YGS Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi PDF

YGS // DN KLTR ve AHLAK BLGS FY NO
NAN
nsan ve Din - Allah nanc 01
hh A. NSAN VE DN hh nsann; ailesine, topluma ve evreye kar da sorumluluklar
vardr.
1. nsann Evrendeki Konumu hh Yce Allah, yeryzndeki nimetleri insann kullanmna ve

hh Yce Allah insan stn zelliklere sahip bir varlk olarak ya- faydasna sunmutur. nsanolu bunun bilincinde olmal ve
ratmtr. Ona akl, dnme yetenei, irade gibi zellikler Allah'a daima kretmelidir.
vermitir.
hh nsan, kltr reten bir varlktr. Maddi ve manevi birok de-

er retir, bunlar gelitirir. O, yerde ne varsa hepsini sizin iin yaratt."
hh nsan; felsefe, sanat, edebiyat, mimari gibi alanlarda stn (Bakara suresi, 29. ayet)
eserler ortaya koyar.
"Allah'n size verdii rzktan helal ve temiz olarak yiyin,
hh Yce Allah, tm varlklar en gzel ekilde yaratm ancak eer (gerekten) Allah'a ibadet ediyorsanz onun nimetine
insana varlklar arasnda stn ve ayrcalkl bir konum ver- kredin."
mitir. (Nahl suresi, 114. ayet)
hh Btn varlklar dorudan veya dolayl olarak insana hizmet

Biz insan en gzel biimde yarattk."
(Tin suresi, 4. ayet) eder. Bu duruma Lokman suresinde yle iaret edilmitir:
Allahn gklerde ve yerdeki (nice varlk ve imkanlar) sizin
"Biz hakikaten insanolunu an ve eref sahibi kldk....ken- emrinize verdiini, nimetlerini ak ve gizli olarak size bolca
dilerine gzel gzel rzklar verdik ve onlar yarattklarm- ihsan ettiini grmediniz mi?
zn biroundan cidden stn kldk."
(sr suresi, 70. ayet)
hh nsann akll ve zgr irade sahibi olmas, beraberinde baz

sorumluluklar da getirmektedir. Bunlarn banda kiinin ya- NSAN
ratcsna kar sorumluluu gelir.
Akll ve dnen rade ve sorumluluk

bir varlktr. sahibi bir varlktr. nanan bir varlktr.
Ben insanlar ve cinleri ancak bana kulluk etsinler diye yarattm."
(Zriyt suresi, 56. ayet)
"Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rabb'inize kulluk nsan gzlemlediimiz dier varlklardan farkldr.
ediniz ..."
(Bakara suresi, 21. ayet)
YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy 1

NAN / nsan ve Din
hh slama gre Allah, insanlar yaratcsn bilip tanyacak kabi-

rnek1:
liyette yaratmtr.
"Gecenin karanl onu kaplaynca bir yldz grd, 'Rab-
bim budur!' dedi. Yldz batnca 'Batanlar sevmem.' dedi. hh Tarih boyunca insanlar lm, eitli hastalklar ve doal afet-
Ay' doarken grnce, 'Rabbim budur!' dedi. O da batnca, ler karsnda gsz, aresiz kalmlardr. Bu nedenle de
'Rabbim bana doru yolu gstermezse elbette yoldan sa- insanlar gce, stn ve gl bir varlk olan Allah'a dua et-
pan topluluklardan olurum.' dedi. Gnei doarken grnce milerdir.
de 'Rabbim budur! Zira bu daha byk.' dedi. O da batnca
..."
nsann bana bir sknt geldiinde Rabb'ine ynelerek
Hz. brahim ile ilgili bu ayetlerden "insan"a ynelik aa- ona yalvarr ..."
daki sonulardan hangisi karlamaz? (Zmer suresi, 8. ayet)
A) rade sahibidir. "nsana bir zarar geldii zaman ... bize dua eder ..."
B) Sorumluluk sahibidir. (Yunus suresi, 12. ayet)
C) Dnen bir varlktr.
D) nanmaya ihtiyac olan bir varlktr.
hh nsann yaratlnn gerei olan din, insanlk tarihi boyunca
E) Hakikat araynda ilahi yardma muhtatr.
daima var olmu evrensel bir olgudur. Kutsal kitaplar, bilimsel
aratrmalar ve arkeolojik kazlar da dinin, tarihin her dne-
Verilen ayetlerde Hz. brahim'in Allah' aray anlatlmaktadr. Hz. brahim minde var olduunu ortaya koymutur.
akl ve iradesiyle Allah' bulmutur. Hz. brahim Yce Allah'tan yardm dile-
mitir ve inanma ihtiyac vardr. nsan sorumlu bir varlktr fakat bu kssada
insann sorumluluundan sz edilmemitir. hh Tarihin eitli dnemlerinde insanlar, Gne'i, yldzlar, Ay',
atei ve eitli varlklar kutsal kabul edip tapndklar iin,
Yce Allah bu yanl inanlar ortadan kaldrp tevhid inancn
yerletirmek iin birok peygamber gndermitir.
2. nsann Doas ve Din
hh nsanda doutan var olduu dnlen deimez zellikle-
rin btn insan doasn oluturur. slam dininde buna ftrat
Rabb'in sadece kendisine kulluk etmenizi ... emretti ..."
veya yaratl denir.
hh Bir dine inanma ihtiyac insann doasnda var olan bir zel-
liktir.
Her ocuk ftrat zerine doar ..."

(Hadis -i erif)
hh nsann biri maddi dieri de manevi olmak zere iki yn var-

dr. Maddi ynyle yeme, ime ve giyinmeye; manevi ynyle
de inanmaya ihtiyac vardr. Kbe
Sorusu
retmen
nsan dier varlklardan ayran iki temel zellik nedir?
Akl ve irade sahibi olmas
2 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi

NAN / nsan ve Din
hh Din, maddi ve manevi her trl skntya kar insann diren-

cini artrr.
hh Din, insan yersiz korkulardan ve bencil duygulardan uzak

tutarak zgrletirir.
hh Din, akln ve bilimin yeterince cevap bulamad Ben ki-

mim?, Niin yaratldm, yi nedir? gibi sorulara cevap bul-
Altn Mabed Tapna (Amristar/Hindistan) maya yardmc olur.
hh Dindeki ahiret inanc, insann hayatn dzene koymasn,

dnyann zorluk ve skntlarna kar sabrla direnmesini
salar.
in Tapna
hh slam dini, insann ktlklerden, yanl inan ve uygulama-
lardan uzak durmasn salar; insan Allah'a inanp ona iba-
det etmeye ynlendirir.
lahnz bir tek Allah'tr. Ondan baka ilah yoktur. O rah-

mandr, rahimdir."
Ganj Nehri (Bakara suresi, 163. ayet)
"Allah'a ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn ..."

(Nis suresi, 36. ayet)
hh Din evrensel bir olgudur.
hh slamiyet, toplumda insanlar arasndaki ilikileri dzenlemeye

3. Dinin nsan Hayatndaki Yeri ve nemi ynelik eitli ilkeler ortaya koyar ve toplumda bireylerin birbi-
rine sevgi sayg hogryle yaklamasn ister.
hh Din insanlar arasnda merhamet, efkat, sevgi ve bar duy-
gularnn ortaya kmasn salar.
Muhakkak ki Allah, adaleti, iyilii, akrabaya yardm et-

Ey iman edenler! Hep birden bara girin ..." meyi emreder; irkin ileri, fenalk ve azgnl yasaklar. O
(Bakara suresi, 8. ayet) dnp tutasnz diye sizlere t veriyor."
"Birbirinize kin tutmaynz, birbirinizi kskanmaynz, birbirini- (Nahl suresi, 90. ayet)
ze srt evirip alakanz kesmeyiniz. Ey Allah'n kullar, ker-
de olunuz." "... Ana - babaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya,
(Hadis-i erif) uzak komuya, yakn arkadaa, yolcuya ... iyi davrann."
hh Din, insana birlikte yaamann verdii hak ve sorumluluklar
hatrlatr.

NAN / nsan ve Din
4. nanmann eitli Biimleri b) ok Tanrclk (Politeizm)

hh Tarihin ak ierisinde sosyal ve kltrel artlarn etkisiyle hh Bu anlay birden ok Tanr'nn var olduunu savunur.
insanlar farkl inan biimleri benimsemilerdir. nanmann
eitli biimleri de daha ok Tanr kavram zerinde youn- hh Doa glerinin, llerin, birtakm hayvanlarn tanrsallatrl-
lamtr. masnn sonucu olarak ortaya kan bu inan, tanrsal gcn
birden fazla varlkta toplandn ileri srmektedir.
a) Tek Tanrclk (Monoteizm) hh Eski Yunan, Roma ve Msr uygarlklarnda birden fazla tanr-
hh Tanr'nn varln, birliini, ei ve benzerinin olmadn sann var olduu grlr.
vunan inanma biimine tek tanrclk ya da monoteizm ad
hh Hinduizm'de Brahma yaratc, Vinu koruyucu, iva ise yok
verilir.
edici tanr olarak kabul edilir.
hh Tek tanrclk slam'da tevhid kavramyla ifade edilir ve szck
hh slamiyetten nce Arabistan'daki putpereslik de ok tanrclk
olarak birlemek anlamna gelir.
rneidir.
hh Tevhid inancna gre Allah birdir, ei ve benzeri yoktur. Ev-
rendeki canl ve cansz varlklarn yaratcs odur.
De ki: O Allah birdir. Allah sameddir (Hibir eye muhta

deildir. Her ey O'na muhtatr.) O, dourmam ve do-
mamtr. O'nun hibir dengi yoktur."
(hlas suresi, 1-4. ayetler)
"O (Allah), dounun da batnn da Rabb'idir. Ondan baka

ilah yoktur. yleyse yalnz O'nun himayesine snn ..."
(Mzzemmil suresi, 9. ayet)
Smer Tanrlar
hh lahi dinler temelde tevhid inancna dayanmakla birlikte za-

hh slam dini, ok tanrcl Yce Allah'a ortak komak (irk) ola-
manla tevhid inancndan sapmalar olmutur.
rak deerlendirmi ve irkin her trlsn yasaklamtr.
hh Hiristiyanlkta Baba, Oul (Hz. sa) ve Kutsal Ruh gibi l bir

tanr inanc benimsenmi; Yahudilikte ise Hz. zeyr Allah'n
olu olarak kabul edilmitir.
Allah, kendisine ortak koulmasn asla balamaz ..."
hh lahi olmayan in dinlerinden Konfyslkte "Tien", Tao- (Nis suresi, 48. ayet)
izm' de "Tao", slam'dan nceki Trkler' de "Gk Tanr" adn-
da tek bir lah'a inanlmtr. "Onlar Allah' brakp kendilerine ne zarar ne de fayda ve-
rebilecek eylere tapyorlar ve bunlar Allah katnda bizim
efaatilerimizdir, diyorlar. De ki: Siz Allah'n gklerde ve
Eer yerde ve gkte Allah'tan baka ilahlar bulunsayd, yerde bilmeyecei bir eyi mi haber veriyorsunuz? H! O,
yer ve gk (bunlarn nizam) kesinlikle bozulup gitmiti." onlarn ortak kotuklarndan uzak ve ycedir."
(Enbiy suresi, 10. ayet) (Yunus suresi, 18. ayet)
Sorusu
retmen
Farkl dinlerde benzer inan ve ibadetlerin olmas neye ka-

nttr?
Dinlerin tek bir ilahi kaynaktan balayp yayldna

NAN / Allah nanc
c) Tanr Tanmazlk (Ateizm) "Ey iman edenler! eytann admlarn takip etmeyin. Kim
eytann admlarn takip ederse muhakkak ki o, edepsizlii
hh Ateizm, evreni yaratan yce bir Tanr'nn varln reddeder.
(yz kzartc sular) ve ktl emreder ..."
hh Ateistler Tanr'nn varlna ilikin delillerin deneye tabi tutul- (Nur suresi, 21. ayet)
masn, gzle grlebilen eylerin varlna inanlmas gerek-
tiini, bu nedenle de Tanr'ya inanmann mantksz olduunu
savunurlar.
hh Ateistler Yce Allah'n varln inkar etmekle birlikte ahiret,

hhB. ALLAH NANCI
peygamber, melek, kutsal kitap gibi inan esaslarna da kar-
1. Allah'n Varlnn ve Birliinin Delilleri
drlar.
hh Evrende hibir ey babo, anlamsz ve amasz deildir.
hh Satanizm gibi vahye dayanmayan inan biimleri ve dnce Her varlk birbiriyle uyum ierisinde byk bir btnn para-
akmlar insanlar hurafe ve batl inanlara ynlendirebilmek- s olarak hareket etmektedir. Hibir varlk kendisi iin belirlen-
tedir. mi olan doa kanunlarnn dna kmamaktadr. Bu durum
evrenin tesadflerin eseri deil, bilinli bir tasarmn rn
hh Satanistler eytana tapnmay esas almakta ve ayinlerinde
olduunu gstermektedir.
insanlara ikence etmekte, hayvanlar ldrmekte ve iddete
bavurmaktadr.
hh Kur'an- Kerim insanlar eytann ktlkleri konusunda uyar-

makta ve eytana tapnmay yasaklamaktadr.
Ey demoullar! Size, eytana tapnmayn, nk o, sizin

apak bir dmannzdr, demedim mi?"
(Yasin suresi, 60. ayet)
Evrendeki dzen, Allah'n varlnn delilidir.
nan Biimleri
Tek Tanrclk (Monoteizm) ok Tanrclk (Politeizm) Tanrtanmazlk (Ateizm)

Tanrnn varl ve birliini Bu inanca gre evrende birden Tanrnn varln reddetmek ve
savunup ei ve benzeri fazla tanr vardr ve tanrlarn Tanr yokmu gibi davranmaktr.
bulunmadna inanmadr. farkl grevleri bulunmaktadr. Ateistler sadece Tanry deil,
Eski Yunan, Msr, Roma, slam Tanr ile birlikte iman edilen me-
ncesi Arap Yarmadasnda lek, kutsal kitap, peygamberlik,
grlmtr. vahiy ve ahiret inanlarn da
reddetmilerdir.

NAN / Allah nanc
hh Kendi varlmz zerinde dnecek olursak beden ve ruh

yapmzla Allahn varlnn apak bir kant olduumuzu an- O; geceyi, gndz, Gne'i, Ay' yaratandr. Her biri bir
yrngede yzmektedir."
larz.
(Enbiy suresi, 33. ayet)
G Allah'a ykseltti ve mizan (dengeyi) o koydu."

(Rahman suresi, 7. ayet)
Biz her eyi bir lye gre yarattk."

(Kamer suresi, 49. ayet)
hh Yce Allah Kur'an- Kerim'in eitli ayetlerinde insann dikka-

Her insann parmak izi birbirinden farkldr.
tini evrendeki dzene ekmektedir.
hh Asronomi bilginleri, evrenin, her biri ortalama yz milyar yl-

dzdan oluan, yaklak yz milyar galaksi ierdiini tahmin O ki birbiri ile ahenktar yedi g yaratmtr. Rahman
etmektedirler. Galaksilerin en bykleri tirilyon, en kk- olan Allah'n yaratnda hi bir uygunsuzluk gremezsin.
Gzn evir de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun"
leri ise yz bin kadar yldz ierir.
(Mlk suresi, 3. ayet)
hh Dnya'mz; havas, suyu, bitki rts ve atmosfer tabakasyla

hh Mslman bilginler, Yce Allah'n varl ve birlii ile ilgili e-
canllarn yaamasna uygun olarak yaratlmtr. itli deliller ileri srmlerdir. Bunlardan bazlar Hudus delili,
mkn delili, Nizam delili, ilk muharrik delilidir.
hh Dnya'nn ekseni 23.4 derece eiktir. Bu eiklik nedeni ile
kuzey ve gney yarmkrede yl boyunca deiik mevsimler Hudus delili: Evren ezeli deildir, sonradan meydana gelmitir.
oluur. Sonradan meydana gelen her varln bir yarartcs olmas ge-
rekir. Bu yaratc Yce Allah'tr.
mkn Delili: Evren ve tm varlklar sonradan yaratlmtr. Son-

hh Dnya'nn Gne'e uzakl yaklak olarak yz elli milyon radan yaratlan her ey mmkndr. Yani bunlarn varl zorunlu
kilometredir. Dnya Gne'e imdikinden daha uzak olsa so- deildir. Varl zorunlu olmayan evreni ve iindeki varlklar ya-
uk, daha yakn olsa scak nedeni ile canllarn hayat tehli- ratmay dileyen bir varlk bulunmas gerekir. Bu da Allah'tr.
keye girerdi.
Nizam Delili: Evrende, doada son derece hassas bir l ve
dzen vardr. Bu esiz dzenin kendiliinden veya tesadfen
meydana gelmesi mmkn deildir. Bu dzeni salayan yce bir
hh Evrende btn cisimler, birbirini belirli bir kuvvetle eker. Eer varlk bulunmas gerekir, o da Allah'tr.
gk cisimleri arasndaki itme ve ekme olmasayd bunlar y-
rngelerinden kp uzayda kaybolurdu. lk Muharrik Delili: Hareket eden her ey, baka bir varlk tara-
fndan hareket ettirilir. Tm varlklar hareket ettiren bir ilk hare-
ket ettiricinin (muharrikin) olmas gerekir. O Yce Allah'tr.
hh Evrende hibir ey rastgele ve kendiliinden var olmamakta-
dr. O halde usuz bucaksz evreni ve evrendeki esiz dzeni hh Yce Allah, insan akll, irade sahibi ve stn bir varlk olarak
de var eden biri olmaldr. O da canl ve cansz tm varlklar yaratmtr. nsan aklyla her eyi, sonsuz ilim ve g sahibi
yoktan yaratan Yce Allah'tr. yce bir varlk tarafndan yaratldn kavrar.
Sorusu
retmen
Bilimlerin "Nasl?", dinlerin "Niin?" sorusunu sormasnn

nedeni nedir?
Bilimler nasl sorusuyla evrende geerli olan nedensellik ilikisini

ortaya koyar. Dinler ise "niin" sorusuyla evrenin yaratcsna ular.

NAN / Allah nanc
2. Allah Her eyi Yaratan, Yaatan ve Gzetendir hh nsan yce Allah'n verdii nimetlerin deerini bilmeli, ona
kretmeli ve savurganlktan kanmal, Allah'a kar kulluk
hh Furkan Suresi'nde O, her eyi yaratp bir lye gre dzen- grevini yerine getirmelidir.
lemitir. buyrulmaktadr. Ayetten de anlald gibi Allahn
yaratmas bir dzen ve lye gredir.
Artk Allah'n size verdii rzktan helal ve temiz olarak yi-
hh Allah, evrendeki her eyi yaratt gibi ayn zamanda onlar yin, eer (gerekten) yalnz Allah'a ibadet ediyorsanz, onun
yaatandr. Yaam da lm de onun izni ile olmaktadr. Mmi- nimetine kredin."
nin suresinde bu geree yle iaret edilir. O, yaatan ve (Nahl suresi, 114. ayet)
ldrendir; gecenin ve gndzn deimesi onun eseridir.
hh Allahn yaratt varlklar gzetmesi; onlar koruyup kolla-

mas, canllarn ihtiyalarn karlamas ve varlklar gzetim hh Allah, varlklar yarattktan sonra kendi haline brakmamtr.
altnda tutmas demektir. Dnya'y, canllar ve insanlar koruyup gzetmektedir.
hh zerinde yaadmz Dnya'y evreni, evrendeki canl ve

cansz her eyi yaratan Yce Allah'tr.
... Benim Rabb'im her eyi gzetendir"

... Allah her eyi yaratandr. Ve o birdir, kar durulamaz g (Hd suresi, 57. ayet)
sahibidir."
(Ra'd suresi, 16. ayet) ... phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir."
"O gklerin ve yerin esiz yaratcsdr ... Her eyi o yaratmtr ..."
(En'm suresi, 101. ayet)

Gne kendisi iin belirlenen yerde akar(dner). te bu
aziz ve alim olan Allah'n takdiridir"
hh Yce Allah sonsuz g sahibidir. O, istedii eyi, diledii za-
(Yasin suresi, 38. ayet)
manda, diledii gibi var edebilir.
hh Yce Allah insana akl vermi, peygamberler ve kutsal kitap-

O ki birbiri ile ahenktar yedi g yaratmtr. Rahman
olan Allah'n yaratnda hi bir uygunsuzluk gremezsin. lar yollayarak insanlar iyiye ynlendirmi, ktlkten kan-
Gzn evir de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun" malar konusunda uyarmtr.
... Allah en hayrl koruyucudur. O acyanlarn en merha-

hh Yce Allah bir eyi hem yoktan var edebilir hem de var olan metlisidir."
eylerden baka bir varlk yaratabilir. Onun gc snrszdr. (Yusuf suresi, 57. ayet)
Eer eytandan gelen kt bir dnce seni drtecek olur-

sa hemen Allah'a sn. nk o, iiten, bilendir."
... Allah'n her eye gc yeter."
(Ahzb suresi, 27. ayet) (Fussilet suresi, 36. ayet)

NAN / Allah nanc
3. nsann Allahla letiimi
nsann Allahla letiimi
Dua badet Tvbe Kuran Okuma
Dua: Dua, insan ile Allah arasnda iletiim kurma yollarndan bi-
ridir. nsan dua ederken Allahn kendisini iittiinin bilincindedir.
nsan dua ile dileklerini aracsz olarak Allaha iletmekte ondan badet etmek dini bir sorumluluktur.
yardm istemektedir.
hh nsan zor durumlarda Allah hatrlayarak gszln his- hh badet etmek Allah ile iletiim kurmann balca yolarndan
seder ve Allahtan yardm ister. Kusurlarn dile getirir ve affn biridir. badet srasnda Yce Allah ile insan arasnda hibir
diler. Skntdan kurtulduu zaman da ona kreder. Bylece arac yoktur.
Allah ile iletiimi glenmi olur.
hh Yce Rabb'imiz Kur'an- Kerim'de kendisine dua etmemizi

istemekte ve bize ok yakn olduunu, yaptmz dualara Kulun Rabb'ine en yakn olduu an, secdede olduu andr
karlk vereceini bildirmektedir. ..."
(Hadis-i erif)
Kullarm sana beni sorduunda (syle onlara): Ben ok hh Allah, insann kendisine ibadet etmesini ister.
yaknm. Bana dua ettii vakit dua edenin dileine karlk
veriririm. O halde (kullarm da) benim davetime uysunlar
ve bana inansnlar ki doru yolu bulalar."
Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rabb'inize
kulluk ediniz..."
O (Allah) daima diridir; ondan baka hi bir tanr yoktur.
O hlde dinde ihlasl ve samimi kiiler olarak ona dua edin.
Her trl vg, lemlerin Rabb'i olan Allah'a mahsustur."
yleyse siz beni (ibadetle) ann ki ben de sizi anaym ..."
(M'min suresi, 65. ayet)
Biz her eyi bir lye gre yarattk"
hh badet insanlar kt davranlardan alkoyar ve insann Allah

badet: nsann Allaha kar duyduu sayg ve sevginin sonucu katndaki deeri, Allaha kar saygsyla llr.
olarak Onun rzasn, honutluunu kazanmak iin yapt i ve
davranlardr.
Tvbe: nsann iledii bir gnah veya hatadan pimanlk duy-
hh Namaz klmak, oru tutmak, zekt vermek, hacca gitmek gibi mas, ayn hatay bir daha yapmamaya karar vermesi ve hatala-
muhtalara yardm etmek, byklere saygl davranmak, evreyi rndan dolay Allahtan balanma dilemesidir.
korumak vb. de bir ibadetttir.

NAN / Allah nanc
piman
olmaktr ... Kur'an'dan kolaynza geleni okuyun ..."
hogrl onarmaktr
olmaktr
... Kur'an- tane tane oku."
TVBE (Mzzemmil suresi, 4. ayet)
Allah ile iletiim arnmaktr
kurmaktr Sizin en hayrlnz Kur'an- renen ve reteninizdir."
(Hadis-i erif)
rahatlamaktr
hh nsan, iledii gnah, yapt hata ne olursa olsun mitsizlie

kaplmamal, tvbe etmelidir. Tvbeleri Yce Allah'n kabul
edeceini bilmeli, tvbe ettikten sonra da iledii gnahlar Kuran Okumak
bir daha tekrarlamamaldr.
nsana inan, lahi emir ve Allah ile iletiim

dnce ve yasaklar renip kurulmasna
davranlarnda uygulayabilmelerini yardmc olur.
yol gsterir. salar.
Kim haksz davranndan sonra tvbe eder ve durumunu
dzeltirse sphesiz Allah onun tvbesini kabul eder. Allah
ok balayc ve esirgeyicidir."
(Mide suresi, 39. ayet)
ledii gnahtan tvbe eden kimse, hi gnah ilememi

gibidir."
(Hadis-i erif) 4. Temel nan Esaslar
a) Allaha man
Kuran Okuma: Kuran insanlara Hz. Muhammed (s.a.v) ak- hh Allahn varlna ve birliine inanmak inan esaslarnn te-
layp retmitir. Hz. Peygamber Kuran'n doru anlalmas melidir. Bu, tevhid inanc olarak da isimlendirilir. Kelime-i
iin ayetleri tebli etmekte yetinmemi, Kuran' hayatnda uygu- ehadeti inanarak syleyen bir insan, Mslman olduunu
ifade etmi olur.
layarak insanlara rnek olmutur.
hh Kur'an- Kerim Allah'n szlerinden oluur ve onu okuyan kim- hh Kuranda Allahn varlndan daha ok, Onun birliine iman
se dorudan Rabb'i ile iletiim kurmu olur. zerinde durulur. Kuranda, Allahtan baka herhangi bir var-
ln tanrsal nitelikler tadna inanmak veya ona tapmak,
hh Kur'an- Kerim ve Peygamberimiz bizleri Kur'an okumaya ve Allaha ortak komak yani irk olarak kabul edilir.
renmeye tevik etmitir.

NAN / Allah nanc
hh Meleklerin varlna inanan insan, tm davranlarnn onlar

1. Vcut Sfat Allah vardr, varl bakasndan deil tarafndan grleceini ve kaydedileceini dnerek ktlk
kendisindendir. yapmaktan kanr.
Allahn Zati Sfatlar
.
2. Kdem Sfat Varlnn balangc yoktur, ezelidir. hh Melekler soyut varlklar olup gzle grnmezler.
3. Beka Sfat Varlnn sonu yoktur, ebedidir.
hh Melekler nurdan yaratlm olup yeme, ime, uyuma, yorul-
4. Vahdaniyet Allah birdir, ei, benzeri, orta yoktur.
ma, reme gibi fizyolojik zellikler tamazlar.
Sfat
hh Meleklerde cinsiyet yoktur.
5. Muhalefetnlil Hibir varla benzemez.
Havadis Sfat
hh rade sahibi deildirler ve gnah ilemezler.
6. Kyam Varln srdrmek iin hibir eye hh Allahn bildirdiklerinin dnda bir ey bilmezler.
Binefsihi muhta deildir.
Sfat
Cebrail,
1. Hayat Sfat: Diri ve canl olmaktr. peygambere
Allahn Subuti Sfatlar
vahiy getirir.
2. lim Sfat: Her eyi bilir, bilgisi snrszdr. srafil,kyametin Mikail,
kopuunu tabiat olaylarn
3. Semi Sfat: Her eyi iitir. ilan etmekle idare eder.
grevlidir.
4. Basar Sfat: Allah her eyi grr. Baz Melekler
ve
5. rade Sfat: Evrendeki her eyin durumunu Grevleri
dilemesiyle gerekletirir. Kiramen Katibin,
Azrail
lm insanlarn
6. Kudret Sfat: Sonsuz g ve kudret sahibidir. davranlarn
meleidir.
kaydeder.
Mnker ve Nekir,
7. Kelam Sfat: Konumak, sz sylemek demektir. kabirde sorguyu
gerekletiren
8. Tekvin Sfat: Yaratmak, yoktan var etmek demektir. melektir.
c) Kitaplara man
hh Kitaplara iman btn kutsal kitaplara Allahtan geldii ekliy-
b) Meleklere man
le inanmay gerektirir. Ancak Allah tarafndan gnderilen ilahi
hh Allah'n varlna inanan insan, meleklere de inanmaldr. kitaplardan bir ksm tamamyla ortadan kaybolmu, gn-
Melekleri yaratan ve onlarn var olduunu bize haber veren mze o kitaplardan herhangi bir ey ulamamtr. Bir ksm
Allah'tr. ise zamanla insanlarn mdahaleleri sonucunda deiiklie
uramtr. Gnmze kadar bozulmadan gelebilen tek ilahi
kitap Kuran- Kerimdir.
Ey iman edenler! Allah'a, Peygamber'ine, Peygamber'ine

indirdii kitaba ve daha nce indirdii kitaba iman (da se-
bat) ediniz Kim Allah', meleklerini, kitaplarn, peygamber- ... Allah, mjdeleyici ve uyarc olarak peygamberleri gnder-
leri inkr ederse tam manasyla saptmtr." di ... onlarla beraber hak yolu gsteren kitaplar da gnderdi ..."
(Nis suresi, 136. ayet) (Bakara suresi, 213. ayet)
Sorusu
retmen
Allah'n subuti sfatlarnn temel zellii nedir?
Bu zelliklerin kk bir ksmnn insanlarda da bulunmas

NAN / Allah nanc
hh Yce Allah tarafndan indirilen kutsal kitaplardan Tevrat Hz.

Musa'ya, Zebur Hz. Davut'a, ncil Hz. sa'ya, Kur'an- Kerim Zeki olmak (Fetanet)
Peygamberlerin Nitelikleri
de Hz. Muhammed'e indirilmitir.
Gnah ilemekten kanmak (smet)
hh Baz Peygamberlere de drt byk kutsal kitap dnda suhuf
denilen az sayda sayfadan oluan ilahi mesajlar da gnde- Doru olmak (Sdk)
rilmitir. Hz. it (as)e 50 sayfa, Hz. dris (as)e 30 sayfa, Hz
Adem (as) ve Hz. brahim (as)e 10ar sayfa kutsal metin ve- Gvenilir olmak (Emanet)
rilmitir.
Allahtan aldklar emirleri topluma iletmek (Tebli)
hh Yce Allah ilahi kitaplarnda inan esaslarn, ibadetleri ve hh Peygamberler zaman zaman mucizeler ortaya koyarlar. Mu-
ibadetlerin yapln, iyi ve kt davranlar aklamtr. cize, peygamberin, genellikle peygamberliklerini ispat etmek
amacyla Allah'n izni ve yardmyla ortaya koyduklar olaa-
nst olaylara denir.
Muhakkak ki Allah, adaleti, iyilii, akrabaya yardm et-

hh Hz. sa'nn lleri diriltmesi, Hz. Musa'nn Kzl denizi yarma-
meyi emreder; irkin ileri, fenalk ve azgnl yasaklar. O
dnp tutasnz diye sizlere t veriyor." s, Hz. brahim'in atete yanmamas birer mucizedir.
(Nalh suresi, 90. ayet)
hh Peygamberlere inanmak onlarn yaantlarn rnek almay,

onlar gibi gzel ahlakl olmay gerektirir.
d) Peygamberlere man
hh Allah, buyruk ve tlerini insanlara aklamak iin eliler
gndermitir. Peygamber ad verilen bu eliler resul ve nebi Ant olsun ilerinden kendilerine Allah'n ayetlerini oku-
olarak da adlandrlr. yan ... kitap ve hikmeti reten bir peygamber gndermekle
Allah (C.C.) mmnlere byk bir ltufta bulunmutur."
hh Hz. Adem (a.s)den son Peygamber Hz. Muhammed (s.a.v)e
kadar ok sayda peygamber gnderilmitir. Kuran- Ke- ( l-i mran suresi, 164. ayet)
rimde Her insan topluluuna bir peygamber gnderildii
bildirilmektedir. Kuran- Kerimde ad geen peygamberler;
Hz. Adem (a.s), Hz. dris (a.s), Hz. Nuh (a.s), Hz. Hud (a.s),
Hz. Salih (a.s), Hz. Lut (a.s), Hz. brahim (a.s), Hz. smail e) Kadere man
(a.s), Hz. shak (as), Hz. Yakub (a.s), Hz. Yusuf (a.s), Hz.
uayb (a.s), Hz. Harun (a.s), Hz. Musa (a.s), Hz. Davut (a.s), hh Kader, Kuranda l, miktar, plan, hedef, hkm gibi an-
Hz. Sleyman (a.s), Hz. Eyyb (a.s), Hz. Zlkifl (a.s), Hz. lamlarda kullanlmtr. Bir kavram olarak ise Yce Allahn
Yunus (a.s), Hz. lyas (a.s), Hz. Elyesa (a.s), Hz. Zekeriy- ezelden ebede kadar olacak btn eylerin zaman ve yerini,
ya (a.s), Hz. Yahya (a.s), Hz. sa (a.s) ve Hz. Muhammed zellik ve niteliklerini, ezeli ilmiyle takdir etmesidir.
(s.a.v) olmak zere 25 tanedir.
Sorusu
retmen
Her topluma peygamber gnderilmesinin nedeni nedir?
lahi vahiyden her insann haberdar olmas ve insanlarn sorumlu

tutulabilmesi

NAN / Allah nanc
f) Ahirete man
O ki birbiri ile ahenktar yedi g yaratmtr. Allah'n
yaratnda hibir uygunsuzluk gremezsin. gzn evir hh Her canlnn bir sonu olduu gibi iinde yaadmz evrenin
de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun? Sonra gzn
de bir sonu olacaktr. Evrenin varlnn sona ermesi srafil
tekrar tekrar evir bak; gz (arad bozukluu bulmaktan)
ciz ve bitkin hlde sana dnecektir." adl melein Sra flemesiyle gerekleecektir. Sra ikinci
(r suresi, 90. ayet) kez flemesiyle dnya hayatnda yaam tm canllar tekrar
diriltileceklerdir. slam inancna gre bu dirili ruh ve beden
ile olacaktr.
hh Evrendeki fiziki ve biyolojik yasalar dnda bir de toplumla- hh Maher ad verilen yerde insanlarn toplanmalarndan son-
rn ykseli ve klerinde belirleyici olan sosyal kanunlar ra kendilerine dnyada iken yaptklar ilerin yazl olduu bir
vardr. Kuran bu kanunlar Snnetullah olarak isimlendirir. defter verilecek ve hesaba ekilecektir.
hh Yce Allah gemii ve gelecei kuatan bilgisi ile insann ne

zaman ne yapacan bilir. Ancak davrann zgr iradesi
ile seen, insann kendisidir. Bunun iindir ki biz bir eyi Allah
takdir ettii iin yapmayz, Allah ne yapacamz bildii iin Yine onlar, sana indirilene ve senden nce indirilene iman
takdir etmitir. nsan bana gelecekleri nceden bilemez. Bu ederler, ahiret gnne de kesinlikle inanrlar."
nedenle hatalarnn sorumluluunu kadere ykleyemez. (Bakara suresi, 4. ayet)
Allah'a ve ahiret gnne hakkyla inanp salih amel ileyen-

ler iin Rab'leri katnda mkfatlar vardr. Onlar iin her-
Banza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizle ile- hangi bir korku yoktur. Onlar znt de ekmeyeceklerdir."
dikleriniz yzndendir ... " (Bakara suresi, 62. ayet)
(r suresi, 30. ayet)
hh nsan elinden gelen abay gsterdikten sonra Allah'a gve-

nip dayanmaldr. Buna tevekkl denir. hh Ahirete inanmak kiiyi lm korkusundan kurtarr, onun hu-
zurlu ve mutlu olmasn salar.
hh ldkten sonra baka bir lemde tekrar dirileceine inan-

hh Allah'n emirlerini yerine getirip getirmeme konusunda so-
mak, insann iyilie ynelmesine ve ktlkten uzaklama-
rumluluk kiiye aittir.
sna katk salar.
hh Ahiret inanc toplumda ktlklerin azalmasn, iyiliklerin o-

Kim iyi bir i yaparsa, bu kendi lehinedir. Kim de ktlk
almasn salar.
yaparsa aleyhinedir. Rabb'in, kullara zulmedici deildir."
(Fussilet suresi, 46. ayet) hh Ahirete inanmak insanda sorumluluk duygusu gelitirir.

NAN Konu Testi - 1
1. Din, ilahi kurallar btndr. nsan her zaman yce ve kud- 4. slam inancna gre insan, lmle birlikte yok olmaz. Yani
retli bir varla snma ihtiyac hisseder. Din, insanlar iyi lm bir son deil, aksine sonsuz bir hayatn balangcdr.
ve faydal iler yapmaya ynelten, toplumlar ycelten ve Buna gre insanlar ldkten sonra tekrar dirilecekler ve
gelitiren bir olgudur. Din duygusunun zayflamas sularn dnyadan yaptklar iyi ve kt davranlarnn karln
artmasna neden olabilir. greceklerdir. Dnyada iman edip iyi ilerde bulunanlar,
Buna gre, aadakilerden hangisi dinin insan haya- orada sonsuza dek huzurlu ve mutlu bir ekilde yaamlar-
tndaki ilevlerinden biri deildir? n srdreceklerdir.
Bu parada slamn hangi kavram aklanmaktadr?
A) Toplumun birlik ve beraberliine katk salamas
A) Vahiy B) Tvbe
B) Toplumsal kontrol kolaylatrmas
C) badet D) Ahiret
C) Dier dinlerin olumsuz ynlerini gstermesi E) Ahlak ve deerler
D) nsann inanma ihtiyacn karlamas
E) nsan bencil duygulardan uzaklatrmas
5. Din yalan sylemeyi, hile yapmay, insanlarla alay etme-

yi, bakalarnn zel hayatn aratrmay kt davranlar
olarak nitelendirir. Bu gibi olumsuz davranlardan kanl-
masn ister. Dinin emirlerine uymak, toplumda iyi ilikilerin
2. slam bilginleri Allah'n sfatlarn zti ve subuti sfatlar ol-
gelimesini, bar, huzur ve gven ortamnn olumasn
mak zere iki grupta ele almlardr. Zti sfatlar yalnzca
salar.
Yce Allah'a zg niteliklerdir. Subuti sfatlar ise snrl ola-
Bu paraya dayanlarak din ile ilgili aadaki yarglar-
rak dier canllarda da vardr.
dan hangisine ulalabilir?
Buna gre, aadakilerden hangisi Allah'n "subuti s-
fat"larndan biridir? A) Kiiye ve topluma zarar veren her trl davran ya-
saklar.
A) Vcud
B) Farkl Tanr inanlar bulunur.
B) Kelam C) Ahlak, rf ve adetlerden bamszdr.
C) Kdem D) Toplumsal dzenin devamlln salar.
D) Vahdaniyet E) nsann mutluluunu amalar.
E) Muhalefetn lil havadis
6. Yaplan aratrmalar dinin evrensel bir gereklik olduunu

ortaya koymutur.
3. slam dininde tevhid inanc bulunur. Tevhid inancna gre Buna gre aadakilerden hangisi bu aratrmaya
Allah birdir, tektir; O'nun ei, benzeri ve orta yoktur. Evre- "kar tez" oluturur?
ni yaratan, yneten, kontrol altnda tutan O'dur. lk insan
A) Eski yerleim yerlerinde yaplan kazlarda pek ok ta-
ve ilk Peygamber olan Hz. Adem (as)'den son peygamber
pnak ve dini sembole rastlanmtr.
Hz. Muhammed (s.a.v)'e kadar btn peygamberlerin ge-
B) Farkl corafyalarda ortaya km dinlerde ortak yn-
tirdii dinler tek tanr inancna dayanr.
ler bulunmaktadr.
Bu parada sz edilen Tanr anlay aadakilerden
C) Binlerce yldr insanlarn okuduu ilahi kitaplar, dinin
hangisidir?
insanlk tarihi ile baladn bildirir.
A) Politeizm B) Deizm C) Agnostisizm
D) Farkl dinlerde dua, hac, ahiret gibi ortak kavramlar bu-
D) Ateizm E) Monoteizm lunmaktadr.
E) Her din insanlara nelere inanmalar gerektii konusun-
da farkl grler ortaya koyar.

NAN Konu Testi - 1
7. nsan dier varlklardan ayran en belirgin zellii akl ve 10. Tanr'nn var olmad grn savunan inan sistemidir.
irade sahibi olmasdr. O akl sayesinde dnr, aratrr, Bu dnrler, olmayan bir eyin varlnn kantlanmas-
incelemeler yapar. Aklyla iyiyi ve kty birbirinden ayrt nn mmkn olmadn savunurlar. Evren ve evrendeki
eder. radesiyle iyi veya kt olana ynelir. Yce Allah, in- olaylar tesadfen, kendiliinden meydana gelmektedir.
sana akl ve irade vermi ve onu yapaca ilerde zgr Dinlere ve dini deerlerin tamamna kar klmaldr. Din
brakmtr. insanlar uyuturduu iin, toplumlar iin zararldr.
Buna gre aadakilerden hangisi insann sahip oldu- Bu parada grleri verilen akm aadakilerden
u zellikler bakmndan doru deildir? hangisidir?
A) nsan akln kullanmak zorundadr. A) Teizm B) Deizm C) Ateizm
B) nsan zgrl orannda sorumludur. D) Monoteizm E) Politeizm

C) Akl sahibi insan zgrdr ve yaptklarnn karln
grecektir.
D) nsan sorumluluklarn bir bakasna devredebilir.
E) nsan gc nispetinde sorumlu tutulabilir.
11. I. "De ki: O Allah birdir. Allah Sameddir. O, dourmam
ve domamtr. O'nun hibir dengi yoktur."
(hlas suresi)
II. "Eer yerde ve gkte Allah'tan baka tanrlar bulun-
sayd yer ve gk (bunlarn nizam) kesinlikle bozulup
gitmiti."
8. I. Hz. Adem (as)'den Hz. Muhammed (s.a.v)'e kadar btn (Enbiya suresi, 22. ayet)
peygamberler insanlar tevhid inancna armtr. Bu iki ayet ile aadakilerden hangisi dile getirilmek-
II. Sadece maddi ihtiyalarnn karlanmas, insann tedir?
mutlu ve huzurlu yaamas iin yeterlidir. A) badetlerin nemi
III. Yce bir varla inanma ihtiyac insann doasnda B) nsan ahlak
vardr.
C) Peygamberlere iman
Burada verilen bilgilerden hangisi doru deildir?
D) Tevhit inanc
A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III
E) Ahirete iman
D) I ve II E) II ve III
12. Hukuktan mimariye, sanattan edebiyata kadar toplum ha-

yatnn her alannda dinin etkilerini grmek mmkndr.
Gnlk konumalarmzda pek ok dini ifadenin yer alma-
9. slam dininde, her Mslmann inanmas gereken baz te- s, yemeklerden nce ya da sonra dua edilmesi, erkek o-
mel inan esaslar vardr. mann artlar denilen bu inan- cuklarnn snnet ettirilmesi, len kiiler iin mevlit okutul-
lardan herhangi biri bile inkr edildiinde, Mslmanln mas buna rnek olarak gsterilebilir.
gerekleri yerine gelmi olmaz. Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
Aadakilerden hangisi dinin inan esaslarndan biri ne ulalabilir?
deildir?
A) Dinin hem birey hem de toplum yaamnda nemli bir
A) Peygamberlere inanmak yeri vardr.
B) Kadere inanmak
B) nsan din sayesinde doay kontrol altna almtr.
C) Kitaplara inanmak
C) Tm dinlerde dua ve ibadet gibi benzer zellikler grlr.
D) Meleklere inanmak
D) nsanda doutan bir yaratcya inanma eilimi vardr.
E) Ryalara inanmak
E) nsann dnyadaki amac ahirete hazrlanmaktr.
12. A 11. D 10. C 9. E 8. B 7. D 6. E 5. A 4. D 3. E 2. B 1. C Cevaplar

NAN Konu Testi - 2
1. slam dininde her Mslmann inanmas gereken baz temel 4. I. "Ben insanlar ve cinleri ancak bana kulluk etsinler
inan esaslar vardr. Bunlara imann artlar ad verilir. diye yarattm."
Aada verilenlerden hangileri, (Zriyat suresi, 56. ayet)
I. Allah'a iman, II. "Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rabbini-
II. ibadetlere iman, ze kulluk ediniz. Umulur ki bylece korunmu (Allah'n
azabndan kendinizi kurtarm) olursunuz."
III. meleklere iman,
IV. duann kabulne iman
Bu iki ayetle insanlara aadakilerden hangisi t-
imann artlarndan deildir?
lenmektedir?
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
A) Allah'n gnderdii Peygamberlere iman etmeleri
D) II ve III E) II ve IV
B) Akln etkili olarak kullanmalar
C) Yaratcya inanp ibadet etmeleri
D) Yaptklarnn sorumluluklarn almalar
E) Evren hakknda dnmeleri
2. nsann kendisi ve evren hakknda merak ettii, renmek
istedii pek ok konu vardr. Evrenin ne zaman meydana
geldii, niin yaratld, byklnn ne kadar olduu vb.
5. Tarih boyunca yaam btn toplumlar bir dini, inanc ya
hususlar insann merakn uyandrm, bu gibi hususlara
da felsefi dnceyi benimsemilerdir. nsanlk tarihi ince-
cevap bulmak iin insanolu aratrmalar, almalar yap-
lendiinde dinsiz bir toplumun var olmad grlecektir.
mtr. Dinlerin bu konularda gr bildirmesi, insanlarn
nk inanmak, insann en temel manevi ihtiyalarndan
dine ynelmelerinde etkili olmutur.
biridir.
Bu paraya gre insanlarn dine ynelmelerinin teme-
Bu parada inancn hangi zellii tad dile getiril-
linde aadakilerden hangisi bulunmaktadr?
mektedir?
A) nsanda inanma ihtiyacnn olmas
A) Toplumsal yaam etkilemesi
B) nsanlarn din araclyla birbirine yaklamas
B) Evrensel zellikler gstermesi
C) nsanda ibadet etme drtsnn bulunmas
C) Tek tanrya inanlmas
D) nsanda bulunan hayret ve anlama abasnn dinlerde
D) Psikolojik gelerden beslenmesi
karlk bulmas
E) zgr akl ile karar verilmesi
E) nsann kendini tanmak istemesi
3. Eski Yunan, Msr, Roma ve slam ncesi Arap Yarma- 6. nsan doum, yaam, lm ve tabiat olaylarndaki dzeni
das'nda birok tanr inan yaygnd. Antik Yunan'da gk dnd zaman, bunlarn bir rastlant sonucu olmad-
tanr, sava ve bar tanrs, gne tanrs ve ak tanrs n anlar. Kendini gsz hissettii anlarda bir Yce Varla
gibi eitli tanrlarn bulunduuna inanlrd. Arap Yarma- inanma ihtiyacn fark eder.
das'nda da her kabilenin tanrsal bir gle nitelendirdikleri Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
eitli putlar bulunmaktayd. Bu nedenle slam dininin ilk ne ulalamaz?
muhatab olan Mekke toplumu, birden fazla tanrnn varl-
na inandklar iin mrik olarak isimlendirilmilerdir. A) Doruluk evrensel bir ilkedir.
Bu parada sz edilen tanr anlay aadakilerden B) nsanda stn bir gce inanma ihtiyac vardr.
hangisidir? C) Evrenin yaps yaratcnn varln gsterir.
A) Teizm B) Politeizm C) Ateizm D) nsan yaamnda bir sra ve dzen vardr.
D) Deizm E) Monoteizm E) nsan aklyla doadaki dzenlilii kavrayarak Yarata-

nn var olduu sonucuna ular.

NAN Konu Testi - 2
7. Dinimizin temel kayna olan Kur'an, bize Allah'tan geldi- 10. Allah'n evrende yaratt her ey nasl amasz deilse
imizi ve O'na dneceimizi bildirerek ahiret hayatnn var insann da dnya hayatnda bir amac olmaldr. nsan akl
olduunu haber vermektedir. Ahiret inanc, insana ldkten sahibi bir varlk olarak kendi varolu amac zerinde d-
sonra ne olacan bildirerek hayatna anlam kazandrr. nr. Kendine daima birtakm sorular sorar ve bunlarn
Aadakilerden hangisi Kur'an'n ortaya koyduu ahi- cevabn arar.
ret hayat kavramna uygun deildir? Aadakilerden hangisi "insann hayatn amac ve anla-
m"na ilikin sorduu sorulardan biri deildir?
A) Ahiret hayat sonsuzdur.
B) Ahirette tm insanlar yeniden diriltilecek ve hesaba e- A) En iyi ynetim biimi hangisidir?
kileceklerdir. B) Yaratl amacm nedir?
C) Ahiret iyiliklerin mkafatnn, ktlklerin de cezasnn C) Hayatn amac nedir?
verilecei bir yerdir. D) Birey olarak stme den grevler nelerdir?
D) Ahiret hayatn kazanmann yolu dnya hayatndan geer. E) Evren niin yaratlmtr?
E) Ahirette dirilmek sadece ruhen olacaktr.
8. srafil Melei'nin Sr'a flemesiyle kyamet kopacak ve daha 11. Akll ve dnen bir varlk olarak insan, doay ve ev-
sonra insanlar diriltilecek, ahiret hayat balayacaktr. reyi gzlemleyerek Allah'n varln, birliini kavrayabilir.
Kyamet ve ahiret hakknda verilen aadaki bilgiler- Dnyamz stp aydnlatan Gne, her gn dzenli bir e-
den hangisi doru deildir? kilde doup batmaktadr. Mevsimler birbirini izlemektedir.
Evrendeki her ey bir lye gre yaratlmtr. Bu nedenle
A) nsanlar bu dnyada yaptklarnn karln ahirette
doadaki varlklarda bir uyum vardr.
greceklerdir.
Bu parada Allah'n varlna ilikin hangi delilden sz
B) Kyametin ne zaman kopacan Allah'tan baka kim-
edilmektedir?
se bilemez.
C) Ahiret inanc, insan yok olma duygusundan kurtarr. A) Hudus delili B) mkan delili
D) Ahiret hayatna sadece Mslmanlar ulaabileceklerdir. C) Nizam delili D) lk muharrik delili
E) Ahiret hayat kyametten sonra balayacak olan ebedi E) Kur'an delili

hayat demektir.
9. Szlkte gc yetmek, planlamak, l ile yapmak, bir e- 12. I. "nsann bana bir sknt gelince Rabbine ynelerek
yin eklini ve niteliini belirlemek gibi manalara gelen kader O'na yalvarr."
"Allah'n sonsuz ilmi ve kudretiyle balangtan sona kadar (Zmer suresi, 8. ayet)
evrende olacak her eyi planlamas, varlklar istedii ekil
II. "nsana bir nimet verdiimiz zaman (bizden) yz evirir
ve biimde yaratmas ve insanlarn zgr iradelerine gre
ve yan izer. Fakat ona bir ktlk dokunduu zaman
yapacaklar her eyi Allah'n nceden bilmesi, takdir etme-
da yalvarp durur."
si, bir plana gre dzenlemesi" olarak tarif edilir.
(Fussilet suresi, 51. ayet)
Buna gre aadakilerden hangisi evren asndan
kader anlaynn bir grnts deildir? Bu iki ayetle insandaki hangi zellik dile getirilmekte-
dir?
A) Ayn halleri
A) badet etmesi B) Kararl olmas
B) evre kirlenmesi
C) Gnein domas C) Merakl olmas D) Aratrc olmas
D) Gk grlts E) Nankrlk yapmas
E) Yamurun yamas
12. E 11. C 10. A 9. B 8. D 7. E 6. A 5. B 4. C 3. B 2. D 1. E Cevaplar

NAN
nsan ve Kaderi - Dnya Hayat ve Ahiret 02
hhC. NSAN VE KADER Gaybn anahtar Allah'n yanndadr; onlar ondan baka-
s bilmez. O, karada ve denizde ne varsa bilir; onun ilmi d-
1. Kader ve Kaza Kavramlar nda bir yaprak bile dmez. O, yerin karanlklar iindeki
hh Kader, Allahn sonsuz ilmi ve kudretiyle balangtan sona tek bir taneyi dahi bilir ..."
kadar evrende olacak her eyi planlamas, varlklar istedi- (En'm suresi, 59. ayet)
i ekil ve biimde yaratmas ve insanlarn zgr iradeleri-
ne gre yapacaklar her eyi Allahn nceden bilmesi, takdir hh Her Mslman kaza ve kadere inanmay, Yce Allah'n ezeli,
etmesi, bir plana gre dzenlemesidir. Bu kavram, Allahn ebedi ilim ve kudret sahibi olduuna iman etmenin gerei gibi
btn evreni ezeli ilmiyle belli bir l ve uyum ierisinde ya- grmelidir.
rattn ifade eder.
hh Evrendeki her varln bir kaderi, her eyin bir ls vardr.
hh Kaza ise Allahn nesne ve olaylara ilikin ezeli plann ger- evremizde, doada ve evrende gerekleen her ey belli
ekletirmesi eklinde tanmlanr. Burada kastedilen, Allahn yasalara yani kadere uygun olarak meydana gelir.
takdir ettii eylerin zaman gelince bu plana uygun olarak
meydana gelmesidir. rnek1:
I. "... O, karada ve denizde ne varsa bilir; onun ilmi dn-
hh Evrende gerekleen her ey belli bir kadere, plan ve progra-
da bir yaprak bile dmez..."
ma gre meydana gelmektedir. Bu insan iin de Ay, Gne, (En'm suresi, 39. ayet)
yldzlar vb. varlklar iin de byledir.
II. "krederseniz elbette nimetlerimi artrrm,eer nan-
krlk ederseniz de azabm ok etindir..."
(brahim suresi, 7. ayet)
III. "Biz, her eyi bir lye gre yarattk."

"Gne de yrngesinde akp gitmektedir. Bu mutlak g sa- (Kamer suresi, 49. ayet)
hibi, hakkyla bilen Allah'n takdiri (dzenlemesi) dir. Ay'n Yukardaki verilen ayetlerden hangileri "kader" konu-
dolam iin de konak yerleri (evreleri) belirledik. Nihayet suyla ilikilendirilebilir?
o, eilmi kuru hurma dal gibi olur. Ne Gne, Ay'a yetie- A) Yalnz II B) Yalnz III C) I ve II
bilir ne de gece gndz geebilir. Her biri bir yrngede
D) I ve III E) II ve III
yzmektedir."
Allah'n ilmiyle her eyi bilmesi ve her eyi bir lye gre yaratmas bir kader-
(Ysin suresi, 38-40. ayetler) dir. II. seenekte verilen ayet ise insann zelliklerini anlatmaktadr.
hh Yce Allah sonsuz ilim ve kudret sahibidir. Diledii anda iste- Biz, her eyi bir lye gre yarattk."
dii her eyi yaratr ve her eyi bilir. (Kamer suresi, 44. ayet)

NAN / nsan ve Kaderi
2. nsan radesi ve Kader

" ...De ki: Hak Rabb'inizdendir. yle ise dileyen iman etsin,
hh nsann irade sahibi, akll ve zgr olmas onun davranla- dileyen inkr etsin..."
rnda sorumlu olmas anlamna gelir. nsan akln kullanarak (Kehf suresi, 29. ayet)
doru ile yanln, gzel ile irkinin, hak ile batln arasndaki
fark anlar.
hh Allah insan zgr irade sahibi bir varlk olarak yaratmasna
ramen insan gc snrl bir varlktr. Buna czi irade denir.
hh nsan akl sayesinde okur, aratrr, anlar, renir, kendini ge-
Allah'n iradesi ise klli iradedir ve her eye hkmeder.
litirir. Akll, dnebilen bir varlk olmak insann kaderidir.
" ...Siz hi dnmez misiniz?" "Allah'n dilemesine balanmadka (inallah demedike)

hibir ey iin 'Bunu yarn yapacam.' deme".
(l-i mran suresi, 65. ayet)
(Kehf suresi, 23-24. ayet)
"...Aklnz kullanmyor musunuz?"
"Sizler ancak Rabb'inizin dilemesi (izin vermesi) sayesinde (bir

eyi) dileyebilirsiniz. phesiz Allah her eyi bilendir, hikmet sa-
hh slam dininde dini emirlerin yerine getirilmesinde ncelikle
hibidir."
akl sal yerinde olma art aranr. Akl sal yerinde ol-
(nsan suresi, 30. ayet)
mayanlar din emirlerle ykml tutulamaz.
hh zgrlk, herhangi bir snrlama veya zorlama olmadan d-

ncelerini ifade edebilme, iyi veya kt ynde istedii gibi
davranabilme durumudur. Allah, insana zgrce hareket ede-
bilecei geni bir alan am ve onu zgrl orannda da
" kiiden kalem (sorumluluk) kaldrlmtr: Ergenlik a-
sorumlu tutmutur.
na ulancaya kadar ocuktan, uyanncaya kadar uyuyan-
dan, ifa buluncaya kadar akl hastasndan." hh nsan akln, iradesini iyi ynde kullanr, sorumluluklarn yeri-
ne getirirse Allah katnda bunun karln grr.
(Hadis-i erif)
hh rade bir eyi yapp yapmamaya karar verme gcdr. rade " Kim zerre miktar hayr yapmsa onu grr. Kim de zerre
sahibi kii davranlarn serbeste gerekletirir. Allah insan miktar kadar er ilemise onu grr."
diledii yola ynelme, kendi kararn zgrce verme konu-
(Zilzl suresi, 7-8. ayet)
sunda serbest brakmtr.
" ...Yaptklarnzdan mutlaka sorumlu tutulacaksnz."
(Nahl suresi, 93. ayet)
Sorusu
retmen
Kader sadece insanlar iin mi geerlidir?
Kader, Allah'n sonsuz ilmiyle evrende olacak her eyi planlamas-

dr. Bu nedenle kader canl ve cansz tm varlkar iin geerlidir.
2 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy

rnek2: 3. Kaderle likilendirilen Baz Kavramlar

Yce Allah insana akl ve irade vermi, onu yapaca iler-
de zgr brakmtr. Fakat insan bu zelliklerinden dolay
yaptklarnn sonularna katlanacaktr. Kaderle likilendirilen Baz Kavramlar
Aadaki ayaetlerden hangisi bu grle anlamca Salk ve Hayr ve Baar ve

ilikilendirilemez? Hastalk er Baarszlk
A) "...Belli bir vakte ulamanz iin yaatan odur, umulur ki Ecel ve Afet Rzk
mr
dnrsnz."
(Mmin suresi, 67. ayet)
Tevekkl
B) "De ki: Hak Rabb'inizdendir. Artk dileyen iman etsin,
dileyen inkr etsin..."
(Kehf suresi, 29. ayet)
C) "...Yaptklarnzdan mutlaka sorumlu tutulacaksnz."
a) Ecel ve mr
D) "phesiz biz ona (doru) yolu gsterdik. ster kredi-
ci olsun ister nankr." hh Ecel kelimesi hayatn sonu anlamna gelir. Bu kavram insann
(nsan suresi, 3. ayet) mrnn bittiini anlatr. mr ise insann doumundan l-
E) "Kim hidayet yolunu seerse, bunu ancak kendi iyilii mne kadar geen sredir.
iin semi olur; kimde doruluktan saparsa, kendi za-
rarna sapm olur..."
(sra suresi, 15. ayet)
hh l-i mran suresinde Her canl lm tadacaktr. buyrulmu-

A seeneinde verilen ayette ecel ve mr konusu ilenmitir. Dier seenek-
lerde ise insann akll, iradeli ve zgr bir varlk olduu belirtilmitir. tur. Ayrca Kuranda canllar gibi milletlerin de bir mrnn
olduu anlatlr.
hh Snrl bir mre sahip olmak, mr sona erdiinde hayata

nsann Kaderini Etkileyen Unsurlar
veda edip dnyadan ayrlmak insan iin kanlmaz bir ka-
derdir.
nsan akll bir nsan
varlktr. eylemlerinden
sorumludur.
"...Yeryznde bulunan her canl yok olacak. Ancak azamet

nsana dnme nanan insana ve ikram sahibi Rabb'inin zat bki kalacak."
yetenei vahiyle doru yol
verilmitir. gsterilmitir. (Rahman suresi, 26-27. ayetler)
nsan zgr bir

varlktr.
hh Eceli engellemek yahut geciktirmek mmkn deildir.

b) Hayr ve er
" Eer Allah, insanlar zulumleri yznden hemen cezalan-
drsayd yeryznde hibir canl brakmazd. Fakat onlar hh Hayr, iyi ve faydal i demektir. Terim olarak Allahn emretti-
belirli bir sreye kader erteler. Ecelleri geldii zaman ise i, raz olduu ve sevdii davranlar anlamna gelir. er ise
ne bir an geri kalabilirler ne de ne geebilirler." kt ve fena i demektir. Terim olarak ise Allahn yasaklad
ve honut olmad, sonuta yerilen ve cezay hak eden dav-
(Nahl suresi, 61. ayet) ranlar anlamna gelir. Hayr ve errin her ikisi de insann
kendi eylemleri sonucu ulaabilecei deerlerdir.
hh Akll ve zgr bir varlk olarak insan hem hayra hem de erre
ynelebilir. Ancak Allah insann ktlklere deil iyilie yani
hayra ynelmesini ister.
" Biz ona iki gz, bir dil, iki dudak vermedik mi, iki apak
yolu (hayr ve er yollarn) gstermedik mi?"
(Beled suresi, 8-10. ayetler)
hh Yce Allah'n peygamberler gndermesine ramen insanlar

Ecel ve mr canllarn kaderidir. hakszlk, adaletsizlik, kibir, irk, putperestlik gibi ktlkle-
re ynelmilerdir. ledikleri ktlkler nedeniyle de birok
olumsuzluklarla karlamlardr. Karlalan bu gibi olum-
suzluklar bir kader deil, insanlarn sorumsuzluunun, erre
hh Yce Allah her eyi bir amaca gre yaratm, hibir eyi bo ynelmesinin sonucudur.
yere yaratmamtr.
" nsanlarn bizzat kendi iledikleri yznden karada ve de-

nizde dzen bozuldu ki Allah yaptklarnn bir ksmn onla-
" Biz gkleri, yeri ve ikisi arasnda bulunanlar hak ve hik- ra tattrsn, belki de (tuttuklar kt yoldan) dnerler"
.
mete uygun olarak ve berlirli bir sre iin yarattk ..."
(Rm suresi, 41. ayet)
(Ahkf suresi, 3. ayet)

rnek3: c) Afet
slamiyet'te iyilik ve ktlk, hayr ve er kavramlaryla ifade hh Afet, doann sebep olduu ykm anlamna gelmektedir. Do-
edilir. Kinatta var olan her ey gibi hayr ve er de Allah ta- al afetler, Allahn evrene koyduu fiziksel yasalar sonucun-
rafndan yaratlr. Hayr, Allah'n hem iradesi hem de rzas da meydana gelir. Bu yasalar yeryznn kaderidir. Zira Al-
ile yaratlrken er onun sadece iradesi ile ortaya kar. n- lah G Allah ykseltti ve mizan (dengeyi) o koydu. Sakn
san hayr ve er arasnda Allah'n kendisine vermi olduu dengeyi bozmayn. buyurmutur.
zgr irade ile bir tercihte bulunur. nsann dllendirilme- hh Yeryznde deprem, sel ve erozyon gibi insanlarn karla-
sinin ve cezalandrlmasnn temelinde de yapt bu tercih tklar pek ok doal afetler meydana gelir. Bunlar insanlarn
yatmaktadr. Ne var ki bazen insan, kendi iradesini aan ve kendi elleriyle yol atklar sorunlardan kaynaklanabilmekte-
tercihte bulunmakta zorland durumlarda hayr ve errin dir. nsann agzll yeryz kaynaklarndan doru bir
ne olduunu kavrayabilmek insann elinde olmayabilir. Bu- ekilde yararlanmaya engel olmaktadr. Plansz ehirleme-
nunla ilgili olarak Kur'an- Kerim'de yle buyrulur: "...Sizin ler, kontrolsz yaplamalar, kaynaklarn israf edilmesi gibi
iin hayrl olduu hlde bir eyi sevmemeniz mmkndr. pek ok sebep yznden insanlarn zarar grmesinin ad
Sizin iin kt olduu hlde bir eyi sevmeniz de mmkn- kader deildir.
dr. Allah bilir, siz bilmezsiniz."
(Bakara suresi, 216 ayet)
Bu parada hayr ve er ile ilgili aadaki yarglardan d) Salk ve Hastalk

hangisine ulalamaz?
hh Hastalklar salkl ve yeterli beslenmemek, temizlie nem
A) Allah'n erri yaratm olmas, ona raz olduu anlam- vermemek ve salkla ilgili nlemlere yeterince uymamaktan
na gelmez. kaynaklanr. Allah her hastaln aresini yaratmtr. nsan
B) Hayr ve errin bilinmesinde, insan akl tek bana ye- bu areleri bulmak ve tedavi olmak zorundadr. Hastalklar
terlidir. kadere balayarak hibir ey yapmamak doru deildir.
C) nanan insann tercihi erden yana deil, hayrdan yana
olandr.
D) Hayr ve errin yaratlmas, Allah'n irade ve kudretine " Ey Allah'n kullar! Tedavi olunuz. phesiz ki Allah, her
baldr. hastaln ifasn da yaratmtr."
E) Varlktaki hayr ve er bazen ilk bakta analmayabilir. (Hadis-i erif)
Hayr ve errin ne olduunu Yce Allah bilmekte ve insanlara bildirmektedir.

Hayr ve errin bilinmesinde akl tek bana yeterli deildir.
hh nsanlar beden ve ruh salna zarar veren kt alkanlk-
lardan uzak durmaldrlar.
hh Mslman, kaderi bahane ederek erre ynelmemeli, kar- " Ey iman edenler! arap, kumar, dikili talar (putlar), fal ve
laaca skntlarn sorumluluunu bakalarna yklememe-
ans oklar birer eytan ii pisliktir; bunlardan uzak durun
ki kurtulua eresiniz."
lidir.

e) Rzk hh Yce Allah btn canllarla birlikte biz insanlarn da rzkn ya-
ratmtr. Ancak rzk elde etmek iin sebeplere bavurmak,
hh Rzk szlkte nasib, pay, nimet ve ba gibi anlamlara gelir. alp abalamak gerekir.
Terim olarak Allahn btn canllara maddi ya da manevi ola-
rak lutfettii nimetlerdir.
" Bilirsin ki insan iin kendi almasndan baka bir ey

yoktur."
hh Allah yeryznn nimetlerini insann emrine vermitir. Bu ni- (Necm suresi, 39. ayet)
metleri kendisinden istemesini varlnn ve kudretinin delille-
rinden saymtr.
hh Allah, yeryznde yaayan btn canllara yetecek kadar hh Her Mslman alrken, retip kazan elde ederken helal
nimet yaratmtr. Bu nimetleri elde etmek iin de alma- olana ynelmelidir.
y emretmitir. Allah yeryzndeki nimetleri adil bir ekilde
paylalmas iin yzlerce ayetle ekonomik, sosyal ve ahlaki
nerilerde bulunmutur. " Artk Allah'n size helal ve temiz olarak verdii rzklardan
yiyin. Eer yalnz ona ibadet ediyorsanz Allah'n nimetleri-
ne kredin."
" Nice canlar vardr ki rzklarn tayamazlar (yiyecek bi-

riktirmezler). Onlar da sizi de Allah rzklandrr. O hakky-
la iitendir, hakkyla bilendir."
(Ankebt suresi, 60. ayet) f) Baar ve Baarszlk
hh nsan iradesini doru yolda kullanrsa baar kazanr. Allah,
doru ve gzel ynde davranlarda bulunan kulunu ilerinde
muvaffak klar.
hh Dnya'nn, evrenin neresinde olursa olsun btn canllar Al- hh Baar, bir kader ya da yazg sonucu almadan kendiliin-
lah'n yaratt rzkla hayatn devam ettirir. den gerekleen bir ey deildir. lleri zgr seimleriyle
kendi dnyasna katan insann kendisidir.
hh eitli nedenlerle yaptklar ilerde baarsz olan insanlar

" Yeryznde yryen her canlnn rzk yalnzca Allah'n
zerindedir. Allah o canlnn durduu yeri ve sonunda b- ounlukla kendilerinin dnda bir sorumlu aramaktadrlar.
raklaca mekn da bilir. Bunlarn hepsi ak bir kitapta Bu gibi insanlarn "Kader buymu, elden ne gelir. Kaderde
(Levh-i Mahfuz'da) dr." kazanmak olsayd kazanrdk." gibi gerekeler ileri srmeleri
(Hd suresi, 6. ayet) yanltr ve dinimizin ilkeleriyle badamaz.

NAN / Dnya Hayat ve Ahiret
hh nanan bir insan yapt ve yapaca ilerde Allaha gvenip

rnek4:
dayanr. Bu gvenle ortaya kan tevekkl, ncelikle insann
- "nsana bir zarar geldii zaman, yan yatarak oturarak ilerini yaparken Allahn rzasn gzeterek doru ve drst-
veya ayakta durarak bize dua eder; fakat biz ondan s-
davranmas sonra da yapt ilerde Onun yardmn umarak
kntsn kaldrnca, sanki kendisine dokunan skntdan
hayrl bir sonu beklemesidir. Drst ve erdemli bir insan a-
tr bize dua etmemi gibi ekip gider."
lmadan ya da hak etmeden bir ey elde etmenin kendisi iin
(Yunus suresi, 10-12. ayetler)
hayrl olmayacan bilir. Bu yzden her eyden nce elinden
- "nsan var ya, Rabbi kendisini imtihan edip de ikramda
bulunduunda ve bol nimet verdiinde 'Rabbim bana geleni yapar, sonra tevekkl eder.
ikram etti.' der. Ama onu imtihan edip rzkn daralttn-
da ise 'Rabbim beni nemsemedi' der."
(Fecr suresi, 89. ayet) " minler ancak o kimselerdir ki Allah anld zaman kalp-
M
- "nsana bir zarar dokunduu zaman bize yalvarr. Son- leri rperir. Onun ayetleri kendilerine okunduu zaman (bu)
ra, kendisine tarafmzdan bir nimet verdiimiz vakit. onlar imann artrr. Onlar sadece Rabb'lerine tevekkl
'Bu bana ancak bilgimden dolay verilmitir.' der." ederler."
(Zmer suresi, 49. ayet) (Enfl suresi, 2. ayet)
Bu ayetlerde insanla ilgili eletirilen ortak husus aa-
dakilerden hangisidir?
A) kiyzl davranmak B) yilii baa kakmak

hh Sevgili Peygamberimiz, huzuruna gelen bir sahabiye deve-
C) Nankrlk etmek D) Byklk taslamak sini ne yaptn sormu, o da bo bir alana brakp Allah'a
E) Bencillik yapmak tevekkl ettiini sylemitir. Bunun zerine Peygamberimiz,
"nce deveni balayp sonra tevekkl etseydin ya!" diyerek
bu sahabiye uyarda bulunmutur.
Verilen ayetlerde, insanlarn baarlar ve rzk kendinden bildii, skntlar ise
Yce Allah'tan geldiine inanmas eletirilmektedir. Bu anlamda insan nankr
bir varlktr.
hhD. DNYA HAYATI VE AHRET

1. Hayat Amasz Deildir
g) Tevekkl hh Yce Allahn, Biz gkleri, yeri ve ikisi arasndakileri bir oyun
ve elence olsun diye yaratmadk. sz hayatn amasz ol-
hh Tevekkl szlkte gvenmek, dayanmak ve ii bakasna
madna iaret etmektedir. Allah, insana hayatn anlam ve
havale etmek demektir. Terim olarak kiinin gerekletirmek
istedii ii konusunda elinden geleni yaptktan sonra Allaha amacn retmek iin kutsal kitaplar gndermitir. Peygam-
gvenip dayanmas ve Onun yardmn beklemesi anlamna berleri ise btn insanlk iin rnek olarak grevlendirmi-
gelir. tir. Kutsal kitaplarn sonuncusu olan Kuran insana hayatn
anlam, amac ve nasl yaanmas gerektii konusunda yol
gsterir.
Sorusu
retmen
Hz. mer am'da veba salgn olduunu duyduunda oraya

girmekten vazgeti. Ebu Ubeyde bin Cerrah "Allah'n kade-
rinden mi kayorsun?" diye sorunca, Hz. mer "Allah'n
kaderinden yine Allah'n kaderine kayoruz." dedi. Hz.
mer'in bu sz nasl aklanabilir?
Hz. mer zgr irade ve aklla karar vermi fakat Allah'n kaderiyle
oraya girmediini belirtmitir.

"Biz g, yeri ve ikisi arasndakileri bo yere yaratmadk. rnek5:

bu (yaratlanlarn bo yere yaratld), inkr edenlerin "Bilin ki dnya hayat ancak bir oyun, elence, bir ss, ara-
zanndr ..." nzda bir vnme ve daha ok mal ve evlat sahibi olma
(Sa'd suresi, 27. ayet) isteinden ibarettir. Tpk bir yamur gibidir ki bitirdii zi-
raatilerin houna gider. Sonra kurur da sen onun sapsar
olduunu grrsn, sonra da erp olur. Ahirette ise etin
bir azap vardr. Yine orada Allah'n mafireti ve rzas vardr.
Dnya hayat aldatc bir geimlikten baka bir ey deildir."
(Hadid suresi, 20. ayet)

hh Yer, gk, dalar, rmaklar vb. her ey Allah tarafndan yaratlp
insann hizmetine sunulmutur. nsann hayatnn amac ise Bu ayette verilen mesaj aadakilerden hangisidir?
Allah'a inanmakla birlikte iyilik yapmak, salih amel ilemektir. A) nsan dnyadayken rzk iin almaldr.
B) Dnya hayat geicidir, asl yurt ahiret yaamdr.
C) Her insan lmldr.
D) nsan dnya yaamn gz ard etmemelidir.
E) nsan dnyadayken ahiret iin ibadet etmelidir.
"Ben cinleri ve insanlar ancak bana kulluk etsinler diye yarat-
tm." Verilen ayette dnya hayatnn geici olduu, ahiret hayatnn ise sonsuz ol-
duu bildirilmektedir.
(Zariyat suresi, 56. ayet)
"O, hanginizin daha gzel amel ileyeceini snamak iin lm

ve hayat yaratandr..."

2. Ahirete mann Dnya Hayatn Anlam-
landrmaya Katks
hh nsan hayatnn amacn sorgulamal, yaamn devam iin hh Bir varla anlam kazandran en nemli zellik onun yarat-
gerekli olan her eyin Allah tarafndan bahedildiini fark et- l amacdr. nsann dnya hayatn anlaml klan da ahiret
hayatdr.
meli ve yaratt gzellikler iin Allah'a kretmelidir.
hh Ahirete inanan insan dnya hayatnda yapp ettii hibir eyin
karlksz kalmayaca bilinciyle hareket eder.
" Ey iman edenler! Size verdiimiz rzklarn temiz olanla-

"Artk kim zerre arlnca bir hayr ilerse onun m-
rndan yiyin, eer siz yalnz Allah'a kulluk ediyorsanz ona
kafatn grecektir. Kim zerre arlnca bir ktlk
kredin."
ierse onun cezasn grecektir."
(Zilzl suresi, 7-8. ayetler)

hh lm hayatn bir gerei olmasna ramen, insanlarn o-

"man eden ve iyi iler yapanlar, iinde ebedi zere zeminin- unluu iin daima korkulan ve istenmeyen bir ey olmu-
den rmaklar akan cennetlere koyacaz ..." tur. nsan yok olma korkusundan kurtaracak olan ey ahiret
(Nis suresi, 122. ayet) inancdr.
hh Ahiret hayatna inanan insan snrsz nimetler beklemektedir.

Bunu bilen insan lmle yok olmayacan kavrar. rnek6:
hh Sonsuz ahiret hayatna hazrlanan insan zorluk ve skntlara lm korkusu, lmn ac veren bir hadise olduu dn-
sabreder. cesi ile olduu kadar insann bu dnyadaki kazanmlarnn
yitirilmesiyle de ilikilendirilebilir. Bu gibi korku ve endieler
karsnda insan rahatlatan, yok olmayaca dncesidir.
hh Ahiret inanc insan cesaretli ve gl klar.
Bunun din terminolojideki karl ise ahiret inancdr.
hh Ahiret inanc insan kanaatkar yapar ve erdemli bir yaam Bu paradan hareketle aadakilerden hangisine
ideali oluturur. ulalamaz?
A) Ahirete inanan iin lm bir yok olu deildir.

B) Dnyevi birikimler, insan lm korkusuna srkler.
"Allah'a ve ahiret gnne iman eden kimse misafirine ikram C) lmle ilgili endieler, insan korkuya sevk eder.
etsin. Allah'a ve ahiret gnne iman eden kimse komusuna
D) Ahiret hayat, dnya hayatnn bir tamamlaycsdr.
ikramda bulunsun. Allah'a ve ahiret gnne iman eden kim-
se ya hayr sylesin veya sussun" E) Ahirete iman, belirsizlik karsnda insan teskin eder.
(Hadis-i erif)
Verilen parada insann lmden korktuu vurgulanmaktadr. Fakat inanan
insan iin lm bir yok olu deildir, yeni bir hayatn balangcdr. nsan lm
korkusundan ahiret inancyla kurtulmaktadr. Ahiret hayat dnya hayatn de-
il, dnya hayat ahiret hayatn tamamlar.
3. lm Bir Hayat Gereidir
hh Kuran- Kerim Yeryznde bulunan her ey fanidir. ve Her
canl lm tadacaktr. buyurarak canl cansz tm varlkla-
rn sonlu olduunu bildirir.
hh nsan lmn kanlmaz bir gerek olduunu unutmadan iyi
ve gzel iler yapmay kendine ilke edinmelidir. Yapt iyilik-
" Nerede olursanz olun, salam ve tahkim edilmi kaleler lerin ahirette Allah tarafndan mkafatlandrlacan bilerek
iinde bulunsanz bile lm size ulaacaktr ..." davranmaldr.
" nsan ld zaman amel defteri kapanr. Ancak u ki-

ininki kapanmaz: Kendisine dua eden hayrl evlat yetiti-
" Her canl lm tadacaktr. Ve kyamet gn, yaptklarn- ren, insanlarn faydaland ilim brakan ve sadaka-i cariye
zn karl size tastamam verilecektir." sahibi kii."
(l-i mran suresi, 185. ayet) (Hadis-i erif)

4. Ahirete Uurlama hh len kiinin ardndan Kuran okumann yan sra Mevlit oku-
mak da toplumumuzda gelenek haline gelmitir.
hh Yaayanlara olduu gibi lmlerimize kar da grevlerimiz
hh Mevlit merasimlerinde, gzel sesli kiiler tarafndan makaml
vardr. Bu grevlerin banda lnn ykanmas, kefenlen-
bir ekilde, mevlitten blmler okunur. Bunlar arasnda ar
mesi, cenaze namaznn klnmas ve cenazenin defni; dua
(Kur'an'dan bir blm) okumakta yaygn bir uygulamadr.
etmek ve hayr yapmak gelmektedir.
hh Okunan Kur'an'n sevab len kiinin ve ahirete g etmi
btn Mslmanlarn ruhlarna balanr. Mevlit merasimine
a) Cenaze Namaz katlanlara lokum, tatl, yemek vb. ikram edilir.
hh len bir Mslman ykamak, kefenlemek, onun iin namaz

klp dua etmek ve kabre koymak farz- kifayedir.
Cenaze Namaznn Kln

c) Dua Etmek ve Hayr Yapmak
hh Niyet edilir. mama uyulur. hh Cenaze namaz lye dua niyeti ile klnr. Namazdan son-
ra cenaze kabre konulur. Cemaate Kuran- Kerimden baz
hh Balama tekbirinden sonra Subhneke duas Vecelle Senu-
sure ve ayetler okunduktan sonra da lenin ve dier btn
ke ifadesi ile birlikte okunur.
gemilerimizin affedilmesi iin Allaha dua edilir. Geride ka-
hh kinci tekbir alnr Salli ve Barik dualar okunur. lanlara salkl ve hayrl mrler geirmesi, lmden ibret
almalar tavsiyesinde bulunulur.
hh nc tekbirden sonra cenaze duas, duay bilmeyenler
onun yerine Fatiha suresi veya Kunut dualarn okur.
hh Drdnc tekbirden sonra selam verilir.

"... Allah'a (azabndan) korkarak ve (rahmetini) umarak dua
ediniz. phesiz Allah'n rahmeti iyilik edenlere ok yakn-
b) Kuran ve Mevlit Okumak dr."
(A'rf suresi, 56. ayet)
hh lm deindeki hastann yannda Kuran okumak dinimiz-
de tavsiye edilen davranlardandr. " "Bana dua edin, duanza karlk vereyim ..."
hh Vefat gerekleince cenaze ykanp kefenlenir. (M'min suresi, 60. ayet)
hh Yer ve artlar msait ise orada bulunan cemaate Kuran- Ke- " (lm) kardeiniz iin Yce Allah'tan mafiret dileyiniz..."
rimden baz sure ve ayetler okunabilir.
(Hadis-i erif)
hh len Mslman iin Kur'an uygulamas cenaze namaz kln-
dktan sonra balar. Defin srasnda genellikle Yasin ve Mlk
sureleri okunur.
hh len kimse iin cenaze merasiminden sonra da Kur'an oku- hh len kiinin yaknlarnn hayr ilemesi gzel bir davrantr.
nur. nsanlar o hayrdan faydalandka hayr sahiplerine dua ede-
ceklerdir.
" llerinize ... Ysin suresini okuyunuz." hh lm yaknlarmz adna okul, eme, cami gibi eserler yap-
trmak sadaka-i cariyedir. nancmza gre sadaka-i cariye
(Hadis-i erif) hem llerimize hem de yaarken onu yaptrm Mslman-
lara sevap kazandrr.

5. Kyamet hh Ahirette Allah tarafndan diriltilen insanlarn dnyada yapt

iyilik ve ktlkler mizan denilen bir tr terazide tartlacaktr.
hh Kyamet, Yce Allahn belirledii zaman gelince dnyadaki yilikleri ar gelenler cennetle mkafatlandrlacak, ktlkle-
yaamn son bulmasdr. Kyamet kavram Kuran- Kerimde ri, gnahlar fazla olanlar ise cezasn ekecektir.
saat kelimesiyle ifade edilmi ve onun zamann Allahtan
baka hi kimsenin bilemeyecei belirtilmitir.
hh Kyamet ve yeniden dirili mutlaka gerekleecektir. Bunda
hibir phe yoktur.
" nsanlar sana kyametin vaktini soruyorlar de ki: Onun

ilmi ancak Allah katndadr..."
(Ahzab suresi, 63. ayet)
" nsan ... dedi ki: rm kemikleri kim diriltecek? Dedi

hh Kyametin kopuu, srafil adl melein Sra flemesiyle ba- ki: Onlar ilk defa var eden diriltecektir. O, her yaratlm
layacaktr. hakkyla bilendir."
(Ysin suresi, 77-79. ayetler)
" Sra bir defa frnce, yeryz ve dalar kaldrlp birbi-

rine bir arptrlnca ite o gn olacak olmu (kyamet kop-
mu) tur."
(Hkka suresi, 13-15.ayetler)
" Gkleri ve yeri yaratan ve onlar yaratmaktan yorulmayan
"Kyamet gn mutlaka gelecektir, bunda hi phe yoktur..." Allah'n, lleri diriltmeye gcnn yeteceini grmediler
(M'min suresi, 59. ayet) mi? Evet phesiz o, her eye hakkyla gc yetendir."
(Ahkaf suresi, 33. ayet)
hh srafil'in sra ilk fleyiinde kyamet kopacak ve herkes le-

cek, ikinci fleyiinde ise lenler dirilecektir. Dirilen herkes
ahirette, maher yerinde toplanacaktr. Maher, dnya haya-
tnda yaplan iyilik ve ktlklerin hesabnn sorulaca yerdir.
Bu nedenle maher gn, hesap gn olarak da adlandrlr.
" Sra flenir ve Allah'n diledii kimseler dnda gkler-

deki herkes ve yerlerdeki herkes lr. Sonra ona bir daha
flenir, bir de bakarsn onlar kalkm bekliyorlar."
(Zmer suresi, 68. ayet) Kur'an'da yeniden dirili,
doadaki canlanmaya bezetilerek anlatlmtr.
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed'in "Dnya ahiretin tarlasdr." sz ne anla-

ma gelmektedir?
Ahiret iin dnya hayatnda hazrlk yaplmasnn nemini belirtmitir.

hh Her insann davranlar Kirmen Ktibin ismi verilen me- hh len her insan ahiret gnnde mutlaka dirilecektir. Akll ve
lekler tarafndan yazlmaktadr. nsan, ahirette dnya haya- irade sahibi bir varlk olmas nedeniyle de dnyada yaptkla-
tnda yapp ettiklerinden sorguya ekilecektir. Bu durum insa- rndan sorumlu tutulacaktr.
nn sorumluluk bilinciyle hareket etmesini salar.
" phesiz, inkr eden kitap ehli ile Allah'a ortak koanla-
ri, iinde ebedi kalmak zere cehennem ateindedirler. te
" Her insann amelini boynuna ykledik. Kyamet gn ken-
onlar, yaratklarn en ktsdr. phesiz iman edip salih
disine, alm olarak karlaaca bir kitap karacaz."
ameller ileyenler var ya, ite onlar yaratklarn en hayrl-
(sr suresi, 13. ayet) sdr. Rableri katnda onlarn mkfat, ilerinden rmaklar
akan, ilerinde ebedi kalacaklar Adn cennetleridir... te bu
" Allah rzgrlar gnderendir. Onlar da bulutlar hareket mkfat Rablerine derin sayg duyanlara mahsustur."
ettirir. Biz de bulutlar l bir topraa srer ve onunla lm-
den sonra yeryzn diriltiriz. te lmden sonra dirili de (Beyyine suresi, 6-8. ayetler)
byledir."
(Ftr suresi, 9. ayet)
hh Ahiret hayatnn gerekleeceine inanmak, insandaki adalet
fikrinin de bir gereidir. Dnya hayatnda hakszla urayan
insanlar, haklarnn iade edilmesini isterler.
6. Yeni Bir Hayat : Ahiret

hh Ahiret, kyametin kopmasndan sonra balayacak, diriliten
sonra srekli devam edecek olan hayata denir. Kuranda " Bugn herkese kazandnn karl verilir. Bugn asla
ahiret hayat kavuma gn, toplanma gn, sonsuzluk zulm yoktur. phesiz Allah hesab abuk grendir."
gn, hesap gn, din gn, hkm gn gibi isimlerle (M'min suresi, 17. ayet)
ifade edilir.
hh Kn l gibi grnen yeryznn, ilkbaharda yeniden can-

" O, rzgrlar rahmetinin nnde mjde olarak gnderen-
dir. Nihayet rzgrlar ar bulutlar ykledii vakit, onlar lanmas, ldkten sonra diriliin gz, kulak, akl ve tefekkr
l bir belde (yi diriltmek) iin sevk ederiz de oraya suyu sahiplerine mmkn olduunu gstermektedir. Yce Allah,
indiririz. Derken onunla trl trl meyveler karrz. te baharda lm tabiat hangi kanunla diriltiyorsa, kyamet
lleride yle karacaz ..."
(A'rf suresi, 57. ayet) gn insanlar da ayn kanunla diriltecektir.
"... Ahirete inanmayanlar azap ve derin sapklk iindedirler."

(Sebe suresi, 8. ayet)

NAN Konu Testi - 1
1. Her canl doar, byr, geliir, sonra da lr. nancmza 4. Aadakilerden hangisi "Her canl lm tadacaktr.
gre sonsuz yaam sahibi olan yalnzca Allah'tr. Varlklar Sonra da bize dndrleceksiniz." (Ankebut suresi 57.
iinde, akl ve irade sahibi tek varlk olan insann da belli bir ayet) ayetinden karlacak bir sonu deildir?
sre sonra yaam sona ermektedir. lm, btn insanlar
A) lmn mutlak son olduu
iin bir gerektir. len insana kar Mslmanlarn birtakm
grevleri vardr. B) lmn insann bir gerei olduu
Aadakilerden hangisi len birine kar sorumluluk- C) Btn insanlarn lecei

larmzdan biri deildir? D) lmden sonra diriliin olaca
A) Arkasndan Kur'an okumak E) lmden sonra Allah'n huzurunda toplanlaca
B) Onun adna hayr yapmak

C) Yapt yanl ve dorularla onu anmak
D) Cenaze namazna katlmak
E) Aff iin dua etmek
5. slamiyet, insann maddi ve manevi hatrasna ok byk

nem vermitir. Cenaze trenleri len kimselere kar yap-
tmz son grev olduu iin ok nemlidir.
2. I. "Kim Allah'a gvenirse O, ona yeter."
Aadakilerden hangisi vefat eden bir Mslmann ar-
(Talak suresi, 3. ayet)
kasndan yaplmamas gereken bir davrantr?
II. "lmsz ve daima diri olan Allah'a gvenip dayan."
(Furkan suresi, 58. ayet) A) Cenazesine katlmak
III. "Kararn verdiin zaman da artk Allah'a dayanp gven. B) Yaknlarna basal dilemek
nk Allah, kendisine dayanp gvenenleri sever." C) Defnedilmesine yardmc olmak
(Al-i mran suresi, 159. ayet) D) Onun iin Allah'tan rahmet dilemek
Burada verilen ayetlerle insanlardan aadakilerden E) Arkasndan hatalarn sylemek
hangisini yapmalar istenmektedir?
A) Kaderlerine raz olmalar

B) nsann zgr iradesini kullanmalar
C) nsann Yaradana tevekkl etmesi
D) nsann rzkn aramas 6. nsan stn zellikleri sayesinde pek ok eyi baarabilir,
E) Ecele inanlmas bilimsel ve sanatsal faaliyetlerde bulunabilir, medeniyetler
kurabilir. Ancak insan, btn bu baarlarna ramen gc
snrl bir varlktr. rnein insan; lm, baz hastalklar ve
doal afetler karsnda aresiz kalr. Byle zamanlarda
inanp snaca, yardm isteyecei gl, yce bir varla
ihtiya duyar.
3. Aadakilerden hangisi len kiiyi ahirete uurlama Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
esnasnda ve sonrasnda yaplan ibadetlerden biri de- ne ulalabilir?
ildir? A) nsan neye inanp neye inanmayacan kendisi seer.
A) Kur'an okumak B) Evrendeki dzen Allah'n varlnn en byk delilidir.
B) Oru tutmak C) nsan aklyla evreni kontrol edebilir.
C) Mevlit okumak D) nsan nemli yeteneklerine ramen aciz kald du-
D) Hayr yapmak rumlarda Allah'a ihtiya duyar.
E) Dua etmek E) nsan merak eden, sorgulayan bir varlktr.

