8.sınıf Matematik PDF

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
1. nite / arpanlar ve Katlar

01
ARPANLAR VE KATLAR
TAM SAYILARIN ARPANLARINI BULMA VE SL SAYI OLARAK FADE ETME
Kazanm: Verilen pozi f tam saylarn arpanlarn bulur; pozi f tam saylar sl ifade ya da sl ifadelerin arpm eklinde yazar.
Her doal say iki doal saynn arpm olarak yazlabilir. Bu doal saylara o saynn arpan de-
nir. Bu arpanlar ayn zamanda o sayy kalansz bld iin arpanlar ayn zamanda o saynn
blenleridir.
rnekler:
1. 12 saysnn arpanlarn bulalm. 12nin arpanlar;
1 . 12
2.6 1, 2, 3, 4, 6, 12 dir.
3.4
2. 32 saysnn arpanlarn bulalm. 32nin arpanlar;

1 . 32
2 . 16 1, 2, 4, 8, 16, 32 dir.
4.8
ASAL SAYILAR
Kendisinden ve 1den baka pozitif bleni olmayan saylara Asal Saylar denir. Asal saylar 2den ba-
lar ve sonsuza kadar gider. 2den baka ift asal say yoktur. rnein; 2, 3, 5, 7, 11, 13, ... saylar asal
saydr.
rnekler:
1. 24 saysn asal arpanlarna ayralm. 24 2
12 2
24 = 2 . 2 . 2 . 3 = 23 . 3
6 2
3 3
1 24n asal arpanlar 2 ve 3tr.
2. 60 saysnn asal arpanlarn bulalm. 60 2

30 2
60 = 2 . 2 . 3 . 5 = 22 . 3 . 5
15 3
5 5
1 60n asal arpanlar 2, 3 ve 5tir.
retmenin Sorusu Neden 2den baka ift asal say yoktur?

Cevap: 2 dndaki btn ift saylar 2in katdr. Yani 2 ile tam blnr. Bu nedenlede
asal say olamazlar.
8. Snf Matematik Planl Ders Fy 1

1. nite / arpanlar ve Katlar Etkinlik
1. Aada verilen saylarn arpanlarn bulalm.
a) 18 b) 48 1 . 48
1 . 18
2.9 1, 2, 3, 6, 9, 18 dir. 2 . 24
3 . 16 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 16, 24, 48 dir.
3.6
4 . 12
6.8
c) 50 1 . 50 ) 75 1 . 75
2 . 25 1, 2, 5, 10, 25, 50 dir. 3 . 25 1, 3, 5, 15, 25, 75 dir.
5 . 10 5 . 15
2. Aada verilen saylarn asal arpanlarn bulalm.
a) 16 b) 35 c) 48 ) 64
64 2
16 2 35 5 48 2
32 2
8 2 7 7 24 2
16 2
4 2 1 12 2
8 2
2 2 6 2
4 2
1 3 3
2 2
1
1
16 = 2 . 2 . 2 . 2 35 = 5 . 7 48 = 2 . 2 . 2 . 2 . 3 64 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2
16 = 24 48 = 24. 3 64 = 26
d) 80 e) 100 f) 125 g) 180
80 2 100 2 125 5 180 2

40 2 50 2 25 5 90 2
20 2 25 5 5 5 45 3
10 2 5 5 1 15 3
5 5 1 5 5
1 1
80 = 2 . 2 . 2 . 2 . 5 100 = 2 . 2 . 5 . 5 125 = 5 . 5 . 5 180 = 2 . 2 . 3 . 3 . 5

80 = 24 . 5 100 = 22 . 52 125 = 53 180 = 22 . 32. 5
2 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

K DOAL SAYININ EN BYK ORTAK BLEN (EBOB)

Kazanm: ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak ka n (EKOK) hesaplar; ilgili problemleri zer.
24 ve 32 saylarnn ortak blenlerini bulalm;
24n blenleri; 1 , 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24

Ortak blenler; 1, 2, 4 ve 8dir.
32nin blenleri; 1, 2, 4, 8, 16, 32
rnein; 40 ve 60 saylarnn ortak blenlerini bulalm.
40n blenleri; 1 , 2, 4, 5, 8, 10, 20, 40

Ortak blenleri; 1, 2, 4, 5, 10 ve 20dir.
60n blenleri; 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 15, 20, 30, 60
ki veya daha fazla saynn ortak blenlerinin en byne En Byk Ortak Blen (EBOB) denir.
rnekler:
1. 28 ve 32 saylarnn en byk ortak blenini bulalm.
28in blenleri; 1 , 2, 4, 7, 14, 28

Ortak blenleri; 1, 2 ve 4tr.
32nin blenleri; 1, 2, 4, 8, 16, 32 Bu blenlerin en by 4tr.
28 ve 32nin en byk ortak bleni aadaki yntemle de bulunabilir.
28 32 2
14 16 2
7 8 2 Bu yntemde saylar en kk asal saydan balanarak blnr, her
7 4 2 iki sayy birlikte blen asal saylar iaretlenir. Bu saylarn arpm
7 2 2 en byk ortak blendir.
7 1 7 EBOB (28, 32) = 2 . 2 = 4
1
2. 18 ve 30 saylarnn en byk ortak blenini bulalm.
18 30 2
9 15 3
3 5 3 EBOB (18, 30) = 2 . 3 = 6 bulunur.
1 5 5
1
retmenin Sorusu Hi ortak bleni olmayan saylar var mdr?

Cevap: Vardr. rnein 5 ile 6 gibi
12 ile 25 gibi

1. Aada verilen saylarn ortak blenlerini bulalm.

a) 18 ile 24 18in blenleri; 1, 2, 3, 6, 9, 18
Ortak blenler; 1, 2, 3 ve 6dr.
24n blenleri; 1, 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24
b) 12 ile 20 12nin blenleri; 1, 2, 3, 4, 6, 12

Ortak blenler; 1, 2 ve 4tr.
20nin blenleri; 1, 2, 4, 5, 10, 20
c) 30 ile 42 30un blenleri; 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30

Ortak blenler; 1, 2, 3 ve 6dr.
42nin blenleri; 1, 2, 3, 6, 7, 14, 21, 42
2. Aada verilen saylarn en byk ortak blenini bulalm.
a) 8 ile 12 b) 9 ile 10 c) 15 ile 20

8 12 2 9 10 2 15 20 2
4 6 2 9 5 3 15 10 2
2 3 2 3 5 3 15 5 3
1 3 3 1 5 5 5 5 5
1 1 1 1
EBOB (8, 12) = 2 . 2 = 4 EBOB (9, 10) = 1 EBOB (15, 20) = 5
) 36 ile 40 d) 27 ile 45 e) 16 ile 48

36 40 2 27 45 3 16 48 2
18 20 2 9 15 3 8 24 2
9 10 2 3 5 3 4 12 2
9 5 3 1 5 5 2 6 2
3 5 3 1 1 3 3
1 5 5 1
1
EBOB (36, 40) = 2 . 2 = 4 EBOB (27, 45) = 3 . 3 = 9 EBOB (16, 48) = 2 . 2 . 2 . 2 = 16
f) 32 ile 56 g) 70 ile 80 ) 90 ile 120

32 56 2 70 80 2 90 120 2
16 28 2 35 40 2 45 60 2
8 14 2 35 20 2 45 30 2
4 7 2 35 10 2 45 15 3
2 7 2 35 5 5 15 5 3
1 7 7 7 1 7 5 5 5
1 1 1 1
EBOB (32, 56) = 2 . 2 . 2 = 8 EBOB (70, 80) = 2 . 5 = 10 EBOB (90, 120) = 2 . 3 . 5 = 30

NOT 1den baka ortak bleni olmayan saylara Aralarnda Asal Saylar denir. rnein 5 ile
8 aralarnda asal saylardr.
RNEK Aadaki saylardan aralarnda asal olanlar belirleyiniz.

a) 3 ile 12 b) 6 ile 8 c) 9 ile 10 d) 4 ile 15
ZM
a) 3 ile 12nin 1den baka ortak bleni olduu iin aralarnda asal deildir.
b) 6 ile 8in 1den baka ortak bleni olduu iin aralarnda asal deildir.
c) 9 ile 10un 1den baka ortak bleni olmad iin aralarnda asaldrlar.
) 4 ile 15in 1den baka ortak bleni olmad iin aralarnda asaldrlar.
NOT Ardk saylar aralarnda asal saylardr. rnek; 10 ile 11, 24 ile 25, 35 ile 36 gibi.
NOT Aralarnda asal saylarn en byk ortak bleni 1dir.
ET Ki NL iK
Aada verilen saylarn en byk ortak blenlerini bulup, aralarnda asal olanlar belirleyelim.
a) 12 ile 25 12 25 2
6 25 2 EBOB (12, 25) = 1
3 25 3 12 ile 25 aralarnda asaldr.
1 25 5
5 5
1
b) 15 ile 16 15 16 2
15 8 2 EBOB (15, 16) = 1
15 4 2
15 2 2 15 ile 16 aralarnda asaldr.
15 1 3
5 5
1
c) 9 ile 15 9 15 3
3 5 3 EBOB (9, 15) = 3
1 5 5 9 ile 15 aralarnda asal deildir.
1
) 18 ile 20 18 20 2
9 10 2 EBOB (18, 20) = 2
9 5 3
18 ile 20 aralarnda asal deildir.
3 5 3
1 5 5
1
K DOAL SAYININ EN KK ORTAK KATI (EKOK)

Kazanm: ki doal saynn en byk ortak blenini (EBOB) ve en kk ortak ka n (EKOK) hesaplar; ilgili problemleri zer.
6 ile 8in ortak katlarn bulalm;
6nn katlar; 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, .......
Ortak katlar; 24, 48, ......
8in katlar; 8, 16, 24, 32, 40, 48, 56, 64, .....
RNEK
4 ile 10un ortak katlarn bulalm;
ZM 4n katlar; 4, 8, 12, 16, 20, 24, 28, 32, 36, 40, 44 ......... Ortak katlar; 20, 40, ......
10un katlar; 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, ........
ki veya daha fazla saynn ortak katlarnn en kne En Kk Ortak Kat (EKOK) denir.
rnekler:
1. 12 ile 15 saylarnn en kk ortak katn bulalm.
12nin katlar; 12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96, 108, 120, 132, .......
Ortak katlar; 60, 120, ......
15in katlar; 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, 135, 150, .....
Bu katlarn en k 60dr.
12 ile 15in en kk ortak kat aadaki yntemle de bulunabilir.
12 15 2
6 15 2 Bu yntemde saylar en kk asal saydan balanarak blnr,
3 15 3 bulunan saylarn tamamnn arpm en kk ortak kattr.
1 5 5
1
EKOK (12, 5) = 2 . 2 . 3 . 5 = 60
2. 16 ile 20nin en kk ortak katn bulalm.
16 20 2
8 10 2
4 5 2 EKOK (16, 20) = 2 . 2 . 2 . 2 . 5 = 80 bulunur.
2 5 2
1 5 5
1

1. Aada verilen saylarn ortak katlarn bulalm.
a) 6 ile 9 6nn katlar; 6, 12, 18, 24, 30, 36, 42, 48, 54, 60, 66, ...
Ortak katlar; 18, 36, 54, ...
9un katlar; 9, 18, 27, 36, 45, 54, 63, 72, 81, 90, ...
10un katlar; 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, ...
b) 10 ile 15 Ortak katlar; 30, 60, 90, ...
15in katlar; 15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, ...
12nin katlar; 12, 24, 36, 48, 60, 72, 84, 96, 108, ...
c) 12 ile 18 Ortak katlar; 36, 72, 108, ...
18in katlar; 18, 36, 54, 72, 90, 108, 126, ...
2. Aada verilen saylarn en kk ortak katn bulalm.
a) 8 ile 12 b) 16 ile 20 c) 18 ile 24
8 12 2 16 20 2 18 24 2
4 6 2 8 10 2 9 12 2
2 3 2 4 5 2 9 6 2
1 3 3 2 5 2 9 3 3
1 1 5 5 3 1 3
1 1
EKOK (8, 12) = 2 . 2 . 2 . 3 EKOK (16, 20) = 2 . 2 . 2 . 2 . 5 EKOK (18, 24) = 2 . 2 . 2 . 3 . 3
EKOK (8, 12) = 24 EKOK (16, 20) = 80 EKOK (18, 24) = 72
) 30 ile 40 d) 32 ile 36 e) 45 ile 60

30 40 2 32 36 2 45 60 2
15 20 2 16 18 2 45 30 2
15 10 2 8 9 2 45 15 3
15 5 3 4 9 2 15 5 3
5 5 5 2 9 2 5 5 5
1 1 1 9 3 1 1
3 3
1
EKOK (30, 40) = 2 . 2 . 2 . 3 . 5 EKOK (32, 36) = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 3 . 3 EKOK (45, 60) = 2 . 2 . 3 . 3 . 5
EKOK (30, 40) = 120 EKOK (32, 36) = 288 EKOK (45, 60) = 180
f) 60 ile 75 g) 24 ile 80 ) 100 ile 120

60 75 2 24 80 2 100 120 2
30 75 2 12 40 2 50 60 2
15 75 3 6 20 2 25 30 2
5 25 5 3 10 2 25 15 3
1 5 5 3 5 3 25 5 5
1 1 5 5 5 1 5
1 1
EKOK (60, 75) = 2 . 2 . 3 . 5 . 5 EKOK (24, 80) = 2 . 2 . 2 . 2 . 3 . 5 EKOK (100, 120) = 2 . 2 . 2 . 3 . 5 . 5
EKOK (60, 75) = 300 EKOK (24, 80) = 240 EKOK (100, 120) = 600

NOT Aralarnda asal saylarn ekoklar bu saylarn arpmna eittir.
rnekler:
1. 5 ile 9un en kk ortak katn bulalm. 5 ile 9 aralarnda asal saylardr. Bu nedenle;
ekok (5, 9) = 5 . 9 = 45 olur.
2. 11 ile 12nin en kk ortak katn bulalm. 11 ile 12 aralarnda asal saylardr. Bu nedenle;
ekok (11, 12) = 11 . 12 = 132 olur.
NOT Birbirinin kat olan saylarda kk say ebob, byk say ise ekok olur.
3. 8 ile 24 saylarnn ebob ve ekokunu bulalm.
8 24 2
4 12 2 ebob (8, 24) = 2 . 2 . 2 = 8
2 6 2
1 3 3 ekok (8, 24) = 2 . 2 . 2 . 3 = 24
1
8 ile 24 birbirinin kat olan saylardr. Grld gibi ebob kk say; 8, ekok byk say; 24 kmtr.
ET Ki NL iK
Aada verilen saylarn EBOBlarn ve EKOKlarn bulalm.
a) 6 ile 7 b) 4 ile 15 c) 12 ile 48
6 ile 7 aralarnda asal 4 ile 15 aralarnda asal 12 ile 48 birbirinin katdr.

saylardr. saylardr. ebob (12, 48) = 12
ebob (6, 7) = 1 ebob (4, 15) = 1 ekok (12, 48) = 48
ekok (6, 7) = 6 . 7 = 42 olur. ekok (4, 15) = 4 . 15 = 60
) 9 ile 45 d) 8 ile 25 e) 30 ile 60
9 ile 45 birbirinin kat 8 ile 25 aralarnda asal 30 ile 60 birbirinin kat

saylardr. saylardr. saylardr.
ebob (9, 45) = 9 ebob (8, 25) = 1 ebob (30, 60) = 30
ekok (9, 45) = 45 ekok (8, 25) = 8 . 25 = 200 ekok (30, 60) = 60

EBOB VE EKOK LE LGL PROBLEM ZME

NOT Problemlerde genellikle btnden paralara gidiliyorsa EBOB, paralardan btne gidi-
liyorsa EKOK bulunur.
rnekler:
1. 40 ve 60 cm uzunluunda iki tahta ubuk, boylar birbirine eit paralara ayrlacaktr. Bir parann
uzunluu en fazla ka cm olur?
40 60 2
20 30 2
10 15 2 EBOB (40, 60) = 2 . 2 . 5 = 20 cm bulunur.
5 15 3
5 5 5
1 1
2. Pelin, elindeki cevizleri 4er ve 6arl saydnda hi artmadn gryor. Buna gre, Pelinin en
az ka cevizi vardr?
4 6 2
2 3 2 EKOK (4, 6) = 2 . 2 . 3 = 12 ceviz bulunur.
1 3 3
1
3. Doktor Asl Hanm 10 gnde bir, hemire Sevil Hanm 4 gnde bir nbet tutmaktadr.
Buna gre ikisi birlikte nbet tuttuktan en az ka gn sonra tekrar birlikte nbet tutarlar?
4 10 2
2 5 2 EKOK (4, 10) = 2 . 2 . 5 = 20 gn bulunur.
1 5 5
1
4. 35 ve 42 kglk uvallarda bulunan pirinlerin tamam, birbirine kartrlmadan ve eit arlkl pa-
ketlere konulacaktr.
Buna gre bu paketler en fazla ka kilogramlk olur?
35 42 2
35 21 3
35 7 5 EBOB (35, 42) = 7 kg bulunur.
7 7 7
1 1
5. Uzunluu 72 m, eni 54 m olan dikdrtgen eklindeki bahenin etrafna eit aralklarla aa dikile-
cektir.
Buna gre bu aalar arasndaki mesafe en fazla ka metre olur?
54 72 2
27 36 2
27 18 2 EBOB (54, 72) = 2 . 3 . 3 = 18 m bulunur.
27 9 3
9 3 3
3 1 3
1
1. yk 5 gnde, Sena 6 gnde bir keman kursuna gitmektedir. 8 Nisanda ikisi birlikte kursa gittiine
gre, tekrar birlikte hangi gn giderler?
5 6 2 ekok (5, 6) = 2 . 3 . 5 = 30
5 3 3
5 1 5 30 gn sonra tekrar birlikte kursa giderler. Bu da 8 Mays gn
1 olur.
2. Belediye hattndaki otobslerden biri 30 dkda, dieri 45 dkda bir hareket etmektedir.
Bu iki otobs sabah saat 08:00 de birlikte hareket ettikten sonra, tekrar ilk kez saat kata birlikte
hareket ederler?
30 45 2 ekok (30, 45) = 2 . 3 . 3 . 5
15 45 3 ekok (30, 45) = 90
5 15 3
5 5 5 90 dk sonra tekrar birlikte hareket ederler.
1 1 90 dk = 1 sa 30 dk 08:00 + 1:30 = 09:30 olur.
3. Uzunluu 96 m eni 80 m olan dikdrtgen eklindeki bir baheye, eit aralklarla aa dikilecektir.
Buna gre en az ka aa gerekir?
ebob (80, 96) = 2 . 2 . 2 . 2 = 16

80 96 2
40 48 2 Aalar arasndaki mesafe 16 m olmaldr.
20 24 2 96: 16 = 6 tane 96 m
10 12 2 80: 16 = 5 tane 6
5 6 2 tane 5 80 m
5 3 3 Toplamda; tane
5 1 5 6 + 6 + 4 + 4 = 18 tane aa gerekir.
1
4. Boyutlar 240 ve 360 cm olan bir odann taban, e byklkteki kare eklindeki fayanslarla de-
necektir.
Buna gre en az ka fayans gerekir?
ebob (240, 360) = 23 . 3 . 5 360 cm

240 360 2
120 180 2 ebob (240, 360) = 120
60 90 2 120
Karenin bir kenar 120 cm 2 240 cm
30 45 2 olmaldr. tane 120
15 45 3
5 15 3 240: 120 = 2 tane
5 5 5 360 : 120 = 3 tane 3 tane
1 1
Toplam 2 . 3 = 6 tane fayans gerekir.

5. Bir gezi kafilesinde 24 ngiliz, 18 Alman ve 30 Fransz turist vardr.

Bu turistler iin hazrlanan otelde her odada eit sayda ve ayn lkeden kiiler kalmas kouluyla
en az ka oda gerekir?
18 24 30 2 ebob (18, 24, 30) = 2 . 3 = 6 Odalar 6 kiilik olmaldr.

9 12 15 2 Buna gre;
9 6 15 2
9 3 15 3 18:6 = 3 oda Toplam:
3 1 5 3 24:6 = 4 oda 3 + 4 + 5 = 12 oda gerekir.
1 5 5
1 30:6 = 5 oda
6. Bir okuldaki renciler 12er ve 15er sayldnda her seferinde 2 renci artmaktadr.
Bu okuldaki renci saysnn 300den fazla olduu bilindiine gre renci says en az katr?
12 15 2 ekok (12, 15) = 2 . 2 . 3 . 5 = 60

6 15 2 renci says 60n kat olmaldr. 300den fazla olacana gre
3 15 3
1 5 5 60-120 - 180 - 240 - 300
1
Her seferinde 2 renci artt iin 300 + 2 = 302 renci bulu-
nur.
7. Bir iekideki iekler 3erli, 5erli ve 6arl sayldnda hep 2 iek eksik kalmaktadr.
Bu dkkandaki ieklerin saysnn 250den fazla olduu bilindiine gre en az ka iek vardr?
3 5 6 2 ekok (3, 5, 6) = 2 . 3 . 5 = 30
3 5 3 3 iek says 30un kat olmaldr. 250den fazla olacana gre;
1 5 1 5
1 30 - 60 - 90 - 120 - 150 - 180 - 210 - 240 - 270
Her seferinde 2 iek eksik kald iin;
270 2 = 268 iek bulunur.

1. nite / arpanlar ve Katlar Konu Testi 1
1. 72 saysn; asal arpanlarnn arpm ek- 5. A 2

linde yazdmzda aadakilerden hangisi 42 B
elde edilir? C 3
7 7
A) 22 . 32 B) 22 . 33 1
C) 23 . 32 D) 23 . 33
Cevap: C Yukarda A says asal arpanlarna ayrl-
mtr.
Buna gre A + B C ifadesinin deeri aa-
dakilerden hangisidir?
A) 107 B) 104 C) 72 D) 65
2. 80 saysnn en byk asal arpan A, 125 Cevap: D
saysnn en kk pozitif arpan B olmak
zere;
A + B ifadesinin eiti aadakilerden han-
gisidir?
A) 85 B) 81 C) 10 D) 6
Cevap: D
6. 192 saysnn en byk asal arpan, aada
verilen saylardan hangisinin arpan deil-
dir?
A) 105 B) 90 C) 84 D) 80
3. 1, 2, 3, 6, 7, 14, 21, 42 Cevap: D
Yukarda tm pozitif arpanlar verilen say

aadakilerden hangisidir?
A) 84 B) 63 C) 42 D) 21
Cevap: C
4. a) 50 I. 22 . 33 7. A 2 B 2
b) 75 II. 25 .3 5 2
5 2
c) 96 III. 2 . 52 7 3
d) 108 IV. 32 . 5 11
Yukarda verilen saylar asal arpanlarnn
Yukarda iki say asal arpanlarna ayrlm-
arpm eklinde yazlyor.
tr.
Buna gre, eletirme yapldnda hangi
say darda kalr? Buna gre A - B ifadesi aadakilerden
hangisidir?
A) 50 B) 75 C) 96 D) 108
A) 218 B) 184 C) 86 D) 43
Cevap: B
Cevap: C
8. 12. C 2 D E
Aklmdan bir say
B 2 70 E
tuttum. Bu saynn
A 3 35 5
sadece 4 farkl asal
5 5 7 F
arpan var.
1 1
Yukarda verilen algoritmalara gre aa-

Kemal dakilerden hangisi yanltr?
Buna gre Kemalin aklndan tuttuu say A) A says 15tir. B) D says 70tir.
aadakilerden hangisi olabilir? C) E says 2dir. D) C says 60dr.
A) 135 B) 210 C) 240 D) 300 Cevap: B
Cevap: B
13. 45 saysnn tm asal arpanlar aadaki-

9. Aadaki seeneklerden hangisinde verilen lerden hangisinde doru verilmitir?
saylar aralarnda asal deildir? A) 1, 3, 5, 9, 15, 45
A) 9-10 B) 8-15 C) 13-26 D)20-21 B) 1, 3, 5, 9.
Cevap: C C) 3, 5, 9
D) 3, 5 Cevap: D
10. 108 says iin aadakilerden hangisi yan- 14. ki basamakl 3A saysnn asal arpanlar-
ltr? nn says 2dir.
A) arpanlarndan biri 12dir. Buna gre A yerine ka farkl say yazlabi-
B) Blenlerinden biri 36dr. lir?
C) Be tane asal arpan vardr. A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
D) Asal arpanlarnn arpm eklinde yazl- Cevap: B
dnda 22 . 33 ifadesi elde edilir.
Cevap: C
15. 560 saysnn asal arpanlarna ayrlm hli

11. Aadaki saylardan hangisinin asal ar- 2a . 5b . c ise a + b + c ifadesinin deeri aa-
panlar dierlerinden farkldr? dakilerden hangisidir?
A) 80 B) 100 C) 125 D) 250 A) 6 B) 9 C) 10 D) 12
Cevap: C Cevap: D
1. C 2. D 3. C 4. B 5. D 6. D 7. C 8. B 9. C 10. C 11. C 12. B 13. D 14. B 15. D

1. Aadakilerden hangisi 15 ile 24n ortak 6. 35 ve 42 saylarnn EKOKu katr?

katlarndan biri deildir?
A) 105 B) 210 C) 280 D) 420
A) 60 B) 120 C) 240 D) 360
Cevap: B
Cevap: A
7. Aada verilen say iftlerinden hangisinin

2. Aadakilerden hangisi 48 ve 72nin ortak ebobu dierlerinden farkldr?
blenlerinden biri deildir?
A) 5-12 B) 8-15
A) 4 B) 12 C) 16 D) 24 C) 8-10 D) 15-16
Cevap: C Cevap: C
8. Bir K says ile 72 saysnn en kk ortak

3. 90, 180, 270, 360, .... kat 360 olduuna gre K says aadaki-
lerden hangisi olabilir?
A) 30 B) 36 C) 48 D) 96
Ortak katlar yukardaki gibi olan say ifti
Cevap: A
aadakilerden hangisi olabilir?
A) 10 ile 30 B) 15 ile 45
C) 30 ile 45 D) 30 ile 60
Cevap: C
9. 40 ile 48 saylarnn ortak blenlerinin en
by A, ortak katlarnn en k Bdir.
Buna gre B-A ifadesinin deeri katr?
A) 232 B) 236 C) 240 D) 248
4. Ortak blenlerinin en by 8 olan say ifti Cevap: A
A) 36 ile 40 B) 32 ile 48
C) 24 ile 60 D) 64 ile 72
Cevap: D 10. A B 2
C D 2
C E 3
F E 5
1 1
Yukarda verilen algoritmaya gre A ve B

5. 78 ve 90 saylarnn EBOBu katr?
saylarnn ebobu katr?
A) 2 B) 3 C) 6 D) 9
A) 2 B) 4 C) 6 D) 10
Cevap: C Cevap: D

11. 38 ve 44 saylar bir A says ile blndn- 15. 60 ve 96 cm uzunluunda iki demir ubuk,
de hep 2 kalmaktadr. boylar birbirine eit paralara ayrlacak-
tr. Bir parann uzunluu en fazla ka cm
Bu durumu salayan en byk A says aa-
olur?
A) 12 B) 15 C) 16 D) 18
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 Cevap: A
Cevap: D
16. Bir toplant salonundaki insanlar 12erli ve

15erli gruplandnda her seferinde 5 kii
12. Bir M says ile 135 saysnn ebobu 45tir. artyor.
Buna gre M says aadakilerden hangisi Bu salonda 200den fazla kii olduu bilindi-
olabilir? ine gre en az ka kii vardr?
A) 60 B) 75 C) 90 D) 270 A) 235 B) 240 C) 245 D) 340
Cevap: C Cevap: C
17. Bir vapur iskelesinde bir vapur 36 dakikada,

baka bir vapur 48 dakikada bir sefer yap-
13. 6 ve 8 ile blndnde 3 kalann veren maktadr.
basamakl en kk say katr? kisi birlikte sabah 08:30da sefer yaptktan
sonra, tekrar en erken saat kata birlikte
A) 103 B) 120 C) 123 D) 196 sefer yaparlar?
Cevap: C A) 09:06 B) 09:54
C) 10:54 D) 11:06 Cevap: C
18. Bir ieki, elindeki iekleri 8erli, 9arl

ve 12erli saydnda her seferinde 2 iek
14. Aadaki ifadelerden hangisi yanltr? arttn grmtr.
A) Ardk saylarn ebobu 1dir. Bu iekideki ieklerin saysnn 800den
B) 12 ile 25 saylarnn ebobu 1dir. az olduu bilindiine gre bu iekide en
C) 27 ile 81 saylarn ekoku 81dir. fazla ka iek vardr?
D) 14 ile 56 saylarnn ebobu 7dir. A) 790 B) 792 C) 794 D) 796
Cevap: D Cevap: C
1. A 2. C 3. C 4. D 5. C 6. B 7. C 8. A 9. A 10. D 11. D 12. C 13. C 14. D 15. A 16. C 17. C 18. C

1. 90 ve 125 kglk uvallarda bulunan ekerin 5. Bir snftaki renciler drderli ve beer-
tamam, birbirine kartrlmadan eit ar- li sra yapldnda her seferinde 3 renci
lkl paketlere konulacaktr. akta kalyor.
Buna gre, bu i iin en az ka paket gere- Bu snftaki renci saysnn 30dan fazla
kir? olduu bilindiine gre en az ka renci
vardr?
A) 25 B) 35 C) 43 D) 51
A) 33 B) 40 C) 43 D) 63
Cevap: C
Cevap: C
6. 240 m
90 m
2. 39 saysna en kk hangi say eklendiinde
16 ve 24 saylar ile kalansz blnebilir?
A) 4 B) 8 C) 9 D) 12 Ksa kenar, 90 m, uzun kenar 240 m olan
Cevap: C dikdrtgen eklindeki bir arsa eit alanl ka-
relere blnerek kk baheler yaplacak-
tr.
Buna gre, bu arsadan en az ka bahe elde
edilir?
A) 8 B) 11 C) 18 D) 24
Cevap: D
3. 9, 10 ve 12 ile tam blnebilen basamakl
en byk doal say katr?
A) 120 B) 540 C) 720 D) 900
7. 492 saysndan en az ka karlrsa 12, 15
Cevap: D
ve 20 saylar ile tam blnebilir?
A) 12 B) 15 C) 20 D) 24
Cevap: A
4. Bir salonun tavannda, ksa kenar 1,5m, 8. 20 cm

uzun kenar 7,5m olan dikdrtgen eklinde
bir kartonpiyer vardr. 8 cm
Bu kartonpiyerde kelere denk gelecek
ekilde eit aralklarla spot lamba dene- Ksa kenar 8 cm, uzun kenar 20 cm olan
cektir. Buna gre bu spot lambalar hangi dikdrtgenlerden en az ka tanesi bir araya
aralklarla denemez? getirildiinde bir kare elde edilir?
A) 25 cm B) 50 cm C) 75 cm D) 100cm A) 4 B) 5 C) 7 D) 10
Cevap: D Cevap: D
1. C 2. C 3. D 4. D 5. C 6. D 7. A 8. D

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
1. nite / sl fadeler 1
02
SL FADELER
TAM SAYILARIN KUVVETLER
Kazanm: Tam saylarn, tam say kuvvetlerini hesaplar, sl ifade eklinde yazar.
a ve n birer tam say olmak zere an ifadesine sl say denir. an, n tane ann arpmdr.
s
an = a . a . a ... a
taban n tane
rnein; aadaki sl ifadelerin deerini bulalm, verilen ifadeleri sl say olarak yazalm.
a) 23 = 2.2.2=8 e) 64 = 8 . 8 = 82
b) 32 = 3.3=9 f) 1000 = 10 . 10 . 10 = 103
c) 43 = 4 . 4 . 4 = 64 g) 125 = 5 . 5 . 5 = 53
) 105 = 10 . 10 . 10 . 10 . 10 = 100.000 ) 32 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 25
d) 54 = 5 . 5 . 5 . 5 = 625 h) 27 = 3 . 3 . 3 = 33
ET Ki NL iK
1. Aada verilen sl ifadelerin deerini bulalm.
a) 1100 = 1 . 1 . 1 . 1 ........ 1 = 1 d) 26 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 64
100 tane e) 44 = 4 . 4 . 4 . 4 = 256
b) 34 = 3 . 3 . 3 . 3 = 81 f) 203 = 20 . 20 . 20 = 8000
c) 62 = 6 . 6 = 36 g) 502 = 50 . 50 = 2500
) 93 = 9 . 9 . 9 = 729
2. Aada verilen ifadeleri sl ifade olarak yazalm.
a) 100 = 10 . 10 = 102 g) 8 . 8 . 8 . 8 = 84
) 3 . 3 . 3 . 3 . 3 . 3 = 36
b) 900 = 30 . 30 = 302
h) 2 . 2 . 2 ...... 2 = 28
c) 216 = 6 . 6 . 6 = 63 8 tane
) 5 . 5 . 5 ....... 5 = 520
) 625 = 25 . 25 = 252
20 tane
d) 128 = 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 . 2 = 27 i) 4 . 4 . 4 = 43
j) 7 . 7 . 7 . 7 = 74
e) 81 = 3 . 3 . 3 . 3 = 34
k) 9 . 9 . ... . 9 = 96
f) 121 = 11 . 11 = 112 6 tane
SAYILARIN ONDALIK GSTERMLERN 10UN TAM SAYI KUVVETLER LE ZMLEME

Kazanm: Saylarn ondalk gsterimlerini 10un tam say kuvvetlerini kullanarak zmler.
10un tam say kuvvetleri;
Pozitif kuvvetleri; Negatif kuvvetleri;

101 = 10 1
101 = 10 = 0,1
102 = 100 1
102 = = 0,01
100
103 = 1000 1
103 = = 0,001
104 = 10000 1000
1
104 = 10000 = 0,0001
105 = 100000
1
105 = 100000 = 0,00001
NOT Bir tam saynn sandaki sfrlar 10un pozitif kuvvetlerini ifade eder.
15.000.000 = 15 . 106
NOT Ondalk saylarda virgln sandaki basamak says 10un negatif kuvvetlerini ifade eder.
0,0000081 = 81 . 107
ZMLEME
24,35
birler basama onda birler basama Verilen say basamak deerine
onlar basama yzde birler basama gre zmleme yaplr.
24, 35 = 2 . 10 + 4 . 1 + 3 . 0,1 + 5 . 0,01

24, 35 = 2 101 + 4 . 100 + 3 . 101 + 5 . 102 bulunur.
rnein; 53, 82 saysn zmleyelim.
53, 82 = 5 . 101 + 3 . 100 + 8 . 101 + 2 . 102
retmenin Sorusu Drt tane 1 rakam kullanlarak yazlabilecek en byk say katr?
Cevap: 1111

ET Ki NL iK
1. Aada verilen saylar 10un kuvveti ile ifade edelim.
4 6
a) 210.000 = 21 . 10 d) 0,000013 = 13 . 10
b) 105.000 = 105 . 103 e) 0,0035 = 35 . 104
c) 300.000.000 = 3 . 108 f) 0,0000512 = 512 . 107
) 2300 = 23 . 102 g) 0,00000003 = 3 . 108
2. Aada verilen ondalk saylar zmleyelim.
a) 2,312 = 2 . 100 + 3 . 101 + 1 . 102 + 2 . 103
b) 51,27 = 5 . 101 + 1 . 100 + 2 . 101 + 7 . 102
c) 317,001 = 3 . 102 + 1 . 101 + 7 . 100 + 0 . 101 + 0 . 102 + 1 . 103
) 256,652 = 2 . 102 + 5 . 101 + 6 . 100 + 6 . 101 + 5 . 102 + 2 . 103
d) 45, 24 = 4 . 101 + 5 . 100 + 2 . 101 + 4 . 102
e) 80,08 = 8 . 101 + 0 . 100 + 0 . 101 + 8 . 102
f) 12,024 = 1 . 101 + 2 . 100 + 0 . 101 + 2 . 102 + 4 . 103
g) 7,0031 = 7 . 100 + 0 . 101 + 0 . 102 + 3 . 103 + 1 . 104
) 21,156 = 2 . 101 + 1 . 100 + 1 . 101 + 5 . 102 + 6 . 103
h) 13,396 = 1 . 101 + 3 . 100 + 3 . 101 + 9 . 102 + 6 . 103
SL FADELERLE LGL TEMEL KURALLAR

Kazanm: sl ifadelerle ilgili temel kurallar anlar, birbirine denk ifadeler oluturur.
1- Sfrdan farkl her saynn sfrnc kuvveti 1dir.

a0 = 1 (a 0 olmak zere)
RNEK 20 = 1 150 = 1 (27)0 = 1
2- Her saynn birinci kuvveti kendisidir.

a1 = a
RNEK 71 = 7 2511 = 251 (13)1 = 13

3- Birin btn kuvvetleri 1dir.

1n = 1
RNEK
18 = 1 11245 = 1 120 = 1
4- Negatif saylarn ift kuvvetleri pozitif, tek kuvvetleri negatiftir.

()ift = Pozitif , ()tek = Negatif
RNEK
(2)4 = 16 (5)2 = 25 (1)10 = 1
(2)3 = (8) (5)3 = 125 (1)31 = (1)
5- Bir saynn ssn ss alnrken sler arplr ve arpm s olarak yazlr.

(am)n = am.n
RNEK
(34)5 = 34.5 = 320 (23)4 = 23.4 = 212
(52)3 = 52.3 = 56 (74)2 = 74.2 = 78
6- Bir tam saynn negatif kuvveti alnrken saynn arpma ilemine gre tersi alnr.
Bylece s pozitif olur.
a1 = 1 an = 1n
a a
RNEK
1
51 = 1 131 = 1 23 =
5 13 23
101 = 1 71 = 1 82 = 12
10 7 8

a= 1 an = 1n
a1 a
RNEK 1 1 1
3= 5= 12 =
31 51 121
1 1 1
23 = 3 45 = 106 =
2 45 106
7- Pozitif saylarn tm kuvvetleri pozitiftir.
(+)Tm kuvvet= +
RNEK
(+2)3 = 23 (+5)7 = 57 (+12)3 = 123
NOT Kuvvet alnrken parantezin varl nemlidir.
24 = 16 52 = (25) 34 = (81)
(2)4 = +16 (5)2 = (+25) (3)4 = (+81)
8- 10un pozitif kuvveti alnrken ss kadar sfr birin sana yazlr.

10a = 100 ..... 0
a tane
RNEK
104 = 10000 105 = 100000 102 = 100
106 = 1000000 103 = 1000 109 = 1000000000
10un negatif kuvveti alnrken ss kadar basamak olacak ekilde say ondalk olarak yazlr.
10a = 0,00....01
a tane
RNEK
103 = 0,001 10-5 = 0,00001 10-2 = 0,01
106 = 0,000001 10-4 = 0,0001 10-1 = 0,1

10- Tabanlar ayn sl saylar arplrken sler toplanr.

an . am = an+m
RNEK
23 . 24 = 23+4 = 27 53 . .52 = 53+(2) = 51
35 . 36 = 35+6 = 311 104 . 106 = 104+(6) = 102
11- Tabanlar ayn sl saylar blnrken sler karlr.

an : am = anm
RNEK 28 106 = 1062 = 104

= 285 = 23
25 102
812 8123 = 89 418 = 41812 = 46
=
83 412
12. sleri ayn sl saylar arplrken nce tabanlar arplr, sonra ortak s alnr.
am . bm = (a . b)m
RNEK
26 . 56 = (2 . 5)6 = 106 310 . 710 = (3 . 7)10 = 2110
43 . 63 = (4 . 6)3 = 243 54 . 84 = (5 . 8)4 = 404
13. sleri ayn olan sl saylar blnrken nce saylar blnr. Sonra ortak s alnr.
RNEK 86 8 6 109 10
9
= = 26 = = 59
46 4 29 2
5 10
275 27 12510 125 = 510
= = 35
95 9 2510 = 25
2
retmenin Sorusu 1 saysnn eiti katr?
16
Cevap = 28

1. nite / sl fadeler 1 Etkinlik
1. Aada verilen sl saylara denk olan ifadeleri bulunuz.

80 = 1 51 = 5 112 = 1
32 = 9 (7)0 = 1 1251 = 125
12016 = 1 (1)2016= 1 (7)1 = (7)
(2)5 = (32) 42 = (16) (23)5 = 215
(32)3= 36 (53)4= 512 (106)2 = 1012

1 1 1
51 = 5 101 = 42 = 2
10 4
1 1
103 = 34 = 1 64 = 4
103 34 6
1 1 1 =
35
= 35
7
= 71 105
105
105 = 100000 104 = 10000 101 = 10
103 = 0,001 107 = 0,0000001 105 = 0,00001
(24)3 = (212) (22)3 = 26 = 1 1 = 25

26 25
12
(63)4 = 6 = 12 1 1 =
(75)4 = 720 (4)3
6 (4)3
2. Aadaki ifadelerin eitini bulalm.
25 . 27 = 212 34 . 310 = 314

53 . 56 = 59 106 . 108 = 1014
24 . 34 = 64 79 . 59 = 359
67 4812
= 27 = 312
37 1612
124 = 12 1016
= 103
123 1013
34 . 32 = 36 76 : 72 = 74
96 . 94 = 92 124 : 122 = 126
22 . 52 = 102 246 : 36 = 86
43 . 33 = 123 (2)8 : (2)6= (2)2 = 4
3 . 104 = 30000 5 . 105 = 0,00005

3. Aada verilen ifadelerden doru ve yanl olanlar belirleyelim.
D 12003 = 1 Y 62 = 36
54 = 625 1
Y Y (5)3 =
125
Y (25)3 = 215 D ( 1 )2 = 36
6
Y 121 = 1 D ( 1 )3 = 8
27 2
Y 33 = 1 Y 150 = 0
27
1
D (9)2 = Y (1)2000 = 2000
81
1
D = 45 D (23)2 = 26
45
y (10)1 = 10 D (54)2 = 58
D (2)3 = (8) Y (25)5 = 210
Y 23 . 210 = 230 D 94 . 95 = 99
108 135
D = 106 Y = 132
102 133
Y 58 . 38 = 1510 D 23 . 23 = 43
1216 6015
D = 316 D = 1515
416 415
D 12 . 104 = 120000 Y 25 . 103 = 0,25
D 125 . 102 = 12500 D 396 . 103 = 0,396
Y 501 . 104 = 0,501 Y 9 . 105 = 0,000009
D (1)4 . (1)6 = 1 Y (34)3 = 312
Y (52)3 = 55 D 36 . 36 = 1
Y 24 . 26 = 22 D 9 . 94 = 93
D 105 . 106 = 101 D 102 : 103 = 10
D 3 . 103 + 2 . 100 + 5. 101 + 7 . 102 = 3002, 57
D 8 . 102 + 5 . 101 + 7 . 100 + 4. 101 + 3 . 102 + 1 . 103 = 857, 431
Y 4 . 101 + 9 . 100 + 5 . 102 + 7 . 104 = 49, 507
Y 7 . 102 + 8. 101 + 7 . 102 + 6 . 103 = 7, 876
D 3 . 100 + 5 . 102 + 1 . 103 = 3,051

1. nite / sl fadeler 1 Konu Testi 1
1. I. 3 . 3 . 3 . 3 = 34 5. 5
1
II. 7 + 7 + 7 + 7 + 7 = 75 2
ifadesinin deeri aadakilerden hangisi-
III. 24 = 16
dir?
IV. 4 . 4 . 4 = 34
A) 32 B) 1 C) 1 D) 32
Yukarda verilen ifadelerden hangileri do- 32 32
Cevap: A
rudur?
A) I ve II B) II ve III
C) I ve III D) II ve IV
Cevap: C
6. Aadakilerden hangisi yanltr?
1
A) 73 = 1 B) 92 =
73 9-2
3
1
2. (3)4 ifadesinin sonucu katr? C) 121 = D) 1 = 1
12 8 83
A) 81 B) 1 C) 1 D) 81 Cevap: D
81 81
Cevap: C
7.
(52)3
3. Aadakilerden hangisi yanltr? Yukarda verilen ifadenin eiti aadakiler-

den hangisidir?
A) (23)2 = 26 B) (32)3 = 36
A) 1 B) 1 C) 1 D) 5
C) 52 = 25 D) (4)3 = 64 56 53 25
Cevap: A
Cevap: B
8. 0,0000001
4. 1
62 ifadesinin deeri aadakilerden hangisi-
dir?
Yukarda verilen ifadenin eiti aadakiler-
den hangisidir? A) 107 B) 107
A) 36 B) 1 C) 1 D) 36 C) 1 D) 1 . 101
36 36 107 7
Cevap: D Cevap: B

9. 24,013 12.
50,92
Saysnn doru zmlemesi aadakiler- Yukarda verilen say aadakilerden han-

den hangisidir? gisi gibi zmlenemez?
A) 2 . 102 + 4 . 101 + 1 . 102 + 3 . 103 A) (5x10) + (9x0,1) + (2x0,01)
1 1
B) 2 . 102 + 4 . 101 + 1 . 101 + 3 . 102 B) (5x10) + (9x ) + (2x )
10 100
C) 2 . 101 + 4 . 100 + 1 . 101 + 3 . 102 C) (5x 101) + (9x102) + (2x101)
D) 2 . 101 + 4 . 100 + 1 . 102 + 3 . 103 D) (5x101) + (9x101) + (2x102)
Cevap: D Cevap: C
13. I. 0,0001 = 103

10. 5 . 103 + 7 . 102 + 4 . 101 + 3 . 103 1
II. = 0,01
100
Yukardaki zmlemesi verilen say aa- III. 1000. 10 = 104
dakilerden hangisidir? IV. 105 = 0,000001
A) 57,43 B) 570,43 Yukarda verilen ifadelerden hangileri do-
rudur?
C) 57,403 D) 5700,403
A) I ve IV B) II ve III
Cevap: D
C) I, II ve IV D) I, II, III ve IV
Cevap: B
11.
14. 3 . 102 + 5 . 102 + 7 . 104
202, 3101 = 2 . 10a + 2 . 100 + 3 . 101 + 1 . 102 + 1 . 10b
Yukardaki zmlenmi hli verilen say
Yukarda verilen zmlemeye gre a + b aadakilerden hangisi olabilir?
ifadesinin deeri katr? A) 3,57 B) 30,057
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 C) 300,057 D) 300,0507
Cevap: A Cevap: D
1. C 2. C 3. B 4. D 5. A 6. D 7. A 8. B 9. D 10. D 11. A 12. C 13. B 14. D
1. 32 + (3)2 + (9)2 + (9)0 5.

A = 168
Yukarda verilen ilemin sonucu katr? Buna gre A saysnn yars katr?
A) 62 B) 80 C) 82 D) 100
A) 164 B) 88 C) 84 D) 231
Cevap: C Cevap: D
6. 6 tane 6nn arpm A, 6 tane 6nn toplam

Bdir.
2. Aada verilen ifadelerden hangisi doru-
dur? Buna gre A ifadesinin deeri katr?
B
A) 610 + 210 = 810 B) 610 210 = 410 A) 64 B) 65 C) 66 D) 68
C) 610 . 210 = 1210 D) 610 : 210 = 3
Cevap: A
Cevap: C
7. Aadakilerden hangisinin sonucu 28 ifade-

sine eit deildir?
3. 8 10
51 + 50 + 51 A) 8 B) 2 C) 23 . 25 D) 26 + 22
48 22
Cevap: D
Yukarda verilen ilemin sonucu katr?
1
A) 0 B) 1 C) 5 D) 6 5
Cevap: D 8.
5a+2
Yukarda verilen ifade iin aadakilerden

hangisi dorudur?
4. 1004
254 A) 2 tane 5ann arpmdr.
B) 10 tane 5ann toplamdr.
Yukarda verilen ilemlerin sonucu katr?
C) 25 tane 5ann arpmdr.
A) 4 B) 42 C) 44 D) 48
D) 25 tane 5ann toplamdr.
Cevap: C Cevap: D

9. 12. I. (2)4
I. (63)4 = 612
II. 52
II. (23)6 = 218
III. (1)7
III. (52)3 = 56 IV. (32)3
IV. (4)2 = 42
Yukarda verilen ifadelerden ka tanesinin

Yukarda verilen ifadelerden hangileri do- sonucu pozitiftir?
rudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) I ve II B) I ve IV
C) II ve III D) II ve IV Cevap: A
Cevap: A
10. 2 . 101 + 3 . 102 + 4 . 103 13. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl-
tr?
Yukarda zmlenmi hli verilen say aa- 1
A) =4 B) 1 = 51
dakilerden hangisidir? 41 5
A) 23,4 B) 2,34 1
C) = 23 D) 1 = 32
23 9
C) 0,234 D) 0,0234 Cevap: D
Cevap: C
11.
A = 88 . 2510 14. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu
yanl bulunmutur?
Yukarda verilen A says ka basamakl bir
saydr? A) 34 . 32 = 36 B) 24 . 25 . 23 = 212
A) 24 B) 22 C) 20 D) 18 4
C) 5 = 52 D) 34 . 24 = 64
52
Cevap: B Cevap: B
1. C 2. C 3. D 4. C 5. D 6. A 7. D 8. D 9. A 10. C 11. B 12. A 13. D 14. B
1. 43 . 1252 says ka basamakl bir saydr? 5.

4x . 56 = 106
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Olduuna gre, x says katr?
Cevap: C
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6
Cevap: B
2.
2at1 = 8
olduuna gre a says katr? 6.

93 . 34
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
273 . 31
Cevap: B
ileminin sonucu katr?
A) 9 B) 3 C) 1 D) 1
3
Cevap: A
3.
3x = a
olduuna gre 3x+3 ifadesinin a trnden de-

7. 1
A = 128
eri aadakilerden hangisidir?
A) 3+a B) 3a C) 9a D) 27a
olduuna gre A says aadakilerden han-
gisine eittir?
Cevap: D
7
A) 1 B) 1 C) (2)7 D) 27
2 27 Cevap: D
4.
10a1 = 0,0000001
8.
28 . 16x = 88
olduuna gre a2 ifadesinin deeri katr?

olduuna gre x katr?
A) 49 B) 36 C) 36 D) 64
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: C Cevap: D

9. 512 kg ceviz 25 kglk uvallara konulacaktr. 12. Bir otelde 8 kat, her katta 25 oda vardr.
Buna gre bu i iin ka tane uval gerekir? Bu oteldeki btn odalar 2 kiilik olduuna
gre, otel tam dolu olduunda otelde ka kii
A) 514 B) 510 C) 59 D) 58 vardr?
Cevap: B A) 210 B) 29 C) 28 D) 27
Cevap: B
10. 32 kiilik bir snfta herbir rencinin 24

tane kalemi vardr.
Buna gre bu snftaki toplam kalem says
13. Aadakilerden hangisi, alan 612 m2 olan
bir karenin bir kenar uzunluudur?
A) 29 B) 210 C) 215 D) 220
Cevap: A A) 36 B) 312 C) 66 D) 610
Cevap: C
11. 55 cm
32 cm
ekildeki gibi bir dikdrtgenin ksa kenar 14. 54 . 203

32 cm, uzun kenar 55 cmdir. 43 . 252
Buna gre bu dikdrtgenin alan ka cm2 Yukarda verilen ilemin sonucu katr?
dir?
A) 54 B) 53 C) 52 D) 52
A) 210 B) 510 C) 105 D) 1010
Cevap: C Cevap: B
1. C 2. B 3. D 4. C 5. B 6. A 7. D 8. D 9. B 10. A 11. C 12. B 13. C 14. B
1. 164 . 82
4.
(1)4 (1)7 + (1)6
48
(1)9 18 + (1)10
ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?
A) 216 B) 210 C) 28 D) 26
Cevap: D
A) 3 B) 2 C) 1 D) 3
Cevap: A
1 2
5. I. [ 13 ] = 32
2.
625 II. (6)2 = 36
3
says sl say olarak yazlmak istendiinde III. 1 = 125
54
aadakilerden hangisi yanl olur?
IV. 1 = 1
4
4 64
A) 252 B) (5)4 C) 1 D) 1
54 5 Yukarda verilen eitliklerden hangileri do-
rudur?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III
C) I ve IV D) II ve IV
Cevap: B
3. 6.
1 . 102 + 3 . 102 + 2 . 103
105 . 104 103 . 101
:
109 . 102 10 . 102
Yukarda zmlenmi hli verilen say aa-
A) 100,32 B) 100,032
C) 10,32 D) 10,032 A) 10 B) 100
Cevap: B C) 1000 D) 10000
Cevap: C

7. 65 = a 10. Bir matematik kitab 86 adet baslyor ve

her kutuda 42 kitap olacak ekilde paketle-
olduuna gre 67 ifadesinin deeri aada- niyor.
kilerden hangisidir? Buna gre btn kitaplar paketlendiinde
a toplam ka kutu olur?
A) 36a B) 6a C) a D) 36
6
Cevap: D A) 214 B) 44 C) 43 D) 23
Cevap: A
3a . 37
8. 11. = 81
8 . 101 + 7 . 10a + 5 . 102 + 7 . 10b 95 . 93
Yukarda zmlenmi hli verilen say olduuna gre a says aadakilerden han-
87,0507 olduuna gre a+b ifadesinin deeri gisidir?
katr? A) 1 B) 0 C) 1 D) 2
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 Cevap: C
Cevap: B
12. Bir ktphanede 3 kat, her katta 9 blm,

her blmde 27 raf ve her rafta 81 kitap
vardr.
9. 8x . 45 = 322
Buna gre bu ktphanede toplam ka kitap
vardr?
olduuna gre x katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 A) 39 B) 310 C) 312 D) 315
Cevap: C Cevap: B
1. D 2. D 3. B 4. A 5. B 6. C 7. D 8. B 9. C 10. A 11. C 12. B
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
03
SL FADELER 2
SAYILARIN 10UN FARKLI TAM SAYI KUVVETLERN KULLANARAK FADE EDLMES
Kazanm: Saylar 10un farkl tam say kuvvetlerini kullanarak ifade eder.
10un pozitif kuvvetleri ile ifade edilen saylara ok Byk Saylar, negatif kuvvetleri ile ifade edi-
len saylara ok Kk Saylar denir.
ok byk ve ok kk saylar 10un farkl tam say kuvvetleri kullanlarak ifade edilebilir.
rnein;
3,96 x 107 = 39,6 x 106 = 396 x 105 = 0,396 x 108 ... gibi.
NOT Virgl saa kaydrlrken kuvvet azaltlr, virgl sola kaydrlrken kuvvet artrlr.
rnekler:
1. Aada verilen saylar 10un kuvvetleri eklinde yazalm.
a) 60000 = 6 . 104 e) 9000 = 9 . 103
b) 13000000000 = 13 . 109 f) 13500000 = 135 . 105
c) 0,000025 = 25 . 106 g) 0,000001 = 1 . 106
) 0,00000000197 = 197 . 1011 ) 0,0000132 = 132 . 107
d) 13,175 = 13175 . 103 h) 1,273 = 1273 . 103
2. 2,31 saysn 10un farkl kuvvetleri eklinde yazalm.
2,31 = 231 . 102 = 2310 . 103 = 23100 . 104 = 231000 . 105 = ... veya
2,31 = 0,231 . 101 = 0,0231 . 102 = 0,00231 . 103 = 0,000231 . 104 = ... eklinde yazlabilir.
3. 0,00013 = a . 104 olduuna gre a saysn bulalm.
0,00013 = 1,3 . 104 olur. Buna gre a says;

a = 1,3 olur.
retmenin Sorusu 0,00000088 . 1,3 ileminin sonucu katr?

0,000011 0,052
Cevap: 2

1. Aada verilen saylar 10un kuvvetleri eklinde yazalm.
a) 7000 = 7 . 103 e) 137000 = 137 . 103
b) 2000000 = 2 . 106 f) 58000000 = 58 . 106
c) 0,00005 = 5 . 105 g) 0,0000047 = 47 . 107
) 0,0000169 = 169 . 107 ) 0,00256 = 256 . 105
d) 0,0000385 = 385 . 107 h) 0,00000123 = 123 . 108
2. Aada verilen boluklar uygun ekilde dolduralm.
a) 0,00005 = 0,5 x 104 g) 9x104 = 90000
b) 0,0125 = 1,25 x 102 ) 123 . 105 = 0,00123
c) 0,00008 = 0,08 x 103 h) 0,7 . 103 = 700
) 7800 . 103 = 0,78 x 101 ) 21,67 10-5 = 2,167 x 104
d) 19,6 . 104 = 1,96 x 105 i) 2,03 . 10-2 = 20,3 x 103
e) 2,345 . 105 = 234,5 x 103 j) 1,234 . 103 = 0,01234 x 101
f) 1200 . 104 = 12 x 102 k) 39,6 . 101 = 0,00396 x 103
3. Aada verilen ifadelerde bilinmeyenleri bulalm.
a) 0,5 . 105 = a . 103 b) 2,153 . 104 = b . 105

a = 0,005 b = 0,2153
c) 2,3 . 104 = 23 . 10c ) 0,009 . 103 = 0,9 . 10

c=3 = 5
d) 2,05 . 103 = 20,5 . 10d e) 132 . 104 = 1320 . 10e

d=2 e = 5
f) 32 . 103 = f . 101 g) 0,32 . 103 = g . 101

f = 0,0032 g = 3200
) 0,01 . 102 = 10 . 10 h) 2,4 . 102 = h . 103

= 1 h = 24
BLMSEL GSTERM
Kazanm: ok byk ve ok kk saylar bilimsel gsterimle ifade eder ve karla rr.
a bir gerek say, 1 |a| < 10 ve n bir tam say olmak zere olmak zere a x 10n gsterimi bilimsel gsterimdir.
1< a < 10 olmak zere a x 10n eklindeki gsterime bilimsel gsterim denir.
rnekler:
1. 123, 9 . 107 saysnn bilimsel gsterimini bulalm.
Bilimsel gsterimini bulmak iin tam kasmn 1 ile 10 arasnda bir say yapmalyz.
123,9 . 107 1,239.109 olur.
2. 0,00278 . 105 saysnn bilimsel gsterimini bulalm.
0,00278 . 105 = 2,78 . 108 olarak bulunur.
3. Erikin bir insanda 25 trilyon alyuvar hcresi vardr. Buna gre bu saynn bilimsel gsterimini
bulalm.
25 trilyon = 25 . 1012 dir.

Bilimsel gsterimi; 25 . 1012 = 2,5 . 1013 olur.
4. Ik saniyede 300.000 km yol alr.

Bu bilgiye gre, n bir saatte ald yolu ifade eden saynn bilimsel gsterimini bulalm.
1 saat = 60 dk = 3600 sndir.

1 snde 300.000 km yol alrsa
3600 snde; 3600 . 300000 km yol alr.
3600 . 300000 = 1.080.000.000 kmdir. Bilimsel gsterimi;
108 . 107 = 1,08 . 109 olarak bulunur.
retmenin Sorusu Satranta ilk 10 al hamlesi iin 170 000 000 000 000 000 000 000 000 seenek var ise
bu hamle saysnn bilimsel gsterimi ne olur?
Cevap: 1,7 . 1026

1. Aada verilen saylarn bilimsel gsterimlerini bulalm.
a) 400.000.000 = a) 4 . 108 h) 5013 . 109 = h) 5,013 . 1012
b) 900.000.000.000 = b) 9 . 1011 ) 25 . 106 = ) 2,5 . 105
c) 1.453.000.000.000 = c) 1,453 . 1012 i) 13 . 109 = i) 1,3 . 108
) 201.600.000.000.000 = ) 2,016 . 1014 j) 312 . 1010 = j) 3,12 . 108
d) 0,000000008 = d) 8 . 109 k) 1256 . 108 = k) 1,256 . 105
e) 0,0000000027 = e) 2,7 . 109 l) 39600 . 106 = l) 3,96 . 1010
f) 0,000000000125 = f) 1,25 . 1010 m) 0,000521 . 104 = m) 5,21 . 108
g) 81 . 107 = g) 8,1 . 108 n) 0,0015 . 105 = n) 1,5 . 102
) 216 . 105 = ) 2,16 . 107 o) 727000 . 106 = o) 7,27 . 101
2. Aada baz gezegenler ve bunlarn gnee olan uzaklklar verilmitir. Bu uzaklklarn bilimsel
gsterimlerini bulalm.
Marsn Gnee uzakl Merkrn Gnee uzak-

227400000 kmdir. l 57900000 kmdir.
Bilimsel gsterim: Bilimsel gsterim:

2,274 . 108 5,79 . 107
Merkr
Mars
Dnyann Gnee olan Jpiterin Gnee uzakl-

uzakl 150000000 778000000 kmdir.
kmdir. Bilimsel gsterim:
Bilimsel gsterim: 7,78 . 108
Jpiter
Dnya 1,5 . 108
Vensn Gnee uzakl Uransn Gnee uzakl-

0,00108 . 1011 kmdir. 0,0287246 . 1011 kmdir.
Bilimsel gsterim: Bilimsel gsterim:
1,08 . 108 2,87246 . 109

Vens Urans
1. 0,023 . 105 says aadakilerden hangisi 4. a = 39,6 . 1019

gibi gsterilemez? b = 0,396 . 1020
A) 23 . 102 B) 2300 c = 3,96 . 1021
C) 2,3 . 107 D) 0,0023 . 106 olduuna gre a, b ve c saylarnn doru s-
ralan aadakilerden hangisidir?
Cevap: C
A) a>b>c B) a>c>b
C) b>c>a D) c>a>b
Cevap: D
5.
2. 5,2 . 107 = 0,52 . 10a
I. 5,23 . 1012 = 523 . 1010
12 . 105 = 0,12 . 10b
II. 45 . 1011 = 0,45 . 1013
III. 0,421 . 1013 = 42,1 .1015
olduuna gre a+b ifadesinin deeri aa-
dakilerden hangisidir? IV. 512 . 107 = 5,12 . 105
A) 1 B) 1 C) 3 D) 5
Cevap: D Yukarda verilen ifadelerden ka tanesi
yanltr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: A
0,00016 . 105
3. 6. Aadakilerden hangisi 13 milyara eit de-
0,004 . 107
ildir?
ileminin sonucu aadakilerden hangisidir? A) 130 . 108 B) 13000 . 104

A) 0,004 B) 0,4 C) 4 D) 40 C) 0,13 . 1011 D) 0,013 . 1012
Cevap: C Cevap: B

7. 0,00000000512 saysnn bilimsel gsterimi 10. Bir maddeyi oluturan ksmlardan atomun
aadailerden hangisidir? ktlesi yaklak 16,6 . 1028 kgdr.
A) 512 . 1011 B) 51,2 . 1010 Dnyann ktlesi yaklak olarak atomun
C) 5,12 . 109 D) 5,12 . 108 ktlesinin 40 . 1050 kat olduuna gre, Dn-
yann ktlesinin bilimsel gsterimi aada-
Cevap: C kilerden hangisidir?
A) 6,64 . 1022 B) 6,64 . 1024

C) 6,64 . 1026 D) 66,4 . 1021
Cevap: B
8. 1,12 . 109
11. nsan vcudundaki hcrelerin 75 . 1012 tane-

bilimsel gsterimi yukardaki gibi verilen si her 6 ayda bir yenilenmektedir.
say aadaklierden hangisi olamaz? Bunu gre, bir insan vcudunda 30 ylda ye-
A) 1120 . 1012 B) 112 . 1011 nilenen hcre saysnn bilimsel gsterimi
C) 11,2 . 108 D) 0,112 . 108
A) 2,25 . 1013 B) 2,25 . 1015
Cevap: C
C) 4,5 . 1014 D) 4,5 . 1015
Cevap: D
12. Bir maden iletmesinin aylk kulland ham

9. 0,000027 saysnn bilimsel gsterimi a . 10x ve madde miktar 2,25 megatondur.
0,007 saysnn bilimsel gsterimi b . 10ydir.
Buna gre, bu iletmenin yllk kulland
Buna gre, aadakilerden hangisi doru- ham madde miktarnn bilimsel gsterimi
dur? aadakilerden hangisidir?
A) a bir doal saydr. (1 megaton = 1000000 ton)
B) y bir doal saydr.
A) 2,7 . 107 ton B) 2,7 . 106 ton
C) y < x
D) b > a C) 2,25 . 107 ton D) 2,25 . 106 ton
Cevap: D Cevap: A
1. C 2. D 3. C 4. D 5. A 6. B 7. C 8. C 9. D 10. B 11. D 12. A

1. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- 4. 25000000 . 160000

tr?
ifadesinin bilimsel gsterimi aadakiler-
A) 0,0000012 = 12 . 105 den hangisidir?
B) 5,12 . 107 = 512 . 109 A) 400 . 1010 B) 4 . 1012
C) 2,23 . 105 = 223 . 103 C) 0,4 . 1013 D) 0,4 . 1011
D) 1250 . 107 = 1,25 . 104 Cevap: B
Cevap: A
5. I . 216 . 105 = 2,16 . 103

II. 5010 . 106 = 5,01 . 104
III. 0,032 . 104 = 0,32 . 102
2800 . 105 = 2,8 . 10a IV. 0,0009 . 103 = 9 . 107
2. Yukarda baz saylar ve bu saylarn bilimsel
0,00321 = b . 104
gsterimleri verilmitir.
Buna gre, bu gsterimlerden hangileri yan-
olduuna gre b . 10a says aadakilerden
ltr?
hangisidir?
A) 321 . 102 B) 32,1 . 102
C) II ve IV D) III ve IV
C) 321 . 103 D) 32,1 . 103 Cevap: B
Cevap: B
6. a = 6,75 . 1022
3. 0,00013 = a . 106
b = 67,5 . 1025
2500000 = 25 . 10b
c = 0,675 . 1021
olduuna gre bu saylarn doru sralan
olduuna gre b . 10a says ka basamakl aadakilerden hangisidir?
bir saydr?
A) c < b < a B) a < b < c
A) 135 B) 131 C) 19 D) 14
C) c < a < b D) a < c < b
Cevap: B Cevap: C

7. Bir lkedeki nfus saymnda erkek says; 10. 0,00027.105 saysnn bilimsel gsterimi
12,5 . 105tir. a.10x ve 32000000.106 saysnn bilimsel
gsterimi b . 10ydir.
Bu lkedeki kadn says erkek saysnn 2
kat olduuna gre, bu lkedeki toplam nfus Buna gre, aadakilerden hangisi yanl-
saysnn bilimsel gsterimi aadakilerden tr?
hangisidir?
A) a = 2,7 B) x = 9
A) 2,5 . 106 B) 2,5 . 105 C) b = 3,2 D) y = 13
Cevap: B
C) 3,75 . 106 D) 3,75 . 105
Cevap: C
8. Ayn byklkte 4 ekmek yapmak iin 1 kg

un kullanlmtr.
11. Bir deri hcresinin bykl 0,000018
Buna gre 12,8 . 104 ekmek yapmak iin ge- cmdir.
reken un miktarnn bilimsel gsterimi aa- Bu hcre 100.000 eit paraya blnyor.
dakilerden hangisidir? Buna gre bir parann byklnn bilim-
sel gsterimi aadakilerden hangisidir?
A) 3,2 . 107 gram B) 3,2 . 106 gram
C) 3,2 . 104 gram D) 3,2 . 103 gram A) 1,8 . 1011 B) 1,8 . 1010
C) 1,8 . 109 D) 1,8 . 108
Cevap: A Cevap: B
9. Bir bakteri kltrndeki bakteri says her

8 saatte bir 5 katna kmaktadr. 12. Dnyada yaklak olarak her 40 dakikada 16
milyon pet ie retiliyor.
Balangta 16.000 bakteri olduuna gre;
2. gn sonundaki bakteri saysnn bilimsel Buna gre bir gnde yaklak olarak reti-
gsterimi aadakilerden hangisidir? len pet ie saysnn bilimsel gsterimi aa-
A) 4,8 . 108 B) 4,8 . 107
A) 9,6 . 107 B) 9,6 . 106
C) 2,5 . 108 D) 2,5 . 107
C) 5,76 . 108 D) 5,76 . 104
Cevap: C Cevap: C
1. A 2. B 3. B 4. B 5. B 6. C 7. C 8. A 9. C 10. B 11. B 12. C

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
1. nite / Karekkl fadeler 1

04
KAREKKL FADELER
Kazanm: Tam kare doal saylar tanr. Tam kare doal saylarla bu saylarn karekkleri arasndaki ilikiyi belirler.
Bir saynn, hangi saynn karesi olduunu bulma ilemine, Karekk Alma lemi denir.
a2 = |a| eklinde hesaplanr. Yani karekkl bir saynn sonucu her zaman 0 veya 0dan byktr.
Bir saynn karekk negatif say olamaz.
rnein; 25 saysnn karekkn bulalm.
25 saysnn hangi saynn karesi olduunu bulalm.
25 = 52 = 5 . 5 dir. Bu durumda 25 = 52 = 5 veya

25 = (5)2 = (5) . (5) 25 = (5)2|5| = 5 olur.
TAM KARE SAYILAR

Karekkleri tam say olan doal saylara Tam Kare Saylar denir.
12 = 1 72 = 49 132 = 169 192 = 361

22 = 4 82 = 64 142 = 196 202 = 400
32 = 9 92 = 81 152 = 225 252 = 625
42 = 16 102= 100 162 = 256 302 = 900
52 = 25 112 = 121 172 = 289 402 = 1600
62 = 36 122 = 144 182 = 324 502 = 2500
RNEK
Aadaki saylarn karekklerini bulalm.
0 =0 100 = 10 400 = 20
1 =1 225 = 15 625 = 25
9 =3 169 = 13 900 = 30
36 =6 256 = 16 2500 = 50

Alan bilinen karenin bir kenar uzunluunu bulma ilemi, karekk alma ilemidir.
rnein; aada alanlar verilen karelerin kenar uzunluklarn bulalm.
36cm2 64cm2 81cm2 144cm2
36 = 6 cm 64 = 8 cm 81 = 9 cm 144 = 12 cm
RNEK
Karesel blge eklindeki bir odann zemini kare eklinde fayanslarla denmi ve 121 fayans kullanl-
mtr. Buna gre odann bir kenar iin ka fayans kullanlmtr?
ZM
Odann bir kenarna ka fayans dendiini bulmak iin 121 saysnn hangi saynn karesi olduunu
bulmamz gerekir.
121 = 11 . 11 = 112 121 = 11 odann bir kenar iin 11 fayans kullanlmtr.
ET Ki NL iK
1. Aada verilen saylardan tam kare olanlar iaretleyelim.
P 16 P 49 P 81 P 121
125 65 P 100 P 172
161 P 196 P 144 P 400
2. Aada verilen tam kare saylarn karekklerini bulalm.
4 = 2 16 = 4 25 = 5 169 = 13
9 = 3 36 = 6 121 = 11 256 = 16
64 = 8 81 = 9 144 = 12 900 = 30
361 = 19 289 = 17 225 = 15 324 = 18
625 = 25 2500 = 50 3600 = 60 4900 = 70
10000 = 100 40000 = 200 90000 = 300 62500 = 250

3. Aada alanlar verilen karelerin bir kenar uzunluunu bulalm.
49cm2 196cm2 225cm2 324cm2
49 = 7 196 = 14 225 = 15 324 = 18
4. 23 ile 95 arasndaki tam kare saylar bulalm.
25, 36, 49, 64 ve 81dir.
5. Aada verilen saylarn hangi tam saylarn kareleri olabileceini altlarndaki kutulara yazalm.
36 81 169 400
6 6 9 9 13 13 20 20
TAM KARE OLMAYAN SAYILARIN KAREKK DEERLER

Kazanm: Tam kare olmayan saylarn karekk deerlerinin hangi iki doal say arasnda olduunu belirler
Tam kare olmayan bir saynn karekk deeri bulunurken ncelikle karekk iindeki saydan nce ve
sonra gelen iki tam kare say bulunur. Sonra hangisine daha yakn olduu belirlenerek yaklak deeri
bulunur.
rnein;
1. 10nun yaklak deerini bulalm.
nce 10 saysndan nce ve sonra gelen tam kare saylar bulalm.

9 < 10 < 16 dr. Bu deerlerin karekkleri alndnda;
9 < 10 < 16 3 < 10 < 4 olur.
10 says 3 ile 4 arasndadr.
109 = 1
olduu iin 10 says 3e daha yakndr.
16 10 = 6
retmenin Sorusu 150 saysna en yakn tam say katr?

