolis , qua:
ex regis nomine mittebantur , & illius annulo
signat erant , nemo auderet contradicere.
9 Accitisque scribis & librariis regis ( erat
autem tempus tertii mensis , qui appellatur
Siban ) vigesimS 8c tertid die illius script* sunc
epistol, ut Mardochus voluerat, ad Judos,
&c ad principes , procuratoresque &c judices ,
qui centum vigintiscptem provineiis, ab India
usque ad thiopiam prsidebant : provinciae
atque provinci populo 8c populo juxta lin-
guas & litteras suas , 8c Judis , prout leg&
te poterant , & audlre.
Ccc iij
 39o LIBER ESTHER, Cap. VIM. & IX,
10 Ipseque epistoljf , qu* regis nomine
rstittebantuf , annulo ipsius obsignat sum ,
& miss per veredarios : qui per omnes pro-
vincias discurrentes , vetcres litteras novis
nuntiis praevenirent.
1 1 Quibus imperavit rex , ut convenirent
Judaeos per singulas civicates , & in unum pr-
ciperent congregari ut starent pro animabus
suis , &r omnes inimicos suos cum conjugibus
ac liberis & universis domibus interficerent
atque delerent , & spolia eorum diriperent.
1 1 Et constituta est per omnes provincias
una ultionis dies , id est , tertia decima mensis
duodcciini Adar.
13 Summaqtie epistolae hacc suit > ut in om
nibus terris ac populis , qui regis Assueri fub-
jacebant imperio , notum rieret, paratos
esse Judaros ad capiendam vindictam de hosti-
bus suis.
14 Egrefllque sunt veredarii celeres nuntia
perferentes , & edictum regis pependit in Su
san.
1 f Mardochams autem de palatio , & de
confpectu regis egrediens , fulgebat vestibus
regiis , hyacinthinis videlicet & ae'reis , coro-
nam auream portans in capite , & amictus sc-
rico pallio atque purpureo. Omnilque civitas
exultavit , atque lartata est.
16 Judasis autem nova lux oriri visa est ,
gaudium , honor , & tripudium.
17 A pud omnes populos, urbes, atque pro
vincias , qu6cumque regis jussa veniebant ,
mira exultatio , epular atque convivia , &
sestus dies : in tantum ut plurcs alterius gentis
& scctae eorum religioni Sc caeremoniis junge-
rentur. Grandis enim cunctos Judaici nominis
terror invaserat.
C A P U T IX.
J.idti pa/Jim hajlei ;oj itdim die qno iffi Judtorum ttii
pTiJtiurtm , ttuc.dxht > 6r l"ll'i's'i dciew fit, is ^Anittn,
A em ih-tira , hoc tfi ;,nrlium , pcrpttuo Joleaimm Mtsdo-
1/;.' a t I'ijtliu'lt.
1 f Gitur duodecimi mensis , quern Adar vo-
X cari ante jam diximus , tertiadecima die ,
quando cunctis Jtidaeis interfectio parabatur ,
& hostes eorum inhiabant sanguini, versa vice
Judi superiores else cceperunt , & se de ad-
versariis vindicare.
r Congregatique sunt per singulas civitates,
oppida j & loca ut extenderent manum con
tra inimicos, & persecutores suos. Nullusque
ausus eit resistere , ed qudd omnes populos
niagnitudinis eorum formido penetrarat.
3 Nam & provinciarum judices , & duces,
& procurators , omnisque dignitas , quac sin-
gulis locis ac operibus praeerat , extollebant
Judaros timore Mardochi :
4 Quern principemesse palatii , & pluri-
nrum posse cognoverant " fama quoque nomi
nis ejus crescebat quotidie , & per cunctorum
pra volitabat.
1 1caque percusserunt Judi inlmleoi suo
plaga magna > & occiderunt eos , reddentes
eis quod sibi paraverant sacere :
6 In tantum ut etiam in Susan quingentos
viros interficerent , exrra decem filios Aman
Agagit holtis Judorum : quorum ista sunt
nomina :
7 Pharsandata , & Delphon , & Esphata ,
8 Et Phoratha , & Adalia , & Aridatha ,
9 Et Phermesta , & Arilai , & Aridai , 8c
Jezatha,
10 QUos ciim occidissent , praedas de subs-
tantiis edrum tangere noluerunt.
1 1 Statimque numerus eorum , qui occisi
erant in Susan , ad regem relatus est.
n Qui dixit reginae : In urbe Susan interfe-
cerunt JudaH quingentos viros, & alios decem
filios Aman : quantam putas eos exercere cat.-
dem in universis provineiis ? Quid ultra postu-
las , 8c quid vis ut fieri jubeam ?
13 Cui ilia respondit : Si regi placet , detur
potestas Judaris , ut sicut fecerunt hodie in
Susan, sic & eras faciant , & decem fills Aman
in patibulis suspendantur.
14 Prcepitque rex ut ita fieret." Statimque
in Susan pependit edictum , He decem liin
Aman suspensi sunt.
15 Congregatis Judaris quartadecima die
mensis Adar , intersecti sunt in Susan tre-
centi viri : nee eorum ab illis direpta subs-
tantia est.
1 6 Sed Sr per omnes provincias , quae ditio-
ni regis subjacebant , pro animabus suis stete-
runt Judxi , interfectis hostibus ac persecuto-
ribus suis : in tantum ut septuagintaquinque
mi Ilia occisorum implerentur , & nullus de
substantiis eorum contingeret.
17 Dies autem teitiusdecimus , mensis
Adar primus apud omnes intersectionis suit ,
& quartadecima die caedere desienuit. Quern
conltituerunt esse solemnem , ut in eo omni
tempore deinceps vacarent epulis , gaudio
atque conviviis.
18 At hi , qui in urbe Susan cardem exer-
ciierant , tertiodecimo & quartodecimo die
cjusdem mensis in cde versati sunt : quinro-
decimo autem die percutere desierunt. Et id-
cired eundem diem conltituerunt solemnem
cpularum atque Iaetiti.
19 Hi vero Judari , qui in oppidis non mura-
tis ac villis morabantur , quartumdecimum
diem mensis Adar conviviorum & gaudii de-
creverunt , ita ut exultent in eo , & mittant
sibi mutu6 partes epularum & ciborum.
10 Scripsit itaque Mardochaeus omnia hare ,
& litteris comprehensa misit ad Judzos , qui
in omnibus regis provineiis morabantur , tam
in vicino positis , quam procul.
zi Ut quartamdecimam & qutntamdeci-
mam diem mensis Adar pro felHs suscipe-
ient, 8i revertente semper anno solemni ecle
 LIBER ESTHER , Cap. IX. X. & X.
brarenc honore :
xi Quia in ipsis diebus fe tiki funt Judari de
inimicis liiis , & luctus atque tristitia in hila-
ritatcm gaudiumque conversa sunt , essentque
dies isti epularum atque lz-titix , & mitterent
sibi invicem ciborum partes , & pauperibus
munufcula largirentur.
*3 Susccperuntque Judari in solemnem ri-
tum cuncta quae eo tempore facere cpe-
rant , &c qua: Mardochaeus litteris facienda
nandaverat..
14 Aman enim , filius Amadathi stirpis
Agag , hostis be adversarius Judorum , co-
gicavit contra eos malum , ut occideret illos ,
atque deleret : & misit Phur , quod nostri
lingua" vertitur in sortem.
1 5 Et postea ingressa est Esther ad regem ,
obscerans ut conatus ejus , litteris regis irriti
rierent : & malum , quod contra Judacos co-
gitaverat , reverteretur in caput ejus. Deni-
<jue & ipsum & filios ejus affixerunt cruci ,
16 Atque ex illo tempore dies isti appellati
funt phunm , id est sorrium : eo quod Phur ,
id est sors , in urnam missa fuerit. Et cuncta ,
tju gesta funt , epistobt , id est libri hujus
volumine continemur :
Z7 Quxque sustinuerunt , & qua* deinceps
immutata stint > fusceperunt Judaei super se &
semen suum , & super cunctos , qui religioni
eorum voluerunt copulari , ut nulli liceat
duos hos dies absque solemnitate transigere ;
quos scriptura testatur, & certa expetunt tem
pora , annis sibi jugiter succedentibus.
z8 Isti funt dies , quos nulla unquam dele-
bit oblivio : & per singulas generationes
cunctz in toto ort>e provinci celebrabunt :
nee est ulla civitas , in qua dies phurim , id
est sortium , non obterventur a Judaeis , & ab
eorum progenie quae liis ca-remoniis obli-
gata est.
i9 Scripseruntque Esther regina filia Abi-
hail , & Mardochaeus Judaeus etiam secundam
epistolam , ut oinni studio dies ista solemnis
fenciretur in posterum.
30 Et miserunt ad omnes Judacos , qui in
centum vigintiseptem provineiis regis Assueri
versabantur , ut haberent pacem , <x suscipe-
rent veritatem ,
3 1 Observantes dies Sortium , & suo tem
pore cum gaudio celebr irent : sicut constitue-
rant Mardochacus & Esther , &c illi observan-
da susceperunt a se , & a semine suo , jejunia
& clamores , & Sortium dies ,
3 1 Et omnia , quae libri hujus , qui vocatur
Esther, hiltoria continentur.
CAPUT X.
Somnii M*.daib,ti decli.mio , d: reiuSt Indtorum fopult
In lib'rtaitm
i I) Ex ver6 Assuerus omnem terram , & Mardochxus filius Jairi , filii Semei , filii Cis 1
IX. cunctas mans insula* fecit tributa- de tribu Benjamin :
ius :
391
i Cujus fortitudo & imperium , & dignitas
atque lublimitas, qua exaltavit Mardochxum,
senpta funt in libris Medorum , atque Persa-
rum :
3 Et quomodo Mardochaeus Judaici gene
ris secundus a rege Assuero fuerit : & magnus
apud Judaeos , & acceptabilis plebi fratrum
fuorum , quaerens bona populo suo , & lo-
quens ea , quae ad pacem leminis fui perti-
nerent.
Qua habentur in Hebrao plena fide exprejji.
Hac ant em , qua sequuntur , scripts rtperi in
editione vulgata,qua Gracorum lingua r litte
ris continentur : if interim post finem libri hoe
capitulum ferebatur : quod juxta consuetudinent
nojiram obelo , id eft veru , pranotavimur.
4 Dixitque Mardochus : A Deo facta funt
ista.
5 Recordatus sum somnii , quod videram ,'
haec eadem significant : nee eorum quid-
quam irritum suit.
6 Parvulus sons, qui crevit in fluvium, & in
lucem , solemque converfus est , & in aquas
plurimas redundavit : Esther est , quam rex
accepit uxorem , & voluit esse reginam.
7 Duo autem dracones : ego sum, & Aman.
8 Gentes qua; convenerant : hi funt , qui co-
nati funt delere nomen Judasorum.
9 Gens autem mea : Israel est , qux clama-
vit ad Dominum , 8c salvum fecit Dominus
populum suum : liberavitque nos ab omnibus
malis , & fecit ligna magna atque porcenta
inter Gentes :
i o Et duas fortes esse prarcepit , unam Po-
puli Dei , & alteram cunctarum Gentium.
1 1 Venitque utraque sors in statutum ex
illo jam tempore diem coram Deo universis
gentibus :
1 i Et recordatus est Dominus populi fui ,
ac misertus est haereditatis suae.
13 Et observabuntur dies isti in mense Adar,
quartadecimd , & quintadecima die ejusdem
mensis , cum omni ltudio , & gaudio in unum
ctum populi congregati , in cunctas dein
ceps generationes populi Israel.
CAPUT XI.
>i/.mk- bfardoch/ti.
I A Nno quarto regnantibus Ptolema?o, &
l\ Cleopatra; , attulerunt Dosithus, qui
fe Sacerdotem , & Levitici generis ferebat ,
& Ptolematus filius ejus , epistolam phurim ,
quam dixerunt interpretatum esse Lysima-
chum Prolemaei filium in Jerusalem.
Hoc quoque principium erat in editione vul-
gata , quod nee in Hebrao , nee apud ullunt
fertur interpretum.
z Anno secundo , regnante Artaxerxe maxi-
mo , prima die mensis Nisan , vidit somnium
3 Homo Judaeus , qui habitabat in urbe Su>
 *9*. LIBER ESTHER, Cap. XI. XII. & XIII.
sis , vir magnus , & inter primos aulae regi*.
4 * Erat autem dc eo numero captivorum ,
I*, is. quos transtulerat Nabuchodonosor rex Baby-
Supr* , lonis de Jerusalem cum Jechonia rege Juda :
j Et hoc ejus lbmnium suit : Apparuerunt
voces , & tumultus , & tonitrua , & terrae-
motus , & conturbatio super terram :
6 Et ecce duo dracones magni , paratique
contra fe in prlium.
7 Ad quorum clamorem cunctae concitatae
funt nationes , ut pugnarent contra gentem
justorum.
8 Fuitque dies ilia tenebrarum & discrimi-
nis , tribulationis & angustiae , & ingens for-
mido super terram.
9 Conturbataque est gens justorum timen-
tium mala sua , & prparata ad mortem.
io Clamaveruntque ad Deum : & illis vo-
ciferantibus , sons parvus crevit in fluvium
maximum , & in aquas plurimas redundavit.
1 1 Lux & sol ortus est , & humiles exaltati
funt j & devoraverunt inclytos.
ix Quod cum vidisset Mardochaeus , & sur-
rexisset de strato , cogitabat quid Deus facere
vellet : tc fixum habebat in animo scire cu-
.piens quid significaret somnium.
C A P U T XII.
MmiftJUti infidiarum eunuchorwn in regem k iiardt-
tbto , ex fecutda capitt refttiia.
Smr.t 2. 1 \ A Orabatur autem eo tempore in aula
J i. &
JLV1 regis cum Bagatha & Thara eunuchis
6. 1.
jegis , qui janitores erant palatii.
i Ciimque intellexisset cogitationes eorum,
& curas diligentiils pervidislet , didicit quod
conarentur m regem Artaxerxem manus mit-
tere , & nuntiavit super eo regi.
3 vjui de utroque , habita quaestione , con-
seisos juflit duci ad mortem.
4 Rex autem quod gestum erat , scripsit in
commentariis : fed & Mardochaeus rei memo-
riam litteris tradidit.
5 Praccepitque ei rex , ut in aula palatii mo-
raretur , datis ei pro delatione muneribus.
6 Aman verd hlius Amadathi Bugaeus , erat
floriosiffimus coram rege , & voluit nocere
lardocho , & populo ejus pro duobus eunu
chis regis , qui ruerant intersccti.
~-Hucufque proamium.
Qua fequuntur in eo loco pojita erant , ubi
fcriptiim eft in volum'me ,
Et diripuerunt bona , vel substantias eorum.
Qua in sola vulgata editione reperimus.
Epistolae autem hoc exemplar suit.
^CAPUT XIII.
Exemplar epi/toU reg<* , qwm mifit Amm -id principes
provinciarum fuj.tr cude judtorum , ej- Mtrdwbu orttu pro
eorum iiberatione.
i IV Ex maximus Artaxerxes ab India usque
IX. thiopiam , centum vigintiseptem
provinciarum principibus , & ducibus > qui
ejus imperio subjecti funt , salutem.
i Cum plurimis gentibus imperarem &c
universum oibem meae ditioni subjugassem ,
volui nequaquam abuti potenti magnitudi-
ne , fed dementia & lenitate gubernare sub-
jectos , ut absque ullo terrore vitam silentio
transigentes , optata cunctis mortalibus pace
fruerentur.
3 Quaerente autem me a consiliariis meis ,
quomodo posset hoc impleri , unus qui sa-
pientia & ride caeteros pracellebat , ot erat
poit regem secundus , Aman nomine ,
4 Indicavit mihi in toto orbe terrarum
populum esse dispersum , qui novis uteretur
legibus , & contra omnium Gentium con-
suetudinem faciens , Regum jussa contemne-
ret , & universarum concordiam nationum.
sui dissensione violaret.
5 Quod cum didicissemus , videntes fc'nam
gentem rebellem adversus omne hominum
genus perversis uti legibus , nostrisque juslio-
nibus contrai're , & turbare subjectarum nobis
provinciarum pacem atque concordiam ,
6 Juslimus ut quofcumque Aman , qui om
nibus provinces praepositus ell , & secundus a
rege , & quern patris loco colimus , monstra-
verit , cum conjugibus ac liberis deleantur
ab inimicis suis , nullusque eorum miserea-
tur quartadecima die duodecimi mensis Adar
anni prifentis :
7 Ut nefarii homines uno die ad inferos
descendentes , reddant imperio nostro pa-
cem j quam turbaverant.
Hucufque exemplar epistola.
Qua fequuntur , post eutn locum script* re-
peri , ubi legitur ,
Pergensque Mardochaeus , fecit omnia quae ei
mandaverat Either.
Nrc tamen habentur in Hebraico , 6" apud
nullum penitus feruntu* interpretum.
8 Mardochaeus autem deprecatus est Domi-
num , memor omnium operum ejus ,
9 Et dixit : Domine Domine rex omnipo-
tens , in ditione enim tua cuncta funt polita ,
& non est qui pofEt tuae resistere voluntati ,
si decreveris salvare Israel.
io Tu fecisti coelum & terram , & quidquid
cceli ambitu continetur.
1 1 Domjnus omnium es , nee est qui re-
sistat majestati tuae.
\% Cuncta nosti , & scis , quia non pro
fuperbia & contumelia , & aliqua gloria cu-
piditate fecerim hoc , ut non adorarem Aman
fuperbissimum ,
r$ ( Libenter enim pro salute Israel etiam
vestigia pedum ejus deosculari paratus essem,)
14 Sed timui ne honorem Dei mei trans-
ferrem ad hominem , & ne quemquam ado
rarem , excepto Deo meo.
1 j Et nunc Domine rex Deus Abraham mise
rere populi tui , quia volunt nos inimici nostri
perdere , & hxreditatem tuam delere.
us" Nc
 LIBER ESTHER, Cap XIV. & XV.
\6 Ne dcspicias partem tuam , quam rede-
misti tibi de gypto.
17 Exaudi deprecationem meam, &pro-
Jwius esto sorti & funiculo tuo , & converte
uctum nostrum in gaudium , ut viventes lau-
demus nomen tuum Domine, & ne claudas
ora te canentium ,
18 Omnis quoque Israel pari mente, &
obfecratione clamavit ad Dominum, ed quod
eis certa mors impenderet.
C A P U T XIV.
TUngit Esther , Deum in ffii'uu kuruilitatis ehft-
crans.
x V? Sther quoque regina confugit ad Do-
C minum , pavens periculum , quod im-
minebat.
2. Ciimque deposuisset vestes regias, fletibus
& luctui apta indumenta suscepit , & pro un-
guentis variis , cinere & stercore implevit ca-
put, & corpus suum humiliavit jejuniis : om-
niaque loca , iiujuibus antea ltari consueve-
rat , crinium laceratione complevit.
i Et deprecabatur Dominum Deum Israel,
dicens : Domine mi , qui rex noster es solus,
adjuva me solitariam , & cujus prter te nul-
lus est auxiiiator alms.
4 Periculum rneum in manibus meis est.
* Det. 5 * Audivi 4 pacre meo qudd tu Domine
*. 10. tulisses Israel de cunctis Gentibus , & patres
I*. & noltros ex omnibus retro majoribus suis , ut
*
posilderes hareditatem iempiternam , fecisti-
que^eis sicut locutus es.
6 Peccavimus in conspectu tuo , & idcircd
tradidilli nos in manus inimicorum noltro-
rum :
7 Coluimus enim deos eorum. Justus es
Domine :
8 Et nunc non eis fustic it quid duriisima
nos opprimunt servitute , fed robur manuum
suarum , idolorum potenti deputantes ,
9 Volunt tua mutare promissa , & delere
hatreditatem tuam , & claudere ora laudan-
tium te , atque extinguere gloriam templi &
altaris tui ,
I o Ut aperiant ora Gentium , & lau'dent
idolorum sortitudinem ,' & prdicent carna-
lem regem in scmpiternum.
I I Ne tradas Domine sceptrum tuum his,
qui non sunt , ne rideant ad ruinam nostram :
led converte consilium eorum super eos , &
eum , qu in nos coepit sasvire , dilperde.
1 1 Memento Domine , & ostende te nobis
in tempore tribulationis nortra: , & da mihi
rlduciam Domine rex deorum , & universe
potestatis :
13 Tribue sermonem compositum in ore
meo in conspectu leonis , & transfer cor il-
lius in odium hostis nostri , ut & ipse pereat,
& cxteri , qui ei consentiunt ,
1 4 Nos autem libera manu tua , & adjuva
me , nullum aliud auxilium habeutem, ni& te,
393
Domine qui habes omnium scientiam,
15 Et nolti quia oderim gloriam iniquo-
rum , & detester cubile incircumciforum , 8c
omnis alienigenar.
i(5 Tu scis neceslltatem meam , quod abq-
miner lignum fuperbi & glori me , quod
est super caput rneum in diebus ostentationis
me, & detester illud quasi pannum menstrua-
tx , & non portem in diebus silentii mei ,
17 Et qudcl non comederim in mensa Aman,
nee mihi placuerit convivium regis , &c noa.
biberim vinum libaminum :
1 8 tt nunquam lxtata sit ancilla tua , ex
quo hue tranflata sum usque in prsentem
diem , nisi in te Domine Deus Abraham.
19 Deus fortis super omnes , exaudi vocera
eorum qui nullam aliam spem habent , & li
bera nos de manu iniquorum : & erue me 4
timore meo.
CAPUT XV.
Mjniume Maninjut , imrat Esther ad rigem , vttltH il-
lius exterritx.
Hue (juoaut additt* reperi in editions vulgata.
i U T mandavit ei (haud dubium quin esset:
Jj/ Mardochus ) ut ingrederetiir ad re-
gem , & rogaret pro populo suo , & pro pa-
tria sua.
z Memorare ( inquit ) dierum humilitatis
tu , quomodo nutrita sis in manu mea , quia
Aman fecundus a rege locutus est contra no
in mortem :
3 Et tu invoca Dominum , & loquere regi
pro nobis , & libera nos de morte.
Necnon & ista qufubditasunt.
4 Die autem tertio depofuit vestimenta
ornatus sui , & circumdata est gloria sud.
5 Ciimque regio fulgeret habitu , & invo-
caslet omnium rectorem & salvatorem Deum,
assumpsit duas famulas ,
6 Et super unam quidem innitebatur , quasi
prae deliciis & nimia teneritudine corpus-mum
ferre non fustinens :
7 Altera autem famularum fequebatur do-
minam , defluentia in humum indumenta suf-
tentans.
8 Ipsa autem roseo colore vultum perfu-
sa , & gratis ac nitentibus oculis , tristem
celabat animum , & nimio timore con-
tractum.
9 Ingressa igitur cuncta per ordinem ostia*
stetit contra regem, ubi ille residebat super fo
lium regni sui , indutus vestibus regiis , auro-
que fulgens , & pretiosis lapicubus , eratquc
terribilis aspectu.
10 Cumque elevasset faciem, & ardentibus
oculis furorem pectoris indicasset, regina cor-
ruit , & in pallorem colore mutato , laflum,
super ancillulam reclinavit caput.
1 1 Convertitque Deus spiritum regis in man-
suetudinem , & festinus ac metuens exilivit
de folio , & sustentans earn ulnis suis , donee
Ddd
 394 LIBER ESTHER , Cap. XV. &XV1.
rediret ad se , his verbis blandiebatur : 1 1 Et tantam in se expertus humanitatem,
ii Quid habes Esther ? Ego iiim frater ut pater noster vocaretur , & adoraretur ab
tuus , noli metuere. omnibus post regem sceundus :
13 Non morieris : non enim pro te , fed 1 1 Qui in tantum arroganti tumoiem su-
pro omnibus haec lex constituta est. blatus est , ut regno privare nos niteretur 8c
14 Accede igitur , & tange sceptrum. spiritu.
1 j Cumque ilia reticeret , tulit auream vir- 13 Nam Mardochaeum , cujus fide 8z bene-
gam , & posuit super collum ejus , &r oscula- fieiis vivimus , & consortem regni nostri Es
rus est earn , & ait : Cur mihi non loqueris ? ther cum omni gente sua novis quibusdam at-
its Qua; respondic : Vidi te domine quasi que inauditis machinis expetivit in mortem :
Angelum Dei , & conturbatum est cor meum 14 Hoc cogitans ut illis intersectis , insidia-
prae timore gloria: tua. retur nostr solitudini , & regnum Persarum
17 Valde enim mirabilis es domine , & fa transferret in Macedonas.
des tua plena est gratiarum. 1 5 Nos autem, a pessimo mortalium Judxos
1 8 Cumque loqueretur j rursus corruit , & neci destinatos , in nulla penitus culpa reperi-
pne exanimata est. mus , fed econtrario justis utentes legibus ,
1 9 Rex autem turbabatur i & omnes mi- i<5 Et rilios altissimi & maximi , semperque
Tiistri ejus consolabantur earn. viventis Dei , cujus beneficio & patribus nos-
C A P U T XVI. tris , & nobis regnum est traditum , & usque
<SJpteri efiftiU pro fttUmtm 'ttlure cur inimicorum sno hodie cultoditur.
rt m 1 'aertmpncnc , ,id [mgultts rcgm piovinciat , irntan- 1 7 Unde eas litteras , quas sub nomine nos-
do epijt&Um mijsam ab ^maa
tro ille direxerat , sciatis else irritas.
Exemplar e;ifloU ngii jtrtaxo xit , quam pro fudxis ad io 18 Pro quo scelere ante portas hujus urbis,
tas t'l/u jut provincial mifit : <juoi t$> ipsum in
l-icbiaico Tj:lxmine non hjietur. id est , Susan , & ipse qui machinatus est , &c
omnis cognatio ejus pendet in patibulis : non
Supr* i T) Ex magnus Artaxerxes ab India usque nobis , fed Deo reddente ei quod meruit.
li. i. _ Jlv thiopiam centum vigintiseptem pro- ii Hoc autem edictum , quod nunc mitti
yinciarum ducibus ac principibus , qui nostra? mus , in cunctis urbibus proponatur, ut liceat
juffioni obediunt , salutem dicit. Judxis uti legibus suis :
I Multi bonitate principum & honore , qui 10 Qiiibus debetis esse adminiculo , ut eos,
in eos collatus est , abusi iunt in luperbiam : qui fe ad necem eorum paraverant, poffint in-
3 Et non solum subjectos regibus nituntur terricere tertiadecimi die mensis duodecimi,
Opprimere, fed datam sibi gloriam non feren- qui vocatur Adar.
tes, in ipsos, qui dederunt, moliuntur infidias. j 1 Hanc enim diem , Deus omnipotens,
4 Nee contenti sunt gratias non agerebene- mroris & ludtiis , eis vertit in gaudium.
fieiis , & humanitatis in fe jura violare , fed n Unde & vos, inter carteros festos dies,
Dei quoque cuncta cernentis arbitrantur fe hanc habetote diem , & celebrate earn cum
posse fugere sententiam. omni ltitia, ut &c in posterum cognoscatur,
% Et in tantum vesaniac proruperunt , ut 13 Omnes,qui fideliter Persis obediunt, dig-
eos , qui credita sibi ofHcia diligenter obser nam pro fide recipere mercedem : qui autera
vant , &c ita cuncta agunt ut omnium laude infidiantur regno eorum , perire pro scelere.
digni sint , mendaciorum cuniculis conentur 14 Omnis autem provincia & civitas , quap
subvertere , noluerit solemnitatis hujus esse particeps, gla-
6 Dum aures principum simplices , & ex dio & igne pereat , & sic deleatur , ut non
sua natura alios aestimantes , callidi fraude solum hominibus , fed etiam bestiis invia sit
decipiunt. in sempiternum , pro exemplo contemptus,
7 Qua? res & ex veteribus probatur historiis, & inobedientia.
& ex his , quae geruntur quotidie , quomodo
rnalis quorumdam suggestionibus regum stu-
dia depraventur. LIBER JOB.
8 Unde providendum est paci omnium pro-
vinciarum. CAPUT PRIMUM.
9 Nee putare debetis, si diversa jubeamus, ex
J;b !';;'! -is fr dives , pro filiis ticiJJSiri eonvivia celt-
animi nostri venire levitate , fed pro qualitate IrdBtibui Oomino facrificat j cujus ptfejjioncs fHt*ti -f.- . r
& necessitate temporum , ut reipublicas poscit Domi'.ut diripiendi t expowt , per qiem pe'd-tti ctnni illius
utilitas , ferre sententiam. fubjlirt:ii t imtromptiffm fi&s , ipje cum fi^nis :*j:i it: pi.
* Supra 10 Et ut manifertnls , quod dicimus , intel- lieHi, i I'n hmtei piorumpit.
ligatis , * Aman filius Amadathi, & animo & 1 T TIS erat in Terra Hus , nomine
gente Macedo , alienusque a Persarum san \/ Job , & erat vir ille simplex , &
guine , & pietatem nostram su& crudelitate redtus , ac timens Deum , & rece-
commaculans,peregrinus a nobis sufeeptus est. dens a malo : '
 LIBER JOB Cap. I. & II. 395
i Natique sunt ei septem filii trcs fratris sui primogeniti ,
filix. i<> Repente ventus vehemens irruit a re>-
3 t suit possessio ejus septem millia ovium, gione deserti , & concuffit quatuor angulos
& tria millia camelorum , quingenta quoque domfis , qux corruens oppressit liberos tuos
juga bourn , & quingenta afinx , ac ramilia & mortui sunt , & effugi ego solus ut nuntia
multa nimis : eratque vir ille magnus inter rem tibi.
omnes Orieutales. 10 Tune surrexit Job , & scidit vestimenta
4 bt ibant lilii ejus, & faciebant convivium sua , & tonso capite corruens in terram ,
per domos , unuiquisque in die siio. Et mit- adoravit ,
rentes vocabant tres sorores fuas ut comede- 1 Et dixit : * Nudus egressus sum de utero * B**
rent & biberent cum eis. matris me , &c 1nudus revertar illuc : Domi- $" '_**.
j Ciimque in orbem transissent dies con- nus dedit , Dominus abstulit : sicut Domino Ttm.
yivii , mittebat aeTeos Job , & sanctificabat placuit , ita factum est : sit nomen Domini 7>.
iJlos , consurgensque diluculo offerebat holo- benedictum.
causta pro singulis. Dicebat enim : Ne fort it In omnibus his non peccavit Job labiis
peccaverint hlii mei , & benedixerint Deo suis , neque stultum quid contra Deum locir-
in cordibus suis. Sic faciebat Job cunctis tus est.
diebus. C A P U T II.
6 Quadam autem die cum venissent filii Sitnti obitmi a Dte ftaUi*u , peremit Job uhin ftf-
Dei ut afliltercnt coram Domino , affuit inter sinu; cui ctism pnprii uxor insulin : irts tuttm ipfiut
tmici cum vifiiames , fiptcm ditbut compMUHteJ in ttrrt
cos etiam Satan. cu 11 ca ttciti jcdtnt.
7 Cui dixit Dominus : Unde venis ? Qui
respondens , ait : Circuivi terram , & peram- i r? Actum est autem cum quadam die ve-
bulavi earn. f/ nissent filii Dei : & starent coram Do
8 Dixitque Dominus ad eum : Numquid mino , venisset quoque Satan inter eos, & sta-
considerasti sorvum meum Job , qu6d non sit ret in conspectu ejus ,
ei similis in terra , homo simplex , & rectus, i Ut diceret Dominus ad Satan : Unde ve
^ ac timens Deum , & recedens a malo ? nis ? Qui. respondens ait : Circuivi terram , &c
9 Cui respondens Satan , ait : Numquid perambulavi earn.
Job fruftra timet Deum ? 3 Et dixit Dominus ad Satan : Numquid
io Nonne tu vallasti eum , ac domum ejus, considerasti scrvum meum Job , qu6d non
universamque substantiam per circuitum , fit et similis in terra , vir simplex & rectus.
operibus manuum ejus benedixisti , & posses- ac timens Deum , & recedens a malo , & ad
sio ejus crevit in terra ? huc retinens innocentiam ? Tu autem con-
1 1 Sed .extende paululilm manum tuam , & movisti me adversus eum , ut affligerem eum
range cuncta qux poffidet , nisi in faciem be- frurtra.
nedixerit tibi. 4 Cui respondens Satan , air : Pellem pro
1 1 Dixit ergo Dominus ad Satan : Ecce , pelle , & cuncta qux habet homo, dabit pro
universe qux habet.in manu tua sunt: tantiim anima sua :
in eum ne extendas manum tuam. Egressus- j Alioquin mitte manum tuam , & tange
que est Satan a facie Domini. os ejus be carnem , & tune videbis quod in
13 Cum autem quadam die filii & filixejus faciem benedicat tibi.
comederent & biberent vinum in domo fra- 6 Dixit ergo Dominus ad Satan : Ecce in
tris sui primogeniti , manu tua elt , verumtamen animam illius
r4 Nuntius venit ad Job , qui diceret : Bo- serva.
ves arabant , & asinx pascebantur juxta eos , 7 Egressus igitur Saran a facie Domini ,
1 < fct irrueiunt Sabxi , tuleruntque omnia, percussit Job uicere pessimo , a planta pedis
& pueros percusserunt gladio, & evasi ego so usque ad verticem ejus : .
lus ut nuntiarem tibi. 8 Qui tel'ta saniem radebat , sedens in ster-
16 Cumque adhuc ille loqueretur , venit quilinio.
alter , &: dixit : Ignis Dei cecidit e carlo , & 9 Dixit autem i II i uxor sua : Adhuc tu per-
tactas oves puerosque consumpsit , & effugi manes in simplicitate tua t benedic Deo be.
go solus ut nuntiarem tibi. morere. .
17 Sed & illo adhuc loquente , venit alius, 10 Qui ait adillam : Quasi imade stultis
& dixit : Chaldxi fecerunt tres turmas , & in- mulieribus locuta es : si bona fulcepimus de
vaserunt camelos , & tulerunt eos , necnon & manu Dei , mala quare non luscipiamus ? in
pueros percusserunt gladio , & ego fugi solus omnibus his non peccavit Job labiis iuis.
ut nuntiarem tibi. 1 r Igitur audientes tres amici Job omne
18 Adhuc loquebatur ille , & ecce alius malum , quod accidisset ei , venerunt sing"
intravit , & dixit : Filiis tuis & riliabus de loco fuo , Eliphaz Themanites , & Baldad
veicentibos 8: bibentibus vinum in domo Suhites, & Sophar Naamathites. Condixerant
Ddd ij
 3s* . LIBER JOB, Cap. HI. & IV.
cnim j ut pariter venientes visitarent eum , &
consolarentur.
. i x Cumque elevassent procul oculos suos,
non cognoverunt eum, & exclamantes plora-
verunt, scislisque vestibus sparserunt pulverem
super caput fuum in clum.
1 3 Et sederunt cum eo in terra septem die-
bus & septem noctibus , & nemo loquebatur
ei verbum : videbant enim dolorem esse ve-
' hementem.
CAPUT III.
Job , laxmis nnur* habcnis , mnlcaii.it diti nnivi.
tuit ft* friftHtique vitx , ijitndtHs marttdiutx mist.
rns , c- i quot mtlit libtratur qui htctuie Jiatim pii-
idius eji.
i T) Ost har aperuit Job os fuum , & ma-
I ledixit diei suo ,
x Et locutus est.
* Jer. 3 * Pereat dies in qua natus sum, & nox in
ao. 14. qua dictum eft :'Conceptus ell homo.
4 Dies ille vertatur in tenebras,non requirat
eum Deus desuper , & non illullretur lumine.
, 5 Obscurent eum tenebrae , & umbra mor
tis , occupet eum caligo , & involvatur ama-
litudine.
6 Noctem illam tenebrosus turbo pofTideat,
non compuretur in diebus anni , nee numere-
tur in mensibus.
7 Sit nox ilia solitaria , nee laude digna :
8 Maledicant ei qui maledicunt diei , qui
parati sunt suscitare Leviathan :
9 Obtenebrentur stellar caligine ejus : ex-
pectet lucem & non videat , nee ortum fur-
gentis aurora* :
10 Quia non conclusit ostia ventris,qui por-
tavit me, nee abrtulit mala ab oculis meis.
I I Quare non in vulva mortuus sum, egres-
sus ex utero non statim perii ?
1 x Quare exceptus genibus ? cur lactatus
uberibus ?
13 Nunc enim dormiens filerem , & somno
meo requiescerem ,
14 Cum regibus & consulibus terrae , qui
sedificant sibi solitudines :
1 5 Aut cum principibus , qui poslident au-
xum , &r replent domos suas argento :
\6 Aut sicut abortivum absconditum non
subsisterem , vel qui concept! non viderunt
lucem.
17 Ibi impii cessaverunt a tumultu , &: ibi
requieverunt fessi robore.
1 8 Et quondam vincti pariter sine molestia,
non audierunt vocem exactoris.
1 9 Parvus & magnus ibi sunt , &r servus
liber a domino suo.
20 Quare misero data est lux , & vita his,
qui in amaritudine animat sunt ?
xi Qui expectant mortem, & non venit,
quasi effodientes thesaurum :
xx Gaudentque vehementer cum invenerint
sepulchrum.
23 Viro cujus abscondita est via,& circum-
dedit eum Deus tenebris ?
14 Antequam comedam suspiro .- &: tan-
quam inundantes aqua; , sic rugitus meus :
xf .Quia timor , quern timebant , evenit
mihi : & quod verebar accidit.
16 Nonne dissimulavi ? nonne silui ? nonne
quievi < & venit super me indignatio.
CAPUT IV.
Elifha^ nguit Job imjuiimi* , conaturqut ti firfwderty
quid frefitr ftccamfut fltgtUctur a Dto, qui inncte.li ad.
veijtt nan imn.iuii.
1 \y Espondens autem Eliphaz Themanites,
IX dixit :
x Si cceperimus loqui tibi , forsitan moles-
te accipies , fed conceptum sermonem tenere
quis pocerit ?
3 fcece docuisti multos , & manus lassas ro-
borasti:
4 Vacillantes confirmaverunt sermoncs tui,
& genua trementia confortalti :
5 Nunc autem venit super te plaga , & de-
fecilli : tetigit te , & conturbatus es.
6 Ubi est timor tuus, forr.it.udo tua, patien-
tia tua , & perfectio viarum tuarum ?
7 Recordare obsecro , quis unquam in-
nocens periit ? aut quando redi deleti sunt ?
8 Quin potius vidi cos, qui operantur iniqui-
tatem , & seminant dolores , &: metunt eos ,
9 Flante Deo periisse , & spiritu ir ejus else
consumptos :
I o Rugitus leonis , & vox lenat , & dentes
catulorum leonum contriti sunt.
I I Tigris periit , ed qu6d non haberet pn-
dam , & catuli leonis diffipati sunt.
11 Porro ad me dictum elt verbum abscon
ditum , & quasi furtive suscepit auris tnea
venas susurri ejus.
13 In horrore visionis nocturnx, quand
solet sopor occupare homines ,
14 Pavor tenuitme , &c tremor , & omnia
ossa mea perterrita sunt :
1 5 1 1 cum spiritus me prasente transiret ,
inhorruerunt pill carnis meae.
16 Steut quidam , cujus non agnoscebam
vultum , imago coram oculis meis, & vocem
quasi aura: lenis audivi.
17 * Numquid homo , Dei comparatione * hCft
justisicabitur, aut factore suo purior erit vir ? ,S. \.
1 8 * Ecce qui serviunt ei , non sunt stabiles, 4 j,
&z in angelis suis reperit pravitatem : , Si ,,
19 Quant6 magis hi qui habitant domos : par.
luteas , qui terrenum habent fundamentum, 4-
consumentur velut a tinea ? fd* *
io De raane usque ad vesperam succiden- '
tur : & quia nullus intelligit , in aeternum
peribunt.
xi Qui autem reliqui fuerint , auferencur
ex eis : morientur > & non in sapientia.
 LIBER JOB , Cap. V. & VI.
C A P U T V.
Elipb'r^rttrpmi arguit Job iniquitatts , quid nemo fine cul
fa fua -i Dit funinur ; uieoque bjrtMur /abut id Deum con.
vtrtotur , # ii4 cunSa sure iUi projpera pllicetur , ac divi
ne ^Toviieni'n opera circs cieMura exioUu.
i T TOca. ergo , si est qui tibi respondeat, &
V ad aliquem sanctorum convertere.
z Vere stustum interficit iracundia , & par-
vulum occidit invidia.
3 Ego vidi stultum firmi radice , & male-
dixi pulchritudini ejus ltatim.
4 Longe rient filii ejus a salute , & conteren-
tur in porta , &c non erit qui eruat.
j Cujus messem famelicus comedet , &
iplum rapiet armatus , & bibent sitientes di-
vitias ejus.
6 Nihil in terra sine causa fit , & de humo
non oritur dolor.
7 Homo nascitur ad laborem , & avis ad
volatum.
8 Quam ob rem ego deprecabor Dominum,
$c ad Deum ponam eloquium meum :
9 Qui sacit magna & inscrutabilia 6c mira-
bilia absque numero :
io Qui dat pluviam super faciem terrac , &
irrigat aquis universe :
li Qui ponit humiles in sublime , &c m-
rentes erigit sospitate :
1 i Qui dissipat cogitationes malignorurri ,
ne poslint implere manus eorum quod coepe-
rant :
*t.Cor. i} * Qui apprehendit sapientes in astutia
1. 19. eorum , & conliiimn pravorum dissipat :
14 Per diem incurrent tenebras , & quasi in
nocte sic palpabunt in meridie.
1 f Porrd ialvum faciet egenum a gladio
oris eorum , & de manu violenti pauperem.
16 Et erit egeno spes , iniquitas autem con-
trahet os suum.
17 Beams homo, qui corripitur a Deo :
increpationem ergo Domini ne reprobes :
18 Quia ipse vulnerat , & medetur: per-
cutit , Oc manus ejus sanabunt.
19 In sex tribuiationibus liberabit te , & in
scptima non tanget te malum.
20 In fame eruet te de morte , & in bello
de manu gladii.
u A flagello linguae abscond&ris , & non
timebis calamitatem cum venerit.
zz In vastitate , & fame ridebis , & bestias
terra? non formidabis.
23 Sed cum lapidibus regionum pactum
tuum , & bestiac terr pacific* erunt tibi.
24 Et scies qudd pacem habeat tabernacu-
Ium tuum, & visitans speciem tuam , non pec-
cabis.
25 Scies quoque quoniam multiplex erit
semen tuum , & progenies tua quasi herba
terra;.
z6 Ingrediris in abundantia sepulchrum ,
ficut infertur acervus tritici in tempore suo.
397
17 Ecce j hoc , ut inVestigavimus , ita est :
quod auditum , mente pertracta.
C A P U T VI.
Ostenditfob se ion^i gravior' pati quam merit s fit , t<m-
querens Je ah amicis dejeri , graviier a>gueus & hot ires qui
ad fie veneiant ipjum wajoUturi > ac je quoque patitmer au-
diri petit.
1 lS Espondens autem Job , dixit :
IX. z Utinam appenderentur peccata
mea , quibus iram merui : & calamitas ,
quam patior , in statera.
3 Quasi arena maris hc gravior appareret:
unde & verba mea dolore sunt plena :
4 Quia sagittae Domini in me sunt , quarum.
indignatio ebibit spiritum meum , & terrores
Domini militant contra me.
j Numquid rugiet onager cum habueric
herbam ? aut mugiet bos cum ante prscpc
plenum steterit ?
6 Aut poterit comedi insulsum , quod non
est sale conditum ? aut potest aliquis gustare >
quod gustatum assert mortem ?
7 Qua? prills nolebat tangere anima mea ,
nunc pr angustia cibi mei sunt.
8 Quis det ut veniat petitio mea : & quod
expecto , tribuat mihi Deus ?
9 Et qui cpit , ipse me conterat : solvat
manum suam , & succidat me ?
10 Et hacc mihi fit consolatio , ut affligens
me dolore , non parcat , nee contradicam ser-
monibus Sancti.
1 1 Qua: est enim fortitudo mea ut susti-
neam ? aut quis finis meus, ut patienter agam?
1 1 Nee fortitudo lapidum fortitudo mea ,
nee caro mea nea est.
1 3 Ecce , non est auxilium mihi in me , &
necessarii quoque mei receiserunt a me.
14 Qui tollit ab amico suo misericordiam ,
timorem Domini derelinquit.
1 5 Fratres mei prterierunt me , sicut tor-
rens qui raptim transit in convallibus.
\6 Qui timent pruinam, iiruet super eos nix.
17 Tempore, quo fuerint dissipati, peribunt:
& ut incaluerit , folventur de loco suo.
1 8 Involute sunt semita gresiuum eorum :
ambulabunt in vacuum , & peribunt.
\9 Considerate semitas Thema , itinera Sa
ba , & expectate paulilper.
zoConfusi sunt, quia speravi : venerunt quo
que usque ad me , & pudore cooperti sunt.
z 1 Nunc venistis : & modd videntes plagam
meam timetis.
2 2 Numquid dixi : Afferte mihi , & de sub-
stantia vestra donate mihi ?
23 Vel , Liberate me de manu hostis , &
de manu robustorum eruite me ?
24 Docete me , & ego tacebo : & si quid
forte ignoravi , infrruite me.
25 uare detraxistis sermonibus veritatis ,
cum e vobis nullus sit qui possit arguere me ?
z6 Ad increpandum tantum eloquiaconcin-
Ddd iij
 393 LIBER JOB > Cap, VII. & VIII
natis , & in ventum verba profertis. caput vnr.
17 Super pupillum irruitis , & subvertere Saldai Job <ju Ji dt itapii jt m ,.. ar^u.i , e$- turn lit ti
nitimini amicum vestrum. Deum meliremqut vitam fe (wui kortatur ,*ique in fort
crania itli feltciva p.cmittit explicit tiiam q<hw fit vint
8 Verumtamen quod cpistis explete : fpet hy\ioc iia.ua , ajjtrem Dtnmbomt lo/ia , ty mitism.U
prbete aurem , & videte an mentiar. tan-urn tribune.
i? Respondete obsecro absque contcntione: i |2 Espondens autem Baldad Suhites ,
& loquentes id quod justum ell , judicate. Xx dixit :
30 Ec non invenietis in lingua mea iniquita- 1 Usquequo Ioqufiris ralia , & spiritus mul
tem, ncc in faucibus meis stultitia personabit. tiplex scrmones oris tui ?
C A P U T VII. 3 Numquid Dcus supplanta* judicium ?aut
Job \mnumt fit* fuafqste c&Umitatti variat explicit , nee
reditum jibi fort vtrifimilem ad prasentit v'nt ftlicitatem : petit
Omnipotens subvertit quod justum est ?
quoque k Deo lib^rttri a mi ems , admirattt Let *'&* mijtrum 4 Etiam si filii tui peccaverunt ei , & dimisit
hor..mtm jrovidtntiam. eos in manu iniquitatis suat :
i A A llitia est vita hominis super terram : 5 Tu tamen si diluculo consurrexeris ad
JVjL & ficuc dies mercenarii , dies ejus. Deum , & Omnipotentem fueris deprecatus :
1 Sicut servus desiderat umbram , & sicut 6 Si mundus & rectus incesseris , statim evi-
mercenarius praestolatur finem operis fui : gilabit ad te , & pacatum reddet habitacu-
3 Sic & ego habui menses vacuos, & noctes lum justitix tux :
laboriosas enumeravi mihi. 7 In tantum , ut si priora tua fuerint parva,
4 Si dormiero, dicam : Quando consurgam? & novissima tua multiplicentur nimis.
& rursum expectabo vesperam , & repfcbor 8 Interroga enim generationem pristinam, &
doloribus usque ad tenebras. diligenter investiga patrum memoriam :
5 Induta est caro mea putredine &: sordibus p( Hesterni quippe sumus , & ignoramus
pulveris , cutis mea aruit , & contracta est. quoniam sicut * umbra dies nostri sunt super * //,,
6 Dies mei velocius transierunt quam a te- terram. ) u. t.
xente tela succiditur , & consumpti sunt abs 10 Et ipsi docebunt te : Ioquentur tibi , & tfatm.
que ulla spe. de corde suo proferent eloquia. '4J*
7 Memento quia ventus est vita mea , & n Numquid virfire potest scirpus absque
non revertetur oculus meus ut videat bona. humore ? aut crescere carectum sine aqua ?
8 Nee aspiciet me visus hominis : oculi tui 1 1 Cum adhuc sit in store , nee carpatur
iq me , & non subsistam. manu , ante omnes herbas arescit :
9 Sicut consumitur nubes , & pertransit : 13 Sic via: omnium qui obliviscuntur Deum,
sic qui descenderit ad inferos , non ascendet. & spes hypocritae peribit :
10 Nee revertetur ultra in domum suam , J4 Non ei placebit vecordia sua , & sicut
neque cognosces eumampliiis locus ejus. tela aranearum riducia ejus.
1 1 Quapropter & ego non parcam ori meo, ij Innitetur super domum suam , & non
loquar in tribulatione spiritus mei , confabu- stabit : fulciet earn , & non consurget :
labor cum amaritudine anima? me. 16 Humectus videtur antequam veniat Sol ,
ji Numquid mare ego sum, autcetus, &: in ortu suo germen ejus egredietur.
quia circumiiediiti me carcere ? 17 Super acervumpetrarum radices ejus den-
ijSidixero-.Consolabiuir me lectulus meus, sabuntur , & inter lapides commorabitur.
& relevabor loquens mecum in strato meo : 1 8 Si absorbuerit eum de loco suo , negabit
14 Terrebis me per somnia , & per visiones eum , & dicet : Non novi te.
horrore concuties. 19 Hc est enim lartitia via: ejus , ut rursum
1 5 Quam ob rem elegit suspendium anima de terra alii germinentur.
mea , & mortem ossa mea. io Deus non projiciet simplicem, nee por-
16 Despcravi, nequaqiiam ultra jam vivam: riget manum malignis :
parce mihi , nihil enim sunt dies mei. i r Donee impleatur risu os tuum , & labia
1 7 Quid est homo , quia magniricas eum ? tua jubiio.
aut quid apponis erga eum cor tuum t 12 Qui oderunt tc , induentur consusione :
1 8 Visitas eum diluculo , & subitd probas & tabernaculum impiorum non subsistet.
ilium : CAP UT IX.
19 Usquequo non parcis mihi , nee dimittis ^dm'ntitjcb , De xm per omnin jttftnm e{ft , net posse homi*
me ut glutiam salivam meam t Htm convimere Deum injujiiiii , homo , mquiijob, to-p.iri.
ttts Dto Mon poie/i jufiificzft : d vint poiemut tc japitutit
10 Peccavi , quid saciam tibi 6 custos ho- magnitude rjienditiir, ut nono ei rejifiere art re pfindite v*!eti
minum ? quare posuisti me contrarium tibi , pirid Dew & impiuinpercutit fr inxectntem : jrj qt."fui
& sactus sum mihimetipsi gravis innoceittiam contrJ atnn.it tuctur , comruemorant fuam cjjiic.
ii Cur non tollis peccatum meum , & qua ttonem.
re non aufers iniquitatem meam > ecce , nunc T respondens Job , ait :
iii pulvere dormiam : & si mane me quaeiie-
ris , non lubsillam.
E 1 Vere scio quod ita sit , & quod
non justiticetur homo compositus Deo.
 LIBER JOB Cap. IX. & X.
3 Si voluerit contendere cum eo , non po
terit ei respondere unum pro mille.
4 Sapiens corde est , & fortis robore : quis
restitit ei , & pacem habuit ?
? Qui tranltulit montes , & nescierunt hi
quos subvercit in furore suo.
6 Qui commovet terram de loco suo , &
column ejus concutiuntur.
7 Qui prcipit Soli , & non oritur : & stel-
las claudit quasi sub signaculo :
8 Qui excendit clos solus , & graditur su
per fluctus maris.
9 Qui facie Arcturum , & Oriona , & Hya-
das , 6c inceriora Aullri.
io Qui facit magna, & incomprehensibilia,
& mirabilia , quorum non est numerus.
1 1 Si venerit ad me , non videbo eum : si
abierit , non intelligam.
l x Si repente interroget , quis respondebit
ei ? vel quis dicere potelt : Cur ita facis ?
i 3 Deus cujus irac nemo resistere potelt , &
sub quo curvantur qui porcant orbem.
14 Quantus ergo sum ego , ut respondeam
ei , & loquar verbis meis cum eo ?
if Qui etiam si habuero quippiam justum ,
non relpondebo : fed meum judicem depre-
cabor.
1 Et cum invocantem exaudierit me , non
credo qudd audierit vocem meam.
1 7 In turbine enim conteret me , & multi-
plicabit vulnera mea etiam sine causa.
18 Non concedit requiefeere spiritum
meum , & implet me amaritudinibus.
1 9 Si fortitudo quritnr , robustislimus est :
si quitas judieii , nemo audet pro me testi-
monium dicere.
10 Si juitificare me voluero , os meum
condemnabit me : si innocentem ostendero ,
pmvum me comprobabit.
u Etiam si simplex , hoc ipfum ignorabit
anima mea , & txdebit me vitar me.
ti Unum est quod locutus sum , & inno
centem & impium ipse consumit.
13 Si flagellat , occidat semel, &nonde
pnis innocentum rideat.
4 Terra data est in manus impii , vultum
judicum ejus operit : quod si non ille est ,
quis ergo est >
i ) Dies mei velociores fuerunt cursore :
fugerunr , & non viderunt bonum.
i<* Pertransierunt quasi naves poma portan-
tes , sicut aquila volans ad escam.
X7 Cum dixero : Nequaquam ita loquar :
commuto faciem meam , & dolore torqueor.
18 Verebar omnia opera mea , sciens quod
non parceres delinquenti.
19 Si autem & sic impius sum , quare frus-
tra laboravi ?
30 Si lotus fuero quasi aquis nivis , & ful-
ferint velut mundiffim manus meae :
i 1 Tamen sordibus intinges me , & abomi-
399
nabuntur me vestimenta mea.
31 Neque enim viro qui similis mei est,
respondebo : nee qui mecum in judicio ex
aequo poflit audiri.
33 Non est qui utrumque valeat arguere ,
& ponere manum suam in ambobus.
34 Auferat a me virgam suam , & pavor
ejus non me terreat.
3 f Loquar , & non timebo eum : neque
enim poslum metuens respondere.
C A P U T X.
Job suam effliciioutm UtneMiiut , illmt ciuftm i Deo in.
quirtns ; qu*/* ojtexiiit aim fuiffe-juani nuliiiim , ncyue Dei
i&nmrtHiiun , t/ui creatum k jit heraintm exude nmit j rut.
j unique fitstet funatum cxuketamim fUagit fe Mi turn.
1 np det animam meam vitae meae , di-
mittam adversum me eloquium meumj
loquar in amaritudine anim me.
i- Dicam Deo : Noli me condemnare : in-
dica mihi cur me ita judices.
3 Numquid bonum tibi videtur , si calum-
nieris me , & opprimas me opus manuum
tuarum , & consilium impiorum adjuves ?
4 Numquid oculi carnei tibi sunc : aut sicut
videt homo , & tu videbis ?
y Numquid sicut dies hominis dies tui , 8c
anni tui sicut humana sunt tempora ,
6 Ut quarras iniquitatem meam , & pecca-
tum meum scruteris ?
7 Et scias quia nihil impium fecerim , cum
sit nemo qui de manu tua possit eruere.
8 Manus tu fecerunt me , & plafmaverunt
me totum in circuitu : & sic repente prci-
pitas me ?
9 Memento quatso qudd sicut lutum feceris
me , & in pulverem reduces me.
10 Nonnc sicut lac mulsisti me, & sicut
caseum me coagulasti ?
1 1 Pelle & carnibus vesliili me : oflibus &
nervis compegisti me :
1 1 Vitam &c misericordiam tribuisti mihi ,
& visitatio tua custodivit spiritum meum.
13 Licet hare celes in corde tuo , tamen
scio quia universorum memineris.
14 Si peccavi , & ad horam pepercisti mi
hi : cur ab iniquitate mea mundum me esse
non pateris ?
1 f Et si impius fuero , vae mihi est : & si
Justus , non levabo caput , saturatus arEicUo-
ne & miseria.
\6 Et propter fuperbiam quasi lexnam ca-
pies me , reversufque mirabiliter me crucias.
1 7 Instauras testes tuos contra me , & mul-
tiplicas iram tuam adversum me , &z pn
militant in me.
1 8 Quare de vulva eduxisti me ? qui utinam
consumptus essem ne oculus me videret.
19 Fuissem quasi non essem , de utero tranf-
latus ad tumulum.
0 Numquid non paucitas dierum meorum
finietur brevi ? dimitte ergo me , ut plan
 40o L I B E R J O B, Cap. XI. & XII.
gam paululum dolorem meum : CAPUT XII.
z i Antequam vadam & non revertar , ad Job ut amicorum cmfuwiat '^iBantiam , ajferit Htminim
terram tenebrosam , &c opertam mortis cali- ignorareDci potcntiam ac sapiential ex creaturarum gubeiva-
ginc: . tione , quarnm flatus pro fuo varint arbnrio.
iz Terram miseriae & tenebrarum, ubi um 1 T\ Espondens autem Job , dixit :
bra morris , & nullus ordo 5 fed sempiternus tV x Ergo vos estis soli homines , &
horror iniubitat. vobifcum morietur fapientia ?
C A P U T XI. 3 * Et mihi est cor , sicut & vobis , nec * /^
Sophar iuique ajferit Job fropter muha ifstus peecata , ju*
inferior vestri sum : quis enim hc , qu u. >.
rtcetijCt , fuijse a Dto jercujjum , ttstendeni Deum inttmpre- nostis , ignorat ?
heufibiltm : refipijCenti lamcH Job snlicijjim* qMque potli. 4 * Qui deridetur ab amico suo sicut ego , * P/ro.
cetur invocabit Deum , & exaudiet eum : deridetur . *
i Yy Espondens autem Sophar Naamathi- enim justi simplicitas.
XV tes , dixit : ' j Lampas contempta apud cogitationes di-
i Numquid qui multa loquitur , non & vitum , parata ad tempns statutum.
audiet ? aut vir verbosus justificabitur ? 6 Abundant tabernacula prasdonum , & au-
3 Tibi soli tacebunt homines ? & cum csete- dacter provocant Deum , cum ipsc dederit
ros irriferis , a nullo confutaberis ? omnia in manus eorum.
4 Dixisti enim : Purus est scrmo meus , & 7 Nimirum interroga jumenta, & docebunt
mundus sum in conspectu tuo. te : & volatilia cli , & indicabunt tibi.
j Atque utinam Deus loqueretur tecum , 8 Loquere terr , & reipondebit tibi : &
& aperiret labia sua tibi , narrabunt pisces maris.
6 Ut ostenderet tibi sccreta fapienti , & 9 Quis ignorat quod omnia hc manus Do
quod multiplex esset lex ejus , & intelligeres mini fecerit ?
quod mult6 minora exigaris ab eo , quam 10 In cujus manu anima omnis viventis , &
meretur iniquitas tua. spiritus universe carnis hominis.
7 Forsitan vestigia Dei comprehendes , & 1 1 * Nonne auris verba dijudicat , & fau- * t*fi*
usque ad perfectum Omnipotentem repe- ces comedentis , faporem ? j-
ries ? 1 1 In antiquis est fapientia , & in multo
8 Excelsior ccelo est , & quid fades ? pro- tempore prudentia.
fundior inferno , & unde cognosces ? 13 Apud ipsum est fapientia & fortitudo,
9 Longior terra menfura ejus, & latior mari. ipfe habet consilium & intelligentiam.
io Si fubverterit omnia , vel in unum coarc- 14 * Si destiuxerit , nemo est qui dificet : * Js-
taverit , quis contradicet ei ? si incluferit hominem , nullus est qui ape- " *
1 1 Ipfe enim novit hominum vanitatem , riat. "*?" '
& videns iniquitatem nonne considerat t I ? Si continuerit aquas, omnia siccabuntur : 7"
it Vir vanus in fuperbiam erigitur , & & si emiferit eas , fubvertent terram.
tanquam pullum onagri fe liberum natum is Apud ipsum est fortitudo & fapientia:
putat. ipfe novit & decipientem , &c eum qui deci-
13 Tu autem firmasti cor tuum , & expan- pitur.
disti ad eum manus tuas. 17 Adducit consiliarios in stultum finem ,
14 Si iniquitatem , qux est in manu tua, & judices in stuporem.
abstuleris a te , & non manferic in taberna- 18 Balteum regum diflolvit, & prcingit
culo tuo iniustitia : fune renes eorum.
1 5 Tunc levare poteris faciem tuam absque 19 Ducit facerdotes inglorios , & optima-
macula , & eris stabilis , & non timcbis. tes fupplantat :
\6 Miferi quoque oblivifceris , & quasi io Commutans Iabium veracium , & doc-
aquarum quae prterierunt recordaberis. trinam fenum auferens.
17 Et quasi meridianus fulgor confurget tibi I I Effundit defpectionem super principes ,
ad vefperam : & cum te confumptum puta- eos , qui oppresli fuerant , relevans. '
veris , orieris ut lucifer. ii Qui revelat profunda de tenebris , &
1 8 Et habebis fiduciam , proposita tibi fpe , producit in lucem umbram mortis.
& defofllis fecurus dormies. 13 Qui multiplicat genres , & perdit eas ,
19 Requiesces , & non erit qui te exter- & fubverfas in integrum restituit.
reat : & deprecabuntur faciem tuam plu- Z4 Qui immutat cor principum populi ter
rimi. r , & decipit eos ut frustra incedant per in-
* lev. 10 * Oculi autem impiorum deficient , & vium :
1. . effugium peribit ab eis , & fpes illorum abo- t.% Palpabunt quasi in tenebris, 8c non in
Ltv. 16. mijiatio anim*. luce , & errare eos faciet quasi ebrios.
.

CAPUT
 LIBER JOB,C ap. XIII. & XIV.
C A P U T XIII.
Jib sm'icos Juoi cjc ipfomm verbis Cmsawn, a Deo argue*-
-' ajferii :> ]u*ii tucquc ju/iniam at fmtntnam comra anti-
cos tmemr , qutrens j Did frosier J mefacain taut graviter
affligtsmr.
1 C1 Cce omnia hc vidic oculus metis ,
& audivic auris mea , & intellexi sin-
gula.
i Secundum scientiam vestram & ego no-
vi : nee inferior vestri sum.
j Sed tamen ad Omnipotentem loquar , &
dilputare cum Deo cupio :
4 Prids vos oilendens fabricatores menda-
cii , & cultores perversorum dogmatum.
% Atque utinam taceretis , ut putaremini
else fapientes.
6 Audite ergo correptionem meam , & ju-
dicium labiorum mcorum attendite.
7 Numquid Deus indiget veltro mendacio,
ut pro illo loquamini doios ?
8 Numquid faciem ejus accipitis, 8e pro
Deo judicare nitimini ?
9 Aut placebit ci quern celare nihil potest ;
aut decipietur ut homo , vestris fraudulen-
tiis ?
io Ipfe vos arguet , quoniam in abscondi-
to faciem ejus accipitis.
1 1 Statim ut fe commoverit , turbabit vos,
8c terror ejus inuet super vos.
1 1 Memoria vestra comparabitur cineri , &
cedigentur in lutum cervices vestrae.
13 Tacete paulilper , ut loquar quodcum-
que mihi mens suggesserit.
14 Quare lacero carnes meas dentibus meis,
& animam meam porto in manibus meis ?
1 ? Etiam si occiderit me , in ipso sperabo :
verumtamen vias meas in confpectu ejus
arguam.
1 6 Et ipfe erit salvatormeus : nonenim
veniet in confpectu ejus omnis hypocrita.
17 Audite iermonem meum , fcVruigmata
percipite auribus vestris.
18 Si fuero judicatus , fcio qudd Justus in-
veniar.
19 Quis est qui judicetur mecum ? veniat :
quare tacens confumor'
20 Duo tantiim ne facias mihi , & tune a
facie tua non abscondar :
21 Manum tuam longe sac a me , & formi-
do tua non me terreat.
22 Voca me j & ego respondebo tibi : aut
certe loquar , & tu responde mihi.
2 j Quantas habeo iniquitates & peccata ,
scelera mea & delicta ostende mihi.
24 Cur faciem tuam abscondis , & arbitra-
ris me inimicum tuum ?
2 j Contra folium, quod vento rapitur,
oslendis potentiam tuam , & stipulam siccam
persequeris :
16 Scribis enim contra me amaritudines , &
consumcre me vis peccatis adolescenti me*.
401
27 Posuisti in nervo pedem meum , & ob-
servasti omnes iemitas meas , & vestigia pe-
dum meorum considerasti :
28 Qui quasi putredo contumendus sum , 8c
quasi vestimentum , quod comeditur a tinea.
C A P U T XIV.
Job-, cmsiderati fatgfUuut bwnmi, adnuratur Del in he-
niintm fraviAcmiinn , auol pofi haitc visam txpeSct aliam,
(jr carporw* muici*iuf re;urrct~iioem,
1 T_T Omo natus de muliere , brevi vivens
JfJ tempore , repletur multis miseriis.
2 * Qui quasi flos egreditur & conteritur, *Supr<t
&t fugit velut umbra , & nunquam in eodem *. .
ftatu permanet. PfUm.
3 Et dignum ducis super hujuscemodi ape- **
rire oculos tuos , & adducerc eum tecum in
judicium ?
4 * Quis potest facere mundum de immun- * pyy,-
do conceptum scmine? nonne tu qui solus es ? 50. 4.
j Breves dies hominis sunt , numerus men-
sium ejus apud te est : censtituisti terminos.
ejus , qui pmeriri non poterunt.
6 Recede paululum ab eo , ut quiescat, do
nee optata veniat, sicut mercenarii dies ejus.
7 Lignum habet spem : si praecisum merits
rursum virescit , & rami ejus pullulant.
8 Si senuerit in terra radix ejus , &inpul-
vere emortuus fuerit truncus illius ,
9 Ad odorem aqua? germinabit , & faciec
comam quasi cum primum plantatum est :
10 Homo verd cum mortuus fuerit , 8c
nudatus atque consumptus , ubi quaeso est ?
1 1 Quomodo si recedant aqux de mari , &
fluvius vacuefactus arefcat :
12 Sic homo cum dormierit, non refurget ;
donee atteratur clum , non evigilabit , nee
consurget de somno suo.
13 Quis mihi hoc tribuat , ut in inferno
pjotegas me,& abscondas me, donee pertran-
leat furor tuus , & consiituas mihi tempus,
in quo recorderis mei ?
14 Putasne mortuus homo rursum vivat ?
cunctis diebus , quibus nunc milito , expecto
donee veniat immutatio mea.
1 5 Vocabis me , & ego respondebo tibi :
operi manuum tuarum porriges dexteram.
16 * Tu quidem greflus meas dinumerasti, * l*sr
sed parce peccatis meis. 4- S
17 Signafti quasi in sacculo delicta mea,sed j,^*'-
curasti iniquitatem meam. %l *
1 8 Mons cadens defluit , & saxum transser-
tur de loco suo.
J5> Lapides excavant aqu , & alluvione
!)aulatim terra consumitur : & hominem ego
imiliter perdes.
20 Roborasti eum paululum ut in perpe-
tuum transiret : immutabis faciem ejus , 8c
emittes eum.
2 1 Siye nobiles fuerint filii ejus , five igno-
biles , non intelliget.
aiAttamen caro ejus dum vivet dolebit ,
Eee
 402. LIB ER JOB, Cap. XV. & XVI.
K anima illius super semetipso lugebit 7 Operuit faciem ejus craffitudoj & de la-
C A P U T XV. teribus ejus arvina dependet.
Elipha\Jcb arguit j*cimtU, imfttitnti* & hUfphrmiti* x8 Habitavit in civitatibus desolatis, & in
Bium,apud tpttm Unit ntmintm man Awn inveniri, dtjcrihtns domibus desertis , qu in tumulos funt re
m, toium ac h/pocritarum mtUdiclianev). dacts.
i T) Espondens autem Eliphaz Themanites, tji Nonditabitur , nee perscverabit substan-
JV dixie : tia ejus , nee mittet in terra radicem suam.
I Numquid sapiens respondebit quasi in 30 Non recedet de tenebris : ramos ejus are-
ventum loquens , & implebit ardore stoma- faciet flamma , 6c auferetur spiritu oris sui.
chum suum ? 3 1 Non credet frustra errore deceptus,quod.
3 Arguis verbis eum , qui non est acqualis aliquo pretio redimendus sit.
tibi , 6c loqueris quod tibi non expedit. 31 Antequam dies ejus impleantur , peribit :
4 Quantum in te est , evacuilti timorem, & & manus ejus arelcent.
tulisti preces coram Deo. II Lardetur quasi vinea in primo store bo-
j Docuit enim iniquitas tua os tuum > & trus ejus,& quasi oliva projiciens florem suum.
imitaris linguam blasphemantium. 34 Congregatio enim hypocrite sterilis , &
6 Condemnabit te os tuum , & non ego : ignis devorabit tabernacuia eorum , qui mu-
& labia tua respondebunt tibi. nera libenter accipiunt.
7 Numquid primus homo tu natus es , & 3 5 * Concepit dolorem , & peperit iniqui
ante colles formatus ? tatem , 6c uterus ejus praeparat dolos. 7.1$.
8 Numquid consilium Dei audisti , & infe CAP UT XVI.
rior te erit ejus sapientia > fil tmicorum "uctontist cimmotui , dolorim fumn plough, 4.
9 Quid nosti quod ignoremus? quid intelli- Isljmiiatis magnitudiitem t>flendcMs> ,t\ut pad ciira un<i*ut*
tem , tajui conjuum cjse Ueum ajjtnt.
gis quod nesciamus ?
* Mutt. io * Et senes , & antiqui funt in nobis mul- 1 V\ Espondens autem Job , dixit :
it.t. td vetustiores quam patres tui. IX. * Audivi frequenter talia , consola-
I I Numquid grande est ut consoletur te tores onerosi omnes vos eitis.
-Deus ? fed verba tua prava hoc prohibent. 3 Numquid habebunt rinem verba ventosa ?
1 1 Quid te elevat cor tuum , 6c quasi mag ut aliquid tibi molestum elt si loquaris ?
na cogitans , attonitos habes oculos ? 4 Poteram & ego similia vestri loqui : atqua
1 3 Quid tumet contra Deum spiritus tuus, utinam esset anima veilra pro anima mea :
ut proTeras de ore ruohujuscemodi sermones ? 5 Conlblarer & ego vos sermonibus, 61 mo-
14 Quid est homo , ut immaculatus sit , 8c verem caput meum super vos :
ut Justus appareat natus de muJiere ? 6 Roborarem vos ore meo : & moverem
* Sdp. J j * Ecce inter sanctos ejus nemo immuta- labia mea , quasi parcens vobis.
bilis,& cli non funt mundi in conspectu ejus. 7 Sed quid agam < Si locutus fuero , non
itf Quantd magis abominabilis & inutilis quiescet dolor meus : si tacuero , non rece
homo , qui bibit quasi aquam iniquitatem ? det a mc-
1 7 Ostendam tibi , audi me : quod vidi nar- 8 Nunc autem opprestlt me dolor meus , &
rabo tibi. in nihilum redacti funt omnes artus mei.
1 8 Sapientes confitentur , & non abscon- 9 Rugae me testimonium dicunt contra me,
dunt patres suos. & sutcitatur falsiloquus adversus faciem
1? Qiiibus folis data est terra , & non tran- meam contradicens mihi.
sivit ahenus per eos. 10 Collegit furorem suum in me , &s com-
t-o Cunctis diebus fuis impius superbit , & minans mihi , infremuit contra me dentibus
numerus annorum incertus est tyrannidis ejus. fuis : hoilis meus terribilibus oculis me intui-
1 1 Sonitus terroris semper in auribus illis : tus est.
& cQm pax siti ille semper insidias suspicatur. 1 1 Aperuerunt super me ora sua , & expro-
ii Non credit quod reverti poflit de tene- brantes percusserunt maxiilam meam , satiati
bris ad lucem , circumspectans undique g!a- funt pnis meis.
dium. J i Conclusit me Deus apud iniquum s &
13 Cum fe moverit ad quxrendum panem, manibus impiorum me tradidit.
riovit qu6d paratus sit in manu ejus tenebra- r? Ego ille quondam opulentus repentS con-
rum dies. tritus sum : tenuit cervicem meam , confregic
14 Tcrrebit eum tribulatio , & angustia me , & posuit me sibi quasi in lignum.
vallabit eum , sicut regem , qui pr^paratur 14 Circurodedit me lanceis fuis , convulne-
ad prlium. ravic lumbos meos , non pepercit , 6c effudic
z 5 Tetendit enim adversus Deum manum in terra viscera mea.
suam, Sz contra Omnipotentem roboratus est. 1 j Concidit me vulnere super vulnus , ir-
z6 Cucurrit adversus eum erecto collo , & ruit in me quasi gigas.
pingui cexvice armatus elK is Saccum conlui super cutem meam > 8c
 LIBERJOB,Cap. XVI..XVII. XVIII & XIX.
openu cinere carnem meam.
1 7 Facies mea intumuit a fletu , & palpebrar
me* caligaverunt. ...
18 H*c palsus sum absque iniquitate manus
me , cum haberem mundas ad Deum pre-
ces.
19 Terra nc operias sanguinem meum , ne-
que inveniat in te locum latendi clamor meus.
io Ecce enim in caelo testis meus , & cons-
cius meus in excelsis.
1 1 Verbosi amici mei : ad Deum stillat ocu-
lus meus.
xi Atque utinam sic judicaretur vir cum
Deo , quomodo judicatur iilius hominis cum
collega suo.
13 Ecce enim breves anni transcunt , & sc-
mitam , per quam non revercar , ambulo.
C A P U T T& 1 1.
Job tx ajji Shni fut magnituaine j%t hie mtil pr*ter met.
tern tejiaii contendit , i? """"" fo-femem tmium r.mune-
Tttiontm jUtumtts imjtfumit mpumi, itfefxtmain requiem
frt/ioUiur
1 C Piricus meus attenuabitur , dies mei bre-
^ viabuntur , & solum mihi superest se-
pulchrum.
i Non peccavi , & in amaritudinibus mo-
ratur oculus meus.
3 Libera me Domine , & pone me juxta te,
& cujusvis manus pugnet contra me.
4 Cor eorum lunge t'ecilti a disciplina , pro-
pterea non exaltabuntur.
5 Prasdam pollicetur sociis , & oculi filio-
rum ejus deficient.
6- Poliiit me quasi in proverbium vulgi , &
exemplum sum coram eis.
7 Caligavit ab indignatione oculus meus ,
& membra mea quasi in nihilum reda&a stint.
8 Stupebunt justi super hoc , & innocens
contra hypocritam suscitabitur.
9 Et tenebit Justus viam suam , & mundis
liunibus addet fortitudinem.
10 Igitur omnes vos convertimini , & veni-
te, & non inveniam in vobis ullum sapicntem.
ti Dies mei transierunt , cogitationes me
dissipata: sunt , torquentes cor meum.
li Noctem verterunt in diem j & rursum
poll tenebras spero lucem.
13 Si suitinuero, infernus domus mea est, &
in tenebris stravi lectulum meum.
14 Putredini dixi : Pater meus es ; mater
mea , & furor mea , vermibus.
1? Ubi est ergo nunc prsstolatio mea , &
patientiam meam quis considerat ?
16 In profundissmium infernum descendent
omnia mea : putasue saltern ibi erit requies
mihi i
CAPUT XVIII.
BdtUd rffut Job yi&tmU fr imfitieiuU , defcribit me opprobriis meis.
itnpwum vuUtdrfUtma j ut juv* contra Jub Jenitwiinijiatuit,
tiemfi ipsum iimtum frofit' fecceia su* yuniri.
i I) Elpondens autem Baldad Suhites, dixit: cinxerit.
IX z Usque ad quern fincm verba jac-
405
tabitis ? intelligite prius , & sic loquamur.
Quare rcputati sumus ut jumenta, &:
sorduimus coram vobis ?
4 Qui perdis animam tuam in furore tuo ,
numquid propter te derelinquetur terra, &
txansferentur rapes de loco siio t
% Nonne lux impii extinguetur , nee splen-
debit flamma ignis ejus ?
6 Lux obtenebrelcet in tabernaculo iilius ,
& lucerna , qu super eum est , extinguetur.
1 7 Arctabuntur gressus virtutis ejus , & prx-
cipitabit eum consilium suum.
8 Immisit enim in rete pedes suos , & in
maculis ejus ambulat.
9 Tenebitur planta iilius laqueo , & exar-
descet contra eum sitis.
10 Abscondita est in terra pedica ejus , &
decipula iilius super semitam.
1 1 Undique terrebunt eum formidines , &c
involvent pedes ejus.
1 1 Attenuetur fame robur ejus , &: inedia
invadat costas iilius.
13 Devoret pulchritudinem cutis ejus , con-
sumat brachia iilius primogenita mors.
14 Avellatur detabernaculo suo fiducia ejus,
& calcet super eum , quasi rex , interitus.
15 Habitent in tabernaculo iilius soeii ejus,
qui non est , aspergatur in tabernaculo ejus
sulphur.
\6 Deorsum radices ejus siccentur, sursum
autem atteratur messis ejus.
1 7 * Memoria iilius pereat de terra , & non * Pwi
celebretur nomen ejus in plateis. 1. 12.
18 Expellet eum de luce in tenebras , & de
orbe transteret eum.
i5>Non erit semen eius, neque progenies
in populo suo , nee ull reliqui in regioni-
bus ejus.
zo In die ejus stupebunt novifsimi , & pri
mos invader horror.
1 1 Hxc sunt ergo tabernacula iniqui , & is-
te locus ejus , qui ignorat Deum.
CAPUT XIX.
Job (nittitmii tmkos irgueni , fe a De* fiigillarl dkit
imr/i.rho , run ob jut fitgjm* , fed ob alias j jp esusts , c; -
texaets effldiami ectrbiuitcm , & ft ib amicii dcjillUtum ,
unde infer smart refun eHioneJiiffam consoLimr.
i T\ Espondens autem Job , dixit :
IX, i Usquequ6 affligitis animam meam ,
& attends me sermonibus ?
1 En , decies confunditis me , & non eru-
beseitis opprimentes me.
4 Nempe , etsi ignoravi , mecum erit igno-
rantia mea. . .
y At vos contra me erigimini , & arguitis
6 Saltern nunc intelligite quia Deus non
a-quo judicio afflixerit me, & flagellis sius me
7 Ecce clamabo vim patiens , cc nemo au-
Eee ij
404 LIBER JOB, Cap. XIX. & XX.
diet : vociferabor , & non est qui judicec. 3 Doctrinam , qua me arguis , audiam , &
8 Semitam meam circumfeplit , & tranfire spiritus intelligenti meac reipondebit mihi.
non possum , & in calle meo tenebras posuit. 4 Hoc scio a principio a ex quo positus eft
9 Spoliavit me gloria me&_, & abstulit co- homo super terram ,
ronam de capite meo. j Qudd laus impiorum brevis sit , & gau-
10 Dellruxit me undique , & pereo , & dium hypocritar ad instar puncti.
quasi evuls arbori abstulit spem meam. 6 Si ascenderit usque ad caeium superbia
1 1 Iratus est contra me furor ejus , & sic ejus , & caput ejus nubes tetigerit ;
me habuit quasi hostem ilium. 7 Quasi fterquilinium in fine perdetur: & qui
ii Simul venemnt latrones ejus , & fece- eum viderant , dicent : Ubi elt ?
runt sibi viam per me , & obsederunt in gyro 8 Velut somnium avolans non invenietur,
tabernaculum meum. transiet sicut visio nocturna.
i j F'ratres meos longe fecit a me 5 & noti 9 Oculus , qui eum vidcrat , non videbit,
mei quasi alieiu recesserunt a me. neque ultra intuebitur eum locus suus.
14 Dereliquerunt me propinqui mei : & qui 10 Filii ejus atterentur egestate , & manus
me noverant , obliti sunt mei. ilUus reddent ei dolorem suum.
I j Inquilini domus meat , & ancill me , 1 1 Ossa ejus implebuntur vitiis adolescenti
ficut alienum habuerunt me , & quasi peregri- ejus , & cum eo in pulvere dormient.
nus fui in oculis eorum. 1 1 Cum enim duke fuerit in ore ejus ma-
\6 Servum meum vocavi , & non respon- lum , abscondet illud sub lingua sua.
dit , ore proprio deprecabar ilium. 13 Parcet illi , & non dervlinquet illud , &
17 Halitum meum exhorruit uxor mea , & eclabit in gutture suo.
orabam rilios uteri mei. 14 Panis ejus in utero illius vertetur in fel
1 8 Stulti quoque despiciebant me > & cum aspidum intrinsecus.
ab eis receffiflem , detrahebant mihi. 1 5 Divitias , quas devoravit , evomet, & de
19 Abominati sunt me quondam consiliarii ventre illius extrahet eas Deus.
mei : Sc quern maxime diligebam , aversacus \6 Caput aspidum suget , 6$ occideteum
est me. lingua viperae.
10 Pelli meac , consumptis carnibus , adh- 17s Non videat rivulos fluminis , torrentes
iit os meum , & derelicta sunt tancummodo mellis , & butyri. )
labia circa dentes meos. 18 Luet qua: fecit omnia , nee tamen con-
a 1 Miseremini mei, miseremini mei , saltern sumetur : juxta multitudinem adinventionum
vos amici mei,quia manus Domini tetigit me. suarum , sic & sustinebit.
II Quare perlequimini me sicut Deus , & 19 Quoniam confringens nudavit pauperes:
carnibus meis siuuramini ? domum rapuit , & non aediricavit earn.
13 Quis mihi tribuat ut scribantur fermones 10 * Nee eft fatiatus venter ejus , & cum + j,^,
mei ? quis mihi det ut exarentur in libro habuerit qua: concupierat , poffiderenon po- 5. j.
14 Stylo ferreo , & plumbi lamina , vel terit.
celte sculpantur in dice ? 2 1 Non remansit de cibo ejus , & propte-
2 5 Scio enim quod Redemptor meus vivit , rea nihil permanebit de bonis ejus.
& in novissimo die de terra iurrecturus (inn. ii Cum iatiatus fuerit , arctaoitur , stua-
i<? Et rursum circumdabor peile mea , & in bit , & omnis dolor irmet super eum.
carne mea videbo Deum meum. 13 Utinam impleatur venter ejus , ut emit-
17 Quern vifurus sum ego ipse j & oculi tat in eum iram furoris fui > & pluat super
mei conspecturi sunt , & non alius : reposita ilium bellum suum.
est hc spes mea in sinu meo. 14 Fugiet arma ferrea , & irruet in arcum
a 8 Quare ergo nunc dicitis : Perfequamur aereum.
eum j & radicem verbi inveniamus contra 1 5 Eductus & egrediens de vagina sua : 8c
eum ? fulgurans in amaritudine sua : vadent , &c ve-
19 Fugite ergo a facie gladii , quoniam ul- nieut super eum horribiles.
tor iniquitatum gladius est : & scitote esse ju- 16 Omnes tenebrae absconditx sunt in oc-
dicium. cultis ejus : devorabit eum ignis, qui non suc-
C A P U T XX. cenditur, afHigetur relictus in tabernaculo suo.
.17 Revelabunt cli iniquitatem ejus , &
Sophir vtrlisjob motus , corrtpthuem iffmt fe die suii- terra confurget adversils eum.
turum ; & quit fit ajui Dmm firs iinfii , multii verbis
ftsfcquitur. 18 Apertum erit germen domus illius .. de-
trahetur in die furoris Dei.
Espondens autem Sophar Naamathi- 19 Hoec est pars hominis impii a Deo > &
JtX tes , dixit hsreditas verbormn ejus a Domino.
i ideirco cogitationes mex vari succedunt
fibi , ik ejeus in divers rapitur.
 LIBER JOB > Cap.. 1XXI. & XXII.
CAPUT 8 Dicitis enim : Ubi est domus principis ?
XXI.
Job pttienter at amas audiri pestuUns, caaftm inquirit
tjuare impiorum nonuulii in finem ^ique -v.t*. projperentur ,
fii (atari ddvtrfis cadaniur , tt rtfpmdn impium in diem
fitiiumii i Deo (ervari , fitfon amicerum cmjoUi'nnem per
hoc amvtUens.
i "Q Espondens autem Job , dixie :
IX. * Audite quxso sermones meos , &
agite peenitentiam.
3 Sustinete me, & ego loquar, & post mea,
si videbitur, verba ridete.
4 Numquid contra hominem disputatio
mea eft , ut merito non debeam contristari ?
% Attendite me , & obstupescite , & super-
ponite digitum ori veftro :
6 Etegoquando recordarus fuero, pertimei-
co , & concutit camem meam tremor.
**r. 7 * Quare ergo impii vivunt j & sublevati
h. i. sunt , confonatique divitiis ?
K,i- 8 Semen eorum permanet coram eis,propin-
' i- " quorum turba,&rnepotumin conspectu eorum.
9 Domus eorum sceurat sunt &c pacatx , &:
non est virga Dei super illos.
io Bos eorum concepit, & non abortivit :
vacca peperit , & non eft privata feetu suo.
i 1 Egrediuntur quasi greges parvuli eorum,
& infantes eorum exultant lusibus.
n Tenent tympanum, & citharam, & gau-
dent ad sonitum organi.
13 Ducunt in bonis dies suos , & in puncto
ad inferna descendunt.
14 Qui dixerunt Deo : Recede a nobis , &
icientiam viarum tuarum noiumus.
* I4d.\ re * Quis est Omnipotens ut serviamus
' * -ei ? & quid nobis prodest si oraverimus ilium ?
16 Verumtamen quia non sunt in manu
eorum bona sua, consilium impiorum lon-
ge sit a me.
17 Quoties lucerna impiorum exringuetur ,
& superveniet eis inundatio , & dolores divi-
det furoris sui ?
1 8 Erunt sicut pale* ante faciem venti , 8c
sicut favilla , quam turbo dispergit.
19 Deus servabit filiis illius dolorem pa-
tris : & cum reddiderit , tune sciet.
10 Videbuntoculiejus interfectionem fuam,
& de furore Omnipotentis bibet.
x 1 Quid enim ad eum pertinet de domo
sua post se : & si numerus mensium ejus di-
midietur ?
n Numquid Deum docebit quifpiam feien
tiam , qui excelsos iudicat.
13 Iste moritur robuilus & sanus , dives &
felix.
14 Viscera ejus plena sunt adipe , & medul-
lis ossa illius irrigantur :
a 5 Alius vero moritur in amaritudine ani-
mx absque ullis opibus :
1.6 Ft tamen simul in pulvere dormient , &
vermes operient eos.
*7 Certe novi cogitationes vellras , & sen-
tentias contra me iniquas.
. 405
& ubi tabernacula impiorum ?
1.9 Interrogate quemlibet de viatoribus , 8c
hc eadem ilium intelligere cognoscetis.
30 Quia in diem perditionis scrvatur ma-
lus , & ad diem furoris ducetur.
31 Quis arguet coram eo viamejus? 8c
qu fecit , quis reddet illi ?
31 Iple ad scpulchra ducetur , & in conge-
rie monuorum vigilabit.
33 Dulcis suit glareis Cocyti , & post fe
omnem hominem trahet , & ante fe innume-
rabiles.
34 Quomodo igitur consolamim me frustra,
cum reiponsio vestra repugnare ostensa sit ve-
ritati ?
CAPUT XXII.
tMpb*\arimt Job inmifericordije in p-mpenim eptjjtone ,
(^ alioriM j.ci'.oiitm : osiendens ipftnt de iivina provide*,
tit non reUe [entire : ac patwitenti tons promniens.
i T} Espondens autem Eliphaz Themanites ,
J\. dixit :
I Numquid Deo potest comparari homo ,
etiam cum perfects fuerit scienti ?
3 Quid prodest Deo si Justus fueris ? aut
quid ekronfers , si immaculata fuerit via tua ?
4 Numquid timens arguet te , & veniet te-
cum in judicium ,
j Et non propter malitiam tuam plurimam,
& infinitas iniquitates tuas ?
6 Abstulisli enim pignus fratrum tuorum si
ne causa , & nudos spoliasti veitibus.
7 Aquam lasso non dedisti, & esurienti sub-
traxisti panem.
8 In fortitudine brachii tui pofsidebas ter-
ram , & potentiflimus obtinebas earn.
9 Viduas dimisisti vacuas, & lacertos pupil-
lorum comminuifti.
10 Propterea circumdatus es laqueis , &
conturbat te formido subita.
I I Er putabas te tenebras non visurum , 8c
impetu aquarum inundantium non oppres-
sum iri ?
12 An non cogitas quod Deus excelsior csclo
fit , <k super itellarum verticem sublimetur ?
13 Et dicis : Quid enim novit Deus?& qua
si per caliginem judicat.
14 Nubes latibulum ejus , nee nostra consi-
derat , & circa cardines cx!i perambulat.
1^ Numquid semitam sculorum custodire
cupis , quam calcaverunt viri iniqui ?
16 Qui sublati sunt ante tempus fuum , &
fluvius fubvertit fundamentum eorum :
17 Qui dicebant Deo : Recede a nobis : &
quasi niiiil posset facere Omnipotens , stima-
bant eum :
18 Cum ille implesset domos eorum bonis:
quorum scntentia procul sit a me.
19 * Videbunt justi , & laetabuntur , & in- .
nocens subsijnnabit eos. loS' '
ao Nonne succisa est erectio eorum , 8c reli- '"'"
E e e iij
 496 LIBER JOB, Cap. XXII. XXIII. & XXIV.
quias eorum devoravit ignis ?
li Acquiesce igitur ei > & habeto pacem :
& per hc habebis fructus optimos.
n Suscipe ex ore illius legem , & pone ser-
mones ejus in corde tuo.
13 Si reversus fueris ad Omnipotentem ,
arditicaberis , & longe facies iniquitatem a
tabernaculo tuo.
14 Dabir pro terra silicon , & pro filice
torrentes aureos.
i j Eritque Omnipotens contra hostes tuos ,
& argentum coacervabitur tibi.
%6 Tune super Omnipotentem deliciis af-
flues , & elevabis ad Deum faciem tuam.
17 Rogabis eum , & exaudiet te , &c vota
tua reddes.
18 Decernes rem , & veniet tibi , & in viis
tuis splendebit lumen.
*Ptm>. ij> * Qui enim humiliatus merit, erit in
ap.i}. gloria :& qui inclinaverit oculos, ipse sal-
vabitur.
30 Salvabitur innocens , salvabitur autem
in munditia manuum suarum.
CAPUT XXIII.
Jib divimtm judiciuta bamlitcr iavocans, oflmdit ft Kt
fU/iin prepier ,..:tt fua, leciique jcntirt dt pruvidet-
ui Dei imoaptiicnjibitu , OiiMia pro jit* voltumut J*-
umis
i 1} Espondens autem Job , ait :
1\ 1 Nanc quoque in amaritudine est ser-
mo meus , & manus plag me aggravata
est super gemitum meum.
.3 Quis mihi tribuat ut cognoscam & inve-
nium ilium , tk veniam usque ad folium ejus ?
4 Ponam coram eo judicium , & os meum
repiebo increpationibus.
< .5 Ut stiam verba qu mihi respondeat, &
imelligam quid loquatur mihi.
6 Nolo multafortitudinecontendat mecum,
nee magnicudinis fu mole me premat.
7 Pruponat quitatem contra me , & per-
veniat ad victoriam judicium meum.
8 Si id Oiientem iero , non apparet : si ad
Qccidentem , non intelligam eum.
9 Si ad siniilram , quid agam ? non appre-
hendam cum : si me vertam ad dexteram, uon
videbo ilium.
10 Jpse vero scit viam meam , & probavit
me quasi aurum , quod per ignem traniit :
1 1 Vestigia ejus sceutus ell pes meus , viam
ejus custodivi , & non declinavi ex ea.
1 1 A mandatis labiorum ejus non recesli, &
in sinu meo abteondi verba oris ejus.
1 3 Ipie enini solus est , & nemo avertere
potelt cogitationemejus : & anima ejus quod-
Ciunque voluit , hoc fecit.
1 4 Cum expleverit in me voluntatem suam,
& alia multa limilia prfto sunt ei.
if Et ideired a facie ejus turbatus sum, &
considerans eum , timore sollicker.
1$ Peus mollivit cor meum, & Omni-
potens conturbavir me.
1 7 Non enim perii propter imminentes te-
nebras , nee faciem meain operuit caligo.
CAPUT XXIV.
Jab , ut refti je jtfttire oJieruU; dt divim providfilh ,
dicit Dto natt e/ft ttmpora ; & humutum variti recegjei iiu.
quuaiti , Mb H'/o pimiendat.
1 A B Omnipotente non sunt abscondita
Jl\ tempora : qui autem noverunt eum ,
ignorant dies illius,
1 Alii terminos transtulerunt diripuerunt
greges , & paverunt eos,
3 Asinum pupillorum abegerunt , & abstu-
lerunt pro pignore bovem vidu.
4 Subverterunt pauperum viam , & oppres-
serunt pariter mansuetos terr.
5 Alii quasi onagri in deterto egrediuntur
ad opus suum : vigilantes ad prdam , prpa-
rant panem libens.
6 Agrum non suum demetunt : & vineam
ejus , quern vi opprelserint , vindemiant.
7 Nudos dimittunt homines , indumenta
tollentes , quibus non est operimentum in
frigore :
8 Quos imbres montium rigant : & non
habentes velamen , amplexantur lapides.
9 Vim fecerunt deprdantes pupillos , 8f
vulgum pauperem spoliaverunt.
10 Nudis 6c incedentibus absque vestitu , &
esurientibus tulerunt fpicas,
1 1 Inter acervos eorum meridiati sunt , qui
calcatis torcularibus sitiunt.
ii De civitatibus fecerunt viros gemere ,
& anima vulneratorum clamavit , fie Deus
inultum abire non patitur.
1 3 Ipsi fuerunt rebelles lumini , nescierunt
vias ejus , nee reversi sunt per semitas ejus.
14 Mane primo conluigit homicida , inter-
ficit egenum & pauperem : per noctem verd
erit quasi fur.
1 5 Oculus adulteri observat caliginem , di-
cens : Non me videbit oculus : be operict vul-
tum suum.
16 Perfodit in tenebris domos , sicut in die
condixerant sibi , & ignoraverunt lucem.
17 Si subit6 apparueric aurora, arbitrantur
umbram mortis : & lie in tenebris quasi in
luce ambulant.
18 Levis est super faciem aquae : maledicta
sit pars ejus in terra , nee ambulet per viam
vincarum.
19 Ad nimium calorem transeat ab aquis
nivium , & usque ad inferos peccatum illius.
10 Obliviscamr ejus misericordia : duicedo
illius vermes : non lit in recordatione , fed
conteratur quasi lignum infruemofum.
it Pavit enim sterilem , qu non parit , &
vidu bene non fecit.
ii Detraxit fortes in fortitudine fua : &
ciim steterit , non credet vkx fua;. ' ^r*.
13 * Dedic ei Deus locum pnicentk, & ille ;
 LIBER JOB, Cap. XXV. XXVI.& XXVII. 407
abutitur eo in superbiam : oculi autem ejus audierimus , quis potent torutruum magnitu-
fiint in viis illius. dinis illius intueri ?
14 Elevati sunt ad modicum , & non sub- CAPUT XXVII.
sistcnt , 8c humiliabuntur sicuc omnia , & fob perpemi constant in sui justificatione , rt'y.Si arnica,
auferentur, & sicut summitates spicarum con- turn talumnii , cjtendil cur innoniuiit stuiuerit , auod impii
terentur. tx prtjeniii -viix brevi [rojptiiiote in nionetnrapiamur k
if Quod si non est ita , quis me poteil lieo *d supplici *.
arguere esse mentitum , & ponere ante Deum 1 A Ddidit quoque Job , assumens para-
velba mea ? Xx. bolam suam , 8c dixit :
CAPUT XXV. i Vivit Deus , qui abstulit judicium meum ,
Bddad ex Dii subimittie & hon.init bianilitate , Hegat & Omnipotens , qui ad amaritudinem addu-
hornihim Dto < n.uf irita -a jtjlificxri fojfe. xit animam meam.
3 Quia donee superest halitus in me , 8c
i T) Espondens autem Baldad Suhites , spiritus mei in naribus meis ,
1\ dixit : 4 Non loquentur labia mea iniquitatem ,
x Potestas & terror apud eum est , qui facit nee lingua mea meditabitur mendacium.
concordiam in fublimibus suis. j Absit a me ut justos vos esse judicem :
3 Numquid est numerus militum ejus ? 8z
super quem non surget lumen illius ? donee deficiam , non recedam ab innocentia
4 Numquid justificari poteil homo com- mea.
6 Juftificationem meam , quam ccepi te-
paratus Deo , aut apparere mundus natus de nere , non descram : neque enim reprehendh
muliere ? me cor meum in omni vita mea.
j Ecce luna etiam non fplendet , & stell 7 Sit ut impius , inimicus meus : 8c adver-
non sunt mund in conspectu ejus : sarius meus quasi iniquus.
6 Quant6 magis homo putredo , 8c filius 8 Qua est enim spes hypocritae si avare ra-
hominis vermis ? piat , Sc non liberet Deus animam ejus ?
CAPUT XXVI. 9 Numquid Deus audiet clamorem ejus,ciim
Job iicit mtllumDeo ab homine aux'dinm prtji.vi fiffi , venerit super eum anguftia ?
Dei tmttmfrtbt.sibUcn po:tnti*m ex ipfms oftribm de. 10 Aut potent in Omnipotente delectari,
motfirtm*. 8c invocare Deum omni tempore ?
i V) Espondens autem Job , dixit : 1 1 Docebo vos per manum Dei quar Om
IX. i Cujus adjutor es ? numquid imbe- nipotens habeat , nee abscondam.
cillis ? 8c sustentas brachium ejus , qui non I z Ecce , vos omnes nostis , 8c quid sine
est fortis ? causa vana loquimini ?
3 Cui dedisti confilium ? forsitan illi , qui 13 Hsec est pars hominis impii apud Deunr,
non habet sapientiain , 8c prudentiam tuam 8c hxreditas violentorum , qu.im ab Omni
ottendisti plurimam. potente suscipient.
4 Quem docere voluisii ? nonne eum , qui t4 Si multiplicati fuerint filii ejus , in gla-
fecit spiramentum ? dio erunt , 8c nepotes ejus non laturabuntur
% Ecce gigantes gemunt sub aquis , & qui pane.
habitant cum eis. 1 5 Qui reliqui fuerint ex eo , scpelientur
6 Nudus est infernus coram illo , 8c nullum in interitu , 8c vidu illius non plorabunt.
est operimentum perditioni. 16 Si comportaverit quisi terrain argentum>
7 Qui extendit Aquilonem super vacuum , tz sicut lutum prjeparaverit vestimenta :
8c appendit terram super nihilum. 17 Prparabit quidem , fed Justus vestietut
8 Qui ligat aquas in nubibus suis , ut non illis : &z argentum innocens dividet.
erumpant pariter deorsum. 18 dihcavit sicut tinea domum suam , 8c
9 Qui tenet vultum solii sui > 8c expandit sicut custos fecit umbraculum.
super lilud nebulam suam. 19 * Dives cum dormierit > nihil secum * Ps*l.
io Terminum circumdedit aquis } usque auferet : aperict oculos suos , 8c nihil in- 4. I.
dum finiantur lux 8c tenebrae. veniet.
i 1 Column cli contrcmiscunt, 8c pavent io Apprehendet eum quasi aqua inopia ,
ad nutum ejus. node opprimet eum tempettas.
ii In fortitudine illius repents maria con- II Toilet eum ventus urens , 8c auferet,
gregata sunt , 8c prudentia ejus pcrcuflit su 8c velut turbo rapiet eum de loco suo.
permini. 1 1 Et mittet super eum , 8c non parcet :
13 Spiritus ejus ornavit clos : 8c obste- de manu ejus fugiens fugiet.
tricante manu ejus , eductus est coluber tor- 13 Stringet super eum manus suas , 8c sibila-
tuosus. bit super ilium , intuens locum ejus.
1 4 Ecce , hare ex parte dicta sunt viarum
ejus : & ciim vix parvam ilillam scrmonis ejus
 408 LIBER JOB, Ca p. XXVIII. & XXIX.
CAPUT XXVIII. z6 Quando ponebat pluviis legem , & viam
procelhs sonantibus :
Job e'.iam iHocemue studuit , quod htet fit unica via dti-
nendt /ifi:w , quam ofteuiit auro longe effi prafiimiorcm ,
17 Tune vidit illam , & enarravit , & pra-
turn origin* , turn rei digniwte ; Deo autem perspclla esst
paravit, & inveitigavit.
, qutque cccullijfiiu* nature , & sapientiam e cxlo dari , nm
18 Et dixit homini : Ecce timor Domini ,
auro twi : cujus sapiential partiiuU quadam cammuaicatur
per Dei tintrem. ipsa est sapientia : & recedere a malo , intel-
i T T Abet argentum , venarum suaram ligentia.
X A principia : & auro locus est , in quo CAPUT XXIX.
conflatur. Job pristiiiA etpient rtfiitui stlicitati , mult'u vtrUi ill"*
z Feirum de terra tollitur : & lapis solutus enarrat , una, cum bonis suit opet'bus , quo fe dt coturnt*
calore , in s vertitur. amicarum caluvati* -viudicet.
3 Tempus posuit tenebris , 8c universorum i A Ddidit quoque Job , assumens para-
finem ipse considerat , lapidem quoque cali- XX bolam suam , & dixit :
ginis , & umbram mortis. 2. Quis mihi tribuat , ut sim juxta menses
4 Dividit torrens a populo peregrinante , pristinos , secundum dies , quibus Deus custo-
eos, quos oblitus ell pes egentis nominis , diebat me ?
& /invios. 3 Quando fplendebat lucerna ejus super ca-
j Terra , de qua oriebatur panis in loco put meum , & ad lumen ejus ambulabam in
suo , igni subveria est. tenebris ?
6 Locus sapphiri lapides ejus , & glebae 4 Sicut fui in diebus adolescentiac me*,
illius aurum. quando secretd Deus erat in tabernaculo meo?
7 Semitam ignoravit avis , nee intuitus est j Quando erat Omnipotens mecum : & in
earn oculus vulturis. circuitu meo pueri mei ?
8 Non calcaverunt earn filii institorum , 6 Quando lavabam pedes meos butyro ,
nee pertransivit per earn lena. & petra fundebat mihi rivos olei ?
9 Ad silicem extendit manum suam , sub- 7 Quando procedebam ad portam civitatis,
vertit a radicibus montes. & in platea parabant cathedram mihi ?
10 In petris rivos excidit , & omne pretio- 8 Videbant me juvenes , & abfcondeban-
sum vidit ocuius ejus. tur : & senes assurgentes stabant.
11 Profunda quoque fluviorum scrutatus 9 Principes cessabant loqui > & digitum su-
est , & abscondita in lucem produxit. perponebant ori suo.
1 i Sapientia verd ubi invenitur ? & quis est 10 Vocem suam cohibebant duces , fcV lin
locus intelligenti ? gua eomm gutturi suo adhrebat.
15 Nescit homo pretium ejus , nee inveni 1 1 Auris audiens beatificabat me , & oculus
tur in terra suaviter viventium. videns teftimonium reddebat mihi.
14 Abyssus dicit : Non est in me : & mare 1 1 Ed qudd liberaffem pauperem vociferan-
* Supr* loquitur : Non est mecum.
tem , & pupil lum , cui non esset adjutor.
if* Non dabitur aurum obrizum pro ea,nec 1 3 Benedictio perituri super me veniebat ,
7-9' appendetur argentum in commutatione ejus. & cor vidu consolatus sum.
16 Non conferetur tinctis Indix coloribus , 14 Justitia indutus sum : & vestivi me, sicut
nee lapidi sardonycho pretiosislimo , vel sap- vestimento 8c diademate , judicio meo.
phiro. I $ Oculus fui caeco , & pes claudo.
17 Non adquabitur ei aurum vel vitrum , 16 Pater eram pauperum : & causam quam
nee commutabuntur pro ea vasa auri : nesciebam , diligentifllme investigabam.
1 8 Excelsa & eminentia non memorabuntur 17 Conterebam molas iniqui , &dedenti-
comparatione ejus : trahitur autem sapientia bus illius auferebam prxdam.
de occultis. 18 Dicebamque : In nidulo meo moriar,
19 Non adquabitur ei topazius de thio- & sicut palma multiplicabo dies.
pia , nee tinctur mundissim componetur. 19 Radix mea aperta est feeds aquas, &
io Unde ergo sapientia venit ? & quis est ros morabitur in meffione mea.
locus intelligentix ? 10 Gloria mea semper innovabitur , & ar-
11 Abscondita eft ab oculis omnium viven cus meus in manu mea instaurabitur.
tium , volucres quoque cceli latet. II Qui me audiebant , expectabant senten-
zz Perditio & mors dixerunt : Auribus tiam , & intend tacebant ad consilium meum.
nostris audivimus famam ejus. zz Verbis meis addere nihil audebant , &
z$ Deus intelligit viam ejus , & ipse novit super illos stillabat eloquium meum.
locum illius. 13 Expectabant me sicut pluviam , & os
14 Ipse enim fines mundi intuetur : & om- suum aperiebant quasi ad imbrem serotinum.
nia , quae sub clo sunt , respicit. ra. Si quando ridebam ad eos , non cre-
z j Qui fecit ventis pondus , 8c aquas ap- debant , 8c lux vultus mei non cadebat in
j?endit in mensura, terrain.
jS
 ap. XXX. & XXXI. 409

LIBER JOB , C
i < Si voluissem ire ad eos , scdebam pri rum emittis manum tuam : & si corruerint ,
mus : cumque sederem quasi rex, circumstan ipse salvabis.
ce exercitu , eram tamen mrentium conso- i< Flebam quondam super eo , qui afflictus
lator. erat , & compatiebatur anima mea pauperi.
CAPUT XXX. i6 Expectabam bona, & venerunt mihi ma
TUitgU Job P'isiintm UUm ftluimttm , versamsibi , per. la : prxstolabar lucem , & eruperunt tenebrar.
mitien:e Deo, in summam calaitiiaiem. 17 Interiora mea esserbuerunt absque ulla
i \T Unc autem derident me juniores tem- requie , praevenerunt me dies afflictidnis.
J-\l pore , quorum non dignabar patres 18 Mcerens incedebam , sine furore consur-
ponere cum canibus gregis mei : gens , in turba clamabam.
i Quorum virtus manuum mihi erat pro 1.9 Frater fui draconum,& focius struthionii.
nihilo , & vita ipsA putabantur indigni. 30 Cutis mea denigrata est super me , &
i Egestate & farfie steriles , qui rodebant in ofla mea aruerunt prae caumate.
solitudine , iquailentes calamitate, & miscriL 3 1 Versa ell in luctum cithara mea , & orga-
4 Et mandeDant herbas , & arborum corti num meum in vocem flentium.
ces , & radix juniperorum erat cibus eorum. CAPUT XXXI.
f Qui de convallibus ista rapientes , cum Job m de iijmi alumni* se purget , ;.' juiicem,
fingula reperissent , ad ea cum clamore cur- MMMCfttM sun tefiem MTMMSf , juat tnxtr vircuies , </.-
rebant. bus a puero ajptevitt
6 In descrtis habitabant torrentium , & in 1 T) Epigi fdus cum oculis meis , ut ne co-
cavernis terrae , vel super glaream. X gitarem quidem de virgine.
7 Qui inter hujuscemodi lxtabantur , & I Quam enim partem haberet in me Deus
esse sub sentibus delicias computabant. desuper , & hreditatem Omnipotens de ex-
8 Filii stultorum & ignobilium , & in terra celsis ?
penitus non parentes. 3 Numquid non perditio est iniquo> & alie-
9 Nunc in eorum canticum versus sum , & natio operantibus injustitiam ?
factus sum eis in proverbium. 4 Nonne ipse considerat vias meas , &
io Abominantur me, & longe fugiunt a me, cunctos gressus meos dinumerat ?
& faciem meam conspuere non verentur. < Si ambulavi in vanitate , & festinavit in
1 1 Pharetram enini suam aperuit , & affli- dolo pes meus :
xit me , & frnum posuit in os meum. 6 Appendat me in statera justa,& sciat Deus
1 1 Ad dexteram orientis calamitates me simplicitatem meam.
illicd surrexerunt : pedes meos subverterunt, 7 Si declinavit gressus meus de via , & si fe-
& oppresserunt quasi fluctibus semitis luis. cutum est oculos meos cor meum , & si ma-
i 3 Dissipaverunt itinera mea , insidiati sunt nibus meis adhisit macula :
mihi , & prvaluerunt , & non suit qui ferret 8 Seram , & alius comedat : & progenies
auxilium. mea eradicetur.
14 Quasi rupto muro , & aperta janua irrue- , 9 Si deceptum est cor meum super muliere,
runt super me , & ad meas miferias devoluti & si ad ostium amici mei insidiatus sum :
sunt. .10 Scortum alterius sit uxor mea , & super
i < Redactus sum in nihilum : abstulisti qua illam incurventur alii.
si ventus desiderium meum : &c velut nubes I I Hoc enim nefas est,& iniquitas maxima.
pertransiit salus mea. 1 1 Ignis est usque ad perditionem devorans,
i6 Nunc autem in memetipso marcescit ani- & omnia eradicans genimina.
ma mea , & poslident me dies afnictionis. 13 Si contempsi subire judicium cum servo
17 Nocte os meum persoratur doloribus : meo , & ancilla mea , cum disceptarent ad-
& qui me comedunt , non dormiunt. versum me.
18 In multitudine eorum consumitur vesti- 14 Quid enim faciam ciim surrexerit ad ju-
mentum meum , & quasi capitio tunic suc- dicandum Deus ? & cum qusierit , quid res-
cinxerunt me. pondebo illi ?
19 Comparatus sum luto , & afllmilatus 1 5 Numquid non in utero fecit me qui &
sum favill & cineri. ilium operatus est : & formavit me in vulva
10 Clamo ad te , & non exaudis me : sto, unus i
& non respicis me. rtfSinegavi, quod volebant , pauperibus,
i x Mutatus es mihi in crudelem , & in du- & oculos viduse expectare feci :
ritia manus tu adversaris mihi. 17 Si comedi buccellam meam solus, & non
1 Elevasti me , & quasi super ventum po- comedit pupillus ex ea :
nens elisisti me valide. 1 8 1 Quia ab infantia mea crevit mecum
13 Scio quia morti trades me , ubi consti- miferatio : &r de utero matris me egressa eil
tuta est domus omni viventi. mecum. )
14 Verumtamen non ad consumptionem eo- 19 Si despexi pereuntem , e6 quod non ha
4io L I B E R J O B , C a p. XXXI. XXXII. &XXXHI.
buerit indumentum , & absque operimento
pauperem :
20 Si non benedixerunt mihi Iatera ejus , &
de velleribus ovium mearum calefactus est :
1 1 Si Ievavi super pupillum manum meam,
etiam cum viderem me in porta superiorem :
22 Humerus meus a junctura sua cadat , &
brachium meum cum suis oflibus confringa-
tur.
2 3 Semper enim quasi tumentes super me
fluctus timui Deum , & pondus ejus ferre
non potui.
24 Si putavi aurum robur meum , & obrizo
dixi : Fiducia mea.
2 5 Si lcatus sum super multis divitiis
meis , & quia plurima reperit manus mea.
ifi Si vidi iblem cum rulgcret , & lunam
incedentem clare :
27 Et ltatum est in abscondito cor meum,
& oscuktus sum manum meam ore meo.
28 Qux est iniquitas maxima , & negatio
contra Deum altiffimum.
19 Si gavisus sum ad ruinam ejus , qui me
oderat , 2>c exultavi qudd inveniffet eum
malum.
30 Non enim dedi ad peccandum guttur
meum,ut expeterem maledicens animam ejus.
3 1 Si non dixerunt viri tabernaculi mei :
Quis det de catnibus ejus ut saturemur ?
32 Foris non mansit peregrinus , ostium
meum viatovi patuit.
3 3 Si abscondi quasi homo peccatum meum,
& celavi in sinu meo iniquitatem meam.
34 Si expavi ad multitudinem nimiam , &
despectio propinquorum terruit me : & non
magis tacui , nee egressus sum ostium.
3 5 Quis mihi tribuat auditorem , ut desi-
derium meum audiat Omnipotens ; & librum
scribat ipse qui judicat.
16 Ut in humero meo portem ilium , &
circumdem ilium quasi coronam mihi.
37 Per singulos gradus meos- pronuntiabo
ilium , & quasi principi offeram eum.
3 8 [Si adversum me terra mea clamat , &
cum ipsa sulci ejus deflent :
}9 Si fructus ejus comedi absque pecunia,
&: animam agricolarum ejus afHixi :
40 Pro frumento oriatur mihi tribulus , &
pro hordeo spina.
Finita {unt verb* Job.
CAPUT XXXII.
Job sihitio am oil imsosto, rguitur unk cum iilii itisifin-
ri,t at ;; , qui juam jiiiu fipiniltm i A Udi igitur Job eloquia mea , & om-
1 S"\ Miscrunt autem tres viri isti responde-
V ) re Job , ed qudd Justus sibi videretw.
2 F.t iratus , indignatusque est Eliu rilius mea in faucibus mcis.
Barachel Buzites , dc cognatione Ram : iratus
est autem adversum Job , ed qudd justum fe tentiam puram hbia mea loquentur.
esse diceret coram Deo.
3 Porrd adversum amicos ejus indignatus nipotentis viviticavit me.
st, ed quod non invenislent rcfpoosionem ra-
tiOnabilem , fed tantummodd condemnassent
Job.
4 Igitur Eliu expectavit Job loquentem :
ed qudd seniores eflent qui loquebantur.
j Cum autem vidisset qudd tres respondere
non potuissent , iratus eit vehementer.
6 Respondensque Eliu silius Barachel Buzi
tes , dixit :
Junior sum tempore,vos autem antiquiores,
ideired demisso capite , veritifc sum vobis in-
dicare meam sententiam.
7 Sperabam enim qudd as prolixior lo-
queretur , & annorum multitudo doceret fa-
pientiam.
8 Sed , ut video , Spiritus est in hominibus,
& inspiratio Omnipotentis dat intelligen-
tiam.
,* Non sunt longzvi sapientes , nee senes i-
telligunt judicium.
10 Ided dicam : Audite me , ostendam vo
bis etiam ego meam sapientiam.
1 1 Expedtavi enim sermones vestros , audi-
vi prudentiam vestram , donee difeeptaremini
sermonibus :
1 2 Et donee putabam vos aliquid dicere,
considerabam : fed , ut video , non est qui
poffit arguere Job, &: respondere ex vobis ser
monibus ejus.
13 Ne forte dicatis : Invenimus sapientiam,
Deus projecit eum , non homo.
14 Nihil locutus est mihi , & ego non se
cundum sermones vestros respondebo illi.
1 5 Extimuerunt , nee rcfponderunt ultra,
abstuleruntque a se eloquia.
1 6 Quoniam igitur expedtavi , & non sunt
locuti : steterunt , nee ultra responderunt :
17 Respondebo & ego partemmeam, &
ostendam scientiam meam.
1 8 Plenus sum enim sermonibus , & coarc-
tat me spiritus uteri mei.
19 Et venter meus quasi mustum absque
spiraculo , quod lagunculas novas disrumpit.
10 Loquar, & respirabo paululum : aperiam
labia mea , & respondebo.
2 1 Non accipiam personam viri , &: Deum
homini non sequabo.
22-Nescio enim quandiu subsistam,& si
post modicum tollat me Factor meus.
CAPUT XXXIII.
Eliu ix femonibui Jib "ftendere nititur turn non efe )u/lu-
docem quvmdo Dim homini loquitur ut erudiu & incriftt,
ac tcjifijceiti fiopiiiuur.
jt\ nes sermones meos aufculta.
i Fece aperui os meum , loquatur lingua
3 Simplici corde meo sermones mei , & sen
4 Spiritus Dei fecit me , & ipiraculum Om
j Si potes , responde mihi , 2c advrsis
 LIBER JOB Cap. XXXIII. & XXXIV. 4'1
ciem meam consiste. CAPUT XXXIV
* Ecce , & me sicut & te fecit Deus , & dc Eliu rurfum ex 'uerbii Job iccusn eum bi.zspitmU nliorwf
codem luto ego quoque formatus sum. }e criminum , tjuitiHem oftcnJem iivini juiieii , tjut qut-
7 Vemmtamen miraculum meum non te que potent!* fr ftotrtu c/inci.t subtjse
terreat , & eloquentia mea non sit tibi gravis. i T) Ronuntians itaque Eliu , etiam hare lo-
8 Dixisti ergo in aurihus meis , & vocem JL cutus eit.
verbomm tuorum audivi : 2 Audite fapientes verba mea , & eruditi
9 Mundus sum ego, & absque delicto : im- auscultate me :
maculatus , & non eit iniquitas in me. 3 * Auris enim verba probat , & guttur ef- * Supra
12. 11.
io Quia querelas in me reperit , ide6 arbi- cas gustu dijudicat.
tratus eit me inimicnm sibi. 4 Judicium eligamus nobis , & inter nos
1 1 Posuit in nervo pedes meos , custodivit videamus quid sit melius.
omnes semitas meas. J Quia dixit Job : Justus sum , & Deui
i s Hoc eit ergo , in quo non es justificatus: subvertit judicium meum.
respondebo tibi , quia major sit Deus no 6 In judicando enim me , mendacium ell :
mine. violenta sagitta mea absque ullo peccato.
ij Adversus eum contendis , quod non ad 7 Quis est vir ut est Job , qui bibit sub-
omnia verba respondent tibi ? fannationem quasi aquam :
14 Semel loquitur Deus , & sccundd id ip- 8 Qui graditur cum operantibus iniquita-
sum non repetit. tem , & ambulat cum viris impiis ?
i j Per (omnium in visione nocturna , quan- 9 Dixit enim : Non placebit vir Deo, etiam
do irruit sopor super homines , & dormiunt fi cucurrrerit cum eo.
in lectulo : 10 Ided viri cordati audite me, absit a Deo
.15 Tune aperit aures virorum , & erudiens impietas , & ab Omnipotent^ iniquitas.
cos inttruit disciplina , 11 Opus enim hominis redder ei , & juxta
17 Ut avertat hominem ab his qua: facit , vias singulorum restituet eis.
& liberet eum de superbia : 1 x Vere enim Deus non condemnabit fruf-
1 8 Eruensanimam ejus a corruptione : & tra , nee Omnipotens fubvertet judicium.
vitam illius , ut non tranleat in gladium. 13 Quern constituit alium super terram ?
19 mcrepat quoque per dolorem in lectu- aut quern posuit super orbem , quern fabrica
lo , & omnia olsa ejus marcescere facit. te est ?
io Abommabilis ei (it in vita luapanis, 14 Si direxerit ad eum cor suum , spiritum
& animar illius cibus ante deflderabilis. illius & flatum ad fe trahet.
ii Tabescet caro ejus , & ossa , qux tecta iy Deficiet omnis caro simul , & homo in
fuerant , nudabuntur. cinerem revertetur.
*x Appropinquavit corruptioni anima ejus, 16 Si habes ergo intellectum , audi quod
& vita illius mortiferis. dicitur , & ausculta vocem eloquii mei.
x$ Si fuerit pro eo Angelus loquens , unus 17 Numquid qui non amat judicium , sana-
de millibus, ut annuntiet hominis atquitatem : ri potelt ? & quomodo tu eum , qui Justus eit ,
24 Milerebitur ejus , & dicet : Libera eum in tantum coudemnas ?
ut non defeendat in corruptionem : inveni in 18 Qui dicit regi , apostata : qui vocat du
quo ei propitier. ces , impios: _
1 f Confumpta eft caro ejus a supplieiis, re- ij>*Qui non accipit personas principum-.nec t^\l\
vertatur ad dies adolelcenti su. cognovit tyrannum.cumdisceptaret cotra pau- 2 'Pxr'
x6 Deprecabitur Deum , & placabilis ei perem : opus enim manuum ejus sunt univerfi. i9. 7.
erit : & videbit faciem ejus in jubilo , & red io Subitd morientUr, & in media nocte A' -p.t.t.
der homini justitiam fuam. turbabuntur populi , & transibunt , & aufe- "1'-
17 Respiciet homines , & dicet : Peccavi , rent violentum absque manu. > Wa*'
vere deliqui , & , ut eram dignus, non recepi. ir Oculi enim ejus super vias hominum , IO *
x8 Liberavit animam fuam ne pergeret in & omnes gressus eorum considerat. ir*. ,#
interitum , fed vivens lucem videret. xi Non sunt tenebrx , & non est umbra .
mortis , ut abfcondantur ibi qui opetantur ini- &4. .,
1.9 Ecce , hare omnia operatur Deus tribus
vicibus per singulos. quitatem. Bfhts.
3 o Ut revocet animas eorum a corruptio %l Neque enim ultra in hominis potestate c'9l*~
ne , & illuminet luce viventium. est , ut veniat ad Deum in judicium.
3 i Attende Job , & audi me : & tace , dum 14 Conteret multos , & innumerabiles , &: Petr.
ego loquor. stare faciet alios pro eis. ' '7-
31 Si autem habes quod loquaris , responde 15 Novit enim opera eorum: &r ideired
mini, loquere : volo enim, te apparere jultum. inducet noctem , & conterentur.
i 3 Quod si non habes , audi me : tace , $C %6 Quasi impios percussu eos in loco vi-
docebo te sapientiam. dentium.
Fff i;
 4ii LIBER JOB, Cap. XXXV. & XXXVI.
17 Qui quasi de industria recesserunt ab eo,
& omnes vias ejus intelligere noluerunt :
18 Ut pervenire facercnt ad eum clamorem
egeni , &c audiret vocem pauperum.
1 9 Ipfo enim concedente pacem , quis est
qui condemnet > ex quo absconderit vultum,
quis est qui contempletur cum & super gen-
tes , & super omnes homines ?
10 Qui regnare facit hominem hypocritam
propter peccata populi.
1 1 Quia ergo ego locutus sum ad Deum,
te quoque non prohibebo.
11 Si erravi , tu doce me : si iniquitatem
locutus sum , ultra non addam. .
33 Numquid a te Deus expetit earn , quia
displicuit tibi ? tu enim cpiiti loqui , & non
ego : quod si quid nosti mehus , loquere.
34 Viri intelligentes loquantur mihi , & vir
sapiens audiat me.
3 % Job autem stulte locutus est , & verba
ilhus non sonant disciplinam.
3<? Pater mi , probetur Job usque ad finem :
ne desinas ab homine iniquitatis.
37 Quia addit super peccata sua blasphe-
miam , inter nos interim constringatur : &
tune ad judicium provoect sermonibus suis
Deum.
CAPUT XXXV.
Eliu ft',so celligtns Job dixijji Deo 11 n pUcire quod reQum
tst , efindit hoh De , Jed bomiai fr pienitm prodeffe fj> >i-
^ie item obejse
1 T Gitur Eliu haec rursum locutus est :
JL i Numquid a?qua tibi videtur tua cogi-
tatio , ut diceres : Justior sum Deo :
5 Dixisti enim : Non tibi placet quod rectum
est : vel quid tibi proderit , si ego peccavero ?
4 Itaque ego respondebo sermonibus tuis,
& amicis tuis tecum.
j Suscipe clum & intuere , & contempla
te aethera quod altior te sit.
6 Si peccaveris, quid ei nocebis ? &: si mul-
tiplicat fuerint iniquitates tu , quid facies
contra eum ?
7 Porrd si juste egeris , quid donabis ei, aut
quid de manu tua accipiet ?
8 Homini , qui similis tui est , nocebit im-
pietas tua: & filium hominis adjuvabit juititia
tua.
, 9 Propter multitudinem calumniatorum
clamabunt : & ejulabunt propter vim brachii
. tyrannorum.
10 Et non dixit : Ubi est Deus , qui fecit
me , qui dedit carmina in nocte ?
1 1 Qui docet nos super jumenta terr &
super volucres cli erudit nos.
1 1 Ibi clamabunt , & non exaudiet , prop
ter superbiam malorum.
13 Non ergo frustra audiet Deus , & Omni-
potens causas singulorum intuebitur.
14. Etiam cum dixeris, Non considerat : ju-
dicare coram illo , expecta eum.
if Nunc enim non insert furoremsuum,
nee ulciscitur scelus valde.
16 Ergo Job frustra aperit os fuum , 8f
absque lcientia verba multiplicat.
CAPUT XXXVI.
Eliu tquitatem divini judieii tuetur, qui percutit ut em-
diat , loquitur ut adfe redeant ; redtUMtS kfiagillis liber* j
hortatur ttaque Job ad refipifiemiam , premiums iUbSa prof,
sent.
i A Ddens quoque Eliu , hc locutus est :
\ 1 Sustine me paululum , & indicabo
tibi , adhuc enim habeo quod pro Deo lo-
quar.
3 Repetam feientiam meam a principio , &
operatorem meum probabo justum.
4 Vere enim absque mendacio sermones
mei , & perfecta scientia probabitur tibi.
5 Deus potentes non abjicit , cum & ipse
sit potens.
6 Sed non salvat impios , & judicium pau-
peribus tribuit.
7 Non auferet a justo oculos suos , & re-
ges in folio collocat in perpetuum , & illi
eriguntur.
8 Et si fuerint in catenis , & vinciantur fu-
nibus paupertatis :
<? Indicabit eis opera eorum } & scelera eo-
rum , quia violenti fuerunt.
10 Revelabit quoque aurem eorum , ut cor-
ripiat : & loquetur , ut revercantur ab ini-
quitate.
1 1 Si audierint & observaverint , comple-
bunt dies suos in bono,& annos suos in gloria:
1 1 Si autem non audierint , transibunt per
gladium , & consumentur in stultitia.
13 Simulatores & callidi provocant iram
Dei , neque clamabunt cum vincti fuerint.
14 Morietur in tempest ate anima eorum ,
& vita eorum inter effoeminatos.
1 5 Eripiet de angustia sua pauperem, & re
velabit in tribulatione aurem ejus.
\6 Igitur salvabit te de ore angusto latiffi-
me , & non habente fundamentum subter
se : requies autem mens tuae erit plena pin-
guedine.
17 Causa tua quasi impii judicata est , cau-
sam judiciumque recipies.
1 8 Non te ergo superet ira, ut aliquem op-
primas : nee multitudo donorum inclinet te.
19 I.epone magnitudinem tuam absque tri
bulatione , &: omnes robusios fortitudine.
io Ne protrahas noctem , ut ascendant po
puli pro eis.
2. 1 Cave ne declines ad iniquitatem : hanc
enim cpifti sequi post mrscriam.
nEcce, Deus excelsus in fortitudine sua>
&: nullus ei similis in legislatoribus.
13 Quis poterit feruuri vias ejus ? aut quis
potest ei dicere : Operatus es iniquitatem ?
14 Memento quod ignores opus ejus , de
quo eccinerunt viri..
 LIBER JOB, Cap. XXXVII. & XXXVIII.
1 5 Omnes homines vident eum , unusquis-
que intuetur procul.
16 Ecce Deus magnus vincens fcientiam
nollram : numerus annorum ejus instima-
bilis.
27 Qui aufert stillas pluvi , & effundit im-
bres ad inltar gurgitum.
1 8 Qui de nubibus fluunt , quae prtexunt
cuncta de super.
19 Si volueric extendere nubes quasi tento-
rium suum ,
3 o Et fulgurare lumine suo desuper , cardi-
nes quoque maris operiet.
3 1 Per haec enim judicat populos , & dat
escas multis mortalibus.
32. In manibus abscondit lucem , & praeci-
pit ei ut rUrsus adveniat.
33 Annuntiat de ea amico suo, quod posses-
sio ejus sit , & ad earn possit ascendere.
CAPUT XXXVII.
.'i < ex mirthiUbts Dti operibus condudit Dei ptpieHtiam ,
fttemiam ,u ]ustitnm, & mjuutabile judiduta tpjius ; qui.
bus -vali Job deiraxijfe , untie, monet Job , Ht je Hktui dtvi.
no peniius subjiciat.
i ^ Uper hoc expavit cor meum , & emo-
i3 turn eit de loco suo.
2 Audite auditionem in terrore vocis ejus ,
& sonum de ore iilius procedentem.
3 Subter omnes clos ipse considerat , &
lumen iilius super terminos terrae.
4 Poll eum rugiet sonitus , tonabit voce
magnitudinis suae , & non investigabitur ,
cum audita fuerit vox ejus.
j Tonabit Deus in voce sua mirabiliter ,
qui facit magna 8c inlcrutabilia.
6 Qui prcipit nivi ut descendat in terram ,
& hiemis pluviis , & imbri fortitudinis sua:.
7 Qui in manu omnium hominum fignat ,
Ut noverint singuli opera sua.
8 Ingredietur bestia latibulum , & in antro
suo morabitur.
9 Ab interioribus egredietur tempestas , 8c
ab Arcturo frigus.
10 Flante Deo concrescit gelu , 8c rurfum
latifiim funduntur aquae.
1 1 Frumentum desiderat nubes , & nubes
spargunt lumen suum.
u Qux lustrant per circuitum , quocumque
eas voluntas gubernantis duxerit, ad omhe
quod praeceperit illis super faciem orbis ter-
rarum :
13 Sive in una tribu , five in terra sua , five
in quocumque loco misericordi suae eas jusse-
rit invenin. . chium excelsum confringetur.
14 Ausculta hare Job ; sta , & considera
mirabilia Dei.
1 j Numquid scis quando prxceperit Deus
pluviis, ut . ostenderent lucem nubium ejus ?
15 Numquid noiH semitas nubium rnaynas,
& perfectas sc^ntias ?
j 7 . Nonne vestimenta tua calida sunt , ci>m
4*3
perflata fuerit terra Austro ?
18 Tu forfitan cum eo fabricatus es clos ,
qui solidislimi quasi are fusi sunt.
19 Oilende nobis quid dicamus illi : nos
quippe involvimur tenebris.
io Quis narrabit ei quae loquor ? etiam si
locutus tuerit homo , devorabitur.
n At nunc non vident lucem : fubitd aer
cogetur in nubes , & v'entus uansiens fuga-
bit eas.
11 Ab Aquilone aurum venit , 3c ad Deum
formidoloia laudatio.
13 Digne euminvenire non possumus: mag
nus fortitudine , & judicio , 8c justiti , 8c
enarrari non potest. . .
14 Ide6 timebunt eum viri , &r non aude-
bunt contemplari omnes , qui libi videutur
else sapientes. p. " ."...
CAPUT XXXVIlj.
Deut ifj 1 dispuiationi se iuterp cut , & Elm fieri juffb ,
trguitjtb , ojiendent ex cotditii a ft eperibus .1 11 pose ilium
diviuam potemian ac sapietitiam comp/ehehde, e.
i I) Espondens autem Dominus Job de
1\ turbine , dixit :
2 Quis ert ille involvens sententias sermo-
nibus imperitis f
3 Accinge sicut vir lumbos tuos : interroga-
bo te , 8c relponde mihi.
4 Ubi eras quando ponebam fundamenta
terr ? indica mini si habes intelligentiam.
j Quis poluit mensuras ejus , h nosti ? vel'
quis tetendit super earn lineam ?
6 Super quo bases iilius lblidatae sunt ? aut
quis demisit lapidem angularem ejus.
7 Cum me laudarent simul allra matutina ,
& jubilarent omnes filii Dei ?
8 Quis conclulit oitiis mare , quando erum-
pebat quasi de vulva procedens :
9 Cum ponerem nubem velHmentum ejus ,
8c caligine illud quasi pannis int'antiac obvol-
verem ?
10 Circumdedi illud terminis meis , & po- .
sui vectem , & ostia ;
1 1 Et dixi : Usque hue venies , & non pro-
cedes ampliils , 6c hie confringes tumentes
fluitus tuos.
l* Numquid post ortum tuum praccepisti
diliiculo , & ostendisti aurorae locum suum t
13 Et tenuirti concutiens extrema terra: , 8c
exculsilti impios ex ea ?
14 RelHcuetur ut lutum signaculurrt, stabit
sicut- vettimentum :
1 5 Auseretur ab impiis lux sua , 8c bra-
16. Numquid ingre.ssus es profuiida. maris >
dc in novislimis abyssi deambulalti ? ;
17 Nurriquid apertae sunt tibi portae mortis,
8>c ostia tenebrosa vidilli.
18 Numquid considerasti latitudinem terrx?
indica mihi si nolli , omnia.
19 In qua via lux habitet , Sc tenebra-
Fff-iij ' '
 4*4 LIBERJOB, Gap. XXXVIII. & XXXIX.
rum quis locus sit
' to Ut ducas unumquodque ad terminos
suos , & intelligas scmitas domus ejus.
2 r Sciebas tune qudd nasciturus esses ? &
numerum dierum tuorum noveras ?
' ii Numquid ingressus es thesauros nivis ,
aut thesauros grandinis aspexisti ?
13 Qux prxparavi in tempus hostis , in
diem pugnx & belli ?
24 Per quam viam spargitur lux , dividitur
acstus super terram ?
if Quis dedit vehementiffimo imbri cur-
sum i & viam sonancis tonitrui ,
15 Ut plueret super terram absque homi-
ne in deserto, ubi nullus mortalium com-
xnoratur ,
*7 Ut impleret inviam & desolatam, &
produceret herbas virentes ?
18 Quis est pluvix pater ? vel quisgenuit
sti 11as roris ?
' 19 De cujus utero egressa est glacies ? & ge-
lu de clo quis genuit ?
'30 Insimilitudinem lapidis aqux durantur ,
& superficies abysli conllringitur,
3 1 Numquid conjungere valebis micantes
ftellas Pleiadas , aut gyrum Arcturi poteris
dilsipare ?
31 Numquid producis Lucifertim in tempo-
re suo , & Vesperum super rilios terr con-
surgere facis ?
33 Numquid nosti ordinem cli, & pones
rationem ejus in terra ?
34 Numquid elevabis in nebula vocem
tuain , &: impetus aquarum operiet te ?
3 % Numquid mines fulgura , & ibunt , &
revertentia dicent tibi : Adsumus ?
35 Quis posuit in visceribus hominis sapien-
tiam ; vel quis dedit gallo intelligentiam ?
U\ Quis enarrabit cloruni rationem, &
concentum cxli quis dormire faciet ?
38 Quando lundebatur pulvis in terra , &
glebx compingebantUr ?
39 Numquid capies lcxnx prxdam , & ani-
mam catulorum ejus implebis ,
40 Quando cubant in antris , & in specubus
insidiantur ?
* P[4l. 4 1 * Quis prxparat corvo escam suam ,
quando pulli ejus clamant ad Deum } vagan-
tes , ed quod non habeant cibos.
CA PUT XXXIX.
Deus ipsi Jtb oftetdi: mi tbi.lt oj/era ju* etitm ex ibtcibut ,
wtagro, rl'ihoictvtc ,Jlru;iiHic , tquo <j- aqxil ., si^uen.eum
tj.,cl am ,"(<> contenders reiueiit : qitibus J"b comnvtui
a&noj' it fe teme. i ' ififrfcw.
1 -K "T Umquid nosti tempus partus ibicum
l\ in petris , vel parcurientes cervas ob-
servasti ?
1 Dinumerasti menses concept sis earum, 8:
scilti tempus partus earum f
3 Incurvantur ad 1'oetum , &' pariunt , &
rugitus emittuatr
4 SepaTantur filii earum , & pergunt ad pas.
turn : egrediuntur , & non revertuntur ad eas,
j Quis dimisit onagrum liberum , &vincu-
la ejus quis lblvit ? ,
6 Cui dedi in solitudine domum , & taber-
ftaculaejus in terra salsuginis.
7 Contemnit multitudinem civitatis , cla-
morem exactoris non audit.
8 Circumspicit montes paseux sux , & vi-
sentia quxque perquirit.
9 Numquid volet rhinoceros servire tibi ,
aut morabitur ad prxsepe tuum ?
10 Numquid asligabis rhinocerota ad aran-
dum loro tuo ? aut confringet glebas vallium
post te ?
1 1 Numquid fiduciam habebis in magna for-
titudine ejus , & derelinques ei labores tuos ?
11 Numquid credes illi qu6d sementem red-
dat tibi , & aream tuam congreget ?
13 Penna struthionis similis elfpennis hero-
dii , & accipitris.
14 Quando derelinquit ova sua in terra , tu
fbrsitan in pulvere calefacies ea ?
1 y Obliviscitur qudd pes conculcet ea , aut
bestii agri conterat ,
/<f Duratur ad filios suos quasi non lint
sui , frustra laboravit nullo timore cogente.
17 Privavit enim earn Deus sapientia , nee
dedit illi intelligentiam.
1 8 Cilm tempus fuerit , in alrum alas eri-
git : deridet equum & ascensorem ejus ,
19 Numquid prxbebis equo fortitudinem ,
aut circumdabis collo ejus ninnitum ?
io Numquid suscitabis eum quasi locustas ?
gloria narium ejus terror.
n Terram ungulS sod it , exultat audacter :
in occursum pergit armatis.
ii Contemnit pavoicm ,' nee cedit gladio.
13 Super ipsum sonabit pharetra , vibrabit
hasta & clypeus.
. 14 Fervens & fremens sorbet terram, nec
repurat tubx sonare clangorem.
15 Ubi audierit buccinam , dicit : Vah ,
procul odoratur bellum , exhortationem du-
cum , & ululatum exercitus.
16 Numquid per sapientiam tuam plumescit
accipiter , expandens alas suas ad auftrum
17 Numquid ad prxceptum tuum elevabi-
tur aquila , & in arduis ponet nidum suum ?
18 In petris maiiet , & in prxruptis silietbus
commoratur , atque inacceflis rupibus.
19 lnde contemplatur escam, & de longe
oculi ejus prospiciunt.
30 Pulli ejus lambent sanguinem : & ubi-
cUmque cadaver fuerit , Itatim adest.
3 1 Et adjecit Dominus , & locutus est ad
Job : ". ' .
31 Numquid qui contendit cum Deo , tarn
facile conqUiescit ? utique qui arguit Deum ,
debet relpondcre, ei. , .
33 Rcfpoiideiis autem Job Domino , dixit:
 LIBER JOB, C A P. XL. & X LI.
34 Qui leviter locucus sum, refporldere quid & gurgustium piscium capite illius ?
possum-manum meam ponam super os meum.
3 j Unum locutus sum, quod utinam non di- to belli , nee ultra addas loqui.
xissem , & alterum , quibus ultra non addam.
C A P U T XL.
Deus trgvns Job quid' visits sit jastitU ipjmx daraxisc,
ofitndit ei sum potemum in Behtm<na & LtvUihm , JUtrt-
tium a impawns.
i O Espondens autem Dominus Job de
J\. turbine , dixit :
i Accinge sicur vir lumbos tuos : interroga-
bo te : & indica mihi.
3 Numquid irritum facies judicium meum :
& condemnabis me , ut tu justificeris ?
4 Et si habes brachium sicut Deus , & si
voce simili tonas >
j Circumda tibi decorem , & in sublime
erigere , & esto gloriosus , & fpeciosis induere
veitibus.
6 Disperge superbos in fuore tuo , & refpi-
ciens omnem arrogantem humilia.
7 Respice cunctos superbos , & confunde
eos , & contere impios in loco sub.'
8 Absconde eos in pulvere simul , & facies
eorum demerge in foveam :
9 Et ego confitebor qudd salvarc te pofflt
dextera tua.
io Ecce Behemoth , quern feci tecum , sce-
num quasi bos comedet :
1 1 Fortitudo cjus in lumbis ejus , & virtus
illius in umbilico.ventrisejus.
n Stringit caudam suam quasi cedrum',
nervi testiculorum ejus perplexi sunt.
13 Ossa ejus velut hstulae aeris , cartilago
illius quasi lamin ferrea: ,
14 lpsc ell principium viarum Dei , qui fe
cit eum , applicabit gladium ejus.
1 j Huic monies herbas ferunt t omnes
bestie agri ludent ibi.
\6 Sub umbra dormit in secreto calami,
& in locis humentibus.
1 7 Protegunt umbra umbram ejus > cir-
cumdabunt eum falices torrentis.
1 8 Ecce , absorbebit fiuvium , &: non mi-
rabitur : & habet fiduckm qudd influat Jor-
danis in os ejus.
19 In oculis ejus quasi hamo capiet eum >
& in sudibus perforabit nares ejus.
10 An extrahere poteris leviathan hamo ,
& fune ligabis linguam ejus ?
z 1 Numquid pones circulum in naribus ejus,
aut armilla perforabis maxillam ejus ?
*i Numquid multiplicabit ad te preces ,
aut loquetur tibi mollia ?
13 Numquid feriet tecum pactum , &acci-
pies eum scrvum sempiternum ?
4 Numquid illudes ei quasi avi , aut liga
bis eum ancillis tuis ?
a j Concident eum amici , divident ilium
negotiatores ?
t.6 Numquid implebis sagenas pelle ejus >
415
7 Pone super eum manum tuam : memen
18 Ecce , spes ejus frustrabitur eum , &
videntibus cunctis prsecipitabicur.
CAPUT XL I.
Maliti* Xthemcth expliauur fusius juxta illius intmbrt,
iuruiam & j\pt'iaw. ,
1 "M n <*uasi crU(*elis se&icabo eum : quis
J.M eium lesistere potest vultui meo ?
1 Quis ante dedit mihi , ut reddam ei ? om-
nia quae sub clo sunt , mea sunt.
3 Non parcara ei , & verbis potentibus ,
& ad deprecandum compohtis.
4 Quis revdabit faciem indumenti ejus,
& in medium oris ejus quis intrabit ?
5 Portas vukus ejus quis aperiet? pergy-
ium dentium ejus formido.
6 Corpus illius quasi scuta fufilia , com-
pactum squamis fe prementibus.
7 Una uni conjungitur , & ne fpiraculurn
quidem incedit per eas : / .-
, 8 Una alteri adhrebit > & tenentes se ne-
quaquam scparabuntur.
9 Sternutatio ejus splendor ignis , & oculi
cjus , ut palpebrat diluculi.
10 De ore ejus Jampades procedunt , sicuc
tedae ignis accens.
ix De naribus ejus procedit fumus , sicuc
o\\x fuccense atque ferventis,
. 11 Halitus ejus prunas ardere sack, & flam-
ma de ore ejus egreditur.
13 In collo ejus morabitur fortitudo , &
faciem ejus prcedit egeiias.
14 Membra carnium ejus cohrentia sibi;
mittet contra eum fulmina , & ad locum
alium non ferentur.
if Cor ejus indurabitur tanquam lapisj
& stringetur quasi malleacoris incus.
1 6 Cilm fubiatus fuerit , timebuat Angeli ,
& territi purgabuntur.
17 Cum apprehenderit eum gladius , subsist
tere non poterit neque hasta , neque thorax :
18 Reputabit enim quasi paleas seaum , &
quasi lignum putridum , acs.
1^ Non fugabit eum vir fagittarius , in sti-
pulam versi sunt ei lapides sundae.
io Quasi siipulam xstimabijc malic urn , Sc
deridebit vibrantem hasiam.
1 1 Sub ifjfo erunt radii solis , &: stemet sibi
aurum quasi lutum.
11 Fervescere faciet quasi ollam prosun-
dum mare , & ponet quasi ciim unguenta
bulliunt.
1.3 Post eum lucebit semita , acstimabit
abyssum quasi senescentem.
14 Non ell super terram potestas , quar
comparetur ei , qui fadtus est , ut nullum
timeret.
M Omne sublime videt , ipse est tex super
uajversos filios superbi.
 4i6 LIBER JOB', CA*.XUl.&XIBs. PSALM.Psalm. J.II.&III.
CAPUT XLII. .. ;;- LIBE R
*Ag<ioscit Jo> fe injipitmer hcutum , fr k D.rniino fmsirtur
ttviicis , ac pro illii mat ; d'ptkia recipient eorum arm amife.
- rat , tindemijue plenut dierum in pMt qui evil.
i O Espondens autem Job Domino , dixit : PSALMORUM.
IX. * Scio quia omnia poces , & nulla te
latet cogitatio.
3 Quis elt isle , qui celat consilium absque PSALMUS PRIMUS.
scientia ? ided insipienter Iocutus sum , 3c quae
ultra modum excederent scientiam meam. 1 |~\ e Em ATU u iS vir qui non abiit in con-
4 Audi , & ego loquar : interrogabo te > & f""^ silio impiorum , & in via peccatorum
responde mihi. -LJ non stetit , & in cathedra pestilential
< j Auditu auris audivi te , nunc autem ocu- . non scdit :
lus meus videt te. 1 * Sed in lege Domini voluntas ejus, & in *//*
6 Idcirco ipse me reprehendo , & ago p- lege ejus meditabitur die ac nocte. '
nitentiam irt favilla & cinere. 3 * Et erit tariquam lignum , quod planta- * jctm.
si- Postquam autem Iocutus est Dominus turn est secus decursus aquarum , quod fruc- 17-
verba hzc ad Job, dixit ad Eliphaz Themani- turn suum dabft in tempore suo :
tth : Iratus est furor meus in te , & in duos Et folium ejus non defluet : & omnia quar-
amicos tuos , quoniam non estis locuti coram cumque faciet prosperabuntur.
me rectum , sicut servus meus Job. 4 Non sic impii , non sic : sed tanquam pul-
8 Sumite ergo vobis scptem tauros , & vis , quern projicit ventus a facie terra.
-septem arietes , -& ite ad servum meum Job , j Ided non resurgent impii in judicio : ne-
& offerte holpcaustum pro vobis : Job autem que peccatores in consilio justorum.
' servus meus orabit pro vobis : faciem ejus suf- 6 Quoniam novit Dominus viam justorum :
cipiam ut non vobis imputetur stulriria : ne- ;& iter jmpiorum peribit.
que enim locuti estis ad me recta , sicut ser Pfalmus II.
vus meus Job. 1 /~\ Uare fremuerunt Gentes , & populi\M** ~*
9 Abierunt ergo Eliphaz Themanites & V^meditati sunt inania?
Baldad Suhites , & -Sophar Naamathites , & * Astiterunt reges tern , & principes con-
fecrunt sicut Iocutus fuerat Dominus ad cos , venerunt in unum adversus Dominum , &
& suscepit Dominus faciem Job. - adversus Christum ejus.
: io Dominus quoque conversus est ad pni- 3 Dirumpamus vincula eorum : &c projicia-
tentiam Job , cum oraret ille pro amicis suis. mus a nobis jugum ipforum.
Et addidit Dominus omnia quarcumque fue- 4 Cnii habitat in clis irridebit eos : &
rant Job , duplicia. Dominus subsannabit eos.
nVenerunt autem ad eum omnes fratres j Tune loquetur ad eos in ira sua , & in
tfiii , & univerf forores su, & cuncti qui furore suo conturbabit eos.
rioveraiu eum prius , & comederunt cum eo 6 Ego autem constitutus sum rex ab eo
. panerri in domo ejus : & moverunt super eum super Sion montem sanctum ejus , prardicans
caput, & confolati sum eum super omni malo piiceptum ejus.
7 * Dominus dixit ad me : Filius meus es * **
quod intulerat Dominus super eum : &r dede-
tu , ego hodie genui te. '
runt ei unusquisque ovem unam , &c inaurem
auream unam. 8 Postula a me , & dabo tibi Gentes ha:re-
ii Dominus autem benedixit novislimis ditatem tuam & possessionem tuam ternii-
Job magis quam principio ejus. Et facta sunt nos terr.
ei quatuordecim millia ovium , & sex millia 9 * Reges eos in virga ferrea , & tanquam * ^
camelorum, & mille juga bourn , & mille vas figuli confringes eos. J* 'j'*
asin. j 10 Et nunc reges intelligite : erudimini qui
1 3 Et suerunt ei septem silii , & tres filia. judicatis terram.
14 Et vocavit nomen unius Diem , & no- . 11 Servite Domino in timore : & exultate
men sccund Cafliam , & nomen terti Cor- ei cum tremore.
nustibii. > : .1. . .... Apprehendite difciplinam , ne quando
1 5 Non sunt autem invents mulieres specio- iralcatur Dominus , & pereatis de via julta.
Cx sicut filia? Job in universa terra : deditque : 13 Cum exarferit in brevi ira ejus , beati
eis pater fuus hreditatem inter fratres earura. omiiesYqui confidunt in eo.
16 Vixit autem Job post hxc , centum qua- 1 Pfalmus David , cum fugeret a facie
draginta annis , & vidit filios suos > & h'lios Alsalom filii sui. ( 1. Reg. ij. 14. ) III.
siliorum fuorum usque ad quartam generatio- 1 TA Omine quid multiplicati sunt qui tri-
fl*m , & mortuus est senex & plenus dierum. L/ bulant me ? muki insurgunt adversum
ine.
3 Muki
 LIBER PSALMORUM, PS At, III. IV. V. VI. & VII.
3 Multi dicunt animae meae : Non est salus
ipsi in Deo ejus. * J
4 Tu autem Domine sufceptor meus es ,
gloria mea , & exaltans caput meum.
j Voce me4 ad Dominum clamavi : &
xaudivit me de monte sancto suo.
6 Ego dormivi , & soporatus sum : & exur-
rexi , quia Dominus suscepit me.
7 Non timebo millia populi circumdantis
me : Exurge Domine , salvum me sac Deus
meus.
8 Quoniam tu percussisti omnes adversan-
tes mini sine causa : dentes peccatorum cen-
trivisti. , acternum exultabunt : & nabitabis in.eis.
9 Domini est salus : & super populum tuum
benedictio tua.
i In finem in carminibus , Psalmus
David IV.
c
mihi.
Um invocarem exaudivit me Deus
1 justiti meae : in tribulatione dilatasti
Misereremei ,& exaudi orationem meam.
3 Filii hominum usquequo gravi corde ?
. ut quid diligitis vanitatem , & quricis men-
^ dacium ?
4 Et scitote quoniam mirificavit Dominus
sanctum suum : Dominus exaudiet me cum
clamavero ad eum.
5 * Irascimini , Ik nolite peccare : quae di-
&'' citis in cordibus vestris , in cubilibus vestris
compungimini. ,
6 Sacriricate sacrificium justiti , & sperate
in Domino : multi dicunt : Quis ostendit no-
bis bona ?
7 Signatum est super nos lumen vultus tui
Domine : dedilH ltitiam in corde meo.
8 A fructu frumenu , vini , & oki sui mul-
tiplicati sunt.
j> In pace in idipsum dormiam,& requiesca:
i o Quoniam tu Domine singulariter in spe
constituisti me.
i In finem pro ea , quae hreditatem con-
sequitur , Psalmus David V.
i T J Frba mea auribus percipe Domine ,
V intellige clamorem meum.
3 Intende voci orationis me , rex meus &
Deus meus.
4 Quoniam ad te orabo : Domine mane
exaudies vocem meam.
% Mane astabo tibi & videbo : quoniam
non Deus volens iniquitatem tu es.
6 Neque habitabit juxta te malignus: neque
permanebunt injusti ante oculos tuos.
7 OdilH omnes, qui operantur iniquitatem :
periles omnes , qui loquuntur mendacium.
Virum sanguinum & dolosum abominabi-
tur Dominus :
8 Ego autem in multitudine miscricordir
tux.
4,7.
Introibo in domum tuam : adorabo ad tem-
plum sanctum tuum in timqre tuo. 3
9 Domine deduc me in justitia tua : prop-
ter inimicos meos dirige in conspectu tuo
viam meam.
io Quoniam non est in ore eorum veritas :
cor eorum vanum est.
1 1 * Sepulchrum patens est guttur eorum , * Psm;
linguis suis dolose agebant, judica illos Deus. " >
Decidant a cogitationibus suis , secundum Rom- ^
multitudinem impietatum eorum expelle eosj '*
quoniam irritaverunt te Domine.
j x Et ltentur omnes qui sperant in te in
It gloriabuntur in te omnes , qui diligunt
nomen tuum , . . .
13 Quoniam tu benedices justo. t
. Domine ut stuto bonae voluntatis tux coro-
nasti nos.
I In finem carminibus , Psalmus David ,
pro octava VI.
1 . p\ Omine ne in furore tuo arguas me ,
L-S neque in ira tua corripias me.
3 Miserere raei Domine quoniam infirmus
sum : sana me Domine quoniam conturbata
sunt ossa mea.
4 Et anima mea turbata est valde : fed tu
Domine usquequo ;
? Convertere Domine , & eripe animam
meam : salvum me sac propter milericordiam
tuam.
6 Quoniam non est in morte qui memor sic
tui : in inferno autem quis confitebitur tibi ?
7 Laboravi in gemitu meo , lavabo per sin- '
gulas noctes lectum meum : lacrymis meis
stratum meum rigabo.
8 Turbatus est a furore oculus meus : inve-
teravi inter omnes inimicos meos.
9 * Difcedite a me omnes qui operamini + .
iniquitatem: quoniam exaudivit Dominus vo- . 2J"l
cem fletus mei. "$.41.
10 Exaudivit Dominus deprecationem Lucii,
meam , Dominus orationem meam suscepit. 7
I I Erubescant, & conturbentur vehementer
omnes inimici mei : convertantur & erubet
cant valde velociter.
1 Psalmus David , quern cantavit Domino
pro verbis Chusi filii Jemini.
( i. Reg. 16. ) VII.
* T"\ Omine Deus meus in te speravi :
LJ salvum me sac ex omnibus persc-
quentibus me , & libera me.
3 Ne quando rapiat ut leo animam meam>
dum non est qui redimat , neque qui salvum
faciat. .
4 Domine Deus meus si feci istud, si est ini-
y quitas in manibus meis :
j Si reddidi retribuentibus mihi mala , dc-
cidam meritd ab inimicis meis inanis.
Ggg
 418 LIBER PSALMORUM , Psalm. VII. VIII. IX. & X.
6 Perfequatur inimicus animam meam , &
comprehendat , & conculcet in terra vitam
meam , & gloriam meam in pulverem de-
ducat.
7 Exurge Domine in ira tua : & exaltare in
finibus inimicomm meorum.
Et exurge Domine Deus meus in pracepto
quod mandasti :
8 Et synagoga populorum circumdabit te.
Et propter hanc in altum regredere :
9 Dominus judicat populos.
Judica me Domine secundum justitiam
Jneam , & secundum innocentiam meam su
per me.
10 Consumetur neqaitia peccatorum , &:
* t.Tar diriges justum > * scrutans corda & renes
3 9. Deus.
Jc-tti.
1 1. 20.
1 1 Justum adjutorium meum a Domino ,
tf- '7- qui salvos sack rectos corde.
JO. {> I* Deus judex Justus , fortis & patiens :
ao. 11. numquid irascitur per singulos dies ?
13 Nisi conversi tueritis , gladium suum vi-
fcrabit : arcum suum tetendit , & paravit
ilium.
1 4 Et in eo paravit vasa mortis , sagittas
suas ardentibus effecit.
15 * Ecce parturiit injustitiam": concepit
S 3S.
JJdi. if,
dolorem , & peperit iniquitatem.
16 Lacum aperuit , & effodit eum : & in-
cidit in foveam , quam fecit.
17 Converterur dolor ejus in caput ejus : &
in verticem ipsius iniquitas ejus descendet.
18 Confitebor Domino secundum justitiam
ejus : & pfallam nomini Domini altiflimi.
In finem pro torcularibus Psalmus
V David VIII.
a T^X Omine Dominus noster , quam ad-
1~J mirabile est nomen tuum in universa
terra !
Quoniam elevata est magnificentia tua , su
per clos.
3 Ex ore infantium & lactentium perfecisti
laudem propter inimicos tuos , ut dellruas
iriimicum & ultorem.
4 Quoniam videbo caelos tuos , opera digi-
torum tuorum : lunam & ftellas qux tu fun-
dasti.
5 Quid est homo , qu&d memor es ejus ?
aut fdius hominis , quoniam visitas eum ?
* H&.1, 6 * Minuirti eum paulominiis ab Angelis ,
7- glorli & honore coronasti eum :
7 Et constituisti eum super opera manuum
tuarum.
f Gtn.i.
8 * Omnia subjecisti sub pedibus ejus , oves 1 Ut quid Domine receffisti longe , despici*
3
1 . Cor.
& boves universes : insuper & pecora cam pi ; in opportunitatibus , in tribulatione ?
lj . J.
9 Volucres cli , & pifees maris , qui per-
ambulant semitas maris.
10 Domine Dominus noster , quam admi-
rabile est nomen tuum in univeda terra (
1 In finem pro occultis filiis , Psalmus
David IX.
1 /~> Onfitebor tibi Domine in toto cordo
Vv meo : narrabo omnia mirabilia tua.
3 Ltabor & exultabo in te : pfallam no-
mini tuo Altiffime :
4 In convertendo inimicum meum fetror-
sum : infirmabunrur , & peribunt a facie tua.
5 Quoniam fecisti judicium meum & cau-
sam meam : sedisti super thronum qui judicas
justitiam.
6 Increpasti Gentes , &: periit impius : no
men eorum delesti in aeternum , & in saeculum
sxculi.
7 lnimici desecerunt frame* in nem : &
civitates eorum destruxisti.
Periit memoria eorum cum sonitu :
8 Et Dominns in ternum permanet.
Paravit in judicio thronum suum :
9 Et ipse judicabit orbem terra? in quitate,
judicabit populos in justitia.
10 Et factus est Dominus refugium pau-
peri : adjutor in opportunitatibus , in tri-
bulatione.
1 r Et sperent in te qui noverunt nomen
tuum : quoniam non dereliquisti quarrentes te
Domine.
1 1 Pfallite Domino , qui habitat in Sion :
annuntiate inter Gentes studia ejus :
13 Quoniam requirens languinem eorum
recordatus est : non est oblitus clamorem pau-
perum.
14 Miserere mei Domine : vide humilitatem
meam de inimicis meis.
1 $ Qui exaltas me de portis mortis , ut an-
nuntiem omnes laudationes tuas in portis filial
Sion.
\6 Exultabo in salutari tuo : infix* sunc
Gentes in interim , quem fecerunt.
In laqueo isto , quem absconderunt > com-
prehenfus est pes eorum.
17 Cognofcetur Dominus judicia faciens :
in operibus manuum suarum comprehensus
est peccator.
,18 Convertantur peccatores in infernum
omnes Gentes quae oblivilcuntur Deuin.
19 Quoniam non in finem oblivio erit pau-
peris:patiencia pauperum non peribit in finem.
io txurge Domine, non contortttur homo :
judicentur Gentes in cbnfpectu tuo.
z 1 Constitue Domine legiflatorem super
eos , ut sciant gentes quoniam homines sunt.
Psalm. X. secundum Hebraos.
1 Dnm snperbit impius, incenditur pauper :
comprehenduntur in consiliis quibus cogitant.
3 Quoniam laudatur peccator in deuderiis
anim suz : & iniquus beaedicitux.
 LIBER PSALM. Psalm. IX. X. XI. XII. & XIII. 419 .
4 Exacerbavit Dominum peccator , secun lexit : quitatem vidit vultus ejus.
dum multitudineru ir* suac non quxret. 1 In finem pro octava , Psalmus David XI. -
j Non est Deus in cOnspectu ejus : inquinatx
sunt via: illius in omni tempore. 1 C Alvum me sac Domine , quoniam de-
Auferunrur judicia tua a' facie ejus : om ^fecit sanctus : quoniam diminut sunt
nium inimicorum suorum dominabitur. veriiates a filiis hominum.
6 Dixie cnim in cordc suo : Non movebor 4 3 Vana locuti sunt unusquisque ad proxi-
generatione in generationem , sine malo. mum suum : labia dolosa , in corde &c corde
* Us,* 7 * Cujus maiedictione os plenum est , & locuti sunt.
* j. i. amaritudine , & dolo : sub lingua ejus labor 4 Disperdat Dominus universa labia dolosat
*" & dolor. dc linguam magniloquam.
,+ 8 Sedet in insidiis cum divitibus in occultis, j Qui dixerunt : Linguam nostram magnifi-
ut interficiat innocentem. cabimus , labia nostra a nobis sunt > quis nol-
9 Oculi ejus in pauperem respiciunt : insi- ter Dominus est ?
diatur in abscondito , quasi leo in spelunca 6 Propter miseriam inopum , & gemitum
sua. pauperum nunc exurgam , dicit Dominus.
lnsidiatur ut rapiat pauperem : rapere pau Ponam in lalutari : fiducialiter agam in eo.
perem dum attrahit eum. 7 * Eloquia Domini , eloquia calta : argen- * Pr>v.
io In laqueo suo humiliabit eum , inclina- turn igne examinatum , probatum terra: , pur- ' *.
bit se , Si cadet cum dominatus fuerit pau- gatum feptuplum.
perum. 8 Tu Domine servabis nos : & custodies nos
1 1 Dixit enim in corde suo : Oblitus est a generatione hac in asrernum.
Deus, avertit faciem suam ne videat in finem. 9 In circuitu impii ambulant : secundum
lr Exurge Domine Deus , exaltetur manus altitudinem tuammultiplicasti filios hominum.
tua : ne obliviscaris pauperum.
13 Propter quid irritavic impius Deum ? di 1 In fnem , Psalmus David XII.
xit enim in corde suo : Non requirec.
14 Vides quoniam tu laborem & dolorem
conlideras : ut tradas eos in manus tuas.
Tibi derelictus est pauper : orphano tu eris
u me ?
Squequo Domine oblivisceris me in fi
nem ? Ufquequo avertis faciem tuam &
z Quamdiu ponam consilia in anima mea ,
adjutor. dolorem in corde meo per diem ?
1 5 Contere brachium peccatoris & maligni : 3 Usquequ6 exaltabitur inimicus meus su
quairetur peccatum illius , & non invenietur. per me i
i<r Dominus regnabit in sternum , & in sae- 4 Respice, &exaudi me Domine Deus meus.
culum sculi : peiibitis Gentes de terra illius. lllumina oculos meos ne unquam obdor-
1 7 Desiderium pauperum exaudivjt Domi miam in morte :
nus : prparadonem cordis eorum audivit au- j Ne quando dicat inimicus meus : Prarva-
*iis tua. lui adverius eum.
18 judicare pupillo &: humili , ut non ap- Qui tribuknt me , exultabunt si motus
ponat ultra magnificare fe homo super terrain. fuero : ,
1 In finem , Psalmus David X. 6 Ego autem in miscricordia tua speravi.
j IN Domino confido : quomodo dicitis ani- Exultabit cor meum in salutari tuo : canta-
Im meae : Tranfmigra in montem sicut bo Domino qui bona tribuit mihi : & psal-
palscr ? lam nomini Domini altiffimi.
3 Quoniam ecce peccatores intend erunt ar- 1 In finem, Psalmus David XIII.
cum , paraverunt lagittas suas in pharetra ,
ut sagittent in obscuro rectos corde. Dixit infipiens in corde suo : Non est Deus. .
4 Quoniam qua: perfecisti , destruxerunt : Corrupti sunt , & abominabiles facti
Justus autem quid fecit ? sunt in studiis suis : non est qui faciat bonum ,
* JUbtt. * * Dominus in templo sancto suo , Domi- non ell usque ad unum.
a. jo. nus in clo sedes ejus : 2 Dominus de caelo prospexit super filios
Oculi ejus in pauperem respiciunt : palpe- hominum , ut videat si est intelligens j aut
brar ejus interrogant filios hominum. _ ( ' requirens Deum.
6 Dominus incerrogat justum & impium : 3 Omnes declinaverunt , simul inutilcs fac
fjui autem cjiligit iniquitatem , odit animam ti sunt : non est qui faciat bonum , non est
uam. usque ad unum.
7 Pluet super peccatores laqueos : ignis , & Sepulchrum patens est guttiir eorum : lin-
sulphur , & spiritus procellarum pars calicis guis suis dolose agebant , venenum aspidum
corum. sub labiis eorum. ,
8 -Quoniam Justus Dominus & justitias di- Quorum os maiedictione & amaritudine
Ggg j
 4J. LIBER PSALM, psalm. 1. XIV. XV. XVI. & XVII.
plenum eft : veloces pedes eorum ad effun- meam in inferno : nee dabis fanuum tuum :
dendum fanguinem; videre corruptionem. 'i
Contritio & infelicitas in viis eorum , & 1 1 Notas mihi fecifti vias vitx , adimplebis is
viam pacis non cognoverunt : non eft tirnor me Ietiti cum vultu tuo : delectationes in
Dei ante oculos eorum. dextera cua ufque in finem.
4 Nonne cognofcent omnes qui operantur
iniquitatem , qui dvorant plebem mem . i - Oratio David. Pfalm. XVI.
ficut efeam pais ? EXaudi Domine juftitiam meam intende
$ Dominum non invocaverunt, illic trepida-1 'deprecationcm meam.
verunt timor , ubi non erat timor. Auribus percipe orationem meam , non in
6 Quoniam Dominus in generatione jufta labiis dololis.
eft , conflium inopis confudiftis : quoniam De vultu tuo judicium meum prodeat :
Dominus fpes ejus eil. oculi tui videant sequitates.
7 Quis dabit ex Sion falutare Ifral ? cm 3 Proballi cor meum , & vifitafti nofte : ig
verterit Dominus captivitatem plebis fuas , n me examinalli : & non cft inventa in me
exultabit Jacob , & betabitur Ifracl. iniquitas.
4 Ut non loquatur os meum opera homi-
Pfalmus David XIV. num : propter verba labiorum tuorum ego
Omine quis habitabit in tabernculo tuo? euftodivi vias duras.
D
tuo:
aut quis requiefeet in monte fano 5 Perfice grenus meos in femiris tuis : ut
non moveantur veftigia mea.
Qui ingreditr fine macula., & operatur 6 Ego clamavi , quoniam exaudifti me
juilinam : Deus : inclina aurem tuam mihi , & exaud
3 Qui loquitur veritatem in corde fuo , verba mea.
qui non egit dolum in lingua fua : 7 Mirih'ca mifericordias tuas , qui falvos
Nee fecit proximo fuo malum , & oppro facis fperantes in te.
brium non accepit adverss prximos fuos. 8 A reliftentibus dexterac cuftodi me , ut pu-
4 Ad nihilum deduftus eft in confpe&u ejus pillam oculi.
malignus : timentes autem Domina glorih'cat: Sub umbra alarum tuarum protege me :
Qui jurat proximo fuo , & non decipit , 9 A facie impiorum qui me aiflixerunt.
5 Qui pecuniam fuam non ddit ad ufuram, Inimici mei animam meum circumdederunt,
& muera fuper innocentem non accepit : i o Adipem fuum concluferunt , os eorum
Qui facit ha:c , non movebitur in ternum. locutum eft fuperbiam.
Projicientes me nunc circumdederunt ,
i Tituli inferiptio ipfi David. Pfalmus XV.me: oculos fnos ftatuerunt declinare in terram.
COnferva me Domine , quoniam fperavi i Sufceperunt me ficut leo paratus ad pra-
in te. dam:& ficut catulus leonis habitans in abditis.
i Dixi Domino : Deus meus es tu , quo- 13 Exurge Domine , prjjveni eum , & fup-
niam bonorum meorum non eges. planta eum : eripe animam meam ab impio,
frameam tuam
3 Santis, qui funt in terra ejus , mirificavit
omnes voluntares meas in eis. 14 Ab inimicis manus tuac.
4 Multiplicatz funt infirmitates orum : pof- Domine paucis de terra divide eos in vita
tea acceleraverunt. eorum : de abfeonditis tuis adimpletus eft
Non congregabo conventcula eorum de venter eorum.
fanguinibus : nee memor ero nominum eo Saturati funt filiis : & dimiferunt reliquias
rum per labia mea. fuas parvulis fuis.
4 Dominus pars haereditatis , & cali- 4 l"go autem in juftitia apparebo confpec-
cis mei : tu es , qui reftitues hareditatem tui tuo : fatiabor cum apparuerit .gloria tua.
meam mihi.
6 Funes ceciderunt mihi in praeclaris : ete- 1 In finem puero Domini David , qui locu-
nim hacreditas mea prxelara elt mihi. tus eft Domino verba cainici hujus , in die,
7 Benedicam Dominum , qui tribuir mihi qua eripuit eum Dominus de manu omnium
intellectum : infuper & ufque ad noclem in- inimicorum ejus , & de manu Saiil, 8c dixit :
crepuerunt me renes mei. ( .-Rcg, . . ) Pfalm. XVII.
8 * Prvidebam Dominum in confpeftu "TVIligam te Domine fortitudo. mea:
I. IS. meo femper : quoniam dextris eft mihi , L^/ 3 Dominus firmamentum meum,&
ne commovear. refugium meum , & liberator meus.
9 Propter hoc lxtatum eft cor meum , Sc * Deus meus adjutor meus , &c fperabo in * fib.
exultavir lingua mea : infuper & caro mea re eum. . .
quiefeet in fpe : Protector meus, & cornu falutis meat > &
*. lo. * Quoniam non derelinques animam fuceptor meus.
\
LIBER PSALMORUM , Psalm. XVII. & XVIII.
4 Laudans invocabo Dominum : & ab ini-
ttiicis meis salvus ero.
f Circumdedcrunt me dolores mortis : &
torrentes iniquitatis conturbaverunc me.
6 Dolores inferni circumdederunt me : prac-
occupaverunt me laquei mortis.
7 In tribulatione mea invocavi Domi
num , &c ad Deum meum clamavi :
Et exaudivit de templo sancto suo vocem
meam : & clamor meus in confpectu ejus , in-
troivit in aures ejus.
8 Commota eft , & contremuit terra : fun-
damenta montium conturbata sunt , & com
mota sum , quoniam iratus ell eis.
9 Ascendit fumus in ira ejus : & ignis a fa
cie ejus exarsit : carbones succensi sunt ab eo.
io Inclinavit clos , & descendit : & cali-
go sub pedibus ejus.
1 1 Et ascendit super cherubim , & volavit:
volavit super pennas ventorufh.
1 1 Et posuit tenebras latibulum suum , in
circuitu ejus tabernaculum ejus : tenebrosa
aqua in nubibus aeris.
13 Pne fulgore in conspectu ejus nubes tran-
fierunt , grando , & carbones ignis.
14 Et intonuit de clo Dominus , & Altis-
fimus dedit vocem suam : grando & carbones
ignis.
1 5 Et misit sagittas fuas , & dissipavit eos :
fulgura multiplicavir , & conturbavit eos.
1 6 Et apparuerunt tomes aquarum , & re-
velata sunt fundamenta orbis terrarum :
Ab increpatione tua Domine , ab inipira-
tione ipiritus ira tu.
17 Misit de summo , & accepit me : & as-,
sumpsit me de aquis multis.
j 8 Eripuit me de inimicis meis sortislimis ,
& ab his qui oderunt me : quoniam coniorta-
ti sunt super me.
19 Prvenerunt me iii die afflictionis meat :
& factus,eft Dominus protector meus.
to Et eduxit me in latitudinem : salvum
me fecit , quoniam voluit me.
xi t retribuet mihi Dominus secundum
juftitiam meam , & secundum putitatem ma-
nuum mearum retribuet mihi :
iz Quia cultodivi vias Domini, nee impie
gesli a Deo meo.
13 Quoniam omnia judicia ejus in conspe-
tu meo : & justitias ejus non repuli a me.
Z4 Et ero immaculatus cum eo : & obscr-
vabo me ab iniquitate mea.
15 Et retribuet mihi Dominus secundiim
juttitiam meam : & secundiim puritatem ma-
nuum mearum in conspectu oculorum ejus.
16 Cum sancto sanctus eris , & cum viro
innocente innocens eris :
17 Et cum electo electus eris : & cum per
verse perverteVis.
18 Quoniam tu populum humilem salvum
facies : & oculos superborum humiliabis.
42. r
X9 Quoniam tu illuminas lucernam meam
Domine : Deus meus illumina tenebras meas.
30 Quoniam in te eripiar a tentatione , &
in Deo meo tranfgrediar murum.
31 Deus meus impolluta via ejus : eloquia
Domini igne examinata : protector ell om
nium lperantium in se.
3 1 Quoniam quis Deus prter Dominum ?
aut quis Deus prter Deum nostrum ?
33 Deus qui praecinxit me virtute : & posuit
immaculatam viam meam.
34 * Qui perfecit pedes meos tanquam cer- * lJfr.
vorum , & super excelsa statuens me. 1. 4.
3? * Qui docet manus meas ad prxlium : * R'
& posuisti ut arcum arreum , brachia mea. :**
3<J Et dedilH mihi protectionem salutis tuat :
& dextera tua suscepit me :
Et disciplina tua correxit me in finem : &
disciplina tua ipsa me docebit.
37 DilatalH gressus meos fubtus me: & non
sunt intirmata vestigia mea :
38Persequar inimicos meos, & comprehen-
dam illos : & non convertar , donee deheiant.
3 9 Confringam illos , nee poterunt Hare :
cadent fubtus pedes meos.
40 Et praecinxisti me virtute ad bellum , &
fupplantasti insiirgentes in me fubtus me.
4 r Et inimicos meos dedisti mihi dorsum >
& odientes me disperdidisti.
41 Clamaverunt , nee erat qui salvos face-
ret , ad Dominum : nee exaudivit eos.
43 Et comminuam eos , ut pulverem ante
faciem venti : ut lutum platearum delebo eos.
44 Eripies me de contradictionibus populi :
conltitues me in caput Gentium.
4f Populus , quern non cognovi , servivit
mihi : in auditu auris obedivit mihi.
4 Filii alieni mentiti sunt mihi , filii alieni
inveterati sunt , & claudicaverunt a semitis
suis.
47 Vivit Dominus , & benedictus Deus
meus , & exaltetur Deus salutis me*.
48 Deus qui das vindictas mihi , S: subdis
populos sub me , liberator meus de inimicis
meis iracundis.
4>> Et ab insurgentibus in me exaltabis me :
a viro iniquo eripies me.
50 * Propterea contitebor tibi in nationibus * * fy.
Domine : fte nominrtuo plalmum dicam. 11. is.
j l Magnificans salutes regis ejus, &faciens Rota.
misericordiam chrilto suo David , & semini 1J. '.
ejus usque in sculum.
1 In finem , Psalmus David XVIII.
x r~>li enarrant gloriam Dei , & opera
V /manuum ejus annuntiat sirmamentu.
3 Dies diei eructat verbum , & nox nocti
indicat scienciam.
4 Non sunt loquel, neque sermones, quo
rum non audiantur voces eorum. * Rm ;
j * In omnem terram exivit sonus eorum : ,. n
Ggg 11j
 4" LIBER PSALM. Psalm. XVIII. XIX. XX. & XXI.
be in fines orbis terr verba eorum.
* Luc. . 6 In sole posuit tabernaculum suum : * &
n. 4, ipse tanquam sponsus procedens de thalamo
luo :
Exultavit ut gigas adcurrendam viam ,
7 A lummo clo egreflio ejus :
Et occursus ejus ulque ad summum ejus :
nee est qui le abfcondat 4 calore ejus.
8 Lex Domini immaculata convertens ani-
mas : testimonium Domini fidele , lapien-
tiam pnestans parvulis.
9 Justitiae Domini rectac , lxtificantes corda:
prceptum Domini lucidii, illuminans oculos.
io Timor Domini sanctus , permanens in
sculum sxculi : judicia Domini vera > justi-
sicata in semetipsa.
1 1 Desiderabilia super aurum & lapidem
pretiosum multum : & dulciora super mel &
lavum.
i % Etenim servus tuus custodit ea > in custo-
diendis i 11 is retributio multa.
13 Delicta quis intelligit ? ab occult is meis
mmida me ^
14 Et ab alienis parce servo tuo.
Si mei non suerint dominati, tune immacu-
latus ero : & emundabor a delicto maximo.
1 j Et erunt ut complaceant eloquia oris
mei : & meditatio cordis mei in conlpectu
tuo semper.
Domine adjutor meus , & redemptor meus.
1 In finem , Psalmus David XIX.
Xaudiat te Dominus in die tribulatio-
-E nis : protegat te nomen Dei Jacob.
3 Mittat tibi auxilium de sancto : & de
Sion tueatur te.
4 Memor sit omnis sacrifieii tui : & holo-
cauitum tuum pingue fiat.
5 Tribuat tibi secundum cor tuum : & om-
ne tonsiiium tuum confirmet.
6 Lxtabimur in salutari tuo : & in nomine
Dei nollri magnificabimur.
7 Impleat Dominus omnes petitiones tuas :
nunc cognovi quoniam salvum fecit Dominus
Clirisium suum.
Exaudiet ilium de clo sancto suo : in po-
tentatibus Talus dexterx ejus.
8 Hi in curribus , & hi in equis : nos autem
in nomine Domini Dei nottri invocabimus.
9 Ipsi obligati sunt , & ceciderunt : nos au
tem lurreximus & erecti sumus.
10 Domine salvum sac regem : & exaudi
nos in die , qud invocaverimus te.
i In finem Psalmus David X X.
z T~\ Omine in virrute tua ltabitur rex :
IJ & super salutare tuum exultabit ve-
hementer. * 1 5 Sicut aqua erfufus sum , & disperse sunt
3 Desiderium cordis ejus tribuisti ei : & vo-
luntate labiorum ejus non fraudasti eum.
. 4 Quoniam prxvenisti eum in. beiiedictioiu-
bus dulcedinis : posuisti in capite ejus coro-
nam de lapide pretiofo.
j Vitam petiit a te : & tribuisti ei longi-
tudinem dierum in sxculum , Sc in sxculum
sxculi.
6 Magna est gloria ejus in salutari tuo :
gloriam & magnum decorem impones super
eum.
7 Quoniam dabis eum in benedictionem in
sxculum sxculi : lxtificabis eum in gaudio
cum vultu tuo.
8 Quoniam rex sperat in Domino : & in
misericordia Altiffimi non commovebitur.
9 Inveniatur manus tua onihibus inimicis
tuis : dextera tua inveniat omnes > qui te ode-
runt.
10 Pones eos ut clibanum ignis in tempore
vultus tui : Dominus in ira liu conturbabit
eos , & devorabit eos ignis.
1 1 Frustum eorum de terra perdes : & se
men eorum a siliis hominum.
it Quoniam declinaveruntintemala:cogita-
verunt consilia , qux non potuerunt stabilire.
13 Quoniam pones eos dorsum : in reliquiis
tuis prxparabis vultum eorum.
X4 Exaltare Domine in virtute tua : canta-
bimus 8c psallemus virtutes tuas.
I In finem pro susceptione matutina ,
Psalmus David XXI.
a T~X Eus Deus meus respice in me : quare W4IIj,
\_J me dereliquisti f longe^a salute mea 17. ^.
verba delictorum m eorum. M"<-
3 Deusmeus clamabopcrdiem,8c rion exau- I! iV
dies : & nocte , & non ad insipientiam mihi.
4 Tu autem in sancto habitas , Laus Israel
f In te speraverunt patres noltii : sperave-
runt , & hberasti eos.
6 Ad te clamaverunt , & salvi facti sunt : in
te speraverunt , Ik non sunt consusi.
7 tgo autem sum vermis , 8c non homo :
opprobrium hominum , & abjectio plcbis.
8 ' Omnes videntes me , derisemnc me : * jjm
locuti sunt labiis , & movetunt capuc. 17. 19.
9 * Speravit in Domino , eripiat eum : sal- il'rt-
vum faciat eum , quoniam vult eum. 15. !.
10 Quoniam tu es , qui extraxisti me de *=7-Matt )
ventre : spes mea ab uberibus matris mex.
n In te projectus sum ex utero : de ventre
matris mex Deus meus es tu ,
II Ne diieesseris & me :
Quoniam tribulatio proxima est : quoniam
non est qui adjtivet.
13 Circumdederunt me vituli multi : tauri
pingues obfederunt me.
14 Aperuerunt super me os suum , sicut Ieo
rapiens & rugiens.
omnia ossa mea.
Factum est cor meum tanquam cera Iiques-
cens in nieilio veutris mei.
 LIBER PSALMORUM , Psalm. XXII. XXIII. & XXIV. 413
16* Aruit tamqiiam testa virtus mea , & lin
~gua mea adhxsit faucibus meis : & in pulve-
rem mortis deduxiiti me.
17 Quoniam circumdedcrunt me canes mul-
ti : concilium malignantium cbscdit me.
Fodertint manus meas & pedes meos :
18 Dinumeraverunt omnia ossa mea.
Ipsi verd consideraverunt & infpexerunt me :
* Mats. 19 * Diviscrunt sibi vestimenta mea, & su
7 S- per vestem meam miserunt sortem.
Jhm*. 20 Tu autem Domine ne elongaveris auxi-
1. 23-
lium ttium a me : ad defensionem meam
conspfce.
xi Erue a framea Deus animam meam : &
de manu canis unicam meam :
xi Salva me ex ore leonis : & a cornibus
unicornium humilitatem meam.
13 * Narrabo nomen tuum fratribus meis :
:. 11. in medio Ecclesix laudabo te.
X4 Qui timetis Dominum laudate eum :
universum semen Jacob glorificare eum :
x$ Timeat eum omne semen Israel : quo
niam non sprevit , neque despexit depreca-
tionem pauperis :
Nee avertit faciem suam a me : & cum cla-
marem ad eum exaudivit me.
i6 Apud te laus mea in Ecclesia magna:vota
mea reddam in conspeitu timentium eum.
X7 Edent pauperes , & saturabunrur : &
laudabunt Dominum qui requirunt eum : vi-
vent corda eorum in seculum sxculi.
x8 Reminiscentur & convertentur ad Do
minum universi fines terrx :
Ec adorabunt in conspectu ejus universe fa-
mili Gentium.^
xj Quoniam Domini est regrium : & ipse
dominaoitur Gentium.
30 Manducaverunt & adoraverunt omnes
pingues terrx : in conspectu ejus cadent om
nes qui descendunt in terram.
3 1 Et anima mea illi vivet : & semen meum
serviet ipsi.
3* Annuntiabitur Domino generatio Ventu
ra : & annuntiabunt cli justitiam ejus popu-
lo qui nascetur , quem fecit Dominus.
*= 1 Pselmus David XXII.
I I.
7r. 13. DOminus regit me , & nihil mihi deerit :
5- x In loco paseux ibi me coilocavit.
;&. Super aquam refectionis educavit me : <
11. 3 Animam meam convertit.
2 1. Deduxit me super semitas justitix , propter
j.Prt.
I 1$ ^
nomen suum.
S- *
4 Nam , & si ambulavero in medio umbrae
mortis , non timebo mala : quoniam tu me-
cum es.
Virga tua , & baculus tuus , ipsa me con-
solata sunt.
f Parasti in conspectu meo mensam , ad-
versiis eos , qui tribulant me. -
Impingualti in oleo caput meum : & calix
meus inebrians quam prxelarus est 1
6 Et misericordia tua subsequetur me , om
nibus diebus vitx meat :
7 Et ut inhabitem in domo Domini in
longitudinem dierum.
j Prima sabbati , Psalmus David XXIII. H 4.
DOmini est terra , &: plenitudo ejus : or- it. I. Cot.
bis terrarum , & universi , qui habitant lo. 10.
in eo.
x Quia ipse super maria fundavit eum : &
super rlumina prxparavit eum.
3 Quis ascendet in montem Domini ? aut
quis stabit in loco sancto ejus >
4 Innocens manibus & mundo corde , qui
non accepit in vano animam suam , nee jura-
vit in dolo proximo suo.
j Hie accipiet benedictionem a Domino :
& misericordiam a Deo salutari suo.
6 Hxc est generatio quxrentium eum , qux
rentium faciem Dei Jacob.
7 Attollite portas principes vestras , & ele-
vamini portx xternales : & introibit rex
glorix.
8 Quis est iste rex glorix ? Dominus fortis
& potens : Dominus potens in prxlio.
9 Attollite portas principes vestras, & eleva-
mini portx xternales : & introibit rex glorix.
io Quis est iste rex glorix ? Dominus virtu-
tum ipse est rex glori.
i In fiiiem , Psalmus David XXIV.
AD te Domine le-vavi animam meam :
x Deus meus in te conhdo , non eni-
bescam :
3 Neque irrideant me inimici mei : etenim
universi , qui (ustinent te , non confundentur.
4 Confundantur omnes in;qua agones su-
pervacue.
Vias tuas Domine demonstra mihi : & se
mitas tuas edoce me.
<i Dirige me in veritate tua , &r doce me :
quia tu es Deus salvator meus , & te sustinui
tota die. .
6 Reminiscere miserationum tuarum Do
mine , & misericordiarum tuarum , qux 4
seculo sunt.
7 Delicta juventutis mex , & ignorantias
meas ne memineris.
Secundum misericordiam tuam memento
mei tu : propter bonitatem tuam Domine.
8 Dulcis be rectus Dominus : propter hoc
legem dabit delinquentibus in via.
9 Diriget mansuctos in judicio : docebit
mites vias suas.
io Universe vix Domini , misericordia &
veritas , requirentibus testamentum ejus &-
testimonia ejus.
1 1 Propter nomen tuum Domine propitia-
beris peccato meo : multum est enim.
i x Quis est homo qui timet Dominum ? le-
 4^4 LIBER PSALM. Psalm. XXIV. XXV. XXVI. XXVII.
gem statuit ei in via , quam clegit. Si exurgat adversiim me prselium , in hoc
13 Anima ejus in bonis demorabitur : & ego sperabo.
semen ejus haereditabit terram. 4 Unam petii a Domino , hanc requiram ,
14 Firmamentum est Dominus timentibus ut inhabitem in domo Domini omnibus die*
eum : & testamentum ipsius ut manifeitetur bus vitas me :
illis. Ut videam voluptatem Domini , & visitem
t y Oculi mei semper ad Dominum : quo- templum ejus.
niam ipse evellet de laqueo pedes meos. i Quoniam abscondit me in tabernaculo
15 Respice in me, & miserere mei : quia seo : in die malorum protexit me in abscon- .
unicus & pauper sum ego. dito tabernaculi sei.
17 Tribulationes cordis mei multiplicatas 6 In petra exaltavit me : & nunc exaltavit
sent : de necellitatibus meis erue me. caput meum super inimicos meos.
18 Vide humilitatem meam, & laborem Circuivi , & immplavi in tabernaculo ejus
meum : & dimitte universa delicta mea. hostiam vociferationis : cantabo, & psalmum
19 Respice inimicos meos quoniam multi- dicam Domino.
*/*. plicati sent , & * odio iniquo oderunt me. 7 Exaudi Domine vocem meam , qui cla-
*$. *s- xo Custodi animammeam, & erue me: mavi ad te : miserere mei , & exaudi me.
non erubescam quoniam speravi in te. 8 Tibi dixit cor meum , exquisivit te faciej
xi Innocentes & recti adhserunt mihi : mea , saciem tuam Domine requiram.
quia sestinui te. 9 Ne avertas saciem tuam a me : ne decli
xx Libera Deus Israel , ex omnibus tribula- nes in ira a servo tuo.
tionibus seis. Adjutor meus esto : ne derelinquas me ,
neque despicias me Deus lalutaris meus.
I In finem, Psalmus David XXV. 10 Quoniam pater meus , & mater mea
JUdica me Domine , quoniam ego in inno- dereliquerunt me : Dominus autem assumpsit
centia mea ingressus sum : & in Domino me.
sperans non infirmabor. 1 1 Legem pone mihi Domine in via tua :
x Proba me Domine , & tenta me : ure & dirige me in semitam rectam propter ini
renes meos & cor meum. micos meos.
3 Quoniam misericordia tua ante oculos rx Ne tradideris me in animas tribulantium
meos est : & complacui in veritate tua. me : quoniam inserrexerunt in me testes ini-
4 Non sedi cum eonsilio vanitatis : & cum qui , & mentita est iniquitas sibi.
iniqua gerentibus non introibo. 1 3 Credo videre bona Domini in terra vi-
5 Odivi Ecclesiam malignantium : & cum ventium.
impiis non sedebo. 14 Expecta Dominum, viriliter age : & con-
6 Lavabo inter innocentes mauus meas : & fortetur cor tuum , & sestine Dominum.
circumdabo altare tuum Domine :
7 Ut audiam vocem laudis , & enarrem Psalmus ipsi David XXVII.
universa mirabilia tua. 1 A D re Domine clamabo , Deus meus
8 Domine dilexi decorem domus tux , & X\ ne sileas a me : nequando taceas a
locum habitations gloriae tux. me , & affimilabor deicendentibus in lacuin.
9 Ne perdas cum impiis Deus animam x Exaudi Domine vocem deprecationis mea:
meam, & cum viris sanguinum vitam meam : dum oro ad te : dum extollo manus meas ad
10 In quorum manibus iniquitates sent : templum sanctum tuum.
dcxtera eorum repleta est muneribus. 3 Ne simul trahas me cum peccatoribus : &
I I Ego autem in innocentia mea ingressus cum operantibus iniquitatem ne perdas me :
sum : redime me , & miserere mei. Qui ioquuntur pacem cum proximo seo ,
1 x Pes meus stetit in directo : in Ecclesiis mala autem in cordibus eorum.
bencdicam te Domine. 4 Da illis secundum opera eorum, & secun
dum nequitiam adinventionum ipsorum.
1 Psalmus David priusquam liniretur.XXVI. Secundum opera manuum eorum tribue il
DOminus illuminatio mea , & salus mea , lis : redde retributionem eorum ipsis.
quern timebo i % Quoniam non intellexerunt opera Domi
Dominus protector vit meac , a quo trepi- ni , & in opera manuum ejus dellrues illos ,
dabo ? & non xditicabis eos.
x Dum appropiant super me nocentes , ut 6 Bened ictus Dominus : quoniam exaudivic
edant carnes meas : vocem deprecationis mea:.
Qui tribulant me inimici mei , ipsi infirmati 7 Dominus adjutor meus , & protector
sent & ceciderunt. meus : in ipso speravit cor meum , & adju-
3 Si consistant adversiim me castra , non ti- tus sum.
mebit cor meum. _. . Et refloruit caro mea : & ex voluntate
mea
 LIBER PSALM. P s a l. XXVIIt. XXIX. & XXX. 41 5
Biea confitebor ei. 1 1 Audivit Dominus , & misertus est mei :
8 Dominus fortitudo plebis sux : & protec Dominus factus est adjutor meus.
tor salvationum ChrilH sui est. ii Convertisti planctum meum in gaudium
9 Salvum sac populum tuum Domine , & mihi : conscidisti saccum meum , & circum-
benedic hxreditati tux : & rege eos, & extol- dedisti me lxtitia :
Je illos usque in xternum. 13 Ut cantet tibi gloria mea ; & non com-
pungar : Domine Deus meus in xternum con
I Psalmus David. In confummatione . fitebor tibi.
tabernaculi. XXVIII.
AFferte Domino filii Dei : afFerte Domino 1 In finem, Psalmus David, pro extasi. XXX.
filios arietum. a. T N te Domine speravi non confundar in
1 Afferte Domino gloriam & honorem > X xternum : in justitia tua libera roC.
afferte Domino gloriam nomini ejus : adora- 3 Inclina ad me aurem tuam > accelera uc
te Dominum in atrio sancto ejus. eruas me.
3 Vox Domini super aquas , Deus majesta- Esto mihi in Deum protectorem So in do-
tis intonuit : Dominus super aquas multas. mum refugii , ut salvum me facias.
4 Vox Domini in virtute : vox Domini in 4 Quoniam fortitudo mea , & refugium
magnifkentia. meum es tu: & propter nomen tuum deduces
f Vox Domini consringentis cedros : & con- me , & enutries me.
fringet Dominus cedros Libani : f Educes me de laqueo hoc, quern absconde-
6 Et comminuet eas tanquam vitulum Li runt mihi : quoniam tu es protector meus.
bani : & dilectus quemadmodum silius uni- 6 * In manus tuas commendo spiritum *Lk.
cornium. meum : redemilli me Domine Deus verita- 1. 4'
7 Vox Domini intercidentis flammam ignis : tis.
8 Vox Domini concutientis descrtum : & 7 Odisti observantes vanitates , supervacue.
commovebit Dominus descrtum Cades. Ego autem in Domino speravi :
9 Vox Domini prxparantis cervos, &c reve- 8 Exultabo & lxtabor in misericordia tua. '
labit condense : & in templo ejus omnes di- Quoniam respexisti humilitatem meam :
cent gloriam. salvasti de neceffitatibus animam meam.
10 Dominus diluvium inhabitare facit :& 9 Nee conclusisti me in manibus inimici :
sedebit Dominus rex in xternum. statuisti in loco syatioso pedes meos.
I I Dominus virtutem populo suo dabit : I o Miserere mei Domine quoniam tribulor :
Dominus benedicet populo suo in pace. conturbatus est in ira oculus meus , anima
mea , & venter meus :
1 Psalmus Cantici. In dedicatione domus I I Quoniam defecit in dolore vita mea :
David. XXIX. & anni mei in gemitibus.
a T? Xaltabo te Domine quoniam susce- Infirmata est in paupertate virtus mea : &
l_*pillime : nee delectasti inimicosmeos ossa mea conturbata sunt.
super me. 1 1 Super omnes inimicos meos factus sum
3 Domine Deus meus clamavi ad te , & sa- opprobrium & vicinis meis valde : & timor
nasti me. notis meis.
4 Dcmine eduxisti ab inferno animam Quividebant me , foras fugerunt a me :
meam : sal vast i me adescendentibus in lacum. 1 3 Oblivioni datus sum , tanquam mprtuus
5 Psallite Domino sancti ejus : & consite- a corde.
mini memorix sanctitatisejus. Factus sum tanquam vas perditum :
6 Quoniam ira in indignatione ejus : & vita 14 Quoniam audivi vituperationem multo-
in voluntate ejus. * rum commorantium in circuitu :
Ad vesperum demorabitur fletus : & ad In eo dum convenient fimul adversum me,
maturinum lxtitia. accipere animam meam consiliati sunt.
7 Ego aurem dixi in abundantia mea : Non 1 j Ego autem in te speravi Domine : dixi :
movebor in xternum. Deus meus es tu :
8 Domine in voluntate tua , prxstitisti de- 15 In manibus tuis fortes mex.
cori meo virtutem. Eripe me de manu inimicorum meorum, 8c
Avertisti faciem tuam a me , & factus sum a perscquentibus me.
conturbatus. 17 Illustra faciem tuam super servumtuum,
9 Ad te Domine clamabo : & ad Deum salvum me sac in misericordia tua :
rueum deprecabor. 1 8 Domine non confundar , quoniam invo- '
10 Quae utilitas in sanguine meo , dum des- cavi te.
cendo in corruptionem. Erubescant impii,&: deducatur in infernum :
Numquid confitebitur tibi pulvis ,< aut an- 19 Muta riant labiadolosa. ,
nuntiabit veriutem tuam ? Qux loquuntur adversiis justum iniquita-;
 41 c LIBER PSALM , Psalm. XXXI. XXXII. & XXXIII.
tern , in superbia , & in abusione.
ao Quam magna multitudo dulcedinis tux
Domine, quam abseondisti timentibtis te !
Perfecisti cis , qui sperant in te, in conspec-
tu /iliorum hominum.
*i Abscondes eos in abscondito faciei tux
a conturbatione hominum.
Proteges eos in tabcrnaculo tuo a contra-
dictione linguarum.
1 Benedictus Dominus : quoniam mirifi-
cavit misericordiam suam mini in civitate
munita.
xj Ego autem dixi in excessu mentis mex :
Projectus sum a facie oculorum tuorum.
Ideo exaudisti vocem orationis mex , dum
clamarem ad te.
24 Diligite Dominum omnes sancti ejus ,
quoniam veritatem requiret Dominus , & re-
tribuet abundanter facientibus superbiam.
lyViriliter agite , & confortetur cor vef-
trum , omnes qui speratis in Domino.
Ipsi David intellects. Psalmus XXXI.
1 T} Eati , quorum remissx sunt iniquitates :
D & quorum tecta sunt peccata.
I Beatus vir , cui non imputavit Dominus
peccatum , nee ell in spiritu ejus dolus.
3 Quoniam tacui, inveteraverunt ossa mea,
dum clamarem tota die.
4 Quoniam die ac nocte gravata est super
me maims tua : converfus sum in xrumna
mea , dum configitur spina.
5 Delictum meum cognitum tibi feci : &
injustitiam meam non abscondi.
isti. * Dixi : Confitebor adversum me injusti
$4. tiam meam Domino : & tu remisisti impie-
tatem peccati mei:
6 Pro hac orabit ad te omnis sanctus , in
tempore opportuno.
Verumtamen in diluvio aquarum multarum,
ad eum non approximabunt.
7 Tu es refugium meum a tribulatione, qux
circumdedit me : exultatio mea erue me a
circumdantibus me.
8 Intellectum tibi dabo , & instruam te in
via hac , qui gradieris : firmabo super te ocu-
los meos.
9 Nolite fieri sicut equus & mulus , quibus
non est intellectus.
In camo & frxno maxillas eorum constrin-
ge , qui non approximant ad te.
10 Multa flagella peccatoris , sperantem au
tem in Domino misericordia circumdabit.
I I Lxtamini in Domino & exultate julli ,
& gloriamini omnes recti cordc.
Psalmus David XXXII;
1 T? Xultate justi in Domino rectos decet
XZ/ collaudatio.
1 ConHtemini Domino in cithara : in psal-
tcrio decem chotdarum psaline ilii.
3 Cantate ei canticum novum : bene psallite
ei in vociferatione.
4 Quia rectum est verbum Domini , & om-
nia opera ejus in fide.
5 Diligit misericordiam & judicium : mise
ricordia Domini plena est terra.
6 Verbo Domini cii firmati sunt : & spiri
tu oris ejus omnis virtus eorum.
7 Congregans sicut in utre aquas maris : po-
nens in thesauris abyssos.
8 Timeat Dominum omnis terra : ab eo
autem commoveantur omnes inhabitantes
orbem.
9 * Quoniam ipsc dixit , 8r facta sunt : * <"*
ipse mandavit , & creata sunt. * ';
jo Dominus dissipat consilia gentium : re-{* ,.
probat autem cogitationes populorum3 &re-
probat consilia principum.
11 Consilium autem Domini in sternum
manet : cogitationes cordis ejus in generatio-
ne & generationem.
it Beata gens, cujus est Dominus Deus
ejus : populus , quern elegit in hxreditatem
sibi.
1 3 De cxlo respexit Dominus : vidit omnes
filios hominum.
14 De prparato habitaculo iuo respexit
super omnes , qui habitant terram.
1 f Qui finxit sigillatim corda eorum : qui
intelligit omnia opera eorum.
16 Non salvatur rex per multam virtutem :
& gigas non salvabitur in multitudine virtu-
tis lux.
17 Fallax equus ad salutem : in abundantia
autem virtutis sux non salvabitur.
1 8 Ecce oculi Domini super metuentes eum :
& in eis , qui sperant super misericordia ejus
19 Ut eruat a morte animas eorum : & alat
eos in fame.
10 Anima nostra sustinet Dominum : quo
niam adjutor & protector noster est.
1 1 Quia in eo lxtabitur cor nostrum : & i
nomine sancto ejus speravimus.
1% Fiat misericordia tua Domine super nos :
quemadmodum speravimus in te.
1 Davidi , cum immutavit vultum suum co-
ram Achimelech , & dimisit eum, & abiit
( x. Reg.zx. ) Psalmus XXXJIK,
1 T> Enedicam Dominum in omni tempore t
D semper laus ejus in ore meo.
3 In Domino laudabitur anima mea : au-
diant mansueti , & lxtentur.
4 Magnificate Dominum mecum : & exalte-
mus nomen ejus in idipsum.
f Exquisivi Dominum , & exaudivit me : &
ex omnibus tribulationibus meis eripuit me.
6 Accedite ad eum , &: illuminamini : & fa
des vestrx non confundentur.
7 Iste pauper clamavit, & Dominus exau
divit cum : & de omnibus tribulationibus ejus
salvavit eum.
 LIBER PSALM. Psalm. XXXIII. XXXIV. & XXXV-
8 Immittet Angelus Domini in circuitu ti-
mentium eum : & enpiet eos.
? Gustate , & videte quoniam suavis est
Dominus : beatus vir , qui sperat in co.
10 Timece Dominum omnes sancti ejus :
quoniam non eit inopia timcntibus eum.
* Luc. 11 * Divires eguerunt & esurietunt : inqui-
'. it- rentes autem Dominum non minuentur om-
ni bono.
1 Venice filii, audite me : timorem Domi
ni docebo vos.
*i.P 13 * Quis est homo qui vult vitam diligit
i 10, dies videre bonos ?
14 Prohibe hnguam tuam a malo : &: labia
tua ne loquantur dolum.
1 j Diverte a malo , & sac bonum : inquire
pacem , & perscquere earn.
* tali. 16 Oculi Domini * super justos : & aures
is. 10. ejus in preces eorum.
h,h. 4. 17 Vultus aucem Domini super facientes
'I. mala : ut perdat de terra memoriam eorum.
18 Clamaverunt justi , &c Dominus exaudi-
vit eos : & ex omnibus tribulationibus eorum
liberavit eos.
19 Juxta ell Dominus iis , qui tribulato
sunt corde : & humiles spiritu salvabit.
zo Multx tribulationes juttorum:& de om
nibus his liberabit eos Dominus.
ii Cultodit Dominus omnia ossa eorum :
unum ex his non conteretur.
it Mors psccatorum pesiima : & qui ode-
runt justum delinquent.
13 Redimet Dominus animas servorum
suorum : & non delinquent omnes qui spe-
ranc in eo.
1 Ipsi David. Psalmus XXXIV.
JUdica Domine nocentes me, expugna im-
pugnantes me.
a Apprehende arma & scutum : & exurge
in adjucorium mini.
3 Etfunde frameam , & conclude adversus
eos , qui perlequuntux me : die animae me :
Salus tua ego lum.
* hsrt. 4 * Confundantur & revereantur , quren-
tes animam meam.
Avertantur retrorsum , & confundantur co-
gitantes mihi mala.
5 Fiant tanquam pulvis ante faciem venti :
& Angelus Domini coarctans eos.
6 Fiat via illorum tenebrae &: lubricum : &:
Angelus Domini perscquens eos.
7 Qtioniam gratis absconderunt mihi inte-
ritum laquei sui : supervacue exprobraveruat
animam meam.
8 Veniat illi laqueus quern ignorat : & cap-
tio , quam abscondit , apprehendat eum : &
in laqueum cadat in ipsum.
9 Anima autem mea exultabit in Domino :
& delectabitur super salutari suo.
jo Omnia ossa mea dicent : Domine , quis
417
fimilis tibi ?
Eripies inopem de manu fortiorum ejus ;
egenum & pauperem a diripientibus eum.
1 1 Surgentes testes iniqui , qu ignorabam
interrogabant me.
, 1 1 Retribuebant mihi mala pro bonis : stc-
rilitatem anima: meae.
1 3 Ego autem cum mihi molesti essent , in>
duebar cilicio.
Humiliabam in jejunio animam meam : 8c
oratio mea in sinu meo convertetur.
14 Quasi proximum , & quasi fratrem noC-
trum , sic complacebam : quasi lugens 8c
contristatus sic humiliabar.
1 f Et adversum me 1*tati sunt , & conve-
nerunt : congregata sunt super me flagella ,
& ignoravi.
id Diffipati sunt, nee compuncti , tentave-
runt me , subsannaverunt me subsannationc :
frenduerunt super me dencibus suis.
17 Domine quando respicies ) restitue ani
mam meam a malignitate eorum , a leonibus
unicam meam.
1 8 Confitebor tibi in Ecclesia magna , is
populo gravi laudabo te.
}9 Non supergaudeant mihi qui adversantur
mihi inique : * qui oderunt me gratis & an-
nuunt oculis. I}, as.
io Quoniam mihi quidem pacific^ Ioque-
bantur : & in iracundia terr loquentes , do-
los cogitabant.
ii tt dilataverunt super me os suum : dixe-
runt : Euge , euge , viderunt oculi nostri.
iz Vidisti Domine, ne sileas : Domine 11c
discedas & me.
13 Exurge & intende judicio meo : Deus-
meus , & Dominus meus in causam meam.
4 Judica me secundum justitiam tuam Do
mine Deus meus , & non supergaudeant mihi.
15 Non dicantin cordibus suis : Euge, euge
anim nostri : nee dicant.: Devoravimus eum.
16 Erubefcant & revereantur simul , qui
gratulantur malis meis.
Induanturconfusione & reverentia qui mag
na loquuntur super me.
17 l-xultent tc ltentur qui volunt justi
tiam meam : & dicant semper : Magnificetur
Dominus , qui volunt pacem servi ejus.
18 Et lingua mea meditabitur justitiam
tuam , tota die laudem tuam.
1 In fine, servo Domini ipsi pavid.Psal. XXXV.
a r"\ Ixit injustus ut delinquat in scmetip-
\~J so : non est timor Dei ante oculos ej us.
3 * Quoniam dolose egit in conspectu ejus: * Smj.
ut inveniatur iniquitas ejus ad odium. ! 1
4 Verba oris ejus iniquitas , & dolus : no-
Iuit intelligere ut bene ageret.
j Iniquitatem meditatus est in cubili suo :
astitit omni vi* non bon } malitiam auten
non odivit.
Hhh ij
 4i 8 LIBER PSALM. Psalm. XXXV. XXXVI. & XXXVII.
6 Domine in clo misericordia tua : & ve-
ritas tua usque ad nubes.
7 Justitia tua sicut monies Dei : judicia tua
ab) il'us multa.
Homines , & jumenta salvabis Domine :
8 Quemadmodum multiplicasti milericor-
diam tuam , Deus.
Filii autem hominum , in tegmine alarum
tuarum sperabunt.
9 Inebriabuntur ab ubertate domus tu : &
torrente voluptatis tu potabis eos.
io Quoniam apud te eil sons vit : & in lu-
mine tuo videbimus lumen.
1 1 Prtende misericordiam tuam scientibus
te , & justitiam tuam his , qui recto sum
corde.
1 1 Non veniat mihi pes superbi : & manus
peccatoris non moveat me.
13 lbi ceciderunt qui operantur iniquitatem :
expulsi sunt j nee potuerunt stare.
I Psalmus ipsi David XXXVI.
NOli mulari in malignantibus : neque
zelaveris facientes iniquitatem.
t Quoniam tanquam fnum velociter
arescent : & quemadmodum olera herbarum
cito decident.
3 Spcra in Domino , & sac bonitatem : &
inhabita terram , & pascris in divitiis ejus.
4 Delectare in Domino : & dabit tibi peti-
tiones cordis tui.
j Revela Domino viam tuam , & spera in
eo : & ipse faciet.
6 Et educet quasi lumen justitiam tuam : &
judicium tuum tanquam meridiem :
7 Subditus esto Domino , & ora eum.
Noli mulari in eo , qui profperatur in via
sua : in homine faciente lnjustitias.
8 Define ab ira , & derelinque furorem :
noli mulari ut maligneris.
9 Quoniam qui malignantur , extermina-
buntur : suslinentes autem Dominum, ipsi h-
reditabunt terram.
10 Et adhuc pusillum,& non erit peccator :
& qures locum ejus , & non invenies.
* Math I I * Mansueti autem hreditabunt terram :
*4. & delectabuntur in multitudine pacis.
ix Observabit peccator justum : & stridebit
super eum dentibus suis.
1 3 Dominus autem irridebit eum : quoniam
prospicit quod veniet dies ejus.
. 14 Gladium evaginaverunt peccatores : ir>-
tenderunt arcum iuum ,
Ut dejiciant pauperem & inopem : ut truci-
dent rectos corde.
1 j Gladius eorum intret incorda ipsorum :
& arcus eorum consringatur.
16 Melius est modicum justo, super divitias
peccatorum multas.
17 Quoniam brachia peccatorum conteren- confirmasti super me manum tuam.
tur : confkmat autem justos Dominus.
1 8 Novit Dominus dies immaculatorum :
& hreditas eorum in ternum erit.
19 Non confundentur in tempore malo , &
in diebus famis saturabuntur :
io Quia peccatores peribunt.
Inimici verd Domini mox ut honorificati
fuerint & exaltati: desicientes quemadmodum
fumus deficient.
1 1 Mutuabitur peccator, & non solvet : Jus
tus autem miscretur & tribuet.
iz Quia benedicentes ei hreditabunt ter
ram : maledicentes autem ei disperibunt.
13 Apud Dominum grelsus hominis dirigen-
tur : & viam ejus volet. *
%a Cum ceciderit , non collidetur : quia
Dominus supponit manum suam.
if Junior fui,etenim senui : & non vidi justu
derelictum , nee semen ejus qurens panem.
16 Tota die miseretur & commodat : & se-
me^llius in benedictione erit.
17 Declina a malo , 6c sac bonum : & in
habita in sculum sculi.
18 Quia Dominus amat judicium, & non
derelinquet sanctos suos : in ternum confer-
vabuntur.
Injuili punietur:& semen impiorum peribit.
1.9 Justi autem hreditabunt terram : & in-
habitabunt in sculum sculi super earn.
30 * Os justi meditabitur sapientiam , &c*hn.
lingua ejus loquetur judicium. '' *'
3 1 * Lex Dei ejus in corde ipsius: & non sup- ;,,
plantabuntur gressus ejus. , i. 7-
31 Considerat peccator justum: &qurit
mortificare eum.
33 Dominus autem non derelinquet eum
in manibus ejus : nee damnabit eum cum ju-
dicabitur illi.
34 Expefta D(jminum,& custodi viam ejus :
& exaltabit te ut hreditate capias tenam :
cum perierint peccatores videbis.
3 % Vidi impium superexaltatum , & elera-
tum sicut cedros Libani.
3* Et transivi , & ecce non erat : qu-
sivi eum , & non est invenrus locus ejus.
37 Custodi innocentiam, & vide quitatem:
quoniam sunt reliqui homini pacifico.
38 Injusti autem disperibunt limul : reliqui
impiorum inter'ibunt.
3? Salus autem justorurri a Domino : & pro
tector eorum in tempore tribulationis.
40 Et adjuvabit eos Dominus , & liberabit
eos : & eruet eos a peccatoribus , & salvabit
eos : quia speraverunt in eo.
1 Psalmus David , in rememorationem
de Sabbato. XXXVII.
* T^\ Omine ne in furore tuo arguas me, Syr*
JL>/ neque in ira tua corripias me. t.K
3 Quoniam sagitt tu inrix sunt mihi : &
4 Non est sanicas in carne mea a facie ir
 LIBER PSALM. Psalm. XXXVIL XXXVIII. & XXXIX.
tu* : non est pax offibus meis a facie peccato-
rum meorum.
5 Quoniam iniquitates meat supergressae
sunt caput meum : & sicut onus grave grava-
tae sunt super me.
6 Pucruerunt & corrupt* sunt cicatrices
meae , a facie insipientiae meae.
7 Miser factus sum & curvatus sum usque
in iinem : tota die contristatus ingrediebar.
8 Quoniam lumbi mei impleti sunt illusio-
nibus : & non est sanitas in came mea.
9 AfHictus sum , & humiliatus sum nimis :
rugiebam a gemitu cordis mei.
10 Domine , ante te omne desiderium
meum : & gemitus meus a te non ell abs-
conditus.
1 1 Cor meum conturbatum est , dereliquit
me virtus mea : & lumen oculorum meorum
& ipsum non est mecum.
1 i Amici mei , & proximi mei adversum
me appropinquaverunt , & steterunt.
Et qui juxta me erant , de.longe steterunt :
13 Et vim faciebant qui quaerebant ani-
mam meam.
t qui inquirebant mala mihi , locuti sunt
vanitatcs : & dolos tota die meditabantur-
14 Ego autem tanquam surdus nonaudie-
bam : & sicut mutus non aperiens os suum.
1 5 Et factus sum sicut homo non audiens :
& non habens in ore fuo redargutiones.
16 Quoniam in te Domine speravi : tu
exaudies me Domine Deus meus.
j 7 Quia dixi : Nequando supergaudeant
milii inimici mei : & dum commoventur pe-
des mei , super me magna locuti sunt.
1 8 Quoniam ego in flagella paratus sum :
& dolor meus in conspectu meo semper.
19 Quoniam iniquitatem jneam annuntia-
bo : & cogitabo pro peccato meo.
0 Inimici autem mei vivunt , & confirma-
ti sunt super me : & multiplicati sunt qui ode-
runt me inique.
xi Qui retribuunt mala pro bonis , detrahe-
bant mihi: quoniam sequebar bonitatem.
ii Ne derelinquas me Domine Deus meus :
ne difcesseris a me.
13 Intende in adjutorium meum , Domine
Deus faluns mez.
1 In finem , ipsi Idithun , Canticum
David. Pfalmus XXXVIII.
Ixi : Custodiam vias meas : ut non
D 1 delinquam in lingua mea.
Posui ori meo custodiam , cum consisteret
peccator adversum me.
3 Obmutui , & humiliatus sum , & silui a
bonis : &c dolor meus renovatus est.
4 Concaluit cor meum ;n:ra me :& in me-
ditatione mea exardescet ignis.
5 Locutus sum in lingua mea : Notum sac
mihi Domine finem meum >
4^9
Et numerum dierum meorum quis est : ut
sciam quid desit mihi.
6 Ecce mensurabiles posuisti dies meos : &
substantia mea tanquam nihilum ante te.
Verumtamen universa vanitas , omnis
homo vivens.
7 Verumtamen in imagine pertransit homo :
fed & frustra conturbatur. i
Thefaurizat : & ignorat cui congregabit ea.
8 Et nunc quac est expectatio mea ? nonne
Dominus ? & substantia mea apud te est.
9 Ab omnibus iniquitatibus meis erue me :
opprobrium insipienti dedisti me.
10 Obmutui , & non aperui os meum > quo
niam tu fecisti :
1 1 Amove a me plagas tuas.
1 r A fortitudine manus tuae ego defeci in
increpationibus , proptcr iniquitatem corri-
puisti hominem.
Et tabescere fecisti sicut araneam animam
ejus : verumtamen vane conturbatur omnis
homo.
Exaudi orationem meam Domine , &
deprecationem meam auribus percipe lacry-
mas meas.
Ne lileas : quoniam advena ego sum apud
te , & peregrinus , sicut omnes patres mei.
14 Remitte mihi, ut refrigerer priusquam
abeam , & amplius non ero.
1 In finem , Pfalmus ipsi David XXXIX.
I T~f Xpectans expectavi Dominum , 8c
, JC/ intendit mihi.
tt exaudivit preces meas : & eduxit me
de lacu miscriae , & de luto fcis.
Et statuit super petram pedes meos : & di-
rexit gressus meos.
4 tt immisit in os meum canticum no-
vum , carmen Deo noltro.
Videbunt multi & timebunt : & sperabunt
in Domino.
f Beatus vir , cujus est nomen Domini
spes ejus : & non respexit in vanitates & insa-
nias falfas.
6 Muka fecisti tu Domine Deus meus mi-
rabilia tua : & cogitationibus tuis non est qui
similis sit tibi.
Annuntiavi & locutus sum : multiplicati
sunt super numerum.
7 * Sacriricium & oblationem noluisti : au-
res autem perfecilli mihi. *ffrfr.
to. j.
Holocaulium & pro peccato non postulasti:
8 Tune dixi : Ecce venio.
In capite Iibri scriptum est de me
9 Ut racerem voluntatem tuam : Deus meus
volui , & legem tuam in medio cordis mei.
io Annuntiavi justitiam tuam in Ecclesia
magna , ecce labia mea non prohibebo : Do
mine tu scilli.
I I Justitiam tuam non abscondi in corde
meo : veritatem tuam , &c salutare tuum dixi.
Hhh iij
 430 1IBER PSALM. Psal. XXXIX. XL. XLI. & XLIJ.
Non abscondi misericordiam tuam , Sc ve-
ritatem tuam a consilio multo.
1 1 Tu autem Domine ne longe facias miie-
rationes tuas a me : misericordia tua & ve-
ritas tua semper susceperunt me.
13 Quoniam circumdederunt me mala ,
quorum non eil numerus : comprehenderunt
me iniquitates me, & non potui ut viderem.
Multiplicat sunt super capillos capitis mei:
8: cor meum dereliquit me.
14 Complaceat tibi Domine ut eruas me :
* iifr. * Domine , ad adjuvandum me respice.
9. if * Confundantur & revereantur simul ,
* Supr, qui quarrunt animam meam , ut auferant earn.
J4< 4- Convertantur retrorsum , & revereantur qui
volunt mihi mala.
\6 Ferant confestim confusionem suam , qui
dicunt mihi : Euge , euge.
17 Exultent & ltentur super te omnes
quirentes te : & dicant semper : Magnisicetur
Dominus : qui diligunt salutare tuum.
1 8 Ego autem mendicus sum , & pauper :
Dominus sollicitus est mei.
Adjutor meus , & protector meus tu es ;
Deus meus ne tardavens.
I In finem , Psalmus ipsi David XL.
a T} Eatus qui intelligit super egenum &
D pauperem : in die mala liberabit eum
Dominus.
S Dominus conserves eum, & vivisicet eum,
& beatum faciat eum in terra : & non tradat
eum in animam inimicorum ejus.
4 Dominus opem serat illi super lectum do-
loris ejus : universum stratum ejus versasti in
infirmitate ejus.
5 Ego dixi : Domine miserere mei : sana
animam meam , quia peccavi tibi.
6 Inimici mei dixerunt mala mihi : Quan-
do morietur , & peribit nomen ejus i
7 Et si ingrediebatur ut videret, vana loque-
batur, cor ejus congregavit iniquitatem hbi.
Egrediebatur foras , & loquebatur
8 In idipsum.
Adversum me sufurrabant omnes inimici
mei : adversilm me cogitabant mala mihi.
9 Verbum iniquum constituerunt adversiim
me. Numquid qui dormit non adjiciet ut re-
surgat >
*Jt. JO * Etenim homo pacis mear , in quo spe-
i.itf. ravi : qui edebat panes meos, magnisicavit
super me supplantationem.
II Tu autem Domine miserere mei , & re-
suscita me , & retribuam eis.
1 i In hoc cognovi quoniam voluisti me :
quoniam non gaudebit inimicus meus su
per me.
1 j Me autem propter innocentiam suscepisti:
Srcontirmasti me in conspectu tuo in ternum.
14 Benedictus Dominus Deus lsrab'1 a saccu-
|o > &: usque in sxculum : fiar , fiat.
1 In finem, Intelleflus siliis Core. Psal. XLI.
i f^\ Uemadmodum desiderat cervus ad
V^Jbntes aquarum : ita desiderat ajiima
mea ad te Deus.
3 Sitivit anima mea ad Deum fortem vi-
vum : quando veniam & apparebo ante fa-
ciem Dei ?
4 Fuerunt mihi lacrymx mea? panes die ac
nocte : dum dicitur mihi quotidie : Ubi ell
Deus tuus ?
j Hate recordatus sum , & effudi in me ani
mam meam : quoniam transibo in locum ta-
bernaculi admirabilis , usque ad domum Dei.
In voce exultationis, & confeslionis : sonus
epulantis.
6 Quare tristis es anima mea ? & quare
conturbas me ?
Spera in Deo , quoniam adhuc confitebor
illi : salutare vultus mei ,
7 Et Deus meus.
Ad me ipsum anima mea conturbata est :
propterea memor ero tui de terra Jordanis :
& Hermonium a monte modico.
8 Abyssus abyssum invocat , in voce cata-
ractarum tuarum.
Omnia excelfa tua, & fluctus tui super me
transierunt.
9 In die mandavit Dominus misericordiam
suam : & nocte canticum ejus.
Apud me oratio Deo vitx mea; ,
I o Dicam Deo : Susceptor meus es ,
Quare oblitus es mei ? & quare contrista-
tus incedo , dum affligit me inimicus ?
II Dum conrringuntur ossa mea , exprobra-
verunt mihi qui tribulant me inimici mei.
Dum dicunt mihi per singulos dies : Ubi est
Deus tuus ?
1 1 Quaie tristis es anima mea ? & quare
conturbas me ?
Spera in Deo , quoniam adhuc confitebor
illi : salutare vultus mei , & Deus meus.
x Psalmus David XLI I.
JUdica me Deus , & discerne causam meam
de gente non sancta , ab homine iniquo &
doloso erue me.
i Quia tu es Deus fottitudo mea : quare
me repulisti ? & quare tristis incedo , dum
affligit me inimicus ?
? Emitte lueem tuam & veritatem tuam :
ipu me deduxerunt , & adduxerunt in mon-
tem sanctum tuum , & in tabernacula tua.
4 Et introibo ad altare Dei : ad Deum , qui
ltificat juventutem meam.
Confitebor tibi in cithara Deus Deus meus :
5 Quare tristis es anima mea ? & quare con
turbas me ?
Spera in Deo , quoniam adhuc confitebor
illi : salutare vultus mei , & Deus meus.
 LIBERPSALM.Psal m. XLIII.XL1V. & XLV. 431'
I In Hnem , filiis Core ad intellectum.
Psalmus X L 1 1 1.
a T"\ Eus auribus noitris audivimus : pa-
J_y tres noltri annuntiaverunt nobis.
Opus , quod operatus es in diebus eorum :
& in diebus antiquis.
3 Manus tua gentes disperdidit , & plantasti
eos : afHixisti populos , & expulisti eos :
4 Nee eiiim in gladio suo possederunt ter-
ram , & brachium eorum non salvavit eos :
Sed dextera tua , & brachium tuum , &
illuminatio vultus tui : quoniam complacuisti
in eis.
5 Tu es ipse rex meus & Deus meus : qui
mandas salutes Jacob.
6 In te inimicos nostros ventilabimus cor-
nU] & in nomine tuo spernemus insurgentes
in nobis.
7 Non enim in arcu meo sperabo : & gla-
dius meus non salvabit me.
8 Salvasti enim nos de affligentibus nos : &
odientes nos confudisti.
9 In Deo laudabimur tota die : & in nomi
ne tuo confitebimur in sxculum.
io Nunc autem repulisti &c confudisti nos :
& non egredieris Deus in virtutibus noitris.
ii Avertisti nos retrorsum post inimicos
nostros : & qui oderunt nos , diripiebant sibi.
1 i Dedisti nos tanquam oves esc arum : &
in gentibus dispersisti nos.
1 3 Vendidisti populum tuum sine pretio : &
non suit multitudo in commutationibuseorum.
1 4 Posuisti nos opprobrium vicinis noltris ,
subsannationem & derisum his , qui sum in
circuitu noltro.
1 5 Posuisti nos in similitudinem Gentibus :
commotionem capitis in populis.
i* Toti die verecundia mea contra me est,
& confusio feciei mex cooperuit me. .
17 A voce exprobrantis , & obloquentis :
a facie inimici , 5: persequentis.
18 Hxc omnia venerunt super nos, nee
obliti litmus te : & inique non egimus in
testamento tuo.
\9 Et non receslit retrd cor nostrum: &
declinasti scmitas nostras a via tua :
xo Quoniam humiliasti nos in loco afflic-
tionis , & cooperuit nos umbra mortis.
I I Si obliti sumus nomen Dei nostri , & si
expandimus manus nostras ad Deum alienum:
n Nonne Deus requiret ista t ipse enim
novit abscondita cordis.
* Rom. * Quoniam propter te mortificamur toti
1. j6. die : xstimati sumus sicut oves occisionis.
3 Exurge, quare o normu Domine ? exur-
ge , & ne repellas in finem.
14 Quare faciem tuam avertis , oblivisceris
inopii nostra: > tribulaticnis nostrce
if Quoniam humiliata est in pulvere ani-
ma nostra : conglutinatus est in terra venter
noster.
16 Exurge Domine , adjuva nos : & redime
nos propter nomen tuum.
I In finem , pro iis , qui' commutabuntur ,
filiis Core , ad intellectum , Canticum
prodilecto. Psalmus XLIV.
* Y7 Ructavit cor meum verbum bonum :
C/dico ego opera mea regi :
Lingua mea calamus scribar , velociter feri-
bentis.
3 Speciosus formi prat filiis hominum ,
ditt'usa est gratia in labiis tuis : propterea
benedixit te Deus in ternum.
4 Accingere gladio tuo super femur tuum ,
potentislime ,
5 Specie tua & pulchritudine tua intende ,
prospere procede , & regna ,
Propter veritatem & manfuetudinem,&r jus-
titiam : & deducet te mirabiliter dextera tua.
6 Sagittx tux acutx , populi sub te cadem ,
in corda inimicorum regis.
7 * Sedes tua Deus in sxculum sxculi : vir- * Jlttr.
ga directionis virga regni tui. .
8 Dilexisti justitiam , & odisti iniquitatem :
propterea unxit te Deus Deus tuus oleo lxtitix-
prx confortibus tuis.
9 Mirrha , & gutta , & casia a vestimentis
tuis , a domibus eburneis : ex quibus delecta.-
verunt te
10 Filix regum in honore tuo.
Astitit regina 1 dextris tuis in vestitu deau-
rato , circumdata varietate.
I I Audi filia , & vide , & inclina aurem
tuam : & obliviscere populum tuum , & do-
mum patris tui.
1 x Et concupiscet rex decorem tuum : quo
niam ipse ell Dominus Deus tuus , &c adora-
bunt eum.
1 3 Et filix Tyri in muneribus vultum tuum
deprecabuntur , omnes divites plebis.
14 Omnis gloria ejus rilix regis ab intus ,
in fimbriis aureis
1 f Circumamicta varietatibus.
Adducentur regi virgines post earn : proxi-
mx ejus afterentur tibi-
\6 Afferentur in lxtitia & exultatione : ad
ducentur in templum regis.
1 7 Pro patribus tuis nati sum tibi filii : con
titues eos principes super omnem terram.
1 8 Memores erunt nominis tui in omni ge-
neratione Sc generationem.
Propterea populi confitebuntur tibi in xter-
num : 6c in sxculum sxculi.
In finem filiis Core pro arcanis.
Psalmus XLV.
s "in\ Eus noster refugium , & virtus : ad-
l_J jutor in tribulationibus , qux inve-
nerunt nos nimis.
3 Propterea non timebimus dum turbabitu
terra : He transferentur montes in cor marts.
 43t LIB ER PSALM. Psalm. XLV. XLVI. XLVII. & XLVIL.
4 Sonuerunt & turbatx funr aquae eorum :
conturban funt montes in fortitudine ejus.
f Fluminis impetus lxtificat civitatem Dei :
fanftificavit tabernaculum fuum Altiffimus.
6 Deus in medio ejus , non commovebi-
tur : adjuvabit earn Deus mane diluculo.
7 Conturbatx funt gentes , & inclinata funt
regna : dedit vocem fuam , mota eft terra.
8 Dominus virtutum nobifcum : fufceptor
nofter Deus Jacob.
9 Venite , & videte opera Domini , quae
pofuit prodigia fuper terram :
io Auferens bella ufque ad finem terra.
Arcum conteret , & confringet arma : &
fcuta comburet igni :
1 1 Vacate,& videte quoniam ego fum Deus:
exaltabor in gentibus , &c exaltabor in terra.
Dominus virtutum nobifcum : fufceptor
nofter Deus Jacob.
i'In fiiiem , pro Ullis Core Pfalmus XLVI.
f\ Mnes Gentes plaudite manibus : ju-
V_>/ bilate Deo in voce exultationis.
3 Quoniam Dominus excelfus , terribilis :
Rex magnus fuper omnem terram.
4 Subjecit populos nobis, & gentes fub
pedibus noftris.
. . * Elegit nobisJucreditatem fuam , fpeciem
Jacob , quam dilexit. >: '
6 * Aicendit Deus in jubilo , & Dominus
* 2 Reg.
' in voce tubx.
7 Pfallite Deo noftro, pfallite : pfallite
Kegi noftro , pfallite.
8 Quoniam Rex omnis terra: Deus : pfallite
fapienter.
- 9 Regnabit Deus fuper Gentes : Deus fedet
fuper ledem fantam fuam.
i o Principes populorum congregad funt
cum Deo Abraham : quoniam dii fortes ter
ra: , vehementer elevati funt.
i Pfalmus Cantici filiis Core fecunda
Sabbati ] XLVII.
i Tw / Agnus Dominus , & laudabilis ni-
JVjLmis in civitate Dei noftri, in monte
fanfto ejus.
3 Fundatur exultatione univerfx terrae mons
Sion , latera Aquilonis , civitas Regis magni.
4 Deus in domibus ejus cognofcetur , cum
fufcipiet earn.
Quoniam ecce reges terrae congrega
Amt : convenerunt in unum. , meam de manu infer , cum aeeeperit me.
6 Ipil videntes fie admirati funt , conturban
funt , common funt :
7 Tremor apprehendit eos.
Ibi dolores ut parturientis ,
8 In fpirituvehementi conteres navesTharfis.
9 Siut audivimus , fie vidimus in civitate
Domini virtutum, in civitate Dei noftri : Deus
t'undavit earn in xternum.
Sufcepimus Deus nuericordiam main,
in medio templi tui.
1 1 Secundum nomen tuum Deus , fie & laus
tua in fines terrx: juftiti plena eftdextera tua.
i i Lxtetur mons Sion , & exultent filias
Judae , propter judicia tua Domine.
13 Circumdate Sion , & complectimini
earn : narrate in turribus ejus.
14 Ponite corda veftra in virtute ejus: &
diftribuite domos ejus , ut enarretis in pro-
genie altera.
1 $ Quoniam hie eft Deus , Deus nofter in
xternum , & in fxculum fxculi : ipfe reget
nos in fxcula.
I In finem , filiis Core Pfalmus XLVIII.
A Udite hase omnes Gentes: auribusper-
/\cipite omnes , qui habitatis orbem :
3 Quique terrigenx, & filii hominum : fimul
in unum dives & pauper.
4 Os meum loquetur fapientiam : & medi-
tatio cordis mei prudentiam.
5 * Inclinabo in parabolam aurem meam : * Pf.
aperiam in pfalterio propofitionem meam. 77. 1.
6 Cur timebo in die mala ? iniquitas calca- Mut i J.
nei mei circumdabit me :
7 Qui confidunt in virtute fua : & in multi-
tudine divitiarum fuarum gloriantur-
8 Frater non redimit , redimet homo : non
dabit Deo placationem fuam.
9 t pretium redemptions animx fux : 8c
laborabit in xternum ,
10 Et vivet adhuc in finem.
I I Non videbit interitum , cum viderit fa-
pientes morientes : fimul infipiens , & ftultus
peribunt ,
Et relinquent alienis divitias fuas :
1 1 Et fepulchra eorum domus illorum in
xternum.
Tabernacula eorum in progenie , & proge
nie : vocaveiunt nomina fua in terris fuis.
13 Et homo , cum in honore eilet , non in-
tellexit : comparatus eft jumentis infipienti-
bus , & fimilis factus eil illis.
1 4 Hxc via illorum feandalum ipfis : 8c
poftea in ore fuo complacebunt.
1 5 Sicut oves in inferno pofiti funt : mors
depafeet eos.
Et dominabuntur eorum jufti in matutino :
& auxilium eorum veterafeet in inferno
gloria eorum.
16 Veruntamen Deus redimet animam
17 Ne tirhuetis cum dives fatus fuerit ho
mo : & cum mukiplicata fuerit gloria doms
ejus.
18 Quoniam cum interierit , non fumet om
nia : eque defeendet cum eo gloria ejus.
19 Quia anima ejus in vita pfius benedice-
tur : confitebitur tibi aim bnefeceris ei.
10 Introibit ufque in progenies patrum fuo- V-
rum : O ufque in xternum non videbit 1.
i Homo 2
 LIBERPSALMORU M? Psalm. XLIX. L &LL 433
1 1 Homo , cum in honore esset , non intel-
kxit :. eomparatus est jumentis insipientibus,
&c limilis factus eit illis.
i Psalmus Asaph. XLiX.
DEus deorum Dominus locutus est : & vo-
cavit terram ,
A soiis ortu usque ad occasum :
z Ex Sion species decoris ejus.
3 Deus manifests veniet : Deus noster &
non silebit.
Ignis in conspectu ejus exardescet : & in cir-
cuitu ejus tempestas valida.
4 Advocabic caelum desursum : & terram
discernere populum suum.
? Congregate illi sanctos ejus : qui ordi-
nant testamentum ejus super sacrificia.
6 tt annuntiabunt cacli justitiam ejus : quo-
niam Deus judex est.
7 Audi populus meus , & loquar : Israel,
& testificabor tibi : Deus Deus tuus ego sum,
8 Non in sacrifices tuis arguam te : holo-
causta autem tua in cospedtu meo sunt semper.
9 Non accipiam de domo tua vitulos : ne-
que de gregibus. tuis hircos.
io Quoniam meae sunt omnes fer sylva-
rum , jumenta in montibus & boves.
ii Cognovi omnia volatilia cxli : & pul-
chritudo agri mecum est.
1 1 Si esuriero , non dicam tibi : meus est
enim orbis terra , & plenitudo ejus.
13 Numquid manducabo carnes taurorum ?
aut sanguinem hircorum potabo ?
14 Immola Deo sacrificium laudis : & red-
de altislimo vota tua.
1 j Et invoca me in die tribulationis : eruam
te , & honorificabis me.
16 Peccatori autem dixit Deus : Quare tu
enarras justitias meas , & assumis tellamen
tum meum per os tuum ?
17 Tu vero odisti disciplinam : & projecisti
fermones meos retrorsum :
1 8 Si videbas furem , currebas cum eo : &
cum adulteris portionem tuam ponebas.
19 Os tuum abundavit malitia : & lingua
tua concinnabat dolos.
10 Sedens adversus fratrem tuum Ioqueba-
ris , & adversus filium matris tu ponebas
scandalum :
11 Hc fecisti , & tacui.
Existimasti inique quod ero tui similis : ar
guam te, & statuam contra faciem tuam.
zz Intelligite haec qui obliviscimini Deum :
nequando rapiat , & non sit qui eriprat.
13 Sacrificium laudis honorificabit me : &
illic iter , quo ostendam iili salutare l3ei.
1 In finem , Psalmus David ,
z Cum venit ad eum Nathan Propheta
quando intravit ad Bethsabee.
(x. Reg. ii.) Psalmus L.
3 "iy A Iierere mei Deus , secundum mag-
JVjL nam misericordiam tuam.
Et secundum multitudinem miscrationum
tuarum , dele iniquitatem meam.
4 Amplius lava me ab iniquitate mea : &
a peccato meo munda me.
<j Quoniam iniquitatem meam ego cognof-
co: & peccatum meum contra me est semper.
6 Tibi soli peccavi , & malum coram te fe-
ci : * ut justificeris in sermonibus tuis , & yin- * Rom.
cas cum judicaris. 4-
7 Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum :
& in peccatis concepit me mater mea.
8 Ecce enim veritatem dilexisti : incerta, &
occulta sapienti tu manifestasti mihi.
9 * Asperges mehyssopo , &mundabor : *lh.
lavabis me , & super nivem dealbabor. '4-
io Auditui meo dabis gaudium & ltitiam : Nw.n.
& exultabunt osta humiliata.
1 1 Averte faciem tuam a peccatis meis : &
omnes iniquitates meas dele.
i z Cor mundum crea in me Deus : & spi-
ritum rectum innova in visceribus meis.
13 Ne projicias me a facie tua : & spiritum
sanctum tuum ne auferas a me.
14 Redde mihi lxtitiam salutaris tui : &
spiritu principali confirma me.
- ' j Docebo iniquos vias tuas , & impii ad
te convertentur.
J6 Libera me de sanguinibus Deus , Deus
falutis mex, & exulcabit lingua mea justitiam
tuam.
1 7 Domine, labia mea aperies : & os meum
annuntiabit laudem tuam.
18 Quoniam si voluisles sacrificium dedis-
sem utique : holocaustis non delectaberis.
19 Sacrificium Deo spiritus contribulatus :
cor contritum , & humiliatum Deus non des-
picies.
10 Benigne sac Domine in bona voluntate
tua Sion , ut ardificentur muri Jerusalem.
11 Tune acceptabis sacrificium justitiar ,
oblationes , & holocausta : tune imponent
super altare tuum vitulos.
1 In finem , Intellectus David ,
z Cum venit Doeg Idumarus , & nuntiavic
Saiih : Venit David in domum Achimelech.
( r. Reg. 11. 9. ) Psalmus II.
i /^\Uid gloriaris in malitia , qui potens
V_J| es in iniquitate ?
4 Tota die injustitiam cogitavit lingua tua :
sicut novacula acuta fecisti dolum.
J Dilexisti malitiam super benignitatem :
iniquitatem magis quam loqui quitatem.
6 Dilexisti omnia verba prcipitationis}lin-
gua dolosa.
8 Propterea Deus destruet te in finem, evel-
let te, & emigrabit te de tabernaculo tuo : &c
radicem tuam de terra viventium.
8 Videbunt iusti, & timebunt, & super eum
ridebunt , & dicent :
9 Ecce homo , qui non posuit Deum adju-
torem suum :
Iii
 434 LIBER PSALM. Ps aim. LI. III. LIU. & LIV.
Sed speravit in multitudine divitiarum sua- 3 Intende mihi , & exaudi me.
rum : & praevaluit in vanitate sua. Contrillatus sum in exetcitatione mea : &
io Ego autem , sicut oliva fructifera in do- conturbatus sum
mo Dei , speravi in miscricordia Dei in xter- 4 A voce inimici , & a tribulatione pecca-
num : & in sculum sculi. toris.
1 1 Confitebor tibi in sculum quia secisti : Quoniam declinaverunt in me iniquitates :
& expectabo nomen tuum , quoniam bonum & in ira moleili erant mihi.
est in conspectu sanctorum tuoram. 5 Cor meum conturbatum est in me : &
formido mortis cecidit super me.
i In finem , pro Mab'leth intelligenti 6 Timor & tremor venerunt super me : &
David. PsalmusLIl. contexerunt me tenebra? :
7 Et dixi : Quis dabit mihi pennas sicut co-
* PR DIxit insipiens in corde suo : Non est * lumb , & volabo , & requielcam ?
Ij.J. Deus. 8 Ecce elongavi fugiens : & mansi in solitu-
i Corrupti sunt , & abominabiles facti siint dine.
in iniquitatibus : non ell qui facial bonum. 9 Expectabam eum , qui salvum me fecit
3 * Deus de carlo prospexit super rilios ho- a pusillanimitate spiritus , & tempestate.
1}. z. minum : ut videat si est intelligens , aut re- io Pracipita Domine, divide linguas eorum:
quirens Deum. quoniam vidi iniquitatem , & contradictio-
Ram. 4 * Omnes declinaverunt , simul inutiles nem in civitate.
it. facti sunt ; non-ell qui faciat bonum , non est 1 1 Die ac nocte circumdabit earn super mu-
usque ad unum. ros ejus iniquitas : & labor in medio ejus ,
* Nonne scient omnes qui operantur ini- n Et injultitia.
quitatem , qui devorant plebem meam ut ci- Et non defecitde plateis ejus usura,& dolus.
bum panis ? 13: Quoniam si inimicus meus inaledixilset
6 Deum non invocaverunt : illic trepidave- mihi j sullinuissem utique.
runt timore , ubi non erat timor. fct si is , qui oderat me , super me magna
Quoniam Deus diifipavit ossa eorum qui locutus fuisset : abscondiilem me forsitan ab
hominibus placent : confusi sunt , quoniam eo.
Deus sprevit eos. 14 Tu ver6 homo unanimis : dux meus,
7 Quis dabit ex Sion salutare Israel ? cum & notus meus.
converterit Deus captivitatem plebis su, 1 5 Qui simul mecum dukes capiebas cibos :
exultabit Jacob , & ltabitur Israel. in domo Dei ambulavimus cum con fen fu.
1 6 Veniat mors super illos : &c descendant
i In finem. In carminibus intellectus David. in infernum viventes :
Cum venissent Ziphi , & dixissent ad Quoniam nequiti in habitaculis eorum : in
Saul Nonne David ablconditus ell apud nos ? medio eorum.
Re^.xj. 19. i6. i. ) Psalmus L1II. 17 Ego autem ad Deum clamavi : & Do-
minus salvabit me.
3 s*YEus. 'n nomine tuo salvum me sac : 1 8 Vespere , & mane , & meridie narrabo
jL/ & in virtute tua judica me. 8c annuntiabo : & exaudiet vocem meam.
4 Deus exaudi orationem meam : auribus j 9 Redimet in pace animam meam ab his,
percipe verba oris mei. qui appropinquant mihi : quoniam inter mul-
1 Quoniam alieni insurrexerunt adversum tos erant mecum.
me , & fortes quarsierunt animam meam : & io Exaudiet Deus , & humiliabit illos , qui
non proposuerunt Deum ante conspectum est ante lcula.
suum. Non enim ell illis commutatio , & non ti-
6 Ecce enim Deus adjuvat me : & Domi- muerunt Deum :
tius fusceptor ell animae me. 1 1 Fxtendit manum suam in retribuendo.
7 Averte mala inimitismeis : &inverita- Contaminaverunt testamentum ejus ,
te tua difperde illos. zi Divisi sunt ab ira vultus ejus : & appro-!
8 Voluntarie sacrificabo tibi , &: confitebor pinquavit cor illius.
nomini tuo Domine : quoniam bonum est : Molliti sunt sermones ejus super oleum :
9 Quoniam ex omni tribulatione cripuilli & ipsi sunt jacula.
me : & super inimicos meos delpexit oculus 23 * Jacta super Dominum curam mam, *,
meus. & ipse te enutriet : non dabit in jeternum . u.
fluctuationem jullo. tw-
i In sinem , in carminibus intellectus 14 Tu verd Deus deduces eos , in puteum ' .: Pft
David. Psalmus LIV. interitus.
i F^ Xaudi , Deus orationem meam , & Viri sanguinum , & dolosi non dimidiabunt S'
l_,ne despexeris deprecationem meam :- dies suos : ego autem sperabo in te Domine.
 LIBER PSALM.Psalm. LV. LVI. LVII. & LVIII.
i Tn finem , pro populo , qui a Sanctis lon-
gc factus est , David in tituli infcriptionem,
ciim tenuerunt eum Allophyli in Geth.
( i. Reg. ii. ii. ) Psalmus LV.
1 * A A ^erere mei Deus quon'am c?n-
JVj. culcavit me homo : toti die im-
pugnans tribulavit me.
3 Concolcaverunt me inimici mci tota die :
quoniam muhi bellantes adversiim me.
4 Ab altitudine diei timebo : ego verd in te
sperabo.
j In Deo laudabo sermones meos , in Deo
speravi : non timebo quid faciat mihi caro.
6 Tota die verba mea execrabantur : adver-
sum me omnes cogitationeseorum,inmalum.
7 Inhabitabunt & abfcondent: ipsicalca-
neum meum observabunt.
Sicut sustinuerunt animam meam ,
8 Pro nihilo ialvos facies illos : in ira po-
pulos confringes.
9 Deus , vicam meam annuntiavi tibi : po-
suisti lacrymas meas in conspectu tuo ,
Sicut & in promiffione tua :
io Tune convertentur inimici mei retrorsum.
In quacumque die invocavero te : ecce cog-
novi quoniam Deus meus es.
ii In Deo laudabo verbum , in Domino
laudabo sennonem : in Deo speravi : non ti
mebo quid faciat mihi homo.
ix In me sunt Deus vota tua, qua: reddam,
laudationes tibi.
i j Quoniam eripuisti animam meam de
morte , & pedes meos de lapsu : ut placeam
coram Deo in lumine viventium.
i In finem , Ne disperdas , David in tituli
inscriptionern,cum fugeret a facie Saiil in spe- to : utique est Deus judicans eos in terra.
luncam. ( i. Reg. n. i.& z+. *.)
Psalmus LVI.
1 \ A iferere me' Deus ' m^erere me> : vit domum ejus , ut eum interficeret.
LVJ quoniam in te confidit anima mea.
Et in umbra alarum tuarum sperabo > do
nee transeat iniquitas.
3 Clamabo ad Deum akissimum : Deum
qui benefecit mihi.
4 Mi sit de clo , & liberavit me : dedit in de viris sanguinum salva me.
opprobrium conculcantes me.
Misit Deus misericordiam suam , & verita- ruerunt in me fortes.
tem suam ,
5 Ft eripuit animam meam de medio catu-
lorum leonum : dormivi conturbatus.
Filii hominum dentes eorum arma & sagit-
tae : & lingua eorum gladius acutus.
6 Exaltare super ccelos Deus : & in omnem
terram gloria tua.
7 Laqueum paraverunr pedibus meis : &
incurvaverunt animam meam.
Foderiuit ante faciem meam foveam : 8c
inciderunt in earn.
435
8 Paratum cor meum Deus , paratum cot
meum > cantabo , & psalmum dicam.
9 Exurge gloria mea , exurge psalterium &
cithara : exurgam diluculo. (
io Confitebor tibi in populis Domine : &
psalmum dicam tibi in gentibus :
1 1 Quoniam magnificata est usque ad clos
misericordia tua j & usque ad nubes veritas
tua.
1 1 Exaltare super clos Deus : & super om
nem terram gloria tua.
i In sinem , Ne disperdas , David in tituli
infcriptionem. Psalmus LVII.
l QI vere utique justitiam loquimini , rec-
3ta judicate filii hominum.
3 Etenim in corde iniquitates operamii n :
in terra injustitias manus vestrae concinnant.
4 Alienati sunt peccatores a vulva , errave-
runt ab utero : locuti sunt falsa.
5 Furor illis secundum fimilitudinem ser-
pentis : sicut aspidis surdx , & obturantis au-
res suas ,
6 Qua; non exaudiet vocem incantantium :
& venefici incantantis sapienter.
7 Deus conteret dentes eorum in ore ipso-
rum : molas leonum confringet Dominus.
. 8 Ad nihilum devenient tanquam aqua de-
currens : intendit arcum fuum donee infir-
mentur.
9 Sicut cera , quar fluit , auferentur : siiper-
cecidit ignis , &. _non viderunt solem.
' io Priusquam intelligerent spinac vestrae
rhamnum : sicut viventes , sic in ira absor-
bet eos.
n Laztabitur Justus ciim yiderit vindictam :
manus suas lavabit in sanguine peccatoris.
1 1 Et dicet homo : Si utique est fructus jus-
i In finem , Ne disperdas , David in tituli
infcriptionem , quando misit Saiil , &: cullodi-
( i. Reg. 19. ii.) Psalmus LVIII.
* C Ripe me de inimicis meis Deus meus :
JC& ab insurgentibus in me libera me.
3 F.ripe me de operantibus iniquitatem : 8i
4 Quia ecce ceperunt animam meam : ir-
j Neque iniquitas mea , neque peccatum
meum Domine : sine iniquitate cucurri , &
direxi.
6 Exurge in occurfum meum , &' vide : &
tu Domine Deus virtutum , Deus Israel.
Intende ad visitandas omnes genres : non mt-
serearis omnibus , qui operantur iniquitatem.
7 Convertentur ad vefperam : & famem
patientur ut canes , & circuibunt civitatem
8 Ecce loquentur in ore suo , & trb.dius
labiis eoium : quoniam quis audivit ?
Iii ij
43* LIBER PSALM. Psalm. LVIII. LIX. LX. & LXI.
9 Et tu Domine deridebis cos : ad nihilum
deduces omnes gentes.
io Fortitudiiiem mcam ad te custodiam >
quia Deus suscepcor meus es :
ii Deus meus, miscricordia jus praeve-
jiiet me.
it Deus ostendet mihi super inimicos
meos , ne occidas eos : nequando obliviscan-
tur populi mei.
Disperge illos in virtute tua : & depone eos
protector meus Domine :
13 Delictum oris eorum, sermonem la-
biorum ipsorum : & comprehendantur in su-
perbia sua.
Et de execratione & mendacio annuntia-
buntur
14 In consummatione : inira consumma-
tionis , & non erunt.
Et scient quia Deus dominabitur Jacob : &
finium terrae.
1 % Convertentur ad vesperam , & famem
patientur ut canes : & circuibunt civitatem.
16 Ipsi difpergentur ad manducandum : si
Terd non fuerint saturati , & murmurabunt.
1 7 Ego autem cantabo fortitudinem tuam :
& exultabo mane misericordiam tuam.
m Quia sactus es susceptor meus , & refu-
giiun meum , in die tribulationis meae.
18 Adjutor meus tibi psaJlam , quia Deus
susceptor meus es : Deus meus miscricordia
mea.
1 In sinem , Pro his , qui immutabuntur , in
tituli inscriptionem ipsi David in doctrinam ,
1 Cum succendit Mesopotamiam Syria; , &
Sobal , & convertit Joab , & percuffit Idu-
maeam in valle Saliriarum duodecim millia.
[t.Reg. 8.1. &10.7.&1. Par. 18. 1. jPsal.LIX.
3 TA Eus repulisti nos , & destruxisti nos :
JLJ iratus es , & miscrtus es nobis.
4 Commovisti terram , & conturbasti earn :
iana contritiones ejus , quia commota est.
j Ostendisti populo tuo dura : potasti nos
vino compunctionis.
6 Dedilti metuentibus te significationem :
lit fugiant a facie arcus :
Ut liberentur dilecti tui :
7 Salvum sac dextera tui , & exaudi me.
8 Deus locutus est in sancto suo : Laetabor ,
& partibor Sichimam : & convallem raberna-
cusorum metibor.
9 Meus est Galaad , &: meus est Manasses :
& Ephraim fortitudo capitis mei.
Juda rex meus :
I o Moab olla spei meae.
In Jdumam extendam calceamentum
meum : mihi alienigen subditi funt.
I I Quis deducet me in civitatem munitam ?
quis deducet me usque in Idumasam ?
1 1 Nonne tu Deus , qui repulisti nos"? &
uon egredieiis Deus in virtutibus nostris i
1 3 Da nobis auxilum de tribulatione : quia
vana salus hominis.
14 In Deo faciemus virtutem : & ipse ad
nihilum deducet tribulantes nos.
1 In finem , in hymnis David Psal. L X.
1 T7 Xaudi Deus deprecationem meam :
_j intende orationi meae.
3 A sinibus terra? ad te clamavi , dam an-
xiaretur cor meum , in petra exaltasti me.
Deduxisti me ,
4 Quia sactus es spes mea : turris fortitudi-
nis a lacie inimici.
5 Inhabitabo in tabernaculo tuo in saecula ,
protegar in velamento alarum tuarum.
6 Quoniam tu Deus meus exaudilti oratio-
nem meam : dedilti haereditatem timencibus
nomen tuum.
7 Dies super dies regis adjicies : annos ejus
usque in diem generationis &: generationis.
8 Permanet in aetemum in conspectu L>ei :
misericordiam & veritatcm ejus quis re
quires f
$ Sic psalmum dicam nomini tuo in secu-
lum sxculi : ut reddam vota mea de die
in diem.
I In finem , Pro Idithun , Psalmus David
LXL
% VT Onne Deo subjecta erit anima mea ?
l_\i ab ipso enim salutare meum.
3 Nam & ipse Deus meus , & salutaris
meus : susceptor meus,non movebor amplius.
4 Quousque irruitis in hominem ? mteriicitis
univerii vos , tanquam parieti inclinato , &
maceri depuls ?
5 Verumtamen pretium meum cogitaverunt
repeliere , cucurri in siti : ore suo benedice-
bant , & corde suo maledicebant.
6 Verumtamen Deo subjecta esto anim
mea : quoniam ab ipso patientia mea.
7 Quia ipse Deus meus , & salvator meus :
adjutor meus , non emigrabo.
8 In Deo salutare meum , & gloria mea ;
Deus auxilii mei , ik spes mea in Deo est.
9 Sperate in eo omnis congregatio populi,
effunclite coram iilo corda veltra : Deus adju
tor noster in xternum.
10 Verumtamen vani filii hominum , men-
daces lilii hominum in stateris : ut decipiant
ipsi de vanitate in idipsum.
II Nolite sperare in iniquitate , &rapinas ^j^
nolite concupiscere : diviti si arfluant, nolite l6 -7,
cor apponere. .
1 1 Semel locutus est Deus, duo hc audivi, : *
quia poteltas Dei est , > sw-
1 3 Et tibi Domine miscricordia : * quia tu '^''^
leddes unicuique juxta opera sua. fc '
 LIBER PSALM. Psalm. LXII. LXIII. LXIV. & LXV. 437
3 nxaudi
Exaudi orationem meam : ad te omnis
1 Psalmus David, Cum csset in descrto caro veriiet.
Idumx. ( i. Keg. . j. ) L X 1 1, 4 Verba iniquorum praevaluerunt super nos :
s I~~\ Eus Deus meas ad te de luce vigilo. & impietatibus nostris tu propitiaberis.
JlJ Sitivit in te anima mea , quam j Beams , quern elegisti , &: assumpsisti :
multipliciter tibi caro mea. inhabitabit in atriis tuis.
3 In terra deserta , & invia , & inaquosa : Replebimur in bonis domus tu : sanctum
fie in sancto apparui tibi , ut viderem virtu- est templum tuum ,
tem tuam , & gloriam tuam. 6 Mirabile in quitate.
4 Quoniam melior est misericordia tua su Exaudi nos Deus salutaris noster , spes om
per vitas : labia mea laudabunt te. nium rinium terra: , 6c in mari longe.
.j Sic benedicam te in vita mea : 8c in no 7 Praeparans montes in virtute tua , accin-
mine tuo levabo manus meas. ctus potentia :
6 Sicut adipe & pinguedine repleatur anima 8 vJui conturbas profundum maris , sonum
mea :& labiis exultationis laudabit os meum. fiudtuum ejus.
7 Si memor tui tui superstratum meum, Turbabuntur genres ,
in matutinis meditabor in te : 9 Et timebunt qui habitant terminos a si-
8 Quia fuisti adjutor meus. gnis tuis:exitus matutini & vespere delectabis.
Et in velamento alarum tuarum exultabo , io Visitalti terram & inebriaiti earn : multi-
9 Adhaclit anima mea post te : me suscepit plicalti locupletare earn.
dextera tua. Flumen Dei repletum est aquis , parasti ci-
io Ipsi verd in vanum quarsierunt animam bum iliorum : quoniam ita est praeparatio ejus.
meam , introibunt in inferiora terrx : 1 1 Rivos ejus inebria , multiplica genimina
r i Tradentur in manus gladii , partes vul- ejus : in stillicidiis ejus laetabitur germinans.
pium erunt. 1 1 Benedices coronae anni benignitatis tux :
ii Rex ver6 lxtabitur in Deo , laudabuntur & campi tui replebuntur ubertate.
omnes qui jurant in eo : quia obstrudtum est 13 Pinguescent speciosa deserti : & exulta-
os loquentium iniqua. tione colles accingentur.
1 4 lnduti liint arietes ovium , & valles
i In finem , Psalmus David LXIII. abundabunt frumento : clamabunt, etenim
i r?Xaudi Deus crationem meam cum hymnum dicent.
JL^deprecor : a timore inimici eripe ani-
mam meam. I In finem 5 Canticum Psalmi resurre-
3 Protexisti me a conventu malignantium : dtionis. Psalmus LXV.
a multitudine operantium iniquitatem. JUbilate Deo omnis terra :
4 Quia exacuerunt ut gladium linguas suas : 1 Pi'almum dicite nomini ejus : date glo
intenderunt arcum rem amaram , riam laudi ejus.
5 Ut sagittent in occultis immaculatum. 3 Dicite Deo quam terribilia sunt opera
tua Domine ! in multitudine virtutis tux men-
6 SubitO sagittabunt eum, & non timebunt:
firmaverunt sibi sermonem nequam. tientur tibi inimici tui.
Narraverunt ut absconderent laqueos j dixi- 4 Omnis terra adoret te , & psallat tibi :
runt : Quis videbit eos ? psalmum dicat nomini tuo.
5 Venite , & videte opera Dei : terribilis in
7 Scrutati sunt iniquitates ; defecerunt scru-
tantes scrutinio. confiliis super rilios hominum.
Accedet homo ad cor ahum : 6 Qui convertit mare in aridam , in flumine
8 Et exaltabitur Deus. pertransibunt pede : ibi laetabimur in ipso.
Sagittar parvulorum facts sunt plagaeeorum:7 Qui dominatur in virtute sua in xternum,
oculi ejus super gentes refpiciunt : qui exaspe-
9 Et inh'rmatx sunt contra eos linguae eo-
rum. rant non exaltentur in semetiplis.
Conturbati sunt omnes qui videbant eos : 8 Benedicite Gentes Deum nostrum : & au-
io Et timuit omnis homo. ditam facite vocem laudis ejus ,
- Et annuntiaverunt ojera Dei : & facta ejus 9 Qui posuit animam meam ad vitam : &
intellexerunt. non dedit in commotionem pedes meos.
1 1 Lxtabitur Justus in Domino, & sperabit 10 Quoniam probaiii nos Deus : igne nos
in eo , & laudabuntur omnes rectt corde. examinalli , sicut examinatur argentum.
II Induxisti nos in laqueum, poluisti tribu-
i In finem, Psalmus David, Canticum lationes in dorlo noitro :
Jeremi, & E^echielis populo tranlmigratio- i* lmposuilli homines super capita nostra-
nis , ciim inciperent exire. LXIV. Transivimus per ignem& aquam :& eduxi-
a nPE decet hymnus Deus in Sion : & tibi sti nos in refrigerium.
J, reddetur votum in Jerusalem. 13 Introibo in domum tuam in holocaustis ::
lii iij
 438 LIBER PSALM. Psalm. LXV. LXVI. & LXVII.
icddam tibi vota mea ,
14 Qua: distinxerunt Iabia mea.
Etlocutumestosmeuin, intribulationemea.
if Holocaustajnedullata ofFeram tibi cum
incenso arietum : ofFeram tibi boves cum
hircis.
\6 Venite , audite , & narrabo , omnes qui
timetis Deum , quanta fecit animx meat.
17 Ad ipsum ore meoclamavi , & exaltavi
sub lingua mea.
1 8 Iniquitatem si aspexi in corde meo , non
exaudiet Dominus. .
19 Propterea exaudivit Deus , & attendit
voci deprecationis mez.
10 Benedictus Deus,qui non amovit oratio-
nem meam , & miscricordiam fuam a me.
1 In finem , in hymnis , Psalmus Cantici
David L X V I.
a r^vEus misercatur nostri , & benedicat
-L^nobis : illuminet vultum suum super
nos , & misereatur nostri.
3 Ut cognoscamus in terra viam tuam : in
omnibus gentibus salutare tuum,
4 Confiteantur tibi populi Deus : confitc-
antur tibi populi omnes.
f Lxtentur & exultent gentes : quoniam ju-
dicas populos in xquitate > & gentes in terra
dirigis.
6 Confiteantur tibi populi Deus : confitean
tur tibi populi omnes :
7 Terra dedit frustum suum.
t Benedicat nos Deus , Deus noster ,
8 Benedicat nos Deus : & metuanteum
omnes sines terrx.
1 In finem , Psalmus Cantici ipsi David ,
L X V 1 1.
z "C Xurgat Deus , & disllpenrur inimici
J_- ejus , & fugiant qui oderunt eum , a
facie ejus.
3 Sicut deficit fumus , deficiant : sicut fiuit
cera a facie ignis , sic pereant peccatores a
facie Dei.
4 Et justi epulentur , &: exultent in cons
pectu Dei : &: delectentur in lxtitia.
* Cantate Deo , psalmum dicite nomini
ejus : iter facite ei , qui ascendit super occa-
sum : Dominus nomen illi.
Exulcate in conspectu ejus , turbabuntur a
facie ejus ,
6 Patris orphanorum , &r judicis viduarum.
Deus in loco sancto suo :
7 Deus qui inhabitare facit unius moris in
domo : * eos , qui probati lunt argento.
Qui educit vinctos in fortitudine , fimiliter
eos,qui exasperant, qui habitant in sepulchris.
8 Deus cum egreciereris in conspectu popu
li tui , ciim pertransires in deserto :
9 Terra mota ell , etenim cxli distillaverunt
4 facie Dei Sinai , a facie Dei Israel.
10 Pluviam voluntariam segregabis Deus
hzreditati tux : & infirmata elt , tu veto per-
fecilli earn.
1 1 Animalia tua habitabunt in ea : parafti
in dulcedine tua pauperi , Deus.
n Dominus dabit verbum evangelizanti-
bus , virtute multi.
1 3 Rex virtutum dilecti dilecti : & fpeciei
domus dividere spolia.
14 Si dormiatis inter medios cleros , penn
columb deargentat , & posteriora dorii
ejus in pallore auri.
I ^ Dum difcernit czlestis reges super earn ,
nive dealbabuntur in Selmon:
itfMonsDei, mons pinguis.
Mons coagulatus , mons pinguis :
17 Ut quid sufpicamini montes coagulatos ?
Mons in quo beneplacitum elt Deo habitare
in eo : etenim Dominus habitabit in finem.
1 8 Currus Dei decem millibus multiplex ,
millia lxtantium : Dominus in eis in Sina in
Sancto.
1 9 * Afcendisti in ahum , cepisti captivita- * ,f(1-
tem : accepisti dona in hominibus : 4, 1.
Etenim non credentes , inhabitare Domi-
num Deum.
zo Benedictus Dominus dicquotidie , pros-
perum iter faciet nobis Deus salutarium nos-
trorum. .
z 1 Deus noster , Deus salvos faciendi : &
Domini Domini exitus mortis.
II Verumtamen Deus confringet capita
inimicorum suorum : verticem capilli peram-
bulantium in delistis suis.
13 Dixit Dominus : Ex Basan convertam ,
convertam in profundum maris :
14 Ut intingatur pes tuus in sanguine : lin
gua canum tuorum ex inimicis , ab ipio.
1 5 Viderunt ingresius tuos Deus , ingressus
Dei mei : regis mei qui est in sancto.
16 Prxvenerunt principes conjuncti pfallen-
tibus , in medio juvencularu tympanistriarum.
17 In ecclesiis benedicite Deo Domino , de
fontibus Israel.
18 Ibi Benjamin adolescentulus , in mentis
excessu.
Principes Juda, duces eorum : principes
Zabulon , principes Nephthali.
19 Manda Deus virtuti tux : confirm* hoc
Deus , quod operatus es in nobis.
3 A templo mo in Jerusalem , tibi offe-
rent reges munera.
3 1 Increpa feras arundinis , congregatio
taurorum in vaccis populorum : ut excludant
Diflipa gentes , qux beila volunt :
31 Venient legati ex gypto : thiopia
prxveniet maims ejus Deo.