NAN Konu Testi - 1
7. nsan akln ve iradesini iyi kullanmal, sonularn d- 10. Sevgili Peygamberimiz mr boyunca alm, aba
nerek hareket etmelidir. O, bilgisizlik, ihmal ve vurdumduy- harcamtr. O daha ocukluk yllarnda obanlk yapm,
mazlk (duyarszlk) sonucunda ortaya kan olumsuzlukla- genlik yllarnda ticaretle uram, 40 yanda da Yce
ra kader diyerek sorumluluktan kanamaz. Allah tarafndan peygamber olarak grevlendirilmitir. Yak-
Bu parada savunulan gr aadakilerden hangisi- lak 23 yl sren peygamberlik hayatna pek ok baar
dir? sdrmtr.
Hz. Peygamberin baarsn rnek alan kiiden aa-
A) Snrsz zgrlk istemek aklsz olmay dilemektir.
dakilerden hangisi beklenmez?
B) nsan kaderinin snrlar ierisinde zgrln isteyebilir.
A) Geimini dilencilikle salamas
C) nsann akl ve iradeye sahip olmas onun davranla-
rndan sorumlu olmasn gerektirir. B) Bilimsel alanda bir bulu yapmas
D) nsann kt yolu semesinde aln yazs etkili olmaktadr. C) Rzkn helalinden kazanmas
E) Toplumsal koullar insann zgr iradesi ile davranta D) Snavlarda baarl olmak iin emek harcamas
bulunmasn engeller. E) Bir i yeri kurarak zengin olmas
8. Rvet alan bir kiiye neden rvet ald sorulduunda:

"Ben kader mahkmuyum, kaderim byle. Kaderim yazl-
m ki bu ii yaptm, elimden bir ey gelmez." demitir.
Bu parada sz edilen kii iin aadakilerden han-
gisi sylenebilir?
11. slam dini her insann mutlu, huzurlu, salkl bir ekilde
A) Yaptklarndan pimanlk duyduu yaamasn ister. Bunun iin de salklarn korumalarn
B) Sorumluluu kendinde aramaktan kand tler. Saln korunmas iin de eitli uyarlarda bulu-
nur. Kur'an'da insann beden ve ruh salna zarar veren
C) Davranlarna yn veren etkilerin farknda olduu
kt alkanlklar bu nedenle yasaklanmtr.
D) nanl bir insan olduu
Aadaki ayetlerden hangisi bu paradaki grle an-
E) Davran zgrce yaptn kabullendii
lamca ilikilendirilebilir?
A) "Biz gkleri, yeri ve ikisi arasnda bulunanlar hak ve

hikmete uygun olarak ve belirli bir sre iin yarattk..."
9. Din insanlara, canl ve cansz tm varlklarn yaratcs
B) "...Yaptklarnzdan mutlaka sorumlu tutulacaksnz."
olan Yce Allah'a inanp ibadet etmeyi emreder. Bu konuy-
la ilgili olarak Kur'an'da yle buyrulur: "Muhakkak ki ben
Allah'm. Benden baka ilah yoktur. Bana kulluk et, beni C) "...Siz hi dnmez misiniz?"
anmak iin namaz kl." (l-i mran suresi, 65. ayet)
Bu paraya gre, Kur'an, insanlardan aadakilerden D) "Ey iman edenler! arap, kumar, dikili talar (putlar),
hangisini yapmasn istemektedir? fal ve ans oklar birer eytan ii pisliktir; bunlardan
uzak durun ki kurtulua eresiniz."
A) Ahlakl bir yaam srmesini
B) Bilimsel almalar yapmasn
E) "...Kararn verdiin zaman da artk Allah'a dayanp g-
C) efkatli ve merhametli olmasn
ven..."
D) nanarak ibadet etmesini
E) Akrabay gzetmesini
11. D 10. A 9. D 8. B 7. C 6. D 5. E 4. A 3. B 2. C 1. C Cevaplar

NAN Konu Testi - 2
1. Mslman kaza ve kadere inanr. Kader inancna gre ev- 4. "... phesiz biz ona (doru) yolu gsterdik. ste kredici
rendeki her ey Allah'n izniyle olmaktadr. O halde insan, olsun, ister nankr."
gcn aan durumlar bilmeli, evrenin yasalarn dikkate Bu ayeti kendisine ilke edinen kiiden aadakilerden
alarak almaldr. Kii, btn boyutlaryla kendi zerine hangisi beklenmez?
den sorumluluklar yerine getirdikten sonrasn Allah'a
brakmaldr. A) yilie ynelmesi
Aadakilerden hangisi kaderle ilikilendirilen kav- B) badet etmesi

ramlardan biri deildir? C) Yalanc ahitlik yapmas
A) hlas ve samimiyet B) Salk ve hastalk D) Ktlklerden saknmas
C) Afet D) Tevekkl E) Zararl alkanlklardan kanmas
E) Ecel ve mr
2. Allah, hibir eyi bouna, gelii gzel yaratmam ve ya-

ratlta eksik bir ey brakmamtr. Bu anlamda yaratlan
varlklarn sahip olduklar btn l ve zellikler onlarn 5. Evrende meydana gelen afet ve felaketler, genellikle ted-
kaderidir. birsizlik ve duyarszln yannda Yce Yaradan'n evrene
Aadaki ayetlerden hangisi bu paradaki grle an- koyduu sistemi dikkate almamann ve deitirmeye al-
lamca ilikilendirilebilir? mann sonucu olarak ortaya kmaktadr.
Aadakilerden hangisinde tedbirsizlikten kaynakla-
A) "Banza gelen herhangi bir musibet, kendi elinizle i-
nan bir durum sz konusu deildir?
ledikleriniz yzndendir..."
(r suresi, 30. ayet) A) Sera gazlarnn ozon tabakasn delmesi
B) "Bir de, (unu bilin ki) gkleri ve yeri ve bu ikisi arasn- B) Dere yatana yaplan evlerin sel basknnda yok ol-
da var olan hibir eyi bir oyun, bir elence olsun diye mas
yaratmadk" C) Kresel snmann dnyann iklimini deitirmesi
(Hicr suresi, 21. ayet)
D) Dnyaya meteor paracklarnn dmesi
C) "Her canl lm tadacaktr..."
E) Deprem kuandaki blgelerde depreme dayanksz
binalarn yaplmas
D) "Yeryznde hibir canl yoktur ki rzk Allah'a ait ol-
masn..."
(Hd suresi, 6. ayet)
E) "nsan iin ancak altnn karl vardr."
(Necm suresi, 39. ayet) 6. Aadaki ayetlerden hangisi "Allah'n evreni esiz bir
uyum iinde yaratmas" ile ilikilendirilemez?
A) "O, yaratp ekillendiren, ahenk veren ve dzene ko-

3. "Kim kck bir hayr ilemise onun karln alr. Kim yandr. O, (her eyi) lyle yapp ynlendirendir."
de kck bir ktlk ilemise onun karln alr." ('la suresi, 2-3. ayetler)
(Zilzal suresi, 7-8. ayetler) B) "Gkyzn de korunmu tavan yaptk."
Bu ayetle anlatlmak istenen aadakilerden hangisi- (Enbiya suresi, 32. ayet)
dir? C) "...Mizan (dengeyi) o koydu. Sakn dengeyi bozma-
A) Bir ktlk yaptktan sonra hemen arkasndan bir iyilik yn."
yaplmaldr. (Rahman suresi, 7-8. ayetler)
B) Bir ktln ardndan tvbe edilmelidir. D) "Gne ve ay bir hesaba gre hareket etmektedir."
C) Dnya yaam geicidir. (Rahman suresi, 5. ayet)
D) nsan dnyada yapt iyilik ve ktlklerin karln E) "Allah, hi kimseye gcnn stnde bir ey ykle-
ahirette bulacaktr. mez..."
E) nsan sorumluluk sahibi bir varlktr. (Bakara suresi, 286. ayet)

NAN Konu Testi - 2
7. Mslman, kaza ve kadere inanr. Kader inancna gre 10. Hz. Peygamber, devesini balayp salveren ve "Allah'a
evrende her ey Yce Allah'n bilgisi dahilinde ve onun iz- tevekkl ettim." diyen bir kiiye yle buyurmutur: "nce
niyle olmaktadr. O dilemezse hibir eyin olmas mmkn deveni salam bir ekilde (yularndan) bala, sonra tevek-
deildir. O halde insan, gcn aan durumlar bilmeli, ev- kl et."
renin yasalarn dikkate alarak baarl olmak iin alma- Hz. Peygamber'in bu szn kendisine ilke edinen ki-
ldr. Bir ite baarl olmak, durumunu iyiletirmek, daha iden aadakilerden hangisini yapmas beklenir?
varlkl olmak iin planl ve dzenli bir ekilde alp gayret
etmelidir. Btn boyutlaryla kendi zerine den sorumlu- A) Bana gelen olaylar kaderlerine balamas
luklar yerine getirdikten sonra Allah'a gvenmeli ve ondan B) Evden karken Allah'a gvenip kapy kilitlemeden
yardm istemelidir. kmas
Bu parada aadakilerden hangisi anlatlmaktadr? C) yi rn almak iin tarlasn gbrelemesi
A) Tevhit inanc D) Hasta olduunda hastaln kendiliinden gemesini

beklemesi
B) Hayr ve er
E) Derslerine almayan bir rencinin snavda baarl
C) Evrendeki yasalar
olacana inanamas
D) Ecel ve mr
E) Tevekkl inanc
11. "Gkten bereketli bir su indirdik, onunla baheler biilecek

taneler yarattk. O su ile l topraa can verdik. te hayata
yeniden k da byledir."
8. Mslman kaza ve kadere inanr. Kader ianancna gre (Kf suresi, 9-11. ayetler)
evrendeki her ey Allah'n izniyle olmaktadr. O halde in- Verilen ayetlerde aadakilerden hangisi vurgulan-
san, gcn aan durumlar bilmeli, evrenin yasalarn mtr?
dikkate alarak almaldr. Kii, btn boyutlaryla kendi A) Tevekkl inanc B) Tevhit inanc
zerine den sorumluluklar yerine getirdikten sonrasn
C) Allah'n sfatlar D) Dua ve tvbe
Allah'a brakmaldr.
E) Ahiret ve yeniden dirilme
Aadakilerden hangisi kaderle ilikilendirilen kav-
ramlardan biri deildir?
A) Rzk B) Tevekkl C) mr
D) badet E) Emek
12. nsan sorumlu bir varlk olduu iin yaptklarndan hesaba
ekilecektir. Herkes davranlarnn sorumululuunun ken-
disi stlenecektir. Kur'an'da, balarna gelen olumsuzlukla-
r, hatal davranlar kadere balayanlar knanmtr.
Aadaki ayetlerden hangisi bu paradaki grle an-
lamca ilikilendirilebilir?
9. " kiiden kalem (sorumluluk) kaldrlmtr: Ergenlik a-
na ulancaya kadar ocuktan, uyanncaya kadar uyu- A) "...Allah dileseydi ne biz ortak koardk ne de atalar-
yandan, ifa buluncaya kadar akl hastasndan." mz. Hibir eyi de haram klmazdk..."
(Hadis-i erif) (En'm suresi, 148. ayet)
Bu hadisin verdii mesaj aadakilerden hangisidir? B) "Her canl lm tadacaktr..."
A) nsan, gc snrl bir varlktr.
C) "...O, karada ve denizde ne varsa bilir, onun ilmi dn-
B) Dini emirlerin yerine getirilmesi iin akll ve bilinli ol- da bir yaprak bile dmez..."
mak gerekir.
C) Her insann akl ve dnme yetenei birbirinden fark- D) "Biz, her eyi bir lye gre yarattk."
ldr.
D) nsan zgrdr fakat yaptklarndan sorumlu deildir.
E) "lmsz ve daima diri olan Allah'a gvenip dayan..."
E) nsan seim yapabilen bir varlktr. (Furkn suresi, 58. ayet)
12. A 11. E 10. C 9. B 8. D 7. E 6. E 5. D 4. C 3. D 2. B 1. A Cevaplar

BADET
Temizlik ve badet - slam'da badetler 03
hhA. TEMZLK ve BADET hh badetler inan esaslarndan sonra dinin ikinci nemli halka-
sn oluturur. badet denilince ncelikle namaz klmak, oru
1. badetin Anlam ve Kapsam tutmak, zekat vermek gibi farz ibadetler akla gelir. Bunlarn
yan sra anne babaya iyi davranmak, ilim renmek ve -

hh badet boyun eme, itaat etme, sayg duyma, kulluk etme
retmek, iyilii tevik etmek de birer ibadettir.
ve tapma gibi anlamlara gelir. badet, kulun inand ve ba-
land yce varla kar kulluk borcunu yerine getirmesi ve
onunla manevi bir ba kurmaya almasdr.
Birinin zntsn
paylamak
Oru tutmak Kuran Okumak
Zorda kalan bir insana BADET Zekat vermek

yardm etmek
Helal kazan salamak

Salavat getirmek
iin almak
Dua etmek

BADET / Temizlik ve badet
rnek1: rnek2:
I. lim renmek - "Yalnz Allah'a ibadet et kredenlerden ol."
II. Kskanlk yapmak (Zmer suresi, 66. ayet)
III. yilii engellemek - "(Rabb'imiz!) Ancak sana kulluk (ibadet) ederiz ve yal-
IV. Rzk iin almak nz senden medet umarz."
Yukarda verilenlerden hangileri ibadet deildir? (Fatiha suresi, 5. ayet)

Verilen ayetlere dayanlarak aadaki yarglardan
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
hangisine ulalabilir?
D) II ve IV E) III ve IV
A) badet, kapsam olduka geni bir kavramdr.
Allah'n honut olaca her trl i ve davran birer ibadettir. lim renmek, B) Kiinin kendine ve topluma faydal olmak amacyla yap-
rzk iin almak birer ibadettir. Kskanlk yapmak ve iyilii engellemek ise
t her gzel i ibadet olarak kabul edilir.
bir ibadet deildir.
C) badetlerde samimiyet nemlidir.
D) badetlerin bazlar beden ile bazlar mal ile yaplr.
E) badet edilmeye layk tek varlk Yce Allah'tr.
Verilen ayetlerde sadece Allah'a kulluk ve ibadet edilecei bildirilmektedir.
hh slam dininde ibadet yalnzca Yce Allah iin yaplr.
hh Kur'an da namaz klmak, oru tutmak, zekt vermek, hacca

gitmek, kurban kesmek gibi ibadetler ak bir ekilde emre-
dilmitir.
Yalnz Allah'a ibadet et ve kredenlerden ol." ... Namaz dosdoru kln. nk namaz mminler zerine vakit-
(Zmer suresi, 66. ayet) leri belirli bir farzdr."
Hkm vermek yalnz Allah'a aittir. Kendisinden bakasna deil,
sadece O'na ibadet etmenizi emretti. Dosdoru din budur. Fakat Ey iman edenler! Oru sizden ncekilere farz klnd gibi size
insanlarn ou bilmezler." de farz klnd. Umulur ki korunursunuz... yleyse sizden ramazan
(Yusuf suresi, 40. ayet) ayn idrak edenler onda oru tutsun ...."
(Bakara suresi, 183 ve 185. ayetler)
Rabbine kavumay uman kimse salih emel ilesin ve Rabbine
ibadette hibir eyi ortak komasn."
hh Dinimizde yaplan her iyi, gzel i ve davran salih amel sa-
ylr ve ibadet olarak deerlendirilir.
Sorusu
retmen
Bir iyiliin ya da salih amelin ibadet olmas neye baldr?
yiliin ya da salih amelin Allah'n rzasn gzeterek yaplmas

Ey iman edenler! Kazandklarnzn iyilerinden ve rzk olarak

rnek3:
ve rzk olarak yerden size kardklarmzdan hayra harcayn ..." - Farz ve vacip ibadetlerin dnda Peygamberimizin ge-
(Bakara suresi, 267. ayet) nelde yapt ve bize de yapmay nerdii i ve davra-
nlara snnet denir.
man edip salih ameller ileyenlere gelince, halkn en hayrls - Farz, Yce Allah tarafndan ak ve net olarak emredil-
onlardr ..." mi, kesinlikle yaplmas gereken i ve davranlardr.
(Beyyine suresi, 7. ayet)
Buna gre aadaki ibadetlerden hangisi farz ya da
snnet deildir?
A) Teravih namaz klmak
man edip iyi iler yapan, namaz klan ve zekt verenler var ya, B) Ramazan orucu tutmak
onlarn mkfatlar Rableri katndadr." C) Bayram namaz klmak
(Bakara suresi, 277. ayet) D) Di temizliine dikkat etmek
E) Zekat vermek
Travih namaz klmak ve di temizliine dikkat etmek snnettir. Ramazan oru-

hh badetler; bedenle, hem beden hem de malla ve yalnzca cu tutmak ve zekat vermek farzdr. Bayram namaz klmak ise vaciptir.
malla yaplan olmak zere grupta ele alnabilir. rnein,
namaz ve oru bedenle, hac hem beden hem de malla, zekt
ise malla yerine getirilir.
hh badetler, hkmne gre de farz, vacip ve snnet olmak ze- 2. Niin badet Edilir?
re balca gruba ayrlr.
hh nsann Rabb'ine ynelip ibadet etmesi ve onun rzasn ka-
Farz: Yce Allah'n yaplmasn kesin olarak istedii i ve dav-
zanmaya almas, yaratl gayesinin bir gereidir. Nitekim
ranlardr.
Kur'an- Kerim'de Yce Allah (c.c) bu durumu yle ifade et-
mitir: "Ben cinleri ve insanlar ancak bana kulluk etsinler diye
Be vakit namaz, oru, hac ve zekat gibi ibadetler farzdr.
yarattm."
Vacip: Farz kadar kesin olmamakla beraber Allah'n yaplmasn
istedii i ve davranlardr. hh badet gsteriten uzak hibir karlk beklemeksizin yalnz
Allah'n emrini yerine getirmek ve onun rzasn kazanmak
Ramazan ve Kurban Bayram namazlar ile vitir namaz vaciptir. iin yaplr.
Snnet: Peygamberimizin sz, fiil ve takrirlerine denir.

hh Her eyi yoktan var den Allah'a kulluk etmek, verdii saysz
rnein be vakit namazn snnetlerini ve teravih namaz klmak nimetlere kretmek iin ibadet edilmelidir.
snnettir.

3. badet - Temizlik likisi

Bana kulluk (ibadet) et ve beni anmak iin namaz kl."
(Th suresi, 14. ayet) hh Temizlik, insann ruhunu kt duygulardan, bedenini, giysile-
rini ve evresini ise maddi kirlerden arndrmasdr. Birincisi
... Allah'n size verdii rzktan helal ve temiz olarak yiyin, eer beden, elbise ve evre temizliinden oluan maddi temizliktir.
gerekten Allah'a ibadet ediyorsanz, onun nimetine kredin." kincisi ise duygu, dnce ve kalbi ktlklerden arndrmak
olan manevi temizliktir.
hh Namaz klabilmek iin abdest almak gerekir. Hacca giden
kimseler boy abdesti alp ihrama girerler ve hacca niyet eder-
ler.
hh badet, insann Allah'a olan inancn pekitirir, ona olan sevgi- hh badetlerini yerine getiren insan ktlklerden kanr. Ba-
yi artrr, ahlak gzelletirir. kalarna kar kt duygu ve dnce tamaz, gzel ahlak
sahibi olur.
hh Hayatta insann eitli skntlarla karlap mitsizlie d-
t zamanlarda ibadetle kendisini Allah'a daha yakn his-
seder.
...Namaz kl. Muhakkak ki namaz hayszlktan ve kt-
lkten alkoyar..."
(Ankebt suresi, 45. ayet)
Kendi kendine, yalvararak ve rpererek yksek olmayan
bir sesle sabah akam Rabb'ini an ..."
(A'raf suresi, 205. ayet)
a) Beden Temizlii
hh Bedenimiz bize Allah tarafndan verilmi bir emanettir. Bu
emaneti temiz tutarak koruyabiliriz. Bunun yannda beden
hh badet eden insan Yce Allah'n emrini yerine getirmi olur.
temizlii insan rahatlatr, ona gven ve mutluluk verir. Temiz
Bu da onun mutlu ve huzurlu olmasn salar.
insan evresinde sevilir ve sayg grr.
hh Yce Allah, ibadet eden kullarn ok sever ve onlar ahirette hh Peygamberimiz ellerinin, salarnn ve btn vcudunun te-
dllendirir. miz olmasna zen gsterir, her gn dilerini misvaklamay
(fralamay) ihmal etmezdi.
te size vaat edilen cennet! Ki o, Allah'a ynelen, emirlerine ri-

ayet eden, grmedii hlde Rahman'dan korkan ve Allah'a ynel- Eer mminlere zor gelmeyeceini bilseydim, her namazdan
nce onlara dilerini misvaklamalarn emrederdim"
mi bir kalp ile gelenlere mahsustur."
(Hadis-i erif)
(Kf suresi, 32-33. ayetler)
Temizlik imann yarsdr."
(Hadis-i erif)
Sorusu
retmen
Abdestin snnetleri nelerdir?
Aza ve burna su ekmek, kulaklar ykamak, enseyi mesh etmek.

b) Gusl
... Su bulamamsanz temiz toprakla teyemmm edin de
hh Gusl, az ve burnu suyla temizlemek ve btn bedeni hi yznz ve (dirseklere kadar) ellerinizi onunla mesh edin.
kuru yer brakmakszn ykamaktr. Bu ykanma ekline boy Allah size herhangi bir glk karmak istemez ..."
abdesti de denir. (Mide suresi, 6. ayet)
hh Boy abdestini gerektiren zel durumlar cnplk ile kadnlar-
da adet ve lohusalk halinin son bulmasdr. Gerekli durum- hh Teyemmm abdest veya boy abdesti yerine geici olarak al-
larda boy abdesti almayan bir Mslman namaz klamaz, nr. Suyun bulunmas veya suyu kullanma imknnn olmas
Kbe'yi tavaf edemez. durumunda teyemmm bozulur. Ayrca abdesti bozan durum-
lar teyemmm de bozar.
c) Abdest
hh Abdest, belirli organlar usulne uygun olarak ykamak ve
ba mesh etmek suretiyle yaplan temizlik niteliinde bir iba- e) Mekan ve evre Temizlii
dettir. Abdest, namazn hazrlk artlarndandr.
hh evre denildiinde insann iinde yaad ortam akla gel-
mektedir. Ev, okul, ibadet mekanlar, sokaklar, baheler,
Abdestin farzlar drttr: parklar, nehirler, denizler ve ormanlar evremizi oluturur.
1. Yz ykamak hh Evrendeki dengenin bozulmasyla gnmzde evre kirlilii

nemli bir sorun olarak karmza kmaktadr. Denizlerin kir-
2. Kollar dirseklerle beraber ykamak
letilmesinden ormanlarn yok olmasna, sanayi atklarndan
3. Ba slak elle mesh etmek plere, hava kirliliinden grlt kirliliine kadar bir dizi ev-
4. Ayaklar ykamak re sorunuyla mcadele etmemiz gerekmektedir.
Allah temizdir, temiz olanlar sever ... yleyse avlularnz

mmetim kyamet gnnde, abdest dolaysyla yzleri ve ve bo sahalarnz temiz tutun..."
ayaklar nurlu olarak gelecektir." (Hadis-i erif)
(Hadis-i erif)
hh Tuvalet ihtiyacn gidermek, yellenmek, kusmak, uyumak

veya baylmak abdesti bozan durumlardan bazlardr.
d) Teyemmm
hh Su ile abdest alma imkn bulunmayan yerde temiz toprak
veya toprak cinsinden bir eyle alnan abdeste teyemmm
denir. Ayrca su temiz deilse veya suyun kullanm sal
olumsuz etkileyecekse yine teyemmm alnr. Sanayi atklar evre kirliliine yol amaktadr.

BADET / slam'da badetler
hh Meleklere inanan bir insan, yapt btn davranlarn me-

rnek4:
lekler tarafndan yazlp kaydedildiini bilir. Bu bilinle her
Hz. Peygamber "Lanete uramlardan olmaktan saknn." trl ktlklerden uzak durmaya, Yce Allah'n emirlerini
demesi zerine, yanndakiler; "Onlar kimdir?" diye sorunca yerine getirmeye alr.
"Halkn gelip getii yola ve glgelendikleri yerlere pisle-
yenlerdir." demitir.
Bu olayda Hz. Muhammed aadakilerden hangisinin hh Ahirete inanan insan iyi ve gzel davranlarda bulunur, iba-
nemini belirtmitir? det eder. nk inancmza gre Allah, ahiret gnnde in-
A) evre temizliinin sanlar yeniden diriltecek ve ondan kendisine kretmesini
sorguya ekecektir.
B) Manevi temizliin
C) Beden temizliinin
D) Kalp temizliinin hh Kii ibadetleri, kendinden beklenen gzel ve ahlaki davra-
E) Gnahlardan temizlenmenin nlar yapmazsa imandan kmaz ama imann olgunluunu
kaybederek inancn zayflatm olur.
Hz. Peygamber halkn gelip getii yolu ve glgelendikleri yerleri pisleyenlerin
lanetlendiini belirterek evre temizliinin nemini belirtmitir.
hh Srekli ve dzenli olarak yaplan ibadetler, insann hayatn
disipline etmesine ve sorumluluklarnn bilincinde olmasna
katkda bulunur.
hhB. SLAM'DA BADETLER

1. nan badet likisi 2. Balca badetler
hh nan ve ibadet slam'n iki temel unsurudur. Dini hayat iman- hh Allah, insan dier canllardan ayrcalkl ve stn bir konum-
la balayp ibadetle devam eder. Kur'an'da imandan sonra da var etmi, ona akl ve dnme yetenei vermitir. nsana
srekli ibadetin zikredilmesi, iman ibadet ilikisinin ne kadar birok nimet vermi ve ondan kendisine kretmesini, ibadet
kuvvetli olduunu gsterir. Nitekim Kur'an'da yle buyrulur: etmesini istemitir.
"Kim inanmay kabul etmezse onun ameli boa gitmitir. O
ahirette de kaybedenlerdendir."
Ey iman edenler! Rk edin, secdeye kapann, Rabb'inize Biz hakikatten insan olunu an ve eref sahibi kldk. On-
ibadet edin; hayr ileyin ki kurtulua eresiniz" lar (eitli nakil vastalar ile) karada ve denizde tadk,
(Hac suresi, 77. ayet) kendilerine gzel gzel rzklar verdik; yine onlar yarattk-
larmzn biroundan cidden stn kldk"
man edip iyi iler yapn, namaz klan ve zekt verenler (sr suresi, 70. ayet)
var ya, onlarn mkfatlar Rableri katndadr..."
(Bakara suresi, 277. ayetl)

BADETLER rnek5:
Hz. Muhammed, bir defasnda sahabelere: "Sizden birinizin
Namaz, oru Zekt, kurban Hac kapsnn nnde bir akarsu bulunsa ve onda her gn be
(Beden ile (Mal ile (Hem beden
defa ykansa onun kirinden geriye bir ey kalr m?" diye sor-
yaplanlar) yaplanlar) hem de mal
ile yaplanlar) mu, onlar da "Hayr, kalmaz." cevabn vermilerdi.
Bu hadis-i erifte aadakilerden hangisine dikkat e-
kilmi olabilir?
A) Gusul B) Sadaka C) Teyemmm

D) Namaz E) Zekt
a) Namaz
Hz. Peygamber bu szyle be vakit namazn nemini belirtmitir. Be defa
hh slam dininde namaza byk nem verilir. Akl sal yerin- akarsuda ykanan kii nasl ki kirlenmezse, be vakit namaz klan kiinin de
gnahnn kalmayacan bildirmitir.
de ve ergenlik ana gelmi her Mslmana namaz klmak
farzdr.
hh Namaz birlikte yaama ve dayanma bilinci gelitirir.
hh Bir ayette yle buyrulmaktadr: "Muhakkak ki namaz m-
minler iin vakitleri belirlenmi bir farzdr." Hz. Peygamber hh Namaz, insann maddi ve manevi ynden temizlenmesini
salar.
de "Namaz dinin direidir." diyerek namazn dindeki nemini
aklamtr. hh Namaz insanlara zaman en verimli ekilde kullanmay -
retir.
hh nsan namaz klarak yaratcsn hatrlam ve ona kretmi
olur.
hh Namaz insann duygu dnyasn zenginletirir. Be Vakit Namazn Gnlk Dalm

(Rekat)
hh Namaz kiiye ahlaki adan olgunluk kazandrr.
Akam
Sabah
kindi
Yats
le
hh Namaz insan ktlklerden uzaklatrr.
lk snnet 2 4 4 4
Farz 2 4 4 3 4
Son snnet 2 2 2
Vitr 3
Toplam 4 10 8 5 13
...Namaz kl. Muhakkak ki; namaz hayszlktan ve kt-
lkten alkoyar. Allah' anmak elbette (ibadetlerin) en by-
dr. Allah yaptklarnz bilir."
Namazn Dndaki Farzlar
hh Hadesten taharet (Abdest almak ve gerektii hallerde gusl
yapmak)
hh Necasetten taharet (Elbisenin temiz olmas)
hh Setr-i avret (Giyinik olmak)

hh stikbal-i kble (Kbleye ynelmek)
hh Vakit (Namaz vaktinin gelmi olmas)
hh Niyet (Klnacak namaza niyet etmek)
rnek6:
slam kltrnde temizlik bir btn olarak deerlendirilmi;
hem genel anlamdaki hem de ibadet amal temizlik bir-
birini tamamlayacak ekilde ele alnmtr. Bu erevede
slam limleri temizlii; maddi temizlik, hkmi temizlik ve
manevi temizlik olarak ksma ayrmlardr. Maddi te- Namaz, slam dininde emredilen temel ibadetlerden birisidir.
mizlikle beden, elbise ve evre temizlii; hkmi temizlikle
ibadetlere hazrlk amacyla gerekletirilen temizlii; ma-
nevi temizlikle de gybet, yalan, kibir ve gsteri gibi kt hh Cuma namaz, cuma gn le vaktinde, camilerde cemaatle
davranlardan saknmay ifade etmilerdir. klnr. Drt rekt ilk snnet, iki rekt farz ve drt rekat son
snnet olmak zere on rekt olan farz bir namazdr. Cuma
Buna gre, aadakilerden hangisinin maddi temizlik
namaz toplumsal kaynama, birlik ve btnlk asndan
yn daha belirgindir?
nemlidir.
A) Abdest B) Gusl
C) Necasetten taharet D) Alak gnlllk
E) Teyemmm hh Ramazan ve Kurban Bayramlar'nda ikier rekt bayram na-
maz klnr. Bayram namaz, bayramn birinci gn gne
Necasetten taharet namazn dndaki farzlardan biridir. Namaz klnacak ye-
rin, elbisenin, bedenin temiz olmas gerekmektedir. doduktan krk be dakika sonra camilerde cemaatle klnr.
Bayram namaz klmak vaciptir.
hh Ramazan ay boyunca her gece yats namazndan sonra

teravih namaz klmak snnettir. Bu namaz genellikle yirmi
Namazn indeki Farzlar rekt olarak, iki ya da drt rektta bir selam verilerek klnr.
Teravih namaz tek bana da cemaatle de klnabilir.
hh Balama tekbiri (Namaza "Allah-u Ekber" diyerek balamak)
hh Cenaze namaz, len Mslmanlara dua etmek amacyla k-
hh Kyam (Namazda gereken yerlerde ayakta durmak) lnr. Bu namazn rk ve secdesi yoktur. Ayakta ve cemaatle
klnr. Cenaze namaz farz- kifyedir. Yani len kiinin na-
hh Kraat (Kur'an'dan ayetler okumak)
mazn bir grup Mslmann klmasyla dierlerinin zerinden
hh Rk (Secdeye varmadan nce elleri dizlere koyup yere pa- ykmllk kalkar.
ralel biimde eilmek)
hh Secde (Dizleri, elleri, aln ve burnu yere koyup kapanmak)

b) Oru
hh Kade-i ahire (Namaz sonunda Tahiyyat duasn okuyacak ka-
hh Oru, akl sahibi ve ergenlik ana gelmi salkl Msl-
dar oturmak) manlarn yerine getirmekle ykml olduu bir ibadettir.
Sorusu
retmen
Namaz hangi koulda bozulur?
Namazn fazlarndan biri bilerek terk edildiinde

hh Orucun bireysel ve toplumsal birok faydas vardr. Oru, in-

Ey iman edenler! Oru sizden nce gelip gemi mmet-
sann glenmesini, disiplinli bir yaam alkanl kazanma-
lere farz klnd gibi size de farz klnd. Umulur ki koru-
sn ve sabrl olmasn salar.
nursunuz."
(Bakara suresi, 183. ayet) hh Oru tutan insanlar alk ve susuzluun ne olduunu anladk-
lar iin yoksullarn yaad glklerin farkna varrlar.
hh Ramazan aynda kurulan iftar ve sahur sofralar, klnan tera-

hh Oru, ramazan ay boyunca ibadet niyetiyle tan yerinin aar- vih namazlar ve mukabele gibi dini uygulamalar, toplumdaki
masndan gnein batna kadar geen sre iinde yemek, bireyleri birbirine yaklatrr. Bylece toplumda yardmlama
imek ve cinsel ilikiden uzak durmak suretiyle gerekletirilir. ve dayanma ortam oluur.
hh Bilerek bir ey yiyip imek ve ila almak orucu bozar. Kii

unutarak bir ey yiyip imise orucu bozulmaz. rnek7:
nsanlar birbirlerine sevgi ile bakyorlar. Zenginler zengin-
liklerinden soyunuyor, yoksullarn yoksulluu kayboluyor.
hh Salk durumu elverili olmayanlar, yolculua kanlar, hami-
En ok kymet verdiimiz eyleri bakalar ile paylamak-
le ve yeni doum yapm bebekli kadnlar oru tutup tutma-
tan haz duyuyoruz. Kapmz herkese ak, derdimizi ve se-
ma konusunda serbest braklmlardr. Ayrca bayanlar zel
vincimizi paylayoruz. sabr bizi coturyor, kalbin rmaklar
durumlarda oru tutmakla sorumlu tutulmamtr. Btn bu
dolu dizgin. Merhamet saanak gibi boalyor. imizde
kimseler oru tutabilecek duruma geldiklerinde tutamadklar
kurulan krs bizi hesaba ekiyor. derken ben benlikten
gn saysnca oru tutarlar. Buna kaza orucu denir.
syrlyor.
hh Srekli salk sorunu ve yallk gibi nedenlerle oru tuta- Bu parada aadakilerden hangisi betimlenmektedir?
mayanlar gn saysnca fidye verirler. Fidye, bir yoksulun bir A) Kurban B) Bayram C) Sadaka
gnlk yiyecek ihtiyacn karlayacak miktardaki paradr.
D) Hac E) Ramazan
hh Mslmanlarn nem verdii orulardan biri de muharrem

Verilen parada ramazanla birlikte zenginlerle fakirler arasnda bir farkllk
orucudur. Peygamberimiz, muharrem ayn "Allah'n ay" ola- kalmad, sabr, paylama ve merhametin ne kt vurgulanmaktadr.
rak nitelendirerek ramazandan sonraki en faziletli orucun bu
ayda tutulduunu ifade etmitir.
hh Mslmanlar bu ayda oru tutmaya, aure piirip datmaya

hh Oru, yl boyunca srekli alan sindirim sistemini dinlendir-
zen gsterirler.
diinden insanlarn salkl olmasna katk salar.
hh Alevi - Bektai geleneinde de muharrem aynn zel bir yeri
vardr. Alevi - Bektailer muharrem aynn ilk on iki gnn hh Ramazan aynda zengin Mslmanlar vacip olan ftr sadaka-
orulu olarak geirirler. s (fitre) vererek toplumsal dayanmaya katkda bulunurlar.
Fitre ailedeki kii says kadar verilir. Bayram namazndan
hh Bu gnlerde Kerbela'da Hz. Hseyin'in (a.s) ve evladnn su- nce verilmesi gereken fitrenin miktar bir kiinin bir gnlk
suz braklm olmasndan dolay su imez, elence yapmaz yiyecek ihtiyac kadar gda ya da onun karl paradr.
ve kurban kesmezler.

c) Zekt hh Kii bakmakla ykml olduu eine, babasna, dedesine,

annesine, ninesine, oluna, kzna ve torunlarna zekt ve-
hh Zekt zengin Mslmanlarn ylda bir kez malnn veya para- remez.
snn belli bir miktarn Allah (c.c) rzas iin ihtiya sahiplerine
vermesidir. Bir kimsenin dinen zengin saylabilmesi iin nisap
miktar mala sahip olmas gerekir. Zekt verilecek maln veya
hh Zektn bireysel ve toplumsal pek ok faydas vardr. Zekt
parann bir yl sreyle sahibinin elinde bulunmas gerekir.
veren kimseler yoksullarn ve muhtalarn ihtiyalarn kar-
lam olurlar. Allah'n emrini yerine getirmenin huzurunu ve
mutluluunu duyarlar. Ayrca zekt, zengin ile fakir arasnda
Namaz kln, zekt verin. Peygambere itaat edin ki mer- sevgi ve saygy artttrr. Toplumsal yardmlama ve dayan-
hamet gresiniz" may gelitirir.
(Nr suresi, 56. ayet)
rnek8:
hh Zekt; altn, gm,para,byk ve kkba hayvan, toprak "Zektlar sadece fakirlere, dknlere, zekt toplayan g-
rnleri gibi mallardan verilir. Altn, gm, para, kkba revlilere, kalpleri slam'a sndrlacak olanlara, esirlik ve
hayvanlarn zekt krkta bir oranndadr. Bykba hayvan- klelikten kurtulmak isteyenlere, borlulara, Allah yoluna
larn otuzda biri iin bir koyun ya da kei zekt olarak verilir. ve bir de muhta kalm yolcu ve gariplere mahsustur. Al-
Toprak rnlerinin zekt ise onda birdir. lah tarafndan kesin olarak byle farz buyuruldu..."
(Tevbe suresi, 60. ayet)
hh Zekat veren kimseler yoksullarn onurunu zedelememeye
Verilen ayette aadakilerden hangisi belirtilmitir?
zen gstermelidirler. Kaba ve krc davranlardan kan-
maldrlar. A) Zektn hangi mallardan verilecei
B) Zekt kimlerin verecei
C) Zektn kimlere verilecei
Mallarn Allah yolunda harcayp da arkasndan baa D) Zekt verilirken nelere dikkat edilecei
kakmayan, fakirlerin gnln krmayan kimseler var ya, on- E) Zektn hangi oranda verilecei
larn Allah katnda has mkafatlar vardr..."
Verilen ayette zekatn fakirlere, dknlere, zekat memmurlarna, esirlere vb.
kiilere verilebilecei belirtilmektedir.
Zekat;
d) Hac
hh Yoksullara
hh Hac, belirli zamanlarda Kbe'yi ve etrafndaki kutsal yerleri
hh Dknlere
usulne uygun olarak ziyaret etmek, buralarda yaplmas ge-
hh Borlulara reken dini grevleri yerine getirmektir.
hh Allah yolunda olanlara Haccn farz tr:
hh Yolda kalm yolculara
1. hram
hh zgrln yitirmi olanlara
2. Kbeyi tavaf
hh Kalbi slama sndrmak isteyenlere verilir.
3. Arafat'ta vakfe
Sorusu
retmen
Kiinin bakmakla ykml olduu kiilere zekat verememe-

sinin temel nedeni nedir?
Kiinin bakmakla ykml olduu kiilere miras dmesi, kendisine

dolayl olarak menfaat salamas.

hh Hac ibadeti, Kurban Bayram arifesi ile bayramn ilk g-

nnde yerine getirilir.
Hac ibadeti;
hh nsana zorluklara kar sabretme alkanl kazandrr.
hh Farkl rk, dil ve kltrden gelen insanlarn ayn ama iin bir
araya toplanm olmalar kardelik duygularn artrr.
hh Hacdan sonraki yaamda davranlarn dzelmesine katk

salar.
Bir kimse hac ibadetini yapar, bu srada kt sz sylemezse ve

Hacda Kbe tavaf edilir.
gnah ilemekten saknrsa gemi gnahlar balanr. Annesin-
den yeni domu gibi gnahsz olarak evine dner."
(Hadis-i erif) e) Kurban
hh Kurban, Allah'a yaklamak ve onun honutluunu kazanmak
hh Hac ibadeti, hac adaylarnda tm insanlarn eit olduu bi- amacyla belli bir zamanda, nitelikleri belirli bir hayvan usu-
lincini gelitirir. nk hacda zengin, fakir, beyaz, siyah, ka- lne uygun olarak kesmektir. Akll, ergenlik ana gelmi ve
dn,erkek herkes ayn tr giysiler iinde ve yan yana ibadet zekt verebilecek seviyede zengin olan Mslmanlar, kurban
eder. kesmekle ykmldrler.
rnek9:
Hac ibadeti srasnda gerekletirilen baz uygulamalarn imdi sen Rabb'ine kulluk et ve kurban kes."
derin sembolik armlar vardr. rnein Arafat Tepe- (Kevser suresi, 2. ayet)
si'ndeki vakfe, ahirette herkesin bir araya toplanaca mah-
er gnnn bir provas gibidir. Benzer ekilde, ihrama gir-
mek iin giyilen ve iki para basit beyaz kumatan oluan
kyafet, farkl dil ve kltrlere sahip insanlarn Yce Allah'n hh Kurban yalnzca Allah'a yaknlamak, onun rzasn kazan-
huzurunda eitlenmesini sembolize eder. mak iin kesilir. Kurban kesen kii, Yce Allah'a olan sevgi ve
Bu paradan, hacla ilgili olarak aadakilerden hangi- balln gstermi olur.
sine ulalamaz?
A) Kardelik dncesini kuvvetlendirir.

B) Ortak bir bilin dzeyi oluturulur. Onlarn ne etleri ne de kanlar Allah'a ular; fakat ona
sadece sizin takvanz ular..."
C) badetlerin hepsinden motifler tar.
(Hac suresi, 37. ayet)
D) Irk ve renk ayrmcln ortadan kaldrr.
E) Dini aidiyet duygusunu pekitirir.
Verilen parada vakfenin, ihramn sembolize ettii maher ve eitlikten sz hh Kurban ibadeti slam'dan nceki toplumlarda da vardr.
edilmektedir. Haccn faydalarn belirtildii parada, haccn ibadetlerin hepsin-
den motifler tadndan sz edilmemektedir.

3. Salih Amel
Biz, her mmete (kurban kesmeye uygun) hayvan cinsin-
den kendilerine rzk olarak verdiklerimiz zerine Allah'n hh Allah'n honutluunu kazanmak amacyla yaplan her gzel
adn ansnlar diye kurban kesmeyi gerekli kldk." i ve davrana salih amel denir. Salih amel hi kimseden
(Hac suresi, 34. ayet) karlk beklemeksizin sadece Allah rzas iin yaplr. Ayrca
insanlara gleryz gstermek, ihtiyac olan hastaya kan ver-
mek, selam vermek ve ailesini geindirmek iin almak da
salih ameldir.
hh slam'da kurban ibadetinin tarihesi Hz. brahim zamanna
kadar uzanr. Buna gre Hz. brahim, ryasnda olu smail'i
hh Yce Allah, insanlar salih amel ilemeye, iyilik yapmaya ve
kurban ettiini grr. Bu durumu oluna anlatr. Olu da ona,
gzel davranlarda bulunmaya ynlendirmektedir.
"... Babacm! Emrolunduun eyi yap. nallah beni sabre-
denlerden bulursun..."(Sfft suresi, 102. ayet) eklinde ce-
vap verir. Hz. brahim, olunu kurban etmek zereyken Ceb-
rail ona kurbanlk bir hayvan getirir ve bunu kesmesini syler. rnek10:
slamda kulluk, sadece bir takm ibadet ve dualardan iba-
hh Kurban ibadeti Mslmanlar arasndaki birlik, beraberlik ve ret deildir. Yce Allah'a ve O'nun rzasna ulamak nihai
yardmlamay pekitirir. Kurban bayram sayesinde bir araya ama olarak belirlenmi ve Mslmann, tm hayatn bu
gelen dost, akraba, komular arasnda sevgi ve sayg artar. bilinle kullua dntrmesi beklenmitir. Bundan dolay
bir Mslmann Allah'n rzasn kazanmak amacyla yapt-
hh Kurban kesim ilemi, yetkililerce belirlenen yerlerde yaplma- her trl gzel ve yararl i, bir tr ibadet kabul edilmitir.
Her eyin temelinde Allah rzasn gzeten bu anlay bir
ldr. Kurban edilecek hayvan "Bismillhi Allah Ekber." deni-
ayette u ekilde ifade edilmitir: "De ki: phesiz benim
lerek ve ehil kiilerce kesilmelidir. Kurbanlk hayvana eziyet
namazm da, dier ibadetlerim de, yaamam da, lmm
edilmemelidir. Kesim ilemi bittikten sonra yerler temizlenme-
de lemlerin Rabbi olan Allah iindir."
li ve evre kirletilmemelidir.
Bu paraya dayanarak aadakilerden hangisi syle-
nemez?
hh Kurbann eti genellikle e blnr. Etin bir blm aile birey-
leri iin ayrlr, bir blm misafirlere ikram edilir, bir blm A) Allah'n honutluunu kazanma abas, kulluun zn
oluturur.
de fakirlere datlr.
B) slam'n ortaya koyduu dindarlkta, birey topluma tabi-
dir.
C) slam, dindarl hayatn btnne yaymaya alr.
D) Allah ibadetleri niyetlere gre deerlendirir.
Biz bykba hayvanlar da sizin iin Allah'n (dininin)
iaretlerinden (kurban) kldk. Onlarda sizin iin hayr var- E) Kulluk Mslmann tm yaamna yansmaldr.
dr. u halde onlar, ayaklar zerine duruken zerlerine
Allah'n ismini annz (ve kurban ediniz)... Onlardan hem Verilen parada kulluun sadece ibadet ve dualardan olumad, salih amel-
kendiniz yiyin hem de ihtiyacn gizleyen gizlemeyen fakirlerin de bir kulluk olduu belirtilmektedir. Parada, dindarln topluma tabi
lere yedirin. te bu hayvanlar biz, kredesiniz diye sizin olduundan sz edilmemektedir.
istifadenize verdik"
(Hac suresi, 36. ayet)

BADET Konu Testi - 1
1. Sadaka-i criye; herkesin yararlanaca hayr kurumlar 4. Aadakilerden hangisi dorudan "sosyal yardmla-
yaptrmak veya bu kurumlarn yapmna katkda bulun- may ve dayanmay" amalayan bir ibadettir?
maktr. Bu tr sadakalarn sevaplar kii lse de devam
A) Namaz klmak
eder.
B) Dua etmek
Buna gre aadakilerden hangisi "sadaka-i criye"ye
uygun bir rnektir? C) Oru tutmak
D) Zekt vermek
A) Hastanede tedavi olan hastalar ziyaret etmek
E) Hacca gitmek
B) Bir yoksulun yiyecek ihtiyacn karlamak
C) Yolda kalm birine yardm etmek
D) Ylda bir kez malnn zekatn vermek
E) Yoksul ve dknlerin barnaca huzurevleri yapmak
2. Namazlar Farz (rekat) 5. I. Cuma, bayram ve cenaze namazlarnn mutlaka ce-

Sabah ? maatle klnmas gerekir.
le ? II. Oru yalnzca bireysel yarar olan bir ibadettir.
kindi ? III. Hac ibadeti senede defa yaplmaldr.
Akam ? IV. badetler bilinli ve samimi bir ekilde yaplrsa insan
Yats ? ktlklerden uzaklatrr.
Burada ibadetle ilgili verilen bilgilerden hangileri do-
Yukarda "?" olan yere aadakilerden hangisi getiril- ru deildir?
melidir?
A) B) C) D) E) D) II ve IV E) III ve IV
2 2 2 4 2
4 4 4 4 4
4 4 3 4 4
4 3 3 3 3
4 4 4 4 4
3. nan ve ibadet birbirini destekleyen, tamamlayan iki olgu- 6. Abdest, belirli organlar usulne uygun olarak ykamak ni-
dur. badetlerin temelinde inan vardr. Yaplan ibadetler de teliinde bir ibadettir. Abdestsiz olarak namaz klnamaya-
inanc korur ve glendirir. Kiinin inanlar dorultusunda ca gibi Kabe de tavaf edilemez.
daha duyarl ve bilinli olmasna katk salar, Mslmanla- Aadakilerden hangisi abdestin farzlarndan biri de-
rn birlikteliini glendirir. ildir?
Aadaki ibadetlerden hangisi "farkl milletlere mensup A) Az ve burnu ykamak
Mslmanlarn ayn yerde toplanmasn, tanp kayna-
B) Yz ykamak
masn" salar?
C) Ba mesh etmek
A) Hac B) Zekat C) Dua
D) Ayaklar ykamak
D) Oru E) Namaz
E) Kollar ykamak

7. Oru, tan yerinin aarmasndan gn batmna kadar yeme, 10. badetlerin yerine getirilmesinde temel ilkelerden biri de
ime ve cinsel ilikiden uzak durmadr. Ramazan aynda sadece Allah'n honutluunu kazanmak amacyla yapl-
tutulan oru her Mslmana farzdr. Orucun bireysel ve masdr. Allah'a iten balanmann bir sonucu olarak kul-
toplumsal birok faydas bulunmaktadr. Rab ilikisi insan ahlken ve vicdanen de ibadet sorumlu-
Aadakilerden hangisi orucun faydalarndan biri de- luuna gtrr. Bu bakmdan ibadetin en yksek derecesi,
ildir? kulun, dnya ve ahirete ilikin hibir beklentisi olmakszn
yalnzca kulluk amacyla yapt ibadetlerdir.
A) Yardmlama duygusunu gelitirmesi
Bu parada ibadetlerin hangi zellii vurgulanmakta-
B) radeyi glendirmesi dr?
C) Nimetlerin kymetini anlamaya yardmc olmas
A) nsanlar iin faydalar
D) Sal olumlu etkilemesi
B) Gsteriten uzak olarak yaplmas
E) Ekonomiyi etkilemesi
C) Gc yettiince yaplmas
D) nsan ktlklerden alkoymas
E) stekli olarak yaplmas
8. "Onlar, kendi canlar ekmesine ramen yemei yoksula, 11. Aadakilerden hangisi abdesti bozan durumlardan
yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rzas iin doyuru- biridir?
yoruz; sizden ne bir karlk ne de bir teekkr bekliyoruz
A) Yemek yemek
(derler)."
(nsan suresi, 8. ayet) B) Gezmek
C) Uyumak
Verilen ayette vurgulanan ahlak zellik aadakiler-
den hangisinde doru olarak verilmitir? D) Yzmek
E) Konumak
A) Cesaret B) Sabr C) Diergmlk
D) Heyecanllk E) Barseverlik
9. Kur'an'da "man edip salih ameller ileyenlere gelince, hal- 12. Su ile abdest alma imkan bulunmayan yerde temiz toprak
kn en hayrls da onlardr." buyrularak gzel davranlar- veya toprak cinsinden bir eyle alnan abdeste teyemmm
da bulunanlar vlr. Btn bunlardan anlalmaktadr ki; denir.
namaz klmaktan insanlara iyilik etmeye, gzel sz syle- Aada verilenlerden hangisi teyemmmle ilgili do-
meye; okul, hastane, salk oca, cami ve eme yaptr- ru bir bilgi deildir?
maya kadar her gzel i slam dininde ibadet olarak deer-
lendirilmektedir. A) slam dininin salad bir kolaylktr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi- B) Abdestle yaplan tm ibadetler teyemmmle de yaplr.
ne ulalabilir? C) Suyun bulunmad durumlarda yaplr.
A) Kiinin kendine ve topluma faydal olmak amacyla D) Sadece suyun bulunmas teyemmm bozar.
yapt gzel iler ibadet olarak kabul edilir.
E) Hem abdest hem de boy abdesti yerine geici olarak
B) badet, Allah'n sevgisini ve rzasn kazanmak amacy- yaplr.
la yaplr.
C) slam'a gre sadece Allah'a ibadet edilir.
D) badet gsteriten uzak olmaldr.
E) badetler mal ya da bedenle yaplr.
12. D 11. C 10. B 9. A 8. C 7. E 6. A 5. C 4. D 3. A 2. B 1. E Cevaplar

1. slamn be temel artndan biri zekttr. Zengin Msl- 4. Oru insann iradesini glendirir. Ona zorluklar karsnda
manlarn mal veya paralarnn belirli bir blmn ylda sabrl ve direnli olmay retir. Bu ibadet insana aln,
bir kez ihtiya sahiplerine vermelerine zekt denir. Akll, susuzluun, yoksulluun ne kadar zor olduunu kavratr.
ergenlik ana girmi ve zengin Mslmanlarn zekt ver- Bylece kiilerde yoksullara yardm etme bilincinin geli-
mesi farzdr. Dinimizde baz kiilere zekt verilmesi yasak- mesini salar.
lanmtr. Bu parada oru ibadetinin hangi zellii vurgulan-
Aadakilerden hangisine zekat verilemez? maktadr?
A) Borlulara A) Bireysel ve toplumsal faydalar

B) Dedeye B) Hangi zamanda gerekletirildii
C) Yolda kalm kiilere C) Kimlerin bu ibadeti yapmas gerektii
D) Kz kardee D) Mal ile yaplan bir ibadet olduu
E) Fakirlere E) Tm semavi dinlerde grld
2. Namaz tm Mslmanlara farz olan bir ibadettir. Namazn 5. Zekt, zengin olan Mslmanlarn mallarnn belli bir b-
iinde ve dnda uyulmas gereken birtakm farzlar da bu- lmn her yl ihtiya sahiplerine vermesine dayanan bir
lunmaktadr. ibadettir. Kii bakmakla ykml olduu kiilere zekt ve-
Aadakilerden hangisi namazn dndaki farzlardan remez.
biri deildir? Buna gre kii aadakilerden hangisine zekt vere-
mez?
A) Kbleye dnmek
B) Vakit A) Kz kardeine B) Teyzesine
C) Secde etmek C) Amcasna D) Torununa
D) Abdest almak E) Erkek kardeine
E) Namaz klnacak yerin temiz olmas
3. slam dinine gre ibadet sadece namaz klmak, oru tut- 6. I. Su bulunsa bile her zaman teyemmm yaplabilir.
mak, hacca gitmek ve kurban kesmekle snrl deildir.
II. slam dinine gre ibadet sadece namaz, oru, hac,
Bunlarn yannda anne ve babaya sayg gstermek, muh-
zekttr.
talara yardm etmek, kimsesizleri korumak da ibadettir.
III. badetler kiiye dnya ve ahiret mutluluu salar.
Ayrca dinimizde drst olmak, temizlie nem vermek,
okuyup ilim renmek, hayvanlar sevmek de ibadet olarak IV. badetin asl amac kulluk grevini yerine getirerek, Al-
deerlendirilir. lah'a olan sevgi ve kran duygularn ifade etmektir.
Bu paraya gre "ibadet" iin aadakilerden hangisi Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir?
sylenebilir?
A) Tm dinlerde grld D) II ve IV E) III ve IV
B) Belirli zamanlarda yerine getirildii
C) Tanr ile iletiim kurma amac olduu
D) Gsteriten uzak olarak gerekletirildii
E) Allah rzas iin yaplan her trl davran kapsad

7. "Ramazan aynda ekonomik durumu iyi olmayan insanlara 10. "Ramazan ay dnda oru tutmak, umre yapmak, be
yaplan yardmlar" aadakilerden hangisinin ileviyle vakit namazn snnetlerini klmak, yemekten nce elleri
benzerlik gsterir? ykamak, di temizliine dikkat etmek" aadaki kavram-
lardan hangisiyle aklanabilir?
A) Duann B) Zektn
A) Farz B) Vacip C) Snnet
C) Orucun D) Haccn
D) Mstehap E) Nafile
E) Namazn
8. Namaz dinimizde emredilen temel ibadetlerden biridir. Kut- 11. slam'da emredilen temel ibadetlerden biri namazdr. Na-
sal kitabmz Kur'an- Kerim'de namaz klmay emreden maz klabilmenin ncelikli art abdest almaktr. Namaz
birok ayet yer almtr. rnein bunlardan birinde "Allah'a klnacak yerin temiz olmas ibadetin temel artlarndan
sayg ve ballk iinde namaz kln." buyrulmutur. Hz. biridir.
Muhammed (s.a.v) de bir hadisinde "Namaz dinin direi- Bu parada aadakilerden hangisi dile getirilmekte-
dir." buyurmutur. Namazlar gnlk, haftalk, aylk ve yllk dir?
olmak zere gruplanabilir.
A) badetlerin niin yaplmas gerektii
Buna gre namaz ibadetiyle ilgili olarak aadakiler-
den hangisi doru deildir? B) badetin kr amacyla yerine getirildii
C) badetin zamana bal olduu
A) Namazlarn her rektnda mutlaka Fatiha suresi okunur.
D) badetin riyadan uzak olmasnn nemi
B) Sabah namaznn farz iki, snneti iki rekttr.
E) badet - temizlik ilikisi
C) Genel olarak btn namazlarn kln birbirine benzer.
D) Cuma namaz haftalk olarak klnan bir namazdr.
E) Bayram namazlar cemaatle klnabilecei gibi evde
tek bana da klnabilir.
12. I. "Avlularnz ve bo alanlarnz temiz tutun." (Hadis)

II. "Yollar ve (insanlarn oturacaklar) glgelikleri kirlet-
meyiniz." (Hadis)
9. I. Abdesti bozan her ey teyemmm de bozar. Bu iki hadisle Peygamber Efendimiz insanlara aa-
II. Bayram namazlarn klmak farzdr. dakilerden hangisini tlemektedir?
III. Namaz klabilmek iin abdest almann yannda, elbise- A) evrenin ve toplumsal mekanlarn temiz tutulmasn
lerin de temiz olmas arttr. B) badetlerin beden ve ruh temizlii ile gerekletirilmesi
IV. slam'a gre hac Ramazan Bayram'nda gerekletirilir. gerektiini
Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir? C) badetlerin her zaman yaplmasn
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) badetlerin ihlasla, samimiyetle yerine getirilmesini
D) II ve IV E) III ve IV E) Gnahlardan arnmann ibadetle gereklemesi ge-

rektiini
12. A 11. E 10. C 9. D 8. E 7. B 6. A 5. D 4. A 3. E 2. C 1. B Cevaplar

BADET
slam'da badetlerde lkeler ve badetlerin Faydalar - Tvbe ve Balama 04
hhSLAM'DA BADETLERDE LKELER VE hh Kii zgr iradeyle, bilinli bir ekilde Allah'a ibadet etmeye
karar vermelidir. Dinimiz insanlara hem inan hem de ibadet
BADETLERN FAYDALARI konusunda zorlama yaplmasn yasaklamtr.
1. badetlerle lgili Temel lkeler

a) steklilik ve Samimiyet Dinde zorlama yoktur. Artk dorulukla erilik birbirinden
ayrlmtr..."
hh nsan iradesi sayesinde doru olan seer ve seimi dorultu- (Bakara suresi, 256. ayet)
sunda davranlarna yn verir. steyerek yaplan davranla-
O hlde resulm, t ver. nk sen ancak t vericisin,
rn banda ibadetler gelir. badet isteksiz yapldnda onun
onlarn zerinde bir zorba deilsin."
verdii huzur hissedilemez.
(Gaiye suresi, 21 ve 22. ayetler)
hh badet eden kii, Allah'n emirlerini yerine getirmi ve verdii

nimetlerden dolay ona kretmi olur.
hh badetlerde samimi, iten ve ihlasl olamak gerekir. Her Ms-

lman ibadetlerini bilinli bir ekilde ve severek yerine getir-
... Allah'a (azabndan) korkarak ve (rahmetini) umarak melidir.
dua edin. Muhakkak ki iyilik edenlere Allah'n rahmeti ok
yakndr."
('raf suresi, 56. ayet)
hh badet eden kii, Allah'n emirlerini yerine getirmi ve verdii Onlar ki namazlarnda huu iindedirler"
nimetlerden dolay ona kretmi olur. badetini samimi duy-
(M'minn suresi, 2. ayet)
gularla yapan kii amacna ular. Gsteri amacyla ve istek- Biz sana kitab gerein ta kendisi olarak indirdik. O hl-
siz bir ekilde yaplan ibadetler Kur'an'da knanmtr. de sen de ihlsla yalnz Allah'a ibadet et."
(Zmer suresi, 2. ayet)
Sizden biriniz Allah'a kulluktaki samimiyetini gzelletirir-

Munafklar Allah' aldatmaya alrlar. Allah da onlarn hilelerini
se yapt her iyilik onun iin on katndan yedi yz katna
ve oyunlarn bozar. Namaza kalktklar zaman, isteksizce kal- kadar oaltarak yazlr."
karlar. nsanlara gsteri yaparlar ve Allah' ok az anarlar." (Hadis-i erif)

BADET / slam'da badetlerde lkeler ve badetlerin Faydalar
rnek1: rnek2:
badetler, gereine inanarak ve isteyerek yaplmaldr. ba- Hz. Muhammed bir hadis-i erifinde, Allah' sanki gryor-
detlerde gnlllk esastr. Bu da ancak istekli olma ve sa- muasna ibadet etmenin nemine vurgu yapm ve "Her
mimiyetle gerekletirilebilir. ne kadar sen Allah' grmyor olsan da Allah seni gryor."
demitir.
Aadaki ayetlerden hangisinde ibadetlerde samimi-
Bu metinde Hz. Muhammed aadakilerden hangisine
yetin olmamas knanmaktadr?
dikkat ekmitir?
A) "Mallarnda, muhta ve yoksullar iin bir hak vardr." A) Tevekkl B) nayet C) taat
(Zriyat suresi, 19. ayet) D) Tavazu E) hsan
B) "--- Yazklar olsun o namaz klanlara ki, onlar namazla-
rn ciddiye almazlar. Onlar gsteri yapanlardr; hayra Kiinin, Allah' gryor gibi ibadet etmesine ihsan ad verilmektedir.
da mni olurlar.
(Mun suresi, 1-7 ayetler)
C) "Onlar, byk gnahlardan ve hayaszlktan kanrlar;
kzdklar zaman da kusurlar balarlar."
(ra suresi, 37. ayet) b) Gsteriten Uzak Olmak
D) "Kim sabreder ve affederse phesiz bu hareketi, yapl-
hh badetler, sadece Allah'n rzasn, honutluunu kazanmak
maya deer ilerdendir."
iin yaplr ve karl da sadece ondan beklenir. Kur'an-
(ra suresi, 43. ayet)
Kerim'de bu konuda yle buyrulur: "Bana, din ve ibadetimi
E) "man edip yararl i yapanlara gelince onlar da cennet-
liktirler. Onlar orada devaml kalrlar." yalnz Allah'a has klarak gnlden kulluk etmem emredildi."
Mn suresinde namaz ciddiye almayanlar, gsteri yapanlar, hayra mani

olanlar knanmtr.
... Ey iman edenler! Amellerinizi srf Allah rzas iin ya-
pnz. nk Allah srf kendisi iin yaplan ameli (ibadeti)
hh Peygamberimiz "...hsan nedir?" sorusuna u cevab vermi- kabul eder "
tir: "hsan, sanki Allah' gryormusun gibi ibadet etmendir. (Hadis-i erif)
nk sen onu grmyorsan da o seni gryor."
hh badetler isteyerek, severek ve itenlikle yaplmaldr. badet hh badetin gsteri amal veya herhangi bir kar elde etmek
srasnda abartl davranlardan, ar ekilcilikten kanmak iin yaplmas, dinimizce irkin bir davran olarak grlr.
gerekir. Ayrca ibadetlere gsteriin yani riyann karmas, onun ma-
nevi deerini azaltr.
... Allah sizin d grnlerinize ve mallarnza bakmaz.

Ancak kalplerinize ve amellerinize bakar."
(Hadis-i erif)

De ki: Benim namazn, ibadetlerim, hayatm ve lmm

Yazklar olsun o namaz klanlara ki onlar namazlarn cid- kesinlikle hep o lemlerin Rabb'i olan Allah iindir.
diye almazlar. Onlar (namazlaryla) gsteri yaparlar."
(Mn suresi, 4-6. ayetler)
Allah'a ve ahiret gnne inanmadklar hlde mallarn,

insanlara gsteri iin sarf edenler de (ahirette azaba dar
olurlar) ..."
rnek4:
Ameller ancak niyetlere gredir. Herkesin ancak niyetine nsan yaratl amac, Yce Allah' tanmak, ona ibadet et-
gre amelinin karl vardr."
(Hadis-i erif) mek ve onu devaml hatrlamaktr. Namaz klmak, oru tut-
mak, zekt vermek, hacca gitmek, Kur'an- Kerim okumak,
dua etmek, sadaka vermek ibadetlerden bazlardr. Bunun
yannda Allah rzas iin yaptmz her trl iyi ve gzel
rnek3: davran da ibadet saylr. rnein; ilim renmek, insanl-
Allah huzurunda samimiyet (ihlasl olmak), dnyevi kar ve a hizmet etmek, iyilii yayp ktle engel olmak, fakir ve
amalarla niyeti glgelememek; ibadetleri yalandan ve gs- muhtaca yardmc olmak bu davranlardandr..
teriten uzak bir biimde, yalnz Allah iin yerine getirmektir. Bu paraya dayanlarak ibadetlerle ilgili aadakiler-
Allah, peygamberinin ahsnda btn insanlara, "... O hlde den hangisi sylenebilir?
sen de dini Allah'a has klarak (hlas ile) kulluk et. Dikkat
A) Az da olsa srekli yaplmaldr.
et, halis din yalnz Allah'ndr..." (Zmer suresi, 2-3 ayetler)
B) steklilikle yerine getirilmelidir.
buyurmaktadr.
C) Allah'n honutluunu kazanma amac gzetilmelidir.
Bu ayeti kendisine ilke edine kiiden aadakilerden
D) Kolay olan seilmelidir.
hangisi beklenmez?
E) Mal ile yaplanlara ncelik verilmelidir.
A) Zekatn gizlice vermesi
Her trl ibadet Allah'n rzasn kazanmak iin yaplr. badetin amac Allah'n
B) Orucun sevabn yalnzca Allah'tan beklemesi
honutluunu kazanmaktr.
C) Sadakay gerek ihtiya sahiplerine vermesi
D) Toplumda saygnlk kazanmak iin namaz klmas
E) Hacda gnahlarna bir daha ilememek zere tvbe et-
mesi
Namaz, Allah'n rzasn kazanmak iin klnr. Toplumda saygnlk kazanmak c) Kolaylk ve G Yetirebilirlik
iin klnan namaz ihlas zedeler.
hh Yce Allah (c.c) insanlara g yetiremeyecekleri sorumluluk-

lar yklememitir. Yce Allah Zmer suresinde "Allah sizin
hh Gerek ibadetlerde gerek dier davranlarda Allah'n rzasn iin kolaylk ister, zorluk istemez." diyerek dinin znde bir
ve honutluunu kazanmak amacyla hareket etmek gerekir. zorluun olmadn bildirmitir.

...Din hususunda sizin zerinize hibir zorluk yklemedi..."

(Hacc suresi, 78. ayet)
Kolaylatrnz zorlatrmaynz, sevdiriniz nefret ettirmeyiniz."

(Hadis-i erif)
rnek5:
"Rabb'imiz! Unutursak veya hataya dersek bizi sorumlu Hastalk durumunda namaz oturarak da klnabilir.
tutma. Ey Rabb'imiz! Bizden ncekilere yklediin gibi bize
de ar bir yk ykleme..." hh Yce Allah (c.c) emretmi olduu ibadetlerde baz zel du-
rumlarda insanlara eitli kolaylklar salamtr. rnein;
Verilen ayette ibadetlerin hangi zellii vurgulanmtr? hasta olan kiiler ramazan orularn erteleyebilir, iyiletikten
sonra tutabilirler. Yine abdest almak iin su bulunmayan du-
A) Gsteriten uzak olma rumlarda teyemmm alnarak, namaz klnabilir.
B) Sreklilik
C) Kolaylk ve g yetirebilirlik
D) steklilik rnek6:
E) hlas ve samimiyet
Allah insanlara g yetiremeyecekleri sorumluluklar yk-
lememitir. Yalnzca yapabilecekleri ibadetleri emretmitir.
Verilen ayette, unutarak veya hata yaptmzda Rabb'imizden bizi sorumlu
tutmamas niyaz edilmektedir. Bu durum ibadetlerde kolaylk ve g yetirebi- Baz durumlarda ibadetleri yapmada insanlara eitli kolay-
lirlik ile ilglidir.
lklar salamtr.
Aadakilerden hangisi slam dininin salad kolay-

lklardan biri deildir?
A) Ayakta namaz klamayacak durumda olanlarn namaz

hh slamiyet insanlar iin zorluk deil kolaylk ister.
oturarak klmalar
B) Yolcu olanlarn drt rekatlk farzlar iki rekat olarak kl-
mas
C) Bykba hayvanlara yedi kiinin hissedar olmas
... Allah size herhangi bir glk karmak istemez; fakat
sizi tertemiz klmak size (ihsan ettii) nimetleri tamamlamak D) Abdestte zr olduu zaman sarg zerine mesh edil-
ister, umulur ki kredersiniz." mesi
(Mide suresi, 6. ayet) E) Ramazanda hasta olanlarn, orularn salklarna ka-
vuunca tutmalar
Allah her sahs gcnn yettii lde mkellef klar.
Onun kazand iyilik kendi yararna, ktlk de kendi za-
rarnadr..." Bykba hayvanlara yedi kii hissedar olarak katlabilir. Burada bir kolaylk
(Bakara suresi, 7. ayet) sz konusu deildir.

2. slam'da badetlerin Faydalar rnek7:

hh Bireysel olarak ibadetler kiinin yaratan ile balarn salam- nsan, ibadet etmek suretiyle canl ve cansz tm varlkla-
latrr ve i huzurunu glendirir. nk ibadet eden insan r yoktan var eden Yce Allah'n sonsuz gc karsnda
Allah'n emirlerini yerine getirmi ve ona kretmi olur. acizliini ifade etmektedir. Onun stn gc ve ycelii
karsnda saygyla eilmektedir. Kendisini ve tm evreni
yaratan Allah'n gcne snmaktadr. Her eye gc yeten
a) badetlerin Bireysel Faydalar Yce Yaratc'ya snmak insana huzur, g ve gven verir.
hh badet insanlarn Allah (c.c) ile ilikiye girmesine vesile olur. Bu parada sz edilen durum aadaki ayetlerden
hangisiyle ilikilendirilebilir?
A) "Sevdiiniz eylerden (Allah yolunda) harcamadka

... Siz beni (ibadetlerle) ann ki ben de sizi anaym. Bana iyiye eremezsiniz..."
(l-i mran suresi, 92 ayet)
kredin, sakn bana nankrlk etmeyin."
(Bakara suresi, 152. ayet) B) "...Muhakkak ki namaz, hayszlktan ve ktlkten al-
koyar..."
Kulun Rabb'ine en yakn olduu an, secdede olduu andr." (Ankebt suresi, 45. ayet)
(Hadis-i erif) C) "... Din hususunda zerinize hibir zorluk yklemedi..."
D) "Mminler ancak Allah anld zaman yrekleri titre-
yen, kendilerine Allah'n ayetleri okunduunda imanla-
hh badetle Allah'n insanlara vermi olduu nimetlere kar k-
rn artran ve yalnz Rab'lerine dayanp gvenen kim-
retmemiz gerektiini anlarz.
selerdir."
(Enfl suresi, 2. ayet)
E) "Bilsin ki insan iin, kendi almasndan baka bir ey
...krederseniz elbette (nimetlerimi) arttrrm, eer nankrlk yoktur."
(Necm suresi, 39. ayet)
ederseniz de azabm ok etindir..."
(brahim suresi, 7. ayet) Verilen parada ibadetlerin bireysel faydasndan sz edilmektedir. Her eye
gc yeten Allah'a snmann insana gven verdii belirtilmektedir. D seene-
indeki ayette bu durumdan sz edilmitir.
hh badetlerle Allah'a yaknlk artar. Allah'a gvenin, hi kimse Allah kadar gvene layk olamaz."
(Ahzab suresi, 3. ayet)
hh nsann i dnyas Allah'a ibadetle huzur bulur.
hh Namaz klarak hayatn sorun ve skntlarndan kurtulan in-

Onlar inanmlar, kalpleri Allah' anmakla huzura kavu- san, yalnzlk duygusuna kaplmaz, mitsizlie dmez.
mutur. Dikkat edin kalpler ancak Allah' anmakla huzura
kavuur." Sen o mutlak galip ve engin merhamet sahibine gvenip
(Ra'd suresi, 7. ayet)
dayan. O ki (gece namaza) kalktn zaman seni gryor.
Secde edenler arasnda dolaman da (gryor). nk her
hh Allah (c.c) tarafndan affedileceini bilmek insann umudunu eyi iiten, her eyi bilen odur."
canl tutar ve gven duygusu uyandrr. (uar suresi, 217-220. ayetler)

hh badetler ile kii zamann iyi planlar. hh Dier kiilere kar sevgi, sayg ve ball kazandrr.
hh badetler sorumluluk bilincinin gelimesine katk salar.

hh badetler insanlar ktlklerden alkoyar. rnein bilinli bir
b) badetlerin Toplumsal Faydalar ekilde namaz klan insan ktlklerden kanmaya nem
verir. Kt sz sylemez, adaletsizlik etmekten, bakalarn
badetler insana;
zecek davranlardan kanr.
hh Ahlakl bir kiilik yaps kazandrr. badetlerdeki Allah'a kulluk
bilinci insanlar; drst davranmaya, sznde durmaya, ba-
kalarnn hakkn gzetmeye ve insani ilikilerde gzel ahlakl
olmaya yneltir. rnek9:
hh Onu gurur ve kibirden uzaklatrr. "(Resulm!) sana vahyedilen kitab oku ve namaz kl. Mu-
hh Alakgnll ve hogrl yapar. hakkak ki namaz, hayaszlktan ve ktlkten alkoyar..."
hh Bakalarna zarar verici davranlardan alkoyar. (Ankebt suresi, 45. ayet)
Bu ayette ibadetlerin hangi zellii vurgulanmtr?
rnek8: A) nsan cimrilikten uzaklatrmas
Hz. Muhammed'in, kimin mflis (iflas eden) olduunu sor- B) nsann Allah'a krn artrmas
mas zerine sahabeler, mflisin tm parasn ve maln C) nsan gnaha gtren arzulardan korumas
kaybeden kii olduunu sylediler. Bunun zerine Hz. Mu-
D) Sosyal yardmlamay tevik etmesi
hammed, onlara u ekilde bir aklamada bulundu: "Benim
mmetimin mflisi udur ki kyamet gn namazla, orula, E) nsann kendisini gvende hissetmesine katk salamas
zekatla gelir ama una svm, buna iftira atm, unun
maln yemi, bunun kann dkmtr... Sevaplar ona Veriilen ayettte namazn insan hayaszlktan ve ktlkten alkoyaca belirtil-
buna datlr. Eer borlarn deyemeden sevaplar biter- mitir. Namaz, insan gnaha gtren arzulardan korur.
se bu durumda dierlerinin gnahlar alnp ona yklenir."
Bu paradan hareketle aadaki yarglardan hangisine

ulalamaz?
A) Dindarlk sadece ibadete indirgenemez. Namaz kl. Muhakkak ki namaz, hayszlktan ve ktlkten
B) Emirler kadar yasaklar da nemlidir. alkoyar. Allah' anmak elbette (ibadetlerin) en bydr ..."
C) Sz ve davranlar birbirini tamamlamaldr. (Ankebt suresi, 45. ayet)
D) badet ve ahlak bir btndr.
E) man olmadan ibadetlerin deeri yoktur.
Veriilen hadiste, sadece ibadet etmenin insan ahirette kurtaramayaca kul hh Oru tutan kimse de kt sz sylemekten, kalp krmaktan
hakkna girmeden, imanla hareket etmenin nemi belirtilmitir. Bu hadiste
iman olmadan ibadetlerin olmayacandan sz edilmemektedir. kanr. Yalan sylemekten ve hileden uzak durur. badetle
ktlklerin bir arada olamayacan her zaman dikkate alr.
hh Sosyal dayanmay, birlik ve beraberlik duygusunu gelitirir.

Sorusu
retmen
Toplumsal Dayanmay artran ve mal ile yaplan ibadetler

nelerdir?
Zekat, kurban, sadaka, fitre.

Oru bir kalkandr (perdedir). Biriniz bir gn oru tutacak rnek11:

olursa kt sz sarf etmesin, barp armasn."
"Onlar, kendi canlar ekmesine ramen yemei yoksula,
(Hadis-i erif) yetime ve esire yedirirler. Biz sizi Allah rzas iin doyuru-
Kim yalan sylemeyi ya da yalanla i grmeyi terk etmezse yoruz; sizden ne bir karlk ne de bir teekkr bekliyoruz,
Allah'n o kimsenin yemesini ve imesini brakmasna ihti- (derler)."
yac yoktur." (nsan suresi, 8-9. ayetler)
(Hadis-i erif)
"...Kendileri zaruret iinde bulunsalar bile onlar kendilerine
tercih ederler. Kim nefsinin cimriliinden korunursa ite on-
lar kurtulua erenlerdir."
hh Her cuma namaznda camilerde toplanan Mslmanlar bir- (Har suresi, 9. ayet)
birleriyle tanr, grrler. Ayn durum Ramazan ve Kurban
Verilen ayetlerde aadaki kiilik zelliklerinden han-
namazlar iin de geerlidir.
gisi vlmtr?
A) Sabrl olma B) Drstlk C) Dierkmlk

D) Tvbekarlk E) hsan
rnek10:
Dierkmlk, bakalarnn nefsini kendi nefsine tercih etmektir.
Namaz tek bana klnabildii gibi toplu hlde de klna-
bilir. slam dininde namazlarn cemaatle klnmas tavsiye
edilmitir. nk namaz klmak iin sk sk bir araya gelen
insanlar, birbirleriyle grrler, tanp kaynarlar. Birbirle-
rinin sevin ve zntlerini paylarlar.
hh slam dininde emredilen zekt, sadaka, fitre ve kurban gibi
Bu parada ibadetlerin hangi zellii vurgulanmaktadr? ibadetler dorudan toplumsal faydalar ierir. Varlkl bir m-
minin verdii zekt vesilesi ile ihtiya sahibi bir fakir, maddi
A) nsan Allah'a yaknlatrmas
skntdan kurtulur ve bu durum insanlar arasnda sevgi, say-
B) nsan ktlklerden alkoymas g ve dostluklarn gelimesine sebep olur.
C) nsanda i huzuru oluturmas
D) nsan toplumsal birliktelie tevik etmesi
E) nsanda sorumluluk bilinci gelitirmesi
Verilen parada cemaatle klnan namazn faydalarndan sz edilmektedir. Ce-

maatle klnan namaz toplumsal birliktelie katk salar.
Zekt, slam'n kprsdr."
(Hadis-i erif)
Ey iman edenler! Hibir alveriin, hibir dostluun ve

hh Toplumsal ilikiler sabrl, anlayl ve dierkm olmay gerek- hibir efaatin olmad kyamet gn gelmeden nce rzk
olarak verdiklerimizden Allah yolunda harcayn ..."
tirir. nsanlarn bakalaryla dayanma iinde olmas, bar
iinde yaamas toplumsal adan nemlidir.

BADET / Tvbe ve Balama
Mminler birbirine merhamet etmekte, birbirlerini sev-

hhD. TVBE VE BAILAMA
mekte ve birbirlerini korumakta bir vcudun organlar gi- 1. nsan Hata Yapabilen Bir Varlktr
bidir. Vcudun herhangi bir organ hastalandnda btn
vcut bundan rahatsz olur. Ayn ekilde bir mmin de sknt hh nsan iyi ya da kty kendi akl ve iradesiyle seer. Bazen
iinde bulunduunda dier mminler onun skntsn, der- hata yapabilir ve gnah ileyebilir.
dini ve zntsn paylarlar."
hh Yaplan hata ve ilenen gnahlarn iyiliklere ve gzelliklere
(Hadis-i erif)
dntrlmesi mmkndr. Gnahtan kanmak ve Allah-u
Teala'dan balanma istemek gzel bir davrantr. Hz. Pey-
gamber, insanlarn hata yapabileceklerine iaret ederek y-
le buyurmutur: "nsanolunun her biri hata yapabilir. Ancak
hata yapanlarn en hayrls tvbe edenlerdir."
"Asl muhacir (hicret eden), hata ve gnahlarn terk edendir."

hh badetler insan dierkm yapar. Dierkm kiinin kendisinin
(Hadis -i erif)
de ihtiyac olan bir eyi baka insanlarla paylamas, gerekti-
inde bakalarna yardm etmesidir.
hh slam dininde hata yapan ve gnah ileyen insana yaamn

son anna kadar tvbe etme imkan sunulmu ve iyi iler ya-
pabilme frsat verilmitir.
2. Tvbe Hatadan Dnme ve yiye Ynelme

Erdemidir
Onlar, kendi canlar ekmesine ramen yemei yoksula,
yetime ve esire yedirdiler. Biz sizi Allah rzas iin doyuru-
yoruz; sizden ne bir karlk ne de bir teekkr bekliyoruz hh Yaplan hata ve ilenen gnahlardan pimanlk duyarak Al-
lah'tan balanma dilemeye, iyiye ynelmeye tvbe denir.
(derler)."
(nsan suresi, 8-9. ayetler)
...Kendileri zaruret iinde bulunsalar bile onlar kendileri-

ne tercih ederler. Kim nefsinin cimriliinden korunursa ite hh Hata yapmak insana zg bir davran olduu gibi hatasn
onlar kurtulua erenlerdir." anlayp zr dilemek de insani bir zellik ve erdemdir. nemli
(Har suresi, 9. ayet) olan tvbe eden kimsenin samimi bir niyet ve kararllkla k-
tlklerden dn yapmas ve arkasndan iyilik yaparak ken-
disini affettirmeye almasdr.

hh Allah Nisa Suresinde "Ancak tvbe edip davranlarn d-

Rabb'ine hamt ederek tespihte bulun ve ondan balanma zeltenler, Allah'a (kitabna) sarlanlar, dinlerini (ibadetlerini)
dile. nk o tvbeleri ok kabul edendir." yalnz onun iin yapanlar bakadr. te bunlar (gerekte) m-
(Nasr suresi, 3. ayet)
minlerle beraberdirler ve Allah (c.c) mminlere yaknda byk
... Sizden kim bilmeyerek bir ktlk yapar, sonra ardndan mkafat verecektir." buyurarak tvbe edip iyilie ynelenlere
tvbe edip de kendisini slah ederse bilsin ki Allah ok ba- yaptklarnn karlnn en gzel bir ekilde verileceini bil-
layan, ok esirgeyendir." dirmektedir.
hh Tvbe eden kimse, bir yandan sz ve davranlaryla piman-

ln gsterir, dier yandan da tekrar hata yapmama konu-
rnek12: sunda itenlikle karar vermi olur.
"Kim haksz davranndan sonra tvbe eder ve durumunu

dzeltirse Allah onun tvbesini kabul eder. Allah ok ba- rnek13:
layc ve esirgeyicidir."
Sahabelerden biri bir gn Peygamber Efendimize "Nasuh
(Maide suresi, 39. ayet) tvbe nasl olur?" diye sormu, Peygamberimiz de yle
Verilen ayete dayanlarak aadaki yarglardan hangi- cevap vermitir: "Kul yapm olduu gnaha yle piman
sine ulalamaz? olmal ki, st memeye nasl geri dnmezse o da, o gnaha
bir daha geri dnmemelidir."
A) nsan aba gstererek ktlklerini iyiliklere dntre-
Buna gre aadakilerden hangisi tvbenin koullarn-
bilir.
dan biri deildir?
B) Allah tvbe edenlerin tvbelerini kabul eder.
C) Allah insana ktlklerden iyiliklere dnmeyi emreder. A) Tvbe kabul olur diye gnah ilemeye devam etmek
D) nsan iin hata yaptnda hatadan dnme imkn var- B) Gnahn ktlnn farknda olmak
dr. C) Gnah davran tekrar etmemek
E) Tvbe ettikten sonra ayn hata tekrar edilebilir. D) Gnahtan dolay zlmek
E) Allah'tan balanma istemek
Verilen ayette Allah'n balayc olduu, insann da gnahlarna tvbe ede-
bilecei belirtilmitir. Fakat tvbe bir pimanlktr ve ayn hataya dnlmeme- Tvbe eden kii, bir daha o gnaha yaklamamal ve yaptndan zlerek pi-
lidir. man olmaldr.
hh nsan akll bir varlk olduundan o kendisinin de hata yapa-

"Rabb'inizden balanma dileyin, sonra da ona tvbe edin bileceini fark eder, hatadan dnmenin erdemli bir davran
ki sizi belirlenmi bir sreye ... kadar gzel bir ekilde ya- olduunu kavrar. Yanl bir davranta bulunduunda Yce
rarlandrsn ..." Allah'tan af diler, tvbe eder, bu konuda Hz. Peygamberi ken-
disine rnek alr.
Sorusu
retmen
Tvbenin artlar nelerdir?
inde bulunduu gnah hemen terk etmek, iledii gnahtan

dolay pimanlk duymak, bir daha gnah ilememeye kesin karar
vermek.

hh ok balayc olan Allah, balayan insanlar sever. Bu

Tvbe eden kii hi gnah ilememi gibi olur."
konuda ura suresinde yle buyrulmaktadr: "Kim affeder,
(Hadis-i erif)
hakszlk edenle arasn dzeltirse onun da mkafat Allah'a
... Ben tvbe ve rahmet peygamberiyim."
(Hadis-i erif) aittir."
hh Hz. Peygamber "Allah'm! Sen ok affedicisin, ok cmertsin, hh Hata ve kusurlar rtmek, zr dileyen kimsenin zrn kabul
affetmeyi seversin, beni de affet." diyerek dua etmitir. etmek, hatay telafi edecek zaman ve imkan tanmak, ho-
gr ve efkatle insanlar arasndaki kardelii pekitirmeye
hh Hata yapan ve gnah ileyen insan tvbe ederek yeni bir almak insanln bar ve huzuru iin en temel ortak de-
balang yapar, gelecee mitle bakar ve kendini iyiliklere erlerdendir.
hazrlar.
hh yilie ynelme kararllnda olan kimse tvbe ettikten sonra

hak sahiplerinden helallik istemeli, ktlklere dmeme ve
iyiliklere devam konusunda sabr gstermelidir.
Onlar byk gnahlardan ve hyaszlktan kanrlar; kz-
dklar zaman da kusurlar balarlar."
3. Allah (c.c) Balaycdr, Balayan Sever
O takva sahipleri ki... fkelerini yutarlar ve insanlar affe-
hh Allah hem tvbe eden kimseleri engin rahmetiyle affedip ba-
derler. Allah da gzel davranta bulunan sever."
lar hem de insanlardan birbirlerinin hatalarn balama- (l-i mrn suresi, 134. ayet)
larn isteyerek onlardan olgun ve hogrl olmalarn ister.
Gzel sz ve balama, arkasndan incitme gelen sadaka-
dan daha iyidir..."
hh Allah'n gzel isimlerinden bir ksm; onun merhametli, tvbe-
leri kabul edici, balayc ve gnahlar rtc olmasyla ilgi-
lidir. Allah (c.c) ok merhametli (Rahim) dir. Tvbeleri oka
kabul eden (Tevvb) dir. Ayp ve kusurlar rten (Settar)'dir.
Balamas ok olan (Afvv) dr. 4. Balama Bireysel ve Toplumsal Hog-
rnn Temelidir
(Resulm!) Kullarma, benim ok balayc ve pek esir-
geyici olduumu haber ver." hh Bakalar ile iyi ilikiler kurmann ilk art, insanlara hog-
r ile davranmasn bilmektir. nsanlar arasndaki iletiim ve
Ey nefislerine ktlk edip (gnaha) ar giden kullarm! etkileimin salkl olmas, hem bireysel hem de toplumsal
Allah'n rahmetinden umudunuzu kesmeyin. Dorusu Allah adan son derece nemlidir.
gnahlarn hepsini balar. nk o, balayandr, mer-
hametlidir."
hh Balamak sadece bireyi mutlu klmakla kalmaz, olumlu kat-
... Rahmetim her eyi kuatmtr ..." ksn her alanda hissettirir. Balanan kii iinde yaad
('raf suresi, 156. ayet)
toplumla barr ve o toplumun deer yarglaryla yeniden

btnleir. Balamay baaran bireylerin oluturduu top- hh Hz. Muhammed savalarda yallara, kadnlara, ocuklara
lumda sevgi, sayg ve hogr egemen olur. nsanlar aras dokunulmamasn istemitir. Farkl din ve inanlara mensup
ilikilerde akszllk, drstlk, samimiyet ve yardmlama kiiler, inan ve ibadetlerinde serbest braklmtr.
n plana kar.
"... ayet sen kaba, kat yrekli olsaydn hi phesiz etrafn-

hh fkeyle hareket etmek yerine balayc olmak ilke edinilme-
dan dalp giderlerdi. u halde onlar affet; balanmalar
lidir. Balama toplumda sevgi, sayg ve kaynama duygu-
iin dua et ..."
larn glendirir. (l-i mrn suresi, 159. ayet)
hh Balayc olan kii iindeki olumsuz duygu ve dnceler-

den kurtulur. Affetmenin huzurunu duyar. Toplumda hgr
rnek14: yaygnlar.
Hz. Muhammed bir hadis-i erifinde yle demitir. "Ms-

lman, Mslmann kardeidir. Ona zulmedip hakszlk
yapmaz, onu dmana teslim etmez. Kim Mslman karde-
inin bir ihtiyacn karlarsa Allah da onun bir ihtiyacn kar- "Sen af yolunu tut, iyilii emret ve cahillerden yz evir."
lar. Kim bir Mslmann skntsn giderirse Allah da onun ('rf suresi, 199. ayet)
kyamet gnndeki skntsn giderir. Kim bir Mslmann
ayp ve kusurunu rterse Allah da onun kyamet gnndeki
ayp ve kusurunu rter."
Bu parada aadaki ahlaki kavramlardan hangisinin

vurguland sylenebilir?
rnek15:
Peygamber Efendimiz, Mekke'yi fethettiinde kendisi-
A) hlas B) tidal C) Takva
ne zulmeden mrikleri affetmitir. Bu erdemli davran
D) Msamaha E) Tevazu karsnda birok mrik Mslman olmutur.
F
atih Sultan Mehmet, stanbul'u fethettiinde kltan
Verilen hadiste, Mslmann ayp ve kusurunun rtlmesi, Mslmanlarn ih-
geirilmeyi bekleyen Bizansl din adamlarn affetmitir.
tiyacnn hogr ile karlanmasnn nemi belirtilmitir. Msamaha kavram
hogryle ilgilidir. Bu iki rnee dayanlarak aadaki yarglardan hangi-
sine ulalabilir?
A) Balama bireysel ve toplumsal hogrnn temelidir.

B) Her hatann affedilecei doru deildir.
C) Hogrnn temelinde bilgi vardr.
"... Allah affeden bir kimsenin ancak deerini artrr..." D) Her insan kt davranna tvbe edebilir.
(Hadis-i erif) E) Ktln arkasndan hemen bir iyilik yaplmaldr.
Verilen iki rnekte de balama ve hogr bulunmaktadr. Balama birey-

sel ve toplumsal hogrye yol aar.

BADET
5. yilikler Ktlkleri Giderir Tvbe edip de inanan ve iyi i yapanlar baka. Allah onla-
rn ktlklerini iyiliklere evirir. Allah, ok balayan ve
hh Gzel ahlakn temelini oluturan iyilik bakalarna yaplan
ok merhamet edendir. Kim de tvbe eder ve iyi i yaparsa
maddi ve manevi tm yardmlar kapsar. yilik beden gc
ite o, Allah'a tvbesi kabul edilmi olarak dner."
ile yaplabildii gibi, bilgi ve mal ile de yaplabilir. Yere den
(Furkan suresi, 70-71. ayet)
bir ocuu kaldrmak, bildiklerini bakalar ile paylamak ve
yoksul kimselere sadaka vermek iyilik rnekleridir. ... yilikler, ktlkleri (gnahlar) giderir..."
(Hud suresi, 114. ayet)
hh Peygamberimiz bir sznde "Nerede olursan ol, Allah'tan

"... Asl iyilik; Allah'a, ahiret gnne, meleklere, kitap ve kork ve ilediin ktln hemen arkasndan onu yok ede-
peygamberlere iman edenlerin; mala olan sevgilerine ra- cek bir iyilik yap." buyurarak yaplan iyiliklerin ktlkleri gide-
men, onu yaknlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalma,
receine iaret etmitir.
(ihtiyacndan dolay) isteyene ve insanlar klelikten kur-
tarmaya harcamak iin verenler; namaz dosdoru klan,
zekt veren, antlama yaptklarnda szlerini yerine geti-
renlerin ve zorda, hastalkta ve savan kzt zamanlarda
(direnip) sabredenlerin tutum ve davranlardr..."
hh yilik yapmada esas olan herhangi bir kar gzetmemektir.
Gsteriten uzak ve kar beklemeksizin yaplan iyilikler, g-
nahlarn balanmasna neden olur.
"... Kim Allah'a inanr ve yararl i yaparsa Allah onun k- "Sadakalar aktan verirseniz ne gzel! Fakat onlar, giz-
tlklerini rter, onu (ve benzerlerini) iinde ebedi kalacak- leyerek fakirlere verirseniz, bu sizin iin daha hayrldr ve
lar, altlarndan rmaklar akan cennetlere sokar..." gnahlarnzdan bir ksmna da keffaret (affedilmesine se-
(Teabn suresi, 9. ayet) bep) olur. Allah yaptklarnzdan haberdardr."
hh yilik yapmak ile tvbe etmek arasnda yakn bir iliki vardr. hh Gzel davranlar sergileyen, anne - babaya iyilik yapan, b-
Tvbe ettikten sonra iyiye ynelmek ve iyi iler yapmak Al- yklere sayg, kklere sevgi gsteren, akraba ve komu
lah'n rzasna uygun olduu gibi, kiinin tvbesinin devam haklarn gzeten kiiler, bu davranlar sonucunda huzurlu
asndan da nemlidir. ve mutlu olurlar. yilikleri tavsiye edip ktlkleri engellemeye
alan, insanlara gleryzl davranan, selamlaan, affedici
olan kiiler, dier insanlarla bar ve gven iinde yaarlar.
Sorusu
retmen
Hogr nedir?
Farkl dnce ve davranlar anlayla karlayarak sayg gster-

mektir.

1. Trafik kazasndan yaral olarak kurtulan kii "Allah'm 4. Kur'an'da Nur suresinde "O takva sahipleri ki bollukta da
hamdolsun sana yaral da olsa kurtulduk." demitir. darlkta da Allah iin harcarlar; fkelerini yutarlar ve in-
Yangndan kurtarlan kiinin ilk sz "kr Allah'a" sanlar affederler. Allah da gzel davranta bulunanlar
oldu. sever." buyrularak Allah'n sfatlarndan olan balama ve
affetme, ona gnlden inanan kiilerin nitelikleri arasnda
Burada sz edilen kiilerin kretmesi onlarn hangi
saylmaktadr.
zelliini gstermektedir?
Buna gre aadakilerden hangisi "balama"nn ya-
A) Cesaretli davranmaya almasn rarlarndan biri deildir?
B) Allah'a olan honutluunu dile getirmesini
A) Balayan insan Allah da sever.
C) Allah iin sabretmeyi renmi olmasn
B) Balama toplumda hogrnn olumasna katkda
D) badetlerini dzenli yapmasnn nemini bulunur.
E) Dorular sylemeye zen gstermesini C) Balayan insan toplumda deer ve saygnlk kazanr.
D) Balama insann mutlu ve huzurlu olmasna katk
salar.
E) Balama bireye ekonomik karlar salar.
2. nsan akll ve irade sahibi bir varlktr. O aklyla iyiyi kt-

den, doruyu yanltan, faydaly zararl olandan ayrabilir.
Zaman zaman kt davranlarda bulunabilir, hata yapa-
bilir ya da gnah ileyebilir. Bir gnah ilendiinde veya
ktlk yaptnda kiinin vicdan bundan rahatsz olur, 5. Yaplan hata ve ilenen gnahlardan pimanlk duyarak
pimanlk duyar. Yapt hatadan dnmek, iledii gnah Allah'tan balanma dilemeye, iyiye ynelmeye "tvbe"
affettirmek ister. denir.
Bu parada sz edilen durumlarla karlaan kii "g- Bu tanma gre aadakilerden hangisi tvbenin ya-
nahn affettirmek" iin aadakilerden hangisini yap- rarlarndan biri deildir?
maldr?
A) mit ve sevgiyi artrmas
A) badet etmelidir.
B) nsann sosyallemesine katk salamas
B) Yoksullara yardm etmelidir.
C) Bireysel zgrlkleri azaltmas
C) Dua etmelidir.
D) Olumlu dnmeye katk yapmas
D) Tvbe etmelidir.
E) nsann vicdann rahatlatmas
E) Kur'an- Kerim okumaldr.
3. slam dininde yerine getirilmesi emredilen birok ibadet 6. nsan hata yapabilen, gnah ileyebilen bir varlktr. Fakat
vardr. Namaz klmak, oru tutmak, hacca gitmek, sadaka, kii lene kadar yapt hatalardan ve iledii gnahlardan
zekt ve fitre vermek, dua etmek bunlardan balcalardr. tvbe edebilir. Tvbe kaps kyamete kadar aktr. nemli
nsan ibadetleri ncelikle Allah'a olan sevgisini ifade et- olan tvbe eden kiinin itenlikli olarak bu gnah bir daha
mek, ona kulluk grevini yerine getirmek amacyla yapar. ilememeye karar vermesidir.
Yoksa Yce Allah bizim ibadetimize muhta deildir. Buna gre aadakilerden hangisi tvbe iin gerekli
Buna gre slam'da ibadetlerin faydasyla ilgili olarak deildir?
aadakilerden hangisi sylenemez? A) Niyet B) Salk C) Pimanlk
A) nsan tembelletirir. D) Kararllk E) Samimiyet

B) nsann Allah'la ilikisini glendirir.
C) nsanda gven duygusunu gelitirir.
D) Gzel ahlakn gelimesine katkda bulunur.
E) nsann i huzurunu glendirir.

7. Tvbe, kiinin yapt bir hata ya da gnahtan dolay pi- 10. "Hi lmeyecekmi gibi bu dnya iin, yarn lecekmi gibi
manlk duymas ve Allah'tan balanma dilemesidir. Buna ahiret iin alnz." sznde vurgulanan temel dn-
istifar da denir. Tvbede esas olan bireyin iten bir niyetle ce aadakilerden hangisidir?
yapt hatadan vazgemesi ve iyilie ynelmesidir.
A) Toplumsal kurallara uymann nemli olduu
Buna gre aadakilerden hangisi tvbenin zellikle-
B) badetlerin braklmamas gerektii
rinden biri deildir?
C) Dnya ve ahiret ilerine nem verilmesinin gereklilii
A) Gemi gnahlardan pimanlk duymak
D) Beden temizliinin yan sra ruh temizliinin de kaza-
B) Samimi olmak nlmas gerektii
C) Kutsal bir mekanda bulunmak E) sraf ve savurganlktan kanlmas gerektii
D) Hakszlk yapt kiinin hakkn vermek
E) ledii gnaha dnmemeye karar vermek
11. Allah, insan mkemmel bir ekilde yaratmtr. Onu, di-

er varlklarda bulunmayan stn zelliklerle donatmtr.
8. Gndelik yaamda olumsuz davranlar yapan daha sonra Dalar, denizleri, bitkileri ve hayvanlar insanlarn yarar-
hatasn anlayp telafi etmek iin aba gsteren kimseler, lanmas iin var etmitir. Kutsal kitabmz Kur'an'da "O,
hogryle karlanmaldr. Toplumda hogrl bir ortam size istediiniz her eyden verdi. Allah'n nimetini saymaya
oluturularak hatalar affedilmeli ve bu insanlar topluma ka- kalkacak olsanz sayamazsnz." denmektedir. Bunun iin
zandrlmaldrlar. de Yce Allah'n varlna ve birliine inanmal, ona ibadet
Buna gre aadakilerden hangisi balamann kii- edilmelidir.
ye salad yararlardan biri deildir? Bu parada aadaki sorulardan hangisine cevap ve-
rilmektedir?
A) nsanlarn teekkr ve minnet duygularn harekete ge-
irmesi A) badet nasl yaplmaldr?
B) nsan mitsiz yapmas B) badet - temizlik ilikisi nasldr?
C) Allah'n honutluunun kazanlmas C) Hangi ibadetler daha nemlidir?
D) Dier insanlarn gznde saygn bir yer kazanlmas D) badetler hangi zamanda yaplmaldr?
E) nsann huzurlu ve mutlu olmas E) badet niin yaplr?
9. "(Rabbimiz!) Ancak sana kulluk (ibadet) ederiz yalnz sen- 12. Yce Allah, Kur'an- Kerim'de yer alan pek ok ayette
den medet umarz." (Fatiha suresi 5. ayet) kendisine inanp ibadet edilmesini ister. Bakara suresi 21.
Bu ayet ile anlatlmak istenen aadakilerden hangisi- ayette "Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rab-
dir? binize kulluk ediniz." buyurur. nsan da Allah'n emrini yeri-
ne getirmek ve rzasn kazanmak iin ona ibadet eder.
A) badetin sadece Allah'a yaplmas
Buna gre aadakilerden hangisi insann ibadet
B) badetin belli zamanlarnn bulunmas etme amalarndan biri deildir?
C) badetin gsteriten uzak olmas
A) taat etme B) kr etme
D) badetin toplumsal fayda salamas
C) Sayg duyma D) kar elde etme
E) badetlerin bazlarnn topluca yaplmas
E) Sevgi besleme
12. D 11. E 10. C 9. A 8. B 7. C 6. B 5. C 4. E 3. A 2. D 1. B Cevaplar

1. badetlerin yerine getirilmesinde temel ilkelerden biri de 4. "hsan, Allah' gryormusun gibi kulluk etmendir.Sen onu
sadece Allah'n honutluunu kazanmak amacyla yapl- grmyorsan da o seni muhakkak gryor."
masdr. Allah'a iten balanmann bir sonucu olarak kul- Hz. Peygamber bu szleriyle ibadetlerin hangi zellii-
Rab ilikisi, insan ahlaken ve vicdanen de ibadet sorumlu- ni vurgulamtr?
luuna gtrr. Bu bakmdan ibadetin en yksek derecesi
kulun, dnya ve ahirete ilikin hibir beklentisi olmakszn A) steklilik ve samimiyetle yaplmasn
yalnzca kulluk amacyla yapt ibadetlerdir. B) Az da olsa srekli olmasn
Bu parada ibadetler yaplrken aadakilerden han- C) nanc glendirmesini
gisinin yaplmas nerilmektedir? D) Kolaylatrc olann seilmesini
A) badetin istekli olarak yaplmas E) G yetirebilir olanlarn yaplmasn
B) kar beklemeden ve gsteriten uzak olarak gerek-
letirilmesi
C) Gc yetilen ibadetlerin yaplmas
D) badetin genlikte yaplmas
E) badetlerin insana gven vermesi 5. Peygamber Efendimiz sahabeye "Biliyor musunuz mflis
kimdir?" diye sordu. Orada bulunanlar "Bizce mflis pa-
rasn ve maln kaybeden kimsedir." dediler. Bunun ze-
rine Hz. Peygamber syle buyurdu: "Benim mmetimin
mflisi(iflas eden) o kimsedir ki kyamet gnnde oru ve
zektla gelir. Fakat una svm ve una iftira etmi, u-
nun maln yemi, bunun kann dkm ve unu dvm.
2. - "Din hususunda zerinize hibir zorluk yklenmedi..." Bundan dolay onun iyiliinden zulmettii adamlarn her
birine verilir. zerinde haklar denmeden iyilii tkenirse
hak sahiplerinin gnahlar o kimseye ykletilir. Sonra o
- "Kolaylatrnz, zorlatrmaynz. Mjdeleyiniz, nefret
kimse cehenneme atlr."
ettirmeyiniz."
(Hadis-i erif) Bu hadise dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
ne ulalamaz?
Bu ayet ve hadiste ibadetlerin hangi zellii vurgulan-
maktadr? A) Her insan dnyada yaptklarnn karln ahirette g-
recektir.
A) nsann gc yettiince yaplabilmesi
B) Kul hakkna girmekten kanlmaldr.
B) nsana i huzuru vermesi
C) Ahirette hesap grlrken ibadetler kul hakkna gir-
C) stekli olarak yerine getirilmesi
mekten daha nemli hale gelecektir.
D) Samimi olunmas
D) Sadece ibadet etmek ahirette insan kurtarmaz.
E) Gsteriten uzak olarak yerine getirilmesi
E) Dnyadayken kt davranlardan uzak durulmaldr.
3. Allah'n kendisini grp gzettiini bilen bir kiiden 6. I. Yalanc ahitlikten kanmak
aadakilerden hangisini yapmas beklenmez? II. ftira etmek
A) badetlerini bilinli bir ekilde yapmas III. Sabretmek
B) Rzkn helalinden kazanmas IV. Kumar oynamak
C) htiya sahiplerine yardmc olmas Yukarda verilen davranlardan hangileri tvbe etmeyi
gerektirir?
D) l ve tartda hassas davranmas
E) Komularn ekitirmesi A) I ve II B) I ve III C) II ve III

7. nsan iledii kusur ve gnahlar hibir zaman affedilemez 10. "Sevdiiniz eylerden (Allah yolunda) harcamadka iyiye
olarak grmemeli, bundan dolay mitsizlie dmemeli- eremezsiniz. Her ne harcarsanz, Allah onu hakkyla bilir."
dir. Tvbe kapsnn devaml ak olduu Zmer suresinin (l-i mran suresi, 92. ayet)
53. ayetinde syle belirtilmitir: "De ki: Ey kendi nefisleri
Aadaki ibadetlerden hangisi verilen ayetle anlamca
aleyhine haddi aan kullarm! Allah'n rahmetinden mit
ilikilendirilemez?
kesmeyin! nk Allah btn gnahlar balar. phesiz
ki O, ok balayan ve ok esirgeyendir." A) Sadaka B) Kurban C) Fitre
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi- D) Oru E) Zekt

ne ulalamaz?
A) Byk gnahlar Allah tarafndan affedilmez.