Cevap: 12

rnekler:
1. 23 saysnn yaklak deerini bulalm.
16 < 23 < 25 16 < 23 < 25
4 < 23 < 5
23 16 = 7
olduu iin 23 says 4 ile 5 arasndadr ve 5e daha yakndr.
25 23 = 2
2. 61 saysnn yaklak deerini bulalm.
49 < 61 < 64 49 < 61 < 64
7 < 61 < 8
61 49 = 12
olduu iin 61 says 7 ile 8 arasndadr ve 8e daha yakndr.
64 61 = 3
ET Ki NL iK
1. Aada verilen karekkl ifadelerin yaklak deerlerini hesaplayalm.
a) 20 a) 16 < 20 < 25 25 20 = 5
20 says 4 ile 5 arasnda ve 4e
16 < 20 < 25 20 16 = 4
daha yakndr.
4 < 20 <5
b) 57 b) 49 < 57 < 64 64 57 = 7
49 < 57 < 64 57 49 = 8
daha yakndr.
7 < 57 <8
c) 85 c) 81 < 85 < 100 100 85 = 15

85 says 9 ile 10 arasnda ve 9a
81 < 85 < 100 85 81 = 4
daha yakndr.
9 < 85 <10
) 72 ) 64 < 72 < 81 81 72 = 9
64 < 72 < 81 72 64 = 8
daha yakndr.
8 < 72 <9
d) 108 d) 100 < 108 < 121 121 108 = 13

108 says 10 ile 11 arasnda ve
100 < 108< 121 108 100 = 8
10a daha yakndr.
10 < 108 <11
e) 145 e) 144 < 145 < 169 169 145 = 24

145 says 12 ile 13 arasnda ve
144 < 145 < 169 145 144 = 1
12ye daha yakndr.
12 < 145 <13
GEREK SAYILAR
Kazanm: Gerek saylar tanr, rasyonel ve irrasyonel saylarla ilikilendirir.
rrasyonel Saylar: ki tam saynn oran eklinde yazlamayan saylara rrasyonel Saylar denir ve Q
veya I sembol ile gsterilir.
NOT Karekk dna tam say olarak kamayan saylar irrasyonel saylardr.
rnek: 2, 3, 15, 21, ... gibi.
Belirli bir kurala gre devam etmeyip sonsuza kadar giden saylar irrasyonel saylardr.
rnek: says, 2,169837942... gibi.
Devirli ondalk saylar rasyonel saydr, irrasyonel say deildir.
Q I
Doal Saylar (N)
Z
Tam Saylar (Z)
N
Rasyonel Saylar (Q)
rrasyonel Saylar (I)
Gerek Saylar (R)
olmak zere saylar arasndaki iliki
yandaki ema ile gsterilir.
R
Rasyonel saylr kmesi ile irrasyonel saylar kmesinin birleimi ile Gerek Saylar kmesi elde edilir.
ET Ki NL iK
1. Aada verilen saylarn Rasyonel veya rrasyonel Say olup olmadn belirleyelim.
5 Rasyonel say 3 Rasyonel say 0,013 Rasyonel say
7
3 rrasyonel say 20 2,5 Rasyonel say
rrasyonel say
0 Rasyonel say 15 Rasyonel say 1,2356013.... rrasyonel say
2 20 0,9
9 Rasyonel say Rasyonel say Rasyonel say
4
25 Rasyonel say 4 Rasyonel say 3,001 Rasyonel say
3 Rasyonel say 2,345103 ... rrasyonel say 0,0001 Rasyonel say
0,01 Rasyonel say 5,01 Rasyonel say 9,444 ... Rasyonel say
100 Rasyonel say 65 rrasyonel say 121 Rasyonel say
1 32
Rasyonel say 45
2 Rasyonel say 2
Rasyonel say
27 rrasyonel say 1 Rasyonel say 0,1253103 ... rrasyonel say
5,999... Rasyonel say 10 Rasyonel say 21 Rasyonel say

7
1. nite / Karekkl fadeler 1 Konu Testi 1
1. 30 adet birim karoya, en az ka karo ekle- 5. 24 ile 69 arasnda ka tane tam kare say
nirse bir kare oluabilir? vardr?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 18 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: C Cevap: C
2. Aadaki saylardan hangisi, kenar uzunlu- 6. Rabia retmen, 8-A snfn ayn tam kare
u tam say olmayan bir karenin alann gs- olan gnlerinde szl yapacan sylemitir.
terir?
Buna gre 8-A snf Kasm ay iinde ka
A) 36 B) 49 C) 80 D) 121 szl olur?
Cevap: C A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: D
7. 86dan byk en kk tam say, aadaki-

3. Alan 144m2
olan kare eklindeki bir bahe- lerden hangisidir?
nin etrafna 2 sra dikenli tel ekilecektir. A) 8 B) 9 C) 10 D) 11
Buna gre, bu bahe iin kullanlacak dikenli
telin uzunluu ka metredir? Cevap: C
A) 36 B) 48 C) 72 D) 96
Cevap: D
8. 55 saysnn yaklak deeri iin aadaki-
lerden hangisi doru olur?
A) 5 ile 6 arasndadr.
B) 6 ile 7 arasndadr.
4. B C) 7 ile 8 arasndadr.
D) 8 ile 9 arasndadr.
Cevap: C
169m2
2 81m2
A 9m
ekildeki yanyana karesel blge eklindeki 9. Aada verilen saylardan hangisi 12 ile 13
bahelerde; A noktasndan B noktasna gi- arasndadr?
decek olan bir kii ka metre yrm olur?
A) 125 B) 157 C) 172 D) 191
A) 25 B) 28 C) 38 D) 50
Cevap: C Cevap: B
1. C 2. C 3. D 4. C 5. C 6. D 7. C 8. C 9. B
1. Aada verilen say aralklarndan hangi- 4. 45 < A < 102
sindeki tam kare saylar daha fazladr?
koulunu salayan ka A doal says vardr?
A) 8 ile 45 arasndaki saylar
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
B) 15 ile 65 arasndaki saylar
Cevap: B
C) 12 ile 61 arasndaki saylar
D) 10 ile 47 arasndaki saylar
Cevap: B
5. Aadaki karekkl saylardan hangisi
16ya daha yakndr?
A) 250 B) 260 C) 276 D) 280
2. Cevap: B
256 215
Recep Usta Ahmet Usta
6. 32 says hangi iki tam say arasndadr?

196 169
A) 7 ile 6 arasnda
Mehmet Usta Hasan Usta
B) 6 ile 5 arasnda
C) 5 ile 4 arasnda
Yukarda drt tane ustann, elindeki karo D) 4 ile 3 arasnda
talarnn says verilmitir. Cevap: B
Buna gre hangi usta, elindeki karolar bir-
letirdiinde bir kare elde edemez?
A) Recep Usta B) Ahmet Usta
C) Mehmet Usta D) Hasan Usta M
7.
Cevap: B 9 10 11 12 13
Yukarda verilen say dorusunda gsterilen
M says aadakilerden hangisi olabilir?
3. E
D C A) 109 B) 111 C) 132 D) 148
Cevap: C
G F
A B 8.
I. Karesi 1 olan say negatif bir say olabilir.
ekilde ABCD karesinin alan 64cm2, DEFG
karesinin alan 16cm2dir. II. Karesi 2 olan say irrasyonel bir saydr.
ABCD karesinden DEFG karesi kesilerek III. 4 saysnn karekk | 2| olabilir.
karlyor. Buna gre kalan eklin evresi
ka cmdir? Yukarda verilen ifadelerden ka tanesi
dorudur?
A) 16 B) 24 C) 32 D) 48 A) 0 B) 1 C) 2 D) 3
Cevap: C Cevap: D

9. 13.
2 9 7 1 I. 0,127
0,03 2 4 0,0314562... II. 0,2541039...

9 III. 16
IV. 20
Yukarda verilen saylardan ka tanesi ir-
rasyonel saydr? Yukarda verilen saylardan hangileri irras-
A) 3 B) 4 C) 5 D) 16 yonel saydr?
A) I ve II B) I ve IV
Cevap: A
C) II ve IV D) I, II ve IV
Cevap: C
14.
10. Aadakilerden hangisi yanltr? B A
A) Btn irrasyonel saylar ayn zamanda C
Doal saylar
gerek saydr.
B) Btn rasyonel saylar ayn zamanda
gerek saydr. Demet retmen, saylar arasndaki ilikiyi
C) Rasyonel saylarla irrasyonel saylarn gstermek iin yukardaki ekli tahtaya ya-
birleiminden gerek saylar kmesi olu- pyor.
ur.
Buna gre A, B ve C yerine gelmesi gereken
D) Btn irrasyonel saylar ayn zamanda saylar iin aadakilerden hangisi yanl
rasyonel saydr. Cevap: D olur?
A) A, tam saylar kmesidir.
B) B, rasyonel saylar kmesidir.
C) C, gerek saylar kmesidir.
D) C, irrasyonel saylar kmesidir.
11. 72 says iin aadakilerden hangisi do- Cevap: C
rudur?
A) 10a daha yakndr.
15. 196
B) 9a daha yakndr. 2 225
124 400
C) 8e daha yakndr.
D) 7ye daha yakndr. Cevap: C
Bir matematik oyununa katlan Sema, ze-

rinde irrasyonel say bulunan balonlar pat-
latacaktr.
12.Aadakilerden hangisi gerek say deildir? Buna gre, Sema ka balon patlatmaldr?
A) 20 B) 49 C) 60 D) -81 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: D Cevap: A
1. B 2. B 3. C 4. B 5. B 6. B 7. C 8. D 9. A 10. D 11. C 12. D 13. C 14. C 15. A
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO

05
KAREKKL FADELERDE ARPMA VE BLME LEMLER
Kazanm: Karekkl ifadelerde arpma ve blme ilemlerini yapar.
arpma lemi
Karekkl saylarda arpma ilemi yaplrken; karekk iindeki saylar ortak bir karekk iinde arp-
lr, katsaylar ise kendi aralarnda arplp karekkl sayya kat say olarak yazlr.
a b .c d=a.c b.d a. b= a.b

a. a = a2 = a a. b. c = a.b.c
rnekler:
1. 2 . 3 ileminin zmn bulalm. 2. 2 5 . 3 6 ileminin zmn bulalm.
2 . 3 = 2 . 3 = 6 olur. 2 5 . 3 6 = 2 . 3 5 . 6 = 6 30 olur.
3. 7 . 7 ileminin zmn bulalm. 4. 2 . 5 . 3 ileminin zmn bulalm.

7 . 7 = 7 . 7 = 7 olur. 2 . 5 . 3 = 2 . 5 . 3 = 30 olur.
ET Ki NL iK
Aada verilen arpma ilemlerinin sonularn bulalm.
a) 4 5 . 2 5 = 4 . 2 . 5 . 5 = 8 . 5 = 40
b) 3 5 . 7 2 = 3 . 7 . 5 . 2 = 21 10
c) 8 5 . 5 = 8 . 1 5 . 5 = 8 25 = 8 . 5 = 40
) 3 7 . 2 2 = 3 . 2 7 . 2 = 6 14
d) 4 11 . 3 11 = 4 . 3 . 11 . 11 = 12 121 = 12 . 11 = 132
e) 2 5 . 3 10 = 2 . 3 . 5 . 10 = 6 50
f) 5 3 . 6 6 = 5 . 6 3 . 6 = 30 18
g) ( 10)2 = ( 10) . ( 10) = 10 . 10 = 100 = 10
) 7 2 . 28 = 7 . 2 . 2 . 8 = 14 16 = 14 . 4 = 56
h) 2 2 . 32 = 2 . 2 . 32 = 2 . 64 = 2 . 8 = 16
) 3 20 . 2 5 = 3 . 2 . 20 . 5 = 6 100 = 6 . 10 = 60
i) 2 5 . 3 10 . 2 = 2 . 3 . 1 . 5 . 10 . 2 = 6 100 = 6 . 10 = 60
j) 3 6 . 2 2 . 5 3 = 3 . 2 . 5 6 . 2 . 3 = 30 36 = 30 . 6 = 180

Blme lemi
Karekkl saylar arasnda blme ilemi yaplrken karekk iindeki saylar tek karekk iinde blnr,
kat saylar kendi aralarnda blnp karekkl sayya kat say olarak yazlr.
a b a b a a
= . d =
c d c b
b
rnekler:
1. 10 24 ileminin sonucunu bulalm. 2. 120 ileminin sonucunu bulalm.

5 4 60
10 24 = 10 24 = 2 6 olur. 120 = 120 = 2 olur.

5 4 60
5 4 60
3. 18 20 ileminin sonucunu bulalm. 32 14

4. ileminin sonucunu bulalm.
2 5 8 2
18 20 = 18 20 = 9 . 4 = 9 . 2 = 18 olur. 32 14
2 5 = 32 . 14 = 4 7 olur.
2 5 8 2 8 2
ET Ki NL iK
Aada verilen blme ilemlerinin sonularn bulalm.
a) 10 = 10 f) 30 50 = 30 . 50 = 15 . 25 = 15 . 5 = 75
= 5
2 2 2 2 2 2
b) 72 = 72
2 2
= 36 = 6 g) 48 21 = 48 . 21 = 4 . 3 = 4 3
12 7 12 7
c) 100 = 100 = 25 = 5
4 4 180 180 = 4 = 2
) =
45 45
2 18
) = 2 . 18 = 2 . 9 = 2 . 3 = 6
2 2
h) 5 3 = 5 . 3 =5. 1= 5 .1= 5
4 3 4 3 4 4 4
d) 4 32 = 8 . 32 = 2 . 16 = 2 . 4 = 2
4 1 1
8 2 2
) 4 75 = 4 . 75 = 2 . 25 = 2 . 5 = 10
10 = 5 . 2 = 5 2 3
e) 50 10 = 50 . 2 3 2
10 5 10 5

KAREKKL BR FADENN A B EKLNDE YAZILMASI

Kazanm: Karekkl bir ifadeyi a b eklinde yazar ve a b eklindeki ifadede katsayy kk iine alr.
Karekk iindeki bir sayy a b eklinde yazmak iin; karekk iindeki say, arpanlarndan birisi bir
doal saynn karesi olacak ekilde iki saynn arpm eklinde yazlr. Tam kare olan arpan karekk
dna karlr. Yani, karekkl saynn kat says olur.
a 0 olmak zere; a2 . b = a b olur.
rnein; 18 = 9 . 2 = 32 . 2 = 3 2
48 = 16 . 3 = 42 . 3 = 4 3
50 = 25 . 2 = 52 . 2 = 5 2
ET Ki NL iK
Aada verilen karekkl ifadeleri ab eklinde yazalm.
a) 8 = 4 . 2 = 22 . 2 = 2 2 ) 80 = 16 . 5 = 42 . 5 = 4 5
b) 12 = 4 . 3 = 22 . 3 = 2 3 i) 90 = 9 . 10 = 32 . 10 = 3 10
c) 20 = 4 . 5 = 22 . 5 = 2 5 j) 125 = 25 . 5 = 52 . 5 = 5 5
) 24 = 4 . 6 = 22 . 6 = 2 6 k) 108 = 36 . 3 = 62 . 3 = 6 3
d) 28 = 4 . 7 = 22 . 7 = 2 7 l) 150 = 25 . 6 = 52 . 6 = 5 6
e) 32 = 16 . 2 = 42 . 2 = 4 2 m) 180 = 36 . 5 = 62 . 5 = 6 5
f) 40 = 4 . 10 = 22 . 10 = 2 10 n) 200 = 100 . 2 = 102 . 2 = 10 2
2
g) 50 = 25 . 2 = 52 . 2 = 5 2 o) 300 = 100 . 3 = 10 . 3 = 10 3
) 60 = 4 . 15 = 22 . 15 = 2 15 ) 242 = 121 . 2 = 112 . 2 = 11 2
h) 72 = 36 . 2 = 62 . 2 = 6 2 p) 320 = 64 . 5 = 82 . 5 = 8 5

KAREKK DIINDAK BR SAYININ KAREKK NE ALINMASI
Kazanm: Karekkl bir ifadeyi a b eklinde yazar ve a b eklindeki ifadede katsayy kk iine alr.
Karekkl bir ifadenin kat says karekk iine alnrken kat saysnn karesi alnr ve karekk iindeki
say ile arplr.
a b = a2 . b olur.
rnein; 5 2 = 52 . 2 = 25 . 2 = 50
3 7 = 32 . 7 = 9 . 7 = 63
7 3 = 72 . 3 = 49 . 3 = 147
ET Ki NL iK
Aada verilen karekkl ifadeleri a b eklinde yazalm.
a) 2 2 = 22 . 2 = 4 . 2 = 8 i) 20 3= 202 . 3 = 400 . 3 = 1200
b) 2 3 = 22 . 3 = 4 . 3 = 12 j) 15 6 = 152 . 6 = 225 . 6 = 1350
k) 8 2 = 82 . 2 = 64 . 2 = 128
c) 2 5 = 22 . 5 = 4 . 5 = 20
l) 9 5 = 92 . 5 = 81 . 5 = 405
) 3 6 = 32 . 6 = 9 . 6 = 54
m) 4 3 = 42 . 3 = 16 . 3 = 48
d) 6 3 = 62 . 3 = 36 . 3 = 108
n) 6 5 = 62 . 5 = 36 . 5 = 180
e) 10 2 = 102 . 2 = 100 . 2 = 200
o) 10 6 = 102 . 6 = 100 . 6 = 600
f) 12 2 = 122 . 2 = 144 . 2 = 288
) 5 10 = 52 . 10 = 25 . 10 = 250
g) 5 6 = 52 . 6 = 25 . 6 = 150
p) 3 7 = 32 . 7 = 9 . 7 = 63
) 10 3 = 102 . 3 = 100 . 3 = 300 r) 4 5 = 42 . 5 = 16 . 5 = 80
h) 16 2 = 162 . 2 = 256 . 2 = 512 s) 2 11 = 22 . 11 = 4 . 11 = 44
) 10 10= 102 . 10 = 100 . 10 = 1000

) 8 5 = 82 . 5 = 64 . 5 = 320

KAREKKL BR FADENN ARPMA LEM LE RASYONEL SAYI OLMASI

Kazanm: Karekkl bir ifade ile arpldnda, sonucu bir doal say yapan arpanlara rnek verir.
Karekkl bir ifade, karekk iindeki sayy tam kare say yapacak ekilde bir karekkl ifade ile ar-
plrsa sonu bir rasyonel say olur.
a b . b = a b2 = a . b olur.
rnein; 18 saysn arpma ilemi ile bir rasyonel say yapalm.
18 . 18 = 18 . 18 = 182 = 18 bir rasyonel saydr.
18 = 9 . 2 = 3 2 3 2 . 2 = 3 22 = 3 . 2 = 6 bir rasyonel saydr.
3 2 . 2 2 = 3 . 2 22 = 6 . 2 = 12 bir rasyonel saydr.
3 2 . 5 2 = 3 . 5 22 = 15 . 2 = 30 bir rasyonel saydr.
Yani 18 saysn rasyonel say yapan arpanlara 18, 2, 2 2 veya 5 2 rnek olarak verilebilir.
rnekler:
1. 20 saysn rasyonel say yapan arpanlar bulalm.
20 . 20 = 20 . 20 = 202 = 20 rasyoneldir.
20 = 4 . 5 = 2 5 2 5 . 5 = 2 52 = 2 . 5 = 10 rasyoneldir.
2 5 . 3 5 = 2 . 3 . 52 = 6 . 5 = 30 rasyoneldir.
Yani 20 saysn rasyonel say yapan arpanlara 20, 5, 3 5 rnek olarak verilebilir.
2. 48 saysn rasyonel say yapan arpanlar bulalm.

48 . 48 = 48 . 48 = 482 = 48 rasyonel olur.
48 = 16 . 3 = 4 3 4 3 . 3 = 4 32 = 4 . 3 = 12 rasyonel olur.
4 3 . 2 3 = 4 . 2 . 32 = 8 . 3 = 24 rasyonel olur.
4 3 . 5 3 = 4 . 5 . 32 = 20 . 3 = 60 rasyonel olur.
Yani 48 saysn rasyonel say yapan arpanlara 48, 3, 2 3, 5 3 rnek olarak verilebilir.

Rasyonel ifadelerin paydas genellikle karekkl bir ifade olmaz. Bu nedenle a eklindeki bir ifade-
b
de payday kkten kurtarmak iin kesir b ile geniletilir.
rnein; 5 = 5. 3 =5 3 olur.
3 3. 3 3
( 3)
20 = 20 . 5 = 20 5 = 4 5
5 5. 5 5
( 5)
3 2 =3 2 . 3 = 3 . 6 = 6
3 3. 3 3
( 3)
ET Ki NL iK
1. Aada verilen rasyonel ifadelerin paydasn kkl ifadelerden kurtaralm.
72 = 72 . 2 = 72 2 = 36 2
a) 72 =
2 2 2. 2 2
( 2)
12 = 12 . 3 = 12 3 = 12 3 = 2 3
b) 12 =
2 3 2 3 2 3. 3 2.3 6
( 3)
10 = 10 5 = 10 5 = 2 5
c) 10 =
5 5 5. 5 5
( 5)
18 = 18 . 6 = 18 6 = 3 6
) 18 =
6 6 6. 6 6
( 6)
48 = 48 . 8 = 48 8 = 48 8 = 3 8 = 3 4 . 2 = 3 . 2 2 = 6 2
d) 48 =
2 8 2 8 2 8. 8 2.8 16
( 8)
2. Aada verilen karekkl ifadeleri doal say yapan arpanlar bulalm.
a) 3 3 . 3 = 3
b) 5 5 . 5 = 5
c) 10 10 . 10 = 10
) 12 12 = 4 . 3 = 2 3 2 3 . 3 = 2 . 3 = 6
d) 24 24 = 4 . 6 = 2 6 2 6 . 6 = 2 . 6 = 12
1. nite / Karekkl fadeler 2 Etkinlik
e) 32 16 . 2 = 4 2 4 2 . 2 = 4 . 2 = 8
f) 40 4 . 10 = 2 10 2 10 . 10 = 2 . 10 = 20
g) 45 9 . 5 = 3 5 3 5 . 5 = 3 . 5 = 15
) 60 4 . 15 = 2 15 2 15 . 15 = 2 . 15 = 30
h) 72 2 .36 = 6 2 6 2 . 2 = 6 . 2 = 12
3. Aada verilen arpma ilemlerinden sonucu rasyonel say olanlar iaretleyiniz.
a) 10 . 20 10 . 20 = 10 . 20 = 200 = 100 . 2 = 10 2 irrasyonel saydr.
b) 4 . 18 4 . 18 = 4 . 18 = 72 = 36 . 2 = 6 2 irrasyonel saydr.
c) 2 3 . 2 3 P 2 3 . 2 3 = 2 . 2 . 3 . 3 = 4 32 = 4 . 3 = 12 rasyonel saydr.
) 3 8 . 5 2 P 3 8 . 5 2 = 3 . 5 . 8 . 2 = 15 16 = 15 . 4 = 60 rasyonel saydr.
d) 3 2 . 32 P 3 2 . 32 = 3 . 2 . 32 = 3 . 64 = 3 . 8 = 24 rasyonel saydr.
e) 5 20 . 3 5 P 5 20 . 3 5 = 5 . 3 . 20 . 5 = 15 100 = 15 102 = 15.10 = 150 rasyonel saydr.
f) 8 2 . 3 6 8 2 . 3 6 = 8. 3 . 2 . 6 = 24 . 12 = 24 4 . 3 = 24 22 . 3 = 48 3 irrasyonel saydr.
g) 20 . 4 20 . 4 = 20 . 4 = 80 16 . 5 = 42 . 5 = 4 5 irrasyonel saydr.
) 15 . 6 15 . 6 = 15 . 6 = 90 9 . 10 = 32 . 10 = 3 10 irrasyonel saydr.
h) 18 . 8 P 18 . 8 = 18 . 8 = 144 122 = 12 rasyonel saydr.

) 6 . 20 6 . 20 = 6 . 20 = 120 = 4 . 30 = 22 . 30 = 2 30 irrasyonel saydr.
4. Aada verilen blme ilemlerinden sonucu rasyonel say olanlar iaretleyiniz.
a) 32 : 2 P 32 : 2 = 32 = 16 = 42 = 4 rasyonel saydr.
2
b) 20 : 4 20 : 4 = 20 = 5 irrasyonel saydr.
4
c) 125 : 25 125 : 25 = 125 = 5 irrasyonel saydr.

25
64 = 4 = 22 = 2
) 64 : 16 P 64 : 16 = 16
rasyonel saydr.
1000
d) 10000 : 10 P 1000 : 10 = 10 = 100 = 102 = 10 rasyonel saydr.
e) 128 : 2 P 128 : 2 = 128

2
= 64 = 82 = 8 rasyonel saydr.

PROBLEMLER
1. Kenar uzunluklar 2 10 ve 12 cm olan dikdrtgenin alan ka cm2dir?.
2 10 A = 2 10 . 12 A = 2 . 4 . 30 = 2 . 2 . 30
A = 2 . 10 . 12 A = 4 30 cm2dir.
12
A = 2 . 120
2. Alparslan Beyin kare eklinde bir bahesi vardr. Bu bahenin alan 80m2 olduuna gre, bu bah-
enin evresi ka metredir?
Alan = a2 evre = 4 . a
A = 80m2 a a2 = 80 m2 evre = 4 . 4 5
a = 80 = 16 . 5 = 4 5 olur. evre = 16 5 m olur.

a
3. ekildeki gibi 288 m uzunluundaki

demir ubuk 6 eit paraya ayrlacak-
tr.
288 m
Buna gre her bir parann boyu ka metre olur?
2
288 144 . 2 122 . 2
= = = 12 2 = 2 2 m olur.
6 6 6 6
1
4. Bir karenin alan, kenar uzunluklar 6 cm ve 10 cm olan bir dikdrtgenin alanna eittir. Buna gre,
bu karenin bir kenar uzunluu ka santimetredir?
10 cm a
Alanlar eit olduu iin;
6 cm a a2 = 60
A = 10 . 6 A=a.a a = 60 = 4 . 15 = 22 . 15
A = 60cm2 A = a2
a = 2 15 cm olur.

5. Alan 450cm2 olan karenin evre uzunluu ile bir ekenar genin evre uzunluu birbirine eittir.
Buna gre, ekenar genin bir kenar uzunluu ka santimetredir?
A = a2 = 450 a = 450 = 225 . 2
a b b 2
a = 15 . 2 = 15 2
a b = 4 . a = 4 . 15 2 = 60 2
A = a2 evre = 3b evreleri eit olduu iin;
evre = 4a
= 3b = 60 2
60 2
b= = 20 2 cm olur.
3
ET Ki NL iK
Aada verilen ekiller iin istenenleri bulalm.
x
a) Alan = a2 b) A=x.2 5
2 5
a2 = 32 a = 32 = 16 . 2 x . 2 5 = 180
a=4 2 180 36 . 5
A = 32 A = 180 x= = 2 5
=4.a 2 5
=? x=?
3
= 4 . 4 2 = 16 2 olur. 6 5
x= x =3
2 5
c) ) 300
= 4a
A = y . 300
80 = 4 . a y
y . 300 = 60 3
80 16 . 5
a= =
4 4
= 80
A = 60 3 y = 60 3 = 60 . 3
A=? 4 5 300 100 . 3
a= a= 5 y=?
4
A = a2 y = 60 3 y=6
A = ( 5)2 = 5 olur. 10 3
d) e)
a a = 3a A=a.h
h 2
3a = 45
A = 12 . 5
a 12 2
a = 45 = 9 . 5
= 45 3 3
a=?
h= 5 A = 12 . 5 = 60
a=3 5 a= 5 A=? 2 2
3
A = 4 . 15 = 2 15
2 2 A = 15

f)
A=a.h g)
h 2
21 = 28 . h
28 2
Herbir karenin alan 18 br2dir. Buna gre
A = 21 h = 42 = 42
h=? 28 4.7 eklin evresi ka birimdir?
A = a2 = 18 a = 18 = 9 . 2 = 3 2
h = 42 =
21 21. 7 21 7
= = birimdir.
2 7 7 7 . 7 7
( 7) ( 7 ) eklin evresinde 8 kenar olduu iin;
= 8 . 3 2 = 24 2 birimdir.
h = 37
)
h)
A= 4br2
3cm
A=16br2 A=169br2
4cm
Yukarda verilen karelerden olumu ekildeki gen ve karenin alanlar eittir.

eklin evresi ka birim olur? Buna gre karenin evresi ka cm olur?
A = 16br2 ise bir kenar a2 = 16 a = 4 br genin Alan= 3 . 4 = 6 cm2

A = 4br2 ise bir kenar a2 = 4 a = 2 br 2
2 2
A = 169br ise bir kenar a = 169 a = 13 br Alanlar eit olduu iin;
olur. Karenin alan = a2 = 6 cm2
Burdan evre; 4 . 4 + 4 . 2 + 4 . 13 = 76 br a = 6 cm olur.
bulunur. Karenin evresi = 4 . a
Karenin evresi = 4 . 6 cm olur.

1. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu 80 5. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu 5

deildir? deildir?
60 80 15 75
A) 10 . 8 B) 4 20 A) B) C) D)
12 4 3 5
C) 16 . 5 D) 40 . 2
Cevap: D
Cevap: B
2. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu di-

erlerinden farkldr? 6. Aadaki ilemlerden hangisinin sonucu di-
A) 2 15 . 3 B) 18 . 10 erlerinden farkldr?
60 80 48 20
C) 6 . 5 D) 90 . 2 A) B) C) D)
15 5 2 3 5
Cevap: A Cevap: B
3. 7.
5 10 . 4 2 12 10
3 5
A) 20 5 B) 20 10 C) 40 5 D) 80 5 ileminin sonucu katr?
A) 4 2 B) 4 5 C) 8 D) 8 2
Cevap: C
Cevap: A
4. 8. 240
3 8.5 2
3 15
leminin sonucu katr? ileminin sonucu katr?

A) 15 2 B) 30 2 C) 60 D) 90 4 15 4 4 2
A) B) C) D)
3 3 15 3 3
Cevap: C
Cevap: C

9. Aada verilen eitliklerden hangisi doru 13.

deildir? A = 50
A) 20 = 2 5 B) 48 = 4 3 olduuna gre A says aadakilerden han-

C) 60 = 2 15 D) 70 = 2 35 gisi ile arplrsa sonu bir doal say olur?
Cevap: D
A) 2 B) 5 C) 10 D) 25
Cevap: A
10. 75 = a b
olduuna gre a+b ifadesi aadakilerden

hangisi olabilir? 14.
I. 10 . 2
A) 8 B) 11 C) 13 D) 28
Cevap: A II. 4 5 . 2 5
III. 5 3 . 2 6
IV. 8 . 3 2
Yukarda verilen ilemlerden hangilerinin so-

11. a 3 = 108 nucu rasyonel say olur?
olduuna gre a says aadakilerden han- C) II ve IV D) III ve IV
gisidir? Cevap: C
A) 36 B) 12 C) 6 D) 3
Cevap: C
12. 15.
K= 64a2bc3 M = 180
olduuna gre, K says aadakilerden han- olduuna gre, M says aadakilerden

gisine eittir? hangisi ile arpldnda sonu rasyonel say
olmaz?
A) 8abc B) 8ac b
A) 5 B) 2 5 C) 45 D) 50
C) 8ac bc D) 8c abc
Cevap: C Cevap: D
1. B 2. A 3. C 4. C 5. D 6. B 7. A 8. C 9. D 10. A 11. C 12. C 13. A 14. C 15. D
1. 4. Aada verilen ilemlerden hangisinin sonu-

3 6.2 2.5 3 cu yanl bulunmutur?
ileminin sonucu katr? A) 4 . 4 = 4 B) 8 . 2 = 4

C) 10 . 10 = 2 10 D) 12 . 3 = 6
A) 30 B) 30 6
C) 180 D) 180 6 Cevap: C
Cevap: C
5.
A = 288
2.
5. olduuna gre A says iin aadaki ifade-
15
3 lerden hangisi yanltr?
A) 2 ile arplrsa sonu doal say olur.

B) 2 ile blnrse sonu doal say olur.
A) 3 B) 5 C) 5 D) 15 C) 18 ile arplrsa sonu rasyonel say olur.
Cevap: C
D) 18 ile blnrse sonu irrasyonel say olur.
Cevap: D
3. 20 . 18
30 6.
a b
ileminin sonucu katr? says aadakilerden hangisi ile arplrsa

sonu bir doal say olur?
A) 2 3 B) 3 2
A) a B) a C) b D) b
C) 2 6 D) 3 6
Cevap: A Cevap: C

7. 10.
I. 27 = 9 3 a= 2b= 3c= 6
II. 39 = 3 3
III. 48 = 4 3 a . b2
olduuna gre ifadesinin deeri ka-
tr? c
IV. 60 = 4 15
A) 2 B) 3 C) 6 D) 6
Cevap: B
Yukarda verilen eitliklerden ka tanesi
dorudur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: A
11.
8. 60 a3b2
50 3
5 30 3a2 . 5b2
ileminin sonucu katr? ilemin sonucu katr?
1 A) 2a B) a 2 C) 2 a D) 2a
A) B) 10 C) 10 D) 10
10 10 Cevap: C
Cevap: C
9.
80 = a b
150 = c d 12. 600 = a b
olduuna gre a d ifadesi aadakilerden olduuna gre a+b ifadesi aadakilerden

hangisine eittir? hangisi olamaz?
A) 90 B) 96 C) 105 D) 108 A) 16 B) 29 C) 106 D) 152
Cevap: B Cevap: C
1. C 2. C 3. A 4. C 5. D 6. C 7. A 8. C 9. B 10. B 11. C 12. C
1. 405 says aadakilerden hangisine eit- 4. Alan 242cm2 olan bir karenin evresi, ka
tir? santimetredir?
A) 3 5 B) 5 3 C) 5 9 D) 9 5 A) 4 11 B) 11 2 C) 44 2 D) 88
Cevap: D Cevap: C
720cm
5.
2. 5 12 . 4 3
10 2
5cm
ileminin sonucu katr? ekildeki gibi uzunluu 720 cm olan bir tah-
A) 6 B) 6 2 C) 3 6 D) 12 ta 5 cm uzunluunda paralara ayrlmak is-
teniyor.
Cevap: B
Buna gre, ka para elde edilir?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24
Cevap: B
3. 120
D C
A B
Bir karenin alan, yukarda verilen kenar 6. A = 90
uzunluklar 120 ve 5 birim olan dikdrtgenin
alanna eittir.
Buna gre bu karenin bir kenar uzunluu olduuna gre, aadakilerden hangisi A sa-
aadakilerden hangisidir? ys ile arpldnda sonu bir rasyonel say
olur?
A) 6 B) 10
C) 6 10 D) 10 6 A) 3 5 B) 9 2 C) 40 D) 45
Cevap: D Cevap: C

7. 10. Aada verilen dikdrtgenlerden hangisinin

216 alan yanl bulunmutur?
=3
A) 3 6 B) 3 2
olduuna gre yerine yazlmas gereken A = 18 2 2 3 A = 6 10 2 5

say aadakilerden hangisidir?
C) D)
54 75
A) 6 B) 2 6 C) 6 D) 6 2
A = 36 24 A = 25 5
Cevap: B
Cevap: D
8. 12 3m 6 3m
11.
Ahmetin Efenin
odas odas
Yukarda verilen ekenar genin ve karenin
evreleri eittir.
Ahmet ve Efenin odalarnn alanlar eittir.
genin bir kenar uzunluu 48 cm olduuna
gre karenin bir kenar uzunluu ka cmdir? Ahmetin dikdrtgen eklindeki odasnn ke-
nar uzunluklarndan biri 12 3 m olduuna
A) 4 3 B) 3 3 C) 2 3 D) 3 gre dieri ka metredir?
Cevap: B
A) 3 B) 3 3 C) 9 D) 9 3
Cevap: B
12. Alan 243 m2 olan kare eklindeki bir bahe-

9. a 0 ve b 0 olmak zere 2a 5b ifadesi aa- nin etrafna, 2 sra dikenli tel ekilecektir.
dakilerden hangisine eittir?
Bunun iin ka metre tel gerekir?
A) 20 a2b B) 20 b2a
C) 50 a2b D) 50 b2a A) 12 3 B) 18 3 C) 36 3 D) 72 3
Cevap: A Cevap: D
1. D 2. B 3. D 4. C 5. B 6. C 7. B 8. B 9. A 10. D 11. B 12. D
Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
06
KAREKKL FADELERDE TOPLAMA VE IKARMA LEMLER
Kazanm: Karekkl ifadelerde toplama ve karma ilemlerini yapar
Karekkl saylar toplanrken ve karlrken, karekk ileri ayn olmaldr. Toplama ve karma
ilemi katsaylar arasnda yaplr, ortak kk aynen yazlr.
a x + b x = (a t b) . x a x b x = (a b) . x
rnein;
2 3 + 5 3 = (2 t 5) . 3 = 7 3
10 7 3 7 = (10 3) . 7 = 7 7
5 + 5 + 5 = (1 + 1 + 1) . 5 = 3 5
3 11 4 11 + 5 11 = (3 4 + 5 ) . 11 = 2 . 11
13 5 + 3 5 5 = (13 + 3 1) . 5 = 15 5
4 6 5 6 + 3 6 + 6 = (4 5 + 3 + 1) . 6 = 3 6
NOT Kk ileri eit olmayan karekkl ifadeler toplanrken veya karlrken nce kk ileri
eitlenir, sonra toplama ve karma ilemleri yaplr. Kk ileri eitlenmiyorsa toplama ve
karma ilemleri yaplamaz.
rnein;
27 + 12 = 9 . 3 + 4 . 3 = 3 3 + 2 3 = (3 + 2) . 3 = 5 3 olur.
Kk ileri eitleniyor.
50 18 + 8 = 25. 2 9 . 2 + 4 . 2
= 5 2 3 2 + 2 2 = (5 3 + 2) . 2 = 4 2
45 + 2 5 80 = 9 . 5 + 2 5 16 . 5
= 3 5 + 2 5 4 5 = (3 + 2 4) . 5 = 5
2 75 + 3 48 2 12 = 2 25 . 3 + 3 16 . 3 2 4 . 3
= 2 . 5 . 3 + 3 . 4 . 3 2 . 2 . 3 = 10 3 + 12 3 4 3
= (10 + 12 4) . 3 = 18 3
3 2 + 2 18 ileminin sonucu katr?
retmenin Sorusu 5
Cevap: 25

1. Aada verilen ilemlerin sonularn bulalm.
a) 2 + 2 + 2 = (1 + 1 + 1) . 2 = 3 2
b) 5 3 + 3 3 + 3 = (5 + 3 + 1) . 3 = 9 3
c) 4 6 + 3 6 6 = (4 + 3 1) . 6 = 2 . 6
) 3 3 4 2 3 + 2 = (3 3 3) + (4 2 + 2)
= (3 1) . 3 + (4 + 1) . 2 = 2 3 3 2
d) 5 10 4 10 + 10 2 10 = (5 4 + 1 2) . 10 = 0 . 10 = 0
e) 48 12 = 16 . 3 4 . 3 = 4 . 3 2 3 = (4 2) . 3 = 2 3
f) 32 + 50 = 16 . 2 + 25 . 2 = 4 2 + 5 2 = (4 + 5) . 2 = 9 2
g) 3 98 + 2 18 = 3 . 49 . 2 + 2 . 9 . 2 = 3 . 7 . 2 + 2 . 3 . 2
= 21 2 + 6 2 = (21 + 6) . 2 = 27 . 2
) 125 45 + 3 80 = 25 . 5 9 . 5 + 3 . 16 . 5 = 5 5 3 5 + 3 . 4 . 5
= 5 5 3 5 + 12 5 = (5 3 + 12) . 5 = 14 . 5
h) 108 + 27 75 = 36 . 3 + 9 . 3 25 . 3 = 6 3 + 3 3 5 3
= (6 + 3 5) . 3 = 4 3
) 4 28 + 2 63 =4. 4.7+2 9.7=4.2. 7+2.3. 7
= 8 7 + 6 7 = (8 + 6) . 7 = 14 7
i) 2 45 + 50 80 + 3 32 = 2 . 9 . 5 + 25 . 2 16 . 5 + 3 . 16 . 2
=2.3 5+5. 24 5+3.4. 2
= (6 5 4 5) + (5 2 + 12 2) = (6 4) . 5 + (5 + 12) . 2
= 2 5 + 17 2
j) 4 . 25 + 3 16 = 4 . 52 + 3 . 42 = 4 . 5 + 3 . 4 = 20 + 12 = 32
k) 100 + 49 2 36 = 102 + 72 2 . 62 = 10 + 7 2 . 6 = 17 12 = 5
l) 100 + 200 300 = 102 + 2 . 102 3 . 102 = 10 + 10 2 10 3
m) 121 + 169 3 81 = 112 + 132 3 92 = 11 + 13 3 . 9 = (3)

NOT
a + b a + b a b ab
Karekk iinde toplama ve karma ilemleri varsa nce bu ilemler yaplr sonra kk d-
na kan saylar varsa karlr.
rnein;
1 + 5 ilemini yapalm; nce payda eitlenerek toplama ilemi yaplr.

6
1 + 5 = 4 + 5 = 9 = 3 olur.
1 4 4 4 4 2
(4)
1 7 = 1 7 = 16 7 = 9 = 3
16 1 16 16 16 16 4
(16)
2 + 7 = 18 + 7 = 25 = 5
2+ 7 = 1 9 9 9 9
9 3
(9)
4+9= 4 + 9 = 13
9 + 16 = 3 + 4 = 7
25 25 5 5 5
4
2 10 2 + 10 12 12 . 3
+ = = = =4 3
3 3 3 3 3
1
( 3)
ET Ki NL iK
a) 1+
9
= 1 9 = 16 + 9 = 25 = 5
+ 16
16 1 16 16 16 4
(16)
b) 9 1 9 = 25 9 = 16 = 4
1 = 1 25 25 25 25
25 5
(25)
c) 4 1 = 36 + 1 = 37 = 37
1
4+ = + 9
9
1 9 9 9 3
(9)
) 16 + 25 = 42 + 52 = 4 + 5 = 9
d) 16 + 25 = 16 + 25 = 41

e) 25 4 5 + 2 = 7
+ =
36 36 6 6 6
7 8 7+8 15 15 5
f) + = = = =3 5
5 5 5 5 5
g) 8 4 6 8+46 6 6 2
+ = = = =3 2
2 2 2 2 2 2
( 2)
) 1 16 1 4 = 5 4 = 1
=
25 1 5 5 5 5
(5)
1 16 9 3
h) 16
1 25 = = 25 16 = =
1 25 25 25 25 5
(25)
) 49 36 4 = 7 6 2 = (1)
i) 49 36 4 = 9=3
a)
28 5 + 16 = 28 5 + 4 = 28 9 = 28 3 = 25 = 5

b) 16 . 8. 4= 16 . 8.2= 16 . 16 = 16 . 4 = 64 = 8
c)
4 4 + 25 = 4 4+5= 4 9= 43= 1=1
) 31 + 18 + 49 = 31 + 18 + 7 = 31 + 25 = 31 + 5 = 36 = 6
d) 13 3 13 + 7 + 4 = 13 3 13 + 7 + 2 = 13 3 13 + 9 = 13 3 13 + 3
= 13 3 16 = 13 3 . 4 = 13 12 = 1 = 1
e) 2 + 43 + 44 64 = 2 + 43 + 44 8 = 2 + 43 + 36 = 2 + 43 + 6
= 2 + 49 = 2 + 7 = 9 = 3
3
f) 15 + 2 1 = 15 + 2 . 1 = 15 + 2 . 1 = 15 + 1 = 16 = 4
4 4 2
PROBLEMLER
1. 45
Kenar uzunluklar 20 cm ve 45 cm olan dikdrtgenin
20 evresini bulalm.
45
evre = 20 + 20 + 45 + 45
evre = 4 . 5 + 4 . 5 + 9 . 5 + 9 . 5
20 20
evre = 2 5 + 2 5 + 3 5 + 3 5
45 evre = (2 + 2 + 3 + 3) . 5 = 10 5 cm bulunur.
2. A 63 cm B
Yanda verilen ABCD dikdrtgeninin evresi 12 7 cmdir.
|AB| = 63 cm olduuna gre BC kenarnn uzunluunu bu-
D C lalm.
63
evre = 2 63 + 2x = 12 7
2 . 9 . 7 + 2x = 12 7
x x
2 . 3 . 7 + 2x = 12 7
2x = 12 7 6 7
63
6 7
2x = 6 7 x = =3 7
2
|BC| = 3 7 olur.
3. sar mavi
180 cm 80 cm
Yukarda verilen sar bloklarn boyu 180 cm ve mavi bloklarn boyu 80 cmdir.
Buna gre 3 tane sar blok, 5 tane mavi blou u uca ekleyerek yaptmz eklin boyu ka cm olur?
3 sar blok; 3 . 180 = 3 . 36 . 5 = 3 . 6 . 5 = 18. 5

5 mavi blok; 5 . 80 = 5 . 16 . 5 = 5 . 4 . 5 = 20 5
Toplamda;
18 5 + 20 5 = (18 + 20) . 5 = 38 5 cm olur.

1. Aada verilen dikdrtgenler iin bilinmeyenleri bulalm.
a) 40 evre = 2 . 10 + 2 . 40
10 evre = 2 . 10 + 2 . 4 . 10
evre = 2 10 + 2 . 2 10
=? evre = 2 10 + 4 10 = 6 10 olur.
b) x evre = 2x + 2 45 = 14 5
2x + 2 . 9 . 5 = 14 5
45
2x + 2 . 3 . 5 = 14 15
2x = 14 5 6 5
= 14 5 2x = 8 5
x=? 8 5
x= = 4 5 olur.
2
c) 54 evre = 2y + 2 54 = 8 6
2y + 2 . 9 . 6 = 8 6
y
2y + 2 . 3 . 6 = 8 6
2y = 8 6 6 6
2 6
=8 6 2y = 2 6 y =
y=? 2
y = 6 olur.
B Erol, yandaki ekilde verildii gibi A

) noktasndan B noktasna yryecektir.
3m
75 m Buna gre Erol, toplamda ka metre
yrm olur?
12 m
A
108 m
108 + 12 + 75 + 3 = 36 . 3 + 4 . 3 + 25 . 3 + 3
=6 3+2 3+5 3+ 3
= (6 + 2 + 5 + 1) . 3 = 14 3 metre bulunur.
d) evre = 2x + 75 = 11 3
x = 2x + 25 . 3 = 11 3
= 2x + 5 3 = 11 3
75 = 2x = 11 3 5 3 = 6 3
= 11 3 6 3
x= x = 3 3 bulunur,
x=? 2

ONDALIK FADELERN KAREKKLER

Kazanm: Ondalk ifadelerin karekklerini belirler
Karekk iindeki ondalk ifadeler nce rasyonel ifadelere dntrlr ve sonra tam kare olanlar
kk dna karlr.
= 8 = 0,8
64
0,64 =
100 10
0,49 = 49 = 7 = 0,7
100 10
0,0001 = 1 1
10000 = 100 = 0,01
0,09 + 0,16 = 9 + 16 = 3 + 4 = 7 = 0,7

100 100 10 10 10
1,21 0,25 = 121 25 = 11 5 = 6 = 0,6

100 100 10 10 10
ET Ki NL iK
1. Aada verilen ifadelerin karekklerini bulalm.
a) 1 = 1 = 0,1 ) 144 = 12 = 1,2

0,01 = 100 1,44 =
10 100 10
b) 9 = 3 = 0,3 h) 256 = 16 = 1,6

0,09 = 2,56 =
100 10 100 10
= 6 = 0,6 4 = 2 = 2 10 = 10
36
c) 0,36 = ) 0,4 =
100 10 10 10 10 5
( 10)
) 64 = 8 = 0,8
0,64 = 100 10 25 = 5 = 5 10 = 10
i) 2,5 =
10 10 10 2
( 10)
d) 1,69 = 169 = 13 = 1,3
100 10 16
j) 0,0016 = 4
10000 = 100 = 0,04
e) 0,1 = 1 1 = 10
10 =
10 10 k) 6,4 =
64
= 8 = 8 10 = 4 10
( 10) 10 10 10 5
f) 8,1 = 81 = 9 = 9 10 256 16
10 10 10 l) 0,0256 = 10000 = 100 = 0,16
g) 225 = 15 = 0,15 m) 625 25

0,0225 =
10000 100 6,25 = 100 = 10 = 2,5
a) 0,64 + 0,36 = 64 + 36 = 8 + 6 = 14 = 1,4

100 100 10 10 10
b) 0,81 0,25 = 81 25 = 9 5 = 4 = 0,4

100 100 10 10 10
c) 1,44 + 1,69 1,21 = 144 169 121 12 13 11 14

100 + 100 100 = 10 + 10 10 = 10 = 1,4
) 0,09 + 0,04 0,01 = 9 + 4 1 = 3 + 2 1 = 4 = 0,4

100 100 100 10 10 10 10
256 225 16 = 16 15 4 = 3 = 0,3
d) 2,56 2,25 0,16 = 100 10 10 10
100 100 10
36 9 = 6 3 = 3 = 0,03
e) 0,0036 0,0009 = 10000 10000 100 100 100
25
f) 0,0025 + 0,04 = + 4 = 5 + 2 = 5 + 20 = 25 = 0,25
10000 100 100 10 100 100 100
(10)
g) 0,20 + 0,45 = 20 + 45 = 20 + 45 = 2 5 + 3 5 = 5 5 = 5
100 100 10 10 10 10 10 2
75 12 = 75 12 = 5 3 2 3 = 3 3
) 0,75 0,12 = 100 100 10 10 10 10 10
h) 0,50 + 0,98 0,72 = 50 + 98 72 = 50 + 98 72

100 100 100 10 10 10
5 2 7 2 6 2 6 2 3 2
= + = =
10 10 10 10 5
) 0,9 + 1,6 = 9 + 16 = 3 + 4 = 7 = 7 10
10 10 10 10 10 10
( 10)
i) 12,1 + 3,6 4,9 = 121 + 36 49 = 11 + 6 7 = 10 = 10 10 = 10
10 10 10 10 10 10 10 10
( 10)
j) 9 25 3 5 8 8 10 2 10
0,009 + 0,025 = 1000 + 1000 = 10 10 + 10 10 = 10 10 = 100 = 25
k) 0,169 0,064 = 169 64 = 13 8 = 5 = 5 10 = 10

1000 1000 10 10 10 10 10 10 100 20
( 10)
36 + 1 4 = 6 + 1 2
l) 0,36 + 0,1 0,4 = 10
100 10 10 10 10
( 10) ( 10)
6 2 10 6 10
= + 10 =
10 10 10 10
64 8 2 1
a) 100 8 10
0,0064
= 10000 = = . = 2 = 0,2
0,16 16 4 100 4 1 10
100 10 10
225 15 3 1
b) 2,25 100 10 15 10
= = = . =3
0,25 25 5 10 5 1
10 1
100
4 2 1 10
0,04 10 2 100
c) = 100 = = . = 10 = 5
0,0256 256 16 10 16 8 8 4
10000 100 1
9 4 3 2 1 1 1
) 0,09 0,04 100 100 10 10 10 1 10
= = = = . =1
0,16 0,09 16 9 4 3 1 10 1
100 100 10 10 10 1 1
144 36 12 6 6 1 1
d) 1,44 0,36 100 100 = 10 10 = 10 = 6 . 10 = 1
= 4 + 2 6
0,16 + 0,04 16 4 10 6
100 100 10 10 10 1 1
3 + 6 9
9 + 36 1
10 10 10 9 10
e) 0,9 + 3,6 = = 10 10 = = . = 9
2,5 25 5 5 10 5 5
10 10 10 1
13 9 4
169 81 1
f) 16,9 8,1
= 10 10 = 10 10 = 10 = 4 . 10 = 4
4,9 1,6 49 16 7 4 3 10 3 3
10 10 10 10 10 1
625 256 25 16 9 3
100 100 = 10 10 10
g) 6,25 2,56
= = = 9 . 100 = 30
0,0036 0,0081 36 81 6 9 3 10 3
10000 10000 100 100 100
25 + 16 5 + 4
) 2,5 + 1,6 10 10 = 10 10 = 9 . 10 = 9 = 9 3 = 3 3
=
0,3 3 3 10 3 3 3
10 10 ( 3)
a) 2,25 + ( 0,16 : 0,04) = 225 +

100
( 16 :
100
4
100
)
2 1
15
= + 4 (
.
10 10 2
10 )
= 15 + 2 = 15 + 20
10 1 10 10
1 1 (10)
= 35 = 3,5
10
b) 9 6 3
0,04 + 0,06 + 0,09 = 0,04 + 0,06 + = 0,04 + 100 + 10
100
(10)
4 + 6 + 30 = 4 + 36 = 4 + 6
100 100 100 100 100 100 10
(10)
4 + 60 = 64 = 8 = 0,8
100 100 100 10
c)
1,6 1,59 1,21 = 1,6 1,59 121
100
= 1,6 1,59 1,1
= 1,6 0,49 = 1,6 0,7 = 0,9
= 9 = 3 = 3 10
10 10 10
( 10)
) 16 = 4 = 0,4
0,15 + 0,0001 = 0,15 + 1 = 15 + 1 = 100 10
10000 100 100
d)
0,05 + 0,09 0,0025 = 0,05 + 0,09 25 = 0,05 + 9 5
10000 100 100
0,05 + 4 = 5 + 2 = 25 = 5 = 0,5
5 + 20 =
100 100 10 100 100 100 10
(10)
(0,161 ) (100
4 )
1 1
f)
(0,04)
1 . = .
(100
16 )
1
4
16 = 10 . 4 = 2
= 100 . 100
2 10

1. 18 + 50 5.
180 + 125
ileminin sonucu katr? ileminin sonucu katr?

A) 68 B) 128
A) 61 5 B) 30 5 C) 18 5 D) 11 5
C) 128 D) 145
Cevap: B Cevap: D
6.
2. 169 121 + 1
144 + 64 4
A) 7 B) 6 C) 3 D) 2
A) 22 B) 18 C) 22 D) 18
Cevap: B Cevap: C
7.
192 175 27 + 7
3.
72 + 200 32
A) 3 B) 11 3 6 7
A) 20 2 B) 12 2
C) 8 2 D) 4 2 C) 5 3 4 7 D) 5 3 + 4 7
Cevap: B
Cevap: C
8.
( 108 12) ( 48)
4.
125 48 20 + 75
ilemin sonucu katr?
ileminin sonucu katr? A) 0 B) 2 3
A) 3 3 + 5 B) 5 + 3 C) 4 3 D) 8 3
C) 3 5 + 3 D) 3 5 + 9 3
Cevap: C Cevap: D

9. 12. Aada verilen eitliklerden hangisi doru-

7 25 16 4 9 + 16 dur?
A) 16 + 9 = 16 + 9
ileminin sonucu katr? B) 25 16 = 25 16
A) 28 B) 13 C) 1 D) 3 C) 40 10 = 10
Cevap: C D) 5 + 4 = 9
Cevap: C
10. 180 45 + A = 75 13. 77 7
olduuna gre A says aadakilerden han- ileminin sonucu katr?

gisidir?
A) 8 7 B) 6 7
A) 60 B) 50 C) 7 D) 6 7
C) 20 D) 12 Cevap: B
Cevap: C
11.
9 8 B + 32 = 2 128 14. 8 a3 b5 a+4 b
olduuna gre B says aadakilerden han- ileminin sonucu katr?

gisidir?
A) 5 a b B) 3 a + b
A) 8 8 B) 8 2 C) 6 2 D) 2 6
C) 5 a + b D) 3 a b
Cevap: C Cevap: B
1. B 2. B 3. B 4. C 5. D 6. C 7. C 8. D 9. C 10. C 11. C 12. C 13. B 14. B
1. nite / Karekkl fadeler 3 Konu Testi
Konu Testi 21
1. 4.
9
+
16 A = 0,0225
25 25
olduuna gre, A says aadakilerden han-
ilemin sonucu katr? gisine eittir?
A) 1 B) 7 C) 11 D) 7 A) 0,0015 B) 0,015 C) 0,15 D) 1,5

5 5
Cevap: C
Cevap: B
2.
I. 7 + 9 = 4
II. 5 7 3 5 = 2 2
III. 10 + 10 = 2 10 5. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl-
tr?
IV. 3 4 9 = 3
A) 1,6 = 0,4 B) 0,04 = 0,2
Yukarda verilen ifadelerden hangileri do- C) 0,09 = 0,3 D) 1,21 = 1,1

rudur? Cevap: A
C) II ve III D) III ve IV
Cevap: D
6. 1
3. 2+
16
0 1+ 4 9

A) 2 B) 1 C) 0 D) 2 A) 9 B) 1 C) 3 D) 1
4 2 2
Cevap: A Cevap: C

7. 11.
1,21 0,81 0,01 a = 250
b = 160
ileminin sonucu katr? c = 90
A) 3,9 B) 0,39 C) 0,1 D) 0,01
Cevap: C olduuna gre 2 a + 3 b 4 c ifadesinin de-
eri aadakilerden hangisidir?
A) 18 10 B) 12 10
C) 10 10 D) 6 10
Cevap: C
8.
1 4
64 59

1 1 1 2
A) 6 B) 3 C) 2 D) 3
Cevap: A
12.
21 + 5 + 121 = ?

9.
1 7 1 5 A) 4 B) 5 C) 6 D) 7

16 9 Cevap: B

3 1 1 1
A) 4 B) 3 C) 4 D) 12
Cevap: D
13.
10. 0,36 0,04
0,81 0,49
2,79 0,91 + 0,09
ileminin sonucu katr? ileminin sonucu katr?

A) 13 B) 1,3 C) 0,13 D) 0,0013 A) 2 B) 0,4 C) 0,2 D) 0,02
Cevap: B Cevap: A
1. B 2. D 3. A 4. C 5. A 6. C 7. C 8. A 9. D 10. B 11. C 12. B 13. A
1. nite / Karekkl fadeler 3 Konu Testi
Konu Testi 31
1. 5. 60 m
0,7 : 70
15 m
A) 7 B) 1 C) 0,7 D) 0,1
ekildeki gibi kenar uzunluklar 15 ve 60
Cevap: D olan dikdrtgen eklindeki bahenin etrafna
2 sra tel ekilecektir.
Buna gre ka metre tel gerekir?
A) 3 15 B) 6 15
C) 8 15 D) 12 15
2.
14,4 . 0,4 Cevap: D

A) 24 B) 12 C) 2,4 D) 0,24
Cevap: C
6. 8 cm
cm
3 2
3 22
+2
cm
3 18 cm
3. Yukarda verilen eklin evresi ka cmdir?
1,6 + 0,9
A) 17 2 + 2 B) 17 2
C) 11 2 2 D) 11 2
A) 2,5 B) 0,5 C) 10 D) 7 10
2 10 Cevap: B
Cevap: D
4. 25 + 2500 7.
0,25 + 0,0025 (0,1)2 + 0,8
ileminin sonucu katr? ileminin sunucu katr?

A) 550 B) 100 C) 55 D) 10 A) 0,09 B) 0,03 C) 0,9 D) 0,3
Cevap: B Cevap: C

8. 11. 125 m B
80 cm
45 m
80 m
ekildeki dikdrtgenin evresi 22 5 cmdir. 5m
A
Bu dikdrtgenin ksa kenar 80 cm olduu- 20 m
na gre uzun kenar ka cm2dir? ekildeki gibi bir yolda A noktasndan B nok-
tasna giden bir kii toplam ka metre yr-
A) 18 5 B) 14 5 C) 9 5 D) 7 5 m olur?
Cevap: D A) 15 5 B) 14 5 C) 12 5 D) 11 5
Cevap: A
9. 2,56 m
12.
A = 2,25 m2 x A = 0,36 m2
ekilde alan 2,25 m2 olan kare ile dikdrtge-

nin evre uzunluklar eittir. A = 0,81 m2
Dikdrtgenin bir kenar 2,56 m olduuna
gre dier kenar ka metre olur?
ekilde verilen karelerden birinin alan
A) 1,96 B) 1,69 C) 1,44 D) 1,21 0,36 m2, dierinin alan ise 0,81m2dir.
Buna gre bu eklin evresi ka mdir?
Cevap: A
A) 15 B) 12 C) 6 D) 3
Cevap: C
10.
0,32 + 0,08
0,4
13. Kenar uzunluklar 1,6 ve 4,9 m olan dik-
ileminin sonucu katr? drtgen eklinde bir bahenin alan ka met-
rekaredir?
A) 3 5 B) 3 5 C) 3 2 D) 1
5 10 10 10 A) 0,28 B) 2,8 C) 2,2 D) 1,1
Cevap: A Cevap: B
1. D 2. C 3. D 4. B 5. D 6. B 7. C 8. D 9. A 10. A 11. A 12. C 13. B

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
Tarama Fy (nite 1)
07
ET Ki NL iK
1. Aada verilen saylarn arpanlarn bulalm.
a) 32 b) 60 c) 80 d) 100
1 . 32 1 . 60 1 . 80 1 . 100
2 . 16 2 . 30 2 . 40 2 . 50
3 . 20 4 . 20
4.8 4 . 25
4 . 15
5 . 12 5 . 16 5 . 20
6 . 10 8 . 10 10 . 10
1, 2, 4, 8, 16, 32 1, 2, 3, 4, 5, 6, 10, 12, 1, 2, 4, 5, 8, 10, 16, 1, 2, 4, 5, 10, 20, 25,
15, 20, 30, 60 20, 40, 80 50, 100
2. Aada verilen saylar asal arpanlarnn arpm eklinde yazalm.
a) 30 b) 48 c) 90 ) 120
30 2 48 2 90 2 120 2
15 3 24 2 45 3 60 2
12 2 15 3 30 2
5 5 6 2 5 5 15 3
1 3 3 1 5 5
1 1
30 = 2 . 3 . 5 48 = 24 . 3 90 = 2 . 32 . 5 120 = 23 . 3 . 5
3. Aada verilen asal arpanlarna ayrma ilemlerinde bilinmeyenleri bulalm.
a) A 2 b) A 2 c) 248 2 ) 195 A 3
2 3 124 2 65 B 5
3 3 62 2 13 C 13
2 2 2 2
5 A=2 .3.5 5 B=2.3 .5 31 C 1
5 5 1 A = 195
A = 300 B = 450 C = 31 B = 65
C = 13
4. Aada verilen say iftlerinin EBOB ve EKOKlarn bulalm.
a) 16 ile 20 b) 45 ile 60 c) 40 ile 64 ) 90 ile 120
16 20 2 45 60 2 40 64 2 90 120 2
8 10 2 45 30 2 20 32 2 45 60 2
4 5 2 45 15 3 10 16 2 45 30 2
2 5 2 15 5 3 5 8 2 45 15 3
1 5 5 5 5 5 5 4 2 15 5 3
1 1 1 5 2 2 5 5 5
5 1 5 1 1
EBOB (16, 20) = 2 . 2= 4 EBOB (45, 60) = 3 . 5 = 15 1 EBOB (90, 120) = 2 . 3 . 5 = 30
4 2 2
EKOK (16, 20) = 2 . 5 = 80 EKOK (45, 60) = 2 . 3 . 5 = 180 EBOB (40, 64) = 23 = 8
EKOK (90, 120) = 23 . 32 . 5 = 360
EKOK (40,64) = 26 . 5 = 320
Tarama Fy Etkinlik
5. Aada verilen sl ifadelerin deerlerini bulalm.
a) 12 = 1 d) 43 = 1 ) [(2)2]3 = 26 = 64
64
b) (5)1 = (5) e) (2)2 = 1 h) [(2)3]2 = 1

4 64
c) (3)4 = 81 f) 52 = 1 ) [(8)3]0 = 1
25
) (2)5 = (32) g) 23 = 1 i) [(5)2]1 = 1

8 25
6. Aada verilen ondalk saylar 10un kuvvetlerini kullanarak zmleyelim.

a) 0,013 = 1x102 + 3x103
b) 12,001 = 1x101 + 2x100 + 1x103
c) 400,07 = 4x102 + 7x102
) 501,396 = 5x102 + 1x100 + 3x101 + 9x102 + 6x103

a) 28 . 25 = 213 e) 610 : 310 = 210
b) 107 . 103 = 1010 f) 108 : 58 = 28
c) 56 . 52 = 54 g) 108 : 103 = 105
) (3)4 . 35 = 31 ) 27 : 25 = 22
d) 54 . 24 = 104 h) (5)12 : 53 = 59

a) 2,03 . 105 = 203 . 107
....... g) 50,1 . 105 = 0,501 . 10....7
b) 0,123 . 106 = ...............
1230 . 102 ) 1300 . 106 = 1,3
.......... 103
c) 212 . 104 = 0,212 . 101
....... h) 1,09 . 104 = 10,9 . 105
....
9 . 103
) 0,09 . 105 = ................... ) 0,812 . 105 = 8,12 . 106
325 104
d) 3,25 . 102 = ............. 4830 103
i) 48,3 . 105 = ...............
e) 32,32 . 103 = 0,3232 . 10......1 j) 312 . 104 = 3,12 . 102
f) 0,00013 . 105 = 1,3 . 10.......1 k) 2,7 . 103 = 0,27 . 10....4
9. Aada verilen saylarn bilimsel gsterimini bulalm.
a) 501 . 108 = 5,01 . 1010 c) 13,45 . 105 = 1,345 . 104

b) 0,247 . 103 = 2,47 . 104 ) 612,8 . 106 = 6,128 . 104

Tarama Fy Etkinlik
10. Aada verilen saylardan tam kare olanlar belirleyelim.
P 0 8 P 16 45 125 P 169
P 1 12 P 36 P 81 P 144 P 900
11. Aada verilen karekkl ifadelerin yaklak deerlerini bulalm.
a) 7 4< 7< 9 ) 71 64 < 71 < 81

2 < 7 < 3 3e daha yakn 8 < 71 < 9 8e daha yakn
b) 12 9 < 12 < 16 d) 98 81 < 98 < 100

3 < 12 < 4 3e daha yakn 9 < 98 < 10 10a daha yakn
c) 39 36 < 39 < 49 e) 156 144 < 156 < 169

6 < 39 < 7 6ya daha yakn 12 < 156 < 13 12ye daha yakn
12. Aada verilen saylarn rasyonel say veya irrasyonel say olup olmadklarn belirleyelim.
a) 2 irrasyonel say ) 2,3 rasyonel say f) 5,666 rasyonel say

b) 25 rasyonel say d) 3,1415... irrasyonel say g) 0,003 rasyonel say
c) 32 irrasyonel say e) 5,7 rasyonel say ) 4,120493... irrasyonel say
13. Aadan verilen saylar a b eklinde yazalm.
a) 20 = 4 . 5 = 2 5 d) 120 = 4 . 30 = 2 30 ) 200 = 100 . 2 = 10 2

b) 32 = 16 . 2 = 4 2 e) 135 = 9 . 15 = 3 15 h) 288 = 144 . 2 = 12 2
c) 60 = 4 . 15 = 2 15 f) 162 = 81 . 2 = 9 2 ) 250 = 25 . 10 = 5 10
) 80 = 16 . 5 = 4 5 g) 192 = 64 . 3 = 8 3 i) 300 = 100 . 3 = 10 3
14. Aada verilen ilemleri yapalm.
a) 13 . 13 = 13 = 13 d) 3 . 12 = 3 . 12 = 36 = 6
2
b) 3. 5 = 3 . 5 = 15 e) 20 . 45 = 20 . 45 = 900 = 30 = 30
c) 6. 8 = 6 . 8 = 48 = 16 . 3 = 4 3 f) 3 2 . 4 6 = 3 . 4 . 2 . 6 = 12 . 12 = 12 4 . 3
) 10 . 3 5 = 3 . 1 . 10 . 5 = 3 50 = 3 25 . 2 = 12 . 2 3 = 24 3
= 3 . 5 2 = 15 2 g) 5 18 . 2 50 = 5 . 2 . 18 . 50 = 10 900
= 10 . 30 = 300

Tarama Fy Etkinlik
15. Aadaki ilemleri yapalm.

10 = 10 = 5 d) 20 60 = 20 . 60 = 4 2
2 2 5 30 5 30
30 = 49 1 6
30 = 5 7 6 6 3
6 6 e) 18 98 =
98 = 6 . 18 .
= = =2 3
6 7
21 6 21
3 3 3
3 1 7 ( 3)
124 124
= = 31 1 3 1
4 4 f) 60 3
3 =3. 1 =3. 7 =3 7
=
60 .
16 40 21 40
21 2 7 2 7 14
12 32 1 7 ( 7) 2
) = 12 . 32 = 3 . 16 = 3 . 4 = 4
4 18 4 18 9 3 2
9 1 g) 3 1
6 200 6 3 2 6 6
= . 200 = . =3. =
4 300 42 300 3 2 3 2 31 2
( 3)
16. Aada verilen karekkl ifadeleri rasyonel say yapan arpan bulalm.
a) 18 = 9 . 2 = 3 2 ) 90 = 9 . 10 = 3 10 f) 48 = 16 . 3 = 4 3
2 ile arplmal 10 ile arplmal 3 ile arplmal
b) 24 = 4 . 6 = 2 6 d) 160 = 16 . 10 = 4 10 g) 125 = 25 . 5 = 5 5
c) 72 = 36 . 2 = 6 2 e) 242 = 121 . 2 = 11 2 ) 176 = 16 . 11 = 4 11

17. Aada verilen ilemleri yapalm.
a) 20 + 45 + 125 = 2 5 + 3 5 + 5 5 = 10 5
b) 3 48 + 5 27 2 3 = 3 . 4 3 + 5 . 3 3 2 3 = 25 3
c) 8 40 3 90 160 = 8 . 2 . 10 3 . 3 . 10 4 10 = 3 10
2 1 2
) 4 1 3 + 3 2 2 + 10 1 16 = 4 . 1 + 3 . 16 + 10 . 9 = 4 . 1 + 3 . 4 + 10 . 3
4 9 25 4 9 25 21 31 51
= 2 + 4 + 6 = 12
d) 88 41 + 58 + 36 = 88 41 + 58 + 6 = 88 41 + 64 = 88 41 + 8
= 88 49 = 88 7 = 81 = 9
18. Aada verilen karekkl ifadelerin deerini bulalm.
4 121 = 11 = 1,1 1 1 10
a) 0,04 = 2 ) 1,21 = f) 0,1 = = =
100 = 10 = 0,2 100 10 10 10 10
( 10)
b) 0,16 = 16 4 3 3 10
100 = 10 = 0,4
d) 1,69 = 169 = 13 = 1,3 9
g) 0,9 = 10 = =
100 10 10 10
c) 0,0025 = 25 = 5 = 0,05 ( 10)
10000 100 e) 0,0144 = 144 = 12 = 0,12
10000 100 7 7 10
) 4,9 = 49
10
= =
10 10
( 10)
Tarama Fy Test - 1
1. 480 saysnn asal arpanlarna ayrlm hli 4. A = 22 . 3 . 5

B = 2 . 32
A) 25 . 3 . 5 B) 24 . 32 . 5
olduuna gre, EBOB(A, B) deeri aada-
C) 23 . 3 . 52 D) 25 . 32
kilerden hangisidir?
Cevap: A
A) 23 . 33 . 5 B) 22 . 32 . 5
C) 2 . 3 . 5 D) 2 . 3
Cevap: D
108
2.
2 54
A 27
3 9
5. Bir kalemlikte bulunan sar kalemler beerli,
3 B krmz kalemler yedierli gruplara ayrld-
nda hi kalem artmyor.
Yukarda verilen arpan aacna gre A ve
Kalemlikteki sar ve krmz kalemlerin sa-
B saylarnn toplam aadakilerden hangi-
ylar eit olduuna gre, kalemlikteki kalem
sidir?
says en az katr?
A) 3 B) 5 C) 7 D) 11
A) 35 B) 50 C) 65 D) 70
Cevap: B Cevap: D
6. 90 ve 114 saylarn bldnde 2 kalan

3. 1800 = 2a . 3b . 5c olduuna gre, a + b + c
veren en byk doal say aadakilerden
toplam aadakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 7
A) 4 B) 8 C) 12 D) 16
Cevap: D Cevap: B

Tarama Fy Test - 1
7. 50 kg ve 45 kglk iki farkl uvaldaki un, bir- 10.

