G~l\< 11111 \"atan s~ll.

n
h 11wh ll'j> \ .pmalllr

Nereden:
Yeni Asya Yaynlar
Kapak :
Grbz Azak
Dizgi :
Yeni Asy:.
Bask :
Divan Matbaaclk
Cilt:
Boazii Mcellithanesi
1977 - s tan bul
MEHTER VE MAR~LARI ;e NECMEDDN AHNER
MUARRADm FEZA-YI FEYZMZ EYN- TEMENNADAN;
BZE DAD-1 EZELDR, ZR.DEN BALADAN STGNA.
EKLDK NEVE- MDDEN, TL- EMELLERDEN;
O MECNUNUZ Ki.. ETTK VUSLAT-! LEYLADAN STGNA!
MEHTER
VE
MARLARI

NECMEDDN AHNER
--o-~

/
KIT'A
Snmez evet bu bizim hilalimizdir
Konumamz ve susmamz melalimizclir
.$ayet kapanrsa yollar ey dost!
Hak yolunu aacak celalimizdir
N. Mustafa Polat
 N SZ
Henz ilkmektep sralarnda idim. Bir gn mektep dn-
byk kalabalklarn yol kenarna doru koutuklarm
grdm. Gr sesler geliyor, davullar alnyor, ksler vuruluyor,
Allah! Allah! sesleri etrafa yaylyordu. Gayr- ihtiyari. ses.
lerin geldii tarafa doru komaya baladm. Caddeden munta-
zam sralar halinde, iri ve uzun boylu, gr bykl, sarkl, all ye-
illi elbiseleri iinde ellerinde yeil sancak ve ounu ilk defa gr-
dm eitli mzik 3.letleri, dillerinde Allah! Allah! sesleriyle
binlerce insann alk ve tezahratlar arasnda mehter takm
geiyordu. Kendimden gemi, tarih derslerinden rendiim
ve resimlerini grdm Fatih ve Yavuz'un askerleri gelmi zan-
niyle heyecan iinde arpan kalbimle, ellerim kzarncaya kadar
alklamtm.

O gnk bu hadise, ocukluk hatralarm iinde ms~

na bir mevki tutar.
Mehteri ilk grmem ve dinlemem, o zaman olmutu. O
gnden beri ne zaman ve nerede mehter marlar alsa, yahut
mehteri grsem adeta kendimi Muratlarn, Selimlerin ordu
sunda zanneder, mehterin cokun havasna kendimi kaptrrm
Mehtere olan bu arzu ve itiyakm, beni mehter ve mehter mar
lar hakknda bu milmatlar toplamaya ve bir araya getirmeye
sevketti.
Bu marlar, anl tarihimizin, zafer ve fetihlerle dolu muh
teem mazimizin ak ve heyecann terennm etmektedir. Bu
kitap bugnk nesle o ak ve heyecan duyurabilmek midiy-
le hazrlanmtr.
Allah'n selim ve rahmeti zerinize olsun.

Necmeddin AHNER
 YEN BASKI HAKKINDA
Cenk meydanlarnn gr sesi anl mehter ...
Bu ses Tuna boylarndan, Moha salralarndan, Ester-
gon kaplarndan, Yemen. ellerinden, Garp ocaklarndan, de-
niz stnde yryen, nevcivan leventlerden asrmza akseder-
ken, bir huu iinde dinlerim.
Bu sese ok aina olduum halde, ben de itirak etmeye
cesaret edemem.
Tularn sancaklarn glgesinde, o mesut maziye seyahat
ederim.
Bu ak ve evktir ki, elinizdeki eseri netice vermitir.

lk basksn kck bir kitapk halinde takdim etmitik.

Ksa zamanda rabet grd ve mevcudu kalmad. kinci ve
nc basklar da notalar ve yeni marlar ilavesiyle msl-
man - Trk genliinin istifadesine sunduk. Bu yeni bask
larda, mehterimizin repertuarna gelen yeni marlar da
bulacaksnz.

Gnllerde dalga dalga akseden anl mehterin sesiyle

Mslman - Trk genliinin gnlnn ykanmas dileimdir.

Necmeddin AHlNER
23 Haziran 1977
stanbul / Caalolu

9
 DEVLETMi ZN TEMEL
Revan kknde gezerken kulama derinden bir Kur'a.n
sesi geldi. Birdenbire slam mimarisini tam manasiyle grdm.
nk slam mimarisinin iinde, bir ruh gibi, muhakkak rah-
le banda bir Kur'an sesi lazm ... O ses olmad zaman, bu mi-
mari kuru bir ekilde grlyor. Bu fikrimi, rehberim Ltfi Be-
ye syledim. Ve bu Kur'an sesinin nereden geldiini sordum.
Hrka-i Saadet dairesinden dedi. Yava yava sesin geldii
pencereye yaklatm, baktm: Yeil, yemyeil, ruhani yeil bir
daire ... Pencereye arkasn dayam bir hafz, teki aleme dal-
m bir ruhun istirahatiyle okuyor; dier bir hafz da gzlerini
yummu, bir kede tesbihini ekerek bekliyordu.

Rehberim Ltfi Bey'e sordum: Hrka-i Saadette ne za-

manlar Kur'an okunur?
Ltfi Bey glmseyerek kulama dedi ki: Her gn! Her
saat! Drtyz seneden beri geceli gndzl bila - fasla .. Hay-
retten gzlerim kapanm dinliyordum. Ltf Bey biraz mal-
mat verdi: Yavuz Sultan Selim, hilafetin alameti olarak Hrka-i
erif, Sened-i erif ve dier emanat- mbarekeyi, Msr'dan
tstanbul'a vard gece, sarayda yksek bir mevkiye yerletir
mi; mimarba ve ustalar, asl tevdi olunacak makam harl ha-
rl ina ederken, sefer yorgunluuna bakmakszn sabaha kadar
ayakta beklemi.
O gece, geceli gndzl Kur'an okunmas iin bir vazife ter-
tib ederek, krkncs bizzat kendi olmak zere krk hafz tayin
etmi. te o gnden bu ana kadar, bu dairede, bir saniye tevak-
kuf etmeksizin, Kur'an okunuyor. Bu hafzlar el'an krk kii
dir; daima ikier ikier nbetlee vazifelerini ifa ederler. Bu
gn de bu iki hafzn nbeti ... Dedi.
Bu gece, bu saat, ben burada bu satrlar yazarken, Hrka-i
Saadet dairesinde Kur'an okunuyor! Tam drtyz seneden be-
ri de byle faslasz okunmu ...

11
 stanbul'dabyle bir makamn yannda, drt asrdr dur-
mam bir Kur'an sesi olduunu bilmezdim. Nice Trkler hat-
ta nice stanbullular da bilmezler. Bu sarayn iinde drtyz
seneden beri olmu ihtilaller, hal'ler; ktaller; 1u. Kur'an sesi-
ni bir an susturmam. Bu hadiseyi idrak ettikten sonra, s.
tanbul'dan niin karlamyoruz? Bu pheyi halleder gibi ol-
dum ...
Gezintilerimde bir hakikat kefettim. Bu devletin iki ma.-
nevi temeli vardr: Fatlh'in Ayasofya minaresinden okuttuu
ezan ki, hala okunuyor. Selim'in Hrka-! Saadet nnde okut-
tuu Kur'an ki, hala okunuyor.

Yahya Kemal'in Aziz stanbul undan alnan bu satrlar
600 yl cihana hkmeden Devlet-i Al-i Osmaniyenin hangi te-
meller zerinde messes olduunun ak ve kat'i ifadesini te
kil ediyor .
Bu ezanlar ki ehadetleri dinin temeli
Ebedi yurdumun stnde benim inlemeli!
Diyen slam airi merhum Akif de, bu hakikat ifade etmek-
tedir.
kta, yedi iklimde kln kuanp at oynatan ecdadmz,
devletimizin temelini byle ebedi ve muhkem iki esas zerine
bina etmilerdir. Bugn Anadolu'nun en cra bir kynde bi-
le okunan ezan ve Kur'an, dnyalar durduka duracak, mazL
de olduu gibi, atide de milletimizin tarihine erefli haleler
ekleyecektir.
stik'!;alde bu kahraman ve asil milleti dnyaya hakim ve
hkmran eyleyecek mukaddes mefhumlar bunlardr. Kur'an
nnde sabaha kadar ayakta duran ecdadmz, fethettii kal'a
ve beldelerde, zafer ve fethin alameti olarak, ilk defa Ezan- Mu-
hammediyeyi okutur; sonra da kal'a ve burlarda mehter al-
drrd .

12
 MEHTER
Mehter; mzkac, ad.r::, kavas gibi muhtelif manalarda
kullanlm bir tabirdir. Farsa'da mihter olarak geen bu ke-
lime, (ekber, azam) (en byk ve pek ulu) manasna bir ism-i
tafdildir. Lisanmzda bu kelimenin Arapalatrlm ekille
rinden mehter yerlemitir.
Tuhfe-i Vehbi'de ise, kelime yle gemektedir :
Ghter krektir, dahi mehter demektir pek byk
ehnay ve halur zurnadr, davul tabi, kustur tebir.

Mehter tekilatnn banda devletin emir-i alem deni-

len bir memuriyet makam vard. Mehterhane ve onun amiri
olan mehterba bu emir-i aleme tabiydi. Btn mehter te
kilatna hakim olan emir-i alem, mehter blklerine yaplacak
tayinleri tasdik ettikten baka, elilerin kabul trenlerinde
hazr bulunmak, sancak beyliklerine tayin edilen kimseye ye-
ni sancak iletmek ve mehter takm gndermek gibi selahiyet-
lere de sahipti.
Mehter blklere ayrlmt. Ayn saz alanlar, alemdarlar
birer blk tekil ederlerdi. Her bln bir ba vard; buna
Aa denirdi. Davulcu bana ise Ba Mehter Aa denirdi.
Ayrca. mehter takmnn musiki ynnden yetitirilmesi me-
suliyetini tayan ve icra esnasnda takm idare eden bir de
Mehter Ba Aas> vard.
Mehter tekilatna iki trl mehterhane balyd. Bunlar-
dan birincisi resmi tekilata dahil olan alc mehterler, die
ri esnaf mehterleriydi. Tabl- alem ve yenieri mehterleri di-
ye adlandrlan resmi mehter, saltanat sancaklarnn
muhafazasna memur olan alemdarlar ile mehterhaneden mey-
dana gclnitir. Saltanat sancaklarn, emir-i alemin maiyetinde
bulunan ve kendilerine mehteran- tabl- alem denilen alemdar-
lar tarlard. 16. asrn sonlarna kadar, sefer esnasnda avu::;-

13
larn nnde emir-i alem ve padiahn dier bayraklarn ta-
:yan alt alemdar yrrd. Emir-i alem en makbul saltanat
sancaklarndan ak sanca tard. Ayrca padiahn sancak-
lar ile alt tuunu da emir-i alem muhafaza ederdi.
Mehterhane-i tabl- alem denilen bayrak ve mehterhane
takmlar iki snft. Bunlardan alem mehterleri yani sancak-
tarlar bir blk olup, mevcutlar otuzla krk arasndayd ve
bu snfa alemdaran- hassa ismi verilmiti. Mehterhane ta-
km ise alt ble ayrlm olup, mevcudu altmiki, altm
kiiden ibaret bir snft. Bu her iki snfn mevcudu 16. asr
da ikiyz, 17. asrn balarnda ise ikiyz yirmisekiz kiiydi.
En bata gelen resmi mehter, padiah mehteriydi. Bu meh-
tere, Mehterhane-i tab.1- alem-i hassa denirdi. Padiah meh-
terlerinin oniki kat olduunu Evliya elebi yazmaktadr. Bu-
rada kat saysndan maksat takmndaki her bir algnn ade-
didir. Oniki kat mehterhanede her algdan onikier adet bu-
lunmaktayd. Padiah sefere kaca zaman, mehter takm
da iki misline karlrd. Sefer ve harp esnasnda padiah meh-
terhanesi, saltanat sancaklarnn altnda durup, nevbet vurur-
du. Bundan baka, her ikindi zaman, Ota- hmayun nn-
de nevbet vurmak adettendi. Evliya elebi gezip grd s~
manl kalelerinin bir ksmnda mehterler bulunduunu ve mu_
ayyen zamanlarda nevbet vurulduunu ve kale nigehbanlar
nn (gzclerinin) Yektir Allah, yek! Diye mukabele ettikleri-
ni yazar.
Padiah mehterinden sonra, vezir-i azam, kubbe vezirleri,
defterdar, reislkttap, beylerbeyi ve sancakbeyleri ile yrk
beylerinin mehterleri gelirdi. Mehter takm sazlarndan olan
ks, sadece padiah mehterinde bulunur; dier mehter takm
larnda yer almazd. Tarih-i Askeri-i Osmani, 18. asrn son-
lar ile 19. asrn balarnda vzeraya ait mehterlerin dokuz kat
olduunu yazmaktadr.

14
 MEHTERANIN KIYAFET ...
Mehter takmnda mehtera.nn kyafeti yleydi: Saz balar:
krmz cobe, Krmz .rnvuk, krmz alvar, sar etek e
sar yemem gyerler. Bunlar subay rtbesini haizdirler. Dierle
r yeil cbDe, yeil kavuk, krmz alvar, sar veya renkli
etek ile Krmz yemeni giyerler. Bunlar da er rtbesini haizdir-
ler. Bunlardan baka bir de evgenler denilen okuyucular var-
dr Ellerinde tadklar ngrakl evgenleri aa yukar salla-
yp mentere renk ve ss katarlar. Bunlar da krmz cbbe, kavuk
ve alvar ile sar etek ve yemeni giyerler. Subay rtbesini
nazdlrler.

Mehter talpmnngnde ka nevbet vuracann da bir n

zam varc. Nevbetler umumiyetle muayyen zamanlarda vuru-
lurdu. Hkmdar mehterleri be vakit, vezir mehterleri ise ikn
ci ve yats namazlar klndktan sonra, gnde yalnz iki deta
vururdu. Sivil mehterler; kendilerine, nevbet yerlerinde yats
namazndan sonra ve sabahleyin nevbet vururlard. Bundan
baka padiah cluslarnda, kl alaylarnda, harplerden mu-
zafferiyet haberi geldii zaman ve arefe divanlarnda da nevbet
vururau.

15
 Mehter Dizili ve Yryu
Mehter takmnn yry nizamnda merasime itiraki
u sraya gredir: nde rbacba nvann tayan ve ban
da skf bulunan mehteran bl komutan, onun arkasn
da sol tarafta olan ak sancak, sa bata ise zrhl muhafz
ile birlikte krmz sancak bulunur. Sancaklarn arkasnda ise,
erli koldan sra halinde dizilmi dokuz tu gelir. Sa
tarafta krmz sancan arkasnda ise, hcum tuu bulunur.
(Tular yenieriler tarafndan tanr.) Tulardan sonra or-
tada mehterba bulunur. Mehterba 'dan sonra ise, sra ile
mehterin iki kat adedince evgenler (okuyucu, zurnazenler,
boruzenler, nakkareler, zilzenler ve davul alanlar gelmekte-
dir. En arkada ise bir at srtnda tanan ks bulunmaktadr.
Mehterin kendine mahsus bir yry vardr. Bu yr-
yn temposu: Kerim Allah eyisn. Rahim Allah eyisn ...
ritmidir.
Yryte , 2, 3 - 4 say-lr. Yani admda bir durulur
ve hafif yarm saa veya sola dnlr. Bylece yry kolu,
ayn tempo ile bir saa bir sola selam vererek, davullarn ku-
mandasnda ilerler. Yry esnasnda mehter efrad hep bir
azdan Rahim Allah, Kerim Allah diye tempo tutarlar.

Mehterhane, harp meydanlarnda gece karanlnda bile,

ordugah muhafaza eden erlerin uyumamas iin devaml a-
lar ve alanlar da ayn zamanda Yektir Allah diye barr
lard. Harp esnasnda ise Padiahn veya Seraskerin yannda
durup, harp boyunca askerin cesaretini artrmak ve dman
tedhi etmek iin alarlard.
Musiki ile alakadar olmas sebebi ile hafife alnan ve ten-
kide maruz kalan mehter messesesini Musiki haramdr ek
lindeki hcumlardan korumak maksad ile, mehter sazlarn
baz pirlere balamlardr.
l'1

F: 2
 Bunlar:
SARI PRN BORU: Piri Efrasiyab' dr. Veya. icad eden
Alparslandr.

KURENAY (Acem ve Trke mahsus) : cad eden sfen

diyardr.

KS : Piri, in Hakandr. Hz. Peygamber zamannda, Ba-

ba Sevindik-i Hundi almtr.
NAKKARE : Mucidi, Hoenk ah'dr. Baba Sevindik aL
mtr.

KABA ZURNA : Mucidi, Hz. Davud'dur.

CURNA ZURNA : Mucidi, Hz. Davud'dur.
EFRASYAB BORUSU: Mucidi, Trk Hakan Efrasiyab'-
tr.

DAVUL: Osmanl hanedanndan davulu ilk defa alan

Orhan Gazi'dir.
TABILBAZ: lk defa Hz. smail almtr.

Bu ekilde pirleri bulunan mehter sazlarn korumak ve

harplerde dman eline gememesini salamak iin, ok b-
yk bir dikkat ve gayret sarfediliyordu. Galib taraf zaferden
sonra eline geirdii malp tarafn tu, tabl ve alemini fe-
tihname ve bearetnamelerde iftiharla kaydederdi. Bu durum
kazananlarca iftihar, kaybedenlerce zillet vesilesi olmutu.

18
 MEHTER KONSERLER
VAKT-i SRUR-U SEFA
Mehterin nevbet nizam yarm daire eklindedir. Nakka-
rezenler otururlar, dier mehteran ayakta bulunur. Ksler ya-
rm dairenin orta ilerisine konur. Mehter fasla balamadan
evvel, i olan baavuu daireden karak ortaya gelir ve :
- Vakt-i srr-u sefa, Mehterba Aa! Hey! Hey! Diye
barr. Bu srada hazr bulunanlarn dikkatlerini ekmek iin,
nakkarelerle, sofyan usulnde 3 tempo atlr. Nakkareler a-
larken de, Mehterba aa mehterin nne gelir :
- Merhaba ey mehteran! Diyerek ve sa elini gsne
koyarak mehteri selamlar. Mehteran da, hep beraber sa elle-
rini gsleri zerine koyarak, koro halinde :
-Merhaba, Mehterba aa! Diyerek selama mukabele
ederler. Mehterba aa, icra iin mehtere nce :
- Hasduuur! Komutunu verir, sonra :
- Der Fasl ... Diyerek alnacak makam ve eserin ad
n syler, mesela: Der fasl- Acem airan, Cihad- Ekber mar-
ve hemen arkasndan :
- Haydi yallah! Diyerek mehteri icraya geirir. Nevbet
bitince, mehter glbank (duas) okunur ve fasl sona erer.

FASL-1 LATF
Mehur seyyah Evliya elebi ise, seyahatnamesinde bir
mehterhaneyi yle anlatr :
alc mehteran, Pirleri Cemiddir. Hazretin asrnda zurna
alnmadndan pir-i hakikileri yoktur. Bunlar ehl-i slam ara-
snda, Emeviler devrine kadar, yurt (ferce) bulamadlar. Karha-
neleri (alma yerleri) Hnkar saraynn bahe kaplarnda,
Demirkap kurbnde bir karhane-i azimdir.

19
 Ortasnda
serblend arkie bir kule-i azimi vardr. Her
gece ba'del-ia (yatsdan sonra) fasl bir cenk-i harbi alp
padiaha dua ederler. Seher vakitlerinde, sabaha saat kald
nda erbab- divan, divana ve cmleyi salata uyandrmak iin
yine kere fasl- latif ederler ki, bidar (uyank) olanlara ha-
yat verir, Kanun-u Osmaniye'dir, bunlar gayet mltefit ve mu-
azzez esnaflardr.
nufeleri ardr. Erbab- divan ve zmre-i ahyandan biri,
bir mensub-u aliye nail olsa bu mehteran tehniye (kutlama>
iin ehl-i mansbn hanesine varp nevbet fasl ederler. Eer
sahib-i hane hazr deilse, ehl-i beytine bir fasl alp giderler.