B) Allah, kullarn affedicidir.
C) nsan gnahlarnn affedilecei konusunda umudunu
kaybetmemelidir.
11. "Yine onlar ki bir ktlk yaptklarnda ya da kendilerine
D) nsan, gnah ilediinde tvbe etmelidir.
zulmettiklerinde Allah' hatrlayp gnahlarndan hemen
E) nanan insan, Allah'n kendisini balayacan bilme- tvbe ederler. Zaten gnahlar Allah'tan baka kim bala-
lidir. yabilir ki! Bir de onlar, iledikleri ktlklerde bile bile srar
etmezler."
8. I. Vcutta sarg varsa abdest alnrken sargnn zerini Verilen ayete dayanlarak aadaki yarglardan hangi-
mesh etmesi sine ulalamaz?
II. Fazla kilolu kiinin farz orucu tutmayp sonra kaza et- A) nsan bilerek gnah ilemeye devam etmemelidir.
mesi
B) Allah, tvbe edenlerin tvbelerini kabul eder.
III. Gc yetmeyenin namaz oturarak klmas
C) Gnahlar sadece Yce Allah affedebilir.
Yukarda verilenlerden hangisi slam dininin ibadetler-
D) nsan gnah ilediinde hemen tvbe etmelidir.
de insanlara salad kolaylklardan biri deildir?
E) Tvbeden sonra tekrar gnah ilenebilir.
9. Allah yarattklarna kar efkat ve merhamet sahibidir. Da- 12. I. "Rabb'ine hamt ederek tesbihte bulun ve ondan ba-
ima kullarnn iyiliini, mutlu ve huzurlu bir ekilde yaa- lanma dile. nk O, tvbeleri ok kabul edendir.
masn ister. Bir gnah ya da kusur ilediklerinde kullarna (Nasr suresi, 3. ayet)
kar balaycdr. Yce Allah, bizleri de balayc olma-
II. "(Resulm!) Kullarma, benim ok balayc ve esir-
ya ve hatalar affetmeye ynlendirir. Peygamber Efendimiz
geyici olduumu haber ver."
de, "Herhangi bir kii, dnyada dier bir kiinin aybn r-
terse Allah da kyamet gnnde onun aybn rter." buyur-
mutur. III. "Gerekten mminler kurtulua ermitir. Onlar namaz-
Bu parada aadakilerden hangisi vurgulanmtr? larnda huu iindedirler. Onlar, bo ve yararsz ey-
lerden yz evirirler. Onlari zekat verirler. Ve onlar
A) Gnahlardan uzak durulmasnn nemi iffetlerini korurlar."
B) Allah'n affedici olduu ve insanlarn da hatalar ba- (M'minn suresi, 1-5. ayetler)
lamasnn nemi
Yukarda verilen ayetlerden hangisi tvbe ve balan-
C) Her insann kendi davranlarndan sorumlu olduu ma ile ilgili deildir?
D) Gnah ilediinde pimanlk duyulmas gerektii A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III
E) nsann hata yapabilen bir varlk olduu
12. C 11. E 10. D 9. B 8. B 7. A 6. D 5. C 4. A 3. E 2. A 1. B Cevaplar

TARAMA
05
1. Tek tanrcln slam dncesindeki karl Allah' "birle- 4. Farkl inan biimlerinden biri de ok tanrclktr. Bu inanca
mek" anlamna gelen tevhittir. Tevhid inancna gre evreni gre ok sayda tanr ya da tanrsal gler vardr. ok tanr-
ve iindeki her eyi yaratan ve yaatan Allah'tr. Tek tanrc- cla inanan kimseler inandklar tanrlarn her birine farkl
lkta Tanr, din gnderen, sadece kendisine ibadet edilen bir anlamlar ve grevler yklemektedirler. rnein intoizmde
yaratcdr. tanrlarn banda Gne Tanras Amaterasu bulunur. O,
Buna gre aadaki inan trlerinden hangisi slam gk ilkesini temsil eder. Dnyann idaresi tanrlar meclisinin
inancn yanstmaktadr? elindedir. Ay Tanrs Tsuhiyami, Frtna ve Deniz Tanrs Su-
sanova, Ate Tanrs Atago, Gda Tanrs ise nari'dir.
A) Monoteizm B) Politeizm C) Putperestlik
Bu parada sz edilen inanma biimi aadakilerden
D) Deizm E) Ateizm hangisidir?
A) Monoteizm B) Ateizm C) Deizm
D) Agnostisizm E) Politeizm
2. "Eer yerde ve gkte Allah'tan baka tanrlar olsayd kesin- 5. Kur'an- Kerim, tek tanrclk inancn en yaln ekilde h-
likle ikisinin de dzeni bozulurdu." las suresinde yle ifade eder: "De ki: O Allah birdir. Allah
Bu ayetle anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? Sameddir. (Hibir eye muhta olmayp her ey O'na muh-
tatr). O dourmam ve domamtr. O'nun hibir dengi
A) Allah her eyi yaatan ve gzetendir.
yoktur."
B) Evrendeki dzen Allah'n birliiyle salanmaktadr.
Buna gre, aadakilerden hangisi tek tanr inancyla
C) Dua Allah ile kulu birbirine yaklatrr. badamaz?
D) Allah'n varl akl ile aklanamaz.
A) Tanr birdir.
E) badetler inanla olanakl hale gelir.
B) znde tevhit inanc vardr.
C) Evreni yaratan Tanr'dr.
D) Tanr'nn gc snrldr.
E) Tanr kendisine ibadet edilendir.
3. Baz ibadetler bedenle, bazlar mal ile, bazlar da hem be- 6. "Her nefis lm tadacaktr. Size bir imtihan olarak ktlk
denle hem de malla yaplr. ve iyilikle deneyeceiz. Hepiniz de sonunda bize dndr-
Aadakilerden hangisi "sadece beden ile yaplan" iba- leceksiniz."
detlere rnektir? (Enbiya suresi 35. ayet)
A) Kurban B) Zekat C) Oru Yce Allah bu ayetle aadakilerden hangisine iman

edilmesini istemektedir?
D) Hac E) Sadaka
A) Peygamberlere B) Kitaplara
C) Ahirete D) Hayr ve erre
E) Kadere

Tarama
7. nsan merak eden, soran, sorgulayan ve aratran bir var- 10. Tarihin eitli dnemlerinde insanlar zaman zaman G-
lktr. "nsann yaratl amac nedir? Doa olaylar nasl ne'i, Ay', yldzlar, atei, baz bitkileri ve hayvanlar kut-
gereklemektedir? Evrendeki mkemmel dzeni sala- sal sayp bunlara tapmlardr. Yce Allah, bu gibi yanl
yan kimdir? ldkten sonra insan nelerle karlaacaktr?" inanlar ortadan kaldrmak iin Peygamberler ve kutsal
gibi sorular insanlarn zihnini her zaman megul etmi, kitaplar gndermi, inanp ibadet edilmeye layk tek varl-
dolaysyla onu evrende her eyi yaratan, gl, yce bir n kendisi olduunu bildirmitir. Bylece Allah'n varl ve
varln bulunduu inancna yneltmitir. birliini yerletirmeyi amalamtr. Yine zamanla insanlar
Bu paraya gre, insanlarda Tanr inancnn bulunma- farkl inanlara ynelmilerdir.
snn temel nedeni aadakilerden hangisidir? Bu parada aadakilerden hangisi dile getirilmektedir?
A) nsann cevap bulamad sorular hayret ve merakla A) Tm peygamberler tevhidi savunmu fakat insanlar
aratrmas bunu bozmulardr.
B) nsann doas gerei ibadet etmeyi istemesi B) badet etmek insann ruhsal ihtiyalarndan biridir.
C) nanc sosyalleme srecinde renmesi C) nsanda doutan bir dine inanma ihtiyac bulunmaktadr.
D) nsann kendi inancn dier inanlarla karlatrmak D) Allah evreni bir dzen iinde yaratmtr.
istemesi E) nsanlar iinde iyi davranlar gsterenler olduu gibi
E) Evrende bir dzenin bulunmas kt davranlar sergileyenler de bulunmaktadr.
8. Hz. Muhammed (s.a.v) bir hadisinde "Her insan ftrat ze- 11. Bu inanca gre ok sayda tanr vardr. ok tanrcla
re (inanmaya eilimli olarak, inanma duygusuyla) doar." inanan kimseler, inandklar tanrlarn her birine farkl an-
buyurmutur. Bu hadisten de anlalaca gibi inanmak, lamlar ve grevler yklemektedirler. rnein Hinduizmde
snmak, balanmak insann doasnda var olan manevi l tanr inanc vardr. Bunlardan Brahma yaratc, Vinu
ihtiyalardandr. Bu nedenle insanlk tarihinin balangcn- koruyucu, iva ise yok edici tanrdr.
dan itibaren her toplum yce bir varla inanp balanm, Bu parada sz edilen tanr anlay aadakilerden
bir dini inanc benimsemitir. hangisidir?
Bu parada insann hangi zelliinden sz edilmektedir? A) Satanizm B) Deizm C) Politeizm
A) Sabrsz olmasndan D) Monoteizm E) Ateizm
B) Eletirel olduundan
C) Hogrsnden
D) nanma gereksinimi olduundan
E) Gvenilir olmasndan
12. I. "Biz hakikaten insan an ve eref sahibi kldk. Ken-

dilerine gzel rzklar verdik ve onlar yarattklarmzn
9. I. lk insan Hz. Adem (as)'in ayn zamanda ilk peygamber
biroundan cidden stn kldk."
olmas,
II. Tarihin her dneminde din inancnn olmas
II. "Biz insan en gzel biimde yarattk."
Bu iki bilgiye dayanlarak aadaki yarglardan hangi-
sine ulalabilir? (Tin suresi, 4. ayet)
Bu iki ayette aadakilerden hangisi belirtilmitir?
A) Tm dinlerde ahlaki geler bulunur.
B) badet her insanda grlr. A) nsanda doutan inanma duygusu bulunmaktadr.
C) Allah'tan gelen vahiyler zamanla insanlar tarafndan B) nsan, Allah'n yaratt dier varlklardan stn zel-
deitirilmitir. liklere sahiptir.
D) nsan stn zelliklerle yaratlmtr. C) nsan alet yapabilen ve kullanabilen bir varlktr.
E) nanma ihtiyac tm insanlarda evrensel zellikler gs- D) nsan zgr iradesiyle iyiyi ktden ayrabilir.
terir. E) nsan kaderine kar koymamaldr.

Tarama
13. Yce Allah insan akl ve irade sahibi stn bir varlk olarak 16. "Yalnz Allah'a kulluk et ve kredenlerden ol." (Zmer su-
yaratmtr. Ona dnme, aratrma, renme ve kendini resi, 66. ayet) Dinin bu gibi emirlerine uyan insan, yaam-
gelitirebilme yetenei vermitir. Bu yetenekleri sayesinde n anlaml bir ekilde srdrr; kendisini ve btn evreni
insan yeni bilgiler edinebilir. Edindii bilgiler arasnda ba- yaratan Allah'a inanp ibadet etmenin huzurunu duyar.
lantlar kurabilir, olaylar arasndaki sebep-sonu ilikilerini Bu parada aadakilerden hangisi dile getirilmektedir?
kavrayabilir. catlar yapabilir ve ara gereler retebilir.
A) nancn ve ibadetin insan yaamndaki nemi
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
ne ulalabilir? B) nsann mutlulua ulama yollar
C) Toplumlarda farkl inan biimlerinin bulunmas
A) nsan Allah'n verdii akl ile doaya egemen olmutur.
D) nsann dier canllardan fark
B) Allah insanlar en gzel biimde yaratmtr.
E) Gzel ahlakl olmann nemi
C) nsanda iyiyi ve kty ayrt etme yetenei vardr.
D) nsan dier canllarla benzer zellikler gsterir.
E) Evrende ve toplumda srekli bir deiim yaanr.
14. Evren, insan ve dier btn varlklar iine alan dzenli ve 17. Din, insan ilikilerini dzenlemeye ynelik ilkeler ortaya ko-
uyumlu bir btndr. Evrende canl ve cansz milyonlarca yar. rnein anne ve babaya iyi davranmay, komu hak-
varlk bulunmaktadr. Gne, ay, yldzlar, galaksiler bunlarn gzetmeyi, akrabalar ziyaret etmeyi emreder. Yok-
lardan bazlardr. zerinde yaadmz Dnya da evrenin sullara yardm etmek, kimsesizleri koruyup gzetmek, zor
bir parasdr. Yce Allah'n evrene koymu olduu yasalar durumda kalanlara destek olmak da dinin tlerindendir.
ile evrende bir karmaa, tesadfilik, dzensizlik grlme- Bu parada dinin hangi ilevi zerinde durulmaktadr?
mektedir.
A) Psikolojik B) Toplumsal
Bu parada aadakilerden hangisi vurgulanmaktadr?
C) Ekonomik D) Kltrel
A) Evrenin ilk ana unsurunun ne olduu
E) Corafi
B) nsann evrendeki konumu
C) Evrenin sonlu olup olmad
D) Allah'n evreni yarattktan sonra ona karmad
E) Evrendeki dzeni salayan gcn Allah olduu
15. Din, insanlar dnya ve ahirette mutlulua ulatrmak ama- 18. Bir ayette yle buyrulur: "Allah'a ibadet edin ve O'na hi-
cyla Yce Allah tarafndan gnderilen ilahi kurallar, ilkeler bir eyi ortak komayn. Ana babaya, akrabaya, yetimlere,
btndr. Dinin ilkelerini, insanlara Peygamberler akla- yoksullara, yakn komuya, uzak komuya, yakn arka-
yp retmilerdir. Onlar ayn zamanda yaaylaryla da daa, yolcuya iyi davrann." Dinin bu gibi tlerine uyan
insanlara rnek olmulardr. kimse, iyi huylu ve gzel ahlakl olur. nsanlarn sevgi ve
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi- saygsn kazanr. Byle kiilerden Yce Allah da raz olur.
ne ulalamaz? Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
ne ulalabilir?
A) Din insanlara iyi ve doru davranlar gsterir.
B) Peygamberler Allah'tan gelen vahiyleri bizzat kendileri A) Yce Allah'a ynelip ibadet ve dua etmek insana huzur
uygulamlardr. verir.
C) Dinin amac insan her iki dnyada da mutlulua ula- B) rf ve adetlerin olumasnda dinin nemli bir yeri vardr.
trmaktr. C) Din, insan ilikilerini dzenlemeye ynelik ilkeler orta-
D) Dini bozan ve azgnlaan kavimlere Peygamber gn- ya koyar.
derilmitir. D) Din kiiye zarar veren her trl davran yasaklar.
E) Allah yaratt insanlara nasl yaamalar gerektiini E) Din, toplumsal kontrole katk salar.
Peygamberler araclyla iletmitir.

Tarama
19. I. yilik yapmak, bakalarna yardm etmek insana huzur 23. Her insan hayatn salkl bir ekilde srdrebilmek iin
verir. yemeye, imeye, giyinmeye ve barnmaya ihtiya duyar.
II. yilik yaptmz kimseden bir karlk beklemeliyiz. Bu gibi ihtiyalar tam olarak karlanmazsa hayatn rahat
bir ekilde srdremez. nsann mutlu ve huzurlu bir ekil-
III. Ktlk yaptktan sonra iyilik yapmann herhangi bir
de yaayabilmesi iin maddi ihtiyalarnn yannda ruhsal
faydas yoktur.
ihtiyalarnn da karlanmas gerekir. Sevmek, sevilmek,
IV. Toplumsal huzursuzluklarn temelinde hogrszlk gvenmek, sanmak, yce bir varla inanmak ve ibadet
vardr. etmek insann ruhsal ihtiyalar arasnda yer alr.
Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir? Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
A) I ve II B) I ve III C) II ve III ne ulalabilir?
D) II ve IV E) III ve IV A) nanp ibadet etmek sadece insana ait bir zelliktir.
B) nsan merak eden ve sorgulayan bir varlktr.
C) nsan evrendeki yerini aklamaya alr.
D) Her insan duygularna gre davranr.
E) nsanda fizyolojik gereksinimlerin yan sra sosyal ge-
20. Baz ibadetler belirli zamanlarda yaplmak durumundadr. reksinimler de bulunmaktadr.
I. Namaz klmak
II. Selam vermek
III. Hacca gitmek 24. badet, insann Allah'a kar duyduu sayg ve sevginin
IV. Sadaka vermek sonucu olarak onun rzasn, honutluunu kazanmak iin
yapm olduu i ve davranlara denir.
Burada verilen ibadetlerden hangileri belirli bir zaman-
da yerine getirilmek durumundadr? Buna gre aadakilerden hangisi ibadet deeri ta-
maz?
D) II ve IV E) III ve IV A) Kurban bayramnda kurban kesmek
B) Tvbe etmek
C) Gsteri iin hayr yapmak
D) lim renmek
21. Zekt Mslmanlara farz olan ve malla yaplan bir ibadet-
E) Kur'an okumak
tir. Kii bakmakla ykml olduu kiilere zekt veremez.
Buna gre aadakilerden hangisine zekt verilebilir?
A) Babaya B) Toruna C) Kzna 25. I. "Akrabaya, yoksula, yolcuya, hakkn ver. Gereksiz
D) Amcaya E) Dedeye yere de sap savurma."
II. "Ey iman edenler! Kazandklarnzn iyilerinden ve rzk
olarak yerden kardklarmzdan hayra harcayn. Size
22. Hz. Peygamber'in hadislerinden biri yledir: "slam be verilirse gznz yummadan alamayacanz kt
ey zerine kurulmutur. Allah'tan baka ilah olmadna, mal hayr diye vermeye kalkmayn."
Muhammed (s.a.v)'in Allah'n kulu ve elisi olduuna eha- (Bakara suresi, 267. ayet)
det etmek, namaz klmak, oru tutmak, zekat vermek ve Bu iki ayete dayanlarak ibadetle ilgili olarak aadaki
hacca gitmek." yarglardan hangisine ulalamaz?
Bu hadisle aadakilerden hangisi aklanmaktadr?
A) Kimlere yardm edilecei bildirilmitir.
A) slamn artlar B) Ar ulardan kanlmas gerektii tavsiye edilmitir.
B) badetin artlar C) Sevilen mallardan verilmesi nerilmitir.
C) Dua artlar D) Verilen rzkn hayrl yerlerde kullanlmas gerektii
D) mann artlar sylenmitir.
E) Abdestin artlar E) badetin sadece mal ile yaplmas gerektii bildirilmitir.

Tarama
26. "Sayl gnlerde olmak zere oru size farz klnd. Sizden 29. Kurban, Yce Allah'n emrini yerine getirmek ve ona yakn-
kim hasta olur veya yolculuk halinde bulunursa tutamad- lamak amacyla belli nitelikteki hayvan keserek yaplan
gn saysnda baka gnlerde oru tutar. Oru tutmaya ibadettir. Kurban, dinimizde yerine getirilmesi emredilen
gleri yetmeyenlere bir fakiri doyuracak fidye gerekir." balca ibadetlerden biridir. Akll, ergenlik ana gelmi,
(Bakara suresi, 184) yolcu olmayan, zengin Mslmanlarn ylda bir kez kurban
kesmesi Allah'n emridir.
Bu ayete dayanarak oru iin aadakilerden hangisi
sylenemez? Buna gre slam'a gre aadaki hayvanlardan hangi-
si kurban niyetiyle kesilemez?
A) Ramazan aynn haricinde orucun tutulamayaca
A) Manda B) Koyun C) Deve
B) Tutulamayan orularn kaza edilebilecei
D) Hindi E) Kei
C) Bedensel olarak oru tutmasna engel olanlarn para-
sal olarak bu ibadeti yerine getirmesi gerektii
D) Orucun belli bir gn ve zaman olduu
E) Oruta birtakm kolaylklarn saland
30. I. Peygamberimizin genelde yapt ve bize de yapmay
nerdii i ve davranlardr.
II. Yce Allah tarafndan ak ve net olarak emredilmi
kesinlikle yaplmas gereken i ve davranlardr.
Bu iki bilgide ibadetlerle ilgili hangi snflandrmadan
sz edilmektedir?
27. I. Sabah namaznn farz drt rekattr.
I. II.
II. Akam namaznn farz rekattr.
A) Snnet Vacip
III. kindi namaznn farz iki rekattr.
B) Farz Snnet
IV. len ve yats namaznn farz drt rekattr.
C) Vacip Farz
Yukarda namazla ilgili olarak verilen bilgilerden han-
gileri doru deildir? D) Snnet Farz
E) Farz Vacip
28. Hac iin dnyann drt bir yanndan Mekke'ye gelen Ms- 31. Hz. Peygamber bir gn yanndakilere u soruyu sordu:
lmanlar birbiriyle tanp kaynarlar. Orada rk, renk, "Sizden birinin kapsnn nnden bir nehir gese ve o kii
dil, makam ve mevki fark olmakszn ayn giysiler iinde oradan gnde be defa ykansa o kimsede kirden eser ka-
olurlar. Bu durum, kiilerde insanlar arasnda bir farkllk lr m?" Yanndaki sahabeler, "Kalmaz ey Allah'n elisi" de-
olmad duygusunu gelitirir. Herkes ayn dine mensup diler. Bunun zerine Peygamberimiz (s.a.v) "te be vakit
olmann, evrenin yaratcs olan Yce Allah'a inanp ibadet namaz da bunun gibidir. Allah, namaz sayesinde gnahlar
etmenin huzurunu duyar. siler, temizler." buyurdu.
Bu parada hac ibadetinin hangi zellii vurgulanmak- Bu paradaki olaya dayanlarak ibadetlerle ilgili aa-
tadr? daki genellemelerden hangisine ulalabilir?
A) Kurban Bayram'nda yaplmas A) badetlerin gsteriten uzak bir biimde yaplmas ge-
rekir.
B) Dostluk duygularn gelitirmesi
B) badet, imann bir parasdr.
C) nsanlarn eit olduu duygusunu gelitirmesi
C) badetler gnahlara kefaret olur.
D) nsanlar zgrletirmesi
D) badetler temiz bir ekilde yerine getirilmelidir.
E) Farkl kltrlerden gelen insanlarn birbirlerinin gele-
neklerinden faydalanmas E) badet her gn yaplmaldr.

Tarama
32. Namaz klan insanlar, ksa bir sre de olsa gnlk yaamn 35. Sadaka eitlerinden biri ftr sadakasdr. Ramazan ayn-
sorunlarndan uzaklarlar. O esnada Allah'la babaa kalr- da bayramdan nce verilmesi gereken bir sadakadr. Halk
lar. Akllar, duygular ve btn benlikleriyle Allah'a ynelirler. arasnda bu sadaka trne "fitre" de denir. Fitreyi zengin
Bu parada namaz ibadetinin hangi zellii dile getiril- olan her Mslmann vermesi gerekir. Ancak miktar az
mektedir? olduu iin zengin olmayanlar da fitre verebilir. Fakat kii
bakmakla ykml olduu kiilere zekat veremeyecei gibi
A) Zaman iyi kullanmay salamas fitre de veremez.
B) Kiiler arasnda hogry artrmas Buna gre aadakilerden hangisine ftr sadakas
C) Kiiyi manevi huzura kavuturmas (fitre) verilebilir?
D) Farz ve snnetlerinin olmas A) Toruna B) Babaya C) Dedeye
E) Toplumsal birlii glendirmesi D) Halaya E) Anneye
33. Zekt veren insanlar hem Allah'a hem de toplumda zor du- 36. I. Arafat'ta vakfe yapma
rumda bulunan insanlara kar grevlerini yapm olurlar.
II. hrama girme
Zekt ekonomik ynden durumlar iyi olan insanlarn ile-
III. Kbe'yi tavaf etme
rinden gelerek yoksul, dkn ve borlu insanlara yardm
etmelerine araclk eder. IV. Sa'y yapma
Buna gre aadakilerden hangisi zektn toplumda Haccn yapl sras aadakilerden hangisinde do-
yerine getirdii ilevlerden biri deildir? ru olarak verilmitir?
A) Toplumdaki dayanmay glendirmesi A) III, II, I, IV B) IV, II, III, I

B) Zenginlere toplumda ayrcalklar tannmas B) II, I, IV, III C) I, IV, III, II
C) nsanlar arasnda ibirliinin artmas E) II, III, IV, I
D) Sevgi ve saygnn gelimesini salamas
E) Fakirlerin zenginlerin malna gz dikmemesi
34. Malcolm X, zenci rklna dayal bir slam anlayn 37. nsan dnyaya bo yere gnderilmemitir. nsan tm dav-
savunuyordu. lk defa hacca gittiinde unlar sylemiti: ranlarnda, yzn Rabb'ine dnmeli ve O'nun rzas-
"Dnyann drt bir yanndan gelen dili ve rengi farkl insan- n kazanmaya almaldr. Yce Allah Zriyt suresinin
lar Mekke'de tek vcut haline gelmiti. nsanlar arasndaki 56.ayetinde, "Ben cinleri ve insanlar ancak bana ibadet
tm ayrmclklarn kalkt bu manzara, Allah'n gcne etsinler diye yarattm." buyurmaktadr.
olan inancm perinledi. Ayn ekilde ihrama girmi yz
Bu parada aadaki sorulardan hangisine cevap ve-
binlerce hac ile birlikte Kbe'yi tavaf ettim, kardelik duy-
rilmitir?
gular iinde vakfe ve sa'y yaptm."
Burada sz edilen kiinin yaadklar haccn hangi A) Niin ibadet edilir?
zelliini ne karmaktadr? B) Beden ile yaplan ibadetler nelerdir?
C) badetlerin davranlarn gzellemesine katklar ne-
A) nsanlarn eit ve karde olduu inancn pekitirmesini
lerdir?
B) nsann bilgisini artrmasn
D) badet nedir?
C) Nefsin ayaklar altna alnmasn
E) badetler hangi zamanlarda yaplmaldr?
D) hramn insana lm hatrlatmasn
E) Hem beden hem de mal ile yaplan bir ibadet olmasn

Tarama
38. "Mallarn Allah yolunda harcayp da arkasndan baa kak- 41. "(Mminlerden) Tvbe edenler, ibadet edenler, oru tutan-
mayan, fakirlerin gnln krmayan kimselerin Allah katn- lar, rk edenler, secde edenler, iyilii emredip ktlkten
da dlleri vardr. Onlara korku yoktur ve onlar zlmeye- alkoyanlar ve Allah'n snrlarn koruyanlar yok mu? te o
ceklerdir. " mminleri mjdele!"
(Bakara suresi, 262. ayet) (Tevbe suresi, 112. ayet)
Bu parada Yce Allah aadaki ibadetlerden hangisi-
Bu ayeti kendisine ilke edinen kiiden aadaki dav-
ni vmektedir?
ranlardan hangisini yapmas beklenmez?
A) Namaz B) Zekt C) Oru
A) Arkadann i yerinde ykselmesini engellemesi
D) Hac E) Kurban
B) Dalgn insanlar bartrmas
C) Namaz klmas
39. I. "(Ey Muhammed) Senden nce gnderdiimiz her
peygambere 'Benden baka ilah yoktur, bana ibadet D) Gnah ilediinde Allah'tan balanmasn istemesi
ediniz.' diye vahyetmiizdir." E) Kt alkanlklar olan akrabasna t vermesi
(Enbiya suresi, 25. ayet)
II. "De ki: O Allah birdir. Allah sameddir. O, dorulmama-
m ve domamtr. Onun hibir dengi yoktur."

Verilen ayetlerde inanma biimlerinden hangisi belirtil-
mitir?
A) Tek Tanrclk (Monoteizm)

B) ok Tanrclk (Politeizm)
42. I. Sa'y
C) Tanr tanmazlk (Ateizm)
II. Rk
D) Maddecilik (Materyalizm)
III. hram
E) Tm Tanrclk (Panteizm)
IV. Fidye
Yukarda verilen kavramlardan hangileri hac ibadetiyle
40. rade bir eyi yapp yapmamaya karar verme gcdr. ilgilidir?
rade sahibi kii davranlarn serbeste gerekletirir.
Seenekler arasnda tercihte bulunur. Yani insan, aklyla
iyiyi ktden, doruyu yanltan ayrt ederken iradesiyle D) II ve IV E) III ve IV
de bunlar arasndan dilediine ynelir. Yce Allah insan
diledii yola ynelme, kendi kararn zgrce verme konu-
sunda serbest brakmtr.
Bu parada sz edilen gr aadaki ayetlerden
hangisiyle anlamca ilikilendirilebilir?
A) "Artk Allah'n size helal ve temiz olarak verdii rzklar-

dan yiyin. Eer yalnz ona ibadet ediyorsanz Allah'n
nimetlerine kredin."
43. - Hz. brahim'in atete yanmamas
(Nahl suresi, 114. ayet) - Hz. Musa'nn asasnn ylan olmas
B) "...De ki: Hak Rabb'inizdendir. yle ise dileyen iman - Hz. sa'nn lleri diriltmesi
etsin, dileyen inkr etsin..."
- Hz. Muhammed'in ay ikiye ayrmas
Bu olaylar peygamberlerin hangi zellii ile aklanabilir?
C) "Biz, her eyi bir lye gre yarattk."
(Kamer suresi, 49. ayet) A) Gnahtan arnk olmalar
D) "Gaybn anahtar Allah'n yanndadr; onlar ondan B) Gvenilir olmalar
bakas bilemez..." C) Zeki ve akll olmalar
D) Mucizelerle desteklenmeleri
E) "Her canl lm tadacaktr..."
E) Vahyi olduu gibi aktarmalar

Tarama
44. slam inancna gre insan, lmle birlikte yok olmaz. Yani 47. badetlerin vaktinde yaplmas insann zamann en verimli
lm bir son deil, aksine sonsuz bir hayatn balangc- ekilde kullanmasna neden olur. Srekli ve dzenli yap-
dr. Buna gre insanlar ldkten sonra tekrar dirilecekler lan ibadetler, insan hayatn disipline eder. Senelik, aylk,
ve dnyada yaptklar iyi ve kt davranlarnn karln haftalk ve gnlk ibadetler, insann zamannn boa ge-
greceklerdir. Dnyada iman edip iyi ilerde bulunanlar, mesini nler.
orada sonsuza dek huzurlu ve mutlu bir ekilde yaamlar- Buna gre aadaki ibadetlerden hangisi zamana
n srdreceklerdir. bal deildir?
Bu parada slamn hangi kavram aklanmaktadr? A) Cuma namaz klmak
A) Tvbe B) Ahiret C) badet B) Hacca gitmek
D) Vahiy E) Ahlak ve deerler C) Ramazan orucu tutmak
D) Kurban Bayram'nda kurban kesmek
E) Sadaka vermek
45. "Biz gkleri, yeri ve ikisi arasndakileri bir oyun ve elence

olsun diye yaratmadk."
(Duhn suresi, 38. ayet)
Verilen ayette aadakilerden hangisi vurgulanmtr?
A) Evrenin bir balangcnn ve bir sonunun olduu 48. Dua, szck olarak yalvarma, yakar gibi anlamlara ge-
B) Evrende srekli bir deiimin gzlendii lir. Dini bir terim olarak ise dua, insann dilek ve isteklerini
sonsuz g sahibi Yce Allah'a iletmesi, ona olan sevgisini
C) Evrende bir dzenlilik ve amallk olduu
ve krn ifade etmesidir.
D) Evrende birtakm rastlantlarn yer ald
Bu tanma gre aadakilerden hangisi dua etmenin
E) Evrenin sonsuz bir byklkte olduu insana salad katklardan biri deildir?
A) nsann kendisini Yce Allah'a yakn hissetmesini sa-

lamas
46. Yce Allah insan stn zelliklere sahip bir varlk olarak B) nsann dnyadaki nimetler iin hrsn artrmas
yaratmtr. Ona akl, dnme yetenei, irade gibi zellik-
C) Huzur ve mutluluk vermesi
ler vermi bylece insan varlklar arasnda ayrcalkl bir
D) Yaradan ile kul arasndaki illikiyi glendirmesi
konuma getirmitir.
Aada verilen ayetlerden hangisi bu paradaki g- E) nsann zorluklar, skntlar amasn kolaylatrmas
rle anlamca ilikilendirilebilir?
A) "Ey insanlar! Sizi ve sizden ncekileri yaratan Rabb'i-

nize kulluk ediniz. Umulur ki bylece korunmu olursu-
nuz."
B) "Rabb'in sadece kendisine kulluk etmenizi, ana- baba- 49. I. Hadesten taharet
nza da iyi davranmanz kesin bir ekilde emretti..." II. Necasetten taharet
(sr suresi, 23. ayet) III. Setr-i avret
C) "...Her toplum iin mutlaka uyarc (peygamber) gel-
IV. Vakit
mitir."
V. stikbal-i kble
(Ftr suresi, 24. ayet)
D) "Biz hakikaten insanolunu an ve eref sahibi kldk... VI. Niyet
kendilerine gzel rzklar verdik ve onlar yarattklar- Burada verilen namaza hazrlk artlarndan hangileri
mzn bir oundan cidden stn kldk." "temizlik" ile ilgilidir?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV
E) "...Allah'a ihlasl biimde dua edin."
(M'min suresi, 7. ayet) D) IV ve V E) V ve VI
26. A 27. B 28. C 29. D 30. D 31. C 32. C 33. B 34. A 35. D 36. E 37. A 38. B 39. A 40. B 41. A 42. B 43. D 44. B 45. C 46. D 47. E 48. B 49. A
Cevaplar
9. E 10. A 11. C 12. B 13. A 14. E 15. D 16. A 17. B 18. C 19. C 20. B 21. D 22. A 23. E 24. C 25. E 8. D 7. A 6. C 5. D 4. E 3. C 2. B 1. A

Hz. MUHAMMED (S.A.V.)
Hz. Muhammed'in Hayat - Kur'an'a Gre Hz. Muhammed (s.a.v) 06
hhHZ. MUHAMMED (S.A.V)'N HAYATI hh Kbe'de her kabilenin bir putu vard. Putlarn kendilerini Al-
lah'a yaklatracana inanyorlard. Bu nedenle dilek ve is-
1. Hz. Muhammed'in Doduu Ortam teklerini putlara iletiyorlard.
hh Araplarn ana yurdu ve slam'n doduu yer olan Arabistan,

Asya Ktas'nn gneybatsnda yer almaktadr.
Arabistann dousunda Umman Denizi, batsnda Kzlde- hh Yeryznde Allah'a ibadet iin yaplan ilk bina Kbe'dir. Kbe
niz, kuzeyinde Suriye ve Irak, gneyinde Aden Krfezi ve Allah'n emriyle Hz. brahim (as) ve olu Hz. smail (as) ta-
Hint Okyanusu vardr. rafndan Mekke'de yaplmtr. Zamanla "tevhit inanc" unu-
tulmu, Kbe putlarla doldurulmu; Mekke, putperestliin
merkezi haline gelmiti. Kbe'yi ziyarete gelenler Mekke'de
kurulan panayrlarda alveri yaparlard. Bylece Mekke hal-
hh Hz. Muhammed'in doduu Mekke'de Allah'n evi (Beytullah)
k, ticaret yaparak geimini salard.
olarak nitelendirilen kutsal Kbe bulunmaktadr ve buras
dnyann en eski yerleim yerlerindendir. Bu nedenle Mekke
ok nemli bir ehirdir.
hh slam'dan nce Araplarn bir ksm llerde gebe hayat

srerken dier bir ksm ky ve ehirlerde yayorlard. G-
ebeler hayvanclkla, yerleik olanlar ise tarm ve ticaretle hh Arabistan'da putperestler dnda Yahudi, Hristiyan, Mecusi,
urarlard. slam'dan nce Araplar kabilelere ayrlmlard. Sabii ve Hanif olan insanlar da vard. Hanifler, Hz. brahim
Kan davas ve snr anlamazlklar yznden kabileler ara- (as)'in dini geleneini srdren tevhit inancn benimsemi
snda sk sk savalar olurdu.
kimselerdi.
hh slamiyet ncesi Araplarn ou putperestti. Tek Tanr inanc
hh Hanifler putlara tapmyor, iki, kumar, falclk gibi kt al-
unutulmutu. nsanlar kendi elleriyle yaptklar putlara tapar-
lar ve onlar iin kurban keserlerdi. kanlklardan uzak duruyorlard.
Sorusu
retmen
Mrikler iin Kbe niin nemliydi?
Her kabilenin putunun burada olmas ve ziyaretlerden ekonomik

kar salamalar.

Hz. MUHAMMED (S.A.V.) / Hz. Muhammed (s.a.v)'in Hayat
hh Araplar arasnda iir ve gzel sz syleme sanat (hitabet) hh slamiyetin doduu yllarda Arap Yarmadas'na komu iki
olduka ileri durumdayd. Kurulan panayrlarda iir yarma- byk devlet bulunmaktayd. Bunlar Bizans ve Sasani mpa-
lar dzenlenir, dereceye giren iirler Kbe'nin duvarna aslr- ratorluklaryd. Blgedeki kk devletler bu iki devlete ba-
d. Szl edebiyat gelenei gelimi olmasna karn okuma mlyd.
yazma bilenlerin says azd.
hh Arabistan'da halk, hrler ve kleler olmak zere iki snfa ay-

rlm. Kleler ve yoksullar eziliyor, adalete nem verilmiyor, 2. Hz. Muhammed (s.a.v)'in Doumu, ocuk-
gl olanlar hakl saylyordu. nsan haklar hie saylyor, luu ve Genlii
kadna toplum iinde sz hakk tannmyor ve mirastan pay
verilmiyordu. Kz ocuu olan babalar bunu utanlacak bir hh Hz. Muhammed (s.a.v), 20 Nisan (12 Rebiyylevvel) 571 ta-
durum olarak gryor; hatta bazlar kz ocuklarn diri diri rihinde Mekke'de dodu. Babas Abdullah, annesi Amine'dir.
topraa gmyordu. Babas, Peygamberimiz domadan nce vefat etti. Dedesi
Abdulmuttalib ona "ok vlen" anlamna gelen Muhammed
hh slam'dan nce Arap Yarmadas'nda, Allah'a irk komann
adn verdi.
yannda iki, kumar, hrszlk, tefecilik, falclk gibi kt al-
kanlklar yaygnd. Tm bu nedenlerle bu dneme "Cahiliye
Dnemi" denilmektedir. Btn bu olumsuzluklarn yannda,
Araplar arasnda cmertlik, konukseverlik, cesaret, sznde
hh Peygamberimiz Halime adnda bir st annenin yannda kald,
durma, dmanlar bile olsa kendilerine snanlar koruma
drt yanda Mekke'ye getirildi ve alt yana kadar annesinin
gibi baz gzel davranlarda bulunanlar da vard.
yannda kald. Annesini alt yandayken kaybeden Peygam-
berimiz dedesi Abdulmuttalib'in yannda 8 yana kadar kald.
Dedesi, lmnden nce sevgili torununu, olu Ebu Talib'e
emanet etti.
rnek1: hh Ticaretle uraan Ebu Talib zaman zaman Suriye'ye giderdi.

Amcas, Hz. Muhammed (s.a.v)'i bir yolculuunda beraberin-
slam'dan nce Arap Yarmadas'nda putperestlik yaygn-
de Suriye'ye gtrd.
lam; iki, zina, kumar gibi kt alkanlklar, tefecilik ve
falclk gibi kt uygulamalar olaan hle gelmiti. Adalet
hh Ebu Talib'den ticareti renen Peygamberimiz genlik a-
duygusu zedelenmi, insanlarn hak ve hukuku inenir
na girdiinde artk tek bana bir kervan ynetecek duruma
olmutu. Yoksullar ezilmekte insanlar kleletirilmekteydi.
gelmiti. Toplum iinde doruluk ve drstlyle tannan Hz.
Kadnlara sz hakk tannmyor, mirastan pay verilmiyordu.
Muhammed (s.a.v), hakk gzeten ve herkesin gvenini ka-
Kz ocuk sahibi olmak, babalar iin utanlacak bir hl al-
zanan bir kiilie sahipti. Bu nedenle de herkes ona Muham-
mt; bu yzden bazen kz ocuklar diri diri topraa g-
med-l Emin (Gvenilir Muhammed) diyordu.
mlyordu.
Bu parada anlatlan dnem aadakilerden hangisiy- hh Hz. Muhammed'in ticaretteki baars ve drstl, Mek-
le adlandrlr? ke'nin zenginlerinden biri olan ve ayn zamanda ticaretle u-
raan Hz. Hatice'nin dikkatini ekti. Hz. Hatice, bir sre sonra
A) irk B) Haniflik C) Cahiliye
Hz. Muhammed ile birlikte ticaret yapmay, kendi kervanlar-
D) Asabiyet E) Hurafe nn idaresini stlenmesini teklif etti.
Verilen parada slam'dan nceki Arap Yarmadas'ndaki kt alkanlklarn hh Hz. Muhammed ynetimindeki ticaret kervanlarnda Hz. Ha-
yaygnl, adaletsizlii, kadn ve kz ocuklarn deersizlii anlatlmtr. Bu
dneme Cahiliye dnemi ad verilmitir. tice ok kr elde etti. Bu srete Hz. Hatice, Peygamberimizi
daha yakndan tand ve onun kiiliine, drstlne hayran
oldu.

hh Hz. Hatice, Hz. Muhammed'e evlilik teklifinde bulundu. Pey-

gamberimiz aile byklerinin de grlerini aldktan sonra bu
evlilik gerekleti. Hz. Peygamber evlendiinde 25, Hz. Hati-
ce 40 yandayd.
hh Peygamberimiz ile Hz. Hatice'nin bu evlilikten drd kz, ikisi

erkek olmak zere alt ocuklar oldu. Kzlarnn ad Zeynep,
Rukiye, mm Glsm ve Fatma'dr. Oullarnn ad ise Ka-
sm ve Abdullah'tr.
Hacer'l-Esved Ta
hh Hz. Peygamber genliinde amcalaryla birlikte Ficar Sava- hh Anlamazlklarn bymesi zerine orada bulunanlardan
'na katld. Bu sava, Hz. Muhammed'in mensup olduu biri Kbe'ye ilk gelecek kiinin hakem olmasn teklif etti. Bir
Kurey kabilesi ile Kays kabilesi arasnda yaplmtr. Hz. sre sonra Kbe'nin kapsnda Hz. Muhammed'i gren her-
Muhammed Ficar Sava'nda amcalarna ok vermek suretiyle kes ok sevindi. nk Hz. Muhammed'e gveniyorlard. Hz.
yardmc olmutur. Peygamber Hacer'l-Esved'i bir yayg zerine koydu. Her ka-
bileden birer temsilci seip yaygnn yanlarnda tutturdu ve
Hacer'l-Esved'i yerine koydu.
hh Hz. Muhammed genliinde "Hilful Fudul" cemiyetinin ku-
rulmasna yardmc olmu ve bu cemiyete ye olmutur. O
dnemde Mekke'de insanlarn, zellikle de yabanclarn can 3.Hz. Muhammed (s.a.v)'e Vahyin Gelii
ve mal gvenlii kalmamt. Bunun zerine Mekke'nin ileri
hh Arap Yarmadas'ndaki hakszlk, ktlk, adaletsizlik, ahlaki
gelenleri, ehirde gvenlii salamak, hakszlklar nlemek
knt, insanlarn putlara tapmas, Peygamberimizi derin-
iin "Hilful Fudul" cemiyetini kurdular. Hz. Muhammed de bu
den etkiliyordu. Hz. Muhammed (s.a.v) bu ortamdan uzakla-
cemiyetin bir yesi olarak Mekke'de yaanan hakszlklar n-
arak yalnz kalp dnmeyi ve ibadet ile megul olmay isti-
lemek iin mcadele etmitir.
yordu. Bu amala yanna yiyeceini alp Mekke yaknlarnda
bulunan Nur Da'ndaki Hira Maara'sna gidiyordu.
hh Hz. Peygamber zellikle ramazan ayn Hira Maras'nda

geirmeye zen gsteriyordu. Burada Yce Allah'n varln,
birliini ve toplumun iinde bulunduu kt durumdan nasl
hh Hz. Muhammed'in genliinde yaad nemli olaylardan
kurtulacan dnyordu.
biri Kbe hakemliidir. Kbe sel sular ve yamur gibi neden-
lerle zarar grmt. Mekkeliler, Kbe'nin duvarlarn ykp hh Hz. Muhammed (s.a.v), 610 ylnn Ramazan aynda, bir Pa-
yeniden tamir ettiler. Ancak sra kutsal saylan Hacer'l-Es- zartesi gecesi, Hira Maara'sna ekilmi dncelere dal-
ved'in yerine konulmasna geldiinde Mekkeliler arasnda mt. Bu srada Cebrail (as), Peygamberimize geldi ve O'na
anlamazlk kt. Her kabile bu grevi kendisi yerine getimek (s.a.v) "Oku!" diye seslendi. Okuma bilmediini syleyen
Peygamberimize 3 defa "Oku" dedi. Cebrail (as), Alak Sure-
istiyordu.
si'nin ilk be ayetini okuduktan sonra Hz. Muhammed (s.a.v)
bunlar tekrarlad.

hh Bu emrin ardndan Peygamberimiz en yaknlarndan bala-

"Yaratan Rabb'inin adyla oku! O, insan alaktan (embriyodan)
yaratt. Oku! nsana bilmediklerini belleten, kalemle (yazmay) mak zere insanlar slam'a davet etmeye balad. Onun a-
reten Rabb'in en byk kerem sahibidir." rsna ilk inananlar; Hz. Hatice, yakn arkada Hz. Ebu Bekir,
(Alak suresi, 1-5. ayetler) azatl klesi Hz. Zeyd ve amcasnn olu Hz. Ali oldu.
hh Hz. Muhammed ilk vahyin ardndan heyecan ve korku iinde

hzla eve geldi. Bandan geenleri Hz. Hatice'ye anlatt. Hz.
Hatice, onu "Korkma! Allah'a yemin ederim ki o seni hi bir
zaman utandrmaz. nk sen akrabalarn gzetirsin. Doru
sylersin. Fakirlere, muhtalara yardm edersin." szleriyle
teselli etti. rnek2:
hh Hz. Hatice daha sonra Peygamberimizi amcasnn olu Va- "Ey rtsne brnen (Resulm!) Kalk ve (insanlar) uyar.
raka Bin Nevfel'e gtrd. Varaka bin Nevfel, Hristiyanlk ve Sadece Rabbini byk tan. Elbiseni temiz tut. Kt eyleri
Yahudilik gibi ilahi dinleri iyi biliyordu. Varaka Hz. Muham- terk et. Yaptn iyilii ok grerek baa kakma. Rabbinin
med'i dinledikten sonra ona gelenin Cebrail olduunu ve Hz. rzasna ermek iin sabret."
Muhammed'in Allah tarafndan peygamber olarak grevlen- (Mdessir suresi, 1-7. ayetler)
dirdiini bildirdi.
Aadakilerden hangisi, bu ayetlerde Hz. Muhammet'e
emredilenlerden biridir?
A) Tevekkl etmek B) Vefakrlk

C) Paylamak D) Hogrl olmak
E) Tebli etmek
Yce Allah bu ayetlerde Hz. Peygamberden insanlar uyarmasn, dini tebli

etmesini emretmektedir.
Kur'an- Kerim Peygamberimize

Hira Maaras'nda indirilmeye balamtr.
(nce) en yakn akraban uyar."

(ar suresi, 214. ayet)
hh lk vahyin ardndan Cebrail bir sre Peygamberimize gelme-
di. Hz. Muhammed bir gn yine Hira Maaras'ndan dner-
Sana emrolunan akla syle ..."
ken tekrar Cebrail'i grd ve tela iinde hzl bir ekilde evine (Hicr suresi, 94. ayet)
dnd. Hemen yatana uzand. Bu srada Cebrail ikinci kez
geldi ve Mddessir suresinin ilk be ayetini getirdi.
hh Hz. Muhammed (s.a.v), nce yaknlarn evinde sonra da

Ey brnp sarnan (Resulm!) Kalk ve insanlar uyar. Mekkelileri Safa Tepesi'nde toplad. Allah'tan ald vahyi on-
Sadece Rabb'ini byk tan. Elbiseni tertemiz tut. Kt ey- lara bildirdi ve onlar slam'a davet etti. Bata amcas Ebu
leri terk et."
Leheb olmak zere Mekkelilerin bir ksm Peygamberimizin
(Mddessir suresi, 1-5. ayetler)
arsn kabul etmediler.
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed'in peygamber olduuna insanlarn kolay

inanmasnn temel nedeni nedir?
Hz. Muhammed'in hi yalan sylememesi ve gvenilir bir insan

olmas

4. Hz. Muhammed (s.a.v)'in Hicreti hh Bunun iin her kabileden birer temsilci setiler ve bir gece Pey-
gamberimizin evini kuattlar. Ancak Hz. Muhammed (s.a.v)
hh Peygamberimiz, Mekkelileri aktan slam'a davet etmeye gece karanlnda kimseye grnmeden evden kt ve arka-
baladktan sonra bata Ebu Cehil ve Ebu Leheb olmak ze- da Hz. Ebu Bekir'in yanna gitti.
re mriklerin ileri gelenleri ona kar ktlar. Sevgili Pey-
hh Kendisindeki Mekkelilerin emanetlerini sahiplerine teslim
gamberimizle alay ettiler, ona deli, mecnun gibi kmseyici
edilmek zere Hz. Ali'ye brakt. Yatana da onu yatrd.
szler sylediler.
Daha sonra en sadk dostu Hz. Ebu Bekir'le birlikte Medi-
hh slam'a arnn ilk yllarnda Mekke'nin ileri gelenleri, Hz. ne'ye doru hicret iin yola kt.
Muhammed (s.a.v)'in slam'a davetini pek fazla nemseme- hh Mekkeli mrikler sabahleyin Peygamberimizin yatanda
diler. Peygamberimiz ve arkadalaryla alay ederek onlar Hz. Ali'yi grnce ok ardlar ve hemen atl birlikler olutu-
kmsediler. Ancak gn getike slam' kabul edenlerin o- rup onu yakalamak iin yollara dtler.
almas mrikleri rahatsz etti ve Hz. Muhammed (s.a.v)'e,
arkadalarna kt davranmaya baladlar. zellikle yoksul,
gsz Mslmanlara daha ok eziyet ve ikence ettiler.
Mslmanlar belli bir blgeye hapsederek onlarla her trl
alverii kestiler.
hh Mriklerin yaptklar basklarn dayanlmaz hale gelmesi ze-

rine Peygamberimiz, Mslmanlara Habeistan'a hicret (g)
etmelerini tavsiye etti. Bu arada Hz. Peygamberin amcas Hz.
Hamza (ra) ve Mekke'nin ileri gelenlerinden Hz. mer (ra)'in
Mslman olmasyla Mslmanlar biraz glendiler.
Sevr Da'ndaki Maara

hh Hz. Peygamber 620 ylnda Medineli bir grupla Akabe denilen
yerde grerek onlar slam'a davet etti. Medineliler de bu
daveti kabul ederek Mslman oldular. Peygamberimize, Me- hh Peygamberimiz Hz. Ebu Bekir'le birlikte bir sre Sevr Da'n-
dine'ye g ederse onu, canlar gibi koruyacaklarn syleyip daki bir maarada sakland. Mekkelilerden bir grup bu maa-
ballk yemini ettiler. Akabe Biatlar denilen bu grmeler- rann nne kadar gelmelerine ramen, maarann giriine
den sonra Mslmanlar, gruplar halinde ve gizlice Medine'ye bir rmcein a rdn ve bir gvercinin yuva yapt-
g etmeye baladlar. n grnce ieride kimsenin olmadn zannederek oradan
uzaklatlar.
hh Peygamberimiz ile Hz. Ebu Bekir maaradan kp Medine'ye

doru yola devam ederken Kuba denilen yerde konaklad-
hh Hicret haberini duyan mrikler, slam dininin yaylmasn en- lar. Peygamberimiz Kuba'da bir mescit yaptrd ve 24 Eyll
gelleyemeyeceklerini anlaynca Peygamberimizi ldrmeye 622'de Medine'ye ulatlar. Medineliler, Peygamberimiz ile
karar verdiler. Hz. Ebu Bekir'i byk bir sevin ve cokuyla karladlar.

rnek3:
Hz. Muhammet, hayat boyunca toplumsal barn tesis
edilmesine ynelik faaliyetlerde bulunmutur. Bu faaliyetle-
rin en nemlilerinden biri de hicret sonrasnda gerekleti-
rilen Medine Szlemesi'dir. Bu szleme, Medine'deki tm
sosyal gruplar ortak faydalar temelinde bir araya getiren
toplumsal bir mukavele olarak dzenlenmitir. Bylelikle,
farkllklarn bir arada yaatlabilecei bir bar ve zgrlk
ortam oluturulmutur.
Bu parada Medine Szlemesi ile ilgili aadakiler-

den hangisi vurgulanmaktadr?
Kuba Mescidi
A) Mslmanlarn dier dinlere kar tutumu belirlenmitir.
hh Hicretle birlikte Mslmanlar Mekkeli mriklerin bask ve B) Sosyal bir ihtiyacn sonucu olarak ortaya kmtr.
zulmnden kurtuldular. Dinlerini zgrce yaama imkn bul- C) Toplumsal dayanma ve huzurun tesisine hizmet et-
dular. Hicretten sonra slam dini Arabistan'da hzla yaylmaya mitir.
balad.
D) Mslmanlar iin bir dnm noktas olmutur.
E) Mslmanlarn haklarn garanti altna almtr.
Hz. Peygamber Medine'ye hicret ettiinde, orada Yahudiler ve Hristiyanlar da

5. H
z. Muhammed (s.a.v)'in Toplumsal Bara bulunmaktayd. Toplumsal dayanma ve huzurun tesisi iin Hz. Peygamber bu
topluluklarla Medine Szlemesi ad verilen bir antlama imzalamtr.
Ynelik Etkinlikleri
hh Peygamberimiz ilk nce Medine'de toplumsal bar ve huzuru
salamaya ynelik almalarda bulundu. nce Mekke'den
gelen muhacirlerden her birini, Medineli ensardan biri ile kar- man edip de hicret edenler, Allah yolunda mallaryla,
de ilan etti. Hz. Ali (kv)'yi de kendisine karde seti. canlaryla cihat edenler ve (muhacirleri) barndrp yardm
edenler var ya ite onlarn bir ksm dier bir ksmnn dost-
hh Yllardr birbiriyle atma halinde olan Evs ve Hazre kabile- lardr."
lerini bartrd. Hz. Muhammed, Medine'de yaayan tm dini (Enfl suresi, 72. ayet)
gruplarla vatandalk esasna dayal bir anlama yapt.
hh Yahudi kabileleriyle yaplan anlamaya "Medine Vesikas" ya

da "Medine Szlemesi" ad verilmitir. 6. Hz. Muhammed (s.a.v)'in slam' Yayma
abalar
hh Bu anlamaya gre Mslmanlar ve Yahudiler dininde, inan-
cnda zgr olacakt. Herkes ibadetlerini serbeste yerine hh Hz. Muhammed (s.a.v) Medine'de "Mescid-i Nebi" adnda bir
getirebilecekti. Medine'ye bir dman saldrs olduunda mescit yaptrd. Buras sadece ibadet edilen bir yer deildi.
Mslmanlarla Yahudiler birlikte kar koyacakt. Hi kimse Peygamberimiz her frsatta Mslmanlar Mescid-i Nebi'de bir
dier tarafn dmanyla ibirlii yapmayacakt. Bir sorun araya toplayp onlara dinin emirlerini anlatyordu. Mslman-
olduunda Hz. Muhammed'e bavurulacakt, onun verecei larda grdkleri eksiklikleri uygun bir dille sylyor ve onlar
karara uyulacakt. uyaryordu.

hh Medineli Mslmanlar ile Mekkeli mrikler arasnda Bedir Mslmana hitaben bir konuma yapt. Bu konumaya Veda
(624), Uhut (625) ve Hendek (627) savalar olmutu. Sava Hutbesi denir.
dnemi Hudeybiye Bar Antlamas (628) ile sona ermiti.
hh Veda Hutbesi'nde Peygamberimiz, insanlara Allah'n tek ol-
Anlama imzalandktan sonra bar ve huzur ortam olutu.
duunu, ayn atadan geldiklerini ve bu yzden herkesin eit
Hz. Muhammed (s.a.v) Bizans mparatoruna, Habeistan'a,
olduunu sylemitir.
ran'a ve daha birok yere elilerle slam'a davet mektuplar
gnderdi.
hh Mekkeli mrikler iki yl sonra Hudeybiye Antlamasn boz- hh Kadn haklar zerinde durmu, toplumsal barn korunmas
dular. Bunun zerine Hz. Muhammed (s.a.v) dzenli bir ordu iin neler yaplmas gerektiini bildirmitir. Kan davas, k-
hazrlayp Mekke'yi 630 ylnda ele geirdi. Peygamberimiz lelik, zulm ve hakszlk gibi insan onuruyla badamayan
Kbe'yi putlardan temizledi ve tavaf etti. Mekke'nin fethinden tutum ve davranlar yasaklamtr.
sonra eitli blgelerden gelen insanlar, kendi istekleri do-
rultusunda gruplar hlinde Mslman oldular.
Veda Hutbesi'nden
...
rnek4:
Ashabm! Cahiliyye Devri'nde grlen kan davalar da tama-
Peygamberimiz Hz. Muhammed yanlzca Arap toplumuna men kaldrlmtr.
deil, btn insanla gnderilmitir. Bununla iligli olarak
Ey nsanlar! Kimin yannda bir emanet varsa onu sahibine
Kur'an'da Yce Allah syle buyurmutur: "(Resulm!) Biz
versin. Ne zulmediniz ne de zulme uraynz.
seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik." Kur'an- Ke-
rim'de yer alan ilkeler btn insanlarn iyi ve gzel davran- Ey insanlar! Kadnlarn haklarn gzetmenizi ve bu konuda
lara ynelmesini, kurtulua ermesini amalar. Bu nedenle- Allah'tan korkmanz tavsiye ederim. Sizin kadnlar zerinde
de sevgili Peygamberimiz slam arsn farkl milletlere ve haklarnz, onlarn da sizlerin zerinde haklar vardr.
toplumlara ulatrmay bir grev bilmitir.
Mminler! Size iki emanet brakyorum. Ona smsk sarl-
Bu parada Hz. Muhammed'in hangi zellii vurgulan- dka yolunuzu armazsnz. O emanet Allah'n kitab ve
maktadr? benim snnetimdir.
A) Sabrl olmas Mminler! Szm iyi dinleyin, iyi belleyin. Rabb'iniz birdir,
babanz birdir. Hepiniz Adem'densiniz. Adem ise topraktan-
B) Gvenilir olmas
dr. Hi kimsenin bakalar zerinde soy sop stnl yok-
C) Mesajlarnn evrensel olmas tur. Allah katnda stnlk ancak takva iledir.
D) Bir insan olmas
Mslman Mslmann kardeidir. Bylece her Mslman
E) Adaletli olmas kardetir. Gnl holuu ile kendisi vermedike, bakasnn
Hz. Peygamber'in getirdii ilkelerin tm insanlk iin geerli olmas, O'nun me- hakkna el uzatmak helal deildir.
sajlarnn evrenselliini gstermektedir.
Ashabm! Allah'tan korkun, be vakit namaznz kln, ra-
mazan orucunuzu tutun, malnzn zektn verin. Bylece
Rabb'inizin cennetine girersiniz.
7. Veda Hutbesi'nde Evrensel Mesajlar ...
hh Hz. Muhammed (s.a.v), 632 ylnda kalabalk bir Mslman

topluluuyla birlikte hacca gitti. Peygamberimiz, hac srasn-
da Mekke yaknlarnda bulunan Arafat'ta yz binden fazla
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed "Veda Hutbesi'nde" Mslmanlara neleri

aklamtr?
Evrensel temel hak ve zgrlkleri

Hz. MUHAMMED (S.A.V.) / Kur'an'a Gre Hz. Muhammed (s.a.v.)
hh Peygamberimizin vefat haberi Mslmanlar derinden sarst.

rnek5:
Mslmanlar Hz. Ebu Bekir sakinletirdi.
- Btn insanlar eittir.
hh Hz. Ebu Bekir Mslmanlara aadaki ayeti okudu.
- Kadn haklarna nem verilmelidir.
- Kii kendi suundan bakasyla sulanmamaldr.
Hz. Peygamberin Veda Hutbesi'ndeki bu mesajlar aa-

Hz. Muhammed ancak bir peygamberdir. Ondan nce de
dakilerden hangisini salamaya yneliktir?
peygamberler gelip gemitir. imdi o lr ya da ldrlr-
A) Yaama hakkn korumaya se gerisin geriye (eski dininize) mi dneceksiniz?"
B) Adaletli bir toplum oluturmaya (l-i mran suresi, 144. ayet)
C) zgrlkleri geniletmeye
D) Siyasal katlm gerekletirmeye
E) Ekonomik haklar benimsetmeye hh Peygamberimizin cenazesini Hz. Ali ykad. Amcas Hz. Ab-
bas ve onun oullar da Hz. Ali'ye yardmc oldu. Hz. Muham-
Hz. Peygamber Veda Hutbesi'nde btn insanlarn eit olduunu, kadn hakla-
med'in cenazesi vefat ettii yere yani Hz. Aye'nin odasna
rnn nemini, insanlarn eit olduunu, suun kiiselliini belirtmitir. Bylece defnedildi.
bu mesajlarla adaletli bir toplum oluturmay amalamtr.
hh Sevgili Peygamberimizn kabrinin bulunduu yere "Ravza-i

Mutahhara (Tertemiz Cennet Bahesi) denir.
8. Hz. Muhammed'in Vefat

hh Peygamberimiz Veda Hacc'ndan Medine'ye dnerken yolda
hastaland ve Medine'ye vardnda da rahatszl iyice artt.
Mescide dahi gidemez oldu. Allah Resul 8 Haziran 632'de hhKUR'AN'A GRE HZ. MUHAMMED (S.A.V)
evinde vefat etti.
1. Hz. Muhammed (s.a.v) Bir nsandr
hh Btn peygamberler gibi Hz. Muhammed (s.a.v) de bir insan-
dr. Bir insann peygamber olabileceini kabullenemeyen kimi
mrikler Hz. Muhammed (s.a.v)'in eliliine tepki gstermi-
lerdir. Peygamberin insanst bir varlk olmas gerektiini id-
dia eden mrikler Hz. Muhammed'in yemek yemesini, ar
pazarda dolamasn, aka yapmasn, hastalanmasn garip
karlamlardr.
hh Mrikler Peygamberin insanst bir varlk olmas gerektiini

syleyerek onun peygamberliine kar ktlar.
Peygamberimizin Kabri Medine'de Mescid-i Nebi'nin iindedir.

Onlar (bir de) syle dediler: Bu ne biim peygamber; (biz- rnek6:

ler gibi) yemek yiyor, arlarda dolayor! Ona bir melek
"Kendilerine doru yolu gsteren rehber geldiinde insanla-
indirilmeli, kendisiyle birlikte o da uyarc olmalyd! Yahut
kendisine bir hazine verilmeli veya iinden yiyip (meakkat- rn iman etmelerine ancak yle demeleri engel oldu: Allah
sizce geimini salayaca) bir bahesi olmalyd..." bir insan m peygamber olarak gnderdi? (Ey Muhammet!)
onlara (u szmz) ilet: Eer yeryznde yurt tutup dola-
(Furkn suresi, 7-8. ayetler)
anlar melekler olsayd o zaman onlara eli olarak phesiz
gkten bir melek indirirdik!"
(sra suresi, 94-95. ayetler)
hh Yce Allah, Mekkelilerin bu ve benzeri szlerine Peygambe- Bu ayetlere gre, peygamberin insanlara arasndan se-
rimizden yle cevap vermesini istemitir. ilmesinin akli temeli nedir?
A) Vahyin evrenselliini salama

B) Vahyin melekleri de kapsamas
C) Vahyin rehberlik nitelii
De ki: Ben size, Allah'n hazineleri benim yanmdadr, de- D) Vahyin Dnya koullarn gzetmesi
miyorum. Ben gayb da bilmem. Size ben bir meleim de E) Vahyin insan st bir olgu olmas
demiyorum. Ben, sadece bana vahyolunana uyuyorum. De
ki: Kr ile gren hi bir olur mu? Hi dnmez misiniz?
Mrikler Hz. Peygamberin bir insan olmasn kabullenememilerdir. Vahyin
(En'm suresi, 50. ayet) muhatab insan olduu iin peygamberler insanlar arasndan seilmileridir.
hh Kur'an- Kerim, Hz. Muhammed'in insani yn zerinde hh Peygamberimiz, dini yaarken dnyevi ykmllklerin ihmal
nemle durur. Onun da herkes gibi insan olduunu vurgular. edilmesini ho karlamam ve ruhbanla izin vermemitir.
Ben, sizin Allah'tan en ok korkannz ve saknanzm.

De ki: Ben de ancak sizin gibi bir insanm. Bana ilahnzn Bununla bereber ben bazen oru tutarm, bazen tutmam,
bir tek ilah olduu vahyolunuyor..." gecenin bir ksmnda namaz klarm, bir ksmnda uyurum,
(Fussilet suresi, 6. ayet) bildiiniz gibi evliyim de. Her kim benim bu yolumdan yz
evirirse benden deildir."
(Hadis-i erif)
Muhakkak ki sen de leceksin onlar da lecekler."
(Ey Peygamber!) De ki: Ben Allah'n dilediinden baka hh Her insan gibi Peygamberimizin de beeri ihtiyalar olmu-
kendime herhangi bir fayda veya zarar verecek gce sahip tur. rnein O da akm, sevinmi, zlm, sknt ekmi,
deilim..." hastalanm ve tedavi olmutur. Hz. Peygamber tm insanlar
(A'raf suresi, 188. ayet) gibi rzkn kazanmak iin almtr.

hh Peygamberler asla yalan sylemezler, emanete hyanet et-

rnek7:
mezler, gnah ilemezler, zeki ve aklldrlar.
slam dnya ile ahiret arasnda dengeyi gzeten bir dindir.
Hz. Muhammed bu prensibe uyulmas konsunda evre-
sindekileri srekli uyarmtr. rnein, bir defasnda, sa- hh Hz. Muhammed de dier peygamberler gibi Allah'tan aldklar
habelerden biri gecenin tmn namazla geireceini, bir bilgileri eksiksiz olarak insanlara ulatrmtr.
bakas yln tamamn oru tutacan, bir dieri ise hi ev-
lenmeyeceini sylemiti. Hz. Muhammed onlarn bu sy-
lediklerine u ekilde karlk verdi: "inizde Allah'tan en
ok korkannz ve saknannz benim. Bununla birlikte ben
bazen oru tutar, bazen tutmam; gecenin bir ksmnda na-
O (bildirdikleri) vahiyden bakas deildir."
maz klar, bir ksmnda uyurum; bildiiniz gibi evliyim de..."
(Necm suresi, 4. ayet)
Bu paradan aadakilerden hangisine ulalamaz?
Ey Resul! Rabb'inden sana indirileni tebli et. Eer bunu
A) slam dini, insani ihtiyalar terk etmeyi uygun grmez. yapmazsan Allah'n eliliini yapmam olursun."
B) Hz. Muhammed, Mslmanlar iin her bakmdan r- (Mide suresi, 67. ayet)
nektir.
C) slamiyet ruhbanl benimsemez.
D) Ahirette mutlu olmann yolu, dnyada mutlu olmaktan
hh Peygamberimiz adalet, merhamet, sevgi, kardelik ve yar-
geer.
dmlama gibi evrensel ilkeleri tavsiye etmitir.
E) Hz. Muhammed, sahabeyi dinde arla kar uyar-
mtr.
hh Yce Allah bizden, kendisiyle birlikte Peygamberimizi de sev-
slamiyette ruhbanlk yoktur. nsan hem dnyas hem de ahireti iin gayret memizi ve ona itaat etmemizi emretmektedir.
gstermelidir. Fakat ahiret mutluluu, dnyadaki mutlulua bal deildir.
2. Hz. Muhammed (s.a.v) Bir Peygamberdir ... Peygamber size ne verdiyse onu aln, size ne yasakla-
hh Hz. Peygamber Allah'tan vahiy almtr. dysa ondan saknn ..."
(Har suresi, 7. ayet)
Kim Resul'e itaat ederse Allah'a itaat etmi olur..."

De ki: Ben, yalnzca sizin gibi bir beerim. (u var ki) (Nis suresi, 80. ayet)
bana ilahnzn sadece bir ilah olduu vahyolunuyor. Ar-
"Allah'a itaat edin. Peygambere de itaat edin. Yz evirirse-
tk her kim Rabb'ine kavumay umuyorsa iyi i yapsn ve
Rabb'ine ibadette hibir eyi ortak komasn." niz bilin ki elimize den, apak bir duyurmadr."
(Kehf suresi, 110. ayet) (Teabun suresi, 12. ayet)
hh Peygamber, Allah'n emir ve yasaklarn insanlara bildiren bir

elidir.

hh Mslmanlar Kur'an ayetlerini anlamada bazen ihtilafa d-

rnek8:
mlerdir. Byle durumlarda Hz. Peygamber'in aklamalar
"...Her millet iin mutlaka bir uyarc (peygamber) bulun- vahiyden ne anlalmas gerektiini, Mslmanlarn neyi, na-
mutur." Peygamber, uyarlarna ramen tebliinden yz sl yapmalar gerektiini ortaya koymutur.
evirenlerden sorumlu deildir. "...Sana ancak (Allah'n
emirlerini) tebli etmek der. Hesap yalnz bize aittir." ayeti
bu hususa iaret eder. rnek9:
Bu ayette verilen mesaj aadakilerden hangisidir? Namaz, oru, hac ve zekat gibi ibadetlerle ilgili birok ayet
vardr. Ancak bu ibadetlerin nasl yerine getirilecei ayrnt-
A) Hz. Muhammed ayrt etmeden insanlara deer verir. l bir ekilde yer almamaktadr. Namazn kln, abdestin
B) Hz. Muhammed her zaman insanlara adaletli davranr. aln, haccn yapl gibi hususlar Peygamberimiz uygu-
C) Hz. Muhammed Kur'an- Kerim'deki kapal ayetleri lamalar ile bize retmitir. Bir hadiste, "...Hacc benden
aklamtr. grdnz gibi yapn." buyurmutur.
D) nsanlar doru yola ulatrmak Hz. Muhammed'in elin- Bu parada Hz. Muhammed'in hangi zellii vurgulan-
de deildir. maktadr?
E) Hz. Muhammed insanlara rnek olmutur.
A) Ahlakl olmas
Hz. Peygamber Allah'tan ald vahyi insanlara tebli etmitir. Tebliden yz B) Kararl olmas
evirenlerden Hz. Peygamber sorumlu deildir. nsanlar doru yola ulatrmak
Hz. Muhammed'in elinde deildir. C) Kur'an' aklayc olmas
D) Merhametli olmas
hh Peygamberimiz stn bir ahlaka sahiptir. Yoksul ve kimse- E) Bir peygamber olmas
sizlere yardm etmesiyle, byklerine saygyla kklerine
Kur'an'da ibadetler yer almaktadr fakat ibadetlerin ayrntlarn Hz. Peygam-
sevgiyle yaklamasyla, drstlyle, insanlarn mutluluu
ber aklamtr. badetlerde kendisinin rnek alnmasn istemitir. Bu durum
iin almasyla tm insanlara rnek olmutur.
Hz. Peygamberin Kur'an' aklamas ile ilgilidir.
Ant olsun ki Resulullah sizin iin, Allah'a ve ahiret gnne ... nsanlara kendilerine indirileni aklaman iin ve d-
kavumay umanlar ve Allah' ok zikredenler iin gzel bir np anlasnlar diye sana da Kur'an' indirdik"
rnektir."
(Ahzb suresi, 21. ayet) (Nahl suresi, 44. ayet)
3. Hz. Muhammed (s.a.v) Kur'an- Kerim'i 4. Hz. Muhammed (s.a.v) Uyarcdr

Aklaycdr hh Hz. Muhammed (s.a.v)'in grevlerinden biri de ilahi vahiyle
hh Hz. Peygamber ak ve net olarak anlalan ilahi mesajlar insanlar uyarmaktr. Hz. Muhammed (s.a.v)'in uyarc ol-
Mslmanlara tebli etmitir. Aklama ihtiyac olduu zaman masna Ahzab suresinde u ayetle dikkat ekilmektedir: "Ey
da ilahi buyruklar gerek szl gerekse uygulamal olarak Peygamber! Biz seni hakikaten bir ahit, bir mjdeci ve bir
aklamtr. uyarc olarak gnderdik."
hh Mesela "Namazlara ve orta namaza devam edin." ayetinde hh Hz. Muhammed, yakn akrabalarndan balamak zere, Mek-
orta namazn ne olduu ak deildir. Ancak Peygamberimiz kelileri ve tm insanlar slam'a davet etmitir. Onlar putlara
"Orta namaz ikindi namazdr." szyle ayetteki bu kapall tapmaktan vazgemeye ve her eyi yoktan var eden Allah'a
ortadan kaldrp ayeti anlalr hale getirmitir. inanmaya armtr.
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed'in insanlara bask yapmadan t vermesi

onun hangi zellii ile ilgilidir?
Uyarc olmas

hh Hz. Muhammed ibadet edilmeye layk tek varln Yce Allah hh Hrszlk, yamaclk, tefecilik, kumar, iki, falclk gibi birok
olduu bildirilmitir. ki imek, kumar oynamak, hrszlk yap- ktlk yaygnlamt.
mak, yalan sylemek, bakalarnn malna ve canna zarar
hh Arabistan'n dndaki lkelerden Sansani mparatorluu'nda
vermek gibi kt davranlar konusunda insanlar uyarmtr.
insanlar uzun yllardan beri atee tapyordu. Bunlara Mecu-
siler deniyordu.
hh Bizans mparatorluu'nda halk, devletin koyduu ar vergi-

lerle eziliyordu. nsanlar yneticilerin yapt bask ve iddet-
hh Peygamber, uyarlarna ramen tebliinden yz evirenler- ten iyice bunalmlard. Zaman zaman mezhep ekimeleri
den sorumlu deildir. Ayrca Hz. Muhammed (s.a.v)'in elilik yznden atmalar kyordu.
grevi hem uyary hem de mjdelemeyi ierir. Hz. Peygam-
berin uyarsyla amalanan ey; insanlar ktlklerden uzak hh Hz. Muhammed Peygamber olduktan sonra insanlar doru
tutmak ve iyiliklere yneltmektir. yola ulatrmak iin byk aba sarfetti. nsanlar tevhit inanc
etrafndan birlemeye ard.
5. Hz. Muhammed (s.a.v) nsanla Bir

Rahmettir
hh Rahmet; acma, esirgeme, ltuf ve ihsanda bulunma gibi iyilik hh Peygamberimiz, sabrl,kararl ve zverili almalar sonu-
etmeyi gerektiren sevgi ve efkat duygusudur. Peygamberi- cunda Yce Allah'n varlna, birliine inanan; yalnzca ona
miz btn insanla rahmet olarak gnderilmitir. Nitekim Al- kulluk eden, huzur iinde yaayan bir toplum meydana ge-
lah Enbiya suresinde Hz. Muhammed (s.a.v)'e hitaben "(Re- tirdi.
sulm!) Biz seni ancak alemlere rahmet olarak gnderdik."
hh Hz. Muhammed, kabileler arasndaki kin ve dmanlklar gi-
buyurmaktadr.
derdi. Hak ve hukuku stn kld. nsanlar cehaletten ve batl
inanlardan kurtard. Btn bunlar Hz. Muhammed'in insanl-
a bir rahmet olduunu gstermektedir.
Ant olsun ki ilerinden kendilerine Allah'n ayetlerini oku-
yan, (ktlklerden ve inkrdan) kendilerini temizleyen,
kendilerine kitap (Kur'an) ve hikmeti reten bir peygam-
ber gndermekle Allah, mminlere byk bir ltufta bulun-
mutur. Halbuki daha nce onlar apak bir sapklk iin-
deydiler.
(Enbiy suresi, 107. ayet) hh Hz. Peygamberin rahmeti; Mslmanlar, Mslman olma-
yanlar, dostlar, dmanlar, hrleri, kleleri, bykleri, k-
kleri hatta insanlarn yannda hayvanlar ve doal evreyi
de iine alacak kadar genitir.
hh slam dini gelmeden nce gerek Arabistan'da gerekse dier
lkelerde dini, ahlaki ve toplumsal adan birok olumsuzluk
yaanmaktayd. nsanlarn ou putlara tapyordu. Toplumda
adaletsizlik ve ahlakszlk artmt. Kabileler arasnda sk sk ... Ben ancak ve ancak rahmet olarak gnderildim."
savalar oluyor, gller zayflar eziyordu. Kadnlar ve kz (Hadis-i erif)
ocuklar hor grlyordu.

Hz. MUHAMMED (S.A.V.) Konu Testi - 1
1. I. "Ey Peygamber! Biz seni hakikaten bir ahit, bir mjde- 4. Hz. Peygamber (s.a.v) 632 ylnda yz bini akn Msl-
ci ve bir uyarc olarak gnderdik." (Ahzab suresi) manla ibadetini yerine getirmek iin Mekke'de bir araya
II. "(Resulm!) Biz seni ancak alemlere rahmet olarak geldi. O, hac srasnda Arafat'ta Mslmanlara bir konu-
gnderdik." (Enbiya suresi) ma yapt. Onun bu haccna Veda Hacc, yapt konuma-
ya da Veda Hutbesi denir. Peygamberimiz (s.a.v) Veda
Buna gre, aadakilerden hangisi Kur'an'a gre Hz.
Hutbesi'nde slam'n evrensel mesajlarn dile getirdi. Hz.
Muhammed (s.a.v)'in bir zellii deildir?
Muhammed btn inananlarn karde olduunu, gnl r-
A) Nebi olmas zas olmadka kimsenin malnn kimseye helal olmayaca-
B) nsanst bir varlk olmas n belirtti.
C) Kur'an' aklayc olmas Buna gre, aadakilerden hangisi "Veda Hutbesi"nin

ilkelerinden biri deildir?
D) Rahmet olmas
E) Uyarc olmas A) Kadn ve erkeklerin birbirleri zerinde haklar olmas
B) Kan davalarnn yasaklanmas
C) Emanetlerin korunmas
D) Allah katnda stnln mal ve makamla olmas
E) nsanlarn eit olmas
2. I. Mekkeliler, genliinde Hz. Muhammed (s.a.v)'e en
deerli eyalarn rahatlkla teslim ederlerdi.
II. Hz. Muhammed (s.a.v) zeks, gzel ahlak, drstl-
ile herkesin takdirini kazanmt. Bu yzden henz
5. I. Peygamberimize (s.a.v) ilk vahiy Nur Da'ndaki Hira
Maaras'nda gelmitir.
peygamber olmadan nce bile insanlar Ona "Muham-
med-l Emin" lakabn vermitir. II. Peygamberimiz (s.a.v), Medine'ye Hz. Ali ile birlikte
hicret etmitir.
Bu iki bilgi ile Hz. Muhammed (s.a.v)'in hangi zellii
vurgulanmaktadr? III. Hz. Muhammed (s.a.v)'in doduu dnemde Arap Ya-
rmadas'nda en yaygn inan Haniflikti.
A) Merhametli olmas
IV. Hz. Peygamber (s.a.v)'e ilk indirilen ayetler Alak sure-
B) Kararl olmas sinde yer almaktadr.
C) Sabrl olmas Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir?
D) Gvenilir olmas
E) Kolaylatrc olmas
3. Aadakilerden hangisi Hz. Muhammed (s.a.v)'in s- 6. Hz Muhammed (s.a.v), Arabistan Yarmadas'nn en nem-
lam' yayma abalar arasnda gsterilemez? li ehirlerinden biri olan Mekke'de dnyaya geldi. Onun
doduu dnemde Arap Yarmadas'nda toplumsal ve ah-
A) slam' tebli etmeye yakn evresinden balamas laki adan pek ok olumsuzluk yaanmaktayd.
B) slam'a davet iin kabile ve devlet bakanlarna mek- Aadakilerden hangisi Hz. Muhammed (s.a.v)'in do-
tuplar yazmas duu ortam iin sylenemez?
C) Mekke dneminde Kbe'yi ziyaret edenlere slam' an-
A) Toplumun tamam putlara tapyordu.
latmas
B) Klelik yaygnd.
D) slam'n mesajn rk, dil, renk ayrm yapmadan tm
insanlara iletmesi C) Kabilecilik sosyal hayatn temeliydi.
E) nsanlarn slam' kabul etmeleri iin birtakm hediyeler D) Kz ocuklarna ve kadnlara deer verilmezdi.
vadetmesi E) Tarm, hayvanclk ve ticaret balca geim kaynayd.

7. Hz. Muhammed (s.a.v) Mekke'den Medine'ye Hicret ettik- 10. Hz. Muhammed (s.a.v) sz, tutum ve davranlaryla sa-
ten sonra, Medine'de yaayan tm din gruplarla vatanda- dece o dnemdeki Mslmanlara deil, tm zamanlar iin
lk esasna dayal bir anlama yapt. "Medine Szlemesi" ve tm insanlar iin insanlara rnek olmutur. Kur'an- Ke-
denilen bu anlamayla, btn Medineliler iin bar ve z- rim'de Hz. Peygamberin (s.a.v) birok ahlak zelliklerin-
grlk salanmtr. den sz edilmektedir.
Aadakilerden hangisi Hz. Muhammed (s.a.v)'in "Me- Buna gre, Kur'an- Kerim'de Hz. Muhammed (s.a.v)'in
dine Szlemesi" ile ulamak istedii sonulardan biri aadaki zeliklerinden hangisi yer almaz?
deildir?
A) ok nazik ve yumuak kalpli olmas
A) Medine'de birlik ve beraberlii salamak B) Yce bir ahlak sahibi olmas
B) Mekke'ye geri dnmek C) nsanlar arasndan seilmi olmas
C) Medine'de huzurlu bir ortam oluturmak D) Yeme, ime ve giyim tarznn anlatlmas
D) Medine'yi birlikte savunmak E) Mminlere ok merhametli olmas
E) Medine'de hogrye dayal bir ortam oluturmak
11. Peygamberimizin doduu dnemde Araplar arasnda

hakszlk ve kt alkanlklar yaygnd. Toplumda adalet-
sizlikler yaanyordu. Gl ve zengin olanlar, kimsesizleri
eziyordu. Mekke'ye ticaret amacyla gelen yabanclarn
8. Allah'n mesajn doru anlamak iin Hz. Peygamberi
mallar zorla ellerinden alnyordu. ki imek, kumar oyna-
(s.a.v) doru anlayp rnek almak gerekir. Hz. Muhammed
mak, hrszlk yapmak gibi kt davranlar artmt. Falc-
(s.a.v) din anlamada ve yaamada yegane rnektir.
lk, byclk, sihir gibi batl inanlar yaygnd.
Buna gre, Hz Muhammed (s.a.v) iin aadakilerden
Buna gre aadakilerden hangisi Hz. Muhammed
hangisi sylenemez?
(s.a.v)'in doduu ortam iin doru deildir?
A) Akrabalarn ziyaret ederdi.
A) Ticaret ahlak kurallara balyd.
B) Arkadalaryla istiareye nem verirdi.
B) Kadnlar temel haklardan yoksundu.
C) Her konuyu kendi grne gre aklard.
C) Kt alkanlklar yaygnlamt.
D) Bizim gibi yer ier, sevinir ve zlrd.
D) Klelik yaygnd.
E) Allah'tan vahiy alrd.
E) Doast glere inanlyordu.
12. 622 ylnda Mslmanlarn dinleri uruna Mekke'den Medi-

ne'ye g etmelerine hicret denir. Hicret birok toplumsal ve
din olayn balangc olma zellii tamaktadr.
9. I. Hz Muhammed'e (s.a.v) daha peygamberlik gelmeden
Aadakilerden hangisi hicretin sonularndan biri
halk arasnda "El-Emin" ismiyle anlmaktayd.
deildir?
II. Hz Muhammed (s.a.v) genliinde Erdemliler Birlii
(Hilfu'l - Fudul)'ne katld. A) slam'n yaylmasn salamtr.
Bu iki bilgide Hz. Muhammed (s.a.v)'in hangi zellii B) Mslmanlar, mriklerin zulm ve basklarndan kur-
vurgulanmaktadr? tulmulardr.
C) Peygamberliin Mekke Devri sona ermi Medine Devri
A) Sabrl olmas
balamtr.
B) Drst ve adaletli olmas
D) Hicret, Hz mer zamannda hicri takvimin balangc
C) Hogrl olmas olarak kabul edilmitir.
D) Kimseyi kmsememesi E) Mekkeliler, Mslmanlarla bir daha karlamamlar-
E) Gl olmas dr.
12. E 11. A 10. D 9. B 8. C 7. B 6. A 5. C 4. D 3. E 2. D 1. B Cevaplar

1. Peygamberimiz krk yanda iken 610 ylnn ramazan ay- 4. Hz. Muhammed (s.a.v), ocukluunda ve genliinde g-
nn Kadir Gecesi'nde Allah'tan ilk vahyi alm ve peygam- venilir bir kimse olarak biliniyordu. Mekkeliler onu drst
ber olmutur. Hz. Muhammed (s.a.v) peygamber olarak ve gvenilir anlamna gelen "Muhammed'l - Emin" diye
vahiy alma zellii yannda sdk (doruluk), emanet (gve- aryorlard. Peygamberimiz verdii szleri mutlaka ye-
nilir olma), fetanet (akll ve zeki olma), ismet (gnahlardan rine getirmi, kendine verilen emanetleri zamannda sa-
korunma), tebli (Allah'tan ald mesajlar olduu gibi in- hiplerine teslim etmitir. z sz bir olan Hz. Muhammed
sanlara iletme) sfatlarna sahipti. (s.a.v) asla yalan sylememi ve yaam boyunca drst-
Buna gre, Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili aada ve- lkten ayrlmamtr.
rilen bilgilerden hangisi dorudur? Bu parada Hz Muhammed'in (s.a.v) hangi zellii
dile getirilmektedir?
A) Hz. Peygamber sadece Arap toplumuna gnderilmitir.
B) Sadece peygamber olduktan sonra rnek davranlar A) Sabrl olmas
sergilemitir. B) Verdii karardan dnmemesi
C) Allah'tan vahiy alan ve birtakm stn zellikleri olan C) Dknleri ve muhtalar gzetmesi
peygamberdir. D) Hogrl ve affedici olmas
D) Kur'an ayetlerini sadece iletmi, aklamamtr. E) Doruluktan ayrlmayp gven duyulmas
E) Sadece peygamberlik yn vardr.
2. Her peygamber gibi Hz. Muhammed (s.a.v) de ilahi emir 5. "Hz. Adem'den Hz. Muhammed (s.a.v)'e kadar btn pey-
ve yasaklar deiiklik yapmadan insanlara tebli etmitir. gamberler; Allah'n var ve bir olduunu, yalnz ona ibadet
Kur'an'da bu grev "Ey Resul ! Rabbinden sana indirileni edilmesini tleyerek, peygamberlere ve kitaplara ayrm
tebli et. Eer bunu yapmazsan Allah'n eliliini yapma- yaplmadan inanlmasn, Allah katnda stnln takva
m olursun." ayetiyle belirtilmitir. ve gzel ahlakla olduunu haber vermilerdir."
Buna gre, aadakilerden hangisi Hz. Peygamberin Bu paraya dayanarak aadaki yarglardan hangisi-
grevlerinden biri deildir? ne ulalabilir?
A) Kur'an aklamak A) Peygamberler seilmi kiilerdir.

B) Nasihat etmek B) Peygamberlerin mesajlar ayn ierii tar.
C) Vahyi tebli etmek C) Peygamberler gzel ahlaklaryla insanlara rnek olur-
D) nsanlar inanmaya zorlamak lar.
E) nsanlar uyarmak D) Peygamberler ibadeti inanca stn tutmulardr.

E) Her topluma peygamber gnderilmitir.
3. Hz. Muhammed (s.a.v) Veda Hutbesi'nde "Ey insanlar! 6. Hz. Muhammed (s.a.v) dier insanlar gibi bir anneden ve
Rabbiniz bir atanz birdir. Hepiniz Adem'den tremi bulu- babadan dnyaya gelmi, ocukluk ve genlik dnemleri
nuyorsunuz. Adem ise topraktan yaratlmtr. Allah yann- yaam, evlenip ocuk sahibi olmutur. Zaman zaman
da en mkerrem ve makbul olannz, ondan en ok korkup sevinmi bazen de zlmtr. Geimini salamak iin
ekineninizdir. Arap'n Arap olmayana bir stnl yoktur, alm, hayatn zorluklaryla mcadele etmi, yorulmu,
varsa bu takva ynndendir." demitir. uyumu ve dinlenmitir. Eceli geldiinde her insan gibi ve-
fat etmitir.
Hz Muhammed (s.a.v) Veda Hutbesi'ndeki bu szleriyle
aadakilerden hangisini dile getirmektedir? Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangi-
sine ulalabilir?
A) nsanlarn eit olduunu
A) Hz. Muhammed (s.a.v) son peygamberdir.
B) Cinsiyet ayrmna gidilmemesini
B) Hz. Muhammed (s.a.v) Kur'an- Kerim'i aklaycdr.
C) Her insann zgr olduunu
C) Hz Muhammed (s.a.v) bir insandr.
D) badet etmenin nemini
D) Hz. Muhammed (s.a.v) insanla bir rahmettir.
E) Kan davalarnn anlamszln
E) Hz. Muhammed (s.a.v) bir uyarcdr.

7. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v) yalnzca Arap top- 10. Hz. Muhammed'in Medine'ye hicretten sonraki ilk sosyal
lumuna deil, insanla gnderilmiti. Bununla ilgili olarak faaliyeti, kendi adyla anlan Mescidi Nebevi'yi ina ettirme-
kutsal kitabmz Kur'an'da Yce Allah yle buyurmutur: sidir.
"(Resulm!) Biz seni ancak alemlere rahmet olarak gn- Aadakilerden hangisi Mescidi Nebevi'nin ilevlerin-
derdik." Kur'an- Kerim'de yer alan ilkeler btn insanlarn den biri deildir?
iyi ve gzel davranlara ynelmesini, kurtulua ermesini
amalar. Bu nedenle de sevgili Peygamberimiz slam a- A) Suffe ad verilen odalarda eitim verilmesi
rsn farkl milletlere ve toplumlara ulatrmay bir grev B) Vahyin byk blmnn burada Hz. Peygamber'e
bilmitir. gelmesi
Bu parada aadakilerden hangisi vurgulanmakta- C) Mslmanlarn sorunlarnn konuulmas
dr? D) Yabanc lkelerin temsilcilerinin arlanmas
A) slamiyetin evrensel bir din olduu E) Mslmanlarn ibadet yeri olmas
B) Her bozulan kavme bir peygamber gnderildii
C) slam'da farkl ibadet biimlerinin bulunduu
D) Hz. Peygamberin insanlar inanlarnda zgr brakt
E) Hz. Peygamberin de bir insan olduu
8. Hz. Muhammed da ackm, sevinmi, zlm sknt 11. slam ncesi Arabistan'da kz ocuu olan babalar, bunu
ekmi, hastalanm ve tedavi olmutur. Hz. Peygamber untanlacak bir durum olarak gryor; hatta bazlar kz o-
tm insanlar gibi rzkn kazanmak iin almtr. nsan- cuklarn diri diri topraa gmyordu. Allah'a irk komann
larn iinde yaam, onlarn sevin ve zntlerine ortak yannda iki, kumar, hrszlk, tefecilik, falclk gibi kt al-
olmutur. nsanlarn kendisini ar yceltmesine asla izin kanlk ve davranlar yaygnd.
vermemitir. O da her insan gibi mrn tamamlam ve Buna gre slam ncesi Arap toplumu iin aadaki-
632 ylnda Medine'de vefat etmitir. lerden hangisi sylenemez?
Bu parada hz. Muhammed'in hangi zellii dile getiril-
mektedir? A) Cinsiyet ayrmcl olduu
B) Ahlaki knt yaand
A) Vahiy alan bir peygamber olmas
C) Allah'a birtakm ortaklar isnat ettikleri
B) nsanlara t vermesi
D) Haniflik inancn srdrdkleri
C) nsanla rahmet olmas
D) Dini kolaylatrmas E) slam'n haram kld daranlar yaptklar
E) Beeri ihtiyalarnn olmas
9. Roma imparatoru Kayzer, Peygamberimizden kendisini ve 12. Sahabeden her gn oru tutan ve gece boyunca namaz
halkn slam'a davet eden bir mektup aldnda, o srada klan Abdullah bin Amr, ailesi tarafndan Peygameberimize
lkesinde ticaret iin bulunan Ebu Sfyan' arm ve ikayet edilmitir. Durumu renen Hz. Peygamber ona,
sormutu: "Siz peygamberlik iddiasndan nce Muham- "Bazen oru tut, bazen tutma, geceleri bazen ibadet et, ba-
med'in hi yalan sylediini grdnz m?" Ebu Sfyan, zen de uyu." diyerek tavsiyelerde bulunmutur.
Muhammed'in hi yalan sylemediini Kayzer'e syle- Bu durum Hz. Muhammed'in hangi zelliine rnektir?
yince Kayzer, "Sana O'nun yalan syleyip sylemediini
sordum. Sen de sylemediini ifade ettin. Eer o, Allah'a A) Gvenilir olmasna
kar yalan konumu olasayd eminim ki insanlara yalan B) Sabrl davranmasna
sylemekten de hi saknmazd." der. C) Kolaylatrc olmasna
Bu olay Hz. Peygamberin hangi zelliine bir kanttr? D) Hogrl olmasna
A) Sabrl olmasna B) Kararl olmasna E) Adaletli olmasna
C) Merhametli olmasna D) Gvenilir olmasna
E) Kur'an- aklayc olmasna
12. C 11. D 10. B 9. D 8. E 7. A 6. C 5. B 4. E 3. A 2. D 1. C Cevaplar

Hz. MUHAMMED (S.A.V.)
Hz. Muhammed'in rneklii - Hz. Muhammed'i Anlama 07
hhHZ. MUHAMMED (s.a.v)'N RNEKL Yine onlar (o mminler) ki, emanetlerine ve ahitlerine ri-
ayet ederler."
1. Kur'an'da rnek nsan ve zellikleri (M'minun suresi, 8. ayet)
hh Yce Allah, insan mkemmel bir varlk olarak yaratm, bu- Onlar gayba inanrlar, namaz klarlar, kendilerine verdi-
nunla birlikte onu sz ve davranlarndan sorumlu tutmutur. imiz mallardan Allah yolunda harcarlar."
Biz gerekten insan en gzel bir biimde yarattk."
(Tin suresi, 4. ayet) Mmin erkeklerle mmin kadnlar birbirlerinin velileri-

dir. Onlar iyilii emreder, ktlkten alkoyarlar; namaz
dosdoru klarlar, zekt verirler, Allah'a ve Resulne itaat
ederler. te onlara Allah rahmet edecektir. phesiz ki Al-
nsan, kendisinin babo braklacan m sanr?"
lah azizdir, hikmet sahibidir."
(Kiyme suresi, 36. ayet) (Tevbe suresi, 71. ayet)
hh Allah'n emrettii gzel davranlar renip uygulayan ve hh slam dini bizlerden gzel ahlakl, drst, gvenilir, ktlkler-
yasaklad kt davranlar terk eden her insan rnek inden kanan, rnek bir insan olmamz ister.
sandr. Bir ayette bu hususta yle buyrulur: "Onlar gayba

inanrlar, namaz klarlar, kendilerine verdiimiz mallardan Al-
Rahman'n (has) kullar onlardr ki yeryznde tevazu ile yrr-
lah yolunda harcarlar."
ler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attnda (incitmeksizin)
'Selam!' derler (geerler); gecelerini Rabblerine secde ederek ve
hh Bo ve yararsz ilerden uzak durmak, sznde durmak, kyama durarak geirirler. (O kullar), harcadklarnda ne israf ne
emanete riayet etmek, bollukta ve darlkta Allah yolunda har-
de cimrilik ederler, ikisi arasnda orta bir yol tutarlar. Yine onlar
ki Allah ile beraber (tuttuklar) baka bir tanrya yalvarmazlar,
camak ve affedici olmak Kur'an'da rnek insann zelliklerin-
Allah'n haram kld cana haksz yere kymazlar ve zina etmezler.
den bazlar olarak saylmtr. Bunlar yapan, gnah (nn cezasn) bulur; (o kullar), yalan yere
ahitlik etmezler, bo szlerle karlatklarnda vakar ile (oradan)
geip giderler. Kendilerine Rablerinin ayetleri hatrlatldnda
ise onlara kar sar ve kr davranmazlar."
(Furkan suresi, 63-64, 67-6 ve 72-73. ayetler)

Hz. MUHAMMED (S.A.V.) / Hz. Muhammed'in rneklii
rnek1: 2. Hz. Muhammed (s.a.v) Bizim in Bir

rnektir
Aadaki ayetlerden hangisi Kur'an'da yer alan rnek
insan zelliklerinden "doru szl ve ar bal" olmak hh Hz. Muhammed (s.a.v)'in, Allah'a ball, inancndaki se-
ile ilgilidir? bat, ibadete dknl, Allah yolundaki kararllk ve fed-
karlklar, dmanlarna kar gsterdii sabr birok ayette
A) "Onlar harcadklarnda ne israf ne de cimrilik edenler-
anlatlmtr. Hz. Peygamber, insanlara ve dier canllara kar-
dir. Onlarn harcamalar, bu ikisi arasnda dengeli bir
duyduu sevgi ve efkati, affedicilii, drstlk ve adaleti
harcamadr."
gibi pek ok meziyet ve erdemiyle insanlara bir rnek olarak
(Furkan suresi, 67. ayet)
gsterilmektedir.
B) "Ey iman edenler! Sabr ve namaz ile Allah'tan yardm
isteyin. nk Allah muhakkak sabredenlerle bereber-
dir."
(Bakara suresi, 153. ayet) Ve sen elbette yce bir ahlak zeresin."
(Kalem suresi, 4. ayet)
C) "Dediler ki: 'Rabb'imiz! Biz kendimize zulm ettik. Eer
bizi balamaz ve bize acmazsan mutlaka ziyan
edenlerden oluruz." Ant olsun ki Resulullah sizin iin, Allah'a ve ahiret gnne
(A'raf duresi, 23. ayet) kavumay umanlar ve Allah' ok zikredenler iin gzel bir
rnektir."
D) "Onlar, yalana ahitlik etmeyen, faydasz bo bir eyle (Ahzp suresi, 21. ayet)
karlatklar zaman, vakar ve hogr ile geip giden-
lerdir."
(Furkan suresi, 72 ayet)
E) "Sen af yolunu tut, iyilii emret, cahillerden yz evir." hh Hz. Muhammed'i rnek almak, onun ahlaki zelliklerini, gzel
(A'raf suresi, 199. ayet) davranlarn hayatmza uygulamak bizler iin hem faydal-
dr hem de dini bir gerekliliktir.
Yalanc ahitlik yapmayan ve vakarl kiiler, doru szl ve ar baldr.
(Resulum!) De ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyunuz

ki Allah da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn. Allah son
derece balayc ve esirgeyicidir."
... Bu mkfat, iman edenler ve Rabb'lerine dayanp g-

Ben gzel ahlak tamamlamak iin gnderildim."
venenler iindir. Onlar byk gnahlardan ve hayszlktan
kanrlar; kzdklar zaman da kusurlar balarlar. Yine (Hadis-i erif)
onlar Rablerinin davetine icabet ederler ve namaz klarlar.
Onlarn ileri aralarnda danma iledir. Kendilerine ver-
diimiz rzktan da harcarlar. Bir hakszlka uradklar hh Allah Resul insan ilikilerinde son derece drst, ak szl,
zaman yardmlarlar." adaletli ve hogrlyd. Konumalarnda hakk sylemek-
(r suresi, 36-39. ayetler) ten ekinmezdi. Kiileri hedef almaz, onlarn davranlarna
dikkat eker veya konular hakknda genellemeler yapard.
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed'in doru szl olmas, drstl, adaleti,

iyiye ynlendirip ktlkten sakndrmas insanlara hangi
konuda rnek olduunu gsterir?
Ahlak

a) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Gvenilirlii

Kiinin kalbinde iman ve kfr bir arada bulunmaz. Doru-
hh Hz. Muhammed (s.a.v) asla yalan sylemeyen, emanetlere luk ile yalanclk, gvenilirlik ile hainlik de bir arada olmaz."
riayet eden ve son derece gvenilir bir insand. O, genliin- (Hadis-i erif)
de her trl cahiliye ktlklerinden, putlardan, kumardan,
iki meclislerinden ve irkin elencelerden uzak durmutur.
hh Hz. Muhammed, slamiyet'in ilk yllarnda Kurey kabilesine

hh Mekkeliler genliinde Hz. Muhammed (s.a.v)'e en deerli mensup kiileri Safa Tepesi'nde toplayarak "Ey Kurey! Size
eyalarn rahatlkla teslim ederlerdi. Bu gven peygamber- u dan arkasnda veya u vadide dman var. zerinize
baskn yapacak, desem bana inanr msnz?" diye sormu-
likten sonra da devam etmitir.
tur. Orada toplanan kiiler hep birlikte "Evet sana inanrz."
diyerek Peygamberimizi onaylamlardr.
hh Hz. Muhammed'e henz peygamber olmadan nce bile in-

sanlar ona drst ve gvenilir anlamna gelen "Muhammed'l
Emin" (Gvenlir Muhammed) lakabn vermilerdir.
rnek2: rnek3:
"Resulm! De ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyunuz ki slam'n en byk dman olan Ebu Cehil "Biz seni asla
Allah da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn..." yalanclkla itham etmiyoruz fakat biz, senin getirdiin ey-
(l-i mran suresi, 31. ayet) leri yalanlyoruz." demitir. Bunu zerine "...Aslnda onlar
seni yalanlamyor fakat o zalimler aka Allah'n ayetlerini
Yce Allah bu ayette aadakilerden hangisinin yapl-
inkr ediyor." (En'm suresi, 33. ayet) ayeti inmitir.
masn emretmektedir?
Bu parada Hz. Muhammed'in hangi zellii vurgulan-
A) badetlerde samimi olunmasn mtr?
B) Hz. Peygamberin rnek alnmasn
A) Merhametli olmas
C) Hz. Muhammed'in adaletli olduunun bilinmesini
B) Kararl olmas
D) Ktlklere iyilikle karlk verilmesini
C) Gvenilir olmas
E) Btn peygamberlerin hak olduuna inanlmasn
D) Sabrl olmas
Verilen rnekte Allah' sevenlerin Resul'un de sevmesi ve uymas gerektii

E) nsanlara rnek olmas
belirtilmitir. Bu nedenle Hz. Peygamber rnek alnmaldr.
Hz. Peygamberin ve slam'n ba dman Ebu Cehil bile Peygamberimizi yalan-
clkla sulayamamtr. nk Peygamberimiz gvenilir bir insand.
hh Mrikler, Peygamberimizi air, sihirbaz, mecnun gibi ifade-

lerle sulamlar fakat hi kimse Hz. Muhammed'e yalanc
diyememitir.