33 Regna terra: , cantate Deo : pfallite -Do
mino : psailite Deo ,
34 Quiascesidit super cxlu cxli, ad Orientem.
 LIBER PSALM. Psalm LXVIIL &LXIX.
Ecce dabit voci suas vocem virtutis ,
35 Date gloriam Deo super Israel, magnifi-
centia ejus , & virtus ejus in nubibus.
16 Mirabilis Deusin sanctis suis, Deus Israel
ipse dabit virtutem be fortitudinem plebi sux,
benedictus Deus.
I In finem , pro iis , qui commutabuntur
David. Psalmus LXVIIL
z Q Aivum me sac Deus : quoniam intra-
ij verunt aqux usque ad animam meam.
3 Infixus sum in limo profundi : be non est
substantia.
Veni in altitudinem maris : & tempestas
demersit me. ',
4 Laboravi damans , raucx factx sunt fau
ces me* : desceerunt ocuii mei , dum spero
in Deum meum.
5 Multiplicati sunt super capillos capitis
mei, qui oderunt me gratis.
Confortati sunt qui persecuti sunt me inimici
mei injuste : qux non rapui , tune exolvebam.
6 Deus tu scis insipientiam meam : be de*
licta mea a te non sunt abscondita.
7 Non erubescant in me qui expectant te
Domine , Domine virtutum.
Non confundantur super me qui quxrunt
te , Deus Israel.
8 Quoniam propter te sustinui opprobrium:
operuit confuiio raciem meam.
9 Extraneus faaus sum fratribus meis , &
peregrinus riliis matris mex.
io * Quoniam zelus domus tux comedit
J. >7 me : * & opprobria exprobrantium tibi , ce-
* Ram. ciderunt super me.
'i. I. I I Et operui in jejunio animam meam : &
sacrum est in opprobrium mihi.
ix Et posui veitimentum meum cilicium :
& factus sum illis in parabolam.
i j Adversum me loquebantur qui sedebant
in porta : & in me psallebant k qui bibebant
vinum.
14 Ego vero orationem meam ad te Domi
ne : tempus beneplaciti Deus.
In multitudine misericordix tu exaudi me ,
in veritate salutis tux.
1 j Eripe me de luto , ut non infigar : li-
bera me ab iis , qui oderunt me , be de pro-
fundis aquarum.
\6 Non me demergat tempestas aqu , ne-
?[ue ablbrbeat me profundum : neque urgeat
uper me puteus os suum.
17 Exaudi me Domine, quoniam benigna
est misericordia tua ; secundum mulutudinem
miscrationum tuarurri respice in me.
18 Et ne avertas faciem.tuam a puero tuo 1
quoniam tribulor , velociter exaudi me:
\9 Intende anim mex , be libera earn :
propter inimicos meos eripe me.
10 Tu scis improperium meum , be confu-
fionem meam , & reverenciam meam.
439
z 1 In conspectu tuo sunt omnes qui tribu-
lant me , improperium expectavit cor meum ,
be miseriam.
Et sustinui qui simul contristaretur , be non
suit : be qui consolaretur , be non inveni.
zr * Et dederunt in escam meam fel : & in * Mmb.
siti mea potaverunt me aceto. *7. 4'.
13 * Fiat mensa eorum coram ipsis in la- * R**.
queum , &.in retributiones , be in scandalum. ".9.
14 Obscurentur oculi eorum ne videant :
& dorsum eorum semper incurva.
15 Eftunde super eos iram ruam : & furor
irx tux comprehendat eos.
1.6 * Fiat habitatio eorum deserta : & in 4 AUor.
tabernaculis eorum non lit qui inhabitet. 1. so.
17 Quoniam quern tu percuffisti , persecuti
sunt : u super dolorem vulnerum meorum
addiderunt.
i8 Appone iniquitatem super iniquitatem
eorum : be non intrent in jultitiam tuam. '
19 Deleantur de Libro viventium : & cum
justis non scribantur.
: '30 Ego sum pauper be dolens < salus tua
Deus suscepit me. -
3 1 Laudabo nomen Dei cum cantico : &
magnificabo eum in laude :
31 Et placebit Deo super vitulum novel-
lura , cornua producentem be ungulas.
33 Videant pauperes be lxtentur : quxrite
Deum , be vivet anima veilra :
34 Quoniam exaudivit pauperes Dominus :
& vinctos suos non despexit.
33 Laudent ilium cli be terra , mare , be
omnia reptilia in eis.
3<? Quoniam Deus salvam facict Sion : &
xdificabuntur civitates Juda.
Et inhabitabunt ibi , be hxreditate acqui-
rent earn.
3 7 Er semen servorum ejus poslidebit earn ,
be qui diligunt nomen ejus , habitabunt
in ea.
1 In finem , Psalmus David. In rememo-
rationem , quod salvum secerit eum
Dominus , L X I X.
T~\ Eus in adjutorium meum intende :
JL>/ JP*>mine ad adjuvandum me seltina/
3 Confundantur , & revereantur , qui qux-
runt animam meam :
4 Avertantur retrorsum, &: erubescant , qui
volunt mihi mala :
Avertantur statirh erubescentes : qui rlicunt
mihi : Eusje euge. J "-' ' "-'
5 Exultent & tetentar in te omnes qui qux-
ruiit te ,& dicant semper : Magnirtcetur Do
minus : qui diligunt salutare tuum.
a Ego vero egenus , be pauper sum : Deus
adjuva me.
Adjutor meus , & liberator meus es tu :
Domine ne moreris. '
 44O LIBER PSALMORUM, Psalm. LXX. &: LXX,,
1 Pfalmus David , Jiliorum Jonadab , 8c
priorum capcivorum. LXX.
IN te Dominc speravi , non confundar in
secernum :
I In justitia tua libera me , 8c eripe me.
Inclina ad me aurem tuam , & salva me.
3 Esto mihi in Deum protectorem , 8c in
locum munitum : ut salvum me facias ,
Quoniam firmamentum meum, & refugium
meum es tu.
4 Deus meus eripe me de manu peccatoris ,
& de manu contra legem agentis 8c iniqui :
j Quoniam tu es patientia mea Dotnine :
Domine spes mea a juventute mea.
6 In te confirmatus sum ex utero : de ventrc
matris mese tu es protector meus.
In te cantatio mea semper :
7 Tanquam prodigium factus sum multis :
& tu adjutor fortis.
8 Repleatur os meum laude, ut cantem glo-
nam tuam : tota die magnitudinem tuam.
9 Ne projicias me in tempore senectutis :
cum defecerit virtus mea , ne derelinquas me.
10 Quia dixerunt inimici mei mihi : 8c qui
custodiebant animam meam , consilium fece-
xunt in unum ,
1 1 Dicentes : Deus dereliquit eum , persc-
quimini, &c comprehendite eum : quia non est
qui eripiat.
II Deus ne elongeris a me : Deus meus in
auxilium meum respice.
1 j Confundantur , & deficiant dctrahentes
anim mea: : operiantur confufione, 8c pudo-
re qui quserunt mala mihi.
14 Ego autem semper sperabo : 8c adjiciam
super omi.em laudem tuam.
if Os meum annuntiabit justitiam tuam ,
tota die salutare tuum.
Quoniam non cognovi litteraturam, introi-
bo in potentias Domini :
16 Domine memorabor justitia: tua: solius.
17 Deus docuisti me a juventute mea : fie
usque nunc pronuntiabo mirabilia tua.
1 8 Et usque in senectam 8c senium : Deus
ne derelinquas me ,
_ Donee annuntiem brachium tuum genera-
tioni omni , qua: ventura est ;
Potentiam tuam ,
19 Et justitiam tuam Deus usque in altissi-
ma , qua: secisti magnalia : Deus quis similis
tibi f
io Quantas ostendisti mihi tribulationes
multas, 8c malas : 8c converses vivificasti me :
& de abylsis terra: iterum reduxisti me :
zi Multipljcasti magnificentiam tuam : 8c
conversus conlblatus es me.
*i Nam 8c ego confitebor tibi in vasis pfal-
mi veritatem tuam : Deus psallam tibi in ci-
thara , sanctus Israel.
13 Exultabunt labia mea cum cantavero
tibi & anima mea , quam redemisti.
14 Sed & lingua mea tota die meditabitur
jullitiam tuam : ciim consusi & reveuti sue-
rint qui qurunt mala mihi.
1 Pfalmus , In Salomonem. L X X I.
1 rA Eus judicium tuum regi da : & justi-
l~J tiam tuam filio regis :
Judicare populum tuum in justitia , &c pau-
peres tuos in judicio.
3 Sulcipiant montes pacem populo : &
colles justitiam.
4 Judicabit pauperes populi , & salvos fa-
ciet hlios paupemm : 8c humiliabit calumnia-
torem :
5 Et permanebit cum Sole , 8c ante Lunam,
in generatione & generationem.
6 Descendet sicut pluvia in vellus : Sc sicut
stillicidia stillantia super terram.
7 Orietur in diebus ejus justitia , & abun-
dantia pacis : donee auferatur luna.
8 Et dominabitur a mari usque ad mare :
& a flumine usque ad terminos orbis terra-
rilm.
9 Coram illo procident thiopes : & ini
mici ejus terram lingent.
I o Reges Tharsis, & insula: munera offerent :
reges Arabum , & Saba dona adducent :
I I Et adorabunt eum omnes reges terra: :
omnes gentes scrvient ei :
n Quia liberabit pauperem a potente : 8c
pauperem , cui non erat adjutor.
1 3 Parcet pauperi 8c inopi : 8c animas pau-
perum lalvas faciet.
14 Exuluris & iniquitateredimet animas eo-
rum : 8c lionorabile nomen eorum coram illo.
1 j Et vivet , & dabitur ei de auro Arabia:,
& adorabunt de ipfo semper : tota die bene-
dicent ei.
16 Et erit firmamentum in terra in summis
montium , superextolletur super Libanum
fructus ejus : 6c florebunt de civitate sicut
fnum terra:.
17 Sit nomen ejus benedictum in secula :
ante Solem permanet nomen ejus.
Et benedicentur in ipfo omnes tribus terra: :
omnes gentes magniticabunt eum.
1 8 Benedictus Dominus Deus Israel , qui
facit mirabilia solus.
19 Et benedictum nomen majestatis ejus in
arternum ; 8c replebitur majestate ejus omuis
terra : fiat , fiat.
10 Defecerunt laudes David filii Jesie.
1 Pfalmus Afaph, LXX 1 1.
Uam bonus Israel Deus his , qui recto
V^funt corde !
i Mei autem pene moti siiot pedes penc
effusi funt gressus mei.
3 Quia zelavi super iniquos y pacem pec-
catorum videns. .
4 Qui*
 LIBER PSALM. Psalm. LXXII. &LXXIK
4 Quia non est respectus morti eorum : &
firmamentum in plaga eorum.
5 In labore hominum non sunt > & cum ho-
minibus non flagellabuntur :
6 Ideo tenuit eos fuperbia, pperti funt ini-
quitate & impietatc sua.
7 Prodi it quasi ex adipe iniquitas eorum :
transierunt in affectum cordis.
8 Cogitaverunt , & locuti funt nequitiam :
iniquitatem in excelfo locuti funt.
9 Posuerunt in clum os suum : & lingua
eorum transivit in terra.
j o Ideo convertetur populus meus hie : &
dies pleni invenientur in eis.
1 1 Et dixerunt : Quomodo feit Deus , & si
est scientia in excelfo >
ii Ecce ipsi peccatores , & abundantes in
seculo., obtinuerunt divitias.
13 Et dixi : Ergo sine causa justificavi cor
menm , & lavi inter innocentes manus meas.
14 Et fui flagellatus tota die , & castigatio
mea in matutinis.
1 y Si dicebam : Narrabo sic : ecce nationem
fili orurn fuorum reprobavi.
16 Exiltimabam ut cognoscerem hoc, labor
est ante me :
17 Donee intrem in Sanctuarium Dei : &
intelligarn in noviflimis eorum.
1 8 Verumtamen propter dolos posuisti eis :
dejecisti eos dum allevarentur.
19 Quomodo facti funt in desolationem ,.
subitd defecerunt : perierunt propter iniqui-
tatem suam.
10 Velut somnium surgentium Domine , in
civitate tua imaginem lpforum ad nihilum'
rediges.
n Quia infkmmatum est cor meum , & re-
nes mei commurati funt :
zi Et ego ad nihilum redactus sum , & nes-
civi.
3 Ut jumentum factus sum apud te : &
ego semper tecum.
14 Tenuisti manum dexteram meam , & in
voluntate tua deduxisti me, & cum gloria sus-
cepisti me.
if Quid enim mihi est in cxlo? & a te quid
volui super terram ?
16 Defecit caro mea , & cor meum : Deus
cordis mei , & pars mea Deus in xternum.
17 Quia ecce,qui elongant fe a te,peribunt :
perdidisti omnes , qui fornicantur abs te.
18 Mihi autem adhxrere Deo bonum est :
ponere in Domino Deo spem meam :
Ut annuntiem omnes prxdicationes tuas ,
in port is filiae Sion.
1 Intellects Asaph. Psalmus LXXIII.
UT T quid
- Deus repulisti in finem : iratus est
furor tuus super oves pascua* tuae.
i. Memor esto congregations
c tu* , qiiam
possedjsti ab initio.
44
Redemisti virgam hzraditatis tux mons
Sion , in quo habitasti in eo.
I Leva manus tuas in superbias eorum in
finem : quanta malignatus est inimicus in
sancto!
4 Et gloriati sunt qui oderunt te : in medio
solemnitatis tux.
Posuerunt signa sua , signa :
f Et non cognoverunt sicut in exitu super
summum.
Quasi in sylva lignorum securibus
6 Exciderunt januas ejus in idipsum : in
sceuri , & ascia dejecerunt earn.
7 * Incenderunt igni Sancluarium tuum : in * 4.R*;
terra polluerunt tabernaculum nominis tui.
8 Dixerunt in corde suo cognatio eorum
simul : Quiescere faciamus omnes dies festos
Dei a terra.
9 Signa nostra non vidimus , jam non est
propheta : & nos non cognoscet amplius.
10 Usquequo Deus improperabit inimicus :
irritat adveriarius nomen tuum in finem?
. Ci 1 Ut quid ayertis manum tuam , & dexte
ram tuam , de medio sinu tuo in finem ?
\x * Deus autem rex noster ante scula :
operatus est salutem in medio terrx. I.S.
13 Tu confirmasti in virtutetua mare : con-
tribulasti capita draconum in aquis.
14 Tu confregisti capita draconis : dedisti
eum efcam populis tniopum.
1 5 Tu dirupisti fontes &: torrentes : tu sic-
casti fluvios tthan.
16 Tuus est dies , & tua est nox ; tu febrica-
tus es auroram & solem.
1 7 Tu fecisti omnes terminos terrx : xsta-
tern & ver tu plalmarti ea.
18 Memor esto hujus , insmicus impropera-j
vit Domino : & populus insipiens incitavit
nomen tuum.
19 Ne tradas belliis animas confitentes tibi,
& animas pauperum tuorum ne obliviscaris in
finem.
io Respice in testamentum tuum : quia re-
pleti sunt , qui obscurati sunt terrx domibusi
iniquitatum.
' uNe avertatur humilis factus confusus ;
pauper & inops'Iaudabunt nomen tuum.
II Exurge Deus, judica causamtuam : me
mor esto improperiorum tuorum , eorum qux
ab insipiente sunt tota die.
13 Ne obliviscaris voces inimicorum tuo
rum : fuperbia eorum , qui te oderunt, ascen-
4it semper.
1 in finem , Ne corrumpas , Psalmus Cantict
Asaph. Psalmus LXX1V.
* /~> Onfitebimur tibi Deus : confitebi-
\jmur , & invocabimus nomen tuum.
Narrabimus mirabilia tua :
3 Ciim accepexo tempus, ego justitias judi-i
cabq.
Xkk
 44^ LIBER PSALM. Psal. LXX1V. LXXV. LXXVI. & LXXVII.
4 Liquefacta est^erra , & omnes qui habi-
taot in ea ego confirmavi columnas ejus.
j % Dixi iniquis : Nolite inique agere : & de-
linquentibus : Nolite exaltare cornu.
6 Nollite extollere in altum cornu vestram,
nolite loqui adversus Deum iniquitatem.
7 Quia neque ab Oriente , neque ab Occi-
dente , neque a desertis montibus :
8 Quoniam Deus judex est.
1 lunc humiliat , & hunc exaltat :
9 Quia calix in manu Domini vini meri
plenus millo.
Et inclinavit ex hoc in hoc : verumtamen
fx ejus non ex exinanita : bibent omnes pec-
catores terra?.
io Ego autem annuntiabo in sculum : can-
tabo Deo Jacob.
ii. Et omnia cornua peccatorum consrin-
gam: & exaltabuntur cornua julH.
j In finem , in Laudibus , Psalmus Asaph.
Canticum ad Assyrios. LXXV.
z \T Otus in Juda Deus : in Israel ma-
L\( gnum r.omen ejus.
3 Et factus est in pace locus ejus : oc habi-
tatio ejus in Sion.
4 lbi confregit potentias arcuum , scutum,
gladium , & bellum.
y Jlluminans tu mirabiliter a montibus -
ternis :
6 Turbati stint omnes insipientes corde.
Dormierunt somnum suum : & nihil inve-
nerunt omnes viri divitiarum in manibus suis.
j Ab increpatione tua, Deus Jacob, dormi-
taverunt qui ascenderunt equos.
8 Tu terribilis es , & quis resistet tibi ? ex
tune ira tua.
9 De czlo auditum fecisti judicium : terra
tremuit & quievit ,
i o Cum exurgeret in judicium Deus , ut
salvos faceret omnes maniuetos terra:.
1 1 Quoniam cogitatio hominis confitebitur
tibi : & reliqui cogitationis diem feltum
agent tibi.
1 1 Vovete, & reddite Domino Deo vestro :
omnes qui in circuitu ejus affertis munera.
Terribili
u Et ei qui aufert spiritum principum ,
terribili apud reges terr.
i In finem , pro Idithun , Psalmus
Asaph. LXXVI.
i . T 7 Oce mea ad Dominum clamavi :
V voce mei ad Deum,&: intenditmihi.
3 Tn die tribulationis me Deum exquisivi,
manibus meis nocte contra sum : & non sum
deceptus.
Renuit consolari anima mea ,
4 Memor sui Dei , 8c delectatus sum , &
exercitatus sum : & desecit spiritus meus.
5 Anticipaverunt vigilias oculi mei : turba-
tus sum , & non sum locutus.
6 Cogitavi dies antiquos & annos temos
in mente habui.
Et meditatus sum nocte cum corde meo ,
& exercitabar , & scopebam spiritum meum.
8 Numquid in ternum projiciet Deus : aut
non apponet ut complacitior fit adhuc ?
9 Aut in finem milericordiam suam abscin-
det , a generatione in generationem ?
io Aut obliviscetur misereri Deus? aut con-
tinebit in ira sua misericordias suas ?
1 1 Et dixi nunc ccepi > hc mutatio dexte-
r Excelsi.
iz Memor fui operum Domini : quia me
mor ero ab initio mirabilium tuorum ,
13 Et medi tabor in omnibus operibus tuis :
& in adinventionibus tuis exercebor.
14 Deus insantto via tu.i : quis Deus mag-
nus sicut Deus noster ?
1 5 'i'u es Deus qui facis mirabilia.
Notam fecisti in populis virtutem tuam :
1 6 Redcmitti in bracnio tuo populum tuum,
filios Jacob , & Joseph.
17 Viderunt te aquae Deus , viderunt te
aqu : & timuerunt , & turbat lunt abyfli.
1 8 Multitudo sonitus aquarum : vocem de-
derunt nubes.
Etenim sagitr tu transeunt :
19 Vox tonitrui tui in rota.
Uluxerunt coruscationes tu orbi terrae :
eommota est & contremuit terra.
10 In mari via tua , & semit tu in aquis
multis : & vestigia tua non cognoscentur.
11 * Deduxisti sicut oves populum tuum, in *EM.
manu Moysi & Aaron. 14" J?-
1 Intellectus Asaph , Psalmus LXXVII.
ATtendite popule meus legem meam :
inclinate aureiit veliram in verba oris
mei.
j. Ar>eriam in parabolis os meum : loquar
propohtiones ab initio.
3 Quanta audivimus & cognovimus ea : &
patres noltri narraverunt nobis.
4 Non sunt occultata a filiis eorum , in ge
neratione altera.
Narrantes laudes Domini , & virtutes ejus,
& mirabilia ejus qu fecit.
f Et iuscitavit teilimonium in Jacob : & le
gem posuit in Israel.
Quanta mandavit patribus nostris nota fa-
cere ca filiis suis :
fi Ut cognoscat generatio altera.
Filii qui nascemur , & exurgent , & narra-
bunt filiis suis ,
7 Ut ponant in Deo spem siiam , & non
obliviscantur operum Dei : & mandata ejus
exquirant.
8 Ne slant sicut patres eorum : generatio
prava & exasperans.
Generatio , quae non direxit cor suum : &-
 LIBER PSALM. Psalm. LXXVII. 44?
non est creditus cum Deo spiritus ejus. * ts ft dilexerunt eum In ore suo * & lingua
9 Filii Eplirem intendentes & mittentes ar- sua mentiti sunt ei :
cum : conversi sunt in die belli. 37 Cor autem eorum non erat rectum cum
io Non cu lodierunt testamentum Dei : &c eo : nee fideles habiti sunt in testamento ejus.
in lege ejus noluerunt ambulare. 38 Jpse autem est misericors , & propitius
1 1 Ec obliti sunt benefactorum ejus , & fiet peccatis eorum : & non disperdet eos.
mirabilium ejus quat ostendit eis. Et abundavit ut averteret iram suam : &
1 1 Coram patribus eorum fecit mirabilia non accendit omnem iram suam :
in terra gypn , in campo Taneos. 19 Et recordatus est quiacaro sunt : spiritus
*Exad. 13 *Interrupit mare, & perduxit eos : & vadens , & non rediens.
14. . statuit aquas quasi in utre. 40 Quoties exacerbaverunt eum in deserto 1
14 Et deduxit cos in nube diei: &: tota noc- in iram concitaverunt eum in inaquoso ?
te in illuminatione ignis. 41 Et conversi sunt , & tentaverunt Deum:
* ExU l * * Interrupit petram in eremo : & ada- & sanctum Israel exacerbaverunt.
,7. < quavit eos velut in abyslb multa. 41 Non sunt recordati manus ejus , die qua
rfjlm. 1 6 Et eduxit aquam de petra : & dednxit redemit eos de manu tribulantis :
">4 4'- tanquam flumina aquas. 43 Sicut posuit in gypto signa sua, 8c
17 ttapposuerunt adhuc peccare ei : iniram prodigia sua in campo Taneos.
cxitaveruiit Excellum in inaquoso. . 44 * Et convertit in sanguinem flumina eo * Exot,
18 tt tentaverunt Deum in cordibus suis i rum , & imbres eorum , ne biberent. 7. !0.
ut peterent escas animabus suis. 45 * Misit in eos ccenomyiam , & comfidit * Exoi.
19 Et male locuti sunt de Deo : dixerunt : eos : + & ranam , & disperdidit eos. I 4.
Numquid potcrit Deus parare mensam in de- 4tf * Et dedit xrugini fructus eorum : & la- *t. Exoi.
6.
serto ? bores eorum locustx. * Exoi.
io Quoniam percuffit petram , &: fluxernnt 47 * Et occidit in grandine vineas eorum : 10 1 5.
aqux , & torrentes inundaverunt. & moros eorum in pruina.
Numquid & panem poterit dare , aut para 48 Et tradidit grandini jumenta eorum : & . J.
re mensam populo suo ? possessionem eorum igni.
*Na. *i * Ideo audivit Dominus , & distulit : 49 Misit in eos iram indignationis sux : indi-
H. 1. & ignis accensiis est in Jacob , &iraascendit gnationem , & iram , & tribulationem : im-
in Israel : misliones per angelos malos.
21 Quia non crediderunt in Deo , nee spe- 50 Viam fecit semitx irx sua; , non pepercit
verunt in salutari ejus. a morte animabus eorum : & jumenta eorum
13 Et mandavit nubibus desuper, & januas in morte conclusit.
exh aperuit. % 1 * Et percuffit omne primogenitum in * Exaii
* ExU. 14 * Et phrt illis manna ad manducandum, terra gypti : primitias omnis laboris eorum I 1. 2*.
is 4. & panem c.vli dedit eis. in tabernaculis Cham.
Mm. i? * Panem angelorum manducavit homo : 51 Et abstulit sicut oves populum sum : Sc
".7. cibaria misit eis in abundantia. perduxit eos tanquam gregem in deserto.
*./. x<? * Transtulit Aultrum de cxlo : & indu- 53 Et deduxit eos in spe, & non timuerunt :
(.11.
1. Car. xit in virtute Aia Africum. & * inimicos eorum operuit marc. * Exet.
io |. X7 Et plirit super eos sicut pulverem carries : f4 Et induxit cos in montem sunctificatio- * J7-
* W. & f 'cut arenam maris volatilia pennata. nis fu ; montem , quern acquisivit dextera
M.JI, 18 F.t ceciderunt in medio castrorum eo ejus.
rum : circa tabernacula eorum. * Et ejecit a facie eorum Genres : & forte *7s-
19 Et manducaverunt & saturati sunt nimis, divisit eis terram in funiculo diftributionis. i.e. 7
& desiderium eorum attulit eis : 55 Er habitare fecit in tabernaculis eorum
30 Non sunt fraudati a desiderio suo. tribus Israel.
* Adhuc escx eorum erant in ore ipsorum : %6 Et tentaverunt , & exacerbaverunt
>>. jt. 31 Et ira Dei ascendit super eos. Deum cxcelsum : & testimonia ejus non
Et occidit pingues eorum , & electos Israel custodierunt.
impedivit. 57 Etaverterunt fe, & non servaverunt pac-
3* In omnibus his peccaverunt adhuc : & tum : quemadmodum patres eorum , conversi
non crediderunt in mirabilibus ejus. sunt in arcum pravum.
3 j Et defecerunt in vanitate dies eorum : & $8 In iram concitaverunt eum in collibus
anni eorum cum festinatione. suis : & in sculptilibus sais ad xmulationern
34 Cum occideret cos , quacrebant eum : & eum provocaverunt.
revertebantur , &c diluculo veniebant ad eum. 59 Audivit Pens , & sprevit : & ad nihilum.
3f Et rememorati sunt quia Deus adjutor redegit Valde Israel. * 1 iff.
est eorum : & Deus celius redemptor eo 60 * Et repulit tabernaculum Silo , taberna- 4. 4-
rum est. culum suum > ubi habitavit in hommibns.
r' Kkk ij
 444 LIBER PSALM. Psal. LXXVII. LXXVIII. LXXIX. & LXXX.
i Et tradidit in captivitatem virtutem eo
rum : & pulchritudinem eorum in manus ini-
mici.
61 Et conclusit in gladio populum suum :
' . & haereditatem suam sprevit.
} Juvenes eorum comedit ignis : & virgi-
nes eorum non funt lamentatz.
6\ Sacerdores eorum in gladio ceciderunt :
& vidu eorum non plorabantur.
6$ Et excitatus est tanquam dormiens Do-
.minus , tanquam potens crapulatus a vino.
66 Et percussit inimicos suos in posteriora :
opprobrium fempiternum dedit illis.
6j Et repulit tabernaculum Joseph : & tri-
bum Ephraim non elegit :
6$ Sed elegit tribum Juda , montem Sion
quern dilexit.
69 Et dificavit sicut unicornium sanctifi-
i . cium suum in terra , quam fundavit in sxcula.
70 Et elegit David servum suum, & sullulit
eum de gregibus ovium : de poll ftantes ac-
cepit eum ,
7 1 Pascere Jacob servum suum , & Israel
hacreditatem suam :
71 Et paviteos in innocentia cordis sin : &
in intellectibus manuum suarum deduxit eos.
i Psalmus Asaph LXXVIII.
1 T^\ Eus venerunt Gentes in hreditatem
JLAuam , polluerunt templum sanctum
tuum : posuerunt Jerusalem in pomorum cus-
todiam.
: 1 Posuerunt morticina servorum tuorum,
escas volatilibus cli : carnes sanctorum tuo-
1 rum bestiis terra:.
3 Effuderunt sanguinem eorum tanquam
aquam in circuitu Jerusalem : & non erat qui
scpeliret.
4 Facii sumus opprobrium vicinis nostris :
subsannatio & illusio his , qui in circuitu nos-
t tro sunt.
5 Usquequd Domine irascris in finem : ac-
cendetur velut ignis zelus tuus ?
*Ja. 6 * Effunde iram tuam in Gentes , quac to
10. *s, non noverunt : & in regna , qu nomen tuum
non invocaverunt :
7 Quia comederunt Jacob : & locum ejus
defolaverunt.
* //. . 8 * Ne memineris iniquitatum nostrarum
4- * antiquarum , cit6 anticipent nos misericor-
di tu : quia pauperes facti sumus nimis.
9 Adjuva nos Deus salutaris noster : & prop-
ter gloriam nominis tui Domine libera nos :
& propitius esto peccatis noltris , propter
nomen tuum :
I o Ne forte dicant in Gentibus : Ubi est
Deus eorum t & innotefcat in nationibus co-
iftm oculis nostris.
Ultio sanguinis servorum tuorum, qui effu-
sus est :
I I Introeat in conspectu tuo gemitus com-
peditorum. .
Secundum magnitudinem brachii tui , pos-
fide Hlios mortirkatorum.
ii Et redde vicinis nostris scptuplum in sinu
eorum : improperium ipsorum , quod expro-
braverunt tibi Domine.
13 Nos autem populustuus , & oves pas-
cu tuz , confitebimur tibi in sjrculum :
In generationem & generationem annuntia-
bimus laudem tuam.
I In finem , Pro iis , qui commutabuntur,
tellimonium Asaph , Psalmus LXXIX.
z /^Ui regis Israel , intende : qui deducis
V^/ velut ovem Joseph.
Qui {eiies iuper cherubim , manifestare
3 Coram Ephraim , Benjamin , & Manasse.
Excita potentiam tuam , & veni , ut sal-
vps facias nos.
4 Deus converse nos : & ostende faciem
tuam , & salvi erimus.
% Domine Deus virtutum , quousque iras-
cfiris super orationem servi tui >
6 Cibabis nos pane lacrymarum : & potum
dabis nobis in lacrymis in mensura ?
7 Posiiisti nos in contradictionem vicinis
nostris : & inimici nostri subsannaverunt nos.
8 Deus virtutum convene nos : &c ostende
faciem tuam : & salvi erimus.
9 Vineam de gypto transtulisti : ejecisti
Gentes , & plantalti earn.
10 Dux itineris fuisti in conspectu ejus :
plantasti radices ejus , & implevit terram.
I I Operuit montes umbra ejus : & arbusta
ejus cedros Dei.
ir Extendit palmites suos usque ad mare ,
& usque ad flumen propagines ejus.
13 Ut quid destruxilii maceriam ejus : &
vindemiant earn omnes, qui prtergrediuntur
viam ?
1 4 Exterminavit earn aper de sylva : & sin-
gularis ferus depastus est earn.
1 j Deus virtutum convertere : respice de
ccelo , & vide , & visira vineam istam.
- 16 Et perfice earn , quam plantavit dexte-.
ra' tua : & super filium hominis , quem con-
firmafti tibi.
1 7 Incensa igni , & suffossa ab increpatione
vultus tui peribunt.
18 Fiat manus tua super virum dexterat
tua; : & super filium hominis , quem confir-
masti tibi.
19 Et non difcedimus a te, vivificabis nos :
& nomen tuum invocabimus.
io Domine Deus virtutum converse nos :
& ostende faciem tuam , & salvi erimus.
In finem,
1 Pro torcularibus , Psalmus ipfi Asaph.
LXXX.
* T? Xultate Deo adjutori nostro : jubila*
XZf te Deo Jacob.
 LIBER PS. Ps. LXXX. LXXXI. LXXXII. & LXXXII.
3 Sumite psalmum , & date tympanum :
psalterium jucundum cum cithara.
4 Buccinate in Neomenia tuba , in insigni
die solemnitatis vestrae :
j Quia praeceptum in Israel est : & judicium
Deo Jacob.
6 Testimonium in Joseph posuit illud ,
cum exiret de terra gypti : linguam , quam
non noverat , audivit.
7 Divertit ab oneribus dorsum ejus : manus
ejus in cophino servierunt.
8 In tribulatione invocasti me , & liberavi
te : exaudivi te in abscondito tempestatis : *
17. S. probavi te apud aquam contradictions.
9 Audi populus meus , & conteltabor te :
Israel si audiens me ,
*Exod 10 Non * erit in te Deus recens , neque
o. I. adorabis Deum alienum.
11 Ego enim sum Dominus Deus tuus , qui
eduxi te de terra gyti : dilata os tuum , &
implebo iilud.
11 Et non audivit populus meus vocem
meam : & Israel non intendit mihi.
* M. 13 * Et dimisi eos secundum desideria cor-
M- IS. dis eorum , ibunt in adinventionibus siiis.
* Buuc 14 * Sipopulus meus audisset me : Israel si
i U. in viis meis ambulasset :
1 5 Pro nihilo forsitan inimicos eorum hu-
miliassem : & super tribulantes eos misissem
manum meam.
1 6 Inimici Domini mentiti sunt ei : & erit
tempus eorum in scula.
1 7 Et cibavit eos ex adipe frumenti : & de
petra , melle saturavit eos.
1 Psalmus Asaph. LXXXI.
DEus stetit in synagoga deorum : in medio
autem deos dijudicat.
1 Uiquequd judicatis iniquitatem : : & facies
peccatorum sum it is ?
3 Judicate egeno , & pupillo : humilem &
pauperem jufliricate.
+ PT>. 4 * Eripite pauperem .- & egenum de ma-
4.11. nu peccatoris liberate.
% Nescierunt , neque intellexerunt , in te-
nebris ambulant : movebuntur omnia funda-
menta terrae.
6 * Ego dixi : Dii estis , & iilii Excelsi
0. + omnes.
7 Vos autem sicut homines moriemini : &
sicut unus de principibus cadetis.
8 Surge Deus , judica terrain : quoniam tu
hzreditabis in omnibus Gentibus.
1 Canticum Psalmi Asaph. LXXXII.
% "TXEus , quis similis erit tibi ? ne taceas ,
JLVneque compescaris Deus.
3 Quoniam ecce inimici tui sonuerunt : &
qui oderunt te , extulerunt caput.
4 Super popalum tuum malignaverunt con-
silium : 8c cogitaverunt adversus sanctos tuos.
44 S
5 jDixerunt : Venite , & disperdamus eos de
gente : & non memoretur nomen Israel ultra.
6 Quoniam cogitaverunt unanimicer : simul
adversum te testamentum disposuerunt
7 Tabernacula Idumorum & Ismahelit :
Moab , & Agareni ,
8 Gebal , & Ammon , & Amalec : alieni-
genx cum habitantibus Tyrum.
9 Etenim Assur venit cum illis , facti sunt
in adjutorium Hliis Lot.
jo Fae illis v sicut Madian & Sisarjsicut *Jutitj
* Iabin in torrente Ciflbn. V%%\
1 1 Disperierunt in Endor ; facti sunt ut ster- Jmtie'
r 4- '5.
cus terra;. * Juiie.
ii * Pone principes eorum sicut Oreb , & 4. 24.
Zeb , & * Zebee , & Salmana : * Judic.
Omnes principes eorum : 7- s-
13 Qui dixerunt : Hacreditate possideamus *J^'
1. 11,
Sanctuarium Dei.
14 Deus meus pone illos ut rotam : & sicut
stipulam ante saciem vend.
1 y Sicut ignis , qui comburit sylvam : &
sicut flamma comburens montes :
16 I ta perscqufiris illos in tempestate tua :
& in ira tua turbabis eos.
17 Imple facies eorum ignominid : & qu-
rent nomen tuum , Domine.
1 8 Erubescant , & conturbentur in sacculum
sculi : & confundantur , & pereant.
19 Et cognoscant quia nomen tibi Domi
nus : tu solus AkiiTinui in omni terra.
1 In finem , Pro torcularibus filiis Core ,
Psalmus L X X X 1 1 I.
i /~\ Uam dilecta tabernacula tua Do-
V^ mine virtutum !
3 Concupiscit, be deficit anima mea in
atria Domini.
Cor meum , & caro mea exultaverunt in
Deum vivum.
4 Etenim passer invenit sibi domum : &
turtur nidum sibi , ubi ponat pullos luos.
Altaria tua Domine virtutum : rex meus &c
Deus meus.
<T Beati , qui habitant in domo tua Domi
ne : in scula sculorum laudabunt te.
6 Beatus vir , cujus est auxilium abs te :
ascensiones in corde suo disposuit ,
7 In valle lacrymarum in loco , quern po
suit.
8 Etenim benedictionem dabit legislator >
ibunt de virtute in virtutem : videbitur Deus
deorum in Sion.
9 Domine Deus virtutum exaudi orationem
meam : auribus percipe Deus Jacob.
I o Protector noster aspice Deus : & refpice
in saciem Chrirti tui^
I I Quia mclior est dies una in atriis tin's
super millia.
Elegi abjectus esse in domo Dei mei : magis
quam habiure in tabernaculis peccatorum.
K k k iij
 4*6 BER PS: Psal. LXXXrv. LXXXV LXXXVI. & LXXXVIL
i Quia miiricordiam , & veritatem dili- 1 1 Deduc me Domine in via tua , Sc in-
git Deus : gratiam, & gloriam dabit Dominus. grediar in veritate tua : lztetut cor meum ut
1 3 Non privabit bonis cos , qui ambulant timeat noraen tuum.
in innocencia : Domine virtutum , beacus ho 1 1 Confitebor cibi Domine Deus mens in
mo , qui fperat in te. toto corde meo , & gloriricabo nomen tuum
in zternum :
i Infinem, filiis Core, Pfalmus LXXXIV. i 3 Quia mifericordia tua magna eft fuper
I) Enedixilti Domine terram tuam : me : Sc eruifti animam meam ex inferno in-
avertilti captivitatem Jacob. feriori.
3 Remififti iniquitacem plebis tu* , operui- 14 Deus , iniqui infurrexerunt fuper me ,
fti omnia peccata eorum. & fynagoga potencium quxfierunt animam
4 Mitigafti omnem iram tuam : avertifti ab meam:&: non propofuerunt re in confpeitu fuo.
int indignationis tuz. 1 $ Et tu Domine Deus miferator Sc miferi-
j Converte nos Deus falutaris nofter : & cors, patiens, & multz mifericordiac, & verax.
avcrte iram tuam nobis. iff Refpice in me , Sc miferere mei , da im-
6 Numquid in xternum irafcris nobis ? perium tuum puero tuo : cc falvum fac rilium
aut extendes iram tuam generatione in ge- ancillz tuz.
ncrarionem ? 17 Fac mecum lignum in bonum, ut videant
7 Deus tu converfus vivificabis nos : & plebs qui oderunt me , Sc confundantur : quoniam
tua lzrabitur in ce. tu Domine adjuvifti me , & confolatus es me.
8 Ollende nobis Domine mifericordiam
tuam : & falurare tuum da nobis. 1 Filiis Core , Pfalmus Cantici. LXXXVI.
9 Audiam quid loquatur in me Dominus Fundamenta ejus in montibus fanais :
Deus : quoniam loquetur pacem in plebem Diligit Dominus portas Sion fuper
iu.im ; omnia tabernacula Jacob.
Et fuper fandos fuos : & in eos , qui con- 3 Gloriofa diita funt de te , civitas Dei.
vertuntur ad cor. 4 Memor ero Rahab , Sc Babylonis fcien-
Verumtamen prop timentes eum lalu tium me.
tare ipfius : ut inhabite gloria in terra noflra. Ecce aliengena; , 8c Tyros , Sc populus
1 1 Mifericordia, Sc ventas obviaverunt libi: ^thiopum , hi fuerunt illic.
juftitia , Sc pax ofeulatae lunt. j Numquid Sion dicet : Homo , 8c homo
1 1 Veritas de terra orta eil : & juftitia de natus eft ea : &c ipfe fundavit earn Altiffimus ?
edo profpexit. 6 Dominus narrabit in fcriptuns populorum,
13 Etenim Dominus dabit benignitatem : & principum : horum , qui fueruuc in ea.
& terra nollra dabit frutum fuum. 7 Sicut lactantium omnium habitatio eft in te.
14 Juftitia anee eum ambulabit : Sc ponet
in via greifus fuos. Canticum Pfalmi ,
1 Filiis Core , in finem , pro Maheleth ad
Oratio ipfi David. Pfalmus LXXXV. refpondendum , incelleitus Hman Ezrahitz.
i TNclina Domine aurem tuam , &: exaudi Pfalmus LXXXVII.
J[me : quoniam irrops, & pauper fum ego. * T^vOmine Deus falutis mez : in die cla-
Cuftodi animam meam , quoniam fanc- j_ymavi , & noue coram te.
tus fum : falvum fac fervum tuum , Deus 3 Intrec in confpeitu tuo oratio mea : in
meus , fperantem in te. clina aurem tuam ad precem meam :
3 Miferere mei Domine , quoniam ad te 4 Quia repleta ell malis anima mea :
clamavi tot die : vita mea inferno appropinquavit.
4 Letifica animam fervi tui , quoniam ad % &llimatus fum cum defeendentibus in la-
te Domine animam meam levavi. cum : fa&us fum lice homo fine adjutorio ,
*Jo!l j * Quoniam tu Domine fuavis>& mitis: & ff nter morcuos liber.
~- 4- multz mifericordiz omnibus invocantibus te. Sicut vulnerati dormientes in fepulchris ,
6 Auribus percipe Domine orationem quorum non es memor amplias : c ipli d
meam & intende voci deprecationis mea?. manu tua reput funt.
7 In die tribilationis meas clamavi ad te : 7 Pofuerunt me in lacu inferiori .- in tene
quia exaudiili me. brous , & in umbra mortis.
8 Non eft fimilis tui in dus Domine : & non 8 Super me conrmatus eft furor tuus : Sc
eft fecundm opera tua. omnes flucius tuos induxifti fuper me.
9 Omnes gentes quafcumque fecifti , ve- 9 Longe fecifti notos meos me : pofue
nient , & adorabunt coram te Domine .- Sc runt me abominationem fibi.
glorifcabunt nomen tuum. Traditus fum , Se non egrediebar :
i Quoniam magniis es tu , &: faciens mi- loOculi mei languerunt prz inopia.
: tu es Deus folus. lama\ i ad te Domine tot die : expand
 LIBER PSALM. Psalm,. LXXXVII. & LXXXVIII. 447
ad te manus meas.
1 1 Numquid mortuis facies mirabilia : aut
mcdici lul'citabunt , & consitebuntur tibi ?
1 1 Numquid narrabit aliquis in fepulchro
mifericordiam mam , & veritatem tuam in
perditione ?
13 Nnmquid cognoscentur in tenebris mira
bilia tua : & justitia tua in terra oblivionis ?
14 Et ego ad te Domine clamavi : & mane
oratio mea pracveniet te.
if Ut quid Domine repellis orationem
meam : avertis faciem tuam a me ?
1 6 Pauper sum ego , & in laboribus a ju-
ventute mea : exaitatus autem , humiliatus
sum & conturbatus.
17 In me transierunt in tuae : & terrores
tui conturbaverunt me.
18 Circumdederunt me sicut aqua tota die :
circumdederunt me simul.
19 Elongasti a me amicum , & proximum :
& notos meos a miseria.
1 Intellectus Ethan Ezrahitae.
Psalmus LXXXVIII.
I A/s ^e"cor^iaS Domini in acternum
IVjL cantabo :
In generationem & generationem annuntia-
bo veritatem tuam in ore meo.
3 Quoniam dixisti : In acternum miscricor-
dia ardificabitur in coclis : prarparabitur vcritas
tua in eis.
* 1. Rf$. 4 Dis posui testamentum electis meis , * ju-
7. n. ravi David servo meo :
5 Usque in a:tcrnum praeparabo semen tuum.
Et aedificabo in generationem & generatio
nem sedem tuam.
6 Consitebuntur corli mirabilia tua Domine :
etenim veritatem tuam in ecclesia sanctorum.
7 Quoniam quis in nubibus aequabitur Do
mino : similis erit Deo in filiis Dei ?
8 Deus , qui glorificatur in consilio sancto
rum : magnus ac terribilis super omnes qui in
circuitu ejus sunt.
9 Domine Deus virtutum quis similis tibi ?
potens es Domine , & veritas tua in circuitu
tuo.
10 Tu dominaris potestati maris : motum
autem fluctuum ejus tu mitigas.
I I Tu humilialti sicut vuineratum , super-
bum : in brachio virtutis tuae dispersisti inimi-
cos tuos.
* Get. 1 j, * Tui sunt cli , & tua est terra, orbem
* * terrae & plenitudinem ejus tu fundasti :
1 j Aquilonem & mare tu creasti.
Thabor & Hermon in nomine tuo exulta-
bunt :
14 Tuum brachium cum potentia.
Firmetur manus tua,& ex.ilteturdextera tua:
15 Justitia & judicium prarparatio fedis tuar.
Miscricoidia & veritas precedent faciem
tuam :
i<f Bcatus populus , qui scit jubilationem.
Domine , in lumine vuhus tui ambulabunt,
17 Et in nomine tuo exultabunt tota die ,
& in justitia tua exultabuntur.
1 8 Quoniam gloria virtutis eonrm tu es : &
in beneplacito tuo exaltabitur cornu noirrum.
19 QuiaDomirri est assumptro nostra , &
sanctriirael regis nostri.
*o Tune locucus es in visiorue sanctis tuis ,
& dixisti : Posui adjutorium in potente : 8c
exaltavi electum de plebe mea.
ti * lnveni David servum meum : oleo *r.R^.
sancto meo unxi eum. . it.t.
ii Manus enim mea auxiliabitur ei : & '
brachium meum corrfbrtabit eum. /*#.
13 Nihil proriciet iniraicus in eo , & filius "' **'
imquiratis non apponet nocere ei.
14 Et concidam a facie ipsius inimicos ejus :
& odientes eum in fugam convertam.
if Et veritas mea, & miscricordia mea cum
ipso& in nomine meo exaltabitur cornu ejus.
%6 Et ponam in mari manum ejus, & in
fluminibus dexteram ejus.
X7 Ipse invocabit me : Pater mcus es tu :
Deus meus , & susceptor salutis me :
8 Et ego primogenitum ponam ilium ex-
celsum pr regibus terra:.
19 In acternum scrvabo illi mifericordiam
meam : & testamentum meum fidele ipsi.
30 Et ponam in seculum faeculi semen ejus :
& thronum ejus sicut dies cli.
31 Si autem dereliquerint filii ejus legem
meam : & in judieiis meis non ambulaverint :
31 Si justitias meas profanaverint . &: man-
data mea non custodierint :
33 Visitabo in virga iniquitates eorum : &
in verberibus peccata eorum.
34 Mifericordiam autem meam non disper-
gam ab eo : neque nocebo in veritate mea :
3 5 Neque profanabo testamentum meum : 8c
qux procedunt de labiismeisnonfaciam irrita.
j6 Semel juravi in sancto meo , si David
mentiar :
37 Semen ejus in acternum manebit.
38 Et thronus ejus sicut Sol in conspectu
meo, * & sicut Luna perseita in xternum ; & * 1 Keti
testis in clo fidelis. 7. 1.
19 Tu ver6 repulisti & despexisti : distulisti
Christum tuum.
40 Evertisti testamentum servi tui : profa-
nasti in terra Sanctuarium ejus.
41 Pestruxisti ompes scpes ejus : posuisti
firmamentum ejus formidinem.
41 Diripuerunt eum omnes transeuntes
viam : fadus est opprobrium vicinis suis.
43 Exaltasti dexteram deprimentium eum :
ltincasti omnes inimicos ejus.
44 Avertisti adjutorium gladii ejus : & non
es auxiliatus ei in bello.
.4? Ddtruxisti eum ab emundatione : & se
dem ejus in terram collisisti.
4<J Minorasti dies temporis ejus : perfudisti
 448 LIBER PSALM. Psalm. LXXXVIII. LXXXIX. & XC.
cum confusione.
47 Usquequd Domine avertis in finem :
exardefcet sicut ignis ira tua ?
48 Memorarc qua: mea fubstantia : numquid
enim vane constituisti omnes filios hominum }
45 Quis est homo , qui vivet, & non videbit
mortem : eruet animam fuam de manu inferi ?
jo Ubi sunc misericordi tu antiqu Do
mine , * sicut jurasti David in veritate tua ?
7. 11.
5 1 Memor esto Domine opprobrii servorum
tuorum ( quod continui in sinu meo ) multa-
rum gentium.
ft Quod exprobraverunt inimici tui Do
mine , quod exprobraverunt commutationem
Christi tui.
53 Benedictus Dominus in xternum : siat,siat.
I Oratio Moysi hominis Dei.
Psalmus LXXXIX.
DOmine , refugium factus es nobis : a ge-
neratione in generationem.
z Priufquam montes fierent , aut formare-
tur terra > & orbis : a fculo & usque in sascu-
lum tu es Deus,
3 Ne avertas hominem in humilitatem : &
dixisti : Convertimini filii hominum.
4 Quoniam mille anni ante oculos tuos ,
tamquam dies hesterna , quat pmeriit.
t custodia in nocte ,
f Qua: pro nihilo habentur , eorum anni
erunt.
6 Mane sicut herba tranfeat , mane floreat ,
& tranfeat : vefpere decidat , induret , &
arescat.
7 Quia defecimus in ira tua , & in furore
tuo turbaci sumus.
8 Pofuisti iniquitates nostras in conspectu
tuo : seculum nostrum in illuminatione vul-
tus tui.
9 Quoniam omnes dies nostri defecerunt :
& in ira tua defecimus.
Anni nostri sicut aranea meditabuntur :
* Eccli. 10 * Dies annorum nostrorum in ipsis , fep-
tuaginta anni.
It. .
Si autem in potentatibus octoginta anni :
& ampliiis eorum , labor & dolor.
Quoniam fupervenit manfuetudo : Sc corri-
piemur.
1 1 Quis novit potestatem ir tu : & pr
timore tuo iram tuam
I I Dinumerare ?
Dexteram tuam sic notam sac : & eruditos
corde in fapientia.
13 Convertere Domine ufquequd ? & de-
precabilis esto super fervos tuos.
14 Repleti fumus mane mifericordia tua :
& exultavimus , & delectati fumus omnibus
diebus noltris.
1 5 Lactati fumus pro diebus , quibus nos
hurniliasti : annis , quibus vidimus mala.
16 Refpice in fervos tuos > tte in opera tua :
r dirige filios eorum.
17 Et sit splendor Domini Dei nostri super
nos & opera manuum nostrarum dirige super
nos : & opus manuum nostrarum dirige.
Laus Cantici David. Psalmus X C.
1 /~\Ui habitat in adjutorio Altiflimi > in
V^protectione Dei cceli commorabitur.
i Dicet Domino : Sufceptor meus es tu , &
refugium meum : Deus meus fperabo in eum.
3 Quoniam ipfe Iiberavit me de laqueo ve-
nantium , & a verbo afpero.
4 Scapulis fuis obumbrabit tibi : & sub
pennis ejus fperabis,
j Scuto circumdabit te veritas ejus : non
timebis a timore nocturno.
6 A fagitta volante in die j a negotio per-
ambulante in tenebris : ab incurfu , & danno-
nio meridiano.
7 Cadent & latere tuo mille , & decem mil-
lia a dextris tuis : ad te autem non appropin-
quabit.
8 Verumtamen oculis tuis considerabis ; &
retributionem peccatorum videbis.
9 Quoniam tu es Domine fpes mea : Altisli-
mum pofuisti refugium tuum.
10 Non accedet ad te malum : & flagellum
non appropinquabit tabernaculo tuo.
1 1 * Quoniam angelis fuis mandavit de te : *M'<&
ut custodiant te in omnibus viis tuis. J* 6|
ix In manibus portabunt te : ne forte offen- IOi'
das ad lapidem pedem tuum.
_ 13 Super afpidem , & basilifcum ambula-
bis : & conculcabis leonem & draconem.
14 Quoniam in me fperavit, liberabo eum :
protegam eum , quoniam cognovit nomen
meum.
1 f Clamabit ad me, & ego exaudiam eum :
cum ipfo sum in tribulatione , eripiam eum
& glorificabo eum.
16 Longitudine dierum replebo eum : &
ostendam llli faJutare meum.
1 Psalmus Cantici , Indie Sabbati. XCI.
1 T) Onum est confiteri Domino : & pfal-
O lere nomini tuo Altissime.
3 Ad annuntiandum mane mifericordiam
tuam : & veritatem tuam per noctem.
4 In decachordo , pfalterio : cum cantico j
in cithara.
5 Quia delectasti me Domine in factura tua:
& in operibus manuum tuarum exultabo.
6 Quammagnih'catafunt opera tua Domine!
nimis profund fact funttogitationes tuac :
7 Vir insipiens non cognofcet : 8c stultus non
intelliget hc.
8 Ciim exorti fuerint peccatores sicut f-
num : & apparuerint omnes , qui operantur
iniquitatem :
Ut intereant in seculum fa?culi :
9 Tu autem Altifsimus in arternum Domine.
10 Qiioniam ecce inimici tui Domine, quo
niam
 LIBER PSALM. Vs. XCI. XC1I. XCIII. XC1V. & XCV. 449
niam ecce inimici tui peribunt : & difper-
fodiatur peccatori fovea
gentur omnes , qui operantur miquitatem. 14 Quia non repellet Dominus plebem
Et exaltabitur ficut unicornis cornu iiiam : & haereditatem fuam non derelinquet.
jneum : & feneftus mea in mifericordia uberi. 1 f Quoadufque jullitia convettatur in judi
11 Et defpexit oculus meus inimicos meos : cium : & qui juxta illam omnes qui recto
Zc in infurgentibus in me malignantibus au- funt corde.
diet auris mea. is Quis confurget mihi adversus malig
13 Julius , ut palma florebit : ilcut cedrus nantes ? aut quis Itabit mecum adverss ope
libani multiplicabitur. rantes iniquitatem ?
14 Plantati in domo Domini > in atriis do- 17 Nifi quia Dominus adjuvit me : paulo-
mus Dei noilri florebunt. mins habitaTet in inferno anima mea.
15 Adhuc multiplicabuntur in feneca ube 18 Si dicebam : Motus eft pes meus : mife
ri : & bene patientes erunt , ricordia tua Domine adjuvabat me.
liUt annuntient : ip Secundum multitudinem dolorum meo-
Quoniam reftus Dominus Deus nofter : & rum in corde meo : confolationes tu* ltifi-
non eft iniquitas in eo. caverunt animam meam.
Numquid adhaeret tibi fedes iniquitatis,
Laus Cantici ipfi David in die ante fabbatum, qui fings laborem in praecepto ?
quando fundata eft terra. Pfalmus XCII. xi Captabunt in animam jufti : 6V: fangui-
1 ~ Ominus regnavit , decorem indutus nem innocentem condemnabunt.
JLv elt : indutus eft Dominus fortitudi- Et faus eft mihi Dominus in refugium:
nem , & praecinxit fe. & Deus meus in adjutorium fpei meat.
Etenim firmavit orbem terra-, qui non com- 13 Et reddet illis iniquitatem ipforum : Sc
movebttur. in malitia eorum difperdet eos : difperdet il-
Parata Cedes tua ex tunc : facculo tu es. los Dominus Deus nofter.
3 Elevaverunt flumina Domine : elevave-
runt flumina vocem fuam. Laus Cantici ipfi David. Pfalmus XCTV.
Elevaverunt flumina fluihis fuos , I T 7 Enite , exultemus Domino : jubile
4 A vocibus aquarum multarum. 1 y mus Deo falutari nollro.
Mirabiles elationes maris , mirabilis in ai Praoccupemus faciem ejus in confeffio-
ds Dominus. ne : & in pfalmis jubilemus ei.
4 Teftimonia tua credibilia facta funt ni- 3 Quoniam Deus magnus Dominus : & rex
mis : domum tuam decet fanftitudo Domi magnus fuper omnes deos.
ne in longitudinem dierum. 4 Quia in manu ejus funt omnes fines terras :
& altitudines montium ipfius funt.
Pfalmus ipfi David , Quarta fabbati. XCIII. 5 Quoniam ipfius eft mare , & ipfe fecit
I T*\Eus ultionum Dominus : Deus ultio- illud : & ficcam manus ejus formaverunt.
1~J num liber egit. 6 Venite adoremus , & proeidamus : &
Exaltare qui judicas terram : redde retri- ploremus ante Dominum , qui fecit nos.
butionem fuperbis. 7 Quia ipfe eft Dominus Deus nofter : &
3 Ufquequ peccatores Domine : ufquequ nos populus pafcux ejus , & oves manas ejuf.
peccatores gloriabuntur. 8 * Hodie fi vocem ejus audieritis > nolite *.
4 Effabuntur, & loquentur iniquitatem : lo- obdurare corda vellra : i. 7. *.
quentur omnes , qui operantur injuftitiam > 9 Sicut in irritatione fecundm diem tenta &4-
5 Populum tuum Domine humiliaverunt : doras in deferto : ubi tentaverunt me patres
& ha?reditatem tuam vexaverunt. veftri , probaverunt me , & viderunt opera
6 Viduam & advenam interfecerunt : & pu- mea.
pillos oeeiderunt. 10 * Quadragnta annis offenfus fui gene-
7 Et dixerunt : Non videbit Dominus , nee rationi illi , & dixi : Semper hi errant corde. 4 11.
intelliget Deus Jacob. I I Et ifti non cognoverunt vias meas : * ut + .
8 Intelligite infipientes in populo : & ftulti juravi in ira mea : Si introibunt in requiem 4. I
aliquando iapite. meam.
9 Qui plantavit aurem , non audiet ? aut qui Canticum ipfi David.
finxit oculum , non confiderat ? 1 Quando domus asdincabatur poll captivt-
10 Qui corripit gentes , non arguet : qui tatem. (1. Far.11. ) Pfalmus XCV.
docet hominem feientiam ?
II Dominus feit cogitationes hominum , Antte Domino canticum novum : canta
quoniam vanat funt. te Domino omnis terra,
1 Beatus homo , quem tu erudieris Domi Cantate Domino , & benedicite nomini
ne : v de lege tua docueris eum. ejus : annuntiate de die in diem falutare ejus.
jj Ut mitigs ei dkbus nulis , donee 3 Annuntiate inter Gentes gloriam ejus , in
LU
 450 LIBER PS. Ps. XCV. XCVI. XCVII XCVill. & XCIX.
omnibus populis mirabilia ejus.
4 Quoniam magnus Dominus , Be laudabi-
lis nimis : terribilis est super omnes deos. _ .
% Quoniam omnes dii Gentium dimonia :
Dominus autem cilos fecit.
6 Confeslio , & pulchritudo in conspectu
ejus : fanctimonia , & magnificentia in sanc-
tiricatione ejus.
7 Afferte Domino "patrii Gentium, afferte
Domino gloriam & honorem :
8 Afferte Domino gloriam nomini ejus.
Tollite hostias , & introite in atria ejus :
$ Adorate Dominum in atrio sancto ejus.
Commoveatur a facie ejus universa terra :
io Dicite in Gentibus quia Dominus reg-
iiavit.
Etenim correxit orbem terr qui non com-
movebitur : judicabit populos in iquitate.
1 1 Litentur cili , & exultet terra : com-
jnoveatur mare , & plcnitudo ejus :
ii Gaudebunt campi , & omnia, qui in eis
sunt.
Tune exultabunt omnia ligna sylvarum
1 3 A facie Domini , quia venit : quoniam
venit judicare terram.
Judicabit orbem rerr in iquitate, & po
pulos in veritate sua.
Huic David ,
Quando terra ejus restituta est. Psal. XCVI.
DOminus regnavit , exultet terra : liten-
tur inful multi.
i Nubes , & caligo in circuitu ejus : justi-
tia 3 & judicium correctio fedis ejus.
j. Ignis ante ipsum pneedet , & inflamma-
bit in circuitu inimicos ejus.
4 Illuxerunt fulgura ejus orbi terr : vidit ,
tc commota est terra.
j Montes , sicut cera fluxerunt a facie Do-
nini : a facie Domini omnis terra.
6 .irnuntiayerunt cili justitiam ejus : & vi-
derr.;it omnes populi gloriam ejus.
X Z:cd 7 * Confundantur omnes,qui adorant scul-
if. 4- ptilia & qui gloriauur in simulachris suis.
It lit, * Adorate dm omnes angeli ejus :
3. I. 8 Audivi: , & litata est Sion.
Veut. Et exultaverunc Sli* Juds , propter judicia
S- t.
* Ok tua Doine :
It. 9 Quoniam tu Dominus altilEmus super
.omnem terram : nimis exaltatus es super om-
rre? deos.
* Amn io * Qui diligitis Dominum, odite malum :
i- $. custodit Oominus animas sanctorum suorum,
Horn. de manu peccatoris liberabit eos.
1 1 Lux orta est justo, & rectis corde lititia.
ii Liramini justi in Domino : & consitemi-
iii memoriae sanctificationis ejus.
Pfalmus ipsi David XCVII.
Antate Domino canticum novum ; quia
miubilia fecit.
Salvavit sibi dextera ejus , &c brachium
sanctum ejus.
2 * Notum fecit Dominus salutare suum :
in conspectu gentium revelavit justitiam suam. . 10.
3 Recordatus est miiericordii sui , & veri- lat. i.
tatis lux domui Israel. t.
Viderunt omnes termini terra salutare Dei
nostri.
4 Jubilate Deo omnis terra : cantate , &
exultate, & psallite.
<S Psallite Domino in eithara , in cithara_&
voce psalmi ;
6 In tubis ductilibus , &c voce tubae cornea.
Jubilate in conspectu regis Domini :
7 Moveatur mare, & plenitudo ejus : orbis
terrarum , & qui habitant in eo.
8 Flumina plaudsnt manu , simul montes
exultabunt
9 A conspectu Domini : quoniam venit
judicare terram.
Judicabit orbem terrarum in justitia , 8:
populos in iquitate.
i Pfalmus ipsi David. XCVIII.
DOminus regnavit, irascantur populi qm
sedet super cherubim . moveatur terra.
x Dominus in Sion ma & excelfus
super omnes populos.
3 Conliteantur nomini tuo magno : quo
niam terribile , Si sanctum est :
4 Et honor regis judicium diligit.
Tu parasti directiones : judicium & justi
tiam in Jacob tu fecisti.
5 Exaltate Dominum Deum nostrum , &
adorate fcabellum pedum ejus : quoniam san
ctum est.
6 Moyses & Aaron in sacerdotibus ejus : &
Samuel inter eos qui invocant nomenejus :
Invocabant Dominum , & iple exaudiebat
eos :
7 In columna nubis loquebatur ad eos.
Custodicbant testimoniaejus , & pneeptum
quod dedit illis.
8 Domine Deus noster tu exaudiebas eos :
Deus tu propitius fuilti eis , &c ulciscens in
omnes adinventiones eorum.
9 Exaltate Dominum Deum nostrum , &
adorate in monte sancto ejus : quoniam sanc-
tus Dominus Deus nouilr.
Pfalmus in confefsiorie. XCIX.
servite Do-
J mino in lititia.
Inrroite in conspectu ejus , in exultatione.
3 Smote quoniam Dominus ipse est Deus :
ipfe ftcit nos , & non ipli nos :
Populus ejus & oves pascui ejiis :
4 Introite portas ejus in confeffione , atri*
ejus in hymnis : confiteniini illi.
Laudate nomen ejus :
5 Quoniam iuavis est Dominus > in atter-
 LIBER PSALM. Ps ALM. C CI- & C II
num mifericordia ejus , & usque in generatio-
nem & generationem veritas ejus.
i Psalmus ipsi David. C.
Mlfericordiam, & judicium cantabo tibi,
Domine :
Psallam , & intelligam in via immacu-
lata , quando venies ad me.
Perambulabam in innocentia cordis mei ,
in medio domus meat.
3 Non proponebam ante oculos meos rem
injultam : facientes praevaricationes odivi.
Non adhatfit mihi
4 Cor pravum , dedinantem a me malig-
num non cognoscebam.
% Decrahentem secret& proximo suo , hunc
persequebar.
Superbo oculo , & infatiabili corde , cum
hoc non edebam.
6 Oculi mei ad fideles terrat ut sedeant me-
cum : ambulans in via immaculata , hie mihi
ministrabat.
7 Non habitabit in medio domus meat qui
facit fuperbiam : qui loquitur iniqua , non
direxit in conlpectu oculorum meorum.
8 In matutino interdeiebam omnes pecca-
tores terras : ut disperderem de civitate Domi
ni omnes operantes iniquitatem.
i Oratio pauperis Cum anxius fuerit , &c
in conlpectu Domini efFuderit precem suam.
Psalmus CI.
a "TX Omine exaudi orationem meam : &
JL/ clamor meus ad te veniat.
3 Non avertas faciem tuam a me : in qua-
cumque die tribulor > inclina ad me aurem
tuam.
In quacumque die invocavero te , velociter
exaudi me.
4 Quia defecerunt sicut fumus dies mei : &c
ossa mea sicut cremium aruerunt.
f Percussus sum ut feenum , & aruit cor
meum : quia oblitus sum comedere panem
meum.
6 A voce gemitus mei adhatfit os meum
carni mear.
7 Similis factus sum pellicano solitudinis :
factus sum sicut nicticorax in domicilio.
8 Vigilavi , & factus sum sicut passer soli-
tarius in recto.
9 Tota die exprobrabant mihi inimici mei :
& qui laudabant me adversum me jurabant.
io Quia cinerem tanquam panem manduca-
bam , & potum meum cum netu miscebam.
1 1 A facie ir & indignationis tu , quia
elevans allisisti me.
ii Dies mei sicut umbra declinaverunt : &
ego sicut fnum ami.
j j Tu autem Domine in acternum per-
manes : Sc memoriale tuum in gencratio-
451
nem 8r generationem.
14 Tu exurgens misereberis Sion : quia tera-
pus miferendi ejus , quia venit tempus.
15 Quoniam placuerunt iervis tuis lapides
ejus : Oe terra: ejus miserebuntur.
16 Et timebunt Gentes nomen tuum Domi
ne , & omnes reges terrae gloriam tuam.
_ 1 7 Quia dificavit Dominus Sion : & vide-
bitur in gloria sua.
j S Respexit in orationem humilium : &
non sprevit precem eorum.
19 Scribantur haec in generatione altera : &
populus , qui creabitur , laudabit Dominum :
io Qiiia proipexit de excelfo sancto suo :
Dominus de clo in terram afpexit :
1 1 Ut audiret gemitus compeditorum : uc
solveret tilios interemptorum :
- Ut annuntient in Sion nomen Domini :
& laudem ejus in Jerusalem.
13 In conveniendo populos in unum , &
reges ut scrviant Domino.
14 Refpondit ei in via virtutis suae : Pauci-
tatem dierum meorum nuntia mihi.
1 j Ne revoces me in dimidio dierum meo
rum : in generationem & generationem anni
tui.
16 lnitio tu Domine terram fundasti : &
opera manuum tuarum funt cxli.
17 Ipsi peribunt , tu autem permanes : &
omnes sicut veitimentum veterascent.
Et sicut opertorium mutabis eos > 8c mu-
tabuntur :
is Tu autem idem ipfe es , & anni tui non
deficient.
19 Filii fervorum tuorum habitabunt : &:
semen eorum in sculum dirigetur.
1 Ipsi David. Psalmus C 1 1.
BEnedic anima mea Domino : & omnia ,
qua: intra me funt , nomini sancto ejus.
i Benedic anima mea Domino : & noli
oblivisci omnes retributiones ejus.
3 Qui propitiatur omnibus iniquitatibu*
tuis : qui sanat omnes infirmitates tuas.
4 Qui redimit de intericu vitam tuam : qui
coronat te in mifericordia & miferationibus.
5 Qui replet in bonis deliderium tuum :
renovabitur ut aquilx juventus tua :
6 Faciens misericordias Dominus , & judi
cium omnibus injuriam patientibus.
7 Notas fecit vias suas Moysi , filiis Israel
voluntates suas.
8 * Miferator , & misericors Dominus : * Exoi,
longanimis , & multum misericors. 14 4.
9 Non in perpetuum irascetur : neque in Num.
acternum comminabitur. M-1**
10 Non secundum peccata nostra fecit no-
bis : neque secundum iniquitates nostras retri-
buit nobis.
1 1 Quoniam secundum altitudinem cacli a
terra : corroboravit misericordiam suaaj
Lll ij
 452. LIBER PSALM. Psalm. CII. CIII. &CIV.
super timentes se.
ii Quantum distat Ortus ab Occidents :.
longe fecit a nobis iniquitates nostras.
13 Quomodo miscretur pater filiorum ,
misertus est Dominus timentibus se :
14 Quoniam ipse cognovit figmentum nos
trum.
Recordatus est quoniam pulvis sumus :
I % Homo , sicut r'cenum dies ejus, tanquam
flos agri sic efflorebit.
16 Quoniam spiritus pertransibit in illo , &
non subsistet ; & non cognosces amplius lo
cum suum.
17 Misericordia autem Domini ab terno ,
ic usque in ternum super timentes eum.
Et justitia illius in filios filiorum ,
18 His qui servant testamentum ejus :
Et memores sunt mandatorum ipsius , ad
faciendum ea.
19 Dominus in caelo paravit sedem suam :
& regnum ipsius omnibus dominabitur.
0 Benedicite Domino omnes angeli ejus :
potentes virtute , facientes verbum illius , ad
audiendam vocem fermonum ejus.
21 Benedicite Domino omnes virtutes ejus :
miniltri ejus , qui facitis voluntatem ejus.
II Benedicite Domino omna opera ejus :
in omni loco dominations ejus , benedic ani
ma mea Domino.
x Ipsi David. Psalmus CIII.
BEnedic anima mea Domino : Domine
Deus meus magnificatus es vehementer.
Confeslionem , & decorem induilli :
a Amictus lumine sicut vestimento :
Extendens cxlum sicut pellem :
3 Qui tegis aquis superiora ejus.
Qui poms nubem alcensum tuum : qui am-
*ttrlr. bulas super pennas ventorum.
4 * Qui facis angelos tuos , spiritus : & mi-
t'7.
nistros tuos ignem urentem.
5 Qui fundasti terram super stabilitatem
suam : non inclinabitur in saeculum sculi.
6 Abyssus , sicut vestimentum , amictuj
ejus : super montes stabunt aqux.
7 Ab increpatione tua fugient : a voce toni-
trui tui formidabunt.
8 Ascendunt montes : & descendunt campi
in locum , quem fundalti eis.
j Terminum posuisti , quem non transgre-
dientur : neque convertentur operire terram.
10 Qui emittis fontes in convallibys : inter
medium montium pertransibunt aqua?.
11 Potabunt omnes besti agri : expecta-
bunt onagri in siti sua.
u Super ea volucres cli habitabunt : de
jnedio petrarum dabunt voces.
1 3 Rigans montes de superioribus suis : de
fructu operum tuorum satiabitur terra:
14 Producens fcenum jumentis , 8c heibam
sejvituti hominum ;
Ut educas panem de terra :
I j Et vinum ltincet cor hominis :
Ut exhilaret faciem in oleo : & panis cor
hominis consumer.
16 Saturabuntur ligna campi , & cedri Li
bani , quas plantavit :
17 Illic passeres nidificabunt.
Herodii domus dux elt eorum ;
18 Montes excelsi cervis : petra refugium
herinaciis.
19 Fecit lunamin tempera : sol cognovit
occasum suum.
0 Posuisti tenebras , & facta est nox : in
ipsa pertransibunt omnes beiti sylvae.
I I Catuli leonum rugientes , ut rapiant , &
quxrant a Deo escam iibi.
11 Ortus est sol , & congfegati sunt : & in
cubilibus suis collocabuntur.
13 Exibit homo ad opus suum : & ad ope-
rationem suam usque ad vesperum.
14 Quam magniheata sunt opera tua Do
mine ! omnia in sapientia fecisti : impleta est
terra pollessione tua.
15 Hoc mare magnum , & spatiosum mani-
bus : illic reptilia , quorum non est numerus.
Animalia pusilla cum magnis :
16 Illic naves pertransibunt.
Draco iite,quemformalti adilludendum ei:
^^ Omnia a te expectant ut des illis eicam
in tempore.
18 Dante te illis , colligent : aperiente te
manum tuam , omnia implebuntur bonitate.
x6 Avertente autem te faciem , turbabun-
tur : auferes spiritum eorum , & deficient ,
& in pulverem suum revertentur.
30 Emittes spiritum tuum , & creabuntur :
& renovabis faciem terra;.
3 1 Sit gloria Domini in sculum : ltabitur
Dominus in operibus l'uis :
31 Qui relpicit terram, & sack .earn tre-
mere : qui tangit montes , & fumigant.
33 * Cantabo Domino in vita mea : psal-
lam Deo meo quandiu sum. I4S-S-
34 Jucundum sit ei eloquium meum : ego
vero delectabor in Domino.
35 Deficiant peccatores a terra , & iniqui
ita ut non sint : benedic anima mea Domino.
Alleluia. ( 1. Par-16. 8. Psalmus CIV.
1 S~> Onfitemini Domino,M invocate no- t.Vtr.
V^ men ejus : annunciate inter Gentes 16. i,
opera ejus. Isxi.
1 Cantate ei , & psallite ei : narrate omnia ' *
mirabilia ejus.
3 Laudamini in nomine sancto ejus : ltetur
cor quarrentium Dominum.
4 Qua?rite Dominum , & confirmamini :
qurite faciem ejus semper.
5 Mementote mirabilium ejus , qua: fecit :
prodigia ejus , & judicia oris ejus.
6 Semen Abraham , scrvi ejus : filii Jacob
electi ejus.
 LIBER PSALM. P SALM. 9IV* & CV. 453
7 Ipfe Dominus Deus noster : in universa & non erat in tribubus eorum infirmus. 1 :. U.
terra judicia ejus. 38 Laetata est gyptus in profectione eo
8 Memor suit in seculum testamenti sui : rum : quia incubuit timor eorum super eos.
verbi, quod mandavit in mille generationes : 39 * Expandit nubem in protectionem eo *Ext>a.
*GtH. 9 * Quod difposuit ad Abraham .- & jura- rum j & ignem ut luceret eis per noctem. ?.
SI. 1. menti sui ad Isaac .- 40 * Petierunt , & venit coturnix : & pane Ps-'. 7 7.
10 Et statuit illud Jacob in praeceptum : & cxli saturavit eos. 4-
i. Or
Israel in tellamentum ternum : 4r * Dirupit petram , & fluxerunt aquae : 10. ,
1 1 Dicens : Tibi dabo terrain Chanaan .- fu- abierunt in ficco flumina :
nicuium hzreditatis vestrae. 4* * Quoniam memor suit verbi sancti sui, *Exoi.
11 Cum essent numero brevi > paucislimi quod habuit ad Abraham puerum suum. K.tl.
& incol ejus : 43 Et eduxit populum suum in exultatione, * Num.
10. 11
13 Et pertransierunt de gente in gentem, & & electos suos in laetitia.
de regno ad populum akerum. 44 Et dedit illis regiones Gentium .- & la- *Gt.
17.7.
14 Non reliquit hominem nocere eis : & bores populorum polsedemnt :
corripuit pro eis reges. 45 Uc custodiat justificationes ejus , & le-
1 5 * Nolite tangere christos meos : & in gem ejus requirant.
1. 14 prophetis meis nolite malignari.
i.Pjt. \6 Et vocavit famem super terram : & Alleluia. ( Judith 13. 11. ) Psalmus CV.
it. is. 1 /~> Onfitemini Domino quoniam bo- Judith.
omne firmamentum panis contrivit.
1 7 Misit ante eos * virum : in servum ve- Vj nus : quoniam in seculum miseri- I}. II.
37- numdatus ell Joseph. cordia ejus.
18 * Humiliaverunt in compedibus pedes 1 * Quis loquetur potentias Domini , audi- * Eccli.
3. 10.
ejus , ferrum pertransiit animam ejus , tas faciet omnes laudes ejus ? 4}- 3J
19 Donee veniret verbumejus. 3 Beati , qui custodiunt judicium , & fa-
Eloquium Domini inflammavit eum : ciunt justitiam in omni tempore.
^o * Misit rex , & solvit eum > princeps 4 Memento nostri Domine in beneplacito
4'. 14- populorum , & dimisit eum. popali tui : visita nos in salutari tuo :
1 1 Constituit eum dominum domus fui . 5 Ad videndum in bonitate electorum tuo-
& principem omnis posselsionis luac. rum , ad laetandum in laetitia gentis tuae : ut
zi Ut erudiret principes ejus sicut scme- lauderis cum haereditate ma.
tipsum : & senes ejus prudentiam doceret. 6 * Peccavimus cum patribus nostris : in- *Judith.
*6t*. 13 * Et intravit Israel in gyptum : & Ja juste egimus , iniquitatem fecimus. I't.
4. cob accola suit in terra Cham. 7 Patres noltri in gypto non intellexerunt
i4_* Et auxit populum suum vehementer : mirabilia tua : non fuerunt memores multitu-
I. 7-
*4clor.
& firmavit eum super inimicos ejus. dinis misericordiae tuae :
7. 7-
1 j Convertit cor eorum ut odirent popu Et irritaverunt ascendentes in mare , Mare
lum ejus : & dolum facerent in servos ejus. rubrum.
*id x6 * Misit Moysen servum suum : Aaron , 8 Et salvavit eos propter nomen suum : ut
I 10. quern elegit ipsum. notam faceret potentiam suam.
*4- ' 9 * Et increpuit Mare rubrum , & exsicca- + nxu
*Exod-
7 * Posuit in eis verba signorum suorum ,
7. 10. & prodigiorum in Terra Cham. tum est : & deduxit eos in abyssis sicut in de- 14. n.
18 * Misit tenebras , & obscuravit . & non serto.
10. II. exacerbavit sennones suos. 10 Et salvavit eos de manu odientium : &
* Exod. redemit eos de manu inimici.
19 * Convertit aquas eorum in sanguinem :
7. 0 & occidit pisces eorum. 1 1 * Et operuit aqua tribulantes eos : unus *Extm\
* Exod. 30 * Edidit terra eorum ranas in penetrali-
ex eis non remaniir. '4. 17.
*. . bus regum ipsorum. ii Et crediderunt verbisejus : & laudave-
* Lii.
I. 1. 31 * Dixit , & venit cnomyia , & cinifes
runt laudem ejus.
* Exod. in omnibus finibus eorum. 13 Citd fecerunt , obliti sunt operum ejus :
t. IS. 3 1 Posuit pluvias eorum grandinem : ignem
& non sustinuerunt consilium ejus.
*4- comburentem in terra ipsorum. 14' * Et concupierunt concupiscentiam in * Exod.
33 Et percussit vineas eorum , & ficulneas
deserto : & tentaverunt Deum in inaquoso. 17. 1.
eorum : & contrivit lignum finium eorum. i % * Et dedit eis petitionem ipsorum : & f Nual
34 * Dixit , & venit locusta } & bruchus > II. (It
* Extd. misit saturitatem in animas eorum.
10. is. cujus non erat numerus : 16 Et irritaverunt Moysen in callris : Aaron
3 1 Et comedit omne fnum in terra eorum:
sanctum Domini.
& comedit omnem fructum terr eorum. 1 7 * Aperta ell terra,&r deglutivit Dathan : * Numi
* Extd. 16 * Et percuslit omne primogenitum in
& operuit super congregationem Abiron. 16.3..
2. 2. terra eorum : primitias omnis laboris eorum. 18 Et exarfit ignis 111 synagoga eorum ;
57 * It cduiit eos cum argento & auro : flamrru combmlic peccatoies.
Ll 1 iij
 454 LIBER PSALM. P SALM. V. & VI.
19 * Et fecerunt vitulumin Horeb : & ado-
3.4- raverunt fculptile.
Et mutaverunt gloriam fnam in fimili-
tudinem vituli comedentis fnum.
i Obliti funt Deum , qui falvavit eos ,
qui fecit magnalia in f gypto ,
it Mirabiiia in Terra Cham : terribilia in
mari rubro.
* xci. 13 * Et dixit ut difperderet eos : fi non
31. 10. Moyfes eleus ejus ftetillet in confra&ione in
confpetu ejus :
Ut averteret iram ejus ne difperderet eos :
14 Et pro nihilo habuerunt terram defide-
rabilem 1
Non crediderunt verbo ejus ,
* Et murmuraverunt in tabernaculis fuis :
non exaudierunt vocem Domini.
* New. i6 * Et ekvavit manum fuam fuper eos :
14. 11. ut profierneret eos in defert :
17 Et ut dejiceret fernen eorum in Nationi-
bus : & difpergeret eos in regionibus.
x8 Et initiati funt Beelphegor : &come-
derunt facrifkia mortuorum.
1.9 Et irritaverunt eum in adinventionibus
fuis : & multiplicata eil in eis ruina.
* Num. 30 * Et ftetit Phinees , & placavit : & cef-
*s. 7- favit quafiatio.
3 1 fct reputatum eft ei in juftitiam , in ge-
nerationem & generationem ufque in fempi-
ternum.
* Num. 51 * Et irritaverunt eum ad Aquas contra-
o. 10.
ditionis : & vexatus eft Moyfes propter eos :
33 Quia exacerbaverunt fpiritum ejus.
Et dilHnxit in labiis fuis :
34 Non difperdiderunt gentes , quas dixit
Dominus illis.
3 Et commifti funt inter gentes , &c didi-
cerunt opera eorum :
3<s t.t fervierunt fculptilibus eorum : & fac
tum eft illis in fcandalum.
37 Et immolaverunt filios fuos > & filias
fuas darmoniis.
38 Et effuderunt fanguinem innocentem :
fanguinem filiorum fuorum & filiarum fua-
rum,quas facrificaverunt fculptilibus Chanaan.
Et infecta eft terra in fanguinibus ,
19 Et contaminata eft in operibus eorum :
& fornicati funt, in adinventionibus fuis.
40 Et iratus eft furore Dominus in populum
fuum : & abominatus eft haereditatem fuam.
41 Et tradidit eos in manus gentium : He
dominati funt eorum qui oderunt eos.
41 Et tribulaverunt eos inimici coram , &
humiliati funt fub manibus eorum :
43 Sarpe liberavit eos.
Ipfi autem exacerbaverunt eum in confilio
fuo : & humiliati funt in iniquitatibus luis.
44 Et vidit cum tribularentur : & audivit
orationem eorum.
* Dm. 4 * Et memor fuit teftamenti fui:& pcenituit
30.1. eum fecundum muhitudinem mifeheorde fus.
4 Et dedit eos in mifericordias in conpec*
tu omnium qui ceperant eos.
47 Salvos nos fac Domine Deus nofter : &
congrega nos de Nationibus :
Ut contiteamur nomini lalo tuo : & glo-
riemur in laude tua.
48 Beneitus Dominus Deus ifral fcu
lo & ufque in fzculum : & dket omnis popu-
lus : Fiat, fiat.
Alleluia. Judith 13.11.) Pfalmus V I.
1 /" Onfitemini Domino quoniam bo-
V-/ nus : quoniam in farculum miferi-
cordia ejus.
I Dicant qui redempti funt Domino ,
quos redemit de manu inimici : & de regioni
bus congregavit eos.
3 A folis ortu,& occafu:ab aquilone,& mari.
4 Erraverunt in lolitudine in inaquofo: vi-
am civitatis habitaculi non invenerunt. .
Efurientes, & luientes : anima eorum
in ipiis defecit.
6 Et clamaverunt ad Dominum cum tribu-
larentur:& de neceffitatibus eorum eripuit eos.
7 Et deduxit eos in viam redtam : ut irenc
in civitatem habitationis.
8 Conriteantur Domino mifericordiae ejus ;
& mirabiiia ejus filiis hoininura.
9 Quia fatiavit animam inanem , & ani-
mam efurientem fatiavit bonis.
10 Sedentes in tenebris , & umbra mortis :
vinttos in mendicitate , Sc ferro.
I I Quia exacerbaverunt eloquia Dei : &
cnfilium Altiflimi irritaverunt.
1 Et humiliatum ell in laboribus cor eo
rum : infirmati funt , nee fuit qui adjuvaret.
13 Et clamaverunt ad Dominum cum tribula-
rentur:& de neceffitatibus eorum liberavit eos.
14 ht eduxit eos de tenebris , Sc umbr
mortis : & vincula eorum difrupit.
16 Confiteantur Domino miiericordiae ejus:
& mirabiiia ejus filiis hominum.
16 Quia contrivit portas aereas : & vecs
ferreos confregit.
17 Sufcepit eos de via iniquitatis eorum :
propter injuftitias enim fuas humiliati funt.
1 8 Omnem efeam abominata eli anima eo
rum : te appropinquaverunt ufque ad portas
mortis.
I ? Et clamaverunt ad Dominum cum tribula-
rentun&'de neceflitatibus eorum liberavit eos.
Mifit verbum fuum , & fanavit eos : S
eripuit eos de interitionibus eorum.
II Confiteantur Domino mifericordije ejus :
te mirabiiia ejus filiis hominum.
. Et facrificent facrirtcium laudis : & an-
nuntient opera ejus in exulutione.
13 Qui defeendunt mare in navibus, facien-
tes operationem in aquis multis.
4 Ipfi viderunt opera Domini , & mirabi
iia ejus i j profundo. .
 LIBER PSALM. Psa LM. CVI. CVII. & CVI1I. 455
f Dixit, & ftetic fpiritus procellat : k exal
tan funt fluuus ejus.
i6 Alcendunt utque ad coelos , & defcen-
dunt ufque ad abyflos : anima eorum in malis
tabefcebat.
7 Turbati funt , & moti funt ficut ebrius :
& omnis fapientia eorum devorara eft.
8 Et clamaverunt ad Dominum cum tribu-
]arentur,& de neceltatibus eorum eduxit cos.
19 Et ftatuit procellam ejus in auram : &
iiluerunt fiuctus ejus.
30 Et lattati funt quia Iiluerunt : &c deduxit
ros in portum voluntatis eorum. - i In finem , Pfalmus David , CVI1I.
3 1 Contiteantur Domino mifericordiae ejus :
& mirabilia ejus filiis hominum.
31 Et exaltent eum in eccleiia plebis : & in
cathedra leniorum laudent eum.
33 Pofuit ilumina in defermm : & exitus
aquarum in litim.
34 Terram fruiferam in falfuginem ,
malitia inhabitantium in ea.
3 Poluit defertum in ftagna aquarum : &
terram fine aqua in exicus aquarum.
36 Et collocavit illic efurientes : & confti-
tuerunt civitatem habitationis.
37 tt feminaverunt agros , & plantaverunt
vineas : & fecerunt fruetum nativitatis.
38 Et bencdixit eis, & multiplican funt
nimis : & jumenta eorum non minoravit.
39 Et pauci facti funt : & vexati funt tri-
bulatione malorum , be dolore.
40 Effufa eft contemptio fuper principes :
& errare fecit eos in invio , & non in via.
41 Et adjuvit pauperem de inopia : & po-
fuit ficut oves familias.
*M 41 * Videbunt redi , & latabuntur : & om-
,:' ' nis iniquitas oppikbit os fuum.
43 Quis iapiens be cuftodiet hax ? & intel-
liget milericordias Domini ?
1 Caiiticum Pfalmi ipfi David. [Sup. 4s. 8.)
Pfalmus VII.
a T) Aratum cor meum Deus , paratum
X cor meum : cantabo , k pfallam in
gloria mea.
3 Exurge gloria mea , exurge pfalterium ,
-& cithara : exurgam diluculo.
4 Contebor tibi in populis Domine : &
pfallam tibi in nationibus.
Quia magna eft fuper coelos mifericordia
tua : & ufque ad nubes Veritas tua.
6 Exaltare fuper coelos Deus , & fuper om-
nem terrram gloria rua :
7 Ut liberentur diledti tui.
Salvum fac dexter tui , & exaudi me :
8 Dens locutus eft in fancto fuo :
Exultabo , & dividam Sichimam , & con-
vallem tabernaculorum dimetiar.
9 Meus eft Galaad , & meus eft Manafles ;
& Ephraim fufceptio capitis mei.
Juda rex meus :
10 Moab lebes fpei meae.
In Idumaeam extendam calceamentum
meum : mihi alienigenae amici facti funt.
1 1 Quis deducet me in civitatem munitam ?
quis deducet me ufque in Idumaram ?
1 Nonne tu Deus , qui repulifti nos , be
non exibis Deus in virtunbus noftris ?
1 3 Da nobis auxilium de tribulatione : qui
vana falus hominis.
14 In Deo faciemus virtutem : & ipfe ad
nihilum deducet inimicos noltros.
" Eus. laudem meam ne tacuers : quia
\_) os peccatoris , & os dolou fuper me
apertum eft.
3 Locuti funt adversm me lingua dolosa ,
& fermonibus odii circumdederunt me : &
expugnaverunt me gratis.
4 Pro eo ut me diligerent , detraheban
mihi : ego autem orabam.
j Et pofuerunt adversm me mala pro bo
nis : & odium pro dilectine mea.
6 Conftitue fuper eum peccatorem : & di-
bolus ftet dextris ejus.
7 Cum judicatur , exeat condemnatus : &
oratio ejus fiat in peccatum.
8 Fiant dies ejus pauci : k epifcopatum ejus
accipiat alter.
9 Fiant tilii ejus orphani : & uxor ejus vidua.
I Mutantes transrerantur rilii ejus , & men-
dicent : &c ejiciantur de habitationibus fuis.
I I Scrutetur fcenerator omnem fubltantiam
ejus : & diripiant alieni labores ejus.
1 Non fit illi adjutor : nee fit qui miferea-
tur pupillis ejus.
13 Fiant nati ejus in internum : in genera-
una deleatur nomen ejus.
14 In memoriam redeat iniquitas patrum
ejus in confpedtu Domini : 8c peccatum ma
ins ejus non deleatur.
i f Fiant contra Dominum femper , &c dif-
pereat de terra memoria eorum :
1 6 Pro eo qud non eft recordatus facer
mifericordiam.
17 Et perfecutus eft hominem inopem , &
endicum,& compuntum corde mortificare.
18 Et dilexit maledictionem , & veniet ei :
& noluit beneditionem,3 elongabitur ab eo.
Et induit maledictionem ficut veftimentum,
& intravit ficut aqua in interiora ejus , &
ficut oleum in oflibus ejus.
19 Fiat ei ficut veihmentum, quo operitur :
& ficut zona , qua femper pnecingitur.
to Hoc opus eorum , qui detrahunr mihi
apud Dominum : &: qui loquuntur mala ad-
verss animam meam.
1 Et tu Domine , Domine , fac mecum
propter nomen mum : quia fuavis eft miferi
cordia tua.
Libera me , .
 45^ LIBER PSAL. Psal. CVffl. CIX. CX- CXI. CXI &.CX1II.
xx Quia egenus , &' pauper ego sum : &
cor meum conturbatum est intra me.
13 Sicut umbra cum declinat , ablatus sum :
& excufius sum sicut locustz.
14 Genua mea infirmata sunc a jejunio : &
caro mea immutata elt propter oleum.
if Et ego factus sum opprobrium illis : vi-
derunt me , & moverunt capita sua.
%6 Adjuva me Domine Deus meus : salvum
me sac secundum misericordiam tuam.
17 Et sciant quia manus tua hzc : & tu
Domine fecisti earn.
x8 Maledicent illi , 8r tu benedices : qui
insurgunt in me , confundantur : servus autem
tuus Iztabitur.
19 Induantur qui detrahunt mihi , pudore :
& operiantur sicut diploide confusione sua.
30 Confitebor Domino nimis in ore meo :
& in medio multorum laudabo ' eum.
3 1 Quia astitir a dextris pauperis , ut salvam
faceret a persequentibus animam meam.
1 Psalmus David. C I X.
ihith. DIxit Dominus Domino meo : Sede a
a. . dextris meis :
* i Car. * Donee ponam inimicos tuos , scabellum
15. x$.
Rtr. i.
pedum tuorum.
I ) cmo. t Virgam virtutis tux emittet Dominus ex
3- Sion : dominare in medio inimicorum tuorum.
3 Tecum principium in die virtutis tux in
splendoribus sanctorum : ex utero ante lucife-
rum genui te. -i
4 Juravit Dominus > & non pnitebit eum :
* foan. * Tu es sacerdos in zternum , secundum or-
11. j+. dinem Melchisedech.
ffdr. 5- j Dominus a dextris tuis , confregit in die
. 7. 17.
irz suz reges.
6 Judicabit in nationibus , implebit ruinas :
conqualsabit capita in terra multorum.
7 De torrente in via bibet : propterea exal-
tabit caput.
Alleluia. Psalmus C X.
1 /~^ Onfitebor tibi Domine in toto-corde
\^j meo : in consilio jultorum , & con
gregations.
. 2 Magna opera Domini : exquisita in om-
nes voluntates ejus.
3 Cdnfessio & magnificentia opus ejus : &
juititia ejus manet in sxculum sxculi.
4 Memoriam fecit mirabilium suorum > mi-
fericors & miserator Dominus :
f Escam dedit timentibus fe.
Memor erit in szculum teltamenti sui -
6 Virtutem operum suorum annuntiabit po-
pulo suo :
7 Ut det illis hxreditatem gentium : opera
manijum ejus , veritas & judicium.
8 Fidelia omnia mandata ejus: confirmata in
szculum seculi , facta in veritate & zquitate.
5 Redempcionem mit populo suo : manda-
vit in zternum testamentum suum.
Sanctum & terribile nomen ejus :
10 * Initium sapientiz timor Domini. *?.
Intellectus bonus omnibus facientibuseum: ' 7. cr
Iaudatio ejus
'
manet in szculum szeuli. ' ',."
Bull, I.
Alleluia , Reversions Aggzi , & Zachariat, "
Psalmus CXI.
1 r> Earns vir qui timet Don.inum : in
X) mandatis ejus volet nimis.
x Potens in terra erit semen ejus : gene-
ratio rectorum benedicetur.
3 Gloria & divitix in domo ejus : & justi-
tia ejus manet in szculum szeuli ,
4 Exortumett in tenebns lumen rectis: mi-
sericors & miserator , & jultus.
5 Jucundus homo qui mifeietur & commo-
dat , disponet sermones suos in judicio :
6 Quia in zternum non commovebitur.
7 In memoria zterna erit jui.us : ab audi-
tione mala non timebit.
Paratum cor ejus sperare in Domino ,
8 Confirmatum est cor ejus : non commo
vebitur donee despiciat inimicos suos.
9 Dispersit , dedit pauperibus : juititia ejus
manet in szculum szeuli , comu ejus exalta-
bitur in gloria.
10 Peccator videbit , & irascetur , dentibus
suis fremet tic tabescet : desiderium peccato-
rum peribit.
Alleluia. Psalmus C X 1 1.
1 T Audate pueri Dominum : laudate no-
I t men Domini,
x Sit nomen Domini benedictum : ex hoc
mine , & usque in szculum.
3 A solis ortu usque ad occasum , laudabile
nomen Domini.
4 * Excelsus super omnes gentes Dominus ,
I. II.
& super ccelos gloria ejus.
f Quis sicut Dominus Deus noster , qui in
altis habitat >
6 Et humilia respicit in clo & in terra ?
7 Suscitans a terra inopem , & de liercore
erigens pauperem :
8 Ut collocet eum cum principibus , cum
principibus populi sui.
9 Qui habitare facit sterilem in lomo , ma-
trem hliorum Iztantem.
Alleluia. Psalmus C X 1 1 1.
x T N exitu Israel de gypto , domus H. hi-
1 Jacob de populo ' Saro : )
x Facta est Judza sanctiheatio ejus , Israel
potestas ejus.
3 Mare vidit , & fugit : Jordanis conversus
est retrorsum.
4 Montes exultaverunt ut arietes : & colles
fjeut agni ovium.
5 Quid est tibi mare-^u6d fugisti : & tu
Jordanis , quia conversus es retrorsum ?
6 Montes exultastis sicut arietes & colics
sicut agni ovium. .
0 r A facie
 LIBER PSALM. Psal. CXIII. CXIV. CXV. CXVI. & CXVH. 457
7 A facie Domini mota est terras facie Dei quia Dominus benefecit tibi.
Jacob.
8 Qui convertit petram in stagna aquarum ,
6 rupem in fontes aquarum.
i NON NOB1S DOMINE NON NOB1S :
fed nomim tuo da glonam.
i Super misericordia tua , & veritate a :
nequando dicanc Gences : Ubi est Deus eo-
rum?
3 Deus autem noster in clo : omnia quz-
cumque voluic , fecit.
* l*fr. 4 * Simulachra gentium argentum , & au-
ij4 "* rum , opera manuum hominum.
* Sf- j * Os habent , & non loquentur : oculos
''* habent , & oon videbunt.
6 Aures habent , & non audient : nares ha
bent , & non odorabunt.
7 Manus habent , & non palpabunt : pedes
habent , & non ambulabunt : non clamabunt
in gutture fuo.
8 Similes iiiis fiant qui faciunt ea : & om-
nes qui conhdunt in eis.
9 Domus Israel speravit in Domino : ad-
jutor eorum & protector eorum est.
io Domus Aaron speravit in Domino : ad-
jutor eorum & protector eorum est.
1 1 Qui timent Dominum , speraverunt in
Domino : adjutor eorum & protector eo
rum est.
1 1 Dominus memor suit nostri : & benedi
xit nobis :
Benedixit domui Israel : benedixit domui
Aaron.
13 Benedixit omnibuy qui timent Dominum,
puiiilis cum majoribus.
14 Adjiciat Dominus super vos : super vos,
& super rilios veltros.
1 5 Benedicti vos a Domino , qui fecit c-
lum & terrain.
15 Clum coeli Domino: terram autem de-
dit rih:s homioum.
* B*- 17 * Non mortui laudabunt te Domine : ne-
rd>. a. que omnes , qui defcendunt in infernum.
'1- 18 Sed yos qui vivimus , benedicimus Do
mino , ejt hoc nuQC & usque in szculum.
Alleluia, Psalmus CXIV.
i 1*A Uexi , quoniam exaudiet Dominus
\_J vocem orationis mez.
t. Quia inclinavit aurem suam mihi : & in
diebus meis invocab.o.
3 Circumdederunt me dolores mortis : &
pericula inferni invenerunt me.
Tribulationem & dolorem inveni :
4 Et nomen Domini invocavi.
O Domine libera animam meam :
5 Misericors Dominus , & Justus , & Deus
noster miseretur.
6 Custodiens parvulos Dominus : humilia-
tns sum , & liberavit me.
7 Convertere aninu mea in requiem tuam :
8 Quia eripuit animam meam de morte :
oculos meos a lacrymis , pedes meos a lapsu.
9 Placebo Domino in regione vivorum.
Alleluia, Psalmus CXV.
10 f~> Redidi, propter quod locutus sum : i.Cit.
V^/ ego autem humiliatus sum nimis. 4. I).
1 1 Ego dixi in excessu meo : * Omnis ho
mo mendax. } 4
i* Quid retribuam Domino , pro omnibus,
quae retribuit mihi f
1 3 Calicem falutaris accipiam : & nomen
Domini invocabo. .
14 Vota mea Domino reddam coram omni
populo ejus.
1 j Pretiosa in conspectu Domini mors
Sanctorum ejus :
irf O Domine quia ego servus tuus : ego
servus tuus , & hlius ancill tux.
Dirupisti vincula mea :
17 Tibi sacrificabo hostiam laudis , & no
men Domini invocabo :
18 Vota mea Domino reddam in conspectu
omnis populi ejus :
iy In atriis domus Domini , in medio tut
Jerusalem.
Alleluia, Psalmus CXVI.
1 X Audate Dominum omnes Gentes tff%.
1 . laudate eum omnes populi : $. ir.
i Quoniam confirmata est super nos miferi- * Jam.
cordia ejus * & veritas Domini manet in l*'**
zternum.
Alleluia , Psalmus C X V 1 1.
1 /~^ Onfkemini Domino quoniam bo-
V .j luis : quoniam in szculum miseri
cord! a ejus.
I Dicat nunc Israel quoniam bonus : quo
niam in szculum misericordia ejus.
i Dicat nunc Domus Aaron : quoniam in
szculum misericordia ejus.
4 Dicant nunc qui timent Dominum : quo
niam in szculum misericordia ejus.
5 De tribulatione invocavi Dominum : &
exaudivit me in latitudine Dominus.
6 Dominus mihi adjutor : non timebo quid
faciat mihi homo.
7 * Dominus mihi adjutor : & ego despi- *flWr.
ciam inimicos meos. 3.-.
8 Bonum est confidere in Domino , quam
confidere in homine :
9 Bonum est sperare in Domino, quam spe-
rare in principibus.
10 Omnes gentes circuierunt me: & in no
mine Domini quia ultus sum in eos.
I I Circumdantes circumdederunt me : &
in nomine Domini quia ultus sum in cos.
1 1 Circumdederunt me sicut apes , &
exarserunt sicut ignis in ipinis : & in nomine
Mmm
 4^8. . LIBER PSALM. Ps a L. cvxir. & CXVIII.
Domin! quia ulcus fum in eos.
13 Impull us everfus fum ut caderem : &
Dominus fufcepit me.
*Exoi. 14 * Fortitudo mea, & laus mea Dominus :
ij. i.
& faillis ell mihi in falurem.
1 5 Vox exultationis , & falutis in taberna-
culis juftorum.
1 6 Dextera Oomini fecit virtutem : dexte-
ra Domini exaltavit me , dextera Domini fe
cit virtutem.
17 Non moriar , fed vivam : & narrabo
opera Domini.
18 Calligans caftigavit me Dominus : &
morti non tradidit me.
19 Apericemilii portas juftitiac , ingreflus
in eas confitebor Domino :
10 Haec porta Domini , jufti intrabunt in
earn.
ii Confitebor tibi quoniam exaudifti me :
8j faus es mihi in falutem. . ."
* I.apidem , quem reprobaverunt xdifi-
18. r. cantes : hie faftus in caput anguli.
hUlth. 23 A Domino falum eft iftud : ix eft mira-
I. 41. bile in oculis noi'tris.
20
'7-
24 Hare eft dies , quam fecit Dominus :
exultemus , & betemur in ea.
4 I'. j Domine falvum me fac , Domine
Se ? bene profperare :
3'-
J. Pttr.
Benediftus qui venit in nomine Domini.
3-7.
Benediximus vobis de domo Domini :
27 Deus Dominus , Sc illuxit nobis.
Conftituite diem folemnem in condeniis ,
ufque ad cornu altaris.
8 Deus meus es tu , & confitebor tibi :
Deus meus es tu , & exaltabo te.
' Confitebor tibi quoniam exaudifti me : &
facttis es mihi in falutem.
9 Confitemini Domino quoniam bonus :
quoniam in fxculum mifericordia ejus.
Alleluia. Pfiilmus CXVIII.
A L E P H.
1 T) Eari immaculati in via : qui ambu-
O lant in lege Domini,
Beati qui ferutantur teitimonia ejus : in
toto corde exquirunt eum.
3 Non enim qui operantur iniquitatem , in
vus ejus ambulaverunt.
4 Tu mandalti mandata tua euftodiri nimis.
Utinam dirigantur via: , ad cullodien-
das jullificationes tuas.
6 Tune non confundar , cm perfpexero in
omnibus mandatis tuis.
.7 Confitebor tibi in direftione cordis, in eo
quod didici judicia jultitiar tux. ,. :
8 luftificationes tuas cuftodiam : non me
derelinquas ufquequaque.
E T H.
9 hi quo corrigit adolefcentir viam fuam ?
incuftodiendo fermones tuos.
jo In toco corde meo exqum te : ne re-
pellas me mandatis tuis.
1 1 In corde meo ablcondi eloquia tua : ut
non peccem tibi.
1 2 Beneditus es Domine : doce me jullifi
cationes tuas.
1 3 In labiis m.eis pronuntiavi omnia judi
cia oris tui.
14 In via tellimoniorum tuorum delectatus
fum , iicut in omnibus divitiis.
1 % In mandatis tuis exercebor : &z confide-
rabo vias tuas.
1 6 In jultihcationibus tuis meditabor : non
oblivifcar fermones tuos.
G I M E L.
17 Rtribue frvo tuo , vivifica me : & cuf
todiam fermones tuos.
18 Revela oculos meos : & coniiderabo mi-
rabilia de lege tua.
19 Incola ego fum in terra : non abfeondas
me mandata tua.
., 20 Concupivh anima mea deuderare jufti-
ficationes tuas , in omni tempore.
. si Increpalli fuperbos : maledi&i qui d
clinant mandatis tuis.
. Aufer me opprobrium , & contemp-
tum : quia teilimonia tua exquifivi.
23 Etenim federunt principes, & adversm
me Joquebantur : fervus autem tuus exerce-
batur in julHricationibus tuis.
24 Nam 8 teilimonia tua meditado mea
eft : Sc confilium nieum juftificationes .
D A L E T H.
25 Adhifit pavimeno anima mea : vivifica
me fecundm verbum ruum.
Vias meas enuntiavi , & exaudifti me :
doce me juftiricationes tius.
27 Viam jultincatiorium tuarum inllrue me :
& exertebor in mirabilibus tuis :
18 Dormitavit anima mea ta:dio : con
firma me in verbis tuis.
29 Viam iniquitatis amove me : & de le
ge tua miferere mci.
30 Viam veritatis elegi : judicia tua non
fum oblitus.
3 1 Adhadi teftimoniis tuis Domine : noli
me confundere.
32 Viam mandatorum tuorum cucurn,cm
diiatafti cor meum.
HE.
33 Legem pone mihi Domine viam juftifi-
catioiuim tuar : 8c exquiram earn fempen.
34 Da mihi intellectum, &: fcrutabor legem
tuam : & cuftodiam illam in toto corde meo.
3 5 Dediic me in femitam mandatorum tuo
rum : quia ipiam volui.
3 Inclina cor meum in teftimonia tua : &
non in avaritiam.
37 Averte oculos meos ne videant vanita-
tem : in via tua vivifica me.
3 8 Statue fervo tuo eloquium mum j in ti
mor .
 LIBER PSALM Psalm. CXVIIL
_ j 9 Amputa opprobrium meum , quod sus-
picatus sum : quia judicia tua jucunda.
40 l-cce concupivi mandata tua : in zquita-
te cua vivifica me.
V A U.
41 Et veniat super me misericordia tua
D miine : falutare tuum secundum eluquium
tuum.
41 Et respondebo exprobrantibus mihi ver-
bum : quia speravi in sermonibus tuis.
43 Et ne auferas de ore meo verbum veri-
tatis ufquequaque : quia in judiciis tuis su-
persperavi.
44 Ht custodiam legem tuam semper : in
{xculum & in sxculum sculi.
45 Et ambulabam in latitudine : quia man-
data tua exquisivi.
46 Et loquebar de tesvimoniis tuis in conf-
pectu regum : & non consundebar.
- 47 Et meditabur in madatis tuis, qua: dilexi.
48 Et levavi manus meas ad mandata tua,
quar dilexi : & exercebar m jurtificationibus
tuis.
Z A I N.
49 Memor eiro verbi tui ietvo tuo , in quo
mihi spem dedilti.
50 Hare me consolata est in humilitate mea :
quia eluquium tuum vivificavit me.
5 1 Superbi inique agebant ufquequaque : a
lege autem tua non declinavi,-
^1 Memor fui judiciorum tuorum a sculo
Domine : & tonsulatus sum.
53 Defectio tenuit me , pro peccatoribus
derelinquentibus legem tuam.
*4 Cantabilesmih! erant justificationes tine,
in loco peregrinationis itiei.
5 ? Memor fui nocte nominis tui Domine :
& cu.iodivi legem tuam.
5< Hare fatta est mihi : quia justificationes
tuas exquisivi.
HETH.
57 Portio mea Domine, dixi custodire le
gem tuam.
58 Deprecatus sum faciem tuam in toto
corde meo : miserere mei secundum eloquium
tuum. . \,
$9 Cogitavi viasmeas : & converti pedes
meos in teiHmonia tua.
60 Paratus sum , & non sum turbatus : ut
custodiam mandata tua.
6 1 Funes peccatorum circumplexi sunt me :
& legem tuam non sum oblitus.
61 Media node sutgebam ad confidendum
tibi , super judicia juititicationis tuz.
- <s? Particeps ego sum omnium timentium
te : & custodientium mandata tua,
i?4 Misericordii tui Domine plena est ter
ra : jullihcationes tuas doce me.
T E T H.
6<, Bonitatem fecifti cum servo tuo Domi
ne , secundum verbum tuum. , .
4?9
6 Eonitatem , & disciplinam, & scientiam
doce me : quia mandatis tuis credidi.
67 Ptiufquam humiliarer ego deliqui : pro-
pterea eloquium tuum custodivi.
68 Bonus e tu ; & in bonitate tua doce me
justificationes tuas.
69 Multiplicata est super me iniquitas fu-
perborum : ego autem in toto corde meo
icrutabor mandata tua. ,
70 Coagulatum est ficut lac cor eorum :
ego verd legem tuam meditatus sum.
71 Bonum mihi quia huniiliasti me : ut dis-
cam justificationes tuas.
71 Bonum mihi lex oris tui super millia
auri , & argenti.
JOD.
73 Manus tuas fecerunt me , & plafmave-
runt me : da mihi intellectum,& dilcam man-
data tua.
74 Qui timent te videbunt me , & laetabun-
tur : quia in verba tua supersperavi.
7f Cognovi Domine quia zquitas judicia
tua : &z in yeritate tua humilialti me.
76 Fiat misericordia tua ut consoletur me ,
secundum eloquium tuum servo tuo.
77 Veniant mihi miserationes tu , & vi-
vam : quia lex tua meditatio mea est.
78 Confundantur superbi , quia injustc ini-
quitatem fecerunt in me : ego autem exerceT
bor in mandatis tuis.
79 Convertantur mihi timentes te : & qui
noverunt testimonia tua.
80 Fiat cor meum immaculatum in justifi-
cationibus tuis , ut non confundar.
C A P H.
81 Defecit in falutare tuum anima mea : 8c
in verbum tuum supersperavi.
8 1 Desecerunt oculi mei in eloquium tuum,
dicentes : Quando consolaberis me ?
83 Quia factus sum ficut uter in pruina :
justificationes tuas non sum oblitus.
84 Quot sunt dies scrvi tui : quando facies
de periequentibus me judicium ?
8 ^ Narraverunt mihi iniqui fabulationes :
sed non ut lex tua.
8<? Omnia mandata tua veritas : iniquft
perfecuti sunt me , adjuva me.
87 Paulominiis consummaverunt me in ter
ra : ego autem non dereliqui mandata tua.
88 Secundum misericordiam tuam vivifica
me : & custodiam testimonia oris tui.
LA M E D.
8? In artemum Domine , verbum tuum,
permanet in clo. .. ,
90 In generationem &r generationem veri
tas tua : fundasti terram j & permanet.
91 Ordinatione tu4 perseverat dies : quo
niam omnia ferviunt tibi.
91 Nisi quod lex tua meditatio mea est ;
tune forte periissem in humilitate mea.
, 9% In , ternum non oblivifcar jurtirieatjjo-
M m m ij
4.60 LIBER PSALM. PSALM. CXVIII.
nes tuas : quia in ipsis vivificasti me.
94 Tuus sum ego , salvum me sac : quo-
niam juitificationes tuas exquisivi.
9 j Me expectaverunt peccatores ut perde-
rent me : teitimonia tua intellexi.
96 Omnis consummationis vidi finem : la-
tum mandatum tuum nimis.
MEM.
97 Quomodo dilexi legem tuam Domine ?
toti die meditatio mea ell.
$8 Super inimicos meos prudentem me fe-
cisti mandato tuo : quia in ternum mihi eft.
99 Super omnes docentes me intellexi :
quia teitimonia tua meditatio mea est.
100 Super senes intellexi : quia mandata
tua qusivi.
10 1 Ab omni via mala prohibui pedes
itieos : ut custodiam verba tua.
101 A judiciis tuis nOn declinavi : quia tu
legem posuilH mihi.
103 Quam dulcia saucibus meis eloquia
tua , super mel ori meo !
104 A mandatis tuis intellexi : pror terea
odivi omnem viam iniquitatis.
N U N. _
105 Lucerna pedibus meis verbum :uum ,
& lumen scmitis meis.
1 06 J uravi , & statui custodhc 'icia justi-
tias tuac.
107 Humiliatus sum usquequaque Domine:
vivifica me secundum verbum tuum.
108 Voluntaria oris mei beneplacita sac
Domine : & judicia tua doce me.
J09 Anima mea in manibus meis semper :
& legem tuam non sum oblitus.
1 1 o Posuerunt peccatores laqueum mihi :
& de mandatis tuis non erravi.
I j 1 Hreditate acquisivi teitimonia tua in
stternum : quia exultatio cordis mei sunt.
in Inclinavi cor meum ad faciendas justi-
ficationes tuas in aeternum , propter retribu-
tionem.
S A M E C H.
113 Iniquosodiohabui:& legem tuam dilexi.
114 Adjutor , & susceptor meus es tu : &
in verbum tuum supersperavi.
I I j Declinate a me maligni : & scrutabor
mandata Dei mei.
1 1 1 6 Suscipe me secundum eloquium tuum ,
& vivam : & non confundas me ab expecta-
tione mea.
117 Adjuva me , & falvus ero : & medita-
bor in jultificationibus tuis semper.
118 Sprevisti omnes dilcedentes a judiciis
tuis , quia injulta cogitatio eorum.
1151 Prvaricantes reputavi omnes pecca
tores terra? : ided dilexi teitimonia tua.
no Confige timorc tuo carnesmeas : a ju
diciis enim tuis timui.
A I N.
in l-'cci judicium Sc juititum : non tradas
me calumniantibus me.
in Suscipe scrvum tuum in bonum : non
calumnientur me superbi.
113 Oculi mei derecerunt in salutare tuum :
& in eloquium jultitix tux.
114 Fae cum servo tuo secundum miseri-
cordiam tuam : & juitiricationes tuas doce
me.
1 1 j Servus tuus sum ego : da mihi intellec-
tum , ut sciam teitimonia tua.
1 i<y Tempus faci'endi Domine : diffipave-
runt legem tuam.
117 lded dilexi mandata tua , super aurum
& topazion.
i*8 Propterea ad omnia mandata tua diri-
gebar : omnem viam iniquam odio habui.
P H E.
up Mirabilia teitimonia tua : ided scrutata
est ea anima mea.
130 Ueclaratio sermonum tuorum illumi-
nat : 6c intellectum dat parvulis.
131 Os meum aperui , 8c attraxi spiritum :
quia mandata tua desiderabam.
1 3 1 Aspice in me , & miserere mei , secun
dum judicium diligentium nomen tuum.
133 Gressus meos dirige secundum elo
quium tuum : & non dominetur mei omnis
injultitia.
134 Redime me a calumniis hominum : ut
custodiam mandata tua.
135 Faciem tuam illumina super servum
tuum : & doce me juitificationes tuas.
1 3<? Exitus aquarum deduxerunt oculi mei:
quia non cultodierunt legem tuam.
S A D E.
137 Justus es Domine : & rectum judicium
tuum.
i38Mandasti justiaiam teitimonia tua : &
veritatem tuam nimis.
i39Tabescere me fecit zelus meus : quia
obliti sunt verba tua inimici mei.
140 Ignitum eloquium tuum vehementer :
& servus tuus dilexit illud.
141 Adolescentulus sum ego , Srcontemp-
tus : juitificationes tuas non sum oblitus.
141 Jultitia tua, jullitia in ternum : &
lex tua veritas.
143. Tribulatio & angustia inveneruntme :
mandata tua meditatio mea est.
144 quitas teitimonia tua in atternum :
intellectum da mihi , & vivam.
C O P H.
14s Clamavi in toto cordemeo , exaudi
me Domine : juitificationes tuas requiram.
1 46 Clamavi ad te , salvum me sac : ut
custodiam mandata tua.
T47 Prarveni in maturitate , &c clamavi :
quia in verba tua supersperavi.
1 48 Pracvenerunt oculi mei ad te diluculo :
ut meditarer eloquia tua.
i4> Vocem meam audi secundum miseri
 LIBE R PSALM. Psalm. CXVIII. CXVIX. CXX. & CXXI. 46 1
cordiam tuam Domine : & secundum judi-
cium tuum vivirica me.
ijo Appropinquaverunt persequentes me
iniquitati : a lege autem tua longc facti sunt.
1 5 1 Prope es tu Domine : 6c omnes vix
tux veritas.
is- Initio cognovi de testimoniis tuis : quia
in xternum fundasti ea.
RES.
if 3 Vide humilitatem meam, & eripe me :
quia legem tuam non sum oblitus.
1 54 Judica judicium meum, & redime me :
propter eloquium tuum vivirica me.
155 Longe a peccatoribus falus : quia justi-
ficationes tuas non exquisierunt.
1 <j6 Mifericordix tux multx Domine : se
cundum judicium tuum vivitica me.
157 Multi qui persequuntur me , & tribu-
lam me : a teltimoniis tuis non declinavi.
j 5 8 Vidi prxvaricantes , & tabescebam :
quia eloquia tua non custodierunt.
1 5j> Vide quoniam mandata tua dilexi Do
mine : in mifericordia tua vivifica me.
1 (to Principiurn verborum tuorum, veritas:
in xternum omnia judicia juititix tux.
S 1 N.
16 1 Principes persccuti sunt me gratis : & a
verbis tuis formidavit cor meum.
1 6i Lxtabor ego super eloquia tua : sicut
qui invenit spolia multa.
itfj Iniquitatem odio habui , & abomina-
tus sum : legem autem tuam dilexi.
154 Septies in die laudem dixi tibi , super
judicia juititix tux.
i<?5 Pax multa diligentibus legem tuam : &
non ell illis scandalum.
166 Expectabam salutare tuum Domine : &
mandata tua dilexi.
167 Cultodivit anima mea testimonia tua :
& dilexit ea vehementer.
i 58 Servavi mandata tua , & testimonia
tua : quia omnes vix mex in conspectu tuo.
T AU.
169 Appropinquet deprecatio mea in cons
pectu tuo Domine : juxta eloquium tuum da
mini intellectum.
1 70 Intret postulatio mea in conspectu tuo :
secundum eloquium tuum eripe me.
1 7 1 Eructabunt labia mea nymnum , cum
docueris me justificationes tuas.
I7X Pronuntiabit lingua mea eloquium
tuum : quia omnia mandata tua xquitas.
173 Fiat manus tua ut salvet me : quoniam
mandata tua elegi.
174 Concupivi salutare tuum Domine : &
lex tua meditatio mea est.
17 j Vivet anima mea, & laudabit te : &
judicia tua adjuvabunt me.
176 Erravi, sicut ovis , qux periit : quxre
servum tuum, quia mandata tua 1100 sum
oblitus.
1 Canticum graduum. Psalmus C X I X.
D Dominum cum tribularer clamavi : &
A exaudivit me.
1 Domine libera animam meam a labiis
iniquis , & 4 lingua dolosa.
3 Quid detur tibi , aut quid apponatur tibi
ad linguam dolosam ?
4 Sagittx potentis acutx > cum carbonibus
desolatoriis.
j Heu mihi , quia incolatus meus prolon-
gatus elt : habitavi cum habitantibus Cedar :
6 Multum incola suit anima mea.
7 Cum his qui oderunt pacem , eram paci-
ficus : ciim loquebar illis , impugnabant me
gratis.
Canticum graduum. Psalmus CXX.
1 T Evavi oculos meos in montes , unde
L_ veniet auxilium mihi. 10. 17,
i Auxilium meum a Domino , qui fecit c-
lum & terram.
3 Non det in commotionem pedem tuum :
neque dormitet qui custodit te.
4 Ecce non dormitabit neque dormiet ,
qui custodit Israel.
5 Dominus custodit te , Dominus protectio
tua , super manum dexteram tuam.
6 Per diem sol non uret te , neque luna per
noctem.
7 Dominus custodit te ab omni malo : cus
todial animam tuam Dominus.
8 Dominus custodiat introitum tuum , &
exitum tuum : ex hoc nunc , & usque in sx-
culum.
1 Canticum graduum. Psalmus CXXI.
Ltatus sum in his , qux dicta sunt mihi :
In domum Domini ibimus.
Stantes erant pedes nostri , in atriis tuis
Jerusalem.
3 Jerusalem , qux xstificatur ut civitas : cu-
jus participatio ejus in idipsum.
4 Illuc enim ascenderunt tribus > tribus Do
mini : testimonium Israel ad confitendum no-
mini Domini.
5 Quia illic sederunt sedes in judicio , sedes
super domum David.
6 Rogate qux ad pacem sunt Jerusalem : &
abundantia diligentibus te.
7 Fiat pax in virtute tua : & abundantia in
turribus tuis.
8 Propter fratres meos , & proximos meos:
loquebar pacem de te :
9 Propter domum Domini Dei nostri , qux-
sivi bona tibi.
Canticum graduum. Psalmus C X X I I.
1 A D te levavi oculos meos , qui habitas
J\ incxlis.
* Ecce sicuc oculi servorum , in manibus
Mram iij
 46t LTBER PSALM. Psal. CXXII. usque ad CXXIX.
dominonim suorum :
Sicut oculi ancillac in manibus domina: sux :
ita oculi nostri ad Dominum Deum nostrum ,
donee misereatur noitri.
3 Miserere noitri Domine, miserere nostri :
quia multum repleti sumus despectione :
4 Quia multum repletaest anima noltra : op
probrium abundantibus, & despettio superbis.
i Canticum graduum. Psalmus CXX1II.
Nisi quia Dominus erac in nobis , dicat
nunc Israel :
i Nisi quia Dominus erat in nobis :
Cum exurgerent homines in nos ,
3 Forte vivos deglutissent nos :
Cum irasceretur furor eorum in nos ,
4 Forsitan aqua absorbuisset nos.
5 Torrentem pertransivit anima nostra : for
sitan pertransisset anima nostra aquam intole-
rabilem.
6 Benedictus Dominus , qui non dedit nos
in captionem dentibus eorum.
7 Anima. nostra sicut paster erepta est de la-
queo venantium : Laqueus contritus est , &
nos liberati sumus.
8 Adjutorium nostrum in nomine Domini ,
qui fecit caelum & terram.
i Canticum graduum. Psalmus CXX IV.
QUi confidunt in Domino > sicut mons
Sion : non commovebitur in atternum ,
qui habitat
% In Jerusalem.
Montes in circuitu ejus : & Dominus in cir-
cuitu populi sui , ex hoc nunc & usque in s*-
culum.
3 Quia non relinquet Dominus virgam pec-
catorum super sortem justorum : ut non ex-
tendant julti ad iniquitatem manus suas.
4 Benefac Domine bonis , & rectis corde.
f Declinantes autem in obligationes, addu
ces Dominus cum operantibus iniquitatem :
pax super Israel.
i Canticum graduum. Psalmus C X X V.
IN convertendo Dominus captivitatem Sion:
facti sumus sicut consolati :
2 Tune repletum est gaudio os nostrum :
& lingua nostra exultatione.
Tune dicent inter gentes : Magnificavit Do
minus facere cum eis.
3 Magnificavit Dominus facere nobiscum :
facti sumus Itantes.
4 Convene Domine captivitatem nostram :
sicut torrens in Austro.
f Qui scminant in lacrymis > in exultatione
metent.
6 Euntes ibant &. flebant, mittentes semi-
na sua.
Venientes autem venient cum exulutione ,
portantes manipulos l'uos.
i Canticum graduum Salomonis.
Psalmus C X X V I.
Nisi Dominus ardificaverit domum, in va-
num laboraverunt qui aedificant earn.
Nisi Dominus curtodierit civitatem , frullra
vigilat qui custodit earn.
i Vanum est vobis ante lucem surgere : sur-
gite postquam sederitis , qui manducatis pa-
nem doloris.
Cum dederit dilectis suis somnum :
3 Ecce hereditas Domini , rilii , merces ,
fructus venrris.
4 Sicut sagittac in manu potentis ; ita filii
excuslbrum.
% Beatus vir qui implevit desiderium suum
ex ipsis : non confundetur ciim loquetur ini-
micis suis in porta.
i Canticum graduum. Psalmus CXXVII.
Eati omnes qui timent Dominum , qui
B ambulant in viis ejus.
i Labores manuum tuarum quia manduca-
bis : beatus es , & bene tibi erit.
3 Uxor tua sicut vitis abundans, in lateribus
domsis tuac.
Filii tui sicut novella: olivarum , in circuitu
mensat tuat.
4 Ecce sic benedicetur homo , qui timet
Dominum.
% Benedicat tibi Dominus ex Sion : & vi-
deas bona Jerusalem omnibus diebus vita? tua:.
6 Et videas silios siiiorum tuorum , pacem
super Israel.
i Canticum graduum. Psalmus CXXVIil.
Spe expugnaverunt me a juventute mea >
dicat nunc Israel.
i Spe expugnaverunt me a juventute
mea : etenim non potuerunt mihi.
. 3 Supra dorlum meum sabricaverunt pecca-
tores : prolongaverunt iniquitatem iuam.
4 Dominus Justus concidit cervices pecca-
torum :
j Confundantur & convertantur rerrorsum
omnes , qui oderunt Sion.
6 Fiant licut fnum tedtorum : quod prius-
quam evellatur , exaruit :
7 De quo non implevit manum suam qui
metit , & sinum suum qui mapipulos colligit.
8 Et non dixerunt qui prteribant : Bene
dicts Domini super vos : benediximus vobis
in nomine Domini.
i Canticum graduum. Psalmus CXXIX.
DE profundis clamavi ad te Domine :
i Domine exaudi vocem meam.
Fiant aures tu intendemes , in vocem de-
precationis mea:.
3 Si iniquitates obfervaveris Domine : Do
mine quis sustinebit f
4 Quia apud ce propitiatio est : & propter
 LIB. PS. Vs. CXXX. CXXXI. CXXXII. . & CXXXIV. 46 3
legem mam fuftinui te Domine vi lucernam Chritto meo. " Luc. 1.
Sullinuit anima mea in verbo ejus : 1 8 Inimicos ejus induam confufione : fuper *'
5 Speravit anima mea in Domino. jpfum autem erhorebit fanctiricatio mea.
6 A cuftodia matutina ufque ad noftem :
fperec lfrae'1 in Domino. 1 Canticum graduum David. Pfal. CXXXII.
7 Quia apud Dominum mifericordia : & ECce quam bonum , & quam jucundum
copiofa apud eum redemptio. habitare fratres in unum !
8 Et iple redimet Ifral , ex omnibus ini- 1 Sicut unguentum in capite , quod defcen-
quitatibus ejus. ; dit in barbam , barium Aaron ,
Quod defcendit in oram veltjmenti ejus : :
1 Canticum graduum David. Pfal. CXXX. 3 Sicut ros Hermon , qui defcendjt in mon-
D Omine non eft exaltatum cor meum : tem Sion. -
neque eiati funt oculi mei. Quoniam illic mandavit Dominus benedic-
Neque ambulavi in magnis , neque in mi- tionem , & vitam ufque in ficulum. .. . >
rabilibus fuper me.
1 Si non numiliter fentiebam : fed exaltavi 1 Canticum graduum. Pfalmus CXXXIIL
animam meam : ECce nunc benedicite Dominum , omnes
Sicut ablactatus eft fuper matre fua > ita fervi Domini :
retributio in anima mea. Qui llatis in domo Domini , in atriis do
3 Speret Ifrael in Domino , ex hoc nunc ms Dei noftri ,
&. ufq ue in iiculum. i In noibus extollite manus veftras in
fancta , & benedicite Dominum.
I Canticum graduum. Pfalmus CXXXI. 3 Bcnedicat te Dominus ex Sion , qui fecit
\ A Emento Domine David , & omnis clum & terram.
.VJ manfuetudinis ejus.
Sicut juravit Domino , votum vovit Deo I Alleluia. Pfalmus CXXXIV.
Jacob : Audate nomen Domini , ladate lervi
.** j * Si introiero in tabernaculum doms
}.t. mei , ii afcendero in lectum llrati mei :
L Dominum.
* Qui ftatis in domo Domini , in atriis
4 Si dedero fomnum oculis meis , & pal doms Dei noftri.
pebris meis dormiuuonem : 3 Ladate Dominum , quia bonus Domi
% Et requiem temporibus meis : donee in- nus : plallite nomitii ejus , quoniam fuave.
veniam locum Domino > tabernaculum Deo 4 Quoniam Jacob elegit fibi Dominus , If
Jacob. rael in poifeiiionem fibi.
6 Ecce audivimus earn in Ephrata : inveni- Quia ego cognovi quod magnus eft Do-
mus earn in campis iilvi. minus , & Deus nofter pri ominous diis.
7 Introibimus in tabernaculum ejus : ado- 6 Omnia quicumque voluic , Dominus fe
rabimus in loco , ubi iieterunt pedes ejus. cit in coelo , in terra , in mari , & in omni
8 * Surge Domine in requiem tuam , tu bus abyifis.
41. & arca Cmdificationis tux. 7 * Educens nubes ab extremo tern : ful
9 Sacerdotes tui induantur juftitiam : & gura in pluviam fecit. 10. 13.
fancii tui exultent. Qui producit ventos de thefauris fuis :
10 Propter David fervum tuum , non aver- 8 * Qui percufit primognita ..gypti ab * Ero.
tas faciem ChriiH tui. homine ufque ad pecus. 12. 1.
I I Juravit Dominus David veritatem , & 9 Et miiit figna , iSr prodiga in medio tui
non fruftrabitur earn : * de fructu ventris tui 2Egypte:in Pharaonein,& in omnes fervos ejus.
7 '!. ponarn fuper fedem tuam. 10 * Qui percuiiit gentes multas : & oec- *7/.
. I.
J!. 1 Si cultodierint filii tui teftamentum dit reges fortes : 7.
*A3v. t. meum , &c teftimonia mea hic > qui docebo I I v Sehon regem Amorrhiorum , & Og * Ne.
eos : regem Bafan , & omnia regna Chanaan. "'V
Et filii eorum ufque in ficulum , fedebunt 1 1 Et dedit terram eorum hireditatem , IS-
fuper fedem tuam. hireditatem Ifral populo fuo.
13 Quoniam elegit Dominus Sion : elegit 1 3 Domine nomen tuum in iternum : Do-
earn in habitationem fibi. mine memoriale tuum in generationem &
14 Hie requies mea in ficulum ficuli : generationem.
hc habitabo quoniam elegi earn. 14 Quia judicabit Dominus populum fuum,
if Viduam ejus benedicens benedicam : & in fervis fuis deprecabitur.
pauperes ejus faturnbo panibus. 1 4 * Simulachra Gentium argentum , & * Supt
\6 Sacerdotes ems induam falutari : & aurum , opera manuum hominum. 111.4.
fancii ejus exultatione xultabunt. * Os habent & non loquemur : oculos * S*f.
17 * illuc producam cornu David , para- haben: , & non videbunt. . s.
(. I.
 4<54 LIBER PSALM. Psalm. CXXXV. CXXXVI. & CXXXVU.
17 Aures habcnt , & non audient neque niam in xternum misericordia ejus.
enim ell spiritus in ore ipsorum. x 5 Qui dat escam omni carni : quoniam in
1 8 Similes illis fiant , qui faciunt ea & xternum misericordia ejus.
omnes , qui confidunt in eis. x6 Confitemini Deo cli : quoniam in xter
19 Domus Israel benedicite Domino : do- num misericordia ejus.
mus Aaron benedicite Domino. Confitemini Domino dominorum : quoniam
10 Domus Levi benedicite Domino qui in xternum misericordia ejus.
timetis Dominum , benedicite Domino. Psalmus David , Jeremix. CXXXVI.
x 1 Benedictus Dominus ex Sion , qui habi 1 C Uper flumina Babylonis , illic scdimus &
tat in Jerusalem. 0 flevimus : ciim recordaremur Sion :
x In salicibus in medio ejus , fuspendimus
I Alleluia. Psalmus CXXXV. organa nostra.
COnfitemini Domino quoniam bonus : 3 Quia illic interrogaverunt nos , qui capti-
quoniam in xternum miscricordia ejus. vos duxerunt nos , verba cantionum :
x Confitemini Deo deorum : quoniam in Et qui adduxerunt nos : Hymnum cantate
xternum misericordia ejus. nobis de canticis Sion.
3 Confitemini Domino dominorum : quo 4 Quomodo cantabimus canticum Domini
niam in xternum misericordia ejus. in terra aliena ?
4 Qui facit mirabilia magna solus : quo 5 Si oblitus fuero tui Jerusalem , oblivion!
niam in xternum misericordia ejus. detur dextera mea.
* Gin. j * Qui fecit clos in intellectu : quoniam 6 Adhxreat lingua mea faucibus meis , si
. l. in xternum misericordia ejus. non meminero tui :
6 Qui firmavit terram super aquas : quo Si non propofuero Jerusalem , in principio
niam in xternum misericordia ejus. lxtitix mex.
7 Qui fecit luminaria magna : quoniam in 7 Memor esto Domine filiorum Edom > in
xternum misericordia ejus. die Jerusalem :
8 Solem in potestatem diei : quoniam in Sui dicunt : Exinanite , exinanite usque ad
xternum misericordia ejus. amentum in ea.
y Lunam , & stellas in potestatem noctis : 8 Filia Babylonis mifera : beams , qui re-
quoniam in xternum misericordia ejus. tribuet tibi retributionem tuam , quam re-
* txoi. 10 * Qui percuslit gyptum cum primo- tribuisti nobis.
12. IS- genitis eorum : quoniam in xternum miseri 9 Beatus , qui tenebit , & allidet parvulos
cordia ejus. tuos ad petram.
* Exod. I I * Qui eduxit Israel de medio eorum : 1 Ipsi David. Psalmus C X X X V 1 1.
U.17- quoniam in xternum misericordia ejus. COnfitebor tibi Domine in toto corde
1 1 In manu potenti , & brachio excelso : meo : quoniam auditti verba oris mei.
quoniam in xternum misericordia ejus. In conspectu angelorum psallam tibi :
1 3 Qui divifit Mare rubrum in divisiones : x Adorabo ad templum sanctum tuum>
quoniam in xternum misericordia ejus. & confitebor nomini tuo.
14 Et eduxit Israel per medium ejus : quo Super misericordia tua , & veritate tua :
niam in xternum misericordia ejus. quoniam magnificasti super omne , nomen
* Exrrf. 1 5 * Et excuffit Pharaonem , & virtiitem sanctum tuum.
14. a ejus in Mari rubro : quoniam in xternum mi 3 In quacumque die invocavero te , exaudi
sericordia ejus. me : multiplicabis in anima mea virtutem.
16 Qui traduxit populum suum per deser- 4 Confiteantur tibi Domine omnes reges
tum : quoniam in xternum misericordia ejus. terrx : quia audierunt omnia verba oris tui :
17 Qui percuslit reges magnos : quoniam in j Et cantent in viis Domini : quoniam
xternum misericordia ejus. magna ell gloria Domini.
18 * Et occidit reges fortes : quoniam i Quoniam excelfus Dominus , & humilia
ai. 14. in xternum misericordia ejus. respicit : & alta a longe cognoscit.
1 9 Sehon regem Amorrhorum : quoniam 7 Si ambulavero in medio tribulationis ,
in xternum misericordia ejus. vivificabis me : & super iram inimicorum
xo * Et Og regem Basan : quoniam in meorum extendirti manum tuam , & salvum
1. n- Xternum misericordia ejus. me fecit dextera tua.
x r * Et dedit terram eorum hxreditatem : 8 Dominus retribuet pro me : Domine mi
7- quoniam in xternum misericordia ejus. sericordia tua in sxculum : opera manuum
xx Hxreditatem Israel servo suo : quoniam tuarum ne despicias.
in xternum misericordia ejus. 1 In finem , Psalmus David. CXXXVIN.
x 3 Quia in humilitate nostra memor suit DOmine probaili me , & cognovisti me :
nostri : quoniam in xternum misericordia ejus. x Tu cognovisti scflionem rneam 1 8c
4 Et red emit nos ab inimicis nostris : quo resurrectionem meam,
3 Intellexisti
 LIBFR PSAL Psal. CXXXVIII. CXXXIX. CXL. & CXLI. 4^5
3 Intellcxisti cogitationes meas de longe
semitam meam , & suaiculum meum inves-
tigalti,
4 Et omnes vias meas prvidisti quia non
est fermo in lingua mea.
5 Ecce Domine tu cognovisti omnia , no-
viffima , & antiqua : tu formalti me , & po-
suirti super me manum tuam.
6 Mirabilis facta est scientia tua ex me :
confortata est , & non potero ad earn.
7 Qud ibo a spiritu tuo ? & qu6 a facie tua
fugiam ?
* Amti. 8 * Si ascendero in clum , tu illic es : si
descendero in infernum , ades.
9 Si sumpfero pennas meas diluculo> & ha-
bitavero in extremis maris :
o Etenim illuc manus tua deducet me : &
tenebit me dextera tua.
ii Et dixi : Forsitan tenebrae conculcabunt
me : & nox illuminatio mea in deliciis meis.
11 Quia tenebr non obfeurabuntur a te,
& nox sicut dies illuminabitur : sicut tenebrae
ejus , ita & lumen ejus.
13 Quia tu possedilti renes meos : suscepis-
ti me de utero matris me.
14 Confitebor tibi quia terribiliter magni-
ficatus es : mirabilia opera tua , & anima mea
cognofeit nimis.
1 f Non est occultatum os meum a te quod
fecisti in occulto : & fubstantia mea in infe-
rioribus terras.
16 Imperfectum meum viderunt oculi tui,
& in libro tuo omnes scribentur : dies forma-
buntur , & nemo in eis.
17 Mihi autem nimis honorificati sunt ami-
ci tui , Deus : nimis confortatus est princi
pals eorum.
1 8 Dinumerabo eos , & super arenam mul-
tiplicabuntur : exurrexi , & adhuc sum tecum.
1 9 Si occideris Deus peccatores : viri lan-
guinum declinate a me :
10 Quia dicitis in cogitatione : Accipient
in vanitace civitates tuas.
zi Nonne qui oderunt te Domine,oderam :
& super inimicos tuos tabescebam ?
ii Perfecto odio oderam illos : & inimici
fa6ti sunt mihi.
13 Proba me Deus , & scito cor meum :
interroga me , & cognosce semitas meas.
14 tt vide , si via iniquitatis in me est : &
deduc me in via xterna.
1 Infinem, Psalmus David CXXXIX.
z IT Ripe me Domine ab homine malo : a
r viro iniquo eripe me.
3 Qui cogitaverunt iniquitates in corde :
tota die constituebant prlia.
* Supr* 4 * Acuerunt linguas suas sicut serpentis :
J. 11.
venenum aspidum sub labiis eorum.
f Custodi me Domine Je manu peccatoris :
> *. & ab hominibus iniquis eripe me.
Qui cogitaverunt supplantare gressus meos:
6 Abfconderunt luperbi laqueum mihi :
Et funes extenderunt in laqueum : juxta iter
scandalum pofuerunt mihi.
7 Dixi Domino : Deus meus es tu : exaudi
Domine vocem deprecationis meat.
8 Domine , Domine virtus salutis me* :
obumbrasti super caput meum in die belli.
9. Ne tradas - me Domine a defiderio meo
peccatori : cogitaverunr contra me } ne dere-
Jinquas me , ne forte exaltentur.
10 Caput circuitus corum : labor labiorum
ipsorum operiet eos.
1 1 Cadent super eos carbones , in ignem
dejicies eos : in miseriis non subsistent.
1 1 Vir linguofus non dirigetur in terra : vi-
rum injustum mala capient in interitu.
13 Cognovi quia faciet Dominusjudicium
inopis : & vindidtam pauperum.
14 Verumtamen justi confitebuntur nomini
tuo : & habitabunt recti cum vultu tuo.
1 Psalmus David CXL.
DOmine clamavi ad te , exaudi me : in-
tende voci meae , cilm clamavero ad te.
x Dirigatur oratio mea sicut incensum in
conspectus tuo : elevatio manuum mearum sa-
criticium vespertinum.
3 Pone Domine custodiam ori meo : & os-
tium circumstantial labiis meis.
4 Non declines cor meum in verba malitia:
ad excusandas excusationes in peccatis.
Cum hominibus operantibus iniquitatem :
& non communicabo cum electis eorum.
j Corripiet me Justus in misericordia 5 &
increpabit me : oleum autem peccatoris non
impinguet caput meum.
Quoniam adhuc & oratio me a in benepla-
citis eorum :
6 Absorpti sunt juncti petrx judices eorum.
Audient verba mea quoniam potuerunt :
7 Sicut craslitudo terr erupta est super
terram.
Dislipata sunt ossa nostra secus infernum :
8 Quia ad te Domine, Domine oculi mei :
in te speravi , non auferas animam meam.
9 Custodi me 4 laqueo , quem statuerunt
mihi : & a scandalis operantium iniquitatem.
10 Cadent in retiaculo ejus peccatores : sia-
gulariter sum ego donee tranleam.
i Intellectus David. Ciim esset in spelunca,
oratio. ( i. Reg. 14. ) Psalmus CXLI.
iT J Oce mea ad Dominum clamavi : voce
V rnea ad Dominum deprecatus sum. 2,
3 Effundo in conpectu ejus orationem
meam , & tribulationem meam ante ipsutn
pronuntio.
4 In deficiendo ex me spiritum meum , 8z
tu cognovisti semitas meas.
In via hac , qua ambulabam , absc jnderunt
laqueum mihi.
N nn
466 LIBER PSALM. Psal. CXLI CXLII. CXLIII. & CXL1V.
4 Coniiderabam ad dexteram, & videbam :
non erat qui cognofceret me.
, Periit fuga me , & non eft qui requirat
animammeam.
6 Clamavi ad te, Domine, dixi : Tu es fpes
mea , portio mea in terra viventium.
7 Intende ad deprecationem meam : quia
humiliatus (um nimis.
Libera me perfequentibus me : quia con-
fortati funt fuper me.
8 Educ de cuftodia animam meam ad con-
fitendum nomini tuo : me expectant jufti ,
donee rtribuas mihi.
i Pfalmus David. Quando perfequebatur eum
Abfalom filius ejus. ( . Reg. i7. ; CXLII.
DOmine exaudi orationem meam : auri-
bus percipe obfecrationem meam in veri-
tate tua : exaudi me in tua juftitia.
Et non intres in judicium cum fervo tuo :
quia non juftificabitur in confpeu tuo omnis
vivens.
3 Quia perfecutus eft inimicus animam
meam : humiliavit in terra vitam meam.
Collocavit me in obfeuris iicut mortuos
faeculi :
4 Er anxiatus eft fuper me fpiritus meus ,
in me turbatum elt cor meum.
5 Memor fui dierum antiquorum , medita-
tus fum in omnibus operibus tuis : infaitis
manuum tuarum meditabar.
J 6 Expand manus meas ad te : anima mea
licut terra fine aqua tibi.
7 Velociter exaudi me Domine : defecit
fpiritus meus.
Non avertas faciem tuam me : & limilis
ero defcendentibus in lacum.
8 Auditam fac mihi man mifericordiam
tuam , quia in te fperavi.
Notam fac mihi viam , in qua ambulem :
quia ad te levavi animam meam.
9 Eripe me de inimicis meis Domine, ad te
confugi :
i o Doce me facer voluntatem tuam, quia
Deus meus es tu.
Spiritus tuus bonus deducet me in terram
leftam :
Propter nomen tuum Domine vivifica-
bis me , in aequkate tua.
Educes de tribulatione animam meam :
i Et in mifericordia tua difperdes inimi-
cos meos.
Et perdes omnes qui tribulant animam
meam : quoniam ego fervus tuus fum.
i Pfalmus Oavid. Adverss Goliath. CXLIII.
BEnediftus Dominus Deus meus , qui do-
cet mamis meas ad praelium , & digitos
meos ad bellum.
Mifericordia mea , & refugium meum :
Mceptor meus , & liberator meus :
Proteor meus , & in ipfo fperavi : qui
fubdit populum meum fub me.
3 Domine quid eft homo : quia innotuifti
ei ? aut filius hominis , quia reputas eum ?
4 Homo vanitati fimilis facms eft : * dies *>j j.
ejus ficut umbra pmereunt. & +
j Domine inclina ccelos tuos, & defcende : -
tange montes , & fumigabunt.
Fulgura corufeatiouem , & diflpabis eos :
emitte faginas tuas , & conturbabis eos :
7 Emitte manum tuam de alto , eripe me,
& libera me de aquis multis ; de manu rilio-
rum alienorum.
8 Quorum os locutum eft vanitatem : &
dextera eorum , dextera iniquitatis.
9 Deus canticum novum cantabo tibi : in
pfalterio decachordo pfallam tibi.
I o Qui das falutem regibus , qui redemif-
ti David fervum tuum de gladio maligno :
II Eripe me.
Et erue me de manu filiorum alienorum,
quorum os locutum eft vanitatem : & dextera
eorum , dextera iniquitatis.
1 Quorum filii , ficut novella: plantationes
in juventute fu.
Filia? eorum compofitae : circumornatae ut
fimilitudo templi.
13 Promptuaria eorum plena , erutantia
ex hoc in illud.
Oves eorum ftofae, abundantes in egrelli-
bus fuis :
14 ves eorum crafa*.
Non eft ruina maceri , eque tranfitus :
eque clamor in plateis eorum.
I $ Beatum dixerunt populum,cui hxc funt :
beatus populus , cujus Dominus Deus ejus.
i Laudatio ipfi David , Pfalmus CXL1V.
EXaltabo te Deus meus rex : & beiiedicara
, nomini tuo in fitculum , & in faeculum
facculi.
Per fingulos dies benedicam tibi : & lau-
dabo nomen tuum in fieculum , & in faeculum
fxculi.
3 Magnus Dominus & laudabilis nimis : &
magnitudinis ejus non eft finis.
4 Generatio & generatio laudabit opera
tua : & potentiam tuam pronuntiabunt.
% Magnncentiam gloriar fanetitatis tuac Io-
quentur : & mirabilia tua narrabunt.
6 ht virtutem terribilium tuorum dicent :
8c magnitudinem tuam narrabunt.
7 Memoriam abundantia; fuavitatis tuac eru-
etabunr : & juftitia tua exultabunt.
8 Miferator & mifericors Dominus : pa-
tiens , 8c multm mifericors.
9 Suavis Dominus univerfis : & miferatjo-
nes ejus fuper omnia opera ejus.
10 Confiteantur tibi Domine omnia opera
tua : 8c fanfti tui benedicant tibi.
I I Gloriam regni tui dicent : &c potentiam
tuamloquentur:
 LIBER PS.PS.CXLIV. CXLV. CXLVI. CXLV1I. & CXLVin. 47
it Ut notam faciant filiis hominum poten-
tiam tuam : &c gloriam magnificentiae regni
1. , f Magnus Dominus nolter, & magna virtus
1 3 Regnum tuum regnum omnium fxculo-
rum : b dominado tua in omni generatione
& generationem.
Fidelis Dominus in omnibus verbis fuis : &
fancius in omnibus operibus fuis.
14 Allevat Dominus omnes , qui corruunt :
& erigit omnes elilbs.
1 s Oculi omnium in te fperant Domine : &
tu das efeam iilorum in tempore opportune
ig Aperis tu nuiium tuam : & imples om-
ne animal benedictione.
1 7 Juitus Dominus in omnibus viis fuis : &
fine tus in ominous operibus luis.
18 Prop en Dominus omnibus invocan
tibus eum : omnibus invocantibus cum in ve-
ritate.
ip Voluntatem timentium fe faciet , &: de-
precationeiii eorum exaudiet : & falvos faciet
eos.
zo Cuftodit Dominus omnes diligentes fe :
& omnes peccatores difperdet.
ii Laudationem Domini loquetur os meum,
& benedicat omnis caro nomini fano ejus in
fsculum , & in faeculum feculi.
1 Alleluia, Aggri, Si Zachariae. Pf. CXLV.
1 T Auda anima mea Dominum , * laudabo
j__Dominum in vita mea : pfallam Deo
meo quandi fuero.
Nolite considere in principibus :
3 In filiis hominum, in quibus non eft falus.
4 Exibit fpiritus ejus , & revertetur in ter
ram fuam : in ilia die peribunt omnes cogita-
tiones eorum.
% Beatus , cujus 'Deus Jacob adjutor ejus ,
fpes ejus in Domino Deo ipiius :
6 * Qui fecit caelum & terram , mare , &
* ' 4. omnia quae in eis funt.
7 Qui euttodit veritatem in farculum , fa
47- ch judicium injuriam patientibus : dat efcam
efurientibus.
Dominus folvit compeditos :
8 Dominus illumint caecos.
Dominus erigit elifos , Dominus diligic
julios.
9 Dominus cuftodit advenas , pupillum ,
& viduam fufcipiet : & vias peccatorum dif
perdet.
10 Regnabit Dominus in fatula Deus tuus
Sion , in generationem & generationem.
1 Alleluia. Pfalmus CXLVI.
LAudate Dominum quoniam bonus eft
pfalmus -.Deo noltro fit jucunda , decora-
que laudatio.
.Edificans Jerufalem Dominus : difperfio-
nes Ifralis congregabit.
3 Qui fanat contritos coxde : & alligat
contritiones eorum.
4 Qui numerat multitudinem ftellaram : 8e
omnibus eis nomina vocat.
ejus : & fapientiae ejus non ell numerus.
6 Suitipicns maniiicros Dominus : humi-
lians aucem peccatores ufque ad terram.
7 Praecinite Domino in confeffione . pfallite
Deo noilro in cithara.
8 Qui operit cxlum nubibus : & parat terras
pluviam.
Qui producit in montibus foenum : Sc her-
bam rvituti hominum.
9 Qui dat jumentis efcam ipforum : & pul-
lis corvorum invocantibus eum.
i Non in fortitudine equi voluntatem ha-
bebit : nee Ttibiis viri beneplacitum erit ei.
1 1 Beneplacitum eit Domino fuper timen-
tes eum : & in eis , qui fperant fuper mife-
ricordia ejus.
Alleluia , Pfalmus X L V 1 1.
i T Auda Jerufalem Dominum : laud
j_, Deum tuum Sion.
i 3 Quoniam conforta vit feras portarum
tuarum : benedixit filiis tuis in te.
14 Qui pofuit fines tuos pacem : & adipe
frumenti fatiat te.
15 Qui emittit eloquium fuum terrae : vc-
lociter currit fermo ejus.
\6 Qui dat nivem lient latum : nebulam
ficut cinerem fpargit.
17 Mittit cryftallum fuam ficut buccellas :
ante faciem frigoris ejus quis fuftinebit ?
1 8 Emittet verbum fuum , & liquefaciec
ea : flabit fpiritus ejus , & fluent aquar.
1 9 Qui annuntiat verbum fuum Jacob : juf-
titias , & jurficia fualfracl.
io Non fecit taliter omni nationi : & judi-
cia fua non manifertavit eis. Alleluia.
1 Alleluia, Pfalmus CXLV I II.
LAudate Dominum de caclis . ladate eum
in excelfis.
z Ladate eum omnes Angeli ejus : ladate
eum omnes virtutes ejus.
3 Ladate eum .fol & luna : ladate eum
omnes ftellar , & lumen.
4 * Ladate eum cceli ccelorum : & aqua: * Df"#
omnes , quae fuper ccelos funt , 9 ?
5 Laudent nomen Domini.
Quia ipfe dixit , & fafta funt : ipfe mania-
vit , & creata funt.
6 Statuit ea in acternum , & in faeculum fac-
culi : priceptum pofuit , &c non pnteribit.
7 Ladate Dominum de terra , dracones *
& omnes abyfli.
8 Ignis , grando , nix , glacies , fpiritus
procellarum : quae faciunt verbum ejus :
9 Montes , & omnes colles : ligna fructfe
ra , & omnes cedri.
ioBeltiae, & univerfa pcora : ferpentes,
Sc Yolucies pennatx.
Nnn lj
468 LIB- P5. Ps. CXLIX. & CL & LIB. PROVERBIORUM. Cap.I.
1 1 Rcges terra , & omnes populi : princi
pes &: omnes judices terra.
1 1 Juvenes , & virgines : senes cum junio-
ribus laudent nomen Domini :
13 Quia exahatum est nomen ejus solius.
14 Confeffio ejus super cium , & terram:
& exaltavit cornu populi fiii.
Hymnus omnibus sanctis ejus : filiis Israel ,
populo appropinquanti sibi. Alleluia,
i Alleluia. Psalmus CXLIX.
CAntate Domino canticum novum : laus
ejus in ecclelia sanctorum,
i Lsetetur Israel in eo , qui fecit eum : &
filii Sion exultent in rege suo.
3 Laudent nomen ejus in choro : in tympa-
no , & psalterio psallant ei :
4 Quia beneplacitum est Domino in populo
fuo : & exaltabit mansuetas in salutem.
j Exulubunt sancti in gloria : laccabuntur
in cubilibus suis.
6 Exaltationes Dei in gutture eorum ;&
gladii ancipites in manibus eorum :
7 Ad faciendam vindictam in nationibus :
increpationes in populis.
8 Ad alligandos reges eorum in compedibus:
Be nobiles eorum in manicis ferreis.
9 Ut faciant in eis judicium conscriptum :
gloria hc elt omnibus sanctis ejus. Alleluia.
1 Alleluia. Psalmus C L.
LAudate Dominum in sanctis ejus : lauda-
te eum in firmamento virtutis ejus.
i Laudate eum in virtutibus ejus:laudate eum
secundiim multitudinem magnitudinis ejus.
3 Laudate eum in sono tubse : laudate eum
in psalterio , & cithara.
4 Laudate eum in tympano , & choro :
laudate eum in chordis , & organo.
y Laudate eum in cymbalis benesonantibus:
laudate eum in cymbalis jubilationis :
t Omnis spiritus laudet Dominum. Alleluia.
LIBER
PROVERBIORUM,
Q. U E M
HEBRI MISLE
APPELLANT.
CAP UT PRIMUM.
TareloUrnm ux'dnas : uti'tui if stadium supitutU com- advenerit.
tiundttur , fit'Us aioitmetur ac ftccuorum ftijuatur bl'r.ii.
tias Japiimii ad fui ampUxum isvint , if coutemptoribui
viin.uuf exiiium.
ipARABOL Salamonis , filii Da-
X vid , regis Israel.
z Ad sciendam sapientiam, 8c 4iscipUam -.
3 Ad intelligenda verba prudentiae : & sus-
cipiendam eruditionem doctrinz , justitiam,
&e judicium , & xquitatem :
4 Ut detur parvulis astutia , adolescent!
scientia , & intellectus.
5 Audiens Sapiens , sapientior erit : & in-
telligens , gubernacula pollidebit.
6 Animadvertet parabolam,& interpretatio-
nem , verba sapientum , & nigmata eorum.
7 * Timor Domini , principium sapienti.
Sapientiam, atque doctrinamltulrideipiciunt. IIO. 10.
8 Audi , fili mi , disciplinam patris tui , & beii.
i.K,
ne dimittas legem matris tux :
9 Ut addatur gratia capiti tuo , & torques
collo tuo.
10 Fili mi , si te lactaverint peccatores , ne
acquiescas eis.
1 1 Si dixerint : Veni nobiscum , insidiemur
sanguini , abscondamus tendiculas contra in-
fontem frufrra :
1 1 Deglutiamus eum sicut infernus viven-
tem , & integrum quasi descendentem in
lacum. .'
1 3 Omnem pretiosam substantiam reperie-
mus , implebimus domos noitras spoliis.
r4 Sortem mitte nobiscum , marsupium
unum sit omnium nostrum.
1 f Fiii mi , ne ambules cum eis prohibe
pedem tuum a semitis eorum.
Tg * Pedes enim illorum ad malum currant,
& festinant ut effundant sanguinem. 5S.7-
1 7 Frustra autem jacitur rete ante oculos
pennatorum.
1 8 Ipsi quoque contra sanguinem suum in-
sidiantur, & moliuntur fraudes contra animas
suas.
19 Sic scmit omnis avavi > animas poffi.-
dentium rapiimt.
zo Sapientia foris pradicat, in plateis dat
vocem suam :
z 1 In capite turbarum clamitat , in soribus
portarum urbis profert verba sua , dicens :
21 Ulquequd parvuli diligitis infantiam , &
stulti ea , qu sibi sunt noxia , cupient, & im-
prudentes odibunt scientiam ?
zj Convertimini ad correptionem meam :
en proferam vobis spiritum meum , 8c osten-
dam vobis verba mea.
14 * Quia vocavi, &c renuistis : extendi ma-
num meam , & non suit qui aspiceret. I J.' &
2? Despexistis omne consilium meum , & J{tta.
increpationes meas neg!ex$is. 7. I j.
16 Ego quoque in interim vestro ridebo , &
subsannabo , cilm vobis id , quod timebatis,
17 Cilm irruerit repentina calamitas , & in
terims quasi tempestas ingruerit : quando ve-
nerit super vos tribulatio , & angustia :
18 Tune invocabunt me, & non exaudiam :
mane consurgent , & non invenient me :
%9 6 qu6d exosam habuerint disciplinam.
 LIBER PROVERBI ORUM. Cap. II. & III. 469
& timorem {Domini non susceperint , CAPUT III.
30 Nee acquieverint consilio meo , & de- Sapientia vitum prolmgai : mifeticordi &' veritas no
traxerint universe corrept oni meat. deferend* : fid-ih in Dtum : titmr Dei ; hantranius Dtui :
3 1 Comedent igitur fructus via fuse , suis- correitio Dei cum Utttia fereada : sapientia laus^: jap'un-
tiamjequiHtibus omaix projptra ; amicojlatim dindum , ntc
que consiliis saturabuntur. ei mile [utietidum i non ctmendendwn : iniqui nan imnendi :
31 Averfio parvulorum interficiet eos , & iitipiorum jtt ditto , ty piorum beuediclio.
prosperitas stultorum perdet illos. i [? Jli mi , ne obliviscaris legis me , &
3 3 Qui autem me audierit , absque terrore X prcepta mea cor tuum custodiat.
requiescet , & abundantia perfruetur > timore I Longitudinem enim dierum > & annos
malorum sub] at o. vita; , & pacem apponent tibi.
3 Misericordia , & veritas te non deserant,
C A P U T II. circumda eas gutturi tuo , & describe in tabu-
lis cordis tui :
Stpient'u tcqaistiio quanta botia construe , fr quant* mt- 4 Et invenies gratiam , & disciplinam bo
U -ofrx.it : cum qua Dei dona vcmutit , & /""' iu* ubiqut
trrttur,
nam coram Deo & hominibus. ,
% Habe siduciam in Domino ex toto corde
i TTUi mi , si susceperis sermones meos , tuo , & ne innitaris prudentia tua.
JP &: mandata mea absconderis penes te, 6 In omnibus viis tuis cogita ilium , & ipse
z Ut audiat sapientiam auris tua : inclina diriget greslus tuos.
cor mum ad cognoscendam prudentiam. 7 * Ne sis sapiens apud temetipsum : time * r<m.
3 Si enim sapientiam invocaveris , & incli- Deum , He recede a malp : i. if.
naveiis cor tuum prudentia : 8 Sanitas quippe erit umbilico tuo , & irri-
4 Si quxfieris earn quasi pecuniam , & sicut gatio osiium tuorum.
thesauros effoderis illam : 9 * Honora Dominum de tua substantia , * r*
j Tune intelliges timorem Domini , & & de primitiis omnium frugum tuarum da ei: * 7*
scientiam Dei invenies : 10 Et implebuntur horrea tua saturitate, & 14j"
6 Quia Dominus dat sapientiam : & ex ore vino torcularia tua redundabunt. ' "
ejus prudentia , & scientia. I I * Disciplinam Domini , hli mi , neab- *
7 Cuitodiet rectorum salutem , & proteget jicias , nee deficias ciim ab eo corriperis : ^L'J.'
gradientes simpliciter , iz Quern enim diligit Dominus , corripit : j. if.
8 Servans semitas justiti , & vias sancto & quasi pater in filio complacet sibi.
rum cuctodiens. 1 3 Beatus homo , qui invenit sapientiam ,
9 Tune intelliges justitiam , & judicium , & &: qui arfluit prudentia :
aequitatem , & omnem semitam bonam. 14 Melior eit acquisitio ejus negotiatione
10 Si intraverit sapientia cor tuum, & argenti , & auri primi & puriflimi , fructus
scientia animas tua placuerit : ejus :
1 i Consilium custodies te , & prudentia 1 f Pretiosior est cunctis opibus , 8: omnia
servabit te , qudesiderantur, huic non valent comparari.
1 1 Ut eruaris a via mala , & ab homine , 16 Longitudo dierum in dextera ejus , &
qui perversa loquitur : in sinistra illius diviti , &: gloria.
13 Qui relinquunt iter rectum , & ambu 17 Via? ejus viar pulchrx , & omnes scmitat
lant per vias tenebrosas : illius pacific*.
14 Qui lartantur cum malefecerint, & exul 18 Lignum vita est his , qui apprehende-
tant in rebus pessimis : runt earn : & qui tenuerit earn , beatus.
1 * Quorum via perverse sunt \ & insames 19 Dominus sapientia fundavit terram , sta-
greslus eorum. bilivit clos prudentia.
16 Ut eruaris a muliere aliena , & ab ex- 20 Sapientia illius eruperunt abyfli , & nu-
tranea , qua mollit sermones suos , bes rore concrescunt.
17 Et relinquit ducem pubertatis suae , zi Fili mi , ne effluant hc ab oculis tuis :
1 8 Et pacti Dei sui oblita el : inclinata est Custodi legem atque consilium :
enim ad mortem domus ejus , & ad inscros zz Et erit vita anim tax , & gratia fauci-
semita ipsius. bus tuis.
19 Omnes , qui ingrediuntur ad earn , non 23 Tune ambulabis fiducialiter in via tua ,
revertentur , nee apprehendent semitas vita. & pes tuus non impinget :
10 Ut ambules in via bona : & calles justo- 24 Si dormieris , non timebis : quiesces , &
rum cultodias. suavis erit somnus tuus.
zi Qui enim recti sunt , habitabunt in ter 15 Ne paveas repentino terrore , & irruen-
ra , & simplices permaneburt in ea. tes tibi potentias impiorum.
4 7<A>. ** * Impii vero de terra perdentur : & qui %6 Dominus enim erit in latere tuo , &
is. 17. inique agunt , auferemur ex ea. Custodiet pedem tuum ne capiaris.
*7 Noli prohibeie benefacere eum qui po-
N n n iij
 47o LIBER PROVERBIORUM , Cap. III. IV. & V.
test : si vales , & ipsc benefac 19 Via impiorum tenebrosa nescianc
i8Ne dicas amico tuo : Vade , & reverte- ubi corruant.
re : eras dabo cibi : cum statim possis dare. to Fili mi , ausculta sermones meos ,&ad 1
%9 Ne moliaris amico tuo malum , cum ilie eloquia mea inclina aurem tuam.
in te habeat fiduciam. - z 1 Ne recedant ab oculis tuis , custodi ea
30 Necontendas adversus hominem frustra, in medio cordis tui :
cum ipse tibi nihil mali sceerit. ii Vita enim sunt invenientibus ca , & uni
* P/y. 3 1 * Ne aemuleris homnem injustum , nee verse carni sanitas.
a< '. imiteris vias ejus : 13 Omni custodii scrva cor tuum : quia ex
31 Quia abominatio Domini est omnis il- ipso vita procedit.
lufor , cum simplicibus scrmocinatio ejus. 14 Remove a te os pravum , & detrahentia
33 Egestas a Domino in domo impii, ha- labia sint procul a te.
bitacula autem jultorum benedicentur. 1 j Oculi tui recta videant > & palpebrac vox.
34 Ipse deluder illusores , & mansuetis da- praecedant gressus tuos.
bit gratiam. i(5 Dirige scmitampedibus tuis , & omnes
3 j Gloriam sapientes possidebunt : stulto- viae tu stabilientur.
rum exaltatio , ignominia. 17 Ne declines ad dexteram , neque ad si-
nistram , averte pedem tuum a malo , vias
C A P U T IV. enim , quae a idextris sunt , novit Dominus :
Sapioii [ua exempt* bortnur tpurere ftpitmim *u)s tx- perverse verd sunt qu a sinistris sunt. Ipse au
flicM utdimes : vit impiorum iedincmd* , & jufiorum am- tem rectos faciet cursus tuos , itinera autem
fUlicndt : de lustodi* cmdit , arts, & grefuum.
tua in pace producet.
Udite filii disciplinam patris , & at- C A P U T V.
\ tendite ut sciatis prudentiam share jubtt mtretrieem , ty ne Itbores & < ferdMtur :
x Donum bonum tribuam vobis , legem froprin uxar diU^ttur , & fugioatr ilium.
meam ne derelinquatis. 1 J^ Hi mi , attende ad sapientiam meam ,
3 Nam & ego* fuius sui patris mei , tenel- X & prudentime inclina aurem tuam>
lus , & unigenitus coram matre mea : I Ut cultodias cogitationes, & disciplinam
4 Et docebat me , atque dicebat : Suscipiat labia tua conscrvent. Ne attendas fallaci mu-
verba mea cor tuum , custodi prcepta mea , lieris.
& vives. 3 Favus enim distillans labia meretricis > &
5 Poffide sapientiam, poffide prudentiam:ne nitidius oleo guttur ejus.
obliviscaris , neque declines a verbis orismei. 4 Novifsima autem illius amara quasi ab-
6 Ne dimittas earn , & custodiet te : dili- synthium , & acuta quasi gladius biceps.
ge earn , & conscrvabit te. j Pedes ejus descendunt in mortem , & ii
7 Principium fapientiat, poffide sapientiam , inferos gressus illius penetrant.
& in omni possessione tua,acquire prudentiam: 6 Per semitam vit non ambulant , vagi
8 Arripe illam , & exaltabit te : gloririca- sunt gressus ejus , & inveltigabiles.
beris ab ea , cum earn fueris amplexatus. 7 Nunc ergo fiii mi audi me , & ne recedas
9 Dabit capiti tuo argumenta gratiarum, & a verbis oris mei.
corona inclyta proteget te. 8 Longe sac ab ea viam tuam , 8c ne appro-
10 Audi rili mi , & siiscipe verba mea , ut pinques foribus domus ejus.
multiplicentur tibi anni vitar. 9 Ne des alienis honorem tuum , & annos
11 Viam sapienti monstrabo tibi, ducam tuos crudeli.
te per scmitas aequitatis : 10 Ne forte impleantur extranei viribus
1 j Quas ciim ingressus fueris , non arcta- tuis , & labores tui sint in domo aliena ,
buntur gressus tui , & currens non habebis of- II Et gemas in noviffimis, quandocori-
fendiculum. sumpscris carnes tuas & corpus tuum, & dicas :
13 Tene disciplinam , ne dimittas earn : 1 1 Cur detestatus sum disciplinam , & in-
custodi illam , quia ipfa est vita tua. crepationibus non acquievit cor meum ,
14 Ne delecteris in scmitis impiorum , nee 13 Nee audivi vocem docentium me , &
tibi placeat malorum via. magislris non inclinavi aurem meam ?
1 5 Fuge ab ea , nee transeas per illam : de- 14 Pene fui in omni malo , in medio eccle-
clina , & descre earn. sia: & fynagog.
16 Non enim dormiunt nisi male fecerint : 1 5 Bibe aquam de cisterna tua , & sluenta
& rapitur somnus ab eis nisi fupplantaverint. putei tui :
17 Comedunt panem impietatis , & vinum 16 Deriventur fontes tui foras , & in plateis
iniquitatis bibunt. aquas tuas divide.
18 Jultorum autem semita , quasi lux splen- 1 7 Habeto eas solus , nee sint alieni parti-
dens , procedit & crescit usque ad persectam cipes rui.
diem. 18 Sit vena tua benedicta , & tefare cum
 LIBER PROVERBIORUM, Cap.VI. & VII. 471
muliere adolescenti tu :
19 Cerva charislima , & gratiflimus hinnu-
lus , ubera ejus inebrient te in omni temporc,
in amore cjus delectare jugiter.
ao Quare seduceris fib mi ab aliena > &
fovris in sinu alterius ?
*/M4- j 1 * Respicit Dominus vias hominis , &
n.&i'- omncs gressus ejus considerat.
* * J* n Iniquitates su capiunt impium , & fu-
nibus peccatorum siiorum constringitur.
13 Ipse morietur , quia non habuit discipli-
nam,& in multitudine fhiltiti sux decipiecur.
C A P U T VI.
Sp'U'ori ut fi&tm duam libc-et Uhnitdwa ; figrum formifte
txtmpU txatai aitato.tot ; 4ftst*tmn dcjcriL't ; fix ipvu
Do-hih >j odit : tXKoriaiur *d iegts cu/iodiam , uiqui mull ris
ful-.im.id ntm mi l. ni.pij M , , id coifrtium vittt mlulier*.
i [Tib mi , si spoponderis pro amico tuo ,
jT defixiili apud extraneum manum tuam,
I iUaqueatus es verbis oris tui , & captus
propriis sermonibus.
$ Fae ergo quod dico fili mi, J^temetipsum
Iibera : quia lncidisti in manum proximi tui.
Discurre , sestina : suscita amicum tuum :
4 Ne dedefis somnum oculis tuis , nee dor-
mitent palpebr tu.
j Eruere quasi damula de manu , & quasi
avis de manu aucupis.
6 Vade ad formicam 6 piger , & considera
vias ejus , & difee sapientiam :
7 Qu cum non habeat ducem , nee pr-
ceptorem , nee principem ,
8 Parat in state cibum sibi , & congregat
in messe quod comedat.
9 Usquequd piger dormies ? quando con-
surges e somno tuo ?
* Infra io Paululum dormies , paululum dormita-
bis , paululum conseres manus , ut dormias :
I I Et veniet tibi quasi viator , egeitas , &
Jiauperies quasi vir armatus. Si ver6 impiger
ueris , veniet ut sons meffis tua , & egeitas
longe fugiet a te.
n Homo apostata , vir inutilis , graditur
ore perverso ,
*3 Annuit oculis, terit pede,digito loquitur,
14 Pravo corde machinatur malum,& omni
tempore jurgia seminat.
1 f Huic extempl6 veniet perditio fua, &: su
blet conteretur, nee habebit ultra medicinam.
\6 Sex sunt , qu odit Dominus , & septi-
mum detestatur anima ejus :
17 Oculos sublimes , linguam mendacem ,
manus effundentes innouum sanguinem ,
18 Cor machinans cogitationes pesllmas ,
pedes veloces ad cutrendum in malum ,
19 Proferentem mendacia, testem fallacem,
& eum , qui seminat inter fratres difeordias.
10 Conferva , fili mi , prcepta patris tui ,
& ne dimittas legem matris tu.
si Liga ea in corde tuo jugiter , &c circum-
da gucturi tuo.
n Cum ambulaveris , gradiantur tecum :
cum dormieris , custodiant te , & evigilans
loquere cum eis.
13 Quia mandatum lucerna ell , & lex lux ,
& via vit increpatio discipline :
14 Ut cullodiant te a muliere mala , & a
blanda lingua extrane.
1$ Non concupifeat pulchritudinem ejus
cor tuum , nee capiaris nutibus illius :
16 Pretium enim scorti vix est unius panis :
mulier autem viri pretiosam animam capit.
17 Numquid potest homo abscondere ignem
in sinu suo , ut vellimcnta illius non ardeant ?
1 8 Aut ambulare super pruinas , ut non
comburantur plantar ejus ?
19 Sic qui ingreditur ad mulierem proximi
sui , non erit mundus cum tetigerit earn.
30 Non grandis est culpa cum quis furatus
fuerit , furatur enim ut esurientem impleat
animam :
3 1 Deprehensus quoque reddet septuplum >
& omnem substantiam domus su trades.
3 1 Qui autem adulter est , propter cordis
inopiam perdet animam suam :
33 Turpitudinem' & ignominiam congregat
sibi , & opprobrium illius non delebitur ,
34 Quia zelus & furor viri non parcet in
die vindict ,
3 f Nee acquiescet cujusquam precibus, nee
suscipiet pro redemptione dona plurima.
C A P U T VII.
Hvtatur adnlifcen:em ad Jxpioitiie umpltxum , & minii-
toru-n cujljd**m : utque fcortorum blzndtius , quaj l..ii de[-
cribit , mitt.
i TT Ili mi , custodi sermones meos , &
JP prcepta mea reconde tibi. Fili
i Serva mandata mea , 2c vives : & legem
meam quasi pupillam oculi tui :
3 Liga earn in digitis tuis , scribe illam in
tabulis cordis tui.
4 Die sapienti , soror mea es : & pruden-
tiam voca amicam tuam ,
j Ut custodiat te a muliere extranea , & ab
aliena , qu verba fua dulcia sacit.
6 De senellra enim domus me per cancel-
Ios prospexi ,
7 Et video parvulos , considero vecordem
juvenem ,
8 Qui transit per plateam juxta angulum ,
& prope viam domus illius , graditur
9 In obfeuro , advesperafeente die, ia noctis
tenebris , & caligine.
10 Et ecce occunit illi mulier ornatu mere-
tricio , prparati ad capiendas animas : gar-
rula V vaga ,
1 1 Quietis irnpatiens , nec valens in domo
consistere pedibus suis ,
!i Nunc foris , nunc in plateis , nunc juxta
angulos insidians.
1 3 Apprehensumque deosculatur juvenem ,
& procaci vultu blanditur } dicens :
 471 LIBER PROVERBIORUM, Cap- VIL VIII. & IX.
14 Victimas pro falute vovi , hodie reddidi
vota mea.
i j Idcirc egrefla fum in occurfum tuum ,
defiderans te videre , Sc reperi.
16 Intexui funibus leulum meum , ftravi
tapetibus piftis ex ^Egypto.
17 Afperi cubile meum myrrh ,' & aloe ,
& cinnamomo ,
r- 1 8 Veni , inebriemur uberibus , & fruamur
cupitis amplexibus , donec illucefeat dies.
19 Non ell enim vir in domo fua , abiit via
longiflm.
10 Sacculum pecuniae fecum tulit : in die
plenae luna; reverfurus eft in domum fuam.
i Irretivit eum multis fermonibus , &
blanditiis labiorum protraxit illum.
Statim earn fequitur quafi bos ductus
ed victimam , & quafi agnus lafeiviens , &
ignorans qud ad vincula ftultus trahatur ,
13 Donec transfigat fagieta jeeur ejus : velut
fi avis feftinet ad laqueum , &.nefcit qud de
periculo animae illius agitur.
14 Nunc ergo fill mi , audi me , & attende
verbis oris mei.
. m Ne abftrahatur in viis illius mens tua :
eque decipiaris femitis ejus.
Multos enim vulneraros dejecit , & for-
tiffimi quique interfecti funt ab ea.
t 17 Viae inferi domus ejus , penetrantes in
interiora mortis.
CAPUT VIII.
Stp'tentia ad ui amplexum invitt , ft quo -me multis nsodis
tommend&t , quodqite fti Deo coMtrna , sum lyjo cunta com
pon ets qu,im qit*rentes, beoii i jpcrncitt ve, , mijtri
landtm vadent.
i VT Umquid non fapientia clamitat,
l\ & prudentia dat vocem fuam ?
t In fummis , excelfifque vertieibus fupra
viam , in mediis femitis Irans ,
3 Juxta portas civitatis in ipfis foribus lo
quitur , dicens :
4 viri , ad vos clamito , & vox mea ad
flios hominum.
Inteliigite parvuli aftutiam , & infipientes
animadvrtice.
6 Adite , quoniam de rebus magnis locu-
tura fum : Sc aperientur labia mea , ut recta
praedicent.
7 Veritatem meditabitur guttur meum , &
Jabia mea deteftabuntur impium.
8 Juli funt omnes fermones mei , non eft
in eis praviim quid , eque perverfum.
9 Recti funt intelligentibus , &: qui inv-
nientibus fcientiam.
ip Accipite difeiplinam meam , & non
pecuniam : doctrinam magis , quam aurum
eligite.
_ 1 1 Melior eft enim fapientia cunis pre-
tiofiffimis : Se omne defiderabile ei non poteft
comparan.
11 Ego fapientia habito in conilio , 8
eruditis interfum cogitationibus
13 Timor Domini odit malum : arrogan-
tiam , & fuperbiam , Sc viam pravam , Sc os
bilingue deteftor.
14 Meum eft consilium , & a:quitas , mea
eft prudentia , mea eft fortitudo.
1 ? Per me reges regnant , & legum condi-
tores jufta decernunt :
\6 Per me principes imperant , & potentes
decernunt juititiam.
7 Ego diligentes me diligo : Sc qui mane
vigilant ad me , invenient me.
1 8 Mecum funt divitiae , & gloria , opes
fuperbae , & juftitia.
1 9 Melior eft enim fruitus meus auro, Se la
pide pretiofo,3r genimina mea argento electo.
10 In viis juftitia: ambulo , in medio femi-
tarum judicii ,
i Ut ditem diligentesme , & thefauros
eorum repleam.
Dominus pofledit me in initio viarum fua-
rum anteqi'am quidquam faceret principio.
13 Ab aeterno ordinata fum , Sc ex antiquis
aetequam terra fieret.
14 Nondum erant abyffi,& ego jam concep
ta eram : needum fontes aquarum eruperant :
1 4 Needum montes gravi mole conftiterant:
ante colles ego parturiebar :
Adhuc terram non fecerat , & flumina ,
& cardines orbis terri.
7 Quando praeparabat ccelos , aderam :
quando cert lege , & gyro vallabat abyiTos :
8 Quando asthera lirmabat furfum , Sc li-
brabat fontes aquarum :
9 Quando circumdabat mari terminan)
fuum,& legem ponebataquis,netranlirent fines
fuos , quando appendebat fundamenta terra; :
30 Cum eo cram cuneta compor.ens : Sc
deleetabar per iingulos dies , ludens coram eo
omni tempore ;
31 Ludens in orbe terrarum : 8c delicia:
meae , efle cum hliis hominum.
3 Nunc ergo filii audite me : Beati , qui
cuftodiunt vias meas.
33 Audite difeiplinam , &eftote fapientes ,
& nolite abjicere earn.
34 Beatus homo qui audit me , 8c qui vigi-
Iat ad fores meas quotidie , & obfervat ad
poftes oftii mei.
35 Qui ine invenerit , inveniet vitam, &
hauriet falutem Domino :
3< Qui autem in me peccaverit , laedet ani-
mam fuam. Omnes , qui me oderunt , dili-
gunt mortem.
CAPUT IX.
Supieaua domo fibi id Reata omnes ai e allicit , vilant
prorogate & athulietc flulia ac vsga Librt : pono erudi
tiovem ? correpQne'n * [uf<ipiet imfius denfor i }el
j'tus r (ipie-u.
i Apientia ardificavit fbi domum , exci-
dit columnas feptem.
Immolavit
 LIBER PROVERBIO RUM,.Cap.IXX.&XI.
I Immolavit victimas suas, mifcuit vinum,
& proposuir mensam suam.
j Misit ancillas suas ut vocarcnt ad arcem,
&: ad mnia civitatis :
^ 4 Si quis esc parvulus.veniat ad me. Et insi-
pientibus locutaest:
j Venite , comedite panem meum , & bi-
bite vinum quod miscui vobis.
6 Relinquite infantiam , & yivite , & am
bulate per vias prudentia;.
7 Qui erudit derilbrem,ipse injuriam sibisa-
cit : & qui arguit impium,sibi macula generat.
8 Noli arguere derisorem , ne oderit te.
Argue sapientem , & diliget te.
9 Da sapienti occasionem , & addetur ei
sapientia. Doce justum,& festinabit accipere.
10 * Principium sapienti, timor Domini :
no. i o & scientia sanctorum , prudentia.
Sup.t . II Per me enim mukiplicabuntur dies tui,
& addentur tibi anni vitac.
it Si sapiens fueris, tibimetipsi eris : si au-
tem illusor , solus portabis malum.
1 3 Mulier ltulta & clamosa , plenaque ille-
cebris , He nihil omnin6 sciens ,
14 Sedit in foribus domus su super sellam
in excelso urbis loco ,
1 j Ut vocaret transeuntes per viam, & per-
gentes itinere suo:
16 Qui eft parvulus , declinet ad me. Et
vecordilocuta eft :
1 7 Aqu furtivac dulciores sunt , & panis
absconditus suavior.
1 8 Et ignoravit qu6d ibi sint gigantes, fcV in
profundis inferni convivae ejus.
PARABOL SALOMONIS.
C A P U T X.
*d/ierat fermoaem dt fillo fxpitmt fy stulte , juste fy ;m.
fie, eferame & otinje, fiu^tici & fravo, dt chariteie fy edit ; impiorum peribit.
dt beta lingu* , tjujqut mtie.
i T^Ilius sapiens ltificat patrem : filius ve- vor his , qui operantur malum.
A rd stultus mstitia est matris su*.
i * Nil proderunt thesauri impietatis : jus- impi.i autem pon habitabunt super terram.
11.4. titia ver6 liberabit a morte.
3 Non afHiget Donunus fame animam jus- pravorum peribit.
ti : & inlidias impiorum subvertet.
4 Egeslatem operata efl manus remissa : impiorum perversa.
manus autem fortmm divitias parat.
Qui nititur mendaeiis , hie pascit ventos :
idem autem ipsc sequitur aves volantes.
5 Qui congregat in messe, filius sapiens est : i QTatera dolosa , abominatio est apud Do-
qui autem ftertit state , filius confusionis.
6 Benedictio Domini super caput justi : os
autem impiorum operit iniquitas.
7 Mcmoria justi cum laudibus : & nomen
impiorum putrescet.
8 Sapiens corde pneepta suscipit : stultus
cditur labiis.
9 Qui ambulat simpliciter , ambulat confi-
dentrr : qui autem depravat vias suas , mani- impietate sua corruet impius.
festus erit.
475
10 * Qui annuit oculo , dabit dolorem : & * Eet.
stultus labiis verberabitur. _ *7. *s.
1 1 Vena vit , os justi : & os impiorum
operit iniquitatem.
1 Odium suscitat rixas : * & universe de- * 1 Ctr.
licta operit charitas. 15.4.
1 j In labiis sapientis invenitur sapientia : *
& virga in dorso ejus qui indiget corde.
14 Sapientes ablcondunt scientiam : os au
tem stulti confusioni proximum est.
15 Subllantia divitis, urbs fortitudinis ejus :
pavor pauperum , egeltas eorum.
16 Opus justi ad vitam : fructus autem im-
pii ad peccatum.
17 Via vit , custodienti disciplinam : qui
autem increpationes relinquit , eirat.
1 8 Abscondunt odium labia mendacia : qui
profert contumeliam , insipiens est.
19 In multiloquio non deerit peccatum: qui
autem moderatur labia sua prudentislimus est.
10 Argentum electum , lingua justi : cor
autem impiorum pro nihilo.
n Labia justi erudiunt plurimos : qui au
tem indocti sunt, in cordis egestate monentur.
n Benedictio Domini divites facit , nee
sociabitur eis afflictio.
13 Quasi per risum stultus operatur scelus :
sapientia autem est viro prudentia.
14 Quod timet impius , veniet super eum :
desiderium suum justis dabitur.
1 5 Quasi tempestas transiens , non erit im
pius : Justus autem quasi sundamentum sem-
piternum.
16 Sicut acetum dentibus , & fumus oculisi
sic piger his , qui miserunt eum.
*7 Timor Domini appQnet dies : & anni
impiorum breviabuntur.
18 Expectatio justorum laetitia : spes autem
1 9 Fortitudo simplicis via Domini : & pa
30 Justus in xternum non commovebitur :
31 Os justi parturiet sapientiam : lingua
31 Labia julli conliderant placjta : & os
CAPUT XI.
isTjuiratii fy j.ifiitU cxterarumqut virtmum commtit, eV
v'uiorum axvMHarum divitifum incemmoda.
Ominum : & pondus a:quum,voluntas ejus.
% Ubi merit superbia , ibi erit & contume-
lia : ubi autem est humilitas , ibi & sapientia.
3 Simplicitas justorum diriget eos : & sup-
plantatio perversorum vastabit illos.
4 * Non proderunt diviti in die ultionis : * S^
justitia autem liberabit a morte. . 2.
% Justitia simplicis diriget viam ejus : & in
6 Justitia rectorum liberabit eos : & in in-
Ooo
 474 LIBER PROVE'RBIORUM, Cap- XL & XII.
sidiis fuis capientur iinqui.
7 Mortuo nomine impio , nulla erit ultra
spes : & expectatio sollicitorum peribit.
8 Justus de angustia liberatus est : & trade-
tur impius pro eo.
9 Simulator ore decipit amicum suum : jus-
ti autem liberabuntur scientia.
io In bonis justorum exultabit civitas : &
in perditione impiorum erit laudatio.
1 1 Benedictione juitorum exaltabitur civi
tas : & ore impiorum fubvertetur.
u Qui despicit amicum suum, indigens
corde est : vir autem prudens tacebit.
13 Qui ambulat fraudulenter , revelat arca
na : qui autem tidelis est animi , celat amici
eommissum.
14 Ubi non est gubemator , populus cor-
ruct : ialus autem , ubi multa consiha.
1 5 Affligetur malo , qui ridem facit pro ex-
traneo : qui autem cavet laqueos,securus erit.
16 Mulier gratiosa inveniet gloriam: & ro-
busti habebunt divitias.
1 7 Benefacit anim suae vir misericors : qui
autem crudelis est,etiam propinquos abjicit.
1 8 Impius facit opus instabile : seminanti
autem justitiam merces fidclis.
19 Clementia prxparat vitam , & scctatio
malorum mortem.
io Abominabile Domino cor pravum : &
Yoluntas ejus iniis , qui simpliciter ambulant.
n Manus in manu non erit innocens ma-
lus : semen autem justorum salvabitur.
xi Circulus aureus in naribus fuis , mulier
pulchra & fatua.
13 Defiderium justorum omne bonum est :
prstolatio impiorum furor.
14 Alii dividunt propria, & ditiores fiunt :
alii rapiunt non fua,& semper in egestate sunt.
i< Anima , qu benedicit , impinguabitur :
& qui inebriat , ipfe quoque ir.ebriabitur.
16 Qui abscondit frumenta , maledicetur
in populis : benedictio autem super caput ven-
dentium.
17 Bene consurgit diluculo qui qurit bona :
qui autem investigator malorum est , oppri-
metur ab eis.
28 Qui confidit in divitiis fuis , corruet :
justi autem quasi virens folium germinabunt.
19 Qui conturbat domum fuam , posside-
bit ventos : & qui stultus est, serviet sapient'.
30 Fructus justi lignum vit : & qui liifcipit
ammas , sapiens est.
31 * Si Justus in terra recipit , quantd
4.1. magis impius & peccator ?
CAPUT XII.
Fici/pm loquitur de dil'gcnte discipliHJii & earn oiitnte i
de impio &Jjto, op.rmtt tjf oiiojo ,/lulio cjr sepiexie, & de & sermone bono ltirtcabitur.
komi ac malh /'< : 1,4.
i /"~\ Ui diligit difciplinam , diligit fcien- Justus est : iter autem impioium decipiet eos.
v/ tiam : qui autem odit increpationes,
insipiens est.
I Qui bonus est , hauriet gratiam a Domi
no : qui autem confidit in cogitationibus fuis,
impie agit.
3 Non roborabitur homo ex impietate : &
radix justorum non commovebitur.
4 Mulier diligens, corona est viro suo : &
putredo in oflibus ejus , qu confusione res
dignas gerit.
5 Cogitationes justorum judicia : & consilia
impiorum fraudulenta :
6 Verba impiorum irisidiantur fanguini : os
justorum liberabit eos.
7 Verte impios , & non erunt : domus au
tem juitorum permanebit.
8 Doctrina lua nofcetur vir : qui autem va-
nus & excors est , patebit conteinptui.
9 * Melior est pauper & fufhcicns sibi , * IccL
quam gloriosus & indigens pane. ' '*
10 Novit Justus jumentorum fuorum ani-
mas : viscera autem impiorum crudelia.
I I * Qui operatur terram liiam , satiabitur Bui.
panibus : qui autem fectatur otium , stultisli- 10.jfc
mus est.
Qui fuavis est in vini demorationibus , in
fuis munitionibus relinquit contumeliam.
n Defiderium impii munimentum est pelli-
morum : radix autem justorum proficiet.
1 3 Propter peccata labiorum ruina proxi-
mat malo : effugiet autem Justus de angultia.
14 De fructu oris sui unusquisque replebi-
tur bonis , & juxta opera manuum fuarum
retribuetur ei.
1 5 Via stulti recta in oculis ejus : qui autem
sapiens est, audit consilia.
16 Fatuus ftatim indicat iram fuam : qui
autem dissimulat injuriam , callidus eft<
17 Qui quod novit loquitur , index justiti
est : qui autem mentitur, teltis eft frauduletus.
1 8 Eft qui promittit , & quasi gladio pun-
gitur conlcientiz : lingua autem fapientium
sanitas eft.
19 Labium veritatis firmum erit in perpe-
tuum : qui autem testis eft rcpentinus , con-
cinnat linguam mendacii.
io Dolus in corde cogitantium mala : qui
autem pads ineunt conlilia , fequitur eos gau-
dium.
1 1 Non contriftabit juftum quidquid ei
acciderit : impii autem replebuntur malo.
22 Abominatio eft Domino labia menda-
cia : qui autem (ideliter agunt , placent ei.
23 Homo verfutus celat fcientiam : & cor
insipientium provocat ftultitiam.
14 Manus fortium dominabitur : qu autem
remissaest, tributis serviet.
i< Mror in corde viri humiliabit ilium,
16 Qui negligit damnum propter amicum,
17 Non inveniet fraudulent^ lucrum : &
substantia hominis eric auri pretiurru
 LIBER PROVERBIORUM Cap. XIII. & XIV.
&8 In semita justiti , vita : iter autem I < Justus comedit, 8c replet animam suam :
devium ducit ad mortem. venter autem impiotum insaturabilis.
C A P U T XIII. C A P U T X I V.
Di filit sap. me ; it nris custiiia , & inconsiierata ad lo-
yttuAum ; it f*;trt di viit , dt diviit panpere , tuctrni
t'/t,wrum , juhstanni .ejiinud & dtlatioae spti : vagi* cum
co>.filio ng r.di , & cun j apitaiibui gridieadum ; dt pircattt
w&t & i aturabiii venire irn it.
i ITIlius sapiens, doctrina patris : qui autem
JT iilusor est , non audjt cum arguitur.
i De fructu oris sui homo satiabitur bonis :
anima autem prvaricatorum iniqua.
I Qui custodit os suum , custodit animam
suam : qui autem inconsideratus est ad lo-
quendum , sentiet mala.
4 Vuh & non vult piger : anima autem ope-
rantium impinguabitur.
j Verbum mendax Justus detestabitur : im-
pius autem confundit , & confundetur.
6 Justitia custodit innocentis viam : impie-
tas autem peccatorum silpplantat.
7 Est quasi dives cum nihil habeat : & est
quasi pauper , cum in multis divitiis sit.
8 Redemptio anima: viri , divitiae sua: : qui
autem pauper est , increpationem non sustinet.
9 Lux ju'rorum lamricat : luccrna autem
impiorum extinguetur.
jo Inter superbos Temper jurgia funt : qui
autem agunt omnia cum conlilio , reguntur
sapientia.
I I Substantia festinata minuetur : qui autem
paulatim colligitur manu , mukiplicabitur.
ii Spcs , qu differtur , affligit animam :
lignum vitae desiderium veniens.
13 Qui detrahit alicui rei , ipse se in futu-
rum obligat : qui autem timet praeceptum , in
pace verlabitur.
Anim dolosar errant in peccatis : justi au-
'tem misericordes sunt , & miserantur.
14 Lex sapientis sons vita;, ut declinet a
ruina mortis.
1 j Doctrina bona dabit gratiam : in itinere
contemptorum vorago.
16 Allutus omnia agit cum consilio : qui
autem satuus est , aperit stultitiam.
17 Nuntius impii cadet in malum : legatus
- autem fidelis , sanitas.
1 8 Egestas , & ignominia ei , qui deserit
disciplinam : qui autem acquiescit arguenti ,
glorificabitur.
19 Desiderium si compleatur , delectat ani
mam : detestantur stulti eos, qui fugiunt mala.
zo Qui cum sapientibus graditur , sapiens
erit : amicus stultorum similis efficietur.
ii Peccatores persequitur malum : & justis
retribuentur bona.
ii Bonus relinquit hredes filios , & nepo-
tes : & custoditur justo substantia peccatoris.
13 Multi cibi in novalibus patrum : 8c aliis
congregantur absque judicio.
14 Qui parcit virg , odit filium suum :
qui autem diligit ilium , instanter erudit.
.47J
Ststentie frJttUuiit vaiia cwdhnnei : prudeviij qulvit
stv.us d;biii rtgulmur , qua quit ad miferictiditnt is<rve:ur,
& 'Js'ditet mud.cr.if.tr \ -vitia aWctn ptrdum btmnei
i Q Apiens mulier a?drficat domum suam :
0 insipiens extructam quoque manrbus des-
truct.
i Ambulans recto itinere , &r timens Deum,
* despicitur ab eo , qui i'nfami graditur via. * f&,
j In ore stulti virga superbi : labia autem 1*. *
sapientium custodiunt eos.
4 Ubi non sunt boves, prsepe vacuum est :
ubi autem plurim segetes , ibi manifesta est
fortitudo bovis.
5 Testis fidelis non mentitur : profert auteim
mendacium dolosus testis.
6 Quarrit deriforsapientiam,& non invenit 1
doctrina prudentium facilis.
. 7 Vade contra virum stultum , 8c nescit la
bia prudenti.
8 Sapientia callidi est intelligere viam suam,
& imprudentia stultorum errans.
9 Stultus illudet peccatum , & inter juslos
morabitur gratia.
10 Cor quod novit amaritudinem anima:
sua?, in gaudio ejus non miscebitur extraneus.
I I Domus impiorum delebitur : taberna-
iCula verd justorum germinabunt.
ii Est via , quae videtur homini justa : no-
viflrau autem ejus deducunt ad mortem.
1 j Risus dolore miscebitur,& extrema gau-
dii ludtus occupat.
14 Viis suis replebitur stultusj & super eum
erit vir bonus.
15 Innocens credit omni verbo : astutus
considerat gressus suos.
Filio doloso nihil erit boni : servo autem
sapienti prosperi erunt actus , 8c dirigetur via
ejus.
16 Sapiens timet } & declinat a malo : stul
tus tranhlit , &: confidit.
17 Impatiens operabitur stultitiam : & vir
versutus odiosus eft.
1 8 Pofsidebunt parvuli stultitiam , 8c ex-
pectabunt astuti scientiam.
19 Jacebunt mali ante bonos : & impii an
te portas justorum.
10 Etiam proximo suo pauper odiosus erit :
amici ver6 divitum multi.
1 1 Qui desoicit proximum suum , peccat :
qui autem rniseretur pauperis , beatus erit.
Qui credit in Domino.misericordiam diligit.
11 Errant qui operantur malum : misericor-
dia 8c veritas prparant bona.
1 j In omni opere erit abundantia : ubi au
tem verba sunt plurima,ibi frequenter egestas.
i f Corona sapientium , divrtiae eorum : fa-
tuitas stultorum , imprudentia.
14 Liberat animas testis fidelis : & profert
Ooo ij
 476 LIBER PROVERBIORUM , Cap. XV. & XVI.
mendacia verfipellis,
x6 In timore Domini siducia fortitudinis ,
& hi us ejus eric spes.
17 Timor Domini sons vitae , ut declinent
& ruina mortis.
x8 In mulcitudine populi dignitas regis : &
in paucitate plebis ignominia principis.
X9 Qui patiens elt , multa gubernatur pru-
denria : qui aucem impatiens elt , exaltat
stultitiam luam.
30 Vita carnium , sanitas cordis : putredo
oslium , invidia.
31* Qui calumniatur egentem , exprobrat
17. $. factori ejus : honorat autem eum , qui mise-
retur pauperis.
31 In malitia sua expelletur impius : sperat
autem Justus in mfirte iua.
35 In cordc prudentis requiescit sapientia >
& indoctos quosque erudiet.
34 Juititia elevat gentem : miseros autem
facit populos peccatum.
^ 3 j Acceptus est regi minister intelligens :
iracundiam ejus inutilis fustinebit.
C A P U T XV.
Respanjiomallis; lingua fapientis , & immt&erata t forti
tude dmiui jujii : viSima impiorum ingrata ; omnia Deo no.
It ; tor gtudens : dies pauperis mill ftcura mens : votari at
tier*: v:r rrocunlus e rixejus ; laus paiiensH itir pigio-
Turn : demus sufeiborum ; fide & mijtruardia p..rg.intw pec-
c.ui : dt atjicitntt disciplinam; Urn tima.it boaum , & hit.
ailitatis.
Jnsrt. 1 |3 Esponsio mollis frangit iram : sermo
9J. '} X\. durus suscitat furorem.
1 Lingua sapientium ornat scientiam : os
fatuorum ebullit stultitiam.
3 In omni loco oeali Domini contemplan-
tur bonos & malos.
4 Lingua placabilis , lignum vitae .- qua: au
tem immoderata est , conteret fpiritum.
j Stultus irridet disciplinam patris siii : qui
autem custodit increpationes , astutior fiet.
In abundanti juititia virtus maxima est :
cogitationes autem impiorum eradicabuntur.
6 Domus justi plurima fortitudo : tic in
fructibus impii conturbatio.
7 Labia sapientium dilseminabunt scientiam:
cor stultorum dislimile erit.
* Infra. 8 * Victims timpiorum abominabiles Do
at. 7. mino : vota justorum placabilia.
9 Abominatio est Domino via impii : qui
14.". sequitur justitiam , diligicur ab eo.
10 Doctrina mala deserenti viam vitae : qui
increpationes odit , morietur.
1 1 Infernus , & perdicio coram Domino :
quantd magis corda riliorum hominum ?
1 % Non amat pestilens eum , qui fe corri-
pit : nee ad sapientes graditur.
* Infra. 13 * Cor gaudens exhilarat saciem : in
17 i- mrore animi dejicitur spiritus.
1 4 Cor sapientis qurit doctrinam : & os
stultorum pascitur imperitia.
i s Omnes dies pauperis , malt ; secure
mens quasi juge convivium.
\6 Melius est parum cum timore Domini
quam thesauri magni & insatiabiles.
1 7 Melius est vocari ad olera cum charita-
te , quam ad vitulum saginatum cum odio.
18 Vir iracundus provocat rixas : qui pa
tiens est , mitigat suscitatas.
1 9 Iter pigrorum quasi scpes spinarum -. via
justorum absque offendiculo.
xo Filius sapiens ltihcat patrem : & stultus
homo delpicit matrem luam.
1 1 Stultitia gaudium stulco : & vir prudent
dirigit gressus luos.
it. Diliipantur cogitationes ubi non est con-
silium : ubi ver6 sunt plures consiliarii > con-
firmantur.
%l Ltatur homo in sententia oris sui:&
sermo opportunus est optimus.
14 Semita vitae super eruditum , ut declines
de inferno noviflimo.
1 j Domum superborum demolietur Domi-
nus : & rirmos faciet terminos viduar.
itf Abominatio Domini cogitationes malar.
& purus sermo pulcherrimus rirmabitur ab eo.
17 Conturbat domum luam qui scctatur
avaritiam : qui autem odit munera > vivet.
* Per milericordiam & fidem purgantur *hjit,
peccata : per timorem autem Domini declinat i. *
omnis a malo.
18 Mens justi meditatur obedientiam : os
impiorum redundat malis.
19 Longe est Dominus ab impiis : & ora-
tiones iultorum exaudiet.
30 Lux oculorum Ixtificat animam : fama
bona impinguat ossa.
31 Auris , qua: audit increpationes vitae , in
medio sapientium commorabitur.
31 Qui abjicit disciplinam , despicit ani
mam suam : qui autem acquiescit increpatio-
nibus , posterior est cordis.
33 Timor Domini , disciplina sapientiae : &
gloriam prcedit humilitas.
CAPUT XVI.
Hfno animam praparas , Deus ipniiuum fnitraxor , lit.
guum liifjue hominum dirigit, cmnia projler feipjum opems,
cui atori.inuia rjl omnis arrogant ; mifiriordia. rtdttvuntur
peectui ; pandits & ftxter* Dei jisdicia ; iudi^natiaej- cltmeM'
ti* regis j Ions japientia, frudtnsia , erudiii , at, dulcis in
verha , & paciensis j viiuptratur itrfipiens cf* pervcifusi fortes
a Domino temperantur.
i T T Ominis est animam prparare : &
JL 1 Domini gubernare linguam.
i * Omnes viae hominis patent oculis ejus : * W*
spirituum ponderator est Dominus. *
3 Revela Domino opera tua , & dirigentar
cogitationes tu.
4 Univerfa propter femetipsum operatus est
Dominus : impium quoque ad diem malum.
5 Abominatio Domini est omnis arrogans 1
etiamsi manus ad manum fuerit , non est in-
nocens.
Inicium viz bonx , facere justitiam : accept*
 LIBER PROVERBIORUM XVI. & XVII.
est autem apud Deum magis , quam immo-
lare hollias.
6 * Misericordia & vcritate redimitur ini-
*fyf.
Ij. 27. quitas : & in timore Domini declinatur a
raalo.
7 Cum placuerint Domino viae hominis ,
inimicos quoque ejus convertet ad pacem.
8 Melius elt parum cum justitia > quam
multi fructus cum iniquitate.
9 Cor hominis disponic viam suam : fed
Domini ell dirigere gressus ejus.
10 Divinatio in labiis regis , in judicio non
errabit os ejus.
1 1 Pondus & statera judicia Domini sunc :
& opera ejus omnes lapides sacculi.
1 1 Abominabiles 'regi qui agunc impie :
quoniam justitia firmatur folium.
13 Voluhtas regum labia justa : qui recta
loquitur , diiigetur.
1 4, Indignatio regis , nuntii mortis : &.vir
sapiens placabit earn.
4 f 1st bUaritatenyultus regis , vita : & de
mentia eju* quasi imber serotinus.
1 6 Poiside saipientiam > quia auro melior
<est : & acq'uyrp prudentiam , quia pretiosior
elt argento.
17 Semita justorum declinat mala : custos
animx fu servat viam suam.
1 8 Contritionem praecedit superbia : & an
te ruinam exaltatur Ipirirus.
19 Melius elt humiliari cum mitibus ,
quam dividere spolia cum superbis.
10 Eruditus in verbo reperiet bona : & qui
sperat in Domino , beatus est.
ii Qui sapiens elt corde , appellabitur pru-
dens : A: qui dulcis eloquio, majora percipiet.
11 Fons vita: , eruditio possidentis : doctri-
na stultorum , fatuitas.
2. j Cor sapientis erudiet os ejus : & labiis
ejusaddetgratiam.
14 Favus mellis , composita verba : dulco^
do animz , lanitas odium.
1 j Elt via quae videtur homini recta : & no-
viffima ejus ducunt ad mortem.
t.6 Anima laborantis laborat sibi > quia
compulit eum os suum.
7 Vir impius fodit malum , & in labiis
jus ignis ardescit.
18 Homo perversus suscitat lites : & verbo-
sus separat principes.
ij) Vir iniquus lactat amicum suum : & du-
cit eum per viam non bonam.
30 Qui attonitis ocuiis cogitat prava, mor-
dens labia sua perficit malum.
3 1 Corona dignitatis senectus , quse in viis
ju'titi.r reperiecur.
3* Melior elt patiens viro sorti : & qui do-
minatur animo fuo , expugnatore urbium.
33 Sortes mittuntur in sinum, fed a Domi-
co temperantuu >
477
C A P U T XVII.
SuccelU stcct cum gtudtt t strum fapitm ; Dtmiiiut card*
preiat : dtjpicitns pmptrem ; gtudtns dt tlttriui ruin* f
ccror.a fenum ; ceUat ddiSum ; jttuusin stidticitcmfidtns ;
Jiklo inuiilei divuie. : altam ftcitns dtmum suam ; tmsii
lemptrt dfligit amscut ; animus ^auitas , tj- jpi, aus trijiis i
Jiulius items.
1 \ A ^l0T e^ buccella sicca cum gaudio ,
iVJL quam domus plena victimis cum jur-
gio.
i * Servus sapiens dominabitur filiis stultis, * Eccli.
& inter fratres nreditatem divider. IO J 8,
3 Sicut igne probatur argentum , & aurum
camino : ita corda probat Dominus.
4 Malus obedit lingu iniquae , & fallax
obtemperat labiis mendacibus..
j * Qui despicit pauperem , exprobrat fac-
tori ejus , & qui ruina ltatur alterius , non *ia.il Sup:
erit impunitus.
6 Corona fenum filii filiorum : & gloria fi-
liorum patres eorum.
7 Non decent stultum verba composita :
nee principem labium mentiens. , " . _ ,
8 Gemma gratislima, expectatio praestolanr
tis : quocumque fe yertit, prudenter intelligit.
9 Qui celat delictun> , quacrit amicitias :
qui altero sermone repetit, separat fderatos.
I o Plus proficit correptio apud prudentem,
quam centum plag apud stultum. y
I I Semper jurgia quaerit malus : angelus au
tem crudelis mittetur contra eum.
1 Expedit magis ursar ocurrere raptis feeti-
bus , quam fatuo confident! in itultitia sua.
1 3 * Qui reddit mala pro bonis , non rece *Rtm.
des malum de domo ejus. 11.17.
14 Qui dimittit aquam , caput est jurgio- t.ThtJf.
rum : & antequam patiatur contumeliam , s. 15.
judicium deserit. i.ftr.
I j * Qui jultificat impium , & qui con- 1-9. * Ifti.
demnat just urn , abominabilis est uterqua 5.*}.
apud Deum.
\6 Quid prodest stulto habere divitias, cum
sapientiam emere non poslit ?
Qui altam facit domum suam , quarrit rui
nam : tk qui evitat discere , incidet in mala.
17 Omni tempore diligit qui amicus est : &c
frater in angustiis comprobatur.
1 8 Stultus homo plaudet manibus cum spo-
ponderit pro amico suo.
19 Qui meditatur discordias , diligit rixas :
& qui exaltat ostium , quaerit ruinam.
10 Qui perversi cordis est , non inveniec
bonum : &c qui vertit linguam , incidet in
malum.
xi Natus est stultus in ignominiam suam :
fed nec pater in fatuo ltabitur.
I I * Animus gaudens aetatem floridam facie: *S*p.
spiritus tristis exsiccat ossa. >5 >!
23 Munera de sinu impius accipit , ut per-
vertat femitas judieii.
14 * In facie prudentis lucet sapientia : oculi * "k
*. 14.
stultorum in riuibus terrx.
Ooo iij
 47 LIBER PROVERBIORUM, Cap, XV IT. & XIX.
a f Ita patris , filius stultus : & dolor ma-
tris cnrae genuit eum.
16 Non est bonum , damnum infcrre juslo :
nee percutere principem , qui recta judicat.
sf jiCi 17 * Qui moderatur sermones suos , dottus
i. 19, & prudens est : & pretiosi spiritus vir ertir
dims.
18 Stultus quoque si tacuerit , sapiens Te-
putabitur : & si compresserit labia sua , in-
telligens.
CAPUT XVIII.
ut recejju ab emice . dt incorrigibili : non deviandtrm a
veriiaie ; es stulti . j ,stut jt auv-aas : fritter juvnifratrcm ;
fittStiU aril ; mutter bent & mtli : lecutie divitii & pfpe
ril : iiir an.icabiUs.
1 (^\ ^-ca'*ones quacrit qui vult recedere
, _ t , K^J ab amico : omni tern pore erit ex-
probrabilis. > diets pertmtbut ttjiis imeuvi : derijerei.
x Non recipit stultus verba pruderrti : nisi
ea dixeris qux versantur in corde ejus.
3 lnipnis ,' cum in profundum venerit pec-
catorum , cpntemnit : fed seqimur eum igno-
minia Sc opprobrium.
4 Aqua prof'urKia verba ex ore viri : & tor-
rens redundans sons sapientiaj.
j Accipere personam impii non est bonum,
ut declines a veritate judieii.
6 Labia stulti mrscent fe rixis : & os ejus
jurgia provocat.
. 7 Os stulti contritio ejus : 8e labia ipsius >
ruina anim ejus.
8 Verba bilinguis , quasi simplicia : & ipsa
perveniunt usque ad interiors ventris.
Pigrum dejicit timpr : animse autem eff-
minatorum esurient.
9 Qui molhs & dissolutus est in opere suo ,
frater est sua opera diffipantis.-
jo Turris fortiffima , nomen Domini: ad
jpsiim currit Justus , & exakabitur.
1 1 Subltantia divitis uibs roboris ejus , &
qnafi murus validus circumdans eum.
iz Antequam conteratur , exaltatur cor
libminis : & antequam glorificetur , humi-
liatur.
* Ei. 1 3 * Qui prius respondet quam audiat, stul-
x 1. 1. turn fe elle demonstrat, & confufone dignum.
14 Spiritus viri surtentat Tmbecillitatem
suam : spiritum verd ad irascendum facilem
quis poterit suslinere ?
1% Cor prudens possidebit scientiam : 8c
auris sapientium quaerit doctrinam.
\6 Donum hominis ditatatvianvejus , &
ante principes spatium ei facit.
17 Julius , prior est acculator sui : venit
amicus ejus , & investigabit eum.
18 Contradictiones comprimit sors , & in
ter potentes quoque dijudicat.
19 Frater, qui adjuvatur a fratre , quasi
jpivitas firma : &: judicia quasi vectes urbiurh.
io De fructu oris viri replebitur venter ejus:
$ genimina Jabiortim ipsius saturabunt eurri.
1 1 Mors ,. & vita in manu linguae : qui dili-
gunt earn , comedent sructus ejus.
nQuiinvenit mulierem bonam , invenit
bonum : & hauriet juamditatem a Domino.
Qui expellit mulierem bonam , expellit bo-
iram : qui autem tenet adulteram , stultus est
& impius.
' j Cum obsecrationibus loqtietpr pauper :
& dives affabitur rigide.
14 Vir amabilis ad societatem, magis ami
cus erit , quam frater.
CAPUT XIX.
Pduper tunbuLtns in fimpLicitvt : dmtiit tdiunt a -ices :
otrbe jt3ans : sal) us testis : * decent stuJtum dtimt . dx.
trine per pitietttiem preittur : ir* & bd* itat rt^it .- m iie,
'"s'/i .' i'Xor prudent defter a Dee : pigritU : p. .u epii out.
da : mifericoriix in piu/erem ; tru.i.tio fik't ace fit, cm.
flit : virmendix: timer Domini :pig'iti* : fefiHtm iuobt.
I \A E''or e^ pauper -5 qui ambnlat in
JlVJL fimplicitate Ida , quam dives ror-
quens labia sua , &inlipiens.- <V-
* Ubi non est scientia gmtbi y non est bo
num : & qui festinus est pedibus , pftendet.
3 Stuititia hominis tupplaiatit greisus ejus ;
& contra Deum fervet ammo fiJoK,
4 Divitiat addunt amicos plurimos : a pau^
fere autem & hi , quos habuit , separantur.
J * Testis fallus non erit impunitus & qui + Da.
mendacia loquitur, non effugiet. ].<.
6 Multi coiunt personam potentis , & ami-
ci sunt dona tribuentis.
7 Fratres hominis pauperis odcrunt eum :
insuper & amici procul recesserunt abeo.
Qui tantiim verba sedtatur , nihil habebit :
8 Qui autem poiTeslbr est mentis , diligit
animam suam , be custos prudentia: inveniet
bona.
9 Falsus testis non erit impunitus : &: qui
loquitur mendacia , peribit.
10 Non decent stultum delkia: : nee servum
dominari principibus.
I I Doctrina viri per patientiam noscitur :
& gloria ejus est iniqua prartergredi.
1 1 Sicut sremitus leonis , ita & regis ira :
& sicut ros super herbam, ita & hilaritas ejus.
13 Dolor patris , filius stultus : & tecta ju-
giter perstillantia , litigiosa mulier.
14 Domus , & divitias dantur a parentibus :
^ Domino autem propri^ irxor prudens.
r y Pigredo immittit soporem , & anima
diffoluta esuriet.
16 Qui custodit mandatum , custodit ani
mam suam :' qui autem negligit viam suam ,
mortificabitur.
17 Fceneratur Domino qui miseretur pau
peris : & vicislitudinem suam reddet ei.
1 8 Erudi filium tuum , ne desperes : ad in-
terfectionem autem ejUs ne ponas animam
tuani.
19 Qui impatiens est sustinebit dammnrl':
& edm rafuerit , aliud apponet.
 LIBER PROVERBIORUM, Cap- XIX. XX. & XXL 479
to Audi consilium , & suscipe disciplinam , 16 * Tolls vestimentum ejus, qui fide * hfr*
ut sis sapiens in noviflimis tuis. jussor extitit alieni , & pro extraneis aufer *7, ,J'-
1 1 Multae cogitationes in cordc viri : vo- pignus ab eo.
luntas aucem Domini permanebit. 1 7 Suavis est homini panis mendaeii : &
xx Homo indigens misericors est : & nte- postea implebitur os ejus calculo.
lior ell pauper , quam vir mendax. 1 8 Cogitationes consiliis roborantur : & gu~
13 Timor Domini ad vitam : & in pleni- bernaculis tractaiida sunt bella.
tudine commorabitur , absque visitatione 19 Ei , qui revelat mysteria , & ambular,
peslima. fraudulenter , & dilatat labia sua , ne com-
*Ufr* X4 * Abscondit piger manum suam sub-as- miscearis.
it 15. cella , nee ad os fuum applicat earn. xo * Qui maledicit patri suo , & matri , * Exod.
* l*ra
xj * Pestilente stagel lato ltultus sapientior extinguetur lucerna ejus in mediis tenebris , 1 1 . 7.
II. 11. erit : si aucem corripueris sapientem , intelli- x 1 Hxfeditas , ad quam sestinarur in prin- *
get disciplinam. cipio , in noviffimo benedictione carebit. " '
l6 Qui affligit patrem , & fugat matrem , xi * Ne dicas : Reddam malum : expecta * '
ignominiosus ell & infcelix. Dominum , & liberabit te. * Rot*.
X7 Non cesses fili audire doctrinam , nee 23 Abominatio est apud Dominum pondus it. 17I
ignores sermones scientist. &- pondus : statera dolosa non est bona. * Ti''Jf-
28 Teitis iniquus deridet judicium : & os X4 A Domino diriguntur greflus viri : quis ' ' '
impiorum devorat iniquitatem. autem hominum intelligere potestviam suam '* v"Ti-
%9 Parata sunt derisoribus judicia : & mal x 5. Ruina est homini devorare sandtos , &
lei percytientes stultorum corporibus. . post vota retractare.
C A P U T XX. - 16 Diffipat impios rex sapiens , & incurvat
Lnxurios* res vuam ; dt feua:t in regtm , & rel'mquen super eos fornicem. ,
dis consentimtbus : piger pr after frigts sum tabtrans : i ex in X7 Lucerna Domini spiraculum hominis ,
folio; nemo pe left dteft mutilum jt h bat cor; pcndui dr qua: investigat omnia secreta ventris.
pondus : jotnnus non diligendus : Matum tfi , diets emptor :
panis mtndacii : revtlans mjfteri* : non reddendum malum x8 Misericordia , &veritas custodiunt re-
fro malo : divorartftnclai ; jifti<tata b.irediijs: mtjericordia, gem , & roboratur dementia thronus ejus.
t/tritas & dementia rolerant ib>o*nm regis. 19 Exultatio juvenum , fortitudo eocum :
i T Uxuriosir res vinum , & tumultuosa & dignitas senum , canities.
JL_ebrietas : quicumque his delectatur 30 Livor vulneris absterget mala : & plagx
non erit sapiens. in sceretioribus ventris.
x Sicut rugitus leonis , ita & terror regis : C A P U T XXI.
qui provocat eum , peccat in animam suam. Cor reiis in .-.... Domini , cm miferiurdm ey judicium
ntagis phetnt q:iim victim* j iniaui ihefaurijins ; mtlius rfi
3 Honor clt homini , qui separat se a con- ftdere intngulo demttis, quant , &c obtumns aurer/t paupe-
tentionibus : omnes autem itulti miscentur ri , &-C. diligent epulas ; pro jujlo iibitur imjiui ; qm cus
contumeliis. tody os juwtn ; defideria occidunt pigrwn ; not eft japiemia
4 Propter frigus piger arare noluit : men- contra Domtnum j equus paratur ad bedum , e*c
dicabit ergo aeltate , & non dabitur illi. i ^Icut divisiones aquarum , ita cor regis
5 Sicut aqua profunda , sic consilium in ^)in manu Domini quocumque volue-
corde viri : led homo sapiens exhauriet illud. nt inclinabit illud.
6 Multi homines misericordes vocantur : x * Omnis via viri recta sibi videtur : ap- * Supr*
virum autem fidelem quis inveniet ? pendit autem corda Dominus. is. a.
7 Justus ., qui ambulat in simplicitate sua , 3 Facere miscricordiam & judicium , mag:s
beatos post fe filios derelinquet. placet Domino , quam victim*.
8 Rex , qui scdet in folio judieii , diffipat 4 Exaltatio ocuiorum est dilatatio cordis :
omne malum intuitu suo. lucerna impiorum peccatum.
9 * Quis potest dicere : Mundum est cor 5 Cogitationes robusti semper in abundan-
meum , purus sum a peccato ? tia : omnis autem piger semper in egeftate est.
10 * Pondus & pondus , menfura & men- 6 Qiii congregat thesauros lingud mendaeii,
sura : utrumque abominabile est apud Deum. vanus & excors est , & impingetur ad la-
1 1 Ex studiis suis intelligitur puer , si munda queos mortis.
& recta sunt opera ejus. 7 Rapinr impiorum detrahent eos , quia
ix Aurem audientem , & oculum videntem, noluerunt facere judicium.
Dominus fecit utrumque. 8 Perversa via viri , aliein est : qui autem
1 3 Noli diligere somnum.ne te egestas oppri- mundus est , rectum opus ejus
mat : aperi oculos tuos , &' satura re panibus. 9 * Melius est federe in angulo domatis , * Infra
14 Malum est , malum est , dicit om?:is quam cum muliere litiiosa , & in domo :$. j-t.
emptor : &- cum recesserit , tune gloriabitur. communi.
1 5 Est aurum , & multitudo gemmarum : 10 Anima impii desiderat malum, noo
&r vas pretiosum labia scienti. miserebitur proximo suo.
 48o LIBER PROVERBIORUM , Cap. XXI XXII. & XXIII.
r i Mulctato pestilente sapientior erit parvo- 7 Dives pauperibus imperat : & qui accipit
lus : & si scctetur sapientem, sumet scientiam. mutuum , servus est fnerantis.
1 1 Excogitat Justus de domo impii , ut de- 8 Qui scminat iniquitatem , metet mala ,
trahat impios a malo. & virga ir su consummabitur.
13 Qui obturat aurem suam ad clamorem 9 * Qui pronus est ad misericordiam , bene- * Ml
pauperis, & ipse clamabit > & non exaudietur. dicetur : de panibus enim suis dedit pauperi. l ' -*
14 Munus abscond itum extinguit iras : & Victoriam & honorem acquires qui dat mu-
domum in firm indignationem maximam. nera : animam autem aufert accipientium.
if Gaudium justo ell facere judicium : & . 10 Ejice derisorem , & exibit cum eo jur-
pavor operantibus iniquitatem. gium , cessabuntque cause 6c contumeliar.
1 6 Vir j qui erraverit a via doctrinae , in .11 Qui diligit cordis munditiam , propter
coctu gigantum commorabitur. gratiam labiorum suorum habebit amicum
17 Qui diligit epulas , in egestate erit : qui regem.
amat vinum , & pinguia , non ditabitur. ix Oculi Domini custodiunt scientiam : &
18 Pro justo datur impius : & pro rectis supplantantur verba iniqui.
iniquus. 13 Dicit piger : Leo est foris , in medio
* EctB- 1 9 * Melius est habitare in terra deserta , platearum occidendus sum.
j. aj* <juam cum muliere rixosa & iracunda. 14 Fovea profunda os aliens : cui iratus est
20 Thesaurus desiderabilis,& oleum inhabita- Dominus , incidet in earn.
,-. culo justi : & imprudens homo dissipabic illud. if Stultitia colligata est in corde pueri , &
2 1 Qui sequitur justitiam, & misericordiam, virga discipline fugabit earn.
inveniet vitam, justitiam , & gloriam. 16 Qui calumniatur pauperem , utaugeat
11 Civitatem fortium ascendit sapiens, 8c divitias suas , dabit ipse ditiori , & egebit.
destruxit robur fiduci* ejus. 1 7 Inclina aurem tuam,& audi verba sapien-
13 Qui custodit os suum & linguam suam , tium : appone autem cor ad doctrinam meam.
custodit ab angustiis animam suam. 1 8 Qua: pulchra erit tibi , cum servaveris
24 Superbus & arrogans Vocatur indoctus , earn in ventre tuo, 8c redundabit in labiis tuis,
qui in ira operatur superbiam. 1 9 Ut fit in Domino fiducia tua , unde 5;
*j Desideria occidunt pigrum : noluerunt ostendi earn tibi hodie.
enim quidquam manus ejus operari : 10 Ecce descripii earn tibi tripliciter , in
z6 Tota die concupiscit & desiderat : qui cogitationibus & scientia :
autem Justus est , tribuet , & non cessabit. 2 1 Ut ostenderem tibi firmitatem,& eloquia
* Suptt 27 * Hostiar impiorum abominabiles , quia veritatis respondere ex his illis,qui miserunt te.
M. . offeruntur ex scelere. ii Non facias violentiam pauperi,quia pau
Bccti M. 'x8 Testis mendax peribit : vir obediens lo- per est : neque conteras egenum in porta :
quetur victoriam. 13 Quia judicabit Dominus caulam ejus, 8c
19 Vir impius procaciter obfirmat vultum configet eos , qui confixerunt animam ejus.
suum:qui autem rectusest,corrigitviam suam. 14 Noli else amicus homini iracundo , ne
30 Non est sapientia , non est prudentia, non que ambules cum viro furioso :
est consilium contra Dominum. 15 Nu forte discas semitas ejus, & su-
3 1 Equus paratur ad diem belli : Dominus mas scandalum animx tux.
autem solutem tribuit. xe Noli else cum his , qui defigunt manus
CAPUT XXII. suas , & qui vades fe offerunt pro debitis.
L*ui boni no/.lnn ; cMlidut vidtm melum ; adolescent 27 Si enim non habes unde restituas , quid
yuxtn vittm (uam j semiuams ivitjuttatem ; deriforcm ejice ;
cldrgem cordii munditiam ; dicit pi&tr . Leo , &c- os alien* j
cause est ut tollat operimentum de cubili tuo?
JiuLuii in corde yueri j cttlurntiians pauperem ; audienda rft 28 Ne transgrediaris terminos antiquos ,
(ipientia ; vitendi (pmfores j termini dnttqui fervamii ; velox quos posuerunt patres tui.
in efere fuo , &c. 19 Vidirti virum velocem in opere fuo ? co-
Ecdi.j. J \ /f Elius eft nomen bonum > quam ram regibus stabit , nee erit ante ignobiles.
* lVl diviti mult : super argentum 6c CAPUT XXIII.
aurum , gratia bona.
x Dives , & pauper obviaverunt sibi : utrius- nee^rtomodo fit edindim cum principe j non ippeienit di-iit
cibi inv-dtruraj non opprimendi pupilti , csji'gandut pMr ;
que operator est Dominus. qu.tren<U fapienna ; fu^iendi peaatirei, & gult dedui ; be.
3 Callidus vidit malum , & abscondit se : nirxntii ptrentes : fupe<ta mttemx if eirieitu.
innocens pertransivit , & affl ictus eft damno. i /^\ Uando sederis ut comedas cum prin-
4 Finis modestiae timor Domini , diviti &c V^ cipe , diligenter attende quae apposita
gloria & vita. sum ante taciem tuam.
j Arma & gladii in via perversi , custos 2 Et statue cultrum in gutture tuo , si ta-
autem anim sua? longe recedit ab eis. men habes in potestate animam tuam ,
g Proverbium eft : Adolescens juxta viam 3 Ne desideres de cibis ejus , in quo est pa-
suam, etiam cum senuerit , non recedet ab ea. nis mendaeii^ .
4 Noli
 LIBER PROVERBIORUM.Cap. XXIII.&XXIV. 481
4 Noli laborare ut diteris : fed prudemix
tux pone modum
j Ne erigas oculos tuos ad opes , quas non
potes habere : quia facient sibi pennas quasi
dquilx , & volabunc in clum.
6 Ne comedas cum homine invido , & ne
desideres cibos ejus :
7 Quoniam in similicudinem arioli & con-
jectons , xliimat quod ignorat.
Comede & bibe > dicet tibi & mens ejus
non est tecum.
8 Cibos , quos comederas , evomes : &
perdes pulchros sermones tuos.
9 in auribus infipientium ne loquaris quia
despicient doctrinam eloquii tui.
io Ne attingas parvulorum terminos &:
agrum pupillorum ne introeas :
1 1 Propinquus enim illorum fortis est &
ipse judicabit contra te causam illorum.
1 i Ingrediatur ad doctrinam cor tuum : &c
aures tux ad verba scientiz.
13 * Noli subtrahere a puero disciplinam :
. :+- si enim percusseris eum virgi , non morietur.
Bed. 14 Tu virgi percuties eum : & animam ejus
10. 1.
de inferno hberabis.
1 5 Fili mi , si sapiens fuerit animus tuus ,
gaudebit tecum cor meum :
16 Et exultabunt renes mei , cum locuta
fuerint rectum labia tua.
17 * Nonxmuletur cor tuum peccatores :
4. 1. fed in timore Domini esto tota die :
1 8 Quia habebis fpem in noviulmo, & prx-
stolatio tua non auferetur.
19 Audi fili mi , & esto sapiens : & dirige
wi via animum tuum.
10 Noli esse in conviviis potatotum, nee in
comessationibus eorum , qui carnes ad vef-
cendum conferunt :
ii Quia vacantes potibus,& dantes symbol*
confumentur , & vestietur pannis dormitatio.
1 1 Audi patrem tuum, qui genuit te :&
ne contemnas cum sentient mater tua.
13 Veritatem eme , & noli vendere fapien-
tiam , & doctrinam , & intelligentiam.
14 Exultat gaudio pater justi : qui fapien-
tem genuit , Lxtabitur in eo.
2. 5 Gaudeat pater tuus , & mater tua , &
ultet qux genuit te.
16 Pracbe fili mi cor tuum mihi : Sc oculi
tui vias meas custodiant.
Z7 Fovea enim profunda est meretrix : &
puteus angustus , aliena.
18 Insidiatur in via quasi latro , & quos in-
cautos viderit , interficiet.
z9 Cui vx ? cujus patri vz ? cui rixx ? cui
fove ' cui sine causa vulnera ? cui suffusio
oculorum ?
30 Nonne his , qui commorantur in vino,
& student calicibus epotandis ?
31 Ne intuearis vinum quando flavescit,
cum fplenducric in vitro color ejus : ingre-
ditur blande
31 Sed in novislimo mordebit ut coluberi
& iicut regulus venena diffundet.
33 Oculi tui videbunt extraneas,&cor tuum
loquetur perverse.
34 Et eris sicut dormiens in medio mari> &
quasi fopitus gubernator , amisso clavo :
3 j Et dices : Verberaverunt me , fed non
dolui : traxerunt me, & ego non scnsi : quan-
do evigilabo , & rursus vina reperiam ?
\CAPUT XXIV.
tsiuUtio matetutn j fapiemij. & eruditie > cogitnl*
siulti i eruenii opfrefli , ioUri* ut mcllt uttidum ; non
iustiundum juflo ; cayii inimiii s demclirisl; ji-sti juditoM-
dum ; nullns virhis UStndus , nee malum main teddendum i
egtr figfi i dormitanti figro venit tgefijs.
i \| E xmuleris viros malos, nee deside- Sufr*
XNL res efie cum eis :
i Quia rapinas meditatur mens eorum , &
fraudes labia eorum loquuntur.
3 Sapientia xdisicabitur domus , & pruden-
tia roborabitur.
4 In doctrina replebuntur cellaria , universe
fubltantia pretiose & pulcherrima.
f Vir sapiens , fortis est : & vir doctus , ro-
bustus & validus.
6 Quia cum difpositione initur bellum : &
erit selus ubi multa consilia funt.
7 Excelfa stulto sepientia,in porta non ape-
riet os fuum.
8 Qui cogitat mala facere,stultus vocabitur.
9 Cogitatio stulti peccatum est : &c abomi-
natio hominum detractor.
10 Si defperaveris laslus in die angustix :
imminuetur forcitudo tua.
1 1 Erue eos qui ducuntur ad mortem : & * P/al.
qui trahuntur ad interitum liberare ne cesses. II. 4.
n Si dixeris : Vires non fuppetunt : qui ins
pector est cordis , ipse intelligit , & servato-
rem animx tux nihil fallit , reddetque homi-
ni juxta opera sua.
13 Comede , fili mi , mel , quia bonum est,
& savunvdulcislimum gutturi tuo.
14 Sic & doctrina sapientix animx tux :
ouam cum inveneris , nabebis in novisiimis
fpem , & spes tua non peribit.
1 5 Ne insidieris , & quxras impietatem in
domo justi , neque vastes requiem ejus.
\6 Septies enim cadet Justus , %& resurget :
impii autem corruent in malum.
17 Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas,
& in ruina ejus ne exultet cor tuum :
18 Ne fort& videat Dominus , & difpliceat
ei , & auferat ab eo iram fuam.
19 Ne contendas cum peslimis, nee xmule-
ris impios :
to Quoniam non habent futurorum fpem
mali , & lucerna impiorum extinguetur.
ti Time Dominum , fili mi , & regem : &
cum detractoribus non commiscearis :
ii Quoniam repente consurget perditio eo
rum : & ruinam, utriusque quis novit i
PPP
 4S1 LIBER PROVERBIORUM. Cap. XXIV. XXV. & XXVI.
*l,v. x j Hc quoque sapient ibus ; * Cognoscere
15. 1$.
personam in judicio non est bonum.
Dent. 14 Qui dicunt impio : Justus es : maledicent
i. fj.ry
16. I y - eis populi, & deteftabuntur eos tribus.
Ecrf. 15 Qui arguunt cum , laudabuntur : & su
4. 1. per ipsos veniet benedictio.
is Labia deosculabitur , qui recta verba
respondet.
X7 Prsepara foris opus tunm , & diligenter
exerce agrum tuum : ut pol'tca difices do-
mum tuam.
x8 Ne sis testis frusira contra proximum
tuum : nee ladles quemquarr. labiis tuis.
5>*Nedicas : Quomodo fecit mihi , sic
2. 21. faciam ei : reddam unicuique secundum opus
suum.
30 Per agrum hominis pigri transivi , & per
vineam viri stulti :
3 1 Et ecce totum repleverant urtic , &
operuerant superficiem ejus spin , & mace-
na lapidum destructa erat.
31 Quod cum vidissem , posui in corJe
meo , & exemplo didici disciplinam.
3 3 Parum , inquam , dormies , modicum
dormitabis , pauxillum manus conferes , ut
quiescas :
34 Et veniet tibi quasi cursor egestas , &
roendicitas quasi vir armatus.
C A P U T X X V.
CM* Dei si> regum cor refit; ruHgo nn* & imfietds est;
"c te ixiltes : ac dttnbai 1 secret* tna jerv* : mnU aj.ui ,
C^ intuit nuren : ftigus in ii.'1/e : nnbes fine j.Lvia , im-
X mollij : mil invention ; figilt* acuta : dens futrtdus .
ttiitum : tinea ; leneftc inimuo : mguU, deatttii : "qua
Jirgida ; sons turbans : multummeUis cimestum ; tubs <i4, qie
t.:uxo.
1 J" T quoque paraboix Salomonis ,
JL 1 quas transiulerunt viri Ezechix re-
gis Juda.
x Gloria Dei eft celare verbum , & gloria
regum investigate sermonem.
3 Ccelum sursum , & terra dcorsum : &: cor
regum inscrutabile. * cohibere lpiritum liium.
4 Aufer rubiginem de argento , dc egredie-
tur vas puriflimum.
5 Aufer impietatem de vultu regis , & fir-
mabitur justitia thronus ejus.
6 Ne gloriosus appareas coram rege , & in
loco magnorum ne (teteris.
7 Melius eft enim ut dicatur tibi : Ascende
hue ; quam ut humilieris coram principe.
8 Qu* viderunt oculi tui , ne groferas in
jurgio cit6 : ne postea emendare non possis,
cum dehonestaveris amicum tuum.
9 Causam tuam tracta cum amico tuo , &
secrecum extraneo ne reveles:
10 Ne forte insultet tibi cum audierit , &
exprobrare non cesses.
Gratia & amicitia liberant : quas tibi serva,
ne exprobrabilis fias.
ii Mala aurea in lectis argenteis, qui loqui
tur verbum in tempore &o.
it Inauris aurea, & margaritum fulgens,
qui arguit sapientem , & aurem obedientem.
1 3 * Sicut t rigus nivis in die messis , ita le- * u'*
gatus fidelis ei , qui misit eum , animam ip- <
lius requiefeere facit.
14 Nubes, & ventus > & pluvi non scquen-
tes, vir gloriosus , & promissa non complens.
1 < Patientia lenietur princeps , * & lingua * cmh
mollis confringet duritiam. t\\ 1.
16 Mel invenisti, comede quod sufficit tibi,
ne forte satiatus evomas illud.
17 Subtrahe pedem tuum de domo proximi
tui , ne quando satiatus oderit .
1 3 Jaculum , & gladius , & fagitta acuta ,
homo qui loquitur contra proximum siitim
falfum testimonium.
19 Dens putridus , & pes lassus , qui spent
(uper inhdeli in die anguiti* ,
10 Et amittit pallium indie frigoris.
Acetum in nitro , qui cantat carmina cordi
peflimo
Sicut tinea vestimento , & vermis ligno :
ita tristitia viri nocet cordi.
xi * Si esurierit inimicus tuus , ciba ilium: * i*.
si sitierit , da ei aquam bibere : 11.1*
ii Prunas enim congregabis super caput
ejus , & Dominus reddet tibi.
X3 Ventus aquilo diffipat pluvias , & facies
tristis linguam detrahentem.
X4 * Melius eft sedere in angulo domatis, * j,,
quam cum muliere litigiosa, & m domo com- . ,.
rnani.
x 5 Aqua frigida animz sitienti , & nuntius
bonus de terra longinqua.
16 Fons turbatus pede , & vena corrupta,
Justus cadens coram impio.
X7 Sicut qui mel multum comedit , non eft
ei bonum : * sic qui scrutator est majestatis, * i
opprimetur a gloria. 1. >'
18' Sicut urbs patens & abfque murorum
ambitu , ita vir , qui non potelt in loquendo
CAPUT XXVI.
Glcria infinite : mit telxnt : fi ..iu.un tijut : riffendert
finite : nuntius flultni : ptrab-U jliUti : boner iiji-itmn ',
hi., oneus Ji: liojiUntitui : omit oa vtmitnm :j*sini pufne
ji 1 c:o : comauiuri rixd ; accent *n,o : ,u\uno : irtcundui ;
lobiM tumenii.1 ; tniimcuj lopcritni ndinm ftditns fovtont:
lin^u* fjll.ix.
i r \ Efomodo nix in estate , ik pluviat in
\Jr messe : sic indecens eft ftulto gloria,
x Sicut avis ad alia transvolans , & passer
quolibet vadens ; sic malcdictum frultra pro-
latum in quempiam fuperveniet.
i Flagellum equo , & camus asino, * & rir- *s^
ga in dorso imprudentium. 'i-'i-
4 Ne respondeas ftulto juxta stultitiam
suam , ne efliciaris ei similis.
5 Responde ftulto juxta stultitiam suam, ne
sibi sapiens esse videatur.
6 Claudus pedibus , & iniquiratem bibens,
qui mittit verba per nuiuium stultum-
 LIBER PROVERBJORUM .Cap. XXVI. & XXVII.
7 QngwtKie pukhras tiustri hahei claudu*
iibus ; fie indecent dt in ore lliuorum pa
rabola.
8 Sicut qui mittU lapidem in acervum Mer-
CHrii : ita qui tribuit infipienti honorcin.
9 Quomodo si fpina nascatur in manu temu-
Jenti : sic parabola in ore stultorum.
io Judicium determinat caulas : 8c qui im-
ponit stulto silentium , has mitigat.
t. tf$, 1 1 * Sicut canis , qui revertitur ad vomi-
tum suum , sic impruJens , qui jterat stulti-
riam suam.
1 t Vidisti hominem sapientem sibi vidcri ?
magis illo spem habebit insipiens.
13 Dicic piger : Leo est in via > & lezna in
itineribus :
14 Sicut ostium vertitur in cardinc suo , ita
piger in lectulo suo.
*Sufra 1 j * Abscondit piger manum sub ascella
I*. i4 sua j & laborat si ad os suum earn converterit.
16 Sapient ior sibi piger videtur septem viris
loquentibus sententias.
17 Sicut qui apprehendit auribus canem ,
sic qui transit: impatiens , & commiscetur rixx
altcnus.
1 8 Sicut noxius est qui mittit sagittas , &
lanceas in mortem :
19 Ita vir qui fraudulenter nocet amico
suo ; & cum fucrit deprehensus , dicit : Lu-
dens feci.
to Cum defecerint ligna , extinguetur ignis :
& susurrone subtratto , jurgia conquiescenr.
xi Sicut carbones ad prunas , & ligna ad
ignem , * sic homo iracundus lufcitatTixas.
it Verba susiirronis quasi fimplicia , & ipsa
perveniunt ad intima ventris.
ij Quomodo si argento sordido ornare veils
vas fittile , sic labia tumentia cum pessimo
corde sociata.
14 Labiis suis intelligitur inimicus , cum in
corde tractaverit dolos.
t j Qtiando submiserit vocem suam , ne cre-
dideris ei : quoniam septem nequitix sum in
corde illius.
t Qui operit odium fraudulenter, revela-
bitur matitia ejus inconcilio.
*7 Qui fodit soveam , incidet in earn : &
qui volvit lapidem , reveuetur ad eum.
18 Lingua fallax non amat veritatem : & os
lubricum operatur ruinas.
CAPUT XXVII.
Non glci'/idiitii 1* critjuntim ; ne i< if\um leuitvtnt ; ira
stain nun fit gravil ; mawfrjla correilio i vulae/a dxltgtn-
til . anima jaturara .uicir.m juxta ; ifnultm pro extranet :
Inigii'ia mulier infermu lujutiabiin i prob'tur homo ore
laudamli iftuitut coautfiu 1 vuitum fecorn a^nosci j tat ca.
praium in ribum.
i VT E glorieris in crastinum , ignorans
i\l quid superventura pariat dies.
1 Laudet te alienus , 8c non os tuum : ex-
traneus , 8c non labia tua.
3 Grave est saxum , & onerosa arena :
483
fed Ira stulti uu-oque gravior.
4 Ira non habet misericordiam , nee erum*
pens furor : & impetum concitati ferre quis
po:erit I
5 Melior est manilcsta correptio , quam
amor absconditus.
6 Meliora sunt vulnera diligentis , quam
fraudulenta ofcula odientis.
7 * Anima saturata calcabit favum : & ani- f **'
ma esuriens etiam amarum pro dulci sumet.
8 Sicut avis transmigrans de nido suo , sic
vir qui derelinquit locum suum.
9 Unguento & variis odoribus delectatur
cor : tk bonis amici consiliis anima dulco-
ratur.
10 Amicum tuum , & amicum patris tui
ne dimiseris : & domum fratris tui ne ingre-
diaris in die afflictionis tux.
Melior est vicinus juxta , quam fratcr
procul.
1 1 Stude sapientiz fili roi , 8c Ixtifica cor
meum , ut poslis exprobranti respondere ser-
monem.
it Astutus videns malum , absconditus est :
parvuli transeuntes sustinuerunt dispendia.
13 * Tolle vestimentum ejus , qui spo- * supr.
pondit pro extraneo : 8c pro alienis , aufer ei 10. i.
pignus.
14 Qui benedicit proximo suo voce grandi ,
de nodte consurgens maledicenti simifis erit.
15* Tecta perstillantia in die frigoris , & " W-
litigiofa mulier comparantur : ," ,J*
16 Qui retinet earn , quasi qui ventum te-
neat , 3c oleum dexterx suz vocabit.
17 Ferrum ferro exacuiturj 8c homo exa-
cuit faciem amici sui.
1 8 Qui servat ficum > comedet sructus ejus:
& qui custos est domini sui , gtorisicabitur.
19 Quomodo in aquis resplendent vultus
prospicientium, sic cordahominum manifesta
sunt prudentibus.
to Insernus 8c perditio nunquam implentur:
similiter 8c * oculi hominum msatiabiles. * &A
ti * Quomodo probatur in conflatorio ar- J.4',*'
gentum , &c in fowiace aurum : sic probatur , ._ "s/
homo ore laudantis.
Cor iniuui inquirit mala , cor autem rectum
inquirit lcientiam.
it Si contuderis stultum in pila quasi ptisa-
nas feriente defuper pilo, non auferetur ab eo
stultitia ejus.
tj Diligenter agnosce vultum pecoris tui ,
tuosque greges considera :
14 Non enim habebis jugiter potestatem :
fed corona tribuetur in generationem 8c ge-
nerationem.
15 Aperta sunt prata , 8c apparuerunt herb
virentes , 8c collecta sunt fna de montibus.-
x6 * Agni ad vestimentum tuum : 8c hdi , *'-r,'m
ad agri pretium.
*7 Sufftciat tibi lac caprarum in cibos tuos,
P P F* tj
 4S4 LIBER PROVERBIORUM, Cap. XXVIII. & XXJX
& in necessaria domus tuae : & ad viitum an- ignorat qudd egestas superveniet ei.
tilJis tuis. xj Qui corripit hominem , gratiam postea
CAPUT XXVIII. inveniet apud eum magis quam ille , qui per
Dt frig* impii tit- jecmitate jujii i prepter peccata terra lingux blandimenta decipit.
mulii principes ejus 1 pauper pauperem calumm'ns > pauper 4 Qui subtrahit aliquid a patre (uo , & a
fupplex , o- dmei pravus ; no.' r audire legem j exuliatio matre : & dicit hoc non esse peccatum , parti-
iujtorum abjinniois setter* jna ibeatus jemperpavtdusi ptin-
tips impiui ut lee ; dux indigent prudemia, terram [tiam e/e- ceps homicidx est.
T*nt ik patre jubtrabens x< Qui fe jactat , & dilatat , jurgia conci-
l r? Ugit impius , nemine perscquente : jus- tat : qui ver6 sperat in Domino , sanabitur.
JF tus autem quasi leo confidens , absque 16 Qui confidit in corde suo , stulcus est :
terrore erit. qui autem graditur sapienter , ijpse salvabitur.
2 Propter peccata terra multi principes 17 Qui dat pauperi , non indigebit : qui des-
ejus :"& propter hominis sapientiam , c,ho- picit deprecantem , sustinebit penuriam.
rum scientiam qu dicuntur , vita dulcis lon- *8 Cum surrexerint impii , abscondentur
gior erit. homines : cum illi perierint, multiplicabuntur
3 Vir pauper calumnians pauperes , similis justi.
ell imbri vehementi , in quo paratur fames. CAPUT XXIX.
4 Qui derelinquunt legem, laudant impium: Non auditns cempseniem : multipltcatio jffierum : amerfa-
qui custodiunt , succenduntur contra eum. pie. till rex jujlus : bUndus amicus : pejtritntei : lontenJere
j Viri mali non cogitant judicium : qui au cumjlulto : i-irr jenguiaum : tottemprojerent spiririm : iefb*
tem inquirunt Dominum,animadvertut omnia. catio mmdacii : pauper & creditor ; rex jn/tui ; cotrtciio : multipli-
impinrum, truii jilium ; prophetia ; velo.x ad loauemhem;
* Supr. 6 * Melior eft pauper ambulans in simpli- delicate servum nutrient : iracundu; : snperbui ; cum jure
>. I. citate sua , quam dives in pravis itineribus. participates ; timtnt hommem : jujii abemiaamur impium,& I
7 Qui custodit legem , filius sapiens est : qui diierjO.
autem comessatores pascit , confundit patrem i T 7 Iro , qui corripientem duri cervice
suum. V contemnit , repentinus ei superveniet
8 Qui coacervat divitias usuris & fnore , interitus : He eum sanitas non scquetur.
liberali in pauperes congregat eas. i In multiplicatione justorum iaetabitur vul-
9 Qui declinat aures iuas ne audiat legem , gus : cum impii sumpserint principatum , ge-
oratio ejus erit execrabilis. met populus.
10 Qui decipit justos in via mala , in inte 3 Vir , qui amat sapientiam , lartifica: pa
rim suo corruet : & simplices poffidebunt bo- trem suum : * qui autem nutrit scorta > per- * Luta.
na ejus det substantiam. IJ. M.
11 Sapiens sibi videtur vir dives : pauper 4 Rex Justus erigit terram , vir avarus des-
autem prudens scrutabitur eum. truet earn.
n In exultatione justorum multa gloria j Homo , qui blandis > fictisque sermonibus
est : regnantibus impiis ruinae hominum. loquitur amico suo , rete expandit greffibus
13 Qui abscondit scelera sua , non dirigetur: ejus.
qui autem confessus fuerit , & reliquerit ea , 6 Peccantem virum iniquum involver la-
mifericordiam consequetur. queus : & Justus laudabit atque gaudebit.
1 4 Beatus homo , qui semper est pavidus : 7 Novit Justus causam pauperum : impius
qui ver6 mentis est dura , corruet in malum. ignorat scientiam.
1 < Leo rugiens , & ursus efuriens , princeps 8 Homines pestilentes dislipant civitatem ;
impius super populum pauperem. sapientes verdavertunt furorem.
16 Dux indigens prudentia , multos oppri- 9 Vir sapiens, si cum stulto contenderit,five
met per calumniam : qui autem odit avari- irascatur , five rideat , non inveniet requiem.
tiam , longi fient dies ejus. I o Viri sanguinum oderunt simplicem : justi
17 Hominem , qui calumniatur animae fan- autem quxrunt animmn ejus.
giiinem, si usque ad lacum fugerit , nemo I I Totum spiritum suum prosert stultus:sa-
sustinet. piens dissert , & reservat in poflerum.
1 8 Qui ambulat simpliciter , salvus erit : 1 1 Princeps , qui libenter audit verba men-
qui perversis graditur viis , concidet femel. daeii , omnes ministros habet impios.
*Spr- 19 * Qui operatur terram suam , satiabitur 1 3 Pauper , & creditor obviaverunt sibi :
ii. ii. panibus : qui autem sectatur otium , replebi- utriusque illuminator est Dominus.
Bee. tur egestate. 14 Rex qui judicat in veritate pauperes,
ao. 30, zo Vir fidelis multum laudabitur : * qui thronus ejus in ternum firmabitur.
* Spr. autem festinat ditari , non erit innocens. 1 j Virga atque correptio tribuit sapientiam:
ii Qui cognoscitin judicio faciem , non be- j>uer autem, qui dimittitur voluntati suac, con
30. 21'
nefacit : iste & pro bucella panis deserit ve- fundit matrem suam.
xitatem. j 6 In multiplicatione impiorum multiplica
*i Vir , qui festinat ditari , & aliis invidet , buntur fcelera : & justi luinas eorum videbunt.
 LIBER PROVERBIORUM , Ca?. XXIX. & XXX.
17 Erudi filium tuura , & resrigerabit te ,
& dabit delicias animx tux.
18 Cum prophetia defecerit , dissipabitur
populus : qui ver6 custodit legem , beams est.
19 Servus verbis non potest erudiri : quia
quod dicis intelligit, & respondere contemnit.
zo VidiiH hominem velocem ad loquen-
dum ? stultitia magis speranda est , quam il-
lius correptio.
z 1 Qui delicate a pueritia nutrit servum
suum , postea sentiet eum contumacem.
zz Vir iracundus provocat rixas : & qui ad
indignandum facilis est , erit ad peccandum
proclivior.
aJA. lS * Superbum sequitur humilitas : & hu-
11.19. milem spiritu suscipiet gloria :
4 Qui cum sure participat , odit animam
suam : adjurantem audit , & non indicat.
z5 Qui timer hominem, citd corruet :
qui sperat in Domino , sublevabitur.
xe Multi requirunt saciem principis : & ju-
dicium a Domino egreditur singulorum.
Z7 Abominanrur justi virum impium : &
abominantur impii eos , qui in recta sunt via.
Verbum custodiens filius , extra perditio-
nem erit.
CA UTPXXX.
Homo Deo vieimu judicat se insifieutem , & ofera D in.
comprehesibilia : jermo Dei igmtui > ci mbd addendum :de-
frecamr vamnitem , verb* nemdedi, mendiiitatem & divi-
tuu non accusmius servus tjiud Uominum suum : aliquot
gtnerationet execrabites : dux \anguisug* : tria infaiurabilia;
ecklui patremjub[annant ; tnj. dtjjiciM : fervu movetur ter
ra : quutuor minima lerrx : trm bene yaditnti* i vebitaen-
ter tmur.g.m
1 \ I Erba Congregantis filii Vomentis.
V Visio quam locutus est vir , cum quo
- est Deus , & qui Deo iecum morante confor-
tatus , ait :
z Stultissimus sum virorum , & sapientia
hominum non est mecum.
3 Non didici sapientiam , & non novi
scientiam sanctorum.
4 Quis ascendit in clum atque descendit )
quis continuit spiritum in manibus suis ? quis
colligavit aquas quasi in vestimento ? quis Fus-
citavit omnes terminos terr ? quod nomen
eft ejus , & quod nomen filii ejus , si nosti ?
5 * Omnis lermo Dei ignitus , clypeus eft
* Psalm
mi. 7. sperantibus in fe :
* Deat. 6 * Ne addas quidquam verbis illius } & ar-
* & guaris , inveniarisque mendax.
j*. 7 Duorogavite, ne deneges mihi ante-
quam moriar.
8 Vanitatem , & verba mendacia longe
sac a me.
Mendicitatem , & divitias ne dederis mihi :
tribue tantilm victui meo necestaria :
9 Ne forte satiatus illiciar ad negandum, &
dicam : Quis eft Dominus ? aut egestate com-
pulsus surer , & perjurem nomen Dei mei.
10 Ne accuses servum ad dominum suum ,
485
ne forte maledicat tibi , & corruas.
1 1 Generatio , qux patri suo maledicit : &
qux matri sux non benedicit.
1 z Generatio , qux sibi munda videtur j &C
tamen non est lota 4 sordibus suis.
i j Generatio , cujus excelsi sunt oculi , &
palpebrx ejus in alta surrectx.
14 Generatio, qux pro dentibus gladios
habet , & commandit molaribus suis , ut co-
medat inopes de terra , & pauperes ex homi-
nibus.
I j Sanguifugx dux sunt filix , dicentes :
After , alter.
Tria sunt insaturabilia , & quartum , quod
nunquam dicit : Sufficit.
1 6 lnfernus , & os vulvx , & terra , qux
non satiatur aqua : ignis ver6 nunquam dicit :
Sufficit.
1 7 Oculum , qui subsannat patrem , & qui
despicit partum matris sux, effodiant eum
corvi de torrentibus 4 & comedant eum filii
aquilx.
18 Tria sunt difficilia mihi, & quartum
penitis ignoro :
19 Viam aquilac in cxlo , viam colubri su
per petram , viam navis in medio mari , &
viam viri in adolescentia.
zo Talis eft & via mulieris adulterx : qux
comedit , & tergens os suum dicit .- Non sum
operata malum.
xi Per tria movetur terra , & quartum non
potest iustinere :
II Per servum cum regnaverit : per stul-
tum cum saturatus fuerit cibo :
13 Per odiosam mulierem cum in matrimo-
nio fuerit assumpta : & per ancillam cum fue
rit hxres dominx sux.
14 Quatuor sunt minima terrx , & ipsa
sunt sapientiora fapientibus.
1 5 Formicx , populus infirmus , qui prxpa-
rat in messe cibum sibi :
16 Lepusculus , plebs invalida , qui collo-
cat in petra cubile iuum :
17 Regem locusia non habet , & egreditur
universe per turmas suas :
zSStellio manibus nititur, & moratur in
xdibus regis.
19 Tria flint, qux bene gradiuntur , &
quartum , quod incedit feliciter :
30 Leo sortissimus besiiarum , ad nullius
pavebit occursum :
3 1 Gallus succinctus lumbos : & aries : nee
eft rex , qui resistat ei.
3z Est qui stultus apparuit postquam eleva-
tus eft in sublime : si enim intellexisset , ori
suo imposuisset manum.
33 Qui autem fortiter premit ubera ad eli-
ciendum lac , exprimit butyrum : & qui ve-
hementer emungit , elicit senguinem : & qui
provocat iras , producit discordias.
Ppp iij
48< LIBER PROV. XXXI. & ECCLESIASTES Cap. I.
CAPUT XXXI.
Exbwmar at atitnt JubfitniHflt mum, 18 surrexerimt tilii ejui , & befiflffi*
rtibut , ci ; sftti tuam maw : vi*-
dic iaoftm ; Ion & arutt malinttjvw : f.Uwunaa tl
l*X rati*. fupergrefta es univerlas.
i 7Erba Lamuelis regis. Vifio , qua erudi-
V vit cum mater fua.
Quid dilecte mi , quid dileite uteri mei ,
quid dilete votorum ineorum ; Iaudent earn in portis opera ejus.
3 Ne dederis mulieribus fubftantiam tuam ,
& divitias tuas ad delendos reges.
4 Noli regibus , Lamuel , noli regibus
dare vinum : quia nullum fecretum ell ubi rg
nt ebrietas. ,
$ Et ne forte bibam , & oblivifcantur ju-
dicionrm,& mutent caufam filiorum pauperis.
6 Date ficeram mcerentibus > Sc .vinum
his , qui amaro funt animo .
7 Bibant , & oblivifcantur egeftatis fuac , Sc
doloris fui non recordeiMur amplius.
8 Aperi os tuum muto , & caufis omnium
filiorum qui pertranfeunt : . out mum dij/iciloa tj/t mywjiiimtm , ttmaut vaaam , &
9 Aperi os tuum , decerne quod jultum elt,
& judica inopem & pauperem.
10 Mulierem fbrtem quis inveniet ? procul ,
& de ultimis ftnibus pretium ejus.
1 1 Confidit in ea cor viri fui, Sc fpoln* non
indigebit.
1 1 Reddet ei bomim , & non malum , om
nibus diebus vi tx fuz.
15 Quarfivit lanamSc linum , & operau
eft confiliomanuum fuarum.
14 Fafta eft quafi navis inftitoris , de lon
g portans panem fuum.
1 5 Et de not furrexit , deditque przdam
domefticis fuis , & cibaria ancillis fuis.
16 Confideravit agrum , & emit eum : de
fiuitu manuum fuarum plantavit vineam.
17 Accinxit fortitudme iumbos iuos , &
roboravit brachium fuum.
r8 Gu::avit , & vidit quia bona eft nego
tiate ejus : non extinguecur in nocle lucerna
ejus.
1 9 Manum fuam mifit ad fortia , & digiti
ejus apprehenderunt fufum.
10 Manum fuam aperuit inopi , & palmas
uas extendit ad pauperem.
Non timebit domui fur frigoribus ra
vis : omiics enim domeftici ejus veftiti funt
duplicibus.
Stragulatam veftem fecit libi : byffus ,
& purpura indumentum ejus.
13 Nobilis in portis vir ejus , quando fede-
rit cum fenatoribus terra.
14 Sindonem fecit , & vendidit , & cingu-
lum tradidit Chananaeo.
15 Fortirudo & decor indumentum ejus, &
ridcbit in die noviffimo
Os fuum aperuit fapientiat , & lex de
mentias in lingua ejus.
17 Confideravit femitas doms fuz, & pa-
ncm otiofa non comcdit.
prxdicaveruiit : vit ejus , Sc UuUyu cam.
Multa: rilijc congregaverunt divitias ;
jo Fallax gratia , Sc vana eft pulchritudo :
mulier tmeos Dominum ip laucUbitur.
31 Date ei de fruitu manuum fuarum ; &
ECCLESIASTES
Q.U I AB HEBRils'
CO HE LET H
APPELLATUR.
- - _|
CAPUT PRIMUM.
Omai* via* , r nihil Jut jolt mm 1 cunilxrun que.
jfirni afluiimtm.
it/ ERB A Eccleuafta:, filii David,
V regis Jerufaleui.
Vanitas vanitatum , dixit Eccleliaftes :
vanitas vanitatum , Sc omnia vanitas.
3 Quid habet amplis homo de univerfo
labore fuo , quo lauorat fub fole ?
4 Gencratio prztenc , Se generatio adve
nir : terra autem in sternum ftat.
5 Oritur fol , Sc occidit , Sc ad locum fuum
revertitur : ibique renafcens ,
6 Gyrat per Meridiem , Se fletitur ad Aqui-
lonem : luftrans uni verla in circuitu pergit
fpiritus , & in circuios fuos revertitur.
7 Omnia flumina intrant in mare , Se mare
non redundar : ad locum , unae exeunt ilumi
na , revertuncur ut iterm Huant.
8 Cuneta: res dilficiies : non poteft eas ho
mo explicare fermone. Non laturatur oculus
v im , nee auris auditu impletur.
9 Quid eft quod fuit J ipfum quod futurum
eft. Quid eft quod factum eft ? ipfum quod
faciendum et.
10 Nihil fub fole novum , nee valet quif-
quam dicere ; Ecce hoc recens eft : jam enim
praeceflit in frcuhs , quae fuerunt ante nos.
1 1 Non eft priorum memoria : fed nee eo-
rum quidem , quas poilea futura funt, erit re-
cordatio apud eos , qui futuri funt in no-
viffimo.
1 Ego Ecclefiaftes fui rex Ifral in Jeru-
falem.
1 3 Et propofui in animo meo quzrere Si in-
veftigare fapientet de omnibus , qua; Hunt l'ub
fole. Hanc occupationem peffimam dedit
Deus filiis hominum , ut occuparentur in ea.
1 4 Vidi cuneta quz unt fub fole , & ecce
umverfa vanitas , Se affiictio fpirits.
 ECCLESIASTES , Cap- II. & III 487
if Perversi difficile corriguntur , & stuko- suum ? )
rum infinitus eit numerus. 1 3 Et vidi quod tantum praccederet sapien
16 Locutus sum in corde meo , dicens : Ecce tia Itultitiam , quantum dissert lux a tenebris.
magnus efFectus sum , & prxcesli omnes sa 14 * Sapientis oculi in capite ejus : ltultus * trn
pientia , qui fuerunt ante me in Jerusalem : in tenebris ambulat : & didici quod unus '7 .
& mens mea contemplata eit multa sapienter, utriusque esset interitus. hf" *
& didici. if Et dixi in corde me : Si unus & stulti '
17 Dedique cor meam ut scirem pruden- & meus occaiiis erit , quid mini prodell
tiam , atque doctrinam , erroresque , &: stul- quod majorem sapientix dedi operam ? Locu-
titiam : & agnovi quod in his quoque esset tusque cum meiue mea , animadverti quod
labor , & afflictio spiritds , hoc quoque esset vanitas.
1 8 E6 quod in multa sapient ia multa sit 16 Non entm erit memoria sapientis simili-
indignatio : & qui addit icientiam , addit & ter ut stulti in perpetuum , & futura tempora
laborem. oblivkme cuncta pariter operient : moritur
C A P U T II. doctus similirer ut indoctus.
/a efflticmif del ciarum , divitimun , tdiSdtrnm j & in 17 Et ideirco tduit me vita: meat videntem
hofum I tbore efi vnmtj ejr ejsttciio jpirutlf; dicit tttsm quvt- mala universa else sub sole , & cuncta vani
t* jit vtitiiut coiigrcgMe juimo htati: , qui qiulit Jiuurus tatem & afflictionem spiritus.
Jit nmcrMur. 1 8 Rurfus detestatus lum omnem industrial!
1 T^v Ixi ego in corde meo : Vadam , & meam , qua sub sole studioliffime laboravi ,
L/ affluam deliciis , & fruar bonis. Et hatirurus hzredem post me ,
vidi quod hoc quoque esiet vanitas. 19 Quern ignoro , ut rum sapiens an ltultus
i Risum reputavi errorem : & gaudio dixi : futurus sit , & dominabitur in laboribus meis,
<5uid frultra deciperis ? quibus desudavi & sollicitus foi : & est quid-
3 Cogitavi in corde meo abitrahere a vino quam tarn vanum ?
carnem meam, ut animum meum transferrem 10 Unde cessavi , renuntiavitque cor meum
ad iapientiam , devitaremque itultitiam , do ultra laborare sub sole.
nee viderem quid esset utile filiis hominum : 1 1 Nam cum alius laborer in sapientia , &
quo facto opris ell sub sole numero dierum doctrina, & sollicitudine , homini otioso qux-
vu sux. sita dimittic : & hoc ergo vanitas, & magnum
4 Magnificavi opera mea , dificavi mihi malum.
domos , & plantavi vineas , ii Quid enim proderit homini de uni verso
f Feci hortos , & pomaria , & conscrui ea labore suo , & afflictions spiritus , qui sub
cuncti generis arboribus , sole cruciatus est ?
6 Et extruxi mihi piscinas aquarum , ut irri- ^i Cuncti dies ejus doloribus , & arrumnis
garem sylvam lignorum germinantium , pleni sum , nee per noctem mente requiescit:
7 Possedi servos &z ancillas , multamque fa- & hoc nonne vanitas elt ?
miliam habui : armenta quoque , & magnos 14 Nonne melius est comedere & bibere ,
ovium greges ultra omnes qui fuerunt ante & ostendere animor fax bona de laboribus
me in Jerusalem : suis ? & hoc de manu Dei eit.