RUHA GIDA VERENLER ...

Yine mehur Seyyah Evliya elebi, Sultan IV. Murad dev-
rinde byk bir ordu alayn anlatr ve bu arada mimarba ile
hassa mehterbas arasnda geen bir mnakaay da, yle
nakleder:
Mimarlarn m, mehterlerin mi evvel gemesi gerektiine
bir karar verilemez, mimarba ile mehterba Sultan Murad'n
huzuruna karlar; mimarba :
- Padiahm! Biz Habib-i Neccar kekleriyiz, mehterler
pirsiz esnaf olup Cemid san'atru tutmu bir alay Deccal kav-
midir, biz padiahmza saraylar, selatin camileri, tqrbeler bi-
na ederiz, kal'alar fethinde kal'alar tamir ederiz, kprler ya-
parz, slam ordusunda lzumumuz, hizmetimiz vardr; elbet
mehterlerden evvel geeriz! Der.
Bunun zerine mehterba da u iddiada bulunur :
- Padiahm! Hangi bir tarafa gitseniz mehabet, evket,
salabet ve hretiniz iin, dosta ve dmana kar tabl, kudm,
nefir dverek gitmeniz lazmdr. Cenk meydanlarnda gaziler
cenge salmak iin kislara biz tokmak alarz ve askeri evke
getirip biz kaldrrz, padiahmz bir eye zlse huzurunda on
iki makam, yirmidrt ube, yirmidrt usl, krksekiz terkip mu-
siki fasl edip padiahmz ne'elendiririz. Eski hkema; saz ve
sz ve hanende, ademin gnlne safa verir, demiler. Biz de ruha
gda verir esnafz. Mimarbann esnaf, Rum ve Ermeni ve in-
genelerdir, lkncler ve suyolculardr, lamclar ve necisciler
dahi vardr, biz bu esnaf zerimize geirmeyiz padiahm! ..
Bahusus ki nerde Resulllah'n (A.S.M.> alemi olsa, orada tabl-i
Al-i Osman bulunmak gerektir ...
Bunun zerine Sultan IV. Murad, mehterlerin mimarlardan
evvel gemesini irade buyurur ...

26
 KS-i HAKAN
Mehterhanelerin asl vazifesi, harb meydanlarnda idi; ve-
zirlerin takm takm mehterhaneler ddrerek eyaletleri asker-
leriyle bir sahray doldurmas hakikaten azametli, hametli idi;
Trk mverrihleri bu sahneleri pek gzel tasvir ederler; mesela.
Silahtar Fndkll Mehmet Aa, Kara Mustafa Paann Viyana
seferini yazarken: ... kindiden sonra evvela veziri azamn
mehterhanesi almaya balad.. Ve hemen sanda ve solunda
mirmiranlarn ve merann mehterhaneleri de hep birden al-
maya balad.. yle ki, yatsdan sonra ve seher vakti, her koL
dan alnan tabl ve zurna ve nefir ve nakkare ve zil sedas, top
ve tfek velvelesi ile birleince, yer ve gk inlerdi. ..
Cenge giderken, serdar vezirlerin mehterhanelerinde b-
yk cenk davullar bulunurdu ki, bunlara harbi kus denilir-
di. Boylar 1,30 metre, st sathnn kutru 1,20 metre, alt sat-
hnn kutru da 0,80 metre idi. Deve zerine ykletilerek al
nrd ki, kusa tokmak almak apayr bir hnerdi ve hassa kus-
lar mehterleri, asl mehterlerden ayr bir ocakt. Koular
da Odunkapsnda idi ve burada en az elli ift deve kusu bulu-
nurdu. Gen Osman Hotin seferine giderken, hassa mehter-
hanesiyle bir fil kusu gtrmt. Kuslar alnrken mehter-
ler: Yektir Allah .. yek!.. Diye barrlard.
Evliya elebi: Kuslarn her biri bir hamam kubbesi ka-
dar gelir ( ! ) .. Bayram gecelerinde, bayram gnlerinde al..
nr. Sedas gk gibi grler. Sur- hmayunlarda onsekiz dev-
letin elileri birletiklerinde, bu kuslar alnr. Kus mehter-
lerinin piri hakan- in'dir. Annn kus-i hakani denilir di-
yor.
Osmanl tarihinde mehterlikten yetimi hretlere rast-
lanr; Musa Melek elebi, Onyedinci Asr ortalarnda sadra-
zamla kadar ykselmi olan Zurnazen Mustafa Paa, gen-
liinde yenieri mehterhanesinde zurnac idi. Pek ho bir fk
radr, ancak drt saat sren sadaretinde tek yapt i, Ka-
ragz Mehmet Efendi isminde bir zat, badefterdar tayin et-
mek olan paa hakknda bir stanbul klhanisi:
alcak zurnas cebinden kt Kara.gz!
Demiti. Gene sadarete kadar km olan Daltaban Mus-
tafa Paa, ocukluunda Sadrazam Kara brahim Paann
mehterlerindendi ama, ne ald bilinmiyor. Efendisinin na-
zar dikkatini celbederek himaye grm, devlet kapsna aln
mt.

21
 Osmanhlar'da ilk Mehter...
Osmanl Devletinin kurucusu Osman Gazi'nin dedesi S-
leyman ah, hallarla cenk etmek iin Haleb'e doru giderek,
Frat nehrini geerken nehre dp boularak ehid oldu.
Sleyman ah'n drt olu vard. Bunlar Sungur Tekin, Gn-
dodu, Dndar ve Erturul idi. Sleyman ah'n ehadetinden
sonra Sungur Tekin ile Gndodu, Horasan illerine dndler.
Erturul ile Dndar, yanlarndaki gmenlerle, Erzurum civa-
rndaki Pasin ovasna yerleerek, burada iki sene kadar ika-
met ettiler.
Daha sonra Erturul Gazi buradan ayrlarak Orta Ana-
dolu civarna gelip yerleti. Bu airette cengaverler, airler ve
byk alimler vard.
O tarihlerde Anadolu'da Seluklular hkm srmekte idi.
Erturul Gazi'nin aireti her gt yerde ihtiyalarn temin
edebilecek kadar bym ve gelimiti. Srlerini otlaklara
salarlard, sanatkarlar da gayet maharetle adrlarda mes_
!ekleriyle itial ederlerdi. Bunlarn iinde Horasan Erenleri
denilen slam tarikatlarnn pirleri de vard.
Erturul Gazi, olu Sarubaliyi Seluk Hkmdarna gn-
derip ondan bir yurt istedi. Bunun zerine Seluk Hkmdar
da onlara St Kasabasn klak, Domani Yaylasn da
yaylak olarak balad.
O srada Mool ordular da Sivas'a doru ilerliyorlard.
Erturul Gazi derhal kumandanlarn toplayarak bir mave
re yapt. Tekrar bir ge karar verdiler. Yolda giderlerken, iki
ordunun cenk ettiklerini grdler Bir taraf galip, dier tarar
ise malp olmak zereydi. Erturul Gazi silah arkadalarna
Hangi taraf tutalm? Dedi.
Kardei Dndar: Galiplerin safna geelim, onlarn za-
fer ganimetlerinden istifade ederiz. Dedi.
Erturul Gazi ise buna karlk, Bizim anmza, malp
olana yardm etmek gerektir. Galibe yardm etmek insana hi
bir ey kazandrmaz. Diyerek atn sava meydanna srd.

23
Bu suretle sava meydannda bir deiiklik oldu. Bu deiik,
lii Erturul Gazi ve onun ordusu meydana getirmiti. Galip-
ler malp, maluplar ise galip gelmilerdi. Meerse ilk yenilen-
ler Seluklular, galipler ise Moollar imi. Mslman Trk sipa-
hilerinin yardmyla, Seluklular dmanlarn yendiler. Bu-
nun zerine Seluk Hkmdar, Erturul Gaziyi Ubeyi tayin
etti.
Erturul Bey'in ordusu, Bizansllarla savaarak, bir ok
yerleri Mslman Trk topraklarna ilhak etmeye muvaffak
oldu. Erturul'un olu vard. Birinin ad Sarubali, dierinin
Gndz Alp, knn de Osman idi.
Erturul Gazi lnce, yerine Osman Bey geti. O zaman-
larda Seluklular pek zayflamlar, Moollarn idaresi altna
girmilerdi. Bu hali gren Kayhan aireti bykleri, ileri bir
grle Osman Beyi balarna setiler.
Seluk Sultan kinci Giyaseddin Mesut, Osman Beye gn-
derdii bir fermanla, kendisini St ve havalisinde u beyi
yapmt. H. 688 (M. 1294) ylnda gelen bu istikbal fermann
da Osman ah Bin Erturul Bey deniliyordu. Bu fermanla,
Eskiehir'den Yeniehir'e varncaya kadar btn St blgesi
ve havalisi, bir sancak halinde Osman ah'a veriliyordu. Fer-
manda gnderilen hakimiyet malzemesi, yle sralanyordu :
Tu- Suph, traz- afitab - alem ve tabl-i nakkare-i pr-
zemzeme-i muhteem.
Fermana gre Osman Bey'e hakimiyet alameti olarak tu,
alem, tabi ve nakkare gnderilmiti.
stikbal ferman, Osman Bey'e, Eskiehir'de bir ikindi za_
man gelmiti. kindi vakti idi nevbet vuruldu. Osman Gazi
ayan durdu. Ta imdiye dein kim Al-i Osman Gazi sefer-
de nevbet vurulsa ayan dururlar.
te mehterin Osmanllara geii bu tarihi hadise ile ba
lamtr. Osman Gazi, Seluklularn gndermi olduu meh-
ter sazlar alnrken, bunlara hrmeten ayakta dinlerdi. Fa-
kat bu usul Fatih devrinde ortadan kaldrld. Fatih asrlar
ca gsterilen hrmet kafidir diyerek, mehteri oturarak din-
lemeye balamtr.
Mverrih Ali Efendi bu hususla alakal olarak eserinde
unlar yazmaktadr: lahaza el'an nevbet-i Osmani ikindi na-
mazlarnda alnmak ve Selatin-i Ai-i Osman hengam- nevbette
ayak zre durmak ol demden beru kanun oldu. Ta ebul fetih
Sultan Muhammed Han Gaziye gelince ol tarik-i mesluk tutuldu
amma onlarn azm- an- ol vaz- garibe tahamml etmeyip
ikiyz yllk mrde padiah tekrimen ayan durmak kar- bin
hderir devri ol slubu terketti.

24
 FETH GN MEHTER...
Fatih Sultan Mehmed, bir sabah, afakia beraber topu-
larnn yanna gitti. Toplar durmadan alyordu. Kaleler iin-
de bir zelzele olur gibi her taraf sarsld, 1200 okka arln
daki gllelerin dt yerde insan namna kimse kalmad.
Toplarn azndan kan duman afak sard. Sonra bir kara
duman ehri istila etti. Yer yerinden oynad. Sanki o devrin
atom bombas kullanlmt. Toplar atlrken, Okmeydaq.'na
dolmu binlerce lema, hep bir azdan tekbir getirmee ba_
!adlar. Yzlerce davul ve zurna seslerinden gk inliyordu.
Osmanl ordusuyla beraber, mehter de sava meydannda bu-
lunurdu. Fatih Sultan Mehmed, stanbul surlarnn nne gel-
dii zaman, 300 kiilik mehter takmnda, 100 zurna, 70 davul
durmadan cenk havas alyor; kalb ve ruhlar cu u hurua
getiriyordu. Okmeydan'ndaki ikinci bir mehter de Hali sur-
larna hcum eden ktalarn harp evkini artryordu.

Osmanl O:dusundaki, binlerce sarkl hocalar, mderris-

ler hep bir azdan syledikleri Allah Ekber - Allah Ekber
sedalar ile, yeri g inletiyorlard.
Dehetli sesler karan sultan ksleri, yedi tepeden birden
vuruluyordu. On kiinin ancak ,kaldrabildii bu muazzam da-
vullarn st, arslan derisinden yaplm olup; iri tokmaklar,
gerilmi derilere dedii zaman sesleri on saat teden bile
duyuluyordu. Gk grltsn andran korkun ve insann
iini rperten sesler karyorlard. Bu sultan ksleri, toplarn
seslerini bile susturuyordu.
Yine Fatih Sultan Mehmed, stanbul'a giren muhteem
zafer alaynn ortasnda, gzlerini yklm surlara dikti, son-
ra atn ileri srd. Maiyet blkleri, yenieri blkleri arka-
sndaki mehteran, davul zurnalarn alarak devirler ap
kapayan, asrlar nce mjdelenmi olan bu mesut gn tes'd
ediyor ve cenk havas alyordu ...

25
 EZAN VE MEHTER
Osmanllarda fetih ve zaferlerden sonra, ezan okunur ve
mehter alnrd. Kanuni Sultan Sleyman devrinde fethedL
len Rodos adas varounda da (burlarnda) Ezan- Muham-
medi okundu, ondan sonra da mehterler alarak, zafer tes'id
edildi.
Osmanllarn kurulular ile birlikte kullanlmaya bala
nan askeri musikinin, mehter tekllat olarak kurulu tarihi,
kat'i olarak bilinmemektedir. Ancak baz tarihi kayt ve ve-
sikalardan, 16. asr ve sonras mehterleri hakknda, tafsilatl
malumat edinilmektedir.
Evliya elebi Osmanl hakimiyetindeki Budapete'nin Meh-
terhanesine dair grdklerini, yle izah eder :
Her gece ba'del-ia, bu Budin Saray kurbndeki Meh-
terhane kulesinde dokuz kat mehteran- Osmani nevbet vu-
rup, her gece 2000 adet neferat, ta be sabah paspanlk eder-
ler.
Daha nceleri ise Peevi tarihinde yazld gibi, Moha
savanda Trk askeri yaklat ve iki canipte ksler alnp
ceng-i harbiler alnd ve iki asker birbirlerine tokutular.
Evliya elebi, 1670'de bizzat ahit olduu Trk askerlerinin
Manya yallarna doru ilerleyiini ise, yle kaydetmektedir :
Yedi yerden sancak beyleri tabi, kudm, ceng-i harbileri-
ni dverek dalar ve beller inil inil inliyerek, atal fitillerin
rayihalar cihan tutarak leb-i derya ile ..

27
 --

ite musiki buna derler
18. Asrdan itibaren birok memleketlerde nehteran b-
lklerine benzer gruplar kurulmaa balamt. O zamanlar
Avrupallarca Yenieri mzii diye adlandrlan mzik, evve-
la benimsenmi; bilahere Polonya, sonra Avusturya ve daha
sonralar btn Avrupa da onlarn tabiriyle Yenieri bandolar
kurulmutur.

Bestekar Mozart ve Haydn da bu mzie eilmiler. meh-

ter. musikisinden ilham alarak mehur bestelerini meydana
getirmilerdir. Byk Alman bestecisi Beethoven"in byk sen-
fonisinin son blm, mehterin ksyle, davulu ve zurnasyle
seslendirilmitir. Beethoven'in Trk marn mehterin bir cenk
marndan adapte ettii bilinmektedir. Yine Avusturyal bes-
tekar Mozat'n, Trk askerlerinin hatralarn terennm eden
Allah Allah seslerini nakarat halinde kullanarak, Trk Mar
diye bir eser meydana getirdii de bir vakadr. Yine bu yllar
iinde Viyana Kraliyet Orkestra efi Gluck, Sarayda verdii kon-
serlerinde, repertuvarna mehter besteleri alm ve orkestrasna
aldrmtr.
Alman bestekarWagner bir mehter konserini dinlerken
heyecanlanm, kendisini tut~myarak te musiki buna der-
ler! .. Diye mehter hakkndaki hissiyatn ifade etmitir.
Mehter musikisi gibi, mehter tekilat da. Avrupa'y tesiri
altna alm ve mehteran bl Avrupallarca ok gzel kar_
lanarak, 18. yzyl iinde nce Avusturyallar, sonra Prus-
yallar, daha sonra Ruslar, Almanlar ve Franszlar mehterin
tekilatna benzer muzka takmlar kurmulardr.

YENER BRKSEL' -FETHETT

1968 yaznda Mons'da tertiplenen Askeri Bandolar me-
rasimi mnasebetiyle Belika'ya giden mehter takmmz, git-
tii her yerde byk alaka grm; Avrupallar, Yenieriler

29
Brksel'i fethetti diye mehteran hakknda takdirlerini ifade
etmilerdir.
Belika ehirlerinde Artar cihadla avkmz / Fahr-i Ru-
sl Sultanmz / er'i bize ihsan- hak / Urunda aksn kan
mz diye yryen ve binlerce Belikalnn hayranln celbe-
den mehter takmmz, Sheape komutanl bahesinde de Av-
rupa Mttefik Kuvvetleri Bakomutan General Lemnitzer'in ve
Sheape nezdinde Trk Generali Suat Aktulga ile iki bine yakn
komutanlk subay ve ailelerinin huzurunda, Allah yoluna cenk
edelim an alalm an Kur'an'da zafer vadediyor Hazret..i
Yezdan ... Szleriyle mehter marlarna devam etmitir.
Merasim esnasnda Bakomutan General Lemnitzer, bilhas-
sa mehter topluluunun eitli resimlerini ekmi ve yal meh-
terbann yanna gidip tebrik etmi; bu tarihi topluluu ikinci
defa seyredip iitmekten, byk haz duy,duunu sylemi; Trk
askerinin dillere destan kahramanlnn ok manal bir sem-
bol olan mehter takmnn muhafaza edilmi olmasn v-
mtr.
Bakomutan bu arada mehter takmnn geii esnasnda
kendisine hediye edilen Cevgen denilen iki telli hilalli ps-
kll ve zilli asay eline alarak rnhter mzii ile beraber
tempo tutmutur.
Merasimden sonra komutanlk binasnda verilen ayda,
General Lemnitzer, mehter takm ve askeri bandomuzun 150'yi
bulan btn mensuplarnn bir bir elini skm ve hayran-
ln tekrarlamtr.

Bundan sonra mehter takmmz, Brksel'e yakn tarihi

bir atoda, Belika Televizyonu tarafndan filme alnmtr.
Mehter takm mteakiben Brksel'e gelmi, ana caddede

bir geit daha yapm ve gece aydnlatlm Grande Place de.
toplanan binlerce Brksellinin nnde terennm ettii meh-
ter marlar lgnca alklanmtr.
Mehterimizi seyreden Belikallar, okun ve samimi his-
siyatlarn yle ifade etmilerdir :
- Yenieri Avrup'.l'y tekrar fethetti...