(103)4 . (102)5
birine kartrlmadan eit hacimli en byk
paketlere konulacaktr.
Bu i iin en az ka paket gerekir?
A) 0,01 B) 0,1 C) 10 D) 100
A) 9 B) 10 C) 19 D) 20
Cevap: C Cevap: D
11.
8. Kenar uzunluklar 42 m ve 60 m olan dikdrt- 84 = . . .
gen biiminde bir bahenin etrafna, kelere
de birer aa gelmek zere, eit aralklarla
aa dikilecektir. eitliinde yerine gelmesi gereken say
Bu i iin en az ka aa gereklidir? katr?
A) 34 B) 38 C) 48 D) 75 A) 23 B) 25 C) 22 D) 23
Cevap: A Cevap: A
1 . 1
12. 108 105
9. Bir sepetteki gller 10ar 10ar ve 15er
15er demetlendiinde hep 3 gl artyor.
Sepetteki gl says 100den fazla olduuna ileminin sonucu ka basamakldr?
gre, sepette en az ka gl vardr? A) 3 B) 4 C) 13 D) 14
A) 120 B) 123 C) 129 D) 132 Cevap: D
Cevap: B
1. A 2. B 3. D 4. D 5. D 6. B 7. C 8. A 9. B 10. D 11. A 12. D

Tarama Fy Test - 2
1. Aada verilen eitliklerden hangisi yanl- 4.

tr? 40 6 5
180 2 10
A) 0,005 = 5 . 103 75 5 3
B) 13,26 = 1326 . 102 80
C) 0,01 = 1 . 102 Yukardaki tahtada yazl saylar eletirildi-

D) 0,4890 = 4,89 . 101 inde hangi say akta kalr?
Cevap: B A) 40 B) 180 C) 75 D) 80
Cevap: D
5. D C
G F
2. E
A B
ekilde ABCD ve BEFG birer karedir.
ABCD karesinin alan 108 br2 ve BEFG ka-
resinin alan 27 br2 olduuna gre, |AE| ka
birimdir?
Ay yaklak olarak 382.000.000 m uzaklkta A) 9 3 B) 11 3

dnyamzn etrafnda dnmektedir. C) 12 3 D) 15 3
Ay ile Dnya arasndaki uzakln bilimsel
gsterimi aadakilerden hangisidir? Cevap: A
A) 3,82 . 106 B) 3,82 . 108 6. 0,0001 . 0,064

0,0064 0,144
C) 382 . 106 D) 3,82 . 1010
Cevap: B ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?
1 1
A) B) C) 0,64 D) 4,8
12 10
Cevap: A
7. I. 3 2
II. 27 2
III. + 4
3. zmlenmi hli 5 . 101 + 9 . 103 olan say IV. 9 + 16
aadakilerden hangisidir? Yukardaki saylardan ka tanesi rasyoneldir?
A) 50,009 B) 50,09 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
C) 5,009 D) 5,0009
Cevap: A
Cevap: A

Tarama Fy Test - 2
8. 0,25 . 2,5 . 250 11.

20 45 + 180
0,36 0,01
A) 25 B) 12,5 C) 1,25 D) 0,25
Cevap: B leminin sonucu katr?
A) 2 5 B) 5 C) 5 5 D) 10 5
Cevap: D
12. Aada verilen sralamalardan hangisi yan-

ltr?
A) 16 <. 260 < 17 B) 17 < 300 < 18
C) 18 < 365 < 19 D) 19 < 391 < 20
9. 1 1
+
9 16 Cevap: C
leminin sonucu katr?

A) 5 B) 1 C) 7 D) 2
12 2 12 3
Cevap: A 1 9 5
13. +
16 16 80
leminin sonucu katr?
A) 1 B) 3 C) 1 D) 1
4 2 4
Cevap: B
10. Aadaki saylardan hangisi irrasyonel sa-

ydr? 14. (72 + 18 50) : a = 2
ise a katr?
A) 128 B) 12
32 2 A) 2 B) 2 2 C) 3 2 D) 4 3
C) 45 + 16 D) 8 . 5 2
Cevap: B Cevap: B
1. B 2. B 3. A 4. D 5. A 6. A 7. A 8. B 9. A 10. B 11. D 12. C 13. B 14. B

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl
08
OLASILIK
Kesin olarak emin olmadmz durumlar olaslk konusunda incelenir. Gnmzde, olaslk hesaplar
byk nem tar. rnein, meteoroloji tahminlerinde, ticarette, tarmda, salkta, eitimde benzer
pek ok durumda olaslk hesaplar yaplr.
Olaslk; bir eyin olmasnn veya olmamasnn matematiksel deeridir.
OLASILIK LE LGILI TEMEL KAVRAMLAR

Deney: Bir olayn sonucunun ne olacan grmek iin yaplan ileme deney denir.
kt: Gereklemesi istenen olayn eleman saysdr. Deneydeki her bir ktnn olma olaslk-
lar eittir.
rnek Uzay: Deneyde gerekleme olasl olan tm durumlardr.
Olay: Olmas beklenen durumdur.
rnekler:
1. Bir zar atldnda st yzne 5 gelmesi durumunu inceleyelim.
Deney: Bir zar atlmas

rnek Uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6 rnek uzayn eleman says; 6
Olay: 5 gelmesi
Olayn ktlar: 5 Olayn ktlar says; 1 olur.
2. MATEMATK kelimesinin harfleri e zellikteki ktlara yazlarak bir torbaya konuluyor.

Rastgele seilen bir ktta A harfi olmas olasln inceleyelim.
Deney: MATEMATK kelimesindeki harflerin e zellikli ktlara yazlp bir torbaya konulma-
s ve rastgele birinin seilmesi
rnek Uzay: M, A, T, E, M, A, T, , K rnek uzayn eleman says; 9
Olay: Seilen ktta A harfi olmas Olayn ktlar says; 2

3. 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30
Yukarda verilen saylar arasnda rastgele bir seim yapldnda seilen saynn 3n kat olma
olasln inceleyelim.
Deney: Verilen saylar arasnda rastgele bir seim yaplmas

rnek Uzay: 2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 24, 26, 28, 30 rnek Uzayn Eleman Says; 15
Olay: Seilen saynn 3n kat olmas
Olayn ktlar: 6, 12, 18, 24, 30 Olayn ktlar says; 5
ET Ki NL iK
Aada verilen olaslk durumlar iin istenenleri bulalm.
a) Atlan bir madeni parann yaz gelmesi
Deney: Bir madeni parann atlmas

rnek Uzay: Yaz, Tura
rnek Uzayn Eleman Says: 2
Olay: Yaz gelmesi
Olayn ktlar: Yaz
Olayn ktlar Says: 1
b) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15

Saylar arasnda rastgele seilen bir saynn 5in kat olmas
Deney: Verilen saylar arasnda rastgele bir seim yaplmas

rnek Uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15
Olay: Seilen saynn 5in kat olmas
Olayn ktlar: 5, 10, 15
Olayn ktlar Says: 3
c) Atlan bir zarn st yzne gelen saynn 3ten kk olmas
Deney: Bir zarn atlmas

rnek Uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6
Olay: st yzne gelen saynn 3ten kk olmas
Olayn ktlar: 1, 2
Olayn ktlar Says: 2

BIR OLAYA AIT OLASI DURUMLAR

Kazanm: Bir olaya ait olas durumlar belirler.
Bir zar atlma olayn inceleyelim ve olas durumlar belirleyelim.

Bir zar atldnda 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 gelebilir. Yani bir zar atldnda olas durumlar, olabilecek olan her
durumdur. Bir zar atldnda 7, 8, 9 gibi saylar gelemez.
rnekler:
1. Bir madeni para atldnda olas durumlar belirleyelim.
Olas durumlar; yaz ve tura gelmesidir.
2. Alfabedeki sesli harfler e zellikteki ktlara yazlp bir torbaya atlyor. Buna gre olas du-
rumlar belirleyelim.
Olas durumlar; a, e, , i, o, , u ve gelmesidir.
OLASILIK HESABI GEREKTIRMEYEN SEZGISEL DURUMLAR

Kazanm: Daha fazla, eit, daha az olaslkl olaylar ayrt eder; rnek verir.
Baz durumlarda olaslk hesab yaplmadan daha fazla, eit veya daha az olaslkl durumlar
belirlenebilir.
rnein bir okulda 200 renci ve 25 retmen vardr. Bu okuldan rastgele seilen birinin renci olma
olasl daha fazladr. nk renci says retmen saysndan daha fazladr. Bu okuldan rastgele
seilen birinin retmen olma olasl daha azdr. nk retmen says renci saysndan daha azdr.
rnekler:
1. Bir snfta 10 erkek 18 kz renci vardr. Buna gre kz ve erkek gelme olaslklarn inceleyelim.
Bu snfta rastgele seilen birisinin kz olma olasl erkek olma olaslndan daha fazladr. nk
snfta kz says erkek saysndan fazladr.
2. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 rakamlar e zellikteki ktlara yazlp bir torbaya konuluyor. Buna gre

seilen saylarn olaslk durumlarn inceleyelim.
Bu torbada her rakamdan sadece bir tane vardr. Her rakamn says eit olduu iin burada her
rakamn gelme olasl birbirine eittir.
3. ANKARA kelimesindeki harfler e zellikteki ktlara yazlp bir torbaya atlyor. Buna gre
seilen harflerin olaslk durumlarn inceleyelim.
ANKARA kelimesindeki harfler e zellikteki ktlara yazldnda; 3 tane A, 1er tane N, K, R
olduu grlr. Burada says en fazla olan harf A harfi olduu iin A gelme olasl daha fazla-
dr. N, K ve R harflerinin saylar, eit olduu iin bu harflerin gelme olaslklar birbirine eittir.

2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl Etkinlik
Aada verilen durumlar daha fazla , eit veya daha az olaslkl olma durumlarna gre belirleyelim.
a) Alfabedeki harfler e zellikteki ktlara yazlp torbaya atlyor. Rastgele seilen bir harfin
sesli harf olmas
Alfabedeki 29 harften 8i sesli harf, 21i ise sessiz harftir. Sesli harf daha az sayda olduu
iin sesli harf gelme olasl daha azdr.
b) Bir zar atldnda tek say gelmesi

Bir zar atldnda olas durumlar; 1, 2, 3, 4, 5 ve 6dr. Bu saylarn 3 tanesi ift, 3 tanesi
tek saydr. Bu nedenle tek say ve ift say gelme olaslklar eittir.
c) ARKADA kelimesinin harfleri e zellikteki ktlara yazlyor. Rastgele seilen bir harfin
A harfi olmas
Burada 3 tane A, 1 tane R, K, D ve vardr. En fazla olan harf A harfi olduu iin A
harfi gelme olasl daha fazladr.
) Bir grupta 16 kz, 20 erkek vardr. Rastgele seilen birinin kz olmas

Kz says erkek saysndan daha az olduu iin kz gelme olasl daha azdr.
d) Bir otoparkta parkeden aralarn 12 si krmz, 10u gri ve 15i beyazdr. Buna gre rastgele
seilen bir arabann renginin beyaz olmas
Burada en fazla sayda olan araba beyaz arabadr. Bu nedenle seilen arabann beyaz olma
olasl daha fazladr.
e) Bir kalemlikte bulunan 3 mavi ve 3 krmz kalem arasndan rastgele seilen bir kalemin renginin
krmz olmas
Bu kalemlikteki krmz ve mavi kalemlerin says eit olduu iin seilen kalemin krmz ve
mavi olma olaslklar eittir.
f) Bir torbada 3 beyaz, 5 mavi top vardr. Rastgele seilen bir topun beyaz olmas
Bu torbada beyaz top says mavi top saysndan daha az olduu iin seilen topun beyaz
olma olasl daha azdr.
g) Havaya atlan madeni parann yaz gelmesi

Bir madeni para atldnda yaz veya tura gelebilir. Yani yaz ve tura gelmesi olaslklar eittir.
) Bir yumurta kolisindeki 30 yumurtann 2si krlmtr. Buna gre rastgele seilen bir yumurta-
nn salam olmas
Burda salam yumurtalarn says daha fazla olduu iin seilen yumurtann salam olma
olasl daha fazladr.
OLAY EITLERI
Kazanm: Olaslk deerinin 0-1 arasnda olduunu anlar ve kesin (1) ile imknsz (0) olaylar yorumlar.
Kesin Olay: Gerekleme olasl 1 ( % 100 ) olan olaylara "kesin olay" denir.
rnein; Bir zar atldnda ste gelen saynn 7 den kk olmas Kesin olaydr.
mknsz Olay: Gerekleme olasl 0 ( % 0 ) olan olaylara "imknsz olay" denir.
rnein; Bir zar atldnda ste gelen saynn 10 dan byk olmas mknsz olaydr.
NOT
Btn olaylarn olma olaslklar 0 ile 1 arasndadr.
0 Olaslk Deeri 1
mknsz Olay Kesin Olay
OLASILIK HESABI
Kazanm: Eit ansa sahip olan olaylarda her bir ktnn e olaslkl olduunu ve bu deerin 1/n olduunu aklar. Basit olaylarn olma olasln hesaplar.
Bir A olaynn olaslk hesab;
Olayn ktlar Says

O (A) = eklinde yaplr.
rnek Uzay Says
rnekler:
1. Bir zar atldnda ste gelen saynn 4 olma olasln hesaplayalm.
Olayn ktlar: 4 gelmesi 1 tane O=

1
bulunur.
6
rnek Uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6 6 tane
Burada 1, 2, 3, 4, 5 ve 6 saylarnn gelme olaslklar eittir. Bu saylarn gelmesi eit olaslkldr ve

olaslk deeri 1 dr.
6
2. Bir snfta 16 erkek, 14 kz vardr. Bu snftan rastgele seilen birinin kz olma olasln hesap-
layalm.
Olayn ktlar says: 14
O = 14 = 7 bulunur.
rnek uzay says: 16 + 14 = 30 30 15

3. Bir kitaplkta 15 roman, 8 hikye ve 3 iir kitab vardr. Buna gre rastgele seilen bir kitabn
iir kitab olma olasln bulalm.
Olayn ktlar says: 3 3

O= bulunur.
rnek uzay says: 15 + 8 + 3 = 26 26
4. 1den 10a kadar (10 dhil ) saylarn yazld ktlarn bulunduu bir torbadan, rastgele sei-
len bir ktta 6dan byk say yazmas olasln bulalm.
Olayn ktlar: 7, 8, 9, 10 4 tane 4 2

O= = bulunur.
rnek uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 10 tane 10 5
5. Emrenin kendisi ile beraber snf mevcudu 25tir. Buna gre snf listesinden rastgele seilen bir
kiinin Emre olma olasln bulalm.
Olayn ktlar: Emre 1 kii 1
O= bulunur.
rnek uzay: Tm snf 25 kii 25
NOT
Bir olayn olma olasl ile olmama olaslnn toplam 1dir.
rnekler:
1. Bir snfta rastgele seilen bir kiinin kz gelme olasl 3/5 tir. Buna gre kz gelmeme olasl
katr?
Bir olayn olma olasl ile olmama olaslnn toplam 1 dir. Bu nedenle;
3+ ? = 1 ? = 1 3 = 5 3 = 2 olarak bulunur.
5 1 5 5 5 5
2. Bir torbada rastgele seilen bir saynn tek say olma olasl 4 olduuna gre tek say olmama
olasln bulalm. 7
Bir olayn olma olasl ile olmama olaslnn toplam 1 dir. Bu nedenle;
4+ ? = 1 ? = 1 4 = 7 4 = 3 olarak bulunur.
7 1 7 7 7 7
(7)
3. Bir torbada sar ve mavi toplar vardr. Rastgele seilen bir topun sar olmama olasl 5 ise mavi
gelme olasl katr? 8
Torbada sadece sar ve mavi toplar olduu bilinmektedir. Yani seilen topun sar olmamas demek
mavi olmas demektir.
Sar olmama olasl = Mavi olma olasl olur. Bu durumda mavi gelme olasl 5 dir.
8
2
4. Hseyinin bir yarmay kazanamama olasl dur. Buna gre kazanma olasl katr?
9
Kazanma olasl + Kazanamama olasl = 1
Kazanma olasl = 1 2 = 9 2 = 7 olur.
1 9 9 9 9
(9)
1. Bir zar atldnda ste gelen saynn 5 in kat olma olasln hesaplayalm.
Olay: 5in kat olmas 1 tane 1

O= bulunur.
rnek uzay: 1, 2, 3, 4, 5, 6 6 tane 6
2. Bir otobsteki yolcularn 12 si kadn, 20 si erkek ve 8i ocuktur. Buna gre otobsten inen ilk
yolcunun kadn olma olasln bulalm.
Olay: Yolcunun kadn olmas 12 tane 12 3
O= = bulunur.
rnek uzay: Tm yolcular 12 + 20 + 8 = 40 tane 40 10
3. SAKLAMBA kelimesinin harfleri e zellikteki ktlara yazlp rastgele bir tanesi seiliyor.
Seilen katta A harfi olma olasln bulalm.
Olay: A harfi gelmesi 3 tane
3 1
O= = bulunur.
rnek uzay: S, A, K, L, A, M, B, A, 9 tane 9 3
4. Kz Erkek Yanda verilen tabloda 8/A snfndaki renci saylar

grlmektedir.
Gzlkl 3 4 Buna gre, bu snftan rastgele seilen birinin;
Gzlksz 9 11

a) Gzlkl olma olasl : 7 f) Gzlksz erkek olma olasl : 11

27 27
b) Gzlksz olma olasl : 20 g) Gzlksz kz olma olasl :9 = 1

27 27 3
c) Kz olma olasl : 12 = 4 ) Gzlkl erkek olma olasl : 4

27 9 27
) Erkek olma olasl : 15 = 5 h) renci olma olasl : 27 = 1 Kesin

27 9 27 olay
27
d) Kz olmama olasl : 1 4 = 5 ) renci olmama olasl : 1 27 = 0 mknsz
9 9 olay
e) Gzlkl kz olma olasl : 3 = 1

27 9
5. Bir torbada 5 krmz, 3 siyah ve 2 yeil top vardr. Buna gre rastgele seilen bir topun;
a) Krmz gelme olasl : 5
=
1 d) Siyah gelmeme olasl : 1 3 = 7
10 2 10 10
b) Siyah gelme olasl : 3 e) Yeil gelmeme olasl : 1 2 = 8 = 4
10 10 10 5
c) Yeil gelme olasl : 2 = 1 f) Mavi gelme olasl : 0 = 0 imkansz olay
10 5 10
) Krmz gelmeme olasl : 1 1 = 1 g) Krmz, siyah veya yeil

2 2 gelme olasl : 5 + 3 + 2 = 10 = 1 kesin olay
10 10

6. Bir sepette bulunan 12 gl, 15 karanfil ve 18 papatya arasndan rastgele seilen bir iein;
a) Gl olma olasl : 12 4
= e) Papatya olmama olasl : 1 2 = 3
45 15 5 5
0
b) Karanfil olma olasl : 15 1
= f) Meneke olma olasl : = 0 imknsz olay
45 3 45
18 2 0
c) Papatya olma olasl : = g) Lale olma olasl : = 0 imknsz olay
45 5 45
45
) Gl olmama olasl : 1 4 = 11 ) iek olma olasl : = 1 kesin olay
15 15 45
d) Karanfil olmama olasl : 1 1 = 2 h) iek olmama olasl : 1 45 = 0 imknsz olay

3 3 45
2
7. Mert ile Ediz basket atma oyunu oynuyorlar. Mertin atn basket olma ihtimali , Edizin
3 3
atnn basket olmama ihtimali ise tir.
5
Buna gre aada verilen ifadelerden doru ve yanl olanlar belirleyelim.
D
............... Mertin atnn basket olmama olasl 1 tr.
3
D
............... Edizin atnn basket olma olasl 2 tir.
5
Y
............... Mertin basket atma olasl Edizin basket atma olaslndan azdr.
D
............... Mertin basket atamama olasl, Edizin basket atamama olaslndan azdr.
Y
............... Edizin atnn basket olma olasl %60tr.
8. Damla cevabn bilmedii 4 seenekli bir soruyu rastgele iaretliyor.

Buna gre aada verilen ifadelerden doru ve yanl olanlar belirleyelim.
Y
............... Damlann doru cevab bulma olasl daha yksektir.
D
............... Damlann yanl cevab bulma olasl daha yksektir.
Y
............... Damlann doru cevab bulma olasl yanl cevab bulma olasna eittir.
D
............... Damlann doru cevab bulma olasl %25tir.
D
............... Damlann yanl cevab bulma olasl 3 tr.
4
Y
............... Damlann doru cevab bulamama olasl 1 tr.
4

2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl Konu Testi 1
1. KELEBEK kelimesindeki harfler e zel- 4. Alfabedeki harfler e zellikteki ktlara
likteki ktlara yazlarak rastgele biri se- yazlarak bir torbaya atlyor.
iliyor. Seilen ktta E harfi olma olasl Buna gre bu torbadan seilecek ktla il-
nedir? gili aadakilerden hangisi yanltr?
Yukarda verilen rnek iin aadakilerden A) Her harfin gelme olasl eittir.
hangisi yanltr?
B) Sesli harf gelme olasl daha azdr.
A) Deney; KELEBEK kelimesindeki harf-
C) Sessiz harf gelme olasl daha fazladr.
lerin e zellikteki ktlara yazlp rast-
gele birinin seilmesi D) nl ve nsz harf gelme olasl eittir.
B) Olay; seilen ktta E harfi olmas Cevap: D
C) Olayn ktlar says; 1

5. Bir snfta 11 erkek, 22 kz vardr.
D) rnek uzay says; 7
Cevap: C Buna gre bu snfta rastgele seilen bir kii
ile ilgili aadakilerden hangisi dorudur?
A) Kz gelme olasl daha fazladr.
B) Erkek gelme olasl daha fazladr.
2. Bir zar atlmas deneyinde, aadakilerden C) Kz gelme ve erkek gelme olaslklar bir-
birine eittir.
hangisi olas durumlardan biri olamaz?
D) Bu snfta bulunan Ali ve Ayeden, Alinin
A) 1 gelmesi B) 3 gelmesi
gelme olasl, Ayenin gelme olasln-
C) 5 gelmesi D) 7 gelmesi dan fazladr.
Cevap: D Cevap: A
6. PAPATYA kelimesindeki harfler e zellik-

teki ktlara yazlarak bir torbaya atlyor.
3. Bengisunun snf kendisi ile birlikte 32 kii-
dir. Herkesin isminin yazd snf listesinden Bu torbadan rastgele bir seim yaplyor. Bu
rastgele biri seiliyor. seimle ilgili aadakilerden hangisi yanl-
tr?
Buna gre bu seim ile ilgili olas durumlar-
dan biri aadakilerden hangisi olamaz? A) Btn harflerin gelme olaslklar e ola-
slklardr.
A) Seilen kiinin Bengisu olmas B) A harfinin gelme olasl P harfinin gel-

me olaslndan daha fazladr.
B) Seilen kiinin Bengisu olmamas
C) Seilen kiinin renci olmas C) P harfinin gelme olasl T harfinin gel-
me olaslndan daha fazladr.
D) Seilen kiinin renci olmamas
D) Y harfinin gelme olasl P harfinin gel-
me olaslndan daha azdr.
Cevap: D Cevap: A

2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl Konu Testi 1
7. Bahadrn tuttuu takmn ampiyon olma 10. Bir otoparkta 10 krmz, 15 beyaz araba bu-
olasl aadakilerden hangisi olamaz? lunmaktadr. Rastgele bir seim yapldnda
seilen arabann krmz olmama olasl ne-
A) 0 B) 1 C) 1 D) 3
2 2 dir?
Cevap: D A) 3 B) 2 C) 3 D) 2
2 3 5 5
Cevap: C
11.
Matematik Trke
8. Aadakilerden hangisi imknsz olay iin Kursu Kursu
bir rnek olamaz?
Kz 13 7
A) 1, 3, 5, 7, 9 saylar arasnda yaplan bir Erkek 12 8
seimde gelen saynn ift say olmas
B) 8/A snfndaki snf listesinden rastgele Yukarda verilen tabloda bir snftaki mate-
seilen birinin renci olmamas matik ve Trke kursuna katlan renci sa-
C) inde Zeynepin de bulunduu bir grup- ylar grlmektedir. Buna gre bu snftan
tan rastgele seilen birinin Zeynep olma- rastgele seilen bir renci iin belirlenen,
mas aadaki olaslklardan hangisi yanltr?
D) Bir zar atldnda gelen saynn 6dan A) Matematik kursuna giden kz renci
byk olmas olma olasl; 5/8 olur.
Cevap: C
B) Trke kursuna giden erkek renci olma
olasl; 1 olur.
5
C) Kz renci olma olasl; 1/2 olur.
D) Trke kursuna giden renci olma olas-
l; 3/8 olur.
Cevap: A
9. Bir torbada 6 mavi, 4 yeil top vardr.

Bu torbadan rastgele bir top seildiinde 12. Bir torbada 13 siyah, 10 mavi, 9 sar ve 12
seilen topun mavi olma olasl aadaki- krmz top vardr.
lerden hangisidir? Bu torbadan en az ka top karlrsa tor-
bada kalan toplarn renklerine gre ekilme
1 2 3 4 olaslklar eit olur?
A) B) C) D)
5 5 5 5 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: C Cevap: D
1. C 2. D 3. D 4. D 5. A 6. A 7. D 8. C 9. C 10. C 11. A 12. D
2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl Konu Testi
Konu Testi 21
1. 4. Bir torbada 8 krmz, 5 mavi ve 8 siyah top

I. Deney; bir zar atlmas vardr. Buna gre belirlenen olaslklar ile il-
II. Olay; 4ten byk olmas gili aadakilerden hangisi yanltr?
III. Olayn ktlar; 4, 5, 6 A) Krmz top gelme olasl ile siyah top
IV. rnek Uzay; 1, 2, 3, 4, 5, 6 gelme olaslklar eittir.
B) Mavi top gelme olasl krmz top gelme
olaslndan daha azdr.
Bir zar atldnda ste gelen saynn 4ten
C) Siyah top gelme olasl mavi top gelme
byk olmas olasl iin yukarda verilen
olaslndan daha fazladr.
ifadelerden hangisi veya hangileri yanltr?
D) Siyah top gelme olasl dier olaslklar-
A) Yalnz III B) Yalnz IV dan daha fazladr.
C) II ve III D) III ve IV Cevap: D
Cevap: A 5,
Ezgi, Erdem, Efe,
2. Ediz, Filiz
1 Gelmesi
2 Gelmesi Yukardaki renci grubundan rastgele bir
3 Gelmesi seim yaplyor. Buna gre aadakilerden
4 Gelmesi hangisi doru olur?

A) Ezginin gelme olasl Filizin gelme ola-
Olas durumlar yukardaki gibi olan bir olay slndan daha fazladr.
B) Filizin gelme olasl Ezginin gelme ola-
A) Bir zar atldnda 4ten kk bir say slndan daha fazladr.
gelmesi C) Erdemin gelme olasl Ezginin gelme
B) Rakamlar kmesinden seilen bir saynn olaslndan daha fazladr.
5ten kk olmas D) Edizin gelme olasl ile Filizin gelme
C) Drt tane say arasndan rastgele bir se- olasl birbirine eittir.
im yaplmas Cevap: D
D) 1, 2, 3, 4 saylar arasndan rastgele bir
seim yaplmas
Cevap: D 6. Ankara'dan stanbul'a hava, kara ve demir-
yolu ile gidilebilmektedir.
3. Aadakilerden hangisi Kesin Olay a bir Buna gre Ankara'dan stanbul'a gidecek olan
rnektir? Filiz iin aadakilerden hangisi doru olur?
A) Bir zar atldnda tek say gelmesi A) Hava yolu ile gitme olasl, kara yolu ile
B) Bir para atldnda yaz gelmesi gitme olaslndan fazladr.
C) a, e, , i, o, , u, harflerinden rastgele se- B) Demiryolu ile gitme olasl en azdr.
ilen bir harfin sesli harf olmas C) Deniz yolu ile gitme olasl kara yolu ile
D) Aralarnda Erkan, Ahmet ve Alinin bu- gitme olaslndan fazladr.
lunduu bir gruptan rastgele seilen biri-
D) Demiryolu ile gitme olasl hava yolu ile
nin adnn A harfi ile balamas
gitme olaslna eittir.
Cevap: C
Cevap: D

Konu Testi 21
7. ARABA kelimesinin harfleri e zellikteki 10.

I. Bir zar atldnda 9 gelmesi
kartlara yazlp bir torbaya konuluyor. Rast-
gele yaplan seimle ilgili aadaki bilgiler II. Bir zar atldnda ift say gelmesi
veriliyor; III. Bir zar atldnda gelen saynn
7den kk olmas
I. A harfi gelme olasl daha fazladr.
Yukarda verilen olaylarn olaslk deerleri
II. B harfi gelme olasl en azdr.
kkten bye sralandnda aadaki-
III. R harfi gelme olasl B harfi gelme ola- lerden hangisi elde edilir?
slna eittir.
A) III, II, I B) I, II, III
IV. Herbir harfin gelme olasl birbirine
C) III, I, II D) I, III, II
eittir.
Buna gre bu ifadelerden hangileri doru- Cevap: B
dur?
A) I ve II B) III ve IV
11.
Cevap: C
8. 24 kiilik bir snfta bulunan rencilerin 10

Bir okul ktphanesinde 60 roman, 40 hikye
tanesi erkektir. Erkeklerin 4 tanesi, kzlarn
ve 20 iir kitab vardr.
ise 3 tanesi gzlk kullanmaktadr.
Esra bu ktphaneden rastgele bir kitap
Bu snftan rastgele seilen birinin gzlk-
aldnda, setii kitabn iir kitab olmama
sz kz renci olma olasl katr?
olasl katr?
A) 7 B) 11 C) 11 D) 3 A) 1 B) 1 C) 3 D) 5
12 24 14 14 6 4 4 6
Cevap: B
Cevap: D
9. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
11, 12, 13, 14, 15 12. Bir otelde kalan misafirlerin 12si ngiliz, 15i
Rus ve 18i Almandr.
saylar arasndan rastgele seilen bir say- Buna gre bu otelden ilk ayrlan mterinin
nn 4n kat olma olasl katr? Alman olma olasl katr?
2 3 2 1
A) 1 B) 1 C) 2 D) 3 A)
3
B)
5
C)
5
D)
3
6 5 5 5
Cevap: B Cevap: C
1. A 2. D 3. C 4. D 5. D 6. D 7. C 8. B 9. B 10. B 11. D 12. C
2. nite / Basit Olaylarn Olma Olasl Konu
Konu Testi
Testi 13
1. Bir torbaya 1den 10a kadar numaraland- 4.

rlm kartlar atlyor.
Rastgele bir kart seildiinde bu kartn ift
say olma olasl ile ilgili aadakilerden
hangisi dorudur?
A) Tek say olma olaslndan daha azdr.
ekilde verilen torbada sar ve mavi olmak
B) Tek say olma olaslndan daha fazladr. zere toplam 32 top vardr. Torbadan rast-
C) Olasl 1/2 dir. gele seilen bir topun mavi gelme olasl 5/8
D) Olasl 4/5 dir. olduuna gre ka tane sar top vardr?
Cevap: C
A) 8 B) 12 C) 16 D) 20
Cevap: B
2. 2 krmz, 3 siyah kalemi olan bir renci, ka-

lemleri arasndan rastgele bir seim yapyor.
Setii bu kalemin krmz olmama olasl 5. Bir toplant salonundaki kadnlarn says
katr? erkeklerin saysnn 3 katdr. Buna gre, bu
salondan rastgele seilen birinin kadn olma
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 olasl katr?
5 5 5 5
Cevap: C A) 1 B) 1 C) 2 D) 3
4 3 3 4
Cevap: D
6.
3. Bir al-veri merkezi 75 TL lik al-veri

yapan herkese bir ekili hakk vererek, e-
kili sonunda bir araba hediye ediyor. Bu
al-veri merkezinde Demet Hanm, 200 TL
lik, Sultan Hanm 450 TL lik, Rabia Hanm
ise 150 TLlik al-veri yapyor.
Bir sepette bulunan meyvelerden 8 i elma,
Buna gre aada verilen ifadelerden han- 4 portakal, 6 s ise armuttur. Buna gre,
gisi dorudur? aadakilerden hangisi yanltr?
A) Rabia Hanmn kazanma olasl Demet A) Portakal gelme olasl, armut gelme
Hanmn kazanma olaslndan azdr. olaslndan daha azdr.
B) Kazanma olasl en az olan Rabia Ha- B) Elma gelme olasl, armut gelme olasl-
nmdr. ndan daha fazladr.
C) Kazanma olasl en fazla olan Sultan C) Portakal gelme olasl, elma gelme ola-
Hanmdr. slndan daha fazladr.
D) Bu kiinin kazanma olaslklar eittir. D) Armut gelme olasl, elma gelme olasl-
ndan daha azdr.
Cevap: C Cevap: C

Konu Testi 31
7. 9. Yusufun annesi, czdanndaki 4 tane 5 TL, 4

5 4
6 3 tane 10 TL, 5 tane 20 TL arasndan rastge-
le birini seerek Yusufa verir.
7 2
8 1 Buna gre, aadakilerden hangisi yanl-
tr?
ekildeki ark dndrldnde asal say
A) Yusufun 5 TL alma olasl 4/13 tr.
gelmesi olasl ile ilgili aadakilerden han-
gisi dorudur? B) Yusufun 20 TL alma olasl daha fazla-
dr.
Olayn kt rnek Uzay Olaslk
Says Says C) Yusufun 10 TL alma olasl 5 TL alma
5 olaslndan daha azdr.
A) 5 7 7
1
D) Yusufun 50 TL almas imknsz olaydr.
B) 4 8 2
3 Cevap: C
C) 6 8
4
D) 4 7 4
7
Cevap: B
10. Bir dondurma dolabnda 10 adet limonlu,

18 adet ilekli ve 12 adet muzlu dondurma
vardr. Bu dolaptan rastgele alnan bir don-
durmayla ilgili aadakilerden hangisi doru
olur?
A) Limonlu olma olasl; 1/3 olur.
B) Muzlu olma olasl; 3/10 olur.
C) ilekli olmama olasl; 9/20 olur.
8.
D) ikolatal olma olasl; 1/4 olur.
Cevap: B
12 krmz, 10 mavi, 8 beyaz balon arasndan

11. Bir snfta 36 renci vardr. Bu snfta
bir tane balon patlyor.
rastgele seilen bir rencinin kz olma ola-
Patlayan balonun krmz olmama olasl sl 5/9 olduuna gre bu snfta ka erkek
katr? renci vardr?
3 2 2
A) 9 B) C) D) A) 12 B) 16 C) 18 D) 20
10 5 3 5
Cevap: B Cevap: B
1. C 2. C 3. C 4. B 5. D 6. C 7. B 8. B 9. C 10. B 11. B

Konu Testi 41
1. Bir torbada renkleri dnda tm zellikleri 4. 1den 10a kadar (10 dahil) numaralandrl-
ayn olan bilyeler vardr. Torbada eit sayda m kartlardan rastgele seilen birinin asal
krmz, yeil ve mavi renk bilye vardr. Bu say olma olasl katr?
bilyeler dnda bilye yoktur. 3 1 2 2
A) B) C) D)
5 2 3 5
Bu torbadan seilen rastgele bir bilyenin
mavi renkte olma olasl ile ilgili aadaki Cevap: D
bilgilerden hangisi dorudur?
A) Yeil gelmeme olasl ile eittir.
B) Mavi gelme olasl en byktr.
C) Mavi gelmeme olasl ile eittir. 5. Bir grupta 8 siyah, 5 yeil ve 3 mavi gzl
D) Olasl 1/3 tr. kii bulunmaktadr.
Cevap: D Buna gre, bu gruptan seilen bir kiinin
mavi gzl olmama olasl katr?
3 5 1 13
A) B) C) D)
16 16 2 16
Cevap: D
6. Bir uakta 16 Trk, 14 ngiliz ve 10 Fransz

2. Bir torbada 6 siyah, 5 sar ve 4 mavi top yolcu vardr.
vardr. Torbadan rastgele bir top seersek,
Buna gre bu uaktan inen ilk yolcunun Trk
seilen topun siyah olma olasl nedir?
olma olasl katr?
2 3 4
A) 1 B) C) D) A)
1
B)
2 3
C) D)
4
3 5 5 15 5 5 5 5
Cevap: B Cevap: B
7. Recep Haydar Rya

Armaan Cansu Ayten
3. Munisenin snfnda bir hediye ekilii yap- simleri yukarda verilen kiilerden oluan bir
lacaktr. Bu snf 25 kiiliktir ve Munisenin gruptan yaplacak seimler iin olas durum-
hediye almak istedii bir arkada vardr. lardan biri aadakilerden hangisi olamaz?
Buna gre yaplan ekilite Munisenin iste- A) Seilen kiinin kz olmas.
dii kiinin gelme olasl katr? B) Seilen kiinin erkek olmas.
1 1 23 24 C) Seilen kiinin Cansu olmas
A) B) C) D)
25 24 24 25 D) Seilen kiinin adnn F ile balamas
Cevap: B Cevap: D

Konu Testi 41
8. Bir yarmaya katlan 10 kiiden 3ne dl 12. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,

verilecektir. 10, 12, 13, 14, 15
Buna gre, bu yarmaya katlan smailin Yukarda verilen saylar arasndan rastgele
dl kazanma olasl katr? bir seim yapldnda, aadakilerden han-
A) %13 B) %6 C) %15 D) %30 gisi olas durumlardan biri olamaz?
Cevap: D
A) 3n kat olmas.
B) 7den byk olmas
C) ift say olmas
D) 20den byk olmas
Cevap: D
9. Bir torbada yeil ve mavi toplardan 32 tane

bulunmaktadr.
13.
0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Bu torbadan rastgele seilen bir topun mavi
olma olasl 3 olduuna gre, ka tane ye-
8
il top vardr? Yukarda verilen saylar arasndan rastgele
seilen bir saynn ift asal say olma olay-
A) 12 B) 15 C) 20 D) 24
nn eleman says katr?
Cevap: C
A) 1 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: A
14. 1den 25e kadar olan 25 tane ardk say-

dan bir tane seildiinde, bu seilen saynn
10. Bir zar atldnda oluan rnek uzay ka tam kare olma olasl katr?
elemanldr? A) 1 B) 3 C) 1 D) 2
25 25 5 5
A) 1 B) 3 C) 6 D) 12
Cevap: C Cevap: C
15.
K A R DA N A DA M
11. Bir torbada bulunan toplarn 10u krmz, kelimesindeki harfler e zellikteki kartlara
7si beyaz, 8i mavi ve 11i de siyahtr. yazlp kartlardan rastgele biri seiliyor
Buna gre torbadan en az ka top kar- Seilen kartta A harfi yazma olay iin r-
lrsa, torbada kalan toplarn renklerine gre nek uzay ka elemanl olur?
ekilme olaslklar birbirine eit olur?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 A) 6 B) 7 C) 8 D) 10
Cevap: D Cevap: D
1. D 2. B 3. B 4. D 5. D 6. B 7. D 8. D 9. C 10. C 11. D 12. D 13. A 14. C 15. D
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
2. nite / genler 1
09
GENDE KENARORTAY, AIORTAY VE YKSEKLK
Kazanm: gende kenarortay, aortay ve ykseklii ina eder.
KENARORTAY
A genin bir kenarnn orta noktasn, kar keye birletiren
doru parasna o kenara ait kenarortay denir.
c b
M K
G [AL] a kenarna ait kenarortay
[BK] b kenarna ait kenarortay
B L C
[CM] c kenarna ait kenarortay
a
NOT genin kenarortaylar genin i blgesinde bir noktada kesiirler.
RNEK ZM
A A
[AD] doru paras [BC]
Yanda verilen ABC - kenarn iki eit paraya
geninde [BC] kenarna bld iin bu kenara ait
ait kenarortay izelim.
B C B C kenarortay olur.
D
AIORTAY
A genin bir asn ortalayan doru parasna aortay denir.
[AK] A asnn aortay

M L
[BL] B asnn aortay
[CM] C asnn aortay
B K C
NOT genin aortaylar i blgede bir noktada kesiirler.
RNEK ZM
A A
[ AD ], A asn iki eit
Yanda verilen ABC -
paraya bld iin, A
geninde A asna ait
asnn aortaydr.
B C aortay izelim. B C
D

2. nite / genler 1
YKSEKLK
A
genin bir kesinden karsndaki kenara veya uzantsna i-
zilen dik doru parasna o kenara ait ykseklik denir.
c b
M L [AK] a kenarna ait ykseklik
[BL] b kenarna ait ykseklik
B K C [CM] c kenarna ait ykseklik
a
NOT Ykseklikler dar al genlerde genin i blgesinde, geni al genlerde ise genin
d blgesinde kesiirler.
Bir dik gende dik kenarlar ayn zamanda ykseklik olurlar ve dik gende ykseklikler
dik olan kede kesiirler.
A [AB] a kenarna ait ykseklik

b [BC] c kenarna ait ykseklik
H
c [BH] b kenarna ait ykseklik
B a C
A [AF] a kenarna ait ykseklik

D [BD] b kenarna ait ykseklik
F [CE] c kenarna ait ykseklik

C
B
E
G
RNEK ZM
A A
Yanda verilen ABC - [AD], [BC] kenarna ait yk-
geninde[BC] kenarna sekliktir.
B C ait ykseklii izelim. B C
D
A ABC bir eitkenar gen olmak zere
[AH] ykseklik
[AD] aortay
[AE] kenarortay olur ve bunlar arasnda
B H DE C
[AH]< [AD]< [AE] sralamas elde edilir.

2. nite / genler 1 Etkinlik
1. Aada verilen genlerin kenarortaylarn bulalm.
A D K
F E K R
M S
B D C E L F L P M
[AB] ye ait kenarortay = [FC] [DE] ye ait kenarortay = [FM] [KL] ye ait kenarortay = [MS]
[BC] ye ait kenarortay = [AD] [EF] ye ait kenarortay = [DL] [LM] ye ait kenarortay = [KP]
[AC] ye ait kenarortay = [BE] [DF] ye ait kenarortay = [EK] [KM] ye ait kenarortay = [LR]
2. Aada verilen genlerin aortaylarn bulalm.
A D G
M L R Y
P V
B K C E S F H Z K
A nn aortay = [AK] Dnn aortay = [DS] Gnn aortay = [GZ]

B nn aortay = [BL] E nn aortay = [ER] H nn aortay = [HY]
C nn aortay = [CM] F nn aortay = [FP] K nn aortay = [KV]
3. Aada verilen genlerin yksekliklerini bulalm.
A A A
R
K
M K
P B C
B C B C
L
S
[AB] ye ait ykseklik = [CM] [AB] ye ait ykseklik = [SC] [AB] ye ait ykseklik = [BC]
[BC] ye ait ykseklik = [AL] [BC] ye ait ykseklik = [AP] [BC] ye ait ykseklik = [AB]
[AC] ye ait ykseklik = [BK] [AC] ye ait ykseklik = [BR] [AC] ye ait ykseklik = [BK]

2. nite / genler 1
zel Durumlar
1 A
kizkenar genlerde ikiz kenarlarn birletii tepe noktasndan
kar tabana izilen, ykseklik, kenar ortay ve aortay ayn doru
paralardr.
[AH] [BC] kenarna ait kenarortay
B C [AH] A na ait aortay

H
[AH] [BC] kenarna ait yksekliktir.
NOT Taban kelerinden ikizkenarlara izilen; ykseklik, kenarortay ve aortay ayn deildir.
A Ekenar genlerde tm ykseklikler, kenarortaylar ve aortaylar

2 birbirine eittir.
[BC] kenarna ait kenarortay
F E
[AD] [BC] kenarna ait ykseklik
A na ait aortay
B D C
[AC] kenarna ait kenarortay
[BE] [AC] kenarna ait ykseklik
Bna ait aortay
[AB] kenarna ait kenarortay
[CF] [AB] kenarna ait ykseklik
C na ait aortay olur.
RNEK ZM
A
A
Yukarda verilen
ABC geninde
verilenlere 40 40
gre [AD] B C
D
40 40 doru parasn
B D C deerlendirelim. ABC geni bir ikizkenar gen olduu iin;
[AD] [BC] kenarna ait kenarortay
[AD] A na ait aortay olur.
[AD] [BC] kenarna ait ykseklik olur.

2. nite / genler 1 Konu Testi 1
1. A 4. Aada verilen genlerden hangisinde yk-

seklikler genin i blgesinde kesimez?
A) B)
B C 70 40
D E F G
20
Yukarda verilen ABC geninin [BC] kenar-
na ait kenarortay aadakilerden hangisidir? C) D)
A) [AB] B) [AE]
20 30 40 80
C) [AF] D) [AG]
Cevap: C
Cevap: C
2. 5. A
A
K
L
B M
N B D E F G C
ekilde verilen ABC geninde [BC] kena-

C rna ait kenarortay hangi noktadan geer?
Yukarda verilen ABC geninin [AC] kenar- A) D B) E C) F D) G
na ait kenarortay aadakilerden hangisidir?
Cevap: B
A) [BK] B) [BL]
C) [BM] D) [BN] 6. A A
Cevap: C
3.
B C C
A B
P A
R
S
T
B C
D
B C ABC geni ekildeki gibi katlanp alarak
[AD] kat izgisi elde edilmitir.
ekilde verilen ABC geninde B asna ait Buna gre [AD] iin aadakilerden hangisi
aortay aadakilerden hangisidir? doru olur?
A) [BP] B) [BR] A) Kenarortay B) Aortay
C) [BS] D) [BT] C) Ykseklik D) Kenar orta dikme
Cevap: B Cevap: C

7. K K 10. A
M
L M L
K B H C
Yukarda verilen ABC geninde s(B)=s(C)

olduuna gre aadakilerden hangisi yan-
ltr?
L M
N A) [AH], [BC] kenarna ait yksekliktir.
KLM geni ekildeki gibi katlanp alarak
[KN] doru paras elde ediliyor. B) [AH], [BC] kenarna ait kenarortaydr.
Buna gre [KN] doru paras iin aadaki- C) [AH], A nn aortaydr.
lerden hangisi dorudur?
D) |AH | = |BH |
A) Aortay B) Ykseklik Cevap: D
C) Kenarortay D) Kenar orta dikme
Cevap: A 11. A
8. A
20 35

15
5
10
15
15
60 40
B H C
B D E F G H C
ekilde verilenlere gre ABC geninde A ekilde verilen ABC ikizkenar geninde
asnn aortay aadakilerden hangisidir? |AB | = |BC | ve s(BAH) = 35 dir.
A) [AD] B) [AE]
C) [AF] D) [AG] Buna gre s(ACH) ka derece olur?
Cevap: C A) 45 B) 50 C) 55 D) 60
9. Cevap: C
A
12.
IV
II
B KLP C I
III
ABC geni bir eitkenar gen ve K
[AK] ; [BC] kenarna ait ykseklik
[AL] ; A na ait aortay A B
[AP] ; [BC] kenarna ait kenarortay Yukardaki ekilde verilenlere gre ABC -
olmak zere aadakilerden hangisi doru olur? geninin [AB] kenarna ait kenarortayn K
A) |AK| > |AL| > |AP| noktasndan gemesi iin genin C kesi
B) |AL| > |AK| > |AP| hangi nokta olmaldr?
C) |AL| > |AP| > |AK| A) I B) II C) III D) IV
D) |AP| > |AL| > |AK| Cevap: D Cevap: D
1. C 2. C 3. B 4. C 5. B 6. C 7. A 8. C 9. D 10. D 11. C 12. D
1. A 4. Aadaki verilen genlerden hangisinde

bir kenara ait ykseklik izilmemitir?
A) B)
B E F G H C
ekilde verilen ABC geni iin aadakiler-
den hangisi doru olur?
C) D)
Kenarortay Aortay Ykseklik
A) [AF] [AG] [AE]
B) [AG] [AF] [AE] Cevap: A
C) [AF] [AF] [AF]
D) [AG] [AH] [AE] 5. A
Cevap: B
2. Aadaki genlerden hangisinde, herhangi

bir kenarortay izilmemitir?
A) B) B C
45
ekilde verilen ABC geninde aadakiler-
den hangisi izilmemitir?
60 60 A) [BC] kenarna ait kenarortay
C) D) B) [BC] kenarna ait ykseklik
C) [AC] kenarna ait kenarortay
60 60 D) C nn aortay
Cevap: A
Cevap: C 6. I. Geni al gende ykseklikler genin

d blgesinde kesiir.
3. Aadaki verilen genlerden hangisinde
aortay ayn zamanda kenarortay olur? II. Dik gende dik kenarlar ayn zamanda
yksekliktir.
A) B)
III. kizkenar genlerde btn ykseklikler
20 25 ayn zamanda kenarortaydr.
30 IV. Ekenar genlerde btn aortaylar
ayn zamanda yksekliktir.
C) D) Yukarda verilen ifadelerden ka tanesi do-

80
rudur?
65 15 50 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: D Cevap: C

7. 10. A
A
49 D
B 40 51 C
Yukarda verilen ABC geninde s(BAC) = 49,

K L MN
s(ACB) = 51 ve s(DBC) = 40 dir.
B C Buna gre [BD] doru paras iin aada-
kilerden hangisi doru olur?
ekilde verilen ABC geninde [BC] kenar- A) [AC] kenarna ait kenarortaydr.
na ait kenarortay hangi noktadan geer? B) B asnn aortaydr.
A) K B) L C) M D) N C) [AC] kenarna ait yksekliktir.
Cevap: C D) [AC] kenarna ait kenar orta dikmedir.
Cevap: B
11. A
8. A B B
B C C
C C A ekilde verilen ABC geninin C noktas C
A B noktasna tanrsa aadakilerden hangisi
D deimez?
C A) [BC] kenarna ait kenarortay
ekilde grld gibi ABC geninde [AB] B) A asnn aortay
C) C asnn aortay
kenar katlanp alarak [BD] doru paras
D) [BC] kenarna ait ykseklik
elde ediliyor. Cevap: D
Buna gre [BD] doru paras iin aada-
12. A A
kilerden hangisi sylenebilir?
A) Kenarortay B) Ykseklik
C) Aortay D) Kenar orta dikme
Cevap: C C
B C B
A
9.
A
B C
D
ekilde verilen ABC geni ekenar gendir. B D C
Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
ABC ikizkenar geni ekilde grld gibi
A) [AD], nn aortaydr. katlanp alarak [AD] doru paras elde
B) |BD | = |DC | ediliyor.
I. Aortay, II. Kenarortay III. Ykseklik
C) s(ADC) = 60 Olmak zere [AD] iin aadakilerden
hangisi sylenebilir?
D) [AD], [BC] kenarna ait kenarortaydr. A) I-II B) II-III C) I-III D) I- II- III
Cevap: C
Cevap: D
1. B 2. C 3. D 4. A 5. A 6. C 7. C 8. C 9. C 10. B 11. D 12. D
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
2. nite / genler 2
10
GENN KENARLARI ARASINDAK BAINTILAR
Kazanm: genin iki kenar uzunluunun toplam veya fark ile nc kenarnn uzunluunu ilikilendirir.
Bir genin herhangi bir kenarnn uzunluu, dier iki kenarn uzunluklar toplamndan kk, farknn
mutlak deerinden byktr. Bu kurala gen Eitsizlii denir. Bu kural btn genler iin geerlidir.
A
|b c | < a < b + c
c b
|a c | < b < a + c
|a b | < c < a + b
B a C
Bu art salamayan gen izilemez.
rnekler:
1. Kenar uzunluklar 8 br, 6 br ve 5 br olan bir genin izilip izilemeyeceini inceleyelim.
6 5 < 8 < 6 + 5 1 < 8 < 11

Eitsizlikler saland iin kenar uzunluklar 8, 6 ve 5 br
8 5 < 6 < 8 + 5 3 < 6 < 13
olan bir gen izilebilir.
8 6 < 5 < 8 + 6 2 < 5 < 14
2. Kenar uzunluklar 2 br,3 br ve 5 br olan bir genin izilip izilemeyeceini inceleyelim.
53<2<3+52<2<8
Eitsizlikler salanamad iin kenar uzunluklar 2, 3
52<3<2+53<3<7
ve 5 br olan bir gen izilemez.
32<5<2+31<5<5
3. Kenar uzunluklar 7 br, 7 br ve 10 br olan bir genin izilip izilemeyeceini inceleyelim.
10 7 < 7 < 7 + 10 3 < 7 < 17

Eitsizlikler saland iin kenar uzunluklar 7, 7 ve
10 7 < 7 < 10 + 7 3 < 7 < 17
10 br olan bir gen izilebilir.
7 7 < 10 < 7 + 7 0 < 10 < 14

1. Aada verilen ubuklar u uca eklenerek gen oluturabilir mi? Belirleyelim.
a) 4cm a)
7 5 < 4 < 7 + 5 2 < 4 < 12
7cm 54<7<4+51<7<9 gen izilebilir.
5cm 7 4 < 5 < 4 + 7 3 < 5 < 11
b) 5cm b) 15 7 < 5 < 15 + 7 8 < 5 < 22

15cm 7 5 < 15 < 7 + 5 2 < 15 < 12 gen izilemez.
15 5 < 7 < 15 + 5 10 < 7 < 20
7cm
c) 2cm c) 63<2<3+63<2<9
3cm 62<3<6+24<3<8 gen izilemez.
3 2 < 6 < 2 + 3 1< 6 < 5
6cm
d) 3cm d) 8 6 < 3 < 8 + 6 2 < 3 < 14

6cm 8 3 < 6 < 8 + 3 5 < 6 < 11 gen izilebilir.
63<8<6+33<8<9
8cm
e) 5cm e) 9 7 < 5 < 9 + 7 2 < 5 < 16

9 5 < 7 < 9 + 5 4 < 7 < 14
7cm
f) 7cm f) 13 12 < 7 < 12 + 13 1 < 7 < 25

13 7 < 12 < 13 + 7 6 < 12 < 20
12cm

2. Aada verilen genlerde bilinmeyen kenar uzunluklarnn alabilecei deerleri belirleyelim.
a) a) 64<a<6+4
a 4 a kenar uzunluu; 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
2 < a < 10
olabilir.
6
b) b) 55<b<5+5 b kenar uzunluu; 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7,

b 5
0 < b < 10 8, 9 olabilir.
c) c) 87<c <8+7 c kenar uzunluu; 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8,

7 8
1 < c < 15 9, 10, 11, 12, 13, 14 olabilir.
d) d) 12 10 < d < 12 + 10 d kenar uzunluu; 3, 4, 5, 6,

d 10 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15,
2 < d < 22
16, 17, 18, 19, 20, 21 olabilir.
12
e)
2 2 e) 22<e<2+2
e kenar uzunluu; 1, 2, 3 olabilir.
0<e<4
e
f) f) 63<f<6+3 12 8 < f < 8 + 12

3 6 ve
3<f<9 4 < f < 20
f olmaldr. ki eitsizlii de salamas iin;
8 3<f <9
12 4 < f < 9 olmaldr.
4 < f < 20
f kenarnn uzunluu; 5, 6, 7, 8 ola-

bilir.

2. nite / genler 2
GENDE AI-KENAR BAINTISI

Kazanm: genin kenar uzunluklar ile bu kenarlarn karsndaki alarn llerini ilikilendirir.
Bir gende byk a karsnda uzun kenar, kk a karsnda ksa kenar bulunur. Bunun tersi de
geerlidir, yani uzun kenar gren a, ksa kenar gren adan daha byktr. Eer alar eitse bu
alarn karsndaki kenarlar da eittir.
A
c b s(A ) > s(B) > s( C ) ise

a>b>c olur.
B a C
rnekler:
1. A A
55 55 s(B) > s( C ) > s(A ) olduu iin

c b
b>c>a olur.
65 60 65 60
B C B a C
Yukarda verilen ABC geninde verilenlere

gre kenar uzunluklarn karlatralm.
2. A A
5cm 7cm c=5cm b=7cm a > b > c olduu iin

s(A ) > s(B) > s( C ) olur.
B 12cm C B a=12cm C
Yukarda verilen ABC geninde, verilenlere

gre a llerini karlatralm.
3. A A
s(A ) > s(B) > s( C ) olduu
105 105 iin
a > b > c olur. Yani en ksa
45 45 30 kenar c kenardr.
B C B C
Yukarda verilen ABC geninde en ksa kenar bulalm.
retmenin Sorusu C ekildeki gende |AB| = 8cm, dier kenarlar a ve bdir.

b a a ve b birer tam say olduuna gre ABC geninin evresinin
alaca en kk tam say deeri katr?
A B Cevap: 17
8cm
2. nite / genler 2
NOT Bir dik gende en byk a 90 olur. Bu nedenle 90 karsndaki kenar da en uzun ke-
nar dr. Bu kenara hipotens denir.
A
s(A ) > s(B) > s( C )
c b
olduu iin
60 30
B C a > b > c olur.
a
ABC geninde a hipotens, b ve c kenarlar ise dik kenarlar olur.

Btn dik genlerde, hipotens, dik kenarlardan daha uzun olur.
rnekler:
1. A A s(B) > s(A ) = s( C ) olduu iin
45 45 b > a = c olur.
45
B C B C
ABC geninin kenarlarn karlatralm.
2. ABCde geninde [BC] hipotenstr. Yani en

A
uzun kenardr.
12cm
Bu nedenle |BC| 12 den byk olmak zorunda-
dr.12den byk en kk tam say deeri 13 cm
B C olur. Yani |BC| = 13 cm dir.
ABCde |BC|nin alabilecei en kk tam say dee-

rini bulalm.
3. A A 96< a<9+6
6cm 9cm 6cm 9cm 3 < a < 15 olmaldr.
Ancak ABCde a hipotenstr yani
C B C B en uzun kenardr. Bu nedenle;
9 < a < 15 olmaldr. a kenar en az
ABC geninde |AC|= 6 cm ve |AB|= 9 cm 10 cm olabilir.
olduuna gre |BC| en az ka olabilir?

1. Aada verilen genlerde kenarlar karlatralm.
a) A a) A
c s(A ) > s(B) > s( C ) olduu iin
80 b 80
B 60 B a > b > c olur.
40 40 a
C C
b) A b) A
s(B) > s(A ) > s( C ) olduu iin
b
c 70 b > a > c olur.
20 20
B C B a C
c) A c) A
s(A ) > s(B) = s( C ) olduu iin
b
c 100
a > b = c olur.
B 40 40 C B 40 40 C
a
) A ) A
b s(B) > s(A ) = s( C ) olduu iin
25
c b > a = c olur.
130 25 130 25
B C B a C
2. Aada verilen genlerde en uzun kenar bulalm.
a) A a) A
ABC de en byk a, B as oldu-
30 b u iin en uzun kenar, b kenar olur.
c 30
60
B C B a C
b) A b) A
ABCde en byk a, B as olduu
30 b iin en uzun kenar, b kenar olur.
c
100 50 100 50
B C B a C
c) A c) A ABC de en byk a, A as oldu-

80 c 80 b u iin en uzun kenar a kenar olur.
B 60 C B 60 40 C
a

) D ) D
ABCde en uzun kenar [AC] olur.
A 120 A 40120 ADC de en uzun kenar [AC] olur.
70
20 20 Bu nedenle en uzun kenar [AC]
B 80 30 B 80 30
C C olur.
d) A d) A ABCde en uzun kenar [BC] olur

110 110 BDCde ise en uzun kenar [DC]
C 20 C
50 50 30 olur. Yani [DC] > [BC] dir. En uzun
B 85 B 85 kenar [DC] olur
65 65
D D
3. Aada verilen genlerde en ksa kenar bulalm.
a) A a) A ABC de en kk a c as
olduu iin en ksa kenar c
75 75 b
c kenardr.
15
C B a C
B
b) A b) A ABCde en kk a c as
110 110 olduu iin en ksa kenar c
kenardr.
B 40 C B 40 30 C
c) D c) D
A A ABCde geninde en ksa kenar
50 70 50 70
80 [AC] kenardr. ACDde ise en
80 60 ksa kenar [DC] kenardr.
B 60 C B 40 60 C [DC] < [AC] olur. Yani en ksa
kenar [DC]dir.
) A ) A ABCde en ksa kenar [BC] ke-

59 59 nardr. BCDde ise en ksa ke-
61 60 61 nar [BD] kenardr.
B C B C [BD] < [BC] olur. Yani en ksa
100 100 35
kenar[BD]dir.
45 45
D D

2. nite / genler 2
GEN ZM
Kazanm: Yeterli sayda elemannn lleri verilen bir geni izer.
Bir genin izilebilmesi iin en az bir kenar uzunluu olmak zere tane temel elemann verilmesi
gerekir. Tek belirgin bir geni izebilmek iin;
kenar uzunluu,
ki as ve bu alar arasndaki kenar uzunluu,
ki kenar uzunluu ve bu kenarlar arasnda kalan ann ls verilmelidir.
Kenar Uzunluu Verilen gen izimi

Bu izimi yaparken cetvel ve pergel kullanrz.
rnein; |AB| = 4 cm, |AC| = 6 cm ve |BC| = 8 cm olan geni izelim.
4cm 6cm
B C B C B C
8cm
nce |BC|= 8 cm izilir. Pergelin ucu |AB| = 4 Pergelin ucu |AC| = 6 cm alarak, merkezi
cm alarak, merkezi B C olan bir yay izilir. Yaylarn kesitii nok-
olan bir yay izilir. ta A noktas olur ve B ile C noktalar ile bir-
letirilir. Bylece ABC geni izilmi olur.
ki As ve Bu Alar Arasndaki Kenar Uzunluu Verilen gen izimi
Bu izimi yaparken cetvel ve aler kullanrz.

rnein; |BC| = 8 cm, s(B) = 80 ve s(C) = 40 olan geni izelim.
80 80 40
B C B C B C
8cm
nce |BC| = 8 cm izilir. Aler B kesine ko- Aler C kesine konularak 40 lik a
nularak 80 lik a izilir. izilir. Inlarn kesitii nokta A noktasdr.
Bylece ABC geni izilmi olur.

2. nite / genler 2
ki Kenar Uzunluu ve Bu Kenarlar Arasndaki As Verilen gen izimi
Bu izimi yaparken cetvel, aler ve pergel kullanrz.

rnein; |AB|= 6 cm, |BC|= 9 cm ve s(B) = 40 olan geni izelim.
A A
5cm
40 40
B C B C B C
9cm
nce |BC|= 9 cm izilir. Aler B kesine konularak 40 A ile C noktas birletirilir.
lik a izilir. Pergel 5 cm alr ve B Bylece ABC geni elde
kesi merkezli bir yay izilir. Yayn edilir.
doruyu kestii nokta A noktas olur.
rnekler:
Bir genin izilebilmesi iin
1. |AB|= 7cm ve s (BAC) = 70 C biri kenar olmak zere en az
olarak verilen ABC geninin elemann verilmesi gerekir.
izilebilmesi iin hangi ki as ve bu alar arasn-
deerlerin bilinmesi gerektiini daki kenar uzunluu bilinen
bulalm. 70
B gen izilebilir. Bu nedenle
A 7cm
ABC de B asnn ls ve-
rildiinde gen izilebilir. ya
da |AC| uzunluu verildiinde
gen izilebilir.
2. |AB|= 4 cm ve |BC|= 5 cm A Bir genin izilebilmesi iin

olarak verilen ABC geninin biri kenar olmak zere en az
izilebilmesi iin hangi deerle- 4cm eleman bilinmelidir.
rin bilinmesi gerektiini bulalm.
ki kenar ve bu kenarlar ara-
sndaki as bilinen gen i-
B 5cm C
zilebilir. Yani B bilinirse ABC
izilebilir. Veya ; kenar
uzunluu bilinen gen izile-
bilir.Yani |AC| bilinirse gen
izilebilir.

1. Aada verilen genlerden hangilerinin tek bir gen belirttiini bulalm.
a) |AB|= 3 cm, s(A ) = 40 a) C Tek bir gen

belirtmez.
40
A 3cm B
b) |AB|= 5 cm, |BC|= 8 cm, s(A )= 60 b) C Tek bir gen

8cm belirtmez.
60
A B
5cm
c) |AB|= 6 cm, |BC|= 8 cm , |AC|= 10 cm c) C kenar uzunluu
10cm 8cm bilindii iin tek bir
gen belirtir.
A 6cm B
) C ki kenar uzunluu ve
) |AB|= 6 cm, |BC|= 9 cm, s(B)= 80
9cm bu kenarlar arasndaki
80 a bilindii iin tek bir
A 6cm B gen belirtir.
d) s(A ) = 40, s(B)= 60, s(C)= 80 d) C Tek bir gen

belirtmez.
80
A 40 60 B
2. Aada verilen genleri izmek iin gerekli aralar belirleyelim.
a) s(B)= 80, s(C)= 70,|BC|= 5 cm a) C Cetvel ve aler

gerekir.
70 5cm
A 80 B
b) s(A )= 85, s(C)= 50,|AC|= 8 cm b) C Cetvel ve aler

gerekir.
8cm 50
A 85 B
c) |BC|= 7 cm, |AC|= 6 cm, s(C)= 60 c) C Cetvel, aler ve
6cm 60 7cm pergel gerekir.
A B
) |AB|= 9 cm, |BC|= 10 cm, |AC|= 8 cm ) C Cetvel ve pergel

8cm 10cm gerekir.
A 9cm B

1. A 4.
A
c b
9cm 14cm
B a C
Yukarda verilen ABC genine gre aa- B C
dakilerden hangisi kesinlikle dorudur?
Yukarda verilen ABC geninde IABI = 9 cm,
A) a = b + c B) a = b - c |AC| = 14 cm olduuna gre |BC| nin alabi-
C) a < b < c D) a < b + c lecei en byk tam say deeri katr?
Cevap: D A) 6 B) 15 C) 22 D) 23
Cevap: C
2. Aada verilen ubuklardan hangilerinin u 5. Aada uzunluklar verilen ubuklardan han-

uca birletirilmesiyle bir gen oluturulabi- gilerinin u uca birletirilmesiyle bir gen
lir? oluturulamaz?
A) B) A) 7 cm, 7 cm,7 cm
6cm 8cm B) 9 cm, 9 cm, 10 cm
7cm 8cm C) 5 cm, 6 cm, 3 cm
13cm 10cm D) 4 cm, 7 cm, 3 cm
Cevap: D
C) D)
8cm 6cm
2cm 8cm
5cm 1cm
Cevap: B
6.
K
12
L 5 M
3. Bir ABC geninde |BC| = 12 cm, |AC| = 7 cm KLM geninde |KM|=12 cm, |LM| = 5 cm
olduuna gre |AB| ka farkl tam say de- olduuna gre |KL| nin alabilecei en kk
eri alr? tam say deeri ka olur?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 A) 5 B) 7 C) 8 D) 11
Cevap: B Cevap: C

7. A 10. K
6cm
5cm 7cm
C 12cm
L
B 6cm
10cm 7cm M
D N 13cm
Yukarda verilen ekilde |BC| nn alabilecei
ka farkl tam say deeri vardr? ekilde verilenlere gre ILMI nin alabilecei
en kk deer ka olur?
A) 6 B) 10 C) 12 D) 14 A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: A Cevap: C
11.
A
8. Aadakilerden hangisi kenar uzunluklar tam

say ve evre uzunluu 19 cm olan ikizkenar B C
12cm
bir genin kenar uzunluklarndan birisi ola-
maz? Yukarda verilen ABC geninde IBCI = 12 cm
A) 4 B) 5 C) 6 D) 9 olduuna gre ABC geninin evresinin
alabilecei en kk deer ka olur?
Cevap: A
A) 25 B) 24 C) 23 D) 22
Cevap: A
12.
A 3cm
9. A
B 4cm
15cm
C 5cm
D 7cm
B 8cm C
E 11cm
Kenar uzunluklar tam say olan bir ABC -
geninde |BC| =8 cm ve |AC| = 15 cm olduu- Yukarda verilen ubuklardan hangileri ile
na gre ABC geninin evresi en fazla ka oluturulan genin evresi en byk olur?
cm olur?
A) B,D,E B) B,C,D
A) 43 B) 45 C) 46 D) 47 C) A,D,E D) C,D,E
Cevap: B Cevap: D
1. D 2. B 3. B 4. C 5. D 6. C 7. A 8. A 9. B 10. C 11. A 12. D
1. A 4.
D
A
12cm 13cm 49
73
B C B 82 25 C
15cm
Yukarda verilen ABC geninin ialarnn ekilde verilenlere gre en uzun kenar aa-
llerinin sralamas aadakilerden hangi- dakilerden hangisidir?
sinde doru verilmitir?
A) |AC| B) |AD| C) |BC| D) |DC|
A) s(C ) > s(B) > s(A ) Cevap: B
B) s(B) > s( C ) > s(A )
C) s(A ) > s(B) > s( C )
D) s(A ) > s( C ) > s(B) 5. K N
Cevap: C
60
2. L 50
8m 30
M
ekilde verilenlere gre en ksa kenar aa-
ekilde duvara dayal bir merdiven grl-
mektedir. Duvarn boyu 8m olduuna gre A) |KM| B) |KL| C) |KN| D) |LM|
merdivenin boyu aadakilerden hangisi ola- Cevap: C
maz?
A) 16 B) 12 C) 10 D) 8
Cevap: D
6.
A B
3. K 80
60 C
75
120
40 35
L M 55
ekilde verilenlere gre KLM geninin ke- 45
E D
nar uzunluklarnn doru sralamas hangi se-
enekte verilmitir? ekilde verilenlere gre en uzun kenar aa-
A) l > m > k B) l > k > m
C) k > m > l D) k > l > m A) |AE| B) |BE| C) |CE| D) |ED|
Cevap: A Cevap: D

7. Bir ABC geninde s(CAB) = 90 dir. Buna 10. Yunus kenarlarndan ikisinin uzunluu 16m ve
gre bu genin kenar uzunluklar arasndaki 20 m olan gen eklinde bahenin etrafn
iliki aadakilerden hangisi olamaz? telle evirecektir. Buna gre yunusun en az
ka metre tele ihtiyac var?
A) |BC| > |AB| > |AC|
B) |BC| > |AC| > |AB| A) 40 B) 41 C) 42 D) 43
C) |BC| = |AC| > |AB|
Cevap: B
D) |BC| > |AB| = |AC|
Cevap: C
11.
Semann
A evi
95
8.
A D
Seherin B C Fatmann
40 evi evi
ekilde Sema, Seher ve Fatmann evlerinin

87 B 75 konumlar izildiinde ABC geni elde edil-
E C mitir.
ABC de s(BAC) = 95 ve s(C) > s(B) ol-
ekilde s(AEB) = 87, s(BCD) = 75, duu bilindiine gre evi birbirine en yakn
s(CDB) = 40 ve IEBI = IBDI dir. ve en uzak olan kiiler aadakilerden han-
gisinde doru verilmitir?
Buna gre bu ekilde en uzun kenar aada-
En yakn En uzak
A) Sema-Fatma Sema-Seher
A) |AB| B) |BD| C) |CD| D) |AE|
B) Sema-Seher Sema-Fatma
Cevap: A C) Fatma-Sema Fatma-Seher
D) Seher-Sema Seher-Fatma
Cevap: C
12. A
9. A 7cm
5cm 11cm C
B 10cm
B C
Yukarda verilen ABCde |AB| = 7cm,
ekilde verilen ABC de IABI =5cm, IACI = 11 |BC| = 10 cm ve s(ACB) > s(ABC) oldu-
cm ve s(BAC) = 90 dir. Buna gre IBCInin u bilindiine gre |AC|nin alabilecei ka
alabilecei en kk tam say deeri katr? farkl tam say deeri vardr?
A) 7 B) 11 C) 12 D) 13 A) 10 B) 9 C) 5 D) 3
Cevap: A Cevap: D
1. C 2. D 3. A 4. B 5. C 6. D 7. C 8. A 9. A 10. B 11. C 12. D
1. A B C D E 4. Aadaki elemanlar verilen genlerden

hangisi tek bir gen belirtmez?
2br 1br 5br 4br 3br A) |AB|=7 cm, s(A ) = 40, s(C) = 60
B) |AB|= 5 cm, |BC|= 8 cm, |AC|=10 cm
Yukarda verilen bir ubuk ekildeki gibi ke-
C) |AB|= 8 cm, |BC|= 6 cm, s(C) = 60
silerek paralara ayrlyor. Bu paralardan
hangi birletiinde bir gen oluturula- D) s(B) = 80, s(C) = 70, |BC|= 7 cm
maz? Cevap: C
A) A,C,D B) C,D,E
C) A,C,E D) A,D,E
Cevap: C
5. A
D
2.
A
50 B C
25 Yukarda verilen ABC genini izebilmek
B 60 15
C iin aadakilerden hangisinin bilinmesi ye-
terli deildir?
ekilde verilenlere gre en uzun kenar aa-
dakilerden hangisi olur? A) s(A ), s(B), s(C)
B) s(A ), s(B), |AB|
A) |AD| B) |BD| C) |CD| D) |BC|
C) s(A ), s(C), |AB|
Cevap: D
D) s(B), s(C), |AC|
Cevap: A
D
3. A
35
E
80 6. Aada baz elemanlara verilen genler-
den hangisini izebilmek iin cetvel, pergel
70 40
ve aler birlikte kullanlr?
B 40 50 C
A) |AB|=8 cm, |BC|= 6 cm |AC|=4 cm
ekilde verilenlere gre en ksa kenar aa- B) |AB|= 6 cm, |AC|= 5 cm, s(A ) = 40
dakilerden hangisi olur?
C) |BC|= 12 cm, s(B) = 60, s(C) = 80
A) |AB| B) |EB| C) |EC| D) |ED| D) s(A ) = 40, s(B) = 70, |AC|= 5 cm
Cevap: D Cevap: B

7. 10. Aada baz elemanlar verilen genlerden

I. s(A ), s(B), s(C) hangisinin izilebilmesi iin veriler yeterli-
II. s(B), BC dir?
III. AB, s(B), s(A ) A) B)
IV. AB, AC
7cm
Bir ABC genini izebilmek iin yukarda ve- 30 120

rilen bilgilerden hangileri yeterli olur?
C) D) 3cm
60
C) Yalnz I D) yalnz III
40 7cm
Cevap: D
8cm
Cevap: C
8. AB= 12 cm
11. I. s(A )= 60, s(B)= 70, s(C)= 50
s(ABC)= 80
II. a= 5 cm, b= 7 cm, c= 5 cm
Yukarda baz elemanlar verilen ABC ge- III. a= 8 cm, s(A )=70, s(B)= 80
ninin izilebilmesi iin aadaki deerlerden
hangisi verilirse izim yaplamaz? Yukarda verilenlerden hangileri kullanlarak
yalnz bir gen izilebilir?
A) s(BAC) B) s(ACB)
A) yalnz I B) yalnz II
C) |BC| D) |AC| C) I ve II D) II ve III
Cevap: D
Cevap: D
12. Aada taslak izimleri verilen genlerden

9. hangisinin izimi iin verilen bilgiler yeterli
KM = 4 cm deildir?
A) B)
KL = 6 m 6cm 70 40
60
Yukarda baz elemanlar verilen KLM ge- 7cm
nini izilebilmesi iin aadaki deerlerden 13cm
C) D)
hangisi verilirse izim yaplamaz?
A) |LM| B) s(LKM) 8cm 80 7cm 7cm
C) s(KLM) D) s(KLM), s(KML) 12cm
Cevap: C Cevap: B
1. C 2. D 3. D 4. C 5. A 6. B 7. D 8. D 9. C 10. C 11. D 12. B
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
2. nite / Dik gen ve Pisagor Bants

11
PSAGOR BAINTISI
Kazanm: Pisagor ban sn oluturur; ilgili problemleri zer.
Bir dik gende dik kenarlara izilen karelerin

25 br2
alanlar toplam; hipotense izilen karenin alan-
na eit olur.
16 br2
42 + 32 = 52
5 br
16 + 9 = 25
4 br
3 br
9 br2
Bir dik gende dik kenarlarn uzunluklarnn kareleri toplam; hipotensn uzunluunun karesine
eittir. Bu bantya Pisagor Bants denir.
A ABC dik geninde a ve b dik kenarlar, c ise hipotens-

tr.
c
b a2 + b2 = c2 olur.
C B
a
rnekler:
1. A
ABCde pisagor bants uygulanrsa;
6m 8 cm
62 + 82 = a2
B 36 + 64 = a2
a C
100 = a2
Yukarda verilen ABCde a kenarn bulalm. a = 10 cm bulunur.
2. A
x 42 + 82 = x2
4 cm
16 + 64 = x2
C B
8 cm 80 = x2
x = 80 = 4 5 bulunur.
Yukarda verilen ABCde xi bulalm.