8 Coacervavi mihi argentum , &r aurum , 15 Quis ita devorabit , & deliciis affluee
& subltantias regum , ac provinciarum : feci ut ego }
mihi cantores , & cantatrices , & delicias itf Homini bono in conspectu suo dedit Deus
filiorum hominum , feyphos , & urceos in fapientiam , & scientiam , & ltitiam : pec-
ministerio ad vina fundenda : catori autem dedit afflictionem , ia curam su-
9 Et siipergressus sum opibus omnes , qui perfluam , ut addat , & congrcgcc ,K tradat
ante me fuerunt in Jerusalem : sapientia quo ei , qui placuit Deo : fed & hoc vanitas eit ,
que perseveravir mecum. cassa sollicitudo mentis.
10 Et omnia, qu desideraverunt oculi mei, C A P U T III.
non negavi eis : nee prohibui cor meum quia ij/o.i wilt ft frovemim tfnpoit fy- tnaftant , qnodque
omni volnptate frueretur , & oblectaret se in in ji.,.is hit fluxisjit n.entis quiet ; umus qwque fit botxinis
his , qu praparaveram : & hanc ratus sum *c jumeutorum imitriwt.
partem meam , si uterer labore meo. I /^\ Mnia tempus habent , & suis spatiis
1 1 Cumque me convertissem ad universa V ) transeunt universa sub ccelo.
opera , qua* fecerant manus mex > & ad la- 1 Tempus nascendi , & tempus moriendi.
bores , in quibus frultra ludaveram , vidi in Tempus plantandi , & tempus evellendi
omnibus vanitatem & afflictionem animi , & quod plantatum est.
nihil permanere sub sole. 3 Tempus occidendi , & tempus sanandi :
ix Transiviad contemplandam sapientiam, tempus deltruendi , & tempus xdificandi.
erroresqjj,e& Itultitiam ( quid ell , inquam , 4 Tempus flendi , & tempus ridendi.
homo j ut sequi poisic regem Factorem Tempus plangendi > 8c tempus faltandi.

I
488 ECCLESIASTE S, Cap. Ill & IV.
5 Tempus spargcndi lapides , & tempus
colligendi.
Tempus amplexandi , & tempus longe fieri
ab amplexibus.
6 Tempus acquirendi , & tempus perdendi.
Tempus custodiendi , & tempus abjiciendi.
7 Tempus scindendi , & tcmpus consuendi.
Tempus tacendi , & tempus Icquendi.
8 Tempus dilectionis , & tempus odii.
Tempus belli , & tempus pacis.
9 Quid habet amplius homo de labore suo ?
io Vidi afflictionem, quam dedit Deusfiliis
hominum , ut distendantur in ea.
1 1 Cuncta fecit bona in tempore suo , &
mundum tradidit disputationi eorum , ut non
invenia* feomo opus , quod operatus est Deus
ab initio usque ad finem.
i* Et cognovi qu6d non esset melius nisi
laetari , & facere bene in vita siia.
13 Omnis enim homo , qui comedit & bi-
bit , & videt bonum de labore suo , hoc do-
num Dei est.
14 Didici qu6d omnia opera quae fecit Deus,
perseverent in perpetuum : non possumus eis
quidquam addere nec auferre , qua: fecit Deus
uc timeatur.
1 < Quod factum est , ipsum permanet : quse
futura sunt , jam fuerunt : & Deus instaurat
quod abiit.
\6 Vidi sub sole in loco judicii impietatem,
& in loco justitise iniquitatem.
17 Et dixi in corde meo : Justum , & im-
pium judicabit Deus , & tempus omnis rei
tune erit.
18 Dixi in corde meo de filiis hominum ,
ut probaret eos Deus , & ostenderet similes
esse berths. > rum.
19 Idcirco unus interims est hominis, & ju-
mentorum , & aequa utriufque conditio : sicut
moritur homo , sic & ilia moriuntur : simili-
ter spirant omnia , & nihil habet homo ju-
mento amplius : cuncta subjacent vanitati ,
10 Et omnia pergunt ad unum locum : de
terra facta sunt , He in terram pariter rever-
tuntur.,
z 1 Quis novit si spiritus filiorum Adam af-
cendatTurfum , & si spiritus jumentorum def-
cendat deorsum ?
it Et deprehendi nihil esse melius quam
laetari hominem in opere suo , & hanc esse
partem illius. Quis enim eum adducet , ut
post fe futura cognofeat ?
C A P U T IV.
Vxmtatem bu)us vita arguit sapient ex imocentum of-
friJJiiMt , & quod induftria bumana fit imidia obnoxi.z
item quid stultui feiuri in cm agit , alia qui haredem ma
bate' thetfurisome : explicat coiumodi /itietati, , regum
i \T E temere quid loquaris , neque cor
rciterumque vauitatem i & obedientiam prafert JiuUorum
bictmit IN tuum sit velox ad proferendum fer-
1 T 7" Erti me ad alia , & vidi calumnias, monem coram Deo : Deus enim in coelo , &
V quse sub sole geruntur, & lacrymas in- tu super terram : ideired lint pauci sermones
nocentium , & neminem consolatorem : nec tui.
posse rcsistere eorum violenti , cunctorum
auxilio dellitutos.
I Et laudavi magis mortuos , quam viven-
tes :
3 Et feliciorem utroque judicavi , qui nec-
dum natus est , nec vidit mala qux tub sole
fiunt.
4 Rursum contemplatus sum omnes labores
hominum , & industrias animadverti patere
invidias proximi : & in hoc ergo vanitas , &
cura superflua est.
< Stultus complicat manus suas , & comer
dit carnes suas , dicens :
6 Melior est pugillus cum requie , quam ple
na utraque manus cum labore , &c afflictione
animi.
7 Considerans reperi & aliam vanitateni
sub sole :
8 Unus est , & secundum non habet > non
filium , non fratrem , & tamen laborare non
cellar , nec satiantur oculi ejus divitiis : nec
recogitat , dicens : Cui laboro , & fraudo
animam meam bonis ? in hoc quoque vanitas
est , & afflictio peffima.
9 Melius est ergo duos esse simul quam unum:
habent enim emolumentum societatis sine :
10 Si unus ceciderit , ab altero fulcietur.
Vac soli ! quia cum ceciderit, non habet suble-
vantem se.
II Et si dormierint duo , fovebuntur mu<
tuo : unus quomodo calefiet ?
it Et si quispiam prxvaluerit contra unum,
duo resistant ei : funiculus triplex difficile
rumpitur.
13 Melior est puer pauper & sapiens , rege
sene & stulto , qui nescit praevidere in polte-
14 Qudd de carcere , catenisque interdum
quis egrediatur ad regnum : & alius natus in
regno , inopii confumatur.
1 < Vidi cunctos viventes , qui ambulant sub
sole cum adolescente secundo , qui consurget
pro eo.
itf'Infinitus numerus est populi omnium,
qui fuerunt ante eum : & qui postea futuri
sunt , non lastabuntur in eo. Sea & hoc va
nitas & afflictio spiritus.
17 Custodi pedem tuum ingrediens domum
Dei , & appropinqua ut audias. * Multd enim *i.**
melior est obedientia , quam stultorum victi-
mac , qui nefeiunt quid faciunt mali. 0;. *>
6.
C A P U T V.
Nil temtri de Dec if ejus provident loquendum : vota
reideMa \ non miranditm de egenotum opprejjioxe , cum <ri-
qui judiccm haleaitt : item quam fit mi;tr* conditio avari
numquam intpteti , fr divitit ceaeervaitiit divitiai , im pre~
prium nonntinquttm mrlutn.
1 Multas
 ECCLESIASTES, Cap. V. VI. & VII.
Multas curas sequuntur spmrria , & in
inultis scrmonibus invenietur stultitia.
? Si quid vovisti Deo, ne moreris reddere :
displicet enim ei infidelis & itiilta promiffio:
fed quodcumque voveris , redde :
4 Multdque melius eft non vovere , quam
post votum promissa non reddere.
y Ne dederis os tuum ut peccare facias car-
nem tuam : neque dicas coram angelo : Non
eft providentia : ne forte iratus Deus contra
sermones tuos, diffipet cuncta opera manuum
tuarum.
6 Ubi multa sunt somnia , plurimae sunt
vanitates , & sermones innumeri : tu verd
Deum time. . _^
7 Si videris calumnias egehorum , & vio-
lenta judicia , & fubverti justitiam in provin-
cia , non mireris super hoc-negotio : quia
excelso excelsior est alius , & super hos quo-
que eminentiores sunt alii ,
8 Et insuper universe terra: rex imperat
servienti.
9 Avarus non implebitur pecunia : & qui
amat divitias , fruclum non capiet ex eis : &
hoc ergo vanitas.
io Ubi mult sunt opes , multi & qui co-
medunt eas. Et quid prodest possessor! , nisi
quod cetut divitias oculis fuis ?
1 1 Dulcis eft fomnus operanti, sive parum,
five multum comedat ': saturitas auteni divi-
tis non sinit eum dormire.
x*^ n * Eft &'alia infirmitas pessima , quam
o. to. vidi sub sole : diviti conservata: in malum
domini sui.
i j Pereunt enim in afflictione pessima : ge-
heravit filium , qui in summa egefcate erit.
* fob. 14 * Sicut egressus eft nudus de utero ma-
JX- tris fuse , fie revertetur, & nihil auferet secum
r'm- de labore suo.
1 5 Miserabilis prorsus infirmitas : quo modo
venit , sic revertetur. Quid ergo prodest ei
quad laboravit in ventum ?
1 6 Cunctis diebus vit sirat comedit in te-
nebiis & in curis multis , & in rumna atque
tristitia.
17 Hoc itaque visum est mihi bonum, ut
comedat quis , &c bibat , & fruatur ljetitia ex
labore suo , quo laboravit ipse sub sole , nu-
mero dierum vitae suae , quos dedit ei Deus, &
hare eft pars illius.
1 8 Et omni homini , cui dedit Deus divi
tias, atque substantiam, potestatemque ei tri
bute ut comedat ex eis , & fruatur parte fua,
& laetetur de labore suo : hoc est donum Dei.
1 9 Non enim satis recordabitur dierum vita:
sii , ed quod Deus occupet deliciis cor ejus.
C A P U T VI.
Miftri est avari vanitts , qui ne in nccejs:riis qui dim
tuiet partit mi.
j TjSt& aliud malum,quod vidi sub sole,
ly & quidem frequens apud homines : sinu stulti requiescit.
489
* Vir , cui dedit Deus divitias , & substan
tiam , & honorem , & nihil deest anima; sua:
ex omnibus , qua: desiderat : nee tribuit ei po-i
testatem Deus ut comedat ex eo , fed homo
excraneus vorabit illud. Hoc vanitas, & misc-
ria magna est.
3 Si genuerit quispiam centum liberos , 8c
vixerit mnltos annos, & plures dies aetatis ha-
buerit : & anima illius non utatur bonis fubs-
tanti suae , sepulturaque careat : de hoc ego
pronuntio qudd melior illo sit abortivus.
4 Frustra enim venit , & pergit ad tenebras,
&.oblivione delebitur nomen ejus.
f Non vidit solem , neque cognovit distan-
tiam boni & mali :
6 Etiam si duobus millibus annis vixerit , &
non fuerit perfruitus bonis : nonne ad unum
locum properant omnia ?
7 Omnis labor hominis in ore ejus : fed
anima ejus non implebitur.
8 Quid habet amplius sapiens a stulto ? &
quid pauper, nisi ut pergat illuc , ubi est vita ?
9 Melius est videre quod cupias , quam de-
siderare quod nescias : fed & noc vanitas est,
& praesumptio spiritus.
i o Qui futurus est, jam vocatum est nomen
ejus : ik feitur qudd homo sit , & non poffic
contra fortiorem fe in judicio contendere.'
1 1 Verba sunt plurima , multamque in dis-
putando habentia vanitatem.
C A P U T VII.
Vawan tft altiort fe quttrere , ($ inter mult* qut quibui
masts fint eligenda , sic v jafitntiit 'utilior est cum dhitiis :
die* >n.dus \<TAtavenAus : ne ptafquam oportet [.'pent aut
j''/i 'i Jit : quam fit muiieT't consortium amarum & [c iculo-
Jum : quodque homo sit k Deo criatus reSui.
i /yUid necesse est homini majora sc
V./ quaerere , cum ignoret quid condu-
cat sibi in vita sua , numero dierum peregri-
nationis su , ik tempore , quod velut umbra
pmerit? Aut quis ei poterit indicare quid post
eum futurum sub sole sit ?
i * Melius est nomen bonum, quam unguen- * pscV.
ta pretiosa : & dies mortis die nativitatis. a*, i.
3 Melius est ire ad domum luctus , iquam
ad domum convivii : in ilia enim finis cuncto-
rum admonetur hominum , & vivens cogitat
quid siiturum sit.
4 Melior est ira rifu : quia per tristitiam
vultus , corrigitur animus deli nquentis.
% Cor sapientium ubi tristitia est , & cot
stultorum ubi ltitia.
6 Melius est a sapiente corripi , quam stul
torum adulatione decipi :
7 Quia sicut sonitus Ipinarum ardentium sub
olla , sic risus stulti : (ed & hoc vanitas.
8 Calumnia conturbat sapientem, & perdet
robur cordis illius.
9 Melior est finis orationis , quam princi-
pium. Melior est patiens arrogante.
io Ne sis velox ad irascendum : quia ira in
Q.qq
 490 ECCLESIASTES , Cap. VIL & VIII.
ii Ne dicas : Quid putas cause est quod dt:ur quii ft-siis ($ unfiii fimln hie evtaiant : fr tfiTIMt
{iriora tempora meliora f'uerc quam nunc Dei rnio nun eft invtftiyuuLi.
tint; stulta enim est hujuscemodi interrogatio. 1 C" Apientia hominis lucet in vultu ejus, j*. ,
1 1 Utilior est sapientia cum divieiis , & i3 & potentisiimus faciem illius commu- i4.
magis prodest videntibus solem. tabit.
13 Sicut enim protegic sapientia , sic prote- I Kgo os regis obscrvo , & praecepta jura-
git pecunia : hoc autem plus habet eruditio menti Dei.
& sapientia , quod vitam tribuunt poiseslbri 3 Ne festines recedere a facie ejus , neque
suo. permaneas in opere malo : quia omne , quod
14 Considera opera Dei , quod nemo pofEt voluerit , faciet :
corrigere quern ilse despexerit. 4 tt fermo illius potestate plenus est : nee
i j In die bona frucre bonis,& malam diem dicere ei quisquam potest : Quare ita facis ?
prcave : sicut enim hanc , sic & illam fecit f Qui cultodit prceceptum , nonexperietur
Deus, ut non inveniat homo contra cum justas S[uidquam mali. Tempus &c responsionem cor
querimonias. apientis intelligit.
16 Ha-c quoque vidi in diebus vanitatis 6 Omni negotio tempus est , & opportu-
meae : Justus perit in justitia fua , & impius nitas , &i multa hominis afflictio :
multo vivit tempore in malitia fua. 7 Quia ignorat pmerita , & futura nullo
17 Noli else jultus multiim : neque plus fa-' scire potest nuntio.
pias quam necesse est , ne obstupclcas. 8 Non est in hominis potestate prohibere
i 8 Ne impie agas multum : & noli else stul- spiritum , nee habet potestatem in die mortis,
tus , ne moriaris in tempore non tuo. nee sinitur quiefeere ingruente bello , neque
19 Bonumest te sustentare justum , fed & salvabit impietas impium.
ab illo ne subtrahas manum tuam : quia qui 9 Omnia naec consideravi, & dedi cor meum
timet Deum , nihil negligit. in cunctis operibus , qua: fiunt sub sole. In-
io Sapientia confortavit sapientem super terdum dominatur homo homini in malum
decem principes civitatis. suum.
1.5* ii 4 Non est enim homo Justus in terra , io Vidi impios sepultos : qui atiam cum
*. 4. qui faciat bonum , & non peccet. adhuc viverent , in loco sancto erant , & lau-
a. far. 21 Sed & cunctis sermonibus , quidicuntur, dabantur in civitate quasi justorum operura,
. 36. ne accommodes cor tuum : ne forte audias sed & hoc vanitas est.
Prev. fervum tuum maledicentem tibi. I I Etenim quia non proseritur citd contra
so. s.
j . Jam. 13 Scit enim confeientia tua , quia & tu malos sententia , absque timore ullo filii ho-
. S. crebrd maledixisti aliis. minum perpetrant mala.
14 Cuncta tentavi in sapientia. Dixi : Sa 1 1 Attamen peccator ex eo qudd centies
piens efficiar : & ipsa longius receflit a me facit malum , & per patientiam sustentatur,
1 f Multo magis quam erat : & alta pro- ego cognovi qudd erit bonum timentibus
funditas , quis inveniet earn ? Dcum j qui verentur faciem ejus.
i6 Lustravi universa animo meo , ut scirem 13 Non sit bonum impio , nee prolongen-
& considerarem : & qurerem sapientiam , tur dies ejus , fed quasi umbra transeant qui
& rationem : & ut cognoscerem impietatem non timent faciem Domini.
siulti , & errorem imprudentium : 14 Est & alia vanitas , qu fit super terram.
17 Et inveni amariorem morte mulierem, Sunt justi, quibus mala provemunt,quasi ope
qua; laqueus venatewum est , & sagena cor ra egerint impiorum : &r funt impii , qui ita
ejus , vincula funt manus illius : qui placet securi sunt , quasi justorum facta habeant, sed
Deo , effugiet illam : qui autem peccator est, & hoc vanissimum judico.
capictur ab ilia. 15 Laudavi igitur lartitiam qudd non esser
8. Ecce hoc inveni, dixit Ecclesiastes, unum homini bonum iub sole , nisi qudd comede-
& alterum , ut invenirem rationem , ret, & biberet, atque gauderet : & hoc solum
19 Quam adhuc qurit anima mea , & non secum auferret de labore suo in diebus vita;
inveni. su , quos dedit ei Deus sub sole.
Virum de milk unum reperi , mulierem ex 1 6 Et apposui cor meum ut seirem sapien
omnibus non inveni. tiam , & intelligerem distentionem , qua: ver-
30 Solummodd hoc inveni , qudd fecerit satur in terra : est homo, qui diebus & nocti-
Deus hominem rectum,& ipsc sc infinitis mis- bus fomnum non capit oculis.
cueyt quxstionibus. Quis talis ut sapiens est ? 17 Et intellexi qudd omnium operum
& quis cognovit solutionem verbi ? Dei nullam possit homo invenire rationem
eorum , qua: fiunt sub sole : & quantd plus
C A P U T VIII.
1* vultu lucit [ipiextia ; ,1 D^i mihdrti, non reeehndum : laboraverit ad qurendum , tantd minus in
kmo nov.it tan iim priefemia , mque mortem potrji evadere ; veniat : etiam si dixerit sapiens fe noise , non
iv-fii ib Dti indul^mti'm tibtriii {tenet : lwfiimm vL poterit reperire
 ECCLESIASTES , ifCat- TX- & X.
Inventufque est in ea vir pauper & sa
CAPUT IX.
Ntmn stit *n Dn An vtl tntott fit dignus , fuii ndtm
tuscitt \i c eveuiwi: : c c^m f<ifi b**t brc-itt>u & imcr**u*
vit&n iton T>fiet tfnpmi cper*ndi , monet nwK t'.tnhus i*fL
tmtir iHcawbcnd m . rr Lett /;;< frfstti foiiituiiai, i*
fdufert utmtn r.tn jfirmsmr.
i /^\ Mnia hjc tractavi in corde meo , ut
V,/ curiose intelligerem : Surrt justi at-
que sapiences , & opera eorum in manu Dei :
& tamen neicit homo utriim amore , an odio
dignus sic :
i Sed omnia in futurum servantur incerta ,
ed qu6d univerfa arque eveniant justo & jgj-
pio , bono& malo , mnndo &: imrrrando,
immolanti victimas , & iacrificia corrtemnen-
ti. Sicut bonus , sic & peccator : at perjurus ,
ita 6c ille qui verum dejerat.
j Hoc eit peHimum inter omnia , qux sub
sole Hunt , quia eadem cunctis eveniunt. Unde
& corda filiorum hominum imp'.emtir mali-
tii , & contemptutn vita lua , & post hie ad
inferos d educe: uur.
4 Nemo est qui semper vivat , & qui hujus
rei habeat siduciam : melior est canis vivus
leone mortuo.
% Vi entes enim sciunt se esse moriruros ,
mortui verd nihil noverunt ampliiis , nee ha-
bent ultra mercedem : quia oblivioni tradita
est memoria eorum.
6 Amor quoque , &r odium , & invidi si-
mul perierunt , nee habent pattern in hoc sit-
culo , & in opere quod sub sole geritur.
7 Vade ergo & comede in betitia panem
tuum , & bibe cum gaudio vinum tuum : quia
Deo placent opera tua.
8 Omni tempore sint vestimenta tua Candi
da , & oleum de capite tuo non deficiat.
9 Persruere vita cum uxore , quam dili^is
cunctis diebus vita: instabilitatis mar , qui Ja-
ti sunt tibi sub sole omni tempore vanitatis
tuac : hc est enim pars in vita , & in labore
tuo , quo laboras sub sole. I sapientia.
io Quodcumque facere potest manus tua ,
instanter operare : quia nee opus , nee ratio ,
nee sapientia , nee scientia erunt apud infe
ros , qud tu properas.
t i Verti me ad aliud , & vidi sub sole , nee
velocium esse cursum , nee fortium bellum ,
nee sapientium panem , nee doctorum divi-
tias , nee artificum gratiam : fed tempus , ca-
sumque in omnibus.
i z Nescit homo finem suum : fed sicut pisces
capiuntur hamo , & sicut aves laqueo com-
prehenduntur , sic capiuntur homines in tem
pore malo , cum eis extempld supervenerit.
ij Hanc quoque sub sole vidi sapientiam ,
& probavi maximam :
14 Civitas parva , &r pauci in ea viri : venit
contra earn rex magnus , &: vallavit earn , ex-
truxitque munitiones per gyrum > Sc perfec
ts est oblidio.
491
piens , & liberavit urbem per sapientiam
hum , & nullus deinceps recordatus est ha-
minis illius pauperis.
j (j Et dicebam ego , meliorem esse sapien
tiam fortitudine : qnomodo ergo sapientia
pauperis contempta est > & verba ejus non
fun: audita 5
17 Verba sapientium audiuntur in silentio
plus quam clamor principis inter stultos.
1 8 Melior est sapientia , quam arma bel-
lica : & qui in uno peccaverit , raulta bona
perdet.
CAPUT X.
Sdfitotii it fish 4j//eru ; ttiuttimbui ptrwit /fire.
tus repptadum : it fi dit tc ftrti tlt-juis , (j- dn.it c ac
fnncijie bumitutii -ttiultut ittr*8tr ftrftnti umfiruur ;
it rtge futrt , y* fmeiftbut m**i nrxtif.ii.us : ntJHt
regi,ntfut iiwti tUtTtbtniuM.
1 X / Usca: morientes perdunt suavita-
JVJ. tern onguenti. Pretiosior est sapien
tia & gloria , parva 8c ad tempus stultitia.
x Cor sapientis in dettera ejus , & cor stul-
ti in finistra illius.
j Sed & in via stultus ambulans , cumipse
inupiens sit , omnes stultos arlrimat.
4 Si spiritus potestatem habentis ascenderit
super te , locum tuum ne dimiseris : quia cu-
ratio faciet ceflare peccata maxima.
$ Est malum quod vidi sub sole : quasi pec
errorem egrediens 4 facie principis :
6 Positum ltultum in dignitate sublimi /8c
divites sedere deorsum.
7 Vidi servos in equis , &r principes ambu
lances super terram quasi servos.
8 Qui fodit foveam . incidet in earn : & * p/#rt
qui dissipat sepem , mordebiteum coluber. i. 17.
9 Qui transfers lapides , affligetur in Eccl-
eis : & qui scindit ligna , vulnerabicur ab eis. 17- *'
10 Siretulum fuerit ferrum , & hoc non
ut prius , fed hebetatum fuerit , multo la-
bore exacuetur , & post industriam sequetur
1 1 Si mordeat serpens in silentio , nihil e6
minus habet qui occulre detrahit.
ii Verba oris sapientis gratia : & labia in-
fipientis prcipitabunt eum :
13 Initium verborum ejus stultitia , & no-
vii'iirruim oris illius error peflimus.
14 Stultus verba multiplicat. Ignorat ho
mo , quid ante fe fuerit : & quid post fe fu-
curum sit , quis ei poterit indicare ?
1 5 Labor stultorum afstiget eos,qui nesciunc
in urbem pergere.
16 Vae tibi terra , cujus rex puer est , &: cu-
jus principes mane comedunt.
17 Beata terra , cujus rex nobilis est , &r cn-
jus principes vescuntur in tempore suo ad re-
siciendum , &. non ad Iuxuriam.
18 In pigritiis humiliabitur contienatio , &
in infirmitate manuum perstillabit domus.
19 In rifum faciunt panem & vinum ut
Q.qq V
491 ECCLESIASTE5 . Cap. XI. & XII.
epulentur viventcs : & pecuniae obediunt
omnia.
20 In cogitatione tua rgi ne detrahas, & in
fecreto cubiculi tui ne maledixeris diviti: quia
& aves cseli porcabunt vocem tuam , & qui
habet pennas annuntiabit fententiam.
CAPUT XL
Monet mflra alus mpertiii, & [infer bene effe opermisan :
quad hominn judicium pa obiwmfii tnunuiabilej fnuri 4*10.
fut judicii mtmoriam reiieidxm,im quo dt omnibus judicia-
di urm.s ; iram & nulitiam corde aufereadom-
i \ Itte panem tuum fuper tranfeun-
iVj. tes aquas : quia poft tmpora mul
ta invenies ilium.
2. Da partem feptem , necnon & ocro'quia
ignoras quid futurum fit mali fuper terram.
3 Si repleta: fuerint nubes , imbrem fuper
terram erfundent. Si ceciderit lignum ad Auf-
trum , aut ad Aquilonem , in quocumque lo
co ceciderit , ibi erit.
4 Qui obfervat ventum , non feminat : &
qui confderat nubes , nunquam meter.
5 Quomodo ignoras qua; fit via fpirits ,
& qua ratione compingantur oifa in ventre
praegnantis ; fie nefcis opera Dei , qui fabrica
tor eft omnium.
6 Mane femina fernen tuum , & vefper ne
ceffet manus tua : quia nefcis quid magis
oriatur , hoc aut illud : & fi utrumque iimul ,
melius erit.
7 Dulce lumen , & dele&abile eft oculis
vMere folem.
8 Si annis multis vixerit homo , & in his
omnibus lztatus fuerit, meminiife debet tene-
brofi temporis , & dierum multorum:qui cum
venerint , vanitatis arguentur pretrita.
9 Lactare ergo juvems in adolefcentia tua,&
in bono fit cox tuum in diebus juventutis tuar,
& ambula in viis cordis tui , & in intuitu
oculorum tuorum : & feito qud pro omni
bus his adducet te Deus in judicium.
10 Aufer iram corde tuo , & amove ma- Q.U OD HEBRA ICE DlCITUR
litiam carne tua. Adolefcentia enim & vo-
Iuptas vanafunt.
CAPUT XII.
Deum pra cculis habeio in juventutc , priufquam fucceiat
Woltfta fenedui , tundtmquc oiAflima mors : cmue omni*
fuit vanitas , Dei prttceput obferva ; de omnibus efi
reddenda ratio.
1 \ A Emento Creatoris tui in diebus ju-
IVjL ventutis tuae,antequam veniat tem-
pus affliclionis , & appropinquent anni , dc
quibus dicas : Non mihi placent :
2 Antequam tenebrefcat fol , & lumen ,
& luna , & ftellz , & revertantur nubes poft
pliiviam :
; Quando commovebuntur cuftodes do-
mus , & nutabunt viri fortiffimi , & otiofz
erunt molentes in minuto numero , & tene-
brefcent videntes per foramina :
4 Et claudent oitia in ."platea , in humilitate
yocis molentis , 8c confurgent ad vocem voli*-
cris , & obfurdefcent omnes filiae carmiiiis.
< Excelfa quoque timebunt > & formida-
bunt in via , Horebit amygdalus , impinguabi-
tur locufta , diifipabitur capparis : quoniam
ibit homo in domum acternitatis fuz , & cir-
cuibunt in platea plangentes.
6 Antequam rumpatur funiculus argenteus ,
& jecurrat vitta aurea , & conteratur hydria
fuper fontem , & confringatur rota fuper cif- .
ternam ,
7 Et revertatur pulvis in terram fuam un-
de erat , & fpiritus redeat ad Deum , qui
djdit ilium.
Vanitas vanitatum , dixit Ecclefiaftes > &
omnia vanitas.
9 Cmque effet fapientiffimus Ecclefiaftes ,
docuit populum , &: enarravit quae lecer.it: &
inveitigans compofuit parabolas multas.
i Quzfivit verba utilia , & conferipfic
fermones retiffimos, veritate plenos.
1 1 Verba fapientium ficut ftimuli , & quad
clavi in altum defixi , qua; per magiilrorum
confilium data funt paltore uno.
1 2 His amplius fili mi ne requiras. Facien
di plures libros nullus eft finis : frequenfque
meditatio , carnis affliciio eft.
n Finem loquendi pariter omnes audia-
mus. Deum time , & mandata ejus obferva :
hoc eft enim omnis homo.
1 4 Et cuneta , quae Hunt, adducet Deus in
judicium pro omni errato , five bonum , five
malum illud fit.
A N T I U M
ANTICORUM
SALOMONIS
SIR H A S I R I M.
CAPUT PRIMUM.
Hoc caxticum totmm efi myfiicum , pleaijpmum incomfre-
henbilis oris Cbrif/i erga poafar juam , ac vieim jpeit-
f* erg Chiiflum fponjum.
i y^v SCULETURme ofculo oris fui :
I 1 quia meliora funt ubera tua vino ,
V^/ 2 Fragrantia unguentis optimis.
Oleum effufum nomen tuum : idea adolef-
centular dilexerunt te.
3 Trahe me : poft te curremus in odorem
unguentorum tuorum. Introduxit me rex in
cellaria fua : exultabimus & lactabimur in te ,
memores uberum tuorum fuper vinum : reti
diligunt te.
4 Nigra l'uni, fed fermofa, filix Jerula-
 CANTICUM CANTICORUM , Cap. I. II, III. & IV.
Iem , sicut tabernacula Cedar, sicut pelles'Sa
lomonis.
5 Nolite me considerare qudd fusca sim ,
quia decoloravit me sol : filii mairis mea? pug-
naverunt contra me , posuerunt me cuirodem
in vineis : vineam meam non custodivi.
f Indica mihi , quem diligit anima mea ,
ubi pascas , ubi cubes in mendie , ne vagari
incipiam post greges sodalium tuorum.
7 Si ignoras te o pulcherrima inter mi^ie-
res , egredere , & abi post vestigia gregum ,
& pasce hdos tuos juxta tabernacula pasioru.
8 Equitatui meo in curribus Pharaonis asli-
milavi te arnica mea.
9 Pulchrz l'unt genae tua: sicut turturis : col-
lum tuum sicut monilia.
to Murenulas aureas faciemus tibi , vermi-
culatas argento.
1 1 Dum eslet rex in accubitu suo , nardus
mea dedit odorem suum.
# 1 1 Fasciculus myrrhat dilectus meus mihi ,
inter ubera mea commorabitur.*
13 Botrus cypri dilectus meus mihi , in vi
neis Engaddi.
14 Ecce tu pulchra es arnica mea : ecce tu
pulchra es : oculi tui columbarum.
15 Ecce tu pukher es dilecte mi , & deco-
rus. Lectulus nosier floridus :
16 Tigna domorum nosirarum cedrina ,
laquearia nostra cypreslina.
C A P U T II.
1 P Go flos campi , & lilium convalliuni.
11/ 1 Sicut lilium inter lpinas , sic amica
mea inter filias.
3 Sicut malus interjigna sylvarum , sic di-
ledtus meus inter filios. Sub umbra illius ,
quem de/ideraveram , sedi : & fructus ejus
dulcis gutturi meo.
4 Introduxit me in cellam vinariam , ordi-
navit in me charitatem.
j Fulcite me floribus , siipate me malis :
quia amore langueo.
6 Lva ejus sub capite meo , & dextera
illius amplexabitur me.
7 Adjuro vos riliae Jerusalem per capreas ,
cervosque camporum , ne suscitetis , neque
evigilare faciatis dilectam , quoadusque ipsa
velit.
8 Vox dilecti mei > ecce iste vehit saliens
in montibus , transiliens colles :
9 Similis eft dilectus meus caprea; , hinnu-
loque cervorum. En ipse stat post parietem
nostrum respiciens per tenesiras , prolpicifihs
per cancellos.
10 En dilectus meus loquitur mihi : Surge ,
propera amica mea , columba mea , formola
mea , & veni.
1 1 Jam enim hyems transiit , imber abiit ,
& receffit.
iz Floret apparuerunt in terra nostra , tern-
49
pus putatioms advenit : vox turturis audit*
eft terra nostra :
1 3 Ficus protulit grossos suos : vineae floren-
tes dederunt odorem suum. Surge , arnica
mea , speciosa mea , & veni :
14 Columba mea in foraminibus petrae , in
caverna maceri , ostende mihi saciem tuam,
sonet vox tua in auribus meis : vox enim tua
dulcis , & facies tua decora.
i jr Capite nobis vulpes parvulas quae de-
moliuntur vineas : nam vinea nostra floruit.
16 Dilectus meus mihi, & ego illi , qui
. pascitur inter lilia
17 Donee aspiret dies , & inclinentur urn-
brat. Revertere : similis esto , dilecte mi , ca-
preae , hinnuloque cervorum super montes
Bether.
C A P U T III.
1 T N lectulo meo per noctes quaesivi quem
1 diligit anima mea : quaesivi ilium , &
non inveni.
I Surgam , & circuibo civitatem : per vi-
cos & plateas quaram quem diligit anima
mea : qusivi ilium & non inveni.
3 Invenerunt me vigiles , qui custodiunt ci
vitatem : Num quem diligit anima mea , vi-
disiis ?
4 Paululum cum pertransissem eos , inveni
quem diligit anima mea : tentii eum : nee di-
mittam , donee introducam ilium in domum
matris mea: , & in cubiculum genitricis
me*.
5 ,Adjuro vos filiae Jerusalem per capreas ,
cervosque camporum , ne suscitetis , neque*
evigilare faciatis dilectam , donee ipfa velit.
6 Quac eft ifta , qu ascendit per desertum
sicut virgula fumi ex aromatibus myrrh , 8c
thuris , & universi pulveris pigmentarii.'
7 En lectulum Salomonis iexaginta fortes
ambiunt ex sortissimis Israel :
8Omnes tenentes glad ios , & ad bella
doctiflimi : uniuscujusque ensis super femur
suum propter timores nocturnos.
9 Ferculum fecit sibi rex Salomon de lig~
nis Libani :
io Columnas ejus fecit argenteas , reclina-
torium aureum , ascensum purpureum : media"
charitate constravit propter filias Jerusalem :
I I Egredimini & videte riliae Sion regem
Salomonem in diademate , quo coronavit
ilium mater sua in die desoonsationis illius
& in die Ixtiti cordis ejus.
C A P U T IV.
i /^\ Uam pulchra es amica mea , quam
VVpulchra es ! Oculi tui columbarum ,
absque eo , quod intrinsecus Iatet. Capilli tui
sicut greges caprarum , quae afeenderunt de
monte Galaad.
% Dentes tui sicut greges tonsarum , quae
afeenderunt de lavacro , omnes gemellis feeti-
Qqq iij
494- CANTICUM CANTICORUM , ; Cap. IV. V. & VI.
bus > & sterilis non est inter eas.
j Sicut vitta coccinea , labia tua : & clo-
quium tuum > dulcc. Sicut fragmen mali
punici , ita gene tua: , absque eo quod in-
trinsec us later.
4 Sicut turris David colium tuum , qua:
aedificata est cum propugnaculis : mille clypei
pendent ex ca , omnis armatura fortium.
5 Duo ubera tua , sicut duo hinnuli capreae
gemelli , qui pascuntur in liliis.
6 Donee aspiret dies , & inclinentur um
brae : vadam ad montem myrrhat , & ad col-
lem thuris.
7 Tota pulchra es arnica mea > & macula
non est in te.
8 Veni dc Libano sponsa mea, veni de Liba-
no , veni : coronaberis de capite Amana , de
vertice Sanir & Hermon , de cubilibus leo-
num , de montibus pardorum.
9 Vulnerasti cor meum soror mea sponsa ,
vulnerasti cor meum in uno oculorum tuo-
rum , & in uno crine colli tui.
io Quam pulchra; sunt mamma: tux soror
mea sponsa '. pulchriora sunt ubera tua vino >
& odor unguentorum tuorum super omnia
aromata.
1 i Favus distillans labia tua sponsa , mri
& lac sub lingua tua : & odor vestimentorum
tuorum sicut odfir thuris.
n Hortus conclusus soror mea sponsa ,
hortus conclusus , sons fignatus.
i j Emisliones tua: paradisus malorum puni-
corum cum pomorum fructibus. Cypri cum
nardo.
14 Nardus cVt crocus , fistula & cinnamo-
mum cum universis lignis Libani , & rnyrrha
& aloe cum omnibus primis unguentis.
1 5 Fons hortorum : puteus aquarum viven-
tium , qua: fluunt impetu de Libano.
\6 Surge Aquilo , & veni Auster , perfla
hortum meum , & fluant aromata illius.
C A P U T V.
i "T 7 Eniat dilectus meus in hortum suum ,
V & comedat frustum pomorum suorum.
Veni in hortum meum soror mea sponsa ,
mesiui myrrham meam cum aromatibus meis:
comedi favum cum melle meo , bibi vinum
meum cum lacte meo : comedite amici , &
bibite , & inebriamini chariflimi.
i Ego dormio , & cor meum vigilat : vox
dilecti mei puliantis : Aperfmihi soror mea ,
arnica mea, columba mea, immaculata mea :
quia caput meum plenum est rore , cincinni
mei guttis noctium.
i Expoliavi me tunica me! , quomodo in-
duarilli ? lavi pedes meos 3 quomodo inqui-
nabo illos ?
. 4 Dilectus meus misit manum suam per fo
ramen, Sl venter meus intremuit ad tactii ejus.
<; Surrexi , u; aperirem dilecto meo : ma-
nus me* (lillaverunt myrrham , & digit! md
pleni rnyrrha probatislima.
6 Pessulum ostii mei aperui dilecto meo :
at ille declinaverat , atqye transierat. Anima
mea liquefacta est , ut locutus est : qnarfivi ,
& non inveni ilium : vocavi , & non respon
ds mini.
7 Invenerunt me custodes qui circumeunt
civitatem : percusserunt me , & vulnerave-
runt me : tulerunt pallium meum mihi custo
des murorum.
8 Adjuro vos filix Jerusalem , fi invene-
ritis dilectum meum , ut nuntietis ei quia
amore langueo.
9 Qualis est dilectus tuus ex dilecto , 6 pul-
cherrima mulierum ? qualis est'dilectns tuus
ex dilecto , quia sic adjurasti nos ?
i o Dilectus meus candidus & rubicundus ,
electus ex millibus.
ii Caput ejus aurum optimum : Coma:
ejus sicut elatx palmarum , nigrac quasi corvus.
ii Oculi ejus sicut columba: super rivulos
aquarum , qua: lacte sunt lota: , & resident
juxta fluenta pleniisima.
i j Genac illius sicut areolse aromatum con-
fit a pigmentariis. Labia ejus lilia distillantia
myrrham primam.
14 Manus illius tornatiles aurea? , plena:
hyacinthis. Venter ejus eburneus , distinctus
saphiris.
1 5 Crura illius columna: marmoreae , qua:
rundat.t sunt super bases aureas. Species ejus
ut libani , electus ut cedri.
16 Guttur illius suavislimum , & totus de-
siderabilis : talis est dilectus meus , & ipse est
amicus meus , filiac Jerusalem.
17 Oud abiit, dilectus tuus, 6 pulcherri-
ma mulierum ? qu6 declinavit dilectus tuus ?
& quremus eum tecum.
C A P 0 T VI.
1 r^IIectus meus descendit in hortum suum
L/ad areolam aromatum , ut pascatur in
hortis , & lilia colligat.
1. Ego dilecto meo , & dilectus meus mihi,
qui pascitur inter lilia.
j Pulchra es arnica mea , suavis , &r deco-^
ra sicut Jerusalem : terribilis ut castrorum'
acies ordinata.
4 Averte oculos tuos a me , quia ipsi me
avolare sceerunt. Capilli tui sicut grex capra-
rum , qua: apparuerunt de Galaad.
f Dentes tui sicut grex ovium , qua: ascen-
dexunt de lavacro , omnes gemellis ftibus ,
& Tterilis non est in eis.
6 Sicut cortex mali punici , sic gem tua:
absque occultis tuis.
7 Sexaginta sunt reginae , & octoginta eon-
cubin , &,adolescentularum non est numerus.
8 Una est columba mea , perfecta mea ,
una est matris suae , electa genitrici su. Vide-
runt earn fLix, & beatislimam prdicaverunt :
 CANTICUM CANTICORUM, Cap. VII. & VIII. 49 5
4 Adjuro vos filiae Jerusalem , ne suscitetis
regin & concubin , & laudaverunt earn.
9 Quae est ilia \ quae progreditur quasi au
rora consurgens , pulchra ut luna , electa ut
sol , terribilis ut castrorum acies ordinata.
10 Descendi in hortum nucum , ut viderem
poma convallium , & inspicerem si floruisset
vinea , & germinassent mala punka.
1 1 Nescivi : anima mea conturbavit me
propter quadrigas Aminadab.
i Revertere , revertere Sulamitis : rever-
tere , revertere , ut intueamur te.
C A P U T VII.
Uid videbis in Sulamite , nisi choros
\q; ^castrorum ? Quam pukhri sunt grelsus
tui in calceamentis , hlu principis ! Juncturae
femorum tuorum , sicut rnc-nilia quae fabrica-
ta sunt manu artificis.
2 Umbilicus tuus crater tornatilis , nun-
quam indigens poculis. Venter tuus sicut
acervus tritici ,. vallatus liliis.
3 Duo ubera tua sicut duo hinnulli gemelli
capreae.
4 Collum tuum sicut turris eburnea. Oculi
tui sicut piscinae in Hesebon , qua: sunt in
porta rilix multitudinis. Nasus tuus sicut turris
Libani , quae respicit contra Damascum.
% Caput tuum ut Carmelus : &c comae capitis
tui , sicut purpura regis vincta canalibus.
6 Quam pulchra es 5 & quam decora cha-
riilima , in deliciis !
7 Statura tua assimilata est palmas, &: ubera
tua botris.
8 Dixi : Ascendam in palmam , & appre-
hendam frudtus ejus : & erunt ubera tua Ucut
botri vineae : & odor oris tui sicut malorum.
9 Guttur tuum sicut vinum optimum ,
dignum dilecto meo ad potandum , labiisque
& dentibus illius ad ruminandum.
jo Ego dilecto meo,& ad me conversio ejus.
i i Veni , dilecte mi , egrediamur in agrum,
commoremur in villis.
ii Mane surgamus ad vineas , videamus si
floruit vinea , li Sores fructus parturiunt , fi
floruerunt mala punica : ibi dabo tibi ubera
mea.
13 Mandragorae dederunt odorem. In portis
nostris omnia poma : nova & vetera , dilecte
mi , servavi tibi.
CAPUT VIII.
neque evigilaxe faciatis dilectam , donee ipsa
velit.
5 Quae est ista , quae ascendit de deserto ,
deliciis affluens , innixa super dilectum suum ?
Sub arbore malo suscitavi te : ibi corrupta est
mater tua , ibi violata est genitrix tua.
6 Pone me ut fignaculum super cor tuum ,
ut fignaculum super brachium tuum : quia
fortis est ut mors ailectio , dura sicut infernus
aemulatio : lampades ejus lampades ignis at-
que rlammarum.
7 Aquae multae non potuerunt extinguere
charitatem , nee flumina obruent illam : si de-
derit homo omnem substantiam domus suac
pro-dilectione , quasi nihil despkiet earn.
8 Soror nostra parva , & ubera non habet.
Quid faciemus sorori noitrae in die quando
alloquenda est ?
9 Si murus est , aedirkemus super eum pro-
pugnacula argentea : si oitium est , compin-
gamus illud tabulis cedrinis.
10 Ego murus : & ubera mea sicut turris ,
ex quo tacta sum coram eo quasi pacem reper
xiens.
1 1 Vinea suit pacifico in ea > qua? habet
populos " tradidit earn custodibus , vir affert
pro f'ructu ejus mille argentcos.
1 1 Vinea mea coram me est. Mille tui pa-
cisici , &c ducenti his , qui custodiunt fructus
ejus.
13 Quae habitas in hortis , amici auscul-
tant : tac me audire vocem tuam.
14 Fuge dilecte mi,& aslimilare capreae, hin-
nuloque cervorum super montes aromatum.
LIBER
SAPIENT I .
CAPUT P R I M U M.
Judices fiat juJK ; Dominus iirutmimr fi fimflici citie $
fide auitrtuur ; fugit union a peccatonbui & ~*t<ui cogita-
tionibss : luoiiiue omnii replcit , nibit e*m Ufere poie/I :
murmurauo. ditrjflio, & mtndiwim dittftt d* : onmii fteit
Dcus ad 111.im , mm mmttm imcudeai , qwtmfiii frtuauirei
mittifieruiu.
ILIGITE* justitiam , qui judi- * :i?^.

V^J tem ubera matris meae , ut inveniam

Dcatis terram. Sentite de Domino in 9-
bonitate , & in simplicitate cordis */* **
1 /~\ Uis mihi det te sratrem meum iugen- quaerite ilium :
i * Cnioniam invenitur ab his , qui non + , P4r<
te forjs , & deosculer te , & jam me nemo tentant ilium : apparet autem eis', qui fidem 15-
despiciat ? habent in ilium :
a Apprehendam te , & ducam in domum 3 Perverse enim cogitationes separant 4 Deo:
matris me : ibi me docebis , & dabo tibi probata autem virtus corripit insipientes.
poculum ex vino condito , & mustum malo 4 Cnioniam in malevolam animam non in-
rum granatorum meorum. troibit sapientia , nee habitabit in corpore
3 Laeva ejus sub capite meo > 8c. dextera subdito peccatis.
illius amplexabitur me. 5 Spiritus enim sanctus disciplinae effugiet
 49* LIBER SAPIENT 1,
fiftum , & auferet [fe cogitationibus , quae
funt fine intelleftu , Se corripietur fuperve-
nience iniquitate.
* Gil * Benignus eft enim fpiritus fapientiae ,
5. ** & non Iiberabit maledicum labiis fuis : *
* 1*""" quoniam renum illius teftis eft Deus , & cor-
"" '"' dis illius fcrutator eft verus > & linguae ejus
, , . auditor.
,~><. 7 * Quoniarl fpiritus Domini replevit or- 7 Vino pretiofo , & unguentis nos implea- '. Of.
S,^7u'ud*r<&-d'A>cm terrarum : & hoc, quod continet omnia
^Xy^i^iCn-^^^icientiam habet vocis.
r^bJu** r 8 Propter hoc qui loquitur iniqua , non
poteft latere , ncc praeteriet ilium corripiens
judicium.
9 In cogitationibus enim impii interrogado
erit : fermonum autem illius auditio ad Deum
veniet , ad correptionem iniquitatum illius.
10 Quoniam auris zeli audit omnia , & tu-
multus murmurationum non abfeondetur.
1 1 Cuftodite ergo vos murmuratione ,
qua: nihil prodeft , & detraione parcite
"linguae , quoniam fermo obfeurus in vacuum
-nonibit: os autem , quod mentitur, occi-
dit animam.
1 Nolite zelare mortem in errore vitas vef-
tras , neque acquiratis perditionem in operibus
manuum veftrarum.
* Ettch. 13* Quoniam Deus mortem non fecit ,
n.i & neclatatur in perditione vivorum.
"' *' 14 Creavit enim , ut effent omnia : & fa-
nabiles fecit nationes orbis terrarum : & non
eft in illis medicamentum exterminii , nee in-
ferorum regnum in terra,
1 s Juftitia enim perpetua eft , & immor
tals.
\6 Impii autem manibus & verbis accerfi-
erunt illam : & aeftimantes illam amicam,
defluxerunt, & fponfiones pofueruntad illam:
quoniam digni iunt qui fint ex parte illius.
CAPUT II.
Ornais hnpiomm vil* futur* fpem ata habemium fcopUs
ifl fi bujus vil* volufietibus , ideoque juum , qui diver.
um refficit fiaem ,Jerre nsqutunt, fed ad mmtem ufqueper-
eqwunur fitu: fr DUboli iavidiii homo Deo creatui immoi-
tiiis , fBus i nmtalii.
1 1~"\ Ixerunt enim cogitantes apud fe non
* Job. LJ redte : * Exiguum , & cum taedio eft
7 ' i
14. 1.
tempus vita: noftrae , & non eft refrigerium in
fine hominis , & non eft qui agnitus fit rever-
fus ab infers :
% Quia ex nihilo nati fumus , & poft hoc
erimus tanquam non fuerimus : quoniam fu-
mus flatus eft in naribus noftris : & fermo
fcintilla ad commovendum cor noftrum :
3 Qu extint, cinis erit corpus noftrum, &
fpiritus diffundetur tanquam mollis aer , &
tranfib t vita noftra tanquam veftigium nubis ,
& ficut nebula difolvetur , qua: fugata eft
radiis folis , &: calore illius aggravata :
4 Et noftrum oblivionem accipiet
Cat. I. & II.
per tempus , & nemo memoriam habebit
operum noftrorum.
* Umbrae enim tranfitus eft tempus nof- * 1 j*.
trum j & non eft reverio finis noftri : quo- . j.
niam confignata eft , & nemo revertitur.
6 * Venite ergo & fruamur bonis qua; * /-,
funt , & utamurcreatur tanquam in juven . ij.
tute celeriter.
mus : & non prartereat nos flos temporis. . .
8 Coronemus nos rofis : antequam marcef-
cant : nullum pratum fit , quod non pertran-
feat luxuria noftra.
9 Nemo noftrm exors fit luxuria: noftra: :
ubique relinquamus figna hetitiae : quoniam
haec eft pars noftra , & haec eft fdrs.
10 Opprimamus pauperem juftum , & non
parcamus vidua: , veterani revereamur
canos multi temporis.
1 1 Sit autem fortitudo noftra lex juftitia: :
quod enjm infirmum eft , inutile inveni-
tur.
11 Circumveniamus ergo juftum , quoniam
inutilis eft nobis , & contrarius et operi
bus noftris , & improperat nobis peccata le
gis , & diffamt in nos peccata difeiplinx
noftra:.
1 3 * Promittit fe feientiam Dei habere , & * Mmb.
filium Dei fe nominar. '7-43-
14 * Fahis eft nobis in tradu&ionem cogi-
tationum noftrarum. 7- 7-
1 1 Gravis eft nobis etiam ad videndum ,
quoniam diflimilis eft aliis vita illius , & im-
mutata: funt viae ejus.
\6 Tanquam nugaces aeftimati fumus ab
illo , & abftinet fe vus noftris tanquam ab
imnjunditiis , & praefert noviflima jufrorum ,
& gloriatur patrem fe habere Deum.
17 Videamus ergo fi fermones illius veri
lnt , & tentemus quae ventura funt illi , &
fciemus qua: erunt noviifima illius.
18 * Si enim eft verus filius Dei fuicipiet
ilium , & Iiberabit eum de manibus contra- t..
riorum.
19 Contumelia & tormento interrogemus
eum , ut fciamus reverentiam ejus , be pro-
bemus patientiam illius.
10 * Morte turpilfim condemnemus eum : * ferts.
crit enim ei refpeftus ex fermonibus illius. II. '
2. 1 cogitaverunt , & erraverunt : exca:-
cavit enim illos malitia eorum.
n Et nefcierunt facramenta Dei , neque
mercedem fperaverunt juftitix , nee judica-
verunt honorem animarum fanftarum.
.13 * Quoniam Deus creavit hominem inex- * .
terminabilem , & ad imaginem fimirkudinis r. 27.
fua: fecit ilium. & 7
14 * Invidi autem diaboli mors introivit * s: '
in orbem terrarum : "'lm
% Imitantur autem Ulum qui funt ex parte * g,
illius. 1,1.
CAPUT
 LIBER SAPIENT I , C a p. 1 1 1. & I V.
C A P U T III.
Dt felicitate )uf.orum , jxi in hac vit* ab 1*1(111 ccntemptt,
Uttaiionibitt a Deo prvbati fiterunt : ty dt injeliciiatt tmfio-
rum : item de ctjittatis & bon^rum oferum i*ctcedt , ac mjt-
lieitatt fiitorutn adultercntm.
* Dtut. 1 * T Ustorum autem anima: in manu Dei
* J sunt j & non tanget illos tormentum
'/ s. mortis.
*" 1 Visi sunt oculis insipientium mori .- &
atstimata est afflictio cxitus illorum :
% j Et quod a nobis eft hex j exterminium :
illi autem sunt in pace.
4 Et si coram hominibus tormenta pasli
sunt , spes illorum immortalitate plena est.
5 In paucis vexati, in multis bene disponen-
tur : quoniam Deus tentavit eos , & invenit
illos dignos fe.
6 Tanquam aurum in fornace probavit
illos , & quasi holocausti hostiam accepit il
los , & in tempore erit respectus illorum.
* u*tt. 7 * Fulgebunt justi & tanquam scintilla: in
n. ? arundineto difcurrent.
* 1.Car. 8 * Judicabunt nationes , & dominabuntur
* * populii , & regnabit Dominus illorum in per-
petuum.
9 Qui confidunt in illo , intelligent verita-
tem : & fideles in dilectione acquiescent illi :
quoniam donum & pax ell eledtis ejus.
io Impii autem secundum qua; cogitave-
runt , correptionem habebunt : qui neglexe-
runt justum , & a Domino recesterunt.
ii Sapientiam enim , & diiciplinam qui
abjicit , inselix ell : & vacua ell spes illo
rum , & labores sine fructu , &: inutilia opera
um. .
1 2 Mulieres eorum inscnsata: sunt , & ne-
quiffimi filii eorum.
i j Maledicta creatura eorum , quoniam
felix eil ilerilis : & incoinquinata , qua: nes-
civit thorum in delicto , habebit fructum in
respectione animarum sanctarum.
* 7/41 14 * Et spado , qui non operatus est per
it. 1. manus suas iniquitatem , nee cogitavit adver-
sus Deum nequislima : dabitur enim illi fidei
donum electum , & sors in templo Dei ac-
ceptislima.
1 j Bonorum enim laborum gloriosus est
fructus j & qua: non concidat radix sapien-
tix.
16 Filii autem adulterorum in inconsumma-
tione erunt , & ab iniquo thoro semen exter-
minabitur.
t 7 Et si quidem longae vit erunt , in nihi-
lum computabuntur , & sine honorc erit no-
viflima senectus illorum.
1 8 Et si celeriiis defuncti fuerint , non ha
bebunt spem , nec in die agnitionis allocu-
tionem.
jj Nationis enim iniqu dirae sunt consum-
mationes.
497
C A P U T I V.
C'ftt ge'ierttio in multis ab adulttrina iijfdet : it rtfri.
gerio yiju morte praocebpati : qua Jit /tncfliti vcntrabtlir, &*
quod jujii Jjijnui e muirdo tolLuKtut a. Deo, ne ab irBfiit fi-
ditcantur ; (/ quantum finii utrerumque dijlet.
i /~\ Quampulchra eft casta generatio
V_y cum claritate : immortalis est enim
memoria illius : quoniam & apud Deum nota
est , & apud homines.
1 Ciim praesens est , imitantur illam : &
desiderant earn cum fe eduxerit , & in perpe-
tuum ceronata triumphat incoinquinatorum
certaminum prmium vincens.
1 Multigena autem impiorum multitudo
non erit utilis , & spuria vitulamina non da-
bunt radices altas , nec stabile firmamentum
collocabunt.
4 * Et si in ramis in tempore germinave- * s^,
rint , infirmiter posita, a vento commovebun- 17. .
tur, & a nimietate ventorum eradicabuntur. Matk.
5 Confringentur enim rami inconsummatij ' *7*
& fructus illorum inutiles , & aceibi ad man-
ducandum , He ad nihilum apti.
6 Ex iniquis enim somnis filii qui nascun-
tur , testes liint nequitiz adversus parentes in
interrogatione sua.
7 Justus autem si morte pracoccupatus fue-
rit , in refrigerio erit.
Senectus enim venerabilis est non diutur-
na , neque annorum numero computata : ca-
ni autem sunt sensus hominis ,
9 Et a?tas senectutis vita immaculata.
I o * Placens Deo factus est dilectus , & vi- * j&g,.
vens inter peccatores tranflatus est. 1 1. $.
I I Raptus est ne malitia mutaret intellec
tual ejus,aut ne fictio deciperetanimam illius.
11 Fascinatio enim nugacitatis obscurat
bona, fie inconstantia concupiscentia: transver-
tit sensum sine malitia.
1 j Consummatus in brevi explevit tempo-
ra multa :
14 Placi-a enim erat Deo anima illius : pro-
pter hoc properavit educere ilium de medio
iniquitatiim : populi autem videntes , & non
intelligences , nec ponentes in praecordiis
talia : -
1 j Quoniam gratia Dei, & misericordia est
in sanctos ejus , & respectus in electos illius.
15 Condemnat autem Justus mortuus vivos
impios, & juventus celeriiis consummata,lon-
gam vitam injusti.
17 Videbunt enim finem sapientis , &non
intelligent quid cogitaverit de illo Deus , &
quare munierit ilium Dominus.
1 8 Videbunt & contemnent eum : illos au
tem Dominus irridebit.
19 Et erunt post hc decidentes sine hono-
re , & in contumelia inter mortuos in perpe-
tuum : quoniam disrumpet illos inslatos sine
voce , & commovebit illos a fundamentis,
& usque ad supremum desolabuntur : & erunt*
Rrr
 498 LIBER SAPIENTI, Cap.V. & VI.
gmentes , & memoria illorum peribit.
*o Vcnient in cogitatione peccatorum suo-
Tum timidi , & traducent illos ex adverso ini-
quitates ipforum.
C A P U T V.
Imfii in judicio aiinramts gturitm jttfitrum qw>s hie cm.
tmpjtruut , dtfltn: junta mijtiuim , qmiqut tout torum Jili.
iitai futrit tuomtnttut* , yijh'vm auttm mi firptiua : ftrri
Dttu, twit pir cuatHrus , turn fir ft , mauiur ad ftmiimLs
imfios*
i ' I ' Unc stabunt justi in magna constan-
JL tia adversus eos qui fe angultiave-
runt , & qui abstulerunt labores eorum.
I Videntes turbabuntur timore horribili, &
mirabuntur in subitatione insperat salutis ,
3 Dicentes intra fe , pnicentiam agentes,
& pr anguftia spiritus gementes : Hi sunt
quos habuimus aliquando in derisum , Se in
fimilitudinem improperii.
4 * Nos insenlati vicam illorum stimaba-
J. 2. mus insaniam, Se firiem illorum sine honore :
5 Ecce quomodo computati sunt inter filios
Dei j & inter sanctos fors illorum eft.
6 Ergo ejravimus a via veritatis , Se jusci-
ti lumen non luxit nobis , & sol intelligently
non eft ortus nobis.
7 Lassati sumus in via iniquitatis Se perdi-
lionis , Se ambulavimus vias difficiles , viam
autem Domini ignoravimus.
8 Quid nobis profuit superbia ? aut divitia-
fum jactantia quid contulit nobis ?
*i.ftr, 9 * Transierunt omnia ilia tanquam umbra,
29- I J. & tanquam nuntius percurrens ,
Sf.J. 10 * Et tanquam navis, qu pertransit fluc-
tuantem aquam : cujus , cum prterierit, non
* Prov.
10. i*. eft vestigium invenire , neque semitam carinae
illius in fluctibus :
I I Aut tanquam avis , qu transvolat in
aere, cujus nulfum invenitur argumentum iti
neris , fed tantum sonitus alarum verberans
levem ventum , & scindens per vim itineris
aerem commons alis transvolavit,8e post hoc
nullum fignum invenitur itineris illius :
i Aut tanquam sagitta emisia in locum
destinatum , divisus aer continue in fe reclu-
ius est , ut ignoretur transitus illius :
13 Sic & nos nati continue desivimus else :
& vinutis quidem nullum signum valuimus
ostendere : in malignitate autem nostra con-
sumpti sumus.
14 Talia dixerunt in inferno hi , qui pec-
caverunt :
if * Quoniam spes impii tanquam lanugo
p/y. eft , qu a vento tollitur : & tanquam spuma
I.-4.
Prow.
gracilis , qu a procella dispergiuir : Sc tan
10. it. quam sumus , qui a vento diifusus eft : &
tanquam memoria hospitis unius diei prte-
reuntis.
\6 Justi autem in perpetuum vivent , &
apud Dominum est merces eorum 3 Se cogita-
mao illorum apud Altiffimum.
j 7 Ided accipient regnum decoris^ Se diade-
ma soeciei de manu Domini : quoniam dexte-
ra sin teget eos , Se brachio saucto suo defen
der illos.
18 * Accipiet armaturam zelus illius , & *P,U
armabit creacuram ad ultionem inimicorum. ' ' *
19 Induet pro thorace justitiam, fie accipiet jW
pro galea judicium certum. '*"
%o Sumet scutum inexpugnabile , quita-
tem : ' "
1 1 Acuet autem duram iram in lanceam ,
& pugnabit cum illo orbis terrarum contra
insenlatos.
ii Ibunt directe emissiones fulgurum , &
tanquam a bene curvato arcu nu'oium exter-
minabuntur , Se ad certum locum insilient.
13 Et a petrosa ira plen mittentur grandi-
nes , excandelcet in illos aqua maris , fie flu-
mina concurrent duriter.
14 Contra illos" srahit spiritus virtutis , &
tanquam turbo venti dividet illos : fie ad ere-
mum perducet omnem terram iniquitas illo
rum , fie malignitas evertet sedes potentium.
C A P U T VI.
Feges & judices ad jai te>.;tsm & jnjiitiam ^efmdam ex-
hon m 1 ur ; ojitndtns quam grave mtntJl inj.Jtis >tfL tous
sypjfticiwn ; turn quam fit obvia saf/ienna quxrentib$ t*m ;
quodque ij.tJ stquijiuo Jit utilit, cujus tata* ut>n tjt iHvtdxt.
1 A A ^'or e^r ^*apient'a 9uam vires ;
lVl vir prudens quam fortis. '
i Audite ergo reges , fie intelligite , discite
judices finium terrar.
3 Prabete aures vos , qui continetis multi-
tudines, fie placetis vobis in turbis nationum.
4 * Quoniam data eft a Domino potestas * tm.
vobis, Se virtus ab Altiilimo , qui interrogabit i). .
opera vestra , fie cogitationes scrutabitur.
f Quoniam cum etsetis ministri regni il
lius , non redte judicastis , nee custodiitis le-
gem jusiiti , neque secundum voluntatem
Dei ambulistis.
6 Horrende fie cit6 apparebit vobis: quoniam
judicium duriffimum his , qui priunt , fiet.
7 Exiguo enim conceditur misericordia: po-
tentes autem potenter torrr.enta patientur.
8 * Non enim subtrahet personam cujus- * Dan.
quam Deus , nee verebitur magnitudinem cu- 10.17.
juiquam : quoniam pusillum IS: magnum ipse
fecit , & qualiter cura est illi de omnibus. i 7-
9 Fortioribus autem fortior insrat cruciatio.
I o Ad vos ergo reges sunt hi sermones mei, js^.
ut discatis sapientiam , Se non excid.it is. 10. 1+.
I I Qui enim custodierint justa juste , justi- ^<.
sicabuntur : Se qui didicerint ista , invenient * "
quid respondeant. S
ii Concupiscire ergo sermones meos , dili- '^..
gite illos , fie habebitis difciplinam. '
13 Clara eft , Se qu nunquam marcescit Cor. 1.
sapientia , Se facile videtur ab his qui diligunt - J-
earn , fie invenitur ab his qui qurunt illam. \' '
14 Proccupat qui se concupiscunt } ut illis
fe prior ostendat.
 LIBER SAPIENTI, Cap. VI. & VII. .
if Qui de luce vigilaverit ad illam , non
Jaborabit : aiiklentem enim illam soribus suis
inveuiet.
id Cogitare ergo de ilia , scnsus eft con-
summatus : & qui vigilaverit propter illani ,
cito securus erit.
17 Quoniam dignos scipsa circuit quarrens ,
tk in vus oirendit fe illis hilariter , in in ora-
ni providentia occurrit illis.
18 Initium enim illius verislima eft difci-
plin concupiscentia.
1 9 Cura ergo discipline , dilectio est : &
dilectio , custodia legum iliiiis eft : custodi-
tio aute.-n kgum , consummatio incorruptio-
nis eft :
to lncorruptio autem facit esse proximum
Deo.
1 1 Concupiscentia itaque sapientia: deducit
ad regnum perpetuum.
xi Si ergo delectamini sedibus , & sceptris ,
6 reges populi , diligite sapientiam , ut in
perpetuum regnetis.
r j Diligite lumen sapienti omnes qui pr-
estis populis.
14 Quid eft autem sapient'ta , & quemad-
motium racta sit reseram : & non abscondam
a vobis sacramenta Dei , fed ab initio nativi-
tatis inveitigabo , & ponam in lucem scien-
tiam illius , & non prarteribo veritatem :
if Neque cum invidia tabescente iter ha-
bebo : quoniam talis homo non erit particeps
lapienti.
t-6 Multitudo autem sapientium sanitas eft
orbis terrarum : & rex sapiens siabilimen-
tum populi eft.
7 Ergo accipite disciplinam per sermones
meos , & proderit vobis.
C A P U T VII.
Cum uku; fit rmxibus imroiui ad vitam , & fim'dit txi-
tut j ,$r* r.mibs tli&end* eji sdpitttut , tdst mi (tium
cuuCiii.nu, hit cm stci.ru ^iritutu iittl'igtnti*. multipli
es* , & i"/c kit n.'num in u.ei.im txtol.ttur , tjuamaue
tlu'tuc a-.ci r futrat ajjtcutut.
1 ^ Um quidem & ego mortalis homo , si-
^ milis omnibus , & ex genere terreni il
lius , qui prior factus eft , & in ventre matris
figuratus sum caro ,
i Decem mensium tempore * coagulatus
* 7*- sum in sanguine , ex semine hominis , & de-
19. IO.
lectamento somni conveniente.
3 Et ego natus accept communem aerem ,
& in similiter factam decidi terram , & pri-
num vocem similem omnibus emisi plorans.
4 In involumentis nutritus sum , & curis
tnagnis.
5 Nemo enim ex regibus aliud habuit na-
tivitatis initium.
L Job. 6 * Unus ergo introitus eft omnibus ad
> t. vitam j & similis exitus.
.Tim.
' 7 Propter hoc optavi , & datus eft .mihi
7- sensus : & invocavi , & venit in me spiritus
sapientia: :
499
8 Et przposiii illam regnis & sedibus,& di-
vitias nihil esse duxi in comparatione jllius
9t * Nee comparavi illi lapidem pretiosum : 2 "
quoniam omne aurum in comparatione illius, 'Prrv' ""
arena eft exigua , & tanquam lutum xltima- . u,
bjtut argentum in conspedtu illius.
10 Super salutem & speciem dilexi illam,
& proposui pro luce habere illam : quoniam
ir.extinguibile est lumen illius.
1 1 * Venerunt autem mihi omnia bona pa i %.
ritcr cum ilia , 8c innumerabilis honestas per \Matt*.X.
maims illius , i. II*
i Et lxtatus sum in omnibus: quoniam an-
tecedebat me ista sapientia , & ignorabara
quoniam horum omnium mater est.
13 Quam sine fictione didici , & sine in
vidia communico , & honestatem illius no
abscondo.
14 Infinitus enim thesaurus eft hominibus :
quo qui usi sunt , participes facti sunt amici-
tix Dei,propter disciplin* dona commendati.
1 j Mihi autem dedit Deus dicere ex scn-
tentia , & prsumere digna horum, qua: mihi
dantur : quoniam ipsc lapientiac dux est , Sc
sapientium emendator :
1 6 In manu enim illius & nos , & sermones
nostri , & omnis sapientia , & operum scien-
tia & disciplina.
17 Ipse enim dedit mihi horum , qua: sunt ,
scientiam veram : ut sciam dispositionem or-
bis terrarum , & virtutes elementorum ,
1 8 Initium , & consummationem , & me-
dietatem temporum , vicislitudinum per-
mutationes , & commutationes temporum ,
19 Anni cursus , & stellarum dispositiones ,
io Natutas animalium , & iras bestiarum ,
vim ventorum , & cogitationes hominum ,
difterentias virgultorum , & virtutes radicum,
zi Et quascumque sunt absconsa & im-
provisa , didici : omnium enim artifex do-
cuit me sapientia.
xv Est enim in ilia spiritus intelligent ,
sanctus , unicus , multiplex , subtilis , diser-
tus , mobilis , incotnquinatus , certus , sua-
vis , amans bonum , acutus , quern nihil ve-
tat , benefaciens ,
ij Humanus , benignus , stabilis , certus ,
securus , omnem habens virtutem , omnia
prospiciens , & qui capiat omnes spiritus :
intelligibilis , mundus , subtilis ,
14 Omnibus enim mobilibus mobilior est
sapientia : attingit autem ubique propter
suam mundi.tiam.
1 5 Vapor est enim virtutis Dei , & ema-
nario qudam est claritatis omnipotenti*
Dei sincera : & ideo nihil inquitatum in earn
incurrit.
16 * Candor est enim lucis aeternx , & spe
culum sine macula Dei majestatis , & imago * Uclr.
bonitatis illius.
17 Et cum sit una , omnia potest : & in s<
R r r i|
 5oo LIBER SAPIENTI, Cap. VIII. & IX.
permanens omnia innovat , & per nationes in 1 7 Hc cogitans apud me , be commemo-
animas sanctas fe transfert , amicos Dei & rans in corde meo : quoniam immortalitas ell
propheras constituit. in cognatione sapientix ,
18 Neminem enim diligit Dew , nisi eum , 18 Et in amicitia illius delectatio bona,
qui cum sapientia inhabitat. & in operibus manuum illius honestas sine
%9 Est enim hate speciosior sole , & super defectione , & in certamine loquel* illius sa
omnem dispositionem stellarum , luci compa- pientia , be prclaritas in communicatione
rata invenitur prior. sermonum ipuus : circuibam quxrens , ut
30 I Hi enim succedit nox, sapient iam autem mihi illam aflumerem.
non vincit malitia. 19 Puer autem eram ingeniosus , & forti-
C A P U T VIII. tus sum animam bonam.
Cum fapitniUm cumitentur omni.t dtfidatbil'* , Jimnni io Et cum essem magis bonus 5 veni ad
mbiindi tji , & a Deo ptunda f i quo solo datur cottii- Corpus incoinquinatum.
* 1 Et ut scivi quoniam aliter non possem
1 A Ttingit ergo a fine usque ad finem sor- esse continens , nisi Deus det , be hoc ipsum
X\ titer , be disponic omnia suaviter. erat sapientiat , scire cujus eflet hoc donum :
a Hanc amavi,& exquisivi a juventute mea, adii Dominum, & deprecatus sum ilium, &
& qusivi sponsam mihi earn assumere , & dixi ex totis prarcordiis meis.
amator factus sum format illius.
3 Generosicatem illius glorificat , cor<uber- C A P U T I X.
Oraiio stpictitis turn tgniiiout proptU imbecillitit's > >4
nium nabens Dei : fed be omnium Dominus imfttrumum i Domino jmpiimum , que ia>it omnibtfi
dilexit illam. cefia.i, fit t ponj.-mum tamen lecLribus pofidorum i iNitri*
4 Doctrix enim est discipline Dei , be elec- eji tutut h ,w*na i-'iiemia,
trix operum illius. 1 r^\ Eus patrum meorum , & Domine
5 Et si divitiae appetuntur in vita , quid sa- JL/ misericordi , quifecisti omnia verbo ' J1
pientii locupletius , qu operatur omnia ? tUO;
6 Si autem sensus operatur : quis horum , I t sapientii tui constituisti hominem , ut
qux sunt j magis quam ilia , est artifex ? dominaretur creaturae , qu a te facia est ,
7 Et si justitiam quis diligit : labores hujus 3 Ut disponat orbem terrarum in acquitate
magnas habet virtutes : sobrietatem enim , be & justitia , & in directibne cordis judicium
prudentiam docet , & justitiam , & virtu- judicet :
tem , quibus utilius nihil est in vita homi- 4 Da mihi sedium tuarum assistriceip sa-
nibus. pientiam , & noli me reprobare a pueris tuis :
8 Et si multitudinem scientiae desiderat J * Quoniam servus tuus sum ego , & H- * pu
quis , scit prterita , be de futuris aeltimat : liusancill tuae, homo infirmus , & exigui Iis',i,
Kit versutias sermonum , & dissolutiones ar- temporis , & minor ad intelledtum judieii &
gumentorum : signa & monstra scit antequam legum.
Jiant , be eventus temporum & seculorum. 6 Nam & si quis erit consummatus inter
9 Proposui ergo hanc adducere mihi ad nlios hominum , si ab illo abfuerit sapientia
convivendum : sciens quoniam mecum com- tua j in nihilum computabitur.
municabit de bonis , & erit allocutio cogi- _ 7 * Tu elegisti me regem populo tuo , & *,.p#,
tationis & tdii mei. judicem hliorum tuorum , & filiarum : 1.+ 1.
io Habebo propter hanc claritatem ad tur- SEtdixiilime diricare templum in mon- > '"
bas , & honorem apud feniores juvenis : te sancto tuo , & in civitate habitationis tu ' '"
1 1 Et acutus inveniar in judicio, be in cons- akare , fimilitu';inem tabernaculi sandi tui ,
pectu potentium admirabilis ero , & fades quod prparaiti ab inkjo :
principum mirabuntur me : 9 * Et tecum sapientia tua , qua; novit p,^,
n Tacentem me suflinebunt , & loquen- opera tua, qu & affuit tune cum oibemuuj.
tem me respicient , & sermocinante me plu- terrarum facerts , & fciebat quid esset pla- /"
ra , manus ori suo imponent. citiim oculis tuis , & quid directum in prat- ' '
13 Prarterea habebo per hanc , immortali- cepris tuis.
tatem : & memoriam ternam his , qui post 10 Mitte illam de clis sanctis tuis , & a
me futuri sunt , relinquam. Cede magnitudinis tu , ut mecum sit & me
14 Disponam populos : & nationes mihi cum laboret , ut sciam quid acceptum sit
erunt subdit. apud te :
1 j Timebur.tme audientes reges horrendi: I I Scit enim ilia orr.nia , & intelligit , &
inmultitudine videborbonus,& in bello fords. deducet me in operibus meis sobrie , be cuiio-
16 Intrans in domum meam , conouief- diet me in sua potentia.
cam cum ilia : non enim habet amantudi- i Et erunt accepca opera mea , & dispo
nem converfatio illius , nec tdium convictus nam populum tuum juste , & ero dignus se
jilius , fed ljetitiam & gaudium. dium patris mei.
 LIBER SAPIENTI , Gap. X. & XI. 501-
*ljk.
13 * Quis cnim hominum potjtrit scirecon- dit illi us vinceret, & sciret quoniam omnium
*0. I), silium Dei ? aut quis potent cogitate quid ve- potentior ell sapientia.
R:m. lit Deus. 13 * Hate venditum justum non dereliquit , * Gen.
II. 14- 14 Cogitationes enim mottalium timidx , fed a peccatoribus . liberavit eum : descendit- 57. i.
1. for. & inceitac providentiac nostrae. que cum illo in foveam ,
1 5 Cotpus enim , quod cotrumpitur > ag- 14 * Et in vinculis non dereliquit ilium , *Ge*.
gravat animam , & tertenainhabitatio depri- donee afferret illi sceptrum regni , be poten- 4i.4<>
mit sensum multa cogitantem. tiam adversus eos , qui eum deprimebant : & Actor.
16 Et dirricile aestimamus qua: in terra sunt : mendaces oltendit , qui maculaverunt iilum , 7. 10.
& qua: in prospectu sunt , invenimus cum la- & dedit illi claritatem xternam.
bore. Quae autem in clis sunt quis investi- i5 Hc populum jultum , & semen sine * Exoi.
gabit ? querela liberavit a nationibus , qua: ilium de 1. 11.
1 7 Sensum autem tuum quis sciet , nisi tu primebant.
dederis sapientiam , & miferis spiritum sanc id intravit in animam servi Dei,'& stetit
tum tuum de altiiEmis : contra reges horrendos in portends & signis.
1 8 Et sic correct* sint scmitae eorum , qui 17 Et reddidit juitis mercedem laborum
sunt in terris ; & qua: tibi placent > didicerint suorum , & deduxit illos in via mirabili : &
homines ? suit illis in velamento diei , & in luce stella-
19 Nam per sapientiam sanati sunt quicum- rum per noctem :
que piacuerunt tibi Domine a pnncipio. 1 8 * Transtulit illos per Mare rubrum 5 & * Exod.
C A P U T X. tranl vexit illos per aquam nimiam. 4- ".
Commeniatur japiexiia , quoiservuvctii , & imuli, libt- 19 Inimicos autem illorum demersit in ma tjalm.
M.ern stiim , Noe , t/izbam , Lot , /mob , fejepb, re , & ab akitudine inferorum eduxit illos. 77- >.
Exod.
JiIojjCj per quern films Ijruel dt vg)to U1tJ1.11 per mate iu. * lde6 julli tulerunt spolia impiorum , Ui it.
hum , dime jn in <o ist&ypms. 10 * Et decantaverunt Domine nomen sanc *Exei,
Gr. 1.
i I l c ilium , qui primus formatus eft a tum tuum , & victricem manum tuam lauda- I {.I.
al. JL J, Deo pater orbis terrarum , cum solus verunt pariter :
eiiet creatus , tul'todivit , xi Quoniam sapientia aperuit os mutorum,
*Gm. i * Et eduxit ilium a delicto suo , & dedit & linguas insantium fecit disertas.
2. 7. illi virtutem continendi omnia. C A P U T X I.
> G. 3 * Ab hue ut reteikt injultus in ira sua, per Sifitmia filim ^racists detrtum dtduxu , dtviUii iniml-
4. S. iram,homicidii iraterni depernt. til , dziijyd* i fttrt aq iis sum is autem mulupiici jii.cC-
4 * fropier quern , ciim aqua deleret ter t* tdttotatris 4s)jptiii ; iu it/iea Dens , omnium quareii
* G- jtluum, lengammuer tderei pectalorei, m rcjipijant ; quoj
7.11. rain, sanavit iteidm iapientia5 per contempti- univerjos jttlo tuo nutu tontinuo pervert posset.
bile lignum jultum gubernans.
j J Haec est in conienl'u nequiti cum se 1 T~S lrexit opera eorum in manibus prophe- Exod.
*Gm. U tae lancti. 16. 1.
11. 2. nationes contuiiiient , icivit juttum } &: con- x Iter fecerunt per deserta , qua; non habi-
servavit line querela Deo , 6c in liiii miieri- tabantur : He in locis desertis rixerunt casas.
cordia fortem custodivit. 3 Steterunt contra hostes , & de inimicis * Exod.
*Ge.
6 * Hc juscum a pereuntibus impiis liberavit fe vindicaverunt. 17 12.
>-i J. fugientem > deicendente ignejn pemapolim : 4 * Sitierunt , & invocaverunt te , & data >- AM.
22. 7 Quibus in testimonium nequiti tumiga- ell illis aqua de petra altislima , & requies 2 0. II,
bunda constat defer ta terra , ac incerto tem- sitis de lapide duro.
pore 1'ructus habentes arbores , & incredibilis y Per qua: enim pnas pasli sunt inimici
animae memoria funs figrnentum falls. illorum , a desectione potus sui , & in eis ,
8 Sapientiam enim pnetereuntes non tan- cum abundarent silii Israel , ltati sunt ;
tum in hoc lapii sunt ut ignorarent bona , fed 6 Per hare , ciim illis deessent , bene cum
& insipientiae lite reliquerunt hominibus me- illis actum est.
moriam , ut in his , qua; peccaverunt , nee 7 Nam pro fonte quidem sempiterni flumi-
latre potuislent. niS , humanum languinem dediiti mjultis.
9 Sapientia autem hos , qui fe observant , 8 Qui ciim minuerentur in traductione in-
a doloribus liberavit. fantium occisorum , dedilli illis abundantem
io * Hc prolugum ira: fratris jusium de- aquam insperate ,
H.J.I c . duxit per via:, rectas , ti oliendit illi regnum 9 Oliendens per sitim, qu tune suit , que-
Dei , & dedit illi scientiam sanctorum : ho- madmodum tuos exaltares , & adversarios
nestavit ilium in labonbus , 6c complevit illorum necares.
labores illius. 10 Cum enim tentati sunt , 8c quidem cum
1 1 In fraude circumvenientium ilium affuit mitericordia disciplinam accipientes , scie-
illi , & honestum fedt ilium. runt quemadmodum cuhi ira judicati impii
ii Custodivit ilium ab inimicis, 8c a seduc- torme.ita paterentur.
toribus tutavit ilium , 6c cerumen forte de- 1.1 Hos quidem tanquam pater monens pro-
R r r iij
 jot, LIBER SAPIENTI , Cap. XI. & XII.
basti : illos autem tanquam durus rex* interro-
gans condemnasti.
ri Abfentes enim& prscntes similiter tor-
quebantur.
1 1 Duplex enim illos acceperat tdium ,
& gemitus cum memoria prteritorum.
1 4 Ciim enim audirent per sua tormenta
bene secum agi , commemorati sunt Domi-
num , admirantes in finem exitus.
1 j Quern enim in expositione prava pro-
jectum deriscrunt , in hnem eventus mirati
sunt : npn similiter justis fitientes.
1 6 Pro cogitationibus autem insensatis ini-
* Itisr*. quitatis illorum , * qu6d quidam errantes co-
12. 24. lebant mutos serpehtes , & beltias siiperva-
cuas , immisiiti illis multitudinem mutorum
animalium in vindictam :
17 Ut scirent , quia per qu peccat quis ,
per hc & torquetur.
1 8 Non enim impossibilis erat omnipotens
manus tua , qu creavit orbem terrarum ex
*Ltv. materia invisa, * immittere illis multitudinem
26. it. ursorum , aut audaces leones ,
Infra.
1. 1.
19 Aut novi generis ira plenas ignotas bes-
Jerem. tias , aut vaporem ignium fpirantes , aut fu-
I.17. mi odorem proferentes , aut horrendas ab
oculis scintillas emittentes :
:o Quarum non solum Ixsura poterat illos
exterrninare , fed & aspeitus per timorem
occidere.
it Sed & sine his uno spiritu poterant
occidi perfecutionem pastl ab ipsis factis suis ,
&: dispersi per spiritum virtutis tua; : scdom-
nia in mensura , & numero , & pondere dis-
posuiiti ,
rr Mukum enim valere , tibi soli supererat
semper : & virtuti brachii tui quis resiltet ?
1 j Quoniam tanquam momentum stater ,
sic ell ante te orbis terrarum , Sc tanquam gut-
ta roris anielucani , qux defcendit in terram.
14 Sed milereris omnium , quia omnia po
res , &: diffimulas peccata hominum propter
pnitentiam.
i< Diligis enim omnia qux sunt , & nihil
odiiti eorum qu feciiti : nee enim odiens all-
quid coniticuiiti , aut fecifii.
16 Quomodo autem posset aliquid perma-
nere nili tu voluisses ? aut quod a te vocatum
non esset , conscrvaretur ?
27 Parcis autem omnibus : quoniam tua
sunt Domine , qui amas animas.
C A P U T XII.
Ostettiit cjUami dementia it- Ipngummitste Dttu corripuerit
frc'jaio'es tcrrtftnftt htcolas : mmjitbith ens de'ens estm non opera , quoniam oportet justum esse & hu-
silos t-smiim, (ei <$ tmms itaiioites , vtul'.i ilia j injuni,
tanquam [olu\ ovmiiem D-.miTsusftiAme pijfai hie vtUeliCtt
trgi ihimiies demtmii tle^os fuos de je suarjue Umtaie Lefie niam judicans das locum in peccatis poeni-
(perare farievf , enfqtte a feccetis revoctses*
i /~\ Quam bonus , & sua vis est , Domine ,
K^J spiritus tuus in omnibus!
1 Ideoquc eos , qui exerrant, partibus cor- ne , dans tempus &' locum , per qu possent
ripis : & de quibus peccant , admones & mutari a malitia 5
alloqueris : ut relicta malitia , credant in te
Domine.
3 * Illos enim antiquos inhabitatores tern
sanct tu , quos exhorruisti , > 1. 11.
4 Quoniam odibilia opera tibi faciebant Mi. u.
per medicamina , & sacriticia'injulta ,
j Et tiliorum suorum necatores sine miseti-
cordia , & comestores viscerum hominum , S:
devoratores sanguinis a medio sacramenro tuo,
6 Et auctores parentes animarum inauxilia-
tarum perdere voluiiti per manus parencum
noitrorum ,
7 Ut dignam perciperent peregrinationem
puerorum Dei , qu tibi omnium charior est
terra.
8 Sed & his tanquam hominibus pepercis-
ti > & misisti antecessores exercitus tui vespasi
ut illos paulatim exterminarent.
9 Non quia impotens eras in bello subjicc-
re impios justis , aut bestiis sievis , aut verbo
duro simul exterrninare :
i<i*Sed partibus judicans dabas locum poe- 15.10.
nitenti , non ignorans , quoniam nequam DtH.
est natio eorum, & naturalis malitia ipsorum, 7. it.
& quoniam non poterat mutari cogitatio illo
rum in perpetuuin.
11 Semen enim erat maledictum ab initio :
nee timens aliquem , veniam dabas pecatis
illorum.
1 1 Quis enim dicet tibi : Quid fecisti ? aut
quis stabit contra judicium tuum ? aut qnjs in
conspectu tuo veniet vindex iniquorum homi
num ? aut quis tibi imputabit , si perierint na-
tiones , quas tu feciiti ?
13 Non enim est alius Deus quam tu , * i.Prt.
cui cura est de omnibus , ut oltendas quo .7.
niam non injuste judicas judicium.
14 Neque rex , neque tyrannus in conspec
tu tuo inquirent de his , quos perdidisti.
5 Cum ergo sis Justus , juftfc omnia dif-
ponis : ipfum quoque , qui non debet ptiniri,
condemnare , exterum ttimas a tua virtute.
i(f Virtus enim tua justiti initium est : &
ob hoc quod omnium Dominus es , omnibus
te parcere facis.
17 Virrutem enim ostendis tu-, qui non cre-
deris esse in virtute consummatus , & horum,
qui te nefeiunt , audaciam traducis.
18 Tu autem dominator virtutis , cum
tranquillitate judicas , & cum magna reye-
rentia disponis nos : subest enim tibi , cum
volueris , posse.
19 Docuifti autem populum tuum per talia
manir.n , & bon fpei fecisti filios tuos : quo
tenti.
20 Si enim inimicos servorum tuorum , &
debitos morti , cum tanta cruciasti attentio-
 LIBER SAPIENTI . Cap. XIII. & XIV. 503
ii Cum quanta diligentia judicasti filios artis inventionem , & similitudines anima-
tuos , quorum parentibus juramenta , & con- lium , auc lapidem inutilem opus manas
ventiones dedisti bonarum rromiffionum ? antiquz.
xi Cum ergo das nobis disciplinam , inimi- 1 1 Aut si quis aitifex saber de sylva lignum
cos noitros multipliciter flagellas , ut bonita- rectum secuerit , & hujus docte eradat oin-
tem tuam cogitemus judicantes,& cum de no nein corticem , & arte sua usus , diligenter
bis judicatur , soeremus misericordiam tuam. fabricet vas utiie in conversationem vitat ,
. 13 Unde & iHis , qui in vita sua insensate 1 1 Reliquiis autem ejus operis , ad prxpa-
& injulie vixerunt , per hzc , qux coluerunt , rationem escx abutatur :
dediiti summa tormenta. 13 Et reliquum horum, quod ad nullos
* S"fr* 14 * Etenim in erroris via diutius errave- usus facit , lignum curvum , tk vorticibu
II. i. runt , deos xstimantes hxc , qux in animali- plenum , sculpat diligenter per vacuitatem
Htm. i. iuam , & per lcientiam sux artis figuret illud ,
bus funt supervacua , infantium insenfatorum
H. be aflimilet illud imagini hominis ,
more viventes.
1 5 Propter hoc tanquam pueris insensatis 14 Aut alicui ex animalibus illud compa
judicium in derilum deuisti. rer , perli#ens rubric, & rubicundum faciens
t.6 Qui autem ludibriis & increpationibus fuco colorem illius , be omnem maculam >
non iunt correcti , diguum Dei judicium ex qux in illo est , perliniens : '^-
pert! sunt. 15 Et faciat ei dignam habitationem ,.& in
17 In quibus enim patientes indienabantur, pariete ponens illud , & confirmans ferro ,
per hxc quos putabant deos , in ipfis cilm ex- 1 6 Ne forte cadat , prospiciens illi , sciens
terminarentur videntes , illum , quem olim quoniam non potest adjuvare fe : imago enim
negabant se nosse , verum Deum agnoverunc : est , & opus eit illi adjutorium.
propter quod & finis condemnationis eorura 17 Et de substantia sua , & de filiis tuis ,
venit super illos. & de nuptiis votum faciens inquirit : non eru-
bescit loqui cum illo , qui fine anima est :
CA PUT XIII. 1 8 Et pro sanitate quiaem infirmum depre-
Vint quids juni qui ex crenturis Deam non tgnosi entes ,
iplJs ponttj cretturas mo din colutrunt ; I illi U'gi st'Atio . catur , be pro viu rogat mortuum , & in
ret aui ofus 1, ttfitit Dcum dicnm , ab in]en(aio idoio jutura adjutorium inutilem invocat :
intertog-ittcl. 19 Ex pro itinere petit ab eo , qui ambulare
Jf-w. i. 1 \ / Ani autem sunt omnes homines , in non potest : & de acquirendo , be de operan-
il. V quibus non subest scientia Dei : & de do , & de omnium rerum eventu petit ab eo ,
his , qux videntur bona , non potuerunt irt- qui in omnibus est inutilis.
telligere eum , qui est , neque openbus atten-
dentes agnoverunt quis etset artifex : C A P U T XIV.
V: Hij invert. ia nai.il ; qux etism ttmpori diltnU ftvien
* O-ut. i * Sed aut ignem , aut spiritum , aut ci bumanit/B /triAum ejt : idoi-rn nuiem mtiedillhm t/i ium jilt
4. <9 & tatum ae'rem , aut gyrum stellarum , aut ni- filirua;ort ; is- quod fuerit idolo nm idMtt mqut txordim
>7- I- miam aquam , aut ioiem & lunam , reciores ac piogrttfu; , item quit tnd* ex Uilolvri* precedent.
orbis terrarum deos putaverunt. 1 I Terilm alius navigare cogitans , & per
3 Quorum si specie delectati , deos putave 1 feros fluctus iter sicere incipiens , ligno
runt : sciant quantd his dominator eorum portante fe , fragilius lignum invocat.
speciosior est : speciei enim generator hxc 2 Illud enim cupiditas acquirendi excogita-
omnia constituit. vit , & artifex sapientia fabricavit sua.
4 Aut si virtutem , & opera eorum mirati 3 Tua autem , Pater , providentia guber-
sunt , inteiligant ab illis , quoniam qui hxc nat : * quoniam dedisti & in mari viam , & * Exod.
fecit , fortior est illis : inter fluctus scmitam firmistimam , '* *
5 A magnitudine enim speciei & creaturx , 4 Ostendens quoniam potens es ex omnibus
cognoscibUiter poterit creator horum videri. salvare , etiam si sine arte aliquis adeat m;ire.
6 Sed tamen adhuc in his minor est quercla. j Sed ut non estent vacua sapientix tux
Et hi enim forrasse errant , Deum quxrentes , opera : propter hoc ethm & exiguo ligno
& volentes invenire. credunt homines animas suas , & tranfeuntes
* Ram, 7 * Etenim cum in operibus illius conver- mare per ratern liberati sunt :
I. zi. sentur , inquirunt : & pcrsuasum habent quo 6 * Sed & ab initio cum perirent superbi * Gen.
niam bona sunt qux videntur. gigantes , spes orbis terrarum ad ratern con- 6- + or
8 Iterum autem nee his debet ignofei. fugiens , remifit sxculo semen nativitatis , 7- 7-
9 Si enim tantiim potuerunt scire , ut pos- qux manu tua erat gubernata.
sent xstimare sxculum : quomodo hujus Do- 7 ReneJ.ictum est enim lignum , per quod
minum non facil-us inveuerunt ? fit juiiitia.
10 Iufelices autem sunt , & inter mortuos 8 * Per manus autem quod fit idolum , mi- " T[dm.
spes illcrum est , qui appellaverunt deos ope ledictum est &r ipfum , & qui fecit illud :
ra manuum hominum , aurmn & argemum > quia ille quidero operatus eit : illud autem %*>
 5o4 LIBER SAPIENT I., Cap. XIV. & XV.
cum esset fragile , deus cognominatus est.
9 Similiter autem odio lunc Deo , impius
& impietas ejus.
10 Etenim quod factum est , cum illo , qui
fecit , tormenta patietur.
1 1 Propter hoc & in idolis nationum non
eric respettus: quoniam creatur Dei in odium
factae sunt, & in centationem animabus homi-
num , & in muscipulam pedibus insipientium.
* i * Initium enim fornicationis est exquisitio
idolorum : & adinventio iltorum corruptio
vit est.
1 3 Neque enim erant ab initio , neque erunt
in perpetuum.
14 Supervacuitas enim hominum hxc adve-
nit in orbem terrarum : & ideo bre^is illorum
finis est inventus.
i j Acerbo enim luctu dolens pater , cito
fibi rapti filii fecit imaginem : & ilium , qui
tune quasi homo mortuus fuerat , nunc tan-
quam deum colere ccepit , & constituit inter
scrvos suos sacra & sacrificia.
16 Deinde interveniente tempore , coava-
lescente iniqua consuetudine , hie error tan-
quam lex custoditus est , & tyrannorum im-
perio colebantur figmenta.
17 Et hos , quos in palam homines hono-
rare non poterant , propter hoc quod longe
essent , e longinquo ngura eorum allata , evi-
dentem imaginem regis , quern honorare vo-
Iebant , fecerunt : ut ilium , qui aberat , tan-
quam prfentem colerent fua sollicitudine.
1 8 Provexit autem ad horum culturam &
hos,qui ignorabant,artiticis eximia diligentia.
19 Ule enim volens placere illi , qui scas-
fumpsit , elaboravit arte fua , ut similitudi-
nem in melius figuraret.
10 Multitudo autem hominum abducta per
fpeciem operis , eum , qui ante tempus tan-
quam homo honoratus fuerat , nunc deum
ilimaverunt.
zi Et hsce suit vit human deceptio : quo
niam aut affectui , aut regibus deservientes
homines , incommunicabile nomen lapidibus
& lignis . imposuerunt.
ii Et non fuffecerat errasse eos circa Dei
feientiam , fed & in magno viventes inscien-
ti bello , tot & tarn magna* mala pacem
appellant.
* Deut. 13 * Aut enim filios suos sacrificantes , aut
i- 10. obfeura sacrificia sacientes, aut insanix plenas
Jam. vigilias habentes ,
7' * 24 Neque vitam , neque nuptias mundas
jam cutlodiunt , fed alius alium per invidiam
occidit , aut aduherans contristat :
1? Et omnia commista sunt , sanguis , ho-
micidium , furtum & fictio , corruptio & in-
fidelitas , tu.rbatio & perjurium , tumultus
bonorum ,
16 Dei immemoratio , animarum inquina-
tio, nativitatis immutatio, nupuarum inconi-
tantia , inordinatio mchias & impudiciei.
17 Infandorum enim idolorum cultu,
-omnis mali causa est , & initium & finis.
28 Aut enim dum ltantur , infaniunt : aut
certe vaticinantur falsa , aut vivunt injuste ,
aut pejerant cit6.
1.9 Dum enim confidunt in idolis , qua
sine anima sunt , male jurantes noceri fe noa
sperant.
30 Utraque ergo illis evenient digne , quo
niam male fenserunt de Deo , attendentes
idolis , & juraverunt injuste , in dolo con-
temnentes justitiam.
31 Non enim juratorum virtus , scd pec-
cantium pna perambulat semper injustomtu
prxvaricationem.
C A P U T XV.
Vox sidelium sutvitatem & mifericorditm Dei cemtunitn.
t'mm , cujui grttia. tb idoioUuri* jimt strvati : fire </'f '
subfi,nnat idolorum artifices ac cuittres.
i ' I U autem Deus noster , fuavis tic verus
X es , patiens , 6i in misericordia dispo-
nens omnia.
z Etenim si peccaverimus , tui sumus,
scientes magnitudinem tuam : & si non pec
caverimus, feimus quoniam apud te sumus
computati.
3 Nosse enim te, confummata justitiaest:
& lcire justitiam , & virtutem tuam, radix est
immortalitatis.
4 Non enim in errorem induxit nos homi
num mal artis excogitatio, nee umbra picturar
labor sine fructu , ersigies sculpta per varios
colores ,
j Cujus aspectus insensato dat concupis-
centiam , tk diligit mortu imaginis effigiem
sine anima.
6 Malorum amatores , digni sunt qui spem
habeant in talibus , & qui faciunt illos , &
qui diligunt , & qui colunt.
7 * Sed & figulus moliem terram premens,* Rmi
laboriose fingit ad usus noitros unumquodque ,, ,1,
vas , & de eodem luto fingit qui munda sunt
in usum vasa , & similiter qua: his sunt concra-
ria : horum autem vasorum quis sit usus , ju-
dex est figulus.
8 Et cum labore vano deum fingit de eo
dem luto , ille qui paulo ante de terra factus
fuerat , & post pusillum reducit fe unde ac-
ceptus est , repetitus animae debitum quam
habebat.
9 Sed cura est illi , non quia laboraturus
est , nee quoniam brevis illi vita est , fed con-
certatur aurificibus & argentariis : fed &: ra-
rios imitatur , & gloriam prxfert , quoniam
res supervacuas fingit. >
I o Cinis ell enim cor ejus , & terra super-
vacua spes illius , & luto viliotvita ejus :
I I Quoniam ignoravit qui se finxic } & qui
inspiravit illi animam , quac operatur , &: qui
insuiflavit ei spiritum vitakm.
Sed
 LIBER SAPIENTf , Cap. XV. & XVI.
i Sed 8c acstimaverunt lufum esse vitam
uostram , & conversationem vicac compositam
ad lucrum , & oportere undecumquc etiam
ex malo acquirere.
1 3 Hie emm scit se super omnes delinquere,
qui ex terra: materia fragilia vasa , & sculpti-
Jia fingit.
14 Omnes enim insipientes, & inielices
supra modum animse superbi , sunt inimici
populi tui , & imperantes illi :
15 Quoniam omnia idola nationum deos
*/ acstimaverunt , * quibus neque oculorum usus
1 jI.'Si<! e'* ac* vf^endum , neque nares ad percipien-
' dum spiritum , neque aures ad audiendum ,
neque digici manuum ad tractandum , fed 8c
pedes eorum pigri ad ambulandum.
16 Homo enim fecit illos : & qui spiritum
mutuatus est , is linxit illos. Nemo enim sibi
similem homo poterit Deum fingere.
17 Cum enim sitmortalis , mortuum fingit
manibus iniquis. Melior enim ell ipfe his quos
colit , quia ipfe quidem vixit , cum esset
mortalis , iili autem nunquam.
18 Sed & animalia miferrima colunt : infen-
sata enim comparata his , illis funt deteriora.
19 Sed nee alpectu aliquis ex his animalibus
bona potelt conspicere. Effugerunt autem Dei
laudem , &: benedictionem ejus.
C A P U T XVI.
<gyti\ui t>b tuoluliiridm digna pdffii, Hebrni t am a T>t
nurpcruiii ctfiigMli ttmtn idiqitamtur* mirju serjouum,
trt :t jtrptmt o.'to fMiii funt a Deo ; imyu vtto amxt con-
jumpn per Ut:-]t*i , mujeai , igntmque grtt,dtm mistum ;
Cum ill' accepto mtnna , jstixii fim & cousorrati.
i T)Ropter hc , & per his similia pafli funt
J digne tormenta , & per mulutudincm
bestiarum exterminati funt. .
1 Pro quibus tormentis bene difposuisti po-
* Kum pulum tuum , * quibus dedisti concupifeen-
II. 31.
tiam delectamenti sui novum saporem , cs-
cam parans eis ortygometram :
3 Ut illi quidem concupiscentes efcam prop-
ter ea , qua: illis ostensa & missa sunt , etiam
a necessaria concupiscentia averterentur. Hi
autem in brevi inopes facti , novam gustave-
runt efcam.
4 Oportebat enim illis sine excusatione qui
dem supervenire interitumexercentibus tyran-
nidem : his autem tantum ostendere quemad-
modum inimici eorum exterminabantur.
f * Etenim cum illis supervenit seva bestia
21. f. rum ira , morsibus perverforum colubrorum
exterminabantur.
6 Sed non in perpetuum ira tua permansit ,
fed ad correptionem in brevi turbati funt ,
signum habentes salutis ad commemoratio-
nem mandati legis tux.
7 Qui enim conversus est , non per hoc ,
quod videbat , sanabatur , sed per te omni
um salvatorem :
8 In hoc autem ostendisti inimicisnostris ,
quia tu es , qui liberas ab omni malo.
505
9 * Illos enim locustarum , & mufearum * Exod<
occiderunt morsus , & non est inventa sanitas . 24.
10.4.
animac illorum : quia digni erant ab hujusce- .Apr,:.
modi exterminari.
10 Filios autem tuos , nee draconum venc- 9- 7<
natorum vicerunt dentes : miscricordia enim
tua adveniens sanabat illos.
11 In memoria enim sermonum tuorum
examinabantur & velociter salvabantur , ne
in altam incidentes oblivionem , non possent
tuo uti adjutorio.
1 1 Etenim neque herba , neque malagma
sanavit eos , fed tuus , Domine , scrmo ,
qui sanat omnia.
13 * Tuescnim, Domine, qui vita: & * Dm.
mortis habes potestatem , & deducis ad por- .}.
tas mortis , & reducis: 'Rtg.
14 Homo autem occidit quidem per mali- Tot. 1. .
tiam , & cum exierit spiritus , non reverte- 1. 1 1,
tur , nee revocabit animam quac recepta eft :
I j Sed tuam manum efFugere impoffibile est.
it * Negantes enim te nosse impii , per
fortitudinem brachii tui flagellati funt : novis 9. 13,
aquis , & grandinibus , & pluviis persecutio-
nem pasli , & per ignem consumpti.
17 Quod enim mirabile erat , in aqua, qua:
omnia extinguit , plus ignis valebat : vindex
est enim orbis justorum.
18 Quodam enim tempore , mansuetabatur
ignis , ne comburerentur quac ad impios mis-
fa erant animalia : sed ut ipsi videntes scirent,
quoniam Dei judicio patiuntur persecutionem.
19 Et quodam tempore in aqua supra virtu-
tem ignis , exardescebat undique , ut iniqux
terr nationem exterminaret.
10 * Pro quibus angelorum esca jiutrivisti
populum tuum , & paratum panem de cxlo IS. 14.
prstitiiti illis sine labore , omne delectamen- Not.
fum in fe habentem , & omnis saporis suayi- PJilm.11. 7.
tatem. 77. *$
x 1 Substantia enim tua dulcedinem tuam ,
quam in filios habes , ostendebat : & defer- . $'.
viens uniufcujusque voluntati , ad quod
quilque volebat , convertebatur.
II * Nix autem & glacies fustinebant vim * Exoi.
ignis , & non tabefeebant : ut scirent quo 9. 24.
niam sructus inimicorum exterminabat ignis
ardens in grandine & pluvia coruscans.
13 Hie autem iterum ut nutrirentur justi,
etiam fu virtutis oblitus est.
14 Creatura enim tibi Factori deferviens ,
exardefeit in tormentum adversiis injustos .- 8c
lenior fit ad benefaciendum pro his , qui in tc
considunt.
15 Propter hoc & tune in omnia transfigura-
ta omnium nutrici gratix tua: deferviebat ,
ad voluntatem eorum , qui a te desiderabant.:
16 Ut scirent filii tui , quos dilexilli Domi * Dim.
ne , * quoniam non nativitatis sructus paicunt i. 1.
homines , fed sermo tuus hos , qui in te cie- Mitili.
diderint, conservat. 4- *
Sss
 506 LIBER SAPIENTI > Cap. XVII. & XVIII.
17 Quod cnim ab igne non potcrat exter-
minari , statim ab exiguo radio solis calefac-
tum tabescebat :
18 Ut notum omnibus esset , quoniam
oportet prxvenire solem ad benedictionem
tuam , & ad ortum liicis te adorare.
19 Ingrati cnim spes tanquam hybernalis
glacies tabeseet > & dispcriet tanquam aqua
fupervacua.
C A P U T XVII.
*sgyplii tnduanat ftfli sum invineibilei tenthrts, cum in-
trtdib.lt linterc & bemre ; rttijua trbis sue iUu/iraid iu-
wane.
1 \ A ^Sna ^unt en'm judicia tua Domine,
iA^1 & inenarrabilia verba tua : propter
hoc indisciplinatx animx erraverunt.
*Ex$d. % * Dum enim persuasum habent iniqui pos
to. 2.1, se dominari nationi sanctx : vinculis tenebra
rum & longx noctis compediti , inclusi sub
tectisjfugitivi perpetuxprovidentix jacuerunt.
3 Et dum putant fe latere in obscuris pec-
catis , tenebroso oblivionis velamentodiiper-
si sunt , paventes horrende > & cum admira-
tione nimia perturbati.
4 Neque enim qux continebat illos seelun-
ca , sine timore cuitodiebat : quoniam sonitus
descendens perturbabat illos,& personx trilks
illis apparentes pavorem illis prxstabant.
5 Et ignis quidem nulla vis poterat illis lu
men prxbere , nee syderum limpidx flamm
illuminare poterant illam noctem horrendam.
6 Apparebat autem illis subitaneus ignis, ti
more plenus : & timore perculsi illius , qux
non videbatur , faciei , xstimabant deteriora
esse qux videbantur :
7 * Et magicx artis appositi erant derisus,
7.12. & sapientix glorix correptio cumcontumelia.
&*-7. 8 I lli enim qui promittebant timores & per-
turbationes expellere se ab anima languente,
hi cum derisu pleni timore languebant.
9 Nam etsi nihil illos ex monltris perturba
bat , transitu animalium & serpentium sibila-
tione common , tremebundi peribant : &
aerem , quem nulla ratione quis effugere pos
set , negantes fe videre.
10 Cum sit enim timida nequitia , dat tes-
timonium condemnations : semper enim prx-
sumit sva , perturbata conscientia.
' 1 1 Nihil enim est timor nisi proditio cogi-
tationis auxiliorum.
ii Et dum ab intus minor est expectatio,
majorem computat inscientiam ejus cause, de
qua tormentum prxstat.
1 i Illi autem qui impotentem vere noctem,
& ab infimis , & ab altifsimis inseris seperve-
nientem , eumdem somnum dormientes ,
14 Aliquando monstrorum exagitabantur
timore , aliquando animx deficiebant traduc-
tione : subitaneus enim illis & insperatus ti
mor supervenerat.
1 ; Deinde si quisquam ex illis decidisset ,
custodiebatur in carcere sine serro recluses.
16 Si enim rusticus quis erat, aut pastor, auc
agri laborum operarius prxoccupatus esset ,
ineffugibilem seitinebat neceffitatem.
17 Una enim catena tenebrarum omnes
erant colligati. Sive spiritus sibilans , aut in
ter spissos arborum ramos avium sonus suavis3
aut vis aqux decurrentis nimium ,
1 8 Aut lbnus validus prxcipitatarum perra-
rum, aut ludentium animalium curses invisos,
aut mugientium valida bestiarum vox , aut
resonans de altissimis montibus Echo : desi-
cientes faciebant illos prx timore.
19 Omnis enim orbis terrarum limpido
illuminabatur lumine , & non impeditis opc-
ribus continebatur.
zo Solis autem illis seperposita erat gravis
nox, imago tenebrarum,qux seperventura illis
erat. Ipsi ergo sibi erant graviores tenebris.
CAPUT XVIII.
Helm! luce i* den. . siV dini.um clam"* ignii aceifiunt ;
Kciiti(ur amm* tsf.gyfti frImogen)!a sb angeio : heb mm
jeditidue Cue info Dei prcvKmt } \e 1 in medio imeuuii U-
btnnmr , o'jcrcnic Airon iuitnji"n , & f"> tmliituduu ie-
precante.
i Q Anctis autem tuis maxima erat lux , & Exei.
^ horum quidem vocem audiebant , fed 10. Jj.
figuram non videbant. Et quia non & ipsi ea-
dem past! erant , magnificabant te :
I Et qui ante lxsi erant , quia non Ixdeban-
tur , gratias agebanc : & ut esset differentia >
donum petebant.
3 * Propter quod ignis ardentem colunv
nam ducem habuerunt ignotz viz , & solem 14
sine lzsera boni hospitii prxilitisti. Pjdm.
4 Digni quidem illi carere luce, & pati car- 77 M-*
cerem tenebrarum , qui inclusos cultodiebant I4. >*
filios tuos , per quos incipiebat incorruptum
legis lumen ixculo dari.
5 * Cum cogitarent justorum occidere in *txei.
fantes : & uno exposito filio , & liberato , in I.H.&
traductionem illorum , multitudinem filio- >. I.
rum abstulisti , & * pariter illos perdidisti in *ExL
aqua valida. "t- 7
6 Ilia enim nox ante cognita est a patribus
nollris , ut vere scientes quibus juramentis
crediderunt , animxquiores essent.
7 Sufcepta est autem a populo ruo sanitas
quidem justorum , injuftorum autem exter-
minatio.
8 Sicut enim Ixsisti adversarios : sic & nos
provocans magnificasti.
9 Absconse enim sacrificabant justi pueri
bonorum , & juilitix legem in concordia dis-
posuerunt : similiter & bona & mala receptu-
ros jufsos , patrum jam decantantes> laudes.
10 Resonabat autem inconveniens inimico-
rum vox , & flebilis audiebatur planctus plo-
ratorum infantium.
I I * Simili autem peena servus cum Do * Exed.
mino aftli^rus est , & popularis homo regi 11. i.
simiiia passus.
 LIRFR SAPIENTI, Cap... XVIII. & XIX.
ix Similiter ergo omnes , uno nomine mor
tis, mortuos habebant innumerabiles. Nee enim
ad lepeliendum vivi sijfficiebant : quoniam uno
momento , quac erat prjeclarior natio illorum ,
exterminata est.
13 De omnibus enim non credentes propter
veneheia , tune verd primum cum suit exter-
minium primogenitorum > spoponderunt po-
pulum Dei else.
14 Cum enim quietum filentium contine
nt omnia , &nox in suo cursu medium iter
faaberet ,
I j Omnipotens sermo tuns de clo a rega-
libus fedibus , uurus debellator in mediam ex-
terminii terram profilivit ,
16 Gladius acutus insimulatum imperium
tuum portans, & Itans replevit omnia morte ,
& usque ad clum attingebat stans in terra.
17 Tune continue visus somniorum malo-
rum turbaverunt illos , & timores fupervene-
runt insperati.
18 Ec alius alibi projectus semivivus, prop
ter quam moriebatur , caufam demonltrabat
mortis.
19 Visiones enim, qui illos turbaverunt,
hate prxmonebant , ne inseii , quare mala
patiebantur , perirent.
io Tetigit autem tune & justos tentatio
mortis , & commotio in eremo facta est mul-
titudinis : fed non diu permansit ira tua.
* Num II * Properans enim homo sine querela
16 4* deprecari pro populis, proferens servitutis sux
scutum , orationem & per incensum depre-
cationem allegans , restitit irx , & finem im-
pofuit necefftuti , ostendens quoniam tuus
est famulus.
^^ Vie it autem turbas , non in virtute cor-
poris, nee armaturx potentiated verbo ilium,
qui fe vexabat , subjecit , juramenta paren-
tum , & testamentum commemorans.
13 Ciim enim jam acervatim cecidissent
super alterutrum mortui , interstitit , & am-
putavit impetum , &c divisit illam, qux ad vi-
vos ducebat viam.
xU 4 * In veste enim podfiris , quam habe-
1 i . bat , totus erat orbis terrarum : & parentum
magnalia in quatuor ordinibus lapidum erant
fculpta, & magnificentia tua in diademate ca-
pitis illius fculpta erat.
15 His autem ceslit qui exterminabat,& hate
extimuit. Erat enim sola tentatio irx sufficiens.
CAPOTXIX.
Uehrmt ferfequetr.ci tfyptii , m*ri *b\orpti suns , mufeit
fiV rams ante* vexMt : Htbugis vtt'o coruupit'i stunts ttcU
fitatib'" , imfii inht'pitmlii percutiwitur ec'tttt tlementa
Dee [ervium in tjjliclinnt mdlorum , & olfrtjuio lonoum.
i T Mpiis autem usque in noviflimum sine
1 mifericordia ira supervenit. Prsciebat
enim & futura illorum :
i Quoniam cum ipsi permisissent ut se
edu cerent, & cum magna sollicitudinc prx-
507
misissent illos : consequebantur illos pni-
tentia acti.
I * Adhuc enim inter manus habentes luc- * g*^,
turn , &.deplorantes ad monumenta mortu- +. . *
omm, aliam sibi assumpferunt cogitationem
infeientix : & quos rogantes projecerant, hot
tanquam fugitivos persequebantur.
4 Ducebat enim illos ad hunc finem digna
neceslitas : & horum , qua? acciderant , com-
memorationem amittebant , ut quac deerant
tormentis , repleret punitio :
f Et populus quidem tuus mirabiliter tran-
firet, illi autem novam mortem invenirent.
6 Omnis enim creatura ad fuum genus ab
initio refigurabatur, deferviens tuis prxceptis ,
ut pueri tui custodirentur illarsi.
7 Nam nubes castra eorum obumbrabat , &:
ex aqua, quac ante erat, terra arida apparuit *
& in mari rubro via sine impedimento,& cam
pus germinans de profundo nimio :
8 Per quern omnis natio transivit , qua: te-
gebatur tua manu , videntes tua mirabiiia , 8c
monstra.
9 Tanquam enim equi depaverunt escam ,
& tanquam agni exultaverunt , magnificantes
te , Domine , qui liberasti illos.
10 Memores enim erant adhuc eorum , qui
in incolatu illorum facta fuerant, quemadmo-
dum pro natione animalium eduxit terra muf-
cas , & pro piscibus eructavit fluvius multitu-
dinem ranarum.
I I * Novislime autem viderunt novam crea- * Exd.
turam avium , cum adducti concupifeentia i. ij.
postulaverunt efcas epulationis. Nam.
ii In allocutione enim desiderii, afeendit Ii. it.
illis de mari ortygometra:& vexationes pecca- Supr*. *1. 2.
toribus fupervenerunt, non fine illis , quxante
facta erant,argumentis per vim fulminum:juste,
enim patiebantur secundum suas nequitias.
15 Etenim detestabiliorem inhofpitalitatem
instituerunt :alii quidem ignotos non recipie-
bant advenas.alii autem bonos hofpites in ler-
vitutem redigebant.
14 Et non folum hare , fed &r alius quidam
respectus illorum erat : quoniam inviti recipie-
bant extraneos.
1 f Qui autem cum lanitia receperunt hos ,
qui eifiiem usi erant justieiis , sxviffimis afflixe-
runt doloribus.
\6 Percussi funt autem caccitate : sicut * illi .* Gel
in foribus justi, ciim subitaneis cooperti essent ' IX*
tenebris , unufquifque transitum ostii sui qux-
rebat.
17 In se enim elementa dum convertuntur ,
sicut in organo qualitatis fonus immutatur, 8e
omnia fuum fonum custodiunt : undc xstimaii
ex ipso vifu cert6 potest.
1 8 Agrestia enim in aquatica converteban-
tur : & quxcumque erant natantia , in terram
transibant.
19 Ignis in aqua valebat supra suam virni-
Sss ij
 5o8 LIBER ECCLESI A S T 1 C I , C a p. I.
re,& aqua extinguentis naturx obliviscebatur. tffert vi'iwes : simplid luicm emit ad Drum tccedeni-tm if: .
io Flammx icontrario , corrupcibilium i /^vJ est M N I S sapientia a Domino Deo * *(
animalium non vexaverunt carnes coambulan- I , & cum illo suit semper , & est > *
ante xvum. 4. >.
tium , nec dissolvebant illam , qux facile dis-
solvebatur sicut glacies , bonam escam. In * Arenam maris , & pluvi guttas , & dies
omnibus -enim magnificasti populum tuum sxculi quis dinumeravit ? Altitudinem cxli ,
Domine , & honorasti , & non defpexisti in & latitudinem terrz , & prosundum abysli
omni tempore , & in omni loco asllflens eis. quis dimensus est ?
3 Sapientiam Dei prxcedentem omnia quis
investigavit ?
ECCLESIASTICUM 4 Prior omnium creata est sapientia , & in
tellects prudentix ab xvo.
JESU FILI I SIRACH j Fons sapientix verbum Dei in excelsis , &
ingreisus illius mandata xterna.
PROLOGUS. 6 Radix sapientix cui revelata est , & astu-
MULTORUM nobis , & mag- tias illius quis agnovit ?
norum , per legem , & prophe- 7 Disciplina sapientix cui revelata est , &
tas , aliosque qui secuti sunt illos , manifestata ? & multiplicationem ingrellus
sapientia demonstrata est : in quibus oportec illius quis intellexit ?
laudare Israel doctrinx & sapienti causa , 8 Unus est altiffimus Creator omnipotens ,
quia non solum ipsosloquentes necesse eil else & Rex potens , & metuendus nimis , fedens
peritos , fed etiam extraneos poise & dicerites super thronum illius , & dominans Deus.
& scribentes doctiffimos fieri. Avus meus Je 9 Ipse creavit illam in Spiritu sancto , &
sus ; poitquam fe amplius dedit ad diligen- vidit , & dinumeravit , & mensus est.
tiam lectionis legis , & prophetarum , & ali- I o Et effudit illam super omnia opera sua ,
orum librorum } qui nobis a purentibus nos- & super omnem carnem secundum datum
tris rradiri sunt , voluit & ipse scribere ali- suum , & prxbuit illam diligentibu fe.
quid horum , qux ad doctrinam & sapientiam I I Timor Domini gloria , & gloriatio , &
pertinent : ut desiderantes discere , & illorum Ixtitia , & corona exultationis.
periti facti , magis magisque attendant ani- 1 1 Timor Domini delectabit cor,& dabit Ix-
xno , & confirmentur ad legitimam vitam. titiam , & gaudium, & longicudinem dierum.
Hortor itaque venire vos cum benevolentia > 1 3 Timenti Dominum bene erit in extremis,
& attentiori studio lectionem sacere , & ve- & in die defunctionis iiix benedicetur.
niam liabere in illis , in quibus videmur , se 14 Dilectio Dei honorabilis sapientia.
quences imaginem sapientix , deficere in 1 j Quibus autem apparuerit in visu > dili-
verborum compofitione. Nam deficiunt ver- {;unt earn in viiione,& in agnitione magna-
ba Hebraica , quando fuerint transtata ad ium suorum.
alteram linguam. Non autem solum hxc , fed \6 * Initium sapientix timor Domini , & *p/ift
& ipsa lex , & prophetx , cxteraque aliorum cum fidelibus in vulva conrteatus est, cum no.i*
librorum , non parvam habent difFerentiam , electis feminisgraditur, 8c cum justisS: fide- Pm
quando inter se dicuntur. Nam in octavo & libus agnolcitur. 1.7*
trigclimo anno tcmporibus Ptolomxi Ever- 17 Timor Domini j scientix religiositas. *' u\
getis regis , poilquam perveni in .gyptum , 18 Religiositas custodiet & justificabit cor
& cum multum temporis ibi suissem , inve- jucunditatem atque gaudium dabit.
ni ibi libros relictos 5 non parvx , neque con- 19 Timenti Dominum bene erit , & in die-
temnendx doctrine. Itaque bonum & necessa- bus consummationis illius benedicetur.
rium putavi &: ipse aliquam addere diligen- zo Plenitudo sapientix est timere Deum ,
tiam & laborcm interpretandi librum istum : & plenitudo a fructibns illius.
& multa vigilia attuli doctrinam in spatio 11 Omnem domum illius implebit a gene-
temporis , ad ilia , qua: ad finem ducunt , li rationibus , & receptacula a tbesauris illius.
brum ittum dare , & illis qui volunt animum ii Corona sapientix , timor Domini , re-
intcr.dcre , & discere quemadmodum opor- plens pacem , & salutis fructum :
reat instituere mores , qui secundilm legem z ? Et vidit > & dinumeravic cam : utraque
Domini proposuerint vitam agere. autem sunt dona Dei.
14 Scientiam , & intellectum prudentix sa
ECCLESIASTICUS. pientia compartietur : & gloriam tenentium
se , exaltat.
C A P U T PR1MUM. * y Radix sapientix est timere Dominum :
Sxuumta intcfH"Tthenfibil\i & in crc.iturit relucens.^b ttterno.
riie* a solo Deo omni. ottnte trshit , qttam dat dnifrntibus & rami illius longxvi.
ac time<nibus ipjum : nvn ti>nor Domini, qui hie mulUilicutr i<? In thesauris sapientix intellectus 1 &
cammatdaiur i non fait m safitntitrn tfci dr rcliiua* j<chm scientix religiositas -. exeentio autem pecca-
 LIBER ECCLESIASTICI, Cap. I. II. & III. 509
toribus sapientia 1 1 * Quis enim permansit in mandatis ejus, Pf'lM.
17 Timor Domini expellit peccatum : & derelidus est ? aut quis invocavit cum , Sc jo. I.
x8 Nam qui sine timore ell , non potent despexit ilium ?
justificari : iracundia enim animositatis illius , 13 Quoniam pius & misericors est Deus, &
subversio illius est. remittet in die tribulationis peccata : k pro
19 Usque in tempus sustinebit patiens , & tector est omnibus exquirentibus fe in veritate.
postea redditio jucunditatis. 14 Vx duplici corde , & labiis scelestis , &
30 Bonus scnfus usque in tempus abscondet manibus malefacientibus , & peccatori * ter
verba illius , & labia multorum enarrabunt rain ingredienti duabus viis. I I. XI.
sensum illius. 1% Vx diilblutis corde, qui non credunt
3 1 In thesauris sapientixsignificatio discipline : Deo : & ideo non protegentur ab eo.
3 i Execratio autem peccatori , cultura Dei. \6 Vx his , qui perdiderunt sustinentiam ,
33 Fili concupiscens sapientiam , Conferva & qui dereliquerunt vias rectas , & diverte-
juititiam , & Deus prxbebit illam tibi. runt in vias pravas:
34 Sapientia enim & disciplina timbr Do 17 Et quid facient , cum inspicere cperit
mini : & quod beneplacitum est illi , Dominus ?
3 5 Fides , & mansuetudo , & adimplebit 1 8 Qui timent Dominum , non erunt incre-
thesauros illius. dibiles verbo illius .- & * qui diligunt ilium , * Jomt
3<J Ne iis incredibilis timori Domini : & conscryabunt viam illius. 14. xj.
ne accesseris ad ilium duplici corde. 19 Qui timent Dominum , inquirent qux
37 Ne fueris hypocrita in conspectu homi- bene^placita sunt ei : & qui diligunt eum , re-
num , & non scandalizeris in labiis tuis. plebuntur lege ipsius.
38 Attende in illis , ne forte cadas , & ad- xo Qui timent Dominum , prxparabunt
ducas animz tux inhonorationem , corda sua , &c in conspectu illius sanctifica-
$9 Et revelet Deus absconsa tua , & in bunt animas suas.
medio synagogx elidat te : i Qui timent Dominum, custodiunt man-
40 Quoniam acceffisti maligne ad Domi- data illius , & patientiam habebunt usque ad
num , be cor tuum plenum est dolo & fallacia. inspectionem illius ,
C A P U T II. xx Dicentes: Si peenitentiam non egerimus,
Deo ftriiititrui jtei in jt.JtuU , Dei timer fr ftu'itnui * incidemus in manus Domini , & non in ma-
timtuiei ver Oeum creiaai , fidtuitquem ilium , er muxi- nus hominum.
moi hiire fruiius attipient : vji auttn iicrtiulii (r nnpJtieH. 3 Secundum enim magnitudinem ipsius ,
ubusjtjjtccus quaqae divimi nmoris txplicmtur.
fie & mifericordia illius cum ipso eft.
M-irrh. 1 C* Hi accedens ad servitutem Dei , sta in
4 '. X justitia , & timore , &c prxpara animam C A P U T III.
x Tim. Honor ptrentum mutitpii'em Dei mereiur bentditTmim ,
tuam ad tentationem. ej* mbonormio m*Udiclibnem : modejtU a-iimi Uuu.itur con.
J. it.
I Deprime cor tuum , & sustine : inclina tit iUiiofuatem, tr * datum , ruqiu.r. crju, ttb-m um>
aurem tuam , & suscipe verba intellects : & ptrAtur t Iaudaio fapiente & eLtenio^/mm iriluenie.
ne festines in tempore obductionis. i TTHii sapientix , ecclesia justorum : & na-
3 Sustine suilentationes Dei:conjungere Deo> i tio illorum , obedientia & dilectio.
&: sustine , ut crescat in novissimo vita tua. z Judicium patris audite filii , & sic facite
4 Omne , quod tibi applicitum fuerit , ac- ut salvi sitis.
cipe : & in dolore sustine , & in humilitate 3 Deus enim honoravit patrem in filiis : &c
tua patientiam habe : judicium matris exquirens, firmavit in hlios.
f * Quoniam in igne probatur aurum &: 4 Qui diligit Deum , exorabit pro peccatis,
3. argentum , homines verd receptibiles in cami- & continebit fe ab illis, & in oratione dierum
no humiliations. exaudietur.
6 Crede Deo , & recuperabit te : & dirige 5 Et sicut qui thefaurizat , ita & qui hono-
viam tuam , & spera in ilium. Serva timorem rificat matrem Hum.
illius , &: in illo veterasce. 6 Qui honorat patrem suum , jucundabitur
7 Metuentes Dominum fustinete misericor- in filiis , &r in die orationis lux exaudietur. * Exod.
diam ejus : & non deflectatis ab illo, ne cadatis. 7 Qui honorat patrem suum , vitd vivet :o. 1 j.
8 Qui timetis Do.nir.um , credite illi : & longiore : &: qui obedit patri , refrigerabit Deut.
non evacuabitur merces vestra. matrem. 5. >*.
AUuh.
9 Qui timetis Dominum , sperate in ilium : 8 Qui timet Dominum honorat parentes,& '5 4.
& in oblectationem veniet vobis mifericordia. quasi dominis scrviet his , qui fe genuerunt. M*rc.
10 Qui timetis Dominum , diligite ilium ; 9 * In opere & scrmone , 8c omni patientia 7 io.
& illuminabuncur corda vestra. honora patrem tuum , Epbes.
I I Respicite , Hlii , nationes hominum : 10 Ut superveniat tibi benedictio ab eo , & 6* Gin. 1.
& scitote quia nullus speravit in Domino , & benedictio illius in noviflimo maneat. *7-'7CV>
confusus est. *s * Senedictio patris sirrn.it domos filio- 4>. x-
S s's iij
 5to LIBER ECCLESIASTICI, Cap. III. & IV.
rum maledictio autem matris eradicat fun-
damenta.
u Nc glorieris in contumelia patris tui :
non cnim clt cibi gloria , ejus confusio.
ij Gloria cnim hominis ex honore pacris
sui , & dedecus filii pater sine honore.
14 Fili suscipe senectam patris tui , & non
contristes eum in vita illius :
1 j Et si defecerit scnfu , veniam da , &
ne spernas eum in virtute tua : eleemosyna
enim patris non erit in oblivione.
itf Nam pro peccato matris restituetur tibi
bonum ,
1 7 Et in justitia atdificabkur tibi , & in die
tribulationis commemorabitur tui : & sicut in
sereno glacies folventur peccata tua.
18 Quam mala? fama: est , qui derelinquit
patrem : & est maledictus a Deo , qui exas-
perat matrem.
19 Fili in manfuetudine opera tua perfice ,
& super hominum gloriam diligeris.
* Phil. io * Qiiantd magnus es, humdia te in om
Z. ]. nibus , & coram Deo invenies gratiam :
z 1 Quoniam magna potentia Dei solius ,
& ab humilibus honoratur.
* Prov. ii * Altiora te ne quaesieris , & fortiora te
2.iJ. ne fcrutatus fueris: led quar praecepit tibi Deus,
ilia cogita semper , & in pluribus operibus
ejus nc fueris curiofus.
13 Non est enim tibi necessarium ea , qua
abscondita funt , videre oculis tuis.
14 In supervacuis rebus noli fcrutari multi-
pliciter , & in pluribus operibus ejus non eris
curiofus.
xf Plurima enim super sensum hominum
ostenfa sunt tibi.
16 Multos quoque supplantavit suspicio
illorum , & in vamtate detinujt sensus illo
rum.
17 Cor durum habebit male in novisimo :
& qui aman periculum , in illo peribit. ^
18 Cor ingrediens duas vias , non habebit
successus , & pravus corde in illis scandaliza-
bitur.
19 Cor nequam gravabitur in doloribus , &:
peccator adjiciet ad peccandum.
30 Sinagogae superborum non erit sanitas :
frutex enim peccati radicabitur in illis , &c non
intelligetur.
31 Cor sapientis intelligitur in sapientia, &
auris bona audiet cum omni concupifcentia
sapientiam.
31 Sapiens cor, & intelligibile abstinebit
fe a peccatis , & in operibus justiti succeisus
habeoit.
33 * Ignem ardentem extinguit aqua > &
4- 14- eleemosyna refistit peccatis :
34 Er Deus prospector e'l ejus qui reddit
gratiam : meminit ejus in poiterum , & in
tempoic casus sui inveniet sirmamsntum.
CA PUT IV.
A& 'pert misericmr.il* ,> jjfitmitn wltiflitlttr hon*.
%ur , h t'yii limit at utUituei : twfiifit tea* & m*U : si*
occult miU) i/ cMi.i , nee vtriiali coiirtdice d" ; fro ja//i.
lid ccTiauluttl : verbo (jm opus rtf;ode*i t sis hur/.duui aft
pibdlO . fy W* avtrus.
1 Y^ Hi eleemosynam pauperis ne defrau- n.4.
X des , & oculos tuos ne transvertas i 7-
paupere.
I Animam esurienrem ne despexeris : Si
non exasperes pauperem in inopia sua.
3 Cor inopis ne afflixeris , & non protrahl
datum angullianti.
4 Rogationem contribulati ne abjicias : &
non avertas faciem tuam ab egeno.
j Ab inope ne avertas oculos tuos propter
iram : & non relinquas quarrentibus tibi retro
maledicere :
6 Maledicentis enim tibi in amaritudine ani-
mat , exaudietur deprecatio illius : exaudiet
autem eum , qui fecit ilium.
7 Congregationi pauperum affabilem te fa-
cito , & presbytero humilia animam tuam >
& magnato humilia caput tuum.
8 Declina pauperi sine tristitia aurem tuam,
& redde debitum tuum, & responde illi pa-
cifica in manfuetudine.
9 Libera eum , qui injuriam patitur de
manu superbi : & non acide feras in anima tua.
10 In judicando etto pupillis misericors ut
pater , & pro viro matri illorum :
I I Et eris tu velut rilius Altislimi obediens ,
& miserebitur tui magis quam mater.
ii Sapientia filiis suis vitam inspirat, & sus-
cipit inquirentes fe , & praeibit in via justiti.
13 Et qui illam diligit , diligit vitam : &
qui vigilaverint ad illam , complectentur
placorem ejus.
14 Qui tenuerint illam , vitam hrcdita-
bunt : & qu6 introibit , benedicet Deus.
1 ' Qui serviunt ei , obsequentes erunt fane-
to : & eos , qui diligunt illam , diligit Deus.
16 Qui audit illam , judicabit Gentes : &
qui intuetur illam , permanebit confidens.
17 Si crediderit ei , hreditabit illam, &
erunt in contirnutione creaturz illius.
18 Quoniam in tentatione ambulat cum
eo , & in primis eligit eum.
19 Timorem & metum , & probationer!
inducet super ilium : & cruciabit ilium in tri-
bulatione doctrinat su , donee tentet eum
incogitationibus suis , & credat anim illius.
10 Et firmabit ilium , & her adduces direc-
tum ad ilium , & ltisicabit ilium ,
ii Et denudabit absconla sua illi , & the-
saurizabit super ilium scientiam 8c intellec-
tum justiti.
11 Si autem oberraverit , derelinquet eum,
& tradet eum in'manus inimici sui.
13 Fili conserva tempus , & devita a malo.
X4 Pro anima tua ne confundaris dicere veru.
15 Hit enim confuiio adducens peccatum, 5c
 LIBER ECCLESI ASTICI , Cap. IV. V. & Vs. <ir
est confiisio adducens gloriam & gratiam 1 3 Esto mansuetus ad audiendum verbum ,
z6 Ne accipias faciem adversus faciem tuam, ut intelligas : & cum sapientia profexas res-
ncc adversus animam tuam mendacium. ponsum verum.
17 Ne reverearis proxin.um tuum in casii 14 Si eit tibi intellects, responde proximo :
suo : fin autem, sit manus tua super os tuum, ne ca-
z8 Nee retineas verbum in tempore salu- piaris in verbo indisciplinato , & confundaris.
tis. Non abilondas sapientiam tuam in deco- I j Honor & gloria in sermone sensati , lin
re suo. gua vero imprudentis fubverfio est ipsius.
^ z? In lingua enim sapientia dignoscitur : & 16 Non appelleris sufurro, He lingua tua
sensus , & l'cientia , & doctrina in verbo sen- ne capiaris , & confundaris.
fati , & firmamentum in operibus justitia:. 17 Super furem enim est confusio & poeni-
30 Non contradicas verbo Veritatis ullo mo- tentia , & denotatio pefsima super bilinguem :
doj&de mendacioineruditionis tuaeconfudere. susurratori autem odium , & inimicitia , &
3 1 Non confundaris confiteri peccata tua , contumelia.
& ne subjicias te omni homini pro peccato. 18 Justitica pusillum , & magnum similiter.
31 Noli resiitere contra faciem potentis, nee C A P U T VI.
coneris contra ictum fluvii. Vroximi i-ltiiionvu Tepeliunt impnp*ri*ra , invidia, ac
53 Pro justitia agonizare pro anima tua , & fereettas : tjiiam juvaht duliedo in writs & pacific* lonver-
usque ad mortem certa pro justitia , & Deus frtio , multiplies sum amiei , [ed -uerus <n tus non finest
jusis tflimari ; quantum diligend* $ ionjer-viU*sit fajien-
expugnabit pro te inimicos tuos. lia ; tptartnia eji frndtntium societas , & jirvanda Dei
34 Noli citatus esse in lingua tua : & inuti- fracepta.
lis , & remislus in operibus tuis. ' Oli fieri pro amico inimicus proximot
3 5 Noli esse sicut leo in domo tua, evertens ' N! .. . improperium enim & contumeliam
domellicos tuos , & opprimens subjectos tibi. malus hereditabit , & omnis peccator invidus
16 Non sit porrecta manus tua ad accipien- & bilinguis.
dum , & ad dandum collecta. z * Non te extollas in cogitatione anim * Ron.
tuae velut taurus : ne forte clidatur virtus tua >*. .
C A P U T V. per stultitiam , fbU.
Non ptrmanenium > peccato tb conHieruifn divitiarum >
j-tva mis , ortiiuUiais , aut mtfericotdie Domini : nt /is v*- 3 Et folia tua comedat , & fructus tuos 2* ' '
gui y jedji mus is- maajueius in via Dcmini , & cordaius in perdat , & relinquaris velut lignum aridum
tierbtt ; mt fis (uju.ro aut bilmiUis. in eremo.
i \T Oli attendere ad possefliones iniquas , 4 Anima enim nequam disperdet qui se ha-
i\l & ne dixeris : Est mihi surheiens vita: bet , & in gaudium inimicis dat ilium , & de-
nihil enim proderit in tempore vindicbr & ducet in sortem impiorum.
bductionis. j Verbum duke multiplicat amicos , &r mi-
z Ne sequaris in fortitudine tua concupif- tigat inimicos : & lingua eucharis in boao
centiam cordis tui : homine abundat.
3 Et ne dixeris : Quomodo potui ? aut quis 6 Multi pacifici sint tibi } &: consiliarius sit
me subjiciet propter facta mea r Deus enim tibi unus de mille.
vindicans vindicabit. 7 Si possides amicum , in tentatione poffide
4 Ne dixeris : Peccavi , & quid mihi accidit eum , & ne facile credas ei."
tnste ? Altiflimus enim est patiens redditor. 8 Eit enim amicus secundum tempus fuum,
? De prof>itiato peccato noli esse sine metu , & non permanebit in die tribulationis.
neque adjicias peccatum super peccatum. 9 Et elt amicus qui convertitur ad inimici-
6 Et ne dicas: Miseratio Domini magna est , tiam : & elt amicus qui odium & rixam , 8c
multitudinispeccatorum meorum miserebitur. convitia denudabit.
* Tn. 7 * Misericordia enim>& ira ab illo citd pro- 10 Est autem amicus socius mens , & non
10. 6. ximant , & in peccatores refpicit ira illius. permanebit in die neceslitatis.
8 Non tardes converti ad Dominum , & I I Amicus si permanscrit fixus , errt tibi
ne differas de die in diem. quasi coarqualis , & in domeilicis tuis fiducia-
9 Subito enim veniet ira illius , & in tempo liter aget \
re vindictse disperdet te. 1 1 Si humiliaverit fe contra te , & a facie
* Prov I0* Noli anxius esse in divitiis injustis : non tua absconderit se , unanimem habebis ami-
11.4. enim proderunt tibi in die obductionis , 8c citiam bonam.
=. vindictae. 1 3 Ab inimicis tuis feparare , &: ab amicis
11 Non ventiles te in omnem ventum , &: tuis attende.
non eas in omnem viam. Sic enim omnis pec- 14 Amicus fidelis , protectio sortis : qui au
cator probatur in duplici lingua. tem invenit ilium , invenit thefaurum.
1 1 Eito firmus in via Domini , & in verita- 1 5 Amico fideli nulla est comparacio,8c non
te sensus tui Sc scientia , & prosequatur te est digna ponderatio auri 2*. argenti contr*
verbum pacis tk justiti*. bonitatem fidei illius.
 Sit LIBER ECCLESIA STICI, Cap.VI.& VII.
\6 Amicus fidelis , medicamentum vitas &
immortalitatis : & qui metuunt Dominum ,
invenient ilium,
i 7 Qui timet Deum , xquc habebit amici-
tiam bonam : quoniam secundum ilium ei it
amicus illius.
1 8 Fili , a juventutc tua excipe doctrinam ,
& usque ad canos invenies sapientiam.
19 Quasi is qui arat , & seminat , accede
ad earn , & sustine bonos fructus illius.
io In opere enim ipsius exiguum laborabis ,
& citd edes de generationibus illius.
z i Quam aspera est nimium sapientia indoctis
hominibus , & non permanebit in ilia excors.
ix Quasi lapidis virtus probatio erit in illis,
& non demorabuntur projicere illam.
23 Sapientia enim doctrinx secundum no-
men est ejus , & non est multis manifesta :
iquibus autem cognita est , permanet usque ad
conspectum Dei.
24 Audi fili , & accipe consilium intellec
ts , & ne abjicias consilium meum.
if Injice pedem tuum in compedes illius ,
& in torques illius collum tuum :
16 Subjice humerum tuum , & porta illam,
& ne acedieris vinculis ejus.
17 In omni animo tuo accede ad illam , &
in omni virtute tua conserva vias eius.
18 Investiga illam , & manifestabitur tibi ,
& continens factus ne derelinquas earn :
19 In novifsimis enim invenies requiem in
ea , & convertetur tibi in oblectationem.
30 Et erunt tibi compedes in protectionem
fortitudinis , & bases virtutis , & torques il
lius in itolam glorix :
3 1 Decor enim vitx est in ilia , & vincula
illius alligatura salutaris.
3 1 StoTam glorix indues earn , & coronam
gratulationis superpones tibi.
33 Fili, si attenderis mihi , disces : & si ac-
commodaveris animum tunm , sapiens eris.
34 Si inclinaveris aurem tuam, excipies doc
trinam : & si dilexeris audire , sapiens eris.
* Infra 3f * In multitudine presbyterorum pruden-
tium sta, & sapientix illorum excorde conjun-
gere , ut omnem narrationem Dei poflis audi
re , & proverbia laudis non effugiant a te.
16 Et si videris sensatum , evigila ad eum ,
& gradus oltiorum illius exterat pes tuus.
Psalm, 37 * Cogitatum tuum habe in prxceptis
i. Dei , &: in mandatis illius maxime asliduus
esto : & ipse dabit tibi cor , &; concupiscentia
sapientia; dabitur tibi.
C A P U T VII.
Mfliten&um a milis : vetamur ambhio , prtsumpth ,
fufilUhimltai , mtndacinm , verbositas aram pmbyteris , &
prajumptio in olluiofiibits : Ui*i agriculuirx f bona mtdicrxt
& fervi frugi parcaiei filios eri'diant , & fill as elictm ;
filii htMorcm p'rmits ; Deus ac facerdttei ipfius Iwifraidi :
ed opera miftricniin Imiatur <? ad nuaniatn ntvijji.
tkoium.
1 X.T Oli facere mala , & non te apprehcn-
IN dent.
z Discede ab iniquo,& deficient mala abs te.
3 Fili , non semines mala in siilcis injustitix,
& non metes ea in scptupium.
4 Noli quxrere a domino ducatum , neque
a rege cathedram honoris.
j + Non te justifices ante Deum 5 quoniam
agnitor cordis ipse est : & penes regem noli 2.
velle videri sapiens. Pfilm.
14. >.
6 Noli quxrere fieri judex , nisi valeas vir Eal
tute irrumpere iniquitates : ne fort6 extimei- 7- 7.
cas saciem potentis , & ponas scandalum in Luc. 1 1.
xquitate tua. i.
7 Non pecces in multitudinem civitatis,
nee te immittas in populum ,
8 * Neque alliges duplicia peccata : nee *lnf<t
enim in uno eris immuais. n. J.
9 Noli else pusillanimis in animo tuo :
10 Exorare , & facere eleemosynam ne des.
picias.
it Ne dicas : In multitudine munerum
meorum respiciet Deus , & offerente me Deo
altiflimo , munera mea suscipiet.
n Non irrideas hominem in amaritudine
animx : * est enim qui humiliat & exaltat ,
circumspector Deus. 1.7.
1 3 Noli arare mendacium adversus fratrem
tuum : neque in amicum similiter facias.
14 Noli velle mentiri omne mendacium :
aiuduitas enim illius non est bona.
1 5 Noli verbosus efle in multitudine presby-
terorum,& non iteres verbum in oratione tua.
16 Non oderis laboriosa opera , & rullica-
tionem creatam ab Altiflimo.
1 7 Non te reputes io multitudine indisci-
plinatomm.
1 8 Memento irx , quoniam non tardabit.
19 Humilia valde spiritum tuum : quoniam
vindicta carnis impii , ignis & vermis.
to Noli prxvaricari in amicum pecuniam
differetnem , neque fratrem charislimum auro
fpreveris.
11 Noli difeedere a muliere sehsata &: bo
na , quam sortitus es in timore Domini : gra
tia enim verecundix illius super aurum.
21* Non lxdas servum in veri tate operantem, * Us.
neque mercenarium dantem animam suam. 1. >J.
13 Servus scnsatus sit tibi dilectus quasi
anima tua , non defraudes ilium libertate ,
neque inopem derelinquas ilium.
24 Pecora tibi sunt ? attende illis ; & si sunt
utilia , perseverent apud te,
x,f Filii tibi sunt ? erudi lllos , & curva illos
h pueritia iUorum.
x6 Filix tibi sunt ? serva corpus ilia rum , &:
non ostendas hilarem saciem tuam ad illas.
27 Trade filiam , & grande opus feceris ,
& homini tenfato da illam.
28 Mulier si est tibi secundum animam
tuam , non projicias illam : Si odibili non
ciedas
 LIBER ECCLESIASTICI, Cap. VIII. & IX.
credai te. In toto corde tuo ,
* Tib, if * Honora patrem tuum , & gcmieus
* nutris tu* ne obliviscaris :
30 Memento quoniam nisi per illos uatus
non fuiises : & retribue illis , quomodo &
illi tibi.
_ jiln tota anima tua time Dominum , 8c
facerdotes illius sanctifica.
31 In omni virtute tua dilige eum qui te
fecit : & ministros ejus ne dereiinquas.
* Dtut. 3 3 * Honora Deuni ex tota anima tua" > &
1. it. honorifica. facerdotes , & propurga te cum
brachiis.
* Ltvi. 34 Da illis partem , * sicut mandatum est
a. I- tibi , primitiarum & purgationis : & de ne-
Mm.
I*, if. gligentia tua purga te cum paucis.
3 j Datum brachiorum tuorum & sacrifi-
cium santtificationis offeres Domino, & initia
sanctorum :
36 Et pauperi porrige manum tuam , ut
perficiatur propitiatio , & benedictio tua.
37 Gratia dati in conspectu omnis viventis,
& mortuo non prohibeas gratiam.
38 * Non desis plorantibus in consolatione,
II. Ij. & cum lugentibus ambula.
* Jfe/f. 19 * Non te pigeat vifitare infirmum : ex
his enim in dilectione firmaberis.
40 In omnibus operibus tuis memorare no-
viffima tua , & in ternum non peccabis.
C A P U T VIII.
Nott conreitdevdwn turn poteHte, Ucuptete, lingtut, i-idoltt ;
tton dt jpiciotdut panuem, me jenix ; de mortuo inimico He
gaudeas : audiettdt soinrci , argutadi ptectftes & Consume
liosi : sixatrari jpondere : contra y.td.cem : cum audact ; cum
iracundo . cum jat'iit : cum txtraneo.
i \T On litiges cum homine potente , ne
l_x forte incidas in manus illius.
* Malt. x * Non contendas cum viro locuplete , ne
SJ- S. forte contra te constituat litem tibi.
* Lift*. 3 * Multos enim perdidit aurum & argen-
XI. 6. tum , & usque ad cor regum extendit & con-
vercit.
4 Non litiges cum homine linguato, 8c non
simes in ignem illius ligna.
$ Non communices homini indocto , ne
male de progenie tua loquatur.
6 Ne despieias hominem avertentem fe a
* t. Ctr, peccato , * neque improperes ei. Memento
1. 6. quoniam omnes in correptione sumus.
Gal. 7 * Ne spernas hominem in sua senectute :
*. '< etenim ex nobis senescunt.
* Lev- 8 Noli de mortuo inimico tuo gaudere :
19, !
sciens quoniam omnes morimur , 8c in gau-
dium nolumus venire.
*Sup. 9 * Ne despieias narrationem presbytero-
.IS. rum sapientium , & in proverbiis eorum con-
versare.
10 Ab ipsis enim disces sapientiam , 8c doc-
trinam intellectus , & servire magnatis sine
querela.
1 1 Non te practereat narratio seniorum :
ipsi enim didicerunt a patribus suis :
jt3
ix Quoniam ab ipsis disces intellectum , 8c
in tempore neceffitatis dare responsum.
13 Non incendas carbones peccatorum ar-
guens eos , & ne incendaris fiamma ignis pec
catorum illorum.
14 Ne contra faciem stes contumeliosi , ne
sedeat quasi insidiator ori tuo.
if* Noli feenerari homini fortiori te : quod * I*fra
si fneraveris , quasi perditum habe. 9. 4.
1 6 Non spondeas super virtutem tuam: qudd
si spoponderis , quasi restituens cogita.
17 Non judices contra judicem : quoniam
secundum quod justum est judicat.
1 8 * Cum audace non eas in via , ne fortfi *Ge.
gravet mala sua in te : ipse enim secundum 4..
voluntatem suam vadit , 8c simul cum stulti-
tia illius peries.
19 * Cum iracundo non facies rixam , &c * pnvl
cum audace non eas in defertum : quoniam j. 24.
quasi nihil est ante ilium sanguis 8c ubi non
est adjutorium , elidet te.
10 Cum fatuis consilium non habeas : non
enim poterunt diligere nisi qu eis placent.
xi Coram extraneo ne facias consilium :
nescis enim quid pariet.
xx Non omni homini cor tuum manifestes :
ne forte inferat tibi gratiam falGim
falsam , Sc convi-
tietur tibi.
C A P U T ,i.
Qamfit\rudenttr eum mulieribut agendum , & quam sit
focietas fr a/stHm ea.um viiis fericutofa : amicui antiquat
fetvandus t peccatorit gloria non t^landa ; abfn abhomtna
potejlatem occidtndi habtme : cum sapienttbut traftinium, a-
Deui put ocuLit b.tendui.
i \T On zeles mulierem sinus tui , ne os-
1\ tendat super te malitiam doctrin ne-
quam.
x Non des mulieri potestatem anim tuac ,
ne ingrediatur in virtutem tuam , 8c confun-
daris.
3 Ne respicias mulierem multivolam : ne
forte incidas in laqueos illius. .
4 Cum saltatrice ne assiduus sis : nee audias
illam , ne forte pereas in efficacia illius.
5 * Virginem ne conspicias , ne forte scan- *Ge*i
dalizeris in decore illius.
6 * Ne des fornicariis animam tuam in ul- * PrW.
lo : ne perdas te , & hreditatem tuam.
7 Noli circumspicere in vicis civitatis , nee
oberraveris in plateis illius.
8 * Averte faciem tuam a muliere compta,
8c ne circumspicias speciem alienam. 3+. *.
9 Propter speciem mulieris multi perierunt, '.Reg.
8c ex hoc concupiscentiaiquasi ignis exardescit. 4-
10 Omnis mulier , qua- est fornicaria , quasi *fJ/ft"/*
stercus in via conculcabitur. 5. J.
1 1 Speciem mulieris alien multi admirati,
reprobi facti sunt. Colloquium enim illius
quasi ignis exardescit.
1 1 Cum aliena muliere ne sedeas omnind,
nee accumbas cum ea super cubitum :
j 3 Et non alterceris cum ilia in vino,ne for-
Tt t
 5r4 LIBER ECCLESIAS TICI,Cap. IX. &X.
tc declinet cor tuum inillam, & sanguine
tuo labaris in perditionem.
14 Ne derehnquas amicum antiquum : no-
vus enim non erit similis illi.
1 < Vinum novum , amicus novus : vete-
rascet . & cum suavitate bibes illud.
16 * Non zeles gloriam , &c opes pecca-
9. 1. toris : non enim scis qu futura sit illius sub-
* Keg.
IS. lo.
versio.
17 Non placeat tibi injuria injustorum,
sciens quoniam usque ad inferos non placebit
impius.
1 8 Longe abesto ab homine potestatem ha-
bente occidendij & non suspicaberis timorem
mortis.
19 Et si accesseris ad ilium , noli aliquid
committere , ne forte auferat vitam tuam.
*o Communionem mortis scito : quoniam
in medio laqueorum ingredieris , & luper do-
lentium arma ambulabis.
l 1 Secundum virtutem tuam cave te si pro
ximo tuo , & cum sapientibus & prudentibus
tracta.
xi Viri justi sint tibi convivx , & in timo-
re Dei sit tibi gloriatio ,
a 3 Et in seniu sit tibi cogitatus Dei , &: om-
nis enarratio^a in pracceptis Altiffimi.
24 In mantiartiricum opera laudabuntur, &
princeps popunin fapientia sermonis sui , in
sensu vero seniorum verbum.
i? Terribilis est in civitate sua homo lin-
jjuosus: & temerarius in verbo suo odibilis erit.
C A P U T X.
Sitfieni )udtx , utilit : insipitii, pemiciosus : rettwem fub-
iiii imhmmr : onmitt i menu Dei : ir.'juritt oblivijcetduis ;
iticjiatio fupnlitt , in'yjiiiu , tcmnm.lix , avaritix . homo
Irevii vit* post mortem vermis ; difcejfus a Dio, crt;t t ,ji fu-
fertU : geates tb [uperbum Deo perdim : lnus tiraorii Pet ;
non tie, picieriditi p-iuper Justus ; nee di-jes pea/nor boaoraa-
dus : Hum* mmmjueiitdit.eservMiU.
i T Udcx sipiens judicabit populum fuum ,
J & principatus senfati stabihs erit.
2 * Secundum judicem populi , sic & mi-
39. 12. nistri ejus : & qualis rector est civitatis , tales
& inhabitantes in ea.
3 * Rex insipiens perdet populum fuum : &
iz. I|. civitates inhabitabuntur per senfum potentiu.
4 In manu Dei potellas terra: : in utilem re-
ctorem suseitabit in tempus super illam.
5 In manu Dei prosperitas hominis , & su
per faciem scrib imponet honorem fuum.
6 Omnis injurr proximi ne memineris , *
* Lev.
*. ij. & nihil agas in openbus injuriat.
7 Odibdis coram Deo eft, & hominibus fu-
perbia: & execrabilis omnis iniquitas gentium.
8 * Regntim a gente in gentem transfertur
4. '* propter injustitias, & injurias, & contumelias,
& diversos dolos.
9 Avaro autem nihil est scelestius. Quid fu-
perbit terra & cinis ?
10 Nihil est iniquius quam. amare pecuniam..
Hie enim & animam suam venalem habet:
quoniam in vjta sua projecit intima sua.
1 1 Omnis potentatus brevis vita. Languor
prolixior gravat medicum.
1 Brevem languorem prcidit medicus :
sic & rex hodie est & eras morietur.
1 3 Cum enim morietur homo , haereditabit
scrpenres , & bestias , & vermes.
14 Initium superbi hominis , apostatare
a\ Deo :
15 Quoniam ab eo , qui fecit ilium , recef-
sit cor ejus , quoniam initium omnis peccati
est superbia : qui tenuerit illam, adimpiebitur
maledictis , & fubvertet eum in finem.
16 Propterea exhonoravit Dominus conven-
tus malorum, & destruxit eos usque in finem.
1 7 Sedes ducum superborum deitruxit Dshs,
& ledere fecit mites pro eis.
18 Radices gentium superbarum aresecit
Deus , & plantavit humiles ex ipiis gentibus.
19 Terras gentium evertit Dominus, & pet-
didit eas usque ad sundamentum.
xo Aresecit ex ipsis , & disperdidit eos , &
cessare fecit memoriam eorum a terra.
ii Memoriam superborum perdidit DeuJ,
& reliquit memoriam humilium sensu.
ii Non eft creata hominibus superbia : ne-
que iracundia nationi mulierum.
z} Semen hominum honorabitur hoc , quod
timet Deum : semen autem hoc exhonorabi-
tur , quod preterit mandata Domini.
14 in medio fratrum rector iliorum in ho-
nore : & qui timent Dominum , erunt in ocu-
lis illius.
15 Gloria divitum , honoratorum , &: pau-
perum , timor Dei est :
z6- Noli delpicere hominem justum paupe-
rem , & noli magnificare virum peccatorem
divitem.
17 Magnus, & judex, & potens est in hono-
re : & non est major iilo , qui timet Deuro.
18 * Servo sensato liberi fervient .- * &: vir *fn-..
prudens & disciplinatus non murmurabit cor- 7- x
reptus , & inscius non honorabitur. * '"''
X9 Noli extollere te in faciendo opere tuo, "''l'
8c noli cunctari in tempore angiisti.
30 * Melior est qui operatur , & abundat !>..
in omnibus, quam qui gloriatur, & eet pane. ' J'
31 Fili in mansuetudine serva animam
tuam , & da illi honorem secundum meri-
tum fuum.
31 Peccantem in animam suam quis jusiifi-
cabit ? &: quis honorificabit exhonorantera
animam suam ?
33 Pauper gloriatur per disciplinam & ti
morem fuum : & est homo qui honoriricatur
propter substantiam suam.
34 Qui autem gloriatur in paupertate,quan-
t6 magis in substantia ? & qui gloriatur ia
subltantia paupertatem vercatur.
 LIBER ECCLESIAS TICI, Cap. XI.&XII.
CAPUT XI.
S/tpientit humUimi : ex specie nemo jalic uiui it vtfiita
& honere ne git- Uaium, it re Utem>^i'iiin ante j-iicium :
til-. 1 1./tulandi iem at.di.!, nee in iilis jidtnditn auitlina-
d.ii?i : botta & mala a Deo : & bonorum & ma'orum mtmor fit:
in iamum ntmqn'TM itidutendus ; & ab injidus doiefi civtn-
dum.
Cms. i n Apientia humilitati exalcabit caput illius,
4. 4. 3 & inmedio magnatorum conledere ilium
Da. facict.
. J. % * Non Iaudes virum in specie sua , neque
7. spernas hominem in visu suo.
7. 1.
3 Brevis in volatilibus est apis , & inicium
'* 7. dulcoris habet fructus illius.
2. s5r:i:, 4 * In vellitu ne glorieris unquam , nee in
lo. 10.
die honoris tui extollaris : quoniam mirabilia
7*.. opera Altissimi solius , & gloriosa , & abs-
j.i. >.
+ Aa. consa , & invisa opera illius.
XX. XI. 5 Multi tyranni sederunt in throno , & in-
j:. suspicabilis porcavit diadema.
6 * Multi potentes opressi sum valide , &
>S. 18. gloriosi traditi sunt in manus alterorum.
EJib. 7 Priufquam interroges , ne vitupetos
7.
quemquam : Sc cum interrogaveris , cornpe
juste.
8 * Priufquam audias , ne respondeas ver-
it. 11. bum-^ in medio sermonum ne adjicias loqui.
9 De ea re , qu te non moleltat , ne cer-
teris : & in judicio peccantium ne coniillas.
*i.n. I o Fili ne in multis sint actus tui : & * si di
6.. ves fueris, non eris immunis a delicto. Si enim
secutus tueris , non apprehendes : & non estu-
gies , si prcucurrens.
I I * Est homo laborans , & festinans , &
4. I. dolens impius, & tantd magis non abundabit.
11 Est homo marcidus egens recuperatio-
ne , plus deficiens virtute , & abundans pau-
pertace ?
13 Et*ocuIusDei respexit ilium in bono ,
4- 10. & erexit eum ab humilitate ipsius , & exalta-
vic caput ejus : & mirati sunt in illo multi , 8c
honoraverunt Deum.
14 * Bona & mala , vita & mors , pauper-
*7<*
2. 10. tas & honestas a Deo sunt.
1 * Sapientia & disciplina ; & scientia legis
apud Deum. Dilectio , & via: bonorum apud
ipluin.
16 Error & tenebrar peccatoribus concrep
ta sunt : qui autem exultant in malis , conse-
nescunt in malo.
17 Datio Dei permanet justis , & profectus
illius successus habebit in aeternum.
1 8 Est qui locupletatur parce agendo , &
hc est pars mercedis illius
1 9 In eo quod dicit : * Inveni requiem mi-
> IJ>. hi , & nunc manducabo de bonis meis solus :
20 Et nescit qudd tempus prarteriet , &
mors appropinquet, & relinquat omnia aliis ,
& morietur.
i Sta in testamento tuo , & in illo collo-
quere, & in opere maudatorum tuorum vete-
ralce.
515
* Ne manseris in operibus peccatorum.
Confide autem in Deo , & mane in loco tuo.
13 Facile eft enim in oculis Dei subito ho-
nestare pauperem.
14 Benedictio Dei in mercedem justi festi-
nat,& in hora veloci processus illius fructificat.
15 Ne dicas : Quid est mihi opus , & qux
erunt mihi ex hoc bona ?
x.6 Ne dicas : bufficiens mihi sum : & quid
ex hoc pertimabor ?
17 * In die bonorum ne immemor sis ma- * usu.
lorum : & in die malorum ne immemor sis n. *s.
bonorum :
18 Quoniam facile est coram Deo in die
obitus retribuere unicuique secundum vias
suas.
19 Malitia hor oblivionem facit luxurias
magn , & in tine hominis denudatio operum
illius.
30 Ante mortem ne Iaudes hominem quem
quam , quoniam in filiis suis agnoscitur vir.
3 1 Non omnem hominem inducas in do-
mum tuam : multar enim sunt insidiac dolosi.
31 Sicut enim eructant prxcordia feeten-
tium , & sicut perdix inducitur in caveam , &
ut caprea in laqueum : sic & cor superbo-
rum , & sicut prospector videns casum pro-
ximi sui.
33 Bona enim in mala convertens insidiatur:
& in electis imponet maculam.
34 A scintilla una augetur ignis , & ab uno
doloso augetur sanguis : homo ver6 peccator
sanguini insidiatur.
3 5 Attende tibi a pestifero , sabricat enim
mala : ne forte inducat super te subsannatio-
nem in perpetuum.
16 Admitte ad te alienigenam, & subvertet
te in turbine , & abalienabit te a tuis propriis.
CAPUT XII.
Seiefacie'idu' jufio , unfit vt o & ftccaiores no suf"-
pictidi : dijjictli eji untUcs ..b inin.icis digfofcere; net inimi.
c<> untjiiani fidendum , atumium-ait amkitiam simitlent.
i I benefeceris , scito cui feceris , & erit
i^ gratia in bonis tuis multa.
i Benefac justo , & invenies retributionem
magnam : & si non ab ipso , certe a Domino.
3 Non est enim ei bene qui afliduus est in
malis, & eleemosynas non danti : quoniam 8c
Altissimus odio habet peccatores , & miiertus
est pnitentibus.
4 Da misericordi , & ne suscipias pecca- 6id#
torem&impiis& peccatoribus redder vindic- . i.
tarn , cultodiens eos in diem vindict.
^ Da bono , & non receperis peccatorem.
6 Benefac humili , & non dederis impio :
prohibe panes illi dari , ne in ipsis potentior
te fit :
7 Nam duplicia mala invenies in omnibus
bonis , qucumque feceris illi : quoniam &
Altissimus odio habet peccatores , & impus
reddet vindictam-
Ttti|
 S^ LIBER ECCLESIASTIC* , Cap. XII. Xin. & XIV.
8 Non agnoscetur in bonis amicus , & non
abscondetur in malis inimicus.
9 In bonis viri , inimici illius in tristitia : &
in malitia iilius amicus agnitus est.
io Non credas inimico tuo in aeternumsicut
enim aeramentum , aeruginat nequitia illius :
1 1 Et si humiliatus vadat curvus,adjice ani-
mum niLim , & custodi te ab illo.
iz Non statuas ilium penes te , nee sedeat
ad dexteram tuam , ne forte conversus in lo
cum tuum , inquirat cathedram tuam : & in
novislimo agnoscas verba mea , & in sermo-
nibus meis ltimuleris.
'13 Qiiis miscrebitur incantatori a serpente
percuflb , & omnibus , qui appropiant bes-
tiis ? & sic qui comitatur cum viro iniquo , &C
obvolutus est in peccatis ejus.-
14 Una horl tecum permanebit :si autem
declinaveris , non supportabit.
* /er. 1 j f In labiis suis indulcat inimicus : & in
4'. corde suo insidiatur ut subvertat te in foveam.
\6 In oculis suis lacrymatur inimicus : & si
invenerit tempus , non satiabitur sanguine :
17 Et si incurrerint tibi mala , invenies eum
illic priorem.
1 8 In oculis suis lacrymatur inimicus , &
quasi adjuvans suffodiet plantas tuas.
19 Caput suum movebit , & plaudet manu
& multa susurrans commutabit vulcum suum.
CAPUT XIII.
Periculofa fnnt coajorti*. cum fupei bo , divite > & poten-
t'mrc i diligt Drum ac proximum > non convtnit diiiti cum
paupere , & hoc despeBo Me honor ntir,
1 /~\ Ui tetigerit picem, inquinabitur ab ea :
* Dm. v^ * & qui communicaverit superbo , in-
7. *. duet superbiam.
2 Pondus super se toilet qui honestiori se
communicat. Et ditiori te ne socius sueris.
3 Quid communicabit cacabus ad ollam ?
quando enim fe colliscrint , confringetur.
4 Dives injuste egit , & fremet : pauper au
tem lsus tacebit.
5 Si largitus sueris , assumet te : & si non
habueris , derelinquet te.
6 Si habes , convivet tecum , & evacuabit
te ; & ipse non dolebit super te.
7 Si necessarius illi sueris , supplantabit te ,
& subridens spem dabit , narrans tibi bona ,
& dicet : Quid opus est tibi ?
8 Et confundet te in cibis suis , donee te
exinaniat bis , & ter : & in novislimo deridc-
bit te : & poilea videns derelinquet te , & ca
put suum movebit ad te.
9 Humiliare Deo , & expecta manus ejus.
I o Attende ne seductus in stultitiam humi-
lieris.
i/Noliesse humilis in sapientia tua , ne
humiliatus in stultitiam seducaris.
II Advocatus a potentiore discede : ex hoc
enim magis te advocabit.
13 Ne improbus sis, ne impingaris : & ne
longe sis ab eo , ne eas in oblivitionem.
14 Ne retineas ex sequo loqui cum illo : nee
credas multis verbis illius. Ex multa enim lo-
quela tentabit te , & subridens interrogabit te
de absconditis tuis.
15 Immitis animus illius conscrvabit verba
tua : & non parcet de malitia , & de vinculis.
1 6 Cave tibi , & attende diligenter auditui
tuo : quoniam cum subversione tua ambulas.
1 7 Audiens vero ilia quasi in somnis vide ,
& vigilabis.
18 Omni vita tua dilige Deum , & invoca
ilium in salute tua.
19 Omne animal diljgit simile sibi : sic &
omnis homo proximum sibi.
10 Omnis caro ad sirrulem sibi conjungetur,
& omnis homo simili sui sociabitur.
ii * Si communicabit lupus agno aliquan- *,, c.
do , sic peccator justo. , 14,
22 Qua; communicat io sancto homini ad
canem ? aut qua: pars diviti ad pauperem ?
23 Venatio leonis onager in eremo : sic &
pat'cua divitum sunt pauperes.
24 Et sicut abominatio est superbo humili-
tas : sic & execratio divitis pauper.
$ Dives commotus confirmatur abamicis
suis : humilis autem cum ceciderit , expelle-
tur & a notis.
16 Diviti decepto multi recuperatores : lo-
cutus est superba , & justisicaverunt ilium.
27 Humilis deceptus est , insuper & argui-
tur : locutus est scnsatfc , & non est datus ei
locus.
28 Dives locutus est , & omnes tacuerunt ,
& verbum illius usque ad nubes perducent.
29 Pauper locutus est , & dicunt : Quis est
hie ? & si offenderit , subvertent ilium.
30 Bona est substantia , cui non est pecca-
tum in conscientia : & nequislima paupertas
in ore impii.
3 1 Cor hominis immutat faciem illius, five
in bona , sive in mala.
32 Vestigium cordis boni , & faciem bo-
nam difficile invenies , & cum labore.
CAPUT XIV.
Beitui qui non tjl veibo lapj'ut ; av.irv & UvUo perni.
c'ujjc diviiia , S? He mrmfque mijenii : de /ubfitmia bent,
faciendum ante mottem qua t.on irtrdai ; de hommu frarili
file ; bettus sapientia & juflitta fiu'-.wsui.
i O Eatus vir , qui non est lapsus verbo ex jdpt
D "re suo , & non est stimulatus in tristi- 1?, it.
tia delicti.
2 Felix qui non habuit animi sui trislitiam,
& non excidit a spe sua.
3 Viro cupido & tenaci sine ratione est sub
stantia , &: homini livido ad quid aurum ?
4 Qui acervat ex animo suo injuste , aliis
congregat , & in bonis illius alius luxuria-
bitur.
j Qui sibi nequam est , cui alii bonus erit?
& non jucundabitur in bonis suis.
 LIBER ECCLESIASTICI, Cap. XIV. & XV.
is * Qui iibi invidet , nihil est illo nequius ,
& hc redditio est maliti illius :
7 Et si bene fecerit , ignoranter , & non
vblens facit : & in novifEmo manifestat mali-
tiam sium.
8 Nequam est oculus lividi : & avertens fa-
ciem suam , & despiciens anijisom siiam.
9 Insatiabilis oculus cupidi in parte iniqui-
tatis : non satiabitur donec consumat arefa-
ciens animam suam.
I o Oculus malus ad mala : & non satiabi
tur pane , fed indigens 8c in tristitia erit super
mensam suam.
I I Fili , si habes , benefac tecum , &c Deo
dignas oblationes offer.
1 x Memor esto quoniam mors non tardat ,
& testamentum inferorum quia demonstratum
est tibi : teltamentum enim hujus mundi mor-
te morietur.
1 3 * Ante mortem benefac amico tuo > &
4 7- secundum vires tuas exporrigens da pauperi.
Supra 14 Non detrauderis a die bono , & particu-
4 ' la boni doni non te prtereat.
1 $ Nonne aliis relinques dolores & labores
tuos in divisione sortis ?
i6" Da , & accipe, & justifica animam
tuam.
17 Ante obitum tuum operare justitiam :
quoniam non est apud inferos invenire ci-
Dum.
* ;/y. 1 8 * Omnis caro sicut fnum veterascet ,
40. 6. & sicut folium fructificans in arbore viridi.
/. i.
I 0.
19 Alia generantur, & alia dejiciuntur : sic
I . Prr. generatio carnis & l'anguinis , alia finitur ,
i. 14. & alia nascitur.
xo Omne opus corruptible in fine deficiet :
& qui illud operatur , ibit cum illo.
x 1 Et omne opus electum justificabitur : &
qui operatur illud , honorabitur in illo .
*Vfal. xx * Beatus vir , qui in sapientia morabi-
2. tur , & qui in justitia sua meditabitur , & in
sensu cogitabit circumspectionem Dei.
13 Qui excogitat vias illius in corde suo ,
& in absconditis suis intelligens , vadens
post illam quasi investigator , & in viis illius
consistens :
14 Qui respicit per fenestras illius , & in
januis illius audiens :
15 Qui requiescit juxta domum illius , &
in parietibus illius Hgens palum statuet casu-
lam suam ad manus illius , & requiescent in
casula illius bona per vum :
in" Statuet filios suos sub tegmine illius , &
sub ramis ejus morabitur.
17 Protegetur sub tegmine illius a fervore ,
& in gloria ejus requiefcet.
C A P U T XV.
Beaut qui in t mire Dei apiat s' <"l sapiemiam quant
flulti fr mendtces n >fftquenv.<r : piccata Deo lion funt
adscribtn 'a , [ed komini qui ab illo coaditui tji libero arbitrio,
ftopsn'n prxctftis qitie jtii'are pott, at ; Dei otulil omnia
t.!t:t~ ::..!
517
1 f\Ui timet Deum , faciet bona : & qui
V^/continenseft justiti,apprehendet illam,
x Et obviabit illi quasi mater honorificata ,
& quasi mulier a virginitate suscipiet ilium.
3 Cibabit ilium pane vita? & intellectus , * *fo**.
& aqua sapienti salutaris potabit ilium : & 4. 10.
firmabitur in illo , & non flectetur :
4 Et continebit ilium , & non confundetur:
& exaltabit ilium apud proximos suos ,
5 Et in medio Eccesi aperiet os ejus , &
adimplebit ilium spiritu sapienti & intellec
tus , & stola glori vestiet ilium.
6 Jucunditatem & exultationem thesauri-
zabit sup er ilium & nomine tern o hrdi-
tabit ilium.
7 Homines stulti non apprehendent illam ,
& homines scnsati obviabunt illi , homines
stulti non videbunt earn : longe enim abest a
fuperbia & dolo.
8 Viri mendaces non erunt illius memores :
& viri veraces invenientur in ilia, & successum
habebunt usque ad inspectionem Dei.
9 Non est speciosa laus in ore peccatoris :
io Quoniam a Deo profecta est sapientia.
sapienti enim Dei astabit laus, & in ore fideli
abundabit , & dominator dabit earn illi.
1 1 Non dixeris : Per Deum abest : qu enim
odit , ne feceris.
n Non dicas : Me me implanavit : non
enim necessarii sunt ei homines impii.
13 Omne execramentum erroris odit Do-
minus , & non erit amabile timentibus eum.
14 Deus ab initio constituit hominem , &
reliquit ilium in manu consilii sui.
1 5 Adjecit mandata & prcepta sua :
16- * Si volueris mandata servare, Conferva- *Umi
bunt te , & in perpetuum fidem placitam '-7-
facere.
1 7 Apposuit tibi aquam & ignem : ad quod
volueris , porrige manum tuam.
j 8 * Ante hominem vita & mors , bonum
& malum : quod placuerit ei , dabitur illi : >i. I.
1 9 Quoniam multa sapientia Dei , & sortis
in potentia , videns omnes sine intermissione.
xo * Oculi Domini ad timentes eum , & + Psd.
ipse agnoscit omnem operam hominis. ') 16.
ii Nemini mandavit impie agere, & nemi Heb.
4-*.
ni dedit spatium peccandi :
xx Non enim concupiscit multitudinem si
liorum infidelium & inutilium.
CAPUT XVI.
Ko>i exult andum infill impiis : de ire Dti in ratios &
ntijericordta in biaos : magna funt operum miferieordix meri.
ta; Da cognilioai ac judiiio nemo fe pot rjl si.btrabert , cujui
opera sum ab bomine inrrrntalili*.
1 \T E jucunderis in filiis impiis , si multi-
1^1 plicentur : nee oblccteris super ipsos ,
si non est timor Dei in illis.
x Non credas vit illorum , & ne respexe-
ris in labores eorum.
3 Melior est enim unus timens Deum ,
T t t iij
 5 1 8 LIBER ECCLESI ASTICI
quam mille silii impii.
4 Et utile ell mori fine filiis , quam relin-
quere filios impios.
f Ab uno senfato inhabitabitur patria ,
tribus impiorum deseretur.
6 Multa talia vidit oculus meus , &'fortio-
ra horum audivit auris mea.
7 * In synagoga peccantium exardebit ig
31. IO.
nis , & in gente mcrcdibili exardescet ira.
*Gta.
.4.
8 * Non exoraverunt pro peccatis suis anti-
S|ui gigantes , qui destructi iiint considentes
ii vircuti :
9 Et non pepercit peregrinationi Loth , &
execratus est eos prx superbia verbi illonim.
io Non misertus est illis , gentem totam
perdens , & extollentem fe in peccatis suis.
1 1 * Et icut sexcenta millia peditum , qui
4. congregati sunt in duritia cordis sui : & si
4. ii- unus fuislet cervicatus , mirum , si fuislet im-
3. J I.
munis.
i r Misericordia enim & ira est cum iJlo.
Potens exoratio , & effundens iram :
13 Secundum misericordiam suam , siccor-
reptio illius hominem secundum opera sua
judicat.
14 Non effugiet in rapina peccator , &
non retardabit sufferentia misericordiam fa-
cientis.
Z. 6.
I j Omnis misericordia faciet locum * uni-
cuique secundum meritum operum suorum ,
& secundum intellectum peregrinationis ipsius.
1 6 Non dicas : A Deo abscondar , tk ex
summo quis mei memorabitur ?
1 7 In populo magno non agnoscar : quae est
enim anima mea in tarn immensa creatura ?
1 8 Ecce coelum , & cli clorum, abyssus,
& universe terra , & qu in eis sent , in cons-
pectu illius commovebuntur ,
19 Montes simul , & colles , & sundamenta
terr : cum conspexerit ilia Deus , tremore
concutientur.
io Et in omnibus his insensetum est cor :
& omne cor intelligittir ab illo :
I I Et vias illius quis intelligit , & procel-
Jam , quam nee oculus videbit hominis ?
xz Nam plurima illius opera iuntinabs-
consis : fed opera jultitix ejus quis enuntiabit,
aut quis sestinebit ? Longe enim est testamen-
tum a quibusdam , & interrogauo omnium
in consemmatione est.
13 CJui minoratur corde , cogitat inania :
& vir imprudens , & errans cogitat stulta.
14 Audi me fili , & disce diseiplinam Cen
sus , & in verbis meis attende in corde tuo ,
if Et dicam in aequitate diseiplinam , &
scrutabor enarrare sapientiam : &z in verbis
meis attende in corde tuo , & diuo in qui-
tate spiritus virtutes , quas poseit Deus in
opera sea ab initio , & in veritate enuntio
scientiam ejus.
16 In judicio Dei opera ejus ab initio , &
, C a p. XVI. & XVII,
ab institutione ipsorum diftinxit partes illo
nim , & initia eorum in gentibus tins.
17 Ornavit in arternum opera illorum , nee
eserierunt , nee laboraverunt , & non destite-
runt ab operibus suis
18 Unusquisque proximum sibi non angus-
tiabit usque fn xternum.
19 Non sis incredibilis verbo illius.
30 Post haec Deus in terrain respexit , &
implevit illam bonis suis.
31 Anima omnis vitalis denuntiavit ante
faciem ipsius , & in ipsem iteriim reveriio il
lorum.
C A P U T XVII.
Crea'.io frimorum fn\m..m , ilou.ir* ipjii tollati *' f".'
cept* projvfita j dijiinu.o gtntris hutuam in vij'is uatioKts,
Jtubusrcctorts pr*pi>jlut , Uiojqut (y ipjorum optrs ua^vir-
/ per ,11110 rwiwiar : vinui clce.o )/.* : iXrfcKMMr /.
caiores td fxitiic-iitm , Aum /..nt^o .1 , ftiptjr.i Utt mi-
stii.crdi.i.
1 r~VEus creavit de terra hominem , Sr fe- Clf- T.
JL/ cundilm * imaginem seam fecit illlum. >7.(T
J. Et iteriim convertit ilium in ipsem , & S.l.
secundum se vestivit ilium virtute.
3 Numerum dierum , & tempus dedit illi ,
& dedit illi poteltatem eorum , quae senc su
per terram.
4 Poseit timorem illius super omnem car-
nem, & dominatus est bestiarum & volatilium.
j * Creavit ex ipso adjutorium simile libi ,
consilium , &c linguam , be ocuios , 5z aures : 2. 1 1.
& cor dedit illis excogitandi : & disciplina
intellectus replevit illos.
6 Creavit illis scientiam spirhus , sense im
plevit cor illorum , & mala & boiu Oitendit
illis.
7 Poseit oculum seam super corda illorum,
ostendere illis magnalia operum suorum ,
8 Ut nomen sanctiticationis collaudenc : &
gloriari in mirabilibus illius , ut magnalia
enarrent operum ejus.
9 Addidit illis diseiplinam , & legem vita:
hxreditavit illos.
10 TeSlamentum asternum constituit cum
illis , & jullitiam & judicia sua ostendit iliis.
1 1 Et magnalia honoris ejus vidit oculus
illorum , & honorem vocis audieruiu aures
illorum , & dixit illis : Atcendite ab omni
iniquo.
1 x Et madavit illis unicuique de proximo soo.
13 Vix illorum coram ipso sunt semper, non
sunt absconsa; ab oculis ipsius.
14 * In unamquamque gentem prxpoluit
rectorem : H.'.
1 f Et pars Dei , Israel facta est manifesta.
16 Et omnia opera illorum velut sol in
conspectu Dei : & oculi ejus sine intermuHo-
ne inspicientes in viis eorum. ,
17 Non sent absconsa teltamenta per ini-
quitatem illorum , & omnes iniquitates eo
rum in conspedtu Dei. * hat
18 * Eleemosyoa virj quasi signaculum
 LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XVII. XVIII. & XIX.
cum ipso , & gratiam hominis quasi pupillam
conservabit :
* Mtth. 19 * Et postea resurget ,. & retribuet illis
*$. a- retributionem , unicuique in caput ipsorum >
& convertet in interiores partes terrz.
10 Pnitencibus autem dcdit viam justitiae,
& confirmavit deficientes sustincrc , & dcsti-
navic illis lortem veritatis.
2 1 Convertere ad Dominum , &c relinque
peccata tua :
zx Precare ance faciem Domini , & rainue
dflendicula.
2 3 Revertere ad Dominum , & avertcre ab
injuititia tua , & nimis odito execrationem :
x4 Et cognosce jultitias & judicia Dei , &
sta in forte propositions , & orationis altiffi-
mi Dei.
15 In partes vade sxculi sancti , * cum vi-
*. 6 vis &: dantibus confeisionem Deo.
If- }l. 16 Non demoreris in errore impiorum ,
I. ante mortem confitere. A mortuo quasi nihil ,'
perit confessio.
17 Confitebcris vivens , vivus & faints confi-
teberis , & laudabis Deum , & gloriaberis in
miscrationibus iUius.
18 Quam magna misericordia Domini , &
propitiatio illius convertentibus ad sc !
19 Nec enim omnia possunt esse in homini-
bus , cjuoniam non ell immortalis filius ho
minis , & in vanitate malitix placuerunt.
30 Quid lucidius sole ? & hie deficiet. Aut
quid nequius quam quod excogitavit caro &
fan^uls < & hoc arguetur.
3 1 Virtutem altitudinis cli ipfe conspicit :
c omnes homines terra tic cinis.
CAPUT XVIII.
Dei mitgjialt-i b.aini tKscrntabili/i ; bat/iitiis miferi* , &
Vt' et&* ili m tni fatio : proximo mifce~idvt ; quontodo
iufi.imt fe h.ihcri itbext ; q-^-imio fit omnium : cuside.
rani'im Dk i judicium , fr a prop, in coitupi centiit difce-
dend -*fi
6lH. I. 1 f^\ Ui vivit in atternum , creavit omnia
I. V^ simul. Deus solus justiricabitur , &
ma ict invictus rex in ternum.
2 Quis fufficit enarrare opera illius ?
3 Quis enim investigabit magnalia ejus ?
4 Virtutem autem magnituctinis ejus quis
enuntiabit ? aut quis adjiciet enarrare miferi-
cordiam ejus >
1 Non est minuere , neque adjicere , nec
est invenire magnalia Dei.
6 Cdm consummaverit homo , tune inci-
piet : & cum quieverit , aporiabitur.
7 Quid est homo , & qua: est cratia il
lius ? & quid est bonum , aut quid nequam
illius ?
8 * Numerus dierum hominum ut multum
S. 10. centum anni : quasi gutta aquae maris deputati
sunt : & sicut calculus aren , sic exigui anni
in die a?vi.
9 Propter hoc patiens est Deus in illis , &
effundit super eo$ misericordiam suam.
5.9
10 Vidit praesumptionem cordis eorum ,
quoniam mala ell , tic cognovit subversionem
illorum , quoniam nequam est.
it ldeo adimplevit propitiationem suam
in illis , & ostendit eis viam asquitatis.
iz Miscratio hominis circa proximum
suum : misericordia autem Dei super omnem
carnem.
13 Qui misericordiam habet , docet } &
erudit quasi pastor gregem suum.
14 Miseretur excipientis doctrinam mifera-
tionis , & qui festinat in judieiis ejus.
1 j Fili , in bonis non des querelam , 8c in
omni dato non des triititiam verbi mali.
16 Nonne ardorem refrigerabit ros ? sic 8c
verbum melius quam datum.
17 Nonne ecce verbum super datum bo
num } fed utraque cum homine juftisicato.
18 Stultus acriter improperabit : & datus
indifciplinati tabescere racit oculos.
19 Ante judicium para justitiam tibi , 8c
antequam loquaris disce.
20 Ante languorem adhibe medicinam , * * 1. Ctr,
& ante judicium interroga teipsum , tic in l|. **
conspectu Dei invenies propitiationem.
2 1 Ante languorem humilia te, & in tempo-
re infirmitatis ostende conversationem tuam.
22 * Non impediaris orare semper , & ne * Luc.
verearis usque ad mortem justificari : quo- . 1.
niam merces Dei manet in ternum. l-TI"f.
23 Ante orationem prjepara animam tuam : 5# *7,
& noli esse quasi homo qui tentat Deum.
24 * Memento ir in die coniummationis , * $upr*
& tempus retributionis in conversatione fa- 7. 1 *.
ciei.
25 '} Memento paupertatis in tempore * Supr*
abundanti , & neceffitatum paupertatis in " 27-
die divitiarum.
16 A mane usque ad vefperam immuta-
bitur tempus , & hxc omnia citata in oculis
Dei.
27 Homo sapiens in omnibus metuet , &
in diebus deliitorum attendet ab inertia.
2S Omnis astutus agnofeit fapientiam , &
invenienti earn dabit confeslionem.
19 Senfati in verbis & ipsi fapienter ege-
rtint : tic jntellexerunt veritatem & justitiam ,
& impleverunt proverbia & judicia. * Rm.
30 * Post concupifeentias tuas non eas > & ' *2-
a voluntate tua avertere. il"'3'
3 1 Si praestes anima? tuat concupifeentias '
ejus , faciet te in gaudium inimicis tuis.
32 Ne oblecteris in turbis nec in modicis :
aflidua enim est commissio illorum.
33 Ne fueris mediocris in contentione ex
fnore , & est tibi nihil in facculo : eris enim
invidus vit tu.
CAPUT XIX.
De vlno , luxuria , loqHV'iiatt , die crcdtntt , giudentt
super miquhate , odiente cvreptionem cxultame in rrutiiia,
discritime i verti/ ferT.*>td* > correptiem , fi3* bumilittu,
v- Unit ttetmii.
 510 LIBER ECCLESIA ST I Cl. Cap. XIX. & XX.
1 S~\ Perarius cbriosus , non locupletabi-
K.J cur : & qui fpernit modica , paulatlm
dccidet.
* Get. t * Vinum 8c mulicres apostatare faciunt
i. II- sapientes , 8c arguent scnsatos :
i- R'i-
it. i.
3 Et qui fe jungic fornicariis , crit nequam :
putredo & vermes hreditabunt ilium , 8c ex-
tolletur in exemplum majus , & tolletur de
numero anima ejus.
4 * Qui credit cit6 , levis corde est , &
minorabitur : & qui delinquit in animam
suam , insuper habebitur.
? Qui gaudet iniquitate , denotabitur : &
qui odit correptionem , minuetur vita : &
qui odit loquacitatem , extinguit maTItiam.
6 Qui peccat in animam suam , pnitebit :
& qui jucundatur in malitia , denotabitur.
7 Ne iteres verbum nequam & durum , &
non minoraberis.
8 Amico & inimico noli narrare sensum
tuum .- & si est tibi delictum , noli denudare.
9 Audiet enim te & custodiet te , 8c quasi
defendens peccatum odiet te , & sic .idem
tibi semper.
jo Audisti verbum adversiis proximum
tuum ? commoriatur in te , fidens quoniam
non te disrumpet.
1 1 A facie verbi parturit fatuus , tanquam
gemitus part us infantis.
1 1 Sagitta inrixa femori carnis , sic verbum
in corde stulti.
* leu. 13 * Corripe amicum , nc forte non in-
i- n- tellexerit , 8c dicat : Non feci : aut si fecerit ,
Mitth.
I*. $. ne iterum addat facere.
ie. 17. 14 Corripe proximum , ne forte non dixe-
rit : & si dixent , ne fortS iteret.
1 5 Corripe amicum : saepe enim fit com-
miffio.
1 6 Et non omni verbo credas. Est qui Iabi-
tur lingua , fed non ex animo.
* J4C. 1 7 * Quis est enim qui non deliquerit in
J.". lingua sua ? Corripe proximum antequam
commineris.
18 Et da locum timori Altisllmi : quia om-
nis sapientia timor Dei , & in ilia timere
Deum , & in omni sapientia dispofitio legis.
1 9 Et non est sapientia nequitiz discipiina :
& non est cogitatus peccatorum prudentia.
10 Est nequitia , & in ipla execratio : &
est insipiens qui minuitur sapientia.
1 1 Melior est homo , qui minuitur sapientia,
& deticiens fenfu in timore , quam qui abun-
dat fenfu , 8c transgreditur legem Altiffimi.
1 1 Est solertia certa , & ipsa iniqua.
13 Et est qui emittit verbum certum enar-
rans veritatem. Est qui nequiter humiliat fe ,
& interiora cjus plena sum dolo :
14 Et est qui se nimium submittit a multa
humilitate : & e!t qui inclinat faciem suam ,
& fingit se non videre quod ignoratum est :
j Et si ab imbecillitace virium vetetur
peccare , si invenerit tempus malefaciendi ,
maletacict.
is Ex visu cognofeitur vir , 6c ab occutsu
faciei cognofeitur scufatus,
*7 A.nictus corporis 5c risus dentium, &
ingressus hominis enuntiant de illo.
18 Est correpcio mendax in ira contume-
liosi : 8c est judicium , quod non probatur else
bonum : 6c est tacens , 8c ipfe est prudens.
C A P U T XX.
Dt orrefVoee , & ^erre, n fxnnimia : dt t itr.ti , b It-
quiet : de d.rno ^fienvi , a- jit-,i : ,:e f l]a pron.ij/ijt , <y
mtndiao : dt ,* nutt qn\ {licet mj^a tis . de dj,nt M
*ccipit>tdii , ($ jjptntia abjcofid.ta.
1 s ~\ Uam bonum est arguere , quam iraf-
V^ ci , 8c consitentem in orationc non
prohibere !.
I Concifpiscentia spadonis devirginavit ju-
venculam :
3 Sic qui facit per vim judicium iniquum.
4 Quam bonum est correptum manifeltare
pnitentiam ! sic enim eftugies voluntarium
peccatum.
j Est tacens , qui invenitur sapiens : 8z est
odibilis , qui proeax est ad loquendum.
6 Eit tacens non habens lenfuin loquelx :
& est tacens sciens tempus aptum.
7 Homo sapiens tacebit usque ad tempus:
lascivus autem , 8c imprudens non iervabunt
tempus.
8 Qui multis utitur verbis , ldet animam
suam : & qui poteitatem iibi tumit injuite ,
odietur.
9 Est proceslio in malis viro indisciplinato,
& est inventio in detrimentum.
10 Est datum , quod non est utile : & est
datum , cujus retributio duplex.
I I Est propter gloriam minoratio : & est
qui ab humilitate levabit caput.
ii Est qui multa redimat modico pretio ,
8c reitituens ea in septuplum.
13 Sapiens in verbis seipsum amabilein fa
cit : gratia? autem fatuorum estundentur.
14 Datus infipientis non ent utilis tibi:
oculi enim illius (eptemplices sunt.
1 5 Exigua dabit , 8c multa improperabit :
8c apertio oris illius inflammatio est.
16 Hodie fneratur quis , 8c eras expetit:
odibilis est homo hujuimodi.
1 7 Hatuo non erit amicus , &c non erit gra
tia bonis illius.
18 Qui enim edunt panem illius : falsa: lin
gua: sunt. Quoties , 8c quanti irridebunt eura ?
19 Neque enim quod habendum erat , di-
recto fenfu distribuit : similiter &c quod non
erat habendum.
zo Lapsus falfx linguae , quasi qui in pavi-
mento cadens : sic casus malorum festinanter
veniet.
ii Homo acharis quasi fabula Yana , in ore
indiscipl.i,atorum aflidua erit.
ii Ex
 LIBER ECCLESIA STICI, Cap.XX.&XXI. ut
it Ex ore fatui reprobabitur parabola : non 13 Consummatio timoris Dei , sapientia 8c
enim dicic illam in tempore llio. sen (us.
13 Ell qui vecatur peccare prae inopia, ic in 14 Non erudieturqui non est sapiens in bono.
requie sua stimulabitur. 1 f Est autem sapientia > qua; abundat in
14 Ell qui perdet animam suam pr confu- malo : & non est sensus ubi estamaritudo.
fione , & ab imprudenti persona perdec earn : \6 Scientia sapientis , tanquam inundati*
person* autem acceptione perdet se. abundabit , & consilium illius sicut sons vitar
tj Est qui prae confusione promittit amico, permanet.
& lucratus elt eum inimicum gratis. 17 Cor fatui quasi vas confractum , & om-
16 Opprobrium nequam in nomine menda- nem sapientiam non tenebit.
cium, & in ore indisciplinatorum affidue erit. 18 Verbum sapiens quodcumque audieric
17 Potior fur quam assiduitas viri menda- scius laudabit, & ad fe adjiciet : audivit luxu
cis. Perditionem autem ambo hreditabunt. rious , & displicebit illi , & projiciet iJiu4
18 Mores hominum mendacium sine hono- post dorsum suum.
re : & confusio illorum cum ipsis sine inter- 19 Narratio fatui quasi sarcina in via. Nam
mi slione. in labiis sensati invenietur gratia.
19 Sapiens in verbis produces scipsum , & to Os prudentis quritur in ecclesia, & ver-
homo prudens placebit magnatis. ba illius cogitabunt in cordibus suis.
30 Qui operatur terram suam , inaltabit 21 Tanquam domus exterminata , sic fatu
acervum frugum : & qui operatur justiciam, sapientia : & scientia insensati inenarrabilia
ipse exaltabitur : qui verd placet magnatis, verba.
effugiet iniquitatem. it Compedes inpedibus, stulto doctrina,
3 1 * Xenia & dona exccant oculos judi- & quasi vincula manuum super manum dex-
}. . cum , & quasi mutus in ore avertit correpcio- teram.
Dent, nes eorum. 13 Fatuus in risu exaltat vocem suam : vie
it l,
31* Sapientia absconsa & thesaurus invisus:
* Us,*. quae autem sapiens vix tacite ridebit.
41. 17.
utilitas in utrisque ? 14 Ornamentum aureum prudenti doctrina
33 Melior est qui celat insipientiam suam, & quasi brachiale in brachio dextro.
quam homo qui abscondit sapientiam suam. i j Pes fatui facilis in domum proximi : &r
C A P U T XXI. homo peritus confundetur a persona potentis.
Docet fugitnium peumum; primumiugenere , cLindeia 16 Stultus a fenestra respiciet in domum :
specie proiiiliis onus pecc-tiis.
vir autem eruditus foris stabit.
i T? Hi , peccasti ? non adjicias iteriim : fed 17 Stultitia hominis auscultare per ostium :
" & de pristinis deprecare ut tibi dimit- & prudens gravabitur contumelia.
tantur. 18 Labia imprudentium stulta narrabunt :
1 Quasi a facie colubri fuge peccata : &c si verba autem prudentium ltatera pondera-
accesseris ad ilia , sufcipient te. buntur.
3 Dentes leonis , dentes ejus , intersicien- %9 In ore fatuorum cor illorum : & in cor-
tes animas hominum. de sapientium os illorum.
4 Quasi rhomphaea bis acuta omnis iniqui- 36 Dum maledicit impius diabolum, male-
tas , plag illius non est sanitas. dicit ipse animam suam.
5 Oojurgatio & injuri annullabunt substan- 31 Susurro coinquinabit animam suam , &
tiam : & domus qua: nimislocuples est , an- in omnibus odietur : & qui cum eo manscrit,
nullahitur superbia : sic substantia superbi era- odiosus erit. Tacitus & sensatus honorabitur.
dicabitur.
CAPUT XXII.
6 Deprecatio pauperis ex ore usque ad au- De UpicUti'Me pigri , flit iniijciplintM , filiaque fittUM,
res ejus perveniet , & judicium festinatd ad- musua in luefu , docente ; auu u , mntuo ploranda ; eunt
veniet illi. fiulit nun loqueudum > de corde fiAti *c timidi ; dt [tr-
7 Qui odit correptionem, vestigium est pec- -jwd.t fiie cum tmico , & orii cuflodia.
catoris : & qui timet Deum , convertetur ad 1 IN lapide luteo lapidatus est piger , &
cor suum. _
1 omnes loquentur luper aspernationem il
8 Notus a longe potens lingua audaci : & lius.
sensatus scit labi se ab ipso. 1 De stercore bourn lapidatus est piger : &
9 Qui dificat domum suam impendiis alie- omnis qui tetigerit eum , excutiet manus.
nis, quasi qui colligit lapides suos in hyeme. 3 Confusio patris ell de filio indisciplinato :
* Supr. 10 * Stupa colsecta fynagoga peccantium, filia autem in deminoratione fiet.
. 7- & consummatio illorum flamma ignis. 4 Filia prudens haereditas viro suo. Nam quae
1 1 Via peccantium complanata lapidibus, & confundit , in contumeliam fit genitoris.
in fine illorum inferi , & tenebr , & pcen. 5 Patrem & virum confundit audax , & ab
it Qui cuilodit justitiam , cominebit fen- impiis non minorabitur : ab utrisque autem
sum ejus. islhonorabitur.
V uu
 5ii LIBER ECCLESIAS TICI, CAP.XXIL&XXni.
6 Slusica in luctu importuna narratio : fla-
gclla & doctrina in omni tempore sapientia.
7 Qui docet fatuum , quasi qui conglutinat
testam.
8 Qui narrat verbum non audienci , quasi
qui excitat dormientem de gravi somno.
9 Cum dormiente loquitur qui enarrat stul-
to sapientiam : & in fine narrationis dicit :
Quis est hie ?
* Infra. ,0 * Supra mortuum plora , defecit enim
js. is. lux ejus : & supra fatuum plora, defecit enim
fen("us.
1 1 Modicum plora supra mortuum , quo-
niam requievit.
i z Nequissimi enim nequissima vita super
mortem fatui,
* Gen. *3 * LuctuS mortui feptem dies : fatui au-
50. 1 0. tern & impii omnes dies vitae illorum.
14 Cum stulto ne multilm loquaris , &
cum infenfato ne abieris.
1 y Serva te ab illo , ut non molestiam ha-
heas , & non coinquinaberis peccato illius.
i<5NDeflecte ab illo, & invenies requiem >
& non acediaberis in stultitia illius.
17 Super plumbum quid gravabitur ? &
quod illi aliud nomen quam f'.uuus ?
*Prov. ,8 * Arenam, & (alem , & massamferri
*7' * facilius est ferre , quam hominem impruden-
tem , & fatuum , & impium.
19 Loramentum ligneum colligatum in fun-
damento xdiAcii non dissolvetur : sic & cor
consirmatum in cogitatione consilii.
to Cogitatus fensati in omni tempore , me-
tu non depravabitur.
ii Sicut pali in excelsis,& caementa sine im-
penfa posita contra faciem venti non perma-
rebunt.
n Sic & cor timidum in cogitatione stulti
contra impetum timoris non resistet.
1 3 Sicut cor trepidum in cogitatione fatui,
omni tempore non metuet , sic & qui in prac-
ceptis Dei permanet semper.
14 Pungens oculum deducit lacrymas : &
qui pungit cor , profert senfum.
^% Mittens lapidem in volatilia, dejiciet
ilia : sic & qui convitiatur amico , distolvit
amicitiam. * minans , in toto a peccato non purgabitur.
is Ad amicum etsi produxeris gladium ,
non defperes : est enim regressus. Ad amiemn
17 Si aperueris os triste , non timeas. Est
enim concordatio : excepto convitio , & im-
properio , &: superbia , & mysterii revelatio-
ne , & plaga dolosi : in his omnibus effugiet
amicus.
28 Fidem poslide cum amico in paupertate
illius , ut &: in bonis illius laereris.
19 In tempore tribulationis illius permane
illi fidelis , ut& in hsereditate' illius coh-
res sis.
30 Ante ignem camini vapor , &r fumus
ignis inaltatur : sic 3c ante sanguincm male-
dicta , & contumelix , & minz.
3 1 Amicum salutare non consundar, a facie
illius non me abfcondam : & si mala mihi
evenerint per ilium , sustinebo.
31 Omnis qui audiet , cavebit fe ab eo.
33 * Quis dabit ori meo cuftodiam , & se- *J,J"t
per labia mea signaculum certum , ut non ca- I40, '"
dam ab ipsis , & lingua mea perdat me
CAPUT XXIII.
Or.:t:o 'due sus jupeiliim , gulam g- luxui ia-n cifut-
ludo ju.jttdi uitanid , 17 iudijiiplintttut jermo -fftrtns tit-
friperiua in genera in pucjto abundtntut , |J- rmi> id.
ducens nan '< confutjno komints *d ptccami-tur ft bortaaih,
dt {trails in tduLir'u (tncitirtmibns , sf Uudt timoris Da-
mini
i rNOmine pater, & dominator vitas mea:,
D ne dcrelinquas me in coniiiio eorum :
nee sinas me cadere in illis.
2 Quis fuperponet in cogitatu meo flagella*
& in corde meo doctrinam lapientiat , ut ig-
norationibus eorum non parcant mihi, & non
appareant delicta eorum ,
3 Et ne adincrescant ignoranti meae , &
multiplicentur delicta mea , & peccata mea
abundent , & incidam in conspectu adverfa-
riorum meorum , & gaudeat super me inimi-
cus meus ?
4 Domine pater , & Deus vitx meac , ne
derelinquas me in cogitatu illorum.
y Extollentiam oculorum meofum ne dede-
ris mihi , & omne desiderium averte a me.
6 Aufer a me ventris concupiscentias , &
concubitus concupiscent!* ne apprehendant
me , & anim irreverent! & infrunitae ne tra-
das me.
7 Doctrinam oris audite filii : & qui custo-
dierit illam , non periet labiis , nee scandali-
zabitur in operibus nequiffimis.
8 In vanitate sua apprehenditur peccator, &
stiperbus Sr maledictus scandalizabitur in illis.
9 Jurationi non assuefcat os tuum , multi
enim cases in ilia.
10 Nominatio verd Dei non sit aslidua in
ore tuo , & norplnibus Sanctorum non admif-
cearis : quoniam non eris immunis ab eis.
1 1 Sicut enim fervus interrogatus aslidue,
livore non minuitur , sic omnis jurans , & no-
11 Vir multum jurans , implebitur iniqui-
tate , & non discedet a domo illius plaga.
13 Et si frustraverit , delictum illius super
ipsum erit : &c si dilsimulaverit , delinquic
dupliciter.
14 Et si in vacuum juraverit , non jusiinca-
bitur : replebitur enim retributione domus
illius.
1 5 Est & alia loquela comraria morti , non
inveniatur in haereditate Jacob.
\6 Etenim mifericordibus omnia hate au-
ferentur,, &: in delictis non volutabuntur.
17 Indiseiplinatae loquelae non assuefcat 0*
tuum : est enim in ilia verbum peccaci.
 LIBER ECCLESI AST1CI , C a p. XXIII. & XXIV 513
18 Memento patris & marris tux , in me C A P U T XXIV.
dio enim magnarorum consist is : Sapitnti* mi.l.i iuei /u:ti laudei & ongmem describit S&
19 Ne forteobliviscatur te Deus in cons- mirt *i [ui tmpUxtm mvitu , tmmt [ut dtitrin* ffUnicrt
pectu illorum , & affiduitate ttid infatuatus , ittujlrtnt.
improperium patiaris , & maluisses non nasci, i Apientia laudabit animam suam , & in
& diem nativitatis tuat maledicas. ^ Deo honorabitur , & in medio populi
* j. Rt'. io * Homo assuetus in verbis improperii , sui gloriabitur ,
7- in omnibus diebus suis non erudietur. x Et in Ecclesiis Altislimi aperiet os suum
1 1 Duo genera abundant in peccatis : & & in conspectu virtutis illius gloriabitur,
tertium adducit iram , & perditionem. 3 Et in medio populi sui exaltabitur , & in
ix Anima calida quasi ignis ardens, non ex- plenitudine sancta dmirabitur,
tinguecur donee aliquid glutiat: 4 Et in multitudine electorum habebit lau-
13 Et homo nequam in ore carnis fuse non dem , & inter benedictos benedicetur, dicens:
desinet donee incendat ignem. 5 Ego ex ore Altislimi prodivi primogenita.
Z4 Homini fornicario omnis panis dulcis , ante omnem creaturam :
non fatigabitur transgrediens usque ad rinem. 6 Ego seci in clis ut oriretur lumen indesi-
15 Omnis homo qui transgreditur lestum ciens , & sicut nebula texi omnem terram :
suum , contemnens in animam suam , & .di- 7 Ego in altislimis habitavi , & thronus
* Zsa. cens : * Quis me videt ? meus in columna nubis.
* J. 16 Tenebrac circumdant me , & parietes 8 Gyrum cli circuivi sola , & profun-
cooperiunt me , & nemo circumspicit me : dum abyfsi penetravi , in fluctibus maris am-
quern vereor ? delictorum meorum non me- bulavi ,
morabitur Altiflimus. 9 Et in omni terra steti : & in omni populo,
17 Et non intelligit qnoniam omnia videt io Et in omni gente primatum habui :
oculus illius , quoniam expellit a fe timorem 1 1 Et omnium excellentium & humilium
Dei hujusmodi hominis timor > & oculi corda virtute calcavi : & in his omnibus re
hominum rimentes ilium : quiem quxsivi , &c in hxreditate Domini mo-
18 Et non cognovit quoniam oculi Domini tabor.
multd plus lucidiores iunt super solem , cir- 1 1 Tune prarcepit , & dixit mihi Creator
cumspicientes omnes vias hominum , & pro- omnium : & qui creavit me , requievit in ta-
fitndum abysli , & hominum corda intuentes bernaculo meo ,
in absconditas partes. 1 3 Jt dixit mihi : In Jacob inhabita , & in
19 Domino enim Deo antequam crearentur, Israel hasreditare , 8r in clectis meis mitte ra
omnia sunt agnita : sic & post perfectum res- dices.
picit omnia. 14 Ab initio , & ante secula creata sum , &
30 Hie in plateis civitatis vindicabitur , & usque ad suturum seculum non desinam,& irt
quasi pullus equinus fugabitur : & ubi non habitatione sancta coram ipso ministravi.
iperavit , a-pprehendetur. 1 5 Et sic in Sion firmata sum , & in civitate
3 t Et erit dedecus omnibus , ed quod non sanctisicata similiter requievi , & in Jerusa- .
intellexerit timorem Domini. lem potestas mea.
* Lru. 31 * Sic & mulier omnis relinquens virum i<f Et radicavi in populo honorificato , &
10 10 suum , & statuens hacreditatem ex alieno ma- in parte Dei mei harreditas illius , & in pl&-
lieut. trimonio : nitudine sanctorum detentio mea.
32. 11 33 Primo enim in lege Altislimi incredibi- 17 Quasi cedrus exaltata sum in Libano ,
iis suit : sceundd in virum suum deliquit : ter- Sc quasi cypreslus in monte Sion :
tid in adulterio fornicata est , &: ex alio viro 18 Quasi palma exaltata sum in Cades , &c
filios itatuit libi. quasi plantatio rose in Jericho :
34 Hare in Ecclesiam adducetur, & in fi- 19 Quasi oliva speciosa incampis , & quasi
lios ejus respicietur. , platanus exaltata sum juxta aquam in plateis,
3 f Non tradent filii ejus radices , & rarhi zo Sicut cinnamomum , & balsamum aro-
ejus non dabunt frustum. matizans odorem dedi : quasi myrrha electa
3 (J Derelinquet in maledictum memoriam dedi suavitatem odoris.
ejus , & dedecus illius non delebitur. ii Et quasi storax , & galbanus , & ungula,
37 Et agnoscent qui derelict! sunt , quo & gutta , & quasi Libanus non incifus vapora-
niam nihil melius est quam timor Dei : 8c vi habitationem meam , & quasi balsamum
nihil dulcius , quam respicere in mandatis non millum odor meus.
Domini. ii Ego quasi terebinthus extendi ramos
3 8 Gloria magna est sequi Dominum : Ion- meos , & rami met honoris & gratiae.
gitudo enim dierum assumetur ab eo. 13 Fgo quasi vitis fructificavi suavitatem
odoris : & stores mei fructus honoris & ho-
nestatis.
V u u ij
 5i4 LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XXIV- & XXV.
*4 Ego mater pulchrae dilectionis , & timo-
SIS & agnitionis , & sanctae spei
a 5 In me gratia omnis viae & veritatis , in
me omnis spes vitae & virtutis.
*6 Transite ad me Omnes qui concupiscitis
me , & a generationibus meis implemini :
i7 Spiritus enim meus super mel dulcis ,
& hereditas mea super mel & favum.
1 8 Memoria mea in generationes seculorum.
19 * Qui edunt me , adhuc esurient : ,&
*. 15. qui bibunt me , adhuc sitient.
30 Qui audit me , non confundetur : &
qui operantur in me , non peccabunt.
3 1 Qui elucidant me , vitam aeternam ha-
bebunt.
3 1 rtec omnia liber vitae , & testamentum
Altislimi , & agnitio veritatis.
33 Legem mandavit Moyses in praeceptis
justitiarum, & hereditatem domui Jacob , &
Israel promiffiones.
34 Posuit David puero suo excitare regem
ex ipso sortissimum , & in throno honoris sc-
dentem in sempiternum.
*Gtn. 3 j * Qui implet quasi Phison sapientiam ,
2. 1 I. & sicut Tigris in diebus novorum.
3 6 Qui adimplet quasi Euphrates sensum :
* qui multiplicat quasi Jordanis in tempore
15. messis.
37 Qui mittit disciplinam sicut lucem , &
affiltens quasi Gehon in die vindemiae.
38 Qui per/kit primus scire ipsam , & in-
firmior non investigabit earn.
32 A mari enim abundavit cogitatio ejus,
& consilium illius ab abysso magna.
40 fgosapientiaeffudi flumina.
41 Ego quasi trames aquae immense de flu-
vio , ego quasi fluvii Dioryx , & sicut aqu-
ductus exivi de paradiso.
42 Dixi : Rigabo hortum meum plantatio-
num , & inebnabo prati mei fructum.
43 Et ecce factus est mini trames abundans,
& fiuvius meus appropinquavit ad mare :
44 Quoniam doctrinam quasi anrelucanum
illumino omnibus , & enarrabo illam usque
ad longinquum.
45 Penetrabo omnes inferiores partes terras,
& inspiciam omnes dormientes , & illumina-
bo omnes sperantes in Domino.
46' Adhuc doctrinam quasi prophetiam ef-
fundam , & relinquam illam quaerentibus sa
pientiam , & non desinam in progenies illo-
rum usque in aevum sanctum.
* hsra. 47 * Videte quoniam non soli mihi labora-
3). II. vi , fed omnibus exquirentibus veritatcm.
CAPUT XxV.
TrUijtue Domini placcnt , & tria qua edit ; Hovera insns.
ficabilia ; Uusiimcrii Dei i muliiri> uiqutw mir* detifimio ; ni , sic mulier linguata homini quieto.
a mulitre imiiitm feccati Cf mciiil j mutitrii domiaiu/n mn
fertvdum.
i T N tribus placitum est spiritui meo , qua*
X sum probata coram Deo , &: hominibus. magna.
1 Concordia fratrum , & amor proximo-
rum , & vir & mulier bene sibi consentientes.
3 Tres species odivit anima mea , & aggra-
vor valde animae illorum
4 Pauperem superbum:divitem mendacem :
scnem fatuum & insensatum.
j Quae in juventute tua non congregasti ,
quomodo in senectute tua invenies ?
6 Quam speciolum canitiei judicium , &
presbyteris cognoscere consilium !
7 Quam speciosa veteranis sapientia , &
gloriosis intellectus , & consiliurq !
8 Corona senum multa peritia , & gloria
illorum timor Dei.
9 Novem insuspicabilia cordis magnificavi,
& decimum dicam in lingua hominibus :
10 Homo , qui jucundatur in fil'is , vivens
& videns subverfionem inimicorum suorum.
1 1 * Beatus qui habitat cum muliere fen- * ^
fata, * He qui lingua sua non est lapsus, & qui is. :.
non servivit indignis fe. * S*p>
12 Beatus , qui invenit amicum verum , & '+'
qui enarrat juititiam auri audienti. ''J4,
13 Quammagnus, qui invenit sapientiam .",.'
& scientiam ! led non est super timentem
Dominum.
14 Timor Dei super omnia se superposuit :
1 5 Beatus homo , cui donatum est habere
timorem Dei : qui tenet ilium , cui aslimi-
labitur ?
16 Timor Dei initium dilectionis ejus : fi-
dei autem initium agglutinandum est ei.
1 7 Omnis plaga tnititia cordis est : tk om
nis malitia , nequitia mulieris.
1 8 Et omnem plagam , & non plagam vi-
debit cordis :
19 Et omnem nequitiam , & non nequi-
tiam mulieris :
2 Et omnem obductum , & non obduc-
tum odientium :
2 1 Et omnem vindictam, & non vindictam
inimicorum.
^x Non est caput nequius super caput co-
lubri :
23 Et non est ira super iram mulieris. * * ft
Commorari leoni & draconi placebit , quam *' '*
habitare cum muliere nequam.
24 Nequitia mulieris immutat saciem ejus :
& obcaecat vultum suum tanquam ursus : &
quasi saccum ostendit. In medio proximorum
ejus
25 ingemuit vir ejus , &audiens suspiravit
modicum.
2<s" Brevis omnis malitia super malitiam
mulieris , sors peccatorum cadat super illam.
27 Sicut ascensus arenosus in pedibus vetera-
28 Ne respicias in mulieris speciem , & *y,i
non concupiscas mulierem in specie. 4.*,
t-9 Mulieris ira , & irreverentia, & confusio
 LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XXVI. & XXVII. 5*5
30 Mulier si primatum habeat , contraria Dei j sic mulieris bon species in ornamen-
est viro suo. tum domus ejus.
3 1 Cor humile , & facies tristis , & plaga n Lucerna splendens super candelabrum
cordis , mulier nequam. sanctum , & species faciei super aetatem sta-
31 Manus debiles , & genua dislbluta > mu bilem.
lier qua: non beatificac virum fuum. *3 Column* aureac super bases argenteas }
* Got. 33 * A muliere initium factum est peccati , & pedes lirmi super plantas stabilis mulieris.
'' & per illam omnes morimur. 14 Fundamenta asterna supra petram so-
34 Non des aqua: tu exitum , nec modi lidam , & mandata Dei in corde mulieris
cum : nec mulieri nequam veniam pro- sanctx.
deundi. 1% In duobus contristatum est cor meum,
3f Si non.ambulaverit ad manum tuam , & in tertio iracundia mihi advenit :
confundet te in conspectu inimicorum. 16 Vir bellator deficiens per inopiam : &
16 A carnibus cuis abicinde illam } ne sem vir scnsatus contemptus :
per te abutatur. 17 Et qui transgreditur a justitia ad pecca-
CAPUT XXVI. tum , Deus paravit eum ad rhomphaeam.
Propanit vicijim Uudtt baa* mulieris , fr vituftri* m*l* 18 Du species difficiles & periculos mihi
ac Ttlotlf* : slid cusiodieaiU : trU limexdi ; duo contriji-tm. apparuerunt ? difficile exuitur negotians a ne-
tit, & due ptricuteft. gligentia : & non juitificabitur caupo a pecca-
1 \ A Aliens bona: beatus vir : numerus tis labiorum.
j\\ enim annorum illius duplex. CAPUT XXVII.
i Mulier fortis oblectac virum suum> & Ob inopiim & xmorem dtvuiarum mulxi dtlinquunt : timOT
annos vita: illius in pace implebic. Domini consumer \trii.iHdus ; ttntnio prcbut eum qui tinta-
(Mr : [tqutnit jufiiti* : inconjUmUstulti : modtfti* in vtrhit
3 Pars bona , mulier bona , in parte ti- jtrv.tnd.1 : secret* amid non reveUvdi ; dt mnuenit ocuh &
mentium Deum, dabitur viro pro factis bonis: iusniieso.
4 Divitis autem , & pauperis cor bonum , i T) Ropter inopiam multi deliquerunt : &
in omni tempore vultus illorum hilaris. J. qui quaerit locupletari , avertit oculum
$ A tribus timuit cor meum , & in quarto fuum.
facies mea metuit. i Sicut in medio compaginis lapidum palus
6 Delacuram civitatis : & collectionem figitur , sic & inter medium venditionis &
populi : emptionis angustiabitur peccatum.
7 Calumniam mendacem , super mortem , 3 Conteretur cum delinquente delictum.
omnia gravia : 4 Si non in timore Domini tenueris te ins-
8 Dolor cordis & luctus , mulier zelotypa. tanter , citd subvertetur domus tua.
9 In muliere zelotypa flagellum linguae , 5 Sicut in percussura cribri remanebit pul-
omnibus communicans. vis , sic apona hominis in cogitatu illius.
10 Sicut bourn jugum , quod movetur , 6 Vata riguli probat fornax , & homines
ita & mulier nequam : qui tenet illam } quasi justos tentatio tnbulationis.
qui aprehendit scorpionem. 7 Sicut rusticatio de ligno ostendit fructum
1 1 Mulier ebriola , ira magna : & contu- illius , sic verbum ex cogitatu cordis hominis.
melia , & turpitudo illius non tegetur. 8 Ante sermonem non laudes virum : hc
11 Fornicatio mulieris in extollentia ocu- enim tentatio est hominum.
lorum , & in palpebris illius agnoscetur. 9 Si scquaris justitiam , apprehendes illam :
* lufrx 13 * In silk non avertente se , Hrma custo- & indues quasi poderem honoris , & inhabi-
4*. . diam , ne in vent a occasione utatur se. tabis cum ea , & proteget te in scmpiternum,
14 Ab omni irreverentia oculorum ejus & in die agnitionis invenies firmamentum.
cave , & ne mireris si te neglexerit. 10 Volatilia ad sibi similia conveniunt :
I % Sicut viator sitiens , ad fontem os ape- & veritas ad eos , qui operantur illam , re-
riet , &" ab omni aqua proxima bibet , & con vertetur.
tra omnem palum scdebit , & contra omnem 1 1 Leo venationi insidiatur semper : sic pec-
sagittam aperiet pharetram donee deficiat. cata operantibus iniquitates.
\6 Gratia mulieris sedulae delectabit virum 1 1 Homo sanctus in sapientia manet sicut
suum , & ossa illius In pinguabit. sol : nam stultus sicut luna mutatur.
17 Disciplina illius datum Dei est. 1 3 In medio insensatorum serva verbum
1 8 Mulier scnsata & tacita , non est immu- tempori : in medio autem cogitantium affi-
tatio eruditae anim. duus esto.
1 9 Gratia super gratiam , mulier sancta & 14 Narratio peccantium odiosa , & risus
pudorata. illorum in deliciis peccati.
10 Omnis autem ponderatio non est digna 1 j Loquela multiim jurans, horripilatio-
continentis anim. nem capiti statuet : & irreverentia ipsius obtu-
II Sicut sol oriens mundo in altiilimis ratio aurium.
V u u iij
 S%6 L I B E R ECCLESIASTICI , Cap. XXVII. & XXVIII.
16 Effusio sanguinis in rixa superborum :
%z maledictio illorum auditus gravis.
1 7 Qui denudat arcana amici, fidem perdit,
& non inveniet amicum ad animum suum.
18 Dilige proximum , & conjungere fide
cum illo.
19 Qudd si denudaveris absconfa illius, non
persequeris post eum.
10 Sicut enim homo , qui perdit amicum
suum, sic & qui perdit amicitiam proximi sui.
x 1 Et sicut qui dimittit avem de manu sna ,
sic dereliquisti proximum tuum , & non eum
capies.
2* Non ilium scquaris , quoniam Ionge
abeft : effugir enim quasi caprea de laqueo :
quoniam vulnerata est anima ejus.
13 Ultra eum non poteris colligare. Et ma-
ledicti est concordatio :
14 Dehudare autem amici mysteria t des
perado est animae infelicis.
if Annuens oculo fabricat iniqua , & ne
mo eum abjiciet :
iff In conspectu oculorum tuorum condul-
cabit os suum, & super sermones tuos admira-
bitur : novislime autem pervertet os suum , &
in verbis tuis dabk scandalum.
27 Muka odivi , & non coarquavi ei , &
Dominus odiet ilium.
18 Qui in altum mittit lapidem , super ca-
put ejus cadet : & p!aga doloia , dololi divi
der vulnera.
3.9 Et qui foveam fod.it , incidet in earn :
& qui statuit lapidem proximo , offendet in
eo: & qui laqueum alii ponit , peribit in illo.
30 Facienti nequiflimum consilium , super
ipsum devolvetur , & non agnoscet unde ad-
Veniat illi.
31 lllusio, & improperium superborum ,
& vindicta sicut leo infidiabitur illi.
31 Laqueo peribunt qui oblectantur casu
julrorum : dolor autem consumet illos ante -
quam moriantur.
3 3 Ira & furor , utraque execrabilia sunt ,
& vir peccator continens erit illorum.
CAPUT XXVIII.
Non quxrenda v'ndiBt , fed affimsa rtonitenl* ; ah ira
c lite ctjftndum ; mat* lingue. fiV pericuU ipfius , 0- it ter
tia lirgum : tutti frfieniA tdverj its lingtuvn nejuam , ori-
tjue fmnum impmendum.
Dtut. i f~~\ Ui vindicari vult , a Domino inveniet
. JS- \^2 vindictam , & peccata illius servans
servabit.
14. t Relinque proximo tuo nocenti te : & tune
Wire.
II. js-
deprecanti tibi peccata solventur.
Rom. 3 Homo homini reservat iram , & a Deo
XI. 19. quark medelam ?
4 In hominem similem sibi non habet mise-
ricordiam , & de peccatis suis deprecatur ?
< Ipfe cum caro sit , reservat iram , & pro-
Skiationem petit a Deo ? quis exorabit pro
elictis illius ?
6 Memento noviffimorum , & define ini-
micari :
7 Tabitudo enim & mors imminent in man-
datis ejus.
8 Memorare timorem Dei , & non irafea-
ris proximo.
9 Memorare testamentum AltifEmi , & def-
pice ignorantiam proximi.
I o Abftine te a lite , & minues peccata :
I I Homo enim iracundus incendit litem, &
vir peccator turbabit amicos , & in medio
paeem habentium immktet inimickiam.
ii Secundum enim ligna sylv sic ignis
exardescit : fk secundum virtutem hominis ,
sic iracundia illius erit , & secundum subltan-
tiam suam exaltabit iram suam.
1} Certamen festinatum incendit ignem : &
lis festinans efFundit sanguinem : & lingua tes-
tificans adducit mortem.
1 4 Si sufflaveris in scintillam , quasi ignis
exardebir : & si expueris super illam , extin-
guetur : utraque ex ore proficiscuntur.
1 f Susurro & bilinguis maledictus : multos
enim turbabit pacem nabentes.
\6 Lingua tertia multos commovit , & dif-
persit illos de gente in gentem.
17 Civitates muraras divicum destruxk, &
domos magnatorum effodit.
18 Virtutes populorum concidit , fcV genres
fortes dissolvit.
19 Lingua tertia mulieres viratas ejecit , &
privavit illas laboribus suis.
20 Qui refpicit illam, non habebit requiem,
nee habebit amicum , in quo requielcat.
xr Flagelli plaga livorem facit : plaga au
tem lingua: comminuet ossa.
n Muki ceciderunt in ore gladii , fed non
sic quasi qui interierunt per linguam suam.
i j Beatus qui tectus est a lingua neqium ,
qui in iracundiam iil'ius non transivit , & qui
non attraxit jugum illius , & in vinculis ejus
non eft ligatus :
4 Jugum enim illius , jugum ferreum est:
& vinculum illius , vinculum reum eft.
15 Mors illius , mors nequiffima : & utilis
potius infernus quam ilia.
iff Perseverantia illius non permanebit , fed
obrinebit vias injuftorum : 8i in flamma sua
non comburet jutlos.
27 Qui relinquunt Deum, incident in illam,
& exardebit in illis , & non extinguerur , &
immittetur in illos quasi leo , & quasi pardus
ldet illos.
18 Sepi aures tuas spinis , linguam nequam
noli audire , & ori tuo facito oitia , & seras.
19 Aurum ruum & argentum tuum confla i
& verbis tuis facito itateram , & frarnos ori
tuo rectos :
30 Et attende ne fore labaris in lingua , &
cadas in conspectu inimicorum infidiantium
tibi , & sit caius tuus inlanabilis in mortem.
 LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XXIX. & XXX.
CAPUT XXIX,
Per ntuuwm smtvtaitmU* proxtmt , fidefqut mutuanti
str-vtni* ; & qutmquim multi /idem ftlUat > nun ttmen oi
id c.Jstndum *b tUtmtfymd , cujut latin dtftriUt : fiit-
jujfort grttit htbeuda est!j fiicftut ftrvmda : , qudut
fonsifttt muium vita hominis dijirit , & dt tutgii g- u.graiis
btjpitibus
i s\ Ui facit misericordiam , fneratur
V^ proximo suo : & qui prvalet manu ,
mandata servat.
i Fcenerare proximo tuo in tempore neces-
sitatis illius , & iterum redde proximo io
tempore suo.
3 Confirma verbum , & fideliter age cum
illo : & in omni tempore invenies quod tibi
necessarium ell.
4 Multi quasi inventionem sestimaverunt
fnus , gt przltiterunt molestiam his , qui fe
adjuverunt.
j Donee accipiant , osculantur manus dan-
tis , & in promislionibus humiliant vocem
suam :
6 Et in tempore redditionis postulabit tem-
pus , & loquetur verba taedii & murmura-
tionum , & tempus causabitur :
7 Si autem potuerit reddere , adversabitur ,
solidi vix reddet dimidium , & compucabit
illud quasi inventionem :
8 Sin autem fraudabit ilium pecunia sua ,
Jk poiiidebit ilium inimicum gratis :
9 Et convitia tk maledicta reddet illi > & pro
honore & beneficio reddet illi contumeliam.
10 Multi non causa nequitiz non feenerati
sunt , fed fraudari gratis timuerunt.
1 1 Verurruamen super humilem animo for-
tior esto, & pro eleemosyna non trahas ilium.
n Propter mandatum assume pauperem :
& propter inopiam ejus ne dimittas eum
vacuum.
1 3 Perde pecuniam propter fratrem & ami-
cum tuum : & non abscondas illam. sub lapi-
de in perditionem.
14 Pone thesaurum tuum in prceptis Altis-
simi j dz proderit tibi magis quam aurum.
I j * Conclude eleemofynam in corde pau
peris , & hare pro te exorabit ab omni malo.
Supra 1 j. 1 6 17 18 Super scutum potentis , Hi super
Janceam adversiis inimicum tuum pugnabit.
19 Vir bonus fidem facit pro proximo suo :
& qui perdideritconfusionem,derelinquet sibi.
10 Gratiam tidejussoris ne cbliviscaris : de-
dit enim pro te anirnam suam.
II Repromissorem fugit peccator &r im-
mundus.
zz Bona repromissoris sibi aferibit peccator.
ingratus senfuderelinquet liberantem se.
*3 Vir repromittit de proximo suo : &
cum perdiderit reverentiam , derelinquetur
ab eo.
14 Repromiffio nequissima multos perdidit
dir^gentes , & commovk iilos quasi fluctus
nuns.
5 17
i y Viros potentes gyrans migrare fecit , 8i
vagati sunt in gentibus alienis.
16 Peccator transgrediens mandatum Do
mini, incidet in promiflionem nequam : & qui
conatur multa agere , incidet in judicium.
17 Recupera proximum secundum virtu-
tem tuam , & attende tibi ne incidas.
'18 * Initium vitas hominis aqua & panis , * j,yr4
& vestimentum, & domus protegsns turpi- jj. 3,.
tudinem.
%9 Melior est victus pauperis sub tegmine
asserum , qosm epul splendid in peregre
sine domicilio.
30 Minimum pro magno placeat tibi , &
improperium peregrinationis non audies.
3 1 Vita nequam hospitandi de domo in do-
mum : & ubi hospitabitux , aon siducialiter
aget , nee aperiet os.
3.1 Hospitabitur , & pascet , & potabit in-
gratos , & ad hc amara audiet.
33 Transi hospes , & orna mensam : & quac
in manu habes , ciba cacteros.
34 Exi a facie honoris amicorum meorum :
neceuitudine domus mex hospitio mihi fac-
tus est frater.
3 5 Gravia hc homini habenti senfunr.Cor-
reptio domus , & improperium fneratoris.
CAPUT XXX.
fdii in iifiiflin* idactvdi , rSf qu*m fit firniciostm
illit indulgire j corporii [**iut frtjitt drviliit ; & 9ukm
fit noxi* & jugicni* homini trijiiti* , cordis vtro jiuundi-
tas ttu'am jit utitis.
1 / ~\ Ui diligit filium suum , assiduat illi
* Prm.
V^/flagella^ ut ltetur in novislimo suo 3. 4-
& non palpet proximorum oftia. e>.ij.
Qui docet silium suum , laudabitur in + Dtut,
illo , & in medio domesticorum in illo glo- 6. 7.
riabitur.
3 Qui docet filium suum , in zelum mittit
inimicum , & in medio amicorum gloriabi-
tur in illo.
4 Mortuus est pater ejus , & quasi non est
mortuus : similem enim reliquit sibi post fe.
% In vita sua vidit , & ltatus elt in illo :
in obitu suo non est contristatus , nee confu-
sus est coram inimicis.
6 Reliquit enim defensorem domus contra
inim'icos , & amicis reddentem gratiam.
7 Pro animabus filiorum colligabit vulne-
ra sua , & super omnem vocem turbabuntur
viscera ejus.
8 Equus jndomitus evadit durus , & films
remissus evadet prceps.
9 Lacta filium , & paventem te faciet : lude
cum eo , & contristabit te.
10 Non corrideas illi : ne doleas , & in
Dovislimo obliupescent dentes tui.
1 1 Non des illi potestatem in juventute , 8c
ne despicias cogitatus illius.
1 1 * Curva cervicem ejus in juventute , & * sup*
tunde latera ejus dum infans est , ne fo^ 7. ir
 .52-8 LIBER ECCLESIAST1CI,Cap.XXX.&XXXI.
induret > & non credat tibi , & erit tibi dolor
animx.
1 j Docefiiium tuum , & operare in illo,
ne in turpitudinem illius offendas.
14 Melior est pauper farms , & fortis viri-
bus , quam dives imbecillis , & flagellatus
malitil.
I f Salus animx in sanctirare justitix me
lior est omni auro & argento : & corpus vali-
dum quam census immensus.
15 Non est census super censum salutis
corporis : & non est oblectamentum super
cordis gaudium.
17 Melior est mors quam vita amara : &
requies xterna quam languor perseverans.
18 Bona abscondita in ore clauso , quasi ap-
positionese pularum circumpositx sepulchro.
19 * Quid proderit libatio idolo ? nee enim
manducabit , nee odorabit : , vidijL c\ntaminatus erubpseas. , .
xo Sic qui eft'ugatur a Domino , portans
mercedes iniquitatis :
II Videns oculis, &r ingemiscens , sicut
spado complectens virginem , & suspirans.
* Pttv. ** * Tristitiam non des animx tux , & non
affligas temetipsum in consilio tuo.
d-si| 13 Jucunditas cordis hxc est vita hominis ,
e* 17.1, & thesaurus sine defectione sanctitatis : &
exultatio viri est longxvitas.
24 Miserere animx tux placens Deo , &
contine : congrega cor tuum in sanctitate
ejus , & tristitiam longe repelle a te.
* i.CV. if* Multos enim occidit tristitia , & non
7. 10. est utilitas in ilia.
16 Zelus & iracundia minuunt dies , & ante
tempus scnectam adducet cogitatus.
27 Splendidum cor , & bonum in epulis
est : epulx enim illius diligenter fiunt.
CAPUT XXXI.
Vi^i'ia hcntjtr.ii j cogitatus prxfcitmiit > labor divitit c*
ftuptrn > iitigem auru*, \ mutti itfut m auro ; Uui Uivitis
Jine ia.i. 'iLi ; MtitftU in menfa ftrvanda ; laus (obrittatii ,
& miuptratto guU ; lam uius moiiii vini > {^ vttttperatio
immodici.
1 17 Igilia honestatis tabefaciet carnes , &
V cogitatus illius auferet somnum.
1 Cogitatus prxscientix avertit sensum , &
infirmitas gravis sobriam facit animam.
3 Laboravit dives in congregatione substan-
tix , & in requie sua replebitur bonis suis.
4 Laboravit pauper in diminutione victus ,
& in fine inops fit.
5 Qui aurum diligit , non justificabitur :
& qui insequitur conuimptionem , replebitur
ex ea.
* Su;ra 6 * Multi dati sunt in auri casus , & facta
I. ). est in specie ipsius perditio illorum.
7 Lignum offensionis est aurum sacrifican-
tium : vx illis , qui scctantur illud , & omnis
imprudens depenet in illo.
8 Beatus dives, qui inventus est sine macula :
& qui post aurum non abiit , nee speravit in
pecunia , & thesauri*.
9 Quis est hie > & laudabimus cum ? fecit
enim mirabilia in vica sua.
10 Qui probatus est in illo , & perfectus
est , erit illi gloria xterna : qui potuit trans-
gredi , & non est transgressus : facere mala ,
& non fecit :
1 1 Ided stabilita sunt bona illius in Domi
no , & eleemofynas illius enarrabit omnis
Ecclesia sanctorum.
11 Supra mensam magnam sedisti ? non
aperias super illam faucem tuam prior.
13 Non dicas sic : Multa sunt > qux super
illam sunt :
14 Memento quoniam malus est oculus
nequam.
I ? Nequius oculo quid creatum est ; ideo ab
omni facie sua lacrymabitur. Cum viderit ,
16 Ne extendas manum tuam prior , & io-
> ; ....
17 Ne comprimaris in convivio. \
18 Intellige qux suntproximi tui ex scissor '>
19 Utere quasi homo srugi his , qux tibi
apponuntur : ne , cum manducas multiim ,
odio habearis.
20 Cesta prior causa disciplinx : & noli ni-
mius esse , ne forte offendas.
II Et si in medio multorum sedisti , prior
illis ne extendas manum tuam , nee prior
poscas bibere.
22 Quam sufficiens est homini erudito vi-
num exi^uum , & in dormiendo non labora-
bis ab illo , & non senties dolorem.
1 13 Vigilia, cholera,& tortura viro infrunito:
4 Somnus sanitatis in homine parco. D01-
miet usque mane , & anima illius cum ipso
delectabitur.
25 Et si coactus fueris in edendo multiim ,
surge e medio , evome : & refrigerabit te ,
& non adduces corpori tuo infirmitatem.
16 Audi me fili , & ne fpernas me : & in
noviflimo invenies verba mea.
17 In omnibus operibus tuis esto velox , &
omnis infirmitas non occurret tibi.
18 Splendidum in panibus benedicent labia
multorum , & testimonium veritatis illius
fidele. ^
19 Nequislimo in pane murmurabit civitas,
& testimonium nequitix illius verum est.
30 Diligentes in vino noli provocare : *mul- *]M
tos enim exterminavit vinum. ,|. *
3 1 Ignis probat ferrum durum : sic vinum
corda superborum arguet in ebrietate pota-
tum.
jx qua vita hominibus vinum in sobrie-
tate : si Dibas illud moderate , eris sobrius.
33 Qux vita est ei , qui minuitur vino ?
34 Quid defraudat vitam ? Mors.
3 j * Vinum in jucunditatem creatum est , * ?jK*
& non in ebrietatem , ab initio. ' ""
16 Exultatio animx 6c cordis vinum mo
derate potatum.
37 Sanicas
 LIBER ECCLF.SIA5TICI , Cap. XXXII. & XXXIII. ji9
j 7 Sanhas est animx & corpori, sobrius po-
tws.
Prv. $8 Vinum multum potatum irritationem ,
.4 & iram , &ruinas multas facie.
19 Amaritudo animx vinum multum pota
tum.
40 Ebrietatis animosicas, imprudentis offen-
fio , minorans virtutem , & faciens vulnera.
41 In convivio vini non arguas proximum:
& non despicias eum in jucunditate illius :
4t Verba improperii non dicas illi : & non
premas ilium in repetendo.
CA PUT XXXII.
OffUium boni netans \ mayor nsttu loquatur j tacendumubi
non est q'*i audiat j )ucun iitas music* in convivio 5 ado'.escen-
ti ticendum taut tacituruitatis j difcutientLt fropria domut :
lius timorit Domini ; ptecator zitat corttftitaem ; abfquc con-
fiiio nibil agendum
i 1} Ectorem te posuerunt ? noli cxtolli: es-
iV. to in illis quasi unus ex ipsis.
I Curam illorum habe,& sic confide,& om-
ni curl tua explicita recumbe :
3 Ut larteris propter illos , & ornamentum
gratia^ccipias coronam, & dignationem con-
fequans corrogationis.
4 Loquere major natu -. decet enim te
j Primum verbum , diligenti scientid , &
non impedias musicam.
6 Ubi auditus non est , non effundas scr-
monem , & importune noli extolli in sapien-
tia tua.
7 Gemmula carbunculi in ornamento auri ,
& comparatio musicorura in convivio vini.
8 Sicut in fabricatione auri signum est fma-
ragdi , sic numerus muficorum in jucundo Sc
moderato vino.
9 Audi tacens , & pro reverentia accedet ti-
bi bona gratia.
jo Adolescens loquere in tua causa vix.
I I Si bis interrogate fueris , habeat caput
responsum tuum.
it Inmultiseito quasi infeius, & audi ta
cens simul & quxrens,
13 Inmedio magnatorum non prxfumas :
& ubi Cunt senes , non multum loquaris.
14 Ante grandinem prxibit corufeatio : &
ante verecundiam prxibit gratia , & pro reve
rentia accedet tibi bona gratia.
1 j t hora surgendi non te trices : prxeurre
autem prior in domum tuam, & illic avocare,
& illic lude ,
ig Et age conceptiones tuas > & non in de-
lictis & verbo fuperbo.
17 Et super his omnibus benedicito Domi-
num qui fecit te , & inebriantem te ab om
nibus bonis suis :
1 8 Qui timet Dominum , excipiet doctri-
nam ejus : & qui vigilaverint ad ilium > in-
yenient henedictionem.
19 Qui quxrit legem , replebitur ab ea : &
qui inudioie agit , tcandalizabitur in ea.
to Qui timent Dominum , invenient judi-
eium justum , & -justitias quasi lumen ac-
cendent,
ii Peccatorhomo vitabit correptionem, &
secundum voluntatem suatn inveniet compa-
rationem,
n Vir consilii non disperdet intelligen-
tiam , alienus 8: superbus non pertimescet ti-
morem : .>
3 Etiam postquam fecit cum eo sine con-
silio , & suis inscetationibus arguetur.
14 Fili , sine consilio nihil facias , & post
factum non peenitebis.
1 5 In via ruinx non eas , & non ofiendes in
lapides : nee credas te vix laboriosx,ne ponas
animx tu scandalum :
i6 Et a siliis tuis cave , & a domesticis tuis
attende.
17 In omni opere tub crede ex fide ani
mx tux : hoc eit enim conscrvatio manda-
torum.
1 8 Qui credit Deo , attendit mandatis: &
qui conridit in illo , non minorabitur.
CAPUT XXXIII.
LautUntur ttmeis Dominum & sapient : incnjlainii pre-
torliorum fatui : tmicus fuofannitor dies ej- temptira i Dtt
funt , qui & nliijua m creavit ac difpnit , in cujus nu-
nu <si homo ut lutum in manu figuli : mxlum centra bonum
fff'jflo ntn in vita , Jed in mate distrtbuvnU aiiis ; & ftta-
modo :ervi Jim trafiandi.
1 ' I lmenti Dominum non occurrent mala ,
J. fed in tentatione Deus ilium conservat
bit, & liberabit a malis.
2 Sapiens non odit mandata & justitias , &
non illidetur quasi in procella navis.
} Homo fenfatus credit legi Dei , & lex illi
fidelis.
4 Qui interrogationem manifestat , parabit
verbum , & sic deprecatus exaudietur , $c con-
servabit difciplinam , & tune retpondebit.
% * Prxcordia fatui quasi rota carri : & * Sw^,j
quasi axis versatilis cogitatus illius. ,|. \j^
6 Equus emissarius , sic & amicus subsanna-
tor , sub omni suprasedente hinnit.
7 Quare dies diem superat , & iterum lux
lucem , & annus annum a sole ?
8 A Domini scientia separati sunt , facto
sole , & prxceprum cultodiente.
9 Et immutavit tempora , & dies festos ip-
sorum , & in illis dies festos celebraverunt ad
horam.
I o Ex ipsis exaltavit & magnificavit Deus ,
& ex ipsis posuit in numerum dierum. Et om-
nes homines de solo, * & ex terra, unde crea- * Gai
tus est Adam 4, 7,
II In multitudine difciplinx Dominus scpa-
ravit eos , & immutavit vias corum.
it Ex ipsis benedixit, & exaltavit : &r ex
ipsis sanctificavit , & ad se applicavit : & ex
ipsis maledixit , & humiliavit , & convertit
illos a separatione ipsorum.
1 j * Quasi lutum figuli in manu ipsius, * Rnit
plasmare illud & disponere. 3. M,
X xx,
 5 30 LIBER ECCLESIASTICI , C A p. XXXIII. & XXXIV.
14 Omnes vix ejus secundum dispositionem
ejus : fie homo in manu illius qui le fecit , &
icddet illi secundum judicium luum.
1 j Contra malum bonum est , & contra
mortem vita : sic & contra virum justum pec-
cator. Et sic intuere in omnia opera Altiflimi.
Duo & duo , & unum contra unum.
16 Et ego novislimus evigilavi , & quasi qui
colligit acinos post vindemiatores.
17 in benedictione Dei & ipsc soeravi : &
quasi qui vindemiat , replevi torcular.
* Supr* 18* Respicite quoniam non mihi soli labo-
24. 47. ravi , fed omnibus exquirentibus disciplinam.
19 Audite me magnates , & omnes populi ,
& restores Ecclesiz auribus percipite.
10 Filio &: mulieri , fratri & amico non des
potestatem super te in vita tua : & non dederis
alii pofleffionem tuam : ne forte peeniteat te,
& depreceris pro illis.
t 1 Dum adhuc superes & aspiras , non im-
mutabit te omnis caro.
ix Melius est enim ut silii tfti te rogent >
quam te respicere in manus filiorum tuorum.
*3 In omnibus operibus tuis prxcellens esto.
14 Ne dederis maculam in gloria tua. In
die confummationis dierum vitx tux , & in
tempore exitus tui distribue hzreditatem
tuam.
1 5 Cibaria , & virga , & onus asino : pa-
nis , & disciplina , & opus servo.
i6 Operatur in disciplina , & quxrit requi-
escere : laxa manus illi , & quxrit libertatem :
17 Jugum & lorumcurvant collum durum>
& servum inclinant operationes affidux.
2 8 Servo malevolo tortura & compedes ,
mitte ilium in pperationem , ne vacet :
251 Mtiltam enim malitiam docuit otiositas.
30 In opera constitue eum: sic enim con-
decet ilium. Quod si non obaudierit , curva
ilium compedibus , & non amplifices super
omnem carnem : verum sine jucucio nihil fa
cias grave.
* Suff- 3 1 * Si est tibi servus sidelis > sit tibi quasi
7* ** anima tua : quasi fratrem sic eum tracta :
quoniam in sanguine animx comparasti il
ium.
3 1 Si lxseris eum injuste j in fugam con-
vertetur.
33 Et si extollens difeesserit : quern quxras ,
& in qua via quxras ilium , neicis.
C A P U T XXXIV.
Vanuis jomnhrum , Aivmitimum, augur ii, mtndaclorwn;
lam expertorum ; ieatiiuii tiraentium Dtum ; obiaiionii ini-
qutrum : fraudans pauper em j umus tdifiians , tjr alter def-
truens ; j.uiens ptcnitemiim , fr mit abstinent a (euatit.
i \ J Ana spes , & mendacium viro insen-
V sato .- & somnia extollunt impruden-
tes.
2 Quasi qui apprehendit umbram , & per-
sequitur ventum. : sic & qui attendic ad visa
mendacia.
3 Hoc secundum hoc visio somniorum:
ante faciem hominis similitudo hominis.
4 Ab immundo quid mundabitur ? & a
mendace quid verum dicetur ?
% Divinatio erroris , & auguria mendacia ,
& somnia malefacientium , vanitas est.
6 Et sicut parturientis , cor tuum phantasias
patitur. Nisi ab Altiflimo fuerit emista visita-
tio , ne dederis in illis cor tuum :
7 Multos enim errare fecerunt somnia , &
exciderunt sperantes in illis.
8 Sine mendacio consummabitur verbum
legisj & sapientia in ore sidelis complanabicur.
9 Qui "on est tentatus , quid icit > Vir in
multis expertus, cogitabit multa : & qui mul-
ta didicit , enarrabit intellestum.
10 Qui non est expertus, pauca recognofeit:
quiautemin multis factus est , multiplicat
malitiam.
1 1 Qui tentatus non est , qualia scit ? qui
implanatus est , abundabit nequitta.
11 Multa vidi errando , & plurimas verbo-
rum consuetudines.
13 Aliquoties usque ad mortem periclita-
tus sum horum causa , 2c liberatus sum gra
tia Dei.
14 Spiritus timentium Deum quxritur , &
in refpectu illius benedicetur.
I % Spes enim illorum in lalvantem illos, &
oculi Dei in diligentes fe.
16 Qui timet Dominum nihil trepidabit ,
& non pavebit : quoniam ipse est spes ejus.
j 7 Timentis Dominum beata est anima ejus.
18 Ad quem respicit , & quis est fortitudo
ejus ?
19 * Oculi Domini super timentes eum, ps*'.
protector potentix, firmamentum virtutis,te- ^
gimen ardoris , & umbraculum meridiani ,
20 Deprecatio offensionis , & adjutorium
cafus, exaltans animam, & iliuminans oculos,
dans sanitatem , & vitam, & benedictionem.
I I * Immolantis ex iniquo oblatio est ma- + ftVi
culata , & non sunt beneplacitx subsannati- , i;.
ones injustorum.
11 Dominus solus siistinentibus fe in via
veritatis & juslitix.
13 Dona iniquorum non probat Altislimus , * Pm
nee respicit in oblationes iniquorum: nee in i'1,
multitudine sacrisiciorum eorum propitiabi-
tur peccatis.
14 Qui offert sacrificium ex substantia pau-
perum , quasi qui victimat silium in conspec-
tu patris iui.
if Panis egentium vita pauperum est : qui
defraudat ilium , homo sanguinis est.
z6 Qui aufert in sudore panem > quasi qui
occidit proximum fuuni.
17 Qui efFundit sanguinem , * & qui frail- *vm.
dem facit mercenario , fratres sunt. '
28 Unus xdificans , & uuus dellruens : quid c^
:J.
prodest illis nisi labor ? 7' '
 LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XXXV. & XXXVI.
19 Unus orans , & unus maledicens : cujus
vocem exaudiec Deus ?
30 Qui baptizatur a morruo, & iterum tan-
git cum , quid proricit lavatio ilJius ?
31 * Sic homo qui jejunat in peccatis suis :
i. xx. & iterum eadem taciens , quid proficit humi-
liando fe ? orationem illius quis exaudiec ?
' CAPUT XXXV.
1*1 rum ,- aiceptum Deo jaci/icium : non Mfptrtas coram et
vacuus : primitive a-obUiioneihihri ammo tribuenit S j-icrt/i.
cinm injufium ; pauperem Ujunt , fupillum rj,- viduant la-
el )m.:iucm ex.iuilit Dominus : oratimes fstorum , & potijji-
mum je bumUiauiium audit Deus , libtrans ab ajjUgextibus ,
tjt-cuiaut reddens jtutu ofer* jut.
i f~\ Ui conservat legem , multiplicat obla-
V /_ tionem.
. Stg. * + Sacriricium salutare est attendere man-
if. u.
datis j & difcedere ab omni iniquitate.
3 Et propitiationem litare sacrificii super in-
jultkias, & deprecatio pro peccatis , recedere
ab injustitia.
4 Retribuet gratiam , qui offert similagi-
nem : & qui facit miscricordiam , offert sacri-
ficium.
j * Beneplacitum est Domino recedere ab
7.1- & iniquitate : & deprecatio pro peccatis recede
14. I 3.
re ab injustitia.
* Exod. 6 * Non apparebis ante conspectum Domi
} "$
ni vacuus.
Otut. 7 Hxc enim omnia propter mandatum Dei
It. 16. fiunt.
8 Oblatio justi impinguat altare , & odor
suavitatis est in conspectu Altislimi.
9 Sacriricium justi acceptum est , & memo-
riam ejus non obliviscetur Dominus.
10 Bono animo gloriam redde Deo : & non
minuas primitias manuum tuarum.
* *. Cor. 11 * In omni dato hilarem sac vultum
9 7. tuum,& inexultatione sanctirica decimas tuas.
*Tob. 1 1 * Da altissimo secundum datum ejus, &
4 * in bono oculo adinventionem facito manuum
tuarum.
1 3 Quoniam Dominus retribuens est , &
septies tantum reddet tibi.
14 * Noli offerre munera prava : non enim
XI. XI. suscipiet ilia.
Dtmt.
IS II.
15 Et noli inspicere sacrificium injustum ,
* DH. quoniam Dominus judex est , & * non est
lo. 17. apud ilium gloria personx.
a. Pr, is Nonaccipiet Dominus personam in pau-
7- perem , & deprecationem lxsi exaudiet.
/<* 34. 17 Non despiciet preces pupilli : nee vi-
#.
ij^.s. s. duam , si effundat loquelam gemitus.
1 8 Nonne lacrymx vidu ad maxillam des-
10. 34. cendunt>& exclamatio ejus super deducentem
Row 1. eas ?
11.
Gal.x. 6.
19 A maxilla enim ascendunt usque ad c-
Coi I. lum , & Dominus exauditor non delectabitur
in illis.
I. Pr. 20 Qui adorat Deum in oblectatione , susci-
. 17. pietur , & deprecatio illius usque ad nubes
propinquabit.
53*
ii Oratio humiliantis se , nubes penetra-
bit : & donee propinquet non consolabitur :
& non difeedet donee Altissimus aspiciat.
zt Et Dominus non elongabit , led judica-
bit justos > & saciet judicium : & Fortisiimus
non habebit in illis patientiam , ut contribu-
let dorsum ipsorum :
13 Et Gentibus reddet vindictam donee
tollat plenitudinem superborum : & sceptra
iniquorum contribulet.
14 Donee reddat hominibus secundum ac-
tus luos , & secundum opera Adx , & secun
dum prxsumptionem illius ,
i ' Donee judicet Judicium plebis fuse , &
oblectabit justos misericordii sua.
itf Speciosa misericordia Dei , in tempore
tribulationis , quasi nubes pluvix in tempore
siccitatis.
CAPUT XXXVI.
Super Israel & civiiattm Jtrujalem ivnocat Dei m'lftri-
cotdiom ; super gemes vero alienas Dei limorem ejusqut
manum,ut ipsms pottntia glor'ficetur , ipseque [olui Dem
agnoscatur ; cor inftnsatum t}/. cor pravutn j species mulitris
saciem viri exhiUrat j borne mulicris pofsejp".
1 \ A ^erere nostri Deus omnium , & ref-
iVl pice nos , & oltende nobis lucem mi-
serationum tuarum :
i Et immitte timorem tuum super Gen-
tes , quat non exquisierunt te , ut cognos-
cant quia non est Deus nisi tu , & enarrenc
magnalia tua.
3 Alleva manum tuam super Gentes alie-
nas , ut videant potentiam tuam.
4 Sicut enim in conspectu eorum sanctifica-
tus es in nobis , sic in conspectu nostro mag-
nificaberis in eis ,
j Ut cognoscant te , sicut &r nos cognovi-
mus,quoniam non est Deus prter te Domine.
6 Innova signa , & immuta mirabilia.
7 Glorifica manum , & brachium dextrum.
8 Excita surorem , & effunde iram.
9 Tolle adversarium , & afflige inimicum.
10 Festina tempus , & memento finis , ut
enarrent mirabilia tua.
1 1 In ira flamma? devoretur qui salvatur : &
qui pessimant plebem tuam , inveniant perdi-
tionem.
ri Contere caput principum inimicorum >
dicentium : Non elt alius pnrter nos.
13 Congrega omnes tribus Jacob:ut cognos
cant quia non est Deus nisi tu,& enarrent mag
nalia tua : & hreditabis eos , sicut ab initio.
14 Miserere plebi tuae , super quam invoca- * Exei.
turn est nomen tuum : & Israel * quem cox- 4. it,
quasti primogenito tuo.
1 5 Miserere civitati sanctificationis tux Je
rusalem , civitati requiei tux.
16 Reple Sion inenarrabilibus verbis tuis ,
& gloria tua populum tuum.
1 7 Da testimonium his, qui ab initio creatu-
rx tux sunt , & suscita prxdicationes , quas
locuti sunt in nomine tuo prophetx priores.
X xx ij
 S$t LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XXXVI. & XXXVII.
1 8 Da mercedem sustinentibus te , ut pro
phet* tui fideles inveniantur : & exaudi ora-
tiones servorum tuorum
* Hum. 19 * Secundum benedidtionem Aaron de
ft 24- populo tuo , & dirige nos in viam justitix , &
lciant omnes qui habitant terram , quia tu es
Deus conspector szculorum.
20 Omnem escam manducabit venter , &
est cibus cibo melior.
21 Fauces contingunt cibum fer & cor
sensatum verba mendacia.
22. Cor pravum dabit tristitiam , & homo
peritus relistet illi.
23 Omnem masculum excipiet mulier : &
est filia melior tilia.
14 Species mulieris exhilarat faciem viri
sui, & super omnem concupiscentiam hominis
superducit deiiderium.
z j Si est lingua curationis , est & mitiga-
tionis & misencordix : nonest vir illius secun
diim filios hominum.
i6 Qui possidet mulierem bonam , inchoat
possessionem : adjutorium secundum ilium est,
& columna ut requies.
27 Ubi nonest sepes , diripietur posseslio:
& ubi non est mulier , ingemiscit egens.
28 Quis credit ei , qui non habet nidum ,
& deflectens ubicumque obscuraveric , quasi
succindtus latro exiliens de civitate in civita-
tem i
C A P U T XXXVII.
Dettsttstio ficii amid vert amid He Mivts.nris : difcietio
la captandis coujiliis , 6" cum quibus confuUs , e> auibus t(
& consilium mum occultes ' lam ft uttwin -viri [anUi;vtrbum
nequam ; quatucr ex coi de oriunturUaus viri peril 1 & j'.tj 1 ca
t's : qui Jnphstice loquitur, oiiibilis est : MM ttnimem tuam;
& fists >:eq ta:> , au des Mi potcstxtti;fc> nicies <r-*{iuU.
1 s \ Mms amicus dicet : Et ego jrmicitiam
\J copulavi. Sed est amicus solo nomine
amicus. Nonne trilcitia inest usque ad mor
tem ?
i Sodalis autem & amicus ad inimicitiam
convertentur.
3 O prxsumptio nequislima , unde creata es
cooperire aridam malitia , & dolositate illius?
4 Sodalis amico conjucundatur in oblecta-
tionibus , & in tern pore tribulationis adversa-
rius erit.
j Sodalis amico condolet causa ventris , &
contra hostem accipiet scutum. ' Israel innumerabiles sunt.
6 Non obliviscaris amici tui in animo tuo ,
& non immemor sis illius in opibus tuis.
7 Noli consiliari cum eo, qui tibi insidiatur,
& a zelantibus te absconde consilium.
8 Omnis consiliarius prodit consilium , fed
est consiliarius in lemetipso.
9 A confiliario serva animam tuam. Prills
scito qux sit illius neceisitas : & ipsc enim ani
mo suo cogitabit :
i o Ne forte mittat sudem in terram , & di-
cat tibi :
1 1 Bona est via tua ; & stet e contrario vide-
re quid tibi eveniat.
1 2 Cum viro irreligioso tracta de sanctitate,
& cum injusto de justitia , & cum muliere
de ea , qux xmulatur : cum timido de bello :
cum negotiatore de trajedtione , cum empto-
re de venditionc , cum viro livido , de gra-
tiis agendis ,
1 3 Cum impio de pietate , cum inhonesto
de honestate , cum operario agrario de omni
opere ,
14 Cum operario annuali de consumma:i-
one anni , cum servo pigro de multa opera-
tione , non attendas his in omni consilio.
i j Sed cum viro sandto assiduus elto, quem-
cumque cognoveris observantem timorem
Dei,
\6 Cujus anima est secundum animam
tuam : & qui,ciim titubaveris in tenebris,con-
dolebit tibi.
17 Cor boni consilii statue tecum : nonest
enim tibi aliud pluris illo.
1 8 Anima viri sancti enuntiat aliquando ve-
ra , quam septem circumspectores ledentes in
excelso ad speculandum.
19 Et in his omnibus deprecare Altissimum,
ut dirigat in veritate viam tuam.
20 Ante omnia opera verbum verax pr-
ccdat te , & ante omnem actum consilium
stabile.
2 1 Verbum nequam immutabit cor : ex quo
partes quatuor oriuntur , bonum & malum ,
vita & mors : & dominatrix illorum est aili-
dua lingua. Est vir astutus multorum eruditor,
& animx sux inutilis est.
22 Vir peritus multos erudivit , & animx
sux suavis est.
23 Qui ibphistice loquitur, odibilis est : in
omni re derraudabitur.
24 Non est illi data a Domino gratia : om
ni enim sapientia defraudatus est.
2 j Est sapiens animx sux sapiens : & fruc-
tus Is.mis illius laudabilis.
26 Vir sapiens plebem suam erudit , & fruc-
tus scnsus illius ndeles sunt.
27 Vir sapiens implebitur benedictionibus ,
& videntes ilium laudabunt.
28 Vita viri in numero dierum : dies autem
19 Sapiens in populo hxreditabit honorem,
& nomentillius erit vivens in xternum.
50 Fili ," in vita tua tenta animam tuam : &
si suerit nequam , non des illi potestatem :
3 1 Non enim omnia omnibus expediunt , &
non omni animx omne genus placet.
32 Noli avidus esse in omni epulatione,&
non te effundas super omnem escam :
33 In multis en;m escis erit infirmitas , &
aviditas appropinquabit usque ad choleram.
34 Propter crapulam multi ohierunt : qui
autem abstinens est, adjiciet vitam.
 LIBfe ECCLESIASTICI , Cap. XXXVIII. & XXXIX- 5 3 3
C A P U T X X X V 1 1 1.
Honors mtlieum : a Deo data eft homini mtdicina \ quo.
mido agioiut ]t htfabii trg* Dtum rj- medicum ; nsormus plo-
raniius, ttmperandurn autem a triflitia qux rhonuo n vn prodefl
& tibi obtfl : jed mersineris te tuam moriturum : quiique ar-
tifex cotsjileriu ea tn quibus o;-eratur & hi necijfirii atti
tUmfunt in tomauniiate , fid m e* not prteminent digmsate
vtl /apienua
1 T_T Onora medicum propter necessitatem :
JL A ecenim ilium creavit Altirfimus.
z A Deo est enim omnis medeia , & a re-
ge accipiet donationem.
3 Disciplina medici exaltabit caput illius,
& in confpectu magnatorum collaudabitur.
4 Altissimus creavit de terra medicamenta,
& vir prudens non abhorrebitilla.
5 4 Nonne a ligno indulcata est aqua ama-
*Exid.
IJ. !} ra ?
6 Ad agnitionem hominum virtus illorum,
& dedit hominibus scientiam Altiisimus , ho-
norari in mirabilibus suis.
7 In his curans mitigabit dolorem , & un-
guentarius faciet pigmenta suavitatis , & un-
ctiones conticiet sanitatis, & non consumma-
buntur opera ejus.
8 Pax enim Dei super faciem terr.
9 , Fili in tua infirmitate ne despicias te
ipsum, fed ora Dominum, & ipfe curabit te.
3, I-
10 Averte a delicto , & dirige manus , &
ab omni deiicto munda cor tuum.
1 1 Da suavitatem & memoriam|similaginis,
& impingua oblationem , & da locum me
dico :
1 1 Etenim ilium Dominus creavit : & non
discedat a te , quia opera ejus sunt necessaria.
13 Est enim tempus quando in manus illo
rum incurras :
14 Ipsi ver6 Dominum deprecabuntur , ut
dirigat requiem eorum, & sanitatem, propter
conversationem illorum.
1 f Qui delinquit in confpectu ejus qui fe
cit eum ; incidet in manus medici.
i6 Fili , in mortuum produc lacrymas , &
quasi dira passus incipe plorare , & secundum
judicium contege corpus illius , & non despi
cias fepulturam illius :
17 Propter delaturam autem amare fer luc-
tum illius uno die , & consolare propter tris-
titiam.
1 8 Et sac luctum secundum meritum ejus
uno die , vel duobus propter detractionem.
* Prov. 19 * A tristitia enim feilinat mors , & coo-
S >, perit virtutem , & tristitia cordis flectit cer-
& 17. vicem.
**. 10 In abductione permanet tristitia : & sub-
stantia inopis secundum cor ejus.
zi Nc dederis in tristitia cor tuum, sed
repelle earn a te : & memento novislimorum,
n Noli oblivisci : neque enim est conversio,
& huic nihil proderis , & te ipsum peflima-
bis.
*3 Memor esto judicii roci : sic enim eric
& tuum : mihi heri , & tibi hodie.
14 * In requie mortui requiefcere sac me-
moriam ejus , & consolare ilium in exitu spi- IS. II.
ritus liii.
5 Sapientia scrib in tempore vacuitatis :
& qui minoratur actu , sapientiam percipiet :
qua sapientia replebitur
16 Qui tenet aratrum , & qui gloriatur in
jaculo , stimulo boves agitat , &: conversatur
in operibus eorum, & enarratioejusin filiis
taurorum.
17 Cor suum dabit ad versandos sulcos , &
vigilia ejus in l'agina vaccarum.
z8 Sic omnis saber & architectus , qui noc-
tem tanquam diem transigit , qui sculpit fig-
nacula/culptilia, & assiduitas ejus variat pic-
turam : cor suum dabit in similitudinem pic
ture , & vigilia sua perficiet opus.
15 Sic saber ferranus sedens juxta incudem,
& considerans opus ferri : Vapor ignis uret
carnes ejus, & in calore tbrnacis concertatur :
jo Vox mallei innoyat aurem ejus , & con
tra similitudinem vasis*oculus ejus.
31 Cor suum dabit in consummationem
operum,& vigilia sua ornabit in perfectionem.
3 1 Sic figulus sedens ad opus suum , con-
vertens pedibus suis rotam , qui in sollicitudi-
ne positus est semper propter opus suum , 8c
in numero est omnis operatio ejus.