Mnafn (ikiyzlnn) belirtisi tr: Konutuu zaman Ant olsun, size kendinizden yle bir peygamber gelmitir
yalan syler. Sz verdii zaman sznde durmaz. Bir emanet ki, sizin skntya uramanz ona ok ar gelir. O, size ok
kendisine brakldnda ihanet eder."
dkn, mminlere kar ok efkatlidir., merhametlidir."
(Hadis-i erif)
O, vakit Allah'tan bir rahmet olarak onlara yumuak dav-

hh Hbeydiye Antlamas imzalandktan sonra Ebu Basir adn-
randn! ayet sen kaba, kat yrekli olsaydn hi phesiz
da bir sahabe Mekkelilerin zulmnden, ikencesinden kap,
etrafndan dalp giderlerdi. u halde onlar affet, ba-
Medine'ye snmak istemitir. Ancak bu durum Mekkelilerle
yaplan antlamaya aykr olduu iin Hz. Peygamber, Ebu lanmalar iin dua et..."
Basir'i Mekke'ye geri yollamtr. (l-i mrn suresi, 159. ayet)
hh Hz. Muhammed hibir zaman yalan sylememi, bakalarn hh Hz. Muhammed yetimleri, kimsesizleri, yallar, zorda kalan-
aldatmamtr. Mslmanlar da bu konularda uyarmtr. lar her zaman koruyup kollam, onlara merhametle yakla-
mtr.
Mslman, elinden ve dilinden bakalarnn gvende olduu

kimsedir."
"Bizi aldatan bizden deildir."
(Hadis-i erif) Yetimin ban oka, fakirleri yedir."
"nsanlara merhamet etmeyene Allah merhamet etmez."
b) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Merhametli Oluu "Mslman evlerinin en hayrls iinde yetim baklp iyilik
edilen evdir; en kts ise iinde yetime ktlk edilen ev-
hh Alemlere rahmet olarak gnderilen Hz. Muhammed (s.a.v) dir."
son derece merhametli ve alak gnll bir insand. O, gen- (Hadis-i erif)
liinden itibaren kklere efkat gsterir, hastalar ziyaret
eder, dost, akraba ve misafirlerine nem verirdi. Asla kibirlen-
mez, hi kimseyi kmsemezdi.
hh nsanlarla ilikilerinde sayg, sevgi, drstlk ve nezaket ku-

rallarna riayet ederdi. Aile ii huzura nem verir, e ve ocuk-
larna daima efkat ve merhametle davranrd.

rnek4:
... Eer hkm verirsen aralarnda adaletle hkmet. Allah
- Hz. Muhammed "Ben namaz uzun tutmak isterim, fa- adil olanlar sever."
kat geriden bir ocuun alamas duyulunca, annesine (Mide suresi, 42. ayet)
glk karmamak iin namaz ksa keserim." buyur-
mutur. phesiz Allah, adaleti, iyilik yapmay, yaknlara yardm
etmeyi emreder; hayaszl, fenalk ve azgnl da yasak-
- Hz. Muhammed savata ocuklara, kadnlara ve din lar. O, dnp tutasnz diye size t veriyor."
adamlarna dokunulmamasn emretmi, klcn atp (Nahl suresi, 90. ayet)
teslim olan savalara eziyet edilmesini yasaklamtr.
Verilen rnekler Hz. Muhammed'in hangi zellii ile il-

gilidir?
A) Gvenilir olmas rnek5:
B) Adaletli olmas Bir gn Peygamberimize, saygn ailelerden su ileyen
C) Kolaylatrc olmas birini cezalandrlmamas iin bavurulduunda o, bundan
D) Merhametli olmas ok rahatsz olmutur. Bu teklifi reddederek evresindeki-
leri yle uyarmtr: "Sizden ncekileri toplumsal knt-
E) Kararl olmas
ye gtren ey uydu: Onlar ilerinden an hret sahibi
Hz. Peygamber ocuk alamas duyduunda namaz uzatmam ve sava esir- kimseler su ileyince cezalandrmaktan kanr, gsz ve
lerine eziyet edilmesini yasaklamt. Bu olaylar Hz. Peygamberin merhametli zayflar su ileyince hemen cezalandrrlard. Allah'a ye-
olmas ile ilgilidir.
min ederim ki kzm Fatma da suu ileseydi mutlaka onu
cezalandrrdm."
Bu olay Hz. Muhammed'in hangi zellii ile ilgilidir?

hh Hz. Peygamber, hayvanlara kar da merhametliydi. Mek-
A) Hogrl olmas
ke'nin fethine giderken yolun kenarnda yeni domu yavru-
B) Kolayatrc olmas
larn emziren bir kpek grd ve rahatsz edilmemesi iin bir
C) Merhametli olmas
sahabeye orada nbet tutmasn emretti.
D) Gveniir olmas
hh O sadece insanlara deil, inanmayanlara kar da merhamet- E) Adaletli olmas
liydi. Kendisine ktlk yapan kavmi iin, "Rabbim, kavmimi
Hz. Peygamber ayrm yapmakszn herkese eit davranarak adaletli olduunu
bala nk onlar bilmiyorlar." diye dua etmitir.
gstermitir.
c) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Adaletli Oluu hh Genliinden itibaren insanlar Hz. Muhammed (s.a.v)'in ada-
hh Adalet hak yol zere dosdoru olmak, dinin emir ve yasakla- letine gvenmi ve O'nun hakemliine bavurmutur. Kendi-
rna uymak, haklya hakkn, haksza cezasn vermek, su ve sine Peygamberlik geldikten sonra da Allah'n emirleri dorul-
ceza oranna dikkat etmektir. tusunda ayrm yapmadan herkese kar adaletli davranmtr.
O, kz ve erkek ocuklar arasnda ayrm yapmam, bu ayrm
hh Hz. Muhammed kimsenin hakkn yememitir. Adalet ve hu- yapanlara da "ocuklarnz arasnda adaleti uygulaynz." di-
kuk sz konusu olduunda kadn erkek, zengin fakir ayrm yerek uyarda bulunmutur.
yapmamtr.

d) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Kolaylatrcl

Kolaylatrnz, zorlatrmaynz. Mjdeleyiniz, nefret et-
hh slam kolaylk dinidir. slam'n amac insanlarn dnya ve ahi- tirmeyiniz."
ret mutluluu salamaktr. Kur'an'da, slam'n kolaylk istedii
ve insanlarn gc orannda sorumlu tutulaca belirtilir. "Allah beni zorlatrc olarak deil, retici ve kolaylat-
rc olarak gnderdi."
Allah her ahs ancak gcnn yettii lde mkellef "inizde (ibadetten) usandranlar var. Herhangi biriniz
klar..." imam olursa namaz uzatmasn, nk arkasnda byk var,
(Bakara suresi, 286. ayet) kk var, ii olan var."
(Hadis-i erif)
... Allah sizin iin kolaylk ister, zorluk istemez..."
Andolsun biz Kur'an', anlap t alnmas iin kolayla- hh Din doru anlalmad zaman, zorlatrlarak yaanmaz
trdk. O halde dnp t alan yok mu?" hale gelebilir. Hz. Aie bu konuda "Resulullah iki iten birini
(Kamer suresi, 17. ayet) tercih etmek durumunda kaldnda gnah olmamak artyla
kolay olann tercih ederdi. Gnah sz konusu olunca ondan
en uzak olan kimseydi..." demitir.
hh Hz. Muhammed kolaylatrc olmay ilke edinmiti. O, zellik-

le dini emirlerin uygulanmas konsunda kolaylatrc olmaya e) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Hogrs
nem verirdi.
hh Hogr, msamaha ve anlay gstermek, aykr grlere
sabrla katlanmak, dier inan ve dncelere saygl olmaktr.
rnek6:
hh Hogrl olmak, Yce Allah'n emirlerindendir. Kur'an- Ke-
Peygamberimiz, ihtiyar birinin, iki oluna tutunarak yr- rim'in birok ayetinde hogrl olmak, fkeyi yenmek, af-
dn grd ve oradakilere ne olduunu sordu. Onlar da
fedici olmak ve ktle iyilikle karlk vermek gibi erdemli
"Yrmeye yemin etti." dediler. Bunu zerine Peygamberi-
davranlar emredilmitir.
miz, "Bu adamn kendisine azap etmesine Allah'n ihtiyac
yoktur." diyerek adamn atna binmesini emretti.
Bu parada sz edilen olay Hz. Muhammed'in hangi ... Sen imdi gzel bir ekilde hogr ile muamele et"
zelliine rnektir? (Hicr suresi, 85. ayet)
A) Adaletli olmas
Sen af yolunu tut, iyilii emret, cahillerden yz evir."
B) Sabrl olmas ('raf suresi, 199. ayet)
C) Hogrl olmas
D) Gvenilir olmas
yilikle ktlk bir olmaz. Sen (ktl) en gzel bir e-
E) Kolaylatrc olmas kilde nle. O zaman seninle arasnda dmanlk bulunan
Hz. Peygamber kt bir i iin yemin eden kiiyi kendisine eziyet etmemesi
kimse, sanki candan bir dost olur."
konusunda uyarmtr. Bylece Hz. Peygamber kolaylatrc olduunu gster- (Fussilet suresi, 34. ayet)
mitir.
Sorusu
retmen
Hz. Muhammed'in ruhbanla kar kmas onun hangi

zellii ile ilgilidir?
Kolaylatrc olmas

hh Hz. Muhammed (s.a.v) hi kimseye kaba davranp krmam, hh Hristiyan olan Necran temsilcileri Hz. Muhammed'i Mescid-i
asla irkin sz sylememitir. te yandan arkadalarna da Nebi'de ziyarete gelmilerdi. Peygamberimiz, ibadet vakitleri
anlayla ve hogrl olmalarn tavsiye etmitir. gelen Hristiyan heyetine mescitte ibadetlerini yapmaya izin
vermitir.
hh Peygamberimiz slam' anlatmak iin Taif'e gittiinde, Taifliler

onu dinlemeyip ehirden kovup taladlar. Ayaklar ve vcu-
f) Hz. Muhammed (s.a.v)'in Sabr ve Kararll
dunun eitli yerleri kanad. Buna ramen o, Taifliler hakkn-
da, "Allah'm, senden Taiflilerin slahn ve hidayete ermi ola- hh Sabr, dayanma ve dayankllk anlamna gelir. Dini bir kav-
rak huzuruna gelmelerini diliyorum." diyerek dua etti. ram olarak sabr, hakk savunmaktan vazgememek ve baa
gelen musibetlere Allah iin katlanmaktr.
hh Peygamberlerin tmne sabr tavsiye edilmi, onlar da bu

tavsiyeye uymular ve mmetlerine rnek olmulardr. Yce
Allah, Hz. Muhammed (s.a.v)'e sabr bir ayette yle tle-
mitir: "Sabret! Senin sabrn da ancak Allah'n yardm iledir.
Onlardan dolay kederlenme; kurmakta olduklar tuzaktan
kayg duyma!"
O hlde (Resulum), peygamberimizden azim sahibi olanlarn

sabrettii gibi sen de sabret..."
Allah'a ve Resulne itaat edin ve birbirinizle ekimeyin. Sonra

geversiniz ve gcnz elinizden gider. nk Allah sabredenlerle
beraberdir."
Cami
(Enfal suresi, 46. ayet)
hh Hz. Muhammed kk yata annesini ve babasn, yllarca

destekisi olan amcas Ebu Talip'i, ksa bir sre sonra ei Hz.
Hatice'yi kaybetmitir. Yedi ocuundan Hz. Fatma hari tm
Kilise ocuklar kendisinden nce vefat etmitir. O, bu durumlarn
hepsine metanet gstermi, sabrl olmutur.
Sinagog Bir kimse sabretmek isterse Allah ona sabr verir. Hi kimseye
sabrdan daha hayrl daha geni bir ey verilmemitir."
Peygamberimiz, bakalarnn inancna, dini deerlerine saygl (Hadis-i erif)
ve hogrl olmamz tlemitir.
...Sabr ktr, aydnlktr."
(Hadis-i erif)

hh Hz. Muhammed (s.a.v), balad ii asla yarm brakmam, hh Trk milleti slam' kabul ettikten sonra byk bir sevgi ve
onca bask, sknt ve zorluklara ramen byk bir azim ve saygyla Hz. Muhammed (s.a.v)'e balanm, O'nun insan-
kararllkla yoluna devam etmitir. On yllk Mekke dne- la sunduu deerlere sahip km ve asrlarca bu uurda
minde mriklerin uygulad dini, ekonomik ve sosyal bas- byk mcadeleler vermitir.
klar, ambargolar karsnda o hibir zaman mitsizlie ka-
hh nsanlar Hz. Muhammed adn iittiklerinde ellerini kalplerinin
plmamtr. Btn bu bask ve zorluklara byk bir sabr ve
stne koyar hemen salavat getirir, ona olan sevgi ve sayg-
metanetle kar koyup direnmitir.
larn belirtirler.
hh Mrikler, Hz. Peygamberin amcas Ebu Talip araclyla,
hh Kltrmzde Hz. Muhammed'e duyulan sevgi ve sayg isim
Peygamberimizden slam' anlatmaktan vazgemesini iste-
koymada kendini gsterir. Toplumumuzda Mehmet, Ahmet,
diklerinde, Peygamberimiz, "Amca, bu ii brakmam iin g-
Mahmut, Mustafa gibi Peygamberimizin isimleri ocuklara
nei sa elime, ay da sol elime verseler yine de davamdan
verilmektedir. Ayn ekilde Hatice, Aye, Fatma, Ali, Rukiye,
vazgemem. Ya dini yayma konusunda baarl olurum ya da
Zeynep, Hasan, Hseyin isimleri de milletimiz tarafndan o-
bu yolda lrm." diye cevap vermitir.
cuklara ad olarak verilmektedir.
3. Kltrmzde Hz. Muhammed (s.a.v) hh Toplumumuzda askerimiz "Mehmetik", kla ise "Peygamber
Sevgisi Oca" olarak adlandrlmaktadr.
hh Allah'n sevgisini kazanmann ve balanmann yolu Hz.

Peygamberi sevmek ve O'nun emirlerine uymaktan geer.
4. Kltrmzde Ehl-i Beyt Sevgisi
Hz. Muhammed (s.a.v)'i sevmek ve O'na itaat etmek Allah'n
emridir. hh Ehl-i beyt, ev halk anlamna gelir. slam'da ehl-i beyt Hz.
Peygamberin ev halk demektir. Ahzab suresinin 33. ayetinde
yle buyrulur: "Ey ehl-i beyt! Allah sizden sadece irkinlikleri
gidermek ve sizi tertemiz yapmak ister." Bu ayet indiinde
Peygamberimiz orada bulunan damad Hz. Ali (kv) ve kz
Hz. Fatma (ra) ile torunlar Hasan ve Hseyin'i abas altna
alarak "Allah'm, bunlar benim ehl-i beytimdir. Onlar gnah-
larndan temizle!" diye dua etmitir.
hh Alevi-Bektai dncesinde Hz. Muhammed (s.a.v), Hz. Ali,

Fatma, Hasan ve Hseyin isimleri be parmaktan oluan el
ile sembolletirilmi ve Ali Penesi adyla levhalatrlmtr.
hh Milletimiz, her zaman ehl-i beyte sevgi ve sayg gstermi-

tir. Muhammed isminden sonra en ok Ali, Fatma, Hasan ve
Hseyin gibi ehl-i beyt mensuplarnn isimlerini ocuklarna
Hz. Muhammed kltrmzde gl ile sembolize edilmitir.
vermitir.

hh Milletimiz ehl-i beytin karlat aclar ve ehl-i beyt mensup-

larnn bana gelen zc durumlar unutmamtr. Hz. H-
hhHZ. MUHAMMED (S.A.V)'i
seyin'in Kerbel'da Emevi ynetimi tarafndan ehit edilmesi ANLAMA
milletimizin gnlnde byk bir zntye neden olmutur.
1. Hadis ve Snnet
hh Hadis terim olarak Hz. Muhammed (s.a.v)'e atfedilen sz, fiil
rnek7: ve takrir (onay)leri ifade eder. Snnet ise Hz. Peygamber'in
"Ben kimin dostuysam Ali de onun dostudur." takip ettii yol, hayatnda prensip haline getirdii fiil ve davra-
nlar ifade eder.
"Fatma benden bir paradr. Kim ona deer verirse bana
deer vermitir. Kim onu zerse beni zmtr."
"Bu ikisi (Hasan ve Hseyin) benim evlatlarm ve kzmn rnek8:

ocuklardr. Allah'm ben onlar seviyorum. Sen de onlar
(I). Hadis ve snnet kavramlar, bazen e anlaml olarak
sev ve onlar sevenleri sev."
kullanlr. (II). Hadis kavram, Hz. Muhammed'in szl veya
Bu hadisler kltrmzde aadakilerden hangisini yazl haberlerine dayanr. (III). Snnet, Hz. Muhammed'in
yaygnlatrmtr? uygulamalarna ynelik bir kavramdr. (IV). Hadis kavram,
snnet kavramndan daha kapsamldr. (V) Hem hadis hem
A) Sahabe sevgisini
de snnet, Kur'an- Kerim-i dorulayan ve aklayan kav-
B) Peygamber sevgisini ramlardr.
C) Ehl-i beyt sevgisini
Bu parada numaralandrlm cmlelerden hangisi
D) Muhacir sevgisini yanltr?
E) Akrabalk sevgisini
A) I B) II C) III D) IV E) V
Hz. Ali, Hz. Fatma, Hz. Hasan ve Hz. Hseyin ehli beyttendir. Hz. Peygamberin
bu szleri kltrmzde ehl-i beyt sevgisini yaygnlatrmtr. Hadis kavramnn snnet kavramnda daha kapsaml olduu doru deildir.
hh Snnet; szl, fiili ve takriri olmak zere gruba ayrlr.
a) Szl Snnet: Hz. Peygamberin herhangi bir mesele hak-

knda syledii szlerdir. Peygamberimiz "Kolaylatrnz zor-
latrmaynz, mjdeleyiniz nefret ettirmeyiniz." buyurmutur.
Peygamberimizin bu sz bir hadistir. Bu hadiste tlenen ko-
Hz. Ali'nin Klc (Zlfikar) laylatrmak ve mjdelemek ise snnetir.
hh Cesur, kahraman ve bilge bir kiilie sahip olan Hz. Ali hem hh "Her insan hata eder. Hata ileyenlerin en hayrls tvbe
milletimizin hem de dier slam toplumlarnn gnlnde yer edendir." hadisi kavli snnete rnektir.
edinmitir. O, yiitliin ve cesaretin sembol olmutur.

Hz. MUHAMMED (S.A.V.) / Hz. Muhammed (S.A.V.)'i Anlama
b) Fiili Snnet: Peygamberimizin namaz, oru, hac, zekat gibi c) Takriri Snnet: Sahabe tarafndan sylenen bir sz veya
eitli ibadetlerindeki davranlarna ait, sahabenin nakletmi ol- ilenen bir fiili, Hz. Peygamberin reddetmeyip onaylamasdr.
duu haberlerdir. Yani Resulullahn davran ve uygulamalarnn
anlatmdr. hh Bir gn namaz vakti girdiinde sahabelerden biri abdest al-
mak iin su aram fakat bulamamtr. Bunun zerine teyem-
mm yaparak klmtr. Daha sonra namaz vakti kmadan
hh Kur'an- Kerim'de abdest, namaz, hac vb. ibadetler emredilir. su bulmu fakat bu sahabe namazn tekrar klmaya gerek
Ancak bunlar hakknda detayl bilgi yer almaz. Bu gibi iba- grmemitir. Bu durum Peygamberimize anlatldnda Pey-
gamberimiz, "Namazn tamamdr." diyerek cevap vermitir.
detlerin yapln Peygamberimiz uygulamal olarak bizlere
Bu durum takriri snnete rnektir.
retmitir.
Ben namaz nasl klyorsam siz de yle kln."

(Hadis-i erif)
rnek9:
Peygamber efendimiz Kur'an' Kerim'i en iyi anlayan, ya-
ayan ve uygulayan kiidir. Onun, Yce Allah'n emirlerini
hh Sahabeden Abdullah bin Zeyd Hz. Muhammed'in abdesti na-
yerine getirirken syledii szler, ortaya koyduu uygula-
sl aldn bizlere syle anlatmtr: Azna ve burnuna su
malar ve sergiledii davranlar bizim iin rnektir. rnein,
verdi. Sonra defa yzn ykad. defa sa, defa sol Kur'an- Kerim'de abdest, namaz, hac gibi ibadetler emredi-
kolunu dirsekleriyle birlikte ykad. tekrar su alarak ayaklarn lir. Ancak bunlar hakknda detayl bilgiler yer almaz. Bu gibi
ykad. ibadetlerin bazlarn da Hz. Muhammed uygulamal olarak
retmitir.
Aadakilerden hangisi Hz. Peygamberin uygulamal

olarak gsterdii snnetlere verilen addr?
A) Fiili snnet
B) Takriri snnet
C) Gayri mekked snnet
D) Szl snnet
E) Mekked snnet
Kur'an- Kerim'de sz edilen ibadetlerin detaylarn Hz. Peygamber uygula-

malaryla Mslmanlara gstermitir. Buna fiili snnet ad verilmektedir.
Abdesti, Peygamberimizin rettii ekilde alrz.

Sorusu
retmen
Her konunun Kur'an'da ayrntl bir biimde anlatlmamas,

neyin nemini ortaya karmaktadr?
Snnet ve hadislerin

2. Hz. Muhammed (s.a.v)'in Davranlarnn rnek10:

Yerel ve Evrensel Boyutu
Hz. Muhammed'in aadaki sz veya davranlardan
hh Hz. Muhammed (s.a.v)'in davranlarnda yerellik denildii hangisi yerel bir mesaj nitelii tamaktadr?
zaman; O'nun sz, fiil ve tutumlarna yansyan, kendi dne-
A) "Allah'a ve ahiret gnne iman eden ya hayr sylesin
mine ait tarihsel, blgesel, sosyal, siyasal, kltrel ve eko-
yada sussun!"
nomik zellikler akla gelir. Evrensellik denilince ise hadis ve
snnetin btn insanlara ynelik, belli bir zamanla snrl ol- B) Abdullan bin Abbas: "Hz. Muhammed salarn alnnn
mayan bir mesaj iermesi ve uygulamaya konulduunda Hz. stne salverirdi. sonra da mbarek salarn ayrrd."
Peygamberin gzettii amacn gereklemi olmas kastedi- demitir.
lir. C) "Bizi aldatan bizden deildir."
hh Hz. Muhammed'in insani zellikleri gerei doal olarak yapt- D) "Gl kimse, grete galip olan deil, fke annda
, rnein yemek yemesi, su imesi, zaman zaman kzgnlk kendisine hakim olandr."
gstermesi, neelenmesi, zlmesi gibi davranlar vardr. E) "Komusu a iken tok yatan bizden deildir."
hh Hz. Peygamberin, iinde yaad toplumun rf ve adetlerine Hz. Peygamberin salarn alnnn stne salverip sonra da salarn ayrmas
uygun olarak yapt davranlar, edindii baz alkanlklar yerel bir mesaj niteliindedir. Dier seeneklerdeki szleri ise evrensel mesaj-
lar iermektedir.
vardr. Entari giymesi, yedii yemekler, kulland ev eyalar
buna rnektir.
hh Hz. Muhammed'in, bilgi birikimi ve deneyimlerine dayanarak hh Mslman, Peygamberimizin uygulamalarnn evrensel bo-
daha ok hayvanclk, ziraat vb. gibi alanlarda ortaya koydu- yutu zerine younlamaldr. Peygamberimiz kl kullanm
u uygulamalar olmutur. rnein,hurma aalarn alayan ben de byle davranmalym demek snneti yanl anlamak-
bir sahabeye Peygamberimiz birtakm nerilerde bulunmu tr.
fakat aalardan verim alamamtr. Bu kii Peygamberimize
bu durumu anlatnca Peygamberimiz, "Ben ancak bir insa-
hh Hz. Peygamber devrindeki davranlarla ilgili olan ve bir uyar
nm. Size dinimizden baka bir ey emredersem bilin ki ben
zellii tayan "Biriniz srt st uzanp da ayak ayak st-
de bir insanm." demitir.
ne atmasn." hadisi yerel ieriklidir. Bununla birlikte bir ksm
hadisler, yerel zellik tamalarna ramen evrensel mesajlar
hh Hz. Muhammed "Din gzel ahlaktr." buyurarak ahlaka nem
da ierebilmektedir. rnein Hz. Peygamber "yemekten nce
vermemizi tlemitir. "nsanlara merhamet etmeyene Allah
ve sonra elleri ykamay", "mideyi tka baa doldurmamay"
merhamet etmez." hadisiyle de merhametli olmamz istemi-
tavsiye etmitir. Bu tavsiyeler bugn de geerliliini koruyan
tir. Onun bu gibi t ve emirlerine uymak Mslmanlar iin
kurallardr.
gereklililiktir. nk bunlar snnetin evrensel boyutunu olu-
turmaktadr.

3. Dinin Anlalmasnda Snnetin nemi hh Hz. Peygamber baz durumlarda Kur'an'da bulunmayan ko-
nularla ilgili hkmler de ortaya koymutur. rnein Kur'an-
hh Peygamber olmadan bir dinin insanlara ulatrlmas ve an- Kerim'de eti yenen hayvanlarla ilgili olarak tm hayvanlardan
lalmas mmkn deildir. Hz. Muhammed (s.a.v) hem sz edilmez. Bu balamda Peygamberimize hangi hayvanla-
rn yenilip yenilmeyecei sorulduunda Peygamberimiz "Az
Kur'an' tebli etmi hem de onu aklayarak uygulamtr.
dii olan her yrtc hayvan, peneli olan her yrtc ku yasak-
O, Allah'n grevlendirdii son Peygamberdir. Kur'an- Kerim
tr." hkmn getirmitir.
de son kutsal kitaptr. Kur'an, slam'n ana kaynadr ve onu
en iyi anlayan ve uygulayan da Hz. Muhammed (s.a.v)'dir.
Snnet, Kur'an'n bir aklamas ve uygulamas niteliindedir.
hh Kur'an zekatn farz olduunu ve kimlere verilmesi gerektiini

aklam fakat hangi mallardan ne kadar verileceini akla-
4. Balca Hadis Kaynaklar
mamtr. Bu konuyla ilgili ayrntlar, Peygamberimiz tarafn-
dan belirlenmitir. hh Kur'an'n anlalmasnda snnetin nemli bir rol vardr. Bu
nedenle henz Hz. Muhammed hayattayken baz sahabeler
onun szlerini, eitli uygulamalarn not etmilerdir.
hh Ebu Hureyre, Abdullah bin mer, Hz. Aye, Hz. Peygambe-

rin sz ve davranlarn yakndan takip eden, zaman zaman
hh Kur'an'da emredilen ibadetleri bizlere uygulamal olarak Hz. onun hadislerini yazan balca sahabeler arasnda saylabilir.
Peygamber retmi, bunlarn nasl yaplacan aklamtr.
hh Yaplan savalarda kimi sahabelerin ehit olmas, baz kim-
selerin kar amacyla veya art niyetle hadis uydurmaya ba-
Ramazan hilalini grnce oruca balaynz, evval hilalini g- lamas nedeniyle, Hz. Peygamberin hadislerinin toplanmas-
rnce de bayram ediniz. Hava bulutlu olursa iinde bulunduunuz na, derleyip yazlmasna ihtiya duyulmutur.
ay otuza tamamlaynz."
(Hadis-i erif) hh Peygamberimizin vefatndan sonra, hicri ikinci asrdan itiba-
ren hadisler toplanarak yazlmaya balanmtr. Sonra bu
toplanan hadisler tasnif edilerek konularna gre kitap haline
hh Hz. Peygamber dinin anlalmasnda ve uygulamasnda vaz- getirilmitir. Bu eserler arasndan bazlar gnmze kadar
geilmez bir neme sahiptir. Bu nedenle de her Mslman ulam ve onlar arasndan alts mehur olmutur. Bugn
onun snnetine uymal, Hz. Peygamberi rnek almaldr.
Ktb Sitte (alt kitap) adyla bilinen bu kitaplar oluturan
hadis bilginleri, kendilerinden nce derlenmi olan hadis kay-
naklarndan kendi oluturduklar kriterler dorultusunda sahih
Peygamber size ne verdiyse onu aln, neyi de size yasak ettiyse (gvenilir) kabul ettikleri hadisleri semilerdir.
ondan vazgein..."
(Har suresi, 7. ayet) hh Bu alt kitaptan Buhari ve Mslim'in Sahih adn verdikleri
eserleri dier eserlere gre daha fazla kabul grmtr. Bu
Kim Peygambere itaat ederse Allah'a itaat etmi olur..."
(Nis suresi, 80. ayet) kitaplarn yazarlar unlardr: Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tir-
mizi, Nesai ve bni Mace.

1. Hz. Muhammed (s.a.v) bazen arkadalarnn yapt ileri 4. Hicretten sonra Mekkeliler, Hz. Peygamberi rahat brak-
ve syledii szleri reddetmeyip sessiz kalm veya onay- mam, ona kar takipler ve basklar devam etmitir. Ne-
ladn gsteren bir davranta bulunmutur. ticede Bedir, Uhut ve Hendek savalar olmu ve byk
Burada sz edilen snnet tr aadakilerden han- skntlar yaanmtr. Uhut Sava'nda Peygamberimizin
gisidir? amcas Hz. Hamza ehit edilince o, ok zlmtr. B-
tn bu znt ve olumsuzluklara ramen Hz. Peygamber
A) Szl snnet B) Takriri snnet ................... davranmtr.
C) Ehl-i snnet D) Fiili snnet Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi
E) Merfu snnet yazlmaldr?
A) Cmert B) Sabrl C) Adaletli

D) Merhametli E) Aceleci
5. Muhammed gnlmzn aynas

2. 27 Ramazan 610 ylnda aadakilerden hangisi ger- Salavat verenin nur olsun sesi
eklemitir? On sekiz bin lemin Mustafa's
A) Mira mucizesinin gereklemesi Ya Muhammed sana imdada geldim
B) Peygamberimizin (s.a.v) hicret etmesi Pir Sultan Abdal bu drtlyle Hz. Peygamber (s.a.v) sev-
C) Kur'an'n indirilmeye balanmas gisini dile getirmitir.
D) Hz. Muhammed (s.a.v)'in doumu Aadakilerden hangisi kltrmzdeki Hz. Muham-

med (s.a.v) sevgisinin sonularndan biri deildir?
E) Mekke'nin fethi
A) Trk edebiyatnda ok sayda naat olmas
B) Hz. Muhammed (s.a.v)'in ad anlnca salavat getiril-
mesi
C) ocuklara Ahmet, Mehmet, Mustafa, Mahmut isimleri-
nin konulmas
D) Gnde be vakit namaz klnmas
3. Hadis, slam dininde Hz. Muhammed (s.a.v)'in deiik
E) Dn, cenaze, snnet gibi trenlerde mevlit okutul-
olaylar ve sorunlar karsnda inananlar aydnlatmak,
mas
Kur'an'n baz ayetlerini daha ak bir dille ifade etmek
iin syledii szlerdir.
Snnet, Peygamberimizin (s.a.v) farz ve vacip dnda
syledii genel kural niteliindeki szleri, davranlar
ve yaplmasn uygun grd ilerdir. 6. Hz. Muhammed (s.a.v), Medine'ye hicret edince ilk olarak
kendisi iin bir ev, evin yannda fakir rencilerin barnaca-
Buna gre, hadis ve snnet iin aadakilerden han-
odalar ve bir de cami yaptrmtr.
gisi doru deildir?
Buna gre, Hz. Muhammed (s.a.v) aadakilerden
A) Hadis ve snnetin hkm yalnzca Kur'an'n indii d- hangisine ncelik vermemitir?
nem iin geerlidir.
A) Dini inanlara nem verilmesine
B) Hadis ve snnet Kur'an' aklayc zellik ierir.
B) badethanelerin almasna
C) Din bilgilerin kayna olmas bakmndan hadislerin
byk nemi vardr. C) Eitim dzeyinin ykseltilmesine
D) Hadis ve snnet evrensel ilkeler ierir. D) Toplumsal birliin ve dayanmann artrlmasna
E) Din limleri Kur'an'dan sonra hadis ve snnetleri ikinci E) Siyasal antlamalarn yaplmasna
kaynak olarak kabul etmilerdir.

7. Ehl-i beyt terim olarak peygamber ailesini, torunlarn ve 10. Kur'an- Kerim'in Ahzab suresinde "Ey ehl-i beyt! Allah siz-
soyunu ifade etmektedir. Kur'an'da ehl-i beyt ile ilgili ayet den sadece irkinlikleri gidermek ve sizi tertemiz yapmak
inince Peygamberimiz kzn, damadn ve torunlarn aba- ister." ayeti indiinde Peygamberimiz yannda bulunan
snn altna ald ve yle dua etti: "Allah'm! te bunlar be- baz kiileri abas altna alarak "Allah'm, bunlar benim ehl-i
nim ehl-i beytimdir, bunlardan gnahlar gider ve bunlar beytimdir. Onlar gnahlarndan temizle!" diye dua etmitir.
tertemiz kl." Aadakilerden hangisi ehl-i beytten biri deildir?
Buna gre, Trk kltrnde ehl-i beyte duyulan sevgi- A) Hz. Fatma B) Hz. Ali C) Hz. Enes
nin gstergesi aadakilerden hangisidir?
D) Hz. Hasan E) Hz. Hseyin
A) ocuklara Fatma, Ali, Hasan, Hseyin adlarnn veril-
mesi
B) Ramazan aynda hatimler okunmas
C) Cami ve mescit yapmna nem verilmesi
11. Hz. Muhammed'in (s.a.v) gzel ahlak vlmekte ve ona
itaat Allah tarafndan emredilmektedir. Bu konuda Allah
D) Kur'an- Kerim okunurken sessizce dinlenilmesi
yle buyurur: "Allah'a ve peygambere itaat edin ki size
E) Bayramda mezarlklarnn ziyaret edilmesi merhamet edilsin." Hz. Peygamber ise "Ben gzel ahlak
tamamlamak iin gnderildim." diyerek gnderili gayesini
zetlemitir.
Buna gre, aadakilerden hangisi Peygamberimizin
davranlarndan biri deildir?
A) Btn geleneklere bal olmas

B) Hogrl olmas
C) Cmert olmas
D) Adaletli olmas
8. Hz. Muhammed (s.a.v)'in doum gn olarak kutlanan E) Kararl olmas

kandil gecesi aadakilerden hangisidir?
A) Mira Kandili B) Berat Kandili 12. Hz. Muhammed'in (s.a.v) yaad dnemdeki birey ve
toplumun dikkate ald rf, adet ve kltrn rivayetlere
C) Regaip Kandili D) Kadir Gecesi
katt yerel unsurlar, gnmze olduu gibi tanmayabi-
E) Mevlit Kandili lir. Bu nedenle Hz. Muhammed (s.a.v)'in iinde yaad
toplumun rf ve adetlerine bal olarak yapt eylemler ile
evrensel nitelik tayan sz ve eylemlerini birbirinden ayr-
mak gerekmektedir.
Buna gre, aadaki hadislerden hangisi yerel mesaj
tamaktadr?
9. I. Kur'an'da yalnzca inan ve ibadet esaslar zerinde
durulur. A) "yilik gzel ahlaktr. Ktlk ise vicdann rahatsz
II. Kur'an' Kerim'e gre Allah' sevmek, Peygamberimizi eden ve insanlarn bilmelerini istemediin eydir."
rnek almay gerektirir. B) "Gl kimse grete galip olan deil, kzgnlk annda
III. Mevlit adl eserin yazar Evliya elebi'dir. kendisine hakim olandr."
IV. Hz. Muhammed (s.a.v) hem dinimizi bize aklam C) "Birbirinize kar kt duygular beslemeyiniz. Birbirini-
hem de gzel ahlak ve uygulamalaryla rnek olmu- zi ekememezlik yapmaynz."
tur. D) "Eer mmetime zahmet vermeyecek olsaydm her
Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir? abdest alrken misvak kullanmalarn emrederdim."
E) "Kimilerine bir yzle, kimilerine de baka bir yzle yak-
laan iki yzller insanlarn en ktlerindendir."
12. D 11. A 10. C 9. B 8. E 7. A 6. E 5. D 4. B 3. A 2. C 1. B Cevaplar

1. Be ey gelmeden nce be eyin kymetini bilin: "htiyar- 4. Bir gn Hz. Muhammed (s.a.v) ve arkadalar otururken
lk gelmeden genliin, hastalk gelmeden saln, fakirlik nlerinden bir cenaze geer. O hemen ayaa kalkar.
gelmeden zenginliin, iler skmadan bo vaktin, lm Yanndakiler, cenazenin Mslman birine ait olmadn
gelmeden hayatn." sylerler. Bunun zerine Hz. Peygamber "Bu da bir insan
Hz. Peygamber bu hadisiyle insanlara aadakilerden deil mi!" buyurarak insana deer verilmesi gerektiini
hangisini tlemektedir? vurgulamtr.
Hz. Peygamber bu davranyla insanlara aadaki-
A) Zorluklar karsnda sabrl olunmasn
lerden hangisini tlemitir?
B) Nimetlerin deerinin bilinip israftan kanlmasn
A) yi huylu ve ahlakl olunmasn
C) Anne babaya saygl davranlmasn
B) Her insann saygya layk olduunu
D) Yallarn ziyaret edilip gnllerinin alnmasn
C) lerini istiare ile yapmalarn
E) nsanlara kar gleryzl davranlmasn
D) Her zaman adaletin gzetilmesini
E) Skntl zamanlarda sabrl olunmasn

2. "Bana unlar hakknda sz verin ben de size cenneti mj- 5. Hz. Peygamber insanlar zntl ve sevinli gnlerinde
deleyeyim: Konutuunuz zaman doru konuun. Sz ver- yalnz brakmazd. Hz. Peygamber selamlamak, dave-
diiniz zaman yerine getirin. Size emanet edileni koruyun." te katlmak, t isteyene t vermek, aksrana "Allah
Hz. Muhammed (s.a.v) bu szleriyle bir Mslmanda salk ve afiyet versin." demek, hastay ziyaret etmek, ce-
aadaki zelliklerden hangisinin olmas gerektiini nazeye katlmak gibi birok gzel davran Mslmann
vurgulamaktadr? Mslmana kar grevi olarak belirtmitir.
Bu parada Hz. Peygamber'in hangi zellii vurgulan-
A) Merhametlilik B) Adaletlilik
maktadr?
C) Kolaylatrclk D) Hogrllk
A) almay sevmesi
E) Gvenilirlik
B) Hogrl ve affedici olmas
C) Toplumsal yaamn iinde olup insanlara deer ver-
mesi
D) Zaman iyi deerlendirmesi
E) Sabrl ve cesaretli davranmas
3. I. "Peygamber size ne verdiyse onu aln, size ne yasak- 6. Hz. Peygamber insanlara iten davranrd. nsanlar onun-
ladysa ondan da saknn." (Har suresi, 7. ayet) la ekinmeden konuabilirlerdi. O, insanlarn konumasn
kesmeden sonuna kadar dinlerdi. Yal, hasta, yetim ve
II. "Resulm De ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyu-
fakirlerle yakndan ilgilenirdi. Kimsesiz ve kszleri sk sk
nuz ki Allah da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn."
ziyaret ederdi. Onlarn hl ve hatrn sorard. Akraba ve
komularna da deer verirdi.
Bu iki ayetle aadakilerden hangisine dikkat ekil-
Bu paraya dayanlarak Hz. Muhammed (s.a.v) ile ilgili
mektedir?
olarak aadakilerden hangisi sylenebilir?
A) Snnetlerin Kur'an' aklamasna
A) nsanlar arasnda ayrm yapmadan nezaketle davrand
B) Hadis ve snnetlerin evrensel ilkeler iermesine
B) Peygamberlik gelmeden nce bile halk arasnda gve-
C) Hadislerin din bilgilerin birinci kayna olmasna nilir olarak bilindii
D) Hz. Peygamberin snnetine uyulmasna C) Eitime ve bilgiye nem verdii
E) Hadis ilmine nem verilmesine D) nsanlara kararl ve sabrl olmay tavsiye ettii
E) Yapaca ilerde evresindeki insanlara dant

7. Hz. Muhammed (s.a.v), insanlarn onurunun korunmasn 10. Bir gn peygamberimiz Medine arsnda dolarken bu-
istemitir. Yaad toplumda gsz, kimsesiz ve hakszl- day dkkannn birinde, buday ynna elini daldrm ve
a urayanlarn haklarn savunmutur. Sava esirlerine iyi altnn nemli, stnn ise kuru olduunu grmtr. Sebe-
davranlmasn tlemitir. Kadnlarn ve kz ocuklarnn bini sorduunda, buday sahibi; bu durumun yamurdan
aalanmasna kar kmtr. O, hi kimseyi kk gr- kaynaklandn, ileri srmtr. Bunun zerine Hz. Pey-
memitir. Kendisine hediye getiren kimselerin hediyesini gamber "Bizi aldatan bizden deildir." buyurarak onu ikaz
kabul etmi ve onlara en gzeliyle karlk vermitir. etmitir.
Bu parada Hz. Muhammed (s.a.v)'in hangi zellii Hz. Muhammed (s.a.v) bu sz ve davran ile Msl-
vurgulanmaktadr? manlara aadakilerden hangisini tlemitir?
A) Kararl olmas A) Blerin danarak yaplmasn

B) Sabrl olmas B) lerin doru yaplp drst olunmasn
C) Gvenilir olmas C) Skntlara kar sabr gsterilmesini
D) nsanlara deer vermesi D) Merhametli ve affedici olunmasn
E) Bilgiye nem vermesi E) Zamann boa harcanmamas gerektiini
8. Hadis ve snnet kavramlar ile ilgili aadakilerden 11. Hz. Muhammed (s.a.v) ve arkadalar bir yolculuk sra-
hangisi dorudur? snda mola verdiler. Bir sahabi mola yerinde bulunan bir
ku yuvasndaki yumurtalar ald. Yumurtalar alnan ku
A) Hadislerin hkm sadece Hz. Peygamber dnemi iin
da korku ve znt iinde kanatlarn rpmaya balad.
geerlidir.
Bunun zerine Hz. Muhammed (s.a.v) yumurtalar alan
B) Peygamberimizin snneti sadece din konular ierir. adama onlar ald yere koymasn syledi.
C) Hadis ve snnet birbirinden tamamen ayr kavramlardr. Bu olay peygamberimizin hangi ahlaki zelliini n
D) Hadis Peygamberimizin szleri, snnet ise Allah'n bil- plana karmaktadr?
dirdikleridir.
A) Hayvan sevgisini
E) Hadis Hz. Peygamberin syledikleri, snnet ise tutum
B) Kararlln
ve davranlardr.
C) Temiz olmasn
D) Sabrn
9. Bir gn Hz. Peygamber mescide girdiinde iki grup grr.
Bir ksm namaz (nafile) klmakla dier bir ksm da ilim E) Doay korumasn
renmekle meguldr. Onlar iin yle der: "Her iki grup
da iyi eylerle meguldr; u var ki bir ey talep ederek
dua edenlere o eyi verip vermemek Allah'a aittir. Halbu-
12. I. "lim, mminin yitiidir, nerede bulursa almak onun
ki dier gruptakiler ilim elde ediyorlar ve bylece cehaleti
hakkdr."
savp kovuyorlar. Bana gelince ben retmen olarak gn-
II. Abdullah b. Zeyd, Hz. Peygamberi (s.a.v) yle abdest
derildim." Sonra Hz. Muhammed (s.a.v), ilim renenlerin
alrken grdn sylemitir: "Azna ve burnuna su
arasna katlp oturmutur.
verdi. Sonra defa yzn, arkasndan defa sa
Hz. Muhammed (s.a.v)'in bu sz ve davranlarna daya-
kolunu, defa da sol kolunu dirsekleriyle beraber y-
narak aadaki yarglardan hangisine ulalabilir?
kad. Tekrar su alarak ban meshetti. Sonra da temiz-
A) Bilinmeyen konularda bilen insanlara danmak (istia- leninceye kadar ayaklarn ykad."
re etmek) gerekir. III. "Komusu ktlklerinden gvende olmayan vallahi
B) Zaman bo ilerle geirmek doru deildir. iman etmi olmaz."
C) renmek ve bilgi elde etmek iin aba sarfetmek Burada verilen hadislerden hangisi "fiili snnet"e rnek-
nemlidir. tir?
D) Adaletten hibir zaman ayrlmamaldr. A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III

E) Gnlk ilerin haricinde zamann tmn ibadetle ge- D) I ve II E) II ve III
irmek gerekir.
12. B 11. A 10. B 9. C 8. E 7. D 6. A 5. C 4. B 3. D 2. E 1. B Cevaplar

VAHY ve AKIL
Kur'an'n Ana Konular - Kur'an ve Yorumu 08
hhA. KUR'AN VE ANA KONULARI hh slam dinini renmek ve karlalan problemleri zmek iin
ncelikle Kur'an- Kerim'e bavurulmaldr. Ancak Kur'an'da her
1. slam Dininin Temel Kayna: sorunun cevabn ayrntl bir ekilde bulmak mmkn olma-
Kur'an- Kerim yabilir. Hz. Muhammed (s.a.v) insanlara, Kur'an'da genel hat-
laryla anlatlan emir ve yasaklarn nasl hayata geirileceini
hh Yce Allah insanlar iyiye, doruya ynlendirmek iin birok yaayarak gstermitir. Bu nedenle slam' renirken Kur'an-
peygamber gndermi, bunlardan bazlarna da ilahi kitap-
Kerim'den sonra Peygamberimizin uygulamalar esas alnma-
lar indirmitir. Hz. Musa'ya Tevrat', Hz. Davut'a Zebur'u, Hz.
ldr.
sa'ya ncili'i, son peygamber Hz. Muhammed'e ise Kur'an'
Kerim'i gndermitir.
hh Kur'an- Kerim, Allah tarafndan vahiy yoluyla, Hz. Muham-

... Eer bir hususta anlamazla derseniz Allah'a ve ahi-
med (s.a.v)'e indirilen son ilahi kitaptr. slam dininin temel
rete gerekten inanyorsanz onu Allah'a ve Resul'e gtrn.
kaynadr. Bu nedenle kyamet gnne kadar insanlara reh- Bu hem hayrl hem de netice bakmndan daha gzeldir."
berlik etmeye devam edecektir. (Nis suresi, 59. ayet)
hh Kur'an- Kerim bizlere dinimizin inan, ibadet ve ahlak esas-
larn retir. Toplumsal ilikilerde uyulmas gereken kurallar
aklar, insanlar iyiye, gzele ve doruya ynlendirmek iin
eitli tlerde bulunur.
2. Kur'an- Kerim'in Tarihi

hh Kur'an'n indirilii, Hz. Muhammed (s.a.v)'in 610 ylnn rama-
Bu (Kur'an) btn insanla bir aklamadr; takva sahip- zan aynda ilk vahyi almasyla balayp vefat ettii 632 y-
leri iin de bir hidayet ve ttr." lna kadar srmtr. lk vahyin Kadir Gecesi'nde indirildii
(l-i mrn suresi, 138. ayet) Kur'an- Kerim'de yle ifade edilir: "Biz onu (Kur'an') Kadir
Gecesi'nde indirdik."
phesiz bu Kur'an en doru yola iletir..."
(sr suresi, 9. ayet) hh Kur'an- Kerim yaklak olarak 23 yllk bir sre iinde ayet
ayet veya sure sure indirilmitir. nk baz ayetler, belli bir
Kur'an, Allah'n kitabdr. Onda sizden ncekilerin bilgi-
olayn ardndan gelip o olayla ilgili aklama getirmekteydi.
leri, sizden sonrakilerle ilgili haberler vardr. Ayrca sizin
aranzda meydana gelebilecek sorunlarn zm vardr. O, Bylece insanlar Kur'an- Kerim'i daha iyi renmi ve anla-
gerek ile yanl bibirinden ayran bir ldr." mlardr. Ayrca bu durum, Kur'an'n ezberlenmesi ve yazl-
(Hadis-i erif) masn da kolaylatrmtr.

VAHY ve AKIL / Kur'an'n Ana Konular
nkr edenler: 'Kur'an ona bir defada topluca indirilmeli deil

miydi?' dediler. Biz onu senin kalbine iyice yerletirmek iin (para
para) indirdik ve onu tane tane okuduk."
(Furkan suresi, 32. ayet)
hh Kur'an- Kerim'in ayetleri, slam'n ilk dnemlerinden itibaren

vahiy katipleri tarafndan eitli malzemeler zerine yazlm
ve pek ok sahabe tarafndan ezberlenmitir. Ayrca Hz. Mu-
hammed (s.a.v), her yl ramazan aynda, vahiy melei Ceb-
rail (as) ile o gne kadar inen ayetleri karlkl olarak oku-
mulardr.
Hz. Osman Mushaf' Topkap Saray / stanbul
hh Bylece Kur'an'n sonraki nesillere deitirilmeden aktarlma-

s salanmtr.
hh Hz. Ebu Bekir Dnemi'nde bir kitap haline getirilen Kur'an,

Hz. Osman'n halifelii dneminde oaltld.
ALLAH
Cebrail
(Vahiy Melei)
Hz. Muhammed Hz. Ebu Bekir Hz. Osman

Kuran baz sahabeler Hz. merin tevikiyle slam corafyasnn geni-
tarafndan ezberlenmi Kuran bata Hz. Zeyd lemesiyle yeni nshalar ya-
ve vahiy katiplerince ve Hz. Ali olmak zere zlm ve tm Mslman-
yazlmtr. bir grup sahabe tarafn- larn kolayca ulaabilecei
dan kitap hline getiril- nemli merkezlere gnde-
mitir. rilmitir.

hh Sureler ierisinde ayetlerin sralanmasn Cebrail (as), Pey-

rnek1:
gamberimize bildirmitir. O da bir ayet indiinde, bu ayetin
Kur'an- Kerim Yce Allah'n Hz. Muhammed'in ahsnda hangi surede, nereye yazlmas gerektiini vahiy katiplerine
tm insanla olan hitabdr. nsanlarn bir benzerini ortaya sylemitir.
koymada ciz kaldklar esiz bir ifade slubuna sahiptir. hh Sure, Kur'an'n en az ayetten oluan her bir blmne
Hz. Muhammed'in Peygamberliini kapsayan yirmi yllk denir. Kur'an'da 114 sure vardr. En uzun sure 286 ayetten
bir zaman diliminde indirilmi ve kayda geirilmitir. Hz. Ebu oluan Bakara, en ksa sre ise 3 ayetten oluan Kevser su-
Bekir zamannda iki kapak arasnda toplanm, Hz. Osman residir.
dneminde de oaltlmtr. Her devirde yalan zere itti-
fak etmeleri mmkn olmayan geni bir topluluk tarafndan hh Surelerin sralamas ini sras ya da konularna gre de-
nakledilerek gnmze ulamtr. il, Cebrail (as)'in Peygamberimize bildirdii ekliyle, vahiy
Bu parada Kur'an- Kerim'le ilgili olarak aadakiler- katipleri tarafndan yaplmtr. Bu durumda diziliine gre
den hangisinden bahsedilmemitir? Kur'an'n ilk suresi Fatiha, son suresi ise Nas suresidir.
A) Mucize bir metin olmasndan

B) Hz. Muhammed'e tek para hlinde indirilmemi olma- hh Cz, Kur'an- Kerim'in her 20 sayfasna denir. Kur'an'da top-
sndan lam 30 cz vardr. Her czn banda cz balangcn gs-
C) Mesajnn evrensel olmasndan teren iaretler bulunur.
D) Din hkmlerin ana kayna olmasndan
E) Tarih boyunca hibir deiikllie maruz kalmam ol-
masndan
Verilen parada Kur'an- Kerim'in mucize bir metin olmasndan, para para
indirilmesinden, evrensel mesajlarndan ve deimeden gnmze kadar gel-
mesinden sz edilmitir. Kur'an'n din hkmlerin ana kayna olmasndan ise
sz edilmemitir.
3. Kur'anla lgili Baz Kavramlar

Kur'an'n kendine zg bir i dzeni vardr. Bu da aradmz bir hh Hz. Ebu Bekir Dnemi'nde Zeyd bin Sabit bakanlnda
ayet veya sureye kolayca ulaabilmemizi salar. oluturulan bir heyet, Kur'an- Kerim'i kitap haline getirmitir.
Kur'an'n kitap haline getirilen bu ilk nshasna Mushaf ad
a) Kur'an'n Dzeni verilmitir.
hh Ayet, Kur'an- Kerim'in surelerini oluturan ksa veya uzun

vahiy ifadelerinden her birine denir. En uzun ayet Bakara su-
resinin 282. ayeti olup bir sayfadan ibarettir. Bunun yannda
"Yasin" gibi bir kelimeden oluan ksa ayetler de vardr.
b) Kur'an'n Okunmas le lgili Kavramlar
hh Ayetler "durak" ad verilen ve zerinde ayet numaralarnn ya- hh Tecvid, Kur'an- Kerim'i gzel bir ekilde okumak iin uyulma-
zl olduu iaretlerle birbirinden ayrlr. s gereken kurallar kapsayan bir ilimdir.
Sorusu
retmen
Kur'an neden bir defada indirilmemitir?
nsann herhangi bir eye alp onu idrak etmesi, renip alkanlk
haline getirmesinin zamanla gereklemesi ve Hz. Peygamberin
hafzasna ayetlerin en iyi bir ekilde yerlemesi

hh Kur'an- Kerim'in kurallarna uygun ve gzel bir ekilde okun- c) K

ur'an'n Anlalmas ve Yorumlanmasyla lgili
mas dinleyenler zerinde bir etki brakr. nsanlarn manevi Kavramlar
duygularn artrr.
hh Meal, halk arasnda genellikle Kur'an- Kerim'in tercmesi iin
kullanlr. Ancak meal tercmeye gre daha kapsamldr. Ter-
cmelere ksa aklamalar ilave edilmek suretiyle ayetlerin
Kur'an' tane tane oku." daha iyi anlalmas salanr.
hh Mukabele, karlkl okuma anlamna gelir. Mukabele, vahiy

gelmeye devam ederken Hz. Muhammed (s.a.v) ile Cebra-
il (as)'in her yln ramazan aynda Kur'an ayetlerini karlkl
okumalarna denir. hh Dnyada farkl dilleri konuan binlerce Mslman vardr. Bun-
larn hepsinin Arapa bilmesi mmkn deildir. Bu nedenle
Kur'an- Kerim eiti dillere tercme edilmitir.
hh Tefsir, Kur'an ayetlerini indikleri zaman, mekn ve ayetin

indirili sebebini gz nnde bulundurarak aklamak ve yo-
rumlamaktr.
hh Kur'an' tefsir edecek kiinin Arapay, Kur'an'n indii dne-

mi sosyal, ekonomik ve kltrel zelliklerini iyi bilmesi, dier
Kur'an okunduu zaman onu dinleyin ve susun ki size merhamet slami ilimlere de vakf olmas gerekir.
edilsin."
(A'raf suresi, 204. ayet)
hh Hatim, Kur'an- Kerim'i ezbere ya da yznden batan sona

4. Kur'an- Kerim'in Belli Bal Konular
kadar okumaya veya dinlemeye denilmektedir.
Allah, Kur'an- Kerim'de insanlarn yce yaratcya kar grev
hh Toplumumuzda zellikle ramazan aynda hatim yapmaya b-
ve sorumluluklarn aklamtr. Kur'an'da insann ve evrenin ya-
yk nem verilir. Her gn Kur'an'dan bir cz okunur ve bir
ratl, ibadetler, emir, yasak ve tavsiyeler, iinde yaad ev-
ayn sonunda Kur'an batan sona bir kez okunmu olur.
reyle nasl bir iliki iinde olmas gerektii ve ahiret gibi konular
hh Vefa eden akrabalar, yaknlar iin de hatim yapmaya nem
yer alr.
verilir. Hatmin sonunda dua yaplr. Sevab lm yaknlarn
ve tm Mslmanlarn ruhuna balanr.
a) nan
hh Hafzlk, Kur'an- Kerim'i btnyle ezberlemektir.
hh Kur'an- Kerim'in balca konular iman, ibadet, ahlak ve sos-
hh Kur'an' batan sona ezbere bilen kiiye hafz denir. Kur'an
yal ilikilerdir. man, Peygamberimizin Allah tarafndan getir-
Peygamberimize indirilmeye baladnda baz sahabeler
dii ilkeleri tasdik etmek ve bunlarn doru olduunu tereddt-
gelen ayetleri ezberlemilerdir. 632 ylnda vahyin inii sona
erdiinde birok sahabe hafz olmutur. sz kabul etmektir. slam inancnn temelini tevhit oluturur.

De ki: O, Allah birdir. Allah sameddir. O dorulmam ve doma- ... Namaz mminler zerine vakitleri belli bir farzdr."
mtr. Onun hibir dengi yoktur." (Nis suresi, 103. ayet)
Ey iman edenler! Oru sizden nce gelip gemi mmetlere farz
klnd gibi size de farz klnd..."
hh Yce Allah kendisine, peygamberlerine, kitaplarna, melekle-
Namaz kln, zekt hakkyla verin, rk edenlerle beraber rk
rine, ahiret gnne, kadere, hayrn ve errin Allah'tan oldu-
edin."
una inanp bu inanlar dorultusunda gzel iler yapanlarn (Bakara suresi, 43. ayet)
kurtulua ereceini bildirir.
hh Dinimizde yaplan her iyi ve gzel i (salih amel) de ibadet

olarak deerlendirilir. Rzk iin almak, hasta ziyaretlerinde
bulunmak, selamlamak, gler yzl olmak vb. salih ameldir.
Peygamber Rabb'i tarafndan kendisine indirilene iman etti. M-
minler de (iman ettiler.) Her biri Allah!a, meleklerine, kitaplarna,
peygamberlerine iman ettiler. Allah'n peygamberlerinden hibiri
arasnda ayrm yapmayz ... dediler."
(Bakara suresi, 285. ayet) hh Kur'an'da namaz, oru, zekat, hac yaplmas zorunlu olan
ibadetler arasnda saylmtr. Bunlarn yan sra bireyin kendi
Ey iman edenler! Allah'a, Peygamnberlerine , Peygamberlerine
isteiyle, baka birinin ya da toplumun yararna gerekletir-
indirdii ve daha nce indirdii kitaba iman (da sebat) ediniz. Kim
Allah', meleklerini, kitaplarn, peygamberlerini ve kyamet gn- dii her olumlu davran da ibadet kapsamna girer.
n inkr ederse tam manasyla saptmtr."
c) Ahlak
b) badet hh Ahlak, inan ve ibadetlerin gerei olarak ortaya kan ihlas
ve samimiyetle yerine getirilen davranlardr. Kur'an, Allah'a
hh badet, insann Allah'a sevgi, sayg ve itaatini gstermek, kar sorumluluumuzu, O'na inanmak ve ibadet etmek ola-
O'nun honutluunu kazanmak niyetiyle ortaya koyduu tu- rak belirlerken insanlara kar sorumluluumuzun da gzel
tum ve davranlardr. nsann yaratl gayesinin de ibadet ahlakl davranmak olduunu bildirir.
olduu Zriyat suresinde yle ifade edilmitir: "Ben cinleri ve
insanlar ancak bana kulluk etsinler diye yarattm."
hh Dinimiz, toplumda insanlarn bar,huzur ve gven iinde,

mutlu bir yaam srmelerini amaladndan ahlaki kurallara
yleyse siz beni (ibadetle) ann ki ben de sizi anaym. Bana k- uyulmasn emreder. nsanlara; doru szl, drst ve gve-
redin; sakn bana nankrlk etmeyin."
nilir olmalarn tler, ana baba ve byklerine kar saygl
davranmalarn emreder.

5. Kltrmzde Kur'an'n Yeri ve nemi

Rabb'in sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanza da iyi
davranmanz kesin bir ekilde emretti. Onlardan biri veya her iki- hh Trklerin Mslman olmas, yalnzca bir inan deitirme ola-
si senin yannda yalanrsa onlara 'of' bile deme; onlar azarlama, rak kalmam, ok nemli ve kkl toplumsal ve kltrel de-
ikisine de gzel sz syle." iimi de beraberinde getirmitir. Bu srete Trklerin tarih,
(sr suresi, 23. ayet) gelenek ve dnya grlerinde nemli deiiklikler olmutur.
hh slam'n yaylmas iin byk fetihler yapan Trkler, fethet-

tikleri yerlerdeki halka asla kt muamele yapmam, hangi
dinden olursa olsun onlar himaye etmilerdir. Bu samimi ve
... Emrolunduun gibi dosdoru ol..." hogrl yaklamda Kur'an'n etkisi byktr.
hh Trkler zellikle Osmanl Dnemi'nde hat, tezhip gibi Kur'an'la
Gzel bir sz ve balama, peinden incitme gelen sadakadan
ilgili el sanatlarnda ok baarl eserler ortaya koymu ve s-
daha iyidir."
lam dnyasnda bu ynleriyle n kazanmlardr.
hh slam'n Anadolu'da yaylmasnda Hoca Ahmet Yesevi, Mev-
... Verdiiniz sz yerine getirin. nk verilen sz sorumluluk lana, Yunus Emre, Hac Bekta Veli gibi Trk mutasavvuf ve
gerektirir." dnrlerin nemli rol olmutur. Bu ahsiyetler, Kur'an' te-
(sr suresi, 34. ayet) mel alan bir dini anlayla, Anadolu halkna slam' retmi-
ler, onlara Kur'an ahlakna uygun davranmay tlemilerdir.
hh Yeni doan bebee isim verilirken, dn, mevlit, cenaze gibi

trenlerde Kur'an okunur.
hh Kur'an- Kerim; yalan sylemek, hrszlk yapmak, kin gt-
mek, dedikodu etmek, iftira atmak, kul hakk yemek gibi kt
davranlar ahlaka aykr grr ve yasaklar.
hhB. KUR'AN VE YORUMU
Allah!a ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn. Ana ba-
1. Kur'an'n Temel Amalar
baya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn komuya, yakn ak- hh Kur'an ilahi kitaplarn sonuncusudur. Bir ayette Kur'an'n gn-
rabaya, yolcuya, ellerinizi altnda bulunanlara iyi davrann Allah derili amac yle aklanr: "Ey insanlar! te size Rabbiniz-
kendini beenen ve daima bbrlenen kiiyi sevmez."
den bir t, kalplere bir ifa ve inananlar iin yol gsterici
bir rehber ve rahmet olan Kur'an geldi." Muhtevas incelendi-
inde Kur'an'n sadece inan, ibadet ve ahlak alannda deil,
hayatn btnyle ilgili yol gsteren bir kitap olduu anlal-
... Yalan szden saknn." maktadr.
KURAN-I KERM NSANA
Doru Doru Doru

Yavrucuum! Namaz kl, iyilii emret, ktlkten vazgeirmeye al,
Bilgi nan Davran
bana gelenlere sabret. Dorusu bunlar azmedilmeye deer ilerdir."
(Lokmn suresi, 17. ayet)

KONULARINDA YOL GSTERR.
Sorusu
retmen
Kur'an'da gemi toplumlarn ve peygamberlerin anlatlma-

snn temel nedeni nedir?
nsanlarn olaylardan ibret almasn salamak

VAHY ve AKIL / Kur'an ve Yorumu
a) Doru bilgi
hh Kur'an'n temel amalarndan biri, insan doru bilgilerle do- De ki: Gklerde ve yerde Allah'tan baka kimse gayb bilemez..."
natmaktr. nk insan doru bilgi sahibi olmasa Allah'a ve (Neml suresi, 65. ayet)
dier varlklara kar sorumluluklarnn neler olduunu bile-
mez ve onlara gerekli saygy da gsteremez.
hh Kur'an doru bilgiye nem vermekte, onun kaynaklarn ve

bu kaynaklardan bilgiyi elde etmenin yollarn da retmek- hh Vahiy ile gelen bilginin kayna Yce Allah'tr. Vahye dayanan
tedir. Kur'an'da doru bilginin kaynaklar olarak vahiy, akl ve bilgilerin ilki Allah'n szlerinden oluan Kur'an'dr. Kur'an'n
duyular gsterilir. her ynyle Allah'n korumasnda olmas, onun verdii bilgi-
hh nsan sorgulayan, merak eden bir varlktr. Bu nedenle de pek lerin doruluunun en nemli gvencesidir.
ok eyi renmek ve bilmek ister. rnein ilk insann nasl
yaratldn, kyametin ne zaman kopacan merak eder. hh Vahye dayanan bilgiyi bize ulatran ikinci kaynak ise sn-
Kur!an- Kerim bu konularda insanlara en doru bilgileri verir. nettir. Snnet Hz. Peygamberin sz, davran ve tutumlarnn
btndr. Yce Allah Hz. Muhammed (s.a.v)'e, Kur'an' in-
sanlara tebli etme, aklama ve uygulann gsterme gre-
vini vermitir. Bu anlamda snnet, Kur'an'daki bilgilerin ak-
lanmas ve uygulanmasdr. Bu durum doru bilginin kayna
olarak snnetin deerini ve balaycln gstermektedir.
Ant olsun biz, insan (pimi) kuru bir amurdan, ekillenmi kar
balktan yarattk."
nsanlar sana kyametin zamann soruyorlar. De ki: Onun bilgisi

Allah katndadr."
(Ahzb suresi, 63. ayet)
hh Kur'an akl ve duyular da doru bilginin kaynaklar olarak ka-
... Onun (kyametin) vaktini ondan bakas aklayamaz..." bul eder. nk insan gerek Allah'n kitab ve gerekse kainat-
(A'rf suresi, 187. ayet) taki varlklar zerinde dnerek doru bilgilere ularken du-
yularn ve akln kullanr. Bunun iindir ki Kur'an birok ayette
kainatn yaps ve ileyii zerinde dnmemizi emreder.
hh Kur'an bir ksm insanlarn sahip olduu yanl bilgileri d-
zeltmeyi ve onlar doru bir ekilde bilgilendirmeyi amala- hh slamiyet gelmeden nce insanlarn ou yanl inanlara
maktadr. rnein baz insanlar cinlerin gelecekle ilgili bilgi sahipti. Arabistan'da halkn byk bir blm kendi elleriyle
verdiine inanmaktadr. Kur'an gayb Allah'tan baka hi kim- yaptklar putlara tapyordu.
senin bilmeyeceini bildirmektedir.
KUR'AN'DA VERLEN TEMEL BLGLER
Sosyal Evren ve
Doru badet Davranla- Hayatla Gemi ve indeki Ahiret le Gzel
nancn ve rmzla lgili lgili Gelecekten Varlklarn lgili Ahlak
Bilgisi Yapl Bilgiler Bilgiler Haberler Yaratl Bilgiler Bilgileri

b) Doru nan
O, gklerin ve yerin esiz yaratcsdr. Onun ei olmad hl-
hh Her insann mutlaka inand ve kabullendii deerler var- de nasl ocuu olabilir! Her eyi o yaratmtr ve her eyi bilen
dr. Bu anlamda inansz insan dnlemez. Nitekim "(Hz. odur."
Yusuf) dedi ki: Ben Allah' inkr eden, ahirete inanmayan bir
toplumun dinini (inancn) terk ettim." ayetinde ilahi dinleri (Ey mrikler!) Rabb'iniz, erkek ocuklar sizin iin ayrd da
inkr eden bir toplumun benimsedii deer yarglar da inan kendisi meleklerden kz ocuklar m edindi! Gerekten siz (vebali)
olarak nitelendirilmitir. ok byk bir sz ediyorsunuz."
hh Kur'an- Kerim, insandan Allah'a gnlden inanmasn ve
O'ndan bakasn ilahlatrmamasn ister.
hh Kur'an- Kerim, insanlarn doru inanca sahip olmasn ama-
lar. Bu nedenle de Allah'n varl ve birlii zerinde ska du-
hh Kur'an'a gre "doru inancn" temeli budur. Buna din dilinde
rulur.
"kalp ile tasdik" denilir. nancn szle ifadesi "dil ile ikrar", dav-
ranlara yansmas "salih amel"dir.
te Rabb'iniz Allah odur. Ondan baka Tanr yoktur. O,her eyin

hh Tevhidin zdd "irk"tir. irk, herhangi bir eyi ilahlatrp Al-
yaratcsdr. yle ise ona kulluk edin, o her eye vekildir (Gvenip
lah'a e komaktr. Kur'an'n bildirdiine gre insanlar; putlar, dayanlacak tek varlk odur.)."
gk cisimlerini, baz canllar, insanlar ve bazen de istek ve (En'm suresi, 102. ayet)
arzularn ilahlatrp Allah'a e komulardr. Kur'an'a gre
irk, insanlk tarihinin en byk sapmasdr.
hh Hristiyanlkta kabul edilen Baba, Oul ve Kutsal Ruh'tan olu-

an l tanr anlayna sahip kimseleri Kur'an- Kerim uyar-
mtr.
Kendilerini yarat halde hi bir eyi yaratmayan varlklar

(Allah'a) ortak m kouyorlar? Halbuki (putlar) ne onlara yardm ... Tanr tr.' demeyin, sizin iin hayrl olmak zere bundan
edebilir ne de kendilerine bir yardmlar olur." vazgein. Allah ancak bir tek Allah'tr. O, ocuu olmaktan m-
(A'rf suresi, 191-192. ayetler) nezzehtir. Gklerde ve yerde ne varsa hepsi onundur..."
Sizin ilahnz, yalnzca, kendisinden baka ilah olmayan Al-
lah'tr..."
(T-H suresi, 98. ayet)
c) Doru Davran
hh Genel anlamda, Allah'n rzas gzetilerek yaplan her i
"doru davran" kapsamna girer. slam'da doru davrann
hh slamn geldii dnemde putperestliin yannda baz insanlar
tamas gereken zorunlu zellikler unlardr:
Allah'a ocuk isnat ediyorlar, Hz. sa'y ve Hz. zeyr'i Allah'n
olu olarak kabul ediyorlar, kimileri de melekleri Allah'n kzla- hh Davrann yalnzca Allah rzas iin yaplmas. Gsteri, be-
enilme kaygs ve menfaat duygusunun Allah rzasnn n-
r olarak gryorlard.
ne gememesi

hh Yaplan davrann ilahi emir ve yasaklara ters dmemesi hh slam dini, doru davranlar nem derecesine gre farz,
hh Yaplan iin insanlarn hayrna olmas snnet, mbah (helal) gibi hkmlere balam, ayrca birok
doru davran da ahlaki grevler erevesinde emir ya da
hh Kur'an, insanlar iyiye, gzele ve doruya ynlendirir. Onlara
tavsiye etmitir. Yaplmas zorunlu doru davranlar farz, zo-
doru davran kazandrmay amalar.
runlu tutulmayan ancak yaplmas tavsiye edilen doru dav-
ranlar ise snnet olarak isimlendirilmitir. Hakknda emir ya
da yasak olmayan, insanlarn serbest brakldklar davran-
Ey iman edenler! ... doru sz syleyin."
lara ise mbah denilmektedir.
... Emrolunduun gibi dosdoru ol."

ltnz zaman tastamam ln ve doru terazi ile tartn..."

hh Yce Allah, Kur'an'da insanlara ahlakl ve erdemli bireyler 2. Kur'an- Kerim Okumak
olmalarn emreder. Adil, efkatli, merhametli ve hogr-
l olmay buyurur. Toplumun huzurunu bozan her trl kt hh Kur'an- Kerim'i okumak slam'da bal bana bir ibadettir.
davrantan kanmay emreder. Ancak Kur'an'n okunu amac onu anlamak ve uygulamak
olmaldr. "Biz her peygamberi ancak kendi kavminin dili ile
gnderdik ki onlara iyice anlatabilsin." ayeti bu amac akla-
rnek2:
maktadr. Bu nedenle Kur'an' yznden okumann yannda
Kur'an- Kerim'de insana, Allah'n kendisini her an grp anlamak iin meal ya da tefsirlerden de okumak gerekir.
gzetmekte olduu ve yapt her davrann mutlaka kar-
ln grecei haber verilir. Bylece insanda ok gl bir
otokontrol bilinci oluturulur. Bu bilin, insan kt davra-
nlardan uzak tutarken onu doru davranlara ynlendirir.
a) Kur'an' Yznden Okumak
Bu parada Kur'an- Kerim'in hangi zellii vurgulan-
maktadr? hh Ayet ve hadislerde Kur'an okumak tevik edilir. Bir ayette "(Ey
Muhammed) de ki: Kur'an' okumam emredildi." buyrulur. Hz.
A) Bilinmeyenler hakknda bilgi vermesi
Peygamber de "Sizin en hayrlnz Kur'an' renen ve re-
B) yiye yneltip ktden sakndrmas
tendir." buyurmaktadr.
C) Gemi toplumlarn kssalarn aklamas
hh Kur'an'n manas da szleri de mucizevi zellikler tamakta-
D) badetlerin nasl olacan bildirmesi
dr. Bu nedenle Kur'an hem okuyan hem de dinleyenler ze-
E) nceki kutsal kitaplar dorulamas
rinde derin etkiler brakmaktadr. Nitekim Mekkeli mrikler
Verilen parada Kur'an- Kerim insanda otokontrol biimi oluturduu, kt bile inanmamalarna ramen Kur'an ayetlerini dinlemekten
davranlardan uzak tuttuu vurgulanmaktadr. Bu anlamda Kur'an insan iyi- kendilerini alamamlardr.
ye yneltip ktden sakndrmaktadr.

hh nsan, Kur'an' h bkmadan, usanmadan okuyabilmektedir. b) Kur'an'n Tercmesini (Meal) Okumak

Mslman, her defasnda Kur'an okumaktan byk bir zevk
hh Meal, Kur'an'n ksa aklamalarla birlikte bir baka dile ter-
ve mutluluk duymaktadr.
cme edilmesidir.
Allah szn en gzelini, birbiriyle uyumlu ve bklmadan tekrar

tekrar okunan bir kitap olarak indirdi. Rabblerinden korkanlarn hh Meal okumann amac ilahi mesajlar anlamaktr. nk in-
bu kitabn etkisinden tyleri rperir, derken hem bedenleri hem de san, Yaratcs'nn yol gstermesine muhtatr. Her insan,
gnlleri Allah'n zikrine snp yumuar. te bu kitap, Allah'n, di-
Kur'an' indii dilden anlamak ya da tefsirlerden derinlemesi-
lediini kendisiyle doru yola ilettii hidayet rehberidir."
(Zmer suresi, 23. ayet) ne aratrmak imkanna sahip olmayabilir. Bu durumda meal
okumak, Kur'an' anlamak iin gereklidir.
... Kur'an yle bir kitaptr ki okuyan onu okumaya doyamaz."
(Hadis-i erif)
hh Mslmanlar her zaman Kur'an- Kerim-i yznden, gzel bir

ekilde okumaya zen gstermilerdir. Dinimize gre Kur'an te bu (Kur'an), kendisiyle uyarlsnlar, Allah'n ancak bir
okumak ibadettir. tek tanr olsuunu bilsinler ve akl sahipleri iyice dnp
t alsnlar diye insanlara gnderilmi bir bildiridir."
(brahim suresi, 52. ayet)
Kur'an- sesinizle gzelletirin. Zira gzel ses Kur'an'n
gzelliini artrr." Bu (Kur'an), btn insanla bir aklamadr, takva sahip-
leri iin de bir hidayet ve bir ttr."
mmetimin yapt en faziletli ibadet Kur'an okumaktr."
(Hadis-i erif) (l-i mrn suresi, 138. ayet)
hh Kur'an meallerinde farkllklarn olmas Kur'an'da eliki oldu-

Kur'an okurken uyulmas tavsiye edilen baz davranlar un- u anlamna gelmez. Bu farkllklar ayn manann farkl cm-
lardr: lelerle verilmesinden ibarettir. Meallerdeki farkllklarn baz
hh Kur'an'n bizzat kendisine hitap ettii bilinciyle okumak sebepleri unlardr:
hh Okumaya "ez besmele" ile balamak
hh Mmknse abdestli olmak hh Kur'an kelimelerinin bazen baka bir dilde karlnn olma-
mas
hh Secde ayetleri geldiinde secde etmek
hh Okunu kurallarna uymak hh evirmenlerin ayetleri anlama dzeylerinin ve anlamadklar-

n ifade etme becerilerinin farkl olmas
hh Okuduunu dnmek ve anlamaya almaktr.

hh evirmenlerin iinde yaadklar sosyal ve kltrel yaplarn 3. Kur'an Anlalmak in ndirilmitir

farkllnn ayetleri anlamalarnda etkili olmas
hh Kur'an'n gnderili amac insana her konuda rehberlik et-
mektir. Bu amacn gereklemesi ise ancak insann Kur'an'
hh Ayetlerin anlam derinlii ve zenginlii nedeniyle evirmenler
anlamas ile mmkndr. Zira insan anlamad bir eyi uy-
anladklarnn tmn meale yanstamayp baz tercihlerde
gulayamaz. Yce Allah Kur'an' anlalmak iin gnderdiini
bulunmas
yle ifade eder: "Ey Muhammed sana indirdiimiz bu kitap
mbarektir. Ayetlerini dnsnler, akl olanlar da t al-
snlar."
.. nsanlara, kendilerini indirileni aklaman iin ve dnp an-

lasnlar diye sana da bu Kur'an' indirdik"
hh Kur'an- Kerim'de pek ok konu yer alr. Yce Allah'n varl,

Kur'an- Kerim okumak bir ibadettir.
birlii ve sfatlar tantlp aklanr. Namaz, oru, hac, zekt
kurban gibi ibadetler konusunda bilgiler verilir. Gzel ahlak
ilkeleri belirtilir.
Kur'an- Kerim Meali okunurken u konulara dikkat edilmelidir.
hh Meal okumann bilincinde olmak gerekir, Allah'n szne

muhatap olmak en byk onur, anlamaya almak ise ok hh Kur'an'da doann ve evrenin temiz tutulmas, korunmas
nemli bir itir. tlenir. Yce Allah'n insanlara gnderdii peygamberler-
den, gemite yaam toplumlardan sz edilir. Melekler ve
hh Kur'an'daki baz ayetlerin maksatlarnn anlalmas uzmanlk cinler gibi grnmeyen varlklardan bahsedilir. Her insann l-
gerektirir. Bu nedenle tefsire ya da din bilginlerine bavurul- dkten sonra kyamet gn tekrar dirilecei ve yaptklarndan
maldr. hesaba ekilecei, dnyada ktlk yapanlarn cezalandrla-
ca, iyilik yapanlarn dllendirilecei ifade edilir.
hh Okuyann notlar almas, ayetlerin bir btn olarak deerlen-
dirilmesi nemlidir.

hh Kur'an- Kerim'deki ayetlerin ou, her insan tarafndan okun-

rnek3:
duunda anlalabilecek niteliktedir. Bunlara "muhkem ayet-
Din esaslarn aklla izah edilebilecek baz temelleri bulun- ler" denir. Bunun yannda kutsal kitabmzda yoruma ak ve
makla birlikte akln bu noktada her eyi kuatabilme kapa- mecaz anlamlar tayan ayetler de yer almaktadr. Bunlara
sitesi yoktur. rnein insan, bu dnyada yaplanlarn kar- ise "mteabih ayetler" ad verilir. Kur'an'daki bu ayetlerin
lksz kalmayacana dair bir akl yrtmede bulunup ahiret ierdii anlamlarn doru anlalabilmesi iin yoruma ihtiya
hayatnn gerekliliini temellendirebilir. Ancak bu dnya vardr.
hayatnn ne zaman sona erecei, ahirette nelerin yaana-
ca, cennet ve cehennemin hangi zelliklere sahip olaca
gibi konularda akln syleyebilecei pek fazla bir ey yoktur.
hh Tefsir, Kur'an'n anlalp yorumlanmasn konu alan bir bilim
Bu konular, gayb olarak nitelendirilir ve mahiyetleri Yce Al-
daldr. Tefsir yapan kiiye "mfessir" denir.
lah bildirmedii srece asla bilinemez.
Bu paradan aadaki yarglarn hangisine ulala- hh Kur'an' doru bir ekilde anlayp yorumlamak iin dikkat edil-
maz? mesi gereken kurallar unlardr:
hh Kur'an'da peygamberler ve iinde yaadklar toplumu konu

A) Baz din konular vahiy olmadan anlalamaz.
alan "kssa"lar olduka geni yer tutar. Bu nedenle o dnem-
B) Dinde, akln alann aan hususlar sz konusudur.
lerin tarihi ile ilgili doru bilgilere sahip olmak gerekir.
C) Gaybi bilgiler insan idrakinin tesindedir.
D) Vahiy, akln snrlarnn bittii yerde balar. hh Snnet, Kur'an'n ilk ve en gvenilir tefsiridir.
E) Gaybi konularda akl, vahye gereksinim duyar. hh Kur'an'n indii dnemin artlarn bilmek ayetleri doru anla-
ma konusunda byk nem tar.
Kur'an- Kerim anlalmak iin indirilmitir. Bu nedenle vahyin akln snrlarnn
bittii yerde balad doru deildir.
hh Kur'an ayetlerini tefsir eden kimselerin temel slam bilimlerini
bilmesi gerekir.
hh Kur'an' doru anlamak iyi niyetli ve n yargsz bir okumay
gerektirir. Bu nedenle inkra artlanm kimseler Kur'an'dan
faydalanamazlar.
hh Ayn konu ile ilgili ayetleri bir btn olarak deerlendirmek
gerekir.
hh Kinatn yaratl kanunlar ile ilgili ayetler tefsir edilirken iin

4. Kur'an' Anlama ve Yorumlamada Temel bilimsel yn uzmanlarna sorulmaldr.
lkeler
hh nsann anlayabilecei bir kitaptr. nk o; kendisinden asla hh Kur'an' okurken kiisel dncelerimize destek bulmak kay-
phe, erilik ve eliki bulunmayan, apak bir kitaptr. An- gsn ne karmamal, onu olduu gibi anlayabilmek iin her
cak onun anlama derinlii ve anlatm gzellii benzeri getiri- tr n yargdan ve taassuptan uzak olunmaldr.
lemez mucizevi zelliklere sahiptir.
hh Bu nedenle herkes ondan iman, kltr ve bilgi kapasitesi

derecesinde bir eyler anlar. O, her aa k tutar. On drt hh Kur'an ayetlerinin insann sadece aklna deil, gnlne de hi-
asrdr Kur'an zerinde dnp yazanlarn, srekli yeni an- tap ettii gz nnde bulundurulmaldr.
lamlar kefetmekte olmalar bu sebepledir.
Sorusu
retmen
Meal ve tefsir arasnda ne fark vardr?
Meal, Kur'an- Kerim'in bir baka dile tercme edilmesidir. Tefsir ise;
Kur'an- Kerim'in belli yntemlerle yorumlanmasdr.

VAHY ve AKIL Konu Testi - 1
1. slam'n geldii dnemde baz kimseler meleklerin Allah'n 4. Kuran- Kerim, Araplar arasnda iir ve edebiyatn yaygn
kzlar olduuna inanyorlard. Yce kitabmz "Melekler olduu bir dnemde, iirsel bir dille ve mkemmel bir an-
Allah'n kzlardr, demek suretiyle kullarndan bir ksmn latmla Hz. Muhammed'e vahyedilmitir. Szleri ve manas
onun paras saydlar. phesiz insan apak bir nankr- Yce Allah'a ait olan Kuran'n dili, Peygamberimize inan-
dr." diyerek insanlara bilgi vermitir. mayanlar bile derinden etkilemitir. nkrclar Kuran oku-
Bu paraya dayanlarak Kuran- Kerim'le ilgili aa- nurken onu dinlemekten kendilerini alamamlardr.
daki yarglardan hangisine ulalabilir? Bu paraya dayanlarak Kuran- Kerim'le ilgili aa-
daki yarglardan hangisine ulalabilir?
A) Baz konularda gelecekten haberler verir.
B) nsan doru davranlara yneltir. A) Tercmesini (meal) okumak ve anlamak gerekir.
C) nsanlar iin bir ifadr. B) Baz ayetleri farkl yorumlanabilir.
D) Peygamberlere itaati tler. C) Belagat yksek olan Arap toplumuna meydan oku-
mutur.
E) nsanlarn sahip olduu yanl inanlar dzeltir.
D) Okurken sesle gzelletirmek gerekir.
E) Onu sadece Arap toplumlar anlayabilir.
2. "Yeryznde bbrlenerek yrme. nk sen yeri asla 5. Kutsal kitabmz insanlara; adaletli olmalarn, dorulua
yaramazsn, boyca da dalara asla eriemezsin." nem vermelerini, drst davranmalarn emreder. Yalan
sylemek, alay etmek, dedikodu yapmak, kibirlenmek gibi
kt davranlardan kanlmasn ister.
Bu ayetle insanlarn hangi davran yerilmektedir?
Bu parada Kuran- Kerim'in hangi zellii vurgulan-
A) Yalanclk B) Alayclk maktadr?
C) Dedikoduculuk D) Kibirlilik A) badetlerin neler olduunu aklamas

E) Cimrilik B) Ahlaki mesajlarnn olmas
C) man esaslarn bildirmesi
D) slam'n artlarn aklamas
E) Peygamberlerin zelliklerini saymas
3. "Ey iman edenler! Bir topluluk bir dierini alaya almasn. 6. "Sizi bir tek candan (Adem'den) yaratan, ondan da ya-
Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadnlar da dier nnda huzur bulsun diye eini (Havva'y) yaratan O'dur."
kadnlar alaya almasn. Birbirinizi karalamayn, birbirinizi (A'raf suresi, 189. ayet)
(kt) lakaplarla armayn." Bu ayet Kur'an- Kerim'in hangi zelliini gstermekte-
(Hucurt suresi, 11. ayet) dir?
Kuran- Kerim'deki bu ayetlerle insanlara aadaki-
A) Dinin inan esaslarn bildirmesi
lerden hangisi tlenmektedir?
B) nsanln balang dnemleriyle ilgili bilgiler vermesi
A) Ahlakl olup ktlklerden saknlmas C) Evrenin yaratln aklamas
B) badetlerin gsteriten uzak olarak yaplmas D) Gemi toplumlarn kssalarn anlatmas
C) Gemite yaam toplumlardan ders karlmas E) nsanlar ibadete ynlendirmesi
D) Ahiret gnne iman edilmesi
E) Hz. Muhammed'i zmemeleri

7. Peygamber Efendimiz bir hadisinde " Kuran- Kerim'i sesi- 10. I. "Namaz kln, zekt hakkyla verin, rk edenlerle be-
nizle gzelletirin." buyurmulardr. raber rk edin."
Peygamberimiz bu hadisiyle aadakilerden hangisi-
ni tlemitir? II. "Yoluna gc yetenlerin o evi (Kbe'yi) haccetmesi,
Allah'n insanlar zerinde bir hakkdr."
A) Kuran'n cenazelerde okunmasn
B) Kuran'n ilkelerinin kyamete kadar rnek alnmasn
C) Kuran'n kadn ve erkek her Mslman tarafndan ez- III. "Ey iman edenler! Oru sizden nce gelip gemi m-
berlenmesini metlere farz klnd gibi size de farz klnd. Umulur ki
korunursunuz."
D) Kuran'n gzel bir ekilde okunmasn
E) Kuran'n her dile tercme edilmesini
Verilen bu ayetlerle Kuran- Kerim'in hangi zellii
dile getirilmektedir?
A) Gemi mmetlerin kssalar

B) Ahlak yaants
C) badet biimleri
D) nsanlara tleri
8. "Allah'a ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn.
E) nan esaslar
Anne ve babaya, akrabaya, yetimlere, yoksullara, yakn
komuya, uzak komuya, yannzdaki arkadaa, yolcuya,
elinizin altndakilere iyilik edin. phesiz Allah, kibirlenen
ve vnenleri sevmez." 11. Dinin doru renilmesi iin Kur'an'a bavurulmaldr. Onu
okuyup anlamaya, emir ve yasaklarn renmeye nem
Verilen ayette Kur'an'n hangi temel konusunda akla- vermelidir. Hurafelerden ve batl inanlardan uzak, doru
ma yaplmtr? bir din anlayna sahip olmann Kur'an' okuyup anlamak-
A) Ahlak B) badet C) nana tan getii bilinmelidir.
Buna gre, aadakilerden hangisi Kur'an'da yer alan
D) Kssalar E) Peygamber inanc
balca konulardan biri deildir?
A) nan esaslar
B) badetler
C) Gemite yaam toplumlarn kssalar
D) Ahlak ilkeleri
E) Hastalklarn tedavi yntemleri
9. Tefsir, Kuran- Kerim'in aklanmas ve yorumlanmasn

konu edinen ilim daldr. Bu ilimle uraan kimselere m-
fessir denir. 12. "Bu (Kur'an), btn insanla bir aklamadr, takva sahip-
Buna gre, tefsir yapacak kiilerde aadaki zellikleri iin de bir hidayet ve bir ttr."
lerden hangisinin olmas zorunlu deildir? (l-i mran suresi, 138. ayet)
A) Arapann ok iyi bilinmesi Bu ayetle Kur'an'n hangi zellii vurgulanmaktadr?
B) Medrese eitimi almas A) nsanlara doru yolu gstermesi
C) Dnemin sosyal, kltrel, corafi, ekonomik artlarnn B) Hkmlerinin kyamete kadar geerli olmas
bilinmesi
C) Yirmi senede blm blm indirilmesi
D) Fkh, kelam, hadis vb. ilimler konusunda bilgi sahibi
D) Okunduunda hastalklara ifa olmas
olmas
E) Sevap kazanmak amacyla okunabilmesi
E) Pozitif bilimlerin bilinmesi
12. A 11. E 10. C 9. B 8. A 7. D 6. B 5. B 4. C 3. A 2. D 1. E Cevaplar

1. Kuran- Kerim gemite yaam peygamberlerin ve top- 4. I. Kur'an'n Kerim'in blnm olduu otuz paradan her
lumlarn balarna gelen olaylar anlatr, bunlardan ders biridir.
alnmasn ister. Toplumsal ilikilerde uyulmas gereken II. eitli sayda ayetlerden meydana gelen ve Kur'an'n
kurallar aklar. Bu kurallara uyulduunda bar, huzur ve oluturan blmlerden biridir.
kardelik ortamnn egemen olacan belirtir. Bizlere nele-
Burada Kur'an- Kerim ile ilgili hangi kavramlar ak-
re inanacamz, Allah'a nasl ibadet edeceimizi bildirir.
lanmaktadr?
Ahlak ilkelerini, nelerin haram nelerin helal olduunu da
bizlere kutsal kitabmz retir. I II
Bu paraya dayanarak Kuran- Kerim ile ilgili aada- A) Ayet Cz
ki yarglardan hangisine ulalabilir? B) Cz Sure
A) Hz. Muhammed'e blm blm indirilmitir. C) Sure Cz

D) Cz Hatim
B) Hz. Osman zamannda oaltlmtr.
E) Cz Tecvid
C) Kendine ait i dzeni bulunur.
D) nan esaslar, ibadetler ve ahlaki ilkeler aklanr.
E) Dier kutsal kitaplar reddetmez.
2. Kuran- Kerim'de; evrenin ve insann yaratl, gzle g- 5. "Peygamber Rabb'i tarafndan kendisine indirilene iman
rlmeyen varlklar, gemite yaam topluluklar, kyamet etti, mminler de (iman ettiler). Her biri Allah'a, melekleri-
vb. pek ok konuda doru bilgiler verilir. rnein insanlar ne, kitaplarna, peygamberlerine iman ettiler. Allah'n pey-
kyametin ne zaman ve nasl kopacan merak ederler. gamberlerinden hibiri arasnda ayrm yapmayz, iittik,
Bununla ilgili bir ayette yle buyrulmutur: "Sana kyame- itaat ettik dediler."
ti, ne zaman gelip atacan soruyorlar. De ki: Onun ilmi (Bakara suresi, 285. ayet)
ancak Rabb'imin katndadr. Onun vaktini O'ndan bakas
Verilen ayette aadakilerden hangisi aklanmakta-
aklayamaz."
dr?
Burada Kuran- Kerim'in hangi zellii vurgulanmak-
tadr? A) badet ekilleri
B) Ahlak ilkeleri
A) nsanlar tek Allah'a inanmaya armas
C) Gndelik yaam
B) nsanlar bilinmeyen konularda doru biimde bilgilen-
dirmesi D) Kltrel farkllklar
C) badetlerin insanlar olgunlatracan sylemesi E) nan esaslar
D) Tm peygamberlerin tevhid inancn savunmas

E) nsana mutlu yaamn srlarn aklamas
3. "nkr edenler; Kur'an ona bir defada topluca indirilmeli de- 6. "nmemitir hele Kur'an, bunu hakkyla bilin
il miydi, dediler. Biz onu senin kalbine iyice yerletirmek Ne mezarlkta okunmak ne de fal bakmak iin!"
iin byle yaptk (para para indirdik) ve onu tane tane
Mehmet Akif Ersoy bu dizeleriyle Kur'an'n hangi zel-
(ayrarak) okuduk." (Furkan suresi, 32. ayet)
liini vurgulamaktadr?
Bu ayete gre Kur'an'n blm blm indirilmesinin
nedeni aadakilerden hangisidir? A) Tefsire gereksinim duyulmas
B) Dneme gre yeniden yorumlanmas
A) lkelerinin iyice anlalmas
C) Gndelik yaamn iinde ve anlalr olmas
B) Surelerin uzun olmas
D) badet biimlerini aklamas
C) badetlerin dnemin artlarn gz nnde tutmas
E) Kyamete kadar bozulmadan kalacak olmas
D) Corafyann uygun olmamas
E) Evrensel mesajlarnn olmas

7. Kuran bir seferde btn olarak gelmemi, yaklak 23 yl 10. I. Ayet

boyunca ayet ayet, sure sure indirilmitir. II. Kuran
Bu durum aadakilerden hangisini salamamtr? III. Sure
A) Kurann Mslmanlar tarafndan kolayca ezberlenme- Kuran- Kerimle ilgili burada verilen kavramlarn kap-
sini sam bakmndan kkten bye doru sralan
B) Kurann gncel meselelere getirdii zmlerin iyi an- aadakilerden hangisidir?
lalmasn A) I, II, III B) I, III, II C) II, I, III
C) Kurann yazya geirilmesinin kolaylamasn D) II, III, I E) III, I, II
D) Kurann kolayca anlalmasn
E) Kurann Hz. Peygamber zamannda oaltlmasn
8. Aadakilerden hangisi Mslmanlar Kuran' ak- 11. I. Kurann i dzeni

layp yorumlama almalarna ynelten nedenlerden II. Kurann okunmas
biri deildir?
III. Kurann anlalmas ve yorumlanmasyla ilgili birta-
A) Kurann Hz. Muhammede gnderilmesi km temel kavramlar bulunmaktadr.
B) Kuranda mecaz anlatmlarn bulunmas Aadaki kavramlardan hangileri Kurann anlalmas

ve yorumlanmas ile ilgili kavramlara rnektir?
C) Kuranda baz ayetlerin kapallk iermesi
D) Kurann herkes tarafndan gereince anlalamamas A) Hatim ve hafzlk
E) Kurann pek ok konuda ayrntl bilgi vermemesi B) Mushaf ve ayet
C) Meal ve tefsir
D) Tecvid ve mukabele
E) Sure ve cz
9. I. Kuran, Peygamberimize ramazan aynn Kadir Gece- 12. I. Kuran- Kerimin batan sona bir kez okunmasdr.
sinde Mekkede indirilmeye balanmtr. II. Kuran- Kerimi doru ve gzel bir ekilde okumak iin
II. Kuran- Kerim ayetlerini Peygamberimize srafil adl uyulmas gereken kurallardr. Amac Kurann belli bir
melek ulatrmtr. ses ahengi iinde, Arap dilinin kurallarna uygun olarak
III. Kuranda 114 sure ve yaklak 6666 ayet vardr. ve gzel bir ekilde okunmasn salamaktr.
IV. Kuran- Kerim Hz. Muhammed vefat etmeden nce ki- Bu iki tanmda Kurann okunmas ile ilgili kavramlar-
tap hline getirilmitir. dan hangileri aklanmaktadr?
Burada Kuran- Kerim ile ilgili olarak verilen bilgiler- I. II.

den hangileri doru deildir? A) Tecvid Mukabele
A) I ve II B) I ve III C) II ve III B) Hatim Tecvid
D) II ve IV E) III ve IV C) Tecvid Hatim
D) Hatim Mukabele
E) Mukabele Hatim
12. B 11. C 10. B 9. D 8. A 7. E 6. C 5. E 4. B 3. A 2. B 1. D Cevaplar

VAHY ve AKIL
slam Dncesinde Yorumlar-slam Dncesinde Tasavvufi Yorumlar 09
hhSLAM DNCESNDE YORUMLAR slam Dncesinde Yorum Farkllklarnn
Ortaya k Sebepleri
1. slam Dncesinde Yorum Farkllklarnn
Sebepleri
nsann Yapsndan Kaynaklanan Sebepler
hh Yce Allah tarafndan gnderilen son din slamiyettir. Hz. Mu-
hammed'e gelen "Oku!" emriyle balayan vahiy sreci, 632
Kltrel Sebepler
ylnda onun vefatyla sona ermitir.