3.
A ABCde pisagor bants uygulanrsa;
6 cm 42 + a2 = 62
4 cm
16 + a2 = 36
B a C
a2 = 36 16
Yukarda verilen ABCde ay bulalm. a2 = 20 a = 20 = 2 5 olur.
4. A
b 3 3 cm b2 + (3 3)2 = 62
b2 + 27 = 36
C 6 cm B b2 = 36 27
Yukarda verilen ABCde byi bulalm. b2 = 9 b = 9 = 3 cm bulunur.
ET Ki NL iK
1. Aada verilen dik genlerde hipotens pisagor bantsndan yararlanarak bulalm.
a) x 52 + 122 = x2 b) 92 + 122 = x2
5 9 12 81 + 144 = x2
25 + 144 = x2
225 = x2
x2 = 169
12 x x = 225
x = 169 = 13 x = 15
c) x 52 + 102 = x2 ) ( 2)2 + ( 3)2 = x2

5 25 + 100 = x2 x 2 + 3 = x2
2
x2 = 125 x2 = 5
10
x = 125 = 5 5 3 x= 5
d) 62 + (3 5)2 = x2 e) ( 5)2 + ( 11)2 = x2

x 5 11 5 + 11 = x2
6 36 + 45 = x2
81 = x2 x2 = 16
x x = 16
3 5 x = 81 = 9
x=4
f) 12 + 22 = x2 g) 32 + 12 = x2
x
1 2 1 + 4 = x2 9 + 1 = x2
3
5 = x2 x2 = 10
x x= 5 1 x = 10
2. Aada verilen dik genlerde bilinmeyen dik kenarlar pisagor bantsndan yararlanarak bula-
lm.
a) x2 + 202 = 252 b) x2 + 62 = 102
x 25
x2 + 400 = 625 10 6 x2 + 36 = 100
x2 = 625 400 x2 = 100 36
20 x2 = 225 x x2 = 64
x = 225 = 15 x = 64 = 8
c) x2 + (3 2)2 = (5 2)2 d) 72 + x2 = (7 2)2

x 5 2 7
x2 + 18 = 50 x 49 + x2 = 98
x2 = 50 18 = 32 x2 = 98 49 = 49
3 2 x = 32 = 4 2 7 2 x = 49 = 7
e) 42 + x2 = 82 f) x2 + 122 = 152
4 x 16 + x2 = 64 15 x2 + 144 = 225
x
x2 = 64 16 = 48 x2 = 225 144 = 81
8 x = 48 = 4 3 12 x = 81 = 9
ZEL GENLER
zel genler; pisagor bants ile ilgili sorularda, ok kullanlan genlerdir. lem yapmadan verilme-
yen kenarlar kolayca bulmamz salar.
Kenarlarna Gre zel genler
1. 3 - 4 - 5 zel geni
Dik kenarlar 3 ve 4n ayn kat olan dik genlerde, hipotens 5in ayn
3 5 katdr.
rnein; 345 geni, 6810 geni, 91215 geni, 121620
4 geni gibi...
32 + 42 = 52
2. 5 - 12 - 13 zel geni
Dik kenarlar 5 ve 12nin ayn kat olan genlerde, hipotens 13n ayn
5 13 katdr.
rnein; 51213 geni, 102426 geni gibi...
12
52 + 122 = 132

3. 8 - 15 - 17 zel geni
Dik kenarlar 8 ve 15in ayn kat olan dik genlerde; hipotens 17nin
8 17 ayn katdr.
15
82 + 152 = 172
4. 7 - 24 - 25 zel geni
Dik kenarlar 7 ve 24n ayn kat olan dik genlerde; hipotens 25in
7 25 ayn katdr.
24
32 + 42 = 52
rnekler:
1. A
3-4-5 zel
3n 12 16 4n 4
12 geninden;
16 4 kat kat olmal
olmal x = 5 . 4 = 20
B x 5in 4 bulunur.
x C
kat olmal
ABC dik geninde hipotens bulalm.
2. A A
26 5in 2 x 26 13n 2 51213 zel

x kat kat geninden,
olmal x = 5 . 2 = 10
B B bulunur.
24 C C
24 12nin
2 kat
ABC dik geninde xi bulalm.

Alarna Gre zel Dik genler
1. 30o 60o 90o zel geni 30 - 60 - 90 zel geninde kenarlar arasnda aadaki
bant vardr;
30 2x
x 3
30nin karsndaki kenara x dersek,
60
x 60nin karsndaki kenar x 3
90nin karsndaki kenar 2x olur.
2. 45o 45o 90o zel geni 45 45 90 zel geninde kenarlar arasnda aada-
ki bant vardr;
45
x 2 45nin karsndaki kenara x dersek,
x
45nin karsndaki kenar x
45
x 90nin karsndaki kenar x 2 olur.
rnekler:
C C
1.
b 60 60
a 10 ABCni 306090
= a= 5
b
zel genidir. Burdan;
A B 30 a=5 ve b = 10 bulunur.
5 3 A B
5 3 a + b = 5 + 10 = 15
ekilde verilen ABC dik geninde a + b bulunur.
ifadesinin deerini bulalm.
2. A
A ABCni; 454590 zel geni-
8 45 dir. Burdan
8
a a. 2=8
B C
B
45
C a= 8 =8 2
a 2 2
ekilde ve ABC geni ikizkenar dik gendir. a = 4 2 bulunur.
Buna gre |BC|yi bulalm.

3. Burda 306090 zel geni

elde edilir.
10m x 10m Bu durumda;
30 x = 10 . 2 = 20 m
30 bulunur.
ekildeki gibi ykseklii 10m olan duvara yerle

30 a yapacak ekilde bir merdiven dayan-
yor. Buna gre merdivenin
en uzunluunu bulalm.
4. C Oluan ABC dik geni;
C
5in 50 250m 345 zel genidir.
kat xm
250m Burdan;
3n 50
kat olmal |BC| = 3 . 50 = 150 m
A 200m B bulunur.
A B
200m
4n 50 kat
Yukardaki ekilde bir uan kalk sra-
sndaki ald yol verilmitir.
Buna gre uak 250 m yol aldnda yer-
den ykseklii ka metre olur?
ET Ki NL iK
Oluan dik gen 51213 zel
1.
1,3m 1,3m 1,2m genidir.
1,2m
Bu durumda;
x = 0,5 cm bulunur.
x
Buna gre genin alan;
ekilde verilen gemide dik gen eklin- 1,2 . 0,5
deki yelkenin uzunluklar verilmitir. A= = 0,3 m2 bulunur.
Buna gre, bu yelkenin yapmnda ka m2 2
bez kullanlmtr?
2. A Oluan ABC geni
345 zel genidir.
|AB| = 3 . 2 = 6m olur.
5in 10m D 3n
10m x 2 kat
2 olmal
kat
x
C 8m B
CBD dik geninde pisa-
4n D
St 2 kat gor bants uygulanrsa;
8m x 82 + 32 = x2
3
ekilde st ile kediler arasndaki uzun- 64 + 9 = x2
luklar verilmitir. C 8 B x2 =73
Buna gre x uzunluu ka metredir? 82 + 32 = x2 x = 73 m olur.
2. nite / Dik gen ve Pisagor Bants Etkinlik
3.
D C D C A ile C noktalar arasndaki
en ksa uzaklk [AC] olur.
A B B
20m A 20m
Yusuf
C Burdan 454590 zel
ekilde grld gibi Yusuf, bulun-
duu A noktasndan C noktasna gi- 45 20m geni elde edilir.
decektir. |AC| = 20 2 = 20 2 m bulu-
45
Buna gre en az ka metre yrr? A 20m B nur.
4.
A A ABCi 454590 zel
3n genidir; Burdan;
4 kat 45 5in 4
kat olmal |AB| = |BC| = 12 cm
12 2 12 12 2 bulunur.
45 45 ABDni 345 zel ge-
B C 4 D B 12 C 4 D nidir.
4n 4 kat
ABC dik geninde; s(ABC) = 45 , Burdan;
|AC| = 12 2 cm ve |CD| = 4 cm |AD| = 5 . 4 = 20 cm
olarak verilmitir. bulunur.
Buna gre |AD| ka cmdir?
5.
A
8m 8m
B 15m C
15m
Oluan ABC dik geni 81517 zel genidir.
Buradan;
ekildeki gibi aa krlarak yere |AC| = 17 m bulunur.
dmtr. Buna gre aa krlmadan nce boyu; 8 + 17
Buna gre aacn krlmadan nceki = 25 m bulunur.
boyu ka metredir?

KOORDNAT DZLEMNDE PSAGOR BAINTISI

Koordinat dzlemi zerinde verilen iki nokta arasndaki uzaklk pisagor bantsndan yararlanlarak
bulunabilir.
rnein A(2,3) ve B(4,5) olmak zere A ve B noktalar arasndaki uzakl pisagor bants yard-
myla bulalm.
y
B
5
B ABC dik geninde pisagor
4 2br bants uygulanrsa;
3 x
A C 2
2 2br 22 + 22 = x2
1 A 2 C 4 + 4 = x2
O 1 2 3 4 5 x x2 = 8 x = 8 = 2 2 br
bulunur.
rnekler:
1. A(2,3) ve B(3,4) olmak zere A ve B noktalar arasndaki uzakl pisagor bants ile bulalm.
y
Yanda verilen ABC dik geni
5
B elde edilir. Burdan;
4 B
A x x2 = 12 + 52
3 C 1br
2 A C x2 = 1 + 25 = 26
1 5br
x = 26 br bulunur.
-4 -3 -2 -1 O1 2 3 4 5 x
2. K(2,1) ve L(2,2) olmak zere K ve L noktalar arasndaki uzakl pisagor bants yardm ile
bulalm.
y Oluan KLM dik geninde
3 pisagor bants uygulanrsa;
L L
2 x2 = 32 + 42
1 x
3br x2 = 9 + 16 = 25
-4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 x
K -1 K x = 25 = 5 birim olur.
-2 4br
-3
retmenin Sorusu A
ekilde ABC geninde |AC| = 5 2cm,
5 2 cm |BC| = 17 cm ve s(ACB) = 45dir.
Buna gre |AB| ka cm olur?
45 Cevap: 13 cm
B 17cm C
2. nite / Dik gen ve Pisagor Bants Etkinlik
Aada verilen noktalarn birbirine uzaklklarn pisagor bants yardmyla bulalm.
a) A(2, 3) a) y A
A |AB|2 = 32 + 32
B(1, 0) 3
2 3br |AB|2 = 9 + 9 = 18
1 |AB| = 18 = 3 2 br
B B
-4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 x 3br
-1
-2
-3
y
b) A(2, 3) b)
3 B
B(4, 1) 2
B |AB|2 = 42 + 22
1
|AB|2 = 16 + 4 = 20
4br
-4 -3 -2 -1 O 1 2 3 4 x |AB| = 20 = 2 5 br
-1
-2 A
2br
-3
A
c) A(5, 1) c)
y
B(1, 4)
3
2
1 4br A
-3 -2 -1 O 1 2 3 4 5 x 3br |AB|2 = 32 + 42
-1
A |AB|2 = 9 + 16 = 25
-2
-3 B |AB| = 25 = 5
-4
B
) A(3, 1) )
y
B(1, 3) B
3
2 B |AB|2 = 22 + 22
1 A
2 |AB|2 = 4 + 4 = 8
-3 -2 -1 O 1 2 3 4 5 x |AB| = 8 = 2 2 br
-1 2 A
-2

Kenar Uzunluklar Verilen Bir genin Dik gen Olup Olmadnn Belirlenmesi
Kenar uzunluklar verilen bir genin kenarlar arasnda pisagor bants uygulanarak dik gen
olup olmad belirlenebilir.
NOT Burda en uzun kenarn hipotens olarak seilmesine dikkat edilmelidir.
rnekler:
1. A A ABC geninde pisagor
2 2
cm 2c cm 2c bants uygulanrsa;
2 m 2 m
3 3 a2 + b2 = c2
B C B C ?
(3 2)2 + (2 2)2 = ( 26)2
26 cm 26 cm
18 + 8 =? 26
ABC geninin dik gen 26 = 26
olup olmadn belirleyelim. olduu iin ABC geni dik gendir.
2. A A ABC geninde pisagor

5 bants uygulanrsa;
5
2 2 22 + 32 =? 52
B 4 + 9 =? 25
C 3 C B
3 13 25
ABC geninin dik gen
olup olmadn belirleyelim. olduu iin ABC geni dik gen deildir.
ET Ki NL iK
1. Aada kenar uzunluklar verilen genlerin dik gen olup olmadklarn belirleyelim.
a) a=2 3 a) Pisagor bants uygulandnda;

b=2 a2 + b2 = c2 (2 3)2 + 22 =? 42
12 + 4 =? 16
c=4
16 = 16
olduu iin gen, dik gendir.
b) a=5 b) Pisagor bants uygulandnda;
?
b=5 a2 + b2 = c2 52 + 52 = (5 2)2
25 + 25 =? 50
c=5 2
50 = 50
olduu iin gen, dik gendir.
c) a = 12 c) Pisagor bants uygulandnda;

b = 15 a2 + b2 = c2 122 + 152 =? 162
144 + 225 =? 256
c = 16
369 256
olduu iin gen, dik gen deildir.
2. nite / Dik gen ve Pisagor Bants Konu Testi 1
1. A 4. A
4cm 4 2 3 2
B 5cm C B C
ekildeki ABC dik geninde verilenlere ekildeki ABC dik geninde verilenlere
gre |AC| ka cmdir? gre |BC| ka cmdir?
A) 3 B) 41 C) 9 D) 4 5 A) 4 B) 4 3 C) 5 D) 5 2
Cevap: B
Cevap: D
2.
A
4
5. A
B 8 C 4 5
ekildeki ABC dik geninde verilenlere B 2 5 C

gre |AC| ka cmdir?
A) 4 B) 4 2 C) 4 3 D) 4 5 ekildeki ABC dik geninde verilenlere
gre |AC| ka cmdir?
Cevap: C
A) 6 5 B) 4 10 C) 8 D) 10
Cevap: D
3. A
6.
A
10 26cm
C B B C
6 24cm
ekildeki ABC dik geninde verilenlere
gre |AC| ka cmdir? ekildeki ABC dik geninde verilenlere
gre |AB| ka cmdir?
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8
A) 10 B) 12 C) 15 D) 17
Cevap: B Cevap: A

7. 12cm 10. A
A B
13cm
9cm
D C C D 16cm B
5cm
ekildeki ABCD dikdrtgeninde verilenlere
gre AC kegen uzunluu ka cmdir? ekilde verilen ABC geninde [AD] [BC],
|AC| = 13 cm |CD| = 5cm ve |DB| = 16 cm
A) 13 B) 15 C) 16 D) 20
olduuna gre |AB| ka cmdir?
Cevap: B
A) 15 B) 20 C) 24 D) 25
Cevap: B
11. D
7 cm
8. A C
2 cm
13cm
A 5 cm B
C D B Yukardaki ekilde verilenlere gre |BD| ka

cmdir?
ekilde verilen ABC geninde |AB| = 13
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
ve |BC| = 24 cm olduuna gre |AD| ka
cmdir? Cevap: C
A) 5 B) 6 C) 10 D) 12
Cevap: A
12. D
x
C 25 cm
10 cm
y
B 6 cm A 15 cm E
9. Bir kenar 6 m olan bir karenin kegen ekilde verilenlere gre xy ifadesinin dee-
uzunluu ka metredir? ri katr?
A) 3 2 B) 6 C) 6 2 D) 12 A) 4 B) 6 C) 8 D) 12
Cevap: C Cevap: A
1. B 2. C 3. B 4. D 5. D 6. A 7. B 8. A 9. C 10. B 11. C 12. A
1. A 6 cm F B
4. A
13 cm 13 cm
8cm
G
E
15 cm B 24 cm C
9 cm
D C ekilde verilen ABC geninde
ekilde verilen ABCD karesinin iine izil-
|AB| = |AC| = 13 cm ve |BC| = 24cm oldu-
mi taral blgenin evresi ka cmdir?
una gre A(ABC) ka cm2dir?
A) 36 B) 38 C) 40 D) 42
A) 36 B) 48 C) 60 D) 75
Cevap: B Cevap: C
2. A
10 cm
B 12 cm H 5 3 cm C
5. Bir kenarn uzunluu 6cm olan ekenar -
genin ykseklii ka cmdir?
ekilde verilen ABC geninde
A) 3 B) 3 2 C) 3 3 D) 6 3
[AH] [BC], |AC| = 10 cm, |BH| = 12 cm
ve |HC| = 5 3 olduuna gre |AB| ka Cevap: C
cmdir?
A) 6 2 B) 6 3 C) 13 D) 15
Cevap: C
3. A 6.
A 20 cm
D
6 5 10 2 16 cm
4 cm
B D 6 5 C C
B
ekilde ABC dik geninde verilenlere gre ekilde verilen dik yamukta verilenlere gre
|AC| ka cmdir? |BC| ka cmdir?
A) 8 5 B) 10 C) 12 D) 10 5 A) 12 B) 16 C) 18 D) 20
Cevap: D Cevap: B

7. A 10. A B
G F
B
C 1br D C E
1br Yukarda verilen ekil birim karelerden olu-

ekilde verilen bilgilere gre ABC genin- tuuna gre B ve F noktalarn birletiren
deki en uzun kenar ka birimdir? doru parasnn uzunluu ka brdir?
A) 5 B) 13 C) 5 D) 13
A) 29 B) 32 C) 34 D) 5
Cevap: B
Cevap: C
11.
8. A 2m
120o 16 cm
2 3m
B C ekildeki gibi yerden 2 m ykseklikten krlan
ekildeki ABC ikizkenar geninde verilen bir sokak lambasnn krlmadan nceki boyu
bilgilere gre |BC| ka cmdir? ka metredir?
A) 8 B) 8 3 C) 16 D) 16 3 A) 4 B) 5 C) 6 D) 8
Cevap: C
40m
12.
Cevap: D
20m
9. 6m B
8m 60m
A
Arda 9m
ekildeki gibi kare eklinde bir sitenin ortasn-
Verilen ekilde A noktasnda hareket eden da kalan gensel blge aalandrlacaktr.
Arda, en ksa yoldan B noktasna gidecektir.
Verilen uzunluklara gre bu blgenin evresi
Buna gre, Arda ka metre yrm olur? ka metre olur?
A) 15 B) 17 C) 20 D) 23 A) 400 B) 300
C) 60 5 + 100 D) 40 5 + 100
Cevap: B Cevap: C
1. B 2. C 3. D 4. C 5. C 6. B 7. C 8. D 9. B 10. B 11. C 12. C
1. D 4 cm C 4. Elif nce 20m douya sonra 5 m gneye ve

sonra 8 m batya yryor.
5 cm
Buna gre Elif, yrmeye balad noktaya
B gre en az ka metre yer deitirmi olur?
A 16 cm
A) 10 B) 12 C) 13 D) 15
ekilde verilenlere gre |BC| ka cmdir?
A) 9 B) 12 C) 13 D) 15 Cevap: C
Cevap: C
2.
h 5. A(2, 1) ve B(3, 2) olmak zere A ve B nok-

talar arasndaki uzaklk ka birimdir?
60
A) 2 B) 4 C) 10 D) 2 3
ekilde grld gibi bir merdiven yerle Cevap: C
60lik a yapacak ekilde bir evin duvarna
dayanmtr.
Merdivenin boyu 6m olduuna gre evin yer-
den ykseklii (h) ka metre olur?
A) 3 B) 3 3 C) 6 D) 6 3
Cevap: B
3. 6.
I. A(3,4) ve B(0,0) |AB| = 5

II. K(2,5) ve L(5,1) |KL| = 5
12m
III. M(2,3) ve N(4,1) |MN| = 5 2
45
ekildeki gibi bir maket uak yerle 45lik bir Yukarda baz noktalar ve bu noktalar ara-
a oluturarak kalkyor. sndaki uzaklklar verilmitir.
Buna gre uak yerden 12m yksekliinde Buna gre, verilenlerden hangileri dorudur?
ka metre yol alm olur?
A) 12 2 B) 12 3 C) 18 D) 20 C) II ve III D) I, II ve III
Cevap: A Cevap: A

7. Aada kenar uzunluklar verilen genler- 10. I. Durum II. Durum

den hangisi dik gen deildir?
30
A) 5 cm, 5 cm, 5 2 cm
B) 5 3 cm, 5 cm, 10 cm
x
C) 5 2 cm, 5 3 cm, 5 5 cm
D) 5 cm, 10 cm, 5 2 cm ekildeki gibi 2m uzunluunda bir sarka
Cevap: D I. durumdan II. duruma geldiinde x ka met-
re olur?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 3
Cevap: A
8. A(2,3) ve B(x,y) olmak zere A ve B nokta-

larnn arasndaki uzaklk 2 2 birim olduuna
gre B noktas aadakilerden hangisi ola-
bilir? 11. Aada kenar uzunluklar verilen genler-
A) (3, 1) B) (4, 1) C) (0, 1) D) (2, 5) den hangisi bir dik gen olmaz?
Cevap: C A) 2, 3, 5 B) 2, 3, 13
C) 2 2, 4 2, 2 5 D) 5, 11, 4
Cevap: C
9. Aada kenar uzunluklar verilen genler- 12.

B D
den hangisi bir dik gendir?
8 60 45
A) B)
5 3
5 A C
6 12
5 ekildeki gibi kare eklinde bir afi iki tarafn-
dan iplerle yere tutturulmutur.
C) D)
Afiin bir kenar uzunluu 4 m olduuna gre,
8 4 14 toplam ka metre ip kullanlr?
7
A) 12 B) 4 3 + 8
8 3 7 3 C) 4 2 + 8 D) 4 2 + 4 3
Cevap: D Cevap: C
1. C 2. B 3. A 4. C 5. C 6. A 7. D 8. C 9. D 10. A 11. C 12. C

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
2. nite / Dnm Geometrisi

12
DNME
Kazanm: Nokta, doru paras ve dier dzlemsel ekillerin dnme al ndaki grntlerini oluturur.
Dnmede ekil zerindeki her bir noktann bir nokta etra nda belirli bir ayla saat veya tersi ynnde dnme tabi olduunu ve ekil ile grn-
tsnn e olduunu kefeder.
Bir eklin kendi ekseni zerinde veya baka bir nesne etrafnda hareket etmesine dnme denir.
NOT Dnme hareketinde dnme as ve dn yn nemlidir.
Bir A noktasnn koordinatlar (x, y) olmak zere, bu nokta orijin etrafnda,

saat ynnde;
90 dndrldnde; (x, y) (y, x)
180 dndrldnde; (x, y) (x, y)
270 dndrldnde; (x, y) (y, x)
360 dndrldnde; (x, y) (x, y) olur.
rnekler:
1. Aada verilen noktalarn saat ynnde orijin etrafnda 90, 180 ve 270 dndrldnde
oluan grntlerini bulalm.
90 180 270
a) A (2, 5) (5, 2) (2, 5) (5, 2)
b) B (3, 4) (4, 3) (3, 4) (4, 3)
c) C (5, 1) (1, 5) (5, 1) (1, 5)
d) D (4, 6) (6, 4) (4, 6) (6, 4)
e) E (0, 2) (2, 0) (0, 2) (2, 0)
2. A (2, 3) ve B(1, 4) olmak zere AB dorusunun saat ynnde orijine tarafnda 90 dnd-
rlmesi sonucu oluan grntsn bulalm.
Saat ynnde 90
A(2, 3) A (3, 2)
Saat ynnde 90 A B dorusu elde edilir.
B (1, 4) B (4,1)

3.
y
y C A
C 4
4 3 C
B
B 3 A 2
A 2 1 B
1
-4 -3 -2 -1 1 2 3 4 x
-1
-4 -3 -2 -1 1 2 3 4 x
-1 -2
-2 -3
-3 -4
-4
Koordinat dzleminde verilen ABC ge- A(4, 2) A (2, 4)

ninin saat ynnde orijin etrafnda 90 B(1, 2) B (2, 1) ABC geni
dnmesi sonucu oluan grntsn bula- elde edilir.
lm. C(3, 4) C (4, 3)
NOT Bir cisim bir nokta etrafnda belli bir ynde ve belli bir a ile dndrldnde oluan
grnt ile cisim etir.
NOT Bir cismin saat ynnde orijin etrafnda 90 dndrlmesi ile saatin tersi ynnde orijin
etrafnda 270 dndrlmesi sonucu oluan grnts ayndr.
(x, y) orijin etrafnda; saat ynnde 90 veya saatin tersi ynnde 270 dndrlrse (y, x)
(x, y) orijin etrafnda; saat ynnde 180 veya saatin tersi ynnde 180 dndrlrse(x, y)
(x, y) orijin etrafnda; saat ynnde 270 veya saatin tersi ynnde, 90 dndrlrse (y, x) olur.
retmenin Sorusu A(2a 1, 3) noktasnn orijin etrafnda saat ynnde 90 dndrlmesiyle elde edilen
nokta A (b 4, 7) noktasdr.
Buna greb a+b deeri katr?
Cevap : 4

2. nite / Dnm Geometrisi Etkinlik
1. Aada verilen noktalarn, saat ynnde orijin etrafnda ve 90 dndrlmeleri sonucu oluan g-
rntlerini bulalm.
a) (3, 4) (4, 3) f) (2, 5) (5, 2)
b) (2, 7) (7, 2) g) (4, 1) (1, 4)
c) (0, 5) (5, 0) ) (0, 2) (2, 0)
) (2, 0) (0, 2) h) (3, 0) (0, 3)
d) (3, 6) (6, 3) ) (1, 4) (4, 1)
e) (4, 2) (2, 4) i) (3, 5) (5, 3)
2. Aada verilen noktalarn, saatin tersi ynnde orijin etrafnda 90 dndrlmeleri sonucunda
a) (1, 2) (2, 1) f) (5, 6) (6, 5)
b) (2, 4) (4, 2) g) (3, 3) (3, 3)
c) (3, 0) (0, 3) ) (2, 0) (0, 2)
) (0, 5) (5, 0) h) (0, 6) (6, 0)
d) (3, 1) (1, 3) ) (2, 7) (7, 2)
e) (2, 2) (2, 2) i) (4, 5) (5, 4)
3. Koordinat dzleminde verilen dorularn saat ynnde orijin etrafnda ve 90 dnme hareketi so-
nucu oluan grntlerini bulalm.
y y
a)
4 B 4 B
3 3
A A A
2 2
1 1
0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-4 -3 -2 -1 -1
-1
-2 -2 B A(2,2) A(2,2)
-3 -3
-4 B(2,4) B(4,2)
-4
y y
b) 4 4
3 3
2 K 2
1 1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x 0 1 2 3 4 x
-1 -4 -3 -2 -1
L -1
-2 L
-2
K -3
K L -3 K(2,3) K(3,2)
-4 -4
L(3,1) L(1,3)

4. Koordinat dzleminde verilen genlerin saat ynnde ve orijin etrafnda 90 dnme hareketi so-
nucu oluan grntlerini bulalm.
a) y y
A A B A
4 4
C 3 C 3
2 2
C
B 1 B 1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1
-2 -2
-3 -3
-4 -4
A(4, 4) A(4, 4)
B(4, 1) B(1, 4)
b) y C(2, 3) C(3, 2) y
4 4
3 A 3 A
2 2
1 C 1 C
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1
-2 A(2, 2) A(2, 2) B -2 B
-3 B -3
A
B(2, 2) B(2, 2)
-4 C -4
C(4, 0) C(0, 4)
c) y y
4 B 4
3 3
A A
2 2
1 C 1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1
A -2 A -2
A(2, 2) A(2, 2) B
C -3 C -3
-4 B(4, 4) B(4, 4) B -4
B
C(1, 3) C(3, 1)

YANSIMA
Kazanm: Koordinat sisteminde bir okgenin teleme, eksenlerinden birine gre yansma, herhangi bir doru boyunca teleme ve orijin etra nda dnme
al ndaki grntlerini belirleyerek izer.
ekillerin en ok iki ardk teleme, yansma veya dnme sonucunda ortaya kan grntlerini oluturur.
Bir A noktasnn koordinatlar (x, y) olmak zere, A noktasnn;
x eksenine gre yansmas; (x, y) (x, y)

y eksenine gre yansmas; (x, y) (x, y)
orijine gre yansmas; (x, y) (x, y) olur.
rnekler:
1. Aada verilen noktalarn x ekseni, y ekseni ve orijine gre yansmalarn bulalm.
xe gre yye gre orijine gre
a) (2, 5) (2, 5) (2, 5) (2, 5)
b) (1, 4) (1, 4) (1, 4) (1, 4)
c) (0, 2) (0, 2) (0, 2) (0, 2)
) (3, 0) (3, 0) (3, 0) (3, 0)
d) (2, 3) (2, 3) (2, 3) (2, 3)
e) (4, 1) (4, 1) (4, 1) (4, 1)
2. Koordinat dzleminde verilen [FC] doru parasnn x eksenine gre yansmasn bulalm.
y y
4 4
F F
3 3
2 C 2 C
1 1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1
-2 -2 C
-3 F(2, 3) F(2, 3) F -3
-4 C(3, 2) C(3, 2) -4
3. Koordinat dzleminde verilen ABC geninin y eksenine gre yansmasn bulalm.

y y
C C C
4 4
3 3
2 2
1A B B A 1 A B
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 A(2, 1) A(2, 1) -1
-2 -2
B(4, 1) B(4, 1)
-3 -3
C(4, 4) C(4, 4)
NOT Bir cismin x eksenine, y eksenine veya orijine gre yansmas alndnda oluan grnt ile cisim
etir.

1. Aada verilen noktalarn x eksenine gre yansmalarn bulalm.
a) (2, 3) (2, 3) f) (5, 9) (5, 9)

b) (3, 8) (3, 8) g) (7, 4) (7, 4)
c) (0, 2) (0, 2) ) (1, 0) (1, 0)
) (0, 4) (0, 4) h) (3, 5) (3, 5)
d) (1, 4) (1, 4) ) (6, 0) (6, 0)
e) (5, 0) (5, 0) i) (1, 4) (1, 4)
2. Aada verilen noktalarn y eksenine gre yansmalarn bulalm.
a) (4, 1) (4, 1) f) (4, 8) (4, 8)

b) (3, 6) (3, 8) g) (6, 5) (6, 5)
c) (0, 5) (0, 5) ) (2, 0) (2, 0)
) (0, 7) (0, 7) h) (4, 7) (4, 7)
d) (6, 0) (6, 0) ) (3, 1) (3, 1)
e) (3, 4) (3, 4) i) (5, 6) (5, 6)
3. Aada verilen noktalarn orijine gre yansmalarn bulalm.
a) (4, 5) (4, 5) f) (2, 2) (2, 2)

b) (8, 2) (8, 2) g) (7, 3) (7, 3)
c) (0, 3) (0, 3) ) (1, 0) (1, 0)
) (3, 1) (3, 1) h) (2, 5) (2, 5)
d) (2, 7) (2, 7) ) (0, 2) (0, 2)
e) (0, 8) (0, 8) i) (3, 6) (3, 6)
4. Aada verilen ekillerin x eksenine gre yansmalarn bulalm.
a) y b) y
A A
B
C B
x x
C B
B
A A

5. Aada verilen ekillerin y eksenine gre yansmalarn bulalm.
y
a) b)
y
A B B A
D D
x C C
B A A B
x
C C
6. Aada verilen ekillerin orijine gre yansmalarn bulalm.
a) A y b) y
B D C
C B A
B x A B x
C
C D
A
TELEME
Kazanm: Koordinat sisteminde bir okgenin teleme, eksenlerinden birine gre yansma, herhangi bir doru boyunca teleme ve orijin etra nda dnme
al ndaki grntlerini belirleyerek izer.
ekillerin en ok iki ardk teleme, yansma veya dnme sonucunda ortaya kan grntlerini oluturur.
Bir nesnenin bir yerden baka bir yere belirli bir dorultu ve ynde kayma hareketine teleme denir.
NOT Bir eklin sa ve sol ynnde telenmesi x ekseni boyunca; aa ve yukar telenmesi ise
y ekseni boyunca olur.
Bir A noktasnn koordinatlar (x, y) olmak zere;

a birim saa telenirse; (x, y) (x + a, y)
a birim sola telenirse; (x, y) (x a, y)
a birim yukar telenirse; (x, y) (x, y + a)
a birim aa telenirse; (x, y) (x, y a) olur.
retmenin Sorusu A(x, y) noktasnn 2br sola, 5 br aaya telenmesiyle A(3, 3) noktas oluuyorsa x + y
ka olur?
Cevap : 7

rnekler:
1, Aada verilen noktalarn 2 birim saa ve 3 birim aaya telenmeleri sonucu oluan grntle-
rini bulalm.
2 br saa 3 br aaya
a) (1, 4) (3, 4) (3, 1)
b) (2, 3) (0, 3) (0, 6)
c) (2, 0) (4, 0) (4, 3)
) (0, 3) (2, 3) (2, 0)
d) (3, 1) (5, 1) (5, 2)
2. Aada verilen noktalarn 1 birim sola ve 4 birim yukarya telenmeleri sonucu oluan grntle-
rini bulalm.
1 br sola 4 br yukar
a) (2, 3) (1, 3) (1, 7)
b) (1, 4) (2, 4) (2, 0)
c) (1, 0) (0, 0) (0, 4)
) (0, 4) (1, 4) (1, 8)
d) (2, 3) (1, 3) (1, 1)
3. [AB] doru parasnn, 4 br aaya 3 br saa telenmi hlini bulalm.

y y
4 4
A 3 A 3
2 2
B B
1 1
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 x
-1 -1 A1
-2 -2
-3 -3 B1
A(2, 3) A(1, 1)
-4 -4
B(3, 1) B(6, 3)
NOT Bir cismin herhangi bir ynde herhangi bir dorultuda telenmesi sonucu oluan grn-
ts ile cisim etir.

1. Aada verilen noktalar 2 birim sola teleyelim.

a) (3, 2) (1, 2) f) (0, 1) (2, 1)
b) (2, 1) (0, 1) g) (3, 1) (5, 1)
c) (2, 3) (4, 3) ) (4, 2) (6, 2)
) (0, 2) (2, 2) h) (2, 3) (4, 3)
d) (4, 0) (6, 0) ) (5, 1) (3, 1)
e) (1, 4) (1, 4) i) (6, 2) (8, 2)
2. Aada verilen noktalar 3 birim yukar teleyelim.

a) (2, 1) (2, 4) f) (2, 5) (2, 2)
b) (2, 3) (2, 6) g) (1, 4) (1, 7)
c) (4, 3) (4, 0) ) (3, 0) (3, 3)
) (5, 6) (5, 9) h) (0, 2) (0, 1)
d) (6, 0) (6, 3) ) (0, 0) (0, 3)
e) (8, 4) (8, 7) i) (1, 3) (1, 0)
3. Aada verilen noktalar 4 birim saa, 2 birim aaya teleyelim.

a) (0, 2) (4, 0) f) (5, 1) (9, 3)
b) (4, 3) (8, 1) g) (6, 4) (2, 2)
c) (4, 2) (0, 4) ) (2, 0) (2, 2)
) (4, 0) (0, 2) h) (4, 2) (8, 0)
d) (4, 4) (0, 6) ) (0, 1) (4, 3)
e) (5, 1) (1, 1) i) (3, 3) (1, 1)
4. Koordinat dzleminde verilen ABC genini 3 birim sola 2 birim yukarya teleyelim.
y B1 y
6
5
B 5
4 A1 B
4
3 A A
2 3 C1
1 C 2
1 C
-4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 x
-1 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-2 -1
-3 -2
A(2, 3) A(1, 5) -3
-4
-4
B(3, 4) B(0, 6)
C(4, 1) C(1, 3)

5. Aada verilen noktalarn, nce saat ynnde 90 dnme, sonra x eksenine gre yansmas sonucu
saat ynnde 90 dnme x eksenine gre yansma

a) (2, 5) (5, 2) (5, 2)
b) (4, 2) (2, 4) (2, 4)
c) (3, 0) (0, 3) (0, 3)
) (0, 2) (2, 0) (2, 0)
d) (2, 3) (3, 2) (3, 2)
e) (2, 6) (6, 2) (6, 2)
f) (1, 0) (0, 1) (0, 1)
g) (4, 3) (3, 4) (3, 4)
6. Aada verilen noktalarn, nce 3 br saa, 1 br aaya telenme, sonra y eksenine gre yansma
sonucu oluan grntlerini bulalm.
3 br saa ve 1 br aaya teleme y eksenine gre yansma

a) (1, 4) (4, 3) (4, 3)
b) (5, 6) (2, 7) (2, 7)
c) (2, 0) (5, 1) (5, 1)
) (0, 4) (3, 5) (3, 5)
d) (3, 5) (6, 6) (6, 6)
7. Koordinat dzleminde verlien ABC genini 5 birim saa 1 birim yukarya teleyip x eksenine gre
yansmasn alalm.
y y
C C
4 4
3 3
2 2
A B A B
1 1
0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-4 -3 -2 -1 -1
-1 A B
-2 teleme yansma -2
-3 -3
A(4, 1) (1, 2) (1, 2)
-4 -4
B(1, 1) (4, 2) (4, 2) -5
C
C(3, 4) (2, 5) (2, 5)

2. nite / Dnm Geometrisi Konu Testi 1
1. A(3, 5) noktasnn saat ynnde 180 dn- 5. y

drlmesi sonucu oluan grnts aada-
4
kilerden hangisidir? A
3
A) (5, 3) B) (3, 5) 2
C) (3, 5) D) (3, 5) 1 B
Cevap: C
-4 -3 -2 -1 01 2 3 4 x
-1
-2
-3
[AB] doru parasnn saat ynnde 90

dndrlmesi sonucu elde edilen grnts
2. M(x, y) noktas saat ynnde 90 dndrl-
aadakilerden hangisi olur?
dnde M(2, 6) olduuna gre M noktas
aadakilerden hangisidir? A) y B) y
3 3
A) (6, 2) B) (2, 6) 2 2
1 1
C) (6, 2) D) (2, 6) -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1 B
Cevap: A -2 A
-2
-3
-3 A
4 4
B
y y
B
C) 4 D) 4
3 A
3
A 2 2
1 B 1
3. A(2, a) noktasnn saat ynnde 90 dnd- -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 x
-1 -1
rlmesi ile A(3, b) noktas elde ediliyor. -2 -2
-3 -3
Buna gre a + b ifadesinin deeri aadaki-
lerden hangisidir?
Cevap: A
A) 5 B) 1 C) 1 D) 5
Cevap: A
6. Kelerinin koordinatlar; A(3, 2), B(5, 2),

C(1, 2), D(4, 1) olan ABCD drtgeni saat y-
4. A(x, y) noktasnn saat ynnde 270 dnd- nnde 90 dndrldnde, ke koordinat-
rlmesi ile A(2, 5) noktas elde ediliyorsa larndan biri aadakilerden hangisi olamaz?
x + y ifadesinin deeri katr?
A) (1, 4) B) (2, 5)
A) 7 B) 3
C) (2, 3) D) (2, 1)
C) 3 D) 7
Cevap: B Cevap: C

7. Koordinatlar, A(2, 3), B(4, 1) ve C(0, 4) 10. y

olan ABC geni saat ynnde 90 dnd- 4
D C
rlerek ABC geni elde ediliyor.
Buna gre ABC geninin ke noktala-
rnn koordinatlar toplam aadakilerden A
1 B
hangisi olur?
-1 0 1 x
A) 14 B) 2 C) 2 D) 14
Cevap: D
Yukarda verilen ABCD dikdrtgeni saat

ynnde 90 dndrldnde oluan grn-
t aadakilerden hangisi olur?
8. y A) y B) y
A D
M Z
x C A D
1 1
0 B
01
0 1 4 x 4x
-1
O H B C
Koordinat dzleminde verilen harflerden

ka tanesi orijin etrafnda 180 dndrl- y
C) y D)
dnde kendisi ile grnts ayn olur?
A D
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 1
A D B
Cevap: C 01 4x 0 1 C 4 x
-1
B C
Cevap: B
9.
K(3, 4), L(2, 4), M(3, 2), N(5,2)
Koordinatlar yukardaki gibi verilen KLMN

yamuu, saatin tersi ynnde 90 dndr- 11. Koordinatlar, A(2, 3) ve B(3, 1) olan [AB]
lerek KLMN yamuu elde ediliyor doru paras saat ynnde 360 dndrl-
yor.
Buna gre, aadakilerden hangisi KLMN
yamuunun ke noktalarndan biri olamaz? Buna gre, oluan grntnn koordinatlar
toplam aadakilerden hangisi olur?
A) (4, 3) B) (4, 2)
C) (2, 3) D) (2, 5) A) 9 B) 1 C) 1 D) 9
Cevap: A Cevap: B
1. C 2. A 3. A 4. B 5. A 6. C 7. D 8. C 9. A 10. B 11. B

1. A(2, 3) noktasnn x eksenine gre yans- 5. (3, y) noktasnn orijine gre yansmas
mas aadakilerden hangisidir? (x, 4) olduuna gre x + y ifadesinin deeri
katr?
A) (2, 3) B) (2, 3)
C) (2, 3) D) (2, 3) A) 7 B) 1 C) 1 D) 7
Cevap: D Cevap: D
6. A(5, 9) noktasnn orijine gre yansmas

alnarak B noktas elde ediliyor.
2. K(4, 5) noktasnn y eksenine gre yans-
mas aadaklerden hangisidir? A noktas orijin etrafnda ka derece dnd-
rlrse B noktas ile akr?
A) (4, 5) B) (4, 5)
C) (4, 5) D) (5, 4) A) 90 B) 180 C) 270 D) 360
Cevap: C Cevap: B
7. A(3, 2) noktas koordinat dzleminde 4 bi-

rim sola, 1 birim aaya teleniyor.
3. A(x, y) noktasnn orijine gre simetrii Buna gre oluan noktann koordinatlar
A (1, 3) olduuna gre A noktas aada- aadakilerden hangisidir?
A) (7, 1) B) (4, 6)
A) (3, 1) B) (1, 3) C) (1, 3) D) (1, 1)
C) (1, 3) D) (1, 3) Cevap: C
Cevap: C
8. M(x, y) noktas 5 birim saa, 2 birim yukarya

4. A(3, 2) noktasnn x eksenine gre simetrii telendiinde M(1, 3) noktas elde ediliyor.
A (3, a) ve B(4, 1) noktasnn y eksenine Buna gre M noktas aadakilerden hangi-
gre simetrii B(b, 1) olduuna gre a + b sidir?
ifadesinin deeri katr?
A) (6, 5) B) (4, 5)
A) 6 B) 2 C) 2 D) 6 C) (4, 1) D) (4, 1)
Cevap: A Cevap: B

9. 11. y
y A B
C
A B
0 x D C
0 x
Koordinat dzleminde verilen ABC geni-

nin y eksenine gre yansmas alndnda Koordinat dzleminde verilen ABCD ya-
aadakilerden hangisi elde edilir? muunun orijine gre yansmas alndnda
A) B) aadakilerden hangisi elde edilir?
y y
A) y B) y
0 x 0 A x
B B
C 0 x 0 x
A B C D
A C
D C B A
y y
C) C D) A C) y D) y
B A
C
A B
B C D
x x
0 0 0 x x
D C 0
A B
Cevap: C Cevap: B
12.
ABC ABC
A(2, a) A(4, 5)
10. Koordinatlar A(2, 3), B(5, 3), C(1, 3) ve B(b, 1) B (1, 1)
D(2, 4) olan ABCD yamuu 3 birim sola ve
C(c, 4) C(5, 4)
2 birim aaya teleniyor.
Buna gre oluan yamuun ke noktalarnn Yukardaki tabloda ke noktalar verilen -
koordinatlarndan biri aadakilerden han- genlerden ABC geni ABC geninin 2 bi-
gisi olamaz? rim saa telenip y eksenine gre yansmas
alnarak elde edilmitir.
A) (5, 2) B) (4, 1)
C) (2, 1) D) (1, 1) Buna gre a + b + c ifadesinin deeri katr?
A) 3 B) 1 C) 3 D) 5
Cevap: B Cevap: A
1. D 2. C 3. C 4. A 5. D 6. B 7. C 8. B 9. C 10. B 11. B 12. A

1. 4. y
y A
K D
B
C
L M 0 x
0 x
Koordinat dzleminde verilen ABCD drt-

Koordinat dzleminde verilen KLM geni geni 5 birim saa 2 birim yukar teleniyor.
saatin tersi ynnde 90 dndrldnde
Buna gre oluan ABCD drtgeninin ke
oluan KLM geni iin |LM| ka birim
noktalarnn koordinatlarndan biri aada-
olur?
kilerden hangisi olamaz?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
A) (1, 5) B) (3, 3) C) (4, 4) D) (4, 6)
Cevap: C
Cevap: A
2.
A(2, 3) A(3,2)
A noktasnn belli bir hareket sonunda g-

rnts A noktas olmaktadr.
Buna gre bu hareket iin aadakilerden 5. Aadakilerden hangisinde nce saa te-
hangisi sylenemez? lenip sonra y eksenine gre yansmas alnan
A) 1 birim saa 5 birim aa telenmitir. bir ekil vardr?
B) saat ynnde 90 dndrlmtr. A) y C
B) D C
y
C) Saatin tersi ynnde 270 dndrlm-

tr.
B A A B
D) Orijine gre yansmas alnmtr. 0 x 0 x
A B
Cevap: D A D
B C
3. A(2, 3) noktasnn y eksenine gre yansma- C
s B, B noktasnn x eksenine gre yansmas C) y D) y

C ise, C noktasnn koordinatlar ile ilgili aa- A B
da verilenlerden hangisi yanltr?
C
A) Koordinatlar A noktas ile ayndr. 0 x 0 x
A B B A A B
B) Koordinatlar toplam 1dir.
C) Koordinatlar arpm 6dr.
C
D) Orijine gre simetrii (2, 3). C C
Cevap: A Cevap: D

6. 9. A(2, 3) A(2, 3)
y
A C
B
A noktasnn grnts A noktas olduu-
D na gre A noktasnn yapt hareketle ilgili
aadakilerden hangisi yanltr?
0 x A) Orijine gre yansmas alnmtr..
B) Orijin etrafnda 180 dndrlmtr.
C) 4 birim saa ve 6 birim aaya telen-
mitir.
Yukarda koordinat dzleminde verilen ekil
saat ynnde 90 dndrldnde verilen D) Saat ynnde 90 dndrlm ve y ekse-
noktalardan hangisi veya hangileri eklin d nine gre yansmas alnmtr.
blgesinde kalr? Cevap: D
A) Yalnz A B) Yalnz D
C) B ve C D) B, C ve D
10. A(x, y) noktas saat ynnde 90 dndr-
Cevap: D lp 3 br saa telendiinde A(2, 5) noktas
7. Aadakilerden hangisinde ekillerle yap- elde ediliyor.
lan ilem doru gsterilmitir? Buna gre A noktas aadakilerden hangi-
y sidir?
A) B) y
A) (5, 1) B) (1, 5)
C) (5, 1) D) (1, 5)
0 x 0 x Cevap: A
x eksenine gre 180lik dnme

11. Koordinatlar A(3, 3), B(1, 3) ve C(2, 4) olan
yansma
ABC geni 1 birim aa telenerek x ekse-
C) y D) y nine gre yansmas alnyor.
Buna gre oluan ABC geninin ordinat-
lar toplam katr?
0 x 0 x A) 7 B) 1 C) 2 D) 3
Cevap: A
orijine gre y eksenine gre

yansma yansma 12. A(2, 1) ve B(3, 2) olmak zere [AB] do-
Cevap: B ru paras saat ynnde 90 dndrlp 2
birim saa teleniyor.
8. A(2, 3) noktas 1 birim saa, 2 birim yukar Buna gre oluan [AB] iin aadakiler-
telendikten sonra y eksenine gre yansma-
den hangisi yanltr?
s alnyor.
A) A (3, 2)
Buna gre oluan nokta aadakilerden
hangisidir? B) B (0, 3)
C) Ordinatlar toplam 1 olur.
A) (1, 5) B) (3, 1)
C) (3, 1) D) (3, 1) D) Koordinatlar toplam 2 olur.
Cevap: C
Cevap: B
1. C 2. D 3. A 4. A 5. D 6. D 7. B 8. B 9. D 10. A 11. A 12. C

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
Tarama Fy (nite 1 -2)
13
ET Ki NL iK
1. Aada verilen olay ile ilgili bo braklan yerleri doldurunuz.
1'den 10'a kadar saylarn yazl olduu kartlarn bulunduu bir torbadan, ekilen bir kartta 5'ten
kk say olmas durumu.
Deney : 1den 10a kadar saylarn yazl olduu kartlardan rastgele birinin seilmesi
rnek Uzay : 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10
Olay : Seilen kartn 5ten kk olmas; 1, 2, 3, 4
Olayn eleman says : 4
rnek uzayn eleman says : 10
ekilen kartta 5'ten kk say olmas olasl : 4 = 2
10 5
2. Aada verilen bilgileri doru veya yanl olarak belirleyiniz.

D Bir genin izilebilmesi iin verilenlerden en az bir tanesi kenar uzunluu olmaldr.
D Dik gende en uzun kenar 90 nin karsndadr.
D Bir gende yalnz bir tane geni a bulunabilir.
3. Aada verilenler ile bir genin izilip izilemeyeceini belirleyiniz.

a) |AB| = 9 br, s(A ) = 60, s(B) = 40 A ki as ve bunlar ara-
sndaki kenar uzunluu ve-
9br 60 rildii iin ABC geni izi-
lebilir.
40
B C
b) |AB| = 10 br, |BC| = 8 br, |AC| = 16 br C kenar uzunluu veril-

dii iin ABC geni izile-
16br 8br bilir.
A B
10br
c) s(A ) = 60, s(B) = 60
Bir genin izilebilmesi iin en az biri kenar olmak
zere eleman verilmelidir. Dolaysyla bu gen
izilemez.

Tarama Fy Etkinlik
4. Aada verilen dik genlerde, pisagor bants uygulayarak bilinmeyen kenar uzunluunu bulunuz.
a) A b) K c) A 3 br K
5 br 7 br x
4 br 8 br x
A K A 3 br K
B x C L 9 br M
5 br 7 br x L
4 br 2 8 br 2
52 + 72 = x2 4 + 92 = x2 x = 82 +x 32
25 + 49 = x2 16 + 81 = x2 x2 = 64 + 9 = 73
B x C L 9 br M
xA
= 74 br Kx2 = 97 x = 97 br AxL= 3 73
br brK
5 br 7 br x
4 br 8 br x
M E K
B x C L 9 br M
12 br 9 br x x L 8 br
2 br
) M d) E e) K
N x K F 5 G P 12 br R
12 br 9 br x x 8 br
2 br
N x K F P 12 br
M 5 EG K R
122 + 92 = x2 ( 5)2 + 22 = x2 x2 + 82 = 1228 br
12 br 9 br x x2
144 + 81 = x2 5 + 4 = x2 2 br x + 64 = 144
x2 = 225 x2 = 144 64 = 80
6 brx M x= 9x = 3 br
N L K F A 5 G P P br
12 R
x= 225 = 15 br x = 80 = 4 5 br
2 2 br 2 6 br
x x
12 br 8 2 br
L 6 br M A x R P
x S
N
C 2 2 br 2 6 br
x x
12 br 8 2 br
f) g) A x R)
L 6 br M P x S
N
C 2 2 br 2 6 br
x xx
12 br 8 2 br
R x S
N
C
62 + x2 = 122 x2 + x2 = (8 2)2 (2 2)2 + (2 6)2 = x2

36 + x2 = 144 2x2 = 128 8 + 24 = x2
x2 = 144 36 = 108 x2 = 64 x2 = 32
x= 108 = 6 3 br x = 64 = 8 br x = 32 = 4 2 br

Tarama Fy Etkinlik
5. Aadaki koordinat sistemleri zerinde, verilen noktalar arasndaki mesafeleri hesaplaynz.

a) y y b) y y
B
4 4
L L
A A2 2 2 2
x 1 1 x
x x
3 3 2 2 0 0 5 5
y y B y y L
y 4 4
x K y Ky x
y
4
2 6
4
L L
A 2
A 2 4 2 A 5 2 K 6
4 1 L
A x x 1 2 0 L x 5 x
3 2 2
A3 2 2 2 0 5
y y y y 1
3 2 xx 2 = 22x + 52 1 0 x 5
x x2 = 62 + 62
3 2 04 45
K
x = 29 K x=6 2
M M 4
2 2 4 K
A A2 2 K
3 3 1 1 10 10
x x x x
3 3
0 0 0 0
c) y y ) y
2 2 y
N N
4 4y y
y K K y
M M
2 2
A A 2
2 M
3 3 M1 1 2 10 10
A 20 x x 2 x x
A3 3
20 0 0
3 1
2 10
3
3
0 x
x 12 0
10
N xN
x
3
4
0 4 AK 0
2 M
K
y 2 y N x
y
x y
N 4
4
4 6K
K
11 N
P P 6 K
3 3
U U
4 2 1 2 1
4 xx = 62x + 62 2 x x x2 = 42 + 112
4 4
y y y y
3 3
x=6 2 x = 137
d)
R R
y
y e) y 4
y
4
V V
P
3 3 P
P U1 U
4 4 3 P x 2 1 2 x
3
4
x
4 U x
4 U1
4 x 2 1 2 x
4x 2 x
R
3 3
4 U
R 4
4
3 P V V
R 3 x
R 4 5
x 6 4V
V
R 8 V 4
x2 = 62 + 82 x2 = 52 + 42
x = 10 x = 41

Tarama Fy Etkinlik
6. Aadaki ke koordinatlar verilen ok- 7. Aadaki boluklar uygun ekilde doldurunuz.

genlerin istenen dnme hareketini koordinat
dzleminde gsteriniz. a) A(2, 3) noktasnn x eksenine gre yans-
a) A(4, 2), B(1, 2), C(2, 4), D(1,4) ke koor- 2 , 3
mas A(...... .......) noktasdr.
dinatlarna sahip ABCD dikdrtgenini orjin
b) A(5, 2) noktasnn y eksenine gre yans-
etrafnda 180 dndrnz.
5 , .......
mas B(...... 2 ) noktasdr.
y
c) C(4, 1) noktasnn orijine gre yansmas
5 -4, .......
C(...... 1 ) noktasdr.
C D
4
3 ) D(1, 3) noktasnn x eksenine gre yan-
A 2 -1, .......
smas D(...... 3 ) noktasdr.
B
1
d) E(0, 6) noktasnn x eksenine gre yans-
-5 -4 -3 -2 -1 01 2 3 4 5 x mas E(......0, .......
6 ) noktasdr.
-1
B A
-2 e) F(4, 0) noktasnn y eksenine gre yans-
-3 ma F(......4, .......
0 ) noktasdr.
-4
D C
-5
8. Aadaki boluklar uygun ekilde dolduru-

nuz.
b) Ke koordinatlar A(5, 3), B(4, 2), C(0, 0)
a) A(3, 1) 2br saa A(......5, .......
2)
olan ABCni orjin etrafnda saatin tersi
ynde 90 dndrnz. 3 br aa teleniyor.
b) B(4, 2) 2br sola 6, .......1)

B(.........
y
5 3 br yukar teleniyor.
4 c) C(4, 6) 5br saa C(......1, .......
2)
A 3
2 4 br aa teleniyor.
1C
) D(5, 8) 3 br sola 2 , 3
D(...... .......)
-5 -4 -3 -2 -1 01 2 3 4 5 x
-1 5 br yukar teleniyor.
-2
B 2 , 2
-3 d) E(0, 3) 2 br saa E(...... .......)
-4 B 1 br yukar teleniyor.
A -5
e) F(2, 0) 4 br sola 2 , 2
F(......... .........)
2 br aa teleniyor.

Tarama Fy Test 1
1. 5. Kaann babasnn czdannda 5 tane 50 TL,

A 4 tane 20 TL ve 3 tane 100 TL vardr.
8 br2 B Czdann iine bakmadan, bir kat para e-

4 br2 ken Kaann 20 TLlik banknot ekmi olma
olasl aadakilerden hangisidir?
A karesinin bir kenar, B karesinin bir kena- A) 1 B) 1 C) 1 D) 1

2 3 4 5
rndan ka katdr? Cevap: B
A) 1 B) 2 C) 2 D) 2 2
Cevap: C
2. zmlenmi hli
3 . 102 + 6 . 101 + 5 . 100 + 9 . 101 + 3 . 103 6. Rzgarn girdii bir snavda baarl olma-
olan say aadakilerden hangisidir? ma olasl 2 tir.
15
A) 365,93 B) 365,903 Buna gre Rzgarn bu snavda baarl
C) 3650,93 D) 3650,903 olma olasl katr?
Cevap: B A) 1 B) 2 C) 7 D) 13
5 5 15 15
Cevap: D
3. Bir k yl uzaklk yaklak 9461.109 mdir.

Buna gre bir k yl uzakln bilimsel gs-
terimi aadakilerden hangisidir?
A) 9,461.1012 B) 9,461.109
C) 94.61.1010 D) 0,961.1013
Cevap: A 7. Aada baz elemanlar verilen genlerden
hangisi tek bir gen belirtmez?
A) |AB| = 3 cm, |BC| = 7 cm, |AC| = 9 cm
B) |CK| = 4 cm, |KL| = 5 cm, |CL| = 6 cm
4. [(2)2]3 aadakilerden hangisine eittir?
C) |AB| = 5 cm, |BC| = 8 cm, s(BCA )= 40
1 1
A) 26 B) (2)6 C) 6 D) 6 D) |AC| = 6 cm, s(BCA )= 40, s(BAC)= 60
2 2
Cevap: D Cevap: C

Tarama Fy Test 1
8. B(6,12) noktasn C(12, 6) noktasnn ze- 10. 3 dergi, 2 hikaye ve 5 masal kitab ierisinden
rine getirmek iin B noktasna aadaki i- alnan bir kitabn, masal kitab olma olasl
lemlerden hangisi yaplmaldr? aadakilerden hangisidir?
A) Orijin etrafnda 180 dndrlmelidir. A) 1 B) 1 C) 5 D) 1
2 3 7
B) x eksenine gre yansmas alnp orijin et- Cevap: A
rafnda 180 dndrlmelidir.
C) y eksenine gre yansmas alnp orijin et- 11. ekilde
rafnda 180 dndrlmelidir. A
[AC] [BE]
D) x eksenine gre yansmas alnp orijin et- D
rafnda saat ynnde 90 dndrlmeli- |AB| = 13 cm,
13
dir. |DC| = 3 cm, 3
Cevap: D
|CE| = 4 cm ve B C 4 E
|BC| = |DE|
olduuna gre, |AD| ka santimetredir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
Cevap: D
9. y 12. A
10 cm 10 cm
x B 12 cm C 9 cm D
0
ekilde ABC ikizkenar gendir.
Yukardaki ekil, bir eklin 5 birim sola, 3 bi- |AB| = |AC| =10 cm, |BC|= 12 cm ve
rim yukar telenmesi sonucu olumutur. |CD| = 9 cm
olduuna gre, |AD| ka santimetredir?
eklin telenmeden nceki hli aadakiler-
den hangisidir? A) 16 B) 17 C) 18 D) 19
Cevap: B
A) y B) y

A 5 cm E
13. 2 cm
x x
0 0 B
11 cm C D
y y
C) D)
ekildeki ABC, ACE ve ECD bi rer dik
gen ve |CE| = |ED| dir.
Buna gre, |CD| uzunluu ka santimetre-
x x
0 0 dir?
A) 3 2 B) 4 2
C) 5 2 D) 6 2
Cevap: C Cevap: B
1. C 2. B 3. A 4. D 5. B 6. D 7. C 8. D 9. C 10. A 11. D 12. B 13. B
Tarama Fy Test 2
1. A = 2 . 3 . 52 6. Ayrtlarnn uzunluklar 3 cm, 4 cm ve 6 cm

B = 23 . 3 . 7 olduuna gre olan dikdrtgenler prizmas biimindeki tahta
A ve B saylarnn EKOKu aadakilerden bloklar yanyana, st ste konularak, en kk
hangisidir? hacimli kp biiminde bir yap oluturulacak-
A) 22 . 32 . 52 . 7 B) 23 . 32 . 52 . 7 tr.
Bu yapnn bir ayrtnn uzunluu ka cm
C) 23 . 3 . 52 . 7 D) 24 . 32 . 52 . 7
olur?
Cevap: C
A) 12 B) 15 C) 18 D) 21
2. 13,5 . 10a = 13500 eitliinin salanmas iin a Cevap: A
yerine aadaki saylardan hangisi gelmelidir?
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3
Cevap: D
7. 24 kz, 21 erkek renciden oluan bir snfta,
3. 0,08 saysnn eiti aadakilerden hangisi- kzlarn 4, erkeklerin 6s gzlkldr.
dir?
Snfta seilen bir rencinin gzlkl olma
A) 0,4 B) 2 C) 22 D) 2 olasl aadakilerden hangisidir?
5 10
A) 2 B) 5 C) 7 D) 8
Cevap: B 9 9 9 9 A
Cevap:
4. [AB]nin u [AB] nn u
noktalar noktalar 8. A
A(1,3) A(a,b) 6 4
B(c,d) B(3,2) B C
5 10
AB doru paras 3 br yukar 5 br saa
telenerek AB doru paras elde ediliyor.
D
Tabloda verilenlere gre, a . b + c . d ifade-
sinin deeri aadakilerden hangisidir? ekilde verilenlere gre |BC|nin en byk
A) 12 B) 9 C) 26 D) 30 tam say deeri katr?
Cevap: C A) 7 B) 8 C) 9 D) 10
Cevap: C
5. Aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
A) (3,5) noktasnn x eksenine gre simetrii
(3,5)tir. 9. I. 5 cm
B) (2,0) noktasnn x eksenine gre simetrii II. 10 cm
kendisidir. III. 12 cm
IV. 16 cm
C) (1,7) noktasnn y eksenine gre, simetri-
i (1,7) dir. Yukarda uzunluklar verilen tellerden han-
D) (3, 2) noktas orijin etrafnda saat y- gileri ile bir gen oluturulamaz?
nnde 2 defa 90 dndrlrse (2, 3) A) I, II ve III B) I, II ve IV
noktasna ulalr. C) I, III ve IV D) II, III ve IV
Cevap: D Cevap: B

Tarama Fy Test 2
10. A ekildeki ABCde 13. K(4,10) noktas orijin etrafnda saatin

12 cm tersi ynnde 90 dndrldnde hangi
5 cm |AB| = 5 cm,
nokta oluur?
C |AC| = 12 cm ve
B s(A) < s(B) dir. A) (10, 4) B) (10,4)
|BC|nin alabilecei C) (10,4) D) (10,4)
ka tam say deeri vardr? Cevap: A
A) 7 B)6 C) 5 D)4
Cevap: D 14. 2 cm
13 cm
12 cm
ekilde verilen duvarn yere bitiik ksmnn

11. Aada baz a ve kenar uzunluklar veri
uzunluu ka metredir?
len genlerden hangisi izilebilir?
A A) 6 B) 7 C) 8 D)9
A) B) A
Cevap: B
5 cm 6 cm 7 cm
50 85 50 70
B C 15. ekilde;
B 6 cm C
s(B) = s(C ) = 90
A |AB| = 2 km
C) D) A

|BC| = 6 km
8 cm 9 cm 3 cm 65 4 cm
|CD| = 6 km
60 60 olduuna gre, Ali
B C
B C Cevap: D ile okulu arasndaki
en ksa mesafe ka
kilometredir?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16
12. A Cevap: A
120 16.
B C

D
ekilde 12 m uzunluundaki bir elektrik
Yukardaki ekilde verilenlere gre, en direi 9 m ve 5 m uzandan elik halatlar
uzun kenar aadakilerden hangisidir? yardmyla sabitlenmek isteniyor.
A) |AB| B) |AC| Bunun iin ka metre elik halat kullanlr?
C) |BC| D)|CD| A) 18 B) 25 C) 28 D) 30
Cevap: D Cevap: C
1. C 2. D 3. B 4. C 5. D 6. A 7. A 8. C 9. B 10. D 11. D 12. D 13. A 14. B 15. A 16. C
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
3. nite / Cebirsel fadeler ve zdelikler 1

14
CEBRSEL FADELER
Kazanm: Basit cebirsel ifadeleri anlar ve farkl biimlerde yazar.
inde bilinmeyen bulunan ifadelere cebirsel ifade denir.

rnein; 2a + 3 ifadesi bir cebirsel ifadedir. Burda;
Terim
2a + 3
Katsay sabit terim
bilinmeyen
(deiken)
CEBRSEL FADELERDE ARPMA LEM

Kazanm: Basit cebirsel ifadeleri anlar ve farkl biimlerde yazar.
Cebirsel ifadelerin arpmn yapar.
Cebirsel fadelerde arpma ilemi yaplrken btn terimler birbiriyle arplr.

RNEK
6 . y = 6y, 2x . 3x = 6x2, 2a . b = 2ab
x . x = x2 4 . 5a = 20a, 3a . 4ab = 12a2b olur.
2 . (a + 1) ileminin sonucunu bulalm.
Burda 2 says cebirsel ifadedeki her bir terimle arplmaldr.
2. (a + 1) = 2 . a + 2 . 1 = 2a + 2 olur.
rnekler:
1. 4 . (2x + 5) ileminin sonucunu bulalm.
4 . (2x + 5) = 4 . 2x + 4 . 5 = 8x + 20 olur.
2. 5 . (3x 5) ileminin sonucunu bulalm.
5 . (3x 5) = 5 . 3x 5 . 5 = 15x 25 olur.
3. 3 . (2x 1) ileminin sonucunu bulalm.
3 . (2x 1) = 3 . 2x 3 . (1) = 6x + 3 olur.

4. 2 . (3a + 2b 5) ileminin sonucunu bulalm.
2 . (3a + 2b 5) = 2 . 3a + 2 . 2b 2 . 5 = 6a + 4b 10 olur.
5. (a + 1) . (a + 3) ileminin sonucunu bulalm.
(a + 1) . (a + 3) = a . a + a . 3 + 1 . a + 1 . 3 = a2 + 3a +a + 3 = a2 + 4a + 3 olur.
6. (2a + 1) . (a + 5) ileminin sonucunu bulalm.
(2a + 1) . (a + 5) = 2a . a + 2a . 5 + 1 . a + 1 . 5
= 2a2 + 10a + a + 5 = 2a2 + 11a + 5 olur.
7. (3x + 2) . (x 5) ileminin sonucunu bulalm.
(3x + 2) . (x 5) = 3x . x + 3x . (5) + 2 . x + 2 . (5)

= 3x2 15x + 2x 10 = 3x2 13x 10
8. (x 3) . (x + 3) ileminin sonucunu bulalm.
(x 3) . (x + 3) = x . x + 3x . 3 . x 3 . 3
= x2 + 3x 3x 9 = x2 9 olur.
9. (2x 3) . (x + 3) ileminin sonucunu bulalm.
(2x 3) . (x + 3) = 2x . x + 2x . 3 3 . x 3 . 3
= 2x2 + 6x 3x 9 = 2x2 + 3x 9 olur.
10. (5a 2) . (3a 1) ileminin sonucunu bulalm.
(5a 2) . (3a 1) = 5a . 3a + 5a . (1) 2 . 3a 2 . (1)

= 15a2 5a 6a + 2 = 15a2 11a + 2 olur.
11. (a 1) . (a 1) ileminin sonucunu bulalm.
(a 1) . (a 1) = a . a + a . (1) 1 . a 1 . (1) = a2 a a + 1
= a2 2a + 1 olur.
12. (4x 5) . (x + 1) ileminin sonucunu bulalm.
(4x 5) . (x + 1) = 4x . x + 4x . 1 5 . x 5 . 1 = 4x2 + 4x 5x 5
= 4x2 x 5 olur.

3. nite / Cebirsel fadeler ve zdelikler 1 Etkinlik
1. Aada verilen arpma ilemlerinin sonucunu bulalm.

a) 9 . (x + 3) 9x + 27 d) 4 (2a + 3) = 8a + 12
b) 2 (a 4) 2a 8 e) 5 (3x 1) = 15x 5
c) 3 . (x + 2) 3x 6 f) 2 . (5a 3) = 10a + 6
) 4 . (a + b + c) 4a + 4b + 4c g) 3 . (2a + 3b 5) = 6a + 9b 15
2. Aada verilen arpma ilemlerinin sonularn bulalm.
a) (x + 2) . (2x + 1) = x . 2x + x . 1 + 2 . 2x + 2 . 1
= 2x2 + x + 4x + 2
= 2x2 + 5x +2
b) (2x + 4) . (3x + 2) = 2x . 3x + 2x . 2 + 4 . 3x + 4 . 2
= 6x2 + 4x + 12x + 8
= 6x2 + 16x + 8
c) (5x + 4) . (x 2) = 5x . x + 5x . (2) + 4 . x + 4 . (2)

= 5x2 10x + 4x 8
= 5x2 6x 8
) (4a 3) . (2a 1) = 4a . 2a + 4a . (1) 3 . 2a 3 . (1)

= 8a2 4a 6a + 3
= 8a2 10a + 3
d) (2x 6) . (2x 5) = 2x . 2x + 2x . (5) 6 . (2x) 6 . (5)

= 4x2 10x 12x + 30
= 4x2 22x + 30
e) (a + 5) . (a 4) = a . a + a . (4) + 5 . a + 5 . (4)
= a2 4a + 5a 20
= a2 + a 20
f) (2a + 3) . (3a 2) = 2a . 3a + 2a . (2) + 3 . 3a + 3 . (2)

= 6a2 4a + 9a 6
= 6a2 + 5a 6
g) (x 7) . (x + 7) =x. x+x.77.x7.7
= x2 + 7x 7x 49
= x2 49

ARPMA LEMNDE MODELLEME

Kazanm: zdelikleri modellerle aklar
x 1
1
x2 x 1 1
x x
olmak zere (x + 2) . (x + 3) ilemini modelleyerek yapalm;
x+2
x2 x x
x+3
x 1 1
x 1 1 x2 + 5x + 6 bulunur.
x 1 1
NOT Modelleme yaplrken alan hesabndan yararlanlr. Kenar uzunluklar x + 2 ve x + 3 olacak

ekilde modelleme yaplr. Kullanlan paralarn alanlar toplam, arpma ileminin sonucunu
verir.
rnekler:
1. (2x + 1) . (x + 5) ilemini modelleyerek bulalm.