30
 CUMHURYET DEVRNDE
Mehter tekilat 1826'da II. Mahmud tarafndan Yenie-
rilikle birlikte kaldrlm ve yerine Avrupa usul askeri ban-
do kurulmutur. Sonralar askeri mzenin ikinci kurucusu b-
yk asker, alim ve tarihi Gazi Ahmed Muhtar Paa, mehter-
haneyi yeniden ihya etmek istemi ve mehur Gafil ne bilir
neve-i pr evki vegayi diye balayan mehter marn kale-
me almtr. Ancak yaplan bu teebbsler akim kalmtr.
Cumhuriyetin ilanndan sonra bir Milli Savunma Bakan,
mehteri padiahln alameti sayarak, lavetmitir. Daha son-
ralar, Demokrat Parti iktidar devrinde, zamann Cumhurba
kan Celal Bayar, ngiliz kralnn cenaze merasiminde bulun-
mak zere Londra'ya gittii zaman, merasimde ngilizlerin ve
skoyallarn tarihi sazlarn grerek imrenmi, yannda bu-
lunan Genelkurmay Bakan General Nuri Yamut'a:
- Bizde de byle bir ey kurulamaz m? Demi. Daha sonra
heyet Ankara'ya dnnce, Genelkurmay Bakan, deerli tarihi
brahim Hakk Konyal'y mtehasss sfatiyle Ankara'ya davet
eder. Yaplan toplantlardan sonra Konyal mehterin kurulma-
sn teklif eder. Bu tekliften sonra almalar balar ve mehter
yeniden ihya edilir.
Bu hayrl teebbsn neticesinde mehter; bugn stan
bul'daki askeri mzede, Pazartesi, Sal hari, haftann dier gn-
lerinde saat 15 ile 16 arasnda Mehterba Ahmet en Bey'in
idaresinde bir saat almaktadr.
Gnden gne artan milli ve tarihi programlar sebebiyle
memnuniyet uyandran TRT idaresinden gnn muayyen saat-
lerinde proramlarnda mehterin de cokun sesine yer verme-
lerini beklemekteyiz,
Mehter musikisinin, Osmanl ordusunun btn savala
rnda, askerin maneviyat zerinde byk rol ve zaferlerde
de pay olmutur.
O mesut gnlerin ahenkli ve gr sesi, bugnk neslin dahi
halen kulaklarn okamakta, o zafer gnlerinin ruh ve heye-
cann hatrlatmaktadr.

31
 MEHTER DUASI
(Eyyam-- .Adiye Glbank)

Allah Allah, Celil'l - Cebbar, Min's - Settar Haliku'l - leyli

ve'n - nehar, Layezal, Zlcelal, birdir Allah. Arun birliine, Re-
sul- Enbiya Peygamberimiz Cenab- Ahmed-i Mahmud-u Mu-
hammed Mustafa (Btn efrad elleri gste olduu halde
rka gelir gibi eilirler, padiah geldii zaman ise sadece ba
eer daha ziyade eilmezler.) A-i evlad- Resl- mteba
imdad- ruhaniyetine; piran mridin, aikin, kuragerin, va-
silin, hamele-i Kur'an, gzetegan, ehl-i iman ervahna, avn-
inayetine, hilafet'l - isam Es - Sultan bni's - Sultan bilcmle
isamn necat ve saadet ve seametine, pirler, erenler, ler,
yediler, krklar, genler, demine devranna Hft diyelim,
Huuu! (Bundan sonra btn Mehter takm, davullan zilleri
iddetli vurarak, dokuz H ekerler. Sonunda defa ks
vururlar.

(*) ki trl glbank vardr: Darp glbank ve Eyyam-

Adiye Glbank. Burada birer rnei verilmitir.

F: 3
 MEHTER HARP DUASI
(Harp Glbank)

Euzubillah, Euzubillah.. Hdaya kr-i bihad, Lailahe-

illallah Elmelik'l - Hakku'l - Mbin, Muhammed'n Reslllullah
Sadku'l - Va'di'l - Emin. nna fetahna leke Fethan mbina. Ve
yensurekallahu nasran aziza Ey padiah- hal!fetullah, el - s
lamu aleyke avnullah. Sensin haris-i din-i mbin. Haris-i eria
tullah. Urun ak olsun ey padiahm, mr- ikbalin mezid!
Hda klcn keskin eylesin. Ni.lr-u an satvetine gn gibi medit.
te furkan- adalet, ite seyf-1 eriat, tahtgahan- mlkn
eylesin ta yevm-i hare kadar medid. Rllh-i pak fahr-i alemi
honud ettin; Hak gaza-y ekberin etsin mbarek ve said ...

Takmn iinden evvelce seilmi dik ve gzel sesli biri, tiz

perdeden:
Nasrun minallahi ve fethn karib. Ve beiril m'minin>
ayetlerini okur. defa Allah diyecek kadar durduktan sonra,
btn aletlerle beraber davullar ve ksler hafif vurarak ve
devaml taramole yapt vakit, hep bir azdan Allah Allah>
deyince susarlar. Glbank devam eder:
Eli kan klc kan, sinesi ryan, cieri pryan, meydan-
ehadette Allah yoluna revan, Gaza-y hedaya Cemal-i Hak
grnr ayan, kahrmz, gazabmz dmana ziyan!"
Ya Rahmandan sonra eyyam. adiye glbankindeki -Re-
sul-i Enbiya - ksmna geerler ve ayn ekilde, Hu diyelim
Hu ile bitirir. Sonra, hazan: Yektir Allah hazan da: cYa
Fettah diye barrlar ve dalrlar.
Dalrlarken de ba eerler ve dnp giderler.
Bugn bayramlarda, eitli trenlerde ve Askeri Mze'de
en ok alnan marlar ve kahramanlk ilrleri ise unlardr :

35
 MARLAR
Mehter Mar
(Mehterhaae-i Bikini Harp Mar)

Besili : lam.11 Hakk bey

GUft.. : Ahmet Muhtar' fll&IO
111 C.On fuoeco

s- P.STA ....o.

1o t=i m/r( Jv r 7 '11 u r1- ~ p'i ~ 'f

ttrv;J 1LJ1 ~ m tir) pvlLJ pYI ffl fl 1
$ Ri#AJv[H !fflJ IDJ lnplr r~2 O nNt CA- ftL Nf BL Llt

~ r rr p ~ riJffinq e~ r Ji'K#'A
,..~_[_YI ruR S[Y..J(I 'WE_ CA__ YI t.l('f_[)A_ ... ([_l,_D[T_Tf_l(J Uf-

~~ tt4J# )~&llh' o;Jj

,,.to;.

\IA_ 1\1 S[_ rA_ 'JI Ml'LDA- .., (E_lA_ DCT.lL UI_ v:: RI U:~

$ ij JJI 1 y J J1d)pJ 1-r~iJ11.J 1 J i ~J 1

f~ 'I....__ M[Y_lfjl_ NI .. _,. .11$M -LE lEK- ... _ U:Rh
4~1 Uiv ~ IJ Ji-~'p J@ ~~ip r s. G1r fflg
4 r-lpvr@ p~ r i?J12 v~
s filCJJJ!d)
g
Llt_ CA TtT_lit[y_ Ti 'ti-NE. RU- '11 Zf_MIN AA_$U $[_ tlA-

~~ ~ ~
0

1Mb;

l Al,._l,AH '10.U.a. llA ((N_GE-DE- L;,., $AN A_ LA- Ull ~ti s

g J"u A}jl J)J!IJI G p ~ 1 Q]J 1(P~ r 4 "j
lQJll.AN_ 9A ZUU VA.OE-DI~ 'fOR ""Z- RE- 11 YEZ- DAN

31
MEHTER MARSI
Beste : SMAL HAKKI BEY
Gfte: AHMED MUHTAR PAA

Gafil ne bilir neve-i pr evk-i vegay,

Meydan- celadetteki envar- sefay.
Merdan- gaza ak ile tekbirler alnca,
Titretti yine ruy-i zemin ar u semay.
Allah yoluna cenk edelim, an alalm an;
Kur'an'da zafer vadediyor Hazret-i Yezdan.
t
Farz eyledi hallak- Cihan harb-u cihad.
Hep cenk ile ykselmede ecdadmn ad.
Dnyalar fetheyleyen ecdadhnz el'hak,
Adil idi, hfz eyler idi, ,hakk- ibad.
Allah yoluna cenk edelim, an alalm an;
Kur'an'da zafer vadediyor Hazret-i Yezdan.

'
38
YRYELM MARI
Beste SMAL HAKKI BEY

Annem bana yr dedi,

Ben dnmem yolumdan.
Yatamz tatan olsa,
Yorganmz yapraktan;
Vazgemem bu vatandan,
u krmz sancaktan.
Yryelim ey kardeler,
Birdir bizim yolumuz;
Yrmektir, almaktr.
Vatan iin borcumuz.
an vermitir, an almtr
u heybetli ordumuz.
Yryelim, ecdadmz
Bu yollarda yrd.
Nice arslan kemikleri
Bu toprakta rd.
Vatan ak artk bizim
Sinemizi brd.

