You are on page 1of 256

10.

SINIF

MATEMATK

AKKILLI DEFTER
Bu rnn btn haklar

ZM DERGS YAYINCILIK SAN. TC. LTD. T.ne aittir.

Tamamnn ya da bir ksmnn rn yaymlayan irketin

nceden izni olmakszn fotokopi ya da elektronik, mekanik

herhangi bir kayt sistemiyle oaltlmas, yaymlanmas ve

depolanmas yasaktr.

zm Yaynlar Grafik Birimi

zm Yaynlar Dizgi Birimi

2015, Ankara

Yorum Matbaaclk
0 312 395 21 12

          



  

 
   

Deerli retmenim,

FATH Projesi ile lkemizdeki hemen hemen tm okullarmza "akll tahtalar" yerletirildi ve siz deerli retmenlerimizin

kullanmna sunuldu. Akll tahtalar doru bir ekilde kullanldnda renme srelerini hzlandran, renme dzeyini

artran etkili bir eitim aracdr.

Akll tahtalarn etkili bir ekilde kullanlabilmesi iin seilecek ierik byk nem tamaktadr.

zm Yaynlar, akll tahta ile ders ileme sistemini Trkiye'de ilk uygulayan kurulutur. Bnyesinde barndrd tm ders-

hanelerde bu sistem gnmze kadar baar ile kullanlmtr. Bu teknolojiyi kullanmann getirdii tecrbe ile hem renci

hem de retmeni aktif bir ekilde derste tutacak, renme becerilerini maksimum dzeye karacak ierikleri retmek,

zm Yaynlarnn kltrnde yer alan nemli bir birikimdir.

u an kullandnz bu eser, bu birikim ve tecrbenin bir rndr. Uygulamalar sonucunda her yl gelitirilerek bugnk

hlini almtr.

Bu rnn tamamlaycs olan "Akll Tahta Program"mz ile retmenlerimiz tahtada dersini anlatrken rencilerimiz basl

bir materyal olan akll defterlerinden dersi takip edecek ve sizin tahtaya yazdnz bilgileri defterlerine not edeceklerdir.

Yeni bir yaklamda bulunarak retmenler in zel Akll Defter hazrladk. retmenlerimiz iin hazrladmz bu

defterde, rencilerimizde bulunan Akll Defterlerdeki not almak iin braklan boluklar dolduruldu. renci defterinde

olmayan ancak retmen defterinde yer alan ksmlar farkl bir renk ile belirtilmitir.

Birbirinden farkl 4 matematik, 3 fizik ve 2 kimya kitab bir rafa yanyana dizilecektir.

renci defterinde olmayan, a. Ka farkl ekilde dizilebilirler?

retmenlerimizin ders anla- 4 + 3 + 2 = 9 9!


tm srasnda rencilerimize b. Matematik kitaplarnn yan yana olmas kouluyla ka farkl ekilde dizilebilirler?

not aldrmas gereken yerler. Matematik Fizik Kimya


1 + 3 + 2 = 6 6! . 4!
c. Ayn tr kitaplarn yan yana olmas kouluyla ka farkl ekilde dizilebilirler?

Matematik Fizik Kimya


1 + 1 + 1 = 3 3! . 4! . 2! . 3!

d. Herhangi iki fizik kitabnn yan yana olmamas kouluyla ka farkl ekilde dizi-
retmenlerimiz iin zel hazrlanan bu akll defter sayesinde, akll tahta olmadan da retmenlerimiz ders ileyebilir.
lebilirler?
gzden
Derslerden nce, anlatacaklar konular P(7, 3) = 7 . 6 . 5 = 210
geirebilir.

Ders anlatm srasnda kullanacaklar ek materyallerin notlarn defterlerine alabilirler.

Birlikte baarmak dileiyleBir hastanede 3 doktor ve her bir doktorun ikier tane asistan vardr. Her doktorun kendi
asistanlarnn arasnda olmas koulu ile ka farkl ekilde sralanabilirler?
zm Yaynlar
A) 3! B) 2!3! C) 3!3! D) 6! E) 2!2!2!3!

A D1 A A D2 A A D3 A 3! . 2! . 2! . 2!

Tekrarl Permtasyon
1. BLM: Sayma: ............................................................................ 5

2. BLM: Olaslk: ......................................................................... 20

3. BLM: Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar: .......................... 29

4. BLM: Analitik Geometri: ........................................................... 70

5. BLM: Drtgenler Ve okgenler: ................................................ 90

6. BLM: II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar: ........................ 138

7. BLM: Polinomlar: .................................................................. 180

8. BLM: ember ve Daire: .......................................................... 221

9. BLM: Geometrik Cisimler: ....................................................... 243


1. BLM Sayma

SAYMANIN TEMEL KURALLARI

1. Toplama Kural
A ve B sonlu, ayrk iki kme olsun.
s(AUB) = s(A) + s(B) dir.

Bir snfta bulunan 14 kz, 10 erkek renci arasndan 1 kz veya 1 erkek renci ka
farkl yolla seilebilir?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 20 E) 24

14 + 10 = 24

A ehrinden B ehrine 2 farkl hava yolu, 4 farkl karayolu ve 1 farkl deniz yolu irketi git-
mektedir. A kentinden B kentine ka farkl irket ile gidilebilir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

2 + 4 + 1 = 7

2. arpma Kural
Birbirinden farkl n tane iten 1. i a1 farkl yolla, 2. i a2 farkl yolla, ... n. i an farkl yolla
yaplabiliyorsa bu n tane i birlikte (a1 . a2 . an) deiik yolla yaplabilir.

Betln 3 farkl gmlei, 5 farkl pantolonu vardr. Betl 1 gmlek ve 1 pantolonu ka


farkl ekilde seebilir?
A) 3 B) 5 C) 8 D) 12 E) 15

3 . 5 = 15

10. Snf / Matematik / Akll Defter 5


1. BLM Sayma

A B C

A kentinden B kentine 2 farkl yol, B kentinden C kentine 4 farkl yol vardr. Adan
Cye giden bir yolcu;

a. B kentine uramak koulu ile ka farkl yoldan gidebilir?


b. Giderken kulland yolu tekrar kullanmamak koulu ile, ka farkl yoldan gidip dne-
bilir?
a) 2 . 4 = 8

b) gidi = 2.4, dn = 3.1 8.3=24

A = {1, 2, 3, 4, 5, 6}
kmesinin elemanlar ile basamakl ka farkl say yazlabilir?
A) 100 B) 120 C) 150 D) 200 E) 216

6 . 6 . 6 = 216

A = {0, 1, 2, 3, 4}
kmesinin elemanlar ile rakamlar tekrarsz basamakl pozitif tamsaylar yazla-
caktr.

a. Ka farkl say yazlabilir?


b. Ka farkl ift say yazlabilir?
C. 200den byk ka farkl say yazlabilir?
d. 100 ile 300 arasnda ka farkl ift say yazlabilir?

a) 4 . 4 . 3 = 48

b) 3 . 3 . 2 + 4 . 3 . 1 = 18 + 12 = 30
{2,4} {0}

c) _ 3_ . 4 . 3 = 36
{2,3,4}

d) 1 . 3 . ___3___ + _1_ . 3 . 2 = 9+6=15

{1} {0,2,4} {2} {0,4}

7 kiilik bir gruptan 1 bakan ve 1 bakan yardmcs ka deiik biimde seilebilir?


A) 49 B) 42 C) 36 D) 14 E) 13

7 . 6 = 42
Bakan Bakan yrd.

6 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

8 kiinin katld bir snav baar ynnden ka farkl ekilde sonulanabilir?


A) 24 B) 26 C) 28 D) 29 E) 210

Snava katlanlar kmesi A = {1, 2, ...., 8}, deerlendirme kmesi B={Baarl,


baarsz}
f: A B
S(B)S(A) = 28

Faktriyel Kavram
n N olmak zere 1den ne kadar olan pozitif tamsaylarn arpmna n faktriyel denir.
n! = 1 . 2 . 3 (n 1) . n
0! = 1

10!
8! + 9!
ileminin sonucu katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 14

10! 10.9.8! 10 .9.8!


= = =9
8! + 9.8! 8! (1 + 9) 8!.10

(n - 2) !
= 30
(n - 4) !
olduuna gre n katr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

(n - 2) (n - 3) (n - 4) ! (n - 2).(n - 3) = 30
= 30 & \ \
(n - 4) ! 6 5

n- 2 = 6

n= 8

n tane farkl eleman kendi aralarnda n! farkl ekilde sralanr.

5 kz, 4 erkek renci dz bir sraya ka farkl ekilde oturabilir?


A) 4! B) 5! C) 4 . 5! D) 4!5! E) 9!

5 + 4 = 9 kii

9 kii bir sraya 9! farkl ekilde sralanr.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 7


1. BLM Sayma

Permtasyon
r, n doal saylar ve r n olmak zere sonlu n elemanl bir A kmesinin birbirinden farkl r
tane elemannn her bir sralanna A kmesinin rli permtasyonu denir.
P (n, r) = n!
= n. (n - 1) ... (n - r + 1)
(n - r) ! 144444 4244444 43
r tan e

P(n, 2) = 56 n!
P (n, 2) =
(n - 2) n!
olduuna gre n katr?
n (n - 1) . (n- 2) !
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 =
(n- 2) !
= n. (n - 1) = 56

= n = 8 olur.

P(n, 3) = 24 . P(n 3, 1) + 48
olduuna gre n katr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

n . (n 1) . (n 2) = 24 [(n 3) + 2)]

n. (n - 1) . ( n 2) = 24 . (n - 1)

n . (n 2) = 24

6 . 4 = 24

n = 6

4 farkl oyuncak 6 ocua datlacaktr. Bir ocuk en fazla bir oyuncak alacana gre,
oyuncaklar ka farkl ekilde datlabilir?
A) 120 B) 240 C) 360 D) 600 E) 720

P (6, 4) = 6 . 5 . 4 . 3 = 360

Gne
kelimesinin harflerinin yerleri deitirilerek anlaml ya da anlamsz kelimeler yazlacaktr.

a. Ka farkl kelime oluturulabilir?

P(5, 5) = 5! = 120

b. N ile balayp ile biten ka farkl kelime oluturulabilir?

N S & P (3, 3) = 3!
144424443
U, N, E
=6

8 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

Birbirinden farkl 4 matematik, 3 fizik ve 2 kimya kitab bir rafa yanyana dizilecektir.

a. Ka farkl ekilde dizilebilirler?


4 + 3 + 2 = 9 9!
b. Matematik kitaplarnn yan yana olmas kouluyla ka farkl ekilde dizilebilirler?
Matematik Fizik Kimya
1 + 3 + 2 = 6 6! . 4!
c. Ayn tr kitaplarn yan yana olmas kouluyla ka farkl ekilde dizilebilirler?

Matematik Fizik Kimya


1 + 1 + 1 = 3
3! . 4! . 2! . 3!
d. Herhangi iki fizik kitabnn yan yana olmamas kouluyla ka farkl ekilde dizi-
lebilirler?
P(7, 3) = 7 . 6 . 5 = 210

Bir hastanede 3 doktor ve her bir doktorun ikier tane asistan vardr. Her doktorun kendi
asistanlarnn arasnda olmas koulu ile ka farkl ekilde sralanabilirler?
A) 3! B) 2!3! C) 3!3! D) 6! E) 2!2!2!3!

A D1 A A D2 A A D3 A 3! . 2! . 2! . 2!

Tekrarl Permtasyon
n tane elemandan a1 tanesi benzer (zde), a2 tanesi benzer, ak tanesi benzer ise bu
n tane eleman
n!
a1! . a2 !. ... ak !

farkl ekilde sralanrlar.

zde 3 krmz, 4 beyaz bilye yanyana ka farkl ekilde sralanr?


A) 6 B) 24 C) 35 D) 144 E) 330

K K K B B B B

3 + 4 = 7 7! = 35
3!.4!

ANKARA
kelimesinin harfleri ile 6 harfli anlaml ya da anlamsz ka farkl kelime yazlabilir?
A) 20 B) 30 C) 60 D) 120 E) 720

A A A N K R
6! 120
=
3!

10. Snf / Matematik / Akll Defter 9


1. BLM Sayma

1100222 saysnn rakamlarnn yerleri deitirilerek 7 basamakl ka ift say yaz-


labilir?
A) 30 B) 50 C) 80 D) 90 E) 110

1 _ _ _ _ _ 0 5! & 20
3!

1 _ _ _ _ _ 2 5! & 30
2!2!
20 + 30 + 30 + 30 = 110

2 _ _ _ _ _ 0 5! & 30
2!2!

2 _ _ _ _ _ 2 5! & 30
2!2!

A
Yandaki ekil e karelerden olumutur. A noktasnda duran
bir kii sadece saa ve aaya hareket edebilmektedir.

a. Adan Cye ka farkl yoldan gidilebilir?


B
b. B noktasndan gemek koulu ile C noktasna ka farkl
yoldan gidilebilir?
C

a) 12!
= 616
7!.5!

7! . 5!
= 35.10
b) 4!3! 3!2!
= 350

Z M

ekilde ok ynlerinde ilerlenerek ka farkl ZM kelimesi elde edilebilir?


A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

4!
=6
2 !2 !

Dairesel (Dnel) Permtasyon


n elemanl bir A kmesinin elemanlarnn bir ember zerinde sralanlarnn says
(n 1)!dir.