Siyasi Sebepler
Sosyal Sebepler
... Bugn size dininizi ikmal ettim, zerinize nimetimi ta-
mamladm ve sizin iin slam' beendim..."
Corafi Sebepler
Dini Metinlerden Kaynaklanan Sebepler
hh slam dininin temel kaynaklar Kur'an- Kerim ve Hz. Peygam- hh slam dncesinde yorum farkllklarnn ortaya kmasnda-
berin snnetidir. Hz. Peygamber hayattayken Mslmanlarn ki balca sebeplerden biri insan unsurudur. Yaratl gerei
inan ve ibadet alanyla ilgili tm sorunlarna zm getirdii her insan dier insanlardan dnce ve kiilik olarak farkldr.
rnein baz insanlar duygusaldr, baz insanlar ise aklcdr.
iin Mslmanlar arasnda farkllamaya sebep olacak gr
Her insann bilgi birikimi ve olaylar kavray da birbirinden
ayrlklar ortaya kmamtr. Hz. Peygamberin vefat etme-
farkldr.
siyle birlikte Mslmanlar arasnda dini konularla ilgili ortaya
kan sorunlar ve bunlara verilen eitli cevaplar farkl yorum-
larn ortaya kmasn da beraberinde getirmitir.
Onun (Allah'n) varlnn delillerinden biri de gklerin ve
yerin yaratlmas, lisanlarnzn ve renklerinizin deiik ol-
masdr. phesiz bunda bilenler iin alnacak dersler vardr."

VAHY ve AKIL / slam Dncesinde Yorumlar
hh Her milletin, her lkenin kendine zg rf ve detleri, gele- Allah'a kolaydr." (Hadid suresi, 22. ayet) ayeti slam limleri
nek ve grenekleri vardr. Hatta ehirden ehire, blgeden tarafndan yorumlanmtr. Bunun sonucunda insann fiilleri,
blgeye bile sosyal ilikiler, yeme ime alkanlklar, giyim iradesi, zgrl, kader vb. konularda farkl dncelere sa-
ve kuam ekilleri,grenekler vb. kltrel zellikler deiiklik hip dini gruplar ortaya kmtr. Cebriye mezhebi buna rnek
gsterebilmektedir. inde yaanlan artlar kltrel farkllklar olarak gsterilebilir.
insanlarn dncelerini, hayata baklarn, olaylar yorumla-
malarn etkilemektedir.
rnek1:
hh slam tarihinin ilk dnemlerinde yaanan baz olaylar, siya-
setin din anlaynda etkili olduunu gstermektedir. rne- Kayalk, sert, dalk blgelerde zor artlar altnda yaayan
in, Hz. Muhammed'in vefatndan sonra kimin halife olaca, insanlarla; bol yal, lman blgelerde yaayanlarn gr
halifenin hangi artlara sahip olmas gerektii, nitelikleri vb. ve anlaylar birbirinden farkllk gstermektedir. Yaama
konular Mslmanlar arasnda gr ayrlklarnn kmasna artlarnn g olduu yerlerde ikamet eden insanlar olay-
neden olmutur. lara daha kat ve tavizsiz yaklaabilmektedir. Buna karn
scak iklimlerde, lman blgelerde ve da ak yerlerde ha-
hh slamiyet Arabistan Yarmadas'nda domu ancak sadece
yatlarn srdrenler hayata daha iyimser, kolaylatrc bir
bu blgeyle snrl kalmamtr. Afganistan'dan Balkanlara,
anlayla yaklaabilmektedir. Bu gibi farkllklar, dini anlama
Orta Asya'dan Afrika ktasnn byk bir blmne kadar fark-
biimlerini de etkilemektedir.
l corafi blgelerde, deiik iklim artlarnda yaayan Msl-
manlarn din anlaylar da birbirinden farkl olmutur. Bu parada farkl slami yorumlarn olumasn etkile-
yen hangi faktrden sz edilmektedir?
A) Corafi nedenler
B) Siyasal nedenler
C) Kltrel nedenler
D) Sosyal sebepler
E) nsann yaps
Dalk blgelerle yal, lman blgelerde yaayan insanlarn dini anlama bi-
imleri farkldr. Bu duruma corafi nedenler yol amaktadr.
2. slam Dncesinde Siyasi tikadi Yorumlar

hh slam dncesindeki yorum farkllklarnn sistematik bir bi-
imde ekillenmesi mezhepleri dourmutur. Mezhep, kendi
iinde tutarl bir metot ve dnce sistemine sahip olup belli
Dnceleri etkileyen unsurlardan biri de corafi artlardr. fikir ve ahslar etrafnda oluan hareketlerdir.
hh Dini metinler Mslmanlar arasnda gr ayrlklarna ne- hh slam dncesinde mezhepler siyasi-itikadi ve ameli-fkhi ol-
den olan hususlardan birisidir. "Yeryznde vuku bulan ve mak zere ikiye ayrlr. tikadi mezhepler dinin inan alanyla
sizin banza gelen herhangi bir msibet yoktur ki biz onu ilgili konular zerinde younlarken, ameli mezhepler dinin
yaratmadan nce bir kitapta yazlm olmasn. phesiz bu, uygulama alanyla ilgili konular ele alr.

a) Haricilik hh Hz. Hseyin ve aile fertlerinin Kerbel'da ehit edilmesinden

znt duyan baz Mslmanlar ehl-i beytin haklarn savun-
hh Mslmanlar arasnda ortaya kan ilk itikadi frka Hariciliktir. mak amacyla toplanmlardr. Daha sonra ayn ama etra-
Haricilere gre slam'n en ideal uygulamas Hz. Ebu Bekir ve fnda birleen bu kimselerin grleri sistemli hle getirilmi,
Hz. mer dnemlerinde gereklemitir. Hz. Osman'n hila- bylece siyasi-dini bir yorum biimi olan ia ortaya kmtr.
fetinin ilk alt ylndan sonraki uygulamalaryla Hz. Ali'nin de
hh Gnmzde iilik denildiinde mamiye ekol anlalr. ma-
Muaviye karsndaki hakl davasn hakeme gtrmeyi kabul
miye ran'da resmi mezhep olarak benimsenmitir. mamiye
ettii iin kfre dtn iddia etmilerdir.
ekolne gre dinin temel esaslar tevhid, adalet, nbvvet,
imamet ve ahiret olarak zere betir. man esaslar iinde yer
alan imamet inancna gre imamlarn says on ikidir.
hh iilere gre on iki imamn hepsi masumdur, gnahszdr.

hh Haricilik, Hz. Ali ile Muaviye arasnda yaanan Sffn Sava-
Onlarn szleri hadisler ve Kur'an ayetleri gibi deerlendirilir.
'nda ortaya kmtr. Sonucun aleyhine olacan, sava
nsan, canna veya malna ynelik herhangi bir tehlike mev-
kaybedeceini anlayan Muaviye askerlerine mzraklarnn
cutsa inancn gizleyebilir. Buna takiyye denir.
ucuna Kur'an yapraklarn takmalarn emredince, Hz. Ali'nin
askerleri Kur'an'a kar savaamayacaklarn belirterek ekil-
mitir.
hh Hz. Ali bunun bir hile olduunu sylese de askerlerine sz

dinletememitir, hakeme bavurmak zorunda kalmtr. Mua- hh ia ran, Azerbaycan ve Irak'ta yaygn bir mezheptir.
viye'yi temsil eden hakem hileye bavurarak Hz. Ali'nin hali-
felikten azledildiini, Muaviye'nin halife olduunu ilan etmitir.
hh Bu olaylar yaanrken Hz. Ali'nin ordusundan bir grup Ms-

lman, Allah'n kitab Kur'an dururken insanlarn hakemliine c) Mu'tezile
bavurmann hatal olduunu, Allah'tan baka hakem kabul
edilmeyeceini belirterek ondan ayrlmtr. Hz. Ali'nin ordu- hh Mehur lim Hasan el-Basri bir gn mescitte rencileriyle
sundan ayrlan kiilere; darda kalanlar, ayrlan kimseler an- sohbet ederken, bir adam gelerek, byk gnah ileyen kii-
lamnda Hariciler denilmitir. nin mmin mi kfir mi olduunu sordu. Hasan el-Basri vere-
cei cevab dnrken rencilerinden Vasl bin Ata, "Byk
hh man ve ameli birbirinden ayrlmaz bir btn olarak kabul gnah ileyen kii ne kfir ne de mmin olur. Byle biri, ikisi
ettikleri iin byk gnah ileyen bir kimsenin slam dairesi arasnda bir yerdedir." cevabn verdi. Birka kiiyle birlikte
dna ktn savunmulardr. Haricilik slam dnyasnda ayrlp baka bir ilim meclisi oluturdu. Hasan el-Basri de
fazla tutunamamtr. Gnmzde Madagaskar, Zengibar ve "Vasl bizden ayrld." dedi. te bu olaydan sonra ortaya -
Umman Sultanl'nda yaamaktadr. kan dnce akm ayrlanlar, bir tarafa ekilenler anlamnda
"Mu'tezile" olarak adlandrld.
hh Mu'tezile dncesine gre Yce Allah'n zat, sfatlarndan

b) ia ayr dnlemez.
hh Hz. Ali'nin Hz. Peygamberden sonra nass ve tayinle imam hh Mu'tezile mezhebine gre insan, fiillerinde tamamen zgr-
olduuna inanan, imametin kyamete kadar onun soyuna ait dr, bu fiillerde Allah'n hibir etkisi ve mdahalesi yoktur.
olduunu ileri sren, bu imamlarn masum olduklarn iddia Aksi takdirde kii eylemlerini zorlama ile gerekletirmi olur-
eden topluluklara ia denir. iiler, imamet konusunu inan du. Byle bir durumda da insan eylemlerinden sorumlu tut-
esaslarndan biri olarak kabul ederler. mak mmkn olmazd.

hh Yce Allah, inanp iyilik yapanlar dllendirecek, ktlk ya- d) Maturidilik

panlar ise cezalandracaktr.
hh Maturidilik, Ebu Mansur Muhammed bin Ahmed'in grleri
hh Mu'tezileye gre byk gnah ileyen kimse ne mmindr be erevesinde ortaya kp yaynlan siyasi-itikadi yorum bii-
de kfirdir, yani fasktr. Gnahkr bir mmindir. midir. Semarkand'n Maturid kynde 852 ylnda domu,
944 ylnda Semerkant'ta vefat etmitir.
hh Toplumda ahlaki yapnn bir ekilde devam etmesi iin her hh Dnemin statlarndan ilim renen mam Maturidi zellikle,
Mslmann iyilii emredip ktlklerden saknmas lazmdr. tefsir, fkh, kelam gibi ilimlerde kendini gelitirmitir. Kitab't
Tevhid ve Te'vilt'l Kur'an nemli iki eseridir.
hh Emeviler, kendi iktidarlarn salam temellere oturtmak ve
toplumdaki muhalif hareketlerin direncini krmak iin her
hh Maturidilik akaid konusunda mam Maturidi'nin grlerini be-
eyi Allah'n iradesiyle ilikilendirmek istiyorlard. lahi irade
nimseyen ehl-i snnet mezheplerinden biridir. Maturidi mez-
sonucu iktidara geldiklerini, toplumdaki buhranlarn ve yne-
hebi, dini konularda nakli ne karan Selef ile akl ne alan
timdeki olumsuzluklarn kendileriyle bir ilgisinin olmadn ve
Mu'tezile arasnda orta bir yolu tercih etmitir.
her eyin Allah'n takdiriyle olduunu ileri sryorlard. Eme-
vi iktidarnn bu olumsuz yaklamlar ve insan iradesini yok
saymalar Mu'tezile'nin savunduu fikirlerin yaygnlamasna hh Bu yaklama gre insana cz'i irade verilmitir. Bundan do-
zemin hazrlamtr. lay da insan tm fiillerinden sorumlu olan bir varlktr. nsan
bir eyi yapmak istedii zaman Allah, bu fiilin gereklemesi
hh Mu'tezile, ran ve Hint kkenli inanlar ile Yahudilik ve Hristi-
iin kudret yaratr ve insan da bu kudretle o fiili gerekletirir.
yanlk gibi dier dinlere kar slam'n inan ve ibadetle ilgili
esaslarn aklayarak savunmutur. Mu'tezile nakli delillerin
yannda akli ve felsefi delilleri de kullanarak "Kelam" ilminin
ilk temellerini atmtr.
rnek2:
hh Maturidilik akla ve nakle ayn derecede nem verir.
- S
ffn Sava'nda "Hakem Olay" iin "...Hkm ancak Al-
lah'ndr..." (En'm suresi, 57. ayet) sloganyla Hz. Ali'den hh Maturidilie gre akl sal yerinde olan insan kendisine
ayrlanlarn oluturduu gruba denir. peygamber gnderilmese de Allah'n varlna inanmakla y-
- Mcadeleleri gayri mslimlerden ok Mslmanlarla ol- kmldr. Sadece ibadetler ve dini emirlerden sorumlu tutu-
mutur. lamaz.
- Hogrszlk, fanatiklik, kendinden olmayan dlama,
iddete bavurarak siyaseti etkileme gibi amalar vardr.
Yukardaki zellikleri ve grleri verilen mezhep aa-

A) Mu'tezile B) Haricilik C) Nusayrilik

D) Maturidilik E) Earilik
Sffn Sava'nda sonra Hz. Ali'nin yanndan ayrlan, Mslmanlarla mcadele

eden, kaba kuvveti siyasetin arac olarak gren mezhep Hariciliktir.

rnek3: rnek4:
Maturidi'ye gre insann bilgiye ulamas; akl, duyu ve ha- - nsann, aklyla Yaradan'n idrak edebileceini vurgula-
ber olmak zere yolla gerekleir. Bunlardan en merkezi mtr.
olan akldr. nk akl hem yeni bilgi retme hem de dier - Amelin, imann bir paras olmadn ve byk gnah
yollardan gelen verileri bilgiye dntrmede hakemlik ile- ileyenin dinden kmadn savunmutur.
vi grr. Bu yzden Maturidi, akl her trl iin kendisine da- - Genellikle fkhta Hanefi olanlarn benimsedii itikadi bir
yandrlmas gereken bir asl olarak deerlendirir ve Allah'n mezheptir.
pek ok ayette, akl yrtmenin gerekliliini vurgulamasn,
Yukarda zellikleri ve grleri verilen mezhep aa-
akln bu rolyle ilikilendirir.
Maturidi'nin aadaki grlerinden hangisi, akla y-
A) Malikilik B) Maturidilik C) Caferilik
nelik bu vurgusuyla dorudan ilikilidir?
D) Nusayrilik E) Earilik
A) Ameller, imann bir paras deildir.
B) Vahiy gelemese de insan Allah' bulmakla sorumludur.
Maturidilik akla nem vermi, byk gnah ileyenlerin dinden kmadn
C) Kur'an- Kerim, Allah'n ezeli kelamdr.
savunmutur. Hanefilikte inan konusunda Maturidilik benimsenir.
D) man, dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten ibarettir.
E) nsan, sadece kendi eylemlerinden sorumlu bir varlktr.
Maturidilik akla nem vermitir. Kur'an- Kerim'de birok ayette akl yrtme-
hh Maturidi'nin ekol ilk nceleri Horasan ve Maverannehir'de
nin gerekliliinin belirtilmesi Maturidiliin delillerindendir. Bu nedenle vahiy
gelmese de insan aklyla Allah' bulmakla sorumludur. sonraki dnemlerde ise Afganistan, Pakistan, Hindistan,
Dou Trkistan, Malezya, Endonezya, Kafkaslar, Rusya,
Trkiye, Ortadou ve Balkanlarda yaayan Mslmanlarn
byk bir ksm tarafndan benimsenmitir.
hh Maturidilik mezhebi iman, dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten

ibaret grr.
e) Earilik
hh Maturidilikte amel imann bir paras olarak grlmez. Bu hh Ebu'l-Hasan el Eari'nin itikadi konularla ilgili grlerini be-
nedenle iman eden kiiler iledii gnah nedeni ile dinden nimseyenlere Eariye denilmitir. Earilik ehl-i snneti mey-
dana getiren mezheplerden biridir.
km olmazlar.
hh mam Eari, itikadi konularn aklanmasnda akla deer ve-
rerek ayet ve hadislerin yannda akli delilleri de kullanmtr.
Earilik'in temel grleri unlardr: Allah birdir, ei ve benzeri
yoktur. Allah'n zat ile var olan ezeli sfatlar vardr. Kur'an-
Kerim Allah'n kelamdr. Allah ahiret gnnde mminler tara-
fndan grlebilecektir. nsanlarn fiileri Allah tarafndan yara-
hh Maturidilie gre iyi ve kt aklla bilinebilir. tlmaktadr.
hh man bilgi ve kalp ile tasdikten ibarettir.

hh mam Maturidi ehl-i snnet inancn sistemli hle getiren iki
hh Akl, insann sorumlu olmas iin tek bana yeterli deildir.
byk imamdan biri olarak kabul edilir.
Bir insann sorumlu olabilmesi iin ona peygamberin teblii
ulam olmaldr.
Sorusu
retmen
Ehl-i snnet mezhepleri itikatta hangi grleri benimse-

milerdir?
Maturidilik ve Earilik

hh nsanlarn fiillerini yaratan Allah'tr. nsanlar davranlarn hh Hanefilik mezhebinin en belirgin zellii reye yani gr birli-
czi iradeleriyle ve Allah'n verdii gle gerekletirirler. ine ncelik vermesidir.
hh Hanefilik mezhebi bata Trkiye olmak zere Afganistan, Pa-

hh Byk gnah ileyen kii dinden km saylmaz.
kistan, Arnavutluk, Bosna-Hersek gibi lkelerde, Hicaz'da ve
hh Bir eyin kt olmasn akl deil din ilkeler belirler. Yemen'in Aden blgesinde yaygndr.
b) Malikilik
hh Malik bin Enes'in grlerine dayanr. Gr ve uygulamala-
rnda Kur'an, snnet, sahabe ve tabin szlerini kaynak kabul
hh Malikilerin hemen hemen hepsi, afiilerin byk bir ksm,
eder. Maliki mezhebinin en nemli zellii, Medine halknn
Hanbeli ve Hanefilerin de ok az bir ksm itikadi konularda
uygulamalarna dier mezheplerden daha fazla nem verme-
Earilik'i benimsemilerdir. Earilik daha ok Hicaz, Kuzey sidir.
Afrika, Msr, Irak, Suriye ve Endonezya'da yaygndr.
hh Malikilik mezhebine gre din bir konuda hkm verirken
Kur'an- Kerim, snnet, icma sras takip edilir. Malikilikte
icma, Medine limlerinin bir konuda gr birliine varmalar
3. slam Dncesinde Ameli-Fkhi Yorumlar olarak kabul edilmitir. Btn bunlardan sonra herhangi bir
delil bulunmadysa kyas yntemine bavurulr.
hh slam dncesindeki fkhi yorumlar, slam dininin ibadet ala-
nyla ilgili olarak ortaya kan mezheplerdir.
hh Malikilik zellikle Msr, Libya, Fas, Cezayir, Tunus, Sudan

a) Hanefilik gibi Afrika lkelerinde yaygndr.
hh Hanefilik, mam Ebu Hanife'nin grlerine dayanr. Ebu Ha-

nife, kendinden nceki fkhi gr ve rivayetleri, dnemindeki c) afiilik
artlar ve ihtiyalar dikkate alarak deerlendirmitir. Dinin
hh afii mezhebinin kurucusu olan mam afii, baz fetvalarn
genel ilkelerini, toplumun geleneklerini ve insan iin faydal
bulunduu evrenin artlar dorultusunda zaman zaman
olanlar dikkate alarak yapm olduu itihatlar, Hanefi mez- gzden geirmitir. afii mezhebi de dier mezhepler gibi
hebinin yaygnlamasn salamtr. herhangi bir meselenin zm iin nce Kur'an ve snnete
bavurur. Eer bir mesele hakknda hkm Kur'an ve snnet-
hh mam zam Ebu Hanife'nin fkh metodu konusunda unlar te varsa baka delile bavurulmaz yoksa nce icma ardndan
da kyas deliline gidilir.
sylemitir. "nce Allah'n kitabnda olan alrm. Onda bula-
mazsam Hz. Peygamberin snnetinden alrm. Allah'n kita- hh mam afii fkh ilminin usul ve esaslarn sistemli bir ekilde
bnda ve Hz. Muhammed'in snnetinde bir zm bulamaz- ortaya koyan bir eser yazmtr. Er-Risale fi Usl ve el-Umm,
mam afii'nin fkhi konulardaki grlerini ieren eserleridir.
sam o zaman sahabelerin grlerini alrm. Onlar arasnda
da tercih yaparm, dilediimi alr, dilediimi brakrm. Sonra hh afiilik mezhebi gnmzde zellikle Anadolu'nun dou ve
bunlarda da bulamazsam kendi grm sylerim." gneydou kesiminde; Kafkasya, Azerbaycan, Hindistan, Fi-
listin, Seylan, Malezya ve Endonezya gibi lkelerde yaygn-
dr.

d) Hanbelilik hh slam dnyasnda gerek siyasi-itikadi gerekse ameli-fkh

mezheplerin ortaya kmas, dinimizin dnce hrriyetine
hh Hanbeli mezhebinin kurucusu nl hadis ve fkh alimi Ahmet verdii nemin gstergesidir.
bin Hanbel'dir. Hanbeli mezhebinin en nemli zellii re'y ve
hh Mezheplerin ortaya kmasnn Mslmanlar asndan bir-
kyastan daha ok ayet, hadis ve sahabe sz gibi nakli delil-
ok faydas olmutur. Bu sayede slam dnyasnda dinde
lere dayanmasdr. Bunun iin bu mezhepte hadise dayal bir
oulculuk ve dini dncede zenginlik meydana gelmitir.
fkh anlay hakimdir.
Mezhep imamlarnn yazdklar eserlerle slam dncesi ve
kltr zenginlemitir. Mezhepler sayesinde deiik corafi
blgelerde slam'n ilkelerini kolayca yaama imkn bulmu-
lardr.
hh Ahmed bin Hanbel zellikle fkh ve hadis alannda uzman-
lam, derin bilgi sahibi olmutur. ok sayda talebe yetiti-
ren Ahmet bin Hanbel, Msned adl eseri de kaleme almtr. 4. slam Dncesindeki Yorumlar Birletiren
Unsurlar
e) Caferilik hh Mezhepler arasndaki anlay farklklar dinin temel ilkeleri-
ne ait konularda olmamtr. Mezhepler, inan ve ibadetlerin
hh Caferilik, mam Cafer-i Sadk'n inan, ibadet ve muamelat esaslarnda deil ancak bu ibadetlerin yapl ekli zerindeki
konusundaki grlerini esas alan bir oluumdur. Caferiler, ayrntlarda farkllk gsterir. Szgelimi mezhepler imann ve
dini konularda Kur'an- Kerim ve snnetin yan sra masum slam'n artlar, namaz ve orucun farz oluu gibi konular tar-
kabul ettikleri on iki imamn szlerini de delil olarak kabul tma konusu yapmamlar, sadece bu ibadetlerin nasl yap-
ederler. laca konusunda farkl yorumlar getirmilerdir.
hh Caferilik ounlukla iaya mensup olan Mslmanlarn be-
nimsedii amel-fkh mezheptir.
hh Caferilikte baz ibadetlerin yaplnda farkllklar vardr. r- hh Tevhid, nbvvet, Kur'an- Kerim ve ahiret konular slam d-
nein abdest alrken ayaklar hafif slak elle mesh edilir. Be ncesini birletiren temel unsurlardr. slam dncesinde
vakit namazn farz olduu kabul edilmekle birlikte le ile il- ortaya kan btn itikadi ve fkhi yorumlar bu ana prensip-
kindi, akam ile yats namazlar birletirilerek klnr. Caferiler lerde ittifak etmilerdir.
namaz klarken yanlarnda, trbet veya mhr denilen, Ker-
bel toprandan bir para bulundururlar. Namazlarnda bu-
nun zerine secde etmenin daha faziletli olduuna inanrlar.
hhSLAM DNCESNDE TASAVVUF

YORUMLAR
hh slam, evrensel bir dindir. Evrenselliin ayrlmaz bir paras
da dinamizmdir. Dinamik bir din olan slamiyetin ilkelerinin
1. Tasavvufi Dncenin Oluumu
her zaman ve meknda yeniden yorumlanmas, hayata uyar- hh slam'n itikadi ve fkhi yorumlar olduu gibi ahlaki yorumlar
lamas gereklidir. Bu anlamda mezhepler, dinimizin daha iyi
da vardr. slam'n ahlak esaslar zerinde younlaan dn-
anlalmasna ynelik abalar sonucunda ortaya kan insani
ceye tasavvufi dnce denir.
oluumlardr.
Sorusu
retmen
slam dncesinde hangi konularda fikir ayrl bulunma-

maktadr?
Tevhit, nbvvet, Kur'an, ahiret

VAHY ve AKIL / slam Dncesinde Tasavvufi Yorumlar
hh Tasavvuf; kalbe yalnzca Allah sevgisini yerletirmeyi, zht 3.Tasavvufi Dncenin Ahlaki Boyutu
ve takvay, nefsi kt duygu ve dncelerden arndrma-
y amalar. Kur'an'da nefsi arndrmay, dnya malna fazla hh Tasavvufi dncenin nemle zerinde durduu ahlaki boyut,
nem vermemeyi vurgulayan ayetler tasavvufun ortaya k- slam dininin insanlar arasnda gerekletirmek istedii temel
masnda etkili olmutur. hedeflerden biridir. slam, insann sevgiye nem vermesini,
ktlklerden saknmasn, Allah'n kendisini gzettii bilinci
ile hareket etmesini ister. Bylece insan, tm kar kayglar-
nn tesine geerek btn davranlarnda Allah'n honutlu-
Nefsini (ktlklerden) arndran kurtulua ermitir." unu gzetir.
(ems suresi, 9. ayet)
hh Tasavvufi dncede ahlaki davranlar ibadetler kadar
"...Altn ve gm yp da onlar Allah yolunda harcama-
yanlar yok mu, ite onlara elem verici bir azab mjdele." nemli grlr. Tasavvufi dnce kalp temizliini, manevi
olgunluu ve gzel ahlak gerekletirmeyi hedefler.
Biliniz ki kalpler ancak Allah' anmakla huzur bulur."

Gzel sz ve balama, arkasndan incitme gelen sadaka-

dan daha iyidir..."
Tasavvufun ortaya kmasnda; (Bakara suresi, 263. ayet)
hh Hz. Muhammed (s.a.v)'in sade bir hayat yaamas
"Andolsun Allah'n Resulnde sizin iin; Allah'a ve ahiret
hh Peygamberlik gelmeden kendine zg tecrbeler yaamas
gnne kavumay uman, Allah' ok zikreden kimseler iin
gzel bir rnek vardr."
hh Emeviler Dneminde baz yneticilerin lks ve gsteri iinde
hayat srmeleri
hh Yeni fetihlerle Mslmanlarn farkl corafyalarda farkl ya-

am biimleriyle karlamalar etkili olmutur.
2. Tasavvufi Dncede Allah Varlk likisi 4. Kltrmzde Etkin Olan Tasavvufi Yorumlar
hh Tasavvufi dncenin gayesi insan nce kendi varl hak- hh Tasavvufi dnce, slamiyetin farkl kltr ve medeniyetlere
knda bilinlendirmek ardndan, onu bulunmas gerekli olan mensup insanlara ulamasnda byk bir rol oynamtr. sla-
makama ykselterek Allah' daha iyi tanmasn salamaktr. miyetin Hint Yarmadas, Trkistan, ran, Anadolu, Balkanlar
ve Kuzey Afrika'ya yaylmas da bu yolla olmutur. Osmanl
hh Tasavvufi dncede Allah evren arasndaki iliki hakkn-
Devleti'nin bir cihan devletine dnmesinde tasavvufi d-
da benimsenen bu gr, bir deiim olarak kabul edilmitir.
ncenin byk katklar olmutur.
Buna gre tasavvufi dnce, ahlaki konular yerine metafizik
alan ilgilendiren konular zerinde younlamaya balamtr.

a) Yesevilik
hh Yesevilik dncesinin kurucusu 12. yzylda yaayan Hoca
Ahmet Yesevi'dir.
hh Yesevilik dncesine gre; erdeme erimek ak ve sevgiyle

mmkndr. Ak ve sevgi ile erdemli olmak isteyen kii de
benlikten vazgemeli kanaatkr olup dier insanlar dn-
meli ve onlara yardm etmeli, mitsizlie kaplmamal, fay-
dasz eylerle vakit harcamamal, yalan sylememeli ve kalp
krmamaldr.
hh Hoca Ahmet Yesevi'nin gzel ahlak ve dini deerleri konu

Bahaeddin Nakibend'in
alan iirlerine hikmet ad verilir. O; iirleri, sohbetleri, kiili-
iyle halk arasnda ok sevilmi, "Pir-i Trkistan" lakabyla zbekistan/Buhara'daki Trbesi
tannmtr. Ahmet Yesevi'nin iirleri Divan- Hikmet adl eser-
de toplanmtr.
hh Nakibendilikte Allah' sessiz olarak ve devaml zikretmeye
byk nem verilmitir. Bylece kiinin kt arzularn yok
edeceine inanlr. Allah' oka anan kimse onun sevgisini
kalbine nakeder yerletirir.
hh Kur'an ve snnete uygun yaamak, dnya malna ve zevkle- hh Muhammed Bahaeddin Nakibend, sade bir hayat yaam,
rine deer vermemek, erenlerin sznden kmamak, zht ve haramlardan ve ktlklerden uzak durmutur. Tasavvuf ala-
takvaya nem vermek Yesevilik dncesinde yer alan temel nnda younlam, derin bilgi sahibi olmu, evresindeki in-
ilkelerdir. sanlar da irat etmitir.
b) Kadirilik d) Mevlevilik
hh 12. yzylda Abdlkadir Geylani'nin dnceleri etrafnda hh Mevlana, 1207 ylnda bugn Afganistan'n kuzeyinde yer
olumu tasavvufi bir yorumdur. alan Belh ehrinde domu ve kk yalarda ailesiyle birlik-
hh Kadirilie gre insan gnahlarndan tvbe ederek Hakk'a y- te Konya'ya yerlemitir.
nelmeli ve her iinde samimiyetle hareket etmelidir. Kadirilik-
hh Mevlana, ems isimli bir suf ile tantktan sonra farkl bir
te en nemli grev, fakir ve dknlerin hizmetine komak,
onlarn ihtiyalarn halletmeye almaktr. Bu yzden bol dnce dnyasna girerek tlerini ve hikmetli szlerini
sadaka vermek ve cmert olmak gerektii zerinde durulur. insanlara aktarmak iin iir sanatna bavurmutur. Mevla-
na'nn Mesnevi ve Divan- Kebir isimli iki manzum eseri bu-
lunmaktadr.
c) Nakibendilik
hh Mevlevilik dncesi insan sevgisine dayanr. Mevlana'ya
Nakibendilik, Bahaeddin Nakibend'in dnceleri etrafnda gre Yce Allah insan yaratm, ona kendi ruhundan fleyip
oluan tasavvufi bir yorumdur. 1318 ylnda Buhara'da domu- can vermitir. Dolaysyla insan, Yaratan'dan iz tayan, onun
tur. eseri olan deerli bir varlktr.

e) Alevilik Bektailik
hh Hz. Ali'yi seven, sayan ve ona taraftar olan kii-
ye Alevi denir. Aleviler; Allah'n birliine inanan, Hz.
Muhammed (s.a.v)'i son peygamber olarak kabul eden, kut-
sal kitab Kur'an- Kerim olan, Hz. Muhammed (s.a.v)'i ve
O'nun ehl-i beytini seven Mslmanlardr.
hh Bektailik dncesinin kurucusu Hac Bekta Veli olup Ho-

rasan'dan gelen erenlerle birlikte hakikat n Anadolu'da
Mevlana'nn Temsili Resmi yakm ve etrafndaki insanlara tasavvufun inceliklerini an-
latmtr.
hh Alevilik Bektailik dncesinin temel kaynaklarnda na-

maz, zekat, oru ve hac gibi ibadetlere yer verilir. Bu ibadetler
ayn zamanda Hz. Muhammed (s.a.v) ve Hz. Ali'nin buyruu
olarak kabul edilmitir.
Mevlana Trbesi, Konya
hh Alevilik-Bektailik dncesinde dini ve ahlaki ilkelere ba-

hh Mevlevilikte dini, inanc, dncesi ne olursa olsun btn
l kalmann byk nemi vardr. Edepli olmak, misafirlere
insanlara hogryle yaklamak, herkese sayg duymak
ikramda bulunmak, kin gtmemek, hrs ve tamahtan uzak
esastr. Yce Allah insan yeryzndeki halifesi semitir.
durmak, ok dnp az konumak, sr saklamak, efkat
Onu stn vasflarla donatm, bylece insana ayr bir deer
ve merhamet sahibi olmak Alevilik-Bektailikte nem verilen
verdiini gstermitir. Bundan dolay da insan sevmek, ona
balca ahlaki ilkelerdir.
sayg duymak gerekir.
Cem ve Cemevi
hh Cem; toplanmak, bir araya gelmek ve btnlemek demektir.
Alevilik Bektailikte cem bir araya gelinerek topluca yaplr.
Cemi dede ynetir.
hh Mevlevilikte iir, musiki ve sema ayininin nemli yeri vardr.
Mevlevi derviler ney, kudm gibi mzik aletleri eliinde, hh Cemevi, cemin yapld yerdir. Bunun yannda tasavvufi
sohbetlerin yapld mekn, duruma gre yoksullara aevi,
zel giysiler ierisinde sema ayini yaparlar.
misafirhane, birlik, dirlik ve kardelik evi olmutur. Ayrca ilim,
eitim ve kltr evi olarak da kullanlmaktadr.
hh Mevlevilik dncesine gre rnek insan olmak son derece
nemlidir. Huzurlu ve mutlu bir toplum olmak, kt huylardan Semah
arnm ve yksek ahlaki deerlerle donanm kiilerle mm- hh E
vrende bulunan her eyin dnmesinden hareketle Aleviler,
kndr. Dolaysyla hrs, kskanlk, kibir, yalan, iki yzllk Allah'a olan ak ve sevgilerini dndkleri semahla ifade eder-
ve gybet gibi kt huylar terk edilmelidir. ler. Semah; ilahi ak ruhunda duymaya, o akla Allah'n g-
zel isimlerinden herhangi birini anarak ayakta dnmeye denir.
Sorusu
retmen
Tasavvufi yorumlarn temel amac nedir?
slam benimseyenlerin ahlakn gzelletirmek

rnek5:
Alevilik-Bektailikte nemli bir yere sahip olan musahiplik
(yol kardelii) ksaca, iki kiinin, insanlarn ahitliinde ha-
yat boyu yol kardei olmaya sz vermesi olarak aklana-
bilir. Gemii eski Trklerde gebe hayatn ve yayla klt-
rnn bir gerei olarak ortaya kan "kardelik" geleneine
kadar uzanan musahiplik, slami dnemle birlikte farkl bir
Semah dnen Aleviler biim kazanmtr. Hz. Muhammed Mekke'den Medine'ye
hicret edildikten sonra, inananlar birbirine kaynatrmak ve
sosyal dayanmay salamak amacyla her bir Mekkeliyi
Musahiplik bir Medineliye karde yapmtr. Bunlar z karde gibi bere-
ber yemek yemi, beraber almlardr. te musahiplik de
hh Alevilik Bektailikte musahiplik (yol kardelii) ok nemli-
bu gelenklerin harmanlanarak gnmze ulam halidir.
dir. Musahiplik, Hz. Peygamber Dneminde sahabe arasnda
yaanan birlik, beraberlik, kardelik ve dayanmann gn- Buna gre musahiplik ile ilgili olarak aadakilerden
mze tanmasdr. hangisi sylenemez?
hh Musahiplik, evli olan iki kiinin aileleriyle birlikte dedenin hu- A) znde sosyal dayanmay barndrd
zurunda kurban keserek hayat boyu yol kardei olmaya sz
B) Yerleik hayata gemede kolaylk salad
vermesidir. Musahipliin temeli dayanma ve paylamadr.
C) Din kardeliini yanstan rnek bir uygulama olduu
D) Toplumsal aidiyeti pekitiren bir model olduu
E) artlarn gerei olarak ortaya kt
Parada musahipliin Trklerde gebe hayatn bir gerei olarak ortaya k-

t belirtilmitir. Bu durum B seeneinde yer alan "Yerleik hayata gemede
Dua ve Glbenkler kolaylk salad" ifadesi ile elimektedir.
hh Alevilik Bektailikte ibadetin temeli duadr. nsan, gnlk

hayatta maddi ve manevi pek ok skntlara debilir ve o Muharrem Ay ve Aure
vakit bir kurtarc, k yolu aramaya balar. Aklna ilk gelen
hh Muharrem hicri yln ilk aydr. Muharrem aynn onuncu gn
ise Yce Allah olur.
"aura" diye adlandrlr. Hz. Peygamber bu ayn dokuz, on ve
hh Alevi Bektai geleneinde dua "glbenk" olarak isimlendi- on birinci gnlerinde oru tutmu; Mslmanlara da bu orucu
rilir. Glbenk kelimesi gl sesi, blbl akmas anlamlarna tutmalarn tavsiye etmitir.
gelmektedir. Glbenk; Allah'a snma, yalvarma ve O'ndan
af dilemedir.
Ramazan ayndan sonra en faziletli aru, Allah'n ay olan mu-

harremde tutulan orutur."
(Hadis-i erif)
hh Mslmanlar, muharrem ayna ve aureye nem verirler. Bu

ayda hem oru hem de aure kaynatmaya zen gsterirler.

hh Alevi Bektailer muharrem ayna byk nem verirler. Bu 5. Nusayrilik

ay boyunca Hz. Peygambere ve onun ehl-i beytine salavat
getirirler. Bata Hz. Hseyin olmak zere Kerbela'da ehit d- hh Nusayriler, slam'n tasavvufi yorumlarndan Alevilik dnce-
enler iin mersiyeler ve dualar okurlar. Muharrem aynn ilk sine baldrlar. Dncelerini ehl-i beyt imamlarndan Hasan
on iki gnn orulu olarak geirirler. Bu gnlerde Hz. Hse- el Askeri yoluyla Hz. Ali'ye ve Hz. Muhammed (s.a.v)'e da-
yin'in ve evladnn Kerbela'da susuz braklmasndan dolay yandrrlar.
su imez, elence yapmaz ve kurban kesmezler.
6. Birlikte Yaama ve Hogr Kltr
hh Alevi-Bektai kltrnde muharremin ilk on gn oru tu-
tulduktan sonra on nc gnde Kerbela faciasndan sa hh slam dini sevgi sayg, dostluk ve kardelie nem verir. n-
kurtulan mam Zeynel Abidin iin kr kurban kesilir, aure sanlar birbirlerinin inancna, dncesine, dini ve kltrel de-
kaynatlr. Muharrem aynda yoksullara, kimsesizlere yardm erlerine saygl olmasn ister.
etmeye daha ok zen gsterilir. Yardmlamaya nem verilir.
... Sulh daima hayrldr..."

rnek6: (Nis suresi, 128. ayet)
Hz. Nuh'tan itibaren yeniden kurtuluu temsil eden aura,
Ey iman edenler! Hepiniz topluca bar ve gvenlie (slam'a)
btn Sami dinlerinde nemli olarak grlen bir gndr.
girin..."
Hz. Peygamber de ramazan orucu farz klnncaya kadar,
bu gnde oru tutmaya zen gstermi, ashabna da bunu
tasviye etmitir. Hz. Hseyin'in muharrem aynn onuncu
gnnde Kerbela'da ehit edilmesiyle birlikte, aura gn
yeni bir anlam kazanmtr. yle ki bugn, Ehl-i Beyt'e g- hh Kur'an- Kerim toplumsal bara ve hogr ortamna zarar
nl verenler asndan Hz. Hseyin'in maruz kald zulm- verecek her trl ktl yasaklar. Bata din ve inan ko-
lerin hatrland bir matem gnne dnm ve muhar- nusunda olmak zere kimsenin kimseye bask yapmamasn
rem aynn ilk on gnnn orula geilmesi bir grev olarak ister.
alglanmtr.
Bu paradan hareketle aura gnyle ilgili olarak aa-

dakilerden hangisi sylenemez? Sizin dininiz size, benim dinim banadr."
(Kfirn suresi, 6. ayet)
A) Kkleri eskiye dayanan bir uygulamadr.
B) Tarih boyunca farkl ieriklere brnmtr. Dinde zorlama yoktur..."
C) Vahiy kaynakl dinlerde ortak bir deerdir. (Bakara suresi, 256. ayet)
D) Zamanla aidiyet erevesi daralmtr.
Mslman, elinden ve dilinden dier insanlarn emin (gvende)
E) Din ve kltrel deerlerin bulutuu bir zemindir. olduu kimsedir."
(Hadis-i erif)
Hz. Nuh'tan, Kerbel Olayna ve gnmze kadar aure benimsenmitir. Bu
nedenle zamanla aidiyet erevesinin darald doru deildir.
hh nsan; inanc, dncesi, mezhebi ne olursa olsun herkese

sayg gstermelidir. Bar ve hogr n planda tutulmaldr.
Dini yorumlarn alara ve ortama gre dinin anlalma bi-
imleri olduu kavranmaldr. tikadi, amel, tasavvufi yorum
biimleri birer zenginlik olarak kabul edilmelidir.

1. Kuran evrensel bir kitaptr. Onun evrensel ilkeleri ve t- 4. slamiyetten nce Trklerde baz aalar kutsal saylrd.
leri kyamete kadar geerlidir. Bu nedenle Kuran- Kerim'in Bunlara bez balanr ve onlardan dilekte bulunulurdu. Ay-
her dnemde tekrar tekrar okunup zamann artlarna gre rca ata ruhlarna sayg gsterilir, kurbanlar kesilirdi. Eski
yeniden yorumlanmas gerekir. Mslmanlar slam'n ilk Trklerdeki bu gibi uygulamalar, baz deiikliklere ura-
dnemlerinden itibaren Kuran' anlamak ve yorumlamak makla birlikte zamanmzda bile varln srdrebilmek-
iin almalar yapmaya ynelmilerdir. tedir. Halen toplumumuzda baz kimseler trbelere gidip
Bu parada sz edilen durum aadaki slami ilim- adak adamakta, dilek dilemektedirler, dilek tutarak aala-
lerden hangisinin ortaya kmasn salamtr? ra bez balamaktadrlar.
A) Fkh B) Kelam C) Siyer Bu parada slam dncesinde farkl yorumlarn ortaya

kmas aadakilerden hangisine balanmaktadr?
D) Hadis E) Tefsir
A) Siyasi nedenlere
B) Corafi koullara
C) Kltrel nedenlere
D) Dini metinlere
E) nsann psikolojik yapsna
2. Aadakilerden hangisi slam dncesindeki yorum

farkllklarnn nedenlerinden biri deildir?
5. Kayalk, sert, dalk blgelerde zor artlar altnda yaayan
A) nsanlarn olaylara farkl bak alarnn olmas insanlarla; bol yal, lman blgelerde yaayan kiilerin
B) Uydurma hadislerin oalmas gr ve anlaylar birbirinden farkllk gsterir.
C) Zamanla yeni sorunlarn kmas Bu parada slami yorum farkllklarnn olmasn etki-
leyen hangi faktrden sz edilmektedir?
D) nsanlarn fakl corafi koullarda yaamas
E) Dini metinlerin bazlarnn kapal olmas A) Ekonomik nedenler
B) Psikolojik nedenler
C) Siyasal nedenler
D) Hukuki nedenler
E) Corafi nedenler
3. slam dncesinde insann farkl yapsnn olmas, sos-

yal, kltrel, corafi, siyasi nedenler ve dini metinlerin ba-
zlarnn ak olmamas farkl yorumlarn ortaya kmasna
neden olmutur.
6. Aadakilerden hangisi "slam dncesinde farkl yo-
Aadakilerden hangisi slam dncesindeki farkl-
rumlar birletiren" unsurlardan biri deildir?
lklarn sonularndan biri deildir?
A) badet biimleri
A) Mezheplerin ortaya kmas
B) Kur'an
B) Dini canllk yaanmas
C) Tevhid
C) Tarikatlarn ortaya kmas
D) Nbvvet
D) Ekonomik canllk yaanmas
E) Ahiret
E) Dnce zenginliinin olumas

7. Semaha balama zamann dede tayin eder. Semahlar 10. Kuran, insanlar dnp aratrmaya tevik etmitir.
ar ritimlerle balar ve alnan nefeslerin hzna gre ritim Hz. Muhammed herhangi bir konudaki deiik dn-
kazanr. Semahlarda her hareketin kendi iinde bir anla- ce ve yorumlara daima ak olmutur.
m vardr. Semahta vcut hareketleri ise birok simgesel
slamn bu bak as aadakilerden hangisine yol
anlam tamaktadr. Bunlar gkyznde umak, evrenin
amaz?
dn gibi dnmek, turnalar gibi kanat rpp umak,
Hakk'tan alp halka vermek, paylamak gibi anlamlardr. A) Din anlaynda farkllklarn domasna
Bu parada sz edilen "semah" aadaki yaklam- B) Hogrnn yaygnlamasna
lardan hangisine uygundur? C) Bilimsel ve felsefi almalarn gelimesine
A) Kadirilik D) Taassubun artmasna
B) Alevilik - Bektailik E) nsanlarn birbirine saygl olmasna
C) Nakibendilik
D) Mevlevilik
E) Yesevilik
8. I. Sadece ehl-i beyt kanalyla rivayet edilen hadisleri delil 11. Hogrnn yaygnlat bir toplumda aadakiler-
kabul ederler. den hangisinin daha ok grlmesi beklenir?
II. Abdest alrken plak ayak zerine mesh etmeyi yeterli A) Farkl dncelere sayg gsterme
sayarlar.
B) Fakirlere yardm etme
III. Be vakit namazn vakitte klnabileceini savunur-
C) Toplumsal sular balama
lar.
D) Ekonomik kalknma
Burada grleri verilen ameli-fkhi dnce ekol
E) alkan olma
aadakilerden hangisidir?
A) Hanefilik B) Malikilik C) Caferilik
D) afiilik E) Hanbelilik
9. Maturidi, dini konularda akla nem vermekle Mutezileye 12. slamiyet yayld blgelerde dinin genel ilkelerine aykr
yakn bir izgide yer almsa da akl ve nakil arasnda ken- olmayan rf ve adetleri kabul eder. Dinin ruhuna uymayan-
dine zg bir denge kurmay baarmtr. Ona gre iman, lar ise reddeder. Bu nedenledir ki blgelere gre farkl dini
dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten ibarettir. Amel imana dahil uygulamalar ortaya kmtr. Kltrel sebeplerle ortaya -
edilemez. nk yce Allah Kurann birok ayetinde iman kan bu uygulama farkllklar sosyal yaamn her alannda
ve amele ayr ayr deinmitir. Ayrca insan davranlarn- grlebilir.
da zgrdr. Bu parada aadakilerden hangisi dile getirilmektedir?
Buna gre, aadakilerden hangisi Maturidiliin ge-
A) slam inancnn temel anlaylar
nel prensiplerinden biri deildir?
B) slam dncesindeki yorum farkllklarnn nedenleri
A) Kuran- Kerim Allah kelamdr.
C) slam toplumlarnn bilime verdii nem
B) Allahn ei ve benzeri yoktur.
D) badetlerin toplu yaplmasnn nedenleri
C) Allah insana czi irade vermitir.
E) Tevhid inancnn nemi
D) nsann akl yoluyla Allahn varlna ulamas mm-
kndr.
E) Byk gnah ilemek insan dinden karr.
12. B 11. A 10. D 9. E 8. C 7. B 6. A 5. E 4. C 3. D 2. B 1. E Cevaplar

1. Bir tutam pamuk kendiliinden iplik olmaz. plik de ken- 4. Kiinin dini anlama biimi, onun bilgi, kltr ve anlama
diliinden dokunmu hle gelmez. Bu ilemler iin bir do- dzeyine gre ekllenir.
kuyucu gerekir. plikler dokunarak elde edilen kuma da Bireylerin sorgulayc, aratrmac, ekingen vb. oluu
kendiliinden elbise hline gelmez. Bunun iin de bir terzi onlarn dinle ilgili dncelerini etkiler.
gerekir. te evren de kendiliinden olmamtr. Evrendeki
Ayn kitab okuyan, ayn dersi dinleyen insanlar, kiisel
her eyi yaratan Yce Allahtr.
farkllklar nedeniyle, dini bir konuda deiik yorumlar
Bu szler aadaki slam alimlerinden hangisine uy- yapar.
gundur?
Bu aklamalara gre, din anlayndaki yorum farkl-
A) Grlerini Kuran ve hadislere dayandran mam- lklarna aadakilerden hangisi neden olmaktadr?
Azam Ebu Hanifeye
A) nsann yapsndan kaynaklanan sebepler
B) Fkh alannda grleri benimsenen mam afiiye
B) Dini metinlerden kaynaklanan sebepler
C) Allahn varln akl ile delillendiren mam Eariye
C) Corafi koullarn farkll
D) Trkler arasnda slamiyetin yaylmasna nclk
D) Kltrel sebepler
eden Ahmet Yeseviye
E) Siyasal sebepler
E) Esnaflk iin ahilik tekilatlarn kuran Ahi Evrana

5. nsanlarn duygular, dnceleri, olaylara bak alar

2. slam dncesinde tasavvufi, fkhi ve inanla ilgili yorum- hep ayn kalmaz. rnein, insan genlik yllarnda olaylara
larn olmas aadakilerden hangisine bir kant olu- daha kat ve heyecanl bir biimde bakabilir, olaylar dar bir
turur? gr asyla deerlendirebilir. Ancak kii, ya ilerlediin-
de, olaylar daha geni bir bak asyla, lml ve esnek bir
A) Corafi koullarn farkl anlaylar oluturmasna ekilde yorumlayabilir.
B) Toplumlarn geleneklerinden kolaylkla vazgeememesi- Bu parada slam dncesinde farkl yorumlarn orta-
ne ya kmasnda aadakilerden hangisinin nemi vur-
C) slamn insanlar inan, ibadet ve ahlak konularnda gulanmtr?
bilgilendirmesine
A) Kltrel yap farkllklar
D) slam dncesinde grlen farkl anlaylarn birer
B) Siyasal nedenler
zenginlik olmasna
C) Dini metinlerden kaynaklanan nedenler
E) slamda stnln fikirlerle deil, takvayla olmasna
D) Corafi koullarn farkll
E) nsan yapsnn farkll ve deikenlii
3. Hz. Alinin Hz. Peygamberden sonra tayinle imam oldu-

una inanan, imametin kyamete kadar onun soyuna ait
olduunu ileri sren, bu imamlarn masum olduklarn iddia 6. I. slam'n ahlak esaslar zerinde younlaan dnce-
eden topluluklardr. mamet konusu inan esaslarndan bidir.
ridir. Tarih iinde gelierek iktisadi, siyasi ve fkhi konularda II. Ktlklerden uzak durmay ama edinir.
kendine zg fikirleriyle bamsz bir ekol olarak varln III. Nefsi terbiye etme temel ilkeleridir.
srdrmtr.
Burada verilen ilkeler aadakilerden hangisiyle ilgili-
Bu parada sz edilen mezhep aadakilerden han- dir?
gisidir?
A) Tefsir B) Tasavvuf C) Fkh
A) Maturidilik B) Haricilik C) ia
D) Akaid E) Mezhep
D) Hanefilik E) Mutezile

7. Mslmanlar arasnda ortaya kan ilk itikadi frkadr. Sffn 10. Horasan'n kltr merkezi olan Niabur ehrinde do-
Sava'nda Hz. Ali'yi destekleyen bir grup, savan sonla- mutur.
rnda gndeme gelen Hakem Olay ile birlikte ondan des- Aleviliin Anadolu'da yerlemesi ve gelimesinde
teini ekerek ayrlmtr. Onlara gre kle bile olsa ilim ve nemli rol vardr.
cesaret sahibi her Mslman halife olabilir. man ve amel
En mehur eseri Makalat'tr.
birbirinden ayrlmaz. Bu nedenle byk gnah ileyen kii
slam'dan kar. Bu bilgiler aadaki tasavvuf limlerinden hangisiyle
ilgilidir?
Bu parada grleri verilen itikadi yorum aadaki-
lerden hangisidir? A) Ahmet Yesevi
A) Maturidilik B) Haricilik C) iilik B) Abdulkadir Geylani
D) Mu'tezile E) Earilik C) Hac Bekta Veli

D) Ahi Evran
E) ah- Ahmet Nakibendi
8. Kur'an'da yer alan, "Douda Allah'ndr bat da. Nereye d-

nerseniz Allah'n yz (zat) oradadr. phesiz Allah (n 11. Baz sahabeler halifenin Kurey kabilesinden, Hz. Muham-
rahmeti ve nimeti) genitir...","...Allah'n eli onlarn ellerinin med'in soyundan olmas gerektiini savunmutur. Bazlar
zerindedir..." gibi yetleri slam limleri farkl yorumlam- Hz. Muhammed'in salnda Hz. Ali'yi aka iaret ettii-
lardr. Baz limler ayetlerde geen; Allah'n eli, yz vb. ni, dolaysyla halifeliin onun ve onun soyundan gelenlerin
ifadeleri olduu gibi kabul etmilerdir. Birou ise bu kav- hakk olduunu sylemilerdir. Bazlar da ehliyetli, liyakat
ramlar olduu gibi deil, "Allah'n zat" veya "Allah'n gc, sahibi her Mslmann halife olabileceini savunmulardr.
kudreti" eklinde yorumlamlardr. Bu gruplardan her biri kendi grn desteklemek iin
Kur'an'dan ve snnetten deliller ileri srmlerdir. Haricilik,
Bu parada slam dncesinde yorum farkllklar
ia vb. mezhepler de bu nedenle ortaya km itikadi olu-
aadakilerden hangisine dayandrlmaktadr?
umlardr.
A) Dini metinlerden kaynaklanan nedenlere Bu paraya gre, slam dncesinde yorum farkllk-
B) Corafi koullara lar aadakilerden hangisine dayandrlmaktadr?
C) Siyasal nedenlere A) Corafi nedenleri
D) Kltrel farkllklara B) Dini metinlerden kaynaklanan nedenleri
E) Kiilik zelliklerine C) Kltrel koullara
D) Kiilik yaplarndaki farkllklara
E) Siyasal nedenlere
9. slam dnyasnda oluan mezhepler, inan ve ibadetlerin 12. man dil ile ikrar ve kalp ile tasdikten ibarettir. Diliyle inan-
esaslarnda deil ancak bu ibadetlerin yapl ekli zerin- dn syleyen fakat bunu kalbiyle tasdik etmeyen kii
deki ayrntlarda farkllk gsterir. mmin deildir. nsann herhangi bir zr, engeli yoksa
Aadakilerden hangisi slam dncesindeki yorum- inandn mutlaka diliyle ifade etmesi gerekir. man bir b-
lar birletiren unsurlardan biri deildir? tndr, artmaz ve eksilmez. man ettiini aka belirten
A) Nbvvet B) Kur'an- Kerim C) Ahiret kii, iledii gnah ne olursa oldun kfrle itham edilemez.
Bu parada grleri verilen siyasi-itikadi yorum aa-
D) mamlk E) Tevhid
A) Haricilik B) Mu'tezile C) ia
D) Malikilik E) Maturidilik
12. E 11. E 10. C 9. D 8. A 7. B 6. B 5. E 4. A 3. C 2. D 1. C Cevaplar

TARAMA
10
1. Hz. Muhammed (s.a.v) insanlara rk, cinsiyet, zenginlik ve 4. Hz. Muhammed (s.a.v) kendisine elilik grevi verildikten
makamlarna gre davranmamtr. O, insanlar arasnda sonra farkl sorumluluklar stlenmi, eitli skntlarla kar-
hak ve hukuk asndan hibir ayrm yapmamtr. O, bu lamtr. Allah onu tebli, davet, t ve uyar grevle-
konu ile ilgili bir hadisinde yle buyurmutur: "Sizin en ha- riyle sorumlu tutmutu. Allah Resul yle buyurmutur:
yrlnz insanlara faydal olannzdr." "Allah yolunda bana yaplan eziyet kadar kimseye eziyet
Bu paraya dayanlarak Hz. Muhammed (s.a.v) iin aa- yaplmamtr. Kimse benim kadar baskya maruz kalma-
dakilerden hangisi sylenemez? mtr. yle otuz gn ve gece geirdim ki benim ve Bilal'in
yannda yiyecek hibir ey kalmamt."
A) Adaletli olduu
Hz. Peygamber bu skntlar aadaki zelliklerden
B) nsanlara eit davrand hangisiyle amtr?
C) nsanlarn zengin olmasn nemsedii
A) Adaletli davranarak
D) nsanlara yararl iler yapmay tledii
B) Sabr gstererek
E) Ayrmclk yapmaktan saknd
C) Yardmsever olarak
D) Nezaketli davranarak
E) Zaman iyi kullanarak
2. "Dinde zorlama yoktur. Artk dorulukla erilik birbirin-

5. Tanrlar ya da tanrsal glerin birden ok olduunu kabul
den ayrlmtr."
eden bir inanma biimidir. Bu inanma biiminde yce tanr
(Bakara suresi, 256. ayet) ve tanrlar bulunmaktadr. Yce Tanr hkmeder veya daha
"phesiz biz ona doru yolu gsterdik. ster kredici aa derecede bulunan tanrlar ynetir. O ykseklerdedir,
olsun ister nankr." izah edilemez, insanlarn ve her eyin yaratcsdr. Ona an-
(nsan suresi, 3. ayet) cak byk felaketlerde bavurulur, dua edilir.
Bu ayetlere dayanlarak aadaki yarglardan hangisi- Bu parada sz edlien inanma biimi aadakilerden
ne ulalabilir? hangisidir?
A) Monoteizm B) Satanizm C) Tevhit inanc
A) nsan, iradesini kullanarak yapt tercihlerden sorum-
ludur. D) Ateizm E) Politeizm
B) nsan, kaderinde olandan bakasn yaamaz.
C) nsan, evrendeki yasalara uygun bir yaam srmelidir. 6. "Yaratmay ilk batan da devam ettiren de odur. Bu i ona
D) nsan her konuda Allah'a gvenip dayanmaldr. gre pek kolaydr."
E) nsan zgrdr fakat yaptklarndan sorumlu deildir. (Rm suresi, 27. ayet)
"Bir eyin olmasn dilediinde, onun ii 'Ol' demekten iba-
rettir; o da oluverir."
3. Akll ve ergenlik ana ulam, salkl Mslmanlarn ra- (Yasin suresi, 82. ayet)
mazan aynda oru tutmas farzdr ............................ oru Varilen ayetlere dayanlarak aadaki yarglardan han-
tutumayabilirler. gisine ulalabilir?
Bu metinde bo braklan yere aadakilerden hangisi A) nsan, hata ilediinde Allah'a tvbe etmelidir.
yazlamaz?
B) Allah'n ei ve benzeri yoktur.
A) Yolcular B) Hamile olanlar C) Her eyi yaratan Allah'a yaratmada bir zorluk yoktur.
C) Yallar D) Emziren kadnlar D) Allah'n varln ve birliini insan aklyla kavrayabilir.
E) Hastalar E) Allah'n varl kendisindendir.

Tarama
7. nsan, hayat boyunca eitli olaylarla karlar. Aratr- 10. Bilimin ve teknolojinin gelimesi, zamanla ortaya kan bu-
ma ve incelemelerde bulunarak yeni bilgiler renir. Bu da lu ve yenilikler toplumlar her ynden etkilemektedir. Buna
onun duygularn, dncelerini ve olaylara bakn etkiler. bal olarak insanlarn ihtiyalar, anlaylar, hayata bak-
Kendisini gelitirmesini salar. Genlik dnemindeki din lar ve din anlaylar da deimektedir. nk bu durumla
anlayyla ileriki dnemlerdeki din anlaynn farkl olma- birlikte insanlar eiti dini sorunlarla karlaabilmektedir.
sna neden olur. slam limleri de bu sorunlara zm getirirken farkl g-
Bu parada din anlayndaki yorum farkllklar aa- rler ortaya koyabilmektedir.
dakilerden hangisine dayandrlmaktadr? Bu metinde dini yorumlardaki farkllklarn nedeni ola-
rak aadakilerden hangisi grlmektedir?
A) Corafi koullara
B) nsann bilgi dzeyine ve deneyimine A) Dini metinlerin bazlarnn kapal olmas
C) Toplumsal nedenlere B) Corafi koullardan etkilenmesi
D) Dini metinlere C) Hzl bir toplumsal deiimin yaanmas
E) Siyasal nedenlere D) nsann yapsnn farkl olmas

E) Siyasal ynetim biimlerini deimesi
11. Peygamberimiz, insanlarn iyilii, mutluluu ve huzuru iin

almtr. nsanlar yce Allah'a inanp ibadet etmeye
ynlendirmitir. Onlardan iyi ve gzel davranlarda bulun-
malarn, her trl ktlkten kanmalarn istemitir. Ay-
8. "Tanr tr demeyin, sizin iin hayrl olan bundan vazge- rca yaayyla ve gzel ahlakyla herkese rnek olmu-
menizdir. Allah ancak tektir. O, ocuu olmaktan uzaktr. tur. Kur'an'da Peygamberimizin bu zelliiyle ilgili yle
Gklerde ve yerde ne varsa hepsi onundur." buyrulmutur: "Andolsun ki Resulullah sizin iin, Allah'a ve
(Nisa suresi) ahiret gnne kavumay umanlar ve Allah' ok zikreden-
Bu ayetteki aadaki kavramlardan hangisi aklan- ler iin gzel bir rnektir.
mtr? Bu paraya dayanarak Hz. Muhammed (s.a.v)'in ah-
lakyla ilgili olarak aadakilerden hangisi sylene-
A) Huu B) ihsan C) Tvbe
mez?
D) Tevhit E) Ahiret
A) nsanlara kar anlayl davranrd.
B) Her zaman adaletli kararlar verirdi.
C) Byklerini sayar, kklere sevgi duyard.
D) Tm canllara kar merhametliydi.
E) Sknt annda nce kendi karn dnrd.
12. "Biz kyamet gn iin adalet terazileri kurarz. Artk hibir

kimseye hibir ekilde hakszlk edilmez. (Yaplan i) bir
hardal tanesi kadar dahi olsa onu (adalet terazisine) getiri-
9. "Eline, beline, diline sahip olma" y temel ilke kabul eden; riz. Hesap gren olarak biz (herkese) yeteriz."
Hz. Ali, ehl-i beyt ve on iki imam sevgisine ok nem veren
tasavvufi anlaytr.
Bu ayete dayanlarak aadaki yarglardan hangisine
Burada aklamas yaplan tasavvuf anlay aada- ulalabilir?
kilerden hangisidir?
A) nsan kadere inanmaldr.
A) Alevilik - Bektailik B) nsan dnyada yaptklarnn karln ahirette gre-
B) afiilik cektir.
C) Malikilik C) nsan akll bir varlktr.
D) Nakibendilik D) nsan yapt ktlklere tvbe edebilir.
E) Kadirilik E) nsan dua ederek Allah'a yaklamaldr.

Tarama
13. Kur'an- Kerim 'de surelerde bulunan ayet saylar birbirin- 16. "Kim Mslman kardeine yardm eder ve onun ihtiyacn
den farkldr (I). Kur'an'daki sureler iinde an ksa olan, karlarsa Allah da ona yardm eder. Kim Mslman'n bir
ayetli Kevser suresi, en uzun olan ise 286 ayetli l-i mran skntsn giderirse Allah da kyamet gnnde onun skn-
suresidir (II). Kur'an'n ilk suresi Fatiha, son suresi Ns su- tsndan birini giderir."
residir (III). Kur'an'da her surenin bir ad vardr (IV). Tevbe (Hadis-i erif)
suresi hari btn sureler "Bismillahirrahmanirrahim" ifa-
Hz. Peygamber bu szleriyle aadakilerden hangisi-
desiyle balar.
nin nemini belirtmemitir?
Sureler ile ilgili numaralandrlm cmlelerden hangi-
si yanltr? A) Toplumsal yardmlamann
B) Toplumsal paylamann
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
C) Toplumsal tabakalamann
D) Toplumsal birlikteliin
E) Toplumsal dayanmann
17. Hz. Muhammed (s.a.v) yaayyla ve gzel ahlakyla her-

14. Hz. Muhammed (s.a.v) Mekke'nin fethi esnasnda bir va- kese rnek olmutur. Hz. Muhammed (s.a.v)'i rnek almak
diden geiyordu. Yolun kenarnda yeni domu yavrularn sahip olduu ahlaki davranlar, getirmi olduu din de-
emziren bir kpek grd. Onlarn rahatsz edilmemesi iin erleri hayatmza uygulamak ve onun davranlarnda
bir sahabiyi ordu geinceye kadar orada nbet tutmakla gsterdii amaca uygun davranmaktr.
grevlendirdi. Buna gre, aadakilerden hangisi ile Hz. Muhammed
Bu olay Hz. Peygamber (s.a.v)'in aada verilen zel- (s.a.v)'i en doru ekilde anlam oluruz?
liklerinden hangisine rnektir?
A) Yaad yerleri ziyaret ederek
A) Kararl olmasna B) Sz ve eylemlerindeki amalara gre hareket ederek
B) Gvenilir olmasna C) Onun gibi giyinerek
C) Doruluktan amamasna D) Onun yediklerini yiyerek
D) Doay ve canllar korumasna E) Onun gibi oturarak
E) Cmert olmasna
18. lm, btn canllar iin Allah'n koyduu ilahi bir yasadr.
Dier tm canllar gibi insan da lml bir varlktr. Dnya-
da belirli bir mddet mr srdkten sonra eceli geldiinde
lecektir. Hibir insann sonsuza kadar yaama ans yok-
tur.
15. - Din insana yanlzlk, aresizlik, korkular, kederler, has- Aadaki ayetlerden hangisi ecel ve mr ile ilgili de-
talklar, kayplar ve felaketler karsnda mit, teselli ve ildir?
gven kayna olmutur.
A) "Yeryznde yryen her canlnn rzk, yanlzca Al-
- Din, bireyleri kutsal duygu etrafnda birletirerek top-
lah'n zerinedir..."
lumlarn iyi ve gzel ideallerle ykseltilmesinde nemli
rol oynar. (Hd suresi, 6. ayet)
B) "Her canl lm tadacaktr..."
- Din, insan karamsarlktan ve mitsizlikten kurtarr.
Bu belirlemelere dayanarak din ile iligli aadaki yar- C) "Sizi bir amurdan yaratan, sonra lm zamann tak-
glardan hangisine ulalabilir? dir eden ancak odur..."
A) Evrensel geleri bulunmaktadr. (En'am suresi, 2. ayet)
D) "... Ecelleri geldii zaman onlar ne bir saat geri kalabi-
B) Her toplumda farkl biimde grlr.
lirler ne de ne geebilirler."
C) Tek tanr inancna dayanr. (nahl suresi, 61. ayet)
D) Ahlaki degerlerle ilikilidir. E) "Belli bir vakte ulamanz iin sizi yaatan odur. Umu-
E) nsan ve toplum yaamnda ilevseldir. lur ki dnrsnz."
(M'min suresi, 67. ayet)

Tarama
19. I. "Namaz kln, zekt verin ve Peygamberlere itaat 22. - "Kim Mslmanlarn gelip getii yerden onlar rahat-
edin ki size merhamet edilsin." sz eden bir eyi kadrp atarsa, Allah ona sevap yazar.
(Nur suresi, 56. ayet) Allah kime sevap yazarsa o sayede onu cennete ko-
II. "Bunlar namaz klan, zekt veren ve ahirete de kesin yar"
olarak inanan mminlere doruluk rehberi ve mjde- (Hadis-i erif)
dir."
- Avlularnz ve meydanlarnz temiz tutun."
(Neml suresi, 3. ayet)
III. "Hacc da umreyi de Allah iin tamamlayn. (Hadis-i erif)
(Bakara suresi, 196. ayet) Hz. Peygamber bu szleriyle insanlara aadakiler-
IV. "Yine onlar ki emanetlerine ve verdikleri szlere riayet den hangisini tlemitir?
ederler."
A) Beden temizliini
(M'minun suresi, 8. ayet)
B) Su olmadnda teyemmm yaplmasn
Yukardaki verilen ayetlerden hangileri Kur'an'n ana
konularndan ibadetin iinde yer almamaktadr? C) Mekan ve evre temizliini
D) Boy abdesti alnmasn
A) Yanlz III B) Yalnz IV C) I ve II
E) Kalp temizliini
D) II ve III E) III ve IV
20. Peygamberimiz (s.a.v) Mslman olmak iin gelen ancak

kendilerinin namazdan muaf tutulmalarn isteyen Taif he-
yetine "Rk olmayan dinde hayr yoktur." buyurmutur. 23. Peygamberimizin (s.a.v) vefatndan sonra hadisler topla-
narak yazlmaya balanmtr. Sonra bu hadisler konular-
Hz. Peygamber (s.a.v) bu szleriyle aadakilerden
na gre dzenlenmitir. Bu eserler arasndan alts mehur
hangisini vurgulamaktadr?
olmutur. Bugn Ktb Sitte (Alt Kitap) adyla bilinen bu
A) Dinin gereklerinin zaman iinde dnemin artlarna kitaplar oluturan hadis bilginleri, gvenilir (sahih) kabul
gre deiebileceini ettikleri hadisleri semilerdir.
B) badetler arasnda Allah'a yaknlamakta bir farkllk Aadakilerden hangisi Ktb Sitte yazarlarndan
bulunmadn biri deildir?
C) Namazn dinin direi olarak kabul edilip pazarlnn
A) Tirmizi B) Buhari C) Ebu Davud
olamayacan
D) Mslim E) mam Malik
D) badetlerin insanlar ktlklerden alkoyduunu
E) badetlerin kr ve dua amac tadn
21. Aadakilerden hangisi "Allah'n varln ve birliini"

anlatan ayetlerden biri deildir?
A) "Kim zerre miktar hayr yapmsa onu grr. Kim de
zerre miktar er ilemise onu grr."
24. "Ey insanlar! ite size Rabb'inizden bir t, kalplere bir
(Zilzl suresi, 7-8. ayetler) ifa ve inananlar iin yol gsterici bir rehber ve rahmet olan
B) "Eer yerde ve gkte Allah'tan baka ilahlar bulunsay- Kur'an geldi."
d yer ve gk (bunlarn nizam) kesinlikle bozulup git-
(Yunus suresi, 57. ayet)
miti..."
Bu ayette aadaki sorulardan hangisine cevap veril-
mitir?
C) "lahnz bir tek Allah'tr. Ondan baka ilah yoktur..."
(Bakara suresi, 163. ayet) A) Kur'an neden evrensel bir kitaptr?
D) "O, gklerin ve yerin esiz yaratcsdr." B) Kur'an ka senede indirilmitir?
(En'am suresi, 101. ayet) C) Kur'an hangi yolarla vahyedilmitir?
E) "De ki: O Allah birdir. Allah sameddir. O, dourmam D) Kur'an'n gnderili amac nedir?
ve domamtr. Onun hibir dengi yoktur.
E) Kur'an kime gnderilmitir?

Tarama
25. I. Alevilikte dede, pir veya mrid nderliinde gerekle- 28. "Her canl, lm tadar. Bir deneme olarak sizi hayrla da
en dini trendir. erle de imtihan ederiz. Ve siz ancak bize dndrleceksi-
II. Alevilikte dini trenin yapld yerdir. niz."
III. Alevilikte manevi bir coku ile trenlerde ayakta dnl- (Enbiya suresi, 35. ayet)
mesine verilen isimdir. Aadakilerden hangisi kaderle ilikili olan "hayr"
Alevilik-Bektailikte tanmlar verilen kavramlar aa- kavramna rnek olarak gsterilemez?
dakilerden hangisidir? A) Sadaka vermek
I. II. III. B) badetleri yerine getirmek
A) Glbenk Cemevi Semah C) Gzel sz sylemek
B) Semah Glbenk Musahiplik
D) Kimsesizleri gzetmek
C) Cem Cemevi Semah
E) Dedikodu yapmak
D) Cem Semah Cemevi
E) Glbenk Semah Cem 29. I. "Peygamber size ne verdiyse onu aln, size ne yasak-
ladysa ondan da saknn."
(Har suresi, 7. ayet)
II. "Resulm de ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyu-
nuz ki Allah da sizi sevsin ve gnahlarnz balasn."
Bu iki ayetle aadakilerden hangisine dikkat ekil-
26. nsan yaam boyunca saysz kez unutur, yanlr ve hata- mektedir?
lar yapar. Bu insan doasnn gereidir. nsan eer hi hata
yapmasayd meleklerden fark kalmazd. nemli olan, in- A) Hz. Peygamberin snnetine uyulmasna
sann hatasndan vazgemesi, piman olmas, Allah'tan af B) Hadis ve snnetlerin evrensel ilkeler iermesine
dilemesidir. C) Hadislerin din bilgilerin birinci kayna olmasna
Bu parada aadakilerden hangisinin gereklilii vur- D) Snnetlerin Kur'an- aklamasna
gulanmtr?
E) Hadis ilmine nem verilmesine
A) badet etmenin
B) Tvbe etmenin 30. - Szlkte aklamak, yorumlamak anlamna gelir.
C) Sabrl olmann - Kur'an ayetlerinin indikleri zaman, mekn ve ayetin

indirili sebebini gz nnde bulundurarak aklamak
D) Hogrl davranmann
ve yorumlamaktr.
E) Kur'an okumann
Burada aadaki kavramlardan hangisi aklamtr?
A) Meal B) Hatim C) Mukabele
D) Tefsir E) Tecvid
27. I. "Yemekten nce ve sonra el ykamak yemee bereket

31. I. "Nerede olursan ol, Allah'tan kork ve ilediin ktl-
n hemen arkasndan onu yok edecek bir iyilik yap."
getirir."
II. "Asl muhacir (hicret eden), hata ve gnahlar terk ede-
II. "Bizi aldatan bizden deildir."
bilen kimsedir."
III. "Mslmanlara eza vermeyin, onlar knamayn, ku-
Hz. Muhammed bu szleriyle insanlara aadakiler-
surlarn aratrmayn..."
den hangisini tlemitir?
IV. "Eer mminlere zor gelmeyeceini bilseydim, onlara
her zaman iin dilerini fralamalarn emrederim." A) Gnah ilediklerinde tvbe etmelerini
Yukarda verilen hadislerden hangileri temizlik ile ilgi- B) Gsteriten uzak durmalarn
lidir? C) Allah'a dua etmelerini
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV D) Kur'an okumalarn
D) II ve III E) III ve IV E) badet etmelerini

Tarama
32. Hz. Muhammed (s.a.v), ocukluunda ve genliinde g- 35. - Yce Allah ilk insan olan Hz. Adem'i topraktan yarat-
venilir bir kimse olarak biliniyordu. Mekkeliler onu drst tn Hicr suresi 26. ayette "Ant olsun biz, insan kuru
ve gvenilir anlamna gelen "Muhammed'l - Emin" diye bir amurdan, ekillenmi bir balktan yarattk." diye-
aryorlard. Peygamberimiz verdii szleri mutlaka yerek insanlara bildirmitir.
rine getirmi, kendine verilen emanetleri zamannda sa- - Yce Rabb'imiz Ahzap suresi 63. ayette Peygamberi-
hiplerine teslim etmitir. z sz bir olan Hz. Muhammed mize hitaben yle buyurmaktadr: "nsanlar sana k-
(s.a.v) asla yalan sylememi ve yaam boyunca drst- yametin zamann soruyorlar. De ki: Onun bilgisi Allah
lkten ayrlmamtr. katndadr..."
Bu parada Hz Muhammed'in (s.a.v) hangi zellii Bu ayetlerde Kur'an' Kerim'in hangi zellii vurgulan-
dile getirilmektedir? maktadr?
A) Doruluktan ayrlmayp gven duyulmas A) Allah'n birliini aklamas
B) Verdii karardan dnmemesi
B) Gemi toplumlarn kssalarn anlatmas
C) Dknleri ve muhtalar gzetmesi
C) Akla nem vermesi
D) Hogrl ve affedici olmas
D) Bilinmeyenler hakknda doru bilgiler vermesi
E) Sabrl olmas
E) nsan ahlakl davranmaya ynlendirmesi
33. "Sen kitaptan sana vahyedileni oku. Namaz dosdoru kl;

nk namaz insan her trl ktlk ve irkin ilerden
alkoyar. Allah' zikretmek en byk ibadettir. Allah btn
yaptklarnz bilir."
Bu ayet ile namaz ibadetinin hangi zellii vurgulan-
maktadr?
A) Belirli zamanlarda yaplmas 36. nsan ahlakyla dnerek iyiyle kty ve doruyla yanl
B) Bireysel olduu gibi cemaatle de klnmas ayrt edebilir. Bu nedenle slam dini sadece akli dengesi
C) Allah'n rzasnn gzetilerek yaplmas yerinde olanlar Allah'n emir ve yasaklarndan sorumlu tut-
mutur.
D) nsana bir disiplin kazandrmas
Buna gre, aadaki ayet ve hadislerden hangisi ko-
E) nsan ahlaka olgunlatrmas
nuyla ilgili deildir?
A) "... te size Allah bunu emrettiki aklnz kullanasnz."
34. Bir gn Hz. Muhammed (s.a.v) ve arkadalar otururken (En'am suresi. 151. ayet)
nlerinden bir cenaze geer. O hemen ayaa kalkar. B) "Akl olmayann dini de yoktur."
Yanndakiler, cenazenin Mslman birine ait olmadn (Hadis-i erif)
sylerler. Bunun zerine Hz. Peygamber "Bu da bir insan
deil mi!" buyurarak insana deer verilmesi gerektiini C) "...Dorusu ancak akl sahipleri t alr."
vurgulamtr. (Zumer suresi, 9. ayet)
Hz. Peygamber bu davranyla insanlara aadaki- D) "Ya reten ya renen ya dinleyen ya da bunlar se-
lerden hangisini tlemitir? ven ol. Beinci olma helak olursun."
A) yi huylu ve ahlakl olunmasn (Hadis-i erif)

B) Her insann saygya layk olduunu E) "Ey Muhammed sana indirdiimiz bu kitap mbarektir.
C) lerini istiare ile yapmalarn Ayetlerini dnsnler, akl olanlar da t alsnlar."
D) Her zaman adaletin gzetilmesini (Sa'd sresi, 29. ayet)

E) Skntl zamanlarda sabrl olunmasn

Tarama
37. Her canl dnyaya gelir, belli bir sre yaar ve lr. lm 39. Kuran- Kerim yaklak olarak 23 yllk bir sre iinde ayet
btn canllar iin Allah'n koyduu bir yasadr. Hibir insa- ayet veya sure sure indirilmitir. nk baz ayetler, belli
nn sonuza kadar yaama imkn yoktur. bir olayn ardndan gelip o olayla ilgili aklama getirmek-
Aadaki ayetlerden hangisi bu paradaki grle an- teydi. Kurann para para inmesinin birok nedeni bulun-
lamca ilikilendirilemez? maktadr.
Aadakilerden hangisi Kuran- Kerimin aama aa-
A) "Ecelleri geldii zaman onlar ne bir saat geri kalabilir
ma indirilmesinin nedenlerinden biri deildir?
ne de ne geebilirler."
(Nahl suresi, 61. ayet) A) Kolayca ezberlenebilmesi ve yazlabilmesi
B) "Yeryznde hibir canl yoktur ki rzk Allah'a ait olma- B) Daha iyi anlalmas
sn..." C) Daha kolay uygulanabilmesi
(Hd suresi, 6. ayet) D) Toplumun ihtiyalarna gre indirilmesi
C) "... Belli bir vakte ulamanz iin yaatan odur, umulur E) Topluca indirilmesinin mmkn olmay
ki dnrsnz."
(Mmin suresi, 67. ayet)
D) "Her canl lm tadacaktr..."
E) "Sizi bir amurdan yaratan, sonra lm zamann tak-
dir eden ancak odur. Bir de onun katnda muayyen bir
40. Hz. Peygamber Hz. Ebu Bekir'le Mekke'den Medine'ye hic-
ret ederken Sevr Maaras'na gizlenmilerdi. Onlar yaka-
ecel vardr..."
lamak iin pelerine den kiiler maarann giriine kadar
gelmilerdi. Bu durum Hz. Ebu Bekir'i korkutmutu. Ancak
Peygamberimiz arkadan sakinletirmiti.
Bu parada anlatlan olay Hz. Muhammed'in hangi
zelliini gstermektedir?
A) Kararlln
B) Drstln
C) Sabrn
D) Cesaretini
E) nsana deer vermesini
38. Bir savata, dman ordusu iinde ocuklarn ldn

renen Peygamberimiz ok zld. Arkadalarndan biri,
lenlerin dmanlarn ocuklar olduunu ve zlmeme-
sini syledi. Hz. Muhammed; "Dmanlarn ocuklar bile
olsalar, ocuklar sizden iyidirler. Sakn ocuklar ldrme- 41. I. Kuran- Kerimi yorumlamak iin temel slami bilimlerin
yin." buyurdu. bilinmesi gerekir.
Bu durum Hz. Muhammed'in hangi zellii ile ilgili- II. Ayetlerin indirili nedenlerinin bilinmesi gerekir.
dir? III. Kssalar aklamak iin Kuran ncesi tarihi dnemler-
le ilgili doru bilgilere sahip olmak gerekir.
A) Merhametli olma
Burada koullar verilen, Kurann aklanp yorumlan-
B) Cesaretli olma
masn konu edinen ilim aadakilerden hangisidir?
C) Gvenilir olma
A) Tefsir B) Kelam C) Akaid
D) Hakk gzetme
D) Hadis E) Tecvid
E) Sabrl olma
.

Tarama
42. Hadis ve snnet kavramlar ile ilgili aadakilerden 45. "Mallarn Allah yolunda harcayp da arkasndan baa kak-
hangisi dorudur? mayan, fakirlerin gnln krmayan kimseler var ya, onla-
rn Allah katnda has mkafatlar vardr..."
A) Hadislerin hkm sadece Hz. Peygamber dnemi iin
geerlidir. (Bakara suresi, 262. ayet)
B) Peygamberimizin snneti sadece din konular ierir. Bu ayette zekat verilirken aadakilerden hangisine
dikkat edilmesi gerektii vurgulanmaktadr?
C) Hadis ve snnet birbirinden tamamen ayr kavramlardr.
D) Hadis Peygamberimizin szleri, snnet ise Allah'n bil- A) Mallarn iyilerinden verilmesine
dirdikleridir. B) Yoksullarn onurunun korunmasna
E) Hadis Hz. Peygamberin syledikleri, snnet ise tutum C) Gizlice verilmesine
ve davranlardr. D) Belirli oranlarda verilmesine
E) Yakn evreden balayarak verilmesine
46. Kuran ayetlerinin bazlar ak olup herkes tarafndan

anlalabilirken, bazlar ise yorumlanmaya ihtiya gster-
mektedir.
Kuran ayetlerinin anlalmasnda ilk bavurulacak
43. Kurann ksa aklamalarla bir baka dile evrilmesi- kaynak aadakilerden hangisidir?
ne ne ad verilmektedir? A) Snnet
A) Tefsir B) Hadis C) Fkh B) Kelam kitaplar
D) Tecvid E) Meal C) slam tarihi kitaplar
D) lmihaller
E) Tecvid kitaplar
47. Kur'an, Allah szdr. Hz. Peygamber'e indirildii biimde,

hibir deiiklie uramadan gnmze kadar gelmitir ve
kyamete kadar da deimeden devam edecektir.
Bu paradaki durumu ifade eden ayet aadakilerden
hangisidir?
A) "(Resulum!) Kur'an' sana biz, evet biz indirdik."

44. Zekat gsteriten uzak, gurur ve kibre kaplmadan yerine
(nsan suresi, 23. ayet)
getirilmelidir. Mmknse gizlice ve mallarn iyisinden veril-
melidir. Zekat verilirken onun fakirin hakk olduu bilinmeli B) "Sizi karanlktan aydnla karmak iin kuluna apak
ve onu incitecek davranlardan kanlmaldr. ayetler indiren odur..."
Bu parada aadakilerden hangisi aklanmtr? (Halid suresi, 9. ayet)

C) "(Bu), bilen bir kavim iin ayetleri Arapa okunarak
A) Zekatn bireysel ve toplumsal faydalar
aklanm bir kitaptr."
B) Zekatn ne oranda verilecei
(Fussiler suresi, 3. ayet)
C) Zekat verilirken dikkat edilmesi gereken durumlar
D) "Kur'an' kesinlikle biz indirdik; elbette onu yine biz ko-
D) Zekatn kimlere verilecei ruyacaz."
E) Zekatn hangi mallardan verilmesi gerektii (Hicr suresi, 9. ayet)
E) "Eer kulumuza indirdiklerimizden herhangi bir phe-
ye dyorsanz. haydi onun benzeri bir sure getirin..."
25. C 26. B 27. C 28. E 29. A 30. D 31. A 32. A 33. E 34. B 35. D 36. D 37. B 38. A 39. E 40. D 41. A 42. E 43. E 44. C 45. B 46. A 47. D
Cevaplar
9. A 10. C 11. E 12. B 13. B 14. D 15. E 16. C 17. B 18. A 19. B 20. C 21. A 22. C 23. E 24. D 8. D 7. B 6. C 5. E 4. B 3. C 2. A 1. C

AHLAK ve DEERLER
Deerler - Haklar, zgrlkler ve Din 11
A. DEERLER UNUTMAYALIM
1- Deerler kiiye ve toplumsal yaama yn verir.
1. Deer Nedir ve Nasl Oluur?
2- Deerlerin oluumunda insann doutan getir-
Deer; bir toplum iinde veya insanlar arasnda benimsen- dii zellikler ve yaad evre etkilidir.
mi ve yaatlmakta olan her trl duyu, dn, davran,
3- Deerlerin temeli ncelikle aile ortamnda atlr.
kural ve kymettir. Sz ve davranlarn doru, yanl, gzel,
irkin, iyi ve kt eklinde tanmlanmasn salayan temel et- 4- Deerler toplumun sahip olduu alkanlklara
ken deerdir. Bu bakmdan gnlk konumalarda iyi, kt de- gre ekillenir.
nildiinde ahlaki deerler; gzel veya gzel deil denildiinde
sanatsal deerler; helal, haram denildiinde ise dini deerler
kastedilir.
Deerler tarihi ve toplumsal sre iinde oluur. rf ve adet-
lerimiz uzun bir tarihi sre iinde olumu ve nesilden ne-
sile aktarlarak gelmitir. Bunun sonucunda ahlak, ticaret ve
benzeri konularda deerler meydana gelmitir. Atalarmzdan
kalan cami, medrese, eme, trbe, kervansaray gibi mimari
yaplar da sanatsal ve kltrel deerlerimizdir.
Hasta ziyaretinde bulunmak bir toplumsal deerdir.
2. Deerlerin Oluumunda Dinin Etkisi

Sultanahmet Camisi/stanbul Deerler kendiliinden olumaz, her zaman bir kaynaa ihti-
Bayramz ve stiklal Mar'mz da maddi ve manevi adan ya duyar. Bu bakmdan birey ve toplumlar deerlerin oluu-
bizim iin ok nemli deerlerdir. munda dinin tlerine nem vermilerdir.
Din duygusu, insann doasnda var olan sevgi, sayg, inan- Din, toplumun sahip olduu deerlerden insanla faydal
ma, doruluk ve bakalarna yardm etmek gibi deerleri n olanlar devam ettirerek bunlara yeni deerler katar. slamiyet
plana karr. temel prensiplerine ters dmeyen sosyal deerlere uyulup
benimsenmesini, bunlara sayg duyulmasn istemitir.

AHLAK ve DEERLER / Deerler
nsann evresinde gelien olaylara uzak durmas, kendini

toplumdan soyutlamas, mmkn deildir. Bu nedenle yetim
rnek1:
ve ksze yardm etmek, onlar gzetip kollamak, kkleri
Toplumsal ilikilerde rf ve detlerimizin byk blm dini-
sevip byklere saygl olmak, misafire ikramda bulunmak,
doal afet, yangn ve kazalarda insanlarn yardmna komak mizden kaynaklanmaktadr.
gibi deerlere dnen erdemli davranlarda dinin nemli bir
Buna gre aadakilerden hangisi bu duruma rnek
etkisi vardr.
gsterilemez?
a) rf ve Adetlerin Dinle likisi A) Erkek ocuklarn belli bir yaa geldiinde trenlerle ve
rf ve adet, insanlarn dnce, tutum ve davranlarnn mevlitle snnet ettirilmesi
pratiklemi halidir. Sosyal hayat, arlkl olarak bu yazsz B) ocua isim konurken sa kulana ezan, sol kulana
kurallarla ekillenir. Din ise rf ve adetlerin ekillenmesini ve
kmet okunmas
devamlln salar.
C) Baz blgelerde treye gre ailelerin g ettirilmesi
rflerin yaptrm gc detlere gre daha fazladr. Bu neden-
le rflere uymayan kii toplumda ayplanr. Anne ve babaya D) Bir toplulua girildiinde selam verilmesi
saygl davranmak, akrabay ziyaret etmek, misafire ikramda
E) Peygamberimizin snnetine uygun olarak eve gelen mi-
bulunmak toplumumuzda nem verilen rflerdendir.
safirlere ikramda bulunulmas
det ise toplumda eskiden beri uygulanagelen ve halkn b-
yk ounluunun benimsedii davran biimleridir. Din ve
slam baz rf, det ve treleri yasaklamtr. Trenin iletilerek ailelerin g et-
mill bayramlar ile kandil gecelerinin kutlanmas toplumumuz-
meye zorlanmas slam'a uygun olmayan detlerdendir.
da det hline gelmitir.
Cevap: C
rf ve adetlerimizde nemli bir yeri olan bayramlama, se-
lamlama, hasta ziyareti, ad koyma, snnet olma, nian,
evlenme, cenaze treni ve mevlit okuma gibi uygulamalarn
znde din duygusu vardr.
Muharrem aynn 10. gn aure piirip komu ve yaknlara

datmak, evlenen kzlarn eyizine Kur'an- Kerim koymak,
selamlarken "Esselam aleykm", "Ve aleykm selam." fa-
delerini kullanmak da dinimizin etkisiyle oluan rf ve adetle- Evlilik din duygusuna dayanr.
rimizdendir.
nan, ahlak ve deerlere aykr olan rf ve adetler toplumun

huzurunu bozduklar gibi zamanla uygulamadan kalkmtr.
Komusu aken tok yatan bizden deildir." slam dini insana ve topluma zarar verici rf ve detleri kabul
etmemitir. Kan davas, balk paras gibi tutum ve davran-
"Size selam verildii zaman, ondan daha gzeli ile veya ayn se-
lar bunlara rnek olarak verilebilir.
lamla karlk verin..."
"Kmze merhamet etmeyen, bymzn hakkn bilme-

yen bizden deildir."
(Hadis-i erif)
Sorusu
retmen
Mriklerin slama kar kmalarnn temel nedeni nedir?
Cahiliyye detlerine ve geleneklerine slam'n getirdii ilkelerin

uymamas.

b) Ahlaki Deerlerin Dinle likisi

Ahlak, bir toplum iinde kiilerin uymak zorunda olduklar
davran biimleri ve kurallardr. Din, gzel ahlak sahibi bir
toplum meydana getirmeyi amalar.
...Verdiimiz sz yerine getirin. nk verilen sz, sorumluluu

gerektirir. ltnz zaman tastamam ln ve doru terazi ile
tartn. Bu hem daha iyidir hem de neticesi bakmndan daha g-
zeldir."
(sr suresi, 34-35. ayetler)
Yal ve engellilere yardm etmek bir erdemdir.
Ben gzel ahlak tamamlamak iin gnderildim."
"Mminlerin iman bakmndan en mkemmel olan ahlak en g- Allah insana iyilik ve ktlk yapabilme gc vermi; ancak
insann kt tutum ve davranlardan uzak durmasn iste-
zel olandr..."
mitir. Bu konuda bir ayette yle buyrulmutur: "Ktlkle-
(Hadis-i erif)
rin ana da gizlisine de yaklamayn."
Dinimiz bireye ve topluma zarar veren, yalan sylemek, hile

yapmak, iftira atmak, dedikodu etmek, bakalarn alaya al-
mak ve kt zanda bulunmak gibi ahlaka aykr davranlar
yasaklar. 3. Kiilik Geliiminde Deerlerin Etkisi
nsan her trl deerin etkisine aktr. slam dini faydal ve
yapc deerleri gelitirmek, kt davranlarn yaylmasn
engellemek istemitir. Allah Nahl suresinde yle buyurmu-
Doruluktan ayrlmayn. nk doruluk iyilie, iyilik de cenne-
tur: "phesiz Allah adaleti, iyilii, akrabaya yardm etme-
te gtrr. Yalan szden saknn. nk yalan sz ktle, kt-
yi emreder; irkin ileri, ktl ve taknl da yasak-
lk de cehenneme gtrr.
(Hadis-i erif) lar. O, dnp tutasnz diye size t verir."
Dini, ahlaki, milli ve manevi deerler kiiye iyi ve gzel dav-

ranlar kazandrr. nsana doruyu, drstl, hogry,
efkatli, merhametli ve alak gnll olmay retir.
Ahlakl insan iyi davranlar sergileyip kt davranlardan
uzaklar. slam'n ahlak ilkeleri arasnda Allah'n btn yarat- Deerler yalan sylemek, hrszlk yapmak, dedikodu etmek,
tklarna kar merhametli, insan ilikilerinde drst, gvenilir, kumar oynamak, iki ve sgara imek gibi kt alkanlklar-
samimi, iyi niyetli olmak, fedakr davranmak ve onlar kar-
dan kanlmasn salar.
lksz sevmek gibi davranlar yer alr.
Dini ve ahlaki deerler insana kiilik kazandrr. Bireyin insa-

ni, ahlaki ve milli deerleri renip yaamas ve onlara kendi
hayatnda yer vermesi, kiiliinin olumasna katk salar.

DEERLER VE ETKLER
Sevgi, sayg, bar, hogr, adalet, merhamet,

Ahlakl, erdemli yaama isteinde bulunmak
doruluk, tevazu gibi hasletleri gelitirir.
Allah'n varlna, birliine inanmak Allah sevgisi oluturur.
Allah'n her eyin yaratcs olduu gereini Kendi dndaki insan, hayvan ve dier varlklara
bilmek kar sevgi beslemeye ynlendirir.
Hesap verme duygusunu gelitirir, bakalarna

Ahiret inanc
zarar vermemeyi retir.
Yalan sylememe, cana kymama, hrszlk yap-
mama, zulmetmeme, aldatmama, dedikodu yap-
Dini tleri dinlemek
mama gibi deerlerin hayatndaki nemini hatr-
latr.
4. Toplumu Birle ren Temel Deerler lkemizin bir kesinde sel, yangn, deprem gibi olaylar mey-
dana geldiinde btn vatandalarmz hemen birbirinin yar-
Topluma zg deerler toplum iindeki bireyleri bir arada tu- dmna komakta, skntlarn paylamaktadr. Herhangi bir
tar. Vatan ve millet sevgisi, lk ve ideal birlii, bayrak ve milli vatandamz spor ve benzeri alanlarda baar kazandnda
mar, hrriyet ve bamszlk cokusu, insan hak ve hrriyet- birlikte sevinmektedir.
lerine sayg ortak deerlerin banda gelir.
Tarihimiz, dinimiz, bayramz, stiklal Mar'mz, dilimiz, rf
ve adetlerimiz birdir. Btn bunlar vatandalarmzn vatan ve
a) Vatan ve lk Birlii lk birlii ile birbirine bal olduunu gstermektedir.
Vatan ortak deer ve hatralarn yaand mekandr. Vatan
topra zerinde atalarmz hatrlatan pek ok deer bulunur.
Yanndan getiimiz bir mezar ta, tarihi kitabe ve camiler
kltr ve medeniyetimizin izlerini tar.
b) Bayrak ve s kll Mar

Bayrak, bir vatan zerinde var olmann, bamsz ve egemen
olarak yaamann semboldr. Ay yldzl bayramz rengini
ehitlerimizin kanndan almtr.
stikll Mar bizi millet yapan deerlerimizi dnya grm-
z ve sahip olduumuz inanc ifade etmektedir. Bu marta,
milletimizin anl destan, kahramanl ve iman dile getiril-
mektedir.
c) Hrriyet ve Bamszlk
Baka milletlerin esareti altnda hayatn srdren toplumla-
anakkale ehitlii rn kendi deerlerini, inan, gelenek ve greneklerini devam
ettirmeleri mmkn olamaz. Bu bakmdan hr ve bamsz
olmak bir millet iin nemlidir.