33 In brachio suo formabit lutum , & ante
pedes suos curvabit virtutem suam.
34 Cor suum dabit ut consummet linitio
nem , & vigilia sua mundabit fornacem.
3 ? Omnes hi in manibus suis speraverunt ,
& unusquisque in arte sua sapiens est.
3<? Sine his omnibus non xdificatur civitas.
37 Et non inhabitabunt, nee inambulabunt,
& in ecclesiam non transilient.
3 8 Super scllam judicis non scdebunt , &
teltamentum judicii non intelligent , neque
palam facient disciplinam & judicium , & in
parabolis non invenientur :
19 Sed creaturam xvi confirmabunt , & de-
precatio illorum in operatione artis , accom-
modantes animam suam , & conquirentes in
lege Altiffimi.
CAPUT XXXIX.
Studium (apiemis , ifi/iu que fradara ofera frtwuimt per.
pemnir : Dem ie'.edicendui in operibus juts , cm mhiL occuL-
tum tft : beueiiJi) Del in bohos if in in mdos ; bonis ora.
niain bomem ce^unt , maiis its malwn , <*d qaos putsievths cf
cama sum criata
i OApientiam omnium antiquorum exquiret
O sapiens , & in prophetis vacabit.
i Narrationem virorum nominatorum con-
scrvabit , & in versutias parabolarum simul
introibit.
3 Occulta proverbiorum exquiret,& in abs-
conditis parabolarum conversabitur.
4 fn medio magnatorum ministrabit , & in
confpectu prsidis apparebit.
j In terram alienigenarum gentium percran-
Xxx iij
 5H LIBER ECCLESIASTICI, Cap. XXXIX. & XL.
siet:bona enim & mala in hominibus tcntabit.
6 Cor suum tradet ad vigilandum diluculo
ad Dominum, qui fecit ilium, & in conspectu
Altislimi deprecabitur.
7 Aperiet os suum in oratione , & pro de-
lictis fuis deprecabitur.
8 Si enim Dominus magnus voluerit , spi-
ritu intelligenti replebit ilium :
9 Et ipse tanquam imbres mittet eloquia
sapiential sux, & in oratione confitebitur Do
mino :
10 Et ipse diriget consilium ejus , & disci-
plinam , & in ablconditis fuis consiliabitur.
r 1 Ipse palam faciet disciplinam doctrin
su , Sc in lege testamenti Domini gloriabitur.
ix Collaudabunt multi sapientiam ejus, &
usque in szculum non delebitur.
13 Non recedet memoria ejus , & nomen
ejus requiretur a generarione in generationem.
14 Sapientiam ejus enarrabunt genres , &
laudem ejus enuntiabit ecclefia.
1 % Si permanserit , nomen derelinquet plus
quam mille : & si requieverit , proderit illi.
\6 Adhuc consiliabor, ut enarrem : ut furo
re enim repletus sum.
17 In voce dicit : Obaudite me divini fruc-
tus , & quasi rofa plantata super rivos aqua-
rum fructificate.
1 8 Quasi Libanus odorem suavitatis habete.
\9 Florete stores, quasi lilium, & date odo
rem , & frondete in gratiam , & collaudate
canticum , Sc benedicitc Dominum in ope-
ribus fuis.
10 Date nomini ejus magnificentiam , &
confitemini illi in voce labiorum vestrorum ,
& in canticis labiorum , & citharis ; Sc sic di-
cctis in confelsione:
* Gen. 1 1 * Opera Domini universa bona valde.
i. ji n * In verbo ejus sletit aqua sicut conge
M:c. ries : Sc in scrmone oris illius sicut excepto-
7 17. ria aquarum :
*(. 13 Quoniam in praecepto ipsius placor fit ,
S.i.
& noneit minoratio in salute ipsius.
14 Opera omnis carnis coram illo , & non
eft quidquam abfconditum ab oculis ejus.
ij A sieculo usque in srculum respicit , &
nihil elt mirabile in conspectu ejus.
i6 Non eft dicere : Quid est hoc , aut quid
est istud ? omnia enim in tempore suo qu-
rentur.
17 Benedictio illius quasi fluvius inundavit.
*Gf.
18 Quomodo cataclysinus aridam inebria-
? ". vit , sic ira ipsius gentes , qua; non exqui-
sierunt eum , nreditabit.
*lxod.
t-9 * Quomodo convertit aquas in siccita-
14. ji. tem , & ficcata est terra : & vise illius viis
illorum di recta? sunt : fie peccatoribus offen-
fiones in ira ejus.
30 Bona bonis creata sunt ab initio , sic ne-
quislimis bona & mala.
31 * Initium necelsari rei vitae homiuum,
aqua , ignis , & ferrum , sal , lac , & par.is * Sfrt
fimilagineus, & mel, Sc botrus uv, & oleum, *
& veltimentum.
3 1 Hare omnia sanctis in bona , sic & im-
piis Sc pecacoribus in mala convertentur.
33 Sunt spiritus , qui ad vindiciam creati
sunt , & in furore suo confirmaverunt tormen-
tasua.
34 In tempore consummationis effundent
virtutem , Sc furorem ejus , qui fecit illos ,
placabunt.
3 f Ignis , grando , fames , & mors , om
nia hxc ad vii idictam creata sunt :
16 Bestiarum denies , Sc scorpii , & serpen-
tes , & rhomphxa vindicans in exterminium
impios.
37 In mandatis ejus epulabuntur , & super
terram in necefsitatem prparabuntur , Sc in
temporibus fuis non praetenent verbum.
38 Propterea ab initio confirmatus sum,
& consiliatus sum , Sc cogitavi , Sc senpta
dimisi.
19 * Omnia opera Domini bona , & omne *<*.
opus hora sua subminiltrabit. ' "
40 Non est dicere : Hoc illo nequius est : Uat
omnia enim in tempore suo comprobabuntur. '
4i Et nunc in omni corde Sc ore collau
date , fie benedicite nomen Domini.
C A P U T XL.
Occupation ma^n* , ]ug'j gravi , ac oariii mistriii bom
tbiuxiuii omnia ticLuca; iniqui cum fuis divitiis citi deUndii
tans vita fibt jitjjicicuut ; variot binarioi commendat , ambui
tinea alia antesonit > laus timoris Domini 3 sac nt i,dtgets,
nic in atienam menjam rt[fiaas , a 0140 vir difciflmatiti CT
ai uditui jefetvat.
1 /^X Ccupatio magna creata est omnibus
\_J hominibus , Sc jugum grave super
filios Adam , a die exitus de ventre mains
eorum , usque in diem sepulture , in matron
omnium.
i Cogitationes eorum , & timores cordis
adinventio expectations , Sc dies hnitionis :
3 Areiidente super sedem gloriosam, usque
ad humiliatum in terra & cinere :
4 Ab co , qui utitur hyacintho , & portat
coronam , usque ad eum , qui opentur lino
crudo : furor , zelus , tumultus , fluctuatio ,
& timor mortis , iracundia perseverans , 8c
contentio ,
j Et in tempore refectionis in cubili som-
nus noins immutat lcieiitiam ejus.
6 Modicum tanquam nihil in requie , Sc
ab eo in somnis , quali in die respectus.
7 Conturbatus est in visu cordis sui , tan-
S|uam qui evaserit in die belli. In tempore
alutis lux exurrexit , & admirans ad nullum
timorem :
8 Cum omni carne , ab homine usque ad
pecus , & super peccatores septuplum.
9 * Ad hax mors , sani^uis , contentio , & *ty*
rhompha , oppreffiones , fames , 8c contri- ' ,!'
tio, ScflagelU: ^
 LIBER ECCLESIAS TICI, Cap. XL. & XLI.
* Gtn. io Super iniquos creata sunt haec omnia,*
' 10' & propter illos factus ell cataclysmus.
in " * Omnia , qu de terra sunt , in terram
* Eccli convertentur , * &c omnes aqu in mare re-
i. 7. vertentur.
1 Omne munus , & iniquitas delebitur >
& fides in sculum stabit.
13 Substanti injustorum sicut fluvius sicca-
buntur , & sicut tonitruum magnum in pluvia
perlbnabunt.
14 In aperiendo manus suas lztabitur : sic
praevaricatores in coniummatione tabescent.
I j Nepotes impiorum non multiplicabunt
xamos , & radices immund super cacumen
petr sonant.
16 Super omnem aquam viriditas, & ad
oram fluminis ante omne fnum evelletur.
17 Gratia sicut paradisus in benedictioni-
bus , & misericordia in sculum permanet.
1 8 Vita sibi sufficients operarii condulca-
bitur , & in ea invenies thesaurum.
19 Filii, &dificatio civitatis confirmabit
nomen, & super hc mulier immaculata
computabitur.
10 Vinum & musica ltificant cor : & su
per utraque dilectio sapientiae.
II Tibiae, & psalterium suavem faciunt
melodiam , & super utraque lingua suavis.
it Gratiam , & speciem desiderabit oculus
tuus , & super haec virides sationes.
13 Amicus , & sodalis in tempore conve-
nientes , & super utrosque mulier cum viro.
14 Fratres in adjutorium in tempore tribula-
tionis , & super eos misericordia liberabit.
z < Aurum & argentum est constitutio pedum :
& super utrumque consilium beneplacitum.
t<j Facukates & virtutes exaltant cor , &
super haec timor Domini.
17 Non est in timore Domini minoratio >
& non est in eo inquirere adjutorium.
18 Timor Domini sicut paradisus benedictio-
nis,& super omnem gloriam operuerunt ilium.
1? Fisi in tempore vitae tu ne indigeas :
melius est enim mori , quam indigere.
30 Vir respiciens in mensam alienam , non
est vita ejus in cogitatione vict&s. Alit enim
animam suam cibis alienis.
3 1 Vir autem disciplinatus , & eruditus cus
todies se. .
31 In ore imprudentis condulcabitur ino-
pia , & in ventre ejus ignis ardebit.
CAPUT XL I.
MemorUm martii mi est jm.trj , & (Ui non J mortem so*
wmi fed fr/iteritorum & suvrorum memento , contemns mento : de discubitu in panibus , & ab ob-
iivini difpojiiione circa te ; mitedidio manens impiot j cur fuscatione dati & accepti :
loni nommit j fapiemia & thesaurus absconditi inutilet 4
quali-er si; de pecc.nis eiubefcendum t ne facie* aver tat a
froximo , nee rejpUhl mulierem allerim , ntijue improperes lieris fornicari:& ab aversione vultuscegnati.
f jl datum.
i /^\ Mors quam amara est memoria tua , auferendo partem & non restituendo.
homiiii pacem habenti in subltantiis
suis
iectum ejus.
ns
i Viro quieto , & cujus viae direct* sunt in
omnibus , & adhuc valenti accipere cibum 1
3 O mors , bonum est indicium tuum ho-
mini indigenti , & qui minoratur viribus ,
4 Defecto aetate , & cui de omnibus cura
est , & incredibili , qui perdit patientiam !
j Noli metuere judicium mortis. Memento
qu ante te fuerunt , & qu superventura sunt
tibi , judicium a Domino omni carni :
6 Et quid superveniet tibi in beneplacito
Altiffimi ? five decem , five centum , five
mille anni.
7 Non est enim in inferno accusatio vit.
8 Filii abominationum fiunt filii peccato-
rum , & qui conversantur secus domos im
piorum.
9 Filiorum pecatorum periet hreditas , Sc
cum semine illorum assiduitas opprobrii.
I o De patre impio queruntur filii, quoniam
propter ilium sunt in opprobrio.
II V vobis viri impii , qui dereliquistis
legem Domini Altiffimi.
1 * Et si nati fuer itis , in maledictione nas-
cemini : & si mortui fueritis , in maledictio
ne erit pars vestra.
1 3 * Omnia , qu de terra sunt , in terram * supra
convertentur : sic impii a maledicto in perdi- 40. n.
tionem.
14 Luctus hominum in corpore ipsorum ,
nomen autem impiorum delebitur.
1 j Curam habe de bono nomine : hoc
enim.magis permanebit tibi , quam mille
thesauri pretiosi & magni.
16 Bon vit numerus dierum : bonum au
tem nomen permanebit in vum.
17 Disciplinam in pace conservate filii. * * Supr*
Sapientia enim abscondita, & thesaurus in- *.n
visus , qu utilitas in utrisque ?
18 Melipr est homo , qui abscondit stulti-
tiam suam , quam homo qui abscondit sa-
pientiam suam.
19 Verumtamen reveremini in his , qua:
procedunt de ore meo.
io Non est enim bonum omnem reveren-
tiam obfervare : & non omnia omnibus bene
placent in fide.
z 1 Erubescite a patre & a matre de fornicatio-
ne : & a praefidente & a potente de mendacio :
ii A principe & a judice de delicto : a sy-
nagoga & plebe de iniquitate :
13 A socio & amico de injustitia : & de
loco , in quo habitas ,
14 De furto , de veritate Dei , & testa-
if A salutantibus de silentio : a respectu mu-
zg Ne avertas faciem a proximo tuo , & ab
17 * Ne respicias mulierem alieni viri , & * Mmb.
ne feruteris ancillam ejus , neque steteris ad j. n.
 53* LIBER ECCIESI A S Tici,CARXur.&xun.
18 Abyssum , Sc cor hominum investigi-
1 8 Ab amicis dc sermonibus improperii t
& ciim dederis , ne improperes. vit : & m astutia eorum excogitavit,
C A P U T XLII. 1 9 Cognovit enim Dominus omnem scien-
Stcrirum Hen rtvelandum ; i rtfieStu p<rfon*runt & alitt tiam & inspexir, in fignum vi , annunmns
fUrijqut vttiit bic initmtrtuit ab/lineudum ; datum tjr accep qua? praeterierunt , &: qua: superventura sunt ,
turn fctibindum : dt fMicisi cu/lodi* filU , fr fuptr luxit-
rtojam firmand* cujicdia : commtrari muheri pttUuh\um ;
revelans vestigia occultorum. I
mcitor tji inter* intquitai viri quam muittr btni jacitns : 10 Non prterit ilium omnis cogitatus , &
cpn* Domini, qui m wi ttitm occutia urdium , junt non abfcondit fe ab eo ullus sermo.
ftrficln tit dejidtrabili* 1 1 Magnalia sapientiar sua: decoravit:qui est
i X T On duplices scrmonem auditus de re- ante sxculum & usque in sxculum , nequead-
J^. velatione scrmonis abfconditi , & eris jectum est ,
verc sine confusione , & invenies gratiam in n Neque minuitur,& non eget alicujus
conspectu omnium hominum : ne pro his consilio.
* trv- omnibus confundaris , * & ne accipias perso- 13 Quam desiderabilia omnia opera ejus ,
*J- ' s-: nam ut delinquas. & tanquam scintilla , qua; est considerare !
'*""
1. I7.
i De Iege Altissimi , & teslamento , & de 14 Omnia hxc vivunt , & manent in l'rcu-
r> I. judicio justisicare impium , lum,& in omni neceflitate omnia obaudiuntei.
19. 3 De verbo sociorum & viatorura , & de 1 <, Omnia duplicia , unum contra unum ,
frov. datione haereditatis amicorum , & non fecit quidquam deesle.
= 4. ^3. 4 De arqualitate stater & ponderum , de -16 Uniuscujusqucconfirmavit bona.Et quis
Jft fatiabitur videns gloriam ejus ?
3. I.
acquisitione mulcorum & paucorum ,
% De corruptione emptionis , & negotiato- CAPUT XLI1L
rum , & de multa disciplina Jiliorum, fit servo Emineatia Qrtatoris rtluttt in calwum ornttu fr pnUhri-
tvdint , nttnpt in c&!o t iu>.a , JJtllis , iridt , r.ivt , y*x~
peslimo latus sanguinare. dint , nubibus, tonitru , gelu ab aauilent , pruina , 6" ""-
6 Super mulierem nequam bonum est ri ,in aim junt plurim* gtntra btilu.it um : Unique uemo ti
fignum. Dtutn laudandum (uflicit
7 Ubi manus mult* sunt , claude , & quod- i A Ltitudinis firmamentum pulchritudo
cumque trades , numera-, & appende -.datum ejus est , species csrli in visione glo-
verd , & acceptum omne describe. ri.
8 De disciplina insensati & fatui , & de se- 1 Sol in aspectu annuntians in exitu, vas ad-
nioribus , qui judicantur ab adolescentibus : mirabile opus Excelli.
& eris eruditus in omnibus , & probabilis in 3 In meridiano exurit terram , & in cons
conspectu omnium vivorum. pectu ardoris ejus quis poterit sullinere ?
9 Filia patris abscondita est vigilia , & sol- Fornacem custodiens in operibus ardoris :
licitudo ejus aufert somnum , ne forte in ado- 4 Tripliciter sol exurens montes , radios
lescentia sua adulta efficiatur > & cum viro igneos exfurflans , & refulgens radiis suis ob-
commorata odibilis fiat : ccat oculos.
loNequando polluatur in virginitate sua, I Magnus Dominus qui fecit ilium , & in
& in paternis suis gravida inveniatur:ne forte sermonibus ejus festinavit iter.
cum viro commorata transgrediatur, aut certe 6 Et luna in omnibus in tempore suo,osten-
sterilis efficiatur. sio temporis , & fignum atvi.
1 1 Super filiam luxuriosam confirma custo- 7 A luna fignum diei festi , luminare quod
diam:ne quando faciat te in opprobrium veni minuitur in confummatione.
re inimicis , a detractione in civitate, & objec- 8 Mensis secundum nomen ejus est, crefeens
tione plebis , & confundat te in multitudine mirabiliter in confummatione.
populi. 9 Vas castrorum in excelsis , in firmamento
is Omnihomini noli intendere in specie: carli refplendens gloriose.
& in medio mulierum noli commorari : 10 Species cli gloria stellarum, mundum
13 De vestimentis enim procedit tinea , & illuminans in excelsis Dominus.
a muliere iniquitas viri. I I In verbis sancti stabuht ad judicium , &
14 Melior ell enim iniquitas viri , quam non deficient in vigiliis suis.
mulier benefaciens , & mulier confundens in n Vide arcum , & benedic eum , * qui fe- *cm-
opprobrium. cit illum:valde soeciosus est in sclendore luo. . i*
1 j Memor ero igitur operum Domini , & 15 Gyravit ccelum in circuitu gloriae luar ,
qua: vidi annuntiabo. In sermonibus Domini manus Excelsi aperuerunt ilium.
opera ejus. 14 Imperio fuo acceleravit nivem , & aecc-
16 Sol illuminans per omnia respexit, & lerat coruscationes emittere judieii stii.
gloria Domini plenum est opus ejus. 1 <, Propterea aperti sunt thesauri , & evo-
17 Nonne Dominus fecit sanctos enarrare laverunt nebul iicut aves.
omnia mirabilia sua, qua; contirmavit Domi 1 6 In magnitudine sua posuit nubes > &
nus omnipotens itabiliri in gloria sua ? confraiti sunt lapides grajidmis.
17 In
 LIBER ECCLESIAST 1CI,Cap.XLIII.&XLIV. 5:37
17 In conspectu ejus commovebuntur mon-
tes j & in voluntate ejus aspirabit Notus.
18 Vox tonitrui ejus verberabit terram ,
tempestas aquilonis , & congregatio spiritus :
19 Et sicuc avis deponens ad sedendum , as-
pergit nivem , & sicut locusta demergens des-
census ejus.
10 Pulchritudinem candoris ejus admirabi-
tur oculus , & super imbrem ejus expavescet
cor.
11 Gelu sicut salem effundet super terram t
& dum gelaverit , fiet tanquarn cacumina
tribuli.
xt. Frigidus ventus aquilo flavit , & gelavit
crystallus ab aqua , super omnem congrega-
tionem aquarum requiescet > 8c sicut lorica
induet sc aquis.
3 Et devorabit montes , & exuret descr-
tum , & extinguec viride , sicut igne.
14 Medicina omnium in festinatione nebulas:
& ros obvians ab ardore venienti humilem
efficiet eum.
if In sermone ejus siluit ventus , & cogira-
tione lua placavit abyssum , & plantavit in
ilia Dominus insulas.
zg Qui navigant mare , enarrcnt pericula
ejus : & audientes auribus nostris admirabi-
mur.
17 lllic prxclara opera , & mirabilia : va-
lia bestiarum genera , & omnium pecorum ,
& creatura belluarum.
1.8 Propter ipsura confirmatus est itineris
finis , & in sermone ejus composita sunt
omnia.
19 Multa dicemus, &c deficiemus in verbis :
consummatio autem sermonum , iple elt in
omnibus.
30 Gloriantes ad quid valebimus ? ipse
enim omnipotens super omnia opera sua.
3.1 Terribilis Dominus , & magnus vehe-
mcnter , & mirabilis potentia ipsius.
31 Glorifkantes Dominum quancumcum-
que potueritis , supervalebit enim adhuc, &
admirabilis magnificentia ejus.
33 Benedicentes Dominum , exaltace illum
quantum potestis : major enim ell omni laude.
34 Exaltantes eum replemini virtute, ne la-
boretis : non enim comprehendetis.
* Psal. 3 5 * Quis videbit eum , & enarrabit ? &
ioj. i. quis magnificabit eum iicut est ab initio ?
36 Multa abscondita sunt majora his : pau-
ca enim vidimus operum ejus.
37 Omnia autem Dominus fecit , & pie
agentibus dedit sapientiam.
CAPUTXLIV.
Laui priorMX p.nrur ac semitih eorum pritnhm in genere, illi Dominus , &: teltamentum confirmavit
iiindt no*iti*atim laudantnr Enoch Nac , vibr"hum , ati super caput Jacob.
ftila (unt promiffionti s Isaac , fy Jxob
\ T Audemus viros gloriofos , & parentes dedit illi hureditatem , & divisit illi pattern
J__no!lros in generatione sua.
* Multam glorjam fecit Dominus magnifi-i
centia sua a sxculo.
3 Dominantes in potestatibus suis, homines
magni virtute , 8cprudentia sua prxditi, nun-
tiantes in prophetis dignitatem prophetarum,
4 Et imperantes in prxsenti popuio , & vir
tute prudentix populis sanctiffima verba.
5 lnperitia sua requirentes modos musicos,
& narrantes carmina scripturarum.
6 Homines divites in virtute , pulchritudi-
nis studium habentes : pacificantes in domi-
bus suis.
7 Omnes isti in generationibus gcntis iuae
gloriam adepti sunt , & in diebus suis haben-
tur in laudibus.
8 Qui de illis nati sunt , reliquerunt nomen
narrandi laudes eorum :
9 Et sunt quorum non est memoria : perie-
runt quasi qui non fuerint : & nati sunt , quasi
non nati , & filii ipsorum cum ipsis.
10 Sed illi viri miscricordix sunt , quorum
pietates non defuerunt :
1 1 Cum semine eorum permanent bona ,
1 1 Hxreditas sancta nepotes eorum , &: in
tertamentis stetit semen eorum :
13 Et filii eorum propter illos usque in xter-
num manent : semen eorum & gloria eorum
non derelinquctur.
14 Corpora ipsorum in pace sepulta sunt ,
& nomen eorum vivit in generationem & ge-
nerationem.
1 5 Sapientiam ipsorum narrent populi , &
laudem eorum nuntiet Ecclesia.
1 6 * Henoch placuit Deo , & tranflatus est * Gen.
in paradisum , ut det gentibus pnitentiam. S. J4.
17 * Noe inventus est perfectus , juitus , & Hebr.$.
in tempore iracundix faaus est reconciliatio. +11.Gen.
1 8 Ideo dimiflum est reliquum terra: , cum 9- 9,
factum est diluvium. * tit.
19 * Testamenta sxculi posita sunt apud . >+.
illum , ne deleri pofsit diluvio omnis caro. &1. '
10 * Abraham magnus pater multitudinis Htbr. II. 7.
gentium , & non est inventus similis illi in + Get.
gloria : qui conservavit legem Excelsi , & suit 11 1.
in teltarnento cum illo. d-> j. s.
1.1 In came ejus stare fecit testamentum , Gin.
17. 4.
& * in tentatione inventus est fiJelis. * Gen.
n Ideo jurejurando dedit illi gloriam in 17 10.
Rente sua , crescere illum quasi terra: cumu- Gal 1 6.
Ium , * Gen.
13 Et ut stellas exaltare semen ejus , & hx- ii. 1.
reditare illos a mari usque ad mare , & a flu-
mine usque ad terminos terrx.
*4 Et in Isaac eodem modo fecit propter
Abraham patrem ejus.
15 Benedictionem omnium Gentium dedit
16 Agnovit eum in bencdictionibus suis , &
in tribubus duodecim.
47 Et conservavit illi homines misericor-
Yyy
 5 i* LIBER ECCLESIASTICI , Cap. XLV. & XLVI.
di,invenientesgratiam in oculis omnis carnis testimonia , & in lege sua lucem dare Israel.
CAPUT XLV. ii * Quia contra ilium steterunt alieni ,&*
Dt laudibut Moyfi , jltrm , & Pbicci : dt cm{rtgatitnt propter invidiam circumdederunt ilium homi- '* ' i
Core inttrmfta nes in deierto , qui erant cum Dathan &
i T"*\ Ilcctus Deo , & hominibus Moyses : Abiron , & congregatio Core in iracundia.
II. J. \_J cuius memoria in benedictione eir. 23 Vidit Dominus Deus , & non placuit
i Similem ilium fecit in gloria sanctorum , illi , & consumpti sunt in impetu iracundix.
& magnificavit cum in cimore inimicorum , 14 Fecit illis monstra , & confumpsit illos
& in verbis suis monstra placavit. in flamma ignis.
*Exed. ^ * Glorificavit ilium in conspectu regum , ij Et addidit Aaron gloriam , & dedit illi
.7-. & jussit illi coram populo suo , Sc ostendit illi hrreditatem , & primitias frugum terras di-
gloriam suam. visit illi.
* N*. 4 * In fide & lenitate ipsius sanctum secit z6 Panem ipsis in primis paravit in satieta-
ilium & elegit eum ex omni carne. tem : nam N sacrisicia Domini edent , qux
7- j Audivit enim eum & vocem ipsius , & dedit illi , & semini ejus.
. S.
induxit ilium in nubem. 17 Ceterum[in terra gentes non hereditabit,
6 Et dedit illi coram praecepta , & legem & pars non est illi in gente : ipse est eium
vitac Hi discipline , docere Jacob testamentum pars ejus , & hxreditas.
suum , & judicia sua Israel. 18 * Phinees films Eleazari tertjus in glo- * km.
7 Excelsum fecit Aaron fratrem ejus , & ria est , imitando eum in timorc Domini : ij.j-
similem iibi de tribu Levi : %9 Et stare in reverentia gentis : in bonitate r. Atat
8 Statuit ei testamentum aeternum , & dedit & alacritate animx lux placuit Deo pro Israel. >. it-
illi Saccrdotium gentis : & beatificavit ilium 30 Ided statuit illi testamentum pacis , prin- 51-
in gloria , cipem sanctorum & gentis suac , ut sit illi &
9 Et circumcinxit eum zona gloriac , & in- semini ejus sacerdotii dignitas in xternum.
duit eum stolam gloriae , & coronavit eum in 3 1 Et testamentum David regi filio Jesse de
vasis virtutis. tribu Juda , hxreditas ipii & iemini ejus-, uc
ioCircumpedes , & femoralia , & hume- daret fapientiam in cor nostrum judicare gen-
rale posuit ei , & cinxit ilium tintinnabulis tem fuam in juttitia , ne abolerentur bona ip-
aureis plurimis in gyro , sorum , & gloriam ipsorum in gentem eorura
* Extd ' i * Dare sonitum incessu suo , auditum ternam fecit.
at. js. facere sonitum in templo inmemoriam filiis CAPUT XLVI.
gentis suar. Li.-ii.s fosut , Ctlti & Stmuilit-
i z Stolam sanctam , auro , & hyacintho , 1 sj'Ortis in bello Jesus Nave succeslbr Moy-
_ & purpura , opus textile , viri sapientis , ju- JP si in prophetis , qui suit magnus secun
dicio & veritate praediti : dum nomen suum ,
13 Torto cocco opus artificis, gemmis pre- i Maximus in salutem electorum Dei , ex-
tiosis figuratis in ligatura auri , & opere lapi- pugnare insurgentes hostes , ut conlequeretur
darii sculptis in memoriam secundum nume- hxreditatem Israel.
rum tribuum Israel. 3 (ju.im gloriam adeptus est in tollendo
M Corona aurea super mitram ejus expres- manus suas , & jactando contra civitates
sa figno sandtitatis , & gloria honoris : opus rhomphatas ?
virtutis j & desideria oculorum ornata. 4 Quis ante ilium sic restitit ? Nam hostes
1 5 Sic pulchra ante ipsum non fuerunt talia ipse Dominus perduxit.
usque ad originem. j * An non in iracundia ejus impeditus est + r^io.
is Non ell indutus illi alienigena aliquis , Sol , He una dies facia est quasi duo .- 14. .
fed tantum filii ipsius soli , & nepotes ejus 6 Invocavit Altillimum potentem in oppug-
per omne tempus. nando inimicos undique , & audivit ilium
17 Sacrisicia ipsius consumpta sunt igne magnus & fanctus Deus in saxis grandinis
quotidie. virtutis valde fortis.
* Ltv. l8 * Complevit Moyses manus ejus, & 7 Impetum fecit contra gentem hostilem ,
1. j j. unxit ilium oleo sa.icto. &: in delcenfu perdidit contrarios ,
j 9 F^ctum est illi in testamentum arternum, 8 Ut cognofeant gentes potentiam ejus ,
& semini ejus sicut dies caeli , fungi sacerdo- quia contra Deum pugnare non est facile. Et
tio , & habere laudem , & gloriricare popu- Iccutus est a tergo potentis :
lum suum in nomine ejus. 9 Et in diebus Moysi misericordiam fecit ^ N><1
to Ipsum elegit ab omni vivente , offerre ipse, & Caleb filius Jephone , stare contra l+4%
sacrificium Deo , incensum , & bonum odo- holtem , &: prohibere gentem a peccatis , &
rem , in memoriam placare pro populo suo : perfringere murmur malitix.
ii Et dedit illi in prarceptis suis potestatem, 10 Et ipsi duo constituti , a periculo liberati
in tellamentis judscioxum > dotere Jacob siint a numcro sexcentorum miliium peditam
 LI B E R ECCLESIASTICI , Cap. XLVI. & XLVII. 5 39
nducere iilos in hacreditatem in terram, hodiernum diem contrivit cornu. ipsorum
quz manat lac & mel. usque in zternum.
irEt dedit Dominus ipsi Caleb fortitudi- 9 In omni opere dedit consefsionem Sanc
nem , &r usque in senectutem permanlit illi to , & Excelso in verbo gloriac.
virtus, ut ascenderetin excelsum terra: locum, io De omni corde suo laudavit Dominum,
& semen ip'ius obcinuit hxreditatem : & dilexit Deum , qui fecit ilium : &c dedit
it Ui viderent omnes Hlii Israel , quia bo- illi contra inimicos potentiam :
num ell obsequi sancto Deo. 1 1 Et Hare fecit cantores contra altare , &
13 Et judices singuli suo nomine , quorum in sono eorum dulces fecit modos :
non ell corruptum cor : qui non aversi sunt a 11 Et dedit in celebrationibus decus , &c
Domino , ornavit tempora usque ad consummationem
14 Ut sitmemoria ilJorum in benedictione, vita; , ut laudarent nomen sanctum Domini,
&: ossa eorum pullulent de loco suo , & amplificarent man Dei sanctitatem.
1 5 Et nomen eorum permaneat in ternum, r? * Dominus purgavit peccata ipsius , & * j.r^,
permanens ad filios illorum , sanctorum vi- exaltavit in ternum cornu ejus : & dedit illi i. ij.
rorum gloria. teilamensum regni , & fedem gloriae in Israel.
\6 Dilectus a Domino Deo suo Samuel 14 Poll ipsum surrexit filius sensatus , &
Propheta Domini , renovavit imperium , & propter ilium dejecit omnem potentiam ini-
unxit principes in gente sua. micorum.
1 7 In lege Domini congregationem judica- 1 y * Salomon imperavit in diebus pacis ,
vit , & vidit Deus Jacob , tc in side sua pro- ciii subjecit Deus omnes holies , ut conderet 1. 1.
batus ell Propheta: domum in nomine suo , & pararet sanctita
1 8 Et cognitus ell in verbis suis fidelis, qui tem in sempiternum : quemadmod(im erudi-
vidit Deum lucis : tus es in juventute tua.
19 Et invocavit Dominum omnipotentem, 16 * Et impletus es , quasi flumen , sapien-
in oppugnando holies circumilantes undique tia , & terram retexit anima tua. 4- 1.
in oblatione agni inviolaci. 17 Et replelli in comparationibus nigma-
10 Et intonuit de caelo Dominus , & in so- ta : ad insulas longe divulgatum ell nomen
nitu magno auditam fecit vocem suam , tuum , & dilectus es in pace tua.
ii ttcontrivit Principes Tyriorum, & om 18 In cantilenis , & proverbiis , & compa
nes duces Philisthiim : rationibus , & interpretationibus mirata: sunt
12 Et ante tempus finis vit fux & seculi , terra? ,
testimonium prsebuit in conlpectu Domini, & 1 9 Et in nomine Domini Dei , cui est cog-
Christi , & pecunias & usque ad calceamenta nomen , Deus Israel.
ab omni carne non accepit , &c non accusavit 10 * Collegisti quasi aurichalcum aurum, 1 R,c
ilium homo. & ut plumbum complelli argentum , "> 17.
13 Et post hoc dormivit ; & notum fecit ii Et ineiinasti femora tua mulieribus:
regi , & oilendit illi finem vitae suae , & exal- potestatem habuilli in corpore tuo ,
ravit vocem suam de terra in prophetia delere n Dedisti maculam in gloria tua , & pro-
impietatem gentis. fanalli semen tuum inducere iracundiam ad
CAPUT XLVII. liberos tuos , & incitari llultitiam tuam ,
T *udrt Nttb'.n , Duv'i'i . if Sdmnis . 1$ Ut faceres imperium bipartitum , * & * j .Rfg,
1 T) Ost haec surrexit Nathan Propheta in ex Ephraim imperare imperium durum. i*. 16.
1 a. 1. 1 diebus David. 24 Deus autem non derelinquet misericor-
i Et quasi adeps ieparatus a carne , sic Da diam suam , & non corrumpet , nee delebic
vid a filiis Israel. opera sua , neque perdet a stirpe nepotes
3 * Cum leonibus lusit quasi cum agnis : & electi sui : & semen ejus , qui diligit Domi
17-34- in ursis similiter fecit ficuc in agnis ovium in num , non corrumpet.
juventute sua. 15 Dedit autem reliquum Jacob & David
* Ut*
4 * Numquid non occidit gigantem,& abs-. de ipsa stirpe.
7-4.
tulit opprobrium de gente ? itf Et finem habuit Salomon cum patribus
1 In tollendo manum , saxo fund dejecit suis.
exurtationem Goliac : 27 Et dereliquit post fe de scmine suo, gen
6 Nam invocavit Dominum omnipotentem, tis stultitiam ,
& dedit in dextera ejus tollere hominem for- 18 Et imminurum a prudentia , Roboam ,
tem in bello , & exaltare cornu gentis su. qui avertit gentem consilio suo :
7 * Sic in decem millibus glorificavit eum, %9* Et Jeroboam filium Nabat , qui pec-
1. 7. ' & laudavit eum in benedictionibus Domini care fecit Israel , & dedit viam peccandi It. 2t.
in offerendo illi coronamglori : Ephraim , & plurima redundaveiunt peccata
8 Contrivit enim inimicos undique , & ipsorum.
exrirpavic Philillhiim. contraries usque i 30 Valdi avertcruntiUos a terra sua.
Yy,y ij
 540 LIBER ECCLESIASTICI , C a p. XLVIII. & XLIX.
3 1 - Et qusivit omnes nequitias usque dum ad clum : & sanctus Dominus Deus audivit
pen eniret ad illos desensio , 6c ab omnibus cit6 vocem ipsorum.
peccatis liberavit eos. 13 Non est commemoratus peccatorum il-
CAPUT XLVIII. lorum , neque dedit illos inimicis fuis , fed
LauAes Eli* , Etijei , Eischit! , # IjaU , quorum orauane purgavit eos in manu Isaiae sancti Propheta.
Deiti Lbtn-itti Israel ab exetitu Senn*(herib 4 * Dejecit castra Assyriorum , & contri
3. Reg. i C T furrexit Elias Propheta , quasi ignis , vit illos Angelus Domini. ! It.
17- I. _ & verbum iplius quasi facula ardebat. 1 1 Nam fecit Ezechias quod placuit Deo, TA i.i 1.
I Qui induxit in illos famem , & irritantes & fortiter ivit in via David patris sui , quam "'
ilium invidia sua pauci facti sunt. Non enim mandavit illi Isai'as Propheta magnus, & fide- ,. \u.
poterant sullinere pracepta Domini. lis in conspectu Dei. cW 7.
*i-R'g. 5 * Verbo Domini continuit coelum , & de- i6 * In diebus ipsius retrd rediit Sol , & *'
17.1. jecit de coelo ignem ter. addidit regi vitam. *j*"
*,. Reg.i. 4 Sic amplincatus est Elias in mirabilibus *i Spiritu magno vidit ultima , & consola- '
IO. 12,
fuis. Et quis poteft similiter sic gloriari tibi ? tus est lugentes in Sion. Usque in sempiter- *4.j^.
* ) Reg. 5 * Qui suitulilii mortuum ab inferis de nuin 10.11.
17. *. sone mortis in verbo Domini Dei. x8 Ostendit futura & abscondita antequam if* ii,
6 Qui dejecisti reges ad perniciem , & con- evenirent. *
fregilli facile potentiam ipibtum , 6c glorio- CAPUT XLIX.
sos de lecto iuo. De Jrfu , & a: mi amtu rei.es Juda , prater Da-Jd , E^-
7 Qui audis in Sina judicium , & in Horeb chiam , q- fajiam .jueritm pcccaio,e\ : de Jerema, k.T&.bfJe
judicia detensionis. & Zor*b*kel , /r/i fitio fojcUcc , Ncbenii , 6 , jrjtfb,
8 Qui ungis reges ad pnitentiam , & Pro- ieib , C" *w
phetas satis successores post te. i X yCEmotia Josi in compositionem odo- *"*
* 4 fcf 9 * Qui receptus es in turbine ignis , in i\\l ris facta opus pigmentarii.
2. II. cuiru equorum igneorum. i In omni ore quasi mel indulcabitur ejus
10 Qui scriptus es in judiciis temporum Ie- memoria , & ut musica in convivio vini.
* AW. nire iracundiam Domini : * conciliare cor pa- 3 Iple eit directus di vini tils in pnitentiam
4.. tris ad filium , & restituere tribus Jacob. gentis , &: tulit abominationes impietatis.
I I Beati sunt , qui te viderunt , & in ami- 4 Et gubernavit ad Dominum cor ipsius, &
citia tua decorati sunt , in diebus peccatorum corroboravit pietatem.
1 1 Nam nos vita vivimus tantum, post mor 5 Prter David , & Ezechiam , & Joiiam,
tem autem non erit tale nomen nostrum. omnes peccatum commiierunt :
H * Elias quidem in turbine tedtus est , & 6 Nam reliquerunt legern Altislimi reges
3. 11. in Eiiseo completus est spiritus ejus : in diebus Juda , 6c contempserunt timorem Dei.
fuis non pertimuit principem , & potentia 7 Dederunt enim regnum suum aliis , &
nemo vicic ilium , gloriam suam alienigengenti.
1 4 Nee superavit ilium verbum aliquod , * 8 * Incenderuntelectamsanctitatis civitatem, *4&,
13. 11. & descrtas iecerut vias ipsius inmanujeremiae. J--
& mortuum prophetavit corpus ejus.
1 5: In vita sua fecit monstra , & in morte 9 Nam male tractaverunt ilium , qui a ven-
mirabilia operatus est. tre matris consecratus est propheta, evertere,
16 In omnibus istis non poenituit populus , & eruere , & perdere , 8c iteriim xdiricare,
& non vecesserunt a peccatis fuis ulque dum & renovare.
ejeiii sunt de terra sua , & dispersi sunt in i o * Ezechiel qui vidit conspectum gloriar, *E\ti.
omnem terram : quam ostendit illi in curru Cherubim.
1 7 Et relicta est gens perpauca , &c prin- i s Nam commemoratus est inimicotum in
ceps in domo David. imbre,benefacere illis,qui ostederut rectasjvias.
18 Quidam ipsorum fecerunt quod place- 1 1 Et duodecim Prophetarum oila pullulent
ret Deo : alii autem multa commiierunt pec- de loco suo : nam corrobaverunt Jacob , 6c
cata. redemerunt se in fide virtutis.
15) Ezechias munivit civitatem suam , & 13 * Quomodd ampli'ricemus Zorobabel ! *.^.
induxit in medium ipsius aquam , & fbdit Nam & ipTe quasi signum in dextera manu , 3- *
ferro rupem , & aedificavit ad aquam puteum. 14 * Sic Sc Jesum filium Josedec ? qui in ~f^[]
* 4-R'i 20 * In diebus ipsius ascendit Sennacherib , diebus fuis dificaverunt domum , & exalta- ,*j, .
be misit Rabsacen , & sustulit manum suam verunt templum sanctum Domino , paratum !4.
contra illos , & extulit manum suam in Sion, in gloriam iempiternam. * tA.
& superbus factus est potentia sua. 15 Et Nehemias in memoria multi tempo- 1. '
x 1 Tune mota sunt corda & manus ipso ris , qui erexit nobis muros eversos , & stare
rum : JV doluerunt quasi parturientes mulieres. fecit portas 6c seras,qui erexit domos nostras.
xi Et invocaverunt Dominm misericor- 16 Nemo natus est in terra qualis Henoch :
linn , 6c expandentes manus suas , ejctuleriuit nam 8c ipie recepeus est a teru-
 LIBER ECCLESIA STICI, Cap.L.&LI.
* Gtu. 17 * Neque ut Joseph , qui natus est ho
40 4'. mo , princeps fratrum , sirmamentum gen-
*-4'.J. tis , rector fratrum , stabilimentum populi :
& *S. 5.
18 Et ossa ipsius visitaca sunt , & post mor
tem prophetaverunt.
* Gea. 4. 19 * Seth , & Sem apud homines gloriam
5. adepti sunt : & super omnem animam in ori-
<. f. gine Adam.
3'. C A P U T L.
Simifs fmiificii fiiii On:t f'*cim* wtrrtmur celtbtrri-
w : <i<.t ^fnte. 0M1 h.'binc , c> nriuftulta : dt fcjufili
Sirach bnjui lib't tucine.
*i M*- 1 Q Imon Onix filius, sacerdos magnus , qui
lh-,b 1 2. 3 m vita lua surfuliit domum , Cc in die-
7 bus liiis corroboravit templum.
2. M.
tiji. ]
1 Templi etiam aititudo ab ipso sund.ua cst,
trt. duplex xdificatio tk excelii parietes templi.
3 In diebus ipsius emanaverunt putei aqua-
rum , & quasi mare adimpleti sunt fupra mo-
dum.
4 Qui curavit gentem suam , & liberavit
cam a perditione.
% Qui prxvaluit amplificare civitatem , qui
adeptus est gloriam in conversation gentis :
& ingreslum domus 6c atrii ampliticavit.
6 Quali itella matutina in medio nebulx ,
& quail luna plena in diebus suis lucet.
7 Et quasi lbl refulgens , sic ille effulsit in
templo Dei.
8 Quasi arcus refulgens inter nebulas glo-
rix , & quali flos rolarum in diebus vernis ,
& quali iiiia qux sunt in transitu aqux >
& quali thus redolens in diebus xstatis.
9 Quali ignis ertulgens , & thus ardens in
igne.
I o Quasi vas auri solidum , ornatum omni
lapide pretioso.
I I Quali oliva pullulans , & cypressus in
altitudmem le extolleas , in accipiendo ip-
fum stolam glorix , & vestiri eum in consum-
mationem virtutis.
j i In afcenfu altaris sancti , gloriam dedit
sanctitatis amictiun.
13 In accipiendo autem partes de manu sa-
cerdotum , 8c ipse stans juxta aram. Et circa
ilium corona fratrum : quasi plantatio cedri
in monte Libano ,
14 Sic circa ilium steterunt quasi rami pal
mar , & omnes filii Aaron in gloria sua.
1 ? Oblatio autem Domini in manibus ipso-
rum , coram omni synagoga Israei : & con-
su.Ttimatione fungens in ara, amplisicare obla-
tionem excelii regis ,
\6 Porrexit manum suam in libatione , 8c
libavit de sanguine uvx.
17 Effudit in fundamento altaris odorem
divinum excellb principi.
18 Tune exclamaverunt filii Aaron, in tubis
productilibus sonuerunt , be auditam fecerunt
yocem magnam in memoriam coram Deo.
19 Tuuc omnis populus simul properaye-
541
runt , & ceciderunt in faciem super terram ,
adorare Dominum Deum suum , & dare
preces omnipotenti Deo excellb.
io Et amplificaverunt psallentes in vocibus
suis , & in magna domo auctus est sonus
suavitatis plenus.
11 Et rogavit populus Dominum excelsum
in prece , usquedum persectus est honor Do
mini , He munus luum perfecerunt.
^l Tune descendens , manus suas exrulit in
omnem congregationem fiKorum Israel dare
gloriam Deo a iabiis suis , & in nomine ip-
lius gloriari :
z j Et iteravit orationem suam , volens os-
tendere virtutem Dei.
14 Et nunc oiace Deum omnium , qui
magna fecit in omni terra , qui auxit dies
nonros a ventre matris nostrx , & fecit no-
biscum secundum suam misericordiam :
1 j Det nobis jucunditatem cordis , & fieri
pacem in diebus nollris in Israel per dies sem-
piternos j
16 Credere Israel nobiscum esse Dei miseri
cordiam , ut liberet nos in diebus suis.
17 Duas gentes odit anima mea : tertia au
tem non est gens , quam oderim :
18 Qui sedent in monte Seir , & Philistiim,
& stultus populus , qui habitat in Sichimis.
zj> Doctrinam sapientix& disciplinx scrip-
sit jn codice isto Jesus filius Sirach Jerosoly-
mita , qui renovavit sapientiam de corde suo.
30 Beatus , qui in iltis versatur bonis : qui
ponit ilia in corde suo , sapiens erit semper.
3 1 Si enim hxc fecerit , ad omnia valebit :
quia lux Dei , vestigium ejus est.
. C A P U T LI.
Dei Uus , ex-tltitio & g^tiixrttm nB'.n.
1 f~*\ Ratio filii Jelu Sirach : Confitebor tibi
\_J Domine rex , & collaudabo te Deum
salvatorem meum.
1 Confitebor nomini tuo : quoniam adjutor
& protector factus es mihi ,
3 Et liberasti corpus meum a perditione , a
laqueo lingux iniqux > & a Iabiis operantium
mendacium , & in conspectu astantium factus
es mihi adjutor.
4 Et liberasti me secundum multitudinem
misericordi nominis tui a rugientibus , prx-
paratis ad elcam ,
5 De manibus qurentium animam meam ,
& de portis tribulationum qux circumdede-
runt me :
9 A preflura flammx , qux circumdedit me,
& in medio ignis non sum x'duatus :
7 De altitudine ventris inferi , & a lingua
coinquinata , & a verbo mendaeii , a regc
iniquo , & a lingua injusta :
8 Laiidabit usque ad mortem anima mea
Dominum , .
9 Et vita mea appropinquans erat in inf^i-
no deorsum.
Yyy "j
 54t LIBER ECCLES IASTICI. Cap. LT.
10 Circumdederunt me undique, & non erat
qui adjuvaret. Refpiciens eram ad adjutorium
hominum , & non erat.
1 1 Memoraras fum mifericordiar tua: Domi
ne , & operationis tuae , quae faeculo funt j
i Quoniam eruis fuftinentes te Domine,
& liberas eos de manibus gentium.
13 Exaltafti iuper terram habitationem
meam , & pro morte defluente deprecaras
fum.
14 Invocavi Dominum patrem Domini
mei , ut non derelinquat me in die tribula-
tionis meae , & in tempore fuperborum fine
adjutorio.
1 5 Laudabo nomen mum aflidu , & col-
laudabo illud in confeffione , & exaudita eil
oratio mea.
ig Et liberafti me de perditione , & eri-
puifti me de tempore iniquo.
17 Proptere confitebor , Sc laudem dicam
tibi , & benedicam nomini Domini.
18 Cum adhuc junior eifern, priufqum
oberrarem , quarfivi fapientiam palam in ora-
tione mea.
19 Ante templum poftulabam pro illa , &
uCque in noviffimis inquiram earn. Et efflo-
ruit tanquam praecox uva ,
10 Lztatum eil cor meum in ea. Ambula-
vit pes meus iter rectum , juventute mea
inveftigabam earn.
it Indinavi modic aurem meam , & ex-
cepi illam.
Multam inveni in mcipfo fapientiam >
& multihn profeci in ea.
13 Danti mihi fapientiam , dabo glomm.
14 Confiliatus fumenim ut facerem illam:
zelatus fum bonum , & non confundar.
if Colluctata eft anima mea in illa , 8c in
faciendo earn confirmaras fum.
Manus meas extendi in airain , 8c infi-
pientiam ejus luxi.
7 Animam meam direxi ad illam , & in
agnkione inveni earn.
18 PoTedi cum ipfa cor ab initio : propter
hoc non derelinquar.
19 Venter meus conturbaras eft quirendo
illam : proptere bonam poffidebo 1-
nem.
30 Dedit mihi Dominus linguam merce-
dem meam : 8c in ipfa laudabo cum.
3 1 Appropiate ad me indofti , 8c congre
gate vos in domum difciplinae.
3* Quid adhuc retardatis ? 6c quid dicitisin
his ? aiiimae velln litiunt vehementer.
33 Aperui os meum , & locuras fum :
Comprate vobis fine argento >
34 Et collum veftrum fubjicite jugo , &
fufcipiat anima veftra difciplinam : in proxi
mo eft enim invenire earn.
3f Videre oculis veftris , quia modicum
laboravi , 8c inveni mihi multam requiem.
36 Aflumite difciplinam in multo numero
argenti , 6c copiofum aurum poffidete in ea.
37 Laetetur anima veftra in mifericordia
ejus , 8c non confundemini in laude ipfius.
38 Operamini opus veftrum ante tempus ,
8c dabit vobis mercedem veilram in tem
pore fuo.-
 543

PROPHETIA
I S A I .
CAPUT PRIMUM.
T.MPI75 ^UO PROPHETS/IT I^jirvl5 SUPER JUDAM FT JERUSALEM.
Qua obfuam ingratitudinem aliaqut fcelera , omni pnarum genere a Deo percujj'a , non eft ad
turn reverfa : quamobrem dieit mtstrrimam imminert ipji desolationem : victim* & solemnita.
tct ipsiui rejiciuntur , & quidfacere debeat ut in gratiam a Deo recifiatur : rursum ob d( fe Wa
nem apriftina virtute in varia feccata , gravem vindittam , if futuram tandem iffiut liber a-
tionem ,& infelicioremstatumrestitutionem vaticinatur.
I S I O Isaiae filii Amos , quam vi- bularetis in atriis meis ?
dit super Judam & Jerusalem in 13 Ne offeratis ultra sacrificium frustra :
diebus Oziae , .Joathan , Achaz & incensum abominatio est mihi. Neomeniam ,
3 Ezechi , regum Juda. & sabbatum , & festivitates alias non feram ,
i Audite cacli , & auribus percipe terra , iniqui sunt ctus vestri :
quoniam Dominus locutus est. Filios enutrivi, 14 Calendas vestras, & solemnitates vestras,
Hi exaJtavi : ipfi autem spreverunt me. odivit anima mea : facia sunt mihi molesta >
3 Cognovit bos possessorem suum , & asinus laboravi sustinens.
praescpe Domini sui : Israel autem me non i j Et cum extenderitis manus vestras ,
cognovit , & populus meus non intellexit. avertam oculos meos a vobis : & cum multi-
4 Vat genti peccattici , populo gravi iniqui- plicaveritis orationem , non exaudiam : * ma *hfr
tate , semini nequam , filiis sceleratis : dere- nus enim vestrae sanguine plenae sunt. 59 J.
liquerunt Dominum , blasphemaverunt sanc 16 * Lavamini , mundi estote, auferte ma Per,
tum Israel , abalienati sunt retrorsum. lum cogitationum vestrarum ab oculis meis I.
j Super quo percutiam vos ultra ; addentes quiescite agere perverse ,
praevancationem ? omne caput languidum , & 17 Discite benefacere : quxrite judicium ,
omne cor mrens. subvenite oppreflb , judicate pupillo, defendi-
6 Atlanta pedis usque ad verticem , non est te viduam.
in eo lanitas : vulnus , & livor , & plaga ru 1 8 Et venite , & arguite me , dicit Domi
mens , non est circumligata , nee curata me- nus : si fuerint peccata veilra ut coccinum ,
dicamine , neque fota oieo. quasi nix dealbabuntur : & si fuerint rubra
* ifr* 7 * Terra veitra descrtaj civitates vestrac quasi vermiculus , velut lana alba erunt.
3. succensac igni : regionem vestram coram vobis 1 9 Si volueritis , & audicritis me , bona
aheni devorant , 6c desolabitur sicut in vasti- terr comedetis.
tate hostili. - to Quod si nolueritis , & me ad iracundiam
8 Et derelinque.ur filia Sion ut umbraculum provocaveritis , gladius devorabit vos , quia
in vinea , 6c licut tugurium in cucumerario , os Domini locutum est.
& licut civitas quae vattatur. z 1 Quomodo sacta est meretrix civitas fide-
>f Ram.
9 * Nisi Dominus exercituum reliquiflet lis , plena judieii ?" justitia habitavit in ea ,
nobis semen , * quasi Sodoma luissemus , & nunc autem liomicidae.
s
19-
Gn. quasi Gomorrha similes eisemus. ii Argenrum tuum versum est in scoriam :
9- -4- 10 Audite vetbum Domini principes Sodo- vinum tuum miitum est aqua.
morum , percipite auribus legem Dei nostri , 23 Principes tui infideles , soeii furum : om-
populus Gomorrh. nes diligunt munera , scquuntur rctributiones.
* ftrtn, 1 1 * Quo mihi multitudinem victimarum 'Pupillo non judicant : & causa vidu non jtrem.
6. lO. veilrarum , dicit Dominus ? plenus sum. ingreditur ad illos. j. i.
~1mos. Holocaulla arietum , be adipem pinguium , 14 Propter hoc ait Dominus Deus exerci-
i- . & sanguinem vkulorum , 6c agnorum , & tuu,n fortis Israel : Heu , consolabor super
hircorum , nolui. hostibus meis , & vindicabor de inimicis''meis.
iz Cum venhetis ante conspectum meum , *<' Et convertam manum meam ad te , &
quis quxsivit hxc de manibus vestris , ut am- wcoquam ad purum scoriam tuam , 6c au-
 544 PROPHETIA ISA I, Cap I. II. & III.
feram omne stannum tuum.
^6 Et restituam judices tuos ut fuerunt
prius , & consiliarios taos ficuc antiquitils :
port hacc vocaberis civitas justi , urbs fidelis.
17 Sion in judicio redimetur , & reducent
earn in justitia :
18 Et conteret lceIestos,& peccatores simul:
& qui dereliquerurit Dominumj consumentur.
X9 Confundentur enim ab idolis , quibus
facrificaverunt:& erubescctis super hortis,quos
elegeratis ,
30 Cum fueritis velut quercus de fluentibus
foliis , & velar horrus absque aqua.
3 1 Et erit fortitudo vestra , ut favilla stupa:,
& opus vellrum quasi scintilla : & succendetur
utrumque simul , & non erit qui extinguat.
C A P U T II.'
jld momem dnn&t Domini fiatm mu antes , frit Sion
txibit lex, nee tdtrk btllo moltstabnur : dooms 1 et 0 Jacob ob
idoUtrimrs ,trwiiiam & reliqiia fceltra abjicitfur ; J'upcibi
humiliibf.mur, & J- Us Domi*u< exalt ibuur.
i\7 Erbum , quod vidit isaias, nlius Amos,
V super Juda & Jerusalem.
* Micb
2 * Et erit in noviffimis diebus prparatus
4. 1. mons domus Domini in vertice montium , &
elevabitur super colles , & fluent ad eum om-
nes genres.
3 Et ibunt populi multi , & dicent : Venite
8c ascendamus ad montem Domini, & ad do-
inum Dei Jacob , & docebit nos vias siias , &
mbulabimus in scmitis ejus : quia de Sion
txibit lex , & verbum Domini de Jerusalem.
_^ Et judicabit Genres , & arguet populos
[Tmultos : & conflabunt gladios luos in vome-
'~res , & lanceas suas in falces : non levabit
.gens contra gentem gladium , nee exercebun-
tur ultra ad prxlium.
5 Dornusjacobvenite,&ambulemusinlumi-
ne Domini.
6 Projecisti enim populum tuum , domum
Jacob : quia repleti sunt ut olim , &r augures
habuerunt ut Philiilhiim , & pueris alienis ad-
hajserunt.
7 Repleta est terra argento & auro : & non
est finis thesaurorum ejus :
8 Et repleta est terra ejus equis : &r innume-
rabiles quadrig ejus. Et repleta est terra ejus
idolis : opus manuum suarum adoraverunt ,
quod secerunt digiti eorum.
9 Et incurvavit se homo , & humiliatus est
vir : ne ergo dimittas eis.
I o Ingredere in petram , & abscondere in
fosla humo a facie timoris Domini , & a glo
ria majestatis ejus.
I I Oculi sublimes hominis humiliati funt ,
&r incurvabitur altitudo virorum : exaltabitur
autem Dominus solus in die ilia.
1 i Quia dies Domini exeremium super om-
nem superbum , & excelsum , & super omnem
arrogantem : & humiliabitur.
15 Et super omnes cedros Libani sublimes ,
& erectas , & super omnes quercus Basan..
14 Et super omnes montes excelsos , & su
per omnes colles elevatos.
I j Et super omnem turrim excelsam, & su
per omnem murum munitum.
16 Kt super omnes naves Tharsis , & super
omne , quod visu pulchrum est.
i 7 Et incurvabitur sublimitas hominum , &
humiliabitur altitudo virorum , & elevabitur
Dominus solus in die ilia :
18 Et idola penitus conterentur :
19 * Et introibunt in speluncas petrarum , * '1'
8i in voragines terra; a facie formidinis Domi- '* \.
ni> & a gloria majestatis ejus > cum lurrexerit ,,
percutere terram. Jftukf.
10 In die ilia projiciet homo idola argenti .
sui , & simulachra auri sui , qux secerat sibi
ut adoraret, talpas, $c vespertiliones.
u Et ingredietur scisturas petrarum , & in
cavernas saxorum a facie formidinis Domini ,
& a gloria majestatis ejus , cum surrexerit
percutere terram.
ii Quiescite ergo'ab homine , cujus spirirus
in naribus ejus elt , quia excelius reputatus est
ipfe.
C A P U T III.
Tutur*Jud*orwn ab fua peccatd trrvis afllicfiti sti deferti',
fa- puerorum atque tffetoiKAtwum domitum : jetiJiM [u etio
rum arguu : iitm Ju^erbiata & tutiojam U.ciitiam Jiltatum
Sion in t^nimin am verttndtim pr*d*cit.
i r? Cce enim dominator Dominus exerci
se tuum auferet a Jerusalem , & a Juda
validum & fortem , omne robur panis, & om
ne robur aqu :
i Fortem , & virum bellatorem , judicem ,
6 prophetam , & ariolum , !k senem :
3 Principem super quinquaginta , & hono-
rabilem vultu , & consiliarium , Sc fapienrem
de Architectis , & prudentem eloquii myltici.
4 Et dabo pueros principes eorum , 6c eife-
minati dominabuntur eis.
5 Et irruet populus , vir ad virum, & unus-
quisque ad proximum suum : rumultuabirur
puer contra senem, & ignobiiis contra nobiie.
6 Appvehendet enim vir fratrem suum do-
mesticum patris sui:Vestimentum tibi est,prin-
ceps elto noltcr,ruina autem hasc sub manu tua.
7 Relpondebit in die ilia , dicens : Non sum
medicus , & in domo mea non est panis , ne-
que vestimentum : nolite constituere me prin
cipem populi.
8 Ruit enimjerusalem,& Judas concidit:quia
lingua eorum & adinventiones eorum contra
DorninUjUt provocarent oculos majestatis ejus.
9 Agnitio vultus eorum respondit eis : &
peccatum suum quasi Sodoma prdicaverunr,
nee absconderunt : v animae eorum , quo-
niam reddita sunt eis mala.
io Dicite jiulo quoniam ben , quoniam
fructum adinventionum suarum comedet.
I I V* Lnpio in malum : retributio enim
manuum
 PROPHETIA 1SAI, Cap. III. IV. & V.
roanuum clus fietei, . mantis in nocte : super omnem enim gloriarn
ix Populum meum exactores luii Ipohave-
runt , & mulieres dominate sunt eis. Popule
rneus, qui te beatum dicunt, ipsi te decipiunt,
& viam grelsuum tuorum diffipant.
n Stat ad judicandum Dominus , & star ad
judicandos populos.
14 Dominus ad judicium veniet cum scni-
bus populi sui , & principibus ejus : vos enim
depasti eliis vineam , 8c rapina pauperis in
domo vestra.
1 5 Quare atteritis populum meum , & fa-
cies pauperum commolitis , dicit Dominus
Deus exercituum ?
16 Et dixit Dominus : Pro eo qudd elevat
sunt siliae Sion, & ambulaverunt extento collo,
& nutibus oculorum ibant , & plaudebant ,
^mbulabant pedibus suis , 8c composito gra-
du incedebant :
17 Decalvabit Dominus verticem filiarum
Sion , & Dominus crinem earum nudabit.
1 8 In die ilJa auferet Dominus orname'n-
turn calceamentorum , 8c lunulas ,
19 fct torques , &c monilia , 8c armillas , &
mitras ,
ro Et difcriminalia , & periscelidas , 8c mu-
renulas , & olfactoriola , 6c insures ,
x 1 Et annulos , & gemmas in fronte pen-
dentes ,
xi Et mutatoria > & palliola, & linteafhi-
na , 8c acus ,
xj Et specula, & sindones , & vkws , &
theristra.
X4 Et erit pro suavi odore stor , & pro
zona funiculus , & pro crispanti crine calvi-
titim , &: pro fascia pcctorali cilicium.
t< Pulcherrimi quoque viri tui gladio ca
veat , & fortes tui in prael'o.
xf -t mac-rebunt atque lugebunt port* ejus?'
& desolata in terra sedebit.
C A P U T IV.
Sesiem mutter* s <w*"i ma-aurn afferent : lerntrn Domini
fxaliibhur : y- reliquix If.ti. ubltitis e-tn.m joitUbus j'tMC
stint , mr^Na^ua fecttriiue rj* 'elnitate a{ji<trHtt'r.
i F? T apprehendent feptem mulieres virum
!_ unum in die ilia , dicentes : Panem no
strum comedemus, & vestimentis nostris ope-
riemur : tantummod6 invocetur nomen tuum
super nos , aufer opprobrium nostrum.
x In die ilia erit germen Domini in magni-
iicentia , &c gloria , 8c fructus terra sublimis ,
& exultatio his , qui falvati fuerint de Israel.
3 Et erit : Omms qui relictus fuerit in Sion,
& residuus in Jerusalem , sanctus vocabitur ,
omnis qui scriprus eit in vita in Jerusalem.
4 Si abluent Dominus fordes filiarum Sion ,
& sanguinem Jerusalem laverit de medio ejus
in spiritu judieii , 8c spiritu avdoris.
*, Et creabit Dominus super omnem locum
Montis Sion , & ubi invocatus tst , nubcm per
.diem , & fumum 8c splcndorem ignis flam-
54?
protectio.
6 Et tabernaculum erit in umbraculum diet
ab a-stu , 8c in lecuritatem , 8c absconsionem
a turbine , & a pluvia.
CAPUT V.
Sub figur* vine* sl:rdis in iitej,mtm tradi:* prophettt
judieiUM tf dc^eruo&.th JuAtorum, iftrunique feccata deferi-
bumur ; tvtrnia in coaduntutdis ftjs.jjieniliui : ebriefs &
con$emft'4s Jc:tMM Dei; injerni dilna.ua \ humilmio jufer-
bo.um , er ttiijui Dei ; ftUi'uat tjuoque j Ji-imni , ej- v
diverjti ptuanrum gen.niui dtn.tnnaiur : e*" fijjium in tut.
ti(i:bui eltvandum iomrtt Judstot
1 f~^ Anta.bo dilecto meo canticum patruelis _
V> mei vmeac fuse. Vinea facta est dileito '"*"'
meo in cornu hlio olei. Mn'h
x Et sepivit earn , & lapides elegit ex ilia , *,'. ,j,,
& plantavit earn ejectam, & aediticavit turjim
in medio ejus , & torcular extxuxii in ea : &c
expectavit ut faceret uvas , & fecit labruscas.
3 Nunc ergo habitatores Jerusalem , & viri
Juda , judicate inter me & vineam meam.
4 Quid est quod debui ultra facere vine
meae , Se non teci ei ? an quod expectavi ut fa
ceret uvas j & fecit labrutcas ?
j Et nunc ostendam vobis quid ego faciam
vine mex , auferam sepem ejus , ,& erit in
direptionem : diruam maceriam ejus , 8c eric
in conculcationem.
6 Et ponam earn desertam:non putabitur, &
non fodietur:& ascendCt vepres & fpinac:& nu-
bibus mandabo ne pluant uip'er earn imbrem.
7 Vinea enim Domini exercituum , domus
Israel est : & vir Juda germen ejus delectabi-
le : & expectavi ut faceret judicium , & ecce
iniquitas : & justitiam , & ecce clamor.
8 V qui conjungitis domum ad domum ,
&: agrum agro copulatis usque ad terminum
loci : nuniquid habiwbitis vos soli in medio
terra: ?
9 In auribus meis sunt hate , dicit Dominus
exercituum. Nifi domus mulr defertx fue
rint grandes , &r pukhrx ablque habitatore.
10 D^cem enim jugera vinearum facient
lagunculam unam, & trigrnta rriodii sementis
facient modios tres.
n Va: qui consurgitis man^ ad ebrieratem
fectandam , &> potandum usque ad vesperara
ut vino ariluetis.
ix CicHara , & lyra , &r tympanum ,; & ti
bia , *v vinum in conviviis veilris : & opus
Domini non respicitis , nee opera manuum
ejus consideratis.
13 Propterea captivus ductus est populus
meys , qpia non habuit feiennam , 8c nobiles
ejus interierunt fame ; & multitudo ejus siti
exaruit.
14 Propterea dilatavit infernus animam
suam , 8c aperuit os fuum absque ullo termi- .
no : Sc dependent fortes ejus,8c populus ejus/
8c sublimes , gloriosique ejuad eum.
1 j Et iucurvabitur homo , & humiliabitur
Z z&
 54<J PROPHETIA ISAl , Cap. V. VI. & VII.
vir j & oculi sublimium deprimentur.
16 Et exaltabitur Dominus exercituum in
judicio , & Deus lanctus ianctificabitur in
juiiitia.
1 7 Et pascentur agni juxta ordinem suum ,
& deserra in ubertatem versa adven comedent.
18 Vac quitrahitis iniquitatem infuniculis va-
nitatis , & quasi vinculum plaultri peccatum.
19 Qui dicitis : Festinet , & citd veniat opus
ejus , ut videamus : & appropiet , & veniat
consilium sancti Israel , & sciemus illud.
20 V qui dicitis malum bonum , & bonum
malum : ponerrtes tenebras lucem , & lucem
teuebras : ponentes amarum in duke , & dul-
ce in amarum.
* trtv. 11 *Vae qui sapientes estis in oculis vestris }
3. 7. & coram vobismetipsis prudentes.
Rom. ii Var qui potentes eltis ad bibendum vi-
1 ' '* nnm , & viri fortes ad miscendam ebrietatem.
23 Qui justificatis impium pro muneribus ,
& jultkiam justi aufertis ab eo.
24 Propter hoc , sicut dsvorat stipulam lin
gua ignis , & calor flammae exurit ; sic radix
eorum quasi favilla erit , & germen eorumut
pulvis alcendet. Abjecerunt enim legem Do
mini exercituum , & eloquium sancti Israel
blasphemaverunt.
2 5 Idc6 iratus est furor Domini in populum
suum , & extendit manum suam super eum ,
& percuffit eum : & conturbati sunt montes ,
& facta sunt morticinia eorum , quasi stercus
in medio platearum. In his omnibus non est
aversus furor ejus , fed adhuc manus ejus
xtenta.
1.6 Et elevabit signum in nationibus procul ,
& sibilabit ad eum de sinibus terrx : & ecce
festinus velociter veniet.
27 Non est deficiens , neque laborans in eo :
ston dormitabit , neque dormiet, neque solve-
tur cingulum renum ejus, nee rumpetur corri-
gia calceamenti ejus.
28 Sa^itt ejus acutx , & omnes arcus ejus
extents Ungulae equorum ejus ut silex , & ro-
t ejus quasi impetus tempestatis.
29 Rugitus ejus ut leonis , rugiet ut catuli
leonum : & frendet , & tenebit pra-dam : &
amplexabitur , & non erit qui eruat.
30 Et sonabit super eum in die ilia sicut so-
iritus maris : aspiciemus in terram , & ecce te-
nebrar tribulationis , & lux obtenebrata ell in
caligine ejus.
C A P U T VI.
IsaUi-viii Domini maje/late condemn u s, auii ttourit
fed mundfh hbiis suit offers fe *d frtdicandnm* : pradirita'r
txutt 'ndui popuL-is ujq<,e i dt^Uiionem civittium Jud*, &
j ui q:t* dc-Jicla erat lutr/ra ro*fdtnio.
. . a, , . ,.w. , 1 1 N anno , quo mortuus est rex Ozia
yas , vi-
fY*,^***5 i ili J di Hominum scdentem super <SfiL lium ex-
1 Jj^^t^ /celsum & elevatum : & ea qu sub ipsoeran;
Jf* l+XJ? uti.>/'replebant temphim.
y f 1 Seraphim stabafit super illud , sex. al
urn , & sex al alteri : duabus velabant faciem
ejus , & duabus velabant pedes ejus , & dua
bus volabant.
3 Et clamabant alter ad alterum , & dice-j*** J^'a
bant : * San&us , sanctus , fanfifcus , Dominus^j*^ '
Deus exercituum , plena est omnis terra glo- 4- ^t^Jil
ria ejus. 7^
4 tt commota sunt stiperliminaria cardinum
a voce clamantis , & domus repleta est sumo.
5 Et dixi : V mihi , quia tatui , quia vir
pollutus labiis ego sum , & in medio populi
polluta labia habentis ego habito , m regem
Dominum exercituum vidi ocuhs mcis.
6 Et volavit ad me unus de Seraphim , &
in manu ejus calculus , quem forcipe tulerat
de altari.
7 tt tetigit os meum , & dixit : Ecce teti-
git hoc labia tua , & auferetur iniquitas tua ,
v peccatum tuum mundabitur.
8 Et audivi vocem Domini dicentis : Quem
mittam ? & quis ibit nobis ? Et dixi : hece
ego , mitte me.
9 Et dixit : Vade , & dices populo huic : * * "*
Audite audientes, & nolite intelligere : & vi- J^1*
dete visionem , & nolite cognolcere. 4, lt,
10 Excxca cor populi hujus , & aures ejus /..
aggrava:& oculos ejus claude : ne forte videat > ">
oculis suis , & auribus suis audiat , ix corde 7"*
suo intelligat , & convertatur , be sanem eum. 'Jg
1 1 Et dixi : Usquequo Domine ? Et dixit : \x_ ,j.
Donee desolentur civitates absque habitatore, r.*.
& domus sine homine , & terra relinquetur >' *
deserta.
i2Et!onge faciet Dominus homines , &
multiplicabitur qu derelidta fuerat in medio
terr.
13 Et adhuc in ea decimatio , & converte-
tur , & erit in oltensionem sicut terebinthus }
& sicut quercus , qu expandit ramos fuos j
semen sanctum erit id , quod steterit inea.
C A P U T VII.
Ob\ffjL i Sjtij & ab Ijr.iet ferusalfi. I;.iixs j'Ofih't'i ill
non prtviiituroi , dmque mfio ^icb-'jjig'yi it na,i>.ti wr-
ginetn pasicuram slut , cujus Komen k'',anuvl : f>-4.du~itet
delerucncm 2 rtul fr giayijjiwtm Jui* ajJliSli mm ax jOltw-
dmem
i "TJ' T sactum est in diebus Achaz filii Joa- 4 j^
I_> than , filii Ozi regis Juda , afeendit i. j.
Rasin rex Syria: , & Phacee , filius Romeliac
rex Israel , in Jerusalem , ad praeliandum con
tra earn : & non potuerunt denellare earn.
2 Et nuntiaverunt domui David , dicentes .
Requievit Syria super Ep.;ra'm,& commotum
est cor ejus , &: cor populi ejus , sicut mOYen-
tur ligna sylvarum a facie venti.
3 Et dixit Dominus ad Isaiam : Egredere
in occursutn Achaz tu , & qui derelictus est
Jasub filius tuus , ad extremum aqua-ductiis
piscinae superioris in via Agri fulionis.
4 Et dices ad eum : Vide ut siless : noli ti-
mere, Sc cor tuum ne formidet a duabus cau-
dis titionum fumigancium istorum in ira in-
 PROPHETIA 1SAI > Cat- VII. & VIII.
roris TUsin regis Syrix , & filii Romelix :
% Eo qudd consilium inierit contra te Syria
in malum Ephraim>& filius Romelix,dicentes:
6 Ascendamus ad Judam , & suscitemus
eum , tk- avellamus eum ad nos , & ponamus
regem in.inedio ejus filium Tabeel.
7 Hxc dicit Dominus Deus : Non stabit , &
non erit iltud :
8 Sed caput Syrix Damascus , & caput Da-
masci Rasin : & adhuc scxaginta, & quinque
anni , & desinet Ephraim efle populus :
9 Et caput Ephraim Samaria , & caput Sa
maria: filitis Romelix. Si non credideritis, non
permanebitis.
io Et adjecit Dominus loqui ad Achaz,
dicens :
1 1 Pete tibi signum a Domino Deo tuo in
profundum inferni , five in excelsum supra.
1 1 Et dixit Achaz : Non petam , & non ten-
tabo Dominum.
1 3 Et dixit : Audite ergo domus David :
Numquid parum vobis est , molestos else ho-
minibus , quia molesti ellis & Deo meo ?
14 Propter hoc dabit Dominus ipsc vobis
* Umh. signum. * Ecce virgo concipiet , & pariet fi-
2i. Hum , & vocabitur nomen ejus Emmanuel.
IjKd 1 5 Butyrum & mel comedet , ut sciat re-
*" "' probare malum , & eligere bonum.
\6 Quia antequam sciat puer reprobare ma
lum , & eligere bonum , derelinquetur terra ,
quam tu detestaris a facie duorum regum suorsi.
17 Adducet Dominus super te , & super po-
pulum tuum , & super ilomum patris tui dies,
qui non venerunt a diebus separationis
Ephraim a Juda cum rege Aisyriorum.
1 8 Et erit in die ilia : Sibilabit Dominus
muse* , qux est in extremo fluminum gyp-
ti , & api , qua: est in terra Assur ,
15 Et venient , & requiescent omnes in
torrentibus vallium , & in cavernis petrarum ,
& in omnibus frutetis ,~&c in univerhs forami-
nibus.
io In die ilia radet Dominus in novacula
conducta in his , qui trans flumen sunt , in re
ge Aisyriorum , caput & pitos pedum , &
barbain univeriam.
r 1 Et erit in die ilia : Nutriet homo vac-
cam bourn , & duas oves >
zi Et pr ubertate lactis comedet butyrum :
butyrum enim & mel manducabit omnis qui
relictus fuerit in medio terra:.
i j Et erit in die ilia : Omnis locus ubi fue-
jrint mille vites , mille argenteis , in spinas &
in vepres erunt.
*4 Cum sagittis & arcu ingredientur illuc :
vepres enim & spinx erunt in universa terra.
15 Et omnes montes, qui in sarculo sarrien-
tur , non veniet illuc terror spinarum & ve-
prium , & erit in pascua bovis , He in concul-
cationem pecoris.
547
CAPUT VIII.
Jabttur Ij'aUi in tibro jerbere nomen pucri Hifcituri pr*.
diet! tega Iji ail fr SyriA dtjtruendt ; fuitque affticiionint
if fstur.im a Deo libtrsthiwn , Lcet multi tx Judi cijuri
fint : jubtt Ligari icftmor.ium & Itgtmfi^wtri, fubjiciem <{U*
immiveint main retedentibus a It^e.
1 O1 T dixit Dominus ad me : Sume tibi fi-
l_y brum grandem , & scribe in eo stylo
hominis : Veiociter spolia detrahe , citd prx-
dare.
I Et adhibui mihi testes fideles , Uriam &-
cerdotem , &: Zachariam filium Barachix :
3 Et accesli ad prophstislam , & contepit >
& peperit filium. Et dixit Dominus ad me :
Voca nomen ejus , Accelera spolia detrahere :
Festina prardari.
4 Quia antequam sciat puer vocare patrem
suum 6c matrem suam , auferetur fortitudo
Damasci , & spolia Samaria: coram rege Assy-
riorum .
5 Et adjecit Dominus loqui ad me adhuc
dicens :
6 Pro eo qudd abjecit populus iste aquas
Siloe , qua: vadunt cum silentio , & assumpsic
magis Rasin , & filium Romeli :
7 Propter hoc ecce Dominus adducet super
eos aquas fluminis fortes & multas , regem
Aisyriorum , & omnem gloriam ejus : & af-
cendet super omnes rivos ejus , & fluet super
universas ripas ejus ,
8 Et ibit per Judam , inundans , & tran-
siens usque ad collum veniet. Et erit extensio
alarum ejus , implens latitudinem terras tux >
6 Emmanuel.
9 Congregamini populi , & vincimini , 8s
audite universe proculterrx : confortamini,8c
vincimini , accingite vos ik vincimini :
10 Inite consilium, & dislipabitur : loquimi-
ni verbum , & non fict : quia nobiscum Deus.
I I Hax enim ait Dominus ad me : Sicut in
manu forti erudivit me , ne irem in via popu
li hujus , dicens :
n Non dicatis conjuratio : omnia enimqux
loquitur populus iste, conjuratio est : & timo-
rem ejus ne timeatis , neque paveatis.
13 Dcminum exercituum ipsum sanctificate:
ipse pavor vester , & ipse terror vester.
1 4 Et erit vobis in sauctih"cationem:*In lapi- * Lue.
dem autem offensionis , & in petram scandali '- 54
duabus domibus Israel ; in laqueum & in mi- *"*
nam habitantibus Jerusalem. *^ *0.
1 5 Et ossendent ex eis plurimi , & cadent , ^ fi>
& conterentur , & irretientur , &r capientur.
1 6 Liga teftimonium , signa legem in disci-
pulis meis.
1 7 Et expectabo Dominum , qui abscondit
faciem suam a domo Jacob , & prxstolabor
eum.
1 8 Ecce ego & pueri mei , quos dedit mi
hi Dominus in signum , & in portentum Is
rael a Domino exercituum , qui habitat in
monte Sion.
Zs ij
 J48 vPROPHETlA IS AI, Cap. IX. & X.
1 9 Et cum dixerint ad vos : Quaerite apy-
thonibus > & a divinis , qui strident in incan-
tationibus suis : Numquid non populus a Deo
suo requiret , pro vivis a mortuis ?
10 Ad legem magis , & ad testimonium.
Qudd si non dixerint juxta verbum hoc , non
erit eis matutina lux.
ii Et transibit per earn, corruet, & esuriet :
& cum esurierit , irascetur , & maledicet re-
, gi suo , & Deo suo , & suspiciet sursum.
ix Et ad.terram intuebitur , & ecce tribu-
latio & tenebr , dissolutio & angustia , & ca-
ligo persequens , & non poterit avolare de
angustia sua.
C A P U T IX.
Fiticiiian tie Cbrijli nniviia'.e, ipsivfque itiptritmultipli-
titido : de L&crttiont suite k regtbu Ifrul fr Syri* , quo
rum ngnirum, (j. prxjtitim regni Israel aX Dexm nine no-
I(J i grcvijjimas cxdes itittjl'r.tque dtjiiia prtdiat.
lUtt.i,. i pRimo tempore alleviata est terra Zabulon
'5. 1 & terra Nepthali : & novislimd aggravata
est via maris trans JordanemGalilae Gentium.
i Populus , qui ambulabat in tenebris , vi-
dit lucem magnam : habitantibus in region?
umbrae mortis , lux orta est eis.
3 Multiplicaiti gentem , non magniflcasti
Ixtitiam. Lartabuntur coram te , sicut qui lae-
tantur in mesle , sicut exultant victores capti
prda, quando dividunt spolia.
4 Jugum enim oneris ejus , & virgam hu-
meri ejus , & sceptrum exactoris ejus superas-
*?udi. ti * sicut in die Madian.
7-,J- S Quiz omnis violenta pnedatio cum tu-
-multu 3 & vestimentum mistum sanguine ,
ent in combustionem , & cibus ignis.
PARVULUS enim NATUS est nobis,
& n'lius datus est nobis, & factus est principa-
tus super humerum ejus : & vocabitur no-
men ejus , Admirabilis , Consiliaiius , Deus,
Foras , Pater futuri seculi , Princeps pads.
7 Multiplicabitur ejus imperium , & pacis
ron ent finis : super folium David , & super
regnum ejus sedebit : ut confirmet illud , &
, corroboret in judicio &: justitia, amod6 & us
que in sempiternum : zelus Domini exerci
tuum faciethoc.
8 Verbum miilt Dominus in Jacob , & ce-
cidit in Israel.
9 Et sciet omnis populus Ephraim , & habi-
tantes Samariam in hiperbia & magtiitudine
cor.lis dicentes :
io Lateres ecciderunt , fed quadris lapidi-
bus ardificabimus : sycomoros succiderunt,
fed cedros immutabimus.
ri Et eleyabit Dominus hosles Rasin super
eum , & inimicos ejus in tumultum vertet :
1 i Syriam ab Oriente , & PhiMhiim ab
Occidente : & devorabunt Israel toto ore. In
omnibus his non est aversus furor ejus , fed
adl.uc manus ejus extenta :
13 Et popujus non est reverses ad percutien-
tern fe , & Dominum exercituum non inqui-
sierunt.
14 Et disperdet Dominus ab Israel caput
& caudam , incurvantem & rerrnantem die
una.
15 Longvus & honorabilis, ipse est caput:
& propheta docens mendacium.ipsc est cauda.
\6 Et erunt , qui beatificant populum if-
tum , seducentes : & qui beatificantur , pnr-
cipitati.
17 Propter hoc super adolescentulis ejus
non ltabitur Dominus : & pupillorum ejus ,
& viduarum non miserebitur : quia omnis
hypocrita est & nequam , & umversum os
locutum est stultitiam. In omnibus his non
est aversus furor ejus , fed adhuc manus ejus
extenta.
18 Succensa est enim quasi ignis impieras ,
veprem & spinam vorabit : & succendetur in
densitate sastus, & convolvetur fuperbia fumi.
1? In ira Domini exercituum conturbata ell
terra , & erit populus quasi esca ignis : vir
fratri suo non parcet.
io Et declinabit ad dexteram , & esuriet :
& comedet ad sinistram , & non saturabitur :
unusquilque carnem brachii sui vorabit : Ma-
nasses Ephraim , & Ephraim Manaflen , si-
mul ipsi contra Judam.
ii In omnibus his non est aversus furor
ejus , fed adhuc manus ejus extenta.
CAPUT X.
V* conitntibtts te&ts imtjuas in ippte pattern pauferumfr
jiiii.nwii : rtgtm ^Jsur virgam furoru Dmini trtiicit el
fuam j'uferbiam & ctrAis arrr.gattii.-tm bt*miltutit*m ; 10 0
Uiw lt eel limeat *i jljjur , reiifjuias ijius ed Deutn
convertendas ptxdicenj.
i\7 qui condunt leges iniquas : & scri-
V bentes injustitiam scripserunt :
j. Ut opprimerent in judicio pauperes , &
vim facerent cause humilium populi mei : ut
esientviduaepracdaeoru , & pupillos diriperent.
3 Quid tacietis in die visitationis , & cala-
mitatis de longe venientis ? ad cujus confu-
gietis auxilium t & ubi derelinquetis glorism
veilram ,
4 Ne incurvemini sub vinculo , &r cum in-
terfectis cadatis ? Super omnibus his non ett
aversus furor ejus,fed adhuc manus ejusextenta.
f Va? Assur , virga furoris mei & b;iculus
ipse est , in manu eorum indignatio mea.
6 Ad gentem fallacem mittam eum, Si con
tra popuium furoris mei mandabo ill: , utau-
ferat spolia,& diripiat pri:dam,& ponat ilium
in conculcationem qu.isi lutum platearum.
_ 7 Ipse autem non (ic arbitrabitur , & cor
ejus non ita exiilimabit : fed ad conterendum
erit cor ejus , & ad internecionem gentium
non paucarum.
8 Dicet en m :
9 Numquid non principes mei simul reges
sunt ? numquid non ut Charcamis, sic Calano:
6c ut Arphad , sic Emath ? numquid non ut
 PROPHETIA ISA I, Cap. X. & XL
Damascus , sic Samaria ?
io Quomodo invenit manus mea regna
idoli , sic & simulachra eorum de Jerusalem ,
& de Samaria.
1 1 Numquid non sicut feci Samariae , &
idolis ejus , sic faciam Jerusalem & simula-
chris ejus ? ,
12 Et erit : cum impleverit Dominus cuncta
opera sua in monte Sion , & in Jerusalem, vi-
sicabo super frustum magnifici cordis regis As-
fur, 3c super gloriam altitudinis oculorum ejus.
i j Dixit enim : In fortitudine manias meat
feci j 8c in sapientia mea intellexi : & abstuli
terminos populorum , & principes eorum de-
pracdatus sum , & detraxi quail pocens in su-
blimi residentes.
14 Et invenit quasi nidum manus mea for-
titudinem populorum : & sicut colliguntur
ova , quae dereiista sunt, sic universam terram
ego congregavi : & non suit qui moveret pen-
nam , & aperiret os , & ganniret.
i % Numquid gloriabitur securis contraeum ,
qui sceat in ea ? aut exaltabitur scrra contra
cum , a quo trahitur ? quomodo si elevetur
virga contra elevantem fe , & exaltetur bacu-
lus , qui utique lignum ell.
\6 Propierhoc mittet dominator Dominus
exercituum in pinguibus ejus tenuitatem : &
subtus gloriam ejus succenla ardebit quasi
combuitio ignis.
17 fct erit lumen Israel in igne , & Sanctus
ejus in flamma : & succendetur , & devorabi-
tur spina ejus , & vepres in die una.
1 8 Et gioria saltus ejus , Sc carmeli ejus ab
anima ul'que adcarnem consumetur, 8c erit
terrore profiigus.
19 Et reliquiar ligni saltus ejus prae paucita-
te numerabumur , & puer scribet eos.
20 Et erit in die ilia : non adjiciet residuum
Israel , & hi qui fugerint de domo Jacob ,
inniti super eo , qui percutit eos : fed innite-
tur super Dominum sandtum Israel in veritate.
1 1 Reliqui convertentur , reliquiar , in-
qtiam , Jacob ad Deum fortem.
* infra 21 Si enim fuerit populus tuus Israel qua
il. 1 1. si arena maris , reliqui convertentur ex eo ,
Rim 9. confummatio abbreviata inundabit jullitiam.
23 Confummationem enim & abbreviatio-
nem Dominus Deus exercituum faciet in me-
dio omnis terrae.
24 Propter hoc , hate dicit Dominus Deus
exercituum : Noli timere populus meus habi-
tator Sion , ab Assur : in virga percutiet te, &
baculum suum levabit super te in via gypti.
25 Adhuc enim paululum modicumque, He
consummabitur indignatio & furor meus su
per scelus eorum.
* infra z6 * Et suscitabit super cum Dominus exer-
37 s cituum flagellum * juxta plagam Madian in
* jud 7. petra Oreb , 8c virgam suam super mare > 8c
2>.
levabit earn in via gypti.
549
27 Et erit in die ilia : Auferetur onus ejus
de humero tuo , & jugum ejus de collo tuo ,
& computrescet jugum a facie oki.
28 Veniet in Aiatn , transibit in Magron :
apud Machmas commendabit vasa sua.
19 Transierunt cursim , Gaba sedes nostra :
obitupuit Rama, Gabaath Saiilis fugit.
30 Hinni voce tua filia Gallim , attende
Laiia , paupercula Anathoth.
3 1 Migravit Medemena . habitatotes Gabim
confortamini.
32 Adhuc dies est , ut in Nobe stetur : agi-
tabit manum suam super montem filia? Sion ,
collem Jerusalem.
33 Ecce dominator Dominus exercituum
confringet lagunculam in terrore , & excelsi
staturi succidentur,8c sublimes humiliabuntur.
34 Et fubvertentur condensa salcus ferro :
& Libanus cum excelsis cadet.
C A P U T XI.
faiichium de Cbrijii iwiviwc , judicio , txiUmioHe ,
con-vrsion! pofuiorum & gentium ad Chrijium , tr ghrU se-
ffkbii ijjius : item dt conversion rciiquiorum Israel *d
Dtum , ac fide gentium-
1 TT T egredietur virga de radice Jesse , & Utlor.
JC/ fios de radice ejus ascendet. 'i- *}
i Et requiescet super eum spiritus Domini :
spiritus sapientia: , 8c intellectus, spiritus con-
filii , & fortitudinis , spiritus scientis , Sc
pietatis ,
3 Et replebit eum spiritus timoris Domini :
non secundum visionem oculorum judicabit ,
neque secundum auditum aurium arguet :
4 Sed judicabit in juititia pauperes : 3c ar-
guet in quitate pro mansuetis terrae : & per
cutiet terram virga oris sui , * 8c spiritu la- * 2.Tbes.
biorum suorum interriciet lmpium. * .
' Et erit juititia cingulum lumborum ejus :
& fides cinctorium renum ejus.
6 * Habitabit lupus cum agno : 8c pardus *!{,*
cum heedo accubabit : vitulus Sc leo,Sc ovissi- 65. j.
mul morabuntur, 8c puer p'arvulus minabit eos.
7 Vitulus , &z urlus pascencur : simul re-
quiescent catuli eoium : 8c leo quasi bos co-
medet paleas.
8 Et delectabitur infans ab ubere super so-
ramine aspidis : 8c in caverna reguli, qui abla-
ctatus fuerit , manum suam mittet.
9 Non nocebunt, 8c non Occident in uni ver
so monte sanito meo : quia repleta eit terra
scientiA Domir^ , sicut aquae maris operientes.
10 * In die ilia radix Jesse , qui ttat in fig- * Rom.
num populorum , ipsum gentes deprecabun- ' $ i*.
tur , 8c erit sepulcnrum ejus gloriol'um.
11 Et erit in die ilia : Adjiciet Dominus
secund6 manum suam ad pofUdendum resi
duum populi sui , quod relinquetur ab AHy-
riis , 8c ab gypto , & a Pnerros , cV ab
thiopia , tk ab lam , 8c a Sennaar , Sc ab
Emath , 8c ab insulis maris.
ii Et levabit signum in nationes , 8c congre-
2 2 z iij
 R H ET A TS A \ , Cap. XL XII- . & XIV.
;abit prfugos Ifral , Sc difperfos Juda col-
iget quatuor plagis terra?,
i 3 fct auferetur zelus Ephraim , ' holies
Juda penbunt : Ephraim non armulabitur Ju-
dam , Sc Judas non pugnabit contra Ephraim.
14 Et volabunt in humeros Philillhiim per
mare j fimul prardabuntur filios Orientis : ldu-
mara Sc Moab praceptum manus eorum , &
fiJii Ammon obedientes erunt.
if Et defolabit Dominus linguam maris
^rgypti , Sc levabit manum fuam fuper flu-
men in fortitudine fpirits fui : & pcrcutiet
eum in feptem rivis , ita ut tranfeant per eum
calceati.
16 Et erit via refiduo populo meo , qui re-
linquetur ab Aflyriis : licut fuit Ifrae'li in die
ilia , qu afcendit de Terra /Egypti.
CAPUT XII.
Cinticum Imn e> gratiarum aClanis pro libirthxe gV
benecits Chrijti f*lvatorii.
iCT dices in die ilia : Confitebor tibi Do-
, mine , quoniam iratus es mihi : con-
vetfus ell furor tuus , & confolaras es me.
Deus falvator meus , fiducialiter
*Exod. agam,&non timebo : * quia fortitudo mea&
i j. i.
. bus mea Dominus, & fatus ell mihi in falut.
3 Haurietis aquas in gaudio de fontibus fal-
vatoris :
4 Et dicetis in die ilia : Confitemini Domi
no , & invcate nomen ejus : notas facite in
populis adinventiones ejus : mementote quo
niam excelfum ell nomen ejus.
Cantate Domino quoniam magnifie fe
cit : annuntiate hoc in univerfa terra.
6 Exulta , & lauda habitatio Sion : quia
magnus in medio tui fandlus ifral.
CAPUT XIII.
Ingexi tiucnlcmi Ba! U,iiortti TiajtMU a Medit,
i f Nus Babylonis , quod vidit Ifai'as fi-
\_J lius Amos.
Super montem caliginoftim lvate lig
num , exltate vocem , lvate manum j Sc
ingrediantur portas duces.
3 Fgo mandavi fanclificatis meis , & vo-
cavi fortes meos in ira mea , exultantes in
gloria mea.
4 Vox multitudinis in montibus, quafi popu-
lcrum frequentium : vox fonitus regum , gen
tium congregatarum : Dominus exercituum
pracepit militia: belli ,
Venientibus de terra procul , fummitate
cadi : Dominus , & vafa furoris ejus , ut dif-
perdat omnem terram.
6 Ululate , quia prop eft dies Domini :
quafi vaititas Deo veniet.
7 Propter hoc , omnes manus diflolventur ,
& omne cor hominis contabefcet ,
8 Sc conteretur. Torfiones & dolores tene-
bunt , quafi parturiens, dolebunt : unufquif-
que ad proximum fuum ftupebit , facics com-
bulla: vultus eorum.
9 Ecce dies Domini veniet , crudelis, & in-
dignationis plenus , & irae , furorilque ad po-
nendam terram in folitudinem, & peccatores
ejus conterendos dc ea.
10 * Quoniam iiella cseli , & fplendor ea-
rum non expand ent lumen fuum : obtenebra- ! 7-
tus ell fol in orcu fuo , Se luna non fplende- ]iL .
bit in lumine fuo. M.
1 1 Et vifitabo fuper orbis mala , & contra 11.
impios iniquitatem eorum , Sc quiefcere fa- = 4 .
ciam fuperbiam infidelium , & arrogantiam
fortium humiliabo. +
Luc, 21.
ii Pretiofior erit vir auro , & homo mun IS.
do obrizo.
13 Super hoc coelum turbabo :& movebitur
terra de loco fuo propter indignationem Domi
ni exercituum,& propter diem irae furoris ejus.
14 Et erit quafi damula fugiens , & quafi
ovis : & non erit qui congreget : unufquifque
ad populum fuum convertetur , & finguli ad
terram fuam fugient.
if Omnis , qui inventus fuerit , occidetur :
& omnis , qui fupervenerit , cadet in gladio.
\6 * Infantes eorum allidentur in oculis eo
rum : diripientur domus eorum , Sc uxores . s
eorum viofabuntur.
17 Ecce ego fufcitabo fuper eos Medos, qui
argentum non quaerant , nee aurum velint :
18 Sed fagittis prvulos interficient , Sc lac-
tantibus uteris non miferebuntur , 8 fuper
filios non parcet oculus eorum.
19 Et erit Babylon ilia gloriofa in regnis , *Gm.
inclyta fuperbia Chaldasorum : * ficut fubver- If. :v
tit Dominus Sodomam & Gomorrham.
Non habitabitur ufque in finem , Se non
fundabitur ufque ad generationem S: genera-
tionem : nee ponet Ibi tentoria Arabs , nee
paltores requiefcent ibi.
1 1 Sed requiefcent ibi beftiae , Sc replebun-
tur domus eorum draconibus : Sc habitabunt
ibi llruthiones , Sc pilofi faltabunt ibi :
n Et refpondebunt ibi ululx in dibas
ejus , & firencs in delubris voluptatis.
CAPUT XIV,
Vjtkimum de ji>i*orum coajolttienc er <c B*b)l<m'tct cap.
tiiitttt liberation* , BAbyUni^rurnqne contritione : quoiurt
ingens [uptrbia , awplitudo dtminii & crudeliias txpUcia-
tur , una cum punitioae Phtlihinorum , tcierorvn qui eb
calAviitA'tm Juiixorum Utati [um.
i T) Rop ell ut veniat tempus ejus , & dies
X ejus non elongabuntur. Mifeiebitur enim
Dominus Jacob , & eliget adhuc de Ifral , &
requiefcere eos faciet fuper humum fuam :
adjungetur advena ad eos , & adhasrebit do-
mui Jacob.
1 Et tenebunt eos populi , & adducent eos
in locum fuum : & poflidebit eos domus
Ifral fuper terram Domini in fervos Sc an-
cillas : ik erunt capientes eos , qui fe cepe-
rant , &r fubjicient exaclores fuos.
3 Et erit in die ilia : cm requiem dederit
tibi Deus labore tuo, & concuflkme tua, Sc
 PROPHETIA ISAI, Cap.XIV. &XV.
a servitute dura , qua ante servisti :
4 Sumes- parabolam iitam contra regem
Babylonis , & dices : Quomodd cessavit exac
tor , quievit tributum ?
j Contrivit Dominus baculum impiorum >
virgam dominantium ,
6 Cdentem populos in indignatione , pla-
ga insanabili , subjicientem in furore genres ,
perscquentem crudeliter.
7 Conquievit &c siluit omnis terra , gavisa
est & exultavit :
8 Abietes quoque ltatae sunt super te , &
cedri Libani : ex quo dormilli , non afcendet
qui succidat nos.
9 Infernus fubter conturbatus est in occur-
sum adventus tui , sufcitavit tibi gigantes.
Omnes principes terrac surrexerunt de soliis
fuis , omnes principes nationum.
io Universi respondebunt , & dicent tibi :
Et tu vulneratus es sicut 6c nos , noltri similis
effectus es.
1 1 Detracta est ad inferos fuperbia tua ,
concidit cadaver tuum : fubter te sternetur
tinea , & operimentum tuum erunt vermes.
ix Quomod6 cecidisti de clo lucifer , qui
mane oriebaris ? corruisti in terram , qui vul-
nerabas genres ?
i} Qui dicebas in corde tuo : In ccelum
confcendam , super astra Dei exaltabo folium
meum , sedebo in monte testamenti , in late-
ribus aquilonis:
14 Ascendam super altitudinem nubium ,
fimilis ero Altislimo :
1 5 Verumramen ad infernum detrahens in
prol'undum laci :
16 Qui te viderint , ad te inclinabuntur , te-
que prospicient : Numquid ilie est vir , qui
conturbavit terram , qui concuffit regna ,
17 Qui posuit orbem desertum , & urbes
ejus deitruxit > vinctis ejus non aperuit car-
cerem ?
1 8 Omnes reges gentium universi dormie-
runt in gloria , vir in domo sua.
19 Tuautem projectus es de sepulchro tuo ,
quasi stirps inutilis, pollutus, & obvolutus cum
his, qui interfecti sunt gladio, & descenderunt
ad fundamenta laci , quasi cadaver putridum.
io Non habebis consortium , neque cum eis
in sepultura : tu enim terram tuam disperdi-
dirti , tu populum tuum occidisti : non voca-
bitur in zternum semen pefEmorum.
xi Praeparaie filios e;us occisioni in iniqui-
tate patrum suorum : r.on consurgenr , nee
harreditabunt terram } neque implebunt fa-
clem orbis civitatum.
ix Et coiifurgam super eoi , dicir Dominus
exercituumA' perdam Bab), lonisnomen,& reli-
quias,^ germen,.V progeniem, dicit Dominus.
x$ Et ponam e.im in posscs.loncm erieii , &
In paludes aqiurum , & scopabo earn in scopa
terens , dicit Dominus exercituum.
551
14 Juravit Dominus exercitaum , dicens :
Si non , ut putavi , ita erit : & quomodo
mente tractavi ,
xj Sic eveniet : Ut conteram Assyrium in
terra mea , & in montibus meis conculcem
eum : & auferetur ab eis jugum ejus , & onus
illius ab humero eorum tolletur.
x6 Hoc consilium , quod cogitavi super
omnem terram , & hc est manus extenta su
per universas gentes.
17 Dominus enim exercituum decrevit : &
quis poterit insirmare ? & manus ejus extenta :
& quis avertet earn ?
x8 In anno quo mortuus est rex Achaz ,
factum est onus istud :
t.9 Ne lteris Philistha omnis tu , quoniam
comminuta est virga percuflbris tui : de radi-
ce enim colubri egredietur regulus , & semen
ejus absorbens volucrem.
30 Et pascentur primogeniti pauperum , &
pauperes fiducialiter requiescent : & interire
raciam in fame radicem tuam > & reliquias
tuas interficiam.
3 1 Ulula porta, clama civitas : prostrata est
Philisthxa omnis : ab Aquilone enim fumus
veniet , & non est qui efrugiet agmen ejus.
31 Et quid respondebitur nuntiis gentis ?
Quia Dominus fundavit Sion , & in ipso spe-
rabunt pauperes populi ejus.
C A P U T XV.
MoabitnuM ruia fndttUm , & ctmfaffu) Prophet* tri*
lUab
i f~\ Nus Moab. Quia nocte vastata est Ar
\_y Moab , conticuit : quia nocte vastatus
est murus Moab , conticuit.
i Ascendit domus , & Dibon ad excelsa in
planctum super Nabo, & super Medaba, Moab
ululavit : * in cunctis capitibus ejus calvi-
tium , & omnis barba radetur. 57-
3 In triviis ejus accincti sunt sacco luper t\ccb. 7.
tectaejus, &r in plateis ejus omnis ululatus *
descendit in fletum.
4 Clamabit Hesebon , & Eleale , usque Jasa
audita est vox eorum. Super hoc expediti
Moab ululabunt , anirru ejus ululabit sioi.
% Cor meum ad Moab clamabit , vectes ejus
usque ad Segor vitulam conternantem : per
ascensum enim Luith flens afcendet , & in via
Oronaim clamorem contritionis levabunt.
6 Aqua: enim Nemrim desert erunt , quia
aruit herba , defecit germen , viror omnis
interiit.
7 Secundum magnitudinem operis Sc visira-
tio eorum : ad torrentem salicum ducent eos.
8 Quoniam circuivit clamor terminum
N'oab : usque ad Gallim ululatus ejus , &
usque ad Puteum F.lim clamor ejus.
9 Quia aqu Dibon repler* sunt sanguine :
ponam enim luper Dibon additamenta : his >
qui fugeiint de Moab leonem , 6c reliquiis
terra*.
 55t PROPHETIA ISAI. Cap. XV. XVil & XVII,
CAPUT XVI.
Orat emitli fgnum , tiempe Ci-istum , dcPetra deferti ;
Altai b nicganuam & ftrfiiutm hum'Uhbitvr , ftucit ex
eo rdiclir
x FT Mitte agnum Domine dominatorem
12/ terra? , de Petra deserti ad montem fili
Sion.
i Et erit : Sicut avis.fugiens , & pulli de
nido avolantes , sic erunt hli Moab in trans-
censu Arnon.
3 Ini consilium, coge concilium : pone quasi
noctem umbram tuam in meridie : absconde
fugientes , & vagos ne prodas.
4 Habitabunt apud te prosugi mei : Moab
esto latibulum eorum a facie vastatoris : fini-
tus est enim pulvis , consummatus est miser :
defecit qui conculcabat terram.
5 Et praeparabitur in misericordia folium ,
& sedebit super illud in veritate in taberna-
culo David , judicans & quarens judicium ,
& velociter reddens quod justum est.
6 * Audivimus siiperbiam Moab , fuperbus'
' est valde : superbia ejus & arrogantia ejus ,
& indignatio ejus plusquam fortitudo ejus.
7 Idcircd ululabit Moab ad Moab , universus
ululabit : his , qui ltantur super muros cocti
lateris , loquimini plagas fuas.
8 Quoniam suburbana Hesebon deferta sunt>
& vineam Sabama domini Gentium excide-
runt : flagella ejus usque ad Jazer pervene-
runt : erraverunt in deserto , propagines ejus
relict sunt , transierunt mare.
9 Super hoc plorabo in stem Jazer vineam
Sabama : inebriabo te lacryma mei Hesebon ,
& Eleale : quoniam super vindemiam tuam ,
& super melsem tuam vox calcantium irruit.
io Et auferetur ltitia & exultatio de Car-
melo , & in vineis non exultabit neque jubila-
bit. Vinum in torculari non calcabit qui cal-
care consueverat : vocem calcantium abstuli.
1 1 Super hoc venter meus ad Moab quasi
cithara sonabit , & viscera mea ad murum
cdcti lateris.
ii Et erit : cum apparuerit quod laboravit
Moab super excelsis suis , ingredietur ad sancta
sua ut obfecret , & non valebit.
i j Hoc verbum , quod locutus est Domi-
nus ad Moab ex tune :
14 Et.nunc locutus est Dominus , dicens: In
tribusannisquasianni mercenarii aufererur glo
ria Moab super omni populo mulco , & reliii-
quetur parvus & modicus, nequaquam multus.
CAPUT XVI I.
V-.fta U Damajienis auxilioribut popuii Irail , ftmiliter
CV Jjful vaflolitur , qui* obtititi eft Dei falviioris jui , ad
quern calamilate pr'Jfm reve telur ; if vt perfccuionbus po-
puli Domini drnuHti*iur.
1 S~\ Nus Damasci. Ecce Damascus defines
V 7 else civitas , & erit sicut acervus lapi-
dum in ruina.
x Derelict* civitates Aroer gregibus erunt ,
fc requiefeent ibi , & non erit qui exterreat.
3 Et Ceisabit adjutorium ad Ephraim,!!
regnum a Damasco : ik reliqui Syria? sicut
gloria filiorum Israel erunt : dicit Dominuj
exercituum.
4 Et erit in die ilia : attenuabitur gloria Ja
cob , & pinguedo carnis ejus marcelcet.
5 Et erit sicut congregans in messe quod
reititerit , & brachium ejus spicas leget : U
erit sicut qurens spicas in valle Raphaim.
6 Et relinquetur in eo sicut racemus, ik sicut
excuflio oleoc duarum vel trium olivarum in
summitate rami , five quatuor aut quinque in
cacuminibus ejus fructus ejus : dicit Domi
nus Deus Israel.
7 In die ilia inclinabitur homo ad Facto-
rem suum , & oculi ejus ad sanctum Israel
respicient :
8 Et non inclinabitur ad altaria > qua: fece-
runt manus ejus : & qua: operati sunt digiti
ejus non respiciet , lucos & delubra.
9 In die ilia erunt civitates fortitudinis ejuj
derelict* sicut aratra , & fegetes quae derelict*
sunt a facie filiorum Israel , & eris deferta.
10 Quia oblita es Dei salvatoris tui , & for
ds adjutoris tui non es recordata ; propterea
plantabis plantationem hdelem , & germen
alienum feminabis.
11 In die plantationis tua? labrusca, & mane
semen tuum florebit : ablata eit meslis in die
hreditatis , &c dolebit graviter.
1 1 Va; multitudini populorum multorum ,
ut multitudo maris sonantis : & tumukus tur-
barum , sicut sonitus aquarum mukarum.
13 Sonabunt populi licut sonitus aquarum
inundantium 3 ik increpabit eum , ik fugiet
procul : 6c rapietur sicut pulvis montium a
facie venti , ik sicut turbo coram tempeltace.
14 In tempore vefpere , & ecce turbatio : in
matitunojck non fubsillet. Hc est pars eorum,
qui vastaverunt nos , & fors diripientium nos.
CAPUT XVIII.
*4iUtrius t-^jfini quif*d*Q> pelttxtiam a:i tmiievdum
in 'ppt : mdditkt coujoUiio potttli Juduci de red, ut au /tru
st Um
i C 7 terra: cymbalo alarum, qua: elt trans
V flumina thiopir ,
i Qui mittit in mare legatos , &: in vasis pa
pyri super aquas. * Ite angeli veloces ad gen- ^iq.
tern convulfam , & dilaceratam : ad popuium i(.
teinbilem , post quern non est alius : ad gen-
tem expectantem & conculcatam , cujus diri-
puerunt flumina terrain ejus.
3 Omnes habitatores oibis , qui moramini
in terra, ciim elevatum fuerit signum in monti-
bus , videbitis , & clangorem tub* audietis :
4 Quia hec dicit Dominus ad me:Qu;escam,
& considerabo in locomeo sicut mendiana lux
clara elt , & sicut nubes roris in die meslis.
1 Ante messem enim totus efHoruit , &: im-
matura peifectio germinabit , & prascidentur
ramusculi ejus falcibus : 8c qux derelicta.
fuerint,
 PROPHETIA ISAI, Cap. XIX. & XX.
fuerint , abscindentur , & excutientur.
6 Et relinquentur simul avibus montium,8c
bejtiis terra: : 8c asstate perpetua erunt super
eum volucres , & omncs bestir terra: super
ilium hyemabunt.
7 In rempore illo , deferetur munus Do
mino exercKiium a populo divulso & dilace-
rato : a populo terribili , post quern non suit
alius ; a genre expectante , expectante 8c con-
culcata , cujus diripuerunt flumina terram
ejus , ad locum nominis Domini exercituum
montem Sion.
C A P U T XIX.
Defcribit fUiitts yf-'^yputrmn funlihntm > dr juad td
Dtum cmvirjt , miffo tfjii jalintori , cmJoUbmniur .
1 i \ Nus yP"" ^cce Dominus ascendet
\_J super nubem levem , & ingredietur -
gyptum, ik commovebuntur simulacra gyp-
ci a facie ejus , & cor gypti tabescet in
medio ejus.
i Et concurrere faciam gyptios adversus
gyptios : & pugnabit vir contra fratrem
suum , & vir contra amicum suum , civitas
adversus civitatem,regnum adversus regnum.
3 Et dirumpetur spiritus gypti in visceri-
bus ejus , & consilium ejus praecipitabo : &
interrogabunt simulachra sua, & divinos suos,
& pythones , 8c ariolos.
4 Et tradam gyptum in manu dominorum
crudelium , & rex fortis dominabitur eorum ,
ait Dominus Deus exercituum.
5[Et arefcet aqua de mari j & fluvius deso-
labitur , atque siccabitur.
6 Et deficient flumina : attenuabuntur 8c
ficcabuntur rivi aggerum. Calamus & juncus
marcefcet :
7 Nudabitur alveus rivi a fote suo,& omnis
sementis irrigua siccabitur,arescet & non erit.
8 Et mrebunt piscatores,& lugebunt om-
nes mittentes in flumen hamum, 8c expanden-
tes rete super faciem aquarum emarcescent.
9 Confundentur qui operabantur linum ,
pectentes & texentes subtiiia.
io t erunt irrigua ejus flaccentia : omnes
qui saciebant lacunas ad capiendos pifces.
ir Stulti principes Taneos,fapientes consi-
liarii Pharaonis dederunt consilium insipiens :
quomodo dicetis Pharaoni : Filius sapientium
ego , filius regum antiquorum ?
1 1 Ubi mine sunt sapientes tui ? annuntient
tibi , & indicent quid cogitaveric Dominus
exercituum super gyptum.
13 Stulti facti sunt principes Taneos , emar-
cuerunt principes Mempheos , deceperunt -
gyptum , angulum populorum ejus.
14 Dominus miscuit in medio ej us spiritum
vertiginis : & errare fecerunt gyptum in
omni opere suo, licit errat ebrius &c vomens.
i j Et non erit gypto opus , quod faciat
xaput & caudam incurvantem & retrxnantem.
16 In die ilL exit gyptus quail mulieres }
5s?
& stupebunt , & timebunt a facie commo-
tionis manus Domini exercituum , quam ipfe
movebit super earn.
1 7 Et erit terra Juda gypto in pavorem :
omnis , qui illius fuerir recordatus , pavebit i
facie consilii Domini exercituum , quod ipfe
cogitavit super earn.
1 8 In die ilia erunt quinque civitates in
Terra gypti , loquentes lingua Chanaan , 8c
jurantes per Dominum exercituum : Civitas
solis vocabitur una.
19 In die ilia erit altare Domini in medio
Terra? gypti , 8c titulus Domini juxta ter-
mirrum ejus
io Erit in signum , & in testimonium Do
mino exercituum in Terra gypti. Clama-
bunt enim ad Dominum a facie tribulantis ,
& mittet eis falvatorem & propugnatorem ,
qui liberet eos.
i r Et cognoscetur Dominus ab gypto ,
& cognoscent gyptii Dominum in die ilia ,
& colent eum in hostiis & in muneribus : 8c
vota vovebunt Domino , & solvent.
it Et percutiet Dominus gyptum plagl,
& sanabit earn , & revertentur ad Dominum,
& placabitur eis , & sanabit eos.
13 In die ilia erit via de gypto in Afly-
rios , & intrabit Aflyrius gyprum,& gyp-
tius in Assyrios , & servient gyptii Asliir.
24 In die ilia erit Israel tertius gyptio 8c '
Aflyrio : benedictio in medio terr* ,
15 Cui benedixit Dominus exercituum ,
dicens : Benedictus populus meus gypti , 8c
opus manuum mearum Aflyrio : hsereditas au-
tem mea Israel.
C A P U T XX.
Ex hoc quid Ifuti jutttur mtdui & discjlctatui iicedere ,
frtedteitur ijj:,titTum tsEibiepum cflivilti ab Jt^J.
nis , Jttdtii it alarum .iffl-cliiac stupemib-s '
i T N anno , quo ingressus est Tarthan in
1 Azotum, eiJm milissec eum Sargon rex
Assyriorum , & pugnasset contra Azocum , 8c
cepiflet earn :
1 In tempore illo locutus est Dominus in
manu lsaiar filii Amos , dicens : Vade & solve
saccum de lumbis tuis , 8c calceamenta tua
tolle de pedibus tuis. Et fecit sic vadens nu-
dus , & discalceatus.
3 Et dixit Dominus : Sicut ambulavit ser-
vus meus Isaias nudus , 8z discalceatus, trium
annorum signum 8c portentum erit super -
gyprum , & super thiopiam ,
4 Sic minabit rex AiTyriorum captivitatem
gypti , & transmigrationem thiopiae, ju-
venum & senum , nudam & discalceatam ,
discoopertis natibus ad ignominiam gypti.
% Et timebunt , 8c confundentur ab thio-
pia fye sua , 8c ab gypto glorii sua.
6 Et dicet habitator insul hujus in die il
ia : Ecce hc erat spes nostra , ad quos confu-
gimus in auxilium,uc libewrent nos a facie rc-
A A.i.i
 554 PROPHETIA ISAI , Cap. XXI. & XXII.
gis Aflyriorum : & quomodd effugere pote- i f\ Nus vallis visionis. Quidnam quoque
rimus nos ? V_y tibi est , quia ascendisti & tu omnis in
CAPUT XXI. tecta ?
Ruiat Bibllanii for Mcdoi <fr- Pm*i : onus Uumtu & i Clamoris plena , urbs frequens , civitas
^trttit exultans : interfecti tui , non interfecti gladio,
if\ Nus descrti maris. Sicut turbines ab nee mortui in bello.
V_y Aphrico veniunt , de deserto venit , de 3 Cuncti principes tui fugerunt simul, dure-
terra horribili. que ligati funt : omnes qui inventi sunt,vincti
i Vifio dura nuntiata est mihi : qui incre- lunt pariter , procul fugerunt.
dulus est , infideliter agit : & qui depopulator 4 Propterea dixi : Recedite 4 me , arnare
est , vastat. Ascende lam , obside Mede-.om- flebo-.nolite incumbere ut consolemini me su
nem gemicum ejus cessare feci. per vastitate filiac populi mei.
3 Propterea repleti funt lumbi mei dolore , j Dies enim interfectionis , & conculcati-
angustiaposicditmeiicut angustia parturientis: onis , &c fletuum , Domino Deo exercituum
corrui cum audirem > conturbatus sum cum in valle visionis ferutans murum , & magniii-
vidercm. ciis super montem.
4 Emarcuit cor meum > tenebrae stupefece- 6 Et lam sumpsit pharetram , currum ho-
j imc me : Babylon dilecta mea polka est mihi minis equitis , & parietem nudavit clypeus.
in miraculum. 7 Ec erunt electac valles tuac plenae quadri-
% Pone mensam , contemplare in specula garum , & equites ponent fedes suas in porra.
comedentes & bibentes : surgite principes , 8 Et revelabitur operimentum Judae, &vi-
arripite clypeum. debis in die ilia armamentarium domus faltus.
6 Hc enim dixit mihi Dominus : Vade , 9 tt scissuras civitatis David videbitis , quia
& pone speculatorem : & quodcumque vide- multiplicatae funt: & congregastis aquas pisci
rit , annuntiet. nae inferioris ,
7 Et viditcurrum duomm equitum , ascen- i o Et domos Jerusalem nutnerastis , &def-
sorem asini , & ascensorem cameli ; & con- truxistis domos ad muniendum munim.
templatus est diligenter multo intuitu. 1 1 Et lacum fecistis inter duos muros ad
8 Et clamavit leo : Super speculam Domini aquam piscinae veteris : & non suspexistis ad
, ego sum , stans jugiter per diem:& * super cus- eum qui fecerat earn , & operatorem ejus de
2.1, i. todiam meam ego sum , stans totis noctibus. longc non vidistis.
9 Ecce iste venit ascensor vir bigae equitum , i Et vocabit Dominus Deus exercituum in
jstrtnt. & respondit , & dixit : * Cecidit , cecidit Ba die ilia ad fletum, 8c ad planctum , ad cal-
ft. .
bylon, & omnia sculptilia deorum ejus con- vitium , & ad cingulum sacci :
J+ I. trita funt in terram. 13 Et ecce gaudium Sc ltitia , occidere vi-
i o Tritura mea , & filii are meat , quae au- tulos & jugulare arietes , comedere carries,&
divi a Domino exercituum Deo Israel , an- bibere vinmn : * Comedamus , & bibamus : * sq,
nuntiavi vobis. eras enim moriemur. 1 <
1 1 Onus Duma ad me clamat ex Seir : Cus- 14 Et revelata est in auribus meis vox Do- hfi* !*
tos quid de nocte ? Gustos quid de nocte ? mini exercituum. Si dimittetur iniquitas hare '*
1 1 Dixit custos : Venit mane 8c nox: si quae- vobis donee moriamini , dicit Dominus Deus [ *.
ritis , quaerite : convertimini , venite. exercituum.
i 3 Onus in Arabia. In saltu ad yesperam j j Haec dicit Dominus Deus exercituum :
doimietis, in scmitis Dedanim. Vade, ingredere ad eum , qui habitat in taber-
14 Occurrentes sitienti ferte aquam, qui naculo , ad Sobnam prpolitum templi, 8c
habitatis terram Austri , cum panibus occurri- dices ad eum :
te sugienti. 16 Quid tu hie , aut quasi quis hie ? quia
i j A facie enim gladrorum fugerunt , a fa excidisti tibi hie scpulchrum , excidisti in ex-
cie gladii imminentis , a facie arcus extenti , celfo memoriale diligenter j in petra tabenia-
a facie gravis praclii : culum tibi.
16 Quoniam hc dicit Dominus ad me: 1 7 hece Dominus afportari te faciet , sicut
Adhuc in uno anno, quasi in anno mercenarii, afportatur gallus gallinaceus , & quasi amic-
& auferetur omnis gloria Cedar. tum sic sublevabit te.
1 7 Et reliqui numeri sagittariorum fortium 1 8 Cor<.>n.ms coronabit te tribulatione, qua
de filiis Cedar imminuentur : Dominus enim si pilam mittet te in terram latam 8c spati-
Deus Israel locutus est. osam : ibi morieris , & ibi erit currus gloria:
CAPUT XXII. tua: , ignominia domus Domini tui.
Sermo Domini comr* Jerusalem , cjj drfitt Profbets vtf- 19 Et expellam te de statione tua , 8c de
tit'tim : t;- quod negietlo Deo ,fTf/irk jt mumat ad rtfijiti.
dum . ^JJyriis ; cirpuntur , quod cum plangere deberent, gul*
ministerio tuo deponam te.
MOulgtum : { rrjecto Sob** iemfit fntfojiio (ubfiituititr /* i< Et erit indie ilia : Vocabo scrvum meum,
fim, eui m*iHAi*tw t"fi**>
 PROPHETIA, ISAI, Cap. XXIII. & XXIV. '
Eliaeim filium Helci,
1 1 Et induam ilium tunica tua , & cingulo
tuo confortabo eum , & potettatem tuam da-
bo in manu ejus : & erit quasi pater habitanti-
bus Jerusalem , & domui Juda.
*Jpc. 11 * Et dabo clavem domus David super
j. 7- humerum ejus : & aperiet , & non erit qui
!* '* claudat : & claudet , & non erit qui aperiat.
'* zj Et figam ilium paxillum in loco fideli ,
& erit in folium glori domui patris ejus.
14 Et suspendent super eum omnem gloriam
domus patris ejus , vasorum diversa genera,
omne vas parvulum a vasis craterarum usque
ad omne vas musicorum.
i f In die ilia dicit Dominus exercituum :
Auferetur paxillus , qui fixus fuerat in loco
fideli : & frangetur, & cadet, & peribit quod
pependerat in eo, quia Dominus locutus est.
CAPUT XXIII.
Tyri vafiitti xd cunot feptutgima prtdicitur propter t)ui
suptibiim , & pojlta rtjlituctur.
I f~\ Nus Tyri. Ululate naves maris : quia
\^J vastata est domus , unde venire con-
sueverant : de Terra Cethim revelatum est
eis.
t Tacete qui habitatis in insula : negotiato
rs Sidonis transfretantes mare,repleverunt te
3 In aquis multis semen Nili,meslis fluminis
fruges ejus : & facta est negotiatio gentium.
4 Erubesce Sidon : ait enim mare : fortitu-
do maris dicens : Non parturivi, & non pepe-
ri , & non enutrivi juvenes , nee ad incre-
mentum perduxi virgines.
j Cum auditum fuerit in gypto , dole-
bunt cum audierint de Tyro :
6 Transitc maria , ululate qui habitatis in
insula :
7 Numquid non vestra hc est , qu gloria-
batur a diebus pristinis in antiquitate sua? du-
cent earn pedes sui longe ad peregrinandum.
8 Quis cogitavit hoc super Tyrum quondam
coronatam, cujus negotiatores principes, ins-
titores ejus inclyti terr ?
j Dominus exercituum cogitavit hoc, ut
detraheret superbiam omnis glori , & ad ig-
nominiam deduceret universes inclytos terras.
loTransi terram tuam quasi flumen , filia
maris , non est cingulum ultra tibi.
1 1 Manum suam extendit super mare , con-
turbavit regna : Dominus mandavit adversus
Chanaan , ut contereret fortes ejus ,
1 1 Et dixit : Non adjicies ultra ut glorieris,
calumniam sultinens virgo filia Sidonis : in
Cethim consurgens transfreta , ibi quoque
non erit requies tibi.
13 Ecce terra Chaldorum talis populusnon
suit, Assur fundavit earn : in captivitatem tra-
duxerunt robustos ejus , suffoderunt domos
ejus , posuerunt earn in ruinam.
14 Ululate naves maris , quia devastata est
fortiiudo vestra.
555
1 5 Et erit in die ilia : In obli vione eris , o
Tyre, feptuaginta annis,sicut dies regis unius :
post feptuaginta autem annos erit Tyro quasi
canticum meretricis.
16 Sume citharam, circui civitatem mere-
trix oblivioni tradita , bene cane , frequenta
canticum , ut memoria tui sit.
17 Et erit post feptuaginta annos , visitabit
Dominus Tyrum , & reducet earn ad merce-
des suas : & rursum fornicabitur cum univer-
sis regnis terr super faciem terr.
1 8 Et erunt negotiationes ejus, & mercedes
ejus sanctificat Domino : non condentur ,
neque reponentur : quia his , qui habitaverint
coram Domino, erit negotiatio ejus, ut man-
ducent in saturitatem , & vestiantur usque ad
vetustatem.
CAPUT XXIV.
MaU tfut Uatmwn propter peutt* universe mbifaSurus
eft , tdjeaa i>itturn reliqui.mim consoUthm ; & quam ter-
ribilii erit diet divini judieii
1 T7 Cce Dominus diflipabit terram , & nu
ll, dabit earn , & affliget faciem ejus , &
disperget habitatores ejus.
* 4 Et erit sicut populus , sic sacerdos : & * Qret ^
sicut servus , sic dominus ejus : sicut ancilla, 9, '
sic domina ejus : sicut emeus , sic ille qui ven-
dit : sicut feenerator > sic is qui mutuum acci-
pit : sicut qui repetit , sic qui debet.
3 Dislipatione dissipabitur terra, & direptio-
ne prdabitur. Dominus enim locutus est ver-
bum hoc.
4 Luxit , & defluxit terra, & infirmata est :
defluxit orbis, infirmata. est altitudo populi
terr.
< Et terra infecta est ab habitatoribus suis :
3uia transgrefli sunt leges , mutaverunt jus,
issipaverunt feedus sempiternum.
6 Propter hoc maledictio vorabit terram, &
peccabunt habitatores ejus. idedque insenient
cultores ejus , & relinquentur homines pauci.
7 Luxit vindemia , infirmata est vitis , in-
gemuerunt omnes qui ltabantur corde.
8 Cessavit gaudium tympanorum , quievit
sonitus ltantium , conticuit dulcedo cithar.
9 Cum canticonon bibent vinum : amara
erit potio bibentibus illam.
10 Attrita est civitas vanitatis , clause est
omnis domus nullo introeunte.
1 1 Clamor erit super vino inplateis : deserta
dt omnis ltitia:tranflatum est gaudium terr*.
ix Relicta est in urbe solitudo, & calamitas
opprimet portas.
1 3 Quia hc erunt in medio terr , in me-
dio populorum : quomodo si pauc oliv ,
qu remanlerunt , excutiantur ex olea : & ra-
cemi , cum fuerit finita vindemia.
4 Hi levabunt vocem suam , atque lauda-
bunt : cum glorificatus fuerit Dominus , hin-
nient de mari.
1 1 Propter hoc in doctrinis glonficate Domi-
AAaa ij
 556 PROPHETIA ISAI , Cap. XXV. & XXVI.
num:in insulismaris nomen Domini Dei Israel.
itf A finibus terr laudes audivimus , glo
riam justi. Et dixi : Secretum meum mihi , sc-
cretum meum mihi , v mihi : praevaricantes
prvaricati sunt , & praevaricatione transgres-
sorum prvaricati sunt.
17 Formido , & fovea , & laqueus super
te , qui habitator es terr.
* ytrtm j g Et erit : * Qui tugerit a voce formidi-
48-44- mSj cadet in foveam : & qui fe explicaverit
de fovea , tenebitur laqueo : quia cataracts
de excelfis apert sunt , &c concutientur fun-
damenta terr.
19 Confractione confringetur terra , con-
tritione conteretur terra , commotione con-
tnovebitur terra ,
to Agitatione agitabitur terra sicut ebrius ,
& auferetur quasi tabernaculum unius noctis :
& gravabit earn iniquitas sua , & corruet , &
non adjiciet ut resurgat.
zi Et erit : In die ilia visitabit Dominus su
per militiam cli in excelso : & super reges
terras , qui sunt super terram.
it Et congregabuntur in congregatione
unius fascis in lacum,&claudeturibi in carce-
re : & post multos dies visitabuntur.
13 Et erubescet luna , & confundetur sol ,
cum regnaverit Dominus exercituum in mon-
te Sion , & in Jerusalem , & in conspectu
fenum suorum fuerit glorificatus.
C A P U T XXV.
Vrop'eu Oi gr*ti*t tgit de optribui jnii minhilikus . eV
bcntfitiii papula ipfius in mome Sin prtjhndis
1 T^\Omine Deus meus es tu , exaltabo te ,
JLyJ& confitebor nomini tuo , quoniam fe-
cisti mirabilia , cogitationes antiquas sideles ,
amen.
x Quia posuisti civitatem in tumulum , ur-
bem sortem in ruinam, domum alienorum : ut
non sit civitas,&in sempiternum non dificetur.
3 Super hoc laudabit te populus fortis , ci-
vitas gentium robustarum timebit te.
4 Quia factus es fortitudo pauperi , fortitu-
do egeno in tribulatione sua : spes a turbine ,
umbraculum ab stu. Spiritus enim robusto-
rum quasi turbo impellens parietem.
1 Sicut aestus in fiti , tumultum alienorum
humiliabis : & quasi calore sub nube torrente
propaginem fortium marcescere facies.
6 Et faciet Dominus exercituum ominbus
populis in monte hoc convivium pinguium ,
convivium vindemiae , pinguium medullaro-
lum , vindemi defcat.
7 Et praecipirabit in monte isto faciem vin-
culi colligati super omnes populos , & telam
quam orditus est super omnes nationes.
* Ape- 8 Prcipitabit mortem in sempiternum : *
7- 7- & & auseret Dominus Deus lachrymam ab ora-
** * ni facie , &: opprobrium populi sui auseret de
universa terra : quia Dominus locutus est.
i> Et dicet in die ilia : cce Deus nostcr
iste , expectavimus eum, & salvabit noj : iste
Dominus , sulUnuimus eum , exultabimus ,
& ltabimur in salutari ejus.
10 Quia requiescet manus Domini in mon
te isto : & triturabitur Moab sub eo , sicuti
teruntur pale in plauftro.
1 1 Et .extendet manus suas sub eo , sicut
extendit natans ad natandum : & humiliabit
gloriam ejus cum allisione manuum ejus ,
1 1 Et munimenta sublimium murorum tuo*
rum concident , & humiliabuntur , & detra-
hentur in terram usque ad pulverem.
'CAPUT XXVI.
Cstnticum gtaiUfum pJivjiis ob txxlt x.iouem jujiorum fr
humtluiionn,, impitrum , & derefutrelihne mo, tumum.
1 T N die ilia cantabitur canticum istud in ter-
lra Juda :
Urbs fortitudinis nostr Sion salvator , po-
netur in ea mums & antemurale.
z Aperite portas , & ingrediatur gens justa ,
custodiens veritatem.
3 Vetus error abiit : servabis pacem : pa
cem , quia in te speravimus.
4 Sperastis in Domino in seculis arternis ,
in Domino Deo forti in perpetuum.
I Quia incurvabit habitantes in excelso ,
civitatem sublimem humiliabit.
Humiliabit earn usque ad terram , detrahet
earn usque ad pulverem.
6 Conculcabit earn pes , pedes pauperis ,
gressus egenorum.
7 Semita justi recta est , rectus callis justi
ad ambulandum.
8 Et in semita judiciorum tuorum Domine
sustinuimus te -. nomen tuum , & memoriale
tuum in desiderio animae
9 Anima mea desideravit te in nocte : fed &
spiritu meo in prcordiis meis de mane vigi-
labo ad te.
Cum feceris judicia tua in terra > justitiam
difeent habitatores orbis.
10 Mifereamur impio, & non discet justi
tiam : in terra sanctorum iniqua geiEt , &
non videbit gloriam Domini.
I I Domine exaltetur manus tua , & non
videant : videant , & confundantur zelantes
populi : & ignis hostes tuos devoret.
1 x Domine dabis pacem uobis : omnia enim
opera nostra operatus es nobis.
13 Domine Deus noster , possederunt nos
domini absque te , tantum in te recordemur
nominis tui.
14 Morientes non vivant , gigantes non re
surgent : propterea visitasti & contrivisti eos,
& perdidisti omnem memoriam eorum.
if Indulsisti genti , Domine, indulsistigen-
ti : humqnid glorisicatus es ? elongasti omnes
terniinos terrx.
ig Domine in angustia requisierunt te, in
tribulatione murmuris doctrina tua eis.
17 Sicut qmeconcipit, cum appropinqua
 PROPHETIA ISAI, Cap. XXVII. & XXVIII.
vertt ad p.irtum , dolens cl.imat in doloribus
fail : sic tacti sumus a facie tua Domine.
18 Concepimus , & quasi parturivimus , &
peperimus fpiritum : salutes non fecimus in
terra , ided non ceciderunt habitatores terr.
19 Vivent mortui tui , interfecti mei re
surgent : expergilcimini , & laudate qui ha-
bitatis in pulvere : quia ros lucis ros cuus , &
terram gigantum detrahes in ruinam.
xo Vade populus meus , intra in cubicula
tua., claude ostia tua super te , abscondere
modicum ad momentum , donee pertranscat
indignatio,
Mub. x 1 * Ecce enim Dominus egredietur de lo-
'i- cosuo, ut visitet iniquitatem nabitatoris ter
ra: contra eum : & revelabit terra sanguinem
suum , & non operiet ultra interfectos suos.
CAPUT XXVII.
Punitio Ltviathan : pattrna Domini corrcllio in filias
Jf'ail : civitat munita dcjoUbiiur filii Ifrtil rtvtrfi ab
jlssynii & ryfWto adarabvm Daminum in Jttufaltm.
1 T N die ilia visitabit Dominus in gladio
I fuo duro , & grandi , & forti , super Le
viathan serpentem vectem , & super Levia
than serpentem tortuosum, & occidet cc-
tum , qui in mari elh
i In die ilia vinea meri cantabit ei.
3 Ego Dominus , qui servo earn , repente
propinabo ei : ne forte visitetur contra earn ,
nocte & die servo earn.
4 Indignatio non ell mihi : quis dabit me
spinam & veprem in praelio : gradiar super
earn , succendam earn parker i
y An potius tenebit fortitudinem meam ,
faciet pacem mihi , pacem faciet mihi ?
6 Qui ingrediuntur impetu ad Jacob , flo-
rebit , & germinabit Israel , & implebunt fa-
ciem orbis semine.
7 Numquid juxta plagam percutientis fe
percuffit eum ? aut sicut occidit interfectos
ejus , sic occisus est ?
8 In mensura contra mensuram , cum ab-
jedta fuerit , judicabis earn : meditatus est in
fpiritu suo duro per diem llus.
9 Idcirco super hoc dimittetur iniquitas do-
mui Jacob : & iste omnis fructus ut aufera-
tur peccatum ejus , cum pofuent omnes lapi
des altaris sicut lapides cineris allifos , non
stabunt luci & delubra.
10 Ci vitas enim munita desolata erit , spe-
ciosa relinquetur , & dimittetur quasi deser-
tum : ibi pascetur vitulus , & ibi accubabit ,
& consumes summitate* ejus.
I I In siccitate messes illius conrerentur ,
mulieres venientes , &r docentes earn : non
est enim populus sapiens , propterea non mi-
serebitur ejus , qui fecit eum : qui formavit
eum , non parcet ei.
12 Et erit : In d;e ilia percutiet Dominus ab
alveo flurninis usque ad iorrentem -tgypti , &
vos congregabimuii ukus oz unus filiTtfracl.
557
13 fct erit : In die ilia clangetur in tuba
magna , & venient qui perditi fuerant de Ter
ra Assyriorum , & qui ejecti erant in Terra
gypti , & adorabunt Dominum in monte
sancto in Jerusalem.
CAP UT XXVIII.
Sptrbis & chills lfrtililis cammiaatur Dominus , to quii
ftciraoies vactat ebrietaii , & principes in idtant vtrba &
tcminiiuiimts praphetarum , pontites mendacium (pern {u;m :
dt lapidt agulari in jundamtmii iion panima ; de t-M
itlu/'o, ,1)1 , t> confutation* ptucorum banorum
1 \ 7 coronas superbiar , ebriis Ephraim ,
V & flori decidenti , gloria: exultationis
ejus , qui erant in vertice vallis pinguiflimse ,
errantes a vino.
i Ecce validus & fortis Dominus sicut im
petus grandinis : turbo confringens , sicut im
petus aquarum multarum inuruiantium , 8c
emissarum super terram spatiosam.
3 Pedibus conculcabitur corona fuperbiat
ebriorum Ephraim.
4 Et erit flos decidens glori exultationis
ejus , qui est super verticem vallis pinguium ,
quasi temporaneum ante maturitatem autum-
ni : quod cum aspexerit videns, statim ut
manu tenuerit , devorabit illud.
% In die ilia erit Dominus exercituum coro
na gloria: , & sertum exultationis residuo po-
puli sui :
6 Et spiritus judieii sedenti super judicium,
& fortitudo revertentibus de bello ad portam.
7 Verum hi quoque pr vino nefeierunt, &
pr ebrietate erraverunt : sacerdos & prophe-
ta nefeierunt pr ebrietate , abforpti stint a
vino , erraverunt in ebrietate , nefeierunt vi-
dentem , ignoraverunt judicium.
8 Omnes enim mens replet stint vomitu
sordiumque , ita ut non esset ultra locus.
9 Quern docebit scientiam ? & quem intel-
ligere faciet auditum ? ablactatos a lacte ,
avulfos ab uberibus.
io Quia manda remanda, manda remanda ;
expecta reexpecta , expecta reexpecta ; modi
cum ibi , modicum ibi:
ii * In loquela enim labii , & lingua alte- ii . Cor.
ra loquetur ad populum istum.
ii Cui dixit : Hare est requies mea, reficitc
lassum , & hoc est meum refrigerium : & no-
luerunt atidire.
i ? Et erit eis verbum Domini : Manda re
manda , manda remanda ; expecta reexpecta,
expecta reexpecta ; modicum ibi , modicum
ibi : ut vadant , & cadant retrorsum , & con-
terantur , & illaqueentnr , \- capiantur.
14 Propter hoc audite verbum Domini viri
illusores , qui dominamini super populum
meum , qui est in Jerusalem.
% Dixistis enim : Percussimus fdus cum
morte , & cum inferno fecimus pactum. Fla-
gellum inundans cum transient , non veniet
super nos : quia pofuimus mendacium fpem
nostram , & mendacio protecti sumus.
A A a a iij
 558 PROPHETIA ISAI , Cap. XXVIII & XXIX.
* Psal. 16 Idcirc6 hate dicic Dominus Deus : * Ecce
Ml J. II ego mittam in fundamentis Sion lapidem , la-
Maitb. pidem probatum , angularem , pretiosom in
ai. 4*<
fundamento fundatum : qui crediderit , non
*. II. festinet.
JCom. 17 Etponamin pondere judicium, &justi-
9' ti< tiam in mensora : & subvertet grando spem
i. Ptr. mendaeii : & protectionem aquae inundabunt.
1 8 Et delebkur fdus vestrum cum morte ,
& pactum vestrum cum inferno non stabit :
flagellum inundans cum transieric , eritis ei
in conculcationem. , 7 Et erit sicut fomnium visionis nocturm
19 Quandocumque pertransierit > toilet
vos : quoniam mane diluculo pertransibit , in
die & in nocte , & tantummodo sola vexatio
intellectum dabit auditui.
10 Coangustatum est enim stratum , ita ut
alter decidat : & pallium breve utrumque
operire non potert.
xi * Sicut enim in monte divisionum sta
5.20. bit Dominus : * sicut in valle , qu est in
1. Par.
if 11.
Gabaon , irascetur : ut faciat opus suum ,
*// alienum opus ejus : ut operetur opus suum ,
10. is. peregrinum est opus ejus ab eo.
xi Etnunc nolite illudere, ne forte constrin-
gantur vincula vestra. Consommationem
enim & abbrevationem audivi a Domino
Deo exercituum super universam terram.
j Auribus percipite , & audite vocem
meam , attendite, & audite eloquium meum.
14 'Numquid tota die arabit arans ut serat ,
proscindet & sarriet humum suam ?
15 Nonne cum adarquaverit faciem ejus ,
seret gyth, & cyminum sparget , & ponet tri-
ticum per ordinem, & hordeum , & milium,
& viciam in finibus suis :
if Et erudiet ilium in judicio : Deus sous
docebit ilium.
17 Non enim in fern's triturabitur gith , nee
rota plaustri super cyminum circuibit : fed in
virgaexcutieturgith &r cyminum in baculo.
x8 Panis autem comminuetur : verilm non
in perpetuum triturans triturabit ilium , ne-
que vexabit eum rota plaustri , nee ungulis
sois comminuet eum. *
19 Et hoc a Domino Deo exercituum exi-
vit , ut mirabile faceret consilium , & mag-
niticaret justitiam.
C A P U T XXIX.
Objidio & tffiiftit Jtrusaiim , CMtrilil g'ntimt ilhm
tUfltniium dt ibro signatc , ac ctcciute fudtorum ; x<
fitsundir cordt dmuntiatur : rtliqviai Jjcob fraikit iliu-
fainmdn , fr ad Dtum cm- tntxdat-
1 \T Ariel , Ariel civitas , quam expug-
V navit David : additus est annus ad an
num : solemnitates evolutar sont.
x Et circumvallabo Ariel , Kr erit tristis &
moerens , & erit mihi quasi Ariel.
3 Et cirenmdabo quasi fphseram in circuitu
tuo , &- jaciam contra te aggerem , & muni-
menta ponam in obiidionem tuam.
4 Humiliaberis , de terra loquiris , & de
humo audietur eloquium tuum : & erit quasi
pythonis de terra vox tua , & de humo elo
quium tuum muslitabit.
j Et erit sicut pulvis tenuis multitudo ven-
tilantium te : & sicut favilla pertransiens mul
titudo eorum , qui contra te prarvaluerunt :
6 Eritque repente confestim. A Domino
exercituum visitabitur in tonitruo , & com-
motione terr , & voce magna turbinis &
tempestatis , & flamm ignis devorantis.
multitudo omnium Gentium , quat dimicave-
runt contra Ariel , & omnes qui militaverum,
& obfederunt , & prvaluerunt adversus earn.
8 Et sicut somniat esoriens , & comedit ,
cum autem fuerit expergefactus , vacua est
anima ejus : & sicut somniat sitiens , & bibit,
& postquam fuerit expergefactus, lassus adhuc
sitit , & anima ejus vacua est : sic erit multi
tudo omnium Gentium , qua: dimicaverunt
contra montem Sion.
9 Obstupescite , & admiramini , fluctuate ,
& vacillate : inebriamini , & non a viho :
movemini , & non ab ebrietate.
10 Quoniam miscuit vobis Dominus spiri-
tum soporis, claudet oculos vestros, prophetas
& principes vestros, qui videt visiones, operiet.
11 Et erit vobis visio omnium sicut verba
libri signati , quern cilm dederint scienti lit-
teras , dicent : Lege istum : & respondent :
Non possum , signatus est enim.
ix Et dabitur liber nefeienti litteras , dice-
turque ei:Lege:& respondebit : Nescio litteras.
1 j fctdixit Dominus : * Eo qudd appro- *Mr''
pinquat populus iste ore soo, & labiis sois glo- ' ! *'
rificat me , cor autem eius longe est a me, & 6 " ''
timuerunt me mandato hominum & doctrinis:
14 Ided ecce ego addam ut admirationem
faciam populo huic miraculo grandi & stupen-
do : * peribit enim sapientia a sapientibus ejus, i,c.
& intellectus prudentium ejus abfcondetur. 1. u.
1 % Vx qui profundi eltis corde , ut a Domi- *>***
no abscondatis consilium : quorum sont in
tenebris opera , & dicunt : * Quis videt nos, * Eaft
& quis novit nos ? it. :.
1 6 Perversa est hc vestra cogitatio : quasi
si lutum contra tigulum cogitet, & dicat opus
factori fuo : Non fecisti me : & figmentum di
cat fictori soo : Non intelligis.
17 Nonne adhuc in modico & in brevi con-
vertetur Libanus in Charmcl , & Charmel in
saltum reputabitur ?
1 8 Et audient in die ilia surdi verba libri, & de
tenebris & caligine oculi caccorum videbunr.
19 Etaddent mites in Domino ltitiam , &
pauperes homines in sancto Israel exultabunt :
xo Quoniam defecit qui prxvalebat , con-
sommatus est illusor , & siiccisi sont omnes
qui vigilabant super iniquitatem :
xi Qui peccare faciebanc homines in verbo,
 PROPHETIA IS Al , Cap. XXIX. & XXX.
& arguentem in porta supplantabant,& decli-
naverunt fruitra a jufto.
n Propter hoc , hc dicit Dominus ad
domum Jacob , qui redemit Abraham : Non
modd confundetur Jacob , nee modd vultus
ejus erubescet :
13 Sed cum viderit filios suos , opera ma-
nuum mearum in medio sui sanctificantes no-
men meutn , & fandtificabunt sanctum Jacob ,
& Deum Israel praedicabunt ,
14 Et scient errantes spiritu intellectum , &
muffitatores discent legem.
CAPUT XXX.
Comrniniiio tdvrrsm JutLrs , qui Dcmmt incnfttlto fre-
mtmibut ^(fjritt id tsg](iti cenjugiebam , if/is quoque
f'ophetarum admmitiones nuditt adcttiui , jti vanm fn.fi-
dia quxrtntibus , grtvtm itnumm ttffliiiiontm ; & quim fit
Dent futurut bevignut td ifsum reverientibut ; & dt mign*
re-vert tntiwn felicitate , *e yniicio mpinrum.
i T 7 filii desertores , dicit Dominus , ut
y faceretis consilium , & non ex me : &
ordiremini telam, & non per spiritum meum,
ut addereris peccatum super peccatum :
i Qui ambulatis ut delcendatis in gyp-
tum , & os meum non interrogaiHs , (perantes
auxilium in fortitudine Pharaonis , & haben-
tes fiduciam in umbra gypti.
3 Et erit vobis fortitudo Pharaonis in con-
funonem , & riducia umbra: gypti in igno-
miniam.
4 Erant enim in Tani Principes tui , & nun-
tii tui usque ad Hanes pervenerunt.
5 Omnes confusi sunt super populo , qui eis
prodesse non potuit : non fuerunt in auxilium
& in aliquam utilitatem , fed in confusionem
& in opprobrium.
6 Onus jumentorum Austri. In terra tribula-
tionis & anguitix lena , & leo ex eis , vipe-
ra , & regulus volans , portantes super hu-
meros jumentorum divitias suas , & super
gibbum camelorum thesauros suos ad popu-
lum , qui eis prodesse non poterit.
7 gyptus enim fruitra & vane auxiliabi-
tur : ideo clamavi super hoc : Superbia tantiim
est , quiesce.
8 Nunc ergo ingressus,scribe ei super buxum,
& in hbro diligenter exara illud } ik erit in die
novislimo in teltimonium usque in ternum.
9 Populus enim ad iracundiam provocans
est , & hlii mendaces , filii nolentes audire le
gem Dei.
io Qui dicunt videntibus : Nolite videre :
& aspicientibus : Nolite aspicere nobis ea, qua:
recta sunt : loquimini nobis placentia , videte
nobis errores.
1 1 Auferte a me viam declinate a me fe-
mitam , cesset a facie nortra sanctus Israel.
1 1 Propterea hc dicit sanctus Israel : Pro
eo qu6d reprobastis verbum hoc , & sperastis
in calumnia , & in tumultu , & innixi ellis
super eo :
i j Propterea erit yobis iniquitas h*c sicut
559
interruptio cadens , & requisita in muro ex-
celso , quoniam subito , dum non speratur ,
veniet contritio ejus.
14 Et comminuetur sicut conteritur lageiu
figuli contritsone pervalida : & rion invenie-
tur de fragmentis ejus testa , in qua portetur
igniculus de incendio , aut haunatur parum
aqux de fovea.
I j Quia hc dicit Dominus Deus sanctus
Israel : Si revertamini & quiescatis , salvi
eritis : in silentio , & in spe erit fortitudo
vestra. Et noluistis :
16 Etdixisiis:Nequaquam,sedadequosfugie-
mus:ideo fugietis. Et super velocesalcendemus:
ideo velociores erunt qui persequentur vos.
1 7 Mille homines a facie terroris unius : &
4 facie terroris quinque fugietis , donee relin-
quamini quasi malus navis in vertice montis ,
8c quasi fignum super collem.
1 8 Propterea expectat Dominus ut miferea-
tur vestri : & ide6 exaltabitur parcens vobis :
quia Deus judieii Dominus : beati omnes qui
expectant eum.
19 Populus enim Sion habitabit in Jerusa
lem : plorans nequaquam plorabis , miserans
miferebitur tui : ad vocem clamoris tui siatira
ut audierit > refpondebit tibi.
10 Et dabit vobis Dominus panem arctum >
& aquam brevem : & non faciet avolare a te
ultra doctorem tuum : & erunt oculi tui vi-
dentes pra:cepto,rem tuum.
I I Et aures tuae audient verbum post ter-
gum monentis : Hxc eft via , ambulate in ea :
He non declinetis neque ad dexteram , neque
ad sinistram.
11 Et contaminabis laminas fculptilium ar-
genti tui , & veitimentum conflatilis auri tui,
& difperges ea licut immunditiam menllrua-
tz. Egredere , dices ei :
3 Et dabitur pluvia semini tuo , ubicum-
que seminaveris in terra : & panis frugum ter
ra: erit uberrimus , & pinguis ; palcetur in
posseffione tua in die illo agnus fpatiose :
14 Et tauri tui , & pulli asinorum, qui ope-
rantur terram , commistum migma comedent
sicut in area ventilatum est.
if Et erunt super omnem montem excel-
sum , & super omnem collem elevatum rivi
currentium aquarum , in die interfeitionis
multorum , cum ceciderint turres.
\6 Et erit lux lun sicut lux solis, & lux solis
erit scptempliciter sicut lux septem dierum in
die , qua alligaverit Dominus vulnus populi
sui , & percussuram plag ejus fanaverit.
17 Ecce nomen Domini venit de longinquo,
ardens furor ejus , & gravis ad portandum :
labiaejus repleta sunt indignatione , & lingua
ejus quasi ignis devorans.
18 Spiritus ejus velut torrens inundans us
que ad medium colli ad perdendas gentes in
nihilum , & frenum erroris , quod erat in m**
 560 PROPHETIA ISAVE , Cap. XXX. XXXI. & XXXII.
xillis populorum.
? Canticum crit vobis ficut nox fanctifica-
tae folemnitatis, & betitia cordis ficut qui per-
gic cum tibia , ut intret in montem Domini
ad fortem lfral.
30 Et auditam faciei Dominus gloriam vo
ris fuar,& terrorem brachii fui ollendet in com-
minatjone furoris , &z flamma ignis devoran-
tis : aftidet in turbine , & in lapide grandinis.
31 A voce enim Domini pavebit Aifur vir-
g percufus.
31 Et erit tranfitus virgae fundatus , quam
requiefcere faciet Dominus fuper eum in tym-
panis & citharis : & in bellls praecipuis ex-
pugnabit eos.
33 Praeparata eft enim ab heri Topheth ,
rege praeparata , profunda, & dilatata. Nutri-
menta ejus , ignis & ligna multa : flatus Do
rnini ficut torrens fulphuris fuccendens earn.
CAPUT XXXI.
Juiixos , qui fiiucii in Deum reliai ad ^Egyptioi r hu
mant conjugium prafidia , frailas con/umendos unk cum bit
auxiliaras ; revtrtensts ad Dominum , viriutt divina
iihtranios.
1 4 7 qui defcendunt in ^Egyptum ad auxi-
V lium , in equis fperantes , & habentes
fidiiciam fuper quadrigis , quia multa.' funt :
& fuper equitibus , quia praevalidi nmis : &
non funt confifi fuper fanctum lfrae'l , & Do
minum non requilicrunt.
2 Ipfe autem fapiens adduxit malum , &
verba fua non abftulit : & confurget contra
domum peffimorum , & contra auxilium ope-
rantium iniquitacem.
3 Agyptus , homo , & non Deus : & equi
eorum , caro , & non fpiritus : & Dominus
inclinable manum fuam , & corruet auxilia-
tor , & cadet cui prxftatur auxilium, fimulque
omnes confumentur.
4 Quia hrc die it Dominus ad me : Quo-
mod fi rugiat leo , & catulus leonis fuper
praedam fuam , & cum ocurrerit ei multitu-
do paliorum , voce eorum non formidabit,
& a multitudine eorum non pavebit : fie def-
cendet Dominus exercituum ut pralietur fu
per montem Sion , & fuper collem ejus.
? Sicut aves volantes , le proteget Domi
nus exercituum Jerufalem , protegens & be
raus , tranfiens & falvans.
6 Convertimini ficut in profundum recefle-
ratis lilii lfrae'l.
7 In die enim ilia abjiciet vir idola argenti
fui , & idola auri fui , quae fecerunt vobis
manus veltra: in peccatum.
* EW. 8 Et cadet * Aflur in gladio non viri , &
1 1. 29. gladiusnon hominis vorabit eum, & fugietnon
Jtfr- a facie gladii : 81 juvenes ejus vectigales erunt :
3 9 Et fortitudo ejus terrore tranfibit , &
4- Keg.
IP- 55- pavebunt fugientes principes ejus : dixit Do-
2. Par. minus : cujus ignis eft in Sion , &i caminos
i 2. at. ejus in Jerufalem.
CAPUT XXXI I.
Dt rtgt ac principibus in ju/iitia regnaturis , & it pofvli
futditi fiiicitatt : ftulso auten pr"cips <j- opulentH muli'rui
futura prxdititur calamitas pa quoaut puUbriiud ' ri-
quits opulenta promitiitur populo De'-.
i Cce in juftitia regnabit rex , & princi-
-L< pes in judicio praerunt.
fct erit vir ficut qui abfeonditur vento ,
& celat fe tempeftate , ficut rivi aquarum
in fiti , & umbra petrx prominentis in terra
deferta.
3 Non caligabunt oculi videntium , & au-
res audientium diligenter aufeultabunt.
4 Et cor ftultorum intelliget fcientiam , &
lingua balborum velociter loquetur& plane.
Non vocabitur ultra is , qui infipiens eft ,
princeps ; eque fraudulentus appellabitur
major :
6 Stultus enim fatua loquet ur , 8c cor ejus
faciet iniquitatem , ut perheiat fimulationem,
&loquatur ad Dominum fraudulenter , o va-
cuam faciat animam efurientis , & potum fi-
tienti auferat.
7 Fraudulenti vafa peffima funt : ipfe enim
cogitationes concinnavit ad perdendos mites
in fermone mendaci , cm loqueretur pauper
judicium.
8 Princeps ver ea , quae digna funt princi
pe , cogitabit , & ipfe fuper duces ftabit.
9 Mulieres opulenta; furgite , & audite vo-
cem meam : filia: confidentes percipite auri-
bus eloquium meum. .
I o Port dies enim & annum vos conturba-
bimini confidentes : confummata eft enim
vindemia , colle&io ultra non veniet.
II bftupefcite opulenta;, conturbamini
confidentes ; exuite vos , & confundimini ,
accingite lumbos veftros.
1 2 Super ubera plangite , fuper regione de-
fiderabili , fuper vinea fertili.
1 3 Super humum populi mei fpinae & v
pres afcendent : quarto magis fuper omnes
domos gaudii civitatis exultantis ?
14 Domus enim dimifla eft , multitudo ur-
bis relicta eft , tenebrae & palpatio factae funt
fuper fpeluncas ufque in aeternum. Gaudium
onagrorum pafcua gregum ,
1 5 Doee efiundatur fuper nos fpiritus de
excelfo : & erit defertum in Channel , &
Charmel in faltum reputabitur.
\6 Et habitabit in folitudine judicium, 8
juftitia in Charmel fedebit.
17 Et erit opus juftitiae pax,& cultus jutitiae
filentium , & fecuritas ufque in fempiternum.
18 Et fedebit populus meus in pulchrirudi-
ne pacis , & in tabernaculis fiduciae , &c in re-
quie opulenta.
15 Grando autem in defeenfione faltas , &c
humilitate humiHabitur civitas.
10 Beati , qui eminatis fuper omnes aquas,
immittcnics pedem bovis & afini.
CAPUT
 PROPHETIA ISAI. Cap. XXXIII. & XXXIV.
CAPUT XXXIII.
firmixiwi de dcjeStom Semacbiib loquitur , <j" Judr.o-
rr.m tilitraiimt , u divix* fotenti* tximtiont : imvebuur
contra tvfio-mas er quattt ejfe dc'ot-int qui cum Domino bx~
kiiaiun un. in exceljii ; JerujtiLem zero babttatio eru ofuUn-
, in qua mignifi^obitur Domnus ,iex & ttgi/laior nojier.
t \7 qui prdaris , nonne & ipse prarda-
V beris ? & qui spernis , nonne & ipse
spernfiris ? ciim consummaveris deprdatio-
nem, deprdaberis : cum facigatus desieris
contemnere , contemneris.
i Domine miserere nortri : te enim expec-
tavimus : ello brachium nostrum in mane , Si
salus nostra in tempore cribulationis.
3 A voce angeli fugerunt populi , & ab
exalratione tua disperse sent genres.
4 Et congregabuntur fpolia vestra sicut colli-
gitur bruenus , velut ciim fossae plen fuerint
de eo.
$ Magnificatus est Dominus , quoniam ha-
biravir in excelso : implevit Sion judicio &
justiria.
6 Et erit fides in temporibus tuis : divitias
salutis sapientia & scientia : timor Domini
ipse est thesaurus ejus.
7 Ecce videntes clamabunt foris , angeli pa-
cis amarc flebunt.
8 Dissipate sunt vi , cessavit transiens per
semi tarn , irritum factum est pactum, projecit
civitares , non repucavit homines.
9 Luxit , & elanguit terra : confuses est
Libanus, & obsorduit, & factus est Saron sicut
desertum : & concuflaest Bafan, &Carmelus.
io Nunc consergam , dicit Dominus: nunc
exaltabor , nunc fublevabor.
1 1 Concipietis ardorem, parieris stipu lam :
spiritus vester ut ignis vorabit vos.
iz Et erunt populi quasi de incendio cinis ,
spin* congregate igni comburentur.
i ? Audite qui longe eltis , qua: fecerim , &
cognofeite vicini fortitudinem meam.
14 Conterriti sent in Sion peccatores, posse-
dit tremor hypocritas. Quis poterit habitare
de vobis cum igne devorante ? quis habitabit
ex vobis cum ardoribus scmpiternis ?
M *Quiambulat in justitiis , & loquitur
14- I. veritatem , qui projicit avaritiam ex calum-
nia , & excutit manus fuas ab omni munere ,
qui obturat aures seas ne audiat sanguinem,&
claudit oculos fuos ne videat malum.
16 Iste in excelsis habitabit , munimenta fa-
xorum fublimitas ejus : panis ei datus est ,
aquae ejus rideles sent.
17 Regem in decore fuo videbunt oculi
ejus , cement terram de longe.
* i-cor. 'SCortuum meditabitur timorem : * ubi
i. 20. est litteratus ? ubi legis verba ponderans ? ubi
doctor parvulorum ?
19 Populum impudentem non videbis > po
pulum alti scrmonis : ita ut non poffis intel-
ligere disertitudinem lingu ejus , in quo nul-
la est sapientia.
5<sr
to Re spice Sion civitatern solemnitatis no
tr : oculi tui videbunt Jerusalem , habita-
tionem opulentam , tabernaculum , quod ne-
quaquam transferri poterit : ftec auserentar
clavi ejus in scmpiternum , & omnes funiculi
ejus non rumpentur :
ii Quia solummodd ibi magnificus est Do
minus noster : locus fluviorum rivi latislimi
& patentes : non transibit per eum navis remi-
gum,neque trieris magna tranfgredietur eum.
Dominus enim judex noster, Dominus
Iegiser nolter , Dominus rex noster : ipse fail-
vabit nos.
x 3 Laxati sent funiculi tui,& non prxva-
lebunt : sic erit malus tuus ut dilatare lignum
non queas. Tune dividentur fpolia prxdarum
multarum : claudi diripient rapinam.
14 Nee dicet vicinus : Elangui : populus qui
habitat in ea , auferetur ab eo intquitas.
CAPUT XXXIV.
Jctrha Dti ultio juyer omnes genus : Idumut quoqut
ton: n.io c ptroetua **Jtitas frudiutur.
1 A Ccedite gentes , & audite , & populi
l\ attendite : audiat terra , &c plenitudo
ejus , orbis , & omne germen ejus.
i Quia indignatio Domini super omnes
gentes, & furor super universam militiam eo-
rum:interfecit eos, & dedit eos in occisionem.
I Interfecti eorum projicientur , & de cada-
veribus eorum afeendet ftor : tabeseenc
montes a sanguine eorum.
4 Et tabescet omnis militia coelorum , &
complicabuntur sicut liber cli : & omnis
militia eorum defluet sicut defluit folium de
vinea & de ficu.
5 Quoniam inebriatus est in clo gladius
meus : ecce super ldumxam descendet, & su
per populum interfectionis me ad judicium.
6 Gladius Domini repletus est sanguine , in-
crassatus est adipe , de sanguine agnorum , &
hircorum , de sanguine medullatorum arie-
tum : victima enim Domini in Bosra , & iii-
tersectio magna in terra Edom.
7 Et descendent unicornes cum eis , &c taurt
cum potentibus : inebriabitur terra eorum san
guine , & humus eorum adipe pinguium :
8 Quia dies ultionis Domini , annus retri-
butionum judieii Sion.
9 Et convertentur torrentes ejus in picem.Sc
humus ejus in sulphur : & erit terra ejus in
picem ardentem.
10 Nocte & die non extinguetur , in scmpi
ternum ascender fumus ejus : a generatione in
generationem desolabitur , in scula sculo-
rum non erit transiens per earn.
I I Et poflidebunt illam onocrotalus , & eri-
cius : ibis , & corvus habitabunt in ea : &
extendetur super earn mensura,ut redigatur ad
nihilum , & perpendiculum in desolationem.
n Nobiles ejus non erunt ibi : regem potius
invocabunt , 8c omnes principes ejus erunt
B-Bbb
 S<si PROPHETIA iSAI, Cap. XXXIV. XXXV. & XXXVI.
in nihilum.
13 Et orientur in domibus ejus spinx, &
urticx, & paliurus in. munitionibus ejus:8c erit
cubile draconum , & palcua liruthionum.
14 Et occurrent dxmonia onocentauris , &
1>ilolus clamabit alter ad alterum : ibicubavit
amia , & invenit sibi requiem.
1 5 lbi habuit foveam ericius , & enutrivit
catulos,& circumfodit,& fovit in umbra ejus:
illuc congregati sunt milvi > alter ad alterum.
1 6 Requirite diligenter in libro Domini , &
kgite : unum ex eis non defuit , alter alterum
non quxsivit : quia quod ex ore meo procedit,
ille mandavit , & spiritus ejus ipfe congrega-
vit ea.
17 Et ipfe misit eis sortem , & manus ejus
divisit earn illis in mensuram : usque in xter-
num poslidebunt earn , in generationem &c
generationem habitabunt in ea.
C A P U T XXXV.
Dt sutur* conJoUticiie , Utiii* , jecuritatt , & felitiitu
ftrfciui co:.'iK , fui in chrijlum sun: crttUiuri.
1 1 tabitur deserta & invia , & exultabit
I . solitudo , & florebit quasi lilium.
z Germinans germinabit , & exultabit Ixta-
btinda & laudans : gloria Libani data ell ei :
decor Carmeli,& Saron,ipsi videbunt gloriam
Domini , & decorem Dei nostri.
3 Confortate manus dissolutas , & genua
debilia roborate.
4 Dicite pusillanimis : Confortamini , &
nolite timere : ecce Deus vefter ultionem ad-
*iucet retributionis : Deus ipfe veniet , & sal-
vabit vos.
f Tune aperientur oculi excorum , &c aures
furdorum patebunt.
6 Tune (aliet sicut cervus claudus , & aper-
ta erit lingua mutorum : quia sciss sunt in
deserto aqux , & torrentes in solitudine.
7 Et qux erat arida , erit in llagnum , &
fitiens in fontes aquarum. In cubilibus,in qui-
bus prills dracones habitabant , orietur vi-
ror calami & junci.
8 t erit ibi scmita & via , & via sancta vo-
cabitur : non transibit per earn pollutus,& hxc
erit vobis directa via , ita ut stulti non errent
per earn.
9 Non erit ibi leo , & mala bestia non as-
cendet per earn , nee invenietur ibi : & ambu-
Jabunt qui Jiberati fuerint.
10 F.t redempti a Domino convertentur , &
venient in Mon cum laude : & lacuna sempi-
terna super caput eorum : gaudium & lxti-
tiam obtinebunt , & sugiet dolor & gemitus.
CAPUT XXXVI.
Semubtrib c.iniu civtiaiibut suit munitis , mittit Rilfk
ttn *d c.tfit::dam 'ru.altm qui -uariii in E-r^chiam )*&:it
CMvit'ii ^ lUphtmui in Deum, Jtrojcljmimi adiUduitmcn
txhartdlur
4. ieg. 1 'C T sactum ell in quartodecimo anno re-
11. i}. JQ/ gis Fzechia , ascendit Sennacherib rex
Assyriorum super omnes civitates Juda Bii-
aitas , &: cepit eas.
\
a Et misit rex Assyriorum Rabsacen de La- >, ?#,
chis in Jerusalem , ad regem Ezechiam in ma- t*. 1.
nu gravi , & ltetit in aquxductu piscinae supe- Eccli-
rioris in via Agri fullonis. ** "'
3 Et egressus eit ad eum bliacim filius Hel-
cix , qui erat super domum , & Sobna scriba,
& Joahe rilius Aupii a commentanis.
4 Et dixit ad eos Rabsaces : Dicite Ezechix:
Hxc dicit rex magnus , rex Assyriorum : Qua:
ell ilia riducia > qua conridis ?
5 Aut quo coniilio vel fortitudine rebellare
dilponis super quern habes riduciam , quia
receiliiti a me ?
6 Ecce confidis super baculum arundineum
confraclum ilium , super gyptum : cui si in-
nixus suerit homo , intrabit in manum ejus ,
& persorabit cam : sic Pharao rex gypti
omnibus , qui confidunt in eo.
7 Qudd si relponderis mihi ; In Domino Deo
noltro confidimus:nonne ipfe eit,cujus abllulit
Ezechias excella &. altaria , & dixit Judx 8c
Jerusalem : Coram altari iito adorabitis ?
8 Et nunc trade te domino meo regi Assy
riorum , & dabo tibi duo millia equorum ,
nee puteris ex te prxbere ascenibres eorum.
9 tt quomodo lullinebis saciem judicis
unius loci ex servis domini mei minoribus ?
Quod si confidis in gypto , in quadrigis , &
in equitibus :
I o Et nunc numquid sine Domino ascendi
ad terram iltam , ut disperderem earn ? Do-
minus dixit ad me : Ascende super terram
iltam , & disperde earn.
I I Et dixit Lliacim , & Sobna , & Joahe
ad Rabsacen : Loquere ad servos tuos Syrl
lingua : intelligimus enim : ne loquaris ad
nos Judaice in auribus populi , qui est super
murum.
1 1 Et dixit ad eos Rabsaces : Numquid ad
dominum tuum cV: ad te misit me dominus
meus , ut loquerer omnia verba ilia } & non
potius ad viros , qui sedent in muro , ut co-
medant stercora liu, & bibant urinam pedum
suorum vobiscum ?
13 t stetit Rabsaces, & clamavit voce
magna Judaice , iv dixit : Audite verba regis
magni , regis Assyriorum.
14 Hxc dicit rex : Non seducat vos Eze
chias , quia non poterit eruere vos.
1 5 Et non vobis tribuat riduciam Ezechias
super Domino , dicens : f-ruens liberabit nos
Dominus , non dabitur civitas ista in manu
re^is Assyriorum.
16 Nolite audire Tzechiam : hxc enim di
cit rex Ass riorum : Facite mecum benedicti-
onem,*.' egredimini ad me , & comedite
unusquifque vineam suam , &: unusquisque fi-
cum suam , & bibite unusquisque aquam cis-
ternx sux ,
1 7 Donee veniam , & tollam vos ad ter-
tarri , qux est ut tea yestra^ terrain feument/
 PROPHETIA ISAI, Cap. XXXVI. & XXXVII.
tc vim > terram panum & vinearum.
1 8 Nee concurbec vos Ezechias, dicens :
Dominus liberabit nos. Numquid liberave-
runt dii gentium unufquifque terram luam de
manu regis Assyriorum ?
19 Ubi ell deus Emath , & Arphad ? ubi est
deus Sepharvaim ? numquid liberaverunc Sa
marium de manu mea ?
io Quis est ex omnibus diis terrarum ilia-
rum , qui eruerit terram luam de manu mea ,
ut eruat Dominus Jerusalem de manu mea ?
11 Et siluerunt , & non refponderunt ei ver-
bum. Mandaverat enim rex , dicens : Ne res-
pondeatis ei.
ii Et ingreltus est Eliacim films Helciz ,
qui erat super domum , & Sobna senba , &
Joahe filius Aiaph a commentariis ad Eze-
chiam lcillis veitibus,& nuntiaverunt ei verba
Rablacis.
CAPUT XXXVII.
Confiernawi Eycbiti frcfier bU^bmim turn Kabfuis ,
turn t'iii.iibiub , mtwt *U Jjai*m ut UomtHum deprecciur j
qui ip/um nnjornii diviaum frmunit awitlium . & ctfo
per ji'i^eLum extttttu $tnnachtiib , cu.im ipje a filiit juii
imtnmitur.
i r? T factum est, cum audisset rex Ezechias,
2/ scidit veltimenta sua , &c obvolutus est
sacco , & intravit in domum Domini.
i Et misit Eliacim , qui erat super domum ,
& Sobnam scribam , & seniores de sacerdoti-
bus opertos saccis ad Isaiam filium Amos pro-
phetam ,
3 Et dixerunt ad eum : Hxc dicit Ezechias :
Dies tribulationis , & correpeionis , & blas-
phemix dies hxc : quia venerunt rilii usque ad
partum , & virtus non est pariendi.
4 Si quo modo audiat Dominus Deus tuus
verba Rabsacis , quern misit rex Assyriorum
dominus suus ad blasphemandum Deum viven-
tem , & exprobrandum sermonibus, quos au-
divit Dominus Deus tuus : leva ergo oratio-
nem pro reliquiis , qu repertx sunt.
j Et venerunt servi regis Ezechix ad Isaiam.
6 Et dixit ad eos Isaias : Hxc dicetis domi
no vestro : Hxc dicit Dominus : Ne timeas a
facie verborum , qux audisti, quibus blasphe-
maverunt pueri regis Aflyriorum me.
7 Ecce ego dabo ei fpiritum , & audiet
nuntium , & revertetur ad terram luam , &
corruere eum faciam gladio in terra sua.
8 Reversus est autem Rabsaces , & invenit
regem Assyriorum prliantem adversiis Lob-
nam. Audierat enim quia protectus esset de
Lachis ,
9 Et audivit de Tharaca rege thiopix , di-
centes : Egressus est ut pugnet contra te.
Quod cum audisset , misit nuntios ad Eze-
chiam, dicens :
i o Hxc dicetis Ezechix regi Judxi loquen-
tes:Non te decipiat Deus tuus, in quotu con-
fidis , dicens : Non dabitur Jerusalem in ma
nu regis Assyriorum.
$6}
1 1 Ecce tu audisti mnia , qux fecerunt re-
ges Assyriorum omnibus terris , quas subver-
terunt , 8c tu poteris liberari ?
ii Numquid eruerunt eos dii Gentium*:
quos subvercerunt patres mei , Gozam , 8e
Haram , & Rescph , & rilios Eden , qui erant
in Thalassar ?
1 3 Ubi ell rex Emath , & rex Arphad , &
rex urbis Sepharvaim , Ana , & Ava ?
14 Et tulit Ezechias libros de manu nuntio-
rum , & legit eos , & ascendit in domum Do
mini, & expandit eos Ezechias coram Domino.
i f Et oravit Ezechias ad Dominum , di
cens :
\6 Domine exercituum Deus Israel , qui
sedes super cherubim : tu es Deus solus om
nium regnorum terrx , tu fecisti clum & ter
rain.
1 7 Inclina Domine aurem mam & audi:ape-
ri Domine oculos tuos , & vide , & audi om-
nia verba Sennacherib , qux misit ad blasphe
mandum Deum viventem.
1 8 Vere enim Domine desertas fecerunt re-
ges Assyriorum terras , & regiones earum.
19 Et dederunt deos earum igni : non enim
erant dii , fed opera manuum hominum , lig
num & lapis : & comminuerunt eos.
to Et nunc Domine Deus noster falva nos
de manu ejus : & cognoscant omnia regna
terrx , quia tu es Dominus solus.
ii Et misit Isaias filius Amos ad Ezechiam ,
dicens : Hxc dicit Dominus Deus Israel :
Pro quibus rogatli me de Sennacherib regc
Assyriorum :
ii Hoc est verbum , quod locutus est Do
minus super eum : Despexit te , &c subsanna-
vit te virgo filia Sion : post te caput movie
filia Jerusalem.
13 Cui exprobrasti , & quern blafyhemasti ,
& super quern exaltalti vocem , & levasti al-
titudinem oculorum tuorum i Ad sanctum
Israel.
14 In manu servorum tuorum exprobrasti
Domino : & dixisti : In multitudine quadri-
garum mearum ego ascendi altitudinem mon-
tium , juga Libani : & succidam excelsa ce-
drorum ejus , & electas abietes illius ,Sc in-
troibo altitudinem summitatis ejus , laltum
Carmeli ejus.
15 Ego fodi , & bibi aquam , & exsiccavi
veltigio pedis mei omnes rivos aggerum.
i6 Numquid non audisti , qux olim fece-
rim ei ? ex diebus antiquis ego plasmavi il-
lud : & nunc adduxi : & factum est in eradi-
cationem collium compugnantium, & civUa-
tum munitarum :
17 Habitatores earum breviati manu con-
tremuerunt & confusi sunt:facti sunt ficut foe-
num agri , & gramen paseux , & herba tecto-
rum , qux exaruit antequam maturescerec.
*8 Habitationem tuam , & egreflum tuum ,
BBbb ij
 5<?4 PROPHETIA ISAI, Cap. XXXVII. & XXXVIII.
& introitum tuum cogiiovi , & insaniam
tuam contra me.
ip Cum fureres adversum me , superbia
tua ascendit in aures meas : ponam ergo cir-
culum in naribus tuis , & frenum in labiis
tuis , & reducam te in viam , per quam ve-
nisti.
30 Tibi autem hoc erit signum : Comede
hoc anno quje sponte nafcuntur , & in anno
secundo pomis velcere : in anno autem tertio
seminate , & metite , & plantate vineas , &
comedite fructum earum.
3 1 Et mittet id , quod salvatum fuerit de
domo Juda , & quod rehquum elt , radicem
deorsum , & faciet fructum sursum :
31 Quia de Jerusalem exibunt reliqui, &
falvatio de monte Sion : zelus Domini exerci-
tuum faciet iltud.
33 Propterea hc dicit Dominus de rege
Assyriorum : Non intrabit civitatem hanc , He
non jaciet ibi sagittam, & non occupabit earn
clypeus , & non mittet in circuitu ejus agge-
rem.
34 In via , qua venit , per earn revertetur ,
& civitatem hanc non ingredietur , dicit Do
minus :
3 j Et protegam civitatem istam , ut salvem
earn propter me , tx propter David servum
tneum.
* 4 R. 3<? * Egressus est autem Angelus Domini, &
I9-3S percuffit incaltris Assyriorum centum octogin-
Tub ta quinque millia. Et lurrexerunt mane , &
I. !f.
Eccli
ecce omnes , cadavera mortuorum.
4>- 4- 37 Et egressus est , & abiit , & reversus est
l.Michi Sennacherib rex Assyriorum , & habitavit in
7-41 Ninive.
3. M6. 38 Et factum est , cum adoraret in templo
Nesroch deum suum , Adramelech , & Sara-
far filii ejus percusserunt eum gladio-.fugerunt-
2ac in terram Ararat, & regnavit Asarhaddon
lius ejus pro eo.
CAPUT XXXVIII.
E^tchias a meric Jibi per Istuam lomfmvat* libmtus , fa-
no in bayohgu jfchi\acctfie , &frmnj]a ut manu Jtjjyrio.
rum Ubtr*uoHt , tdditijqut ei ad viam lumit.vn antui ,
mnt.r.u 1 hoc gr iia/um jclicmi Deo tumit.
4- * iTN diebus illis grotavit Ezechias usque
ao. i. X ad mortem : & introivit ad eum lsaias
a. Par. filius Amos propheta , & dixit ei : Hc dicit
a 2. 4. Dominus : Dispone domui tux , quia moriens
tu , & non vives.
1 Et convertit Ezechias faciem suam ad pa-
jietem , & oravit ad Dominum ,
3 Et dixit : Obsecro Domine , memento
quso quomodo' ambulaverim coram te in
veritate , & in corde perfecto , & quod bo-
num est in oculis tuis fecerim. Et fievit Eze
chias fietu magno.
4 Et factum elt verbum Domini ad Isaiam ,
dicens :
5 Vade, & die Ezechiae; Hsc dicit Domi-
nus Deus David patris tui : Andivi oratio-
nem tuam , & vidi lacrymas tuas ecce ego
adjiciam super dies tuos quindecim annos :
6 Et de manu regis Assyriorum eruam te ,
& civitatem istam > & protegam earn.
7 Hoc autem tibi erit lignum a Domino ,
quia faciet Dominus verbum hoc , quod Jocu-
tus est :
8 Ecce ego reverti faciam umbram linea- * Ettfi.
rum, per quas descenderat in horologio Achaz 4'- lfc
in sole , recrorsum decem lineis. Et reversus
est sol decem lineis per gradus , quos defeen
derat.
9 Scriptura Ezechiae regis Juda cum gro-
tasset , & convaluisset de infirmitate iiu.
10 Ego dixi : In dimidio dierum meorum
vadam ad portas inferi.
Quxsivi residuum annorum meorum.
1 1 Dixi : Non videbo Dominum Deum in
terra viventium.
Non aspiciam hominem ultra , & habitato-
rem quietis.
1 1 Generatio mea ablata est , & convoluta
est a me , quasi tabernaculum paltorum.
Prcisa eit velut a texente , vita mea : dum
adhuc ordirer , succidit me : de mane usque
ad vesperam hnies me.
13 Sperabam usque ad mane , quasi leo sic
contrivit omnia olia mea :
De mane usque ad vesperam finies me :
14 Sicut pullus hirundinis sic clamabo , me-
ditabor ut columba :
Attenuati hint oculi mei , suspicientes in
excelsum :
Domine vim patior , responde pro me.
1 5 Quid dicam, aut quid respondebit mihi ,
cum ipse fecerit ?
Recogitabo tibi omnes annos meos in ama-
ritudine ammz mex.
16 Domine si sic vivitur, & in tali bus vita
spiritus mei , corripies me , & viviricabis
me.
17 Ecce in pace amaritudo mea amaris-
fima :
Tu autem eruisti animam meam ut non pe-
riret , projecisti post tergum tuum omnia pec-
cata mea.
18 Quia non infernus confitebitur tibi , ne-
que mors laudabit te : non expectabunt qui
descendunt in lacum , veritatem tuam.
19 Vivens vivens ipse confitebitur tibi , si-
cut & ego hodie : pater filiis notam faciet
veritatem tuam.
20 Domine salvum me sac , & psalmos nos-
tros cantabimus cunitis diebus vit noltr in
domo Domini.
2 1 Et juslit lsaias ut tollerent massam de ficis,
& cataplasmarent super vulnus , & sanaretur.
ii Et dixit Ezechias : Quod erit signum
quia ascendant in domum Domini }
 PROPHETIA ISAl, Cap. XXXIX. & XL.
CAPUT XXXIX.
E\tehhi cum Mijjn a u^r Babylonii mnuii \uot ojieiiis
fit th jx.iros , mb i, <m at jmuiu to, km ; Babylonia Ml.
ti i.t pr*. iHtiur.
* *'S i|N tempore illo miGt Merodach Baladan ,
* '*' 1 filius BdLidan rex Babylonis , libros &
munera ad Ezet.hi.im : audierat enim qudd
srgrotaisct .\ convaluilset.
i Lxtatus eit autem super eis Ezechias , &
ostendit eis cellam aromatum , & argenti , &
auri, & odoramentorum, & unguenti opcimi ,
& omnes apothecas fupellectilis sux,& uni ver
sa qux inventa sunt in thesauris ejus. Non suit
verbum quod nor oltenderet eis Ezechias in
domo sua , in omni potestate sua.
3 lntroivit autem lsaias propheta ad Fze-
chiam regem , & dixit ei : Quid dixerunt viri
isti , & unde venerunc ad te ? Et dixit Eze
chias : De terra longinqua venerunt ad me, de
Babylone.
4 l.t dixit : Quid viderunt in domo tua ? Et
dixit tzechias : Omnia quz in domo mea
sunt, viderunt : non suit res , quam non ostea-
derim eis in thesauris meis.
5 Et dixit Isaias ad Ezechiam : Audi ver
bum Domini exercituum.
6 hcce dies venient , & auferentur omnia ,
qux in domo tua sunt , & quz thesaurizave-
runt panes tui usque ad diem hanc , in Baby-
lonem : non relinquetur quidquam , dixit
Dominus.
7 Et de filiis tuis , qui exibunt de te , quos
genueris , tollent , & erunt eunuchi in palatio
regis Babylonis.
8 Et dixit Ezechias ad Isaiam : Bonum ver
bum Domini quod locutus ell. Et dixit : Fiat
tantum pax , & veritas in diebus meis.
CAPUT XL.
Cnfeltttio fr jdlus Jerusalem per Christum future ; /emt-
nii BeptijU predicatio : jrigUitas komiau , dr jffciu.ii
vtrbi dtvmi : Chrtstt in c*r*em tdventui , ip/iujque {'<<,
ftiejtis if reiriiuiio f.alam amumuuda ; ccatn idoUUiras
Drum /culptilibui ajjimiUa.ti , iniempi, abdem On patntiam
ac (apiemiam (tuMtatUl ; quedqut Jperauiet ft Uommo mit
ten*, fortit dwtm
i A^Onfolamini, consolamini popule meus,
v^dicit Deus veiter.
i Loquimini ad cor Jerusalem , & advocate
earn : quoniam completa est malitia ejus, di-
missa elt iniquitas illius : suscepit de manu Do
mini duplicia pro omnibus peccatis suis.
* Mm. 3 * Vox clamantis in deserto : Parate viam
3 i Domini , rectas facite in solitudine semitas
*"" Dei nostri.
J^J" 4 Omnis vallis exaltabitur & omnis mons
j ^. & collis humiliabitur , & erunt prava in di-
jUm. recta , & aspera in vias planas.
j. aj. < Et revelabitur gloria Domini , & videbit
omnis caro pariter quod os Domini locu-
tum est.
6 Vox dicentis : Clama. Et dixi : Quid cla-
mabo ? * Omnis caro fnum , & omnis glo-
56$
ria ejus quasi flos agri. ... n *E(tlt-
7 Exsiccatum est fnum & cecidit nos ,14 >t.
quia spiritus Domini sufflavit in eo. Vere fee- /*"*
10.
num est populus : > Par.
8 Exsiccatum est fnumj& cecidit flos: Ver
bum autem Domini nostri manet in xternum. . Hi
9 Super montem excelsum ascende tu , qui
evangelizas Sion : exaita in lortitudine vocem
tuam , qui evangelizas Jerusalem : exaita ,
noli timere. Die civitatibus Juda : Ecce Deus
vester :
io Ecce Dominus Deus in fortitudine ve-
niet, & brachium ejus dominabitur : ecce mer-
ces ejus cum eo , & opus illius coram illo.
1 1 * Sicut pastor gregem suum pascet : in * ztph.
brachio suo congregabit agnos , & in sinu suo u ij i
levabit, ftas ipse portabit. 7- 4-
1 1 Quis mensus elt pugillo aquas, & ccelos 3"m-
palmo ponderavit ? quis ar>penciit tribus digi- IO' ' '"
tis molem terra: , & libravit in pondere mon-
tes , & colles in statera ?
13 * Quis adjuvit spiritum Domini ? aut
quis consiliarius ejus suit , Hi ollendit illi ?
1 4 Cum quo iniit consilium,& instruxit eum, Rom. 11.
& docuit eum semitam juiliti , & erudivit |4c,r.,
eum scientiam,& viam prudenti* ostendit illi? 1.
1 5 Ecce gentes quasi stilla situlx , & quasi,
momentum staterae reputat sunt : ecce insu-
Ix quasi pulvis exiguus.
1 6 Et Libanus non sufficiet ad succendendum,
&animalia ejus non sufficient ad holocaultum.
1 7 Omnes gentes quasi non sint , sic sunt
coram eo , & quasi nihilum & inane reputa-
tx sunt ei.
1 8 * Cui ergo similem fecistis Deum ? aut * jia.
quam imaginem ponetis ei ? 17-
\9 Numquid sculptile conflavit saber ? aut
aurifex auro siguravit illud , & laminis argen-
teis argentarius ?
zo Forte lignum & imputribile elegit : ar-
tifex sapiens quxrit quomodo rtatuat simula-
chrum , quod non moveatur.
1 1 Numquid non scitis ? numquid non au-
distis ? numquid non annuntiatum est vobis
ab initio?numquid non intellexillisfundamen-
ta terrx ?
xi Qui sedet super gyrum terrx , & habi-
tatores ejus sunt quasi locustx : qui extendit
velut nihilum csos , 8r expandit eos sicut
tabernaculum ad inhabitandum.
13 Qui dat secretorum scrutatores quasi
non sint , judices terrx velut inane fecit :
14 Et quidem neque plantatus , neque satus,
neque radicatus in terra truncus eorum re-
pente flavit in eos,& aruerunt, & turbo quasi
stipulam auferet eos.
i < Et cui assimilastis me , & adxquastis ,
dicit sanctus ?
16 Levate in excelsum oculos veitros , &
videte quis creavit hxc : qui educit in numero
militiam eorum , & omnes ex nomine vocat :
BBbb iij
 $66 PROPHETIA ISAI % Cap.-XL XLI. & .
pra: multitudine fortitudinis & roboris , virtu-
tifque ejus , eque unum reliquum fuit.
27 Quare dicis Jacob , & loqueris Ifral :
Abfcondita eft via mea Domino , & Deo
meo judicium meum tranfvir ?
8 Numquid nefcis, aut non audifti ? Deus
fempiternus Dominus , qui creavit trminos
terra: : non deficiet , neque Iaborabit, nee eft
inveftigatio fapientias ejus.
19 Qui dat laflo virtutem : & his , qui non
funt , fortitudinem & robur mulciplicat.
30 Deficient pueri , &c laborabunt , & ju-
venes in infirmitate cadent.
3 1 Qui autem fperant in Domino , muta-
bunt fortitudinem , allument pennas ficut
aquilar , current , & non laborabunt , ambu-
labunt , & non deficient.
CAPUT XL I.
Difceptat Dominus cum idololacris de potenti* & variis
f'gnifaue benficas populo Judaico exhibas : ambus fuam
ct>mpreb.-tt potenttun c~ benignuaieru erga homines oendtm
fimul & idolorum tmpoientiam , & idrlol.nrarum vani aiem.
i ' I Aceant ad me infulae , & gentes mutent
fortitudinem : accdant , & tunc lo-
quantur , fimul ad judicium propinquemus.
* 2 Quis fufeitavit ab Oriente juftum , voca-
vit cum ut fequeretur fe ? dabit in confpec-
tu ejus gentes , & reges obtinebit : dabit qua
fi pulverem gladio ejus , ficut ftipulam vento
raptam arcui ejus.
3 Perfequetur eos , tranfibit in pace , femita
in pedibus ejus non apparebit.
4 Quis hate operatus eft , & fecit , vocans
* infra generationes ab exordio ? Ego Dominus , *
4*^* & primus & noviffimus ego fum.
** ' l < Viderunt infuhe, be timuerunt , extrema
'7 ? terrE bftupuerunt , appropinquaverunt , & trum ex eo , quod non eft : abominatio eft
11. i. accelferunt.
6 Unufquifque proximo fuo auxiliabitur ,
& fratri fuo dicet : Confortare.
7 Confortavit faber airarius percutiens mal-
leo cum , qui cudebat tunc temporis , dicens :
Glutino bonum eft : & confortavit eum cla-
vis , ut non moveretur.
8 Et tu Ifral ferve meus, Jacob quem
elegi , fernen Abraham amici mei :
9 In quo apprehendi te ab extremis terras ,
& longinquis ejus vocavi te , & dixi tibi :
Servus meus es tu , elegi te, & non abjeci te.
10 Ne timeas , quia ego tecum fum : ne
declines , quia ego Deus tuus : confortavi
te , & auxiliatus fum tibi , & fufeepit te dex-
tera jufti mei.
1 1 Ecce confundentur & erubefeent omnes
oui pugnant adversm te : erunt quafi non
fint , & peribunt viri , qui contradicunt tibi.
Quaeres eos,& non invenies, viros rebel
les tuos : erunt quafi non fint : & veluti con-
fumptio , homines bellantes adversm te.
13 Quia ego Dominus Deus tuus appre-
hendens manum tuam , dicenfque tibi : Ne
timeas , ego adjuvi te.
14 Noli timere vermis Jacob , qui mortui
eftis ex Ifral : ego auxiliatus fum tibi , dicit
Dominus : & redemptor tuus fanctus Ifral.
1 s Ego pofui te quafi plaurtrum triturans
novum , habens roftra ferrantia : triturabis
montes , & comminues : & colles quafi pul
verem pones.
16 Ventilabis eos , & ventus tollet , &
turbo difperget eos : & tu exultabis in Domi
no , in fancto Ifral litaberis.
1 7 Egeni & pauperes qua;runt aquas, & non
funt:lingua eorum mi aruit. Ego Dominus exau-
diam eos , Deus Ifral non derelinquam eos.
18 Aperiam in fupinis collibus ilumina , &
in medio camporum fontes : ponam defertum
in ftagna aquarum , & terram inviam in ri-
vos aquarum.
19 Dabo in folitudinem cedrum , & fpi-
nam , & myrtum, & lignum olivac : ponam in
deferto abietem , ulmum , & buxum fimul :
Ut videant , & fciant , & recogitent , &
intelligant pariter , quia manus Domini fecit
hoc , 6c fan&us ifral creavit illud.
1 Prop facite judicium veltrum , dicit
Dominus : afferte , quid forte habetis , di
xit rex Jacob.
2 Accdant, & nuntient nobis quaccumque
ventura funt : priora quae fuerunt nuntiate : &
ponemus cor noftrum , & fciemus noviflima
eorum , & qua ventura funt indicate nobis.
23 Annuntiate quae ventura funt in futu
rum , & fciemus quia dii eitis vos : bene
quoque aut male , li poteftis , facite : & lo-
quamur , & videamus fimul.
14 Ecce , vos eftis ex nihilo , & opus vef-
qui elegit vos.
25 Sufcitavi ab Aquilone, & veniet ab ortu
folis : vocabit nomen meum , & adducec
magiftratus quafi lutum , & velut plaites
conculcas humum.
Quis annuntiavit ab exordio ut feiamus:
& principio ut dicamus : Julius es ? non eft
neque annuntians , neque praedicens , nequi
audiens fermones veltros
27 Primus ad Sion dicet : Ecce adfunt , &
Jerufalem evangeliftam dabo.
28 Et vidi , & non erat neque ex iftis
quifquam qui iniret confilium , & interro-
gatus refponderet verbum.
. 19 Ecce omnes injufti , & vana opera eo
rum : ventus & inane fimulachra eorum.
CAPUT XLII.
Pater fibi complacet in filio Chrio , cujus virtutes fr opert
<u* fxcturus e/i , Prophet* explicit , exhortons univerjts
gentes ad tandem fr gratiarum actionem : addit quoane ,
maloi, idol'>Utrat fr ingratos graviter Domino punietides ,
pLurintitm conquerens de ingraittudtne [e>vorum Dei,
Cce fervus meus, fufeipiam eum.eleus
meus , complacuit fibi in iUo anima
 . PROPHETIA ISAI, Cap. XL1I. & XL1II.
mea : dedi spiritum meum super eum , judi-
cium gentibus proferet.
z Non clamabk , neque accipiet personam,
nee audietur vox ejus foris.
j Calamum quassatum non conteret , &
linum fumigans non extinguet : in veritate
educee judicium.
4 Non erit tristis , neque rurbulentus, donee
ponat in terra judicium : & legem ejus infulz
expectabunt.
5 Hxc dicit Dominus Deus , creans ccelos ,
& extendens eos : firmans terram, & qux ger-
minant ex ea : dans rlatum populo , qui est
super earn , & spiritum calcantibus earn.
6 Ego Dominus vocavi te in juititia , & ap-
* hsrt prehendi manum tuam , & scrvavi te. * Et
dedi te in fdus populi , in lucem gentium :
7 Ut aperires oculos caecorum , & educeres
de concluiione vinctum , de domo careens se-
dentes in tenebris.
8 * Ego Dominus , hoc est nomen meum :
4>. 11. gloriam meam alteri non dabo , & laudem
meam sculptilibus.
9 Qux prima fuerunt , ecce venerunt : no
va quoque ego annuntio : antequam oriantur,
audita vobis saciam.
i o Cantate Domino canticum novum , laus
ejus ab extremis terra: : qui descenditis in
mare , & pienitudo ejus , insulx , & habita-
tores earum.
1 1 Sublevetur desertum , & civitates ejus :
in domibus habitabit Cedar : laudate habita-
tores Petrx , de vertice montium clamabunt.
u Ponent Domino gloriam , & laudem
ejus in insulis nuntiabunt.
1 3 Dominus sicut fbrtis egredietur , sicut
vir prxliator suscitabit zelum : vociferabi-
tur , & clamabk : super inimicos suos con-
fortabitur.
14 Tacui semper , siltii , patiens fui , sicut
parturiens loquar : dislipabo > & absorbebo
iimul.
1 5 Desertos saciam montes , & colics : &
omne gramen eorum exsiccabo , & ponam
flumina in insulas , & stagna aresaciam.
16 Et ducam excos in viam , quam nef-
ciunt , & in seinitis , quas ignoraverunt , am-
- fculare eos saciam : ponam tenebras coram
- eis in hit em , & prava in recta : hxc verba
feci eis , & non dereliqui eos.
\^ Conversi sunt retrorsum : consundantur
confusione qui confidunt in sculptili , qui di-
cunt conflatili : Vos dii nostri.
18 Surdi audite , & card intuemini ad vi-
dendum.
19 Quis excus , nisi servus meus ? & fur-
dus , nisi ad quern nuntios meos misi ? quis
cart us , nisi qui venundatus est ? & quis car
cus 3 nisi servus Vomtni ?
3.0 Qui vides mulca , nonne custodies ? qui
apeiUS lubes a urcs , noiuic audjes i
567
1 1 Et Dominus voluit ut sanctificaret eum,
& magniricaret legem , & extolleret.
n lpse autem populus direptus , & vasta-
tus : laqueus juvenum omnes , & in domibus
carcerum absconditi sunt : facti sunt in rapi-
nam , nee est qui eruat ; in direptionem , nee
est qui dicat : Redde.
1} Quis est in vobis qui audiat hoc , atten-
dat & auscultet futura ?
14 Quis dedit in direptionem Jacob , &
Israel valtantibus ? nonne Dominus ipse , cui
Eeccavimus ? Et noluerunt in viis ejus ambu-
ire , & non audierunt legem ejus.
*j Et effudit super eum indignationem fu-
roris fui , & forte bellum , & combussit eum
in circuitu > & non cognovit : & succendit
eum , & non intellexit.
C A P U T XLIII.
Populum ertdentem fecurum suit , cyu ix wtiverfh orte
multi[ LicttioHtm futuram prominent , cum enarratiant prtrr-
ritorum ac futunmm Dei trg* populum juum betfi.io um ,
quibut fe \U<m ttrniM Deur/t ej]t compitixt : ttddita graii
txpcfiuUtioiie tdvermt Judjcmtm i frainudiuem
i 17 T nunc hxc dicit Dominus creans te
C Jacob , & formans te Israel : Noli ti-
mere , quia redemi te , & vocavi te nomine
tuo , meus es tu.
x Cum transieris per aquas , tecum ero ,
& flumina non operient te : cum ambulaveris
in igne , non combureris , & Mamma non ar-
debit in te :
3 Quia ego Dominus Deus tuus sanctus Is
rael satvator tuus , dedi propitiationem tuam
gyptum , thiopiam , & Saba pro te.
4 Ex quo honorabilis sactus es in pculis
meis , & gloriofus : ego dilexi te , & dabo
homines pro te , & populos pro anima tua.
5 Noli timere , quia ego tecum sum : ab
Oriente adducam semen tuum , & ab Occi-
dente congregabo te.
6 Dicam Aquiloni : Da ; &: Austro : Noli
prohibere : after filios meos de longinquo ,
& Alias meas ab extremis terrxJ
7 Et omnem , qui invocat nomen meum ,
in gloriam meam creavi eum , formavi eum ,
& feci eum.
8 Educ foras populum excum , & oculos
habentem : surdum , & aures ei sunt.
9 Omnes gentes congregatx sunt simul , &
collectx sunt tribus : quis in vobis annuntiet
istud , & qux prima lunt audire nos faciet ?
dent testes eorum , justificentur , 8c audiant ,
& dicant : Vere.
10 Vos teltes mei , dicit Dominus, & servus
meus, quern elegi : ut sciatis, & credatis mihi.
& intelligatis quia ego ipse sum. Ante me non
est formatus Deus , it post me non erit.
1 1 * Ego sum , ego sum Dominus , & non * 0fti
est absque me salvator. _ 13.4.
1 1 Ego annuntiavi, & salvavi : auditum feci,
& non suit in Yobis aliejms : vos testes mei >
 568 PROPHETIA ISAI , Cap. XL11I. & XL1V,
dicit Dominus , & ego Deus.
13 Et ab initio cgo ipfe, & non est qui de ma-
nu mea eruat : operabor, & quis avertet illud ?
14 Hxc dicit Dominus redemptor velter
sanctus Israel : Propter vos misi in Babvlo-
nem , & detraxi vectes universos , & Chal-
dxos in navibus fuis gloriantes.
1 ? Ego Dominus sanctus velter , creans Is
rael rex vester.
\6 Hc dicit Dominus , qui dedit in mari
viam , & in aquis torrentibus semitam.
1-7 Qui eduxit quadrigam & equum , ag-
men & robustum , simul obdormierunc , nec
resurgent : contriti sun: quasi linum , & ex-
tincti sunt.
18 Ne memineritis priorum , & antiqua ne
intueamini.
l.Ctr. 19 * Ecce ego facio nova , & nunc orien-
* '7- tur , utique cognoscetis ea : ponam in descrto
^foc.ii. vjam 3 & jn jnvi0 flUmina.
5" io Glorificabit me bestia agri , dracones &
struthiones : quia dedi in delerto aquas , {lu
mina in invio , uc darem potum populo meo>
electo meo.
1 1 Populum isium formavi mihi , laudem
meam narrabit.
ia Non me invocasti Jacob , nec laborasii
in me Israel.
13 Non obtulisti mihi arietem holocaust!
tui , & victimis tuis non glorificafti me : non
te scrvire feci in oblatione , nec laborem tibi
prxbui in thure.
1+ Non emisti mihi argento calamum , &
adipe victimarum tuarum non inebriasti me.
Verumtamen servire me fecisti in peccatis tuis:
prxbuisti mihi laborem in iniquitatibus tuis.
1 5 Ego sum , ego sum ipse qui deleo iniqui-
tates tuas propter me, & peccatorum tuomm
non recordabor.
z6 Reduc me in memoriam , & judicemur
simul : narra si quid habes ut justificeris.
17 Pater tuus primus peccavit , & inter-
pretes tui prvaricati sunt in me.
t8 Et contaminavi principes sanctos,dedi ad
internecionem Jacob,& Israel in blasphemiam.
C A P U T XL IV.
Deus consiUiur popnlum suum , tJJ'ujurut super turn spiri
tism suum , ( aquas super suiemem .- ipse primus & turuist-
muj ac jalui Dim , omnium ircJtor ac it.oierttor ; idolorum
oua/jue , artificum eorum ac idotUatrarum magna v.iuitas ,
imo stupor apcrii conviicitur ; proindi ab idolis ad Deum , in
cujut man junt omnin , populus r'vocatur.
fee. ?o. 1 Vj T nunc au<li Jacob serve meus, & Israel
oo>4. \_s quern elegi :
*7- 1 Hc dicit Dominus faciens & formans te,
ab utero auxiliator tuus : noli timere serve
meus Jacob , He rectislime , quern elegi.
$ Effundam enim aquas super fitienrem , &
fluenta super aridam:effundam spiritum meum
super semen tuum , & benedictionem meam
super ltirpem tuam.
4 Et germinabunt inter herbas quasi selices
juxta prterfluentes aquas.
f Hie dicet : Domini ego sum : & ille voct-
bit in nomine Jacob , & hie scribet manu fua :
Domino : & in nomine Israel aslimilabitur.
6 Hc dicit Dominus .rex Israel , & redemp
tor ejus Dominus exercituum : * Ego pri- * S*)n
mus , & ego novislimus , & absque me non *'; +
est Deus. f^"*1'
7 Quis similis mei ? vocet , & annuntiet : J'^ ,,
& ordmem exponat mihi, ex quo con Ititui 1.17 *
populum antiquum : ventura & qua: futura .'i.
sum annuntient eis.
8 Nolite timere , neque conturbemini : ex
tune audire te feci , & annuntiavi : vos eiKs
cestes mei , numquid est Deus absque me , 8c
formator , quern ego non noverim ?
9 Plall idoli omnes nihil sunt , & aman-
tiffima eorum non proderunt eis. Ipsi sunt
testes eorum , quia non vident , neque intelli-
gunt , ut confundantur.
10 Quis formavit Deum , & sculptile con-
flavit ad nihil utile
1 1 Ecce omnes participes ejus confunden-
tur : fabri enim sunt ex hominibus : conve
nient omnes , stabunt & pavebunt , & con-
fundentur simul.
11 * Faber ferrarius .lima operatus est : in * tu.
prunis , ik in malleis formavit illud , & ope- '"
ratus est in brachio fortitudinis su* : esuriet&
deficiet , non bibet aquam , & lassescet.
1 $ Artifex lignarius extendit normam , for
mavit illud in runcina : fecit illud in angula-
ribus , & in circino tornavit illud : & fecit
imaginem viri quasi speciosum hominem ha-
bitantem in domo.
14 Succidit cedros , tulit ilicem , fcV quer-
cum , qua: steterat inter ligna saltus : planta-
vit pinum , quam pluvia nutrivit.
1 5 Et facta est hominibus in focum : sump-
fit ex eis , & calefactus est : & succendit , &
coxit panes : de reliquo autem operatus est
deum , & adoravit : fecit sculptile , & cur-
vatus est ante illud.
16 Medium ejus combussit igni , de medio
ejus carnes comedit : coxit pulmentum , &
saturatus est , & calefactus est', & dixit :
Vah , calefactus sum , vidi focum.
17 Reliquum autem ejus deum feert-'fe
sculptile sibi : curvatur ante illud , & adorat
illud , & obsecrat , dicens : Libera me , quia
Deus meus es tu.
1 8 Nescierunt , neque intellexerunt : obliti
enim sunt ne videant oculi eorum , & ne ist-
telligant corde suo.
1 9 Non recogitant in mente sua , neque
cognoscunt , neque sentiunt , ut dicant : Me-
dietatem ejus combufli igni , & coxi super
carbones ejus panes : coxi carnes & comedi ,
& de reliquo ejus idolum faciam ? ante trufl-
cum ligni procidam ?
io Pars ejus cinis est :-cor insipiens adoravit
illud
 PROPHETIA I SA I, Cap. XUV.&XLV.
illud , & non liberabit animam suam, neque
dicet : Forte mendacium est in dextera mea.
i 1 Memento horum Jacob & Israel, quo-
niam servus meus es tu. Formavi te , servus
meus es tu Israel , ne obliviscjiris mei.
it Delevi ut nubem iniquitates tuas , &
quasi nebulam peccata tua : revertere ad me ,
quoniam redemi te.
13 Laudate caeli , quoniam misericordiam
fecit Dominus : jubilate extrema terra: , reso
nate montes laudationem, saitus & omne lig
num ejus : quoniam redemit Dominus Jacob,
& Israel gloriabitur.
14 Hxc dicit Dominus redemptor tuus , &
formator tuus ex utero : Ego sum Dominus ,
faciens omnia , extendens coelos solus , stabi-
liens terram , & nullus mecum ,
if Irrita faciens figna divinorum , &r ario-
los in furorem vertens. Convertens sapientes
retrorsum:& icientiam eorum stultam faciens.
16 Suscitans verbum servi sui , & consilium
nuntiorum suorum complens. Qui dico Jeru
salem : Habitaberis : & civitatibus Juda:di-
ficabimini , & descrta ejus suscitabo.
17 Qui dico profundo : Desolare, & flumi-
na tua arefaciam.
18 Qui dico Cyro : Pastor meus es , & om-
nem voluntatem meam complebis. Qui dico
Jerusalem : dificaberis ; & templo : Funda-
beris.
CAPUT XLV.
Prophet'* de Cyro & viltariis ifp a Deo contedcndis , turn
increpaione quid Deum in bit non ngnofcit , cum ip(e jolus
ft Deus , omnium Dominus , ati nemo folest contradicere :
frtdicitur Chrifii n*ti vitas : & loquitur prophet* jiermixtim
de fudtorum per Cyrum literaiont , *c f'lute per Ckrijiian
fururi . quodqae jolus Dominus fit Deus , Justus & fulvans >
fromijfitque c mplcns.
1 T T c dicit Dominus christo meo Cyro ,
1_ X cujus apprehendi dexteram , ut fubji-
ciam ante faciem ejus gentes , &dorsa regum
vertam , & aperiam coram eo januas, & por-
tx non claudentur.
1 fcgo ante te ibo : & gloriosos terras humi-
Jiabo : portas xreas conteram , & vectcs fer-
reos confringam.
3 Et dabo tibi thesauros absconditos , & ar
cana sccretorum : ut scias quia ejjo Dominus,
qui voco nomen tuum , Deus Israel.
4 Propter servum meum Jacob , & Israel
clectum meum , & vocavi te nomine tuo :
ttssimilavi te , & non cognovisti me.
% Ego Dominus , & non est amplius : extra
me non est Deus : accinxi te , & non cogno
visti me :
6 Ut sciant hi , qui ab ortu solis , 8c qui ab
occidente , quoniam absque me non est : Ego
Dominus , & non est alter ,
7 Formans lucem , & creans tenebras , fa
ciens pacem,& creans malum : Fgo Dominus
faciens omnia hxc.
i Horace czli desuper > & nubes pluant jus-
56*9
turn : aperiatur terra, & germinet salvatorem
& justitia oriatur simul : Ego Dominus creavi
eum.
9 Vx qui contradicit fictori suo , testa de sa-
miis terr:* Numquid dicet lutum figulo suo: * Tert,*S
Quid facis, & opus tuum absque manibus est? >> 6.
i o Vac qui dicit patri : Quid generas ? & R<m'
mulieri:Quid parturis ? " ' **i
11 Hxc dicit Dominus sanctus Israel , plas-
tes ejus : Ventura interrogate me , super nlios
meos , & super opus manuum mearum man
date mihi.
1 1 Ego feci terram , & hominem super earn
creavi ego : manus meat tetenderunt ccelos,8c
omni militiae eorum mandavi.
13 Ego suscitavi eum ad justitiam , & om-
nes vias ejus dirigam.ipse xdificabit civitatem
meam , & captivitatem meam dimittet , non
in pretio , neque in muneribus , dicit Domi
nus Deus exercituum.
14 Hate dicit Dominus : Labor gypti , 8e
negotiatio thiopix , & Sabaim viri sublimes
ad te transibunt , & tui erunt : Post te ambu-
labunt , vincti manicis pergent : & te adora-
bunt , teque deprecabuntur : Tantiim in te ell
Deus , & non est absque te Deus.
1 f Vere tu es Deus absconditus , Deus Is
rael salvator.
1 6 Consusi sunt , & erubuerunt omnes : si.
mul abierunt in confusionem fabricatores er-
rorum.
17 Israel salvatus est in Domino salute xter-
na : non confundemini , & non erubescetis us-
que in sxculum sxculi.
1 8 Quia hxc dicit Dominus creans ccelos ,
ipfe Deus formans terram , & faciens earn ,
ipse plastes ejus : non in vanum creavit earn :
ut habitaretur , formavit earn. Ego Dominiuv
& non est alius.
19 Non in abscondito locutus sum in loco,
terrx tenebroso : non dixi semini Jacob : Frus-
tra quxrite me. Ego Dominus loquens justi
tiam , annuntians recta.
10 Congregamini , & venite , & accedite si
mul qut sal vati estis ex Gentibus': nescierunt
qui levant lignum sculpture sux , & rogant
deum non salvantem.
ii Annuntiate , & venite , & confifiamini
fimul : quis auditum fecit hoc ab initio , ex '
tune prxdixit illud: Numquid non ego Domi
nus , & non est ultra Dens absque me ? Deus
Justus , & salvans non est prxter me.
11 Convertimini ad me , & salvi eritisom-
nes fines terrx : quia ego Deus , & non est
alius.
13 In memetipso juravi , egredietur de ore
meo justitix verbum , & non revertetur :
14 * Quia mihi curvabitur omne genu , & *. j,^
jurabit omnis lingua. ,4 ,,,
2 j Ergo in Domino, dicet, meac sunt justi- Philip.
U* & imperium : ad eum venient , & confiin-:.
CCcc
 70 PROPHETIA ISAI , Cap. XLVI. XLVH. & XLVIK.
Ientur omnes qui repugnant ei.
i6 In Domino juitiricabitur , & laudabitur
revela crura , transi flumina.
3 * Revelabitur ignominia tua & vide- * m&
omne semen Israel.
CAPUT XLVI.
Csienditur iiolorum vanitat , & defiruilio ifforum frxdici-
Ytr : Judt't cum rtliijuis Israel ad Deum rtvoemtur , ojieitsd
Dti magna benignitate ed ipfos , adduag avi inertpationt eb
If jorum uvgrttitudinem p- idulolatrtamjitrtaturque ut ad if.
sum , qui film omoia novit & potesi, revertamur, fttutem tf-
pt ftrflium prominent.
1 f^ Onfractus est Bel, contritus est Nabo :
V_y facta sunt simulachra eorum bestiis &
jumentis , onera vestra gravi pondere usque
ad laslitudinem.
I Gontabuerunt , & contrita sunt simul :
non potuerunt salvare portantem , & anima
eorum in captivitatem ibit.
3 Audite me domus Jacob , & omne resi
duum domus Israel , qui portamini a meo
utero , qui gestamini a mea vulva.
4 Usque ad senectam ego ipse , & usque ad
canos ego portabo : ego feci , & ego feram :
ego portabo , & salvabo.
j Cui aslimilastis me , & adquastis , &
comparallis me , & fecistis similem ?
6 Qui confertis aurum de sacculo , & ar-
gentum statera ponderatis : conducentes auri-
ficem , ut faciat deum : & procidunt , &
adorant.
7 * Portant ilium in humeris gestantes , &
ntcb.f. {jonentes in loco suo ; & stabit , ac de loco
iio non movebitur : fed & cum clamavennt
ad eum , non audiet : de tribulatione non sal-
vabit cos.
8 Mementote istud , & confundamini:rcdite
praevaricatores ad cor.
9 Recordamini prioris (xculi , quoniam ego
sum Deus , & non est ultra Dais , nee est li-
piilis mei :
10 Annuntians ab exordio novissimum , &
at initio quae needum facta sunt , dicens :
Consilium meum stabit , & omnis voluntas
mea riet :
I I Vocans ab Oriente avem , & de terra
longinqua virum voluntatis meat , & locutus
sum, & adducam illud:creavi,& faciam illud.
ii Audite me duro corde , qui longe estis
a justitia.
13 Prope feci justitiam meam , non elonga-
bitur , & salus mea non morabitur. Dabo in
Sion salutem , & in Israel gloriam meam.
CAPUT XL VII.
i&yloiii humiliativ ctnlrilio prtcdtcitw , prefer if fat
Juforb't'ij, arrr-gmtiam , fr crudtlitotem in Judtot fuel capti
ves . & fuia in maleficii , augunbus , atque incantatortb t
(pern posuit.
T~\ Elcende , sede in pulvere virgo filia
J. / Babylon , sede in terra : non est folium 1 A Ulite n3CC domus Jacob , qui vocami-
filiar Chaldaeorum , quia ultra non vocaberis /\ ni nomine Israel , & de aquis Juda exis-
mollis & tenera. tis,qui juratis in nomine Domini, & Dei Israel
* Tolle molam , & mole farinam : denuda recordamini non, in veritate , neque in justitia.
furpitudinem nmn, discooperi bumerurrij
bitur opprobrium tuum : ultionem capiam , i. i-
& non resistet mihi homo.
4 Redemptor noster , Dominus exercituum
nomen illius , sonctus Israel.
5 Sede tacens , & intra in tenebras filia
Chaldorum : quia non vocaberis ultra domi-
na regnorum.
6 Iratus sum super populum meum , conta-
minavi hxreditatem meam , & dedi eos in
manu tua : non poluisti eis misericordias : su
per senem aggravalti jugum-tuum vaide.
7 Et dixilh : In sempiternum ero domina :
non posuilti haec super cor tuum , neque re-
cordata es novifsimi tui.
8 Et nunc audi hc delicata j & habitant
confidenter , quat dicis in corde tuo : * fgo + js*.
sum , & non eit prceter me ampliiis : non le- ' 7-
debo vidua , & ignorabo lterilitatem.
9 * Venient tibi duo hare lubito in die una ,
sterilitas & viduitas : universe venerunt super '" '
te , propter multitudinem malericiorum tuo-J''l,'
rum , & propter duritiam incantatorum tuo-
rum vehementem.
io Et fiduciam habuisti in malitia tua, &
dixisti : Non est qui videat me. Sapienua tua
& scientia tua h*c decepit te. Et dixisti in cor
de tuo : Ego sum, & praeter me non est altera.
1 1 Veniet super te malum , & nescies ortum
ejus : & irruet super te calamitas , quam non
poteris expiare : veniet super te repente mise-
ria , quaro nescies.
n Sta cum incantatoribus tuis , & cum
multitudine maleficiorum tuorum , in quibus
laborasti ab adolescentia tua , si forte quid
prosit tibi , aut possis fieri forrior.
13 Defecisti in multitudine consiliorum tuo
rum : stent ^ & solvent te augures cceli , qui
comemplabantur sidera , & supputabant men
ses , ut ex eis annuntiarent ventura tibi.
14 Ecce facti sunt quasi stipula , ignis com-
bustit eos : non liberabunt animam suam de
manu flammi : non sunt prun , quibus cale-
fiant , nee focus , ut sedeant ad eum.
1 j Sic facta sunt tibi in quibuscumque la-
boraveras : negotiatores tui ab adolescentia
tua , unufquifque in via sua erraverunt : non
est qui solvet te.
CAPUT XLVIII.
lncrtpm Dcmi/>us hjpo tifim, ingftitudiutm ac duritiam
Judacrum t fe , ^. gm idola, , annuntta'e fumra r iii.i (.
fieviffe ojttndeni, propter nmmn f.um tar/iea f*r*.ct iffis : dr
itabetitgnt ecs ad je rtvocot ,fnbmi [i jotum verum DtU,
omnium cottfciuin , fuique opuli redet ptorem ac gub*rr.At3re<K :
conqutrins q^oque dt mi'.iUterum fuorum frarvoriettioeo qai-
but objervatK /elicit fuiffent.
a De civiute enim sojicta vocati sunt, & 1'*-
 PROPHETIA ISAI, Cap. XLVIII. & XLIX. j7i
per Deum Israel constabiliti sunt : Dominus t* * Non est pax impiis, dicit Dominus. Hum;
cxercituum nomen cjus. CAPUT XLIX. IO IT.
j Priora ex tune annuntiavi , & ex ore meo Constituitur Cbnftus dux gentium at Judtoram ft'vii.de-
' exierunt , & audita feci ea : repentc operacus rum , dxti.rrjut in jadut ptpuli ex omni 0 bit forte vecendi ; 57 *l.
sum, & venerunt. & ojitusi migHt feliamte aedtntium in Christum , hortatur
let ad grsiurum ttSieeum beui&ni eriam emsohtur Sion,
4 Scivi enim quia durus es tu , & nervus 1"* fe k Deo defertum eenauerelotur : prominent earn tote
ferreus cervix tua , & frons tua aeraea. dee fore gloriofitm , omnitin id ipjorn fnflucntiiut , ejusauc
f Pratdixi tibi ex tune : antequam venirent tomritis inimicit.
indicavi tibi , ne forte diceres : Idola mea fe- i A Udite infulae , & attendite populi de
cerunt hate , &c sculpcilia mea , & conflatilia JT\. longe : Dominus ab utero vocavit me,
mandaverunt ista. de ventre matris meae recordatus est nominis
6 Qua: audisti, vide omnia : vos autem num mei.
annuntiastis ? Audica feci tibi nova ex tune , > * Et posuit os meum quasi gladium acu- *Ifr4
& conservata sunt qu nescis : tum : in umbra manus suae protexit me , &
7 Nunc creata sunt , & non ex tune : & an posuit me sicut sagittam electam : in pharc-
te diem , & non audisti ea , ne forte dicas : tra sua abscondit me.
Ecce ego cognovi ea. 3 Et dixit mihi : Servus meus es tu Israel ,
8 Neque audisti , neque cognovisti , neque quia in te gloriabor.
ex tune aperta est auris tua : fcio enim quia 4 Et ego dixi : In vacuum laboravi , sine
praevaricans praevaricaberis , & tranfgressorem causa, & vane fortitudinem meam consump-
ex utero vocavi te. si : ergo judicium meum cum Domino , 8c
9 Propter nomen meum longe faciam furo- opus meum cum Deo meo
rem meum : & laude mea infr.rnabo te , ne $ Et nunc dicit Dominus , formans me ex
intereas. utero scrvum sibi , ut reducam Jacob ad
io Ecce excoxi te, fed non quasi* argentum, eum , & Israel non congregabitur : He glorifi-
elegi te in camino paupertatis. catus sum in oculis Domini , 8c Deus meus
1 1 Propter me , propter me faciam , ut factus est fortitudo mea.
*Sprs non blafpnemer : * & gloriam meam alteri 6 Et dixit : Pamm est ut sis mihi servus ad
4. I. non dabo. suscitandas tribus Jacob , & fces Israel con-
* Supr*
4. 4 & 1 1 Audi me Jacob , & Israel quern ego vo- vertendas. * Ecce dedi te in lucem gentium , * supm
44 S.
co : ego ipfe, ego primus, & ego noviifimus. ut sis salus mea usque ad extremum terra:. 4 .
Apoctl. i j Manus quoque mea fundavit terram , & 7 Haec dicit Dominus redemptor Israel , **&<*
1.17. dextera mea menfa est ccelos : ego vocabo sanctus ejus , ad contemptibilem animam, ad *' **'
e>.ij.Cos, & stabunt simul. abominatam gentem, ad scrvum dominorum:
14 Congregamini omnes vos, &audite: Reges videbunt , & consurgent principes , 8c
quis de eis annuntiavit hate ? Dominus dilexit adorabunt propter Dominum, quia fidelis est,
eum , faciet voluntatem fuam in Babylone , He sanctum Israel qui elegit te.
& brachium fuum in Chaldseis. 8 Haec dicit Dominus : * In tempore placito Cer.
i f Ego, ego locutus sum , & vocavi eum : exaudivi te , & in die falutis auxiliatus sum
adduxi eum , & directa est via ejus. tui : & servavi te, & dedi te in soedus populi,
\6 Accedite ad me , 8c audite hoc : non a ut suscitares terram , & poilideres haereditates
principio in abscondito locutus sum : ex tem- dislipatas ;
pore antequam fieret , ibi eram : & nunc 9 Ut diceres his,qui vincti sunt:Exite:8e his,
Dominus Deus misit me , & spiritus ejus. qui in tenebris : Revelamini. Super vias pas-
1 7 Haec dicit Dominus redemptor tuns sanc- centur , & in omnibus planis pascua eorum.
tus Israel : Ego Dominus Deus tuus docens te 10 * Non esurient, neque sitient, & non per- * J/t.
utilia , gubernans te in via , qua ambulas. cUtiet eos stus & sol : quia miserator eorum 7. If,
1 8 Utinam attendees mandata mea : facta reget eos , & ad fontes aquarum potabit eos.
fuisset sicut flumen pax tua , & justitia tua si- 1 1 Et ponam omnes montes meos in viam,
cut gurgites maris , & scmit meae exalcabuntur.
19 Et fuisset quasi arena semen tuum, & ix Ecce isti de longe venient , 8c ecce illi
stirps uteri tui ut lapilli ejus : non interisset , ab Aquilone & mari , & isti de terra Auslrali.
& non fuisset attritum nomen ejus a facie mea. 1 i Laudatecccli , 8c exulta terra , jubilate
yjtrtm. io * Egredimini de Babylone , fugite a montes laudem : quia consolatus est Dominus
I. 6. Chaldxis , in voce exultationis annuntiate : populum fuum , & pauperum fuorum rrule-
auditum facite hoc , & esserte illud usque ad rebitur.
extrema terrae. Dicite : Redemit Dominus 14 Et dixit Sion : Dereliquit me Dominus ,
scrvum fuum Jacob. & Dominus oblitus est mei.
2, 1 Non sitierunt in deserto , cum educeret 1 c Numquid oblivisci potest mulier infan-
Excd eos : * aquam de petra produxit eis , & sci- tem fuum , ut non miscreatur filio uteri sui t
7.*. dit pecram , & fliuerunt aquae. & si ilia obliia suerit , ego tamen 110
CCcc ij
 57* PROPHETlA 1SAI,'Cap. XLIX L. & LT.
obliviscar tui.
1 6 Ecce in manibus nicis defer ipfi te : muri
tui coram oculis meis semper.
1 7 Venerunt structores tui : destruentes te ,
& diffipantes a te exibunt.
* Infra. i 8 * Leva in circuitu oculos tuos, & vide ,
o.4. omnes isti congregati sunt, veneiunt tibi:vivo
ego s dicit Dominus , quia cJmnibus his velut
ornamento vestifiris , & circumdabis tibi eos
quasi fponfa.
19 Quia deserta tua , & sohtudines tux , &
terra minx tux nunc angusta erunt prx habi-
tatotibus , & longe fugabuntur qui abfor-
bebant te.
jo Adhuc dicent in auribus tuis filii sterili-
tatis tux : Angustus est mihi locus , sac spa-
tium mihi ut habitem.
xi Et dices in corde tuo : Quis genuit mihi
istos t ego sterilis , &c non pariens , tranfmi-
grata & captiva : & istos quis enutrivit ? ego
destituta & sola : & isti ubi erant i
xx Hxc dicit Dominus Deus : Ecce levabo
ad gentes manum meam , & ad populos exal-
tabo lignum meum.Et afferent rilios tuos in ul-
nis > & filias tuas super humeros portabunt.
xi t erunt reges nutritii tui , & reginx nu-
trices tux : vultu in terram demisso adorabunt
* Ppdn te , & pulverem pedum tuorum lingent. * Et
scies quia ego Dominus , super quo non con-
fundentur qui expectant eum.
14 Numquid tolletur a forti prxda ? aut
quod captum fucrit a robusto , salvum efle
poterit ?
M Quia hxc dicit Dominus : Equidem , &
captivitas a forti tolletur : & quod ablatum
fuerit a robusto , salvabitur. Eos ver6 , qui
judicaverunt te , ego judicabo , & rilios tuos
ego salvabo.
x6 Et cibabo hostes tuos carnibus suis : &
quasi musto , sanguine suo inebriabuntur : &
iciet omnis caro , quia ego Dominus salvans
te j & redemptor tuus fortis Jacob.
C A P U T L.
Vonex Dei iapotentia tjed piaster fuss iniquitates mamt
S)nago%a ripuclima , Ch.ijmm noiini rtcipert , qui mhil prte-
termijit quod agendum j'uerat ut ab ea retiperetur : imi illius
imort jetfjum in igitcminio/aitradens effitBiW : >tuo.<ue bj-
Magogam dottribus mterituram denumiat-
Hc dicit Dominus : Quis est hie liber
repudii matris vestrx , quo dimisi earn ?
aut quis est creditor meus , cui vendidi vos ?
ecce in iniquitatibus vestris venditi estis, & in
sceleribus vestris dimisi matrem veslram.
x Quia veni , & non erat vir : vocavi , &
non erat qui audiret. * Numquid abbreviata
if. & parvula facta est manus mea, ut non poflim
redimere ? aut non est in me virtus ad liberan-
dumjEcce in increpatione mea desertum fa-
ciam mare, ponam flumina in siccum:compu-
trescent pisces sine aqua , & morientur in siti.
? Induam clos tenebris, & saccum ponarsi
perimentum eorum.
4 Dominus dedit mihi linguam eruditam
ut sciam sustentare eum , qui laflus est verbo :
erigit mane , mane erigit mihi aurem , ut au-
diam quasi magistrum.
j Dominus Deus aperuit mihi aurem , ego
autem non contradico : retrorsilm non abii.
6 * Corpus meum dedi percutientibus,& ge- * Mm.
nas meas vellentibus : faciem meam non averti '7.
ab increpantibus , & conspuentibus in me.
7 Dominus Deus auxiliator meus , ideo non
sum confusus : ided posui faciem meam ut
petram durislimam, & scio quoniam non con-
tundar.
8 * Juxta est qui justificat me , quis contra- * Rm.
dicet mihi ? stemus simul , quis eft adversarius .
meus ? accedat ad me.
9 Ecce Dominus Deus auxiliator meus : quis
eft qui condemnet me ? Ecce omnes quasi ves-
timentum conterentur , tinea comedet eos.
io Quis ex vobis timens Dominum, audiens
vocem servi sui qui ambulavit in tenebris ,
& non eft lumen ei , speret in nomine Domi
ni , & innitatur super Deum fuum.
1 1 Ecce vos omnes accendentes ignem accincti
flammis , ambulate in lumine ignis vesiri , &
in flammis , quas fuccendiftis : de manu mea
factum eft hoc vobis , in doloribus dormietis.
C A P U T LI.
Exhortatur Sun ixcmpto Mrahi. , cui Dctn ptom'Jfa cm.
plevit-., ut & tpja certofidat je prmujpm a lito cmjOltutHem
accepturam : de c onftlatione , Jaime & magna fthtitMe Sita >
hoc eji Ecclesi*, per Chrisium jumra , & de tege Efongdii*
late differit , ac de humi.iatiine bnjii^m Eulcfite
i \ Udite me qui sequimini quod justum
X\est , & quxritis Dominum : attendite
ad petram unde excisi estis , & ad cavernam
laci , de qua prxcisi estis.
i Attendite ad Abraham patrem vestrum ,
& ad Saram, qux peperit vos : quia unum vo
cavi eum, & benedixi ei, & multiplicavi eum.
a Confolabitur ergo Dominus Sion, & con-
folabitur omnes ruinas ejus:& ponet desertum
ejus quasi delicias , & solitudinem ejus quasi
hortum Domini. Gaudium & lxtitia invenie-
tur in ea , gratiarum actio & vox laudis. '
4 Attendite ad me popule meus , & tribus
mea me audite : quia lex a me exiet , & judi-
cium meum in lucem populorum requieicet.
5 Prope est Justus meus , egressus est salva-
tor meus,& brachia mea populos judicabunt:
me infulx expectabunt , & brachium meum
fustinebunt.
6 Levate in ccelum oculos vestros , & vi-
dete sub terra deorsum : quia coeli sicut fu-
mus liquefcens , & terra sicut vestimentum
atteretur , & habitatores ejus sicut hxc interi-
bunt : * Salus autem mea in scmpiternum erit, *tpL
8c justitia mea non deficiet. J0""
7 Audite me qui scitis justum , populus
meus * lex mea in corde eorum : nolire time- r*',
re opprobrium hominuirij Be blasphemias j*- j1*
eorum ne metuatis.
 PROPHETIA IS A I , Cap. LI. LII. 5c OH.
8 Sicut enim vcstimentum , sic comedet eos
vermis :& sicut lanam , sic devorabit eos ti
nea : Salus autem mea in scmpiternum erit ,
& justitia mea in generations generationum.
9 Consurge , consurge , induere fortitudi-
nem brachium Domini : consurge sicut in dic-
bus antiquis , in generationibus fculorum.
Numquid non tu percuslisti superbum , vuine-
rasti draconem ?
*E* A I0 * Numquid non tu siccasti mare , aquam
i*. 11. abyssi vehementis : qui posuisti profundum
maris viam , ut tranlirent liberati ?
1 1 Et nunc qui redempti sunt a Domino ,
revertentur , & venient in Sion laudantes , &
ltitia sempiterna super capita eorum , gau-
dium & laetitiam tenebunt , fugiet dolor &c
gemitus.
iz Ego, ego ipse consolabor vos , quis tu
tit timeres ab homine mortali , & a filio ho-
minis , qui quasi fnum ita arefcet ?
13 Et oblitus es Domini factoris tui , qui
tetendit ccelos , & fundavit terram : & formi-
dasti jugitertotadie a facie luroris ejus , qui
te tribulabat , & paraverat ad perdendum :
ubi nunc est furor tribulantis ?
14 Citd veniet gradiens ad aperiendum , &
non interficiet ulque ad internecionem , nee
deficiet panis ejus.
1 5 Ego autem sum Dominus Deus tuus ,
qui conturbo mare , & intumescunt fluctus
ejus : Dominus exercituum nomen meum.
* Supra 1 6 * Poiui verba mea in ore tuo , & in um-
A. . bra manus me protexi te , ut plantes cios , lum videbunt ciim converterit Dominus Sion.
& fundes terram : &c dicas ad Sion : Populus
meus es tu.
17 Elevare , elevare , consurge Jerusalem
qu bibisti de manu Domini calicem irae ejus;
usque ad fundum calicis soporis bibisti, & po-
tasti usque ad fxces.
1 8 Non est qui sustentet earn ex omnibus
filiis,quos genuit : & non est qui apprehendat
manum ejus ex omnibus riliis, quos enutrivit.
* Supr* i * Duo sunt quae occurrerunt tibi : quis
47. *. contristabitur super te ? vastitas , & contri-
tio , & fames , & gladius , quis consolabi-
tur te ?
10 Filii tui projecti sunt , dormierunt in
capite omnium viarum , sicut oryx illaquea-
tus : pleni indignatione Domini , increpatio-
ne Dei tui.
xi Idcirco audi hoc paupercula, & ebria
non a vino.
zi Haec dicit dominitor tuus Dominus , &
Deus tuus, qui pugnabit pro populo suo : Ecce
tuli de manu tua calicem soporis, fundum ca
licis indignationis meat , non adjicies ut bibas
ilium ultra.
- i j Et ponam ilium in manu eorum, quite
humiliaverunt, Sf dixerunt animae tu : Incur-
vare , ut transeamus : & pofuisti ut terram
corpus tuum , & quasi Yiam transeuntibus.
573
C A P U T HI.
Excititf Sion , hoc est , Chrifli EccleJIam , ad censolationem
ob gratuitam sui rtdempthnem ; meminit ttejca [us Israel i
vgyftum , fr liberation!} ab ^fjsur j pradicatores mum
Evengeltc* facis commendat , excitans omnti ad laudtm fro.
pier Christum parttum omnibus faivatorem : (f de ipstus exat-
tatione ac humiliation , & fide gentium in ipfum.
i /"* Onfurge , consurge , induere fortitu-
V^/ dine tua Sion , induere vestimentis
gloria; tuae Jerusalem civitas sancti : quia non
adjiciet ultra ut pertranfeat per te incircum-
cisus & immundus.
Excutere de pulvere, consurge ; sede Jeru-
salem:solve vincula colli tui captiva filia Sion.
3 Quia ha-c dicit Dominus : Gratis venum-
dati eitis , & sine argento redimemini.
4 Quia haec dicit Dominus Deus : * In gyp- 4 G
turn descendit populus meus in principio , ut 46. .'
colonus esset ibi : & Assur abfque ulla causa
calumniatus est eum.
5 Et numquid mihi est hie , dicit Dominus,
quoniam ablatus est populus meus gratis? Do-
minatores ejus iniqu agunt, dicit Dominus, * * E\h.
& jugiter tot&die nomen meum blasphemous 6. i'o.'
6 Propter hoc sciet populus meus nomen RcrJI. 1.
meum in die ilia : quia ego ipse qui loquebar : 4.
ecce ad sum.
7 * Quam pulchri super momes pedes an- *Nab.
nuntiantis & prdicantis pacem : annuntiantis 1. 15.
bonum , prdicantis saluteni , dicentis Sion : Rom, 1.
Regnabit Deus tuus ? 'S.
8 Vox speculatorum tuorum : levaverunt
vocem , simul laudabunt : quia oculo ad ocu-
9 Gaudete , & laudate simul deserta Jeru
salem : quia consolatus est Dominus populum
suum , redemit Jerusalem.
10 Paravit Dominus brachium sanctum
suum in oculis omnium gentium : * & vide * P/U.
bunt omnes fines terrx salutare Dei nostri. 7. t.
1 1 Recedite , recedite , exite inde , * pol- *6.17.
i.Cer.
lutum nolite tangere : exite de medio ejus 3
mundamini qui fertis vasa Domini.
1 1 Quoniam non in tumultu exibitis , nee
infuga properabitis : praecedet enim vos Do
minus , & congregabit vos Deus Israel.
1 3 Ecce intelliget servus meus , exaltabitur,
& eievabitur , & sublimis erit valde.
14 Sicut obstupuerunt super te multi , sic
inglorius erit inter viros aspectus ejus , & for
ma ejus inter filios hominum.
1 < Iste asperget gentes multas , super ipsum * Rom.
continebunt reges os suum : quia quibus non IS. Ji.
est narratum de eo , viderunt : & qui non au-
dierunt , contemplati sunt.
C A P U T LIU.
Non omnei E-.a -gelii praJicationem jufiipiunt : Vrofbeti
de Cbnfli nativitate , & ignominioja pajjione ac morte ipstut
pripter peccat.i nistra : coniemptui habilus est , qui laluiem
nobis peperit : tie manfuetudine fr tolumaria ipflus oblatione : Joan. 1 ,
de gloii ^ exaUai'io e )tt , creduntitmj e multitudine :t.
1 /^V Uis credidit auditui nostro ? & bra- Rom. i ok
\J chium Domini cui revelatum est ? 1.
^ CCcc iij
 574 . PROPHBTIA ISAI, Cap, LIU. LIV, & LV.
z Et afcendet sicut virgultum coram eo , &
sicut radix de terra sitienti : non est species
ei , neque decor : & vidimus eum , &c non
erat aspectus , & desideravimus eum :
* Mtrc. 3 * Despectum , & noviflimum virorum ,
9. Ii. virum dolorum, & scientem infirmitatem : &
3uasi absconditus vultus ejus & deipectus, un-
e nee reputavimus eum.
* Matt. 4 * Vere languores nostros ipfe tulit , &
*. 17.
dolores nostros ipfe portavit : & nos putavi-
mus eum quasi leprotum , & percussum a Deo
& humiliatum.
* i. Cor f * Ipfe autem vulneratus est propter ini-
$ J. quirates nostras , attritus est propter scelera
nostra disciplina pacis nostr luper eum , &
livore ejus sanari sumus.
6 Omnes nos quasi oves erravimus , unus-
quisque in viam suam declinavit : & posuit
Dominus in eo iniquitatem omnium nostrum.
7 Oblatus est quia ipfe voluit , & non ape-
rflit os suum : sicut ovis ad oceijionem duce-
tur , & quasi agnus coram tondente fe obmu-
* tim. tescet , * & non aperiet os fuum.
IS. 6). 8 De angustia , & de judicio sublatus est :
jiar.l generationem ejus quis enarrabit ?quia abscif-
J*- l'us est de terra viventium : propter scelus po-
puli mei percussi eum.
, 9 Et dabic impios pro fepultura, & divitem
1 Per. pro morce sua : * ed quod iniquitatem non
z. * recent, neque dolus fuerit in ore ejus.
I- 5!d 10 Et Dominus voluit conterere eum in in-
1- i firmitate : si posuerit pro peccato animam
suam , videbit semen longxvum , & voluntas
Domini in manu ejus dirigetur.
1 1 Pro eo quod laboravit anima ejus , vi
debit & saturabitur : in scientia sua jultiricabit
ipfe Justus servus meus multos , &c iniquitates
eorum ipfe portabit.
ix Ide6 dispertiam ei plurimos : & fortium,
dividet spolia , pro eo qudd tradidit in mor
* Mure. tem animam suam , * & cum sceleratis repu-
IS. *. tatus est : & ipfe peccata multorum tulit, * &c
Luc. 21
n. pro transgrefloribus rogavit.
* Luc C A P II T L I V.
sj. h. EccUsiam invitnt *d Unii.rm quid ex gtwibtii futurasit
Kttmirojur quay trxt Sju.t^ogji , & per nben propaganda ,
perpetud Dei prttecliexe sit it steurime vitlura, vtterit
oblita caUmitmir : t/uodqutex pretiosiitaiiicab'tur Upidtbut ,
in jufiiiu [umiii.t : tmntsque M f d6it ertun a Deo mul.
litadine peciifrmturi
Luc* 1 3 i T Auda sterilis qux non paiis : decanta
a.
JLlaudem , & lunni qux non pariebas
,7t ' ' quoniam multi filii dderta magis quam ejus ,
qua: habet virum , dicit Dominus
t Dilata locum tentorii tui , & pelles taber-
naculorum tuorum extende, ne parcas : longos
sac funiculos tuos , & clavos tuos consolida.
j Ad dexteram enim , & ad Ixvam pene-
trabis : & semen tuum gentes hxreditabit , &
civitates desertas inhabitabir.
4 Soli timete quia non confunderis , neqiie
crubesecs : non enim te pudebit , quia c o;ii u-
sionis adolescenti tux oblivisefiris , fcopprO'
brii viduitatis tux non recordaberis amplms,
j Quia dominabnur tui qui fecit te , * Do- * ImU
minus exercituum nomen ejus : & redemptor l*<
tuus sanctus Israel, Deusomnis terrx vocabitur.
6 Quia ut muberem derelictam & mren-
tem spiritu vocavit te Dominus , & uxorem
ab adolescentia abjectam , dixit Deus tuus.
7 Ad punctum in modico dereliqui te , 8f
in miscrationibus magnis congregabo te.
% In momento indignationis abscondi fa-
ciem meam parumper & te , & in miscricordia
sempiterna misertus sum tui : dixit redemptor
tuus Dominus.
9 * Sicut diebus in Noe istud mihi est , cui +g*h
juravi ne inducerem aquas Noe ultra supra is.
terram : sic juravi ut non trascar tibi , & non
increpem te.
10 Montes enim commovebuntur , & colles
contremiscent : misericordia autem mea non
recedet a te , &r feedus pacis mex non move-
bitur : dixit milerator tuus Dominus.
1 1 Paupercula tempestate convulsa , absque
ulla consolatione. Ecce ego sternam per ordi-
nem lapides tuos , & fundabo te in fapphiris ,
1 1 Et ponam jaspidem propugnacula tua :
& portes tuas in lapides sculptos , & omnes
terminos tuos in lapides desiderabiles.
13 * Universos filios tuos doctos a Domi- '/.
no : & multitudinem pacis filiis tuis. **
14 Et in justitia fundaberis : recede procul
a calumnia , quia non timebis : & a pavore ,
quia non appropinquabit tibi.
j ? Ecce accola veniet, qui non erat mecum,
advena quondam tuus adjungetur tibi.
1 6 Ecce ego creavi fabrum iutflantem in igne
prunas , & proferentem vas in opus fuum, 6c
ego creavi intersectorem ad disperdendum.
17 Omne vas , quod fictum est contra te ,
non dirigetur : & omnem linguam relistentem
tibi in judicio , judicabis. Hxc est hxredicas
servorum Domini : & justitia eorum apud
me , dicit Dominus.
C A P U T L V.
Omiei td siden z*czns , promittit ionmnm [piritmli*'*
dbundamiam ; rev> *-;tur a pecestis impii , cm.- Dotmtur
miferkort sit & verax in pnm.ijjit . dt prafeOu fredicatunit
Evangetit , & jtlicitatt credenuum
1 s^\ Mnes c'entes venitead aquas : & qui e.cH jr.
V_/ non habetis argentum , properate , ij.
emite,&comedite:venite, emite absque argen- <*t*-iu
to,& absque ulla commutatione vinum & lac. ''
1 Quare
~ appenditis
' argentum non in pani-
bus , ik laborem veilrum non in (animate >
Audite audientes me , & comedite bonum, &
delectabitur in craslitudine anima vestra.
3 Inclinate aurem veiiram , & venire ad
me : audite , & vivet anima vestra , & feriam
vobiscum pactum sempiternum , * misericor- + JB*.
dias David fideles. I. j*.
4 .Ecce cesteni populis dedi eum t ducem
 PROPHET1A ISAI, Cap.LV. LVI & LV1I. 57 S
ac prxceptorem gentibus.
f Ecce gentem , quam nefciebas , vocabis :
& gentes , qux te non cognoverunt , ad te
current propter Dominum Deum tuum , &
sanctum Israel , quia glorificavit te.
6 Quxrite Dominum , dum inveniri potest :
in vocatc eum , dum prope est.
7 Derelinquat impius viam suam, & vir ini-
quus cogitationes fuas,& revertatur ad Domi
num , & miscrebitur ejus , & ad Deum nos
trum quoniam mulcus ell ad ignoscendum.
8 Non enim cogitationes mex , cogitatio
nes vettrz : neque vix vestrx , vix mex , dicit
Dominus.
9 Quia sicut exaltantur coeli a terra , sic
cxaltatx sunt vix mex a viis vestris , & cogi
tationes inex a cogitadonibus vestris.
io Et quomodo descendit imber , & nix de
ccelo, & liluc ultra non revertitur, fed inebriat
terram, & infundit earn, a germinare earn fa-
cit,&r dat semen serenti, & panem comedenti :
1 1 Sic erit verbum meum , quod egredietur
de ore meo : non revertetur ad me vacuum ,
fed facia quxcumque volui , & prosperabitur
in his , ad qux mili illud.
i* Quid in lxtitia egrediemini , & in pace
deducemini : montes c* colles cantabunt co-
ram vobis laudem , & omnia ligna regionis
plaudent manu.
13 Pro saliunca ascendet abies , 8c pro urti-
ca crcscet myrtus : & erit Dominus nominatus
in signum xternum , quod non auferetur.
CAPUT LVI.
0mm: eujujvis gentis tut cenditionis hii'iur Dcminus
td fer-uindt jut prxceptt : coie.iluie eunuibrum )ustor:<m :
domus Dei , demus tjl ). tio>tis ; grtvis increpttio fi> l0/l
mintiu .mvtr in p'jio.is Jerusalem , quos ctcci >> Cfies mu
ms tc impuimses eppeti t.
tap. . i |" T c dicit Dominus : Custodite judi-
1 1 cium , & facite jurtitiam : quia juxta
est talus mea ut veniat , & justitia mea ut re-
veletur.
1 Beatus vir , qui facit hoc , & filius ho-
minis , qui apprehendet istud : custod:ens sab-
batum ne polluat illud , custodiens maims
fuas , ne faciat omne malum.
3 Et non dicat filius advenx , qui adhxret
Ddmino , dicens : Separatione dividet me
Dominus a populo suo : Et non dicat Eunu-
chus : Ecce ego lignum aridum.
4 Quia hxc dicit Dominus Eunuchis : Qui
cultodierint sabbata mea , & elegerint qux
ego volui , & tenuerint fdus meum :
f Dabo eis in dom mea , & in muris meis
locum,& nomen meli is a tiliis 8t filiabus : no-
men sempiternum dabo eis, quod non peribit.
6 Et filios advenx, qui adhxrent Domino, ut
colant eum , & diligant n^men-ejus , ut sint ei
in scrvos : omnem custodientem sabbatum ne
polluat illud , &r tenentem fdus meum :
7 AJducam eos in montem sanctum meum,
& lfftiiicabo eos ia domo oracionis me* ; ho
locausta eorum , & victimx eorum placebunt
mihi super altari meo : * quia domus mea * y,er. 7.
domus orationis vocabitur cunctis populis. i.
8 Ait Dominus Deus * qui congregat dis- Mtnk.
persos Israel : Adhuc congregabo ad eum con- " *'
gregatos ejus. " " V?'"'
9 Omnes bestix agri venite ad devorandum, \^u ,,.
universe bestix saltus. 4s.
10 Speculators ejus cxci omnes, nescierunt * J**.
universi : canes muti non valentes latrare , vi- ' 1
dentes vana , dormientes, & amantes somnia.
1 1 Et canes impudentistimi nescierunt satu-
ritatem : ipfi pastores ignoraverunt intelligen-
tiam : omnes in viam luam declinaverunt , * j. t.
unusquisque ad avaritiam suam a summo us- 1 . & t.
que ad novislimum. IO-
11 Venite , sumamus vinum , & implcamur
ebrietate : & erit sicut hodie , sic & eras , &
multo amplius.
CAPUT LVI I.
Jijlirwn interims , & f.turt ipfoium refutes ness 'ottilli-
gitur tb tmp.ii , turn quik*i Deus hie expnjiuUt super idoiUt.
trit tliisfue ipjorum jieleriius , deuuutitms eos humilitudas :
converfis tutem fix er cotifUttio prvmitiitur , cum imfii cor
fit ttnqutm mtte fen em , c '"> tfi ptx.
1 Ustus perit , & non est qui recogitet in '
J corde suo : & viri misericordix colligun-
tur , quia non est qui intelligat , a facie enim
malitix collectus est Justus.
i Veniat pax , requiefcat in cubili suo qui
ambulavit in directione sua.
3 Vos autem accedite hue filii auguratricis :
semen adulteri , & fornicarix.
4 Super quern lusistis ; super quern dilatastis
os , & ejecistis linguam < numquid non vos
filii scelesti , semen mendax ?
j Qui consolamini in diis subter omne
lignurrTfrondosum , immolantes parvulos in
torrentibus , subter eminentes petr\s ?
6 In partibus torrentis pars tua , hxc est
sors tua : & ipsis effudilli libamen , obtulisti
sacrificium. Numquid super his non indigna-
bor >
7 Super montem excelsum & sublimem po-
suisti cubile tuum , & illuc ascendisti ut im-
molares hostias.
8 Et post ostium , & retro postern posuisti
memoriale tuum : quia juxta me dilcoope-
ruiiti , & suscepiili adulterum : dilatasti cu
bile tuum , & pepigisti cum eis fdus : dile-
xisti stratum eorum manu aperta.
9 Et ornasti te regio unguento, & multipli-
casti pigmenta tua. Misisti legatos tuos procul>
& humiliata es usque ad inferos.
10 In multitudine vix tux laborasti : non
dixisti , Quiescam : vitam manus tux inve-
nisti , propterea non rojiasti.
1 1 Pro quo sollicita timuisti , quia mentita
es , & mei non es recordata , neque cogitasti
in corde tuo ? quia ego tacens , & quasi non
videns , & mei oblita es.
j a Ego annuouab justitiam tuam , 8c ope-
 576 PROPHETIA ISAIjE, Cap. LVII. LVIII. & LIX.
ra tua non proderunt tibi.
13 Cum clamaveris , librent te congregati
tui , & omnes eos auferet ventus, tollet aura :
Qui autem fiduciam habet mei , harreditabit
terram, & poffidebit montem fanftum meum.
* I*fr* 14 Et dicam : * Viam facite , pracbete iter ,
Ci. 10. declnate de femita , auferte offendicula de
via populi mei.
1 < Quia hxc dicit Excelfus , & fublimis
habitans acternitatem : & fandtum nomen ejus
in excelfo & in fanto habitans , & cum con
trito & humili fpiritu : ut vivificet fpiritum
humilium , & vivificet cor contritorum.
16 Non enim in fempiternum litigabo , ne-
jue ufque ad finem irafcar : quia lpiritus
acie mea egredietur , & flatus ego faciam.
17 Propter iniquitatem avaritiae ejus ira
ns fum , & percud eum : abfcondi te fa
can meam , & indignatus fum : & abiit va
gus in via cordis fui.
18 Vias ejus vidi , & fanavi eum , & re-
duxi eum , & reddidi confolationes ipi , &
lugentibus ejus.
1 9 Creavi fruitum labiorum pacem , pacem
ei , qui long eft , & qui prop , dixit Do-
minus , & fanavi eum.
Impii autem quafi mare fervens , quod
quiefeere non potelt , & redundant fluctus
ejus in conculcationem & lutum.
* Supra ' 1 1 * Non eft pax impiis,dicit DominusDeus.
4. . CAPUT 1V11I.
Rtprehendit fudaorum bypottifsm , efltndens eorum jiju-
n'mm ejfe Dto Mctptobilt ; (r q"<c dtbeant illud itmita-
rt , quibns adhibitis multe prxjiautur bomin.bus beneficia ;
tju modo deieat 'ettatum ulebrari , tint gui propria volun
ta e , & quod fit premium ita celeb antium.
1 JT~^ Lama , ne cefles , quafi tuba exalta
V_^ vocem tuam , & annuntia populo meo
fcelera eorum , Se domui Jacob peccata eo-
rum.
Me etenim de die in diem quxrunt , &
feire vias meas volunt : quafi gens , quae juf-
titiam fecerit , & judicium Dei fui non dere-
liquerit ^ rogant me judicia juftitiae : appro-
pinquare Deo volunt.
3 Quare jejunavimus , & non afpexifti : hu-
miliavimus animas noftras , & nefeifti ? Ec-
ce in die jejunii veftri invenitur voluntas
veftra , & omnes debitores veftros repetitis.
4 Ecce ad lites & contentiones jejunatis, &
percutitis pugno impie. Nolite jejunare ficut
ufque ad hanc diem , ut audiatur in excelfo
clamor velter.
* Z,S. * Numquid tale eft jejunium,quod elegi,
j. 5. per diem amigere hominem animam fuam f
numquid contorquere quafi circulum caput
fuum , & faccum & cinerem fternere ? num
quid iftud vocabis jejunium , &c diem accep-
tabilem Domino ?
6 Nonne hoc eft magis jejunium , quod
elegi ?diifolve colligationes impietatis, folve
biculos deprimentes , dimitte eos , qui con-
fraiti funt , liberos , & omne onus dirumpe,
7 * Frange efurienti panem tuum , & ege-
nos , vagoque indue in domum tuam : cura 1 7.1s,
videris nudum , operi eum , & carnem tuam AliII..
ne defpexeris. 31.
8 Tune erumpet quafi man lumen tuum, &
fanitas tua citis orietur , & anteibit faciera
tuam juliitia tua,& gloria Domini colliget te.
9 Tune invocabis , & Dominus exaudiet :
clamabis , & dicet : Ecce adfum , fi abltuleris
de medio tui catenam , & defieris extendere
digitum , & loqui quod non prodeft.
10 Cm effuderis efurienti animam tuam 1
& animam affliitam repleveris,orietur in tene-
brislux tua,& tenebrx tua: ert ficut meridies.
1 1 Et requiem tibi dabit Dominus femper ,
& implebit fplendoribus animam tuam , 8
ofla tua liberabit , & eris quafi hortus irri-
guus , & ficut fons aquarum , cujus non de
ficient aqux.
11 * Et xdificabuntur in te deferta farculo-
rum : fundamenta generationis & generatio 1.4.
ns fucitabis : & vocaberis ardificator fepium,
avertens femitas in quietem.
1 3 Si a veneris fabbato pedem tuum,face-
re voluntatem tuam in die ancto meo, & vo-
caveris fabbatum delicatum , & fanctum Do-
mini gloriofum , & glorificaveris eum dum
non facis vias tuas , & non invenitur voluntas
tua , ut loquaris fermonem :
14 Tune deleftaberis fuper Domino, 8: fuf-
tollam te fuper altitudines terrt , & cibabo te
hxreditate Jacob patris tui os enim Domini
locutum eft.
CAPUT LIX.
Petent htm nut e/i Deut ad alvaudum ftidaos ;fid ni.
nuitates eorumt quas Ptop:eta perfequitur, vttyedtunt txaa-
diantur ac alzeniur : propter qttat & cojtfiieatur je 'rue
Veo deft- tos t (y- exctalos f ojfiigi z'a*tu malts ; de furo/e
Domtui in nsalos & bemgniiiie erga penitentes.
Cce non eft abbreviata man us Domini Sum.it.
'E ut falvare nequeat , neque aggravata i-
eft auris ejus , ut non exaudiat :
i Sed iniquitates veftrx diviferant inter vos 1.
& Dcum veltrum : & peccata veftra abfcon-
derunt faciem ejus vobis ne exaudiret.
3 * Manus enim veitrae pollutx funt fangui- * Suffi
ne , & digiti veftri iniquitate : labia veftra t..
locuta funt mendacium , & lingua veftra ini
quitatem fatur.
4 Non elt qui invocet juftitiam , neque eft
qui judicet ver : fed confidunt in nihiio , &
loquuntur vanitates : * conceperunt laborem,
& pepererunt iniquitatem.
' Ova afpidum ruperunt , & telas araneae
texuerunt : qui comederit de ovis eorum ,
morietur : & quod confotum eft , erumpet in
regulum.
6 Telac eorum non erunt in veftimentum ,
neque operientur operibus fuis : opera eo
rum opera inutilia , & opus iniquitatis in
manibus eorum.
7 * Pedes
 PROPHETIA ISA I
*tnvir. 7 Pedes eorum ad malum currunt , & fes-
i. 16. tinant , ut effundant fanguinem innocentem :
torn. 1 . cogitationes eorum cogitationes inutiles : vas-
i.
titas & concritio in viis eorum.
8 Viam pads nescierunt , &r non est judi-
cium in greiiibus eorum. Semitae eorum in-
curvatar sum eis : omnis qui calcat in eis , ig-
norac pacem.
9 Propter hoc elongatum eft indicium a no-
bis, & non apprehendet nos justitia : expecta-
vimus lucem , & ecce tenebr : splendorem ,
& in tenebris- ambulavimus.
10 Palpavimus sicut cci parietem , & qua
si absque oculis attrectavimus : impegimus
meridie quasi in tenebris , in caliginolis quasi
mortui.
ii Kugiemus quasi ursi omnes , Sr quasi co-
lumb medicantes gememus. Expettavimus
judicium , fir non esc : salucem , & elongata
est a nobis. <(
n Muitiplicatae sunt eniminiquitates nostra:
coram te , fir peccata nostra relponderunt no-
bis ; qu;a scelera nostra nobiscum , Sr iniqui-
tates noltras cognovimus.
13 Peccare & mentiri contra Dominum : Sr
aversisumus ne iremuspotc tergum Dei nostri,
ut loqueremur calumniam \ transgreilionem:
concepimus , Sr locuti sumus de corde verba
mendacii.
14 Et conversum est retrorsum judicium, &
justitia longe stetit : quia corruit in platea
veriras , & quitas non potuit ingredi.
15 Et facta eft verius in oblivionem : Sr
qui receflit a malo , prxd patuit : & yidit
Dominus , & maium apparuit in oculis ejus ,
quia non eft judicium.
\6 bt vidit quia non eft vir : Sr_ aporiatus
eft , quia non eft qui occurrat : 6c salvavit sibi
brachium suum, & justitia ejus ipsa confirma-
vit eum.
17 * Indutus eft justitia ut Iorica, & ga-
* Epbts.
'7- lea salutis in capite ejus : indutus eft vesti-
*. Tbtjs. mentis ultionis , fir opertus eft quasi pallio
j. . zeii.
18 Sicut ad vindictam quasi ad retributio-
nem indignationis hosiibus suis, Sr viciffitudi-
nem inimicis suis : insulis vicem redder.
19 tt timebuntqiiiaboccidente,nomen Do
mini : & qui ab ortu solis, gloriam ejus : cum
venerit quasi ftuvius violentus , quern spiritus
Domini cogit :
* Rom xo * Et venerit Son redemptor , Sr eis ,
I I. i. qui redeunt ab iniqukate in Jacob, dicit Do
minus.
a 1 Hoc fdus meum cum eis j dicit Domi
nus : Spiritus meus , qui eft in te , Sr verba
mea , quar posui in ore tuo , non recedent de
ore tuo , &: de ore semiuis tui , Sr de ore sc-
minis seminis tui , dicit Dominus , amodd Sr
usque in sempiccrnum.
Cap. LIX. & LX. 577
CAPU T LX.
Eclrfiaid ox uif'ttfutm exciiamr , quod in ea Domini
gloria reluco.it t ad qua/n accessor* Jttni [iturima nationtt , c*
qua ad tarn non -vtncrint peribu-ti : in qua fax , jujiitia &
lout Oil invcnitmur , aUaid iniqui'ale : tsitqut Dominut
ti in luctm (tmoitetnan & gtcriam
i C Urge > illuminare Jerusalem : quia venit
tJ lumen tuum , & gloria Domini super te
orta est.
x Quia ecce tenebrae operient terram, & ca-
ligo pqjulos:super te autemorietur Dominus*
& gloria ejus in te videbitur.
3 tt ambulabunt gentes in lumine tuo , Sr
reges in splendore ortus tui.
4 * Leva in circuitu oculos tuos , Sr vide : * Supr.
omnes isti congregati sunt , venerunt tibi : si- 4
lii tui de longe venient , Sr fili tu de latere
surgent.
j Tune videbis , Sr afflues , Sr mirabitur Sc
dilatabitur cor tuum quando converse fuerit
ad te multitudo maris , fortitudo gentium ve
nerit tibi :
6 Inundatio camelorum operiet te , dro-
medarii Madian & rpha : omnes de Saba ve
nient , aurum & thus deferenres , Sr laudem
Domino annuntiantes.
7 Omne pecus Cedar congregabitur tibi ,
arietes Nabaioth ministrabunt tibi , offerentur
super placabili altari meo, Sr domum majes-
tatis me* glorificabo. ..
8 Qui sunt isti , qui ut nubes volant , Sc .
quasi columb ad fenestras suas ?
9 Me enim insulz expectant , Sr naves ma
ris in principio, ut adducam filios tuosde lon
ge : argentum eorum, Sr aurum eorum cum
eis nomini Domini Dei tui , Sr sancto Israel ,
quia glorihcavit te. . ;
10 Et sedificabunt rilii peregrinorum muros
tuos , & reges eorum miniilrabunt tibi : in
indignatione enim mea percussi te:Sr in recon-
ciliacione mea misertus sum tui.
1 1 * Et aperientur portx tu jugiter : die ac *~/it,e"1-
nocte non claudentur , u: afferatur ad te for- ll" 2*'
titudo Gentium , & reges earum adducantur. :
1 1 Geas enim Sr regnum , quod non ser-
vierit tibi , peribit : & Gentes solitudine valta-
buntur. ,
13 Gloria Libani ad te veniet , abies Sr ba-
xtis, & pinus simul adornanaum locum sanc-
titicationis me* , & locum pedum meorum
glorificabo.
14 Et venient ad te curvi filii eorum , qui
humiliaverunt te , & adorabunt veitigia pe
dum tuorum omnes , qui detrahebant tibi, 6c
vocabunt te Civitatem Domini , Sion sancti
Israel ,
1 f Pro eo quod suisti dcrelicta , Sr odio
habita , Sr non erat qui per te transiret , po-
nam re in superbiam saeculorum , gaudium in
generationem S: generationem :
is Et sn^es lac Gentium, & mamilii regum
lactaberis : Sr scks qu;a ego Dom;nus .lul-
DD dd
 578 PROPHETIA ISAI, Cap. LX. LXI. & LXII.
vans te , & redemptor tuus fortis Jacob.
1 7 Pro aere afferam aurum , & pro ferro
afferam argentum : & pro lignis a:s , & pro
lapidibus ferrum:& ponam visitationem tuam
pacem , & prpositos tuos jultitiam.
1 8 Non audietur ultra iniquitas in terra
tua , valtitas & contritio in terminis tuis , &c
occupabit salus muros tuos , & portas tuas
laudatio.
19 * Non erit tibi amplius sol ad lufendum
21. IJ., per diem , nee splendor lun illuminlbit te :
22. f. fed erit tibi Dominus in lucem sempiternam ,
& Deus tuus in gloriam tuam.
:o Norfoccidec ultra sol tuus , & luna tua
non minuetur : quia erit tibi Dominus in lu
cem sempiternam , & complebuntur dies
luctus tui.
ii Populus autem tuus omnes justi , in per-
petuum hreditabunt terram, germen planta
tions me3?,opusmanusme ad gloriricandum.
2i Minimus erit in millc , Be parvulus in
gentem fortislimam : ego Dominus in tempo-
re ejus iubito faciam iitud.
C A P U T LXI.
Clirijli stlvatoris cfli.ium , $ huv.ani gtnrris rif^rtuimim
fuUhti txr.licat i frj.Uii *iio&e qttorut minifirertim Chn/ii gtn-
tts ad julem tonv.itendaj ; a.'.anw tie eoajoiaiiaue c tiintiAtit
f> gtotia minijitorum &.<ttjh Lut*mda,u*r ;t i i mim mi.
ti pbi Jratuhmr
i ^ Piritus Domini super me , ed quod un-
4. 8. i5 xerit Dominus me : ad annuntiandum
rnansuetis misit me , ut mederer contritis cor-
de , & prdicarem captivis indulgentiam , &
clausis apertionem :
2 Ut praedicarem annum placabilem Domi
no , & diem ultionis Deo noilro : * ut conso-
I- 5. larer omnes lugentes :
3 Ut ponerem lugentibus Sion , & darem
eis coronam pro cinere , oleum gaudii pro
luctu , pallium laudis pro spiritu mueroris : &
vocabuntur in ea fortes justitiae , plantatio
Domini ad gloriricandum.
* Supr. 4 * Et dificabunt deserta a siculo , & rui-
nas antiquas erigent , & inilaurabunt civita-
tes desertas, diffipatas in generationem & ge-
nerationem.