10 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

3 kz, 4 erkek renci yuvarlak bir masa etrafnda ka farkl ekilde sralanabilirler?
A) 4! B) 5! C) 6! D) 7! E) 8!

3 + 4 = 7 kii

7 kii yuvarlak masa etrafna;

(7 1)! = 6!

farkl ekilde sralanr.

Aralarnda Gzdem, Korhan ve Emrahn da bulunduu 7 kii yuvarlak bir masada yemek
yiyeceklerdir.

a. Korhan ve Gzdemin yan yana olmas koulu ile ka farkl ekilde oturabil-
irler?
K,G 1 kii (6 1)! . 2! = 5! . 2! = 240

b. Korhan ve Emrah arasnda Gzdemin olmas koulu ile ka farkl ekilde otura-
bilirler?
KGE 1 kii (5 1)! . 2! = 4! . 2! = 48

c. Emrah ve Korhann yan yana olmamas koulu ile ka farkl ekilde oturabil-
irler?
Tm dizililer Emrah ve Korhann yanyana olduu dizililer.

(7 1)! [(6 1)! . 2!] = 6! 5! . 2! = 480

n farkl anahtar;

I. maskotlu bir anahtarla n!


2
(n - 1) !
II. maskotsuz bir anahtarla deiik biimde dizilir.
2

Birbirinden farkl 6 anahtar bir halkaya ka farkl biimde dizilebilir?


A) 30 B) 60 C) 90 D) 120 E) 180

Halka maskotsuz anahtarlk gibi dnlebileceinden;

(6 - 1) ! 5!
= 2 = 2

= 60

Kombinasyon
n, r doal saylar ve r n olmak zere n tane elemandan r tanesinin seilmesine nin rli
kombinasyonu denir.
C (n, r) = e o =
n P (n, r) n!
=
r r! ( n - r) ! r!

10. Snf / Matematik / Akll Defter 11


1. BLM Sayma

5 elemanl bir kmenin 2 elemanl alt kme says katr?


A) 5 B) 10 C) 12 D) 15 E) 21
5
C(5, 2) = f p = 5! = 10
2 2!3!

A = {0, 2, 4, 6, 8}
kmesinin 3 elemanl alt kmelerinin kanda,

a. 0 eleman olarak bulunur?


b. 2 bulunur, 4 bulunmaz?

4
f p
2
a) 0 =6

3
f p
2
b) 2 3
=

e o= e o
n n
r n- r

e o = e o = 1 ve e o= e o= n
n n n n
0 n 1 n- 1

e o+ e o = 30
n n

2 n- 2
olduuna gre, n katr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

n n n
f p= f
n - 2p f 2p =
& 15
2
W \
15 15

n! n. (n - 1) (n - 2) !
& & = 15
(n - 2) !2! (n - 2) !.2!

n . (n- 1) = 30
6 . 5 = 30
n = 6

e o = e o ise a = b veya a + b = ndir.


n n
a b

12 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

e o= e o
8 8

m 2m - 7
olduuna gre, m nin alabilecei deerler toplam katr?
A) 5 B) 7 C) 12 D) 15 E) 17

1. durum: m = 2m - 7
8 8
f p= f
m 2m - 7 p m= 7

& 2.durum: (m) + (2m - 7) = 8 7 + 5 = 12

3m - 7 = 8

m= 5

7 kiilik bir kamp grubu arasndan 3 kiilik bir ekip ve bu ekip iinden de 1 lider seile-
cektir. Buna gre ka farkl seim yaplabilir?
A) 21 B) 35 C) 42 D) 70 E) 105
7.6.5
7 kampdan 3 kii; C(7, 3) = = 35
3!
3 35.3 = 105
3 kiiden 1 lider; C(3, 1) = f p = 3
1

Aralarnda zgr, Fatma ve Doukann da bulunduu 8 kiilik bir ekip arasndan 3 kii
seilecektir. Bu kii arasnda zgr ve Doukann bulunduu, Fatmann ise
bulunmad bilindiine gre ka farkl seim yaplabilir?
A) 5 B) 7 C) 12 D) 15 E) 17

nc kii zgr, Fatma ve Doukan dnda kalan 5 kii arasndan sei-


leceinden;
5
C(5, 1) = f p = 5
1

12 soruluk bir snavda rencinin 10 soru cevaplamas istenmektedir. lk 6 sorudan en


az 5ini cevaplamak koulu ile renci 10 soruyu ka farkl ekilde cevaplayabilir?
A) 15 B) 36 C) 51 D) 63 E) 78

1. durum: ilk 6 sorudan 5i, ikinci 6 sorudan 5i cevaplandrlabilir;


6 6
C(6, 5) . C(6, 5) = f pf p = 6.6 = 36
5 5
= 36 + 15 = 51

2. durum: ilk 6 sorudan 6s, ikinci 6 sorudan 4 cevaplandrabilir;


6 6
C(6, 6) . C(6, 4) = f p . f p = 1.15 = 15
6 4

10. Snf / Matematik / Akll Defter 13


1. BLM Sayma

Ayn dzlemde herhangi dorusal olmayan n tane nokta ile

e o tane doru
n
1.
2

e o tane gen
n
2.
3

e o tane drtgen izilebilir.


n
3.
4

8
C(8, 2) = f p = 8.7 = 28
Bir ember zerindeki 8 noktadan en ok ka doru geer?

2 2
A) 21 B) 28 C) 36 D) 42 E) 56

ekilde belirtilen 9 noktadan en ok ka doru geer?


A) 18 B) 20 C) 21 D) 26 E) 28

d1 ekilde bulunan toplam 9 noktann herhangi 2'si seilir. Ancak d1, d2 ve


d3 zerindeki noktalar zaten dorusal olduundan tm seimlerden ayn
doru zerinde yaplabilecek seimler karlr. Ayrca d1, d2 ve d3 tek
balarna birer doru belirttiinden bu 3 doru sonuca eklenir.
d3 C(9, 2) [C(5, 2) + C(3, 2) + C(4, 2)] + 3
R V
d2 9 S5 3 4W
f 2 p - Sf 2 p + f 2 p + f 2 pW + 3 = 92.8 5.4 3 4.3 3
! = 2!
- + + 2 G+
SS WW
T X
= 36 910 + 3 + 6C + 3 = 20

d1

d2

ekilde belirtilen 10 noktay ke kabul eden en ok ka tane gen izilebilir?
A) 18 B) 24 C) 36 D) 72 E) 96

C(10, 3) [C(4, 3) + C(6, 3)]

10 4 6 10.9.8 4 65.4
f
3 p - >f 3 p + f3pH = 3!
-: +
3! D
= 120 - 24

= 96

14 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

Yalnzca d1 dorusu iin C(3, 2) tane -

gen oluturulabilir. Ayn sayda seim d2,


C
d3 ve d4 iinde yaplabileceinden;


d1
ekilde ka tane gen vardr? d2
A) 6 B) 8 C) 12 D) 15 E) 18 d3
d4

3
4 . C(3, 2) = 4 . f p = 4 . 3 = 12
2

Verilen ekilde,
A
d1 a. Ka tane paralelkenar vardr?
d2 b. Bir kesi A noktasnda olan ka tane paralelkenar
d3 vardr?
d4

m1 m2 m3 m4

a) C(4, 2) . C(4, 2) b) C(3, 1) . C(3, 1)


4 4 3 3
= f p . f p f p.f p
2 2 1 1
= 6 . 6 = 3 . 3
= 36 = 9

Verilen ekilde,

a. Ka tane dikdrtgen vardr?


b. Alan 3 br2 olan ka tane dikdrtgen vardr?
c. Alan 1 br2 den byk ka tane kare vardr?

a) C(7, 2) . C(5, 2) b) 4 . 4 + 6 . 2 c) 5 . 3 + 4 . 2 + 3 . 1
7 5
f p.f p = 16 + 12 = 15 + 8 + 3
2 2
= 21. 10 = 28 =26
= 210

10. Snf / Matematik / Akll Defter 15


1. BLM Sayma

Ayn dzlemde,

akk olmayan n tane ember en ok 2 e o farkl noktada,


n
2
Herhangi iki kenar akk olmayan n tane gen en ok 3.2 e o noktada
n
2
Herhangi iki kenar akk olmayan n tane drtgen en ok 4.2. e o nok-
n
2
tada
kesiir.

Herhangi ikisi akk olmayan 6 farkl altgen en ok ka noktada kesiir?


A) 120 B) 150 C) 180 D) 200 E) 240

6
6.2. f p = 12.15
2
= 180

Tekrarl Kombinasyon
n, r N ve r n olmak zere n elemanl bir A kmesinin r elemanl tekrarl kombinasyon-
larnn says,
C(n 1 + r, r)dir.

zde 4 kalem 9 farkl kalem kutusuna, her birine istenilen sayda konulmak zere
ka deiik biimde datlabilir?
A) e o B) e o C) e o D) e o E) e o
12 12 12 13 13
5 4 9 4 9

C(9 + 4 1, 4) C(12, 4)
12
f
4p

7 zde bilye 4 ocua, her birine en az bir tane verilmesi kouluyla ka farkl ekilde
datlabilir?
A) 15 B) 20 C) 30 D) 35 E) 56

Her bir ocua birer tane verildikten sonra kalan 3 bilye 4 ocua datla-

caktr.

C(4 + 3 1, 3)
6
C(6 ,3) = f p = 20
3

16 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

Binom Alm
x, y R ve nN olmak zere,
(x + y) n = e o xn .y0 + e o xn - 1.y1 + ... + e o xn - r .yr + ... + e o x0 .yn
n n n n
0 1 r r

(x + y)0 ................................ e o
0 .............................1
0

(x + y)1 ...................... e o e o
1 1 .....................1 1
0 1

2
(x + y)2 ................ e o e o e o
2 2 ................1 2 1
0 1 2

3
(x + y)3 ......... e o e o e o e o
3 3 3 .........1 3 3 1
0 1 2 3

(x + y)4 ifadesinin almn yapnz.

x4 + 4x3y + 6x2y2 + 4xy3 + y4

(x + y)n almnda

(n + 1) tane terim vardr.


Her terimde x ve ynin kuvvetlerinin toplam ndir.

(x 2y)2m 1
ifadesinin binom almndaki terim says 16 olduuna gre, m katr?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11

(2m 1) + 1 = 16

2m = 16

m = 8

(2x + y)m
ifadesinin binom almndaki terimlerden biri ax5 . y6 olduuna gre, m katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

ax5 . y6 5 + 6 = 11 = m

10. Snf / Matematik / Akll Defter 17


1. BLM Sayma

(x + y)n almnda

Katsaylar toplam iin deikenler yerine 1


Sabit terim iin deikenler yerine 0 yazlr.

(x 2y + 2)5
ifadesinin binom almnda katsaylar toplam A, sabit terim B olduuna gre, A . B
arpmnn deeri katr?
A) 8 B) 12 C) 16 D) 18 E) 32

A = (1 - 2 + 2) 5 = 15 = 1
A.B = 32.1 = 32
B = (0 - 0 + 2) 5 = 25 = 32

(x + y)n alm xin azalan kuvvetlerine gre dzenlendiinde batan


(r +1). terim e o xn - r .yr dir.
n
r
(x + y)2n alm xin artan veya azalan kuvvetlerine gre dzenlendiinde
ortanca terim e o xn .yn 'dir.
2n
n

(x + y)8
ifadesinin alm xin azalan kuvvetlerine gre yazldnda batan 4. terimin katsa-
ys ka olur?
A) e o B) e o C) e o D) e o E) e o
8 8 8 8 8
1 2 3 4 5

8
Batan 4. terim f p x5 .y3
3

(x 2y)6
almnda ortanca terim aadakilerden hangisidir?
A) 360x2y4 B) 160x3y3 C) 120x4y2 D) 180x3y3 E) 360x3y3

6
& f p . (x) 3 . (- 2y) 3
3
& 20.x3 . (- 8) y3 = - 160x3 y3

18 10. Snf / Matematik / Akll Defter


1. BLM Sayma

bx + x l
2 6

ifadesinin almnda x4 l terimin katsays katr?


A) 12 B) 30 C) 60 D) 80 E) 180

Batan (r + 1) terim x4 l terim olsun.

6 6 r 2 r 6 6 r r
f p . (x) - . b x l & f p .x - .2 .x-
r
r r
6
& f p .2r .x6 - 2r , x6 - 2r = x 4
r
6 2r = 4
r = 1
6
f p . 2 . x = 6. 2 . x
1 4 4
1
= 12x4 olduundan katsay 12 dir.

b x + xl
1 6

almndaki sabit terim katr?


A) 6 B) 12 C) 15 D) 20 E) 24

Sabit terim, x in bulunduu terimdir. Batan (r + 1) terim x l terim olsun.

6 6 3 r
f p . ( x ) - . (x) - & f p .x - 2 .x-
6 r r r
r r
6 3r 3r
& f p .x3 - 2 . x3 - 2 = xc
r
3 - 3r = 0
2
r= 2
6
& f p .xc = 15
2

^4 2 + 3 5 h
7

almndaki sabit terim katr?
A) 180 B) 210 C) 270 D) 350 E) 360

(4 2 ) teriminin kuvvetleri 4 veya 4n kat

(3 5 ) teriminin kuvvetleri 3 veya 3n kat olmal


7
f p (4 2 ) . (3 5 ) & 35.2.5
4 3
3
= 350

10. Snf / Matematik / Akll Defter 19


2. BLM Olaslk

OLASILIK
E, e olumlu rnek uzay ve A bu rnek uzayda bir olay olsun
P(A): A olaynn olma olasl
s(A): A olaynn eleman says
s(E): E rnek uzaynn eleman says olmak zere,
s (A) $ istenilen durum
P (A) =
s (E) $ tm durum

Bir torbada 2 mavi, 3 beyaz ve 5 krmz top vardr.