Milletimiz tarih boyunca hep zgr ve bamsz yaamtr. Yce dinimiz her insann inancnda zgr olduunu, din ko-
Baka milletlerin egemenlii altnda yaamay kabul etmemi, nusunda zorlamann olmadn bildirir. nsanlara, birbirlerinin
bamszlk ve zgrl iin byk mcadeleler vermitir. inancna sayg duymalarn, hogrl olmalarn tler.
d) nsan Haklarna Sayg

nsan haklar tm insanlarn hibir ayrm gzetmeksizin eit,
zgr ve onurlu yaama hakkna sahip olmasdr. Herkes cin-
siyet, rk, renk, din, dil, zenginlik gibi farklar gzetilmeksizin
kanun nnde eittir.
...Hak Rabb'inizdendir. yleyse dileyen iman etsin dileyen inkr

etsin..."
Dinde zorlama yoktur..."

Can ve mal gvenlii
Din, vicdan, dnce ve ifade zgrl
Adil ve eit cret
e) Milli Seciye Kavram ve Atatrk
Salk hizmetlerinden yararlanma
Seciye; huy, karakter, miza, z gibi anlamlara gelir. Milli se-
Sosyal, siyasi ve ekonomik haklar
ciye ise milletimizin karakterini, zelliklerini ifade etmektedir.
Bilim ve sanat zgrl
Misafirperverlik, hayrseverlik, yiitlik, vatanseverlik, kahra-
Tketici haklar manlk, alkanlk, cmertlik, bamszlna ve zgrle
dknlk milletimizin balca karakteridir.
Evlenme ve aile kurma
Eitim ve renim hakk
temel insan haklarndandr.
Trk milletinin karakteri yksektir. Trk milleti alkandr, Trk

milleti zekidir. nk Trk milleti milli birlik ve beraberlik ierisin-
de glkleri yenmesini bilmitir..."
slam dini insanlarn haklarn korumasn ve bireylerin birbir- (Mustafa Kemal ATATRK)
lerinin haklarna saygl olmalarn emreder. Bunlarn banda
da yaama hakk gelir.
Kim, bir cana veya yeryznde bozgunculuk karmaya karlk

olmakszn (haksz yere) bir cana kyarsa btn insanlar ldr-
m gibi olur. Her kim bir can kurtarrsa btn insanlar kurtar-
m gibi olur..."

AHLAK ve DEERLER / Haklar, zgrlkler ve Din
B. HAKLAR, ZGRLKLER VE DN
Sleymaniye Camisi Temiz evre bir insan hakkdr.
Adalet mlkn temelidir.
1. Hak ve zgrlk Kavramlar 2. Baz Haklar, zgrlkler ve Din

Kur'an- Kerim'de birok ayette yer alan hak kelimesi "insaf, nsanlar baz hak ve zgrlklere sahip olarak doarlar. Bun-
grev, sorumluluk, haklarn korunmas veya sahibine lara temel hak ve zgrlkler denir. Yaama, salk, ibadet,
denmesi gereken maddi - manevi deer pay ve menfa- zel yaamn gizlilii, eitim, ekonomik haklar, dnce ve
atler" gibi anlamlar ifade eder. Ayrca Allah'a ve insanla- inan zgrl temel hak ve zgrlklerin balcalardr. s-
ra kar yerine getirilmesi gereken devler yurt ve devletten lam dini can, akl, din, mal ve neslin korunmasn emrederek
haklarn talep edilmesi anlamlarnda da kullanlr. bu hak ve zgrlkleri gvence altna alr.
zgrlk, serbeste kendi kendine hareket etme ve karar
verebilmektir. Bir devlet asndan zgrlk ise yabanc bir
gcn etkisi altnda kalmamak, baka bir ynetime bal kal-
mamaktr.
zgrlk ayn zamanda insann dilediini seme hakkna sa-

hip olmasdr. "Seme" den sonra "eylem" gelir. nsann se-
tii eyi yapma hakknn olmamas, seme hakkn anlamsz
klar. Dolaysyla zgrlkte seme ve eylem hakk vazgeil-
mez bir unsurdur.
Kiinin mutlu, huzurlu bir ekilde, insanca yaayabilmesi iin
zgr olmas ve temel haklarnn korunmas gerekir. Bu gre-
vi ise devlet yerine getirmektedir. Devlet, hukukun stnl
ilkesine dayanarak btn vatandalarna yasalar nnde eit
davranmakta, onlar btn hak ve zgrlklerini gvence al- Hangi rka mensup olursa olsun her insan,
tna almaktadr.
doutan eit haklara sahiptir.

a) Yaama ve Salk Hakk

Ey Allah'n kullar tedavi olunuz. Zira Allah her hastalk iin ifa
Yaama, hak ve zgrlklerin en nemlisidir. Dier hak ve da yaratmtr..."
zgrlkler ancak bu hakka sahip olmakla kullanlabilir. s-
lam, yaama hakk yannda her insana yaatma sorumluluu
"Bir yerde veba ktn duyarsanz oraya girmeyiniz, bulunduu-
da ykler. Bu sorumluluun gerei olarak ldrmeyi en byk
nuz yerde veba kmsa oradan ayrlmaynz."
gnahlardan sayar.
Yce Allah (c.c) bir ayette yle buyurur: "Kim bir cana ky- (Hadis-i erif)
mayan veya yeryznde bozgunculuk karmayan bir
kimseyi ldrrse btn insanlar ldrm gibi olur.
Kim de bir kimsenin yaamasna sebep olursa btn in-
sanlar yaatm gibi olur."
Hz. Muhammed, insanlarn canna zarar verebilecek her trl b) Ei m Hakk

davrantan kanmtr. Zorunlu olmadka savamam, da-
Eitim kiide olan yetenekleri ortaya karmak, iyi insan ye-
ima bartan yana olmutur. Sava srasnda ocuklara, ya- titirmek, gnlk ihtiyalar karlama becerisi kazandrmak,
llara, kadnlara ve sivil halka zarar verilmemesini istemitir. szle davran birletirmek ve evrensel ahlak gerekle-
tirmek amacyla yaplr. slam'da eitim doum ncesinden
balar, ocuun dnyaya gelmesiyle ev, okul ve evre ge-
ninde devam eder.
slam'a gre anne babann ocuklarna kar en nemli gre-
vi onlar eitmesidir. Hz. Peygamber anne babann ocuuna
brakaca en deerli mirasn gzel ahlak olduunu syler.
Kur'an'n ilk emrinin "Oku!" olmas, renmenin nemine
dikkatimizi eker.
Allah'a irk komak, cana kymak, anne ve baba haklarna ria-

yetsizlik etmek en byk gnahlardr."
(Hadis-i erif)
slam dini eitim ve retimi insann temel haklarndan biri

olarak grr. Kur'an'n pek ok ayetinde Yce Allah, insanlar
slam hem beden saln hem de ruh saln nemser. Bu okumaya, renmeye ve aratrmaya tevik eder.
nedenle slam, kiiye salk hakkyla birlikte saln koruma
sorumluluunu da yklemi, sala zarar veren davranlar-
dan uzak durmasn istemitir. Bu konuda Allah- Teala bizleri
yle uyarr: "Kendi ellerinizle kendinizi tehlikeye atma-
yn." Peygamberimiz de "Hastalk gelmeden salnzn ...Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?..."
kymetini bilin." szyle salk hususundaki sorumluluu- (Zmer suresi, 9. ayet)
muzu hatrlatr.
Dinimiz bedenin, elbiselerin ve evrenin temiz tutulmasn "...Kullar iinde ancak limler Allah'tan (gereince) korkar..."
emreder. Birey ve toplum salna zarar veren kt alkan- (Ftr suresi, 28. ayet)
lklar yasaklar. Hastalanan kimselere tedavi olmalarn t-
ler. "lim renmek kadn ve erkek her Mslmana farzdr."
(Hadis-i erif)
Sorusu
retmen
slam'n ve Hz. Muhammed'in ilme ve bilgiye nem vermesi

hangi temel hak ile ilgilidir?
Eitim Hakk

Hz. Muhammed, Mescid-i Nebi'nin yanna "suffe" ad verilen Kur'an farkl grlerin dinlenmesi ve en dorusuna uyul-
bir yer yaptrmtr. Burada kalan yoksul ve kimsesiz Ms- masn emreder. Bir toplumda dnce ve ifade zgrl en-
lmanlar, Peygamberimize indirilen Kur'an ayetlerini ezber- gellenirse yeni ve zgn fikirler ortaya konamaz, hakikatler dile
lemilerdir. Bunun yannda birok Mslman da Peygambe- getirilemez.
rimizin tevikleri ve ynlendirmesi sayesinde okuma yazma
renmitir.
d) nan zgrl
Serbeste inanma, inandn uygulama, renme, retme
ve yayma inan zgrl kapsamndadr.
c) Dnce ve fade zgrl

Dnce zgrl, bakalarnn gr ve dncelerine de-
Havra Kilise
er verip dinlemeyi gerekli klar. Bu nedenle slam istiare
yapmay tevik etmitir.
Sahabeler, Peygamberimizin yannda herhangi bir konuy-

la ilgili gr ve dncelerini zgrce ortaya koymulardr.
Bedir Sava'nda Peygamberimiz, ordusunu ilk nce Bedir
Kuyular'nda uzak bir yere yerletirmitir. Sahabelerden biri,
Cami
bunun sava taktii asndan doru olmadn belirtmitir.
Peygamberimiz de onun grne uymutur. Her insan diledii dini semekte ve ibadetini
yapmakta zgrdr.
... hakknda onlara dan..." nan zgrl, ncelikle kiinin bir dine inanmas veya
(l-i mrn suresi, 159. ayet) inanmamasdr. Kur'an'n "Dinde zorlama yoktur. Artk do-
rulukla erilik birbirinden ayrlmtr." ayetinde belirtildii
zere insan herhangi bir dine inanma ya da inanmama konu-
sunda serbest braklmtr.
nsan, davranlarnda zgrdr; isterse iyiyi, dilerse kty
slam'n dnce zgrlne verdii nem sayesinde Ms- seer. Dinimiz insanlarn inanlarna saygl olmay emreder.
lman limler Kur'an ayetlerini ve Peygamberimizin hadisle- Herhangi bir dini ve inanc benimseme konusunda bakalar-
rini yorumlamlardr, bu konularda grlerini serbeste or- na bask yapmay yasaklar.
taya koymulardr. Bylece tefsir, fkh, kelam gibi din ilimler
domutur.
Mslman bilim adamlar; matematik, tp, astronomi, fizik,

kimya, biyoloji gibi bilim dallarnda zgr dnce sayesinde
birok bulu ve alma yapmlardr.

Haberleme zgrl de kiinin temel haklarndan biridir.

Yasal bir dayana olmad srece hi kimse, bir bakasnn
...Sana ancak (Allah'n emirlerini) tebli etmek der..."
telefon konumalarn dinleme, mektuplarn (e-posta) oku-
ma, ama ve aklama hakkna sahip deildir.
"O hlde (Resulm), t ver. nk sen ancak t vericisin. On-

larn stnde bir zorba deilsin."
(Gaiye suresi, 40. ayet)
"Eer Rabb'in dileseydi insanlar tek bir topluluk yapard..."

slam zel yaamn gizliliini korumaya ynelik olarak baz
tedbirler almtr. Bakalarnn kusurlarn aratrmak, evleri-
ne izinsiz girmek, verilen srr aklamak gibi hususlarn ya-
saklanmas bu tedbirlerden bazlardr.
Peygamberimiz Medine'ye hicret ettiinde Yahudileri inanla-
rnda serbest brakm, onlara hibir bask yapmamtr.
lkemizde din ve vicdan zgrl cumhuriyet ynetimiyle Ey iman edenler! Kendi evinizden baka evlere, geldiinizi fark
gvence altna almtr. ettirip (izin alp) ev halkna selam vermedike girmeyin. Bu sizin
iin daha hayrldr. Herhlde (bunu) dnp anlarsnz. Orada
hibir kimse bulamadnzsa, size izin verilinceye kadar oraya gir-
meyin. Eer size 'Geri dnn!' denilirse hemen geri dnn. nk
Herkes vicdan, dini inan ve kanaat hrriyetine sahiptir. Kimse
bu sizin iin daha nazik bir davrantr. Allah yaptklarnz bilir."
ibadete, din ayin ve trenlere katlmaya, din inan ve kanaatlerini
(Nr suresi, 27-28. ayetler)
aklamaya zorlanamaz; din inan ve kanaatlerinden dolay kna-
namaz ve sulanamaz."
"...Mslmanlara eza vermeyin, onlar knamayn, kusurlarn
(Anayasa, 24. madde)
aratrmayn..."
(Hadis-i erif)
e) badet Hakk
nan zgrl ibadet hakkn da beraberinde getirir. badet g) Ekonomik Haklar
hakk kiinin inand dinin buyruklarn yerine getirebilmeyi,
ibadethane amay ve bunlar isteme haklarn kapsar. Balca ekonomik haklar mlk edinme, alma, adil gelir da-
lm gibi haklardr.
Msr Mslmanlar tarafndan fethedildii (641) zaman yer-
li halkna dini hrriyet tannm, kiliselerinin korunaca ve
kimsenin kiliselerinden karlmayaca hususunda gvence
verilmitir.
Hz. mer Kuds', Fatih Sultan Mehmet de stanbul'u fethet-
tiinde Hristiyanlar inan ve ibadetlerinde zgr brakmtr.
alanlarn, ekonomik ve sosyal haklarn aramalar en te-
mel haklarndandr. Bu nedenle iiler sendika kurabilir, ive-
renle toplu i szlemesi yapabilirler.
Her insann, alarak ve helal yollarla kazand paras, mal,
mlk zerinde zgrce tasarrufta bulunma hakk vardr. Bu,
f) zel Yaamn Gizlilii Hakk onun en temel insan haklarndandr.
zel yaam, kiinin sadece kendisine ait olan, bakalaryla slam'a gre hrszlk, kumar ve rvet gibi haksz kazan yo-
paylamak istemedii hayat alandr. Bakalar tarafndan bi- luyla mlk edinilemez. Ayrca slam dini sosyal adalete nem
linmesi, grlmesi veya grntlenmesi istenmeyen bu alan verir ve servetin birka elde toplanmasn ho grmez.
herkese kapaldr.

Ey iman edenler! Karlkl rzaya dayanan ticaret olmas hli

mstesna, mallarnz batl (haksz ve haram yollar) ile aranzda
(alp vererek) yemeyin..."
"iye, cretini alnnn teri kurumadan veriniz."

(Hadis-i erif)
almak her insann hakkdr. Hz. Muhammed, Veda Hutbesi'nde insanlarn ekonomik hak-
larna da deinmitir.
Dinimiz, kiinin alarak ve emeiyle elde ettii kazanc kut- Ey insanlar!... bu ehriniz (Mekke) nasl mukaddes bir ehir
sal sayar. Hi kimsenin, bakasna ait bir mal veya paray ise canlarnz, mallarnz, namuslarnz da yle mukaddestir,
kullanma ve zerine geirme hakk yoktur.
her trl saldrdan korunmutur."
(Veda Hutbesi'nden)
rnek2:
- "Dinde zorlama yoktur. artk doruluk ile erilik birbirinden
ayrlmtr."
- "...yleyse dileyen iman etsin, dileyen inkr etsin..."
- "(Ey Muhammed) Rabb'inin yoluna hikmetle, gzel tle

ar ve onlarla en gzel biimde mcadele et..."
Yukarda verilen ayetler hangi temel hak ve zgrlk- 3. Hak ve zgrlklerin Kullanm
lerle ilgilidir?
Yce Allah, insan akll, dnebilen ve irade sahibi, stn
A) zel yaamn gizlilii bir varlk olarak yaratmtr. Onun salkl bir ekilde hayatn
B) nan zgrl srdrebilmesi iin pek ok nimet vermitir. Bylece Allah, in-
C) Yaama hakk sana byk bir deer vermitir.
D) Mlk edinme hakk

E) Kul hakk
Biz hakikaten insanolu an ve eref sahibi kldk. Onu, (eitli
Verilen ayetlerde, insanlarn inanp inanmamakta serbest brakld belirtil- nakil vastalar ile) karada ve denizde tadk; kendilerine gzel
mektedir. Bu durum inan zgrl ile ilgilidir. gzel rzklar verdik; yine onlar, yarattklarmzn biroundan
Cevap: B cidden stn kldk"

Temel hak ve hrriyetler; kiinin topluma, ailesine ve dier slam'a gre insanlar eit haklara sahip olarak doarlar. Irk ve
kiilere kar dev ve sorumluluklarn da kapsar. Bu neden- cinsiyet bakmndan insanlar arasnda bir ayrm yoktur.
le kiinin zgrlklerini sorumluluk bilinci iinde bakalarna
zarar vermeden kullanmas gerekir. Bu nedenle hak ve z-
grlkleri yok etme "hrriyeti" diye bir eyin olmas mmkn
deildir.
Baz alkanlklar vardr ki onun neticesinde insan, hak ve z- Dinimiz adalete ve hukukun stnlne nem verir. Haksz-
grlkleri kullanamaz hale gelir. Alkol, uyuturucu, kumar ve la, adaletsizlie ve zulme kar kar. Yalanc ahitlik yap-
sigara bunlardan bazlardr. mak, iftira atmak gibi haksz ve kt davranlardan kan-
Sigara, iki ve uyuturucu insan saln olumsuz etkilemek- malarn ister.
te, eitli hastalklara yol amaktadr. Ayrca insan, iki iti-
inde ya da uyuturucu kullandnda bilinli ve salkl bir
ekilde dnememektedir. Sz ve davranlaryla evreye,
dier insanlara zarar verebilmektedir. Ey iman edenler! Allah iin hakk ayakta tutan, adaletle ahitlik
Kumar oynayan insan, parasn ve maln kumarda kaybe- eden kimseler olun. Bir toplulua duyduunuz kin sizi, adil dav-
debilir. Bylece kii, aile bireylerinin hakkn yemi, onlara ranmamaya itmesin. Adaletli olun; bu, Allah korkusuna daha ok
saygszlk etmi olur. ki, uyuturucu, kumar gibi kt al- yakan (bir davran) tr. Allah'a isyandan saknn, Allah yaptkla-
kanlklar olan kimse, ailesinin maddi ve manevi ihtiyalarn rnz hakkyla bilmektedir."
karlamakta glk eker. (Mide suresi, 8. ayet)
Dinimiz, temel hak ve zgrlkleri engelleyen kt alkan-

lklar yasaklar.
5. Kul Hakk Yemek Byk Gnah r

Kul hakk yemek, bakalarnn haklarn inemek, sz ve
Ey iman edenler! arap, kumar, dikili talar (putlar), fal ve ans
oklar birer eytan ii pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulua davranlarla insanlara zarar vermek demektir.
eresiniz. eytan, iki ve kumar yoluyla ancak aranza dmanlk ve Kul hakk yemek, toplumda bireylerin haklarnn inenmesi-
kin sokmak ister. Artk (bunlardan) vazgetiniz deil mi?" ne yol aar. Kiilerin birbirlerine olan gvenini, sevgi ve say-
(Mide suresi, 90-91. ayetler) gsn azaltr. nsanlar arasnda kin ve dmanlklar artrr.
Toplumsal bar ve huzur ortamn bozar.
ki btn ktlklerin anasdr ve byk gnahlarn en by-
dr." Allah (c.c), irk hari kendisi ile ilgili haklar dilerse bala-
(Hadis-i erif) yabileceini bildirmitir. Kul hakkna hibir ekilde mdahale
edilemez. Hz. Peygamber de mdahale etmemitir. Nitekim
Yce Allah hak sahibi raz olmadka veya hakk denme-
dike kul hakkn affetmez. Dolaysyla kii o gnahtan (kul
hakkndan) hak sahibi balamadka kurtulamaz.
4. Hukukun stnl
nsanlar aras ilikilerde hukuk kurallarnn hakim olmasna
hukukun stnl denir. Hukukun stn tutulduu top-
lumlarda zengin, fakir, kadn, erkek, amir, memur, ii, ifti,
alan, almayan, rengi, dili ve dncesi ne olursa olsun
herkes kanunlara uymak durumundadr.
Sorusu
retmen
Yce Allah'n tvbe edildiinde affetmeyecei gnah han-

gisidir?
Kul hakk

Kimin zerinde ... hak varsa ... (kyamet ve hesaplamann ola-

rnek3:
ca) gn gelmeden nce daha burada (dnyada) iken helallesin. Her insann yaama, salk, eitim, dnce, inan, ibadet,
Aksi taktirde o gn salih bir ameli varsa, o zulm nisbetinde ken- zel yaamn gizlilii, ekonomik haklar gibi temel hak ve z-
dinden alnr..."
grlkleri vardr. Bunlara kar yaplan hakszlklar kul hakk
(Hadis-i erif)
kavramna girer. Kul hakkna Yce Allah mdahale etmez.
Bu gnah ortadan kaldrmann tek yolu ..............................
Bu metinde bo braklan yer aadakilerden hangisiy-

nsanlarn iffet ve namusuna yaplan szl veya fiili saldrlar le srdrlmelidir?
ftira
A) Yaanlan evreden uzaklamaktr.
Hrszlk
B) Bir daha yapmamak zere tvbe etmektir.
Ana - babaya iyi davranmamak
C) Ma ile yaplan ibadetleri artrmaktr.
Yetim maln korumamak
D) Yaplan hakszl gidermek ve madur olan kimseden
l ve tartya dikkat etmemek helallik almaktr.
E) Vatandalk grevlerinin yerine getirilmesidir.
nsanlara eziyet etmek birer kul hakkdr.
Kul hakkna girilen kii, kul hakkn yiyen kiiyi affetmedii, srece Yce Allah
da bu gnah affetmez. Kul hakkna girildiinde tvbe edilmeli ve helallik aln-
maldr.
Vergi vermemek ya da eksik vermek kul hakkna saygszlk-
tr. nk vergisini demeyen insan, devletin hizmetlerinden Cevap:C
yararland hlde borcunu demedii iin hem vergisini ve-
renlerin hem de dier insanlarn haklarna saygszlk etmek-
tedir. Yani kul hakk yemektedir.
Askerlik grevini yerine getirmek ve vatan savunmasna katl-
mak dinimizin bir emridir. rnek4:
Aadakilerden hangisi kul hakkna girilmesine yol a-
maz?
Bir gn ve bir gece snr boyunda nbet tutmak, gndzleri oru-
la, geceleri de ibadetle geirilen bir aydan daha hayrldr. A) Arkadalarnn dedikodusunu yapmas
(Nis suresi, 29. ayet) B) Kamu malna zarar verilmesi
C) Komularn rahatsz edilmesi
D) badetlerin geciktirilerek yaplmas
E) Hileli ve aypl mal satlmas
badetler kul ile Allah arasndadr ve ibadetlerin geciktirilerek yaplmas kul hak-
kna girilmesine yol amaz.
Cevap:D

AHLAK ve DEER Konu Testi - 1
1. Deer inanlara, beeniye, ahlaka ve felsefi sistemlere 4. Bir toplumda gven duygusunun yerlemesi, insanlarn
dayanan, bir toplumda ya da grupta bireylerin benimseyip grnd gibi olmalarna ya da olduklar gibi grnmele-
olumlu tepki gsterdikleri olgu, dnce, kural ve uygula- rine baldr.
malardr. Buna gre toplumda gven duygusunun gelimesi, bi-
Buna gre, aadakilerden hangisi deerler iin sy- reylerin aadaki zelliklerinden hangisine baldr?
lenemez? A) badet B) Doruluk C) Sabrllk
A) Nesilden nesile aktarldklar D) Cesaret E) Faydallk
B) nsanlarn yaadklar toplumda hazr bulduklar
C) Zamana gre sk sk deitikleri
D) Uzun bir zaman srecinde olutuklar
E) Toplumun hemen hemen tamam tarafndan benim-
sendikleri
2. Gnmz demokratik devletlerinde birey-devlet ilikisi 5. nsann doutan getirdii vazgeilemez ve devredilemez
aklc esaslara dayandrlmtr. Artk birey devleti yklacak olan haklarna temel haklar ad verilir.
bir kurum olarak grmemekte, devlet de halkn beklentile- Bu tanma gre aadakilerden hangisi temel haklar-
rini dikkate almaktadr. Birey-devlet ilikisinde karlkl hak dan biri deildir?
ve sorumluluklar anayasada belirlenmitir.
A) Yaam hakk
Aadakilerden hangisi bireyin dorudan devlete kar- B) Eit olma
yerine getirmesi gereken grev ve sorumluluklardan C) Seme ve seilme hakk
biridir? D) badet hakk
A) almak B) Tedavi olmak E) Salk hakk
C) Eitim grmek D) badet etmek
E) Vergi vermek
3. Bir toplumda yaayan bireyler; 6. nsanolu adaleti, bir elinde terazi, dierinde kl bulunan
Demokratik ynetimin gerei olan eitlik ve zgrlk ve gzleri bal olan bir kadnla sembolize etmitir.
gibi deerleri benimsiyor. Aadakilerden hangisi adalet kavramnn bu biimde
Haklarnn ve sorumluluklarnn bilinci iinde, yasalara sembolize edilmesinin nedenlerinden biri deildir?
titizlikle uyuyor ve her trl ayrmcla kar kyor. A) Haklarn insanlara eit datlmas
nsanlara kar saygl ve hogrl davranyor. B) Su ileyenlerin cezalandrlmas
C) nsanlara rk, cinsiyet vb. ayrm gzetmeden davranl-
Bu durum aadakilerden hangisinin bir sonucudur?
mas
A) Vatandalk bilincine sahip olmann D) Ayn dnceye sahip bireylerin korunmas
B) Ekonomik gelimiliin E) Kanunlar nnde kimseye ayrcalk tannmamas
C) Nfusun dengeli dalmasnn
D) Bilimsel ve teknolojik ilerlemenin
E) Ahlaki geliimi tamamlamann

7. "Gerein ok ynl olduu, bu nedenle dnce ayrlkla- 10. I. Bayrak ve stiklal Marmz bamszlmz simgele-
rnn normal grlmesi ve bizden farkl dnenlere sayg yen, nemli manevi deerlerimizdendir.
gsterilmesi bilinci" bireylerde aadaki zelliklerden II. Toplumsal deerlerin sadece maddi yn vardr.
ncelikle hangisinin gelitirilmesiyle kazandrlabilir? III. rf ve adetlerin olumasnda ve yaygnlamasnda di-
nin nemli etkisi vardr.
A) Eletirel dnme ve hogr
Burada toplumsal deerlerle ilgili olarak verilen bilgi-
B) Ahlak ilkelerine bal kalma
lerden hangisi doru deildir?
C) Doruluk ve gvenilirlik
D) Kararllk ve sabr
E) Dnceleri aka ifade edebilme D) I ve II E) II ve III
8. Yce Allah Maide suresinde "Kim bir cana kymam ya da 11. Genel anlamda rf ve adet, insanlarn dnce, tutum ve
yeryznde bozgunculuk yapmam olan kimseyi ldrr- davranlarnn pratiklemi hlidir. Alkanlk hline gelen
se btn insanlar ldrm gibi olur. Her kim bir can kur- rf ve adetleri slam dini kendi temel dokusuna aykr olma-
tarrsa btn insanlar kurtarm gibi olur." buyurmaktadr. yanlar reddetmemitir.
Bu ayet ile ilgili aadakilerden hangisine nem veril- Buna gre, aadakilerden hangisi rf ve adetlerimiz-
dii vurgulanmaktadr? den biri deildir?
A) zel hayatn gizlilii hakk A) Selamlama B) Bayramlama
B) Yaama hakk
C) Hasta ziyareti D) Oru tutma
C) Din ve vicdan zgrl
E) Ad koyma
D) Kiilerin onurlarnn korunmas hakk
E) Kanunlar nnde eitlik hakk
9. nsann hi kimseyle paylaamayaca, sadece kendisini 12. nsan Haklar Evrensel Bildirgesi'nde yer alan temel hak ve
ilgilendiren anlar, bilgiler, olaylar onun zel hayatn olu- zgrlklerle ilgili maddeler genellikle "tm insanlar, her-
turur. Hi kimse bir bakasnn zel hayatn aratrma, kes, hi kimse" gibi ifadelerle balamaktadr.
onun srlarn aa vurma hakkna sahip deildir. Bu durum insan haklar kavramnn hangi zelliini
Buna gre aadakilerden hangisi "zel hayatn gizlili- vurgulamaktadr?
i" kapsamnda deerlendirilemez?
A) Dini temele dayandn
A) Kiinin aile hayat B) Toplumsal deerlere dayandn
B) Kiinin elektronik postalar C) Yasalarla gvence altna alndn
C) Kiinin meslei D) Doutan kazanldn
D) Kiinin telefon grmeleri E) Evrensel nitelik tadn
E) Kiinin antas ve zel eyalar
12. E 11. D 10. B 9. C 8. B 7. A 6. D 5. C 4. B 3. A 2. E 1. C Cevaplar

1. Esnafn kulland l ve tart aletleri, iinin emei, bilim 4. "Ve de ki: Hak Rabbinizdendir. yleyse dileyen iman etsin,
insannn dnceleri, politikaclarn szleri ve uygulama- dileyen inkr etsin." (Kehf suresi, 29. ayet)
lar doru olmadka toplumda zlenen ilerlemenin ve kal- Bu ayet ile aadakilerden hangisi vurgulanmaktadr?
knmann gereklemesi olanakszdr.
A) Eitim hakk
B) Komuluk hakk
ne ulalabilir?
C) zel hayatn gizlilii
A) Toplumda drstlk olmadka toplumsal gelime ola- D) nan zgrl
maz. E) Hukukun stnl
B) Ahlaki deerler gcn dinden almaldr.
C) zgrlklerin yaand toplumlarda ilerleme gzlenir.
D) nsanlar birbirlerinin grlerine saygyla bakmal ve
hogryle davranmaldrlar.
E) Ahlaki deerler uzun yllarn sonucunda oluur.
2. Doruluk, insann sz ve znn bir olmasdr. Bu, tica- 5. Trkiye Cumhuriyeti Anayasasnda;
ret ve i yaamnda da nemlidir. Doruluk kalpte, szde Yaamak her insann en doal hakkdr.
ve davranlarda oluur. Doruluktan sapanlar toplumdaki Hi kimse zorla altrlamaz.
gveni de sarsarlar. Doru szl bireyler gvenilir, saygn
Herkes kanunlar nnde eittir.
ve onurlu kimselerdir.
hkmleri yer almaktadr.
Burada verilen anayasann maddesi aadakiler-
ne ulalabilir?
den hangisiyle ilgilidir?
A) Toplumsal yaam insanlarn iblm yapmasyla sr-
drlebilir. A) Din ve vicdan hrriyetiyle
B) Ahlaki deerler zaman iinde deiir. B) zel yaamn gizliliiyle
C) Toplumdaki ahlak kurallarnn bilinmesinin yan sra C) nsan hak ve zgrlkleriyle
uygulanmas da gerekir. D) Ekonomik zgrlklerle
D) Ahlaki deerler toplumdan topluma farkllk gsterir. E) letiim ve seyahat zgrlyle
E) Deerlerin oluumunda din nemli bir faktrdr.
3. Salam ve salkl bir toplumu oluturan temel deerler 6. rf (gelenek); bir toplumda eskiden beri uygulanage-
vardr. Bu deerler o toplum iin nemlidir. nk bu temel len, dolaysyla kuaktan kuaa iletilen kltrel deer,
deerler toplumda bireyleri birbirine balar ve toplumun alkanlk ve davranlardr.
varlnn devamn salar. Trk toplumu da ok eskiden Adet (grenek) bir eyi eskiden beri grld gibi
beri baz temel deerlere sahip olarak yaam ve varln yapma alkanldr.
bu ekilde devam ettirmitir. Buna gre aadakilerden hangisi rf ve adetlerin
Buna gre, aadakilerden hangisi toplumu birleti- zelliklerinden biri deildir?
ren temel deerler arasnda yer almaz? A) Ortaklaa allm davran biimleridir.
A) Bayrak ve stiklal Mar B) Milli olup bazlarnn kkeninde din vardr.
B) Ayn mezhebe bal olma C) Yazl olmayan kurallardr.
C) Hrriyet ve bamszlk D) Alkanlklara dayaldr.
D) nsan haklarna sayg E) Uymayanlara maddi ve bedeni yaptrmlar uygulanr.
E) Vatan ve lk birlii

7. slam dini komuluk ilikilerine byk nem verir. Komu- 10. Hz. Muhammed peygamber olmadan nce ticaret yapm,
larla iyi geinmeyi ve her trl dayanma iinde bulun- iine hibir zaman hile kartrmam, kazancn helal yol-
may tler. Bu konuda Yce Allah yle buyurmaktadr: lardan elde etmitir. ini daima drst bir ekilde yapm,
"Allah'a ibadet edin. Yakn ve uzak komuya iyi davrann." bakalarna hakszlk etmekten zenle kanmtr. O, bir
Aadakilerden hangisi komuluk ilikilerini olumsuz hadisinde "inin cretini alnnn teri kurumadan veriniz."
ynde etkiler? buyurmutur.
A) Sevgi ve sayg Hz. Peygamber bu sz ve davranlaryla aadakiler-

den hangisini dile getirmektedir?
B) Gybet ve iftira
C) Merhamet ve hogr A) zgrln bakasnn zgrlnn balad yerde
D) Doruluk ve adalet bittiini
E) Cmertlik ve yardmseverlik B) Hukukun stnlnn nemini
C) Ekonomik haklarn kutsalln
D) Yaama hakknn nemini
E) zel hayatn gizliliini
8. Bir lkede;
cami ve kiliselerde zgrce ibadet yapld,
yetim ve yoksullara para yardm yapld,
kanunlar nnde herkesin eit olduu,
seimlerde oy verme orannn yksek olduu
11. Her millet, snrlar uluslararas antlamalarla belirlenmi
grlmektedir. bamsz bir toprak paras zerinde yaar. Bu toprak
Buna gre, bu lkeyle ilgili olarak aadakilerden parasna vatan denir. Ayn toprak zerinde uzun sre ya-
hangisi sylenemez? amak, ayn doal evre koullarn paylamak, sknt ve
sevinlerde ortak olmak insanlar birbirine yaklatrr.
A) Sosyal devlet anlaynn bulunduu
B) Bireylerin siyasal kararlara katld Buna gre, aadaki kavramlardan hangisi "vatan de-
C) Dinsel hogrnn egemen olduu eri" iin gerekli deildir?
D) Toplumsal kurallara kaytszln artt A) Bamszlk B) Millet C) Egemenlik
E) Hukuk devleti olduu D) lk birlii E) Zenginlik
9. Gel, gel, gel, ne olursan ol, yine gel!

ster kfir, ister putperest, ister mecus ol, gel!
12. Bayramz bizler iin ok nemli bir deerdir. Bir kumatan
Bizim derghmz mitsizlik dergh deildir. yaplmas bayramzn maddi ynn ifade eder. Bam-
Yz bin kere tvbeni bozmu olsan da yine gel. szlk ve zgrlmzn simgesi olmas ise onun manevi
Mevlana bu szleriyle aadakilerden hangisini dile ynn oluturur. Ayn ekilde Topkap Saray'nn maddi
getirmektedir? yn sarayn ekonomik deeridir. Manevi yn ise milli kl-
trmzn ve tarihimizin nemli bir paras olmasdr.
A) Birlikte yaamann nemini
B) Ayrm yapmadan herkese sevgi ve hogryle yakla- Bu parada deerlerin hangi zellii vurgulanmaktadr?
lmas gerektiini A) Somut ve soyut ynlerinin olmas
C) Zorunlu olmadka savan bir insanlk suu olduunu B) Toplumdan topluma deimesi
D) Toplumda herkesin birtakm haklar ve birtakm so- C) Dinden beslenmesi
rumluluklarnn bulunduunu
D) Uzun bir zaman srecinde olumas
E) Her milletin farkl deerlerinin olduunu
E) Bireyin kiilik geliimini etkilemesi
12. A 11. E 10. C 9. B 8. D 7. B 6. E 5. C 4. D 3. B 2. C 1. A Cevaplar

AHLAK ve DEERLER
Aile ve Din - slam ve Bar 12
C. ALE VE DN
1. Aile Toplumun Temelidir
Aile, evlilik ve kan bana dayanan; anne, baba, ocuklardan
oluan en kk sosyal gruptur. Ailenin temel amac salkl
nesiller yetitirerek insan soyunun devamna katkda bulun-
mak ve topluma faydal bireyler kazandrmaktr.
Kaynamanz iin size kendi (cinsini)nizden eler yaratp aranz-

da sevgi ve merhamet oluturmas da onun (varlnn) delillerin-
dendir..." Evlilik kurumu her toplumda grlr.
Toplumu oluturan esas kurum ailedir. Dolaysyla aile ayn
zamanda toplumun temelidir. Aileler ne kadar salam, gl
Sevgi, sayg, gelenek ve grenek gibi deerler ncelikle aile- olursa toplum da ayn niteliklere sahip olur. rf ve detleri-
de kazanlr. Aile; inanlarn, ahlaki davranlarn, yardmla- ne bal, mill ve manevi deerlerine, din ve ahlaki ilkelere
ma, dayanma ve paylama gibi deerlerin renildii yerdir. saygl ailelerden oluan toplumlar hem gl olur hem de
gelecee gvenle bakar.
Ailenin varln devam ettirebilmesi iin eler birbirine, sayg
gstermeli, hogrl davranmaldr. ocuklarn eitimine, iyi
yetitirilmesine nem verilmelidir.
Bir aile iinde yaamak, sevmek, sevilmek, dayanma iinde

olmak insan iin bir ihtiyatr. nsan, tabiat gerei aile yuvas
Toplum, ailelerden olutuuna gre toplumsal huzur da aile-
kurmaya eilimlidir.
lerin huzur ve mutluluuna baldr. Ailede huzur ve mutlulu-
un egemen olmas iin bireylerin birbirlerinin gr, dn-
ce, zevk ve hayat biimlerine sayg duymas gerekir.
Hak ve sorumluluk bilincinin aile iinde gelimesi, bu bilincin
toplumda da yerlemesini salar. Aileye nem veren dinimiz,
btn aile bireylerinin birbirlerine kar olan hak ve sorumlu-
luklarn yerine getirmelerini tlemitir.

AHLAK ve DEERLER / Aile ve Dn
Genel olarak btn dinlerin evlilie nem verdikleri ve aileyi

Kendisidir. Temelidir. koruduklar grlr. rnein Yahudilikte evlenme dini bir h-
kmdr ve nikh sinagogda kylr. Hristiyanlkta evlilik, Hz.
sa (a.s) ve kilise birliinin sembol olarak grlmektedir.
Aile, Toplumun
Kalbidir. Aynasdr.
Hinduizmde evlilik balca grevlerden birisidir. Evlilik yana
gelen genlerin dini kurallara uygun olarak evlenmesi t-
lenir.
in'de yaygn dinlerden olan Konfyanizmde insann evlen-
rnek1: meden lmesi gnah saylr.
Japonlarn milli dini olan intoizmde evlilik kutsal kabul edilir.
"Kaynamamz iin size kendi (cinsi)nizden eler yaratp
Evlilik trenleri mabetlerin bitiiindeki nikah salonlarnda din
aranzda sevgi ve merhamet peyda etmesi de O'nun (var- adamlar tarafndan dzenlenir.
lnn) delillerindendir. Dorusu bunda, iyi dnen bir ka-
Kur'an'da ve snnette evlilik ana gelen kiilerin evlenme-
vim iin ibretler vardr."
si tevik edilirken dier yandan evlilik d ilikiler, "Zinaya
(Rm suresi, 21. ayet) yaklamayn. nk o, bir hayaszlktr ve ok kt bir
yoldur." ayetiyle yasaklanmtr.
Verilen ayette aadakilerden hangisinin nemi belir-
tilmitir? rnek2:
A) Akrabaln B) Komuluun C) Ailenin
- "Nikah benim snnetimdir. Her kim snnetimden yz evi-
D) Dostluun E) Paylamann rirse benden deildir."
(Hadis-i erif)
Verilen ayette, eler arasnda sevgi ve merhamet peyda etmesinin Yce Allah'n varl- - "...Semereli olun, oaln ve yeryzn doldurun."
nn delillerinden olduu belirtilmitir. Bu ayette ailenin nemi vurgulanmtr. (Ahd-i Atik-Tekvin, 1/28)
Cevap: C - Hristiyanlktaki katolik mezhebinde evli iftlerin ayrmas
hem yasak hem de gnahtr.
- Konfyanizmde insann evlenmeden lmesi gnah sa-
ylr.
Burada verilen bilgilere dayanlarak aadaki yarglar-
dan hangisine ulalabilir?
2. Dinler Evlilie nem Verir
A) Baz dinler ok ele evlilie izin vermektedir.
Evlilik, erkek ve kadnn, hayatlarn paylamak zere yap-
tklar bir szlemedir. Bu szlemeye nikah denilir. Nikah bir B) Evlilik trleri toplumdan topluma deiir.
kadnla bir erkei birbirine balar ve doacak ocuklara hu- C) Aile toplumsal deerlerin renildii bir kurumdur.
kuki stat salar.
D) Evlilik bireylerin sosyallemesine katk salar.
Evlilik, Hz. Adem (a.s) ile Hz. Havva (a.s)'dan balayarak g-
E) Dinler evlilie nem verir.
nmze kadar ailenin kurulmasnda tek mer yoldur.
Evlilik yoluyla insanlar arasnda kaynama, yaknlama olur. Hem Yahudilikte hem de slamiyette zina yasaklanm ve Konfyanizmde insanlar
evlilie tevik edilmitir.
Yeni akrabalk ilikileri oluur, sosyal evre geniler. nsanla-
rn sevinlerini, skntlarn paylaaca kii says artar. Cevap: E
Sorusu
retmen
Aile ve evliliin en temel ilevi nedir?
Neslin devamn salamak

Onlar ki: Ey Rabb'imiz, derler; bize zevcelerimizden ve nesilleri- ...Eer kar kocann aralarnn almasndan korkarsanz, erke-
mizden gzlerimizin aydnl olarak (salih evlatlar) ihsan et. Bizi in ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gnde-
takva sahiplerine rehber kl." rin. ki taraf (aray) dzeltmek isterlerse Allah da onlar uzlatrr.
(Furkan suresi, 74. ayet) phesiz Allah her eyi bilen, her eyden haberdar olandr."
Allah size kendi nefislerinizden eler yaratt, elerinizden de sizin
iin oullar ve torunlar yaratt..."
Evlenin, yuva kurun..."
(Hadis-i erif) rnek3:

slam'da ailenin kurulmasnda nikah arttr. slam, aile ie-
risinde kan sorunlarn ncelikle aile iinde zlmesini
Nikh benim snnetimdir. Her kim snnetimden yz evirirse
ister. slam'da geimsizlik durumunda ise boanma en son
benden deildir.
are olarak sunulmutur.
(Hadis-i erif) Aadaki ayet ve hadislerden hangisi "ailenin korun-
mas"na ynelik deildir?
A) "Zinaya yaklamayn. Zira o, bir hayaszlktr ve ok

3. Kur'an'dan ve Hz. Peygamber'den Aile kt bir yoldur."
le lgili tler (sr suresi, 32. ayet)
a) Ailenin Kurulmas ve Korunmas le lgili tler B) Gnahtan arnm olarak Allah'a kavumay murat
eden kimse evlenmelidir.
Dinimizde ailenin kurulmasnda nikah art koulmutur. Pey-
gamberimiz bu konuda yle buyurmutur: "inizden gc
yeten evlensin. nk iffeti ve namusu korumann en et- C) "Eer kar kocann birbirinden ayrlacaklarnda endie
kili yolu evliliktir." Bir ayette bu durum yle ifade edil- ederseniz, o vakit kendilerine erkein ailesinden bir ha-
mitir: "Evlenme imkann bulamayanlar ise Allah, ltfu kem kadnn ailesinden bir hakem gnderin..."
ile kendilerini varlkl klncaya kadar iffetlerini korusun-
lar." (Nisa suresi, 35. ayet)
Nisa suresinin 19. ayetinde "Elerinizle hoa geinin." D) "Allah katnda en sevimsiz helal boanmad."
buyrulmutur. Peygamberimiz de bir hadisinde "nsanlarn (Hadis-i erif)
en iyisi elerine kar iyi davrananlardr." buyurmutur.
E) "De ki: Maldan harcadnz ey, ebeveyn, yaknlar, ye-
Aile ierisinde kabilecek sorunlarn ncelikle aile iinde - timler, fakirler ve yolcular iin olmaldr..."
zlmesi gerekir. Btn aba ve gayretlere ramen elerin aile
hayatn srdrmeleri mmkn deilse kendilerine boanma (Bakara suresi, 215. ayet)
imkan verilmitir. Nitekim "Allah katnda en sevimsiz helal,
boanmadr." hadisi boanmann son are olduunu bildir-
mektedir. E seeneindeki ayet yardmn kimlerce yaplmas gerektiiyle ilgilidir.
Cevap: E

b) Aile i le im le lgili tler

"Onlar esirgeyerek alak gnlllkle zerine kanat ger ve de ki:
Ailenin korunmasnda, varln salkl bir ekilde devam et- 'Rabb'im! Kklmde onlar beni nasl yetitirmilerse imdi de
tirmesinde salkl iletiimin nemli bir rol vardr. Bu nedenle
sen onlara (yle) rahmet et!"
bata anne ve baba olmak zere btn aile fertlerini birbirle-
riyle ilikilerinde, konumalarnda zenli olmaldr. (sr suresi, 24. ayet)
slam dini Mslmanlardan aile ii iletiime nem vermelerini "Rabb'in, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanza da iyi
ister. Elere birbirleriyle iyi geinmelerini tler.
davranmanz kesin bir ekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi
senin yannda yalanrsa kendilerine 'f' bile deme, onlar azarla-
ma. kisine de gzel sz syle"
Ey iman edenler! ... Onlarla (kadnlara) iyi geinin."

"Biz insana ona babasna iyi davranmasn tavsiye etmiizdir.
"Mminlerin iman bakmndan en stn, ahlak en gzel olandr.
nk anas onu nice skntlara katlanarak tamtr... (te bu-
Sizin en hayrllarnz da kadnlarna kar hayrl olanlarnzdr."
nun iin) nce bana sonra da ana ve babana kret..."
(Hadis-i erif)
(Lokman suresi, 14. ayet)
"Gnahlarn en bykleri; Allah'a ortak komak, anne babaya

saygszlk ve yalanc ahitlik yapmaktr."
(Hadis-i erif)
"Bir kimse karsna kin beslemesin. Onun bir huyunu beenmezse

baka bir huyunu beenir."
(Hadis-i erif)
"... Ailenin yanna girdiinde selam ver ki ev halkna ve sana be-

reket olsun."
(Hadis-i erif)
Kur'an- Kerim'de ve hadislerde genellikle Allah'a kulluk g- Aile bireyleri birbirine kar hogrl olmaldr.
revinden sonra anne babaya saygl olma ve iyi davranma
tlenmitir. Ayrca onlara efkat ve merhametle yaklama-
mz ve onlar iin dua etmemiz emredilmitir.
Aile iinde kkler byklerine saygl davranmal, bykler
de kklere sevgi ve efkatle yaklamaldr.

Kklerine merhamet etmeyen, byklerine sayg gstermeyen Ailene namaz emret; kendin de ona sabrla devam et..."
bizden deildir." (T-H suresi, 132. ayet)
(Hadis-i erif)
Anne babann ocuuna kar en nemli grevlerinden biri
onun iyi, doru, faydal bir ekilde yetitirilmesidir.
Anne baba, ocuklarn iyi bir ekilde terbiye etmeli, hem o-

cuklarn topluma kazandrlmas hem de slam'a uygun ya-
am tarznn benimsetilmesi grevini yerine getirmelidir.
Hibir baba, ocuuna gzel terbiyeden daha deerli bir miras
brakm olamaz."
(Hadis-i erif)
ocuklarnza hoa davrann ve onlar gzel terbiye edin." Nafakas zerine vacip olanlar ihmal etmesi, bir kimseye gnah
(Hadis-i erif) olarak yeter."
(Hadis-i erif)
Kimin kk ocuu varsa onun gibi ocuklasn."
(Hadis-i erif)
Allah rzasn gzeterek ailenin ihtiyacna harcadn nafaka-
dan, hatta yemek yerken eine sunduun lokmadan bile mkfat
greceksin."
(Hadis-i erif)
c) Aile i Grev ve Sorumluluklarla lgili tler
Aile bireylerin birbirlerine kar yerine getirmek zorunda ol-
duklar grev ve sorumluluklar da vardr. Ailenin huzur ve
Hz. Peygamber aile ii grev ve sorumluluklar konusunda
mutluluk iinde devam edebilmesi iin bu grev ve sorumlu-
son derece duyarl davranm, uygulamalaryla ve hayat tar-
luklarn yerine getirilmesi gerekir. zyla Mslmanlar iin en gzel rnek olmutur.
Ailede ncelikle eler birbirlerine iyi davranmal, birbirlerinin

haklarn gzetmelidir. Kur'an- Kerim'de "Erkeklerin kadn-
lar zerindeki haklar gibi kadnlarn da erkekler zerinde Hepiniz oban ve muhafzsnz, maiyetinizde bulunanlarn hakla-
hakk vardr." buyrulmaktadr. Peygamberimiz de bir hadisin-
rndan mesulsnz. bandakiler de muhafzdr, memurlarndan
de "nsanlarn en iyisi elerine kar iyi davrananlardr." bu-
yurmutur.
mesuldr. Erkek, aile efradnn obandr ve onlardan mesuldr.
Kadn da evinde bir muhafzdr; o da ondan mesuldr."
(Hadis-i erif)
Anne babann ocuklarna kar da birtakm grevleri vardr.

Anne ve babalar; ahlaki, insani ve dini deerlerle ocuklarn ocuklarn da anne babalarna kar grevleri vardr. slam,
donatmal, toplum hayatna hazrlamal ve onlarn gelecee anne babaya saygl olmay ve iyi davranmay tlemitir.
gvenle bakmalarn salamaldrlar.

Biz insana anne babasna iyi davranmay tledik..." Ey insanlar!... akrabalk haklarna riayetsizlikten de saknn.
(Ahkf suresi, 15. ayet) phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir."
Muhakkak ki Allah, adaleti, iyilii, akrabaya yardm etmeyi em-

reder. irkin ileri, fenalk ve azgnl da yasaklar. O, dnp
tutasnz siye dize t veriyor."
rnek4: (Nahl suresi, 90. ayet)
I. "Komusu a iken tok yatan bizden deildir."

(Hadis-i erif)
II. "Sizin en hayrlnz, ailesine kar en hayrl olannzdr.
Ben de aileme kar hayrl olanm."
(Hadis-i erif)
Hsm ve akraba ile alakay kesenler cennete giremez."
(Hadis-i erif)
III. "Kaynamanz iin size kendi cinsinizden eler yaratp
aranzda sevgi ve merhamet peyda etmesi de onun var-
lnn delillerindendir..."
IV. "Kim Resule itaat ederse Allah'a itaat etmi olur..."
(Nis suresi, 80. ayet) Kur'an'da hsm ve akrabaya yardm etmek dinin temel artla-
ryla birlikte zikredilmitir. Allah (c.c) Bakara suresinde yle
Yukarda verilen ayet ve hadislerden hangileri aile ve buyurmutur: "yilik, o kimsenin yaptdr ki Allah'a, ahi-
evlilik ile ilgilidir? ret gnne, meleklere, kitaplara, peygamberlere inanr.
(Allah'n rzasn gzeterek) yaknlara, yetimlere, yok-
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV sullara, yolda kalmlara, dilenenlere ve klelere sevdii
maldan harcar, namaz klar, zekat verir."
D) II ve III E) II ve IV
I. seenek komuluk, IV. seenek Hz. Peygambere itaat edilmesiyle ilgilidir. II. ve III.
seeneklerde ise aile ve evliliin nemi belirtilmitir.
Cevap: D Hz. Peygamber de akrabay gzetip kollamann nemini u
ekilde dile getirmitir: "Allah'a ve ahiret gnne inanan
kii misafirine ikram etsin. Allah'a ve ahiret gnne ina-
nan kii akrabasn grp gzetsin."
d) Hsm, akraba ve Komularla lgili tler

slam dininde akrabalk ve komuluk ilikilerine nem verilir.
Her Mslmann yaknlarn, akrabalarn koruyup gzetmesi,
komularna yardmc olmas, onlarla iyi geinmesi istenir.
Toplumsal yaamda komuluk ilikileri de nemlidir. Komu-
luk ilikilerini iyi tutmak hem slam'n bir emridir hem de birlik
ve beraberlii pekitirir.

AHLAK ve DEERLER / slam ve Bar
D. SLAM VE BARI
Allah'a ibadet edin ... yakn ve uzak komuya iyi davrann...."
(Nis suresi, 36. ayet) 1. Bar inde Yaamak Bir h ya r
"Komusu aken tok yatan bizden deildir." nsan, birok ihtiyacn karlamak iin srekli bir aray ie-
(Hadis-i erif) risinde olur. Bu araylar neticesinde insanlarn, sahip olduk-
laryla yetinmeyerek bakalarnn imkanlarna gz dikmesi
atmalara ve savalara yol aar. Savalar, byk oranda
yaralanmalara, mal ve can kayplarna neden olur. Yaralanan,
yaknlarn ve barnaklarn kaybeden insanlar byk ac du-
Allah'a ahiret gnne iman eden kimse komusunu rahatsz et- yar, gelecekle ilgili korku ve kayg tarlar.
mesin..." Toplumlarn var olabilmesi iin dzen, dzenin olabilmesi iin
de belli kurallar gereklidir. Bireyler bu kurallar bozarsa kar-
(Hadis-i erif) gaa ve huzursuzluk olur. nsanlarn huzur iinde, insanca
yaamas ancak kargaadan uzak toplumsal barla mm-
Kmusu errinden emin olmayan kimse cennete giremez." kndr. Toplumsal bar ise insanlarn birbirlerinin dnce-
lerine, inanlarna, kltrel farkllklarna saygl olmalaryla
(Hadis-i erif) salanabilir.
nsanlarn zevkleri, alkanlklar, dnceleri, inanlar, kl-
trel deerleri, rf ve detleri farkl olabilir. Kiiler hangi d-
Allah katnda dostlarn hayrls arkadalarna hayrl olan, kom- nceye, hangi dine vaya inanca mensup olursa olsun farkl-
ularn hayrls da komlarna hayr dokunandr." lklar bir zenginlik olarak kabul edilmelidir.
(Hadis-i erif)
Ey insanlar! Dorusu biz sizi bir erkekle bir diiden yarattk. Ve

birbirinizle tanmanz iin sizi kavimlere ve kabilelere ayrdk..."
rnek5: (Hucurt suresi, 13. ayet)
- "...Allah'tan ve akrabalk haklarna riayetsizlikten de sa-

knn..." Kimse dncesi, inanc veya yaam biimi dolaysyla top-
lumdan dlanmamaldr. Farkllklar kavga ve dmanlk se-
(Nis suresi, 1. ayet) bebi olarak grlmemelidir.
- "Yaknlar ile ilgisini kesen kimse cennete giremez."
Dnyamza farkl dilleri konuan, farkl devletlerin egemenlii
(Hadis-i erif) altnda yaayan birok millet bulunmaktadr. Bunlarn yaam
Bu ayet ve hadisle aadakilerden hangisi tlen- biimleri birbirinden farkl olabilir. Bu farkllklar hibir zaman
mektedir? dnya barna zarar vermemelidir.
A) nsanlarn bar ierisinde yaamalar

B) Ailenin korunmas
C) Dinlerin evlilie nem vermesi gerektii ... Birbirinizle ekimeyin; sonra korkuya kaplrsnz da kuvve-
tiniz gider..."
D) Hsm, akraba ile ilikilerin srdrlmesi
(Enfal suresi, 46. ayet)
E) Toplumda hogrnn egemen olmas
Verilen ayet ve hadiste akraba ve yaknlarn gzetilmesi, ilikinin kesilmemesi t- ... Yeryznde bozgunculuk yapmayn..."
lenmektedir. ('rf suresi, 56. ayet)
Cevap: D
Sorusu
retmen
Farkl dinlere sayg ve hogr neye katk salar?
Toplumsal birliktelie

slam bakalarnn inanlarn hafife almay, dier dinlerin kut-

sal deerlerine saygszlk ve hakaret etmeyi yasaklar. n-
k hakaret ve iddet kar tarafn da ayn yola bavurmasna
neden olur. Kur'an "Sizin dininiz size, benim dinim banadr."
buyurarak herkesin bar iinde kendi inancnn gereklerine
uygun davranmas gerektiini vurgulamtr.
Ey mminler! Bir topluluk dier bir toplulua alaya almasn.

Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler... Birbirinizi kt la-
kaplarla armayn... Biriniz dierinizi arkasndan ekitirme-
Farkl rk ve kltrler ayrmaya neden olmamaldr. sin..."
(Hucurt suresi, 11-12. ayetler)
Btn peygamberlerin ortak hedeflerinden biri; insanlar ba-

ra armak, iinde bulunduklar bask ve kargaa ortamn- slam tarihinde hogr, paylam ve toplumsal bara nem
dan zgr olacaklar bir hayat tarzna kavuturmaktr. nk verilmitir. Bunun sonucu olarak yaplan fetihlerde Hristiyan
inanlar ancak bar ortamlarnda yaanabilir. ve Musevilerin ibadet yerlerine dokunulmamtr.
nl mutasavvf ve dnrlerimiz de eserlerinde, iirlerinde

2. slam Bara ve Birlikte Yaamaya nem sevgi, bar ve hogrye youn bir ekilde yer vermilerdir.
Verir
slam; bar, esenlik, gven, huzur ve mutluluk gibi anlamlara
gelir. slam'n amac insanlar dnya ve ahiret mutluluuna Snnet imi, kfir de olsa incitme sen Huda bizar (ikayeti) dr,
ulatrmak, insanlar arasna bar ve huzuru yerletirmektir.
kat yrekli gnl incitenden."
Btn peygamberler bu mesaj insanlara iletmeye alm-
lardr. (Ahmet Yesevi)
slam, merhamet ve efkatin egemen olduu, huzur ve ba- Ne olursan ol yine de gel!"
r dolu bir hayat insanlara sunabilmek iin gnderilmi son
(Mevlana)
dindir. Bir arada yaamay zorlatracak, toplumsal bar
bozacak, insanlar arasnda gvensizlie yol aacak sz ve
davranlardan uzak durmay emreder. Allah (c.c) "Ey iman Komun ve yaknlarnla iyi gein. Misafire sayg gster. Hi kim-
edenler! Hep birden bara gidin. Sakn eytann peinden senin hatrn ykma. Nerede bir hatr ykk var ise hatrn yap.
gitmeyin. nk o, apak dmannzdr." ayetiyle de ina- Sana ktlk edene sen iyilik yap.""
nanlar bara armaktadr. (Cabbar Kulu)
... Kim balar ve bar salarsa mkfat Allah'a aittir."
Yaratlan severiz Yaradan'dan tr."

(Yunus Emre)
Mslman bakalaryla iyi geinen, kendisiyle iyi geinilen kim-
selerdir. Geimsiz kimsede hayr yoktur." Gelin canlar bir olalm. Bir olalm, iri olalm, diri olalm."
(Hac Bekta Veli)
(Hadis-i erif)

Mslman kii, slam'n daima bartan yana olduunu bilme-

lidir. Toplumsal bar zedeleyecek, bakalarnn zarar gr-
mesine neden olacak davranlardan kanmaldr. ...Kim bir mmini kasten ldrrse cezas, iinde ebediyen kala-
ca cehennemdir. Allah ona gazap etmi... ve onun iin byk bir
azap hazrlamtr."
Mslman, elinden ve dilinden dier Mslmanlarn gvende
olduu kimsedir." Allah'n muhterem kld cana kymayn..."
(Hadis-i erif) (sr suresi, 33. ayet)
Allah Resul Veda Hutbesi'nde yaama hakknn kutsalln

vurgulamtr.
3. Bir nsann Yaamasn Salamak, Btn
nsanlara Hayat Vermek Gibidir
Btn ilahi dinler insann yaama hakkna mdahaleyi ya-
saklam, yaama hakkn temel haklardan biri saymtr.
"ldrmemek" Tevrat'ta yer alan on emirden biridir. ldrme, "... Ey insanlar! Canlarnz, mallarnz, Allah'nza kavuacanz
ncil'de de byk gnahlardan saylmtr. Hinduizm ve Bu- zamana kadar, bugn nasl mukaddes bir gn ise, bu ay nasl kutsi
dizmde de cana kymak en irkin davranlardandr. nk bir ay ise, bu ehir nasl kutlu bir ehir ise ylece mukaddestir. Her
Allah insana byk deer vermitir ve bir insann yaama birinizin kan ve mal tekine haramdr..."
hakkn her eyin nnde grmtr.
slam, kan davas veya tre gibi her ne sebeple olursa olsun
insanlarn hayatna son vermeyi asla meru saymaz. slam'a
gre cezalar kiiler deil hukuk ve adalet verir.
slam'a gre insan, kendi yaamna son verme hakkna sahip

deildir. Kur'an- Kerim'de Nisa suresinde "Kendinizi ldr-
meyin. phesiz Allah, sizi esirgeyecektir." buyrularak insa-
slam dini insanlarn yaama hakkna byk nem verir. Bir nn bakalarna olduu gibi kendine de zarar veremeyecei
insann yaamasn salamay btn insanl yaatmak gibi vurgulanmaktadr.
grr.
"...Kim bir cana veya yeryznde bozgunculuk karmaya karlk

olmakszn (haksz yere) bir cana kyarsa btn insanlar ldr-
m gibi olur. Her kim bir can kurtarrsa btn insanlar kurtar-
m gibi olur..." 4. Hz. Muhammed (s.a.v) Bir Bar Elisidir
Hz. Muhammed (s.a.v)'den nceki dnemde insanlar aras
ilikilerde hak ve adaletten ziyade gce dayanan bir anlay
hakimdi. Bu ise toplumda atmaya neden oluyordu. Allah
(c.c), bu kt gidiatn sona erdirilmesi iin daha nce olduu
gibi bir peygamber gnderdi.
Cana kymak slam'da byk gnahlar arasnda saylmtr.

rnek6:
Aadaki hadislerden hangisi Hz. Muhammed'in bar-
Bar Elisi Olarak
a verdii nem ile ilgili deildir?
Hz. Muhammed
nsanlar affederdi. A) "Sabredin, ben savala emir olunmadm."
nsanlara hogrl davranrd. B) "Birbirinizi kskanmayn, birbirinize ksmeyin, kin bes-
nsanlara gven verirdi. lemeyin ve srt evirmeyin. Ey Allah'n kullar, karde
nanlara adaletli davranrd. olunuz."
nsanlara yardm ederdi. C) "man etmedike cennete giremezsiniz. Birbirinizi sev-
medike de gerekten iman etmi olamazsnz."
D) "Mslman, eliyle ve diliyle dier insanlarn zarar gr-
medii kimsedir."
Hz. Muhammed hem peygamberlikten nce hem de Pey-
gamber olduktan sonra evresinde merhameti, affedicilii E) "lim renmek kadn erkek her mslmana farzdr."
ve bar kiiliiyle tannmtr. Kimseye kin gtmemi, d-
manlk etmemitir. nk Yce Allah onu "lemlere rahmet E seeneinde verilen hadis ilim renme ve bilgili olmann nemi ile ilgilidir.
olarak" gnderdiini bildirmitir. Cevap: E
(Reslm!) Sen af yolunu tut, iyilii emret ve cahillerden yz e-

vir."
(A'rf suresi, 199. ayet)
Hz. Muhammed (s.a.v) insanlar, iine dtkleri yanllardan
Eer onlar bara yanarlarsa sen de yana..." kurtarmak iin peygamberlik grevi gerei hikmet ve gzel
(Enfl suresi, 61. ayet) tle slam'a davet etmitir. Bu iyi niyetli yaklama ramen
Mekke'nin ileri gelenleri, slam' anlatmaktan vazgemesi iin
ona eitli yaptrmlar uyguladlar.
Mekkeli mrikler Mslmanlar Medine'ye hicret ettikten

Hz. Peygamber evresindeki insanlar slam'a davet ederken sonra da onlar rahat brakmadlar. Mslmanlarn Mekke'de
de bar bir yaklam sergilemitir. braktklar mallar yamalyor, arazi ve evlerine el koyuyor,
bask ve saldrlara devam ediyorlard. Bu durum karsn-
da, "Kendileriyle savalanlara (mminlere), zulme uram
olmalar sebebiyle, (sava konusunda) izin verildi. phe
yok ki Allah, onlara yardma mutlak surette kadirdir." ayetiyle
(Reslm!) Sen Rabb'inin yoluna hikmet ve gzel tle ar ve Mslmanlara kendilerini savunma izni verildi.
onlara en gzel ekilde muamele et..." Hz. Muhammed (s.a.v)'in Bedir Sava'nda esir alnan d-
(Nahl suresi, 125. ayet) man askerlerinin her birinin on Mslmana okuma yazma
retmesi karlnda zgr brakmas, onun amacnn l-
yilikle ktlk bir olmaz. Sen (ktl) en gzel bir ekilde drmek veya cezalandrmak olmadn gsterir.
nle. O zaman seninle arasnda dmanlk bulunan kimse, sanki
candan dost olur."
(Fussilet suresi, 34. ayet)

Hz. Peygamber yllarca kendisine ve Mslmanlara eziyet nsann gerekletirmek istedii birok istekleri ve arzular
eden Mekkeli mrikleri affetmitir. Uhut Sava'nda sevgili vardr. O, bunlarn peinde koup durur. steklerine kavu-
amcas Hz. Hamza'y ehit eden kiiyi balamtr. tuu halde bazen de arlklara kaar. Kur'an, insann bu
zelliini u ekilde ifade etmektedir: "Eline bir yetki geti mi
Hz. Muhammed, Mekke'de Medine'ye hicret ettiinde, arala-
yeryznde bozgunculuk karmak, ekini (kltr) ve nesli
rnda dmanlk bulunan Evs ve Hazre kabilelerini bartr-
helak etmek iin koar."
mtr.
Btn ilahi dinlerde sava ancak "nefsi mdafaa" yani haksz
Hz. Peygamber, Hicret'ten sonra kendisine gelerek Mekkeli saldrlar karsnda savunma amal olmas artyla meru
mriklerle savamasn isteyen kiileri, "Sabredin, ben sa- grlmtr. Allah (c.c), Peygamberimize, "Eer onlar bara
vala emrolunmadm." diyerek geri evirmitir. yanarlarsa sen de ona yana ve Allah'a tevekkl et, nk o
iitendir, bilendir." ayetiyle her frsatta bartan yana olmasn
tlemitir.
Hz. Muhammed (s.a.v)'in katld savalarn tm savunma
amal idi. O, her zaman bar ortamnn savatan daha ha-
yrl olduunu dnyor, dmanlarn savatan vazgeme-
ye ve bar yapmaya aryordu.
Mslmanlar, baka seenek kalmayp savamak zorunda

kaldklarnda sivillere, kadnlara, yallara, ocuklara ve di-
er canllara zarar vermezler. Saldrya uradklarnda ancak
misliyle karlk verebilirler.
Onlar sizi brakp bir tarafa ekilir de sizinle savamazlar ve size
bar teklif ederlerse bu durumda Allah size onlarn aleyhinde bir
yola girme hakk vermemitir." rnek7:
- Taif'e slam'a davet iin gittiinde, Hz. Peygamber kendisi-
ne yaplan olumsuz davranlar karsnda beddua yerine
onlara dua etmitir.
- Hz. Peygamber hicretten sonra Medine'deki Mslman

olmayan gruplarla "Medine Szlemesi" antlamasn im-
zalamtr.
Bu iki olay Hz. Peygamberin hangi zelliini ne kar-

maktadr?
5. Zorunlu Olmadka Sava Bir nsanlk
A) Merhametle davranp bar elisi olmasn
Suudur
Savan Olumsuz Sonular B) Yaama hakkna nem vermesini
C) Gvenilir bir eli olmasn

Korku Endie Nefret D) Vahiy alan bir peygamber olmasn
E) Gzel ahlakl olmasn

Gvensizlik Ykm Fakirlik
Hz. Peygamber Taif halkna beddua yerine dua ederek merhametle davranmtr. Me-
Gzya Dmanlk Belirsizlik dine'deki gayri mslimlere de bar iinde olmak iin Medine Szlemesi'ni yapmtr.
Cevap: A

AHLAK ve DEERLER
Size kar sava aanlara, siz de Allah yolunda sava an. Sakn
ar gitmeyin, nk Allah arlar sevmez."
Allah katnda insanlarn en sevimsizi, dmanlkta ar giden-

lerdir."
(Hadis-i erif)
Sava, istenilen bir durum deildir.
Atatrk de her zaman bartan yana olduunu "Yurtta sulh,

dnyada sulh." szyle ortaya koymutur.
rnek8:
Hz. Muhammed toplumsal barn salanmas iin "Msl-
man, eliyle ve diliyle dier insanlarn zarar grmedii kim-
sedir." buyurmutur.
Bu hadisi kendisine ilke edinen kiiden aadakiler- Biz kimsenin dman deiliz! Yalnz insanln dman olanla-
den hangisi beklenmez? rn dmanyz."
Mustafa Kemal ATATRK
A) Yalanc ahitlikten kanmas
B) Komularn rahatsz etmemesi
C) Akrabalarna yardmc olmas
D) Yaknlarnn gybetini yapmas
E) Her zaman doru konumas
Gybet, mslmann arkasndan duyduunda rahatsz olaca bir eyin sylenmesidir.

Bylece diliyle dier insanlara zarar vermektedir.
Cevap: D

AHLAK ve DEERLER Konu Testi - 1
1. Bir toplumdaki insanlarn; 4. Genel olarak btn dinler evlilie nem verir ve aileyi koru-
kendilerini gelitirebilmeleri, duklar grlr. Btn dinler insanlarn huzur iinde yaa-
malarn ve salkl nesiller yetitirmelerini hedeflemitir.
barsever ve hogrl olabilmeleri,
Buna gre aadakilerden hangisi aile deerleri ve
insanca bir yaam srebilmeleri
neslin gvenlii iin alnan nlemlerden biri deildir?
o toplumda aadakilerden ncelikle hangisinin bir
deer olarak kabul edilmesine baldr? A) Evliliin kutsal kabul edilmesi
B) Evlere girerken izin alnmas
A) Toplumsal kurumlar gelitirmek
C) Zinann haram olmas
B) Din eitimine arlk vermek
D) Elerde boanma yetkisinin olmas
C) nsan davranlarndaki olumsuzluklar dzeltmek
E) Ailede efkat ve hogrnn gelimesi
D) Bireylere zgrce davranabilecei bir ortam yaratmak
E) Eitim dzeyini ykseltmek
5. Bir toplumda ilerini, deerlerini, sorumluluklarn paylaan

2. I. Aile sadece birey asndan nemli bir kurumdur.
insanlar, bu davranlaryla toplum hayatn kolaylatr-
II. Dinimize gre kadnlarn ve erkeklerin birbirleri zerin-
maktadr. Bylelikle paylama toplumsal katlm, toplum-
de haklar vardr.
sal katlm da birlik ve beraberlii meydana getirir.
III. slam'da boanma ho grlmeyen helallerden biridir.
IV. Aileye sadece ilahi dinler nem verir. Bireyleri bu anlaya sahip olan toplumlarda aada-
kilerden hangisi grlmez?
Burada verilen bilgilerden hangileri doru deildir?
A) I ve II B) I ve IV C) II ve III A) Toplumsal dayanmann saland
D) II ve IV E) III ve IV B) Toplumun huzurlu olduu
C) Toplumsal zlmenin yaand
D) Toplumsal hayatn kolaylat
E) Toplumsal btnln korunduu
3. Aile evlilik ve kan bana dayanan, anne, baba, ocuklar-

dan ve kardeler arasndaki ilikilerin oluturduu en k-
k toplumsal birliktir. Aile, ilk alardan gnmze dein 6. Yaamn glkleri altnda bunalanlar, dertleecekleri,
var olan bir kurumdur. Toplumda genel olarak her bireyin sohbet edecekleri bir arkada ya da akraba ararlar. Bu ne-
yeme, ime, giyinme, barnma, eitim ve salk ihtiyalar denle, arkada ve akraba ziyaretleri bireyin mutluluunun
aile tarafndan karlanr. yannda, toplumun mutluluuna yardmc olurlar.
Buna gre, aile ile ilgili aadaki yarglardan hangisi Buna gre, aadakilerden hangisi arkada ve akraba
doru deildir? ziyaretlerinin yararlar arasnda yer almaz?
A) Son iki yz ylda nem verilen bir kurumdur. A) Birlik ve beraberlik duygusunu gelitirme
B) En kk toplumsal gruptur. B) Sevinleri ve sorunlar paylama
C) Her toplumda ve her dnemde farkl biimlerde de C) Sevgi ve saygy artrma
olsa var olmutur.
D) Bireysel ve toplumsal fayda salama
D) Amac neslin devamn salamaktr.
E) Refah seviyesini artrma
E) yelerinin temel gereksinimlerini karlar.

7. Aadakilerden hangisi Hz. Muhammed'in bar sa- 10. Aile evlilik ve kan bana dayanan; anne, baba, ocuklar-
lamaya ynelik abalarndan biri deildir? dan oluan en kk sosyal gruptur. Toplum ailelerden olu-
A) Evs ve Hazrec kabileleri arasndaki dmanl gider- ur. Bu nedenle aile ve evlilik toplumun temeli olarak kabul
mesi edilir.
B) Medine'de muhacir ve ensar karde ilan etmesi Buna gre, aadakilerden hangisi slam dininin evli-
C) Medine'de Yahudi kabileleriyle "Medine Szlemesi" likle ulamak istedii sonulardan biridir?
adl bir antlama yapmas
A) Elerin birbirlerine ar balln salamak
D) slam' Mekke'de bir sre gizlice yaymas
B) Nesli korumak
E) Mekkeli mriklerle Hudeybiye Antlamas'n yapmas
C) Toplumda bireysellii artrmak
D) Eler arasnda sevgi ve merhameti oluturmak
E) Ailenin refah dzeyini artrmak
8. "Hibir baba ocuuna gzel terbiyeden daha deerli bir 11. I. "Ey insanlar! Akrabalk balarn koparmaktan sak-
nn."
miras brakamaz." szyle Peygamberimizin vermek is-
(Nisa suresi 1. ayet)
tedii mesaj aadakilerden hangisidir?
II. "Komusu aken tok yatan bizden deildir."
A) ocuk iin en deerli hazine gzel ahlaktr.
(Hadis-i erif)
B) ocuklar kk yata ibadete altrlmaldr.
III. "Biz insana, ana babasna iyi davranmasn tavsiye et-
C) ocuklara efkat ve merhametle muamele edilmelidir. miizdir."
D) Evlatlarn babaya kar sorumluluklar vardr. (Lokman suresi, 14. ayet)
E) Aile toplumun en kk parasdr.
Burada verilen hadis ve ayetlerden hangisi "aile ii ileti-
imle" ilgili bir ierik tamaktadr?
12. Dedikodu yapma

9. ocuklar anne ve babalarna kar saygl olmal, onlara iyi Bencilce davranma
davranmaldr. Anne ve babalarnn tlerini tutmal, onla-
ki yzl olma
r kracak sz ve davrantan kanmaldr. Yce Rabbimiz
Bakalarn kskanma
bir ayette "Biz insana, ana babasna iyi davranmasn tav-
siye etmiizdir." buyurmaktadr. Burada verilen davranlarn bir toplumda artmas hlin-
de aadakilerden hangisinin ortaya kmas beklenir?
Buna gre, aadakilerden hangisi ocuklarn grev
ve sorumluluklarndan biri deildir? A) Toplumsal dzenin bozulmasnn
B) Dine inanan insanlarn artmasnn
A) Anne babasna saygl davranmak
C) Ynetime halkn beklentilerini karlamayan insanlarn
B) Kardeleriyle iyi geinmek
gelmesinin
C) Ev ilerinde ailesine yardmc olmak
D) Paylama duygularnn artmasnn
D) Ailesinin geimini salamak
E) Sua verilen cezalarn artmasnn
E) Anne babasna gzel ve yumuak szler sarfetmek
12. A 11. C 10. B 9. D 8. A 7. D 6. E 5. C 4. D 3. A 2. B 1. E Cevaplar

1. Mslman bir toplumda kadnlarn elerinden iddet 4. Toplumsal yaamda gr ve inanlara hogrszlk
grmesi zc olaylara neden olur. "Hep ben bilirim; benim dedi-
Mslman bir toplumda ocuklarn doduktan sonra im olacak." diyerek bakalar zerinde egemenlik kurma-
sokaa terk edilmesi ve sokak ocuklarnn saysnn ya almak, atmalara yol aar. Buna yol amamak iin
artmas insann kendisini bakalarnn yerine koyarak dnmesi
gerekir. Ahlakn z budur.
Burada verilenler aadakilerden hangisiyle ilgili de-
ildir? Bu paraya dayanlarak "ahlakl bir toplum oluturmak
iin" aadakilerden hangisi gereklidir?
A) Manevi deerlerden uzaklamayla
B) Aile yapsnn bozulmasyla A) evredeki olaylara dier insanlarn gzyle de baka-
bilmek
C) Ahlaki deerlerin dejenere olmasyla
B) Tm insanln mutluluunu amalamak
D) Toplumsal zlmenin balamasyla
C) Azla yetinmeyi bilebilmek
E) rf ve adetlere bal kalnmasyla
D) Her davranta ll olmak
E) Evrensel ahlaka uygun hareket etmek
2. Toplumsal kurallar lkenin dirliini, huzurunu, dengesini 5. - Hinduizme gre evlilik kadn ile erkek arasnda lme
salamak iindir ve uzun deneyimler sonucunda zamanla kadar sren bir badr ve ailenin temelini oluturur.
Hakl nedenler olmadka boanma olmaz.
olumutur. Toplumun karlarn gzeten bu kurallar, ba-
- Konfyanizme gre insann evlenmeden lmesi b-
zen bireysel karlara ters debilir. Herkesin bu kurallara
yk gnahtr, zina haramdr.
sayg gstermesi toplumun birlik iinde yaamasn salar.
- intoizme gre evlilik neslin devam iin arttr.
Buna gre, toplumsal kurallarn bireysel karlara gre
Bu dinlerin ortak gr aadakilerden hangisidir?
oluturulmas aadakilerden hangisine neden olur?
A) Evliliklerin tapnaklarda yaplmas
A) Toplumsal dayanmann yaygnlamasna
B) Boanmann yasaklanmas
B) Toplumda var olan dzenin bozulmasna
C) Ailenin temelinin evlilikle atlmas
C) Toplumda iblmnn artmasna
D) Aile ii iletiimin grlmesi
D) Hukuk kurallarnn yaptrmlarnn azalmasna
E) ocuklara ve aile byklerine birtakm sorumluluklarn
E) Farkl kltrlere hogrnn azalmasna verilmesi
3. "Eer elerin aralarnn almasndan korkarsanz, erkein 6. "Gnahtan arnm olarak Cenab- Hakka kavumak iste-
ailesinden bir hakem ve kadnn ailesinden bir hakem gn- yen kimse, evlenmelidir."
derin. Bunlar bartrmak isterlerse Allah aralarn bulur. p-
(Hadis-i erif)
hesiz Allah her eyi bilen, her eyden haberdar olandr."
Hz. Peygamber bu szyle aadakilerden hangisini
Nisa suresindeki bu ayetle insanlara aadakilerden
belirtmitir?
hangisi tlenmektedir?
A) Ailenin geimi helal yollardan kazanlmaldr.
A) Ailede sorun ktnda mahkemeye bavurulmas
B) Evlenmemek byk gnahlardan biridir.
B) Elerin boanma yetkisini kullanarak evlilii sona er-
C) Evlilik insan gnah ilemekten korur.
dirmesi
D) Evlilik ile neslin devam salanr.
C) Elerin anlaarak belli bir sre ayr kalmas
E) Toplumsallama aile ile gerekleir.
D) Aile iinde kabilecek sorunlarn ncelikli aile iinde
zlmesi
E) Kadnlarn daha anlayl olmas

7. Toplum iinde yaayan insanlarn dnceleri, inanlar, 10. I. Aile ve evlilik sadece ilahi dinlerde nemlidir.
karakterleri, beklentileri birbirinden farkl olabilir. Farkllklar II. Aile, insan haklarna saygnn, hak ve adalet gibi de-
ayrma nedeni deil bir zenginlik olarak grlmelidir. Toplum erlerin renildii ilk yerdir.
ierisinde toplumu bir arada tutan balar glendirilip insan- III. Nikah iftler arasnda bir szlemedir ve iftlerin bo-
anmas yasaklanmtr.
larda birlik bilinci oluturulmaldr. Btn farkllklara ramen
IV. Evlilik ve aile neslin devamn salar.
insanlarn toplumda bar iinde yaamas mmkndr.
Yukarda verilen bilgilerden hangileri doru deildir?
Aadakilerden hangisi toplumsal bar bozan unsur-
lardan biridir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III
A) Eletirileri kabul etmek
B) Farkl dncelere hogrl olmak
C) Bakalarnn haklarna saygl olmak
D) Gelir dalmnda adaletsizlii savunmak
E) nsanlar olduu gibi kabul etmek
8. "nsalar arasnda kin, dmanlk, kavga ve geimsizliklerin 11. - "Sabredin, ben savala emrolunmadm.
olduu" bir toplumda aadakilerden hangisinin olmas - "Birbirinizi kskanmayn, birbirinize ksmeyin, kin bes-
beklenmez? lemeyin ve srt evirmeyin. Ey Allah'n kullar, karde
olunuz."
A) nsanlarn birbirine gvenmemesinin - "man etmedike cennete giremezsiniz. Birbirinizi sev-
B) Toplumsal huzursuzluun medike de iman etmi olamazsnz."
C) idddet ve korkunun Hz. Peygamber bu szleriyle aadakilerden hangisi-
D) Adaletsizliklerin nin nemini belirtmemitir?
E) Toplumsal barn
A) Hogrnn B) Cesaretin C) Barn
D) Kardeliin E) Sevginin
9. Hz. Peygamber, beraberindekilerle birlikte umre yapmak iin 12. Aile bir okuldur. ocuklar, ilk ve en nemli bilgilerini nce
yola kmt. Mekkeli mrikler Hz. Peygamberin ve arka- bu okuldan alrlar. Orada terbiye edilir ve manevi deerlerini
dalarnn umre yapmalarna kar ktlar. Mriklerle Ms- orada tanrlar. Dinine, devletine, vatan ve millete balln,
lmanlar arasnda Hudeybiye Antlamas imzaland. Ve o yl Allah'a ve O'nun yarattklarna kar grevlerini insan ilk nce
umre yapmadan Medine'ye dndler. aile evresinde renir.
Bu durum Hz. Peygamberin aadakilerden hangisine Bu parada ailenin hangi zellii vurgulanmaktadr?
nem verdiini gstermektedir?
A) Bireyi eitip toplumsallatrma
A) Dnce zgrlne B) Neslin devamn salama
B) Ekonomik haklara C) Bireyin temel ihtiyalarn karlama
C) Bara D) yelerine psikolojik doyum salama
D) Danmaya E) Duygular gelitirme
E) Zaman kazanmaya
12. A 11. B 10. B 9. C 8. E 7. D 6. C 5. C 4. A 3. D 2. B 1. E Cevaplar

DN VE LAKLK
Laiklik ve Din - Atatrk ve Din 13
A. LAKLK VE DN nsan merak eden, sorgulayan ve aratran bir varlktr. Bu
nedenle de evrenin ve varlklarn nasl yaratldn, kendi
yaratl amacnn ne olduunu, ldkten sonra ne olacan
1. Din Bireyi Esas Alr sorgular. Din insan bu konularda bilgilendirir.
Tarihten gnmze kadar btn toplumlarda din olgusu sos-
yal bir gerektir. Din, insann manevi ihtiyalarn karlar.
Zorlamay kabul
Allah'n btn emir ve yasaklar insana yneliktir. nsann fark- Nasihattir.
etmez.
llk ve stnl, onun yaratl biimi ve amacndan kaynak-
lanmaktadr. Allah, insana akl ve irade gc vermi, insan bu
sayede evresinde olup bitenleri anlamtr. nsan, isteklerine
iradesiyle yn verir, iyiyi ktden ayrt eder. DN
slam dininde yer alan pek ok emir ve yasak bireye yneliktir.

Nitekim Nr suresinde "De ki: Allah'a itaat edin; Peygambere
de itaat edin. Eer yz evirirseniz unu bilin ki Peygambe- Gzel ahlak
Basky istemez.
rin sorumluluu kendisine yklenen (tebli grevini yapmak), tler.
sizin sorumluluunuz da size yklenen grevleri yerine getir-
menizdir." buyrulmutur.
Allah'n vahyi olan din, dorudan insana seslenir ve insan

...Emrolduun gibi dosdoru ol!." esas alr. nsanlara okumay, aratrmay, yeni bilgiler edin-
(Hud suresi, 112. ayet) meyi ve kendini gelitirmeyi emreder. nsann evren ve doa-
daki olaylar zerinde dnmesini ister.
Namaz tam kln, zekt hakkyla verin, ruk edin."
(Bakara suresi, 43. ayet) Din, insan iyilik yapmasn, yardmsever olmasn ve herke-
se kar hogrl davranmasn tler. Bylece dinin ku-
rallarn yerine getiren insann i dnyas huzura erer, gnl
feraha kavuur.
Din insan iyi ve gzel davranlara ynlendirir. Kt ve zarar-
l davranlardan da sakndrr.
Muhakkak ki Allah adaleti, iyilii, akrabalara yardm etmeyi em-

reder; irkin ileri, fenalk ve azgnl da yasaklar. O, dnp Kur'an,insann hem aklna hem de duygularna hitap eder.
tutasnz diye size t veriyor." Yce Allah, insann, yapabilecei ve gcnn yetecei emir
(Nahl suresi, 90. ayet) ve yasaklar tlemitir. Yapamayaca hibir eyi de insana
yklememitir.

DN VE LAKLK / Laiklik ve Din
Bat dnyasnda stnl kabul edilen merkezi bir kilise ikti-

Rabb'in iin namaz kl ve kurban kes." dar vard. Papa hem dini lider hem de siyasi iktidarn bayd.
(Kevser suresi, 2. ayet) Kilise ynetimi, dini temsil etmekte yetersiz olduu gibi ayn
zamanda halkna kar bask uyguluyordu. Kilise korkulan bir
Bir de akrabaya, yoksula, yolcuya hakkn ver. Gereksiz yere de kurum haline gelmiti, kendi grleri dnda gelien fikirle-
sap savurma." re kar amansz bir sava iindeydi. Engizisyon mahkemesi
(sr suresi, 43. ayet) bilim ve keiflere de mdahale ediyor, bilim insanlarn ceza-
landryordu.
Kim zerre miktar hayr yapmsa onu grr. Kim de zerre mikta-
r er ilemise onu grr." Kilise otoritesine bakaldran ilk kii Marthin Luther (1489-
(Zilzl suresi, 7-8. ayetler) 1546)'dir. Kilise ile siyasi iktidar arasndaki mcadele 18.
yzyla kadar devam etmitir. Bu yzylda ortaya kan yeni
anlay "liberalizm" adn almtr. Bu anlay sahipleri "Siyasi
iktidar milletin oyuna dayanr ve ona kar sorumludur." diye-
rek vicdan hrriyeti fikrini ileri srmlerdir.
2. Laiklii Douran Nedenler
Vicdan hrriyeti, kiilere istedii dini seme veya hibir dini
Terim olarak laiklik, din ve devlet ilerinin birbirlerinden ayr sememe hakk veriyordu. Bu durum kilise ile siyasi iktidarn
olarak yrtlmesidir. Laiklik dilimize Franszcadan gemi birbirinden ayrlmas sonucunu dourdu.
olup, laik kimse halktan olan yani ruhban snfna mensup ol-
1789 Fransz Devrimi'yle kilisenin otoritesi son bulmu, pa-
mayan kimse demektir.
pazlar cumhuriyete ballk yemini etmekle mkellef tutul-
mulardr. 1905'de Fransz Parlamentosunun kabul ettii bir
kanunla din ve devlet ileri birbirinden ayrlm ve laik devlet
anlay her alanda kendini gstermitir.
Sonum ne
olacak? Laiklik, Atatrk ilke ve inklaplarnn temelidir. Laiklie ba-
Ben
l olarak lkemizde birok karar alnmtr. rnein, 1924'te
kimim?
halifelik kaldrlmtr. Laiklik ilkesi 1937'de anayasamza gir-
Nereden
mitir.
geldim?
Din insann
merak ettii
Bizim dinimiz, laikliin hedefledii din ve vicdan zgrln
pek ok kendi bnyesinde zaten tamaktadr. Dinimize gre stnlk
soruya cevap insanlarn renklerinde, rklarnda ve makamlarnda deildir.
Niin
verir. stnlk, Allah'a yakn olmaktr.
yaratldm?
Laiklik, ilk olarak Avrupa'da Hristiyan din adamlarnn anlay

ve uygulamalarna, devlet ilerine karmalarna tepki olarak
ortaya kmtr. Laikliin tarihi, kral ve imparatorlar ile papa-
lk makam arasnda meydana gelen mcadelelere dayanr.
slam'da, bir din adam snf olmadndan din adna topluma
bask yapan unsurlar da olmamtr. Bu da insanlarn dini ter-
cihlerini zgrce kullanmalarn salamtr.
Sorusu
retmen
Laikliin Bat dnyasnda ortaya kmasnn temel nedeni

nedir?
Orta a boyunca kilisenin topluma ve siyasete bask yapmas

3. Laik Devlet
Laik devlet, din ve devlet ilerini birbirinden tamamen ay-
rarak vatandalarn dini inan ve ibadetlerine hibir ekilde
mdahale etmez. Dini kurallar ve kurulular ynetime kar-
trmaz. Belli bir dini benimsemek ve uygulatmak iin vatan-
dalarna bask yapmaz.
Laik devlet, din ve inanca kar deildir. Din ve inanlar kar- Laik devlet vatandalarn inan ve zgrlklerini
snda tamamen tarafszdr. Din hrriyetine nem verir. By- gvence altna alr.
le bir devlet iinde kiiler hibir zorlama olmakszn dinlerini
seebilirler.
Laik devlet vatandalarnn dini inanlarnn istismar edilme-
sine ve smrlmesine izin vermez. Laik devlette bireyler
inanlarndan ve dncelerinden dolay knanamaz. Herkes
Laiklik , din ve devlet ilerinin ayr olmas anlamna geldii
yasalar nnde eit haklara sahiptir.
gibi, devletin herhangi bir dinin yannda yer almamas de-
mektir.
Laik bir devlette dinin kurallar yerine, insan egemenlii esas

Trk devleti laiktir. Her yetikin dinini semekte serbesttir.
alnr. Yasama, yrtme ve yarg, dinsel anlaylara gre d-
ATATRK
zenlenmez.
Laik devlet, din ve inanca kar deildir. Din ve inanlar kar-

snda tamamen tarafszdr. Laik devlet, din hrriyetine nem
verir. Laik bir devlette kiiler hibir bask ve zorlama altnda Laik devlet, toplumsal ynetimin her alannda akl ve bilimi
olmakszn dinlerini seebilir; inanlarn yaayabilirler. l alr. Akln ve bilimin rehberliini benimser.
Laik devlet, halkn iradesini kabul eder ve onun zararna ola-

bilecek hibir eyi kabul etmez. Devlet ynetiminde millet
egemenliini esas alr.
Din ve vicdan hrriyetini

salamak
Hukukun stnln Ruhbanlk anlayna

salamak izin vermemek
LAKLN AMALARI
Herkesin kanun nnde Din istismarcln

eit olmasn salamak ortadan kaldrmak
Bilimsel esaslarn etkin
biimde kullanlmasn
salamak

4. Laiklik Din ve Vicdan zgrlnn Laiklik, kiilerin dini sorumluluklarn serbeste yerine getir-
mesine imkan salar. Laik devletin kiilere, dini esaslar do-
Gvencesidir ru ve gerek olarak renme imkan tanmas, laikliin temel
Din ve vicdan zgrl her insann temel haklarndandr. amalarndandr. Bunun iin devlet, eitimi tek elden ynetir
ve kontroln yapar.
Laiklik ilkesi, her bireye istedii bir dini inanc benimseyip be-
nimsememe ve inancnn gerei olan ibadet vb. buyruklar Devlet eitim sayesinde her trl banazln ve yanl inan-
larn toplumda yerlemesini nler. Dini kurumlarn, bilgi dze-
yerine getirme zgrl getimektedir. Ayrca kiiye, inanc-
yi yksek, bilinli insanlar tarafndan ynetilmesine nclk
nn gerektirdii ekilde hibir bask altnda kalmadan dn-
eder.
celerini zgrce ifade edebilme imkn vermektedir.
nsan kendisini vicdanyla hayata balar. Din ve vicdan z-

grl insana gven verir, yaama sevinci kazandrr. Bu
yzden oluturulan hukuk kurallar, genellikle insanlarn din
ve vicdan zgrln garanti altna almtr.
Laiklik ilkesi, din hrriyetini, vicdan (inan) hrriyetini ve iba-

det hrriyetini kapsar. Din hrriyetine ilikin esaslar gnmz
anayasasnda yer almtr. Buna gre "Herkes, vicdan, dini
inan ve kanaat hrriyetine sahiptir. Kimse ibadete, dini ayin
ve trenlere katlmaya, dini inan ve kanaatlerini aklamaya
zorlanamaz; dini inan ve kanaatlerinden dolay knanamaz Laiklik btn din ve inanlara saygl olunmasn esas alr.
ve sulanamaz."
Hrriyet bir insana istedii dini seme hakk verdii gibi hibir
dini sememe hakk da verir. Kiinin setii dinin gereklerini
yerine getirebilmesi de hrriyetin kapsam iindedir. Laikliin
salad bu imknlar nedeniyle kii, inanlarndan dolay
herhangi bir korku ve endieye kaplmaz.
Her kii, istediini dnmek, istediine inanmak, kendine gre

Laiklik ilkesi gereince devlet, vatandalarn din ve vicdan bir siyasi fikre sahip olmak, setii bir dinin artlarn yerine getir-
zgrlklerini korur. Dinin kar arac olarak kullanlmas, po- mek veya getirmemek hak ve hrriyetine sahiptir. Kimsenin fikrine
litikaya alet edilmesi gibi durumlara izin vermez. ve vicdanna hkim olunamaz."
(Mustafa Kemal ATATRK)
...Bunca yzyllarda olduu gibi bugn bile milletlerin cahilliin-

den ve taassubundan faydalanarak bin trl siyasi ve kiisel ama
ve menfaat temin etmek iin dini alet ve vasta olarak kullanmak te- Atatrk laiklii gerek dindarln gelimesine katk salayan
ebbsnde bulunanlarn, ieride ve darda varl bizi, bu konu bir sistem olarak grmtr. Laiklii ktye kullananlarn ve
zerinde sz sylemekten ne yazk ki henz uzak bulundurmuyor." dini kendi karlarna alet edenlerin srekli karsnda olmu-
(Mustafa Kemal ATATRK) tur.

Atatrk'n laiklik anlaynn en nemli zellii, dinin asln-

Softa snfn din simsarlna izin verilmemelidir. Dinden maddi dan uzaklatrlp ktye kullanlmasna kar olmasdr. Bu
menfaat salayan iren kimselerdir. te biz bu duruma karyz nedenle "Laiklik prensibinde srar ediyoruz. nk milli ira-
ve buna msade etmiyoruz."
denin, insanla mal olmu deerlerin belki de en mukaddesi
olan din hrriyeti ancak laiklik prensibine balanmakla koru-
nabilir." demitir.
lkemizde laikliin kabul edilmesiyle birlikte hukuk alannda

eitli dzenlemeler yaplmtr. Toplumda kadn ve erkek Laiklik asla dinsizlik olmad gibi sahte dindarlk ve byclk-
eit haklara sahip olmutur. Eitim modernletirilmi, retim le mcadele kapsn at iin gerek dindarln gelimesi imk-
birlii gerekletirilmi, kz ve erkek tm ocuklara eitim ve nn temin etmitir."
retim hakk tannmtr.
"Din ve mezhep hibir zaman politika malzemesi olarak kul-
lanlamaz."
5. Atatrk'n Laiklik Anlay "Din luzumlu bir messesedir. Dinsiz milletlerin devamna im-
kn yoktur."
Atatrk'n laiklik anlaynn iki temel yn vardr: Birincisi,
din ve dnya ilerinin birbirinden ayrlmas, ikincisi ise laikli-
in getirdii hak ve zgrlklerin korunmasdr.
Atatrk dnceye gre laik devlet, gcn milletten alr.

Bu bakmdan laiklik, dinin dier devlet kurumlarn kontrol et-
mesi ve dinin yalnzca dini konularla ilgilenmesini salayan
bir kavramdr.
Laiklik, din, vicdan ve ibadet zgrlne imkan veren temel

bir ilkedir. lkemizde farkl dinlere mensup insanlar bulun-
maktadr. Bunlarn hepsinin bir arada, huzurlu bir biimde ya-
ayabilmeleri iin din ve vicdan zgrlne sahip olmalar
gerekir. Atatrk dine nem veren bir devlet adamyd.
Atatrk'n laiklik anlay dine kar deildir. Ona gre din bir
Din bir vicdan meselesidir: Herkes vicdannn emrine uymakta vicdan iidir. Herkes vicdanna uyup uymamakta zgrdr.
serbesttir. Biz dine sayg gsteririz, dne ve dnceye muha-
lif deiliz. Biz sadece din ilerini, millet ve devlet ileriyle kartr-
mamaya alyoruz."