5 Et stabunt alieni , & pascent pecora ves-
tra : & rilii peregrinorum agricolx & vinito-
xes vestri erunr.
6 Vos autem Sacerdotes Domini vocabimi-
ni : Mini!1. ri Dei noitri , diceiur vobis : Forti-
tudinem Gentium comedetis , & in gloria eo
rum fuperbietis.
7 Pro confusione veslra duplici , tk rubore
laudabunt partem suam : propter hoc in terra
suaduplkia poslidebunt , laetitia sempiterna
erit eis.
8 Quia ego Dominus diligens judicium , &:
odio habens rapinam in hoiocaullo : & dabo
opus eorum in veritate , & scedus perpetuum
feriam eis.
? Et scient in Gentibus semen eorum > &
germen eorum in medio populorum : omnes,
qui viderint eos , cognoicent illos , quia iiti
sum semen , cui benedixit Dominus.
io Gaudens gaudebo in Domino , & exul-
tabit anima mea in Deo meo : quia induit me
veltimentis saiutis : & indumento juititi cir-
cumdedit me , quasi sponlum decoratum
corond , be quasi lponsam ornatam moniii-
bus suis.
1 1 Sicut enim terra profert germen fuum ,
& sicut hortus semen suum geruunat, sic Do
minus Deus germinabit julUciam , ttc laudem
coram univerlis Gentibus.
CAPUI LXII.
Pwpbti* ur.u ctjj/at fstyier imp,is Cbir.uM aanumiirt , prt.
fbetam At Cnrijti aivtma cr con~e /Vo Of tiwinie jt. uni
te ,^ioi>d ? tXtllJlUlt BCilrJlA. I* 0,1 grat.llt bt*tyUu.
*'(,* '."/'"' ; '*'' /""''"""Vliaj ticltfl , (> i. luc,i.i ,u,r:i-
Ul >uigi*,do
i p Ropter Sion non tacebo , & propter Je-
1 rulalem non quiescam , donee egreaia-
tur ut splendor juitus ejus , 5c saivator ejusut
lampas accendatur.
i fct videbunt Gentes jultum tuum , & cun-
cti reges inclytum tuum : & vocabitur tibi
nomen noVum , quod os Domini nominabit.
3 Et eris corona glorix in manu Domini, HC
diadema regni in manu Dei tui.
4 Non vocaberis ultra Derelicta : & terra
tua non vocabitur ampliiis Deiblara : fed vo
caberis Voluntas mea in ea , & terra tua iii-
habitata. Quia complacuit Domino in te : &
terra tua inhabitabitur.
1 Habitabit enim juvenis cum virgine , &
habkabunt in te filii tui. Et gaudebit sponsus
super lponsam , & gaudebic super te Deus
tuus.
6 Super muros tuos Jerusalem constitut
cullodes , tod die , & tota node in perpe
tuum non tacebunt. Qui reminilcimini Do
mini , ne taceatis ,
7 Et ne detis silentium ei , donee stabiliat ,
&: donee ponat Jerusalem laudem in terra.
8 Juravit Dominus in dextera lua , & in
brachio fortitudinis su : Si dedero triticum
tuum ultra cibum inimicis tuis : & si biberinc
hlii alieni vinum tuum , in quo laboratti.
9 Qiiia qui congregant illud , comedent, &
laudabunt Dominum:& qui comportant illud,
bibeut in atriis ianctis meis.
io Transite , transite per portas , * prsepa- * ^
rate viam populo, planum t'acite iter, eligite !7 '*"
lapides , & elevate signum ad populos.
1 1 Ecce Dorr inus auditum recit in extremis
terrx , * dicite (ilia; Sion : Ecce salvator tuns * ZjA
venit : ecce merces ejus cum eo , &c opus ejus
coram illo. w*r*
n Et vocabunt eos : Populus sanctus , re- ,,,h
dempti a Domino. Tu autem vocaberis:Qux-
sita civius , S< non derelicta.
 PROPHETIA ISAI Cap. LXI1I. & LX1V.
, C A P U T L X I I I.
Z>i(it sl Domiaui janguiin afftrsw d"m joint victjsel litflti:
iitn mulu frtftitit l/ailitit baefici* , fed proptet iniquita-
tet JuatjUm abtode>eltUi:pTOpbeta autim mier*iinui Dt-
n.tni nernor invxai i fius uifetieo> diam Jupcr populum
j-ittia , quem a Deo defer turn conquetitw.
i ^\ Uis est iste , qui venit de Edom , tinc-
V^jis vestibus de Bosra ? iste formosus in
stola ma , gradiens in multitudine fortitudinis
suae. Ego qui loquor justitiam , & propugna-
tor sum ad salvandum.
*jtpoc. * * Quare ergo rubrum est indumentum
if, i], tuum , & vestimenta tua sicut calcantium in
torculari ?
3 Torcular calcavi solus , & de gentibtis
non eft vir mecum:calcavi eos in furore meo,
& concukavi eos in ira mea : & aspersus eft
sanguis eorum super vesiimenta mea , & om-
nia indumenta mea inquinavi.
* fa^r. 4 * Dies enim ultionis in corde meo , annus
t*. t. redemptionis me vcnit.
{ Circumfpexi , & r.onerat auxiIiator:quar-
fiyi & non suit qui adjuvaret : & salvavit mi
ni brachium meum , & indignatio mea ipsa
auxiliata eft mihi.
6 Et conculcavi populos in furore meo , &
inebriavi eos in indignatione mea , & detra-
xi in terram virtutem eorum.
7 Miscrationum Domini recordabor , Iau-
<tem Domini super omnibus, qua: reddidit no-
bis Dominus , tk super mukitudinem bono-
rum domui Israel , qua largitus eft eis secun
dum indulgentiam suam , & secundilm mul-
xitudinem misericordiarum suarum.
8 Et dixit : Verumtamen populus meus eft ,
filii non negantes : & fadtus eft eis salvator.
9 In omni tribulatione eorum non est tribu-
latus , & angelus facieieius salvavit eos : in
dilettione sua , & in indulgentia sua ipse rede-
mit eos , & portavit eos > & elevavic eos
cunecis diebus sculi.
10 Ipsiautem ad iracundiam provocaverunr,
& aitiixerunt spiritum sancti ejus:& converfus
eft eis in inimicum , & ipse debellavit eos.
li Et recordatus eft dienim sculi Moysi.,
- j & populi sui : * Ubi est qui eduxit eos de ma-
t.*i9. " cum pastoribus gregis sui ? ubi eft qui po-
suit in medio ejus spiritum sancti sui ?
1 1 Qui eduxit ad dexteram Moysen bracliio
majestatis su , qui scidit aquas ante eos, ut
faceret sibi nomen sempiternum :
l i Qui eduxit eos per abyssos , quasi equum
in deserto non impingentem.
14 Quasi animal in campo descendens , spi-
ritus Domini ductor ejus suit : sic adduxisti
populum tuum ut faceres tibi nomen gloriae.
* Dcut l S * Attende de coelo , & vide de habitacu-
16. 1 j. lo sancto tuo , & gloriae tux : ubi 'est zelus
z. ,.-,:_!,. tuus , & tbrtitudo tua , multitudo viscerum
a- **- tuorum , & miserationum tuarum f super me
continuerunt se.
\6 Tu enim pater noscer & Abraham nes-
S79
civit nos , & Israel ignoravit nos : tu Domina
pater noster, redemptor noster , a sarculo no
men tuum.
1 7 Quare errare nos secisti Domine de viis
tuis : indurasti cor nostrum ne timeremus te ?
convertere propter servos tuos , tribus hre-
ditatis tux.
1 8 Quasi nihilum possederunt populum san
ctum tuum : hostes nostri conculcaverunt san
cti ficationem tuam.
19 Facti sumus quasi in principio , cum non
dominareris nostri , neque invocaretur nomen
tuum super nos.
CAPUT L X I V. *
Petit freshet* ut Deui nomen fuum a-fr.cf*:-> in'micil
not* jaciat ;;acij autauc mentione fclicitatii , m Dcum ex-
peiiemibut jiyxpaittt efi,'.onfitetur ac luget populi sui iniqui-
tates , immundittai , ey cx.Luim , oram pro libemunc.
i T 7 Tinam diramperes ccelos , & descende-
t-J res : a facie tua montes tiefluerent.
2 Sicut exustio ignis tabescerent , aqua: ar-
derent igni , ut notum fieret nomen tuum int-
micis tuis : a facie tua gentes turbaremur.
3 Cum feceris mirabilia , non sustinebimus:
descendisti, & a facie tua montes defluxerunt.
4 A seculo non audierunt , neque auribus
perceperunt : * oculus non vidit, Deus absque * '. ttri
te , quat prxparasti expectantibus te. *
j Occurrilti ltanti, & facienti justitiam :
in viis tuis recordabuntur tui : ecce tu iratus
es , & peccavimus : in ipsis fuimus semper, 8c
salvabimur.
6 Et facti sumus ut immundus omnes nos ,
& quasi pannus menstruata; univerf justiti*
noitra: : b: cecidimus quasi folium universi ,&
iniquitates nostrx quad ventus abstulerunt nos.
7 Non est qui invocet nomen tuum : qui
consurgat , & teneat te : abscondisti faciem
tuam a nobis , & allisisti nos in manu iniqui-
tatis nostr.
8 Et nunc Domine , pater noster es tu , nos '
ver6 lutum : & fictor noiter tu , & opera ma-
nuum tuarum omnes nos.
9 * Ne iralcaris Domine satis , & ne ultra * P/M,
memineris iniquitatis noitrx, ecce respice,po- 7*- ' -
pulus tuus omnes nos.
10 Civitas sancti tui facta est deserta , Sion
deserta facta est , Jerusalem defolita est.
1 1 Domus sanctificationis nortras , &r gloria;
nostr , ubi laudaverunt te patres nostri, facta
est in exultionem ignis , & omnia desiderabili
noftra versa sunt in ruinas.
1 1 Numquid super his continebis te Domi
ne , tacebis , & affliges nos vehementer ?
CAPUT LXV.
Gentium Cfnvtrsio , & Juitortcm fropter iniquitnci fiiai &>
iiololait'iat aljcai i , \ttvntit tame* fr.1u.ts tttiauiis ex iffit:
contrri'ftio his qui Dei legem atjecerwtt , fr frrffcra at net/*
omnia jervil Dei nuntiaxitu; de quorum [tliciia-.cfrDii e 4
ipfot brni&nitetemuitis %if prophet a '
i f~\ Uxsierunt me qui ante non interroga- Rm.
K_) bant , inveneiunt^ui non quaesierunt 0. ,..
^ D D d d ij
 58o PROPHETIA ISAI , Cap. LXV. & LXVI.
me. Dixi : Ecce ego, ecce ego ad Gentem,quar
non invocabat nomen meum.
i Expandi manus meas tota die ad popu-
lum incredulum , qui graditur in via non bo-
na poll cogitationes luas.
3 Populus qui ad iracundiam provocat me
ante faciem meam semper : qui immolant in
hortis , & sacrificant super lateres :
4 Qui habitant in sepulchris , & in delubris
idolorum dormiunt : qui comedunt carnem
suillam , & jus profanum in vasis eorum.
j Qui dicunt : Recede 4 me , non appropin-
ques mihi , quia immundus es : iiti fumus
erunt in furore meo , ignis ardens toti die.
6 Ecce scriptum e i coram me : non tacebo,
fed reddam He retribuam in sinum eorum
7 Iniquitates vestras , v iniquitates patrum
veltrorum simul , dicic Dominus , qui lacrifi-
caverunt super momes , be super colles cxpro-
braveruut mihi , & remetiar opus eorum pri-
mum in sinu eorum.
8 Hxc dicit Dominus : Quomodo si inve-
niaturgranumin botro, & dicatur : Ne disG-
pes illud , quoniam benediilo elt : sic faciam
propter servos meos,ut non disperdam totum.
9 Et educam de Jacob semen , & de Juda
possidentem montes meos : & hxreditabunt
earn electi mei , & servi niei habitabunt ibi.
io Ec erunt campestria in caulas gregum ,
& vallis Achor in cubile armentorum popu-
lo meo qui requisierunt me.
1 1 Ft vos , *qui dereliquistis Dominum , qui
obliti elhs montem sanctum meum , qui po-
nitis Fortunx mensam,& libatis super earn.
it Numerabo vos in gladio , & omnes in
* J>rov. Cxdc corruetis : * pro eo qu6d vocavi, & non
fyfT'a*' respondistis : locutus sum , & non audistis : &
6< 4 faciebatis malum in oculis meis, & qux nolui,
jtrtm elegistis.
l' u. 1 3 Propter hoc hxc dicit Dominus Deus :
Ecce servi mei comedent , & vos esurietis :
ecce fervi mei bibent , & vos sitietis :
14 Ecce servi mei Ixtabuntur , & vos con-
fundemini:i-cce servi mei laudabunt prxexul-
tatione cordis , & vos clamabitis prx dolore
cordis,& prx contritione spirirus ululabitis.
1 $ Et dimittetis nomen v e irum in juramen-
tum electis meis : & interriciet te Dommus
Deus , & servos suos vocabit nomine alio.
16 In quo qui benedictus est super terram ,
benedicetur in Deo arr.en : X' qui jurat in ter
ra, jurabit in Deo amen : quia oblivioni tradi-
tar sunt angustiae priores , 6c quia absconditx
sunt ab oculis meis.
*f l'fr* 17 * Ecce enim ego creo clos novos , &
!* terram novam : &<: non erunt in memoria
II. I. priora , & non ascendent super cor.
j 8 Sed gaudebitis & exultabitis usque in
sempiternum in his , qua: ego creo : quia ecce
ego creo Jerusalem exultationem,& populum
cjus gaudiiim.
19 Et exultabo in Jerusalem , & gaudebo
in populo meo : Si non audietur in eo ul.u
vox fletus & vox clamoris.
to Non erit ibi amplius infans dierum , tic
senex qui non impleat dies suos:quoniampuer
centum annorum moriecur , & peccator cen
tum annorum maledictus erit.
t! Lt xdificabunt domos , & habitabunt:
& plantabunt vineas , ix comedent fructus
earum.
it Non xdirkabunt , & alius habitabit:non
plantabunt , & alius comedet : secundum
enim dies ligni , erunt dies populi mei : tc
opera manuum eorum inveterabunt :
13 Eleiti mei non laborabunt fruitra,neque
generabunt in conturbatione : quia temen bc-
nediitorum Domini est , & nepotes eorum
cum eis.
4 * Eritque antequam clament , ego exau- , -^
diam : adhuc illis loquentibus , ego audiain. ,,.',,
tf * Lupus & agnus pascentur simul , leo +h
&bos comedent paleas : & scrpenti pulvis pa- ,,_ ,/
nis ejus : non nocebunt,neque Occident inorn-
ni monte sancto meo , dicit Dominus.
CAPUT LXVI.
Dominus c*lt & itrutao-i templum tthi it, quod }*iti fto
toco quittu tUi gdificare v iebat , fed ipnt >n h>*'tidiom* \
r<)Uiu*Tur titter Itgii l*cnjiii*:fu(Uorum *Lvtr>in Clmfium
ipjiufqut J1/C1/.W1/1 ptrwci* fwiimdt ofitninur : dt Lbiifii
KMiivitati 0- taiifii jxcundnait ; cui ut omnci colUttiitur
oxi-oriaiur,Ojiimtiei, btntficta quit a Uomino rtopiei,& qu-dt
j'uturum Ji. ntjtot unt judicium , ry- quomodo ptr dijupulotvm
Cbrijii prtdicatieitem Oemes coiwritntur : de fiatlt qui,qm
rtaibuuont mtlorutn & iono/um
1 r_|c dicit DominusrClum * sedes mea,
I 1 terra autem scabellum pedum meorum : 7 *
qux est ista domus , quam xditicabitis mihi ?
& quis est il'.c locus quietis mex ?
i Omnia hxc manus mea fecit, & factasunt
universa ista , dicit Dominus : ad quern au
tem respiciam, nisi ad pauperculum,& contri-
tum spiritu , &' trementem sermones meos (
3 Qui immolat bovem , quasi qui interfi-
ciat virum : qui mattat pecus , quasi qui ex-
cerebret canem : qui ostert oblationem , quasi
qui sanguinem suihum osserat : qui recorda-
tur thuris, quasi quibenedicat idolo. Hac om
nia elegerunt in viis suis , & in abominationi-
bus fuis anima eorum delectata est.
4 Unde & ego eligam illusiones eorum : &
qux timebant , adducam eis : * quia vocavi , hot.
& non erat qui responderet : locutus sum , & 1. H
non audierunt : fecerun;que malum in oculis Sop-tS 1>-
meis , & qux nolui elegerunt. Jat*-
5 Audite verbum Domini , qui tremitis ad 7. 1 J.
verbum ejus : dixerunt fratres veslri odientes
vos, & abjicientes propter nomen meumiglo-
rificetur Dominus , & videbimus in lxtitia
vestra : ipsi autem confundentur.
6 Vox populi decivitate,voxde templo.vor
Domini reddentis retributionem inimicis fuis.
7 Antequam pajturiret } peperit : antequam
 PROPH.ISAI, Cap. LXVI. & PROPH. JEREMI, Cap. T. <8i
veniret partus ejus , peperit masculum.
8 Qiiis audivic unquam tale ? &c quis vidit
huic simile ? numquid parturiet terra in die
una ? aut parietur gens iimal , quia parturivit
& peperit Sion rihos luos ?
9 Numquid ego , qui alios parere facio ,
ipsc non pariam , dicit Dominus ? si ego, qui
generationem cteris tribuo , sterilis ero , ait
Dominus Deus tuus ?
10 Ltamini cum Jerusalem , & exultate
in ea omnes qui diligitis earn : gaudete cum
ea gaudio universi , qui lugetis super eam=,
1 1 Ut sugatis , &c repleamini ab ubere con-
folationis ejus : ut mulgeatis , & deliciis as-
fluatis ab omnimoda gloria ejus.
1 1 Quia hare dicit Dominus : Ecce ego de-
clinabo super earn quali fluvium pacis , &
quasi torrentem inundanrem gloriam gen
tium , quam sugetis : ad ubera portabimini ,
& super geniia blandientur vobis.
ij Quomodd si cui mater blandiatur , ita
ego consolabor vos , & in Jerusalem conso-
labimini.
HVidebitis, &r gaudebit cor vestrum , &
ossa vestra quasi herba germinabunt , & cog-
noscetur manus Domini scrvis ejus , & indig-
nabitur inimicis fnis.
15 Quia ecce Dominus in igne veniet , &
quasi turbo quadrigae ejus : reddere in indig-
natione furorem suum , & increpationem
suarn in flamma ignis :
\6 Quia in igne Dominus dijudicabit , &
in gladio suo ad omnem carnem , & multi-
plicabuntur interse:ti 4 Domino ,
1 7 Qui sandificabantur , & mundos fe pu-
tabant in hortis poll januam intrinseciis , qui
comedebant carnem suillam , & abominatio-
nem , X murem : simul consumentur , dicit
Dominus.
18 Egoautem opera eorum , & cogitatio-
nes eorum : venio ut congregem cum omni
bus gentibus & linguis : & venient &: vide-
bunt gloriam meam.
19 Et ponam in eis signum , 8; mittam ex
cis , qui salvati fuerint , ad gentes in mare ,
in African , &Lydiam tendentes sagitcam :
in Italiam & Graeciam , ad insulas longe > ad
cos , qui non audierunt de me , & non vide-
runt gloriam meam. Et annuntiabunt gloriam'
meam gentibus ,
to Et adducent omnes frarres vestros de
cunctis gentibus donum Domino in equis , &
in quadrigis , & in lecticis , & in mulis , & in
carruc i s,ad montem sanctum meum Jerusalem,
dicit Dominus, quomodd si inferant silii Israel
munusin vase mundo in dorriirm Domini.
1 1 Et assumam ex eis in sacerdotes , & le-
vitas , dicit Dominus : . ,
^tfoc. 11 * > uia sicut cli novi,& terra nova,quae
a.x.1. eg0 faci0 stare coram me, dicit Dominus : sic
ltabit semen vestrum , 5c nomen vestrum.
13 Et erit mensis ex menle , & fabbatum
ex sabbato : veniet omnis caro ut adoret co-
ram facie mea , dicit Dominus.
14 Et egredientur , & videbunt cadavera vi-
rorum , qui praevaricati sunt in me : * ver- * Mir%
mis eorum non morietur, & ignis eorum 9. 45.'
non extinguetur : & erunt usque ad satieta-
tem vilionis omni carni.
\. PROPHETIA
J: E R E M I .
CAPUT PRIMUM.
Jtrtnitt in ventre matrit putdifiiitui , 0-temporefo.
fix n&n Jivii mijsn a litmin ad frofbt:andum , ctujatur
fntriiiim , jii diclm a Dto .iicij.ii robur in-vimibilt , jule-
turq:*t -uaiicinari d Jlr*clio*cto Jcrujaltm Jub nomint %ityt ,
V tit* fiuttnjit.
i XT E RB A Jeremi silii Helciae : de facer-
V dotibus , qui suerunt in Anathorh ,
in Terra Benjamin
t Quod factum est verbum Domini ad
cum in diebus Josiae filii Amon regis Juda , in
tertiodecimo anno regni ejus.
3 Et factum est in diebus Joakim silii Josiae
regis Juda , usque ad consummationem un-
decimi anni Sedeciae filii Josiae regis Juda ,
usque ad transmigrationem Jerusalem, in
mense quinto.
4 Et factum est verbum Domini ad me ,
dicens :
j Priusquam te formarem in utero , novi
te : & antequam exires de vulva , sanctificavi
te , & prophttam in Gentibus dedi te.
6 Et dixi , A , a , a , Domine Deus : ec
ce nefcio loqui , quia puer ego sum.
7 Et dixit Dominus ad me : Noli dicere :
Puer sum : quoniam ad omnia , qux mit
tam te , ibis : & uni versa , qucumque
mandavero tibi , loqufcris,
8 Ne timeas a facie eorum. : quia tecum
ego sum ut eruam te , dicit Dominus.
9 Et misit Dominus manum suam, & tetigic
os meam. : be dixit Dominus ad me : bece
dedi verba mea in ore tuo :
i >o,Ecce.con'ititui te hodte super Gentes, &
super regna * ute/ellas , cc deitruas , & dis- * jtrr4
perdas , & dissipes , & aedirices , & phntes. 1. 7.
1 1 Et factum est verbum Domini ad me ,
dicens : Quid tu vides leremia ? Et dixi :
Virgam vigflantem ego video. ',
- n Et dixit Dominus ad me : Beoe- vidisti ,
quia vigilabo ego super verbo mco ut faciam-
illud. r
13 it factum est verbum Domini secundo
ad me, dicens : Quid tu vides ? Et dixi : Ollam
succensamego video., &c faciem ejus a ficic.
D D d d iij
 58i PROPHETIA JEREMI, Cap.I.&II.
Aquilonis.
*lfr* 14 Et dixit Dominus ad me : * Ab Aqui-
4.. lone pandecur malum super omnes habitato-
res terr.
15 Quia ecce ego convocabo omnes cogna-
tiones regnorum Aquilonis , ait Dominus : &
venient & ponent unusquisque folium suum
in introitu portarum Jerusalem , & super om
nes muros ejus in circuitu , &e. super universes
urbes Juda.
16 Et loquar judicia mea cum eis super om-
nem malitiam eorum , qui dereliquerunt me,
& libaverunt diis alienis , & adoraverunt opus
manuum suarum.
17 Tu ergo accinge lumbos tuos , & surge,
& loquere ad eos omnia quse ego prxcipio
tibi. Ne formides a facie eoniin : nec enim
timere te faciam vultum eorum.
* Infra 18 * Ego quippe dedi te hodie in civitatem
munitam , & in columnam ferream , & in
murum aereum , super omnem terram , regi-
bus Juda , principibus ejus, & sacerdotibus ,
& populo terrac.
19 Et bellabunt adversiim te , & non pras-
valebunt : quia ego tecum sum, ait Dominus,
urliberemte.
C A P U T II.
Grmiter exfofi, ,Ut Dominus cum fins Israel & Jud* ,
farjjii.ur. cum pastoribus ac frophnis , quod non tej'picieniet
mCLcpta a Dec varia bentficie , eo qui ',eit eji aqua viva re*
lil'> , adoraverim idoU , a quibus nihil bom expedare pa
tera 11 ; imi cum tosi tffent in iieUUtnia : ripinis & crude-
litftc , fife fupfitre nitebantur , if prtpterea dtvtf.indts
fradieu
i C\T factumi est verbum. Domini ad me ,
JZl- dicens :
Vade , &: clama in auribus Jerusalem , di-
cens : Hc dicit Dominus : Recordatus sum
tui , miserans adolcscentiam tuam , & chari-
tatem desponsationis tuat , quando secuta es
me in deserta , in terra qua? non leminatur.
3 Sauctus Israel Domino , primitiae frugum
ejus : omnes , qui devoraiu cum , delinquunt:
mala venient super eos , dicit Dominus.
4 Audite verbum Domini domus Jacob, &c
omnes cojjnationes domus Israel :
* Mich, 5 Hasc dicit Dominus : * Quid invenerunt
*. I. patres veftri in me iniquitaris, quia elongave-
nint a me , & ambulaverunt post vanitatem ,
& vani facti sunt ?
" 6 Et non dixerunt : Ubi est Dominus , qui
ascendere nos fecit de<Terra gypti : qui tra-
duxit nos per desertum , per terram inhabita-
bilem &: inviam , per terram sitis , & ima-
finem mortis , per terram , in qua non am-
ulavit vir , neque habitavit homo ?
, 7 Et induxi vos in terram Garmeli , ut co-
mederetisi fractum ejas , & optima illins : &r
ingreffi contamina'stis terram meam , & haax-
ditatem meam piofuiftis in abominationem.
8 Sacerdotes non dixerunt : Ubi est Dominus?
8: tanentes Jegein neseiesunt me , & pasture's
prar\ aricati sunt in me : & prophet prophe-
taverunt in Baal , & idola lecuti sum.
9 Propterea adhuc judicio tontendam vo-
biscum , ait Dominus , He cum tilhs veltris
disceptabo.
10 Tranlite ad insulas Cethim , & videte :
& in Cedar mittite , & considerate yehemen-
ter : & videte si fa&um ell hujuscemodi.
1 1 Si mutavit gens deos suos , &. certe ipsi
non sunt dii : populus verd meus mutavit g!o-
riam suam in idolum.
1 1 Obstupescite cceli super hoc , & port
ejus desolamini vehementer , dicit Dorninusr
13 Duo enim mala fecit populus meus : Me
dereliquerunt fontein aqua: vivx , & foderunt
sibi cilternas , cisternas dillipatas , qua: conti-
ncre non valent aquas.
14 Numquid fervus est Israel , aut vernacu-
lus i quare ergo factus est in prdam ?
_ 1 5 Super eum rugierunt leones , & dederunt
vocem suam , posuerunt terram ejus in soli-
tudinem -. civitates ejus exult* sunt , & non
est qui habitet in eis.
.,_ tfi Filii quoque Mempheos & Taphnes
constupraverunt te usque ad verticem.
17 Numquid non iltud factum est tibi, quia
dereliquisti Dominum Deum tuum eo tempo-
re , quo ducebat te per viam ?
18 Et mine quid tibi vis in via gypti , ut
bibas aquam turbidam ? & quid tibi cum via
Aflyriorum , ut bibas aquam fluminis ?
19 Arguet te malitia tua , & aversio tua in-
crepabit te. Scito , & vide quia malum &
amarum est reliquisse te Dominum Deum
tuum , & non else timorem mei apud te ,
dicit Dominus Deus exercituum.
io A seculo confregisti jugum meum , ru-
pisti vincula mea , & dixisti : Non scrviam. * * W*
In omni enim colle sublimi, & sub omni ligno 3-
frondoso , tu prosternebaris meretrix.
*i * Ego autem plantavi te vineam elec- *jt,.<..\.
tam , omne semen verum : quomod6 ergo Mi.
converse es mihi in pravum vinea aliena ? . ' '
m Si laveris te nitro , & multiplicaveris
tibi herbam borith , maculata es in iniquitate
tua coram me , dicit Dominus Deus.
13 Quomodo dicis : Non sum polluta , post
Baalim non ambulavi t vide vias tuas in con-
valle , scito quid feceris : cursor levis cxpli-
cans vias suas.
24 Onager assuetus in soiitudine , in desi-
derio animac suar attraxit ventum amoris iui :
nullus avertet earn : omnes, qui quxrunt earn,
non deficient : in menstruis ejus invenient
earn. ... ..-,
z< Proliibe pedem tuum a nuditatc , & gut-
tur" tuum a slti. Et dixisti : Desperavi , nequa-
quam faciam , adamavi quippe alienos , &
post eos ambulabo.
t6 Qiiomodo confunditur fur quando de-
prehenoicjur, sic confusi sunt domus Israel, ipsi
 P ROPHET1A JERE MI, Cap.II. c III.
& reges eorum , principes > He sacerdoces ,
& prophecse eorum ,
17 Dicences ligno : Pater meus es tu : & la-
* lsr* pidi : Tu me genuisti. * Vcrtemnt ad me ter-
j:. u. gum t & non faciem , & in tempore afflictio-
nis iuae dicent : Surge , & libera nos.
18 Ubi sunt dii tui , quos fecisti ribi ? sur-
ganc & liberent te in tempore afflictionis tu :
* hfr* * secundum numerum qiuppe civitatum tua-
" '* rum erant dii tui Juda.
19 Quid vultis mecum judicio contendere ?
omnes Uereliquistis me , dicit Dominus.
30 Frustra percufli rilios vcstros , diiciplinam
non receperunc : devoravit gladius vester pro-
phetas vcitros , quasi leo vastator
31 Generatio vestra. Vidcte verbum Domi
ni : Numquid lblitudo fadtus sum Israeli , aut
terra serotina ? quare ergo dixit populus meus?
Receffimus , non veniemus ultra ad te ?
31 Numquid oblivilcetur virgo ornamenti
sui , aut sponsa fasciae pectoralis su ? populus
verd meus oblicus elt mei diebus innumeris.
33 Quid niteris bonam ostendere viam
tuatn au quaerendam dilectionem , quse infii-
per & maiitias tuas docuisti vias tuas ,
34 Et in alis tuis inventus est sanguis anima-
rum pauperum & innocentum?non in soslis in-
veni eos,led in omnibus,qu supra memoravi.
35 fcc slixisti : Absque peccaco & innocens
ego sum : & propterea avertatur furor tuus a
me. Hcce ego judicio contendam tecum > e6
quod dixeris : Non peccavi.
3<f Quam vilis facta es nimis , irerans vias
tuas ! !k ab gypto confunderis , sicut con-
tuia es ab Assur.
37 Nam & ab ilia egredicris , & manus tu
crunt super caput tuum : quoniam oberivit
Dominus conlidentiam tuam , & nihil habc-
bis prosperum in ea.
CAPUT III.
Dtvt im mp.iriliU cltmtmia ptpi.lum juum ai ft rtz-'it
rb idoloUtru , in aua Ji dt ttUm llraclt> except : Pttn.it-
ttnt je *lsi*mpiuifU'A eos in JUiot f fr vttos psjtintt *is (L st
rum , ut ftto^tjm-i in put is.ai Dominum ; dt futur* glv-
ri* & txtltaiitnc Jtru\dt'd , ac gtntium ml tarn totgrega-
t'unt dh dt pripuli txnittntit.
1 \ 7 Ulgo dicitur : Si dimiserit vir uxorem
V suam, & recedens ab eo, duxerit virum
alterum : numquid revertetur ad earn ultra ?
numquid non polluta , & contaminata erit
mulier ilia ? tu autem fornicata es cum ama-
tonbus multis : tamen revertere ad me , dicit
Dominus , & ego suscipiam te.
1 Leva oculos tuos in directum , & vide ubi
non prostrata sis : in viis sedebas , expectans
eos quasi latro in solitudine : & polluisti ter
rain in fornicationibus mis, & in malitiis tuis.
3 Quam ob rem prohibit* sunt stillac pluvia-
rum,& serotinus imber non suit : srons mulieris
meretricis facta est tibi , noluisti erubelcere.
4 Ergo saltern amodu voca me : Pater meusj
dux virginiutis me* tu es : .
583
j Numquid irasceris in perpetuum, aut per-
screverabis in iinem ? Ecce locuta es, & fecisti
mala , & potuisti.
6 Et dixit Dominus ad me in diebus Josi
regis : * Numquid vidisti qua: fecerit aversa- * s*fr*
tnx Israel : abiit libimet super oinnem mon- 2' *
tern excelsum , ik sub omni ligno frondoso >
& fornicata est ibi.
7 tt dixi , cum fecisset hc omnia : Ad me
revertere : & non est reversa. Et vidit praevari-
catrix soror ejus Juda ,
8 Quia pro eo , quod mchata estet aver-
satrix Israel , dimisilsem earn , & dedissem ei
libellum repudii : &: non timuit prarvaricatrix
Juda soror ejus , fed abiit , & fornicata est
etiam ipsa.
9 Et facilitate fornicationis fuse contaminavk
terram , & mchata est cum lapide & ligno.
10 Et in omnibus his non est reversa ad me
praevaricatrix soror ejus Juda in toto corde
luo , fed in mendacio , ait Dominus.
11 Et dixit Dominus ad me : Justificavit
animam suam aversatrix Israel , comparatio-
ne prvaricatricis Judi.
1 1 Vade , & clama scrmones istos contra
Aquilonem , & dices : Revertere aversatrix
Israel , ait Dominus , & non avertam faciem
meam a vobis : quia sanctus ego sum , dicit
Dominus , & non irascar in perpetuum.
1 3 Verumtamen scito iniquitatem tuam ,
quia in Dominum Deum tuum prxvaricata
es : & dispersisti vias tuas alienis sub omni
ligno frondoso , & vocem meam non audisti ,
ait Dominus.
J4 Convertimini tilii revertentes , dicit Do
minus : quia ego vir vester : & assumam vos
unum de civitate , & duos de cognatione ,
ik introducam vos in Sion.
1 5 Et dabo vobis pastores juxta cor meum ,
& pascent vos scientii & doctrina.
16 Cilmque mukiplicati fueritis , & creve-
ritis in terra in diebus illis , ait Dominus : non
dicent ultra : Area testament! Domini : neque
ascendet super cor T neque recordabuntur il-
lius : nee visitabitur , nee fiet ukri.
17 In tempore illo vocabunt Jerusalem So-
lium Domini :&congregabuntur ad earn omnes
gntes in nomine Domini in Jerusalem, & non
ambulabuntpostpravitatemcordis sui pcffimi.
1 8 In diebus illis ibit domus Juda ad domum
Israel , & venient simul de terra Aquilonis ad
terram , quam dedi patribus veflris.
19 Ego autem dixi : (Juomodo ponam tc in
filios , & tribuam tibi terram deltderabilem ,
hareditatem prclaram exercituum gentium >
Et dixi : Patrem vocabis me , & post me in-
gredi non cessabis.
io Sed quomodd si contemnat mulier ama-
torem luum, sic contempsit me domus Israel ,
dicit Dominus. '
z 1 Vox in viis audita est, ploratus Sc ululatu
 s84 PROPHETtA TER EMI, Cap. HI- & IV.
filiorum Israel ? quoniam iniquam fecerunt
viam fuam , obliti func Domini Dei sui.
ti Convertimini filii revertentes , & sanabo
aversiones veilras. Ecce nos venimus ad te :
tu enim es Dominus Dus noster..
ij Verc mendaces erant colles , & multi
tude) montium : vere in Domino Deo noltro
salus Israel.
14 Confusio comedit laborem patrum nos-
trorum ab adolescentia nostra , greges eorum,
& armenta eorum , filios eorum , & filias
eorum.
tj Dormiemus in confusione nostra, & ope-
riet nos ignominia nostra : quoniam Domino
Deo noflro peccavimus nos , & patres nostri
ab adolescentia nostra usque ad diem hanc : &
non audivimus vocem Domini Dei nostri.
C A P U T IV.
Prmitiit Dominut veniam fi fe vere convert"' & corde
e'ucumciUeKt : c&aminaadi gravia mala , ft in r*,aLs ftr-
jijtmt ; quaproptir luget Propbeta vidini tirram aeiajiin-
Aam , c in jolitudinem teii^eninn , in tamen ut n,n fiat
'<en.un.rt a:io .
i C I revertris Israel , ait Dominus, ad me
O convertere : si absiuleris oftendicula tua
a facie mea , non commoveberis.
i Et jurabis : Vivit Dominus in veritate ,
& in judicio , & in jultitia : & benedicent
eum gentes , ipsemque laudabunt.
3 Hxc enim dicit Dominus viro Juda , &
* Of" Jerusalem : * Novate vobis novale , & nolite
*o. it. Jerere super spinas :
4 Circumcidimini Domino , & auferte prx-
putia cordium vestrorum viri Juda , & habita-
rores Jerusalem : ne forte egrediatur ut ignis
indignatio mea , & seccendatur , & non sit
qui excinguat , propter malitiam cogitatib-
num vestrarum.
% Annuntiate in Juda , & in Jerusalem au-
ditum facite : loquimini , & canite ruba in ter
ra : clamate former , & dicite : Congregami-
ni , ik ingrediamur civitates munitas ,
6 Levate signum in Sion. Confortamini ,
* Mr* nolite stare , * quia malum ego adduco ab
' *4 Aquilone , & contritionem magnam.
7 Ascendit leo de cubili suo , -v prxdo gen
tium se levavit : egressus eft de loco suo ut po-
rmterram tuam in solitudinem '. civitates tux
valtabuntur , remanentes ablque habitatore.
8 Super hoc accingite vos cilieiis , plangite
cVr ululate : quia non eft aversa ira furoris Do
mini a nobis.
9 lt erit in die ilia , dicit Dominus : Peribit
cor regis , & cor principum : & obstupescenc
sacerciotes , & prophets consternabuntur.
io Et dixi : Heu , heu , hen Domine Dcus ,
ergone decepisn populum istum & Jerusalem,
dicens : Pax erit vobis : & ecce pervenit gia-
'dius usque ad animam ?
n In tempore illo dicetur populo huic&
'Jerusalem : Vcnius urens in viii , <\uz sent
in descrto vix silix populi mei , non ad ven-
tilandum , & ad purganduin.
n Spiritus plenus ex his veniet mihi : &
nunc ego loquar judicia mea cum eis.
1 3 Ecce quasi nubes alcendet , & quasi tem-
pellas currus ejus : velociores aquilis equi ll-
lius : vx nobis quoniam vaitati semus.
14 Lava a malitia cor tuum Jerusalem , ut
salva fias : usquequo morabuntur in te cogi-
tationes noxix ?
1 j Vox enim annuntiantis a Dan , & notum
facientis idolum de monte Ephraim.
\6 Dicite gentibus : Ecce auditum est in
Jerusalem cultodes venire de terra longinqua ,
& dare super civitates Juda vocem suam.
1 7 Quasi custodes agrorum facti sunt super
earn in gyro : quia me ad iracundiam provo-
cavit , dicit Dominus.
1 8 * Viat tux , & cogitationes tux fecerunt * J'f '
hxc tibi : ista malitia tua , quia amara , quia '' 5i
tetigit cor tuum.
19 Ventrem meum , ventrem meum doleo,
senses cordis mei turbati sent in me : non ta-
cebo , quoniam vocem buccinx audivit ani-
ma mea , clamorem prxlii.
10 Contritio super contritionem vocata est,
&: vastata est omnis terra : repente vastata l'unt
tabernacula mea , subitd pelles mex.
xi Ulquequd videbo fugientem , audiara
vocem buccinx f
ii Quia stultus populus metis me non
cognovit : filii insipientes sent , & vecordes :
fapientes sent ut taciant mala , bene autem
facere nescierunt.
ij Aspexi terram , & ecce vacua erat , &
nihili : & ccclos , & non erat lux in eis.
14 Vidi monres , & ecce movebamur : &
omnes colles conturbati sent.
i>- Intuitus sum , &: non erat homo : & om-
ne volatile cli recestit.
z6 Aspexi , (Sz ecce Carmelus desertus : &
omnes urbes ejus deitructx sent a facie Do
mini , & a facie irx furoris ejus.
17 Hxc enim dicit Dominus : Deserta erit
omnis terra, fed tamen consemmationem non
faciam.
18 Lugebit terra , & mcerebunt cli desu-
per : ed qu6d locutus sum , cogitavi , & non
pnituit me , nee aversus sum ab eo.
19 A voce equitis , & mittentis fagittam
fugit omnis civitas : ingreisi sent ardua , &
ascenderunt rupes : universx urbes derelictx
sent , & non habitat in eis homo.
50 Tu autem vastata quid facies ? cum vef-
tieris te coccino , ciim ornata fueris monili
aureo , & pinxeris stibio oculos tuos , fruf;rd
componeris : contempserunt te amatores tui ,
animam tuam quxrent.
^ 1 Vocem enim quasi parturientis audivi ,
angustias ut pnerperx : Vox ri'ix Sion intermo-
rieutis, txpanderidlqiie rrunus seas : vx mihi ,
quia
 PROPHET1A JER EMI, Cap. V. & VI.
quia defecit anima mea prorter intersectos.
C A P U T V.
Domimn in /irt/alem quan: virum justnm , ut ill* mise-
ttasur ; fed iam plebs tjua>n opiimaies m prarvitatibks fiiis j"
idalouaria indurati funt & ejsnfi , ideb cw.uinatw us vajU-
ttontm ab extraKto populo , eb qubi cati $ furii saUi jiua ,
non tamtn usqi c ad confummaiiontm.
i JT~* Ircuite vias Jerusalem , & aspicite , &
V> considerate , & quxrite in plateis ejus ,
an inveniacis virum facientem judicium , &
quaerentem fidem : & propitius ero ei.
* Qu6d si etiam , Vivit Dominus , dixerint :
& hoc falsd jurabunt.
3 Domine , oculi tui respiciunt fidem : per-
cussisti eos , & non doluerunt : attrivisti eos >
& renuerunt accipere disciplinam : indurave-
runt facies suas iiipra pecram , & noluerunt
reverti.
4 Ego autem dixi : Forsitan pauperes siint
& stulti , ignorantes viam Domini , judicium
Dei sui.
5 Ibo igitur ad optimates , & loquar eis ,
ipsi enim cognoverunt viam Domini , judi
cium Dei sui. Et ecce magis hi simul confre-
gerunt jugum , ruperunt vincula.
* Idcirc6 percuflit eos leo de sylva , lupus
ad vesperam vastavit eos , pardus vigilans su
per civitates eorum : omnis , qui egressus fue-
rit ex eis > capietur : quia multiplicatae sunt
prjEvaricationes eorum , conforut sunt aver-
fiones eorum.
7 Super quo propitius tibi esse potero ? filii
tui dereliquerunt me , & jurant in his , qui
non sunt dii : saturavi eos , & mchati sunt >
& in domo meretricis luxuriabantur.
jf ,tc(,. 8 Equi amatores , & emissarii facti sunt : *
a, ii. Unusquisque ad uxorem proximi sui hinniebat.
9 Numquid super his non visitabo , dicir.
Dominus ? & in gente tali non ulciscetur ani
ma mca ?
io Ascendite muros ejus > & dissipate , con-
summationem autem nolite facere : auferte
propagines ejus , quia non sunt Domini.
r i Prvaricatione enim praevaricata eit in me
domus Israel , & domus Juda , ait Dominus.
n Negaverunt Dominum , & dixerunt :
Non est ipse : neque veniet super nos malum :
gladium & famem non videbimus.
i 3 Propheta: fuerunt in ventum locuti , &
responsum non fuiteis: hcergoevenient illis.
14 Hc dicit Dominus Deus exercituum :
Quia locuti estis verbum istud : ecce ego do
verba mea in ore tuo in ignem , & populum
istum in ligna , & vorabit eos.
15 Ecce ego adducam super vos gentem
de longinquo domus Israel , ait Dominus :
gentem robustam , gentem antiquam , gen
tem , cujus ignorabis Hnguam , ncc intelsiges
quid loquatur.
itf Pharetra ejus quasi sepulchrum patens ,
universi fortes.
^, 17 Et comedet segetes tuas , & panem
585
tuum : devorabit filios tuos , & filias tuasxo-
medet gregem tuum , & armenta tua : come
det vineam tuam & ficum tuam : & conterec
urbes munitas tuas , in quibus tu habes fidu-
ciam , gladio.
18 Verumtamen in diebus illis , ait Domi
nus , non faciam vos in consummationem.
19 * Qpdd si dixeritis : Quare fecit nobis * Ufa
Dominus Deus noster hc omnia ? dices ad <
eos : Sicut dereliquistis me , & scrvistis Deo
alieno in terra vestra , sic servietis ajienis in.
terra non vestra.
10 Annuntiate hoc domui Jacob , & audi-
turn facite in Juda , dicentes :
1 Audi popule stulte , qui non habes cor :
qui habentes oculos, non videtis : & aures, &
non auditis.
ii Me ergo non timebitis , ait Dominus :
& a facie mea non dolebitis ? Qui posui are-
nam terminum mari , prceptum sempiter-
num , quod non prxteribit : & commovebun-
tur , & non poterunt : & intumescent fluctus
ejus , & non transibunt illud :
13 Populo autem huic factum est cor incre-
dulum & exafperans , recefferunt & abierunt.
14 Et non dixerunt in corde sub : Metuamus
Dominum Deum nostrum , qui dat nobis
pluviam temporaneam & scrotinam in tempo-
re suo : plenitudinem annuae meffis custodien-
tem nobis.
1 % Iniquitates vestrar declinaverunt hare ; &
peccata vestra prohibuerunt bonum a vobis :
16 Quia inventi sunt in populo meo impii ,
insidiantes quasi aucupes , laqueos ponentes
& pedicas ad capiendos viros.
17 Sicut decipula plena avibus,sic domus eo
rum plena: dolo:ideo magnificati sunt&ditati.
*8 Incraslati sunt & impinguati:& prterie-
runt sermones meos pessime. * Causam vidu * isa- .
non judicaverunt , causam pupilli non direxe- >*
runt,& judicium pauperum non judicaverunt. z,c*4-
T-9 Numquid super his non visitabo , dicit 7> **
Dominus ? aut super gentem hujuscemodi
non ulciscetur anima mea ?
30 Stupor & mirabilia facta sunt in terra :
3 1 Prophetar prophetabant mendacium , Sc
sacerdotes applauaebant manibus suis ! & po-
pulus meus dilexit talia : quid igitur fiet in no-
vissimo ejus ?
C A P U T VI.
Trtdicitur ctlamtai ac viflitts Jerofilymmm ab ^JJjriit
10 qubd dnttmpftriut legem Domini , tec aud-rt vo!uerint
increpaiionrs ; [ed own es , tt j.miflimum frimatel , Prophtte
ac fecerdotei avariua fy- dolojluduerini j idtoque & ip/os fr
torum [jerificia Deus nbjicit ; jubet ego Pr(htta ens lugere ,
quenin/i purgiri cottfijimio woi pititerunt.
1 f*\ Onfortamini filii Benjamin in medio
\^j Jerusalem , &r in Thecua clangite buc-
cini , & super Bethacarem levate vexillum :
quia malum visum est ab Aquilone > & con-
tritio magna.
* E Eec'
 SU PROPHETlA JEREMI, Cap. VI. & VII.
aSpeciosx & delicatx aslimilavi filkmSion.
" 3 Ad earn venicnt pasiores, & greges eorum:
fixerunt in ea tentoria in circuitu : pascec
unusquisque eos , qui sub manu sua sum.
4 Santtiticate super earn beilum : consurgi-
te , & ascendamus in metidie : vx nobis, quia
declinavit dies , quia longiores facts sum um
bra; vespen.
5 Surgite , & ascendamus in nocte > &
dislipemus domos ejus.
6 Quia hxc dicic Dominus exercituum :
Cxdite lignum ejus , & fundite circa Jerusa
lem aggerem:Hxc esc civitas visitationis, om-
sis caiumnia in medio ejus.
7 Sicut frigidam fecit cilterna aquam suam,
sic frigidam fecit malitiam suam : iniquitas &
valutas audietur in ea , coram me semper in-
firmitas & plaga.
8 Erudire Jerusalem , ne forte recedat ani-
ma mea a tc , ne forte ponam te desertam
terram inhabitabilem.
9 Hxc dicit Dominus exercituum : Usque
ad racemum colligent quasi in vinea reliquias
Israel : convene manum tuam quasi vindemi-
ator ad cartallum.
io Cui loquar ? & quern contestabor ut au-
iliatrecce incircumcisx aures eorum, & audire
non possum : ecce verbum Domini factum eft
eis in opprobrium : & non suscipient illud.
1 1 Idcirco furore Domini plenus sum, labo-
ravi sustinens : eftunde super parvulumforis,&
super consilium juvenum simul : vir enim cum
muliere capietur, senex cum pleno dierum.
ii Et transibunt Join us eorum ad alteros ,
agri & uxores pariter : quia extendam manum
meam super habitantes terram,dicit Dominus.
i3*Aminore. quippe usque ad majorem
Jnfri
omnes avaritix student : & a propheta usque
ad sacerdotem cuncti faciunt dolum.
H. 19.
14 Et curabant contritionem nlix populi
iriei cum ignominia , dicentes : Pax , pax : He
non erat pax.
i j Confusi sum , quia abominationem fece-
runt:quin potius confusione non sum coniuli ,
& erubescere nescierunt. Quam ob rem ea
stern inter ruentes : in tempore vifitationis
sux corruent , dicit Dominus.
\6 Hxc dicit Dominus : State super vias,
& videte , & interrogate de semitis antiquis,
qui sit via bona , & ambulate in ea : & inve-
nietis refrigerium animabus vesiris. Et dixe-
runt : Non ambulabimus.
1 7 Et consiitui super vos speculators. Au
dite vocem tubx. Et dixerunt: Non audiemus.
1 8 Ide6 audite gentes , &z cognosce congre-
gatio , quanta ego faciam eis.
19 Audi terra : Ecce ego adducam mala su
per populum istum , fructum cogitationum
ejus : quia verba mea non audierunt > & le-
gem meam projecerunt.
o * Ut quid mini thus 4c Saba afferrjs , 8c
I. Hi
calamum suave olentem de terra longinqua ?
holocautomata vestra non sunt accepta,& vic-
timx vescrx non placuerunt mini.
xi Propterea hxc dicit Dominus : Ecce ego
dabo in populum istum ruinas , & ruent in
eis patres tx. silii simul , vicinus , & proximus
penbunt.
xi Hxc dicit Dominus : Ecce populus venit
de terra Aquilonis , & gens magna consurget
a sinibus terrx.
1 3 Sagittam & scutum arripiet : crudelis
eft , be non miferebitur. Vox ejus quasi mare
sonabit : & super equos ascendent , prxparati
quasi vir ad prxlium , adversum te hlia Sion.
14 Audivimus famam ejus , dissolutx sunt
manus nostrx : tribulatio apprehendit nos,do-
lores ut partunentem.
15 Nolite exire ad agros, & in via ne ambu-
letis : quonia gladius inimici pavor in circuitu.
16 Filia populi mei accingcre cilicio , &
conipergere cinere : luctum unigeniti sac tibi,
planttum amarum , quiarepente veniet vasta-
tor super nos.
Z7 Probatorem dedi te in populo meoro-
buftum : & scies , & probabis viam eorum.
zS Omnes isti principes declinantes , ambu-
lantesfraudulenter, xs & ferrum : universi
corrupti sum.
19 Defecit sufflatorium , in igne consump-
tum est plumbum,frustra conflavit conflator:
malitix enim eorum non sunt consumptx.
30 Argentum reprotum vocate eos , quia
Dominus projecit illos.
C A P U T VII.
gjuhi frnfirk uasidam in ttmflt , ftjji'"* ftrpttrmtts , &
ftopietis i,tdne noUma , sicut iff yjtut torum ; qutjropitr
dt'/untiMj ttmptum aejiciendum , ?? lerrvn Juda rtdi^tndam
in fU tuition i uu ptejuunum troticutui Jatm* f re Mit ,
nee obiata Ab tis [iirifiita , premier txitij* Topbeth in vulU fi-
Hi Ennom , rjr mulripttccj imorum maluiis.
i \ 7 Erbum , quod factum ell ad Jeremiam
V ^ Domino , dicens :
x Sta in porta domus Domini , & prxdica
ibi verbum iitud , & die : Audite verbum Do
mini omnis Juda , qui ingredhnini per portas
has , ut adoretis Dominum.
3 Hxc dicit Dominus exercituum Deus Is
rael : * Bonas facite vias veflras , & Itudia * y-.t
vellra : & habitabo vobiscum in loco iito. it. ij.
4 Nolite contidere in verbis mendaeii, dicen
tes : Templum Domini , templum Domini >
templum Domini ert.
5 Quoniam si bene direxeritis vias vestras ,
& itudia veitra : si feceritis judicium inter vi-
rum & proximum ejus ,
6 Advenx , & pupillo , & vidux non fece
ritis calumniam , nee sanguinem innocentem
efTuderitis in loco hoc , & poll deos ahenos
non ambulaveritis in malum vobismetipsis :
7 Habitabo vobiscum in loco isto : in terra ,
quam dedi patribus vestrii a sxculo & usque
in sxcuhus.
 PROPHETIA JEREMI , Cap. VII. & VIII.
8 Ecce vos confiditis vobis in scrmonibus
fflendacii , qui non proderunt vobis :
9 Furari , occidere , adulterari , jurare men-
dacicer , libare Baalim , & ire poll deos alic-
nos , quos ignoratis.
10 Et venistis , Sc stetistis coram me in do-
mo hac , in qua invocatum ell nomen meum,
& dixilris : Liberati fumus co qu6d fecerimus
omnes abominationes istas.
4 Matt 11 * Numquid ergo spelunca latronum sac
11. ij. ra est domus ista , in qua invocatum est no-
iU'c.ii.
men meum in oculis vestris ? ego , ego sum :
JJtc. I*. ego vidi , dick Dominus.
1 1 Ite ad locum meum in Silo , ubi habita-
vit nomen meum a principio : & videte qua:
fecerim ei propter malitiam populi mei Israel:
ij Ec nunc , quia feciftis omnia opera hc,
licit Oominus : & locutus sum ad vos mani
Pro*. consurgens ,. 8c loquens , & non audistis : *
1. 14.
If*. $ &14 vocavi vos , & non respondistis :
* Faciam domui huic, in qua invocatum
. suos , & filias suas igni : qu non prcepi,nec
* .. I<f est nomen meum , & in qua vos habetis ridu-
4. > la ' ciam : & loco , quern dedi vobis & patribus
vestris , sicu: teci Silo.
if Et projiciam vos a facie meai sicut pro-
jeci omnes fratres veltros , universum semen
Ephraim.
* hfr* \6 * Tu ergo noli orare pro populo hoc ,
11. 14 nee assumas pro eis laudem 8c orationem , 8c
non obsistas mihi : quia non exaudiam te.
17 Nonne vides quid isti faciunt in civita-
tibus Jud a , & in plat eis Jerusalem.
18 Filii colligunt ligna , & patres succen-
dunt ignem , & mulieres conspergunt adipem,
ut faciant placentas regin cli , & libent
diis alienis , & me ad iracundiam provocent.
1 9 Numquid me ad iracundiam provocant ,
dicit Dominus ? nonne seraecipsos in confusi-
onem vulcus sui ?
10 lde6 hc dicit Dominus Deus : Ecce fu
ror meus , 8c indignatio mea conflatur super
locum istum , super viros , & super jumenta ,
& super lignum regionis , & super fruges ter
ra? , fuccendetur , 8c non extinguetur.
1 1 Hc dicit Dominus exercituum, Deus Is
rael : Holocautomata vestra addite victimis
vestris , 8c comedite carnes.
ti Quia non sum locutus cum patribus ves
tris , 8c non przeepi eis in die , qui eduxi eos
de Terra gypti > de verbo holocautomatura
& victimarum.
13 Sed hoc verbum prcepi eis , dicens :
Audite vocem meam , & ero vobis Deus , &
vos eritis mihi populus : & ambulate in omni
via , quam mandavi vobis , ut bene sit vobis.
14 Et non audierunt , nee inclinaverunt au-
rem suam : sed abierunt in voluntatibus, & in
pravitate cordis sui mali:factiquc sunt retror-
fum , & non in ante ,
if A die qua egreffi sunt patres eorum de
terra gypti , usque ad diem hanc. Et mist.
587
ad vos omnes scrvos meos prophetas per diem
consurgens diluculo , & mittens.
16 Et non audierunt me , nee inclinaverunt
aurem suam:sed induraverunt cervicem suam :
* & pejus operaci sunt , quam patres eorum. //><
17 Et loquSris ad eos omnia verba hc , te- lS' ' V
non audient te : & vocabis eos , & non res-
pondebunt tibi.
18 Et dices ad eos r Hc est gens, qua;
non audivit vocem Domini Dei sui , nee rece-
pit disciplinam : periit fides , 8c ablata est de
ore eorum.
j? Tonde capillum tuum , & projice , &
fume in directum planctum : quiaprojecit Da-
minus , & reliquit generationem furoris sui ,
30 Quia fecerunt filii Juda malum in oca-
lis meis , dicit Dominus. Posuerunt offendica-
la sua in domo , in qua invocatum est nomen
meum , ut polluerent earn :
3 1 Et dificaverunt excelsa Topheth , qua
est in valle filii Ennom : ut incenderent filios
cogitavi in corde meo.
3 i Ided ecce dies venient , dicit Dominus ,
&non dicetur amplius, Topheth, & Vallis
filii Ennom : fed vallis interfectionis *. & scpe-
lient in Topheth , e6 qu6d non sit locus.
33 Et erit morticinum populi hujus in cibos
volucribus coeli , & bestiis terr , & non erit
qui abigat.
34 * Lt quiescere faciam de urbibus Juda , * Bis**
& de plateis Jerusalem vocem gaudii, & vo t. 1 j.
cem ltiti, vocem sponsi, 2c vocem spons :
in desolationem enim erit terra.
CAPUT VIII.
6>mm lam rtgei , optimates , faetrdttti ac prophet*, avtn
reUquut ffiditi ad id-lalatriam airoerfi [tnt , & m f:de-
rato Damxm judich omnes rduti veritau ftudmrmit aviriti*
ac idoloiairije, & Dominum provocaties Holiuruat refipifeerc >
idei *b hojtibus irudetijjimii afligintar
i T N illo tempore , ait Dominus : Ejicient
i. ossa regum Juda , & ossa principum ejus,
tc ossa sacerdotum , & ossa prophetarum , &
ossa eorum , qui habitaverunt Jerusalem , de
sepulchris suis :
2 Et expandent ea ad solem , & lunam , &
omnem miliciam cli , qu dilexemnt , &
quibus scrvierunt , 8c post qu ambulaverunt,
tc qu qusierunt , & adoraverunt : non colli-
gentur , 8c non sepelientur : in sterquilinium
super faciem terr erunt.
3 Et eligent magis mortem quam vitam
omnes qui residui fuerint de cognatione hac
pessima in universis locis , qu derelicta sunt,
ad quejecieos , dicit Dominus exercituum.
4 Et dices ad eos : Hc dicit Dominus :
Numquid quicadit, non resurget ? & qui
aversus est , non revertetur ?
f Quare ergo aversus est populus iste in Je
rusalem aversione contentiosa ? Apprehende-
runt mendacium , & noluerunt reverti.
6 Attendi, &; auscultavi : nemo quod bomun
EEee ij
 588 PROPHETIA JEREMI, Cap. VIII. & IX.
est loquitur , nullus est qui agat pnitentiam
super peccato suo,dicens : Quid reci ? Omnes
conversi sunt ad cursum suum , quasi equus
impetu vadens ad prxlium.
7 Milvus in clo cognovit tempus suum :
turtur , & hirundo , & ciconia custodierunt
tempus ad vent us siii : populus autem meus
lion cognovit judicium Domini.
8 Quomodd dicitts : Sapientes nos sumus ,
& lex Domini nobiscum est ? vere mendacium
operatus est stylus mendax scribarum.
9 Confusi sunt sapientes , perterriti & capti
sunt : verbum enim Domini projecetunt , &
sapientia nulla est in eis.
10 Propterea dabo mulieres eotum exteris ,
*lsaU agtos eorum hredibus : quia * a minimo us
5. II. que ad maximum omnes avaritiam sequuntur:
Supr*. a propheta usque ad saccrdotem cuncti fa-
*> I). ciunt mendacium.
11 Et sanabant contritionem fili populi
mei ad ignominiam , dicentes : Pax , pax
cilm non esset pax.
ii Confusi sunt quia abominationem fece-
runt : quin imd confusione non sunt confusi ,
& erubescere nescierunt : idcircd cadent inter
corruentes , in tempore visitationis fuse cor-
ruent , dicit Dominus.
, 13 Congregans congregabo eos , ait Domi
nus : non est uva in vitibus , & non sunt ficus
in ficulnea , folium defluxit : & dedi eis qu
1 prtergrefla sunt.
-14 Quare sedemus ? convenite , & ingre-
diamur civitatem munitam , & sileamus ibi :
quia Dominus Deus noster silere nos fecit ,
& potum dedit nobis * aquam fellis : pecca-
9- J vimus enim Domino.
* I*fr* 1 j * Expectavimus pacem , & non erat bo-
14- < num : tempus medel , &c ecce formido. niam incensa sunt , ed quod non sit vir per-
1 A Dan auditus est fremitus equorum
ejus, a voce hinnituum pugnatorum ejus com-
mota est omnis terra. Et venerunt , & devo-
raverunt terram , & plenitudinem ejus : ur-
bem & habitatores ejus.
17 Quia ecce ego mittam vobis serpentes
regulos , quibus non est incantatio : & mor-
debunt vos , ait Dominus.
18 Dolor meus super dolorem , in me cor
meum mrens.
1 9 Ecce vox clamoris filiae populi mei de
terra Jonginqua : Numquid Dominus non est
in Sion, aut rex ejus non est in ea ? Quare er-
f;o me ad iracundiam concitaverunt in sculpti-
ibus suis , fl in vanitatibus alienis ?
ioTranfiitmeffis, finita est aestas, & nos
salvati non sumus.
ir Super contritione fili populi mei con-
tritus sum , & contristatus , stupor obtinuit
me.
ii Numquid resina non est in Galaad ? aut
medicos non est ibi ? quare igitur non est ob-
ducU cicatrix filiz populi mei ?
CAPUT IX.
Lugtt Prapbtt* interjitiendos dt Judna ; in nu'.lo dkit ttft
fiicndum,'.um omits dtlite inctitnt : & f*'* Jud** btstaxi*
tft,-vult cnaei iff'umirt lu&um : m jclo Dto tyijqut co^nuiau
giorumdum , qui puma mm gtntiUi ;uw flits tfitil itttir-
atmiiju cordt.
Uis dabit capiti meo aquam , 8c oculis
V^ meis fontem lacrymarum ? & plorabo
die ac nocte interfectos riliat populi mei.
2 Quis dabit me in solitudine diversorium
viatorum , & derelinquam populum meum ,
& recedam ab eis, ? quia omnes adulteri suntj
ccetus prxvaricatorum.
3 Et extenderunt linguam fuam quasi arcum,
mendaeii 8c non veritatis : confortati sunt in
terra, quia de malo ad malum egressi sunt , 8c
me non cognoverunt , dicit Dominus.
4 Unusquisque se a proximo suo custodiat >
& in omni sratre suo non habeat fiduciam :
quia omnis frater supplantans supplantabit,&r
omnis amicus fraudulenter incedet.
j Et vir fratrem suum deridebit , & verita-
tem non loquentur : docuerunt enim linguam
suam loqui mendacium : ut inique agerent ,
laboraverunt.
6 Hibitatio tua in medio doli : in dolo rc-
nuerunt scire me , dicit Dominus.
7 Propterea hc dicit Dominus exercituum:
Ecce ego conflabo,& probabo eos : quid enim
aliud faciam a facie fili populi mei ?
8 * Sagitta vulnerans lingua eorum , dolum P/ii
rocuta elt : in ore suo pacem cum amico suo 7 '
loquitur , & occulte ponit ei inlldias.
9 Numquid super his non visitabo , dicit
Dominus ? aut in gente hujusmodi non ulcis-
cetur anima mea
I o Super montes affumam fietum ac lamen-
tum , & super speciosa deserti planctum:quo-
transiens : & nonaudierunt vocem poslidentis:
a volucre cli usque ad pecora transmigrave-
runt & recesserunt.
I I Et dabo Jerusalem in acervos aren , 8c
cubilia draconum : 8c civitates Juda dabo in
desolationem , ed quod non sit habitator.
1 1 Quis est vir sapiens , qui intelligat hoc ,
8c ad quern verbum oris Domini fiat ut an-
nuntiet istud , quare perierit terra , 8c exusta
sit quasi desertum , eo quod non sit qui per-
transeat ?
1 3 Et dixit Dominus : Quia dereliquerunc
legem meam , quam dedi eis , & non audie-
runt vocem meam, &c non ambulaveruntin ea,
14 Et abierunt post pravitatemcordissui, 8c
post Baalim : quod didicerurt a patribus suis ;
1 5 Idcircd hc dicit Dominus exercituum
Deus Israel: * Ecce ego cibabo populum ilium + ;<;
absinthio, 8c potum dabo eis aquam fellis. j. it>
\6 Et difpergam eos in gentibus , quas non
noverunt ipsi& patres eorum: v mittam post
eos gladium , donee consumantur.
j 7 Hc dicit Dominus exercituum Deus If-
 PROPHETIA JER EMI, Gap.IX.&X.
rael : Contemplamini , & vocate lamentatri-
ces & veniant : He ad eas , qux fapientes sunt,
mittice , & properent.
1 8 Festinent , & assumant super nos lamen-
tum : deducant oculi nostri lacrymas , & pal-
pebrx nostrx defluant aquis.
19 Quia vox lamentationis audita est de
Sion : Quomodd vastati fumus & consul! ve-
hementer i quia dereliquimus terram , quo-
niam dejecta func tabernacula nostra.
xo Audite ergo mulieres verbum Domini :
& assumant aures veitrx sermonem oris ejus :
& docete Hlias vestras lamentum : & unaqux-
que proximam fuam planctum.
1 Quia afcendit mors per fenestras nostras,
ingressa est domos nostras , disperdere parvu-
los deforis , juvenes de plateis.
xx Loquere : Hxc dicit Dominus : Et cadet
morticinum hominis quasi stercus super fa-
ciem regionis , & quasi fnum post cergum
metentis , & non est qui colligat.
* i . Ctr, 13 Hxc dicit dominus : * Non glorietur sa
i. |i. piens in sapientia sua , & non glorietur fortis
2. Ctr. in fortitudine sua , 8c non glorietur dives in
jo. j 7.
divitiis suis :
14 Sed in hoc glorietur, qui gloriatur, scire
& nolle me, quia ego sum Dominus, qui sacio
misericordiam , & judicium , & justitiam in
terra : hxc enim placent mihi , ait Dominus.
15 Eccedies veniunt, dicit Dominus : &
visitabo super omnem, qui circumcisum habet
prxputium ,
16 Super gyptum, & super Juda, & super
Edom, & super hlios Ammon, & super Moab,
& super omnes qui attonsi sunt in comam ,
habitantes in deserto : quia omnes gentes ha-
bent prputium , omnis autem domus Israel
incircumcisi sunt corde.
C A P U T X.
Nm est timed 1 cxleftis conJlelUtto , nee vaniffima ac im.
iriill 1 itloU ; fed Dominus , qui foim est Dem , creator c
guheinator omnium , quivasttbit feccattrts terra tlaagit juum
malum Jerujalem , (? enm hominis hon [it sua s vim diri&ete,
trot Deum ne ecs ji i/Jum cognojcunt , ad inierne'ioittm dt.
leat , fed in hostts foiius Juditotum fuum effund.it furorem.
i \ Udite verbum , quod locutus est Do-
/\ minus super vos domus Israel.
x Hxc dicit Dominus : Juxta vias gentium
nolite discere : & a signis cli nolite metuere,
qux timent gentes :
3 Quia leges populorum vanx sunt : quia
lignum de saltu prxcidit opus manus artiheis
in ascia.
4 * Argento, & auro decoravit illud : clavis
I-ii e> & malleis compegit , uc non dissolvatur.
4. *. ' In similitudinem palmx fabricata sunt, &
non loquentur : portata tollentur , quia ince-
dere non valent. Nolite ergo timere ea , quia
nee male possunt facere , nee bene.
Mich. 6 * Non est similis tui Domine : magnus es
7. .ft. tu , & magnum nomen tuum in fortitudine.
7 + Quis non timebit te , 6 rex gentium }
589
tuum est enim decus : inter cunctos fapientes
gentium , & in universis regnis eorum nullus
est similis tui.
8 Pariter insipientes & fatui probabuntur :
doctrina vanitatis eorum lignum est.
9 Argentum involutum de Tharsis affertur ,
& aurum de Ophaz : opus artificis , & manus
xrarii : hyacinthus & purpura indumentum
eorum. Opus artificum universa hxc.
10 Dominus autem Deus verus est : ipfe
Deus vivens , & rex sempiternus , ab indigna-
tione ejus commovebitur terra : & non iusti-
nebunt gentes comminationem ejus.
1 1 Sic ergo dicetis eis .- Dii , qui cctlos &
terram non fecerunt , pereant de terra , & de
his , qux sub clo sunt.
1 1 * Qui facit terram in fortitudine sua ,
prxparat orbem in sapientia sua, & prudentia 1.
sua extendit ccelos. Infrd
1 3 Ad vocem fuam dat multitudinem aqua- SI- '$
rum in clo , & elevat nebulas ab extremita-
tibus terrx : * fulgura in pluviam facit , & * P/i/ia. I
educit ventum de tnefauris suis. U4- 7.
14 Stultus factus est omnis homo a scientia, Infra
SI. 1 4.
confufus est artifex omnis in fculptili : quo-
niam falsum est quod conflavit , 3c non est
spiritus in eis.
if Vana sunt, & opus risu dignum : in tem-
pore vifitationis fux peribunt.
itf Non est his similis pars Jacob : qui enim
formavit omnia , ipfe est : & Israel virga
hreditatis ejus : Dominus exercituum no-
men illi.
17 Congrega de terra confusionem tuam >
qux habitas in obsidione.
18 Quia hxc dicit Dominus : Ecce ego lon-
ge projiciam habitatores terrx in hac vice : &
tribulabo eos ita ut inveniantur.
19 Vx mihi super contritione mea , pessima
plaga mea. Ego autem dixi : Plane hxc infir-
mitas mea est , &: portabo illam.
jo Tabernaculum meum vastatum est, om
nes funiculi mei dirupti sunt, filii mei exierunt
a me , & non subsistunt : non est qui extendat
ultra tentorium meum, & erigat pelles meas.
x 1 Quia stulte egerunt pastores , & Domi-
num non quxsierunt : propterea non intellexe-
runt , & omnis grex eorum dispersus est.
ix Vox auditionis ecce venit , & commotio
magna de terra Aquilonis : ut ponat civitates
Juda solitudinem , & habitaculum draconum.
13 Scio Domine quia non est hominis via
ejus : nee viri est ut ambulet , & dirigat gref-
sus suos.
14 * Corripe me Domine , verirmtamen in *Ps4.
judicio ; &c non in furore tuo, ne forte ad ni- t. 1.
hilum redigas me. Pf*l.
xf * Effunde indignationem tuam super 71.
gentes, qux non cot;noverunt te, & super pro-
vindas , qux nomen tuum non invocaverunt :
quiacomoderunt Jacob, & devoraverunt eum>
E t e e iij
 590 PROPHETTA JER EMI, Cap. XI. & Xn.
& consumpserunt illum , & decus cjus diffi- & ne asthmas pro eis laudem & orationem :
fipaverunt. quia non exaudiam in tempore clamoris eo
C A P U T XI. rum ad me , in tempore afflictionis eorum.
Sjuia maledicitur qui tnm audit nec set vat psclum Domini i ? Quid est , qu6d dilectus meus in domo
patribus du,.m , idsi pracipitur prophet* ut illud jerianlum mea fecit scelera multa ? numquid carnes
Judais pradicet , fed frujtra , cimi nugis jiqutniur pMrum sancta; auferent a te malitias tuas , in quibus
fuorum fctlera , variaaque idololairiam > idcirci inferet Do. gloriata es ?
minus intvitabilia in illos mala , me froderunt eis idtla , -vel
jujhrum erat'io , neque quid priin a Ot lidicii fuerint ; re \6 Olivam uberem, pulchram , fructiferam,
fer i prav* jsuiUorum Jtudii de ipjo ex terra deltnio : fed per. fpeciosam vocavit Dominus nomen tuum : ad
dintut qui nolunt audire propheti un in nomine Dm.ini. vocem loquel > erandis exarsit ignis in ea ,
i \T Erbum quod factum est 4 Domino ad & combusta sunt fruteta ejus.
V Jerusalem , dicens : 17 Et Dominus exercituum qui plantavit te,
x Audite verba pacti hujus , & loquimini locutus ell super te malum : pro malis domus
ad viros Juda , & habitatores Jerusalem , Israel & domus Juda , qu fecerunt sibi ad
? Et dices ad eos : Hc dicit Dominus Deus irritandum me , libantes Baalim.
Israel : Maledictus vir , qui non audierit verba 18 Tu autem Domine demonstrasti mihi , 8c
pacti hujus , cognovi : tune ostendisti mihi studia eorum.
4 Quod prcepi patribus vestris in die , qua 19 Et ego quasi agnus mansuetus , qui por-
eduxi eos de Terra gypri , de fornace ferrea, tatur ad victhnam : & non cognovi quia co-
dicens : Audite vocem meam,& facite omnia, gitaverunt super me consilia , dicentes : Mit-
J[u prcipio vobis , &c eritis mihi in popu- tamus lignum in panem ejus , & eradamus
um , & ego ero vobis in Deum : eum de terra viventium , & nomen ejus non
% Ut suscitem juramentum , quod juravi memoretur amplius.
patribus vestris , daturum me eis terram fluen- 10 * Tu autem Domine Sabaoth , qui iudi- * Ufn
tem lacte , & melle , sicut est dies haec. Et res- cas juste , & probas renes & corda , videam i7">-ff
pondi , & dixi : Amen Domine. ultionem tuam ex eis : tibi enim rcvelavi cau- ,0, "
6 Et dixit Dominus ad me : Vociferare om fam meam.
nia verba hc in civitatibus Juda , &c foris 1 1 Propterel hxc dicit Dominus ad viros
Jerusalem , dicens : Audite verba pacti hujus, Ahathoth , qui quxrunt animam tuam , & di-
& facite ilia : cunt : Non prophetabis in nomine Domini ,
7 Quia contestans contestatus sum patres & non morieris in manibus nortris.
vestros in die , qui eduxi eos de Terra gypri n Propterea hacc dicit Dominus exerci
usque ad diem nanc : mane consurgens con tuum : Ecce ego visitabo super eos : juvenes
testatus sum , & dixi : Audite vocem meam : morientur in gladio : filii eorum , & filiae eo
8 Et non audierunt , nee inclinaverunt au- rum morientur in fame.
rem suam : fed abierunt unusquisque in pra- 23 Et reliqui non erunt ex eis : inducam
vitate cordis sui mali : &c induxi super cos enim malum super viros Anathoth , annum
omnia verba pacti hujus > quod pratcepi ut fa- visitationis eorum.
cerent , & non fecemnt. C'APUT XII.
9 Et dixit Dominus ad me : Inventa est Miratur propheta malorum prosperitatem , qui tamtn pa.
conjuratio in viris Juda , & in habitatoribus ditat rantur ad diem occifitmis , [unique terra causa luS.n ; hare-
adverjata eft Domino /at , pafiores lU-mMsi sum vi-
Jerusalem. mam Domini, idee traditur in dijppatiomm , rujut tumen
l o Reversi sunt ad iniquitates patrum suo- rurjum mijtrebitur Dominus , vastatis ifftus inimkis.
rum priores, qui noluerunt audire verba mea : 1 T Ustus quidem tu es Domine , si disputem
& hi ergo abierunt post deos alienos , ut fer- J tecum : * verumtamen justa loquar ad
virent eis : irritum fecerunt domus Israel , &r te : * Quare via impiorum prosperatur : benc II- 7-
domus Juda pactum meum , quod pepigi cum est omnibus , qui prvaricantur , & inique ft'..
patribus eorum. agunt ? if
i r Quam ob rem hc dicit Dominus : Ecce i Plantasti eos, & radicem miserunt, profi-
ego inducam super eos mala j de quibus exire ciunt & faciunt fructum : prope es tu ori eo
non poterunt : & clamabunt ad me , & non rum , & longe a renibus eorum.
exaudiam eos. 3 Et tu Domine nosti me , vidisti me , &
ii Et ibunt civitatesjuda, &r habitatores probasti cor meum tecum : congrega eos quasi
Jerusalem , & clamabunt ad deos , quibus gregem ad victimam , & sanctifica eos in die
libant , & non salvabunt eos in tempore afflic- occisionis.
tionis eorum. 4 Usquequ6 lugebit terra , & herba omnis
* .Supn 1 3 * Secundum numerum enim civitatum regionis siccabitur propter malitiam habitan-
i. it. tuarum erant dii tui Juda : & secundum nu-
* Supra memm viarum Jerusalem posuilli aras confu- tium in ea ? consumptum est animal , & volu-
cre , quoniam dixerunt : Non videbit noviisi-
^fr*'m fioniS aras *& liberandum Baalim. ma nostra-
i. " H * Tu ergo noli orare pro populo hoc, j Si cum peditibus currens laborafti : quo-

-
 PROPHETIA JERE MI, Cap. XII. & XIII.
modd contendere poteris cum cquis ? cilm
autem in terra pacis securus tueris , quid fa
des in superbia Jordanis ?
6 Nam 6e fratres tui , & domus pan is tui ,
etiam ipli pugnaverunt adversum te , be cla-
maverunt poll te plena voce : ne credas eis
cum locuti fuerint tibi bona.
7 Reliqui domum meam , dimisi hzredita-
tem meam : dedi dileitam animam meam in
maim inimicorum ejus.
8 Facta elt mihi hzreditas mea quasi leo in
sylva : dedit contra me vocem , ided odivi
cam.
9 Numquid avis discolor hzreditas mea
mihi ? numquid avis tintta per totum f veni-
te , congregamini omnes besti terrz , pro-
perate ad devorandum.
io Pastores muki demoliti sunt vineam
meam , conculcaverunt partem meam : dede-
runt portionem meam deiiderabilem in deser-
tum lblitudinis.
1 1 Pofuerunt earn in dissipationem , luxit-
que super me : desolatione desolata est omnis
terra : quia nullus elt qui recogitet corde.
n Super omnes vias descrti venerunt vasta-
tores , quia gladius Domini devorabit ab ex-
tremo terras usque ad extremum ejus : non ell
pax universe carni.
13 Seminaverunt triticum , be spinas mes-
suerunt : hzreditatem acceperunt , & non
eis proderit : confundemini a fructibus vestris,
proptcr iram furoris Domini.
14 Hzc dicit Dominus adversum omnes vi-
cinos meos peslimos , qui tangunt hzredita
tem , quam distribui populo meo Israel : F.cce
ego evellam eos de terra sua } be domum Juda
evellam de medio eorum.
1 5 Et ciim evulsero eos, convertar , & mise-
rebor eorum : be reducam eos , virum ad hzre
ditatem suam , & virum in terram suam.
1* Et erit : si eruditi didicerint vias populi
mei , ut jurent in nomine meo : Vivit Domi
nus, sicut docuerunt populum meum jurare in
Baal : zdiiicabuntur in medio populi mei.
17 Qudd si non audierint , evellam gentem
illam evulsione be perditione , ait Dominus.
CAPUT XIII.
Sicut lumbar ejexemie abseonditum in t.-phrite tomputtuit,
fie Judta primum Dtmiru adhxrens , propter superbiam fr
iitUlatiiam ab ipso abjicietur , imnesque di ptrgmur .- reve-
utntur tauten a Prcphtta , ut ,uj \tt>>iitnu.i devi eni m.tia,
atiequi JutUi ansntiur pnpur jun iviijuitates , qui ai pa-
ninnti-im n.quit atldu-i cb inveteratam in malit cosuetudi.
Utnt : interp.mtut e.i-n' Ptifheta rommiferfia.
i T_T c dicit Dominus ad me : Vade , &
fl poffide tibi lumbare lineum , & pones
illud super lumbos tuos , & in aquam non in-
feres illud.
r Et possedi lumbare juxta verbum Domini ,
& posui circa lumbos meos.
3 Et fadtus est sermo Domini ad me , secun-
do j dicens ;
59 r
4 Tolle lumbare , quod possedisti , quod
est circa lumbos tuos , be surgens vade ad
Euphraten , be absconde ibi illud in forami-
ne petrz.
% Et abii , & abscondi illud in Euphrate ,
sicut prxceperat mihi Dominus.
6 Et faaum est post dies plurimos , dixit
Dominus ad me : burge , vade ad Euphra
ten : be tolle inde lumbare , quod przeepi tibi
ut absconderes illud ibi.
7 Et abii ad Euphraten , & fodi , &: tuli
lumbare de loco , ubi absconderam illud : &c
ecce computruerat lumbare , ita ut nulli usui
aptum eflet.
8 Etfactum est verbum Domini ad me,dicens:
9 Hzc dicit Dominus : Sic putrescere faciam
superbiam Juda, be superbiam Jerusalem mul-
tam :
i o Populum istum peflimum, qui nolunt au-
dire verba mea , be ambulant in pravitate cor-
dis sui , abieruntque post deos alienos ut ser-
virent eis , be adorarent eos : be erunt sicut
lumbare istud , quod nulli usui aptum est.
1 1 Sicut enim adhret lumbare ad lumbos
viri , sic agglutinavi mihi ocinem domum Is
rael , & omnem domum Juda , dicit Domi
nus : ut essent mihi in populum , & in nomen,
& in laudem, 8r in gloriam : & non audierunt.
1 1 Dices ergo ad eos scrmonem istum :
Hzc dicit Dominus Deus Israel : Omnis la-
guncula implebitur vino. Et dicent ad te :
Numquid ignoramus quia omnis laguncula
implebitur vino ?
1 3 Et dices ad eos : Hzc dicit Dominus :
Ecce ego implebo omnes habitatores terrz
hujus , be reges qui sedent de stirpe David su
per thronum ejus, be sacerdotes, & prophetas,
be omnes habitatores Jerusalem , ebriecate :
14 Et dispergam eos virum a fratre suo ,
& patres & rilios pariter , ait Dominus : non
parcam , & non concedam : neque miserebor
ut non disperdam eos.
1 5 Audite , & auribus percipite. Nolite
elevari , quia Dominus locutus est. -
j<f Date Domino Deo vestro gloriam ante-
quam contenebrescat , & antequam offendant
pedes vestri ad montes caliginosos : expecta-
bitis lucem , tie ponet earn in umbram mortis,
& in caliginem.
17 Quod si hoc non audieritis , in abscon-
dito plorabit anima mea a facie superbiz : * * Th'<-
plorans plorabit , be deducet oculus meus la- ' 2-
crymam , quia captus ell grex Domini.
1 8 Die regi , & domirtatrici : Humiliamini ,
scdete quoniam defeendit de capite vestro co
rona glori velrx.
ij> Civitates Aultri clausz sunt , be non est
qui aperiat : trai-lata est omnis Juda transmi-
gratione perfecta.
io Levate oculos vestros , & videte qui
venirjs ab Aquilonc ubi est grex , qm datus
 591 PROPHETIA JEREM Mt Cap. XIII- XIV. & XV.
eft tibi , peeus inclytum tuura ?
i Quid dices cum vifitaverit te ? tu enim
docuifti eos adversm te , & erudifti in ca
put tuum : numquid non dolores apprhen
dent te , quafi muierem parturientem f
11 Qud fi dixeris in corde tuo : Quare ve-
* Infra nerunt mihi ? * Propter multitudinem
30. 14. iniquitat is tuz revelata funt verecundiora tua,
pollutae funt plantas tux.
13 Si mutare poteft ythiops pellem fuarn ,
aut pardus varietates fuas : & vos poteritis
bencfacere , cm didiceritis malum.
14 Et difleminabo eos quafi ftipulam qua;
Vento raptatur in deferto.
t % Hace fors tua , parfque menfurat tua:
me , dicit Dominus , quia oblita es mei , &
confifa es in mendacio.
Unde & ego nudavi femora tua contra
faciem tuam , & apparuit ignominia tua ,
17 Adulteria tua , & hinnitus tuus feelus
fornicationis tuas : fuper colles in agro vidi
abominationes tuas. Vac tibi Jerufalem , non
mundaberis poft me : ufquequ adhuc
CAPUT XIV.
Sterins magna in terra Juda propter peccota populi > fr
crans Prophet* pro e'nfi liberatione fr mifericordia , prohibeiur
Domino pro ipfis erare , fufiipit Dens eorum jejuni* fr
; Prophet* ctiam Ulis eiuriiasem prominentes un*
tum ipfit peribunt : luget Jeremas mortual gladio fr fame ,
frpulique peteata contcns orat pro mifericordia.
1 ^"4 Uod factum eft verbum Domini ad
\^ Jeremiam de fermonibus ficcitatis.
1 Luxit Judaca , & portac ejus corruerunt ,
& obfeuratae funt in terra , & clamor Jerufa
lem afeendit.
3 Majores miferunt minores fuos ad aquam :
venerunt ad hauriendum , non invenerunt
aquam : reportaverunt vafa fua vacua : confufi
funt & affliiti , & operuerunt capita fua.
4 Propter terrae valHtatem , quia non venit
pluvia in terram , confufi funt agricolae , ope
ruerunt capita fua.
5 Nam & cerva in agro peperit , & reli-
quit : quia non erat herba.
6 Et onagri fteterunt in rupibus , traxerunt
ventum quafi dracones , defecerunt oculi eo-
rum , quia non erat herba.
7 Si iniquitates noltra* refponderint nobis :
Dom ine fac propter nomen tuum , quoniam
multa:; funt averfiones noftra:, tibi peceavimus.
8 Expedtatio Ifrafc'l falvator ejus in tem
pore tribulationis : quare quafi colonus futu-
rus es in terra , & quafi viator declinans ad
manendum ?
</ Quare futurus es velut vir vagus , ut fortis
qui non poteft falvare ? tu autem in nobis es
Domine , & nomen tuum invocatum eft fuper
nos , ne derelinquas nos.
10 'dicit Dominus populo huic , qui
dilexit movere pedes fuos , ik non quievit , &
Domino non placuit : Nunc recordabitur ini-
quitatum eorum , Se vifitabit peccata eorum.
1 1 Et dixit Dominus ad me : * Noli orare
pro populo ito in bonum. 7 Hj
Cum jejunaverint , non exaudiam preces ..
eorum : & fi obtulerint hedocautomata , &
victimas , non fufeipiam ea : quoniam gladio,
& fame , & pefte confumam eos.
13 Et dixi , A , a , a , Domine Deus': Pro-
phetae dicunt eis : * Non videbitis gladium , * Supra
& fames non erit in vobis , fed pacem veram S.u.
dabit vobis in loco ifto. nfrl 1,
4 Et dixit Dominus ad me : * Falso Pro- 17-
phetae vaticinantur in mmiine meo : non mifi *Ufn . >.
eos , & non praccepi eis , eque locutus fum
ad eos : vifionem mendacem , 8 divinatio-
nem , & fraudulentiam , & fedutionem cor
dis fui prophetant vobis.
if Idcirc hace dicit Dominus de prophe-
tis, qui prophetant in nomine meo , quos ego
non min , dicentes : Gladius , & fames non
erit in terra hac : In gladio &c fame confumen-
tur prophetac illi.
16 Et populi quibus prophetant , erunt pro-
jeli in viis Jerufalem prae fame & gladio , &
non erit qui fepeliat eos ; ipfi & uxores eo
rum , filii & filias eorum , & effundam fuper
eos malum fuum.
17 Et dices ad eos verbum iftud : * Dedu- */.
cant oculi mei Iacrymam per noftem & diem, i. ii
& non taceant : quoniam contritione magna 1. il.
contrita eft virgo filia populi mei , plaga peffi-
ma vehementer.
1 8 Si egreflus fuero ad agros , ecce occifi
gladio : & fi introiero in civitatem , ecce atte-
nuati fame. Propheta quoque & facerdos
abierunt in terram quam ignorabant.
19 Numquid projiciens abjecifti Judam ? aut
Sion abominata eft anima tua ? quare ergo
percufifti nos , ita ut nulla fit fanitas ; * ex- * Sufii
pedtavimus pacem , & non eft bonum : & . i}.
tempus curationis , & ecce turbatio.
10 Cognovimus Domine impietates noftras,
iniquitates patrum noftrorum , quia peceavi
mus tibi.
1 1 Ne des nos in opprobrium propter no
men tuum , neque facias nobis contumeliam
folii gloria: tuac : recordare , ne irritum fa
cias foedus tuum nobifeum.
11 Numquid funt in fculprilibus gentium
qui pluant ? aut cceli poflunt dare imbres ?
nonne tu es Dominus Deus nofter , quem ex-
pectavimus ? tu enim fecifti omnia hace.
CAPUT XV.
Nee Moyi nee Sarmtelis precibus eendum fe dicit De-
minus , quin populum Jerusalem tradat pci , gladio , faiai ,
fr captivitati , q<ia euigotus non e emenditus ; conqueri-
tur Propheta quid fuerit occai difcordia , rurunique
annuniians verbum Dei p'ffus fit opprobrium , ter Dominus
promitt ouxilium cum vifiatione Judicium; promiitit -
tetta fr robur , fr liberaiionem , mi/crieordiom his qui
ad ipfum fe concertent.
1 ? T dixit Dominus ad me : Si fteterit
> Moyls , & Samuel coram me , non eft
anima
 PROPHETIA JEREMI , Cap. XV. & XVI.
anima mea ad populum istum : cjicc Ulos a
facie mea , l\ egrediantur.
x Quod li dixennt ad tc : Qud egrediemur ?
dices ad eos : Hare dicit Dominus : * Qui ad
.I. 9. mortem , ad mortem : & qui ad gladium , ad
gladium : & qui ad famem , ad famem : &
qui ad captivitatem , ad captivitatem.
j Et viiitabo luper eos quatuor species , di
cit Dominus : Gladium ad occisionem , & ca
nes ad lacerandum, & volatilia cli tfc beltias
terra: ad devorandum & diflipanduin.
4 Et dabo eos in fervorem univedis regnis
* 4- Rtf terra: : * propter Manallem hlium Ezecluar re-
.7.11. gis Juda,fuper omnibus quarfecitin Jerusalem,
? Quis enim miierebitur tui Jerusalem ? aut
quis contriitabitur pro te ? aut quis ibit ad
rogandum pro pate tua.
6 Tu reliquiiii n.e , elicit Dominus , retror-
>um abiilli : & extendam manum meam su
per te , \ interhciam te : iaboravi rogans.
7 Et dispergam eos venciiabro in porcister-
tx : interred u. dilperdidi populum meum, &
tamen a viis suis non sunt reverli.
8 Multiplicatae sunt mihi viduae ejus super
arenam mans : induxi eis super matrem ado-
lescentis vastatorem meridie : mili super civi-
taces repente terrorem.
9 * Infirmata est qua? peperit septem , de-
s. J. fecit anima ejus : * occidic ei sol, cum acihuc
* -***' eilet dies confusa est , & erubuit : 6c reliduos
9,
ejus in gladium dabo in coni'pectu inimicorum
eorum , ait Dominus.
io Vx mihi mater : quare genuisti me , vh
rum rixae , virum disco: diae in univerla terra ?
non feeneravi , nee fneravit mihi quisquam:
omnes maledicunt mihi.
1 1 Dicit Dominus : Si non reliqui tuar in
bonum , si non occurri tibi in tempore afflic-
tionis , & in tempore tribulationis adversus
inimicum.
uNumquid fderabitur ferrum ferro ab
Aquilone , & acs ?
13 Divitias tuas Sc thesauros tuos in direp-
tionem dabo gratis in omnibus peccatis tuis ,
& in omnibus terminis tuis.
14 Et adducam inimicos twos de terra, quam
nescis : quia ignis succentus est in furore meo,
super vos ardebit.
1 5 Tu scis Domine , recordare mei , & vi-
sita me , & tuere me at) his , qui perscquuntur
me , noli in patientia tua suscipere me : scito
quoniam suitinui propter te opprobrium.
itf Inventi sunt sermones tui, & comedi eos,
& fadtum est mihi verbum tuum in gaudium
& in lartitiam cordis mei : quoniam invoca-
tum est nomen tuum super me , Domine
Deus exercituum.
Pali. 17 * Non scdi in concilio ludentium , &
& S. gloriatus sum a facie mansis tua: : solus scde-
bam , quoniam comminatione replesti me.
Jafrn 18* Quare factus ell dolor mcus perpe-
. IJ.
59,
tuus , & plaga mea desperabilis renuit curari t
sacra est mihi quasi mendacinm aquarum in-
sidelium.
19 Propter hoc, hare dicit Dominus : Si
converters , convertam te , & ante faciem
meam stabis : '6c si scparaveris pretiosum a
vili, quasi os meum eris : convertentur ipsi ad
te , & tu non converters ad eos.
o Et dabo te populo huic in murum atre-
um , fortem : & bekabunt adversilm te , &
non prvalebunt : quia ego tecum sum ut sai-
vem te , & eruam te , dicit Dominus.
xi Et liberabo te de manu peflimorum, &
redimam te de manu fortium.
CAPUT XVI.
Prohibit Doxmui m Piojihct uxoiimtucu , dnumiant
Juddoi vtrio mmtts ^tnerc imm'uni , tit m n.ortui tun [eft.
Uoittitr net fUngiHtur k vi-vii propter vlolola:ri m pmrwn
/tiiorum , & iertUUxm iegem Ujh.hu : jti posit* per ftjcuo-
r*.s jiQ ven*tOft rt.-Utei tot Utmiuus in ter. Aitt juam , in qtut
iffi * uoa Ititil/Ki iQi.fi, d;>niur Liomtn stunt
i C1 T factum est verbum Domini ad me ,
x2/ dicens :
x Non accipies uxorem , & non erunt tibi
filii , 6c silix in loco isto.
i Quia hare dicit Dominus super filios & fi-
lias , qui generantur in loco ilto , & super
matres eorum , qu genuerunt eos : & super
patres eorum , de quorum stirpe sunt nati in
terra hac .-
4 Mortibus a:grotationum morienrur : non
plangentur , & non scpelientur , in sterquili-
nium super faciem terr erunt : & gladio , &
fame consumentur : & erit cadaver eorum in
escam volatilibus cli , & bestiis terr.
% Hare enim dicit Dominus : Ne ingrediaris
domum convivii,neque vadas ad plangendum,
neque consoleris eos : quia abstuli pacem
meam a populo isto , dicit Dominus, miseri-
cordiam & miscrationes.
6 Et morientur grandes , & parvi in terra
ista : non scpelientur neque plangentur, & non
fe incident , neque calvithtm fiet pro eis.
7 Et non frangent inter eos lugenti panem
ad consolandum super mortuo : & non da-
bunt eis potum calicis ad consolandum super
patre suo & matre.
8 Et domum convivii non ingrediaris , ut
scdeas cum eis , & comedas & Bibas :
9 Quia hc dicit Dominus exercituum Deus
Israel : Ecce ego auferam de loco isto in ocu-
lis vestris , & in diebus vestris vocem gaudii ,
& vocem lactitiac , vocem sponsi , & vocem
sponsar.
10 Et cum annuntiaveris populo huic om-
nia verba hare, &: dixerint tibi : * Quare locu- Supr*
tus est Dominus super nos omne malum gran-
de illud ? qu iniquitas nostra ? & quod pec-
catum nostrum,quod peccavimus Domino Deo
nollro ?
1 1 Dices ad'eos : Quia derejiquerunt me pa-
^ FFff
 594 PROPHETIA JEREMI , Cap. XVI. & XVII.
tres vestri , ait Dominus : & abierunt post
deos alienos , & scrvierunt eis , & adorave-
runt eos : & me dereliquerunt , & legem
meam non custodierunt.
Sup. 1 2 Sed & vos * pejus operati estis , quam
* 7- patres vestri : ecce enim ambulat unusquilque
post pravitatem cordis sui mali , ut me non
audiat.
13 Et ejiciam vos de terra hac in terram ,
quam ignoratis vos , & patres vestri : & ser-
vietis ibi diis alienis die ac nocte, qui non da-
bunt vobis requiem.
14 Propterea ecce dies veniunt, dicit Domi
nus, & non dicetur ultra : Vivit Dominus, qui
eduxit silios Israel de Terra gypti ,
1 j Sed vivit Dominus , qui eduxit silios Is
rael de Terra Aquilonis, & de universis terris,
ad quas ejeci eos : & reducam eos in terram
suam quam dedi patribus eorum.
16 Ecce ego mittam piscatores multos , di
cit Dominus , & piscabuntur eos : & post hc
mittam eis multos venatores , & venabuntur
eos de omni monte , & de omni colle , & de
cavernis petrarum.
1 7 Quia oculi mei super omnes vias eorum:
non funt abscondit a facie mea , & non suit
occultata iniquitas eorum ab oculis meis.
18 Et reddam primum duplices iniquitates,
& peccata eorum : quia contaminaverunt ter
ram meam in morticinis idolorum suorum,&
abominationibus suis impleverunt hredita-
tem meam.
19 nomine fortitudo mea, & roburmeum,
& refugium meum in die tribulationis : ad te
Gentes venient ab extremis terra , & dicent :
Vcr6 mendacium possederunt patres noftri ,
vanitatem , qua: eis non profuit.
20 Numquid faciet sibi homo deos , & ipsi
non funt dii ?
11 Idcirco ecce ego ostendam eis per vicem
hanc , ostendam eis manum meam , & virtu-
tem mea:& sdent quia nomen mihi Dominus.
CAPUT XVI r.
Jud*i in ftccatr. .bsiiaati ,&-clid -jastandi dicuntur : ma.
led :S!ui qui con'du in hotline , & bthtdiclui qui 11 Deo con-
fidn : jolus Deus fcrutnur ar da , jy cuique rtdtit juxta
viant juam : petit prophets! a De" > in quo jp er* bibuit , lite.
rari , ij- inimical coxfundi pr*tip'' Utui de cb: erticndi , ab.
**, tmnusint ipfijeruldim prosper, qu* tLioqut i^ue & duphei contritione contere eos.
confume:ur
1 j) Eccatum Judascriptumest stylo ferreoin
1 ungue adamantino, exaratum super lati-
tudinem cordis eorum , &in cornibus ararum
eorum.
2 Cum recordati fuerint filii eorum ararum
iuarum , & hicorum suorum , lignorumque
frondentmm , in montibus excelsis ,
3 Sacrificantesin agro : fortitudinemtuam.S:
omnes thesauros tuos in direprionem dabo,ex-
cclsa tua propter peccata in universis finibus
tuis.
ft Et relinqueris sola ab bjvedhate tua , in die sabbati}& omne opus non facietis-.dncti-
>
quam dedi tibi : &- servire te faciam inimicis
tuis in terra , quam ignoras : quoniam ignem
succendisti in furore ;neo , usque in acternum
ardebit.
5 Hc dicit Dominus : * Maledictus homo , *J*\
qui couridit in homine , & ponit camem bra- !'/,
chium (bum , & a Domino recedit cor ejus. u'j '
6 Ent enim quasi mirycae in delerto , & 4 ?
non viuebit cum venerit bonum : fed habita- * '/''
bit in uccitate in deserto , in terra sulsuginis , * '
c inhabitabili.
7 Benedictus vir , qui confidit in Domino ,
& erit Dominus fiducia ejus.
8 * Et erit quasi lignum quod tranfplantatur *
super aquas, quod ad humorem mittit radices ' j-
suas : & non timebit cum venerit aeltus. Et
erit folium ejus viride,& in tempore siccitatis
non erit follicitum , nee aliquando desinet fa-
cere fructum.
9 Pravum est cor omnium, & inscrutabile :
quis cognofeet illud ? -:
10 * Ego Dominus scrutans cor , & probans *
renes : qui do unicuique juxta viam fuam, & ' \ J\
juxta fructum adinventionum suarum. ,"
1 1 Perdix fofit qu non peperit: fecit divi- jpul
tias , & non in judicio : in dimidio dierum 1. J-
suorum derelinquet eas , & in novillimo iiio
erit insipiens.
1 1 Solium gloria altitudinis a principio ,
locus sanctificationis nostrac :
13 Expectatio Israel Domine : omnes , qui
te derelinquunt, confundentur : recedentes a
te , in terra senbentur : quoniam derelique
runt venam aquarum viventium Dominum :
1 4 Sana me Domine , & sanabor : salvum
me sac, & salvus ero:quoniam laus mea tu es.
1 j Ecce ipsi dicunt ad me : Ubi est verbum
Domini ? veniat.
1 Et ego non sum turbatus , te pastorem
sequens : & diem hominis non desideravi , tu
scis. C^uod egressum est de labiis meis , rec
tum in confpectu tuo suit.
17 Non sis tu mihi formidini , spes mea tu
in die aiHictionis
18 Confundantur qui me persequuntur , &
non confundar ego : paveant illi , & non pa-
veam ego : indue super eos diem afHictionis ,
19 H*c dicit Dominus ad me : Vade, &r sta
in porta filiorum populi,per quam ingrediun-
tur reges Juda , & egrediumur , & in cunctis
portis Jerusalem :
20 Et dices ad eos : Audite verbum Domi
ni reges Juda, & omnis Juda , cunctique ha-
bitarores Jerusalem, qui ingredimini per por-
tas iifas.
21 Hc dicit Dominus Cuflodite animas
vestras , & noHte portare pondera in die lab-
bati : nee inferatis per porras Jerusalem.
22 Et nolite ejicere onera de domibus vestris
 PROPHETIA JEREMI , Cap. XVIII. & XIX. $95
ficate diem sabbati , sicut prcepi patribus ribus Jerusalem, dicens : Haec dicit Dominus :
vcsiris. Ecce ego ringo contra vos malum , Sc cogito
13 Et non audierunt , nec inclinaverunt au- contra vos cogitationem : * revertatur unus- * 4' *<'
rem lliam : fed induraverunt cervjcem suam , quisque a via sua mala , & dirigite vias ves- ' "
ne audirent me, & ne acciperenc distiplinam. tras , & Itudia vestra. In'r- \\\
H Et erit:Si audieritis me , dicic Dominus , uQuidixerunt : Desperavimus : post cogi- ,'s_
utnon inferatis onera per portas civiutis hujus tationes enim nostras ibimus , & unufquisque jont.
in die sabbati : & si sanctiticaveritis diem sab pravitatem cordis sui mali faciemus. j. .
bati , ne faciatis in eo omne opus : 13 lded haec dicit Dominus : Interrogate
1? lngredientur per portas civitatis hujus gentes : Quis audivit talia horribilia , qu fe
reges 8c principes , sedentes super folium Da cit nimis virgo Israel ?
vid , & ascendentes in curribus & equis , 14 Numquid deficiet de petra agri nix Li-
ipsi & principes eorum , viri Juda , & habi- bani ? aut evelli possunt aqux erumpentes fri
tatores Jerulalem : & habitabitur civitas haec gid* , & defiuentes ?
in sempiternum. 1 5 Quia oblitus est mei populus meus ,
r6 Et venient de civitatibus Juda , & de frustra libantes , & impingentes in viis suis ,
circuitu Jerusalem , & de terra Benjamin , & in semitis seculi , ut ambularent per eas in
de campellribus , & de montuosis > & ab itinere non trito :
Austro , portantes holocaustum, ik victimam, 16 * Ut fieret terra eorum indefolationem , *Infrd
&: sacrificium , & thus , & inferent oblatio- & in sibilum fempiternum:omnis qui praeterie- 19 * #
nem in domum Domini. rit per ea obstupescet , & movebit caput suu. 4. II*
53. '1,
17 Si autem non audieritis me ut sanctifi- 17 Sicut ventus urens dispergam eoscoram
cetis diem sabbati , & ne portetis onus , & inimico : dorfum , & non faciem ostendam
ne inferatis per portas Jerusalem in die sabba eis in die perditionis eorum.
ti : succendam ignem in portis ejus , & devo- 18 Et dixerunt Venice , &: cogitemus con
rabit domos Jerusalem, & non extinguetur. tra Jeremiam cogitationes : non enim peribic
CA PUT XVI II. . lex a sacerdote , neque consilium a sapiente ,
Exempio figuli ostendit Deminus in manu jit* ejfe domum nec sermo a propheta : venite, & percutiamus
Israel ut juxtit ifjorum mtnia eis facial, t iam ft prius aliud eum lingua , & non attendamus ad universes
je safturwn dixerit : propter obfiinatam Judaorum malitiam
dtnuntiatur tit intent ui : con pis.iti i Judaorum coin a Jen- sermones ejus.
rniam , ipjiui quoqut id Dtum lamentaiio , c?* pxnarum , qua) 19 Attende Domineadme, & audi vocem
inimical sequtmur , denumiatio, adversariorum meorum.
iT7 Erbum , quod factum elTad Jeremiam to Numquid redditur pro bono malum ,
V ^ Domino , dicens : quia foderunt foveam animar meae ? Recorda-
I Surge , & descende in domum figuli } & re qu6d Iteterim in conspectu tuo , ut loque-
ibi audies verba mea. rer pro eis bonum , & averterem indigna-
3 Et descendi in domum figuli , & ecce ipse tionem tuam ab eis.
faciebat opus super rotam. i Propterea da filios eorum in famem , &
4 Et dislipatum elt vas , quod ipse faciebat deduc eos inmanusgiadii : fiant uxores eorum
e luto manibus suis : conversufque fecit illud absque liberis ', & vidaae : & viri earum inter-
vas alterum , sicut placuerat in oculis ejus ficiantur morte : juvenes eorum confodiantur
ut faceret. gladio in prlio.
5 Et factum est verbum Domini ad me , tz Audiatur clamor de domibus eorum :
dicens : adduces enim super eoslatronemrepcnte:quia
* istU 6 4 Numquid sicut figulus iste , non potero foderunt foveam ut caperent me , & laqueos
As 9. vobis facere , domus Israel , ait Dominus ? absconderunt pedibus meis.
*. * ecce sicut lutum in manu figuli, sic vos in ma- 13 Tu autem Domine scis omne consiliura
*" nu mea , domus Israel. eorum adversum me in mortem : ne propiti-
7 Repente loquar adversum gentem , & ad- eris iniquitati eorum , & peccatum eorum ^
3a 5upr versus regnum , * ut eradicem , & deltruam , facie tua non deleacunfiant corruentes in cons
J# JO/ &c disperdam illud. pectu tuo,in tempore furoris tui abutere eis.
8 Si poenitentiam egerit gens ilia a malo
CAPUT
suo, quod locutus sum adversus earn : agam Jtrenriasptr hguticiilam XIX.
itrream , quim frtgit, ojl+iiit pi-
& ego poenitentiam super malo , quod cogi- pulumjerujilem peraendum glau.o -J f>ne in o!>siiione,in qua
tavi ut sacerem ei. panes filios comet mt , proper mu't'flictm i^arum idolots-
9 Et subitd loquar de gente & de regno , triam & contem; turn ierbi /)/.
ut dificem & plantem ilfud. i TT c dicit Dominus : Vade , & accipc
10 Si fecerit malum in oculis meis , ut non 1~1 lagunculam figuli testeam a junionbus
audiat vocem meam : pnitentiam agam su populi , ac a senioribus facerdotum :
per bono , quod locutus sum ut sacerem ei. % Et egredere ad vallem filii Ennom , qui
I I Nunc ergo die viro Juda , & habitato- est juxta'introitum portae fictilis ' & prdf-
EFffi]
 596 PROPHETIA JEREMI, Cap. XIX. &XX.
cabis ibi verba , qu ego loquar ad te. 4J A P U T XX.
j Et dices : Audite verbum Domini reges toilen Ptrcujsns feitmins mitutui a fhijf.r in Htrvttm , fr A
tiiuciui vtiiamtur ilti unjua ffeui. \x,fl ?;< , i>
Juda, &habitatores Jerusalem : hc dicit Do- omnibus mucistjus , toti juc Jua** capnvtatem Bjkjtonictm;
minus exercituum Deus Israel : Ecce ego in- (onyucruur Jt him jf fori o^mbrium ut flr,i u.mnm ti
ducam afflictionem super locum istum , ita vtrtum Domini J maiidicitqut diet ntutvitatis ju
ut omnis , qui audierit illam , tinniant aures i T' T audivit Phassur filius Emmer sacer-
ejus : Jj, dos , qui conltitutus erat princeps in
4 Ed qudd dereliquerint me , & alienum se- domo Domini , Jeremiam prophetantem ier-
cerint locum istum : & libaverunt in eo diis mones iltos.
alienis, quos nescierunt ipsi, & patres eorum, 2 Ec percuslit Phassur Jeremiam prophetam,
& reges Juda:& repleverunt locum istum san & miiit eum in nervum , quod erat in porta
guine innocentum. Benjamin superion , in oomo Domini.
5 Et sedificaverunt excelsa Baalim ad com- 3 Cdmque Uluxissec in craltinum : eduxit
burendos filios suos igni in holocaustum Baa Phassur jeremiam de nervo , & dixit ad eum
lim : quar non prcepi , nee locutus sum , nee Jeremias ; Non Phassur vocavit Dominus no-
ascenderunt in cor meum. men tuum , led pavorem undique.
6 Propterea ecce die* veniunt , dicit Do- 4 (^uia hc dicit Dominus Ecce ego dabo
minus : & non vocabitur amplius locus iste , te in pavorem , te & omnes amicos tuos : &
Topheth , & vallis filii Ennom : fed vallis oc- corruent gladio inimicorum suorum , 6c oculi
cisionis. tui videi>unt ; 6c omnem Judam dabo in ma-
7 Et diflipabo consilium Juda &c Jerusalem num regis Babylonis : & traducet eos in Baby-
in loco isto : & subvertam eos gladio in cons- lonem , ac percutiet eos gladio.
pectu inimicorum suorum , & in manu quae- j Et dabo universam lUbstantiam civitatis
rentiumanimas eorum : & dabo cadavera eo hujus , 6c omnem laborem ejus , omneque
rum escam volatilibus cli , & bestiis terrar. pretium , 6c cunctos thelauros regum Juda
* Supr. 8 * Et ponam civitatem hanc in stuporem , dabo in manu inimicorum eorum : 6c diripient
it. & in sibilum : omnis, qui prterierit per earn, eos , & tolient , & ducent in Babylonem.
Infrt
}r* obstupescet , & iibilabh super universa plaga 6 Tu autem Phassur , & omnes habitatores
4. '3- ejus. domiis tuac ibicis in captivitatem : & in Baby
50,i{.
9 t cibabo eos carnibus filiorum suorum , lonem venies , & ibi morieris , ibique scpe-
& carnibus filiarum suarum : 6c unusquisque lieris tu , 6c omnes amici tui, quibus propne-
carnem amici sui comedet in obsidione , & taiti mendacium.
in angustia , in qua concludent eos inimici eo 7 Seduxiiti me Domine , & scductus sum :
rum j & qui qurunt animas eorum. sortior me sunn , 6c invaluisti : ractus sum in
i o btconteres lagunculam in oculis virorum, denl'um" tot4 die , omnes subsannant me.
qui ibunt tecum. 8 Quia jam ohm loquor , vociferans ini-
1 1 Et dices ad eos : Hc dicit Dominus quitatem , 6c vaihtatem clamito : Sc tactus
exercituum : Sic conteram populum istum,& elt mihi sermo Domini in opprobrium , & in
civitatem istam , sicut conteritur vas figuli , derisum coca die.
quod non pocest ultra instaurari : & in To 9 Et dixi": Non recordabor ejus , neque lo
pheth sepelientur, ed qudd non sit alius locus quar ultra in nomine illius : 6c tactus eit in
ad scpehendum. corde meo quasi ignis exltuans , claulusque
1 i Sic faciam loco huic , ait Dominus , & in oilibus meis : & defeci, terre non lultinens.
habitatoribus ejus : & ponam civitatem illam 10 Audivi enim contumelias multorum , Sc
sicut Topheth. terrorem in circuitu : Persequimini, 6c perse-
13 Et erunt domus Jerusalem, & domus re- quamur eum : ab omnibus viris , qui erant
gum Juda sicut locus Topheth , immundae : pacihci mei , & caliodientes latus meum : si
omnes domus , in quarum domatibus sacrifi- quo modo decij utur, 6c prvaleamus adver-
caverunt omni militi coeli , & libaverunt li- siis eum , & conlequamur ultionem ex eo.
bamina diis alienis. 1 1 Dominus autem mecum eit quasi bella-
14 Venit autem Jeremias de Topheth, tor fortis : ideired qui persequuntur me , ca-
qud miscrat eum Dominus ad prophetandum, de;it,c*c infirmi erunt : confundentur vehemen-
& stetit in atrio domus Domini , & dixit ad ter, * quia non intellexerunt opprobrium fern- W'
omnem populum : >^piternum , quod nunquam delebitur. * Swf-
if Hate dicit Dominus exercituum Deus Is 11 tt tu Oomine exercituum * probator ,,.
rael : Ecce ego inducam super civitatem hanc, justi , qui vides renes 6c cor : videam quxso :o. i>
& super omnes urbes ejus universa mala , qua; ultionem tuam ex eis : tibi enim revelavi cau- ">
locutus sum adversum earn : quoniam indura- sam meam.
verunt cervicem suam ut non audirent sermo- 13 Cantate Domino,laudate Dominum-.quia
ses meos. liberavit animampauperis de manu malorum.
14 * Maledicta dies , in qua natus sum : */Am'
 PROPHETIA JEREMI , O.P. XXI. & XXII
dies, in qua peperit me mater mea , non sit
benedicta
i < Maledictus vir , qui annuntiavit patri
meo , dicens : Natus est tibi puer malculus:&:
quasi gaudio lxtiricavit eum.
i* Sit homo ille ut sunt civitates,quas sub-
vertit Dominus, u non poenituit eum : audiat
clamorem mane, & ululatum in tempore rae-
ridiano :
1 7 Qui non me interfecit a vulva : ut fieret
mini mater mea scpulchrum , &c vulva ejus
conceptus zternus.
1 8 Quare de vulva egressus sum , ut viderem
labore.n & dolorem , &c consumerentur in
confusione dies mei ?
CAPUTXXI.
Refpondet /i't'"i"s nunms Sedtcix regu (user tiftiione
reps Nsb^chodontsor , JiuUm vnjt'ndam ptfie , tl-dio , I me
& captivitJUe i sclotque tot ttcluros qui ir/inssuge>int ad
CbalcUos : bo i.nur etid " ut fmiant juduium , ne wdignuio
Domiit peanut ip[os confftMi,
i \ 7Erbum , quod factum est ad Jeremiam
V a Domino , quando misit ad eum rex
Sedecias Phassur rilium Melchi, & Sopho-
niam filium Maasiac sacerdotem , dicens :
i Interroga pro nobis Dominum , quia Na-
buchodonoior rex Babylonis praeliatur adver-
sum nos : si forte faciat Dominus nobiscum
secundum omnia mirabilia sua , & recedat
a nobis.
3 Et dixit Jeremias ad eos : Sic dicetis Se-
deciae :
4 Hacc dixit Dominus Deus Israel : Ecce ego
convertam vasa belli , qu in manibus veltris
sunt , & quibus vds pugnatis adversilm regem
Babylonis , Sc Chaldacos , qui obsident vos in
circuitu murorum : & congregabo ea in medio
civitatis hujus.
y Et debellabo ego vos in manu extenta ,
& in brachio forti , & in furore , & in indi-
gnatione , v in ira grandi.
6 Et percutiatn habitatores civitatis hujus ,
homines &bestiaepestilentia magna morientur.
7 Et post haec ait Dominus : dabo Sedeciam
regem Juda , & servos ejus, & populum ejus,
& qui derelicti su it in civitate hac a peste, &
gladio , a fame , in manu Nabuchodonosor
regis Babylonis , & in manu inimicorum eo-
rum , & in manu quacrentium animam eorum,
& percutiec eos in ore gladii, & non flectetur,
neque parcet , nee miscrebitur.
8 Et ad populum hunc dices : H.vc dicit
Dominus : Ecce ego do coram vobis viam
vitae , & viam mortis.
* Infrd 9 * Qui habitaverit in urbe hac , morietur
J. *. gladio , & fame-, &: pel'e : qui autem egres
sus fuerit , & transfugerit ad Chddxos , qui
obsident vos, vivet, & erit ei anima sua, quasi
spolium.
io Posui enim faciem meam super civita-
tem hanc in malum , & non in bonum , ait
Dominus : in manu regis Babylonis dabitur >
597
& exuret cam igni
1 1 Et domui regis Juda Audite verbum
Domini ,
ii Domus David , hate dicit Dominus : * * Infrd
Judicate mane judicium , & eruite vi oppres- 21. 1.
iiirn de manu calumniantis : ne forte egre-
diatur ut ignis mdignatio mea, 6z fuccendatur,
& non sit qai extinguat propter malitiam ltu-
diorum veitrorum.
13 Ecce ego ad te habitraticem vallis solid
atque campeilris , ait Dominus : qui dicitis :
Quia percutiet nos ? & quis ingredietur do-
mos nostras ?
14 Et visitabo super vos juxta fructum stu-
diorum vestrorum , dicit Dominus : & succen-
dam ignem in saltu ejus : & devorabit omnia
in circuitu ejus.
CAPUT XXIL
Hcrtaiur re^em Juda & populum ejus , ut fucum judi-
(tim & ]jtiii*m, quo >< projperi ipsts (uatiuni ; alioqui
ermex omnei i ii'tpt,oncn quodque Sellum site /oa:bt\
situs JujU regis Judt nonfit m ferujalem reverfurus inert,
pat << qui ex inju/liiia aiificant , promittentes fibi felicita-
wn pitrum jufi^rum : vetitir/atur adversits impmm Joachim
filinm Jofia , quod [epuliura fit cariiurus , & hujus fill us
impiiJjiuMs Jechonias cuai moire ducendui in Stbjlonem ,
ibique moriturut-
i T Tc dicit Dominus: Defcende in domum
JL Xregis Juda, &c loquens ibi verbum hoc,
x Et dices : Audi verbum Domini rex Ju
da , qui sedes super folium David : tu 6c fervi
tui , & populus tuus , qui ingredimini per
portas istas.
3 Hacc dicit Dominus : * Facite judicium & * Supr
justitiam , & liberate vi opprelsum de manu >i. 11.
calumniatoris : & advenam, & pupillum , &
yiduam nolite contristare , neque opprimatis
inique : & sanguinem innocentem ne effunda-
tis in loco isto.
4 Si enim facientes feceritis verbum istud ,
ingredientur per portas domus hujus reges se-
dentes de genere David super thronum ejus,&
afeendentes currus & equos , ipii 6c seryi , &
^populus eorum.
5 Qu6d si non audieritis verba hacc : in me-
metipso juravi , dicit Dominus , quia in soli-
tudinem erit domus hare.
6 Quia hasc dicit Dominus super domum
regis Juda : Galaad tu mihi caput libani:si non
pofuero te folitudinem , urbes inhabirabiles.
7 Et sanctificabo super te interficientem vi-
rum, &r anna ejus : & iuccident electas cedros
tuas , & praecipitabunt in ignem.
8 Et pertranfibunt gentes mult per civita-
tem hanc:v dicetunusquisque proximo suo:*
Qiiare fecit Dominus sic civitati huic grandi ? > 44.
9 Lt refpondebunt : E6 qudd dereliqnerint I Reg.
pactum Domini Dei sui , &: adoraverint deos 9 .
alienos , & servierint eis.
10 Nolite 'flere mortuum , neque lugeatis
super eum fletu : plangite eum , qui egredi-
tur , quia non revextetiir ultra, nee videbit tcr-
FFff iij
 598 PROPHETIA JEREMI, Cap. XXII. & XXIII.
ram nativicatis lux. 30 Hc dicit Dominus : Scribe virum istum
ii Quia hfc dick Dominus ad Sellum sierilem , virum , qui in diebus suis non proi-
filiuni joiia; regem Juda , qui regnavit pro perabitur : nee enim erit de iemine ejus vir ,
Jojia pacre luo , qui egressus ell de loco lito. qui sedeat super folium David , 6c poteitaiem
Non revertetur hue amplius : habeat ultra in Juda.
ii Sed in loco , ad quem transtuli eum, ibi CAP UT -XXIII.
morietur,& terram iltam non videbk amplius. Conmimiur Domus pxjioribus q*i gm^an difpirgunt tc
13 V qui diricat domum iuam in injulH- l&ur*ni , piotnmtni ft itdu^umm itiiquias gregis au locum
tia , & cnacula fua non in judicio : amicum /'<"-', ac fufeuatutum pajurti , ty- <; me David }Ujii*i* ,
suum opprime: frullra, & mercedem ejus non l"b quo ma^n. Jruemur Jttictttte : wub..ivr quoqut tltu-
u p cpbein xicruu'/i opprobrium , qui lopuium denpiumi , w-
reddec ei. Uniet ht oblrvifcatur nomiais Domini > c prophet-mi 4i j
14 Qui dick : dificabo mihi domum la- Dei voluniatt , \trmntm Domini Onus ippclianies,
tam , & cnacula spatiosa : qui aperit sibi " palloribus , qui dilperdunt &c dila- E\nh.
feneltras , & sack laquearia cedrina , pingit-
que sinopide. minus.
'V; cerant gregem paicu mea- , dicit Do- M
" 1+ -
1 f Numquid regnabis , quoniam confers te 2 Idco hxc dicit Dominus Deus Israel ad
cedro ? pater tuus numquid non comedit & pastores , qui,pascunt populum meum : Vos
bibit , & fecit judicium & julUtiam tune ciim dispersistis gregem meum , & ejeciltis eos , &
bene erat ei ? non visitallis eos : ecce ego vilitabo super vos
1 6 Judicavit caufam pauperis & egeni in malkiam itudiorum veitrorum , ait Dominus.
bonum fuum : numquid non ided quia cogno 3 Et ego congregabo reliquias gregis mei
vit me , dicit Dominus ? de omnibus terris , ad quas ejecero eos illuc :
17 Tui ver6 oculi & cor ad avarkiam , & & convertam eos ad rura fua : &c crescent &
ad fanguinem innocentem fundendum , & ad multiplicabuntur.
calumniam , & ad curium mali operis. 4 * Et suscitabo super eos pastores , &
18 Propterea hasc dicit Dominus ad Joaicim pascent eos : non formidabunt ultra , & non 1. '!
filium Jofi regem Juda : Non plangent eum : pavebunt : & nullus quxretur ex numero ,
V frater tic \x soror : non concrepabunt dicit Dominus.
ei : V Domine , & \x inclyte. y * tece dies veniunt , dicit Dominus : & * ;,v4,
19 Sepultura asini sepelietur , putrefactus suscitabo David germen justum : & regnabit i e-4o.
& projectus extra portas Jerusalem. rex, & sapiens ent : He faciet judicium & j ulti- ".41.
ic Ascende Libanum, & clama : & in Basan tiam in terra. !
da vocem cuam , & clama ad transeuntes , 6 In diebus illis salvabitur Juda, & " Israel j^"'
quia contriti sunt omnes amatores tui. habitabit confidenter:& hoc eltnomen , quod L.K^
2 1 Locutus sum ad te in abundantia tua ; & vocabunt eum , Dominus Justus nolter. i^u.
dixiiti : Non audiam : haec ell via tua ab ado- 7 Propter hoc ecce dies veniunt , dicit Do- sl. .
lefcentia tua , quia non audisti vocem meam: minus , & nondkent ultra : Vivit Dominus , '
jon 1.
zi Omnes paltores tuos pascet ventus , & qui eduxit tilios Israel de Terra gypti :
amatores tui in captivitatem ibunt : & tune 8 Sed : + Vivit Dominus , qui eduxit & ad- 4S * DM.
confunderis, & erubesces ab omni malitia tua. duxit semen domus Israel de Terra Aquilonis,
13 Qu fedes in Libano , &c nidisicas in ce- & decunctis terris,ad quas ejeceram eos illuc:
dris , quomodo congemuiiH ciim venilsent & habitabunt in terra fua. 1 6. 1 4-
tibi dolores , quasi dolores parturientis ? 9 Ad prophetas : Contritum ell cor rneum
24 Vivo ego , dicit Dominus : quia si fuerit in medio mei, contremuerunt omnia ossa mea:
Jechonias filius Joaicim regie [uda, annulus in factus sum quasi vir ebrius , &c quasi homo
manu dextera mea , inde evellam eum. madidus a vino d facie Domini , & a facie
1 j Et dabo te in manu qurentium animam verborum sanctorum ejus.
tuam , & in manu quorum tu formidas fa- I o Quia adulteris repleta est terra , quia a
ciem , & in manu Nabuchodonosor regis Ba- facie maledictionis luxit terra , arefacta sunt
b)lonis , & in manu Chaldaeorum. arva deserti : factus ell curius eorum mains ,
1* Et mktam te , &c matrem tuam , qua: & fortitudo eorum diiiimilis.
genuit te , in terram alienam , in qua nati II Propheta namque & sacerdos polluti
non eltis , ibique moriemini : sunt : & in domo mea inveni malum eorum ,
17 Et in terram , ad quam ipsi levant ani ait Dominus.
mam suam ut revertantur illuc : non revertetur. ix Idcircd via eorum erit quasi lubricum
28 Numquid vas fictile atque contrkum vir in tenebris : impellentur enim , & corruent in
iste Jechonias ; numquid vas absque omni vo- ea : afferam enim super eos mala , annum vi
luptate ? quare abjecti sunt ipse & semen ejus, sitations eorum , ait Dominus.
& projecti in terram , quam ignoraverunt ? 13 Et in prophet is Samaria: vidi fatuitatem:
19 Terra, terra, terra, audi iermonem prophetabant in Baal , & decipiebant popu
Domini. .. : lum mem Israel.

 PROPHETIA JEREM I , Cap. XXIII. & XXIV. 599
14 Et in prophetis Jerusalem vidi similitu-
dinem adukerantium , & iter mendacii : &
confortaverunt manus peilimorum , ut non
converteretur unusquisque a malitia fua : facti
sunc mihi omnes uc Sodoma , & habitatores
cjus quasi Gomorrha.
if Propcerea hc dicit Dominus exerci-
* Svpr* tuurh ad prophetas : * Ecce ego cibabo eos
9- < absinthio , oc potabo eos felle : a prophetis
enim erusalem egressa elt pollutio super om-
nem terram.
*:>[,* 16 Haec dicit Dominus exercituum: * Nolite
17- . & audire verba prophetarum , qui prophetant
39- * vobis, & decipiunt vos : visionem cordis sui lo-
quuntur , non de ore Domini.
1 7 Dicunc his , qui blafphemant me ; Locu-
* Supra tus est Dominus , * Pax erit vobis ; Et omni ,
s- * & qui ambulat in pravitace cordis sui , dixerunt :
' '$ Non veniet super vos malum.
1 8 Quis enim affuit in consilio Domini , &
vidit & audivit sermonem ejus ? quis conside-
ravit verbum illius & audivit ?
* i*fr* 19 * Ecce turbo Dominic indignationis
30. 14. egredietur , & tempestas erumpens : super ca-
put impiorum veniet.
io Non revertetur furor Domini usque dum
faciat , & usque dum compleat cogitationem
cordis fui : in noviflimis diebus intelligetis
consilium ejus.
* lnf" 2 1 * Non mittebam prophetas,& ipsi curre-
2,7- ,s' bant: non loquebar ad eos,& ipsi prophecabant.
* **" 9' ii Si stetislent in consilio meo , & nota fe-
cissent verba mea populo meo , avertissem
utique eos a via sua mala , & a cogitationi-
bus suis peslimis.
23 Putasne Deus e vicino ego sum , dicit
Dominus ? & non Deus de longe ?
14 Si occultabitur vir in abseonditis : &
ego non videbo eum , dicit Dominus ? num-
quid non clum & terram ego i.npleo 5 dicit
Dominus ?
xj Audivi quae dixerunt Prophetsc, prophe-
tantes in nomine meo mendacium , atque di-
centes : Somniavi , somniavi.
i<f Usquequo istud est in corde propheta
rum vaticinantium mendacium , & prophe-
tantium seductiones cordis fui f
27 Qui volunt facere ut obliviscatur popu-
lus meus nominis mei propter somnia eo-
rum , qu narrat unusquisque ad proximum
suiim : licut obliti sunt patres eorum nominis
mei propter Baal.
28 Propheca , qui habet somnium , narret
somnium : & qui habet sermonem meum , lo-
quatur sermonem meum vere : quid paleis ad
triticum , dxit Dominus ?
29 Numquid non verba mea sunt quasi
ignis , dicit Dominus : & quasi malleus con-
terens petram ?
30 Propterea ecce ego ad prophetas, ait
Dominus ; qui furantur verba unusquisque.
a proximo suo ,
3 1 Ecce ego ad prophetas , ait Dominus :
qui assumunt linguas luas , & aiunt : Dicit
Dominus.
3 1 Ecce ego ad prophetas somniantes men
dacium , ait Dominus : qui narraverunt ea, 8s
seduxerunt populum meum in mendacio suo ,
'& in miraculis suis : cum ego non misissem
eos , nee mandassem eis , qui nihil profue-
runt populo huic , dicit Dominus.
33 Si igitur interrogaverit te populus iste ,
vel propheta , aut iacerdos , dicens : Quod
est onus Domini ? dices ad eos : Vos estis
onus. Projiciam quippe vos , dicit Dominus.
34 Et propheca , & sacerdos , & populus
qui dicit : Onus Domini : visitabo super virum
ilium, & super domum ejus.
3 j Hare dicetis unusquisque ad proximum ,
& ad sratrem suum : Quid respondit Domi
nus ? & quid Iocutus est Dominus ?
3* Et onus Domini ultra non memorabitur:
quia onus erit unicuique scrmo suus : & per-
vertistis verba Dei viventis , Domini exerci
tuum Dei nostri.
37 Hasc dices ad prophetam: Quid respondit
tibi Dominus ? & quid Jocutus est Dominus ?
38 Si autem onus Domini dixeritis : propter
hoc hasc dicit Dominus : Quia dixistis sermo-
monem istum : Onus Domini : & misi ad vos,
dicens : Nolite dicere : Onus Domini :
3i> Propterea ecce ego tollam vos portans ,
& derelinquam vos , & civitatem , quam dedi
vobis , & patribus vestris a facie mea.
40 * Etdabo vos in opprobrium fempiter- * Supr*
num , & in ignominiam aeternam , qua: num- " "
quam oblivione delebitur.
C A P U T XXIV.
Calathut bomrum ficunrn delrgnat captivos in Bahlrnia
Jaitoi , quos dicit Dominus fe redudmum in terram funm ,
qui toto corde xd ipfam reveneutur ; <ata:liui tutem mtlarum
jnuum fignificat eos qui mtnferamjerojdjmis , ac pcjiei ju.
gerct in <j.)ftwn , fin dicit je daturuw in opprobrium
CT r/iaUUiffionem
1 f ~\ Stendit mihi Dominus : & ecce duo
\_J calathi pleni ficis, positi ante templum
Domini , postquam tranltulit Nabuchodono-
sor rex Babylonis Jechoniam filium Joakim
regem Juda , & principes ejus, & fabrum ,
& iPicluforem de Jerusalem , & adduxit eos in
Babylonem.
2 Calathus unus sicus bonas habebat nimis ,
ut solent sicus esse primi temporis : &; cala
thus unus ficus habebat malas nimis , qus co-
medi non poterant , ed quod essent malx.
3 Et dixit Dominus ad me : Quid tu vides
Jeremia t Et dixi : Ficus , ficus bonas , bonas
valde : & malas , malas valde : quat comedi
non possunt , ed quod sunt mala?.
4 Et factum est verbum Domini ad me ,
dicens :
5 Ha?c dicit Dominus Deus Israel : Sicut ficus
has bon* : fie cognoscam transmigrationetn
 /Joo PROPHETIA JERE MI, Cap. XXIV. & XXV.
Juda , quam emisi dc loco isto in Terram
Chaldaeorum , in bonum.
6 Et ponam oculos meos super eos ad pla-
candum , & reducam eos in terram hanc : &
aedificabo eos , & non destruam , & plantabo
eos , Sc non evellam.
7 Et dabo eis cor ut sciant me , quia ego
* spr* sum Dominus : * & erunt mihi in populum ,
7. s & ego ero eis in Deuin : quia revertentur ad
infract. me in toto corde suo.
' 8 * Et sicut ficus peslimac, quae comedi
sj. 17 non ?0u<unt > eo qud sint malae : haec dicit
Dominus > sic dabo Sedeciam regem Juda, &
principes ejus , & reliquos de Jerusalem , qui
remanserunt in urbe hac , & qui habitant in
Terra gypti.
9 Et dabo eos in vexationem , afflictionem-
que omnibus regnis terrae : in opprobrium,& in
parabolam , & in proverbium , & in maledic-
tionem in universis locis , ad qu ejeci eos.
ro fct mittam in eis gladium , & famem , &
pestem : donee consumantur de terra j quam
dedi eis , & patribus eorum.
C A P U T XXV.
Qitia noluerun: antiirg Jiremiam ntc rcliquos Prophet*!
tihuramti td patni.tniiim , prtik'it excidium Jcrnjolymo-
rum , fa captim.anm jtpiuagim.t utotwn , Me dtittdt scr.
diiien retu-A qui ipsei unebn: cepiivei : quapropitr Jube-
tur Jerpniti ciiitutbus Jud* Cdittis regibus leirzrum pro-
p'*n~ire calxetn furoiii Oomiti ; uluUtum quoque pntnu*iiM
f''/to/lbui ac Ostimatibui,
I \ J Erbum , quod factum est ad Jeremiam
V de omni populo Juda in anno quarto
Joakim filii Josi regis Juda , ( ipse est annus
primus Nabuchodonosor regis Babylonis. )
2 Qjiod locutus est Jeremias propheta ad
omnem populum Juda , & ad univertbs ha-
bitatores Jerusalem , dicens :
} A tertio decimo anno Josiae filii Ammon
regis Juda usque ad diem hanc ; iste tertius
& vigesimus annus, factum est verbum Do
mini ad me , & locutus sum ad vos de nocte
consurgens , & loquens : & non audistis.
4 Et misit Dominus ad vos omnes scrvos
fuos prophetas , consurgens diluculo, mittens-
que : & non audistis , neque inclinastis aures
veitras ut audiretis
* 4 Keg "> Cum diceret : * Revertimini unusquisque
i7.',j. ' a via sua mala, & a peslimis cogitationibus
SupiMit. vellris : & habitabitis in terra , quam dedit
' Dominus vobis , & patribus vestns , a sculo
L:fr* jf. g^ usque in sxculum.
'5 6 Et nolite ire post deos alienos ut serviatis
eis, adoretifque eos : neque me ad iracundiam
provocetis in operibus manuum vestrarum, &
non afiligam vos.
7 Et non audistis me, dicit Dominus, ut me
ad iracundiam provocaretis in operibus ma
nuum veitrarum in malum vestrum.
8 Propteies. hxc dicit Dominus exercituum :
Pro eo quod non audillis verbi mea :
9 Ecce ego mittam , & alsumam universas
>
cognationes Aquilonis , ait Dominus , & Na
buchodonosor regem Babylonis servummeum:
& adducam eos super terram istam , & super
habitatores ejus , & super omnes nationes ,
qua? in circuitu illius sunt : & interficiam eos ,
& ponam eos in stuporem & in sibilum , & in
solitudines sempiternas.
io Perdamque ex eis vocem gaudii & vo-
cem lrtitix , vocem sponsi , & vocem sponr,
vocem mola: , & lumen lucern.
it 4 Et erit universa terra hc in solitudi- *.JV.
nem & in stuporem : & servient omnes gentes *' "
iitae regi Babylonis septuaginta annis. "' *Bjdt.
ii Cumque impleti fuerint septuaginta an- &r4lS
ni , visitabo super regem Babylonis , & super 6. & >,!
gentem illam , dicit Domin us , iniquitatem <
eorum , & super terram Chaldxorum : & po- **
nam illam in solitudines sempiternas.
ij Et adducam super terram illam , omnia
verba mea, quac locutus sum contra earn, om-
ne quod scriptum est in libro isto, quaecumque
prophetavit Jeremias adversum omnes gentes:
14 Quia servierunt eis , cilm essent gentes
multa: , & reges magni : & reddam eis secun-
dilm opera eorum * & secundum facta ma
nuum suarum.
i j Quia sic dicit Dominus exercituum Deus
Israel : Sume calicem vini furoris hujus de
manu mea : & propinabis de illo cunctis gen-
tibus , ad quas ego mittam te.
i<f Et bibent , &: turbabuntur , & insanient
a facie gladii , quern ego mittam inter eos.
17 Et accepi calicem de manu Domini , &
propinavi cunctis gentibus , ad quas misit me
Dominus :
1 8 Jerusalem, & civitatibus Juda, &r regibus
ejus , & principibus ejus , ut darem eos in
solitudinem , & in stuporem , & in sibilum ,
& in maledictionem , sicut est dies ista :
ij> Pharaoni regi gypti , & servis ejus : &
principibus ejus , & omni populo ejus ,
io Et universis generaliter : cunctis regibus
terra: Ausitidis , & cunctis regibus terr Phi-
listhiim , & Ascaloni , & Gazac , & Accaron ,
& reliquiis Azoti ,
1 1 Et Idumae , & Moab , & filiis Ammon :
ii Et cunctis regibus Tyri , & universis re
gibus Sidonis : & regibus terr insularum ,
qui sunt trans mare :
z$ Et Dedan , & Thema & Buz , & uni
versis qui attonsi sunt in comam :
14 Et cunctis regibus Arabi , & cunctis re
gibus Occidentis , qui habitant in deserto :
15 Et cunctis regibus Zambri , & cunctis re
gibus Elam , & cunctis regibus Medorum :
is Cunctis quoque regibus Aquilonis de
prope & de longe , unicuique contra fratrem
fiium : & omnibus regnis terras , qua? super fa-
ciem ejus sunt : & rex Sesach bibet post eos.
17 Et dices ad eos : Hie dicit Dominus
exercituum Deus Israel : Libite , & inebria-
mini>
 PROPHETIA JEREMI , Cap. XXV. & XXVT. *0r
mini , & vomite : &c cadice , neque furgatis
a facie gladii , quern ego mittam inter vos.
iS Cumque noluerint accipere calicem dc
manu tua ut bibant , dices ad eos : Hate dicit
Dominus exercituum : Bibentes bibetis :
* i. Tet i9 * ^1"3 ecce 'n c'v'tatc > 'n 1ua invoca-
^ j j turn eilnomen meum,ego incipiam affligere ,
& vos quasi innocentes & immunes eritis ?
non eritis immunes : gladium enim ego voco
super omnes habitatores terrx } dicit Domi
nus exercituum.
30 Et tu prophetabis ad eos omnia verba
* jell. j. k*0. ' ^ **"-" ac* '^os : * Dominus de excelfb
1. ' nigier , & de habitaculo sancto suo dabit vo-
jHmu, 1. cem suam:rugiens rugiet super decorem suum:
a. celeuma quasi calcantium concinetur adversus
omnes habitatores terrx.
31 Pervenit sonitus usque ad extrema. terrx:
quia judicium Domino cum gentibus : judica-
tur iple cum omni carne. Impios tradidi gla-
dio , dicit Dominus.
xx Hxc dicit Dominus exercituum : Ecce
amictio egredietur de gente in gentem : & tur
bo magnus egredietur a summitatibus terrx.
33 tt erunt interfecti Domini in die ilia a
summo terrac usque ad summum ejus.non plan-
gentur, 6c non colligentur, neque scpelientur:
in sterquilinium super faciem terrae jacebunt.
34 Ululate pastores , & clamate : & asper-
gite vos cinere optimates gregis : quia com-
pleti sunt dies vestri ut interticiamini : &disli-
pationes vertrx , & cadetis quasi vasa pretiosa.
3 5 Et peribit fuga & pastoribus , & salvatio
ab optimatibus gregis.
16 Vox clamoris pastorum , & ululatus op-
timatum gregis : quia vastavit Dominus pas-
cua eorum.
3 7 Et conticuerunt arva pacis a facie irx fu-
roris Domini.
38 Dereliquit quasi leo umbraculum suum ,
quia facia elt terra eorum in desolationem a
facie irz columbx > & a facie irx furoris Do
mini.
CAPUT XXVI.
Trtphetam Jeremitt excidium Jtrofolymorum nisi restpiscuiu,
nmprtbtHduuT i jacetdotibui dr prtphais , fed Ubtrtmr per
principes jtnwes He meiittur , proUtii exemplit Michxt &
lltix Prophettrum.
iTN principio regni Joaicim filii Josi re-
1 gis Juda , factum ell verbum istud a Do
mino , dicens :
a Haec dicit Dominus : Sta in atrio domils
Domini , & loqueris ad omnes civitates Ju
da 1 de quibus veniunt ut adorent in domo
Domini , universes scrmones , quos ego
mandavi tibi ut loquaris ad eos : noli subtra-
here verbum ,
3 Si forte audiant & convertantur unusquis-
que a via sua mala:& peeniteat me mali quod
cogito facere eis propter malitiam studiorum
eorum.
4 Et dices ad eos : Hxc dicit Dominus : Si
non audieritis me ut ambuletis in lege mea ,
quam dedi vobis ,
f Ut audiatis sermones scrvorum meorum
Prophetarum , quos ego misi ad vos de nocte
conl'urgens , & dirigens , & non audilHs :
6 * Dabo domum istam sicut Silo , & ur- * .H#.V
bem hanc dabo in maledictionem cunctis gen- 4-
tibus terrac.
7 Et audierunt sacerdotes , & prophetae , &
omnis populus , Jeremiam loquentem verba
hxc in domo Domini.
8 Cumque complesset Jeremias Ioquensi
omnia , qua; prxceperat ei Dominus ut loque-
retur ad univerfum populum, apprehenderunc
eum sacerdotes , & prophetae , & omnis po
pulus , dicens : Morte moriatur.
9 Quare prophetavit in nomine Domini ,
dicens : Sicut Silo erit domus haec : & urbs
ilia defolabitur , e6 qudd non sit habitator ?
Et congregatus est omnis populus adversus Je
remiam in domo Domini.
I o Et audierunt principes Juda verba haec ,
& ascenderunt de domo regis in domum Do
mini , & scdemnt in introitu portae domus
Domini novae.
I I tt locuti sunt sacerdotes & prophetx ad
principes , & ad omnem populum , dicentes :
Judicium mortis est viro nuic : quia propheta
vit adversus civjtatem istam, sicut audistis
auribus vestris.
1 1 Et ait Jeremias ad omnes principes , 8r
ad univerfum populum , dicens : * Dominus * S"?
misit me ut propnetarem ad domum istam, & $. i>
ad civitatem hanc omnia verba quae audistis.
13 * Nuncergo bonas facite vias vestras , & * Suprt.
studia vestra , & audite vocem Domini Dei 7-
vestri : & pnitebit Dominum mali , quod
locutus est adversum vos.
14 Ego autem ecce in manibus vestris sum :
facite mihi quod bonum & rectum est in ocu-
lis vestris :
1 5 Verumtamen scitote & cognoscite quod
si occideritis me , sanguinem innocentem tra-
detis contra vofmetiplbs, &: contra civitatem
istam , & habitatores ejus. In veritate enim
misit me Dominus ad vos, ut loquerer in auri
bus vestris omnia verba hxc.
16 Et dixerunt principes , & omnis populus
ad sacerdotes & ad prophetas : Non est viro
huic judicium mortis : quia in nomine Domi
ni Dei nostri locutus est ad nos.
17 Surrexerunt ergo viri de scnioribus ter-
rx : & dixerunt ad omnem ctum populi ,
loquentes :
1 8 Michxas de Morasthi suit propheta in
diebus Ezechix regis Juda , & ait ad omnem
populum Juda , dicens : Hxc dicit Dominus
exercituum : * Sion quasi ager arabitur : & Je- ..
rusalem in acervum lapidum erit : 8c mons ^
domus in cxcelsa sylvarum. J'
GGgg
 foi PROPHETIA JEREMA , . XXVI. & XXVII.
19 Numquid morte condemnavit eum Eze-
chias rex Juda, & omnis Juda ? numquid
non timuerunt Dominum , & deprecan funt
faciem Domini : & pnituit Dominum ma-
li , quod locutus fuerat adversm eos ? Ita-
que nos facimus malum grande contra ani
mas noteras.
10 Fuit quoque vir prophetans in nomine
Domini , Urias filius Semei de Cariathiarim :
& prophetavit adverss civitatem iftam , &
adversus terram hanc , juxta omnia, verba
Jeremia:.
n Et audivit rex Joakim , & omnes po
tentes , & principes ejus verba hace : & quxfi-
vit rex interficere eum. Et audivit Urias , &
timuit , fugitque & ingrefius elt ^gyptum.
Et mifit rex JoaKim viros in .Egyptum ,
Elnathan iilium Achobor > & viros cum eo in
^gyptum.
3 Et eduxerunt Uriam de -gypto , & ad-
duxerunt eum ad regem Joan im , & pereuffit
eum gladio : & projecit cadaver ejus in fe-
pulchris vulgi ignobilis.
14 Igitur manus Ahicam filii Saphan fuit
cum Jeremia, ut non traderetur in manus po-
puli , & interficerent eum.
CAPUT XXVI I.
Vinculit ad vtrios regis miis , iieit illas ,fs[croire velint
regi Bttytonis e'juijue fcjicm , ptrmMJm 01 m ierra
olioqu triture, glidse , } & fcjte } invehen in pjtudo-
frcphitet qui aliuA vnicintmur , Jattenns fofulum ; maint
ttiam /acra v.rk f reliqua funt trtas. er in Babomm ,
.& tandem rejerendn Jeitfolymim.
i I N principio regni Joakim filii Jofiae regis
JL Juda , factum eft verbum iftud ad Jere-
miam Domino , dicens :
Hare dicit Dominus ad me : Fac tibi vin
cula , & catenas : & pones eas in eolio tuo.
3 Et mittes eas ad regem Edom , & ad re
gem Moab , & ad regem filiorum Ammon ,
& ad regem Tyri,8c ad regem Sidonis : in ma
nu nuntiorum , qui venerum Jerufalem ad
Sedeciam regem Juda.
4 Et praeeipies eis ut ad dominos fuos lo-
quantur:Hax dicit Dominus exercituum Deus
lirae'l : Hace dicetis ad dominos vetros :
Ego feci terram,& homines, & jumenta ,
quae funt fuper faciem terra: , in forcitudine
mea magna , & in brachio meo extento : &
dedi earn ei , qui placuit in oculis meis."
6 Et nunc itaque ego dedi omnes terras
litas in manu Nabuchodonofor regis babylo-
nis fervi mei : infupet & beftias agri dedi ei ,
ut ferviant illi.
7 Et fervient ei omnes gentes , & filio ejus,
& filio filii ejus : donec veniat tempus terrae
ejus & ipfius : & ervient ei gentes multae , &
reges magni.
8 Gens autem & regnum , quod non fervie-
ric Nabuchodonofor regi Babylonis , & qui-
cumque non cumveric fuum. fab jugo
regis Babylonis : in gladio , & in fame , &
pelle vifitabo fuper gentem illam , ait Domi-
nus : donec confumam eos in manu ejus.
9 * Vos ergo nolite audire prophetas vef- * ,
tros , & divinos , & fomniatores , & augures, ,,,*
& malficos , qui dicunt vobis : Non fervietis i*'j>t '
regi Babylonis. w. ,
10 Quia mendacium prophetant vobis : ut
long vos faciant de terra veftra , & ejiciant
vos , & pereatis.
1 1 Porro gens , quae fubjecerit cervicem
fuam fub jugo regis Babylonis, & fervierit ei ;
dimittam earn in terra fua , dicit Dominus :
Sc colei earn , & habitabit in ea.
1 Et ad Sedeciam regem Juda locurus fun
fecundiim omnia verba base , dicens : Subjici-
te coila veftra fub jugo regis Babylonis , &
lervite ei , & populo ejus , & vivetis.
13 Quare monemini tu & populus tuus
glauio , uc fame , & pefte , cut locutus eft
Dominus ad gentem , quae fervire noluerit
iegi Babylonis ?
14 Nolite audire verba prophetarum dicen-
tium vobis : Non fervietis regi Babylonis : quia
mendacium ipli loquuntur vobis.
I j * Quia non mili eos , ait Dominus : & * &
ipli prophetant in nomine meo mendaciter : *
ut ejiciant vos , & pereatis tarn vos, quam *.
prophetae , qui vaticinantur vobis. ***
itf Et ad facerdotes , & ad populum iftum ,s'*'
locutus mm , dicens : Haec dicit Dominus :
Nolite audire verba prophetarum veltrorum
qui prophetant vobis , dicentes : Ecte vafa
Domini revertentur de Babylone nunc cita ,
mendacium enim prophetant vobis.
1 7 Nolite ergo audire cos , fed fervite regi
Babylonis , ut vivatis. Quare datur hace civi-
tas in folitudinem ?
18 Et t prophetae funt , &: eft verbum Do
mini in eis : occurrant Domino exercituum ,
ut non veniant val , quae derelicia fuerant in
domo Domini, & in domo regis Juda, &
in Jerufalem , in Babylonem.
19 Quia hace dicit Dominus exercituum * **-ti&
ad columnas , & ad mare , & ad bafes , & ad s- -
reliqua vaforum , quae remanferunt in cuta
te hac :
Quae non tulit Nabuchodonofor rex Ba
bylonis , cum transferrer Jechoniam filium
Joaidm regem Juda de Jerufalem in Baby
lonem , cV omnes optimates Juda & Jerula-
lem.
2i Quia ha:c dicit Dominus exercituum
Deus Ifral ad vafa , quje dcrelicta funt in
domo Domini, & in domo regis Juda 3c Jeru
falem :
II In Babilonem transferentur , & ibi
erunt ufque ad diem vifit.itionis lux , dicit
Dominus , & ait'erri fatum ea , Sc reititui in
loco iito.
 PROPHETIA JEREMI , Cap. XXVIII. & XXIX. g03
CAPUT XXVJII. minus , & tu conHdere fecisti populum iltum
}ltvailai pstitdcpropbcM , ttUiu dt coLlo /trewU cut rnil , in mendacio.
vtntmtiur sicr* vnjrn cum rtgt a- captive pvpulo soft bieu-
mum rtdnctud* ; jid jubttur /c emim confanum vaucintri ,
16 Idcirc6 hare dicit Dominus : Ecce ego
tb 1/tortem itti d n.riture , <pt* juxta vtrbura Jtrtmix ccdevt mittam te a facie terra: : hoc anno morieris :
tnno jtc.au eji. adversiim enim Dominum locutus es.
i r? T factum est in anno illo , in principio 17 Et mortuus est Hananias propheta in
_ regni Sedeciae regis Juda, in anno quar anno illo , menfe scptimo.
to , in menfe quinto , dixit ad me Hananias CAPUT XXIX.
films Azur propheta de Gabaon , in domo Ctptixot Juntos voticinotur 70 tmitit in Btbylont ptrntn-
Domini toram facerdotibus 6c omni populo, fttroi , horuiiurqm ut illic multiptictrt siudetut , & dtiltdt
rtdvctntur : tos vert yuifcrojoljniis rtrain frunt gUdit , jdmt
dicens : & pe/lt dicit co'.Jumtrsdos : dttrtdt malt vtticmtttur dvtri&J
i Hsrc dicit Dominus exercituum Deus Is ^c'.ab , Sidtcitm c> Simium pjeudo^rophcits , Jtiuctmet
rael : Contrivi jugum regis Babylonis. pofulum trtMjmigratimis.
_ 3 Adhuc duo anni dierum, 6c ego referri fa- i E* T hare sunt verba libri , quemmisit Je-
ciam ad locum iltum omnia vafa domus Do \_s remias propheta de Jerusalem ad reli-
mini, qua: tulir Nabuchodonoiorrex Babylo 3uias seniorum transmigrationis , & ad sacer-
nis de loco isto, & tranltuht ea in BabylOnem. otes , & ad prophetas , & ad omnem popu
4 Et Jechoniam rilium Joanim regem Ju lum , quern traduxerat Nabuchodonolor de
da , & omnem tranfmigrationem Juda , qui Jerusalem in Babylonem :
ingrelsi sunt in Babylonem , ego convertam * Postquam egreisus est Jechonias rex , 8c
ad locum ilium , ait Dominus : conteram domina, tx eunuchi, & principes Juda, & Je
enim jugum regis Babylonis. rusalem , & saber , & inclusor de Jerusalem :
j Et dixit Jeremias propheta ad Hananiam 3 Inmanu Elasa siliiSaphan , & Gamari*
prophetam in oculis sacerdotum , & in oculis filii Held* , quos misit Sedecias rex Juda ad
omnis populi , qui stabat in domo Domini. Nabuchodonolor regem Babylonis in Babyip-
6 Et ait Jeremjas propheta : Amen , lie fa- nem , dicens :
ciat Dominus : suscitet Dominus verba tua , 4 Hare dicit Dominus exercituum Deus Is
qua: prophetasti ut referantur vafa in domum rael omni transmigration , quam tranliuli
Domini , & omnis transinigratio de Babylone de Jerusalem in Babylonem :
ad locum ilium. j dificate domos , & habitate : &: plan-
7 Verumtamen audi verbum hoc , quod tate hortos , & comedite fructum eorum.
ego loquor in auribus tuis , & in auribus uni- 6 Accipite uxores , & generate filios & si-
versi populi. lias : & date filiis vestris uxores , & Alias ves-
8 Prophet* , qui fuerunt ante me & ante tras date viris, & pariant filios Sc filias:& mul-
te ab initio , & prophetaverunt super terras tiplicamini ibi , & nolite else pauci numero.
multas , & super regna magna de prarlio, & 7 Et qurite pacem civitatis,adquamtrans-
de afstictione , & de fame. migrare vos feel : & orate pro ea ad Domi
9 Propheta , qui vaticinatus est pacem : num : quia in pace illius erit pax vobis.
cum venerit verbum ejus , scietur propheta , 8 H*c enim dicit Dominus exercituum
quern mifit Dominus in veritate. Deus Israel : * Non vos feducant prophet* 4 gufl
io Et tulit Hananias propheta catenam de vestri , qui sunt in medio veltrum , & divini 14.14 _6
collo Jeremi propheta? , & confregit earn. vestri : & ne attendatis ad somnia vestra , qua: tj. >."
1 1 Et ait Hananias in conspectu omnis po vos somniatis : * *
puli , dicens : Hare dicit Dominus : Sic con- 9 Quia falso ipsi prophetant vobis in nomi- '7-1**
fringam jugum Nabuchodonolor regis Baby ne mco : & non mill eos , dicit Dominus.
lonis post duos annos dierum de collo om 10 Quia hacc dicit Dominus : * Cum ccepe- 4 , p<fi
nium gentium. rint impleri in Babylone septuaginta anni, vili- i. 1. '
1 1 Etabiit Jeremias propheta in viam suam. tabo vos:& suscitabo super vos verbum meum '. E/*-,
Et factum est verbum Domini ad Jeremiam , bonum , ut reducam vos ad locum istum.
poflquam confregit Hananias propheta cate 11 Fgoenim sciocogitationes, quas ego co- Sufr* .
nam de collo Jeremi prophet* , dicens : gito super vos, ait Dominus , cogitationes pa- q^,| *'
13 Vade , & dices Hananiz : Hare dicit Do cis , & non afflictionis , ut dem vobis finem $. ^
minus : Catenas ligneas contrivisti : & facies & patientiam.
pro eis catenas ferreas. 1 2 Et invocabitis me , & ibitis : & orabi-
14 Quia haec dicit Dominus exercituum , tis me , & ego exaudiam vos.
Deus Israel : Jugum ferreum posui super col- 1 3 Quaeretis me , & invenietis : cum qux-
lum cunctarum Gentium istarum , ut serviant sieritis me in toto corde vestro.
Nabuchodonosor regi Babylonis , & servient 14 Et inveniar a vobis, ait Dominus: & re
ei : insuper & bellias terra: dedi ei. ducam captivitatem vestram , & congregabe
1 f Et dixit Jeremias propheta ad Hananiam vos de uhiversis gentbus , & de cunctis locis,
prophetam : Audi Hanania : 11011 milit te Do- ad qus expuli vos , dicit Dominus : & revert
GGgg ij
 604 PROPHETIA JEREMI, Cap. XXIX. & XXX.
vos faciam de loco , ad quern transinigrare
vos feci.
15 Quid dixistis : Suscitavit nobis Dominus
Prophetas in Babylone.
\6 Quia haec dicit Dominus ad regem , qui
sedet super folium David , & ad omnem po-
pulum nabitatorem urbis hujus , ad fratres
vestros, qui non sum egrefli vobiscum in trans-
migrationem.
* Supra 1 7 Hzc dicit Dominus exercituum : * Ecce
**,., 10 mittam in eos gladium , & famem , & pes-
tem : & ponam eos quasi ficus malas, qux co-
tnedi non possunt , e6 quod peflimz sine
18 Et persequar eos in gladio > & in fame,
& in peililentia : & dabo eos in vexationem
univerfis regnis terrz : in maledictionem , &
in stuporem , & in sibilum , & in opprobrium
cunctis Gentibus , ad quas ego ejeci eos :
19 Ed qudd non audierint verba mea, dicit
Dominus , quz misi ad eos per servos meos
prophetas de nocte consurgens , & mittens :
-& non audistis , dicit Dominus.
to Vos ergo audite verbum Domini, omnis
transmigratio , quam emisi de Jerusalem in
Babylonem.
2 1 Hzc dicit Dominus exercituum Deus Is
rael ad Achab filium Colix , & ad Sedeciam
filium Maasix , qui prophetant vobis in nomi
ne meo mendaciter : Ecce ego tradam eos in
nanus Nabuchodonosor regis Babylonis , &
percutiet eos in oculis vestris.
x*v Et assumetur ex eis maledictio omni
transmigration! Juda , quae est in Babylone ,
dicentium : Ponat te Dominus sicut Sedeciam,
& sicut Achab , quos frixit rex Babylonis in
igne:
23 Pro eo qu&d fecerint stultitiam in Israel ,
& mchati sunt in uxores amicorum suorum,
& locuti sunt verbum in nomine meo menda
citer , quod non mandavi eis : ego sum judex
& testis , dicit Dominus.
24 Et ad Semeiam Nehelamiten , dices :
2 5 Hzc dicit Dominus exercituum , Deus
Israel : Pro eo qudd misisti in nomine tuo li-
bros ad omnem populum , qui est in Jerusa
lem , & ad Sophoniam filium Maasix sacer-
dotem , & ad universos sacerdotes , dicens :
i6 Dominus dedit te sacerdotem pro Joiade
sacerdote , ut sis dux in domo Domini super
omnem virum arreptitium & prophetantem ,
ut mittas eum in nervum & in carcerem.
27 Et nunc quare non increpasti Jeremiam
Anathothiten , qui prophetat vobis ?
28 Quia super hoc misit in Babylonem ad
nos , dicens : Longum est : xdificate domos ,
& habitate : & plantate hortos , tk comedite
fructus eorum.
%9 Legit ergo Sophonias sacerdos librum
istum in auribus Jeremix prophetx.
3<j Et factum elt yerburn Domini ad Jerc-
miam , dicens : < ..
3 1 Mitte ad omnem transmigrationem , di
cens : Hzc dicit Dominus ad Semeiam Nehe
lamiten : Pro eo qudd prophetavit vobis Se-
meias , & ego non misi eum : 8c fecit vos
confidere in mendacio :
; 2 Idcircd haec dicit Dominus : Ecce ego
viutabo super Semeiam Nehelamiten , & su
per semen ejus : non erit ei vir sedens in me-
dio populi hujus , & non videbit bonum ,
quod ego facia populo meo,ait Dominus:quia
praevaricationemlocutusest ad versus Domimi.
CAPUT XXX.
Faticinaur Juij.ii er fill's Ijrtil rcdiiwa a fta-vi cuptivi-
tme , in out profits fac-ta jua ictnukaaur : 0> quod j,tst
rtditum jeriiturifint Domino, at David re&i ; quern lilt lus-
cnaiit eis in profatriltit a- jecurittte m^nx , dcvjjtitii
ipforum inimicis.
i TJ Oc verbum , quod factum est ad Jere-
JTlmiam a Domino , dicens :
2 Haec dicit Dominus Deus Israel , d icens :
Scribe tibi omnia verba , quae locutus sum ad
te , in libro.
3 Ecce enim dies veniunt , dicit Dominus :
& convertam conversionem populi mei Israel
& Juda , ait Dominus : & convertam eos ad
terram , quam dedi patribus eorum : &c posit-
debunt earn.
4 Et hzc verba , qux locutus est Dominus
ad Israel & ad Judam :
% Quoniam hc dicit- Dominus : Vocem
terrons audivimus : formido , & non est pax.
6 Interrogate, & videte si generat masculus:
quare ergo vidi omnis viri manum super lum-
bum suum , quasi parturientis , & converse
sunt universe facies in auruginem ?
7 * Vac , quia magna dies ilia , nee est simi-
lis ejus : tempusque tribulationis est Jacob , x. 11.
A :..
& ex ipso salvabitur.
i. 'I'
8 Et erit in die ilia , ait Dominus exerci Solo.
tuum : conteram jugum ejus de collo tuo , & 1. 1 j.
vincula ejus dirumpam, & non dominabuntur
ei amplius alieni:
9 Sed servient Domino Deo suo , & David
regi suo , quern suscitabo eis.
10 * Tu ergo ne timeas serve meus Jacob , *l(d.
ait Dominus , neque paveas Israel : quia ecce 4?. 1.*
ego salvabo te de terra longinqua , & semen 44- Lot. 1.
2.
tuum de terra captivitatis eorum : & reverte- 7.
tur Jacob , & quiescet , & cunctis affluet bo-
nis , & non erit quern formidet :
1 1 Quoniam tecum ego sum,ait Dominus ,
ut salvem te : faciam enim consummationem
in cunctis Gentibus , in quibus dilpersi te : te
autem non faciam in consummationem : sed
caiHgabo te in judicio , ut non videaris tibi
innoxius.
12 Quia haec dicit Dominus : Insanabilis
fractura tua , pessima plaga tua.
1 3 Non est qui judicet judicium tuum ad
alligandum : curationum utilitas non est tibi.
14 Omnes amatores tui obliti sunt tui,teque
non quaerent ; * plaga enim inirnici percuiS
 PROPHETIA JEREMI, , Cap. XXX. & XXXI.
te castigatione crudeli : propter multitudinem
iniquitatis tux dura fadta funt peccata tua.
i j Quid clamas super contritione cua ? in-
sanabilis est dolor tuus : propter multitudinem
iniquitatis tuac , & propter dura peccata tua
feci hare tibi.
16 Propterea omnes, qui comedunt te, de-
vorabuntur : & universi holies tui in captivi-
tatem ducentur : & qui te vastant , vastabun-
tur , cunctofque prxdatores tuos dabo in
prxdam.
17 Obducam enim cicatricem tibi , & a
vulneribus tuis sanabo te , dicit Dominus.
Quia ejectam vocaverunt te Sion : Hxc est ,
qux non habebat requirentem.
1 8 Hxc dicit Dominus : Ecce ego conver-
tam conversionem tabernaculorum Jacob , &
tectis ejus miserebor , & xdilicabitur civitas
in excelfo suo , & templum juxta ordinem
suum fundabitur. ' -
19 Et egredietur de eis laus, voxque luden-
tium : & multiplicabo eos, & non minuentur:
& glorificabo eos , & non attenuabuntur.
20 Et erunt filii ejus sicut a principio , &
ctus ejus coram me permanebit : & visitabo
adversilm omnes qui tribulant eum.
ii Et erit dux ejus ex eo : & princeps de
medio ejus producetur & applicabo eum> &
accedet ad me : quis enim iste est, qui applicet
cor fuum ut appropinquet mihi, ait Dominus?
ii Et eritis mihi in populum , & ego ero
vobis in Deum.
j Ecce turbo Domini, furor egrediens,pro-
cella ruens , in capite impiorum conquielcet.
4 Non avertet iram indignationis Domi
nus , donee faciat & compleat cogitationem
cordis sui : in novislimo dierum intelligetis ea.
C A P U T XXXI.
1:, Dicit thmitius /< rtiutlurum (opulum 1,'rael de captivitate,
*t in affluentia bonorum strviat Domino ; jnbttur ergo Rachel
nonfitrt amclmi filioi suos ; agnojcit lsrailfi mtrhi cxjlig*.
turn , iitoque pxmtemiam agit : de novitate qua ftmma cir-
cumiibic virurn : vigilabit Uominus ad reduca.dum Israel j
dt im actrba : de novo pad* quod strict Dominus turn dim
Ijail, net abjuiet unquam univerfum illius semen,
1 IN tempore illo , dicit Dominus : Ero
X Deus universis cognationibus Israel , &
ipsi erunt mihi in populum.
1 Hxc dicit Dominus : Invenit gratiam in
deserto populos , qui remanserat a gladio :
vadet ad requiem suam Israel.
3 Longe Dominus apparuit mihi. Et in
charitate perpetua dilexi te , ide6 attraxi te ,
miserans.
4 Rursilmque xdificabo te , & xdificaberis
virgo Israel : adhuc ornaberis tympanis tuis ,
& egredieris in choro ludentium.
% Adhuc plantabis vineas in montibus Sa-
mari : plantabunt plantantes , &: donee tem-
pus veniat , non vindemiabunt :
6 Quia erit dies , in qua clamabunt custo-
des in monce Ephraim : Surgite & aseendamus tere ad civiuce& tuas iitas.
60$
in Sion ad Dominum Deum nostrum.
7 Quia ha?c dicit Dominus : * Exultate in * ls*L
ltitia Jacob, & hinnite contra caput Gen- *.
tium : personate , & canite , & dicite : Salva M'cb'
Domine populum tuum reliquias Israel. *" *"
8 Ecce ego adducam eos de terra Aqui-
lonis , & congregabo eos ab extremis terrae :
inter quos erunt ccus & claudus , prxgnans
& pariens simul , ctus magnus reverten-
tium hue.
9 In fletu venient : & in misericordia redu-
cam eos : & adducam eos per torrentes aqua-
rum in via recta , & non impingeht in ea i
quia factus sum. Israeli pater , & Ephraim
primogenitus meus est.
I o Audite verbum Domini Gentes , & an-
nuntiate in insults, qua: procul sunt, & dicite :
Qui dispersit Israel , congiegabit eum : &c
custodiet eum sicut pastor gregem suum.
1 1 Redemit enim Dominus Jacob , & libe-
ravit eum de manu potentioris.
I I Et venient, & laudabunt in mome Sion :
& confluent ad bona Domini super frumento,
& vino , & oleo , & foetu pecorum & armen-
torum : eritque anima eorum quasi hortus
irriguus , & ultra non esurient.
13 Tune laetabitur virgo in choro , juvenes
& senes simul : & convertam luctum eorum
in gaudium , & consolabor eos , & Iztificabo
a dolore suo.
14 Etinebriabo animam sacerdotum pin-
guedine : & populus meus bonis meis adim-
plebitur , ait Dominus.
1 f Hc dicit Dominus : * Vox in excelso * Matt.
audita est lamentationis , luctus , & fletus IU- i. It.
chel plorantis Hlios suos, &c nolentis consolari
super eis , quia non sunt.
\6 Hc dicit Dominus: Quiescat vox tua
a ploratu , & oculi tui a lacrymis : quia est
merces operi tuo , ait Dominus : & reverten-
tur de terra inimici.
17 Et est spes iiuvissmiis tuis, ait Dominus :
& revertentur filii ad terminos suos.
18 Audiens audivi Ephraim transmigran-
tem : Castigasti me , & eruditus sum , quasi
juvenculus mdomitus : converte me , & con-
vertar : quia tu Dominus Deus meus.
19 Pollquam enim convertisti me , egi
peenitentiam : & postquam ostendisti mihi ,
percufS femur meum. Confusus sum , & eru-
bui , quoniam sustinui opprobrium adolescen
ti me*.
10 Si filius honorabilis mihi Ephraim , ft
puer delicatus : quia ex quo locutus sum de
eo , adhuc recordabor ejus. Idcirco conturba-
ta sunt viscera mea super eum : miserans mi
serebor ejus , ait Dominus.
ii Statue tibi speculam , pone tibi amari-
tudines : dirige cor tuum in viam rectam , in
qua arnbulasti : revertere virgo Israel , rever-
GGgg j
 6 6 PROPHETIA. JEREMI , Cap. XXXI. & XXXII.
ii Usquequd deliciis dissolvcris filia vaga ?
quia creavit Dominus novum super terram :
FEMINA CIRCUMDABIT VI-
RUM.
tj Hxc dicit Dominus exercituum Dcus
Israel : Adhuc dicent verbum iitud in terra
Juda > & in urbibus ejus , cum convenero
captivitatem eorum : Benedicat tibi Dominus
pulchritudo pstiti , mons sanctus.
i4 Et habitabunt in eo Judas , &c omnes
civitates ejus simul : agricolz & minantes
greg"- . pecuum.
1 ? Qma lnebnavi animam laslam > & om-
nem animam clurientem faturavi.
x6 Ided quasi de somno suscitatus sum : &
vidi , & somnus meus dulcis mihi.
*7 Ecce dies veniunt , dicit Dominus : &
scminabo domum Israel & domum Juda se-
mine hominum , & semine jumentorum.
- t8 Et sicut vigilavi super eos ut evellerem ,
& demolirer , & diffiparem , & disperderem,
& affligerem : sic vigilabo super eos ut aedi-
ficem , & plantem , ait Dominus.
X9 In diebus ilhs non dicent ultra : * Patres
it .. comederunt uvam acerbam , & dcntes rilio-
rum obstupuerunt.
30 Scd unusquisque in iniquitate sua mo-
rietur : omnis homo , qui comederit uvam
acerbam , obstupesccnt dentes ejus.
*Hehr. 3 1 * Ecce dies venient , dicit Dominus : &
t. s. feriam domui Israel & domui Juda sdus
novum :
31 Non secundum pactum , quod pepigi
cum patribus eorum in die , qui apprehcndi
manum eorum , ut educerem eos de Terra
gypti : pactum , quod irritum lecerunt ,
& ego dominatus sum eorum , dicit Do
minus.
33 Sed hoc erit pactum , quod feriam cum
* lltbr. domo Israel : poll dies illos dicit Dominus : *
10. 1. Dabo legem meam in vifceribus eorum , &
in corde eorum scribam earn : & ero eis in
Deum , & ipsi erunt mihi in populum.
. - 34 Et non docebit ultra vir proximum fuum,
& vir fratrcm fuum , dicens : Cognosce Do-
minum:omnes enim cognoscent me a minimo
eorum usque ad maximum , ait Dominus : *
10.4J. quia propitiabor iniquitati eorum , & peccati
eorum non memorabor ampliiis.
3 5 Hate dicit Dominus , qui dat solem in
lumine diei , ordinem lunac & llellarum in lu-
mine noctis : qui turbat mare , & sonant fluc-
tus ejus , Dominus exercituum nomen illi.
16 Si defecerinr leges ill* coram me , dicit
Dominus : tune & semen Israel deficiet , Ut
non fit gens coram me cunctis diebus.
37 Hacc dicit Dominus : Si mensurari po-
tuerint cli sursum , & investigari fundamen-
ta terra; deorsum : & ego abjiciam universunl
semen Israel propter omnia , qu fecerunt,
dicit Dominus. ...
$8 Ecce dies veniunt , dicit Dominus : it
aedificabitur civicas Domino a turre Hananccl
usque ad portam anguli.
3? Et exibit ultra norma mensur in cons-
pectu ejus super collem Gareb : & circuital
Goatha ,
40 Et omnem vallem cadaverum , & cine-
ris , N: universem regionem mortis , usque ad
torrentem Cedron , x usque ad angulum por
ts? equorum Orientals , Sanctum Domini :
non evelletur , & non destruetur ultra in per-
C A P U T XXXII.
Obstitnte Ntbucbodcmisor Je'Bsilem , Jeremur ia ttrit str
eet's p*fi:ut agrum m .Anitb ih jufft Dmim emit .1 jut ft-
irucic , )<bei'juc fervari librwn empdtnis : risen (ram lie
mint bmefici Ijraelitis frtfiiia : Dm.inns Aicit ft traditu-
rum civitattm cum popitio reg' Btbtlomi fn-fttr tlUrvm iie-
Itiatriam , j'ti fojte* revacaturum ipfes in Jerusalem , ac prr.
cuffurum cum eis novur fxdus, vtfibi tx into corde ferviim.
i \ ZErbum, quod factum est ad Jeremiam
V a Domino, in anno decimo Sedecise re-
gis Juda : iple elt annus decimus octavus Na-
buchodonosor.
x Tune exercitus regis Babylonis obsidebat
Jerusalem : & Jeremias propheta erat clauses
in atrio carceris, qui erat in domo regis Juda.
3 Clauserat enim eum Sedecias rex Juda,di-
cens : Quare vaticinaris , dicens : Hie dick
Dominus : Ecce ego dabo civitatem istam in
manus legis Babylonis , & capiet cam ?
4 Et Sedecias rex Juda non effugiet de manu
Chaldaeorum : fed tradetur in manus regis Ba
bylonis : & loquetur os ejus cum ore illius ,
& oculi ejus oculos illius videbunt :
j Et in Babylonem ducet Sedeciam : & ibi
crit donee visitem eum , ait Dominus : si ait-
tem dimicaveritis adversilm Chaldaeos , nihil
profperum habebitis.
6 Et dixit Jeremias : Factum est verbum
Domini ad me , dicens :
7 Ecce Hanamcel filius Sellum patruelis tuus
veniet ad te , dicens : Erne tibi agrum meum,
qui elt in Anathoth : tibi enim competk ex
propinquitate , ut emas.
8 Et venit ad me Hanameel fiiius pat mi rr,ci
secundum verbum Domini ad velribulunj car-
ceris , & ait ad me : Poffide agrum meum ,
qui elt in Anathoth , in terra Benjamin : quia
tibi competit hzreditas , & tu propinquus es
ut possideas. Intellexi autem quod verbum
Domini esset.
9 Et emi agrum ab Hanameel filio patrui
mei, qui est in Anathoth : & appendi ei argen-
tum scptem stateres , & decem argenteos.
10 Et seripsi in libro, & signavi , be adhibui
testes : He appendi argentum in statera.
1 1 Et accepi librum polfessionis signatum ,
& IHpulationes , & rata , & signa forinsecus.
11 hit dedi librum posseffionis Baruch filio
Neri filii Maasix in oculis Hanameel patruelis
mei , in oculii tellium , qui scripti erant iu ti-
 PROPHETIA JER EMI, Cap.XXXII.
bro cmptionis , & in oculis omnium Judxo-
rum j qui sedebant in atrio tarceris.
ij Et prxcepi Baruch coram eis , dicens :
14 H.ec dicic Dominu, exeicituum Deus
Israel : Sume libros istos , librum emptionis
hunc signatum , & librum hunc , qui apertus
est , & pone illos in vase fictili , ut pernunere
poflint diebus mulcis.
ij Hxc enim dicit Dominus exercituum
Deus Israel : Adhuc poslidebuntur domus , 6c
agri , &c vinex in terra ista.
16 Et oravi ad Dominum , postquam tra-
didi librum posseisionis Barucn rilib Neri ,
dicens :
17 Heu , heu , heu , Domine Deus : ecce
tu fecisti ccelum & terram in fortitudine tua
magna , & in brachio tuo extento : non erit
tibi difficile omne verbum :
* ExoA 1 8 * Qui facis misericordiam in millibus ,
7> & reddis iniquitatem patrum in sinum filio-
rum eorum post eos : Fortiflime > magne , 6c
potens , Dominus exercituum nomen tibi.
19 Magnus consilio , & incomprehenfibilis
cogitatu : cujus oculi aperti sunt super om-
nes vias filiorum Adam , ut reddas umcuique
secundum via$ suas , & secundum fructum
adinventionum cjus.
io Qui posuisti signa & portenta in Terra
gypti usque ad diem hanc , & in Israel ,
& in hominibus , & secisti tibi nomen sicut
est dies hxc.
a 1 Et eduxisti populum tuum Israel de Ter
ra gypti , in signis , & in portends , & in
manu robusta , U in brachio extento , & in
terrore magno.
21 Et dedisti eis terram hanc , quam jurasti
Eatribus eorum , ut dares eis terram fluentem
icte & melle.
23 Et ingressi sunt, &c possederunt earn : &
non obedierunt voci tux , & in lege tua non
ambulaverunt : omnia qux mandasti eis ut
facerent , non fecerunt : & evenerunt eis om
nia mala hxc.
14 Ecce munitiones extract* sunt adversiim
civitatem ut capiatur : & urbs data est in ma
nas Chaldxorum , qui prxliantur adversus
earn a facie gladii , & famis , & pestilentix :
& quxcumque locutus es acciderunt , us tu
ipse cernis.
15 Et tu dicis mihi Domine Deus : Erne
agrum argento , & adhibe testes : cum urbs
data sit in manus Chaldxorum ?
16 Et fa6tum est verbum Domini ad Jere-
mi.im , dicens :
27 Ecce ego Dominus Deus universe carnis :
numquid mini difficile erir omne verbum ?
28 Propterea hxc dicit D minus : Ecce ego
tradam civitatem ittam in manus Chaldxo-
rum , & in manus regis Babylonis , & ca-
pient earn
19 Et venient Chaldaei prsliantes adversiim
607
urbem hanc, & succendent earn igni , & com-
burent earn , & domos , in quarum domati-
bus sacrificabant Baal , & libabant diis alie-
nis libamina ad iriitandum me.
30 Erant enimfilii Israel , & filii Juda ju-
giter facientes malum in oculis meis ab ado-
lescentia sua : silii Israel qui usque nunc exa-
cerbant me in opere manuum suarum , dicit
Dominus.
3 1 Quia in furore & in indignation emea facta
est mihi civitas hxc , a die qua xdisicaverunt
earn , usque ad diem istam , qua auseretur de
conspedu meo,
ji Propter malitiam filiorum Israel , & filio
rum Juda , quam fecerunt ad iracundiam me
provocantes , ipsi &c reges eorum , principes
eorum, & sacerdotes eorum , & prophetx eo
rum , viri Juda & habitatores Jerusalem.
33 Et verterunt ad me terga & non facies :
cum docerem eos diluculo , & erudirem , 8c
nollent audire ut acciperent dilciplinam.
34 * Et posuerunt idola sua in domo , in *4,jf,-
qua invocatum est nomen meum , ut polluc- 21.4.
rent earn.
3 5 Et xdisicaverunt excelsa Baal, qux sunt in
valle filii Ennom, ut initiarent filios luos & fi-
lias suas Moloch : quod non mandavi eis , nee
ascendit in cor meum ut facerent abominatio-
nem hanc, & in peccatum deducerent Judam.
3 Et nunc propter ista , hxc dicit Dominus
Deus Israel ad civitatem hanc , de qua vos
dicitis quod tradetur in manus regis Babylonis
in gladio , & in fame , & in peste :
37 tece ego congregabo eos de universis
terris , ad quas eject eos in furore meo , &
in ira mea , 6c in indignatione grandi : 6c re-
ducam eos ad locum ilium , 8c habitare eos
faciam considenter.
38 Et erunt mihi in populum , & ego ero
eis in Deum.
3<? Et dabo eis cor unum , & viam unam ,
ut timeant me universis diebus : & benc sit
eis , & filiis eorum post eos.
40 Et feriam eis pactum sempiternum , &.
non desinam eis benefacere: & timorem meum
dabo in corde eorum ut non recedant a me.
4 1 Et lxtabor super eis , cum bene eis scee-
ro : & plantabo eos in terra ista in veritate ,
in toto corde meo , & in tota anima mea.
41 Qiiia hxc dicit Dominus : Sicut adduxi
super populum islum omne malum hoc gran-
de , sic adducam super eos omne bonum ,
quod ego loquor ad eos.
43 Et poslidebuntur agri in terra ilia : de
qua vos dicitis qudd deserta sit , eo qu6d non
remanserit homo & jumentum , & data sit in
manus Chaldxorum.
44 Agri emenrur pecunid, & scribentur in li-
bro, ik imprimetur signum , & testis adhibebi-
tur : in terra Benjamin, .< incircuitu Jerusalem,
in civitatibus Juda, & in civitatibus montanis.
8 PROPHETIA JEREMA, Cap. .& XXXIV.
& in civitatibus campeftribus , & in civitati-
bus qua: ad Auftrum funt : quia convertam
capcivitatem eorum , ait Dominus.
CAPUT XXXIII.
Timu lit Dominus fe dinnffkrum peccata populi fui , &
taptiviialt tcuitmurn , multa bentficiis ubfequentiOus , ger.
minavit David germen juitit jaciens jufiiiUai tf judian!
in ierra - fi miimum ef Domini cum David & fe-
mine Jacob vehementer multiplicando.
i PT faftum eft verbum Domini ad Jere-
_s miam fecund, cum adhuc claufus eilet
in atrio carceris , dicens :
Hace dicic Dominus qui facturus eft , &
formaturus illud , & paraturus , Dominus no-
men ejus.
3 Clama ad me , & exaudiam te : & an-
nuntiabo tibi grandia , & firma quae nefcis.
4 Quia hace dicit Dominus Deus Ifral ad
domos urbis hujus , & ad domos regis Juda ,
quae deftruftae funt , & ad munitiones , & ad
gladium
f Venientium ut dimicent cum Chaldaeis ,
& impleant eas cadaveribus hominum , quos
percuffi in furore meo & in indignatione mea
abfeondens faciem meam civitate hac prop
ter omnem malitiam eorum.
Ecce ego obducam eis cicatricem & ni-
tatem , & curabo eos : & revelabo illis de-
precationem pacis & veritatis.
7 Et convertam converfionem Juda , & con
verfionem Jerufalem : & aedicafibo eos ficut i
principio.
8 Et emundabo illos ab omni iniquitate fu ,
in qua peccaverunt mihi : & propitius ero
cnctis iniquitatibus eorum , in quibus deli-
querunt mihi , & fpreverunt me.
9 Et erit mihi in nomen , & in gaudium , &
i laudem , & in exultationem cunctis genti-
bus terrae , qua; audierint omnia bona qua:
ego faturus fum eis : & pavebunt , 8c turba-
buntur in univerfis bonis , & in omni pace ,
quam ego faciam eis.
i H:ec dicit Dominus : Adhuc audietur in
loco ilio ( quern vos dicitis efle defertum , e
qud non fit homo jumentum : in civita-
bus Juda , & foris Jerufalem , qua defolata:
funt abfque homine , & abfque habitatore ,
& abfque pecore )
1 1 Vox gaudii & vox laetitiae , vox fponi
& vox fponfac , vox dicentium : Confitemini
Domino exercituum , quoniam bonus Domi
nus , quoniam in aeternum mifericordia ejus :
& portantium vota in domum Domini : redu-
cam enim converfionem terrae ficut princi
pio , dicit Dominus.
i dicit Dominus exercituum : Adhuc
erit in loco ifto deferto abfque homine,& abf
que jumento, & in cunitis civitatibus ejus, ha-
bitaculum paftorum accubantium gregum.
13 In civitatibus montuofis , k in civitati-'
bus campeftribus , & in civitatibus , quae ad
Aulkum funt : & in terra Benjamin, 8c in cir-
cuitu Jerufalem , Sc in civitatibus Juda adhuc
tranfibunt greges ad manum numerantis , ait
Dominus.
14 Ecce dies veniunt , dicit Dominus : &
fufcitabo verbum bonum , quod locutus fum
ad domum Ifral 8c ad domum Juda.
1 $ In diebus illis , & in tempore illo ger
minare faciam David germen juttitiae : & fa-
ciet judicium 8c juftitiam in terra.
16 In diebus illis falvabitur Juda , 8c Jeru
falem habitabit confidenter: 8c hoc eft nomen,
quod vocabunt eum , Dominus juftus nofter.
17 Quia haec dicit Dominus : Non interibit
de David vir , qui fedeat fuper thronum do-
ms Ifral.
18 Et de Sacerdotibus Sc de Levitis non
interibit vir facie mea , qui offerat holo-
cautomata , & incendat facnricium , 8c csedat
victimas omnibus diebus.
19 Et factum eft verbum Domini ad Jere-
miam , dicens :
10 Hace dicit Dominus : Si irritum poteft
fieri pactum meum cum die , & pactum
meum cum note , ut non fit dies Sc nox in
tempore fuo-:
ti Et pacium meum irritum efle poterit
cum David fervo meo , ut non fit ex eo filius
3ui regnet in throno ejus , Sc Levitae Sc Sacer-
otes miniftri mei.
; Sicuti enumerari non poflunt ftellae cli ,
8c metiri arena maris : fie multiplicabo fernen
David fervi mei , Sc Levitas miniitros meos.
1} Et factum eft verbum Domini ad Jere-
miam , dicens :
14 Numquid non vidifti quid populus hie
locutus fit , dicens : Duae cognationes , quas
elegerat Dominus , abjeitac.funt : ik populum
meum defpexerunt , e qud non fit ultra
gens coram eis ?
% : dicit Dominus : Si pactum meum
inter diem Sc noftem , Sc leges clo 8c terrae
non pofui :
Equidem Sc fernen Jacob Sc David fer
vi mei projiciam , ut non alfumam de femine
ejus principes feminis Abraham , Ifaac , 8c
Jacob : reducam enim converfionem eorum ,
Sc miferebor eis.
CAPUT XXXIV.
Pradicit Dominus e train urum regem Sedeciam in mams
regis Buljlonts , una cum /eruftten , quem igni fuccendet,
eh quod paBitm quod coram Domino pepigerant de dtmiiu*-
du his Uteris, quos ex Hebraisfili in jervitutem jubjecerant ,
non fervaverint.
i \7 Erbum quod factum eft ad Jeremiam
V Domino , quando Nabuchodonofor rex
BabylonisjSc omnis exercitus ejus,univerfaque
regna terra: , qua: erant fub poteftate mans
ejus , 8c omnes populi bellabant contra Jeru
falem , 8c contra omnes urbes ejus , dicens :
Hace dicit Dominus Deus Ifral : Vade ,
8c loquere ad Sedeciam regem Juda : 8c di
ces ad eum : Hace dicit Dominus : Ecce ego
tradam
 PROPHETIA J ER EM I , Cap. XXXIV. & XXXV. 609
tradam cvitatemhanc in mantis regis Babylo
nis , & succendet earn igni.
3 Et tu non eifugies dc mmnu ejus : fed com-
prehcnsione capiens , & in maim ejus trade-
ris : 6c oculi tui oculos regis Babylonis vide-
bunt i &c os ejus cum ore tuo loquetur , &
Babylonem nitroibis.
4 Attamen audi veibum Domini Sedecia
rex Juda : Hxc dicit Dominus ad te : Non
morieris in gladio ,
5 Sed in pace morieris , & secundum com-
bustiones patrum tuorum regum priorum qui
fuerunt ante te , sic comburent te : & vae ,
Domine, plangent te : quia verbum ego locu-
tus sum , dicit Dominus.
6 Et locutus est Jeremias Propheta ad Se-
deciam regem Juda universe verba haec in Je
rusalem.
7 Et exercitus regis Babylonis pugnabit
contra Jerusalem , & contra omnes civitates
Juda, qureliqua: erant contra Lachis, &
contra Azecha : hx enim supcrerant de civita-
tibus Juda , urbes munit.
8 Verbum , quod factum est ad Jeremiam
a Domino,poitquampercuflitrexSedecias f-
dus cum omni populo in Jerusalem,praedicans:
9 Ut dimitteret unusquisque servum sujim ,
& unusquisque ancillam suam , Hebrum &
Hebneam liberos : & nequaquam dominaren-
tur eis , id est in Jud.ro &c fratre suo.
io Audierunt ergo omnes principes & uni-
verlus populus, qui inierant pactum ut dimit
teret unulquisque servum suum , tk unusquis
que ancillam luam liberos, & ultra non domi-
narentur eis : audierunt igitur , & dimiserunt.
1 1 Et conversi sunt deinceps : & retraxerunt
servos & ancillas suas , quos dimiscrant libe
ros , & subjugaverunt in famulos & famulas.
l Et factum est verbum Domini ad Jere
miam a Domino , dicens :
ij Haec dicit Dominus Deus Israel : Ego
percuffi fcedus cum patribus vestris in die ,
qua eduxi eos de Terra gypti de domo scr-
vitutis j dicens :
* ExU. .'4 * Cum completi fuerint scptem anni ,
*i. j. dimittat unusquisque fratrem suum Hebraeum
Dim. 1 5 qui venditus elt ei , & scrviet tibi sex annis :
1 * & dimittes cum a te liberum : & non audie
runt patres vestri me , nee inclinaverunt au-
rem suam.
i j Et conversi estis vos hodie , & fecistis
quod rectum est in oculis meis , ut prdicare-
tis libertatem unusquisque ad amicum suum:&
inistis pactum in conspectu meo in domo , in
qua invocatum est nomen meum super earn.
16 Et reversi estis , & commaculastis no-
men meum : & reduxistis unusquisque ser
vum suum , &r unusquisque ancillam suam ,
quos dimiscratis ut essent liberi & Cux po-
testatis : & subjugastis eos ut sint vobis servi
& ancilk.
17 Propterea hc dicit Dominus : Vos non
audistisme, ut prardicaretis libertatem unus
quisque sratri suo , & unusquisque amico suoe
ecce ego praedico vobis libertatem , ait Do
minus , ad gladium, ad pestem, & ad famem;
& dabo vos in commotionem cunctis regnis
terra:.
18 Et dabo viros , qui prcvaricantur fcedus.
meum, & non obscrvaverunt verba feederis ,
quibus assenii sunt in conspectu meo , vitulum
quern conciderunt in duas partes , & * tran- *""
sierunt inter diviiiones ejus : ,5' '*
19 Principes Juda & principes Jerusalem
eunuchi tic lacerdotes, & omnis populus terrse,
qui tranlierunt inter divisiones vituli :
10 Et dabo eos in manus inimicorum suo-
rum,&: in manus quarrentium animam eorum:
& erit morticinum eorum in escam volatili-
bus coeli , &c bestns terra:.
ii Et Sedeciam regem juda , & principes
ejus dabo in manus inimicorum suorum , &
in manus qurentium animas eorum , &c in
manus exercituum regis Babylonis , qui reces-
serunt a vobis. :
it Ecce ego praxipio , dicit Dominus , &
reducam eos in civitatem hanc, &c prscliabun-
tur adversus earn , & capient earn , & incen-
dent igni : & civitates Juda dabo in solitudi-
nem , ed qudd non sit habitator.
C A P U T XXXV.
Extmplt tbeittHUj: Rich-tillarum , pracepsa patris sui licet
dura jtrvai,tiuw , txpojtulat Dominus dt ftrtinaci Jud .oruyt
inobidunca aJvtriui ipfius prxcipn : quapropler his prxuun-
UM Dqihihus mil* , illis auiem hona.
1 \J Erbum , quod factum est ad Jeremiam
V a Domino "in diebus Joanim filii Josia:
regis Juda , dicens :
i Vade ad domum Rechabitarum: & lo-
quere eis, & introduces eos in domum Domi
ni in unam exedram thesaurorum , & dabis
eis bibere vinum.
j Et assumpsi Jezoniam filium Jeremisc filii
Habsani , & fratres ejus, & omnes filios ejus,
& universam domum Rechabitarum :
4 Et introduxi eos in domum Domini ad
gazophytacium filiorum Hanan , filii Jegede-
liae hominis Dei , quod erat juxta gazopnyla-
cium principum , super thesaurum Maasia: ft-
lii Sellum , qui erat custos vestibuli.
5 Et posui coram siliis domus Rechabitarum
scyphos plenos vino , & calices : &c dixi ad
eos: Bibite vinum.
6 Qui responderunt : Non bibemus vinum t
quia Jonadab filius Rechab , pater no(ter,pra:-
cepit nobis , dicens : Non bibetis vinum \6st
& filii vestri usque in sempiternum :
7 Et domum non zdificabitis , & sementem
non seretis, & vineas non plantabitis , nee ha-
bebitis : fed in tabernaculis habitabitis cunctis
diebus vestris , ut vivatis diebus multis super
seciem terra: , in qua vos peregrinamini.
. . HHhJi ...
 6 PROPHETIA JEREMI JE > Cap. XXXV. & XXXVI.
t Obcdivimus ergo voci Jonadab filii Re-
chab , patris noftri, in omnibus , qua: praece-
pit nobis , ira ut non biberemus vmum cunc-
tis diebus noftris nos , & midieres noftne ,
filii , & filias noltrae :
9 Et non aedificaremus domos ad habitan-
dum : & vineam , & agrum , & fementem
jion habuimus :
io Sed habitavimus in tabernaculis, & obe
dientes fuimus juxta omnia, qua: pracepit
nobis Jonadab pater nolter.
1 i Cum autem afcendiflet Nabuchodonofor
Tex Babylonis ad terram noltram , diximus :
Venite , & ingrediamur Jerufalem facie
exercits Chalseorum,& facie exercits Sy
ria? : & manfimus in Jerufalem.
i Et fadtum eft verbum Domini ad Jere-
miam , dicens :
13 dicit Dominus exercituum, Deus If
ral : Vade, & die viris Juda , & habitatoribus.
Jerufalem : Numquid non recipietis difcipli-
nam ut obediatis verbis m eis, dicit Dominus ?
14 Privaluerunt fermones Jonadab filii Re-
cbab , quos pracepit filiis fuis ut non biberent
vbum : & non biberunt ufque ad diem hanc ,
quia obedierunt pracepto patris fuhego autem
locutus fum ad vos , de man confurgens &
loquero , & non obediftis mihi.
i f Milque ad vos omnes fervos meos pro-
phetas , confurgens diluculo , mittenfque &
Suftt dicens : * Convertimini unufquifque via
" & fua peffima, & bona facite ftudia veftra : &
' nolite lqui dos alenos , eque colatis eos :
& habitabitis in terra , quam dedi vobis &
patribus veftris : & non inclinaftis aurem vef-
tram , neque audiftis me.
i6 Firmaverunt igitur filii Jonadab filii Re-
chab pneeptum patris fui , quod praceperat
eis : populus autem ifte non obedivit mihi.
17 Idcirc harc dicit Dominus exercituum ,
Deus Ifral : Ecce ego adducam fuper Juda ,
& fuper omnes habitatores Jerufalem uni-
verfam affliftionem , quam locutus fum ad-
versm illos , e qud locutus fum ad illos ,
& non audierunt : vocavj illos , & non ref-
ponderunt mihi.
i8Domuiautem Rechabitarum dixit Jere
mas : Haec dicit Dominus exercituum Deus
JfrahProeo qud obediftis pracepto Jonadab
patris veltri,& euftodiftis omnia mandata ejus,
& feciftis univerfa , quae pracepit vobis :
19 Proptere haec dicit Dominus exercituum
Deus Ifral : Non deficiet vir de ftirpe Jona
dab filii Rechab, ftans in confpe&u meo cunc-
tis diebus.
CAPUT XXXVI.
7"fu Domini raittit Jtrenu inclifus carcere per -
brum timmimenum , leget coram omni populo ut rt-
fifeutt , porri i ex Jo*Xjm ipfum igr.i ton'umit , julim Jere-
mi*m & compril/endi , qui abfconiiti ermt : Jeremies
entern y<fl:t Doman ubei Barucb alium tribtre , & Jgei^m
fsfcaia ejf u.nj, cum Jtrufdm fr**M /iritadu.
i Tfa&um eft in anno quarto Joasiirt
JC filii Jofiae regis Juda : facium eil
verbum hoc ad Jeremiam Domino , di
cens :
i Tolle volumen Iibri , & feribes in eo om
nia verba , quae locutus fum tibi adversm If
ral & Judam , & adversm omnes gentes :
die , qu locutus fum ad te ex diebus Jofia:
ufque ad diem hanc :
3 Si forte audiente domo Juda univerfa
mala , qui ego cogito facer eis , revertatur
unufquifque a via fua pefiima : & propitius
ero iniquitati , & peccato eorum.
4 Vocavit ergo Jeremas Baruch filium Ne-
riac : & ftripfit Baruch ex ore Jerema: omnei
fermones Domini , quos locutus eft ad eum
in volumine libri :
5 Et pracepit Jeremas Baruch , dicens :
Ego claufus fum nec valeo ingredi domura
Domini.
6 Ingredere ergo tu , & lege de volumine
in quo fcripfifti ex ore meo verba Domini ,
audiente populo in domo Domini in die je-
junii : infuper &c audiente univerfo Juda , qui
veniunt de civitatibus fuis , lege eis :
7 Si forte cadat oratio eorum in confpeftu
Domini , & revertatur unufquifque via fua
peifima : quoniam magnus furor & indignatio
eft , quam locutus eft Dominus adversas po-
pulum hunc.
8 Et fecit Baruch filius Neriac juxta omnia t
quae praceperat ei Jeremas Propheta , legens
ex volumine fermones Domini in domo Do
mini.
9 Fadum eft autem in anno quinto Joakjm
filii Jofiae regis Juda , in menfe nono : pradi-
caverunt jejunium in confpectu Domini om
ni populo in Jerufalem , & univerfa; multi-
tudini , qua? conrluxerat de civitatibus Juda
in Jerufalem.
i o Legitque Baruch ex volumine fermones
Jerema: in domo Domini in gazophylacio
Gamariac filii Saphan lcribae , in veilibulo fu-
periori , in introitu portt nova: domus Do
mini audiente omni populo.
1 1 Cmque audfet Micha:as filius Gamaria:
filii Saphan omnes fermones Domini ex
libro :
i Defcendit in domum regis ad gazophy-
lacium fcriba: : & ecce ibi omnes principes
fedebant : Elifama fcriba , & Dalaias films
Semeia: , & Elnathan filius Achobor , & Ga-
marias filius Saphan , & Sedecias filius Hana-
niae , & univern principes.
i j Etnuntiavit eis Michaeas omnia verba,
quae audivit legente Baruch ex volumine in
auribus populi.
14 Miferunt itaque omnes principes ad Ba
ruch , Judi filium Nathaniae filii Selemia: , fi
lii Chufi , dicentes : Volumen , ex quo legifti
audience populo , fume in manu tua Sc veni.
 . PROPHETIA. JEREMI, Ca*. XXXVI. & XXXVII. <jrl
Tulit ergo Baruch filius Neri volumen in ma- super folium David : & cadaver ejus projicie-
nu sua , & venit ad eos. tur ad stum per diem, & ad geluper noctem.
i f Et dixerunt ad eum : Sede , & lege haec 3 1 Et visitabo contra eum , & contra scmeri
in auribus noitris. Et legit Baruch in auribus ejus , & contra scrvos ejus iniquitates suas, &
eorum. adducam super eos & super habitatores Jeru
16 Igitur cim audisient omnia verba, obstu- salem , & super viros Juda omne malum ,
puerunt unusquisque ad proximum fuum , & quod locutus sum ad eos , & non audierunt.
dixerunt ad Baruch : Nuntiare debemus regi 31 Jeremias autem tulit volumen aliud , &
omnes scrmones istos. dedit illud Baruch filio Neri scrib:qui scrip-
17 Et interrogaverunt eum , dicentes : In- sit in eo ex ore Jeremiat omnes sermones fi-
dica nobis quomod6 scripsisti omnes sermones bri , quern combusterat JoaKim rex Juda ignj:
iltos ex ore cjus. & insuper additi sunt sermones mult6 plures ,"
1 8 Dixit autem eis Baruch : Ex ore fuo lo- quam antea fuerant.
quebatur quasi legens ad me omnes sermones CAP UT XXXVII.
iitos,& ego scribebam in volumine atramento. S eiieuai Jeihcnia fuccendexs petit pro fe mire Jereiiiam :
19 Et dixerunt principes ad Baruch : Vade , Jui retUti a Chatdais Jerusalem p,opter adventnn txordtib
& abscondere tu & Jeremias , & nemo sciat fbaraonis , propheiat Chaldaoi reiituroi , a- Jerusalem exus-
turn . ip/e quoque Jeremias urbem tgrediens , ettfus in caret-
ubi sins. rent dttiudilur : untie a Sedecia tductus ,fervatur i* vtsti.
10 Et ingresli sunt ad regem in atrium : bulo c*rctris,ajpH<iti iffi in dies Una. panit
Jjorro volumen commendaverunt in gazophy- i C1 T regnavit rex Sedecias filius Josi pro
acio Elisamae scribx : & nuntiaverunt audiente \_j Jechonia filio Joaxim : quern conltituit
xege omnes sermones. regem Nabuchodonoior rex Babylonis in ter
* 1 Misicque rex Judi ut sumeret volumen : ra Juda :
quitollens illud de gazophylacio Elisamae scri- i Et non obedivit ipsc, & servi ejus , & po-
bx, legit audiente rege , a universis principi- pulus terr verbis Domini , qu locutus est
bus qui stabant circa regem. in manu Jeremi prophet.
i Rex autem sedebat in domo hyemali in 3 Et misit rex Sedecias Juchal filium Sele-
mensenono : & posita eratarula coram eo ple miar, & Sophoniam filium Maasiar sacerdotem
na prunis. ad Jeremiam prophetam , dicens : Ora pro
1} Cumque legisset Judi tres pagellas vel nobis Dominum Deum nostrum.
quatuor , scidit illud scapello scrib , & pro- 4 Jeremias autem libere ambulabat in me,
jecit in ignem , qui erat super arulam , donee dio populi : non enim miscrant eum in custo-
consumeretur omne volumen igni > qui erat in diam carceris. Igitur exercitus Pharaonis egres
arula. ses ell de gypto : & audiemes Chaldi, qui
14 Et non timuerunt neque sciderunt vesti- obsidebant Jerusalem , hujuscemodi nuntium,
menta sua rex, & omnes servi ejus , qui audie- receslerunt ab Jerusalem.
runt universos sermones iltos. $ Et factum est verbum Domini ad Jere
1 5 Verumtamen Elnathan , & Dalaias , & miam prophetam , dicens :
Gamarias contradixerunt regi ne combureret tfHcdicit Dominus Deus Israel : Sic di-
librum : & non audivit eos. cetis regi Juda , qui misit yos ad me interro*
16 Et praecepit rex Jeremiel silio Amelech , gandum : Ecce exercitus Pharaonis, qui egres-
& Sarai rilio tzriel , ik Selemi filio Abdeel sus est vobis in auxilium , revertetur in terram
ut comprehenderent Baruch scribam , & Je- suam in gyptum , .
remiam prophetam : abscondit autem eos 7 Et redient Chaldaei , & bellabunt contra
Dominus. civicatem hanc : & capienteam,& succendent
X7 Et factum est verbum Domini ad Jere- earn igni.
miam prophetam , poltquam combusterat rex 8 Hc dicit Dominus : Nolite decipere ant-
volumen & sermones , quos scripserat Baruch mas vestras, dicentes : Euntes abibunt , &r re-*
ex ore Jeremi , dicens : cedent a nobis Chaldi , quia non abibunt.
1 8 Rursum tolle volumen aliud : & scribe 9 Sed & si percusseritis omnem exerciturrt
in eo omnes sermones priores , qui erant in Chaldaeorum , qui pracliantur adversum vos ,.
primo volumine , quod combuflit Joaicim rex & derelicti fuennt ex eis aliqui vulnerati : sin-
Juda. guli de tentorio fuo consurgent , & incendent
19 Et ad Joaxim regem Juda dices : Hc di civitatem hanc igni.
ck Dominus : Tu combussisti volumen illud , 10 Ergo ciim recessisset exercitus Chalda?oriT
dicens:Cmare scripsisti in eo annunmns:Festi- ab Jerusalem propter exetcitum Pharaonis >
nus veniet rex Babylonis , & valtabit terram 1 1 Egrestiis eft Jeremias de Jerusalem uc
hanc , & cessare faciet ex ilia hominem , & iret in Terram Benjamin, & divideret ibi pos-
jumentum ? seflionem in conspectu civium.
30 Propterea hocedicit Dominus contra Joa n Cumque pervenisiet ad portam Benja-,
xim regem Juda : Non erit ex eo qui ledcat min j erat ibi custos portat per vices , nomine
H EJ h h \\
 6ti PROPHETIA JEREMA, Cap. XXXVI. & XXXVIII. *
Jerias , lius Selemix filii Hananix , & appre-
hendit Jeremiam prophetam , dicens : Ad
Chaldxos profugis.
1 3 Et refpondit Jeremas : Falfum eft , non
fugio ad Chaldxos. Et non audivit eum : fed
comprehendit Jerias Jeremiam , & adduxit
cum ad principes.
14 Quam ob rem rati principes contra Je
remiam , cxfum eum miierunt in carcerem ,
qui erat in domo Jonathan fcribx ; ipfe enim
:prxpoiitus erat fuper carcerem.
15 Itaque ingreilus eft Jeremas in domum
laci & in ergaftulum : &c ledit ibi Jeremas
diebus multis.
16 Mittens autem Se.lecias rex tulit eum :
& interrogavit eum in domo fua ablcondit ,
& dixit : Putafne elt fermo Domino ? Et
dixit Jeremas : Eft : Et ait : In manus regis
Babylonis tradris.
j 7 Et dixit Jeremias ad regem Sedeciam :
Quid peccavi tibi , & iervis tuis , & populo
tuo , quia mififti me in domum carceris ?
18 Ubifunt prophetae veltri,qui prophetabant
vobis, & dicebant : Non veniec rex Babylonis
fuper vos , & fuper terram banc ?
19 Nunc ergo audi obfecro domine mi rex :
Vleat deprecatio mea in confpeftu tuo : &c
ne me remittas in domum Jonathan fcribx ,
ne moriar ibi.
Prxcepit ergo rex Sedecias ut traderetur
Jeremias in veltibulo carceris : & daretur ei
torta pais quotidi,excepto pulmento,donec
confumerentur omnes panes de civitate : &
manlit Jeremias in veltibulo carceris.
CAPUT XXXVIII.
Jtrtmias friiKifibui rege iradims wiltuur a lacum luto
tm arfe juffit regit fer jtbdvntUib eduUut in vejiibuUm
carceris , juaJvi regt ut egrediatur ad Chalados , alioqui ec
ipfi eos cflugici 1 & civitul ab eis igna /lucendetur ; jubet
aiuoaut rex Jerema ut hoc colloquium fervet fecrttum.
1 Udivit autem Saphatias filus Mathan ,
/\ & Gedelias filus Phaffur , & Juchai fi-
lius Selemix , & Phaflur filius Melchix , fer-
mones , quos Jeremias loquebatur ad omnem
populum , dicens :
Hace dicit Dominus : Quicumque man-
ferit in civitate hac , morietur gladio , & fa
me , & perte : qui autem profugerit ad Chal
dxos,vivet, & erit anima ejus fofpes & vivens.
3 Hxc dicit Dominus : Tradendo tradetur
civitas haec in manu cxercits regis Babylonis,
& capiet earn.
4 Et dixerunt principes reg : Rogamus ut
occidatur homo ilte : de indultria enim dilfol-
vit manus virorum bellantium , qui remanfe-
runt in civitate hac , S manus univerfi popu-
lijloquens ad eos juxta verba hxc-.fiquidem ho
mo ifte non quxrit pace populo huic,fed mal.
5 Et dixit rex Sedecias : Ecce ipfe in mani-
bus veftris elt : nee enim fas eft regem vobis
quidquam negare.
. f Tulerunt ergo Jeremiam , & projecerunc
eum in lacum Melchix filii Amelech , qui
erat in veltibulo carceris : & fubmiferunt Jere
miam funibus in lacum, in quo non erat aqua,
fed lutum : defcendit itaque Jeremias in
coenum.
7 Audivit autem Abdemelech ^thiops vir
eunuchus , qui erat in domo regis , quad mi-
fiflent Jeremiam in lacum : porro rex fedebat
in porta benjamin
8 Et egrelfus elt Abdemelech de domo regis,
& locutus elt ad regem , dicens :
9 Domine mi rex , malerecerunt viri ifti
omnia quxcumque perpetrarunt contra Jere
miam prophetam, mittentes eum in lacum ut
moriatur ibi lame , non funt enim panes ultra
in civitate.
10 Prxcepit itaque rex Abdemelech -thiopi,
dicens : 1 olle tecum hinc triginta viros , tx
leva Jeremiam prophetam de lacu antequam
moriatur.
1 1 Allumptis ergo Abdemelech fecum viris,
ingreflus elt domum regis , qux erat fub cel-
lario : & tulit inde veteres pannos & antiqua,
qux computruerant , & lubmilit ea ad Jere
miam in lacum per funculos.
ii Dixitque Abdemelech Athiops ad Jere
miam : Pone veteres pannos , & hxc fcilfa
& ptrida fub cubito manuum tuarum, & fu
per funes : fecit ergo Jeremias fie :
13 Et extraxerunt Jeremiam funibus , &
eduxerunt eum de lacu : manfit autem Jere
mias in vettibulo carceris.
14 Et mifit rex Sedecias , & tulit ad fe Jere
miam Prophetam ad oi'tium tertium , quod
erat in domo Domini : & dixit rex ad Jere
miam : Interrogo ego te fermonem , ne abf-
condas me aliquid.
1$ Dixit autem Jeremias ad Sedeciam : Si
annuntiavero tibi,numquid non interficies me?
& fi conlilium dedero tibi , non me audies.
1 6 Juravit ergo rex Sedecias Jeremix clam ,
dicens : Vivit Dominus , qui fecit nobis ani-
mam hanc , fi occidero te , & fi tradidero te
in manus virorum iftorum , qui quorum ajii-
mam tuam.
1 7 Et dixit Jeremias ad Sedeciam : Hxc di
cit Dominus exercituum, Deus fra'l : Si pro-
fectus exieris ad principes regis Babylonis, vi-
vet anima tua , & civitas hxc non fuccendetut
igni : & falvus eris tu , &' domus tua.
1 8 Si autem non exieris ad principes regis
Babylonis , tradetur civitas hxc in manus
Chaldarorum , & fuccendent earn igni : & tu
non eftugies de manu eorum.
19 Et dixit rex Sedecias ad Jeremiam: Solli-
citus fum propter Judxos , qui transfugerunt
ad Chaldxos:ne forte tradar in manus eorum,
& illudant mihi.
. Refpondit autem feremias : Non te
tradent. Audi qusfo vocem Domini , quam
ego loquoi ad te } 8c bene tibi erit , & vim
 PROPHETIA JEREMI, Cap. XXIX. & XL ^'3
anima tua. Reblatha , in oculis ejus : &c omnes nobiles
1 1 Qudd si nolueris egredi : iste est sermo , Juda occidit rex Babylonis.
quern ostendit milii Dom ..us 7 Ocuios quoque Sedeciar eruit : & vinxit
n hcce omnes mulieres , qu remanserunc eum compedibus ut duceretur in Babylonem.
in domo regis Juda , educentur ad principes 8 Domum quoque regis , & domum vulg'i
regis Babylonis : & ipsae dicent : Seduxerunt succenderunt Chaldii igni , & murum Jerusa
te , & praevaluerunt adversum te viri pacirici lem subverterunt.
tui, demerserunt in cno , & in lubrico pedes 9 Et reliquias populi , qui remanserant in
tuos , & recesserunt a te. civitate, Sc persugas, qui tranfugerant ad
3 Et omnes uxores tuae , & filii tui educen eum , ik luperfluos vulgi , qui remanserant ,
tur ad Chaldxos : & non effugies manus co- tranltulit Nabuzardan magistermilitum in Ba
rum, led in manu regis Babylonis capieris : & bylonem.
civitatem hanc comburet igni. io Et de plebepauperum , qui nihil penitus
14 Dixit ergo Sedecias ad Jeremiam : Nul- habebant , dimisit Nabuzardan magiiter mili-
lus sciat verba haec , & non morieris. tumin lerra Juda ; & dedit eis vineas , &
i$ Si autem audierinc principes quia locu- cilternas in die ilia.
tus sum tecum , & venerint ad te , & dixerint 1 1 Pracceperat autem Nabuchodonosor rex
tibi : Indica nobis quid locutus sis cum rege , Babylonis de Jeremia Nabuzardan magistrb
ne celes nos , & non te interficiemus : & quid militum , dicens :
locutus est tecum rex : . n Tolle ilium, & pone super eum ocuios
z6 Dices ad eos : Prostravi ego preces meas tuos , nihilque ei mali facias : fed , ut volue-
coram rege , ne me reduci juberet in domum rit, sic facias ei.
Jonathan , & ibi morerer. 13 Misit ergo Nabuzardan princeps militi,
17 Venerunt ergo omnes principes ad Jere & Nabusezban , & Rabsares , & Neregel , &
miam , & interrogaverunt eum : & locutus Sereser , & Rebmag , & omnes optimates re
est eis juxta omnia yerba , qu pracceperat ei gis Babylonis ,
rex , & cessaverunt ab eo : nihil enim ruerat 1 4 Milerunt, & tulerunt Jeremiam de vesti
auditum. bulo carceris , & tradiderunt eum Godoliac
18 Mansit vero Jeremias in vestibulo carce- filio Ahicam filii Saphan ut intraret in do
ris usque ad diem , quo capta ell Jerusalem: mum , & habitaret in populo.
& factum est ut caperetur Jerusalem. 1 ' Ad Jeremiam autem factus fuerat ser
C A P U T XXXIX. mo Domini cum clausus esset in vestibulo car
Jerusalem a ret Bab)lonis cast* , rex SedecUi sugicni ceris , dicens :
ciphur unt cum fiincifibus ; ci.j.') fin in ctmffeQu ijfiui
truciduntur cum nubilibut if/rqne txocuUtur , ac vioiiui
16 Vade , & die Abdemelech thiopi , di
in Bibjlonem duiitus : fub'verJ o autem muro Jerusalem , r? cens : Haec dicit Dominus exercituum , Deus
ftli.io , ultisque demibus ig>.c jucimfii , fort vul^i transfer- Israel : Ecce ego inducam sermones meos su
IMT in Balylenem , fr fart leroj'lrmis relinqmtur ; Jeremias per civitatem hanc in malum , & non' in bo-
verb de cat ecus vet ibulo liber tducitur- num : & erunt in conspectu tuo in die ilia.
a. Rtf Nno nono Sedeciat regis Juda , mense 17 Et liberabo te in die ilia, ait Dominus:&
25- l.
Xmfrt.
"AS ,.decimo , venit Nabuchodonosor rex non traderis in manus viroru, quos tu formidas?
Babylonis , & omnis exercitus ejus ad Jerusa 18 Sed eruens liberabo te , & gladio non
5*. 4. lem , & oblidebant earn. cades : fed erit tibi anima ma in salutem, quia
i Undecimo autem anno Sedeciat , mense in me habuilli fiduciam , ait Dominus.
quarto , quinta mciais aperta est civitas.
j t ingreiS sunt omnes principes regis Ba C A P U T XL.
Jtrmiit fermittHur tibete habitat u':tt unique voluerir j
bylonis, & sederunt in porta media . Neregel, qui .,.[ turn litjjitrji s /:!. is ucnn ad bodotiam ptfttXun re-
Sereser , Semegarnabu, Sarsachim , Rabsaies , liqutis Judaorum ; qui OodUias audirt n'Juit J'.Litji . 010-
Neregel , Sereser , Rebmag , & omnes reli- I'tmtm iffur de Im'hel mtentan-e ei mortem.
qui principes regis Babylonis. 1 ^Ermo , qui factus est ad Jeremiam a Do-
4 Cumque vidiiset eos Sedecias rex Juda, & ^mino , postqu^m dimiffus est a Nabuzar
omnes viri bellatores , fugerunt : cs. egressi dan magistro milkiar de Rama , quando tulit
sunt nocte de civitate i>e>. . iam horti regis, & eum vinctum catenis in medio omnium , qui
per portam , qua; era' nter duos muros , & lr.igrabant de leruialem & Juda, & duceban-
egreffi sunt ad .iam deserti. tur in Babylonem.
% Persecutus est autem eos exercitus Chal- 1 Tollens ergo princeps militix Jeremiam , ,
daeorum ; <k comprehend :runt Sedeciam in dixit ad eum : Dominus Deus tuus locutus est
campo solitudinis Jericho;;. -nae , 8c captum malum hoc super locum ilium ,
adduxerunt \<i Nabuchodonosor regem Baby 3 Et adduxit : & fecit Dominus sicut locu
lonis in Re'jiarha , aux est in Terra F.math : tus est, qua peccallis Domino, &. non audistis
& locutus est ad eum judicia. vocem ejus , & factus est vobis sermo hie.
6 Et occidit rex Babylonis silios Sedcci in 4 Nunc ergo ecce solvi te hodie de cate-
HHhh iij
 4 PROPHET!A JEREMLE, Cap. XL. & XLI.
nis, qua: funt in manibus tuis : fi placee tibi ut fciente , ne interficiat animam tuam , & diffi-
venias mecum in Babylonem, veni :& ponam pentur omnes Judaei , qui congregati funt ad
oculos meos fuper te : fi autem difplicet tibi te &c peribunt reliquiae Juda.
venire mecum in Babylonem , refide : ecce 16 Et ait Godolias filius Ahicam ad Joha
omnis terra in confpe&u tuo ell : quod ele- nan filium Caree : Noli facer verbum hoc :
geris , & quo placuerit tibi ut vadas , illuc falfum enim tu loqueris de Ifmahel.
perge , CAPUT XLI.
4 Et mecum noli venire : fed habita apud Ifmahel dio occidit Godoliam pnftaum , um Judas -
Godoliam filium Ahicam filii Saphan , quem ChiiUis qui eum 10 erant i \la(pbath aliofque oogmu
prapouit rex Babylonis civitatibus Juda : ha ac 1: trimen , pepercit decern qui fe ibc\aurt,i h 'tere dicebiti :
bita ergo cum eo in medio populi : vel quo- 00tandem veritui Johaaan fr principes bchtorum fugit ciM
viril , liitrato pop: lo <utm lejurat cattivum : omnes au*
cumque placuerit tibi ut vadas , vade. Ddit um qui reliqui funt , atuunt fugtet ^ypium a fuit
quoque ei magifter militias cibaria , & mu- Chaidaorum.
nufcula , & dimifit eum. i 7 factum eft in menfe feptimo , venit
6 Venit autem Jeremas ad Godoliam fiiium JC/ Ifmahel filius Nathaniae , filii Elifama
Ahicam in Mafphath , & habitavit cum eo in de femine regali, & optimates regis, & decern
medio populi , qui reliclus fuerat in terra. viri cum eo > ad Godoliam filium Ahiam in
7 Cumque audiifent omnes principes exer- Malphath : & comederunt ibi panes fimul in
cits , qui difperfi fuerant per regiones, ipfi & Mdlphath.
focii eorum , qud praefeciifet rex Babylonis i Surrexit autem Ifmahel filius Nathania; ,
Godoliam filium Ahicam terrae, & qud com- & decern viri , qui cum eo erant , & percuife-
mendaflet ei viros , & mulieres , & prvulos ,. runt Godoliam filium Ahicam filii Saphan gla-
& de pauperibus terrae , qui non fuerant tranf- dio , & interfecerunt eum , quem praefecerat
lati in Babylonem. rex Babylonis terrae.
8 Venerunt ad Godoliam in Mafphath , & 3 Omnes quoque Judaeos , qui erant cum
Ifmahel filius Nathaniae , & Johanan , & Jo Godolia in Mafphathj&Chaldaeos, qui reperti
nathan filii Caree , &c Sareas filius Thanehu- funt ibi , 8c viros bellatores percuUit Ifmahel.
meth , & filii Ophi , qui erant de Netopha- 4 Secundo autem die poitquam occiderat
thi , c Jezonias hlius Maachathi , ipfi & viri Godoliam , nullo adhuc fciente ,
eorum. s Venerunt viri de Sichern , He de Silo, & de
*4 R<f. 9 * Et juravit eis Godolias filius Ahicam Samaria ocSoginta viri rafi barb , feiffis
5. 4. filii Saphan , &c comitibus eorum , dicens : veftibus , & fquallentes : &c muera , & thus
Nolite timere fervire Chaldaris , habtate in habebant in manu , ut ofterrent in domo Do
terra , & fervite regi Babylonis , & bene erit mini.
vobis. 6 Egreflus ergo Ifmahel filius Nathania; in
i Ecce ego habito in Mafphath ut refpon- oecurrium eorum de Mafphath , incedens &
deim prxcepto Chaldaeorum , qui mittuntur plorans ibat : cum autem oecurriifet eis , dixit
ad nos : vos autem colligite vindemiam , tic ad eos : Venite ad Godoliam filium Ahicam.
meflem, & oleum , & condite in vafis veltris, 7 Qui cum venifent ad medium civitatis ,
& manete in urbibus veltris , quas tenetis. interfecit eos Ifmahel filius Nathanix circa
1 1 Sed & omnes Judaei , qui erant in Moab, medium laci , ipfe &c viri , qui erant cum eo.
& in n'liis Ammon , & in Idumsea , & in uni- 8 Decern autem viri reperti funt inter eos ,
verfis regionibus, audito quod dediiTet rex Ba- . qui dixerunt ad Ifmahel : Noli oeeidere nos ;
bilonis reliquias in Judaea , & qud praepo- quia habemus thefauros in agro , frumenti ,
fuiflet fuper eos Godoliam filium Ahicam rilii & hordei , & olei , & mellis. Et ceiuvit : &
Saphan : non interfecit eos cum fratribus fuis.
1 1 Reverfi funt , inquam , omnes Judaei de 9 Lacus autem , in quem projeeerat Ifma
univerfis locis , ad quae profugerant , &c vene hel omnia cadavera virorum , quos percullit
runt in Terram Juda ad Godoliam in Maf propter Godoliam , ipfe eil , quem fecit rex
phath : & collegerunt vinum , &c meilem Afa propter Baafa regem Ifral : ipfum reple-
multam nimis. vit Ifmaliel filius Nathania: occifis.
i$ Johanan autem filius Caree , & omnes 10 Et captivas duxit Ifmahel omnes reli
principes exercits , qui difperfi fuerant in re quias populi , qui erant in Mafphath : filias
gionibus, venerunt ad Godoliam in Mafphath. regis, & univerlum populum , qui remanferat
14 Et dixerunt ei : Scito qud Baalis rex fi- in Mafphath : quos commendaverat Nabuzar-
liorum Ammon mifit lfmahe! filium Natha dan princeps militiaeGodoliae filio Ahicam . Et
nia; percutere animam tuam. Et non credidit cepit eos llmahel filius Nathania: , & abiit ut
eis Godolias filius Ah:cam. tranfiret ad filios Ammon.
5 'ohanan autem filius Caree dixit ad Go 1 1 Audivit autem Johanan filius Caree ,
doliam feodum in Mafphath , loquens : Ibu , & omnes principes bellatorum , qui erant
& percut;am Ifmahel lilmm Nathania: Bullo cum eo , omr.e malum , quod fecerat Ifmahel
 PROPHETIA JERE MI, Cap.XLI. &XL1I. (J 15
filiis Nathani.
n t assumptis universis viris , profecti
sunt ut bellarent adversum Ismahel filium
Nathani , & invenerunt eum ad aquas mul-
tas , qu funt in Gabaon.
13 Cumque vidisset omnis populus, quj erat
cum Ismahel , Johanam filium Caree , & uni
verses principes bellatorum , qui erant cum
eo , ltati sunt.
14 Et reversus est omnis populus , quem ce-
perat Ismahel , in Mafphath : l-everfufque abiit
ad Johanan filium Caree.
ij Il'mahel autem filius Nathaniae fugit
cum octo viris a facie Johanan , & abiit ad
filios Ammon.
1 6 Tulit ergo Johanan filius Caree , & om-
nes principes bellatorum , qui erant cum eo >
universes reliquias vulgi , quas reduxerat ab
Ismahel filio Nathani deMaiphath polrquam
perculfit Godoliam filium Ahicam : fortes vi-
ros ad prlium , & mulieres , &c pueros , &
eunuchos , quos reduxerat de Gabaon :
17 Et abierunt , & federunt peregrinantes
in Chamaam , qu est juxta Bethlehem , ut
pergerent , & introirent gyptum
1 8 A facie Chaldorum : timebant enim
eos , quia percuslerat Ismahel filius Nathaniae
Godoliam rilium Ahicam , quem prposuerat
lex Babylonis in Terra Juda.
C A P U T X L 1 1.
Mijsus Jerimias ad uranium ac cou/ilendum Do'iiinum pro
rtli'juiis Judtcrum , refpondet ipjoi jori jalvoi ft in JudtA
mmant ; ft autem in tsiyptuv> fugitnt , dicit tot MM
gladio , fame , &ptfte merituros.
i CT acceslerunt omnes principes bellato-
X_/ rum , & Johanan filius Caree , & Jezo-
nias filius Osai , & reliquum vulgus a parvo
usque ad magnum :
x Dixeruntque ad Jeremiam prophetam :
Cadat oratio nostra in conspectu tuo : & ora
pro nobis ad Dominum Deum tuum pro uni
versis reliquiis istis , quia derelicti sumus pau-
ci de pluribus , sicut oculi tui nos intuentur :
3 Et annuntiet nobis Dominus Deus tuus
viam , per quam pergamus , & verbum, quod
faciamus. - *
4 Dixit autem ad eos Jeremias propheta :
Audivi : eece ego oro ad Dominum Deum
vestrum secundum verba vestra. Omne ver-
bum , quodcumque responderit mihi , indi-
cabo vobis : nee celabo vos quidquam.
% Et illi dixerunt ad Jeremiam : Sit Domi
nus inter nos testis veritatis & fidei , si non
juxta omne verbum , in quo miserit te Do
minus Deus tuus ad nos , sic faciemus.
6 Sive bonum est , five malum , voci Do
mini Dei nostri , ad quem mittimus te , obe-
diemus : ut bene sit nobis cum audierimus
Vocem Domini Dei nostri.
7 Cum autem completi essent decem dies ,
factum est verbum Domini ad Jeremiam.
8 Vocavitque Johanan filium Caree , &
omnes principes bellatorum , qui erant cum
eo , & universum populum a minimo usque
ad magnum.
9 Et dixit ad eos : Hare dicit Dominus
Deus Israel , ad quem misistis me , ut proster-
nerem preces veltras in conspectu ejus :
10 Si quiescentes manseritis in terra hac ,
ardificabo vos , & non deltruam : plantabo ,
& non evellam : jam enim placatus sum super
malo quod feci vobis.
1 1 Nolite timere a facie regis Babylonis ,
quem vos pavidi formidatis : nolite metuere
eum , dici{ Dominus : quia vobiscum surn
ego , ut salvos vos faciam , & eruam de ma-
nu ejus.
11 Et dabo Yobis mifericordias , & mise-
rebor veltri , & habitare vos faciam in terra
vestra :
1j Si autem dixeritis vos : Non habitabi-
mus in terra ista , nee audiemus vocem Do
mini Dei nostri j
14 Dicentes : Nequaquam , fed ad Terram
gypti pergemus : ubi non videbimus bellum,
& clangorem tubae non audiemus , & famem
non sultinebimus : & ibi habitabimus.
if Propter hoc nunc audite verbum Do
mini reliqui Juda : Hc dicit Dominus exer-
cituum , Deus Israel : Si posueritis faciem
vestram ut ingrediamini gyptum , & intra-
veritis ut ibi habitetis :
1 6 Gladius , quem vos formidatis , ibi com-
prehendet vos in Terra gypti : & fames, pro
qua eftis folliciti, adhrebit vobis in gypto>
& ibi moriemini.
17 Omnesque viri j qui posuerunt faciem
suam ut ingrediantur gyptum , ut habitenr,
ibi , morientur gladio , & fame , & peste :
nullus de eis remanebit , nee effugiec a facie
mali , quod ego afferam super eos.
J 8 Quia hc dicit Dominus exercituum ,
Deus Israel : Sicut tonflatus est furor meus ,
&c indignatio mea super habitatores Jerusa
lem : sic conflabitur indignatio mea super vos
cum ingresli fueritis gyptum , & eritis in
jusjurandum , &c in stuporem , & in maledic-
tum , & in opprobrium , & nequaquam ultras
videbitis locum istum.
19 Verbum Domini super vos reliqui Ju
da : Nolite intrare gyptum : scientes scietit
quia obtestatus sum vos hodie ,
19 Quia decepistis animas vestras : vos
enim misistis me ad Dominum Deum nos<
trum , dicentes : Ora pro nobis ad Dominum
Deum nostrum , & juxta omnia qucumque
dixerit tibi Dominus Deus noster , sic annun-
tia nobis , & faciemus.
ii Et annuntiavi vobis hodi , & non au-
distis vocem Domini Dei vestri , super uni
versis pro quibus misit me ad vos.
12. Nunc ergo scientes scietis quia gladio
 6iC PROPHETIA TERE MI.Cap.XLUL&XUV.
& fame , & peste moriemini in loco , ad
quern voluisti mtrare ut habitaretis ibi.
CAPUT XLIII.
ReHjui* Judaurwn son auditmes Domini frtcepum quod
Ttserebii fe.rcmui , proficijcttniur un'a turn Jtremia & Baruch
in teyptum .- ubi ccnjiitutui Jenmicts vancinamr regent
Sabyloma vafUturmm it, ram t^ypti cum idolii suit , eiqite
di.mmau.rum.
i [7 Actum est autem > cum complesset Je-
JT remias loquens ad populum univerfos
scrmones Domini Dei eorum , pro quibus
miserat eum Dominus Deus eorum ad illos ,
omnia verba haec :
i Dixie Azarias fi'.ius Osaiae , & Johanan
iilius Caree , & omnes viri superbi , dicentes
ad Jeremiam : Mendacium tu loqueris : non
misit te Dominus Deus nolter , dicens : Ne
ingrediamini gyptum ut habitetis illic.
j Sed Baruch rilius Neriac incitat te adver-
sum nos , ut tradat nos in manus Chaldaro-
rum , ut interficiat nos , & traduci faciat in
Babylonem.
4 Et non audivit Johanan rilius Caree,& om
nes principes bellatorum, & universus populus
vocem Domini , ut manerent in Terra Juda.
5 Sed tollens Johanan filius Caree , & uni-
verfi principes bellatorum univerfos reliquia-
rum Juda , qui reversi fuerant de cunctis Gen-
tibus , ad quas fuerant ante dispersi , ut ha-
bitarent in Terra Juda :
6 Viros , & mulieres , & parvulos , & filias
regis , & omnem animam , quam reliquerat
Nabuzardan princeps militiae cum Godolia
filio Ahicam hlii Saphan , & Jeremiam pro-
phetam , & Baruch filium Neriae.
7 Et ingrefli sunt Terram gypti , quia non
obedierunt voci Domini : & venerunt usque
ad Taphnis.
8 Et factus est scrmo Domini a d Jeremiam
in Taphnis , dicens :
9 Sume lapides grandes in manu tua , &
ctbscondes eos in crypta , quae est sub muro la-
tericio in porta domus Pharaonis in Taphnis ,
cernentibus viris ludis :
io Et dices ad eos: Haec dicit Dominus
exercituum , Deus Israel : Ecce ego mittam ,
& assumam Nabuchodonosor regem Babylo-
nis servum meum : & ponam tnronum ejus
super lapides istos , quos abscondi , 8c statuet
folium suum super eos.
1 1 Veniensque percutiet Terram gypti j
quos in mortem , in mortem : & quos in
captivitatem , in captivitatem : & quos in
gladium , in gladium.
ii Et succendet ignem in delubris deorum
gypti > & comburct ea , & captivos ducet
illos : & amicietur Terra gypti , ficut ami-
citur pastor pallio suo : & egredietur inde in
pace.
13 Et conterer statuas domus Solis , quae
funt in Terra gypti : & delubra deorum
gypti comburet igni. ... .. . .-.:
CAPUT L x 1 v.
JuAn in <stypi<j reprebenfi a fcrtMia [user idiUimu,
ebjiit^f.e respondent Una cum multitudtnt rsuiicrim , ieftt-
m.zn ur.i in id hlatrta mviie it* ; quoi Jerenuas fr/uLiiH
UHiit.fii giadie & fame cmjm.ctidos , regemjut t^jfii
tradeid.m in imnm immicnum juorum , a. Ttrrav) zjpi
prorsU; -vaji-tnium.
i \T Erbum , quod factum est per Jere-
V miam ad omnes Judaeos , qui habita-
bant in Terra gypti , habitantes in Magda-
lo , & in Taphnis , & in Memphis j & ia
Terra Phatures , dicens :
2 Haec dicit Dominus exercituum , Deus
Israel : Vos vidistis omne malum istud > quod
adduxi super Jerusalem , & super omnes urbes
Juda : & ecce desextse funt hodic , & non eit
in eis habitator :
3 Propter malitiam , quam fecerunt ut me
ad iracundiam provocarent , & irent ut sa-
crificarent , & colerent deos alienos , quos
nesciebant & illi , & vqs , & patres vestn.
4 Et misi ad vos omnes servos meos prophe-
tas^e nocte conlurgens , mittenfque & di
cens : Nolite facere verbum abominationis
hujuscemodi , quam odivi.
f Et non audierunt , nee inclinaverunt au-
rem fuam ut converterentur a malis luis , &
non sacrificarent diis altenis.
6 Et conrlata eit indignatio mea & furor
meus\ & succenfa eft in civitatibus Juda > &
in plateis Jerusalem : & vers sunc in solitu-
dinem 5c vastiratem secundilm diem hanc.
7 Et nunc hc dicit Dominus exercituum,
Deus Israel : Quare vos facitis malum gran-
de hoc contra animas vestras > ut intereac ex
vobis vir Sc mulier , parvulus & lactens de
medio Jud > nee relinquatur vobis quidquam
residuum :
8 Provocantes me in operibus manuum ves-
trarum, sacrificando diis alienis inTerra gyp
ti , in quam ingreisi estis ut habitetis ibi :
dispereatis , & sitis in maledictionem , 8{ in
opprobrium cunctis gentibus terrae ?
i Numquid obliti eitis mala patrum vestro-
rum , & mala regum Juda , & mala uxorum
ejus , & mala vestra , & mala uxorum veitra-
rum , qu fecerunt in Terra Juda , & in rc-
gionibus Jerusalem ?
10 Non sunt mundati usque ad diem hanc:
& non timuerunt , & non ambulaverunt in le-
ge Domini , & in praeceptis meis , quae dedi
coram vobis & coram patribus vestris.
n Ide6 hasc dicit Dominus exercituum .
Deus Israel : * Ecce ego ponam faciem meam ^.n
in vobis in malum ; &i disperdam omnem ,. 4l
Judam.
iz Et aslumam reliquias Jud, qui pofuerunt
facies suas ut ingrederentur Terram gypti,
& habitarent ibi : & consumentur omnes in
Terra gypti : cadent in gladio & in fa
me : & consumentur a minimo usque ad ma
ximum in gladio , & in fame mpnentur : &
erunr
 . PROPHETIA J E R E M I, Cap. XLIV.&XLV.
erunt in iusjurandum , & in miraculum , & in
maledictionem , & in opprobrium.
i j Et visitabo super habitatores Terra*
gypri , sicut visitavi super Jerusalem in gla-
dio , & fame , & peste.
14 Et non erit qui emigiat , & sit residuus
de reliquiis Judorum , qui vadunt ut pere-
grinentur in Terra gypti : & revertantur in
Terram Juda , ad quam ipsi elevant animas
suas, ut revertantur & habitent ibi : non rever-
tentur nisi qui fugerint.
1 5 Responderunt autem Jeremi omnes vi-
ri scientes quod secrificarent uxores eorum
diis alienis : & universe mulieres,quarum ita-
bat multitudo grandis,& omnis populus habi-
untium in Terra gypti in Phatures,dicentes :
16 Sermonem> quern locutus es ad nos in
nomine Domini , non audiemus ex te :
17 Sed facientes faciemus omne verbum
quod egredietur de ore nostro, ut facrificemus
regin cli , & libemusei libamina , sicut fe-
cimus nos , & patres nostri , reges nostri , &
principes nostri in urbibus Juda , & in plawis
Jerusalem : & saturati sumus panibus , & be-
ne nobis erat , malumque non vidimus.
18 bxeo autem tempore, quo cestavimus
sacrificare regin cli , & libare ei libamina,
indigemus omnibus , & gladio , & fame con-
fumpti sumus.
1? Quod si nos sacrificamus regin cli,
& libamus ei libamina : numquid sine viris
nostris fecimus ei placentas adcolendum earn,
& libandum ei libamina ?
io Et dixit Jeremias ad omnem populum
adversum viros , & adversum muheres , &
adversum universam plebem , qui responde-
rant ei verbum , dicens :
ii Numquid non sacrificium , quod (acrifi-
castis in civitatibus Juda, & in plateis Jerusa
lem vos & patres vestri , reges vestri , & prin
cipes vestri , & populus terras , horum recor-
datus ell Dominus, & ascendit super cor ejus?
zi Et nonpoterat Dominus ultra portare
propter malitiam studiorum vestrorum , &
propter abominationes , quas fecistis , & fac-
ta ell terra vestra in desolationem , & in stu-
porem , & in maledictum , ed qu6d non sit
nabitator , sicut est dies hare.
23 Propterea qu&d sacrificaveritis idolis , 8c
peccaveritis Domino, & non audieritis vocem
Domini , & in lege , & in prarceptis , & in
testimoniis ejus non ambulaveritis : ideired
evenerunt vobis mala hc , sicut est dies hc.
14 Dixit autem Jeremias ad omnem popu-
lum,& ad universes mulieres : Audite verbum
Domini omnis Juda.qui estis in Terra gypti:
i j Haec inquit Dominus exercituum Deus
Israel , dicens : Vos , Be uxores vesir locuti
estis ore vestro , & manibus vestris implestis,
dicenres;Faciamus vota nofrra, qu vovimus,
ut facrificemus regin cli, & libemus ei
C<i
libamina. Implestis vota vescra , & opere
perpetrastis ea.
16 Ide6 audite verbum Domini omnis Juda,
qui habitatis in Terra gypti : Ecce ego ju-
ravi in nomine meo magno , ait Dominus :
quia nequaquam ultra vocabitur nomen meum
ex ore omnis viri Judi , cjicentis : Vivit Do
minus Deus in omni Terra gypti.
17 Ecce ego vigilabo super eos in malum &
non in bonum : & consumentur omnes viri
Juda , qui sunt in Terra gypti , gladio , &
fame , donee penitus consumantur.
18 Et qui fugerint gladium , revertentur de
terra gypti in terram Juda viri pauci : 8e
scient omnes reliqui Juda ingredientium ter
ram gypti , ut habitent ibi , cujus sermo
compleatur , meus , an illorum.
2? Et hoc vobis signum , ait Dominus,qudd
visitem ego super vos in loco isto : ut feiatis-
quia vere complebuntur sermones mei contra
vos in malum.
30 Hate dicit Dominus : Ecce ego tradam
Pharaonem Ephree regem gypti in manu
inimicorum ejus , & in manu qurentium ani-
mam illius : sicut tradidi Sedeciam regem Ju
da in manu Nabuchodonosor regis Babylonis
inimicisui , & quacrentis animam ejus.
CAPUT XLV.
Deus perfeiemtsm tr/uii Baruch , quod qutreritur se dele.
rent habere, (& non requiem ; cut txmea in cetercrum vajlttit-
He pollicetur (aunt-stem
1 \ J Erbum, quod locutus est Jeremias pro-
V pheta ad Baruch filium Neri , ciim
scripsislet verba hc in libro ex ore Jeremi ,
anno quarto Joaicim silii Josi regis Juda ,
dicens :
i Hare dicit Dominus Deus Israel ad te
Baruch :
3 Dixisti : V misero mihi , quoniam addi-
dit Dominus dolorem dolori meo : laboravi
in gemitu meo , requiem non inveni.
4 Hc dicit Dominus : Sic dices ad cum :
Ecce quos dificavi,ego destruo : & quos plan-
tavi , ego evello , & universam terram hanc.
< Et tu quris tibi grandia ? noli qurere :
quia ecce ego adducam malum super omnem
carnem, ait Dominus : & dabo tibi animam
tuam in salutem in omnibus locis , ad qu-
cumque perrexeris.
CAPUT XLV I.
Dominus ferjeremim Phtraoni fr^lyfto frxHjmitt dt.
foUiimtm , quim iniucet Ndbucbadoncjer jfudxii autem (jr>
siiin lfrJeL cMl'oUticmm tandem Uber'tionem ; universtt
wro Criui b:is *i quit Deus illcs e]ecert wtststicvt.
1 s~~\ Uod factum est verbum Domini ad
v^Ieremiam prophetam contra Gentes ,
1 Ad gyptum , adversum exercitum Pha-
raonis Nechao regis gypti , qui erat juxta
fluvium Euphraten in Cnarcamis , quern per-
cusllt Nabuchodonosor rex Babylonis, in quar
to anno Joanim silii Josi regis Juda.
llM
6.8 PROPHETIA JEREMA, Cap. XLV. & XLVII.
3 Prparate fcutum , & clypeum , & pro-
cedite ad bellum.
, 4 Jungite equos , & acendite quits : ftate tempus vilitationis eorum.
in galeis , polite lanceas , induite vos loriis.
$ Quid igitur ? vidi ipfos pavidos , & terga
verteiltes , fortes eorum cafos : fugerunt con-
citi , nec refpexerunt : terror undique , ait
Dominus.
6 Non fugiat velox , nec falvari fe putet for-
tis : Ad Aquilonem juxta flumen Euphraten
vidi funt , k ruerunt.
7 Quis eft ifte , qui quafi flumen afcendit :
& veluti fluviorum , intumefcunt gurgites
ejus ?
8 Egyptus, fluminis inflar afcendit, & velut
ffumina movebuntur fluctus ejus , & dicet :
Alcendens operiam terram:perdam civitatem,
Sc habitatores ejus.
9 Afcendite equos ,.& exultate in curribus ,
& procdant fortes , Ethiopia , & Lybies te-
nentes fcutum , & Lydii arripientes , & jacien-
tes fagittas.
10 Diesautem ille Domini Dei exercituum,
dies ukionis , ut fumat vindictam de inimicis
ibis : devorabit gladius, & faturabitur , &
inebriabitur fanguine eorum : victima enim
Domini Dei exercituum in terra Aquilonis jux
ta flumen Euphraten.
n Afcende in Galaad , & tolle refinam vir
go filia Egypti : fruftr multiplicas m edicami-
, fanitas non erit tibi.
ix. Audierunt Gentes ignominiam mam, &
ululatus tuus replevit terram : quia fortis im-
pegit in fortem , & ambo pariter conciderunt.
13 Verbum quod locutus eft Dominus ad
Jeremiam prophetam , fuper eo quod ventu-
rus effet Nabuchodonofor rex Babylonis > &
prcuflurus Terram *gypti.
t 14 Annuntiate ^Egypto , & auditum facite
in Magdalo , & refonet in Memphis , & in
Taphnis , dicite : Sta, & praepara te, quia de
vorabit gladius ea , qua: per circuitum tuum
funt.
i f Quare computruit fortis tuus ? non ftetit:
quoniam Dominus fubvertit eum.
1 6 Multiplicavit ruentes , ceciditque vir ad
proximum fuum , & dicent : Surge , & rever
ta mur ad populum noltrum , & ad terram na-
livitatis noHrae , facie gladii columba;.
17 Vocate nomen Pharaonis regis iEgypti ,
tumultum adduxit tempus.
18 Vivo ego ( inquit rex , Dominus exerci
tuum nomen ejus ) quoniam n'eut Thabor in
montibus, & ficut. Carrrelus in mari , veniet.
is Vafa tranfmigrationis fac tibi habkatrix
filia iEgypti , quia Memphis in folitudinem
eric , & deferetur , & inhabitabilis erit.
20 Vitula elegans , atque formofa ^tgyptus:
flimulator ab Aquilone veniet ei.
i Mercenarii quoquc ejus , qui verfabantur
ia medio ejus , qua vituji faginati verfi funt
& fugerunt fmul , nec ftare potuerunt : quia
dies interfectionis eorum vnit fuper eos j
22 Vox ejus quafi aeris fonabit : quoniam cum
exercitu properabunt , & cum fecuribus Ye
meni ei, quafi caedentes ligna.
13 Succidcrunt faltum ejus , ait Dominus ,
qui fupputari non poteft : multiplicati funt
fuper locuftas , & non ell eis numerus.
24 Confufa eit tilia -gypti , & tradita in
manus populi Aquilonis.
2f Dixit Dominus exercituum, Deus Ifrae'l :
Ecce ego vifitabo fuper tumultum Alexandria:,
& fuper Pharaonem , & fuper /bgyptum , He
fuper deos ejus , & fuper reges ejus , & fu
per Pharaonem , 5c fuper eos , qui confiduut
in eo.
Et dabo eos in manus quarrentium ani-
mam eorum , & in manus Nabuchodonofor
regis Babylonis , & in manus fervorum ejus :
& polt hace habitabitur lkut diebus priftiuis ,
ait Dominus.
27 * Et tu ne timeas , ferv meus Jacob , *
& ne paveas Ifral : quia ecce ego falvum te / ,.
faciam de longinquo , & fernen tuum de terra 44. j,
captivitatis tuae : & reverterur Jacob , & re-
quiei'cet , & profperabitur : & non erit qui
exterreat eum.
28 Et tu noli timere ferve meus Jacob, ait
Dominus : quia tecum ego fum , quia ego
confumam cundas gentes ad quas ejeci te : te
vero non confumam , fed caftigabo te in judi-
cio > nec quafi innocenti parcam tibi.
CAPUT XLVII.
P^ia frtiitifur PiUjitnorum , ijn , uieaii, G*y,
* .fi*lonis.
1 /^ Uod factum eft verbum Domini ad je-
\^2 remiam prophetam contra Palaeitinos ,
antequam percuteret Pharao Gazam :
Hjcc dicit Dominus : Ecce aqua? afeendunt
ab Aquilone, & erunt quafi torrens inundans,
&c operient terram , & plenirudinem ejus, ur-
bem & habitatores ejus : clamabunt homines,
& ululabunt omnes habitatores terrae
3 A ftrepitu pompa: armorum , & bellato-
rum ejus, commotione quadrigarum ejus ,
& multitudine rotarum illius. Non refpexe
runt patres filios manibus diffolutis
4 Pro adventu diei , in quo vaftabuntur
omnes Phililthiim , & difllpabitur Tyrus , &
Sidon cum omnibus reliquis auxiliis fuis. De-
populatus eft enim Dominus Palaeitinos , reli
quias nfula: Cappadocix.
% Venit calvitium fuper Gazam : conticuit
Afcalon , &c reliquia: valus earum , ufquequ
concidris ?
6 O muero Domini , ufquequ non quief-
ces > Ingredere in vaginam tuam , refrigerare ,
Sc file.
7 Quomodo quiefcet cum Dominus pix-
ceperit ci adversas Afcaionem , Sc adver-
 PROPHETIA JEREMI,Cap.XLVII.&XLVIII. e,9
suJ maritimas cjus regiones , ibique condixe
rit illi ?
CAPUT XLVIII.
TrAiikh Dtmiiwi vastaionem JM ,ib , ci* emniim Urblum
ejus yftiinnivijimis dicbus captiviieitm ipjotum rcUxtH-
iam : malediSus dic'uur faiemi opus Domini jrttdulemer ,
C?* gludium fuum k (anguine prohibens.
i A D Moab hc dicit Dominus exerci-
\ tuum, Deus Israel : Vac super Nabo ,
quoniam vastata est j & confusa : capta est
Cariathaim : confusa est fortis & tremuit.
z Non est ultra exultatio in Moab contra He-
sebon : cogitaverunt malum. Venite & dis-
perdamus earn de gente , ergo silens contices-
ces , sequeturque te gladius.
3 Vox clamoris de Oronaim : vastitas , &
contritio magna.
4 Contrita est Moab : annuntiate clamorem
parvulis ejus.
j Per alcensum enim Luith plorans ascen-
det in fletu : quoniam in descensu Oronaim
holies ululatum contritionis audierunt :
6 Fugite , salvate animas veltras : & crisis
quasi myric in deserto.
* SuprM 7*Proeoenimqu6d habuisti fiduciam in mu-
i 7. 6. nitionibus tuis , & in thefauris tuis,tu quoque
capieris : 5<r ibit Chamos in transmigrationem,
sacerdotes ejus , & principes ejus simul.
8 Et veniet prdo ad omnem urbem , &
urbs nulla falvabitur : & peribunt valles , &
dissipabuntur campestria : quoniam dixit Do
minus :
9 Date florem Moab,quiaflorens egredietur :
& civitates ejusdeserta?erunt, & inhabitabiles.
10 Maledictus , qui facit opus Domini frau-
dulenter : & maledictus , qui prohibet "gla-
dium fuum a sanguine.
1 1 Fertilis suit Moab ab adolescentia sua ,
& requievit in fcibus suis : nee transfusus est
de vase in vas , & in transmigrationem non
abiit : ideired permansit gustus ejus in eo , &
odor ejus non est immutatus.
1 1 Propterea ecce dies veniunt , dicit Do
minus : it mittam ei ordinatores , & strato-
res laguncularum , & sternent eum , & vala
ejus exhaurient,&lagunculas eorum collident.
l-Reg. li Et confundetur Moab a Chamos , * iicut
> 1. 19- confusa est domus Israel a Bethel , in qua ha-
bebat fiduciam.
* Isai. 14'Quomododicitis : * Fortes sumus , &
is. . viri robuiti ad prliandum ?
i j Vastata est Moab , & civitates illius suc-
ciderunt : & electi juvenes ejus defeenderunt
in occifionem : ait rex, Dominus exercituum
nomen ejus.
\6 Prope est interitus Moab ut veniat : &
malum ejus velociter accurret nimis.
17 Consolamini eum omnes , qui estis in
circuitu ejus , & universi , qui scitis nomen
ejus , dicite : Quomodo confracta est virga
fortis j baculus gloriosus ?
1 8 Descende de gloria , & sede in siti habi-
tatio filia: Diboti : quoniam vastator Moab as-
cendit ad te , dislipavit munitiones tuas.
\9 In via sta , & prospice habitatio Aroer :
interroga fugientem : & ei , qui evasit , die :
Quid accidit ?
to Confusus est Moab , quoniam victus est :
ululate , & clamate , annuntiate in Arnon ,
quoniam vastata est Moab ,
ti Et judicium venit ad terram campef-
trem : super Helon , & super Jasa , & super
Mephaat ,
t Et super Dibon , & hiper Nabo , & su
per domum Deblathaim ,
13 Et super Cariathaim , & super Bethga-
mul , & luper Bethmaon 5
14 Et super Carioth , & super Bosra : &
super omnes civitates terr Moab, qua: longe,
& qu prope sunt.
tj Absciisum est cornu Moab , &: brachiura.
ejus contritum est , ait Dominus.
16 Inebriate eum , quoniam contra Domi-
num erectus est : & aflidet manum Moab in
vomitu suo , & erit in derisum etiam ipse :
*7 Fuit enim in derisum tibi Israel : quasi
inter fures reperisses eum : propter verba ergo
tua quac adversum ilium locutus es , captivus
duceris.
18 Relinquite civitates , & habitate in petra
habitatores Moab : & estote quasi columbaf
nidirtcans in summo ore foraminis.
ij? * Audivimus superbiam Moab, superbus * '/*".
est yalde : sublimitatem ejus, & arrogantiam, lS. '%
& superbiam , & altitudinem cordis ejus.
30 Ego scio, ait Dominus, jactantiam ejus :
& quod non sit juxta earn virtus ejus , nee
juxta quod poterat conata sit facere.
3 1 ldeo super Moab ejulabo , &: ad Moab
universam clamabo , ad viros muri fictilis la-
mentantes.'
31 De planctu Jazer plorabo tibi vinea Sa-
bama : propagines tuartransieruntmare,usque
ad mare Jazer pervenerunt : super messem '
tuam , & vindemiam tium prxdo irruit.
33 * Ablata est ltitia & exultatio de Car- * I/W*,
melo, 8fde Terra Moab , & vinum de torcu- ** IO-
laribus suituli : nequaquam calcator uvae so-
litum celeuma cantabit.
34 Declamore Hesebon usque Eleale , &
Jasa , dederunt vocem suam : a Segor usque
ad Oroniam vitula conternante : aqua: quoque
Nemrim pessim erunt.
35 tt auferam de Moab , ait Dominus , of-
ferentem in excellis, & sacrificancem diis ejus.
l& Propterea cormeum ad Moab quasi tibia:
resonabit : & cor meum ad viros muri fictilis
dabit sonitum tibiarum : quia plus fecit quam
potuit , ideirco perierunt.
37 * Omne enim caput calvitium , & om- * isaU.
nis barbar.ifa erit : in cunctis manibus colli-1*-
gauo : & super omne dorsum cilicium. f Vs''-
Ilii ij 7' ' "
 6zo PROPHETIA JEREMI , Cap. XLVII. & XLIX.
38 Super omnia recta Moab , & in plateis
ejus omnis planctus : quoniam contrivi Moab
ficut vas inutile , ait Dominus.
3 9 <Juomodd victa est , & ululaverunt ?
quomodd dejecit cervicem Moab,& confusus
est i Eritque Moab in derisum , & in excm-
plum omnibus in circuitu ii.10.
40 Hxc dicit Dominus : Ecce quasi aquila
volabit , extender alas suas ad Moab.
4t Capta est Carioth , & muniriones com-
prehenix hint : & erit cor forrium Moab in
die ilia , sicut cor mulieris parrurientis.
41 Et cessabit Moab else populus : quoniam
conrra Dominum gloriatus est.
43 Pavor & rove a , & laqueus super te , 6
habitator Moab , dicit Dominus.
* istU. 44 * Qui fugerit a facie pavoris , cadet in
24. j a. foveam : & qui confeenderit de fovea, capie-
tur laqueo:adducam enim super Moab annum
visirationis eorum , ait Dominus.
4 j In umbra Hesebon steterunt de laqueo
fugientes : quia ignis egressus est de Hesebon ,
& flamma de medio Seon , & devorabit par-
tem Moab , & verticem filiorum rumultus.
4 Vx ribi Moab , periisti popule Chamos :
quia comprehensi sunt tilii tui > & filiz tux in
captivitatem.
47 Et convertam captivitatem Moab in no-
viffimis diebus , ait Dominus : Huculque ju-
dicia Moab.
CAPUT XLIX.
Dtfiltt'u ^immm , liumtx , Duufti, Ctdv , rtgnorumqut
Jsr & tUmp,*nxmiaiir it'fmitai Maum filiorum Am
mon dc tltm tandem (Uvend*.
j A D filios Ammon. Hxc dicit Dominus :
\ Numquid non filii sunt Israel ? aut hx-
res non est ei ? Cur igitur hxreditate possedit
Melchom , Gad : & populus ejus in urbibus
ejus habitavit ?
1 Ided ecce dies veniunt , dicit Dominus :
& auditum saciam super Rabbath filiorum
Ammon fremitum prxln,& erit in tumulum
diffipata , filixque ejus igni succendentur , &
yoffidebit Israel possessores suos,ait Dominus.
3 Ulula Hesebon , quoniam vastata est Hai.
Clamate filii Rabbath , accingire vos cilieiis :
plangite & circuite per scpes : quoniam Mel-
chom intransmigrationemducetur,sacerdotes
ejus & principes ejus simul.
4 Quid gloriaris in vallibus ? defluxit valljs
tua 1 filia delicata, quz confidebas in thesauris
tuis , &r dicebas : Quis veniet ad me ?
5 Ecce ego inducam super te terrorem , ait
Dominus Deus exercituum , ab omnibus qui
sunt in cjrcuiru ruo : & dispergemini singuli
a conspectu vestro , nee erit qui congreget
fugientes.
6 Et post hxc reverri saciam captivos fili
orum Ammon , ait Dominus.
7 Ad Idumxam. Hxc dicit Dominus exerci
tuum ; Numquid non ultra est sapientia in
Theman ? Periit consilium a filiis , inutilis
facta est sapientia eorum.
8 Fugire & terga vertire , descendite in vo-
raginem habirarores Dedan : quoniam perdi-
tionem Esau adduxi super eum , tempus visi-
tationis ejus.
9 Si vindemiatores venissent super te > non
reliquissent racemum : si fures in nocte a ra-
puiiient quod fufficeret sibi.
10 Ego vero discooperui Esau , revelavi
abscondita ejus , & celari non poterir , vasta*
rum est semen ejus , & franes ejus , & vicini
ejus, & non erit.^
r r Relinque pupillos tnos : ego saciam eos
vivere : & vidux rux in me fperabunr.
11 Quia hzc dicit Dominus : Ecce quibus
non erat judicium ut biberent calicem, biben-
tes bibent : & tu quasi innocens relinqueris ?
non eris innocens , fed bibens bibes.
t3 Quia per memetipfum juravi , dicit Do-
minus,qu6d in solirudinem, & in opprobrium
& in desertum , & in maledictionem erit
Bosra: & omnes civitates ejus erunt in soii-
tudines sempiternas.
1 4 * Audirum audivi a Domino , & legatus * M,
ad Genres missus est : Congregamini, & ve- >. '.
nite contra earn , & confurgamus in prxlium;
r 5 Ecce enim parvulum dedi te in gentibus,
contempribilem inrer homines.
1 6 Arroganria rua decepit te , & superbia
cordis tui : qui habitas in cavernis petrx , Se
apprehendere nireris alrirudinem cofiis.*Cum * M
exalraveris quasi aquila nidum tuum , indc ' *>
derraham te , dicit Dominus.
17 Et erit Idumxa descrta : omnis qui tran-
sibi t per earn , stupebir , & sibilabit super cm-
nes plagas ejus.
1 8 * Sicut fubversa est Sodoma , & Gomor- s*
rha , & vicinx ejus , air Dominus : non habi- 1. *
tabir ibi vir,& non incolet earn rilius hominis.
1 9 * Ecce quasi leo ascender de superbia Jor- * j^
danis ad pulchritudinem robuitam : quia fubi- 50. 4*
t6 currere saciam eum ad illam : & quis erit
cleans , quern prxponam ei ? quis enim simi-
lis mei ? & quis uuiinebit me ? * & quis est * J*
iste pastor , qui reustat vulrui meo ? ' '
20 Propterea audite consilium Domini,
quod iniit de dom:& cogitatioues ejus, quas
cogitavit de habitatoribus Theman : Si non
dejecerint eos parvuli gregis , nisi dilsipaverint
cum eis habiraculum eorum.
1 1 A voce ruinx eorum commota est rerra:
clamor in mari rubro auditus est vocis
ejus.'
zz Ecce quasi aquila ascendet , & avolabit :
& expandet alas Iuas super Bosran : & erir cor
sorcium Idumxx in die ilia , quasi cor mulieris
parrurientis.
%l Ad Damascum : Confusa est Emath , 8c
Arphad : quia audirum pefEmum audierunt >
turbati sun; in mari : prx sollicitudine quiet
 PROPHETIA JEREMI, Cap. XLIX. & L. Cn
ere non potuit.
14 Difloluta est Damascus , versa est in fu-
gam , tremor apprehendic earn : angustia &
dolores tenuerunc eam quasi parturientem.
ij Quomod6 dereliquerunt civitatem lau*
dabilem , urbem lxti.x ?
x6 Ided cadent juvenes ejus in plateis ejus :
& omnes viri przlii conticefcenc in die ilia ,
ait Dominus exercituum.
17 Et succendam ignem in muro Damasci ,
& devorabit mnia Benadad.
z8 Ad Cedar , & ad regna Asor , qux per-
cuslit Nabuchodonosor rex Babylonis. Hzc
dicit Dominus : Surgite , & ascendite ad Ce
dar , & valtate filios Orientis.
19 Tabernacula eorum , & greges eorum
capient : pelles eorum , &: omnia vasa eorum,
& camelos eorum tollent sibi : & vocabunt
super eos formidinem in circuitu.
30 Fugite , abite vehementer , in voragini-
bus ledete , qui habitatis Asor , ait Dominus :
iniit enim contra vos Nabuchodonosor rex
Babylonis consilium , &c cogitavit adversum
vos cogitationes.
3 1 Consurgite, He ascendite ad gentem quie-
tam, & habitantem confidenter, ait Dominus,
non ostia , nee veites eis : soli habitant.
31 Et erunt cameli eorum in direptionem ,
& multitudo jumentorum in prxdam : 61 dis-
pergam eos in omnem ventum , qui sunt at-
tonsi in comam , Ar ex omni confinio eorum
adducam interitum super eos , ait Dominus.
3 3 ht erit Asor in habitaculum draconum ,
deserta usque in xternum : non manebit ibi
vir , nee incolet eam filius hominis.
34 Quod factum est verbum Domini ad
Jeremiam prophetam adversus lam in prin-
cipio regni Sedecix regis Juda , dicens :
35 Hzc dicit Dominus exercituum : Ecce
ego confringam arcum lam , & summam
fortitudinem eorum.
3tf ht inducam super lam quatuor ventos
a quatuor plagis cli : & ventilabo eos in om
nes ventos istos : & non erit gens , ad quam
non perveniant protugi lam.
37 Et pavere raciam lam coram inimicis
fuis , & in conspectu quzrentium animam eo
rum : & adducam super eos malum , iram fu-
roris mei , dicit Dominus : dc mittam post eos
gladium donee consumam eos.
38 Et ponam folium meum in lam , &
perdam inde reges & principes , ait Dominus.
3i> In novitfimis autem diebus reverti fa-
ciam captivos lam , dicit Dominus.
C A P U T L.
Btbjlm , qut in ceftiviiatt nffligit flits Israel , his in dii columbz unusquisque ad populum suum
Utrm [mm [elicit er redu3 1 , penitus -vsttbi'Ur it regilus converteturA' finguli ad terram suam fugient.
jiquil-M'S
1 X 7Erbum , quod locutus est Dominus de eum : primus comedit eum rex A (fur : iste no-
V Babylone , & de terra Chaldorum in viflimus exoflavit eum Nabuchodonosor rex
manu Jeicmiz prophet*.
i Annuntiate in Gentibus , &c auditum faci-
te : levate signum, predicate, & nolite celare:
dicite : Capta est Babylon , confusus est Bel ,
victus est Merodach , confusa sunt sculptilia
ejus , superata sunt idola eorum.