Torbadan rastgele seilen bir topun mavi renkte olma olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3
2 3 5 5 5

2 + 3 + 5 = 10 & 2 = 1
10 5

3 erkek ve 5 kzdan oluan bir gruptan rastgele 4 kii seilecektir. Seilen bu grupta en
az 2 erkek bulunma olasl katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 1 E) 3
2 7 7 14 14

2 erkek 2 kz veya 3 erkek 1 kz seilme olasl hesaplanmaldr.


3 5 3 5
f pf p f pf p
2 1 3 1 3.5 + 1.5
+ = 8765
8 8
f p f p 4!
4 4
20 2
= 70 = 7

ki zarn ayn anda atlmas deneyinde zarlarn st yzeylerine gelen saylarn topla-
mnn 5 ile blnebilme olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 5 D) 7 E) 11
6 9 36 36 36

ki zar havaya atldnda 6 . 6 = 36 durum oluur.


1, 4 _
b
2, 3 b
b
3, 2 bb 6 1
` istenilen koula uygun 6 durum vardr. 36 = 6
4, 1 b
b
6, 4 b
b
4, 6
a

20 10. Snf / Matematik / Akll Defter


2. BLM Olaslk

Bir ayakkablkta bulunan 7 ift ayakkab arasnda rastgele iki tanesi seiliyor.
Seilen ayakkablarn ift olma olasl katr?
A) 1 B) 7 C) 6 D) 1 E) 1
7 26 13 13 2

7
f p
1 7 7 1
= = =
14 14.13 7.13 13
f
2p 2

A = {0, 2, 4, 6, 8, 10}
kmesinin btn alt kmeleri birer kada yazlp torbaya atlyor.
Buna gre, torbadan ekilen kadn zerinde yazl olan kmenin elemanl olma
olasl katr?
A) 1 B) 5 C) 15 D) 13 E) 35
6 16 64 32 64

s(A) = 6 ve 6 elemanl bir kmenin tm alt kmeleri 26 tanedir.


6
f p
3 20 5
= =
26 64 16

Koullu Olaslk
E, e olumlu rnek uzaynda iki olay A ve B olsun. B olaynn gereklemesi durumunda A
olaynn gereklemesi olaslna A olaynn B olayna bal koullu olasl denir.
P(A | B) ile gsterilir.
P (A + B) s (A + B)
P(A
P (A| BB)) = =
P (B) s (B)

E rnek uzaynn iki olay A ve B olsun. P (A') = 3 ve P (A + B) = 1 olduuna gre,


5 4
P(B | A) katr?
A) 2 B) 5 C) 1 D) 5 E) 3
5 8 10 12 20

P(A) = 3 & P (A) = 2


5 5

1
P (A + B) 1 .5
P (B A) = = 4
2 = 4 2
P (A)
5
5
= 8

10. Snf / Matematik / Akll Defter 21


2. BLM Olaslk

Bir zar atlyor. Zarn st yzne gelen saynn 3ten byk olduu bilindiine gre
asal say olma olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 2 D) 1 E) 1
2 3 3 4 6

4_
b Zarn st yzne gelen saynn 3 ten byk olduu durum vardr.
b
5`
1
b Hem 3 ten byk, hem de asal olma koulunu yalnzca 5 salar. 3
6b
a

ki zar birlikte atlyor. st yze gelen saylarn toplamnn 10 olduu bilindiine gre
bu saylarn ayn olma olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 2 D) 1 E) 1
2 3 3 4 5

4, 6 _
b
b st yze gelen saylarn toplamnn 10 olduu durum vardr. Bu
5, 5 `
b durumda yalnzca (5, 5) istenilen koula uygundur. 1
6, 4 b 3
a

ki zar birlikte atlyor. Zarlardan birinin 4 geldii bilindiine gre dier zarn asal say
olma olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 2 D) 6 E) 5
2 11 11 11 12

(1, 4) (5, 4) (4, 3)_b


b zarlardan birinin 4 olduu toplam 11 durum vardr. Bu
(2, 4) (6, 4) (4, 5)b
` 11 durumdan istenilen koula uygun olanlar; (2,4)(3,4)
(3, 4) (4, 1) (4, 6)b
bb (5,4)(4,2)(4,3)(4,5) & 6
(4, 4) (4, 2) 11
a

ZM
kelimesinin harflerinin yerleri deitirilerek anlaml ya da anlamsz tm kelimeler yazlyor.
Bu kelimeler arasnda seilen bir kelimenin Z harfi ile balad bilindiine gre,
ile bitme olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 1 D) 2 E) 5
2 3 4 3 12

Z __ __ (4!) __

Z harfi ile balayan 24 kelime vardr.

z __ __ (3!) __ _

Z harfi ile balayp harfi ile biten 6 kelime vardr.

& 6 = 1
24 4

22 10. Snf / Matematik / Akll Defter


2. BLM Olaslk

30 kiilik bir snfta futbol ve voleybol oynayanlar vardr. Sadece futbol oynayanlar 10 kii,
en ok bir spor yapanlar 24 kiidir. Seilen bir rencinin futbol oynad bilindiine gre,
voleybol oynayan renci olma olasl katr?
A) 3 B) 4 C) 3 D) 5 E) 3
5 5 8 6 10

En ok bir spor yapanlar 24 kii ise geriye


F V kalan 6 kii her iki sporuda yapyordur. Bu

durumda futbol oynayan 16 kii, ayn zaman-


10 6
da voleybolda oynayan 6 kii vardr.

& 6 = 3
16 8

ocuklu bir ailede ocuklardan birisinin kz olduu biliniyor. Buna gre dier iki ocu-
un erkek olma olasl katr?
A) 5 B) 3 C) 1 D) 3 E) 1
8 7 7 4 3

KKK KEE _
b ailenin ocuklarndan en az birinin kz olduu 7 durum vardr.
KKE EKE bb
` Dier ikisinin erkek olduu 3 durum olduuna gre cevap 3
KEK EEK b 7
b olur.
EKK EEE b
a

Bir snftaki rencilerin %60 matematik, %50si fizik dersinden kalmtr. rencilerin
%10u ise her iki dersten gemitir. Snftan rastgele seilen bir rencinin matematikten
kald bilindiine gre, fizikten gemi olma olasl katr?
A) 5 B) 1 C) 2 D) 1 E) 1
6 6 3 3 2

Snf 100x olsun. Bu durumda 60x renci matematikten, 50x renci fizikten

kalmtr. rencilerin %10u yani 10x renci her iki dersten getiine gre,

100x 10x = 90x

kalan 90x renci en az bir dersten kalmtr. Matematik veya fizikten kalan-

larn kmesi s(MUF) olmak zere;


M F
s(MUf) = s(M) + s(F) s(MF)
40x 20x 30x & 40x = 2
60x 3
90x = 60x + 50x s(MF)

s(MF) = 20x olur. 10x

10. Snf / Matematik / Akll Defter 23


2. BLM Olaslk

zgr bir alverite ald rnlerin %30unu A marketinden, %40n B marketinden kalan
C marketinden almtr. A marketinden ald rnlerin %10u, B marketinden ald rnle-
rin %5i ve C marketinden ald rnlerin %20si bozuk kmtr. Satn alnan rnlerden
bir tanesi seiliyor. Seilen maln bozuk olduu bilindiine gre, C marketinden alnm
olma olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 2 D) 3 E) 6
5 6 11 11 11

zgr 100x rn alm olsun.

A 30x " 3x bozuk _b


bozuk rnlerin toplam; 3x + 2x + 6x = 11x
b
B 40x " 2x bozuk `
b o halde Cden alnm olma olasl; 6x = 6
C 30x " 6x bozuk b 11x 11
a

ki torbadan birincisinde 3 beyaz, 4 krmz, ikincisinde 3 beyaz, 5 krmz bilye bulunmakta-


dr. Bu torbalarn birinden bir bilye ekiliyor. ekilen bilyenin krmz olduu bilindiine
gre ikinci torbadan alnm olma olasl katr?
A) 23 B) 28 C) 31 D) 35 E) 47
67 67 67 67 67

3B 3B
I. torbadan krmz ekilme olasl & 1 . 4 = 4
2 7 14
4K 5K
II. torbadan krmz ekilme olasl & 1 . 5 = 5
I II 2 8 16

Bu durumda torbalarn herhangi birisinden krmz ekilme

olasl & 4 + 5 = 67
14 16 112
5
o halde istenilen; 16 = 35
67 67
112

Baml ve Bamsz Olaylar


Oluumlar birbirini etkilemeyen olaylara bamsz olay denir. Bamsz olmayan olaylara
ise baml olaylar denir.

Eer A ve B bamsz olaylarsa A ve Bnin gerekleme olasl


P(A B) = P(A) . P(B)dir
Eer A ve B baml olaylarsa A ve Bnin gerekleme olasl;
s (A + B)
P (A + B) = 'dir.
s (E)

A veya Bnin gerekleme olasl;

P(A,B) = P(A) + P(B) P(AB)dir.


Burada P(AB);
A ile B bamsz ise P(AB) = P(A) . P(B)
s (A + B)
A ile B baml ise P(AB) = 'dir.
s (E)

24 10. Snf / Matematik / Akll Defter


2. BLM Olaslk

P(AB) = P(A) + P(B) P(AB)dir.

A ve B, E rnek uzaynn bamsz iki olay olmak zere; A ve B bamsz olaylar olduundan,

P (A) = 4 , P (B) = 1 P(AB) 4 . 1 = 4 olur.



7 7 7 7 49
olduuna gre, P(A,B) katr?
Bu durumda; P(AB) = 4 + 1 - 4 = 31
A) 5 B) 6 C) 4 D) 20 E) 31 7 7 49 49
7 7 49 49 49

A ve B ayn rnek uzayn bamsz iki olay,


P (A) = 3 ve P (B') = 2
4 5
olduuna gre, P(A,B) katr?
A) 3 B) 9 C) 3 D) 13 E) 17
10 10 20 20 20

P (B) + P (B') = 1 & P (B) + 2 = 1


_
5 bP (A , B) = P (A) + P (B) - P (A + B)
b
& P (B) = 3 olur. 3 3 9
b
5 = + 5 - 20
` 4
b
P (A + B) = P (A) .P (B) & P (A + B) = 3 . 3 = 9 bb 18 9
4 5 20 = 20 =
10
a

Bir zar ve bir madeni parann birlikte atlmas deneyinde zarn st yzne gelen say-
(2, 4, 6). (Y)
nn ift ve madeni parann yaz gelmesi olasl katr? 1442443 Z = 1
3 1 4
A) 1 B) 2 C) 1 D) 3 E) 1 6 2
3 3 4 4 6

ki zar ve iki madeni para birlikte atlyor. Zarlarn st yzne gelen saylarn ayn veya
paralarn her ikisininde yaz gelmesi olasl katr?
A) 1 B) 1 C) 3 D) 5 E) 1
4 6 8 12 24
_
b
11 _
b b

22 b b
b b
33 bb 1 b
zarlarn ayn gelme olasl: `6 b
44 b b
b b
55 b b
b bP (A , B) = P (A) + P (B) - P (A + B)
66 b1 1
a 1
` 6 + 4 - 24
YY _ b
b
b= 9 = 3
YT bb 1 b 24 8
paralarn yaz gelme olasl: `4
TY b b
b
b
TT b b
a b
Bamsz olaylar olduklarndan b
b
P(AB) = 1 . 1 = 1 b
6 4 24 b
a

10. Snf / Matematik / Akll Defter 25


2. BLM Olaslk

Fatma ve Doukann matematik dersinden geme olaslklar srasyla 5 ve 3 dir.


7 8
Buna gre yalnz Fatmann matematik dersinden geme olasl katr?
A) 5 B) 25 C) 15 D) 25 E) 39
28 28 56 56 56

Fatma matematik dersinden gemeli: 5


7
Doukan matematik dersinden gememeli: 1 - 3 = 5
8 8
P(AB)=P(A) . P(B) = 5 . 5 25
7 8 = 56

Baak ve Gzdemin bir hedefi vurma olaslklar srasyla 3 ve 5 dr. Baak ve Gzdem
4 6
ayn hedefe birer at yaptklarnda hedefin vurulma olasl katr?
A) 3 B) 5 C) 7 D) 15 E) 23
8 12 12 24 24

P(AB) = P(A) +P(B) P(AB) 3 + 5 - 15


4 6 24

23
24

a) 1 . 1 . 1 . 1 . 1 = 1
2 2 2 2 2 32

Bir madeni para arka arkaya 6 kez atldnda,


b)
 nn yaz, dierlerinin tura gelmesi
a. lk nn yaz, dierlerinin tura gelmesi olasl katr? olaynda sralama sz konusudur. Bu
nedenle istenilen durum tekrarlar per-
b. nn yaz, dierlerinin tura gelmesi olasl katr?
mtasyonla hesaplanr.
5!
2!3! = 10 = 5
32 32 16
A torbasnda 3 krmz 5 siyah, B torbasnda ise 4 krmz 5 siyah bilye vardr. A torbasndan
rastgele bir bilye seilip, rengine baklmakszn Bye atlyor. Son durumda B torbasndan
seilen bir bilyenin krmz olma olasl katr?
A) 7 B) 3 C) 5 D) 3 E) 1
16 10 8 8 4

3K 4K 1. durum: A torbasndan siyah ekilmesi durumunda B

torbasnda 4 krmz 6 siyah bilye olacaktr.