DN VE LAKLK / Atatrk ve Din
B. ATATRK VE DN Atatrk, dini toplumlarn temel ihtiyalarndan biri olarak ka-

bul eder. Ona gre "Din vardr ve lzumludur." Bireylerin hu-
zuru ve toplum hayatnn dzenli bir ekilde devam etmesi
1. Atatrk'e Gre Din Vazgeilmez iin din vazgeilmez bir kurumdur. Atatrk bu hususu yle
Bir Kurumdur dile getirmitir: "Dinsiz milletlerin devamna imkan yoktur."
nsann yeme, ime, giyinme ve barnma gibi maddi ihtiya- slam dini edebiyatmz, mimarimizi, sanatmz, musikimizi,
larnn yannda; inanma, yce ve stn bir varla snma rf ve detlerimizi, ahlakmz ve hayat biimimizi derinden
gibi manevi ihtiyalar da vardr. Dolaysyla inanma duygusu, etkilemitir. Kltrmzn olumas ve ekillenmesine byk
insann tabiatnda var olan bir zelliktir. katkda bulunmutur.
Her ocuk, (slam) ftrat zerine doar..." Milletimiz, din ve dil gibi kuvvetli iki fazilete sahiptir. Bu fazilet-
(Hadis-i erif) leri hibir kuvvet, milletimizin kalp ve vicdanndan ekip alama-
mtr ve alamaz."
lahi dinlerin kutsal kitaplarnda ilk insan Hz. Adem'in Allah

tarafndan peygamber olarak grevlendirildiini ve tarih bo-
yunca eitli toplumlara peygamberler gnderildiini bildir-
mektedir. Bu da dinin ilk insanla birlikte var olduunu gster- 2. Atatrk Dinin Yozla rlmasna Kardr
mektedir.
Atatrk'e gre slam dini "En makul ve en tabii dindir ve ancak
Din insanlara bar ve huzur iinde, dosta, kardee bir ha- bundan dolaydr ki son din olmutur." Ancak Atatrk, hurafe
yat srmeyi tler. Toplumda dmanlklara neden olan kin, ve batl inanlarn dinin znden ayrlmasn istemitir.
nefret, cana kymak, bakalarna zarar vermek gibi ktlkle-
ri yasaklar. Atatrk, btn bunlarn bilincinde olan bir liderdi.
...Temeli ok salam bir dinimiz var. Malzemesi iyi. Fakat bina,
uzun asrlardr ihmale uram. Harlar dkldke yeni har ya-
pp binay takviye etmek lzumu hissedilmi. Aksine olarak birok
Din insanlarn gdasdr. Dinsiz adam, bo bir eve benzer. nsana
yabanc unsur (yorumlar hurafeler gibi) binay fazla hrpalam.
hzn verir, kesinlikle bir eye inanacaz. Bu dinlerin en sonuncu-
Bugn bu binaya dokunulmaz, tamir edilmez. Ancak zamanla at-
su, elbette en mkemmelidir. slam dini hepsinden stndr."
laklar derinleecek ve salam temeller zerine yeni bir bina kur-
mak lzumu hasl olacaktr."
Atatrk, dini kltre sahip Mslman bir ailede dnyaya gel-

mitir. lk dini bilgilerini ailesinden, zellikle de annesinden
Dinin doru retilmesi ve yozlatrlmas taassuba neden
almtr.
olur. Taassup; bir dnceye, bir inana kr krne bala-
np ondan bakasn kabul etmeme durumudur.
Atatrk'n eitim grd okullar devrinin artlarna gre dini
bilgiler veren okullard. Dolaysyla o, yeterli bir dini bilgi ve
Banaz kimseler bakalarnn dncelerine, inanlarna, rf
kltre sahipti.
ve detlerine sayg gstermezler. Yeniliklere ve gelimelere
ak deillerdir. Her zaman kendi dorularn stn ve geerli
kabul ederler. Bu da onlar tutuculua, taassuba gtrr.
Sorusu
retmen
Taasup sahibi kiilerin zellikleri nelerdlr?
Eletiri kabul etmeme, kr krne taklit etme, n yargl olma, bilgi-

siz olma, hogrsz davranma.

DN VE LAKLK / Atatrk ve Din
Taassup kiilerin kendilerini gelitirememelerine neden olur. Atatrk dinin gerek amacndan uzaklatrlarak istismar edil-
nsanlar arasnda huzursuzluk meydana getirir. Toplumdaki mesine kar kar.
sevgi, sayg ve hogr ortamna zarar verir.
Atatrk, lkemizde Diyanet leri Bakanln kurdurmutur.
Atatrk, taassubun kaldrlmas iin mcadele etmi, eitim Kur'an- Kerim'in anlalmas iin almalar yaptrm, Trk-
ve retime nem vermitir. nk o, taassubun cahillikten e Kur'an tercmesi ve tefsirinin yaplmasn salamtr.
kaynakland kanaatindeydi.
3. Atatrk'n slamiyet ve Hz Peygamberle

Taassup cahillie dayanr. Bundan dolay, taassubu olan cahildir. lgili Szleri
lim mutlaka cahillii yener. O hlde halk aydnlatmak lazmdr."
"Allah birdir. an byktr. Peygamberimiz Efendimiz Haz-
"Unutulmamaldr ki baz insanlar, gelecei gemiin arasndan
grmekte srarldrlar. Bunlar, ilgimizi kestiimiz geleneklere kar retleri, Allah tarafndan insanlara dini gerekleri duyurmaya
mutlaka balln iadesini isterler. Bu gibi insanlar, kendi inandk- memur ve eli seilmitir."
lar gibi inanmayan kimseleri istedikleri gibi ezemezlerse kendile- "Trk milleti daha dindar olmaldr. Yani btn sadelii ile din-
rini cenderede (sklm gibi) hissederler." dar olmaldr demek istiyorum. Dinime bizzat hakikate nasl
inanyorsam buna da yle inanyorum."
"Hz. Muhammed (s.a.v) Allah'n birinci ve en byk kuludur.

Onun izinde bugn milyonlarca insan yryor. Benim senin
Atatrk dinin ypratlmamas gerektiine inanr ve onun gn- adn silinir fakat o, sonsuza kadar lmszdr."
lk siyasi ekimelere alet edilmemesini ister.
Kutsal ve tanrsal inanlarmz politikann btn gelerinden bir

an nce ve kesinlikle kurtarmak, milletin dnya ve ahiret mutlulu-
u iin bir zorunluluktur. Ancak bu ekilde slam dininin ycelii
ortaya kar."
Atatrk, Hz. Muhammed'in askeri dehasna da hayrand.
Hz. Muhammed'in bir avu Mslmanla maher gibi kalaba-

Atatrk, dinin yozlatrlmasna neden olan ruhbanla kar lk ve alabildiine zengin Kurey ordusuna kar Bedir Meydan
kar. Muharebesi'nde kazand zafer, fni insanlarn ii deildir. Onun
peygamberliinin en kuvvetli delili, ite bu savatr."
Her eyden nce unu en basit bir din gerek olarak bilelim ki bizim
dinimizde zel bir snf yoktur. Ruhbanl (din adamlar snf) redde-
den bu din, dinde tekelcilii kabul etmez."
Atatrk, Peygamberimizden bahsederken onun eitli nitelk-
(Mustafa Kemal ATATRK) lerine temas etmi ve onu son derece sayg ve sevgi dolu
szlerle anlatmtr.

DN VE LAKLK / Atatrk ve Cumhuriyet Dnemi Din Hizmetleri
C. ATATRK VE CUMHURYET b) Din Grevlileri

DNEM DN HZMETLER lkemizde din hizmetlerini yrtmek amacyla kurulan Diya-
net leri Bakanlnn en st makamnda, bakan bulunur.
1. Diyanet leri Bakanl Diyanet ileri bakan, tekilatn en yetkili kiisidir.
a) Kuruluu
Mft
Osmanl Devleti'nde din ileri Meihat Makamlnca eyh-
Diyanet leri Bakanlnn il ve ilelerdeki en st dzey g-
lislam eliyle yrtlrd. 1920 ylnda Ankara'da kurulan Mec-
revlisi mftdr. Mftler grevli olduklar il ve ilelerde halk
lis Hkmeti'nde Meihat, "er'iye ve Evkaf Vekleti" adyla
dini konularda bilgilendirmek, din hizmetlerinin salkl ve d-
bakanlk olarak yer alm, 1924'e kadar da bu stat aynen
zenli bir ekilde yerine getirilmesini salamakla sorumludur-
devam etmitir.
lar.
Din hizmetlerinin politikann dnda ve stnde tutulmas
Kendilerine bal olarak alan personeli denetlemek, onla-
gereinden hareketle 3 Mart 1924 tarihinde er'iye ve Evkaf
rn verimliliini artrc nlemler almak mftlerin grevlerin-
Vekleti kaldrlarak Baveklete bal Diyanet leri Reislii,
dendir.
bugnk adyla Diyanet leri Bakanl kurulmutur.
Vaiz
Uzun zaman Ankara Mftl grevinde bulunan Breki-
zade Mehmet Rfat Efendi, 1 Nisan 1924 tarihinde diyanet Vaizler grevlendirildikleri camilerde vaaz vermekle ykm-
ileri reisliine getirilmitir. ldrler.
Diyanet leri Bakanl lkemizde il ve ile mftlkleri, va-

tandalarmzn yaad d lkelerde ise din hizmetleri ve
ateelikleri eklinde tekilatlanmtr.
Kuruluundan bugne kadar gerek yurt iindeki gerekse yurt

dndaki vatanda, soyda ve dindalarmza din hizmeti
vermekte olan Diyanet leri Bakanl, Anayasa'da belirti-
len ilkeler dorultusunda zerine den grevleri yerine ge-
tirmektedir.
Diyanet leri Bakanl insanlara hizmet verirken vatan-

dalk esasna gre hareket eder. Mezhep, anlay, dnce
farkll gibi nedenlerle hi kimseye ayrm yapmaz. Her trl
politikann dnda kalmay ilke edinir.
Ahmet Hamdi Akseki Camii, Vaaz Krss

Vaizler cuma ve bayram gnlerinde, mftlke belirtilen di- Mftlk tarafndan belirlenecek program dorultusunda mu-
er zamanlarda halk vaaz ve irat yoluyla aydnlatrlar. kabele okumak, gerektiinde dini gn ve gecelerde tertip edi-
lecek programlarda grev almak
Gerekli grlmesi durumunda ceza ve tevkifevleri, ocuk s-

lahevleri, gszler yurdu, hastane vb. yerlerde vaaz vermek
de vaizlerin grevleri arasndadr.
Cami iinde veya mftlkten izin alnmadan cami avlusunda
mam ba toplanmasna engel olmak
Cemaate namaz kldran, cami hizmetlerini yerine getiren din Grevli olduu camideki mezzin-kayyumlar denetlemek
grevlisidir. mamlarn grevleri genel olarak unlardr:
Belediye cenaze tekilat bulunmayan yerlerde gerektiinde
Cami ve mescitlerde cuma, bayram ve vakit namazlarn, ge- cenaze tehiz ve tekfin ilerini yapmak
rekiyorsa cenaze namazn kldrmak
Kur'an Kursu reticisi
Diyanet leri Bakanl'na bal olarak faaliyet srdren

kurslarda Kur'an retmekle grevli kimselerdir. Bunlarn
balca grevi Kur'an- Kerim-i usulne gre yznden oku-
may belletmek, rencilere tecvit konusunda bilgi vermektir.
Hafzlk yapmak isteyenlere Kur'an' usulne gre ezberlet-

mek, mfredat programna gre rencilere itikat, ibadet ve
ahlak konularnda bilgi vermek, ibadetlerin yapln uygula-
mal olarak retmek de Kur'an kursu reticisinin grevleri
arasnda yer alr.
Mezzin
mamlar cenaze namazn da kldrrlar.
Mezzinlerin grevlerinden bazlar yle sralanabilir:
Mftlke belirlenecek zamanlarda camiyi ibadete amak,

Diyanet leri Bakanl veya mftlke hazrlanan cuma kapal tutulmas gereken zamanlarda kapatmak
ve bayram hutbelerini okumak Namaz vakitlerinde ezan okumak
Grevli olduu cami veya mescidin zamannda ibadete al- Vakit, bayram, cuma ve teravih namazlarnda, gerektiinde
masn, burada huzur iinde ibadet edilmesi iin gerekli d- cenaze namazlarnda ibadetin gerektirdii her trl mezzin-
zenlemelerin yaplmasn salamak lik hizmetini yapmak
Mftln izni ile cami veya mescitte cemaati dini konularda Farz namazlardan nce kamet getirmek
aydnlatmak
stekli vatandalara mftln izni ile Kur'an- Kerim oku- mamn olmad durumlarda onun grevlerini yapmak
may retmek
Caminin ve evresinin gnlk, haftalk ve genel temizliini
yapmak

DYANET LER BAKANLII
Kuruluu Din Grevlileri Dini Yaynlar
3 Mart 1924 tarihinde Diyanet ileri Bakan Dini yaynlarn toplumu

halifelik ile birlikte eriye Mft din konusunda aydnlat-
ve evkaf vekaletinin Vaiz mada nemli bir yeri
kaldrlmasyla birlikte mam vardr.
kurulmutur. Kuran reticisi
Mezzin
2. Dini Yaynlar Trke tefsir ve meal almalarnn yaplmasnda Atatrk'n

nemli etkisi vardr. Atatrk, halkmzn slam' temel kaynak-
Diyanet leri Bakanl'nn komisyonlar oluturarak, ara- larndan doru bir ekilde renmesini istiyordu.
trma merkezleri aarak dini yaynlar hazrlamak grevi bu-
lunmaktadr.
Diyanet ileri Bakanl yapt yayn faaliyetleriyle halkm- Trk, Kur'an'n arkasndan kouyor fakat onun ne demek istedi-
zn slam dinini doru bir ekilde renmesine katk sala- ini anlamyor, iinde neler var bilmiyor ve bilmeden tapyor. Be-
maktadr. nim maksadm, arkasndan kotuu kitapta neler olduunu Trk
anlasn."
lkemizde cumhuriyet kurulduktan sonra dinin doru renil-
mesine nem veren milli irade, Diyanet leri Bakanl'nn
kurulmasyla birlikte dini yayn faaliyetlerine balanmas tali-
matn da vermitir.
Atatrk, Kur'an'n Trkeye evrilmesi dncesini ilk kez 13

Austos 1923'te devletin eitim politikasn belirleyecek olan
a) Trke Tefsir ve Meal almalar bilimsel bir heyet onuruna verdii ay toplantsnda dile getir-
mitir. Onun bu istei 21 ubat 1925 tarihinde TBMM gnde-
Kur'an- Kerim Yce Allah tarafndan gnderilmi son ilahi ki-
mine gelmitir.
taptr. Onun amac dnya ve ahirette insanlar mutlu klmak-
tr. Bunun gereklemesi iin de insann Kur'an- okumas, Diyanet leri Bakanl tercme grevini Mehmet Akif Er-
anlamas, onun ilkelerine uymas gerekir. soy'a, tefsirin yaplmasn Elmall Muhammed Hamdi Yazr'a
verdi. Mehmet Akif bir sre sonra bu iten vazgeti. Elmall
Kur'an'n orijinal dili Arapadr. Arapa bilmeyen insanlarn
Muhammed Hamdi Yazr, 1926 ylndan 1938'e kadar "Hak
onu okuyup anlamas iin Kur'an birok dile tercme edilmi-
Dini Kur'an Dili" adndaki tefsiri hazrlad.
tir. Kur'an- Kerim'in Trke'ye de tercmesi yaplmtr.
Konyal Mehmet Vehbi Efendi de 1923-1927 yllar arasnda
on be cilt halinde "Hulasatl-Beyan fi Tefsiri'l-Kur'an" adl
eserini yaymlad.

DN VE LAKLK / Atatrk ve Din retimi
b) Trke Hadis Kitab almas D. ATATRK VE DN RETM

Atatrk, halkn slam' daha iyi anlayabilmesi iin hadislerin
Trkeye tercme grevini Babanzade Ahmet Naim Efen- 1. Atatrk'n Dinin Anlalmasna
di'ye vermiti. Ahmet Naim Efendi Buhari'nin kitabnn ilk Verdii nem
cildini Trkeye tercme etmi, vefatndan sonra da eser Ka-
Din, Yce Allah tarafndan gnderilen ilahi ilkeler btndr.
mil Miras tarafndan tamamlanmtr.
Din insana adaleti, drst, gvenilir olmay, bakalarya iyi
c) Hutbelerin Trke Okunmas geinmeyi emreder. Emanetleri korumay, verilen szleri tut-
may tler. Yalan, hile, gybet, ekememezlik, kin, nefret,
Hutbe, halka hitap etmek ve sz sylemektir. Terim anlam
dmanlk, ayrmclk gibi ktlklerden uzak durmay buyu-
ise cuma namaz ve bayram namazlarnda minbere ya da
rur.
ykseke bir yere kp Allah' anp Peygambere salavat geti-
rerek toplumun eitli konularda bilgilendirilmesidir. Din doru anlalmazsa toplumda hurafeler, batl inanlar ar-
tar. Din itismar ve taassup yaygnlar. Bu nedenle Atatrk
din eitimine ayr bir nem vermitir.
Atatrk, din ile dinin yorumu ve uygulan biimi arasndaki

ayrma dikkat ekmitir. Bu yzden din ile tarih ierisinde or-
taya km dini yorumlarn birbirine kartrlmamas ve tarihi
uygulamalardaki yanllklarn dzeltilmesi hususu zerinde
nemle durmutur.
Atatrk'e gre zaman iinde artlara gre oluan dini dn-

Minberde hutbe okuyan imam
ce ile dinin znn birbirinden ayrt edilmesi gerekir. Sosyal
hayatn btn alanlarnda ortaya kabilecek her trl olum-
suzluun nne gemek iin dinin doru bir ekilde anlal-
Hutbe, dua ve t olmak zere iki blmden olumaktadr. mas ve toplumun btn bireylerine doru bir ekilde retil-
Osmanlda olduu gibi Cumhuriyet'in ilk yllarnda da hutbe- mesi gerekir.
nin hem dua ksm hem de t ksm Arapa olarak okun-
maktayd. Atatrk 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nu -
kartarak ilahiyat fakltesi ve imam hatip okullarnn almas-
Halkn byk ounluunun anlamad bir dille hutbe okun- n gerekletirmitir.
mas eletirilmekteydi. 1926 yl sonunda uzmanlarca hazr-
lanan hutbe rnekleri Diyanet leri Bakanlnca imamlara
gnderilmitir.
Sorusu
retmen
Atatrk'n Trke tefsir, meal, hadis almas yaptrmas,

hutbelerin Trke okunmasn istemesinin nedeni nedir?
Halkn dinini iyi bir ekilde anlamasn salamak

DN VE LAKLK / Atatrk ve Din retimi
2. Atatrk'n Okulda Din re mine 3. Atatrk'n Din Bilginlerine Verdii nem

Verdii nem stiklal Sava'nn kazanlmasnda, devletimizin kurulmasn-
Din retimi salam kaynak ve metotlarla yaplmad zaman da, halkmzn rgtlenmesinde Atatrk'e destek veren ke-
batl inan ve hurafelere yol aar. Buna bal olarak arlk simlerden biri de din adamlardr.
ve atmalar doar. Bu durum dinin planl ve programl bir Hoca Raif, Mft Abdurrahman Efendi, Mft Hac Tevfik,
ekilde retilmesini zorunlu klmaktadr.
Hafz Mehmet Efendi, Mft Kmil Efendi ve Rfat Breki
Atatrk "Bence bir defa her Mslman slami hkmleri bilme- bunlardan bazlardr.
ye mecburdur. O halde okullarmzda zaten slami hkmleri
reteceiz." diyerek kiilerin dinini renmek mecburiyetinde
olduklarn belirtmitir.
Atatrk bu din adamlarnn abalarndan byk bir memnuni-

Atatrk'n din retiminin okullarda verilmesini istemesinin yet duymu, onlardan vgyle sz etmitir.
sebeplerinden biri de ailede alnan din retiminin eksik, ye-
Atatrk, halkmzn dini doru bir ekilde renmesine din
tersiz ve bilimsellikten uzak oluudur.
adamlarnn nemli bir rol olduunu biliyordu. Bu nedenle
Dini, iyi eitim grmemi, bilgisi yetersiz kiilerden renmek yapt konumalarda sk sk din adamlarndan vgyle sz
toplumda hurafelerin, batl inanlarn yaygnlamasna ne- etmitir.
den olabilir. nsanlar din adna, dinin zne aykr uygulama-
lara ynelebilir. Toplumda taassup ve din istismar artabilir.
...Milletimizin iinde gerek din limleri, limlerimiz iinde mil-

letimizin gerekten iftihar edebilecei din bilginleri vardr."
Atatrk, kendi zamannda diyanet ileri reisi olan, Mehmet

Atatrk topluma yn veren en nemli deer alan olan dinin
Rfat Breki'yi her zaman takdir etmitir. Huzura geldiinde,
yozlatrlmasna, isitismarna kar kmtr. dinin siyasi,
onu ayakta karlam, iltifat etmitir. Bu durumdan mahup
ekonomik veya kiisel karlar iin kullanlmasn doru bul-
olduu belirtilen diyanet ileri reisine Atatrk yle cevap ver-
mamtr.
mitir: "Din adamna sayg Mslmanln icaplarndandr."
...Din ve mezhep hibir zaman politika aleti olarak kullanlamaz."


DN VE LAKLK Konu Testi - 1
1. I. "Dinde zorlama yoktur." (Bakara suresi, 256. ayet) 4. I. Taassup bir dnceye, bir inanca kr krne ba-
II. "yleyse dileyen iman etsin, dileyen inkr etsin." lanmak demektir.
(Kehf suresi, 29. ayet) II. Taassup sahibi kimselerin ibadetlerine daha ok sevap
verilir.
III. "Sen onlara zor kullanacak deilsin."
III. Taassubu nlemenin yolu iyi bir din eitiminden geer.
(Gaiye suresi, 22. ayet)
IV. Dindar olmak iin taassup sahibi olmak gerekir.
Bu ayetin ortak noktas aadakilerden hangisidir?
Burada "taassup" ile ilgili olarak verilen bilgilerden han-
A) nsann dine inanp inanmamada zgr brakld gileri doru deildir?
B) nsann ibadetlere arlk vermesinin nemi A) I ve II B) I ve IV C) II ve III
C) Hz. Muhammed'in rnek insan olmas
D) Dinin Hz. Adem'den beri var olduu
E) Tm peygamberlerin tevhid inancn savunduu
2. "Temeli ok salam bir dinimiz var. Malzemesi iyi fakat bina 5. Laiklik, din ve vicdan hrriyetinin garantisidir. nk laik
yzyllardr ihmal edilmi, harlar dkldke har yapp bir devlette din ve devlet ileri birbirinden ayr yrtlr.
binay takviye etmek lzumu hissedilmi, aksine olarak bir- Laik devlet btn dinlere eit mesafede durur. Vatandalar
ok yaban unsur binay daha fazla hrpalam." arasnda inanc, mezhebi, dncesi nedeniyle ayrm yap-
Atatrk bu szleriyle aadakilerden hangisini vurgu- maz. Laikliin egemen olduu lkelerde tm vatandalar
lamaktadr? yasalar karsnda eit kabul edilir.
Buna gre, din ve vicdan zgrl aadakilerden
A) lahi temelleri olan dinimizin iine hurafeler sokulmaya
hangisini benimsemez?
allmtr.
B) slam dini son dindir. A) nancn zgrce ifade etmeyi
C) slam dini akl ve bilimle zaman zaman atmaktadr. B) nsanlara zorla kendi inancnn dayatlmasn
D) slam dini insan yaradlna en uygun dindir. C) stenilen dinin, inancn seilmesini
E) slam dini insanlar birbirine yaklatrr. D) nancn gerei ekilde davranlmasn
E) badetlerin serbeste yaplmasn
3. Aadakilerden hangisi Atatrk'n laiklik anlay ile 6. Laik devlet, dini inan ve grevlerin rahata yerine geti-
uyumaz? rilmesine imkan salar. Vatandalarna dini inanlarndan
dolay farkl muamele yapmaz. Vatandalar hibir bask
A) Laik devlette din ve devlet ileri birbirinden ayr yrt-
altnda kalmadan gr ve dncelerini ifade edebilirler.
lr.
Bylece toplumda bar, huzur ve gven ortam egemen
B) Laiklik ilkesine gre herkes istedii dine inanabilir. olur.
C) Laik devlet vatandalarn yalnzca bir dini inan etra- Aada verilenlerden hangisi laik devletin zellikle-
fnda birletirmek zorundadr. rinden biri deildir?
D) Laiklik ilkesi her alanda akl ve bilimi esas alr.
A) Din ile devlet ilerinin birbirinden ayr olmas
E) Laiklik din ve vicdan zgrlnn gvencesidir.
B) Devletin dine kar olmamas
C) nan ve ibadet zgrlne nem vermesi
D) Dini kiisel bir vicdan meselesi olarak grmesi
E) Devletin dinin esaslarnda deiiklik yapmas

DN VE LAKLK Konu Testi - 1
7. I. Laiklik din istismarnn nlenmesine katk salar. 10. "Taassup cahillie dayanr. Bundan dolay taassubu olan
II. Atatrk'n laiklik anlaynda dine kar bir duru vardr. cahildir. lim mutlaka cahillii yener. O halde halk aydnlat-
mak lazmdr."
III. Dinde yer alan birok buyruk ve t bireye yneliktir.
Atatrk'n bu szlerine dayanarak "taassup" ile ilgili
IV. Laik devlette kii istedii dini seebilir fakat setii di-
aadakilerden hangisi sylenemez?
nin gereklerini yerine getirme hakkna sahip deildir.
Burada verilen bilgilerden hangileri dorudur? A) Hogry ortadan kaldrr.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III B) Bir dnceye kr krne inanmaktr.
D) II ve IV E) III ve IV C) nsann kararlln artrr.

D) Birey ve toplum iin zararldr.
E) Eitimsizlie dayanr.
8. Trkiye Cumhuriyeti laik ve demokratik bir hukuk devletidir. 11. I. Din ve vicdan zgrl, kiilerin herhangi bir dini,
Laiklik ilkesi gereince devletin resmi bir dini yoktur. Devlet inanc benimseyip benimsememekte zgr olmas,
herhangi bir dinin karsnda ya da yannda deildir. Btn inanlarn bask altnda kalmakszn ifade edebilmesi,
dinlere eit mesafededir. ibadetlerini serbeste yerine getirebilmesidir.
Buna gre, laiklikle ilgili aadaki yarglardan hangi- II. Bir devlet btn dinlere eit mesafede durmaldr. Dev-
sine ulalabilir? let vatandalar arasnda inanc, mezhebi, dncesi
nedeniyle ayrm yapmaz.
A) Laiklie gre herkes bir dine inanmaldr.
Bu iki grle aadakilerden hangisi aklanmaktadr?
B) Laiklik ilkesine gre devlet ynetiminde din kurallar
belirleyici rol oynar. A) Glerin ayrl ilkesi
C) Laiklik din ve devlet ilerinin birbirinden ayrlmasn ge- B) Hukukun stnl ilkesi
rektirir. C) Sosyal devlet ilkesi
D) Laiklik ilkesine gre baz din ve inanlara yasaklama D) Laiklik ilkesi
getirilebilir.
E) Glerin birlii ilkesi
E) Laiklikte dini ilkeler hukuk kurallarnn hazrlanmasn-
da temel alnr.
12. I. Akrabaya, yoksula, yolcuya hakkn ver. Gereksiz yere

de sap savurma."
II. "ltnz zaman tastamam ln ve doru terazi
ile tartn."
(sra Suresi, 35. ayet)
9. Atatrk "Hangi ey ki akla, manta, toplum karna uy-
Bu iki ayete dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
gundur; biliniz ki o dinimize uygundur." szyle aada-
ne ulalabilir?
kilerden hangisini vurgulamaktadr?
A) Dinin emir ve yasaklar bireye yneliktir.
A) Din ve devlet ilerinin ayrlmasn
B) Din her alanda akl ve bilimi esas alr.
B) slamn son din olmasn
C) nsanlara din ve vicdan zgrl salanmaldr.
C) slamiyetin gnmze kadar deimeden gelebilmesini
D) Devletin yasalarnn dinin kurallar kadar yaptrm yoktur.
D) slamn ilahi kaynakl bir din olduunu
E) Dini duygular istismar edilmemelidir.
E) slamn insan ftratna en uygun din olduunu
12. A 11. D 10. C 9. E 8. C 7. B 6. E 5. B 4. D 3. C 2. A 1. A Cevaplar

Din ve Laiklik Konu Testi - 2
1. Atatrk, laikliin din dmanl ya da dinsizlik olarak gs- 4. Trkiye Cumhuriyeti Devleti, dileyen vatandalarmza
terilmesine kar kmtr, O, bu dncenin yanl oldu- Diyanet leri Bakanl araclyla dini konularda hiz-
unu, laikliin gerek dindarln gelimesine katk sala- met gtrmektedir. Anayasann 136. maddesinde "Genel
yacan savunmutur. idare iinde yer alan Diyanet leri Bakanl, laiklik ilkesi
Aadakilerden hangisi lkemizde laikleme yolunda dorultusunda, btn siyasi gr ve dnlerin dnda
atlan admlardan biri deildir? kalarak ve millete dayanma ve btnlemeyi ama edi-
nerek zel kanununda gsterilen grevleri yerine getirir."
A) Ankara'nn bakent yaplmas demektedir.
B) Trk Medeni Kanunu'nun kabul Aadakilerden hangisi Diyanet leri Bakanl'nn
C) Tekke ve zaviyelerin kapatlmas yrtt kamu hizmetlerinden biri deildir?
D) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul A) Halk aydnlatmak iin vaiz tayin etmek
E) Hilafet ve saltanatn kaldrlmas B) Din kltr ve ahlak bilgisi retmenlerini tayin etmek
C) Kur'an kurslarna Kur'an reticisi tayin etmek
D) Din grevlilerini denetlemek
2. Diyanet leri Bakanl'na bal olarak il ve ilelerde al- E) Camilere din grevlisi tayin etmek
an, halkn dini meselelerine zmler getiren kiiye mft
ad verilir.
Buna gre, aadakilerden hangisi mftnn grevle- 5. 21 ubat 1925 tarihinde TBMM'de;
rinden biri deildir? Kur'an- Kerim'in eviri ve tefsirinin uzmanlardan olu-
A) Kur'an kurslarn ynetmek, dzenlemek an bir heyet tarafndan yaplmas
B) Hac ve umre ibadetleri ile ilgili ileri yrtmek Gerekli grlen slami eserlerin telif ve tercme edil-
mesi
C) Vaaz, hutbe ve benzeri konumalar yaparak halk dini
konularda aydnlatmak slamiyet aleyhine yaplan yabanc yaynlara karlk
verilmek zere dini yaynlarn yaplmas
D) slam dininin inan, ibadet ve ahlak esaslar ile ilgili i-
leri yrtmek verilen bir nergeyle gndeme gelmitir.
E) Cami ve mescitlerde vakit namazlarn kldrmak Bu nergenin temelinde aadakilerden hangisi bu-
lunmaktadr?
A) Eitim birliinin salanmas

B) Halifeliin kaldrlmasndan sonraki tepkilerin azaltl-
3. Diyanet leri Bakanl'nn temel amalar slam dininin
mas
yce prensiplerini vatandalarmza tantmak, dini konular-
da halk bilgilendirmek, ahlaki deerlere ball artrmak- C) Halkn kutsal kitabn doru anlamasna yardmc olun-
tr. Bakanlk din hizmetlerini yrtrken mezhep, siyasi mas
dnce, kltr ve cinsiyet ayrm yapmamaya, toplumun D) Trkenin Arapadan daha stn bir dil olduunun
her kesimine hizmet sunmaya nem verir. Kiilerin dinin gsterilmesi
gereklerini yerine getirip getirmeme zgrlne saygl E) Arap lkelerine nclk edilmesi
olma konusunda zenle davranr.
Bu paraya dayanlarak aadakilerden hangisi Diya-
net leri Bakanl'nn grevlerinden biri deildir? 6. TBMM'de 3 Mart 1924 ylnda Tevhid-i Tedrisat Kanunu ka-
A) Din konusunda toplumu aydnlatmak bul edilmitir.
B) badet yerlerini ynetmek Bu kanunun temel amac aadakilerden hangisidir?
C) Milletimizin manevi ve ahlaki deerlere balln ge- A) Medreselerin yeniden dzenlenmesi

litirmek B) Eitimin bir zmreye has klnmas
D) Btn vatandalarn inanmasn ve ibadet etmesini C) Eitim ve retimin aznlklarn kontrolne gemesinin
salamak salanmas
E) slam dininin inan, ibadet, ahlak esaslar ile ilgili ileri D) Halkn eitim ve retim dzeyinin ykseltilmesi
yrtmek
E) Halkn gelir seviyesinin artrlmas

Din ve Laiklik Konu Testi - 2
7. Mustafa Kemal, medreseleri kapatm ve bu konu hakkn- 10. Cumhuriyet dneminde Kur'an- Kerim'in tefsir edilme-
da: "Trk milleti evlatlarna verecei eitimi, okul ve med- si grevi ilk defa aadaki kiilerden hangisine veril-
rese diye iki ayr kurulua veremezdi." demitir. mitir?
Buna gre, Mustafa Kemal'in medreseleri kapatma ne- A Konyal Mehmet Vehbi Efendi
denini aadakilerden hangisi en iyi aklar?
B) Elmall Muhammed Hamdi Yazr
A) Tevhidi tedrisat ile eitim birlii salanmaldr. C) mer Nasuhi Bilmen
B) Toplumda herkes okur yazar olmaldr. D) Mehmet Akif Ersoy
C) lkenin kalknmasnda eitimin rol byktr. E) Kmil Miras
D) Din eitimi tamamen kaldrlmaldr.
E) Eitim kk yalarda balamaldr.
8. Atatrk bir sznde "Bence bir defa her Mslman slami 11. Aadakilerden hangisi Diyanet leri Bakanl'nca
hkmleri bilmeye mecburdur, o halde okullarmzda sla- atanan vaizin grevlerinden biri deildir?
mi hkmleri reteceiz." diyerek slam dininin okullarda
retileceini belirtmitir. A) Genellikle cuma, bayram namazlar ve kandil gecele-
rinde halka vaaz etmek
Aadakilerden hangisi Atatrk'n din retiminin
okullarda verilmesini istemesinin nedenlerinden biri B) Ceza ve tutukevlerinde mahkum ve tutuklular din ko-
deildir? nusunda bilgilendirmek
C) Grevli olduu il veya ilede dini hizmetlerin salkl
A) Din retimini planl ve programl vermek yrtlmesini salamak
B) Din retimini uzman kiilerce vermek D) Cami, mescid gibi yerlerde Kur'an, hadis, fkh kitapla-
C) Eitimi tek at altnda toplamak rndan rnekler vererek halk aydnlatmak
D) Din alanndaki bilgisizliin giderilmesini salamak E) Belirli yer ve zamanlarda dini konular zerinde konu-
E) Dine dayal devletin temellerini atmak arak nasihat etmek
9. I. lk Diyanet leri Bakan Mehmet Akif Ersoy'dur. 12. Trk Medeni Kanunu'nda "ocuun dini eitimini belirle-
mek hakk ana ve babaya aittir. Ana ve babann bu konu-
II. Mezzinin en nemli grevlerinden biri namaz vakitle-
daki haklarn snrlayacak her trl szleme geersizdir.
rinde ezan okumaktr.
Ergin dinini semekte zgrdr." maddesi bulunmaktadr.
III. Diyanet leri Bakanl, yalnzca lkemizdeki vatan-
Burada sz edilen kanun maddesinde vurgulanan te-
dalara din hizmeti vermekle ykmldr.
mel dnce aadakilerden hangisidir?
IV. Trke yazlan ilk Kur'an meali ve tefsiri "Hak Dini
Kur'an Dili" adl eserdir. A) Din ve vicdan hrriyeti
Burada verilenlerden hangileri dorudur? B) Ynetime katlmn nemi
A) I ve II B) I ve III C) II ve III C) Gelenek ve greneklere ballk
D) II ve IV E) III ve IV D) Sosyal devlet anlay

E) Aile birliine ve kiilie sayg
12. A 11. C 10. B 9. D 8. E 7. A 6. D 5. C 4. B 3. D 2. E 1. A Cevaplar

TARAMA
14
1. I. "Kendinizi ldrmeyin. phesiz Allah sizi esirgeye- 4. Hz. Muhammed, mriklerin yapt birok teklifi geri evir-
cektir." mi ve "Gne'i sa elime, Ay' da sol elime koysalar yine
(Nisa suresi, 29. ayet) de yolumdan dnmem." demitir.
II. Allah'n muhterem kld cana kymayn." Bu durum Hz. Muhammed'in hangi zellii ile ilgili de-
ildir?
Bu iki ayetle aadakilerden hangisinin nemi dile ge- A) Cesaretli olmas
tirilmektedir? B) Kararl olmas
A) Ekonomik haklar C) nsanlar uyarmaktan vazgemesi
B) Eitim hakk D) Doru bildii yolda yrmesi
C) Dnce ve ifade zgrl E) Danarak i yapmas
D) Yaama hakk
E) nan zgrl
5. slamiyetin ilk dnemlerinde Irak ve evresinde hzl bir

2. "Ey iman edenler! Kendi evinizden baka evlere, geldiinizi ehirleme sreci yaanm, ticaret hayat gelimitir. Bu
fark ettirip (izin alp) ev halkna selam vermedike girmeyin. nedenle de eitli dini sorunlar ortaya kmtr. O dnem-
Bu sizin iin daha iyidir; herhalde (bunu) dnp anlarsa- de Irak'ta nl lim Ebu Hanife, Kur'an ve snnette hkm
nz, orada hibir kimse bulamadysanz size izin verilinceye bulamad konularda akl n plana alan bir yntem izlemi
kadar oraya girmeyin, eer size "Geri dnn!" denilirse he- ve sonuta Irak blgesinde akla nem veren bir din anlay
men dnn. nk bu sizin iin daha nezih bir davrantr. hakim olmutur.
Allah yaptnz bilir." Bu parada slam'da yorum farkllklarnn nedenlerin-
(Nr suresi, 27 - 28. ayetler) den hangisinden sz edilmemitir?
Burada sz edilen ayetlerle aadaki haklardan han- A) nsann karakterinin farkl olmas
gisi korunmaktadr? B) Dini yorumlarda metotlarnn deimesi
A) zel yaamn gizlilii C) Kyden kente glerle corafi hareketliliin yaanmas
B) Hak ve zgrlklerin kullanm D) Toplumsal deiimin hzl olmas
C) Eitim ve retim E) Ekonomik deiimin yaanmas
D) Yaama
E) Dncelerini zgrce ifade edebilme
6. I. "Bizi aldatan bizden deildir."
3. I. Atatrk'e gre din, doru ve hurafelerden uzak bir ekil- II. "...Mslman kardeini kmsemesi bir kimseye g-
de ancak okulda retilebilir. nah olarak yeter."
II. Dinin emir, yasak ve tleri bireye yneliktir. III. "Kalbinde zerre kadar kibir bulunan kimse, cennete gi-
remez."
III. Laik devlette; ynetimde hukukta, ekonomide, sosyal
hayatta dini ilkeler temel alnr. IV. "Zandan ok saknnz...Ayp aratrmaynz, kusur g-
zetmeyiniz..."
Burada verilen laiklikle ilgili bilgilerden hangisi doru
deildir? Yukardaki hadislerin konusu nedir?
A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III A) nan B) Ahlak C) badet
D) I ve II E) II ve III D) lim E) Kssalar

Tarama
7. Hz. Muhammed daha peygamberlik grevi verilmeden 10. "Kaynamamz iin size kendi (cins)inizden eler yaratp
nce Erdemliler Topluluu'na (Hlfu'l-Fudul) katlm, bu aranza sevgi ve merhamet oluturmas da onun (varl-
yolla hakszla urayan gsz ve kimsesiz insanlarn nn) delillerindendir..."
hakkn korumutur. (Rm suresi, 21. ayet)
Bu durum, Hz. Muhammed'in hangi zelliine rnek-
Verilen ayette aadakilerden hangisinin nemi vur-
tir?
gulanmtr?
A) Sabrl olmasna
A) Evlilik ve ailenin
B) Kararl olmasna
B) Aile iindeki i blmnn
C) Zaman iyi kullanmasna
C) ocuklarn eitilmesinin
D) Adaletli olmasna
D) Anne baba hakknn
E) Cesaretli olmasna
E) Aileyi geindirecek rzk kazanmann
8. I. Vakfe yapma 11. slam dininde emredilen ibadetler farz, vacip ve snnet ol-
mak zere blmde deerlendirilir.
II. eytan talama
Buna gre Yce Allah'n ak ve kesin bir ekilde yapl-
III. Tavaf yapma
masn istedii ibadetler aadakilerden hangisidir?
IV. hrama girme
A) Vacip B) Mbah C) Snnet
Burada verilenlerden hangileri haccn farzlarndandr?
D) Ykmllk E) Farz
A) I ve II B) I ve III C) I ve IV
D) II ve III E) III ve IV
9. "Arkadan ekitirmeyi yze kar elenmeyi det edinen

12. I. Tasavvuf dncesinin temelinde Allah sevgisi ve ak
herkesin vay haline..."
vardr.
(Hmeze suresi, 1. ayet)
II. Tasavvuf dncesinde btn varlklara sevgi ve ef-
Verilen ayette aadaki davranlardan hangileri k- katle yaklalr.
nanmaktadr?
III. Tasavvuf dncesinde dnya ve dnya mal nemli
A) Yalanc ahitlik yapmak bir yer tutar.
B) Gybet ve alay etme Yukarda verilen bilgilerden hangileri dorudur?
C) Hakaret etmek ve insanlarn gizli hallerini aratrmak A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II
D) Byklenmek ve dedikodu yapmak D) I ve III E) II ve III
E) Haset etmek ve hrszlk

Tarama
13. Hz. Muhammed "Allah'm, bana rettiklerinle beni 16. Hz. Muhammed Bizans mparatoru Herakliyus'u slam'a
faydalandr; bana fayda salayacak ilim ret, ilmimi davet etmitir. mparator tereddt iinde kalm ve o sra-
artr." diye dua etmitir. da lkesinde bulunan Mekkeli tccarlar ararak onlarn
Hz. Muhammed Medine'ye hicret ettikten sonra bir reisi konumunda olan ve henz Mslman olmayan Ebu
mescit yaptrm ve mescidin bir blmn eitim faa- Sfyan'a Hz. Muhammed hakknda yle sormutu: "Pey-
liyetlerine ayrmtr. gamber olduunu syleyen bu kimsenin daha nce hi
yalan sylediini duydunuz mu?" Ebu Sfyan bu soruya
Buna gre Hz. Muhammed hakknda aadakilerden
"Hayr" cevabn vermitir.
hangisi sylenebilir?
Bu parada Hz. Muhammed'im hangi zellii vurgulan-
A) Zaman iyi kulland mtr?
B) Bilgiye nem verdii
A) Danarak i yapmas
C) Gvenilir olduu
B) Bara nem vermesi
D) Merhametli olduu
C) Merhametli olmas
E) Kur'an' aklad
D) Kararl olmas
E) Gvenilir olmas
14. "mmetimin ereflilleri Kur'an' tayanlardr. (ezberleyen- 17. I. Kadnlarn ve kz ocuklarnn aalanmasna kar
lerdir.)" kmas
Hz. Peygamber bu szyle aadakilerden hangisini II. Sava esrilerine iyi davranlmasn tlemesi
vmtr? III. Yaad toplumda gsz, kimsesiz ve hakszla u-
A) Mukabele okuyanlar rayanlarn haklarn savunmas
B) Kur'an' hatim edenleri Hz. Muhammed'in bu davranlar aadakilerden

hangisini salamaya yneliktir?
C) Hafzlk yapanlar
D) Tefsir yapanlar A) Zamann iyi deerlendirilmesini
E) Meal okuyanlar B) lmin yaygnlamasn
C) Danmann artmasn
D) nsan onurunun korunmasn
E) Ktlk karsnda duyarsz kalnmamasn
15. "Gerekten mminler kurtulua ermitir. Onlar namazlarn- 18. Allah evrende her eyi ll bir ekilde yaratmtr.
da huu iindedirler. Onlar; bo ve yararsz eylerden yz
Evrende Allah'n koymu olduu fiziksel, biyolojik ve
evirirler. Onlar, zekat verirler. Ve onlar iffetlerini korurlar."
toplumsal yasalar bulunmaktadr.
(M'minun suresi, 1-5. ayetler)
Evrende bir dzenlilik hkm srmektedir.
Verilen ayetlerde mminlerin hangi zellii vurgulan-
Burada verilen bilgiler aadaki kavramlardan hangi-
mamtr?
siyle aklanabilir?
A) Ahirete inanmalar A) Kader B) Tevekkl C) Kaza
B) badet etmeleri D) Hayr ve er E) Rzk
C) Namusuna dkn olmalar
D) Faydal ilerle ilgilenmeleri
E) badeti ihlasla yerine getirmeleri

Tarama
19. Toplumumuzda, yeni doan ocua seilen isimler arasn- 23. "O takva sahipleri ki bollukta da darlkta da Allah iin har-
da Hz. Peygamberimize ve onun ailesine ait isimlerin ok- carlar; fkelerini yutarlar ve insanlar affederler. Allah da
a yer ald grlmektedir. gzel davranta bulunanlar sever."
Bu durumun nedeni aadakilerden hangisidir? (l-i mran suresi, 134. ayet)
A) Arapann yaygnlatrlmas Bu ayette aadakilerden hangisi vlmemitir?
B) Hz. Muhammed'e duyulan sayg A) Salih amel ileyenler

C) Kur'an'a duyulan sayg B) Cmert olanlar
D) rf ve adetlerin deimesi C) Kitaplara iman edenler
E) Hz. Muhammed'in ocuklar sevmesi D) Sabrl olanlar
E) Balayc olanlar
20. Hz. Muhammed'in vefatndan sonra halifeliin Hz.

Ali'nin hakk olduunu savunurlar.
mameti inan konusu kabul ederler. 24.
mamlarn masum olduunu savunurlar. ? ?
Burada grleri verilen mezhep aadakilerden han-
gisidir?
A) Mu'tezile B) Haricilik C) ia
Kurann
D) Earilik E) Maturidilik
? ?
Bu emada "?" olan yerlere aadakilerden hangisi

21. Peygamberimizin en azl dmanlarndan olan Ebu Ce- yazlamaz?
hil: "Muhammed! Sana yalancsn diyemiyorum ama bana A) En uzun suresi Bakara suresidir.
gre senin sylediklerin doru deil." demitir.
B) lk suresi Fatiha suresidir.
Bu sz, Hz. Muhammed'in hangi zellii ile ilgili deil-
C) 114 ayeti bulunmaktadr.
dir?
D) Her suresinin bir ismi vardr.
A) Doruluktan ayrlmamas
E) En ksa suresi Kevser suresidir.
B) Gvenilir olmas
C) Drst olmas
D) Merhametli olmas
E) Yalan konumamas
25. "... Namaz dosdoru kln, nk namaz, mminler

zerinde vakitleri belli bir farzdr."
(Nisa suresi, 103.ayet)
22. Aadakilerden hangisi Yce Allah'n peygamberlere "Ey iman edenler! Oru sizden nceki milletlere farz
gnderdii ilahi kitaplarn ortak konularndan biri de- klnd gibi size de farz klnd. Umulur ki korunursu-
ildir? nuz..."
A) Bilimsel icatlar (Bakara suresi, 183-184. ayet)
B) Helal ve haramlarn neler olduu Verilen ayetler Kur'an- Kerim'in hangi konusu ile ilgili-
C) nan esaslar dir?
D) Ahlak ilkeleri A) Ahlak B) nan C) Kussalar
E) badetler D) Ahiret E) badet

Tarama
26. I. .......... adl melein sra flemesiyle kyamet kopacak- 29. Kur'an- Kerim'de; evrenin ve insann yaratl, gzle g-
tr. rlmeyen varlklar, gemite yaam topluluklar, kyamet
II. nsanlar yeniden dirilttikten sonra ................ ad veri- vb. pek ok konuda doru bilgiler verilir. rnein insanlar
len yerde insanlar toplanacak ve yaptklarndan hesa- kyametin ne zaman ve nasl kopacan merak ederler.
ba ekilecektir. Bununla ilgili bir ayette yle buyrulmutur: "Sana kyame-
ti, ne zaman gelip atacan soruyorlar. De ki: Onun ilmi
III. nsanlarn dnyadayken yaptklar .................... ad ve-
ancak Rabb'inin katndadr. Onun vaktini ondan bakas
rilen bir tartyla llecektir.
aklayamaz."
Verilen boluklara aadakilerden hangileri getirilme-
Burada Kur'an- Kerim'in hangi zellii vurgulanmak-
lidir?
tadr?
I. II. III.
A) nsanlar tek Allah'a inanmaya armas
A) Mikail Maher Mizan
B) nsanlar bilinmeyen konularda doru biimde bilgilen-
B) Cebrail Cennet Kulli irade
dirmesi
C) Azrail Maher Mizan
C) badetlerin insanlar olgunlatracan sylemesi
D) srafil Maher Mizan
D) Tm peygamberlerin tevhit inancn savunmas
E) Azrail Cehennem Kulli irade
E) nsana mutlu yaamn srlarn aklamas
27. "Ey iman edenler! Adaleti titizlikle ayakta tutan, kendiniz, 30. "Allah, szn en gzelini, birbirleriyle uyumlu ve b-
ana-babanz ve akrabanz aleyhinde de olsa Allah iin a- klmadan tekrar tekrar olarak okunan bir kitap olarak
hitlik eden kimseler olun. (Haklarnda ahitlik ettikleriniz.) indirdi. Rablerinden korkanlarn bu kitabn etkisinden
zengin olsunlar, fakir olsunlar Allah onlara (sizden) daha tyleri rperir, derken hem bedenleri ve hem de gnl-
yakndr. Hislerinize uyup adaletten amayn, (ahitlii) leri Allah'n zikrine snp yumuar..."
eer, bker (doru ahitlik etmez), yahut ahitlik etmekten
kanrsanz (biliniz ki) Allah yaptklarnzdan haberdardr.
"...Kur'an' tane tane oku."
Verilen ayet aadakilerden hangisiyle ilgilidir?
Verilen ayetler aadaki kavramlardan hangisiyle ili-
A) Dnme zgrl kilidir?
B) zel yaamn gizlilii A) Mukabele B) Hatim C) Tecvid
C) Eitim hakk
D) Tefsir E) Meal
D) Din ve vicdan zgrl
E) Hukukun stnl
28. Tek bana sahip olmak anlamna gelen mlkiyet, insann 31. Allah, ana babaya iyi davranlmasn, yetim malnn korun-
temel haklarndandr. Bu hak satn alma, szleme, hibe, masn, l ve tartya dikkat edilmesini, insanlara eziyet
alma, miras ve ticaret gibi meru yollardan biriyle elde edilmemesini, fakir ve yoksullarn gzetilmesini istemekte-
edilebilir. slam'a gre hrszlk, kumar ve rvet gibi haksz dir.
kazan yoluyla mlk edinilemez.
Bu parada sz edilen durumlara uyulmamas aa-
Bu parada slam'n hangi temel hak ve zgrlklerin- dakilerden hangisiyle aklanabilir?
den sz edilmektedir?
A) Eitliin ortadan kalkmasyla
A) Ekonomik haklar
B) Kul hakk ihlali ile
B) nan zgrl
C) nan zgrl ihlali ile
C) badet hakk
D) badet hakknn engellenmesiyle
D) zel yaamn gizlilii
E) Allah'n yceltilmesiyle
E) Dnce ve ifade zgrl

Tarama
32. "Kim hidayet yolunu seerse, bunu ancak kendi iyilii iin 35. "Kim bir cana kymayan veya yeryznde bozgunculuk -
semi olur, kim de doruluktan saparsa, kendi zararna karmayan bir kimseyi ldrrse btn insanlar ldrm
sapm olur. Hibir gnahkar bakasnn gnah ykn gibidir. Kim bir insann yaamasna sebep olursa btn in-
yklenmez..." sanlar yaatm gibi olur."
(sr suresi, 15. ayet) (Maide suresi, 32. ayet)
Verilen ayete dayanlarak aadaki yarglardan hangi- Bu ayette aadakilerden hangisinin nemi vurgulan-
sine ulalabilir? maktadr?
A) nsan kendi yaptklarndan sorumlu olduu gibi top- A) Ekonomik haklar

lumdaki dier insanlarn yaptklarndan da sorumludur. B) zel yaamn gizlilii
B) Kader inancndan dolay insan yaptklarndan sorumlu C) Din ve vicdan zgrl
tutulamaz.
D) Dnme zgrl
C) nsan tercihlerinde zgr, yaptklarndan da sorumlu-
E) Yaama hakk
dur.
D) Akl doruyu seebildii gibi yanl olan da seebilir.
E) nsan zgr olmasna ramen yaptklarndan sorumlu
tutulmamtr.
36. Tarihin her dneminde ve dnyann her yerinde bugne

33. I. Yz ykamak kadar btnyle dinsiz bir toplumun varlna tarih ahit ol-
mamtr. Soyut bir din olgusu, insan ve evren kadar inkr
II. Aza su ekip alkalamak
edilemez bir gerektir. Yani insann var olduu her yerde
III. Ayaklar topuklarla beraber ykamak bir gereklik olarak din de daima varolmutur.
IV. Kulaklar ykamak Bu parada dinin hangi zellii vurgulanmaktadr?
Yukarda verilenlerden hangileri abdestin farzlarndan-
A) Evrensel olmas
dr?
B) Ahlaki geler iermesi
C) Toplumdan topluma deimesi
D) Ahiret inancnn olmas
E) Birtakm ibadetlerin bulunmas
34. Her insann yalnzca kendisine ait srlarnn olduu zel bir
yaam alan vardr. Kiinin evi, gnl, telefon konuma-
lar, fotoraflar bunlardan bazlardr. Kiinin izni olmadan
hi kimsenin bunlar aratrmaya, renmeye ve bir baka-
sna anlatmaya hakk yoktur. Bu konuda Hz. Peygamber, 37. "Kolaylatrn, gletirmeyin; mjdeleyin, nefret ettirme-
"...Mslmanlara eza etmeyin, onlar knamayn, kusurla- yin."
rn aratrmayn. Zira her kim Mslman kardeinin ku- (Hadis-i erif)
surunu aratrrsa Allah da kendisinin kusurunu aratrr."
Hz. Peygamber bu szleriyle ibadetlerdeki kolaylklar-
buyurmutur.
dan hangisini vurgulamamtr?
Bu parada slam'daki temel hak ve zgrlklerden
hangisinin nemi vurgulanmtr? A) Yolculua kacak kiinin cuma namazn klmamas
B) Su bulunmadu durumda teyemmm yaplmas
A) zel yaamn gizlilii
C) Yolculua kan kiinin drt rekatlk farz namazlarn
B) Eitim hakk
iki rekat olarak klmas
C) Yaama ve salk hakk
D) Koullar uygun olan kiinin ala dayanamad iin
D) Din ve vicdan zgrl ramazan orucunu tutmamas
E) Ekonomik haklar E) Yol gvenlii olmayan durumlarda hacca gidilmemesi

Tarama
38. Tek dorunun kendi dnceleri olduuna inanma 41. "Trk devleti devlet idaresinde btn kanunlarn, nizam-
Baka inan ve din mensuplarna kar kin, dmanlk larn ve usullerin, bilim ve tekniin ada medeniyete
besleme salad esas ve ekillere ve dnya ihtiyalarna gre ya-
plmasn ve uygulanmasn prensip kabul etmitir. Din an-
Bakalarnn dncelerini dinlemeye bile tahamml
lay vicdani olduundan, Trk Devleti din fikirlerini devlet
edememe
ve dnya ilerinden ve siyasetten ayr tutmay milletimizin
Burada aadaki kavramlardan hangisi aklanmak- ada ilerlemede balca baar nedeni grr.
tadr?
Atatrk bu szleriyle aadakilerden hangisini vurgu-
A) Laiklik B) zgrlk C) Adalet lamamtr?
D) Eitlik E) Taassup
A) Her alanda akln ve bilimin esas alnmasn
B) Din ve devlet ilerinin ayrmasn
C) Dinin yaamn her alanndan karlmas gerektiini
D) ada devletlerin laiklii uyguladn
E) Dinin vicdan bir mesele olduunu
39. I. "Din lzumlu bir messesedir. Dinsiz milletlerin deva-

mna imkan yoktur."
II. "Din vardr ve lazmdr."
Atatrk bu szleriyle aadakilerden hangisini dile
getirmektedir?
42. "Softa snfnn din simsarlna izin verilmemelidir. Dinden
maddi menfaat temin edenler iren kimselerdir. te bu
A) Dinin hurafelerden temizlenmesi gerektiini duruma karyz ve buna msaade etmiyoruz."
B) Dinin insanlarn vicdan bir meselesi olduunu Atatrk bu szleriyle aadakilerden hangisine kar
C) Din eitiminin camiler yerine okullarda verilmesi ge- kmtr?
rektiini
A) badetlerin zgr biimde yaplmasna
D) Dinin toplumsal yaamn vazgeilmez gelerinden biri
B) Dini duygularn istismar edilmesine
olduu
C) Din ve devlet ilerinin ayrlmasna
E) Dinin amacnn Allah'a inanp ibadet etmeye ynelik
D) Dinin saygdeer kabul edilmesine
olduunu
E) Laikliin anayasaya konmasna
40. Bireyler, herhangi bir dini ya da inanc benimseyebilirler. 43. Katolik kilisesi Orta a'da Tanr adna sorulara cevap ve-
Ancak devlet, ynetimde laiklii temel almaldr. nk bir rir, sorunlara zm getirir ve gr aklard. Hatta iste-
devletin snrlar iinde ok farkl dinleri, inanlar benim- medii kiileri dinden ihra ederdi ve buna aforoz denirdi.
seyen vatandalar bulunur. Devletin vatandalar arasnda Kilise insanlara endljans ad verilen, bir eit cennete
din, inan ve mezhep ayrm yapmamas iin laiklii benim- giri belgesi saylan bir kt da veriyordu. Bu dnemde
semesi gerekir. Devletin herhangi bir dinin esaslarna gre din adamlar toplumda ayrcalkl bir snf oluturuyordu. n-
ynetilmesi durumunda, resmi dini benimseyen vatanda- sanlar Katolik kilisesinin geni yetkilerinden ikayet ediyor,
lar tam anlamyla zgr olamazlar. din adamlarnn basklarndan kurtulmak istiyordu.
Bu paraya gre laiklikle ilgili olarak aadakilerden Bat dnyas bu parada sz edilen durumdan nasl
hangisi sylenemez? kurtulmutur?
A) Tm dinlerin karsnda yer ald A) zgrlkler alann genileterek

B) Din ve vicdan zgrlnn teminat olduu B) Yeni yerleri istila ederek
C) Devletin tm yurttalarna eit davranmasn salad C) Bilim alannda baarl almalar yaparak
D) Dinin siyasetten uzak tutulduu D) Laiklik ilkesiyle dini devlet ilerinden ayrarak
E) Devletin dini inan alannda tarafsz olduu E) Maddi refah seviyesini artrarak

Tarama
44. "Hutbeden maksat halkn irad ve aydnlatlmasdr. Ba- 47. I. Diyanet leri Bakanl'nn kurulmas
ka ey deildir. Yz, iki yz hatta bin sene evvel yazlm II. Kur'an- Kerim'in Trkeye evrilmesi
hutbeleri okumak insanlar cehalet ve gaflet iinde brak-
III. Kur'an'n tefsirinin yaplmas ve hadis kaynaklarnn di-
mak demektir. Hatiplerin herhalde asl kulland lisanla
limize evrilmesini tevik etmesi
konumas arttr."
Atatrk bu uygulamalaryla aadakilerden hangisini
Atatrk "Balkesir Hutbesi"ndeki bu szleriyle aada-
amalamtr?
kilerden hangisini amalamtr?
A) Dini siyaset alanndan karmay
A) Cuma ve Bayram namazlarndan hutbenin kaldrlma-
sn B) Dinin kar iin kullanlmasn nlemeyi
B) Devlet bakanlarnn hutbe okumasn C) Din eitiminin camilerde verilmesini
C) Hutbenin herkesin anlayabilecei bir dille yaplmasn D) Dinin vicdan bir mesele olarak grlmesini
D) Hutbelerin nceden hazrlanmasn E) Halkn dini konularda aydnlatlmasn
E) Hutbelerde siyasi bir ieriin bulunmamasn
48. Atatrk'e gre dini, mezhebi rk, dili ne olursa olsun, ken-
dini Trk sayan herkes Trktr.
Burada Atatrk bir milleti meydana getiren zellikler-
45. Namaz kldrma ve hutbe okumann yannda cami ile den hangisi zerinde durmutur?
ilgili btn hizmetlerin yaplmasndan sorumludur. A) Din birlii
Gerektiinde vaaz, ezan, kamet, caminin ibadete ha- B) Bamszlk duygusu
zrlanmas ve temizlii gibi hizmetleri yerine getirme
C) Duygu birlii
grevi vardr.
D) Dil birlii
Bu iki grev aadaki din grevlilerinden hangisine
aittir? E) Vatan birlii
A) Mezzin B) Mft C) mam

D) Vaiz E) Kayyum
49. "Yeryzndeki eylerin helal ve temiz olanlarndan yiyin."

"Allah'n nimetlerini saymaya kalksanz asla byle bir
46. I. Cuma ve bayram namazlarnda minberde okunan dua eyin altndan kalkamazsn."
ve tlere nutuk denir. (Nahl suresi, 18. ayet)
II. Belirli yer ve zamanlarda dini konular zerine konuan "...Yeryzne daln ve Allah'n ltfundan nasibinizi
ve t verenlere vaiz denir. arayn..."
III. Kur'an surelerini aklayarak grler ileri srme, bun- (Cum'a suresi, 10. ayet)
lar yazma ve yorumlamaya fkh denir.
Verilen ayetler aadaki kavramlardan hangisiyle ili-
Burada verilen bilgilerden hangisi dorudur? kilendirilebilir?
A) Yalnz I B) Yalnz II C) Yalnz III A) Baar B) mr C) Tevekkl
D) I ve II E) II ve III D) Snnetullah E) Rzk
26. D 27. E 28. A 29. B 30. C 31. B 32. C 33. B 34. A 35. E 36. A 37. D 38. E 39. D 40. A 41. C 42. B 43. D 44. C 45. C 46. B 47. E 48. C 49. E
Cevaplar
9. B 10. A 11. E 12. C 13. B 14. C 15. A 16. E 17. D 18. A 19. B 20. C 21. D 22. A 23. C 24. C 25. E 8. C 7. D 6. B 5. A 4. E 3. C 2. A 1. D

DN, KLTR, MEDENYET
slamiyet ve Trkler - slam ve Bilim 15
hhA. SLAMYET VE TRKLER hh Abbasiler, bata ordu olmak zere eitli devlet kademelerin-
de Trklere grevler verdiler. Zamanla Trklerle Mslmanlar
arasndaki iyi ilikiler artt. Trkler, slam' daha yakndan ta-
1. Trkler'in Mslman Oluu nma imkan buldular.
Trk kavimleri hakknda slam kaynaklarnda verilen bilgiler ile hh slamiyet Trkler arasnda hzla yaylmaya balad.Trkler
Gktrk Kitabeleri, Gk Tanr dinini benimseyen Trklerin tek kitleler hlinde Mslman oldular. Onuncu yzyla gelindiin-
tanrya inandklarn gstermektedir. Orhun Kitabeleri'ne gre de hem halk hem de yneticileri Trk olan Mslman Trk
Gk Tanr dini, peygamberi ve kutsal kitab olmayan bir din olup devletleri ortaya kt. Bunlat til Volgo Bulgar Devleti (920),
adna "kam veya aman" denilen rahipler tarafndan idare edilir- Karahanllar (945) ve Gazneliler (963)' dir.
di. Kamlar her trl dini ayinleri idare eder, bayramlarda, kutsal
gn ve gecelerde yaplan merasimleri ynetirlerdi. hh slam kabul etmeden nce Trklerde Gk Tanr inanc yay-
gnd. Trkler, Gk Tanr'nn evrendeki her eyi yarattna,
Abbasi Devleti'nin kurulmasyla birlikte Trkler, slam dinine yaattna, yce ve stn bir varlk olduuna inanrlard.
daha yakn ilgi duymaya baladlar ve gruplar halinde hzla sla-
miyeti benimsediler. Talas Sava (651) esnasnda Trkler Abba-
si Devleti'nin yannda yer alarak hem bu savan sonucunu hem
de kendi tarihlerinin ynn deitirdiler.
hh Trkler yln belli zamanlarnda Gk Tanr adna kurbanlar ke-

serlerdi. len kimselerin ruhlarnn yaadna, iyi kimselerin
ruhlarnn cennete, kt kimselerin ruhlarnn ise cehenneme
gideceine inanrlard.
TRKLERN MSLMAN OLMALARINA

ETK EDEN FAKTRLER
slam dininin sahip olduu slamiyetin, Trklerin Trklerin inanlar ile

hogr ve sevgi anlay mizacna uygun slamiyetin birbirlerine
olmas yakn esaslar iermesi

DN, KLTR, MEDENYET / slamiyet ve Trkler
hh Trkler Mslman olmadan nce stn ahlaki niteliklere sa- a) Ebu Hanife (699 -767)
hiptiler. Doruluk, drstlk, byklere sayg, hogr, mi-
safirperverlik, alak gnlllk Trklerin nem verdii ahlaki hh slam hukukunu sistemletiren temel esaslar belirleyerek,
ilkelerdendi. kendi adyla anlan Hanefilik mezhebinin nderi olmutur.
Ebu Hanife, Kur'an ve Hz. Peygamberimizin snnetini esas
hh Vatanseverlik, alak gnllllk, yiitlik gibi nitelikler Trklerin
alm ve bunlar akln ilkeleri dorultusunda yorumlamtr.
zelliklerindendir.
hh Ebu Hanife, derin bilgisi, gl zeks ve ticaretteki tecrbe-
si ile toplumsal hayatta Mslmanlarn karlat sorunlara
rnek1: pratik zmler getirmitir.
hh Ebu Hanife, dini konularda hkm verirken ncelikle Kur'an

slamiyet, Orta Asya'da yaayan Trk topluluklar arasnda
ve snnete bavurmutur. Daha sonra ise sahabelerin gr-
8. yzyldan itibaren yaylmaya balamtr. slam'la ilk kar-
lerini ve kyas esas almtr.
lama Emevi ve Abbasi devletlerinin blgeye gnderdii
askeri fetihler yoluyla olmutur. Devamndaki srete Ms-
hh mam zam Ebu Hanife slam'n inan esaslar le ilgili
lman tccarlarn, Hz. Muhammet'in soyundan gelenlerin
"Fkhl-Ekber" adl eseri yazmtr.
ve mutasavvflarn faaliyetleri Trklerin Mslman olma s-
recine katkda bulunmutur.
Bu parada, slamiyet'in Trkler arasnda yaylmas ile

ilgili aadakilerden hangisinin etkisine deinilmemi-
tir?
hh T
m yaamn Irak'ta geiren Ebu Hanife'nin stn zekas,
A) slam ordularnn seferleri
Kur'an ve snneti iyi bilmesi, farkl kimliklerin birbiriyle a-
B) Ehl-i Beyt'in faaliyetleri
tmadan beraberce yaamas gerektiine olan inanc yeni
C) Sufilerin faaliyetleri Mslman olmu insanlarn problemlerine uygun yorumlar
D) Ticari ilikiler gelitirmesinde etkili olmutur. Hanefilik mezhebi, bata Trk-
E) Emevi-Abbasi ekimesi ler olmak zere Arap olmayan halklar arasnda daha fazla
rabet grmtr.
Trkler, Emeviler ve Abbasiler arasndaki ekimeye karmamlardr. Bu
nedenle bu ekime Trklerin arasnda slamiyet'in yaylmasna neden olma- b) Maturidi (852 - 944)
mtr.
hh mam Maturidi'nin yetitirdii Semerkant, Ebu Hanife'nin g-
rlerinin yaygn olduu bir ilim merkeziydi. Maturidi kelam,
mezhepler, tefsir ve fkh alannda birok eser vermitir.
2. Trklerde slam Anlaynn Olumasnda
hh M
aturidi, yeni Mslman olmu Trk dnyasnn byk bir
Etkili Olan ahsiyetler kesimi zerinde etkili olan ve kendi adyla anlan Maturidilik
Trklerde slam anlaynn olumasnda Allah sevgisini, Hz. mezhebinin nderi olmutur. Maturidi'nin aklclk ve hogr
Muhammed (s.a.v)'in snnetine ball, hogry ve fakirlere temellerine dayal dini anlama ve yorumlama biimi, Trklerin
yardm tleyen tasavvuf nderleri etkili olmutur. Kur'an ve din anlayn ve dnce tarihini ekillendirmitir.
snnet esaslarndan hareketle oluturduklar dini dnceyi, g- hh Maturidi'nin yaad dnemde slam dini geni bir corafya-
zel ahlak ve ibadetleri halka anlatan, insanlarn her trl dini ya yaylm, farkl toplumlardan ok sayda insan slamiyeti
sorunlarna adil ve mantkl zmler reten alimlerin de slam kabul etmitir. Bu dnemde zellikle Yunan felsefesine ait
anlaynn olumasna katklar olmutur. birok eser Arapaya evrilmi, dini konularda slam'a uygun
olmayan eitli gr ve dnceler ortaya kmtr.
Sorusu
retmen
Trklerin slamiyeti ge kabul etmesinin en nemli nedeni

nedir?
Emevilerin rk politikalar ve yanl siyaset yapmalar.

hh Yunan felsefesine kar Mslman limlerin slam dininin e) Ahmet Yesevi (lm 1167)
inan esaslarn akli ve felsefi ilkelerle savunma ve ortaya
koyma ihtiyac sonucunda kelam ilimi ortaya kmtr. Ahmet Yesevi, syledii hikmet dolu szlerle, slam' Orta As-
ya'da yaayan Trkler arasnda yaym ve bugnk Krgzistan,
hh Maturidi, slam dnyasnn yetitirdii en byk kelm alimle-
Kazakistan, zbekistan, Trkmenistan gibi devletlerde yaayan
rinden biridir. mam Maturidi, slam'n inan esaslarn, Kur'an
Trklerin Mslmanlk anlayn ekillendirmitir.
ve snnet dorultusunda akli delillerle temellendirmi ve sa-
vunmutur. hh Ahmet Yesevi, slam' tasavvufi bir yorumla Trkler arasnda
yaymaya almtr. Yetitirdii birok renciyi Trklerin ya-
ad blgelere gndererek slam'n Trkler arasnda yayl-
masnda etkili olmutur.
hh Hac Bekta Veli, Mevlana ve Yunus Emre gibi mutasavvflar

Ahmet Yesevi'den etkilenmilerdir.
hh mam Maturidi'nin "Kitabul Tevhit ve Makalat" adl eserleri ke-
hh Ahmet Yesevi'nin hikmet adl iirleri, Divan- Hikmet adl ki-
lamla; "Tevilatul Kur'an" ise tefsirle ilgilidir.
tapta toplanmtr.
c) afii (767 - 820)

f) Ahi Evran (13. yy)
hh mam afii Filistin'in Gazze ehrinde domu ve Msr'da ve-
hh A
nadolu'daki Ahilik tekilatnn kurucusu olan Ahi Evran, As-
fat etmitir. afii ilim tahsili iin nce Mekke'ye gitmi daha
ya'dan Anadolu'ya yerleen tasavvuf bilginlerindendir.
sonra Medine'de mam Malik'ten ders almtr.
hh A
bbasiler Dnemi'nde istikrar salanm ve ilmi almalar
artmtr. Bata Yunan felsefesi olmak zere ran ve Hint
kltrne ait eserlerin Arapa'ya tercme edilmesiyle baz
dini ve felsefi akmlar yaylmaya balamtr. Bunun zerine
mam afii, slam toplumundaki fikri kargaaya son vermek
amacyla ilk hukuk metodolojisi olan Risale isimli eserini ka-
leme almtr.
hh mam afii'nin grleri daha ok Msr, Suriye, Irak, Hicaz,

Kuzey Afrika'nn baz blgeleri ile Anadolu ve Horasan gibi
blgelerde yaygndr.
d) Eari (874 - 936)

hh mam Eari'nin, inan esaslarn akli metotlarla savunma-
s Irak'ta byk yank uyandrm ve farkl fkh ekollerine Ahi Evran Trbesi - Krehir
mensup olan alimleri etkilemitir. Kur'an ve snneti n plana
karan, vahiy ile akl arasnda orta bir yol benimseyen ve in-
hh Ahi Evran'n kurulmasna ncelik ettii ahilik tekilat, bir
sanlar, slam dnyasndaki fikri kargaalarn oluturduu za-
meslek kuruluu olmann yan sra insanlara din ve ahlaki
rarlardan korumaya alan E'ari'nin ekol ksa bir zamanda
terbiyenin verilmesinde, milli ve manevi deerlerin kazandrl-
yaylmtr. Grleri Hindistan'dan Endls'e kadar uzanan
masnda nemli rol oynamtr.
E'ari, Trkler arasnda da kabul grmtr.

hh A
hi Evran, Osmanl Dnemi'nde esnaf arasnda saygn bir ) Yunus Emre (1240 - 1320)
yer edinmitir. Esnafn piri olarak hret bulmu ve n, b-
tn Anadolu, Rumeli, Bosna ve Krm'a kadar yaylmtr. Ahi Yunus Emre, Trk tasavvuf edebiyatnn en byk airidir.
Evran'n Krehir'deki zaviyesi, bata deri iletmecileri olmak Trkeyi ok sade bir ekilde kullanm ve iirleri tm Anado-
zere tm esnaf ve sanatkrlarn manevi bir merkezi konu- lu'da halkn dilinden eksik olmamtr. Onun iirleri, Trkenin bir
muna gelmitir. zaferi olup bu dilin bir sanat, edebiyat ve felsefe dili olduunun
en byk kant olmutur.
g) Hac Bekta Veli Mmin olanlarn oktur cefs,
hh H
ac Bekta Veli, Horasan diyarndan Anadolu'ya gelerek Ahirette olur zevk-u sefs,
insanlara gzel ahlak, sevgi ve kardelik duygularyla birlik On sekiz bin lemin Mustafs,
iinde yaamay tlemitir. Ad gzel, kendi gzel Muham-
hh A
nadolu'nun Mslmanlamasnda, Trklerin bir araya gel- med.
mesinde, hogrnn iman ve insan sevgisi gibi deerlerin
kk salmasnda Hac Bekta Veli'nin byk bir etkisi olmu-
tur. Osmanl Sultanlar, Yenieri Ocan kurduklar zaman
Hac Bekta Veli'nin gaziler arasndaki saygnl sebebiyle Yunus Emre iirlerinde itenlikle Allah (c.c) sevgisini terennm
bu oca ona balamlardr. etmi ve bu dnyaya kavga iin deil sevgi iin geldiine inan-
mtr.
h) Mevlana (1207 - 1273)
hh M
evlana, dnemin nl sufilerinden biri olan ems-i Tebrizi Ben gelmedim davi iin,
ile tantktan sonra, halkla olan ilikisini kesmi, medrese-
Benim iim sevi iin,
deki grevlerini brakarak vaktini onunla sohbet ederek geir-
Dostun evi gnllerdir,
mitir. Uzun yllar uzlete ekilen Mevlana, mehur eseri Mes-
nevi'yi kaleme alm, iirleriyle ve hikmetli szleriyle evresini Gnller yapmaya geldik.
aydnlatmtr.
hh Mevlana gerek eserlerinde gerekse sohbetlerinde ilahi ak, hh Yunus Emre din, mezhep, rk ve renk ayrm yapmakszn
insan sevgisi, hsgr, tevazu, efkat, merhamet, doruluk, herkese sevgi ve hogryle yaklamay esas almtr. Bunu
cmertlik ve alak gnlllk gibi konular zerinde durmu- da " Yaratlan severiz, Yaradan'dan tr." szyle ifade et-
tur. mitir.
i) Hac Bayram Veli (1352 - 1430)

hh M
evlana hogr, insanlarla iyi geinme, bakasna zarar
Hac Bayram ilim tahsilini tamamladktan sonra Ankara'da
vermeme ve bakasndan zarar grmemeyi tler. Onun bu
hocalk yapm ve Somuncu Baba'dan ders almtr. nsanlar
tleri, Osmanl Devleti zamannda da kabul grm ve sr-
etkileyen cokulu bir hatip olarak evresindeki birok kiiyi et-
drlmtr. Mevlana'nn grleri tm Anadolu, Arap dnya-
kilemi, onlar yetitirmi ve slamiyetin Anadolu'da yaylmasna
s ve Balkanlar'a kadar uzanan geni bir alanda yaylmtr.
nemli katklar salamtr.

Zenginlerden toplad yardmlar fakirlere, yoksullara ve 3. Trklerin slam Medeniyetine Katklar

borlulara datan Hac Bayram, birer ilim ve irfan meclisi olan
sohbetleriyle de Anadolu halkn aydnlatmtr. hh T
rkler, onuncu yzyldan itibaren din bilim, mimari, sanat,
edebiyat ve felsefe alannda kendilerine zg bir anlay ser-
hh Hac Bayram Veli'nin dergh hem din, hlaki ve tasavvu-
gileyerek slam Medeniyeti'nin gelimesine nclk yaptlar.
fi eitimin yapld hem de kimsesizlerin, yoksullarn, ilim
renmek istiyenlerin barnd bir yer olmutur. Buraya ge- hh Mslman Trk limleri tefsir, hadis, kelam, fkh, slam tarihi
lenler Hac Bayram Veli'nin ilminden, sohbetlerinden istifade gibi din ilimler alannda ok nemli almalar yapmlar ve
etmilerdir. birok kitap yazmlardr.
hh Ebu Hanife fkh, mam Maturidi kelam, Zemaheri ve Elmall

Muhammed HamdiYazr tefsir, Ahmet Cevat Paa slam Tari-
hi alannda nemli eserler vermilerdir.
hh Yusuf Has Hacip'in "Kutadgu Bilig" ve Kagarl Mahmut'un

"Divan Lgati-Trk" isimli eserleri Trk-slam edebiyatnn
ilk rnekleridir. Ali ir Nevai, Fuzuli, Mevlana, Hoca Ahmet
Hac Bayram Veli Camii / Ankara Yesevi, Hac Bekta Veli, Yunus Emre, Sleyman elebi,
Karacaolan, Seyyit Nesimi, Pir Sultan Abdal ve Kaygusuz
Abdal gibi ahsiyetler, kaleme aldklar sekin eserlerle hem
divan edebiyatnn en gzel rneklerini meydana getirmiler
rnek2: hem de tasavvuf edebiyatna yn vermilerdir.
hh Trklerin mimari zevkinin yansmalarn camilerin yan sra

Yunus Emre insanlar Allah sevgisinde buluturmaya al-
medreseler, kervansaraylar, hanlar, hamamlar, trbeler, ima-
mtr. Onun dncesinin z insan sevmek ve insanlar
retler, duruifalar, emeler ve kprler de grmek mm-
arasnda din, mezhep, rk, dil, renk ve snf ayrm yapmak-
kndr.
szn Yaradan'dan tr yaradlan ho grmektir.
hh Trkler hat, tezhip, minyatr gibi sanat dallarnda nemli a-
Bu paraya dayanlarak Yunus Emre iin aadakiler-
lmalar yapmlardr. zellikle Kur'an' ve baz kitaplar elle
den hangisi sylenebilir?
ve en gzel yaz eidiyle yazmlardr. Arap harfleriyle g-
A) Yardmsever olduu zel yaz yazma sanatna hsnhat denir. Hafz Osman, eyh
B) lime nem verdii Hamdullah elebi bu alanda yetimi en byk hattatlarmz-
dandr.
C) Allah ve insan sevgisi tad
D) badet etmeyi nemsedii
E) Sufi bir yaam tarz srd
Yunus Emre, insanlar Allah sevgisinde birletirmeye almtr ve insanlar

arasnda sevgiden dolay bir ayrm yapmamtr.
Sorusu
retmen
Ahi Evran' dier mutasavvufulardan ayran temel zellii

nedir?
Ahlakl ve drst ticaretin ilkelerini belirleyerek ekonomik alanda

almalar yapmas

hh Kat veya deri zerine sulu boya veya altn suyu ile ince fr-
alar kullanarak yaplan renkli resim sanatna minyatr denir.
Bu sanatta resimlere k, glge ve derinlik yanstlmaz.
Hsnhat rnei
hh Atalarmz bata Kur'an- Kerim olmak zere baz el yazmas

dini eserlerin sayfa kenarlarn, konu balklarn, cmle son-
larn, satr aralarndaki boluklar yaldzl izgi ve motiflerle
sslemilerdir. Buna tezhip denir. Tezhip, altn yaldz ve boya
ile yaplan bir eit kitap ssleme sanatdr.
Minyatr rnei
hh Ebru, atalarmzn nem verdii sanat sallarndan biridir.

Ebru; kat sslemeciliinde kitre, kola vb. yaptrclarla
younlatrlm su zerine neft ya ile sulandrlm, yal
boya damlatarak yaplan ve kada geirilen sstr.
Tezhip rnei

DN, KLTR, MEDENYET / slam ve Bilim
hhB. SLAM VE BLM

1. Din - Bilim likisi
hh Bilim, varlklarn yapsn ve ileyiini inceler. Somut bilgilere
ular. Din ise varln kaynan ve amacn aklayarak bu
bilgileri anlamlandrr. rnein bilim yamurun yaps, oluu-
mu ve hareketlerini gzlem ve deney yoluyla inceler ve insan-
lara aklar.
Ebru rnei hh Din ise yamurun kaynan ve anlamn aklar. Allah Rum
Suresinde rzgar ve yamurlar kendisinin yarattn yle
aklar: "Allah odur ki rzgarlar gnderir, bunlar da bulutu
hh Semerkant'ta kurulan Ulu Bey Rasathanesi'nde Ali Kuu
kaldrr. Derken Allah (c.c) onu gkte diledii gibi yayar ve
ok nemli almalar yapmtr. Birni slam medeniyetine
para para eder; nihayet arasndan yamurun ktn g-
ve kltrne astronomi, fizik ve matematik alannda katk
yapmtr. Nusruddin Tusi, matematik ve geometri alannda rrsn. Allah diledii kullarna yamuru nasip edince onlar
trigonometri sahasnda yazdklaryla Batllar zerinde etkili seviniverirler."
olmutur.
hh Din ve bilim, insann salkl, mutlu ve huzurlu bir hayat sr-
mesini amalar. Bu nedenle din, insanlar iyiye, gzele ve
rnek3: doruya ynlendirir. Onlara drst, adil, alkan ve iyilikse-
slam'n Allah'n sz olan Kur'an etrafnda ekillenmi bir ver olmay tler.
din olmas, Mslmanlarn Kur'an'a kar byk bir sayg hh nsan bilimsel yntemlerle kefettii bilgiler dorultusunda
gstermelerini beraberinde getirmitir. yle ki Kur'an'n
hayat kolaylatran rnler gelitirir. Din ise yaratln nitelii
muhtevasnn anlalmas ve yaanmas kadar ayn za-
ile ilgili genel bilgiler vermekle birlikte insan aklnn ve bilimin
manda onun okunmas ve yazlmasna da nem vermiler,
onu estetik zarafetin en gzel formlarnda ifade etmilerdir. ulaamayaca alanlar da aydnlatr.
Kur'an'a gsterilen bu sayg,

I. tezhip hh Bilim ve din birbirleriyle atmaz. Aksine birbirleriyle uyum
II. ebru iindedir. Din daha ok "niin" sorusuna cevap verirken bilim,
III. hat
"nasl" sorusuna cevap bulmaya alr.
IV. hilye
gibi slam'a zg sanat trlerinden hangilerinin gelii- hh Bilimsel gelimeler sayesinde insanlar doaya byk lde
minde dorudan etkili olmutur? egemen olmular, doal afetlere kar nlem olarak tehlikele-
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve III re kar kendilerini korumulardr.
D) II ve III E) I, II ve III
Tezhip Kur'an- Kerim'in sayfa kenarlarn, boluklar yaldzl izgi ve motiflerle

ssleme sanatdr. Hat ise Kur'an- Kerim'in gzel yaz ile yazlmasdr. Hilye,
Hz. Peygamberin fiziksel zelliklerinin ve gzelliinin sade bir dille anlatld
eserlerdir. Ebru ise su stnde yaplan ssleme sanatdr.

hh lk alarda baz insanlar gk grlemesi, imek akmas,

gne ve ay tutulmas gibi olaylarn tanrlarn fkelenmesi Rabb'inden sana indirilenin hak olduunu bilen kimse, (inkr
sonucu ortaya ktna inanmlardr. Bilim doa olaylarnn eden)... kimse gibi olur mu? (Fakat bunu) ancak akl sahipleri an-
nedenlerini aklam, insanlarn yersiz korkularn giderme- lar."
lerine katkda bulunmutur. (Ra'd suresi, 19. ayet)
2. slam'da Bilginin Kaynaklar

b) Vahiy
SLAMDA BLGNN KAYNAKLARI
hh Vahiy Yce Allah'n emir ve yasaklarnn Cebrail aracl ile
Peygamberlere bildirilmesidir. Vahyin muhatab insandr.
AKIL VAHY DUYULAR

hh Allah (c.c)'n insanlara gnderdii vahiylerin sonuncusu
Kur'an- Kerim'dir. Kur'an- Kerim Allah-u Teala'nn varl-
, birlii, peygamberlerin gnderili amalar, ahiret, inan
esaslar gibi konularda bilgiler verir. Evrenin yaratl hakkn-
da aklamalarda bulunur. nsanlarn mutlu, huzurlu ve bar
iinde yaamalar iin tlerde bulunur.
a) Akl
hh nsan dier varlklardan ayran en nemli zellik akl sahi- hh Kur'an- Kerim'de evrenin, ilk insann ve dier varlklarn ya-
bi olmasdr. Akl, duyu organlar vastasyla kendine gelen ratlyla ilgili aklamalar yer alr. Evrendeki her eyin Yce
verileri deerlendirir. Nesneler ve olaylar arasnda iliki ku- Allah tarafndan yaratld belirtilir. Melekler, cin ve eytan
rup daha nceden elde etmi olduu birikimleri de kullanarak gibi grlmeyen varlklar hakknda bilgiler verilir.
yeni gerekliklere ulaabilir.
hh K
ur'an- Kerim dnmeyi, aratrmay ve doru bilgiye ula-
may emreder. Kur'an'a gre akl ayn zamanda vahyi an-
lamak iin zorunlu bir aratr. nsan akl ile dnerek yeni
bilgiler edinir; iyiyi ktden, doruyu yanltan ayrr. Bylece
kendini gelitirir. ...eytann peine dmeyin; zira eytan sizin ak bir d-
mannzdr. O size ancak ktl, irkini ve Allah hakknda
hh Yce Allah, insan akll bir varlk olarak yarattndan, dinin bilmediiniz eyleri sylemenizi emreder."
emirlerinden de sorumlu tutumutur. nsan, aklyla slam'n (Bakara suresi, 168-169. ayetler)
ilkelerini anlayp renebilir, Yce Allah'n varl ve birliini
kavrayp ona inanabilir. Bylece dini sorumluluklarnn farkn-
da olur.
hh Kur'an insanlar iyiye, gzele ve doruya ynlendirir. Onlarn
hh Kur'an- Kerim'de evren ve varlklar zerinde dnmeyi, akl gzel ahlakl olmalarn emreder. yi ve gzel davranlarda
kullanmay, Allah'n varln ve birliini kavramay tavsiye bulunanlarn Allah tarafndan dllendirilecei bildirilir. Tm
eden birok ayet bulunur. insanlarn, ldkten sonra tekrar dirilecei ve herkesin dn-
yada iken yaptklarnn karln ahirette greceiini haber
verir.

hh Kur'an gemite yaam topumlardan ve peygamberlerden hh Yce Allah, Kur'an'n baz ayetlerinde insanlara eitli sorular
sz eder. Tarihte yaam toplumlarn yaptklar hatalardan sorarak bunlar zerinde dnmelerini istemektedir.
ders almamz tler.
Acaba onlar herhangi bir yaratc olmadan m yaratldlar? Yok-

c) Duyular sa kendilerimi yaratcdrlar? Yoksa gkleri ve yerleri onlar m
yarattlar?"
Duyular d dnyaya alan pencereler gibidir. nsanolu duyu- (Tr suresi, 35-36. ayetler)
lar yoluyla pek ok konuda bilgi sahibi olur. Maddenin nitelii ve
niceliini duyular sayesinde renir. nsan akl sayesinde duyu-
larla elde ettii verileri, bilgi ve yargya dntrebilir.
hh slam' ana kaynaklar olan Kur'an- Kerim ve hadislerde ilme
geni bir yer verilir.
...Rahman olan Allah'n yaratnda hibir uygunsuzluk gremez-

sin. Gzn evir de bir bak, bir bozukluk grebiliyor musun?" hh Kur'an- Kerim'in ilk inen ayeti "Yaratan Rabbi'nin adyla oku!"
olmas bilime nem verilmesini artrmtr.
3. slam Akl Kullanmay ve Bilimi Tevik Eder

hh Dinin buyruklarn, tlerini ve ilkelerini ancak akll bir varlk ...Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? Dorusu ancak akl
anlayabilir, yorumlayabilir ve yerine getirebilir. Bunun iin de sahipleri bunlar hakkyla dnr."
akl dini sorumluluun n artdr.
hh Kur'an'n pek ok yerinde, "...Hi dnmez misiniz?", "...Ak-

hh Hz. Muhammed de eitli hadislerinde insanlara okumay,
lnz kullanmyor musunuz?" gibi ifadeler gemektedir.
ilim renmeyi tlemitir.
hh Yce Allah Kur'an'da evrendeki esiz dzenden, doadaki

lim in'de de olsa reniniz."
gzelliklerden ve varlklarn yaratlndan rnekler verir. Bun-
lar zerinde dnmemizi ister. "lim renmek kadn ve erkek her Mslmana farzdr."
(Hadis-i erif)
Yeryznde birbirine komu ktalar, zm balar, ekinler,

bir kkten ve eitli kklerden dallanm hurma aalar
vardr. Bunlarn hepsi bir su ile sulanr. (Byleyken) yemi- hh lim insann ve kinatn srrn ortaya karacak tek yoldur.
lerinde onlarn bir ksmn bir ksmna stn klarz. te
hh lim iman glendirir.
bnlarda, akllarn kullanan bir toplum iin ibretler vardr."

SLAM DN
Bilgisizce taklide kardr. Akl ve bilgi dinidir.
Bilimi tevik eder. Okumay ve renmeyi tler.
nsan zgrletirir. nsanlarn bar ve huzurunu ister.
nsann aklna hitap eder. Aratrmay tavsiye eder.
nsann kalbine hitap eder. nsann i dnyasn zenginletirir.
Akln kullanlmasn ister. Belge ve delillere dayanarak konumay ister.
Dnmeyi tevik eder. nsann niin yaratldn ve neyi niin yaptn bilmesini ister.
4. slam Medeniyetinde Eitim Kurumlar hh Halife Me'mun, Beyt'l-Hikme'nin bnyesinde bir ktphane
oluturdu. Buraya Bizans, Hindistan, ran gibi birok lkeden
hh Hz. Muhammed (s.a.v) ayn zamanda bir retmendi. Medi- ok sayda kitap getirtti. zellikle Yunanca, Sanskrite ve
ne'ye hicret edince ilk nce bir mescit yaptrd. Bu mescidin Farsadan birok kitap Mslman bilginlerce Arapaya ev-
bitiiinde "suffe" ad verilen odalar yaptran Hz. Muhammed rildi.
(s.a.v) burada eitim ve retim faaliyetlerine arlk verdi.
hh slam dnyasnda ilk byk medreseyi Trkler kurmutur. Al-
hh Peygamberimiz Mescid-i Nebi'yi zaman zaman eitim re- parslan'n emriyle veziri Nizam'l Mlk tarafndan Badat'ta
tim kurumu olarak kullanyordu O, namazlardan nce ya da kurulan Nizamiye Medresesi'nde slami bilimlerin yan sra
sonra burada insanlara dini ve toplumsal konularda bilgi veri- edebiyat, matematik, felsefe gibi dersler de okutulmaktayd.
yordu. Onlara, gelen Kur'an ayetlerini okuyor, aklamalarda Osmanllar Dnemi'nde ilk medrese Bursa'da Orhan Gazi ta-
bulunuyordu. rafndan kurulmutur.
5. Mslmanlarn Bilim ve Medeniyete

Katklar
Dnyay isteyen ilme sarlsn, ahireti isteyen ilme sarlsn, hem

dnyay hem ahireti isteyen ilme sarlsn."
hh slam'n ilk devirlerinde eitim ve retim faaliyetleri daha ok (Hadis-i erif)
camilerde yaplyordu. Camilerde oluturulan ders halkalarn-
da Kur'an- Kerim, tefsir, hadis fkh ve siyer gibi ilimler re-
tiliyordu.
hh slam limlerinin, Kur'an- Kerim'in ayetlerini renmeye,
aklamaya ve yorumlamaya verdikleri nem ve bu konudaki
hh Y
ksek retim alannda ilk eitim kurumu Abbasi Halifesi
almalar sonucunda tefsir ilmi domutur.
Memun tarafndan Badat'ta Beyt'l Hikme adyla kuruldu.
Sorusu
retmen
Medreseler slam dnyasna neden nemlidir?
Hen dini ilimlerin hem de matematik ve fen bilimlerinin retilmesi

hh Kur'an- Kerim'i ilk tefsir eden, onu aklayp yorumlayan Pey- Corafya: Belhi ilk bilimsel corafyann temellerini atm, daha
gamberimizdir. Peygamberimiz gerekli durumlarrda Kur'an'n sonra Piri Reis, Seydi Ali Reis, Ulu Bey, Katip elebi gibi alimler
ayetlerini aklam, zaman zaman da sahabelerin sorular kalc eserler vermilerdir.
karsnda ayetlerin tefsirini yapmtr.
hh Evliya elebi ile bni Batuta'nn seyahatnameleri pek ok

blge hakknda nemli bilgiler vermektedir. Katip elebi Ci-
hannma (Cihann Tanm) adl eserinde Avrupa, Asya ve Af-
hh Mslmanlarn, Peygamberimizin hadislerini derleme, akla- rika'nn baz lkeleriyle ilgili bilgiler vermektedir.
ma ve yorumlama konusundaki almalaryla hadis ilm do-
hh Mslman bilginler takvimler hazrlamlar ve haritalar iz-
mutur. Peygamberimizin sz ve davranlar slam dininin
milerdir. mer Hayyam'n hazrlad Celali takvim, otuz
ana kaynaklar olduundan, Mslmanlar hadislerin doru bir
yllk br dnemi kapsamaktadr. Piri Reis, Seydi Ali Reis, gibi
ekilde yazlp korunmasna byk nem vermilerdir.
denizcilerin izdikleri haritalar dnya corafya tarihi asn-
hh Hz. Ebu Hureyre, Hz. Aye, Hz. Abdullah bin mer gibi saha- dan ok nemlidir.
beler, hadislerin dier Mslmanlar tarafndan renilmesin-
de nemli hizmetlerde bulunmulardr.
hh Hadis kitaplarndan en tannm olanlar, Ktb-i Sitte (alt

kitap)adyla bilinen eserdir. Ktb-i Sitte u alt kitaptan olu-
maktadr.
Buhari'nin Cmius Sahih'i
Mslim bin Haccac'n Cmius Sahih'i
Nesai'nin Snen'i
Muhammed bin sa Tirmizi'nin Snen'i

Piri Reis'in Dnya Haritas
Ebu Davud'un Snen'i
Muhammed bin Mce'nin Snen'i

Tarih: Taberi, Mesudi, bn-i Haldun, Naima ve Cevdet Paa
mehur tarihilerdir.
hh Kur'an- Kerim'de baz peygamberlerin ve toplumlarn ya-

adklar olaylarn anlatlmas, Mslmanlarn tarih bilimine
nem vermelerinde etkili olmutur.
hh Malik bni Enes'in Muvatta adl eseriyle Ahmet bni Hanbel'in
Msned'i de nemli hadis kitaplarndandr.
hh Peygamberimizin hayatn, davranlarn, olaylar karsn- Astronomi: Battani, dnyann ekvatora eimini doru bir ekilde
daki tutum ve deerlendirmelerini konu edinen almalarla belirlemi, gne ve ay tutulmas ile ilgili almalar yapmtr.
siyer ilmi domutur. bni shak, bni Hiam gibi limler Pey- Harezmi astronomi cetvelleri ile atlaslar hazrlamtr. Ulu Bey
gamberimizin hayat ve savalar konusunda siyer tr eser- Semerkant'ta rasathane kurmu ve Ali Kuu gibi byk bir ast-
ler yazmlardr. ronomi bilginini yetitirmitir.

hh Biruni kentlerin enlem ve boylamlarn lm, Dnya'nn hh Mslman bilginler tirigonometrideki tanjant, kotanjant, sins,
evresini 40225 km olarak hesaplamtr. Dnya'nn yuvarlak kosins deerlerini bilime kazandrm; birok maddenin z-
olduunu ve kendi etrafnda dndn kantlamtr. gl arln gsteren cetveller dzenlemilerdir.
Fizik: Birni, Kindi ve bn'l Heysem fizik alannda nemli al-

malar yapmlardr.
Tp ve Eczaclk: Tp ve eczaclkta almalar yapan Mslman
hh Fizik alannda almalar yapan Mslman bilim adamlar
bilginler, havann, topran, iklimin salk zerindeki etkilerini
k hzn ve atmosferin kalnln hesaplamlardr. Sesin
aratrmlardr.
yansmas konusunda almalar yapm olan Birun, n
sesten daha hzl hareket ettiini saptamtr.
hh bni Sina ve Rzi bitkilerden ilalar yapm, hangi ilacn han-
gi hastal tedavi ettiini eserlerinde aklamlard. bni
Sina'nn el Kanun fi't-Tp (Tbbn Kanunu) adl eseri Avrupa
niversitelerinin bazlarnda yzyllarca ders kitab olarak
hh Ebu Cafer Hzin gzden kan nlarn cisme ulamasyla
okutulmutur.
gerekletiini syleyen grme olaynn, cisimlerden gelen
nlarn gze ulamasyla meydana geldiini sylemitir. hh Rzi, iek ve kzamk hastalklar konusunda aratrma-
lar yapm, bbrekte bulunan talar ilalarla paralam ve
ameliyatla karmtr.
Kimya: Zekeriya Razi, Cabir bn Hayyan, bn'l Heysem gibi
hh Akemseddin, hastaln yaylmasnda mikrobun nemini
bilim adamlar birok icat yapmlardr.
aklamtr.
hh Civann yapm, niadr tuzu, potasyum, amonyak, kibrit, sl-

Biyoloji, Botanik ve Zooloji: Biyoloji alannda almalar yapan
firik asit, sa ya, altn suyu, nitrik asit gibi kimyasal mad-
Mslman bilginler; reme, kadnn hamilelik dnemi, ocuun
deleri hazrlamlar ve bu maddelerin bileikleri konusunda
anne karnnda geliimi ve doumu konularnda nemli inceleme-
nemli bilgiler vermilerdir.
ler yapm ve aklamalarda bulunmulardr.
hh la, koku ve cam yapmnda, kuma boyamada, madenleri
hh bnn Nefis, kan dolamn incelemi, eserlerinde insan v-
temizlemede ve deri tabaklamada kimyevi maddelerden ya-
cudunun yaps ve organlarn almas konusunda nemli
rarlanmlardr. Cabir bin Hayyan, eserlerinde metalleri sert-
bilgiler vermitir. bni Sina, kann gda tadn belitmitir.
letirme, mineralleri karma gibi konularda bilgiler vermitir.
Matematik: Matematikte bugn de kullanlan logaritmay sis-

temletiren, ilk defa sfrl ondalk sayy bulan Harezmi'dir. Ay- hh Gfiki, pek ok bitkinin zelliklerini incelemi ve eserlerinde
rca Ali Kuu, Tsi, Hzr Bey, Kerhi, Muhammed bin Ahmet, tantmtr. Abdullah bni Baytar, bitkilerin zellikleri ve bitki
Mirim elebi ve Hzr Halife bugn dnyada kullanlan rakamlar hastalklarnn tedavisiyle ilgili almalar yapmtr.
gelitirmilerdir.
hh Zooloji alannda alma yapan bilginler, hayvanlarn ana-
tomik yaplar, beslenmeleri, remeleri ve tedavileriyle ilgili
bilgiler vermilerdir. Chiz ve Kindi, hayvan hastalklar ve
hh bn'l Heysem, drt bilinmeyenli denklemlerin zmn
bu hastalklarn tedavisi konusunda incelemeler yapm ve
yapm, Ebu Kmil uc da be bilinmeyenli denklemlere ka-
eserler yazmlardr.
dar zm ekillerini saptamtr.