2x + 1
Kenarlar 2x + 1 ve x + 5 olacak ekilde paralar

x2 x2 x yerletirilir ve kullanlan paralarn alanlar
toplamndan;
x x 1 2x2 + 11x + 5 bulunur.

x+5
x x 1
x x 1
x x 1
x x 1

2. (x + 4) . (x 2) ilemini modelleyerek bulalm.

x 1 x 1
1 x 1
x x 1 ve x 1
x2 x 1 x2 x 1
olmak zere; x+4
Kenarlar x + 4 ve x 2 olacak ekilde paralar

x2 x x x x yerletirilir ve kullanlan paralarn alanlar
toplamndan;
x2
x -1 -1 -1 -1 x2 + 2x 8 bulunur.
x -1 -1 -1 -1
ET Ki NL iK
x 1 x 1
1 x 1
x x 1 ve x 1 olmak zere;
x2 x 1 x2 x 1
Aada verilen arpma ilemlerini modelleyerek bulalm.
a) (2x + 3) . (x + 2) b) (3x 1) . (x 4)
3x 1
2x + 3
x2 x2 x2 -x
x2 x2 x x x
x+2 x4 x x x +1
x x 1 1 1 x x x +1
x x 1 1 1 x x x +1
2x2 + 7x + 6 x x x +1
3x2 13x + 4
c) (x + 3) . (x + 4) ) (2x 1) . (2x + 3)
x+3 2x 1
x x x x2 x2 -x
x2
x+4 x 1 1 1 -x
2x + 3 x2 x2
x 1 1 1
x 1 1 1 x x -1
x 1 1 1 x x -1
x x -1
x2 + 7x + 12
4x2 + 4x 3
ZDELKLER
Kazanm: zdelikleri modellerle aklar
Bir eitlikte, eitliin her iki taraf da bilinmeyene verilen btn saylar iin ayn olursa bu eitliklere
zdelik denir.
2x + 2 = 2 . (x + 1) eitliini inceleyelim;
x = 1 iin 2 . 1 + 2 = 2 . ( 1 + 1)
2+2 =2.2
4 =4
x = 2 iin 2 . 2 + 2 = 2 . ( 2 + 1)
4+2 =2.3
6 =6
x = 3 iin 2 . 3 + 2 = 2 . ( 3 + 1)
6+2 =2.4
8 =8
Bilinmeyenin yerine koyduumuz her say iin eitlik saland iin verilen ifade bir zdeliktir.
NEML ZDELKLER
1. ki Terimin Toplamnn Karesi zdelii
ki terimin toplamnn karesi; birinci terimin karesi, iki terimin arpmnn iki kat ve ikinci terimin
karesinin toplamna eittir. Bu zdelik tam kare zdeliidir.
(a + b)2 = a2 + 2ab + b2
rnein; (x + 1)2 zdeliinin eitini bulalm;
(x + 1)2 = x2 + 2 . x . 1 + 12
ikinci terimin
iki terimin karesi
ilk terimin
arpmnn
karesi
2 kat
(x + 1)2 = x2 + 2x + 1 olur.

rnekler:
1. (a + 3)2 ifadesinin zdeini bulalm.
(a + 3)2 = a2 + 2 . a . 3 + 32 = a2 + 6a + 9
2. (2x + 1)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(2x + 1)2 = (2x)2 + 2 . 2x . 1 + 12 = 4x2 + 4x + 1
3. (4a + b)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(4a + b)2 = (4a)2 + 2 . 4a . b + b2 = 16a2 + 8ab + b2
4. (x + 5y)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(x + 5y)2 = x2 + 2 . x . 5y + (5y)2 = x2 + 10xy + 25y2
ki Terimin Toplamnn Karesi zdelii Modeli

a b
Burada byk kerinin alan, oluan ekillerin alanlar toplamna eittir;
b a.b b2 b
(a + b)2 = a . b + b2 + a . b + a2 olur.
a+b a a.b a (a + b)2 = a2 + 2ab + b2 elde edilir.
a2
a b
a+b
rnekler:
1. (x + 3)2 zdeliinin eitini modelleme ile bulalm.
x 3
3 3.x 32 3
(x + 3)2 = x2 + 3x + 3x + 32
x x2 x.3 x (x + 3)2 = x2 + 6x + 9 olur.
x 3
2. (2x + 4) ifadesinin zdeini modelleme ile bulalm.
2x 4
4 4 . 2x 42 4 (2x + 4)2 = (2x)2 + 2 . 2x 4 + 42
= 4x2 + 16x + 16 olur.
2x (2x)2 4 . 2x 2x
2x 4
retmenin Sorusu Yanda verilen karesel blgeden bir kenar a br olan karesel blge
a+3 karlnca oluan taral blgeyi ifade eden cebirsel ifade nedir?
a
Cevap : 6a + 9
a
a+3
1. Aada verilen ifadelerin zdeini bulalm.

a) (a + 3)2 = a2 + 2 . a 3 + 32 = a2 + 6a + 9
b) (2a + b)2 = (2a)2 + 2 . 2a. b + b2 = 4a2 + 4ab + b2
c) (x + 7)2 = x2 + 2 . x . 7 + 72 = x2 + 14x + 49
) (2x + 5)2 = (2x)2 + 2 . 2x . 5 + 52 = 4x2 + 20x + 25
d) (3x + y)2 = (3x)2 + 2 . 3x . y + y2 = 9x2 + 6xy + y2
e) (5x + 2y)2 = (5x)2 + 2 . 5x . 2y + (2y)2 = 25x2 + 20xy + 4y2
f) (10 + a)2 = 102 + 2 . 10 . a + a2 = 100 + 20a + a2
2. Aada verilen ifadenin zdeini modelleme ile bulalm.

3x 2
a) (3x + 2)2 =
2 2 . 3x 22 2 (3x + 2)2 = (3x)2 + 2 . 3x + 2 . 3x + 22
3x (3x)2
= 9x2 + 12x + 4
2 . 3x 3x
3x 2
2x 5
b) (2x + 5)2 =
5 2x . 5 52 5 (2x + 5)2 = (2x)2 + 2x . 5 + 2x . 5 + 52
2x (2x)2 = 4x2 + 20x + 25

2x . 5 2x
2x 5
3a 4b
c) (3a + 4b)2 =
4b 3a . 4b (4b)2 4b (3a + 4b)2 = (3a)2 + 3a . 4b + 3a . 4b + (4b)2
= 9a2 + 24ab + 16b2
3a (3a)2 3a.4b 3a
3a 4b
3b a
) (a + 3b)2 =
a a . 3b a2 a (a+ 3b)2 = a2 + a . 3b + a . 3b + (3b)2
3b (3b)2 = a2 + 6ab + 9b2

a . 3b 3b
3b a

2. ki Terimin Farknn Karesi zdelii
ki terimin farknn karesi; birinci terimin karesi, iki terimin arpmnn eksi iki kat ve ikinci terimin
karesinin toplamna eittir. Bu zdelik tam kare zdeliidir.
(a b)2 = a2 2ab + b2
rnein; (x 1)2 zdeliinin eitini bulalm;
(x 1)2 = x2 2 . x . 1 + 12 (x 1)2 = x2 2x + 1 olur.
iki terimin ikinci terimin

ilk terimin karesi
arpmn
karesi
eksi 2 kat
rnekler:
1. (a 4)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(a 4)2 = a2 2 . a . 4 + 42 = a2 8a + 16
2. (2x 3)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(2x 3)2 = (2x)2 2 . 2x . 3 + 32 = 4x2 12x + 9
3. (5a 3b)2 ifadesinin zdeini bulalm.
(5a 3b)2 = (5a)2 2 . 5a . 3b + (3b)2 = 25a2 30ab + 9b2
3. (6x 10)2 ifadesinin zdeini bulalm.

(6x 10)2 = (6x)2 2 . 6x . 10 + 102 = 36x2 120x + 100
ki Terimin Farknn Karesi zdelii Modeli

b ab Burada, byk karenin alan, oluan ekillerin alanlar toplamna eittir.
b b b . (ab) b
a2 = b2 + b . (a b) + b . (a b) + (a b)2
a
ab b.(ab) Burda (a b)2 ifadesi yalnz braklrsa
(ab)2 ab
(a b)2 = a2 b . a + b2 ab + b2 b2
b ab (a b)2 = a2 2ab + b2 elde edilir.
a

RNEK
(x 3)2 ifadesinin zdeini modelleme ile bulalm.

3 x-3
3 32 3 . x - 3 3 (x 3)2 = x2 3x + 9 3x + 9 9
x (x 3)2 = x2 6x + 9 olur.
x-3 3.(x-3) (x-3)2 x-3
3 x-3
x ET Ki NL iK
1. Aada verilen ifadelerin zdeini bulalm.
a) (a 1)2 = a2 2 . a . 1 + 12 = a2 2a + 1
b) (2x y)2 = (2x)2 2 . 2x . y + y2 = 4x2 4xy + y2
c) (3x 7)2 = (3x)2 2 . 3x . 7 + 72 = 9x2 42x + 49
) (5a 4b)2 = (5a)2 2 . 5a . 4b + (4b)2 = 25a2 40ab + 16b2
d) (10a 8)2 = (10a)2 2 . 10a . 8 + 82 = 100a2 160a + 64
e) (9x y)2 = (9x)2 2 . 9x . y + y2 = 81x2 18xy + y2
f) (x 6y)2 = x2 2 . x . 6y + (6y)2 = x2 12xy + 36y2
g) (8 3a)2 = 82 2 . 8 . 3a + (3a)2 = 64 48a + 9a2
h) (4x 3)2 = (4x)2 2 . 4x . 3 + 32 = 16x2 24x + 9
2. Aada verilen ifadelerin zdeini modelleme ile bulalm.
a) (2x 3)2 = 3 2x-3

3 (2x 3)2 = (2x)2 6x + 9 6x + 9 9
32 3.(2x-3) 3
2x 2x-3 = 4x2 12x + 9
3.(2x-3) (2x-3)2 2x-3
3 2x-3
2x
b) (2x 5y)2 = 5y 2x-5y
(2x 5y)2 = (2x)2 10xy + 25y2 10xy + 25y2 25y2
5y (5)2 5y.(2x5y) 5y
= 4x2 20xy + 25 y2
2x
5y(2x-5y) (2x-5y)2
2x-5y 2x-5y
5y 2x-5y
2x
3. ki Kare Fark zdelii
ki terimin karelerinin fark, bu iki terimin toplam ile farknn arpmna eittir.
a2 b2 = (a b) . (a + b)
rnein; x2 9 ifadesinin zdeini bulalm;
x2 9 = (x 3) . (x + 3)
iki terimin iki terimin

x2 32 fark toplam
rnekler:
1. a2 16 ifadesinin zdeini bulalm. 2. 81a2 49 ifadesinin zdeini bulalm.
a2 16 = (a 4) . (a + 4) 81a2 49 = (9a 7) (9a + 7)
3. 9x2 25 ifadesinin zdeini bulalm. 4. 36 y2 ifadesinin zdeini bulalm.
9x2 25 = (3x 5y) . (3x + 5y) 36 y2 = (6 y) . (6 + y)
ki Kare Fark zdelii Modeli

b a-b Burada byk karenin alan oluan paralarn alanlar toplamna eittir.
b b2
a2 b2 (a + b) . (a b) (a + b) . (a b)
a b2 + + + = a2
a-b 2 2
a2 b2
Buradan;
a a2 b2 = (a + b) . (a b) elde edilir.
RNEK
x2 36 ifadesinin zdeini modelleme ile bulalm.
6 x-6
6 62 (x + 6) . (x 6) (x + 6) . (x 6)
x2 62 = +
x 2 2
x-6
x2 36 = (x + 6) . (x 6)
x
ET Ki NL iK
Aada verilen zdeliklerin eitini bulalm.
a) 4x2 1 = (2x 1) (2x + 1) d) 9a2 4 = (3a 2) (3a + 2)
b) x2 9 = (x 3) (x + 3) e) a2 16 = (a 4) (a + 4)
c) a2 4 = (a 2) (a + 2) f) 25 9x2 = (5 3x) (5 + 3x)
) 25x2 36 = (5x 6) (5x + 6) g) 49x2 64y2 = (7x 8y) (7x + 8y)

3. nite / Cebirsel fadeler ve zdelikler 1 Konu Testi 1
1. 6. x2 x 1 olmak zere;
3 . (2a 5)
ileminin sonucu aadakilerden hangisidir? (3x + 1) . (x + 2)

A) 6a 5 B) 6a 15 arpmnn modellemesi aadakilerden
C) 2a 3 D) 2a 15 hangisinde doru verilmitir?
A) B)
Cevap: B
2. I. x . x . y = x2y C) D)
II. 3a . 2a = 5a2
III. 5 . 3x = 15x
IV. 7x . x = 7x
Cevap: D
Yukarda verilen ifadelerden ka tanesi do-
rudur? 7. x
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
x2 1 olmak zere;
x 1
Cevap: B
Yanda verilen modelle-
3. menin cebirsel ifadesi
3x2 x
aadakilerden hangisi-
Yukarda verilen ifadenin 2 kat aadaki- dir?
lerden hangisinde doru verilmitir?
A) 6x2 x B) 6x2 + x A) (x + 3) . (x 1) B) (2x + 3) . (x 1)
C) 6x2 2x D) 6x2 + 2x C) (2x + 1) . (x 3) D) (2x 1) . (x + 3)
Cevap: C Cevap: D
4. 8.
(2x + 1).(3x 5) 5x

2x + 1
A) 6x2 7x 5 B) 6x2 7x + 5
Yukarda verilen dikdrtgenin alan aa-
C) 6x2 10x 5 D) 6x2 + 3x 5
A) 5x2 + 5 B) 10x2 + 5
Cevap: A C) 10x2 + 2x D) 10x2 + 5x
Cevap: D
5. (5x 2) . (2x 3)
9. Bir snfta 5x 7 kz vardr. Bu snftaki er-
kek says, kz saysnn 3 katdr.
Buna gre snf mevcudu toplam ka kiidir?
A) 10x2 15x + 6 B) 10x2 4x + 6
A) 20x 28 B) 15x 21
C) 10x2 19x + 6 D) 10x2 11x 6
Cevap: C C) 20x 7 D) 15x 7
Cevap: A

b
10. Aadakilerden hangisi yanltr? 13.
A) x . (x + 1) = x2 + x b
B) 2a . (a 5) = 2a2 10
#
C) 3y (4y) = 12y 3y2 Ksa kenar b, uzun kenar 2a birim olan dik-
drtgenin uzun kenar b birim ksaltlyor.
D) 5 . (x2 3) = 5x2 15
Cevap: B Buna gre kalan ksmn alann veren cebir-
sel ifade aadakilerden hangisidir?
A) 2ab a2 B) 2ab b2
C) a2 2ab D) b2 2ab
Cevap: B
11.
2x 3
14. Dikildiinde boyu 2x + 1 cm olan bir fidann
4x + 9 boyu her yl (x 3) katna kyor.
ekilde verilen paralel kenarlarn alan aa- Buna gre bir yl sonunda fidann boyu ka
dakilerden hangisidir? cm olur?
A) 2x2 6x + 3 B) 2x2 6x 3
A) 8x2 + 6x + 27 B) 8x2 6x 27
C) 2x2 5x + 3 D) 2x2 5x 3
C) 8x2 + 6x 27 D) 8x2 6x + 27 Cevap: D
Cevap: C
15. Kareleri toplam 24 ve toplamlar 8 olan iki

doal saynn arpm katr?
12. A) 10 B) 15 C) 20 D) 25
Cevap: C
x2 x 1
olmak zere; 16. (x 6)2 = x2 + Ax + 36

(5x 3)2 = 25x2 30x + B
olduuna gre A + B ifadesinin deeri katr?

A) 3 B) 0 C) 3 D) 6
Cevap: A
ekildeki modellemeye ait cebirsel ifade 17.

aadakilerden hangisidir? (x + 1) . (x 1) = 15
A) (x + 3) . (x + 3) B) (x + 3) . (2x + 1) olduuna gre (x 3) . (x +3) ifadesinin de-
eri aadakilerden hangisine eit olur?
C) (3x 2) . (x 2) D) (3x + 2) . (x + 2)
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: D
Cevap: C
1. B 2. B 3. C 4. A 5. C 6. D 7. D 8. D 9. A 10. B 11. C 12. D 13. B 14. D 15. C 16. A 17. C

1. 5.
(3a + 2) . (4b 5) x2 Ax + 4
ifadesinin sonucu aadakilerden hangisi- ifadesi tam kare bir ifade olduuna gre A
dir? katr?
A) 12ab + 15a 8b + 10 A) 2 B) 1 C) 2 D) 4
B) 12ab 15a + 8b 10 Cevap: D
C) 12ab 15a 8b + 10
D) 12ab + 15a + 8b 10 6.
(3x )2 = 9x2 24x + 16
Cevap: B
olduuna gre yerine gelmesi gereken

2. say katr?
(2x + 1) . (2x 1)
A) 8 B) 4 C) 4 D) 8
Cevap: C
ifadesinin sonucu aadakilerden hangisi-
dir?
A) 4x2 2x 1 B) 4x2 2x + 1 7. a+3
C) 4x2 1 D) 4x2 + 1
a 3
Cevap: C
Yukardaki ekilde verilenlere gre dikdrt-

genin alan aadakilerden hangisidir?
3.
(2x + 3)2 A) a2 6a + 9 B) a2 + 6a 9
ifadesinin zdei aadakilerden hangisidir? C) a2 3 D) a2 9
Cevap: D
A) 2x2 + 6x + 3 8.
B) 2x2 + 12x + 3 2b
C) 4x2 + 6x + 9 2b
D) 4x2 + 12x + 9 Cevap: D 3a
3a
4. ekilde grld gibi bir kenar 3a birim
(5a 2b)2
olan karenin bir ucundan bir kenar 2b birim
olan kare kesilerek karlyor.
ifadesinin zdei aadakilerden hangisi-
dir? Buna gre kalan eklin alan aadakiler-
den hangisidir?
A) 5a2 10ab + 2b2
A) (3a + 2b)(3a + 2b)
B) 5a2 + 10ab 2b2
B) (3a + 2b)(3a 2b)
C) 25a2 10ab + 4b2
C) (3a 2b) . (3a 2b)
D) 25a2 20ab + 4b2
Cevap: D D) 9a2 12ab + 4b2 Cevap: B

9. Aadakilerden hangisi yanltr? 14.

2
A) 25 a2 = (5 a) (5 + a)
B) 9x2 36 = (3x 6) (3x + 6) x
C) 4x2 1 = (4x 1)(4x + 1) y 3
D) a2 49b2 = (a 7b) (a + 7b)
Yukarda verilen modelleme aadaki z-
Cevap: C deliklerden hangisinin bir modeli olabilir?
10. A) 2x + 3y + xy + 6
(3x 5)2 = Ax2 + Bx + C
B) 2y + 3x + xy + 6
olduuna gre A + B + C ifadesinin deeri C) 2x 3y + xy 6
katr?
A) 22 B) 1 C) 4 D) 19 D) 3x + 2y + 2xy + 6
Cevap: B
Cevap: C
5x
11. 5x 4
2y 15.
2y 4
ekildeki gibi bir kenar 2y olan bir kereden x
bir kenar 5x olan bir kare karlyor.
Kenar uzunluu x birim alan bir kareden e-
Buna gre oluan yeni eklin alan aadaki- kildeki gibi bir kare kesilerek karlyor.
lerden hangisidir?
Buna gre bu kesilen karenin alan aada-
A) 2y2 10xy + 5x2
B) 4y2 20xy + 25x2
C) (2y + 5x) . (2y 5x) A) (x 4) . (x + 4)
D) (5x + 2y) . (5x 2y) B) (4 x) (4 + x)
Cevap: C
C) x2 4x + 16
12. ki pozitif saynn kareleri toplam 65 ve bu D) x2 8x + 16

Cevap: D
iki saynn arpm 28dir.
Buna gre bu saylarn toplam katr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13
16. Aada verilen ifadelerden hangisi bir z-
Cevap: B
delik deildir?
13. 16x2 + xy + 9y2 A) (2x 4)2 = 4x2 8x + 16
ifadesi tam kare bir ifade olduuna gre B) (3a + 1)2 = 9a2 + 6a + 1
ifadesinin deeri aadakilerden hangisi C) (5a 1) . (5a + 1) = 25a2 1
olabilir?
D) 4 9x2 = (2 3x) . (2 + 3x)
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24
Cevap: D Cevap: A
1. B 2. C 3. D 4. D 5. D 6. C 7. D 8. B 9. C 10. C 11. C 12. B 13. D 14. B 15. D 16. A

1. 4x2 + mxy + 49y2 5. (a 1)2 (a + 1)2
ifadesi bir tam kare olduuna gre aada- ifadesinin deeri aadakilerden hangisine
kilerden hangisi yanltr? eittir?
A) m = 28 ise (2x + 7)2 ifadesinin zdeidir. A) 4a B) 2a C) 2a D) 4a
B) m = 14 ise (2x 7)2 ifadesinin zdeidir.
Cevap: A
C) m = 28 ise bu ifade tam kare olur.
D) m = 14 ise bu ifade tam kare olmaz.
6. 99 . 101 ifadesinin deeri aadakilerden
Cevap: B
hangisine eittir?
A) 1002 + 1 B) 1002 1
2. a+b=8 C) 1012 992 D) 1012 12
a . b = 15 Cevap: B
olduuna gre a2 + b2 ifadesinin deeri ka-

tr? 7. x ve y birer tam saydr ve x2 9y2 = 7dir.
A) 31 B) 32 C) 33 D) 34 Buna gre aadakilerden hangisi doru-
dur?
Cevap: D
A) Verilenlere gre x ve y bulunamaz.
3. B) x + y ifadesinin deeri 5tir.
C) x y ifadesinin deeri 1dir.
x+4
D) x . y ifadesinin deeri 4tr.
Cevap: B
4 4
Bir kenar x + 4 birim olan kare eklindeki
bir kadn kelerinden 4 birim uzakta olan A = 2x + 5
kare eklinde bir para kesilerek karlyor. 8.
B = 2x 5
Buna gre kalan kadn alan ka birim kare
olur? olduuna gre A2 B2 ifadesinin deeri
A) 2x B) 4x C) 8x D) 16x katr?
Cevap: D A) 40x B) 10x C) 20x D) 40x
Cevap: D
4. (3x 4)2 = 9x2 +
Yukarda verilen ifade bir zdelik olduuna 9.

gre yerine gelmesi gereken ifade aa- 362 342
dakilerden hangisidir? ifadesinin deeri aadakilerden hangisi-
A) 16 12x B) 16 24x dir?
C) 12 16x D) 24 16x A) 120 B) 130 C) 140 D) 150
Cevap: B Cevap: C
1. B 2. D 3. D 4. B 5. A 6. B 7. B 8. D 9. C
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
15
ARPANLARA AYIRMA
Kazanm: Cebirsel ifadeleri arpanlara ayrr
Cebirsel ifadeleri iki veya daha ok ifadenin arpm eklinde yazma ilemine arpanlara Ayrma
denir.
Bir cebirsel ifade arpanlara ayrlrken aadaki yntemlerden yararlanlr.
1. ORTAK ARPAN PARANTEZNE ALMA YNTEM
Her terimdeki ortak arpan ifadelerinin, parantezin dna alnmasyla uygulanan yntemdir.
rnein; 3x + 6 ifadesini ortak arpan parantezine alma yntemi ile arpanlarna ayralm;
3x + 6 = 3 . x + 3 . 2 = 3.(x+2) olur.
ortak
rnekler:
1, 5x +10xy ifadesini ortak arpan parantezine alma yntemi ile arpanlarna ayralm.
5x +10xy = 5x + 5 . 2 . x . y = 5x . (1 + 2y) olur.

2, 2xy + 4xz + 8x ifadesini ortak arpan parantezine alma yntemi ile arpanlarna ayralm.
2xy + 4xz + 8x = 2 . x . y + 2 . 2 . x . z + 2 . 4 . x = 2x . (y + 2z + 4) olur.

ET Ki NL iK
Aada verilen ifadeleri ortak arpan parantezine alma yntemi ile arpanlarna ayralm.
a) 5a 10 = 5 . (a 2) ) 10x2 15xy = 5x . (2x 3y)
b) 3b2 b = b . (3b 1) h) a2b + ab2 + ab = ab . (a + b + 1)
c) 3m2 6m = 3m . (m 2) ) a4 + a3 + a2 = a2 . (a2 + a + 1)
) 5x2 + 20x = 5x (x + 4) i) 6ax + 8xy + 10xz = 2x (3a + 4y + 5z)
d) 8x2y 12xy2 = 4xy . (2x 3y) j) 5x2y 10xy2 15y = 5y (x2 2xy 3)
e) 6a2 b3 8ab2 = 2ab(3ab2 4b) k) m3n2 + m2n3 + m2n = m2n(mn + n2 + 1)
f) 24x2 y2 32xy = 8xy(3xy 4) l) 3a2 + 6ab + 9b2a = 3a(a + 2b + 3b2)
g) 14xy2 21x2y2 = 7xy2(2 3x) m) 16ab2c2 12a2b2c + 8abc = 4abc(4bc 3ab + 2)

2. ZDELKLERDEN YARARLANARAK ARPANLARA AYIRMA YNTEM

a) Tam Kare zdelii ile arpanlara Ayrma
Verilen cebirsel ifadelerin, tam kare zdelii ile arpanlarna ayrlmas iin birinci ve nc
ifadenin karekkleri alnr. Bulunan karekklerin arpmnn iki kat ortadaki terime eit ise bu ifade
birinci ve nc terimlerin karekklerinin toplamnn veya farknn karesine eit olur.
a2 + 2ab + b2 = (a + b)2 = (a + b) . (a + b) olur.
ann a . bnin bnin

karesi 2 kat karesi
a2 2ab + b2 = (a b)2 = (a b) . (a b) olur.
ann a . bnin bnin

karesi 2 kat karesi
rnekler:
1. x2 + 6x + 9 ifadesini tam kare zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
x 2 + 6x + 9 = (x + 3) 2 = (x + 3) . (x + 3)

x 3
2.x.3
2. 4a2 20 ab + 25b2 ifadelerini tam kare zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
4a2 20ab + 25b2 = (2a 5b) 2 = (2a 5b) . (2a 5b)

2a 5b
2 . 2a . 5b
3. 9x2 24x + 16 ifadesini tam kare zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
9x2 24x + 16 = (3x 4)2 = (3x 4) (3x 4)

3x 4
2 . 3x . 4
4. 36 12x + x2 ifadesini tam kare zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
36 12x + x2 = (6 x)2 = (6 x) . (6 x)

6 x
2.6.x
Aada verilen ifadeleri tam kare zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
a) 4x2 12x + 9 a) 4x2 12x + 9 = (2x 3)2
2x 3
b) x2 10x + 25 b) x2 10x + 25 = (x 5)2
x 5
c) a2 8a + 16 c) a2 8a + 16 = (a 4)2
x 4
) 16a2 + 8ab + b2 ) 16a2 + 8ab + b2 = (4a + b)2
4a b
d) m2 2mn + n2 d) m2 2mn + n2 = (m n)2
m n
e) 4a2 24a + 36 e) 4a2 24a + 36 = (2a 6)2
2a 6
f) 25x2 10x + 1 f) 25x2 10x + 1 = (5x 1)2
5x 1
g) 16x2 40x + 25 g) 16x2 40x + 25 = (4x 5)2
4x 5
) a2 2a + 1 ) a2 2a + 1 = (a 1)2
a 1
h) 9 6x + x2 h) 9 6x + x2 = (3 x)2
3 x
) 4m2 + 4m + 1 ) 4m2 + 4m + 1 = (2m + 1)2
2m 1
i) 9x2 30xy + 25y2 i) 9x2 30xy + 25y2 = (3x 5y)2
3x 5y
j) 16a2 + 8a + 1 j) 16a2 + 8a + 1 = (4a + 1)2
4a 1

b) ki Kare Fark zdelii ile arpanlara Ayrma
Verilen cebirsel ifadede terimlerin karekkleri bulunur. Bu kklerin toplam ile farknn arpm ek-
linde yazlr.
a2 b2 = (a + b) . (a b) olur.
ann bnin
karesi karesi
rnekler:
1. x2 25 ifadesini iki kare fark zdeliinden zdelikten yararlanarak arpanlarna ayralm.
x 2 25 = (x 5) . (x + 5)

x2 52
2. a2 36b2 ifadesini iki kare fark zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.

a 2 36b 2 = (a 6b) . (a + 6b)

a2 (6b)2
3. 100 x2 ifadesini iki kare fark zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.

100 x 2 = (10 + x) . (10 x)

102 x2
ET Ki NL iK
Aada verilen ifadeleri iki kare fark zdeliinden yararlanarak arpanlarna ayralm.
a) x2 1 = x2 1 = (x 1) . (x + 1) g) m2 16 = m2 16 = (m 4) . (m + 4)

x 1 m 4
b) 4x2 9 = 4x2 9 = (2x 3) (2x + 3) ) a2 25b2 = a2 25b2 = (a 5b) (a + 5b)

2x 3 a 5b
c) 16x2 9y2 = 16x2 9y2 = (4x 3y) (4x + 3y) h) 36m2 49 n2 = 36m2 49 n2 = (6m 7n) (6m + 7n)

4x 3y 6m 7n
) 81 4m2 = 81 4m2 = (9 2m) . (9 + 2m) ) y2 1 = y2 1 = (y 1) . (y + 1)

9 2m y 1
d) 9 a2 = 9 a2 = (3 a) . (3 + a) i) 64 x2 = 64 x2 = (8 x) . (8 + x)

3 a 8 x
e) 25 x2 = 25 x2 = (5 x) . (5 + x) j) n2 16m2 = n2 16m2 = (n 4m) (n + 4m)

5 x n 4m
f) 9a2 1 = 9a2 1 = (3a 1) (3a + 1) k) x2 121 = x2 121 = (x 11) (x + 11)

3a 1 x 11
l) 100 4c2 = 100 4c2 = (10 2c) . (10 + 2c) p) x2 64y2 = x2 64y2 = (x 8y) . (x + 8y)

10 2c x 8y
m) 4a2 121 = 4a2 121 = (2a 11) (2a + 11) r) a2 4 = a2 4 = (a 2) . (a + 2)

2a 11 a 2
n) 9x2 144 = 9x2 144 = (3x 12) (3x + 12) s) 9a2 25 = 9a2 25 = (3a 5)(3a + 5)

3x 12 3a 5
o) a2b2 c2d2 = a2b2 c2d2 = (ab cd) (ab + cd) ) a4 16 = a4 16 = (a2 4) . (a2 + 4)

ab cd a2 4
) (a + 1)2 (a 2)2 = (a + 1)2 (a 2)2 = (a + 1 + a 2) . (a + 1 a + 2) = (2a 1) . 3

a+1 a2
RASYONEL FADELERN SADELETRLMES

Rasyonel ifadelerde nce pay ve paydadaki ifadeler arpanlarna ayrlr ve sonra uygun sadeletirme-
ler yaplr. Bu ilemler yaplrken arpanlara ayrma yntemlerinden yararlanlr.
rnein;
24x2 + 18x ifadesinin en sde hlini bulalm.
6x
24x2 + 18x = 6x . 4x + 6x . 3 = 6x (4x + 3) = 4x + 3 olur.

6x 6x 6x
rnein;
x2 y2 ifadesinin en sde hlini bulalm.
x2 + 2xy + y2
x2 y2 (x y) . (x + y) (x y)
2 2 = (x + y) . (x + y) = olur.
x + 2xy + y x+y
rnekler:
2 2
1. a 2ab + b ifadesinin en sde hlini bulalm.
10a 10b
a2 2ab + b2 (a b) . (a b) a b
= = olur.
10a 10b 10(a b) 10
retmenin Sorusu (3x + 2)2 5x2 8x ifadesinin en sde hli nedir?

x+1
Cevap : 4. (x + 1)

2. 2x2 2x ifadesinin en sde hlini bulalm.

x1
2x2 2x 2 . x (x 1)
= = 2x
x1 x1
3. x2 81y2 ifadesinin en sde hlini bulalm.

3x 27y
x2 81y2 = (x 9y) . (x + 9y) = x + 9y

3x 27y 3(x 9y) 3
4. x2 Ax + 4 ifadesi sadeleebildiine gre A yerine gelmesi gereken ifadeyi bulalm.

x2 4
x2 Ax + 4 x2 Ax + 4
= ifadesi sadeleebildii iin payda (x2) veya (x + 2) ifadelerinden
x2 4 (x 2) . (x + 2)
biri bulunmaldr. Yani x2 Ax + 4 ifadesi tam kare olmaldr. Bu nedenle;
x2 4x + 4 = (x 2)2 ve x2 + 4x + 4 = (x + 2)2 olur.
A says 4 veya 4 olabilir.
2 24
5. x 25 . ifadesinin en sde hlini bulalm.
8 3x + 15
3
x2 25 24 (x 5) (x + 5) 24
. = . = (x 5)
8 3x + 15 8 3(x + 5)
1
2
6. a 25 . a + 7 ifadesinin en sde hlini bulalm.
a5 a2 49
a2 25 a+7 a+7 a+5

. 2 = (a 5) . (a + 5) . =
a5 a 49 a 5 (a 7) . (a + 7) (a 7)
2
7. a + 3a : a2 9 ifadesinin en sde hlini bulalm.
2 2
a 5a a 10a + 25
a2 + 3a : a2 9 a(a + 3) (a 3) . (a + 3)
= :
a 5a a 10a + 25 a(a 5) (a 5) . (a 5)
2 2
a . (a + 3) . (a 5) . (a 5) a 5
= =
a . (a 5) (a 3) . (a + 3) a 3

1. Aada verilen ifadelerin en sde hlini bulalm.
a) 6a2 3a a) 6a2 3a 3a (2a 1)

2a 1 = = 3a
2a 1 2a 1
b) 5x2 5y2 b) 5x2 5y2 = 5 (x2 y2) = 5 (x y) . (x + y) = 5 . (x + y)

xy xy xy xy
c) 4x2 12xy + 9y2 c) 4x2 12xy + 9y2 (2x 3y) . (2x + 3y) 2x + 3y
= =
4x 6y 4x 6y 2(2x 3y) 2
) 12x2 48x + 48 ) 12x2 48x + 48 3(4x2 16x + 16)

=
12x3 48x 12x3 48x 3x(4x2 16)
3 . (2x 4) (2x 4) 2x 4
= =
3x (2x 4) (2x + 4) x . (2x + 4)
d) a2 1 . a + 1 d) a2 1 . a + 1 (a 1)(a + 1) a+1 a+1

= . =
a 1 3a + 3 a 1 3a + 3 a1 3 . (a + 1) 3
e) x3 + 4x2 . x 2 e) x3 + 4x2 . x 2 x2 (x + 4) . x 2
= =x
x + 4 x2 2x x + 4 x2 2x x+4 x (x 2)
f) x + 2 : x2 + 4x + 4 f) x + 2 : x2 + 4x + 4 = x + 2 : (x + 2) (x + 2) = x + 2 . x (x 2)
x x2 2x x x2 2x x x (x 2) x (x + 2) (x + 2)
x2
=
x+2
g) 3m2 3n2 : m n g) 3m2 3n2 : m . n = 3(m2 n2) m n

:
m3 + m2n m m3 + m2n m m2 (m + n) m
3. (m n) (m + n) . m
= mn
m2 (m + n)
= 3
m
)
( b a )
a b : 2a2 2b2 )
3ab ( a b : 2a2 2b2 = a2 b2 : 2(a2 b2) = a2 b2 . 3ab = 3
b a )3ab ab 3ab ab 2(a2 b2) 2
(a) (b)
1. 4. D C
x2 x2 x2 x
N M
x x x 1
x2y x + 2y
Yukarda modellemesi verilen cebirsel ifade-
K L
nin arpanlara ayrlm ekli aadakilerden
hangisidir?
A B
A) (3x + 2) . (x + 3) B) (x+2) . (x+3) Yukarda bir kenar (x + 2y) br olan bir ka-
C) (3x + 1) . (x+1) D) (3x + 1) . x reden, bir kenar (x 2y) br olan bir kare
karlyor.
Cevap: C
Buna gre kalan blgenin alann gsteren
cebirsel ifade aadakilerden hangisidir?
A) 8xy B) 2x + 4y
C) (x 2y)2 D) (x + 2y)2
Cevap: A
5.
2. 9a3 5a2
Alan = x2 + 2x ifadesinin arpanlarndan biri aadakiler-

den hangisidir?
ekildeki gibi dikdrtgen eklindeki bir bah- A) 9a3 B) 5a2 C) 9a 5 D) a3
enin alan (x2 + 2x)m2dir. Cevap: C
Buna gre bu bahenin duvarlar aadaki-
lerden hangisi olabilir?
A) x ile 2x B) x ile x + 2 6.
m (n 2) (3n 6)
C) x2 ile (x + 2) D) (x + 2) ile x + 2
Cevap: B ifadesinin bir arpan aadakilerden hangi-
sidir?
A) n 3 B) n + 2 C) m 3 D) m + 3
Cevap: C
7.
(2a1)2 + 3(2a1)
3.
a2 . (a 5) + 9 (5 a) ifadesinin arpanlara ayrlm ekli aadaki-
lerden hangisidir?
A) 2(a + 1) . (2a 1)
Aadakilerden hangisi verilen ifadenin ar-
panlarndan biri deildir? B) 2(a 1) . (2a + 1)
C) (2a 1) (2a 4)
A) a 5 B) a 3 C) a + 3 D) a2+9
Cevap: D D) (2a 1) (a + 3) Cevap: A
1. C 2. B 3. D 4. A 5. C 6. C 7. A

1. Aadakilerden hangisi 3a2 3 ifadesinin 4. Aadakilerden hangisi yanltr?

arpanlarndan biri deildir?
A) a2 a = a . (a 1)
A) 3 B) a 1 B) 2x2 8 = 2x (x 4)
C) a + 1 D) 3a 1 C) 12y 3y2 = 3y . (4 y)
D) 3x2 15 = 3(x2 5)
Cevap: D
Cevap: B
2.
5.
I. 3x + 15 = 3 . (x + 5)
II. 2x + 16 = 2(x + 8)
x2 + 12x + 36
III. 5x + 12 = 5 . (x + 7)
IV. 6x + 18 = 6 . (x + 3)
ekilde verilen kare eklindeki bir bahenin
Yukarda verilen ifadeler arpanlarn ayrl- alan x2 + 12x + 36 birim karedir.
mtr.
Buna gre bu bahenin bir kenar uzunluu
Buna gre hangisi veya hangileri yanltr? aadakilerden hangisidir
A) Yalnz III B) Yalnz IV A) x + 4 B) x + 6
C) I ve II D) III ve IV C) x + 8 D) x + 12
Cevap: B
Cevap: A
3. x+1
6. Aada arpanlarna ayrlm ifadelerden

ekilde verilen dikdrtgenin uzun kenar
hangisi yanltr?
x + 1 birim ve alan x2 + x birim karedir.
A) x2 2x +1 = (x 1) . (x 1)
Buna gre dikdrtgenin ksa kenar aada-
kilerden hangisidir? B) 4x2 20x + 25 = (2x 5) . (2x 5)
C) a2 + 14a + 49= (a + 7) . (a + 7)
A) 1 B) x C) x + 1 D) x2
D) 9a2 6ab + b2 = (9a b) . (9a b)
Cevap: B
Cevap: D

7. 10.
a 2
eklinde verilen dikdrtgenin ksa kenar ekilde verilen bir karenin alann hesapla-
a 2 birim ve alan a2 4 birim karedir. mak isteyen drt renci aadaki yantla-
r bulmutur;
Buna gre dikdrtgenin uzun kenar aa-
dakilerden hangisi olur? Ayla; x2 + 8x + 16
Begm; x2 + 12x + 36
A) a 4 B) a 2
C) a + 2 D) a + 4 Can; 4x2 + 2x + 1
Cevap: C Deniz; 4x2 + 8x + 4

Buna gre bu rencilerden hangisinin he-
saplamas kesinlikle yanltr?
A) Ayla B) Begm
C) Can D) Deniz
Cevap: C
8. Aadakilerden hangisi 4a2 + 4ab + b2 ifa-

desinin arpanlarndan biridir?
11.
A) 4 B) 4a 16a2 + Aab + 25b2
C) a . b D) 2a + b
ifadesi arpanlarna ayrldnda arpanla-
Cevap: D
rndan biri (4a 5b) olduuna gre A yerine
aadakilerden hangisi gelmelidir?
A) 40 B) 20 C) 20 D) 40
Cevap: A
12.
2132 2002
9. Aadakilerden hangisi 24xy + 16x2 9y2
ifadesinin arpanlarndan biridir? ifadesinin arpanlarndan biri aadakiler-
A) x . y B) 2x 3y den hangisidir?
C) 4x + 3y D) 4x 3y A) 413 B) 213 C) 200 D) 113
Cevap: D Cevap: A
1. D 2. A 3. B 4. B 5. B 6. D 7. C 8. D 9. D 10. C 11. A 12. A

1. 4.
x2 64y2 12a2 12ab + 3b2
Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ay- Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ay-
rlm ekli aadakilerden hangisidir? rlm ekli aadakilerden hangisidir?
A) (x 8y) . (x 8y) A) 12 ab . (a + b)
B) (x + 8y) . (x + 8y) B) 12ab (a b)
C) (x 8y) . (x + 8y) C) 3 . (2a b) . (2a b)
D) (x y) . (x + 8y) D) 3 . (4a + b) . (4a b)
Cevap: C Cevap: C
5.
2. 8x3 8x2 + 2x
4x2 + 28xy + 49y2
Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ay-

Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ayrlm ekli aadakilerden hangisidir?
rlm ekli aadakilerden hangisidir?
A) 2x (2x + 1) . (2x 1)
A) (4x + 7y) . (4x + 7y) B) 2x . (2x 1) . (2x 1)
B) (2x + 7y) . (2x 7y) C) 4x . (2x 1) . (2x 1)
C) (2x 7y) . (2x 7y) D) 8x . (x 1) . (x + 1)
D) (2x + 7y) . (2x + 7y) Cevap: B
Cevap: D
3. 9x2 18x + 9 6. (a + b 3)2 (a b + 2)2
A) (3x 3) . (3x + 3) A) (a 5) . (2b 1)
B) (3x + 3) . (3x + 3) B) (a + 5) . (2b 1)
C) 3 . (x 1) . (x + 1) C) (2a 1) . (2b 5)
D) 9 . (x 1) . (x 1) D) (2a + 1) . (2b 5)
Cevap: D Cevap: C

7. 10.
16x2 10x 2x (a + b) 4 . y (a + b)
rlm hli aadakilerden hangisinde doru rlm ekli aadakilerden hangisidir?
verilmitir?
A) 2 . (a + b) . (x 2y)
A) (4x 10) . (4x + 10) B) 2 . (a 2b) . (x + y)
B) (4x 5) . (4x + 5) C) 2 . (a b) . (x + 2y)
C) 2x . (8x 5) D) 2 . (a + 2b) . (x y) Cevap: A
D) 4 (4x2 5x)
Cevap: C
8. 3a2bc3 6a2b2c 11.

9x2y2 y2
A) 3abc (c2 b) A) x2 . (3y 1) . (3y + 1)
B) 3a2 (c2 b) B) y2 . (3x 1) . (3x + 1)
C) 3a2bc (c2 2b) C) x2 . (1 3y) . (1 + 3y)
D) bc (c2 2b) D) y2 . (1 3x) . (1 + 3x) Cevap: B
Cevap: C
9. (x + 3)2 (x + 3)
12. (2x + y)2 4x2
Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ay-

rlm ekli aadakilerden hangisidir? Yukarda verilen ifadenin arpanlarna ay-
rlm ekli aadakilerden hangisidir?
A) (x + 3)2 . (x 3)
A) 2x . (4x + y 1)
B) (x + 3) . (x + 2)
B) 2x . (2x + y 1)
C) (x 3)2 . (x + 3)
C) y . (4x + y)
D) (x + 3) . (x 2)
D) x . (4y + x)
Cevap: B Cevap: C
1. C 2. D 3. D 4. C 5. B 6. C 7. C 8. C 9. B 10. A 11. B 12. C

1. Aada verilen arpanlarna ayrlm ifa- 4. Aada verilen ifadelerden hangisinin ar-
delerden hangisi yanltr? panlarndan biri 10x + 1 olamaz?
A) 4a2 b2 = (2a b) . (2a + b) A) 80x + 8
B) 2x2 4x = 2x (x 2) B) 100x2 + 20x + 1
C) 3x + 30
C) 3x2 + 6x = 3x (x + 6)
D) 1 100x2
D) x2 4x + 4 = (x 2) . (x 2) Cevap: C
Cevap: C
5. Aada verilen ifadelerden hangisinin ar-

2. (x + y + 1)2 (x y 1)2 panlarndan biri 3x 8y olur?
A) 9x2 + 48xy + 64y2
fadesinin arpanlarndan biri aadakiler- B) 9x2 + 64y2
den hangisi deildir? C) 9x2 48xy + 64y2
D) 3x 8y2
A) 2 B) 2x C) y D) y + 1 Cevap: C
Cevap: C
6.
2a 1
3. a2 + 6ab +
fadesi aadakilerden hangisinin bir arpa-
n deildir?
ifadesinin arpanlarndan biri a + 3b olduu-
na gre yerine gelmesi gereken ifade A) 4a2 + 2a 1
aadakilerden hangisidir? B) 4a2 4a + 1
A) 6 B) 9 C) 6b D) 9b2 C) 4a2 1
Cevap: D D) 6a2 3a Cevap: A

3. nite / Cebirsel fadeler ve zdelikler 2 Konu Etkinlik
Testi 4
7. 10.
25x2 + kx + 36
x2 x 1
fadesinin arpanlarndan biri 5x 6 oldu- olmak zere;
una gre k yerine gelmesi gereken ifade
A) 60 B) 30 C) 30 D) 60
Cevap: A

nin arpanlarna ayrlm hli aadakiler-
den hangisidir?
A) (x + 2) . (x 2)
B) (2x + 1) . (2x 1)
8. x2 36
x2 6x C) (x + 2) . (x + 2)
D) (2x + 1) . (2x + 1)
Cevap: C
ifadesinin en sde e deeri aadakilerden
hangisidir?
A) x + 6 B) x
x x+6
x6 x
C) D)
x x6 11. x5 16x
Cevap: A
x r
x2 + 4
Yukarda verilen arpan aacna gre

ve r iin aadakilerden hangisi sylene-
mez?
9. 3x2y 12y A) nin arpanlarndan biri x 2dir.
B) nin arpanlarndan biri x + 2dir.
fadesi arpanlarna ayrldnda aadaki- C) r nin arpanlarndan biri dir.
lerden hangisi arpanlarndan biri olamaz? D) nin arpanlarndan biri rdir.
A) 3y B) x + 2
Cevap: D
C) x 2 D) 3y 2
Cevap: D
1. C 2. C 3. D 4. C 5. C 6. A 7. A 8. A 9. D 10. C 11. D

1. x2 x 1 olmak zere; 4.
x 1 15x2 15y2
5x 5y
ifadesinin arpanlarndan biri aadakiler-

den hangisidir?
A) 5 B) 3x C) x y D) x + y
Cevap: D
lerin arpanlarna ayrlm ekli aadaki-
lerden hangisidir?
A) (x + 3) . (x + 3)
B) (x 3) . (x 3)
C) (x + 3) . (x 3)
D) (3x + 1) . (3x 1)
Cevap: C
5. 36a2 60ab + 25b2

12a 10b
ifadesinin en sde ekli aadakilerden han-

2. 15x + 10 gisidir?
5 A) 6a 5b B) 6a + 5b
2
ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir? C) 6a 5b D) 6a 5b
2
A) 3x + 5 B) 3x + 2 Cevap: C
C) 3 x + 1 D) 2x + 3
Cevap: B
6.
3. x2 49 x2 + x + 4
x2 + 14x + 49 x2 4
ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir? ifadesi sadeleebilir bir ifade olduuna gre
A) x 7 B) x + 7 yerine gelmesi gereken ifade aadaki-
x+7 x7 lerden hangisidir?
C) 1 D) 1 A) 1 B) 2 C) 4 D) 8
x+7
Cevap: A Cevap: C

3. nite / Cebirsel fadeler ve zdelikler 2 Konu Etkinlik
Testi 5
7. 10.
1192 172 a2 25 . a
102 5a a+5
ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir? fadesinin en sde ekli aadakilerden han-

gisidir?
A) 102 B) 119 C) 124 D) 136
A) a B) 1 C) a D) a 5
Cevap: D
Cevap: A
8. 5x2 + 20x
x+4 11.
3x2 12b2 :
x 2b
x + 2b 3
fadesinin en sde ekli aadakilerden han-
gisidir?
A) 5 B) 5 C) 5x D) 5 + x fadesinin en sde ekli aadakilerden han-
gisidir?
Cevap: C A) 3 B) 1 C) 3 D) 9
Cevap: D
9.
m3 16m
m2 + 8m + 16 12.
b+c : b2 + bc
ab b2 ab
gisidir?
A) m + 4 B) m 4
m4 m+4 gisidir?
2
C) m . (m 4) D) m4 A) b B) a C) a2 D) 12
m+4 m (m + 4) b+c b+c b b
Cevap: C Cevap: D
1. C 2. B 3. A 4. D 5. C 6. C 7. D 8. C 9. C 10. A 11. D 12. D

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
3. nite / Elik ve Benzerlik
16
ELK
Kazanm: Elik ve benzerlii ilikilendirir; e ve benzer ekillerin kenar ve a zelliklerini belirler.
Karlkl alarnn ve karlkl kenarlarnn uzunluklar eit olan ekillere E ekiller denir.
A D
s( A ) = s( D ) |AB| = |DE|
s(B) = s( E ) ve |BC| = |EF|
s( C ) = s( F ) |AC| = |DF|
B C E F
olduu iin ABC geni ile DEF geni e genlerdir ve ABC DEF eklinde gsterilir.
NOT
Eer iki okgen e ise
Karlkl alarnn lleri eittir.
Karlkl kenarlarnn uzunluklar eittir.
evrelerinin uzunluklar eittir.
Alanlar eittir.
rnein;
K A 5 cm B
9 cm 7 cm
7 cm 9 cm
L 5 cm M
C
Verilenlere gre KLM ve ABC genlerini inceleyelim.
s( K ) = s( C ) |KL| = |BC|
s( L ) = s(B) ve |KM| = |AC| olduu iin KLM CBA olur.
s(M) = s( A ) |LM| = |AB|
A
retmenin Sorusu 3x + 5 5x 3
ekilde s(ACD ) = s(ACB), |BC| = |CD|, |AD| = 3x + 5 ve
D B |AB| = 5x 3 olduuna gre x katr?
Cevap : 4
C 1
8. Snf Matematik Planl Ders Fy
rnekler: D ekilde verilen genler arasnda ABC DBE iliki-

1. si olduuna gre |CD| uzun|uunu bulalm.
C
5cm
5cm
A ABC DBE olduu iin

4cm B 3cm E
|AB| = |DB|
D
|AC| = |DE| olur. Burdan;
C 1cm
|BC| = |BE|
5cm
5cm 3cm |BC| = |BE| = 3 cm olur.
|BD| = |AB| = 4 cm olur.
A 4cm B 3cm E |DC| = |BD| |BC| = 4 3 = 1 cm bulunur.
D Yandaki genler arasnda ABC DEC ilikisi var-

2. A dr. Buna gre eklin tamamnn evresi ka cm olur?
E
10cm
8cm
ABC DEC olduu iin

B 7cm C |AB| = |DE|
|BC| = |EC| olur. Burdan;
D |AC| = |DC|
A
3 8 |AB| = |DE| |DE| = 8 cm
E
|BC| = |EC| |EC| = 7 cm
10cm
8cm 7 |AC| = |DC| |AC| = 10 cm olur.
|AE| = |AC| |EC|
|AE| = 10 7 = 3 cm bulunur.
B 7cm C
Buna gre btn eklin evresi;
evre = 8 + 7 + 10 + 8 + 3 = 36 cm bulunur.

3. nite / Elik ve Benzerlik Etkinlik
1. Aada verilen ekillerden birbirine e olanlar belirleyelim.
7cm 5cm
6cm 7cm
4cm 100
100 80 4cm

5cm 8cm 7cm
70
70 5cm 40
80 60 6cm 7cm 40 5cm

60
1 ile 4, 2 ile 7, 6 ile 8 numaral genler e genlerdir. 8cm
NOT 3 ile 5 e gen deildirler. Sadece karlkl alarnn lleri eit olduunda genlerin
e olduu sylenemez.
2. Aada verilen bilgilere gre e genleri yazalm.
a) |AB| = |DE| b) s( K ) = s( P ) c) s( G ) = s(B)

|AC| = |DF| |LM| = |RS| s( F ) = s( A )
|BC| = |EF| s(M) = s( S ) |FH| = |AC|
a) ABC DEF b) KLM PRS c) GFH BAC
3. Aada verilenlere gre e olan genleri sembolle gsterelim.
a) b)
A D K P
7cm 7cm 5cm
110 110 L M R S
5cm
B C F E
a) |AB| = |DE| b) s( K ) = s(R)

|BC| = |FE| ABC DEFdir. s( L ) = s( P ) KLM RPS dir.
|AC| = |DF| s(M) = s( S )
|KL| = |RP|
|LM| = |PS|

BENZERLK
Kazanm: Elik ve benzerlii ilikilendirir; e ve benzer ekillerin kenar ve a zelliklerini belirler.
Karlkl alar eit ve karlkl kenar uzunluklar orantl olan ekillere Benzer ekiller denir.
A D
s( A ) = s( D )
k.c k.b |AB| |BC| |AC|
c b s(B) = s( E ) ve = = =k
|DE| |EF| |DF|
s( C ) = s( F )
B k.a C E a F
ABC geni ile DEF geninin karlkl alar eit ve karlkl kenarlar arasnda sabit bir oran
vardr. Bu nedenle bu genler benzerdir ve ABC ~ DEF eklinde gsterilir.
Burada kenarlar arasndaki orana (k) benzerlik oran denir.
rnekler:
1. A D s( A ) = s( E )
16 8 |AB| |AC| |BC|
2 3 s(B) = s( F ) ve = = =k
|EF| |DE| |DF|
s( C ) = s( D )
B 12 C E 4 F
16 8 12
= = = 4 = k olur.
4 2 3
Yukarda verilen genlerin benzer olup olma-
dklarn belirleyelim. Buradan ABC ~ EFD bulunur. Bu genlerin
benzerlik oran ise 4tr.
2. A A s( A ) = s( E )
s( C ) = s( C ) ABC ~ EDC dir.
x s(B) = s( D )
2 D 2 D
B 10 C B 10 C
3 3
E E
ekilde verilen ABC ve CDE genlerinde |AB| |BC| |AC|

Buradan; = = =k
|ED| |DC| |EC|
[AB] [BD], [ED] [BD], |BC| = 10 br,
|DE| = 3 br ve |CD| = 2 br olduuna gre x 10
= =5 x = 15 |AB| = 15 br bulunur.
AB ka birim olur? 3 2

3.
H 12cm G Yanda verilen dikdrtgenler benzerdir ve
ABCD ~ GFEHdr.
A B Buna gre ABCD dikdrtgeninin evresi
18cm ka birim olur?
2cm
D C
E F
|AB| |BC| |CD| |AD|
ABCD GFEH ise = = = = k olur.
|GF| |FE| |EH| |GH|
2 |AB|
Buradan; = |AB| = 3 cm bulunur.
12 18
ABCD dikdrtgenin evresi; evre = 2 + 2 + 3 + 3 = 10 cm bulunur.
D
Verilen genlerin benzer olup olmadk-
4. A
lar belirleyelim.
5 3 5cm 60
10
5
30 60
B C
10cm 30
E 5 3 F
s( A ) = s( E )
|AB| |BC| |AC| 5 3 10 5
s(B) = s( F ) ve = = =k = = =1
|EF| |FD| |ED| 5 3 10 5
s( C ) = s( D )
olduu iin ABC ~ EFD olur. ABC geni ile EFD geni ayn zamanda etir.
NOT Btn e ekiller ayn zamanda benzer ekillerdir ve benzerlik oranlar 1dir. Ancak btn
benzer ekiller e deildir.
5. A
s( H ) = s( A )
s( C ) = s( C ) olduu iin
s(CAH) = s(B)
B H C
ekilde [BA] [AC] ve [AH] [BC]dir.
Buna gre hangi genle, benzerdir? AHC ~ BAC olur.

6. A B
E 1cm F
2cm 4cm
H 6cm G
D C
Yukarda ABCD yamuu ile EFGH yamuu benzer ekillerdir ve benzerlik oran 3tr.
Buna gre ABCD yamuunun evresi ka cm olur?
A B
E 1cm F
2cm 4cm
H 6cm G
D C
ABCD ve EFGH yamuu benzer olduklar iin ve benzerlik oranlar 3 olduu iin;
|AB| |BC| |CD| |AD| |AB| = |BC| = |CD| = |AD| = 3 olur.

= = = =k
|EF| |FG| |GH| |EH| 1 4 6 2
Buradan; |AB| = 3cm, |BC| = 12cm, |CD| = 18cm ve |AD| = 6cm bunur.
ABCD yamuunun evresi; evre = 3 + 12 + 18 + 6 = 39cm bulunur.
7. Yanda verilen dikdrtgenler benzer

E F olduuna gre benzerlik orann bulalm.
D 4br C
16br
2br
A B
H 8br G
|AB| |BC| 4
= =k olur. =2=1 bulunur.
|FG| |HG| 16 8 4
ABCD ile EHGF dikdrtgenleri benzerdir ve benzerlik oranlar 1 olur.
4

1. Aada verilen ekillerden benzer olanlar belirleyelim.
1, 4 ve 10 numaral ekiller benzerdir.
NOT Btn kareler benzerdir.
NOT Btn dikdrtgenler benzer deildir.
2. Aada verilen benzer ekillerin benzerlik orann belirleyelim.
a) D C a) ABCD karesi ile EFGH karesi benzerdir.

H G
|AB|
=k benzerlik oran
E F |EF|
A B
|AB| = 3br |AB| 3
|EF| = 1 br = = 3 = k bulunur.
|EF| 1
b) D b) ACB ~ DEF
A
|AC| =
k benzerlik oran
|DE|
|AC| = 3br |AC| 3
C B F E = = k bulunur.
|DE| = 4 br |DE| 4
c) A B
c) ABCD yamuu ile EFGH yamuu benzerdir.
|AB| |AD| |DC|
E = = = k benzerlik oran
F |EF| |EH| |HG|
|AB| = 4br |AB| 4
= = k bulunur.
|EF| = 2 br |EF| 2 = 2
D C H G
d) D d) ABC ~ FDE dir.

A 3br
|AB| |AC| |BC|
2br 6br = = = k benzerlik oran
12br F |FD| |FE| |DE|
B 2 6 8 2
8cm
C 9br 3 = 9 = 12 k = 3 bulunur.
E
3. Aadaki ekillere, verilen benzerlik oranna gre benzer ekiller izelim.
4br 3 br
a) k= 4 4
a) k = 3 olduuna gre kenarlar aras
3
4
oran 3 olmaldr.
2br 1 br
b) k=2 b) k = 2 olduuna gre kenarlar aras
oran 2 olmaldr. 3 br
6br
c)
15 k= 3 3
c) k = 2 olduuna gre kenarlar aras 10
2 6
9 3
oran 2 olmaldr. 8
12
5
) ) k = 3 olduuna gre kenar-
k= 5 12
3 5 6
20 lar aras oran 3 olmaldr.
10
15
25
15br
d) k= 5 5 6br
2 d) k = 2 olduuna gre
5br 5 2br
kenarlar aras oran 2
olmaldr.
9br
3br
e) k= 1 1 21br
7br 3 e) k = 3 olduuna gre kenarlar aras
1
oran 3 olmaldr.

Benzerlik ile problem zme
Benzerlikle ilgili problem zerken nce benzer genler belirlenmelidir.
rnein;
Emre, ekilde grld gibi ayn anda kendi glgesi ile bir aacn glgesini lyor. Kendi glgesi-
ni 160 cm, aacn glgesini ise 280 cm buluyor. Emrenin boyu 120 cm olduuna gre aacn boyunu
bulalm.
nce oluan benzer genleri belirlemeliyiz.
A
D
120
B E 160 C
280
Oluan genler benzerdir; ABC ~ DEC dir Burdan;
|AB| |BC| |AB| 280
= = |AB| = 210 cm bulunur.
|DE| |EC| 120 160
RNEK ZM
D
E
1,5m x
A 3m
A B 1m C
ekildeki gibi duvara dayanan bir merdivenin kaymamas iin
araya destek konuyor. Burda ABE ~ ACD dir.
|AB| |BE| 3
A noktasnn duvara uzakl 4 m, destein duvara uzakl ise = 4 = 1,5
|AC| |CD| x
1mdir. Destein boyu 1,5 olduuna gre duvarn boyu ka mdir?
x = 2 m bulunur.

1. D
E
x
8
A 10 B 15 C
A 10cm B C
ABE ~ ACD dir.
Yukarda verilen ekilde B ve C noktalarndaki iki iein glge-
|AB| |BE| 10 8
lerinin u noktalar A noktasna dmektedir. = =
|AC| |CD| 25 x
Kk iein boyu 8 cm glgesi ise 10cm olduuna gre glgesi
x = 20 cm bulunur.
25 cm olan byk iein boyu ka cm olur?
2. A 3 B D
3m
5 x
5m 12m
Gie x C
12m
F E
Lunapark
ABC ~ EDF dir.
|AB| |BC| 3 5
= =
|ED| |DF| 12 x
ekilde bir lunapark sahas grlmektedir. Buna gre x uzunluu
ka metre olur? x = 20 m bulunur.
3.
A 8m B A 8m B
ocuk havuzu
K L K E 8m L
Yetikin havuzu
8m
D C D C
16m 8m F
[BC] // [AF] izildiinde;

ekildeki gibi bir havuz iin; [AB] // [KM] // [DC],
|AB| = 8m, |DC| = 16 m ve |AK| = |KD| olduu bilinmek- AKE ~ ADF elde edilir. Burdan;
|AK| |KE| 1
tedir. = = |KE|
|AD| |DF| 2 8
Buna gre |KL| uzunluu ka metredir?
|KE| = 4 m olur.
|KL| = |KE| + |EL| = 4 + 8 = 12m olur.

3. nite / Elik ve Benzerlik Konu Testi 1
1. 4. I. Karlkl alar eit genler e gen-

A D lerdir.
5cm 13cm 70 5cm II. Karlkl alar eit olan genler ben-
zer genlerdir.
70
B C F E III. E genler ayn zamanda benzer gen-
13cm
lerdir.
Yukarda ABC ve DEF genlerinde IV. Karlkl kenar uzunluklar eit olan -
|AB| = |DE| = 5cm, |BC| = |DF| = 13 cm genler benzer genlerdir.
ve s(ABC) = s(FDE) = 70 olduuna gre Yukarda verilen ifadelerden hangileri her
aadakilerden hangisi yanltr? zaman dorudur?
A) s(BAC) = s(DEF) A) I ve II B) III ve IV
B) s(ACB) = s(DFE) C) I, II ve III D) II, III ve IV
C) |AC| = |FE| Cevap: D
D) ABC DEF
Cevap: D
5. A D
2. 50
B 3cm C E 7cm F
Yukarda verilen genler arasnda

ABC FDE ilikisi vardr.
Bir pastaneci yapt kurabiye hamurunu Buna gre aadakilerden hangisi sylene-
ayn kalpla keserek kurabiyeler hazrlyor. mez?
Oluan kurabiyelerle ilgili aadakilerden
A) |DE| = 3cm B) |AC| = 7cm
hangisi sylenemez?
C) |AB| = |DE| D) s( F ) = 50
A) Kurabiyeler etir.
Cevap: C
B) Kurabiyeler benzerdir.
C) Kurabiyelerin kaplad alanlar eittir.
D) Kurabiyelerin benzerlik oran bulunamaz.
6.
Cevap: D A D
60 13cm 13cm 80
3. 80 60
KLM ABC B C E F
olduuna gre aadakilerden hangisi doru Yukarda verilen genlere gre aadaki-
olur? lerden hangisi dorudur?
A) s(K ) = s(C ) B) |MK| = |CA| A) ABC DEF B) ABC EFD
C) s(M) = s(A ) D) |KL| = |BC| C) ABC DFE D) ABC FDE
Cevap: B Cevap: B

7. Hangi seenekte verilen genlerin elii ke- 9.

sin olarak sylenemez? 10 60 9 10 2
A) 1 50
9
60 60
10 9
100 20 100 3 4
20
60 50
9 8
B) Yukarda verilen numaralandrlm gen-
70 40 lerden hangileri birbirine etir?
5cm 5cm
A) 1 ve 2 B) 2 ve 3
40 70
C) 1 ve 3 D) 2 ve 4
Cevap: C
C)
2cm 5cm 2cm 5cm
6cm 6cm 10.

ABC DEF
olduu bilinmektedir. |AC| = 4x 7 cm,

D) |DF| = 5 cm, |BC| = 9 cm ve
8cm
6cm 6cm |EF| = 2y + 1 cm olduuna gre x + y ifa-
desinin deeri katr?
8cm
Cevap: A A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
Cevap: C
8. 11.
K P ABC a cm 8 cm b cm
5cm 60 6cm 9cm 80 DEF c cm b cm 5 cm
40 40
L M S 6cm R Yukarda verilen genler e genlerdir.
Bu genlerin tm kenar uzunluklar birer
Yukardaki genler iin verilenlere gre tam say olduuna gre b en az ka olabilir?
aadakilerden hangisi sylenemez?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 7
A) |LM| = 9 cm B) s( P ) = s( L )
Cevap: B
C) |PR| = 6 cm D) KLM RPS
Cevap: C
1. D 2. D 3. B 4. D 5. C 6. B 7. A 8. C 9. C 10. C 11. B

5. E
1. ABC MLK olduuna gre bu genler iin
m
aadakilerden hangisi sylenemez? A 6cm 12c
10cm
A) s( A ) = s(M) B) |BC| = |MK|
C
8cm
C) BAC LMK D) s( K ) = s( C )
B 4cm D
Cevap: B
Yukarda verilen ABC ve CDE genlerin-
de |AC| = 6cm, |BC| = 4 cm, |CE|= 12 cm,
|CD|= 8 cm ve |ED| = 10 cm olduuna gre
|AB| ka cmdir?
2. Aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
A) Btn kareler benzerdir.
Cevap: A
B) Btn emberler benzerdir.
C) Btn dikdrtgenler benzerdir.
D) Btn ekenar genler benzerdir.
Cevap: C L
6. K [KL] // [TN]
|KN| = 3|KM|
M
ve |KL| = 5 cm
3. KLM ~ PRS dir. Buna gre aadakiler-
den hangisi her zaman doru olmaz? olduuna gre |TN|
ka cmdir?
A) s( K ) = s( P ) B) |LM| = |RS|
|KL| |KM| T N
C) s(M) = s( S ) D) =
|PR| |PS|
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20
Cevap: B Cevap: B
4.
A 8cm E
D D
100 7. A
12cm 8cm 6cm
8cm 100 2cm
B C F 12cm E
B 12cm C F
Yukarda verilen genler iin aadakiler- Yukarda verilen genler benzer olduuna
den hangisi sylenemez? gre bu genlerin benzerlik oran aada-
A) ABC EDF B) BAC DEF kilerden hangisidir?
|AC|
C)
|EF|
=1 D) s( A ) = s( F ) A) 1 B) 1 C) 1 D) 1
2 3 4 6
Cevap: D Cevap: B

8. 6cm 11. A
4cm x
y
Yukarda verilen dikdrtgenin kenar uzun- D
6
luklar 4 cm ve 6 cmdir.
4
Buna gre aadakilerden hangisi bu dik-
B 6 C
drtgen ile benzerdir?
2cm 4cm ABC geninde; s(BAC) = s(DCB ),
A) B)
|CD| = |BC| = 6 cm, |BD| = 4 cmdir.
|AD| = x ve |AC| = y olmak zere x + y ifa-
6cm 12cm
desinin deeri katr?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18
C) 9cm D) 4cm
Cevap: B
2cm
6cm
Cevap: C A K B
12.
N M
A B E F
9. D C
D C ABCD dikdrtgeni ile BMNK dikdrtgeni

H G benzerdir ve bezerlik oran 1tir.
5
ekilde verilen ABCD yamuu ile FEHG ya- |KB| = 4 cm, |MC| = 10 cm olduuna gre
muu benzerdir. |AB| ka cmdir?
|AB| = 10 cm, |EF| = 15 cm, |AD| = 6 cm
ve |HG| = 21 cm olduuna gre |FG| + |DC| A) 20 B) 30 C) 40 D) 50
ka cm olur? Cevap: D
A) 21 B) 23 C) 24 D) 26
A
13. 6
Cevap: B
10
E
10. A [DE] // [BC] D
|AD| = 4 cm 2
4cm
5cm E |DE| = 5 cm B C
D
12cm |DB| = 12 cm ABC de; s(ADE) = s(ACB), |BD| = 2,
x ise |BC| = x |AD| = 10 ve |AE| = 6 cm olduuna gre
B C ka cmdir? |EC| ka cmdir?
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 A) 12 B) 14 C) 18 D) 20
Cevap: C Cevap: B
1. B 2. C 3. B 4. D 5. A 6. B 7. B 8. C 9. B 10. C 11. B 12. D 13. B
1. A 4. A
G
6 F
E 2
6
F B
x C
6cm
D E
ADE ve AEF birer gen, [BC] // [DE],
B 6cm D 2cm C [CG] // [EF], |GC| = 2, |AB| = |EF| = 6 cm
ekilde s(BEC) = s(ADB), |EB| = |BD| = 6 cm olduuna gre |BD| = x ka cmdir?
ve |DC| = 2cm olduuna gre |AD| ka A) 2 B) 6 C) 8 D) 12
cmdir? Cevap: D
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12
Cevap: C 5.
48cm
2. A
12
E
72cm 12cm
8
ekildeki gibi bir resim, fotokopi ile kl-
tlerek oaltlmtr. Buna gre klt-
B x D 6 C len resmin bilinmeyen kenar uzunluu ka
cmdir?
ABC geninde; [AB] // [ED], |EC| = 8,
|AE| = 12, |CD| = 6 cm olduuna gre A) 6 B) 8 C) 12 D) 18
Cevap: B
|BD| = x ka cmdir?
A) 3 B) 6 C) 9 D) 15 A
6.
8cm 12cm
Cevap: C
3. B 16cm C
Aada verilen genlerden hangisi ABC

genine benzer bir gen olmaz?
8cm
A) 6cm B)2cm 4cm
ekildeki trafik iareti benzer genlerden
4cm 3cm
olumutur.
Bu genlerin benzerlik oran 2 ve gen-

3 48cm
C) D)
lerden birinin evresi 24 cm olduuna gre 16cm 24cm
dierinin evresi ka cm olabilir? 24cm 30cm
32cm
A) 18 B) 20 C) 36 D) 40
Cevap: C Cevap: C

7. 10. A B
D C
Aada verilen ekillerden hangisi yukar- ekilde verilen ABCD dikdrtgeni kendine
daki yamuun eksik olan parasna benzer benzer drt e dikdrtgene ayrlmtr.
deildir? |AB| = 20 cm olduuna gre |BC| ka cm
A) olur?
A) 5 B) 10 C) 12 D) 15
B) Cevap: B
11.
C)
D) Yukarda verilen drtgen aadakilerden

Cevap: B hangisi ile benzerdir?
8. Aada i ie izilerek verilen ekillerden A) B)

hangi seenektekiler benzer ekillerdir?
A) B)
C) D)
C) D)
Cevap: C
12. D C 25cm F
9. 4cm Cevap: C
15cm
6cm 8cm
A B E
12cm ekilde ABCD dikdrtgeni ile BCFE dik-
ekilde verilen drtgen fotokopi ile byt- drtgeni benzerdir.
lyor.
Yeni eklin en ksa kenar 10 cm olduuna |FE| = 15 cm, |CF| = 25 cm olduuna gre
gre dier kenar uzunluklar aadakilerden |AB| ka cm olur?
hangisi olamaz?
A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 A) 3 B) 6 C) 9 D) 12
Cevap: C Cevap: C
1. C 2. C 3. C 4. D 5. B 6. C 7. B 8. C 9. C 10. B 11. C 12. C

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
Tarama Fy (neti 1 - 3)
17
ET Ki NL iK
1. Aada verilen arpma ilemlerini yapnz.
a) x . x3 b) a. a2 . b c) m3 . n2 . m. n
x4 a3b m4n3

) ax . ay d) 4a . 2a3 e) 2k2 . 3k4
a2xy 8a4 6k6

f) 9y2 . y3 g) 2x . x3 ) 7a2 . 2ya
9y5 2x4 14ya3

h) (14ab) . (2b2) ) 4x . (3) i) 12 . 4a2
28ab3 12x 48a2

j) y . (2y 3) k) a2 . (a k) l) 4a . (a2 1)
2y2 + 3y a3 a2k 4a3 4a

m) x . (2x 3) n) m2 (m 4) o) 2k (k + 3)
2x2 3x m3 + 4m2 2k2 + 6k

) 5x . (x 4) p) 3. (x2 y) r) (4x 1) . (x + 2)
5x2 20x 3x2 + 3y 4x2 + 7x 2

Tarama Fy Etkinlik
2. Aada verilen ifadelerin zdelerini bulalm.