5S 5S
5 4 = 20
A B .
8 10 80

2. durum: A torbasndan krmz ekilmesi durumunda B torbasnda 5 krmz,


3 . 5 = 15
5 siyah bilye olacaktr.
8 10 80

1444444444444444444444444442444444444444444444444444443
20 15 35 7
+ = =
80 80 80 16

26 10. Snf / Matematik / Akll Defter


2. BLM Olaslk

1
DEERLENDRME SORULARI Torbalardan Ann seilme olasl
3
, Adan
3
mavi ekme olasl B torbasnn seilme
1. A B C 8
1 2
olasl B'den mavi seme olasl , C
3 mavi 2 mavi 4 mavi 3 8
5 beyaz 6 beyaz 4 beyaz 1
torbasnn seilme olasl , Cden mavi
3
4
seme olasl
ekilde A, B ve C torbalarnda bulunan mavi ve beyaz bilye saylar verilmitir. 8
1 3 1 2 1 4 9 3
Torbalardan biri seilip, iinden bir bilye ekilecektir. Buna gre, ekilen bilyenin . + . + . = =
3 8 3 8 3 8 24 8
mavi olma olasl katr?
Ceren kazanr, Deniz kazanamaz;
A) 11 B) 9 C) 7 D) 5 E) 3 2 4 8
16 16 8 8 8 . =
7 5 35
Deniz kazanr, Ceren kazanamaz;
1 5 5
. =
5 7 35
2. Bir snav Cerenin kazanma olasl 72 , Denizin kazanma olasl 51 tir.
8 5 13
+ =
Buna gre, snav yalnz birisinin kazanma olasl katr? 35 35 35

A) 1 B) 2 C) 7 D) 8 E) 13 Erkek: 9 + 11 + 7 = 27 kii
7 35 35 35 35
Kadn: 12 + 10 + 5 = 27 kii
Topluluk: 27 + 27 = 54
18 24 ya: 9 + 12 = 21 kii
3. 18 24 25 31 32 38
P(AB) = P(A) + P(B) P(AB)
Erkek 9 11 7
27 1
Kadn 12 10 5 Kiinin kadn olma olasl: =
54 2
21 7
Tabloda bir toplulukta bulunan kiilerin ya aralklar ve cinsiyetlerine gre saylar Kiinin 18 24 yata olma olasl: =
54 18
verilmitir. Kiinin hem kadn hem 18 - 24 yata olma
12 2
Buna gre, bu topluluktan bir kiinin kadn veya 1824 ya aralnda olma olasl: =


54 9
olasl katr? 1444444444444442444444444444443
1 7 2 12 2
A) 1 B) 2 C) 4 D) 2 7
+ - = =
2 3 7 9 18 2 18 9 18 3

4. y ekilde f: [4, 7] R fonksiyonu verilmitir. f(a) . f(b) > 0 iin; f(a) > 0, f(b) > 0 veya
[4, 7] aralndan rastgele seilen birbirinden f(a) < 0, f(b) < 0 olmaldr.
farkl a ve b tam saylarnn; f(x)in pozitif deer ald aralkta
1, 0, 6, 7 } 4 tam say deeri
-4
x
-2 1 5 7 f(a) . f(b) > 0
f(x)in negatif deeri ald aralkta
koulunu salama olasl katr?
4, 3, 2, 3, 4} 5 tam say deeri

A) 5 B) 5 C) 11 D) 7 E) 8 [4, 7] aralnda 12 tane tam say vardr.


6 11 12 22 33
12
Herhangi ikisinin seimi f
2p
farkl yolla
gerekleir.
5 4
f p f p
2 2 16 8
+ = =
12 12 66 33
f
2p f 2p

10. Snf / Matematik / Akll Defter 27


2. BLM Olaslk

5. Bir torbada 4 krmz 5 siyah bilye vardr. Torbadan bir bilye alnp yerine dier renkten 1. durum: lk ekilen bilye krmz olursa;
bir bilye konmaktadr. Buna gre, torbadan seilen ikinci bilyenin krmz olma Torbada 3 krmz, 5 siyah bilye kalr. Yerine
olasl katr? konulan siyah ile birlikte son durumda 3

A) 1 B) 4 C) 4 D) 25 E) 37 krmz 6 siyah bilye olur.


3 9 27 81 81
4 3 12
. =
9 9 81
2. durum: lk ekilen bilye siyah olursa; tor-
6. A
Keleri ekildeki 11 nokta zerinde bulunan
badan 4 krmz, 4 siyah bilye kalr. Yerine
genler izilecektir. Bu genlerin bir kesinin
konulan krmz ile birlikte son durumda 5
A noktasnda olma olasl katr?
krmz 4 siyah bilye olur.
5 5 25
A) 13 B) 13 C) 4 D) 7 E) 3 . =
135 45 35 15 13 9 9 81
ekildeki 11 nokta ile izilebilecek Bir kesi Ada olan tm gen- 1444444444444442444444444444443
12 25 37
tm genlerin says; lerin says + =
81 81 81
11 5 6 6 6 6
f
3 p - f 3 p - f3p = f p + f p . f p = 15 + 4.6
165 - 10 - 20
2 1 1
= 135 tan e = 39 tan e


1444444444444444444444444442444444444444444444444444443
39 13
=
135 45
7. Bir snftaki kz rencilerin %20si, erkek rencilerin %25i matematikten btnlemeye
kalmtr. Kzlar tm rencilerin %60dr. Buna gre rastgele seilen bir renci
matematikten btnlemeye kalm olduuna gre, erkek olma olasl katr?

A) 1 B) 1 C) 1 D) 5 E) 6
2 3 4 11 10

20
Snf 100x kii olsun %60 kz renci, 60x kiidir. Kalan 40x erkektir. Kz rencilerin %20'si; 60x. = 12x kii
100
25
kalan erkek rencilerin %25'i; 40x = 10x kii kalan
100
1444444444444444444444444442444444444444444444444444443
Kalan Kalmayan
Kz 12x 48x
Erkek 10x 30x
10x 5
Btnlemeye kalan 22x kiinin 10xi erkek olduuna gre, =
22x 11

8. A = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} ve B = {8, 9, 10, 11, 12, 13}

kmelerinden biri seilip, iinden rastgele bir say alnyor. Seilen say asal olduuna
gre, B kmesinden seilmi olma olasl katr?

A) 1 B) 1 C) 4 D) 7 E) 19
6 7 7 19 42
A kmesinden asal say seilme olasl; B kmesinden asal say seilme olasl;
1 4 2 1 2 1
. = . =
2 7 7 2 6 6

1444444444444444444444444442444444444444444444444444443
1
2 1 19 6 7
+ = =
7 6 42 19 19
42

28 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

FONKSYONLARIN TELENMES VE SMETR DNMLER


f : R R olmak zere,
y

x
O

y=f(x)

grafii ile verilen y = f(x) fonksiyonu iin,

y y

y = f(x) + k fonksiyonunun grafii izilirken


y = f(x) fonksiyonunun grafii k birim yukar x O
x k birim
O
telenir.
y=f(x) y=f(x)



y y

y = f(x) k fonksiyonunun grafii izilirken x x k birim


O O
y = f(x) fonksiyonunun grafii k birim aa
telenir. y=f(x) y=f(x)

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
y=f(x) Buna gre, y = f(x) + 4 fonksiyonunun grafiini
iziniz.
x
O

-4

f(x) + 4 f(x) fonksiyonun 4 birim


y

yukar telenecei anlamna gelir.


y=f(x)

x
O

-4

10. Snf / Matematik / Akll Defter 29


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
Buna gre, y = f(x) 2 fonksiyonunun grafiini
y=f(x)
1 iziniz.
x
O

f(x) 2 f(x) fonksiyonunun 2 birim


y=f(x)
1 aa telenecei anlamna gelir.
x
O

k birim
y = f(x + k) fonksiyonunun grafii izilirken y y
y = f(x) fonksiyonunun grafii k birim sola
telenir. x x
O O

y=f(x) y=f(x)

y y
k birim

y = f(x k) fonksiyonunun grafii izilirken x x


O O
y = f(x) fonksiyonunun grafii k birim saa
telenir. y=f(x) y=f(x)

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
Buna gre, y = f(x + 2) fonksiyonunun grafiini
y=f(x)
iziniz.
x
O 2

y = f(x + 2), f(x) fonksiyonunun 2 birim


y=f(x) sola telenecei anlamna gelir.

x
2 O 2

30 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
Buna gre, y = f(x 3) fonksiyonunun grafiini
iziniz.
x
-3 O 1

-4

y
y = f(x 3), f(x) fonksiyonunun 3 birim
saa telenecei anlamna gelir.

x
-3 O 1 4

-4

y y

y = f(x) fonksiyonunun grafii izilirken x x


O O
y = f(x) fonksiyonunun grafiinin x eksenine
y=f(x)
gre simetrii alnr. y=f(x)

y y

y = f(x) fonksiyonunun grafii izilirken x


O x
O
y = f(x) fonksiyonunun grafiinin y eksenine
gre simetrii alnr. y=f(x) y=f(x)

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
Buna gre, y = f(x) fonksiyonunun grafiini
iziniz.
3 x
-2 O

y = f(x)

y
y = f(x), f(x) fonksiyonunun grafiinin
x eksenine gre simetriidir.

3 x
-2 O

y = f(x)

10. Snf / Matematik / Akll Defter 31


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
y = f(x)
Buna gre, y = f(x) fonksiyonunun grafiini
-1 x iziniz.
O 1

-2

y = f(x), f(x)in grafiinin y eksenine gre


-1 1 simetriidir.
x
O

-2

y = f(kx) fonksiyonunun grafii, y = f(x) fonksiyonunun grafiinde fonksi-


yonun x eksenini kestii noktalar kya blnerek izilir.

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
f(x)
Buna gre, y = f(2x) fonksiyonunun grafiini

x iziniz.
-2 O 2

-4

f(x) y = f(x) fonksiyonu x eksenini


x = 2 ve y = 2 noktalarndan kesmek-
1 1 x
-2 O 2 tedir. Bu durumda y = f(2x) fonksiyonu
x eksenini x = 1 ve x = 1 noktalarnda
-4 kesmelidir.

y = kf(x) fonksiyonunun grafii y = f(x) fonksiyonunun grafiinde grafiin


y eksenini kestii noktalar k ile arplarak izilir.

32 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

12
y

6
y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
6
Buna gre, y = 2f(x) fonksiyonunun grafiini x
-3 O 2
iziniz.
x
-3 O 2
f(x)

f(x)
y = f(x) fonksiyonu y eksenini y = 6 noktasn-
da kesmektedir.

Bu durumda y = 2f(x) fonksiyonu y eksenini,


y = 12 noktasnda kesmelidir.

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
y = f(x)
Buna gre, y = f(x) fonksiyonunun grafiini
2
x
iziniz.
O 1

y = f(x) fonksiyonunun grafiini izmek

1 iin y = f(x) fonksiyonunun hem x, hem y


x
eksenine gre simetrii alnr.
2

y = f(x)

y y

y = f(|x|) fonksiyonunun grafii izilirken


x x
y = f(x) fonksiyonunun x 0 daki parasnn y O O

eksenine gre simetrii alnr. y=f(x) y=f(x)

y y

y = |f(x)| fonksiyonunun grafii izilirken


x x
y = f(x) fonksiyonunun x ekseni altnda kalan O O

parasnn x eksenine gre simetrii alnr. y=f(x) y=f(x)

10. Snf / Matematik / Akll Defter 33


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
4 ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
Buna gre, y = f(|x|) fonksiyonunun grafiini
2 x
iziniz.
O

-2 y = f(x)

y
4
y = f(|x|)in grafii y = f(x)in grafiinin

2
x0deki parasnn y eksenine gre
x
2 O
simetriidir.
-2 y = f(x)

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
y = f(x)
Buna gre, y = |f(x)| fonksiyonunun grafiini

x iziniz.
-2 O 2

-4

y
y = |f(x)|in grafii y = f(x)in x ekseni altn-
4
da kalan parasnn x eksenine gre simet-
y = f(x)
rii alnarak elde edilir.
x y
-2 O 2

1
y x
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. -1 1
2
Buna gre, y = |f(x)| + 1 fonksiyonunun grafiini
1 iziniz. y = |f(x)|, y = f(x)in x ekseni altnda kalan
x
-1 O
ksmnn x eksenine gre simetrii alnarak
-2 y = f(x) elde edilir.

y = |f(x)| + 1 ise y = |f(x)|in 1 birim yukar


telenmesi anlamna gelir.

34 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.