39
 Tekbir ve Ce~ larp
..te : lsmail .Ha.Jk bey

~~~~n~-=-s ;:;~
A>l.ll
;, EL.Dl '.ll_ <A B'' EL.Of tN_ C!O SCVIAl!Df- RU EY AL ER

TEKBR ve CENK MARI

Beste : SMAL HAK.Ki BEY

Rahim Allah, Kerim Allah (3 kere)

Ey anl ordu, ey anl asker
Haydin gazanfer, umman- safder
Bir elde kalkan bir elde haner
Serhadde doru ey anl asker (*)
Deryada olsa her ey muzaffer,
Dillerde tekbir Allahu ekber
Allahu ekber Allahu ekber
Ordumuz olsun daim muzaffer.
Rahim Allah, Kerim Allah (3 kere)

(*) (Ara namesi yoktur, dorudan doruya ikinci drt-

le geilir).

40

....
 Eai Ordu lar;
lleete: AllBaabeJ
c.n ,...,

S lt1S.TRU1J&t.

11 ~~-w-~r=~mm.~rrrrrr

~~ I: tiH!tJ=Y~~W-t-MtcJ r
(10.DWOt.Ollrl rcs_ LIN 81_81Ns

ESK ORDU MARI

Beste: AL RIZA BEY

Ceddin deden, neslin baban

Hep kahraman Trk milleti.
Ordularn pek ok zaman
Vermitiler dnyaya an.

Trk Milleti, Trk Milleti

Ak ile sev milliyeti.
Kahret vatan dmann.
eksin o mel'un zilleti.

41
 Cikad- Ekber Mar
lle81e : ~

-~J1~&-ro g=~~~ttn=-~
~ AR_TA!t(l_M.U_ l,A SA.~_MJZ: fAILl\1 u_ ~UL Sl1 l _ H_N._ ,...z
~rn;]-tMil-Jfr~~~rJ
SEPl. s_.:c ~_ S&.~_.._\( uG.AVJoi.OA A.11_ '!,iN 11.4.Nl_Ml T~Rl(JG._u.:.1.:: rRi< o ...u_ ... ~.:

fr-tt~t1'}1-Mr_y_BiJjfnt~~f~==i~
JLtANLI NA~_lL SA~LLl-~l Al...LAllOE.'~UP u.AP E_OE_<t;! ~AANU~RE_TE _M.l_hl_ M:.

CHAD-1 EKBER MARSI

Artar cihadla anmz,

Fahr-i Rusl sultanmz.
er'i bize ihsan- Hak.
Urunda aksn kanmz.

Osmanlyz, Osmanlyz; ()
nvanl, naml, anlyz.
Allah deyp cenk ederiz,
Var nusrete imanmz.

(*) <<manlyz imanlyZ eklinde de okunabilir.

42
 SinstOJOI lu
Beste : Rfat bey

SVASTOPOL MARI
Beste: RIFAT BEY

Sivastopol nnde yatar gemiler

Atar da Nizam topunu yerle gk inler.
Yardmcdr bize krklar yediler,
Slasna kavumaz arslan yiitler.
Aman da Kaptan Paa emir ver bize, (*).
Zafer haberini verelim size.

Sivastopol nnde ykk minare,

Dman dedikleri gelmez imane.
Erenler geliyor bize imdade,
Aman da Kaptan Paa emir ver bize,
Zafer haberini verelim size.

41
Sivatopol nnde musalla ta.
Srma kl kuanm Arap Binba.
lrsek ehidiz, kalrsak gazi.
Aman da Kaptan Paa emir ver bize,
Zafer haberini verelim size.

() Asl Aman da Kaptan Paa izin ver bize

Slada nianlmz duac size olan msralar, cephede-
ki asker hdlet-i ruhiyesine muvafk olmak zere yu-
kardaki ekilde de olabilir.
 ehzade Sley lu

Besle : Kazm Uz

EHZADE SLEYMAN MARSI

Dt vakta ki rahm- maderden Osman aikar,

Sat rahmet millet-i Osmaniyane girdigar.
leri, ileri, haydi ileri;
Alalm kffardan eski yerleri.
ehzade Sultan Sleyman hem vezir hem ahmz;
Getiler Rumeli'ye sal ile, artt anmz .
leri, ileri, haydi ileri;
Alalm kffardan eski yerleri.
Drtyz arslandan bu vatan kald bize yadigar,
Terk edersek lanet etmez mi bize Perverdigar.
heri, ileri, haydi ileri;
Alalm kffardan eski yerleri.
 Yenieri !ar

~~G'W.,,til iJ Ij J. v
.... _ u. lllM ~nu u_ El ~L'-A'- u ,A_ N[H iti-,._ "'"

YENER.i MARSI

Reftim brdim, da tu brdim

Vadi be vadi, sahra be sahra
Dilber dilber cana mara ara can
Ey Yusuf- sani, ey mah-i Kenani
Dilber zigamet, zigamet zigamet
Cana zigamet, zigamet, zigamet
Mirevem mihmani midem kurbanem
Ey nigarm tacidarm gamsarm nazdarm
Ez iki ruyet ey sanem bikararm
eb ruz ez hur-i sanem berdanem.

46
 Plene Marp
&te : Mehmet Ali bey
Con lri:Aeua

...........
a fil: wm Jr u hJDn; n ;m Jlu+:
~ ~ ~

ft] ~ r ~ p ~ ~; r ~ 2'ar o ~ ~ ~ rtf J :

TU_ ..... nLRI a_ ..... Of_ v er_ RA- "- MI Yltt_ lMM 1)1 - - YOR

fi >-~ Jr ~ ~ li J J Pfj 'D ;p i GJ J :I

A_ftl JI<
1
OS_ .... N_ ~
1
r_ LIL NI_ Dl~
1
COLNAM IJ - - ~.

PLEVNE MARI

Beste : M. AL BEY

Tuna nehri akmam diyor,

Etrafm ykmam diyor.
an byk Osman Paa
Plevneden kmam diyor.

Dman Tuna'y atlad,

Karakollar yoklad.
Osman Paa'nn kolunda
Bebin top birden patlad.

Klcm vurdum taa

Ta yarld batan baa,
an Byk Osman Paa
Askerinle binler yaa ...
 ll laq
Beste : lsmaiJ Hakk bey
Con molto vina...

s 0.t5TRiMAN

nn, a1 iJJn3niJJJDDtJ

1& wnJ

q rrrr~r J uJ r rr'r ar r ro
:oo_ . ., 1'UL.i _qjzLMi n_rl.vcMi .. Mil- LLT;

fH%B r r J!Dg r: ~ ; ttsfl11f0]

EL n L MM a_cL.J> d_ ki ftE_vH R.\_ M HLvN saN_o_c_Mil S

ftrrr>r#~r
~-Ml wz niiuAJj_
vG_cE
rr rrJrrrrtr~~
J i.zi11 lllZ VA.TAN Cl.NIJllZ FE.lll OL SllN l.IMI_: 11.4.Nl.MIZ

ORDU MARSI
Beste : SMAL HAKKI BEY
Gfte : NAMIK KEMAL
Ordumuz etti yemin,
Titredi hak zemin;
Milleti etti emin,
Ald rah- nevin.
Sancamz anmz,
Osmanl nvanmz;
Vatan bizim canmz,
Feda olsun kanmz.
Terk-i aram eyledik
Ner-i meram eyledik
Hakka kyam eyledik
Cehd ikdam-eyledik.
Sancamz anmz
Osmanl nvanrnz
Vatan bizim canmz
Feda olsun kanmz.

41
Asker arks

P: 4
ASKER ARKISI

Biz askeriz, OsmanWarz, ir-i gazayz;

Serhadde ser-i dmene imir-i gazayz,
hya-y iman uruna her lahza fedayz,
Kurun yayorken solumuzdan samzdan,
EnvAr- ecaat salr sancamzdan.

5t
MEHTER VURUYOR
Gfte : M. FARUK GfJKTUNCA

Mehter vuruyor, tarihin aksetmede yad,

Andk yine Fatih'le Sleyman' Murad';
Ks sesleri sarsn btn stanbulu yer yer,
Gesin nmzden koca gazi ve ehidler.
Trk Ordusunun an dolu bir satvetidir bu,
Fethin, Moha'n, Nibolu'nun hametidir bu.
Mehter bize bir ruh veriyor, ta nerelerden;
Belerle, anakkale, Yemen'den Kore'lerden.
Tufan gibi esmitik Iraklar Tunalarda
Kartal gibi umutuk aziz Dumlupnar'da
Glbank ekelim cl ile Allah diye her an
Kur'anda zafer vadediyor Hazret-i Yezdan.

51
TARH EVR MARI

Beste : CEMAL CMB

Tarihi evir nal sesi, ksrak sesi bunlar

Delmi Roma'nn kalbini mzrak gibi Hunlar.
Seluklular, Osmanllar, Fatihler, Selimler
Trkn yce tarihine binbir zafer ekler.
Dnya atnn nallar altnda ezildi,
Ka Hal sefer gsne arpnca kesildi.
Bir gn gemiler dalara trmand denizden.
Kudret ve zafer, bizlere miras dedemizden.

5!
ALLAH'A DAYAN
Gfte : MEHMET AKF
Beste : A. KEMAL BELVRANLI

Allah'a dayan, sa'ye sarl, hkmne ram ol;

Yol varsa budur, bilmiyorum baka kar yol.
Allah'a dayan, gayene tevfikini versin;
Kur'ana sarlmazsan eer, ye'se dersin.

53
CENK ARKISI

Gfte : MEBMED AKF

Haydi oul haydi uurlar ola

Yurdunu Allah'a brak, k yola;
Cenge deyip k ki vatan kurtula.
Byle myesser mi gaza her kula
(Haydi oul, haydi uurlar ola!)

Ey srden arkaya kalm yiit!

Arkadan gitti, yeti sen de git.
Bak ne diyor, cedd-i ehidin, iit:
(Haydi oul, haydi uurlar ola!)

Ey vatann anl
gaza mevkibi
Saldrnz dmana aslan gibi
Bata Hda, sahibiniz hem Nebi
(Haydi oul, haydi uurlar ola!)

54
EY GAZLER
Ey gaziler yol grnd,
Yine garip serime.
Dalar talar dayanamaz
B:>r.im ah u zarma .
.-:n gece yar hanesinde
Yastcam ta idi.
Altm toprak stm yaprak
Kal selamet nazl yar.

55
GAZEL
Gfte : MEBI\IED AKF

Ta ezel abd eyledim,

Merd lmeyi anmla ben.
Hccet-i namusumu,
mzaladm kanmla ben.
zzet-i dnya iin halktan.
Mkafat beklemem;
Hakk temin eyledim,
Dinimle imanmla ben.
Cehennem olsa gelen,
Gsmzde sndrrz;
Bu yol ki hak yoludur,
Dnme bilmeyiz, yrrz.
Der mi tek ta sandn,
Harim-i namusun;
Meer ki harbe giren
Son nefer ehit olsun.

5G
 RNDLERN AKAMI
)
Gfte: VAllYA u:MAL BEYATLJ

Dnlmez akamn ufkundayz. Vakit ok ge;

Bu son fasldr ey mrm, nasl geersen ge!
Cihana bir daha gelmek hayal edilse bile,
Avunmak istemeyiz yle bir teselliyle.
Geni kanatlar bolukta simsiyah alan
Ve arkasr.clrn gne domayan byk kapdan

51
VEDA GAZEL
Gfte : YAHYA KEMAL
Beste: ULV ERGUNER

mrn u biten nevesi tam olsun erenler

Son meclisi cam stne cam olsun erenler.
kranla veda ettiimiz cam- fenaya
Son pendimiz ahlafa devam olsun erenler.
Dnyada bu iksir ile mes'ud olan e!"vah
Ukbada da sermest-i mdam olsun erenler.
Caizse harabat- ilahide de her eb
Yaran yine rindan- kiram olsun erenler.
Tekrar mlaki oluruz bezm-i ezelde
Evvel giden ahbaba selam olsun erenler.

58
 Gfte : NEF'
Beste: ITR

Tuti-yi mucize guyem ne desem laf deil,

erh ile syleemem, ayinesi saf deil.
Ehl-i dildir diyemem, sinesi saf olmayana,
Ehl-i dil birbirini bilmemek insaf deil.

Abdlkadir MERAG

Amed nesim-i subhu dem

Tersemki azarest knend
Tahrik-i zlf- anberest
Eshab- bidar reknend.

!'i!)
KASDE

Gfte : NEF'

Esdi nesim-i nev- bahar ald gller subh - dem

As:n bizim de gnlmz saki meded sun cam- Cem

Erdi yine rdibehit, oldu hava anber - sirit

Alem behit ender behit, her gue bir Ba- rem

60
Mnir/Nurettin Seluk'tan Rast Makamnda:

Glyznde greli zlf semen say gr.fil

Kara sevdaya yeler bi serb i yay gnl
Dimedim mi sana dolanma ona vay gnl
Vay gnl, vay gnl, vay gnl, vay gnl
Vay gnl, vay gnl, vay gnl ey!..
Vay gnl ya yeleleli dost yele yeleleli
Yeleli ya la yeleli dost yar yeleleli
Dost yelelli ya a yelelli dost
 Ali Ufki'den Semai-i Harbi :
Vallah grdm seni gnl kan olasn
Yktn beni ki, sen de viran olasn
Yentirli, yentirli, yentirli lelayeleli yelfiledir ney
Yktn beni ki, sen de viran olasn

Ol zlfe heves etme dedim dinlemedin

imdi yeridir ki perian olasn
Yentirli, yentirli, yentirli lelayeleli yelaledir ney
imdi yeridir ki perian olasn
 RAST SARKI
B. SMAL DEDE EFEND

Yine bir glnihal ald bu gnlm

Sim ten gonca fem bibedel ol gzel
Atein ruhleri yakt bu gnlm

Sim ten gonca fem bibeciel ol gzel

Grmedim kimseden byle birdil ruba
Byle ka, byle gz, byle yz, byle el
Akn barn grmeye gz szen
Byle ka, byle gz, byle yz, byle el.

63
 SEGAH ARKI

Olmaz ila sine-i sad pareme

are bulunmaz bilirim yareme
Baksa tabiban- cihan areme
are bulunmaz bilirim yareme
Kastediyor tir-i mujen canma
Gzleri 'en son girecek kanma
erhedemem halimi cananma

Gzleri en son girecek kanma

64
 Sancak lul

Coo noblll..

2a t;,~n J u+tffef--tr~ s uu
-~~et=&==-tr~g~~1~~t 0itl na
~i:lq~~~f=I-&~E~~~Jtt=_ftfil=-t~::=gg
~K_ ~G_ A,u_ LU~ o_ (A_ CN_ fU v_ \/AN_ ~N ;: - .u_ LE._ Ritr

~~fr
~ ~~ ==L~~,,~~F"J
i~~~-~ l_:~HJ cf!f'>:Cicn
--L!--_:_~_:o_lf
/f::_ - - _ . _ _
JV,N_lo\_ l\'f_ LE. &0_ ''At.I_ r. O: N u: 005_ MA"t

~-~1~~-*--'-_'=-o,-=~:t=f_=;rr,~f1tfT~-~~r4~.r.=E.i==;:,ttF"~f-~h.~[I
__1~~-llLl:_=:_ _t:lt::t;a::~-~tf!t
~l_:\_ )_ t.A w_ lAN_ o" s_:NA ''>f_ ..u. ns;.~_ u rAM sot_c.1_ , G

SANCAK MARSI
Beste : ZZEDDN HMAY ELOLU
Gfte : BRAHM ALAADDN GVSA

Erturul'un ocanda uyandm,

ehitlerinkanlariyle boyandm,
Nice dman kal'asna uzandm
Sana selam ey Osmanl Bayra (*).
- rpnarak dalgalanr kanadn,
Gkyzne kmak mdr muradn?
Glgende can vermek ister evladn,
Sana, selam ey Osmanl Bayra.

65

F: i
 Ey erefin, bykln ferman,
Ey kavgalar tarihinin destan
Seni ister u topran her yan,
Sensiz ttmez Osmanllk oca,
Sana, selam ey Osmanl Bayra.

() Bugn Sana selam ey anl Trk Bayra eklin

de sylenmektedir.
FETH MARSI
Beste : FETH SAZALAN

Yrekler kabark, gzlerde damla,

Mehteri saygyla dur da selamla.
Bir huu iinde dinle glbank
Sesleniyor tarih, bu ses o yank.

Sen byle yrrken tula sancakla,

Trkn savalar geliyor akla.

Asrlar boyunca nlad

serhad,
Doudan batya, Yemen Belgrad ...
Duyarak bakan gzler gryor,
Fatih Topkap'dan ehre giriyor.

Sen byle yrrken tula sancakla,

Trkn savalar geliyor akla.

&'7
DEVLET MARSI
Gfte : NAS

Askerlerin hazr silah,

Kuvvetlenir sull u selah,
Devlet bulur feyz felah,
Mehur olur bu stlah.

Asl t'rlerin kiver ka,

Tr'.;, devleti sen ok yaa (*).

Ordularn etse sefer,

Yol gsteir avn u zafer;
Mansur olur her bir nefer,
Dman kalr bitab u fer.

Askerlerin kiver ka,

Trk devleti sen ok yaa.

() Asl Sultan Aziz sen ok yaa eklindedir.

68
26 AGUSTOS 1922
Gfte : YAHYA KEMAL
Beste: M. CAHT ATASOY

u kopan frtna Trk ordusudur ya Rabbi!

Senin urunda len ordu budur ya Rabbi!
Ta ki ykselsin ezanlarla meyyed namn,
Galib et, nki, bu son ordusudur slamn.

69
MALAZGRT MARSI
Gfte : MER ZTRKMEN
Beste : M. CAHT ATASOY

Bir cuma sabah Allah'a kar,

Malazgirt'te ellidrt bin er,
Sylediler en gzel mar:
Allahu Ekber, Allahu Ekber ...

70
BARBAROS MARI

YAHYA KEMAL BEYATLI

Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?

Barbaros, belki, donanmayla seferden geliyor! ..
Adalardan m, Tunus'dan m, Cezayir'den mi?
Hr ufuklarda donanm iki yz pare gemi
Yeni domu aya baktklar yerden geliyor;
O mbarek gemiler hangi seherden geliyor?

71
STANBUL'U FETHEDEN
YENERYE GAZEL
Gfte : YAHYA KEMAL
Beste : MNR NUREDDN SELUK

Vur pene-i Alideki emir akna,

Glbank asman tutan pir akna.

Ey leker-i mfettih'l - ebvab vur bugn

Feth-i mbini zamin o tebir akna.

Dsn elengi Rum'un, eilsn ser-i firenk,

Vur Trk gnderen yed-i takdir akna.

Son savletinle vur ki, alsn bu slrlar

Fecri hcum iindeki Tekbir akna.

72
 mclar lar
11este: l'. K--1 Beyatla
Gfte : A. 'l'ekta ~""'

43 l#-J JJ JtJ et lT_ LI - !ilL,JA_ OA

J1~J~
co_ CJl'_lUI c.i_ e ~_
o
pi(
1 j- J Jg
tJ;N AT_ u

g~ 5 p. ~4g~pJt1tf~
. . . J .
c (j.UN eo c._ B a C~ O.. 'Y,I 'tfN_ O ; A.: 1o._,._~1 !l'_LH 6(_ .,.,

~ p Ji~l".-'~~~~1ct~"t~tj)~m~~}fj-
_1?~~
14A'f.M.A_ 01 I_ U.Q_ l l , 8~ '= cii_ H :..l~-'"' iL , _ DAN l\A_ rt_ l(_ ll .. _ Ll

-h - -- -\~::13 --=-1 ~~
' -_
. --------,-
~:?Jf~JEJ Jlft7f~~ ~;J--~)il~J~~::!=--:-_:.~!~~ -
~A_f ;_ \. L~fQ_ \[,..j !th.,._ )fW C.;_I~ l;Q ~( M_1f A_ TIL_ D 'r f_ Ot "Ol- OAH ~ll_

~Ji~~ttJ-iJ~~~-:-!4W#~~aa
~r- c.~_ , ; ~w ''-. L_ "'- ..... GH _ ,;_ ; ' 0L - Ofrl , ;. c,it PO_ lll o; -

i>n J r m@~~ijji> J Juw

.. .
8
. . .g. ' '
co_(.lll_ u~ ,,_"' SlM_ toM 81 -- ll o Wll OEY '4-B lR OIL DU- vu YEN-DiK.

73
AKINCILAR MARI

Gfte: Y. KEMAL BEYATLI

Beste: A. YEKTA MADRAN

Bin atl aknlarda ocuklar gibi endik,

Bin atl o gn dev gibi bir orduya yendik.

Ak tolgal beylerbeyi haykrd: lerle!

Bir yaz gn getik Tuna'dan kafilelerle.

imek gibi bir semte atldk yedi koldan

imek gibi Trk atlarnn getii yoldan

Bir gn doludizgin boanan atlarmzla

Yerden yedi kat ara kanatlandk o hzla.

Cennet'te bu gn glleri am grrz de

Hala o kzl hatra titrer gzmzde

Bin atl aknlarda ocuklar gibi endik,

Bin atl o gn dev gibi bir orduyu yendik.

74
 laradlliz IUl1
Beste : Muhlis Salahattin Ezgi

"' ~~-~

30 $l J rT~ ~ p11 J J1jfiJI J }I JJ5Jv:IJ ]J>JY 1

kA_ u ot:_Nz ~- M D(_ ,.; g:_Uflt oUs_MAND(_cfa Bl.IZ tll BLZII

4 J rT~ p ~ i J J1iv Hl r AJ!fif[fi!J

YA_ AtM A_ SIA SEM_ LE_ Q_ (.M BAA:.84_ P,A_s..IN MA_ F'_o_,,jz r"_ DL "ill

&v ~ s ~ ~- ~ s ~ f-~ Wft@==cft

1 1
o_ .. uN ,SA_ NA SE_ L._... ""' l)f_"l'OA os_M.l_ ~ Ne: CA_ Hl l/.tH ((JV_SUH

tip p;
o_ NU. su_
4*4#-=AMOOFI
u,_ RIN_ DAft o_ AA_ l>A Tl>Rll. SM_C~.G VAR (.A_ ~. VAiL

KARADENZ MARSI
Beste : MUHLS SABAHADDN EZG

Karadeniz karadeniz, gelen dman deil biziz.

Yarm asr beklediinBarbaros'un hafidiyiz.

Onun sana selam var, diyor: Dmann ne can var!

Kovsun onu sularndan, orada Trk sanca var.

Selam sana anl sancak, erefimiz sensin ancak.

Senin sayende bu millet lmeyecek, yaayacak.

Sel gibi kanlar akacak, o kanlar dman boacak.

Bu millet namus urunda lecek ve yaayacak! ..

75
 Alay Mar
B.sle : Rifat IM-y

(nn ""'

~------p~-_--f r~-f---1...:i'~--~':____-
--- _i_:___
c
n. - _j
> -
-

0~1-i
>---m--
,----- -- -~'t
-/
' - --i"=t-"1::t-m-n ~ r--~ --:
l:~ JJ:~: - - - u
=- -_-~~~-
~(_.AL Ol_
~' __ - - - --...: ' - ~. --

s.u Gl.'r._ tH_

- .

WA

--- r_ tLf r : t!:~- SI:f _J

J

f_J/JiJ _r.~r~~1-==r-1
su_ S- ... Mi= SlL - [llR_ "'': -

~41
" ..

All_ l(_ R .Ut~ _ L[ _ R T~;: l~- l\(_11.' r--.'.:._ Al

~~u1Jwa~~-;rVDE-t:
"'!f ~ i_t[_ ~I .. [P _LE__ R Tt,!;11. ~- "(- 11. o6t-_ .. ;c_ ~.

ALAY MARSI
Annem beni yetitirdi bu ellere yollad,
Al sanca teslim etti Allah'a smarlad.
Bo oturma al dedi, hizmet eyle vatana
Stm sana helal olmaz, saldrmazsan dmana.
Ar ileri, mar ileri, Trk askeri dnmez geri. ..

76
Yastmz mezar ta, yorganmz ta olsun,
Biz bu yoldan dner isek, namus bize ar olsun
Ne ereftir lmek bize bu gzel vatan iin
Yanar yrek yurt akyla daima iin iin