A)
a) 252 202 = (25 20) . (25 + 20) = 5 . 45 = 225
b) 20162 20152 = (2016 2015) . (2016 + 2015) = 1 . 4031 = 4031
c) 16a2 25 = (4a 5) . (4a + 5)
) 9x2 49 = (3x 7) . (3x + 7)
d) 36 m2 = (6 m) . (6 + m)
e) 4 9b2 = (2 3b) . (2 + 3b)
f) x2 121y2 = (x 11y) . (x + 11y)
g) 16a2 36b2 = (4a 6b) . (4a + 6b)
) 81x2 625 = (9x 25) . (9x + 25)
B)
a) (3x 4)2 = (3x)2 2 . 3x . 4 + 42 = 9x2 24x + 16
b) (2a 3b)2 = (2a)2 2 . 2a . 3b +(3b)2 = 4a2 12ab + 9b2
c) (1 2a)2 = 12 2 . 1 . 2a + (2a)2 = 1 4a + 4a2
) (m 5n)2 = m2 2 . m . 5n + (5n)2 = m2 10mn + 25n2
d) (a 3b)2 = a2 2 . a . 3b + (3b)2 = a2 6ab + 9b2
e) (x 6)2 = x2 2 . x . 6 + 62 = x2 12x + 36
f) (2y 7)2 = (2y)2 2 . 2y . 7 + 72 = 4y2 28y + 49
g) (3x 5y)2 = (3x)2 2 . 3x . 5y + (5y)2 = 9x2 30xy + 25y2
) (10a 3)2 = (10a)2 2 . 10a . 3 + 32 = 100a2 60a + 9
C)
a) (x + 9)2 = x2 + 2 . x . 9 + 92 = x2 + 18x + 81
b) (2x + 1)2 = (2x)2 + 2 . 2x . 1 + 12 = 4x2 + 4x + 1
c) (3a + 2b)2 = (3a)2 + 2 . 3a . 2b + (2b)2 = 9a2 + 12ab + 4b2
) (m + 5n)2 = m2 + 2 . m . 5n + (5n)2 = m2 + 10mn + 25n2
d) (y + 4)2 = y2 + 2 . y . 4 + 42 = y2 + 8y + 16
e) (a + 6b)2 = a2 + 2 . a . 6b + (6b)2 = a2 + 12ab + 36b2
f) (10x + 8)2 = (10x)2 + 2 . 10x . 8 + 82 = 100x2 + 160x + 64
g) (4x + 3)2 = (4x)2 + 2 . 4x . 3 + 32 = 16x2 + 24x + 9
) (7a + 5)2 = (7a)2 + 2 . 7a . 5 + 52 = 49a2 + 70a + 25

Tarama Fy Etkinlik
3. Aada verilen ifadeleri arpanlarna ayralm.
a) 9x + 15 = 3 . (3x + 5)
b) 12a2 + 20a = 4a (3a + 5)
c) 8a2bc2 + 6ab3c = 2abc (4ac + 3b2)
) a(a + b) + b (a + b)2 =(a + b) (a + ab + b2)
d) 4mn3 + 12 m2n = 4mn (n2 + 3m)
e) a2 16 = (a 4) . (a + 4)
f) 49 b2 = (7 b) . (7 + b)
g) 36x2 12ly2 = (6x 1ly) . (6x + 1ly)
) 16x2 24xy + 9y2 = (4x 3y) . (4x 3y)
h) x2 + 6x + 9 = (x + 3) . (x + 3)
) 4x2 + 20x + 25 = (2x + 5) . (2x + 5)
4. Aada verilen ifadelerin en sde hllerini bulalm.

2 2
a) 3x 12 . 3 = 3(x 4) . 3 = 3 . (x 2) . (x + 2) . 3 = 9
2
x 4x + 4 (x + 2) (x 2) . (x 2) x + 2 (x 2) . (x 2) x+2 x2
2
b) x + 6x + 9 = (x + 3) . (x + 3) x + 3
x2 + 3x =
x (x + 3) x
2
c) 2a + 2a = 2a (a + 1) 2a (a + 1) 1
2a3 2a 2 = =
2a (a 1) 2a (a + 1) . (a 1) a1
2 2
) m + mn : m mn = m (m + n) m (m n) m . (m + n) (m n) . (m n)
2m2 2n2 m2 2mn + n2 2(m2 n2) : (m n) . (m n) = 2 .(m n) . (m + n) . m (m n)
1
=
2

Tarama Fy Etkinlik
5. Aada verilen genler arasndaki elii 6. Aada verilen benzer ekillerin benzerlik
gsteriniz. orann belirleyelim.
6 2
A M 3 4 k=6=3
9 12 2
9cm 15cm 9cm 10cm 5
B N 15cm K 15
10cm C
9 7 k=9
|AB| = |MN| 7
|BC| = |MK| ABC NMK
|AC| = |NK| 24 4
1 k = 24 = 6
6 4
K A
4cm
3cm 3
B 5cm C 5 5 1
L 4cm M 12 k= =
20 4
20
s( L ) = s( A )
|KL| = |AB| KLM BAC
|LM| = |AC| 6 1
10 12 20 k= =
6 12 2
K
A
8 16
100 7cm 20 7cm
5
20 1
100 L
B C
15 30
3 6 3 1
k= =
15 5
M
4 20
s( A ) = s( L )
|AC| = |KL| ABC LMK
s( C ) = s( K ) 2
4
3
2
k=
5
10

Tarama Fy Test 1
1. A 4. A
D 4cm
D
13 cm 9cm 5cm E
8 cm 1cm
B C
B C
12 cm
ekilde ABC bir dik gen, [AB] [AC],
ekildeki gibi bir yamuun |AD| kenar ka |BD| = 9 cm, |AE| = 4 cm, |EC| = 1 cm,
santimetredir? |DE| = 9 cm olduuna gre, ABC genin
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 evresi ka santimetredir?
Cevap: A A) 27 B) 28 C) 29 D) 30
Cevap: D
2. I. 20 + 5
A
II. 20 4 5.
III. 8 + 8 110
B 50
IV. 8 8 C
55
Yukardaki ilemlerden hangisinin sonucu 50

tam saydr? D
A) I. B) II. C) III. D) IV. ekilde verilenlere gre en uzun kenar aa-
Cevap: D dakilerden hangisidir?
A) [AC] B) [BC] C) [CD] D) [DB]
Cevap: D
3.
6.

Bir sinein kanadnn kalnl 0,002 mm dir.

Sinein kanadnn kalnlnn mm cinsinden Yukardaki ekilde s(A ) > s(B) olduuna
bilimsel gsterimi aadakilerden hangisi- gre, x in alabilecei ka farkl tam say de-
dir? eri vardr?
A) 2 . 103 B) 0,2 . 102
C) 2 . 103 D) 20 . 104 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: C Cevap: A

Tarama Fy Test 1
7. x2 x 1 olmak zere; 10. x2 +ax +9

x 1
ifadesinin arpanlarndan biri (x 3) ise, a
katr?
A) 6 B) 3 C) 3 D) 6
Cevap: A
Yukardaki gibi modellenen cebirsel ifade

A) (x + 1)2 = x2 +2x +1 11.
B) (x 1)2 = x2 2x 1 10012 9992

C) x2 1 = (x 1)(x + 1)
D) x(x + 2) = x2 + 2x ileminin sonucu katr?
A) 5625 B) 5000
Cevap: C
C) 4500 D) 4000
Cevap: D
8.
2
12. x 2-3x
x -9
ifadesinin en sade ekli aadakilerden han
ekildeki ekenar drtgen orijin etrafnda gisidir?
x
saat ynnde 90 dndrlyor. A) B) x
3 x +3
Oluan drtgenin kegenlerinin kesim nok-
1
D) x
2
tas aadakilerden hangisidir? C)
3 x +3
A) (3, 5) B) (5, 3)
Cevap: B
C) (3, 5) D) (5, 3)
Cevap: A
13. Aadaki arpanlarna ayrma ilemlerin

den hangisi yanltr?
A) 4a +12 = 4(a + 3)
9. (a +b)2 +(a b)2 = 80
B) 10 + 25a = 5(2 + a)
ise, a2 +b2 toplamnn deeri katr?
C) x2y x2z = x2(y z)
A) 20 B) 40 C) 80 D) 160 D) 16a 30 = 2(8a 15)
Cevap: B Cevap: B
1. A 2. D 3. C 4. D 5. D 6. A 7. C 8. A 9. B 10. A 11. D 12. B 13. B
Tarama Fy Test 2
1. Aadaki eitliklerden hangisi dorudur? (a b) 2ab

5. :
a2 b2 a + b
A) 0,000048 = 48.104
ifadesinin sdelemi ekli aadakilerden
B) 0,0035 = 35.105 hangisidir?
C) 0,0007 = 0,7.103 A)2ab B) 1
2ab
D) 0,00001 = 104
Cevap: C C) a+ b D) a-b
a-b a+ b
Cevap: B

2. K ekildeki KLM de
8cm |KL| = 6 cm ve
6cm
|KM| = 8 cm dir. 6.

L M

|LM|nin alabilecei en byk tam say de
eri ka santimetredir?

A) 12 B) 13 C) 14 D) 15
Cevap: B ekildeki |DC| = |BC| = 5 cm olduuna gre,

aadakilerden hangisi yanltr?
A) ABC EDC B) AFD EFB
3. A(2,4) noktasnn y eksenine gre yans- C) s(E ) = s(A ) D) |AD| = |AF|
mas B dir. B noktas 2 birim yukar, 3 birim Cevap: D
sola telendiinde C noktas elde ediliyor.
C noktasnn koordinatlar aadakilerden
hangisidir?
A) (4, 7) B) (0,1)
C) (1,2) D) (3,6) 7. [AB] // [DE]

Cevap: C |AD| = 6 cm,

|DC| = 9 cm,

|AB| = 10 cm
4. Bir kenar x 3 olan karenin alan aada-
olduuna gre, |DE| = y ka santimetredir?
A) x2 + 6x + 9 B) x2 6x + 9
A)6 B) 7 C) 8 D)9
C) x2 + 3x + 9 D) x2 3x + 9
Cevap: B
Cevap: A

Tarama Fy Test 2
8. ekilde ABE ve A
10.
ECD dik gen,
7cm

A, E, D noktala- E
4cm
C
r dorusal,
2cm
B
|AB| = 7 cm, x
ekildeki evin atsn yapacak olan Murat
Usta 12m uzunluundaki merdiveni 4 m yk
|BE| = 2 cm,
sekliindeki eve dayamtr. Merdivenin kay
|EC| = 4 cm D

masn nlemek iin 3 m uzunluundaki deste
i merdivene dayamtr.
olduuna gre, D noktasnn [BC]ye olan en
ksa uzakl ka santimetredir? Destein ucunun evin tabanna olan en ksa
uzakl ka metredir?
A) 4 B) 7 C) 14 D) 16
Cevap: C A) 5
B) 2 C) 22 D) 25
2
Cevap: C
9.

11.

Ahmet ekildeki gibi bir kavak aacnn bo

yunun ka m olduunu merak ediyor. Gne
iek uzman Mehmet Bey bir fuarda
nlarnn yeryzne ok dik gelmedii bir
sakssn dorusal olacak ekilde kkten
le vakti kendi glgesinin bittii yer ile
bye doru diziyor ve yukardaki gibi bir
aacn glgesinin bittii yer ayn olacak e
k kayna ile bu iein glgesini tek bir
kilde duruyor ve ekilde verilen lmleri ya
iekmi gibi gstermeye alyor.
pyor.
Bunun iin iekler aras uzaklk (x) kaar
Ahmet 160 cm boyunda olduuna gre, aa-
santimetre olmaldr?
cn boyu ka metredir?
A) 40 B) 45 C) 50 D)55
A) 5,6 B) 6,4 C) 7,2 D)8
Cevap: A Cevap: A
1. C 2. B 3. C 4. B 5. B 6. D 7. A 8. C 9. A 10. C 11. A
Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
4. nite / Dorusal Denklemler 1
18
DORUSAL LIKILER
Kazanm: Dorusal iliki ieren gerek yaam durumlarna ait tablo, grafik ve denklemi oluturur ve yorumlar.
cret (TL)
St Miktar cret liki 12
(Litre) (TL) 10
1 2 1x2=2 8
2 4 2x2=4 6
3 6 3x2=6
4
4 8 4x2=8
2
5 10 5 x 2 = 10
6 12 6 x 2 = 12 1 2 3 4 5 6 St miktar (Litre)
Yukarda verilen tablo ve grafikte alnan st miktar ile denen cret arasndaki iliki grlmektedir.
Burada grldg gibi alnan st miktar arttka denen cret de artmaktadr. Tablodaki verilerin
grafii izildiinde grafiin doru eklinde olduu grlr. St iin denen creti gsteren cebirsel
ifade;
cret = st miktar x 2 olur.
Bu rnekte olduu gibi iki deiken arasndaki ilikinin grafii doru ekilde ise bu iki deiken arasn-
da dorusal iliki vardr denir.
RNEK
Taksi ile yaplan yolculuklarn creti taksimetre ile belirlenir. Bir takside taksimetre 2 TL ile alp
gidilen her km iin 3 TL artmaktadr. Buna gre gidilen yol ile denen cret arasndaki ilikiyi ince-
leyelim.
Yol (km) cret (TL) liki cret (y)
0 2 0.3+2 17
1 5 1.3+2 14
2 8 2.3+2 11
3 11 3.3+2 8
4 14 4.3+2
5
5 17 5.3+2
... ... ... 2
x y = 3x + 2 x.3+2 1 2 3 4 5 Yol (x)
Burada grld gibi denen cret gidilen yola bal olarak deimektedir. Bu nedenle x bamsz y
ise baml deiken olur. Denklemdeki 2 ise basit deerdir.
Gidilen yol ile denen cret arasnda dorusal bir iliki vardr ve bu ilikinin denklemi y = 3x + 2 olur.

RNEK
Bir snavda renciler taban puan olarak 80 puan almaktadrlar. zdkleri her doru soru iin 10
puan kazandklarna gre zlen soru ile kazanlan puan arasndaki ilikiyi inceleyelim.
Puan (y)
Doru says Puan liki 120
0 80 0 . 10 + 80 110
1 90 1 . 10 + 80 100
2 100 2 . 10 + 80 90
3 110 3 . 10 + 80 80
4 120 4 . 10 + 80
... ... ...
x y = 10x + 80 x . 10 + 80 1 2 3 4 Doru says (x)
zlen doru soru says ile kazanlan puan arasnda dorusal bir iliki vardr ve bu ilikinin denklemi
y = 10x + 80 olur.
ET Ki NL iK
1. Bir telefon operatrnn kampanyasnda cret 10 TL ve konumann dakikas ise 1 TL olarak

belirlenmitir.
Buna gre konuma sresi x, denen cret y ile gsterildiinde aralarndaki ilikiyi gsteren cebir-
sel ifadeyi bulalm.
Konuma cret (TL) liki cret (TL)

sresi (dk) 13
0 10 0 . 1 + 10 12
1 11 1 . 1 + 10 11
2 12 2 . 1 + 10 10
3 13 3 . 1 + 10
... ... ...
x x + 10 x . 1 + 10
1 2 3 4 Konuma sresi (dk)
Konuma sresi ile denen cret arasnda dorusal bir

iliki vardr ve bu ilikinin denklemi
y = x + 10 olur.

DORU GRAFIKLERI
1. Eksenlere Paralel Doru Grafikleri
a) x Eksenine Paralel Dorular b) y Eksenine Paralel Dorular

Denklemi x = a eklinde olan dorular Denklemi y = b eklinde olan dorular
x eksenine paralel dorulardr. y eksenine paralel dorulardr.
y
y
y=1
1
2 0 3 x
0 x
2
x = 2 y = 2
x=3
2. Orijinden Geen Doru Grafikleri

y
Denklemi y = ax eklinde olan dorular orijinden geen y = 2x
dorulardr. 2
Bu dorularn grafii izilirken xe deer verilerek y deerleri
bulunur.
1 0 1 x
rnein y = 2x dorusunun grafiini izelim;
2
y = 2x
x 1 0 1
y 2 0 2
3. Orijinin Dndan Geen Doru Grafikleri

y
y = 2x 4
Denklemi y = ax + b eklinde olan dorular orijinin dndan geer.
Bu dorularn grafiklerini izebilmek iin eksenleri kestii noktalar
bulunur. 0 2 x
rnein; y = 2x 4 dorusunun grafiini izelim;
x = 0 iin y = 2 . 0 4 y = 4} (0, 4)
4
y = 0 iin 0 = 2x 4 (2, 0)
2x = 4 x = 2

4. nite / Dorusal Denklemler 1 Etkinlik
1. Aada verilen dorularn grafiklerini izelim.
a) x = 4 b) x = 5 c) y=3 ) y = 2
y y y y
x=4 y=3
3
x
0 4 x 5 0 x 0 x 0
2
y = 2
x = 5
d) y = 2x e) y = 3x
x 1 0 1 x 1 0 1
y 2 0 2 y 3 0 3
y y y = 3x
3
2
1
1
0 x 1 0 1 x
2
3
y = 2x
f) x + y = 2 g) 2x 3y = 6
x = 0 iin 0 + y = 2 y = 2 (0, 2) x = 0 iin 2 . 0 3y = 6

(0, 2)
y = 0 iin x + 0 = 2 x = 2 (2, 0) 3y = 6 y = 2
y = 0 iin 2x 3 . 0 = 6
(3, 0)
2x = 6 x = 3
y y
2x 3y = 6
0 x 0
2 3 x
2 2
x + y = 2

4. nite / Dorusal Denklemler 1 Konu Testi 1
n
1. 12 4. x y
0 4
9
1 7
6
2 10
3 3 13
4 16
1 2 3 4 5 m Yukarda verilen tabloya gre x ile y arasn-

daki iliki iin aadakilerden hangisi syle-
Yukarda verilen grafik aadaki cebirsel nemez?
ifadelerden hangisine aittir?
A) x, yye bal olarak deiir.
A) m = n + 3 B) n = m + 3
B) y, xe bal olarak deiir.
C) m = 3n D) n = 3m
Cevap: D C) x ile y arasnda dorusal iliki vardr.
D) y ile x arasndaki iliki y = 3x + 4 denklemi
ile gsterilir.
2. Cevap: A
a 0 1 2 3 4
b 3 8 13 18 23
5. b
Yukarda verilen tabloda a ile b arasndaki
deiimler grlmektedir. 11
9
Buna gre a ile b arasndaki ilikiyi gsteren 7
cebirsel ifade aadakilerden hangisidir? 5
A) 5a = b 3 B) a = 5b 3 3
C) b = 5a + 3 D) b = 3a + 5 1 2 3 4 5 a
Cevap: C
Yukarda verilen grafie gre a ile b arasn-
daki cebirsel ifadeyi gsteren denklem aa-
3. Aada verilen grafiklerden hangisi doru- A) b = a + 2 B) b = a + 3
sal ilikiyi gstermez?
C) b = 2a + 3 D) b = 3a + 2
y
A) B) y Cevap: C
6. Bir oyun merkezinde giri creti olarak 20

TL ve oynanan her oyun iin ise 3 tl den-
x x mektedir.
C) y D) y
Oynanan oyun says x, denen cret y ile
gsterildiinde aralarndaki ilikiyi gsteren
cebirsel ifade aadakilerden hangisi olur?
A) y = 20x + 3 B) y = 3x + 20
x x
C) y + 3x = 20 D) 3y + x = 20
Cevap: B Cevap: B

7. y = 4x dorusunun grafii aadakilerden 10.

hangisinde doru gsterilmitir? 3y = x + 6
A) y B)
y
4 dorusunun grafii aadakilerden hangi-
sinde doru gsterilmitir?
1
0 1 x 0 4 x A) y B) y
2 2
0 x 0 6 x
y 6
C) y D) 4

1
C) D)
4 0 x 1 0 x y
y

2 2 x
Cevap: D 6 0 x
6
Cevap: A
8. 4y 5x = 20 dorusunun eksenleri kestii

noktalar aadakilerden hangisinde doru
verilmitir?
A) (4, 0), (0, 5) B) (5, 0), (0, 4) 11. Aadaki denklemleri verilen dorulardan
C) (4, 0), (0, 5) D) (5, 0), (0, 4) hangisinin x eksenini kestii nokta (3, 0) nok-
Cevap: A tas olmaz?
A) y + x = 3 B) y x = 3
C) y = 3x 9 D) 2x + 3y = 6
Cevap: B
9. 5x + 2ay 12 = 0
dorusu y eksenini (0, 3) noktasnda kesti- 12. x = 4, y = 3 dorular ile eksenlerin ortasnda
ine gre a katr? kalan blgenin alan ka birim kare olur?
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3 A) 24 B) 12 C) 6 D) 8
Cevap: B Cevap: B
1. D 2. C 3. B 4. A 5. C 6. B 7. D 8. A 9. B 10. A 11. B 12. B

4. nite / Dorusal Denklemler 1 Konu Testi
Konu Testi 21
1. y = 5 dorusunun grafii aadakilerden 4. y = x 4 dorusu x eksenini (a, b) noktasnda

hangisinde doru gsterilmitir? kestiine gre a + b aadakilerden hangi-
sidir?
A) y B) y
A) 4 B) 0 C) 4 D) 8
5 5 Cevap: C
0 x 0 x
5 5

C) y D) y
5. y ile x arasndaki ilikiyi gsteren aadaki
denklemlerden hangisinde y ile x arasndaki
0 x 5 0 x iliki dorusal olmaz?
5 A) y = x + 3 B) y = 3
C) y = 2x 5 D) y = 3x2 1
Cevap: C
Cevap: D
2. Aada verilen noktalardan hangisi x = 1

dorusu zerindedir?
A) (0, 1) B) (1, 1) C) (1, 5) D) (1, 3) 6. 2y + x + 4 = 0
dorusunun grafii aadakilerden hangisi-

Cevap: C dir?
A) B)
y y
3. y 4
6 2
0 2 x 4 0 x
2 x

C) D)
y y
Yukarda grafii verilen dorunun denklemi 4
aadakilerden hangisidir? 2
2 0 x 0 4 x
A) 2x + 6y = 0 B) 2x + 6y = 6
C) y + 3x + 6 = 0 D) y = 6 3x
Cevap: D Cevap: B

Konu Testi 21
7. y = 3x 9 11. y
Yukarda denklemi verilen dorunun y ekse- 4

nini kestii noktann ordinat katr? 0 x
A) 9 B) 3 C) 3 D) 9 3
Cevap: A
Yukarda grafii verilen dorunun denklemi
A) 4x 3y = 0 B) 4x + 3y = 0
C) 3x 4y = 12 D) 3x + 4y = 12
8. Aada verilen doru denklemlerinden han-
gisinin grafii orijinden geer? Cevap: C
A) y = x + 2 B) 5y 2x = 0
12.
C) 2y 3x + 6 = 0 D) 4y 12 = 0
Cevap: B x + y = 4 ve y = x + 4
dorular ile x ekseni arasnda kalan blgenin

alan ka br2 olur?
A) 32 B) 24 C) 16 D) 8
9. y = mx 4
Cevap: C
dorusunun grafii izildiinde x eksenine
paralel olmaktadr.
13. Boy (m)
Buna gre m katr?
150
A) 4 B) 0 C) 2 D) 4
60
Cevap: B
3 Zaman
(yl)
10. Aada verilen dorulardan hangisinin gra- Yukardaki grafikte bir aacn boyunun za-
fii y eksenine paralel olur? mana gre deiimi grlmektedir.
A) y = 2x B) y + x = 2 Buna gre, aa dikildikten 5 yl sonraki
C) 2x 6 = 0 D) 3y 10 = 0 boyu ka metre olur?
Cevap: C A) 2 B) 2,1 C) 2,4 D) 2,5
Cevap: B
1. C 2. C 3. D 4. C 5. D 6. B 7. A 8. B 9. B 10. C 11. C 12. C 13. B

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
19
DORUNUN EM
Kazanm: Dorunun eimini modellerle aklar; dorusal denklemleri, grafiklerini ve ilgili tablolar eimle ilikilendirir.
Dikey uzunluun yatay uzunlua oranna Eim denir ve m sembol ile gsterilir.
dikey uzunluk a
Eim = m = yatay uzunluk a m=
b
b
RNEK ZM
dikey uzunluk
100m Eim = yatay uzunluk
800m 100 1
m= = bulunur.
Yukarda verilen yolun eimini bulalm. 800 8
NOT
Saa yatk dorularn eimi pozitif, sola yatk dorularn eimi negatiftir.
Eim pozitif Eim negatif
RNEK ZM
dikey uzunluk
Eim = yatay uzunluk
30m
100m Doru sola yatk olduu iin eim negatif olur.
Yukarda verilen yolun eimini bulalm. 30 3

m= = bulunur.
100 10

rnekler:
1. Aada verilen yollarn eimlerini bulup karlatralm.
mA = 5
A 6
Grld gibi eimi en byk

4
mB = 6 olan yol A yoludur, en kk yol A
B yoludur, en kk yol D yoludur.
3 mA > mB > mC > mD olur.

mC = 6
C
2
mD =
6
D
2. Aada verilen yokularn eimlerini bulup karlatralm.
mA = 2
A 2 5
5
Grld gibi eimi en byk
2 olan yol C, en kk olan yol A
B 2 mB = 3
yokuudur.
3
2 mC > mB > mA
C 2 mC = 1
1
Dikey uzunluk arttka eim artar. Yatay uzunluk azaldka eim artar.

1. Aada verilen yollarn eimini bulalm.
m = 100
600
200m 100m
m= 1
6
m = 200 = 1
800m 800 4 600m
1
m = 80 = 10
800
80m 250m
800m 1000m m = 250 = 1

1000 4
2. Yanda grnm verilmi ekildeki parkurda ilerleyen

bir ara buradaki 5 etaptan geecektir.

Buna gre aadaki boluklar uygun ekilde
dolduralm.

3. etaptr.
Eimi en byk olan etap ......................
2. etaptr.
Eimi en kk olan etap ......................
Sfr dr.
2. etabn eimi ......................
1
4. etabn eimi ...................... .
3
2
5. etabn eimi ...................... .
1
1. etabn eimi ...................... .
4 tr.
3. etabn eimi ......................
4. etabn eiminden fazladr.
1. etabn eimi ......................
2. etabn eiminden fazladr.
4. etabn eimi ......................
1. etabn eiminin 2 katdr.
5. etabn eimi ......................
4. etabn eiminin 3 katdr.
1. etabn eimi ......................

KOORDNAT DZLEMNDE DORUNUN EM

Bir dorunun x ekseni ile saat ynnn tersinde yapt aya eim as denir. Eim as dar a ise
eim pozitif, geni a ise eim negatif olur.
y y
d d
Eim as Eim as
0 x 0 x
Eim Pozitif Eim Negatif
rnekler:
1. y y dikey uzunluk
d d Eim = yatay uzunluk
3 3 3
3br m= bulunur.
4
4 0 x 4 4br 0 x
Yukarda verilen dorunun eimini bulalm.
2. y = 2x 4 dorusunun eimini bulalm. y

d
x = 0 iin y = 0 4 y = 4 (0, 4)
2br 4
m= = 2 bulunur.
y = 0 iin 0 = 2x 4

2x = 4
x = 2 }
(2, 0)
4br
0 2 x 2
3. x + y = 3 dorusunun eimini bulalm. y

d
x = 0 iin y = 3 (0, 3) 3br 3
y = 0 iin x = 3 (3, 0) m= = 1 bulunur.
3 0 x 3
3br
3
Doru sola yatk olduu
iin eim negatiftir.

1. Aada verilen dorularn eimlerini bulalm.

y 3 y
m= =1 3
3 m=
3 4
3
0 3 x 0 4 x
y 1 y
m=
3 3
m=
3 2
3
0 x 2 0 x
1
y 2 y
m=
5 6 m=0
5
0 x 0 x
2
y y 5
m= =5
1
eim yoktur. 5
Tanmszdr.
0 4 x 1 0 x
y y 4
m=
5
3
m=
3 5
4
0 5 x 5 0 x

NOT Bir dorunun denklemi verildiinde grafii izilmeden de eim bulunabilir.

Denklemde y yalnz brakldnda xin katsays eimi verir.
y= a x+b ise m=a olur.
RNEK
Aada verilen dorularn eimlerini grafiklerini izmeden bulalm.
y = 2x 3 y = 2x 3 m=2
y = 4x + 1 y = 4x + 1 m = 4
2y = 3x 5 2y = 3x 5 y= 3x5 m=3
2 2 2
x+y=3 x + y = 3 y = x + 3 m = 1
2x 6y = 12 2x 6y = 12 6y = 2x 12
y = 2 x 12 y = 1 . x 2 m =1
6 6 3 3
ET Ki NL iK
Aada verilen dorularn eimini bulalm.
a) y + 3x = 5 a) y + 3x = 5 y = 3x + 5 m=3
b) x + y = 1 b) x + y = 1 y = x + 1 m = 1
c) 2x 3y = 6 c) 2x 3y = 6 3y = 2x 6
y = 2x 6 m = 2
3 3
) 4x +5 y = 20 ) 4x +5 y = 20 5y = 4x + 20
y = 4x + 20 m = 4
5 5
d) 3x y = 6 d) 3x y = 6 y = 3x 6 m = 3
e) 2y x = 8 e) 2y x = 8 2y = 8 + x
y= x + 8 m = 1
2 2
f) 3x 4y 12 = 0 f) 3x 4y 12 = 0 4y = 3x 12
3x 12
y= m = 3
4 4
g) 2y + 3x + 6 = 0 g) 2 y + 3x + 6 = 0 2y = 3x 6
y = 3x 6 m = 3
2 2
) y 2x 4 = 0 ) y 2x 4 = 0 y = 2x + 4 m = 2
h) 2y + x 6 = 0 h) 2y + x 6 = 0 2y = x + 6
y = x + 6 m = 1
2 2
) 2x + 4y = 0 2x + 4y = 0 4 y = 2x
)
2 1
y = 2x m = =
4 4 2
i) 3x 6y = 0 3x 6y = 0 6y = 3x
i)
3 1
y = 3x m = =
6 6 2
j) 4x 12 = 0 j) 4x 12 = 0 4x = 12
x = 3 eim yoktur. Tanmszdr.
k) 5y + 15 = 0 k) 5y + 15 = 0 5y = 15
y = 3 m=0
NOT
y2 y1
ki noktas verilen dorunun eimi; y = kural ile bulunur.
x2 x1
rnekler:
1. A(2, 3) ve B (1, 2) noktalarndan geen dorunun eimini bulalm.
y2 y1 2 3 1 1
m= m = = = bulunur.
x2 x1 1 2 3 3
2. K (0, 4 ) ve L ( 1 , 2 ) noktalarndan geen dorunun eimini bulalm.
y2 y1 2 (4) 2
m= m = = = 2 bulunur.
x2 x1 1 0 1

1. Aada iki noktas verilen dorularn eimini bulalm.

y2 y1 1 3
a) (2,3) (4,1) a) m = m= = 2 m=1
x2 x1 42 2
y2 y1 34 1
b) (0,4) (2,3) b) m = m= = m=1
x2 x1 20 2 2
y y 4 (1) 3
c) (2, 1) ( 3,4) c) m = x 2 x1 m= = 1 m=3
2 1 3 (2)
y2 y1 13 2
) ( 2,3) ( 4,1) ) m = m= = 2 m=1
x2 x1 4 (2)
y2 y1 1 4 5
d) (3,4) (2,1) d) m = m= = 5 m=1
x2 x1 2 3
y2 y1 65 1 1
e) (2,5) (0,6) e) m = m= = 2 m=2
x2 x1 0 (2)
y2 y1 2 (5) 7 7
f) (4,5) (2,2) f) m = m= = 2 m=2
x2 x1 24
y2 y1 3 (4) 1 1
g) (6, 4) (0,3) g) m = m= = 6 m=6
x2 x1 0 ( 6)
y2 y1 4 (7) 11 11
) (4, 7) (1,4) ) m = m= = 3 m= 3
x2 x1 14
y2 y1 3 (1) 4
h) (1,1) (1,3) h) m = m= = 0 = tanmsz, eim yoktur.
x2 x1 1 (1)
y2 y1 33 0
) (2,3) (4,3) ) m = m= = 6 = 0 m=0
x2 x1 4 2
y2 y1 01 1 1
i) (7,1) (1,0) i) m = m= = 8 m=8
x2 x1 1 7
y2 y1 5 ( 2) 3
j) (0,2) (0,5) j) m = m= = 0 = tanmsz, eim yoktur.
x2 x1 00
y2 y1 6 6 12
k) (0,6) (3,6) k) m = m= = 3 = 4 m = 4
x2 x1 30
y2 y1 0 (2) 2 2
l) (5,2) (5,0) l) m = m= = 10 m= = 1
x2 x1 5 5 10 5
y2 y1 6 (2) 4 1 1
m) (8,2) (0,6) m) m = m= = 8 = 2 m = 2
x2 x1 08
y2 y1 5 (3) 8
n) (3,3) (5,5) n) m = m= = 8 = 1 m = 1
x2 x1 5 (3)

y y = a gibi x y x=a x = a gibi y

eksenine paralel eksenine paralel
dorularn dikey x dorularn yatay
x 0 uzunluklar sfr
0 uzunluklar
sfr olduu iin olduu iin eimleri
y=a
m=0 eimleri sfrdr. eim yoktur. yoktur. Tanmszdr.
rnekler:
1. Aada verilen dorularn eimlerini bulalm.

y y
y = 4 dorusu y = 6 dorusu
y=4 x eksenine x eksenine
4
paraleldir. paraleldir.
x x
0 m = 0 olur. 0 m = 0 olur.
6
y = 6
y y
x = 8 dorusu x = 3 dorusu
x=8
y eksenine y eksenine
paraleldir. 3 paraleldir.
x Bu nedenle x Bu nedenle
0 8 0
eim yoktur. eimi yoktur.
Tanmszdr. x = 3 Tanmszdr.
2. Aada verilen dorularn eimlerini bulup karlatralm.

y y y y
p
k
3 6 l 5 n
5 0 0 x 01 x 2 0 x
k dorusunun eimi, l dorusunun eimi, p dorusunun eimi, n dorusunun eimi

3 5
mK = 5 ml = 0 mP = 1 = 5 yoktur
Eimi en byk doru p, en kk doru l dorusu olur.

1. pozitif
y d1 dorusunun eimi. ve x ekseni
d4 d3 dar
d2 ile yapt a.adr.
d5
d1 pozitif
d2 dorusunun eimi. ve x ekseni
x dar
ile yapt a.adr.
0
pozitif ve x ekseni
d3 dorusunun eimi.
dar
ile yapt a.adr.
negatif ve x ekseni
d4 dorusunun eimi.
geni
ile yapt a.adr.
negatif
d5 dorusunun eimi. ve x ekseni
Yukarda verilen dorularn eimleri ile ilgili yanda geni
ile yapt a.adr.
verilen ifadelerdeki boluklar dolduralm.
2. ax + 4y = 2 dorusunun eimi 2 olduuna gre a katr?

a 2 a
ax + 4y = 2 4y = ax 2 y = 4 x 4 m = 4 olur.
a
4 = 2 ise a = 8 bulunur.
3. 2x = ay 12 dorusunun eimi olmadna gre a ka olmaldr?
x = a eklindeki y eksenine paralel dorularn eimleri yoktur. Bu nedenle verilen dorunun y

eksenine paralel olmas gerekir. Bu nedenle a = 0 olmaldr.
2x = 0 . y 12 2x = 12 x = 6 olur.
Bu doru y eksenine paraleldir ve eimi yoktur.
4. 3y + mx = 6 dorusunun eimi 0 olduuna gre m ka olmaldr?
y = a eklindeki x eksenine paralel dorularn eimleri sfrdr. Bu nedenle verilen doru x eksenine
paralel olmaldr.
Bu nedenle m = 0 olur.
3y + 0 . x = 6 3y = 6 y = 2 olur. Bu doru x eksenine paraleldir ve eimi sfrdr.

1. 4.
30cm ?
40cm 120m
Yukarda lleri verilen rampann eimi ekildeki gibi bir rampann eimi %20 dir.
katr? Bu rampann yatay uzunluu 120m olduuna
gre yerden ykseklii ka metredir?
A) 3 B) 3 C) 4 D) 4
5 4 3 5
Cevap: B A) 12 B) 16 C) 20 D) 24
Cevap: D
2.
5. Aada verilen rampalardan hangisinin ei-

mi en byktr?
A) B)
3m 7m
5m
3m 3m
ekildeki gibi bir merdiven duvara dayan-
mtr. Duvarn ykseklii 8m ve merdivenin C) D)
duvara uzakl 5m olduuna gre eimi ka- 5m
tr? 2m
A) 8 B) 3 C) 5 D) 8 9m 2m
5 5 8 5
Cevap: A
Cevap: D
3. 6.
8m
25cm
10m 10cm
ekilde grlen dan verilen llere gre ekildeki gibi lleri verilen zde basa-
eimi aadakilerden hangisidir? makl bir merdivenin eimi katr?
A) %20 B)%40 C)%60 D)%80 A) 1 B) 2 C) 3 D) 5
5 5 5 2
Cevap: D
Cevap: B

7. 11.
160m
ekildeki gibi bir rampann dikey uzunluu C D

160m ve eimi % 25 olduuna gre yatay B
uzunluu ka metre olur? A
A) 40 B) 120 C) 320 D) 640

ekildeki gibi bir yolda ilerleyen Bahadr, en
Cevap: D
ok yolun hangi ksmnda zorlanr?
8.
A) A B) B C) C D) D
Cevap: B
80m
400m 12.
ekildeki gibi verilen bir yolun eimi aa- n
dakilerden hangisidir? m
A) %5 B) %10 C) %20 D) %40
Cevap: C
k l
9. B
Yukarda verilen rampalarn eimlerinin
doru sralan aadakilerden hangisidir?
A) k > m > l > n B) k > l > m > n
C) k > l > n > m D) n > l > k > m
Cevap: C
A 13.
Yukarda verilen dorunun eimi aadaki-
lerden hangisidir? M Duvar
4 3 1 1
A) B) C) D)
3 4 6 8 ABC D
Cevap: A
ekilde grld gibi duvara M noktasn-

10. Bir rampann eimi %6 dr. Bu rampann di- dan dayanacak ekilde yerletirilen merdi-
key uzunluu 3 kat, yatay uzunluu ise 5 kat venin eimi %60 olduuna gre merdivenin
artrlyor. Buna gre yeni eim ka olur? dier ucu hangi noktada olmaldr?
A) %4 B) %5 C) %6 D) %8 A) A B) B C) C D) D
Cevap: A
Cevap: B
1. B 2. A 3. D 4. D 5. D 6. B 7. D 8. C 9. A 10. A 11. B 12. C 13. B
1. 4. y
60m x
0
200m
ekildeki gibi bir pistte kayak yapan bir ka-

yaknn kayd yolun dikey uzunluu 60m, Yukarda verilen dorulardan ka tanesinin
yatay uzunluu 200m olduuna gre eimi eimi negatiftir?
katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
10 3 3 10 Cevap: C
A) B) C) D)
3 10 10 3
Cevap: C
y 5. Bir ara en fazla %60 eimli bir yolu kabil-

2.
mektedir. Buna gre bu ara aada eim-
4 leri verilen yollardan hangisini kamaz?
0 x
3 3 1 2
A) B) C) D)
3 4 5 2 6
Cevap: A
ekilde grafii verilen dorunun eimi ka-
tr?
4 3 3 4
A) B) C) D)
3 4 4 3
Cevap: B
6. Aada verilen dorulardan hangisinin ei-
mi dierlerinden farkldr?
A) 2y + 6x = 5 B) 4y + 12x = 0
3. y C) y + 3x 12 = 0 D) 3y = 9x + 15
a
Cevap: D
0 6 x
5
7. 5x + ay 8 = 0 dorusunun eimi m = 8 ol-
ekilde grafii verilen dorunun eimi duuna gre a katr?
2
m = olduuna gre a katr? A) 8 B) 1 C) 3 D) 8
3
A) 4 B) 2 C) 2 D) 4 Cevap: A
Cevap: D

8. 12. Aada verilen dorulardan hangisinin ei-

mi m= 0 olur?
y
A) B) y
2
1
0 1 x 0 2 x
4
lke 8m yksekliindeki tepeye lk bir
3
eimle kmaktadr.
Buna gre lke, zirveye ulanca ka metre C) D)
yol alm olur? y y
A) 6 B) 10 C) 12 D) 14 3
0 x 2 0 x
Cevap: B
Cevap: C
9. 5y 3x = 5 dorusunun eimi katr?

5 3 3 5
A) B) C) D)
3 5 5 3
Cevap: C 13. Denklemi 3x 2y + 7 olan dorunun eimi
3 2 2 3
A) B) C) D)
2 3 3 2
Cevap: D
10. 3x + 4y = 12 dorusu ile 12y + ax = 24 do-

rusunun eimleri eit olduuna gre a ka-
tr?
A) 9 B) 6 C) 9 D) 12
14.
Cevap: C A
200m
B
5
ekildeki gibi eimi olan bir yolda 200m
12
ykseklikten, A noktasndan yola balayan
11. A(3,2) ve B(2,3) noktalarndan geen AB bir ara B noktasna vardnda ka metre
dorusunun eimi katr? yol alm olur?
A) 5 B) 1 C) 1 D) 5 A) 480 B) 500 C) 520 D) 600
Cevap: C Cevap: C
1. C 2. B 3. D 4. C 5. A 6. D 7. A 8. B 9. C 10. C 11. C 12. C 13. D 14. C
1. 4. K( 2, a) ve L( 3,O) noktalarndan geen

y KL dorusunun eimi 3 olduuna gre a
katr?
a
0 x A) 3 B) 2 C) 0 D) 3
4 Cevap: A
Yukarda grafii verilen dorunun eimi 2

olduuna gre a katr?
5.
10m
A) 4 B) 2 C) 1 D) 2
Cevap: B
20m
ekildeki gibi bir rampa iin aadakilerden
hangisi yaplrsa eim ilk duruma gre daha
artm olur?
A) Dikey uzunluk 5m azaltlp,yatay uzunluk
5m artrlrsa
B) Dikey uzunluk 5m artrlp,yatay uzunluk
5m azaltlrsa
2. A( 2, 5) ve B( 2, 6) noktalarndan geen
C) Dikey uzunluk 5m, yatay uzunluk 10m
dorunun eimi katr?
azaltlrsa
6 5
A) B) C) 0 D) yoktur D) Dikey uzunluk 5m, yatay uzunluk 10m ar-
5 6
trlrsa
Cevap: D Cevap: B
6. y
A(8,20)
3. 3y 2x = 6 dorusu iin aadakilerden 0 x

hangisi sylenemez?
2
A) Dorunun eimi tr.
3
B) Doru saa yatktr.
C) Dorunun x ekseni ile yapt a dar a- Yukarda grafii verilen dorunun eimi ka-
dr. tr?
2 3 8 5
D) Eimi 4x + 6y = 0 dorusunun eimine A) B) C) D)
5 5 5 2
eittir
Cevap: D Cevap: D

7. 10.
I. y= 2x 10
2br 3br
a b II. 2y + 5x 1 = 0
4br 6br III. y 3x + 4 = 0
IV. x + y = 1
3br
c Yukarda denklemleri verilen dorulardan
hangilerinin eim as dar adr?
5br
A) I ve III B) II ve IV
ekilde verilen a, b, c eimleri iin aadaki-
lerden hangisi doru olur? C) I ve II D) III ve IV
Cevap: A
A) c > b > a B) a > b > c
C) c > b = a D) b = a > c
Cevap: C
11.
B
B 10m
8.
13m A
ekilde verilen AB yolunun eimi 1dir. Buna
A C gre bu yolun uzunluu ka metredir?
D 16m
A) 10 B) 15 C) 102 D) 20
3 Cevap: C
Yukarda verilen ekilde [BC]nin eimi
4
olduuna gre, [AB]nin eimi katr?
12 5 12 12
A) B) C) D)
5 12 13 5
12. Orijinden ve ( 6, 8 ) noktasndan geen do-
Cevap: D runun eimi katr?
4 3 3 4
y A) B) C) D)
3 4 4 3
9.
Cevap: A
0 x
A
d
1 13. Eimi 2 olan ve A( 1, 2 ) noktasndan geen

ekilde verilen d dorusunun eimi m = tr. doru aadakilerden hangisidir?
3
A noktasnn apsisi 6 olduuna gre ordinat
katr? A) y = 2x + 4 B) y = 2x + 4
C) 4y + 2x = 0 D) y = 2x
A) 2 B)1 C) 2 D) 12
Cevap: D
Cevap: A
1. B 2. D 3. D 4. A 5. B 6. D 7. C 8. D 9. A 10. A 11. C 12. A 13. D

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
20
DORUSAL DENKLEMLERDE BR DEKEN DER CNSNDEN YAZMA
Kazanm: Dorusal denklemlerde bir deikeni dieri cinsinden dzenleyerek ifade eder.
Dorusal denklemlerde bir deiken dieri cinsinden yazlrken yalnz braklr.

rnein 2y + 3x = 6 denkleminde yyi xe bal olarak bulalm;
6 3x
2y + 3x = 6 2y = 6 3x y = olarak bulunur
2
2y + 3x = 6 denkleminde xi yye bal olarak bulalm;
6 2y
2y + 3x = 6 3x = 6 2y x= olarak bulunur.
3
rnekler:
1, 2x + 6y 12 = 0 denkleminde xi y cinsinden bulalm.
12 6y
2x + 6y 12 = 0 2x = 12 6y x = 2 x = 6 3y bulunur.
2. 5x 10y + 20 = 0 denkleminde yyi x cinsinden bulalm.
x
5x 10y + 20 = 0 10y = 5x + 20 y = 5x + 20 y= +2 bulunur.
10 2
ET Ki NL iK
1. Aada verilen dorusal denklemlerde xi y cinsinden bulalm.
a) 2x + 4y = 8 a) 2x + 4y = 8 2x = 8 4y x = 8 4y x = 4 2y
2
b) x + y 5 = 0 b) x + y 5 = 0 x = 5 y
c) 3y + x 2 = 0 c) 3y + x 2 = 0 x = 2 3y
) 2x = 10y 10y
) 2x = 10y x = x = 5y
2
d) 3x 6y 3 = 0 6y + 3
d) 3x 6y 3 = 0 3x = 6y + 3 x = x = 2y + 1
3
e) 2x + 5y = 0 5y
e) 2x + 5y = 0 2x = 5y x=
2
f) 5y x = 10
f) 5y x = 10 x = 5y 10

2. Aada verilen dorusal denklemlerde yyi x cinsinden bulalm.

4 2x
a) 2x + 3y 4 = 0 a) 2x + 3y 4 = 0 3y = 4 2x y =
3
3x
b) 3x 4y = 0 b) 3x 4y = 0 4y = 3x y =
4
2 6x
c) 6x + 5y 2 = 0 c) 6x + 5y 2 = 0 5y = 2 6x y=
5
8x 1
) 10y 8x + 1 = 0 ) 10y 8x + 1 = 0 10y = 8x 1 y =
10
d) y + x 3 = 0 d) y + x 3 = 0 y=3x
2x 12
e) 2x 3y 12 = 0 e) 2x 3y 12 = 0 3y = 2x 12 y =
3
f) y 5x = 10 f) y 5x = 10 y = 10 + 5x
BIRINCI DERECEDEN BIR BILINMEYENLI DENKLEMLER

Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer.
a,b R ve a 0 olmak zere ax + b eklindeki eitliklere Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklem-
ler denir. Burada bilinmeyeni bulma ilemine denklemi zme, denklemi salayan x deerine ise zm
kmesi denir.
Denklem zmnde bilinmeyen yalnz braklarak zm kmesi bulunur.
rnein 3x + 6 = 12 denkleminin zmn bulalm.
3x + 6 = 12 3x = 12 6
6
3x = 6 x = x = 2 bulunur.
3
RNEK
5x + 12 = 27 denkleminin zmn bulalm.
ZM
5x + 12 = 27 5x = 27 12
15
5x = 15 x = x = 5 bulunur.
3
NOT
Denklem zlrken;
Bilinenler bir tarafa, bilinmeyenler bir tarafa gelecek ekilde denklem dzenlenir.
Parantez varsa dalma yntemi ile yok edilir.
Payda varsa; btn terimlerin paydas eitlenerek yok edilir.
Rasyonel denklemlerde payday o yapan x deeri zm kmesine alnmaz.

rnekler:
1, 7x 4 = 5x + 8 denkleminin zmn 2. 5x + 6 = x 12 denkleminin zmn

bulalm. bulalm.
7x 4 = 5x + 8
5x + 6 = x 12
7x 5x = 8 + 4
6 + 12 = x + 5x
2x = 12 18
18 = 6x x = x=3 bulunur.
x = 12 x = 6 bulunur. 6
2
3. 2x + 5 = 5x 10 denkleminin zmn 4. 3(x 2) = 2(x + 4) denkleminin zmn bu-

bulalm. lalm.
2x + 5 = 5x 10 3(x 2) = 2(x + 4)
5 + 10 = 5x 2x 3x 6 = 2x + 8
15 3x 2x = 8 + 6 x = 14 bulunur.
15 = 3x x = x=5 bulunur.
3
x1 x+3
5. 2(x + 3) + 3 (x 3 ) = 2 denkleminin 6. = denkleminin zmn bulalm.
3 5
zmn bulalm.
x1 x+3
=
3 5
2(x + 3) + 3 (x 3 ) = 2
5.(x 1 ) = 3.(x + 3 )
2x + 6 + 3 x 9 = 2
5x 5 = 3x + 9
5x 3 = 2
5x 3x = 9 + 5
5x = 2 + 3
2x = 14
5x = 5 14
x =
2
x = 1 bulunur.
x = 7 bulunur.

2x 1 3x + 1 x x
7. = denkleminin zmn bulalm. 8. + = 1 denkleminin zmn bulalm.
5 7 2 3
2x 1 3x + 1 x x
= + =1
5 7 2 3
(3) (2) (6)
7 (2x 1 ) = 5 (3x + 1 )
3x + 2x 6
14x 7 = 15x + 5 =
6 6 6
x= bulunur.
7 5 = 15x 14x 5x = 6 5
x = 12 bulunur.
2x + 3 3x 1 5 3x 5 2x 2 x + 1
9. + = denkleminin 10. = denkleminin
2 3 6 2 3 6
zmn bulalm. zmn bulalm.
2x + 3 3x 1 5
+ =
2 3 6 3x 5 2x 2 x + 1
(3) (2) =
2 3 6
(3) (2)
6x + 9 + 6x 2 5
=
6 6 9x 15 4x + 4 x+1
=
6 6
12x + 7 = 5
12x = 5 7 5x 11 = x + 1
12x = 2 5x x = 1 + 11
2 4x = 12
x =
12 12
1 x =
x = 4
6
x = 3
3x + 1 1 2x + 1 x+1 x4 x5
11. + = denkleminin 12. + =4
3 5 5 2 4 6
zmn bulalm. denkleminin zmn bulalm.
3x + 1 1 2x + 1 x+1 x4 x5 4
+ = + =
3 5 5 2 4 6 1
(5) (3) (3) (6) (3) (2) (12)
15x + 5 + 3 6x + 3 6x + 6 3x + 12 + 2x 10 48
= =
15 15 12 12
15x + 8 = 6x + 3 5x + 8 = 48
12 12
15x 6x = 3 8 5x = 48 8
9x = 5 40
x =
5
5
x = x = 8
9

1. Aada verilen denklemlerin zmlerini bulalm.
6x 4 = 26 13 4x = 15 4x = 24 + 2x
6x 4 = 26 13 4x = 15 4x = 24 + 2x
6x = 26 + 4 4x 2x = 24
4x = 13 + 15
6x = 30
4x = 28 2x = 24
30
x = 24
6 28 x =
x = 2
4
x = 5 x = 12
x = 7
2x 6 = x + 7 5 . (x + 1 ) = 20 5 . (2x 1 ) = 15
2x 6 = x + 7 5 . (x + 1 ) = 20 5 . (2x 1 ) = 15
20 15
2x x = 7 + 6 x + 1 = 2x 1=
5 5
x = 13 x + 1 = 4 2x 1 = 3
x = 4 1 2x = 3 + 1
2x = 4
x = 3 4
x =
2
x = 2
3x 10 = 29 6x + 21 = 15 6x + 2 = 4x + 10
3x 10 = 29 6x + 21 = 15 6x + 2 = 4x + 10
3x = 29 + 10 6x = 15 21 6x 4x = 10 2
3x = 39 6x = 36 2x = 8
39 8
x = 36 x =
3 x = 2
6
x = 13 x = 4
x = 6
x + 16 = 3x 4 4.(x 5 ) = 12 3.( 4x 2 ) = 18
x + 16 = 3x 4 4.(x 5 ) = 12 3 . ( 4x 2 ) = 18
12 18
16 + 4 = 3x + x x 5 = =3 4x 2 =
4 3
20 = 4x x = 3 + 5 4x 2 = 6
20 4x = 6 + 2
x = x = 8
4
4x = 4
x = 5
x = 1

2x + 14 2x 1
5(x + 4) = 3 (x + 12 ) 3
=6 3
=5
2x + 14 2x 1
5(x + 4) = 3 (x + 12 ) = 6
3 3 = 5
5x + 20 = 3x + 36 2x + 14 = 18 2x 1 = 15
5x 3x = 36 20 2x = 18 14 2x = 15 + 1
2x = 16 2x = 4 2x = 16
x = 8 x = 2
x = 8
2 . (3x + 2) = 4 3x 1 = 4 2(x + 1) = 3 (x 1)
7 x+3
3x 1 = 4
2(x + 1) = 3 (x 1)
x+3
2 . (3x + 2) = 4
7 3x 1 = 4x + 12 2x + 2 = 3x 3
6x + 4 = 28 2 + 3 = 3x 2x
1 12 = 4x 3x
6x = 28 4 x = 5
x = 13
6x = 24
x=4
x3=5 3x + 5 = 10 x+1=2
4 2 x1
x 3 = 5 3x + 5 = 10 x + 1 = 2
4 2 x1
x 3 = 20 3x + 5 = 20 x + 1 = 2x 2
x = 20 + 3 3x = 20 5 1 + 2 = 2x x
x = 23 3x = 15 x = 3
x = 5
2x 1 = 3 2x 3 = x + 2 xx=1
3x 1 5 3 2 3 4
xx=1
3 2x 3 = x + 2
2x 1 =
3 2 3 4 1
3x 1 5 (4) (3) (12)
10x 5 = 9x 3 4x 6 = 3x + 6
1 0x 9x = 3 + 5 4x 3x = 12
4x 3x = 6 + 6 12
12
x = 2
x = 12 x = 12

x x x x 3x + 2 2
1+2=1
2
x+ = 14
2 3
+
x2 2x
=1
1 + x = 1 x x + x x = 14
3x + 2
+
2
= 1
1 2 3 1 x2 2x
1 2 1 2
(2) (2) (6) (3) (2) (6) 3x + 2 2
= 1
6x + 3x 2x 84 x2 x2
2+x 2x =
= 6 6 3x + 2 2
2 2 = 1
7x = 84 x2
2x = 0
x = 12 3x
x=0 = 1
x2
3x = x 2
2x = 2
x = 1
x x x 1 2x 1 x
4
+5=8 + = 22
4 7
3

2
=
3
x 5 x x 1 2x 1 x
+ = 8 + = 22 =
4 1 4 7 3 2 3
(4) (7) (4) (2) (3) (2)

x + 20 7x + 4x 2 6x + 3 2x
= 8 = 22 =
4 28 6 6
x + 20 = 32 11x = 22 . 28 2 6x + 3 = 2x
22 . 28
x = 12 x = 5 = 8x
11

x = 56 5
x =
8
x+1x1=4 1x x2 7 3 1 3
2 4 3

2
=
6
+ =
4x x 4
x + 1 x 1 = 4 1x x2 7
=
3 1 3
+ =
2 4 1 3 2 6 4x x 4
(2) (4) (2) (3) (4)

2x + 2 x + 1 16 2 2x 3x + 6 7 3 4 3
= = +4 =
4 4 6 6 4x x 4
x + 3 = 16 8 5x = 7 7 3
=
5x = 8 7 4x 4
x = 13
5x = 1 12x = 28
1
x = 28 7
5 x = x=
12 3

BILINMEYENLI DENKLEMLERDE PROBLEM ZME

Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli denklemleri zer.
Denklem yardm ile problem zm yaplrken nce probleme uygun olarak denklemi kurmak gerekir.
rnein; Bir snavda idem, arkadann yapt netin 3 katnn 5 fazlas kadar net yapmtr. i-
dem 62 net yaptna gre arkada ka net yapmtr? Problemine uygun denklemi kuralm ve zelim.
Arkadann net says = x olsun idemin net says 62 olduu iin

idemin net says = 3x + 5 olur. 3x + 5 = 62 denklemi elde edilir.
Bu denklemi zdmzde;
3x + 5 = 62
57
3x = 62 5 3x = 57 x= x = 19 buluruz.
3
rnekler:
1. Toplamlar 36 olan iki saydan byk olan dierinden 12 fazladr. Buna gre byk say katr?
problemine uygun denklemi kuralm ve zelim.
Kk say = x olsun
Toplamlar 36 olduu iin x + x + 12 = 36 elde edilir.
Byk say = x + 12 olur
Burdan ; x + x + 12 = 36 Kk say = 12
2x = 36 12 Byk say = x + 12
2x = 24 x = 12 bulunur. Byk say = 12 + 12 = 24 bulunur.
2. Selimin ya Muratn yann 4 katnn 3 eksiidir. Selim 33 yanda ise Murat ka yandadr?
problemine uygun denklemi kuralm ve zelim.
Muratn ya = x olsun ; Selim, 33 yanda olduuna gre;

Selimin ya = 4x 3 olur 4x 3 = 33 denklemi elde edilir.
Buradan ; 4x 3 = 33
36
4x = 36 x= x = 9 bulunur.
4

1. Aada verilen problemlere uygun olan denklemleri kurup zelim.
a) Hangi saynn yarsnn 10 fazlas 13 eder?

x
Bu say = x olsun, + 10 = 13 olur.
2
x x
Buradan; = 13 10 = 3 x = 6 bulunur
2 2
b) Bengisunun ya Zeynepin yann 2 katndan 8 eksiktir. kisinin yalar toplam 22 olduuna

gre Bengisu ka yandadr?
Zeynepin ya = x olsun
Bengisunun ya = 2x 8 olur. x + 2x 8 = 22 olur.
Burdan ; 3x 2 = 22
3x = 22 + 8
3x = 30 x = 10 bulunur. Bengisunun ya = 2.10 8
= 12 olur.
c) Bir snfta renciler sralara 2er otururlarsa 9 renci ayakta kalyor. 3erli otururlarsa
1 sra bo kalyor. Buna gre bu snfta ka kii vardr?
Sra says = x olsun; ilk durumda renci says = 2x + 9
kinci durumda renci says = 3 (x 1)
renci says deimedii iin ; 2x + 9 = 3(x 1) denklemi elde edilir.
Burdan; 2x + 9 = 3 ( x 1 )
2x + 9 = 3x 3
9 + 3 = 3x 2x
x = 12 bulunur. Burdan renci says; 2x + 9 = 2.12 + 9
= 24 + 9 = 33 bulunur.
) lke 24, Selcan ise 7 yandadr. Ka yl sonra lkenin ya Selcann yann iki kat olur?
Geen yl says = x olsun
x yl sonra lkenin ya = 24 + x 24 + x = 2. ( 7 + x ) elde edilir.
x yl sonra Selcann ya = 7 + x olur.
Buradan ; 24 + x = 2(7 + x)
24 + x = 14 + 2x
24 14 = 2x x x = 10 bulunur.
d) Kerem ile Asl 300 TLyi paylayorlar. Asl, Keremin 2 katndan 60 TL fazla alyor. Buna
gre Asl ka TL alr?
Kerem = x olsun;
x + 2x + 60 = 300 elde edilir.
Asl = 2x + 60 olur.
Burdan; 3x + 60 = 300
3x = 240 Aslnn paras; 2x + 60 = 2.80 + 60
x = 80 bulunur. = 220 TL olur.

e) Armaan, 322 sayfalk bir kitab hergn bir nceki gn okuduu sayfa saysnn 2 katn oku-
yarak 3 gnde bitiriyor.
Buna gre Armaan ilk gn ka sayfa kitap okumutur?
lk gn okuduu sayfa says = x olsun;

Buna gre; 1. gn x Kitap 3 gnde bittii iin;
2. gn 2 . x = 2x x + 2x + 4x = 322 elde edilir.
3. gn 2 . 2x = 4x
Burdan; x + 2x + 4x = 322
322
7x = 322 x = x = 46 bulunur.
7
f) Bir kenar uzunluu x cm olan karenin her bir kenar 5 cm artrldnda evresi 80 cm oluyor.
Buna gre x katr?
x
x Karenin evresi = 4x olur.
x+5
x+5
Karenin evresi = 4 . (x + 5) = 4x + 20 olur.
Son durumda karenin evrisi 80 cm olduu iin;

4x + 20 = 80 elde edilir. Burdan;
4x + 20 = 80
60
4x = 60 x = 4 x = 15 bulunur.
g) Aynur ile Nilgnn paralar toplam 520 TLdir. Nilgn, Aynura 80 TL para verdiinde pa-
ralar eit oluyor Buna gre, Aynurun balangta ka TL paras vardr?
Aynurun paras = x olsun; bu durumda
Nilgn, Aynura 80 TL verdiinde paralar eit olduuna gre;
Nilgnn paras = 520 x olur.
520 x 80 = x + 80
elde edilir. Burdan; 520 x 80 = x + 80
440 x = x + 80
x + x = 440 80
2x = 360
360
x = 2
x = 180 bulunur.

1. 2x 3 = x 1
2x 6y = 4 4.
denkleminde x, yye bal olarak bulunduun- denkleminde x katr?
da aadakilerden hangisi elde edilir? A) 4 B) 2 C) 2 D) 4
A) x = 2 3y B) x = 3y + 2 Cevap: C
C) x = 2y 3 D) x = 3y 2
Cevap: B
5.
2 (x 1 ) + 4 ( x + 4) = 14
denkleminde x katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3
2. Cevap: A
6x + 5y 3 = 0
denkleminde y, x cinsinden yazldnda aa-

dakilerden hangisi elde edilir?
6x 3 3 6x
A) y = B) y =
5 5
3x 6 5x 3
C) y = D) y =
5 6
Cevap: B 6.
3( a + 1 ) = 2 (a 1 )
denkleminde a katr?
A) 5 B) 1 C) 1 D) 5
Cevap: A
3. Bir denklemde y, x cinsinden yazldnda

2x 5
y= elde ediliyor. Buna gre bu denk-
4 7. x x 1
lemde x, y cinsinden yazldnda aadaki- =
2 4 8
lerden hangisi elde edilir?
4(y + 5) 2y 5 denkleminde x katr?
A) x = B) x =
2 4 1
A) 4 B) 2 C) 1 D) 2
2y + 5 4y + 5
C) x = D) x =
4 2
Cevap: D Cevap: D
8. x4 x+8 x 12. Bir baba ile olunun yalar toplam 48dir.

+ =
4 3 6 Babann ya olunun yann 3 katndan 4
denkleminde x katr? fazla ise baba ka yandadr?
A) 35 B) 37 C) 39 D) 40
A) 4 B) 2 C) 4 D) 5
Cevap: B
Cevap: A
9.
2.(x2)+3(x1)=3(x+1)
denkleminde x katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: D 13. Hangi saynn 5 katnn 6 fazlas, ayn say-
nn 6 katnn 7 eksiine eittir?
Yukardaki problemin zmn veren denk-
lem aadakilerden hangisidir?
A) 5x 6 = 6x + 7
10. B) 5x + 6 = 6x 7
2
3 =2
1
3 x+1 C) x + 6 = x 7
5 6
D) x 6 = x 7 Cevap: B
denkleminde x katr? 6 5
A) 1 B) 0 C) 1 D) 2
Cevap: B
11. 5 katnn 3 eksii 17 eden say katr?

Yukardaki problemin zmn veren denk-
lem aadakilerden hangisidir?
14. Bir saynn 3 katnn 5 eksii 31 ise, bu say-
A) x 3 = 17 B) x + 3 = 17
5 5 nn yarsnn 3 fazlas katr?
C) 5x 3 = 17 D) 5x + 3 = 17 A) 6 B) 7 C) 8 D) 9
Cevap: C Cevap: D
1. B 2. B 3. D 4. C 5. A 6. A 7. D 8. A 9. D 10. B 11. C 12. B 13. B 14. D

Konu Testi 21
3
1. Bir denklemde y cinsinden x; x = 5 2y oldu- 5. 4
=
3 x+2 x 3
una gre, bu denklemde x cinsinden y aa-
dakilerden hangisi olur? denkleminde x katr?
5 2y 2x 5 A) 5 B) 6 C) 12 D) 18
A) B)
3 3
Cevap: D
3x 5 5 3x
C) D)
2 2
Cevap: D
6. m m m
+ =m1
2 3 6
2.
4. ( 5a 6 ) = 8a + 12
denkleminde m katr?
denkleminde a katr? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 Cevap: C
Cevap: D
7. a a 5
2 + 3 = 12
3.
2 (m 4 ) ( 4 2m ) = 16
denkleminde a katr?
1
denkleminde m katr? A) 2 B) 1 C) 2 D) 3
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 Cevap: A
Cevap: B
4. 1 1 1 8. 3 3
+ = =6
x x 4 x3 3x

denkleminde x katr? denkleminde x katr?
A) 4 B) 2 C) 4 D) 8 A) 2 B) 3 C) 4 D) 6
Cevap: D Cevap: C

Konu Testi 21
9. x2 x3 x5 13. Bir snfta renciler sralara 2er oturun-

+ =0
3 2 6 ca 13 kii ayakta kalyor. 3er oturunca ise
2 sra bo kalyor. Buna gre bu snfta ka
denkleminde x katr? sra vardr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 Probleminin zm iin kullanlabilecek
Cevap: C denklem aadakilerden hangisi olur?
A) 2x + 13 = 3x 2
B) 2x 13 = 3x + 2
C) 2x + 13 = 3 (x 2)
D) 2x 13 = 3 (x + 2 )
Cevap: C
10. 28 kiilik bir snfta kz rencilerin says
erkek rencilerin saysnn 2 katndan 2 ek-
siktir. Buna gre , bu snfta ka erkek -
renci vardr?
14. Erhan, parasyla 10 kalem aldnda 12 TL
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 borlu kalrken, 4 kalem aldnda 12 TLsi
Cevap: A artyor.
Buna gre Erhann ka TLsi vardr? Prob-

leminin zm iin kullanlabilecek denklem
A) 10x 12 = 4x + 12
B) 10x + 12 = 4x 12
11. Bir dikdrtgenin uzun kenar ksa kenarnn C) 10(x 12) = 4 (x + 12 )
3 katndan 2 fazladr. Dikdrtgenin uzun ke-
nar 20cm olduuna gre evresi ka cmdir? D) x 12 = x + 12
10 4
Cevap: A
A) 26 B) 32 C) 40 D) 52
Cevap: D
15. ki saynn toplam 36, farklar ise 16dr.

Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
12. 2a + 1 5a 1
+ =3
3 2 A) Byk say 26dr.
B) Kk say 6dr.
denkleminde a katr?
C) Problemini zmek iin x + x 16 = 36
A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 denklemi kullanlabilir.
Cevap: C D) Problemi zmek iin x + x + 16 = 36
denklemi kullanlabilir.
Cevap: B
1. D 2. D 3. B 4. D 5. D 6. C 7. A 8. C 9. C 10. A 11. D 12. C 13. C 14. A 15. B
Konu Testi 31
1. 3y 4. 2
=
1
I. 2x = 3y x = 3a 4 a
2

II. 4x 12 = 8y x = 2y + 3
denkleminde a katr?
III. y = 2x 1 x = 2y + 1
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
IV. 6y 2x 10 = 0 x = 3y + 5
Cevap: D
Yukarda verilen ifadelerden hangileri do-

rudur?
A) I ve II B) III ve IV
5. 2m 1
m = 2
3
Cevap: A
denkleminde m katr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
Cevap: B
2. x+4 x3
=
3 4
6. 9
denkleminde x katr? 2+ = 11
x+3

A) 25 B) 1 C) 7 D) 25
denkleminde x katr?
Cevap: A
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2
Cevap: A
7.
2
=1
2
3. xa x1 1 1
= 3
3 5 15 1+ x

denkleminin kk 4 olduuna gre a katr?
denkleminde x katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 2
A) 3 B) 2 C) 1 D) 1
Cevap: D Cevap: C

Konu Testi 31
8. 8 eksiinin 2 kat, 5 fazlasnn 3 katna eit 11. Cemre, apartmanndaki merdiven basamak-
olan say katr? 2 1
larnn nce 5ini sonra 3n kyor.
Problemin zmne uygun denklem aa-
Geriye 20 basamak kaldna gre bu apart-
mandaki merdivende ka basamak vardr?
A) 2x 8 = 3x + 5
A) 45 B) 60 C) 75 D) 90
B) 2x + 8 = 3x 5
x+5 Cevap: C
x8
C) =
2 3
D) 2 (x 8 ) = 3 (x + 5 )
Cevap: D
12. Arda, kantinden snfa giderken 20 adm

atarsa snfa gelmesine 6 metre kalyor. 30
adm attnda ise snf 9m geiyor. Buna
9. Bir salonda 24 kadn, 6 erkek vardr. Bu sa- gre Ardann snf ile kantin aras ka met-
lona ka evli ift daha gelirse kadnlarn sa- redir?
ys erkeklerin saysnn 3 kat olur?
Problemin zm iin kullanlacak denklem
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 aadakilerden hangisi olur?
x x
Cevap: A A) 20 + 6 = 30 9
x+6 x9
B) 20 = 30
C) 20(x 6 ) = 30 (x + 9)
D) 20x + 6 = 30x 9
Cevap: D
1
10. 4i dolu olan bir su deposuna 15L daha su
2 13. Bir kitab Demet 6 gnde, Sultan 4 gnde bi-
konulunca si dolu oluyor.
3 tiriyor. Sultan bir gnde Demetten 20 sayfa
Buna gre deponun tamam ka litre su alr? fazla okuduuna gre, kitap ka sayfadr?
A) 24 B) 36 C) 42 D) 48 A) 200 B) 220 C) 240 D) 250
Cevap: B
Cevap: C
1. A 2. A 3. D 4. D 5. B 6. A 7. C 8. D 9. A 10. B 11. C 12. D 13. C
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
4. nite / Denklem Sistemleri

21
K BLNMEYENL DENKLEM SSTEMLER
Kazanm: ki bilinmeyenli dorusal denklem sistemlerini zer.
Birinci dereceden iki bilinmeyen ve en az iki denklemden meydana gelen eitliklere; iki bilinmeyenli
denklem sistemi denir. Denklem sisteminin zm olan x ve y deerlerinin (x,y) eklinde yazlmasyla
oluan ifadeye sral ikili denir. Bu sral ikili denklem sisteminin zm kmesini oluturur.
ki Bilinmeyenli Denklem Sistemleri Yntemle zlr.
1 - Yok Etme Yntemi

Bu yntemde; eitliin her iki tarafndaki ifadelerin taraf tarafa toplanmas veya karlmas ile bi-
linmeyenlerden biri yok edilir ve denklemler zlr.
rnein; x+y= 8
Denklem sistemini yok etme yntemi ile zelim;
xy= 2
x+y=8
Denklem sistemini taraf tarafa topladmzda y yok edilir ve x = 5 bulunur. Bu-
+ xy=2
lunan deer denklemlerden birinde yerine yazlarak y bulunur.
2x = 10
x=5
x + y = 8 5 + y = 8 y = 8 5 y = 3 olur.
Bu denklem sisteminin zm kmesi (5,3) olur.
rnekler:
Aada verilen denklem sistemlerini yok etme yntemi ile zelim. zm kmesini bulalm.
1. x+y=7
denklem sisteminin zm kmesini bulalm.
xy=3
x+y=7 x+y=7 zm Kmesi (5,2) olur.