3
Buna gre, g(x) = |f(x)| 3 fonksiyonu x ekseni-
ni ka farkl noktada keser?
F(x)

-1

-2

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

y = |f(x)|in grafii iin y = f(x)in x ekseni altnda kalan parasnn xeksenine


gre simetrii alnr.

y = |f(x)|3 iin ise y = |f(x)| grafii 3


2
1 birim aa telenir.

grafikten grld zere grafik x ekse-


2
nini 3 farkl noktada kesmektedir. 1
y fonksiyonunu paral tanml yazalm.

f(x) < 0 iin f(x) 0 iin


y |f(x)| = f(x) f(x) = f(x)
f(x)
4f (x) f (x) < 0 iin
g (x) = *
-2 O 2
x 2f (x) f (x) $ 0 iin
f(x) < 0 olduu yerler fonksiyonun x ekseni
altnda kalan ksmdr. 4f(x) iin bu ksmda
-4
fonksiyonun y eksenini kestii noktalar 4 ile
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
arplr. Yani g(x) fonksiyonu y eksenini
Buna gre, g(x) = 3f(x) |f(x)| fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
y y y
y = 16da kesmeli
A) B) C)
f(x) > 0 olduu yerler fonksiyonun x ekseni
zerinde kalan ksmdr. Bu ksmda fonksi-
x x x
-2 O 2 -2 O 2 -2 O 2
yon y eksenini kesmemektedir. Ancak ayn x
-1
deerlerinde daha byk y sonular alnaca-
-16
ndan fonksiyonun kollar daralmaldr.
A) y B) y C
D) y E) y
2

x x
-2 O 2 -2 O 2
x x
-2 O 2 -2 O 2

-2 -16

D) y E)
10. Snf / Matematik / Akll
2
Defter 35
x
-2 O 2 -2 O
3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Mutlak Deerli Fonksiyonlar le lgili zel Durumlar


y y

x
x O k
O

y = |x k| fonksiyonunun grafii x = k nok-


y = |x| fonksiyonunun grafii V eklindedir.
tasnda V eklindedir.
y y

2k

x x
-k O k -k O k

y = |x + k| fonksiyonunun grafii x = k y = |x + k| + |x k| fonksiyonunun grafii


noktasnda V eklindedir. eklindedir.
y y
2k 2k

k x -k x
-k O O k

-2k -2k

y = |x k| |x + k| fonksiyonunun grafii y = |x + k| |x k| fonksiyonunun grafii


eklindedir. eklindedir.
y y

k
x
O
x
O k

|y| = x bantsnn grafii eklindedir. |y k| = x bantsnn grafii y = k nokta-


snda eklindedir.
y y
k
x
O
x
-k -k O k

-k

|y + k| = x bantsnn grafii y= k nokta- |x| + |y| = k bantsnn grafii


snda eklindedir.
y y

x k
-k O k |x| + |y| = k bant-
x
O snn grafii
-k
|x| |y| = k bantsnn grafii

36 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f fonksiyonunun grafii;
y
f (x) = 4 x2
4
olduuna gre |f(x)| + 2 fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?

A) y B) y C) y
6
2 2
x
4 2
x
-2 O 2 x x
O 4 -2 O 2
|f(x)|in grafii f fonksiyonunun x ekseni altn-
da kalan ksmn x eksenine gre simetriidir.

D) y E) y Yani;

2 |f(x)| + 2 ise |f(x)| fonksiyonunun 2 birim


-2
O
2 x
-2
O
2
x yukar telenmi halidir.
y
-2
-4 6

2
R {0} R
x
f (x) =
x +x
2 2
x
fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?

A) y B) y C) y

1
x
O O O

D) y E) y

2 2

O O

Verilen fonksiyonu paral tanml olarak ifade edelim;

x < 0 iin x > 0 iin


-x+x x+x
= 0 =2
x x

o halde;
0 x <0
f (x) = * iin
2 x >0
iin

Demek ki fonkisyon x < 0 iin 0 deerine sahip, x > 0 iin 2 deerine sahip
sabit fonksiyondur. Buna uygun seeneimiz D kkdr.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 37


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar
y = |x 2| fonksiyonunun grafii x = 2de V
eklindedir.
y
y = |x 2| fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
2
A) y B) y C) y
x
O 2
2
x x x
-2 O O 2 O y = |x 2| fonksiyonunun grafii |x 2|
fonksiyonunun x eksenine gre simetriidir.
D) y E) y
y
x 2 x
O O 2
-2 x
O

y = |x + 1| + |x|
fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
A) y B) y C) y

2 2

x x x
-1 O 1 -1 O 1 O 1

Mutlak deerli fonksiyonlarn zel durumlar-


D) y E) y

1 1 na gre fonksiyon x=-1 ve x = 0'da anak


x x
( ) eklini alr.
-1 O O 1

y
y = |x| 1 y = |x| fonksiyonunun grafii ;
fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
x
A) y B) y C) y
1
-1 1 -1 1
y = |x| fonksiyonunun grafii y = |x|in x ekse-
x x x
O O -1 O
-1 y
-2
x
nine gre simetriidir.
D) y E) y
1
-1 1 x -1 x
O O 1
-1
y = |x|1 ise y = |x| fonksiyonunun 1 birim
y
-2
aa telenmi halidir.
x
1

38 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y = |x + k| |x k| fonksiyonunun grafii aadaki gibidir.


y y

2 2k

-2 O k O x
x
2 k

-2 2k

ekilde grafii verilen fonksiyon aadakilerden hangisidir? Bu durumda fonksiyon y = |x + 2| |x 2|


biiminde olmal ancak bu tipte bir fonksi-
A) |x + 2| + |x 2| B) |x + 2| |x 2| C) |x 2| |x + 2|
yon x = 2 iin y = 4 ve x = 2 iin y = 4
x- 2 - x+ 2 x+ 2 - x- 2
D) E) deerleri almalyd oysa grafie gre x = 2
2 2
de y = 2 ve x = 2de y = 2 olmu. Yani
y deerlerinin yars alnm. Bu demektir ki
1
fonksiyon ile arplm.
2
x+2 - x-2
1 |x| + |y| <2 Bu durumda fonksiyon; dir.
2
bantsnn grafii aadakilerden hangisidir?
A) y B) y C) y
2
1

x x O x
-2 O 2 -1 O 1 -2 -1 1 2

-1
-2 |x| + |y| = k bantsnn grafii aadaki ekildedir.
y
k
D) y E) y
2
k k
1 x
O
-1 x -1 x
-2 O 1 2 O 1
-1 k
-2
1 |x| + |y| < 2 bants ise benzer olarak
ekenar drtgen biiminde olmal. Bu koula
uygun seeneklerimiz A, B ve D klardr.
Ancak dikkat edilirse eksenleri kestii nok-
talarn orjine uzaklnn 1 birimden byk
|x| + |y| = 3
eit, 2 birimden kk olduu seenek "D" kkdr..
bants ile snrlanan kapal blgenin alan ka birimkaredir?
A) 6 B) 9 C) 18 D) 27 E) 36

A3 3.3
A(AOB)=
2

B D 3.3
A(ABCD) = 4. = 18 br2
3 0 3 2

C3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 39


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar
f(x)in pozitif ve negatif olduu durumlarn
inceleyelim;
y ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
y = f(x) f(x) < 0 iin f(x) 0 iin
g(x) = |f(x)| f(x)
|f(x)| = f(x) |f(x)| = f(x)tir.
O 2 fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
Bu durumda g fonksiyonu
- 2f (x) f (x) < 0
-1 g (x) = * iin
0 f (x) $ 0
A) y B) y C) y olur.

f(x) < 0 olduu durumlarda 2f(x) fonk-


-1 1
O 2
x
O 2
x
O 2
x siyonu, f(x) fonksiyonunun x eksenine gre
simetriinde, y eksenini kestii noktalar 2 ile
D) y E) y arplarak izilir.
y
2
x 2 x 2
O 2 O
x
O 2
-1

Ancak f(x) 0 olduu durumlarda g(x) sabit


fonksiyon ve deeri sfr olduu iin grafik
y

2
x
O 2

y biimindedir.
1

x
O 1

ekilde verilen grafik aadaki bantlardan hangisine ait olabilir?

A) y = |x| + x B) y = |x| x C) y = 2x |x|

D) y = |x| 2x E) y = 1 (x + |x|)
2

Grafie gre x < 0 olduu durumlarda fonksiyon sabit ve deeri sfrdr. Bu


durum +x x gibi bir durumla salanabilir. Demekki bize |x| + x, |2x| + 2x,
|3x| + 3x gibi bir ifade gerekmektedir. Buna uygun seeneklerimiz A ve E
klardr. Dikkat edilirse |x| + x ifadesi x > 0 iin x + x yani 2x olarak sonula-
1
nr. Oysa grafik (1, 1) noktasndan gemektedir. Demek ki verilen y = (x + x )
2
fonksiyonunun grafiidir.

40 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Tek ift Fonksiyonlar


f A R R fonksiyonunda x A iin,

f(x) = f(x) koulunu salayan fonksiyonlara tek fonksiyon denir. Tek


fonksiyonlar orijine gre simetriktir.
f(x) = f(x) koulunu salayan fonksiyonlara ift fonksiyon denir. ift
fonksiyonlar y eksenine gre simetriktir.

Aadaki fonksiyonlarn tek veya ift olma durumlarn inceleyiniz.


y = x2 y = x2 + x 1 y = 3x3 + 2x

(x)2 = x2 = y (x)2+(x)1=x2x1 3(x)3+2(x)=3x32x=y

ift ne tek, ne ift tek

y = x3 x3 + x
y=
x

(- x) 3 + (- x) - x3 - x x3 + x
(x)3 = x3 = y = = =y
(- x) -x x
tek ift

2
y = x2 + 2 y= x -1
x+ 1

(- x) 2 - 1 x2 - 1
(x)2 + 2 = x2 + 2 = y =
(- x) + 1 -x+1

ift ne tek, ne ift

Aada grafii verilen fonksiyonlardan hangisi tek fonksiyondur?


A) y B) y C) y
x x x
O O O

D) y E) y

x x
O O

Tek fonksiyonlarn grafii orijine gre simetriktir. Seenekler ierisinde orijine


gre simetrik olan E kknda verilen grafiktir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 41


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) ift ise

Reel saylarda tanml f(x) fonksiyonu ift fonksiyondur. f(2) = f(2) olmaldr.

f(2) = 2a 4 2a 4 = a 1
f(2) = a 1 a = 3
olduuna gre, a katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

f(x) fonksiyonu orijine gre simetriktir.


f(x) = ax3 + (a b) x2 + bx + a 2
olduuna gre, f(a . b) katr?
A) 120 B) 128 C) 136 D) 144 E) 156

f(x) orijine gre simetrikse tek fonksiyondur. O halde xin yalnzca tek kuvvet-
lerini bulundurmaldr. Yani ift kuvvetlerin katsaylar sfr olmaldr.

f(x) = ax3 + (a - b) x2 + bx + (a - 2) x
\ \
0 0

a b = 0 a = b ve a 2 = 0 f(x) = 2x3 + 2x ve a.b = 2.2 = 4


a = 2 b = 2 olduundan
f(4) = 2.43 + 2.4 = 136

Reel saylarda tanml f(x) fonksiyonu tek fonksiyondur. A(1, 3n + 4) noktas fonksiyonun
zerinde ve f(1) = 8 olduuna gre n katr?
A) 4 B) 3 C) 1 D) 1 E) 3

f (1) = 3n + 4
f tek ise f(1) = f(1) olmaldr.
f (- 1) = 8
8 = (3n + 4)

12 = 3n

n = 4

f(x) fonksiyonu ift, g(x) fonksiyonu tek fonksiyondur. f ift ise f(1) = f(1) = 2
g (- 1) = 3
f(1) = 2 g(1) = 3 g tek ise 4 olmaldr.
g (1) = - 3
h(x) = f(x) + g(x) + 2f(x) . g(x)
olduuna gre, h(1) katr? h(1) = f((1)) + g((1)) + 2 f((1) . g(1)
= f(1) + g(1) + 2f(1) . g(1)
A) 3 B) 1 C) 5 D) 7 E) 11
= 2 + (3) + 2 . (2) . 3
= 11

42 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) fonksiyonu y eksenine gre simetriktir.


f(x) = 2x2 + 5x 4f(x)
olduuna gre, f(5) katr?
A) 7 B) 15 C) 20 D) 25 E) 35

f fonksiyonu y eksenine gre simetrik ise ift fonksiyondur. Buna gre


f(x) = f(x) olmaldr.

f(x) = 2x2 + 5x 4f(x) f(x) = 2x2 + 5x 4f(x)

5f(x) = 2x2 + 5x

5f(5) = 2 . 52 + 5 . 5

5f(5) = 50 + 25

f(5) = 15

f : R R ve a, b, c sfrdan farkl gerel saylardr.


f(x) = ax3 + bx2 + cx
olduuna gre, f fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisi olabilir?
A) y B) y C) y

x x x
O O O

D) y E) y

x x
O O

f(x) = ax3 + bx2 + cx fonksiyonu xin tek ve ift kuvvetlerini bulundurmaktadr.


O halde f, ne tek, ne ift fonksiyon olmaldr. Bu durumda grafik y eksenine
gre veya orijine gre simetrik olmamaldr. Bu duruma uygun tek seenek D
kkdr.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 43


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
y=f(x)

-1 O x
1

ekilde grafii ile verilen f(x) fonksiyonu tek fonksiyondur.


g(x) = f(3 x) olduuna gre, g(x) fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?