Ar ileri, mar ileri, Trk askeri dnmez geri. ..

'7'7
MEHTERAN MARSI
Gfte: FEHAMET GfJN
Beste : AHMET EN
Makam: ARGAH

Bize derler mehteran

Dolar taarz her an
Bir sel gibi akarz
Gnllere her zaman

Diriliyor Fatihler
Mek edince mehterler
Yayor lmeyecek
te tolgal erler

78
TUNA BOYU
Gfte ve Beste : FETH SAZALAN

Rumeli'yi titretiyor
Batan baa ordumuz
Pireneden Karpatlardan
Bir gibi aarz

Avrupa 'y anla sard

Bayrak bayrak ordumuz
Tunadan Vistllerden
alayarak, coarz

19
 uharebe b!ar;
Besle : 7.ekil Dede

MUHAREBE MARI

Ey vatan evlad, sadk kahraman nvanllar

Hayderi satvet halim haslet gaza meydanllar
Can feda eyler vatan urunda ali anllar
Ald savletle Yeniehri yine Osmanllar.

Dmann ef'alidir masum yemek, srtlan gibi

ktlar karma Osmanllar, arslan gibi
Grmedim alemde salim byle bir ilan gibi
Ald savletle Yeniehri yine Osmanllar.

80
 .. .

CANAKKALE MARSI
Beste: DF.ST4.NCI MUSTAFA

Canakkale iinde aynal ar

Anne ben gidiyorum dmana kar.

anakkale iinde sra sra serviler

Binbalar oturmu asker tler.

anakkale iinde bir krk testi

Anneler ve babalar midi kesti.

An burnundan ktk, yan basa basa

Hep dmanlar kayor kan k1.:a kusa ...

81

I':
 ltli-i Zer laq
llete : Le)"!& Su
Gtlft. : Fehime Nlldet

lMST-.W. ~

11 &': r C1 r g;;g- ey rn; V

t r r u r rU t; tr r r !lt pU4f :g
rt..lA- 11 W- l. ZAM t~.~

ur
,O - S NAii.. u_ "-

' r~I
1 r C: r..[ j
vr_t:M_
!f'Ff r :Ji::r=g
,. ..,_ Al_
1
? Ut o_ L "~

' Q r 1 r'd
oc - s MAN_ u_ lA-
1 er El
"'- z
1 ~ J1 r~~
82 rrv_ "~~-

~D'lrll&ifftr 1wr~tt~
111- '2 8Q' flY_ p.A}-. ""' ~A ~_

t t; BE-ar .--
hlllt o:(J_ 'Y.tN '- & MAN_ U _ l--
a- JD; RI- Z

'9 t:cJ ~ta:zr lhgr r

812 "~ - zu_
rJ u c:r c1
Su_ t.U F'h G Bu_ LAN

~i+Fr=tJFF~f rr r F' ., r-c cr r 1 1 1

a_ s_ ,,...t._ "- - ~"- ~ ~ z ~11

,. su LJ-!? u ur au r r cJ
/t.Z_ MlM_ tl ~t -6T- K~IO_lAtl a_ ,S_ MA"-ll_\A_
 g u r ~ ru:r r u r wt F 1
NAKARAT. ~

~ ~u
lil - 7 az [N_ vu_ l'E NI_ YA,

~~. er u;Ttt r
z li_ ~U- Tu_ l _
rb'' c c u r
MAZ 9U i_ Si_ M- UR:

~ "t gu 1
5u_
u""-'-tJ 1 co
N_ 'YE f_
txu r
MA_
1

HCl 0 CI _ 51 _ "- L(A

Ja:BJ
ttqt-u bHJ r ., g u tttt r
SA- \A _ TAi\ Oo.. - - "fA _ s.A 't'A _~ MIL-llT (.;OM YA- 9

l ~"UflYQ'Q(glffflJ
"-
YA_SA_ SIN os ........,_ LA YA-SA- sr SA- u u
f'
11:;,SIfIU r 1v g LJ 1 Grg El
6GD 1~ftr b(g r @Qy 1 fJJ J :I
1( 1

NEDE-i ZAFER MARSI

Beste : LEYLA sAz
Gfte : FEJIME Nt'.IZBET
Vicdan muazzam olan Osmanhl81'1Z biz
Peymaruna kanun koyan Osmanllarz biz
Arzusunu pek g bulan Osmanllarz biz
Azminde sebatkar olan Osmanllarz biz.
Enverle Niyazi unutulmaz bu isimler
Sun semadaniye emanet o cisimler
Yaa vatan ok yaa, yaa millet ok yaa
Yaasn Osmanllar yaasn anl ordu.
13
MEHTER ...
AL ULV KURUCU

Rabbi.m tutacaktr,
bu savalarda elinden,
Karsndakiputlar kecek ta temelinden!
Dnyalara hkmettiimiz gnleri yad et;
Mabedleri, krsileri, minberleri ad et! ..

Allah yoluna cenk edelim, an alalm an,

Kur'anda zafer vadediyor, Hazreti Yezdan ...>

Tebrik ediyor, bak seni, mabedler, ezanlar;

Ey Hak yolunun yolcusu: Kurban sana canlar!..
Zul.m.etle geen gnlere son vermeli artk;
Yol vermeyen engelleri volkan gibi yak, yk! ..

<Allah yoluna cenk edelim, an alalm an,

Kur'anda zafer vadediyor, Hazret-i 'Yezdan! ..>

84
FETH MARSI
Beste: YILDIRDI GRS.dJ
Gfte: A. NHAD ASYA

Yelkenler dikilecek, yelkenler biilecek,

Dalardan ektiriler, kalyonlar ekilecek.

Elde sensin dilde sen, gnldesin batasn;

Fatih'in stanbul'u fethettii yatasn.

Delikanlm iaret aldn gn atandan,

Yryeceksin; Millet yryecek arkandan.
Sana selAm getirdim Ulubatl Hasan'dan.

Elde sensin dilde sen, gnldesin, batasn;

Fatih'in stanbul'u fethettii yatasn.

Bu kitaplar Fatihtir; Selimdir, Sleymandr.

u mihrap Sinanddin, u minare Sinan'dr.
Haydi artk uyuyan destann uyandr.

Elde sensin dilde sen, gnldesin batasn;

Fatih'in stanbul'u fethettii yatasn ...

85
ANAKKALE
Beste : FETH SAZALAN

Ey anakkale senin namn, ykselen kuvvetin,

Aleme destan oldu kahramanca gayretin;
Titretti ezdi dman kahredici savletin.
Bin yaa Trk milleti, zaferlerinle bin yaa!
Bin yaa Trk milleti, zaferinle bin yaa!
Sende ati, sende mazi, ey mukaddes anl yer.
Sende tarih, sende an, sende asil temiz kan.
Sende ems-i galibiyet, sende mehtab- zafer
Bin yaa Trk askeri, anl ordu sen bin yaa!
Bjn yaa Trk milleti zaferlerinle bin yaa! ..

86
ORDUNUN DUASI
Gfte : MEBMED AKF

Ylmam lmden, yaradan, askerim;

Orduma Gazi> dedi Peygamberim
Bir dileim var, lrm isterim :
Yurduma tek dman ayak basmasn!
Amin, desin hep birden yiitler,
Allahu ekber! gkten ehitler.
Amin! Amin! Allahu Ekber!..
Trk eriyiz, silsilemiz kahraman ...
Mslmanz, Hakk'a tapan Mslman,
Putlar Allah tanyanlar, aman,
Mescidimin boynuna an asmasn.
}.min, desin hep birden yiitler,
Allahu Ekber! gkten ehitler,
Amin! Amin! Allahu Ekber!..
Millet iin etti mi ordum sefer,
Kkremi arslan kesilir her nefer.
Dkt kandan ge vursun zafer,
Topraa bir damlas bo akmasn.

Amin, desin hep birden yiitler,

Allah Ekber! gkten ehitler.
Amin! Amin! Allahu Ekber! Allahu Ekber!
Ey ulu Peygamberimiz neredesin?
Dinle minaremde ten gr sesin!
Gel bana yar ol ki cihan titresin!
Kimse dnp sngme yan bakmasn ...
Amin, desin hep birden yiitler,
Allah ekber!> gkten ehitler,
Amin! Amin! Allahu ekber! Allahu ekber!..
81
ANAKKALE EHTLERNE
Gfte : M. AKiF ERSOY
Beste : SADETTN KAYNAK

Ey bu topraklar iin topraa dm asker

Gkten ecdat inerek pse o pak aln deer.
Ne byksn ki kann kmtaryor tevhidi
Bedrin aslanlar ancak bu kadar anl idi.
Sana dar gelmeyecek makberi kimler kazsn
Gmelim gel seni tarihe desem smazsn.
Hercmerc ettiin edvare de yetmez o kitap
Seni ancak ebediyetler eder istilb.

88
'-, AZERBAYCAN MARI

Beste : OZEx1B mcmn.J:

Azerbaycan Azerbaycan-
Ey kahraman e\ !adn anh kahraman
Senden tr can vermeye cmle haznz
Senden tr kan dkmeye cmle kadnz
renkli bayranla mesdd yaa
Binlerce can kurban oldu sinen harbe meydan oldu
Hukukundan geen asker, hele bir kahraman oldu
Sen olasan glstan sana her dem can kurban
Sana birok muhabbet sinende tutmu mekan
Namusunu hfzetmeye, bayran ykseltmeye
Ctlmle genler mQtaktr f8Dl vatan anl ftlan
Azerbaycan, Azerbaycan_

89
 il /i"'

20 1 f @O PwGlQt f 1 Uf~
Vu.'ltLlUA lr\f Y_ ()A~ . o... _ S N_( H 8t O.ll_ llN
G G1g"
~ -l 8 - \. U SCF r
0ser

'4it-s+-W=tt-441 J w -tf1
:'Q";.Ni-..r~~"@ r.. 'l j i@itJ
YA AL - LA~ "(A A\.-l-'M MIE...OC~DE 'Er "' ofC._l,111 o'.[D[.[)('T[T.l:J.\' ! llL&

AZERBAYCAN MLL MARSI

Beste : 'ZEYB HACIBEYL

Vurulur meydanda sine tehi

Dizilin askerler sef be sef
Giriniz meydana sanki ir

Dilinizde olsun bu zikir

Ya Allah, Ya Allah, Ya Allah.
Menede yet dfve Kebir.>

90
SERHAD TRKLER

91
\
\

KffiIM'DAN GELRM
Krm'dan gelirim gelirim,
Adim da Sinandr hey aman aman.
Klcmn suyu yar suyu,
Kandr da dumandr hey.

Krmdan gelirim gelirim,

Atm da araptr hey aman aman.
Gizlenme nemelu nemelu
Meydan da hurdadr hey ...

93
KOLBAl'NIN Kffi ATI
Yine de ahlanyor aman
Kolba'nn yandm da kr at,
Grnyor yandm aman ..
Bize sefer yollar.

Davullar alsnlar aman,

Aman da cengi cengi de harbiyi,
Grnyor yandm aman
Bize serhat yollar.

Kati sefer olur aman,

Aman da sefer sefer de eyleriz:
Hazer eriince aman,
Aman gzel severiz.

Gl yzl yare de aman,

Aman da hile hile de sezeriz
Sefersiz olamaz aman,
Aman er evlatlan.
\
\

ESTERGON KALES
Estergon kalesi suba durak,
Kemirir iimi bir sinsi firak.
Gnl yar peinde, yar ondan rak.

Akma Tuna akma, ben bir dertliyim;

Yar peinde koar, kara bahtlym .

.Estergon kalesi hisar,

suba
Baykular anr blbller susar;
Kafir bayran burcuna asar.

Akma Tuna akma, ben bir dertliyim.

Bu atele yanar kara bahtlym.

95
BLBOLLER TYOR
Blbller tyor, seher vaktidir
Glbade ielim sefer vaktidir.
Hazr olun erler, gaza vaktidir.

Destur saldralm dman eline.

adrlar toplansn, tular

dikilsin.
Tular baa gesin, glbank ekilsin.
Tekbir sadalar ara ykselsin,

Destlr saldralm dman eline.

96
GEN OSMAN
Of, of Gen Osman dediin bir kk uak,
Beline balam ibriim kuak oy, oy!..
Amaaan, askerin iinde birinci uak
Allah, Allah deyip geer Gen Osman oy, oy!..

Of, of Gen Osman dediin bir kk aslan

Badat'n iine girilmez yastan oy, oy!..
Amaaan her ana dourmaz byle bir aslan
Allah Allah deyip geer Gen Osman oy, oy! ..

Of, of Badat'n kapsn

Gen Osman at,
Dmann cmlesi nnden kat oy, oy! ..
Amaaan kelle koltuunda gn savat
Allah, Allah deyip geer Gen Osman oy, oy! ..

9'7

F: '7
SEGAH TRK
tiZEYR HACIBEYL

rpnrdn
Karadeniz bakp Trk'n bayrana,
Ah lmeden bir greydim, debilsem ayana.

Ayr dtm dost elinden, yllar var ki arpar sinem,

Vefal Trk gelir yine, kurban Trk'n bayrana.

Srmalar tak sa- soluna, inciler dizin yoluna

Frtnalar dursun yana, yol ver Trk'n bayrana,

Hamiyetli z Trk kan, bak hi bitmez onun an,

Kazbek oldu ilk kurban, selam Trk'n bayrana!

Trk elinden esen yeller, sana sirin selam syler

Olsun btn Kafkas eller, kurban Trk'n bayrana.

98
YANIK MER
SADETTN KAYNAK

Yank mer her savatan bir yara tayor

Yank mer, yiit mer siperleri ayor
Kurtulu savanda 28 yanda mangasnn banda
tayor
Hey yank mer, yiit mer vnmeden yayor

Sava biter, yank mer kye dner

Kyl btn bayram eder
Yank mer kutlulanr
Nianls mutlulanr

Hey yanik mer attan iner

Pembe gle balar kemer
Kyllere gider haber dne, dne
Eline kna yakar bana teller takar
'
Beline altn kemer, byle alana kar
Hey pembe gl allanr pullanr
Yank mer'in kyne dn alay yollanr.

99
MERT DAYANIR NAMERT KAAR
KROGLU

Mert dayanr namert kaar

Meydan gmbr gmbrlenir
ahlar ah divan aar
Divan gmbr gmbrlenir.

Yiit kendini vende

Oklar menzili dvende
Kl kalkana deende
Kal.kan gmbr gmbrlenir.

Ok atlr kal'asndan
Hak saklasn belasndan
Krolu'nun narasndan
Dalar gmbr gmbrlenir.

IOO
YGTLER SLKNP ATA BNENDE
KROGLU

Yiitler silkinip ata binende

Derelerden boz kurtlara n olur
Yiit olan dne dne dr
Ktler kavgadan kaar dfu olur.

Yiit cidasn alm atyor

Ak elleri kzl kana batyor
Bir kt kavgadan dnm kayor
Kama kt kama imdi hUn olur .

Bir yiit cidasn alm

eline

Bam koymu da yiit yoluna
Kalkan paralana zrhlar deline
Kanl gmlek ko yiide don olur.

Krolu arr figan atlar

man ehli birbirini tler
Boydan boya demir donlu yiitler
Vurur cidasn kahraman olur.

111
ILGAZ TRKS
Mzik : C. TBKABMAN

Ilgaz! Anadolu'nun sen yce bir dasn,

Baharla yer yznde, gzellerin bas:.

Yaln kayalklarn gklere ykseliyor,

Senin dumanl ban bulutlar deliyor.
Ykseklerden akyor ne gzel berrak sular,
Eteklerinde otlar srlerle kuzular.

oz
 MEHTER RUHYLE

(*) Bu blmdeki iirler, Mehter Mar olarak bestelen-

memi olmakla beraber, o ruhu terennm ettii iin
buraya dercetmeyi mnasip grdk.

Hl
PEYGAMBERN ZNDEYZ

S MAL BAYRAM

Biz Kur'an'n hadimleri

Pr imanl ve zindeyiz.
Bu yoldan dnmeyiz asla,
Peygamberin izindeyiz.

slamn Nilru, gr sesi;

Kaldrd zulmeti, ye'si.
Alemlerin efendisi
Peygamberin izindeyiz.

Hayra koan, erden kaan,

Bize nurlu yolu aan,
Alemlere rahmet saan,
Peygamberin izindeyiz.

Hak Habibim dedi ona.

Bizden feda can uruna,
Alem ahid olsun buna,
Peygamberin izindeyiz.

Onu sev sen, onu tan;

Odur tende canlar can.
Gnllerin tek sultan,
Peygamberin izindeyiz.

105
 Odur ahir hak Peygamber,
Ona selam salat gnder.
Cihanda en byk nder,
Peygamberin izindeyiz.

Tende kalan bir can ile,

Ak ile, pr iman ile,
Biz hazret-i Kur'an ile,
Peygamberin izindeyiz.

106
ALLAH EKBER
Gaza kim ettiler Allah ekber
Dediler her nefes, Allah ekber!

Salnd seyf-i slam kafir zre,

Uruldu nevbet, Allah ekber!

Kllar glgesinde Cennet-i Hake,

ResUl'den bu haber, Allah ekber!

Bozuldu anlar, hem kiliseler

Makam oldu dine, Allah ekber! ..

1'7
GAZEL
GAZ GRAY BAN

Rayete meylederiz kamet-i dil-c1 yerine,

Tua dil balamz kakl- hob1 yerine.

Heves-i tir keman kmad dilden asla.

Naveng-i gamze-i dil - duz ile ebru yerine.

Sresiz tmzn zevk saf asn her dem.

Sim - tenlerle olan lezzet-i pehlu yerine.

Gerden-i tevsen-i zibada kutas- dil - bent.

Balad gnlmz zlf ile gisu yerine.

Severiz esb-i hnermend-i saba - reftar

Bir periekl sanem gzleri ahu yerine.

Gnlmz ahid-i ziba-y cihada verdik,

Dil - ber-i mah-ruh yar-i perir1 yerine.

Seferin cevri ok mmid-i vefa ile veli,

Olduk aftesi bir 1h-i cefa cu yerine

Olmuuz can ile billah, Gazayi, tene :

eriz dmen-i dinin kann su yerine ...

108
 "

FATH SULTAN MEBMED HAN

mtisal-i cahidu - fillah oluptur niyyetim.

Din-i slfm'n mcerred gayretidir gayretim.

Fazl- Hakk- himmet-i cnd- Ricalullah ile

Ehli Kfr ser - ta ser kahreylemektir niyyetim.

Enbiya il evliyaya istinadm var benim,

Ltf-i Hak'dandr hemen mid-i feth nusretim.

Nefs il mal n'ola klsan cihanda itihad ..

Hamd- lillah var gazaya sad hezaran rabetim.

Ey fahr- alem Muhammed muci.zat- Ahmed-i Muhtar ile

Umarm galip ola a'da-y dine devletim.

1()9
KIT'A
YAVUZ SULTAN SELM

Milletimde ihtila.f tefrika endiesi

Kue-i kabrimde hatta bikarar eyler beni;
ttihadken savlet-i a'day def'e aremiz,
ttihad etmezse millet, da.dar eyler beni.

110
 ..

MEHTER
MEHMED ERF

Balarnda yeil tolga,

Seslerini duysun Volga ..
Gnllerde dalga dalga,
Umman oldu mehterimiz .. .

Bir sel oldu tad yine,

alayarak cotu yine ...
Namertlerin yreine,
Korku sald mehterimiz ...

111
VUR UN l\ffiHTERCLER
C. OGUZ CAL

Akndan akna koturun bizi ...

Vurun davullara balasn nbet,
O muhteem alar gelecek elbet,
Allah Allah deyip coturun bizi.

29 Mays ...
Ne mutlu bir gn,
Batanbaa vatan hep gl kokuyor
Nasl glmez yz Mslman Trkn?
BlbHer Sure-i Feth'i okuyor.

Vurun mehterciler, zevk ile vurun

Byle emrediyor Hazret-i Fatih ...
Ak ile, vecd ile, evk ile vurun,
Tutsun yine alk ihtiyar tarih.

Yap ey Mehterba'm<<Hcum duas

Balasn yiitlerGlbank ekmiye ...
Frlatp bir yana kederi, yas
Koalm surlara sancak dikmiye ...

Vurun mehterciler, sken.cn afak,

IDubatl Hasan grnd, bcltn.
Kosun Canboladlar, ellerde bayrak
Kbrs'm mateme brnd, bakn ..

112
Ne demi Yldrm, kinci Murat,
Kffara haddini bildiririz biz ..
Bayraktar misali oynatarak at,
Kbrs'n yzn gldrrz biz ...

Sarlp smsk mukaddes dine,

Fahr-i Kainat anarak vurun ...
Molla Grani'ye, Ak emseddine
Selamlar, sayglar sunarak vurun ...
. Vurun mehterciler, nlasn drt yan,
Vurmakla alnr hakkmz ancak ...
Akarsa yurt iin oluk oluk kan
Dalgalanr hr gklerde alsancak ...

F: 8

113
MEHTER GELYOR
C. OGUZ CAL

Kimi haner olmu, kimisi mzrak;

Yz deil, bin deil, krk er geliyor.
Her biri ufukta bir anl bayrak,
Gzmn nne sefer geliyor.

Emretmi Kanuni, Yldrm,

Murat;
Tuna boylarnda oynatmz at.
Nasl comaz nasl, Sakarya, Frat?
Bir tarih dolusu zafer geliyor ...

Selam o muhteem, o altn aa.

Selam destanlam esiz bayraa.
Kalkn ey yurttalar, kalkn ayaa
Zafer mjdecisi mehter geliyor ...

114
TEKBR ve l\.fEHTER
Tekbir ve mehter ... Bunlar, biri birisiz dniil.emez.
Tekbir mehterin ruhudur, camdar..
Ruhsuz, cansz ceset dnlemedii gibi, elbette <Tek-
bir siz mehter de dnlemez.
Bir ok mehter marlarnn iinde Tekbir kelime ve
mana olarak vardr. Burada ise Byk ITRl'nin Saltanatl
Tekbirini notalariyle birlikte takdim ediyoruz.

SALTANATLI TEKBR
slam - Trk Musikimizin bestelenmi en stDn eseri bay-
ram tekbiridir. Kurban Bayram Tekbiri denilmesine ramen,
her iki bayramda da okunmaktadr.
asrdr Ramazan ve Kurban Bayramlarnda mabedle-
rimiz, bu ilahi seda ile nlamaktadr.
Ayrca dini ve milli merasimlerde de, her zaman okunur.
Tekbir, musikimizin en byk aheserlerindendir. Yahya
Kemal buna Saltanatl Tekbir der.
Byk bestekarmz Buhurizade Mustafa Itri Efendi'nin
eseridir.
Bir tek cmlede slamiyetin hamet ve ilahi kudretini, bu