3 Quoniam ascendit contra eam gens ab
Aquilone , qux ponet terram ejus in folitudi-
nem : & non erit qui habitet in ea ab hominc
usque ad pecus : & moti sunt , & abierunt.
4 In diebus illis, & in tempore illo, ait Do
minus : venient rilii Israel , ipii & filii Juda
simul : ambulantes <x flentes properabunt , &
Dominum Deum suum quxrent.
5 In Sion interrogabunt viam, hue facies co-
rum. Venient, & apponentur ad Dominum f-
dere sepirerno,quod nulla oblivionedelebitur.
6 Grex perditus factus est populus meus :
pastores eorum seduxerunt eos , feceruntque
vagari in montibus : de monte in collem tran-
sierunt , obliti sunt cubilis sui.
7 Omnes, qui invenerunt , comederunt eost
& holies eorum dixerunt : Non peccavimus :
pro eo qudd peccaverunt Domino decori justi-
tiz , Ik expectationi patrum eorum Domino.
8 Recedite de medio Babylonis, & de terra
Chaldzorum egredimini : & estote quasi hdi
ante gregem.
9 Quoniam ecce ego suscito, & adducam in
Babylonem congregationem Gentium magna-
rum de terra Aquilonis : & prxparabuntur ad
versus eam, & inde capietur:sagitta ejus quasi
viri fortis interfectoris, non revertetur vacua.
10 Et erit Chaldxa in prxdam : omnes val-
tantes eam replebuntur , ait Dominus.
1 1 Quoniam exultatis , & magna loquimi-
ni , dinpientes hxreditatem meam : quoniam
effusi estis sicut vituli super herbam , & mu-
giltis sicut tauri.
1 1 Confusa est mater vestra nimis , & adx-
quata pulveri, quz genuit vos:ecce novislima
erit in Gentibus , deserta , invia , & arens.
1 3 Ab ira Domini non habitabitur , fed re-
digetur tota in folitudinem : omnis , qui tran-
fibit per Babylonem , stupebit , & nbilabir
super universis plagis ejus.
14 Prxparamini contra Babylonem per
circuitum omnes qui tenditis arcum ; debel-
late eam , non parcatis jaculis : quia Domino
peccavit.
1 i Clamate adversus eam , ubique dedit
manum, ceciderunt.fundamenta ejus, destru&i
sunt muri ejus , quoniam ultio Domini est :
ultionem accipite de ea , sicut fecit, facite ei.
1 Disperdite satorem de Babylone , & te-
nentem ralcem in tempore meslis : a facie gla-
1 7 Grex dispersus Israel , leones ejecerunt
Babylonis.
II ii iij
 6tt PROPHETIA JEREMI, Cap. L & LI.
i 8 Propterea haec dicit Dominus exerci- ad sapientes ejus,
tuum , Deus Israel : Ecce ego visitabo regem 3 Gladius ad divinos ejus , qui stulti erunt :
Babylonis , &c terram ejus , sicut visitavi re- gladius ad fortes illius , qui timebunt.
gem Assur : 37 Gladius ad equos ejus , & ad currus ejus,
19 Et reducam Israel ad habitaculum suum: & ad omne vuJgus , quod est in medio ejus :
& pafcetur Carmelum, & Bafan , & in monte & erunt quasi mulieres : gladius ad thesauros
Epliraim , &c Galaad faturabitur anima ejus. ejus , qui diripientur.
:o In diebus illis, & in tempore illo , ait 38 Siccitas super aquas ejus erit , & ares-
Dominus : quasretur iniquitas Ilrael , & non cent : quia terra sculptilium est, & in portentis
erit : & peccatum Juda , & non invenietur : gloriantur.
quoniam propitius ero eis , quos reliquero. 19 Propterea habitabunt dracones cumfau-
ii Super terram dominantium ascende , & nis ticariis : & habitabunt in ea stmthiones :
super haoitatores ejus visita , diffipa , & inter- & non inhabitabitur ultra usque in sempiter-
rice quzqua: post
polt eos funt Don inus : & sac num, nee extruetur usque ad generationem &
lunt , ait Dominus
juxta omnia qua: praecepi tibi generationem.
zr Vox belli in terra , & contritio magna. 4 * Sicut subvertit Dominus Sodomam & * g
ij Quomodd confractus est, & contritus Gomorrham , & vicinas ejus , ait Dominus : 1. 1+
malleus universal terra; ? quomodd versa est in non habitabit ibi vir, &c non incolet earn hlius
desertum Babylon in Gentibus ? hominis.
24 Ulaqueavi te , & capta es Babylon , 8c 41 Ecce populus venit ab Aquilone , &
nefciebas : inventa es &c apprehenfa : quoniam gens magna, & reges muiti coniurgent a tini-
Dominum provocasti. bus terras.
i j Aperuit Dominus thesaurum suum , &c 4z Arcum & scutum apprehendent : crude-
protulit vasa irx sux : quoniam opus est Do les funt & immiscricordes : vox eorum quasi
mino Deo exercituum in terra Cnaldxorum. mare sonabit , & super equos ascendent, sicut
. _ i6 Venite ad earn ab extremis finibus , ape- virparatus ad prarlium contra te filia Babylon.
rite ut exeant qui conculcent earn : tollite de 43 Audivit rex Babylonis famam eorum , &
via lapides, & redigite in acervos, & interfici- diflolutae funt manus ejus : angustia apprehen-
te earn : nee sit quidquam reliquum. dit eum , dolor quasi parturientem.
17 Dissipate universes fortes ejus , descen 44 ""Ecce quasi leo aiceadct de superbia Jor- * s^
dant in occisionem : vae eis , quia venit dies danis ad pulchritudinem robustam:quia subit6 . *
eorum , tempus visitationis eorum. currerefaciam eum ad illam :& quis erit elec-
*8 Vox fugientium, & eorum, qui evascrunt tus, quern prceponam ei ? quis est enim similis
de terra Babylonis, ut annuntieut inSion ultio- mei ? & quis sustinebit me ? * & quis est iste *ja.
nem Domini Dei nostri, ultionem tempi; ejus. pastor , qui resistat vultui meo? 41. 1!
19 Annuntiate in Babylonem plurimis, om 4f Propterea audite consilium Domini ,
nibus qui tendunt arcum : coniiltite adversus quod mente concepit adversiim Babylonem :
earn per gyrum , & nullus evadat : redite ei & cogitationes ejus, quas cogitavit super ter
* Infra. secundum opus suum : * juxta omnia qua; fe ram Clialdorum:Nih detraxerint eos parvuli
$'. 4*. cit , facite illi : quia contra Dominum erecta gregum , nisi diffipatum fuerit cum ipsis habi
est , adversiim sanctum Israel. taculum eorum.
30 Idcirco cadent juvenes ejus in plateis 4<? A voce captivitatis Babylonis common
ejus : & omnes viri bellatores ejus contices- est terra , & clamor inter Gentes auditus est.
cent in die ilia , ait Dominus. C A P U T LI.
j 1 Ecce ego ad te superbe , dicit Dominus As''. i rtgiiui Mtiorum bahylo n immintmid frtii-
Deus exercituum : quia venit dies tuus , tem CHBUUr.
pus visitationis tu. 1 1" Tc dicit Dominus : Ecce ego suscitabo
3 j. Et cadet superbus , & corruet , & non si. super Babylonem & super habitatores
erit qui suscitet eum : & succendam ignem in ejus , qui cor suum leyaverunt contra me ,
urbibus ejus , & devorabit omnia in circuitu quasi ventum pestilentem.
ejus. z Et mittam in Babylonem ventilatores , Sc
33 Ha:c dicit Dominus exercituum : Calum- ventilabunt earn & demolientur terram ejus ,
niam fuliinent filii Israel , & filii Juda simul : quoniam venerunt super earn undique in die
omnes , qui ceperunt cos , tenent , nolunt di- arHictionis ejus.
mittere eos. 3 Non tendat qui tendit arcum suum , &
34 Redemptor eorum fortis, Dominus exer non ascendat loricatus , nolice parcere juveni-
cituum nomen ejus , judicio defender causam bus ejus , interficite omnem militiam ejus.
eorum , ut exterreat terram , & commoveat 4 Et cadent interfecti in Terra Chaldxorum,
habitatores Babylonis. & vulnerati in ree,'ionibus ejus.
. 1 vGladins ad Chaldapos , ait Dominus , & 5 Quoniam non suit viduatus Ilrael 3c Ju
ad liubicatores Babylonis , & ad priucipes , & da a Deo l'uo Domino exercituum : terra
 PROPHET1A JE REMI, Cap. LI.
autem corum repleta est delicto a sancto
Israel.
6 Fugite de medio Babylonis, & salvet unus-
quisque animam suam : nolite tacere super
iniquiwtem ejus : quoniam tempus ultionis est
a Domino , vicissitudinem iple recribuet ei.
7 Calix aureus Babylon in rnanu Domini ,
inebrians omnem terram : de vino ejus bibe-
runt Gentes , & ide& commons sunt.
* Isa* 8 * Subitd cecidit Babylon , & contrita est :
. 9. ululate super earn , tollite resinam ad dolo-
J*'*J- remejus, si forte sanetur.
9 Curavimus Babylonem , & non est sa-
nata : derelinquamus earn , & eamus unus-
quisque in terram suam : quoniam perveuit
usque ad coelos judicium ejus , & elevatum
elt usque ad nubes.
io Protulit Dominus justitias nostras: venite,
& narremus in Sion opus Domini Dei nostri.
ii Acuite sagittas,implete pharetras : sufci-
tavit Dominus ipiritum regum Medorum : &
contra Babylonem mens ejus est ut perdat earn,
quoniam ultio Domini eit , ultio templi sui.
1 1 Super muros Babylonis levate lignum
augete custodiam : levate custodes , prxparate
inlidias : quia cogitavit Dominus , & fecit
qucumque locutus est contra habitatores
babylonis.
- 13 Qux habitas super aquas multas, locu-
f>les in theiauris venit finis tuus pedalis prxci-
lionis tux.
* Mitt 14 * Juravit Dominus exercituum per ani-
* * mam suam : Quoniam replebo te hominibus
quasi brucho , & super te celeuma cantabitur.
* Gen. 1 j * Qui fecit terram in fortitudinc sua ,
1. prxparavit orbem in sapientia sua , & pru-
oentia sua extendit ccelos.
16 Dante eo vocem , multipricantur aqux
in clo : qui levat nubes ab extremo terrx ,
fulgura in pluviam fecit , & produxit ventum
de chesauns suis.
17 Stultus factus est omnis homo a scien-
tia : confusus est omnis conflatorin sculptili.
Quia mendax est conilatio eorum , nee est
spiritus in eis.
1 8 Vana sunt opera , & risu digna , in
tempore vifitationis sux peribunt.
19 Non sicut hxc pars Jacob : quia qui fecit
omnia , ipsc est , ac Israel sceptrum hxredita-
tis ejus : Dominus exercituum nomen ejus.
10 Collidis tu mthi vasa belli , & ego colli
dam in te Gentes , & disperdam in te regna :
1 1 Et collidam in te equum,& equitem ejus:
& collidam in te currum , & ascensorem ejus :
ii Et collidam in te virum &mulierem :
& collidam in te senem & puerum : & colli
dam in te juvenem &c virginem : N
23 Et collidam in te pastorem & gregem
ejus : & collidam in te agricolam &' jugales
ejus : & collidam in te duces & magistratus.
14 Et reddam Babyloni , 8c cuuctis habitato-
d^
ribus Chaldxx omne malum fuum, quod fece-
runt in Sion , in oculis veilris , ait Dominus.
1 % Ecce ego ad te mons pestifer , ait Domi-
nus,qui corrumpis universam terram: & exten-
dam manum meam super te, & evolvam te de
petris j & dabo te in montem combustionis.
16 Et non tollent de te lapidem inangulum,
& lapidem in fundamenta , fed perditus in
xternum eris , ait Dominus.
17 Levate signum in terra : clangite buc-
cina in Gentibus , sanctificate super earn Gen
tes : aniiuntkue contra illam regibus Ararat >
Menni , 6c Afcenez : numerate contra earn
Taphsar , adducite equum quasi bruchum
aculeatum.
18 Sanctificate contra earn Gentes , reges
Medix , duces ejus , & universes magistratus
ejus , cunctamque terram potestatis ejus.
19 Et commovebitur terra , & conturbabi-
tur : quia evigilabit contra Babylonem cogi-
tatio Domini , ut ponat Terram Babylonis
desertam & inhabitabilem.
30 Cessaverunt fortes Babylonis a prxlio,
habitaverunt in prxsidiis : devoratum est ro-
bur eorum , & facti sunt quasi mulieres '.
incensa sunt tabernacula ejus , contriti funt
vectes ejus.
31 Currens obviam currenti veniet : &
nuntius obvius nuntianti : ut annuntiet regi
Babylonis , quia capta est civitas ejus a sum-
mo usque ad summum :
3 1 Et vada prxoccupata sunt : & paludes
incensx sunt igni , & viri bellatores contur-
bati funt.
33 Quia hxc dicit Dominus exercituum ,
Deus Israel : Filia Babylonis quasi area , tem
pus triturx ejus : adhuc modicum , & veniet
tempus meflionis ejus.
34 Comedit me , devoravit me Nabuchodo-
nosor rex Babylonis.: reddidit me quasi vas
inane, abforbuit me quasi draco, replevit ven-
trem fuum teneritudine mea , & ejecit me.
35 Iniquitas adversiim me, & caro mea
super Babylonem , dicit habitatio Sion : &
sanguis meus super habitatores Chaldxx , di
cit Jerusalem.
36 Propterea hxc dicit Dominus : Ecce ego
judicabo caufam tuam , & ulciscar ultionem
tuam , & desertum faciam mare ejus , fcV sic-
cabo venam ejus.
3 7 Et erit Babylon in tumulos , habitatio
draconum , stupor , & sibilus , ed quid non
sit habitator.
38 Simul ut leones fugient , excutient co
mas veluti catuli leonum.
19 In calore eorum ponam potus eorum ,
& inebriabo eos , ut sopiantur , & dormiant
somnum sempiternum , & non consurgant ,
dicit Dominus.
40 Deducam eos quasi agnos ad victimam
& quasi arietes cum hdis.
 6%4 PROPHETIA TEREMI, Cap, LI. & LH.
41 Quomodd capta est Sesach , & compre- &t labores populorum ad nihilum, 5f g
hensa elt inclyta universe terrx ? quomodd tium in ignem erunt , & disperibunt.
fadta est in stuporem Babylon inter Gentes ? 5? Verbum , quod prxcepit Jeremias pro-
41 Ascendit super Babylonem mare , multi- pheta, Saraix filio Nerix silii Maasix cum per-
tudine fluctuum ejus operta est. geret cum Sedecia rege in Babylonem, in
43 Factx sunt civitates ejus in stuporem, ter anno quarto regni ejus : Saraias au:em erat
ra inhabitabilis & deferta , terra in qua nullus princeps prophetix.
habitet , nee transeat per earn filius nominis. 60 Et feripsit Jeremias omne malum , quod
44 Et visitabo super Bel in Babylone, & eji- venturum erat super Babylonem in libro uno :
ciam quod absorbuerat de ore ejus , & non omnia verba hxc , qux scripta sunt contra
confluent ad eum ultra Gentes , siquidem & Babylonem.
murus Babylonis corruet. 61 Et dixit Jeremias ad Saraiam : Cum ve-
4 % Egredimini de medio ejus populus rneus : neris in Babylonem , & videris , &c legeris
ut 1 "al vet unusquisque animam luam ab ira fu- omnia verba hxc ,
foris Domini. 61 Dices : Domine tu locutus es contra lo
4(5 Et ne forte mollefcat cor vestrum , & cum istum ut disperderes eum : ne sit qui in
timeatis auditum , qui audietur in terra : & eo habitet ab hominc usque ad pecus , & ut
veniet in anno auditio , &c post hunc annum sit perpetua solitudo.
auditio : 8c iniquitas in terra, & dominator <5j Ciimque compleveris legere librum is
super dominatorem. tum , ligabis ad eum lapidem , & projicies
47 Propterea ecce dies veniunt , & visita ilium in medium Euphraten :
bo super (culptilia Babylonis : &c omnis terra 6a. Et dices : Sic fubmergetur Babylon , &
ejus confundetur , & universi interfecti ejus non consurget a facie affliitionis , quam ego
cadent in medio ejus. adduco super earn , & dissolvetur. Hucusque
48 Et laudabunt super Babylonem cli & verba Jeremix.
terra , & omnia quz in eis sunt : quia ab CAPUTLII.
Aquilonevenientei prxdones , aitDominus. Prtcedemium repe-.itio, nempe quid Jerusalem ZNtbucb*-
douojor ob/ejsa soft Uinnjua tapitur , & Seaeclai nxjvaa
49 Et quomod6 fecit Babylon ut caderent fugiettt reducliur : filiifque ejus cor am ipfo trucidttit "*
occisi in Israel : sic de Babylone cadent occisi cum prinetpibm Jud* , txotulotus at wicius dutiiur B .
in universa terra. bjlonem : ty- itictafi tempi ej- filttio ctterifqut dembut ,
jo Qui fugiltis gladium , venite , nolite traniferuntur omaes in Babylonem , stair pnucoi vinitmi
stare : recordamini procul Domini , & Jeru dt aericoUs : ft'ii liter & vafa templi , liter qux describin.
salem ascendat super cor vestrum. tur due tret column* j fr numeral JutUorum in Bthylnem
diver/h temporibui tran/latorum , ubi rex Joachim pojl tf.
5 1 Confusi sumus , quoniam audivimus op anaos de careers elutt.ts txaltttur.
probrium : operuit ignominia facies nostras : i r? llius viginti & unius anni erat Sedecias 4 K*'
3uia venerunt alieni super sanctificationem X cum regnare cpislet : & undecim an-i4- '*
omus Domini. nis regnavit in Jerusalem, & nomen matris jf*
f 1 Propterea ecce dies veniunt , ait Domi- ejus Amital , Alia Jeremix de Lobna.
nus : & visitabo super sculptilia ejus , &: in i Et fecit malum in oculis Domini , juxta
omni terra ejus mugiet vulneratus. omnia qux fecerat Joaxim.
j 3 Si ascenderit Babylon in clum , & fir- I Quoniam furor Domini erat in Jerusalem
maverit in excelso robur suum : a me venient & in Juda usquequ6 projiceret eos a facie
vastatores ejus , ait Dominus. sua : & recefsit Sedecias a rege Babylonis..
54 Vox clamoris de Babylone , & contritio 4 * Factum est autem in anno nono regni 4.1$
magna de Terra Chaldxorum : ejus , in mensc decimo , decima mensis : Ve- u- '
jf Quoniam valravit Dominus Babylonem, nit Nabuchodonosor rex Babylonis , ipsc & ST*
& perdidit ex ea vocem magnam : &: fonabunt omnis exercitus ejus adversils Jerusalem , & " '*
fluctus eorum quasi aquae multz : dedit soni- obsederunt earn , & xdificaverunt contra earn
turn vox eorum : munitiones in circuitu.
f6 Quia venit super earn , id est super Ba j Et suit civitas obsessa usque ad undeci-
bylonem prsedo , & apprehensi sunt fortes mum annum regis Sedeci.
ejus,.& emarcuit arcus eorum , quia fortis 6 Menfe autem quarto , nona mensis obti-
ultor Dominus reddens retribuet. nuit fames civitatem : & non erant alimenta
f 7 Et inebriabo principes ejus , & sapientes populo terrx.
ejus , & duces eius , & magiltratus ejus , & 7 Et dirupta est civitas , & omnes viri bel-
fortes ejus : & dormient somnium sempiter- latores ejus fugerunt , exieruntque de civita-
num , & non expergiscentur , ait rex , Do te nocte per viam portx , qux est inter duos
minus exercituum nomen ejus. muros , & ducit ad hortum regis ( Chaldxis
?8 Hxc dicit Dominus exercituum : Murus obsidentibus urbem in gyro ) & abierunt per
Babylonis ille latislimus suffoslione suffodie- vjam , q x ducit in eremtim.
tui , & port* ejus excels igni comburentur , Periccutus est autem Chaldxorum exer
citus
 PROPHETIA JE REMI, Cap. LII.
citus regem : & apprehenderunt Sedeciam in
deserco, quod est juxta Jericho : & omnis co-
niitatus ejus diffugit ab eo.
p Cumque comprehendilsent regem , addu-
xerunt eum ad regem Babylonis in Reblatha ,
tiujE est in terra Emath : & locutus oil ad eum
judicia.
io Et jugulavit rex Babylonis Hlios Sedecix
in oculis cjus : fed & omnes principes Juda
occidit in Reblatha.
1 1 Et oculos Sedecix emit , & vinxit eum
compedibus , & adduxit eum rex Babylonis
in Babylonem , & posuit eum in domo carce-
ris usque ad diem mortis ejus.
1 1 In mense autem quinto , decimal meftsis ,
ipse eil annus nonus decimus Nabuchodonofor
regis Babylonis : venit Nabuzardan princeps
militix , qui stabat coram rege Babylonis in
Jerusalem.
13 Et incendit domum Domini , & domum
regis , & omnes domos Jerusalem , & ora-
nem domum magnam igni combuifit.
t4Ettotum murum Jerusalem per circui-
tum deftruxit,cunctus exercitus Chaldxorum ,
qui erat cum magiiiro militix.
I f De pauperibus autem populi , & de reli-
auo vulgo j quod remanscrat in civitate > &
e perfugis , qui transfugerant ad regem Ba
bylonis , & cxteros de multitudine, transtulit
Nabuzardan princeps militix.
itf De pauperibus verd terra: reliquit Na
buzardan princeps militia: vinitores , & agri-
colas.
1 7 Columnas quoque xreas , qux erant in
domo Domini , & bases , 8c mare xneum ,
quod - erat in domo Domini , confregerunt
Chaldxi , & tulerunt omne ass eorum in Ba
bylonem.
1 8 Et lebetes , & creagras , & psalteria > &
phialas , & mortariola > & omnia vasa xrea ,
qua: in ministerio fuerant , tulerunt : 8c
19 Hydrias , & thymiamateria , 8c urceos ,
& pelves , & candelabra , & mortaria , &
cyathos : quotquot aurea, aurea : & quotquot
argentea , argentea ; tulit magister militix :
20 Et columnas duas , & mare unum , &
vitulos duodecim xreos , qui erant sub basi-
bus , quas secerat rex Salomon in domo Do
mini : non erat pondus xris omnium horum
vasorum.
I I De columnis autem , decem & octo
cubiti altitudinis erant in columna una , &
funiculus duodecim cubitorum circuibat earn:
61$
porr6 groslitudo ejus quatuor digitorum , 8c
intrinsccus cava erat.
ii Et capitella super utramque xrea: alti-
tudo capitelli unius quinque cubitorum :
& retiacula , & malogranata super coronam
in circuitu , omnia xrea. Similiter columns
secundx , & malogranata.
13 Ft fuerunt malogranata nonaginta sex
dependentia : & omnia malogranata centum,
retiaculis circumdabantur.
14 Et tulit magister militix Sara'i'am sacer-
dotem primum , & Sophoniam sacerdotem
secundum , & tres custodes vestibuli.
if Et de civitate tulit eunuchum unum ,
qui erat prxposiuis super viros bellatores : &
leptem viros de his , qui videbant faciem re
gis , qui inventi sunt in civitate : & scribam
principem militum , qui probabat tyrones : &
fexaginta viros de populo terrx , qui inventi
sunt in medio civitatis.
x6 Tulit autem eos Nabuzardan magister
militix , & duxit eos ad regem Babylonis in
Reblatha.
27 Et percuslit eos rex Babylonis, 8c interfe-
cit eos in Reblatha in terra tmath : & tranfla-
tus est Juda de terra sua.
18 Irte est populus , quem transtulit Nabu
chodonofor : In anno leptimo , Judos tria
millia & viginti tres :
ip In anno octavodecimo Nabuchodonofor,
de Jerusalem animas octingentas triginta
duas :
3 o In anno vigesimotertio Nabuchodono
for , transtulit Nabuzardan magister militix
animas Judxorum leptingentas quadragint*
quinque : omnes ergo animx , quatuor millia
fexcentx.
3 1 Et factum est in trigesimo septimo anno
transmigrationis Joachin regis Juda, duodeci
mo menie , vigesimaquinta mensis , elevavit
Evilmerodach rex Babylonis ipso anno regni
sui , caput Joachin regis Juda , & eduxit eum
de domo carceris.
31 Et locutus est cum eo bona , & posuit
thronum ejus super thronos regum , qui erant
post fe in Babylone.
33 Et mutavit vestimenta carceris ejus , &
comedebat panem coram eo semper cunctis
diebus vitx sux.
34 Et cibaria ejus , cibaria perpetua daban-
tur ei a rege Babylonis statuta per singulos
dies, usque ad diem mortis sux cunctis diebus
vitx ejus.
KK m
 2.6 LAMENTATIONES JEREMI , Cap. I,
earn , spreverunt lllam , quia viderunt igno-
miniam ejus : ipsa autem gemens conversaest
THRENI, retrorsum.
ID EST, T E T H.
5> Sordes ejus in pedibus ejus , nee recordata
LAMENTATIONES est finis sui : deposita est vehementer , non
habens consolatorem : vide Domine afflictio
JEREMI nem meam , quoniam eredtus est inimicus.
J O D.
PROPHET . io Manum suam misit hostis ad omnia desi-
derabilia ejus:quia vidit Gentes ingrelsas fanc-
Et factum est , postquam in captivitatcm tuarium suum , de quibus prxceperas ne intra-
rcdactus eit Israel , 8f Jerusalem deserta est , rent in ecclesiam tuam.
sedit Jeremias propheta flens , & planxit la- C A P H:
mentatione hac in Jerusalem,& amaro animo ii Omnis populus ejus gemens , & qux-
suspirans , & ejulans dixit : rens panem : dederunt pretiola quxque pro ci-
boad refocillandam animam. Vide Domine &:
considera > quoniam facta sum vilis.
CAPUT PRIMUM. LAMED.
A L E P H. ii O vos omnes , qui transitis per viam, at
tendee, & videte si est dolor sicut dolor meus:
UOMODO scdet sola civitas plena quoniam vindemiavit me , ut locutus est Do
"Qi populo:factaest quasi vidua dorruna minus in die irx furoris sui.
^Gentium : princeps provinciarum fa
ta est sul> tributo ?
MEM.
i j De excelso misit ignem iir oflibus meis ,
BETH. & erudivit me : expandit rete pedibus meis ,
* ftrtm. l * Plorans ploravit in nocte , & lacrymx convertit me retrorsum : posuit me deiola-
I*. 17- ejus inmaxillis ejus : non est qui consoletur tam , tota die mrore consectam.
earn ex omnibus charis ejus : omnes amici NUN.
ejus spreverunt earn , & facti sunt ei inimici. 14 Vigilavit jugum iniquitatum mearum :
G H I M E L. in manu ejus c6nvolutx sunt , & impositx
3 Migravit Judas propter afflictionem , & collo meo : insirmita est virtus mea : dedit
multitudinem servitutis : habitavit inter gen- me Dominus in manu , de qua non potero
tes , nee invenit requiem : omnes, persecuto surgere.
rs ejus apprehenderunt earn inter anguttias. S A M E C H.
D A L E T H. 1 5 Abstulit omnes magniricos meos Domi
4 Vix Sion lugent ed qu6d non sint qui ve- nus de medio mei : vocavit adversilm me tern-
niant ad sole mnitatem : omnes portx ejus des- pus , ut contereret electos meos : torcular cal-
tructx:sacerdotes ejus gementes : virgines ejus cavit Dominus virgini filix Juda.
iqualidz , & ipsa oppressa amarituaine. A I N.
HE. \g * Idcirco ego plorans , & oculus meus * J^.
5 Facti sunt hostes ejus in capite , inimici deducens aquas : quia longe factus est 4 me >. 17.
ejus locupletati sunt : quia Dominus locutus consolator , convertens animam meam : facti
est supper earn propter multitudinem iniquita- sunt filii mei perdjti , quoniam invaluit ini
tum ejus : parvuli ejus ducti stint in captivita- micus.
tem ante faciem tribulantis. P H E.
V A U. 17 Expandit Sion manus suas , non est qui
6 Et egreflus est a rilia Sion omnis decor consoletur earn : mandavit Dominus adver-
ejus : facti sunt principes ejus velut arietes sum Jacob in circuitu ejus holies ejus : fac
non invenientes pafcua : & abierunt absque ta est Jerusalem quasi polluta menstruis inter
fortitudine ante faciem subsequentis. eos.
Z A I N.
7 Recordata est Jerusalem dierum afflictionis 18 Justus est Dominus , quia os ejus ad
suar , & prxvaricationis omnium deiiderabi- iracundiam pro vocavi. Audite,obsecro>univerii
lium suorum , qux habuerat a diebus an^uis, populi , & videte dolorem meum : virgines
cum caderet populus ejus in manu holtlP, & mex,& juvenes mei afcierun: in capyvitatem.
non esset auxiliator : viderunt earn hostes , & C O P H.
deriferunt sabbata ejus. 19 Vocavi amicos meos , & ipsi deceperunt
HETH. me : sacerdotes mei,& senes mei in urbe con-
8 Peccatum peccavit Jerusalem , propterea sumpti sunt : quia quxsierunt cibum sibi ac
instabilis facta est : omnes , qui glorisicabanc refociilarent animam suam.

"X
\
 . LAMENTATIONES JEREMI, Cap. I. & II. Ct7
RES.
to Vide Domine quoniam tribulor, contur-
batusest venter meus> subversum eit cor meurh
in memetipsa , quoniam amaritudine plena
sum : sorts interhcic gladius , & domi mors
fimilis est.
SIN.
1 1 Audierunt quia ingemisco ego , & non
est qui consoletur me : omnes inimici mei au
dierunt malum meum , lxtati sunt , quoniam
tu fecisti : adduxisti diem consolationis , &
rient similes mei.
THAU.
ii IngreJiatur omne malum eorum coram
te,& vindemia eos sicut vindcmialti me prop-
ter omnes iniquitates meas : multi enim gemi-
tus mei , & cor .meum mrens.
C A P U T II.
ALEPH.
i /"""V Uomodo obtexit caligine in furore suo
\^2. Dominus filiam Sion: projecit deccelo
in terram inclytam Israel , & non ell recorda-
tus seabelli pedum suorum in die furoris fui ?
BETH.
* Pracipitavit Dominus , nee percepit, om-
nia speciosa Jacob : destruxit in furore suo
munitiones virginis Juda , & dejecit in ter
ram : polluit regnum , & principes ejus.
G H I M E L.
j Confregit in ira furoris fui omne cornu
Israel : avertit retrorsum dexteram suam a fa
cie inimici : & succendit in Jacob quasi ignem
flammar devorantis in gyro.
D A L E T H.
4 Tetendit arcum suum quasi inimicus , fir-
mavit dexteram fuam quasi hostis : & occidic
omne , quod pulchrum erat visu in taberna-
culo filiat Sion , effudit quasi ignem indigna-
tionem suam.
H E.
< Factus est Dominus velut inimicus : prac
cipitavit Israel , prxcipitavit omnia moenia
ejus : diffipavit munitiones ejus, & replevit in
filia Juda humiliatum & humiliatam.
V A U.
6 Et dissipavit quasi hortum tentorium suum,
demolitus est tabernaculum suum : oblivioni
tradidit Dominus in Sion festivitatem , & sab-
batum : & in opprobrium , & irf indignatio-
nem furoris fui regem , & sardotem.
Z A I N.
7 Repulit Dominus altare suum , maledixit
senctificationi su : tradidit in manu inimici
muros turrium ejus : vocem deaerunt in do-
mo Domini , sicut in die solemni.
HETH.
8 Cogitavit Dominus diflipare murum filiac
Sion : tetendit funiculum suum , & non aver
tit manum suam a perditione : luxitque ante-
murale , & murus pariter dislipatus est.
T E T H.
9 Defixar sunt in terra port* ejus : perdidit ,
& contrivit vectes ejus : regem ejus & princi
pes ejus in Gentibus : non est lex, & prophet*
ejus non invenerunt visionem a Domino.
JO D.
io Sederunt in terra, conticuerunt senes
filiae Sion : consperserunt cinere capita sua ,
accincti sunt cilieiis , abjecerunt in terram ca
pita sua virgines Jerusalem.
C A P H.
1 1 Desecerunt pr lacrymis oculunei , con-
rurbata sunt viscera mea : effusum^st in terra
jecur meum super contritione filia? populi mei,
cilm deficeret parvulus , & lactens in plateis
oppidi.
LAMED,
it Matribus suis dixerunt : Ubi est triticum
& vinum ? cum deficerent quasi vulnerati in
plateis civitatis : ciim exhalarent animas suas
in finu matrum suarum.
M E M.
ii Cui comparabo te ? vel cui aflimilabo
te filia Jerusalem ? cui exaequabo te , & conso-
labor te virgo filia Sion ? magna est enim ve
lut mare contritio tua : quis medebitur cui ?
NUN.
14 Prophet* tui viderum tibi falsa , & stul-
ta , nee aperiebant iniquitatem tuam , ut te
ad pnitentiam provocarent : viderunt autem
tibi asiumptiones falsas , & ejectiones.
S A M E C H.
i y Plauserunt super te manibus omnes rran-
seuntes per viam : sibilaverunt , & moverunc
caput uium super filiam Jerusalem : Haeccine
est urbs , dicentes , perfecti decoris , gaudium,
universe terra* ?
P H E.
16 Aperuerunt super te os suum omnes ini
mici tui : sibilaverunt. & fremuerunt dentibus,
& dixerunt : Devorabimus : en ista est dies ,
quam expectabamus : invenimus , vidimus. .
A I N.
17 * Fecit Dominus qui cogitavit, comple- * #.'
vit sermonem suum ', quern pnreeperat a die- *6, '.
bus antiquis : dettruxir , &: non pepercit , & t 'f'1 '
hetificavit super te inimicum , & exaltavit *
cornu hostium tuoruin.
S A D E.
1 8 Clamavit cor eorum ad Dominum super
muros filix Sion : * Deduc quasi torrentem * fere.
lacrymas per diem , & noctem : non des re- ' * 7.
quiem tibi , neque tarcat pupilla oculi tui. Supr* ,*
COPH. "
\9 'Consurge , lauda in nocte in principio
vigiliarum : effunde sicut aquam cor tuum
ante conspectum Domini : leva ad eum ma-
nus tuas pro anima parvulorum tuorum , qui
desecerunt in fame in capite omnium com-
pitorum.
K K >: >. ij
<Ji8 LAMENTATIONES JEREMI, Cap. II. & III,
RES. canticum eorum tota die.
to Vide Domine , & considera quem vin- H E.
demiaveris ita : ergone comedent mulieres 1 5 Replevit me amaritudinibus , inebriavic
fructum suum , parvulos ad mensuram pal- me abiynthio.
mac ? si occiditur in sanctuario Domini sacer- V A U.
dos , & propheta ? \6 Et fregit ad numcrum dentes meos , ci-
SIN. bavit me cinere.
i 1 Jacucrunt in terra foris puer , & senex : V A U.
virgines mea? , & juvenes mei ceciderunt in 17 Et repulsa est a pace anima mea , oblitus
gladio : interfecisti in die furoris tui : percus- sum bonorum.
silti j nee misertus es. V A U.
THAU. 18 Et dixi : Periit finis meus , & fpes mea
ii Vocasti quasi ad diem solemnem , qui a Domino.
terrerent me de circuitu , & non suit in die Z A I N.
furoris Domini qui effugeret , & relinquere- \9 Recordare paupertatis , & tranfgreflio-
tur : quos educavi , &c enutrivi , inimicus nis mex , absynthii , & sell is.
meus consumpsit eos. Z A I N. ,
io Memoria memor ero , S: tabescet in me
C A P U T III. anima mea.
Z A I N.
ALEPH. % 1 Hare recolens in corde meo> ided sperabo.
HETH.
i TTj' Go vir videns paupertatem meam in li Misericordiat Domini quia non sumus
XZ*- virga indignationis ejus. confinnpti : quia non defecerunt miserationes
ALEPH. ejus.
* Me minavit , & adduxit in tenebras > 8r HETH.
non in lucem. 13 Novi diluculo , multa est sides tua.
ALEPH. HETH.
3 Tantum in me vertit , & convertit ma- 14 Pars mea Dominus , dixit anima mea :
num suam tota die. propterea expectabo eum.
BETH. T E T H.
4 Vetustam fecit pellem meam , & carnem 15 Bonus est Dominus sperantibus in eum 1
meam , contrivit ofla mea, anim qujcrenri ilium.
BETH. T E T H.
j dificavit in gyro meo , 8c circumdedit z6 Bonum est pra:stolari cum silentio salu-
me felle , & labore. tare Dei.
BETH. T E T H.
6 In tenebrosis collocavit me , quasi mor- 17 Bonum est viro , ciim portaverit jugum
tuos sempiternos. ab adolescentia sua.
G H I M E L. J O D.
7 Circumardificavit adversum me , ut non 18 Sedebit solitarius , & tacebit : quia k-
gvediar : aggravavit compedem meum. vavit super se.
G H I M E L. J O D.
8 Sed & cum clamavero , & rogavero > Z9 Ponet in pulvere os suum , si forte sit spes.
exclusit orationem meam. J O D.
GHIMEL 30 Dabit percutienti fe maxillam , satura-
9 Conclusit vias meas lapidibus quadris , bitur opprobriis.
semitas meas subvertit. C A P H.
D A L E T H. 3 1 Quianon rcpellet in fempiternu Dominus.
io Urfus insidians factus est mihi : leo in C A P H.
abfconditis. 31 Quia si abjecit , & miscrebitur secundum
D A L E T H. multitudinem misericordiarum suarum.
li Semitas meas subvertit, & confregit me : C A P H.
posuit me desolaram. 33 Non enim humiliavit ex corde suo , &
D A L E T H. abjecit silios hominum ,
ii Tetendit arcum suum, & posuit me LAMED.
quasi signum ad sagittam. 34 Ut contereret sub pedibus suis omnes
HE. vinctos terrx ,
13 Misit in renibus meis Alias pharetr su. LAMED.
H E. 3? Ut declinaret judicium viri io conspectn
14 Factus sum in derisum omni populo meo, vulws Aicislimi >
 LAMENT ATIONES JEREMI, Cap. III. & IV. 6z9
LAMED C O P H.
3<J Ut perverteret hominem in judicio suo> <;6 Vocem meam auditti : ne avertas aurem
Dominus ignoravit. tuam a singultu meo , & clamoribus.
MEM. C O P H.
* Jtxu 37 * Quis est iste , qni dixit ut ficret , DO j 7 Appropinquasti in die , quando invoca-
S' ' mino non jubente ? vi te : dixilti : Ne timeas.
MEM. RES.
38 Ex ore Altiflimi non egredientur nee % 8 Judicasti Domine causam animar mex ,
mala nee bona ? redemptor vit meat.
M E M. RES.
19 Quid murmuravit homo vivens , vir ji> Vidisti Domine iniquitatem illorum
pro peccatis iuis ? adversum me : judica judicium meum.
NUN. RES.
40 Scrutemur vias nostras , & quaeramus , 60 Vidisti omnem furorem , universas co-
& revertamur ad Dominum. gitationes eorum adversum me.
NUN. SIN.
41 Levemus corda noltra cum manibus ad 6 1 Audisti opprobrium eorum Domine ,
Dominum in ccelos. omnes cogitationes eorum adversum me.
NUN. SIN.
41 Nos inique egimus , & ad iracun- 61 Labia insurgentium mihi , & medita-
diam provocavimus : idcirc6 tu inexorabi- tiones eorum adversum me tota die.
lis es. SIN.
S A M E C H. 6} Seffionem eorum , & resurrectionem
43 Operuisti in furore , & percuslisti nos : eorum vide j ego sum psalmus eorum.
occidifti , nee pepercisti. THAU.
S A M E C H. <?4 Reddes eis vicem Domine juxta opera
44 Opposuisti nubem tibi , ne transeat ora- manuum suarum.
tio. THAU.
S A M E C H. 6 j Dabis eis scutum cordis laborem tuum.
4 j Eradicationem , & abjestionem pofuisti THAU.
me in medio populorum. 66 Perscquens in furore , & conteres eos
P H E. sub clis Domine.
4< Aperuerunt super nos os suum omnes
jmmici. C A P U T IV.
P H E.
47 Formido , & laqueus facta eft nobis va- A L E P H.
ticinatio , & contritio.
P H E. 1 /~\ Uomodo obfeuratum est aurum , mu-
48 Divisiones aquarum deduxit oculus meus, V-/ tatus est color optimus , difpersi sunt
in contritione filiae populi mei. lapides lauctu.11 ii in capite omnium platea-
A I N. rum ?
4P Oculus meus aiflictus eft , nee tacuit , BETH.
ed qudd non esset requies , l Filii Sion inclyti , & amicti auro primo :
;a 1 n. quomodo reputati fuht in vasa testea > opus
so Donee respiceret & videret Dominus manuum figuli ?
le ccelis. G H I M E L.
A I N. 3 Sed & lamix nudaverunt mammam , lac-
si Oculus meus depraedatus eft anintam taverunt catulos suos : rilia populi mei crude-
meam in cunctis filiabus urbis mex. lis j quasi struthio in deferto.
S A D E. D A L E T H.
j 1 Venatione ceperunt me quasi avem ini- 4 Adhxsit lingua lactentis ad palatum ejus
mici mei gratis. in siti : parvuli petierunt panem , & non erac
SA D.E. qui frangeret eis.
53 Lapsa eft in lacum vita mea > & posue- H E.
runt lapidem super me. % Qui vefeebantur voluptuose , interierunt
S A D in viis : qui nutriebantur in croceis, amplexa-
% 4 Inundaverunt aqua super caput meum : ti sunt stercora.
dixi : Perii. V A U.
C O P H. 6 Et major effecta est iniquitas fili populi
j y Invocavi nomen tuum Domine de lacu mei peccato Sodomorum , * quae fubversa est + Cn .
noviilimjo. in momento > & non ceperunt in ea manuj. , 141
KK k*. iij
<j3o LAM. JR. & ORATIQ JER. Cap. IV. & V.
ZAI N
7 Candidiores Nazarai ejus nive, nitidiorcs
lacte , rubicundiores ebore antiquo , sapphiro
pulchriores.
HETH
8 Denigrata est super carbones facies eorum,
& non funt cogniti in plateis : adhatsit cutis
eorum offibus : aruit, & facta eft quasi lignum.
TETH.
9 Melius suit occifis gladio , quam inter-
fectis fame : quoniam isti extabuerunt con-
sumpti a sterilitate terra.
JOD.
10 Manus mulierum miscricordium coxe-
runt filios suos : facti sunt cibus earum in con-
tritione filiae populi mei.
C A P H.
1 1 Complevit Dominus furorem suum, effu-
dit iram indignationis Cux : & succendit ignem
in Sion , & devoravit fundament a ejus,
LAMED.
1 1 Non crediderunt reges terra , & universi
habitatores orbis, quoniam ingrederetur hos-
tis & inimicus per portas Jerusalem.
MEM.
1 3 Propter peccata prophetarum ejus , &
iniquitates sacerdotum ejus, qui effuderunt in
medio ejus sanguinem justoi um.
NUN.
i4Erraverunt cci in plateis, polluti sunt
in sanguine : cumque non possent , tenuerunt
lacinias llias.
S A M E C H.
15 Recedite polluti, clamaverunt eis : rece-
dite , abite , nolite tangere : jurgati quippe
sunt, & commoti dixerunt inter Gentes : Non
addet ultra ut habitet in eis.
PHE.
is Facies Domini divisit eos , non addet ut
respiciat eos : facies sacerdotum non erubue-
runt , neque senum miserti sunt.
A IN.
17 Cum adhuc subsisteremus , defecerunt
oculi noftri ad auxilium nostrum vanum, ciim
respiceremus attend ad geniem , qu salvare
non poterat.
S A D E.
18 Lubricaverunt vestigia nostra in itinere
platearum nostrarum , appropinquavit finis
noster : completi sunt dies nostri , quia venit
finis noster.
COP H.
19 Velociores fuerunt persecutores nostri
aquilis cli : super monies persecuti sunt nos,
in deserto insidiati sunt nobis.
RES.
to Spirirus oris nostri Christus Dominus'
captus est in peccatis nostris : cui diximus : In
umbra tua vivcmus in Gentibus.
S I N.
* 1 'Gaudc , & ltare filia Edom , qui ha'-*
bitas m Terra Hus : ad te quoque perveniet
calix , inebriaberis , atque nudabens.
T II A U.
i Completa est iniquitas tua , filia Sion ,
non addet ultra ut tranfmigret te : visitavit
iniquitatem mam filia Edom, discooperuit
peccata tua.
O R A T I O
J E R. E M 1
PROPHET-
C A P U T V.
1 D Ecordare Domine quid accident no-
IX bis : intuere > & reipice opprobrium
nostrum.
i Hareditas nostra versa est ad alienos : do-
mus nostrx ad extraneos.
3 Pupilli facti sumus absque patre , matres
nollr quasi viduat.
4 Aquam nostram pecunia bibimus : ligna
nostra pretio comparavimus.
< Cervicibus noltris minabamur , laflis non
dabatur requies.
6 gypto dedimus manum , & Assyriis ut
faturaremur pane.
7 Patres noltri peccaverunt, & non sunt : 8:
nos iniquitates eorum portavimus.
8 Servi dominati sunt nostri : non suit qui
redimeret de manu eorum.
9 In animabus noltris asserebamus panem
nobis , a facie gladii in deserto.
I o Pellis nostra , quasi clibanus exusta est a
facie tempestatum ramis.
I I Mulieres in Sion humiliaverunt , & vir-
gines in civitatibus Juda.
1 1 Principes manu suspensi sunt : facies se
num non erubuerunt.
13 Adolescentibus impudice abusi sunt : &
pueri in ligno corruerunt.
14 Senes defecerunt de portis : juvenes de
choro plallentium.
1 j Defecit gaudium cordis nostri : versus
est in luctum chorus noster.
16 Cecidit corona capitis nostri : vx nobis ,
quia peccavimus.
1 7 Propterea mstum factum est cor nos
trum , ide6 contenebrati sunt oculi nostri.
18 Propter montem Sion quia disperiit ,
vulpes ambulaverunt in eo.
19 Tu autem Domine in a:ternum perma-
nebis , folium tuum in generationem & ge-
nerationerh.
10 Quare in perpetuum obliviscftris nostri
derelinques nos in longitudine dierum ?
1 1 Converte nos Domine ad re , & conver-
temur : innova dies noitros , sicut a principio
 PROPHETIA BARUCH, Cap. A.
ii Sed projiciens repulisti nos , iratns es
contra nos vehementer.
PROPHETIA
B A R U C H.
CAPUT PRIMUM.
Juiti k Bihylmt miuunt j,l roi qui nant in /erufaltm
lil u Baruch , ua cum cclleHii pemoiis , ut Mails hota-
caujtn ortnt pro ipfit , ff pio NaHKbtdoaoJor , fiiioqut ejui
Bul.hzfjr : c lonfittHtur ptce*i* jUa.
T haec verba libri , quae fcripsit Ba
E ruch filius Neriae , filii Maasiae , filii
Sedeci , filii Sedei , filii Hekiae in
Babylonia ,
In anno quinto , in scptimo die mensis ,
in tempore quo ceperunt Cnaldxi Jerusalem,
& succenderunt earn igni.
3 Et legit Baruch verba libri hujus ad aures
Jechoniae filii loanim regis Juda , & ad aures
universi populi venientis ad librum',
4 Et ad aures potentium filiorum regum ,
& ad aures presbyterorum , & ad aures popu
li , a minimo usque ad maximum eorum om
nium habitantium in Babylonia , ad flumen
Sodi.
5 Qui audientes plorabant , & jejunabant ,
& orabant in confpectu Domini.
6 Et collegerunt pecuniam secundum quod
potuit uniuscujusque manus ,
7 Et miserunt in Jerusalem ad Joaxim R-
lium Helci filii Salom Sacerdotem , & ad
Sacerdotes , & ad omnem populum , qui in-
venti sunt cum eo in Jerusalem :
8 Cilm acciperet vasa templi Domini , quae
ablata suerant de templo , revocare in terram
Juda decima die menus Sivan, vasa argentea ,
quae fecit Sedecias filius Josiae rex Juda ,
9 Posteaquam cepisset Nabuchodonosor rex
Babylonis Jechoniam, & principes, & cundtos
potentes , & populum terrae ab Jerusalem , &
duxit eos vinctos in Babylonem.
io Et dixerunt : Ecce misimus ad vos pecu-
nias , de quibus emite holocautomata , &
thus , & facite manna , if offerte pro pecca-
to ad aram Domini Dei nostri :
ii Et orate pro vita Nabuchodonosor regis
Babylonis , & pro vita Balthasar filii ejus , ut
lint dies' eorum sicut dies cli super terram :
n Et ut det Dominus virtutem nobis , &
illuminet oculos nostros ut vivamus sub um
bra Nabuchodonosor regis Babylonis , & sub
umbra Balthasar filii ejus , & serviamus eis
multis diebus, & inveniamus gratiam in cons-
pectu eorum.
i j Et pro nobisipsis orate ad Dominum
Deum nostrum : quia peccavimus Domino
Deo nostjo, & non est aversus furor ejus
Cu
a nobis usque in hunc diem.
14 Et legite librum ilium , quern misimus
ad vos recitari in templo Domini , in die so-
lemni , & in die opportuno :
15 * Etdicetis : Domino Deo nostro jus- * lHfrt
tina , nobis autem consusio faciei nostr : si- t. 6,
cut est dies haec omni Juda , & habitantibus
in Jerusalem ,
16 Regibus nostris , & principibus nostris ,
& sacerdotibus nolhis , & prophetis nostris ,
& patribus nostris.
17 * Peccavimus ante Dominum Deum * D,-
nostrums noncredidimus,diffidentes in eum: $*
1 8 fct non fuimus subjectibiles illi , & non
audivimus vocem Domini Dei nostri ut ambu-
laremus in mandatis ejus , qu dedit nobis.
19 A die qua eduxit patres nostros de Ter
ra gypti usque ad diem hanc , eramus incre-
dibiles ad Dominum Deum nostrum : & disli-
pati recestimus , ne audiremus vocem ipsius.
io Et adhferunt nobis multa mala , & * Dent,
maledictiones , qu constituit Dominus Moysi >s 'J'
servo suo : qui eduxit patres nostros de Ter
ra gypti , dare nobis terram fluentem lac
& mel , sicut hodierna die.
1 1 Er non audivimus vocem Domini Dei
nostri secundum omnia verba prophetarum ,
quos misit ad nos :
ti Et abivimus unusquisque in sensum cor-
dis nostri maligni , operari diis alienis, facien-
tes mala ante oculos Domini Dei nostri.
CAPUT II.
Jxddi m Cdpliuuu amjtieiuur fropier peccatt [ut conti-
gi/7 (iti m*U qu* lieu, ftr prafbtit, fuss jmtat commint-
tus jujis tr^o p. ,..,. j peiunt mistritoriitm , quzm pir
Moyjc juirdi ptUitaut fe tesipifienttbxs lUtutum.
i J) Ropter quod statuit Dominus Deus nof-
J. ter verbum suum , quod locutus est ad
nos , & ad judices nostros , qui judicaverunc
Israel , & ,ad'reges nostros , He ad principes
noltros , & ad omnem Israel , & Juda :
i Ut adduceret Dominus super nos mala
magna qua: nofi sunt fadta sub caelo , quem-
admodum facta sunt in Jerusalem , * sceun- * Diuti
dum qus scripta sunt in lege Moysi ,
3 Ut manducarer homo carnes filii sui , &
carnes filiae su.
4 Et dedit eos sub manu regum omnium ,
qui sunt in circuitu nostro , in improperium ,
& in desolationem in omnibus populis , in
quibus nos dispersit Dominus.
5 Et fact; iumus subtus , & non supra :
quia peccavimus Domino Deo nostro , non
obaudiendo voci ipsius.
6 * Domino Deo nostro justitia : nobis au
tem , & patribus nostris consusio faciei , sicut 'S.
est dies haec.
7 Quia locutus est Dominus super nos om
nia mala haec , qu venerunt super nos :
8 Et non sumus deprecati faciem Domini
Dei nostri ,' uc reverteremur unusquisque
 (Js* PROPHETIA BAR UCH,,Cap. II. & III.
nostrum a viis nollris pelsimis.
* Et vigilavit Dominus in malis , & addu-
xic ea super nos : quia Justus est Dominus in
omnibus operibus suis , qua: mandavit nobis :
10 Et non audjvimus vocem ipsius ut ire-
mus in prxceptis Domini , qux dedit ante fa-
ciem nostram.
1 1 * Et nunc Domine Deus Israel , qui edu-
9- I J. xisti populum tuum de Terra gypti in ma-
nu valida , & in signis , &c in prodigiis , &
in virtute tua magna , & in brachio excelso ,
& fecisti tibi nomen sicut est dies iste :
1 j. Peccavimus , impie egimus , iniquc
geffimus , Domine Deus noster , in omnibus
justitiis tuis.
1 3 Avertatur ira tua a nobis : quia dere-
licti sumus pauci inter gentes , ubi disperiilti
nos.
1 4 Exaudi Domine preces nostras , & ora-
tiones nostras , & educ nos propter te : & da
nobis invenire gratiam ante faciem eorum ,
qui nos abduxerunt :
I f Ut sciat omnis terra quia tu es Dominus
Deus noster , & quia nomen tuum invocatum
est super Israel , & super genus ipsius.
* Dm 16 * Respice Domine de domo sancta tua
i&. ij, in nos > & inclina aurem tuam, & exaudi nos.
17 * Aperi oculos tuos , & vide : * quia
J. 15 non mortui , qui sunt in inferno , quorum
* Ifaix
7- 17 spiritus acceptus est a vifceribus suis , dabunt
d- 4- * honorem , 6c justificationem Domino :
1 8 Sed anima , qu tristis est super mag-
Hi. 17 nitudine mali , & incedit curva , & infirma ,
& oculi deficientes , & anima esuriens dat ti
bi gloriam & justitiam Domino.
iy Quia non secundum justitias patrum nos-
trorum nos fundimus preces , & petimus mi-
sericordiam ante conspectum tuum Domine
Deus noster :
20 Sed quia misisti iram tuam , & furorem
tuum super nos , sicut locutus es inmanu pue-
rorum tuorum prophetarum , dicens :
II Sic dicit Dominus : lnclinate humerum
vestrum , & cervicem vestram , &c opera fa-
cite regi Babylonis : & scdebitis in terra ,
quam dedi patribus vestris.
xi Qudd si non audieritis vocem Domini
Dei vestri operari regi Babylonia? ; defectio-
nem vestram faciam de civitatibus Juda 3 &
& foris Jerusalem >
13 Et auferam a vobis vocem jucunditatis ,
& vocem gaudii , & vocem fponsi , & vo
cem sponsas , & erit omnis terra sine vestigio
ab inhabitantibus earn.
14 Et non audierunt vocem tuam , ut ope-
rarentur regi Babylonis : Ik statuisti verba
tua , qua; locutus es in manibus puerorum
tuorum propiietarum , ut transferrentur ossa
regum nostrorum , & ossa patrum nostrorum
de loco suo :
2 j Et ecce projecta sunt in calorc solis , &
in gelu nottis ; & mortui sunt in doloribus
peslimis, in fame & in.gladio, & in emislione.
16 Et pofuisti templum , in quo invoca
tum est nomen tuum m ipso , sicut hc dies ,
propter iniquitatem dom&s Israel , & domus
Juda.
17 Et fecisti in nobis Domine Deus nos
ter secundum omnem bonitatem tuam , 6c
secundum omnem miserationem tuam illam
magnam :
x8 Sicut locutus es in manu pueri tui Moy-
si in die , qui praxepisti ei lcribere legem
tuam coram siliis Israel ,
19 Dicens : * Si non audieritis vocem meam, *!.
multitudo hc magna convertetur in mini- . 1+.
mam inter Gentes , qu6 ego eos difpergam : n"*- '
30 Quia scio quod me non audiet populus. ' '
Populus est enim dura cervice : & converte
tur ad cor fuum in terra captivitatis fuae :
31 Et scient quia ego sum Dominus Deus
eorum, &c dabo cis cor5 & intelligent ; aures ,
& audient.
31 Et laudabunt me in terra captivitatis
fua: , & memores erunt nominis mei.
33 Et avertent fe a dorlo iuo duro, & a ma-
lignitatibus suis : quia reminifcentur viam pa
trum suorum qui peccaverunt in me.
34 Et revocabo illos in terram , quam jura-
vi patribus eorum Abraham , Isaac, & Jacob,
& dominabuntur eis : & multiplicabo eos , &
non minorabuntur.
35 Et slatuam illis testamentum alterum
sempiternum , ut sim illis in Deum , & ipsi
erunt mihi in populum : &c non movebo am-
plius populum mcum3 filios Israel a terra
quam dedi illis.
C A P U T III.
Pe'feveraHt con/iteri peccata Jua & pairum sutrum, ebse-
crania Deum fro miftricordia ; Israel in caftivit :ieM duc-
tus ejl ,10 quod dotliquuitviam japientia, au* non i*w
nitur a pottmibui , divnibus aui igs*ttl/us : jed pful
Israel tradiia fuerai i Deo , cui unmet jiu creator* ottti^m:
additurque dt Cb/ifii advent* in carnern.
1 PT nunc Domine omnipotens , Deus
C, Israel , anima in angustiis , & spiritus
anxius clamat ad te :.
1 Audi Domine , & miserere , quia Deus
es miscricors , 8c miserere nostri : quia pecca
vimus ante te.
3 Quia tu fedes in sempiternum , & nos
peribimus in vum ?
4 Domine omnipotens , Deus Israel , audi
nunc orationem mortuorum Israel , & filio-
rum ipsorum , qui peccaverunt ante te , &
non audierunt vocem Domini Dei sui , & ag-
glutinata sunt nobis mala.
j Noli meminisse iniquitatum patrum nos
trorum , fed memento manus tua? , & nomi
nis tui in tempore isto :
6 Quia tu es Dominus Deus noster , & lau-
dabimus te Domine :
7 Quia propter hoc dedisti timorem tuum
in
 \
PROPHETIA BARUCH , Cap. III.&IV. . .<f?3
ifl cordibus nostris , & ut invocemus nomen
tuum , & laudemus te in captivitate nostra ,
quiaconvertimurabiniquitate patrum nostro-
rum , qui peccaverunt ante te.
8 Et ecce nos in captivitate nostra sumus
hodic , qua nos dispersilH in improparium >
& in maledictum , & in peccatum , secundum
omnes iniquitates patrum nostrorum , qui re-
cesserunt a te Domine Deus noster.
9 Audi Israel mandata vita: : auribus per-
cipe , ut scias prudentiam.
io Quid eft Israel qudd in terra inimico-
rum es ?
1 1 Inveterasti in terra aliena , coinquinatus
es cum mortuis : deputatus es cum descen-
dentibus in infernum.
ii Dereliquifti fontem sapienti.
1 3 Nam si in via Dei ambulasles , habitafTes
utique in pace scmpiterna.
14 Disce ubi sit prudentia , ubi sit virtus ,
ubi sit intellectus : ut scias simul ubi sit lon-
girurnitas vitz & victus , ubi sit lumen ocu-
Iorum , & pax.
1 j Quis invenit locum ejus ? & quis intra-
vit in thesauros ejus ?
iif Ubi sunt principes Gentium , & qui do-
minantur super bestias, quae sunt super terram ?
1 7 Qui in avibus cceli Iudunt ,
18 Qui argentum thesaurizant , & aurum ,
in quo conhdunt homines , & non est finis
acquisitions eorum ? qui argentum fabricant
& lblliciti sunt , nee est inventio operum
illorum ?
19 Exterminati sunt , & ad inferos descen-
derunt , & alii loco eorum surrexerunt.
ao Juvenes viderunt lumen , & habitave-
runt super terram : viam autem.disciplin ig-
noraverunt ,
n Neque intellexerunt semitas ejus , neque
filii eorum susceperunt earn , a facie ipsorum
longe sacta est :
Non est audita in Terra Chanaan, neque
visa est in Theman.
2.3 Filii quoque Agar} qui exquirunt pru
dentiam , quae de terra est , negotiatores Mer-
rh , & Theman , & fabulatores , & exquisi-
tores prudentiae & intelligentiae : viam autem
sapienti nescierunt , neque commemorati
sunt semitas ejus.
24 O Israel , quam magna est domus Dei ,
& ingens locus posieflionis ejus !
5 Magnus eft , & non habet finem : excel-
sus & immensus.
16 Ibi fuerunt gigantes nominati illi , qui ab
initio fuerunt, siaturi magna, scientes bellum.
17 Non hos elegit Dominus , neque viam
discipline invencrunt : propterea perierunt.
28 Et quoniam non habuerunt sapientiam ,
interierunt propter stum insipientiam.
Z9 Quis ascendit in clum, & accepit earn,
& eduxit earn de nubibus ?
30 Quis transfretavit mare,& invenit illam ,
& attulit illam super aurum electum ?
31 Non est qui poslit scire vias ejus , neque
qui exquirat semitas ejus :
31 Sed qui scit universa, novit earn , 8c ad-
invenit earn prudentia sua : qui prseparavit
terram in aeterno tempore , & replevit earn
pecudibus , & quadrupedibus :
3? Qui emittit lumen , & vadit : &vocavit
illud , & obedit illi in tremore.
34 Stellx autem dederunt lumen in custo-
diis luis , & laetatas sunt:
3 j Vocatae sunt , & dixerunt : Adsumus : &
luxerunt ei cum jucunditate , qui fecit illas.
3<f Hie est Deus noster, & non zstimabitur
alius adversus eum.
37 Hicadinvenit omnem viam difciplinz
& tradidit illam Jacob puero luo , & Israel
dilecto suo.
38 Post haec in terris visus est : & cum ho-
minibus conversatus est.
C A P U T IV.
Jerusalem sum luge t dtjot. moment , hortaturqat f.ltot [un
ut jorti stilt ammo nan shut nostir ipsorum peccata Deut eoi
tradidit adverftriii , it* tit liberaiit pumitt hoftet ipsorum.
i T_T Ic liber mandatomm Dei > & lex , qua:
1. est in aetemum : omnes , qui tenent
earn , pervenient ad vitam : qui autem dereli-
querunt cam , in mortem.
2 Convertere Jacob , & apprehende earn ,
ambula per viam ad splendorem ejus contra
lumen ejus.
3 Ne tradas alteri gloriam tuam , & digni
tatem tuam genti alienx.
4 Beati sumus Israel : quia qua: Deo pla-
cent , manifesta sunt nobis.
% Animzquior esto populus Dei , memo-
rabilis Israel : .
6 Venundati estis Gentibus non in perditi-
onem : fed propter quod in ira ad iracundiam
provocastis Deum , traditi estis adversariis.
7 Exacerbastis enim eum,qui fecit vos,Deijm
aeternum, immolantes dxmoniis , & non Deo.
8 Obliti enim estis Deum , qui nutrivit vos,
& contristastis nutricem vestram Jerusalem.
9 Vidit enim iracundiam a Deo venientem
vobis , & dixit : Audite confines Sion , addu-
xit enim mihi Deus luctum magnum :
10 Vidi enim captivitatem populi mei , fi-
liorum meorum , & filiarum , quam superdu
xit illis ternus.
1 1 Nutrivi enim illos cum jucunditate : di-
misi autem illos cum fletu & luctu.
n Nemo gaudeat super me viduam , & de-
solatam : a multis derelicta sum propter pec-
cata filiorum meorum , quia declinaverunt a
lege Dei.
13 Justitias autem ipsius nescierunt, nee
ambulaverunt per vias mandatorum Dei , ne
que per semitas veritatis ejus cum justitia in-
gresli sunt.
6u PROPHETIA BARUCH, Cap. IV. V. & VI.
14 Veniant confines Sion , & memorentur 3<f Circumspice Jerusalem ad Orientem , & * j,
captivitatem filiorum , & filiarum mearum , vide jucunditatem a Deo tibi venientem. j. s.
quam superduxit illis aetemus. 37'Ecce enim veniunt filii tui , quos dimi-
1 5 Adduxit enim super illos gentem de lon- fisti disperses , veniunt colle6ti ab Oriente
ginquo , gentem improbam , tk alterius lin usque ad Occidentem , in verbo sancti gau-
guae : dentes in honorem Dei.
16 Qui non siintreveriti senem , neque pue- C A P U T V.
rorum miscrti sunt , & abduxerunt dilectos Juhttur feruftlm luSum txut t , si quhi filii jai cum
viduz j & a riliis unicam desolaverunt. igntMiaia duUi 1 laptti/itMttm , cum gttridpnt sd cam rt-
1 7 Ego autem quid possum adjuvare vos ? duitndi.
1 8 Qui enim adduxit super vos mala,ipse vos i r? Xue te Jerusalem stola luctfls , & vexa-
eripiet de manibus inimicorum vestrorum. 12/ tionis tuae : & indue te decore,& hono
19 Ambulate filii , ambulate : ego enim re ejus , quae a Deo tibi est sempiternat
derelicta sum sola. gloriae.
20 Exui me fiola pacis , indui autem me 1 Circumdabit te Deus diploide justitiae , "&
sacco obsecrationis &c clamabo ad Altislimum imponet mitram capiti honoris aeterni.
in diebus meis. 3 Deus enim ostendet splendorem suum in
11 Animquiores estote filii , clamate ad te omni , qui sub coelo est.
Dominum, & eripiet vos de manu principum 4 Nominabitur enim tibi nomen tuum a Deo
inimicorum. in sempiternum:Pax justitiac>& honor pietatis.
n Ego enim speravi in aeternum salutem 5 Exurge Jerusalem , & sta in excelso : * & * Sf*
vestram : & venit mihi gaudium a sancto su circumspice ad Orientem , & vide collectos * }*
per misericordia , quae veniet vobis ab aetemo filios tuos ab Oriente sole usque ad Occiden
falutari nostro. tem , in verbo sancti gaudentes Dei memoria.
13 Emisi enim vos cum luctu & ploratu : 6 Exierunt enim abs te pedibus ducti ab
reducet autem vos mihi Dominus cum gaudio inimicis : adducet autem illos Dominus ad te
& jucunditate in scmpiternum. portatos in honore sicut filios regni.
24 Sicut enim viderunt vicinae Sion captivi 7 Constituit enim Deus humiliare omnem
tatem vestram a Deo , sic videbunt & in cele- montem excelsum , & rupes perennes , &
ritate salutem vestram a Deo, quae superveniet convalles replere in atqualitatem terras : ut am-
vobiscum honore magno,& splendore aetemo. bulet Israel diligenter in honorem Dei.
i f Filii patienter sustinete iram , quae super- 8 Obumbraverunt autem & sylvae , & om-
venit vobis : persccutus est enim te inimicus ne lignum suavitatis Israel ex mandato Dei.
tuus , fed cit6 videbis perditionem ipsius , & 9 Adducet enim Deus Israel cum jucundita
super cervices ipsius ascendes. te in lumine majestatis su , cum misericor
i<f Delicati mei ambulaverunt vias asperas : dia , & justitia , quz est ex ipso.
ducti sunt enim ut grex direptus ab ini- C A P U T VI.
micis. Jiideos apud B*b)i">" captivos vatitinatur Jeremi't fJi
17 Animquiores estote filii , & proclama- sepietn gutcuimts Uherandos ; bortaiui a -ie ut jibi wwm I
te ad Dominum : erit enim memoria vestra iltorum iioioUm* > ojitudens a plurimis ijftdiiui imimiut
ab eo qui duxit vos. cjfe iUtU ,ptnitusauc (enju tarenia, ac-vsmflima-
^> 18 Sicut enim suit scnsus vester ut erraretis Exemplar epistol , quam misit Jeremias
a Deo : decies tantiim iterum convertentes re- ad abducendos captivos in Babyloniam
quiretis eum. a rege Babyloniorum , ut annuntiaret illis
1.9 Qui enim induxit vobis mala , ipse rur- secundum quod praeceptufn est illi a Deo.
sum adducet vobissempitemam jucunditatem i'PROPTER peccata , quae peccastis * ur.
cum salute vestra. ante Deum , abducemini in Babyloniam cap- is.
30 Animaequior esto Jerusalem , exhortatur tivi a Nabuchodonosor rege Babyloniorum.
enim te , qui te nominavit. 1 IngreiB itaque in Babylonem , eritis ibi
3 1 Nocentes peribunt , qui te vexaverunt : annis plurimis , & temponbus longis , usque
& qui gratulati sunt in tua ruina , punientur. ad generationes septem : post hoc auccm edu-
jiCivitates, quibus servierunt filii tui , cam vos inde cum pace.
punientur : & quae accepit filios tuos. 3 * Nunc autem videbitis in Babylonia deos .
33 Sicut enim gausa est in tua ruina , & aureos , & argenteos , & lapideos , & ligneos ''^
ltata est in casu tuo , sic contristabitur in sua in humeris portari , ostentantes metum Gen- ^
desolatione. tibus.
34 Et amputabitur exultatio multitudinis 4 Videte ergo ne &: vos similes efficiamini
ejus , & gaudimonium ejus erit in luctum. factis alienis , & metuatis , & metus vos ca-
3 1 Ignis enim supervenie; ei ab aeterno in piat in ipsis.
longiturnis diebus , & habitabitiir a dmoniis 5 Visa itaque turba de retro , & ab ante ,
in multitudine temporis. adorantes,dicite in cordibus vestris : Te opot
 PROPHETIA BARUCH Cap- VI.
tet adorari Domine,
6 Angelus enim rceus vobiscum est : ipse
autem exquiram animas vestras.
7 Nam lingua ipsorum polira a fabro , ipfa
eciam inaurata , tic inargentata falfa sunt , &c
non possunt loqui.
8 fct licut virgini amanti ornamenta : ita
accepto auro fabricati funt.
9 Coronas certe aureas habenc super capita
sua dii illorum : unde subcrahunt sacerdotes ab
eis aurum , & argentum , & erogant illud in
{emetipsos.
io Dant autem & ex ipso prostitutis , &
meretrices omant : & iterum cilm recepcrint
- iilud a meretricibus , ornant deos suos.
i i Hi autem non liberantur ab xrugine &
tinea.
1 1 Opertts autem illis veste purpurea , ex-
terguntfaciem ipsorum propcer pulverem do-
mus , qui ell plurimus inter eos.
13 Sceptrum autem habet ut homo, ficut
judex regionis , qui in fe peccantem non in-
terficit.
14 Habet etiam in manu gladium , & sccu-
rim , se autem de bello , & a latronibus non
liberat. Unde vobis notum sit quia non sunt dii.
1 5 Non ergo timueritis eos. Sicut enim vas
hominis confractum inutile efficitur, tales
sunt & dii illorum :
i5 Constitutis illis in domo , oculi eorum
pleni sunt pulvere a pedibus introeuntium.
17 Et sicut alicut qui regem offendit , cir-
circumscpt sunt januae : aut sicut ad sepul-
chrum adductum mortuum , ita tutantur sa
cerdotes ostia clausuris , & seris , ne a latro-
bibus expolientur.
18 Lucernas accendunt illis, & quidem mul-
tas , ex quibus nullam videre possunt : sunt
autem sicut trabes in domo.
19 Corda verd eorum dicunt elingere scrpen-
tes , qui de terra sunt , dum comedunt eos, &
velKmentum ipsorum , & non sentiunt.
20 Nigrac fiunt facies eorum a sumo, qui in
domo fit.
2 1 Supra corpus eorum , & supra caput eo
rum volant noctux , & hirundines , & aves
etiam similiter & cattar.
22 Unde sciatis quia non sunt dii. Ne ergo
timueritis eos.
23 Aurum etiam quod habent , ad speciem
est. Nisi aliquis exterserit aeruginem , non ful-
gebunt : neque enim dum conflarentur , scn-
tiebant.
24 Ex omni pretio empta sunt , in quibus
spritus non inert ipsis
if * Sine pedibus in humeris portantur ,
* l[A.
ostentantes ignobilitatem suam hominibus.
Confundantur etiam qui colunt ea.
16 Propterea si ceciderint in terram , a sc-
metipsis non consurgunt : neque si quis eum
fiatuerit rectum , per semetipsiun stabit , fed
tf3j
sicut mortuis munera eorum illis apponentur.
17 Hostias illorum vendunt sacerdotes ipso
rum , & abutuntur : similiter & mulieres eo
rum decerpentes , neque infirmo , neque men-
dicanti aliquid impertiunt ;
28 De.sacrirtciis eorum st , & menstrua
te contingunt. Scientes itaque ex his quia non
sunt dii , ne timeatis eos.
2 j> Unde enim vocantur dii > Quia mulieres
apponunt diis argenteis , & aureis , & ligneis :
30 Et in domibus eorum sacerdotes scdent ,
habentes tunicas scissas , & capita , &rbarbam
rasam , quorum capita nuda lunt.
1 1 Rugiunt autem clamantes contra deos
suos , sicut in coena mortui.
3 2 Vestimenta eorum auferunt sacerdotes ,
& vestiunt uxores suas , & filios suos.
33 Neque si quid mali patiuntur ab aliquo ,
neque si quid boni , poterunt retribuere : ne
que regem conitituere possunt, neque auferre.
34 Similiter neque dare divitias possunt, ne
que malum retribuere. Si quis illis votum vo-
verit , &non reddiderit ; neque hoc requirunt.
3 j Hominem 4 morte non liberant, neque
innrmum a potentiori eripiunt.
35 Hominem ca?cum ad visum non resti-
tuunt, de necessitate hominem non liberabunt.
37 Viduxnon miserebuutur , neque orpha-
nis benefacient.
38 Lapidibus de monte similes sunt dii illo
rum , lignei, & lapidei, & aurei , & argentei.
Qui autem colunt ea , confundentur.
19 Quomod6 ergo arstimandum est , aut di-
cendum , illos esse deos ?
40 Adhuc enim ipsis Chaldis non hono-
rantibus ea : qui cum audierint mutum non
posse loqu'i , otferunt illud ad Bel , postulantes
ab eo loqui :
4t Quasi possent sentire qui non habent mo-
tum , & ipsi cum intellexerint , relinquent ea:
sensum enim non habent ipsi dii illorum.
42 Mulieres autem circumdata: funibus in*
viis sedent , succendentes ossa olivarum.
43 Ciim autem aliqua ex ipsis attracta ab
aliquo transeunte dormierit cum eo , proxi
mo sua; exprobrat quod ea non (it digna habi-
ta sicut ipsa , neque funis ejus diruptus sit.
44 Omnia autem quae illis fiunt , falsa sunt.
Quomodd ilimandum aut dicendum est ,
illos esse deos ?
4f A fabris autem , & ab aurificibus , facta
sunt. Nihil aliud erunt , nisi ad quod volunt
esse sacerdotes.
4<f Artifices etiam ipsi , qui ea faciunt, non
sunt multi temporis. Numquid ergo possunt ea
qu fabricata uint ab ipsis esse dii ?
47 Reliquerunt autem falsa , & opprobrium
pollea futuris.
48 Nam cum supervenerit illis prilium , &
mala : cogitant sacerdotes apud fe , ubi fe ab-
fcondant cum illis.
Llll ij
 <j36 PROP. BARUCH, Cap. VI &PROP. EZECHIELISCap. I.
49 Quomodd ergo sentiri debeant quoniam
dii sunt , qui nec de bello se liberant , neque
de malis fe eripiunt ?
50 Nam cum sunt lignea , inaurata, & inar-
gentata , scietur postea quia falfa sunt ab uni-
versis Gentibus , & regibus : qux manifesta
sunc quia non sunt dii , fed opera manuum
hominum , & nullum Dei opus cum illis.
j 1 Unde ergo notum eil , quia non sunt dii,
fed opera manuum hominum , & nullum Dei
opus in ipiis ell ?
5 2 Regem regioni non suscitant , neque plu-
viam hominibus dabunt :
53 Judicium quoque non discernent , ne
que regiones liberabunt ab injuria : quia nihil
possunt, sicut corniculx inter medium cceli, &
terra?.
J4 Etenim cum incident ignis in domum
d eorum ligneorum,argenteorum,& aureorum,
sacerdotes quidem ipsorum fugient , & libe-
rabuntur : ipsi verd sicut trabes in medio com-
burentur.
5 5 Regi autem , & bello non resilient. Quo
modd ergo xstimandum ell , aut recipiendum
quia dii sunt ?
%6 Non a furibus , neque a latronibus fe li
berabunt dii lignei ,. & lapidei , & inaurati, 8c
inargentati , quibus hi qui fortiores sunt ,
j 7 Aurum , & argentum , & veltimentum ,
quo operti sunt , auserent illis , & abibunt ,
nee fibi auxilium serent.
58 Itaque melius est else regem ostentantem
virtutem suamtautvas in domo utile , in quo
gloriabitur qui poflidet illud : vel ollium in
domo , quod cultodit quae in ipsa sunt , quam
falsi dii.
<9 Sol quidem , & luna , ac sidera cum sint
splendida , & emilTa ad utilitates, obaudiunt.
60 Similiter & fulgur cum apparuerit, pers-
picuum est : idipsum autem & spiritus in om-
ni regione spirat.
61 Et nubes , quibus cum imperatum fue-
rit a Deo perambulare universum orbem, per-
ficiunt quod imperatum est eis.
6% Ignis etiam milTus desuper ut consumat
montes , & sylvas , facit quod prxceptum est
ei. Hare autem neque speciebus , neque virtu-
tibus uni eorum fimilia sunt.
6j Unde neque existimandum est , neque
dicendum , illos else deos , quando non pos
sunt neque judicium judicare , neque quid-
quam facere hominibus.
6t, Scientes itaque quia non sunt dii , ne er
go timueritis eos.
6 5 Neque enim regibus maledicent , neque
benedicent.
66 Signa etiam in ccelo Gentibus non osten-
dunt , neque ut sollucebunt , neque illumina-
bunt ut luna.
67 Bestix meliores sunt illis , qua; possunt
fugere sub te. turn , ac proddse sibu
^
68 Nullo itaque modo nobis eft manifesium
quia sunt dii-. propter quod ne timeatis eos.
69 Nam sicut in cucumerario formido nihil
cultodit : ita sunt dii illorum lignei , & argen-
tei , & inaurati.
70 Eodem modo & in horto spina alba, su
pra quam omnis avis scdet. Similiter & mor-
tuo projecto in tenebris similes sunt dii illo
rum lignei , & inaurati , & inargentati :
71 A purpura quoque & murice , qua: supra
illos tineant , scietis itaque quia non sum dii.
Ipsi etiam pollremd comeduntur , & erunt
opprobrium in regione.
71 Mel ior est homo Justus, qui non habet
simulachra : nam erit longe ab opprobriis.
PROPHETIA
E2ECHIELIS.
CAP UT PRIMUM.
Tims us if locus a uibui E\echieli ojimft /ifc.J vijum s Dti :
mtnrpe in rr.tiio ignis fimtlnuuu qudiuor <f mxliutn $ux des.
cribuitur ,fimUiicr <y rcl-irum , fimamenii, limits df vs-
n.inis in throat. Jedtn.is igne cinur.;dtii.
T factum est in trigesimo anno , in
E quarto , in quinta menlis , cum ellem
in medio captivorum * juxta fluvium
Chobar, aperti sunt cceli, & vidi visiones Dei. 1. u.&
* In quinta mensis , ipse est annus quintus 10 :
tranfmigrationis regis Joachin ,
3 Factum est verbum Domini ad Ezechie-
lem filium Buzi sacerdotem in terra Chaldxo-
rum , secus flumen Chobar : & facta est su,
per eum ibi manus Domini.
4 Et vidi , & ecce ventus turbinis veniebat
ab Aquilone : & nubes magna , & ignis in-
volvens , & splendor in circuitu ejus : & de
medio ejus quasi species electri , id est de me
dio ignis :
5" Et in medio ejus similitudo quatuor ani-
malium :>& hie aspectus eorum , similitudo
hominis in eis.
6 Quatuor-facies uni, & quatuor pennx uni.
7 Pedes eorum pedes recti , & plama pedis
eorum quasi planta pedis vituli , &c scintilla:
quasi aspectus xris candentis.
8 Et manus hominis sub pennis eorum in
quatuor partibus : & facies , He pennas per
quatuor partes habebant.
9 Junitxque erant pennx eorum alterius ad
alterum , non revertebantur cum incederent :
fed unumquodque ante facie Ilia gradiebatur.
10 Similitudo autem vultus eorum-.facies ho
minis , & facies leonis a dextris ipsorum qua-
tuonfaciesautembovis&siniltris ipsorum qua
tuor, 6t facies aquilx desuper ipsorum quatuoe
1 1 Facies eorum , & pennx eorum exten
ts desuper : dux pennx singulorum jung,c-
 PROPHETIA EZECHIELIS
bantur , & duac tegebant corpora eorum
i Et unumquodque eorum coram facie sua
ambuJabat : ubi erac impetus spiritus , illuc
gradiebantur , nee revertebantur cum ambu
larent.
i} Etsimilitudo animalium, aspectus eorum
quasi carbonum ignis ardentium , & quasi as
pectus lampadarum. Hacc erat visio dilcurrens
in medio animalium, splendor ignis , & de
igne fulgur egrediens.
14 Et animalia ibant , & revertebantur in si-
militudinem fulguris coruscantis.
1 5 Ciimque aspicerem animalia , apparuit
rota una'super terram juxta animalia , habcns
% quatuor facies.
16 Et aspectus rotarum , & opus earum ,
quasi visio maris : & una similitudo ipfarum
quatuor : & aspectus earum & opera, quasi sit
rota in medio rotac.
1 7 Per quatuor panes earum euntes ibant :
& non revertebantur cum ambularent.
1 8 Statura quoque erat rotis , & altitudo ,
* Infra & horribilis aspectus : & * totum corpus ocu-
lo. II. lis plenum in circuitu ipsarum quatuor.
1 9 Cumque ambularent animalia , ambula-
bant pariter & rotac juxta ea : & cum eleva-
rentur animalia de terra > elevabantur simul
& rotac.
10 Quocumque ibat spiritus , illuc eunte
spiritu , & rotas pariter elevabantur, sequentes
eum. Spiritus enim vitac erat in rotis:
1 1 Cum euntibus ibant , & cum stantibus
stabant : & cum elevatis a terra, pariter eleva
bantur & rotac , sequentes ea : quia spiritus
vitac erat in rotis
*l ^similitude, super capita animalium fir-
mamenti quasi aspectus crystalli horribilis ,
>
.& extenti super capita eorum desuper.
3 Sub hrmamento autem pennac eorum
rectae alterius ad alterum : unumquodque dua-
bus alis velabat corpus suum , & alterum ii-
militer velabatur.
14 Et audiebam sonum alarum , quasi so-
num aquarum multarum , quasi sonum subli-
mis Dei : cum ambularent quasi sonus erat
multitudinis ut sonus castrorum..Cumque sia-
rent , demittebantur pennac eorum.
if Namcilm fieret vox super firmamen-
tum , quod erat super caput eorum , stabant ,
& submittebant alas fuas.
16 Et super firmamentum , quod erat im-
minens capiti eorum , quasi aspectus lapidis
sapphiri similitudo throni : & super simrlitu-
dinem throni , similitudo quasi aspectus ho
minis desuper.
X7 Et vidi quasi speciem electri, velut aspec-
tum ignis , intrinfecus ejus per circuitum : a
lumbis ejus & desuper , & a lumbis ejus usque
deorsum , vidi quasi speciem ignis splendentis
in circuitu.
18 Velut aspectum areas cuin fuerit in nube
Cap. I. II. & III. 637
in die pluvix. Hie erat aspectus splendoris.
per gyrum.
C A P U T II.
Robm-aiur propktiaexttrritfs , w intrtp.de argtut rebtllet
fliis If ail , fi quomodb tandem ab ini.ettr.uis peccotis c'.i-
pifiant , & jubetur comedtrt librum feriptnm inim - /or ,
in quo tram UmematUnes , & carmen , tjs- v*.
1 T_T c visio similitudinis gloriae Domini.
J. JL F.t vidi , & cecidi in faciem meam , &
audivi vocem loquentis. Et dixit ad me : Fili
hominis , sta super pedes tuos , & loquar
tecum.
x Et ingressus est in me spiritus postquam
locutus eit mihi , & statuit me supra pedes
meos : & audivi loquentem ad me ,
3 Et dicentem : Fili hominis , mitto ego te
ad filios Israel , ad Gentes Apostatrices , quar
recesserunt a me :ipsi & patres eorum praevari-
cati sum pactum meum usque ad diem hanc.
4 Et filii dura facie , & indomabili corde
sunt , ad quos ego mitto te : & dices ad eos :
Hax dicit Dominus Deus :
j Si forte vel ipsi audiant , & si forte quief-
cant, quoniam domus exafperans est :,& feient
quia propheta fuerit in medio eorum.
6 Tu ergo fili hominis ne timeas eos , ne-
3ue sermones eorum metuas : quoniam incre-^
uli & subverfores sunt tecum , & cum scor-
pionibus habitas. Verba eorum ne timeas , &
vultus eorum ne sormides quia domus exaf
perans est.
7 Loqueris ergo verba mea ad eos , si forti
audiant , & quiefcant : quoniam irritatores
sunt.
8 Tu autem fili hominis audi quarcumque
lquor ad te : & noli esse exafperans sicut do-
us exasperatrix eit : aperi ds tuum & come-
de quxcumque ego do tibi.
9 fct vidi, & ecce manus missa ad me,in qua
erat involutus liber : & expandit ilium coram
me ,* qui erat scriptus intus,& foris:& feriptac * <pt,
erant in eo lamentationes , & carmen , & vae. ^ '
C A P U T III.
Comisto libi-o eUtur Prophet* fatitt aaamamina , ut imte-
filii arguat durijffimoi filios Ij,aelin transmigration cor.jli-
tutos ; mijfus nut em confiituitur (peculator , qui ft visum im-
mine'nmxiutn 0 mnintiiverit , e).n qui perit rcu< es.
ficietur : fi autem annum uvcrii , animirn jtt.rni litctat ,
ttitmfi alius pere.u : delude carpum ingressus , v'faque Hi
gioria Domini, jubetur in iimo jut ineludi , tanquam vvt.
Bits ac mutus
1 r? T dixit ad me : Fili hominis quodcum-
X_/ que inveneris comede : comede volu-
men istud , & vadens loquere ad filios Israel,
i Et aperui os meum , & cibavit me volu-
mine illo :
3 Et dixit ad me : Fili hominis venter tuus
comedet , & viscera tua complebuntur volu-
mine isto , quod ego do tibi. * Et comedi il- * As*-
lud : & factum elt'in ore meo sicut mel duke. lo.y. I.
4 Et dixit ad me : Fili hominis vade ad do-
mmn Israel , Hi loquens verba mea ad eos.
ILU iij
 <j38 PR-OPHETIA EZE CHIELIS Cap. III. 6c IV.
f Non enimad populum profundi scrmonis,
& ignotae linguae tu mittcris ad domum Israel:
6 Neque ad populos multos profundi ser
monis , 6i ignot lingua: , quorum non poslis
audire scrmones : & si ad illos mittereris , ipsi
audirent te.
7 Domus autem Israel nolunr audire te :
quia nolunt audire me. Omnis quippe domus
Israel attrita fronce est , & duro corde.
8 Ecce dedi faciem tuam valentiorem fa-
ciebus eorum , & frontem tuam duriorem
frontibus eorum.
9 Ut adamantem , & ut filicem dedi faciem
tuam : ne timeas eos , neque metuas a facie
eorum : quia domus exasperans est.
i o Et dixit ad me : Fili hominis omnes scr
mones meos , quos ego loquor ad te , assume
in corde tuo , & auribus tuis audi :
1 1 Et vade, ingrederead transmigrationem ,
ad filios populi tui , & loqufiris ad eos, &
dices eis : Hc dicit Dominus Dcus : si forte
audiant , & quiescant.
i z Et assumpsit me spiritus , & audivi post
me vocem commotionis magn : Benedicta
gloria Domini de loco fuo ,
i j Et vocem alarum animalium percutien-
tium alteram ad alteram , & vocem rotarum
fequentium animalia , & vocem commotio
nis magna?.
14 Spiritus quoque levavit me , & assum-
fit me : & abii amarus in indignatione spi
ritus mei : manus enim Domini erat mecum ,
confortans me.
1 f Et veni ad transmigrationem , ad acer-
vum novarum frugum , ad eos , qui habita-
bant juxta flumen Chobar , & sedi ubi illi fe-
deban: : & mansi ibi scptem diebus mrens
in medio eorum.
i<? Cum autem pertransissent scptem dies ,
* hfr* factum e(t verbum Domini ad me , dicens :
17 * Fili hominis speculacorem dedi te do-
mui Israel : & audies de ore meo verbum , &
annuntiabis eis ex me.
1 8 Si dicente me ad impium : Morte morie-
ris : non annuntiaveris ei, neque locutus fueris
ut avertatur k via sua impia , & vivat : ipse
jmpius in iniquitate sua morietur , sanguinem
autem ejus de manu tua requiram.
\g Si autem tu annuntiaveris impio , & ille
non fuerit conversus ab impietate sua , & a
via sua impia , ipse quidem in iniquitatate sua
morietur , tu autem animam tuam liberaili.
to Sed & si conversus jultus a justitia sua
fuerit , & fecerit iniquitatem : ponam offen-
diculum coram eo , ipse morietur , quia non
annuntiasti ei : in peccato suo morietur,Sc: non
erunt in memoria justitia: ejus,quas fecit : san
guinem verd ejus de manu tua requiram.
it Si autem tu annuntiaveris justo utnonpec-
cet Justus , tk ille non peccavit : vivens vivet ,
quia anaumiaiti ei, 8c tu animam tua liberasti.
*i Et facta est super me manm Do-nini,
&r dixit ad me : Surgens egredere in campum,
& ibi loquar tecum.
xj Et lurgens egressus sum in campum : Sfc
ecce ibi gloria Domini stabat quasi gloria ,
quarn vidi * juxta fluvium Chobar : & cecidi *
in faciem meam. i.
14 Et ingressus est in me spiritus , & statuit
me super pedes meos : & locutus est mihi , 3:
dixit ad me : Ingredere, & includere in medio
domus mat.
t j Et tu fili hominis , ecce data sunt super
te vincula , & ligabunt te in eis , & r.on egre-
dieris de medio eorum.
ztf Et linguam mam adhasrere faciam palatoflf
tuo , & eris mums , nee quasi vir objurgans :
quia domus exasperans est.
17 Cum autem locutus fueto tibi , aperiam
os tuum , & dices ad eos : Hxc dicit Dominus
Deus : Qui audit , audiat : dr qui quiescit ,
quiescat : quia domus exasperans est.
C A P U T IV.
Jubctur propbtt* fi^urere obfittiautm Jerusalem , *c im.
mire sufer Uius jinijltum 390. diebus , super dixirum vert
4. vtlcm cibum a- [xai ienftciun. sibi prtj* At , auibui
designet caioMitaiem jumum JjnJl t oksidionem & ijjuuu.
htm bebitantiu.',. fewtoj*,.tit
i C Ttu fili hominis fume tibi laterem , &
2y pones eum coram te : & describes in eo
civitatem Jerusalem.
i Et ordinabis adversus earn obsidionem ,
& zdiheabis munitiones , & comportabis asj-
gerem , & dabis contra earn caltra , tic pones
ahetes in gyro.
j Et tu fume tibi sartaginem ferream , !c
pones earn in murum ferreum inter te , & in-
ter'civitatem : & obrirmabis faciem tuam ad
earn , & erit in obsidionem , & circuindabis
earn : signum est domui Israel.
4 Et tu dormies super latus tuum sinistrum ,
& pones iniquitates domus Israel super eo nu-
mero dierum , quibus dormies super illad , &
assumes iniquitates eorum.
f Ego autem dedi tibi annos iniquitatis eo
rum , numero dierum trecentos & nonaginu
dies : & pottabis iniquitatem domus Israel.
6 Et cum compleveris hate , dormies super
latus tuum dexterum sccundd:&:* assumes mi- * Km
quitatem domus Juda quadragintadiebus : die m
pro anno, diem, inquam, pro anno dedi tibi.
7 Et ad obsidionem Jerusalem convertes fa
ciem tuam , & brachium tuum erit extentum :
& prophetabis adversus. earn.
8 Ecce circumdedi te vinculis : & non te
convertes a latere tuo in latus aliud , donee
compleas dies obsidionis tu.
9 Et tu fume tibi frumentum , & hordeum ,
& fabam , & lentem , & milium , & viciam :
& mittes ea in vas unum , & facies tibi panes
numero dierum , quibus dormies super latus
tuum : treccinis & nonaginta diebus comedes
mud.
 PROPHETIA EZECH IELIS, Cap. IV. V. & VI. 639
io Cibus autetn tuus quo vescens , erit in
pondere viginti stateres in die : a tempore us
que ad tempus comedes illud.
1 1 Et aquam in menfura bibes , sextam par-
tcm hin : a cempore usque ad tempus bibes
illud.
i a Et quasi subcinericium hordeaceum co
medes illud : & stercore , quod egreditur de
homine , operies illud in oculis eorum.
13 Et dixit Dominus : Sic comedent filii
* Of-. Israel * panem suum pollutum inter Gentes ,
1. *. ad quas ejiciam eos.
14 Et dixi : A , a , a , Domine Deus , ecce
anima mea non ell polluta , & morticinum ,
& laceratum a bestiis non comedi ab insantia
mea usque nunc , & non ell ingressa in os
roeum omnis caro immunda.
1 j Et dixit ad me : Ecce dedi tibi fimum
bourn pro stercoribus humanis : & facies
panem tuum in eo.
* ufr* l6 Et dixit ad me : Fili hominis : * Ecceego
i. 1. conteram baculum panis in Jerusalem : & co-
4 I. medent panem in pondere, & in sollicitudine :
& aquam in menfura , & in angustia bibent:
17 Ut deficientibus pane & aqua , corruat
unusquisque ad sratrem suum : & contabes-
cant in iniquiratibus luis.
C A P U T V.
Per deionsos capun & barbx prophet* filet jujsu Domini ,
VMriiijUi coiftnpioi , defignantur Judti , propter sun peuam
ftme dr gladio eonfumeadi ; sit ut pjtrts fiiu , & filii pjirts
fomednnt , rtiiqui veto in cipu-vitattm ducendi , uti yJ-.-i op-
pnbiium tcjiupor Oeiitibut , quorum su/ernrum feeler*.
i P Ttn fili hominis fume tibi gladium
C acutum , radentem pilos : & assumes
cum , & duces per caput tuum , & per bar-
bam tuam : & assumes tibi stateram ponderis>
& divides eos.
Tertiam partem igni combures in medio
civitatis , juxta completionem dierum obsi-
dionis : & assumes tertiam partem , & con-
cides gladio in circuitu ejus : tertiam verd
aliam disperges in ventum , & gladium nuda-
bo post eos.
3 Et fumes inde parvum numerum : & li-
gabis eos in summitate pallii tui.
4 Et ex eis rursum tolles , & projicies eos in
medio ignis , & combures eos igni : & ex eo
cgredietur ignis in omnem domum Israel.
y Haec dicit Dominus Deus : Ista est Jeru
salem , in medio gentium posui earn , & in
circuitu ejus terras.
6 Et contempsit judicia mea , ut plus esset
impia quam Gentes : & praecepta mea ultra
quam terrae . quac in circuitu ejus sunt. Judi
cia enim mea projecerunt , & in praeceptis
meis non ambulaverunt.
7 Idcircd hare dicit Dominus Deus : Quia su-
perastis Gentes, quar in circuitu vefiro sunt, &
in pratceptis meis non ambulaiHs , &r judicia
mea non secistis , & juxta judicia Gentium ,
quac in cjrcuitu vestro sunt , non estis operati 5
8 Ided haec dicit Dominus Deus : Ecce ego
ad te , & ipse ego saciam in medio tui judi
cia in oculis gentium.
9 ht saciam in te quod non feci , & qui-
bus similia ultra non saciam propter omnes
abominationes tuas.
10 Ided patres comedent filios in medio
tui , & filii comedent patres suos , ik saciam
in te judicia : & ventilabo universes reliquias
tuas in omnem ventum.
11 Idcircd vivo ego , dicit Dominus Deus :
Nisi pro eo quod lanctum meum violasti in
omnibus offenfionibus tuis , & in cunctis abo-
minationibus tuis : ego quoque consringam ,
& non parcet ocuius metis, & non miserebor.
1 1 Tertia pars tui pel'te morietur , & fame
consumetur in medio tui : & tertia pars tui
in gladio cadet in circuitu tuo : tertiam ver6
partem tuam in omnem ventum Jispergam ,
& gladium evaginabo post eos.
13 bt complebo furorem meum, & requief-
cere saciam indignationem meam in eis , 8c
consolabor : & Icient quia ego Dominus lo-
cutus sum in zelo meo , cum implevero in-
dignationem meam in eis.
14 Et dabo te in desertum & in opprobrium
Gentibus , quar in circuitu tuo sunt , in cons-
pectu omnis praetereuntis.
1 j Et eris opprobrium , & blasphemia ,
exemplum , & stupor in Gentibus qu in
circuitu tuo sunt , cum fecero in te judicia in
furote & in indignatione , & in uicrepationi-
bus irae.
16 Ego Dominus locutus sum : Quando
misero sagittas semis peslimas in eos : quz
crunt mortiferae , & quas mittara ut disper-
dam vos : & fomem congregabo super vos ,
& * conteram in vobis baculum panis. * supr*
17 Et immittam in vos semem , & bestias 4-
peslimas usque ad internecionem : & pestilen- hf'a '*
tia, & senguis tranfibunt per te, & gladium in- ' J'
ducam super te. Ego Dominus locutus sum.
CAPUT VI.
Propttr muW.p'.Kim idncUt:' fl'torvm //>/, predicun-
tur tofum aid & excelfa dijjip*da, & qui ptstem , gU-
dtum fr itmera fuafirtitl , difye^endi inter Oemei , ubi
m.ilis ptejji , f-nvertft-trir ad Dtmimtr/i.
1 f_? Tsactus estscrmo Domini ad me,dicens:
fl/ i Fili hominis pone faciem tuam ad
montes Israel , & prophetabis ad eos ,
3 Et dices : * Montes Israel audite verbum * hfr*
Domini Dei : Haec dicit Dominus Deusmonti- J*-
bus , & collibus , rupibus , & vallibus : Ecce
ego inducam super vos gladium , & diiper-
dam excelsa vestra ,
4 Et demoliar aras vestras , & confringen-
tur simulachra vestra : & dejiciam interfectos
vestros ante idola vestra.
' Et dabo cadavera filiorum Israel ante fa
ciem simulachrorum vellrorum : & dispergara
ossa vestra circiim aras vestras.
 64.0 PROPHETIA EZECHIEUS, Cap. VI. &VIF.
6 In omnibus habitationibus vestris. Ur
bes desert erunt , & excelfa demolientur ,
6 diffipabuntur : & interibunt arae vestr , &
consringentur : & celsabunt idola vestra , &
conterentur delubra veltra , & delebuntur
opera vestra.
7 Et cadet intersectus in medio vestri : &
scietis quia ego sum Dominus.
8 Et relinquam in vobis eos , qui fugerint
gladium in Gentibus , cilm disperscro vos in
terris.
9 Et recordabuntur mei liberati vestri in
Gentibus , ad quas captivi ducti sunt . quia
contrivi cor eorum fornicans , & recedens a
me ; & oculos eorum fornicantes post ido
la sua : &displicebuntsibimet super malis qux
fecerunc in universis abominationibus fuis.
I o Et scient quia ego Dominus nonfrustri
locutus sum ut facerem eis malum hoc.
I I Hc dicit Dominus Deus : Percute ma-
num tuam , & allide pedem tuum , & die :
Heu , ad omnes abominationes malorum do-
mus Israel : quia gladio , fame , & peste rui-
turi sunt.
11 Qui longe est,peste morietur : qui au-
tem prope , gladio corruet : & qui relictus
fuerit , & obsessus , fame morietur : & com-
plebo indignationem meam in eis.
1 j Et scietis quia ego Dominus , cum fue-
rint interfecti vestri in medio idolorum ves-
trorum in circuitu ararum vestrarum , in om-
ni colle excelso , & in cunctis summitatibus
montium , &.subtus omne lignum nemoro-
sum , &c subtus universam quercum frondo-
sam , locum ubi accenderunt thura redolenr
tia universis idolis suis.
14 Et extendam manum meam super eos :
& faciam terram desolatam , & destitutam a
deserto Deblatha in omnibus habitationibus
eorum : & scient quia ego Dominus.
C A PU T VII.
PmumUt prophet* totiuj timtfud* txtitmam fr intw*.
tilem v jlationon proximi immiutrt fro}: tr ifstrum (ultra.
i TT factus est scrmo Domini ad me , di-
J_/ cens :
i Et tu fili hominis , hc dicit Dominus
Deus terra: Israel : Finis venit , venit finis
super quatuor plagas terra;.
5 Nunc finis super te , & immittam furo-
rem meum in te : & judicabo te juxta vias
tuas : & ponam contra te omnes abomina
tiones tuas.
4 It non parcet oculus meus super te , &
non miserebor : fed vias tuas ponam super te,
& abominationes tu in medio tui erunt : &
scietis quia ego Dominus.
5 Hxc dicit Dominus Deus : Alflictio una ,
afflictio ecce venit.
6 Finis venit , venit finis , evigilavit adver-
siim te : ecce venit.
7 Venit conttiiio super te , qui habitas in
terra: venit tempus, prope est dies occisionis,
& non gloria; montium.
8 Nunc de propinquo effundam iram meam
super te , & complebo furorem meum in te :
& judicabo te juxta vias tuas , & imponam
tibi omnia sceleratua :
9 Et non parcet oculus meus , nee misere
bor , fed vias tuas imponam tibi , & abomi
nationes tu in medio tui erunt : & scietis
quia ego sum Dominus percutiens.
10 Ecce dies , ecce venit : egressa est con-
tritio , floruit virga , germinavit superbia :
1 1 Iniquitas surrexit in virga impiecatis :
non ex eis , & non ex populo , neque ex sc~
nitu eorum : & non erit requies in eis.
n Venit tempus , appropinquavit dies :
qui emit , non ltetur : & qui vendit , non
lugeat : quia ira super omnem populum ejus.
1 $ Quia qui vendit , ad id , quod vendidit ,
non revertetur , & adhuc in viventibus vita
eorum. Visio enim ad omnem multitudinem
ejus non regredietur : & vir in iniquitate vi
ta; sua: non confortabitur.
14 Canite tuba, prparentur omnes , &
non est qui vadat ad prlium : ira enim mea
super universum populum ejus.
1 j Gladius foris:& pestis, & fames intrinse-
cus:qui in agro est,gladio morietur : & qui in
civitate, peitilentia, & fame devorabuntur.
1 Et lalvabuntur qui fugerint ex eis : &
erunt in montibus quasi columba: conval-
lium omnes trepidi , unusquilque in iniqui
tate sua.
17 Omnes manus diflblventur, & omnia
genua fluent aquis.
1 8 * Et accingent fe cilieiis , & operiec eos * I*
formido , & in omni facie confusio, & in uni- ' ' '
versis capitibus eorum calvitium. 1?.
1 9 Argentum eorum foras projicietur , & 4
aurum eorum in sterquilinium erit. * Argen- *fr"-
turn eorum, & aurum eorum non valebit libe- J'-*-
rare eos in die furoris Domini. Animam j',^
suam non saturabunt , & ventres eorum non girfi. $.
implebuntur : quia scandalum iniquitatis eo- .
rum factum est.
io Et ornamentum monilium suorum in su-
perbiam posuerunt , & imagines abominatio-
num suarum,& simulachrorum fecerunt ex eo;
propter hoc dedi eis illud in immunditiam :
ii Et dabo illud in manus alienorum ad
diripiendum , & impiis terra: in prdam , &
contaminabunt illud.
n Et avert^m faciem meam ab eis , & vio-
labunt arcanum meum : & introibunt in illud
emissarii , & contaminabunt illud.
13 Fae conclusionem:quoniam terra plena e!l
judicio sanguinum, & civitas plena iniquitate.
14 Et addiicam peflimos de Gentibus,&: pol-
sidebunt domos eorum:& quiefeere faejam su-
perbiam potentium , & pollidebunt santtua-
ria eoruiii.
15 Angustia
 PROPHETIA EZECHIELIS, Cap. VIII. &IX. 41
y Angustia superveniente , rcquirent pa-
cem , & non crit.
ifi Conturbatio super conturbationem ve-
niet , & auditus super auditum : & quxrent
visionem de propheta , & lex peribit a facer-
dote & con (ilium 4 fenioribus.
17 Rex lugebit , & princeps induetur mce-
rore , & manus populi terrae conturbabuntur.
Secundum viam eorum faciam eis , & secun
dum judicia eorum judicabo eos:& scient quia
ego Dominus.
CAPUT VIII.
E\echill post vijam Dei fimlitu ihiem ,jp:niu raptut inje-
tu^lem , vidjt pejflwas Judxorum idoloUtrias sub vtriis fou
nt ; qu.-rt dial Uomiumi je eit non pardutru-a nee mttimtt
txauditurum
E T factum est in anno sexto , in sexto
mense , in quinta mensis : ego fedebam
in domo mea , & senes Juda scdebant coram
me , & cecidit ibi super me manus Domini
Dei.
I Et vidi , & ecce similitudo quasi aspectus
. ignis : ab afpectu lumborum ejus , & deorfum
ignis : & a lumbis ejus , & sursum , quasi as
pectus splendoris , ut visio electri.
* Dim. 3 * Etemissa similitudo manus apprehendit
14. i) me in cincinno capitis mei : & elevavit me
spiritus inter terram & ccelum : & adduxit me
in Jerusalem in visione Dei , juxta oitium in-
terius , quod respiciebat ad aquilonem , ubi
erat statutum idolum zeli ad provocandam
armulationem.
4 tt ecce ibi gloria Dei Israel secundum vi
sionem , quam videram in campo.
j Et dixit ad me : Fili hominis , leva oculos
tuos ad viam Aquilonis. Et levavi oculos meos
ad viam Aquilonis : & ecce ab Aquilone por
tae altaris idolum zeli in ipso introitu.
6 Et dixit ad me : Fili hominis , putasne ,
vides tu quid isti faciunt , abominationes ma-
gnas , quas domus Israel facit hie , ut procul
recedam a sanctuario meo ? & adhuc conver
ses videbis abominationes majores.
7 Et introduxit me ad ostium atrii : & vidi,
& ecce foramen unum in panete.
8 Et dixit ad me : Fili hominis , fode pa-
rietem. Et cum fodiflem parietem , apparuit
ostium unum.'
9 Et dixit ad me : Ingredere , & vide abo
minationes pessimas , quas isti faciunt hie.
10 Et ingressus vidi , & ecce omnis simili
tudo reptilium , & animalium , abominatio ,
& univerfa idola domus Israel depicta erant
in parietc in circuitu per totum.
I I Et septuaginta viri de fenioribus domus
Israel , & Jezonias filius Saphan stabat in me-
dio eorum , stantium ante picturas : & unuf-
quifque habebat thuribulum in manu fua :&
vapor nebulae de thure confurgebat.
11 Et dixit ad me : Certe vides fili hominis
quae feniores domus Israel faciunt in tenebris,
unusquisque in abscondito cubilis siii : dicune
enim : Non videt Dominus nos , dereliquie
Dominus terram.
1} Et dixit ad me : Adhuc converfus vide
bis abominationes majores , quas isti faciunt.
14 Et introduxit me per ostium portae do
mus Domini , quod respiciebat ad Aquilo
nem : & ecce ibi mulieres sedebant plangen-
tes Adonidem.
1 5 Et dixit ad me : Certe vidisti fili homi
nis : adhuc converfus videbis abominationes
majores his.
16 Et introduxit me in atrium domsts Do
mini interius : &ecce inostio templi Domini
inter vestibulum & altare quasi vigintiquin-
que viri dorfa habentes contra templum Do
mini , & fades ad Orientem : & adorabant
ad ortum Solis.
17 Et dixit ad me : Certi vidisti fili ho
minis : nunquid Ieve est hoc domui Juda , ut
facerent abominationes istas , quas fecerunt
hie : quia replentes terram iniquitate conversi
sunt ad irritandum me ? & ecce applicant ra-
mum ad nares fuas.
1 8 Ergo & ego faciam in furore : non par-
cet oculus meus nee miserebor : & cilra cla-
maverint ad aures meas voce magna , non
exaudiam eos.
C A P U T IX.
JpftrtHte sex viri )u entur omnei in Jerusalem trueiitrt
qui avio lineis veftiit non junt jigno than nmtti ; quo false
Dominus excUminu'lp,o^bet* rejpindet idfuturum txi&tuiibui
ipjorum ertmintbus.
i FJT clamavit in auribus meis voce magna ,
JCdicens : Appropinquaverunt visitationes
urbis , & unusquisque vas interfectionis habec
in manu fua.
t Et ecce sex viri veniebant de via portae su-
perioris, quae respicit ad Aquilonem : & unius-
cujusque vas interims in manu ejus : vir
quoque unus in medio eorum veltitus erat;
lineis , & atramentarium feriptoris ad renes
ejus : & ingresli sum , ik steterunt juxta alta
re aereum :
3 Et gloria Domini Israel aflumpta est de
cherub , quar erat super eum ad limen do
mus : & vocavit virum , qui indutus erat li
neis , & atramentarium feriptoris habebat in
lumbis suis.
4 Et dixit Dominus ad eum : Transi per
mediam civitatem in medio Jerusalem : * & * Exeit
signa thau super frontes virorum gementium . 7.
& dolentium super cunctis abominationibus , -'/'" 1:
quae fiunt in medio ejus.
5 Et illis dixit , audiente me : Transite per
civitatem fequentes eum , & percutite : non
parcat oculus vester , nequemifereamini.
a Senem , adolefcentulum , & virginem ,
parvulum,& mulieres interficite usque ad inter-
necionem : omnem autem , super quern vi-
deritis thau, ne occidatis, & a sanctuario meo
MM m m
*4> PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. IX. . X & XL
incipite. Cperunt ergo a viris scnioribus ,
qui erant ante faciem domus.
7 Et dixit ad eos : Contaminate domum, &
impleteatriainterfectis : egredimini. Etegreffi
sunt, & percutiebant eos,qui erant in civitate.
8 Et caede completa , remansi ego : ruique
super facicm meam , & clamans aio : Heu ,
heu , heu , Domine Deus : ergone disperdes
omnes reliquias Israel , effundens furorem
tuum super Jerusalem ?
9 Et dixit ad me : Iniquitas domus Israel ,
& Juda , magna est nimis valde , & repleta
est terra sanguinibus , & civitas repleta est
aversione : dixerunt enim : Dereliquit Domi-
nus ten am , & Dominus non videt.
to Igitur & meus non parcet oculus, neque
miserebor : viam eorum super caput eorum
reddam.
. 1 1 Et ecce vir , qui erat indutus lineis , qui
habebat atramentarium in dorlb suo , respon-
dir verbum,dicens : Feci sicut prxcepisii mihi.
CAPUT X.
Jubexur vir lineis vejktus tecipere prusas itaii dt media
rmnua , qua sum jubtus (httubim , tf jujer civitstcm
tffin.dtre : dtscrititut vifia Dti , Cherubim , $ quatuor
T vidi , & ecce in firmamento , quod
:e i erat super caput Cherubim , quasi lapis
sapphirus , quasi species similitudinis fold ,
apparuit super ea.
a Et dixit ad virum qui indutus erat lineis ,
& ait : Ingredere in medio rotarum , qu sunt
subtus Cherubim, & imple manum tuam
prunis ignis , qui sunt inter Cherubim , &
effunde super civitatem. Ingressusque est in
conspectu meo :
3 Cherubim autem Aabant a dextris domus,
cum ingrederetur vir , & nubes implevit
atrium interius.
4 Et elevata est gloria Domini desuper che
rub ad limen domus : & repleta est domus
nube , & atrium repletum est splendore glo
ria; Domini.
5 Et sonitus alarum Cherubim audiebatur
usque ad atrium e/.terius , quasi yox Dei om-
nipotentis loquemis.
6 Curnque praecjpisset viro , qui indutus
erat lineis > dicens : Sume ignem de medio ro
tarum , qua; sunt inter Cherubim : ingressus
ille stetit juxta rotam.
7 Et extendit Cherub manum de medio
Cherubim ad ignem, qui erat inter Cherubim:
& sumpsit , & dedit in manus ejus , qui indu-
^ tus erat lineis : qui accipiens egressus est.
8 Et apparuit in Cherubim similitudo ma
nus hominis subtus pennas eorum.
i> Et vidi , &r ecce quatuor rota; juxta Che
rubim : rota una juxta Cherub unum, & rota
alia juxta Cherub unum : species autem rota
rum erat quasi visio lapidis chrysolithi.
io Et alpectus eaium similitudo una qua-
tuor , quasi sit rota in medio rotz.
1 1 Curnque ambularent , in quatuor parres
gradiebantur : & non revertebantur ambulan-
tes , fed ad locum , ad quern ire declinabat
qua; prima erat , sequebantur & carterx , nee
convertebantur.
1 1 Et omne corpus earum , & colla , &
manus , & penn. , & circuli plena erant ocu-
lis , in circuitu quatuor rotarum.
1 3 Et rotas istas vocavit volubiles , audien-
te me.
14 Quatuor autem facies habebat unum :
facies una , facies cherub : & facies secunda ,
ficies hominis : &c in tertio facies leonis : &:
in quarto facies aquilx.
1 5 Et elevata sunt Cherubim : ipsum est ani
mal , quod videram juxta fluvium Chobar.
16 Curnque ambularent Cherubim , ibant
pariter & rotae juxta ea : & cum elevarent
Cherubim alas suas ut exaltarentur de terra ,
non residebant rot , fed & ipsas juxta erant.
17 Stantibus illis , stabant : & cum elevatis
elevabantur. Spiritus enim vita; erat in eis.
18 Et egresla est gloria Domini a limine
templi : & stetit super Cherubim.
19 Et elevantia Cherubim alas suas, exalta-
ta sunt a terra coram me : & illis egredienri-
bus , rot quoque fubsecutat sunt : 1* stetit 5n
introitu port* domus Domini Orientalis : &
gloria Dei Israel erat super ea.
o Ipsum est animal , quod vidi subter
Deum Israel * juxta fluvium Chobar : & in- * fyi.
tellexi quia Cherubim elsent. 1. 1.
% 1 Quatuor vultus uni , & quatuor all uni :
& similitudo manus hominis sub alis eorum.
ir Et similitudo vultuum eorum , ipsi vultus
quos videram juxta fluvium Chobar, & intu-
itus eorum , & impetus singulorum ante fa- ,
ciem suam ingredi.
CAPUT XI.
Advinhs Je-igvum & Pbeliiam qui dicebma , fejfirmm
trtcliwcs consilium , Nomie dudum arditica-*: iri>- 'fo
rm s t hc clt lebes , 110s aucem uinc i vtticiunur itin
( quitquot nolunt resipifeere , punitnies : fr prephitaute
Eigc-uie monuus ejl Pheltiti ; reliquias autem Ijiaii iiulft
reiutUttum in t erram ipforum , & lUturum til ter centum ,
ut colditt dc timeant Dominum.
1 L^ Televavit mespiritus, & introduxit me
L^ ad portam domus Domini orientalem ,
quar respicit ad solis ortum ; & ecce in introi
tu port vigintiquinque viri : & vidi in medio
eorum Jezoniam filium Azur , & Pheltiam si-
Hum Banai'at , principes populi.
1 Dixitque ad me : Fili hominis , hi sunt
viri , qui cogitant iniquitatem, tratlant con
silium peslimum in urbe ista ,
3 Dicentes : Nonne dudum asdificata; sunt
domus ? hc est lebes , nos autem carries.
4 Idcirco vaticinare de eis , vaticinare fili
hominis.
5 Et irruit in me spiritus Domini , & dixit
ad me : toquere : Hxc dicit Dominus ; Sic
 PIIOPHETIA FZECHIEUS,.Cap. XI. &XII. 43
Jocuti estis domus Israel , & cogitationes cor-
dis vesiri ego novi.
6 Plurimos occidistis in urbe hac, & implef-
tis vias ejus interfectis.
7 Propterea haec dicic Dominus Deus : In-
terfecti veltri , quos poiuistis in roedio ejus ,
hi sunt carnes > 6c hxc est lebes : 8c educam
vos de medio ejus.
8 Cladium metuistis , & gladium inducam
super vos , ait Dominus Deus.
9 Et ejiciam vos de medio ejus,daboque vos
in manuhostium , & faciam in vobis judicia.
10 Gladio cadetis : in finibus Israel judica-
bo vos, & fcietis quia ego Dominus.
11 Hare non erit vobis in lebetem : &c vos
non eritis in medio ejus in carnes : in finibus
Israel judicabo vos.
1 1 Et scietis quia ego Dominus : quia in
prceptis meis non ambulastis , & judicia
mea non feciltis , fed juxta judicia Gentium ,
quac in circuitu vestro sunt , estis operati.
13 Et factum ell , ciim prophetarem , Phel-
tias filiusBanai mortuus est : & cecidi in fa-
ciem meam damans voce magna , & dixi :
Heu , heu , heu Domine Deus : consumma-
tionem tu facis reliquiarum Israel ?
14 Et factum est verbum Domini ad me ,
dicens :
1 j Fili hominis , fratres tui, fratres tui , viri
propinqui tui , & omnis domus Israel, univer-
ii , qutbus dixerunt habitatores Jerusalem :
Longe recedite & Domino , nobis data ell ter
ra in posseflionem.
1 6 Propterei hc dicit Dominus Deus, quia
longe feci eos in Gentibus , &: quia dispersi
eos in terris : ero eis in sanctificationem mo-
dicam in terris , ad quas venerunt.
17 Propterea loquere : Haec dicit Dominus
Deus : Congregabo vos de populis , & aduna-
bo de terris , in quibus dispersi estis , dabo-
que vobis humum Israel.
1 8 Et ingredientur illuc , & auserent omnes
offensiones , cundtasque abominationes ejus de
ilia.
* fartm. \9 * Et dabo eis cor unum , & spiritum ho-
|': "" vum tribuam in visceribus eorum : & aufe-
fra t . ram CQr lapjdeujn de carne eorum,3i dabo eis
cor carneum :
zo Ut in prceptis meis ambulent , & judi
cia mea custodiant , faciantque ea : & sint mi
ni in populum , & ego fim eis in Deum.
ii Quorum cor post offendicula & abomi
nationes luas ambulat, horum viam in capite
suo ponam , dicit Dominus Deus.
*i Et elevaverunt Cherubim alas suas,&r ro
ts cum eis : & gloria Dei Israel erat super ea.
z$ Et ascendit gloria Domini de medio ci-
Vitatis , sletitque super montem , qui est ad
Orientem urbis.
14 Ft spiritus levavit me , adduxitque in
Chaldatam ad transmigrationem , in viiione ,
in lpiritu Dei : & iublata est 4 me visio, quam
videram.
ij Et locutus sum ad transmigrationem om-
nia verba Domini , qux oltenderat mihi.
C A P U T XII.
Eiphitl suit ftifiis ferteniit futur.tm Jeiu&Um (j- reglt
ipfiut cptiviiaitm , nliquis gUiia , ftstt & f'-ne in JiruU-
Un CfHjumftit : ojttifdit ttiam visioHent prtfh.wrtim ttmcds-
[am fuiitram , nee m Ungum dijscrmdam
i "rj* T factus est sermo Domini ad me 5 di-
J_/ tens :
L Fili hominis in medio domus exaspe-
rantis tu habitas : qui oculos habent ad viden-
dum, & non vident : & aures ad audiendum ,
& non audiunt : quia domus exasperans est.
3 Tu ergo fili hominis , sac tibi vasa trans-
rnigrationis, & transmigrabis per diem coram
eis : transmigrabis autem de loco tuo ad lo
cum alterum in conspectu eorum , si forte as-
piciant : quia domus exasperans est.
4 Et efferes foras vasa tua quasi vasa trans-
migrantis per diem in conspectu eorum : tu
autem egredieris vespere coram eis, sicut egre-
ditur migrans.
j Ante oculos eorum perfodetibi parietem,
& egredieris per eum.
6 In conspectu eorum in humeris portabe-
ris, in caligine efferens : faciem tuam velabis,
& non videbis terram : quia portentum dedi
te domui Israel.
7 Feci ergo sicut prceperat mihi Dominus :
vasa mea protuli quasi vasa transmigrantis per
diem : & vespere perfodi mihi parietem manu :
& in caligine egressus sum , in humeris por-
tatus in conspectu eorum.
8 Et factus est sermo Domini mane ad me ,
dicens :
9 Fili hominis , nunquid non dixerunt ad
te domus Israel , domus exasperans : Quid tu
facis i
io Die ad eos : Hare dicit Dominus Deus :
Super ducem onus istud , qui est in Jerusa
lem , & super omnem domum Israel , qua? est
in medio eorum.
1 1 Die : Ego portentum vestrum : quomodd
feci, sic fiet lllis. In transmigrationem , & in
captivitatem ibunt. *
ii Et dux , qui est in medio eorum , in hu
meris portabitur , in caligine egredietur : pa
rietem perfodient uteducanteum : facies ejus
operietur ut non videat oculb terram.
13 * tt extendam rete meum super eum,
& capietur in sagena mea : & adducam eum 17. ia.
in Babylonem in terram Chaldorum : & ip-
sam non videbit , ibique morietur.
14 Et omnes, qui circa eum sunt, presidium
ejus , & agmina ejus dilpergam in omnem
ventum : & gladium evaginabo post eos.
1 <, Et scient quia ego Dominus , quando
disperscro illos in Gentibus , & difleminavero
eos. in terris. MM mmij c'
 644 PROPHETIA EZEC HIELIS, Cap. XII. & XIII.
it Et relinquam ex eis viros paucos a gla-
dio, & fame , & pestilentia : ut enanent om-
nia seelera eorum in Gentibus , ad quas ingre-
dientur : & scient quia ego Dominus.
17 Et factus eft fermo Domini ad me , di-
cens
18 Fili hominis , panem tuum in conturba-
iione comede : fed tic aquam tuam in festina-
tione , & mrore bibe.
19 Et dices ad populum terrat : Hatc dicit
Pominus Deus ad eos , qui habitant in Jeru
salem in terra Israel : Panem fuum in solicitu-
dine comedent , tic aquam slum in desolatio
ns bibent : ut desoletur terra a multitudine
sua , propter iniquitatem omnium , qui habi
tant in ea.
io Et civitates , quac nunc habitantur , de-
solatat erunt , terraque deserta : & scietis quia
ego Dominus.
1 1 Et factus est fermo Domini ad me , di-
cens :
ai Fili hominis , quod est proverbium istud
vobis in terra Israel ? dicentium : In longum
difterentur dies , & peribit omnis visio.
i j Ided die ad eos : Hatc dicit Dominus
Deus : Quiescere faciam proverbium istud ,
neque vulgd dicetur ultra in Israel, tic loque-
re ad eos > quod appropinquaverint dies , tic
fermo omnis visionis.
24 Non enim erit ultra omnis visio cassa, ne
que divinatio ambigua in medio filiorumlsrael ,
iy Quia ego Dominus loquar : fcV quodcum-
que locutus fuero verbum , fiet , & non pro-
longabitur amplius : fed in diebus vestris do-
mus exasperans , loquar verbum , tic faciam
illud , dicit Dominus Deus.
arf Et factus est fermo Domini ad me,dicens:
17 Fili hominis : ecce domus Israel dicen
tium : Visio, quam hie videt, in dies multos :
& in tempora longa iste prophetat.
x8 Propterea die ad eos : Hatc dicit Domi
nus Deus : Non prolongabitur ultra omnis fer
mo meus : verbum , quod locutus fuero ,
complebitur, dicit Dominus Deus.
C A P U T XIII.
Miiutur Dminus pjtudnyrophens ex jua cenbro divitantl-
im ,pofulamqut seductnnbui , j l,*m promilleado pacem , &
ftritiem lutt abfjut piliii linimdo , fimitiier dr fi-i*bu, If.
rail dt toils ftu prophttaanl/us , c pulvihoi jub omai cubuo
tonjuemibut.
i PT factus est fermo Domini ad me , di-
Jo cens :
i Fili hominis , vaticinare ad prophetas Is
rael, qui prophetant : & dices prophetantibus
de corde suo : audite verbum Domini :
* Jtrtm, j Hc dicit Dominus Deus : * Vat prophe-
5 tis infipientibus, qui sequuntur spiritum suum,
lnfr* 14. & nihil vident.
O m- 4 Quasi" vulpes in desertis , prophetat tui Is
rael erant.
5 Non ascendistis ex adverse , neque oppo-
suilUs murum pro domo Israel 3 ut starecis in
prlio in die Domini.
6 Vident vana , tic divinant mendacium >
dicentes : Ait Dominus : cum Dominus non
miserit eos : tic perieveraverunt conlirmare
sermonem.
7 Nunquid non visionem cassam vidistis , &
divinationem mendacem locuti estis ? & dici-
tis , ait Dominus : cum ego non sim locutus.
8 Propterea hatc dicit Dominus Deus : Quia
locuti eitis vana, U vidistis mendacium : ideo
ecce ego ad vos , dicit Dominus Deus ;
9 Et erit manus mea super prophetas , qui
vident vana , tic divinant mendacium : in con-
silio populi mei non erunt , tic in scriptura
domus Israel non scribentur , nee in terrain
Israel ingredientur : tic scietis quia ego Domi
nus Deus :
I o Ed qu6d deceperint populum meum ,
dicentes : Pax, & non est pax : tte ipse ditica-
bat parietem : illi autem liniebant eum luco
abfque paleis.
I I Die ad eos , qui liniunt abfque tempe-
ratura , quod casurus sit : erit enim imber
inundans , & dabo lapides prgrandes desuper
irruentes , ic ventum procellat dislipantem.
ii Siquidem ecce cecidit paries : numquid
non dicetur vobis:Ubi est litura,quam liniltis ?
13 Propterea hate dicit Dominus Deus : Et
erumpere faciam spiritum tempestatum in in-
dignatione mea , in imber inundans in furore
meo erit : tic lapides grandes in ira in consum-
ptionem.
1 4 Et destruam parietem , quem linistis abf
que temperamento : tic adatquabo eum terrae ,
tic revelabitur fundamentum ejus : & cadet ,
tic consumetur in medio ejus : tic scietis quia
ego sum Dominus.
1 5 Et complebo indignationem meam in pa-
riete , tic in his , qui liniunt eum abfque tem
peramento , dicamque vobis : Non elt paries ,
cv non sunt qui liniunt eum.
\6 Prophetat Israel , qui prophetant ad
Jerusalem , & vident ei visionem pacis : tic
non est pax , ait Dominus Deus.
17 Et tu fili hominis , pone faciem tuam
contra filias populi tui , qu prophetant de
corde suo : tic vaticinare super eas ,
1 8 Et die : Hc dicit Dominus Deus : Vx
quaeconsuunt pulvillos sub omni cubito manus,
&: faciunt cervicalia sub capite universe tatis
ad capiendas animas : & cum caperent animas
populi mei , vivificabant animas eorum.
19 Et violabant me ad populum meum
propter pugillum hordei , tic rragmen panis ,
ut interncerent animas , quat non moriuntur ,
tic vivificarent animas , quat non vivunt, men-
tientes populo meo credenti mendaeiis.
10 Propter hoc hc dicit Dominus Deus :
Fcce ego ad pulvillos veltros , quibus vos ca-
pitis animas volantes : & dirumpam eos de
brachjis vellfisl: & dimiitajn;aiiimas, quas vos
 PROPHETIA EZECHI ELIS, Cap. XVI. & XV. <?45
capitis , animas ad volandum. fuis : fed sint mihi in populum , & ego sim eis
x i Ec dirumpam cervicalia veftra , & libe- in Deum , ait Dominus exercituum.
rabo populum meum de manu vesrra , neque i Et factus clt fermo Domini ad me , di
erunt ultra in manibus vestris ad prxdandum : cens :
& scietis quia ego Dominus. 1 3 Fili hominis, terra cum peccaverit mihi ,
xx Pro eo quod mrere feciftis cor jusii ut prxvaricetur prxvaricans , extendam ma
mendaciter , quern ego non contriftavi : & num meam super earn , & * conteram virgam * Supn
confortaftis manus impii , ut non reverteretur panis ejus : & immittam in earn famem , & + " *
a via sua mala , 8c viveret : interriciam de ea hominem , 8c jumentum. s" *'
xj Propterea vana non videbitis , & divi- 14 Et si fuerint tres viri illi in medio ejus ,
nationes non divinabitis amplius , & eruam Noe , Daniel , & Job : ipsi juftitia fua libera-
populum meum de manu vesira:& scietis quia bunt animas fuas , ait Dominus exercituum.
ego Dominus. 1 f Quod si 8c beftias peflimas induxero su
C A P U T XIV. per terram ut vastem earn ; 8c fuerit invia ,
Conmlnaiur lo>,.i us idtulairis qui vtuiun: *d freshens , e6 qudd non sit pertranliens propter beftias :
*t pet m lonfulant Uo./nnum , dictns fe illes ptrdimrum , \6 Tres viri ifti si fuerint in ea , vivo ego ,
tf prophttai dtctpffUt/i , ut rejpondeant juxia iLcum ini- dicit Dominus Deus , quia nee filios , nee rilias
quiiates ; -\oe auttm , DanieUm & Job f>-i jujiiua libtra-
liberabunt : fed ipsi soli liberabuntur , terra
luros je taniUm & run imfios dt fame , mdn bejiiis , glidio
& pe/te , atut i* iip.tum piccaiorem immiitet Domtnut ; *d- autem defolabitur.
ditur etitm eotjolatit rei"jiiaru>a Israel, 1 7 Vel si gladium induxero super terram il-
i r7 T venerunt ad me viri seniorum Israel , lam , 8c dixero gladio : Transi per terram : &
JC/ 8c sederunt coram me. interfecero de ea hominem , 8c jumentum :
x Et factus eit sermo Domini ad me, dicens: 18 Et tres viri ifti fuerint in medio ejus :
3 Fili hominis , viri iili posuerunt immun- vivo ego,dicit Dominus Deus, non liberabunt
ditias fuas in cordibus fuis , & fcandalum ini- filios , neque Alias : fed ipsi soli liberabuntur.
quicatis lux ltatuerunt contra faciem suam : 19 Si autem & peftilermam immiscro super
numquid interrogatus refpondebo eis ? terram illam, & efl'udero indignationem meam
4 Propcer hoc loquere eis , & dices ad eos : super earn in sanguine , ut auferam ex ea ho
Hxc dicit Dominus Deus : Homo homo de minem , 8c jumentum :
domo Israel , qui pofuerit immunditias fuas zo Et Noe , 8c Daniel , & Job fuerint in
in corde fuo, 8c scandalum iniquitatis lux ila- medio ejus : vivo ego , dicit Dominus Deus ,
tuerit contra faciem fuam , 8c venerit ad pro- quia filium , & filiam non liberabunt : fed ipsi
phetam interrogans per eum me : ego Domi juftitia fua liberabunt animas fuas.
nus refpondebo ei in multitudine immundi- 1 1 Quoniam hxc dicit Dominus Deus :
tiarum fuarum , Qudd 8c si quatuor judicia mea peffima , gla- -
5 Ut capiatur domus Israel in corde fuo , dium , & famem , ac beftias malas , 8c pefti-
quo recelkrunt a me in cunctis idolis fuis. lentiam immifero in Jerusalem, ut interheiam
6 Propterea die ad domum lfrael:Hxc dicit de ea hominem , & pecus :
Dominus Deus : Convertimini , 8c recedite ab xi Tamen relinquetur in ea falvatio educen-
idolis veins , 8c ab universis contaminationi- tium filios , & rilias : ecce ipsi iugredientur ad
bus veitris avertite facies veilras. vos , & videbitis viam eorum , 8c adinven-
7 Quia homo homo de domo Israel , & de tiones eorum , & confolabimini super malo ,
proselytis quicumque advena fuerit in Israel , quod induxi in Jerusalem in omnibus , qux
si alienatus fuerit a me , & pofuerit idol a fua importavi super earn.
in corde fuo, 8c scandalum iniquitatis fux lta- * 13 Et consolabuntur vos , cum videritis
tuerit contra faciem fuam , & venerit ad pro- viam eorum , & adinventiones eorum : & co-
phetam ut interroget per eum me : ego Do gnofeetis quod non fruftra fecerim omnia ,
minus refpondebo ei per me. qux fcci in ea , ait Dominus Deus.
8 Et ponam faciem meam super hominem C A P U T XV.
ilium , & faciam eum in exenplum , & in SUki Upturn At vt.e pneijum fill ,enit igni , lta Judnos
proverbium , 8c difperdam eum de medio po- eb imttcrata pa ata cum Jerusalem predict! exurendos.
puli mei : & scietis quia ego Dominus. 1 rj" T factus eft fermo Domini ad me , di-
* Supr* 9 * Et propheta cum erraverit , 8c locutus JlI cens :
i j. fuerit vert>um:ego Dominus decepi prophetam 2 Fili hominis , quid fiet de ligno vitis ex
illum:& extendam manum meam super ilium, omnibus hgnis nemorum, qux sunt inter ligna
& delebo eum de medio populi mei Israel. fylvarum ?
io Et portabunt iniquitatem suam juxta 3 Nunquid tolletur de ea lignum , ut fiat
iniquitatem interrogantis , sic iniquitas pro- opus , aut fabricabitur de ea paxillus , ut de-
phet erit : pendeat in eo quodcumque vas ?
1 1 Ut non erret ultra domus Israel a me , 4 I cce igni datum eft in escam : utram-
neque polluatur. in uaiv trlis prvaricauonibus que partem ejus consumpsit ignis, & medic-.
MMom iij
 64fi PROPHET! A EZECHI EMS, Cap. XV. & XVI.
tas ejus redacta est in favillam : numquid uti-
k eric ad opus ?
5 Etiam cum esset integrum , non erat ap-
tum ad opus : quantd magis cum illud ignis
devoraverit , & combufferic , nihil ex eo rice
operis ?
6 Propterea hate dicit Dominus Deus : Quo-
mod6 lignum vitis inter ligna sylvarum, quod
dedi igni ad devorandum , sic tradam habita-
tores Jerusalem.
7 Et ponam faciem meam in eos : de igne
egredientur , 8c ignis confumet eos : & scietis
quia ego Dominus , cum posuero faciem
meam in eos ,
8 Et dedero terram inviam , & desolatam :
eo quod praevaricatores extiterint , dicit Do
minus Deus.
CAPUT XVI.
Jerusalem piiui ttjcHiJJinia , mirum in moium a Dtoixtl-
tut* , osteniit ingrtunudinem vari.i iAolola-.rii , in qua i>
Samariam (? Sodomam fuptravit : idchco tradet earn Pntt-
nus in zust.itionem &- in ignminiam tmiiibus genubus jstr-
t/abit tamtn fafium reliquiu suis
i r? T factus est scrmo Domini ad me , di-
X2/ cens :
2 Fili hominis notas sac Jerusalem abomi-
nationes suas :
3 Et dices : Hc dicit Dominus Deus Jeru
salem : Radix tua , & generatio tua de Terra
Chanaan : pater tuus Amorrhxus , & mater
tua Cetha.
4 Et quando nata es in die ortiis tui non est
przeisus umbilicus tuus , & aqua non es lota
in salutem , nee sale salita , nee involuta
pannis.
% Non peperc.it super te oculus ut faceret
tibi unum de his , miscrtus tui : fed projecta
es super faciem terr inabjectioneanima: tux,
in die qua nata es.
'Transiensautem perte, vidi te concul-
cari in sanguine tuo. Et dixi tibi ciim esses in
sanguine tuo : Vive , dixi , inquam , tibi : In
sanguine tuo vive.
7 Multiplicatam quasi germen agri dedi te :
& mukiplicata es, & grandis effecta , & in-
gressa es, & pervenisti admundummuliebrem:
ubera tua intumuerunt , & pilus tuus germi-
navit : & eras nuda , & conrusione plena.
8 Et transivi per te, & vidi te : & ecce tem-
pus ttium, tempus amantium : & expandi ami-
ctum meum super te , & operui ignominiam
tuam. Et juravi tibi , & ingressus sum pactum
tecum : ait Dominus Deus : & facta es
mini. % a 8 Et fornicata es in filiis Assyriorum , ed
9 Et lavi te aqua , & emundavi sanguinem
tuum ex te : & unxi te oleo.
io Et vestivi te discoloribus , & calceavi
te janthino : & cinxi te bysso , 8c indui te sub-
tilibus.
1 1 Et ornavi te ornamento , dedi armil-
las inmanibus tuis, & torquem circa collum
tuum.
-
ri Et dedi inaurem super os tuum , it cir-
culos auribus tuis , & coronam decoris inca-
pite tuo.
i j Et ornata es auro , & argento , & vesti-
ta es bysso , & polymito , & mukicoloribus:
similam , & mel , ac oleum comedisti , & de
cora facta es vehementer nimis : 8c profeeiiti
in regnum.
j 4 Et egressum est nomen tuum in Genres
propeer speciem tuam : quia perfecta eras in
decore meo , quern pofueram super te , dicit
Dominus Deus.
i j Et habens fiduciam in pulchritudine tua
fornicata es in nomine tuo:& exposuiiti forni-
cationem tuam omni transeunti ut ejus rieres.
16 Et sumens de vestimentis tuis fecisti tibi
cxcelfa hinc inde consuta:8c fornicata es super
eis , sicut non est factum , neque futurum est.
1 7 Et tulisti yasa decoris tm de auro meo ,
atque argento meo,qux dedi tibi:8c fecisti tibi
imagines masculinas , & fornicata es in eis.
1 8 Et fumpsisti vestimenta tua multicoloria,
& operuisti illas : & oleum meum , & thy-
miama meum posuisti coram eis.
19 Et panem meum , quern dedi tibi , simi
lam , & oleum , & mel , quibus enutrivi te ,
posuisti in conspectu eorum in odorem suavi-
tatis , & factum est , ait Dominus Deus.
to Et tulisti filios tuos , & rilias tuas , quas
fenerasti mihi : 8c immolasti eis ad devoran-
um. Numquid parva est fornicatio tua ?
a i Immolasti filios meos , 8c dedisti , illos
consecrans , eis.
2 a Et post omnes abominationes tuas , Sc
fornicationes , non es recordata dierum ado-
lefcentix tux , quando eras nuda , &c conru
sione plena , conculcata in sanguine tuo.
a 3 Et accidit post omnem malitiam tuam
( vx , vx tibi , ait Dominus Deus )
24 Ft xdificasti tibi lupanar , 8c fecisti tibi
prostibulum in cunctis plateis.
a 5 Ad omne caput vix xdificasti signum pro
stitutions tux : 8c abominabilem fecisti deco-
rem tuum : 8c divisisti pedes tuos omni tran
seunti , & multiplicafti fornicationes tuas.
}6 Et fornicata es cum filiis gypti vicinis
tuis magnarum carnium : 8c multiplicafti for-
nicationem tuam ad irritandum me.
27 Ecce ego extendam manum meam super
te , tk auferam justificationem tuam : 8c dabo
te in animas odientium te filiarum Palxstina-
rum , qux erubefeunt in via tua fcelerata.
quod needum fueris expleta : & poftquam
fornicata es , nee sic es latiata.
29 Et multiplicafti fornicationem tu5 in Ter
ra Chanaan cum Chaldxis:8c nee sic satiata es.
30 In quo mundabo cor tuum , ait Domi
nus Deus j cum facias omnia hxc opera mu;
lieris meretricis , tk procacis ?
2 1 Quia fabricasci lupanar tuum in capite ora.
 PROPHETIA EZECHIEL1S, Cap. XVI.
nis vix > & excelsum mum secisti in omni
platea : nee fa6ta es quasi meretrix fastidio
augens pretium ,
ji Sed quasi mulier adultera, qux super
virum fuum inducit alienos.
3 j Omnibus meretricibus dantur mercedes :
tu autem dedisti mercedes cunctis amatoribus
tuis tic dona donabas eis ut intrarent ad ce
undique ad fornicandum tecum.
34 Factumque ett in te contra consuetudi-
nem mulierum in fornicationibus tuis , &
post te non ent fornicatio : in eo enim quod
dedisti mercedes , & mercedes non accepnti ,
factum elt in te contrarium.
35 Propterea meretrix audiverbum Domini.
3<j Hc dicit Dominus Deus : Quia effufum
est xs tuum , & revelaca en ignominia tua in
fornicationibus tuis super amatores tuos , &
super idola abominationum tuarum in san
guine tiliorum tuorum , quos dedisti eis :
3 7 Ecce ego congregabo omnes amatores
tuos , quibus commista es , & omnes , quos
dilexiih , cum universis quos oderas : & con
gregabo eos super te undique , & nudabo
ignominiam tuam coram eis , 8c * videbunt
|. 10- omnem turpitudinem tuam.
j 8 Et judicabo te judiciis adulterarum , &
erfundentium fanguinem : & dabo te in san-
guinem furoris & zeli.
19 Et dabo te in manus eorum , & destruent
lupanar tuum : 6c demolientur prostibulum
tuum : & denudabunt te vestimentis tuis , 6c
auferent vafa decoris tui : & derelinquent te
nudam , pienamque ignominia :
40 Et adducent l'uper te multitudinem , &
lapidabunt te lapidibus , 6c trucidabunt te
gladiis tuis.
*4- ReS 41 * Et comburent domos tuas igni , &c fa-
3 5- 9- cient in te judicia in oculis mulierum pluri-
marum : & desiiws fornicari , 6c mercedes
ultr^ non dabis.
41 Et requielcet indignatio mea in te : &
auseretur zelus meus a te , 6c quiefcam , nee
ixascar amplius.
43 Ed quod non fueris recordata dierum
adolescentix tu , & provocasti me in omni
bus his : quapropter 6c ego vias tuas in ca-
pite tuo dedi , ait Dominus Deus , & non fe-
ci juxta scelera tua in omnibus abominationi-
bus tuis.
44 Ecce omnis,qui dicit vulg6 proverbium ,
in te aflumet illud , dicens : Sicut mater , ita
& rilia ejus.
45 Filia matris tu* es tu , qux projecit vi
rum fuum , & filios suos : & soror foronum
tuarum es tu , qux projecevunt viros suos ,
& filios suos : mater veitra Cethxa > & pater
vester Amorrhxus. > fit tibi ultra aperire os prx confusione tua ,
45 Et soror tua major , Samaria , ipsa &
filix ejus , qux habitant ad sinistram tuam :
soror autem tua minor te , qux habitat a
H7
dextris tuis , Sodoma , & filix ejus
47 Sed nee in viis earum ambulasti > neque
secundiim scelera earum secisti pauxillum mi-
nils : pene sceleratiora secisti illis in omnibus
viis tuis.
48 Vivo ego , dicif Dominus Deus , quia
non fecit Sodoma loror tua ipsa , & hlix
ejus , heut secisti tu & filix mix.
49 * Ecce hxc suit iniquitas Sodomx so- * Gen,
rons tux , superbia , saturitas panis & 10. 24,
abundantia , & otium iplius , 6c filiarum
ejus : & manum egeno , & pauperi non
porrigebant.
50 Et clevatxsunt , & fecerunt abomina-
tiones coram me : 6c abstuli eas sicut vi-
disti.
5 1 Et Samaria dimidium peccatorum tuo
rum non peccavit : fed vicilti eas sceleribus
tuis j & justificasti sorores tuas in omnibus
abominationibus tuis , quas operata es.
51 Ergo & tu porta confusionem tuam,qux
vicilti sorores tuas peccatis tuis , sceleratius
agens ab eis : justificatx tunt enim a te : ergo
6c tu confundere , tic porta ignominiam tuam,
qux justiheasti sorores tuas.
53 Etconvertam restituenseas conversione
Sodomorum cum filiabus suis , & conversio
ne Samarix , & riliarum ejus : & convertam
reveriionem tuam in medio earum ,
54 Ut portes ignominiam tuam , & confun-
daris in omnibus , qux secisti consolans eas.
55 Et soror tua Sodoma , 6c filix ejus re-
vertentur ad antiquitatem suam : & Samaria ,
& filiae ejus revertentur ad antiquitatem tuam:
& tu & hlix tux revertemini ad antiquitatem
veltram.
5<5 Non suit autem Sodoma soror tua au-
dita in ore tuo , in die superbix tux ,
57 Antequam revelaretur malitia tua : sicut
hoc tempore in opprobrium filiarum Syrix, 6c
cunctarum in circuitu tuo filiarum Paixstina-
rum , qux ambiunt te per g) rum.
58 Scelus tuum, & ignominiam tuam tu
portasti , ait Dominus Deus.
%9 Quia hate dicit Dominus Deus : Et fa-
ciam tibi sicut defpexisti juramentum , ut irri-
tum faceres pactum :
60 Et recordabor ego pacti mei tecum in
diebus adolescentix tuje : &c sufeitabo tibi pac
tum sempiternum.
6 1 Et recoidaberis viarum tuarum , & con-
funderis : cum receperis sorores tuas te ma-
jores cum minoribus tuis : & dabo eas tibi
iik^ilias , fed non ex paito tuo.
61 Et sufeitabo ego padhim meum tecum :
& scies quia ego Dominus ,
6j Ut recorderis , & consundaris , & non
cum placatus tibi fuero in omnibus , qux se
cisti , ait Dominus Deus.
648 PROPHETIA EZEC HIELIS, Cap. XVII. & XVIII.
CAPUT XVII.
Per parabolara dt duabui aquilii, & plxnta-i ac crtscentt
viitei qux non praffertb.tur , decUratur quol rex Babylonu
tranfiaio in Babylonem rtgeJoat\im , conjtituet pro to regim
Se'Mciam , quiicLiclo jcedtre cum Nabfdiodouo^r ittho , ad
rc*em tAigypti transjugit : qufprop-.tr a Domino tradetur itt
minus Nabuchodonojor , o- d, aus in Babylonem morittur
ibi; Dominai tutem subtimi bumiliao exaUabit bumilem
i FT factum est verbum Domini ad me ,
J_> dicens :
i Fili hominis propone aenigma > & narra
parabolam ad domum Israel ,
i Et dices : Haec dicit dominus Deus : Aqui-
la grandis magnarum alarum } longo mem-
brorum ductu , plena plumis , & varietate ,
venit ad Libanum , & tulit medullam cedri.
4 Summitatem frondium eius avulsit : &
transportavit earn in Terram Cnanaan , in ur-
be negotiatorum posuit illam.
f Et tulit de lemine terrae , & posuit illud
in terra pro semine , ut firmaret radicem su
per aquas multas : in supersicie posuit illud.
6 Cilmque germinastet , crevit in vineam
latiorem humili statura , respicientibus ramis
ejus ad earn : & radices ejus sub ilia erant.
Facta ell ergo vinea , 8c fructiricavit in pal-
mites , & emiiit propagines.
7 Et facta est aquila altera grandis magnis
alis , multisque psumis : & ecce vinea ista
?[uasi mittens radices suas ad earn , palmites
uos extendit ad illam , ut irrigaret earn de
areolis germinis sui.
8 In terra bona super aquas multas plantata
est : ut faciat frondes , & portet fructum , ut
fit in vineam grand em.
9 Die : Hsec dicit Dominus Deus : Ergone
prosperabitur ? nonne radices ejus evellet , be
frudtus ejus distringet j & siccabit omnes pal
mites germinis ejus , & arescet : & non in
brachio grandi , neque in populo multo , ut
evelleret earn radicitiis ?
io Ecce plantata ell : ergone prosperabitur?
nonne cilm tetigerit earn ventus urens ficcabi-
tur , & in areis germinis sui arescet ?
1 1 Et factum eit verbum Domini ad me ,
dicens :
iz Die ad domum exasperantem : Nescitis
quid ista fignificent ? Die ; Ecce venit rex
Babylonis in Jerusalem : & assumet regem ,
bz principes ejus , & adducet eos ad semet-
ipium in Babylonem.
i j Et toilet de semine regni , ferietque cum
eo foedus : & ab eo accipiet jusjurandum.
Sed & fortes terra? toilet,
14 Ut sit regnum humile , & non elevetur ,
fed custodiat pactum ejus , & servet illud.
1 5 Qui recedens ab eo misit nuntios ad -
gyptum ut daret sibi equos , & populum
niultum. Nunquid prosperabitur , vel conse-
quetur salutem qui fecit hare ? & qui difsol-
Vit pactum , nunquid effugiet ?
\6 Vivo ego , dicit Dominus Deus : quo-
niam in loco regis, qui constituit eum regem,
cujus fecit irritum juramentum , & folvk
pactum , quod habebat cum eo , in medio
Babylonis morietur.
1 7 Et non in exercitu grandi , neque in po-
fmlo multo faciet contra cum Pharao pra-
ium : in jactu aggeris , & in extructione
vallorum ut interficiat animas multas.
1 8 Spreverat enim juramentum ut solveret
foedus , & ecce dedit manum suam : & ciira
omnia haec fecerit , non effugiet.
\9 Propterea haec dicit Dominus Deus : Vivo
ego , quoniam juramentum > quod sprevit ,
& foedus , quod prvaricatus est , ponam in
caput ejus.
zo * Et expandam super eum rete meum , * Sf*
& comprehendetur in sagena mea: & addu- '!;
cam eum in Babylonem , & judicabo eum ibi '*j",'^
in praevaricatione , qua despexit me.
11 Et omnes profugi ejus cum universo
agmine suo , gladio cadent : residui autem in
omnem ventum dispergentur : & scietis quia
ego Dominus locutus sum.
xz Haec dicit Dominus Deus : Et fumam
ego de medulla cedri sublimis , & ponam :
de vertice ramorum ejus tenerum distringam,
& plantabo super montem excelsum & emi-
nentem.
i} In monte sublimi Israel plantabo illud ,
& erumpet in germen , & faciet fructum , &
erit in cedruirf magnam : & habitabunt sub
ea omnes volucres , & universirm volatile sub
umbra frondium ejus nidificabit.
Z4 Etscient omnia ligna regionis , quia ego
Dominus humiliavi lignum sublime , ik exal-
tavi lignum humile : & siccavi lignum viride,
& frondere feci lignum aridum. Ego Domi
nus locutus sum , 6c feci.
CAPUT XVIII.
Re'p&a Juitarum parabola, dicit quod fiiiui no porttbt
inir.u ia;tm pitrii,ntc contra, ltd quifque juam ipjms ponakir:
quotist impiui pxmtentum agat , jalvabitur \ ju/iui vrri,
si juam deftrat justitiam , ihmnilitur : hortatur trgo O.mi.
nut ad pxnittntiam ejf coriis ittnovationtm .
1 17 T factus est scrmo Domini ad me , di-
X2/ cens :
1 Quid est quod inter vos parabolam yerti-
tis in proverbium istudin terra Israel , dicen-
tes : * Patres comederunt uvamacerbam , & *Jm:
dentes filiorum obstupefeunt ? _ "'
3 Vivo ego,dicit Dominus Deus, si erit ultra
vobis parabola haec in proverbium in Israel.
4 Ecce omnes animae , mea sunt , ut anima
patris , ita & anima filii mea est : anima , qua:
peccaverit , ipsa mprietur.
% Et vir si fuerit Justus , & fecerit judicium ,
& justitiam ,
6 In montibus non comederit , & oculos
suos non levaverit ad idola domus Israel : &
uxorem proximi sui non violaverit, & ad
mulierem menstruatam non accefserit :
7 Et
 PROPHETIA EZECHIEUS, Cap. XVIII. & XIX. 49
7 Et hominem non constritaverit : pignus tatur a viis fuis : & vivat ? it. "I
* Isa*. debitori reddiderit , per vim nihil rapuerit : * 14 Si autem averterit fe Justus a justitia sua, a. Pn.
58. 7.' panem suum esuricnti dederit, & nudum ope-
Math.
6 fecerit iniquitatem secundum omnes abo- f< 9-
*$ a ruerit vestimento : minationes , quas operari solet impius , nun
8 Ad usuram non commodaverit, & am- quid vivet ? omnes justitia: ejus , quas fecerar,
pliiisnon acceperit:ab iniquitate averterit ma- non recordabuntur : in prvaricatione , qu
num suam, & judicium verum fecerit inter vi- pryaricatus est, & in peccato fuo , quod pec-
mm & virum : cavit , in ipsis morietur.
9 In prceptis meis ambulaverit , & judicia i? Et dixistis : * Non est qua via Domini. * Isr4
meacuftodieritut faciat veritatem : hie Justus Audite ergo domus Israel : Nunquid via mea IJ. ,
eft , vita vivet , ait Dominus Deus. non est qua , & non magis vi vestr pra-
loQuddsi genuerit filium latronem effun- v sum ?
dentem sanguinem , & fecerit unum de istis : us Cumenim averterit se Justus a justitia
1 1 Et hc quidem omnia non facientem , sua , & fecerit iniquitatem , morietur in eis :
fed in montibus comedentem, & uxorem pro- in injustitia , quam operatus est , morietur.
ximi sui polluentem : 17 Et ciim averterit fe impius ab impietate
ii Egenum , & pauperem contristantem , sua, quam operatus est , & fecerit judicium ,
rapientem rapinas, pignus non reddentem, & & justitiam : ipse animam suam vivificabit.
ad idola levantem oculos suos , abominati- i8 Considerans enim , & avertens fe ab om
onem facientem : nibus iniquitatibus fuis , quas operatus est ,
13 Ad usuram dantem &c ampliusaccipien- vita vivet , & non morietur.
tem^ nunquid vivet ? non vivet. Cum universa i?Etdicunt filii Israel : Non est aequa via
hate detestanda fecerit , morte morietur, san- Domini. Nunquid vi me non sunt a-qux ,
guis ejus in ipso erit. domus lsrael,& non magis vi vestr prav ?
14 Quod si genuerit filium , qui videns om 30 Idcirco unumquemque juxta vias suas
nia peccata patris fui , qu fecit , timuerit,& judicabo domus Israel , ait Dominus Deus. * * MM.
non fecerit simile eis: Convertimini , & agite pnitentiam ab om ]. 1-
1 f Super montes non comederit , & oculos nibus iniquitatibus vestris : & non erit vobis Lm. j.j.
suos non levaverit ad idola domus Israel , & in ruinam iniquitas.
uxorem proximi sui non violaveru. : 3 1 Proj icite a vobis omnes prxvaricationes
16 Et virum non contrislaverit , pignus non vestras , in quibus prvaricati estis , & facite
retinuerit , & rapinam non rapuerit , panem vobis cor novum , & fpiritum novum : 8c
suum esurienti dederit , &c nudum operuerit quare moriemini domus Israel ?
vestimento : 3 1 * Quia nolo mortem morientis , dick * Supr*
17 A pauperis injuria averterit manum Dominus Deus , revertimini , & vivite. v. it.
suam, usuram & fuperabundantiam non acce- Infra- a.
perit , judicia mea fecerit, in prceptis meis PttraMx UtiJt C A P U T XIX. 1 1.
j- leunculorum designit caftiinttutm rtgum !. Pet.
ambulaverit : hie non morietur in iniquitate fmch.i\fr Jouhlm ; item fruteriiam ci.iiatii Jerusalem felt-
patris fui , fed vita vivet. . tititcm deferibh , piteseMemjUe c-tUmintem sub parabola
1 8 Pater ejus quia calumniatus est , & vim wind
fecit fratri , & malum operatus est in medio lPTtu assume planctum super principes
populi fui , ecce mortuus est in iniquitate sua. E, Israel ,
19 Et dicitis : Quare non portavit filius~ ini t Et dices : Quare mater tua lena inter
quitatem patris ? Videlicet , quia filius judi- leones cubavit , in medio leunculorum enutri-
cium & justitiam operatus est , omnia prcep- vit catulos suos ?
ta mea custodivit , & fecit ilia , vivet vita. 3 Lt eduxit unum de leunculis fuis , &: leo
* Dtui. xo * Anima , qu peccaverit , ipsa morie fadtus eil : & didicit capere prdam , homi-
s*. tur : filius non portabit iniquitatem patris , nemque comedere.
4. Reg. 4 Et audierunt de eo Gentes , & non absque
14. . &c pater non portabit iniquitatem filii : justi-
a. Pt. tia justi super eum erit , & impietas impii erit vulneribus fuis ceperunt eum : & adduxerunt
*$ 4. super eum. eum in catenis in terrain gypti.
11 Si autem impius egerit pnitentiam ab < Qu ciim vidisset quoniam infirmata est ,
omnibus peccatis fuis , qu operatus est , & & penit expectuio ejus : tulit unum de leun
custodierit omnia prcepta mea , & fecerit culis fuis , leonem conltituit eum.
judicium , & justitiam : vita vivet , & non 6 Qui incedebat inter leones , & factus est
morietur. leo : &: didicit prdam capere , & homines
n Omnium iniquitatum ejus , quas opera devorare :
tus est , non recordabor : in justitia sua, quam 7 Didicit viduas facere , & civitates eorum
operatus est , vivet. in descrtum adducere : & defolata est terra ,
* />/<
3 * Nunquid voluntatis mea: est mors im- & plenitudo ejus a voce rugitus illius.
. *. & pjj f jjcjt oom]nus qsus } & non ut confer- 3 Et convenerun: adversus eum Gentes undi-
NNnn
 5 PROPHETIA EZECH IELIS, Cap. XIX. & XX.
que de provinciis , & expanderunt luper eum violaretur coram Gentibus , in quarum medio
rete fuum , in vulneribus earum captus eit. erant , & inter quas apparui eis ut educerem
9 Et miferunt eum in caveam , in catenis eos de Terra iEgypti.
adduxerunt eum ad regem Babylonis : mife- I Ejeci ergo eos de terra ^Egypti , & edu-
runtque eum in carcerem , ne audiretur vox xi eos in defertum.
ejus ultra fuper montes Ifral. I I * Et dedi eis pracepta mea , & judicia * b*;
10 Mater tua quafi vinea in fanguine tuo fu mea oftendi eis , quae faciens homo , vivet '' '
per aquani plantata eft : frutus ejus , & fron in eis. ** "
des ejus creverunt ex aquis multis. * Infuper & fabbata mea dedi eis , ut Vf^
1 1 Et fadtae funt ei virgae folidae in fceptra eiTent fignum inter me & eos : & feirent quia 0.1.91
dominantium, & exaltata eft ftatura ejus inter ego Dominus anctiricans eos. - M.
frondes : & vidit altitudinem fuam in multi- 13 Et irritaverunt me domus Ifral in defer- ""- '
tudine palmitum fuorum. to , in pracceptis meis non ambulaverunt , Se '*
i Et evulfa eft in ira , in terramque pro- judicia mea projecerunt,quae faciens homo vi
* Qftt. jeta, * & ventus urens iiccavit fru&um ejus : vet in eis : & fabbata mea violaverunt vehe-
3- '5- marcuerunt, & arefaftae funt virgae roboris mentendixiergout effunderem furorem meum
ejus : ignis comedit earn. fuper eos in deferto , & confumerem eos.
1 3 Et nunc tranfplantata eft in defer cum, in 14 Et feci propter nomen meum , ne vio
terra invia & iitienti. laretur coram Gentibus , de quibus ejeci eos in
14 Etegreflus eft ignis de virga ramorum confpectu earum.
ejus , qui frudtum ejus comedit : & non fuit 1 5 Ego igitur levavi manum meam fuper
in ea virga fortis , fceptrum dominantium. eos in deferto , ne inducerem eos in terram ,
Planftus eft , & erit in planum. quam dedi eis fluentem late , & melle , prae-
CAPUT XX. cipuam terrarum omnium :
Dominus nt[at jtfiliii ljrail rtfpmJMWn , tMia fr in f- \6 Quia judicia mea projecerunt , & in prx-
fypto , e> in dtftrto , (^ ia frtmjjioeii pravaricati funt ceptis meis non ambulaverunt, & fabbata mea
iffitts mandata, r idol* colutrunt > quibus api cmmmaiut
tji mala;ed pipcrcit hi nomen tjus Uajpbtmareiur imer Gn violaverunt : poll idola enim cor eorum gra-
us : Nunc aiucia pcfi hec omnia dicit ft tot rnocaturum ad diebatur.
terram [uam in [eivitni ; ubti etiam prtjbttare con- 1 7 Et pepercit oculus meus fuper eos ut non
trafalium meridunum. nterficerem eos : nec confumpfi eos in de
i T faftum eft in anno feptimo , in qui ferto.
is to , in decima menfis : venerum viri de 1 8 Dixi autem ad filios eorum in folitudine :
fenioribus Ifral , ut interrogaren! Dominum , In ptaeceptis patrum veftrorum nolite incede-
& federunt coram me. re, nec judicia eorum cuftodiatis,nec in idolis
Et fatus eft fermo Domini ad me, dicens : eorum polluamini :
3 Fili hominis , loquere fenioribus Ifral , & 1 9 Ego Dominus Deus vefter : in praeceptis
dices ad eos : dicit Dominus Deus : Num- meis ambulate , judicia mea euftodite , & li
quid ad interrogandum me vos veniftis ? vivo cite ea :
ego quia non refpondebo vobis , ait Dominus Et fabbata mea faftificate , ut fint fig
Deus. num inter me & vos , & feiatis quia ego fum
4 Si judicas eos, i judicas, fili hominis,abo- Dominus Deus vefter.
minationes patrum eorum oftende eis. zi Et exacerbaverunt me filii , in praeceptis
5 Et dices ad eos : Hace dicit Dominus Deus : meis non ambulaverunt : & judicia mea non
In die , qu elegi ifral > & leyavi manum euftodierunt ut facerent ea : qux cm fecerit
meam pro ftirpe doms Jacob , & apparui eis homo , vivet in eis : & fabbata mea violave
in Terra Egypti,& levavi manum meam pro runt : & comminatus fum ut effunderem furo
eis , dicens : Ego Dommus Deus veiter : rem meum fuper eos, & implerem iram meam
6 In die illa levavi manum meam pro eis , in eis in deferto.
ut educerem eos de terra itgypti , in terram 1 Averti autem manum meam, & feci
quam provideram eis , fluentem lade , & propter nomen meum , ut non violaretur co
melle : quae eft egregia inter omnes terras. ram Gentibus , de quibus ejeci eos in oculis
7 Et dixi ad eos : Unufquifque offenfiones earum.
oculorum fuorum abjiciat , & in idolis Egyp- 13 Iterm levavi manum meam in eos in
ti nolite pollui : ego Dominus Deus vefter. folitudine , ut difpergerem illos in naciones ,
8 Et irritaverunt me , nolueruntque me au- 2 ventilarem in terras -.
dire : unufquifque abominationes oculorum 4 Eo qud judicia mea non fecilTent , &
fuorum non projecit , nec idola /Egypti reli- praecepta mea reproaffent , & fabbata mea
querunt : & dixi ut eirunderem indignationem violaent , & port idola patrum fuorum
meam fuper eos > & implerem iram meam in fuilfent oculi eorum.
eis , in medio terrae ^gypti. < Ergo 6V ego dedi eis praecepta non bona
9 Et feci propter ooma , ut non & judicia > ia quibus non vivent.
 PROPHETIA EZECHIELIS, Cap. XX. XXI.
i6 Et pollui eos in muneribus siiis cum of-
ferrent omne , quod aperit vulvam , propter
delicta sua : & scient quia ego Dominus.
17 Quamobrem loquere ad domum Israel ,
fili hominis : & dices ad eos : Ha?c dicit Do
minus Deus : Adhuc & in hoc blasphemave-
runtme patres veftri, cum sprevissent me con-
temnentes :
i8 Et induxissem eos in terram , super
quam levavi manum meam ut darem eis : vi-
derunt omnem collem excelsum, & omne lig
num nemorosum , & immolaverunt ibi victi-
mas suas : & dederunt ibi irritationem obla-
tionis suar , & posuerunt ibi odorem suavitatis
iux , & libaverunt libationes suas.
19 Et dixi ad eos : Quid eft excelsum , ad
quod vos ingredimini ? & vocatum eft no-
men ejus Excelsum usque ad hanc diem.
30 Propterea die ad domum Israel : Hc di
cit Dominus Deus : Certc in via patrum ves-
trorum vos polluimini , & post ofFendicula
eorum vos fornicamini :
3 1 tt in oblatione donorum veftrorum ,
cum traducitis filios veftros per ignem , vos
polluimini in omnibus idolis veftris usque ho-
die : & ego respondebo vobis domus Israel ?
Vivo ego , dicit Dominus Deus , quia non res
pondebo vobis.
31 Neque cogitario mentis vestra fiet , di-
centium : Erimus sicut Gentes , & sicut cog-
nationes terrz ut colamus ligna & lapides.
33 Vivo ego , dicit Dominus Deus , quo-
niam in manu forti , & in brachio extento ,
& in furore effuso regnabo super vos.
34 Et educam vos de populis : & congfega-
bo vos de terris , in quibus dispersi estis , in
manu valida , & in brachio extento , & in fu
rore effuso regnabo super vos.
3 f Et adducam vos in desertum populorum,
& judicabor vobiscum ibi facie ad faciem.
3 u Sicut judicio contendi adversum patres
veftros in descrto terra? gypti , sic judicabo
vos , dicit Dominus Deus.
37 Et subjiciam vos sceptro meo , & indu-
cam vos in vinculis fderis.
38 Et eligam de vobis transgressores, & im-
pios, & de terra incolatus eorum educam eos,
& in terram Israel non ingredientur : & scietis
quia ego Dominus.
19 Et vos domus Israel, hzc dicit Domi
nus Deus : Singuli post idola vestra ambulate ,
& servite eis. Quod si & in hoc non audieritis
me , & nomen meum sanctum pollueritis
ultra in muneribus vestris , & in idolis
vestris :
40 In monte sancto meo , in monte excelso
Israel , ait Dominus Deus , ibi scrviet mihi
omnit domus Israel : omnes , inquam , in ter
ra , in qua placebunt mihi , & ibi quarram
primitias vestras , & inirium (Jecimarum ves-
trarum in' omnibus sanctificationibus vestris.
<J?r
41 In odorem suavitatis suscipiam vos, cum>
eduxero vos de populis , & congregavero vos
de terris , in quas dispersi estis , & sanctifica-
bor in vobis in oculis nationum.
41 Et scietis quia ego Dominus, cumin-
duxero vos ad terram Israel , in terram pro
qua levavi manum meam , ut darem earn pa-
tribus vestris.
43 Et recordabimini ibi viarum veslra-
rum , & omnium seekrum veftrorum , qui
bus polluti estis in eis:& displicebitis vobis in
conspectu vestro in omnibus malitiis vestris ,
quas feciftis.
44 Et scietis quia ego Dominus , cum be-
nefecero vobis propter nomen meum , & non
secundum vias vestras malas, neque secundum
scelera vestra peffima domus Israel , ait Do
minus Deus.
4j Et factus est scrmo Domini ad me ,
dicens :
4 Fili hominis , pone faciem tuam contra
viam Austri , & stilla ad Aphricum , & pro-
pheta ad saltum agri meridiani.
47 Et dices saltui meridiano : Audi verbum
Domini : haec dicit Dominus Deus : Ecce ego
succendam in te ignem , & comburam in te
omne lignum viride, & omne lignum aridum:
non extinguetur flamma succensionis : & com-
buretur in ea omnis facies ab Austro usque ad
Aquilonem.
48 Et videbit universa caro , quia ego Do
minus succendi earn , nee extinguetur.
4j> Et dixi:A, a, a, Domine Deus:ipsi dicunt
de me:Nunquid non per parabolas loquitur iste>
CAPUT XXI.
1'atUinatUT \uTttnijm tc mtilt'iflitm gltdiitm vntutum
fufer serttjklem , & super fili't -Amman , k regc SctjCois :
qui tandem tt'um in terra Jut judicaiditj est , fenitufqve dijji,
ftndus .
i T7 T factus est sermo Domini ad me , di-
X2/cens :
1 Fili hominis pone faciem tuam ad Jerusa
lem , & stilla ad sanctuaria , & propheta
contra humum Israel :
3 Et dices terra: Israel : Hc dicit DominuJ
Deus : Ecce ego ad te , & ejiciam gladium
meum de vagina sua , & occidam in te juf-
tum , & impium.
4 Pro eo autem qu&d occidi in te justum ,
& impium , idcirc6 egredietur gladius meus
de vagina sua ad omnem carnem ab Austro
usque ad Aquilonem :
5 Ut sciat onis caro quia ego Dominus edu-
xi gladium meu de vagina sua irreyocabilem.
6 Et tu fili hominis ingemisce in contritio-
ne lumborum , & in amaritudinibus ingemis
ce coram eis.
7 Cilmque dixerint ad te : Quare tu gemis ?
dices : Pro auditu : quia venit , & tabescet
omne cor , & dissolventur universe manus , &
infirmabitur omnis spiritus, & per cuncta
N N n n ij
"51 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XXI. XXII.
genua fluent aquae : ecce venit , & fiet > ait
Dominus Deus
8 Et fadus ell fermo Domini ad me , di-
cens :
9 Fili hominis, propheta , & dices : Hate di-
cit Dominus Deus : Loquere : Gladius , gla-
dius exacutus ell , & limatus.
loUt caedat vidimas,exacutus eft : ut fplen-
deat,limatuseft : qui moves fceptrum filii mei,
fuccidifti omne lignum.
1 1 Et dedi eum ad levigandum ut teneatur
manu : ifte exacutus ell gladius , & ifte lima
tus ell ut fit in manu interficientis.
n Clama , & ulula , lili hominis , quia hic
fadus eft in populo meo , hic in cunds du-
cibus lfral , qui fugerant : gladio traditi funt
cum populo meo, ideirc plaude fuper femur,
13 Quia probatus eft : & hoc , cum fcep
trum fubverterit , & non eiit , dicit Dominus
Deus.
14 Tu ergOjfili hominis, propheta, & percu
te manu ad manum , & duplicetur gladius ,
triplicetur gladius interfedorum : hic ell
gladius occifionis magnae , qui obftupefcere
eos facit ,
i s l.t corde tabefeere, & multiplicat ruinas.
In omnibus portiseorum dedi conturbationem
gladii acuti , & limati ad fulgendum , amie-
ti ad cardem.
i6 Exacuere , vade ad dexteram , five ad
finiftram, quoeumque faciei tux eft appeticus.
17 Quin & ego plaudam manu ad manum ,
& implebo indignationem meam, ego Domi
nus locutus fum.
1 8 Et fadus eft fermo Domini ad me , di-
cens :
19 Et tu fili hominis, pone tibi duas vias , ut
veniat gladius regis Babylonis : de terra una
egredientur ambae : & manu capiet conjedu-
ram , in capite viae civitatis conjiciet.
Viam pones ut veniat gladius ad Rab-
bath filiorum Ammon , & ad Judam in Jeru-
falem munitifimam.
i Stetit enim rex Babylonis in bivio, in
apice duarum viarum , divinationem quae-
rens,commifcens fagittas : interrogavit idola,
exta confuluit.
Ad dexteram ejus fada eft divinatio fu
per Jerufalem ut ponat arietes , ut aperiat os
in caede , ut elevet vocem in ululatu, ut ponat
arietes contra portas, ut comportet aggerem,
ut ardificet munitiones.
_ 13 Eritque quafi confulens fruflr oraculum
in oculis eorum , & fabbatorum otium nu
tans : ipfe autem recordabitur iniquitatis ad
capiendum.
i4 Ideirc haec dicit Dominus Deus : Pro
eo quod recordati eftis iniquitatis vellrae, &
revelaftis praevaricationes veftras, & apparue-
runt peccata veftra in omnibus cogitationibus
veltris : pro eo , inquam , qud recordati
eftis , manu capiemini
5 Tu autem profane , impie dux lfral , cu
jus venit dies in tempore iniquitatis prarfinita:
Haec dicit Dominus Deus : Aufer cida-
rim j tolle coronam : nonne hasc ell , qua: hu-
milem fublevavit , & fublimem humiliavit ?
17 Iniquitatem , iniquitatem , iniquitatem.
ponam earn : & hoc non fadum eft donee ve-
niret cujus eft judicium , & tradam ei.
i8 Et tu fili hominis , propheta , & die :
Haec dicit Dominus Deus ad tilios Ammon,5c
ad opprobrium eorum, & dices : Muero, mu
ero , evagina te ad occidendum , lima te ut
interficias , &c fulgeas ,
Cum tibi viderentur vana , & div ina-
rentur mendacia : ut daretis fuper colla vulne-
ratorum impiorum , quorum venit dies in
tempore iniquitatis praefinita.
30 Reverter ad vaginam tuam in loco , in
quo creatus es , in terra nacivitatis tua; judica-
bo te ,
31 Et effundam fuper te indignationem
meam : in igne furoris mei fufflabo 111 te , da-
boque te in manus hominum iniipientium , &
fabricantium internum.
3 Igni eris cibus , fanguis tuus erit in me
dio terra: , oblivioni tradris : quia ego Do-
minus locutus fum.
CAPUT XXII.
Varia narrai jCtUr-i ftro[olymit ferpttrata , propter ut i-
CU ft uptr tti tjfujururu imignstioiern U :rn ;
f4L tri facercbtum, priucipum , p^tuioprophcurrjm , ac pepuli
terra , ut aMm inventus fit qti pre avineado furore Domini
fe cpfoneret.
1 fadum eft verbum Domini ad me ,
-j dicens :
1 Et tu fili hominis nonne judicas , nonnc
judicas civitatem fanguinum ?
3 Et ortendes ei omnes abominationes fuas
& dices : Haec dicit Dominus Deus : Civitas
effundens fanguinem in medio fui ut veniat
tempus ejus : & quae fecit idola contra femet-
ipfam ut pollueretur.
4 In fanguine tuo , qui te effufus eft , de-
liquirti : be in idolis tuis , qua; feciili , polluta
es : & appropinquare fecilti dies tuos , & ad-
duxifti tempus annorum tuorum : proptere
dedi te opprobrium Gentibus , & irrilionem
univerfis terris.
< Quae juxta funt , & quae procul te , tri-
umphabunt de te : fordida , nobilis , grandis
interitu.
6 Ecce principes lfral finguli in brachio
fuo fuerunt in te ad effundendum fanguinem.
7 Patrem,& matrem contumeliis afi'ecerunt
in te , advenam calurflhiati funt in medio mi,
pupillum & viduam contrillaverunt apud te.
8 Sanduaria mea fprevifti , & fabbata mea
polluifti.
9 Viri detradores fuerunt in te ad effunden
dum fanguinem, & fuper montes comederunt
in te j fcelus opcrati funt in medio tui.
 PROPHETIAEZECHIE L I S, Cap. XXII. & XXIII. *n
10 Verecundiora patris discooperuerunt in que temperamento , videntes vana , & divi-
te , immunditiam menstruatx humiliaverunt nantes eis mendacinm , dicentes : Hxc dicic
in te : Dominus Deus,ciim Dominus non sit locutus.
*Jt. s. ii * Et unusquisque in uxorem proximi sui 19 Populi terras calumniabantur calum-
. operatus est abominationem , & socer nurum niam, & rapiebantviolenter : egenum & pau-
suam polluit nefarie , tracer sororem suam perem affligebant , & advenam opprimebant
filiam pacris sui oppreslit in te. calumnia ablque judicio.
1 1 Munera acceperunt apud te ad effunden- 30 Et quxsivi de eis virum , qui interpone-
dum sanguinem : usuram &: fuperabundantiam ret sepem , & starec oppositus contra me pro
accepisti, & avare proximo* tuos calumniaba- terra , ne dissiparem earn : & non inveni.
ris : meique oblita es , ait Dominus Deus. 3 1 Et eft'udi super eos indignationem meam,
13 Ecce complosi manus meas super avari- in igne irae mea; consumpii eos : viam eorum
tiam tuam, quam fecisti , & super sanguinem, in caput eorum reddidi , ait Dominus Deus.
qui effusus eit in medio tui. C A P U T X X 1 1 1.
14 Nunquid sustinebit cor tuum ,aut prx- Sub fifUr* nultiplicium jiuprmum duarum mtrtiricum Ool
valebunt manus tux in diebus,quos ego faciam ite tj- Ooliba ac punitionti earum , cjlendit tiomtnut variant
idoloUiriam Saaa,ia ry- Jtrujaltm , fropier quam iradendi
tibi ? ego Dominus locutus sum , & faciam. Junt in opprobrium (Jemibui , quarum sum idalalatriam
1 5 Et dispergam te in nationes , & ventila- imitati.
bo te in terras , & deficere faciam immundi iFT factus est scrmo Domini ad me , di-
tiam tuam a te. 1_, cens :
16 Et poslldebo te in conspectu gentium : i Fili hominis , dux mulieres silix matris
& scies quia ego Dominus. unius suei unt ,
1 7 Et factum est verbum Domini ad me , 3 Et fornicatx sunt in gypto,in adolescen-
dicens : tia sua fornicatx sunt:ibi subacta sunt uberaea-
1 8 Fili hominis , versa est mihi domus Is rum & fractx sunt mammx pubertatis earum.
rael in scoriam : omnes itti xs , & ltannum , 4 Nomina autem earum , Oolla major , &
& ferrum , & plumbum in medio fornacis : Ooliba foror ejus minor: & habui eas , &
scoria argenti facti sunt. pepererunt filios, & filias. Porrd earum nomi
19 Propterea hxc dicit Dominus Deus : E6 na Samaria Oolla , & Jerusalem Ooliba.
qudd verli eltis omnes in scoriam , propterea f Fornicata eit igitur super me Oolla , &
ecce ego congregabo vos in medio Jerusalem, insanivit in amatores suos , in Assyrios pro-
10 Congregatione argenti, &c xris , & stan- pinquantes ,
ni , & ferri , & plumbi in medio fornacis : ut 6 Veltitos hyacintho , principes , & ma
succendam in ea ignem ad conflandum. Sic gistrate , juvenes cupidinis , universes equi-
congregabo in furore meo , & in ira mea , & tes , ascensores equorum.
xequielcam : & contlabo vos. 7 Et dedit fomicationes suas super eos
1 1 ht congregabo vos, & succendam vos in electos , filios Assyriorum universos : & in
igne furoris mei,& conflabimini in medio ejus. omnibus , in quos insanivit , in immunditiis
>i Ut conflatur argentum in medio forna eorum polluta est.
cis, sic eritis in medio ejus : & scietis quia ego 8 Insuper & fomicationes suas , quas ha-
Dominus , cum etfuderim indignationem buerat in gypto , non reliquit : nam & illi
meam super vos. dormierunt cum ea in adolescentia ejus,& illi
13 Et tactum est verbum Domini ad me , confregerunt ubera pubertatis ejus , & effude-
dicens : runt fornicationem suam super earn.
14 Fili hominis , die ei : Tu es terra im- 9 Propterea tradidi earn in manus amaro-
munda , & non compluta in die furoris. rum fuorum , in manus filiorum Assur , super
if Conjuratio prophetarum in medio ejus, quorum insanivit libidine.
ficut leo rugiens, rapiensque prxdam , animas 10 * Ipsi discooperuerunt ignominiam ejus, * Supr\
devoraverunt , opes & pretium acceperunt , filios , & filias ejus tulerunt , & ipsam occi- it. I*.
viduas ejus multiplicaverunt in medio illius. derunt gladio : & factx sunt famosx mulieres,
16 Sacerdotes ejus contempscrunt legem & judicia perpetraverunt in ea.
meam , & polluerunt sanctuaria mea : inter 1 1 Quod cilm vidisset foror ejus Ooliba ,
sanctum & prophanum i.on habuerunt diitan- plufquam ilia insanivit libidine : & fornica
tiam : & inter pollutumSc mundum non intel- tionem suam super fornicationem sororis fux
lexerunt : & afabbatis meis averterunt oculos ii Ad filios Assyriorum prxbuir impuden-
suos , & coinquinabar in medio eorum. ter , ducibus , & magistratibus ad fe yenien-
* Xlic.i' l7 * Principes ejus in medio illius , quasi tibus indutis veste varia , equitibus qui vecta-
,. Iupi rapientes prxdam ad effundendum san- bantur equis, 8c adolescentibus forma cunctis
Spb }.\. guinem , & ad perdendas animas , & avare egregia.
ad fectanda lucra. 13 Et vidi qu6d polluta esset via una am-
18 Prophetx autem ejus liniebant. eos abs- barum.
N N n n iij
 654 PROPHETIA EZECHIELIS, Cap. XXlII.
14 Et auxit fornicationes suas : cumque vi-
disset viros depictos in pariete, imagines Chal-
dorum exprestas coloribus ,
if Et accinctos balteis renes , & traras
tinctas in capitibus eorum , formam ducum
omnium , similitudinem filionnn Babylonis ,
terrque Chaldorum , in qua orti sunt ,
\6 Insanivit super eos concupiicentii ocu-
lorum suorum , & misit nuntios ad eos in
Chaldam.
17 Cumque venissent ad earn filii Babylo
nis ad cubile mammarum , polluerunt earn
siupris fuis , & polluta est ab eis , & saturata
est anima ejus ab illis.
18 Denudavit quoque fornicationes suas ,
& discooperuit ignominiam suam : & receflit
anima mea ab ea 1 sicut recesserat anima mea
a sorore ejus.
19 Multiplicavit enim fornicationes suas ,
recordans dies adolescenti su , quibus for-
nicata est in terra gypti.
jo Ef jnsanivit libidine super concubitum
eorum , quorum carnes sunt ut carnes asino-
rum : & sicut fluxus equorum fluxus eo-
lum.
1 1 Et visitasti scelus adolescenti tu , quan-
do subacta sunt in gypto ubera tua , & con-
fract sunt mammae pubertatis tu.
zi Propterea Ooliba > hc dicit Dominus
Deus:Ecceego suscitabo omnes amatores tuos
contra te , de quibus satiata est anima tua : &
congregabo eos adversum te in circuitu ;
3 Filios Babylonis, & universos Chaldos,
nobiles, tyrannosque & principes,omnes filios
Assyriorum , juvenes forma egregia , duces ,
& magistratus universos, principes principum,
& nominatos ascensores equorum :
14 Et venient super te instructi curru , &
rota , multitudo populorum : lorica , & cly-i
peo , & galea armabuntur contra te undique :
& dabo coram eis judicium , & judicabunt te
judieiis fuis.
*? Et ponam zelum meum in te , quem
exercent tecum in furore : nasum tuum,& au-
res tuas prcident : &qu remanferint, gladio
concident:ipsi filios tuos,& filias tuascapient,
& noviflimum tuum devorabitur igni.
16 Et denudabunt te vestimentis tuis , &
tollent vasa glori tu.
17 Et requiescere faciam scelus tuum de te,
& fornicationem tuam de terra gypti : nee
levabis oculos tuos ad eos , & gypti non
recordaberis amplius.
18 Quia hc dicit Dominus Deus : Ecce ego
tradam te in manus eorum , quos odisti , in
mantis , de quibus satiata est anima tua.
2-9 Et agent tecum in odio , & tollent om-
ries labores tuos , & dimittent te nudam , &
ignominia plenam , & revelabitur ignominia
fornicationufn tuarum , scelus tuum , & for
nicationes tua:.
30 Fecerunt hc tibi , quia somicata es
post Gentes , inter quas polluta es in idolis
earum.
U In via sororistu* ambulasti, &dabo
calicem ejus in manu tua.
31 Hxc dicit Dominus Deus : Calicem so-
roris tuae bibes profundum , & latum : eris
in derifum , & in subsannanonem , qua; ell
capacislima.
33 Ebrietate , & dolore repleberis : calice
mroris , & triilitiae, calice sororis tua: Sa-
mari.
34 Et bibes ilium , & epotabis usque ad
fces , & fragmenta ejus devorabis , & ubera
tua lacerabis : quia ego locutus sum , ait Do
minus Deus.
3 % Propterea hc dicit Dominus Deus :
Quia oblita es mei , & projecisti me post cor
pus tuum , tu quoque porta scelus tuum , Sc
fornicationes tuas.
35 Et ait Dominus ad me , dicens : Fili ho-
minis nunquid judicas Oollam , & Oolibam :
& annuntias eis lcelcra earum ?
37 Quia adulterate sunt , & sanguis in ma-
nibus earum , & cum idolis fuis somicata:
sunt : insuper & filios suos , quos genuerunt
mihi , obtulerunt eis ad devorandum.
38 Sed & hoc fecerunt mihi : Polluerunt
sanciuarium meum in die ilia , & sabbata mea
profanaverunt.
19 Cumque immolarent filios suos idolis
fuis , & ingrederentur sanctuarium meum in
die ilia ut polluerent illud : etiam hate fece
runt in medio domus me.
40 Miserunt ad viros venientes de longe , ad
quos nuntium miserant : itaque ecce venerunt:
quibus te lavisti , & circirmliniltistibio oculos
tuos , & ornata es mundo muliebri.
4 1 Sedisti in lecto pulcherrimo , & mensa
ornata est ante te : thymiama meum , & un-
guentum meum posuisti super earn.
41 Et vox multitudinis exultantis erat in ea:
& in viris , qui de multitudinc hominum ad-
ducebantur , & veniebant de descrto , pofue-
runt armilias in manibus eorum , & coronas
speciosas in capitibus eorum.
43 Et dixiei , qu attrita est in adulteriis :
Nunc fornicabitur in fomicatione fua etiam
hc.
44 Et ingreffi sunt ad earn quasi ad mulierem
meretricem : sic ingrediebantur ad Oollam &
Oolibam , mulieres nefarias.
4f Viri ergo justi sunt : hi judicabunt eas
judicio adulterarum , & judicio effundentium
sanguinem : quia adulter sunt , & sanguis in
manibus earum.
45 Hc enim dicit Dominus Deus : Addtic
ad eas multitudinem , & trade eas in rumul-
tum , & in rapinam :
47 Et lapidentur lapidibus populorum , &
confodiancur gladiis eorum ; filios & filias
 PROPHET1A EZECHIELIS, Cap. XXIV. & XXV. 655
earum interficient , & domos carum igne sue- dicens :
cendenc, \6 Fili hominis , ecce ego tollo a te desi-
48 Etauferamscelusde terra,& discent omncs derabile oculorum tuorum in plaga : & non
mulieres ne faciant secundiim scelus earum. planges , neque plorabis , neque fluent lacry-
4$ Et dabunt scelus vestrum super vos , & mx tax.
peccata idolorum vestrorum portabitis : & 1 7 Ingemisce tacens , mortuorum luctum
fcietis quia ego Dominus Deus. non facies : corona tua circumligata sit tibi ,
CAPUT XXIV. & cakeamenta tua erunt in pedibus tuis , nee
Sub flr* illt , tltCtionbus carniiun f*itibus c ojsibut amictu ora velabis , nee cibos lugentium co
flin* , igmqnt idmoix , $ jub figura mtrtit uxorii E%echit-
tis , pro qtu jujsto 1st nullum fteere LuUum , figuificn Do- ncedes.
mimti dimum IjraeL in exitium tndtudtm filiojque ejui tntci- 1 8 Locutus sum ergo ad pqpulum mane ,
dmios , null Jeijutute litftu prx anin.i stuport. & mortua est uxor mea vespere : fecique ma
1 T^ T factum est verbum Domini ad me , ne sicut praeceperat mihi.
_ Cj in anno nono , in mense decimo , de- 19 Et dixit ad me populus : Quare non in-
cima die mensis , dicens : dicas nobis , quid ista significent qui tu facij ?
^ Fili hominis scribe tibi nomen diei hujus , io Et dixi ad eos : Sermo Domini factus
in qua confirmatus ell rex Babylonis adversum est ad me , dicens :
Jerusalem hodie. 1 1 Loquere domui Israel : Hate dicit Do
3 Et dices per proverbium ad domum irri- minus Deus : Ecce ego polluam sandtuarium
tarricem parabolam , & loquris ad eos : Hare meum , superbiam imperii vestri , & deside-
dicit Dominus Deus : Pone ollam : pone , in- rabile oculorum vestrorum , & super quo pa-
quam , & mitte in earn aquam. vet anima vestra : filii vestri , & nli vestrx ,
4 Congere frusta ejus in earn , omnem par- quas reliquistis , gladio cadent.
tem bonam , femur & armum , electa & offi- 2i Et facietis sicut feci : Ora amictu non
bus plena. velabitis , & cibos lugentium non comedetis.
y Pinguissimum pecus assume , compone 3 Coronas habebitis in capitibus vestris, &
quoque ltrues ossium sub ea : afferbuit coctio cakeamenta in pedibus : non plangetis neque
ejus , & discocta sunt ossa illius in medio ejus. flebitis , fed tabescetis in iniquitatibus vestris,
6 Propterea hc dicit Dominus Deus : Va: & unusquilque gemet ad fratrem suum.
civitati fanguinum , oll , cujus rubigo in ea 14 Entque Ezechiel vobis in portentufn :
est , & rubigo ejus non exivit de ea : per par- juxta omnia , qua? fecit , facietis cum veneric
tes & per partes suas ejice earn , non cecidit istud : & scietis quia ego Dominus Deus.
super earn sors. 15 Et tu fili hominis ecce indie, qud tol-
7 Sanguis enim ejus in medio ejus est , su lam ab eis fortitudinem eorum , & gaudium
per limpidiffimam petram effudit ilium : non dignitatis , & desiderium oculorum eorum ,
effudit ilium super terram ut poflit operiri super quo requiescunt anim eoriim , filios >
pulvere. & filias eorum :
8 Ut superinducerem indignationem meam, 16 In die ilia cum venerit fugiens ad te , ut
& vindicta ulciscerer : dedi sanguinem ejus annuntiet tibi :
super petram limpidiffimam ne operiretur. 17 In die , inquam , ilia aperietur os tuum
9 Propterea hare dicit Dominus Deus : * Vx cum eo , qui fugit : & loqueris , & non sile-
3. 1. civitati fanguinum, cujus ego grandem faciam bis ultra : erisque eis in portentum , & scietis
M. 1. pyram. quia ego Dominus.
11.
10 Congere ossa, qu igne succendam : con- CAPUT XXV.
sumentur carnes , & coquetur universa com- Reghmbut Jtmmm , Mo*b , Uumt* if Pultftinic minmtr
positio , & ossa tabescent. DcmiMus txitium , ti> quid fitios IjrxU sfjlixirm: > & it
1 1 Pone quoque earn super prunas vacuam, ipjorum clfltflirme txuitaverint.
ut incalefcat , & liquefiat s ejus : & confle- T factus est sermo Domini ad me , di
tur in medio ejus inquinamentum ejus , & 1 P cens :
consumatur rubigo ejus. i Fili hominis pone faciem tuam contra
1 1 Multo labore sudatum est , & non exivit filios Ammon , & prophetabis de eis.
de ea nimia rubigo ejus , neque per ignem. 3 Et dices filiis Ammon : Audite verbum
13 lmmunditia tua execrabilis : quia mun- Domini Dei : Hc dicit Dominus Deus : Pro
dare te volui , & non es mundata a sordibus eo quod dixisti : Huge , euge super sanctua-
tuis : fed nee mundaberis prius , donee quies- rium meum , quia pollutum est : & super ter
cere faciam indignationem meam in te. ram Israel , quoniam desolata est : & super
14 Ego Dominus locutus sum : Veniet , & domum Juda , quoniam ducti sunt in capti-
faciam : non transeam . nee parcam , nee pJa- vitatem :
cabor : juxta vias tuas , & juxta adinventio- 4 Idcirc6 ego tradam te filiis orientalibus
nes tuas judicabo te , dicit Dominus. in hxreditatem , & collocabunt caulas suas
1 j Et soctum est yerburn Domini ad me , in te i & ponent in te tentoija flu : ipsi come-
 65 6 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XXXV. & XXVI.
dent fruges tuas , & ipfi bibent kc tuum. 4 Et difipabunt muros Tyri , & deftruent
f Daboque Rabbath in habitaculum came- turres ejus : & radam pulverem ejus de ea, 8f
lorum , & filios Ammon in cubile pecorum : dabo earn in limpidiffimam petram.
& lcietis quia ego Dominus. 5 Siccatio fagenarum erit in medio maris ,
6 Quia hasc dicit Dominus Deus : Pro eo quia ego locutus fum , ait Dominus Deus :
qud plaufifti manu , & percuffifti pede , & & erit in direptionem Gentibus.
gavifa es ex toto aftectu iuper terram Ifral : 6 Filia: quoque ejus , qua: funt in agro ,
7 Idcirc ecce ego extendam manum meam gladio interficientur : tk icient quia ego Do-
fuper te , & tradam te in direptionem Gen- . minus.
tium , & interficiam te de populis , & per 7 Quia ha:c dicit Dominus Deus : Ecce ego
dam de terris , & conteram : & fcies quia ego adducam ad Tyrum Nabuchodonofor regem
Dominus. Babylonis ab Aquilone regem regum , cum
8 dicit Dominus Deus : Pro eo qud equis , & curribus , & equitibus , & ctu ,
dixerunt Moab , & Seir : Ecce ficut omnes populoque magno.
Gentes , domus Juda : 8 Filias tuas , quae funt in agro , gladio in-
9 Idcirc ecce ego aperram humerum Moab terficiet : & circumdabit te munitionibus , &
de civitatibus , de civitabus , inquam , ejus , comportabit aggerem in gyro , & elevabit
& de finibus ejus inclytas terra: Bethiefimoth , contra te clypeum.
& Beelmeon , & Cariathaim , 9 Et vineas , & arietes temperabit in muros
io Filiis Orientis cum filiis Ammon, & da- tuos , & turres tuas deftruet in armatura fua.
bo earn in ha:reditatem : ut non fit ultra me 10 Inundatione equorum ejus operiet te
moria filiorum Ammon in Gentibus. pulvis eorum : fonitu equitum , & rota-
1 1 Er in Moab faciam judicia : & Icient rum , & curruum movebuntur muri tui , cum
quia ego Dominus. ingrelfus fuerit portas tuas quafi per introi-
i Hsec dicit Dominus Deus : Pro eo quod tum urbis dilEpatae.
fecit Iduma:a ultionem utfe vindicare! de filiis n Ungulis equorum fuorum conculcabit
Juda , peccavitque delinquens , & vindictam omnes plateas tuas : populum tuum gladio
expetivit de eis ; ca:det , & ftatuac tux nobiles in terram cor-
i j Idcirc haec dixit Dominus Deus : Exten ruent.
dam manum meam fuper Idumaeam , & au- il Vaftabunt opes tuas , diripient nego
feram de ea hominem & jumentum , & fa tiations tuas : & deftruent muros tuos , &
ciam earn defertam ab Autro : & qui funt in domos tuas preclaras fubvertent : & lapides
Dedan , gladio cadent. tuos , & ligna tua , & pulverem tuum in
14 Et dabo ultionem meam fuper Idu- medio aquarum ponent.
miam per manum populi mei Ifrael , & fa- 13 * Et quiefeere faciam multitudinem fem.
cient in Edom juxt iram meam , & furorem canticorum tuorum , &: fonitus cithararum
meum : & fcient vindiftam meam , dicit Do- tuarum non audietur amplis.
minus Deus. 14 tt dabo te in limpidiflimam petram, fic-
1 J Haec dicit Dominus Deus : Pro eo quod catio fagenarum eris , nec aedificaberis ultra :
fecerunt Palatini vindicTam , & ulti fe funt quia ego locutus fum , ait Domiuus Deus.
toto animo , interficientes , & implentes ini- 1 5 Haec dicit Dominus Deus Tyro : Nun-
micitias veteres : quid non fonitu ruina: tuae , & gemitu inter-
1 6 Proptere ha:c dicit Dominus Deus : Ecce fectorum tuorum cm occifi fuerint , in me
ego extendam manum meam fuper Palacia dio tui commovebuntur infulae ?
nos , & interficiam interfeftqres , & perdam 16 Et defeendent de fedibus fuis omnes
reliquias maritima: regionis : principes maris : & auferent exuvias fuas , &
17 Faciamque in eis ultiones magnas ar- veftimenta fua varia abjicient , & induentur
guens in furore : & fcient quia ego Dominus , ftupore : in terra fedebunt , & attoniti fuper
cum dedero vindiclam meam fuper eos. repentino cafu tuo admirabuntur.
CAPUT XXVI. 17 ht atfumentes fuper te lamentum , di-
Tyri Hclyt* uriis frxticit Dominus tvtrfsmcm , eo quid cent tibi : Quomodo perifti , quae habitas in
frier vaatione lerujclem exult.iveri 1. mari , urbs melyta , quae fuifti fortis in mari
i "C T factum eft in undcimo anno , prima cum habitatoribus tuis, quos formidabant
JD menfis , faftus eft fermo Domini ad univerfi ?
me , dicens : 1 8 Nunc ftupebunt naves in die pavoris tui :
Fili hominis , pro eo qud dixit Tyrus de & turbabuntur infulae in mari , eo qud nullus
Jerualem : Euge confrata: funt porta: populo- egrediatur ex te.
rum,converfa eft ad me : implebor, deferta eft. 19 Quia hase dicit Dominus Deus : Cm
3 Proptere hare dicit Dominus Deus : Ecce dedero te urbem defolatam ficut civitates ,
ego fuper te Tyre , & afcendere faciam ad te qua: non habitantur : & adduxero fuper te
gentes multas , licut afcendit mare liuuuans. abyium , Si operuerint te aquae mult :
Et
 PROPHETIA EZEC HIELIS.Cap.XXVII.
to Et detraxero te cum his , qui descen-
dunt in lacum ad populum sempitcrnum , &c
collocavero te in terra noviliima ficut solitu-
dines veteres cum his , qui deducuntur in la
cum , ut non habiteris : porrd cum dcdero
gloriam in terra viventium ,
i In nihilum redigam te , & non eris , &
requisita non invenieris ultra in sempiternum,
dicit Dominus Deus.
C A P U T XXVII
Tyr'i urb's mi.iumx K oputtnnjpm* ruivt delictur , mart-
Ill mtrctbui qtut a quxqitt it^ionr ad eMm dejcrri jetent.
x .V? T factum est verbum Domini ad me ,
XZ/ dicens :
x Tu ergo fili hominis assume super Tyrum
lamentum :
3 Et dices Tyro , qu habitat in introitu
maris,negotiationi populorumadinsulas mul-
tas : Hc dicit Dominus Deus : O Tyre , tu
dixisti : Perfecti decoris ego sum ,
4 Et in corde maris iita. Finkimi tui , qui
te aediricaverunt,impleverunt decorem tuum :
j Abietibus de Sanir extruxerunt te cum
omnibus tabulatis maris : cedrum de Libano
tulerunt ut sacerent tibi malum.
6 Quercus de Basan dolaverunt in remos
tuos : Zx. transtra tua fecerunt tibi ex ebore In-
dico , & prtoriola de insulis Itali.
7 Byssus varia de gypto texta est tibi in
velum ut poneretur in malo : hyacinthus , &
purpura de insulis Elisa facta sunt operimen-
tum tuum.
8 Habitatores Sidonis , & Aradii fuerunt
remiges tui : sapiences cui , Tyre , facti sunt
gubernatores tui.
9 Senes Giblii , &c prudentes ejus habuerunt
nautas ad ministerium varia: supellectilis tu* :
omnes naves maris , & naut earum fuerunt
in populo negotiationis tu.
io Perse , & Lydii , & Libyes erant in exer-
citu tuo viri bellatores tui : clypeum , & ga-
leam suspenderunt in te pro ornatu tuo.
1 1 Filii Aradii cum exercitu tuo erant su
per muros tuos in circuitu : fed & Pigmi ,
qui erant in turribus tuis , pharetras suas sus
penderunt in muris tuis per gyrum : ipsi com-
pleverunt pulchritudinem tuam.
n Carthaginenscs negotiatores tui, amul-
titudine cunccarum divitiarum, argento,ferro,
stanno, plumboque repleverunt nundinas tuas.
13 Grcia , Thubal , & Mosoch, ipsi insti-
tores tui : mancipia > & vasa rea advexerunt
populo tuo.
14 De domo Thogorma , equos, & equi-
tes , & mulos adduxerunc ad forum tuum.
1 5 Filii Dedan negotiatores tui : insul mul-
t negotiatio manus tu : dentes eburneos, &
hebeninos commutaverunt in pretio tuo.
15 Syrus negotiator tuus propter multitu-
dinem operum tuorum , gemmam , & purpu-
ram , & scutu lata, & bvssum , Sc sencum ;
657
& chodchod proposuerunt in mercatu tuo.
17 juda & terra Israel ipsi institores tui in
frumento primo, balsamum,& mel, & oleum,
& refinam proposuerunt in nundinis tuis.
18 Damaicenus negotiator tuus inmultitudi-
ne operum tuorum , inmultitudinediversarum
opum, in vino pingui , in lanis coloris optimi.
ijiDan, tic Grcia, & Mosel in nundinis
tuis proposuerunt ferrum sabrefactum:stacte ,
& calamus in negotiatione tua.
io Dedan institores tui in tapetibus ad se-
dendum.
ii Arabia , & universi principes Cedar , ip
si negotiatores manus tua- : cum agnis , &
arietibus , & hdis venerunt ad te negotia
tores tui.
ii Venditores Saba , &c Reema , ipsi nego
tiatores tui : cum universis primis aromati-
bus , & lapide pretioso , & auro , quod pro
posuerunt in mercatu tuo.
*3 Haran , &c Chene , & Eden negotiatores
tui : Saba , Assur , & Chelmad venditores tui.
14 Ipsi negotiatores tui multifariam invo-
lucris hyacinthi , & polymitorum , gaza-
rumque pretiosarum , qua: obvolut , & as-
trict erant funibus : cedros quoque habebanc
in negotiationibus tuis.
1 j Naves maris , principes tui in negotia
tione tua : & repleta es > & glorificata nimis
in corde maris.
16 In aquis multis adduxerunt te remiges
tui : ventus auster contrivit te in corde maris.
17 Divitiae tu, & thesauri tui , & multi
plex inrtrumentum tuum , naut tui & guber
natores tui , qui tcnebant supellectilem tuam,
& populo tuo praeerant : viri quoque bellato
res tui , qui erant in te cum universa multi-
tudine tua , qu est in medio tui : cadent in
corde maris in die ruin mat.
18 A sonitu clamoris gubernatorum tuo
rum conturbabuntur classes :
ip Et descendent de navibus fuis omnes ,
qui tenebant remum : naut , & universi gu
bernatores maris in terra stabunt :
30 Et ejulabunt super te voce magna, &
clamabunt amare : & superjacient pulverem
capitibus fuis , & cinere conspergentur.
31 Et radent super te calvitium , & accin-
gentur ciliciis : & plorabunt te in amaritudi-
ne animx ploratu amariffimo.
31 Et aflument super te carmen lugubre ,
& plangent te : Qu est ut Tyrus , quac obmu-
tuit in medio maris ?
33 Quae in exitu negotiationum tuarum de
mari implesti populos multos : in multitudi-
ne divitiarum tuarum , &: populorum tuorum
ditasti reges terr.
34 Nunc contrita es a mari, in profundis
aquarum opes tua: , & omnis multitudo tua ,
qu erat in medio tui , ceciderunt.
3 j Universi habitatores insularum obstupu-
OO00
 6<8 PROPHETIA EZECHI EL IS, Cap. XXVIII. & XXIX.
erunt super te : & reges earum omnes tempes-
tate perculsi mutaverunt vultus.
3<f Negotiatores populorum sibilaverunt
super te : ad nihilum deducta es j & non eris
usque in perperuum.
CAPTJT XXVIII.
Rki'.i regis Tjri , maxim.i gloria frius txeltati, ob nimiam
isftui fnptrbiam aliifqite iaiquiidtes : Jinutncr (? vajiam }<-
itnii , ac rcd.icl. JiUeium Ijael in ttrtom juam , va/iatis
ipfwuni inimicis.
'Ei FiliTcensfactus est scrmo Domini ad me , di-
hominis , die principi Tyri : Haec di
ck Dominus Deus : Eo quod elevatum eil cor
tuum , & dixisti : Deus ego sum , & in ca
thedra Dei sedi in corde maris : cum sis ho
mo , & non Deus , & dedisti cor tuum quasi
cor Dei.
3 Ecce sapientior es tu Daniele : omne se-
cretum non est absconditum a te.
4 In sapientia & prudentia tua fecisti tibi
Fortitudinem : & acquisisti aurum , & argen-
tum in thesauris tuis.
j In multitudine fapientiae tu , & in nego-
tiatione tua multiplicasti tibi fortitudinem : &
elevatum est cor tuum in robore tuo.
6 Propterea hc dicit Dominus Deus : Ed
qudd elevatum est cor tuum quasi cor Dei :
7 ldcirco ecce ego adducam super te alienos
robultisiimos Gentium : & nudabunt gladios
suos super pulchritudinem sapientbr tu , &
polluent decorem tuum.
8 Interficient , & detrahent te : & moriGris
in interim occisorum in corde maris.
9 Numquid dicens loqueris : Deus ego sum ,
coram interficientibus te : ciim sis homo , &
non Deus , in manu occidentium te ?
io Morte incircumcisorum morie\ris in ma
nu alienorum ; quia ego locutus sum , ait Do-
' minus Deus.
1 1 Et factus est fermo Domini ad me , di
cens : Fili hominis leva planctum super regem
Tyri :
1 1 Et dices ei : Hc dicit Dominus Deus :
Tu signaculum similitudinis , plenus sapientia,
& perfectus decore ,
i j In deliciis paradisi Dei fuisti , omnis la
pis pretiosus operimentum tuum : sardius ,
topazius , & jafpisj chrysolithus , & onyx, &
berillus , sapphirus , & carbunculus , & sma-
ragdus : aurum opus decoris tui : & foramina
tua in die , qua conditus es , prparata sunt.
14 Tu cherub extentus, & protegens ; & po-
sui te in monte sancto Dei , in medio lapi-
dum ignitorum ambulasti.
1 5 Perfectus in viis tuis a die conditionis
tux , donee inventa est iniquitas in te.
ltf In muititudine negotiationis tu repleta
sunt interiora tua iniquitate , & peccasti : &
eject te de monte Dei , ik perdidi te 6 cherub
protegens , de medio lapidum ignitorum.
17 Et elevaturrrest cor tuum in decore tuo:
perdidisti sapientiam tuam in decore tuo , in
terram projeci te : ante faciem regum dedi
te ut cernerent te.
1 8 In multitudine iniquitatum tuarum , &
iniquitate negotiationis tu polluisti fanctifi-
cationem tuam : producam ergo ignem de
medio tui , qui comedat te , & dabo te in ci-
nerem super terram in conspectu omnium
videntium te.
iy Omnes , qui viderint te in Gentibus ,
obltupefcent super te : nihili factus es, & non
eris in perpetuum.
zo Et factus elt fermo Domini ad me , di
cens :
1 1 Fili hominis pone faciem tuam contra
Sidonem : 8c prophetabis de ea ,
ii Et dices : Hc dicit Dominus Deus :
Ecce ego ad teSidon, & glorificabor in me
dio tui : & scient quia ego Dominus,cum fece-
ro in ea judicia , & santtificatus fuero in ea.
*3 Et immittam ei pestilentiam , & sangui-
nem in plateis ejus : & corruent interfecti in
medio ejus gladio per circuitum : & scient
quia ego Dominus.
14 ht non erit ultra domui Israel offendicu-
lum amaritudinis , & fpina dolorem interens
undique per circuitum eorum,qui adverfancur
eis : & scient quia ego Dominus Deus.
2 j Haec dicit Dominus Deus: Quandocon-
gregavero domum Israel de populis , in qui-
Sus dispersi sunt , sanctiheabor in eis cor^m
Gentibus : & habitabunt in terra sua , quam
dedi servo meo Jacob.
16 Et habitabunt in ea securi : & dificabunc
domos , & plantabunt vineas , & habitabunt
confidenter , cum fecero judicia in omnibus ,
qui adversantur eis per circuitum : & scient
quia ego Dominus Deus eorum.
C A P U T XXIX.
*Afa*tsln regem ciypti et regnum epit , i stlituiU
nem tetii^indum , pofi 40. lamtn antt revocandum , luet
non ad prijiiKartt ^toriam Terra f'y/<f' d.itur Ntbwiodj-
nojer , to quid cum jut exertiiu labsraitni dtvt/i-adt
Tyrum.
j T N anno decimo , decimo menfe , undeci-
X ma die mensis , factum est verbum Do
mini ad me , dicens :
Fili hominis pone faciem tuam contra
Pharaonem regem gypti , & prophetabis
de eo , tk de gypto univerfa :
3 Loquere , & dices : Hc dicit Dominu
Deus : Fcce ego ad te Pharao rex gypti ,
draco magne , qui cubas in medio fluminum
tuorum , K dicis : Meus est fluvius , & ego
feci memetipsum.
4 It ponam frenum in maxillis tuis : &
asglutinabo pifees fluminum tuorum squamis
tuis : tv extranam te de medio fluminum tuo
rum , & universi pifees tui squamis tuis
adhrebunt.
' j Et projiciam te in descrtum , & omnes pis-
 PROPHETIA EZHCHIE LIS, Cap. XXJX &XXX. <J5?
cesfluminis _tui : super faciem terra cades,
non colligeris , neque congregabcris : beiHis
terrae , 8c volatilibus cli aecti te ad devo-
randum :
6 t scient omnes habitatores gypti quia
ii * e8 Dominus : * Pr0 eo qudd fuilti baculus
* ' arundineus domui Israel.
7 Quando apprehenderunt te manu , & con-
fractus es , Sc laceraiH omnem humerum eo-
rum : & innitentibus eis super te , comminu-
tus es , & dissolvilli omnes renes eorum.
8 Propterea hc dicit Dominus Deus : Ecce
ego adducam super te gladium : Sc interficiam
de te hominem , 8c jumentum.
9 Et erit terra gypti in desertum , &r in
solitudinem : & scient quia ego Dominus:pro
eo qudd dixeris : Fluvius meus est , 8c ego
feci eum.
io Idcircd ecce ego ad te , & ad flumina
tua : daboque terram gypti in folitudines,
gladio dislipatam , a turte Syenes > usque ad
terminos thiopi.
n Non pertransibit earn pes hominis,neque
pes jumenti gradietur in ea : 8c non habitabi-
tur quadraginta annis.
iz Daboque terram gypti desertam in
medio terrarum desertarum , & civitates ejus
in medio urbium subversarum , 8c erunt de-
solat quadraginta annis: 3c dispergam gyp-.
tios in suciones, Sc ventilabo eos in terras.
13 Quia hc dicit Dominus Deus : Post fi-
nem quadraginta annomm congregabo gyp--
rum de populis,in quibus dispersi fuerant ,
14 Et reducam captivitatem gypti , &
collocabo eos in terra Phatures , in terra na-
livkatis fu : & erunt ibi in regnum humile :
1 5 Inter ctera regna erit humillima>Sc non
elevabitur ulcra super nationes , & imminuam
eos ne imperent Gentibus.
15 Neque erunt ultra domui Israel in con-
fidentia , docentes iniquitatem , ut fugiant ,
& sequantur eos : 8c scient quia ego Dominus
Deus.
1 7 Et factum est in vigesimo 8c septimo
anno , in primo , in una mensis : factum est
verbum Domini ad me > dicens :
1 8 Fili hominis, Nabuchodonosor rex Baby-
lonis servire fecit exercitum suum servitute
magna adversiis Tyrum : omne caput decal-
vatum , & omnis humerus depilatus est : 8c
merces non est reddita ei , neque exercitui
ejus de Tyro pro servitute , qua servivit mihi
adversiis earn.
19 Propterea hc dicit Dominus Deus :
Ecce ego dabo Nabuchodonosor re^em Ba-
jerem. bylonis in terra gypti : * 8c accipiet mul-
+6- * titudinem ejus , & deprdabitur manubias
ejus , & diripiet spolia ejus : & erir merces
exercitui illius ,
10 tt operi , quo servivit adversiis earn :
dedi ei terram gypci , pro eo quod labo-
raverit mihi ait Dominus Deus.
x 1 In die ilio pullulabit cornu domui Israel,
& tibi dabo apertum os in medio eorum : 8c
scient quia ego Dominus.
C A P'U T XXX.
Onnts Urhes istjipii fit re^im B'bjioms vtfttlutttur.
1 pj1 T factum est verbum Domini ad me ,
_ dicens :
% Fili hominis propheta , 8c die : Hc dicit
Dominus Deus : Ululate , vx , v diei :
3 Quia juxta est dies , & appropinquat dies
Domini : dies nubis , tempus Gentium erit.
4 Et veniet gladius in gyptum : 8c erit yz-
vor in thiopia , cum ceciderint vulnerati in
gypco , & ablata fuerit multitudo illius,3c
deltructa fundamenta ejiis.
5 thiopia , 8c Libya , 8c Lydi , 8c omne
reliquum vulgus , 8c Chub , &c filii terr f.
deris , cum eis gladio cadent.
6 Hc dicit Dominus Deus: Et corruent ful-
cientes gyptum , & deHruetur fuperbia im-
perii ejus : a rurre Syenes gladio cadent in ea,
ait Dominus Deus exercituum.
7 Et dissipabuntur in medio terrarum deso-
latarum , 8c urbes ejus in medio civitatum
desertarum erunt.
8 Et scient quia ego Dominus : cum dede-
ro ignem in gypto , 8c attriti fuerint om
nes auxiliatores ejus.
; 9 In die ilia egredientur nuntii a facie mea
in trieribus ad conterendam thiopi confi-
dentiam , & erir pavor in eis ill die' gypti ,
quia abfque dubio veniet.
10 Hc dicit Dominus Deus : Cessare fa-
ciam multitudinem gypti in manu Nabu
chodonosor regis Babylonis.
n Ipsc 8c populus ejus cum eo fortistimi
Gentium adducentur ad difperdendam terram:
8c evaginabunt gladios suos super gyptum i
8c implebunt terram interfectis.
11 Et faciam alveos fluminum aridos , &
tradam terram in manus peflimorum : & difli-
pabo terram , 8c plenitudinem ejus in manu
alienorum , ego Dominus locutus sum.
13 * Hc dicit Dominus Deus : Ft difper- * ZJ.
dam simulachra , 8c cessare faciam idola de 'J. t.
Memphis : & dux de terra gypti non erit am-
plius : & dabo terrorem in terra trypti.
14 Et difperdam terram Phathures , 8c da
bo ignem in Taphnis , 8c faciam judicia in
Alexandria.
1 ? Et effundam indignationem meam super
Pelusium robur gypti , 8c interficiam mul
titudinem Alexandria ,
16 Et dabo ignem in gypto : q>iasi partu-
riens dolebit Pelusium , 8c Alexandria erit dif-
sipata , 8c in Memphis angulti quotidians?.
1 7 Juvenes Heliopoleos 8c Bubasti gladio
cadent , !<c ips captiv ducentur.
18 Et in Taphnis nigrefeet dies , cum con-
trivero ibi sceptra gyp" , &: desecerit in
OO00 ij
66o PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XXXI. & XXXII.
ca fuperbia potencias ejus : ipfam nubes ope-
riet : nliaeautemejus in captivitatem ducentur.
i i> trt judicia faciam in Agypto : & fcienc
quia ego Dominus.
Et factum eil in undcimo anno , in pri
mo menfe, in feptima menfis, factum eit ver-
bum Domini ad me , dicens :
i Fili hominis brachium Pharaonis regis
JEgypti confregi : & ecce non ell obvolututn
ut reltituerecur ei fanitas , ut ligarecur pannis,
& fafciaretur linteolis , ut recepto robore pof-
fet tenere gladium.
Proptere haec dicit Dominus Deus : Ecce
ego ad Pnaraonem regem itgypti , & com-
minuam brachium ejus forte, led confractum j
& dejiciam gladium de manu ejus :
13 Et difpergam /Egyptum in Gentibus , &
ventilabo eos in terris.
14 Et confortabo brachia regis Babylonis ,
daboque gladium meum in manu ejus : &
confnngam brachia Pharaonis , & gement ge-
mitibus interfecta coram facie ejus.
ij Et confortabo brachia regis Babylonis,&
brachia Pharaonis coneident : & feient quia
ego Dominus , cum dedero gladium meum
in manu regis Babylonis , & extenderit eum
fuper terram Egypti.
Et difpergam -gyptum in nationes , &
ventilabo eos in terras , & feient quia ego
Dominus.
CAPUT XXXI.
Sullimitatem regii Pharaonis cum Affur compart , &
utriujque fimiltm fradicit internum.
i T factum eil in anno undcimo , tertio
menfe , un menfis , fatum ell verbum
Domini ad me , dicens :
Fili hominis die Pharaoni regi Egypti , &
Sopulo ejus : Cui fimilis factus es in magnitu
de tua ?
3 Ecce Aflur quafi cedras in Libano , pul-
cher ramis , & frondibus nemorofus , ex-
celfufque altitudine , & inter condenfas fron
des elevatum ell cacumen ejus.
4 Aquae nutrierunt ilium , abyflus exaltavit
ilium : ilumina ejus manabant in circuitu ra-
dicum ejus , & rivos fuos emifit ad univerfa
ligna regionis.
Proptere elevara eft altitudo ejus fuper
omnia ligna regionis : & multiplicata funt ar-
bulla ejus , & elevati funt rami ejus prae aquis
mulris.
6 Cmque extendiflet umbram fuam , in ra
mis ejus fecerunt nidos omnia volatilia cccli,
& fub frondibus ejus genuerunt omnes beltiae
faltuum , & fub umbrculo illius habitabat
ccctus Gentium plurimarum.
7 Eratque pulcherrimus in magnitudine fua, loan : Ci) <s vaflatiom vluumi reget obflupejeent plurefyie
& in dilatatione arbuftorum fuorum : erat n'tionet cm ei m detnhemur.
enim radix illius juxta aquas multas :
8 Cedri non fuerunt altiores illoin paradilb
Dei , abietes on adxqiiaveiiint furomiwem. tum eft verbum Domini ad me , dicens ;
ejus , & platani non fuerunt aequae frondibus
illius : omne lignum paradifi Dei non ell affi-
mi latum il li , & pulchritudini ejus.
9 Quoniam fpeciofum feci eum , & multis
condenfifque frondibus : & aemulata funt eum
omnia ligna voluptatis , quae erant in paradifo
Dei.
i Proptere haec dicit Dominus Deus : Pro
eo qud iublimatus ell in altitudine , & dedit
fummitatem fuam virentem atque condenfam,
& elevatum eft cor ejus in altitudine fua :
1 1 Tradidi eum in manu fortiffimi Gentium,
faciens faciet ei : juxta impietatem ejus ejeci
eum.
Et fuccident eum alieni , & crudelrffimi
nationum , & projicient eum fuper montes ,
& in cunctis convallibus corruent rami ejus >
& confringentur arbufta ejus in univerfis rupi-
bus terrae : & recdent de umbrculo ejus om
nes populi terrae : i if relinquent eum.
1 3 In ruina ejus habitaverunt omnia volati
lia cceli , & in ramis ejus fuerunt univerfa:
belliae regionis.
14 Quam ob rem non elevabuntur in altitu
dine fua omnia ligna aquarum , nec ponent
fublimitatem fuam inter nemorofa atque Iron-
dofa , nec ftabunt in fublimitate fua omnia ,
quae irrigantur aquis : quia omnes traditi funt
in mortem ad terram ultimam in medio fi-
liorum hominum ad eos , qui defeendunt in
lacum.
1 5 Haec dicit Dominus Deus : In die quan-
do defeendit ad inferos induxi ludtum , op
rai eum abyflo : & prohibid ilumina ejus ,
& coercui aquas multas : contriftatus eil fu-
>er eum Libanus , & omnia ligna agri concuf-
a funt.
\6 A fonitu ruinae ejus commovi Gentes,
cm deducerem eum ad infernum cum his ,
qui defeendebant in lacum : & confolata funt
in terra nfima omnia ligna voluptatis egregia>
atque praeclara in Lbano , univerfa quae irri-
gabantur aquis.
17 Nam & ipfi cum eo defeendent in infer
num ad interfectos gladio : & brachium
uniufcujufque fedebit fub umbrculo ejus in
medio nationum.
1 8 Cui afimilatus es, inclyte atque fubli-
mis inter ligna voluptatis i Ecce dedudtus es
cum lignis voluptatis ad terram ultimam : in
medio incircumeiforum dormies , cum eis ,
qui interfeti funt gladio , ipfe eil Pharao, &
omnis multitudo ejus , dicit Dominus Deus.
CAPUT XXXII.
Pbarao quanmmv'n fublimii , concerted! i rege Bthy.
i Tfalum ell, duodecimo anno, in
- menfe duodecimo, in una menfis , fac
 PROPHETIA EZEC HI EL IS, Cap. XXXII.
i Fili hominis assume lamentum super Pha-
raonem regem gypti & dices ad eum :
Leoni Gentium afiimilatus cs , &: draconi, qui
elt in man : & ventilabas cornu in fluminibus
tuis , & conturbabas aquas pedibus tuis , &
conculcabas flumina earum.
* Supra i Propterea hxc dicit Dominus Deus : *
, ,., j Expandam super te rete meum in multitudine
1 7. 20. populorum multorum , & extraham te in sa-
gena mea.
4 Et projiciam te in terram , super saciem
agn abjiciam te : & habitare faciam super te
omnia volatilia cli, & saturabo dete bestias
universe terrx.
5 Et dabo carnes tuas super montes , & im-
plebo colics tuos sanie tua.
6 Et irrigabo terram foe tore sanguinis tui
super montes , & valles implebuntur ex te.
* IsaU 7 * Et operiam , cum extinctus fueris , cce-
3. 10. lum , & nigrescere faciam iteJias ejus : solem
foil, j- nube tegam , & luna non dabit lumen suum.
10 & i- g Omnia luminaria cli mcerere faciam suum in terra viventium, & portaverunt igno-
Vuttb ^uPer te> & dabo tenebras super terram tuam,
3^ 19 dicit Dominus Oeus, cum ceciderint vulnerati
tui in medio terrz , ait Dominus Oeus.
9 Et irritabo cor populorum multorum ctim
induxero contritionem tuam in Gentibus super
terras , quas nescis.
10 Et ltupescere saciam super te populos
multos : & reges eorum horrore nimio formi-
dabunt super te , cum volare cperit gladius
meus super fades eorum : & obstupescent re-
pente finguli pro anima sua in die ruinx tux.
11 Quia hxc dicit Dominus Deus : Gladius
regis Babylonis veniet tibi ,
1 1 In gladiis fortium dejiciam multitudi-
nem tuam : inexpugnabiles omnes gentes hx :
& vastabunt fuperbiam gypti , & diffipabi-
tur multitudo ejus.
1 3 Et perdam omnia jumenta ejus , qux
erant super aquas plurimas : & non conturba-
bit eas pes hominis ultra , neque ungula ju-
mentorum turbabit eas.
14 Tune purisiimas reddam aquas eorum ,
& flumiiu eorum quasi oleum adducam , ait
Dominus Deus :
1 j Cilm dedero terram gypti desolatam :
deferetur autem terra a plenitudine sua, quan-
do percussero omnes habitatores ejus:&.scient
quia ego Dominus.
16 Planctus est , & plangent eum : filix
Gentium plangent eum : super gyptum , &
super multitudinem ejus plangent eum > ait
Dominus Deus.
17 Et factum est in duodecimo anno , in
quintadecima mensis , factum est verbum Do
mini ad me , dicens :
18 Fili hominis cane Iugubre super multi
tudinem gypti : detrahe earn ipsam , &
silias Gentium robustarum ad terram ultimam
UUU hiij qui4ellcnduatinlatu.ru,
U\
19 Quo pulchrior es ? descende S & dormi
cum incircumcisis.
lo In medio interfectorum gladio cadent :
gladius datus elt > attraxerunt earn , & omnes
populos ejus.
ii Loquentur ei potentislimi robustorum
de medio inferni , qui cum auxiliatoribus ejus
defeenderunt , & dormierunt incircumeiii ,
interfecti gladio.
ii Ibi Assur , & omnis multitudo ejus : in
circuitu illius sepukhra ejus:omnes interfecti,
& qui ceciderunt gladio. v
13 Quorum data sunt sepulchrain novissimis
laci : 6c facta est multitudo ejus per gyrum
sepulchri ejus : universi interfecti,cadentesque
gladio , qui dederant quondam formidinem
in terra viventium.
14 lbi lam , & omnis multitudo ejus per
gyrum sepulchri sui : omnes hi interfecti ,
ruentesque gladio : qui defeenderunt incircum-
cisiad terram ultimam:qui posuerunt terrorem
miniam suam cum his , qui descendunt in
lacum.
ij In medio interfectorum posuerunt cubile
ejus in universis populis ejus : in circuitu ejus
sepulchrum illius : omnes hi incircumcisi , in-
terfectique gladio : dederunt enim terrorem
suum in terra viventium, & portaverunt igno-
miniam suam cum his , qui descendunt in la
cum : in medio interfectorum positi sunt.
16 Ibi Mosoch , & Thubal , & omnis mul
titudo ejus : in circuitu ejus sepukhra illius :
omnes hi incircumcisi, interfectique & caden-
tes gladio : quia dederunt formidinem suam
in terra viventium.
17 Et non dormient cum fortibus , caden-
tibulque & incircumcisis, qui defeenderunt ad
infernum cum armis fuis , & posuerunt gla-
dios fuos sub capitibus fuis, & fuerunt iniqui-
tates eorum in oslibus eorum : quia terror
fortium facti sunt in terra viventium.
18 Et tu ergo in medio incircumcisorum
contereris , & dormies cum interfectis gladio.
19 Ibi Idumxa , & reges ejus , & omnes
duces ejus , qui dati sunt cum exercitu fuo
cum interfectis gladio : & qui cum incircum
cisis dormierunt , & cum his qui descendunt
in lacum.
30 ibi principes Aquilonis omnes , & uni
versi venatores : qui deducti sunt cum inter
fectis, paventes , & in sua fortitudine confusi:
qui dormierunt incircumcisi cum interfectis
gladio , & portaverunt confusionem suam
cum his , qui descendunt in lacum.
3 1 Vidit eos Pharao , & confolatus est su
per universa multitudine sua , qux interfecta
est gladio , Pharao , & omnis exercitus ejus ,
ait Dominus Deus :
31 Quia dedi terrorem meum in terra vi
ventium , Hi dormivit in medio incircumciso-
O O 0 0 iij
 < 66t PROPHETIA EZE CHIELIS, Cap. XXXIH.
rum cum intcrfectis gladio : Pharao , & om-
nis multitudo ejus : air Dominus Deus.
CAPUT XXXIII.
Si speculator vijnm imminent maUm m annuntiavtrit ,
revs trit fereuHtium : quid fi ainuntUverit , \t>Ut is qui
JiH non ttvit , rtus eru.Juitus ijtioijue (i (u*m dcftrtt j"sti-
11 , da/nnabitur , & imeiui fi convirtatur , jtlvxbitur.
Nic co .fdam de urr* Jibi data in pnjfijjimcm , quouitm
fropter fu*i iaijuitaies perdemur , if urra m jotnudintm
redigt.ur*
i jfj T factum est vcrbum Domini ad me ,
X-- dicens :
2 Fili hominis loquere ad filios populi tui ,
& dices ad eos : Terra cum induxero super
earn gladium , & tulerit populus terra: virum
imum de novisiimis suis , & constituent eum
super se speculatorem :
3 Et ille viderit gladium venientem super
terram , & cecinerit buccina, & annuntiaveric
populo :
4 Audiens autem , quisquis ille est , soni-
tum buccin , & non se oblervaverit, venerit-
que gladius , & tulerit eum : sanguis ipsius
super caput ejus erit.
5 Sonum buccin audivit , & non fe obser-
vavit , sanguis ejus in ipso erit : si autem se
custodierit , animam suam salvabit.
6 Qudd si speculator viderit gladium venien
tem, & non insonuerit buccina : & populus se
non custodierit , veneritque gladius , & tulerit
de eis animam : ille quidem in iniquitate sea
captus est , sanguinem autem ejus de manu
speculatoris requiram.
*Sup. 7 * Et tu fili hominis , speculatorem dedi
3- >7- te domui Israel : audiens ergo ex ore meo ser-
monem , annuntiabis eis ex me.
8 Si me dicente ad impium : Impie , morte
morieris : non fueris locutus ut se custodiat
impius a via sea : ipse impius in iniquitate
sea morietur , sanguinem autem ejus de manu
tua requiram.
9 Si autem annuntiante te ad impium ut a
viis seis convertatur , non fuerit converses k
via sea, ipse in iniquitate sea moriecur : porr6
tu animam tuam liberasti.
io Tu ergo rili hominis die ad domum Is
rael : Sic locuti estis , dicentes : Iniquitates
nostra , & peccata nostra super nos sent , &
in ipsis nos tabescimus : quomodo ergo vivere
poterimus ?
* Sup.it 1 1 * Die ad eos : Vivo ego , dicit Dominus
Deus : nolo mortem impii , fed ut converta
tur impius a via sea , & vivat. Convertimini,
convertimint k viis vestris peslimis : & quare
moriemini domus Israel ?
1 1 Tu itaque fili hominis die ad filios populi
tui:Justitia justi non liberabit eum in quacum-
que die peccaverit : & impietas imjii non no-
cebit ei, in quacumque die converses fuerit ab
impietate sea : & Justus non poterit vivere in
justitia sea , in quacumque die peccaverit.
ijEtumsi dixero jullo quod vita vivat ,
& confises in justitia sua feccrit iniquitatem ;
omnes justiti ejus oblivioni tradentur , & in
iniquitate sea , quam operatus est , in ipse.
morietur.
H Si autem dixero impio : Morte morieris :
& egerit pnitentiam a peccato seo , secerit-
que judicium & justitiam ,
i* tit pignus restituerit ille impius, rapi-
namque reddiderit , in mandatis vita; ambula-
verit , nee sceerit quidquam injustum : viti
vivet , & non morietur.
16 Omnia peccata ejus , qua: peccavit , non
imputabuntur ei : judicium & justitiam fecit ,
vita vivet.
1 7 Et dixerunt filii populi tui : Non est
qui ponderis yia Domini , & ipsorum via
injusta est.
1 8 Cilm enim recesserit Justus a justitia sea ,
feceritque iniquitates , morietur in eis.
1 9 Et cum recesserit impius ab impietate
sea , feceritque judicium & justitiam , vivet
in eis.
io * Et dicitis : Non est recta via Domini. * ty
Unumquemque juxta vias seas judicabo de " "
vobis , domus Israel.
ii Et factum est in duodecimo anno , in
decimo mense , in quinta mensis transmigra-
tionis nostra: , venit ad me qui fugerat de Je
rusalem , dicens : Vastata est civitas.
ii Manus autem Domini facta fuerat ad me
veipere.antequam veniret qui fugerat:aperuit-
que os meum donee veniret ad me mane > &
aperto ore meo non silui amplius.
}} Et factum ell verbum Domini ad me ,
dicens :
14 Fili hominis , qui habitant in ruinosis
his super humum llrael , loquentes aiunt :
Unus erat Abraham , & hreditate possedic
terram : nos autem multi semus , nobis data
est terra in poiseflionem.
z5 ldcirc6 dices ad eos : Hc dicit Dominus
Dcus : Qui in sanguine comeditis , & ocuios
veltros levatis ad immunditias vestras , ic
sanguinem funditis : nunquid terram hzredi-
tate poslidebitis '<
16 Steciitis in gladiis vestris , fecistis abomi-
nationes , & unulquifque uxorem proximi sei
polluit : & terram hreditate possidebitis f
17 Haec dices ad eos : Sic dicit Dominus
Deus-.Vivo ego , quia qui in ruinosis habitant,
gladio cadent : tk qui in agro est,bestiis rrade-
tur ad devorandum : cjui autem in prliaiis ,
& speluncis sent , pelie morientur.
1 8 Et dabo terram in solitudinem, &r in de-
scrtum , & desiciet seperba fortitudo ejus : Sc
defolabuntur montes Israel , e6 quod nullus
sit qui per eos transeat.
z9 Et scient quia ego Dominus , cum dede-
ro terram eorum defolatam , & desertam
propter univerfas abomiuationes seas , quas
operati sent.
 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XXXIII. & XXXIV. 66 3
jo Et tu fili hominis : filii populi tui , qui
loquuntur de te juxta muros , & in ostiis do-
morum , & dicunt unus ad alterum , vir ad
proximum suum loquentes : Venite , & au-
diamus quis sit sermo egrediens 4 Domino.
3 1 Et veniunt ad te , quasi si ingrediatur
populus , & sedent coram te populus meus :
& audiunt scrmones tuos , & non faciunt eos :
quia in canticum oris sui vertunt illos , &
avaritiam t'uam sequitur cor eorum.
31 Et es eis quasi carmen musicum , quod
suavi , dulcique sono canitur : & audiunt
verba tua , & non faciunt ea.
35 Et cum venerit quod prdictum est
( ecce enim venit ) tune scient qudd prophetes
fuerit inter eos.
CAPUT XXXIV.
Ex minibus pejiarum , qui ntgltSo grtkt , tanium que su*
s" it qutrunt, Un.t Dominus [t tvis juts iii.tr tiurum: quoiqut
its m j..d,cio p.ifcn , sujcitnurus juptr its jerwm fuw IJt-
vid sub quo in ontni ttrrt ubtritit ftcuri psj'ca nlur ; ostmdii-
V* V'L"n I'""" 'if' pofl* I/rait 1 & ft Dtum ipjorum.
i T^ T factum est verbum Domini ad me ,
X2/ dicens :
1 Fili hominis propheta de pastoribus Israel :
propheta , & dices pastoribus : Hare dicit Do-
* Jtrtm minus Deus : * Vx pastoribus Israel , qui pas-
*?. . cebant semetipsos : nonne greges a pastoribus
Sstfrx pascuntur ?
*' ' 3 Lac comedebatis , & lanis operiebamini ,
& quod crassum erat occidebatis : gregem
autem meum non pascebatis.
4 Quod infirmum suit non consolidaftis ,
& quod grotum non sanastis , quod con-
fractum est non alligastis , & quod abjectum
est non reduxistis , & quod penerat non qua>
sistis : fed cum austeritate imperabatis eis , &
cum potentia.
j Et disperse sunt oves meat , ed qu&d non
efiet pastor : & fact* sunt in devorationem
omnium bestiarum agri , & disperse sunt.
6 Erraverunt greges mei in cunctis monti-
bus , & in universo colle excelso : & super
omnem faciem terrac dispersi sunt greges mei ,
& non erat qui requireret , non erat , inquam,
qui requireret.
7 Propterea pastores , audite verbum Do
mini :
8 Vivo ego , dicit Dominus Deus : quia pro
eo qu6d facti sunt greges mei in rapinam , &
oves me* in devorationem omnium bestiarum
agri , ed qudd non esset pastor : neque enim
qusierunt pastores mei gregem meum , fed
pascebant pastores semetipsos , & greges meos
non pascebant :
9 Proptetea pastores , audite verbum Do
mini :
10 Hate dicit Dominus Deus : Ecce ego ipse
super pastores requiram gregem meum de
manu corum , & cessare faciam eos ut ultra
non pascant gregem 1 nee pascantamplius pas
tores semetipsos : & liberabo gregem meum
de ore eorum , & non erit ultra eis in escam.
u Quia hacc dicit Dominus Deus -. Ecce ego
ipse requiram oves meas , & visitabo eas.
n Sicut visitat pastor gregem suum in die ,
quando fuerit in medio ovium suarum dissi-
patarum : sic viiitabo oves meas , & liberabo
eas de omnibus locis , in quibus disperse fue-
rant in die nubis 6c caligims.
1 3 Et educam eas de populis , & congrega-
bo eas de terris , & inducam eas in terrain
suam : & pascam eas in montibus Israel , in
rivis , & in cunctis sedibus terrae.
14 In pascuis uberrimis pascam eas , & in
montibus excelsis Israel crime pascua earum :
ibi requiescent in herbis virentibus , & in pas
cuis pmguibus pascentur super montes Israel.
1 5 tgo pascam oves meas : & ego eas accu-
bare faciam , dicit Dominus Deus.
1 6 Quod perierat requiram, & quod abjec
tum erat 1 educam , & quod confractum fue-
rat alligabo , & quod insirmum fuerat conso-
lidabo , & quod pingue & forte custodiam :
& pascam illas in judicio.
1 7 Vos autem greges mei , hate dicit Do
minus Deus : Ecce ego judico inter pecus &
pecus , arietum & hircorum.
18 Nonne satis vobis erat pascua bona de-
pasci ? insuper & reliquias pafeuarum vestra-
rum conculcattis pedibus vestris : & cum pu-
rillimam aquam biberetis , reliquam pedibus
veilris turbabatis.
1 9 Et oves me his , quac conculcata pedi
bus vestris fuerant , pascebantur : & qu pe-
des veltri turbaverant , hate bibebant.
io Propterea haec dicit Dominus Deus ad
vos : Ecce ego ipie judico inter pecus pingue ,
& macilentum :
1 1 Pro eo qu6d lateribus , & humeris im-
pingebatis,& cornibus vestris ventilabatis om-
nia inrirma pecora,donec diipergerentur foras:
n Salvabo gregem meum , & non erit ultra
in rapinam , & judicabo inter pecus Si pecus.
13 * ET SUSC1TABO SUPER EAS PAS- * /;W-
TOREM UNUM , qui pascat eas , servum 40,'n.
meum David : ipse pascet eas , & ipse erit eis Of i. j.
in pastorem. /"" '
14 Ego autem Dominus ero eis in Deum , +s-fi>,-
& servus meus David princeps in medio eo- "' ' "
rum : ego Dominus locutus uim.
M Et faciam cum eis pactum pads, & cessa
re faciam bestias peflimas de terra : & qui ha
bitant in deserto , securi dormient in saltibus.
is Et ponam eos in circuitu collis mei bene-
dictionem : & deducam imbrem in tempore
suo : pluviac benedictionis erunt.
15 Et dabit lignum agri fructum suum , &
terra dabit germen suum , & erunt in terra
sua absque timore : & scient quia ego Domi
nus , cum contrivero catenas jugi eorum , &
eruero eos de manu imperantium sibi.
18 Et non erunt ultra in rapinam in Gen-
 664 PROPHETIA EZECHIELIS, Cap. XXXV. & XXXVI.
tibus , neque bestix terr devorabunt eos : fed CAPUT XXXVI.
habitabunt confidenter absque ullo terrore. ^(4 populus Dei e at m opprobrium Oentibns, to quid prop.
ttr jua piccata dtjfcrfi ejjtnt in ttfiiwattm , dicit Dominus ,
%9 Et suscitabo eis germen nominatum : & non piopter ilium , Jseu propttr je red. durum <ara in terrtm
non erunt ultra imminuti fame in terra , ne fuir,i ; qudquc juper i j "U ejfundet at. am m nd m , jactent
que portabunt ultra opprobrium gentium. eum juit prtcepiit ambulare , m i^nuflt fr*i ftUtimt.
30 Et fcient quia ego Dominus Deus eorum 1 T-' U autem fili hominis propheta super
cum eis , & iph populus meus domus Israel : \ montes Israel , & dices : * Montes Is * Stfrt
ait Dominus Deus. rael audite verbum Domini :
*?o*h. 3 1 * Vos autem greges mei , greges pascux r Hxc dicit Dominus Deus : Ed quod dixe-
10. 11. mex homines estis : & ego Dominus Deus rit inimicus de vobis : Euge , altitudines lem-
vester , dicit Dominus Deus. piternx in hxreditatem datx sunt nobis :
CAPUT XXXV. 3 Propterea vaticinare , & die : Hxc dicit
Montis Seir five Idum-orum fatura vafi at w , eo quid po Dominus Deus : Pro eo quod desolati estis , 8t
fulum Dei ustix.rint. conculcati per circuitum , & facti in hxredita-
i r? T factus est sermo Domini ad me , di- tem reliquis Gentibus , & ascendistis super la-
XZ, cens : bium lingux , & opprobrium populi :
z Fili hominis pone saciem tuam adversum 4 Propterea montes Israel audite verbum
montem Seir , 8c prophetabis de eo , & dices Domini Dei : Hxc dicit Dominus Deus mon-
illi: tibus , & collibus , torrentibus , vallibusque
3 Hsec dicit Dominus Deus : Ecce ego ad te & desertis , parietinis , & urbibus derelictis >
Mont Seir , & extendam manum meam super qux depopulatx sunt , & subsannatx a reliquis
te , & dabo te defolatum atque desertum. Gentibus per circuitum.
4 Urbes tuas demoliar , & tu desertus eris : f Propterea hxc dicit Dominus Deus : Quo
& scies quia ego Dominus. niam in igne zeli mei locutus sum de reliquis
j E6 qued fueris inimicus sempiternus , & Gentibus , & de Idumxa univeria , qux de-
concluferis filios Israel in manus gladii in derunt terram meam libi in hxreditatem cum
tempore afflictionis eorum > in tempore ini- gaudio , & toto corde , & ex animo : & eje-
quitatis extremx. cerunt earn ut vastarent :
6 Propterea vivo ego, dicit Dominus Deus : 6 Idcircd vaticinare super humum Israel , &
quoniam sanguini tradam te : & sanguis te dices montibus , A: collibus , jugis , & valli
persequetur : & cilm sanguinem oderis , san bus : Hxc dicit Dominus Deus : Ecce ego in
guis perfequetur te. zelo meo , & in furore meo locutus sum , ed
7 Et dabo montem Seir defolatum atque quod confusionem gentium sustinueritis
desertum : & auseram de eo euntem , & re- 7 Idcirc6 hxc dicit Dominus Deus Ego le-
deuntem. vavi manum meam, ut Gentes, qux in circuitu
8 Et implebo montes ejus occisorum fuo- vestro sunt , ipsx confusionem suam portent.
rum : in collibus tuis , 8c in vallibus tuis , at 8 Vos autem montes Israel ramos vestros
que in torrentibus interfecti gladio cadent. germinetis , & frustum vestrum afferatis po-
9 In solitudines fempiternas tradam te , & pulo meo Israel : prope enim est ut veniat :
civitates tux non habitabuntur : & scietis quia 9 Quia ecce ego ad vos , & convertar ad
ego Dominus Deus- vos , & arabimini , & accipietis sementem.
10 E6 qudd dixeris : Dux gentes , & dux 10 Et multiplicabo in vobis homines , om-
terrx mex erunt > & hxreditate poflidebo eas : nemque domum Israel : & habitabuntur civi
ciim Dominus esset ibi : tates , & ruinofa instaurabuntur.
1 r Propterea vivo ego, dicit Dominus Deus, 1 1 Et replebo vos hominibus , & jumentis :
quia faciam juxta iram tuam , & secundum & multiplicabuntur , & crescent : 8c habitare
zelum tuum , quem secisti odio habens eos : vos faciam sicut a principio , bonisque dona-
& notus efficiar per eos ciim te judicavero. bo majoribus , quam habuistis ab initio : &
ix Et scies quia ego Dominus audivi uni scietis quia ego Dominus.
verse opprobria tua , qux locutus es de mon- 1 1 Et adducam super vos homines popu-
tibus Israel , dicens : Deserti , nobis ad de- lum meum Israel , & hxreditate poflidebunt
vorandum dati sunt. te : & eris eis in hxreditatem , & non addes
13 Et insurrexistis super me ore vestro , & ultra ut absque eis sis.
derogastis adversum me verba vestra : ego 1 3 Hxc dicit Dominus Deus : Pro eo quod
audivi. dicunt de vobis Devoratrix hominum es , &
14 Hxc dicit Dominus Deus : Lxtante uni- fuffocans gentem tuam :
versa terra , in solitudinem te redigam. 14 Propterea homines non comedes am-
if Sicuti gavisus es super hxreditatem do- plius , & gentem tuam non necabis ultra , ait
mus Israel , e6 qudd fuerit diffipata , sic fa Dominus Deus :
ciam tibi : dissipatus eris mons Seir , & Idu- if Nee auditam faciam in te amplius con
mxa omnis : & fcient quia ego Dominus. fusionem Gentium ,. 8c opprobrium populo-
rum
 PROPHETIA EZECHIEUS, Cap. XXXVL& XXXVII.
nim nequaquam portabis , & gentem tuam
noil amuses ampliils , ait Dominus Dcus.
\6 tt factum est verbum Domini ad me >
dicens :
1 7 Fili hominis domus Israel habitavcrunt
in huniu sua , \ polluerunt earn in viis suis ,
& in studiis fuis juxta immunditiam menstrua -
tx facta eit via eorum coram me.
18 Et effudi indignationem meam super eos
pro sanguine , quem suderunt super terram ,
& in idolis suis polluerunt earn.
19 Et dispersi eos in Gentes , & ventilati
sunt in terras : juxta vias eorum , 8c adinven-
tiones eorum judicavi eos.
io.He ingrefli sunt ad Gentes , ad quas in-
*HsaU. troierunt , & * polluerunt nomen sanctum
5! i meum , cum diceretur de eis : Populus Domi
Rom. 1, ni isle est , & de terra ejus egrefli sunt.
1 1 Et peperci nomini sancto meo , quod
polluerat domus Israel in Gentibus , ad quas
ingrefli sunt.
tt Idcircd dices domui Israel : Hate dicit
Dominus Deus : Non propter vos ego faciam,
domus Israel, fed propter nomen sanctum
meum , quod polluiitis in Gentibus , ad quas
intrastis.
13 Et sanctificabo nomen meum magnum.,
quod pollutum est inter Gentes, quod polluis-
tis in medio earum : ut sciant Gentes quia ego
Dominus , ait Dominus exercituum , cum
sanctificatus fuero in vobis coram eis.
*4 Tollam quippe vos de Gentibus , & con-
gregabo vos de universis terris , & adducam
vos in terram vestram.
1 5 Et effundam super vos aquam mundam ,
8c mundabimini ab omnibus inquinamentis
vestris , & ab universis idolis vestris munda-
bo vos.
is * Et dabo vobis cor novum , & spiri-
*Smfr*
Mt. if' tum novum ponam in medio vestri : & aufe-
ram cor lapideum de carne vestra , & dabo
vobis cor carneum.
*7 Et spiritum meum ponam in medio ves
tri : & faciam ut in pracceptis meis ambuletis,
& judicia mea custodians , & operemini.
18 Et habitabitis in terra , quam dedi patri-
bus vestris : & eritis mihi in populum , &
ego ero vobis in Deum.
19 Et salvabo vos ex universis inquinamen
tis vestris : & vocabo frumentum , & multi
plicabo illud , & non im ponam vobis famem.
jo Et multiplicabo frustum ligni , 8c geni-
minaagri, ut non portetis ultra opprobrium
famis in Gentibus.
j i Et recordabimini viarum vestrarum pef-
simarum , studiorumque non bonorum : &
displicebunt vobis iniquitates vestr , & sce-
lera vestra.
3 1 Non propter vos eijo faciam , ait Domi
nus Deus , notum sit vobis : confundimini ,
& exubescite super viis vestris , domus Israel.
C%
33 Hzc dicit Dominus Deus : In die, qui
mundavero vos ex omnibus iniquitatibus ves
tris , & inhabitari fecero urbes , & instaura-
vero ruinosa ,
34 Et terra deserta fuerit exculta, quae quon
dam erat desolata in oculis omnis viatons ,
3 5 Dicent : Terra ilia inculta , facta est ut
hortus voluptatis : & civitates desertar , &
destitute atque suffossac , munitar sederunt.
35 Et scient Gentes quaecumque derelictx
fuerint in circuitu vestro , quia ego Dominus
aedificavi dissipata , plantavique inculta , ego
Dominus locurus sim , & fecerim.
37 Haec dicit Dominus Deus: Adhuc in hoc
invenient me domus Israel , ut faciam eis ;
Multiplicabo eos sicut gregem hominum ,
38Utgregem sanctum, ut gregem Jerusa
lem in solemnitatibus ejus : Sic erunt civita
tes desert , plenx eregibus hominum , 8c
scient quia ego Dominus.
CAPUT XXXVII.
h figura r 1 Jorum tffiw* reviv'Jctmtium , disignat filii Is
rael Qfi da oit.ui pro/periiue de^peraui , <ed*cind> in terram
suam : (j- per d*o Ligma ttnj.mcla signifies, unumfore regtuua
Jud* CJ" lirail , aut juh uno rege ac p'store Dav.doh,ervatuti
sim mandna Domini , am cwn iffit pailum series Jemptitr-
num.
i r?Acta est super me manus Domini, &
J/ eduxit me in spiritu Domini : & dimisit
me in medio campi , qui erat plenus oflibus :
t Et circumduxit me per ea in gyro : eranc
autem multa valde super faciem campi , sicca-
que vehementer.
3 Et dixit ad me : Fili hominis putasne vi-
vent ossa ista ? Et dixi : Domine Deus , ta.
nosti.
4 Et dixit ad me : Vaticinare de offnus istis
& dices eis: Ossa aridaaudite verbum Domini-
t Hare dicit Dominus Deus oflibus his :
Ecce ego intromittam in vos spiritum , 8e
vivetis.
6 Et dabo super vos nervos , & fuccrescere
faciam super vos carnes , & superextendam
in vobis cutem : & dabo vobis spiritum , 8c
vivetis , 8c scietis quia ego Dominus.
7 Et prophetavi sicut prceperat mihi : fac-
tus est autem lonitus , propherante me ,8c
ecce commotio : & accesserunt ossa ad ossa ,
unumquodque ad juncturam suam.
8 Et vidi , & ecce super ea nervi , & carnes
ascenderunt:& extenta est in eis cutis defuper,
& spiritum non habebant.
9 Et dixit ad me : Vaticinare ad spiritum ,
vaticinare fili hominis , 8c dices ad spiritum :
Haec dicit Dominus Deus : A quatuor ventis
veni spiritus , & insuffla super interfeitos istos,
& reviviscant.
ro Et prophetavi sicut prceperat mini :
inevessus est in ea spiritus , Zt vixeruat : Ite.e-
runtque super pedes suos exercitus grandis
nimis valde; _
PPpp
 666 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XXXVII. XXXVlft
1 1 Et dixit ad me ; Fili hominis , ossa hc x6 * Et percutiam illis foedus pacis, pactum * W
univerla , domus Israel est : ipfi dicunt : fempiternum erit eis : & fundabo eos,& mul- ', *
Aruerunt ossa nostra , & periit spes nostra, & tiplicabo , & dabo sanctificationem meamin?"'j'
abfcissi sumus. medio eorum in perpetuum. ,^' '
ix Propterea vaticinare , & dices ad eos : 17 Et erit tabernaculum meum in eis : &
Hc dicic Dominus Deus : Ecce ego aperiam ero eis Deus , & ipsi erunt mihi populus.
tumulos vestros , & educam vos de scpukhris 1 8 Et scient Gentes quia ego Dominus san-
vestris , populus meus : & inducam vos in ctificator Israel , cum fuerit sanctiricatio mea
terram Israel. in medio eorum in perpetuum.
13 Et scietis quia ego Dominus , cum ape- CAP UT XXXVIII.
ruero sepulchra vestra , & eduxero vos de tu- HahitMtibus poft rtduttin ctftivitattii [ecu} flits ljful
mulis veltris , popule meus : in offidts juis , td irn.it Uitwimnt in no vijjiitis dt- b*< amttd
i4Etdedero spiritum meum in vobis, & Mi (jog cunt ingtmi txertim : fti & huac cunt /o exireim
vixeritis , Sc requiescere vos faciam super hu- multis cUrfibui toftea conjunct.
ffium vestram : & lcietis quia ego Dominus i C T factus est sermo Domini ad me , di
locutus sum , & feci , ait Dominus Deus. ll cens :
1 j Et factus est scrmo Domini ad me , di- i * Fili hominis , pone faciem tuam contra *"
cens : Gog , terram Magog , principem capitis Mo- **''
16 Et tu fili hominis fume tibi lignum unum: soch , ck Thubal : & vaticinare de eo , 7},
& scribe super illud : Judae , & filiorum Is 3 Ht dices ad eum : Hc dicit Dominus
rael sociorum ejus : & tolle lignum alterum , Deus : Ecce ego ad te Gog principem capitis
& scribe super illud : Joseph ligno I phraim > Mosoch , & 1 hubal ,
& cunctae domui Israel , sociorumque ejus. 4 Et circumagam te , & ponam frenum in
17 Et adjunge ilia , unum ad alterum tibi maxillis tuis : 6c educam te , & omnem exer-
in lignum unum : & erunt in unionem in ma- cicum tuum , equos & equites vellitos loricis
nu tua. universos , multicudinem magnam, hastam &
1 8 Cum autem dixerint ad te filii populi tui clypeum arripientium & gladium.
loquentes : Nonne indicas nobis quid in his 5 Pers , thiopes , be Libyes cum eis ,
tibi velis ? omnes scutati & galeati.
19 Loqufiris ad eos : Hc dicit Dominus 6 Gomer , & universa agmina ejus , domus
Deus : Ecce ego assumam lignum Joseph , Thogorma , latera Aquilonis , & totum robur
- quod est in manu Ephraim , & tribus Israel , ejus , populique multi tecum.
quae sunt ei adjunct* : & dabo eas pariter cum 7 Prpara , & inltrue te , & omnem mul-
ligno Juda , & faciam eas in lignum unum : titudinem tuam, quae coacfcrvata est ad te : &
& erunt unum in manu ejus. esto eis in piceptum.
10 Frunt autem ligna, super quae scripseris in 8 Post dies multos vifitaberis : in noviffimo
manu tua , in oculis eorum. annorum venies ad terram , quae reverse est A
1 1 Et dices ad eos : Hc dicic Dominus gladio , & congregata est de populis multisai
Deus : Ecce ego assumam filios Israel de me- montes Israel , qui fuerunt deierci jugiter.hxc
dio nationum , ad quas abierunt : & congre- de populis edutta est,& habitabunt in ea con-
gabo eos undique, & adducam eos ad humum fidenter universi.
luam. 9 Afcendens autem quasi tempestas venies,
*JW it * Et faciam eos in gentem unam in ter- & quasi nubes , ut operias terram tu , & om-
' " ra in montibus Israel , & rex unus erit omni nia agmina tua , & populi multi tecum.
bus imperans : & non erunt ultra du gentes , 10 Hc dicit Dominus Deus : In die ilJa as
nee dividentur amplius in duo regna. cendent sermones super cor tuum , 8e cogiti-
13 Neque polluentur ultra in idolis fuis 1 & bis cogitationem pessimam :
abominationibus fuis , & cunctis iniquitatibus 1 1 Et dices : Ascendam ad terram absque
fuis : & salvos eos faciam de universis fedibus, muro : veniam ad quiescentes , habitantelque
in quibus peccaverunt , & emundabo eos : & secure : hi omnes habitant sine muro , vectes,
erunt mihi populus , & ego ero eis Deus. & port non sunt eis :
*7/*\e 14 * Et iervus meus David rex super eos, ii Ut diripias fpolia , &r invadas prdam ,
40.11. & pastor unus eric omnium eorum : in judi- ut inferas manum tuam super eos , qui deferti
Jerem. cjjs mejs ambulabunt , & mandata mea custo- fueranr, & postea restkuti, & super populum,
V' *' dient , & facient ea. qui estcongregatus ex Gentibus , qui poiliders
14 at. 1 5 Et habitabunt super terram, quam dedi cpit , be esse habitator umbilici terr.
D. 9. servo meo Jacob , in qua habitaverunt patres 13 Saba , & Deian , & negotiatores Tharsis
24- veltri : & habitabunt super earn ipsi , & filii & omnes leones ejus dicent tibi : Numquid
&t. 1. eorum , & filii filiorum eorum , usque in sem- ad sumenda fpolia tu venis ? ecce ad diripien-
*S- piternum : &- David servus meus princeps eo dam prdam congre'gasti multitudinem tuam,
rum in perpetuum. ut toilas argentum , & auriun , & aufe
 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap.XXXVIIT.&XXXIV. Ut
s supellectilem , atque subltantiam , & di-
ripias manubias infinitas.
14 Propterea vaticinate fili hominis , & di
ces ad Gog : Haec dicit Dominus Deus : Num-
quid non in die iilo , cum habitaverit populus
meus Isiael confidenter , scies ?
I f Et venies de loco tuo a lateribus Aqui-
lonis tu & populi multi tecum , ascenfores
equorum universi , ctus magnus, & exer-
citus vehemens.
itfEtascendes super populum meum Israel
2uasi nubes , ut operias terram. In noviffimis
iebus eris,i adducam te super terrammeam:
ut scianc Gentes me , cum sanctiticatus fuero
in te in oculis eorum , 6 Gog.
17 Hasc dicit Dominus Deus : Tu ergo ille
es , de quo locutus sum in diebus antiquis in
manu fervorum meorum prophetarum Israel,
qui prophetaverunt in diebus illorum tempo-
rum -, uc adducerem te super eos.
18 Et erit in die ilia , in die adventus Gog
super terram Israel , ait Dominus Deus, ascen-
det indignatio mea in furore meo.
19 Et in zelo meo , in igne irz mex locutus
sum. Quia in die ilia erit commotio magna
super terram Israel :
* U*tt. io * Et commovebuntur a facie mea pisces
4- j, maris, & volucres coeli , & beitiae agri, & om-
t ' ll' ne reptile , quod movetur super humum,cun-
ctique homines , qui sunt super faciem terrac :
& subvertentur montes , & cadent sepes , &
omnis murus corruet in terram.
I I Et convocabo adversus eum in cunctis
montibus meis gladium , ait Dominus Deus:
gladius uniuscujusque in fratrem suum diri-
getur.
iz Et judicabo eum peste , & sanguine , &
imbre vehementi , & lapidibus immensis : ig-
nem , & sulphur pluam super eum , & super
exercitum ejus , & super populos multos ,
qui sunt cum eo.
13 Et magnificabor , & sanctificabor : &
notusero in oculis multarum gentium &
scient quia ego Dominus.
C'APUT XXXIX.
adduces Dtminus Gog contra Israel , fed ifjitm cum lato
t)ui txtreitu ibi perdet , cu'yn fepuitura [tptem mtifibus
occupabuntur ad muudanddm terram-.Dominuj fiiiot fuoi l^rtil
frof.tr peccata ipforum tradidit i (aptivUattm , fed reduces
tot in terram juam ad neminis lui ghrificaiionew.
i nn U autem fili hominis vaticinare adver-
1 sum Gog , & dices : Hacc dicit Domi
nus Deus : Ecce ego super te Gog principem
capitis Mosoch & Thubal :
1 Et circumagam te , & educam te , & as-
cendere te faciam de lateribus Aquilonis : &r
adducam te super montes Israel.
j Et percutiam arcum tuum in manu sinis-
tra tua : & sagittas tuas de manu dextera tua
dejiciam.
4 Super montes Israel cades tu , & omnia
agmiiu tua , Sc populi tui , qui sunt tecum ;
feris , avibus , omnique volatili , & bestii*
terrz dedi te ad devorandum.
5 Super faciem agri cades : quia ego locu-1
tus sum , ait Dominus Deus.
6 Et immittam ignem n Magog , & in his ,
qui habitant in insulis conndemer : & scient
quia ego Dominus.
7 Et nomen sanctum meum notum faciam
in medio populi mei Israel , & non poJluam
nornen sanctum meum ampliils : & scient Gen
tes quia ego Dominus sanctus Israel.
8 Ecce venit , & factum est , ait Dominue
Deus : ha-c est dies , de qua locutus sum.
9 Et egredientur habitatorcs de civitatibus
Israel , & succendent , & comburent arma ,
clypeum , &c haitas, arcum , & sagittas , 8e
baculos manuum , &c contos : & succendent
ea igni septem annis.
10 Et non portabunt ligna de regionibus ,
neque succident de saltibus : quoniam arma
succendent igni , & deprdabuntur eos,quibns
praed fuerant , Or diripient vastatores suos ,
ait Dominus Deus.
11 Et erit in die ilia : Dabo Gog locum no-
mi natum scpulchrum in Israel : vallem viato-
rum ad Onentem maris , qua obftupefcere
faciet praetereuntes : & fepelient ibi Gog , &
omnem multitudinem ejus , & vocabitur val-
lis multitudinis Gog.
1 x Et fepelient eos domus Israel, ut mun
dent terram septem mensibus.
1 j Sepeliet autem eum omnis populus terrac,
& erit eis nominata dies , in qua glorificatus
sum , ait Dominus Deus.
14 Et viros jugiter constituent lustrantes
terram , qui sepeliant , & requirant eos , qui
remanserant super faciem terras , ut emun-
dent earn : polt menses autem septem quac-
rere incipient.
1 j Et circuibunt peragrantes terram : cum-
que viderint os hominis , statuent juxta illud
titulum , donee sepeliant illud polinctores in
valle multitudinis Gog.
16 Nomen autem civitatis Amona , & mun-
dabunt terram.
17 Tu ergo fili hominis, hate dicit Domi
nus Deus : Die omni volucri , & universis avi
bus, cunctifque bestiis agri : Convenite , pro-
perate,concurrite undique ad victimam meam,
quam ego immolo vobis , victimam grandem
super montes Israel : ut comedatis carnem ,
& bibatis sanguinem.
18 Carnes fortium comedetis , & sanguinem
principum terras bibetis : arietum , & agno-
rum , & hircorum , taurorumque & altilium ,
& pinguium omnium.
\9 F.t comedetis adipem in saturiratem , &
bibetis sanguinem in ebrietatem , de victima ,
quam ego immolabo vobis :
10 Et iaturabimini super mensam meam de
equoj3c equite forcii&: de universis viris bella-
P P p p ii
 <rt PROPHETIA EZECH IELIS, Cap. XXXIX. & XL.
toribus , ait Dominus Deus.
x i Et ponam gloriam meam in Gentibus :
& videbunt omnes gentes judicium meum ,
uod fecerim, &c manuni meam, quam poiue-
rim super eos-
11 tt scient domus Israel quia ego Domi
nus Deus eorum a die ilia , & deinceps.
13 Et scient Gentes quoniam in iniquitate
sua capta sit domus Israel, ed qudd derelique-
rint me,& absconderim faciem meam ab eis:&
tradiderim eos in manus hoitium , & cecide-
lint in gladio universi.
14 Juxta immunditiam eorum , & fcelns ,
feci eis , & abscondi faciem meam ab illis.
15 Propterea hate dicit Dominus Deus :
Nunc reducam captivitatem Jacob , &c mise-
xebor omnis domus Israel : & assumam zelum
pro nomine sancto meo.