A) y B) y C) y

-1 x 3 x x
-1 O O 1 2 -1 O 1

D) y E) y

2 3 x 3 4 x
O 4 O 2

f(x) tek ise, f(x) = f(x) olmaldr. Bu durumda;

f(3 x) = f(x 3) olacaktr.

o halde

g(x) = f(x 3) olur.

Yani f(x) fonksiyonu 3 birim saa telenip, x eksenine gre simetrii alnmaldr.
Buna uygun seenek E kkdr.

Fonksiyonlarn Cebirsel zellikleri


f:AR
g:BR
ve A B olsun.

(f " g) : A B R
(f " g) (x) = f(x) " g(x)
(f . g) : A B R
(f . g) (x) = f(x) . g(x)
(f/g) : A B R ve g(x) 0
(f/g)(x) = f(x) / g(x)
k R ve k 0 iin
(k . f) (x) = k . f(x)

44 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f : R R ve g : R R olmak zere;
f(x) = x2 1
g(x) = x + 1
olduuna gre, aadaki fonksiyonlar bulunuz.

(f + g) (x) = (x2 1) + (x + 1) = x2 + x

(f g) (x) = (x2 1) (x + 1) = x2 x 2

x 2 - 1 (x - 1) (x + 1)
(f/g) (x) = = = x-1
x+1 x+1

(2g) (x) = 2(x + 1) = 2x + 2

f(x) = x + 1
g(x) = 2x 2
(f + g) (1)
olduuna gre, ifadesinin eiti katr?
(f.g) (2)
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 2
3 3 2

f(1) = 1 + 1 = 2

g(1) = 2 . 1 2

g(1) = 0

f(2) = 2 + 1 = 3

g(2) = 2 . 2 2 = 2
(f + g) (1) f (1) + g (1) 2+0 2 1
= = = =
(f.g) (2) (f2) .g (2) 3.2 6 3

f(x) = x + 1
g(x) = 2x
olduuna gre, (3f g)(x) fonksiyonu aadakilerden hangisidir?

A) x+3 B) 5x C) x+3 D) x+5 E) x+6

3f (x) - g (x) = ?
4 (3x + 3) (2x) = x + 3
3f (x) = 3 (x + 1) = 3x + 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 45


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f sabit fonksiyon olduuna gre f(x) = a


olsun. Bu durumda
f sabit, g birim fonksiyon olmak zere,
f(3) = a ve 2f(3) = 2a
(2f + g) (3) = 11
olmaldr. g birim fonksiyonda g(x) = x
olduuna gre, f(6) katr?
olmal yani g(3) = 3 olacaktr.
A) 4 B) 7 C) 8 D) 11 E) 14
(2f + g)(3) = 11 2f(3) + g(3) = 11

2a + 3 = 11

2a = 8

a = 4 yani
f tek, g ift fonksiyon ve f(x) g (x) olmak zere,

(f - g) (x) f(x) = 4 dolaysyla f(6) = 4 olur.
(f + g) (- x)
ifadesinin eiti katr?
A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3

f (x) - g (x)
4 f tek fonksiyon ise f(x) = f(x) g ift fonksiyon ise
f (- x) + g (- x)
g(x) = g(x) olmaldr.

f (x) - g (x) f (x) - g (x)


& = =-1
- f (x) + g (x) - 8f (x) - g (x)B

f : {(1, 3), (2, 5), (3, 2)}


g : {(1, 2), (3, 1), (4, 5)}
olduuna gre, (g 2f) fonksiyonu aadakilerden hangisine eittir?
A) {(1, 4), (2, 10), (3, 5)}
B) {(1, 1), (3, 3), (4, 8)}
C) {(1, 4), (3, 3)}
D) {(1, 4), (3, 5)}
E) {(2, 8), (3, 3), (4, 1)}

(g 2f) g (x) - 2f (x)


144424443

Dikkat edilirse g ve f fonksiyonlarnn iine


ayn x deerleri yazlmaldr. Verilen bilgiye
gre x = 1 ve x = 3 deerleri her iki fonksiyon
iin ortaktr. O halde;

x = 1 iin g(1) 2f(1) = 2 2 . 3 = 2 6 = 4; (1, 4)

x = 3 iin g(3) 2f(3) = (1) 2 . (2) = 1 + 4 = 3; (3, 3)

(g 2f): {(1, 4) (3, 3)}

46 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

DEERLENDRME SORULARI

1. f(x) = 2x 3

g : {(1, 4), (2, 5), (3, 6)}

olduuna gre, c m (3) katr?


2f + g

g

A) 2 B) 7 C) 8 D) 11 E) 14

2f (3) + g (3) f (3) = 2.3 - 3 = 6 - 3 = 3 2.3 + 6 12



g (3)
& 4 6 = 6 =2
g (3) = 6

2. f(x) = 2x + 4

olduuna gre, f(2x) fonksiyonunun f(x) cinsinden eiti aadakilerden


hangisidir?

A) f(x) 2 B) f(x) + 2 C) 2f(x) D) 2f(x) 4 E) 2f(x) + 2

f(x) = 2x + 4 f(2x) = 2.(2x) + 4

f(x) 4 = 2x

bulunan f(2x) fonksiyonunda yerine f(x) 4 yazlrsa

f(2x) = 2(f(x) 4) + 4

f(2x) = 2f(x) 4 olur.

3. f(x) = x + 1
x+ 2
olduuna gre, f(2x) fonksiyonunun f(x) cinsinden eiti aadakilerden
hangisidir?

2f (x) + 2 2f (x) + 4 4f (x) + 2


A) B) C)
2f (x) - 1 2f (x) + 1 2f (x) + 1

4f (x) + 2 3f (x) - 1
D) E)
f (x) + 5 2f (x)
x+1
f (x) = = xf(x) + 2f(x) = x + 1
x+2
xf(x) x = 1 2f(x)

x(f(x) 1) = 1 2f(x)
1 - 2f (x)
x =
f (x) - 1
Dier taraftan;
2x + 1 1 - 2f (x)
f (2x) = 3 Bulunan f(2x) fonksiyonunda x yerine yazlrsa;
2x + 2 f (x) - 1
1 - 2f (x) 2 - 4f (x) 1 - 3f (x)
2. f p+ 1 +1
f (x) - 1 f (x) - 1 f (x) - 1 3f (x) - 1
f (2x) = = = = = f (2x)
1 - 2f (x) 2 - 4f (x) - 2f (x) 2f (x)
2f p+ 2 +2
f (x) - 1 f (x) - 1 f (x) - 1

bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 47


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

4. f(x) = 2x+1
f (x)
f(x) = 2x . 2 2x = 'dir.
olduuna gre, f(3x) fonksiyonunun f(x) cinsinden eiti aadakilerden 2
hangisidir? f(3x) = 23x + 1 = 23x .2

f(3x) = (2x)3 . 2 olur.


6f (x)@3 6f (x)@3
A) [f(x)]3 B) C) f (x)
2 4 Bulunan ifadede 2x yerine yazlrsa;
2
3
6f (x)@2 6f (x)@3 f (x) f3 (x)
D) (2 x) 3 .2 = e o .2 = .2
E) 2 8
9 8
(f (x)) 3
Fonksiyonlarda Bileke f ( 3x) = olur.
4
f:AB
g:BC
olmak zere A kmesindeki elemanlar C kmesinin elemanlar ile f ve g fonksiyonlar
yardmyla eleyen, tanmlanm yeni fonksiyonlara bileke fonksiyon denir. gof ile gs-
terilir.
A B C
f g

x y = f(x) gof(x)

gof(x) = g(f(x)
x
f
f(x
)

g(f(x)) = gof(x)

Bileke ileminin deime zellii yoktur.


(gof)(x) (fog)(x)
Bileke ileminin birleme zellii vardr.
fo(goh) (x) = (fog) oh(x)

f(x) = 2x 1
g(x) = x2 1
fonksiyonlar veriliyor. Buna gre, (fog)(x), (gof)(x) ve (fogof)(x) fonksiyonlarn bulunuz.
fog(x) = f(g(x)) gof(x) = g(f(x))
f(x2 1) = 2 . (x2 1) 1 = g(2x 1) = (2x 1)2 1
= 2x2 3 = 4x2 4x + 1 1
= 4x2 4x

48 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) = x2 + 2x
g(x) = x 6
fonksiyonlar iin (gof)(2) katr?

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10

gof (2) = g (f (2))


4 g (8) = 8 - 6 = 2
f (2) = 2 2 + 2.2 = 8

3g (x) - 2
(fog)(x) =
6g (x) + 5
olduuna gre, f(2) katr?

A) 1 B) 4 C) 8 D) 8 E) 12
4 17 17 7 7
3g (x) - 2 3x - 2 3.2 - 2 4
f (g (x)) = & f (x) = 4 f (2) = =
6g (x) + 5 6x + 5 6.2 + 5 17

(fog)(x) = 3g(x) + 1
(gof)(x) = 2f(x) + 5
olduuna gre, f(2) g(3) katr?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

f (g (x)) = 3g (x) + 1 & f (x) = 3x + 1 f (2) = 3.2 + 1 = 7


4
g (f (x)) = 2f (x) + 5 & g (x) = 2x + 5 olur. g (- 3) = 2. (- 3) + 5 = - 1

f(2) g(3) = 7 (1) = 8

f(x) = 2x + 5
g(x) = 3x 1
olduuna gre, (fog)(1) + (gof)(0) katr?

A) 17 B) 23 C) 26 D) 31 E) 34

(fog)(1) + (gof)(0) f(g(1)) + g(f(0))

g(1) = 3 . 1 1 = 2

f(0) = 2 . 0 + 5 = 5 f(2) + g(5)

f(2) = 2 . 2 + 5 = 9

g(5) =3 . 5 1 = 14 9 + 14 = 23

10. Snf / Matematik / Akll Defter 49


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) = x + 5
g(2x 1) = 1 x
olduuna gre, (fog)(1) katr?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

_
b
b g (2x - 1) = 1 - x, x = 1 iin;
(fog) (1) = f (g (1)`
b g (1) = 0
b
a
f (g (1)) = f (0). f (0) = 0 + 5 = 5 olur.

g(x) = x 2
(gof)(x) = 2x 1
olduuna gre, f(x) aadakilerden hangisidir?

A) 2x+1 B) 2x C) 2x1 D) 2x+3 E) 42x

g(f(x)) = f(x) 2 ve g(f(x)) = 2x 1 ise


f(x) 2 = 2x 1
f(x) = 2x + 1 olur.

f(x) = 3x + 2
g(x) = 4x + a
fonksiyonlar veriliyor.
(fog)(x) = (gof)(x)
olduuna gre, a katr?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

f(g(x)) = g(f(x))

f(4x + a) = g(3x + 2)

3(4x + a) + 2 = 4 . (3x + 2) + a 12x + 3a + 2 = 12x + 8 + a

3a + 2 = 8 + a

2a = 6

a = 3 olur.

50 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

(fof)(x) = 4x + 9
olduuna gre, f(1) ka olabilir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
Bileke fonksiyon 1. dereceden yani dorusal olduuna gre f dorusal
fonksiyondur. bu durumda fonksiyon f(x) = ax + b biiminde olmal.

f(f(x)) = a . (f(x)) + b = a . (ax + b) + b


= a2x + ab + b
= a2x + ab + b = 4x + 9

a2 = 4 olmal bu durumda a = 2 veya a = 2 a = 2 iin;

4x + 2b + b = 4x + 9
b = 3 bulunur.
yani f(x) = 2x + 3 olur.

f(x) = 2 . 1 + 3= 5 olur.

y y

6
f(x)
g(x)

-1 x
x -2 O 4
O 3 5

-1

ekilde f(x) ve g(x) fonksiyonlarnn grafikleri verilmitir. Buna gre, (fog)(4) (gof)(5)
f (1) = 0 _b
ifadesinin eiti katr?
b
f (0) = 2
A) 3 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 b
b
fofofo fofof(1) f (2) = - 1 ` 5 tan e
f(g(4)) g(f(5)) f(0) g(0) } 6 (1) = 7 b
f (- 1) = 4 b
g(4) = 0 f(0) = 6 b
f (4) = - 4 b
a
f(5) = 0 g(0) = 1

f (- 4) = 0 _b
b
f (0) = 2
y b
f (2) = - 1 bb
4 ` 5 tan e
f (- 1) = 4 b
2 f(x) b
f (4) = - 4 b
1 2 4 b
-4 -1 O
x f (- 4) = 0 b
a
-1 ifade her 5 ilem sonunda bataki deerini
-4 almaktadr. O halde 198 fonksiyonunun
bilekesinde 198in 5 ile blmnden kalan
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
3 olduu iin son fonksiyonu gz nne
Buna gre, ( fofofo...of (1) ) katr? alabiliriz. Dikkat edilerse nc basamak
1 44 2 44 3
198 tan e
sonunda 1 elde edilmi o halde sonu 1
A) 4 B) 1 C) 0 D) 2 E) 4 dir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 51


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
f(x) ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna
8
gre, (fofof)(1) katr?
4
2

x
-2 O 1 2 4

A) 0 B) 1 C) 2 D) 4 E) 8

fof(f(1)) fof(2) = f(f(2)) f(4) = 8

f(1) = 2 f(2) = 4

Bir Fonksiyonun Tersi


f : A B fonksiyonu birebir ve rten ise tersi vardr.
f(x) = y
f1 : B A
f1(y) = xdir.

Farkl elemanlarn grntleri de farkl ise fonksiyon birebirdir.