kadar muhteem ifade ve ahenkle terennm etmeyi Allah rnUle-
timize nasip etmitir.

115
 BAYRAM TEKBTRI

--,
__,
'
ft1f~-lt{=;f~w;+FJF===-3
BER LA LA HE L LAL LAH

~
AL
r e-;.
LA HU
P. f:
EK
; J 'l
BEA AL LA HU EK BER

~- r ! t
B i r 3
VE LL L1 HL HAHO

I TR i
YAHYA KEMAL

Byk Itri'ye esldler derler,

Bizim z msikimizin piri;
O kadar halk sevkedip yer yer,
O afak vaktinin cihangiri,
Nice bayramlarn sabah erken,
G, top sesleriyle grlerken,
Sylemi SALTANATLI TEKBR't

Ta Budin'den Irak'a, Msr'a kadar,

Fethedilmiuzak diyarlardan,
Vatan stnde hr esen rzgar,
Ses gtrm btn baharlardan,
o deha yle toplam ki bizi,
Yediyz yl sren hikayemizi.
Dinlemi ihtiyar narlardan.

116
Msikisinde bir taraftan din,
Bir taraftan ,btn hayat akm;
Her taraftan. Boaz, o ehd.ytn,
Mavi Tunca'yla gr Frat akm,
Nice seslerle, gk ve yerlerim.iz,
Hznmz, evkimiz, zaferlerimiz,
Bize beuzer o kainat akm.

ok zaman dinledim Neva - Kar',

Bir terennm ki hem geni, hem h;
Dalrken Neva nn esrar,
Balyor ark ufuklarnda vuzh;
Mest olup szlerinde her heceden,
Yola dm, birer birer, geceden
Yryor fecre elli milyon ruh.

Kskanp gizlemi kaza ve kader

Belki binden ziyade bestesini,
Bize mirA.s kald yirmi eser.
Na't ulu en mehibl, en derini,
Vaka ney, kudm gelince dile,
Hzlanan mevlevi semayla
Yedi kat ara km Ayin'i.

O ki bir ihtiaml dnyaya

Ses ve tel kudretiyle hakimdi;
Adeta benziyor muannlya;
Ulemamz da bilmiyor kimdi?
O eserler bugn define midir?
Ebediyette bir hazine midir?
Bir bilen var m? Nerdeler imdi?

yle bir mskiyi rten lm,

Bir teselli brakmaz insanda.
Muhtemel grmyor henz gnlm,
ok saatler geince hicranda,
Dlr bir hayale, zevk alnr :
Belki hala o besteler alnr,
Gemiler gemiyen bir ummanda.

11'7
 MEHTERBAI AHMED EN'LE
BR SOHBET
olan baavuu daireden kp baryordu : Vakt-i
srur.u safa mehter ba hey hey! Nakkareler alarken meh-
terbann gr sesi duyuldu: Merhaba ey mehteran! Sa eli
gsnde mehteri selamlayan mehterbann selamna, meh-
teran da ayn ekilde mukabele etti: Merhaba mehterba!..
Hasduuur! Diyen mehterba, der fasl diyerek alnacak
makam ve eserin adn syleyerek mehteri icraya getirdi.

* * *
Bu tatl nameler, ruha gda veren esnafn sulh ve cenk
gnlerinde ulvi terennrnleriydi. anlarla dolu bir tarihin g-
zel bir hatras olan mehterimiz halen Harblye'dek1 Askeri M-
zede faaliyet gstermektedir. Resmt merasimlerde, bayramlar-
da, yabanc devlet byklerinin gelilerinde, yksek fedakar-
la sevkeden mehterin gzel sedasn, sevin ve heyecanla din-
lemekteyiz.
Uzun yllar mehterba olan Cemal Cmb Bey'den son-
ra, imcU bu vazifeyi Ahmed en Bey muvaffakyetle yrt-
mektedir.
Askeri Mze'den ve merasimlerden sesine aina olduumuz
Ahmed Bey'i evinde ziyaret edip, mehterle ilgili hatralarm
dinledik.
Aslen Hayrabolulu olan Ahmed Bey'e ilk defa ne zaman
mehtere girdiini sorduumuzda bize unlar anlatt :
1953'te stanbul'un 500. Fetih yldnmnde byk mera-
simler yaplmt. te bu merasimlerden iki ay sonra mehtere
girdim. Yirmiiki yldr mehterde almaktaym. Hayatmn
unutamadm hatralar arasnda sekiz yanda Kur'an'a ba.
lamamd. Rahmetli babam hafz olmam ok arzu ediyordu.
Bana ilk defa Yasin'i ezberletmiti. uYasin'i okurken gzle-
rim yaarr, alardm.

118
 Bir mddet radyoevinde de alan Ahmed en, Tekirda
NamkKemal Lisesinden sonra asker olmu, Ankara'da asker-
lik vazifesini yapm. Askerlikten sonra konservetuara devam
eden Mehterba Ahmed Bey, bir senede iki snf geerek ora-
sn da muvaffakyetle bitirmi.

Mehterle birlikte nereleri gezdiini sorduumuzda, Ahmed

en, Amerika'dan baka btn dnyay gezdiklerini ifade etti.
Bu gezdikleri lkeleri yle sralad: Btn Afrika, Fas, Tu-
nus, Cezayir ve Libya, Uzakdou memleketleri ve bu arada
Japonya. Btn slam dnyas, Belika, Almanya, svire ve
btn Avrupa .. . Osmanlnn yiit sesini duyuran mehterimiz
ve bu ekibin bakan Ahmed Bey, svire devlet byklerinin
syledikleri u szleri hi unutamadn ifade ediyor: Kay-
tan bykl yenieri svire'yi fethetti. Mzikleri hala kulakla-
rmzda nlyor ... >

Mehterba Ahmed Bey, Pakistan'da grdkleri alii.karun

ise ok ~uhteem olduunu anlatyor: 1974'deki Pakistan'da
yaplan Islam Zirve toplantsna bizde itirak etmitik> diyen
Ahmed Bey, orada hayatnn en heyecanl gnlerini yaad
n sylemektedir.

O heyecanl gn yle anlatyor : Mehterba Cemal Bey

rahatszlanmt. O'nun yerine mehterba olarak ben ktm.
Btn slii.m dnyasnn liderleri vard. Binlerce insan cokun
tezahrat yapyordu. Heyecan son haddine varmt. Bu kadar
duyarak aldmz pek hatrlamyorum . Merasimlerden sonra
Albaymz: Ben mehteri yirmi senedir dinlemitim. Bu kadar
muhteem grmedim.~ Diyordu. alnan marlardan sonra s
ra glbank'a geldi. Ben kendimden gemitim. Yarabbi mah-
cup eyleme!" Diye iimden bir dua mrldandm ve geriye dn-
dm. Tam arkamda bir metre kadar mesafede, Devlet reisleri
Zlfikar Ali Butto ve Pakistan Reisicumhuru vard. imden
Bismillah dedim ve baladm okumaya:
Euzubillah, Euzubillah. Hda'ya kr-i bihad, Lailaheil-
lallah, Elmelik'l - Haliku'l - Mbin, Muhammed'r - Reslullah
Sadk'l - va'drl - emin! nna fetahna leke Fethan mbina.
Ve yensurekallah nasran aziza! Ey padiah- Halifetullah,
el - slamu aleyke avnullah! Sensin haris-1 din-i mbin. Urun
ak olsun ey padiahm; mr- ikbalin mezld!.. Hda klncn
keskin eylesin. Nur-u an satvetine gn gibi medit! te Furkan-
adalet. te seyf-i eriat, tahtgahan- mlkn eylesin ta yevm- i
hare kadar medit! Ruh-u Pak Fahr-i alemi honud ettin. Hak
gaza_y Ekberln etsin mbarek ve Said!..

119
 Duadan sonra baktm Butto alyor. Pakistan Reisicumhu-
ru alyordu. Bu hatram lnceye kadar unutamam. Pakistan'da
grdmz alakay, hibir yerde grmedik. Allah Trk milleti-
ni payidar klsn.> Diye dua edlyorlard.
Mehterba Ahmed Bey'den aynlmak bizim iin zor olmu
tu. Ayrlrken mehterin cokun sesi kulaklarmzda nlyordu :

adrlar toplansn tular dikilsin,

Tular baa gesin glbank ekilsin
Tehlil sadalar ara ykselsin
Destur saldralm dman eline

Yap ey mehterba hcum duasu

Balasn yiitler Glbank ekmeye
Frlatp bir yana kederi, yas,
Koalm surlara sancak dlkmeye.:>

11 Nisan 1975
YEN ASYA

121
 KSC BABA
At zerindeki ak sal, kavuklu, allar iindeki adam alyor-
du.
Harbiye ::amalarndan Boa.z'n ayr bir gzellii vard.
Dolmabahe camisinin ince, narin minareleri bu gzellie ayr
bir mana katyordu. Gne klarn Boazn sularna cmerte
dkyordu. Alayan ihtiyar, elindeki tokma eitli ritmik
hareketlerle vurduka vuruyordu.
Anl - anl Mehterin kscs Hayreddin Alpaslan veda edi-
yordu. Bu vedalar neden byle ac olurdu? te bu acy Hayred-
din Bey' de yreinin en derin noktasnda duyuyordu. Yirmi be
yl bu meslee emek vernl, himmet etmiti. Dnyann drt
bucanda Allah!.. Allah! .. Diyerek vurmutu.
Japonya, Almanya, ngiltere, btn Asya ve Afrika lkele-
rinde mehterin sesini duyurmulard. imdi artk kesinde o
tatl gnlerin hatralaryla yayordu.
Ziverbey'deki mtevazi kesinde Hayreddin Alparslan'
dinliyoruz.
Askeri mze ve mehterle ilgili dncelerini yle zetleye-
biliriz :
- Askeri mze ve mehter, olduu gibi sivile devredilmelidir.
Mesela Kltr Bakanlna devredilebilir. Mehterin esas yeri
Topkap Saraydr. imdiki askeri mzede, pek az insan ancak
seyredebiliyor. Halbuki Topkap Saraynda hergn yerli - yabanc
binlerce insan mehteri grebllir.>
Hayreddin Bey'in bir mahareti de kavukuluk. Askeri m-
zedeki mankenlerin kavuklarn kendileri yapm. Btn bunlar
tarih ve ecdat sevgisiyle, hizmet iin yaptmo diyor.
Meslek hatralarn bize anlatmaya devam ediyor :
- Bugnk stanbul Erkek Lisesinin yannda ifte Saraylar
vard. Biz orada her hafta milli musikimizle ilgili konser verirdik.
Daha ok eskilerden, kk ocukken Mevlevi tekkesine devam
ederdim. Tabii o yllar ac yllard. Bizim tarihimiz, mazimiz,
mehterimiz, uzun yllar kapal kald. Mehterin yeniden diriliinde

121
birok vatansever kimselerin hizmetleri oldu. Bunlardan birisi
de H. Tahsin Parsalan'd.
- Yirmi be yl kt'ada ks aldnz en ok zevk ve heye-
can nerede duydunuz?
Diye bir sual sorduk Hayreddin Bey'e. Gzleri mazinin de-
rinliine dald ve cevap verdi :
- Milliyeti olduum iin, her zaman mehterin akym.
En kzgn ve zgn olduum zamanlarda bile, nee ile alarm,
ara namelerini bile ihmal etmem.
Hibir notaya bakmadan birok havalar bir anda nasl
aldklarn sordum. Glerek anlatmaya balad :
- Bizim beynimizi asalar, aldmz btn eserleri orada
bulurlar. En byk maharetimiz usldr. Diz dmek byk
bir maharettir. Bu usl bilmedikten sonra, allame-i cihan ol-
san, hibir ie yaramaz. Bizim bu durumumuza Avrupallar ok
hayret ediyorlar. Nota nerede? Nota nerede? Diye hep nota so-
ruyorlar; hep nota aryorlar.
iki usl var. Bizde saysz usl var. Mesela
Avrupalnn
Barbaros Marnda,Top sesleri nerden geliyorda usl var.
Avrupalnn bunu yapmas ve anlamas mmkn deil. Onlarn
kafas bunu anlamaz.
Son veda gnndeki heyecan ve duygularna bizde ortak
olmak istedik :
- Heyecanlandm. Ayrlk znts ektim. Kymetli arka-
dalardan ayrlmak benim iin ok zor oldu.,.
Bu zor gnde eyrek yzyllk ks Hayreddin Baba al
yordu.

Vur Hayri Baba, alsn surlar

Geliyor ite mutlu ordular.

Ocak 1977
YEN ASYA

122
 Kahraman Kaleler
ve Kahramanlarmz

123
 Kahraman Kaleler
Serhad boylar ve serhad kaleleri yzyllar boyunca akn
c gazilerin ba dndrc efsanevi ehamet ve kahraman-
lk destanlarna ahit olmutur.

Bu serhad kaleleri dman eline geince, elilerle yap

lan grmeler esnasnda Kralnzda Allah emaneti olan
kal'a-i Padiahi tabiri kullanlrd. Bu tabir ile o kalenin
mutlaka geri alnaca ima ve iaret olunurdu.

Cihad Sultan Kanuni Sultan Sleyman Han'n onuncu

seferi, ite bu Allah emaneti kal'a-i padiahi'yi geri almak
iin yaplyordu. Tarihimizde bu sefere Estergon Sefer-i
Hmayunu denmektedir.

ESTERGON YOLLARINDA
Estergon'a giderken Edirne'de yaplan Ordu-yu Hma-
yun'un geit merasimi, Osmanl saltanat ve debdebesinin gz
kamatran parlak bir nmunesi olmutur.

ki yz kiilik mehter takm, mehterbann bakanl

nda, yeri ve g inleten havalar alarak korkun denecek
derecede muntazam ve muhteem admlarla ilerliyordu. Bu
geit merasimi esnasnda alk ve gsteri yoktu. Atlarn nal
sesleri bile hafife duyuluyordu. Edirne semalarnda iitilen
tek ey, tekbir sadalar ve mehterhane-i Hakani'nin cenk ha-
valar idi.

125
 DAVUILAR ALSIN AMAN! ...

Yine de ahlanyor aman,

Kolba'nn yandm da kr at,
Grnyor yandm aman,
Bize sefer yollar,
Davullar alsnlar aman
Aman da cengi cengi de harbiyi,
Grnyor yandm aman,
Bize serhad yollar,

Kati sefer olur aman,

Aman da sefer sefer de eyleriz,
Hazer eriince aman,
Aman gzel severiz.
G1 yzl yare de aman,
Aman da hile hile de sezeriz.
Sefersiz olamaz aman,
Aman er e'l'latlan.

KORKUN MUHASARA

Budin yaknlarndaki Estergon kalesi, Kanuni Sultan S-

leyman kumandasndaki Osmanl ordusu tarafndan, 1543 se-
nesinde fetholunmutu.
Tarihimizde Cebin, Menhus ve Muhannes diye geen
Koca Sinan Paa - zade Mehmet Paa'nn dmana yenilme-
sinden sonra, Avusturya ordular bakumandan Prens Mans-
feld, Estergon'u muhasara etti.
80 bin kiilik muhasara ordusuna kar, kaleyi Lala Meh-
met Paa mdafaa ediyordu.
Dman 42 byk topla, kaleyi geceli gndzl dvyor-
du.

126
 Dman su yollarn da kesmi olduundan kaledeki sar-
nlardan idare ediliyordu.
li 28 gn devam eden bu korkun muhasarada kale mu-
hafz Lala Mehmet Paa'nn maiyetinde bulunan byk ta-
rihimiz Peevili brahim Efendi, bu muhasaray yle anla-
tr: :
Sarncn,
nihayet bir ay suyundan iildi. Bir kolda olan
iki yz adama bir - iki at yk su verildi. An dahi Paa ken-
disi datr, gayr kimse yapamazd. Sarn etrafnda hara-
ret iddetinden mermerleri yalayan ve bir damla su diye can
verip can alan elsiz ve ayaksz, dkn ve yaral ve humba-
radan halanp gz kapanm ve yz kabarck olmu, kt
kokusundan halkn burnu dolmu dertlilerin feryat ve inil-
tisi gnlleri mahzun ederdi. Hal byle iken gnlk su-
yumuz kald. Halkn yedii sadece budayd. Buday sa-
ta kavururlar ve el deirmeninde ekerler ve zerine bir mik-
tar su dkerler, ondan sonra yerlerdi. Allah'a malUmdur. Ya-
lanm yoktur. Sekiz hizmetkarmla kapanmtm. Bylece
buday kavururlard. Bir derece safa ile yerdik ve biz bun-
dan neden gafil imiiz derdik. Minnet Huda'ya, krk elli yl
dr ki oradan kurtulduk, bir daha onu arzu etmek vaki ol-
mad.

MDAT GELECEK MI?

Kaleye beklenen imdat gelmiyor; Lala Mehmet Paa ise
kaleyi vire ile teslime, yani kaleyi vermek artiyle iindeki-
lerin sa - salim kp gitmesini kabul etmiyordu. Son nefer
de ehit oluncaya kadar kaleyi mdafaaya karar vermiti.
Nihayet Sirem alay beyi Hseyin Bey'le, Berat katibi Ah-
med elebi Paa ve Peevili brahim Efendi kaleden gizlice
kp dmanla temasa getiler. Bir mddet sonra uygun vi-
re artiyle geri dndler. Lala Paa da bylece vireyi ka-
bul etti. Kale halk da mal ve silahyla kaleden kp Tuna
zerindeki Viegrad kalesine tand.
127
 AKMA TUNA AKMA ...
Estergon'un kayb serhat boylarnda byk bir ac ve
znt meydana getirdi. Aknc gazilerin penesinden kurtu-
lan Estergon iin yank havalar alnyor ve syleniyordu :
Estergon kalesi suba durak
Kemirir iimi bir sinsi firak.
Gnl yar peinde ydr ondan rak,
Akma Tuna akma, ben bir dertliyim,
Yar peinde koar, kara bahtlym.

Estergon kalesi suba hisar,

Baykular arr, blbller susar,
K{i,fir bayran burcuna asar.
Akma Tuna akma, ben bir dertliyim,
Bu atele yanar kara bahtlym.
Estergon kalesi dman elinde on yl kald. Bu zaman
zarfnda Anadolu Beylerbeyi olan Lala Mehmet Paa da sad-
razam olmutu. On yldr Estergondan ayrln acsn iin-
de duyuyordu. Nilayet 29 Austos 1605 tarihinde serdar-
Ekrem Lala Paa Estergon'u muhasara etti. Garip tevafuk,
bu muhasarada Peevili brahim Efendi yine Paa'mn mai-
yetinde bulunuyordu.
Ak tolgal aknc gaziler Estergon'u mutlaka geri almak
azim ve iman ile dyorlard. Bir ay sonra kalenin d
surlar fethedildi. Bundan sonra yry> yaplp n-
cde Varo igal edilmi ve iki bin kadar dman askeri k
ltan geirilmitir.

ESTERGON'U ALIYORUZ ...

Peevi brahim Efendi o gnleri yle anlatr :
Bundan sonra on gn daha i kale dvld ve onuncu
gnde yrytr diye nida olundu. Gene sabaha kadar met-

128
risler ve ol dereler ve tepeler slam gazileriyle doldu. Kffar
dahi gazilerin halini grp yry edeceklerini bildi. Gece
f arsndan nce idi. Budin Yenieri Aas Osman Aa ko-
lundan:
El aman!> diye feryad ve figan eylemiler ve vireyi sy-
lemeye adam istemiler.
Haberi Serdar- Ekrem Llla Mehmed Paa'ya ulatrd
lar. Llla Paa Allah'a hamdederek secde-i krana kapand
ve sevin gzyalar dkt. Burada sz yine mverrih bra
him Peevi'ye brakalm :
Mbarek balarn kaldrp bu fakire hitab eylediler :
Hi sana lazm deil iken geen sefer kale verilmekte
ve kdfir ile vireyi sylemekte gayet hevesin vard. Bu kere
dahi varp vireyi sylein.>
Fakir dedim ki :
Allah vere de ol zaman gele ... Sultanmn malumu-
dur. O zamandan beri Cenab- Hak'tan duam odur ki veril-
mekte syletiim gibi alnmakta dahi syleen ben olaca-
m.

TESLM ARTLARI

Lala Mehmed Paa, brahim Efendiyi bu ie memur et-

ti. brahim Peevi bu vazifeyi byk bir memnuniyet ve se-
vinle zerine ald. Teslim artlarn dman temsilcileriyle
grt. Yllardr iinde tad acy bu suretle dindirdi. Ka-
leyi verirken dmann ac szlerine muhatap olmutu. te
bundan dolay Peevi bu sefer ieri girdii zaman nasl
aldn yle anlatr.
Anlar Kal'ay aldukda bize sylediklerinden birka mer-
tebe ziyade syledn ve nice cefa'lar eyledn. Cenab- Rab-
bl Alemin ol mahalde duamuz kabil itmi imi, ayniyle nice
istemi isem ylece ruzi kald.

129
F: .9
 Estergon'u bylece teslim alan Lala Mehmet Paa <<Es-
tergon Fatihi>> nvaniyle hret buldu.

PADiAHA MJDE VAR

Paa bu mjdeyi on drt yanda yeni tahta geen air

ve dindar Padiah 1. Sultan Ahmet Han'a gtrecek heyete