DN, KLTR, MEDENYET Konu Testi - 1
1. Trkler tarafndan kurulan Karahanllar, Gazneliler, Tu- 4. I. Trkler, Peygamberimiz zamannda slamiyetle tan-
lunoullar, Seluklu ve Osmanl Devletleri hem slam'n mlar ve kitleler halinde Mslmanl kabul etmiler-
yaylmasnda hem de slam kltr, medeniyet ve sanatn dir.
zenginlemesinde nemli roller stlendiler. II. Trkler, slamiyetten nce her eyi yaratan, stn ve
Aadaki sanat dallarndan hangisinin gelimesinde yce bir varlk olduuna inanr, buna "Gk Tanr" der-
Trklerin katks en azdr? lerdi.
A) Hat B) Ebru C) Resim III. Eski Trk inanlar ve ahlak anlaylaryla slam'n ilke-
lerinin benzerlii, Trklerin Mslman olmasn kolay-
D) Minyatr E) Tezhip
latrmtr.
Burada "Trklerin Mslman olmas" ile ilgili olarak veri-
len bilgilerden hangisi doru deildir?
2. Trk tasavvuf edebiyatnn en byk airlerinden biridir. 5. Osmanl Devleti'nin eitim ve retim kurumu olan medre-
Trkeyi ok sade bir ekilde kullanm ve iirleri tm Ana- selerde ok eitli dersler okutulurdu. XVII. yzyldan itiba-
dolu'da halkn dilinden eksik olmamtr. zgr dnceye ren medreselerde fen ve matematik derslerine daha fazla
nem veren, ekli deil manay nemseyen ve ilahi ak en nem verilmeye balanm, bu nedenle medrese eitimi
gzel bir ekilde ifade eden bir tasavvuf airidir. bozulmutur.
Bu parada zellikleri verilen tasavvuf airi aadaki- Parada dile getirilen durumun aadaki sonulardan
lerden hangisidir? hangisine yol amas beklenmez?
A) Mevlana A) Bilim adamnn yetimemesine

B) Eari B) Avrupa'daki bilimsel gelimelerin izlenememesine
C) Hac Bekta Veli C) Medreselerin an eitim anlayndan uzaklamasna
D) Hac Bayram Veli D) Dini bilimlerin n plana kmasna
E) Yunus Emre E) Medreselerde okuyan renci saysnn azalmasna
3. slam dnyasnda sistemli bir ekilde eitim retim yap- 6. lk Trk Devletlerinde hkmdara devleti ynetme yetkisi-
lan en nemli kurumlardr. Buralarda hem dini ilimlere hem nin Tanr tarafndan verildiine inanlrd.
de pozitif bilimlere yer verilmitir. En mehuru Nizamiye Bu durumu aadaki yarglardan hangisi destekler?
olup Trkler tarafndan Badat'ta yaptrlmtr.
A) Hkmdar elerinin de ynetime katlmas
Bu parada sz edilen eitim kurumu aadakiler-
den hangisidir? B) Ynetimde tek karar vericinin hkmdar olmas
A) Cami B) Klliye C) Ktphane C) Laiklik ilkesinin geerli olmas

D) Hkmdarn ok fazla toprak fethetmesi
D) Medrese E) Daruifa
E) lkede insanlarn mutlu ve huzurlu yaamas

7. slam dnyasnda bn-i Sina, Harezmi ve Biruni gibi nl 10. Bir kez gnl yktn ise
bilginler yetimitir. Bu bilginlerin yazm olduu eserler Bu kldn namaz deil.
Batllarca kendi dillerine evrilmi tp, matematik ve astro-
Yetmi iki millet dahi
nomi retiminde kullanlmtr.
Elin yzn yumaz deil.
ne ulalamaz? Yunus Emre bu iiriyle aadakilerden hangisini vur-
gulamak istemitir?
A) slam bilginleri Bat dnyasn etkilemitir.
A) Kalp krmamak gerektiini
B) slam bilginlerinin bilimsel gelimelere katks olmutur.
B) badet etmenin nemini
C) slam dini bilimsel gelimeleri tevik etmitir.
C) Temiz olmann gerekliliini
D) Bat pozitif bilimleri slamiyet'ten sonra tanmtr.
D) Evrensel ahlaka uyulmasn
E) slam dini bilimsel gelimelere aktr.
E) Azla yetinmenin bilinmesini
8. Din, insanlarn iyiye ve gzele yneltmek iin peygamber- 11. slamiyetten nce Trkler anne ve babaya saygl olmaya,
ler araclyla insanlara gnderdii kurallardr. Bu ynyle drstle, yoksullara yardm etmeye nem verirlerdi. Ya-
din ilahidir, bilim ise insann rndr. Dinin kurallar insan- lan sylemekten, adaletsizlik yapmaktan, zina etmekten,
lar iin bir rehberdir. Din insana Yaradan tantr, varolu bakalarn aldatmaktan kanrlard. Ahlakszlk eden,
amacn hatrlatr ve yaam anlamlandrmasna katkda toplumun huzurunu bozan, adaletsiz davranan kimselere
bulunur. Bilim de insann kendisini, eyay, olgular ve ev- ceza verirlerdi.
reni tanmasn salayan en nemli faaliyettir. Bu parada sz edilen durum aadakilerden hangi-
Buna gre din-bilim ilikisi iin aadakilerden hangisine yol amtr?
si doru deildir?
A) Trklerin yerleik yaama gemesine
A) Din, bilimi ve akl kullanmay tevik eder. B) Atalar ruhu inancnn yerlemesine
B) Din ve bilim insann yaamn anlamlandrmasna katk C) Ahlaki benzerlikten dolay Trkler'in kolayca slam di-
salar. nini benimsemelerine
C) Din ve bilim insan hayatnda yeni atma alanlar D) Trk boylarnn bir araya gelmesine
oluturur.
E) slam Devletlerinde Trkler'e nemli grevler verilme-
D) Din, insan aklnn ve bilimin ulaamayaca alanlarda sine
yol gsterir.
E) Din ve bilim birbirini tamamlamakta ve rtmektedir.
12. I. "Eline, beline, diline sahip olmak" ilkesi, Mevlana'nn

9. Aadakilerden hangisi Anadolu'da esnaf ve sanat- insanlara sk sk tledii bir ahlaki ilkedir.
krlarn dayanmas amacyla bir meslek rgtnn II. Tp alannda ok nemli almalar yapm olan ve "El
kurulmasna nclk etmitir? Kanun Fi't Tp" adl eserin sahibi bn-i Sina'dr.
III. Yunus Emre "Mesnevi" adl eserinde Allah ve insan
A) Hac Bayram Veli
sevgisi zerinde durmutur.
B) Ahi Evran
Burada slam dnce ve bilim insanlaryla ilgili olarak
C) Hoca Ahmet Yesevi verilenlerden hangileri doru deildir?
D) Mevlana
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II
E) Hac Bekta Veli
D) I ve III E) II ve III
12. D 11. C 10. A 9. B 8. C 7. D 6. B 5. D 4. A 3. D 2. E 1. C Cevaplar

1. Allah'n varln ve birliini, slam inanlarnn doruluu- 4. Toplumda iine hile kartrmayan, verdii szde duran,
nu delilleriyle birlikte savunan ilim daldr. Bu bilginler Al- iini zamannda ve iyi bir ekilde yapan, borcunu vaktinde
lah'n varl ve birlii, peygamberlik, ahiret, kaza ve kader deyen insanlara her zaman ihtiya duyulur. Esnaf ve tc-
gibi konular Kur'an ve snnet dorultusunda aklla temel- car kesiminin bu gibi zelliklere sahip olmas toplum iin
lendirerek ele alp savunmulardr. son derece nemlidir. Ahi Evran, kurduu Ahilik tekilatyla
Bu parada sz edilen slam bilimi aadakilerden Trk toplumunda meslek ve ticaret ahlaknn yerlemesine
hangisidir? nemli katklar salamtr. Ahilik bir meslek kuruluu olma-
nn yan sra iman ve ahlak eitiminin yapld, milli kltrn
A) Hadis B) Fkh C) Kur'an
retilip benimsetildii bir okul ilevi de grmtr.
D) Kelam E) Tefsir Ahi Evran Ahilik tekilatn kurmasyla aadakilerden
hangisini amalamtr?
A) Ticaretin ahlaki ilkelerine uyan insanlarn yetimesini

B) Devlete kar sivil toplumu glendirmeyi
C) nsanlarn dindar klnmasn
D) badetlerin zgrce gerekletirilmesini
E) Ticaretin estetik ynnn gelitirilmesini
2. lm gnn, ok sevdii Allah'a kavuaca gn 5. I. Mslmanlar din bilimleri yannda matematik, astrono-
olarak gren ve bundan dolay lm gn iin dn mi ve fen bilimleri gibi alanlarda da ileri gitmilerdir.
gn anlamna gelen "ebiarus" ifadesini kullanan s- II. slam'da bilginin kayna sadece vahiydir.
lam mutasavvufu aadakilerden hangisidir? III. Peygamberimize ilk inen ayetin "Oku!" emriyle bala-
A) Ahilik tekilatn kuran Ahi Evran mas, slam'n bilime ve aratrmaya verdii nemi ar-
trmtr.
B) iirlerini sade bir Trkeyle yazan Yunus Emre
Burada verilen bilgilerden hangileri dorudur?
C) lim meclisleriyle Anadolu halkn aydnlatan Hac Bay-
ram Veli A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II
D) Bektailiin kurucusu olan Hac Bekta Veli D) I ve III E) II ve III
E) nsan sevgisi ve hogry savunan Mevlana
6. Hadis alimleri tarafndan Hz. Muhammed (s.a.v)'in hadis-

3. Tp alannda baarl almalar yapan, "El Kanun" adl
lerinin topland birok eser oluturulmutur. Bunlarn en
eseri Bat dnyasnda temel tp kitab olarak okutulan
mehurlar "Ktb Sitte" olarak adlandrlr.
Trk-slam bilim adam aadakilerden hangisidir?
Aadakilerden hangisi mehur alt hadis kitab (Ktb
A) Piri Reis Sitte) arasnda yer almaz?
B) bn-i Sina
A) Ebu Davud'un Snen'i
C) bn-i Haldun
B) Mslim'in Cmius Sahih'i
D) Ali Kuu
C) Malik bin Enes'in Muvatta'
E) Harezmi
D) bn-i Mce'nin Snen'i
E) smail Buhari'nin Cmius Sahih'i

7. Ticaret amacyla Trk illerine Mslman tacirlerin gel- 10. Kam kalem ve is mrekkebi ile yaplan bir izgi sanat-
mesi dr. Harflerin ssl olarak yaplmas biiminde uygulanan
Tasavvuf eitiminden gemi gnl ehlinin Trklerle bu sanatn slam kltr ve medeniyetinde nemli bir yeri
temas etmesi vardr. Mslman Trkler zellikle Kur'an- Kerim'i gzel
yaz ile yazmaktan byk haz duymulardr. Bundan dolay
slam medeniyetinin stnl ve ycelii
"Kur'an Mekke'de indirildi, Msr'da okundu ve stanbul'da
Burada sz edilen durumlar aadaki sonulardan yazld." sz mehur olmutur.
hangisine yol amtr?
Bu parada slam medeniyetinin hangi sanatndan sz
A) Mezheplerin ortaya kmasna edilmektedir?
B) Ahlakn dini temellerinin olumasna A) Ebru B) Minyatr C) Hat
C) Trklerin slamiyeti kolayca benimsemelerine D) Tezhip E) Mimari
D) slami bilimlerin gelimesine
E) Trklerin ahiret yaamna ynelmesine
8. nsan sevgisine byk nem vermitir. Din ve vatan sevgi- 11. Emeviler Dneminde olumsuzluk yaayan baz ehl-i beyt-
si zerinde durmu, ehitliin manevi derecesini hadislere ten kiiler Trkistan'a g etmiler ve Trkler arasnda b-
uygun olarak vmtr. Trk tresinin devam iin elinden yk ilgi grmlerdir. Trk beylerinden kz almlar, onlara
geleni yapm, sohbet toplantlar dzenleyerek insanlara kz vermiler. Bylece hem Trklerle akraba olmular hem
tler vermitir. Sohbetlerinde kolay anlalr, duru bir de onlara slam' retmilerdir.
Trkeyle "nefes" denilen ilahiler syleyerek insanlara s- Bu parada sz edilen durum aadakilerden hangi-
lam dinini retmeye ve sevdirmeye almtr. nsanlarn sine yol amtr?
eline, beline, diline sahip olmas gerektiini vurgulamtr.
A) Trkenin Arap toplumlarnda yaylmasna
Bu parada sz edilen slam tasavvufusu aadaki-
lerden hangisidir? B) Trkler'in Orta Asya'dan Anadolu'ya g etmesine
C) Trklerin yeni yerleri fethetmesine
A) Hac Bekta Veli
D) Trklerin geleneklerini korumasna
B) Mevlana
E) slamiyetin Trkler arasnda yaylmasna
C) Yunus Emre
D) Hac Bayram Veli
E) Hoca Ahmet Yesevi
9. Peygamber Efendimiz'in salnda sahabeler ibadet, ev- 12. Yce Allah'n varln, sfatlarn, slam dininin inan esas-
lilik, miras, ticaret vb. konular dorudan Hz. Peygamber'e larn ele alp inceler. nan konularnda ortaya kan so-
sorabiliyorlard. Peygamberimizin vefatndan sonra baz runlara zm getirir. Akl ile slam dininin inan esaslarn
fkhi konularda ihtilaflar yaanmaya balad ve mezhepler sistemli bir ekilde ifade etmek, bunlar savunmak ve ak-
olumaya balad. lamak bu ilmin temel konusudur.
Aadakilerden hangisi mezhep imamlarndan biri de- Bu parada sz edilen slam ilmi aadakilerden
ildir? hangisidir?
A) Ebu Hanife B) Maturidi C) E'ari A) Siyer B) Kelam C) Fkh
D) Mevlana E) afii D) Hadis E) Dinler tarihi
12. B 11. E 10. C 9. D 8. A 7. C 6. C 5. D 4. A 3. B 2. E 1. D Cevaplar

DN, KLTR, MEDENYET
slam ve Estetik - Yaayan Dinler ve Benzer zellikleri 16
C. SLAM VE ESTETK Kur'an'da insann dnyada gzel bir hayat srmesi istenir.
Bakalarna yardm ederken sahip olduklarmzn en gzelin-

1. Evrendeki l ve Ahenk den vermemiz tavsiye edilir. nsana gzel sz ve davranlar
karlnda yurtlarn en gzeli olan cennet vaat edilir.
Evrendeki btn varlklar bir dzen iinde hareket eder. Gzle
grlmeyen atomlardan en byk varlklara kadar her eyde Kur'an'da en gzel isimlerin Allah'a ait olduu vurgulanr. Bu
hassas bir l, amaz bir dzen ve belirli bir uyum vardr. yaklam en yetkin ve kusursuz vastalarn Allah'a ait olduu
anlamna gelir.
Evrende gece ve gndzn oluumu, mevsimlerin deime-
si, yerekiminin ilevi, yeryzne inen yamurun miktar gibi
belirli bir lyle hareket eden kusursuz bir yap mevcuttur.
Allah- Teala, yaratt eylerde koyduu ly kendi varl-
nn delilleri arasnda saymtr.
2. nsan ve Este k
4. Hz. Muhammed ve Gzellik
nsan gzel yaratlm ve gzellii fark edecek ekilde dona-
tlmtr. Allah "Gerek u ki biz insan en gzel ekilde yarat- Hz. Peygamber Kalem suresinin 4.ayetinde "Ve son pek yk-
tk." buyurmutur. Bu yzden gzellik insan ruhunu etkiler. sek bir ahlak zeresin." buyrularak vlr. Onun drst, er-
demli ve gven veren biri olarak stn bir hayat tarzna sahip
olduu vurgulanr.
Hz. Peygamber arkadalarna ve evresine her adan gzel

bir rnek olmutur. Onlara di temizliinden, salarn taranp
Gzel dnmek ve gzel bakmak insan ftratnn bir zellii-
dzeltilmesine kadar pek ok konuda tavsiyelerde bulunarak
dir. Gzel gren gzel dnr, gzel dnen hayattan zevk
salkl ve gzel grnmelerini istemitir.
alr.
Hz. Muhammed zellikle aa dikmeyi tavsiye etmi; meyve-
nsann yaantsndaki titizliin kayna Allah- Teala'nn ya-
sinden ve glgesinden yararlanlan aalarn dikiminin sada-
ratmasndaki incelie duyduu hayranlktr. Bu anlamda in-
ka olduunu ve bunun kiiye sevap kazandrdn belirtmi-
sann estetik duygusu ve bu konuda gsterdii gayret, tarih
tir.
boyunca eitli sanat eserlerinin ortaya kmasna zemin ha-
zrlamtr.
3. Kur'an ve Gzellik
Kur'an ayetleri inmeye balad ilk gnden itibaren muhatap-
larn derinden etkilemi ve insann btn estetik deerlerine
kaynaklk etmitir.

DN, KLTR, MEDENYET / slam ve Estetik
5. Yaamda Gzellik 6. slam Medeniye nde Este k

Kur'an'da "O (Allah) ki yaratt her eyi gzel yapmtr." slam medeniyetinde; mimari, edebiyat, musik, hat, tezhip ve
buyrularak varlklardaki gzelliklere dikkat ekilir. Allah btn minyatr sanat gibi hayatn eitli alanlarna yansyan gzel-
gzelliklerin kaynadr. Bu kaynaktan beslendii srece in- likler vardr. Bunlarn her biri dinin temel deerlerinden etkile-
san iin gzellikler bitmez. nerek ortaya km ve gelimitir.
Sanatta, Allah'n birlii (tevhit) vurgusu ne karlm okluk-

Yaamda Gzellik
tan birlie doru seyreden bir anlatm izlenmitir. Sslemede
somut ekil ve kavramlar yerine soyut ekil ve kavramlarla
Szde Davranta ve rnde sembol ifadelere daha ok yer verilmitir.
Gzellik Gzellik Gzellik
rnek1:
Kur'an hayatn gzelliklerini paylalmas gerektii zerinde
durur. Gzel davrananlara ahirette daha gzel bir karln
bekledii mjdesini verir. Kur'an'da geen btn emir, ya-
sak ve tler insann hayatn gzelletirmek iindir.
Buna gre aadakilerden hangisi toplumsal yaamn

gzelletirilmesine katk salamaz?
A) Tevazu sahibi olmak

B) Zekt vermek
C) Yoksullar gzetmek
D) Msamahal davranmak
E) Taassup sahibi olmak
Taassup, bir fikre, bir dnceye kr krne inanp kendi grnden bakasn kabul
etmemektir. Taassup toplumda hogry ortadan kaldrr, kin ve dmanla yol aar.
Cevap: E
retmen
Sorusu
Evrendeki l, uyum, ahenk ve dzen slam medeniyetin-

de hangi alanda alma yaplmasn tevik etmitir.
Estetik

DN, KLTR, MEDENYET / slam ve Estetik
KLTR VE MEDENYETMZ
SOSYAL GZELLK-
EDEBYAT MUSK MMAR
LER
iir Ezan Cami Snnet/Dn Trenleri
Destan Tekbir Medrese Konukseverlik
Naat lahi Tekke Asker Uurlama
Hilye Naat Dergah Hasta Ziyareti
email Kaside Hamam Davete cabet
Gazavatname Mersiye Kervansaray Byklere Sayg
Daru-ifa Kklere Sevgi
adrvan Yardmlama
Kpr
D. YAAYAN DNLER ve BENZER slam'a gre insanln ilk dini tek tanr inancna dayanr. Dini
gnderen Allah'tr. Allah (c.c) evreni ve insan yaratm, insa-
ZELLKLER n doruya ynlendirecek kitaplar ve peygamberler gnder-
mitir.
1. Yaayan Dinler
Din, tarihin btn dnemlerinde, hemen her toplumda var
olan evrensel ve kkl bir kurumdur. nsan her zaman yce Tarih boyunca eitli toplumlarda zaman zaman ktlk ve
ve kudretli bir varla gvenme, ona snp ondan yardm hakszlklar yaygnlam, ahlak deerler zayflamtr. By-
dileme ihtiyac hissetmitir. nanma duygusu insann yaratl- lesi olumsuzluklarn yaand baz toplumlarda insanlar, Al-
nn bir gereidir. lah'n buyruklarn dikkate almam, onun gsterdii yoldan
ayrlmlardr.
Dnyada belli bal dinlerin mensuplarn gsteren tablo
(Rakamlar milyon deerindedir.) Doast g olarak grdkleri gne, ay, yldz, ate ve put-
lar gibi eitli varlklar tanrlar edinmilerdir. Bylece farkl
1600
1440 1380 dinler ortaya kmtr.
1400
1200
a) Vahye Dayal Dinler: Yahudilik,
1000
800
Hris yanlk ve slam
700 700
600
Allah tarafndan
400 330 300 gnderilir.
200
25 12 3
0
Hristiyanlk
slam
in Dinleri
Hinduizm
Budizm
Geleneksel Dinler
Yahudilik
Sihizm
Caynizm
Peygamberi Kutsal kitab

LAH DN
vardr. vardr.
Evrensel ilkeleri
vardr.

DN, KLTR, MEDENYET / Yaayan Dinler ve Benzer zellikleri
Yahudilik Yahudilerin kutsal kitabna Eski Ahit denir. Buna Yahudiler

Tanah adn verirler. Tanah'n bir blm olan Tevrat ise ou
Yahudiliin tarihi Hz. brahim ile balar. Tevrat'a gre Hz. b-
zaman Yahudilerin kutsal kitabnn tamam iin kullanlr.
rahim'in neslini devam ettiren Hz. shak'n iki olu vardr. Bun-
lardan Hz. Yakup, srail nvann alarak Yahudi tarihinde n
plana kt. Yahudilerin soyu Hz. Yakup'un on iki oluyla de-
vam etti. Bu soydan gelenlere "srailoullar" denilmitir. srai-
rnek2:
loullar Hz. Yusuf sayesinde Msr'a yerletiler. Hz. Yusuf'tan Aadakilerden hangisi, srailoullarna (Yahudilere)
sonra Msr firavunu, srailoullarn kleletirdi. srailoullar gnderilmi bir peygamber deildir?
400 sene kle olarak yaadlar. Hz. Musa da bu esaret ylla-
A) Hz. brahim B) Hz. Musa C) Hz. Davut
rnda dnyaya gelmi daha sonra srailoullarna peygamber
olarak gnderilmitir. Yahudiliin peygamberi Hz. Musa'dr. D) Hz. Yusuf E) Hz. Sleyman
Bu nedenle Yahudilie "Musevilik" de denir.
Hz. brahim Mezopotamya'daki Keldni kavmine gnderilmitir. Bu nedenle Hz. bra-
Zamanla Hz. Musa, Msr'da byk skntlarla karlaan s- him, Yahudilere gnderilmi bir peygamber deildir.
railoullaryla birlikte Msr'dan kmak zorunda kald. Sina'ya
Cevap: A
vardnda Allah, Yahudiliin temel ilkelerini oluturan "On
Emir"i iki levhaya yazlm halde Hz. Musa'ya verdi. Bu va- Yahudiler ibadetlerini havra veya sinagog denilen yerlerde
hiyden sonra Hz. Musa srailoullarn, atalar brahim, shak yaparlar. nem verdikleri ibadet yerlerinden biri de Hz. S-
ve Yakup'a vaat edilmi olan kutsal topraklara gtrmek iin leyman tarafndan Kuds'te yaptrlan ve gnmzde sadece
yolculuuna devam etti. Ancak Hz. Musa'nn emrini dinleme- "Alama Duvar" kalan mabettir.
meleri nedeniyle Allah srailoullarn cezalandrd.
Cumartesi onlarn zel ibadet ve tatil gnleridir. Yahudilikte
Hz. Musa'dan sonra srailoullar Filistin'e gitmitir. Daha erkek ocuk doduktan sonra 8 gn sonra snnet edilir. On
sonra Hz. Davut, Kuds' fethedip Yahudilere en parlak d- yanda dini trenlere katlr. Evlenme trenleri sinagogda
nemlerini yaatmtr. Olu Hz. Sleyman, babas tarafndan yaplr.
hazrlatlan yere Sleyman Mabedini yaptrmtr.
Hz. Sleyman'n lmnden sonra Yahudiler, srail ve Ye-

huda olmak zere ikiye blnd. srail Krall'na Asurlular,
Yahuda Krallna da Babilliler son vermitir. Babillileri tarih
Hristiyanlk
sahnesinden silen Pers kral Yahudilerin yeniden Filistin'e
dnmesini salamsa da MS 70 ylnda Romallarn Kuds' Hristiyanlk Filistin blgesinde yaayan srailoullarna gn-
igaliyle Yahudiler yeniden srgn edilmitir. derilmitir. En yaygn olduu blge Avrupa'dr. Kuzey Ameri-
Yahudiler bugn youn olarak srail'de yaamaktadrlar. Ya- ka'nn tamam, Gney Amerika'nn ky kesimleri ve Avustu-
hudilie gre Allah birdir, yaratlmamtr, sonsuzdur, her eyi ralya'nn byk ounluu Hristiyan nfustan olumaktadr.
bilir ve her eyi yaratmtr. Yehova en ok Yahudileri sever. Hristiyanln peygamberi Hz. sa (a.s)'dr. Hz. sa Filistin'de
Yahudilerin milli tanrsdr. Nasra denilen bir kyde domutur. Annesi Hz. Meryem'dir.
Hz. sa da aynen Hz. Musa gibi srailoullar soyundandr.
Ancak Hz. sa Yahudilerin rka dayal din anlayna kar k-
t iin Yahudi din adamlar onu dlamtr. Onun hakknda
birtakm iftiralar uydurarak. Hz. sa'y dman ilan etmilerdir.
Hz. sa'ya ilk bata on iki kii inanmtr. Bunlara "havariler"

denir. Hristiyanlk Hz. sa'dan sonra havarilerin gayretleriyle
yaylmtr.

brahim
Davut shak
Ha, Hristiyanln Siyon Yldz

semboldr.
Harun Yakup
Musa
ON EMR
Seni Msr diyarndan, esirlik evinden karan Yehova
benim.
Karnda baka tanrlarn olmayacaktr.
Kendin iin put yapp ona tapmayacaksn.
Yehovann adn bo yere azna almayacaksn
Cumartesi gnn srekli hatrlayp onu kutsal sayacaksn.
Anne ve babana sayg gstereceksin.
nsan ldrmeyeceksin.
Zina etmeyeceksin.
Hrszlk yapmayacaksn.
Komunun evine kar agzllk etmeyeceksin.
rnek3:
Hristiyanlkla ilgili aada verilen bilgilerden hangisi
doru deildir?
A) Vaftiz: ocuklarn ve Hristiyan olanlarn kilisede papaz

tarafndan kutsanmasdr.
B) Gnah kartma: Gnah ileyen kiinin gnahn pa-
paza itiraf etmesi, papazn da gnah balayabilmesi
olaydr.
C) Teslis: leme demektir. Baba, oul ve kutsal ruhu
temsil etmektedir.
D) Yeni Ahit: Hristiyanlarn ayinlerine verilen isimdir.
E) Ortodoksluk: Hristiyanln nemli bir mezhebidir.
Kuds'teki alama Duvar
Yeni Ahit, ncil'e verilen bir isimdir, Hristiyanlarn ayinlerine verilen bir isim deildir.
Cevap: D

Kur'an- Kerim'de, Hz. sa (a.s)'nn Hz. Meryem (r.a)'den ba-

basz olarak dnyaya geldii belirtilmitir. Hz. sa kendisine
kitap ve peygamberlik verilen; annesine iyilik yapan, insanla-
ra faydal olan bir kii olarak zikredilir. Ayrca Hz. sa'ya na-
mazn ve zekatn emredildii bildirilir.
Hristiyanlk dininin kutsal kitab ncil'dir. Hristiyanlkta inan

esaslarnn temelini "teslis" oluturur. Teslis "l tanr inanc"
demektir. Teslisin unsurlar Baba, Oul ve Kutsal Ruh'tur.
Hristiyanlarn ibadet yeri kilise ve kadetrallerdir. Din adam-

lar ise papaz, rahip veya rahibe adn alr. Hz. sa'nn idam
edildiine inandklar armh (ha) hem Hristiyanln hem de Hristiyanln ibadet yeri kilisedir.
kilisenin semboldr.
Hristiyanla gre btn insanlar gnahkr olarak doarlar.

Bu nedenle btn bebekler ve Hristiyanla girenlerin kutsal
slam
su ile ykanarak gnahlarndan arndna inanlr. Buna vaftiz
ayini denir. Ayrca Hristiyanlkta gnah ileyenler gnahlarn slamiyet Allah tarafndan Hz. Muhammed (s.a.v) araclyla
din adamnn nnde itiraf eder. Din adam ise kilise adna bu insanlara gnderilmi son ilahi dindir. slam 7. yzyln bala-
kiilerin gnahlarn affeder. rnda Arabistan'da ortaya km ve buradan btn dnyaya
yaylmtr.
slam Dininin zellikleri
slam dini son ilahi dindir.

Mesaj evrenseldir.
Tevhit inanc hi bozulmadan gnmze kadar gelmitir.
Kuran- Kerim hi deimeden gnmze ulamtr.
Btn peygamber ve kitaplara inanmak temel inanlardandr.
Hz. Muhammed son peygamberdir.
Her doan ocuk gnahsz doar.
slamda ayrcalkl bir snf yoktur. Btn insanlar Allah katnda eittir.
Sorusu
retmen
Hristiyanlktaki hangi inan, islam'n tevhit inancna ayk-

rdr?
Teslis inanc

rnek4:
badetler ve hukuka ilikin belirli konularda farkllklar sergi-
lemi olsalar da semavi dinler; tek Tanr inanc,insann mal,
can, rz, yaam haklarnn korunmas ve anne babaya sayg
gibi konularda ortak ilkelere sahip olmulardr. Ayn ekilde
ahlakszlk ve adaletsizlik gibi ktlklerden de uzak durul-
masn emretmilerdir. rnein "Nuh Kanunlar" olarak bili- Hinduizmin sembol "Om"
nen ve yedi emirden oluan temel prensipler, hem Yahudilik
hem Hristiyanlk hem de slam tarafndan benimsenmitir.
Bu paradan hareketle sz konusu dinlerle ilgili aa-

dakilerden hangisi sylenemez?
A) Ortak bir kaynaktan kmtr.

B) Ahlaki kabullerinde benzerlikler vardr.
C) lahi mesajn farkl tezahrleridir.
D) Dini ritellerinde farkllklar sz konusudur.
E) Nuh kanunlar ana kaynaklardr.
Ganj Nehri'nde ykanan ve ibadet eden Hindular
Hz. Adem'den itibaren toplumlara gnderilen tm ilahi dinlerde ayn geler grlmtr.
Hz. Nuh kanunlarnn ana kaynak olduu doru deildir.
Hinduizm'de kutsal bilgilerin tamamn iine alan "Veda"lar
Cevap: E vardr, ibadet tapnaklarn olduu her yerde yaplabilir. ba-
detlerin belli bir ekli yoktur.
Hinduizm'de kast sistemi vardr. Kast, ayn ile megul olan,

b) Hint Dinleri: Hinduizm, Budizm, Caynizm, Sihizm
grev ve yetenekleriyle birbirine smsk balanan insanlarn
meydana getirdii birlik anlamna gelir. Kii kendi istei do-
Hinduizm
rultusunda kast seemez.
Hinduizm dinine baz kaynaklarda Brahmanizm de denilmi-
Hinduizm'de inek btn varlklarn anas sayld iin kutsal
tir. Bu dinin tespit edilmi bir kurucusu yoktur.
kabul edilir. nek eti yenilmesi yasaktr. Ruhun lmezliine
Hindistan nfusunun % 80'i Hindu'dur. Pakistan, Banglade, inandklar iin llerini gmmezler. Cesetleri yakarak klleri-
Nepal, Endonezya'nn yan sra Fiji, Malezya, Singapur, Sri ni Ganj Nehri'ne atarlar.
Lanka ve birka Afrika lkesinde de Hindular yaamaktadr.
Hindularn Tanr inancnda leme (teslis)nin varl dikkat

eker. Bu leme iinde Brahma yaratc, Vinu koruyucu,
iva ise yok edici tanrdr. Himalaya Dalar ve Ganj Nehri
kutsal yerler olarak kabul edilir.
Sorusu
retmen
Hindulardaki kast sisteminin temelinde hangi inan bulu-

nur?
R
Reenkarnasyon
k

Budizm Caynizm
Budizm M 6. yzylda Hindistan'da ortaya kmtr. G- Caynizm de M 6. yzylda ortaya kmtr. Kurucusu, soylu
nmzde yaayan be byk dinden biridir. Hindistan, in, bir aileden gelen Vardhamana'dr. Vardhamana, Hindu ayin-
Manurya, Moolistan, Seylan, Burma, Tayland, Kore, Ja- lerinin ekilciliine, din adamlarnn (Brahmanlar) otoritesine
ponya gibi Gney Asya ve Uzak Dou lkelerinin yan sra ve kast sistemine kar kmtr.
Avrupa ve Kuzey Amerika'da bu dine inanan pek ok insan
Caynizm, Budizm gibi yaratc bir Tanr fikrini kabul etmez.
vardr.
Alemin ebediliine inanan Caynistler tanr yerine "Tirthan-
Budizm'in kurucusu olarak kabul edilen Buda (Gotama) M kara" denilen kutsal varlklara tapnrlar. ldrmemek, yalan
563 - 483 yllar arasnda yaam bir filozoftur. Kendisine il- sylememek, almamak, asgari bir mal ile yetinmek onlarn
ham geldiine inanldndan dolay "aydnlanm" anlamnda en nemli ahlak prensipleridir.
"Buda" ismi ona sonradan verilmitir.
Buda, yaad srece kendisinin bir tanr olmadn srarla

vurgulam; sadece doru bildiklerini byk bir zveri ve etkili
konumalaryla insanlara aktarmtr. Hayat boyunca putlara
kar olan Buda tanrlatrlarak heykelleri yaplmtr.
Sihizm
Sihizm MS 16. yzylda Hindistan'da kurulmutur. Kurucusu-
nun ad Guru Nanak'tr. Buda ve Vardhamana gibi Hinduizmin
yozlamasndan memnun olmayan Nanak, Hinduizmin tanr
anlayna, kast sistemine ve din adamlarnn otoritesine kar-
kmtr. Nanak daha sonra slam'la karlam ve ondan
ald tevhit gibi baz prensipleri Hindu inancyla kartrarak
yeni bir din kurmutur. Sihler zel giysileriyle dikkat ekerler.
Balarndaki serpu onlarn dinsel giyim tarzlarn oluturur.
Buda Heykelleri
Budizm'de inancn temelini "Buda'ya snrm, Dhamma'ya

snrm ve Sangha'ya snrm. " cmlesi oluturur. Bu
cmlede yer alan esaslardan birini inkr eden kii Budist sa-
ylmaz.
Budizm'de karma-tenash (ruh g) inanc, bedenin ve ar-

zularn ihtiraslarndan kurtulmay ifade eder. Nirvana ise de-
falarca dnyaya gelme dngsnden kurtulmaktr. Budizm'in
Sihler tek tanrya, Adi-granth adl kutsal kitaba, bir kimsenin
en temel hedefi insan tek kurtulu ve mutluluk noktas olarak
fiillerinin gelecek hayattaki haline tesir edeceine (karma) ve
grlen Nirvanaya eritirmektir.
ruh gne inanrlar.

c) in ve Japon Dinleri: Taoizm, Konfyanizm,

intoizm
Taoizm
Taoizm M 6. yzylda ortaya kmtr. Bu din, in dinlerinin
genel zelliini oluturan "Tao" kavram zerine kurulmutur.
Kurucusu Lao Tzu'dur.
Evren iki gcn tesiri altndadr. Bunlar Yin ve Yang'tr. Yin

diil, yang da eril gc temsil etmektedir. Bunlar gece ile gn-
dz, kadn ile erkek gibidir. Taoizmin temel felsefesi tabiattaki
Konfys
dzeni takip etmektir.
intoizm
intoizm "tanrlarn yolu" anlamna gelmekte ve Japonlarn
geleneksel milli inanlarn ifade etmektedir. intoizmin belli
bir kurucusu ve inan sistemi yoktur. ok tanrc bir din olup
milli ve geleneksel bir karakter tar. intoistler dier dinlere
tepki gstermezler. Ata ruhlarna sayg bu dinin en nemli
Taoizm'e gre basit bir hayat yaayarak tutumlu olmak, mte- zelliklerindendir. Atalarn ldkten sonra yaadna inanan
vazi olmak, nefsini gurur ve kibirden uzaklatrmak, canllara intoist Japonlar, onlar iin evlerinde bir atalar kesi olutu-
kar merhametli olmak gerekir. rurlar. intoistlerin ou ayn zamanda Budisttir.
Konfyanizm
Konfyanizm M 6. yzylda in'de ortaya km bir dindir. d) Geleneksel Dinler
Adn kurucusu kabul edilen Konfys'ten almaktadr.
Geleneksel dinler (ilkel kabile dinleri) belli bir kurucusu, inan
Konfys hibir zaman kendisine "din kurucusu" denilme-
sistemi, kutsal kitab bulunmayan dinlerdir. Bu dinler tama-
sini istememitir. Onun dnceleri lmnden sonra bir din
men bir kabileye aittir. Baka bir dine girmek yasaktr.
olarak kabul edilmitir. Konfys daha ok lkenin skneti-
ni salayarak eski tre ve gelenekleri yeniden canlandrmak Avclk ve balklkla geinen ve henz retim yapamayan
istemitir. kabilelerde ata ruhlarna sayg, tabiat olaylarn denetim alt-
na almak iin ayin ve dans yapmak, byye bavurmak gibi
Konfyslk, dinden daha ok bir ahlak ve hikmet yolu
zellikler bulunur.
olarak gsterilir. Konfys br dnyann varln inkr et-
memekle birlikte, yaplan ktlklerin cezasnn bu dnyada
ekileceini sylemitir.
2. Dinlerin Benzer zellikleri
Yahudilik, Hristiyanlk ve slam ayn kaynaktan geldii iin bu
din arasnda inan, ibadet ve ahlak konularnda benzerlikler
bulunmaktadr. Ancak ilahi olmayan dinlerin esaslaryla benzer-
likleri yok denecek kadar azdr.

a) nan olan bir Hindu, sabah gn domadan kalkar, "OM" kelimesiy-

le Tanr (Brahma)'nn ismini anar ve ykanr. Yzn douya
Yahudi din adam Musa b. Meymun'un oluturduu 13 mad- dnerek oturur ve Tanr'sna yalvarr.
delik inan sistemi ile Hristiyanlarn "kredo"su ve Mslman-
Budizmde Budaya ibadet ve dua edilir ve ondan bir eyler
larn "ament"s bu dinlerin inan esaslarnn zn olutu-
istenir. badete Buda'ya sayg cmleleriyle balanr.
rur. Tanr, peygamber, melek, ahiret, kutsal kitap, lmden
sonra dirilme inanc baz farkllklarla birlikte her dinin
inan sisteminde yer ald grlmektedir.
lahi olmayan dinlerde ok tanrclk anlay hakimdir. lahi

dinlerde kutsal kitaplar bulunurken, dier dinlerde byle bir
durum bulunmamaktadr.
slam inancna gre ilk peygamber Hz. Adem (a.s) ile Hz.
Muhammed (s.a.v) arasnda gnderilen btn peygamberle-
re inanmak Mslman olmann bir gereidir. lahi dinlerdeki
peygamberlik inancn, ilahi olmayan dinlerde din kurucular
karlamaktadr.
b) badet
Buda'ya dua eden insanlar
slam'n dndaki dier dinlerde de eitli dua ve ibadet uygu-
lamalar sz konusudur. Hristiyanlkta ibadetin zn, Mesih
(sa) vastasyla Allah'a yaklama vesilesi olarak kabul edi- Tek tanrya inanan Sihlerin ibadeti basit ve sadedir. Amrit-
len "dua" oluturur. Dua cemaatle veya ferdi olarak kilisede sar'daki Altn Mabet'in havuzunda ibadet maksadyla ykanr-
yaplr. Hristiyanlkta ibadetler gnlk, haftalk ve yllk olmak lar. Ayin ve ibadetleri belirli bir dua ve ykanmaktan ibarettir.
zere grupta toplanmtr.
Japonlarn byk ounluunun bal olduu intoizm'de,
Gnmzde Hristiyanlkta Mslmanlarn anlad manada gnlk ibadet evde veya rahipler tarafndan mabetlerde ya-
bir namaz ibadeti yoktur. Bununla birlikte sadece Sryani Or- plr. Tanrlara ibadet; dua etmek, pirin ve pirin arabn kur-
todoks ve Ortodoks Ermeni Kilisesi'nde secdeli ibadet vardr. ban sunmakla yerine getirilir.
Konfyanizm'de Gk Tanr'ya hamt edilir, ona kar gnah

Yahudilikte ibadet anlay slam'daki ibadet anlayndan ileyenlerin duasnn ie yaramayacana inanlr.
farkldr. Bu dinde ibadetten maksat duadr. badette en Dinlerde benzer ibadet ekillerinden bir dieri de orutur. s-
nemli unsur Yahve'nin adn zikretmektir. badet; tav, Tora lam'a gre oru tan yerinin aarmaya balamasndan gne
(Tevrat) almas ve Tora emirlerini yerine getirmek olmak batncaya kadar insann yeme, ime gibi baz bedensel istek-
zere ekilde yaplr. lerden uzak durmasdr.
Hinduizm'de ibadet; dilekte bulunma, arac klma, vg ve Hristiyanlkta kran orucu ve kilise orucu olmak zere iki tr
tapnma eklinde icra edilir. Hindular dua ve ibadetlerini tanr- oru vardr. kran orucu belirli bir sre kat besinlerin yenil-
larnn heykelleri nnde yaparlar. Gnlk ibadetini yapacak mesinin yasak olduu orutur.

Yahudilikte oru Allah'a kretme, yas tutma, kt gnleri ha- sunulan her eyi kurban kabul ederler. intoizm'de kurban ve
trlama ve gnahlara kefaret amacyla olup toplam alt gn- hediyeler; tanrlara ve llere, onlarn fkesini yattrmak ve
dr. gnahlarna kefaret dncesiyle sunulur. intoistler pirin,
pirin arab, elbise, mesken gibi her trl asli ihtiyac kurban
olarak sunarlar.
c) Ahlak
Btn dinlerde uyulmas gereken ahlak ilkeleri vardr. Bu il-
Hinduizmde oru genellikle belirli baz besinleri yememe, kelerle doruluk, drstlk, iyilik, yardmseverlik, byklere
yani bir eit perhiz eklindedir. Hindular her ayn on bir ve sayg, kklere sevgi gibi davranlar vlrken, dier taraf-
on ikinci gnlerinde oru tutarlar. tan insanlara ve topluma zararl davranlar olan adam ldr-
Budistler her iki ayda bir gn oru tutarlar. Arzulardan kurtul- me, hrszlk, zina, yalanclk gibi davranlar yasaklanmtr.
mann yolu oru tutmaktr.
d) Dinlerde nemli Gnler ve Geceler
Dinlerde benzer ibadet ekillerinden bir dieri hacdr. Hac,
ayn inan mensubu olan kimselerin dini anlam ykledikle- slam'da yl iinde kutlanan Ramazan ve Kurban Bayramla-
ri yerleri belirli dnemlerde ziyaret etmeleridir. Mslmanlar r diye iki byk bayram bulunmaktadr. Cuma gn nemli
Kbe'yi, Yahudiler Sleyman Mabedi'ni, Hristiyanlar Efes'teki olup Kadir Gecesi, Mira Kandili, Berat Kandili, Regaip Kan-
Meryem Ana Evini, Hindular da Ganj Nehri'ni hac amacyla dili, Mevlid Kandili gibi geceler kutsal kabul edilmitir.
kullanmaktadrlar.
Hristiyanlk'ta nemli gnler ve geceler genellikle Hz. sa ile il-
gilidir. Hz. sa'nn doumu, lm, dirilii ve ge ykselmesi
gibi olaylar anmak iin kutlamalar yaplr. Hristiyanlkta pazar
gnleri nemlidir.
Yahudilikte dini bayram vardr: Pesah (Mayasz Ekmek

Bayram), avvot (Hasat Bayram) ve Sukot (ardaklar Bay-
ram)'tur. Bunlar hem hac bayramlar hem de zrai bayramlar-
dr. Ayrca Yahudilerin hibir i yapmadan geirdikleri abat
(yedinci gn - cumartesi gn) bayram vardr.
Meryem Ana Evi / Efes
Hinduizm'de birok bayramdan en nemlisi Divvali, nemli
bir Hindu bayramdr. Iklar Bayram olarak da bilinir. yiliin
slam'da kurban ylda bir defa Kurban Bayram'nda kesilir. ktle kar zaferini temsil eder.
Kurban slam'da Allah'a yaknlamay temsil etmektedir. Ya- ok tanrl dine (Hinduizm) inanlan Nepalde Holi olarak ad-
hudilikte ylda defa kurban ibadeti emredilmitir. Hristiyan- landrlan festival ise lke halknn inanna gre yzlerce yl
larca kutlanan "Ekmek arap Ayini" ayn zamanda bir kurban nce yaam bir tanrnn eytana kar galip gelmesinin kut-
ritelidir. Fakat hayvan kurban etmezler. Hindular Tanrlara lamas olarak biliniyor.
Sorusu
retmen
Ortak inan, ibadet, ahlak ilkelerinin bulunmas dinin hangi

zellii ile ilgilidir?
E
Evrensellik
llik

slam'da Kur'an- Kerim'de eitli ayetlerde insanlarn doay

rnek5:
iyi ve doru olarak kullanmalar tlenerek doaya kar bi-
- "Anne ve babana sayg gstereceksin, insan ldrme- linli ve sorumluluk sahibi olmalar istenir.
yeceksin, zina etmeyeceksin, hrszlk yapmayacaksn,
yalanc ahitlik yapmayacaksn, komunun evine kar
agzllk yapmayacaksn."
(Tevrat, k, 20/12-17)
- "Sen emirleri bilirsin: zina etmeyeceksin, ldrmeye-
ceksin, almayacaksn, yalan yere ahitlik etmeyecek-
sin ve anne babana hrmet edeceksin."
(ncil, Luka, 18/20)
- "phesiz ki Allah adaleti, iyilii, akrabaya yardm et-
meyi emreder. irkin ileri fenalk ve azgnl da ya-
saklar. O, dnp tutasnz diye size t veriyor."
(Kur'an- Kerim, Nahl, 90)
Bu dini metinlerden aadaki yarglardan hangisine Btn dinler doann korunmasn emretmitir.
ulalamaz?
A) nan esaslarnn toplumsal hayatta yansyan ynleri

4. Kreselleen Dnyada Dinleraras likiler
vardr.
B) lahi dinler birok ahlak ilkesinde birleir. Farkl dine, kltre ve dnya grne sahip insanlarn birbir-
leriyle mnasebet kurmalar ilk defa gnmzde gerekle-
C) Ahlaki deerlerin yegne kayna ilahi dinlerdir.
mi deildir. Tarihte Mslmanlarla Yahudiler ve Hristiyanlar
D) Aile ve akrabalk ilikileri dinler tarafndan desteklenir. arasnda zaman zaman ilikiler kurulmutur.
E) Temel insan haklar, ilahi dinler tarafndan teminat alt- Hz. Muhammed (s.a.v) Medine'ye g ettii zaman bata
na alnmtr. Yahudiler olmak zere dier din mensuplaryla ayn devletin
ats altnda birliktelik kurmu ve bu birlikteliin esaslarn
Ahlaki deerler Hinduizm, Budizm, intoizm gibi ilahi olmayan dinlerde de bulunmak-
tadr. yazl hale getirmitir.
Hristiyanlar 28 Ekim 1965'te yaymladklar bildirgede "Kilise
Cevap: C
Mslmanlara da byk bir saygyla bakar." ifadeleriyle Ms-
lmanlarla diyaloa girme karar almlardr.
Dini yaymada yanl olan husus, hileli yollara bavurmak,
3. Dinlerde evre Bilinci insanlarn birtakm sosyal ve ekonomik zaaflarndan yarar-
lanarak onlar din deitirmeye mecbur etmektir. Hristiyan
Dinler de insan ve toplum yaam iin byk nemli olan doal
yaylmacl olarak bilinen misyonerlik faaliyetlerinde zaman
evrenin korunmasn istemi, evreye zarar verici davran-
zaman hile ve aldatmaca gibi birtakm yollara bavurulduu
lardan uzak durulmasn tlemitir.
gzlenmektedir. stismarc misyonerlik denilen bu yntemle
Hristiyanln kutsal metinlerinde doann gzellikleri anlat- insanlarn dini duygular, ekonomik ve sosyal durumlar istis-
larak korunmas istenmitir. mar edilerek dinlerini deitirmeye zorlanmaktadr.
Dinlerde sevgi, bar, kardelik, yardmlama, hogr, do-
Hindulara gre btn dnya bir ormandr ve bunu korumak
ruluk, adalet gibi evrensel deerler n plana karlarak ortak
gerekir. Budizm insana, doa ile ilikisinde tahripkr olma-
noktalar oluturulmaldr.
yan, nazik bir tavr tavsiye eder.

1. I. "Ey iman edenler! Dorularla beraber olun." (Kur'an- 4. Geleneksel dinler belli bir kurucusu, inan sistemi, kutsal
Kerim) kitab bulunmayan dinlerdir. Bu dinler kabilelerin hayat bi-
II. "Hile yapmayn." (Tevrat) imiyle yakndan balantldr. Avclk, balklk ve hayvan-
clkla geinen, ekonomik gelimilii olmayan toplumlarda
III. "Ne mutlu yrei temiz olanlara" (ncil)
grlr.
IV. "Nirvanaya ulamann ilk art doruluktur." (Budizm)
Buna gre aadakilerden hangisi geleneksel dinlerin
V. "Doruluktan ayrlma, yanllarn dzelt!" (Konfya- zelliklerinden biri deildir?
nizm)
Burada verilenlere dayanlarak aadaki yarglardan A) Yresel olup evrensel deildir.
hangisine ulalabilir? B) By ve byc nemli bir gedir.
C) Ruhlarn eitli ekillerde yaadna inanlr.
A) Aldatmamak Tevrat'n emirlerindendir.
D) Tek Tanrya inanlr.
B) Her dinin farkl bir sylemi bulunmaktadr.
E) Ahiretle ilgili inanlara yer verilmez.
C) Btn dinlerde ortak ibadetler bulunmaktadr.
D) Tm dinlerde ahiret inanc vardr.
E) Doruluk gibi ahlaki bir ilke tm dinlerde evrensel ola-
rak bulunmaktadr.
5. I. Ata ruhlarna sayg nemli ritellerdendir.

II. Bu dinler tamamen bir kabileye aittir.
III. Belli bir kurucusu, inan sistemi, kutsal kitab yoktur.
2. Aadaki dinlerin hangisinde peygamberlerin tama- Burada verilen zellikler aadaki dinlerden hangisi-
mna inanmak bir inan esasdr? ne uygundur?
A) Hinduizm B) Hristiyanlk A) Hint dinlerine

B) Geleneksel dinlere
C) slamiyet D) Yahudilik
C) lahi dinlere
E) Budizm
D) in dinlerine
E) Japon dinlerine
3. Hz. Adem (a.s)'den Hz. Muhammed (s.a.v)'e kadar tm pey-

gamberler ayn mesaj vermitir. Her ne kadar slamiyetin
haricindeki dier ilahi dinler zamanla deiime uram olsa
da yine de birtakm ortak zellikleri bulunmaktadr. 6. Bu dinde inek kutsal saylr ve anayasada inee sayg gs-
Buna gre aadakilerden hangisi ilahi dinlerin ortak terilmesiyle ilgili bir hkme yer verilmitir. nek, kesilmez ve
zelliklerinden biri deildir? yenmez. O, yer ve gk aleminin anas saylr. nek ldr-
mek, st dzeyden bir insan ldrmekle ayndr.
A) Peygamberlerinin olmas
Bu parada sz edilen din aadakilerden hangisidir?
B) Ahiret inancnn bulunmas
C) Kutsal kitaplarn olmas A) Hinduizm B) Budizm
D) Allah inancnn olmas C) Caynizm D) intoizm
E) Ruh gnn olmas E) Konfyanizm

7. Aada verilen dinlerden hangileri gnmzde tek 10. - Dinsel yaamn amac dnya ilerine duyulan arzuyu
tanr inancn savunmaktadr? sona erdirmektir. Bunu baaran kii Nirvana'ya ular.
A) Hristiyanlk - Yahudilik - Kast sistemi reddedilir.
B) slamiyet - Yahudilik - Belirlenmi bir ibadet yoktur.
C) Budizm - Taoizm - Din adamlar da nemli bir ilevi yerine getirmezler. An-
cak tapnaklar vardr.
D) Hinduizm - Caynizm
Burada sz edilen din anlay aadakilerden han-
E) intoizm - Hristiyanlk
gisidir?
A) Caynizm B) Hinduizm C) intoizm
D) Sihizm E) Budizm
8. Estetik, gzellik duygusuna karlk gelir. nsann gzel

11. Hinduizm'de nefsi terbiye iin yln belirli aylarnda ve
gnlerinde oru tutulur.
olan fark etmesi, hissetmesi ve alglamasdr. nsan g-
zel yaratlm ve gzellii fark edecek ekilde donatlmtr. Taoizmde oru, sal koruma amacyla tutulur.
Allah "Gerek u ki biz insan en gzel ekilde yarattk." Yahudiler gnahlarn affettirmek iin oru tutarlar.
buyurmutur. Bu yzden gzellik insan ruhunu etkiler. Hristiyanlar'da gnde bir n yemek yiyerek oru tu-
Buna gre insann estetik duygusuyla ilgili olarak aa- tulur.
dakilerden hangisi doru deildir? Mslmanlar ramazan aynda oru tutarlar.
A) Gzel bakan gzel grr. Bu verilen bilgiler aadakilerden hangisine bir kanttr?
B) Gzel sz ylan deliinden karr. A) Farkl dinlerde benzer ibadetlerin olmasna
C) Birinin gzel grd herkes iin gzeldir. B) Peygamberlerin mesajlarn insanlara doru bir biim-
D) Gzel ilerde yarmak gerekir. de iletmesine
E) Gzellik sadece doadadr. C) Dinlerin vahye dayal olarak snflandrlabilmesine
D) Her dinde farkl ibadetlerin olmasna
E) Dinlerde ibadetlerin samimiyetle yapldna
12. Hz. Muhammed (s.a.v) cadde ve yollarn kirletilmemesini,

p atlmamasn, yerlere tkrlmemesini, yolda bulunan
9. Allah'n ayetlerini iitip anlamayanlar, varlklardaki m- engellerin kaldrlmasn istemitir. Su kaynaklarnn kirle-
kemmel yaratl grp bunlar zerinde dnmeyenler tilmemesini tleyerek i gzellikler kadar da yansyan
Kur'an- Kerim'de "Onlar sarlar, dilsizler ve krlerdir." de- grnmn gzellemesi hususunda da insanlara rnek
nilerek knanr. olmutur.
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi- Bu parada Hz. Peygamber'in hangi zellii vurgulan-
ne ulalabilir? maktadr?
A) Duyu organlarna gvenilemez. A) Yaradlan Yaratandan tr sevmesi

B) Akl birbirine zt olan iki fikri ayn dorulukta savunabilir. B) z ve sznn bir olmas
C) slam'da vahiy tek kaynak olarak grlmelidir. C) evrenin gzelletirilmesini nemsemesi
D) Duyularla elde edilen bilgiler akl ile yorumlanmaldr. D) almada ahlaki ilkelere uymas
E) nsan sezgilerine gvenmek durumundadr. E) Mimaride estetie dikkat etmesi
12. C 11. A 10. E 9. D 8. E 7. B 6. A 5. B 4. D 3. E 2. C 1. E Cevaplar

1. Belli bir kurucusu ve inan sistemi olmayan milli, gele- 4. "Yalan eyden uzak ol..."
neksel, ok tanrl bir dindir. (Tevrat, k, Bap 23/7.)
Japonlarn milli dinidir. "Ne mutlu doruluk uruna zulum grenlere..."
Milyonlarca tanrs vardr, ibadet evde ve tapnaklarda (ncil, Matta, Bap 5/10.)
yaplr.
"Ey iman edenler! Allah'tan korkun ve doru sz syle-
Atalarn ldkten sonra yaadna inanlr. yin."
Burada zellikleri verilen Uzakdou dini aadakiler- (Abzb duresi, 70. ayet)
den hangisidir?
Verilenlere gre ilahi dinlerde aadakilerden hangisi-
A) intoizm B) Caynizm C) Hinduizm nin benzer ilkeleri olduu sylenebilir?
D) Konfyanizm E) Sihizm A) nan biimleri
B) badetlerin
C) Ahlakn
D) Peygamberlerin
E) Ahiret inancnn
2. I. "Kullarma syle, szn en gzelini sylesinler."

5. Aadakilerden hangisi Budizm'in zelliklerinden biri
(sra suresi 53. ayet)
deildir?
II. "(Resulm!) Son, Rabb'inin yoluna hikmet ve gzel
tle ar. Onlarla en gzel ekilde mcadele et." A) Ama Nirvana'ya ulamaktr.
(Nahl suresi, 125. ayet) B) Pagoda denilen tapnaklarda ibadet ederler.
Bu iki ayetle insanlara aadakilerden hangisi t- C) Hinduizme tepki olarak domutur.

lenmektedir? D) Kurucusu Siddharta Gautama'dr.
E) Toplum birtakm kastlara ayrlmtr.
A) ve rnde gzellie nem verilmesi
B) Sz gzelliine nem verilmesi
C) badetlerin samimiyetle yaplmas
D) Ahlaki ilkelere dosdoru uyulmas
E) Mimari yaplarn estetik olmas
3. Tevrat'ta, "Eer ate kp dikenlere varrsa ve demet

ynlar yaut ekin yahut tarla tututuran mutlaka de-
yecektir." ifadesi yer alr. 6. "Bu bilgelie erenler her eye ayn gzle bakarlar. Sonsuz
Budizm'de aalarn, dalarn, rmaklarn ve hayvanla- ruhu bir rahipte, bir inekte, bir filde, bir kpekte grrler."
rn Tanr'dan bir iz tadna inanlr. Hinduizmdeki bu ilke aadaki inan trlerinden han-
Burada sz edilen dinler, insanlara aadakilerden gisine dayanak yaplmaktadr?
hangisini tlemektedir?
A) Reenkarnasyona
A) Kt alkanlklardan uzak durulmasn B) Kast sistemine
B) Paylama ve yardmlama yaplmasn C) Nirvanaya
C) Toplumun ahlak kurallarna uyulmasn D) Ganj Nehri'nin kutsallana
D) evre konusunda duyarl olmalar E) nein kutsallna
E) nanl olunmasn

7. Hristiyanlkla ilgili olarak; 10. Kur'an'da ldrmeyi yasaklayan birok ayet bulunur. "l-
I. Din adamlarna papaz denir. drmemek" Yahudilikteki "On Emir"den biridir. ncil'de
"Adam ldrme." denilerek cana kyma eylemi ak bir
II. badet yerlerinin kne kilise denir.
ekilde yasaklanr. Budizm ve Hinduizm'de de bu konuya
III. Tevhid inanc benimsenir. ayn ekilde yaklalr.
yarglarndan hangileri dorudur? Bu metinde dinlerin ortak zelliklerinden hangisi vur-
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve II gulanmtr?
D) I ve III E) II ve III A) Doruluk ve drstlk
B) Yaama hakk
C) zel yaamn gizlilii hakk
D) Byklere saygl olmak
8. Tarih boyunca insanlar bazen bir hayvanda, bitkide ya da E) badet hakk

rmak, da gibi cansz varlklarda olaanst gler bulun-
duunu kabul etmilerdir. Kimi zamanlarda ise gne, ay
ve yldzlarda kutsallk bulunduuna inanmlardr. nsan-
11. intoizmde kirli olmak ayplanr ve gnah kabul edilir.
lar belirli dnemlerde kutsal saydklar varlklar simgele-
yen putlar yapmlar ve bunlara tapmlardr. Hinduizm ve Budizm'de ibadet iin tapnaklara gitme-
den nce ykanlr.
Bu metinde aadakilerden hangisi vurgulanmtr?
"...Kirli olup kendisini temizlemeyen adam, halkn ara-
A) nan ve ibadet birbiriyle ilikilidir. sndan atlacaktr."
B) Her topluma bir peygamber gitmi fakat daha sonra (Tevrat, Saylar, Bap, 20/20.)
toplumlar doru inantan sapmtr.
Yukardaki bilgilerde dinlerin hangi davrana nem
C) Dinin ilkeleri zamanla deimitir. verdii belirtilmitir?
D) Baz dinler zamanla ortadan kalkmtr.
A) yilik ve yardmlama B) Doruluk
E) nsanlar batl da olsa kutsal ve yce bir varla inan-
C) Temizlik D) badet etme
mlardr.
E) Ahlakl olma
9. "...yi gnler grmek isteyen dilini erden, dudaklarn

12. "Baban dinle ve ihtiyar olduu zaman anan hor gr-
me"
da hile ile sylemekten tutsun."
(Tevrat, Levlililer, Bap 19/18.19.)
(ncil, I. Petrus, Bap 3/10)
"Annene babana sayg gster..."
Teoizmin kurucusu La Tse "Armaann iyilii sevgide,
szn iyilii doruluunda." demitir. (ncil, Matta, Bap, 19/18.19.)
"Doru dnmek, doru nimet etmek, doru konu- "Biz insana ana babasna iyi davranmasn tavsiye et-
mak, doru davranmak, geimini doru yoldan sala- miizdir..."
mak" Budizm'in balca ilkelerindendir. (Ankebt suresi, 8. ayet)
Verilen bilgilere dayanlarak aadaki yarglardan Burada verilenlere dayanlarak aadaki yarglardan
hangisine ulalabilir? hangisine ulalabilir?
A) Farkl dinlerde ortak ahlaki ilkeler bulunabilir. A) Btn dinler temizlie nem verir
B) lahi dinler vahye dayaldr. B) lahi dinlerde ortak ibadet biimleri grlr.
C) Her dinde farkl ahlaki ilkeler vardr. C) Dinlerin inan gelerinde farkllklar grlebilir.
D) Dinlerin amac insanlarn mutluluunu salamaktr. D) lahi dinler byklere saygl olmay tler.
E) Dinlerde benzer inan ve ibadetler grlr. E) lahi dinlerde tevhit inanc vardr.
12. D 11. C 10. B 9. A 8. E 7. C 6. A 5. E 4. C 3. D 2. B 1. A Cevaplar

TARAMA
17
1. nsanln ortak miras olan uygarlk, tm insanlk tarihini 4. Hristiyanlkta l bir Tanr anlay vardr. Bunlardan Baba
iine alan maddi ve manevi deerlerden oluur. Uygarln Yaratc, Oul kurtarc, Kutsal Ruh ise takdis edicidir.
geliiminde Yunanllarn, Msrllardan ve Hintlilerden; Av- Hristiyanlktaki bu inanca ne ad verilmektedir?
rupa'daki dier toplumlarn, slam toplumlarndan - slam
toplumlarnn da Yununllardan aldklar maddi ve manevi A) Vaftiz B) Hac Kutsama
deerler rol oynamtr. C) Teslis D) Gnah karma
Bu paraya gre uygarln gelimesinde aadakiler- E) Tevhis
den hangisi etkili olmutur?
A) Siyasal ynetimlerin zgrlk olmas

B) Toplumlar aras bilgi alverisinin olmas
C) Corafi koullarn uygun olmas
D) nsanda bilme ve anlama meraknn bulunmas
E) Hzl bir toplumsal deiim yaanmas 5. "Ben gelmedim kavga iin
Benim iim sevgi iin
Gnller dost evi iin
Gnller yapmaya geldim."
2. Mal sahibi, mlk sahibi
Yunus Emre bu szleriyle aadakilerden hangisini
Hani bunun ilk sahibi
nemsemektedir?
Mal da yalan, mlk de yalan
A) nsan sevgisini
Var biraz da sen oyalan
B) Doa sevgisini
Yunus Emre bu iiriyle, insanlara aadaki mesajlar-
dan hangisini vermek istemitir? C) Dnya sevgisini
D) Peygamber sevgisini
A) Allah'n verdii nimetlere kredilmesi gerektii
E) Anne-baba sevgisini
B) Mal sahibi olmann Allah'n takdiri olduu
C) Zenginliin her insan tarafndan istenilen bir durum ol-
duu
D) Mallarn zamanla el deitirdii
E) Dnyann geici olduu
6. Kelam alannda birok eser yazmtr. Bunlarn en mehur-

lar Kitab't Tevhid ve Kitab'l Maklt'tr. nsanlarn pey-
gamber gnderilmese de Allah'n varln aklla kavrayabi-
leceini savunmutur.
3. "Gelin canlar bir olalm.", "Bir olalm, iri olalm, diri olalm." Bu parada sz edilen slam bilgini aadakilerden
diyerek toplumda birlik ve dzenin salanmasn, in- hangisidir?
sanlarn kardee yaamalarn isteyen Trk - slam A) mam E'ari
mutasavvufu aadakilerden hangisidir?
B) mam afii
A) mam Hanefi B) Yunus Emre C) Ebu Hanife
C) Ahi Evran D) Hac Bekta Veli D) mam Maturidi
E) Mevlana E) mam Cafer

Tarama
7. Anadolu'ya geldikten sonra Denizli, Konya, Kayseri ve Kr- 10. nantan ibadetlere, dua etmekten ahlak ve toplumsal y-
ehir'de yaamtr. Anadolu'da birok ehir ve kasabay kmllklere dein dinin btn ilkeleri, emir ve yasaklar
dolaarak esnaf tekilatlarnn kuruluuna nclk etmi- bireye yneliktir. nk dini buyruklar anlayacak, onlar
tir. Bu tekilatn mensubu olan meslek sahiplerinin drst, uygulayacak olan bireylerdir. Dinin amac inanl, ibadet-
gvenilir, ahlakl, erdemli kiiler olmalar iin byk aba lerini yerine getiren, ahlakl gzel davranlarda bulunan,
harcamtr. Esnaf ve tccar arasnda i ahlaknn yerle- hogrl, bakalarnn inanlarna saygl bireyler yetitir-
mesine nem vermitir. mektir.
Bu parada grleri verilen slam bilgini aadakiler- Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisi-
den hangisidir? ne ulalabilir?
A) Hac Bekta Veli A) zgrlkler din ve vicdan alannda geniletilmelidir.

B) Hac Bayram Veli B) Dinin emir, yasak ve tleri insana yneliktir.
C) Hoca Ahmet Yesevi C) Devlet, bireylerin din eitimini almalar iin gerekli ted-
D) Mevlana birleri almaldr.
E) Ahi Evran D) Dinde zorlama yoktur.

E) nsan bir toplum iinde yaar.
8. slam bilginlerine gre insan, kutsal kitaplar ve peygam- 11. Atatrk'n "Bizde ruhbanlk yoktur, hepimiz eitiz ve dinimi-
berler gnderilmemi olsayd bile Allah'n varln, birliini zin hkmlerini eit olarak renmeye mecburuz. Her kii
kavrayabilir, ona inanabilirdi. yiyi ktden, doruyu yan- dinini, din ilerini, imann renmek iin bir yere muhta-
ltan ayrt edebilirdi. nsan dnce yoluyla ikinin ve ku- tr. Oras da okuldur." sznde aadakilerden hangisi
marn zararl olduunu, yalan ve hilenin toplumsal ilikilere vurgulanmamtr?
zarar veren kt davranlar olduunu bilebilirdi.
Bu paraya gre insanlarn bilgiye ulamasnda aa- A) Tm dinlere devletin eit uzaklkta durmas gerektii
dakilerden hangisi etkili olmaktadr? B) Okullarn din eitimi vermesi gerektii
C) Dinin hkmlerinin renilmesinin gereklilii
A) Duyu organlar B) Vahiy
D) slamda Hristiyanlktan farkl olarak Allah ile kul aras-
C) Akl D) Sezgi na girilmedii
E) Fayda E) Atatrk'n din eitiminin gerekli olduuna inand
9. "phesiz, gklerin ve yerin yaratlmasnda, gece ile gn-

dzn birbiri peinden gelmesinde, Allah'n gkten indirip-
12. Orta a Hristiyan toplumlarnda kilise her eyi kendi oto-
de l haldeki topra canlandrd suda, yeryznde her
ritesi altnda tutuyordu. Bilimsel aratrmalardan gnlk
eit canly yaymasnda, rzgarlar ve yer ile gk arasn-
ilere, ticari hayattan felsefeye kadar hemen hemen her
da bulutlar ynlendirmesinde dnen bir toplum iin (Al-
ey kilisenin otoritesi, denetimi ve etkisi altndayd. Din ko-
lah'n varln ve birliini ispatlayan) birok deliller vardr."
nusunda neyin doru, neyin yanl olduuna kilise karar
(Bakara suresi, 164. ayet) verirdi.
Bu ayet ile anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? Orta a Bat Hristiyan toplumlarndaki bu durum aa-
A) Fen bilimlerini renmek gerekir. dakilerden hangisinin oluumuna katk salamtr?
B) nsanlar duyu organlaryla bilgiye ularlar. A) Yerleik hayata gemenin

C) Vahiy yoluyla Allah bilinmeyenleri insanlara bildirir. B) Dini inanlarn yaylmasnn
D) Evrendeki dzenin tesadfen olumad akl yoluyla C) Laiklik ilkesinin benimsenmesinin
kavranabilir. D) zgrlklerin kstlanmasnn
E) Zorluklarla karlaan insanlar Allah'a snarak huzur E) Ynetim biimlerinin teokrasiye dnmesinin
bulurlar.

Tarama
13. "Bizim dinimiz hibir vakit kadnlarn erkeklerden geri kal- 16. "Muhakkak ki iyilikler, ktlkleri (gnahlar) giderir."
masn talep etmemitir. Allah'n emrettii ey, Mslman (Kur'an- Kerim)
erkein ve Mslman kadnn beraber olarak bilim ve bilgi "Yoksula verenin eksii olmaz, yoksulu grmezden ge-
kazanmasdr." lense bir sr lnete urar."
Atatrk bu szleriyle aadakilerden hangisini vurgu- (Tevrat)
lamaktadr? "yi insan, iindeki iyilik hazinesinden iyilik, kt insan
ise iindeki ktlk hazinesinden ktlk karr."
A) Dinin renilmesinde cinsiyet ayrmclnn olamaya- (ncil)
can Bu bilgilerde ilahi dinlerde hangi zelliin ortak oldu-
B) Cinsiyet rollerinin kk yalarda renildiini u vurgulanmtr?
C) Kadnlarn elerini zgrce seebilmesinin nemini A) Temizlie nem verme
D) Kadnlarn erkekler gibi alma hayatnn iinde olma- B) Drst olma
s gerektiini
C) yilik ve yardmseverlik
E) Dinde kadn erkek ayrmnn kesin snrlarla belirlendi-
D) Zararl alkanlklardan kanma
ini
E) Akrabaya yardmc olma
17. "...(Anne ve ocuklarn) rfe uygun olarak beslenmesi

14. "Din bir vicdan sorunudur. Herkes, vicdannn emrine uy- ve giyimi babaya aittir..."
makta serbesttir. Biz dine sayg gsteririz. Dnce ve (Bakara suresi, 233. ayet)
dnmeye kar deiliz. Biz yalnzca din ilerini ulus ve "iye teri kurumadan cretini veriniz."
devlet ilerine kartrmamaya alyoruz." (Hadis-i erif)
Atatrk bu szyle aadakilerden hangisini dile ge- "Kim, mal brakarak lrse, bu mal miraslarna aittir."
tirmektedir? (Hadis-i erif)
Burada verilen ayet ve hadisler aadakilerden hangi-
A) Dinin Allah ile kul arasnda kurulan bir ba olduunu sinin nemi ile ilgilidir?
B) slamn en son din olduunu
A) badet hakknn
C) Dinin hurafelerden temizlenmesi gerektiini
B) Yaama hakknn
D) Dinin emirlerine uyulmasnn nemini
C) zel yaamn gizlilii hakknn
E) Her dinin farkl uygulamalarnn bulunduunu
D) Kul hakknn
E) Ekonomik haklarn
18. "Bir gn Necran Hristiyanlar Hz. Muhammed'i ziyarete gel-

15. "Milletimiz dil ve din gibi iki fazilete sahiptir. Bu faziletleri milerdi. Tam ziyaret saatinde Mslmanlar ikindi namaz-
hibir kuvvet milletimizin kalp ve vicdanndan ekip alama-
na ynelmilerdi. Bu srada heyette bulunan Hristiyanlar
mtr ve alamaz."
da mescidin dousuna ynelerek kendi ibadetlerini yap-
Atatrk'n bu szne dayanlarak dine yaklam iin maya balamlard. Baz sahabeler onlara engel olmak
aadakilerden hangisi sylenemez? istemiler ancak Hz. Muhammed, hemen mdahale ede-
rek onlarn ibadetlerini serbeste yerine getirmelerine izin
A) Dine nem veren bir liderdir.
verilmesini istemitir.
B) Dinsiz milletlerin devamna imkan olmadn savunur-
Bu parada Hz. Peygamberin hangi zellii vurgulan-
du.
maktadr?
C) Dinin temel kaynaklarndan doru bir ekilde renil-
A) Ahlakl olmas
mesini isterdi.
B) Farkl inanlara saygl olmas
D) Dinin sadece birey asndan nemli olduunu d-
nrd. C) Gvenilir olmas
E) Dini konularda bilgisi olan bir insand. D) Verdii szlerde durmas
E) Adaletli olmas

Tarama
19. "Mallarn Allah yolunda harcayp da arkasndan baa kak- 22. I. Peygamberi olan Hz. sa babasz olarak dnyaya gel-
mayan, fakirlerin gnln krmayan kimseler var ya, onla- mitir.
rn Allah katnda has mkfatlar vardr. Onlar iin korku II. Allah inanc baba, oul ve kutsal ruhtan oluan tevhit
yoktur, znt de ekmeyeceklerdir. Gzel sz ve bala- inancna dayanr.
ma, arkasndan incitme gelen sadakadan daha iyidir.
III. badetler kilisede yaplr ve pazar gn kutsal kabul
(Bakara suresi, 262-263. ayetler) edilir.
Bu ayetlerin verdii mesaj aadakilerden hangisidir? IV. Kitap, melek ve ahiret inanc bulunmaz.
A) Zekt verilirken niyet edilmelidir. Hristiyanlkla ilgili yukarda verilen bilgilerden hangile-
B) Zekt verecek kiiler yoksullarn onurunu incitecek sz ri dorudur?
ve davranlardan kanmaldrlar. A) I ve II B) I ve III C) II ve III
C) Zekt gizlice verilmelidir. D) II ve IV E) III ve IV
D) Zekt mallarn iyilerinden verilmelidir.
E) Zekt gerek ihtiya sahiplerine verilmelidir.
23. "Hatrla ki Meryem olu sa 'Ey srailoullar! Ben size Al-

lah'n elisiyim, benden nce Tevrat' dorulayc ve ben-
20. "Eer, Allah insanlar zulumleri yznden hemen cezalan- den sonra gelecek Ahmet adnda bir peygamberi de mj-
drsayd yeryznde hibir canl brakmazd. Fakat onlar deleyici olarak geldim.' demiti. Fakat o, kendilerine ak
belirli bir sreye kadar erteler. Ecelleri geldii zaman ise ne deliller getirince 'Bu apak bir bycdr.' dediler."
bir an geri kalabilirler ne de ne geebilirler." (Saf suresi, 6. ayet)
(Nalh suresi, 61. ayet) Bu ayete dayanlarak aadaki bilgilerden hangisine
Bu ayetin verdii mesaj aadakilerden hangisidir? ulalamaz?
A) Ecel ve mr kaderle ilgilidir. A) Hz. sa, Hz. Muhammed'in geleceini sylemitir.

B) Yce Allah her canlya farkl bir mr takdir etmitir. B) Hz. sa, Hz. Musa ve kutsal kitabn kabul etmitir.
C) Her insann mrnn farkl olmas insann sorumlulu- C) Yahudiler Hz. sa'ya inanm, Hz. Muhammed'in pey-
una engel bir durum deildir. gamber olarak geleceine inanmamlardr.
D) Eceli engellemek ya da geciktirmek mmkn deildir. D) Yahudiler, o dnemde Hz. sa'ya inanmamlardr.
E) nsan mrn faydal ilerle geirmelidir. E) Yahudiler Hz. sa'y byclkle sulamlardr.
21. Hinduizm'e gre insan yaptklarnn karln baka bir

bedende tekrar dnyaya gelerek grecektir. Kii, yaam- 24. "Kim bir kiinin aybn rterse, kyamet gnnde Allah da
n kt bir insan olarak srdrmse bitki, hayvan veya onun bir aybn rter."
bulunduu kasttan daha aa bir snfta tekrar dnyaya
(Hadis-i erif)
gelir. yi bir insan olarak yaamsa tanr olarak yeniden
dnyaya gelir. Verilen hadiste aadaki temel hak ve zgrlklerden
hangisinin nemi belirtilmitir?
Bu metinde Hinduizm'in hangi zellii vurgulanmtr?
A) zel yaamn gizliliinin
A) l tanr anlaynn olmas
B) Dnce ve ifade zgrlnn
B) nek ve Ganj Nehri'nin kutsal kabul edilmesi
C) nan zgrlnn
C) Toplumsal snf farkllklarnn bulunmas
D) Eitim hakknn
D) llerin yaklmas
E) Yaama ve salk hakknn
E) Ruhun lmszlne ve ruh gne inanlmas

Tarama
25. nancmza gre bizleri, zerinde yaadmz dnyay, 28. Kurban ibadeti hakknda aada verilen bilgilerden
evreni, evrendeki canl ve cansz her eyi yaratan Yce hangisi yanltr?
Allah'tr. Yce Allah sonsuz g sahibidir. O, istedii eyi,
A) nsann, Allah'a ball artar.
diledii zamanda, diledii gibi var edebilir.
B) Toplumda kardelik, yardmlama ve dayanma ruhu-
Aadaki ayetlerden hangisi bu parada verilen g-
nu canl turar.
rle anlamca ilikilendirilemez?
C) Kii tm insanlarn eit olduu bilincini gelitirir.
A) "...O her an yaratma halindedir."
D) Kiinin sevdii eyi Allah iin feda etmesinin gsterge-
(Rahman suresi, 29. ayet) sidir.
B) "...Allah her eyi yaratandr. Ve o birdir, kar durula-
E) Mal ile yaplan bir ibadettir.
maz g sahibidir. "
C) "O, gklerin ve yerin esiz yaratcsdr...Her eyi o ya-
ratmtr..."
D) "...Allah'a kulluk edin. Ona kar gelmekten saknn..."
E) "Bir ey yaratmak istedii zaman, onun yapt 'Ol' de- 29. "ki peinden komak iin sabahleyin erken kalkanla-
mekten ibarettir. Hemen oluverir." rn, geceleyin ge vakte kadar arap onlar kudurtun-
(Yasin suresi, 82. ayet) caya kadar elenenlerin vay haline!."
(Tevrat, aya, Bap, 5/12.)
"arap imemek iyidir."
(ncil, Bap, 14/21.)
26. Yahudilik ile ilgili aada verilen bilgilerden hangisi "ki ktlklerin anasdr."
yanltr?
(Hadis-i erif)
A) Yahudiler, Hz. sa'ya bal olduklar iin Musevi olarak Bu bilgilerde dinlerin evrensel tlerinden hangisi
adlandrlrlar. belirtilmitir?
B) Yahudiliin temelini "On Emir" oluturur.
A) Doann korunmas
C) Yahudilere gre Tanr Yehova, Yahudileri seilmi mil-
B) Kt ve zararl alkanlklardan kanlmas
let olarak yaratmtr.
C) yilik ve yardmseverlik gsterilmesi
D) Yahudilerin ibadet ettikleri yere havra veya sinagog ad
verilir. D) Byklere sayg gsterilmesi
E) Yahudiler kendilerini srailoullar olarak tanmlar. E) Temiz olmas
27. Peygamber Efendimiz Kur'an- Kerim okuyup onunla dav-

ranta bulunanlarn imrenilecek kimseler olduunu, oku-
nan Kur'an- Kerim'in her harfine karlk en az on sevap 30. "Peygamber Rabb'i tarafndan kendisine indirilene iman
verileceini, okuyanlar iin dnyada huzur kayna, ahiret- etti, mminler de (iman ettiler). Her biri Allah'a, melekleri-
te de efaati olacan bildirmi, Kuran' bandan sonuna ne, kitaplarna, peygamberlerine iman ettiler. 'Allah'n pey-
kadar okumann Allah'n sevdii ilerden biri olduunu ifa- gamberlerinden hibiri arasnda ayrm yapmayz, iittik,
de etmitir. itaat ettik'... dediler."
Kur'an'n batan sonuna kadar okunmasna ne ad ve- (Bakara suresi, 285. ayet)
rilmektedir? Verilen ayette Kur'an'n hangi konusu belirtilmitir?
A) Tecvid B) Hafzlk C) Cz A) Kssalar B) Ahlak C) badet
D) Meal E) Hatim D) Deerler E) nan

Tarama
31. Samimi olarak yaplan dua, insann ktlklerden uzakla- 34. "Senden dileyene ver ... dn isteyenden yz evir-
masna ve gzel davranlara ynelmesine yardmc olur. me."
Dua eden kii, Allah'n yardmnn kendisiyle olduunu d- (ncil, Matta, Bap 5/41-42.)
nr ve manevi g kazanr. Bu manevi g, insann zor-
"Mallarn gece ve gndz, gizli ve ak hayra harca-
luklar yenmesini kolaylatrr, onu iyiye yneltir.
yanlar var ya onlarn mkfatlar Allah katndadr. On-
Bu parada aadakilerden hangisi vurgulanmaktadr? lara korku yoktur. znt de ekmezler."
A) Duann bireye katklar (Bakara suresi, 274. ayet)
B) Duann bir ibadet olduu Buna gre ilahi dinlerde aadakilerden hangisinin
ortak olduu sylenebilir?
C) Her duann kabul olaca
D) nsann zor zamanlarnda dua ettii A) Benzer ibadetlerin bulunmasnn
E) Duann insann Allah'a krn ifade etme arac olduu B) Drst davranlmasnn
C) Kt alkanlklardan uzak durulmasnn
D) Temiz olunmasnn
32. E) Muhtalara yardm edilmeinin
Hz. MUHAMMEDN TOPLUMSAL

BARIA YNELK ETKNLKLER
35. Alevi-Bektailer, Allah'n yarat en mkemmel varln

? ? ? ?
insan olduuna inanrlar ve kalp krmamay inanlarnn
merkezine koyarlar. Eline, diline, beline sahip olmay temel
ilkelerden kabul ederler. Yetmi iki millete bir gzle bakma-
Bu emada "?" olan yerlere aadakilerden hangisi nn, yaratlm Yaradan'dan dolay sevmenin gerekliliine
yazlamaz? inanrlar. Alevilik-Bektailik'te insan gnl, Allah'n evi ka-
A) Medine'de kavgal olan Evs ve Hazre kabilelerini uz- bul edilir. Kalp krmak, Allah'n binasn ykmakla e tutulur.
latrmtr. Bu parada Alevi-Bektailikteki hangi ge vurgulan-
B) Medineli her bir Mslman, bir Mekkeli muhacirle karmaktadr?
de yapmtr. A) nsan sevgisi B) Semah
C) Mekke'nin Fethinde Mslmanlara birok ktlk yapan C) Allah ak D) Glbenk
insanlar balamtr.
E) Muharrem ve aure
D) Gelen vahiyleri vahiy katiplerine yazdrmtr.
E) Medinede yaayan Yahudilerle "Medine Szlemesi"
ad verilen bir antlama yapmtr.
33. Yahudilik, Hristiyanlk, Hinduizm, Budizm'de hrszlk kt

36. Hinduizm'e gre ruh lmszdr ve lm bir yok olu de-
ildir. Hindular lmden sonra ruhun yaamaya devam
davranlardan saylmtr. Yahudiliin "On Emir"inde "al-
ettiine, baka bedenlerde tekrar tekrar dnyaya geldii-
mayacaksn.", ncil'de "Hrszlk yapma" ifadeleri bulunur.
ne inanrlar. Bu inanca gre insan, yaptklarnn karln
Budizmin be temel ilkesinden birisi de almamaktr.
baka bir bedende tekrar dnyaya gelerek deyecektir.
Bu metinde dinlerin hangi ortak zelliinin olduu vur-
Bu metinde Hinduizm'in hangi zellii belirtilmitir?
gulanmtr?
A) nan B) badet C) Ahlak A) Kast sistemi B) Tenash inanc
D) Temizlik E) Doa bilinci C) Vedalar D) badet biimleri

E) Ganj'n kutsall

Tarama
37. I. "...O, karada ve denizde ne varsa bilir; onun ilmi dn- 40. Ayn dine, ayn peygambere, ayn kitaba ve ayn deerle-
da bir yaprak bile dmez..." re inanmalarna ramen birok insann din anlaylar ve
(En'm suresi, 39. ayet) grleri birbirinden farkldr. Toplumu oluturan bireyler
bunu doal karlamaldrlar. Din alannda farkl dnce
II. "...Onun (Allah'n) her eyi bir l (planlama) iledir."
tarzlarnn olabileceini herkes kabul etmelidir.
III. "De ki: Allah'n bizim iin takdir ettiinden bakas ger- ne ulalabilir?
eklemez. Mevlamz, sahibimiz odur."
(Tevbe suresi, 51. ayet) A) Kitaplara iman konusunda farkl din anlaylar olabilir.
Verilen ayetlerin konusu aadakilerden hangisidir? B) Dinin temel ilkeleri zamanla deiebilir.
C) Din anlay kiiden kiiye farkllk gstermez.
A) Kaza ve kader
D) Dinin kurallar deimez fakat dinin yorumlanma bi-
B) Ecel ve mr imleri deiebilir.
C) Emek ve rzk E) Dini yorumlarda ibadet biimlerinde farkllklar grlr.
D) Tevekkl inanc
E) Salk ve hstalk
38. Peygamberimiz genliinde ticaretle uram ve ticaret

yaamndaki drstl herkese takdir edilmitir. Mek-
ke'nin ileri gelenlerinden olan Hz. Hatice bu nedenle ondan
kendi adna almasn istemitir. Hz. Hatice, ona olan
gvenini "Ey Muhammed, sen halkn gznde iyi tann-
yorsun, doru gvenilir ve gzel ahlaklsn." szleriyle dile
getirmitir.
Hz. Hatice, Hz. Peygamberin hangi zelliine deinme-
mitir?
41. Taassup, herhangi bir konu ile ilgili dnceyi tek doru ka-
A) Drst olmasna bul edip kar grte olan insanlarn dncelerine deer
B) Ahlakl davranmasna vermemek ve kendi grlerini bakalarna kabul ettirmek
iin bask yapmaktr. Bu konuda Yce Allah yle buyurur:
C) Toplumda sayg grmesine
"nkr edenler, kalplerine taassubu, cahiliye taassubunu
D) Cesaretli olmasna yerletirmilerdi. Allah, peygamberlere ve inananlara hu-
E) Gvenilir olmasna zur indirdi; nk onlar takvaya en ok layk olanlard. Al-
lah her eyi bilendir." (Fetih,26)
Aadaki seeneklerden hangisinde taassup sahibi
39. I. "Bilsin ki insan iin kendi almasndan baka bir ey insanlarn topluma verdii zararlardan dorudan sz
yoktur." edilmemitir?
(Necm suresi, 39. ayet) A) Taassup sahibi insanlar ortaya kan her trl yenilie
II. "Bo kaldn m hemen (baka) ie koyul ve yalnz ve yeni dnceye kar kar, toplumun ilerlemesine
Rabb'ine ynel." engel olurlar.
(nsirh suresi, 8. ayetler)
B) Taassup sahibi insanlar kendileriyle ayn dncede
Yce Allah bu ayetlerle insanlardan aadakilerden olan insanlarla iyi geinirler.
hangisini yapmalarn istemektedir?
C) Taassup sahibi insanlar kendileriyle ayn dnceye
A) nsanlarla iyi geinilmesini sahip olmayan insanlar hor grr aalar.
B) Ahiret hayatna hazrlanlmasn D) Taassup sahibi insanlar toplumdaki birlik ve beraberli-
C) Baar ve iyi yaam iin allmasn in bozulmasna sebep olurlar.
D) Bakalarna danarak i yaplmasn E) Taassup sahibi insanlar kendileriyle ayn dnceye

sahip olmayan insanlara kin duyarlar.
E) Dnyadayken mal biriktirilmesini

Tarama
42. "Zeytin topladn zaman arta kalan devirmek iin 44. Hz. mer, devlet bakanl dneminde Mslmanlara hi-
dnmeyeceksin, garibin, kszn ve dul kadnn ola- tap ederken, "Ey cemaat! Beni dinleyin ve itaat edin." der.
caktr." Cemaatten biri, "Seni ne dinleriz ne de itaat ederiz; nk
(Tevrat, Tesniye, Bap 25/20,21.) sen adil deilsin." der. Sebebi sorulduunda, "nk sen
mterek katldmz muharebeden elde edilen ganimet
"yilik edin ve dn verin, karl byk olacaktr."
kumatan bizlere bir gmlek bile olmazken size elbise di-
(ncil, Luka, Bap 6/35.)
kilmi." diye cevap verir. Bunun zerine Hz. mer'in olu
"Muhakkak ki Allah adaleti, iyilii, akrabaya yardm et- Abdullah, "Kendime den iki pay babama verdim." deyin-
meyi emreder; irkin ileri, fenalk ve azgnl da ya- ce, itiraz eden kii, "imdi seni dinler ve itaat ederiz." diye
saklar..." cevap verir.
(Nahl suresi, 90. ayet) Bu olay slam'da aadakilerden hangisine nem ve-
Bu kitapta ortak olan gr aadakilerden hangi- rildiine bir kanttr?
sidir?
A) nan zgrlne
A) Drstlk B) Yaama hakkna
B) Komuluk hakk C) Eitim hakkna
C) Adalet D) zel yaamn gizliliine
D) Paylama ve yardmlama E) Dnce zgrlne
E) Byklere saygl olma
45. badetlerin amac olgun kiilikli, iyi insanlar yetitirmeyi

salamaktr. badetler insana dengeli bir kiiik kazandrr,
bireyleri gurur ve kibirden uzaklatrr, alak gnll yapar,
bakalarna zarar verici davranlardan alkoyar.
Bu parada ibadetlerin hangi toplumsal faydasndan
sz edilmektedir?
A) Sosyal yardmlamay tevik etmesi

43. Hz. Muhammed'in doumu, ocukluu ve genlii ile
B) Sorumluluk duygusunu artrmas
ilgili olarak aada verilen bilgilerden hangisi yanltr?
C) nsanlarn kaynamasna katk salamas
A) Hz. Muhammed'in doumu, 20 Nisan 571 Pazartesi
D) nanc pekitirmesi
gn gereklemitir.
E) Toplumu gzel ahlakl olmaya yneltmesi
B) Hz. Muhammed'in babasnn ad Abdullah, annesinin
ad mine'dir.
C) Muhammed ismi Hz. Peygambere dedesi Ebu Talip ta-
46. "...Kim bir cana kymayan veya yeryznde bozgunculuk
rafndan verilmitir.
karmayan bir kimseyi ldrrse btn insanlar ldrm
D) Hz. Muhammed ocukluk yllarnda koyun gderek am- gibi olur. Kim de bir kimsenin yaamasna sebep olursa
casna yardmc olmutur. btn insanlar yaatm gibi olur..."
E) Hz. Muhammed on yedi yanda amcasyla birlikte Ye- (Mide suresi, 32. ayet)
men'e giderek ticaret yapmaya balamtr.
Bu ayette slam'daki temel hak ve zgrlklerden han-
gisi belirtilmitir?
A) Eitim hakk
B) Yaama hakk
C) nan zgrl
D) zel yaamn gizlilii hakk
E) Dnce ve ifade zgrl
26. A 27. E 28. C 29. B 30. E 31. A 32. D 33. C 34. E 35. A 36. B 37. A 38. D 39. C 40. D 41. B 42. D 43. C 44. E 45. E 46. B
Cevaplar
9. D 10. B 11. A 12. C 13. A 14. A 15. D 16. C 17. E 18. B 19. B 20. D 21. E 22. B 23. C 24. A 25. D 8. C 7. E 6. D 5. A 4. C 3. D 2. E 1. B

YGS Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

YGS Din Kültürü Ve Ahlak Bilgisi PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YGS // DN KLTR ve AHLAK BLGS FY NO

1. nsann Evrendeki Konumu hh Yce Allah, yeryzndeki nimetleri insann kullanmna ve

hh nsan, kltr reten bir varlktr. Maddi ve manevi birok de-

hh Btn varlklar dorudan veya dolayl olarak insana hizmet

hh nsann akll ve zgr irade sahibi olmas, beraberinde baz

Akll ve dnen rade ve sorumluluk

(Zriyt suresi, 56. ayet)

YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy 1

hh slama gre Allah, insanlar yaratcsn bilip tanyacak kabi-

Her ocuk ftrat zerine doar ..."

hh nsann biri maddi dieri de manevi olmak zere iki yn var-

nsan dier varlklardan ayran iki temel zellik nedir?

Akl ve irade sahibi olmas

2 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi

hh Din, maddi ve manevi her trl skntya kar insann diren-

hh Din, insan yersiz korkulardan ve bencil duygulardan uzak

hh Din, akln ve bilimin yeterince cevap bulamad Ben ki-

hh Dindeki ahiret inanc, insann hayatn dzene koymasn,

lahnz bir tek Allah'tr. Ondan baka ilah yoktur. O rah-

"Allah'a ibadet edin ve ona hibir eyi ortak komayn ..."

hh Din evrensel bir olgudur.

hh slamiyet, toplumda insanlar arasndaki ilikileri dzenlemeye

Muhakkak ki Allah, adaleti, iyilii, akrabaya yardm et-

YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy 3

4. nanmann eitli Biimleri b) ok Tanrclk (Politeizm)

De ki: O Allah birdir. Allah sameddir (Hibir eye muhta

"O (Allah), dounun da batnn da Rabb'idir. Ondan baka

hh lahi dinler temelde tevhid inancna dayanmakla birlikte za-

hh Hiristiyanlkta Baba, Oul (Hz. sa) ve Kutsal Ruh gibi l bir

Farkl dinlerde benzer inan ve ibadetlerin olmas neye ka-

Dinlerin tek bir ilahi kaynaktan balayp yayldna

4 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi

hh Ateistler Yce Allah'n varln inkar etmekle birlikte ahiret,

hh Kur'an- Kerim insanlar eytann ktlkleri konusunda uyar-

Ey demoullar! Size, eytana tapnmayn, nk o, sizin

Tek Tanrclk (Monoteizm) ok Tanrclk (Politeizm) Tanrtanmazlk (Ateizm)

YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy 5

hh Kendi varlmz zerinde dnecek olursak beden ve ruh

G Allah'a ykseltti ve mizan (dengeyi) o koydu."

Biz her eyi bir lye gre yarattk."

hh Yce Allah Kur'an- Kerim'in eitli ayetlerinde insann dikka-

hh Asronomi bilginleri, evrenin, her biri ortalama yz milyar yl-

hh Dnya'mz; havas, suyu, bitki rts ve atmosfer tabakasyla

mkn Delili: Evren ve tm varlklar sonradan yaratlmtr. Son-

Bilimlerin "Nasl?", dinlerin "Niin?" sorusunu sormasnn

Bilimler nasl sorusuyla evrende geerli olan nedensellik ilikisini

6 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi

hh Allahn yaratt varlklar gzetmesi; onlar koruyup kolla-

hh zerinde yaadmz Dnya'y evreni, evrendeki canl ve

... Benim Rabb'im her eyi gzetendir"

(En'm suresi, 101. ayet)

hh Yce Allah insana akl vermi, peygamberler ve kutsal kitap-

(Mlk suresi, 3. ayet)

... Allah en hayrl koruyucudur. O acyanlarn en merha-

Eer eytandan gelen kt bir dnce seni drtecek olur-

YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi Planl Ders Fy 7

3. nsann Allahla letiimi

nsann Allahla letiimi

Dua badet Tvbe Kuran Okuma

hh Yce Rabb'imiz Kur'an- Kerim'de kendisine dua etmemizi

hh badet insanlar kt davranlardan alkoyar ve insann Allah

8 YGS Din Kltr ve Ahlak Bilgisi

hh nsan, iledii gnah, yapt hata ne olursa olsun mitsizlie

bir daha tekrarlamamaldr.