Bir fonksiyonun deer kmesinde akta eleman kalmyorsa fonksiyon
rtendir.

Aadaki fonksiyonlarn terslerini bulunuz.

x+5
f : R R, f(x) = 2x 5 f- 1 (x) =
2

x+5
f : R R, f(2x) = 4x 5 f (x) = 2x - 5 f- 1 (x) =
2

2x + 1
f : R R, f(x) = 3x - 1 f- 1 (x) =
2 3

x- 4
f : R R, f(3x) = 6x + 4 f (x) = 2x + 4 f- 1 (x) =
2

4x - 3
h : R {4} R {2} h(x) = 2x - 3 h- 1 (x) =
x- 4 x- 2

52 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f : R R olmak zere,
f(2x 1) = x + 4
olduuna gre, f1(7) katr?

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 11
f(2x 1) = x + 4 ise f1(x + 4) = 2x 1 olur.
f1(7) iin x + 4 = 7
x = 3 olmaldr.
f1(7) = 2 . 3 1 = 5

f : R R olmak zere,
f(x) = 52x 3
olduuna gre, f1(125) katr?

A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
f(x) = 52x 3 ise f1 (52x3) = x olur.
f1(125) iin 52x3 = 53
2x 3 = 3 x = 3 olmaldr.
f1(125) = 3 bulunur.

f(x) = 3x + c ve f1(6) = 9
4
olduuna gre, c katr?

A) 3 B) 4 C) 6 D) 9 E) 18

f1(6) = 9 ise f(9) = 6 olmaldr.


3.9 + c 3.9 + c 27 + c
f(9) = & & =6
4 4 4

27 + c = 24
c = 3 olur.

f(x2 + 3x) = 4x2 + 12x + 5


olduuna gre, f1(5) katr?

A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

f(x2 + 3x) = 4(x2 + 3x) + 5

f(x) = 4x + 5 ise

f1(4x + 5) = x olur.

f1(5) iin 4x + 5 = 5

x = 0 o halde f1(5) = 0

10. Snf / Matematik / Akll Defter 53


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f ( x) = x - m ve f- 1(2) = 1
mx + 2
olduuna gre, m katr?

A) 3 B) 5 C) 1 D) 1 E) 2
2

f(x) = y ise f1(y) = x olduundan


f1(2) = 1 ise f(1) = 2 olur.
1-m
f (1) = = 2 & 1 m = 2m + 4
m+2
3 = 3m

m = 1 olur.

f ve g R Rye tanml iki fonksiyon olmak zere,


(fog)(x) = 3g(x) + 4
olduuna gre, f1(5) katr?

A) 3 B) 1 C) 0 D) 1 E) 3
fog(x) = f(g(x)) = 3g(x) + 4 ise
f(x) = 3x + 4tr. f1(3x + 4) = x ve f1(5) iin, 3x + 4 = 5
3x = 9
x = 3 olmal
f1(5) = 3

f1 (2x + 1) = g(x 3)
olduuna gre, (fog)(4) katr?

A) 3 B) 6 C) 9 D) 12 E) 15

f1(2x + 1) = g(x 3)

f(g(x 3)) = 2x +1 fog(4) = f(g(4))

f(g(x 3)) ifadesinde x 3 = 4 iin x=7 yazlmal

f(g(4)) = 2 . 7 + 1 = 15

f(x) = x2 3
olduuna gre, f1(x) aadakilerden hangisidir?

A) x- 3 B) x + 3 C) x+ 3 D) 3 - x E) 3x

f(x) = x2 3 fonksiyonunda xi yalnz brakmalyz.


y = x2 3
y + 3 = x2
y + 3 = x burada x yerine y, y yerine x yazldnda oluan yeni fonksiyon
f1(x) fonksiyonu olur.

x + 3 = y & f- 1 (x) = x + 3 tr.

54 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) = x2 + 6x + 11
olduuna gre, f1(x) aadakilerden hangisidir?

A) x - 2 - 3 B) x - 2 + 3 C) x - 3 + 2 D) x - 3 - 2 E) x+ 2- 3

f(x) = x2 + 6x + 11 fonksiyonunda xi yalnz brakabilmek iin ifadeyi tam kareli


hale evirmeliyiz.
f(x) = (x2 + 6x + 9) + 2 f(x) = (x + 3)2 + 2  y = (x + 3)2 + 2
y 2 = (x + 3)2
y-2 = x + 3
y-2 3 = x
y = x - 2 3 yani
f1(x) = x - 2 3 olur.

x > 9 ve f(x) = x+ 9+ 4
olduuna gre, f1(x) fonksiyonu aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 8x + 16 B) x2 8x + 9 C) x2 8x + 7
D) x2 + 8x +7 E) x2 8x
f(x) = x+9+4
y = x+9 + 4
y 4 =  (y 4)2 = x + 9
x+9
y2 8y + 16 9 = x
x2 8x + 7 = y yani f1(x) = x2 8x + 7 olur.

f ve g reel saylarda tanml fonksiyonlar olmak zere,


f(x) = x + 1
(g1of)(x) = 2x 2
olduuna gre, g(x) fonksiyonu aadakilerden hangisidir?

A) x + 2 B) 2x 4 C) x + 4 D) x + 4 E) x - 1
2 4 2 2

g1(f(x)) = 2x 2 ise, g1(x + 1) = 2x 2dir. Burada x yerine x 1 yaz-


lrsa g1(x) fonksiyonu elde
edilir.

g1(x 1 + 1) = 2(x 1) 2 g1(x) = 2x 4, (g1)1 = g olacandan


x+4
g(x) = bulunur.
2

(fog)1(x) = (g1of1)(x)
(fof1)(x) = I I : birim fonksiyon

10. Snf / Matematik / Akll Defter 55


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

f(x) = 2x 4
g(x 1) = 2x + c ve (fog)1(6) = 2
olduuna gre, c katr?

A) 3 B) 1 C) 0 D) 2 E) 3

_ f(6 + c) = 6
(fog)1(6) = 2 ise (fog)(2) = 6 olur. f(g(2)) = 6 b
b
b f(6 + c) = 2(6 + c) 4 = 6
g(x 1) fonksiyonunda x = 3 iin; b
` 12 + 2c 4 = 6
g(3 1) = 2 . 3 + c b
b
b 8 + 2c = 6
g(2) = 6 + c olur. b
a
c = 1 bulunur.

(fof1)(x) = (a 3) x2 + (a b)x + b + c
olduuna gre, a + b + c deeri katr?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

_
fof1(x) =x olduundan, b
b Bu durumda;
2
(a - 3) x + (a - b) x + b + c = x b
\ \ Z b
a- 3 = 0 a- b = 1 b+c = 0 ` a + b + c = 3 + 2 + (2)
a= 3 3- b = 1 2+c = 0 b
c=-2 b = 3 bulunur.
b= 2 b
b
a

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
3
f- 1(2) + (fof) (0)
2 Buna gre, ifadesinin eiti katr?
f- 1(3) + f (3)
-3 -2 1 x
O 1 2 3
-1
-2

A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3

f- 1 (2) + f (f (0)) 0 + f (2) 3


= = = 1 olur.
f- 1 (3) + f (3) 2+1 3

56 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna gre,

f(1) + f1(1) toplam katr?


2

x
O 2

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
x ve y eksenlerini kestii noktalar bilinen dorunun denklemi;
x y
+ = 1 & x+y = 2
2 2
y = 2-x
yani f(x) = 2 x olur.

f (1) = 2 - 1 = 1
4 f (1) + f
-1
(1) = 1 + 1 = 2 bulunur.
-1 -1
f (x) = 2 - x & f (1) = 2 - 1 = 1

y
g(x)
6

2
x
-4 -2 -1 2 4
f(x)

-2

ekilde f ve g fonksiyonlarnn grafikleri verilmitir. Buna gre, f1og(4) deeri katr ?

A) 4 B) 2 C) 0 D) 2 E) 4

f-1og(4) = f-1(g(4)) ve g(4) = 6dr.

f1(6) fonksiyonun grntsnn 6 olduu yer x = 4 olduundan

f1og(4) = -4 olur.

y
4 ekilde f ve g fonksiyonlarnn grafii verilmitir. Buna
(fog) (1) + g- 1(- 2)
3 gre, deeri katr?
g(x) f (- 4) + g (2)
2 f (g (1)) + g- 1 (- 2) f (0) + 0 4
3 = = =2 olur.
-4 1 2
x
f (- 4) + g (2) 0+2 2

-2 f(x)

A) 3 B) 2 C) 1 D) 2 E) 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 57


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna gre
(fof)(x1) = 2 eitliini salayan x deerlerinin toplam

x katr?
-1 O 1 3

f(x)
-2

A) 0 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

f(f(x-1) = 2 f fonksiyonun -2 olmas x'in O olmasyla mmkndr. O


halde f(x - 1) = 0 olmal. Grafikte grlecei zere
f(1) = 0, f(1) = 0 ve f(3) = 0dr. O halde

x 1 = 1 x 1 = 1 ve x 1 = 3

x = 0 x = 2 x = 4 olmaldr. 0 + 2 + 4 = 6 bulunur.

y = f1(x) fonksiyonunun grafii y = f(x) fonksiyonunun grafiinin y = x doru-


suna gre simetriidir.
y
y=f(x)
a y=x
y=f -1(x)
x
-b O b

-a

y
g(x) ekilde f ve g fonksiyonlar verilmitir.
2 y=x
f(x)
1 Buna gre, (fog) ( 3 ) katr?
x
O 1 2

A) 3 B) 3 C) 2 3 D) 3 3 E) 3 3
2 2

fog( 3 ) grafik incelenirse f ve g fonksiyonlar y = x dorusuna gre simet-


riktir. Yani f ve g fonksiyonlar birbirlerinin tersidir. Ayrca bir
fonksiyonun tersi ile bilekesi birim fonksiyonu verir. Yani fof1(x)
= x olur. Buradan fog( 3 ) = 3 olmaldr.

58 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Fonksiyonlarla lgili Uygulamalar

x liraya alnan bir rn y liraya satlmaktadr. x ile y arasnda y = 5x 220 bants bulun-
duuna gre 60 liraya alnan bir rnn satndan ka lira kr elde edilir?

A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60
Kar = sat al
Kar = y x
f(x) = (5x 220) x f(x) = 4x 220
f(60) = 4 . 60 220
= 240 220
= 20 olur.

y (litre) ekilde bir su deposundaki su miktarnn zamana bal dei-


100
imini belirleyen y = 100 - 4x fonksiyonunun grafii veril-
x+ 2
mitir. Buna gre, kanc dakikadan sonra su miktar 5
litrenin altna der?
x dakika
O 25

A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 14
100 - 4x
Depodaki suyun 5 lt olduu an; 5 =
x+2
5x + 10 = 100 4x
9x = 90
x = 10
yani 10. dakikadan sonra su miktar 5 lt'nin altna der.

Scaklk (C)
ekilde hava scaklnn saat 18:00den sonra zamana
2k
bal deiimi gsterilmektedir.
5 Buna gre, hava scakl 0C olduunda saat katr?
Geen sre
O 3 2k (saat)

A) 02:00 B) 04:00 C) 05:00 D) 06:00 E) 08:00


Fonksiyon eksenleri kestii noktalar bilindiinden denklemi yazlabilir.
x y
+ =1
2k 2k
x + y = 2k
y = 2k x olur. Ayrca fonksiyon (3, 5) noktasndan getiinden
bu nokta fonksiyonun denklemini salamaldr.
5 = 2k 3
8 = 2k
hava scaklnn 0 C olduu an 2k andr. 8 saat sonra 0C olmutur. Saat
18:00dan itibaren 8 saat geerse saat 02:00 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 59


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Faiz oran (%)


ekilde bir bankann uygulad yllk basit faiz orann belirleyen
y = 75 fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna gre, 10 bin lira-
x
nn 3. yl getirdii faiz miktar 5. yl getirdii faiz miktarndan
ne kadar fazladr?
O Zaman

A) 1.000 B) 1.500 C) 2.500 D) 3.000 E) 4.500

Fonksiyonda y = faiz oran

x = zaman olarak verilmitir.

O halde ncelikle geen sreye gre deien faiz oran belirlenmelidir.

75 _ 25
3.ylda ki faiz oran; y = = %25 b 10.000nn 3. yl faizi; 10.000. = 2.500
3 b 100
b 15
` 10.000nn 5. yl faizi; 10.000. = 1.500
100
75 b
5.ylda ki faiz oran; y = = %15 b 2.500 1.500 = 1000 olur.
5 b
a

A
ekilde verilen kaplar A ve B musluklar yardmyla doldu-
rulacaktr. I. kabn yar yksekliinde bulunan B musluu
II. kab doldurmakta ve II. kap dolduu anda kapatlmak-

B
tadr.
Buna gre I. kaptaki su yksekliinin zamana bal
deiimini gsteren grafii iziniz.