brahim Peevi Efendiyi de dahil etti.
Peevi stanbul'a geliini ye Sultan'a mjde haberini ha-
vi nameyi takdim ediini yle anlatr :
nk .Astane'ye vardk
Saadetl Padiah ehzadeler
odasna terif buyurdular. Darssade kapsndan girip o ma-
halde mlaki olduk ve mektubu verip, lazm olan ahvali arz
ettik. Orda bulunan hizmetkarlarmz ile beraber on yedi ki-
iydik. Birer hil'at ihsan buyurdular.

HA SAG KALDIM HA LDM

Peevi brahim Efendi bundan sonra, Serdar- Ekrem
Lala Mehmet Paa'nn szlerini Sultan Ahmed Han'a nak-
lettiler :
<<Dnya isteklerinden bundan baka Cenab- Hak'tan bir
hacetim yoktur. On yl bu serhatleri bunun iin bekledim.
Bundan sonra ha sa kaldm, ha ldm, ha mansp aldm ha
azloldum. Cmle yanmda birdir.>
Saadetl Padiah :
Yok yle demesin. Biz ondan daha ok hizmet umarz,>
buyurdular.

130
 .NAZLI BUDN'N SON GNLER
kinci Viyana bozgunundan sonra talihimiz dnmt.
Nazl Budin'i de bu hengamede elden karmtk. Budin'in
kayb ile, Orta Avrupa'da asrlarca sren anl Trk'n haki-
miyeti, artk son bulmutu. Osmanl hkmranlnn bir tim-
sali olan Budin, artk bir daha elimize gemiyecekti. Bu ac
gnlere kadar, Serhat boylarna, Gen adamlar memleketi
denirdi. airin Yz yiit yzlerinin en gzeli diye tavsif
ettii bu gen yiitler, din devlet iin canlarn seve seve
feda ettikleri iin ihtiyarlk zahmeti ekmezlerdi.
Harp ve darp onlar iin bir bayramd. Ceng cidal bu
tvane yiitler iin bir dnd. Nazl Budin'in ac hikaye-
sine girmeden nce bu nevcivan yiitlerin bir mahur trk-
sn terennm edelim :
Blbller tyor seher vaktidir,
Glbade ielim sefer vaktidir
Hazr olun erler gaza vaktidir
Destur saldralm dman eline

adrlar toplansn tular

dikilsin
Tekbir sadalar ara
ykselsin
Tular baa gesin glbank ekilsin
Destur saldralm dman eline.
Dman, Budin nlerinde 1684 Temmuzunda grnd.
Bu byk kaleyi muhasara etti. Bu muhasara yz on bir gn
devam etti. Kale mdafileri krk bin kl idi. Kumandanlar

131
da Vezir Kara Mehmet Paa idi. Bu kahramanlarn iddetli
mdafaalar sonunda dman muhasaray kaldrmak mecbu-
riyetinde kald. Budin'in kurtulu haberi stanbul'da sevin ve
srurla karland.
Budin muhasaras esnasnda, vezir Kara Mehmet Paa'
nn ehid olmas zerine, kumandanlk ve Budin valilii onun
vastasiyle vezir eytan brahim Paa'ya verildi :
Tarihlerimiz Budin'in son gnleri ismi altnda Budin
mdafaasnda bulunan kahramanlar yle sralar :

DAL~ILI VELi BEY

Muhasarann nc gnnde bir huru ktasnn ban
da dman metrislerine hcum etti. bin dman askeri k
rp, iki top ald.

KARA MEHMED PAA

Budin mdafaasnda <<Klcn ara asan kahramanlar-

dan biri oldu. Dalkl Veli Bey'in kumandasndaki huru ha-
reketine basit bir serdengeti gibi itirak etmi, kendi eli ile
on be dman askeri ldrmt. Bir gn alnndan bir kwn-
bara paras ile yaraland. Yaral olduu halde mdafaa hat-
larndaki askerin bandan ayrlmad. ki - gn sonra bir
humbara da yannda patlad ve belden aasn alp gtrd.
O halde bile metanetini bozmad: Aman asker grmesin!..
Deyip, zerine bir rt attrd. brahim Paa ile sair mera-
y artp vasiyette bulundu ve ruhunu teslim etti.

ABDLMMiN PAA
Karaman Valisi idi ve Karaman askeriyle Budin mda
faasna memur edilmiti. Mert ve cesur bir kumandand. Bir
gn camide namaz klarken kubbeye bir glle isabet etti, kub-
be kt, paa, camide bulunan cemaatin bir ksm ile be-
raber kubbe altnda kalarak ehid oldu.

132
 DEMRKAZIK RSTEM PAA

'1 Kara Mehmed Paa kapsndan yetimiti. Abdlmmin

Paa'nn ehadeti zerine Karaman valilii ile paalk rtbe-
sine ykselmiti. Muhasara devamnca mdafilerin yapt be
byk huru hareketine itirak etmi ve Rstemane cenkler-
le an almt. Mdafaa ettii gediklerde demir kazk misali
yerinden kprdatlmaz bir askerdi.

HASEK BRAHM AGA

Budin muhasarasnda mdafaada bulunmu kahraman bir

yenieridir. Mverrih Silahtar Mehmet Aa, Haseki brahim
Aa iin unlar yazar: 0 mertebe cenk eder idi ki, cr'et
ve ecaatine herkes aferin der idi. Cmle gazilerin kaplan
idi.

ERKES AHMET PAA

Budin'in anl mdafilerindendir Silahtar Mehmet Aa,

O'nun iin yle der: Yararllkta naziri gelmemi, her cenk-
te askerin neriman ve kahraman idi. Budin mdafaasna
Adana valisi olarak itirak etmiti.

EYTAN iBRAHM PAA

Kara Mehmed Paa'nn eha.detinden sonra birinci Bu-

din mdafaasnn belkemii olan bir kahramandr. eytan b
rahim Paa, cesareti, kahramanl, mertlii ve askerlerine
kar efkat ve merhameti ile tannyordu.

Aridk Maksimiliyon, Budin'in teslimi iin gnderdii

bir .mektupta: Sen ki kala muhafz brahim Paasn. Efen-
dine hizmet ise ancak bu kadar olur. htiyar, gn grm,
bahadr, tedbir ve tedarike kadir naml bir askersin. Padia
hna senin kadar kimse hizmet etmemitir. Yz gn oluyor,

133
bu kadar askeri krdn yetiir. te kala drt duvardan iba-
ret kald. Senin ve askerlerinin yz ak oldu. Fakat bundan
gayr bu kaleden size hayr yoktur. Arabalar ve gemiler te-
darik ettik. Sizi emin ve salim dilediiniz yere gnderelim, ka-
leyi teslim edin ... Kl ile girer isem, ocuk ve byk, kadn
ve erkek cmlenizi kltan geiririm. Diyordu. Paa bu mek-
tubu getiren eliye: Padiahmz Sultan Sleyman Han bu
kaleyi fethettiinde mdafaasn paalara degil, askere ema-
net etmitir. Askerler konusun! Dedi.

TESLM ETMEK M?

Askerler arasndan seilen mmessiller de eliye: Padi-

ahmz bizi bu kaleyi dmana teslim etmek iin deil, d
mana kar korumak iin gnderdi. evkimiz her gn art-
maktadr. Yz gnden beri cenk ederiz. Bir yz gn daha
cenk etsek ne olur ki? .. Dediler. Eli: Cephaneniz tkenir-
se ne yapacaksnz? Diye sorunca askerden biri: Yktnz
kalenin talarn size glle diye atarz. Dedi. O zaman bra
him Paa, eliye hitaben: Eli Bey! Var hereyi syle, bu as-
kerin salnda size kale yoktur. Dedi.
Budin muhasaras btn iddetiyle devam ediyordu. O
gnlerde serhadde :
<<ah- slam dilerz Budin'e
Nazar- merhamet kla bu dine.
Diye sylenen msralarla Budin'e padiahtan ve stan
bul'dan yardm isteniyordu. Nihayet Budin muhasaradan kur-
tulduktan sonra Padiahtan gelen bir fermanla brahim Paa
ya: <<Melek brahim Paa diye hitab olunmutu. Bu suretle
eytan lakab Osmanl Sultan tarafndan <<Melek lakabna
evrilmiti. Budin muhafzl Abdi Paa'ya verilmi, Melek
brahim Paa da btn ordu-yu Hmayun'a serdar tayin edil-
miti.

134
 111 GNDE
il Budin'in bu mahasaras n mverrih Fndkll Meh-
med Aa: Bu kale binasndan beri bu mertebe ate grme-
mitir. Krktan fazla balyemez topuna ve yirmi sekiz havan
topuna bir fitilden ate verirlerdi. Bir seferde her danesi yir-
mi drder okkalk glleler uard... Alan gedikler sabaha
kadar tamir olunurdu... Her danesi yz seksen, yz ok-
kalk humbaralar atard, rastgeldii binalar temelinden
kaldrr, hak ile yeksan eder, iinde bulunan insanlar hava-
ya uurup yere cansz inerlerdi. .. Ama kar fasidleri encamn
da kendi balarna oldu. Budin gazileri ve Budin'in keman-
kelikte binazir adamlar kankm kurd gibi esna-y muka-
telede rstemane ve kahramane naralar urup dmandan in-
tikam alrd. yle cenkler olurdu ki gkte melekler tahsin
ederdi, serhad gazilerinin bu mertebede cengi bir tarihte g-
rlmemitir . Diyor. Budin mdafileri bu 111 gn iinde se-
kiz byk huru hareketinde bulunmu ve hepsinde de d
dana ok ar kayblar verdirmiti.
Sevin uzun srmedi. Budin'in ikinci muhasaras 18 Ha-
ziran 1686'da balad. Kaleyi saran 90.000 kiilik dman or-
dusu devrin naml kumandanlarndan Dk d Loren'in ku-
mandasnda idi ve kale nihayet 2 Eyllde dman eline geti.

Merzifonlu Kara Mustafa Paann katillerinden Bonak

Sar Sleyman Aa sratle ykselerek o srada Sadrazam ve
serdar olmutu. Budin muhafz Abdi Paa feryadclar gn-
derdike: Dman kaleye zafer bulmak ne mmkndr!..
Der idi. Mverrih Fndkll Mehmed Aa u hazin satrlar
yazyordu:
Bu muhasarada kalede ancak alt bin cenki vard. Ann
da ekseri krlp kalenin her kesi cenkiden hali kalmt.
Hikmet-i ilahi dmann att bir humbara i kale cepha-
nesi nne dp yere dklen baruta ulat, onlar yakarak
cephane iindeki otuz alt bin kantar barutu tututurdu; ze-.

135
rinde olan eski kral saray ile beraber kalenin yars havaya
utu. Bir mehib zelzele-i azirne oldu ki kale ve kffar or-
dusu yere geti sanld. Kale tarafnda olan msliminden drt
bin kii bu ate ile helak oldu. Nihayet dman frsat bulup
yedinci hcumda kaleye girdi. Son mdafiler Budin'in Ba-
lipaa meydanndan i kale gibi kk bir hisara sndlar,
yatsya kadar da orada dtler. Nihayet kendilerine m-
hrl katlarla aman verilince kp teslim oldular. Fakat
dman cmlesini tutunca hemen rlplak soydu ve esir
etti. Vezir Abdi Paa son cenkte kurun ile vurulup ehid
olmutu... lsn birka gn meydanda yatrdlar, sonra
esirlere defnettirdiler. Sair heday Tuna nehrine attlar.

BUDN TRKS

tme blbl tme, yaz bahar oldu,

Blbln figan barm deldi,
Gl alp satmann zaman geldi,
Ald Neme, bizim nazl Budin'i.
Budin'in iinde uzun ars,
Orta yerde Sultan Ahmet Camisi,
Kabe suretine benzer yaps,
Ald Neme bizim nazl Budin'i
Serhadler iinde Budin'dir ba,
Kanla yorulmu topra ta,
erkes Alemdardr ehidler ba,
Ald Neme, bizim nazl Budin'i.
Kble tarafndan top atld,
Perembe gnyd gne tutuldu,
Cuma gn idi Budin alnd,
Ald Neme, bizim nazl Budin'i.

136
 PLEVNE MDAFAASI VE
GAZ OSMAN PAA

Plevne mdafii anl asker Gazi Osman Paa, tarihin as--

la unutamayaca milli kahramanlarmzdan birisidir. Bu y-
ce kumandan Trk milletinin askerlik namus ve erefini kur-
tarm, unutulmaz bir sevk ve idare dehasiyle, Moskof'u ka
defa il yavrusu gibi datmtr.
Bu anl gazi Osman Paa, 1832 ylnda Tokat'ta dodu.
Ksa zamanda zeka ve kabiliyeti ile kendini gsterdi. Osman
Paa'nn Plevne destan, tarihimizin unutulmaz bir safha ve
sayfasdr. Osman Paa, Plevne'de sadece kendi kuvvetlerin-
den stn Rus kuvvetleriyle cenk etmiyordu. Moskoflarla bir-
leip istiklalini ilan eden Romanya da, ar Aleksandr'n :
Plevne nnde hristiyanlk mahvoluyor... Kounuz! .. Diye
feryat ve yardm istemesi zerine ordusunu fillen harbe iti
rak ettirmiti. Durmadan takviye alan ve korkun dalgalar
halinde Trk mevzilerine yklenen dman kuvvetleri, Lof-
a'y ele geirmekle, Plevne, deniz ortasnda bir ada gibi, d
manla sarlarak tecrit edilmi bulunuyordu.

HURU HAREKETi
Mevsim k, ortalk kar ile rtlmt. Ruslar ve Ro-
menler ar zayiat veriyorlard. Osman Paa'nn erzak ve cep-
hanesi kalmamt. Dier mstahkem mevki kumandanlar e-
tin ve anl mdafaalardan sonra birer birer teslim oldular.
Artk Plevne'ye hi bir taraftan yardim ihtimali kalmamt.

13'7
Silahlar brakmaktan baka are kalmamt. iddetli Bal-
kan knn ve ikliminin ilikleri dondurucu souklarna kar
yakacak odun kalmam ,hastalar ve yarallar ila ve shhi le-
vazm tamamen bitmiti. Bu ar artlara ramen anl ser-
dar dmann teslim teklifini reddediyordu. Nihayet Osman
Paa bir huru harekat yapmaya karar verdi. Kuvvetlerini
ikiye ayrd. Vid suyu stne bir kpr kurdurarak Rus istih-
kamlarna hcum edip dmann mevzilerine kadar ulama
ya muvaffak oldu. Pek etin ve kanl muharebelerden sonra
ilk hatlar ele geirmiti.

ANLI BYK OSMAN PAA

Fakat dman durmadan takviye alyordu. ok stn
kuvvetlerle hcwna geerek Osman Paa'nn ele geirdii
mevzileri geri almaa muvaffak oldular. Bir gece sabaha kar-
yaplan hcumda muvaffak olmak zere iken bir mermi
isabetiyle Paa'nn at lm, kendisi de yaralanmt. Kasa-
bann bir evinde yaras sarlrken Plevne sukut etti. Plevne'-
nin dmesiyle beraber anl asker de esir olmutu.
ar Aleksandr, kendisini byk hrmetle ayakta kabul
etti. Bir esir deil, ayan- hrmet bir misafir olduunu; k
lcn, nianlarn ve niformasn tama hakkna sahip bu-
lunduunu ve Rus ordusu mensuplarndan bir Rus marea
lna gsterilen hrmeti greceini bildirdi.

A D AMA, <!TOKUM DYORDU

Plevne'nin sukutundan sonra Trk siperlerine gelen bir
Rus gazetecisi unlar yazyor :
Yaral Trk askerleri, ufka kadar bembeyaz uzanan kar-
lar zerinde yatyorlard. Ne stlerinde st, ne balarnda
ba, ne yzlerinde renk, ne de midelerinde bir lokma ekmek
vard. Onlara, bir seye ihtiyacnz var m, ekmek verelim mi,
'

138
dedik. Bizim Rus olduumuzu anlaynca, erkek ehreleriyle,
bize sert sert baktlar. Belki biraz sonra lecek olan bu in-
sanlar, son bir gayretle ayaa kalktlar. Hayr, hi bir eye
ihtiyacmz yoktur, dediler. Anlalyor ki, Plevne'yi anla,
erefle mdafaa edenler; izzet-i nefisleri son derece yksek
olan bu insanlard.

Gazi Osman Paa esaret dn mabeyin miri tayin

edildi. Bu mert Gazi, lnceye kadar bu vazifed~ kald. 1897'de
vefat eden Osman Paa Fatih mezarlna defn edildi.

PLEVNE TRKS

Karadeniz akmam dedi,

Ben Tuna'ya bakmam dedi,
Yzbin Moskof gelmi olsa,
Osman Paa korkmam dedi.

Moskof Tuna'y atlad,

Karakollar yoklad.

Osman Paa'nn kolundan

Bebin top birden patlad

Kanl Tuna akar gider,

Etrafn ykar
gider,
Ad anl Osman Paa,
Boyun eymi esir gider,

Kara kazann karas,

Gitti askerin yars,
Paam seni kimler vurdu
Sol brn kurun yaras
139
 AKKA MDAFAASI VE
CEZZAR AHMED PAA
Franszlarn mehur Napolyon'u bana toplad 15 - 20
bin sergerde ile Msr hakimiyetini salamlatrmak iin Su-
riye zerine yrm ve Akka kalesini muhasara altna al-
mt.
Bu muhasara esnasnda Safed, Sr ve Taberiyye tarafla-
r da Napolyon tarafndan istila edilmiti.
Kale mdafii Cezzar Ahmed Paa kaleyi kahramanca
mdafaa ediyordu.
Muhasara esnasnda Fransz askerleri kaleyi mutlaka al-
mak iin lgnca hcumlar yapyorlard. Bu hcumlardan bi-
rinde General Bon, ierden yamur gibi yadrlan glleleri
hie sayarcasna surlara trmanp, hatta apkasn bile ieri
atp Sra vcutlarmza geldi demesine ramen, ierden at
lan bir tala kafas parampara oldu. Cezzar Paa; stanbul'
dan gelen nizam- cedid askerlerinin de yardmyla, cann di-
ine takm, lm kalm sava veriyordu.

NAPOLYON MDAT STYOR

Napolyon, General Keleber'i de Nasradan imdada a-
rd. Fransz ordusu, Asya ve Afrika'daki btn gc ile ka-
leye yklendi. Akama kadar mthi cenkler oldu. Akam
st Franszlar surlara trmanp Ali Burcunu kertmeye
muvaffak oldular. Fakat Cezzar Paa'nn ordusu onlardan da-
ha yaman dyordu. Artk top topa, kl klca, hatta b
ak baa deil, yumruk yumrua sava balad. Franszlar
ieri girmiler, altnda laam olan ksmlara ynelmiler, ka-
leyi iten feth ettiklerini sanmlard. Bu esnada Cezzar Ah-

140
 med Paa kuvvetlerine laamlar atelemelerini emretti. Az
sonra Fransz kuvvetleri laamlarla beraber havada uuyor-
lard.
Nizam- Cedid askerieri Allah Allah sedalar ile kaleden
hcuma getiler, Laam gmbrtleri ile yerlere yuvarlanan
Fransz kuvvetlerini artk kltan geirmekten baka i kal-
mamt. Kl artklar ise darmadan olmu ehirdeki ca-
milere snyorlard. Ellerindeki son imkanlar harcayarak
lmlerini geciktirmeye urayorlard. Nihayet teslim bay-
ran ektiler.

MAGLUP NAPOLYON
Napolyon'un ve Franszlarn artk kafasna dank etti ki;
Akka'da Osmanl Trk askeri var. Zaten askerinde de bir
yandan taun, bir yandan sava, bir yandan patlamalar ve
ba kaldrmalar yznden pek hayr kalmamt. e yarar,
fakat nakli imkansz nesi varsa gmp kaybederek geri ka-
lan malup ordusu ile Hayfa yolunu tuttu.

NAPOLYON KAIYOR
Cezzar Ahmed Paa durur mu? Kale kaplarn ap,
arkalarndan btn kuvvetleriyle kovalamaya koyuldu. Na-
polyon Cezzar Paa'nn yetitiini fark edince oradan Gaz-
ze'ye, orada da duramayacan anlaynca her kalkta oldu-
u gibi, bu sefer de birok alet ve malzemesini kendi eliyle
imha ede ede Ari'te soluu ald.
' Arada yalnz ar hastalara deil, yryemeyecek kadar
yaral ve yorgun olanlara da afyon ruhu iirerek rahatlat
yordu!..
Birka gn sonra malubiyetini belli etmemek iin za-
fer alaylar ile Kahire'ye girdi. Bununla beraber mahiyetin-
deki generallere Eer Akka mukavemet etmeseydi, belki
ark imparatoru olurdum! Diyordu.

Hl
 KANJE VE TRYAK HASAN PAA
Osmanoullarnn Avrupa'da at oynatt yllarda, Bala-
ton gl civarndaki Serhat Kalesi Kanije'yi 80 bin kiilik