16 Et portabunt confusionem suam , & om-
nem prvaricationem > qui prxvaricati sunt
in me , ciim habitaverint in terra sua confi-
denter , neminem formidantes :
17 Et reduxero eos de populis , & congre-
gavero de terris inimicorum suorum , & sanc-
tificatus fuero in eis , in oculis gentium plu-
rimarum.
* Supr. 8 * Et scient quia ego Dominus Deus eo-
a. Ji. rum , ed qudd tranitulerim eos in nationes :
& congregaverim eos super terram suam , &c
non dereliquerim quemquam ex eis ibi.
19 Et non abscondam ultra faciem meamab
eis , ed qudd effuderim spiritum meum super
omnem domum Israel , ait Dominus Deus.
C A P U T XL.
tropbet* cflenditur futura retdificatlo civitatii , cum tun-
sura in Img'tudnt , latitudine & oltitudine stagkUrum do
mil port arum , tbolonjorum , fromium , femtjlrarum , vtfti-
butorum , cubic ulorum fr gradmtm : item men[uraUo qunuor
mtusarurx ad tm-netanda Jacrifr in : w/mm gaxpfl.ylacia torn-
torum & jacerde um , ac vstibuU it"fli
jTN vigesimo quinto anno transmigrationis
1 noltrx > in exordio anni , decimal mensis ,
quartodecimo anno postquam percussa est ci-
vitas : in ipsa hac die facta est super me ma
nas Domini , & adduxit me illuc.
1 In visionibus Dei adduxit me in terram
Israel , & dimisit me super montem excelsum
nimis: super quern erat quasi xdiiicium civi-
tatis vergentis ad Austrum.
3 Et introduxit me illuc : & ecce vir , cujus
erat species quasi species iris , & funiculus li-
neus in manu ejus , & calamus mensurx in
manu ejus : stabat autem in porta.
4 Et locutus est ad me idem vir : Fili homi-
nis vide oculis tuis , & auribus tuis audi , &
pone cor tuum in omnia , qux ego oiiendam
tibi : quia ut ostendantur tibi adductus es hue:
annuntia omnia , qux tu vides , domui Israel.
% Et ecce murus formfeeds in circuitu do
mus undique , & in manu viri calamus mensu
rx sex cubuomm , & paimp : & mensus est
latitudinem xdifieii calamo uno , altitudinem
quoque calamo uno.
6 Et venit ad portam , qua: respiciebat
viam Orientalem,&: ascendit per gradus ejus:
& mensus est limen portar calamo uno latitu
dinem j id est , limen unum calamo uno in
latitudine :
7 Et thalamum uno calamo in longum , &
uno calamo in latum : & inter thalarnos >
quinque cubitos :
8 Et limen portx juxta vestibulum portx
intrinsecus , calamo uno.
9 tt mensus est vestibulum port octo cubi-
torum , & frontem ejus duobus cubitis : velli-
bulum autem portx erat intrinsecus.
1 o Porrd thalami porta ad viam Orienta-
lem,tres hinc & tres inde : mensura una trium,
& mensura una frontium ex utraque pane.
1 1 Et mensus est latitudinem liminis portx ,
decem cubicorum : & longitudinem porta: ,
tredecim cubitorum :
ix Et marginem ante thalarnos cubitiunius:
& cubitus unus finis utrinque : thalami autem,
sex cubitorum erant hinc & inde.
13 Et mensus est portam a tecto thalami ,
usque ad tectum ejus , latitudinem viginci-
quinque cubitorum : ostium contra osiium.
14 tt fecit frontes per scxaginta cubitos : &
ad frontem atrium port undique per circui-
turn.
I j Ft ante faciem portae , qua; pertingebat
usque ad faciem veftibuli portar intenoris ,
quinquaginta cubitos.
\6 tt fenesiras obliquas in thalamis , & in
frontibus eorum , qux erant intra portam un
dique per circuitum : similiter autem erant &
in vestibulis fenel'trx pergyrum intrinsecus, &
ante frontes pictura palmarum.
17 Et eduxit me ad atrium exterius , & ec
ce gazophylacia , & pavimentum stratum la-
f>ide in atrio per circuitum : triginta gazophy-
acia in circuitu pavimenti.
1 8 Et pavimentum in fronte portarum secun
dum longitudinem portarum erat inferius.
1 9 Et mensus eft latitudinem a facie portz
inferioris usque ad frontem atrii interions ex-
trinsecils , centum cubitos ad Orientem , &
aki Aquilonem.
20 Portam quoque , qux respiciebat viam
Aquilonis atrii exterioris , mensus eft tam in
longitudine , quam in latitudine.
I I Et thalarnos ejus tres hinc , & tres in
de : & frontem ejus, & vestibulum ejus secun
dum mensuram porta: prioris , quinquaginta
cubitorum longitudinem ejus , & latitudinem
viginti quinque cubitorum.
xx Fenestrx autem ejus,& vestibulum, & fcul-
pturx sccundiim mensuram portx , qux respi
ciebat ad Orientem : & septem graduum erat
ascensus ejus , & vestibulum ame earn.
13 Et porta atiii interioris contra portam
 PROPHETIA EZECHIELIS, Cap. XL &XLI. 669
Aquilonis , & Orientalem : & mensus cst a duae mensae : & ad latus alterum ante vestibu
porta usque ad portam centum cubieos. lum port* , dux mense.
24 Et eduxit me ad viam Aullralem,& ecce 41 Quatuor mense hinc , & quatuor mense
Jjorta , quae respiciebat ad Austrum : & men inde : per latera port octo mense erant , su
us est frontem ejus , & vestibulum ejus juxta per quas immolabant.
mensiiras superiores. 41 Quatuor autem mense ad holocaustum ,
15 Et fenestras ejus , & vestibula in circuitu, de lapidibus quadris extrudtae : longitudine
ficut fenestras cxteras : quinquaginca cubito- cubiti unius & dimidii : & latitudine cubiti
rum longitudine, & latitudine viginti quinque unius & dimidii : & altitudine cubiti unius :
cubitorum. super quas ponant vafa , in quibus immolatur
x6 Et in gradibus septem ascendebatur ad holocauttum , & victima.
earn : & vestibulum ante fores ejus : oc caela- 43 bt labia earum palmi unius , reflexa in-
tx palmae erant , una hinc , & altera inde in trinsecus per circuitum : super menfas autem
fronte ejus. carries oblationis.
17 Et porta atrii interioris in via Australi : ^44 fct extra portam interiorem gazophyla-
& mensus est a porta usque ad portam in via cia cantorum in atrio interiori , quod erat in
Australi > centum cubitos. latere portae respicientis ad Aquilonem : 8c
1 8 Et introduxit me in atrium interius ad facies eorum contra viam Australem , una ex
portam Australem: & mensus elt portam juxta latere port Orientalis , quae respiciebat ad
mensuras superiores. viam Aquilonis.
z9 Thalamum ejus , & frontem ejus , & 4 j Et dixit ad me : Hoc est gazophylacium ,
vestibulum ejus eisdem mensuris : & fenestras quod relpicit viam Meridianam , sacerdotum
ejus , & vestibulum ejus in circuitu quinqua- erit , qui excubant in custodiis templi.
ginta cubitos longitudinis,& latitudinis vigin- 4<f Porr6 gazophylacium , quod respicit ad
ti quinque cubitos. viam Aquilonis , sacerdotum erit , qui excu
30 tt vestibulum per gyrum longitudine bant ad ministerium altaris. Isti sunt filii Sa-
viginti quinque cubitorum,& latitudine quin doc , qui accedunt de filiis Levi ad Dominum
que cubitorum. ut ministrent ei.
3 1 Et vestibulum ejus ad atrium exterius , 47 Et mensus est atrium longitudine cen
& palmas ejus in fronte : & octo gradus erant, tum cubitorum , & latitudine centum cubi
quibus ascendebatur per earn. torum per quadrum : & altare ante faciem
31 Et introduxit me in atrium interius per templi.
viam Orientalem: & mensus est portam secun 48 Et introduxit me in vestibulum templi :
dum mensuras superiores. & mensus est vestibulum quinque cubitis
33 Thalamum ejus , & frontem ejus , & hinc , & quinque cubitis inde : & latitudinem
vestibulum ejus sicut supra : & fenestras ejus > portae trium cubitorum hinc , & trium cubito
& vestibula ejus in circuitu , longitudine quin- rum inde.
quaginta cubitorum, & latitudine viginti quin 49 Longitudinem autem vestibuli viginti
que cubitorum. cubitorum , & laritudinem undecim cubito
34 Et vestibulum ejus , id est atrii exterio- rum , & octo gradibus ascendebatur ad earn.
ris : & palmz cxlatx in fronte ejus hinc & in Et columns erant in frontibus : una hinc , &c
de : & in octo gradibus ascensus ejus. altera inde.
3 5 Et introduxit me ad portam , quae res CAPUT XL I.
piciebat ad Aquilonem : & mensus est secun Dispcsitio tttiifica.iittiiili juxta frtes sig*Us.
dum mensuras superiores. iTT introduxit me in templum , & men-
3 tf Thalamum ejus , & frontem ejus , & LL sus est frontes , sex cubitos latitudinis
vestibulum ejus , & fenestras ejus per circui- hinc , & sex cubitos inde , latitudinem taber-
tum , longitudine quinquaginta cubitorum , naculi.
& latitudine viginti quinque cubitorum. z Et latitudo portae , decem cubitorum
37 Et vestibulum ejus respiciebat ad atrium erat : & latera portae , quinque cubitis hinc ,
exterius : & caelatura palmarum in fronte & quinque jcubitis inde : & mensus est longi
ejus hinc & ind& : & in octo gradibus ascen tudinem ejus quadraginta cubitorum , & lati
sus ejus. tudinem viginti cubitorum.
38 Et per singula gazophilacia ostium in 3 Et introgressus intrinfeciis mensus est in
frontibus portarum : ibi lavabant holocaus- fronte portae duos cubitos : & portam , sex
tum. cubitorum : & latitudinem portae , septem
39 Et in vestibulo ports , duae mense hinc , cubitorum.
& duae mense inde : ut immoletur super eas 4 t mensus est longitudinem ejus viginti
holocaustum , & pro peccato , & pro delicto. cubitorum , & latitudinem ejus viginti cubi
40 Et ad latus exterius , quod ascendit torum , ante faciem templi : & dixit ad me :
ad ostium port*? , qu pergic aa Aquilonem j Hoc est sanctum sanctorum.
PPpp iij
6io PROPHETIA. EZECH IELIS, Cap. XLL & XLII.
% Et mcnsus est parietem domus sex cubi-
torum : & latitudinem lateris quatuor cubito-
rum undique per circuitum domils.
6 Latera aurem , latus ad latus , bis triginta
tria : & crant eminentia , qux ingrederentut
per parietem domus , in lateribus per circui
tum , ut continerent , & non attingerent pa
rietem templi.
7 Et platea erat in rotundum , ascendens
surfum per cochleam , & in cnabulum tem
pli deferebat per gyrum : idcircd latius erat
templum in fuperiunbus : & sic de inferiori
bus ascendebatur ad superiora in medium.
8 ht vidi in domo altitudinem per circui
tum , fundata latera ad menfuram calami sex
cubitorum spatio :
9 Et latitudinem per parietem lateris forin-
secus quinque cubitorum : & erat interior do
mus in lateribus domus.
io rt inter gazophylacia latitudinem vigin-
ti cubitorum in circuitu domus undique ,
1 1 Et ostium lateris ad orationem : ostium
unum ad viam Aquilonis , & ostium unum ad,
viam Aullralem : & latitudinem loci ad ora
tionem , quinque cubitorum in circuitu.
i Et dificium , quod erat separatum,
versumque ad viam respicientem ad Mare ,
latitudinis septuaginta cubitorum. Paries au-
tem xdificii , quinque cubitorum latitudinis
per circuitum : & longitudo ejus nonaginta
cubitorum.
ij Et mensus est domus longitudinem ,
centum cubitorum : & quod separatum erat
ardificium , & parietes ejus , longitudinis cen
tum cubitorum.
14 Latitudo autem ante faciem domus : &
ejus , quod erat separatum contra Oriemem,
centum cubitorum.
1 5 Et mensus est longitudinem xdificii contra
faciem ejus , quod erat feraratum ad dorsum:
ethecas ex utraque parte centum cubitorum ;
& templum interius , & vestibula atrii.
\6 Limina , & fenellras obliquas , & ethe
cas in circuitu per tres partes,contra uniuscu-
jusque limen , stratumque ligno per gyrum in
circuitu : terra autem usque ad fenestras , &
feneilr clause super ostia.
1 7 Et usque ad domum interiorem , & fo-
rinsecus per omnem parietem in circuitu in-
trinsccus , &c sorinfeciis , ad mensuram.
1 8 Et fabrefacta cherubim c palmx .- &
palma inter cherub ik cherub , duasque sacies
nabebat cherub.
i j) Faciem hominis juxta palmam ex hac par
te , & faciem leonis juxta palmam ex alia par
te : expiessam per omnem domum in circuitu.
io Dc terra usque ad superiora port* ,
cherubim , & paima; cxlat erant in pariete
templi.
*i Limen quadran^tilum , & sacies sanctua-
iii j aspectus comra aspeitum.
ii Altaris lignei trium cubitorum altitudo:
& longitudo ejus duorum cubitorum : & an-
guli ejus , & longitudo ejus , & parietes ejus
lignei. Et locutus est ad me : Hxc est mensa
coram Domino.
X3 Et duo ostia erant in templo , & in sanc-
tuario.
i4 Et in duobus ostiis ex utraque parte bi-
na erant ostiola > qux in fe invicem plicaban-
tur : bina enim ostia erant ex utraque pane
ostiorum.
i? Et clata erant in ipsis ostiis templi che
rubim , & sculpture palmarum , ficut in pa-
rietibus quoque expreslx erant : quam ob rem
& grosliora erant ligna in vestibuli fronte fo-
rinseciis.
i<s Super qua: fenestrz obliqux , & simill-
tudo palmarum hinc atque inde in humerulis
veitibuli : secundum latera domus, latitudi-
nemque parietum.
CAPUT XLII.
De i*xfshjUiiu , cu)i/jk ;<m tut jworum usum sent,
ntnt imdific ndn.
i r, T eduxit me in atrium exterius per viam
1 ducentem ad Aquilonem , & introduxit
me in gazophylacium , quod erat contra se
paratum xdiricium , & contra zdem vergen-
tem .id Aquilonem.
i In facie longitudinis , centum cubitos
ostii Aquilonis : & latitudinis quinquaginta
cubitos ,
j Contra viginti cubitos atrii interioris , &
contra pavimentum stratum lapide atrii exte-
rioris, ubi erat porticus juncta porticui triplici.
4 Et ante gazophylacia deambulatio decem
cubitorum latitudinis > ad interiora respiciens
vix cubiti unius. Et ostia eorum ad Aqui
lonem :
5 Ubi erant gazophylacia in fuperioribus
humiliora : quia supportabant porticus , qux
ex illis eminebant de inferioribus , & de me-
diis zditieiis.
6 Tristega enim erant, & non habebant co-
lumnas , ficut erant columnx atriorum : pro-
pterea eminebant de inferioribus , & de me-
diis a terra cubitis quinquaginta.
7 Et peribolus exterior secundum gazophy
lacia , qux ^erant in via atrii exterioris ante
gazophylacia : longitudo ejus quinquaginta
cubitorum.
8 Quia longitudo erat gazophylaciorum
atrii exterioris , quinquaginta cubitorum : Sc
longitudo ante faciem templi , centum cubi
torum.
9 Et erat subter gazophylacia hxc introitus
ab Oriente ingredientium in ea de atrio ex-
teriori.
io In latitudine periboli atrii , quod erat
contra viam Orientalem, in faciem aldificii se-
parati , ik erant ante xdiricium gazophylacia.
x t he via ame fociem eorum juxta simili-
 PROPHETIA EZECHIELIS , Cap. XLII. & XLIII.
tudinem gazophilaciorum , qu erant in via
Aquilonis : secundum longitudinem eorum,sic
& latitudo eorum : & omnis introitus corum ,
& similitudines , & oitia orum.
li Secundum ostiagazophylaciorum > qu
erant in via respiciente ad Notum : ostium in
capite vi : qu via erat ante vestibulum se
paratum per viam Orientalcm ingredientibus.
13 Et dixit ad me : Gazophylacia Aquilo-
nis , & gazophylacia Aultri , qu sunt ante
a'diticiuni separatum : hc sent gazophylacia
sancta : in quibus veseuntur sacerdotes , qui
appropinquant ad Dominum in sancta sancto
rum : ibi ponent sancta sanctorum , & obla-
tionem pro peccato , &c pro delicto : locus
e/iim sanctus est.
14 Cum autem ingresli fuerint sacerdotes }
non egredientur de sanctis in atrium exterius :
& ibi reponent vestimenta sea , in quibus mi
nim-ant , quia sancta sunt : veltienturque velti-
mentis aliis , & sic procedent ad populum.
1 j Cumque complessent mensuras domils
interioris , eduxit me per viam port , qu
respiciebat ad viam Orientalem : & menses
elt earn undique per circuitum.
16 Menses elt autem contra ventum Orien
talem calamo menser , quingentos calamos
in calamo menser per circuitum.
17 Et menses est contra ventum Aquilonis
quingentos calamos in calamo menser per
gyrum.
18 Et ad ventum Australem menses est
quingentos calamos in calamo menser per
circuitum.
jj> Et ad ventum Occidentalem menses est
quingentos calamos in calamo menser.
io Per quatuorventos menses estmurum ejus
undique per circuitum , longitudinem quin-
gentorum cubitorum, &r latitudinem quingen-
torum cubitorum dividentem inter sanctua-
rium & vulgi locum.
CAPUT X L 1 1 1.
6lorii Domini affa.ime audit profhot* , quoifil'* Istail
ma a-. shut fiUlueni i.omtn Domini , & qua fin cn[ur*. *U
frii *c sacrificU *<i if " fcfttm di.but txfuuoitm.
i PT duxit me ad portam , qu respicie-
XZ> bat ad viam Orientalem.
% Et ecce gloria Dei Israel ingrediebatur
per viam Orientalem : & vox erat ei quasi
vox aquarum mukarum , & terra splendebat
a majeitatc ejus.
Supra 3 * Et vidi visionem secundum speciem ,
. quam videram , quando venit ut disperdcret
Supra civitatem : & species ecundiim aspectum , *
*J quern videram juxta fluvium Chobar : & ce-
cidi super saciem meam.
4 Et majeitas Domini ingressa est templum
per viam port, qu respiciebat ad Orientem.
f Et elevavit me spiritus , & inttpduxit me
in atrium interius ; & ecce replcta erat gloria
Domini domus.
67i
6 Et audivi loquentem ad me de domo ,
& vir qui stabat juxta me ,
7 Dixit ad me : Fili hominis , locus solii
mei , & locus veltigiorum pedum meorum ,
ubi habito in medio riliorum Israel in ter-
num : & non polluent ultra domus Israel no-
men sanctum meum 3 ipii , & reges eorum in
fornicationibus suis , & in ruinis regum seo-
rum , & in excellis.
8 Quifabricati sent limen seum juxta limeri
meum , & postes seos juxta polles meos : &
murus erat inter me & eos : ar polluerunt no-
men sanctum meum in abominationibus, quas
fecerunt : propterquodconsiiplieosiniramea.
9 Nunc ergo repellant procul fornicatio-
nem seam > be. ruinas regum seorum a me :
& habitabo in medio eorum semper.
10 Tu autem rili hominis ostende domui
Israel templum , & consundantur ab iniquita-
tibus seis , & metiantur fabricarh :
11 Et erubescant ex omnibus , qu fece
runt : Figuram domsts , & fabric ejus exitus,
& incroitus , & omnem deseriptionem ejus ,
& universe prcepta ejus , cunctumque ordi-
nem ejus , & omnes leges ejus ostende eis ,
& scribes in oculis eorum : ut custodiant om
nes descriptions ejus , & prcepta illius , &
faciant ea.
iz Ista est lex domus in semmitate monris :
Omnis finis ejus in circuitu , sanctum sancto-
rum est : hc est ergo lex domils.
13 lit autem menser altaris in cubito
verissimo , qui habebat cubitum, & palmum :
in sinu ejus erat cubitus , & cubitus in latitu-
dine , & definitio ejus usque ad labium ejus 5
& in circuitu , palmus unus. Hc quoque
erat fossa altaris.
14 Et de sinu terr usque ad crepidinem
noviffimam duo cubiti , & latitudo cubiti
unius : & a crepidine minore usque ad crepi
dinem majorem quatuor cubiti , & latitudo
cubiti unius.
1 j Ipse autem Ariel quatuor cubitorum : &
ab Ariel usque ad sursum , cornua quatuor.
i6 Et Ariel duodecim cubitorum in longi-
tudine per duodecim cubitos latitudinis : qua-
drangulatum quis lateribus.
17 Et crepido quatuordecim cubitorum
longitudinis pet quatuordecim cubitos latitu
dinis in quatuor angulis ejus : & corona in
circuitu ejus dimidii cubiti , & sinus ejus
unius cubiti per circuitum : gradus autem
ejus verfi ad Orientem.
18 Et dixit ad me Fili hominis , hc dicit
Dominus Deus Hi sent ritus altaris in qua-
cumque die fuerit fabricatum : ut osseratur su
per illud holocaustum , ': essundatur sanguis.
19 Et dabis Saccrdotibus , &' Levitis , qui
sent de semine Sadoc , qui accedunt ad me ,
ait Dominus rieus , ut offerant mihi vituluro
de armento pro peccato.
 67i PROPHETIA EZECHlELIS , Cap. XLIIL & XLIV.
10 Et assumens de sanguine ejus , pones su
per quatuor cornua ejus , & super quatuor
angulos crepidinis , & super coronam in cir-
cuitu : & mundabis illud , & expiabis.
it Et tolles vitulum , qui oblatus fuerit
{>ro peccato : & combures eum in separato
oco domus extra sanctuarium.
n Et in die secunda ofFeres hircum capra-
rum immaculatum pro peccato : & expiabunt
altare , sicut expiaverunt in vitulo.
13 Cumque compleveris expians illud /ofFe
res vitulum de armento immaculacum , &
arietem de grege immaculatum.
14 Et ofteres eos in conspectu Domini : &
mittent sacerdotes super eos fal , & offerent
eos holocaustum Domino.
i $ Septem diebus fades hircum pro peccato
Suotidie : & vitulum de armento , & arietem
e pecoribus immaculatos offerent.
x6 Septem diebus expiabunt altare > & mun-
dabunt illud : & implebunt manum ejus. -
17 Expletis autem diebus , in die octava &
ultra , facient sacerdotes super altare holo-
causta vellra , & quae pro pace offerunt : &
placatus ero vobis , ait Dominus Deus.
C A P U T XLIV.
Tort* lun.-urii Uausa , q i [olu-s Dtui ivgrtditur ; incir-
CUnafi cdrKg $ corde mo ingrtdientur t*nclutzrium , nte
Ltvil* a*i idol* ftcuti /aar , jid hi miM'ftri iomii trmt .
fiii *u.tm S*doc sjitrdoitt inirctiemur , & hot urn legei
foMumur.
i r? T convertit me ad viam port fanctua-
Zf rii exterioris, qu respiciebat ad Orien-
tem : & erat clausa.
1 Et dixit DominDs ad me : Porta hate clau
sa erit : non aperietur , & vir non transibit
per earn : quoniam Dominus Deus Israel in-
gressus ell per earn , eritque clausa
3 Principi. Princeps ipfe sedebit in ea , ut
comedat panem coram Domino : per viam
port veilibuli ingredietur , & per viam ejus
egredietur.
4 Et adduxit me per viam porta: Aquilonis
in conspectu domus : & vidi , & ecce imple-
yit gloria Domini domum Domini : & cecidi
in faciem meam.
5 Et dixit ad me Dominus : Fili hominis
pone cor tuum , & vide oculis tuis , & auri-
bus tuis audi omnia , qua? ego loquor ad te
de univerfis caremoniis domus Domini , & de
cunctis legibus ejus : & pones cor tuum in
viis templi per omnes exitus sanctuarii.
6 Et dices ad exasperantem me domum
Israel : Haec dicit Dominus Deus : Sufficianc
vobis omnia scelera vellra domus Israel :
7 E6 quod inducitis tilios alienos incircum-
cisos corde , & incircumcifos carne , ut sint in
sanctuario meo , & polluant domum meam :
& offertis panes meos , adipein , & sangui-
i;em : & dissolvicis pactum meum in omnibus
sceleribus veitris.
8 Et non sexvallis prcepta sanctuarii mei :
& posuiflis custodes obfervationum mearum
in sanctuario meo vobismetipsis.
9 Hc dicit Dominus Deus : Omnis alienr-
gena incircumcisus corde,& incircumcisus car
ne, non ingredietur sanctuarium meum, omnis
films alienus qui ell in medio filiorum Israel.
I o Sed & Levitae , qui longe recesscrunt a
me in errore filiorum Israel , &c erraverunt a
me post idola sua , & porcaverunt iniquita-
tem suam :
II Erunt in sanctuario meo aeditui , & ?a-
nitores portarum domus , & minillri domus :
ipli mactabunt holocausta , & victimas po-
puli : & ipsi stabunt in conspectu eorum , ut
ministrent eis.
1 l Pro eo qudd ministraverunt illis in cons
pectu idolorum suorum , & facti sunt domui
Israel in offendiculum iniquuatis : ideired le-
vavi manum meam super eos , ait Dominus
Deus , 8c portabunt iniquitatem suam :
13 Et non appropinquabunt ad me ut fa-
cerdotio fungantur mihi , neque accedent id
omne sanctuarium meum juxta sancta sancto
rum : sed portabunt confusionem suam , &
scelera sua qu fecerunt.
14 Et dabo eos janitores domus in omni mi-
nisterio ejus , & in univerfis qua; fient in ea.
if Sacerdotes autem & Levitae filii Sadoc,
qui cullodierunt erremonias sanctuarii mei ,
ciim errarent filii Israel a me , ipsi accedent
ad me ut ministrent mihi : & (labunt in cons
pectu meo ut offerant mihi adipem , & san-
guinem , ait Dominus Deus.
1 (? Ipsi ingredientur sanctuarium meum , &
ipsi accedent ad mensam meam ut ministrent
mihi , & cuilodiant cxremonias meas.
17 Cumque ingredientur portas atrii jnte-
rioris , veilibus lineis induentur : nee ascendet
super eos quidquam laneum , quando minis-
trant in portis atrii interioris & intrinscciis.
18 Vittz line* erunt in capitibus eorum , &
seminalia Iinea erunt in lumbis eorum, & non
accingentur in sudore.
1 9 Cumque egredientur atrium exterius ad
populum exuent se veilimentis suis , in qui-
bus miniflraverant , & reponent ea in gazo-
phylacio sanctuarii , & vestient se veilimen
tis aliis : & non sanctificabunt populum in
veilibus suis.
10 Caput autem suum non radent , neque
comam nutrient : sed tondentes attondent
capita sua.
xi Et vinum non bibet omnis facerdos
quando ingreffurus ell atrium interius.
ti * Et viduam , & repudiatam non acci- * k*
pient uxores , fed virgines de semine domus ' *
Israel : sed & viduam , qu fuerit vidua a ia-
cerdote , accipient.
13 Eppopulum meum docebunt quid sit in
ter sanctum & pollutum , & inter mundum. &
immuudum ollendeat eis.
14 Ec
 PROPHETIA EZECHIE LIS, Cap.XLIV. &XLV. 673
14 Et cum fuerit controversia , stabunc in
judiciis meis , & judicabunt : leges meas , &
przccpta mea in omnibus folemnitatibusmeis
custodient , 6c fabbata mea sanctificabuiu\
if Et ad mortuum hominem non ingredien-
tur, ns polluantur, nisi ad patrem & matrem,
& filium & Hliam, & fratrem & fororem,quz
alterum virum non habuerit : in quibus con-
taminabuntur.
x6 Et pollquam fuerit emundatus , scptem
dies numerabuntur ei.
17 Et in die introitus fui in fanctuarium
ad atrium interius ut miniltret milii in ian-
ctuario , oiferct pro peccato suo , ait Domi-
nus Deus.
*Num. l8 * Non tTit autem eis hzreditas , ego
18 o. hzreditas eorum :& possessionem non dabitis
Dtut. eis in Israel , ego enim poiseflio eorum.
it. i. xy Victimam ji pro peccato & pro delicto
ipsi comedent , & omne votum in Israel ip-
sorum erit.
* Exoi- 3 * Et primitive omnium primogenitorum,
ai,jj. & omnia libamenta ex omnibus, quz offerun-
tur , facerdotum erunt : & primitiva ciborum
veltrorum dabitis facerdoti , ut reponat bene-
dictionem domui tuz.
*Liv, 3 1 * Omne morticinum , &capruma bes-
a . *." tia de avibus 6c de pecoribus non comedent
Sacerdotes.
C A P U T X L V.
In terra divijioae , (eftraii Domino frimwil , ajp^nanii
tji ctrta patifo S*cetd'tibt*i , Levitts , civitati ac priniipi\\er*
v.mUqut aijuitat in foitderibus , mensum > frimum iy facri.
fiiiir.qux sacrificiacjftrentur primo ac septimo die primtme'ifis,
tjf i* lilti-miidtitui Patch* ac Tabernaculorum.
i /~> Umque coeperitis terram dividere sor-
V-/ titd , separate primitias Domino ? san-
ctilicatumde terra, longitudine vigintiquinque
millia,& latitudine decem millia:sanctihcatum
erit in omni termino ejus per circuitum.
i ht erit ex omni parte fanctiricatum quin-
gentos per quingentos , quadrifariam per cir
cuitum : & quinquaginta cubitis in suburbana
ejus per gyrum.
3 ht a mensuraista mensurabis longitudinem
viginti quinque millium , & latitudinem de-
cem minium , & in ipso erit templum , sanc-
tumque sanctorum.
4 Sanctificatum de terra erit sacerdotibus
ministris sanctuarii , qui accedunt ad miniile-
rium Domini : & erit eis locus in domos , &
in fanctuarium sanctitatis.
* Vigintiquinque autem millia longitudinis,
& decem millia iatitudinis erunt Levitis , qui
miniilrant domui : ipsi poflidebunt viginti ga-
zophylacia.
6 Et possessionem civitatis dabitis quinque
millia Iatitudinis , & longitudinis vigintiquin
que millia secundum separationem sanctuarii,
omni domui Israel.
7 Principi quoque hinc &: inde in separatio
nem sanctuarii , & in possessionem civitatis ,
contra faciem separations sanctuarii,& contrx
faciem possessionis urbis : a latere Maris usque
ad Mare , & a latere Orientis usque ad Orien-
tem: Longitudinis autem juxta unamquamque
partem a termino Occidentali usque ad ter-
minum Orientalem.
8 De terra erit ei posseflio in Israel : & non
depopulabuntur ultra principes populum
meum: fed terram dabunt domui Israel secun
dum tribus eorum.
9 Hzc dicit Dominus Deus : Sussiciat vobis
principes Israel , iniquitatem & rapinas inter-
mittite , & judicium & jultitiam facite ; se
parate continia vestra a populo meo , aic
Dominus Deus.
10 Statera julla, & cphi justum , & batus
jullus erit vobis.
11 f phi , & batus zqualia , & unius men-
furz erunt : ut capiat decimam partem cori
batus , & decimam partem cori ephi : juxta
mensuram cori erit zqua libratio eorum.
11 * Siclus autem viginti obolos habec. +Exo4.
Porrd viginti sicli , & vigintiquinque sicli , & io n.
quindecim sicli , mnam faciunt. Levit.
13 Et h sunt primitiz , quas tolletis : sex- **
tarn partem ephi de coro frumenti , & sextam Nu-n. i.
partem ephi de coro hordei. 47
14 Mensura quoque olei , batus olei , cicci-
ma pars cori eil:& decem bati eorum faciuntj
quia decem bati implent eorum.
if Lt arietemunum de grege ducentorum
de his 1 quz nutriunt Israel in sacrificium , 6c
in holocaullum , & in p.icilica, ad expiandum
pro eis , ait Dominus Deus.
1 6 Omnis populus terrz tenebitur primitiis
his principi in Israel.
1 7 Et super principem erunt holocausta , 8c
sacrificium , & libamina in solemnitatibus, &
in Calendis , & in Sabbatis , & in universis
solemnitatibus domus Israel : ipse faciet pro
peccato sacrificium , & holocauilum, & paci-
rica ad expiandum pro domo Israel.
1 8 Hzc dicit Dominus Deus:In primo men-
se , una mensis fumes vitulum de armento im-
maculatum , & expiabis fanctuarium.
19 Et toilet sacerdos de sanguine quod erit
pro peccato : & ponet in poitibus domus , &
in quatuorangulis crepidinis altaris,Sc in pos-
tibus portz atrii interioris.
io Et sic facies in scptima mensis pro uno-
quoque , qui ignoravit , & errore deceptus
eft , & expiabis pro domo.
2i In primo mense, quartadecima die men
sis erit vobis Paschz solemnitas : feptem die-
bus azyma comedentur.
ii Et faciet princeps in die ilia pro fe , &
pro universo populo terrz , vitulum pro
peccato.
1 3 Et in feptem dierum solemnitate faciet
holocauilum Domino feptem vitulos , &c fep
tem arietes immaculatos quotidie feptem
Q.Q.qq
(J74 PROPHETIA EZ ECH I EL IS, Cap. XLVI. & XLVII.
diebus : & pro peccato hircum caprarum quo no : apenctur ei porta, quae respicit ad Orien-
tidie. tem > & faciet holocaustum suum , & pacifi-
14 Et sacrificium ephi per vitulum , & ephi ca sua , sicut fieri sokt in die sabbati : &
per arietem faciet : 6c oki hin per singula egredietur > claudeturque porta postquam
ephi. exierit.
x j Septimo menfe , quintadecima die men- 13 Et agnum ejusdem anni immaculatum
sis in solemnitate faciet sicut supra dicta funt faciet holocaustum quotidie Domino : semper
Eer feptem dies : tam pro peccato , quam pro mane faciet illud.
olocausto , & in sacrificio , tte in oko. 14 Et faciet sacrificium super eo cata mane
C A P U T XLVI. mane sextam partem ephi , & de oko tertiam
Pmasclii Sabbitit ac calaUis apericitua , & qua hel'CMiif- partem hin > ut misceatur similac : sacrifi
%a fell ditbui ojstrel priitctpi , quavt pttii ij;e out fcpuim cium Domino legitimum , juge atque perpe-
ttmplum tn&edtttur , vel eeitduiur : dt ipontanet & quoti
dians prinapit htlocausit : it ipj'wf dona filiis am [ervi, da
tuum.
ta : toca m qinbus sactrdtiis coquant jacrifici*,j- miuiftri vie-
1 5 Faciet agnum , & sacrificium , &r oleum
timas poputi. cata mane mane : holocaustum sempiternum.
i T_T c dicit Dominus Deus : Porta atrii \6 Hacc dicit Dominus Deus : Si dederit
X interioris , qua: respicit ad Orientem , princeps donum alicui de riliis suis : harreditas
erit claufa sex diebus , in quibus opus tic : die ejus , filiorum fuorum erit , pofsidebunt earn
autem Sabbati aperietur , led & in die Calen- hxreditarie.
darum aperietur. 17 Si autem dederit legatum de (meditate
i Et intrabit princeps per viam vestibuli sua uni servorum fuorum , erit illius usque ad
portac deforis , & stabit in limine portac : & annum remislionis , & revertetur ad princi-
facient facerdotes holocaustum ejus , & paci- pem : hzreditas autem ejus , riliis ejus erit.
ficaejus : & adorabit super limen portac , & 1 8 Et non accipiet princeps de hxreditate po-
egredietur : porta autem non claudetur usque puli per violentiam , & de polseslione eorum:
ad vesperam. fed de posleffione sua haereditatem dabit hliis
3 Et adorabit populus terrac ad ostium porta: suis : ut non dispergatur populus meus unus-
illius in Sabbatis,& in Calendis coram Domino. quisque a posleisione sua.
4 Holocaustum autem hoc offeret princeps \9 Et introduxit me per ingreflum , qui erat
Domino : in die Sabbati sex agnos immacula- ex latere porta: , in gazophylacia sanctuarii
tos & arietem immaculatum. ad facerdotes , qua- respiciebant ad Aquilo-
j Et sacrificium ephi per arietem : in agnis nem:&: erat ibi locus vergens ad Occidentem.
autem sacrificium quod dederit manus ejus : to Et dixit ad me : lite est locus ubi co-
be oki hin per singula ephi. quent facerdotes pro peccato , & pro delicto:
6 In die autem Cakndarum vitulum de ar- ubi coquent sacrificium , ut non entrant in
mento immaculatum : & sex agni , 6c arietes atrium exterius , & sanctificetur popuius.
immaculati erunt. i 1 Et eduxit me in atrium exterius , &
7 Et ephi per vitulum , ephi quoque per circumduxit me per quatuor angulos atrii : 6c
arietem faciem sacrificium : de agnis autem , ecce atriolum erat in angulo atrii , atriola sin
sicut invenerit manus ejus : &c oki hin per sin gula per angulos atrii.
gula ephi. n In quatuor angulis atrii atriola dispo-
8 Ciimque ingressurus est princeps > per sita , quadraginta cubitorum per longum , 3c
viam vestibuli portx ingrediatur , & per eam- triginta per latum : mensur* unius quatuor
dem viam exeat. erant.
9 Et cum intrabit populus terra: in conspec- il Et paries percircuitum ambiens quatuor
tu Domini in sokmnitatibus : qui ingreditur atriola : &c culin fabricatac erant subter por-
per portam Aquilonis , ut adoret , egrediatur ticus per gyrum.
per viam portac Meridianae : porro qui ingre 14 Et dixit ad me : Hare est domus culina-
ditur per viam porta; Meridian.? , egrediatur rum , in qua coquent minillri domus Domini
per viam porta: Aquilonis : non revertetur per victimas populi.
viam port , per quam ingressus est , fed e re- CAPUT XLVII.
gione illius egredietur.
*nu* sub.tr UmiK dom&t tgredimtti, t$- in latui irm'U
io Princeps autem in medio eorum cum in- dextruin dectHdfittt , efficiuntur toirens, qui tJnde*>: nmft-
gredientibus ingredietur , & cum egredienti- teft tranj-adxri, & (ana: omnia ad qux perticrit, ti-btvs fif.
bus egredietur. ftt frarborts fmBiftrai ; termini sttra *nct*,qu* dnodnim
n Et in nundinis , & in sokmnitatibus erit ttibulus Israel , & adveiit dividends eft.
sacrificium ephi per vitulum , & ephi per arie iPT convertit me ad portam domus , &
tem : agnis autem erit sacrificium sicut inve |"V ecce aquae egrediebantur subter limen
nerit manus ejus : & oki hin per singula ephi. domus ad Orienrem : facies enimdomiisrespi-
n Cum autem fecerit princeps spontaneum ciebat ad Orientem: aqux autem descendebanc
holocaustum , aut pacisica voluntaria Domi-
 PROPHFT1A EZECHIELIS, Cap. XLVII. & XLVHI. 67s
in la tus templi dextrum ad Meridiem altaris
i Et eduxit me per viam porrae Aquilonis ,
& convertit me ad viam-foras porcam exte-
riorem , viam quae respiciebat ad Orientem :
Sa ecce aquae redundantes a latere dextro.
' j Cdm egrederetur vir ad Orientem , qui
habebat funiculum in manu sua , & menius
est mille cubitos : & traduxic me per aquam
usque ad talos.
4 Rursumque mensus est mille , & traduxit
me per aquam usque ad genua :
f Et menfus est mille , & traduxit me per
aquam usque ad renes. Et mensus est mille ,
torrentem , quern non potui pertransire : quo-
niam intumuerant aquae profundi torrentis ,
qui non potest transvadari.
6 Et dixit ad me : Certe vidisti , fili homi-
nis. Et eduxit me , & convertit ad ripam tor
rentis.
7 Cumque me convertissem , ecce in ripa
torrentis ligna multa nimis ex utraque parte.
8 Et ait ad me : Aqu istae , qiur egrediuntur
ad tumulos sabuli Orientalis , 6c descendunt
ad plana deserti , intrabunt mare , & exibunt,
& sanabuntur aquae.
9 Et omnis anima vivens , quae serpit , qu6-
cumque venerit torrens,vivet : & erunt pisces
muln satis postquam venerint illuc aquae istae ,
& sanabuntur & vivent omnia ad quae vene
rit torrens.
io Et stabunt super illas piscatores , ab En-
gaddi usque ad Engallim siccatio sagenarum
erit : plurimae species erunt piscium ejus, sicut
pisces maris magni , multitudinis nimiae :
1 1 In littoribus autem ejus , & in palustribus
non sanabuntur , quia in salinas dabuntur.
n Et super torrentem orietur in ripis ejus
ex utraque parte omne lignum pomiferum :
non defluet folium ex eo , &c non deficiet fruc-
tus ejus : per singulos menses afferet primiti-
va , quia aquae ejus de sanctuario egredientur:
& erunt sructus ejus in cibum , & folia ejus
ad medicinam.
ijHaecdicit Dominus Deus : Hie est ter
minus , in quo poffidebitis terram in duode-
cim tribubus Israel : quia Joseph duplicem
funiculum habet.
14 Poffidebitis autem earn singuli aeque ut
frater suus : super quam levavi manum meam
ut darem patribus vestris ; & cadet terra haec
vobis in posseffionem.
1 5 Hie est autem terminus terrae : ad pla-
gam Septentrionalem a mari magno via He-
thalon , venientibus Sedada ,
\6 Emath, Berotha , Sabarim , quae est inter
terminum Damasci & consinium Emath , do-
mus Tichon , qux est juxta terminum Auran.
17 j- t erit terminus a Mari usque ad atrium
Enon terminus Damasci , & ab Aquilone ad
Aquilonem : terminus Emath plaga Septen-
trionalis.
1 8 Porrd plaga Orientalis de medio Auran ,
& de medio Damasci , & de medio Galaad ,
& de medio terrae Israel , Jordanis distermi-
nans ad mare Orientale, metiemini etiam pla-
gam Orientalem.
19 Plaga autem australis meridiana a Tha-
mar usque ad aquas contradictionis Cades : &
torrens usque ad mare magnum : & haec est
plaga ad Meridiem australis.
zo Et plaga Maris , mare magnum a conri-
nio per directum , donee venias Emath : haec
est plaga Maris.
1 1 Et dividetis terram istam vobis per tri-
bus Israel :
iz Et mittetis earn in haereditatem vobis ,
& advenis , qui accesserint ad vos, qui genue-
rint filios in medio vesirum : & erunt vobis
sicut indigenae inter filios Israel : vobifeum di-
vident polseffionem in medio rribuum Israel.
13 In tribu autem quacumque fuerit adve-
na , ibi dabitis posseffionem iili , ait Dominus
Deus.
CAPUT XLVII I.
Divijlt Tcrr* f*n3* in dued cim tribuj ; ub't fitt fr'miti*
t^ ftncluMur : locus SacrtLtum ac Leviiorum : w/u iu
vitotii in qiudo cum fubuibanii : fO'Js" {rimipit ; & dut,
dteim fort* civiftii ]uxta dtudtcim tribut.
i F? T haec nomina tribuum a finibus Aqui-
12s lonis juxta viam Hethalon pergentibus
Emath , atrium Enan terminus Damasci ad
Aquilonem juxta viam Emath. Et erit ei plaga
Orientalis Mare , Dan una.
x Et super terminum Dan , a plaga Orien
tal i usque ad plagam Maris , Afer una :
3 bt super terminum Afer , a plaga Orien-
tali usque ad plagam Maris , Nephtali una.
4 Et super terminum Nepthtali , a plaga
Orientali usque ad plagam Maris,Manasseuna.
5 Et super terminum Manasse , a plaga
Orientali usque ad plagam Maris , Ephraim
una.
6 Et super terminum Ephraim , a plaga
Orientali usque ad plagam Maris , Ruben
una.
7 Et super terminum Ruben, a plaga Orien
tali usque ad plagam Maris , Juda una.
8 Et super terminum Juda , a plaga Orien
tali usque ad plagam Maris , erunt primitiae ,
quas scparabitis , vigintiquinque millibus la-
titudinis & longitudiftis , sicuti singular partes
a plaga Orientali usque ad plagam Maris : &
erit lanctuarium in medio ejus.
9 Primitiae, quas scparabitis Domino : lon-
gitudo vigintiquinque millibus , & latitudo
decem millibus.
10 Hae autem erunt primitiae sanctuarii sa-
cerdotum : ad Aquilonem longitudinis vigin
tiquinque millia , & ad mare latitudinis de
cem millia , fed & ad Orientem latitudinis
decem millia , & ad Meridiem longitudinis
vigintiquinoue millia : & erit sanctuarium
& Q.Q.qqij
 CiG PROPH.EZECH.Cap.XLVM. & PROPH.DAN. Cap.I.
Domini in medio ejus.
1 1 Sacerdotibus fanctuarium erit de Hliis Sa-
doc , qui cultodierunt czremonias liieas , &
non erraverunt ciim errarent filii Israel , sicut
crraverunt & Levitz.
li Et erunt eis primitiz de primitiis terrz
sanctum sanctorum , juxta terminum Levita-
rum.
13 Sed & Lcvitis similiter juxta fines sacer-
dotum vigintiquinque millia longitudinis , &
latitudinis decem millia. Omnis longitudo
viginti & quinque millium, & latitudo decem
miJlium.
14 Et non venundabunt ex eo , neque muta-
bunt , neque transferentur primitiz terras >
quia sanctiricatx sunt Domino.
1% Quinque millia autem quz supersunt in
latitudme per vigintiquinque millia , propha-
na erunt urbis in habitaculum , & in iuburba-
na : & erit civicas in medio ejus.
\6 ft hz menfurz ejus : ad plagam Septen-
trionalem quingenta & quatuor millia : & ad
plagam Meridianam , quingenta & quatuor
millia : 6c ad plagam Orientalem , quingenta
& quatuor' millia : & ad plagam Occidenta-
lem , quingenta & quatuor millia.
17 Erunt autem suburbana civitatis ad
Aquilonem ducenta quinquaginta , a ad Me
ridiem ducenta quinquaginta , & ad Orien-
tem ducenta quinquaginta, &ad Mare ducen
ta quinquaginta. t
18 Quod autem reliquum suerit in longitu-
dine secundum primitias sanctuarii , decem
millia in Orientem , & decem millia in Occi-
dentem , erunt ficut primitiz sanctuarii : &
erunt fruges ejus in panes his , qui scrviunt ci-
vitati.
19 Servientes autem civitati , operabuntur
ex omnibus tribubus Israel.
io Omnes primitiz,vigintiquinque millium,
per vigintiquinque millia in quadrum , sepa-
rabuntur in primitias sanctuarii , & in posles-
sionem civitatis.
xi Quod autem reliquum suerit , principis
erit ex omni parte primitiarum sanctuarii , &
possessionis civitatis e regione vigintiquinque
millium primitiarum usque ad terminum
Orientalem : sed & ad Mare e regione viginti
quinque millium usque ad terminum maris.,
hmiliter in partibus principis erit : & erunt
primitiz sanctuarii, & sanctuarium templi in
medio ejus.
xx De possessione autem Levitarum , 8c de
posseifione civitatis in medio parcium princi
pis : erit inter terminum Juda , & inter termi
num Benjamin , & ad principem pertinebit.
%l Et reliquis tribubus : a plaga Oriental!
usque ad plagam Occidentalem, Benjamin una.
14 Et contra terminum Benjamin , a plaga
Orientali usque ad plagam Occidentalem,
Simeon wna.
if Et super terminum Simeonis , a plaga
Orientali ulque ad plagam Occidental alem ,
Usachar una.
x6 Et super terminum IlTachar , a plaga
Orientali ulque ad plagam Occidentalem,
Zabulon una.
xj Et super terminum Zabulon , a plaga
Orientali ulque ad plagam Maris , Gad una.
x 8 ht super terminum Gad,ad plagam Aus-
tri in metidie : 6c erit finis de Thamar ulque
ad aquas contradictionis Cades , hzreditas
contra mare magnum.
X9 Hzc eit terra , quam mittetis in sortem
tribubus Israel : cW hz partitiones earum , ait
Dominus Deus.
30 Et hi egressus civitays : A plaga Septen-
trionali quingentos & quatuor millia mensu-
rabis.
3 1 Et portz civitatis ex nominibus tribuum
Israel , portz tres a Septentrione , porta Ru
ben una , porta Juda una , porta Levi una.
31 Er ad plagam Orientalem, quingentos
& quatuor millia : & portz tres , porta Jo
seph una, porta Benjamin una, porta Dan una.
33 Et ad plagam Meridianam , quingentos
& quatuor millia metieris , & portz tres ,'
porta Simeonis una , porta Isiachar una, por
ta Zabulon una.
34 Et ad plagam Occidentalem , quingen
tos & quatuor millia , &r portz eorum tres ,
porta Gad una , porta Afer una, porta Neph-
tali una.
3 5 Per circuitum , decem & octq millia : &
nomen civitatis ex ilia die , Dominus ibidem.
PROPHETIA
D A N I E L I S.
CAPUT PRIMUM.
Dniel, .4n.iin:, Mi(*it & ytrim in aptiviiMr tli.
1 ",:-. 1 , '11 d.cii Iv.guim Chaldtoium tjidrtm rtfl mntnis.
q.n ifjortun umiaih> , okuuem .1 j-rtpajiu tunucborum m
jotit vc itntur Itgunmibm , aqitam libcnei . aue jtcit , ji-
cics ip^orum corpultniiorcs trtuti qudui tUjtuui qui cioe rt*
vt/ctijntnr : quibui Dem stpitmiam dtdn.Q- D.i;r(.
>t* inttUiitiriam {tmmarum.
i K Nno tertio regni Joaicim regis Juda ,
h\ venit Nabuchodonofor rex Babylonis
-*- A. in Jerusalem , & obsedit earn \
1 Et tradidit 1 ;ominus in manu ejus Joa-
Kim regem Juda , &c partem vasorum domus
Dei : & asportavitea in terram Sennaar in do-
mum dei sui , & vasa intulit in domum The
sauri dei sui.
3 Et ait rex Asphenez przposito Eunucho-
rum ut introduceret de filiis Israel ; & de se-
mine regio &c tyrannorum
4 Pueros , in quibus nulla esset macula, de-
coros forma , & eruditos omni sapientia, cau-
tos scicntia,& doctos disciplina,8c qui pofleqt
 PROPHETIA DANIELIS, Cap. I. & II.
ftare in palatio regis , ut doceret eos litteras ,
& linguam Chaidacorum.
y bt conltituit eis rex annonam per singu-
los dies de cibis liiis , & de vino unde bibebat
ipfe , uc enutriti tribus annis, poltea Itarenc in
conspectu regis.
6 Fuerunc ergo inter eos de filiis Juda , Da
niel , Ananias , Misael , & Azarias.
7 Et imposuit eis prpolitus eunuchorum ,
nomina : Danieli , Baltalsar : Ananiae,Sidrach:
Miiaeli , Milach : & Azari , Abdenago.
8 Propoiuit autem Daniel in corde suo ne
pollueretur de mensa regis , neque de vino
potus ejus : & rogavit eunuchorum prpofi-
tum ne contaminaretur.
9 Dedit autem Deus Danieli gratiam ik
misericordiam in conspectu principis eunu
chorum.
io Et ait princeps eunuchorum ad Danie-
lem : Timeo ego dominum meum regem ,
qui conltituit vobis cibum & potum : qui si
viderit vulcus veliros macilentiores pra carceris
adolescentibus coaevis veltris , condemnabitis
caput meum fegi.
1 1 Et dixit Daniel ad Malafar , quern conf-
tituerat princeps eunuchorum super Danielem,
Ananiam , Milaelem , & Azariam :
i x Tenta nos oblecro servos tuos diebus
decem , & dentur nobis legumina ad vescen-
dum , & aqua ad bibendum :
13 Et contemplare vultus noltros , & vultus
puerorum , qui vefcuntur cibo regio:&ficut
videris , facies cum servis tuis.
14 Qui , audito sermone hujuscemodi, ten-
tavit eos diebus decem.
1 j Polt dies autem decem , apparuerunt
vultus eorum meliores , & corpulentiores prae
omnibus pueris , qui veicebantur cibo regio.
1 6 Porro Malafar tollebat cibaria , & ,vi-
num potus eorum : dabatque eis legumina.
1 7 Pueris autem his dedit Deus icientiam ,
& difciplinam in omni libro , & sapientia :
Danieli autem intelligentiam omnium visio-
num &c somniormn.
18 Completis itaque diebus , port quos
dixerat rex ut introducerentur : introduxit eos
prposicus eunuchorum in "conspectu Nabu-
chodonosor.
19 Cumque eis locutus fuisset rex, non sunt
inventi tales deuniverfis , ut Daniel , Ananias,
Misael , & Azarias : & rteterunt in conspectu
Regis.
xo Et omne verbum sapientix & intellects,
2uod sciscitatus eft ab eis Rex , invenit in eis
ecuplum super cunctos ariolos , & magos ,
qui erant in universo regno ejus.
Zmfr* xi * Fuit autem Daniel usque ad annum
a. primum Cyri regis.
CAPUT II.
Cum sap'witei Cb'liti [omnium Nahtchodonosor co\elfart
Mi vikmcs , jttbtmtw wn interim , tr*mi Dm'hH n. sententia i facie regiseslet egressa. Cum ergo
677
Ww tst w)ftm*m , q*- regi afirit [omnium iffius dt
m.igm qiitdam jittua ,;, J"e iecUr*:ionem it <J nuor re-
gms : quo jutta N bu.ho <oQjir Danielem ttdoravit t & bo*
JtUs *c ib. 1 -:i'ii iUi frtitpit ojjim , comfitcni Dominant
Deum , cr extiunt Duttetem.
i|N anno sccundo regni Nabuchodonosor
X vidit Nabuchodonosor somnium , & con-
territus eft lpiritus ejus , 6c somnium ejus fu-
git ab eo.
x Prxcepit autem rex , ut convocarentur
arioli , & magi , 6c malefici , & Chaldi :
ut indicarent regi somnia sua : qui cum vc-
nissent , rteterunt coram rege.
3 Et dixit ad eos rex : Vidi somnium : &
mente confusus ignoro quid viderim.
4 Responderuntque Ctialdari regi Syriace :
Rex in sempiternum vive : die somnium ser
vis tuis, & interpretationem ejus indicabimus.
5 Et respondens rex ait Ghaldatis . Sermo
receslit a me : nisi indicaveritis mini som
nium , & conjecturam ejus , peribitis vos , &c
domus vestrae publicabuntur.
6 Si autem (omnium , &c conjecturam ejus
narraveritis , prmia , & dona , & honorem
multum accip-.etis a me : somnium igitur , &
interpretationem ejus indicate mihi.
7 Responderunt secundd , atque dixerunt :
Rex somnium dicat servis suis , 6c interpreta
tionem illius indicabimus.
8 Respondit rex , & ait : Certe novi qudd
tempus redimitis , scientes qudd recesserit a
me sermo.
9 Si ergo somnium non indicaveritis mihi ,
una eit de vobis sententia, quod interpretatio
nem quoque fallacem , & deceptione plenam
composueritis , ut loquamini mihi donee tem
pus pertranscat. Somnium itaque dicite mihi,
ut sciam quod interpretationem quoque ejus
veram loquamini.
10 Respondentes ergo Chaldaei coram rege ,
dixerunt : Non elt homo super terram , qui
sermonem tuum , rex , poiiit implere : fed
neque regum quisquam magnus& potens ver
bum hujuscemodi sciscitatur ab omni ariolo ,
& mago , & Chaldxo.
1 1 Sermo enim quern tu quarris , rex , gra-
vis est : nee reperietur quisquam , qui indicet.
ilium in conspectu regis : exceptis diis , quo
rum non ell cum hominibus converiatio.
ix Quo audito, rex, in furore & in ira
magna ; prcepit ut perirent omnes sapientes
Babylonis.
13 Et egresla sententia , sapientes interficie-
bantur : qurebanturque Daniel, & soeii ejus >
ut perirent.
14 Tune Daniel requisivit de lege , a>jue
sententia ab Arioch principe militix regis ,
qui egressus fuerat ad interficiendos sapientes
Babylonis.
1 < Et interrogavit eum, qui a rege potesta-
tem acceperat, quam ob causam tarn crudelis
Q.Q.qq "j
678 PROPHETIA D ANIELIS, Cap. 1 1.
tem indicasset Arioch Danieli ,
is Daniel ingressus rogavit regem ut rem-
pus daret sibi ad solutionem indicandam regi.
17 Et ingressus est domum suam , Anani-
que & Mifaeli , & Azariz sociis suis indicavit
negotium :
1 8 Ut qurerent miscricordiam a facie Dei
coeli super sacramento isto ,' & non perirenc
Dankl & socii ejus , cum cteris sapientibus
Babylonis.
19 Tune Danieli mysterium per visionem
nocte revelatum est : &c benedixit Daniel
Deum coelt ,
to Et locutus ait : Sit nomen Domini bene-
dictum a fxculo & usque in fculum : quia
sapientia &r fortitudo ejus sunr.
ii Et ipse mutat tempora, & tates : trans
fer: regna , atque constituit : dat sapientiam
sapientibus , & scientiam intelligentibus dif-
plinam :
2 Ipsc revelat profunda , & abscondita , &
novit m tenebris constituta : & lux cum eo est.
23 Tibi Deus patrum nostrorum confiteor ,
teque laudo : quia sapientiam , & fortitudi-
nem dedilH mihi : & nunc ostendisti mihi
qu rogavimus te , quia scrmonem regis ape-
ruisti nobis.
24 Post hc Daniel ingressus ad Arioch ,
quern constituent rex ut perderet sapientes
Babylonis , sic ei locutus est : Sapientes Baby
lonis ne perdas : introduc me in conspectu
regis , & solutionem regi narrabo.
25 Tune Arioch fertinus introduxit Danie-
lem ad regem , & dixit ei : Inveni hominem
de filiis tranfmigrationis Juda , qui solutio
nem regi annuntiet.
16 Respondit rex , & dixit Danieli , cujus
nomen erat Raltassar : Putasne vere potes mi
hi indicare somnium quod vidi , & interpre-
tationem ejus ?
17 Et respondens Daniel coram rege , ait :
Mysterium , quod rex interrogat , sapientes ,
magi , arioli , Hi. aruspices nequeunt indicare
regi.
18 Sed est Deus in clo revelans mysteria ,
qui indicavit tibi rex Nabuchodonosor qu
ventura sunt in novissimis temporibus. Som
nium tuum, & visiones capitis tui in cubili
tuo hujufmodi sunt :
19 Tu rex cogitare cpisti in strato tuo ,
quid elset futurum post hc : & qui revelat
mysteria , ostendit tibi qu ventura sunt.
jo Mihi quoque non in sapientia , qu est
in me plus quam in cunctis viventibus , sacra-
mentum hoc revelatum est : sed ut inrerpreta-
tio regi manifesta fieret , & cogitationes men
tis tu scires.
31 Tu rex videbas , & ecce quasi statua
una grandis : statua ilia magna , & statura su-
blimis stabat contra te , & infuitus ejus erat
rribilis.
3 1 Hujus statu caput ex auro Optimo erat ,
pectus autem & brachia de argento , porrd
venter , & femora ex rc.
33 Tibiae autem ferre : pedum quxdam
pars erat ferrea , qudam autem fictilis.
34 Videbas ita , donee abscissus est lapis de
monte sine manibus : & percussit statuam in
pedibus ejus ferreis , & fictilibus , & coin-
minuit eos.
3 j Tune contrita sunt pariter ferrum , testa,
s , argentum , & aurum , & redacta quasi in
favillam stiv are, qu rapta sunt vento ;
nullusqne locus inventus est eis : lapis autem ,
qui percusserat statuam , factus est mons ma-
gnus , & implevit univerfam terram.
3<r Hoc est somnium : Interpretationem quo
que ejus dicemus coram te , rex.
3 7 Tu rex regum es : &: Deus coeli , regnum,
& fortitndinem , & imperium , & gloriam
dedit tibi :
3 8 Et omnia in quibus habitant filii homi-
num , & besti agn : volucres quoque cli
dedit in manu tua , & sub ditione tua universa
constituit : tu es ergo caput aureum.
19 Et post te consurget regnum aliud minus
te argenteum : & regnum tertium aliud
reum , quod imperabit universe rerr.
40 Et regnum quartum erit velut ferrum.
Quomodd ferrum comminuit , & domat om
nia j sic comminuet , & conteret omnia hc.
41 Porrd quia vidisti pedum , & digitorum
partem testa- figuli , & partem ferream :
regnum divifum erit , quod tamen de planta-
rio ferri orietur , secundum quod vidisti fer
rum mistum test ex luto.
41 Et digitos pedum ex parte ferreos , &
ex parte fictiles : ex parte regnum erit foli-
dum , & ex parte contritum.
43 Quod autem vidisti ferrum mistum test
ex luto : commiscebunturquidem humano fe-
mine , fed non adhrebunt sibi , ficuti ferrum
misceri non potest test.
44 In diebus autem regnbrum illorum suf-'
citabit Deus cceli regnum , quod in ternum
non dissipabitur , & regnum ejus alteri popu-
lo non tradetur : comminuet autem , & con-
sumet universa regna hc : & ipsum stabit in
ternum.
4f Secundum quod vidisti , quod de monte
abscissus est lapis sine manibus , & comminuit
testam , & ferrum , & s , & argentum , &
aurum , Deus magnus ostendit regi qu ven
tura sunt postea. Et verum est somnium , 6c.
sidelis interpretatio ejus.
45 Tune rex Nabuchodonosor cecidit in fa-
ciem suam , & Danielem adoravit , & hostias,
& incensum prcepit ut sacrificarent ei.
47 l.oquens ergo rex , ait Danieli : Vere
Deus vester Deus deorum est , & Dominus re
gain , & revelans mysteria : quoniam tu po-
tuisti aperire hoc sacramentum.
 PROPHETIA DANIELIS
48 Tune rex Danielem in sublime extuht :
& munera multa , & magna dedit ei : & cons-
tituit eum principem super omnes provincias
Babylonis : & prarfectum magistatuum super
cunctos sapientes Babylonis.
4> Daniel autem postulavit a rege : &
constituit super opera provinciac Babylonis ,
Sidrach , Miiach , & Abdenago : Ipse autem
Daniel erat in foribus regis.
C A P U T III.
utnMiti , Mi/tci , < ^ixrixs noltitei tdortre stttutm
quam rex Nibuihodonofer erexertt , ligati mmuntur in for-
utcim ignis trdtmis ; in ji illtsi ,(Wl lenfittutur Do
mino , quo I propitr ptecata Jut itHiii puerentur afflictions ;
C" filtnies tyis mifmcorditm , txboruncur cmittm cnxmrtm
ti benedittndum Dominum ; quod Ntbmhodonejor animtdver-
ttns objtupuii , (j- iliis dt forntet tgrtffii benedich Dtu>n ipfo-
Tum , jubeni ut occidaiur quifouii ip[um bUfpbemtverit.
1 ^^T Abuchodonosor rex fecit statuam au-
J.\L ream , altitudine cubitorum sexagin-
ta , latitudine cubitorum sex , & statuit earn
in campo Dura provincia? Babylonis.
i Itaque Nabuchodonosor rex misit ad
congregandos satrapas , magistrate , & judi-
ces , duces , & tyrannos , & praefectos , om-
nesque principes regionum , ut convenirent
ad dedicationem siatua? , quam erexerat Na
buchodonosor rex.
3 Tune congregati sunt satrapae.magiscratus,
& judices , duces , & tyranni , & optimates
qui erant in potestatibus constituti , & univer-
h principes regionum, ut convenirent ad dedi
cationem statuae , quam erexerat Nabuchodo
nosor rex. Stabant autem in conspectu statuae,
quam posuerat Nabuchodonosor rex :
4 Et prco damabat valenter : Vobis dici-
tur populis , tribubus , & linguis :
j In hora , qua audieritis sonitum tubae , &
filtul , 6c citharae , sambucae , & psalterii ,
& symphoniae, & universi generis musico-
rum, cadentes adorate statuam auream, quam
constituit Nabuchodonosor rex.
6 Si quis autem non prostratus adorave-
rit , eadem hora mittetur in sornacem ignis
ardentis. J
7 Post haec igitur statim ut audierunt om-
nes populi soniturti tuba? , fistula? , t citharae ,
sambucae , &c psalterii , & symphoniae , & om-
nis generis musicorum : cadentes omnes popu
li , tribus, & linguae, adoraverunt statuam au-
ream,quam constituerat Nabuchodonosor rex.
8 Statimque in ipso tempore accedentes
viri Chaldaei accusaverunt Judaeos :
9 Dixeruntque Nabuchodonosor regi : Rex
in aeternum vive : - que os suum in medio ignis , ait :
10 Tu rex posuisti decretum , ut omnis ho
mo , qui audierit sonitum tubae , fistula? , &
cithara? , sambucae , & psalterii , & sympho
nic , Si.- universi generis musicorum , proster-
nat se , &: adoret statuam auream :
1 r Si quis autem non procidens adoraycrit >
mktatur in foruacem ignis ardentis.
Cap. II. & III.
1 1 Sunt ergo viri Judaei , quos constituisti
super opera regionis Babylonis , Sidrach ,
Misach , &c Abdenago : viri isti contempse-
runt , rex , decretum tuum : deos tuos non co-
lunt , & statuam auream , quam erexisti , non
adorant.
13 Tune Nabuchodonosor in furore , & in
ira praecepit ut adducerentur Sidrach , Misach,
& Abdenago : qui confestim adducti sunt in
conspectu regis.
14 Pronuntiansque Nabuchodonosor rex ,
ait eis : Verene Sidrach , Misach , & Abdena
go , deos meos non colitis , & statuam au
ream , quam constitui , non adoratis ?
if Nunc ergo si estis parati , quacumque
hori audieritis sonitum tubae , fistula? , & ci
thara? , sambucae , & psalterii , & symphoniae,
omnisque generis musicorum , prosternite vos,
& adorate statuam quam feci : quod si non
adoraveritis , eadem hora1 mittemini in sorna
cem ignis ardentis : & quis est Deus , qui eri-
piet vos de manu mea ?
1 6 Respondentes Sidrach , Misach , & Abde
nago , dixerunt regi Nabuchodonosor : Non
oportet nos de hac re respondere tibi.
17 Ecce enim Deus noster , quern colimus ,
potest eripere nos de camino ignis ardentis ,
& de manibus tuis , 6 rex , liberare.
1 8 Quod si noluerit , notum sit.tibi , rex ,
quia deos tuos non colimus , & statuam au
ream , quam erexisti , non adoramus.
ij? Tune Nabuchodonosor repletus est fu
rore : & aspedtus faciei illius immutatus est
super Sidrach , Misach , & Abdenago , & prae
cepit ut succenderetur fornax septuplum quam
succendi consueverat.
io Et viris fortiffimis de exercitu suo juslit ,
ut ligatis pedibus Sidrach, Misach, & Abdena
go , mitterent eos in sornacem ignis ardentis.
ii Et confestim viri illi vincti cum braccis
fuis , & tiaris , & calceamentis , & vestibus
misli sunt in medium fornacis ignis ardentis ,
i Nam juffio regis urgebat ; fornax autem
succensa erat nimis. Porr6 viros illos , qui
miscrant Sidrach , Misach , & Abdenago , in-
terfecit flamma ignis.
i? Viri autem hi tres , id est, Sidrach,
Misach , & Abdenago , ceciderunt in medio
camino ignis ardentis , colligati.
4W \tquuHtnr in titbrtui vtiumimiui ntn reptri.
14 Et ambulabant in medio flammae lau-
dantes Deum , & benedicentes Domino.
r% Stans autem Azarias oravit lie , aperienf-
15 Benedictus es Domine Deus patrum nof-
trorum : & laudabile & gloriolum nomen
tuum in saecula :
i7 Quia Justus es in omnibus qux fecisti
nobis , & univerfa opera tua vera , &c via? tuae
recta? , & omnia judicia tua vera.
z8 Judicia enim vera fecisti , juxta omnia *
68o PROPHETI A D ANIELIS, Cap. II I.
quae induxifti bper nos , & fuper civitatem
anftam patrum noftrorum Jerufalem : quia
in veritate , & in judicio induxifti omnia hxc
propter peccata noltra.
i9 Peccavimus enim , & inique egimus re-
cedentes te : & deliquimus in omnibus :
30 Et prxcepta tua non audivimus , nee ob-
fervavimus , nee fecimus fcut prxceperas no
bis ut bene nobis effet.
3 1 Omnia ergo , qui induxifti fuper nos ,
& uni verfa , qux fecilti nobis , in vero judi
cio fecifti :
r- h tradidifti nos in manibus inimicorum
noftrorum iniquorum , & peffimorum , prx-
varicatorumque & regi injufto , & peilimo
ultra omnem terram.
33 Et nunc non poffumus aperire os : con-
fufio & opprobrium facti fumus fervis tuis ,
& his , qui colunt te.
34 Ne , quxfumus , tradas nos in perpe-
tuum propter nomen tuum , & ne diffipes
tettamentum tuum.
H eque auferas mifericordiam tuam
nobis propter Abraham diledtum tuum , &
Ifaac fervum tuum , & lfral fanctum tuum :
$6 Quibus iocutus es pollicens qud multi
plicares fernen eorum ficut Hellas caeli , &
ficut arenam , qux eft in littore maris :
37 Quia Domine imminuti fumus plus
quam omnes gentes , fumufque humiles in
univerfa terra nodi propter peccata noftra.
j 8 Et non eft in tempore hoc princeps , &
dux , & propheta , eque holocauftum, neque
facrificium , neque oblatio , neque incenfum ,
neque locus primitiarum coram te ,
19 Ut poffimus invenire mifericordiam
tuam : fed in animo contrito , & fpiritu hu-
militatis fufcipiamur.
40 Sicut in holocaufto arietum , & tauro-
rum , & ficut in millibus agnorum pin^uium :
fie fiat facrificium noftrum in confpedu tuo
hodi , ut placeat tibi : quoniam non eft con-
fufio confidentibus in te.
41 Et nunc fequimur te in roto corde , &
timemus te , & quxrimus faciem tuam.
41 Ne confundas nos : fed fac nobifcum
juxt manfuetudinem tuam , & fecundm
multitudinem mifericordix tux.
43 Et erue nos in mirabilibus cuis , & da
gloriam nomini tuo Domine :
44 Et confundantur omnes , qui ottendunt
fervis tuis mala , confundantur in omni po-
tentia tua , & robur eorum conteratur :
45 Et fciant quia tu es Dominus Deus folus
& gloriofus fuper orbem terrarum.
4; Et non ceffabant qui miferant eos mi-
niftri regis fuccendere fornacem , napht ,
ftuppd , & pice , & malleolis ,
47 Et effundebatur flamma fuper fornacem
cubitis quadraginta novem :
. 48 Et erupit , & incendit quos repent
juxt fornacem de Chaldxis.
49 ngelus autem Domini defcendit cum
Azaria , & fociis ejus in fornacem : &c excuiJit
damnum ignis de fornace ,
50 Et fecit medium fornacis quafi ventum
roris flantem, & non tctigit eos omnin ignis,
neque contriitavit , nee quidquam moieltiz '
intulit.
; 1 Tunc hi tres quafi ex uno ore laudabant,
& glorificabant , & benedicebant Deum in
fornace , dicentes :
5x Benedictus es Domine Deus patrum
noftrorum : & laudabilis , & gloriofus , &
fuperexaltatus in fxcula : & benedittum no-
men glorix tux fanctum. <: & laudabile &
fuperexaltatum in omnibus fxculis.
3 Benediuus es in templo fancto glorix tux :
& fuperlaudabilis, & fupergloriofus in fxcula.
54 Benedictus es in throno regni tui : & fu
perlaudabilis , & fuperexalcatus in fxcula.
5 % Benedidtus es , qui intueris abyflos , &
fedes fuper Cherubim : be laudabilis , & fu
perexalcatus in fxcula.
%6 Beneditus es in firmamento cli : &
laudabilis & gloriofus in fxcula.
57 Benedicite omnia opera Domini Domi
no : ladate & fuperexakate eum in fxcula.
58 Benedicite Angel Domini Domino:
ladate tie fuperexakate eum in fxcula.
fi> * Benedicite coch Domino : ladate & * ?
fuperexakate eum in fxcula. '** *
60 Benedicite aqux omnes , qux fuper ca
los funt , Domino : ladate & fuperexakate
eum in fxcula.
61 Benedicite omnes virtutes Demini Do
mino : ladate & fuperexakate eum in fxcula.
61 Benedicite fol , & luna Domino : la
date & fuperexakate eum in fxcula.
6% Benedicite ftellx cceli Domino : laudato
& fuperexakate eum in fxcula.
#4 Benedicite omnis imber , & ros Domino :
ladate & fuperexakate eum in fxcula.
64 Benedicite omnes fpiritus Dei Domino :
ladate & fuperexakate eum in fxcula.
66 Benedicite ignis , & xttus Domino : la
date & fuperexakate eum in fxcula.
67 Benedicite frigus, & xttus Domino : la
date & fuperexakate eum in fxcula.
68 Benedicite rores , & pruina Domino :
ladate & fuperexakate eum in fxcula.
69 Benedicite gelu , & frigus Domino :
ladate & fuperexakate eum in fxcula.
70 Benedicite glacies , & nives Domino :
ladate & fuperexaltate eum in fxcula.
7 1 Benedicite noftes , & dies Domino :
ladate & fuperexaltate eum in fxcula.
71 Benedicite lux , & tenebrx Domino :
ladate & fuperexakate eum in fxcula.
73 Benedicite fulgura , & nubes Domino :
ladate tk fuperexakate eum in fxcula.
74 Benedicat terra Dominum : laudet , &
fuperexaltec
 PROPHETIA DANIELIS, Cap.III.&IV.
fuperexaltet eum in sxcula,
7 f Benedicite montes , &c colles Domino:
laudate & fuperexaltate eum in sxcula.
76 Benedicite universa germinantia in terra
Domino : laudate & fuperexaltate cum in
sxcula.
77 Benedicite fontes Domino : laudate &
fuperexaltate eum in sxcula.
78 Benedicite maria , & flumina Domino :
laudate 6c fuperexaltate eum in sxcula.
79 Benedicite cete, & omnia , quae moven-
tur in aquis , Domino : laudate &c fuperexal
tate eum in sxcula.
80 Benedick:: omnes volucres cli Domino:
laudate l\r fuperexaltate eum in sxcula.
8 1 Benedicite omnes bestix , & pecora Do
mino : Ludate 6c fuperexaltate eum in sxcula.
8: Benedicite rilii hominum Domino: lau
date & fuperexaltate eum in sxcula.
83 Benedicat Israel Dominum : laudet &
superexalcet eum in sxcula.
84 Benedicite facerdotes Domini Domino :
laudate &c fuperexaltate eum in sxcula.
8 j Benedicite fervi Domini Domino : lau
date & fuperexaltate eum in sxcula.
U6 Benedicite fpiritus , & animx justorum
Domino : laudate & fuperexaltate eum in
sxcula.
87 Benedicite fancti , & humiles corde Do
mino : laudate & fuperexaltate eum in sxcula.
88 Benedicite Anania , Azaria , Mifaiil Do
mino : laudate & fuperexaltate eum yi sxcula.
Quia emit nos de inferno, & salvos fecit dc
manu mortis , & liberavit nos de medio ar-
dentis flammx , & de medio ignis emit nos.
89 Confitemini Domino , quoniam bonus :
quoniam in fxculum mifericordia ejus.
90 Benedicite omnes religiosi Domino Deo
deorum : laudate & confitemini ei , quia in
omnia sxcula mifericordia ejus.
Hucusaue in Htir/to non habetur : eV f* fosuimus ,
dt fhcod'iiioms edition* transit*pint.
91 Tune Nabuchodonofor rex obstupuit ,
& furrexit propere , & ait optimatibus fuis :
Nonne tres viros misimus in medium ignis
compeditos ? Qui respondentes regi, dixerunt:
Vere rex.
91 Rcfpondit , &ait : Ecce ego video qua-
tuor viros folutos , & ambulantes in medio
ignis j & nihil corruptions in eis est , & spe
cies quarti similis filio Dei.
91 Tune acceffit Nabuchodonofor ad ostium
fornacis ignis ardentis , & ait : Sidrach , Mi-
sach , & Abdenago fervi Dei excelsi , egredi-
mini,& venite. Statimque egreffi sunt Sidrach,
Mifach , & Abdenago de medio ignis.
9\ Et congregati fatrapx , & magistratus ,
& judices, & potentes regis contemplabantur
viros illos , quoniam nihifpotestatis habuisset
ignis in corporibus eorum > & capillus capitis
Mt
eorum non esset adustus , & farabala eorum
non fuissent immutata,& odor ignis non tran-
sisset per eos.
9% Et erumpens Nabuchodonofor , ait : Be
nedicts Deus eorum , Sidrach videlicet , Mi-
sach , & Abdenago , qui misitangelum fuum,
& emit fervos suos , qui crediderunt in eum :
& verbum regis immutaverunt, & tradiderunt
corpora fua ne fervirent, & ne adorarent om-
nem deum , excepto Deo fuo.
96 A me ergo pofitum est hoc decretum ,
ut omnis populus, tribus , & lingua, quxeum-
que locuta fuerit blafphemiam contra Deum
Sidrach , Mifach , & Abdenago , difpereat, 8c
domus ejus vastetur : neque enim est alms
Deus , qui poslit ita falvare.
91 Tune rex promovit Sidrach , Mifach , &
Abdenago in provincia Babylonis.
j>8 NABUCHODONOSOR rex , omnibus
populis , gentibus , tk linguis , qui habitant
in universa terra , pax vobis multiplicetur.
99 Signa , & mirabilia fecit apud me Deus
excelfus. Placuit ergo mihi prxdicare
100 signa ejus , quia magna sunt : & mira
bilia ejus, quia fortia : & regnum ejus regnum
fempiternum , & * potestas ejus in generatio- * Infra
nem & generationem. 4. j'.tS
C A P U T IV. 7. "4.
Somn'wm regis Nibuchodnaojor de excels* arbtrt precis* fa.
tut Daniel intersretatur , sued ipje retina fuljui ad stptem
annot cum lejiiii t^tret : birtxtur igitur ut eiee-x'jjmt fua
rtditnat peccata : (ed cornsletur nihilominks (omnium prtpttr
illiuj superbiam , donee Deum cxli iccc>mv:tj!s tun. imjuunt
regnum reflituitur
i FGo Nabuchodonofor quietus eram in
J_i domo mea , &c florens in palatio meo :
% Somnium vidi , quod perterruit me : &
cogitationes mex in strato meo , & visiones
capitis mei conturbaverunt me.
3 Et per me propositum est decretum ut
introducerentur in confpectu meo cuncti fa-
pientes Babylonis , & ut folutionem fomnix
indicarent mihi.
4 Tune ingrediebantur arioli , magi , Chal-
dxi , & arufpices,& somnium narravi in conf
pectu eorum : & folutionem ejus non indica-
verunt mihi :
5 Donee collega ingressus est in confpectu
meo Daniel , cui nomen Baltafsar secundum
nomen Dei mei , qui habet fpiritum deorum
sanctorum in femetipfo : & , somnium coram
ipfo locutus sum.
6 Baltaffar princeps ariolorum , quoniam
ego fcio quod fpiritum sanctorum deorum
habeas in te , & omne facramentum non est
imposlibile tibi : visiones fomniorum meorum
quas vidi , & folutionem earum narra
7 Visio capitis mei in cubili meo : Videbam,
& ecce arbor in medio terrx , & altitudo ejus
nimia.
8 Magna arbor , & fortis : & proceritas
ejus cohtingens clum : afpectus dlius enc
RRrr
6*i , PROPHETIA DANIELIS, Cap. IV.
usque ad terminos universx terr. ferisque erit habitatio tua , & * snum ut * bftt
9 Folia ejus pulcherrima , & fructus ejus bos comedes,& rore cli infund&ris : scptem 5' "
nimius, & esca universorum in ea : subter eam quoque tempora mutabuntur super te , donee
habitabant animalia , &c belli , & in ramis scias quod dominetur Excelsus super reg-
ejus converfabantur volucres cceli : & ex ea num hominum , & cuicumque voluerit , det
vescebatur omnis caro. illud.
io Videbam in visione capitis mei super 13 Qudd autem prcepit ut relinqueretur
stratum meum , & ecce vigil , & sanctus de germen radicum ejus , id est arboris : regnum
clo descendit. tuum tibi manebit poilquam cognoveris po-
1 1 Clamavit forciter , 8c sic aic : Succiditc testatem esse clestem.
arborem , & prcidite ramos ejus : excutite 14 Quam ob rem rex consilium meum pla-
folia ejus , & dispergire fructus ejus : fugiant ceat tibi , * 8c peccata tua eleemosynis redi- *&&
belli , qu subter eam sunt , & volucres de me , & iniquitates tuas miscricordiis paupe- j. is.
ramis ejus. rum : forsitan ignofeet delictis tuis.
ii Verumtamen germen radicum ejus in 15 Omnia hc venerunt super Nabuchodo
terra sinite,& alligetur vinculo ferreo & reo, nofor regem.
in herbis qu foris sunt, & rore cli tingatur, z6 Polt finem mensium duodecim , in aula
& cum feris pars ejus in herba terror. Babylonis deambulabat,
13 Cor ejus ab humano commutetur , & 17 Responditque rex , & ait : Nonne hc
cor fer detur ei : & scptem tempora muten- est Babylon magna, quam ego dificavi in do-
tur super eum. mum regni , in robore fortitudinis me , &
14 In sententia vigilum decretum est , & in gloria decoris mei ?
sermo sanctorum , & petitio : donee cognos- 18 Cumque sermo adhuc esset in ore regis ,
cant viventes , quoniam dominatur Excelsus vox de clo ruit : Tibi dicitnr Nabuchodono
in regno hominum , & cuicumque voluerit , for rex : Regnum tuum transibit a te ,
dabit illud , & humillimum hominem cons- 19 Et ab hominibus ejicicnt te , & cum
tituet super eum. bestiis & feris erit habitatio tua : fnum qua
1 5 Hoc somnium vidi ego Nabuchodonofor si bos comedes , & scptem tempora mutabun
rex : tu ergo Baltassar interpretationem narra tur super te, donee scias qudd dominetur Ex
festinus : quia omnes sapientes regni mei non celsus in regno hominum , & cuicumque vo
queunt sosutionem edicere mihi : tuautem po- luerit , det illud.
tes , quia spiritus deorum sanctorum in te est. 30 Eadem hora sermo completus est super
1 6 Tune Daniel , cujus nomen Baltassar , Nabuchodonofor , & ex hominibus abjectus
cpit intra scmeripsum tacitus cogitare quasi est , 8c fnum ut bos comedit , & rore cli
una hora : & cogitationes ejus conturbabant corpus ejus infectum est : donee capilli ejus
eum. Respondens autem rex ait : Baltassar in similitudmem aquilarum crescerent , & un-
somnium 8c interpretatio ejus non conturbent gues ejus quasi avium.
te. Respondit Baltassar , & dixit : Domine mi, 3 1 Igitur post finem dierum ego Nabucho-
somnium his , qui te oderunt , & interpreta donolor oculos meos ad ccelum levavi , &
tio ejus hostibus tuis sit. scnsus meus redditus est mihi : & AlrilEmo
17 Arborem , quam vidisli sublimem , atque benedixi , & viventem in sempiternum lauda-
robustam , cujus altitudo pertingit ad ccelum, vi & glorificavi : * quia potestas ejus poteitas * s
& aspectus illius in omnem terram : scmpiterna , 8c regnum ejus in generationem ! ">a-
1 8 Et rami ejus pulcherrimi , & fructus & generationem. _ H*
ejus nimius , & esca omnium in ea , subter 31 Et omnes habitatores terr apud eum in '*
eam habitantes besti agri , & in ramis ejus nihilum reputati funt : juxta voluntatem enim
commorantes aves cli. suam facit tarn in virtutibus cli quam in ha-
19 Tu es rex , qui magnificatus es , & inva- bitatoribus terr : & non est qui resistat manui
luilli : & magnitudo tua crevit , & pervenit ejus , & dicat ei : Quare fecisti ?
usque ad ccelum , & potestas tua in terminos 23 In ipfo tempore scnsus meus reversus est
univers terr. ad me , & ad honorem regni mei , decorem-
10 Qudd autem vidit rex vigilem , & san que perveni : & figura mea reverse eit ad me :
ctum descendere de coelo,& dicere : Succidite be optimates met , & magitlratus mei requi-
arborem ,8c dissipate illam , attamen germen sierunt me , & in regno meo restitutus sum;&
radicum ejus in terra dimittite , & vinciatur magnificentia amplior addita est mihi.
ferro & re in herbis foris, &r rore cli cons- 34 Nunc igitur ego Nabuchodonofor laudo,
pergatur , & cum feris sit pabulum ejus , do & magnifico , & glorifico regem cli : qui*
nee scptem tempora mutentur super eum : omnia opera ejus vera , & vi ejus judicia3c
1 1 Hc est interpretatio sententi Altissimi, gradienres in superbia potest humiliare.
qu pervenit super dominum meum regem :
it Ejicient te ab hominibus > & cum beiliis
 PROPHETIA DA N1ELIS,
C A P U T V.
Psftijuam Bnltaffir in comivit bibit cum suit , tx -vasit
Itapli Domini , Uu<Undo idol* sut , vidit digitoi in pariett
sfrilcutes : tjutm jcriftUTAm solus Dniel legeie pciuii o- m
terprittri , nempi quid , quit ftcutut ipfum Nahucbtdonosor
tlt-uiver't cor fuuui car.tr1 Deum Uudmi idolt , fimiliier au-
firetur ti regnum : buttorato i(itur Dtnitle , ttngtei nolli
interempto , j'uccejjit Dunns lAedtts.
i TJ Altassar rex fecit grande convivium op-
D timacibus suis mille : & unusquisque
secundum suam bibebat tatem.
i Prcepit ergo jam temulentus ut afferren-
tur vasa aurea & argentea , qu asportaverat
Nabuchodonosor pater ejus de templo , quod
suit in Jerusalem , ut biberent in eis rex , &
optimates ejus , uxoresque ejus , & coii-
cubinz.
3 Tune all,ita sunt vasa aurea , 8s argentea,
qu asportaverat de templo , quod fuerat in
Jerusalem : & biberunt in eis rex , & opti
mates ejus , uxores & concubin illius.
4 Bibebant vinum , 8c laudabant deos suos
aureos , & argenteos, reos, ferreos , ligneos-
que & lapideos.
j In eadem hora apparuerunt digiti , qua
si manus hominis scribentis contra candela
brum in superficie parietis aulae regi : & rex
aspiciebat articulos manus scribentis.
6 Tune facies regis commutata est , & cogi-
tationes ejus conturbabant eum : & compages
renum ejus solvebantur , & genua ejus ad fe
invicem collidebantur.
7 Exclamavit itaque rex fortiter ut introdu-
cerent magos , Chaldos & aruspices. Et pro-
loquens rex ait sapientibus Babylonis : Qui-
cunque legerit scripturam hanc , 8c interpre-
tationem ejus manifestam mihi fecerit , pur-
pura vestietur , & torquem auream habebit in
collo , & tertius in regno meo erit.
8 Tune ingrelsi omnes sapientes regis non
potuerunt nee scripturam legere , nee inter-
pretationem indicare regi.
9 Unde rex Baltassar satis conturbatus est ,
& vultus illius immutatus est : fed &c optima
tes ejus turbabantur.
io Regina autem pro re , qui acciderat re
gi , &c optimatibus ejus , domum convivii in-
gressa est : & proloquens ait : Rex in ternum
vive : non te conturbentcogitationes tu , ne-
que facies tua immutetur.
1 1 Est vir in regno tuo , qui spiritum deo-
rum sanctorum habet in se : & in diebus pa-
tris tui scientia 8z sapientia invent sunt in eo:
nam & rex Nabuchodonosor pater tuus prin-
cipem magorum,incantatorum, Chaldorum,
& aruseicum constituit eum , pater , inquam ,
tuus ,6 rex :
n Quiaspiritus amplior, 8c prudentia , in-
telligentiaque & interpretatio somniorum , &
ostensio secretorum , ac solutio ligatorum in
vent sunt in eo , hoc est in Daniele : cui rex
posuit nomen Baltassar. Nunc itaque Daniel
Cap. V. <tt5
vocetur , & interpretationem narrabit.
13 Igitur introductus est Daniel coram rege.
Ad quern prfatus rex ait : Tu es Daniel de
tiliis captivitatis Judz , quern adduxit pater
meus rex de Juda ?
14 Audivi de te quoniam spiritum deorum
habeas : & scientia , intelligentiaque ac sa
pientia ampliores invent lunt in te.
I j Et nunc introgrefli sunt in conspectu meo
sapientes magi , ut scripturam hanc legerent ,
& imerprerat ionem ejus indicarent mihi : &
nequiverunt sensum hujus scrmonis edicere.
\6 Porrd ego audivi de te, quod poslis obf-
cura interpretari , & ligata dissolvere : si ergo
vales scripturam legere , & interpretationem
ejus indicare mihi , purpura vestieris , & tor
quem auream circa collum tuum habebis , &
tertius in regno meo princeps eris.
1 7 Ad qu refpondens Daniel , ait coram
rege : Munera tua sint tibi, i dona domsis mac
alteri da : scripturam autem legam tibi , rex ,
& interpretationem ejus ostendam tibi.
1 8 O rex , Deus altiffimus regnum , &
magnificentiam , gloriam , & honorem dedit
Nabuchodonosor patri tuo.
19 Et propter magnificentiam, quam dede-
rat ei ; universi populi , tribus , 8c lingu tre-
mebant , & metueoant eum : quos volebat ,
interficiebat : &: quos volebat , percutiebat :
& quos volebat , exaltabat : & quos volebat,
humiliabat.
10 Quando autem elevatum est cor ejus ,
& spiritus illius obsirmatus est ad superbiam ,
depositus est de folio regni sui, & gloria ejus
ablata est :
n * Et a filiis hominum ejectus est, fed * Sufr,
& cor ejus cumbeltiis positum est, & cum ** ***
onagris erat habitatioejus: fnum quoqiie ut
bos comedebat, & rore cli corpus ejus mfec-
tum est , donee cognofeeret quod potestatem
haberet Altislimus in regno hominum : &
quemeunque voluerit , suscitabit super illud.
II Tu quoque filius ejus Baltassar, non humi-
liasti cor tuum , cum scires hc omnia :
i? Sed adversum Dominatorem cli elev '
tus es : & vasa domus ejus allata sunt coram
te : 8c tu , He optimates tui, & uxores tu , &
concubin tu vinum bibilHs in eis: deos quo
que argenteos tk aureos , &c reos , ferreos ,
ligneofque & lar>ideos,qui non vident , neque
audiunt, neque sentiunt, laudasti:porro Deum
qui habet flatum tuum in manu sua , & omnes
vias tuas , non glorificasti.
i4 ldcirc6 ab eo missus est articulus mantis
qu scripsit hoc , quod exaratum est.
1 5 Hc est autem scriptura, qu digesta est :
MANF, THECEL,P HARES.
r6 Ft hc est interpretatio sermonis. MANE:
numeravit Deus regnum tuum , & complevic
illud.
17 T H E C E L : appensus es in statera ,
RRlfij
6H PROPHETIA DA NIELIS> Cap. VI.
& inventus es minus habens.
18 PHARES : divisum est regnum tuum ,
ic datum est Medis , & Persis.
ii> Tunc jubente rege indutus est Daniel pur-
pura , & circumdata est torques aurea collo
ejus : & przdicatum est de eo quod haberet
potestatem tertius in regno luo.
30 Eadem nocte interfectus est Bakassar rex
Chaldxus.
3 1 Et Darius Medus succeffit in regnum an-
nos natus fexaginta duos.
C A P U T VI.
Daniel supra sairif41 regni constituitur , & tceusatui quid
ngh cdicttft mn strvaffit , qui Deum exit or.ib.ti , m-ssui
aji in Utum leonum ; sequenn^ue die UUJui idudm , imms-
fis ac 1 ubiii dilaaUtii cjm accufdtoribus : qu.i re motus rex ,
in juh prmmciis Deum ejus timendum pr*cepit
1 Y) Lacuit Dario , & constituit super reg-
X num sacrapas centum viginti ut essent in
toto regno suo ,
a Et super eos principes tres, ex quibus Da
niel unus erat : uc satrapz illis redderent ratio-
nem , & rex non sustineret molestiam.
3 Igkur Daniel fuperabatomnes principes &
satrapas : quia spiritus Dei ampliorerat in illo.
4 Porrd rex cogitabat constituere eum super
omne regnum : Unde principes , & satrap
qurebant occasionem ut invenirent Danieli
exlatereregis : nul]amquecausam,& suspicio-
nem reperire potuerunt,e6 qu6d sidelis esset,&
omnisculpa, & suspicio non inveniretur in eo.
$ Dixerunt ergo viri illi : Non inveniemus
Danieli huic aliquam occasionem , nisi fortd
in lege Dei sui.
6 Tunc principes , & satrap surripuerunt
regi , & sic locuti sunt ei : Dari rex in aeter-
num vive :
7 Consilium inierunt omnes principes regni
tui , magistratus , & satrap , senatores , &
judices ut decretum imperatorium exeat , &
edictum : Ut omnis qui petierit aliquam pe-
titionem a quocunque deo , & homine usque
ad triginta dies , nisi 4 te rex , mittatur in
Jacum leonum.
8 Nunc itaque rex confirma sententiam , &
scribe decretum : ut non immutetur quod ita-
tutum est a Medis & Persis , nee prvaricari
cuiquam liceat.
9 Porrd rex Darius proposuit edictum , &
statuit.
io Quod cum Daniel comperisset , id est ,
constitutam legem.ingressus est domum suam:
& fenellris apertis in cnaculo suo contra Je
rusalem tribus temporibus in die flectebat ge-
nua sua , & adorabat , confitebaturque coram
Deo suo sicuc & ante facere consueverat.
1 1 Viri ergo illi curiosiils inquirentes inve-
nerunt Danielem orantem , & obscerantem
Deum suum.
i % Et accedentes locuti sunt regi super edic-
to : Rex nunquid non constituisti , ut omnis
kpmo,qui logarct quemquam de 4jjs,8c homi-
nibus usque ad dies triginta > nisi te, rex, mit-
teretur in lacum leonum ? Ad quos respon-
dens rex, ait : Verus est sermo juxta decretum
Medorum , atque Persarum, quod prvaricari
non licet.
13 Tunc respondentes dixerunt coram rege :
Daniel de filiis captivitatis Juda , non curavit
de lege tua , & de edicto , quod conilituisti :
fed tribus temporibus per diem orat obscera-
tione sua.
14 Quod verbum cum audisset rex , satis
contristatus est : 5c pro Daniele posuit cor ut
liberaret eum,& usque ad occasum solis labo-
rabat ut erueret ilium.
1 % Viri autem illi intelligentes regem dixe
runt ei : Scito rex , quia lex Medorum atque
Persarum est, ut omne decretum, quod consti
tuent rex , non liceat immutari.
\6 Tunc rex prcepit : & adduxerunt Da
nielem , & miserunt eum in lacum leonum.
Dixitque rex Danieli : Deus tuus , quern colis
semper , ipse liberabit te.
1 7 Allatusque est lapis unus , & positus est
super os laci : quern obsignavit rex annulo
suo, & annulo optimatum suorum , ne quid
sieret contra Danielem.
18 Et abiit rex in domum suam,& dormivit
incnatus, cibique non sunt allati coram eo ,
insuper & somnus receslit ab eo.
19 Tunc rex primo diluculo consurgens,fes-
tinus ad lacum leonum perrexit :
io Appropinquansque sacui, Danielem voce
lacrimabili incsamavit,& affatus est eum : Da
niel serve Dei viventis , Deus tuus, cui tu ser-
vis semper , putasne valuit te liberare a leoni-
bus ?
%i Et Daniel regi respondens ait : Rex in
ternum vive :
zi * Deus meus mlsit angelum suum , & *iMml
conclusit ora leonum,& non nocuerunt mihi : V**
quia coram eo jultitia inventa est in me : fed ^*.
& coram te , rex , delictum non feci.
13 Tunc vehementer rex gavisus est super
eo, &' Danielem prcepit educi de lacu : educ-
tusque estDaniel de lacu,& nulla larsio inven
ta est in eo , quia credidit Deo suo.
14 Jubente autem tege , adducti sunt viri
illi , qui accusaverant Danielem : &' in lacum
leonum mifli sunt , ipsi , & filii , & uxores eo-
rum : & non pervenerunt usque ad pavimert-
tum laci , donee arriperent eos leones, & on>.
nia ossa eorum comminuerunt.
i $ Tunc Darius rexscripsit universis popu-
lis , tribubus , & linguis habitantibus in uni-
versa terra : PAX vobis mulriplicetur.
i6 A me conllitutum est decretum , ut in
universo imperio , C~ regno meo tremiscant ,
& paveant Deum Danielis. Ipse est enim
Deus vivens,^ acternus in saecula : & regnum
ejus non dissipabitur, & potestas ejus usque in
ternum.
 PROPHETIA DANIELIS, Cap. VII. 6$s
7 Ipse liberator , atque salvator , faciens usque ad tempus, & tempus.
figna,& mirabilia in cio & in terra : qui li- 1 3 Aspiciebam ergo in visione noctis, & ec
beravit Danieiem de lacu leonum. ce cum nubibus cli quasi rilius hominis ve-
* Supr 28 * Porrd Daniel perseveravit usque ad niebat , & usque ad antiquum dierum perve-
1. 11. regnum Darii , regnumque Cyri Perse. nit : He in conlpectu ejus obtulerunt eum.
CAPUT VII. 14 Et dedit ei potestatem , & honorem , &
Visia Daniel's de ftituor lefliis quatuor ragna designanti. regnum : & omnes populi , tribus , & linguae
bus ; de antique durum & throne- <; ac miiuftro , quo jit. ipli scrvient : * potestas ejus , potestas aeterna, *Supr.
dicauti perieruat best's* : ad bunc aecedtns sluts hominis ac- quae non auferetur : & regnum ejus, quod non } 100.
cipit potest-ttem tttiruam & it.con: finite rtguum : decUran.
corrumpetur. & 4 |la
tur refill ptr btjtias defsgnata , & rnaxime qua per quar
tern btjiiaat /j- e'yis cornua designentur , qua retrial/it ujqut 1 f Horruit spiritus meus,ego Daniel territus Mich. 4,
ad ttiipus & tews a & rlimid u temporsi. sum in his , & viliones capitis mei conturba- 7- Luc. 1.
1 A Nno primo Balussar regis Babylonis , verunt me. , 31.
X\ Daniel somnium vidit : vilio autem \6 Accesli ad unum de affistentibus , & veri-
capitis e]us in tubih fuo : & somnium scribens, tatem quzrebam ab eo de omnibus his. Qui
brevi termone comprehendit : summatimque dixit mihi interpretationem sermonum , 8c
peritringens , ait : docuit me :
* Videbam in visione mea , nocte , & ecce 1 7 Ha? quatuor bestiae magnae , quatuor sunt
quatuor venti cli pugnabant in mari magno. regna , quac consurgent de terra.
3 Et quatuor beftiae grandes ascendebant de 1 8 Suscipient autem regnum sancti Dei al-
mari diverse inter fe. tislimi : &: obtinebunt regnum usque in saccu-
4 Prima quasi lexna , & alas habebat aqui- lum , & seculum seculorum.
lae : aspiciebam donee evulse sunt al ejus, & 19 Post hoc voluidiligenter discere de bestia
sublata est de terra,& super pedes quasi homo quarta, quac erat diffimilis valde ab omnibus ,
stetit , & cor hominis datum elt ei. & terribilis nimis : dentes & ungues ejus fer-
5 Ft ecce bestia alia similis urso in parte ste rei : comedebat , & comminuebat , & reliqua
tit : & tres ordines erant in ore ejus,5c in den- pedibus suis conculcabat.
tibus ejus , & sic dicebant ei : Surge , co- 10 Et de cornibus decem , quac habebat in
mede carnes plurimas. capite : & de alio , quod ortum suerat , ante
6 Poll hc aspiciebam , & ecce alia quasi quod ceciderant tria cornua : & de cornu illo,
pardus > & alas habebat quasi avis , quatuor quod habebat oculos , & os loquens grandia ,
super se , & quatuor capita erant in bestia, & t>c majus erat ceteris.
potestas data est ei. z 1 Aspiciebam , & ecce cornu illud faciebat
7 Post haec aspiciebam in visione noctis : & bellum adversus sanctos, & praevalebat eis ,
ecce bestia quarta terribilis , atque mirabilis , n Donee venit antiquus dierum , & judi
& fortis nimis , dentes ferreos habebat mag- cium dedit sanctis Excelsi, & tempus advenit,
nos, comedens atque comminuens, & reliqua & regnum obtinuerunt sancti.
pedibus suis conculcam : dislimilis autem erat 13 Et sic ait : Bestia quarta , regnum quar-
ceteris bestiis , quas videram ante earn , & tum erit in terra , quod majus erit omnibus
habebat cornua decem. regnis, & devorabit universam terram,& con-
8 Considerabam cornua, & ecce cornu aliud culcabit , & comminuet earn.
parvulum ortum est de medio eorum : & tria 4 Porrd cornua decem ipsius regni , decem
dc cornibus primis evulsa sunt a facie ejus : & reges erunt : & alius consurget post eos, & ip
ecce oculi, quasi oculi hominis erant in cornu se potentior erit prioribus, & tres reges humi-
isto , & os loquens ingentia. liabit ;
9 Aspiciebam donee throni positi sunt , & 15 Etsermones contra Excelsum loquetur,
antiquus dierum fed it : vestimentumejuscan- & sanctos Altiffimi conteret : & putabit quod
didum quasi nix , .V capilli capitis ejus quasi postit mutare tempora, & leges , & tradentur
lana munda : thronus ejus flammae ignis : rotx in manu ejus usque ad tempus, & tempora, 8c
ejus ignis accensus. dimidium tempuris.
10 * Fluvius igneus, rapidusque egrediebatur i<f Et judicium scdebit ut auferatur poten-
J. ii. a sack ejus:millia millium ministrabant ei, & tia, & conteratur, tk dispereat usque in finem.
decies millies centena millia asliitebant ei : 17 Regnum autem, & potestas, & magnitu-
judicium scdit , & libri aperti sunt. do regni , quac eft subter omne clum, decur
1 1 Aspiciebam propter vocem sermonum populo sanctorum Altislimi : cujus regnum ,
grandium , quos cornu illud loquebatur : & regnum sempiternum eft , & omnes reges scr
vidi quoniam interfecra efi'e- beiha,& perisset vient ei , & obedient.
corpus ejus , & traditum elset ad comburen- x8 Hucusque finis verbi. Ego Daniel multum
dum igni : cogitationibus meis conuirbabar, & tacies
1 1 Aliarum quoque bestiarum ablata ester mea mutata eft in me : verbum autem in cor-
potestas j & tempora vit constitutaessenteis de meo conservavi.
RRrr iij
6%6 PROPHETIA DAN IELIS, Cap. VIII. & IX.
C A P U T VIII.
Visa de arittt cluurum carttuum , fr birco umm *c ptstmt.
dum quatuor carnuum , qui devilit ttititm : quorum ittt
regem Medorum ic Perjtrum designnt , hie tuteni regem Gne.
corw : additur propbetia dt rege imfudtHte , ipsiujqut ty~
xmnidt , doLo <* fuptrHti , q:,i sine manu cmttrnur.
i X Nno tertio regni Baltassar regis , visio
/\ apparuit mihi.Ego Daniel poll id quod
videram in principio :
i Vidi in visionc mca , cum essem in Sufis
castro , quod ell in lam regione : vidi au-
tem in vifione esse me super portam Ulai'.
i Et levavi oculos meos , & vidi : & ecce
aries unus stabat ante paludem, habens cornua
excelsa , & unum excelsius altero acque suc-
crcscens. Postea
4 Vidi arietem cornibus ventilantem contra
Occidentem , & contra Aquilonem, & contra
Meridiem , & omnes beilia? non poterant re-
iistere ei , neque liberari de manu ejus : fecit-
que secundum voluntatem suam , & magniri-
catus est.
5 Et ego intelligebam : ecce autem hircus
caprarum veniebat ab Occidente super faciem
totius terr , & non tangebat terram : porrd
hircus habebat cornu insigne inter oculos
suos.
6 Et venit usque ad arietem ilium cornutum,
quem videram stantem ante portam , & cu-
currit ad eum in impetu fortitudinis fiiac.
7 Cumque appropinquasset prope arietem,
efferatus est in eum , & percuslir arietem : &
comminuit duo cornua ejus , & non poterat
aries resistere ei : cumque eum misisset in ter
ram , conculcavit , & nemo quibat liberare
arietem de manu ejus.
8 Hircus autem caprarum magnus factus eft
nimis ' cumque crevisset , factum eft cornu
magnum , & orta sunt quatuor cornua subter
illud per quatuor ventos cli.
9 De uno autem ex eis egressum eft cornu
unum modicum : & factum eft grande contra
Meridiem , & contra Orientem , & contra
fortitudinem.
io Et magnisicatum eft usque ad fortitudi
nem cli : & dejecit de fortitudine , & de
stellis , & conculcavit eas.
ii Et usque ad principem fortitudinis ma-
gntfeatum eft : & ab eo tulit juge sacrificium,
& dejecit locum sanctiricationis ejus.
ii Robur autem datum eft ei contra juge
sacrificium propter peccata : & prosternetur
veritas in terra , & faciet , & prosperabi-
tur.
13 Et audivi unum de sanctis loquentem :
& dixit unus sanctus alteri nefcio cui loquen-
ti: Usquequd visio, & juge sacriRcium,_&: pec-
catum desoldtionis , quae facta eft : & sanctua-
rium , &.- forcitudo conculcabinir ?
14 Et dixit ei : Usque ad vesperam & ma
ne , dies duo miilia trecenti : & mundabitur
sjnctuarium.
<
1 1 Factum eft autem cum viderem ego Da
niel visionem , & quacrerem intelligentiam ,
ecce stetit in conspectu meo quasi species viri.
i6 Et audivi vocem viri inter Ulai* , & cla-
mavit , & ait : Gabriel sac intelligere iftum
visionem.
1 7 Et venit , & stetit juxta ubi ego ftabam :
cumque venislet , pavens corrui in faciem
meam , & ait ad me : Intellige fili hominis ,
quoniam in tempore finis complebitur visio.
1 8 Cumque loqueretur ad me, collapsus sum
pronus in terram : & tetigit me , & siatuit me
in gradu meo ,
19 Dixitque mihi : Ego ostendam tibi qua:
futura sunt in novifSmo maledictionis : quo
niam habet tempus finem fuum.
io Aries , quem vidisti habere cornua , rex
Medorum est atque Persarum.
x 1 Porrd hircus caprarum , rex Grcorum
eft , & cornu grande , quod erat inter oculos
ejus , ipfe eft rex primus.
i* Qudd autem fracto illo surrexerunt qua
tuor pro eo : quatuor reges de gente ejus con-
surgent , fed non in fortitudine ejus.
13 Et post regnunveorum , cum creverint
iniquitates , consurget rex impudens facie ,
& inteJligens propositiones.
*4 Et roborabitur fortitudo ejus , fed non
in viribus suis : & supra quam credi potest ,
universa vastabit , &' prosperabitur , & faciet.
Et interficiet robustos, & populum sancto
rum
t. 5 Secundum voluntatem suam, & dirigenir
dolus in manu ejus : & cor fuum magniricabit,
& in copia rerum omnium occidet plurimos :
& contra principem principum conlurget , &
sine manu conteretur.
z6 Et visio vespere & man , qua: dicta est ,
vera est : tu ergo visionem signa , quia post
multos dies erit.
17 Et ego Daniel langui , & grotavi per
dies : cumque furrexissem , faciebam opera
regis , & stupebam ad visionem , & non erat
qui interpretaretur.
C A P U T IX.
Pest orttimtm Danielii , qui confltcmr Juitot pre-fitr s*M
tj- patrum pcemti tenijse in magnum esti&imm , ftttas
Dei mifericordUm e<l* p*puinm jimm , pi ipfi rrvti'iia dt
70 beb-owAdibus ujqitt &d unSttontm $oti&i Jtin&o>hM , e9*
de Chrijii mvrte , povuUque ejus perdtudo , & aboiain'liont
itrj'datnnis in ternpfa-
1 IN anno primo Darii filii Assueri de semine
I Medorum , qui imperavit super regnum
Chaldjcorum :
z Anno uno regni ejus , ego Daniel intellexi
in libris * numerum annorum , de quo factus * 7"*
eft sermo Domini ad Jeremiam prophetam , $'*
ut complerentur dcsolationis Jerusalem sep- J'- "
tuaginta anni.
3 Et posui faciem meam ad Dominum
Deum nicurn rogare '6z deprecari in jejuniis ,
facco , 3c cinere.
 PROPHETIA DANIELIS, Cap.IX.&X.
4 Et oravi Dominum Deum meum , & con-
~B.fi. feisus sum , & dixi : * Obsecro Domine Dcus
1. j. magne & cerribilis , custodiens pactum , &
miscricordiam diligentibus te , & custodienti-
bus mandata tua.
* Bsr. 1. % * Peccavimus , iniquitatem fecimus , im-
7- pie egimus , & recessimus : & declinavimus a
mandatis tuis ac judiciis.
6 Non obedivimus scrvis tuis prophetis,
qui locuti sunt in nomine cuo regibus noitris ,
principibus nottris , patribus nostris , omnique
populo terr.
7 Tibi Dominc justitia : nobis autem con-
fusio faciei , sicut est hodie viro Juda , & ha-
bitatoribus Jerusalem, & omni Israel , his qui
prope sunt , & his qui procul in universis ter-
ris , ad quas ejecisti eos propter iniquitates
eorum , in qui bus peccaverunt in te.
8 Domine nobis confusio faciei , regibus
nostris , principibus nostris , & patribus nos-
tris , qui peccaverunt.
9 Tibi autem Domino Deo nostro mifericor-
dia , & propitiatio , quia receffimus a te :
10 Et non audivimus vocem Domini Dei
nostri , ut ambularemus in lege ejus , quam
posuit nobis per servos suos prophetas.
1 1 Et omnis Israel prvaricati sunt legem
tuam , & declinaverunt ne audirent vocem
** Dtut. tlu,J1 & stillayit super nos maledictio , * &
7. 14. detestatio ,Tquae l'cripta est in libro Moysi servi
Dei , quia peccavimus ei.
1 1 Et statuit scrmones suos , quos locutus
est super nos , & super principes nostros , qui
judicaverunt nos , ut iiiperinduceret in nos
magnum malum , quale nunquam suit sub
omni clo , secundum quod factum est in
Jerusalem.
13 Sicut scriptum est in lege Moysi , omne
malum hoc venit super nos : & non rogavi-
mus faciem tuam Domine Deus noster , ut re-
verteremur ab iniquitatibus nostris , & cogi-
taremus veritatem tuam.
14 Et vigilavit Dominus super malitiam ,
& adduxit earn super nos : Justus Dominus
Deus noster in omnibus operibus suis , qux
fecit : non enim audivimus vocem ejus.
*B*r.i. if * Et hunc Domine Deus noster, *qui
eduxisti populum tuum de terra gypti in
* Exoi. manu forci , & fecilli tibi nomen secundum
14. *.
diem hanc : peccavimus, iniquitatem fecimus.
i<f Domine in omnem justitiam tuam :
avertatur obsecro ira tua , & furor tuus a ci-
vitate tua Jerusalem , & monte sancto tuo.
Propter peccata enim nostra , & iniquitates
patrum nostrorum , Jerusalem , & populus
tuiis in opprobrium sunt omnibus per circui-
tum nostrum.
17 Nunc ergo exaudi Deus noster oratio-
nem servi tui , & preces ejus : & oJien.de fa
ciem tuam super sanctuarium tuum j quod
desert urn est , propter temetipsum.
f//4^*^tZ*L*'*~r*-S'**4l-*r' l^Jct^/ &&**t
Usf
687
1 8 Inclina Deus meus aurem tuam , & au-
di : aperi oculos tuos , & yjde defolationem
nostram, & civitatem, super quam invocatum
est nomen tuum : neque enim in justificationi-
bus noitris prosternimus preces ante faciem
tuam , fed in miserationibus tuis multis.
19 Exaudi Domine, placare Domine : atten-
de & sac : ne moreris propter temetipsum
Deus meus : quia nomen tuum invocatum est
super civitatem', & super populum tuum.
io Cumque adhuc loquerer , & orarem ,
& confiterer peccata mea , & peccata populi
mei Israel , & prosternerem preces meas in
conspectu Dei mei , pro monte sancto Dei
mei :
i 1 Adhuc me loquente in oratione , ecce
vir Gabriel , quern videram in visione a prin-
cipio , cird volans tetigit me in tempore sa-
crifieii vespertini.
ii Et docuit me , & locutus est mihi , di-
xitque : Daniel nunc egreffus sum ut docerem
te , & intelligeres.
13 Ab exordio precum tuarum egreffus est
sermo ego autem veni ut indicarem tibi
quia vir deiideriorum es : tu ergo animadverte ^puS^<*-
iermonem , & intellige visionem.
14 * Septuaginta hebdomades abbreviate * yoin.
sunt super populum tuum , & super urbem i. 41.
sanctam tuam , ut consummetur prvarica- y ,
tio , & finem accipiat peccatum , & deleatur ^^^ */au&.
iniquitas , & adducatur justitia sempiternal
& impleatur visio , & prophetia , & ungatur - // ^
Sanctus sanctorum. J ^7~^^ ^a.W^--^-^
if Scito ergo, & animadverte : Ab exitu^t^ ^}'**". SZ-
sermonis , ut iterum dificetur Jerusalem ^jJtft/t% ^-_ tfitJ*~,
usque ad Christum ducem , hebdomades ^-ytt^OZ^Z^u^^,
tern , & hebdomades sexaginta dux erunt \l/
& rursum xdisicabitur platea , & muri in an-
gustia temporum.
i<J Et post hebdomades sexaginta duas oc-
cidetur Christus : & non erit ejus populus ,
qui eum negaturus est. Et civitatem , & sanc
tuarium disiipabit populus cum duce venturo:
& finis ejus vastitas , & post finem belli sta-
tuta desolatio.
17 * Confirmabit autem pactum multis heb- *M*tt.
domada una : & in dimidio hebdomadis defi- 14. $
ciet hostia & facrificium : & erit in templo
abominatio desolationis : & usque ad consum-
mationem & finem , perseverabit desolatio.
C A P U T X.
Vbi ft tffixffit Danitl , -vidtt virum Until vr/Htum qui
bU dejeribimr , & ttrr'uut nc trti,et couft.utur juatl e"
iteium : dt rtjisiente principe regni Perja.um , de jrincipe
Grximwn , fr dt Miebielt priixipt /udxorum , qui joint
tuxiilr.tur.
i \ Nno tertio Cyri regis Perfarum , ver-
i\ bum revelatum est Daniel' cognomen-
to Baltassar , & verbum verum ; Si fortitudo
magna : intellexitque sermonem : ntelligen-
tia enim elt opus in visione.
In diebus jllis ego Daniel lugebam triun.
 688 PROPHETIA DANIELIS, Cap.X.&XI.
hebdomadarum diebus ,
3 Panem desiderabilem non comedi , & caro
& vinum non introierunt in os meum, fed ne-
que unguento unctus sum:donec complerentur
trium hebdomadarum dies.
4 Die autem vigesima & quarta mensis pri-
mi eram juxta fluvium maguum.qui eft Tigris.
f Et ievavi oculos meos , & vidi : &r ecce
vir unus vestitus lineis , & renes ejusraccincti
auro obrizo :
6 Et corpus ejus quasi chrysolithus , &
fades ejus velut species fulguris , & oculi
ejus ut lampas ardens : & brachia ejus , &
qua: deorsum sunt usque ad pedes , quasi
species ris canderttis : & vox sermonum ejus
ut vox multitudinis.
7 Vidi autem ego Daniel solus visionem :
?>orrd viri qui erant mecum , non viderunt :
ed terror nimius irruit super eos > &c fugeruqt
in absconditum.
8 Ego autem relictus solus vidi visionem
grandem hanc : iv non remansit in me forcitu-
do > fed & species mea immutata est in me >
& emarcui , nee habui quidquam virium.
9 Et audivi vocem sermonum ejus : & au-
diens jacebam consternatus super faciem
meam , & vultus meus haerebat terra?.
io Et ecce manus tetigit me , & erexic
me super genua mea , & super articulos ma-
nuum mearum.
1 1 Et dixit ad me : Daniel vir desideriorum,
intellige verba , qu ego loquor ad te , &
sia in gradu tuo : nunc enim sum missus ad
te. Cumque dixisset mihi sermonem istum ,
steti tremens.
1 i Et ait ad me : Noli metuere Daniel :
quia ex die primo , quo posuisti cor tuum ad
intelligendum ut te aftiigeres in conspectu
Dei tui , exaudita sunt verba tua : &c ego ve-
ni propter sermones tuos.
13 Princeps autem regni Persarum restitit
mihi viginti &c uno diebus : ecce Michael
unus de Principibus primis venit in adjuto-
rium meum , Sc ego remansi ibi juxta re-
gem Persarum.
14 Veni autem ut doceremte qu ventura
sunt populo tuo in noviffimis diebus > quo-
niam adhuc visio in dies.
if Cumque loqueretur mihi hujuscemodi
verbis , dejeci vultum meum ad terram , &
tacui.
if Et ecce quasi similitudo filii hominis te
tigit labia mea : & aperiens os meum locu-
tus sum , & dixi ad eum , qui stabat contra
me : Domine mi , in visione tua dissoluti
sunt compages me, & nihilin me remansit
ririum.
17 Etquomodo poterit servus Domini mei
loqui cum Domino meo?nihil enim in me re
mansit virium,scd & halitus meus intercluditur.
. 18 Rursum ergo tetigit me quasi vjsio
hominis , & confortavit me ,
19 Et dixit : Noli timere vir desideriorum :
pax tibi : confortare , & esto robustus. Cum-
que loqueretur mecum , convalui , & dixi :
Loquere Domine mi , quia confortasti me.
10 Et ait : Nunquid icis quare venerim ad
te ? &nunc revertar ut pralier adversum prin-
cip^cm Persarum : cum ego egrederer apparuit
prineeps Gracorum veniens.
z 1 Verumtamen annuntiabo tibi quod ex-
pressum est in scriptura ventatis : & nemo est
adjutor meus in omnibus his , nisi Michael
princeps vester.
C A P U T X I.
fktieinkim dt rtjbus Ptrjarim ^ rtge Grxctrtm it
be!Us tc insidiis inter regtt Aufiri dr Aquilonis , & dt rt
ge qui Dtum dtoru) nin refutabit, fed fUtr'ma tdvtnit
ipfum loquemr , & qu* fnvinci* ab ilia evadau , f'Utf-
ve dom'wibr.ur.
iP Go autem ab anno primo Darii Medi
XZ/ stabam ut confortaretur,& roboraretur.
1 Et nunc veritatem annuntiabo tibi. Ecce
adhuc tres reges stabunt in Perside , & quar-
tus ditabitur opibus nimiis super omnes : 8c
cum invaluerit divitiis suis , concitabit om
nes adversum regnum Graecias.
3 Surget vero rex fortis,& dominabitur po-
teitate multa : & faciet quod placuerit ei.
4 Et cum sieterit, conteretur regnum ejus ,
& dividetur in quatuor ventos clirled non in
{'osteros ejus , neque secundum potentiam il-
ius , qua dominatus eft. Lacerabitur enim
regnum ejus etiam in externos , exceptis his.
5 Et confortabitur rex Austri : & de princi
pibus ejus pravalebir super eum , & domina
bitur ditione : multa enim dominatio ejus.
6 Et post finem annorum feederabuntur : fi-
liaque regis Austri veniet ad regem Aquil(>-
nis facere amicitiam , & non obtinebit sorti-
tudinem brachii , nee stabit semen ejus : Sc
tradetur ipsa>& qui adduxerunt earn adolesce-
tes ejus,& qui confortabant earn in teporibus.
7 Et stabit de germine radicum ejus plan-
tatio : & veniet cum exercitu , & ingredietur
provinciam regis Aquilonis : & abutetur eis ,
& obtinebit.
S Insuper & deos corum , & sculptilia ,
vasa quoque pretiosa argenti , & auri captiva
ducet in gyptum : ipse prvalebit adversus
regem Aquilonis.
9 Et intrabit in regnum rex Austri , & re-
vertetur ad terram suam.
10 Filii autem ejus provocabuntur , & con-
gregabunt mukitudinem exercituum pluri-
morum : & veniet properans , & inundans :
& revertetur , & concitabitur , & congredie-
tur cum robore ejus.
1 1 Et provocatus rex Austri egredietur , &
pugnabit adversus regem Aquilonis , & prac-
parabit multitudinem nimiam , & dabicur
multitudo in manu ejus.
11 ill tapiec multitudinem, 8c exaltabituc
cot
 PROPHETIA DANIELIS, Cap XL
cor cjus s 8c dejicict multa miJlia , fed non
praeva'lebit.
13 Convertetur enim rex Aquilonis , &
prxparabit multitudinem multo majorem
quam prius : & in fine temporum , annorum-
que veniet properans cum exercitu magno, &
opibus nimiis.
14 * Et in temporibus illis multi consurgent
*> a. adversus regem Austri : filii quoque prvari-
catorum populi tui extollemur ut impleanc
visionem , & corruent.
1 j Et veniet rex Aquilonis , 8c comportabit
aggerem , & capiet urbes munitiiHmas : &
brachia Austri non substinebunt, & confur
gent electi ejus ad resistendum , & non erit
forritudo.
16 Et faciet veniens super eum juxta placi-
tum suum , Sc non erit qui stet contra faciem
ejus : & stabit in terra incJyta , & consume-
tur in manu ejus.
17 fct ponet faciem suam ut veniat ad tenen-
dum universum regnum ejus , & recta faciet
cum eo : & fiiiam feminarum dabit ei , ut
evertat illud : & non itabit , nee iJIius erit.
18 Et converter faciem suam ad insulas , 8c
capiet mulcas: 8c ce [fare raciet principem op-
frobrii sui > & opprobrium ejus convertetur
in eum.
19 Et convertet faciem suam ad imperium
terr suac , & impinget , & corruet , 3c non
invenietur.
20 Et itabit in loco ejus vilissimus , & in-
dignus decore regio : & in paucis diebus con-
leretur , non in furore , nee in praeiio.
xi Et Habit in loco ejus despectus , & non
tribuetur ei honor regius : 8c veniet clam > &
obtinebit regnum in fraudulentia.
1 2 Et brachia pugnantis expugnabuntur a
facie ejus , 8c conterentur : insuper 8c dux
fderis.
13 Et post amicitias, cumeo faciet dolum:
&c ascender , & superabit in modico populo.
14 Et abundantes & uberes urbes ingredie-
tur : & faciet qua: non fecerunt patres ejus ,
& patres patrum ejus : rapinas , & prxdam ,
c divitias eorum dislipabit > & contra fir-
mislimas cogitationes inibit : & hoc usque ad
tempus.
1 j Et concitabitur fortitudo ejus , & cor
ejus adversiim regem Austri in exercitu mag-
no : & rex Austri provocabitur ad bellum
tnultis auxiliis , & fortibus nimis : & non sta-
bunt , quia inibunt adversus eum consilia.
16 Et comedentes panem cum eo , cohe
rent ilium , exercitusque ejus opprimetur : &
cadent interfectl plurimi.
27 Duorum quoque regum cor erit ut ma-
lefaciant , & ad mensam unam mendacium
loquentur , & non proficient : quia adhuc finis
in aliud tempus.
a8 Et revertetur in terram suam cum opU
689
bus multis : & cor ejus adversiim testamen-
tum sanctum , & faciet , & revertetur in ter
ram suam.
2? Statuto tempore revertetur , & veniec
ad Austrum : & non erit priori simile novisli-
rdum.
30 Et venient super eum Trieres & Romani:
& percutietur , & revertetur , & indignabitur
contra testamentum sanctuarii , & faciet : re-
verteturque , &c cogitabit adversiim eos qui
dereliquerunt testamentum sanctuarii.
3 1 Et brachia ex eo ltabunt , & polluenc
sanctuarium fortitudinis , & auserent juge sa-
criricium : & dabunt abominationem in de-
solationem.
32 Et impii in testamentum simulabunt
fraudulenter : populus autem sciens Deum
suum , obtinebit , & faciet.
33 Et docti in populo , docebunt plurimos:
& ruenr in gladio , & in flamma , 8c in capti-
vitate , & in rapina dierum.
34 Ciimque corruerint , sublevabuntur au-
xilio parvulo , 8c applicabuntur eis plurimi
fraudulenter.
3 j Et de eruditis ruent > ut conflentur , &c
eligantur, & dealbenrur usque ad tempus prae-
sinitum : quia adhuc aliud tempus erit.
$6 Et faciet juxca voluntatem suam rex > &
elevabitur, &c magnificabirur adversds omnem
deum : &z adversus Deum deorum loquetur
magnifica , 8c dirigetur , donee compleatuc
iracundia : perpetrata quippe est definitio.
37 Et Deum patrum suorum non repurabit:
& erit in concupiscentiis feminarum , nee
quemquam deorum curabit : quia adversutn
universa consurget.
38 Deum autem Moazim in loco suo vene-
rabirur : 8c Deum , quern ignoraverunr patres
ejus j colet auro 8c argento , 8c lapide pretio-
so , rebusque pretiosis.
39 Et faciet ut muniat Moazim cum Deo
alieno , quern cognovit , 8c multiplicabit glo-
riam , 8c dabit eis potestatem in multis , &c
terram dividet gtatuit6.
40 Et in tempore prfinito pracliabitur ad-
versiis eum rex Austri , &c quasi tempestas
veniet contra ilium rex Aquilonis in curribus
& in equitibus , &c in clasle magna , & ingre-
dietur terras , 8c conteret 8c pertransier.
41 Et introibit in terram gloriosam , 8c mul-
tae corruent : h autem solx salvabuntur de
manu ejus , Edom , 8c Moab , 8c principium
filiorum Ammon.
41 Et mittet manum suam in terras :8c Ter
ra gypti non effugiet.
43 Et dominabitur thefaurorum auri , 8c
argenti , 8c in omnibus pretiosis gypti : per
Libyam quoque , 8c tiopiam transibit.
44 Et fama turbabit eum ab Oriente 8c.
ab Aquilone:8c veniet in multitudine magna Ut
conterat 8c interficiat plurimos.
 69o PROPHETIADAN IELIS, Cap. XII. & XIII.
4 j Et figet tabernaculum suum Apadno in
ter maria,super montem inclytum & sanctum:
& veniet usque ad summitatem ejus, & nemo
auxiliabitur ei.
C A P U T XII.
Tost magnam tfiiftumn taaim salv.tbuntur reliquutfu.
ttnorum , & ex mortuis qmdam resurgent ad titam , & qui-
tiam ad opprobrium ; doii verb dc dofiores [ulgtbum \deduobus
tut rifts Humiaii jltntibus , tf- w>o limn iisiito , qm tempo-
ris apcrit dntrminaiontm , C it completions bujuj propbctin.
soft siaiutum tempus.
i T N tempore autem illo consurget Michael
J. princeps magnus , qui stat pro filiis o-
puli tui : & veniet tempus quale non ruit
ab eo ex quo gentes else cperunt usque ad
tempus illud. Et in tempore illo salvabitur
populus tuus , omnis quiinventus fuerit scrip-
tus in libro.
i Et multi de his qui dormiunt in terr pul-
* Mdtib. vere , evigilabunt : * alii in vitam ternam ,
as- 4. & aiii in opprobrium ut videant semper.
* s*p. 3 Qui autem docti fuerint , * fulgebunt
I- 7 quasi splendor firmamenti : tte qui ad justitiam
crudiunt multos , quasi Itellx in perpetuas
acternitates.
4 Tu autem Daniel claude scrmones , &
figna librum usque ad tempus rtatutum :
Jjlurimi pertransibunt > & multiplex erit
cientia.
f Et vidi ego Daniel , & ecce quasi duo alii
stabant : unus hinc super ripam fluminis , &
alius inde ex altera ripa fluminis.
6 Et dixi viro , qui erat indutus lineis , qui
stabat super aquas fluminis : Usquequd finis
horum mirabilium ?
7 Et audivi virum , qui indutus erat lineis ,
* JfH. qui stabat super aquas fluminis , * cum ele-
A o. >. yaflet dexteram & sinistram suam in clum,&
juraflet per viventem in ternum, quia in tem
pus , & tempora , & dimidium temporis. Et
cilm completa fuerit dispersio manus populi
sancti , complebuntur universa hc.
8 Et ego audivi , &c non intellexi. Et dixi :
Domine mi , quid erit post hc ?
9 Et ait : Vade Daniel , quia clausi sunt ,
fignatique sermones usque ad prsinitum
tempus.
io Eligentur , & dealbabuntur , & quasi
ignis probabuntur multi : & impie agent im-
pii , ncque intelligent omnes impii , porrd
docti intelligent.
1 1 Et a tempore cum ablatum fuerit juge
sacrificium , & posita fuerit abominatio in de-
solationem , dies mille ducenti nonaginta.
1 1 Beatus , qui expectat , & pervenit usque
ad dies mille trecentos triginta quinque.
13 Tu autem vade ad prfinitum : & requi-
esces , & stabis in forte tua in finem dierum.
Hucusque Danielem in Hebrao volitmine legirmu.
Quascquuntur usque adfincmlibri,de Jhedo-
tivnit editions transtata sunt.
CA PUT X1IJ.
Caftijpnum i>us*mtn impuiiu prtsbjitri , ium ejus raw*.
tit [mi not poJseHt, salio adulteru accujuitt : r. i cinu. ad mor
tem ducuttur , aramem iXaudiuit Deut : dr ttr putrum Da,
nieltm proprio ore conviSos teati , jure idunit populus inst,
rwit .
iFT erat yir habicans in Babylone , & no
d men ejus Joaxim :
i Et accepit uxorem nomine Susannam,
siliam Helciz pulchram nimis , & timentem
Deum.
3 Parentes enim illius , cum essent justi ,
erudierunt siliam suam secundum legem Moysi.
4 Erat autem Joaicim dives valde , ac erat
ei pomarium vicinum domui fuse : & ad ip-
sum confluebant Judi , ed qudd esset hono-
rabilior omnium.
5 Et constituti sunt de populo duo senes ju-
dices in illo anno : de quibus locutus eit Do-
minus : Quia egressa elt iniquitas de Babylo
ne a senioribus judicibus , qui videbantur re-
gere populum.
6 llti frequentabant domum Joaxim > &
veniebant ad eos omnes, qui habebant judicia.
7 Cum autem populus revertisset per me
ridiem , ingrediebatur Susanna , & deambu-
labat in pomario viri sui.
8 Et videbant earn senes quotidie ingredien-
tem , & deambulantem : & exarserunt in con-
cupiscentiam ejus :
9 Et everterunt scnsum suum , & declinave-
runt oculos suos ut non viderent clum , ne-
que recordarentur judiciorum justorum.
10 Erant ergo ambo vulnerati amore ejus ,
nee indicaverunt sibi viciffim dolorem suum :
1 1 Erubescebant enim indicare sibi concu-
piscentiam suam,volentes concumbere cum ea.
11 Et oblervabant quotidie sollicitius videic
earn. Dixitque alter ad alterum :
1 3 Eamus domum , quia hora prandii est.
Ec egresli recesserunt a le.
14 Cumque revertissent , venerunt in unum:
& scilcitanres ab invicem caufam , confesli
sunt concupiscentiam suam : be tune in com-
muni statuerunt tempus , quando earn possent
invenire solam.
1 5 Factum- est autem , cum observarent
diem aptum , ingressa est aliquando sicut heri
& nudiustertius , cum duabus solis puellis ,
voluitquelavari in pomario:stus quippe erat:
16 Et non erat ibi quisquam , prater duos
senes abfconditos , & comemplantes earn.
17 Dixit ergo puellis : Afferte milii oleum
& smigmata , Hi oltia pomarii claudite , ut
laver.
1 8 Et secerunt sicut pratceperat : clauserunt-
que oltia pomarii , & egreflle sunt per posti-
cum ut afferrent cux jufTerat , nesciebantque
senes incus else abfconditos.
19 Cilm autem egress elsent puell , surre-
xerunt duo senes , & accurrerunt ad earn > &
dixerunt :
 PROPHETIA DA NIELIS, Cap. XIII.
10 Ecce ostia pomarii clausa sunt , & ne
mo nos videt, & nos in concupiscentia mi su-
mus : quam ob rem assentire nobis , & com-
miscere nobiscum.
z i Quid si nolueris , dicemus contra te tes-
timonium , qudd fuerit tecum juvenis , & ob
hanc caufam emiferis puellas a ce.
ii lngemuit Susanna , & ait : Angustix sunt
mihi undique : si enim hoc egero , mors mihi
ell : si autem non egero , non effugiam ma-
nus vestras.
13 Sed melius est mihi absque opere incide-
re in manus veltras, quam peccare in conspec-
tu Domini.
14 Et clamavit voce magna Susanna.: excla-
maverunt autem & senes adversus earn.
i5 Et cucurrit unus ad ostia pomarii > &
aperuit.
t6 Cilm ergo audissent clamorem famuli
domiis in pomario , irruerunt per posticum ut
ideic.it quidnam elset.
27 Postquam autem senes locuti sunt > eru-
buerunt servi vehementer : quia nunquam dic-
tus fuerat sermo hujuscemodi de Susanna. Et
facta est dies craltina.
18 Cumque venisset populus ad Joakim vi-
rum ejus , venerunt & duo presbyteri pleni
iniqua cogitacione adversils Susannam ut in-
terheerent earn.
1.9 Et dixerunt coram populo : Mittite ad
Susannam filiam Helciae uxorem Joaicim. Et
ftatim miserunt.
30 Et venit cum parentibus , & filiis , &
universis cognatis suis.
3 1 Porrd Susanna erat delicata nimis , &
pulchra "specie.
31 At iniqui illi jusserunt ut discooperiretur
(erat enim cooperta ) ut vel sic satiarentur
decore ejus.
33 Flebant igitur sui> &omnes qui nove-
rant earn.
34 Consurgentes autem duo presbyteri in
medio populi , posuerunt manus suas super
caput ejus.
3 5 Qu flens suspexit ad ccelum : erat enim
cor ejus fiduciam habens in Domino.
36 Et dixerunt presbyteri . Cum deambula-
remus in pomario soli , ingressa est hc cum
duabus puellis : He clausit ostia pomarii , He
dimisit a fe puelias.
3 7 Venitque ad earn adolescens , qui erat
abiconditus , & concubuit cum ea.
38 Porr6 nos cum essemus in angulo poma
rii, vidences iniquitatem , cucurrimus ad eos,
& vidimus eos pariter commisceri.
39 Et ilium quidem non quivimus com-
prehendere, quia fortior nobis erat, & apertis
ostiis exilivit :
40 Hanc autem cum apprehendissemus , in-
terrogavimus , quisnam esset adolescens , &
. jnoluit indie arc nobis : hujus rei tcites iumus.
69i
41 Crediilit eis multitudo quasi scnibus &c
judicibus populi , & condemnaverunt cam ad
mortem,
41 Exclamavit autem voce magna Susanna ,
& dixit : Deus terne , qui absconditorum es
cognitor , qui nosti omnia antequam slant ,
43 Tu scis quoniam falsum testimonium tu-
Ierunt contra me : & ecce morior , cum ni-
hil horum fecerim , qua? isti malitiose com-
posuerunt adversiim me.
44 Exaudivit autem Dominus vocem ejus.
_ 45 Cumque duceretur ad mortem , suscita-
vit Dominus spiritum sanctum pueri junioris ,
cujus nomen Daniel :
4<y Et exclamavit voce magna : Mundus
ego sum a sanguine hujus.
47 Et converlus omnis populus ad eum ,
dixit : Quis est itre sermo, quern tu locutus es?
48 Qui ctlm ilaret in medio eorum , ait :
Sic fatui filii Israel , non judicantes , neque
quod verum est cognoscentes , condemnastis
nliam Israel ?
4? Revertimini ad judicium , quia falsum
testimonium locuti sunt adversus earn.
50 Reversus est ergo populus cum festina-
tione , & dixerunt ei senes : Veni , & scde in
medio nostrum , & indica nobis : quia tibi
Deus dedit honorem senectutis.
5 1 Et dixit ad eos Daniel : Separate illos ab
invicem procul , & dijudicabo eos.
j 1 Cum ergo divisi essent alter ab altero ,
vocavit unum de eis , & dixit ad eum : Inve
terate dierum malorum, nunc venerunt pecca-
ta tua , qu operabaris prills :
53 Judicans judiciainjusta, innocentes op-
primens , &: dimittens noxios , dicente Domi
no : * Jnnocentem & justum non interficies. * Ex*l.
J4 Nunc ergo si vidisti earn , die sub qua ar- 2 ' T*
bore videris eos colloqueutes sibi. Qui ait : Deut'
Sub schino. ' "*
f 5 Dixit autem Daniel : Rectc mentitus es
in caput tuum : Ecce enim Angeius Dei accep
ts fententid ab eo , scindet tc medium.
$6 Et , amoto eo , juflit venire alium : &
dixit ei : Semen Chanaan , &.' non Juda , spe
cies decepit te , & concupiscentia subvertit
cor tuum :
J7 Sic faciebatis filiabus Israel , & il! ti-
mentes loquebantur vobis : fed filia Juda non
fustinuit iniquitatem vesrram.
58 Nunc ergo die mihi, sub qua arbore
comprehenderis eos loquentes sibi. Qui ait :
Sub prino.
fi> Dixit autem ei Daniel : Recte mentitus
es & tu in caput tuum : manet enim Angeius
Domini , gladium habens , ut sceet te me
dium , & interficiat vos.
60 Exclamavit itaque omnis ctus voce ma
gna , & benedixerunt Deum , qui salvat spe-
rantes in fe,
6i Et coasurrexerunr adversus duos presby-
S S ss ij
 ~s
69 2. PROPHET!A DANIEL I S , Cap. XIII. & XIV.
teros ( convicerac enim eos Daniel ex ore suo mensa absconditum introitum , & per illutn
falsum dixiste testimonium ) feceruntque eis ingrediebantur semper , & devorabant ea.
sicut male egerant adversiis proximum , ' 1 3 Factum est igitur postquam -greffi sunt
* Diut. 61 * Ut facerent secundum legem Moysi : illi , rex posuit cibos ante Bel :' prApit Da
7- i*. & interfecerunt eos , & salvatus est sanguis niel puens suis , & attulerunt cinerem,& cri-
19. innoxius in die ilia. bravit p$ tetllm templum coram rege : &
63 Helcias autem & uxor ejus laudaverunt egreffi claiiserunt ostium : & signantes annulo
Deum pro filia sua Susanna cum Joakim ma- regis abiefunc.
rito ejus , & cognatis omnibus, quia non essec 14 Sacerdotes autem ingresli sunt nocte jux
invenca in ea res turpis. ta consuetudinem suam , & uxores , &sijjj
<?4 Daniel autem factus est magnus in cons- eorum ; & cOmederunt omnia , & biberunt?v'>-
pectu populi a die ilia , & deinceps. 1 5 Surrexit autem rex primo diluculo,'8e
6j Et rex Astyages appositus elt ad patres Daniel cum eo.
suos , & luscepit Cyrus Perles regnum ejus. . . 15 Et ait rex : Salvane sunt signacula , Da
niel ? Qui respondit : Salva , rex.
C A P U T XIV. 17 Statimque cum aperuisset ostium , intui-
fs.radcs ftuerdotum idoii Bel , qui tffrfitot illi tibot
tube aufcrtbsnt , regi fer Danielem ituiU sunt ; iffifjHt tus rex menlam , exclamavit voce magna :
inttremptis , idolum unx cum templo j'ua ever/urn eft : JimUi Magnus es Bel , 6c non est apud te dolus
ter & draconem quern colebxm Babjlonii , \n\eUi- in os mtfli quitquam.
tx p.cc , adijie & iilis cftllA Daniel mterficit ; qutiprop- iS Et risit Daniel : & tenuit regem ne in-
ttr inftuttibus Babjumiii mijfits eft in Ucum lemum , ill*.
fufaft feivatus, all.it 0 etiam illi fer prophettm Habacuc
grederetur intr6 : & dixit : Ecce pavimentum,
frandio ex JutUt ; quod videns rex , adver[ariit illius a animadverte cujus vestigia lint nxc.
letmbus in momenta devoratu , jubtt amnei timere Deum 19 Et dixit rex : Video vestigia virorum , &
Dumelis. mulierum , & infantium. Et iratus est rex.
1 O Rat autem Daniel conviva regis , & 10 Tune apprehendit secerdotes , tk uxores,
JJ/ honoratus super omnes arnicas ejus. & rilios eorum : & ostenderunt ei abscondita
i Erat quoque idolum apud Babylonios no ostiola , per qu ingrediebantur , & consume-
mine Bel : & impendebantur in eo per dies bant qua; erant super menlam.
singulos similac artab duodecim, & oves qua- x 1 Occidit ergo illos rex , & tradidit Bel
draginta , vinique amphor sex. ' in potestatem Danielis : qui subvertit eum, &
3 Rex quoque colebat eum , & ibat per templum ejus.
singulos dies adorare eum : porro Daniel ado- z j Et erat draco magnus in loco illo, &
rabat Deum suum. Dixitque ei rex : Quare dolebant eum Babylonn.
non adoras Bel ? 13 Et dixit rexDanieli : Ecce nunc non po
4 Qui respondens ait ei : Quia non colo res dicere quia iste non sit Deus vivens : Ado-
idola manufacta j fed viventem Deum , qui ra ergo eum.
creavit clum , t terram , & habet potelta- 14 Dixitque Daniel : Dominum Deum
tem omnis carnis. meum adoro : quia ipsc est Deus vivens : iste
f Et dixit rex ad eum : Non videtur tibi autem non est Deus vivens.
esse Bel vivens Deus > An non vides quanta M Tu autem rex da mihi potestatem, & in-
comedat , & bibat quotidic ? rerficiam draconem absque gladio , & fuste.
6 Et ait Daniel arridens : Ne erres rex , iste Et ait rex : Do tibi.
enim intrinsccus luteus est , & forinsccus x Tulit ergo Daniel picem , & adipem ,
aereus , neque comedit aliquando. & pilos , & coxit parker : fecitque mafias, &
7 Et iratus rex vocavit sacerdotes ejus , & dedit in os draconis , & diruptus est draco. Et
ait eis : Nisi dixeritis mihi , quis est qui come dixit : tece quern colebatis.
dat impensas has , moriemini. 17 Quod cum audissent Babylonii , indig-
8 Si autem ostenderitis , quoniam Bel co nati sunt vehementer : & congregati advei-
medat haec , morietur Daniel , quia blasphe- siim regem , dixerunt : Judaeus factus est rex :
mavit in Bel. Et dixit Daniel regi : Fiat juxta Bel deltruxit , draconem interfecit , & sacer
verbum tuum. dotes occidit.
9 Erant autem sacerdotes Bel scptuaginta , 1 8 Et dixerunt cum venissent ad regem-:
exceptis uxoribus , & parvulis , & hliis. Et ve- Trade nobis Danielem, alioquin interticiemus
mt rex cum Daniele in templum Bel. te , & domum tuam.
10 Et dixerunt sacerdotes Bel : Ecce nos egre- 19 Vidit ergo rex qu6d irruerent in eum
dimur foras : & tu rex pone escas , & vinum vehementer : tk necessitate compulsus tradidic
misce , & claude ostium, & signa annulo tuo : eis Danielem.
11 Et cum ingressus fueris mane , nisi inve 30 Qui miserunt eum in lacum leonum , Sr
rters omnia comesta a Bel , morte moriemur , erat ibi diebus sex.
vel Daniel qui mentitus est adversum nos. 31 Porr6 in lacu erant leones septem , &
1 Contcmnebant, aiuern , quia feceraot sub dabantureis duo corpora quotidi,8c diuc ores:
 PROPH. DAN. Cap. XIV- & pROPH. OSEE,Cap. 1. & II. 69 j
Zc tune non data sunt eis , ut devorarent Da
nielcm.
ji Erat autem Habacuc propheta in Juda ,
&c ipse cdxerat' pulmentum , 6c intriverat pa
nes in alveolo : 6c ibat in campuni ut ferret
messorjbus. '- * valle Jezrahel.
Si Dixitque Angelus Dorryniad Habacuc :
Fejfprandium, quod habes, in Babylbnem Da
nish , qui est in lacu leonum.
. ,$d Et dixit Habacuc : Domine, Babylonem
non vidi , 6c lacum nescio.
J$ * Et apprehendit eum Angelus Domini
Ex.. in vertice ejus, 6c portavit eum capillo capitis
*' *' sui : posuitque eum in Babylone supra lacum
in impetu spiritus sui.
$6 Et clamavit Habacuc, dicens:Daniel serve
Dei , tolle prandmm , quod misit tibi Deus.
37 Et ait Daniel : Recordatus es mei Deus ,
& non dereliquisti dlligentes te.
38Surgensque Daniel comedit. Porro An
gelus Domini restituit Habacuc confestim in
loco suo.
19 Venit ergo rex dieseptimo ut lugeret Da-
nielem : &c venit ad lacum , & introlpexit , &
ecce Daniel sedens in medio leonum.
40 Et exclamavit voce magna rex , dicens :
Magnus es Domine Deus Danielis. Et extraxit
eum de lacu leonum.
41 Porro illos , qui perditionis ejus causa
fuerant, intromisit in lacum , 6c devorati sunt
in momento coram eo.
41 Tune rex ait : Paveant omnes habitantes
in univerfa terra Deum Danielis: quia ipse est
salvator , faciens signa , & mirabilia in terra ,
qui liberavit Danielem de lacu leonum.
P R O PH E T I A
OSEE
C A P U T P R I M U M.
Q*o tempore Osee proohetarverit , qui jujsui foruicariam ac-
cifere uxort'n , duoi flics unamque filiam ex it gentravit
quibui ntt- in at iibetur impontrt juxli iJftClus qu:i Dom'nus
in populo suo decreverai inducere de Gentium cooietjione ,
fr fuiuro eodem capue filiorum Judit & Israel.
Erbum Domini , quod sactum est ad
'V Osee filium Beeri , in diebus Oziae ,
Joathan , Achaz , Ezechi regum
Juda , 6c in diebus Jeroboam filii Joas regis
Israel.
i Principium loquendi Domino in Osee : &
dixit Dominus ad Osee: Vade , fume tibi uxo-
rem fornicationum , 6c sac tibi filios fornica-
tionum : quia fornicans fornicabitur terra a
Domino.
1 Ec abiit , & accepit Gomer filiam Debe-
laim : & concepit , & peperit ei filium.
4 Et dixit Dominus ad eum j Voca nomen
ejus Jezrahel : quoniam adhuc modicum ,' &c
visitabo sanguinem Jezrahel super domum
Jehu , 6c quiescere faciam regnum domus Is
rael.
f. Et in ilia die conteram arcum Israel in
6 Et concepit adhuc , & peperit filiam. Et
dixit ei : Voca nomen ejus Ablqiie misericor-
dia : quia non addam ultra rrusereri domui
Israel , fed oblivione obliviscar eorum.
7 Et domui Juda miserebor, & salvabo eos
in Domino Deo suo : & non salvabo eos in ar-
cu > & gladio , 6c in bello , & in equis , & in
e.quicibus.
8 Et ablactavit earn, quae erat Absque mise-
ricordia. Et concepit , 6c peperit filium.
9 Et dixit : Voca nomen ejus Non populus
meus : quia vos nonpopulus meus, & ego non
ero velter.
10 Et erit numerus filiorum Israel quasi
arena maris , qu sine menfura est, &c non nu-
merabitur. * Et erit in loco ubi dicetur eis : +Rm. 9
Non populus meus vos : dicetur eis : Filii Dei *
viventii.
1 1 Et congregabuntur filii Juda , tk filii Is
rael pariter : & ponent sibimet caput unum ,
& ascendent de terra : quia magnus dies Jez
rahel.
CAPUT II.
Utniunr Du>i.ti.n Ijiaili ttuquam uxori adulter* repu-
diut'i , & feptt WdS ejui fpinis, ut adiirum fuuntrei/ertaturi
tuiaque non advertat a quo habcat bunorum ab..ndattam ,
aUitiirwu fe ab ta dicit cuntla in quibut deltdtatitr , jicqut
ifsum tandem ad je leduclumm , magnique jeticitate dannu-
rum : c^ de Gtnttum vtcatione-
1 r^v Icite fratribus vestris : Populus meus :
\_} 6c sorori vestr, Misericordiam conse-
cuta.
1 Judicate matrem vestram, judicate : quo
niam ipsa non uxor mea , & ego non vir ejus.
Auferat fornicationes suas a facie sua, & adul-
teria sua de medio uberum suorum.
3 Ne forte expoliem earn nudam,&r statuam
earn secundum diem nativitatis sui-- & ponam
earn quasi solitudinem , & statuam earn velut
terram inviam , & interficiam earn siti.
4 Et filiorum illius non miserebor : quo
niam filii fornicationum sunt.
j Quia fornicata est mater eorum , confusa
est quit concepit eos : quia dixit : Vadam post
amatores meos, qui dant panes mihi, &: aquas
meas , lanam meam , & linum meum, oleum
meum , & potum meum.
6 Propter hoc ecce ego scpiam viam tuam
spinis,&: scpiam earn maceria, & scmitas suas
non inveniet.
7 Et sequetur amatores suos , &: non appre-
hendet eos : & qurer eos, & non inveniet , &
dicet : Vadam , & revertar ad virum meum
priorem : quia bene mihi erat tune magis
quam nunc.
8 Et hasc nescivit , quia ego dedi ei fru
S S ss iij
 \94 PROPHETIA OS , . II. III. & IV.
mentum , & vinum , Se oleum , Se argentum
multiplicavi ei, 8c aurum , quae fecerunt Baal.
9 ldcircd convertar , & fumam frumenrum
meum in tempore fuo , & vinum meum in
. .tempore fuo , & liberabo lanam meam & li-
num meum,quae operiebant ignominiam ejus.
io Et nunc revelabo ftultitiam ejus in ocu-
lis amatorum ejus : 8c vir non eruet earn de
manu mea :
1 1 Et ceTare faciam omne gaudium ejus.fo-
lemnitatem ejus , neomeniam ejus , fabbatum
ejus , & omnia fella tmpora ejus.
i Et corrumpam vineam ejus, & ficum
ejus : de quibus dixit : Mercedes , funt, feiemiam repiUtt, & idchUtne fuit dtdiiut : dtiit je \t>uit.
quas dederunt mihi amatores mei : &
earn in faltum , Sc comedet earn beilia
aSri-
i J Et vifitabo fuper earn dies Baalim , qui
bus accendebat incenfum, & ornabatur inaure
fu , & monili fuo , 8e ibat poll amatores
fuos , Se mei oblivifcebatur , dicit Dominus.
14 Propter hoc , ecce ego ladabo earn , &
ducam earn in folitudinem : & loquar ad cor
ejus.
1 J Et dabo ei vinitores ejus ex eodem lo
co, & vallem Achor ad aperiendam fpem : Se
canct ibi juxt dies juventutis fuse , Se juxt
dies afcenfionis fuae de terra /Egypti.
1 Et erit in die ilia , ait Dominus : vocabit
me:Vir meus : & non vocabit me ultra, Baali.
17 Et auferam nomina Baalim de ore ejus ,
8c non recordabitur ultra nominis eorum.
18 Et percutiam cum eis focdus in die ilia ,
cum beftia agri , & cum volucre coeli , & cum
reptili terrae : 8e arcum , & gladium, Sc bellum
conteram de terra : 8c dormir eos faciam fi-
ducialiter.
19 Et fponfabo te mihi in fempiternum : &
fponfabo te mihi in juftitia , Se judicio , 6c in
mifericordia , c in miferationibus.
20 Et fponfabo te mihi in fide : Sc fries quia
ego Dominus.
11 Et erit in die illa:Exaudiam , dicit Domi
nus,exaudiam ccelos, 8c illi exaudient terrain,
zi Et terra exaudiet triticum, Se vinum , 8c
oleum : & hare exaudient Jezrahel.
13 Et feminabo earn mihi in terra , 8c mife-
rebor ejus , qua: fuit Abfque mifericordia.
* Km 9. * * Et icarn non populo meo : I'opulus
as. ' meus es tu : Sc ipfe dicet : Deus meus es tu.
Il'"1- AP UT HI
Ritrrn i'iietur Prof heu diligere 'dvlitram , qut unten
multit diebus illum expide- , quia fuies I/ m.Utis diebus
fine rege f> [cricio [eieaiei , undent ad Deminum dicit >c-
ver fur ci
iCT dixit Dominus ad me : Adhuc vade ,
, Se dilige mulierem dileitam amico &
adulteram : ficut diligit Dominus filios If
ral , 8c ipi refpiciunt ad dcos alienos, 8c dili-
gunt vinacia uvarum.
Et fodi earn mihi quindeeim argenteis , Sc
coro hordei , Sc dimidio coro hordei.
3 fct dixi ad earn : Dies muks
me : Sc non fornicaberis,3c non eris viro : td
Sc ego expetabo te.
4 Quia dies multos fedebunt filii Ifral fine
rege, 8c fine principe , & fine facriricio, 8c fine
altari , 8c fine ephod , Se fine theraphim.
* Et poil haec revertentur filii Ifral , Se * fv(t>
quaerent Dominum Deum fuum, 8c David re- , ,,,
gem fuum : & pavebunt ad Dominum , Sc ad
bonum ejus in novillimo dierum.
CA PUT IV.
Minatur Ifrtil ,frtflcr multa pepuii ptccita , qui u-
rum ljrsilH peccatis fuis , cupietts ne Juda ipfum imitetur,
1 Udite verbum Domini filii Ifral , quia,
\. judicium Domino cum habitatoribus
terrae : non eft enim ventas , Sc non eil miferi
cordia , 8c non eft feientia Dei in terra.
Maledictum , Se mendacium , 8c homici-
dium,8c furtum, Sc adulterium inundaverunt ,
8c fanguis fanguinem tetigit.
3 Propter hoc lugebit terra , 8c infirmabitur
omnis, qui habitat in ea , in beftia agri , 8c in
volucre cli : fed Sc pifees maris congrega-
buntur.
4 Verumtamen unufquifque non judicet : 8c
non arguatur vir populus enim tuus ficut hi ,
qui contradicunt facerdoti.
% Et corrues hodi, Se corruet etiam prophe-
ta tecum : nofte tacere feci matrem ruam.
6 Conticuit populus meus , eo quod non
habuerit feienciam : quia tu feientiam repu-
lifti , rcpellam te , ne facerdotio fungaris
mihi : Se. oblita es legis Dei tui , oblivifcar
filiorum tuorum 8c ego.
7 Secundum multitudinem eorum fie pecca-
verunt mihi : gloriam eorum in ignominiam
commutabo.
8 Peccata populi mei comedent , 8c ad ini-
quitatem eorum fublevabunt animas eorum.
9 * Et erit ficut populus , fie facerdos : & * ifi.
vifitabo fuper eum vias ejus , Sc cogitationes n-
ejus reddam ei.
10 Et comedent , Se non faturabuntur : for
nican funt , Se non ceflaverunt : quoniam Do
minum dereliquerunt in non euftodiendo.
1 1 Fornicatio , Se vinum , Se ebrietas aufe-
runt cor.
i Popujus meus in ligno fuo interrogvit ,
Sc baculus ejus annuntiavit ei : fpiritus enim
fornicationum decepit eos , 8c fornicati funt
Deo fuo.
13 Super capita montium facrificabant , 8c
fuper colles accendebant thymiama: fubts
quercum , 8c populum , 8c terebinthum , quia
bona erat umbra ejus : ide fomicabuntur hlix
velrae , Sc fponfae veirrx adulterae erunt.
14 Non vifitabo fuper filias veftras cum fue-
rint fornicatae , Sc fuper fponfas veftras cum
adulteraverint :. quoniam ipfi cum meretri-
 PROPHETI A OSE E, Cap. IV. V. VI. &VII. <?95
cibus conversabantur , & cum effeminatis sa- 1 4 Quoniam ego quasi leama Ephraim , Sc
criricabant , & populus non intelligens vapu- quasi catulus leonis domui Juda : ego ego ca-
labit. piam , & vadam : tollam, & non ett qui eruat.
i f Si fomicaris tu Israel , non delinquat 1 * Vadens revertar ad locum meum : donee
saltern Juda : & nolite ingredi in Galgala , & deficiatis , & quratis faciem meam.
ne ascenderitis in Bethaven , neque juraveri- CAPUT VI.
tis : Vivit Dominus. Reverfi in mtmUutmt ad Dominum , magna fidueii fs'n-
is Quoniam sicut vacca lafciviens declina- temjiji ab to ftomiiinm : tXftftuUt Dominus cum Israel &
vit Israel : nunc pascet eos Dominus , quasi Juda , quoi neque benefiiiis , nequrprophetarum commmaiio.
nibus ab idoUlairia aliifque iniijuualibus sim nvocaii , dun
agnum in latitudine. safer at mijeritordum Jcnfi.io.
17 Particeps idolorum Ephraim , dimitce i I N tribularione sua mane consurgent ad me:
eum. XVenice , & revertamur ad Dominum :
18 Separatum est convivium eorum , forni- i Quia ipse cepit , & sanabit nos : percu-
catione tornicati sunt : dilexerunt afterre igno- tiet , 6c curabit nos.
miniam protectores ejus. 3 * Vivih'cabit nos post duos dies ; in die * i. cf.
19 Ligavit eum spiritus in alis suis , & coa- tertia suscitabit nos , & vivemus in conspecta i s. j.
fundentur a iacnhciis suis. ejus. Sciemus , sequemurque ut cognoscamus
CAPUT V. Dominum : quasi diluculum prparatus ell
Minatitr Dominus je juniiuium Israel propter feccata sua , egressus ejus , & veniet quasi imber nobis
ftmiUter & Jud m \ nee prodtrit humanum auxilium , cum temporaneus & serotinus terrac.
Dominus eis ad verjetur. 4 Quid faciam tibi Ephraim? quid faciam tibi
i A Udite hoc sacerdotes , & attendite do- Juda ? miscricordia vestra quasi nubes matu-
t\. mus Israel , & domus regis auscultate : tina , & quasi ros mane pertransiens.
quia vobis judicium est , quoniam laqueus f Propter hoc dolavi in prophetis , occidj
iacti estis speculationi , & rete expanfum su eos in verbis oris mei : & judicia tua quasi lux
per Thabor. egredientur.
1 Et victimas declinastis in profundum : & 6 * Quia miscricordiam volui , & non fa- * t.Rtg.
ego eruditor omnium eorum. criticium, & scientiam Dei plusquam holo- $ >*
3 Ego scio Ephraim , & Israel non est abs- causta. Eccle- +
conditus a me : quia nunc fornicatus est 7 lpsi autem sicut Adam transgresil sunt J^#>'
Ephraim , contaminatus est Israel. pactum , ibi pravaricati sunt in me. , 3C$!, ,.
4 Non dabunt cogitationes suas ut rever- 8 Galaad civitas operantium idolum , sup- 7.
tantur ad Deum suum : quia spiritus fornica- plantata sanguine.
tionum in medio eorum , & Dominum non 9 Et quaii sauces virorum latronum , parti
cognoverunt. ceps sacerdotum , in via interficientium per-
j Et respondent arrogantia Israel in facie gentes de Sichem : quia scelus operati sunt.
ejus : & Israel , & Ephraim ruent in iniquitate 10 In domo Israel vidi horrendum : ibi for-
sua j met etiam Juda cum eis. nicationes Ephraim : contaminatus est Israel.
6 In gregibus suis , & in armentis suis va- 1 1 Sed & Juda, pone meflem tibi, cum con-
dent ad quxrendum Dominum , & non inve- vertero captivitatem populi mei.
nient : ablatus est ab eis. CAPUT VII.-
7 In Dominum prvaricati sum , quia filios Chm pinaturut esses Dominus 7/5 ail , otjtiterunt iviqu'ua.
alienos genucrunt : nunc devorabit eos men- its eorum . ccnfentiewes enim reruns juorum maluit , cmnet
sis cum partibus suis. hi in idolola^r^.rn vehemenser exarseruns : Dommoque re-
liUo , ctmeiji id l&yiiti tuxiliwn , sraijlats jitut in
8 Clangite buccina in Gabaa , tuba in Ra jljjyr'ns.
ma : ululate in Bethaven , post tergum tuum i /^ Um sanare vellem Israel , revelata est
Benjamin. V_> iniquitas Ephraim , a: malitia Sama-
9 Ephraim in desolatione erit in die correp- riae , quia operati i'unt mendacium : & fur in-
tionis : in tribubus Israel ostendi sidcm. gressus eit spolians , latrunculus foris.
10 Facti sunt principes Juda quasi assumen- a Et ne forte dicant in cordibus suis om-
tes terminum : super eos estundam quasi nem maliciam eorum me recordatum : nunc
aquam iram meam. circumdederunt eos adinventiones fu, coram
1 1 Calumniam patiens est Ephraim , fractus facie mea fadt sunt.
judicio : quoniam ccepit abire post sordes. 3 In malitia sua ltisicaverunt regem : & in
n Et ego quasi tinea Ephraim : &. quasi mendaeiis suis principes.
putredo domui Juda. 4 Omnes adulteraiKes , quasi clibanus suc-
13 Et vidit Epi>raim langnorem smim , & census a coquente : quievit paululum civitas
Juda vinculum suum : & abiit Fphraim ad a commistione fermenti , dor-ec fermentare-
Alsur, .v misit ad regem ultorem : & ipse tur totum.
non poterit sanare vos , nee folvere potent a 5 Dies regis nostri : cperunt principes surere
Vobis vinculuni. a vino: extendit manum suam cum illusoribus.
c^ PROPHET1A OSE E, Cap. VII. VIII. & IX..
6 Quia applicucrunt quasi clibanum cor
suum , cum insidiaretur eis : tota nocte dor-
mivit coquens eos , mane ipse succensus quasi
ignis flammar.
7 Onines calefacti funt quasi clibanus , &
devoraverunt judices suos : omnes regeseorum
ceciderunt : non est qui clamet in eis ad me.
8 Ephraim in populis ipse commiscebatur :
Ephraim factus est siibcinericius panis , qui
non reversatur.
9 Comederunt alieni robur ejus , & ipse
nescivit : fed & cam" effusi sunt in eo , & ipse
ignoravit.
io Et humiliabitur superbia Israel in facie
ejus : nee reversi funt ad Dominum Deum
suum , & non quxsierunt eum in omnibus his.
1 1 Et factus est Ephraim quasi columba le-
ducta non habens cor : gyptum invocabant,
ad Assyrios abierunt.
1 1 Et cum profecti suerint , expandam su
per eos rete meum : quasi volucrem cceli de-
traham eos , cxdam eos secundum auditio-
nem ctus eorum.
13 Vx eis, quoniam recesserunt ame, vasta-
buntur , quia prxvaricati funt in me : & ego
redemi eos : & ipsi locuti funt contra me
mendacia.
14 Et non clamaverunt ad me in corde suo ,
fed ululabant in cubilibus suis : super triticum
& vinum ruminabant , recesserunt a me.
1 f Et ego erudivi eos , & confortavi brachia
eorum : & in me cogitaverunt malitiam.
itf Reversi funt ut essent absoue jugo : facti
funt quasi arcus dolosus : cadent in gladio
principes eorum , a furore linguae sux. Ista
fubsannatio eorum in Terra gypti.
C A P U T VIII.
Samtriam prtdicit cum zitulo sue iestrutniem per Nibu-
tftodnojor , fropitr idololatrian , nee ipsorum bcsiU susci-
fiemur : etvinuei tuttm Jud* etitm cocrem*buntur.
I [N gutture tuo sit tuba quasi aquila super
1 domum Domini : pro eo qudd transgresli
funt fdus meum , & legem meam prxvari-
cati funt.
* Me invocabunt : Deus meus cognovimus
te Israel.
3 Projecit Israel bonum , inimicus perfe-
quetur eum.
4 Ipsi regnaverunt , & non ex me : prin
cipes extiterunt , & non cognovi : argentum
suum , & aurum suum fecerunt sibi idola ,
ut interirent.
y Projectus est vitulus tuus Samaria , iratus
est furor meus in eos. Usquequ6 non pote-
runt emundari ?
6 Quia ex Israel & ipse est : artisex fecit
ilium , & non est Deus : quoniam in aranea-
rum telas erit vitulus Samari.
7 Quia ventum seminabunt , & turbinem
metent : culmus stans non est in eo , germen
non faciet farinam : quod & si fecerit , alieni
comedent earn.
8 Devoratus est Israel : nunc factus est in
nationibus quasi vas immundum.
9 Quia ipsi ascenderunt ad Assur , onager
solicarius iibi : Ephraim munera dederunt
amatoribus.
'10 Sed & ciim mercede conduxerint natio-
nes , nunc congregabo eos : & quiescent pau-
lisper ab onere regis , & principum.
1 1 Quia multiplicavit Ephraim altaria ad
peccanaum : factx funt ei ar in delictum.
11 Scribam ei multiplies leges meas , qux
velut alien computac funt.
1 3 Hostias offerent , immolabunt carnes ,
& comedent , & Dominus non fui'cipiet eas :
nunc recordabitur iniquitatis eorum , & visi-
tabit peccata eorum : ipsi in gyptum con-
vertentur.
14 Et oblitus est Israel factoris fui , & xdifi-
cavit delubra : & Judas multiplicavit urbes
munitas : & mittam ignem in civitates ejus ,
& devorabit sedes illius.
C A P U T IX.
Demfaui In po/iulu* Ijrnel ftmem t$- ctpt'nAtmem preptr
ipfius pectdtM iuimittet : nee gr.ita ip/i erunt eorum facrificil ;
Cr quia in ptccntii pe severant , perpeM cjl1 a Do'ains per-
mimbuni vegi inter netienet.
i XJ Oli ltari Israel , noli exultare sicut
i_\l populi : quia fornicatus es a Deo
tuo , dilexisti mercedem super omnes areas
tritici.
i Area & torcular non pascet eos , & vi
num mentietur eis.
3 Non habitabunt in terra Domini : reversus
est Ephraim in gyptum , & in Assyriis pol-
lutum comedit.
4' Non libabunt Domino vinum , & non
placebunt ei : (acrisicia eorum , quasi panis lu-
gentium. Omnes , qui comedent eum, conta-
mmabuntur : quia panis eorum animx ipso
rum , non intrabit in domum Domini.
f Quid (asietis in die solemni , in die festi-
vitatis Domini ?
6 Ecce enim profecti funt a vastitate :
gyptus congregabit eos , Memphis sepeliet
eos : desiderabile argentum eorum urtica harre-
ditabit , lappa in tabernaculis eorum.
7 Venerunt dies visitationis , venerunt dies
retributionis : scitote Israel stultum prophe-
tam , insanum virum spiritualem , propter
multitudinem iniquitatis tu , & multitudi-
nem amentia;.
8 Speculator Ephraim cum Deo meo : pro-
pheta laqueus minx factus est super omnes
vias ejus , insania in domo Dei ejus.
9 * Profunde peccaverunt , sicut in diebus Jmi.
Gabaa : recordabitur iniquitatis eorum, & i-:s-
yisitabit peccata eorum.
10 Quasi uvas in deserto inveni Israel :
quasi prima poma ficulnex in cacumine ejus
vidi
 PROPHET1A OS EE, Cap. IX. X. & XI.
yidi patres corum : ipsi autem ititraverunt ad
Beelphegor, & abalienati suntin confusionem,
& facti sunt abominabiles sicut ca , qux di-
lexerunt.
ii Ephraim quasi avis avolavit , gloria eo-
rum a partu , & ab utero , &: 4 conceptu.
1 1 Quod & si enucrierint filios suos , abs-
que liberis eos faciam in hominibus : fed &
vx eis cum recessero ab eis.
i 3 Ephraim , ut vidi , Tyrus crat fundata
in pulcnritudine : & Ephraim educec ad inter-
fectorem filios suos.
14 Da eis Domine. Quid dabis eis ? Da eis
vulvam sine liberis , & ubera arentia.
i.Kij. if * Omnes nequitiac eorum in Galgal ,
. i. quia ibi exosos habui eos : propter malitiam
adinventionum eorum de domo mea ejiciam
eos : non addam ut diligam eos , omnes
principes eorum recedentes.
16 Percussus est Ephraim , radix eorum ex-
ficcata est : frustum nequaquam facient.
Quod & si genuerint , interheiam amantislima
uteri eorum.
17 Abjiciet eos Deus meus , quia non au-
dierunt eum : & erunt vagi in nationibus.
CAPUT X.
Propter idololmiam Israel traditur Jssyriis ; fr cum a Do
mini revocati ad jufiitiam , ftrgamt jcqui viat fit* s , omnes
torum munitiones uaftabuntur,
1 \7 Itis frondosa Israel , fructus adarquatus
V est ei : secundum multitudinem fructus
sui multiplicavit altaria , iuxta ubertatem ter
ra: suae exuberavit simulachris.
z Divisum est cor eorum , nunc interibunt :
ipse confringet simulachra eorum, depopula-
bitur aras eorum.
3 Quia nunc dicent : Non est rex nobis :
non enim timemus Dominum : & rex quid
faciet nobis ?
4 Loquimini verba visionis inutilis > & fe-
rietis fdus : & germinabit quasi amaritudo
judicium super sulcos agri.
f Vaccas Bethaven cofiierunt habitatores
Samari : quia luxit super eum populus ejus ,
& ditui ejus super eum exultaverunt in glo
ria ejus , quia migravit ab eo.
6 Si quidem & ipse in Assur delatus est ,
munus regi ultori : confusio Ephraim capiet ,
& confundetur Israel in voluntate sua.
7 Transire fecit Samaria regem suum quasi
spumam super faciem aqux.
8 Et disperdentur excclsa idoli , peccatum
Israel : lappa , & tribulus ascendet super aras
n- ipd. eorum : & dicent montibus : * Operite nos ;
2. i9. & collibus : Cadite super nos.
U*e- **. 9 * Ex diebus Gabaa , peccavit Israel , ibi
J- steterunt : non comprehendet eos in Gabaa
"??' prxlium super filios Jniquitatis.
* suite. 10 Juxta desiderium meum corripiam eos :
as. 1. congregabuntur super eos populi , cilmcom-
pientur propter duas iniquitates fuas.
97
1 1 Ephraim vitula docta diligere trituram ,
& ego transivi super pulchritudinem colli
ejus : ascendam super Ephraim , arabit Judas,
confringet sibi sulcos Jacob.
1 1 * Seminate vobis in justitia , & metite * 7tr-
in ore misericord ix , innovate vobis novale : 4" *
tempus autem requirendi Dominum , cum
venerit qui docebit vos justitiam.
1 3 Arastis impietatem , iniquitatem mes-
suistis , comedetis frugem mendaeii : quia
confisus es in viis tuis , in mukitudine for-
tium tuorum.
14 Consurget tumultus in populo tuo : &
omnes munitiones tux vastabuntur , sicut vas-
tatus est * Salmana a domo ejus qui judicavit * J"***
Baal in die prxlii , matre super filios allisi. "
1 5 Sic fecit vobis Bethel , a facie malitix
nequitiarum veilrarum.
CAPUT XI.
Bene/iciii ofiendit Dominus fe diligere fopulum Israel : sell
, poster itlius feeler* tradidit eum sij/yrih : attamen piopter
Juam nifiricorUiam redacts eos , ut in terra jua ferviant Do
mino, una cum Oentibutat Drum cnverfii.
i Q Icut mane tranfiit , pertransiit rex Israel.
J Quia puer Israel , & dilexi eum : & * ex * Matt,
gypto vocavi filium meum. t. 1 s.
1 Vocaverunt eos , sic abierunt a facie eo
rum : Baalim immolabant , & simulachris sa-
crificabant.
3 Et ego quasi nutricius Ephraim , porta-
bam eos in brachiis meis : & nescierunt qudd
curarem eos.
4 In funiculis Adam traham eos , in vincu-
lis charitatis : & ero eis quasi exaltans jugum
super maxillas eorum : &c declinavi ad eum ut
vesceretur.
< Non revertetur in terram gypti , &
Assur ipse rex ejus : quoniam noluerunt con
vert!.
6 Ccepit gladius in civitatibus ejus , & con-
sumet electos ejus , & comedet capita eorum.
7 Et populus meus pendebit ad reditum
meum : jugum autem imponetur eis simul ,
quod non auferetur.
8 Quomodfc dabo te Ephraim , protegam
te Israel ? * Quomod6 dabo te sicut Adama , * <?.
ponam te , ut Seboim ? Conversum est in me > **
cor meum , pariter conturbata est pnitudo
mea.
9 Non faciam furorem irx mex : non con-
vertar ut disperdam Ephraim : quoniam Deus
ego , & non homo : in medio tui sanctus , Sc
non ingrediar civitatem.
10 Post Dominum ambulabunt , quasi leo
rugiet : quia ipse rugiet , & formidabunt si-
lii maris.
1 1 Et avolabunt quasi avis ex gypto , 8c
quasi columba de terra Assyriorum : & collo-
cabo eos in domibus fuis , elicit Dominus.
1 1 Circumdedit me in negatione Ephraim ,
& in dolo domus Israel : Judas autem testis-
TT tt
 69S PROPHETlA OSEE> Cap. XII. XIII. & XIV.
descendit cum Deo , & cum sanctis fidelis.
CAPUT XII.
_ Vanifidit Israel in <sgjpto, M ab jiffur iibtretur : fed tarn
ipji quktn Jud* reddet Dominus ja.i th merit* ipjorum , qui im.
mtmores benefit iorum Jacob patriarch* prtfiitorum , declinave-
ruwt ut avaritiam; quibus tamen ptccm offers ; carptns pctijji.
mum uLl Utriam toalaad.
i C Phraim pascit ventum , & sequitur
XL xstum : tota die mendacium , & vastita-
tem multiplicar : & foedus cum Assyriis iniit ,
& oleum in gyptum ferebat.
i Judicium ergo Domini cum Juda , & vi-
sitatio super Jacob : juxta vias ejus , & juxta
adinvenriones ejus redder ei.
j * In utero supplantavit fratrem suum : &
n. is in fortitudine sua directus est cum angelo.
4 Et invaluit ad angelum , & confortatus
est : flevir , & rogavit eum : in Bethel inve-
nit eum , & ibi locutus est nobiscum.
f Et Dominus Deus exercituum , Dominus
memoriale ejus.
6 Et tu ad Deum tuum converters : mise-
ricordiam & judicium custodi, & spera in
Deo tuo semper.
7 Chanaan , in manu ejus statera dolosa ,
calumniam dilexit.
8 Et dixit Ephraim : Verumtamen dives ef-
fectus sum , inveni idolum mihi : omnes Iabo-
res mei non invenient mihiiniquitatern,quam
peccavi.
9 Et ego Dominus Deus tuus ex Terra
gypti , adhuc scdere te faciam in taberna-
culis , sicut in diebus festivitatis.
10 Et locutus sum super prophetas , & ego
visionem multiplicavi , & in manu propheta-
rum assimilatus sum.
j 1 Si Galaad idolum , ergo frustra erant in
Galgal bobus immolantes : nam & altaria eo-
rum quasi acervi super sulcos agri.
*GtH. 1 1 * Fugit Jacob in regionem Syriac , & ser-
* Exod.
vivit Israel in uxorem , & in uxorem servavit.
1 j * In propheta autem eduxit Dominus Is
14. . rael de gypto : & in propheta servatus est.
14 Ad iracundiam me provocavit Ephraim
in amaritudinibus suis , & sanguis ejus super
eumveniet,& opprobrium ejus reltituet ei
Dominus funs.
CAPUT XIII.
^dbcm'nationcs 1/rael csiendit , propter quat ifft nutmttr
txitium : Dominus dkii {e jclum ejfe Deum & Uberr.toi,m ,
arguens ljraii ingrititudinii dt beneficiis in deserto acceptis ,
fravemqut ob id vi>.di3ont Mis (omminatur : addens fe eos do
morie liberaturvm , dmHis none it inferno.
1 T 3uente Ephraim , horror invafit Is-
L, rae'l , & deliquit in Baal , & mortuus
est.
1 Et nunc addiderunt ad peccandum : fe-
ceruntque sibi conflatile de argento suo quasi
similitudinem idolorum, factura artisicum to-
tum est : his ipli dicunt : Immolate homines
vitulos adorantes.
3 Idcirc6 erunt quasi nubes matutina , &
sicut ros matutinu 4 prteriens , sicut pulyis
turbine raptus ex area , & sicut fumus de
fumario.
4 * Ego autem Dominus Deus tuus ex terra * /.
gypti : & Deum absque me nescies , & sal- , in
vator non est prater me.
j Ego cognovi te in deserto , in terra soli-
tudinis.
6 Juxta pascua sua adimpleti sunt ,& saturati
sunt:& levaverunt corsuum,& obliti sunt mei.
7 Et ego ero eis quasi leaena , sicut pardus
in via Assyriorum.
8 Occurram eis quasi ursa raptis catulis , &
dirumpam inferiora jecoris eorum : & consu-
mam eos ibi quasi leo , beitia agri icindet eos.
9 Perditio tua Israel : tantummodd in me
auxilium tuum.
10 Ubi est rex tuus ? maxims nunc salvet te
in omnibus urbibus tuis : & judices tui , de
quibus dixisti : * Damihi regem, & principes. *i.t#
1 1 Dabo tibi regem in furore meo , & au- . ,
feram in indignatione mea.
i2 Colligata est iniquitas Ephraim , abscon-
ditum peccatum ejus.
13 Dolores parturientis venient ei: ipse ft-
lius non sapiens : nunc enim non stabit in con-
tritione riliorum.
14 De manu mortis liberabo eos , de mor-
te redimam eos : * ero mors tua 6 mors,mor- +,,sr.
sus tuus eroinferne : consolatio abscondita est tl S4.
ab oculis meis. H<k. >
15 Quia ipse inter fratres dividet : * addu- *
cet urentem ventum Dominus de deserto as- * ,
cendentem : & siccabit venas ejus , & desola- '*"
bit fontem ejus , & ipse diripiet theseurum
omnis vasis desiderabilis.
CAPUT XIV.
Perdit:itm ermumin IJraili, propter ipsius petcat* rtvo-
cat tansen ad fe t & cenverju riurima botsa 'rromittis
Ereat Samaria , quoniam ad amaritudr-
P nem concitavit Deum suum : in gladio
pereant , parvuli eorum elidantur , & sue
ejus difeindantur.
1 Convertere Israel ad Dominum Deum
tuum : quoniam corruilli in iniquitate tua.
3 Tollite vobiscum verba , & convertimini
ad Dominum : & dicite ei : Omnem aufer
iniquitatem , accipe bonum : & reddemus vi
tulos labiorum nostrorum.
4 Aslur non salvabit nos , super equum non
ascendemus , nee dicemus ultra : Dii nostri
opera manuum nostrarum : quia ejus , qui in
te eit , misereberis pupilli.
^ Sanabo contritiones eorum , diligam eos
spontaneti : quia aversus est furor mcus ab eis.
6 \ ro quasi ros , Israel germinabit ficut li-
lium , & erumpet radix ejus ut Libani.
7 Ibunt rami ejus , & erit quasi oliva glo
ria ejus , & odor ejus ut Libani.
8 Convertentur sedentes in umbra ejus : vi-
vent tritico , & germinabunt quasi vinea :me>
moiiak ejus sicut vinum Libani.
 PROPHETIA JO E L , C A p. I. & 1 1
9 Ephraim quid mihi ultra idola ? ego exau-
diam , & dirigam eum ego ut abietem viren-
tem : ex me fructus tuus inventus est.
10 Quis sapiens , & intelliget ista ? intelli-
gens , & sciet haec ? quia recta: via? Domini, &
justi ambulabunt in eis : pracvaricatores verd
corruent in eis.
PROPHETIA
JOEL.
CAPUT PRIMUM.
Jtil parabola propofita dt true* , locust* ,brucho, & tub's
fine, autttunr plagai contra Judi'a VMicinando , hortatlP
jd O- p liJJiitU'U jactrdoiei ad planSum , jtjunium & or*-
ti;,w;,js.ji j ^ ipji lajtitaicin terra jua.
ERBUM Domini , quod factum
ad Joel filium Phatuel.
Audite hoc sencs , & auribus
percipite omnes habitatores terrac : si factum
est iitud in diebus vestris , aut in diebus pa-
*rum vestrorum f
3 Super hoc filiis vestris narrate, & filii ves-
tri filiis suis , & filii eorum generationi alters.
4 Residuum erucae comedit locusta , & re
siduum locustae comedit bruchus , & residuum
bruchi comedit rubigo.
j Expergiscimini ebrii , & flete , & ulula
te omnes , qui bibitis vinum in dulcedine :
quoniam penit ab ore veltro.
6 Gens enim ascendit super terram meam ,
fortis & innumerabilis : dentes ejus ut dentes
leonis : & molares ejus ut catuli leonis.
7 Posuit vineam meam in desertum , & fi-
cum meam decorticavit : nudans spoliavic
earn , & projecit : albi fasti sunt rami ejus.
8 Plange quasi virgo accincta sacco super vi-
rum pubertatis suar.
9 Periit sacrificium, & libatio de domo Do
mini : luxerunt sacerdotes ministri Domini.
io Depopulata est regio , luxit humus :
quoniam devastatum est triticum , confusum
est vinum , elanguit oleum.
r i Confusi sunt agricol , ululaverunt vi-
nitores super frumento , & hordeo , quia pe
riit meflis agri.
ii Vinea confusa est, & ficus elanguit :
jnalogranatum, & palma , & malum , & om-
nia ligna agri aruerunt : quia confusum est
gaudium a filiis hominum.
1 3 Accingite vos , & plangite sacerdotes ,
ululate ministri altaris : ingredimini , cubate
in sacco ministri Dei mei : quoniam interiit
de domo Dei vestri sacrificium , & libatio.
ty" i4 * Sanctificate jejunium , vocate ccetum ,
* s' congregate scnes omnes habitatores terr in
domum Dei vestri : &r clamate ad Dominum.
i j A a a j diei. Quia prope est dies Domi-
<><&
ni , & quasi vastitas a potente veniet.
16 Numquid non coram oculis vestris ali-
menta penerunt de domo Dei nostri , lactitia ,
& exuftatio ?
17 Computruerunt jnmenta in stercore suo ,
demolita sunt horrea, diflipatac sunt apothecae:
quoniam confusum est triticum.
1 8 Quid ingemuit animal , mugierunt gre-
ges armenti ? Quia non est pascua eis : fed &
greges pecorum disperierunt.
19 Ad te Domine clamabo : quia ignis co
medit speciofa deserti , & flamma succendit
omnia ligna regionis.
zo Sed & beltia: agri , quasi area sitiens im-
brem , suspexerunt ad te : quoniam exsiccati
sunt fontes aquarum , & ignis devoravit spe
ciofa deserti.
CAPUT II.
Trophctafui-tii crudelitatem hofimm juorum deuuntiai, rf-
'Uam terribiiis trie ipjit dits itla : quapiopter ad pxaiun.
liam tot hottatur : & cunvtrfil magnam pcliiceiur Dontmut
ptofperiiatta , fetjut dtturum fpirttum juum super emmm
txrmtn , (J. nugna prodigia antt dim Domini magnam e>
ttrribiltm : eritaut /alvut omnit qui invtcavtrit noiaen Dt.
mini.
i /"* Anite tubi in Sion , ululate in monte
V_/ sancto meo, conturbenruromnes habi
tatores terrac: Quia venit dies Domini, quia
prope est
i Dies tenebrarum , & caliginis , dies nu-
bis , & turbinis : quasi mane expanfum super
montes populus multus & fortis : similis ei
non suit a principio , & post eum non erit us
que in annos generations & generationis.
3 Ante faciem ejus ignis vorans , & post
eum exurens flamma: quasi hortus voluptatis
terra coram eo , & post eum solitudo deserti >
neque est qui effugiat eum.
4 Quasi aspectus equorum, aspectus eorum :
& quasi equites sic current.
5 Sicut sonitus quadrigarum super capita
montium exilient , sicut sonitus flammae ignis
devorantis stipulam , velut populus fortis prac-
paratus ad praelium.
6 A facie ejus cruciabuntur populi : om
nes vultus redigentur in ollam.
7 Sicut fortes current : quasi viri bellatores
ascendent murum : viri in viis suisgradientur,
& non declinabunt a semitis fuis.
8 Unufquisque fratrem suum non coarctabit ,
singuli in calle suo ambulabunt : sed & per
fenestras cadent , & non demolientur.
9 Urbem ingredientur , in muro current :
domos confeendent , per fenestras intrabunt
quasi fur.
io A facie ejus contremuit terra , moti sunt + 1Vx,
cccli : * sol & luna obtenebrati sunt , & sle.l , j ; ,'*
retraxerunt splendorem suum. ^A.
1 1 Et Dominus dedit vocem siiam ante fa- i t
*magnus
TTttij
 700 PROPHETIA JO EL, Cap. II. & III.
l/Uuh. & quis sustinebit eum ?
*4- 29- ii Nunc ergo dicit Dominus : Convertimi-
Marc. ni ad me in toto corde vestro , in jejunio , &
*J. *4- in flctu , & in planctu.
Luc. it.
J. 1 3 Et scindite corda vestra , & non vesti-
* Jtrtm. menta vestra , & convertimini ad Dominum
fo. 7. Deum vestrum : * quia benignus & misericors
est , patiens & multae miscricordiae , & prses-
II.
Sepb ii
tabilis super malitia.
15. 14 * Quis scit si convertatur , & ignoscat ,
* P/alm. & relinquat post fe benedictionem , sacrifi-
$. $ cium , & libamen Domino Deo vestro i
Jm. 4. 2. 1 j Canite tuba in Sion , * sanctificate je-
*Jn. 1. junium , vocace ctum ,
* Supr* 15 Congregate populum , sanctificate eccle-
J. 14. siam , coadunate senes , congregate parvulos,
& sugentes ubera : egrediatur sponsus de cu-
bili suo , & sponsa de thalamo suo.
17 Inter vestibulum & altare plorabunt sa-
cerdotes ministri Domini , & dicent : Parce
Domine, parce populo tuo . & ne des hatredi-
tatem tuam in opprobrium , ut dominentur
eis nationes , quare dicunt in populis : Ubi est
Deus eorum ?
1 8 Zelatus est Dominus terram suam, &
pepercit populo suo :
1 i Et respondit Dominus , & dixit populo
suo : Ecce ego mittam vobis frumentum , &
vinum , & oleum , & replebimini eis : & non
dabo vos ultra opprobrium in Gentibus.
zo Et eum, qui ab Aquilone est, procul
faciam a vobis : & expellam eum in terram
inviam , & desertam : faciem ejus contra ma
re Orientale, & extremum ejus ad mare no-
vislimum : & ascendet sector ejus, & ascender
putredo eius, quia superbe egit.
2 1 Noli timere terra , exulta & ltare :
quoniam magniticavit Dominus ut faceret.
ix Nolite timere animalia regionis : quia
germinaverunt lpeciosa deserti , quia lignum
attulit frustum suum , fkus , &c vinea dede-
junt virtutem suam.
x ? Et filii Sion exultate , & ltamini in Do
mino Deo vestro : quia dedit vobis doctorem
justiti , & defeendere faciet ad vos imbrem
matutinum & serotinum , sicut in principio.
4 Et implebuntur are frumento , & re-
dundabunt torcularia vino , & oleo,
1 5 Et reddam vobis annos , quos comedit
Iocusta , bruchus , & rubigo , & eruca : forti
tude mea magna , quam misi in vos.
x6 Et comedetis vescentes & saturabimi-
ni : & laudabitis nomen Domini Dei vestri ,
qui fecit mirabilia vobiscum : & non confun-
detur populus meus in sempiternum.
17 Et scietis quia in medio Israel ego sum :
& ego Dominus Deus vester , & non est am-
plius : & non .confundetur populus meus in
atternum.
1 8 Et erit post haec:*Effundam fpiritum meum
*4. I. super omnem carnem ; & ptophtubuac nlii
vestri, & fili vestrae : senes vestri somnia som- M.
niabunt , & juvenes vestri visiones videbunt. ''7
%9 Sed & super servos meos , & ancillas in
diebus illis effundam fpiritum meum.
30 Et dabo prodigia in coelo , & in terra ,
sanguinem , & ignem , & vaporem fumi.
3 1 * Sol convertetur in tenebras , & luna * ftp1
in sanguinem : antequam veniat dies Domini . 10-
magnus , & horribilis. W*
31 Et erit : * Omnis qui invocaverit nomen j '*
Domini , salvus erit : quia in monte Sion,& in ,
Jerusalem erit salvatio , sicut dixit Dominus, juht.t.
be in residuis , quos Dominus vocaverit. "
CAP.UT III. 13, I).
Wnaur Dominus sffliciivaem magnum (jtm'iUu , fut f;.
fulum juum afflixerunt > jequt omrtei in vallt Jojafhat )'
cat rum : sons de demo Omim etrtdietur , & JuiU.t in acs'
Hum inhibiiatur , [anguine ipfius tmu.ut.uo,
1 /T\ Uia ecce in diebus illis , & in tempore
V^.illo cum convertero captivitatem Juda
& Jerusalem :
* Congregabo omnes Gentes , & deducam
eas in vallem Jiirsaphat : & disceptabo cum eis
ibi super populo meo , & hreditate mea Is
rael , quos disperserunt in nationibus , & tec-
ram meam diviscrunt.
3 Et super populum meum miserunt sortem,
& posuerunt puerum in prostibulo , & pud-
lam vendiderunt pro vino ut biberent.
4 Verum quid mihi & vobis Tyrus & Sy-
don,& omnis terminus Pabesthinorum t num-
quid ultionem vos reddetis mihi ? & si ulcisci-
mini vos contra me, cit6 velociter reddam vi-
ciflitudinem vobis super caput vestrum.
j Argentum enim meum , & aurum tulis-
tis : & desiderabilia mea , & pulcherrima in-
tulistis in delubra vestra.
6 Et filios Juda , & silios Jerusalem vendi-
distis filiis Graicorum , ut longd faceretis eos
de finibus fuis.
7 Ecce ego suscitabo eos de loco , in quo
vendidistis eos : & convertam retributionem
vestram in aput vestrum.
8 Et vendam filios vestros , & Alias vestras
in manibus filiorum Juda , & venundabuns
eos Sabis genti longinqua? , quia Dominui
locutus est.
9 Clamate hoc in Gentibus y sanctificate
bellum , suscitate robustos : accedant , ascen
dant omnes viri bellatores.
10 Concidite arati-a vestra in gladios , & li-
gones vestros in lanceas. Infirmus dicat : Quia
fortis ego sum.
1 1 Erumpite , & venite omnes gentes de
circuitu , & congregammi : ibi occumbere fa
ciet Dominus robustos tuos.
1 r Consurgarrt , & ascendant Gentes in
vallem Josaphat : quia ibi sedebo ut jadicem
omnes gentes in circuitu.
1 3 *; Mittite
meslis Ycnite, 8cfalces , quoniam
descendite maturavir
, quia plenum est *l4, &
"
 PROPH. JOEL. Cap. III. & PROP. AMOS , Cap. I. & II-
torcular, exuberant torcularia : quia mutipli-
cata ell malitia eorum.
14 Populi,populi in Valle Concisionis : quia
juxta elt dies Domini in Valle Concisionis.
* Supr* i f * Sol & luna obtenebrati sunt , & ltellx
x. IO }I. retraxerunt splendorem suum.
*Jtt i $ 16 * Et Dominus de Sion rugiet , & de Je-
JO. rasalem dabit vocem suam , & movebuntur
3.
cli , & terra : & Dominus spes populi siii ,
& fortitudo filiorum Israel.
1 7 Et scietis quia ego Dominus Deus ves-
ter habitans in Sion monte sancto meo : &c
erit Jerusalem sancta , & alieni non transibunt
per earn amplius.
1 8 * Et erit in die ilia : stillabunt montes
dulcedinem, & colles fluent lacte : & per om-
nes rivos Juda ibunt aqua: : & sons de domo
Domini egredietur , & irrigabit Torrentem
spinarum.
1 9 gyptus in desolationem erit , & Idu-
ma in desertum perditionis : pro eo qudd
inique egerint in filios Juda,&r effuderint san-
guinem innocentem in terra sua.
zo Et Juda in xternum habitabitur , & Je-
Tusalem in generationem & generationem.
ii Et mundabo sanguinem eorum , quern
non mundaveram : & Dominus commorabi-
tur in Sion.
PROPHETIA
AMOS.
CAPUT PRIMUM.
Ttmfiu frofheti* Anns : ultic Domini in Dimiscum , Phi-
tisthtii , Tyrtm , llumtam , < films Amiuon, qucsjupir qua.
tutr fceltril/m non convirttt.
i T T Erba Amos, qui suit in pastoribus de
\/ Thecue: qux vidit super Israel in die-
V bus Ozix regis Juda, & in diebus Je
roboam filii Joas regis Israel , * ante duos an-
* Z.ek nos terrx motus.
4 J.
*-/\xs Et dixit : * Dominus de Sion rugiet, & de
jo. Jerusalem dabit vocem suam: & luxerunt spe-
i. ciosa pastoru, & exsiccatus est vertex Carmeli.
it. 3 Hxc dicit .Dominus : Super tribus sceleri-
. bus Damasci, & super quatuor non convertam
eum : e6 qudd trituraverint in plaustris ser-
reis Galaad.
4 Et mittam ignem in domum Azael,& dc-
voravit domos Benadad.
% Et conteram vectem Damaici : & disper-
dam habitatorem de campo idoli,& tenentem
sceptrum de domo voluptatis : & transferetur
populus Syrix Cvrenen , dicit Dominus.
6 Hxc dicit Dominus : Super tribus sceleri-
bus Gazx , & super quatuor non convertam
eum : e6 qu&d tranltulerint captivitatem per-
fectamj ut cgucluderent earn in Idumxa.
7o i
7 Et mittam ignem in murum Gazx , & de-
vorabit xdes ejus.
8 Etdisperdam habitatorem de Azoto,& te
nentem sceptrum de Ascalone : & convertam
manum meam super Accaron, & peribunt re-
liqui Phililtinorum , dicit Dominus Deus.
9 Hxc dicit Dominus : Super tribus scele-
ribus Tyri , & super quatuor non convertam
eum : eo qudd concluserint captivitatem per*
fectam in ldumxa, & non suit recordati foede-
ris fratrum.
io Et mittam ignem in murum Tyri , &de-
vorabit xdes ejus.
n Hxc dicit dominus : Super tribus scele-
ribus Edom , & super quatuor non convertam
eum: ed qudd persecutus sit in gladio fratrem
suum, & violaverit misericordiam ejus , & te-
nuerit ultra furorem suum , & indignationem
suam servaverit usque in tinem.
ix Mittam ignem in Theman : & devora-
bit xdes Bosrx.
i j Hxc dicit Dominus : Super tribus scele-
ribus filiorum Ammon , & super quatuor non
convertam eum : ed qu&d dissecuerit prxg-
nantes Galaad ad dilatandum terminum suum.
14 Et succendam ignem in muro Rabba : &
devorabit xdes ejus in ululatu in die belli , Sc
in turbine in die commotionis.
1 j Et ibit Melchom in captivitatem , ipse,
& principes ejus simul , dicit Dominus.
C A P U T I I.
Vltio Domini in Mo.tb , Jiim r Ifrailem , hifqut mint,
tur imeriium , quern ejfu&ert non fmtrunt, quit occepiis bt~
nefieiis simper fuerunt ingrati , Dtiqrit Itgim abjecfrunt.
i T T c dicit Dominus : Super tribus scele-
JL X ribus Moab, & super quatuor non con
vertam eum : ed qudd incenderit ossa regis
Idumex usque ad cinerem.
x Et mittam ignem in Moab , & devorabit
xdes Carioth : & morietur in sonitu Moab, in
clangore tubx :
3 Et disperdam hidicem de medio ejus , &
omnes principes ejus interficiam cum eo , di>-
cit Dominus.
4 Hxc dicit Dominus-.Super tribus sceleribus
Juda , & super quatuor non convertam eum :
e6 quod abjecerit legem Domini , & mandata
ejus non- cuftodierit : deceperunt enim eos
idola fiia , post qux abierant patres eorum.
f Et mittam ignem in juda , & devorabit,
xdes Jerusalem.
6 Hxc dicit Dominus : Super tribus sceleri
bus Israel , & super quatuor non convertam
eum : pro eo qudd vendiderit pro argento
justum , & pauperem pro calceamentis.
7 Qui conterunt super pulverem terrx capi
ta pauperum,& viam humilium declinant : &
filius ac pater ejus ierunt ad puellam , ut vio-
larent nomen sanctum meum.
8 Et super vestimentis pignoratis accubuc
Iimt juxta omne altaie ; Si vinum damnato-
TTttiij
 7ot PROPHETIA A MO SCap. II. III. & IV.
* tim. nun bibcbant in domo Dei sui.
si. 2+.' 9 * Ego autem exterminavi Amorrhum 4
Dttt. i. facie eorum : cujus alcitudo, cedrorum altitu-
** do ejus , & fortis ipfe quasi quercus , & con-
trivi fructum ejus desuper , & radices ejus
subter.
* Extd. IO * Ego sum , qui afcendere vos feci de
14. u Terra gypti , & duxi vos in descrto quadra-
.*.:. ginta annis ut poffideretis Terram Amorrhi.
1 1 Et suscitavi de filiis vestris in prophetas ,
& de juvenibus vestris nazaros: nunquid non
ita est , filii Israel , dicit Dominus >
ii Et propinabitis nazaris vinum : & pro-
phetis mandabitis , dicentes : Ne prophetetis.
13 Ecce ego stridebo subter vos,sicut stridet
plaufhum onuitum foeno.
14 Et peribit fuga a veloce, & fortis non ob-
tinebit virtutem stum , & robustus non salva-
' kit animam suam :
if Et tenens arcum non stabit, & velox pe-
dibus suis non salvabitur, & ascensor equi non
ialvabit animam suam :
i6 Et robustus corde inter fortes nudus fu-
giet in ilia die , dicit Dominus.
C A P U T III.
J)omnm Israel poputum dim un'uc eliSum *rg*it variorum
fcelerum : tx juibus piucti dicit [trvmin in suptnemura
effltctitiic , quim ipfis amminttur.
I A Udite verbum,quod locutus est Domi-
X\ nus super vos , filii Israel : super om-
nem cognationem , quam eduxi de terra -
gypti , dicens :
i Tantummodo vos cognovi ex omnibus
cognationibus terras : idcircd visitabo super
vos omnes iniquitates vestras.
3 Numquid ambulabunt duo pariter , nisi
convenerit eis ?
4 Numquid rugiet leo in saltu, nisi habuerit
przdam ? numquid dabit catulus leonis vocem
oe cubili suo, nisi aliquid apprehenderit ?
5 Numquid cadet avis in laqueum terr
absque aucupe i numquid auferetur laqueus
de terra antequam quid ceperit ?
6 Si clanget tuba in civitate, & populus non
expavescet ? si erit malum in civitate , quod
Dominus non fecerit ?
7 Quia non facit Dominus Deus verbum,nisi
revelaverit secretum suum ad servos suos
prophetas.
8 Leo rugiet , quis non timebit ? Dominus
Deus locutus est , quis non prophetabit ?
9 Auditum facite in dibus Azoti , & in -
dibus Terr gypti : & dicite : Congrega-
minisuper momes Samari& videre infanias
niultas in medio ejus, & calumniam patientes
in penetralibus ejus.
io Et nescierunt facere rectum, dicit Domi
nus, thesaurizantes iniquitacem , & rapinas in
ardibus suis.
1 1 Propterea hc dicit Dominus Deus: Tri-
bulabitur , & circuietur terra : & decrahetur
ex te fortitudo tua , & diripientur xdes nut.
1 1 Hc dicit Dominus : Quomodo si eruat
pastor de ore leonis duo crura , aut extremum
auriculae : sic eruentur filii Israel , qui habi
tant in Samaria in plaga lectuli, & in Damas-
ci grabato.
i j Audite, & contestamini in domo Jacob ,
dicit Dominus Deus exercituum .
14 Quia in die ciim visitare ccepero prva-
ricationes Israel, super eum visitabo , & super
altaria Bethel : & amputabuntur cornua alta-
ris , & cadent in terram.
1 f Etpercutiamdomum hiemalem cum do
mo stiva : & peribunt domus eburnese , 8c
dislipabuntur des mult , dicit Dominus.
C A P U T IV.
Invchitur sub typo vnattrum finguium in iniquts primn-
tts SammrU , ipjorum fubsiHaani idoloUtritm . o- quit Jkii
lfr*H vtriis fiagtllis k pcccitis [uis revotsri Hen ftiuerum,
miiumreii Uotmuus Jmtli* hit qme priui pajji j'uatn:
herttttdc ut ad Deum emnipttinttm converunw.
i A Udite verbum hoc vaccae pingues, qua;
X\ estis in monte Samari : qu calum
niam facitis egenis , & confringitis pauperes :
qua: dicitis dominis vestris : Afferte , & bibe-
mus.
x Juravit Dominus Deus in sancto suo: quia
ecce dies venient super vos , & levabunt vos
in contis , & reliquias vestras in ollis ferven-
tibus.
( } Et peraperturas exibitis altera contra al-
teram , & projiciemini in Armon , dicit Do
minus.
4 Venite ad Bethel , & impie agite: ad Gal-
galam , & multiplicate prvaricationem : &
afferte mane vittimas vestras , tribus diebus
decimas vestras.
5 Et sacrisicate de fermentato laudem : &
vocate voluntarias oblationes, & annuntiate :
sic enim voluistis filii Israel , dicit Dominus
Deus.
6 Und & ego dedivobis stuporemdentium
in cunctis urbibus vestris , & indigentiam pa-
num in omnibus locis vestris : & non ellis re-
versi ad me , dicit Dominus.
7 Ego quoque prohibui a vobis imbrem,cum
adhuc tres menles superessent usque ad mes-
sem : & plui super unam civitatem , & super
alteram civitatem non plui: pars una complu-
ta est : & pars , super quam non plui , aruir.
8 Et venerunt du & tres civitates ad unam
civitatem ut biberent aquam , & non sunt sa-
tiatae : & non redistis ad me , dicit Dominus.
9 * Percusli vos in vento urente, & in auru- jq,
gine , multitudinem hortorum vestrorum , & ..
vinearum vestrarum : oliveta vestra & siceta
vestra comedit eruca : & non redistis ad me,
dicit Dominps. , ,
, 1 o Mili in vos mortem in via gypti, percuf-:
si in gladio juvenes vestros usque ad eptivi-
ta:em equorum vestrorum:& afcendere seci pu-
trcdmeni castrorum vestrorum in nares vei
 PROPHETIA AMOS, Cap. IV. V. & VI.
tras : & non redistis ad me , dicit Dominus.
* Gt. 1 1 Subverti vos , * iicut subvertit Deus So-
if- +. domam , ic Gomorrham , & facti estis quasi
torris raptus ab incendio : & non redistis ad
me , dicit Dominus.
1 1 Quapropter haec faciam tibi Israel : post-
quam auiem hxc fecero tibi , prparare in
occurfum Dei tui Israel.
13 Quia ecce formans montes , & creans
ventum , & annuntians homini eloquium
ilium , faciens matutinam nebulam , & gra-
diens super excelia terr: Dominus Deus exer-
cicuum nomen ejus.
C A P U T V.
Luget ctjum I/milis Propuet* , revocmi tit ad quntudum
Demiauit , ut in p {suit tvadtre aj/lictimci fuis pewits
dtbn*s , pnpter q*as uiique fUnctut em : < dit Uoritmus
ftstivititts k facrifici* tormn , auibHS propttr idoloUtridm
minutitr ctfUviimtm.
i A Udice verbum istud , quod ego levo
A super vos planctum. Domus Israel ce-
cidit , & non adjiciec ut resurgat.
* Virgo Israel projecta est in terram suam ,
non est qui suscitet earn.
3 Quia haec dicit Dominus Deus : Urbs ,
de qua egrediebantur mille , relinquentur in
ea centum : & de qua egrediebantur centum ,
relinquentur in ea decem in domo Israel.
4 Quia hare dicit Dominus domui Israel :
Qurite me , & vivetis.
y Et nolite qurere Bethel , & in Galgalam
nolite intrare , & in Berlabee non transibitis :
quia Galgala captiva ducetur > & Bethel erit
inutilis.
6 Qurite Dominum , & vivite : ne forte
comburatur ut ignis domus Joseph , & devo-
rabit , & non erit qui extinguat Bethel.
7 Qui convertitis in absinthium judicium ,
& justitiam in terra relinquitis.
8 Facientem Arcturum , & Orionem , &
convertentem in mane tenebras , & diem in
* Infra noctem mutantem : * qui vocat aquas maris,
& effundit eas super faciem terr : Dominus
nomen est ejus.
9 Qui iubridet vastitatem super robustum >
& depopulationem super potentem affe/t.
io Odio hibuerunt corripientem in porta :
& loquentem perfecte abominati sunt.
1 1 Idcirc6 , pro eo qudd diripiebatis pau-
perem , & prdam elettam tollebatis ab eo :
* S;h. * domos quadro lapide dificabitis , & non
i.ij. habitabicis in eis : vineas plancabitis aman-
tislimas , & non bibetis vinum earum.
ii Quia cognovi mulca scelera veilra , &
fortia peccata vestra : holies justi accipientes
munus , & pauperes deprimentes in porta.
1 3 Ide6 prudens in tempore illo tacebit ,
quia tempus mulum est.
14 Qurite bonum , & non malum , ut
* P/i/ vivatis , & erit Dominus Deus exercituum
j>6 10
Son. u vobiscum , sicut dixistis :
if * Odite malum , & diligite bonum , 8c
703
constituite in porta judicium : si forte mise-
reatur Dominus Deus exercituum reliquiis
Joseph.
\6 Proptereahc dicit Dominus Deus exer
cituum dominator : In omnibus plateis planc-
tus : & in cunctis , qu foris sunt , dicetur
v v : & vocabunt agricolam ad luctum ,
& ad planctum eos , qui sciunt plangere.
17 Et in omnibus vineis erit planctus : quia
pertransibd in medio tui , dicit Dominus.
1 8 * V desiderantibus diem Domini : ad * 7<r.io
quid earn vobis ? dies Domini ista > tenebr , 7-
& non lux. /*' *
ipQuomod6si fugiat vir a facie leonis , Soph.
& occurrat ei ursus : & ingrediatur domum , 'i-
& innitatur manu sua super parietem , 8c
mordeat eum coluber.
io Numquid non tenebr dies Domini , &
non lux : & caligo , & non splendor in ea ? "
x 1 * Odi , & projeci festivitates vestras
& non capiam odorem ctuum vestrorum. 1 1.
* a Qudd si obtuleritis mihi holocautoma- 7""*. .
ta > & munera vestra , non sufeipiam : & vota '"
pinguium vestrorum non respiciam. M ''
13 Auser 4 me tumultum carminum tuo- *
rum : & cantica Iyr tu non audiam.
14 Et revelabitur quasi aqua judicium , 8c
justitia quasi torrens fortis.
15 * Numquid hostias &c facrificium obtu- * ^j,?.
listismihiin deferto quadraginta annis,domus 4t
Israel?
16 Et portastis tabernaculum Moloch ves-
tro , &c imaginem idolorum vestrorum , sidus
Dei vestri , qu secistis vobis.
i7 Et, migrate vos faciam trans Damascum,
dicit Dominus, Deus exercituum nomen ejus.
C A P U T VI.
Cemmin'tur Uommus juptrbis , c if deliciif ngentibut
txiiium ac trittfmigratitrum , u>.a turn teliqut popuia Israeli
cujus dcirjittur jupabfm
i V 7 qui opulenti estis in Sion , & confi- Luc. .
V ditis in monte Samaria: : optimates 2+.
capita populorum , ingredientes pompatice
domum Israel.
1 Transite in Chalanc , & videte , & ire
inde in Emath magnam : & descendite in
Geth Palstinorum , & ad optima quarque
regna horum : si latior terminus corum ter-
mino veltro est.
3 Qui feparati estis in diem malum : 8c
appropinquatis folio iniquicatis.
4 Qiii dormitis in lectis eburneis , 8c lasci-
vitis in stratis veitris-.qui comedicis agnum de
grege, & vitulos de medio armenti.
5 Qui canuis ad vocem pfalterii : sicut Da
vid putaverunt fe habere vafa cantici.
6 Bibenres vinum in pl.ia.Iis , & optimo
unguento delibuti : &c nihil patiebantur super
contritione Joseph.
7 Quapropter nunc migrabunt incapite rrans-
migrancium:St auseretur faCtio laicivientium*
 7o4 PROPHETIA AM O S , Cap. VI. VII. & VHI.
* Jettm. 8 * Juravit Dominus Deus in anima sua ,
$'. dicit Dominus Deus exercituum : Detellor
ego superbiam Jacob , & domos ejus odi , &
tradam civitatem cum habicatoribus suis.
9 Qiiod si reliqui fuerint decem viri in
domo una , & ipsi morientur.
10 Et toilet eum propinquus siius , & com-
buret eum , ut efferat ossa de domo : & dicet
ei , qui in penetralibus domus est : Numquid
adhuc est penes te ?
1 1 Et respondebit : Finis eft. Et dicet ei :
Tace , & non recorderis nominis Domini.
ix Quia ecce Dominus mandabit , & per-
cutiet domum majorem ruinis , & domum
minorem scislionibus.
1 3 Numquid currere queunt in petris equi ,
aut arari potest in bubalis , quoniam conver-
tistis in amaritudinem judicium , & frustum
justiti in absinthium
14 Qui ltamini in nihilo : qui dicitis :
Numquid non in fortitudine nostra assumpsi-
mus nobis cornua ?
if Ecce enim suscitabo super vos domus
Israel , dicit Dominus Deus exercituum , gen-
tem : & conteret vos ab introitu Emath us
que ad Torrentem deferti.
C A P U T VII.
Deprecatur Prophet* ptenas quas -videt imminere ', fy De-
minus comminatur captivittiem , quam Amos sub parabola
trull* ctcmentarii vaticinatur , adversante licet Atn'si* fa.
ferine Bethel : qui coram rege Israel accusat Amoi , juadent
ipsi Ames ut eat prephttatum ia terram Jud* I ltd ejleitditst
faClum a Domino prefhetam ut suptr Israel prephet'ret , qui
r Amafia fiV Israeli vtnUinatur crfflicliones.
i T_T c ostendit mihi Dominus Deus : &
JTl ecce fictor locust in principio germi-
nantium serotini imbris , & ecce scrotinus
post tonsionem regis.
i Et factum est : cum consummasset come-
dere herbam terr , dixi : Domine Deus pro-
pitius esto , obfecro : quis suscitabit Jacob ,
quia parvulus est ?
3 Misertus est Dominus super hoc : Non
erit , dixit Dominus.
4 Hc ostendit mihi Dominus Deus : &
ecce vocabat judicium ad ignem Dominus
Deus : & devoravit abyssum multam , & co-
medit simul parcem.
j Et dixi : Domine Deus quielce , obsecro :
quis suscitabit Jacob , quia parvujus est ?
6 Misertus est Dominus super hoc : Sed &
istud non erit , dicit Dominus Deus.
7 Hc ostendit mihi Dominus : & ecce
Pominus stans super murum litum , & in
manu ejus trulla cmentarii.
8 Et dixit Dominus ad me : Quid tu vides
Amos ? Et dixi : Trullam cmentarii. Et dixit
Dominus : Ecce ego ponam trullam in medio
populi mei Israel : non adjiciam ultra super-
mducere eum.
9 Et demolientur excelsa idoli , & sanctifi-
ftltiones Ifrael desolabuntur : & confurgam
super domum Jeroboam in gladio.
io Et misit Amasias sacerdos Bethel ad Je
roboam regem Israel , dicens : Rebellavit con
tra te Amos in medio domus Israel : non po
tent terra sostinere universos sermones ejus.
1 1 Hc enim dicit Amos : In gladio morie-
tur Jeroboam , & Israel captivus migrabit
de terra sua :
1 1 Et dixit Amasias ad Amos : Qui vides ,
gradere , fuge in terram Juda : & comede ibi
panem , & prophetabis ibi.
i} Et in Bethel non adjicies ultra ut prophe-
tes : quia sanctificatio regis est , & domus
regni est.
14 Responditque Amos , & dixit ad Ama-
siam : Non sum propheta , & non sum filius
prophet : fed armentarius ego sum vellicans
sycomoros.
i f Et tulit me Dominus cum scquerer gre-
gem : & dixit Dominus ad me:Vade, propheta
ad populum meum Israel.
1 6 Et nunc audi verbum Domini : Tu di-
cis : Non prophetabis super Israel , & non
stillabis super domum idoli.
17 Propter hoc hc dicit Dominus : Uxor
tua in civitate fornicabitur : & filii tui , & fili
tu in gladio cadent , & humus tua funiculo
metietur : & tu in terra polluta morieris , 8e
Israel captivus migrabit de terra sua.
C A P U T VIII.
Amos sub parabola unciui pomorum propbciat sintm imni.
nere regni Israel , propter pauperum Ojpiejjiones ; acerbitatcnt
veri immintntis calanutatis explicat ; ac feflivitates torum
dicit in luci.un connertendas , j-memque verbs Dei futuram
denuntiat.
i T_T c ostendit mihi Dominus Deus : &
X J. ecce unpinus pomorum.
x Et dixit : Quid tu vides Amos ? Et dixi :
Uncinum pomorum. Et dixit Dominus ad me:
Venit finis super popujum mcum Israel : non
adjiciam ultra ut pertranseam eum.
3 Et stridebunt cardines templi in die ilia ,
dicit Dominus Deus : multi morientur : in
omni loco projicietur silentium.
4 Audite hoc qui conteritis pauperem , &
dehcere facitis egenos terr ,
% Dicentes : Quando transibit mensis , &
venundabimus merces : & sabbatum , & ape^-
riemus frumentum : ut imminuamus menlu-
ram , & augeamus siclum , & supponamus
Hat eras dolosas ,
6 Ut possideamus in argento egenos & pau-
peres pro calceamentis , & quisquilias fru-
menti vendamus ?
7 Juravit Dominus in superbiam Jacob : Si
oblitus fuero usque ad finem omnia opera
eorum.
8 Numquid super isto non commovebitur
terra , & lugebit omnis habitator ejus : & as
cender quasi fluvius universus, & ejicietur ,
& defluet quasi rivus gypti ?
9 Et ciit iri die ilk , dicit Dominus Deus :
occidet
 PROPH. AMOS Cap. IX
occidetsol in meridie , & tenebrcscere facum
terrain in die luminis :
jo * Et convertam festivitates vestras in
3. 6- luctum , & omnia cantica vestra in planctum:
i. Ma:" & inducam super omne dorfum veirrum sac-
thai, i cum , & super omne caput calvitium : tk
4*. ponam earn quasi ludtum unigeniti , &
novislima ejus quasi diem amarum.
nEccedies veniunt , dicit Dominus : &
mittam famem in terram : non famem panis
nequesitim aquae, fed audiendi verbfl Domini.
ix Et commovebuntur a mari usque ad
mare , & ab Aquilone usque ad Orientem :
circuibunt quarrentes verbum Domini , & non
invenient.
1 3 In die ilia deficient virgines pulchr,&
adolescentes in siti.
14 Qui jurant in delicto Samaria?, & dicunt:
Vivit Deus tuus Dan : & vivit via Bersabee ,
& cadent , & non resurgent ultra,
CAPUT IX.
I'jsttturum ft dicit Downut imfiis , fie ut nutli patiat if-
fugium ftstia t*m< suj'eitatit tabitnacuLum David, fr cap-
tiviiatim siliorum l/j'u conveittt , cum magna ipforum ftti-
tiiati.
i \T Idi Dominum stantem super altare , &
V dixit : Percute cardinem , & commo-
veantur superliminaria : avaritia enim in capi-
te omnium , & noviflimum eorum in gladio
inrerficiam : non erit fuga eis. Fugient, & non
salvabitur ex eis qui fugerit.
* tsoi. i * Si descenderint uique ad infernum , in-
de manus mea educet eos : & si ascenderint
usque in ccelum , inde detraham eos.
I Et si absconditi fuerint in vertice Carmeli,
inde scrutans auferam eos : & si celaverint fe
ab oculis meis in profundo maris , ibi manda-
bo serpenti , & mordebit eos.
4 Et si abierint in captivitatem coram ini-
micis suis , ibi mandabo gladio , & occidet
* Jtrt/m. eos : & * ponam oculos meos super eos in
\1. ii. malum , & non in bonum.
y Et Dominus Deus exercituum , qui tangit
terram , & tabescet : & lugebunt omnes habi-
tantes in ea : & ascendet sicut rivus omnis , &c
defluet sicut fluvius gypti.
6 Qui aedificat in clo ascensionem suam ,
& fasciculum suum super terram fundavit : *
5. qui vocat aquas maris , & effundit eas super
faciem terr , Dominus nomen ejus.
7 Numquid non ut filii thiopum vos estis
mihi , filii Israel, ait Dominus ? numquid
Don. non Israel ascendere feci de Terra gypti : *
3.. 1. & Palsthinos de Cappadocia , & Syros de
Jertm. Cyrene ?
47- 4. 8 Ecce oculi Domini Dei super regnum
peccans , & conteram illud a facie terr : ve-
mmtamen conterens non conteram domum
Jacob , dicit Dominus.
9 Ecce enim mandabo ego , & concutiam
in omnibus gentibus domum Israel j sicut con-
. & PROPH. ABDI. 705
cutitur triticum in cribro : & non cadet lapillus
super terram.
io In gladio morientur omnes peccatores-
populi mei : qui dicunt : Non appropinquabit
6c non veniet super nos malum.
it In die ilia * suscitabo tabernaculum * *3.
David , quod cecidit : & redificabo apertu- '* '*i
ras murorum ejus , & ea , qu corruerant
instaurabo : & reaedificabo illud sicut in die-
bus antiquis.
ii Ut possideant reliquias Idum,& omnes
nationes, eo qu6d invocatum sit nomen meum
super eos , dicit Dominus faciens hc.
i j Ecce dies veniunt , dicit Dominus: &
comprehendet arator messorem , & calcator
uv mittentem semen : & stillabunt montes
dulccdinem , & omnes colles culti erunt.
14 Et convertam captivitatem populi mei
Israel : & dificabunt civitates defertas, & in-
habitabunt : & plantabunt vineas , & bibent
vinum earum : & facient hortos , & come-
dent fructus eorum.
1 5 Et plantabo eos super humum suam :
& non evellam eos ultra de terra fua , quam
dedi eis , dicit Dominus Deus tuus.
PROPHETIA
ABDI.
CAPUT UNICUM.
Vdt'tcinatur ixi. turn advtrtui Idiimtas qui affligetxnu ac sui-
famubant fiiiit I;r*U ; qui tamtartduMt, Aman'uan ac.ipilM
in mi qui ifsot -jfi xtraitt.
J S I O Abdi. Hc dicit Dominus
'V Deus ad Edom : * Auditum audivi-
mus a Domino, & legatum ad gen-
tes misit : Surgite , & consurgamus adversus
* firm.
4J. 14-
eum in prlium.
i Ecce parvulum dedi te in Gentibus : con-
temptibilis tu es valde.
3 Superbia cordis tui extulit te , habitantem
in scissuris petrarum , exaltantem folium
tuum : qui dicis in corde tuo : Quis detraher,
me in terram ?
4 Si exaltatus fueris ut aquila , & si inter si-
dera posueris nidum tuum : inde detraham
te , dicif Dominus.
f Si fares introissent ad te , si latroncs per
noctem , quomodo conticuisles ? nonne furati
essent sufficientia sibi ? si vindemiatores introis
sent ad te, numquid saltern racemum reliquis-
sent tibi ?
6 Quomodo scrutati sunt Esau, investigave-
runt abscondita ejus ?
7 Usque ad terminum emiserunt te : omnes
yiri fderis tui illuscrunt tibi : invaluerunt
VV uu
 7o^ PROPH. ABDI, Cap. I. & PROPH. JON , Cap. I.
adversum te viri pacis tu : qui comedunt te-
cum , ponenc insidias lubter te : non est pru-
dentia in eo.
* */"<"'. 8 * Numquid non in die ilia , dicit Domi-
*' I4- nus , perdam sapientes de Idumaea, &c pru-
J" ,"[* dentiamde monce Elau ?
9 Et timebunt fortes tui a Meridie , ut in-
tereat vir de monte Esau.
* Gtn. io * Propter intersectionem , & propter ini-
*7. 4*. quitatem in fratrem tuum Jacob > operiet te
confusio , & peribis in afternum.
1 1 In die cum (tares adversiis eum , quando
capiebant alieni exercitum ejus > & extranei
ingrediebantur portas ejus, be super Jerusalem
mittebant sortem : tu quoque eras quasi unus
ex eis.
1 1 Et non despicies in die fratris tui , in
die peregrinationisejus : & non lartaberis super
filios Juda in die perditionis eorum : & non
jnagnificabis os tuum in die angusti.
13 Neque ingredieris portam populimei in
die ruinae eorum : neque despicies & tu in
m.ilis ejus in die vastitatis illius : & non
emitteris adversiis exercitum ejus in die vasti
tatis illius.
14 Neque stabis in exitibus ut interficias eos
qui fugerint : & non concludes* reliquos ejus
in die tribulationis.
1 5 Quoniam juxta est dies Domini super
omnes gentes : sicut fecisti , fiet tibi : retribu-
tionem tuam convertet in caput tuum.
itf Quomodo enim bibistis super montem
sanctum meum , bibent omnes Gentes jugiter:
& bibent , &c absorbebunt , & erunt quasi
non sint.
17 Et in monte Sion erit salvatio , & eric
sanctus : & possidebit domus Jacob eos qui
fe possederant.
1 8 Et erit domus Jacob ignis , & domus
Joseph flamma , & domus Esau stipula : &
succendentur in eis , & devorabunt eos : &
non erunt reliquia: domus Esau , quia Domi-
iius locutus eft.
18 Et haereditabunt hi, qui ad Auftrum
sunt , montem Esau , & qui in campestribus
Philisthiim:& possidebunt regionem Ephraim,
& regionem Samariac : & Benjamin poffidebit
Calaad.
20 Et tranfmigratio exercitus hujus filio-
rum Israel , omnia loca Chananxorum usque
ad Sareptam : & tranfmigratio Jerusalem ,
qua: in Bosphoro est , poffidebit "civitates
Austri.
2 1 Et ascendent salvatores in montem Sion
judicare montem Esau : & erit Domino reg-
num.
PROPHETIA
JON.
CAPUT PRIMUM.
Jonxt k Domino mijsus ut inNiaivi jrtdicftt , aavi^ii
Ji*H i* ft.a-jri afmc Dorivni ; qo it/tOHittmt 1* n*vim t>t,
pijij.t>a , )tcin^he lunem filejirthttjui Joan ut tuJ.it uit.
(iW , icjjmjut itmt cjtn.
1 y- Tifactum est verbum Domini ad Jo-
nam tilium Amathi , dicens :
2 Surge , be vade in Niniven civira-
tem grandem, be prdica in ea : quia afeeuttit
malitia ejus coram me.
3 Et surrexit Jonas', ut fugeret in Tharsis
a facie Domini , & defeendit in Joppen , &
invenit navem euntem in Tharsis : be dedic
naulum ejus , &: defeendit in earn, ut iret cum
eis in Tharsis a facie Domini.
4 Dominus autem misit ventum magnum
in mare : & factaest tempestas magna in mari,
& navis periclicabatur conteri.
5 Et timuerunt nautae , be clamaverunt viri
ad deum fuum : be milerunt vaia , qua; eranc
in navi, in mare , ut alleviaretur ab eis : &
Jonas defeendit ad interiora navis , & dor-
miebat soporc gravi.
6 Et accessit ad eum gubernator , & dixit
ei;Quid tu fopore deprimeris ? Surge , mveca
Deum tuum , si forte recogitet Deus de no-
bis , & non pereamus.
7 Et dixit vir ad collegam fuum : Venite ,
& mittamus fortes , & sciamus quare hoc
malum sit nobis. Et miserunt fortes : & ecci-
dit lbrs super Jonam.
8 Et dixerunt ad eum : Indica nobis cujus.
causa malum istud sit nobis : quod est opus
tuum > qu terra tua , be qu6 vadis ? vel ex
quo populo es tu?
9 Et dixit ad eos : Hebracus ego sum , &
Dominum Deum cli ego timeo , qui fecit
mare be aridam.
10 Et timuerunt viri timore magno , &e di
xerunt ad eum : Quid hoc fecisti? ( cognove-
runt enim viri qudd a facie Domini fugeret >
quia indicaverat eis. )
r 1 bt dixerunt ad eum : Quid faciemus tibi,
& ecssabit mare a nobis ? quia mare ibat , be
intumescebat.
1 Et dixit ad eos : Tollite me , & mittite
in mare , & cessabit mare a vobis : scio enim
ego quoniam propter me tempestas hxc gran-
dis venit super vos.
1 3 Et remigabant viri ut reverterentur ad
aridam , be non valebant : quia mare ibat , &
intumescebat super eos.
24 i-t clamaverunt ad Dominum > & dixe-
 PROPHETIA JON Cap II. III. & IV.
runt : Quaesumus Domine , ne pereamus in
anima viri iltius , & ne des super nos fangui-
nem innocentem : quia tu Domine , sicut vo-
luilii , fecilti.
i j Et tulerunt Jonam , & miscrunt in ma
re : & stetit mare a fervore suo.
16 Ft timuerunt viri timore magno Do-
minum , & immolaverunt hollias Domino ,
be voverunt vota.
C A P U T II.
Jonti a ceto quern Dominus prxpxrrvcrtt, absorptus suit 1
in tribus diebus iribnt nellibus , tumque de wrtMM e)us
trajfct Diminum t ipjiisj'tffu in drtdtm tViatit*'-
i r T prxparavit Dominus piscem grandem
*Ueti. JC ut degluciret Jonam : * & erat Jonas
11 4.<y- in ventre pifcis tribus diebus , ik tribus nodti-
* + bus.
t Et'oravit Jonas ad Dominum Deum suum
i. W. de ventre piscis.
15. :. 3 Et dixie :
* Clamavi de tribulatione mea ad Dominum,
ii. i. & exaudivit me : de ventre inferi clamavi, &
exaudisti vocem meam.
4 Et projecisti me in profundum in corde
maris, & flumen circumdedit me : omnes gur-
gites tui , be fluctus tui super me transierunt.
5 Et ego dixi : Abjectus sum a conspectu
oculorum tuorum : verumtamen rursils vide-
bo tempJum sanctum tuum.
* Fsalm. 6 * Circuimtederunt me aquae usque adani-
tt. 1. mam abyisus vallavit me , pelagus operuit
caput meum.
7 Ad extrema montium descendi : terrac
vectes concluserunt me in zternum : & suble-
vabis de corruptione vitam meam , Domine
Deus meus.
8 Cilm angustiaretur in me anima mea ,
Domini recordatus sum : ut veniat ad te ora-
tio mea ad templum sanctum tuum.
9 Qui cultodiunt vanitates frustra , mise-
ricordiam suam derelinquunt.
10 Ego autem in voce laudisimmolabo tibi:
qucumque vovi, reddam pro salute Domino.
1 1 Et dixit Dominus pisci : 6c evomuit Jo
nam in aridam.
CAPUT III.
Rursum mijsus Jona> ad Ninivitas predicit civitatit sub-
verssentm : ttlii auiem td Det" conversts , & rnngnf sot-
nittnti* f'gx* ejiendentibus , panic Dominus (Jvitcti
i PT sactum est verbum Dimini ad Jo-
X_y nam secundd , dicerts :
1 Surge, & vade in Niniven civitatem mag-
nam : 6c prxdica in ea prxdicationem , quam
ego loquor ad te.
j Et surrexit Jonas , & abiit in Niniven
juxta verbum Domini : & Ninive erat civitas
magna itinere trium dierum.
4 Et coepit Jonas introire in civitatem iti
nere diei unius : & clamavit , & dixit : Adhuc
* Mittb. quadraginta dies , & Ni linive subvertetur.
*. j * Et ediderun: viri Ninivit* in Deum :
707
6c prxdicaverunt jejunium , & vestiti sunt Ic. u.
saccis a majore ulque ad minorem. >
6 Et pervenit verbum ad regem Ninive : &
surrexit de folio suo , & abjecit vestimentum
suu a se,& indutus ell sacco,& sedit in cinerc.
7 Et clamavit , & dixit in Ninive ex ore
regis 6c principum ejus , dicens : Homines ,
& jumenta , & boves , & peccora non gustent
quidquam : nee palcantur , &c aquam non bi-
bant.
8 Et operiantur saccis homines , & jumenta
& clament ad Dominum in fortitudine , &
convertatur vir a via sua mala , & ab iniqui-
tate , quac ell in manibus eorum.
9 * Quis scit si convertatur , & ignoscat * J*-
Deus : ik revertatur a furore irae sua; , 6c non ,_,,,'
peribimus ? * *'
10 Et vidit Deus opera eorum , quia con-
versi sunt dc via sua mala: & miser:us elt Deus
super malitiam , quam locutus fuerat ut face-
ret eis , 6c non fecit.
CAPUT IV.
tAJjiiclus Joist quia uuicMitm suum aivtrsns 'Niniven
- 1 tt ;; non impUri9mirtem opiat.veiu?* a D.mtno ccrrtpnur,
qui inyijtara i[jius indtgnatttnem ttmvituii , quod putts tt ft
re3e dolere de arefaUa btdtra , c7- t*weH ndutiii Donin urn
parcel e Ninive ciiitmi r.i \ ./ , in qua turn flui quam
1 zoooo. torut-t nin non peccavetunt
1 FT T alflictus elt Jonas afflictione magn3 ,
xZ/ & iratus elt :
1 Et oravit ad Dominum , &: dixit : Obsecro
Domine,numtjuid non hoc est verbum meum,
cum adhuc eisem in terra mea ? propter hoc
proecupavi ut fugerem in Tharlis. * Scio * P/it,
enim quia tu Deus clemens , & misericors **
es , panens , 6c multae milerationis , & ig- J,cl- *
noi'cens super malitia. ,J"
j Et nunc Domine tolle quxso animam
meam a me : quia melior eit mihi mors
quam vita.
4 Et dixit Dominus : Putafne bene irasce-
ris tu ?
j Et egressus est Jonas de civiratc , & se
dit contra Orientem civitatis : & fecit sibimet
umbraculum ibi, & sedebat subter illudin um
bra, donee videret quid accideret civitati.
6 Et prxparavit Dominus Deus hederam ,
& ascendit super caput Jonx , ut esset umbra
super caput ejus , & protegeret eum : labo-
raverat enim : & ltatus elt Jonas super he-
dera , lactitid magna.
7 Et paravit Deus vermem ascenfu diluculi ,
in crastinum: 6c percussit hederam, & exaruit.
5 Et ciim ortus fuisset Sol , praccepit Domi
nus vento calido , & urenti : & percuslit Sol
super caput Jon , & xstuabat : & petivit
animx su ut moreretur , &c dixit : Melius est
mihi mori , quam vivere.
9 E: dixit Dominus ad Jonam : Putafne
bene irasceris tu super hedera ? Et dixit : Bene
irascor ego usque ad mortem.
10 Et "dixit Dominus : Tu doles super he-
V V u u ij
 7o8 PROPHETIA MIC H, Cap. L & II.
denim, in qua non laborasti , nequc fecisti ut 13 Tumultus quadrigae stuporis habitant!
cresceret , quae sub una nocte nata est , & sub Lachis : principium peccati est filix Sion, quia
una nocte periit. in te inventa sunt scelera Israel.
1 i Et ego non parcam Ninive civitati mag- 14 Propterea dabit emissarios super haeredi-
nac , in qua sunt plusquam centum viginti tatem Geth : domus mendacii in deceptio-
millia hominum , qui hesciunt quid sit inter nem regibus Israel.
dexteram & sinistram suam , & jumenta 1 5 Adhuc haercdem adducam tibi quae ha-
multa ? bitas in Maresa : usque ad Odollam veniec
gloria Israel.
16 Decalvare , & tondere super filios deli-
PROPHETIA ciarum tuarum : dilata calvitium tuum sicuc
aquila : quoniam captivi ducti sunt ex te.
M I C H -
C A P U T 1 1.
C A P U T P R I M U M.
Vrophtt* populi fui muliiplictm injufiiiitm , alinquc pecct-
$M temfore M'chjtm prtphtuverit : comminatur Sunn. ta recenfens , pruiicit vinditlam & c'ptiviititm i/Ji imrmtu-
'* & JtTUl'Um exiiium fr ctpu-uiiAlim prepur idoloUtrittm rt ifr cb id lu.gtm, rtlijuiirum future c<m^> egniontm
ipsorum ; qun f&Ngfl Prophet* & ad plaaiium provsc.it. denunrUt
i T 7 qui cogitatis inutile , & operaminr
E R B U M Domini , quod factum y malum in cubilibus vellris : in luce ma-
'V est ad Micham Morasthiten, in die-
bus Joathan , Achaz , & Ezechi ,
regum Juda : quod vidit super Samariam , &
tutina faciunt illud , quoniam contra Deum
est man us eorum.
i Et concupierunt agros , & violcnter tule-
Jerusalem. runt , & rapuerunt domos : & calumniaban-
* Dm. * * Audite populi omnes , & attendat terra, tur virum , & domum ejus ; virum , 8c hre-
3 2. .' & plenitudo ejus : & sit Dominus Deus vobis ditatem ejus.
jfai. i.i. in testem , Dominus de templo sancto suo. ^ Idcirc6 haec dicit Dominus : Ecce ego co-
* is*U j * Quia ecce Dominus egredietur de loco gito super familiam istam malum : unde non
a*, a i. suo : & descendet j & calcabit super excelsa auferetis colla veilra , & non ambulabitis su-
terra?. perbi , quoniam tempus peffimum est.
4 Et consumentur montes subtus eum : & 4 In die ilia sijmetur super vos parabola, 8c
valies scindentur sicut cera a facie ignis , & si- cantabitur canticum cum iuavitate , dicen-
cut aquae , qua: decurrunt in praeceps. tium : Depopulatione vastati sumus : pars po
5 In scelere Jacob omne istud , & in pecca- puli mei commutata est : quomodo recedet a
tis domus Israel. Quod scelus Jacob ? nonne me , cum revertatur , qui regiones nostras
Samaria?& qua: excelsa Judae?nonne Jerusalem? dividat ?
6 Et ponam Samariam quasi acervum lapi- 5 Propter hoc non erit tibi mittens funicu-
dum in agro cum plantatur vinea : & detra- lum sortis in ccctu Domini.
ham in vallem lapides ejus , & sundamenta 6 Ne loquamini loquentes : Non stillabic
ejus revelabo. super istos , non comprehendet confufio.
7 Et omnia sculptilia ejus concidentur , & 7 Dicit domus Jacob : Numquid abbrevia
omnes mercedes ejuscomburenturigne,& om tes est spiritus Domini , aut tales sum cogica-
nia idola ejus ponam in perditionem : quia de tiones ejus f Nonne verba mea bona sunt cum
mercedibus meretricis congregata sunt , & us eo , qui recte graditur i
que ad mercedem meretricis revertentur. 8 Et econtrarid populus meus in adversa-
8 Super hoc plangam , & ululabo : vadam rium consurrexit : desuper tunica pallium sus-
spoliatus , & nudus : saciam planctum velut tulistis : & eos , qui transibant simpliciter ,
draconum , & luctum quasi struthionum. convertiitis in bellum.
9 Quia desperata est plaga ejus , quia venit 9 Mulieres populi mei ejecistis de domo de-
usque ad Judam , tetigit portam populi mci liciarum suarum : a parvulis earum tulillis
usque ad Jerusalem. laudem meam in perpetuum.
io In Geth nolite annuntiare , lacrymis ne 10 Surgite , & ite , quia non habetis hie re
ploretis , in domo Pulveris pulvere vos cons- quiem : propter immunditiam ejus corrumpe-
pergite. tur putredine peslima.
1 1 Et transite vobis habitatio pulchra, con- n Utinam non essem vir habens spiritum ,
fusa ignominia . nonestegressa qua: habitat in & mendacium potiiis loquerer : stillabo tibi
exitu : planctum domus vicina accipiet ex in vinum , & in ebrietatem : &c erit super
vobis quae fletit sibimet. quern stillatur populus istc.
f ii Quia infirmata est in bonum,qua: habitat 1 1 Congregatione congregabo Jacob totum
in amaritudinibus : quia descendit malum a te : in unum conducam reliquias Israel , parr-
Domino in portam Jerusalem, tcr ponam ilium quasi gregem ia ovili > quasi
 PROPHETIA MICH,Cap. III. & IV. 709
pecus in medio caularum , tumultuabuntur a
multitudine hominum.
13 Ascendet enim pandensiterantceos: di-
vident, 3c transibunt portam , Sc ingredientur
per eam: & tranlibit rex eorum coram eis > &
Dominus in capite eorum.
C A P U T III.
Trtpter peccaf principum , judicum , pseudapropheterum
ac facerinium pcpuli Ijracl, cmmtntiur Dommus graitm ul-
iitnon , ci- }no,al)mjL Jtittnntm.
1 T7 T dixi: Audite principes Jacob,8c duces
t_y domus Israel : Numquid non vellrum
est scire judicium ,
z Qui odio habetis bonum, & diligiris ma-
lum : qui violenter tollitis pelles eoru desuper.
eis , & carnem eorum desuper oslibus eorum ?
3 Qui comederunt carncm populi mei , &
pellem eorum desuper excoriaverunt : & ossa
eorum confrcgerunt , & conciderunt sicut in
lebete, & quad carnem in medio ollae.
4 Tune clamabunc ad Dominum , & non
exaudiet eos : & abfcondec faciem suam ab
eis in tempore illo sicut nequiter egerunt in
adinventionibus suis.
5 Hate dicit Dominus super prophetas , qui
seducunt populum meum : qui mordent den-
tibus fuis , & predicant pacem : & si quis non
dederitin ore eorum quippiam,sanctificant su
per eum prlium.
6 Propterea nox vob'is pro visione erir , &
tenebr vobis pro divinatione : & occumbet
sol super prophetas , & obtenebrabitur super
eos dies.
7 Et confundentur qui vident visiones , &
confundentur divini : & operient omnes vul-
tus suos , quia non est refponsum Dei.
8 Veruntamen ego repsetus sum fortitudi-
ne fpiritus Domini , judicio , & virtute : ut
annuntiem Jacob ft el us suum , & Israel pec-
catum suum.
9 Audite hoc principes domus Jacob, & ju-
dices domus Israel : quia abominamini judi
cium j & omnia recta pervertitis.
10 Qui ardiricatis Sion in sanguinibus , &
Jerusalem in iniquitate.
11 * Principes ejus in muneribus judica-
17
bant, & sacerdotes ejus in mercede docebant,
f*}-'- & prophetas ejus in pecunia divinabant : & su
per Dominum requiescebant, dicentes : Num
quid non Dominus in medio nostrum ? non
venienc super nos mala.
ii Propter hoc , causa vestn , * Sion quasi
it. 1 1. ager arabitur, & Jerusalem quasi acervus lapi- in Bttliietm msciturus : reli-p-U 1st ail cxxltabuatur , ie-
dum erit, & mons templi in excelsa sylvarum. uiltii isimJcil , alUli ab iff" idololatrii.
C A P U T I V.
Tempere gratia flmiant nttionei accident i Fcdefum , &
tulium Dei cum magna sicuritate : cowoliiur Sion quod it
captivitaie sit i Daninv rcdir,:in<U , ut fe de suit inimicis cutient maxitlam judieis Israel.
vlci/cetur
' *.*,
1 Tu Tc:rit : In novislimo dierum erit mons vulus es in millibus Juda : ex te mihi egre- joi, 7.
X2/ domiis Domini pjarparatus ill yert,icc diecur qui sit domiiutor in Israel , 8c egressus ^*.
montium , & lublimis super colles : & fluent
ad eum populi.
i Et properabunt gentes multae > & dicent :
Venite , ascendamus ad montem Domini , 5c
ad domum Dei Jacob : & docebit nos de viis
fuis , & ibimus in semitis ejus : quia de Sion
egredietur lex , & verbum Domini de Jeru
salem.
3 Et judicabit inter populos multos, & cor-
ripiet gentes fortes usque in longinquum :
& concident gladios suos in vomeres , 8c
hastas suas in ligones : non sumet gens adver-
siis gentem gladium : & non difeent ultra bel-
ligerare.
4 Et scdebit vir subtus vitem suam, & subtils
ficum suam , & non erit qui deterreat : quia
os Domini exercituum locutum est.
f Quia omnes populi ambulabunt unuf-
quisque in nomine Dei sui : nos autem ambu-
labimus in nomine Domini Dei nostri in aeter-
num & ultra.
6 In die ilia , dicit Dominus , congregabo
claudicantem : & eam, quam ejeceram, colli-
gam : & quam afflixeram.
7 * Et ponam claudicantem in reliquias : *$/*! 5
& eam, quac laboraverat,in gentem robustam: l'Dim
* 8r regnabit Dominus super cos in monte 14
Sion , ex hoc nunc 8c usque in acternum. /_*. 1.
8 Et tu turris gregis nebulosa filiae Sion us- u.
que ad te veniet : 3c veniet potestas prima ,
regnum filiae Jerusalem.
9 Nunc quare mrore contraheris ? num
quid rex non est tibi, aut confiliarius tuus pe-
riit , quia comprehendit te dolor sicut partu-
rientem ?
10 Dole > 8c satage filia Sion quasi partu-
riens : quia nunc egredieris de civitate, & ha-
bitabis in regione , &c venies usque ad Babylo-
nem , ibi liberaberis : ibi redimet te Dominus
de manu inimicorum tuorum.
1 1 Et nunc congregatac sunt super te gentes
mult, qua: dicunt : Lapidetur , & aspiciat in
Sion oculus noster.
n Ipsi autem non cognoveruntcogitationes
Domini , 8c non intellexerunt consilium ejus :
quia congregavit eos quasi fnum areas.
13 Surge , 8c tricura filia Sion : quia cornu
tuum ponam ferreum, Sc ungulas tuas ponam
atreas : &c comminues populos multos , Sc in-
terficies Domino rapinas eorum , 8c fortitudi-
nem eorum Domino universe terrae.
C A P U T V.
Imit'meni uibii leiufalent vejl-.tte cftenlitur , J- Ch'iflur
1 X T Unc vastaberis filia latronis : obsidio-
i\l nem posuerunt suj>er nos, in virga per-
* M
i ET TU BKTLEHEM Ephrata par- ,. .
V V y v ii)
 7.0 PROPHETIA. MICH, Cap. V. VI. & VII.
cjus ab initio , a diebus ternitatis.
3 Propter hoc dabit eos usque ad tempus ,
in quo parturiens pariet : & reliqui fratrum
ejus convertentur ad rilios Israel.
4 Et stabit, & pascet in fortitudine Domini,
in sublimitate nominis Domini Dei sui:& con
vertentur , quia nunc magnificabitur usque ad
terminos terr.
5 Et erit iste pax : cum venerit Assyrius in
terram nostram , & quando calcavent in do-
mibus nostris : & suscitabimus super eum sep-
tem pastores ,& octo primates homines.
6 Et pascent terram Aflur in gladio, & ter
ram Nemrod in lanceis ejus : ik liberabit ab
Assur cum venerit in terram nostram , & cum
calcaverit in finibus nofiris.
7 Et erunt reliqui Jacob in medio populo
rum multorum quasi ros a Domino , & quasi
Jrill super herbam, qu non expectat virum ,
& non prstolatur silios hominum.
8 Et erunt reliqui Jacob in Gentibus in me
dio populorum multorum, quasi leo injumen-
tis sylvarum , & quasi catulus leonis in gregi-
bus pecorum: qui c&m transierit,& conculca-
verit , & cepent , non est qui eruat.
9 Exaltabitur manus tua super hostes tuos ,
& omnes inimici tui interibunt.
10 Et erit in die ilia , dicit Dominus : Au-
feram equos tuos de medio tui , & disperdam
quadrtgas tuas.
1 1 Et perdam civitates terr tu , & def-
truam omnes munitiones tuas , & auferam
maleficia de manu tua , & divinationcs non
erunt in te.
1 1 Et perire faciam sculptilia tua , & sta-
tuas tuas de medio tui : & non adorabis ultra
opera manuum tuarum.
13 Et evellam lucos tuosde medio tui : &
conteram civitates tuas.
14 Et faciam in furore & in indignatione
ultionem in omnibus gentibus , qu non au-
dierunt.
C.A PUT VI.
Dlsceptit Dominui cum ingrai'n , rcetnfens collate Mis It-
*<fi;a ; indicant ttitm quid fit bonum, es- ituul Vfr.rn.ts a
f -.puli sue renuD.it ; j1 1 propttr injuJiitUm alum- jet ter
ftiorum Israel comminitur tis Dommus v.triat affliUtones.
i A Udite qu Dominus loquitur: Surge ,
A contende judicio adversim montes, &
audiant colles vocem tuam.
i Audiant montes judicium Domini, fc for-
tia fundamenta terr : quia judicium Domini
cum populo suo , & cum Israel dijudicabitur.
3 * Popule metis quid feci tibi , aut quid
molefhis fui tibi ? refponde mihi.
4 Quia eduxi te de terra gypti , & de do-
mo servientium liberavi te : & misi ante fa-
ciem tuam Moysen , & Aaron , &r Mariam.
* Vm. j * Popule metis memento quso quid co-
t. i>
gitaverit Balach rex Moab , & quid responde
nt ci Balaam silius Beor , de Sctim usque
ad Gaigalam , ut cognoscercs justitias Do
mini.
6 Quid dignum offeram Domino ? curvabo
genu Deo excelso ? numquid offeram ei ho-
locautomata , & vitulos anniculos?
7 Numquid placari potest Dominus in mil-
libus arietum , aut in multis millibus hirco-
rum pinguium ? numquid dabo primogenitum
meum pro scelere meo , fructum ventris mei
pro peccato aniffi me ?
8 Indicabo tibi o homo quid sit bonum , &
quid Dominus requirat a te : Utique facerc
judicium, &: diligeie miscricordiam,& sollici-
tum ambulare cum Deo tuo.
9 Vox Domini ad civitatem clamat,& salus
erit timentibus nomen tuum : Audite tribus ,
& quis approbabit illud ?
10 Adhuc ignis in domo impii thesauri ini-
quitatis , & menfura minor ir plena.
1 1 Numquid justificabo stateram impiam ,
& saccelli pondera dolosa ?
1 1 In quious divites ejus repleti sunt iniqui-
tate , & habitantes in ea loquebantur menda-
cium , & lingua eorum fraudulenta in ore eo-
rum.
13 Et ego ergo coepi percutere te perditio-
ne super peccatis tuis.
1 4 Tu comedes , & non saturaberis : & hu-
miliatio tua in medio tui : 6c apprehendes, &
non salvabis : & quos salvaveris , in gladium
dabo.
1 $ * Tu seminabis, & non metes : tu calca- *71. Dm.
||
bis olivam , & non ungeris oleo : & muilum ,
& non bibes vinum.
j 6 Et custodifti prcepta Amri , &: omne
opus domus Achab : & ambulasti in volunta-
tibus eorum , ut darem te in perditionem ,'&
habitantes in ea in sibilum , & opprobrium
populi mei portabitis.
C A P U T V I I.
Lagex Prophet* tarn piucot ijfe reliquos qui non ft it iiitfni:
in r.ulio homine ojlendit ejje co tjidend so , fed iu fi.o Dt a tal
vtU-Tt t qui rmJ'ereJtur Sion : & pud'facit\ inimitss , nm tti
ft redueet , c .n-.plms facias ad jmtru promijjienes.
i \ 7 mihi, quia factus sum sicut qui cot-
V ligit in autumno racemos vindemi :
non est botrus ad comedendum , prcoquas
ficus desideravit anima mea.
2 Periit sanctus de terra , & rectus in homi-
nibus non est : omnes in sanguine insidiantur ,
vir sratrem suum ad mortem venatur.
3 Malum manuum suarum dicunt bonum :
princeps postulat, & judex in reddendo est: &
magnus locutus est desiderium ahim su , &c
conturbaverunt cam.
4 Qui optimus in eis est , quasi paliurus : &
qui rectus , quasi spina de sepe. Dies specula
tions tu, visitatio tua venit : nunc erit vasti-
tas eorum.
y Nolite credere amico : & nolite confide-
re in duce : ab ea qu dormit in sinu tuo,cus-
 PROPH. MlCH, Cap. V\l & PROPH. NAHUM , Cap. I. 7i i
todi claultra oris tui.
* Mm. 6 * Quia Hlius contumeliam facie patri , &
K If. filia consurgit adversus matrem suam , nurus
* Mat adversus socrum suam : * cc inimici hominis
10. it.
domestici ejus.
7 Ego autem ad Dominum aspiciam , ex-
peclabo Deum salvacorem meum , audiet me
Deus meus.
8 Ne laeteris inimica mea super me , quia
cecidi : confurgam , ciim sedero in tenebris ,
Dominus lux mea est.
9 Iram Domini porrabo , quoniam peccavi
ei , donee causam meam judicet , & saciat
judicium meum : educet me in lucem , vide-
bo jultitiam ejus.
io Et aspiciet inimica mea, & operietur
confusione , qua: dicit ad me : Ubi est Do
minus Deus tuus ? Oculi mei videbunt in
earn : nunc erit in conculcationem ut lutum
platearum.
1 1 Dies , ut aedificentur maceriat tuac : in
die ilia longe fiec lex.
i x In die ilia & usque ad te veniet de Assur,
& usque ad civitates munitas : &: a civitatibus
munitis usque ad flumen , & ad mare de
mari , & ad montem de monte.
ij Et terra erit in desolationem propter
habitatores suos , &c propter fructum cogita-
tionum eorum.
14 Pasce populum tuum in virga tua , gre-
gem.hreditatis tu habitantes solos in saltu ,
inmedio Carmeli : pascentur Basan & Galaad
juxta dies antiquos.
i j Secundum dies egreflionis tuae de Terra
gypti ostendam ei mirabilia.
16 Videbunt gentes , tk confundentur super
omni fortitudine sua : ponent manum super
os , aures eorum surd* erunt.
17 Lingent pulverem sicut serpentes , velut
reptilia terrae perturbabuntur in aedibus fuis :
Dominum Deum nostrum formidabunt , &
lo S.
timebunt te.
18 * Quis Deus similis tui , qui aufers ini-
" 4J.
quitatem , & transis peccatum reliquia-
rum haereditatis, tu ? non immittit ultra fu-
rorem suum , quoniam volens miscreordiam
est.
19 Reyertetur , & miferebitur nostri : de-
ponet iniquitates nostras , & projiciet in pro-
fundum maris omnia peccata nostra.
io Dabis veritatem Jacob , miscricordiam
Abraham : qu jurasti patribus nostris a die-
bus antiquis.
P R O P H E T I
NAHUM.
CAPUT PRIMUM.
ZcUs Dt\ adversus hesits suos , qui fttiins est & scr.
ti<ut:rsc taifaiti, enjus irtt nemo /-'// nfijiere , & ia ft
(fiTMiikm est tito/awr , juiqut famuli hoj.es tfi ctajunp.
turns.
N U S Ninive : Liber visionis Nahum
o Elcesei.
^ Deus emulator , & ulciscens
Dominus : ulciscens Dominus , &r habens fu-
rorem : ulciscens Dominus in holies suos , &
irafeens ipse inimicis fuis.
I Dominus patiens , & magnus fortitudine,
& mundans non faciet innocentem. Dominus
in tempestate , & turbine vix ejus , & nebula:
pulvis pedum ejus.
4 Increpans mare , & exsiccans illud : & om
nia flumina ad desertum deducens. Infirmatus
est Basan,& Carmelus : & flos Libani elanguit.
5 Montes commoti sunt ab eo , & colles
desolati sunt : & contremuit terra a facie
ejus , & orbis , & omnes habitantes in eo.
6 Ante faciem indignationis ejus quis sta-
bit ? & quis resistet in ira furoris ejus ? in-
dignatio ejus effufa est ut ignis : &z petrae dis-
solut sunt ab eo.
7 Bonus Dominus , & confortans in die
tribulationis : & sciens sperantes in fe.
8 Et in diluvio prastereunte , consummatio-
num faciet loci ejus : & inimicos ejus persc-
quentur tenebrae.
9 Quid cogitatis contra Dominum ? con-
fummationem ipse faciet : non consurget du
plex tribulatio.
1 o Quia sicut spin se invicem complectun-
tur , sic convivium eorum pariter potantium :
consumentur quasi stipula ariditate plena.
II Ex te exibit cogitans contra Dominum
malitiamnv.ente pertractans praevaricationem.
i 1 Hxc dicit Dominus : Si perfecti fuerint :
& ita plures , sic quoque attondentur , & per-
transibit : afflixi te , & non affligam te ultra.
13 Et nunc conteram virgam ejus de dorso
tuo , & vincula tua disrumpam.
14 Et prcipiet super te Dominus , non se-
minabitur ex nomine tuo amplius : de domo
Dei tui interficiam sculptile , &: conflatile ,
ponam sepulchrum tuum , quia inhonora-
tus es.
1 5 * Ecce super montes pedes evangelizan- * ift,\
tis , & annuntiantis pacem : celebra Juda '*. 7-
festivitates tuas , & redde vota tua : quia non Kom.
adjiciet ultra ut pertranseat in te Belial : uni-
versus imeriit.
 71^ PROPHETlA NAHUM, Cap. II. & HI.
C A P U T II..
Ohjtdio Ninive ejttjque k Ch.ildn.is dtj.-ful.ttio, quit fuptrbi
tgit centra populum Domini.
1 A Scendir qui dispergat coram te, qui cus-
XJLtodiat obsidionem : contemplare viam ,
conforta lumbos , robora virtutem valde.
1 Quia reddidit Dominus superbiam Ja
cob , sicut superbiam Israel : quia vastatores
dislipaverunt eos , & propagines eorum cor-
ruperunt.
3 Clypeus fortium ejus ignitus , viri exer-
citus in coccineis : igne haben currus in die
prparationis ejus , & agitatores consopiti
lunt.
4 In itineribus conturbati sunt : quadrig
collis sunt in plateis : afpectus eorum quasi
lampades , quasi fulgura difeurrentia.
<t Recordat>itur fortium suorum , ruent in
itineribus suis : velociter ascendent muros
ejus , & prparabitur umbraculum.
6 Port fluviorum apert sunt , & templum
ad solum dirutum.
7 Et miles captivus abductus est : & ancill
ejus minabantur gementes ut columb , mur-
murantes in cordi bus suis.
8 Et Ninive quasi piscina aquarum aquae
ejus : ipsi verd fugerunt : state , state , & non
est qui revertatur.
9 Diripite argentum , diripite aurum : non
est finis divitiarum ex omnibus vasis desidera-
bilibus.
10 Disllpata est , & scissa , &r dilacerata : &
cor tabefeens , & dislblutio genicuJorum , &
descctio in cunctis renibus : & facies omnium
eorum sicut nigredo oll.
1 1 Ubi est habitaculum leonum , & pascua
catulorum leonum , ad quam ivit leo ut in-
grederetur illuc , catulus leonis , & non est
qui exterreat ?
ii Leo cepit siifncienter catulis suis , &: ne-
cavit lenis suis : & implevit prda speluncas
suas , & cubile suum rapina.
i} Ecce ego ad te , dicit Dominus exerci-
tuum , & succendam usque ad fumum quadri-
gas tuas , & leunculos tuos comedet gladius :
& exterminabo de terra prdam tuam, &c non
audietur ultra vox nuntiorum tuorum.
CAPUT III.
Ninive whs sanguinum sub nomine tinlter* vtftawU prt-
dicitnr : ami exempli Alexandria a Bakylonits dtvnfiitx
confirmatur : tsec erit qui Ninive cmdcU.it ;'*ut earn console-
tur super irijius devajiatiime.
1 t 7 civitas sanguinum , universa men-
34. . V daeii dilaceratione plena : non recedet
hah. i. a te rapina.
ji. 1 Vox flagelli , & vox impetus rot , "&
equi frementis , & quadrig ferventis , *&
equitis ascendentis :
3 Et micantis gladii , & fulgurantis hast ,
pc multitudinis intersects: , & gravis ruin j
nee eft finis cadaverum , & corruent in cor-
poribus suis.
4 Proptermultitudinem fornicationum me-
retricis ipecios & grat , & habentis malefi-
cia , qu vendidit gentes in fornicationibus
suis , & familias in maleficiis suis :
5 * Ecce ego ad te , dicit Dominus exer- * j/y,
cituum , 6V revelabo pudenda tua in facie 47. j.
tua , & regnis ignominiam tuam.
6 Et projiciam super te abominationes , &
contumeliis te afficiam , & ponam te in exem-
plum.
7 Et erit : Omnis , qui viderit te , resiliet a
te , & dicet : Vastata est Ninive , quis com-
movebit super te caput ? unde quram conso-
latorem tibi ?
8 Numquid melior es Alexandria populo-
rum , qu habitat in fluminjbus ? aqu in
circuitu ejus : cujus diviti , mare : aqua: ,
muri ejus.
9 thiopia fortitudo ejus , & gjptus , &
non est finis : Aphrica , & Lybies fuerunt in
auxilio tuo.
10 Sed & ipsa in tranfmigrationem ducta
est in captivitatem : parvuli ejus elisi sunt in
capite omnium viarum, & super inclytos ejus
miferunt sortem , & omnes optimates ejus
confixi sunt in compedibus.
11 Et tu ergo inebriaberis , & eris despecta :
& tu qures auxilium ab inimico.
ii Omnes munitiones tu sicut ficus cum
grossis suis : si concuss fuerint , cadent in os
comedentis.
1 j Ecce populus tuus mulieres in medio tui :
inimicis tuis adapertione pandentur port ter-
r tu , devorabit ignis vectes tuos.
14 Aqiiam propter obsidionem hauri tibi ,
extrue munitiones tuas : intra in lutum , 8c
calca , subigens tene laterem.
15 Ibi comedet te ignis : peribis gladio ,
devorabit te ut bruchus : congregare ut bru-
chus : multiplicare ut locusta.
iff Plures fecisti negociationes tuas quam
slell sint cli : bruchus expansus est, &
avolavit.
17 Custodes tui quasi locust : & parvuli
tui quasi locust locustarum , qu considunt
in sepibus in die frigoris : sol ortus est , &c
avolaverunt, & non est cognitus locus ea-
rum ubi fuerint.
1 8 Dormitaverunt pastores tui , rex Assur :
fepelientur principes tui : latitavit populus
tuus in montibus , & non est qui conjjreget.
1 9 Non est obscura contritio tua , peffima
est plaga tua : omnes qui audierunt auditio-
nem tuam compresserunt manum super,, te :
quia super quern non transiit malitia tua
semper ?
PROPHETlA
 PROPHETIA HABACUC, Cap. I. & II.
R O P H E T I
HABACUC
CAPUT PRIMUM.
MirMtur Prophet* imfitua frosperari , & prxvtleri aiver-
ttttjusium : .,; advinui Judtas [uftiitu Dominui Chtldxoi,
jui i/tilorUm rton Uommo , ftd idalm fuo tribuwv.
NUS, quodvidit Habacuc Propheta.
'O x Usquequo Domine clamabo , &
non exaudies ? vociferabor ad te vim
patiens , & non salvabis ?
3 Quare ostenditti mihi iniquitatem , &
Jaborem , videre praedam , & injultitiam con-
rra me : & factum est judicium , & contradic
ts potentior.
4 Propter hoc lacerata ett lex , & non per-
venit uique ad finem judicium : quia impius
praryalet adversiis justum , propterea egredi-
tur judicium perversum.
f * Aspicite in gentibus , & videte : admi-
11. 41 ramini , & obstupescite : quia opus factum eit
in diebus veitris , quod nemo credet , cilm
narrabitur.
6 Quia ecce ego fuscitabo Chaldaros, gen-
tem amaram , & velocem , ambulantem su
per latitudinemterrae , ut poflideat tabernacu-
ia non sua.
_ 7 Horribilis & terribilis est : ex semetipsa
judicium , & onus ejus egredietur.
8 Leviores pardis equi ejus , & velociores
lupis vespertinis ; & diffundencur equites ejus:
equites namque ejus de longe venient , vola-
bunt quasi aouila feilinans ad comedendum.
9 Omnes ad prdam venient , facies eorum
ventus urens : & congregabit quasi arenam ,
captivitatem.
10 Et ipse de regibus triumphabit, & ty-
ranni ridiculi ejus erunt : ipse super omnem
.munitionem ridebit,& comportabit aggerem,
& capieteam.
1 1 Tunc mutabitur spiritus , & pertransibit,
& corruet:harc est somtudo ejus dei siii.
it Numquid non tu a principio Domine
Deus meus , sancte meus , & non moriemur ?
Domine in judicium posuisti eum : & fortem
ut corriperes , fundalti eum.
13 Mundi sunt oculi tui , ne videas malum 5
& respicere ad iniquitatem non poteris. Quare
respicis super iniqua agentes , & taces devo-
rante impio justiorem fe ?
14 Et facies homines quasi pi fees maris , &:
quasi reptile non habens principem.
i? Totum in hamo sublevavit , traxit illud
in sagena sua , & congregavit in rete suum.
Super hoc ltabitur 8c exultabit.
713
itf Prcpterea immolabit sagenas suac , & sa-
crificabic reti suo : quia in ipsix incraflata est
pars ejus , & cibus ejus eledtus.
1 7 Propter hoc ergo expandit sagenam suam,
& semper interficere Gentes non parcet.
C A P U T 1 1.
Prophet* * Dommo reffonfum ixptU.mii pr*cipitMr,Ut firi-
tif riyiou, longtitiniter iffun nexiunt tXftStt tiistiu-
iiio Sdjtimi propter multa ipjtrum stcltr* dtjcnkitur , c?
quid idota eis nm frtitrunt.