+ xy=3 5+y=7
2x = 10 y=75
x=5 y=2

2. 2x + 4y = 30
2x + 3y = 25
2x + 4y = 30 2x + 4y = 30 zm kmesi; (5,5) olur.

/2x + 3y = 25 2x + 4.5 = 30
2x + 4y = 30 2x + 20 = 30
2x = 30 20
+ 2x 3y = 25
2x = 10
y=5
x=5
3. 2x + y = 5
x 3y = 8
3/2x + y = 5 2x + y = 5 zm kmesi; (1,3) olur.

x 3y = 8 2.1 + y = 5
6x + 3y = 15 y= 52
+ x 3y = 8 y= 3
7x = 7
x=1
4. 3x + 2y = 8
5x 3y = 7
3/3x + 2y = 8 3x + 2y = 8 zm kmesi; (2,1) olur.

2/5x 3y = 7 3 . 2 + 2y = 8
9x + 6y = 24 2y = 86
+ 10x 6y = 14 2y = 2
19x = 38 y= 1
x= 2
5. x+y=2
3x + 2y = 0
-2/x + y = 2 x+y= 2 zm kmesi; (4,6) olur.

3x + 2y = 0 4 + y = 2
2x 2y = 4 y= 2+4
+ 3x + 2y = 0 y= 6
x = 4

4. nite / Denklem Sistemleri Etkinlik
Aada verilen denklem sistemlerinin zm kmelerini bulalm;
a) x + y = 9 a) x+y=9 x+y=9
xy=5 xy=5 7+y=9 (7,2)
2x = 14 y=97
x=7 y=2
b) 2x + y = 9 b) 2x + y = 9 2x + y = 9
3x y = 21 3x y = 21 2.6+y=9 (6, 3)
5x = 30 y = 9 12
x=6 y=3
c) 2x + 3y = 4 c) 2x + 3y = 4 2x + 3y = 4
3y 5x = 11 / 3y 5x = 11 2 . ( 1) + 3y = 4 ( 1,2)
2x + 3y = 4 2 + 3y = 4
5x 3y = 11 3y = 6
7x = 7 y=2
x=1
) 3x + y = 14 ) 3x + y = 14 3x + y = 14
x + 3y = 10 3/x + 3y = 10 3x + 2 = 14 (4,2)
3x + y = 14 3x = 12
3x 9y = 30 x=4
8y = 16
y=2
d) 2x + 3y = 6 d) 4/ 2x + 3y = 6 2x + 3y = 6
5x + 4y = 1 3/ 5x + 4y = 1 2( 3 ) + 3y = 6 ( 3,4)
8x + 12y = 24 3y = 12
15x 12y = 3 y=4
7x = 21
x=3

2- Yerine Koyma Yntemi

Bu yntemde; denklemlerden birinde, bilinmeyenlerden biri yalnz braklarak elde edilen deer dier
denklemde yerine yazlr. Bylece bir bilinmeyenli denklem elde edilir ve denklemler zlr.
rnein; xy= 2
denklem sistemini yerine koyma yntemi ile zelim;
3x + y = 18
xy=2x=2+y ifadesi dier denklemde yerine yazlr;
3 . (2 + y) + y = 18 denklemi elde edilir. Bu denklem zldnde;
6 + 3y + y = 18
6 + 4y = 18 x= 2+y
4y = 12 x=2+3
y=3 x=5 bulunur. Denklemin zm kmesi (5,3) olur.
rnekler:
1. Aada verilen denklem sistemlerini yerine koyma yntemi ile zelim. zm kmelerini bulalm.
y = 2x 7
5x + y = 14
y
y = 2x 7 5x + 2x 7 = 14
y = 2x 7 zm kmesi
5x + y = 14 7x = 14 + 7
y = 2.3 7 (3, 1 ) olur.
7x = 21
y=1
x=3
2. 3x + 2y = 11
2x y = 12
3x + 2y = 11 y = 2x 12
2x y = 12 3x + 2(2x 12 ) = 11 y = 2x 12 zm kmesi
3x + 4x 24 = 11 y = 2.5 12 (5, 2) olur.
7x = 35
y=2
x= 5

3. x = 2 + 5y
3x + 4y = 25
x = 2 + 5y 3 . ( 2 + 5y) + 4y = 25 x = 2 + 5y zm Kmesi ;
6 + 15y + 4y = 25 x=2+5.1 (7, 1) olur.
3x + 4y = 25
19y = 19 x=7
y=1
4. x
y=2
x + y = 24
x x = 2y x=2y zm Kmesi;
y=2 2y + y = 24 x = 2.8 (16, 8) olur.
x + y = 24 3y = 24 x = 16
y=8
5. x=y+4
2x + 2y = 0
x=y+4 2 . ( y + 4) + 2y = 0 x=y+4 zm Kmesi ;
2y + 8 + 2y = 0 x = 2 + 4 (2, 2) olur.
2x + 2y = 0
4y = 8 x=2
y = 2
6. 2a b = 5
3a + b = 15
2a b = 5 2a b = 5 b = 2a 5 b = 2a 5 zm Kmesi ;
3a + 2a 5 = 15 b=2.45 (4, 3) olur.
3a + b = 15
5a = 15 + 5 b=3
5a = 20
a=4
7. x + 3y = 6
2y + x = 4
x + 3y = 6 x + 3y = 6 x = 6 3y x = 6 3y zm Kmesi ;
2y + 6 3y = 4 x=63.2 (0, 2) olur.
2y + x = 4
y = 4 6 x=66
y=2 x=0

1. Aada verilen denklem sistemini yerine koyma yntemi ile zelim.
a) x = 1 + y a) x = 1 + y 2(1 + y) + y = 14 x=1+y
2x + y = 14 2x + y = 14 2 + 2y + y = 14 x=1+4
3y = 12
x=5
y=4
zm Kmesi
(5, 4) olur.
b) x = 3 2y b) x = 3 2y 3. (3 2y) + 2y = 13 x = 3 2y
3x + 2y = 13 3x + 2y = 13 9 6y + 2y = 13 x = 3 2. ( 1)
4y = 4
x=5
y= 1
zm Kmesi
(5, 1) olur.
c) x = y c)
x
=y x = 4y x = 4y
4 4
2x 3y = 15 2x 3y = 15 2 . (4y) 3y = 15 x=4.3
5y = 15 x = 12
y= 3
zm Kmesi
( 12, 3 ) olur.
) 3x 2y = 13 ) 3x 2y = 13 x=6y x=6y
x+y=6 x+y=6 3 . (6 y) 2y = 13 x=61
18 3y 2y = 13 x=5
5y = 5 zm Kmesi
y= 1 ( 5, 1 ) olur.
d) 2x + y = 6 d) 2x + y = 6 y = 6 2x y = 6 2x
3y x = 10 3y x = 10 3 . (6 2x) x = 10 y = 6 2 . (4)
18 6x x = 10 y = 6 +8
7x = 28
y=2
x = 4
zm Kmesi
( 4, 2 ) olur.

e) x + 3y = 6 e) x + 3y = 6 y = 2x + 9 y = 2x + 9
2x y = 9 2x y = 9 x + 3 . (2x + 9) = 6 y = 2 . (3) + 9
x + 6x + 27 = 6 y=3
7x = 21 zm Kmesi
x = 3
(3, 3) olur.
f) 3y x = 11 f) 3y x = 11 x = 3y 11 x = 3y 11
3x 2y = 2 3x 2y = 2 3 . (3y 11 ) 2y = 2 x = 3.5 11
9y 33 2y = 2 x=4
7y = 35
y= 5 zm Kmesi
(4,5) olur.
3- Grafik izme Yntemi
Bu yntemde; verilen denklemlerin koordinat dzleminde grafikleri izilir. Grafiklerin kesim noktas
bulunur. Bulunan bu nokta denklem sisteminin zm kmesidir.
rnein; y = 2x 4
denklem sistemini grafik izme yntemi ile zelim.
y=x+2
nce bu dorularn grafiini izelim;
y
y = 2x 4 dorusu; 8
x = 0 iin y = 4 (0, 4 )
y = 0 iin x = 2 (2,0 )
2
y = x + 2 dorusu ;
x = 0 iin y = 2 (0,2 )
2 0 2 6 x
y = 0 iin x = 2 ( 2,0 ) y=x+2
4
Dorularn kesim noktas bulunur;
y = 2x 4 2x 4 = x + 2 y=x+2
(6,8 ) y = 2x 4
y=x+2 x=6 y=8
(6, 8) noktas denklem sisteminin izim kmesidir.

rnekler:
1. x+y= 1
denklem sistemini grafik izme yntemi ile zelim.
y=x3
x+y=1 dorusu; y
x+y=1
x = 0 iin y = 1 (0,1 ) y=x3
y = 0 iin x = 1 (1,0 )
1
y = x 3 dorusu; 110 1 3 x
x = 0 iin y = 3 (0, 3 ) 2
3 (2,1)
y = 0 iin x = 3 (3,0 )
Dorularn kesim noktas;

x+x3=1 y=x3 (2, 1 ) noktas denklem sisteminin zm
x+y=1
2x = 4 y=23 kmesidir.
y=x3 x=2 y=1
2. x = 2y
denklem sisteminin zmn grafik izme yntemi ile bulalm.
y= x5
y
x = 2y dorusu;
x 2 0 2 (10, 5)
5
y 1 0 1
y = x 5 dorusu;
-2 10
x = 0 iin y = 5 (0, 5 )
-1 2 5 10 x
y = 0 iin x = 5 (5,0 )
x = 2y
Dorularn kesim noktas; -5
x = 2y y=x5 y=x5
y=x5 y = 2y 5 5=x5
y=x5
y=5 5+5=x
(10,5 ) noktas denklem sisteminin zm
y=5 x = 10 kmesidir.

1. Aada verilen denklem sistemlerini grafik izme yntemi ile zelim.
a) y x = 3 a) y x = 3dorusu; y
yx=3
2y 3x = 6 x = 0 iin y = 3 (0,3 )
y = 0 iin x = 3 ( 3,0 ) (0,3) 3
2y 3x = 6 dorusu;
x = 0 iin y = 3 (0,3 )
y = 0 iin x = 2 ( 2,0 ) 3 2 0 x
2y 3x = 6
Dorularnn kesim noktas;
yx=3
2y 3x = 6
y=x+3 y=x+3
2(x + 3 ) 3x = 6 y=0+3
2x + 6 3x = 6 y=3 (0, 3)
x=0
b) x + y = 4 a) x + y = 4 dorusu; x+y=4 y
y=x2 x = 0 iin y = 4 (0,4 )
4
y=x2
3
y = 0 iin x = 4 (4,0 ) 2
y = x 2 dorusu; 1 (3, 1)
x = 0 iin y = 2 (0, 2 ) 0 x
1 1 2 3 4
2
y = 0 iin x = 2 (2,0 )
Dorularnn kesim noktas;
x+y=4
y=x2
y=4x 4x=x2 y=4x

y=x2 6 = 2x y=43
x=3 y=1 (3, 1)

DENKLEM SSTEMLER LE PROBLEM ZME

Kazanm: Dorusal denklem sistemlerinin zmleri ile bu denklemlere karlk gelen dorularn grafikleri arasnda iliki kurar.
ki bilinmeyenli denklemler ile problem zlrken ; nce problemde verilen bilgiler uygun ekilde ma-
tematik diline evrilerek denklemler kurulur. Sonra uygun yntemle denklemler zlr.
rnein; Toplamlar 21 olan iki saydan biri dierinin 3 katndan 1 fazladr. Buna gre bu saylar
katr? Problemini zelim;
Saylardan birine x, birine y dersek;
x + y = 21
denklem sistemini elde ederiz.
x = 3y + 1
Denklem sistemini yerine koyma yntemi ile zelim;
x + y = 21 3y + 1 + y = 21 x = 3y + 1
x = 3y + 1 4y = 20 x = 3.5 + 1
y=5 x = 16 bulunur.
rnekler:
1. Bir kmeste tavuk ve tavandan oluan 15 hayvan vardr. Bu hayvanlarn toplam ayak says
46 olduuna gre ka tane tavan vardr?
tavan = x x + y = 15
tavuk = y olsun; 4x + 2y = 46 denklem sistemi elde edilir. Burdan;
2 / x + y = 15 x + y = 15 tavan = x = 8
4x + 2y = 46 8 + y = 15 tavuk = y = 7
2x 2y = 30 y = 15 8 bulunur.
4x + 2y = 46 y= 7
2x = 16
x=8

2. Naime , Onurdan 2 ya byktr. Onur un yann 3 kat, Naimenin yann 2 katndan 6 fazla
ise Naime ve Onurun yalar toplam katr?
Naimenin ya = x x=y+2
Onur un ya = y olsun; 3y = 2x + 6 denklem sistemi elde edilir. Burdan;
x= y+2 3y = 2 . (y + 2 ) + 6 x=y+2 Yalar toplam;

3y = 2x + 6 3y = 2y + 4 + 6 x = 10 + 2 x + y = 10 + 12 = 22 dir.
y = 10 x = 12
3. 8 / B snfnn mevcudu 48 dir. Kzlarn says, erkeklerin saysnn yarsndan 6 fazladr. Bu

snftaki kz ve erkek saylarn bulalm.
Kzlar = a a + b = 48
Erkekler = b olsun; a= b +6 denklem sistemi elde edilir. Burdan;
2
a + b = 48 b + 6 + b = 48 3b = 84 Kzlar 20, erkekler 28

2 kiidir.
a=b+6 b + b = 42 b = 28
2
2 1
(2) a=b+6
2
b + 2b = 42 a = 28 + 6
2 2
a = 20
4. Bir market kasasnda 21 adet banknot vardr. Bunlarn bir ksm 50 TL kalan ise 100 TL dir.
Kasada toplam 1450 TL olduuna gre ka tane 50 TLlik banknot vardr?
50 TLlik banknot says = a a + b = 21 denklem sistemi elde edilir.

Burdan;
100 TLlik banknot says = b olsun; 50a + 100b = 1450
/ a + b = 21 a + b = 21
a + 2b = 29 a + 8 = 21
a b = 21 a = 13 bulunur.
a + 2b = 29
b= 8

1. Aada verilen problemleri denklem kurarak zelim.
a) Toplamlar 100 olan iki a) a + b = 100 a = 3b 8

saydan biri dierinin 3 a = 3b 8 a = 3 . 27 8
katndan 8 eksiktir.
3b 8 + b = 100 a = 73
Buna gre kk say katr? 4b = 108
b = 27 = Kk say
b) 3 veya 2 yatakl odalarn b) 3 yatakl x x + y = 30

olduu bir otelde 30 tane 2 yatakl y 3x + 2y = 80
oda vardr.
Bu otelde toplam 80 yatak 2/ x + y = 30 x + y = 30
olduuna gre ka tane 3 3x + 2y = 80 20 + y = 30
yatakl oda vardr?
2 x 2y = 60 y = 10
3x + 2y = 80
x = 20 = 3 yatakl oda says
c) Bir babann ya kznn c) Baba = x x=5.y

yann 5 katdr. Kz = y x y = 28
Baba ile kznn yalar fark
28 olduuna gre baba ka x y = 28 x=5.y
yandadr? 5y y = 28 x=5.7
4y = 28 x = 35 = Babann ya
y=7
) 4 kg elma ile 3 kg armut 5,3 TL, ) Elma a 4a + 3b = 5,3

2 kg elma ile 3 kg armut ise 3,7 Armut b 2a + 3b = 3,7
TLdir.
Buna gre 1 kg elma ka TLdir? 2a + 3b = 3,7
2 . 0,8 + 3b = 3,7
3b = 2,1
b = 0,7

4. nite / Denklem Sistemleri Konu Testi 1
1. 3x + 2y = 7 4.
7x + 2y + 21 = 0
2x y = 0 3x + 5y + 9 = 0
Denklem sistemini salayan (x,y ) sral ikilisi

Denklem sisteminin zm olan (x, y) sral
ikilisi aadakilerden hangisidir?
A) (2, 1) B) (2, 1)
A) (3, 0) B) ( 3, 1)
C) (1, 2) D) (1, 2)
C) (0, 3) D) (1, 3)
Cevap: C Cevap: A
5.
2. 5x + y = 1
x+y=5
3x + 2y = 5
x1=y
Denklem sisteminin zm olan (x, y) sral
Denklem sistemini salayan (x,y ) sral ikilisi ikilisi aadakilerden hangisidir?
A) ( 1, 4 ) B) (1, 2)
A) (3, 2) B) (2, 3)
C) (2, 3) D) (3, 2) C) ( 1, 3) D) (1, 4)
Cevap: B Cevap: D
3. 6.
3x + y = 1
x + 2y = 1
x + 3y = 13
3x y = 11
Denklem sistemini salayan (x, y) sral ikilisi
Denklem sisteminin zm olan (x,y ) sral
ikilisi aadakilerden hangisidir?
A) (5, 2) B) (5, 2)
A) (2, 3) B) (2, 3)
C) (2, 5) D) (2, 5)
C) (3, 2) D) (3, 2)
Cevap: C Cevap: C

7. 11. x = 1 3y
x y = 12
x=y 3y = 2x + 16
2 5
Yukarda verilen denklem sisteminin zm
olduuna gre y katr? olan (x, y) sral ikilisi aadakilerden hangi-
sidir?
A) 4 B) 8 C) 12 D) 20
A) (5, 2) B) (2, 5)
Cevap: D
C) (5, 2) D) (5, 2)
Cevap: C
8.
ax + by = 1
12.
bx + ay = 6
2x 3y = 1
Denklem sisteminin zm (4, 3) sral ikilisi 5x 4y = 6
olduuna gre a b ifadesinin deeri katr?
olduuna gre x + y ifadesinin deeri katr?
A) 1 B) 0 C) 1 D) 2
A) 3 B) 2 C) 1 D) 1
Cevap: A
Cevap: A
9.
a + 3b = 2
13. x + y = 88
2a 5b = 15
x=y
5 6
olduuna gre a . b ifadesinin deeri katr?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 5 olduuna gre x y ifadesinin deeri katr?
Cevap: B A) 8 B) 4 C) 8 D) 10
Cevap: A
14. ki saynn toplam 13 fark 7 dir. Bu iki say-

10. y bulabileceimiz denklem sistemi aada-
y = 3x + 1
y + 2x 11 = 0
A) x+7=y B) y = x + 13
Denklemleri verilen dorularn kesim nokta-
y + 13 = x x=y+7
snn koordinatlar nedir?
A) (3, 1) B) (2, 1) C) x y = 13 D) x + y = 13
C) (2, 7) D) (5, 2) x+y=7 xy=7
Cevap: C Cevap: D
1. C 2. B 3. C 4. A 5. D 6. C 7. D 8. A 9. B 10. C 11. C 12. A 13. A 14. D

1. 5.
3x y = 8 x y =1
2
Denklemini salayan (x,y ) ikilisi aadakiler- 2x + y = 2
den hangisi olabilir? 3
A) (2, 2) B) (3, 1) C) (4, 4) D) (0, 8) olduuna gre x y ifadesinin deeri katr?
Cevap: B A) 1 B) 0 C) 1 D) 12
Cevap: C
2.
x y = 4
2 3
x +y=0
4 6
6. y
olduuna gre x + y ifadesinin deeri katr?
A) 10 B) 6 C) 2 D) 2
Cevap: C x
0
3.
13=1
a b 5
2+3= 1 Koordinat dzleminde grafikleri verilen
a b 10 denklemlerin oluturduu denklem sisteminin
zm kmesi aadakilerden hangisidir?
olduuna gre a katr?
A) (0, 4) B) (4, 0) C) (2, 2) D) (0, 0)
1
A) 10 B) 10 C) 1 D)
5 10 Cevap: C
Cevap: B
4.
x+1=1
y 4
x =1 7. 3 kitap ile 2 kalemin fiyat 39 TLdir. 2 kitap
y+1 8 ile 1 kalemin fiyat 25 TL olduuna gre bir
kitabn fiyat bir kalemin fiyatndan ka TL
olduuna gre y katr? fazladr?
A) 5 B) 4 C) 5 D) 9 A) 8 B) 7 C) 6 D) 3
4
Cevap: D Cevap: A

8. Bir iftlikteki tavuklarn says, koyunlarn 10. Tanesi 2 TL ve 3 TL olan gllerden 13 tane
saysnn 3 katndan 3 fazladr. iftlikteki ta- alan Yusuf, 33 TL demitir.
vuk ve koyunlarn toplam 126 aya olduuna
Buna gre Yusufun ald gllerden ka tane-
gre iftlikte ka tane tavuk vardr?
si 3 TLliktir?
Problemini zmek iin aadaki denklem sis-
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8
temlerinden hangisini oluturmak gerekir?
Cevap: C
A) x + 3y = 3 B) x = y + 3
3
2x + 4y = 126 4x + 2y = 126
C) x = 3y + 3 D) x = 3y + 3 11. Asl ile Keremin yalar toplam 20dir. 2 yl

nce Keremin ya Aslnn yandan 4 fazla-
2x + 4y = 126 4x + 2y = 126 dr.
Cevap: C Buna gre Kerem ka yandadr?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14
Cevap: C
9.
x + 2y = 4 12. ki saynn toplamlar 40tr. Byk saynn
1si ile kk saynn 1 fark 10 olduuna
yx=1 2 3
gre byk say katr?
Denklem sisteminin zm kmesini gsteren Probleminin zmn veren denklem siste-
grafik aadakilerden hangisidir? mi aadakilerden hangisidir?
A) y B) y A) x + y = 40 B) x + y = 40
3x 2y = 60 2x 3y = 60
1 C) x + y = 40 D) x + y = 40
-2 0 1 x
0 1 4 x -1 x y = 10 x + y = 10
-2 3 2 2 3
-4
Cevap: A
C) D)
y
y 13. ncinin kitaplndaki kitaplarn says yeni
1 ald kitaplarn saysnn 3 katndan 5 faz-
2 ladr.
-4 -1 0 x
-2 0 1 4 x ncinin yeni kitaplaryla beraber 65 kitab
-1
olduuna gre yeni ka kitap almtr?
A) 10 B) 12 C) 15 D) 18
Cevap: C
Cevap: C
1. B 2. C 3. B 4. D 5. C 6. C 7. A 8. C 9. C 10. C 11. C 12. A 13. C
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
4. nite / Eitsizlikler
22
ETSZLKLER
inde <, , >, sembollerinden birini ieren cebirsel ifadelere eitsizlik denir.
rnein; x > 3, x 4 gibi ifadeler eitsizlik ifadeleridir.
x > 3 x, 3ten byk saylar demektedir.
x 4 x, 4 ve 4ten kk saylar demektir.
GNLK YAAM DURUMLARINDA ETSZLK FADELER

Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlik ieren gnlk yaam durumlarna uygun matema k cmleleri yazar.
Gnlk yaam durumlar anlatlrken eitsizlik ifadelerinden yararlanlabilir.

rnein; Kree en az 4 yanda olan ocuklar kabul ediliyor. ifadesinde ocuklarn ya x ile temsil
edildiinde, eitsizlik; x 4 olarak belirtilir.
rnekler:
1. Bir snavda alnabilecek en yksek not 100dr. Buna gre Ahmetin snavdan ald notu gs-
teren cebirsel ifadeyi bulalm.
Ahmetin ald notu x ile gsterirsek;

x 100 eitsizlii elde edilir.
2. Bir kprnn yerden ykseklii 240cmdir. Buna gre bu kprnn altndan geen aralarn
yksekliini gsteren cebirsel ifadeyi bulalm.
Kprnn altndan geen aralarn ykseklii x dersek;

x < 240 eitsizlii elde edilir.

4. nite / Eitsizlikler Etkinlik
Aada verilen gerek yaam durumlarna uygun cebirsel ifadeleri bulalm.
a) Bir korku filmi iin seyirciler 13 yandan a) Seyircilerin yana x dersek; x > 13 olur.
byk olmaldr.
b) Bir snavda baarl olabilmek iin en az 60 b) Baarl olanlarn notuna a dersek;

almak gerekir.
a 60 olur.
c) Cemrenin ya en az 12dir. c) Cemrenin yana x dersek; x 12 olur.
) Efenin ya en fazla 40tr. ) Efenin yana y dersek; y 40 olur.
d) Bir maazada en ucuz eya 20 TLdir. d) Maazadaki rnlerin fiyatna b dersek;

b 20 olur.
e) Emrenin 20 TL paras vardr. En fazla ka e) Oyuncan fiyatna x dersek; x 20 olur.

TLlik oyuncak alabilir?
f) Bir snavda 80 ve zeri alanlar baarl f) Baarsz rencilerin notuna x dersek;

saylmlardr. Baarsz olanlarn notu ka x < 80 olur.
olabilir?
g) Yusufun kitaplarnn says, Tunann kitaplar- g) Tunann kitaplarnn saysna x dersek;

nn saysnn 3 katnn 5 eksiinden kktr. 13 < 3x 5 olur.
Yusufun 13 kitab olduuna gre Tunann ki-
taplarnn says en az ka olabilir?
) Bir baloncu, tanesini 2 TLden ald balonlar ) Bir balonun sat fiyatna x dersek;
3 TL karla satmak istediine gre; tanesini x>2+3
en az ka liradan satmaldr?
x>5 olur.
h) Bir asansr en fazla 850 kg yk tayabilmek- f) Koli saysna x dersek;

tedir. 82 kg arlnda bir ii, 45 kg arl-
82 + 45x 850 olur.
ndaki kutular asansrle tayacana gre
tek seferde en fazla ka koli tayabilir?
) Her biri 200 ml su alan bardaklarla bir srahi ) Srahinin ald su miktarna x dersek;
dolduruluyor. Altnc bardaktaki su tam 5.200 < x < 6.200
boaltlmayp bir ksm boaltldna gre; bu
srahi ka ml su alyor olabilir? 1000 < x < 1200 olur.

BRNC DERECEDEN BR BLNMEYENL ETSZLKLERN SAYI DORUSUNDA GSTERLMES

Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri say dorusunda gsterir
Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizliklerin zm kmesi; bir say deil bir aralktr. Eitsizliin
zm kmesini say dorusunda gsterirken; veya sembollerinde balang noktas da dahil
olduu iin noktalarn ii dolu, < veya > sembollerinde balang noktas dahil olmad iin noktalarn
ii bo olur.
rnein; x 1 eitsizliini say dorusunda;
eklinde gsteririz.
1
x < 3 eitsizlii say dorusunda;
eklinde gsteririz.
3
2 < x 1 eitsizliini say dorusunda;
eklinde gsteririz.
2 7
rnekler:
1. x > 4 eitsizliini say dorusunda gsterelim. 4
2. x 10 eitsizliini say dorusunda gsterelim.

10
3. 5 x < 0 eitsizliini say dorusunda gsterelim.

5 0
4. 3 < x 9 eitsizliini say dorusunda gsterelim.

3 9
5. 5 < x < 3 eitsizliini say dorusunda gsterelim. 5 3
6. x < 4 ve x 1 eitsizliini say dorusunda gsterelim.

4 1

Aada verilen eitsizlikleri say dorusunda gsterelim.

a) x < 4 a)
4
b) x > 7 b)
7
c) x 12 c) 12
) x 6 )
6
d) x > 0 d)
0
e) x 2 e)
2
f) 3 x 1 f)
3 1
g) 5 < x < 10 g)
5 10
) 2 x < 9 )
2 9
h) 7 < x 5 h)
7 5
) 20 < x 12 )
20 12
i) 24 < x 30 i)
24 30
j) 15 x 6 j)
15 6
k) 4 x < 1 k)
4 1
l) 8 < x 13 l)
8 13
m) 0 < x 7 m)
0 7
n) 6 < x 21 n)
6 21
o) 8 x < 5 o)
8 5
) x < 3 ve x 7 )
3 7
p) x 6 ve x > 2 p)
6 2

BRNC DERECEDEN BR BLNMEYENL ETSZLKLER ZME

Kazanm: Birinci dereceden bir bilinmeyenli eitsizlikleri zer.
NOT Eitsizliin her iki yanna ayn say eklenirse eitsizlik bozulmaz.
Eitsizliin her iki yanndan ayn say karlrsa eitsizlik bozulmaz.
Eitsizliin her iki yan ayn pozitif say ile arplrsa eitsizlik bozulmaz.
Eitsizliin her iki yan ayn pozitif sayya blnrse eitsizlik bozulmaz.
Eitsizliin her iki yan ayn negatif say ile arplrsa eitsizlik yn deitirir.
Eitsizliin her iki yan ayn negatif bir sayya blnrse eitsizlik yn deitirir.
Eitsizlii zmek, deikenin eitsizlii salayan deerlerini bulmak demektir. Eitsizlik zmnde
eitsizlii salayan birden fazla deer bulunabilir.
Eitsizlikler denklem gibi zlr yani bilinmeyen yalnz braklr. Bu durum oluturulurken yukardaki
zellikler uygulanr.
rnein; x + 5 < 7 eitsizliini zelim;
x+55<75
x < 2 bulunur.
zm kmesi; (2, )
2x 1 7 eitsizliini zelim;
2x 1 + 1 7 + 1
2x 6
2 2
x 3 bulunur.
zm kmesi; ( , 3]
rnekler:
x4
1. 2x + 1 7 eitsizliini zelim. 2. > 1 eitsizliini zelim.
3
2x + 1 7 x4
2x + 1 1 7 1 3 >1
x4
2x 6 3. > 1.3
3
2 2 X4>3
x3 x4+4>3+4
zm kmesi; ( , 3 ] x>7
zm kmesi; ( 7, )
3. 2x + 3 > 11 eitsizliinin 4. 5x + 1 16 eitsizliinin

zm kmesini bulalm. zm kmesini bulalm.
2x + 3 > 11
5x + 1 16
2x + 3 3 > 11 3
5x + 1 1 16 1
2x > 8
2 2 5x 15 Eitsizliin her iki ta-
5 5 raf negatif bir say ile
x > 4 bulunur.
x 3 blnrse eitsizlik yn
zm kmesi; (4, ) olur. deitirir.
zm kmesi; ( , 3 ] olur.
5. 3x 5 < 2 eitsizliinin x+6

6. 2 5 eitsizliinin
zm kmesini bulalm. zm kmesini bulalm.
3x 5 < 2 x+6
2 5
3x 5 + 5 < 2 + 5 x+6
2. 2 5.2
3x < 3 Eitsizliin her iki ta-
3 3 x + 6 6 10 6
raf negatif bir say-
x > 1 ya blnrse eitsizlik x 4 Eitsizliin her iki tara-
yn deitirir. 1 1 f negatif bir sayya ile
x4 blnrse eitsizlik yn
zm kmesi; ( 1, ) olur.
deitirir.
zm kmesi; [ 4, ) olur.
ET Ki NL iK
Aada verilen eitsizliklerin zm kmesini bulalm ve say dorusunda gsterelim.

a) 5x < 10 a) 5x < 10
x <2 2
5x < 10
5 5 zm Kmesi = ( , 2)
b) 2x 3 > 11 b) 2x 3 > 11
2x 3 + 3 > 11 + 3 7
2x > 14
2 2 x >7 zm Kmesi = (7, )
c) x 7 13 c) x 7 13
x 7 + 7 13 + 7
20
x 20 x 20
zm Kmesi = [20, )
1 1
) 2x 1 5 ) 2x 1 5 x 3 3
2x 1 + 1 5 + 1
zm Kmesi = [3, )
2x 6
2 2
d) x + 4 9 d) x + 4 9 x 5 5
x + 4 4 9 4 zm Kmesi = ( , 5]
x 5
1 1
e) 4x 21 < 3 e) 4x 21 < 3 x <6 6

4x 21 + 21 < 3 + 21 zm Kmesi = ( , 6)
4x < 24
4 4
f) 3x 1 4 f) 3x 1 4 x 1 1
3x 1 + 1 4 + 1 zm Kmesi = [1, )
3x 3
3 3
g) 2 x 6 g) 2x6 x 4 4
2x262 zm Kmesi = [4, )
x 4
1 1
) 3 x < 7 ) 3 x < 7 x > 10 10

3 x 3 < 7 3 zm Kmesi = (10, )
x < 10
1 1
h) 5 x + 7 < 9 h) 5x+7<9 2 x < 2 2 2

57x+77<97 zm Kmesi = [2, 2)
2 x < 2

) 3 < 2x 3 1 ) 3 < 2x 3 1 0<x2

0 2
3 + 3 < 2x 3 + 3 1 + 3
zm kmesi = (0, 2]
0 < 2x 4
2 2 2
i) 9 < 5x 1 < 14 i) 9 < 5x 1 < 14 2<x<3

2 3
9 + 1 < 5x 1 + 1 < 14 + 1
zm kmesi = (2, 3)
10 < 5x < 15
5 5 5
j) 4 3x + 2 11 j) 4 3x + 2 11
3 2
4 2 3x + 2 2 11 2
zm Kmesi = [3, 2]
6 3x 9 2 x 3
3 3 3
3 x 2
k) x6 k) x6
5< 2 <1 5< 2 <1 4<x<4
4 4
x6 . zm Kmesi = (4, 4)
2.5< 2<1.2
2
10 < x 6 < 2
10 + 6 < x 6 + 6 < 2 + 6
l) 2 < 2x + 4 < 8 l) 2 < 2x + 4 < 8 2<x<1

2 1
2 4 < 2x + 4 4 < 8 4
zm Kmesi = (2, 1)
2 < 2x < 4
Eitsizlik yn
2 2 2
deitirir.
m) x5 m) x5
1 3 7 1 3 7 26 x 2
26 2
x5 zm Kmesi = [ 26, 2]
3.1 3 .37.3
3 x 5 21
3 + 5 x 5 + 5 21 + 5
2 x 26 Eitsizlik yn
1 1 1
deitirir.

ETSZLKLERLE PROBLEM ZME

Eitsizliklerle problem zlrken nce problem matematik diline evrilerek uygun eitsizlik yazlr.
Sonra eitsizlik kurallar uygulanarak problem zlr.
rnein; hangi saylarn 5 katnn 11 eksii 14ten byktr? problemini zmek iin nce uygun
eitsizlii kuralm.
Aradmz saylar; x olsun:
5 . x 11 > 14 elde edilir. Bu eitsizlik zldnde;
5x 11 > 14
5x 11 + 11 > 14 + 11 5x > 25 x>5 bulunur. zm kmesi (5, ) olur.
5 5
rnekler:
1. 3 katnn 5 fazlas 17den kk olan saylar katr? problemini zelim.

Aradmz saylar x olsun:
3x + 5 < 17 elde edilir. Burdan;
3x + 5 5 < 17 5
3x < 12 x<4 bulunur. zm kmesi (, 4) olur.
3 3
2. Yarsnn 7 eksii 2 veya 2den byk olan saylar kmesini bulunuz. problemini zelim.
Aradmz saylar x olsun:
x
7 2 elde edilir. Burdan;
2
x
7 + 7 2 + 7
2
2 . x 5 . 2 x 10 bulunur. zm kmesi [10, ) olur.
2
3. Keremin yann 3 katnn 4 eksii 20den byktr. Buna gre Kerem en az ka yandadr
problemini zelim.
Keremin ya x olsun:
3x 4 > 20
3x 4 + 4 > 20 + 4
Keremin ya 8den byktr.
3x > 24 x>8
Buna gre Keremin ya en az 9 olur.
3 3

Aada verilen probleme uygun cebirsel ifadeyi yazp zelim.
a) 3 fazlas 10dan kk olan doal a) x + 3 < 10

saylar hangileridir? x + 3 < 10
x<7 x ( , 7) aralnda olur.
x = 0, 1, 2, 3, 4, 5 veya 6dr.
b) 5 eksii 2den byk olan doal b) x 5 > 2

saylar hangileridir? x > 2 + 5
x>3 x (3 , ) aralnda olur.
c) Cebimdeki parann 2 katnn 6 c) 2x + 6 20

fazlas en az 20 TLdir.
2x 14
Buna gre cebimde en az ka x [7, ) aralndadr.
TL vardr? x7 En az 7 TL olur.
) Yarsnn 2 fazlas 5ten kk ) x

+2<5
olan en byk tam say katr? 2
x x (, 6) aralndadr.
<3
2
xin en byk tam say deeri 5
x<6
olur.
d) Yusuf ile kardeinin yalar top- d) x + 8 24

lam en az 24tr.
x 24 8 x [16, ) aralndadr.
Kardei 8 yanda oluuna gre
Yusuf en az ka yanda olur? x 16 Yusufun ya en az 16 olur.
e) 8 fazlas 4ten byk olan en k- e) x + 8 > 4

k say katr? x ( 4, ) aralndadr.
x>48
Bu durumda bu say en kk 3
x>4 olur.
f) lkenin kitaplarnn says; e) 4a 35 > 3a + 48

4 a 35
4a 3a > 48 + 35
Selcann kitaplarnn says;
a > 83 a (83, ) aralndadr.
3a + 48dir.
Bu durumda ann alabilecei
lkenin kitaplarnn says Sel- en kk deer 84 olur.
cann kitaplarnn saysndan
fazla olduuna gre ann alabi-
lecei en kk deer katr?
4. nite / Eitsizlikler Konu Testi 1
1. 4. Ahmet, 10 Kasm Atatrk anma program

x 4 iin bir konuma yapacaktr. Bu konuma 5
dakikadan az veya 15 dakikadan ok olama-
Yukarda verilen eitsizlii salayan ka tane yacana gre, Ahmetin konuma sresi iin
negatif tam say vardr? uygun cebirsel ifade aadakilerden hangisi
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 olur?
A) x 5 B) x 15
Cevap: B C) x 5 veya x 15 D) 5 x 15
Cevap: D
5.
2. 3
x<5
Yukarda zm kmesi verilen eitsizlik aa-
eitsizliini salayan doal saylarn toplam dakilerden hangisidir?
katr? A) x > 3 B) x 3
A) 6 B) 7 C) 10 D) 15 C) x < 3 D) x 3
Cevap: C Cevap: A
6. Aada cmleye uygun verilen cebirsel ifa-

3. Kan banda bulunabilmek iin en az 55 kg
delerden hangisi yanltr?
olmak gerekmektedir.
A) x, negatif bir saydr x < 0
Yukarda verilen bilgiye uygun olan cebirsel
ifade aadakilerden hangisidir? B) x, 2den byk bir saydr. x > 2
C) x, bir doal saydr. x 0
A) x > 55 B) x 55
D) x, 12den kk bir saydr. x 12
C) x < 55 D) x 55
Cevap: B Cevap: D

7. 10. 2den kk tam saylar ifadesine uygun

x 5 cebirsel ifade aadakilerden hangisidir?
A) x 2 B) x < 2
eitsizliinin zm kmesi say dorusunda
gsterildiinde aadakilerden hangisi elde C) x 2 D) x > 2
edilir? Cevap: B
A) B)
5 5
C) D)
5 5
Cevap: D
8.
2a < 7 11. Hangi saylarn 2 katnn 3 eksii 7den b-
yktr.
eitsizlii salayan ann alabilecei doal Yukarda verilen probleme uygun cebirsel
say deerlerinin kmesi aadakilerden ifade aadakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) 2x 3 7 B) 2x 3 7
A) {0,1,2} B) {0,1,2,3}
C) 2x 3 < 7 D) 2x 3 > 7
C) {0,1,2,3,4} D) {0,1,2,3,4,5}
Cevap: B Cevap: D
9.
Ahmet; 70 Zeynep; 61 mer; 58
12.
x + 7 > 11
Glce; 82 Filiz; 70 Tuana; 68
eitsizliinin zm kmesi say dorusunda
Bir okul snavnda okula kayt yaptrabilmek gsterildiinde aadakilerden hangisi elde
iin en az 70 almak gerekmektedir. edilir?
Buna gre yukarda snav sonular verilen A) B)
rencilerden ka tanesi bu okula kayt yap- 4 4
trabilir? C) D)
4 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: C Cevap: A
1. B 2. C 3. B 4. D 5. A 6. D 7. D 8. B 9. C 10. B 11. D 12. A
1. I. ( , 3] x < 3 4. 3 katnn 5 fazlas 1 veya 1den byk olan

II. (2, ) x > 2 saylar iin aada gsterilen zm kme-
lerinden hangisi doru olur?
III. (, 0] x 0
IV. [5, ) x 5 A) B)
2 2
Yukarda verilen eletirmelerden hangileri C) D)

dorudur? 2 2
A) I ve II B) I ve III Cevap: C
C) II ve IV D) II, III ve IV
Cevap: D
5. x 2
>1
2. 3
3x 6 < 18
eitsizlii salayan saylar iin aadakiler-
eitsizliini salayan x deerleri iin aa- den hangisi doru olur?
dakilerden hangisi dorudur? A) x < 5 B) x > 5
A) B) C) x < 5 D) x > 5
8 8 Cevap: A
C) D)
4 4
Cevap: A
6.
3. ehirler arasnda yolculuk eden bir otobsn 8x5
sefer yapabilmesi iin en az 25 yolcusunun
olmas gerekmektedir. eitsizliini salayan en kk tam say aa-
Buna gre seferi iptal olan bir otobsn en dakilerden hangisidir?
fazla ka yolcusu olur? A) 3 B) 2 C) 3 D) 4
A) 26 B) 25 C) 24 D) 23
Cevap: C Cevap: C

7. a bir doal say olmak zere 5 + 2a 11 eit- 10. zm kmesi [2, 5) aral olan bir eitsiz-
sizliinin zm kmesi aadakilerden hangi- lik say dorusunda gsterildiinde aada-
sidir? kilerden hangisi doru olur?
A) {1,2,3} B) {1,2} A)
2 5
C) {0,1,2,3} D) {0,1,2}
B)
Cevap: C 2 5
C)
2 5
D)
2 5
Cevap: D
8.
1 5 11. 18 yandan kkler iin gz ameliyat ya-
plamamaktadr. Sema, bundan 5 yl sonra da
Yukarda zm kmesi verilen eitsizlik aa- bu ameliyat olmayacana gre bugn ka
dakilerden hangisidir? yanda olabileceini gsteren zm kmesi
A) 1 x 5 B) 1 < x < 5
C) 1 x < 5 D) 1 < x 5 A) B)
13 13
Cevap: C
C) D)
0 13 0 13
Cevap: C
9.
2x + 6 < 2
12. 2 katnn 3 eksii 5 veya 5ten byk say-
eitsizliinin zm kmesi aadakilerden lar.
hangisinde doru gsterilmitir?
Aadaki saylardan hangisi yukarda veri-
A) ( , 4) B) (4, ) len eitsizlii salar?
C) ( , 2) D) (2, ) A) 0 B) 2 C) 3 D) 4
Cevap: A Cevap: D
1. D 2. A 3. C 4. C 5. A 6. C 7. C 8. C 9. A 10. D 11. C 12. D

1. 5x 4.
<1 1 < 2x + 7< 11
2
Aadakilerden hangisi eitsizliini sala- eitsizliin zm kmesi iin aadakiler-
yan saylardan biridir? den hangisi doru olur?
A) 4 B) 2 C) 2 D) 4 A)
3 2
Cevap: D B)
4 2
C)
4 2
D)
3 2
Cevap: B
2.
2x 1 5 5. 2 katnn 5 fazlas 3den kk saylar
Yukarda verilen ifadeyi salayan en kk
eitsizliini salayan ka doal say vardr? tam say katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 A) 2 B) 0 C) 1 D) 2
Cevap: D Cevap: D
6.
1<2x4
3. eitsizliinin zm kmesi say dorusunda

3 2x + 1 7 gsterildiinde aadakilerden hangisi do-
ru olur?
eitsizliini salayan x deerlerinin toplam
katr? A)
2 1
A) 3 B) 2 C) 2 D) 3 B)
2 1
Cevap: A C)
1 2
D)
1 2 Cevap: A

7. Bilalin 120 TLsi vardr. Bilal fiyat 10 TL 10.

olan kalemden 2 tane, almak istedii kitaptan 2b = a 1
ise 5 tane alabiliyor.
denklemi veriliyor. 2 b < 2 olduuna gre,
Buna gre kitap en fazla ka TLdir?
a bilinmeyenin alabilecei tam say deerle-
A) 10 B) 12 C) 15 D) 20 rin toplam katr?
Cevap: D A) 3 B) 0 C) 4 D) 6
Cevap: C
8. x bir tam say olmak zere; 11. D C
4 2x 6 ve 3 5x > 2 eitsizliklerini birlikte

salayan x deerleri aadakilerden hangisi-
dir? A B
x cm
A) {0} B) {1, 0}
2 < x < 7 olduuna gre ABCD karesinin
C) {0,1} D) {1,0,1}
evresi en fazla ka cm olur?
Cevap: B
A) 24 B) 27 C) 28 D) 29
Cevap: B
9. 12. x
x2
< 5 +32
3 5
eitsizliini salayan en kk tam say deeri eitsizliini salayan say aral aadaki-
katr? lerden hangisinde doru verilmitir?
A) ( , 5] B) [5, )
A) 15 B) 16 C) 17 D) 18
C) ( , 5] D) [5, )
Cevap: D Cevap: D
1. D 2. D 3. A 4. B 5. D 6. A 7. D 8. B 9. D 10. C 11. B 12. D

Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
Tarama Fy (nite 1- 4)
23
ET Ki NL iK
1. Aada verilen dorularn grafiklerini izelim. 2. Aada verilen doru modellerinin eimlerini
bulalm.
a)
a) 4x 2y + 8 = 0 y m = 10
9
y
10
x
2
0 x
0 9

y
b) m = 3
x 10
10 0
b) 2x 3y = 0 3

y
c) y
9 m= 3
4
2
x
3 0
3
2
x
12 0
y
) m=0
7
c) y = 2 x + 6
y
x
6 0

x d) y
0
3
Eim yoktur.
x
-8 0
m = Tanmszdr.

Tarama Fy Etkinlik
3. Aada verilen denklemlerde bilinmeyen- 4. Aada verilen denklem sistemlerinin zm

leri bulalm. kmelerini bulunuz.
a) x 2= x +4 a) x 2y = 12
3 4 2x + 2y = 15
x 2= x +4 x 2y = 12 x 2y = 12
3 4 + 2x + 2y = 15 9 2y = 12
4x 3x = 6 x = 6
x x =4+2 12 12 3x = 27 2y = 3
3 4
(4) (3) x = 72 x = 9 y = 3
2
(9, 3)
b) x1 + x2 = 3 b) 3a 2b = 1 2
2 3
4a + 3b = 2
x1 + x2 = 3 3x 3 + 2x 4 = 18 3/ 3a 2b = 1 3a 2b = 1
2 3 1 6 6 2/ 4a + 3b = 2 3 . 7 2b = 1
(3) (2) (6) 21 1 = 2b
9a 6b = 3
3x 3 + 2x 4 = 18 x=5 2b = 20
+ 8a + 6b = 4
5x = 25 b = 10
a = 7
(7, 10)
x = 25
5
c) m + n =5
4 3
c) 4x 1 = 5
2x + 1 m n =7
4 3
4x 1 m+ n =5 24 + n = 5
=5
2x + 1 4 3 4 3
4 x 1 = 10x + 5 m n =7 n = 1
1 5 = 10x 4x x = 1 + 4 3 3
6 = 6x 2m = 12 m = 24 n = 3 (24, 3)
4
) 2(x + 3) 3 (x 5) = 24 ) 3x + 2y = 6
x y = 2
2(x + 3) 3 (x 5) = 24
3x + 2y = 6 x y = 2
2x + 6 3x + 15 = 24
2/ x y = 2 2 y = 2
x = 24 21 x=3
3x + 2y = 6 y = 0
x = 3
+ 2x 2y = 4
5x = 10 x = 2 ( 2, 0)

Tarama Fy Etkinlik
5. Aada verilen eitsizlikleri say doru- 6. Aadaki ifadelerden doru olanlarn yanna
sunda gsteriniz. D yanl olanlarn yanna Y yaznz.
a) x < 9
D 2x 1 < 3 eitsizliini salayan en byk
tamsay 1dir.
9
Y 3x 4 > 5 eitsizliini salayan en kk

b) 1 a tam say 3tr.
Y 3x 4 14 eitsizliini salayan deer-

lerlerin kmesi (, 3) ile gsterilir.
c) x 6
Y 2x 3 1 eitsizliinin zm kmesi
4
(, 7 ] ile ifade edilir.
8
) 2 < x 15
2 15
2x + 1 > 5 eitsizliini salayan tam say-
D 3
lardan biri 9dur.
d) 4 < k
4 x 4 < 8 eitsizliini salayan en byk

Y
tam say 4tr.
e) x 0 ve x < 4
2x 40 eitsizliini salayan deerler,

4 0 Y
eklinde gsteri-
lir. 20

Tarama Fy Etkinlik
7. Aadaki eitsizlikler ile bu eitsizliklerin zm kmesini gsteren say dorularn eletiriniz.
1. 3x 7 > 1 a.
2. 10 3x 4 b.
3 2 1 0 1 2 3
3. 4x 20 12 c.
3 2 1 0 1 2 3 4
4. 1 5x > 9 .
4 3 2 1 0 1 2 3 4
5. 6x 12 d.
3 2 1 0 1 2 3 4
6. 4x + 1 < 7 e.
4 3 2 1 0 1 2 3 4
1e, 2, 3a, 4c, 5b, 6d

Tarama Fy Test 1
1. x2 -36 x -6 6. Ke noktalarnn koordinatlar A(1,1),

x2 -12x +36 x + 6 B(7,3) ve C(3,8) olan ABC geninin y
eksenine gre yansmas aadaki genler-
ileminin sonucu katr? den hangisidir?
A) 1 B) 1
x 6 x+6
C) 1 D)1
Cevap: D
2. 3x 2y + 5 = 0 ifadesinde, ynin x cinsinden

deeri aadakilerden hangisidir?
A) 2x + 3 B) 3x + 5
5 2
C) 5 3x D) 3x 5
2 2 Cevap: D
Cevap: B
7. Bir mobilyacda 3 ayakl ve 4 ayakl tabure

3. Murat Bey, ocuklarnn her birine 5er ler vardr.
TLveriyor. Eer en kk ocuuna hi
Bu mobilyacdaki 26 taburenin 86 aya
para vermeseydi dierlerine 7,5 TL verebi
olduuna gre taburelerin ka tanesi 4
lecekti.
ayakldr?
Murat Beyin ka ocuu vardr?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 18
A) 3 B)4 C) 5 D)6
Cevap: A
Cevap: A
8.
4. 36 000 000 saysnn bilimsel gsterimi aa-

A) 3,6.106 B) 3,6.107
C) 0,36.108 D) 360.105
Cevap: B
Dik kartezyen koordinat dzleminde yuka-

5. 0,08.106 = 8.10x ise x katr? rdaki gibi gsterilen dorunun eimi nedir?
A) 4 B) 5 C) 7 D) 8 A) 3 B) 1 C) 1 D) 3
3 3
Cevap: D Cevap: B

Tarama Fy Test 1
9. -6 -1
13. F E D
Aada verilen eitsizliklerin hangisi yuka-

rda verilen say dorusunu ifade eder?
A) 3 x + 2 < 5
B) 2 < x + 4 3 A B C
C) 6 x 2 8
D) 4 x 5 < 7 ekilde verilen dikdrtgende,
Cevap: B ABEF BEDC ve |AB| = 18 cm,
|BC| = 8 cm, olduuna gre, |EB| ka
cmdir?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12
Cevap: D
10. A(3, 1) ve B(2, 4) noktalarndan geen
dorunun eimi aadakilerden hangisidir?
A) 5 B) 4 C) 3 D) 2
Cevap: A
14. 642 462 = 90 . x
olduuna gre x katr?
A) 20 B)22 C) 23 D) 24
Cevap: B
11. 3y mx + 5 = 0 dorusunun eimi 1 olduuna

gre m aadakilerden hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 15. y 3x + 6 = 0 dorusunun grafii aada-
Cevap: C kilerden hangisidir?
A) y
B) y
6
2
-6 x
0
2 x
0
y
C) 0 D)
x 0 6 x
12. x 3y = 8 2 -2
3x +y = 4
denklem sistemini salayan x deeri katr? -6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
y
Cevap: B Cevap: B
1. D 2. B 3. A 4. B 5. D 6. D 7. A 8. B 9. B 10. A 11. C 12. B 13. D 14. B 15. B
Tarama Fy Test 2
1. 4. Aadaki dorulardan hangisi orjinden ge-

2y + 7x 9 = 0 er?
dorusunun eimi katr? A) 3x y = 5 B) 3x 2y = 0

A) 2 B) 7 C) 9 D) 2 C) x y + 4 = 0 D) 8x = y + 1
7 2 2 9
Cevap: B Cevap: B
2.

5. x 1 2 3 4

y 1 1 3 5
VYZ geninde |VY| = 5 cm ve |VZ| = 8
cm dir. |YZ| nin alabilecei ka tam say de Yukardaki tabloda x ve y deikenleri ara-
eri vardr? sndaki dorusal iliki verilmitir.
A) 8 B)9 C) 10 D) 11
Bu ilikiye ait denklem aadakilerden han-
Cevap: B gisidir?
A) y = x 2 B) y = x + 2
C) y = 2x 3 D) y = 2x +1
Cevap: C
3. D
A 45
58
75
B C
ekildeki ABCDdrtgeninin en ksa kenar 6. 6,4 0,1 ileminin sonucu aadakilerden
aadakilerden hangisidir? 14,4
A) [AB] B) [BC] hangisidir?
C) [CD] D) [DA] A) 7 B) 1 C) 12 D) 2
12 2 5
Cevap: B Cevap: A

Tarama Fy Test 2
7. 24 <9 3x
10. 2 < x 0 eitsizliinin say dorusundaki
gsterimi aadakilerden hangisidir?
eitsizliinin zm aadakilerden hangi A) B)
sidir?
-2 0 -2 0
A) x <5 B) x > 5
C) D)
C) x > 5 D) x <5
-2 0 -2 0
Cevap: D
Cevap: C
11. ekilde
[AB] [BD]
|AD| = 20 cm,
|AB| = 12 cm
8. Ktlesi 60 kg olan Naim
Sleymanolu katld |AC| 15 cm
olimpiyat oyunlarnda olduuna gre,
kendi kilosunun 3 katn |CD| = x ka santimetredir?
dan fazla arlk kaldra A) 5 B)6 C) 7 D) 8
rak ampiyon olmutur.
Cevap: C
Naim Sleymanolunun
kaldrd arln kt
lesine x dersek aada
kilerden hangisi doru olur?
A) x > 60 B) x 60
12. Orjinden ve (1, 3) noktasndan geen doru-
C) x > 180 D) x 180 nun eimi aadakilerden hangisidir?
Cevap: C
A) 3 B) 1 C) 1 D) 1
3 3
Cevap: A
13. 5.1013 8.1013 + 4.1013

9. x 1 x 4 = x + 3
2 3 12 Yukarda verilen ifadenin toplamnn deeri
eitliini salayan x deeri aadakilerden aadakilerden hangisidir?
hangisidir? A) 1013 B) 0
A) 9 B) 7 C) 7 D) 13
C) 1013 D) 7.1013
Cevap: B Cevap: A
1. B 2. B 3. B 4. B 5. C 6. A 7. D 8. C 9. B 10. C 11. C 12. A 13. A
Ad: Soyad: Snf:
8
FY NO
SINIF
MATEMATK
5. nite / Geometrik Cisimler 1
24
Dik Prizmalar
Kazanm: Dik prizmalar tanr ve temel zelliklerini elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
Alt ve st tabanlar birbirine paralel ve eit iki okgenden; yan ayrtlar da eit ve paralel doru par-
alarndan oluan boyutlu geometrik cisimlere prizma denir. Prizmalar tabanlarndaki ekle gre
adlandrlr.
gen Prizma Kare Prizma Dikdrtgenler Prizmas Kp
Prizmann tabanlarnn karlkl kelerini birletiren ayrtlar tabanlara dik ise dik prizma, eik ise
eik prizma olarak adlandrlr.
Prizmann zellikleri
Prizmann elemanlar; tabanlar, yan yzler, ayrt, ke ve yksekliktir.
Prizmann ykseklii; tabanlarndan birinin herhangi bir noktasndan dier taban-
na inilen dikmedir.
Dik prizmann yan yzleri dikdrtgensel blge, eik prizmann yan yzleri paralel-
kenarsal blgedir.
C
b a
b a
b a
A B c
c
C h h h h
h h (ykseklik)
b c a
A B
b a
gen prizmalarn, tabanlar gen yan yzleri dikdrtgendir. 6 kesi, 5 yz ve 9 ayrt vardr.

DikdrtgenLer Prizmas
a
D C b b Dikdrtgenler
a a b prizmasnn;
A B tabanlar ve
h (ykseklik) h h h h h
a yan yzleri
a b
b b dikdrtgendir. 8
a kesi, 6 yz ve
12 ayrt vardr.
KARE Prizma
a
D C
a a
A B a a a
Kare prizmann; ta-
a
banlar kare, yan yz-
h (ykseklik) h h h h h leri dikdrtgendir.8
kesi , 6 yz ve 12
a ayrt vardr.
a a a
a a
a
kp
a
a a
a a a a
Kpn birbirine e 6
a a a a a yz vardr. 8 kesi
h (ykseklik) ve 12 ayrt vardr.
a a a
a a
a
Cisim Kegeni
D C Prizmada karlkl alt keyi st keye birletiren uzunlua

cisim kegeni denir.
e B
A Yandaki prizmada f yzey kegeni, e ise cisim kegeni-
f b dir.
a
gen prizmada cisim kegeni yoktur.

5. nite / Geometrik Cisimler 1 Etkinlik
1. Aada verilen prizmalarn anmlarn izelim.

6
a) 6cm 4 4
4cm 4 6 4 6
5cm 5 5 5 5 5
6
4 4 6
4 4
6
3 7
b) 3 7
3cm 7cm
10cm 10
2 2 2 2
2cm
3 10 7
3
7
a) Taban Kare
: Taban Altgen
:
8
Ke says : 12
Ke says :
Yz says 6
: Yz says 8
:
12
Ayrt says : 18
Ayrt says :
Kp Altgen Prizma
Taban Begen
: Taban gen
:
10
Ke says : 6
Ke says :
7
Yz says : 5
Yz says :
15
Ayrt says : 9
Ayrt says :
Begen Prizma
gen Prizma
DK DARESEL SLNDR
Kazanm: Dik dairesel silindirin temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
Tabanlar birbirine e ve paralel iki daire ve yan yz dikdrtgen olan kapal geometrik ekillere si-
lindir denir.
r
r
Ana doru Tabann evresi = 2r
h (ykseklik) Ykseklik
Eksen
Yan yz
r
Taban
Silindirde tabanlarn merkezini birletiren doruya eksen denir. Tabanlarn karlkl iki noktasn bir-
letiren ve eksene paralel olan dorular ise silindirin ana dorulardr.
Dairesel silindirin ekseni tabanlara dik ise dik dairesel silindir, tabanlara dik deilse eik dairesel
silindir olarak adlandrlr.
Silindirin st tabannn bir noktasndan alt tabanna indirilen dikmeye silindirin ykseklii (h) denir.
ET Ki NL iK
1. Aada verilen silindirlerin anmn bulalm. ( = 3 alnz.)

r
a) r a) Tabann evresi = 2r
r = 2 cm Tabann evresi = 2 3 2
12cm
h = 5 cm 5cm
Tabann evresi = 12 cm
r
b) r b) Tabann evresi = 2r
4cm
r = 4 cm
Tabann evresi = 2 3 4
h = 2 cm 24cm 2cm Tabann evresi = 24 cm
4cm
2. Aada anmlar verilen silindirlerin; kapal hllerini izelim. ( = 3 alnz.)
a) r a)
r = 3cm
Tabann evresi = 2r
18cm 18 = 2r
7cm 7cm
r = 3 cm
b) r b)
r = 5cm
Tabann evresi = 2r
30cm 2r = 30 4cm
4cm
r = 5 cm

5. nite / Geometrik Cisimler 1 Konu Testi 1
1. Aadakilerden hangisinde verilen okgen- 3. Taban ayrtlar 10 cm, 12 cm, 14 cm ve yk

lerin birleiminden bir gen prizma oluur? seklii 5 cm olan gen prizmann anm
A)

B)

C)

Cevap: C

4. Aada verilen ekillerden hangisinde, ayn
renk kenarlar kesiecek ekilde kapatldn
D)
da gen prizma elde edilir?

Cevap: D

Cevap: D
5.
2. Aada verilen ekillerden hangisi bir dik
gen dik prizmann anmdr?

Yukarda anm verilen kpn boyanmayan
yz ne renk olmaldr?
A) Yeil B) Sar

Cevap: C C) Kahverengi D)Turuncu Cevap: D

6. 6 cm 9. a
b c d e
f
Yukarda verilen kpn bir ayrtnn uzunluu
6 cm olduuna gre cisim kegeni ka santi-
Yukarda anm verilen kp kapal hale ge-
metredir?
tirildiinde aada verilen yzlerden hangi-
A) 6 B) 6 2 C) 6 3 D) 12 si karlkl yzler olmaz?
Cevap: C A) a ile f B) b ile d
C) c ile f D) e ile c
Cevap: C
7. 12 cm
3 cm
4 cm
Yukarda verilen dikdrtgenler prizmasnn

cisim kegeninin uzunluu ka santimetre- 10. Bir gen prizma ile ilgili olarak aadaki
dir? ifadelerden hangisi yanltr?
A) 5 B) 7 C) 12 D) 13 A) 5 yzldr.
Cevap: D B) 6 ayrt vardr.
C) 6 kelidir.
D) Tabanlar birbirine e ve paraleldir.
Cevap: B
8. Aadaki geometrik ekillerden hangisi

gen dik prizmann yzeylerinden biri ola-
maz?
a b
A) B) 11. c d
Dik gen kizkenar gen

Yukarda verilen ekil bir gen prizmann
anmdr.
C) D)
Buna gre aadaki uzunluklardan hangisi
kesinlikle eittir?
Kare Paralelkenar A) a ile b B) b ile c
Cevap: D C) c ile d D) d ile e
Cevap: B
1. D 2. C 3. C 4. D 5. D 6. C 7. D 8. D 9. C 10. B 11. B

1. 6cm 3. I. Begen prizmann 7 yz vardr.
3cm
7cm II. gen prizmann 9 ayrt vardr.
8cm
III. Kpn 6 kesi vardr.
IV. Kare prizmann birbirine e 6
yz vardr.
Yukarda verilen gen dik prizma aada-
kilerden hangisidir? Yukarda verilen ifadelerden hangileri do-
A) B) rudur?
6cm 6cm
3cm 3cm A) I ve II B) II ve III
C) I ve IV D) III ve IV
8cm Cevap: A
7cm
7cm
C) D)
3cm 6cm 3cm 6cm
8cm
4. 8cm
8cm 7cm
7cm 8cm 10cm

Cevap: C
Yukardaki ekilde verilen kare prizma ta-

ban kegenlerinden biri boyunca kesilerek
2. gen prizma elde ediliyor. Buna gre aa-
6cm 8cm
dakilerden hangisi bu gen prizmann ayrt-
larndan biri olamaz?
12cm A) 8 B)10 C) 82 D)12
Cevap: D
Aadakilerden hangisi verilen dik gen dik
prizmann bir yzeyi deildir?
A) 12cm B) 12cm
8cm 10cm
C) D) 5. Aadakilerden hangisi silindirin temel ele-

8cm manlarndan biri deildir?
10cm
6cm A) Ykseklik B) Eksen
C) Cisim kegeni D) Ana doru
8cm Cevap: D Cevap: C

5. nite / Geometrik Cisimler 1 Konu Testi
Konu Testi 21
6. 9. Taban evresi 36 cm ve ykseklii 5 cm olan

silindir aadakilerden hangisidir? ( = 3
alnz.)
24cm
8cm A) r= 12cm B) r= 6cm
5cm 5cm
Yukarda anm verilen silindir aadaki- C) D) r= 3cm
r= 4cm
lerden hangisidir? ( = 3 alnz.)
A) 3cm B) 4cm 5cm 5cm
8cm 8cm
Cevap: B
6cm 8cm 2cm

C) D) 10. 3cm
8cm 6cm 7cm
Yukarda ak hli verilen dikdrtgenler
Cevap: B prizmas aadakilerden hangisidir?
A) 7cm B) 7cm
7. ap ve ykseklii 4 cm olan silindirin al- 2cm 3cm
m aadakilerden hangisidir? 3cm 2cm
A) B)
C) 2cm D) 7cm
24cm 12cm 3cm 2cm
4cm 4cm 2cm
7cm
Cevap: A
C) D)
11. 3cm 4cm
8cm 4cm 6cm 4cm
8cm
Cevap: B
Aadakilerden hangisi yukarda verilen -

8. Aada verilen ifadelerden hangisi her za- gen prizmann yzeylerinden birisi olamaz?
man doru deildir?
A) 8cm B) 8cm
A) Dik prizmalarn yan yz dikdrtgendir.
B) Kare prizmalarn btn yzeyleri karedir. 5cm 4cm
C) Prizmalarn taban herhangi bir okgen-
sel blgedir. C) 5cm D) 4cm
D) Eik prizmalarn yan yz paralel kenardr. 8cm 5cm
Cevap: B Cevap: C
1. C 2. D 3. A 4. D 5. C 6. B 7. B 8. B 9. B 10. A 11. C

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO

25
DK DARESEL SLNDRN YZEY ALANI
Kazanm: Dik dairesel silindirin yzey alan ban sn oluturur; ilgili problemleri zer.
r
r Taban alan = r
Tabann evresi
h (2r) h
Yanal alan= 2rh
r
Silindirin yzey alan; yanal alan ile taban alanlarnn toplamna eittir. Silindirin yan yz dikdrtgen
olduu iin dikdrtgenin alan silindirin yanal alandr. Taban alan ise tabandaki dairenin alandr.
Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

Silindirin Yzey alan = 2.r + 2rh
rnekler:
1. Yarap 2 cm, ykseklii 5 cm Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan
olan silindirin yzey alann Silindirin Yzey alan = 2. r + 2rh
bulalm. ( = 3 alnz)
Silindirin Yzey alan = 2 . 3 . 2 + 2 . 3 . 2 . 5
Silindirin Yzey alan = 24 + 60 = 84 cm
2. Yarap 5 cm, ykseklii 4 cm Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan
olan silindirin yzey alann Silindirin Yzey alan = 2 . r + 2rh
bulalm.( = 3 alnz)
3. 4cm
10cm Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

Silindirin Yzey alan = 2 . r + 2rh
Yukarda verilen silindirin yzey ala- Silindirin Yzey alan = 2 . 3 . 4 + 2 . 3 . 4 . 10

nn hesaplayalm. ( = 3 alnz) Silindirin Yzey alan = 96 + 240 = 336 cm

4. Yanal alan 60 cm olan silindirin Yanal Alan = 2rh

Yarap 2 cm olduuna gre yk-
60 = 2.3.2.h
seklii ka cmdir ( = 3 alnz)
60
h= h = 5 cm bulunur.
12
5. Yanal alan 450 cm ve yarap Yanal Alan = 2rh

5 cm olan silindirin ykseklii ka
450 = 2.3.5.h
cmdir? ( = 3 alnz)
450
30
6. 4cm Yanda anm verilen Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan
silindirin yzey alann Silindirin Yzey alan = 2 . r + 2rh
hesaplayalm.
8cm ( = 3 alnz) Silindirin Yzey alan = 2 . 3 . 4 + 2 . 3 . 4 . 8
4cm
7. Yanal alan 120 cm ve yksekli- Yanal Alan = 2rh

i 5 cm olan silindirin taban alan 120 = 2 . 3 . r . 5
ka cmdir? ( = 3 alnz) 120
r= r = 4 cm
30
Taban alan = r
Taban alan = 3.4
Taban alan = 48 cm bulunur.
retmenin Sorusu ekildeki eik silindirin yarap 5 cm ve Cevap: A

|AB| = 13 cmdir. Buna gre silindirin tm Alan
alan ka cm2dir? ( = 3 alnz) 13 cm 510 cm2 olur.
B
5 cm
1. Aada verilen bilgilere gre silindirlerin yzey alanlarn hesaplayalm. ( = 3 alnz)
a) r = 2 cm a) Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

h = 7 cm
b) r = 1 cm b) Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

h = 3 cm
c) r = 5 cm c) Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

h = 8 cm
) r = 6 cm d) Silindirin Yzey alan = 2 Taban Alan + Yanal Alan

h = 10 cm
2. Aadaki verilen silindirin elemanlarna gre bilinmeyenlerini bulalm. ( = 3 alnz)
a) Yanal alan = 30 cm a) Yanal alan = 2rh

r = 1 cm 30 = 2.3.1.h
30
h=? h= h = 5 cm
6
b) Yanal alan = 72 cm b) Yanal alan = 2rh

h = 4 cm 72 = 2.3.r.4
r=? 72
r= r = 3 cm
24
c) Yanal alan = 240 cm c) Yanal alan = 2rh

Taban alan = r
h = 10cm 240 = 2 . 3 . r . 10
Taban alan = 3 . 4
240
Taban alan = ? r= r = 4 cm
60 Taban alan = 48 cm

DARESEL SLNDRN HACM

Kazanm: Dik dairesel silindirin hacim ban sn oluturur; ilgili problemleri zer.
Dik silindirin hacmi, taban alan ile yksekliinin arpmna eittir.
r Taban Alan = r
h Silindirin hacmi = Taban alan x ykseklik

Silindirin hacmi = r . h
Yarap 4 cm ve ykseklii 5cm olan silindirin hacmini hesaplayalm. ( = 3 alnz)
4cm Silindirin hacmi = Taban alan x ykseklik

5cm
Silindirin hacmi = 3 . 4 . 5= 240 cm3 bulunur.
rnekler:
1. 2cm Silindirin hacmi= Taban alan x ykseklik

3cm
Silindirin hacmi = 3 . 2 . 3 = 36 cm3 bulunur.
Yukarda verilen silindirin hac-

mini hesaplayalm. ( = 3 alnz)
2. Yarap 6 cm ykseklii 8 cm Silindirin hacmi= Taban alan x ykseklik

olan silindirin hacmini hesapla-
yalm. ( = 3 alnz)
Silindirin hacmi = 3 . 6 . 8 = 864 cm3 bulunur.
3. Hacmi 900 cm3 olan bir dik R = 10cm r = 5cm

silindirin ap 10 cm olduuna
Silindirin hacmi = r2h
gre ykseklii ka cmdir?
( = 3 alnz) 900 = 3 . 52 . h
900
75

4. Hacmi 200 cm3 olan bir silin- Silindirin hacmi = r2 . h

dirin ykseklii 8cmdir. Buna
200 = . r2. 8
gre bu silindirin yarap ka
cmdir? ( = 3 alnz) 200
r2 =
8
r = 25 r = 5 cm bulunur.
2
5. Bir dik silindirin taban yarap r 2r

2 katna karlrsa hacmi nasl
deiir? h h
Hacim = r2 . h Hacim = . (2r)2 . h

Hacim = 4r2h
Hacim 4 katna kar.
6. Bir dik silindirin ykseklii 2 r r

katna karlrsa hacmi nasl
deiir? h 2h
Hacim = r2h Hacim = r2 . 2h

Hacim = 2r2h
Hacim 2 katna kar.
7. Taban alan 36cm2 ve ykseklii Silindirin hacmi= Taban alan x ykseklik

5cm olan silindirin hacmi ka Silindirin hacmi = 36 . 5
cm3 tr? ( = 3 alnz) Silindirin hacmi = 180 cm3 bulunur.
8. Yanal alan 54 cm2 ve ykseklii Yanal alan = 2rh

3 cm olan silindirin hacmi ka 54 = 2 . 3 . r . 3
cm 3 tr? ( = 3 alnz) 54
r= r = 3 cm
18
Silindirin hacmi = 3 . 3 . 3
Silindirin hacmi = 81 cm3 bulunur.