Avusturya ordusu muhasara etmiti.
Kaleyi ise, Tiryaki Hasan Paa namndaki ihtiyar bir
kahraman mdafaa ediyordu.
9 bin kii ve 100 kk kale topu ile Kanije'yi mdafaa
eden Hasan Paa, 16. asr sonlaryle, 17. asr balarnn kah-
raman serdarlarndandr. Tarihimizde Kanije mdafaas ve
zaferi ile mertlik klcn ara asm bu anl Trk veziri, as-
len Anadolu'nun Karadeniz sahillerindendir. ok gen yata
stanbul'a gelmi ve Enderun-u Hmayun'a girerek ciddi bir
tahsil ve terbiye ile yetimitir.
Saraydan ktktan sonra yirmi yla yakn Macaristan'da
bir hudut sanca olan Zigetvar'da beylik yapm, daha sonra
Beylerbeyi olmu, harikulade cesareti, mertlii, kahraman-
l ve dindarl ile tannm ve sivrilmitir. Kanije'deki an
l mdafaasndan sonra Bosna ve Budin valiliklerinde bulun-
mutur. 1661 ylnda yz yalarna yakn vefat etmitir.

KORKUYA KAPILDI
Sultan 111. Mehmet Han Eri kalesini fethettikten sonra,
bu zaferin kazanlmasnda mhim rol oynayan Damat bra
him Paa'y nc defa sadrazamla getirdi.
brahim Paa serdar iken gerek normal olarak silah al-
tnda bulundurulan ve gerekse gnll toplamak suretiyle

142
 getirilen askerlerin hibirisi halkn bir baak budayna dahi
dokunmazd. Byle bir iddet gsterilmeyince kk ocuk-
lar bile yldrp korkutmann imkansz olduu bir zamanda
brahim Paa'nn intizam salamak iin yapt; hakszlk ya-
pan bir deveciyi, devesinin hrgcne asmak olmutu.
brahim Paa serhatta dolamaya balaynca isyan ha-
linde bulunan halk, daha O'nun klcnn prlts grnmeden
korkuya kaplarak isyandan vazgeip, ordumuzu tam bir
itaatle karlamak mecburiyetini hissetmitir.
Osmanl Ordusu Drava Nehri'nin sanda ve bu nehrin
Tuna ile birletii bir yerde kurulmu olan sek kalesine ge-
lince Tiryaki Hasan Paa ordu-yu Hmayuna katlmt.
Tiryaki Hasan Paa o srada Peov ehirde tek bana
yaamaktayd. air Kafzade Faizi O'nun hakknda unlar
yazar :

KOLUNU SALLAYA SALLAYA

<<Damat brahim Paa'nn kumandanl zamannda Tir-
yaki Hasan Pasa ile beraberdim. O'na Peov'dan kalkp b
rahim Paa'y karlamasn tavsiye etmitim. Paa bana:
Ben sizin gibi miskin deilim. Koca Osmanl serdarnn ya-
nna elimi kolumu sallaya sallaya gidemem. Hele bir frsat
zuhur etsin, hi deilse adamlarmn her parmana bir esir
balayaym. te ancak o zaman ve bu kadar esirle brahim
Paa'mn yanna gitmeye yzm olur. cevabn vermiti.

ACAP BR KALE

Kanije Kalesi'nin halk umumiyetle yol kesmek, rastgel-

dikleri kimseleri kapp karmakla tannmt. Bir defasnda
biz Paa ile sohbet ederken, baz adamlar '()'nun yanna ge-
lerek birtakm Kanijeli mel'unlarn Purnuver Palangasn ba-
sarak yaktklarn haber vermilerdi. Paa o zaman :

143
 - te efendi! .. brahim Paa'y karlamann zaman
geldi. Cenneti isteyen benimle gelsin, dnyay isteyen ya bu-
rada kalsn veyahutta serdar- ekremi karlamaya gitsin! ..
Diyerek yerinden kalkt.

DMAN STNE

Her zaman yapt gibi adamlarndan birine emrederek

at stnde dik ve heybetli durabilmesi iin belini bir urgan-
la sardrd. Bundan sonra Paa nde, biz arkada dman
zerine yrdk. Yanndakiler topu topu kendisinin yirmi drt
aas, bunlarn birer ikier kiiden ibaret olan hizmetileriy-
le benim yanmda bulunan birka kiiden ve bir de harekete
getiimizi duyarak bize iltihak eden Peov ehri halkndan
yirmi kadar yiit delikanldan ibaretti. Halbuki, Kanije hal-
knn mevcudu on bin kiiden fazlayd.

DMAN YAKALANIYOR

Dmana Drava Nehri yaknlarnda yetitik. Paa'nn

nceden haber verdii mjdesi bir keramet olarak aynen
kt. Hakikaten bu bir avu askerle o kadar kalabalk hay-
dudu ok ksa bir zamanda perian ettik. Herbirimiz elleri-
mizin parmaklar adedince, yani en az onar adet esir ele ge-
irdik. Yalnz Paa'nn esirleri yirmi kiiydi. Paa'ya aka
yollu taklarak. Sznz kmad dedim. Bakn sizin esir-
leriniz yirmi tane.
<<Muharebede benim ayaklarm da sizin gibi elebilerin el-
leri kadar ie yarar. Onun iin benim yirmi esirim olmas
lazm! .. Dedi.

ASKER OK SEVNLYD

Atlarmzn eerine onar esir balayarak byk bir me-

rasimle brahim Paa'nn yanna ulatk. Askerler sevinle-

144
rinden deliye dnmler<!li. O derecede ki; mslmanlarn he-
men daima sevinlerini ifade iin tekbir getirmeleri adet
olduu halde dmann perianln ifade iin, yuha! .. Di-
ye barmaya. baladlar.

KANJENN MUHASARASI
Kanije'nin fethinden sonra, kale kumandanln anl
serdar yetmilik Tiryaki Hasan Paa deruhte ediyordu.
9 Eyll 1593 dman ordular Kanije nlerine gelerek
kaleyi kuatmlard. Gnde bin ile iki bin aras glle ile ka-
leyi yamur gibi ate altnda bulunduruyordu. Devaml yap
lan atlar sonunda kale dizdarlarnn barutu tkendi. Kalede
Uzun Ahmet adnda bir yenieri vard. Hasan Paa bir ima-
lathane kurdurarak, Uzun Ahmet'e barut imal ettirdi.
Bol yal mevsimin girmesiyle. de Belgrat yaknlarn
daki sadrazam Damat Yemii Hasan Paa harekatn zor ve
imkansz olduundan Kanije'nin imdadna gelemeyeceini bil-
dirdi.

BR ATITA

Tiryaki Hasan Paa bu fena vaziyet ve haberi askerden

gizli tuttu. Sahte bir mektup yazd ve askere okudu. Bu mek-
tupta sadrazam Kanije'ye gelmek zere yola ktn bildiri-
yordu.
Bu srada dman bir Osmanl beylerbeyini ehit etmi,
ban mzraa geirerek Kanije nne getirmiti. Paa he-
men topusuna emir vererek kelle ile beraber onu tayan
adam bir atta yerle bir etti. Dmann herhangi bir kel-
leyi beylerbeyi kellesi diye tehir ettiini, beylerbeyinin ken-
disinin krk yllk dostu olduunu, eer hakiki beylerbeyi ol-
sa ok uzaklardan da onu tanyabileceini bildirdi.

145

.. : 1t
 Tiryaki Hasan Paa dmana kar ne kadar zayf, az ve
silahsz olduunubiliyor, byk bir ustalk ve hile ile bu du-
rumu askerlerinden ve dmandan gizliyor, bilakis kuvvetli
ve cephane bakmndan da zengin olduunu bildiriyordu. B-
yk bir taktik ve maneviyat sava yapyordu.

Bir ka dman esirinin yanl bilgiler edinmesini sn

ladktan sonra onlar hile ile kaleden kartt. Dman mev-
zilerine kalede durumun ok iyi olduunu bildiren sadraza-
ma hitaben yazlm mektuplar braktrd. Devaml askerle-
rine hitaben konumalar yaparak onlarn moralini yksek tu-
tuyordu. Kanije muhasarasnn Hazret-i Peygamberin doum
yldnm olan 12 Rebilevvel tarihine isabet ettiini, bu-
nun dmanlar iin ok ac ve karanlk olacan syledi.

Kalenin durumu ok ktyd. Geceleri kalede halk a

lan gedikleri tamir ediyordu. Dman kumandan, Hasan Pa-
a 'nn ban getirecek askere 40 ky ihsan edeceini iJan et-
miti. iddetli k gnleri yaklayordu. Kalede su, erzak ve
barut bitmek zere idi. Buna ramen yetmilik serdar yazd
srihte mektuplarla k geldiini, dmann nasl olsa souk
tan krlacan, kendisinin zahmet edip gelmemesini bildiri-
yordu. Bu mektuplar byk ustalkla dmann eline geir-
tiyordu. Dman, sadrazamn, Kanije yaknlarna kadar gel-
diini zannediyordu.

BTMEYEN MUHASARA
Muhasara yetmi gndr devam ediyordu. K bastrm.
Kanije ovas bembeyaz karla rtlmt.

Kasm sonlarnda Paa, aknc gazilerinden mer Aa'y

800 fedai ile kaleden kartt. Bu ani huru hareketi dma
n ok artt. Kaleden btn toplar da atesletti. Mnadiler:
Serdar Hazretleri geldi. Diye bararak ortal velveleye
vermilerdi. Bir yandan da mehter alyor, ksler vuruyordu:

HG
 Biz askeriz, Osmanllarz, ir-i gazayz;
Serhadde ser-i dmene imir-i gazayz,
hya-y iman uruna her lahza fedayz,
Kurun yayorken solumuzdan- samzdan,
Envar- ecaat sa.Zr sancamzdan.

BEKLENMEYEN SALDIRI
lk hcumda 800 aknc, dmann btn arlklarn, yiye-
cek ve cephaneliini ele geirdi. Kanije topusu nce Kara,
dman toplarn zaptetti. Sadrazamn muhayyel ordusunun
basknna uradn sanan dman akn ve perian bir halde
darmadan olmutu. 18 bin l brakarak kayordu. Alanc
gaziler dmann peine taklmt. Bu takip sonunda, 30 bin
kii daha imha edildi. ok az bir ksm cann zor kurtarabil-
di. Binlerce tfek, adr, kazma, krek ve 47 muhasara topu,
Ferdincnd'n muhteem ota, gazilerin eline geti. Bu otak
gm, altn ve hazineler ile dolu idi. Btn bunlar anl ser-
dara teslim edildi.

DUA
Hasan Paa otaele geirdikten sonra gazilere hitaben
bir konuma yapt. Otan iinde maiyetiyle beraber iki re-
kat kr namaz kld. Gzyalar iinde Allah'a dua ve ni-
yaz etti.

SANCAK BEYLG
Aknclar kumandan Gazi Kara mer Aa, peindeki
bin fedai ile Avusturya topraklarna kadar dalmt.

mer Aa'ya, Pe sancak beylii verildi.

Kanije'deki, esiz galibiy~ti zerine, padiah tarafindan
Tiryaki Hasan Paa'ya, hil'at, murassa bir kl ve tane

141

6\
de at hediye edilmiti. Ayrca bir de tebrik ve teekkrname
yazlmt. Hasan Paa mahiyetinde bulunan Faizi elebi'ye:

- Oku, dinleyelim. Devletl Sultanmz ne yazm bile-

lm. Dedi Faizi elebi mektubu alp :
- Sen ki, Kanije Beylerbeyi, ihtiyar kulum ve tedbirli
vezirim Hasan Paa'sn. Gsterdiin yararlk, bahadrlk, her
zaman krle yad ediler. Berhudar olasz. Size vezirlik ih-
san eyledm. Seninle mtJi.asarada kalan kullarm ki saltanat
tertibi icab manevi oullarmdr, yzleri ak ola! .. Allah m-
barek eyliye. Bundan byle de senin emrinde olup, boyun
eip her ne i verirsem yapmakta dikkatli ve himmetli ola-
lar. Sana itaat zere olmalar benim rzama uygundur. Bu
nameyi Gazi kullarm nnde oku ... Nameyi dinlerken Tir-
yaki Hasan Paa, hngr hngr alamaya balad. Faizi:
- Ne var, noldun? Neden alarsz paam?

- Ben alamayaym da kimler alasn, olum! Ettii-

miz kck bir hizmete karlk, bize padiah, vezirlik ver-
mi. Padiah mektubu yazlm. Devletin vezirlii, benim gibi
kocamlara verilir. slam halifesinin hatt- hmayunu Kani-
jc muhasaras gibi kk bir hizmete mkafat olmaya ba
lad da; ona alarm oul diye cevap vermitir.

.....

H8
BR SERHAD KOMASI

Hazr ol vaktine Neme kral

Yer gtrmez asker ile geliyor.
Patriklerin inmi tahttan diyorlar,
Bir halife kalm o da geliyor.
* * *
Yetmibin var siyah postal giyecek,
Seksen bin var Allah Allah diyecek.
Doksan bin var tatl cana kyacak,

. .. ..
Yz bini de Tatar Han'dan geliyor .

Gelen Ahmed Paa'm kendidir kendi

Altm bin dal - kl ksuru cnd
Kama kafir kama lmn imdi
Hac bekta Veli kalkm geliyor.

evketli efendim Sultanm vezir
Altm bin kll yannda hazr,
Deryalar stnde boz atl Hzr,
Benli Boz'a binmi o da geliyor.

KAMA KAFR
Yine ba kaldrd Moskof kral,
Kama kafir sana meydanmz var.
Seninle eyleriz ceng ii cidali,
Bu yolda lecek kurbanmz var.

Kaldrd sancan Sultan Ahmed Han
arld Ocakleyledi divan.
Saj saf olup cmle geldiler heman, t
~diler uruna bir canmz var.

149
 Alp al yeil bayrak dizildi,
Her diyardan sergen geti yazld,
Boand a kurtlar bendi zld,
Yelesi grnmez arslanmz var.
* * *
Yedi kral kalksa bozulur rz,
slam'a yardmc Mevla'nn feyzi,
Seferdir heda menzili Ravzi,
Bu yola ser feda iymanmz var.

ITRi LE GRAY HAN

Klasik slam - Trk musikisinin byk ustas Buhri -
zade Mustafa Itri Efendi, Krm Han' Giray Han'n yann
da bulunduu yllarda Giray Han bir gn Itri Efendi, yeni
bir besten yok mu? diye bir sual tevcih eder. Bu sual ve
talep zerine Byk Itri, gftesi Nef'i'nin olan segah maka-
mndaki:

Tuti-yi mucize - guyem ne desem laf deil,

erh ile syleemem ayinesi sif deil.
Ehl-i dildir, diyemem sinesi saf olmayana,
Ehl-i dil birbirini bilmemek insaf deil.

Bestesini okurken, Krm Han gzyalarn tutamamt.

*
MUHTEEM OSMANLI
Ufuklarnda gnein batmad cnl imparatorluumu
zun her kesinde yzyllar boyu mimaride, musikide,
sanatta, kahramanlk destanlarnda izler .ve eserler brakm
zdr. Dalga dalga yedi iklim, ktaya akseden bu izler, bu
eserler, bu sesler, hala gzlerimizin nnde. hala kulaklar
mzda nlamaktadr.

150
 Gney serhaddimizden :

Havada bulut yok, bu ne dumandr,

Mellede lm yok, b ne ivandr,
u Yemen elleri ne de yamandr,
Anam Yemendir, gl emendir,
Giden gelmiyor, ace'p nedendir.
dan ardnda redif sesi var,
Varn bakn antasnda nesi var,
Bir ift pabu ile bir de fesi var.
Buras Mu'tr, yolu yokutur,
Giden gelmiyor, acep ne itir.
Klann nnde alnr sazlar,
Auam yalnayak yreim szlar,
Yemen'e gidene alyor kzlar,
Anam Yemendir, gl emendir,
Giden gelmiyor, acep nedendir?

Msralar terennm edilirken, bu yank trkler Yemen

cllerinde ykselirke"n, kuzey serhaclclimiz, Ti.irk glG Kara-
deniz'in kuzeyinden, Krm sahillerinden, Don ve Dinyeper
kylarndan Sokullu'nun askerlerinin nal sesleri, zdemiro
lu Osman Paa'nn ordusunun sefer trkleri syleniyor. Gi-
r-ay Hanlar'nn at kinemeleriyle, airin :

Nice bayramlarn sabah erken,

G top sesleriyle grlerken
Sylemi saltanatl Tekbiri
cS
diye terennm ettii Saltanatl Tekbir btn slam dnya-
snda yzyllardan beri Buhfri - zaqe Itri'nin segah makamn

daki lmez eseri olarak dalga dalga ykselirken, aknc yiit

lerin Krm'dan ses verdii duyulur :

151
 d\.rm 'dan gelirim gelirim,
Adm da Sinandr hey (aman urum)
Kl.cmn suyu yar suyu,
Kandr da dumandr hey,
Krm'dan gelirim gelirim,
Atm da araptr hey (aman aman)
Gizlenme Nemeli Nemeli,
Meydan da brdaclr ley .. .

152
 BBLYOGRAFYA

Dirnn iiri, Vasfi Mahir Kocatrk, Ankara.

Doanay Mehter. Turgut Tfekiba, Bursa.
Fatih ve iirleri, Ahmet Aymutlu, 1959, stanbul.
Gm Tl ve Alevler, Ali Ulvi Kurucu, 1970, stanbul.

istanbul Saraylar, brahim Hakk Konyal, 1942.

Kendi Gk Kubbemiz, Yahya Kemal, 1967, stanbul.
Kurtuluu'i \e Cumhuriyetin Manevi Mimarlar, Cemal
Kutay, 1973, Ankara.
:vehter T<rihi ,.e Marlar, M. Ali Eren, 1959, stanbul.
Mehter Tarihi, Tekilat ve Marlar, Ahmet Tczbasar,
1975. st;rnbul.
Mehter Musikisi, Haydar Sanal, 1964, stanbul.
~.filli Marlarmzdan Bir Demet, Rdvan Ser, 1975.
Namk Kemnl"in i~eri, Saadeddin Nzhet Ergun, 1941,
stanbu.
Osmanl T<rihi, Ahmet Rasim, 1968, stanbul.
S<tahat, :\'lehnlC't Akif Ersoy, 1974, stanbul.
Saray Hatral<rm, Safiye nvar, 1964, stanbul.
Seyahatname, E\liya elebi ..
iirler, Arif ~ilacl Asya, 1971, stanbul.
Tarih Deyimleri Szl, Mehmet Zeki Pakaln, 1971
stanbul.

Trkiye Maari[ Tarihi, Osman Ergin, 1939, stanbul.

Tiirk l\I<rlar. Etem ngr, 1966, Ankara
NDEKLER

nsz ;
Yeni Bask Hakknda 9
Devletimizin Temeli / 11
.Mehter / 13
Mehterann Kyafeti / 15
Mehter Dizili Ve Yry / 17
Mehter Konserleri / 19
Osmanllarda ilk mehter / 23
Fetih gn mehter / 25
Ezan ve mehter / 27
te musiki buna derler / 29
Cumhuriyet devrinde / 31
Mehter duas / 33
.l\lehter harp duas / 35

~IAltLAR

Mehter mar / 37
Yryelim mar / 39
Tekbir ve cenk mar J 40
Eski ordu mar / 41
Cihad- ekber mar / 42
Siliastapol mar / 43
eh;:ade Sleyman mar / 45
Yenieri mar / 46
Pleline mar / 47
Ordu mar / 48
Asker mar / 49
Mehter vuruyor / 51
Tarihi evir mar / 52
Allah'a dayan / 53
Cenk arks / 5'4
Ey gaziler / 55
Gazel I / 56
Rindler akam / 57
Veda gazeli / 58
Kaside / 60
Rast ark / 63
Segah ark / 64
Sancak mar / 65
Fetih mar 67
Devlet mar / 68
26 Austos 1922 / 69
Malazgirt mar / 70
Barbaros mar / 71
stanbulu fetheden yenieriye gazel / 72
Aknclar mar / 73
Karadeniz mar 75
Alay mar / 76
Mehteran mar / 78
Tuna boyu / 78
Tuna boyu / 79
Muharebe mar / 80
anakkale mar / 81
Neide-i zafer mar I 82
Mehter / 84
Fetih mar / 85
apakkale / 86
Ordunun duas / 87
anakkale ehitlerine / 88
Azerbeycan mar / 89
Azerbeycan milli mar 90

SERHAD TRKiLER

Krmdan gelirim / 93
Kolbann kr at / 94
E.>tergon kalesi / 95
Blbller tyor 96
Gen Osman / !.17
Segah trk / 98
Yamk mer 99
f"lert dayanr - Namert kaa / 100
Yiitler silkinip ata binende ' 101
Ilgaz trks ; 102

l\'IEHTER RUHYLE

Peygamberin izindeyiz / 105

Allahu Ekber / 197
Gazel / 1118
Kt'a I 110
Mehter / 111
Vurun mehterciler ! 112
Mehter geliyor / 114
Tekbir ve mehter / 11~
Itri / 116
1\-tehter ba Ahmed en'le bir sohbet / 11!!
Kseli baba 121

KAHRAMAN KALELER VE KAHRAMANLARIMIZ

Estergon yollarnda ! 125

Nazl Budin'in son gnleri / 131
Plevne mdafaas ve Gazi Osman Paa / 137
Akka Mdafaas ve Cezzar Ahmet Paa / H@
KanlJe ve Ti1'1'aki Hasan Paa / 142
Serhad komas / 149
Kama ki..~ir 149
Itri ile Giray h&n /150
Muhteem Osmnt ! 151
Bibliyorafya. / 153