1 Q Uper cuftodiam meam stabo , & figam
^ gradum super munitionem : & contem-
plabor , ut videam quid dicatur mihi > &: quid
respondeam ad arguentem me.
i Et respondit mihi Dominus , & dixic :
Scribe visum , & explana eum super tabulas ,
ut percurrat qui legerit eum.
3 Quia adhuc viius procul , & apparebit in
finem , & non mentietur. si moram fecerit ,
expecta illum : quia veniens veniet , & no
tardabit.
4 Ecce qui incredulus est , non erit recta
anima ejus in semetipso : * jullus autem in * Jo*H.
fide sua vivet. j*.
Et quomodo vinum potantem decipit Kim. i.
'7
sic erit vir superbus , & non decorabitur : qui Gt}_ J-
dilatavit quasi infernus animam suam:& ipse n.
quasi mors , & non adimpletur : & congre- #* i
gabit ad fe omnes gentes , &r coacervabit ad
fe omnes populos.
6 Numquid non omnes isti super eum para-
bolam sument, & loquelam nigmatum ejus:
&r dicetur : V* ei , qui multiplicat non sua ?
usquequd & aggravat contra se denfum lu-
tum ?
7 Numquid non repente consurgent qui
mordeant te : & suscitabuntur lacerantes te ,
& eris in rapinam eis ?
8 Quia tu fpoliasti gentes multas/poliabunt
te omnes , qui reliqui fuerint de populis prop
ter sanguinem hominis , & iniquitatem terrae
civitatis , & omnium habitantium in ea.
9 Vx qui congregat avaritiam malam domui
su , ut sit in excelso nidus ejus & liberari
fe putat de manu mali.
i o Cogitasti confusionem domui tu, conci-
disti populos multos , & peccavit anima ma.
1 1 Quia lapis de pariete clamabit : &: lig
num , quod inter juncturas diticiorum elt ,
respondebit. .
1 1 * V qui dificat civitatem in sanguini-
bus , & pnrparat urbem in iniquitate : !+ 9.
N.b. j.
i j Numquid non hc sunt a Domino exer- I.
cituum t Laborabunt enim populi in multo
igne , &: gentes in vacuum , & deficient.
14 Quia replebitur terra,ut cognoscant glo-
riam Domini , quasi aquae operientes mare.
if Vx qui potum dat amico suo mittens fel
suum , & inebrians ut aspiciat nuditatem ejus.
16 Rcpletus es ignominia pro gloria : bibe
tu quoque & conibpire : circumdabit te c*t
XX xx
 7 1 4 ORATIO HABAC. Cap. Ill, &PROP.SOPHON. Cap. I.
lix dexterx Domini , & vomirus ignominiz 1 1 Sol & luna steterunt in habitaculo fuo ,
super gloriam tuam. in luce sagittarum tuarum, ibunt in splendore
1 7 Quia iniquitas Libani operiet te, & vasti- fulgurantis haitx tux.
tas animalium deterrebit eos de sanguinibus i z In fremitu conculcabis terram : in furo
hominum, &c iniquitate terrz , & civitatis, & re obstupefacies Gentes.
omnium habitantium in ea. 13 Egresluses in salutem populitui : in salu-
1 8 Quid prodest sculptile , quia sculpsit tern cum Christo tuo.
illud fictor suus , conflatilc , & imaginem fal- Percuslisti caput de domo impii : denudasti
sam ? quia speravit in figmento fictor ejus , uc fundamentum ejus usque ad collum.
faceret simulachra muta. 14 Maledixiiti sceptris ejus : capiti bellato-
\9 V qui dicit ligno : Expergefcere : Surge, rum ejus , v'enientibus ut turbo ad dispergen-
lapidi tacenti : numquid ipsc tlocere poterit ? dum me.
Ecce iste coopertus ell auro , & argento : & Exultatio eorum, sicut ejus qui devorat pau-
omnis spiritus non est in visceribus ejus. perem in abscondjto.
jo * Dominus au:em in templo sancto suo : 1 5 Viam feciiti in mari equis tuis , in luto
1. J. illeat a facie ejus omnis terra. aquarum multarum.
ir< Audivi , & conturbatus est venter meus :
a voce contremuerunt labia mea.
CAPUT TERTIUM. Ingrediatur putredo in oslibus meis , & fub-
ter me fcateat.
i ORATIO Ut requiescam indie tribulationis : ut afcen-
dam ad populum accinctum noilrum.
1 7 Ficus enim non florebit : & non erit ger-
HABACUC PROPHET men in vineis.
Mentietur opus olivx : & arva non afferent
PRO IGNORANTIIS. cibum.
Abfcindetur de ovili pecus : & non erit ar-
i T~\ Omine audivi auditionem tuam , & mentum in prxfepibus.
JL/ timui. 1 8 I go aurem in Domino gaudebo : & exul-
Domine opus tuum , in medio annorum vi- tabo in Deo jesu meo.
visica illud , 1 9 Deus Dominus fortitudo mea : & ponet
In medio annorum notum facies : cum pedes meos quasi ccrvorum.
iratus fueris , miscricordix recordaberis. Et super excelsa mea deducet me victor in
3 Deus ab Auilro veniet , & fanctus de Psalmis canentem.
monte Pharan :
Operuit ccelos gloria ejus : & laudis ejus
plena est terra. PROPHETIA
4 Splendor ejus ut lux erit : cornua in rna-
nibus ejus :
Ibi abscondita est fortitudo ejus.
SOPHONI.
5 Ante faciem ejus ibit mors.
Et egredietur diabolus ante pedes ejus. CAPUT PRIMUM.
6 Stetit , & mensus est terram.
Aspexit , & dissolvit Gentes : & contriti juo tempers SophonhM prtfhet'averit : qii friaum pttattm
ribuj univeisii , deinde Jhiltit co,mtH*iurt ob idoloUtrieun er
sum montes sieculi. Dei comemptum , divinam ultionem : Jerusalem quoque Inter-
Incurvati sunt colles mundi , ab itineri- nis scrmavtU ditiiur , & quim erit "mar* dus ultima Do-
bus xternitatis ejus. mim.
7 Pro iniquitate vidi tentoria thiopix ,
turbabuntur pelles terrx Madian. 1 yr tERBUM Domini , quod factum est
8 Numquid in fluminibus iratus es Domine? \ / ad Sophoniam filium Chufi, h'lii Go-
aut in fluminibus furor tuus ? vel in mari in- V dolix , filii Amarix , filii Ezecix , in
diguatio tua ' diebus Josix filii Amon regis Judx.
Qui ascendes super equos tuos : & quadrigae i Congregans congregabo omnia a facie ter
tux falvatio. rx , dicit Dominus :
9 Sutcitans siiscitabis arcum tuum: juramen- 3 Congregans homlnem , &r pecus , congre-
ta tribubus qux locutus es. gans volatilia cli , & pistes maris : JV ruinz
Fluvios scindes terrx : impiorum erunt : & disperdam homines a fa
io Viderunt te , & doluerunt montes : gur- cie terrx , dicit Dominus.
ges aquarum transiit. 4 Et extendam manum meam super Tudam,
Dedit abvisas vocem suam : altitude maniis 6c super omnes habiunces Jerusalem : 6c dis-
suas kvavh.
 PROPHETI A SOPH ONI, Cap. MI. & III. 715
perdam de loco hoc reliquias Baal , & nomi- vos dies indignationis Domini.
na dituorum cum facerdotibus. 3 Quacrite Dominum omnes mansueti terra- ,
j Et eos , qui adorant super tecta militiam qui judicium ejus eitis operati : quacrite jus-
coeli , 6c adorant , & jurant in Domino , turn, quacrite mansuetum: si quomouo abscon-
& jurant in Melchom. damini in die furoris Domini.
6 Et qui avertuntur de post tergum Domi 4 Quia Gaza deflructa erit , & Ascalon in
ni , & qui non quacsierunt Dominum , nee in- desercum , Azotum in meridie ejicient , 8e
vestigaverunt eum. Accaron eradicabitur.
7 Silete a facie Domini Dei : quia juxta est ? Vac qui habitatis funiculum maris , gens
dies Domini , quia praeparavit Dominus hos- perditorum : verbum Domini super vos Cha-
tiam , sandtisicavit vocatos fuos. naam terra Philiithinorum , & dilperdam te >
8 Et erit : in die hostiar Domini visitabo su ita ut non sit inhabitator.
per principes , & super filios regis , & super 6 tt erit runiculus maris requies pastorum ,
omnes , qui induti (tint veste peregrins : 8c caul pecorum :
9 Et visitabo super omnem , qui arroganter 7 Et erit funiculus ejus , qui rcmanseritde
ingreditur super limen in die ilia : qui com- domo Juda : ibi pascentur , in domibus Asca-
plent domum Domini Dei sui iniquitate , & "" lonis ad vesperam requiescent : quia visitabit
dolo. eos Dominus Deus eorum , & avertet capti-
10 Et erit in die ilia , dicit Dominus , vox vitatem eorum.
clamoris a porta piscium , & ululatus a Se- 8 Audivi opprobrium Moab , & blasphe-
cunda , 8c contritio magna a collibus. mias Ihliorum Ammon : qu exprobraverunt
n Ululate habitatores Pilae : conticuit om- populo meo , & magnificati sunt super termi-
nis populus Chanaan , dilperierunt omnes in- nos eorum.
voluti argento. 9 Propterea vivo ego , dicit Dominus exer-
it Et erit in tempore illo : scrutabor Jeru cituum Deus Israel , quia Moab ut Sodoma
salem in lucernis: 6c * visitabo super viros de- erit , & filii Ammon quasi Gomorrha, siccitas . .
fixos in faecibus suis : qui dicunt in cordibus spinarum , & acervi salis , & deiertum usque
suis : Non faciet ben Dominus , & non fa- in aeternum, reliqui populi mei diripient cos,
ciet male. 6c residui gentis mc poslidebunt illos.
13 Et erit fortitudo eorum in direptionem , io Hoc eis eveniet pro fuperbia (ua : quia
'Am- tk domus eorum in descrtum : &c * dificabunt blasphemaverunt , & magnificati sunt super
5. II. domos , & non habitabunt : & plantabunt vi- populum Domini exercituum.
neas , & non bibent vinum earum. 1 1 Horribilis Dominus super eos , & atte-
14 Juxta est dies Domini magnus , juxta est nuabit omnes deos terra; : & adorabunt eum
& velox nimis , vox diei Domini amara , tri- viri de loco suo , omnes insular Gentium.
bulabitur ibi fortis. i* Sed 8c vos thbpes intersecti gladio
1 % * Dies irar dies ilia , dies tribulationis & meo eritis.
I0.7. angusti , dies calamitatis & miseriae , dies 13 Et extendet manum suam super Aquilo-
M j. tenebrarum & caliginis , dies nebul & tur- nem , & perdet Assur : & ponct speciosam ih
11.
binis , solitudinem, & in invium, & quasi deiertum.
Amu
Mt. 16 Dies tubae & clangoris super civitates 14 * Etaccubabunt in medio ejus greges , *Is*.
munitas , & super angulos excelsos. omnes besti Gentium : & onocrotalus , & "
1 7 Et tribulabo homines , & ambulabunt ericius in liminibus ejus morabuntun vox can-
ut cci , quia Domino peccaverunt : & effun- tantis in senestra,corvus in superliminari,quo-
detur sanguis eorum sicut humus , & corpora niam attenuabo robur ejus.
eorum sicut stercora. 1 j Haec est civitas gloriosa habitans in con-
1 8 * Sed & argentum eorum , & aurum fidentia : qu dicebat in corde suo : Ego sum,
7. >. eorum non poterit liberare eos in die irx Do & extra me non est alia amplius : quomodo
mini : * in igne zeli ejus devorabitur omnis facta est in desertum cubile be'iiar- omnis, qui
J. >.
terra, quiaconsummationem cumfestinatione transit per earn , sibilabit , &c movebit manum
faciet cunctis habitantibus terram. suam.
C A P U T 1 I. C A P U T III.
Hortatur Prophet* pnpulum ut ad Deum convert atur,prius. drgttil Jerusalem , if prtcipui restores eyit , i?iibu< tniit-
ejuam ir* Domini ti {upervenun; omnesque maufuetoi ttv/eut ttir ctierem Dei vxniiclnm^ qnbi neaue benefriii neque fiageL-
Dominum aaarant : demtmitns deft.uciiontm imminere Fh'i- lu fint ad ir.fum converst : de ftUcit-ue mtv* I g'l , ac multi
Uftbais, Moabitis, Ammonilis , tthiopibus C> jlffyiis* plications credemium : peenaque ini-juarum f > tdiettur.
1 jT~^ Onvenite, congregamini gens non ama- i \T provocatrix , &c redempta civitas ,
v^ bilis : V columba.
1 Priufquam pariatjuslio quasi pulverem i Non audivit vocem , 8c non sufeepit dis-
transeuntem diem, antequam veniat super vos ciplinam: in Domino non estconfisa,ad Dcum
ira furoris Domini , antequam veniat super iuum non appropinquavit. .
X X x x ij
 7i6 PROPH. SOPH. Cap. III. & PROH. AGGI, Cap. I.
* Eye. 3 * Principes ejus in medio ejus quasi leones
i. 17. rugientes : judices ejus lupi vespere , non re-
W'e6. *. linquebant in mane.
"" 4 Prophetx ejus vesani , viri infideles : sa-
cerdotes ejus polluerunt sanctum , injuile ege-
runt contra legem.
5 Dominus Justus in medio ejus non faciet
iniquitatem : mane mane judicium suumdabit
in lucem, ik non abscondecur : nescivit autem
jniquus confusionem.
6 Disperdidi Gentes,& dissipati sunt anguli
earum : desertas feci vias eorum , dum non
est qui transcat : desolatx sunc civitates eo
rum , non remanente viro , neque ullo habi-
tarore.
7 Dixi : Attamen timebis me , suscipies
disciplinam : 6c non peribit habitaculum ejus
propteromnia,in quibus visitavi earn : verum-
tamen diluculo lurgentes corruperunt omnes
cogitationes suas.
8 Quapropter expecta me , dicit Dominus,
in die reiurrectionis mex in futurum, quia ju
dicium meum ut congregem Gentes , & colli-
gam regna : & effundam super eosindignatio-
* Sun* Dm meam j omnem iram furoris mei : * in
1. it. ignc enim zeli mei devorabitur omnis terra.
y Quia tune reddam populislabium electumj
ut invocent omnes in nomine Domini , & ler-
viant ei humero uno.
jo Ultra flumina thiopix , inde supplices
mei : filii dilperlbrum meorum deferent mu-
nus mihi.
ri In die ilia non confunderis super cunctis
adinventionibus tuis,quibus prxvaricata es in
me : quia tune auferam de medio tui magni-
loquos superbix tux , & non adjicies exaltari
am pi i us in monte sancto meo.
1 1 Et derelinquam in medio tui populum
pauperem, & egenum : & sperabunt in nomi
ne Domini.
13 Reliqui Israel non facient iniquitatem ,
nee loquentur mendacium , & non invenietur
in ore eorum lingua dolosa : quoniam ipfi pas-
tentur, &accubabunt, & non erit qui ex-
terreat.
14 Lauda filia Sion : jubila Israel : lxtare ,
& exulta in omni corde filia Jerusalem.
1 <; Abstulit Dominus judicium tuum , aver-
tit inimicos tuos : rex Israel Dominus in me
dio tui , non timebis malum ultra.
i(5 In die ilia dicetur Jerusalem : Noli time-
re : Sion , non dissolvantut manus tux.
1 7 Dominus Deus tuus in medio tui fortis ,
ipse salvabit : gaudebit super te in Ixtitia , si-
lebit in dilectione sua , exultabit super te in
laude.
1 8 Nugas , qui a lege recesserant , congre-
gabo , quia ex te erant : ut non ultra habeas
super eis opprobrium.
19 Ecce ego interficiam omnes , qui afflixe-
xunt te in tempore ilio ; & ialvabo ckudicaa-
tern : & earn, qux ejecta fuerat , congregabor
& ponam eos in laudem , & in nomeu , in
omni terra confufionis eorum.
10 In tempore illo , quo adducam vos : &
in tempore, quo congregabo vos : dabo enim
vos in nomen, Sc in laudem omnibus populis
terrx , cum convertero captivitatem veltram
coram oculis vestris , dicic Dominus.
PROPHET I A
AGGI.
CAPUT PRIMUM.
Quo temport frophtttxerit *4lgnus : qui imrtpjtt JutUoi,
quoi ntgletta damo Dei propria xdifk.i turtrmt : ob yumm
caufam (licit Hits immijpim a Oeojierilittten : enque temper
dux Zonbibel ey- Jt/ui fattrdos mut>,ui una cm popuio txci-
ttti , intipiunt Adipcarc domain Dei.
N anno secundo Darii regis > in mense r e/^,;
I sexto, in die una mensis , sactum est ,.
verbum Domini in manu Aggxi prophe-
tx ad Zorobabel rilium Salathiel, ducem Juda,
& ad Jesum , filium Josedec, sacerdocem ma
gnum , dicens :
I Hxc ait Dominus exercituum > dicens :
Populus iile dicit : Nondum venit tempus do
mus Domini xdificandx.
3 Et sactum est verbum Domini in manuv
Aggxi prophetx , dicens :
4 Numquid tempus vobis est ut habitetis
in domibus laqueacis, & domus ista de-
serta ?
% Et nunc hxc dicit Dominus exercituum :
Ponite corda vestra super vias vestras.
6 * Seminastismultum , & intulistis parum : * Dem*.
comedistis , & non estis satiati : bibiilis, & it.
non estis inebriati : operuistis vos , & non estis M'*- *
calesacti : & qui mercedes congregavit , misit ' s
eas in sacculum pertusum.
7 Hxc dicit Dominus exercituum : Ponite
corda vestra super vias vestras :
8 Ascendite in montem, portate Jigna , 8c
xdifkate domum : 6c acceptabilis mini erit ,
& glorificabor , dicit Dominus.
9 Respexistis ad amplius , &c ecce sactum
est minus:& intulistis in domum , & exsuniavi
illud : quam ob caufam , dicit Dominus exer
cituum : quia domus mea deserta est , & vos
festinatis unusquisque in domum suam.
*o Propter hoc super vos prohibiti sunt
cceli ne darent rorem , 6c terra prohibita est
ne daret germen suum r
I I Et vocavi siccitatem super terram , &
super montes, & super triticum , & super vi-
num , & super oleum , & qucumque profert
humus , &c super homines , 6c super jumenta ,
& super omnem laborem manuum.
ut; audiYit Zorobabel filius Salathiel , Se
 PROPHETIA AGGI, Cap.I. & 1 1.
Jesus filius Joscdec saccrdos magnus,^ omnes ejus panem, aut pulmentum , aut vinum , aut
reliqui populi vocem Domini Dei fui,& yer- oleum, aut omnem cibum , numquid fanctifi-
ba Aggii prophet* , sicut misit eum Dominus cabitur ? Respondentes autem sacerdotes , di-
Deus eorum ad eos : & timuk populus a fa xerunt : Non.
cie Domini. 14 Etdixit Aggaeus : Si tetigerit pollutus in
1 1 Et dixit Aggarus nuntius Domini de nun- ariima ex omnibus his , numquid contamina-
tiis Domini , populo dicens : Ego vobiscum bitur? Et responderunt sacerdotes, & dixerunt:
sum , dicit Dominus.. Contaminabitur. "
14 Et suscitavit Dominus spiritum Zoroba 1 f Et respondit Aggaeus , & dixit : Sic po
bel filii Salathiel, ducis Juda, & spiritum Jesu pulus iste, & sic gens ilia ante faciem meam ,
filii Josedec sacerdotis magni, & spiritum re- dicit Dominus , & sic omne opus manuum eo
liquorum de omni populo : & ingressi sunt , rum , & omnia , qua: obtulerunt ibi , conta-
& faciebant opus in domo Domini exercituum minata erunt.
Dei sui. 16 Er nunc ponite corda vestra a die hac &
CAPUTII. supra , antequam poneretur lapis super lapi-
Etfitenplum readifcatumnibil inittmt priori collatum s dem in templo
temp Domini.
p'fiea tamen vtaitmt Mejjit , replebitur gl'rii ma'jori, qu'am
fuerit prioris tempU: & ficut JutUi ob tiefUcUm ttmpltriadi. 17 Cum accederetis ad acervum viginti mo
ficatioium /act ftterant imum.it caram Deo, ipforuiique sa. diorum , & fierent decem : & intraretis ad
crificia , tj? fitrilitas adUu3a ; ita fofi intiftarn ruiificwa. torcular , ut exprimeretis quinquaginta lage-
Hen omnia ijsu falta [unt proipera. nas , & fiebant viginti.
1 T N die vigesima & quarta mensis, in sexto 1 8 * Percussi vos vento urente, & aurugine, Amri
JL iBense, in anno secundo Darii regis. & grandine omnia opera manuum vestrarum :
x In septimo mense,vigesim4 & prim! men- & non suit in vobis , qui reverteretur ad me ,
sis, factum est verbum Domini in manu Aggari dicit Dominus.
prophet* , dicens : is Ponite corda vestra ex dieista, & in futu-
3 Loquere ad Zorobabel filium Salathiel,du- rum, a die vigesima & quarta noni mensis : A
cem Juda , & ad Jefum filium Josedec sacer- die, qu4 fundamenta jacta sum templi Domi
dotem magnum, & ad reliquos populi,dicens: ni , ponite super cor vestrum.
4 Quis in yobis est derelictus , qui vidit do- xo Numquid jam semen in germineest:&r ad
mum istam in gloria sua prima ? & quid vos huc vinea,& ficus,& malogranatum,& lignum
videtis hanc nunc ? numquid non ita est, quasi olivac non floruit ? ex die ista benedicam.
non sit in oculis vestris ? ii Et factum est verbum Domini secundd ad
5 Et nunc confortare Zorobabel,dicit Domi Aggum in vigesima & quarta rrlensis,dicens :
nus : & confortare Jesu fili Josedec sacerdos xx Loquere ad Zorobabel ducem Juda , di
rnagne, & confortare omnis populus terra, di cens : Ego movebo clum parker & terram.
cit Dominus exercituum : & facite ( quoniam X3 Et lubvertam folium regnorum,& conte-
ego vobiscum sum , dicit Dominus exerci ram fortitudinem regni Gentium : & fubver-
tuum ) tam quadrigam , & ascensorem ejus : & def-
6 Verbum quod pepigi vobiscum cum egre- cendent equi , & afcensores eorum : vir in
deremini de terra gypti : & spiritus meus gladio fratris sui.
erit in medio vestrum , nolite timere. X4 Indie illa,dicit Dominus exercituum,assu-
* *** 7 Quia hacc dicit Dominus exercituum : * mam te * Zorobabel fili Salathiel serve meus, * Ecdi
II.
H. Adhuc unum modicum est , & ego commo- dicit Dominus:&ponam te quasi signaculum, a9 ij,
vebo clum, & terram, & mare , & aridam. quia te elegi , dicit Dominus exercituum.
8 Et movebo omnes Gentes : ET VENIET
DESIDERATUS cunctis Gentibus : & imple- PROPHETIA
bo domum istam glorias , dicit Dominus exer
cituum.
9 Meum est argentum , & meum est aurum ,
2 ACH A R I .
dicit Dominus exercituum.
10 Magna erit gloria domus istius novissi- CA PUT PRIMUM.
ma; plus quam prima; , dicit Dominus exerci
tuum: & in loco isto dabo pacem, dicit Domi *>o ensure Zicharias propheiavtrit \ qui bortatur pt.
nus exercituum. pulum ad refipiscentiam , lie imiicntur paves fuot, qui pro-
1 1 In vigesima & quarta noni mensis, in anno fbetai contemnentes puniti [unt : duplki figuri ojtetdit th.
minus fe puniturum Gentes qutpopulum juum *ffli\erint ',
secundo Darii regis , factum est verbum Do bum autem in Jerusalem revocandwn , in qua tdificabitut
mini ad Aggarum prophetam , dicens : ipst Domino templurn.
ix Haec dicit Dominus exercituum: Inter- i tN menfe octavo , in anno secundo Darii
roga Sacerdotes legem , dicens : I regis , factum est verbum Domini ad Za-
13 Si tulerit homo carnem sanctificatam in I chariam, filium Barachia: filii Addo,pra
oravestimeau sui , & tetigeric 4e siunmiute phetam > dicens ;
XX xx ii]
 718 ROPHETIA ZAC H A R I , Cap. I. & II.
i Iratus est Dominus super patres vestros
irac undid.
3 Et dices ad eos : Hare dicit Dominus exer-
cituum : * Convertimini ad me , ait Dominus
21. IX. exercituum : & convertar ad vos, dicit Domi
& J !*. nus exercituum.
& 45. 4 Ne sltis (icut patres vestri, ad quos clama-
21.
bant prophet priores , dicentes : Hc dicit
Etfch.ii. Dominus exercituum : Convertimini de viis
3.& 33. vesiris malis , & de cogitationibus vestris pes-
'. simis, & non audierunt , neque attenderunt ad
Gse 14.1.
me , dicit Dominus. .
J. . j Patres vestri ubi sunt ? &: prophet num-
II.
hUltc. }. quid in sempiternum vivent ?
6 Verumtamen verba mea,& legitima mea,
qu mandavi servis meis prophetis , numquid
non comprehenderunt patres vestros , & con-
versi sunt, & dixerunt : Sicut cogitavit Domi
nus exercituum facere nobis secundum vias
nostras , & secundum adinventiones nostras
fecit nobis >
7 In die vigesima & quarta undecimi mensis
Sabath, in anno secundo Darii, factum est ver-
bum Domini ad Zachariam hlium Barachi ,
filii Addo , prophetam , dicens :
8 Vidi per noctem, & ecce vir afeendens su
per equum rusum , & ipse stabat inter myrte-
ta , qu erant in profundo : & post eum equi
rust , varii , & albi ,
9 Et dixi : Quid sunt isti , Domine mi ? &
dixit ad me Angelus , qui Ioquebatur in me :
Ego ostendam tibi quid sint hc.
I o Et respondit vir , qui stabat inter myr-
teta , &: dixit : Isti sunt , quos misit Dominus
nt perambulent terram.
I I Et responderunt Angelo Domini , qui
stabat inter myrteta, & dixerunt ? Perambuta-
vimus terram , & ecce omnis terra habitatur ,
& quiescit.
11 Et respondit Angelus Domini , & dixit :
Domine exercituum usquequo tu non misere-
beris Jeiusalem> & urbium Juda,quibus iratus
cs ? I!lc jam scptuagesimus annus est.
13 Et respondit Dominus Angelo, qui loque-
batur in me verba bona , verba consolatoria.
14 Et dixit ad me Angelus , qui Ioquebatur
in me : Clama , dicens : Hc dicit Dominus
exercituum: * zelatus sum Jerusalem , & Sion
.1. zelo magno.
j j Et ira magna ego irascor super gentes
opulentas : quia ego iratus sum parum , ipsi
ver6 adjuverunt in malum.
1 6 Propterea hc dicit Dominus : Rever-
tar ad Jerusalem in miiericordiis : & domus
mea dificabitur in ea , ait Dominus exerci
tuum : &' perpendiculum extendetur super Je
rusalem.
17 Adhuc clama , dicens : Hc dicit Domi
nus exercituum : Adhuc affluent civitates me
bonis : & consolabitur adhuc Dominus Sion ,
& eliger adhuc Jerusalem.
18 Et levavi oculos meos , & vidi : & ecce
quatuor cornua.
19 Et dixi ad Angclum , qui Ioquebatur in
me: Quid sunt hc ? & dixit ad me : Hc sunt
cornua , qu ventilaverunt Judam, & Israel ,
& Jerusalem.
io Et ostendit mihi Dominus quatuor fa-
bros.
11 Et dixi : Quid isti veniunt facere ? Qui
ait, dicens : Hc sunt cornua , qu ventilave
runt Judam per singulos viros,& nemo eorum
levavit caput suum : & venerunt isti deterrere
ea , utdejiciant cornua gentium, qu levave-
runt cornu super terram Juda ut dispergerent
earn.
CAPUT II.
jlfpmtt vir menfitrtmrus firufaltm , que fojl ctfuvi'.t.
tern jolutam vebtmcitter rtflenit eft habitttoribui : cut Deut
fro muroriiti& tfliElis Chtldtit nc'cetetis qui flioi Israel
tfflixirtHt, multageuttt uni cum Sim late vettient ad jer.
vuaium Domino , qua iffe juscipiet in fofulum,
E T levavi oculos meos , & vidi , & ecce
vir , & in manu ejus funiculus menso-
rum.
1 Et dixi : Quo tu vadis : Et dixit ad me :
Ut metiar Jeruialem , 6V videam quanta sit la
titude ejus , & quanta longitudo ejus.
3 Et ecce Angelus, qui Ioquebatur in me ,
egrediebatur , U Angelus alms egrediebatur
in occurfum ejus.
4 Et dixit ad eum : Curre , loquere ad pue-
rum istum , dicens : Absque muro habitabitur
Jerusalem pr multitudine hominum, & ju-
mentorum in medio ejus.
' Et ego ero ei,, ait Dominus , murus ignis
in circuitu : & in gloria ero in medio ejus.
6 O , 6 fugitede terra Aquilonis, dicit Do
minus : quoniam in quatuor ventos cli dis-
persi vos , dicit Dominus.
7 O Sion , fuge qu habitas apud filiam Ba
by lonis :
8 Quia hc dicit Dominus exercituum: Post
gloriam misit me ad gentes , qu fpoliaverunt
vos : qui enim tetigerit vos , tangit pupiilam
oculi mei :
9 Quia ecce ego levo manum meam super
eos , & erunt prd his , qui serviebant sibi:
& cognoscetis quia Dominus exercituum mi
sit me.
10 Lauda, cV: ltare filia Sion : quia ecce
ego venio , & habitabo in medio tui, ait Do
minus:
n Et applicabuntur gentes mult ad Do-
minum in die ilia , tk erunt mihi in populum,
& habitabo in medio tui : & feies quia Domi
nus exercituum misit me ad te.
n Et poslidebit Dominus Judam partem
siiam in terra ianitiSkata : & eliget adhuc Je
rusalem.
13 Silcat omnis caro a facie Domini : quia
consarrexit de habitaculo sancto suo.
 PROPHETIA ZACHARI,Cap.11I.1V.&V. 71?
CAPUT III.
Jifut sdetrdos txutus Jardtuii , indmtur nmtatotiit , qui
judunurus tji domum Domini , ft it viit ipsius mbuUi : ad.
duett Dominus ftrvum Juum Ont'Uim ; ie Upide agit J-
ftr mm jepttm oculi sum
1 i? T ostendit mihi Dominus Jesum sacer-
Cdotem magnum stantem coram angelo
Domini : & satan stabat a dextris ejus ut ad-
versaretur ei.
1 Et dixit Dominus ad satan Increpet Do
minus in te satan : & increpet Dominus in te,
qui elegit Jerusalem : numquid non iste torris
est erutus de igne ?
3 Et Jesus erat indutus vestibus sordidis :
& stabat ante saciem angeli.
4 Qui respondit , & ait ad eos , qui stabant
coram fe , dicens : Auferte veltimenta sordida
ab eo. Et dixit ad eurn : Ecce abstuli a te ini-
quitatem tuam , & indui te mutatoriis.
j Et dixit : l'onite cidarim mundam super
caput ejus. Ec posuerunt cidarim mundam
super caput ejus , & induerunt cum veltibus :
& angelus Domini stabat.
6 Et conteitabdtur angelus Domini Jesum ,
dicens :
7 Hxc dicit Dominus exercituum : Si in viis
meis ambulaveris , 6c. custodiam meam custo-
dieris : tu quoque judicabis domum meam ,
& custodies atria mea , & dabo tibi ambulan-
tes de his , qui nunc hie astiitunt.
8 Audi Jesu sacerdos magne, tu & amici tui,
qui habitant coram te , quia viri portendentes
r*.i. sunt. Ecce enim ego * ADDUCAM SERVUM
J. MEUM OR1ENTEM.
9 Quia ecc
ecce lapis , quern dedi coram Jesu
super lapidem unum septem oculi sunt : ecce
ego czlabo sculpturam ejus , ait Dominus
exercituum : & auferam iniquicatem terra il-
lius in die una.
10 In die ilia , dicit Dominus exercituum ,
vocabit vir amicum suum subter vitem , fie
subter ficum.
CAPUT IV.
Dt candelabro awea cum duabut olivit , Upldt primario
if st**nto , /ertim ceutii Domini ; eV borum interfrrutio :
quodqitc timplum a Zoiebtbel JumUtunt , ab ipfo (c.jum-
mubtiur
T reversus est angelus , qui loquebatur
'E in me , & suscitavit me , quasi virum
qui suscitatur de somno suo.
i Et dixit ad me : Quid tu vides ? Et dixi :
Vidi , Si ecce candelabrum aureum totum , &:
lampas ejus super caput ipfius , & septem lu-
cernae ejus super illud : & septem infusoria lu-
cernis , qu erant super caput ejus.
3 Et dux olivx super illud ; una a dextris
lampadis , & una a (inistris ejus.
4 Et respondi , &r aio ad angelum , qui lo
quebatur in me , dicens ; Quid sunt haec , do
mine mi ?
5 Et respondit angclus > qui loquebatur in
me , & dixit ad me : Numquid nescis quid
sunt hxc ? Et dixi : Non , domine mi.
6 Et respondit , & ait ad me , dicens : Hoc
est verbum Domini ad Zorobabel , dicens :
Non in exercitu , nee in robore , fed in spiritu
meo , dicit Dominus exercituum.
7 Quis tu mons magne coram Zorobabel ?
in planum : & educet lapidem primarium ,
& exxquabit gratiam gratix ejus.
8 Et factum est verbum Domini ad me ,
dicens :
9 Manus Zorobabel fundaverunt domum
istam , & manus ejus perficient earn : & fcie-
tis quia Dominus exercituum unlit me ad
vos.
10 Quia enim despexit dies parvos ? & Ixta-
buntur , be videbunt lapidem stanneum in ma-
nu Zorobabel. Septem isti oculi sunt Domini >
qui discurrunt in universam terrain.
1 1 Et respondi , & dixi ad eum : Quid
sunt dux olivz istx ad dexteram candelabri
& ad sinistram ejus f
1 1 Et respondi secundd , & dixi ad eum :
Quid sunt dux spicx olivarum , qux sunc
juxta duo rostra aurea , in quibus sunt sustuso-
rid ex auro ?
1 j Et ait ad me , dicens : Numquid nescis
quid sunt hate ? Et dixi : Non , domine mi.
14 Et dixit : Isti sunt duo filii oki , qui
afiiltunt Dominatori universz terrx.
CAPUT V.
folumen voUnj , quo iuiqui judic-ibuntur : mulier IV 4m.
fhorj jt.lfii cum wajsa plumbi , dtsignat imp'etutem : er lit*
mulietti aiux levant il.im in aero.
1 P T converses sum , & levavi oculos
l"v meos : &: vidi,& ecce volumen volans.
i Et dixit ad me : Quid tu vides ? Et dixi :
Ego video volumen volans : longitudo ejus
viginti cubitorum , & latitudo ejus decem cu-
bitorum.
3 Et dixit ad me : Hxc est maledictio , qux
egreditur super saciem omnis terra : quia
omnisfur, sicut ibi scriptum est, judicabitur :
& omnis jurans , ex hoc similiter judicabitur.
4 Educam illud, dicit Dominus exercituum :
& veniet ad domum furis , & ad domum ju-
rantis in nomine meo mendaciter : & commo-
rabitur in medio domus ejus , & consumer
earn , & ligna ejus , & lapides ejus.
5 Et egreflus est angelus , qui loquebatur in
me : & dixit ad me : Leva oculos tuos , &
vide quid est hoc , quod egreditur.
6 fct dixi : Quidnam est ? Et ait : Hare est
amphora egrediens. Et dixit : Hxc est oculus
eorum in universa terra.
7 Et ecce talentum plumbi portabatur , &
ecce mulier una sedens in medio amphora.
8 Et dixit : Hacc est impietas. Et projecit
earn in medio amphora , &.' misit massara
plumbeam in os ejus,
 710 PROPHETIA ZACHARI,Cap.V.VI.&VIL
9 Et levavi oculos meos , & vidi : & ecce r? Et qui procul sunt > venient , & ardi/?-
dux tnulieres egredientes , & fpiricus in alis cabunt in templo Domini : & scietis qui*
earum , & habebant alas quasi alas milvi : Dominus exercituum misit me ad vos. Eric
& levaverunt amphoram inter tcrram , & autem hoc , si auditu audieritis vocem Domi
coelum. ni Dei vestri.
io Et dixi ad angelum , qui loquebatur in CAPUT VII.
me : Qu6 istae deferunt ampnoram ? fejunia quibui Judia per 70. annoi capiivitutii jejunave-
runt , no filarcbant Domino , quit in iniquitatibui suit per-
1 1 Et dixit ad me : Ut aedificetur ei domus manebam : proinde hoiutur eoi xd refififcem'tam ; nan quit
in terra Sennaar , & rtabiliatur , & ponatur pi ophet-ti olim no audierant, dispeijit eoi Dominui in gtntei,
ibi super basem suam. terr-tque desoUm facli est propter ip serum iniquitates.
CAPUT VI. i PT factum est in anno quarto Darii re-
6)aituor qtudrigt vis* de medio dunum moniium nrto. -I-/.gis , factum est verbum Domini ad
rUht , quatuor venti sunt , egredientet in terram ; dt coronit
Zachariam , in quarta mensis noni , qui ell
in capite Jtfu facerdotis imponendit : de viro cujut ntmen
Caileu.
Orient , qui templum adifimbit Domini , rj- dotainabitur in
folio fuo. i Et miscrunt ad domum Dei , Sarasar , &
i V? T conversus sum , & levavi oculos Rogommelech , & viri , qui erant cum eo ad
CJ meos , & vidi : & ecce quatuor qua deprecandam faciem Domini :
drigae egredientes de medio duorum mon- 3 Ut dicerent sacerdotibus domus Domini
rium : & montes , montes aerei. exercituum , & prophetis loquentes : num
2 In quadriga prima equi rusi , & in qua quid flendum est mini in quinto mensc , vel
driga secunda equi nigri , sanctificare me debeo , sicut jam feci multis
3 Et in quadriga tertia equi albi , & in annis ?
quadriga quarta equi varii , & fortes. 4 Et factum est verbum Domini exercituum
4 Et respondi , & dixi ad angelum , qui lo ad me , dicens :
quebatur in me : Quid sunt hate , domine mi ? ? Loquere ad omnem populum terror , &
j Et respondit angelus , & ait ad me : Isti ad sacerdotes , dicens : * Cum jejunaretis , & * lfol
sunt quatuor venti cceli > qui egrediuntur , ut plangeretis in quinto & septimo per hos sep- j8. j.
stem coram Dominatore omnis terr. tuaginta annos : numquid jejunium jejunaltis
6 In qua erant equi nigri , egrediebantur in milii ?
terram Aquilonis : & albi eg"ressi sunt post 6 Et cum comedistis , & bibistis , numquid
eos : & varii egreffi sunt ad terram Austri. non vobis comedistis > & vobismetipsis bi
7 Qui autem erant robustislimi , exierunt , bistis ?
& qurebant ire , & discurrere per omnem 7 Numquid non stint verba , quac locutus
terram. Et dixit : Ite , perambulate terram : est Dominus in manu prophetarum priorum ,
& perambulaverunt terram. ciim adhuc Jerusalem habitaretur,&: esset opii-
8 Et vocavit me , & locutus est ad me , di lenta , ipsa & urbes in circuitu ejus , & ad
cens : Ecce qui egrediuntur in terram Aquilo- Austrum , & in campestribus habitaretur ?
nis , requiescere fecerunt spiritum meum in 8 Et factum est verbum Domini ad Zacha
terra Aquilonis. riam , dicens :
9 Et factum est verbum Domini ad me , 9 Ha*c ait Dominus exercituum , dicens :
dicens : Judicium verum judicate , of misericordiam ,
jo Sume a transmigratione ab Holdai , &r a & miferationes facite , unusquisque cum fra-
Tobia , & ab Idaia , & venies tu in die ilia , tre suo.
&c intrabis domum Josiae , filii Sophoniac , qui 10 + Et viduam , & pupillum , & advenam ,
venerunt de Babylone. &c pauperem nolite calumniari : & malum vir 11- SI.
1 1 Et fumes aurum , & argentum : & facies fratri fuo non cogitet in corde fuo.
coronas , & pones in capite Jefu filii Joscdec 1 1 Et noluerunt attendere , & averterunt sca^ fere'
sacerdoti* magni , pulam recedentem , & aures suas aggravave- 2|-
k Et loqueris ad eum , dicens : Hasc ait runt ne audirent.
Dominus exercituum , dicens : * ECCE 1 1 Et cor suum posuerunt ut adamantem
I.i. V1R OR I ENS NOMEN EJUS: & ne audirent legem , & verba quac misit Do
!* subter eum orietur , 8c aedisicabit templum minus exercituum in spiritu suo per manum
Domino. prophetarum priorum : & facta elt indignatio
13 Et ipse extruet templum Domino , & magna a Domino exercituum.
ipse portabit gloriam , & sedebit , & domina- 1 3 Et factum est sicut locutus est , & non
bitur super lolio suo : & erit sacerdos super audierunt : sic clamabunt , & non exaudiam >
folio suo > & consilium pacis erit inter illos dicit Dominus exercituum.
duos. 14 Etdispersi eos per omnia regna, quae
14 Et corona- erunt Helem , & Tobia? , & nesciunt : & terra desolata est ab eis , ed quod
Idaia:, & Hem , filio Sophonlat, memorialc non esset transiens & revertens : & posuerunt
is templo Domini. terram desiderabiiem in desertum.
CAPUT
 PROPHETIA ZACHARIy,, Cap.
, VIII. & IX. 71
AP U T VI I I.
Sita; Dominus profier piccata populi ui aixit etitn,& dt.
filii-' fecit Jeruj*lemK nunc illam piurinnem babitaxi,
trunuque dibit proffer* , modo ftrviat : qmbus adjuvgen-
M & alu genie! : dt fimbria, jfudti a decern viril ethnicil
apprebenf'a.
i ^ T factum eft verbum Domini exerci-
X_/ tuum , dicens :
Hxc dicit Dominus exercituum : Zelatus
fum Sion zelo magno , & indignatione mag
na zelatus fum earn.
3 Hate dicit Dominus exercituum : Rever-
fus fum ad Sion , & habitabo in medio Jeru
falem : & vocabitur Jemfalem Civitas veri-
tatis > & Mons Domini exercituum mons
fanitificatus.
4 Hare dicit Dominus exercituum : Adhuc
habitabunt fenes,&anus in plateis Jerufalem:
& viri baculus in manu ejus prx multitudine
dierum.
5 Et platear civitatis complebuntur infanti
bus , & puellis ludentibus in plateis ejus.
6 Hxc dicit Dominus exercituum : Si vide-
bitur difficile in oculis reliquiarum populi
hujus in diebus illis , numquid in oculis meis
difficile erit , dicit Dominus exercituum ?
7 Hare dicit Dominus exercituum.: Ecce ego
falvabo populum meum de terra Orientis , &
de terra Occafs folis.
8 Et adducam eos , & habitabunt in medio
Jerufalem : & erunt mihi in populum , & ego
ero eis in Deum in veritate , & in juftitia.
9 Hare dicit Dominus exercituum : Confor-
tentur manus veftrx , qui auditis in his die-
bus fermones iftos per os prophetarum , in
die qua fundata eft domus Domini exercituum
ut templum aedificaretur.
io Siquidem ante dies illos merces homi-
num non erat , nee merces jumentorum erat ,
eque introeunti , eque exeunti erat pax prar
tribulatione : & dimin omnes homines,unum-
quemque contra proximum fuum.
iiNuncaucem non iuxt dies priores ego
faciam reliquiis populi hujus , dicit Dominus
exercituum ,
Sed fernen pacis erit : vinea dabit fruc-
tum fuum , & terra dabit germen fuum , &
coeli dabunt rorem fuum : c poffidere faciam
reliquias populi hujus univeria hxc.
ij Et erit : ficut eratis malediftio in Genti-
bus , domus Juda , & domus Ifrae'l : fie fal
vabo vos , & eritis benediciio : nolite timere,
confortentur manus veftrx.
_ 14 Quia hxc dicit Dominus exercituum :
Sicut cgitavi ut affligerem vos , cm ad ira-
cundiam provocalfent patres veftri me dicit
Dominus ,
1 4 Et non (um mifertus : fie converfus co-
fitavi in diebus' iftis ut benefaciam domui
uda , & Jerufalem : riolite timere.
16 Hxc funt ergo verba > qux facietis:*
4. IS. Loquimini veritatem , unufquifque turn pro-
ximo fuo : veritatem , & judicium pacis ju-
dicate in portis veftris.
17 Et unufquifque malum contra amicum
fuum ne cogitetis in cordibus veftris : & ju-
ramentum mendax ne diligatis : omnia enim
hxc funt , qux odi , dicit Dominus.
18 Et factum eft verbum Domini exerci
tuum ad me , dicens :
19 Hxc dkit Dominus exercituum : Jeju
nium quarti , & jejunium quinti , & jejunium
feptimi , & jejunium decimi erit domui Jud
in gaudium , & laetitiam , & in folemnita-
tes prxclaras : veritatem tantm , & pacem
diligite.
Hxc dicit Dominus exercituum : Ufque-
qu veniant populi , & habitent in civitatibus
multis,
11 Et vadant habitatores , unus adalterum,
dicentes : Eamus , & deprecemur faciem Do
mini , Sc quarramus Dominum exercituum :
vadam etiam ego.
Et venient populi multi, & gentes robuf-
tx ad qucrrendum Dominum exercituum in
Jerufalem , & deprecandam faciem Domini.
23 Hxc dicit Dominus exercituum : In die-
bus illis , in quibus apprhendent decern ho
mines ex omnibus unguis Gentium , & appr
hendent fimbriam vin Judxi , dicentes : Ibi
mus vobifcum , audivimus enim quoniam
Deus vobifcum eft.
A P U T I X.
Vaticint aivctsnt aviates Syria , d* [aptrUs fhiltf,
ibei : rex Cbrifius venan eft id Si- inftdeni pullo ajmi ,
- abUto belle imvettbit mundo in magna fact : out etiam
emif via/las de Ucu in fitnjuine ttft.trrtenti [ui : di.
tuntur futura populo Dei pro pera . quoniam iffi eum pro
tege!. '* '1
i /*"\ Nus verbi Domini in terra Hadrach , Sr
\-s Damafci reqtiiei ejus : quia Domini
eft oculus hominis, & omnium tribuum Ifral.
Emath quoque in terminis ejus , & Tyrus
& Sidon : aftumpferunt quipp fibi fapien-
tiam vald.
3 Et xdificavit Tyrus munitionem fuam ,
& coacervavit argentum quad humum, & -
rum ut lurum plate-mim.
4 Ecce Dominus poffidebit earn ,& percu^
tiet in mari fortitudincm ejus , & hare igni
devorabitur.
f Videbit Afcalon , & timebit : & Gaza ,
& dolebit nimis : & Accaron , quoniam con-
fufa eft fpes ejus : 8c peribit rex de Gaza , 8t
Afcalon non habitabuur.
6 Et fedebit fepartor in Azoto , & difper-
dam fuperbiam Philifthinorum.
7 Et auferam fanguinem ejus de ore ejus ,
& abominationes ejus demedio dentium ejus,
& relinquetur etiam ipfe Deo nollro ,& erit
quafi dux in Juda , & Accaron quafi Je-
bufxus:
8 Et circumdabo domum meam ex his , qui
militant mihi euntes & rcvertentes , & nort
YYyy
 7i PROPHET1A ZACHARI, Cap. IX. X. & XI
transibit super eos ultra exactor : quia nunc vi-
di in oculis meis.
* Isa. 9 * Exuka satis Jilia Sion , jubila filia Jeru
*i. it salem : ECCE REX TUUS veniet tibi
irUllh. Justus , & salvator : ipse pauper , & ascen-
2'. 5> dens super asinam , He super pullum nlium
asin.
ioEtdispergam quadrigam ex Ephraim,
& equum de Jerusalem , & dissipabitur arcus
belli : & loquetur pacem Gentibus , & potes-
tas ejus a mari usque ad mare , & a fluniini-
bus usque ad fines terrx.
j r Tu quoque in sanguine testamenti tui
emisisti vinctos tuos de lacu , in quo non elt
aqua.
1 1 Convertimini ad munitionem vincti spei ,
hodie quoque annuntians duplicia reddam
tibi.
j J Qiioniam extendi mihi Judam quasi ar-
cum , implevi Ephraim : & suscitabo filios
tuos Sion super rilios tuos Graecia : & ponam
te quasi gladium fortium.
14 Et Dominus Deus super eos videbitur >
& exibit ut fulgur , jaculum ejus : & Dominus
Deus in tuba canet, & vadet in turbine Austri.
i j Dominus exercituum proteget eos : &r
devorabunt , & fubjicient lapidibus sundae : &
bibentes inebriabuntur quasi a vino , ik reple-
buntur ut phial , ik quasi cornua altaris.
i<? Et salvabit eos Dominus Deus eorum in
die ilia , ut gregem populi sui : quia lapides
sancti elevabuntur super terram ejus.
17 Quid enim bonum ejus est , & quid pul-
chrum ejus , nisi frumentum electorum , &
vinum germinans virgines
C A P U T X.
Solas Donimts patt'i petit* frtsiare , qui tmfmthit J-dtm:
fr mijtrtms ifserum imgrc&abii cos de vjir.is iocit ttpiivitms
in terram prijiintm , burmliais ip forum iuimicis
1 1) Etite a Domino pluviam in tempore fe-
X rotino , & Dominus faciet nives, & plu-
Vlam imbris dabit eis,singulis herbam inagro.
i Quia simulachra locuta sunt inutile , &c di-
vini viderunt mendacium , & somniatores lor
cuti sunt frustra : vane consolabantur : ideired
abducti sunt quasi grex : affligentur , quia non
est eis pastor.
3 Super pastores iratus est furor meus , &j
super hircos visitabo : quia visitavit Dominus
exercituum gregem suum , domum Juda ', &
posuit eos quasi equum gloria- sox in bello.
4 Ex ipso angulus , ex ipfo paxillus , ex ip-
so arcus praelii , ex ipso egredietur omnis
exactor simul.
j Et erunt quasi fortes conculcantes lutum
\iarum in prlio : & bellabunt , quia Domi
nus cum eis : & confundentur ascer.sores
cquorum,
6 F.t confortabo domum Juda', Sr'ifpmum
Joseph salvabo : &.convertam eos , quia. mi-
icreoor cotiim ; & erunt sicut fuerunt quando
non projeceram eos : ego enim Dominus Deus
eorum , & exaudiam eos.
7 Et erunt quasi fortes Ephraim , & ltabi-
tur cor eorum quasi a vino : & filii eorum vi-
debunt , & lcabuntur , & exultabit cor eo
rum in Domino.
8 Sibilabo eis , & congregabo illos , quia
redemi eos : & multiplicabo eos sicut ante
fuerant multiplicati.
9 Et scminabo eos in populis , &c de longe
recordabuntur mei : & vivent cum filiis suis ,
& reyertentur.
10 Et reducam eos de Terra gypti , & de
Aslyriis congregabo eos , &c ad terram Ga-
laad & Libani adducam eos , & non invenie-
tur eis locus :
: 1 Et transibit in maris freto , & percutiet
inmari fluctus , He confundentur omnia pro-
funda fiuminis, & humiliabitur superbia Ailur,
&c sceptrum gypti recedet.
11 Confortabo eos in Domino , & in no
mine ejus ambulabunt , dicit Dominus. '
C A P U T XI.
Jute I Dominus ptjiipeior* occijsoms , quibui non parcel ,
quia pijlores torum non parcebftnt eis : de duub'ts virgii ton-
dent ibfcijsti , & tribus paftoribnr Una nteufe fuctifir.dt uppen-
fn mercede trigin'-i argenseort*>tt frcjectoritia zdJlisuArium-.de,
aliemdo p'jiirc a Domino Juftitando.
Peri Libane portas tuas , & comedat
'A gnis cedros tuas.
x Ulula abies , quia cecidit cedrus , quo-
niam magnifici vastati sunt : ululate quer-
cus Basan,quoniamfuccisus est salt us munitus.
3 Vox ululatus pastorum , quia vastata est
magnificentia eorum : vox rugitus leonum >
quoniam vastata est superbia Jordanis.
4 Hare dicit Dominus Deus meus : Pasce
pecora occisionis ,
5 Qu qui poiiederant , occidebant, & non
dolebant , & vendebant ea , dicentes : Bene-
didtus Dominus , divites facti sumus : & pas-
tores eorum non parcebant eis.
6 Et ego non parcam ultra super habitantes
terram , dicit Dominus : ecce ego tradam
homines , unumquemque in manu proximi
sui, &. in manu reyis sui : & concident terram,
& non eruam de manu eorum.
7 Et puscam pecus occiiionis preprer hoc ,
6 pauperes gregis : U" aslumpsi mihi duas virT
gas , unam vocavi Decorem , & alteram vo-
cavi Funiculum : & pavi gregem.
, 8 Et lucc:Ji tres pastores in mense uno , &
conrracta est anima mea jn eis : Jiquidem &;
anima eorum variavit in me.
,9 Et dixi :Non palcam vos : quod moritur
motiatur : & quod lucriditur , luccidatur : &
reliqui devorent unufquifque carnejn proxi
mi sui.
i jo E^ tu'i virgam meam , quar , vocabatur
Decus, & abstidi eam.ut nritui.a facerem foc-
dus-meurrv,quod percuffi cumotniibui populis.
U Et in irritum dcductujii eit in die ilia ; &;
 PROPHETIA ZACHARI , Cap. XI. XII. & XIII. 7i ,
cognovcrunt sic pauperes gregis , qui cullo
diunc mihi , quia verbum Domini eit :
1 1 Ec dixi ad eos : Si bonum est in oculis
vellris , ail'erte mercedem meam : & si non ,
qmescite. * Ec appenderunt mercedem meam,
7. 9- triginra argcnteos.
13 Et dixie Dominus ad me : Projice ilJud
ad itatuarium, decorum prerium , quo appre-
tiatus sum ab eis. Ec tuh triginta argcnteos :
& projeci illos in domum Domini ad ltacuariu.
14 Et prcecldi virgam meam secundam, qux
appellabatur Funiculus , ut dislblverem ger-
manitatem inter Judam , & Israel.
ij Et dixit Dominus ad me : Adhuc fume
tibi vafa palloris ltulti.
16 (^uia ecce ego suscitabo pastorem in
terra , qui derelicta non vilicabic , disperfum
non qaaeret , & contritum non sanabit , & id
quod flat non enutriet , & carnes pinguium
comedet , & ungulas eorum dislblvet.
17 O pallor , ik idolum , derelinquens gre-
gem : gladius super brachium ejus , & super
oculum dextrum ejus : brachium ejus aridita-
te siccabitur , & oculus dexter ejus tenebres-
cens obscurabitur.
C A P U T XII.
Jud* fr Jerusalem a variii rctnit tjjlt^emur sped rursum
redtcli fstii Israel i t rrAni [u*f [uperioret ernni his qui fe
ijjlixtrant : e/sufejut a Domini fpirtttt graiix super hsbiiato.
tis Jerusalem , M;picicm ad ewn quern LUtfixerunt , & super
exm doltb'Kt , pUn^ente- fingnU femittA pair sum
i S~\ Nus verbi Domini super Israel. Dicit
\_/ Dominus extendens coelum , fundans
terram , & fingens spiritum hominis in eo :
i Ecce ego ponam Jerusalem superliminare
crapulae omnibus populis in circuitu : fed &
Juda erit in obsidione contra Jerusalem.
3 Et erit : In die ilia ponam Jerusalem lapi-
dem oneris cunctis populis : omnes , qui leva-
bunt earn , coricisione lacerabuntur : & colli-
gentur adversiis earn omnia regna terra*.
4 In die ilia , dicit Dominus , percutiam
omnem equum in stuporem , & ascensorem
ejus in amentiam : & super domum Juda ape-
riam oculos meos , &r omnem equum popu-
lorum percutiam ccitate.
5 Et dicent duces Juda in corde suo : Con-
sortentur mihi habitatores Jerusalem in Domi
no exercituum Deo eorum.
6 In die ilia ponam duces Juda sicut cami-
num ignis in lignis , & sicut facem ignis in
fno : & devorabunt ad dexteram , & ad si-
nistram omnes populos in circuitu : & habita-
bitur Jerusalem rursus in loco suo in Jerusalem.
7 Et salvabit Dominus tabernacula Juda ,
sicut in principio : ut non magnified glorietur
domus David , & gloria habitantium Jerusa
lem contra Judam.
8 In die ilia proteget Dominus habitatores
Jerusalem , & erit qui offenderit ex eis in die
ilia, quasi David : & domus David quasi Dei ,
sicut angelus Domini in conspeclu eorum.
9 Et erit in die ilia : quaeram conterere om
nes Gentes , qua; veniunt contra Jerusalem.
io Et effuridam super domum David, & su
per habiratores Jerusalem spiritum gratia: , &
precum : * & aspicient ad me , quern confi-
xcrunt : & plangent eum planiiu quasi super ' 37.
unigenitum , & dolebunt super eum , ut dole-
ri solet in morte primogeniti.
1 1 In die ilia magnus erit planctus in Jeru
salem , * sicut planclus Adadremmon in cam* ** Par;
po Mageddon. *$
ix tt planget terra : familiar &r familia-
seorsiim : f.imiliae domus David seorsiim, &
mulieres eorum seorsiim :
1 1 Familiar domus Nathan seorsiim , & mu
lieres eorum seorsiim : familiar domus Levi
seorsiim, & mulieres eorum seorsiim : familia:
Semei seorsiim , & mulieres eorum seorsiim.
14 Omnes familia- reliqua , familia- & fami
liar seorsiim , & mulieres eorum seorsiim.
C A P U T XIII.
Cum suei it jons patens dontui Vavid in ablutitmem pec-
caioris , [o.ic.tur h'.oU j e? pscudoptr.phci* a Jili cbarijjimis
lapitUbxmur : qua fin: pUgjt ih nttiio t)i*n*um ; pet tkt uh.
dus ptjior , ~ oies di[pergtdt ; due p'ltei bomituun d.tper-
gemur in omni tern , & tc tin per igntm pnbib-.tur.
iIN die ilia erit sons patens domui David ,
X & habitantibus Jerusalem in ablutionerri
peccatoris , & menllruatar.
i * Et erit in die ilia , dicit Dominus exer * EVc9t
cituum : Disperdam nomina idolorum de ter JO. l%y
ra , & non memorabuntur ultra : & pseudo-'
prophetas , & spiritum immundum auseram
de terra.
3 Et erit , cum prophetaverit quispiam ul
tra, dicent ei piter ejus H\ mater ejus , qui
genuerunt eum : Non vives : quia mendacium
locutus es in nomine Domini. Et configent
eum pater ejus , & mater ejus , & genitores
ejus , cum prophetaverit.
4 Et erit : In die ilia confundentur prophe-
ta* j unufquisque ex visione sua ciim propheta
verit : nee operienturpallio saccino , ut meri-
tiantur :
f Sed dicet : Noil sum prophets, homo ai^ri-
cola ego sitrn : quoniam Adam exempsum
Tneum ab adolescentia mea.
6 Et diceturi : Qiiid sunt plaga; islat in me-
dio manuum tuarum ? Et dicet : His plagatus
sum in domo eorum , qui diligebant me.
7 Framea suscitare super paflorem meum ,
&- super virum cohrenrcm mihi , dicit Do
minus exercituum : * percute pastorem, & * a'ii>.
dispergentur oves : & convettam nianum -i.
meam ad parvulos. **"-'
8 Eterunt in omni terra , dicit Dominus : l4- "r*
partes duat in ea dispergentur , 8c deficient : &
tertia pars relinquetur in ea.
9 Et ducam tertiam partem per ignem , &
uram eos sicut uritur argentum : 8: probabo
eos sicut probatur aurum. Ipse vocabit no-
men meum,& ego exaudiam eum. Dicam:Po-
YYyyij
 714 PROPHETIA ZACHARI^, Cap. XIV.
pulus meus es ; & ipfe dicet : Dominus Deus fui , & conferetur manus ejus fuper manum
meus. proximi fui.
CAPUT XIV. 14 Sed 8c Jadas pugnabit adverss Jerufa
Tequam Jtmfdtm pxjfafuerit ciftivitatm alia/que ak- lem: & congregabuntur divitiac omnium Gen
ttories (jtnubus , erit dies nota Dumif.e, cum exibunt tium in circuitu , aurum , & argentum , Se
wv* deferuj'alim : & fitii ltrail everremur, habitaiuri ft. veftes multae fatis.
tui i Jtmjalem ; percruietque Dominus iU i Gimes q 1 5 Et fie erit ruina equi , & muli , 8: ca-
fugnaveiunt aditrss Jerujalem , fr h.irum reliquia ajcen- meli , & afini , 8c omnium jumentorum, qua:
dtnt tu adorm Dominum a /eiufalem , jHHClmnqut cru
utd efi fupcr franum equi. fuerint in caftris illis , ficut ruina hace.
\6 Et omnes , qui reliqui fuerint de univer-
i p Cce venient dies Domini , & dividen- fis Gentibus, quae venerunt contra Jerufalem,
-C tur fpolia tua in medio tui. afcendent ab anno in annum , ut adorent Re
Et congregabo omnes Gentes ad Jerufa- gem , Dominum exercituum , & clbrent
lem in pnelium , & capietur civitas , & vafta- refeivitatem tabernaculorum.
buncur domus , & mulieres violabuntur : & 17 Et erit : Qui non afconderit de familiis
egredietur media pars civitatis in captivitat, terra: ad Jerufalem , ut adoret Regem, Domi-
& reliquum populi non auferetur ex urbe. nem exercituum , non erit fuper eos imber.
3 Et egredietur Dominus , &z praeliabitur 1 8 Qud 8c fi familia Egypti non afeende-
contra Gentes illas , licut pracliatus eft in die rit , 8c non venerit : nee fuper eos erit , led
certaminis. erit ruina , qu percutiet Dominus omnes
4 Et ftabunt pedes ejus in die ilia fuper Gentes , quae non afeenderint ad celebrandam
Wontem olivarum , qui eft contra Jerufalem feftivitatem tabernaculorum.
ad Orientem : & fcindetur Mons olivarum ex 19 Hoc erit peccatum Egypti , &c hoc pec-
media parte fui ad Orientem , & ad Occiden- catum omnium Gentium, qua: non afeenderint
tem , prxrupto grandi vald , & fcparabitur ad celebrandam feftivitatem tabernaculorum.
medium montis ad Aquilonem , 8c medium In die illa erit qud fuper frenum equi
ejus ad Meridiem. eft , fanftum Domino : 8c erunt lebetes in do
4 Et fugietis ad vallem montium eorum , mo Domini quafi phialac coram altari.
quoniam conjungetur vallis montium ufque zi Et erit omnis lebes in Jerufalem , 8c in
-* Anal, ad proximum : & fugietis * ficut fugiftis fa Juda fanftificatus Domino exercituum : & ve
I. i. cie terraemotus in diebus Oziae regis Juda : & nient omnes immolantes , &z fument ex eis ,
veniet Dominus Deus meus, omnefque fanfti & coquent in eis : 8c non erit mercator ultra
cum eo. in domo Domini exercituum in die illo.
6 Et erit in die ilia : Non erit lux , fed fri-
gus 8c gelu.
7 Et erit dies una , quae nota eft Domino , P R P H E T I A
non dies nequenox: & in tempore vefperi erit
lux.
8 Et erit in die ilia: Exibunt aquae vivac de
M A L A H I JE.
Jerufalem: medium earum ad mare Orientale,
& medium earum ad mare noviffimum: in aef- CAPUT P R I M U M-
tate & in hieme erunt. Pycpbetia Malachit ad Ifracl , quem Dominus arruii .
9 Et erit Dominus Rex fuper omnem ter gratitudimt , q*ti non igncjcebat je in Jacal, unie defiende
rain : in die ilia erit Dominus unus , 8c erit rat , Adeclum rcjelt Efau cum fopul fut; ide anqueri-
nomen ejus unum. turfe abljratnon honorari nique timers , quoque .cerda.
i Et revertetur omnis terra ufque ad defer- tes defpicia/it omen Domini quorwn refteit facrijtcia , ra~
tara habeas oblationem muudam qua in omni loco ti o'ertur.
tum , de colle Remmon ad Auftrum Jerufa
lem : 8c exaltabitur , 8c habitabit in loco fuo NUS verbi Domini ad Ifrael in ma
porta Benjamin ufque ad locum port* prio
ns , 8c ufque ad portam angulorum , & cur
ie Hananeel ufque ad torcularia regis.

nu Malachiae.
Dilexi vos , dicit Dominus , 8c
dixiftis : In quo dilexifti nos ? Nonne frater
1 1 Et habitabunt in ea , & anathema non erat Efau Jacob , dicit Dominus , 8c * dilexi * &,,
erit amplius : fed fedebit Jerufalem fecura. Jacob , ,. ij.
1 1 Et hace erit plaga , qu percutiet Domi 3 Efau autem odio habui }8c pofui montes
nus omnes Gentes, quae pugnaverunt adverss ejus in folitudinem , 8c hareditatem ejus in
Jerufalem: tabefcet caro uniufcujufque ftantis dracones deferti. -
fuper pedes fuos , & oculi ejus contabefcent 4 Qud i~x dixerit : Deftrui fumus,
in foraminibus fuis , & lingua eorum conta- fed revertentes sedificabimus qae deftrucla
befcet in ore fuo. . , funt : Haec dicit Dominus exercituum : Ifti
13 In die ilia ;erit tumultus Domini magnus aedificabunt , 8c ego deftruam , 8c vocabuntur
neis; & apprhender, vir manum proxjurni termini impieutis , ik popujus , cui irut us.
 PROPHET1A MALACHI
est Dominus usque in xcernum.
j Et oculi vestri videbunt, , & vos dicetis :
Magniticetur Dominus super terminum Is
rael.
6 Filius honorat patrem,& fervus dominum
suum : si ergo Pater ego sum , ubi est honor
metis ? & si Dominus ego sum , ubi est timor
meus ? dicit Dominus exercituum. Ad vos j
6 sacerdotes , qui despicitis nomen meum ,
& dixistis : In quo despeximus nomen
tuum ?
7 Offertis super altare meum panem pollu-
tum , & dicitis : In quo polluimus te ? In eo
quod dicitis: Mensa Domini despecta est.
8 Si offeratis ccum ad immolandum,nonne
malum est ? & si offeratis claudum, & langui-
dum , nonne malum est ? offer illud duci tuo ,
si pkcuerit ci , aut si susceperit faciem tuam,
dicit Dominus exercituum.
9 Et nunc deprecamini vultum Dei ut mi-
sereatur vestri C de manu enim vestra factum
est hoc ) si quomodo suscipiat facies vestras ,
dicit Dominus exercituum.
io Quis est in vobis , qui claudat ostia , &
incendat altare meum gratuitd ? non est mihi
voluntas in vobis, dicit Dominus exercituum:
& munus non suscipiam de manu vestra.
*tsd. 1 1 * Ab ortu enim solis usque ad occasum ,
iu. 3. magnum est nomen meum in Gentibus , & in
omni loco sacrificatur , & offertur nomini
meo oblatio munda : quia magnum est no
men meum in Gentibus , dicit Dominus exer
cituum.
i* Et vos polluistis illud in eo , qudd dici
tis : Mensa Domini contaminata est : & quod
superponitur , contemptibile est , cum igne ,
qui illud devorat.
1 3 Et dixistis : Ecce de labore, & exsufflastis
illud , dicit Dominus exercituum , & intulistis
de rapinis claudum , & languidum , & intu
listis munus : numquid suscipiam illud de ma
nu vestra , dicit Dominus ?
14 Maledictus dolosus , qui habet in grege
suo masculum, & votum faciens immolat de-
bile Domino : quia Rex magnus ego , dicit
Dominus exercituum } & nomen meum horri-
bile in Gentibus.
C A P U T II.
Ctmminatur Dominui ft miUdiciurum beneJiStionibuisa-
uriotum, nisi rejififemt : ipsiui enim Iegem contein:<nt, irri-
ium ftciemet piEtum Levi , qui hie Uudatur. transgressus est
tif jidi A tans alienigtnai , quajir opt er non refpiciei dtiactf)
Vsminut td fierifiiituu eorum ; dt uxore diligenda , feu di.
nittendi : Itborare feeerunt Dominum in fcrmouibui /uii.
i r? T nunc ad vos mandatum hoc, 6 sacer-
JL> dotes :
*Ltv. x * Si nolueritis audire , & si nolueritis po-
36, 14. nere super cor ut detis gloriam nomini meo ,
Deut. >t ait Dominus exercituum : mittam in vos ege-
IS.
statem , & maledicam benedictionibus vestris,
& maledicam illis : quoniam non posuistis
super cor.
Cap. I. &II. 7is
3 Ecce ego projiciam vobis brachium , &
dispergam super vultum vestrum stercus so-
lemnitatum vestrarum , & assumetivos sc-
cum.
4 Et scietis quia misi ad' vos mandatum
istud , ut esset pactum meum cum Levi , dicit
Dominus exercituum.
j Pactum meum suit cum eo vitae & pacis t
& dedi ei timorem , & timuit me , & a facie
nominis mei pavebat.
6 Lex veritatis suit in ore ejus , & iniquitas
non est inventa in labiis ejus : in pace , & in
zquitate ambulavit mecum , & multos aver-
xit ab iniquitate.
7 Labia enim sacerdotis custodient scien-
tiam, & legem requirent ex ore ejus: quia an-
gelus Domini exercituum est.
8 Vos autem receflistis de via , & scanda-
lizastis plurimos in lege : irritum secistis pac
tum Levi , dicit Dominus exercituum.
9 Propter quod & ego dedi vos contem-
ptibiles , & humiles omnibus populis , sicut
non servastis vias meas , & accepistis faciem
in lege.
10 * Numquid non pater unus omnium *Mmb.
nostrum?numquid non Deus unus creavit nos? '/ 9f .
quare ergo despicit unusquisque nostrum fra-
trem suum , violans pactum patrum nostro-
rum ?
1 1 Transgressus est Juda , & abominatip
facta est in Jsrael, & in Jerusalem: quia conta-
minavit Judas sanctificationem Domini,quam
dilexit , & habuit riliam dei alieni.
n Disperdet Dominus virum , qui fecerit
hoc, magistrum , & discipulum de tabernacu-
lis Jacob, & offerentem munus Domino exer
cituum.
1 3 Et hoc rursum secistis ; Operiebatis la-
crymis altare Domini , fletu , & mugitu , ita
ut non respiciam ultra ad sacriricium, nee ac-
cipiam placabile quid de manu vestra.
14 Et dixistis : Quam ob causam ? quia Do
minus testificatus eft inter te , & uxorem pu-
bertatis tu , quam tu deipexisti : & haec par-
ticeps tua , & uxor fderis tui.
1 j Nonne unus fecit , & residuum spiritus
ejus eft ? Et quid unus quarrit, nisi semen Dei ?
Custodite ergo spiritum vestrum , & uxorem
adolescenti tua: noli despicere.
tfi Cum odio habueris , dimitte , dicit Do
minus Deus Israel : operiet autem iniqui
tas vestimentum ejus , dicit Dominus exerci
tuum : custodite spiritum vestrum , & nolitc
despicere.
17 Laborare secistis Dominum in sermoni-
bus vestris , &: dixistis : In quo eum fecimus
laborare ? In eo quod dicitis : Omnis qui facie
malum , bonus eft in conspectu Domini , 8c
tales ei placent : aut certe ubi est Deus ju-
dicji ?
X Y y y iij
 7i 6 PROPHETIA MALACHI Cap.UI.&IV.
C A P U T III. quidem ardificati sunt facientes impietatem,&
De practrsore Chrifii , bujus attvemu , ac future yiii.
tentaverunt Deum , & salvi t'acti sunt.
lit ; qui pur^atis filiisLrti gratum babebit jactii'cium Juda
16 Tune locuti sunt timentes Dominum ,
C? JcrujiUni ; coamiaatur (cclcrztis gr*vem ultianem j quns
unusquilque cum proximo suo : Et attendit
tamen ad [e rcvxat , pluiimi boitx cowucifis prominent : cert'
Dominus , & audivit : & scriprus est liber
queritur de ingratitudiHe fiitorum Israel , ef quod ifjam in
monumenti coram eo timentibus Dominum ,
decimit juu coasigatu , quodque dicant Den non ijj'e curt fuel
ttittorety (ujus contrarium tandem expenemut. & cogitantibus nomen ejus.
tUtih, i t* Cce ego mitto angelum meum, &r prac- 1 7 Et erunt mihi, ait Dominus exercituum,
II. o . 2/ parabit viam ante saciam meam. Et sta- in die , qua ego facio , in peculium : & par-
Marc. tim veniet ad templum suum Dominator , cam eis , sicut parcit vir filio suo servienti
i. i. quern vos quritis , & angelus testamenti , sibi.
I. 17.*
quern vos vultis. Ecce venit , dicit Dominus 18 Et convertemini , & videbitis quid sit
7-7-
exercituum : inter justum , & impium : & inter scrvientem
l Et quis poterit cogitare diem adventus Deo , & non scrvientem ei.
ejus , & quis Habit ad videndum eum ? ipse C A P U T IV.
enim quasi ignis conflans , & quasi herba ful- Oies Domini inst wintatit annet fatieniet impietatem, evul .
lonum : si ipforum rtdice : orietur ftl jusittU Deum ttnumibui , qui
udeabum impin: jubet rcmini/ci legis Mojfi : Eliat antequ'am
3 Et sedebit conflans , & emundans argen- veniat diet Domini mittendut praAicitur , qui onmji ctr
tum , & purgabit filios Levi , & colabit eos , patrum ad suo;
quasi aurum , & quasi argentum, & erunt Do 1 C1 Cce enim dies veniet succensa quasi ca-
mino offerentes iacrificia in jutUtia. I_j minus: & erunt omnes superbi , & om
4 Et placebit Domino sacrificium Juda , & nes facientes impietatem stipula:& inflamma-
Jerusalem sicut dies saxuli , & sicut anni an- bit eos dies veniens,dicit Dominus exercituum,
tiqui. qua? non derelinquet eis radicem , & germen.
j Et accedam ad vos in judicio , & ero 1 * Et orietur vobis timentibus nomen * 1st*
testis velox maleficis , 8c adulteris , & perju meum Sol justitiar, & saniras in pennis ejus: & . 7
ris , & qui calumniantur mercedem mercena- egrediemini , & salietis sicut vituli de ar-
rii , viduas , & pupillos , & opprimunt pere- mento.
grinum , nee timuerunt me , dicit Dominus 3 Et calcabitis impios , cum fuerint cinis
exercituum. sub planta pedum vellrorum in die , qua ego
6 Ego enirrjDominus , & non mutor : & facio , dicit Dominus exercituum.
vos filii Jacob non estis consumpti. 4 * Mementote legis Moysi scrvi mei
7 A diebus enim patrum vestrorurn receffistis quam mandavi ei in Horeb ad omnem Israel :o.
n legitimis meis , & non cullodistis. * Reverti- prcepta , & judicia. Dem.
mini ad me,& revertar ad vos, dicit Dominus ? * Ecce ego mittam vobis Eliam Prophe *5 <
exercituum. Et-dixistis : In quo revertemur? Matt.
tarn . antequam veniat dies Domini magnus 17. >o.
8 Si affiget homo Deum , quia non configi- & horribilis. Marc. S.
tis me ? Et dixiitis : In quo configimus te r In 6 Et convertet cor patrum ad filios , & cor IO
decimis , & in primitiis. filiorum ad patres eorum : ne forte veniam , L ''
9 Et in penuria vos maledicti estis , & me & percutiam terram anathemate. '7-
vos contigitis gens tota.
10 Inferte omnem decimam in horreum , LIBER PRIMUS
& sit cibus in domo mea, 3c probate me super
hoc , dicit Dominus : si non aperuero vobis MA CHABORUM-
cataractas cli, & eflfudero vobis benedictio-
nem usque ad abundantiam ,
1 1 Et increpabo pro vobis devorantem , & CAPUT PRIMUM.
non cormmpet fructum terrae vestrae : nee erit Mortuo Mexandro M.tgno , qui Darium percujferat, fuccef.
sterilis vinea in agro , dicit Dominus exerci sit tandem ia (Bracia Jlntiochus Ulustris ; sub quo feeterati
tuum. quidtm ex ttiii Israel profhanatum Jerusalem : ^tnticchut
11 Et beatos vos dicent omnes Genres: eri- autem, deviSo Ptolomu rege tytgypti, invaj'u Jerusalem; c
abhiit omnib.ts vafis ttmptil ac thesauri i , fecit cadtmtair-
tis enim vos terra desiderabilis , dicit Domi nam,mdc ortut tflingeni plinCiui : static feat v- ptinceft
nus exercituum. tributorum ab eo mifsut , hcenfi Jerujalrm , pUrtmi'que in
1 3 Invalucrunt super me verba vestra: dicit captivittiteM duflit \ ^tniioibu; leges tdoloUtrU JitAai, st*.
Dominus. tuit , ablaiit cunilis divini cu!:ui cjremoniii , (j- adijttat*
14 Et dixiitis : Quid locuti sumus contra tdolo dejolationis , rettttcwes nnfere trueiiaus- cujus eiUla
pluiimi impii Jceuti Jitnt , pit veto refputruut , moriern fotiui
* fob. te ? Dixistis : * Vanus ell , qui servit Deo : & subtle parati.
*'. IS. quod emolumentum quia cultodivimus pre
cepts ejus, & quia ambulavimus tristes coram 1 T7 T factum est , posiquam percuffit Ale-
pomino -exercituum ? |H xander Pnilippi Macedo , qui primus
j j Ergo nunc beatos dicimus arrogantes, si A* reguavit in Grarcia, egresius dc terra Cc-
 LIBER I.MACHABORUM, Cap. I,
thim, Darium regem Persarum, & Medorum :
i Constitute ptarlia multa , & obcinuit om
nium munitioncs , & interfecit reges terrar ,
3 Et pertransiit usque ad tines terrx : & ac-
cepit fpolia multitudinis Gentium : & ffluit
terra in conspedtu ejus.
4 Et congregavit virtutem , & exercitum
fortem nimis : & exaltatum est , & elevatum
cor ejus :
I Et obtinuit regiones Gentium , & tyran-
nos : & fadti sunt illi in tributum.
6 Et post hc decidit in leitum , & cogno
vit quia moreretur.
7 Et vocavit jmeros suos nobiles , qui se-
cuni erant nutriti a juventute : & divilit illis
regnum fuum , cum adhuc viveret.
8 Et regnavit Alexander annis duodecim >
& mortuus est.
9 Et obtinuerunt pueri ejus regnum , unus-
quisque in loco suo :
10 Et imposuerunt omnes fibi diademata
post mortem ejus , & rihi eorum post eos an
nis multis , & multiplicata sunt mala in terra.
II Et exiit ex eis radix peccatrix, Anuochus
illustris , silius Antiochi regis , qui tbcr.it Ro
me obles : & regnavit in anno centesimo tri-
gesimo scptimo regni Grxcorum.
iz In diebus illis exierunt ex Israel filii ini-
qui , & suaserunt multis , dicentes : Eamus ,
& djsponamus testamentum cum Gentibus ,
qua: circa nos sunt : quia ex quo receflimus
ab eis , invenerunt nos multa mala.
13 Et bonus visus est scrmo in oculis eorum.
14 Et destinaverunt aliqui de populo , &c
abierunt ad regem : & dedit illis poteitatem
ut facerent juliitiam Gentium.
15 Et dificaverunt gymnasium in Jerosoly-
mis secundum leges Nationum :
16 Et fecerunt sibi prputia , & recesserunt
a testamento sancto , & jundti sunt Nationi-
bus , &c venundati sunt ut facerent malum.
17 Et paratum est regnum in conspedtu An
tiochi , & coepit regnare in terra gypti ut
regnaret super duo regna.
1 8 Et intravit in gyptum in .multitudine
travi , in curribus , & elephantis , & equici-
us , & copiosa navium multitudine :
\9 Et constituit bellum adversus Ptole-
maeum regem gypti , & veritus elt Ptole-
mus a facie ejus 5 & fugit , & ceciderunt
vulnerati multi.
10 Et comprehends civitates munitas in ter
ra gypti : & accepit tpolia Terrar gypti.
11 Et convertit Antiochus , pol'quam per^
cuflit gyptum in centesimo , &r quadragesi-
mo tertio anno : & ascendit ad Israel ,
11 Et ascendit Jerosolymam in multitudine
gravi.
n Et intravit in sanctificationem cum su-
perbia , Jv accepit altare aureum , * cande
labrum lumixus , U universa vasa ejus , ik.
717
mensam propositionis , & libatoria , & phia-
las , & mortariola aurea , & velum , & co
ronas , & ornamentum aureum , quod in facie
templi erat : & comminuit omnia.
14 Et accepit argentum , & aurum , &
vasa concupiscibilia : & accepit thesauros oc-
cultos , quos invenit : & lublatis omnibus
abiit in terram (turn.
ij Et fecit cxdem hominum , & locutus
est in fuperbia magna.
16 Et factus ell planctus magnus in Israel ,
& in omni loco eorum :
17 Et ingemuerunt-principes , & seniores :
virgines , & juvenes infirmati sunt : & specio-
sitas mulierum immutata eft.
a 8 Omnis maritus fumpsit lamentum : &
qux sedebant in thoro maritali , lugebant :
25>Et commota est terra super habitan tes in ea,
& universa domus Jacob induit confusionem.
^o Et post duos annos dierum misit Rex
principem tributorum in civitates Juda , &
venit Jerusalem cum turba magna.
3 1 Et locutus est ad eos verba pacisica in
dolo : & crediderunt ei.
31 Et irruit super civitatem repente, &
percussit earn plaga magna , & perdidit po-
pulum multum ex Israel.
33 Et accepit fpolia civitatis : & succendit
earn igni , & destruxit domos ejus , & muros
ejus in circuitu :
34 Et captivas duxerunt mulieres : & na-
tos , & pecora possederunt.
3 % Et aedisicaverunt civitatem David muro
magno & rirmo , & turribus Hrmis , & facta,
elt illi in arcem :
16 Et posuerunt illic gentem peccatricem ,
viros iniquos , 6c convaluerunt in ea. Et po
suerunt arma , & escas , cc congregaverunt
fpolia Jerusalem :
37 Et reposuerunt illic : &: fadti sunt in la-
queum magnum.
38 Et factum est hoc ad insidias sanctifica-
tioni , & in diabolum malum in Israel :
19 Et effuderunt sanguinem innocenrem
per circuitum sandtificationis , & contamina-
verunt fandtisicationem.
40 Et fugerunt habitatores Jerusalem prop-
ter eos > & fadta elt habitatio exteroram , $c
facta est extera femini suo , & nati ejus reli-
querunt earn.
41 Sancti.icntio ejus desolara est sicut solitu-
do , * dies festi ejus conVerli siint in ladlum ,
* m. 2.
sabbata ejus ia opprobrium , honores ejus ill 6
hihilum. Amtt i.
41 Secundum gloriam ejus multiplicata est 10,
ignominia ejus . & fublimitas ejus converla
elt in Iuctutn.
. 43 Et scripsit Rex Antiochus omni regno
siiolit'esset omnis ropulus , unus : 8r relin-
querer unufquifquc tegem suam.
44 t consenseiunt omnes Gentes secundum
 7*8 LIBER I. MACHAB ORUM.Cap.I. &II.
verbum regis Antiochi : sanctam , & trucidati sunt :
45 Et multi ex Israel confenferunt servituti 67 Et facta est ira magna super populum
ejus , & sacrificaverunt idolis , &c coinquina- valde.
verunt fabbatum. C A P U T II.
4<s Et misit Rex libros per manus nuntio- Mttbaibias cumfilii, luga esttciimem avitnii , fr fac%-
rUm profanationem
rum in Jerusalem , &: in omnes civitates Ju- qm a rege mijp ertnt ; oJleJl>tjue fignis wuefiitiet , respondii bit
, net je nee leg*At!**tm jutm impia
da : ut sequerentur leges Gentium terrae , dtcreto obiemperaturos ; occifisque idoloUtra JmUo & regii
47 Et prohiberent holocausta , & sacrificia , minijiro , fugit cum filiis in momes j plurimi nolen'ei o.
& placationes fieri in templo Dei , temperare truciiUxtur , cum nollent ftbbtto inimicis resisier;
48 Et prohiberent celebrari fabbatum , & Mnluibits colltdo pinum exeuitu , revocat Dt) cuUum ,
dies solemnes : dtftrulli idtlnUtrii cxjhque Antiochi prufidio : < m ,r.:,.u<
bottuur filios , at pttrum exempts semper tvemtur legem
49 Et juffit coinquinari sancta > & sanctum Domini , 4am Simonem filiitm fuum in confuUorem , & /*
populum Israel. dam in militie prineipem.
jo Et juffit adificari aras , & templa , & 1 T N diebus illis surrexit Mathathias filius
idola , & immolari carnes suillas , & pecora i. Joannis , filii Simeonis , Sacerdos ex filiis
communia , Joarib ab Jerusalem , & consedit in mome
5 1 Et relinquere filios suos incircumcisos , Modin :
& coinquinari animas eorum in omnibus im- i Et habebat filios quinque ; Joannem , qui
mundis , & abominationibus , ita ut oblivis- cognominabatur Gaddis :
cerentur legem , & immutarent omnes justifi- 3 Et Simonem, qui cognominabatur Thasi :
cationes Dei. 4 Et Judam , qui vocabatur Machabarus :
5 Et quicumque non fecissent secundum 5 Eleazarum, qui cognominabatur Abaron :
verbum regis Antiochi , morerentur. ' & Jonathan , qui cognominabatur Apphus.
53 Secundum omnia verba haec scripsit om- 6 Hi viderunt mala , qu fiebant in populo
rii regno suo : & prarposuit principes populo > Juda , & in Jerusalem.
qui haec fieri cogerent. 7 Et dixit Mathathias : Vae mihi , ut quid
54 Et jusserunt civitatibus Juda sacrificare. natus sum videre contritionem populi mei, &
5 5 Et congregati sunt multi de populo ad contritionem civitatis sancta , & sedere illic ,
COS j qui dereliquerant legem Domini : $c Ciim datur in manibus inimicorum ?
fecerunt mala super terram : 8 Sancta in manu extraneorum facta sunt :
5* Et effugaverunt populum Israel in abdi- templum ejus sicut homo ignobilis.
tis , & in absconditis fugitivorum locis. ts> Vasa glori ejus captiva abducta sunt:
57 Die quintadecimi mensis Casleu , quinto trucidati sunt senes ejus in plateis , & juvenes
& quadragesimo & centesimoannoaedihcavit ejus ceciderunt in gladio inimicorum.
Rex Antiochus abominandum idolum desola- 10 Qu gens non hreditavit regnum ejus ,
tionis super altare Dei , & per universes civi & non obtinuit spolia ejus ?
tates Juda in circuitu diiicavcrunt aras : 11 Omnis compositio ejus ablata est. Qux
58 Et ante januas domorum , & in plateis erat libera , facta est ancilla.
incendebant thura , & sacrificabant : 11 Et ecce sancta nostra , & pulchrirudo
59 Et libros legis Dei combusserunt igni , nostra , & claritas nostra desolata est , & coin-
{cindentes eos : quinaverunt ea Gentes.
so Et apud quemcumque inveniebantur li- 13 Qu6 ergo nobis adhuc vivere >
bri testamenti Domini , 6c quicumque obser- 14 Et scidic vestimenta sua Mathathias , &
vabat legem Domini , secundum edictum re filii ejus : & operuerunt fe cilieiis , <k planxe-
gis trucidabant eum. runt valde.
61 In virtute sua saciebant hare populo 15 Et venerunt illuc qui midi erant a regc
Israel , qui inveniebatur in oinni mense & Antiocho , ut cogerent eos , qui confugerant
mense in civitatibus. in civitatem Modin , immolare , & accenderc
<?i Et quinta & vigesima die mensis sacrifi thura , & a lege Dei discedere.
cabant super aram , quae erat contra altare. 1 Et multi de populo Israel conscntkntes
<>3 Et mulieres , qua: circumcidebant filios accesserunt ad eos : fed Mathathias , & filii
suos , trucidabantur secundum jussum regis ejus constanter steterunt.
Antiochi , 17 Et respondentes qui missi erant ab Antio
*4 Et suspendebant pueros a cervicibus per cho , dixerunt Mathathiae : Princeps & cla-
universas domos eorum : & eos , qui circum- riffimus , & magnus es in hac civitate , &
ciderant illos , trucidabant. ornatus filiis , & fratribus.
6<, Et multi de populo Israel definierunt 18 Ergo accede prior , & sac jussum regis ,
apud se, ut non manducarent immunda : & sicut fecerunt omnes Gentes , & viri Juda , &
elegerunt magis mori , quam cibis coinqui- qui remanserunt in Jerusalem : & eris tu , &
iian immundis : filii tui inter amicos regis , 8c amplificatus.
, <* Et noluerunt infringere legem Dei auto , & axgento , & miincribus muhis . *
19 Ec
 LIBER I. MACHA BORUM, Cap. IL
19 Et respondit Mathathias , & dixit mag
na voce : Ecsi omnes Genres rcgi Antiocho
obediunt , ut discedat unusquisque a servitute
legis patrum saorum , & conscntiat manda-
tis ejus :
io Ego & silii raei , & fratres mei obedie-
mus legi patrum nostrorum.
ii Propicius sit nobis Deus : non est nobis
utile relinquere legem , &: jullitias Dei r
lx Non audiemus verba regis Anciochi ,
nec sacriricabimus transgredientes legis nostrac
mandata , ut eamus altera via.
13 Et ut cessavit loqui verba hare , acceflit
quidam Judus in omnium oculis facrirlcare
idolis super aram in civitate Modin , secun
dum juiium regis :
14 Et vidit Mathathias , &doluit, &con-
tremuerunt renes ejus , & accensus eft furor
ejus , secundum judicium legis , & insiliens
trucidavit eum iuper aram :
t $ Sed 6c virum , quern rex Antiochus mi-
serat , qui cogebat immolare , occidit in ipso
tempore , & aram destruxit ,
Km. ig ^c ze'atuS el* kgem , * sicut fecit Phi-
tj. u. nees Zamri fflio Salomi.
17 Et exclamavit Mathathias voce magna
in civitate , dicens : Omnis qui zelum habet
legis statuens testamentum , exeat poll me.
18 Et fugit ipfe, & filii ejus in montes,& re-
liquerunt qucumque habebant in civitate.
19 Tune defeenderunt multi quxrentes ju
dicium , & justitiam , in desertum :
joEtsederunt ibi ipsi , & filii eorum , &
rhulieres eorum , & pecora eorum : quoniam
inundaverunt super eos mala.
3 1 Et renunciatum ell viris regis , & exer-
citui , qui erat in Jerusalem civitate David ,
quoniam disceffifsent viri quidam, qui dislipa-
verunt mandatu'm regis, in loca occulta in de-
serto , & abiissent post illos multi.
3 Et ftatim perrexerunt ad eos , & cons-
tituerunt adversiis eos prlium in die sabba-
torum ,
33 Et dixerunt ad eos : Resistitis & nunc
adhuc ? exite , & facite secundum verbum re
gis Antiochi , & vivetis.
34 Et dixerunt : Non exibimus , neque fa-
ciemus verbum regis , ut polluamus diem sab-
batorum.
35 Et concitaverunt adversiiseo* prlium.
- 3 Et non responderunt eis > nec lapidem
miserunt in eos, nec oppilaverunt loca occulta,
37 Dicentes : Moriamur omnes in simplici-
tate noltra : & testes erunt super nos clum ,
& terra , qudd injuste perditis nos.
38 Et intulerunt illis bellum sabbatis : &
mortui sum ipsi , & uxores eorum , & filii
eorum , & pecora eorum usque ad mille ani-
inas hominum.
55 Et cognovit Mathathias } & amici ejus ,
& luctum habuerunt super eos valde.
7*9
40 Et dixit vir proximo suo : Si omnes fe-
cerimus sicut fratres nostri fecerunt , {fc non
.pugnaverimus adversus Rentes pro animabus
noltris , & justificationibus nostris :nunc citiiis
disperdent nos a terra.
41 Et cogitaverunt in die ilia, dicentes:
Omnis homo , quicumque venerit ad nos in
bello die sabbatorum , pugnemus adversus
eum : & non moriemur omnes , sicut mortui
sunt fratres nostri in occulris.
41 Tune congregata est ad eos synagoga Af-
sidarorum fortis viribus ex Israel , omnis vo
luntaries in lege :
43 Et omnes qui fugiebant a malis , addi-
ti sunt ad eos,& facti sunt illis ad firmamentii.
44 Et collegerunt exercitum , & percusse-
runt peccatores in ira sua , & viros iniquos in
indignatione sua : & exteri fugerunt adnatio-
nes , ut evaderent.
4* Et circuivit Mathathias , & amici ejus ,
& destruxerunt aras :
4<s Et circumciderunt pueros incircumcisos
quotquot invenerunt in finibus Israel : & in
fortitudine.
47 Et persecuti sunt silios superbia:, & pros-
peratum est opus in manibus eorum :
48 Et obtinuerunt legem de manibus gen
tium , & de manibus regum : &c non dede-
runt cornu peccatori.
4i> Et appropinquaverunt dies Mathathia:
moriendi , & dixit filiis suis : Nunc conforta-
ta ell superbia , & castigatio , & tempus ever-
sionis , & ira indignationis :
?o Nunc ergo , 6 filii , mulatores estote
legis , & dare animas veltras pro restamenro
patrum vestrorum y
5 1 Et mementote operum patrum , qua; fe
cerunt in generationibus suis : & accipietis
gloriam magnam , & nomen a-ternum.
f i * Abraham nonne in tentatione inventus * Gent
ell fidelis , & reputatum eft ei ad jultiriam ? ** *
13 * Joseph in tempore artgusti suar custom * Ge*'
divitmandatum,& factusestDominiisgrpti, X N
J4 * Phinees pater noller , zelando zelum 2i. "TJ".
Dei , accepit testamentum sacerdotii srterni. Eciu. 45".
*f *Jesus dum implevit verbum, factus **
est dux in Israel. *//'*
%6 * Caleb , dum teslificatur in ecclesia, ac- , Nu'
cepit hareditatem. l*'ue '
i. f7 * David in sua misericordia consecutus 14.
est scdem regni in saecula. * 2. Keg.
58 * Elias , dum zelat zelum legis , recep- * *
tus est in clum. *4 Re&'
19 * Ananias , & Azarias & Misael creden- * ^,
tes , liberati sunt de flamma. ,. ,0. '
60 * Daniel in sua simplicitate liberatus est * Dmi
de ore leonum. . n..
6 1 Et ita cogitate per generationem , fcV ge-
nerationem : quia omnes qui sperant in eum ,
non infirmantur.
61 Et a- verbi viri peccatoris ne timueritis :
Z Zzz
730 LIBER I. MACHAB ORUM,Cap.1I. &III.
quia gloria ejus stercus , & vermis est :
<?3 Hodie extollitur , & eras non invenie-
tur : quia convertus est in terrain iliam > &
cogitatio ejus periit.
<H Vos ergo filii confortamini , & viriliter
agite in lege : quia in ipfa gloriosi eritis.
65 Et ecce Simon frater vester , scio quod
vir consilii est : ipsum audice semper > & ipfe
crit vobis pater.
66 Et Judas Machabzus fortis viribus a ju-
ventute sua, sit vobis princeps militiz, & ipfe
aget bellum populi.
67 Et adducetis ad vos omnes factores le-
gis : & vindicate vindictam populi vestri.
68 Retribuite retributionem Gentibus , &
intendite in przeeptum legis.
69 Et benedixit eos , & appositus est ad pa-
tres suos.
70 Et defunctus est anno centesimo & qua-
dragesimo sexto , & sepultus ell a filiis suis in
sepulchris patrum suorum in Modin , & plan-
xerunt cum omnis Israel planctu magno.
C A P U T III.
Judts Micbabtus dux txinout prudicuturi qui firtmbulans
clvn.it es Jud , trucidibai mimes impios : & occifo duct .Apol-
Unit, ejjfqut txercitu differ/t-, vicit cum fiucii poitntijpmum
SjriM exercitum unk cum duct Strom : iiatus autem tt hoc
ttx Aaiitxhus , piofcBus in Ptrfidti constimit Lyfiam victre-
gem , Aito belli in Judtos tpparuu, qui mijil contra t.nani
fu.ii Gergitm am txercitu : Jud 11 tustm frjuiad bJlw* ft
ftmt , Huximi eftribus fxniltniM , & ortiont id
Deum.
j C Tsurrexit Judas , qui vocabatur Ma-
XI chabxus rilius ejus pro eo .-
I Et adjuvabant eum omnes fratres ejus: &
universi , qui fe conjunxerant patri ejus , &
przliabantur prxlium Israel cum lztitia.
3 Et dilatavit gloriam populo suo, & induit
se loricam sicut gigas , & luccinxit fe arma
bellica sua in prxlus , 8c protegebat castra
gladio suo.
4 Similis factus est leoni in operibus suis ,
& sicut catulus leonis rugiens in venatione.
5 Et persecutus est iniquos perscrutans eos:
& qui conturbabant populum suum > eos luc-
cendit flammis :
6 Et repulsi sunt inimici ejus prat timore
ejus , & omnes operarii iniquitatis conturbati
sunt : & directa est salus in manu ejus.
7 Et exacerbabat reges multos , & ltifica-
bat Jacob in operibus suis , & in szculum
memoria ejus in benedictione.
8 Et perambulavit civitates Juda , Sc perdi-
dit impios ex eis , & avertit iram ab Israel.
9 Et nominatus est usque ad noviiiinuim
terra: , & congregavit pereuntes.
io Et congregavit Apollonius Gentes , & a
Samaria virtutem multam 8c magnam ad bel-
landum contra Israel.
I I Et cognovit Judas , & exiit obviam illi :
& percussit , tk occidit ilium : & ceciderunt
vulnerati multi , 8c reliqui lugerunt.
ii Et'.accepit ipolia eorum : & gladium
Apollonii abstulit Judas , 6c erat pugnans in
eo omnibus diebus.
1 3 Et audivit Seron princeps exercitus Sy-
riae , quod congregavit Judas congregationem
fidelium i 8c Ecclesiam secum ,
14 Et ait : Faciam mihi nomen , & glorisi-
cabor in regno , 8c debellabo Judam , 6c eos
qui cum .ipso sunt , qui spernebant verbum
regis ,
i j Et prsrparavit fe : 6c ascenderunt cum
eo castra impiorum , fortes auxiliarii > ut U-
cerent vindictam in silios Israel.
16 Et apptopinquaverunt usque ad Betho-
ron : 8c exivit Judas obviam illi cum paucis.
17 Ut autem viderunt exercitum venientera
sibi obviam , dixerunt Judz : Quomod6 pote-
rimus pauci pugnare contra multitudinem
tantam , 6c tarn fortem , 6c nos ratigati su-
mus jejunio hodie i
1 8 Et ait Judas : Facile est concludi multos
in manus paucorum : & non est differentia in
confpectu Dei cceli liberare in niulcis , & in
paucis :
i9 Qiioniam non in multi tudine exercitus
victoria belli , fed de clo fortitudo est.
io Ipsi veniunt ad nos in multitudine con>
tumaci , 6c luperbia , ut disperdant nos , &
uxores nostras , & hlios nostros , Sc ut spo-
iient nos :
n Nos vero pugnabimus pro animabus
nostris & legibus nostris :
it Et ipfe Dominus conteret eos ante fa-
ciein nostram : vos autem ne timueritis cos.
13 Ut cessavit autem loqui , insiluit in eos
subito : Sc contxitus est Seron > 6c exercitus
ejus in confpectu ipsius :
14 Et persecutus est eum in descensu Betho-
ron usque in campum , & ceciderunt ex eis
octingenti viri , reliqui autem fugerunt in ter-
ram Philistiim.
*5 Et cecidit timor Judz , ac sratrum ejus ,
& formido super omnes gentes in circuitu
eorum.
i6 Et pervenit ad regem nomen ejus , 8c
de prxliis Judae narrabant omnes gentes.
17 Ut audivit autem rex Antiochus scrmo-
nes istos , iratus est animo : & misit , & con
gregavit exercitum universi regni sui , castra
sortia valde :
18 Et aperuit rarium suum , & deditsti-
pendia exercitui in annum : & mandavit illis
ut eslent'parati ad omnia.
x9 Et vidit quod desecit pecunia de tfaetau-
ris suis , & tributa regionis modica propter
disiensionem, & plagam, quam fecit in terra ,
ut tolleret legitima > quz erant a. primis
diebus1: ...
30 Et timuit ne non haberet ut feme! Si
bis , in sumptus & donaria , quz dederat an
te larga maau : & abundaverat super reges,qui
 LIBER I. MACHABORUM, Cap. III. & IV. 7jr
nte cum fuerant 47 Et jejunaverunt ilia die , & indueruntse
j i Et consternatus erat animo valde , & co- cilieiis , 8c cinerem imposuerunt capiti suo :
gitavit ire in Persidem , & accipere tributa re- & disciderunt vestimenta sua :
giouum , & congregare argentum multum. 48 Et expanderunt libros legis , de quibus
31 Et reliquit Lyham hominem nobilem de scrutabantur Gentes simijitudinem simulachro-
fenerc regali , super negotia regia , a flumine sum suorum ;
uphrate usque ad flumen gypti : 49 Et attulerunt ornamenta sacerdotalia , 8c
33 Et ut nutriret Antiochum tilium suum , primitias, 8c decimas : 8c suscitaverunt Naza-
donee rediret. ros , qui impleverant dies :
54 Et tradidit ei medium exercitum , & ele- 50 Et clamaverunt voce magni in clum ,
!>hantos : & mandavit eide omnibus, qua: vo- dicentes : Quid faciemus istis , 8c quo eos du-
ebat , 8c de inhabitantibus Judzam , 8c Jeru cemus?
salem : ji Et sancta tua conculcata sunt , & conta
3 j Et ut mitteret ad eos exercitum ad con- in inata sunt , 8c sacerdotes tui facti sunt in
terendam , 8c extirpandam virtutem Israel, 8c luctum , 8c in humilitatem,
reliquias Jerusalem , & auferendam memo- ji Et ecce Nationes convenerunt adversum
riam eorum de loco : nos ut nos disperdant : tu scis qux cogitant in
J6 Et ut constituent habitatores filios alie- nos.
nigenas in omnibus finibuseorum,8c forte dis- J3 Quomodd poterimus subsistere ante fa-
trioueret terram eorum. ciem eorum , nisi tu Deus adjuves nos -
37 Et rex assumpsit partem exercitus residui, J4 Et tubis exclamaverunt voce magni.
& exivit ab Antiochia civitate regni sui anno jj Et post hzc constituit Judas duces popu
centesimo & quadragesimo septimo : & trans- li , tribunos , 8c centuriones , &c pentacontar-
fretravit Euphraten flumen , &c perambulabat chos , 8c decuriones.
superiores regione. jtf * Et dixit his , qui zdificabant domos , * Dm.
38 Etelegit Lysias Ptolemzum filium Dory- & fponsabant uxores , Sc plantabant vineas , <>. f.
mini, 8c Nicanorem, 8c Gorgiam , viros po- & sormidolosis , ut redirent unusquisque in ">
tentes ex amicis regis : domum suam secundilm legem. "** f'
39 Et misit cum eis quadraginta millia vi- j 7 Et moverunt castra , 8c collocaverunt ad '*
rorum , & septem millia equitum ut venirent Aurtrum Emmaum.
in terram Juda , & disperderent earn secun 58 Et ait Judas : Accingimini , 8c estote fi
dum verbum regis. lii potentes , &c eltote parati in mane, ut pug-
40 Et processerunt cum universa virtute sua, netis adversus Nationes has, qua: convene-
& venerunt , & applicuerunt Emmaum in ter runt adversus nos , dilperdere nos , 8c sancta
ra campestri. nostra :
41 Et audierunt mercatores regionum no- f 9 Quoniam melius estnosmori inbello,
men eorum : 8c acceperunt argentum , & au- quam videre mala gentis nostrz,8c sanctorum.
rum multum valde , 8c pueros : & venerunt 60 Sicut autem merit voluntas in clo,sic fiat.
in cailra ut acciperent filios Israel in servos , CAPUT IV.
& additi sunt ad eos exercitus Syria; , & terra: Gt'gUs qtur'u Judim 1 m hie sue: bortttms fudit hostti,rur-
alienigenarum. sumjur GoriU txercitu fuse ct'.i$zi:\spolh ; & ittrum sufii ti
Dtum prtdbus , atvmeii L}fi* exc niuu , t fajimadum fu.
4- Et vidit Judas , & fratres ejus , quia rificatt
multiplicata sunt mala , & exercitus applica- cuttum limplo novum erigit diitrt : & omnibus qu* *d Dti
riquircbmfjr frtpiratii , (*cri/iciis<]iti obLiii ; mJg-
bant ad fines eorum: & cognoverunt verba re na Iwitii ulcbr.vn illius itdic/uionem ditbut o3c , fluM
gis, qu mandavit populo facere in interitum, tuam hujm dtd'CMionii .tnnuo fefle ad diet o&o.
8c consummationem : i J7T assumpsit Gorgias quinque millia vir
43 Et dixerunt unusquisque ad proximum Es rorum , 8c millc equites electos : 8c
suum : Erigamus dejectionem populi nostri.&c moverunt castra nocte ,
pugnemus pro populo nostro,8c sanctis nostris. 1 Ut applicarent ad castra Judzorum , Sc
44 Et congregatus est conventus ut essent percuterent eos subitd : 8c filii , qui erant ex
parati in prxlium : & ut orarent , & peterent arce , erant illis duces.
misericordiam , & miserationes. 3 Etaudivit Judas ,Sc surrexit ipse , Sc po
4 % Et Jerusalem non habitabatur, fed erat tentes percutere virtutem exercituum regis ,
sicut desertum : non erat qui ingrederetur 8c qui erant in Emmaum.
egrederetur de natis ejus : & sanctum concul- 4 Adhuc enim dispersus erat exercitus 4
cabatur : & filii alienigenarum erant in arce , castris,
ibi erat habitatio Gentium : 8c ablata est vo- % Et venit Gorgias in castra Judz noctu , &
luptas 4 Jacob, & defecit ibi tibia , 8c cithara. neminem invenit , 8c quzrebat eos in monti-
4* Et congregati sunt , & venerunt in Mas- bus : quoniam dixit : Fugiunt hi a nobis.
pha contra Jerusalem : quia locus orationis 6 Et cum dies factus esset , apparuit Judas
erat in Maspha ante in Israel. in cainro cum tribus millibus virorum tan*
ZZzz ij
 73* LIBER I. MACHAB ORUM, Cap. IV.
turn : qui tegumenta,& gladios non habebanc:
7 Et viderunt castra Gentium valida , & lo-
ricatos , & equitatus in circuitu eorum , & hi
docti ad praslium.
8 Et ait Judas viris , qui secum erant : Ne
timueritis multitudinem eorum , & impetum
eorum ne formidetis.
* Extd, 9 * Mementote qualiter salvi facti sunt pa-
4. 9. tres nostri in mari rubro , ciim sequeretur eos
Pharao cum exercitu multo.
10 Et nunc clamemus in ccelum : & miscre-
bitur nostri Dominus,&memor erit testamen-
ti patrum nostrorum , & conteret exercitum
istum ante faciem nostram hodie :
1 1 Et scient omnes gentes , quia est qui re-
dimat , & liberet Israel.
1 1 Et elevaverunt alienigen oculos suos,
& viderunt cos venientes ex adverso.
I j Et exierunt de caltris in prlium , & tuba
cecinerunt hi , qui erant cum Juda :
1 4 Et congresll stint : & contritx sunt Gen
tes , & sugerunt in campum.
15 Novislimi autem omnes ceciderurit in
gladio , & persecuti sunt eos usque Gezeron ,
i!r usque in campos Idumx , & Azoti , &
Jamni : & ceciderunt ex illis usque ad tria
millia virorum.
16 Et reversusest Judas, & exercitus ejus,
sequens eum.
1 7 Dixitque ad populum : Non concupisca-
tis spolia : quia bellum contra nos est ,
1 8 Et Gorgias & exercitus ejus propfc nos
in monte : fed state nunc contra inimicos nos-
tros , & expugnate eos, & sumetis postea spo
lia securi.
19 Et adhuc loquente Juda hxc , ecce appa-
ruit pars queedam prospiciens de monte.
io Et vidit Gorgias qudd in fugam con-
verli sum sui , & succenderunt castra : fumus
enim , qui videbatur , declarabat quod fac-
tum est.
I I Quibus ilJi conspectis timuerunt valde ,
aspicientes simul& Judam , & exercitum in
campo paratum ad prlium.
n Et sugerunt omnes in campum alienige-
narum :
i J Et Judas re versus est ad spolia castro-
rum , fc acceperunt aurum multum, & argen-
tuni , & hyacinthum, & purpuram marinam,
& opes magnas.
14 Et conversi , hymnum canebant , &: be-
hedicehanr Deum in clum , quoniam bonus
eft , quoniam in sxcnlum misericordia ejus.
1 j Et facta est (alus magna in Ifrailin die ilia.
16 Quicumque au:em alienigenarum evase-
runt , venerunt , Ik nuntiaverunt Lysiac univer
se , qua? acciderant.
17 Qtiibus ille auditis consternatus animb
deficiebat : qudd non qualia voluit , talia con-
tigerunt in Israel , & qualia mandavit rex.
" 18 tt sequenri anno congregavit Iyfia$ vi- tiiiui illud ; quod suit prius :
rorum electorum sexaginta millia, & equitum
quinque millia , ut debellaret eos.
19 tt venerunt in Judajam , & castra posue-
runt in Bethoron , & occurrit illis Judas cum
decem millibus viris.
jo Et viderunt exercitum fortem , Sc ora-
vit, & dixit :Benedictus es salvator Israel , * *r. Jt<j.
qui contrivisti impetum potentis in manu '? *-
fervi tui David , * & tradidisti castra alienige- * ' R*'
narum in manu Jonathx filii Saiil, & armi- '*" "
geri ejus.
3 1 Conclude exercitum istum in manu po-
puli tui Israel , & confundantur in exercitu
stio , & equitibus.
31 Da illis formidinem , &V tabefac auda-
ciam virtutis eorum , &c commoyeantur con-
tntione sua.
33 Dejice illos gladio diligentium te : &
collaudent te omnes , qui noverunt nomen
tuum in hymnis.
34 Et commiferunt prarlium : & ceciderunt
de exercitu Lysi quinque millia virorum.
< 35 Videns autem Lyiias fugam suorum , &
Judacorum audaciam , <k quod parati sunt
aut vivere aut mori fortiter , abiit Antio-
chiam , & elegit militcs , ut multiplicati rur-
sils venirent in Tudzam.
3<5 Dixit autem Judas , & fratres ejus :
Ecce contriti sunt inimici nostri : ascendamus
tiunc mundare sancta , & renovare.
3 7 Et congregatus est omnis exercitus , &
ascenderunt in montem Sion.
38 Et viderunt fanctificationem desertam
& altare profanatum , & portas exustas , &
hi atriis virgulta nata sicut in saltu , vel ift
montibus , fc pastophoria diruta.
3 9 Et sciderunt vestimenta sua , & planxe-
runt planctu magno , & imposuerunt cinerem.
super caput suum.
40 It ceciderunt in faciem super terram, &
exclamaverunt tubis lignorum , & clamave-
runt in ccelum.
41 Tune ordinavit Tudas viros ut pugnarent
adversus eos , qui erant in arce , donee nun-
darent sancta.
41 Ft elegit sacerdotes sine macula , volun-
tatem habentes in lege Dei :
43 Et mundaverunt sancta , & tulerunt la
pides contaminations in locum immundum.
44 Et cogiravit de altari holocaustorum ,
quod profanatum erat , quid de eo faceret.
45 Et incidit illis conftlium bonum ut des-
truevent illud : ne forte ill is eslet in oppro
brium , quia contaminiverunt : illud Gentes ,
tk demoliti sunt illud.
4* Et reposuerunt lapides in monte doiruls-
in loco apto , quoadusque veniret propheta ,
& responderet de eis.
47 Et acceperunt lapides integros secundum
ki^em , \- aroiiicaverunt alcare novum secuu-
 LIBER I. MACHABORUM,Cap.IV&V. 733
48 Et xdificaverunt sancta , & qux intra
domum eran: intrinsecus : 6c xdem , 6c atria
senctiJicaverunt.
49 Et fecerunt vasa fan 3a nova , &c intule-
runt candelabrum , 6c altare incensorum , &
mensam in templum.
jo Et incensum posuerunt super altare , &
accenderunt lucenus, qux super candelabrum
erant , 8c lucebant in tempso.
5 i Et posuerunt super mensam panes , &
appenderunt vela, &c consummaverunt omnia
opera , qux secerant.
5 1 Et ante matutinum surrexerunt quint a &
vigesima die menlis noni I hie elt menits Cas-
leu , centesimi quadragesimi octavi anni :
53 Et obtulerunt sacrificium secundum le-
gem super altare holocaustorum novum ,
quod fecerunt.
54 Secundum tempus & secundum diem ,
in qua contaminaverunt illud gentes , in ipsa
renovatum elt in canticis, & citharis , & ciny-
ris , 6c in cymbalis.
55 Et cecidit omnis populus insaciem , &
adoraverunt, & benedixerunt in ccelum eum ,
qui prosperavit eis.
%6 Et tecerunt dedicationem altaris diebus
octo , & obtulerunt holocaulla cum lxtitia ,
& sacrificium salutaris, 6c laudis.
57 Et ornaverunt faciem templi coronis au-
reis , & scutulis : 6c dedicaverunt portas , 6c
pastophoria , & imposuerunt eis januas.
5 8 Et facta est lxtitia in populo magna val-
de , & aversum est opprobrium Gentium.
* Jtm, 5P * Et statuit Judas > &c fratres ejus , &
it. u. universa ecclesia Israel ut agatur dies dedica-
tionis altaris in remporibus l'uis ab anno in an
num per dies octo a quinta & vigefima die
mensis Cafleu , cum lattitia & gaudio.
6o Et zdificaverunt in tempore illo montem
Sion, & per circuitum muTos altos , & turres
firmas, ne quando venirent Gentes, & concul-
carent eum sicut antea tecerunt.
6i Et collocavit illic exercitum , ut scrva-
rent eum , & munivit eum ad custodiendam
Bethsuram , ut haberet populus munitionem
contra faciem ldum.
C A P U T V.
Ytrcujjit JucUj ptuiwtat Gintts finitiitims . tbstjfipjue Gt-
kaditdt o- GaltUot ipj'e unk cunt fratre *imo*t iiberat &
tUviSio femtl atqut haunt Timotbeo , captaqut civitate
Epbron, quit transit. im ipfi prubtrc noluerat, & omni mascufo
ifjitt mtercvtpto ; tandtm integro numtro Uti reveriuntur itt
moment Sio/t ad feenficandum Dowirto : imtie.i qui rtiiili
futra-n du is in iirujaltm , d- centra luda piaceptum pug-
na.ni advtrsitt Gentts , ctdn :< : Judstt verd percmii Chc-
br n fr Ayiiwn , itibverfii tpfarum jirjuhchris,
i PT factum est , ut audierunt Gentes in
I~^ circuitu quia dificatum est altare , &
sanctu irmm sicut prius , iratx sunt valde :
i Et cogicab-nt tollere genus Jacob , qui
eran: inter eos , Sc cperunt occidcre de po
pulo , &c persequi.
3 Etdebellabat Judas filios Esau in Idumxa ,
& eos , qui erant in Acrabathane : qui cir-
cumsedebant Israelites , 6c percuslit eos plaga
magna.
4 Et recoxdatus est malitiam filiorum Bean,
qui erant populo in laqueum , 6c in scanda-
lum 5 insidiantes ei in via.
5 Et concluli sunt abeo in curribus , & ap-
plicuit ad eos, & anathecizamavit eos , & in-
cendit turres corum igni cum omnibus, qui in
eis erant.
6 Et transivit ad filios Ammon , & invenit
manum fortem , & populum copiosum , 8c
Timotheum ducem ipsorum :
7 Et commisit cum eis prxlia multa,& con-
triti sunt in conspectu eorum: 6c percuslit eos :
8 Et cejpit Gazer civitatem , 6c filias ejus ,
& revemis est in Judxam.
9 Et congregatx sunt gentes , qux sunt in
Galaad adversus IfraSlitas, qui erant in finibus
eorum, ut tollerent eos: & fugerunt in Dathe-
man munitionem ,
to Et miscrunt litteras ad Judam , & fratres
ejus , dicentes : Congregatx sunt adversum
nos gentes per circuitum , ut nos auferant :
1 1 Et parant venire , & occupare munitio
nem , in quam confugimus : & Timotheus est
dux exercitus eorum.
r i Nunc ergo veni, & eripe nos de manibus
eorum , quia cecidit multitudo de nobis.
13 Et omnes fratres nostri, qui erant in
locis Tubin , interfecti sunt: & captivas duxe
runt uxores eorum , & natos , 6c spolia , 6c
peremerunt illic fere mille viros.
14 Et adhuc epistol legebantur , & ecce alii
nuntii venerunt de Galiljea conscissis tunicis ,
nuntiantes secundum verba hxc :
1 5 Dicentes convenisse adversum fe a Ptole-
maida, & Tyro, & Sidone : & repleta est om
nis Galilxa alienigenis , ut nos confumant.
16 Ut audivit autem Judas , & populus ,
sermones istos, convenit ecclesia magna cogi-
tare quid facerent fratribus fuis , qui in tribu-
latione erant , & expugnabantur ab eis.
1 7 Dixitque Judas Simoni fratri fuo : Elige
. tibi viros , 6c vade , & libera fratres tuos in
Galilxa : ego autem , &c frater meus Jonathas
ibimus in Galaaditim.
18 Et reliquit Joscphum filium Zacharix ,
&c Azariam duces populi cum reuduo exercitu
in Juda-a ad cultodiam :
19 Et prxcepit illis , dicens : Prxestote po
pulo huic : & nolite bcllum committere ad
versum gentes , donee revertamur.
iO Et partiti sunt Simoni viri tria millia ,
ut iret in Galilxam : Judx autem octo millia
in Galaaditim.
zi Et abiit Simon in Galilxam , &r com
misit prlia mulra cum gentibus : & contrit
sunt gentes a facie ejus , 6c perfecutus est eo*
usque ad portam
 734 LIBER I. MACH ABORUM,Cap. V.
11 Ptolemaidis : &eeeiderunt de gentibus
fae tria millia virorum , & accepit spolia
corum ,
13 Et asllimpsit eos , qui erant in Galilxa ,
& in Arbacis cum uxoribus , & natis , & om
nibus , qux erant illis , & adduxit in Judzam
cum lxtitia magna.
24 Et Judas Machabzus , & Jonathas frater
ejus transierunt Jordanem , & abierunt viam
trium dierum per desertum.
15 Et occurrerunt eis Nabuthzi , & susce-
perunt cos pacifice, & narraverunt eis omnia,
qux acciderant fratribus eorum in Galaa-
ditide ,
us Et quia multi ex eis comprehensi sunt
in Barafa , &c Bofor , & in Alimis , & in Cas-
phor , & Mageth , & Carnaim : hx omnes ci-
vitates munitz , &c magnz.
17 Sed & in czteris civitatibus Galaaditidis
tenentur comprehensi , & in crastinum cons-
tituerunt admovere exercitum civitatibus his,
& comprehendere , & tollere eos in una
die.
18 Et convertit Judas , & exercitus ejus ,
viam in descrtum Bofor repente, & occupavit
civitatem : & occidit omnem masculum in
ore gladii , & accepit omnia spolia eorum, &
succendit earn igni.
^9 Et surrexerunt inde nocte , & ibant us
que ad munitionem.
30 Et factum ell diluculo , cum elevassent
oculos fiios , ecce populus multus , cujus non
erat numerus , portantes lealas , & machinas
ut comprehenderent munitionem , & expu-
gnarent eos.
3 1 Et vidit Judas quia ccepit bellum , &
clamor belli ascendit ad ccelum ficut tuba , &
clamor magnus de civitate :
31 Etdixit exercitui suo : Pugnate hodie"
pro fratribus vestris.
33 Et venit tribus ordinibus post eos , &
exclamaverunt tubis , & clamaverunt in
oratione.
34 Et cognoverunt castra Timothei quia
Machabzus est , & refugerunt a facie ejus : &
percusserunt eos plaga magna : & ceciderunt
ex eis in die ilia fere octo millia virorum.
3* Et divertit Judas* in Ma(pha,& expu-
gnavit , & cepit earn: & occidit omnem mas
culum ejus , & fumpsit spolia ejus , & succen
dit earn igni.
3 lndc perrexit , & cepit Casbon , &
Mageth , & Bofor , & reliquas civitates Ga
laaditidis.
37 Post hzc au tern verba congregavit Ti-
motheus exercitum alium , & castra pofuit
contra Raphon trans torrentem.
38 Et misit Judas speculari exercitum : &
renuntiaverunt ei, dicentes: Quia convenerunt
ad eum omnes genres , quz in circuitu nostro
sunt , exercitus multus nimis :
19 Et Arabas conduxerunt in auxilium sibi ,
& castra pofuerunt trans torrentem , parari
ad te venire in przlium. Et abiit Judas ob-
viam illis.
40 Et ait Timotheus principibus exercitus
sui : Cum appropinquaverit Judas , & exerci
tus ejus ad torrentem aquz : si transient ad
nos prior ,non poterimus sustinere eum : quia
potens poterit adversum nos.
41 Si verd timuerit transirc , & posuerit ca
stra extra flumen , transfretemus ad eos , &c
poterimus adversus ilium.
4* Ut autem appropinquavit Judas ad tor
rentem aquz , statuit feribas populi sceus tor
rentem , 6c mandavit eis , dicens : Neminem
hominum reliqueritis : fed veniant omnes in
przlium.
43 Et tranfretavit ad illos prior , & omnis
populus post eum , & contritz sunt omnes
gomes a facie eorum , &c projecerunt anna
lua , & fugerunt ad fanum , quod erat in
Carnaim.
44 Et occupavit ipsam civitatem, & fanum
succendit igni cum omnibus, qui erant in ipfo:
& oppressa est Carnaim , & non potuit susti
nere contra faciem Judz.
4j Et congregavit Judas univerfos Ifrac'li-
tas, qui erant in Galaaditide, 4 minimo usque
ad maximum , & uxores eorum , & natos ,
& exercitum magnum valde , ut venirent in
terram Juda.
4<* Et venerunt usque Ephron : & hzc ci-
vitas magna in ingreslu posita , munita valde,
& non erat declinare ab ea dextera vel linillra,
fed per mediam iter erat.
47 Et incluscrunt fe qui erant in civitate, &:
pbllruxerunt portas lapidibus : & misit ad eos
Judas verbis pacificis ,
48 Dicens: Transeamus per terram vestram,
Ut eamus in terram nostram : & nemo vobis
nocebit : tantum pedibus transibimus. Et no-
lebant eis aperire.
49 Et przeepit Judas przdicare in castris ,
ut applicarent unusquifque in quo erat loco.
50 fct applicuerunt se viri virtutis : & oppu-
gnavit civitatem illam tot4 die, & toti node,
6c tradita est civieas in manu ejus :
$ 1 Et peremerunt omnem masculum in ore
gladii , & eradicavit earn , & accepit spolia
ejus , 8c transivit per totam civitatem super
interfectos.
f x Et transgrefli sunt Jordanem in campo
magno , contra faciem Bethsan.
13 Et erat Judas congregans extremos , &:
exhortabatur populum per totam viam,donec
venirent in terram Juda :
J4 Et ascenderunt in montem Sion cum l-
titia , & gaudio , 6c obtulerunt holocausta ,
qudd nemo ex eis cecidiflet donee reverteren-
tur in pace.
55 Et in diebus , quibus erat Judas, & Jona
 LIBER I. MACHABORUM,Cap.V.&VI.
thas in terra Galaad , & Simon frater ejus in
Galilza contra raciem Ptolemaidis ,
%6 Audivit Jofephus Zachariz filius , &
Azarias princeps virtutis , res bene gestas , &
przlia quz facta funt ,
57 Et dixit : Faciamus & ipsi nobis nomen ,
& eamus pugnare adversus gentes , quz in
circuitu noltro funt.
<% Et przcepit his , qui erant in exercitu
luo , & abierunt Jamniam.
%9 Et exivit Gorgias de civitate , & viri ejus
obviam iilis in pugnam.
60 Et fugati lunt Jofephus , & Azarias us
que in fines Judzz : & ceciderunt illo die de
populo Israel ad duo millia viri , & facta est
Fuga magna in populo :
61 Quia non audierunt Judam , & fratres
ejus : existimantes fortiter fe facturos.
(Ji Ipsi autem non erant de semine virorum
illorum , per quos salus facta est in Israel.
6} Et viri Juda magnificati funt valde in
conspectu omnis Israel , & gentium omnium
ubi audiebatur nomen eorum.
tf4 Etconveneruntadeos faustaacclamantes.
6< Et exivit Judas , & fratres ejus , & expu-
gnabant silios Esau in terra , quz ad Aultrum
est , & percuslit Chebron & Alias ejus : & mu-
los ejus , & turres succendit igni in circuitu.
66 Et movit caltra ut iret in terram alieni-
genarum , & perambulabat Samariam.
67 In die ilia ceciderunt sacerdotes in bello,
dum volunt fortiter facere , dum sine consilio
exeunt in przlium.
68 Et declinavit Judas in Azotum in ter
ram alienigenarum , &diruit aras eorum , &
sculptilia deorum ipforum succendit igni : &
cepit spolia civitatum , & reversus elfin ter
ram Juda.
C A P U T VI.
Aouocbus rtfuijm ab opulem* civitate El)mi'idi -unit in
BibjLomm ; ubi tuiitii msortuniu qut jui in fudtt ptjst
erant , incidu frit trifliii in mortis U/tguortm , lonfittns hoc
fibi antigijfc ob impietatem qut, in Juiett excrcuerat ; fut
Mmmuo , & Juda nrctm Jerusalem oksuUnt , succejsw ejui
fitiu, Animbut diOut Eupator , cangrigito adveniii Judim
fntmijjima exercitu non poiuii cum vimtere ; & tleaw,
cats mgemi elephant , ab eo cpprifui mteritt : Rex auttm
ppugnan Jerusalem revocatur k Ljfia ; fed pofi \uraum
pacem nm strvtt juijuraudum.
1 "JO T rex Antiochus perambulabat superio-
JC/ res regiones , & audivit este civitatem
Elymaidem in Perside nobilissimam, & copio-
sam in argento , & auro ,
x Templumque in ea locuples valde : & illic
velamina aurea , & loricz , & scuta , quz
reliquit Alexander Philippi rex Macedo , qui
regnavit primus in Grzcia.
3 Et venit , & quzrebat capere civitatem ,
& deprzdari earn : & non potuit , quoniam
innotuit sermo his , qui erant in civitate :
4 Et insurrexerunt in przlium , & fugit in-
de , & abiit cum tristitia magna , & reversus
est in Babyloniam. bulaieinprzceptisejusj&oblequiedictisejusi
7 3.5
j Et venit qui nuntiaret ei in Perside , quia
fugata funt caltra , quz erant in terra Juda :
6 Et quia abiit Lyiias cum virtute forti in
primis , & fugatus est a facie Judzorum , &:
invaluerunt armis , & viribus , & spoliis mul-
tis , quz ceperunt de catlris , quz exciderunt ;
7 Et quia diruerunt abominationem , quam
zdificaverat super altare , quod erat in Jerusa
lem, & sanctificationem, sicut prius , circum-
dederunt muris excelsis , fed & Betshuram ci
vitatem suam.
8 Et factum est ut audivit rex sermones
istos , expavit , & commotus est valde : & de-
cidit in lectum , & incidit in languorem prz
tristitia, quia non factum est ei sicut cogitabac
9 Et erat illic per dies multos : quia reno-
vata_ est in eo tristitia magna , & arbitratus
est fe mod.
10 Et vocavit omnes amicos suos , & dixie
illis : Receffit somnus ab oculis meis , & con-
cidi , & corrui corde prz sbllicitudine :
1 1 Et dixi in corde meo : In quantam tri-
bulationem deveni , & in quos fluctus tristi-
tiz , in qua nunc sum : qui jucundus eram ,
& dilectus in potestate mea !
11 Nunc vero reminiscor malorum , quz fe-
ci in Jerusalem , unde & abrtuli omnia spolia
aurea , & argentea , quz erant in ea , & misi
auferre habitantes Judzam sine causa.
13 Cognovi ergo quia propterea invenerunt
me mala ista : & ecce pereo tristiti4 magna in
terra aliena.
14 Et vocavit Philippum , unum de amicis
suis , & przposuit eum super universum reg-
num suum ,
1 5 Et dedit ei diadema , & stolam suam ,
& annulum , ut adduceret Antiochum filium
suum , & nutriret eum , & regnaret.
\6 Et mortuus est illic Antiochus rex anno
centefimo quadragesimo nono.
r7 Et cognovit Lysias , quoniam mortuus
est rex, &: conlticuit regnare Antiochum filium
ejus , quern nutrivit adolescentem : & voca
vit nomen ejus Eupator.
1 8 Et hi , qui erant in arce , concluscrant
Israel in circuitu sanctorum : & quzrebant eis
mala semper , & firmamentum Gentium.
is Et cogitavit Judas disperdere eos : &
convocavit universum populum , ut obside-
rent eos.
*o Et convenerunt simul , & obsederunt
eos anno centesimo quinquagesimo , & fece-
runt balistas , & machinas.
*i Et exierunt quidam ex eis , qui obside-
bantur : & adjunxerunt fe illis aliqui impii
ex Israel ,
xx Et abierunt ad regem & dixerunt : Quo-
usque non facis judicium , 8c vindicas fratres
nostros ?
x j Nos decrevimus scrvire patri tuo, &r am-
 73<? LIBER I. MACHA BORUM, Cap. VI.
. 14 Et filii populi nostri proptcr hoc aliena-
bant se a nobis , 8c quicuiiique invenieban-
tur ex nobis , interficiebantur , &: hreditates
nostr diripiebantur.
25 Et non ad nos tantum extenderunt ma-
num , fed &: in omnes fines nostros.
i6 Et ecce applicuerunt hodie ad arcem Je
rusalem occupare earn , & munitionem Beth
suram munierunt :
27 Et nisi praeveneris eos volocius , majo-
ra , quam hc , facient , & non poteris obti-
nere eos.
z8 Et iratus est rex , ut haec audivit : 8c
convocavit omnes amicos suos , & principes
exercitus sui , & eos , qui super equices erant.
2.9 Sed & de regnis aliis, & de inlulis mariti-
mis venerunt ad eum exercitus condictitii.
jo Et erat numerus exercitus ejus , centum
millia peditum , & viginti millia equitum , &
elephanti trigintaduo , docti ad praelium.
31 Et venerunt per Idumacam , & appli
cuerunt ad Bethsuram , & pugnaverunt dies
multos , & fecerunt machinas : Et exierunt ,
& succenderunt eas igni , & pugnaverunt vi-
riliter.
32 Et recessit Judas ab arce, & movit castra
ad Bethzacharam contra castra regis.
33 Et surrexit rex ante lucem , & concita-
vit exercitus in impetum contra viam Bethza
charam : & comparaverunt fe exercitus in
prlium , 8c tubis cecinerunt :
34 Et elephantis ostenderunt sanguinem uvae
& mori , ad acuendos eos in prlium :
3 5 Et divilerunt bestias per legiones : 8c asti-
terunt singulis elephantis mille viri in loricis
concatenatis , & galeac aere in capitibus eo-
rum : 8c quingenti equites ordinati unicuique
bestiae electi erant.
35 Hi ante tempus ubicumque erat bestia ,
jbi erant : & quocumque ibat 5 ibant , & non
discedebant ab ea.
37 Sed & turres ligne super eos firmac
protegentes super singulas bestias : & super
eas machinx : & super singulas viri virtutis
triginta duo , qui pugnabant desuper : & In
dus magister beltias.
38 Et residuum equitatum hinc Be inde sta-
tuit in duas partes, tubis exercitum commove-
re, & perurgereconstipatos in legionibusejus.
19 Et ut resulsit sol in clypeos aureos , 8c
arreos , resplenduerunt montes ab eis , & res-
plenduerunt sicut lampades ignis.
40 Et disttncta est pars exercitus regis per
montes excelsos , & alia per loca humilia :
& ibant caute & ordinal.
41 Et commovebantur omnes inhabitantes
terram a voce multitudinis , & inceflu turb,
& collisione armorum : erat enim exercitus
magnus valde , Sr fortis.
41 Et appropiavit Judas , & exercitus ejus
fri praelium : & cecidcrunt de exercitu regis
sexcenti viri.
43 Et vidit Eleazar filius Saura unam de
bestiis loricatam loricis regis : & erat eminens
super cteras bestias. Et visum est ei quod in
ea esset rex :
44 Et dedit se ut liberaret populum suum ,
& acquireret sibi nomen aeternum.
4j Et cucurrit ad earn audacter in medio
legionis interh'ciens a dextris , & a sinistris ,
& cadebant ab eo hue atque illuc.
4<J Et ivit sub pedes elephantis , & suppo-
suit fe ei , 8c occidit eum : & cecidit in ter
ram super ipsum , & mortuus est illic.
47 Et videntes virtutem regis , & impetum
exercitus ejus , diverterunt fe ab eis.
48 Castra autem regis ascenderunt contra
eos in Jerusalem , & applicuerunt castra re
gis ad Judaeam , & montem Sion.
49 tt fecit paeem cum his , qui erant in
Betnfura : & exierunt de civitate , quia non
erant eis ibi alimenta conclusis , quia sabbata
erant terra?.
so Et comprehendit rex Bethsuram : &
constituit illic custodiam servare earn.
j 1 Et convertit castra ad locum sanctifica-
tionis dies multos : & statuit illic balistas , &
machinas , &c ignis jacula , & tormenta ad
lapides jactandos , & spicula , & scorpios ad
mittendas fagittas , & fundibula.
f 1 Fecerunt autem & ipsi machinas adver
sus machinas eorum , & pugnaverunt dies
multos.
J3 Escar autem non erant in civitate , e&
quod septimus annus esset : & qui remanse-
ranc in Judza de Gentibus , confumpserant
reliquias eorum , qua: repositar fuerant.
J4 Et remanserunt in sanctis viri pauci, quo-
niam obtinuerat eos fames : & dispersi lunt
unusquisque in locum suum.
5 f Et audivit Lysias qu6d Philippus , quern
constituerat rex Antiochus , cum adhuc vive-
ret , ut nutriret Antiochum filium suum , 8c
regnaret ,
?tf Reversus esset a Perside , & Media , 8c
exercitus qui abierat cum ipso , & quia qu-
rebat suscipere regni negotia :
57 Festinavit ire , & dicere ad regem , &
duces exercitus : Deficimus quotidie , 8c esc*
nobis modica est , & locus , quern obside-
mus , est munitusj 8c incumbit nobis ordinare
de regno.
58 Nunc itaque demus dextras hominibus
istis , & faciamus cum illis pacem , & cum
omni gente eorum :
js> Et constituamus illis ut ambulent in le-
gitimis suis sicut priiis. Propter legitima
enim ipsorum , qu delpeximus , irati sum ,
& fecerunt omnia ha;c.
60 Et placuit sermo in conspectu regis , &
principum.: & misit ad eos pacem facere : 8c
xeceperunt illam.
si Et
 LIBER I. MACHABORUM, Cap. VI.&VII. 737
6\ Et juravit illis rex , & principes : & exie- 14 Dixerunt enim : Homo sacerdos de se-
runc de munitione. mine Aaron venit , non decipiet nos :
61 Et intravit rex montem Sion , & vidit 1 j Et locutus est cum eis verba pacifica : &
munitionem loci : & rupit citiils juramentum, juravit iliis , dicens : Non inferemus vobis
quod juravit : & raandavit deitruere murum malum , neque amicis vestris.
m syro* 16 Et crediderunt ei : & comprehendit ex
6$ Et disceffit festinanter , & reversus est eis sexaginta viros , & occidit eos in una die
Antiochiam , & invenit Philippum dominan- secundum verbum , quod scriptum est :
tem civitati : & pugnavit adversus eum , & 17 * Carnes sanctorum tuorum , & sangui- * J>f*l.
occupavit civitatem. nem ipsorum effuderunt in circuitu Jerusalem, V- -
C A P U T V I I. & non erat qui sepeliret. '"
D mttriui Seieuct ftlius , Kcijii jiitiocho ir Ljs" , ebtinet 18 t incubuit timor , & tremor in omnem
ftgnum pdtrum [uorum .- tjui , mcujaio ttpud fe fu<L& i\ita- populum : quia dixerunt : Non est veritas , 8c
b*o , mittit uuiew Bjuhidem & accufttorem liicimum conjti- judicium in eis : tranfgressi funt enim constitu-
tutum /Kirdotcm *d afttigend^m filios l,rtil : jed cunt moh
fefetu tdversus fudam prtviiere , miffus rft a rege Nic^mr , tum , & jusjurandum quod juraverunt.
tui , 1 jy pneres , cum dolo utquiret , t JuiUm *l"jfu< , 19 Et movit Bacchides castra ab Jerusalem,
[emel a: fie iterum ab n devilius eft , & frtmijii *d Oeum & applicuit in Bethzecha : &c misit , & com
frtcibus , cum teto jut txercituoccijut , tmputif ipsiut spite prehendit multos ex eis , qui a fe effugerant ,
*c dextera , auatu unfit fudtorum fatrificiis s-perbe centrd & quofdam de populo mactavit, & in puteum
lo urn potcliini extulerti : cujut wQor't* diet ttuutus 'pud Ju-
itut celeb' is mft:tuitur , magnum projecit.
s \ Nno centesimo quinquagesimo primo io Et commisit regionem Alcimo , &: reli-
A exiic Demetrius Seleuci rilius ab urbe quit cum eo auxilium in adjutorium ipsi. Et
Roma , & ascendit cum paucis viris in civita abiit x 1
Bacchides ad regem :
Et satis agebat Alcimus pro principatu
tem maritimam , & regnavit illic.
i Et factum est ut ingressus est domum reg- sacerdotii sui.
ni patrum suorum, comprehendit exercitus perturbabant ii Et convenerunt ad eum omnes , qui
Anciochum , & Lysiam , ut adducerent eos terram Juda ,populum suum , & obtinuerunc
& fecerunt plagam magnam
ad eum.
3 Et res ei innotuit : & ait : Nolite mihi in 13 Israel.
Et vidit Judas omnia mala quae fecit
ostendere faciem eorum.
4 Et occidit eos exercitus. Et scdit Deme Alcimus , & qui cum eo erant , filiis Israel >
trius super sedem regni sui : multo plus quam Gentes.
14 Et exiit 111 omnes fines Judacar in circui
5 Et venerunt ad eum viri iniqui & impii tu , & fecit vindictam in viros descrtores , He
ex Israel : & Alcimus dux eorum , qui vole-
bat fieri sacerdos. cestaverunt ultra exire in regionem.
15 Vidit autem Alcimus quod prvaluit Ju
6 Et accusaverunt populum apud regem , das , & qui cum eo erant : & cognovit quia
dicentes : Perdidit Judas , & fratres ejus om- non potest fustinere eos , & regressus est ad re
nes amicostuos,& nosdispersit de terra nostra. gem , & accusavit eos multis criminibus.
7 Nunc ergo mitte virum , cui credis , ut is * Et milit rex Nicanorem , unum ex *i.mu
eat , & videat exterminium omne, quod fecit principibus suis nobilioribus : qui erat inimi- ct>*b.,
nobis , & regionibus regis : & puniat omnes citias exercens contra Israel : 8c mandavit ei 'i-
amicos ejus , & adjutores eorum.
8 Et elegit rex ex amicis suis Bacchidem , evertere populum.
17 Et venit Nicanor in Jerusalem cum exer
qui dominabatur trans flumen magnum in citu magno , & milit ad Judam 6c ad fratres
regno , & fidelem regi : & misit eum ,
9 Ut videret exterminium , quod fecit Ju ejus verbis pacilicis cum do!o ,
18 Dicens : Non fit pugna inter me &: yos :
das : fed & Alcimum impium constituit in sa- veniam cum viris paucis , ut vidcam facies
cerdotium , & mandavit ei facere ultionem
in filios Israel. vestras cum pace.
19 Et venit ad Judam , &: salutaverunt se
10 Et surrexerunt , Sc venerunt cum exerci- invicem pacifke : & holies parati erant rapere
tu magno in terram Juda : & miserunt nun-
tios , & locuti funt ad Judam , & ad fratres Judam. 30 Et innotuit scrmo Judx quoniam cum
ejus verbis pacifies in dolo. dolo venerat ad eum : ik conterrinisest ab eo,
1 1 Et non intenderunt sermonibus eorum :
viderunt enim quia venerunt cum exercitu &.' 3ampliils noluit viderc faciem ejus.
1 Et cognovit Nicanor quoniam denuda-
magno. tum est consilium ejus : & exivit obviam Ju-
1 1 Et convenerunt ad Alcimum, 8c Bac dae in pugnam juxti Cap'.iarsalama.
chidem congregatio scribarum requirere quae 31 Et ceciderunt de Nicanoris exercitu fere
justa funt : quhique millia viri , & fugerunt in civitatem
13 Et primi , Aflidaei qui erant in filiis Is
rael , & exquirebant ab eis pacem. David.
AAAaa _
 7 38 L I BE R I. MACHABORUM , Cap. VII. & VU.
33 Etposthc verbaasccnditNicanorinmon-
tem Sion : & exierunt de sacerdotibus popu-
li salutare cum in pace , & demonstrare ei ho-
locautomata , qu offerebantur pro rege.
34tirridens sprevic eos , & polluit : &
locutus est iuperbe ,
35 Et juravit cum ira , dicens : Nisi traditus
Fuerit Judas , & exercitus ejus in manus meas,
continu& cilm regressus fuero in pace , suc-
cendam domum irtam. Et exiit cum ira
tnagna.
3 6 Et intraverunt sacerdotes , & steterunt
ante faciemaltaris & templi & flentes dixerut:
37 Tu Domine elegilli domum istam ad in-
vocandum nomen tuum in ea , ut essec domus
orationis & obsecrarionis populo tuo.
38 Fae vindictam in homine isto , & exer-
citu ejus , & cadant in gladio : memento
blasphemias eorum , & ne dederis eis ut per-
maneant.
39 Et exiit Nicanor ab Jerusalem , & castra
applicuit ad Bethoron : &c occurrit illi exer
citus Syri.
40 Et Judas applicuit in Adarsa cum tribus
millibus viris : & oravit Judas , & dixit :
*4.R 41* Qui missi erant a rege Sennacherib,
u- Domine , quia blasphemaverunt te , exiit an-
gelus , & percuffit ex eis centum octoginta
4- quinque millia :
41 Sic contere exercitum istum in confpec-
3 tu nostro hodie : & feiant cteri quia male
3. MJ locutus est super fancta tua : & judica ilium
secundum malitiam illius.
43 Et commiscrunt exercitus prlium tertia-
decima die mensis Adar : & contrita sunt cas
tra Nicanoris, & cecidit ipsc primus in prlio.
44 Ut autem vidit exercitus ejus quia ceci-
idisset Nicanor , projecerunt arma sua , & fu-
gerunt :
4f Et persecuti sunt eos viam unius diei ab
Adazer usqucqud veniatur in Gazara, & tubis
cecinerunt post eos cum fignificationibus :
4f Et exierunt de omnibus castellis Judaea;
in circuitu , & ventilabant eos cornibus , &
convertebantur itenlm ad eos , & ceciderunt
omnes gladio , & non est relictus ex eis nee
onus.
47 Et acceperunt spolia eorum in prdam :
& caput Nicanoris amputaverunt , & dexte*
ram ejus , quam extenderat superbi , & attu-
Jerunt & suspenderunt contra Jerusalem.
48 Et ltatus est populus valde , & egerunt
diem illam in ltitia magna.
49 Et constituit agi omnibus annis diem
jstam tertiadecima die mensis Adar.
50 Et siluit terra Juda dies paucos.
CAPUT VIII.
Jui*s, tuditA tidiiirtma Romwnm /ama lirtute ifu*
hie itcuamur . miffii mniiii fedui cum tilts ptttutii , ut if.
ji'Um irefidicjadjti a Grttorum ;g UOtreaiur .- Rtnuuti tu
um ,U rtmittunt iHi ftdtrii rejiriftum in ubitUl rat
{cullturn, jued hicrcfirtur.
i TJ T audivit Judas nomen Romanorum,
JC quia sunt potentes viribus , &r acquief-
acquies-
cunt ad omnia , qu postulantur ab eis , &
quicumque acceflerunt ad eos, statuerunt cum
eis amicitias , & quia sunt potentes viribus.
z Et audierunt prlia eorum , & virtutes
bonas , quas fecerunt in Galatia , quia obti
nuerunt eos , & duxerunt sub tributum :
3 Et quanta fecerunt in regione Hispani ,
& qudd in potestatem redegerunt metalla ar-
genti & auri , qu illic sunt , & possederunt
omnem locum consilio suo , & patientia :
4 Locaque qu longe erant valde ab eis , &
Reges , qui supervenerant eis ab extremis ter-
r , contriverunt , & percusserunt eos plaga
magna : cteri autem dant eis tributum om
nibus annis.
5 Et Philippum & Persen Ceteorum regem ,
& cteros qui adversiim eos arma tulerant ,
contriverunt in bello , & obtinuerunt eos :
6 Et Antiochum magnum regem Asi , qui
eis pugnam intulerat habens centum viginti
elephantos, & equitatum, & currus, & exerci
tum magnum valde , contritum ab eis.
7 Et quia ceperunt eum vivum,& statuerunt
ei ut daret ipse , & qui regnarent post ipsum ,
tributu magnii, & daret obside*, & constitutii ,
8 Et regionem Indorum , & Medos , & Ly-
dos , de optimis regionibus eorum : & accep-
tas eas ab eis , dederunt Eumeni regi.
9 Et quia qui erant apud Helladam , volue-
runt ire, & tollere cos : & innotuit sermo his,
10 Et miscrunt ad eos ducem unum , &
pugnaverunt contra illos , & ceciderunt ex
eis multi, & captivas duxerunt uxores eorum,
& filios, & diripuerunt eos, & terram eorum
possederunt , & destruxerunt muros eorum ,
& in servitutem illos redegerunt usque in
hunc diem :
i j Et residua regna , & insulas , quac ali-
quando refliterant iHis , exterminaverunt , &
in potestatem redegerunt.
1 1 Cum amicis autem suis , 8c qui in ipsis
requiem Iiabebant, conservaverunt amicitiam,
& obtinuerunt regna , qua: erant proxima , &
qu erant longe : quia quicumque audiebant
nomen eorum , timebant eos.
13 Quibusver6 vellent auxilio esse ut reg-
narent , regnabant : quos autem vellent,regno
deturbabant : & exakati sunt valde.
14 Et in omnibus istis nemo portabat diade-
ma , nee induebatur purpur4 , ut magnificarc-
tur in ca.
if Et quia curiam fecerunt sibi , & quoti-
die consulebant trecentos viginti , consilium
agentes semper de mukitudine , ut qu digna
sunt , gerant :
\S Et committunt uni homini magistratum
suum per singulos annos ^ominari universe
terr su , & omnes obediunt uni, & non est
invidia , neque zclus inter eos.
 LIBER MACHABORUM,Cap. VIII. & IX. 739
17 Ec elegit Judas Eupolcmum , filium sum mittere in Judam , & dextrum cornu
Joannis, filii Jacob, He Jasonem , hlium. Elea- cum illis.
zari , & unlit eos Romam constituere cum x Et abierunt viam , qua; ducit in Galgala ,
iilis amicitiam , & societatem : & castra poluerunt in Malaloth , qua: ell in
18 Et ut auscrrent abeis jugum Grarcorum, Arbellis : 6c occupaverunt earn , & pereme-
quia viderunt qudd in servitutem prernerent runt animas hominum mulus.
regnum Israel. 3 In mensc primo anni centesimi & quin-
19 Et abierunt Romam viam multam valde, quagesimi secundi applicuerunt exercitum ad
& introierunt curiam > & dixerunc : Jerusalem :
xo Judas Machabacus, & frattes ejus,& 4 Et surrexerunt , 8c abierunt in Beream
popultis Judarorum miserunt nos ad vos lla- viginti millia virorum,& duo millia equitum.
tuere vobiscum societatem & pacem,& cons- j Et Judas posuerat castra in Laisa , & tria
cribere nos socios , & amicos veilros. millia viri electi cum eo :
11 Et placuit fermo in conspectu eorum. 6 Et viderunt mulcitudinem exercitus quia
xx Et hoc rescriptum ell , quod rescripse- multi sunt, & timuerunt valde : &c multi sub-
runt in tabulis sereis , & miserunt in Jerusa traxerunt se de castris , &c non remanserunt
lem , ut esset apud eos ibi memoriale pacis 6c ex eis nisi octingenti viri.
societatis. 7 Et vidit Judas qu6d defluxit exercitus
13 BENE SIT ROMANIS , & genti Judaro- suus, & bellum perurgebat cum , & confrac-
rum in mari , 8c in terra in zternum : gladius- tus est corde : quia non habebat tempus con-
que & hostis procul sit ab eis. gregandi eos , & dissolutus est.
14 Qudd si institerit bellum Romanis prius , 8 Et dixit his , qui residui crant : Surgamus ,
auc omnibus soeiis eorum in omni dominatio- & eamus ad adverlarios nostros , si poterimus
ne eorum : pugnare adversus eos.
xj Auxilium feret gens Judarorum , prout 9 Et avertebant eum , dicentes : Non po
tempus dictaverit , corde pleno : terimus , sed liberemus animas nostras modi),
16 Et prliantibus non dabunt , neque fub- & revertamur ad fratres nostros , &c tune
ministrabunt triticum , arma , pecuniam, na pugnabimus adversus eos : cos autem pauci
ves , sicut placuit Romanis : & custodient sumus.
mandata eorum , nihil ab eis accipientes. io Et ait Judas : Absit istam rem sacere
X7 Similiter autem & si genti Judacorum ut fugiamus ab eis : & si appropiavit tem
priil$ accident bellum , adjuvabunt Romani pus nostrum , moriamur in virtute propter
ex animo , prout eis tempus permiserit : fratres nostros , & non inferamus crimen
x8 Et adjuvantibus non dabitur triticum , gloria: nostrx.
arma, pecunia, naves , sicut placuit Romanis: 1 1 Et movit exercitus de castris , & stete-
& custodient mandata eorum abfque dolo. runt illis obviam : &c divisi lunt equites in duas
19 Secundum hare verba constituerunt Ro partes,& fundibularii , & sagittarii prari-
mani populo Judarorum. bant exercitum , & primi certaminis omnes
30 Qu6d si poll hc verba hi aut illi adde- potentes.
re , aut demere ad hzc aliquid voluerint , fa- i x Bacchides autem erat in dextro comu ,
cient ex proposito suo : & quzcumque addide- & proximavit legio ex duabus partibus, 8c cla-
rint , vel dempserint , rata erunt. maoant tubis:
3 1 Sed & de malis , qui Demetrius rex fe 13 Exclamaverunt autem &: hi, qui erant
cit in eos, scripsimus ei, dicentes : Qiiare gra- ex parte Judx , eciam ipsi , & commota est
vaili jugum tuum super amicos nostros, & so terra a voce exercituuin : & commissum est
cios Judxos ? pra:lium a mane usque ad vesperam.
31 Si ergo iterilm adierint nos , adversum 14 Et vidit Judas, quod hrmior est pars
te faciemus illis judicium , & pugnabimus te- exercitus Bacchidisin dextris, & convenerunt
cum mari terraque. cum ipso omnes constantes corde ;
C A P U T IX. i f Et contrita est dextera pars ab eis , 8c
Baccbidt ejf Memo chut* Judim mijsn k Dtmilrb, JutUi persceutus est eos usque ad montem Azoti.
nitumo exercit fonijjimi resisteni oeciditur , ae iugetur : 16 Et qui in sinistro cornu erant , viderunt
grawerque affliriii piis Jfraeliiii stater ipfius Jouatbai la guod contritum est dextrum cornu , & sceuti
t'jut locum fufficitur ; qui ob fratrit Joannis morttm percutit lunt post Judam , & eos , qui cum ipso erant,
fiiai Tambri in nuptiii ; rur/umoue parcujjii dt Bxchidii exer-
citu mill* iiirii, jUcimus ob impia in locum fanJlum opera 4 tergo :
percujsut a Deo paralyfi , mortuut eji : fed fr Buchidei cum 17 Et ingravatum eft pralium : & cecide-
nee dolo nee vi posset Jonathan perdere , iniu cum eo sadere runt vulnerati multi ex his , &: ex illis.
difcojst! , nee amfliui in Judaam revet ft t eft 18 Et Judas cecidit , & casteri fugerunt.
Nterca ut audivit Demetrius quia ceci- 19 Et Jonathas , & Simon tulerunt Judam
'I dit Nicanor , &c exercitus ejus in pra?- fratrem suum , & sepelierunt eum in sepulchro
lio , apposuit Bacchidem , 8c Alcimum rw- patrum suorum in civitate Modin.
AAAaa ij
74o LIBER I. MACHABORUM, Cat. IX.
io Ft flcverunt eum omnis populus Israel 40 Et surrexerunt ad eos ex insidiis , &r oc-
planctu magno , & iu^ebant dies multos , ciderunt eos , & cecidcrunt vulnerati multi ,
ii Ec dixerunt : Quomodd cecidit potens , & relidui fugerunt in montes : Sr acceperunt
qui salvum faciebat populum Israel ! omnia spolia eorum :
xi Et cxtera verba bellorum Judr , & vir- 41 Et converse sunt nuptix in luctum , &
tutum , quas fecit , & magnitudinis eius, non vox mulicorum ipsorum in lamentum.
sunt descripta : multa enim erant valde. 42 Et vindicaverunt vindiitam languinis fra
23 Et fa&um ell : poll obitum Judx emerse- tris sui : & reversi sunt ad ripam Jordanis.
runt iniqui in omnibus finibus Israel , & exor- 43 Et audivit Bacchides , & venit die sab-
ti sunt omnes , qui operabantur iniquitatem. batorum usque ad oram Jordanis in virtute
14 In diebus illis facia ell fames magna val magna.
de , & tradidit fe Bacchidi omnis regio eo- 44 Et dixit ad suos Jonathas : Surgamus ,
rum cum ipsis. & pugnemus contra inimicos nostros : non eft
25 Et elegit Bacchides viros impios > & enim hodie iicut heri , 6r nudiustertius.
conllituit eos dominos regionis : 45 Ecce enim bellum ex adverso, aqua ve-
z6 Et exquirebant , & perscrutabantur ami- r6 Jordanis hinc & inde , &c ripx, & paludes ,
cos Judx , & adducebant eos ad Bacchidem > & ialtus : & non est locus divertendi.
& vindicabat in illos : & illudebat. 4<? * Nunc ergo clamate in ccelum, ut libe- * ,,p^
27 Et facta est tribulatio magna in Israel , remini de manu inimicorum vestrorum. Et M. i-
qualis non suit ex die , qua non eit visus pro- commissum est bellum.
pheta in Israel. 47 Et extendit Jonathas manum suam per-
28 Et congregati sunt omnes amici Judx , cute-.e Bacchidem , & divertit ab eo retrd :
& dixerunt Jonarhx : 48 Et dissiliit Jonathas , & qui cum eo
19 Ex quo frater tuns Judas defunctus est , erant in Jordanem, He transnataverunt ad eos
vir similis ei non ell , qui exeat contra inimi- Jordanem.
cos nollros , Bacchidem , &c eos qui inimici 49 Et cecidcrunt de pane Bacchidis die ilia
sunt gentis noitrx. mille viri : & reversi uint in Jerusalem ,
30 Nunc itaqtie te hodie elegimus esse pro so Et xdificaverunt civitates munitas in Ju-
eo nobis in principem , be ducem ad bellan- dxa , munitionem , qux erat in Jericho, & in
dum bellum nostrum. Ammaum , & in Betnoron , & in Bethel , &
3 1 Et suscepit Jonathas tempore illo princi- Thamnata , & Phara , & Thopo xnuris cxcel-
patum , & surrexit loco Judx fratris sui. sis , & portis , He seris.
32 Et cognovit Bacchides, & quxrebat eum 5 1 Et posuit custodiam in eis , ut inimicitias
occidere. exercerent in Israel :
33 Et cognovit Jonathas , &: Simon frater 52 Et munivit civitatem Bethsuram , & Ga-
ejus , & omnes , qui cum eo erant : & fuge- zaram , & arcem , & posuit in eis auxilia , &
runt in desertum Thecux , & conscderunt ad apparatum efcarum :
aquam lacQs Asphar. 53 Et accepit filios principum regionis ob-
34 Et cognovit Bacchides , &: die sabbato- fides , & posuit eos in arce in Jerusalem in
rum venit ipse , & omnis exercitus ejus trans custodiam.
Jordanem. 54 Et anno centesimo quinquagesimo tr-
3 5 Et Jonathas misit fratrem suum ducem tio , mense secundo, prxcepit AU. irons destrui
populi , & rogavit Nabuthxos amicos suos , muros domus sand* interiors, fr destrui ope
ut commodarent illis aparatum suum , qui ra prophetarum : & ccepit deitruere.
erat copiosus. j? In tempore illo percuflus e;i Alcimus:
3 iff Et exierunt filii Jambri ex Madaba , & & impedita sunt opera illius , Sc ocdulum est
comprehenderunt .Joannem , &: omnia , qux os ejus, & dissolutus est paralysi, nee ultra po-
habebat , & abierunt habentes ea. tuit loqui verbum , Sr mandure de domo sua.
37 Post hxc verba , renuntiatum est Jona 5<f Et mortuus est Alcimus in tempore illo
thx , & Simoni frarri ejus , quia filii lambri cum tormento magno.
faciunt nuptias magnas , & ducunt sponfam {7 Et vidit Bacchides quoniam mortuus est
ex Madaba , siliam unius de magnis principi- Alcimus : Sc reverfus eit ad re^em , & liluit
bus Chanaan cum ambitione magna, terra annis duobus.
38 Et recordati sunt sanguinis Joannis fra 58 Et cogitaverunt omnes iniqui dicentes:
tris sui : & ascenderunt , & absconderunt se Ecce Jonathas, & qui cum eo sunt, in silentio
sub tegumento montis. habitant considenter : nunc ergo adducarnus
39 Et elevaverunt oculos suos , & viderunt: Bacchidem , & compreliendet eos omnes una
& ecce tumukus , & apparatus multus : & nodte.
sponsus proceslit, & ami' i ejus, .V fratres %9 Et abierunt , fc conllium ei dedeninr.
ejus obkiam illis cum tympanis & muiicis , &c 60 Et surrexit ut veniret cum exercitu mul;
armis multij. . to : 8c misit occulte epistolw ioeiis sijis 3 qui
 LIBER I. MACHABORUM, Cap.IX.&X.
erantin Judata, ut comprchenderent Jonathans
& eosI , qui cum eo erant : letl
fed non potuerunr,
quia innotuic eis consilium eorum.
61 Et apprehendit de viris regionis, qui
principes erant maliti, quinqua^inta viros , cum eo , priufquam faciat cum Alexandro ad-
& occidit eos :
61 Et fecessit Jonathas , & Simon , & qui
cum eo erant in Bethbeslen, quae est in deserto:
& extruxit diruta ejus , & firmaverunt earn.
6} Et cognovit Bacchides , & congregavit
univeriam multitudinem fuam : & his, qui de
Judaea erant , denuntiavit.
6\ Et venit , & caitra posuit desuper Beth
beflen : & oppugnavit earn dies multos, & fe
cit machinas.
6 < Er, reliquit Jonathas Simonem fratrem
suum in civitate, & exiit in regionem , & ve
nit cum numero ,
66 Et percuslit Odaren , & fratres ejus , &
filios Phaseron in tabernaculis ipsorum , &
ccepit cardere , & crefeere in virtutibus.
6? Simon verd , &c qui cum ipso erant ,
exierunt de civitate, & succenderunt ma
chinas ,
6i Et pugnaverunt eontra Bacchidem : &
contritus elt ab eis : & afHixerunt eum valde ,
quoniam consilium ejus , & congressus ejus
erat inanis.
69 Et irarus contra viros iniquos , qui ei
consilium dederant ut veniret in regionem ip
sorum , multos ex eis occidit : ipse autem co-
gitavit cum rcliquis abire in regionem fuam.
70 Et cognovit Jonathas, & misit ad eum
legatos componere pacem cum ipso , 6c red-
dere ei captivitatem.
7 1 Et libenter accepit , &r fecit secundum
verba cjus,& juravit le nihil facturum ei mali
omnibus diebus vitx ejus.
7* Et reddiditei captivitatem , quam priiis
erat prardatusde terra Juda : &converfus abiit
in terram fuam , & non appofuit amplius ve
nire in fines ejus :
73 Etceflavit gladius ex Israel: & habita-
yit Jonathas in Machmas , & ccepit Jonathas
ibi judicare populum , & exterminavit impios
ex Israel.
C A P U T X.
Alexandra flobMi Antiothi filit ectupintt Ptoltmaida , regis , ( & misit ei purpuram, & coronam au-
ttnatur Demarim jerire fxius cum Jonatba,semtl at itnum
fhrina polliceni ; at die praelegi- "blatai ab Alexand.a
mutatias , qui Alexander , deviaoen.ifitjue Dtmetrio ,ducit
uxtttm Cltvpairam Ptolevui egis 'f'yf*' ftiiam , pt 'simian
Jonathan honorant porro 4p>l iium ducem ) nioris Htnu-
*'" drvirft 7cnnha<, fitc-enia A\io , & tfnpU n.ignn :
nrfumq.t ab Alexandra honoraim da-a Jib' kcaion ac & fecit arma copiosa.
fibula aurei.
iCT anno centesimo fexagesimo afeendit tristatus est nimis , \' ait :
Cy Alexander Antiochi filius , qui cogno-
minatus elt Nobilis : & occupavit Ptolemai- nos Alexander apprehendere amicitiam Judxo-
dam : v receperunt eum , & regnavit illic.
i Et audivit Demetrius rex , & congre-
gavit exercitum copiofum vald^ , & exivit & dignitates , & dona : ut sint mecum in
74i
obvjam illi in pralium
3 Et misit Demetrius epistolam ad Jonathan
verbis pacihcis , ut magmricaret eum.
4 Dixit enim : Anticipemus facere pacem
versum nos.
< Recordabitur enim omnium malorum ,
qua- fecimus in eum , & in fratrem ejus, & in
gentem ejus.
6 Et dedit ei potestatem congregandi exer-
citum , & fabricare arma , & else ipfum fo-
cium ejus : & obfides , qui erant in arce, juffit
tradi ei.
7 Et venit Jonathas in Jerusalem , & legit
epiflolas in auditu omnis populi , & eorum ,
qui in arce erant.
8 Et timuerunt timore magno , quoniam
audierunt qudd dedit ei rex potestatem con
gregandi exercitum.
9 Et traditi funt Jonathas obsides , &r reddi-
dit eos parentibus fuis :
10 Et habitavit Jonathas in Jerusalem , &
ccepit dificare & jnnovare civitatem.
x 1 Et dixit facientibus opera ut extruerent
muros , & montem Sion in circuitu lapidibus
quadratis ad munitionem : & ita fecerunt.
\x Et fugerunt alicnigen, qui erant in mu-
nitionibus , quas Bacchides aedificaverat:
1 3 Et reliquit unufquifque locum suum , be
abiit in terram fuam :
14 Tantilm in Bethsura remanserunt aliqui
ex his, qui reliquerant legem , & prcepta
Dei. Erat enim hate eis ad refugium.
1 < Et audivit Alexander rex promissa , quae
promisit Demetrius Jonathas : be narraverunc
ei praslia , & virtutes , quas ipfe fecit , & fra
tres ejus , & labores , quos labo^verunt.
irt Et ait : Numquid inveniemus aliquem
virum talem ? & nunc faciemus eum amicum,
ik socium nostrum.
17 Et fcripiit epistolam , & misit ei secun
dum ha?c verba , dicens :
1 8 REX Alexander fratri Jonathae falutem.
1 9 Audivimus de te , quod vir potens sis vi-
ribus , S; aptus es ut sis amicus noster :
io Et nunc constituimus te hodie fummum
facerdotem gentis tu , He ut amicus voceris
ream ).& quas nollra funt fentias nobiscum, 6c
conserves amicitias ad nos.
21 Et induit fe Jonathas stola fancta septi-
mo mense , anno centesimo fexagesimo in die
solemni sceriopegiae:&: congregavit exercitum,
n Et audivit Demetrius verba ista , &con-
3 Quid hoc fecimus , quod praroccupavit
rum ad munimen fui ?
4 Scribam & ego illis verba deprecatoria ,
AAAaa iij
74* . LIBER I. M ACH AB O RUM, Cap. X.
adjutonum.
1 f Et scripfit eis in hc verba : Rex Deme
trius genti Judorum salutem.
t6 Quoniam servastis ad nos pactum , &
mansiitis in amicicia nostra , & non accessistis
ad inimicos nostros , audivimus Sc gavifi
iumus.
17 Et nunc perseverate adhuc conservare
ad nos Hdem , Sc retribuemus vobis bona pro
his , qua: secillis nobifeum :
i8 Etremittemus vobis prstationes mul-
tas , & dabimus vobis donationes.
9 Et nunc absolvo vos , & omnes Judos
a tributis , & pretia salis indulgeo, & coronas
remitto , & tertias scminis :
30 Et dimidiam partem fructus ligni, qudd
est portionis me, relinquo vobis ex hodierno
die , & deinceps , ne accipiatur a terra Juda,
& 4 tribus civitatibus, qu additz flint Uli ex
Samaria , Sc Galila ex hodierna die & in to-
tum tempus :
31 Et Jerusalem sit sancta , & libera cum
finibus suis : & decimx , & tributa ipsius sint.
3 1 Remitto etiam potestatem arcis , qu est
in Jerusalem : & do earn summo sacerdoti ,
ut constituat in ea viros quotcumque ipse ele-
gerit , qui cuitodiant earn.
33 Et omnem animam Judorum , qu ca-
{>tiva est a terra Juda in omni regno meo , re-
inquo liberam gratis, ut omnes 1 tributis sol-
vantur , etiam pecorum suorum.
34 Et omnes dies solemnes , & sabbata , be
neomeni , & dies decreti , & tres dies ante
diem solemnem, & tres dies post diem solem-
nem sint omnes immunitatis & remiflionis om
nibus Judis , qui sunt in regno meo :
3$ Et nemo habebit poteltatem agere ali-
quid , & movere negotia adversus aliquem
illonim in omni causa.
?<; Ec ascribantur ex Judis in exercitu regis
ad triginta millia virorum : & dabuntur illis
copi ut oportet omnibus exercitibus regis,&
ex cis ordinabuntur qui sint in munitionibus
regis magni :
37 Et ex his constituents super negotia re-
gni , qu aguntur ex fide , & principes sint ex
eis > Sc ambulent in legibus suis,sicut prxcepit
rex in terra Juda.
38 Et tres civitares , qu addit sunt Jud
ex regione Samari , cum Juda reputentur :
ut sint sub uno, & non obediant alii potestati,
nisi summi sacerdotis.
39 Ptolemaida , &: confines ejus, quas dedi
donum sanctis , qui sunt in Jerusalem, ad ne-
cessarios sumptus sanctorum.
40 Et ego do singulis annis quindecim millia
siclorum argenti de rationibus regis , qu me
contingunt :
41 Et omne, quod reliquum fuerit, quod
non reddiderant qui super negotia erant annis
prioribus , ex hoc dabunt in opera donius.
4 Et super hcquinquc millia siclorum ar
genti , qu accipiebant de sanctorum ratione
per singulos annos -. & hc ad sacerdotes per-
tineajit , qui ministerio funguntur.
43 Et qiucumque confugerint in templum ,
quod est jerosolymis , & in omnibus rinibus
ejus , obnoxii regi in omni negotio dimittan-
tur , be universa , qu sunt eis in regno meo ,
libera habeant.
44 Et ad dificanda vel restauranda opera
sanctorum,sumptus dabuntur de ratione regis:
45 Et ad extruendos muros Jerusalem , be
communiendos in circuitu , sumptus dabuntur
de ratione regis ,. & ad conilruendos muros
in Juda.
46 Ut audivit autem Jonathas , &r populus
sermones istos , * non crediderunt eis , nee * st. >.
receperunt eos : quia recordati sunt malitiz it.
magn , quam fecerat in Israel , & tribulave-
rat eos valde.
47 Et complacuit eis in Alexandrum , quia
ipse tuerat eis princeps sermonum pacis , Se
ipsi auxilium ferebant omnibus diebus.
47 Et congregavit rex Alexander exercitum
magnum , Se admovit caltra contra Dem-
trium.
4? Et commiserunt prlium duo reges , &
fugit exercitus Demetrii , &c insecutus est eum
Alexander , &z incubuit super eos.
so Et invaluit prlium nimis, donee occidit
sol : & cecidit Demetrius in die ilia.
j 1 Et misit Alexander ad Ptolemum
gem gypti legates secundum hc verba ,
dicens :
51 QUONIAM regressus sum in regnum
meum , & sedi in sede patrum meorum , Se
obtinui principatum , be contrivi Demetrium,
& possedi regionem nostram ,
j 3 Et commisi pugnam cum eo , & contri-
tus est ipse , be castra ejus a nobis , Se scdimus
in sede regni ejus :
J4 Et nunc statuamus ad invicem amici-
tiam : Sc da mihi filiam tuam uxorem, Sc ego
erogener tuus, Scdabo tibi dona, & ipit ,
digna te.
5 j Et respondit rex Ptolemus , dicens.:
FELIX dies , in qua reversus es ad terram pa
trum tuorum , Sc sedisti in sede regni eorum.
%6 Et nunc faciam tibi quod scripsiili : fed
occurre mihi Ptolemaidam , ut videamus in
vicem nos , & spondeam tibi sicut dixisti.
57 Et exivit Ptolemus de gypto, & ipse,
& Cleopatra filia ejus , & venit Ptolemaidam
anno centesimo scxagesimo secundo,
58 Et occurrit ei Alexander rex , & dedit ei
Cleopatram filiam suam : & fecit nuptias ejus
Ptolemaid , sicut reges , in magna gloria.
19 Et scripsit rex Alexander Jonath, ut ve-
niret obviam sibi.
en Et abiit cum gloria Ptolemaidam , &r
occurrit ibi duobus regi bus , Sc dedit illis a.-
 LIBER I. MACHABORUM, Cap. X. &XI. 743
gentum multum , & aurum , & dona : & in-
venic gratiam in conspectu eorum.
6l Et convenerant adversiis cum viri pesti
lemes ex Israel , viri iniqui interpellantes ad
versiis eum : & non intendtt ad eos rex.
61 c juffit spoliari Jonathan veltibus suis ,
& indui eum purpura : & ita fecerunt. Et
collocavit eum rex iedere secum.
6} Dixitque principibus suis : Exite cum
eo in medium civitatis , & prxdicate , ut ne
mo adversus eum interpellec de ullo nego-
tio , nee quisquam ei molestus fit de ulia ra-
tione.
6*, Et factum est , ut viderunt qui interpel-
labant gloriam ejus , quac prdicabatur , &
opertum eum purpura , lugerunt omnes :
6< Et magniricavit eum rex , & scripsit eum
inter primos amicos , & posuit eum ducem ,
& participem principatus.
66 Et reversus ell Jonathas in Jerusalem
cum pace , & Ixtitia.
67 In anno centesimo sexagesimo quinto ve-
nit Demetrius filius Demetrii a Creta in ter-
ram patrum fuorum.
6$ Et audivit Alexander rex , & contrista-
tus est valde , & reversus est Antiochiam.
69 Et constituit Demetrius rex Apollonium
ducem , qui prerat Clefyrix : U congre-
gavie exercitum magnum, & acceffit ad
Jamniam : & misit ad Jonathan summum sa-
cerdotem ,
70 Dicens : Tu solus resistis nobis : ego au-
tem factus sum in derisum, & in opprobrium,
propterea quia tu potestatem adversiim nos
exerces in montibus.
71 Nunc ergo si confidis in virtutibus tuis ,
descende ad nos in campum , & compare-
mus illic invicem : quia mecum est virtus
bellorum.
7 Interroga , & disce quis sum ego , &
czteri , qui auxilio sunt mihi , qui & dicunt
quia non poteit itare pes veiler ante faciem
nostram , quia bis in fugam conversi sunt pa-
tres tui in terra sua :
71 Et nunc quomodo poteris sustinere equi-
ratum & exercitum tantum in campo, ubi non
est lapis, neque laxum, neque locus fugiendi ?
74 Ut audivit autem Jonathas sermones
Apollonii , motus est animo : & elegit de-
cem millia virorum , & exiit ab Jerusalem ,
& occurrit ei Simon frater ejus in adjuto-
rium :
75 Et applicuerunt castra in Joppen , & ex-
clusit eum a civitate : quia cullodia Apollo
nii foppe erat , & oppugnavit earn.
76 Et exterriti qui erant in civitate, aperue-
runt ei , & obtinuit Jonathas Joppen.
77 Et audivit Apollonius , & admovit tria
millia equitum , & exercitum multum.
78 Et abiit Azotum tamquam iter saciens ,
& statim exiit in campum , eo quod haberet
multitudinem equitum , & confideret in eis.
Et insecutus est eum Jonathas in Azotum ,
& commiserunt przlium.
79 Et reliquit Apollonius in castris mille
equites post eos occulte.
So Et cognovit Jonathas quoniam insidix
sunt post se , He circuierunt castra ejus , & je-
cerunt jacula in populum a mane usque ad
vesperam.
8 1 Populus autem stabat , sicut prxceperat
Jonathas : & laboraverunt equi eorum.
81 Et ejecit Simon exercitum suum , 8c
commiiit contra legionem : equites enim
fatigati erant : & contriti sunt ab eo , & lu-
gerunt.
83 Et qui dispersi sunt per campum , suge-
runt in Azotum > & intraverunt in Bethdagon
idolum suum , ut ibi se liberarent.
84 Et succendit Jonathas Azotum , & civi-
tates , qua: erant in circuitu ejus , & accepit
spolia eorum, &r templum Dagon : & omnes,
qui sugerunt in illud , succendit igni.
85 tt suerunt qui ceciderunt gladio, cum his
qui succensi sunt , sere octo millia virorum.
Sg Et movit inde Jonathas castra , & appli-
cuit ea Ascalonem : & exierunt de civitate
obviam illi in magna gloria.
87 Et reversus est Jonathas in Jerusalem
cum suis , habentibus spolia multa.
88 Lt factum est : ut audivit Alexander rex
sermones istos , addidit adhuc gloriiicare Jo
nathan.
89 Et misit ei sibulam auream , sicut consue-
tudo est dari cognatis regum. Et dedit ei Ac-
caron , & omnes tines ejus in posseffionem.
C A P U T XI.
Mortuo Alexandra , fr jimtliter Pioicru.ro , ems Alexmdti
regisum dolo mviftrut , abtva *b to fill fun er tradtti in
uxortm Dmitrio , hie Demetrius J nnh-u hinerat it. its
iittens immunitstis a tributis : Jonsstbis Mittens mints ti at*-
xiltties militc , JW ccasis uuo die ctsttnm millibus , i egem i
civibus Anitocbt* liberti uitt , rj- Aniioshitm Ucestderttset ;
illo autem jdus cum Jotsnh* irsi urn prsewtrietmtt , .4nvo-
ihus filius Mtx&isiis devillo Demeirio reguasi , jeeius tnit
cum Jimttb* , essi una cum fiatre Simon Justus victor
cia-ln adversh* *l\rm>,cnzi.
i T7 T rex gypti congregavit exercitum ,
XZ/ ficut arena , quat est circa oram ma-
ris , & naves multas : & quxrebat obtinere
regnum Alexandri dolo, & addere illud regno
siio.
i Et exiit in Syriam verbis pacificis , & ape-
riebant ei civitates , & occurrebant ei : quia
mandaverat Alexander rex exire ei obviam ,
e& qu6d socer suus esset.
3 Cilm autem introiret civitatem Ptole-
marus , ponebat custodias militum in singulis
civitatibus.
4 Et ut appropiavit Azoto , ostenderunt ei
templum Dagon succensum igni , & Azo
tum , & extera ejus demolita , & corpora
projecta , *k eorum , qui exsi erant in bello ,
tumulos quos feceranc lctils viam.
 744 LIBERI. MACHA BIORUM, Cap. XI.
f Et narraverunt regi quia hate fecit ij Et interpellabant adverss eum quidam
Jonathas , ut invidiam facerent ei : Sc tacuit iniqui ex gente fua.
rex. Et reeit ei rex Acut fecerant ei , qui ante
6 Et occurrit Jonathas regi in Joppen cum eum fuerant : Sc exaltavit eum in coiilpectu
gloria , & invicem fe falutaverunt , Sc dor- omnium amicorum luorum ,
mierunt illic. 17 Et ftatuit ei prineipatum facerdotii , Sc
7 Et abut Jonathas cum rege ufque ad flu- quaxumque alia habuit prius pretiola , Sc fe
vium , qui vocatur Eleutherus : be reverfus cit eum piincipem amicorum.
eft in Jerufalem. 28 Et pollulavit Jonathas rege , ut immu
8 Rex autem Ptolemacus obtinuit domi nem faceret Judacam , & tres toparchias , Sc
nium civitatum ufque Seleuciam maritimam, Samariam , & confines ejus : & promifit ei
& cogitabat in Alexandrum confilia mala. talenta trecenta.
9 Et mifit legatos ad Demetrium , dicens : %9 Et confenfit rex : Sc feripfit Jonathac
V E N I , componamus inter nos pactum , Sc epiftolas de his omnibus , hune modum con
dabo tibi filiam meam , quam habet Alexan tinentes :
der , Sc regnabis in regno patris tui. 30 REX Demetrius fratri Jonathac falutem ,
io Poenitet enim me quod dederim Uli & genti Judacorum.
filiam meam : quxfivit enim me oeeidere. 3 1 Exemplum epiftolac , quam feripfimus
ix Et vituperavit eum , proptere quad Laltheni parenti noltro de vobis , mifimus ad
coneupierat regnum ejus. vos ut lciretis.
12 ht abltulit filiam iuam , & dedit earn 31 Rex Demetrius Laftheni parenti falutem.
Demetrio , & alienavit fe ab Alexandra , Sc 33 Genti Judacorum amicis noitris , Sc con
manifeftatx funt inimicitiae ejus. fervantibus qua: julta funt apud nos , decrevi-
ij Et intravit Ptolemacus Anciochiam , & mus benefacere propter benignitatem ipfo-
impofuit duo diademata capiti fuo , /Egypti > rum , quam erga nos habent.
& Afiar. 34 Statuimus ergo illis omnes fines Judaic ,
14 Alexander autem rex erat in Cilicia illis & tres civitates , Lydan , Sc Ramathan , qux
temporibus : quia rebellabant qui erant in addita: unt Judarac ex Samaria , & omnes con
locis illis. fines earum fequeftrati omnibus facriricanti-
1 % Et audivit Alexander , Sc venit ad eum bus in Jerofolymis pro his , quae ab eis pris
in bellum : & produxit Ptolemxus rex exer- aeeipiebat rex per iingulos armos , & pro
citum , & occurrit ei in manu valida , Sc fu fructibus terrae , & pomorum.
gavit eum. 3f Et alia, quae ad nos pertinebant deci-
16 Et fugit Alexander in Arabiam , ut ibi marum , & tributorum ex hoc tempore re-
protegeretur : Rex autem Ptolemacus exalta- mittimus eis : Sc areas falinarum , Sc coro
tus elf. nas , qua: nobis deferebantur ,
17 Et abftulit Zabdiel Arabs caput Alexan 36 Omnia ipfis concedimus : & nihil ho-
dra ; Sc mit Ptolemaeo. rum irritum erit ex hoc , Sc in omne tempus.
18 Et rex Ptolemacus mortuus eft in die 37 Nunc ergo curate facer horum exem
tertia : & qui erant in munitionibus , perie- plum , & detur Jonathas, Sc ponatur in monte
runt ab his , qui erant intra caftra. faneto , in loco celebri.
19 Et regnavit Demetrius anno centefimo 38 Et videns Demetrius rex qud filuit ter
fexagefimo feptimo. ra in confpetu fuo , Sc nihil ei refiftit , dimi-
io In diebus illis congregavit Jonathas eos, fit totum exercitum fuum , unumquemque in
qui erant in Judaca , ut expugnarent arcem , locum fuum , excepto peregrino exercitu ,
quae eft in Jerufalem : Sc fecerunt contra quem contraxit ab infulis Gentium , Sc inimi-
cam machinas multas. ci erant ei omnes exercitus patrum ejus.
i Et abierunt quidam qui oderant gentem 19 Tryphon autem erat quidam partium
iuam viri iniqui ad regem Demetriu , Sc renun- Alexandri priiis : & vidit quoniam omnis
tiaverunt ei quod Jonathas obfideret arcem. exercitus murmurabat contra Demetrium , Sc
' ix Et ut audivit , iratus eil : Sc ftatim ve ivit ad Emalchuel Arabern , qui nutriebat
nit ad Ptolemaidam , & fcriplit Jonathac ne Antiochum filium Alexandri :
obfideret arcem , fed oecurreret fibi ad collo 40 Et affidebat ei , ut_ trader eum ipfi ,
quium feftinat. ut regnaret loco patris fui : &r enuntiavit ei
*3 Ut audivit autem Jonathas , juffit obfl- quanta fecit Demetrius , & inimicitias exer-
dere : & elegit de fenioribus Ifrae'l , Sc de fa- cituum ejus adverss ilium. Et manfit ibi die
cerdotibus , Sc dedit fe periculo. bus multis.
4 Et aeeepit aurum , & argentum , Sc 41 Et mifit Jonathas ad Demetrium regem,
vefem , &: alia xenia multa , abiit ad re- ut ejiceret eos , qui in arce erant in Jerufa
fern Ptolemaidam , 8c invenir gratiam in lem , Sc qui in prilidiis erant : quia impugna-
onfpectu ejus. bant Hrae'l.
41 Ec
 LIBER I. MACHAB OR UM, Cap. XL & XII. 745
41 Et misit Demetrius ad Jonathan , di-
ens : Non hzc tantum faciam tibi , & genti
tux , fed. gloria illuitrabo te , & gentem tuam
cdm fuerit opportunum.
43 Nunc ergo recte feceris , si miscris in
auxilium mihi viros , quia disceilit omnis
exercitus meus.
44 Et misit ei Jonathas tria millia virorum
fortium Antiochiam : Sc venerunt ad regem ,
& delectatus ell rex in adventu eorum.
4? Et con venerunt qui erant de civitate ,
centum viginti millia virorum , &c volebant
interficere regem.
4* Et fugit rex in aulam : & occupaverunt
qui erant, de civitate , itinera civitatis , Sc
cperunt pugnare.
47 Et vocavit rex Judaeos in auxilium , &
convenerunt omnes simul ad eum , & dispersi
sunt omnes per civitatem :
48 Et occiderunt in ilia die centum millia
hominum , tk succenderunt civitatem, & c
perunt fpolia multa in die ilia : &c liberave-
runt regem.
49 Et viderunt qui erant de civitate , qudd
btinuislent Judaei civitatem sicut volebant :
& infirmati funt mente sua , & clamaverunt
ad regem cum precibus , dicentes :
50 Da nobis dextras , & cessent Judaei op-
pugnare nos , & civitatem.
j 1 Et projecerunt arma sua , & secerunt pa-
cem , & glorificati sunt Judi in conspectu re-
gis , & in conspectu omnium , qui erant in
regno ejus,& nominati sunt in regno:& regressi
sunt in Jerusalem habentes fpolia multa.
5* Et sedit Demetrius rex in sede regni sui :
& siluit terra in conspectu ejtis.
5 3 Et mentitus est omnia qua;cumque dixit,
8c abalienavit fe a Jonatha , & non retribuit
ei secundum beneficia , qui sibi tribuerat , &
vexabat eum valde.
54 Post hc autem reversus est Tryphon ,
& Antiochus cum eo puer adolescens, & reg-
navit , & imposuit sibi diadema.
j % Etcongregati sunt ad eum omnes exer-
citus , quos difperscrat Demetrius , & pugna-
verunt contra eum : & fugit , & rerga vertit.
f 5 Et accepit Tryphon bestias , & obtinuie
Antiochiam :
57 Et scripsit Antiochus adolescens Jonarhre,
dicens : Constituo tibi sacerdotium , & consti-
tuo te super quatuar civitates , ut sis de ami-
cis regis.
.58 tt misit illivasa aurea in ministerium ,
& dedit ei potestatem bibendi in auro, & else
in purpura , & habere fibulam auream :
59 Et Simonem fratrem ejus constituit du-
cem a terminis Tyri usque ad fines gypti.
60 Et exiit Jonathas , & perambulabat
trans flumen civitates : & congregatus est
ad-eum omnis exercitus Syriae in auxilium ,
& venit Ascalonem * & occurietiuit ei
honorifice de civitate.
6i Etabiit indeGazam: &c concluserant se
qui erant Gaza: : & obsedit earn, & succendit
quac erant in circuitu civitatis , & pradatus
est ea.
z Et rogaverunt Gazenscs Jonathan , &
dedit illis dexteram : & accepit filios eorum
obsides, & misit illos in Jerusalem : & peram-
bulavit regionem usque Damascum.
61 Et audivit Jonathas qudd pracvaricati
sunt principes Demetrii in Codes , quat est in
Galilaea , cum exercitu multo , volences eum
removere a negotio regni :
*4 Et occurrit illis : fratrem autem suunt
Simonem reliquit intra provinciam.
6 5 Et applicuit Simon ad Bethsuram , &: ex-
pugnabat earn diebus multis : & conclusit eos.
66 Et postulaverunt ab eo dextras accipere ,
& dedit illis : & ejecit eos inde , & cepit ci
vitatem , & posuit in ea presidium.
67 Et Jonathas , & castra ejus applicuerunt
ad aquam Genesar , & ante lucem vigilave-
runt in campo Asor.
68 Et ecce castra alienigenarum occurrebant
in campo , & tendebant ei insidias in monti-
bus : ipse autem occurrit ex ad verso.
69 Insidiat verd exurrexerunt de locis suis ,
& commiserunt praelium.
70 Et fugerunt qui erant ex parte Jonatha:
omnes , & nemo relictus est eis , nisi
Mathathias filius Absalomi , & Judas filius
Calphi , princeps militiac exercitsts.
71 Et icidit Jonathas vestimenta sua, &
posuit terram in capite suo , ik oravit.
7 l Et reversus est Jonathas ad eos in prat-
lium,& convertit eos in fugam,& pugnaverunt.
73 Et viderunt qui fugiebant partis illius ,
& reversi sunt ad eum , & insequebantur cum
eo omnes usque Cades ad castra sua , & per-
venerunt usque illuc.
74 Etceciderunt de alienigenis in die ilia
tria millia virorum : & reversus est Jonathas
in Jerusalem.
C A P U T XII.
Jonithat cum Rmun-t tc Sfirunit fttdiu nuwt :p'm.
fes bcmtnii ipfum im,tdemti fugtu : ftrcuffijj/ut Awbihai
o.tUnat tdifiirre prttfidi* in Jud** , & oiurti coi.tra arccm in
Jerusalem led a Trjtpbone cupieatt regnwn Anna hi invidei
&fii[ete se xwicwn , aptid ptdemtida doU cflus eji , tm.
nes/jue qui ci<m eo trim intersects.
1 U T vidit Jonathas quia tempos eum ju-
C/ vat, & elegit viros, & misit eos Romam
statuere , &: renovare cum eis amicitiam :
z Et ad Spartiatas , & ad alia loca misit epif-
tolas secundum eamdem formam :
3 Et abierunt Romam , & intraverunt cu-
riam , & dixerunt : Jonathas summus facer-
dos , & gens Judaeorum miserunt nos , ut re-
novaremus amicitiam , & societatem secun
dum pristinum.
4 Et dederunt illis epistolas ad ipsos per lo-
ca,ut ckducerem eoi in terram Juda cum pace.
BBBbb
74 LIBER I. MACHABjEORUM, Cap. XII.
j Et hoc ell exemplum epiftokrum , quas in Amathite regione : non enim dederat eis
fcripfic Jonathas Spartiatis : fpatium ut ingrederentur regionem ejus.
6 JONATHAS lummus facerdos , & fenio- z6 Et miiit fpeculatares in eorum:
rcs gentis , Sc facerdotes , & reliquus populus & reverfi renuntiaverunt quod conftituunt fu-
Judxorum Spartiatis fratribus falutem. pervenire illis node.
7 Jampridem miffs erant Epiltolae ad 17 Cum occidiffet autem fol , Jo
Oniam fummum facerdocem ab Ario , qui nathas fuis vigilare ,8c elfe in armis paratos.
regnabat apud vos , quoniam eltis fratres ad pugnam tot nodte , Se pofuit cultodes per
noitri , iicut refcriptum continet , quod fub- circuitum callrorum.
jehim elh 2 8 Et audierunt adverfarii qud paratus eft
8 fct fufcepit Onias virum , qui miffus fuc- Jonathas cum fuis in bello : & timuerunt, &
rat , cum honore : & accepit epilloks, in qui- formidaverunt in corde fuo : & accenderunt
bus fignificabatur de focietate , & amicitia. focos in callris fuis.
. 9 Nos , cum nullo horum indigeremus , ha- i> Jonathas autem , Se qui cura eo erant >
bentes folatio fanctos libros , qui lunt in ma- non cognoverunt nique man.videbant autem
nibus noftris ) luminaria ardenta.
i Maluimus mittere ad vos renovare fra- 30 fct fecutus eft eos Jonathas , & non
ternitatem , & amicitiam , ne forte alieni ef- comprehendit eos : tranierant enim flumert
ficiamur vobis : multa enim tmpora tran-- Eleutherum.
lierunt , ex quo miliitis ad nos. 3 1 Et divertit Jonathas ad Arabas , qui vo-
1 1 Nos ergo in omni tempore fine inter- cantur Zabadan & pereuffit eos , Se accepit
miffione in diebus folemnibus, Sc ceteris, qui- fpolia eorum.
bus oportet , memores fumus vellri in facrifi- 31 Et junxit , & venit Damafcum & per-
ciis , qua? offerimus , & in obfervationibus , ambulabat omnem regionem illam.
iicut fas ell , & decet meminiffe fratrum. 33 Simon autem exiit, & venit ufque ad
i i Lztamur itaque de gloria veil ra. Aicalonem > & ad prxima praclidia : &i decli-
13 Nos autem circumdederunt multac tribu- navit in Joppen , Se occupavit earn ,
lationes , & multa pratlia , & impugnaverunt 34 (Audivit enim quod vellent prarfidium
os reges , qui lunt in circuitu noftro. tradere partibus Demetrii ) & pofuit ibi euf-
14 Noluimusergo vobis molefti elfe, e todes ut euftodirent eam.
que cxteris fociis , Sc amicis noilris in his 3 % Et reverfus eft Jonathas, & convocavit
prxliis. feniores populi , & cogitavit cum eis aedifica-
1 5 Habuimus enim de ccelo auxilium , & re prarfidia in Judaea,
liberati fumus nos , Sc humiliati funt inimi- 36 Et xdificare muros in Jcrufalem , &
ci noftri. exaltare altitudinem magnam inter medium
16 Elegimus itaque Numenium Antiochi arcis & civitatis, ut fepararet eam civitate ,
filium, & Antipatrem Jafonis filium , Sc mi- ut effet ipfa fingulariter , Se neque emant ,
iimus ad Romanos renovare cum eis amici- neque vendant.
ciam , & focietatem priftinam. 37 Et convenerunt, ut aedificarent civitatem :
17 Mandavimus itaque eisut veniant etiam & cecidit murus , qui erat luper torrentem
ad vos,& lalutent vos:& reddant vobis epifto- ab ortu folis , Se reparavit eum , qui vocatur
lasnoftrasde innovatione fraternitatis noltra\ Caphetetha
18 Et nunc benefacietis refpondemes nobis 3 8 Et Simon ardificavit Adiada in Sephela,
ad Iure. & munivit eam , & impofuit portas , Se feras.
1 9 Et hoc eft refcriptum epiftolarum quod 3? Et cm cogitaffet Tryphon regnare Alia: ,
miierat Oniae : & affumere diadema , Sc extendere manum
Arius , rex Spartiatarum Oniae facerdo- in Antiochum regem :
ti magno falutem. 40 Timens ne forte non permitteret eum
1 Inventum eft in feriptura de Spartiatis , Jonathas , fed pugnaret adverss eum, quaere-
& Juda-is , quoniam lunt fratres, & quod funt bat comprehendere eum , Oc occidere. Et
de genere Abraham. exurgens abiit in Bethfan.
Et nunc ex quo hace cognovimus , bene- 41 Et exivit Jonathas obviam illi cum qua-
facitis feribentes nobis de pace vcltra : dragiiitamillibus virorum eleciorum in prar-
13 Sed Sc nos refcripimus vobis : Pcora lium , venit Bethfan.
noftra , & poffefliones noftrac , veftrac 41 Et vidit Tryphon quia venit Jonathas
funt : & veftrac , noftrac : mandavimus itaque cum exercitu multo, ut extenderet in eum mi
Iure nuntiari vobis. nus , timuit.
14 Et audivit Jonathas quoniam regreffi 43 Et excepit cum cum honore , Sc com-
funt principes Demetrii cum exercitu multo mendavit eum omnibus amicis fuis , & ddit
fupr quam prills , pugnare adverss eum. ei muera : & praecepit exercitibus fuis ut
j Etcxikab Jerusalem, tk. otcunic eis obedireut ci , ficut fibi.
 LIBER I. MACHAByEORUM, Cap. X1I.&XI1L 747
44 Et dixit Jonathas : Ut quid vexafti univer
fum populum , cum bellum nobis non fit ?
4 Et nunc remitte eos in domos fuas : eli
ge autem tibi viros paucos , qui tecum fint ,
He veni mecum Ptolemaidam , & tradam earn
tibi , & reliqua pracfidia , e exercitum , &
univerfos prarpofitos negotii,& converfus abi-
bo : propterea enim veni.
4<? Et credidit ei , & fecit ficut dixit : &
dimifit exercitum, Sc abierunt in terram Juda.
47 Retinuit autem fecumtria millia virorum:
ex quibus remifit in Galilaram duo millia ,
mille autem venerunt cum eo.
48 Ut autem intravit Ptolemaidam Jonathas,
clauferunt portas civitatis Ptolemenfes : Sc
comprehenderunt eum , Sc omnes qui cum
eo intraverant , gladio interfecerunt.
45> t mifit Triphon exercitum , Sc cquites
in Galilxam , & in campum magnum ut per-
derent omnes Tocios Jonathar.
50 At illi cm cognoviifent quia compre-
henfus eil Jonathas , & periit , Sc omnes , qui
cum eo erant, hortati fum femetipfos, & exie-
runt parati in prarlium.
<i Et videntes hi , qui infecuti fueranr ,
quia pro anima res eft illis , reverfi funt :
fi Illi autem venerunt omnes cum pace in
terram Juda. Et planxerunt Jonathan , & eos
qui cum ipfo fuerant , vald : & luxit Ifrae'I
JuCtu magno.
j Et quarfierunt omnes gentes , qua; erant in
circuitu eorum ., conterere eos , dixerunt
enim :
54 Non habent principem , & adjuvantem :
nunc ergo expugnemus illos:& toilamus de
hominibus memoriam eorum.
CAPUT XIII.
Sufccpto Simna principara pro fratrc Jonotba mifit petitom
iTripbone pecunitm, uni cum filiis fonoth* , ad e)ui redemp.
ttonem -, Tiyphon autem , accepta peutnii , patrem octidit
cum fiiiii ; qmbus fepultit defltiii , Simon mngnicum ex.
iruxit poiemibus fratribu: fepulchrum in Motiin ; Tripben
ere occifo Antioche , regnum ejns invafit : - , *m~ viam quae ducit Ador : Sc Simon , Sc caltra
prii am a rege Demetrio Imei it fader immumtatii , ex-
pugnavit Girrjrmm, f> arcem jerofolymorum oiiiauit prop
ter autd latum fuit fejiura , quod eiiam quotinr.ii apud
Judtot agi pracipiiur.
1 U T audivit Simon qud congregavit Try-
C/ phon exercitum copiofum at veniret
in terram Juda , & attereret earn.
Videns quia in tremore populuseft, &
in timor , afcendit Jerufalem , Sc congrega
vit populum :
3 Et adhortans dixit : Vos Icitis quanta ego,
& fratres mei , Sc domus patris mei fecimus
pro legibus j & pro fanitis prarlia , & anguf-
rias quales vidimus :
4 Horum gratia perierunt fratres mei om
nes propter Ifrae'I , Se relius fum ego folus.
4 Et nunc non mihi contingat parcere ani
mas mear in omni, tempore tribulationis : non
enim melior fum fratribus meis.
* Vindicabo itaque gentem meam , &fanc-
ta j natos quoque noftros , Sc uxores : quia
congregate funt univerfar gentes conterere no
inimicitiar gratia.
7 Et accenfus eft fpiritus populi fimul ut
audivit fermones iftos :
8 Et refponderunt voce magna , dicenrcs :
Tu es dux noller loco Juda: , Sc Jonathar fra-
tris tui :
9 Pugna prarlium noftrum : & omnia , quar-
cumque dixeris nobis , faciemus.
10 Et congregans omnes viros beIlatores,ac-
celcravit confummare univerfos muros Jeru
falem , Sc murrivit earn in gyro.
1 1 ht miiit Jonathan filium Abfalomi , Sc
cum eo exercitum novum in Joppen, & ejec-
tis his , qui erant in ea , remanii illic ipfe.
irEtJTiovit Tryphon Ptolemaida cum
exercitu multo , ut veniret in terram Juda, 5t
Jonathas cum eo in custodia. _ ! !
1 j Simon autem applicuit in Addus contra
faciem campi. ta
14 Et ut cognovit Tryphon quia furrexit
Simon loco fratris fui Jonathat : fcc quia com-
milfurus eilet cum eo prarlium , mint ad eum
legatos ,
1 f Dicens : Pro argento , quod debebar
frater tuus Jonathas in ratione regis , propter
negotia , quae habuit , detinuimus eum.
i6 Et nunc mitte argenti talenta centum ,
& duos filios ejus oblides, ut non diminue fu-
giat nobis , & rcmittemus eum.
17 Et cognovit Simon quia cum dolo lo-
queretur fecum ,-juffit tarnen dari argentum ,
ik pueros : ne inimicitiam magnam fumeret
ad populum Ifracl , dicentem :
18 Quia non mifit ei argentum , & pueros ,
propterea periit.
19 Et mint pueros , & centum talenta : Sc
mentitus ell , & non dimifit Jonathan.
10 Et port hare venit Tryphon intra regio-
nem , ut contereret earn : Sc gyraverunt per
ejus ambulabant in omnem locum quocum-
que ibant.
*i Qui autem in arce erant , miferunt ad
Tryphonem legatos , ut feftinaret venire per
defertum , & mitteret illis alimonias.
Et paravit Tryphon omnem equitatum ,
ut veniret ilia node : erat autem nix multa val
d , & non venit in Galaaditim.
13 Et cm appropinquafet Bafcaman, occl-
dit Jonathan , & filios ejus illic.
*4 Et convertit Tryphon , Sc abut in ter
ram fuam.
5 Et mifit Simon , & accepit oiTa Jonathar
fratris fui , & fepelivit ea in Modin civitate
patrum ejus.
f> Et planxerunt eum omnis Ifrae'I planlu
magno , & luxerunt eum dies multos.
17 Et acdificavit Simon fuper fepulchrum
patris fui & futrum fuorum xdificium altum
b b ij
748 LIBER I. MACHABORUM,Cap.XIII.&XIV.
vilu , Iapide polito retrd & ante
i8 Et statuit septcm pyramidas , unam con
tra unam patri & matri, & quaruor fratribus :
19 Et his circumpoluit columnas magnas :
tc super columnas arma , ad memoriam xter-
nam : & juxta arma naves fculptas,qux vide-
rentur ab omnibus navigantibus mare.
30 Hoc est scpulchrum , quod fecit in Mo-
din , usque in hunc diem.
3 1 Tryphon autem cum iter saceret cum An-
tiocho rege adolescente , dolo occidit eum.
31 Et regnavit loco ejus , & imposuit sibi
diadema Asix , & fecit plagam magnam in
terra.
33 Et xdificavit Simon prxsidia Judxx , mu-
nicns ea turribus excel/is , & muris ipagnis ,
& portis& leris : & pofuit alimenta in mu-
nitionibus.
34 Et elegit Simon viros , & misit ad De-
inetrium regem ut saceret remiffionem regio-
ni : quia actus omnes Tryphonis per direptio-
rem fuerant gesti.
35 Et Demetrius rex ad verba ista respondit
ei , & scripsit epistolam ulem :
36 REX Demetrius Simoni summo sacer-
doti,& amico regum , & senioribus , & Gen-
ti Judzorum salutem.
37 Coronam auream, & bahem , quam mi-
fistis , suscepimus : & parati siimus facere vo-
bifcum pacem magnam > & scribere prxpositis
regis remittere vobis qux indulsimus.
3 8 Quxcumque enim conrtituimus , vobis
constant. Munitiones , quas xdificastis , vobis
fine.
39 Remittimus quoque ignorantias , &
peccata usque in hodiernum diem , & coro
nam , quam debebatis : & si quid aliud erat
tributarium in Jerusalem , jam non sit tribu-
tarium.
40 Et si qui ex vobis apti sunt conscribi in
ter nostros, conscribantur, & sit inter nos pax.
41 Anno centesimo septuagesimo ablatum
est jugum Gentium ab Israel.
41 Et cpit populus Israel feribere in tabu-
Jis , & gestis publicis , anno primo sub Simo-
ne summo sacerdote , magno duce , He prin
cipe Judxorum.
43 In diebus illis applicuit Simon ad Gazam,
& circumdedit earn castris, & fecit machinas,
& applicuit ad civitatem , & percuslit turrem
lutain , & comprehendit earn.
44 Et eruperunt qui erant intra machinam
in civitatem : & factus est motus magnus in
civitate.
4 ? Et ascenderunt qui erant in civitate, cum
uxoribus , & siliis supra murum scislis tunicis
iuis , & clamaverunt voce magna , postulan-
tes a Sinione dextras sibi dari ,
46 Et dixerunt : Non nobis reddas secun
dum malitias nostras,sed secundum miser icor-
dias tuas.
47 Et flexus Simon , non debellavit eos : eje-
cit talnen eos de civitate , & mundavit xdes ,
in quibus fuerant simulachra , & tune intravic
in earn cum hymnis benedicens Dominum :
48 Et ejecta ab ea omni immunditia , collo-
cavit in ea viros , qui legem facerent : i. mu-
nivit earn , & fecit sibi habitationem.
45> Qui autem erant in arce Jerusalem ,
prohibebantur egredi & ingredi regionem , &:
emere , ac vendere : & esurierunt valde , &
multi ex eis fame perierunt ,
$0 Et clamaverunt ad Simonem ut dextras
acciperent : & dedit illis : & ejecit eos inde ,
& mundavit arcem a contaminationibus :
5 1 Et intraverunt in earn tertia & vigesimi
die fecundi menlis , anno centesimo septuage
simo primo cum laude , & ramis palmarum ,
& cyniris, & cymbalis , & nablis , & hymnis,
& canticis, quia contritus est inimicus magnus
ex Israel.
j 1 Et constituit ut omnibus annis agerentur
dies hi cum lxtitia.
5 3 Et munivit montem templi , qui erat se-
cus arcem , & habitavit ibi ipse , & qui cum
eo erant.
54 Et vidit Simon Joannem filium suum
quod fortis prlii vir eifet : & pofuit eum du-
cem virtutum univerlarum : & habitavit in
Gaxaris.
C A P U T XIV.
Demetrio a duct jir finis deviSo fc tdfto , Simon turn sue
ptpulo magr.a, p*ce sruhur ; ad t^uem miff* sunt Utter* rer.0.
viti iderij a Spsrtiat'is & Romans s t cum rnsximt la-uxe 6*-
monis, qui Romenis ciypeum tureum mnirum mtUe mifer*t.
Nno centesimo septuagesimo secundo
A congregavit rex Demetrius exercitum
suum , & abiit in Mediam ad contrahenda si
, ,
bi auxilia , ut expugnaret Tryphonem.
2 Et audivit Arsaces rex Persidis j & Medix,
quia intravit Demetrius confines suos , & mi-
sit unum de princibus suis ut comprehende-
ret eum vivum , & adduceret cum ad fe.
3 Et abiit , & percuslit castra Demetrii : &
comprehendit eum, & duxit eum ad Arsacem,
& pofuit eum in custodiam.
4 Et siluit omnis terra Juda omnibus die-
bus Simonis , & quxsivit bona genti sux : &'
placuit illis potestas ejus , & gloria ejus om
nibus diebus.
f Et cum omni gloria suaaccepit Joppen is
portum , & fecit iritroitum in inlulis maris.
6 Et dilatayit fines gentis sux , & obtinuit
regionem.
7 Et congregavit captivitatem multam , &
dominatus est Gazarx , & Bethsurx , & arci :
& abstulit immunditias ex ea, & non erat qui
resisteret ei.
8 Et unufquifque colebat terram suam cum
pace : & terra. Juda dabat fructus suos , &
tgna camporum frustum suum.
9 Scniores in plateis scdebant omnes 3 & de
 LIBER I. MACHABORUM, Cap.XIV. 749
fconis terrz tractabant , & juvenes induebant
fe gloriam , & stolas belli.
10 Et civitatibus tribuebat alimonias , &
constituebat eas ut essci>r vasa munitionis ,
quoadusque nominatum est nomen gloriz ejus
usque ad extremum terrz.
1 1 Fecit pacem super terram , & lztatus est
Israel Iztitid magna.
ii Et sedit unusquisque sub vite sua , & sub
ficulnea sua : & non erat qui cos terreret.
13 Desecit impugnans eos super terram :
reges contriti sum in diebus illis.
14 Et confirmavit omnes humiles populi
sui , & legem exquisivit , & abstulit omnem
iniquum 6c malum :
1 5 Sancta glorificavit , & multiplicavit vasa
sanctorum.
16 Et auditum est Romat quia defunctus
esset Jonathas : & usque in Spartiatas : & con-
triliati sunt valde.
17 Ut audierunt autem qudd Simon frater
ejus factus esset summus sacerdos loco ejus ,
& ipsc obtineret omnem regionem , & civi-
tates in ea :
1 8 Scripscrunt ad cum in tabulis zreis , ut
renovarent amicitias , & societatem quam
fecerant cum Juda , &c cum Jonatha fratri-
bus ejus.
ip Et lectz sunt in conspectu ecclesiz in Je
rusalem. Et hoc exemplum epistolarum, quas
Spartiatz miierunt :
io SPARTIANORUM principes , &
civitates , Simoni Sacerdoti magno , & se-
nioribus & sacerdotibus , & reliquo populo
Judzorum , fratribus , salutem.
1 1 Legati , qui misli sunt ad populum nos
trum , nuntiaverunt nobis de veitra gloria , &c
honore , ac Iztitia : &c gavisi sumus in introitu
eorum.
it Et scripsimus quz ab eis erant dicta in
conciliis populi , sic : Numenius Antiochi , &
Antipater Jasonis filius , legati Judzorum ,
venerunt ad nos , renovantes nobiscum ami-
citiam pristinam.
*3 Et placuit populo excipere viros gloriosi,
& ponere exemplum sermonum eorum in sc-
gregatis populi libris , ut sic ad memoriam
populo Spartiatarum. Exemplum autem ho-
tum scripsimus Simoni magno sacerdoti.
14 Post hzc autem misit Simon Numenium
Romam,habentem clypeum aureummagnum,
pondo mnarum mille , ad statuendam cum eis
societatem. Cum autem audisset populus Ro-
manus
if Sermones istos , dixerunt : Quam gratia-
rum actionem reddemus Simoni, & Hliis ejus ?
xtf Restituitenim ipse sratres suos , & ex-
fugnavit inimicos Israel , & statuerunt ei li-
ertatem , & descripserunt in tabulis zreis, &
posuerunt in titulis in monte Sion.
17 Et hoc est exemplum scripturz : OC-
T A V A decima die mensis Elul , anno cente-
simo septuagesimo secundo , anno tertio sub
Simone lacerdote magno in Asaramel ,
18 In conventu magno sacerdotum , & po
puli , & principum gentis , & scniorum re-
gionis , nota tacta uint hzc : Quoniam fre
quenter sacta sunt przlia in regione nostra.
19 Simon autem Mathachiz filius ex Hliis
Jarib , & sratres ejus dederunt fe periculo , &
restiterunt adversariis gentis suz , ut starenc
sancta ipsorum , & lex : & gloria may id
gloriricaverunt gentem suam.
30 Et congregavit Jonathas gentem suam ,
& factus est fllis sacerdos magnus , & apposi-
tus est ad populum suum.
3 1 Et voluerunt inimici eorum calcare , &
atterere regionem ipsorum , &c extendere ma-
nus in sancta eorum.
31 Tune restitit Simon , & pugnavit pro
gente sua , & erogavit pecunias multas , &c
armavit viros virtutis gentis suz , & dedic
illis stipendia :
33 Et munivit civitates Judzz , & Bechsu-
ram , quz erat in finibus Judzz , ubi eranc
arma hostium anted : He posuit illic przsidium
viros Judzos.
34 Et Joppen munivit , quz erat ad mare :
& Gazaram , quz est in finibus Azoti : in qua
holies anted habitabant , & collocavit illic
Judzos : & quzcumque apta erant ad correp-
tionem eorum posuit in eis.
3 5 Et vidit populus actum Simonis , &
gloriam , quam cogitabat facere genti suz ,
& posuerunt eum ducem fuum , & principem
sacerdotum , eo quod ipse secerat hzc om-
nia , & justitiam , & fidem , quam conserva-
vit genti suz , & exquisivit omni modo exal-
tare populum suum.
35 Et in diebus ejus prosperatum est in ma-
nibus ejus, ut tollerentur gentes de regione ip
sorum,& qui in civitate David erant in Jerusa
lem in arce , de qua procedebant, & contami-
nabant omnia,quz in circuitu sanctorum sunt,
& inserebant plagam magnam castitati :
37 Et collocavit in ea viros Judzos ad tuta-
mentum regionis Sc civitatis , & exaltavic
muros Jerusalem.
38 Et rex Demetrius statuit illi summum
sacerdotium.
3 9 Secundum hzc fecit eum amicum suum ,
& glorificavit eum glorid magnd.
40 Audivit enim quod appellati sunt Judzi
d Romanis amici , & soeii , & sratres, 6c quia
susceperunt legatos Simonis gloriose :
41 Et quia Judzi , & facerdotes eorum con-
senserunt eum esse ducem suum , & summum
sacerdotem in zternum , donee surgat pro-
phera fidelis :
41 Et ut sit super eos dux , & ut cura esset
illi pro sanctis , ite ut constituent przpolitos
super opera eorum 5 & super regionem j
BBBbb iij
 75o LIBER I. MACHABORUM, Cap. XIV. & XV.
& super arma , & super prsidia :
4j Et cura fit illi de fanctis : & ut audiatur
ab omnibus , & scribantur in nomine ejus
omnes conscriptiones in regione : & ut ope-
riatur purpura , & auro :
44 Et ne liceat ulli ex populo , & ex sacer-
dotibus irritum facere aliquid horum, & con-
tradicere his , qu ab eo dicuntur , aut con-
vocare conventum in regione sine iplb : &
vestiri purpura , & uti fibula aurea.
45 Qui autem fecerit extra hc , aut irri
tum fecerit aliquid horum , reus erit.
4<j Et complacuit omni populo stattiere Si-
tnonem , & facere secundum verba ista.
47 Et suscepit Simon , & placuit ei ut sum-
mo sacerdotio fungeretur , & elset dux , &
princeps gentis Judorum , & sacerdotum ,
& presset omnibus.
48 Et scripturam istam dixerunt ponere in
tabulis reis, & ponere eas in peribolo sancto
rum , in loco celebri :
49 Exemplum autem eorum ponere in ra-
rio , ut habeat Simon , & filii ejus.
C A P U T XV.
.Amiacbus Dimctru filius Litttrtt amicitiirum mittit *d Sl-
mmtm ; Rommt fuderttos fibi Judtos ctteris maionibus fir
litttrti cammendant ; Amiacbus dura Typkmen ixscqmiur ,
mflum i Sii'iMt mititum auxilium neufu , mitthqut ad turn
jiibembium qui mulia tanquam debit* repofcit ; if Stmoms
rtsymfo autpio , cmstituit advertits turn Cindebaum ducem
ixercitit , ipfi vtri Tryphmem fersequimr.
J PT misit rex Antiochus filius Demetrii
XL epistolas ab insulis maris Simoni facer-
doti , & principi gentis Judarorum , & uni
verse genti :
i Et erant continentes hunc modum : REX
Antiochus Simoni saccrdoti magno , & genti
Judxorum , salutem.
3 Quoniam quidem pestilentes obtinuerunt
regnum patrum nostrorum , volo autem ven-
dicare regnum , & restituere illud sicut erat
amea : & electam feci multitudinem exerci-
tiis , & feci naves bellicas.
4 Volo autem procedere per regionem ut
ulcifcar in eos , qui corruperunt regionem
nostram , & qui desolaverunt civitates multas
in regno meo.
5 Nunc ergo statuo tibi omnes oblationes ,
quas remiserunt tibi ante me omnes reges , &
qucumque alia dona remiserunt tibi :
f Et permitto tibi facere percussuram pro-
prii numismatis in regione rua :
7 Jerusalem autem sanctam else , &: libe-
ram : & omnia arma , qu fabricata sunt ,
& prsidia ,' quar construxisti , qu tenes ,
maneant tibi :
8 Et omne debitum regis : & qua? futura
sunt regi , ex hoc , & in totum tempus remit-
tuntur tibi.
9 Cum autem obtimierimus regnum nos
trum , glorificabimus te , &c gentem tuam, &
templum gloria magna , ita ut manifestetur
gloria vestra in universa terra.
10 Anno centesimo septuagesimo quarto
exiit Antiochus in terram patrum suorum , &:
convenerunt ad eum omnes exercitus , ita ut
pauci relicti essent cum Tryphone.
1 1 Et insecutus est eum Antiochus rex , &
penit Doram fugiens per maritimam.
1 z Sciebat eniin qudd congregata sunt mala
in eum , & reliquit eum exercitus.
13 Et applicuit Antiochus super Doram cum
centum viginti millibus virorum belligerato-
rum , & octo millibus equitum :
1 4 Et circuivit civitatem , & naves a mari
accesserunt : & vexabant civitatem a terra , &
mari, & neminem sinebant ingredi, vel egredi.
1 % Venit autem Numenius", & qui cum eo
fuerant , ab urbe Roma , habentes epistolas
regibus , & regionihus scriptas , in quibus
continebantur hc :
16 LUCIUS consul Romanorum , Ptole-
mo regi salutem.
17 Legati Judarorum venerunt adnosamici
nofiri , renovantes pristinam amicitiam , &
societatem , misli a Simone principe sacerdo
tum , & populo Judorum.
18 Attulerunt autem & clypeum aureum
minarum mille.
19 Placuit itaque nobis fcribere regibus,
& regionibus , ut non inferant illis mala , ne-
que impugnent eos , & civitates eorum , 8c
regiones eorum : & ut non ferant auxilium
pugnantibus adversus eos.
10 Vifum autem ell nobis accipere ab eis
clypeum.
ii Si qui ergo pestilentes refugerunt de re
gione ipsorum ad vos , tradite eos Simoni
principi Sacerdotum, ut vindicet in eos secun
dum legem suam.
*i Hc eadem scripta sunt Demetrio regi,
& Attalo , & Ariarathi , & Arsaci ,
13 Et in omnes regiones : & Lampfaco , &
Spartiatis , & in Delum , & in Myndum , &
in Sicyonem , & in Cariam , &: in Samum ,
& in Pamphyliam , & in Lyciam , & in Ali-
carnassum , & in Coo , & in Siden , & in
Aradon , & in Rhodum , & in Phaselidem ,
& in Gortynam , & Gnidum , & Cyprum ,
& Cyrenen.
4 Exemplum autem eorum scripseruntSimo-
ni principi sacerdotum , & populo Judarorum.
if Antiochus autem rex applicuit castra in
Doram sccund6 , admovens ei semper manus,
& machinas faciens : & conclusitTryphonem,
ne procederet.
16 Et misit ad eum Simon duo millia viro
rum electorum in auxilium , & argentum , &:
aurum , &r vasa copiosa :
7.7 Et noluitea accipere , fed rupit omnia ,
qu pactus est cum eo antea , & alienavit sc
ab eo.
iS Et misit ad eum Athenobium unum de
 LIBER I. MACHABORUM, Cap.XV.&XVI. 7ji
amicis suis , ut tractarec cum ipso , dicens
Vos tenetis Joppen , & Gazaram , & arcem ,
qu ell in Jerusalem , civitates regni mei :
iy Fines earum desolastis , & tecistis pla-
gam magnam in terra , & dominati estis per
loca multa in regno meo.
30 Nunc ergo traditc civitates , quas oc-
cupastis , & tributa locorum in quibus domi
nati estis extra fines Judaea:.
3 1 Sin autem , date pro illis quingenta ta-
lenta argenti , & exterminii , quod extermi-
nastis , ix- tributorum civitatum alia talenta
quingenta : fin autem , veniemus, & expugna-
bimus vos.
3 z Et venit Athenobius amicus regis in Je
rusalem, & vidit gloriam Simonis , &: clarita-
tem in auro, & argento, & apparatum copio-
sum : & obstupuit : & retulit ei verba regis.
3 j Et respondit ei Simon , & dixit ei : Ne-
que alienam terram sempfimus , neque alie-
na detinemus : fed hredicatem patrum nos-
trorum , qu injulte ab inimicis nostris aliquo
tempore possesla est.
34 Nos verd tempus habentes , vindicamus
hreditatem patrum nostrorum.
3 % Nam de Joppe , & Gazara qu expostu-
las, ipsi faciebant inpopulo plagam magnam,
& in regione nostra : horum damus talenta cen
tum. Et non respondit ei Athenobius verbum.
36 Reversus autem cum ira ad regem , re-
nuntiavit ei verba ista , & gloriam Simonis ,
& universe , qu vidit , & iratus est rex iii
magni.
37 Tryphon autem fugit navi inOrthosiada.
38 Et constituit rex Cendebum ducem ma-
ritimum , & exercitum peditum & equitum
dedit illi.
39 Et mandavit illi movere castra contra
faciem Jud : & mandavit ei dificare Ge-
dorem , & obstrucre portas civitatis , & de-
bellare populum. Rex aucem pesequebatur
Tryphonem.
40 Et pervenit Cendebus Jamniam , &
ccepit irntare plebem , & conculcare Ju-
dam , & captivare populum & interficere ,
& dificare Gedorem.
41 Et collocavit illic equites , & exerci
tum : ut egressi petambularent in viam Ju
d , sicut constituit ei rex.
C A P U T XVI.
Simon ftntx mum txtrdtmt suum cumfiliit suit Jud* fjr
Joanne aUvenits Ctnitbuum : quo d, vicii . PjoUmtus %tntr
^tmonis do'fttn'-ndi ambitifte i''fi*mtn*tus , accepiot convivio
fictiwn cjbstjbc filial Maihxi itm p- Juiam dolo imerffcit ,
ut it* fude* pfOT/inc-ai obtinertt : poT'O nuntii quoi *d /qmh.
uem do.o inurimindum mistrut , sum ob tlh inttrstcli , (?
Judmnei pf.ri in sttwmo sictrdotio futcejjit.
1 Cj* T ascendit Joannes de Gazaris , &: nun-
CLtiavit Simoni patri suo qu fecit Cen
debus in populo ipsorum.
1 Et vocavit Simon duos filios scniores ,
Judam , u Joannem , & ait illis ; Ego , Sc
fratres mei , & domus patris mei expugnavi-
mus holies Israel ab adolescentia usque in
hunc diem : & prosperatum est in manibus
nostris liberare Iirael aliquoties.
3 Nunc autem senui , fed estote loco meo ,
& fratres mei , & egressi pugnate pro gente
nostra : auxilium vero de ccelo vobilcum sit.
4 Et elegit de regione viginti millia viro-
rum belligeratorum , & equites ; & prosecti
sunt ad Cendebum: & dormierunt in Modin.
f Et surrexerunt mane , & abicrunt in cam-
pum : & ecce exercitus copiosus in obviara
illis peditum , & equitum , & fluvius tor-
rens erat inter medium ipsorum.
6 Et admovit cattra contra faciem eorum
ipse , & populus ejus , & vidit populum tre-
pidantem ad transfretandum torrentem , &
transfretavit primus : & viderunt eum viri ,
Si transierunt post eum.
7 Et divisit populum , & equites in medio
peditum : erat autem equitatus adverlario-
rum copiosus nimis.
8 Et exclamaverunt secris tubis , & in fu-
gam converses est Cendebus , & castra ejus :
& ceciderunt ex eis multi vulnerati : refidui
autem in munitionem sugerunt.
9 Tune vulneratus est Judas frater Joannis :
Joannes autem insceutus est eos > donee venit
Cedronem , quam dificavit :
10 Et segerunt usque ad turres , qu erant
in agris Azoti , & seccendit eas igni. Et ceci
derunt ex illis duo millia virorum , & rever
sus est in Judam in pace.
11 Et Ptolemus filius Abobi constitutes
erat dux in campo Jericho, & habebat argen-
tum , & aurum multum ,
j 1 Erat enim gener semmi secerdotis.
13 Et exaltatum est cor ejus, & volebat ob-
tinere regionem, & cogitabat dolum adversils
Simonem , & filios ejus , ut tolleret eos.
14 Simon autem , perambulans <ivitates ,
qu erant in regione Jud , & sollicitudi-
nern gerens earum , descendit in Jericho ipse ,
& Mathathias filius ejus , & Judas , anno
cemesimo septuagesimo septimo , mense un-
decimo : hie est mensis Sabath.
15 Et sescepit eos filius Abobi in munitiun-
culam , qu vocatur Doch , cum dolo , quam
dificavit : & fecit eis convivium magnum ,
& abscondit illic viros.
16 Et ciim inebriatus esset Simon , fc filii
ejus , serrexit Ptolemus cum seis , & semp-
scrunt arma sea, & intraverunt in convivium,
& occiderunt eum , & duos filios ejus , &
quosdam pueros ejus.
1 7 Et fecit deceptionem magnam in Israel ,
& reddidit mala pro bonis.
18 Et scripsit hc Ptolemus , & misit regi
ut mittetet ei exercitum in auxilium & tra-
deret ei regionem* St civitates eorum, 8c
uibuta.
 75i LIBER I. MACHAB. Cap. XVI. LIBER II. MACHAB. Cap. I.
1 9 Et misit alios in Gazaram tollcre Joan-
nem : & tribunis misit epistolas, ut venircnt ad
fe, & daret eis argentum , & aurum , & dona.
10 Et alios misit occupare Jerusalem , &
montem templi.
i 1 Et prcurrens quidam , nuntiavit Joan-
ni in Gazara , quia periit pater ejus , & fra-
tres ejus , & quia misit te quoque interfici.
n Ut audivit autem , venementer expavit :
& comprehendit viros , qui venerant perdere
eum , & occidit eos : cognovit enim quia
qurebant eum perdere.
13 Et caetera sermonum Joannis , & bello-
rum ejus , & bonarum virtutum , quibus for-
titer geffit , & dificii murorum , quos cxtru-
xit , & rerum gestarum ejus :
1 4 Ecce hc scripta sunt in libro dierum sa-
cerdotii ejus , ex quo factus esc princeps sa-
cerdotum post patrem suum.
LIBElR SECUNDUS
MACHABORUM-
CAPUT PRIMUM.
Judtu bMuntct Jtrofolymii scrituttt JutUii in ^ffyptt
Urnnoramibui mono jimiacbi ac [uorum quit in I't jute
continent , grttiat Deo agtntei , & hormnits ut iitcbrmt
diem scehofegi if diem itti ignis ffi reduefionem cipti-
1 it jus ; a-jus rei uarrainr hie hifloria , e> Oratio Ntht-
RATRIBUS, qui sunt pergyptum,
F Judis , salutem dicunt fratres , qui
sunt in Jerosolymis , Judi , & qui in
regione Juda: , & pacem bonam.
1 Benefaciat vobis Deus , & meminerit tes-
tamenti sui quod locutus eft ad Abraham , &
Isaac , & Jacob servorum suorum fidelium :
3 Et det vobis cor omnibus ut colatis eum ,
& faciatis ejus voluntatem corde magno , &
animo volenti.
4 Adaperiat cor vesirum in lege sua , & in
prceptis suis , & faciat pacem.
j Exaudiat orationes veitras , & reconcilie-
tur vobis , nee vos deserat in tempore malo.
6 Et mine hie sumus orantes pro vobis.
7 Regnante Demetrio, anno centesimo sexa-
gesimo nono , nos Judi scripsimus vobis in
tribulatione , & impetu , qui supervenit no-
bis in istis annis, ex quo receslit Jason a sancta
terra , & a regno.
8 Fortam succenderunt , & efFuderunt san-
guinem innocentem : & oravimus ad Domi-
num , & exauditi sumus , & obtulimus sacrifi-
cium , & similaginem , & accendimus lucer-
nas , & proposuimus panes.
9 Et nunc fsequentate dies scenopegi men-
sis Casleu.
to Anno centesimo octogesimo octavo , po-
pidus , qui eft Jerosolymis , & in Judaea Se-
natusque & Judas , Aristobolo magistro Pto-
lemi regis , qui est de genere chnstorum sa-
cerdotum , & his , qui in gypto sunt , Ju
dis salutem , & sanitatem.
11 De magnis pericuhs a Deo liberati, mag
nified gratias agimus ipsi , utpote qui adver-
sus talem regem dimicavimus.
1 Ipse enimebullire fecit de Perside eos.qui
pugnaverunt contra nos,& sanctam civitatem.
1 3 Nam cum in Perside esset dux ipse , Sf
cum ipsoimmensus exercitus, cecidit in tem-
plo Nane , consilio deceptus sacerdotum
Naneae.
1 4 Etenim cum ea habitaturus venit ad lo
cum Antiochus , & amici ejus , & ut accipe-
ret pecunias multas dotis nomine.
if Cumque proposuissent eas sacerdotes
Nane , & ipse cumpaucis ingressus esset in-
tra ambitum fani , ckuscrunt templum ,
\6 Cum intrasset Antiochus : apertoque oc-
culto aditu templi, mittentes lapides percusse-
runt ducem , & eos qui cum eo erant , &
diviserunt membratim , & capitibus amputa-
tis foras projecerunt.
1 7 Per omnia benedictus Deus , qui tradi-
dit impios.
1 8 Facturi igitur quinta & vigesimi die men-
sis Caileu purificationem templi , necessarium
duximus iignificare vobis : ut & vos quoque
agatis diem scenopegi , & diem ignis qui
datus est quando Nehemias diheato templo
& altari obtulit sacriricia.
19 Nam cum in Persidem ducerentur patret
noiiri , sacerdotes , qui tune cultores Dei
erant , acceptum ignem de altari occulte abs-
conderunt in valle , ubi erat puteus alms , &
siccus , & in eo conmtati sunt eum , ita ut
omnibus ignotus esset locus.
to Cum autem prteriflent anni multi , &
placuit Deo ut mitteretur Neliemias a rege
Persidis : nepotes sacerdotum illorum , qui
absconderant , misit ad requirendum ignem :
& ficut narraverunt nobis , non inveneru.it
ignem , fed aquam crassam.
ti Et juisiteoshaurire , & afferre sibi : &
sacriricia , qu impolita erant , jufiit sacerdos
Nehemias alpergi ipsi aqua , & ligna, & qu
erant superpofita.
ii Utque hoc sactum est , & tempus assuk
quo sol refulsit , qui prius erat in nubilo, ac-
census est ignis magnus , ita ut omnes mi-
rarentur.
1? Orationem autem faciebant omnes sa
cerdotes , dum consummaretur sacrificium ,
Jonatha inchoante , cteris autem respon-
dentibus.
14 Et Nehemi erat oratio hunc habens
modum. D O M I N E Deus omnium creator,
terribilis , & fortis , Justus, & misericors ,
qui solus es bonus rex ,
5 Solus prstans, solus Justus, &r omni-
potens ,
 LIBER II. MACHAB ORUM, Cap. I.&II. 753
potens , & acternus , qui liberas Israel de
omni malo, qui fecisti patres electos, &c sanc-
tiricasti cos:
is Accipe sacrificium pro universo populo
tuo Israel , & custodi partem tuam , & san-
ctifica.
17 Congrega dispersionem nostram , libera
eos , qui scrviunt Gentibus, & conternptos &
abominatos respice : ut sciant Gentes quia tu
es Deus noster.
18 AfHige opprimentes nos, & contume-
liam facientes in Uiperbia.
19 Constitue populum tuum in loco sancto
* Bent, tuo , * sicut dixit Moyses.
J; * 30 Sacerdotes autem psallebant hymnos ,
bfn j. usquequo consumptum essec sacrificium.
31 Cum autem consumptum esset sacrifi
cium , ex residua aqua Nehemias juisit lapides
majores perfundi.
31 Quod ut factumest, ex eis flamma ac-
censa est : fed ex lumine , quod refulsit ab al-
tari , consumpta est.
33 Ut ver6 manifestata est res , renuntiatum
eft regi Persarum qudd in loco , in quo ig-
nem absconderant lii , qui translati fuerant
sacerdotes , aqua apparuit , de qua Nehe
mias , & qui cum eo erant , purificaverunt
facrificia.
j4 Considerans autem rex , & rem diligen-
ter examinans , fecit ei templum , ut proba-
ret quod factum erat.
3 j Et cum probasset , sacerdotibus donavit
multa bona : &z alia atque alia munera , &
accipiens manu sua , tribuebat eis.
3 Appellavit autem Nehemias hunc locum
Nephthar, quod interpretatur puriricatio. Vo-
catur autem apud plures Nephi.
C A P U T II.
JertmUi sub Bab Umtim captiviatem tradite trmfmigrtn-
titm igne & lege Dei , in to mottt ad ijuem ascendent Mtj[es
vidit terram promijjionii ; nbjitndii tabernaiulum , arcam o-
aiiare incnsi ,ui ibi eflent usque ad populi reditiim ex cap
tivate Btbyhnk* ; quadim Mjfi & Saloimnit facia hie
ntlinguntur ; He siiJii Jud* irlachabeti (J- fratrnm e\us , de
aue fuimauejajnis vtlumin* in tuum hunc Ubium centra
buutur.
1 T Nvenitur autem in descriptionibus Jere-
1 mi prophet , qudd juffit eos ignem ac-
cipere qui transmigrabant : utsignificatumest,
& ut mandavit transmigratis.
1 Et dedit illis legem neobliviscerentur prar-
cepta Domini , & ut non exerrarent mentibus
videntes simulachra aurea , & argentea , &
ornamenta eorum :
3 Et alia hujusmodi dicens , hortabatur ne
legem amoverent a corde suo.
4 Erat autem in ipsa scriptura , quomodo
tabernaculum,& arcam juffit propheca divino
response ad se facto comitari secum , usque-
4 Br. 9U exiit in montem , * in quo Moyses ascen-
iv 1. ok , & yidit Dei harreditatem.
5 Et veniens ibi Jeremias invenit locum spe-
lunex : & tabernaculum , & arcam , & altare
incensi intulit illuc , & ostium obstruxit.
6 Et acceslerunt quidam simul , qui seque-
bantur , ut notarent sibi locum : & non po-
tuerunt invenire.
7 Ut autem cognovit Jeremias , culpans
illos , dixit : Quod ignotus erit locus , donee
congreget Deus congregationem populi , &c
propitius fiat :
8 Et tune Dominus ostendet hacc , & appa-
rebit Majestas Domini , & nubes erit , sicuc
& Moysi manifestabatur , & * sicut cum Salo- + }. gt
mon petiit ut locus fanctificaretur magno n.
Deo , manifestabat hacc. * Ptr-
9 Magnified etenim sapientiam tractabat :'& ' '*
ut sapientiam habens , obtulit sacrificium de
dications , & consummationis templi.
10 * Sicut & Moyses orabat ad Dominum , * Lev.
& destendit ignis de clo , & consumpsit '*;
holocaustum, sic * & Salomon oravit, & ',_ "
descendit ignis de ccelo , & consumpsit ho- + lJ*.
locaustum. 10. .
1 1 Et dixit Moyses , * ed qu6d non sit co- 7-
mestumquod erat pro peccato,consumptuest.
i x SimOiter & Salomon octo diebus celebra-
vit dedicationem.
13 Inferebantur autem in descriptionibus,
& commentariis Nehemiae hacc eadem : & ut
conrtruens bibliothecam congregavitde regio-
nibus libros , & Prophetarum , &c David , &
epistolas Regum , & de donariis.
14 Similiter autem & Judas ea , quat deci-
derant per bellum , quod nobis acciderat ,
congregavit omnia , & sunt apud nos.
1 j Si ergo desideratis hacc , mittite qui per-
ferant vobis.
16 Acturi itaque purificationem scripsimus
vobis : bene ergo facietis, si egeritis hos dies.
1 7 Deus autem , qui liberavit populum
suum , & reddidit hreditatem omnibus , &
regnum , & sacerdotium, & sanctificationem,
1 8 * Sicut promisit in lege , speramus quod * Dent.
citd nostri miserebitur , & congregabit de sub jo. j. s-
clo in locum sanctum. " _ ,SuPrt- *
19 Eripuit enim nos de magnis periculis , >s*
& locum purgavit.
xo De Juda verd Machabaeo , & fratribus
ejus , & de templi magni purisicatione, & dc
arae dedicatione :
li Sed & de praeliis , quac pertinent ad An-
tiochum Nobilem , & filium ejus Eupatorem:
ii Et de illuminacionibus qu de clo fac-
tx sunt ad eos , qui pro Judseis fortiter secc-
runt , ita ut universam regionem , cum pauci
efsent , vindicarent : & barbaram multitudi-
nem fugarent ,
13 Et samosissimum in toto orbe templum
recuperarent , & civitatem liberarent , & le
ges , quat abolit erant, restituerentur, Domi
no cum omni tranquillitate propitio facto illis.
14 Itemque ab jafone Cyreno quinque li-
CCCcc
754 LIBER II. MACHA BORUM, Cap. II. & III.
bris comprehensis tentavimus nos unovolumi-
ne breviare.
as Considerantes enim multitudinem hbro-
ium,& difficultatem volentibus aggredi narra-
tiones historiarum propter multitudinem reru,
1.6 Curavimus volentibus quidem legere ,
ut esset animi oblectatio : studiosis verb, ut sa-
ciliils poslintmemorixcommendare: omnibus
autem legentibus utilitas conferatur.
27 Et nobis quidem ipsis , qui hoc opus
breviandi causa suscepimus , non facilem la-
borem , immd ver6 negotium plenum vigi-
liarum , & fudoris assumpsimus.
8 Sicut hi , qui prxparant convivium , &
quxruntaliorum voluntati parere propter mul-
torum gratiam , libenter laborem suttinemus.
%9 Veritatem quidem de fingulis auctori-
bus concedentes , ipsi autem secundum datam
formam brevitati studentes.
50 Sicut enim novae domus architecto de
universa structura curandum est : ei verd ,
qui pingere curat , qux apta sunt ad orna-
tum j exquirenda sum : ita xstimandum ell
& in nobis.
3 1 Etenim intellectum colligere , & ordi-
nare sermonem , & curiosius partes singulas
quasque disquirere , historiat congruit auc-
tori :
31 Brevitatem verd dictionis sectari , &
executiones rerum vitare, brevianti conceden-
dum est.
jjHincergo narrationem incipiemus : de
prxfatione tantum dixisse sufficiat : stultum
etenim est ante historiam effluere , in ipsa au
tem historia succingi.
C A P U T III.
S'mm ternsIt prapositus tbefaurts ejus ^poUtnio iuei prt.
dii ; ad atas rtpieudos mijfui * re^e Heliodorus , post fuses
JutUorum orationes , a Deo ptrcuiitur , fed Omit pontifiiis ja
ttifiiio ac precibus liberatur , acJijque Deo & On'* gratiit ,
narrtt regi ac cateris omnibus Dei mi^ntli*.
1 T Gitur cum fancta civitas habitaretur in
X omni pace , leges etiam adhuc optime
custodirentur , propter Onix pontificis pieta-
tem , &r animos odio habentes mala ,
1 Fiebat ut & ipsi reges, & principes locum
summo honore dignum ducerent, & templum
jmaximis muneribus illustrarent :
3 Ita ut Seleucus Asia: rex de redditibus suis
prxstaret omnes sumptus ad ministerium sa-
crificiorum pertinentes.
4 Simon autem de tribu Benjamin prxposi-
tus templi constitutus , contendebat, obsisten-
te fibi principe sacerdotum , iniquum aliquid
in civitate moliri.
j Sed cum vincere Oniam non posset , ve-
nit ad Apollonium Tharsex filium ; qui eo
tempore erat dux Clesyrix , & Phcenicis :
6 Et nuntiavit ei , pecuniis innumerabilibus
plenum esse xrarium Jerosolymis , & commu
nes copias immensas esse , qux non pertinent
ad tiwncm sacririciorum : cssc autem possibi-
le sub potestate regis cadere universa.
7 Cumque retulisset ad regem Apollonius
de pecuniis , qu delatx erant , ille accitum
Heliodorum , qui erat super negotia ejus ,
misit cum mandatis > ut prxdictam pecumam
transportaret.
8 Statimque Heliodorus iter est aggressus ,
specie quidem quasi per Clesyriam, & Ph-
nicen civitates esset.peragraturus , revera au
tem regis propositum perfecturus.
9 Sed , cum venisset Jerolblymam , & be-
nigne a summo Sacerdote in civitate esset ex-
ceptus j narravit de dato indicio pecuniarum:
& cujus rei gratia adesset,aperuit : interroga-
bat autem , li vere hxc ita essent.
I o Tune summus Sacerdos ostendit deposita
esse hxc,& victualia viduarum, & pupillorum:
1 1 Quxdam ver6 esse Hircani Tobiac viri
valde eminentis , in his , qu detulerat im-
pius Simon : universa autem argenti talenta
esse quadringenta , & auri ducenca.
I I Decipi verd eos , qui credidissent loco ,
& templo , quod per universum mundum ho-
noratur , pro sui veneratione , 8c sanctitate
omnino imposlibile esse.
13 At ille pro his , qux habebat in manda
tis a rege , dicebat omni genere regi ea esse
deferenda.
i4Conltituta autem die intrabat de his
Heliodorus ordinaturus. Non modica verd per
universam civitatem erat trepidatio.
1 5 Sacerdotes autem ante altare cum stolis
sacerdotalibus jactaverunt fe , & invocabani
de clo eum , qui de depositis legem posuit ,
ut his , qui deposuerant ea , salva cullodiret.
\6 Jam ver6 qui v idebat summi sacerdotis
vultum , mente vulnerabatur : facies enim
& color immutatus declarabat imernum ani
mi dolorem.
17 Circumfusa enim erat mcestitia quxdam
viro j & horror corporis , per quern manises-
tus alpicientibus dolor cordis ejus efSciebatur.
18 Alii etiam gre^atim dc domibus con-
fluebant,publicasupplicationeobsecrantes,pro
eo qu6d in contemptum locus esset venturus.
19 Accinctxque mulieres cilieiis pectus ,
per plateas connuebant. Sed & virgines , quae
conclusae erant , procurrebant ad Oniam, aliae
autem ad muros , quaedam ver6 per fenestras
aspiciebant :
ao Universe autem protendentes manus in
clum , deprecabantur.
11 Erat enim misera commistat multitudi-
nis , & magni sacerdotis in agone constitute
expectatio.
xi Et hi quidem invocabant omnipotentem
Deum , ut credita sibi his , qui crediderant ,
cum omni integritate conservarentur.
13 Heliodorus autem , quod decreverat ,
persiciebat eodem loco iple cum satellitibu
circa xrarium prxsens.
 LIBER II. MACHAB DRUM, Cap. III. & IV.
14 Sed spiritus omnipotentis Dei magnam
fecit lux oltensionis evidenciam,ita ut unities,
qui auli suerant parere ei , ruentes Dei virtu-
te in dislolutionem , &c ibrmidinem converte-
rentur.
1 f Apparuit enim illis quidam equus rerri-
bilem habens sestbrem , optimis operimentis
adornatus : ilque cum impetu Heliudoro prio-
res calces elisit , qui autem ei ledebat , vide-
batur arma habere aurea.
i6 Alii etiam apparuerunt duo juvenes vir-
tute decori , optimi gloria , speciosique amic-
tu , qui circumsteterunt cum , & ex utraque
parte flagellabant , sine intermilEone mulcts
plagis verberantes.
17 Subit6 autem Heliodorus concidit in
terram , eumque multa caligine circumfufum
rapuerunt , atque in fella geitatoria positum
ejecerunr.
1 8 t.t is , qui cum mult is cursoribus , &
satellitibus prxdictum ingressus est xrarium ,
portabacur nullo sibi auxilium ferente , mani-
resta Dei cognita virtute :
19 Et ille quidem per divinam virtutem ja-
cebat mutus,atque bmni fpe & salute privatus.
30 Hi autem Dominum benedicebant , quia
magniricabat locum (uum : & templum,quod
pauio ante timore ac tumultu erat plenum ,
apparente omnipotente Domino , gaudio &c
ixtitia impletum est.
3 1 Tune verd ex amicis Heliodori quidam
rogabant confestim Oniam , ut invocaret Al-
tiffimum , ut vitam donaret ei , qui in supre
mo spiritu erat constitutus.
3 1 Considerans autem suramus sacerdos ne
forte rex sutpicareturmalitiamaliquamex Ju-
dxis circa Heliodorum consummatam, obtulit
pro salute viri hostiam salutarem.
}} Ciimque summus sacerdos exoraret >
jidem juvenes eisdem vestibus amicti , astan-
tts Heiiodoro , dixerunt : Onix sacerdoti gra-
tias age : nam propter eum Dominus tibi vi
tam dun.iv ir.
34 Tu autem a Deo flagellatus , nuntia om
nibus magnalia Dei, & potestatem. Et his die
sis , non comparucrunt.
3 y Heliodorus autem , hostii Deo oblata, &
yotis magnis promislis ei , qui vivere illi con-
ceiBt , & Oniz gratias agens,recepto exercitu,
repedabat ad regem.
$6 Testabatur autem omnibus ea qux sub
oculis suis viderat opera magni Dei.
37 Cdm autem rex interrogasset Heliodo
rum quis esset aptus adhuc semel Jerosoly-
mam mitti , ait :
38 Si quern habes Iiostem , aut regni tui in-
fidiatorem , mitte illuc , & flagellatum eum
recipies , si tamen evaserit : eo quod in loco sit
ver Dei quxdam virtus.
$9 Nam ipse , qui habet in clis habitat io-
nem , visitator , & adjutor est loci illius , 8f
755
venientes ad makfaciendum percutit.ac perdit.
40 Igitur de Helioduro , & arrarii curtodia ,
ita res fe hat et.
C A P U T IV.
Omas cb Siiacat dtimclintt ad Scli'iium cmctjfit : eujmt
pantifcatum antbtens jrater ey*s J ifcn , fron.iji: rt%t pturimd
ttituta , tictfutjut ">'. -ui, cmttm >ei cu'uum pti-vntu i
qutm pamifiiatu fii-tari turtt MtntUnu , plum rigi talent*
fMenus : cut ftimiJjUnmpTtJUxiti jucctdtt srtttr ipfius Ly-
jimichus : Omtti cum lAtntlaum it Jacrilegit trgutrit , illiut
Juiju *h Anixcutco pmmitur i pnptt t quod jfujfu Amiachi
in tr..ir"i toe: -li.iKcnicut intirw.itur ; Lysimmho a ftjult
csPr'U- Mt*ii*t tpud rtgtm iccufttui, iHterctdeHtibm dt.
mi aifohitur , occtjit in'uKimibut e ut tuujuortbui.
i C Imon autem przdictus pecuniarum &:
i3 patriz delator , male loquebarur de
Onia tanquam ipse Heliodorum instigasset ad
hzc , & ipse fuilset incentor malorum :
Provisoremque civitatis , ac defensorem
gentis siix , &c zmulatom legis Dei audebat
insidiatorem regni dicere.
3 Sed , cum inimicitiae in tantum proce-
derent , ut etiam per quosdam Simonis neces-
sarios homicidia rkrent :
4 Considerans Onias periculum contentio-
nis , & Apollonium insanire , utpot^ ducem
Coelesyrix , & Phoenicis , ad augendam ma-
litiam Simonis , ad regem fe contulit ,
f Non ut civium accusator , sed commu-
nem utilitawm apud semecipsum universal
multitudinis considerans.
6 Videbat enim sine regali providentia im-
possibile esse pacem rebus dati , nee Simonem
posse cessare a stultitia sua.
7 Sed post Seleuci vitat excessum , cum sus-
cepisset regnum Antiochus, qui Nobilis appel-
labatur, ambiebat Jason sratcr Oniar summum
sacerdotiom :
8 Adito rege , promittens ei argenti talen-
ta trecenta sexaginta , & ex redditibus aliis
talenta octoginta ,
9 Super hxe promittebat &c alia centum
quinquaginta , si potestati ejus concederetur
gymnasium , & epnebiam sibi constituere , &c
cqs qui , in Jerosolymis erant , Antioche-
tios lcribere.
10 Quod ciim rex annuisset , & obtinuiflet
principatum , statim ad gentilem ritum con-
tribules suos transferee cpit.
1 1 Et amotis his , quz numanitatis causa
Judzis a regibus fuerant constituta , per loan-
nem patrem Eupojemi , qui apud Romanos
de amteitia , & locietate functus est legatio-
ne legitima , civium jura destituens , prav.i
instituta sanciebat.
1 z Etenim ausus est sub ipsa arce gymna
sium constituere , & optimos quosque ephe-
borum in lupanaribus ponere.
13 Erat autem hoc non initium > fed
incrementum quoddam , & profectus gen-
tilis , & alienigenz conversationis , prop
ter impii , & noa saeerdotis Jasonis na-
C C C c c ij
756 LIBER II. MACHA BORUM, Cap.1V.
farium , Sc inauditum scelus :
14 Ita ut facerdotes jam non circa altaris
officia dediti essent, fed contempto templo,&
sacrificiis neglectis festinarent participes fieri
palxstrae , & pnebitionis ejus injustae , & in
exercitiis disci.
15 Et patrios quidem honores nihil haben-
tes > Grcas glorias optimas arbitrabantur :
16 Quarum gratia periculosa eos contentio
habebat , & eorum inilituta aemulabantur, ac
per omnia his consimiles else cupiebant3quos
nostes , & peremptores habuerant.
17 In leges enim divinas impieagere impunfc
noncedit: fed hoc tempus sequens declarabit.
1 8 Cum autem quinquennalis agon Tyri
celebraretur , & rex prisons esset ,
19 Misit Jason facinorosus ab Jerosolimis
viros peccatores , portantes argenti didrach-
mas trecentas in lacrihcium Herculis , quas
postulaverunt hi , qui asportaverant ne in sa
crificiis erogarentur , quia non oporteret , fed
in alios sumptus eas deputari.
10 Sed h oblatae sunt quidem ab eo, qui
miserat , in sacrificium Herculis : propter
prxsentes autem dat sunt insabricamnavium
triremium.
n Misso autem in gyptum Apollonio
Mnesthei filio propter primates Pcolerciaei Phi-
lometoris regis , cum cognoviflet Antiochus
alienum fe a negotiis regni effectum, propriis
utilitatibus consulens , profectus inde venit
Joppen , & inde Jerosolymam.
11 Et magnifice ab Jasone, & civitate sus-
ceptus , cum facularum luminibus, &c laudi-
bus ingressus est : & inde in Phoenicem exerci-
tum convertit.
3 Et post triennii tempus misit Jason Me-
nelaum UipradictiSimonisfratrem portantem
pecunias regi , & de negotiis necelsariis res
ponse perlaturum.
14 At ille commendatus regi , cum magni-
ficasset faciem potestatis ejus , in semetiplum
retorsit summum sacerdotium , superponens
Jason talenta argenti trecenta.
if Acceptisque a rege mandatis , venit ,
nihil quidem habens dignum sacerdotio , ani-
mos verd crudelis tyraani,& ferx bellux iram
gerens.
l6 Et Jason quidem , qui proprium fra-
trem captivaverat , ipsc deceptus profugus
in Ammanitem expulsiis est regionem.
17 Menelaus autem principatum quidem ob-
tinuit : de pecuniis verd regi promislis , nihil
agebat , cum exactionem faceret Sostratus >
qui arci erat praepositus :
*8 Nam ad nunc exactio vectigalium perti-
nebat : quam ob causam utrique ad regem
sunt evocati.
19 Ft Menelaus amotus est 4 sacerdotio ,
succedente Ly simatho fratre suo; Soltratus au-
cm praeUtiu est Cyprus.
30 Et cum hc agerentur , contigit , Thar-
fenses , & Mallotas ieditionem movere , eo
quod Antiochidi regis concubin dono essent
dad.
31 Festinanteritaque rex venit scdare illos,rc-
licto suffectounoexcomitibussuis Andronico.
32 Ratus autem Menelaus accepisse fe tem
pus opportunum , aurea quzdam vasa i tem-
plo furatus donavit Andronico, & alia Vendi-
derat Tyri > & per vicinas civitates.
33 Quod cum certiffime cognovisset Onias,
arguebat cum , ipse in loco tuto fe continens
Anciochi secus Daphnem.
34Unde Menelaus accedens ad Andronicum,
rogabat ut Oniam interficeret. Qui cum venis-
set a& Oniam , & datis dextris cum jureju-
randcK quamvis esset ei suspectus ) suasisset dc
asylo ptocedere , ltatim cum peremit , non
veritus juititiam.
3 5 Ob quam causam non solilm Judari , fed.
aliae quoque nationes indignabantur , & mo-
leste rerebant de necetanti viri injufti.
i6 Sed regressum regem. de Ciliciae locis
adierunt Juda?i apud Antiochiam , simul Sc
Graeci : conquerentes de iniqua nece Oniar.
37 Conmitatus itaque animo Antiochus
propter Oniam , & flexus ad misericordiam ,
lachrymas fudit , recordatus desuncti sobrie-
tatem & modestiam.
38 Accensisque animis Andronicum purpu-
rl exucum , per totam civitatem jubet cir-
cumduci : & in eodem loco, in quo in
Oniam impietatem commiscrat , sacnlegum
viti privan , Domino illi condignam retri-
buente pnam.
39 Multis autem sacrilegiis in templo 4 Lysi-
macho commiffis Menelai consilio,& divulga-
ti fama , congregata est multitudo adversum
Lysimachum multo jam auro exportato.
40 Turbis autem insurgentibus , & animis
ir4 repletis , Lysimachus armatis fere tribus
millibus iniquis manibus uti cpit , duce
quodam tyranno , state parker , & dementia
provecto.
4 1 Sed ut intellexemnt conatum Lyfima-
chi , alii lapides, alii suites validos arripuere :
quidam verd cinerem in Lysimachum jecere.
41 Et multi quidem vulnerati , quidam au
tem & prostrati , omnes verd in fugam con-
versi sunt : ipsum etiam sacrilegum lecus acra-
rium interfecerunt.
43 De his ergo cpit judicium adversus
Mcnelaum agitari.
44 Et cum venisset rex Tyrum ad ipsum ne-
gotium detulerunt missi tres viri 4 senioribus ,
45 Et cum superaretur Menelaus , promisit
Ptolemaeo multas pecunias dare ad fuaden-
dum regi.
4 Itaque Ptolemaeus in quodam atrioposi-
tum quali refrigerandi gratia regem adiit , Qc
deduxic a sententia :
 LIBER II. MACHAB ORUM.IV. &V.
47 Et Menelaum quidem universe maliti*
reum criminibus abfulvit: rniseros autem, qui
etiamsi apud Scythas causiin dixislent , inno-
centes judicarentur , ho- morte damnavit.
48 Cit6 ergo injustam pnam dederunt ,
qui pro civitate , & populo, &: sacris vasis
cauiam persecuti sunt.
49 Quam ob rem Tyrii quoque indignati ,
erga sepulcuram eorum liberalifsimi extiterut.
50 Menelaus autem propter eorum , qui in
potentiaerant, avaritiam, permanebat inpo-
tellate, crescens in malitiaad iniidias civium.
C A P U T V.
Jrmu'i txmitus , ipferumque ccagrejpmet Jmfeijnis in
tire qitadrigi'jta dicbui confpiciuttur : J\ 0* Jerusalem itrv*-
elens , & civet cudcUter truciduni spud extern miferi mo-
ritur \Anuo<.but , iaaumerisiujeru tUm trucidatis, vtnilit
ac vtnuminis , tempt-m (polias \ & dijcedem, retinquii cm-
deles ffApofitos qxi yopulum tjfl'gtirit : rur^maue mijfo dace
jipeUonio plurtmes imterficii : suits vero AUcbebuis cum
juis im deferiutn locum jecejfit.
1 T7 Odem tempore Antiochus secundam
Zf profectionem paravit in gyptum.
1 Contigit autem per universam Jerosolimo-
rum civitatem videri diebus quadraginta per
aera equites difcurrentes,auratas (tolas haben-
tes , & hastis , quasi cohortes , armatos ,
j Et ctirfus equorum per ordines digeitos ,
& congressiones fieri cominus , & scutorum
motus , & galeatorum multitudinem giadiis
districtis , ix telorum jactus , & aureorum
armorum splendorem > omnifque generis lo-
licarum.
4 Quapropter omnes rogabant in bonum
inonstra converti.
5 Sed cum falfus rumor exisset , tanquam
vita exceffisset Antiochus,assumptis Jason non
minus mille viris , repente aggressus est civi
tatem: & civibus ad murum convolantibusad
nltimum apprehensa civitate , Menelaus fugit
in arcem :
6 Jason vero non parcebat in cde civibus
suis , nee cogitabat prosperitatem adversum
cognatos malum efle maximum , arbitrans
holtium & non civium fe trophxa capturum.
7 Et principatum quidem nOn obtinuit , fi-
nem verd insidiarum suarum confusionem ac-
cepitvi: profugus iterum abiit in Ammaniten.
8 Ad ultimum , in exitium sui conclusus ab
Areta Arabum tyranno fugiens de civitate in
civitatem, omnibus odiosus , ut refuga legum
& execrabilis , ut patrix & civium holHs , in
gyptum extrusus est :
9 Et qui multos de patria sua expulerat ,
peregre periit , Lacedxmonas profectus, quasi
pro cogitatione ibi refugium nabiturus :
10 Et qui inscpultos multos abjecerat , ipse
& illamentatus, & insepultus abjicitur, sepul-,
tura neque peregrina usus , neque patrio sc-
pulchro participans. i.
11 His itaque geitis , suspicatus est rex. so-
757
cietatem delerturos Judaeos : & ob hoc pro
fectus ex gypto efferatis animis , civitatem
quidem armis cepit.
1 ^ Justit autem militibus interficere , nee
parcere occurfantibus , & per domos ascen-
dentes trucidare.
13 Fiebant ergo cxdes juvenum , ac scnio-
rum , & mulierum , & natorum exterminia ,
virginumque & parvulorum neces.
14 trant autem toto triduo odtogmta millia
intersect! , quadraginta millia vincti , non mi
nus autem venundati.
1 j Sed nee ista fufficiunt : ausus est etiam
intrare templum universa terra sanctius , Me-
nelao dudtorc , qui legum , & patrix suit
proditor :
16 Et scelestis manibus sumenssancta vafa ,
qux abaliis regibus, & civitatibus erant polka
ad ornatum loci , & gloriam , contrectab.it
indigne , & contaminabat.
17 Itaalienatus mente Antiochus, non con-
siderabat qu6d propter peccata habitantium
civitatem, modicum Deus fuerat iratus : pro
pter quod & accidit circa locum delpectio :
18 Alioquin nisi contigislet eos multis pec-
catis else inv.olutos , * ficut Heliodorus , qui * Suf
miflus elt a Seleuco rege ad expoliandum ra- J,ll,A7-
rium , etiam hie statim adveniens flagellatus ,
& repulfus utique fuuTet ab audacia.
19 Verum non propter locum, gentem: fed
propter gentem , locum Deus elegit.
10 Idedque & ipse locus particeps factus est
populi malorum: postea autem fiet socius bo-
norum , & qui derelictus in ira Dei omnipo-
tentis est , iterum in magni Domini reconci-
liatione cum iumma gloria exaltabitur.
*i Igitur Antiochus mille & odtingentis
ablatis de templo talentis , velociter Antio-
chiam regreslus est, existimans fe pra: superbia
terram ad navigandum , pelagus ver6 ad iter
agendum dedutturum propter mentis ela-
tionem.
ii Keliquit autem & praepositos ad affligen-
dam gentem: Jerosolymis quidem Philippum
genere Phrygem , moribus crudeliorem eo
ipso , a quo constitutus est.
15 In Garizim autem Andronicum , & Me
nelaum, qui gravius quam cteri imminebant
civibus. 1
Z4 Ciimque appositus esset contra Judxos,
misit odiosum principem ApolloniQ cumexer-
citu viginti & duobus millibus , przeipiens ei
omnes perfect* tatis interficere , mulieres ac
juvenes vendere.
1 5 >Jui cum venisset Jerosolymam , pacem
simulans, quievit usque ad diem sanctum sab-
bati : & tune feriatis Judatis arma capere suis
prcepit.
ts Omnesque qui ad spectaculum processe-
rant , trucidavit : & civitatem cum armaris
discwrens , ingentem multitudinem peremii.
CCCcc iij
758 LIBER II.MACHBQRUM, C.AP.V.& VI.
1,7 Judas aUtem Machabus , qui decimus
fuerat , tecesserat in descrtum locum , ibique
inter feras vitam in montibuscum suisagebat:
& fni cibo vescentes, demorabantur, ne par-
ticipes essenr coinquinationis.
C A P U T VI.
Pit duam i rtgt m<Jsum Judti a lege Dei trtemur, ttm-
flumque fccdijimt pro'antttur , & Judxi txix/n ptr varias rt-
glints difctrji *d idolorum ctguntur sicrtfa* dejcrikitur
audrum mitiierum suppliciiim to quad filial / ciicunziiif.
fiat ' J'jUtiK'iiqut cue brtutts cmC'tutMtur: cjiiaditur laigeil
htcccjfii.tio non tff't Dti dejtrtntii , Jtd fioi lompicntis ;
egregiutn tttai^ri ftnis manyri^m mUmii ^oriitu vefci
ui mbui , tc id fmtuUrt.
i PEd non post multum temporis misit rex
Osenem quendam Antiochenum, qui com-
pelleret Judxos ut fe transferrent a patriis, &
Dei legibus :
i Contaminate ctjam quod in Jerosolymis.
erat templum , & cpgnominare Jovi$ Olym-
pii :& mGarizim, prout erant hi , qui locum
lnhabitabant, Jovis hospitalis,
3 Peslima autem $c universis gravis erat
malorum incursio :
4 Nam templum Iuxuria , & comessationi-
bus Gentium erat plenum , &,scortantium
cum meretricibus, sacratisque atdibus mulieres
fe uhrd ingerebantj intrd ferentes ea , qu
non licebat. ,,. . . r. . ..
j Altare etiam plenum erat illicit!* ,, qua:
legibus prohibebantur.
6 Neque autem sabbata custodiebantur, ne
que dies solcmnes patrii scrvabantur, nee sim-
pliciter Judxum fe else quisquam confitebatur.
7 Ducebantur autem cum amara necessitate
in die natalis regjs. ad sacrificia:&,ci}m Liberi
sacra celebrarentur , cogebantur hedera coro-
nati Libero circuire.
adbiberc , magni benifieii est indicium.
14 Non enim, sicut in aliis nationibus, Do-
minus patienter expectat , ut eas, ciim judieii
dies advenerit, in plenitudine peccatorum pu-
niat :
1 5 Ita & nobis statuit, ut , peccatis nostris
in finem devolutis, ita demiim in nos vindicet.
. ) 6 Propter quod nunquam quidem a nobis
miiericoruiam suam amovet : corripiens verd
in adversis populum suum hon derelinquit.
i 7 Sed hc nobis ad commonitionem legen-
tium dicta sint paucis. Jam autem veniendum
est ad narrationem.
i&Igitur Eleazarus unus de pfimoribus scri.
barum, vir artate provectus, & vultu decorus,
aperto orehians compellebatur carnem porci-
nam manducare.
19 At ille gloriofissimam mortem magij
quam odibilem vitam complectens , volunta-
ne pracibat ad supplicium.
jo Intuens autem, quemadmodum oporte-
ret accedere , patienter sustinens , destinavii
non admittere illicita propter vitamorem,
*i Hi autem , qui astabant , iniqua milera-
tione commoti , propter antiquam viri amici-
tiam , tollentes eum secretd rogabant afferri
carnes , quibus vefci ei licebat, ut simularetur
raanducalse, sicut rex imperaverat de sacririeii
carnibus :
iUt, hoc facto , a morte liberaretur : &
propter veterem viri amicitiam , hanc in eo
taciebant humanitatem.
ij At ille cogitare ccepit abatis ac senectu-
tis sux eminentiam dignam,& ingenitat nobili-
tatis canitiem, atque a puero optima; conver-
sationis actus : & secundum sanctae & a Deo
conditx legis constituta , respondit cit6 , di-