9. D C D C
5cm 5cm
A 12cm B
A 12cm B
ekilde verilen ABCD Oluan ekil yarap 5cm ve ykseklii 12 cm olan silindirdir.
dikdrtgeni AB kenar
etrafnda 360 dndrl-
yor. Oluan cismin hacmi ka Silindirin hacmi = 3 . 5 . 12
cm3tr? ( = 3 alnz) Silindirin hacmi = 900 cm3 bulunur.
10. ekildeki gibi silindir eklinde bir kaba 384cm3 su konulduunda suyun ykseklii h cm olmaktadr.
Bu kabn yarap 4 cm olduuna gre h ka cm dir? ( = 3 alnz)
4cm Ykseklii h kadar olan silindirin hacmi kabn iine konulan

suyun hacmine eittir.
r . h = 384
h= ?
3 . 42 . h = 384
384
h=
48
h = 8 cm bulunur.
ET Ki NL iK
1. Aada baz elemanlar verilen silindirlerin hacimlerini hesaplayalm. ( = 3 alnz)
a) r = 1 cm a) Hacim = Taban Alan x Ykseklik

h = 7 cm Hacim = rh
Hacim = 3 . 12 . 7 = 21 cm3
b) r = 4 cm b) Hacim = rh
h = 2 cm Hacim = 3 . 42 . 2
Hacim = 96 cm3
c) r = 6 cm c) Hacim= rh
h = 3 cm Hacim= 3 . 62 . 3
Hacim= 324 cm3
) r = 10 cm d) Hacim = rh
h = 7 cm Hacim = 3 . 102 . 7
Hacim = 2100 cm3
2. Aada silindirlerin baz elemanlar verilmitir. Buna gre istenen elemanlar bulalm. ( = 3 alnz)
a) Hacim = 1080 cm3 a) Hacim = rh

Ykseklik = 10 cm 1080 = 3 . r2 . 10
1080
Yarap = ? r2 =
30
r = 36 r = 6 cm
2
b) Hacim = 216 cm3 b) Hacim = r . h

r = 6 cm 216 = 3 . 62 . h
216
h=? h= h = 2 cm
108
c) Hacim = 600 cm3 c) Hacim = r . h
h = 8 cm 600 = 3 . r2 . 8
600
r=? r2 =
24
r2 = 25 r = 5 cm
3. ekildeki ABCD dikdrtgeni BC kenar etrafnda 360 dndrldnde oluan eklin hacmi ka
cm3 olur? ( = 3 alnz)
D 4cm C 4cm C
D
3cm 3cm
A B A
B
Oluan ekil; yarap 4cm, ykseklii 3 cm olan silindirdir.
Silindirin hacmi = 144 cm3 olur.
4. Bir silindirin yanal alan 20 ve ykseklii 10 birim olduuna gre hacmi ka birim kptr?
Yanal alan = 2rh

20 = 2 . r . 10
20
r= r = 1 br
20
Silindirin hacmi = 30 br3 olur.

5. Taban yarap 6 cm, ykseklii 12 cm olan 12cm

6cm
dik silindir eklindeki bir mum eritilerek,
taban yarap 12 cm olan bir dik silindir 12cm h
ekline getiriliyor. Buna gre, oluan yeni
silindirin ykseklii ka cm olur?
ki silindirin de hacmi etir.

Silindirin hacmi = rh
. 6 . 12 = . 12 . h
36 . 12
h=
12 . 12
h= 3 cm olur.
6. Taban alan 16, yanal alan 72 olan bir Taban Alan = r

silindirin hacmi ka cm3 olur?
16 = r
( = 3 alnz)
r2 = 16 r = 4
Yanal Alan = 2rh
72 = 2 . 4 . h
h= 9
Silindirin hacmi = .4 . 9 = 144 olur.
7. Silindirin hacmi = r2h

Byk silindirin hacmi = 3 . 62 . 5
Byk silindirin hacmi = 540 cm3
Kk silindirin hacmi = 3 . 32 . 5
Kk silindirin hacmi = 135 cm3
Yaraplar 3 cm ve 6 cm, ykseklikleri eit

Btn eklin hacmini bulmak iin byk silindirin
ve 5 cm olan silindirlerden yukardaki ekil
hacmi ile kk silindirin hacmi toplanr.
oluturulmutur.
Bu eklin tamamnn hacmi ka cm3tr? eklin hacmi = 540 + 135
( = 3 alnz) eklin hacmi = 675 cm3 bulunur.

1. Taban yarap 4 cm ve ykseklii 10 cm olan 5. 5cm

silindirin tm yzey alan ka cm2dir?
( = 3 alnz) 10cm
A) 96 B) 240 C) 336 D) 360

Cevap: C Cansu, ekildeki gibi bir kutuyu ktla kap-
lamak istiyor. Buna gre ka cm2 kt gere-
kir? ( = 3 alnz)
A)300 B) 450 C) 480 D) 540
Cevap: B
2. Taban yarap 6 cm ve ykseklii 5 cm olan

silindirin yanal alan ka cm2dir? ( = 3 alnz)
A) 120 B) 150 C) 180 D) 200
Cevap: C r
6.
18 cm
5cm
3. Yanal alan 300 cm2 ve yarap 5 cm olan si- ekilde anm verilen silindiri yapmak is-
lindirin ykseklii ka cm olur? ( = 3 alnz) teyen Armaan, bunun iin ka cm2 karton
kullanmaldr? ( = 3 alnz)
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6
A) 90 B) 108 C) 144 D) 150
Cevap: B Cevap: C
8 cm
4. r = 2cm
ekilde verilen silindirin yzey alan ka cm2 7. ap ve ykseklii 8 cm olan bir silindirin ya-
dir? ( = 3 alnz) nal alan ka cm2dir?
A) 96 B) 108 C) 120 D) 144 A) 64 B) 96 C) 128 D) 192
Cevap: C Cevap: A

8. Taban alan 48 cm2 ve ykseklii 6 cm olan bir 11.

silindirin yanal alannn anm aadakiler-
6cm
den hangisidir? ( = 3 alnz)
A) 12 B) 18 12cm
6 6 Kbra, ekildeki gibi bir dikdrtgeni kulla-

narak bir silindir yapmak istiyor. Buna gre,
Kbrann bu silindiri yapabilmesi iin aa-
C) 20 D) 24 daki ekillerden hangisini de kullanmas ge-
rekir? ( = 3 alnz)
6 6
A) B)
6cm 4cm
Cevap: D
C) D)
3cm 1cm
9. Yanal alan 48 cm2 ve ykseklii 8 cm olan bir

silindirin taban aadakilerden hangisi olabi- Cevap: D
lir? ( = 3 alnz)
A) B)
1cm 2cm
C) D)
3cm 4cm
r = 2cm
10.
Cevap: A
ekilde anm verilen dik dairesel silindirin

yanal alan 60 cm2dir. Yarap 2 cm oldu-
10. Yanal alan 180 olan bir silindirin ykseklii una gre silindirin ykseklii ka cm olur?
15 cmdir. Buna gre bu silindirin taban alan
( = 3 alnz)
ka cm2 olur?
A) 18 B) 36 C) 48 D) 72 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: C Cevap: B
1. C 2. C 3. B 4. C 5. B 6. C 7. A 8. D 9. A 10. B 11. D 12. C

1. Yarap 3 cm ve ykseklii 12 cm olan silin- 4.

dirin yzey alan ka cm2 dir. ( = 3 alnz)
A) 216 B) 240 C) 270 D) 300
6cm
Cevap: C
Yukarda anm verilen silindirin yanal

alan 72 cm2 olduuna gre taban alan ka
cm2dir? ( = 3 alnz)
2.
h2 = 2cm A) 6 B) 12 C) 18 D) 24
Cevap: B
h1 = 10cm
5. Taban yarap 8 cm ve ykseklii 12 cm olan

bir silindirin taban alannn yanal alana oran
ap 6 cm olan kolonya iesinin kapann katr?
yarap 2 cmdir. Bu kolonya iesinin tama-
mn kaplamak iin ka cm2 kaplk gerekir? A) 1 B) 1 C) 1 D) 2
4 3 2 3
( = 3 alnz) Cevap: B
A) 207 B) 216 C) 243 D) 258
Cevap: D
3. 6.
4cm r
Taban evresi
24cmdir.
8cm
Yzey alan
216 cm2dir.
ekilde verilen silindirin yanal alannn tm
yzey alanna oran katr? Yukarda verilen emaya gre dik dairesel
1 silindirin ykseklii ka cmdir? ( = 3 alnz)
A) B) 2 C) 3 D) 5
3 3 4 6 A) 5 B) 6 C) 8 D) 10
Cevap: B Cevap: A

7. 4cm 9.
4cm
6cm
3cm
Yukarda verilen silindirlerle ilgili aadaki

ekildeki gibi st ak silindir biimindeki p
ifadelerden hangisi yanltr? ( = 3 alnz.)
kovasnn taban yarap 10 cmdir. Bu kovann
ykseklii 20 cm olduuna gre bu kovann ya-
A) ki silindirin de taban alanlar eittir,
pmnda ka cm2 plastik kullanlmtr? ( = 3
B) Byk silindirin yanal alan, kk silindi- alnz.)
rin yanal alannn 2 katdr. A) 1200 B) 1500 C) 1800 D) 2100
C) Byk silindirin yzey alan kk silindi- Cevap: B
rin yzey alannn 2 katdr
D) Kk silindirin taban alan 48 cm2dir.
Cevap: C
10.
8. 3cm
Silindir eklindeki bir boya frasnn yar-

Taban yarap 3 cm olan yukardaki silindir, ap 5 cm ve ykseklii 12 cmdir. Buna gre
tabanlar dndaki blgeleri 180 cm2 kt fra dz bir zeminde ayn yerden tekrar
kullanlarak kaplanyor. Buna gre bu silindi- gememek artyla 10 tur attnda ka cm2
rin ykseklii ka cmdir? ( = 3 alnz) lik alan boyanm olur? ( = 3 alnz)
A) 15 B) 12 C) 10 D) 5 A) 2400 B) 3200 C) 3600 D) 4800
Cevap: C
Cevap: C
1. C 2. D 3. B 4. B 5. B 6. A 7. C 8. C 9. B 10. C
1. Yarap 3 cm ve ykseklii 8 cm olan silindi- 5. D C

rin hacmi ka cm3tr? ( = 3 alnz)
A) 144 B) 172 C) 180 D) 216 4cm
Cevap: D A 10cm B
ekildeki ABCD dikdrtgeninin AB kenar
etrafnda 360 dndrlmesiyle oluan ek-
lin hacmi ka cm3 olur? ( = 3 alnz)
A) 240 B) 360 C) 480 D) 540
Cevap: C
2. Hacmi 540 cm3 olan silindirin ykseklii 5 cm

olduuna gre bu silindirin taban ap ka
cmdir? ( = 3 alnz) r
6.
A) 6 B) 8 C) 9 D) 12
Cevap: D 12 cm
6cm
Yukarda anm verilen silindirin hacmi ka

cm3tr? ( = 3 alnz)
A) 72 B) 75 C) 90 D) 108
Cevap: A
3. Yanal alan 48 cm2 ve ykseklii 8 cm olan
silindirin hacmi ka cm3 olur? ( = 3 alnz)
A) 24 B) 36 C) 40 D) 48 7.
Cevap: A r
5m
ekildeki gibi silindir eklindeki bir su depo-

sunun ykseklii 5 mdir. Silindirin tamam
4. Hacmi 100 olan bir silindirin ykseklii 4 cm dolu iken iinde 375 m3 su olduuna gre bu
olduuna gre taban alan ka cm2 olur? deponun taban yarap ka metredir?
( = 3 alnz) ( = 3 alnz)
A) 16 B) 25 C) 36 D) 64 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: B Cevap: D

8. 11.
D 18cm C
6cm
A B
ekildeki ABCD dikdrtgeni AB kenar bo-
yunca kvrlarak bir silindir elde ediyor. Buna
Ykseklii 10 cm olan dik silindir ekildeki bir gre oluan silindirin hacmi ka cm3 olur?
srahi 1920 cm3 su almaktadr. Buna gre bu
srahinin yarap ka cmdir? ( = 3 alnz) ( = 3 alnz)
A) 6 B)8 C)10 D)12 A) 108 B)144 C)162 D)180
Cevap: B Cevap: C
12.
9.
40cm
ekildeki gibi ykseklii 40 cm olan silindir

ekildeki gibi silindir biiminde bir pastann eklindeki varilin hacmi 12 dm3tr. Bu varil
ykseklii 4 cm ve yarap 8 cmdir. Musta- yan yatrlp 10 tur dndrlrse ka metre
fa bu pastay 8 eit dilime ayrarak bir dilim ilerlemi olur? ( = 3 alnz)
yiyor. Buna gre Mustafa ka cm3 pasta ye- A) 4 B) 5 C) 6 D) 8
mitir? ( = 3 alnz)
Cevap: C
A) 64 B)96 C)128 D)160
Cevap: B
13. Ykseklii 4 katna karlan bir silindirin,

10. Yanal alan 108 cm2
olan dik silindirin yk- taban yarap yarya indirilirse hacmi nasl
seklii 9 cm olduuna gre hacmi ka cm3tr deiir?
( = 3 alnz) A) 2 katna kar B ) Yarya iner
A) 96 B)108 C)128 D)144 C) 4 katna kar D) Deimez
Cevap: B Cevap: D
1. D 2. D 3. A 4. B 5. C 6. A 7. D 8. B 9. B 10. B 11. C 12. C 13. D

1. Hacmi 80 cm3 olan bir silindirin yarap 4. 2cm 4cm

4 cm olduuna gre yanal alan ka cm2
olur?
12cm
A) 40 B) 60 C) 72 D) 80 h=?
Cevap: A
Taban yarap 2 cm ve ykseklii 12 cm olan
silindir kap su ile doludur.
Bu su taban yarap 4 cm olan baka bir
silindir kaba dkldnde suyun ykseklii
ka cm olur?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
2. Bir dik silindirin hacminin bulunabilmesi iin
aadaki bilgilerden hangisinin verilmesi ye- Cevap: B
terli deildir?
A) Taban yarap ve ykseklii
B) Taban evresi ve ykseklii
C) Taban alan ve ykseklii
5. Aada verilen dik dairesel silindirlerden
D) Taban yarap ve Taban alan
hangisinin hacmi dierlerinden byktr?
Cevap: D
A) B)
4cm 5cm
1cm
2cm
C) D) 2cm
3cm
4cm 5cm
3. Taban alan 48cm2 ve hacmi 288cm3 olan si-
lindir aadakilerden hangisi olabilir? ( = 3
alnz) Cevap: C
A) B)
6 4
4 6
C) D) 6. Ykseklikleri eit olan iki silindirden birinin

3 2 yarap 1 cm, dierinin yarap 3 cm dir.
Buna gre hacimleri oran ka olabilir?
4 6 4
A) 3 B) C) 1 D) 1
3 3 9
Cevap: B Cevap: D

7. D C 10.
6cm
5cm
4cm 24cm
A 2cm B 9cm
Yukarda verilen ABCD dikdrtgeni BC ke-

nar etrafnda 360 dndrlyor.
Buna gre oluan eklin hacmi ka cm3tr? Ykseklii 24 cm ve taban yarap 6 cm olan
( = 3 alnz) silindir eklindeki bir srahi su ile doludur.
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 Bu srahideki su taban yarap 4 cm ve yk-

seklii 9 cm olan silindir eklindeki bardak-
Cevap: D lara boaltlacaktr. Bunun iin ka bardak
gerekir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9
8. 120 cm3 su, taban alan 24 cm2 olan silindir Cevap: B
eklindeki bir kap ierisine dkldnde
kab tam dolduruyor. 11. r
Su kaptan tamadna gre, bu kabn yk-
15cm
seklii ka cm dir?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 10
ekildeki gibi silindir eklindeki kutunun yk-
Cevap: B
seklii 15 cm ve hacmi 720 cm3tr. Bu kutu
tamamen hediye paketi ile kaplanmak isteni-
yor.
Buna gre ka cm2 hediye paketi gerekir?
( = 3 alnz)
9. 5 cm A) 360 B) 408 C) 420 D) 456
Cevap: D
4cm
12
ekildeki silindir eklindeki kabn taban yar-
ap 5 cm, ykseklii 10 cm dir. r
Bu kabn iindeki suyun ykseklii 4 cm ol- 12cm
duuna gre, kabn bo ksmnn hacmi ka
cm3tr? . Yanal alan 96 ve ykseklii 12 cm olan dik
silindirin hacmi ka cm3tr?
A) 100 B) 125 C) 150 D) 200
A) 96 B) 108 C) 192 D) 216
Cevap: C Cevap: C
1. A 2. D 3. B 4. B 5. C 6. D 7. D 8. B 9. C 10. B 11. D 12. C

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO

26
DK PRAMTLER
Kazanm: Dik piramidi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
Taban okgen, yan yzleri ise ortak bir tepe noktasnda birleen genlerden oluan kapal geomet-
rik ekillere piramit denir.
gen Piramit Kare Piramit Altgen Piramit
Piramitler tabanlarndaki okgene gre adlandrlr. Piramidin tepe noktasn taban merkezine bir-
letiren en ksa doru paras, tabana dik ise dik piramit, eik ise eik piramit olarak adlandrlr.
Piramidin zellikleri
Taban okgensel blge yan yzleri gensel blgedir.
Piramidin temel elemanlar tepe noktas, taban, yan yzleri, ayrtlar ve yksekliidir.
Piramidin tepe noktasnn tabann olan dik uzaklna ykseklik denir.
Piramidin en u noktasna tepe noktas denir.
KARE DK PRAMT
Tepe noktas
Yan Ykseklik
yz
Ayrt
Taban
Karedik piramit yan yzlerinde 4 tane e ikizkenar gen ve tabannda kare olan bir geometrik ci-
simdir.

GEN DK PRAMT
gen piramidin, yan yzlerinde 3 tane gen, tabannda da 1 gen vardr.

NOT Taban bir drtgen olan piramitlerde;
a = Tabann bir kenar
h x h = Piramitin ykseklii
x = Yan yz ykseklii
olmak zere
a
a2
2
h2 + ( ) = x2 bants vardr.
a 2
rnekler:
1. rnek taban ayrtnn uzunluu 8 cm ykseklii 3 cm olan kare piramidin yan yz yksekliini bu-
lalm.
Piramitin Oluan dik gende Pisagor
ykseklii balants uygulanrsa;
3 x 32 + 42 = x2 = 25
3 x
x = 5 bulunur.
4 4 Taban uzunluunun
8 yars
2. Yan yz ykseklii 13 cm olan kare piramidinin ykseklii 12 cm dir.

Buna gre taban evresi ka cm olur?
122 + x2 = 132 x = 5 cm bulunur.
Tabannn bir kenarnn yars 5 cm olduuna
12 13 12 13 gre bu kenar
a
= 5 a = 10 cm bulunur.
2
x burdan evre = 4 . a = 4 . 10 = 40 cm bulunur.
a

DK KON
Kazanm: Dik koniyi tanr, temel elemanlarn belirler, ina eder ve anmn izer.
Taban daire eklinde olan ve bir tane tepe noktas bulunan geometrik cisimlere koni denir.
Koninin temel elemanlar taban, tepe noktas, eksen, ana doru ve yanal yzeydir. Ekseni tabana dik
olan koniye dik koni, dik olmayan koniye eik koni denir.
Tepe noktas
Yan Eksen
Yz Ana doru
r Ykseklik
Taban
Koninin yanal yzeyi bir daire dilimi, taban ise bir dairedir. Taban yarap r birim, ana dorusu a
birim olmak zere ve daire diliminin merkez as olmak zere;
Daire diliminin yay uzunluu kk
dairenin evresine eittir.

a
a 2a . 360 = 2r olur.
Buradan;
r r
360 = a
r
bants elde edilir.
rnekler:
1. Yanda verilen ekil r

=
360 a
12cm bir koninin anmdr
buna gre r katr?
90 r
=
360 12
r r = 3 cm bulunur.
2. Yanda verilen ekil r

=
360 a
6cm bir koninin anm-
dr. Buna gre ka
2
derecedir? 360 = 6
2cm = 120 bulunur.

1. Taban ayrt 16 cm ve ykseklii 15 cm olan kare piramidin anmn izelim.
x
15cm 17cm
8 16cm
16cm
152 + 82 = x2
x = 17 cm
2. Aada verilen konilerde bilinmeyenleri bulalm.
a) a) b) b)
= r 60 = r
4cm 360 a 6cm 360 a

=1 60 = r
360 4 360 6
1cm r
= 90 r = 1cm
=? r=?
c) c) ) )
72 = r
a 360 a a
a h
72 = 2 h 12cm
360 a
2cm r = 5cm
a = 10cm
r = 5cm h2 + r2 = a2
a=? 122 + 52 = a2
h = 12cm
a=? a = 13 cm
d) d) e) e)
40 12 cm = r 12 cm = r
360 a 360 a
40 = r
= 5
360 12 360 12
r 5 cm
4
r= cm = 150
3
r=? =?

1. Aada verilen ekillerden hangisinin an- 4. T

mnda kesinlikle dikdrtgen bulunmaz?
A) Piramit B) Prizma C) Silindir D) Koni
D C
Cevap: D
A B
2. Aadakilerden hangisi bir piramidin an- Taban evresi 72 cm olan ekildeki kare dik
m olamaz? piramitte IATI =15cmdir.
A) B) Buna gre bu piramidin yan yz ykseklii
ka cm olur?
A) 9 B)10 C)12 D) 13
Cevap: C
C) D)
5.
Cevap: D 17cm
3.
ekildeki gibi bir kare dik piramidin yksek-
12 cm lii 15 cm yan yz ykseklii ise 17 cm dir.
Buna gre bu piramidin tabannn bir kenar
ka cm olur?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 16
10 cm
Cevap: D
Yukarda verilen kare dik piramidin anm
12 cm
10 cm
A) B)
12 cm
10 cm 10 cm
10 cm 6. Aadakilerden hangisi piramitlerin zellik-
lerinden biri deildir?
12 cm A) Taban herhangi bir okgen olabilir.

10 cm
C) D)
12 cm 10 cm B) Yan yzleri gendir.
10 cm
12 cm
C) Yan yzler birbirine etir.
D) Tabanlarndaki okgene gre adlandr-
lrlar.
Cevap: C Cevap: C

7. 10.
I. Bir gen piramidin btn y- 12cm
zeyleri gendir
II. Begen piramidin 6 yz vardr 4 cm
III. Kare dik piramidin birbirine e
Yukarda kapal ekli verilen koninin anm
drt yz vardr
aadakilerden hangisi olur?
IV. Dikdrtgen piramidin 12 ayrt
A) B)
vardr
60 72
Yukarda verilen ifadelerden hangisi yanl-
tr?
4cm 4cm
A)Yalnz I B) Yalnz IV
C) II ve III D) I ve IV C) D)
Cevap: B 120
4cm 4cm
Cevap: D
11.
8. Aada verilen ifadelerden hangisi yanl- O
tr? 13 cm
A) Piramitlerin yan yzleri gendir.
K L
B) Koninin taban dairedir.
C) gen prizmann yan yzleri dikdrtgen- r
dir. Yukarda anm verilen dik koninin KL yay-
D) Koninin yan yz gendir. nn uzunluu 30 cm ve IOLI = 13 cm olduuna
gre, koninin cisim ykseklii ka cmdir?
Cevap: D
( = 3 alnz)
A)5 B)6 C)10 D)12
9. Cevap: D
12.
A B
9cm
Yukarda verilen ekil bir dik koninin anm-
ekilde verilen koninin taban yarap 9 cm
dr. AB yaynn uzunluu 24 olduuna gre
ve ykseklii 12 cm dir.
r ka cm dir?
Buna gre a ka derece olur?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 12
A) 108 B) 135 C) 216 D) 270
Cevap: D Cevap: C
1. D 2. D 3. C 4. C 5. D 6. C 7. B 8. D 9. D 10. D 11. D 12. C
1. Taban dzgn altgen olan bir dik piramit 4. Aada verilen cisimlerden hangisinin yz
iziliyor. says dierlerinden fazladr?
Buna gre bu piramidin ka tane e yz A) Koni B) Kare piramit
vardr? C) gen prizma D) Kp
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 Cevap: D
Cevap: C
2. Drt tane gen ile aadaki ekillerden 5.

hangileri oluturulabilir?
20cm
I. gen Prizma
ekilde verilen kare dik piramidin ykseklii
II. gen Piramit
16 cm ve yan yz ykseklii 20 cmdir.
III. Koni
Buna gre bu piramidin tabannn bir kenar
IV. Begen Piramit ka cm olur?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24
A) Yalnz II B) I ve II Cevap: D
C) II ve III D) I, III, IV
Cevap: A
6.
120 6cm
3. Aada verilen ekillerden hangisi bir pira-

midin anm olamaz?
ekildeki gibi bir daire dilim ile koni yaplmak
A) B) isteniyor.
Buna gre bu koninin taban iin aadaki-
lerden hangisi kullanlmaldr?
A) B)
1cm 2cm
C) D)
C) D)
3cm 4cm
Cevap: C Cevap: B

7. 10.

12 cm
r 12 cm
Taban kenar uzunluu 12 cm olan kare pira-
ekilde verilen koninin taban evresi 8 ve midin yan yz ykseklii 10 cmdir.
ykseklii 3 cmdir.
Buna gre bu piramidin cisim ykseklii ka
Buna gre ka derece olur? cm olur?
A) 72 B) 144 C) 216 D) 288 A) 6 B) 8 C) 10 D) 15
Cevap: D Cevap: B
8. 12 cm
11.
20cm
ap 12 cm olan yarm daire eklindeki bir k- 12cm
t kvrlarak bir dik koni elde ediliyor.
Buna gre oluan koninin taban aadakiler-
den hangisi olur? ( = 3 alnz ) ekildeki koninin ykseklii 12 cm, ana do-
rusu 20 cm olduuna gre taban evresi ka
A) B) cm olur? ( = 3 alnz )
6cm 4cm
A) 64 B) 72 C) 96 D) 108
C) D)
3cm 2cm
Cevap: C
Cevap: C
12.
120
9. Aadakilerden hangisi koninin zelliklerin-
den biri deildir? 9cm
A) Taban dairedir. Yukarda verilen 120lik daire dilimi kvrl-
B) Ekseni tabana dik olan koniye dik koni de- dnda bir dik koninin yanal yzn olutur-
nir. duuna gre bu koninin taban yarap ka
C) Koninin yan yz dairedir. cm olur?
D) Dik konide eksen koninin yksekliidir.

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: C Cevap: A
1. C 2. A 3. C 4. D 5. D 6. B 7. D 8. C 9. C 10. B 11. C 12. A
Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
5. nite / Veri Analizi

27
HSTOGRAM
Kazanm: Bir veri grubuna ilikin histogram oluturur ve yorumlar.
Bir aratrma konusuna ait veriler olduka fazla iken, bu verileri; stun, daire..... ya da benzeri bir gra-
fikle gstermek olduka zordur. Byle durumlarda verileri gruplandrarak grafie tamak gerekir.
Verilerin gruplandrlarak gsterildii grafik eidine histogram denir.

Histogram bir stn grafiidir.
Aklk: En byk veri ile en kk veri arasndaki farktr.
Histogram oluturulurken, yukardaki tanmlara ek olarak, grup genilii ve grup saysndan bahsede-
ceiz.
Grup Says
Histogram oluturulurken toplanan veriler, gruplara ayrlr. Oluan gruplarn adedi grup saysdr.
Grup says istenen sayda olabilir. Genellikle 5 ile 10 tercih edilerek ilem kolayl salanr.
Grup Genilii: Veriler gruplara blndnde her grupta bulunmas olas olan veri miktarna denir.
Aklk
Grup says < Grup Genilii eitsizliinden grup genilii en kk doal say seilir.
Histogram oluturulurken, genellikle yatay eksen, grup geniliini, dikey eksen veri
adedini gsterir. Veriler sfrdan balamyorsa, yatay eksen zik zak izgilerle balar.
HSTOGRAM OLUTURMA
Histogram oluturulurken, srasyla;
Aklk hesaplanr.
Grup says belirlenir. (Verilerin ka gruba ayrlacana karar verilir.)
Aklk < Grup Genilii eitsizliinden, grup genilii belirlenir.
Grup says
Tabloda eksenler isimlendirilir.
Veriler eksene tanr.

rnekler:
1. 8 - A snfndaki rencilerin matematik dersinden aldklar yazl notlarnn puanlar yledir:

40, 40, 45, 47, 50, 52, 55, 55, 55, 59, 60, 65, 67, 68, 69, 70, 72, 74, 74, 74, 75, 75, 75, 75, 75, 78, 79, 80, 82,
85, 85, 85, 90, 95, 95
Bu verilere ait histogram oluturalm.
Aklk = En byk veri En kk veri Bulunan grup geniliine gre etele ve

= 95 40 = 55 sklk tablosunu oluturalm.
Verileri 10 gruba blelim. (Grup says = 10) Tablo: 8 - A Snfndaki rencilerin
Grup geniliini bulalm. Not Dalmnn Sklk ve etele Tablosu
Aklk < Grup Genilii Notlar renci renci
Grup says (Puan) Says Says
40 45 /// 3
55 < Grup Genilii
46 51 // 2
10
52 57 //// 4
5,5 < Grup Genilii
58 63 // 2
O halde grup genilii = 6dr. 64 69 //// 4
70 75 //// //// 10
76 81 /// 3
82 87 //// 4
88 93 / 1
Verileri histograma aktaralm. 94 99 // 2
8-A Snfndaki rencilerin Not Dalm
renci Says Oluturduumuz histogram yorumlayalm.

10 Veriler sfrdan balamad iin; yatay eksen
zikzakl izildi.
8
Stunlar bitiik izildi.
6
4
Histograma gre;
3 Yazl notu en dk olan renci 40 puan, en
2
1 yksek alan renci 99 puan alm olabilir.
Notlar
0 Grup genilii, her bir stunun altndaki 40 - 45,
40-45
46-51
52-57
58-63
64-69
70-75
76-81
82-87
88-93
94-99
(Puan)
56 - 51 .... deer aralndan bulunabilir.
renci saysna en fazla olduu grup:70 - 75 puan
arasnda not alan gruptur.
Snfta 40 - 45 puan aralnda puan alan 3 -
renci, 94 - 99 aralnda puan alan 2 renci vardr.
Snfta puan 52nin altnda olan 5 renci, 75in
stnde olan 10 renci vardr.
2. Bir gnde ka dakikamz kitap okumaya ayrdmz belirlemek iin 89 kii ile grlerek bir
aratrma yaplmtr. Bu aratrma sonucunda u veriler elde edilmitir.
Tablo: Okumaya ka dakika ayryorsunuz?
10, 10, 11, 10, 13, 11, 10, 12, 14, 10, 15, 15, 14,
15, 16, 16, 15, 18, 19, 16, 17, 21, 20, 22, 24, 24,
21, 22, 23, 21, 20, 25, 31, 32, 33, 34, 33, 33,
38, 32, 36, 35, 39, 36, 35, 38, 37, 40, 44, 41,
42, 39, 43, 44, 46, 45, 47, 48, 49, 49, 48, 46,
50, 50, 52, 54, 55, 53, 50, 50, 50, 55, 56, 57,
58, 59, 58, 55, 56, 57, 57, 26, 27, 25, 24, 45
Bu verilere ait histogram oluturalm.
Aklk = En byk veri - En kk veri Burada genilik deeri, her bir grup-
= 59 10 ta, ilk veri deerinden itibaren 5 veri grupla-
= 49 mak anlamna gelir.
Verileri 10 gruba blelim. Buna gre; gruplarn yatay stundaki snr-
lar, 10-14, 15-19, 20-24, 25-29, 30-34, 35-39,
(Grup says = 10)
40-44, 45-49, 50-54 ve 55-59 olur.
Grup geniliini bulalm.
Bu deerleri tayan veri adedi dey stuna
Aklk yazlr. rnein; 20 - 24 aralnda;
Grup says < Grup Genilii
21, 20, 22, 24, 24, 21, 22, 23, 21, 20, 24 olmak
49 zere; 11 adet veri deeri vardr.
< Grup genilii,
10
4,9 < Grup genilii Bu durum, her veri grubu iin bulunup, dey
stuna yazlr.
O halde Grup genilii = 5 tir.
Histogram izelim.
Kiilere Ait Kitap Okuma Grafii
Kii says
12
11 Histogram grafiinde stunlar birbirine bitiiktir.
10
9 Veriler sfrdan balamad iin, yatay eksen zik-
8
7 zaklarla balad.
6
4
2
0
Kitap
10-14
15-19
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
Okuma
Sresi
(dk)

3. 8-A snfndaki rencilerin boy uzunluklarna ait grafik aadaki gibi veriliyor.
Grafik: 8-A snfndaki rencilerin Boy Uzunluklar
renci Says
Histogram yorumlayalm:
10
8 Kz
Erkek
Verilerin grup genilii
6
rnein 140 - 144 aralna bakalm.
4
140, 141, 142, 143, 144 Genilik = 5tir.
2
1 5 tane
0
140-144
145-149
150-154
155-159
160-164
Boy
Uzunluklar Veriler; 5 gruba ayrlmtr.
(cm)
(Yani kzlar ve erkekler iin 5er tane stun
oluturulmutur.)
Grup Says = 5
Snftaki en uzun renci, 164 cm boyunda ve
erkek rencidir.
Boyu 150 cm - 154 cm ve 160 cm - 164 cm ara-
lnda olan kz renci yoktur.
Boyu 140 cm 144 cm aralnda olan erkek
renci yoktur.
Snf mevcudu 24dr. (9 kz renci, 15 erkek -
renci vardr.)
4. Tablo: Bir i hanndaki dkkanlarda alan kii saylarnn etele grafii
Dkkan Adedi alan says

2 1?
3 ??
5 ??
6 ??
9 ? 29
Bir renci devi ile ilgili aratrmay yaptktan sonra yukardaki etele tablosunu oluturuyor. Fa-
kat tabloda baz verileri ilemiyor. Bu taboldaki eksik verileri doldurarak, tabloya ait histogram
oluturalm.

Tabloya gre; en kk veri deeri 1, en byk Grafii oluturalm:

veri deeri 29dur.
Grafik: alan Kii Saylar
Buna gre, aklk = 29 1
Dkkan Adedi
= 28 bulunur. 10
9
Tabloda 5 grup olduuna gre, histogramn
8
grup says 5tir.
Aklk 28 6
Grup genilii; = = 5,6dan 6
Grup says 5 5
4
olarak alnr. O halde tabloyu dolduralm. 3
2
Dkkan
alan says
Adedi 0 alan Kii
1-6
7-12
13-18
19-24
25-30
2 16 Saylar
3 7 12
5 13 18
6 19 24
9 25 30
5.
12, 13, 14, 15, 15, 15, 16, 17, 19, 20, 22, 23,
24, 25, 27, 40, 42, 45, 45, 46, 46, 46, 47, 48
Yukardaki veri grubunu 5 gruba blersek, grup genilii ka olur, bulalm.
Grup says = 5
Aklk = 48 12 = 36
Aklk
< Grup Genilii
Grup says
36
< Grup genilii
5
7,2 < Grup genilii
O halde grup genilii 8 olur.

5. nite / Veri Analizi Etkinlik
1. Tablo : Kitap Adedi Fiyat Aral (TL) Kitap Says

10 19 10
20 29 15
30 39 20
40 49 15
50 59 5
60 69 40
70 79 30
Bir niversite rencisi, almas gereken ders kitaplarnn bulunduu, bir kitabevinde, bir kitaplktaki
tm kitaplarn fiyat aralklarn aratryor ve yukardaki tabloyu oluturuyor. Bu tabloya ait his-
togram oluturalm ve yorumlayalm.
Tabloya gre, grup genilii 10dur. Histograma gre; kitabevindeki kitaplkta bulu-
nan;
Grafik: Kitabevindeki Kitaplkta Bulunan
Kitap Adedi En ucuz kitabn fiyat 10 TLdir.
Kitap Adedi En pahal kitap, 79 TL olabilir.
40
35 Fiyat 50 TL - 59 TL aralnda bulunan 5
30 tane kitap vardr.
25
20
Fiyat 40 TLnin altnda bulunan kitap sa-
15 ys:
10
10 + 15 + 20 = 45 tanedir.
5
0 Fiyat Aral (TL) Bu kitaplkta, toplam;
10-19
20-29
30-39
40-49
50-59
60-69
70-79
10 + 15 + 20 + 15 + 5 + 40 + 30 = 135 tane kitap

vardr.
2. Tablo: 50 kiinin boy uzunluklar (cm)
145 178 163 155 158 172 163 180 170 Yanda 50 kiilik bir grubun boy uzunluk-
lar verilmitir.
165 171 155 159 151 141 147 154 161
173 148 143 140 150 157 163 166 166 Bu veriler 6 gruba ayrlmak isteniyor.
Buna uygun histogram izelim.
179 144 175 148 153 155 162 161 155
169 170 150 160 166 158 157 168 178
175 173 177 166 157
Aklk = En byk deer En kk deer

Aklk = 180 140 = 40
Aklk
Grup genilii >
Grup says
40
Grup genilii > = 6,6 Grup genilii 7 olur.
6
Kii says
Boy uzunluu Kii
Veriler
(cm) Says 12
11
140 - 146 145, 141, 143, 140, 144 5 10
9
147 - 153 151, 147, 148, 150, 148, 153, 150 7 8
7
154 - 160 155, 158, 155,159, 154, 157, 155, 160, 12 6
158, 157, 157, 155 5
161 - 167 163, 163, 163, 161, 161, 162, 165, 166, 11 4
3
166, 166, 166
140 - 146
147 - 153
154- 160
161- 167
167- 174
175- 180
2
168 - 174 168, 169, 170, 170, 171, 172, 173, 8 1
173 0
Boy uzunluklar
(cm)
175 - 180 178, 180, 179, 175, 178, 175, 177 7
Grafik 2B snfndaki rencilerin okuduklar sayfa saylar

3. renci a) Histogramn grup genilii katr?
Says Aklk
a) Grup Genilii >
12 Grup says
10 24 5 19
Grup Genilii > =
8 4 4
6 Grup Genilii = 5 bulunur.
4 b) En az okuma yapan renci ka sayfa kitap oku-
2 mutur?
Sayfa
Says b) 5 sayfa
5-9
10-14
15-19
20-24
c) Snf mevcudu katr?

c) 5 - 9 sayfa okuyan 2 kii
Yukardaki histogram, 2-B snfndaki
rencilerin bir haftada okuduklar 10 - 14 sayfa okuyan 6 kii
sayfa saylarn gstermektedir. 15 - 19 sayfa okuyan 12 kii
20 - 24 sayfa okuyan 4 kii
Yandaki sorular, bu grafie gre ce-
vaplandralnz. Buna gre snf mevcudu; 2 + 6 + 12 + 4 = 24
bulunur.
4. Kii
Says
a) Toplam mteri says; 70
25 b) Grup genilii; 6
20
15 c) Grup says; 4
10 ) Ya 37den byk olan kii says; 25
5
Ya d) Ya 38den kk olan kii says; 45
0 kii
20-25
26-31
32-37
38-43
e) Ya 21 olan en az ........
9 kii
f) Ya 21 olan en fazla ........
Yukardaki histogramda bir oteldeki mteri-
lerin yalarna gre dalmlar gsterilmitir.
Yanda verilen sorular histograma gre ce-
vaplayalm.
GRAFK TRLER
Kazanm: Ara rma sorularna ilikin verileri uygunluuna gre daire grafii, sklk tablosu,stun grafii, izgi grafii veya histogramla gsterir ve bu gsterim-
ler arasnda dnmler yapar.
Bir aratrma sonucunda elde edilen sonular daire grafii, izgi grafii veya stun grafii ile gsteri-
lebilir.
Daire Grafii
Bir btnn paralarnn yzdelik oranlarna gre 360lik daire grafii ierisine yerletirilmesiyle elde
edilen grafie daire grafii denir.
rnekler:
1. 120 rencinin bulunduu bir okulda rencilerden 60 tanesi spor kulbne, 30 tanesi mzik kul-
bne, 12 tanesi satran kulbne ve 18 tanesi de kitap kulbne katlmaktadr.
Bu snftaki rencilerin setikleri kulplere gre dalmlarn gsteren, daire grafiini izelim.
120 renci 360 ise

Spor
60 renci 180
kulb
30 renci 90
12 renci 36 Mzik 54o Kitap
18 renci 54 olur. kulb 36o kulb
Satran
kulb
2. Bir uaktaki yolcularn 90 kadn, 70i erkek ve 20si ocuktur.

Buna gre uaktaki yolcularn dalmn gsteren, daire grafiini izelim.
Toplam yolcu says = 90 + 70 + 20 = 180dir.

Kadn
180 kii 360 ise
90 kii 180
40o 140o
70 kii 140 ocuk Erkek
20 kii 40 olur.

1. Yanda verilen tabloda bir snftaki rencilerin sevdikleri Dersler renci Says
derslere gre dalmlar gsterilmitir. Buna gre uygun
Matematik 6
daire grafiini izelim.
Trke 3
ngilizce 8
Beden Eitimi 3
Snf mevcudu = 6 + 3 + 8 + 3 + 4 = 24 kiidir. Fen Bilgisi 4
24 kii 360 ise
6 kii 90
Matematik ngilizce
3 kii 45
120o
Fen 60o
8 kii 120 Bilgisi 45o 45o
Beden
3 kii 45 Trke Eitimi
4 kii 60 olur.
2. Yanda verilen grafik bir lisenin niversiteye yerletirdii rencileri-

Eitim
fak. nin kazandklar fakltelere aittir.
%10 Buna gre aadaki sorulara cevaplayalm.
Mhendislik Hukuk
fak. %40 %30 fak.
%20
Tp
fak.
a) Tp fakltesine ait daire diliminin merkez as ka derecedir?

360nin %20si tp fakltesine ait olduu iin 72dir.
b) Hukuk fakltesine yerleen renci says 12 kii ise eitim fakltesine yerleen renci ka kiidir?
%30 12 kii ise
%10 4 kii olur.
c) Lisedeki toplam renci says 200 olursa Mhendislik fakltesine giden renci says ka olur?
200 rencinin %40 mhendislik fakltesine gittii iin 80 kii olur.
d) Hukuk fakltesine ait daire diliminin merkez as ka derecedir?
360nin %30u hukuk fakltesine ait olduu iin 108 olur.
e) Mhendislik fakltesine yerleen renci says 120 kii olursa lisedeki toplam renci says ka
olur?
% 40 120 kii ise
% 100 300 kii olur.
f) Tp fakltesine yerleen renci says 60 kii olursa hukuk fakltesine yerleen renci says ka
olur?
% 20 60 kii ise
% 30 90 kii olur.
izgi Grafii
Veriler arasndaki deiimi gstermek iin izgi grafii kullanmak daha uygun olur.
RNEK
Ankara ilindeki 5 gnlk hava scakln gsteren tabloya ait izgi grafiini oluturalm.
Scaklk(C)
Gnler Scaklk (C)
Pazartesi 15
20
Sal 18 18
aramba 20 16
Perembe 16 15
Cuma 18
Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Stun Grafii
Farkl veriler arasndaki ilikiyi gstermek iin stun grafii kullanmak daha uygun olur.
RNEK
Aada verilen tabloda bir kantincinin 5 gnlk sat durumu grlmektedir. Buna uygun stun grafi-
ini izelim.
Sat
(Adet)
rnler Sat (Adet)
Simit 25 25
Poaa 15 15
Ama 10
Tost 25 10
rnler
Simit
Poaa
Ama
Tost
RNEK Stun grafii kullanmak daha uygun olur.

Adet
Yllar Adet (Bin) (Bin)
2000 3 10
2005 5 7
2010 7
5
2015 10
Yukarda verilen tabloda bir irketin yllara gre 3
telefon sat durumu grlmektedir. Buna uygun Yllar
2000
2005
2010
2015
grafii izelim.

1. Yerli turist
Turist Says
Yabanc turist
400
350 Yandaki grafikte bir otele yl
300 ierisinde gelen turist sayla-
250 rnn mevsimlere gre saylar
200 verilmitir.
150 Bu grafikle ilgili aadaki so-
100 rular cevaplaynz.
50
Mevsimler
lkbahar Yaz Sonbahar K
a) Hangi mevsimde yerli ve yabanc turist saylar eit olmutur? a) Sonbahar
b) K mevsimindeki yabanc turist says katr? b) 200
c) lkbahar mevsiminde yerli turist says katr? c) 50
) Yabanc turist says yerli turist saysndan ne kadar fazladr? ) 400
d) Yerli ve yabanc turist saylarndaki en byk fark hangi mevsimde olmutur? d) Yaz Mevsimi
2. Ebru
Uzama (cm)
Mert
14
12 Yanda verilen grafikte Ebru ve
10 Mertin 4 yl boyunca boyla-
rndaki uzama miktarlar gs-
8
terilmitir.
6
Buna gre aadaki sorular
4 yantlaynz.
2
Yllar
2010 2011 2012 2013
a) lk iki yl Ebru toplam ka cm uzamtr? a) 4 + 6 = 10cm
b) 4 ylda Mert toplam ka cm uzamtr? b) 14 + 10 + 10 + 8 = 42cm
c) Hangi yl Ebru ve Mertin uzama miktarlar eittir? c) 2012 ylnda
) 4 yl boyunca kim daha ok uzamtr? ) Mert
d) Uzama miktarlar arasndaki fark en ok hangi yl olmutur? d) 2010 ylnda

5. nite / Veri Analizi Konu Testi 1
1. 2.
4, 5, 5, 7, 7, 7, 7, 8, 9, 9, 10, 10, 10, 11 A, 5, 7, 9, 12, 11, 13
veri grubunun akl 9 olduuna gre, Ann

veri grubu 3 gruba ayrlrsa oluan histog-
alabilecei deer aadakilerden hangisi
ram aadakilerden hangisi olur?
olabilir?
A) Veri Adedi
A) 3 B) 4 C) 15 D) 20
7
6 Cevap: B
5
4
3 3. Tablo: 8-A snfndaki rencilerin
2
1
Matematik Dersi Yazl Notlar
0 Arlk renci Says Puan Aral
4-6
7-9
10-12
4 42 ?
9 ??
B) Veri Adedi
12 ??
7
6
5 ??
5 7 ??
4
3 2 ? 100
2
Tabloya gre snfta en ok rencinin bulun-
1
0 Arlk duu puan aral aadakilerden hangisidir?
4-6
7-9
10-12
A) 52 - 61 B) 62 - 71
C) 72 - 81 D) 82 - 91
C) Veri Adedi Cevap: B
7
6
5
4
3
4.
2 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10,
1 11, 12, 13, 14, 15
0 Arlk
4-6
7-9
10-12
veri grubunu 5 gruba blersek, grup genilii

ka olur?
D) Veri Adedi
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
7 Cevap: B
6
5
4 5.
3 5, 6, 9, 12, 0, 7, 15, 14
2
1 veri grubunun akl katr?
0 Arlk
A) 15 B) 14 C) 12 D) 5
4-6
7-9
10-12
Cevap: C Cevap: A

10. Veriler 3 gruba ayrlrsa aadaki histog-

Bir grupta bulunan kiilerin ramlardan hangisi elde edilir?
yalar yledir.
4, 7, 9, 10, 12, 18, 26, 1, 32, 35, 44, A) Kii Says B) Kii Says
10 10
38, 27, 29, 12, 15, 18, 18, 18, 24,
8 8
24, 30, 35, 35, 40, 40, 42, 43 6 6
4 4
6, 7, 8, 9 ve 10. sorular bu veri grubuna gre ce- 2 2
0 0
vaplandrnz.
16-30
31-45
16-30
31-45
1-15
1-15
Ya Ya
C) Kii Says D) Kii Says

10 10
6. Veri grubunun akl katr? 8 8
A) 15 B) 39 C) 40 D) 43 6 6
4 4
2 2
Cevap: D
0 0
16-30
31-45
16-30
31-45
1-15
1-15
Ya Ya
Cevap: C
11.
7. Grup says 10 olduunda grup genilii ka 12, 13, 15, 15, 15, 15,
olur? 15, 15, 15, 15, 15
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
Veri grubunun akl aadakilerden han-
Cevap: B gisidir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5
Cevap: B
12.
8. Grup says 10 olduunda, 16 - 20 ya aral- 1, 2, 3, 0, 0, 4, 9, 12,
nda ka kii bulunur? 15, 18, 20, 22
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 Yukardaki veri grubu 5 gruba ayrlrsa, grup

Cevap: D genilii ka olur?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
Cevap: C
13.
12, 18, 13, 5, 1, 1, 7, 0, 19
9. Grup geniliinin 9 olmas iin veriler ka
gruba ayrlmaldr? veri grubunun akl katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 A) 16 B) 17 C) 18 D) 19
Cevap: A Cevap: D
1. C 2. B 3. B 4. B 5. A 6. D 7. B 8. D 9. A 10. B 11. C 12. C 13. D

Grafik: Maket yapma sreleri 6. Tablo : Basket Saylar
Sre (dakika)
10 Basket Saylarnn
Oyuncu Says
9
8
Aral
7 6 10 5
6
5 11 15 4
4
3 16 20 2
2
21 25 4
0 Kii Says
20 - ?
? - 49
?-?
?-?
?-?
?-?
Bir basketbol takmndaki oyuncularn bir

Yukarda verilen histogram grafii, bir grup mata attklar basket saylarn gsteren
rencinin, bir maketi yapma srelerine ait- tablo yukardaki gibidir. Bu tabloya ait his-
togram aadakilerden hangisidir?
tir. Bu grafie gre 1, 2, 3, 4 ve 5. sorular
yantlaynz. A) Oyuncu Says
5
4
1. Veri grubunun akl aadakilerden han- 3
gisidir? 2
1
A) 29 B) 25 C) 23 D) 20 0 Basket Saylar
6-10
11-15
16-20
21-25
Cevap: A
B) Oyuncu Says
5
2. Veriler ka gruba ayrlmtr?
4
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 3
Cevap: D 2
1
0 Basket Saylar
6-10
11-15
16-20
21-25
3. Grafikte en kalabalk veri grubu aadaki

aralklarn hangisinde yer almaktadr?
C) Oyuncu Says
A) 30 34 B) 35 39 5
C) 40 44 D) 45 49 4
Cevap: B 3
2
1
4. Maketi en ksa srede yapan renciler ka 0 Basket Saylar

6-10
11-15
16-20
21-25
dakikada yapmtr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 D) Oyuncu Says
5
Cevap: A 4
3
5. Maketi en uzun srede yapan renci en ok 2
ka kii olabilir? 1
0 Basket Saylar
A) 35 B) 36 C) 39 D) 40
6-10
11-15
16-20
21-25
Cevap: C Cevap: A
1. A 2. D 3. B 4. A 5. C 6. A
1. 12 erkek ve 18 kz rencinin bulunduu bir 4. A ve B irketlerinin krlarnn gsterildii

snftaki renciler daire grafii ile gste- bir daire grafiinde A irketine ait daire di-
rilirse, erkek rencilere ait daire diliminin liminin merkez as 150dir.
merkez as ka derece olur?
B irketinin kr 42 milyon olduuna gre A
A) 108 B) 144 C) 168 D) 216 irketinin kr ka milyon olur?
Cevap: B A) 15 B) 24 C) 30 D) 36
Cevap: C
5.
Dier
Ders 60
alma Okul
8 saat
2. Murat, 12 tane Matematik, 10 tane Trke
ve 18 tane Fen Bilgisi sorusu zyor. 6 saat
uyku
Buna gre, bu rencinin zd gnlk
soru saysn gsteren daire grafii aada- Yukardaki grafikte bir rencinin gnlk
kilerden hangisi olur? program gsterilmitir.
A) B) Buna gre, bu rencinin ders alma s-
Fen Trke Trke Matematik resine ait daire diliminin merkez as ka
Bilgisi 108 108 derece olur?
162 162
A) 40 B) 60 C) 72 D) 90
Matematik Fen Bilgisi
Cevap: D
C) D)
Matematik Trke Trke Fen Bilgisi 6.

120 100
150 Gnler Soru says
140 120
Matematik Pazartesi 20
Fen Bilgisi
Sal 30
aramba 15
Perembe 15
Cevap: B Cuma 40
Yukardaki tabloda; bir rencinin 5 gnlk

zd soru says grlmektir.
3. 20 koyun, 28 inek ve 12 keinin bulunduu bir Tablodaki veriler daire grafiinde gsteril-
iftlikteki hayvanlar daire grafii ile gste- diinde grafikteki en byk a ka derece
rildiinde, keilere ait daire diliminin merkez
as ka derece olur? olur?
A) 45 B) 60 C) 72 D) 108 A) 90 B) 100 C) 110 D) 120

Cevap: D
Cevap: C

7. Sre (dk) 9. Bir otobsteki yolcularn %60 kadndr.

60 Bu otobsteki yolcularn dalmn gsteren
daire grafii aadakilerden hangisi olur?
50
A) B)
40
30
20 40 66
Erkek Erkek
10
Gnler
aramba
Perembe
Pazartesi
Cuma
C) D)
Sal
ekildeki grafik Gamzenin 5 gn boyunca ki-

tap okuma srelerini gstermektedir.
Buna gre aadaki bilgilerden hangisi yan- 144 216
ltr? Erkek Erkek
A) 5 gn boyunca toplam 190 dk kitap oku-

mutur. Cevap: C
B) Sal gn okuduu sre aramba ve per-
embe gn okuduu srelerinin toplam-
na eittir. 10. Aada verilen ifadelerden hangisi yanl-
C) En ok cuma gn okumutur. tr?
D) Pazartesi ve perembe gn eit srede A) Stun grafii farkl veriler arasndaki
kitap okumutur. ilikiyi gstermek iin kullanlr.
Cevap: D
B) izgi grafii, verilerin zamanla nasl de-
itiini gstermek istediimizde kullan-
8. Sat lr.
(Bin)
30 C) Bir btnn ayrlan eitli paralarn
25 ifade etmek iin daire grafii kullanlr.
20
15 D) Stun grafiinde gsterilen veriler izgi
10 grafiinde gsterilemez.
5 Cevap: D
Yllar
2000
2005
2010
2015
Yukarda verilen grafikte bir bilgisayar ir-

ketinin yllara gre sat miktar grlmek- 11. Dairesel bir grafikte bir oteldeki 180 mte-
tedir. riden erkek olanlar 252lik a ile gsteril-
mitir.
Bu grafikteki deerler daire grafiinde gs-
terildiinde 2005 ylna ait daire diliminin Buna gre oteldeki kadn mteri says ka-
as ka derece olur? tr?
A) 72 B) 84 C) 90 D) 108 A) 40 B) 45 C) 54 D) 66
Cevap: A Cevap: C
1. B 2. B 3. C 4. C 5. D 6. D 7. D 8. A 9. C 10. D 11. C

Ad: Soyad: Snf:
SINIF
MATEMATK FY NO
Tarama Fy (nite 1-5)

28
ET Ki NL iK
1. Aada verilen veri gruplarna ait histogramlar oluturunuz.
a) Sinek kularnn boy uzunluklar: Kii

Says
30, 30, 30, 31, 31, 31, 31, 31, 32, 32, 33, 33, 33, 13 Boy Uzunluklar Kii Says
34, 35, 35, 35, 35, 35, 47, 49, 40, 41, 41, 42 12 (cm)
11 30-33 13
Grup says : 5 10
34-37 6
9
Aklk = En Byk En Kk 8 38-41 3
7 42-45 1
Aklk = 49 30 = 19 6 46-49 2
5
Genilik > Aklk 4
Grup says 3
2
Genilik > 19= 3, 7 .... Genilik = 4 1
5 0 Boy
30-33
34-37
38-41
42-45
46-49
Uzunluklar cm
b) 8 - C snfndaki rencilerin Trke dersi Notlar Kii Says

szl notlarnn puanlar; 40, 40, 40, 40, 40, 40, 40-45 9
45, 45, 45, 50, 50, 50, 50, 50, 55, 60, 60, 60, 60, 46-51 5
60, 65, 65, 65, 65, 70, 70, 70, 70, 75, 75, 80, 80, 52-57 1
80, 80,85, 90, 90 58-63 5
64-69 4
Grup Says: 10 70-75 6
76-81 4
Aklk = En Byk En Kk 82-87 1
Kii 88-93 2
Aklk = 90 40 = 50 Says 94-99 0
Aklk 9
Genilik > 8
Grup says
7
Genilik > 50 6
10
Genilik = 6 5
4
3
2
1
0 Notlar
40-45
46-51
52-57
58-63
64-69
70-75
76-81
82-87
88-93
94-99

Tarama Fy Etkinlik
2. Kii
Says
5 Yanda verilen histagramda bir gruptaki kiilerin ya

4 aral ve o ya aralndaki kii saylar gsterilmitir.
3 Buna gre aadaki sorular yantlaynz.
2
1
0 Ya
Aral
7-9
10-12
13-15
16-18
a) Aklk en az ka olur? a) Aklk en az; 16 7 = 9
b) Aklk en fazla ka olur? b) Aklk en fazla; 18 7 = 11
c) 8-11 ya aralnda bulunan kii says en az ka olur? c) En az; 0
) 8-11 ya aralnda bulunan kii says en fazla ka olur? ) En ok; 3 + 2 = 5
d) 11-17 ya aralnda bulunan kii says en az ka olur? d) En az; 5
e) 11-17 ya aralnda bulunan kii says en fazla ka olur? e) En ok; 2 + 5 + 3 = 10
f) Grup genilii katr? f) Grup genilii; 10 7 = 3
g) Bu grubun yalar toplam en az ka olur? g) En az; 4 . 7 + 2 . 10 + 5 . 13 + 3 . 16 = 161
) Bu grubun yalar toplam en ok ka olur? ) En ok; 1 . 7 + 3 . 9 + 2 . 12 + 5 . 15 + 3 . 18 = 187
h) Ya 12den byk olan ka kii vardr? h) 5 + 3 = 8
) 7 yanda olan en az ka kii vardr? ) En az; 1
i) 7 yanda olan en ok ka kii vardr? i) En ok; 4
j) 16 yanda olan en az ka kii vardr? j) Sfr
k) 16 yanda olan en ok ka kii vardr? k) 3
l) 18 yanda olan en az ka kii vardr? l) 0
m) 18 yanda olan en ok ka kii vardr? m) 3
n) En ok kii hangi ya aralndadr? n) 13 15 aralndadr.
o) En az kii hangi ya aralndadr? o) 10 12 aralndadr.

Tarama Fy Etkinlik
3. Kii Yanda verilen stun grafiinde bir okuldaki 8. s-

Says nflarn ubeleri ve bu ubelerdeki renci saylar
36 gsterilmitir.
30 Buna gre bu grafikteki verileri daire grafiinde
gsteriniz ve aadaki sorular yantlaynz.
24
Snflar
8/A
8/B
8/C
8/D
a) Daire grafii;
8/A snf 24
8/B snf 30 Toplam renci Says = 24 + 30 + 36 + 30
8/C snf 36 = 120
8/D snf 30
120 renci 360 ise
8/D 8/B
24 renci 72
30 renci 90 108o 72o
8/A
8/C
36 renci 108
30 renci 90 olur.
b) 8/B snfndaki renciler tm okulun % ka olur?
%100 360 ise x = 90.100 x = %25i olur.

360
x 90
c) Daire grafii ile gsterildiinde en byk a hangi snfa ait olur?
108 olduu iin 8/C snf olur.
) Bu okuldaki 8. snflarn toplam says katr?

24 + 30 + 36 + 30 = 120dir.
d) En az rencisi olan ube ile en ok rencisi olan ube arasnda ka kiilik fark vardr?
36 24 = 12 kiilik fark vardr.
e) 8/A snfndan 3 renci ayrlp B ubesine geerse, bu snfa ait daire diliminin merkez as
ka derece olur?
8/A = 24 3 = 21 kii
120 renci 360 ise x = 21.360 x = 63 olur.

120
21 x

Tarama Fy Etkinlik
4. Yanda verilen daire grafiinde bir ailenin aylk giderleri

gsterilmektedir.
Yiyecek Kira
Buna gre aadaki sorular yantlaynz.
100o
50 Dier
Giyecek
a) Bu ailenin dier masraflarn gsteren daire diliminin merkez as ka derecedir?
Kira 100
Yiyecek 90 100 + 90 + 50 = 240 Dier 360 240 = 120 oulr.
Giyecek 50
b) Bu ailenin toplam gideri 3600 TL olursa kiraya ayrlan para ne kadar olur?
3600 TL 360 olursa x = 100 . 3600 x = 1000 TL olur.

360
x 100
c) Bu aile aylk yiyecek masraflar iin 600TL ayrrsa toplam giderleri ne kadar olur?
Yiyecek 90 90 olursa 600 TL olursa x = 360 . 600 x = 2400 TL olur.

90
Toplam 360 360 x
) Bu ailenin yiyecek masraflar tm masraflarnn % ka olur?
Yiyecek 90 360 %100 olursa x = 90 . 100 x = 25 %25i olur.

360
Toplam 360 90 x
d) Bu ailenin toplam gideri 1800 TL olduunda kira masraf giyecek masrafndan ne kadar fazla olur?
Toplam 360 360 1800 TL olursa 360 1800 TL olursa 500

Kira 100 100 x 50 x 250
Giyecek 50 250 TL
x = 100 . 1800 = 500 x = 50.1800 = 250
360 360 fazla olur.
e) Bu ailenin dier masraflar 300 TL olursa kira masraflar ne kadar olur?
Dier 120 120 300 TL olursa x = 100 . 300

Kira 100 100 x 120
x = 250 TL olur.

Tarama Fy Test -1
1. Bir hayvanat bahesindeki baz hayvanlarn Kii Says

yaklak olarak ktleleri yledir: 85kg, 90 kg, 11
90kg, 110 kg, 120 kg, 95kg, 100 kg, 105 kg, 10
110kg, 120 kg, 85 kg, 90 kg, 120 kg, 90kg, 90 kg 9
8
Bu verilere ait histogram aadakilerden 7
hangisi gibi olur? 0 6
A) Hayvan Says
8
7 Arlk
50-54
55-59
60-64
65-69
70-74
75-79
6
5
4
3
2
1 Yukarda verilen histogramda bir iyerinde
0 Ktle (kg) alan bayanlarn arlklar ve bu arlk-
85-92
93-100
101-108
109-116
117-124
lardaki kii saylar gsterilmitir.

B) Hayvan Says 2, 3, 4, 5 ve 6 numaralar sorular yukarda
8 verilen histograma gre yantlaynz.
7
6
5
4
3 2. Histogramn grup genilii katr?
2
1 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6
0 Ktle (kg) Cevap: C
85-92
93-100
101-108
109-116
117-124
C) Hayvan Says 3. Aklk en az ka olur?

6
5 A) 21 B) 24 C) 25 D) 29
4
3 Cevap: C
2
1
0 Ktle (kg)
4. Bu i yerinde ka kii vardr?
85-92
93-100
101-108
109-116
117-124
A) 38 B) 41 C) 44 D) 47
D) Hayvan Says
8 Cevap: C
7
6
5 5. Bu i yerinde 50 kg arlnda en az ka kii
4
3 vardr?
2
1 A) 0 B) 1 C) 7 D) 8
0 Ktle (kg) Cevap: B
85-92
93-100
101-108
109-116
117-124
6. Bu i yerinde en fazla 60 kg olan en fazla ka

Cevap: B kii vardr?
A) 14 B) 15 C) 19 D) 20
Cevap: D

Tarama Fy Test -1
7. 9.
%40 Msr
h = 12 cm
Buday
%20 r = 5 cm
%15 Yulaf Yukarda verilen koninin anadorusunun

Arpa uzunluu ka santimetredir?
A) 5 B) 12 C) 13 D) 15
ekildeki grafikte bir iftinin tarlasndaki
Cevap: C
ekili rnler gsterilmitir.
Msr ekili alan 150 dnm olduuna gre,
yulaf ekili alan ka dnm olur?
10. Aadakilerden hangisinde verilen okgen-
A) 80 B) 90 C) 120 D) 140 lerin birleiminden bir gen prizma oluur?
Cevap: C A)
8. Scaklk(C)
35 B)
30
25
20
15
10 C)
5
Gnler
Pazartesi
Sal
aramba
Perembe
Cuma
Cumartesi
Pazar
D)
Yukardaki grafik bir yerdeki haftalk scak-

lk deiimini gstermektedir.
Bu grafie gre aadaki ifadelerden han- Cevap: B
gisi yanl olur?
A) En yksek scaklk sal ve pazar gn ol-
mutur. 11. 6 cm
B) aramba ve perembe gnleri scaklk-

lar eittir.
C) arambadan sonra scaklk srekli art- Yukarda verilen kpn bir ayrtnn uzunlu-
mtr. u 6 cm olduuna gre cisim kegeni ka
D) Scaklklar arasndaki en byk deiim sal santimetredir?
ve aramba gnleri arasnda olmutur. A) 6 B) 62 C) 63 D) 12
Cevap: C Cevap: C
1. B 2. C 3. C 4. C 5. B 6. D 7. C 8. C 9. C 10. B 11. C

Tarama Fy Test -2
1. 4. A C
Notlar Kii Says
50-61 8
62-73 7
74-85 6
86-97 4 B D E
ekilde ABDC karesinin bir kenar 3 cm ve
25 kiilik bir snfn matematik snav sonu-
larn gsteren yukardaki tablo iin aada |BE| = 7 cm olduuna gre |EC| ka santi-
verilenlerden hangisi doru olur? metredir?
A) Grup genilii 11dir. A) 3 B) 4 C) 5 D) 7
B) 95 puan alan renci says en fazla 4tr. Cevap: C
C) 60 puan alan en az 1 kiidir.
D) Aklk 97dir.
Cevap: B
5. Taban yarap 4 cm, ykseklii 10 cm olan ii

bo bir silindir yarsna kadar su ile doldurul-
duunda, doldurulan su ka cm3 olur?
2. Aadakilerden hangisi piramidin zellikle-
rinden deildir? A) 160 B) 120 C) 100 D) 80
A) Yan yzeyi aldnda gen oluur. Cevap: D

B) Tepe noktasn taban merkezine birleti-
re en ksa doru paras tabana dik ise
dik piramittir. 6. 4 3 x = 3 eitliinin salanmas iin x ka
olmaldr?
C) gen piramidin 4 kesi vardr.
A) 3 3 B) 4 C) 2 3 D) 3
D) Kare piramidin 10 ayrt vardr.
Cevap: D Cevap: A
3. Taban ayrtlar 5 cm, 6 cm, 7 cm ve ykseklii 7. 4200000000 saysnn bir eiti aadakiler-
5 cm olan gen prizmann anm aada- den hangisi olamaz?
A) 42.108 B) 4,2 . 109
A) 6 cm B) C) 4,2.107 D) 4200.106
7 cm 5 cm 6c
m
cm
5 cm Cevap: C
5 cm
5
5
cm
7 cm 5 cm
5 cm
6 cm 8.
(a )2 = a2 10a + 25
C) 5 cm D) 7 cm
7 cm 6 cm 5 cm
6c 5 cm
eitliinin bir zdelik belirtmesi iin yeri-
m
ne hangi say gelmelidir?
m
6 cm
5c
5 cm 5 cm 7 cm
7 cm 5 cm A) 5 B) 5 C) 10 D) 25
Cevap: C Cevap: B

Tarama Fy Test -2
9. 13. 2x 4(x + 2) > x + 3

4cm eitsizliinin zm olan saylar aadaki-
lerden hangisi ile gsterilir?
12 cm
ekildeki silindirin yan yzey alan aada- A) B)
kilerden hangisidir? (= 3 alnz) -11 -11
A) 288 cm2 B) 228 cm2 C) D)
C) 144 cm2 D) 100 cm2 -11 -11
Cevap: A
Cevap: B
10. A c D
70 14. Bir srahi tamamen su ile dolu iken arl
2500 gr, yars su ile dolu iken 1750 gr geli-
b yor.
d Bo srahinin arl ka gramdr?
A) 900 B) 1000
B 30 C) 1250 D) 1500
48
a
Cevap: B
C
ekilde verilenlere gre, aadaki karla-
trmalardan hangisi kesinlikle dorudur?
15. x y + 1 = 0 eitliinde, ynin x cinsinden de-
A) a < c B) b < c C) d < a D) c < d eri aadakilerden hangisidir?
Cevap: D A) x + 1 B) x 1
C) x 1 D) x + 1
11. B Cevap: A
4cm 8cm
D
5cm
2cm
A C 16. x +y = 1
2x 3y = 3
ekildeki |AB| = 5 cm, |BC| = 8 cm,
|AD| = 2 cm ve |DC| = 5 cm dir. denklem sistemini salayan x deeri katr?
1 2 6
Buna gre, |AC| nin alabilecei en kk tam A) 5 B) 0 C) 5 D) 5
say deeri katr?
Cevap: D
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7
Cevap: B
x+y =4
12. Aadaki ifadelerden hangisinin deeri 320 dir? 17. 3 2 denkleminin belirttii doru-
nun eimi katr?
40 12
A) 32 . 310 B) (92)5 C) 3 D) 3 2 2 3
32 38 A) 32 B) 3 C) 3 D) 2
Cevap: B Cevap: B
1. B 2. D 3. C 4. C 5. D 6. A 7. C 8. B 9. A 10. D 11. B 12. B 13. B 14. B 15. A 16. D 17. B

8.sınıf Matematik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

8.sınıf Matematik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ad: Soyad: Snf:

1. nite / arpanlar ve Katlar

2. 32 saysnn arpanlarn bulalm. 32nin arpanlar;

2. 60 saysnn asal arpanlarn bulalm. 60 2

retmenin Sorusu Neden 2den baka ift asal say yoktur?

8. Snf Matematik Planl Ders Fy 1

1. Aada verilen saylarn arpanlarn bulalm.

2. Aada verilen saylarn asal arpanlarn bulalm.

d) 80 e) 100 f) 125 g) 180

80 2 100 2 125 5 180 2

80 = 2 . 2 . 2 . 2 . 5 100 = 2 . 2 . 5 . 5 125 = 5 . 5 . 5 180 = 2 . 2 . 3 . 3 . 5

2 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

K DOAL SAYININ EN BYK ORTAK BLEN (EBOB)

24 ve 32 saylarnn ortak blenlerini bulalm;

24n blenleri; 1 , 2, 3, 4, 6, 8, 12, 24

rnein; 40 ve 60 saylarnn ortak blenlerini bulalm.

40n blenleri; 1 , 2, 4, 5, 8, 10, 20, 40

28in blenleri; 1 , 2, 4, 7, 14, 28

28 ve 32nin en byk ortak bleni aadaki yntemle de bulunabilir.

2. 18 ve 30 saylarnn en byk ortak blenini bulalm.

retmenin Sorusu Hi ortak bleni olmayan saylar var mdr?

8. Snf Matematik Planl Ders Fy 3

1. Aada verilen saylarn ortak blenlerini bulalm.

b) 12 ile 20 12nin blenleri; 1, 2, 3, 4, 6, 12

c) 30 ile 42 30un blenleri; 1, 2, 3, 5, 6, 10, 15, 30

2. Aada verilen saylarn en byk ortak blenini bulalm.

a) 8 ile 12 b) 9 ile 10 c) 15 ile 20

EBOB (8, 12) = 2 . 2 = 4 EBOB (9, 10) = 1 EBOB (15, 20) = 5

) 36 ile 40 d) 27 ile 45 e) 16 ile 48

f) 32 ile 56 g) 70 ile 80 ) 90 ile 120

4 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

RNEK Aadaki saylardan aralarnda asal olanlar belirleyiniz.

NOT Aralarnda asal saylarn en byk ortak bleni 1dir.

K DOAL SAYININ EN KK ORTAK KATI (EKOK)

6 ile 8in ortak katlarn bulalm;

4 ile 10un ortak katlarn bulalm;

12 ile 15in en kk ortak kat aadaki yntemle de bulunabilir.

2. 16 ile 20nin en kk ortak katn bulalm.

6 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

1. Aada verilen saylarn ortak katlarn bulalm.

2. Aada verilen saylarn en kk ortak katn bulalm.

a) 8 ile 12 b) 16 ile 20 c) 18 ile 24

) 30 ile 40 d) 32 ile 36 e) 45 ile 60

f) 60 ile 75 g) 24 ile 80 ) 100 ile 120

8. Snf Matematik Planl Ders Fy 7

NOT Aralarnda asal saylarn ekoklar bu saylarn arpmna eittir.

3. 8 ile 24 saylarnn ebob ve ekokunu bulalm.

a) 6 ile 7 b) 4 ile 15 c) 12 ile 48

6 ile 7 aralarnda asal 4 ile 15 aralarnda asal 12 ile 48 birbirinin katdr.

) 9 ile 45 d) 8 ile 25 e) 30 ile 60

9 ile 45 birbirinin kat 8 ile 25 aralarnda asal 30 ile 60 birbirinin kat

8 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

EBOB VE EKOK LE LGL PROBLEM ZME

ebob (80, 96) = 2 . 2 . 2 . 2 = 16

ebob (240, 360) = 23 . 3 . 5 360 cm

10 8. Snf Matematik Planl Ders Fy

5. Bir gezi kafilesinde 24 ngiliz, 18 Alman ve 30 Fransz turist vardr.

18 24 30 2 ebob (18, 24, 30) = 2 . 3 = 6 Odalar 6 kiilik olmaldr.

12 15 2 ekok (12, 15) = 2 . 2 . 3 . 5 = 60

8. Snf Matematik Planl Ders Fy 11

1. 72 saysn; asal arpanlarnn arpm ek- 5. A 2

Yukarda tm pozitif arpanlar verilen say

Yukarda verilen algoritmalara gre aa-