I. Kap II. Kap

Ykseklik

Zaman
0

Grafikler
Bir fonksiyon y = 0 olmasn salayan noktalarda x eksenini, x = 0 olmasn
salayan noktalarda da ise y eksenini keser.

y f(a) = 0 ve f(b) = 0

c a ift katl kk
b tek katl kk
x
a O b

60 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

y
ekilde verilen y = f(x) fonksiyonu iin;
4 a) Fonksiyonun eksenleri kesitii noktalar belirleyiniz.
b) Fonksiyonun pozitif deerlere sahip olduu aralklar
-3 3
x belirleyiniz.
O 2
c) Fonksiyonun negatif deerlere sahip olduu aralklar
-1
y = f(x) belirleyiniz.

a) Fonksiyonun x eksenini kestii noktalar;

x = 3, x = 2 ve x = 3

noktalardr.

b) Fonsiyonun pozitif deerlere sahip olduu aralk fonksiyon grafiinin x ekseni


zerinde kalan ksmdr. (3, 2) aralnda grafik pozitif deerlere sahiptir.

c) Fonksiyonun negatif deerlere sahip olduu aralk fonksiyon grafiinin x


ekseni altnda kalan ksmdr. (, 3) ve (2, ) aralnda grafik negatif
deerlere sahiptir.

f, [a, b] aralnda tanml bir fonksiyon ve x1 ile x2 bu aralktaki herhangi


iki nokta olsun
1. x1 < x2 iken f(x1) < f(x2) ise f artan
2. x1 < x2 iken f(x1) > f(x2) ise f azalan fonksiyondur.

1 2 4
x
-3 -2 -1 O 3

-3 y = f(x)

-4

ekilde grafii verilen y = f(x) fonksiyonunun artan ve azalan olduu aralklar bulu-
nuz.

Fonksiyonun yukar doru ilerledii aralklar artan olduu aralklardr.

(, 2) (1, 3)

Fonksiyonun aa doru ilerledii aralklar azalan olduu aralklardr.

(2, 1) (3, )

10. Snf / Matematik / Akll Defter 61


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Fonksiyonun tanml olduu aralkta


daima azalan olmas fonksiyonun bu ara-
f : [a, b] R
lkta negatif yada pozitif deerlere sahip
fonksiyonu tanml olduu aralkta daima azalan bir fonksiyondur.
olduu ile ilgili bilgi vermez, ayn ekilde
Buna gre, a < x < b iin aadakilerden hangisi daima dorudur?
sfra da eit olabilir veya olmayabilir. U
A) f(x) = 0 B) f(x) > 0 C) f(x) < 0
deerlerin eit olup olmadyla da ilgili bir
D) f(a) = f(b) E) f(x) < f(a)
sonuca varlmaz. Dolaysyla A, B, C ve D
klaryla ilgili kesin kanya varlamaz.
y
Ancak fonksiyon azalansa a < x iken
f(x) < f(a) olmaldr.

-11 -8 1
x
-3 -1 O 3 5 8

y=f(x)

Yukarda grafii verilen f(x) fonksiyonu iin aadakilerden hangisi yanltr?

A) f(2) < f(4) B) f(12) > f(9) C) f(10) > f(9)


D) f(6) > f(9) E) f(7) < f(8)

A grafikten grlecei zere f(2) < 0, f(4) > 0 olduundan f(2) < f(4) dorudur.
f (- 12) > 0
B 4 olduundan f(12) > f(9) dorudur.
f (- 9) < 0

C Fonksiyon x = 10 ve x = 9 noktalarnda azalandr. Dolaysyla bu aralk-


ta x deerleri kldke y deerleri byr. O halde f(10) > f > (9) dorudur.
f (6) > 0
D 4 olduundan f(6) > f(9) dorudur.
f (9) < 0

E Fonksiyon x = 7 ve x = 8 noktalarnda azalandr. Bu aralkta


7 < 8 iken f(7) > f(8) olmalyd. Yanltr.

A f(2) > 0, f(1) < 0 olduundan, f(2) . f(1) < 0


y
olur. Dorudur.

B f(4) = 0 olduundan f(4) . f(2) = 0 olur.


y=f(x)
Dorudur.
x
-3 -2 -1 O 2 4 6
C f(7) > 0, f(5) < 0 olduundan, f(7) . f(5) < 0
olur. Dorudur.

D f(4) < 0, f(3) = 0 olduundan, f(4) . f(3) = 0


Yukarda verilen f(x) fonksiyonu iin aadaki ifadelerden hangisi yanltr? olmalyd. Yanltr.
A) f(2) . f(1) < 0 B) f(4) . f(2) = 0 C) f(7) . f(5) < 0 E f(1) = 0 olduundan f(1) . f(0) olur.
D) f(4) . f(3) < 0 E) f(1) . f(0) = 0 Dorudur.

62 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar
A Fonksiyonun x = 0 iin gerek bir
grnts yoktur. Y ekseninde a yakla-
y
maktadr. Dolaysyla x = 0 da tanml deil.
Doru.

B ( , 0) aralnda x deerleri by-


x
O
dke y deerlerinde artmaktadr. Fonksiyon
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. bu aralkta artandr. Doru.
Buna gre, aadakilerden hangisi daima yanltr?
C (0, ) aralnda x deerleri bydke
A) Fonksiyon x = 0da tanml deildir.
y deerleri azalmaktadr. Fonksiyon bu ara-
B) Fonksiyon (, 0) aralnda artandr.
lkta azalandr. Doru.
C) Fonksiyon (0, ) aralnda azalandr.
D) (0, ) aralnda fonksiyon azalan
D) f(3) < f(1)
olduundan f(3) < f(1) olur. Doru.
E) f(3) < f(5)
E) (0, ) aralnda fonksiyon artan
olduundan f(5) < f(3) olmalyd. Yanl.

y y
y=f(x)

4
y=g(x)
2
2

x -6 -3 -1 x
-2 O 4 -5 -4 O 2
-3

ekilde f ve g fonksiyonlar verilmitir.


Buna gre, aadakilerden hangisi yanltr?

A) (fog)(2) = 0 B) (fog)(3) > 0 C) (fog)(3) > 0


D) (fog)(2) > 0 E) (fog)(1) = 0

A f(g(2)) = f(4) = 0 doru.


B f(g(3)) fonksiyonunda g(3) iin foksiyon (0, 4) aralnda deer almaktadr.
(0, 4) aralnda f fonksiyonu ise pozitif deerlere sahiptir. Doru.
C f(g(3)) = f(3) ve f(3) > 0 olduundan doru.
D f(g(2)) g(2) iin foksiyon (3, 0) aralnda deer almaktadr.
(3, 0) aralnda f fonksiyonu ise pozitif deerlere sahiptir. Doru.
E f(g(1)) = 0 olmas iin g(1) = 2 olmaldr. g fonksiyonu x = 5 iin 2
deerini aldnda yanltr.

Bir fonksiyonun verilen aralkta ald en byk deere fonksiyonun mak-


simumu, en kk deere fonksiyonun minimumu denir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 63


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

5
4
3
-10 -5 -4 1 2 6 x
-8 -7 -6 O 3 4 5

-1
-2
-3 y=f(x)
-4

ekilde grafii verilen y = f(x) fonksiyonu iin aadaki ifadelerden ka tanesi dorudur?

[10, 6] aralnda fonksiyonun maksimum deeri 5 tir.


fonksiyon verilen aralkta maksimum 5 deerini almaktadr. Doru
[10, 6] aralnda fonksiyonun minimum deeri 4tr.

fonksiyon verilen aralkta minimum 4 deerini almaktadr. Doru

[5, 2] aralnda fonksiyonun maksimum deeri 3tr.

fonksiyon verilen aralkta maksimum 3 deerini almaktadr. Doru

[7, 3] aralnda fonksiyonun minimum deeri 1dir.

fonksiyon verilen aralkta minimum 4 deerini almaktadr. Yanl


[0, 5] aralnda fonksiyonun x = 4 apsisli noktada maksimumu vardr.

Fonksiyonun verilen aralkta maksimum deeri 4tr. Bu deeride x = 4


noktasnda olmaktadr. Doru.
[6, 6] aralnda fonksiyon minimum deerini x = 5 apsisli noktada alr.

Fonksiyonun verilen aralkta minimum deeri 4tr ve bu deeri


x = 2de alr. Yanl

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Ortalama Deiim Hz
y

f(b)
Oy
y
ortalama deiim oran 'tir.
Ox
Oy f (b) - f (a)
f(a)
Ox = b - a
x

x
a b

Geometrik olarak ortalama deiim oran bir kiriin eimidir.

64 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

Bakteri says
ekildeki grafikte 25 gnlk bir laboratuvar deneyinde
650 bakteri topluluunun byme hz gsterilmitir. Buna
gre bu topluluun 15. gnden 25. gne ortalama
600
byme hz katr?
350

100

Gn
10 15 20 25

A) 10 B) 20 C) 25 D) 30 E) 40

Ty f (25) - f (15) 650 - 350 300


= = = = 30 bulunur.
Tx 25 - 15 25 - 15 10

DEERLENDRME SORULARI

1. f ve g gerel saylarda tanml iki fonksiyon olmak zere aada f ve g fonksiyonlarnn


grafikleri verilitir.
y y
f fonksiyonun grafii x = 2de V eklinde
f(x) g(x) olduundan denklemi;
2 1
x x f(x) = |x 2|dir.
O 2 4 O 1 2
g fonksiyonunun grafii x = 1de V eklinde
olduundan denklemi;

g(x) = |x 1|dir.
Buna gre, (fg)(x) fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir?
(f g) (x) = |x 2| |x 1| olur.
A) y B) y C) y
2 Bu yeni fonksiyon iin mutlak deerli fonk-
2
1 siyonlar iin baz zel durumlardan grafik
1 2 3 x -1 x 34 x
O O 1 O 12 5
ya da eklinde olmaldr.
-1
-1
Ayrca fonksiyonun mutlak deerleri-
nin kkleri x = 1 ve x = 2dir. Yani
x < 1 ve x > 2 iin fonksiyonun sabit deer-
D) y E) y
1 ler alacaktr. Bu koullara uygun seenek
1
2 -2 D kkdr.
x x
O 1 O 1
-1 -1

10. Snf / Matematik / Akll Defter 65


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

2. |x| |y| 3 M utlak deerli fonksiyonlar ile ilgi-


li zel durumlarda bahsedildii zere
bantsnn grafii aadakilerden hangisidir?
|x| |y| = k bantsnn grafii
A) y B) y C) y
3 3
y

x x x
-3 O 3 -3 O 3 -3 O 3

k O k x
-3 -3

D) y E) y

3
eklindedir. Soruda |x| |y| 3 bants veril-
diinden grafiin i blgesi taranmaldr. Buna
x x
-3 O 3 O
-3 uygun seenek D kkdr.

3. |x . y| = 26

bantsnn grafii aadakilerden hangisidir?

A) y B) y C) y

O x x x
O O

D) y E) y

x x
O O

y y y y y

O x O x x O x x
O O

x > 0, y > 0 x < 0, y < 0 x < 0, y > 0 x > 0, y < 0 O halde grafik;
x . y = 26 x . y = 26 -xy = 26 -xy = 26 yukardaki gibi
26 26 26 26 olmaldr.
y= y= y= -x y= -x
x x

fof(f(1)) ve 1 < 2 olduundan f(1) = 3 . 1 1 = 2


f (x) = ) 2
3x - 1 x <2
4. x -1 2#x fof(2) = f(f(2)) ve 2 2 olduundan f(2) = (2)2 1 = 3
olduuna gre, (fofof)(1) katr? f(3) ve 3 2 olduundan f(3) = 32 1 = 8

A) 2 B) 3 C) 5 D) 8 E) 15 bulunur.

66 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

5. y f1(x)in grafiinin y = x dorusuna gre


simetrii f(x)in grafii olur.
f-1(x)
6
y y=f(x)

6
x
x O
-2 O
2

ekilde f1(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. y = (kx)in grafii izilirken y = f(x)

Buna gre, f(2x) fonksiyonunun grafii aadakilerden hangisidir? fonksiyonun x eksenini kestii yerler

y y y kya blnr. Bu durumda y = f(2x)in


A) B) C)
grafiinde fonksiyon x eksenini x =3

x 12 x x
noktasnda kesmelidir.
O 3 O O 6
-1 y
-2 -2
y = f(2x)
x
O 3
2
D) y E) y
6

x x
O 12 O 2
-1

f ve g fonksiyonlar xli terim iermediklerinden

6. Gerek saylarda tanml; sabit fonksiyonlardr.

f(x) = 3a2 + 4b 5 f(x) = m, g(x) = n olsun


f (3) + g (3) = 10 m + n = 10
g(x) = 4b3 7a2 + 1 4 olur.
f (1) - g (1) = 8 m-n = 8
fonksiyonlar veriliyor.
Taraf tarafa toplarsak.
f(3) + g(3) = 10
+
________________
f(1) g(1) = 8
2m = 18
olduuna gre, f (3 7 ) + 2f (3 7 ) g ( 5 ) + g ( 5 ) ifadesinin deeri katr? m=9
n = 1 bulunur
A) 18 B) 20 C) 28 D) 30 E) 32
f (x) = 9 f (3 7 ) + 2f (3 7 ) . g ( 5 ) + g ( 5 )
7. f(x) = x 3 &
g (x) = 1 9 + 2.9.1 + 1 = 9 + 18 + 1 = 28
(fog)(x+4) = (gof)(x) bulunur.
olduuna gre, g(3) g(4) ifadesinin deeri katr?

A) 3 B) 2 C) 1 D) 1 E) 3

f(g(x + 4)) = g(f(x))

f(g(x + 4)) = g(x 3)

g(x + 4) 3 = g(x 3)

g(x + 4) g(x 3) = 3 olur. Burada x = 1 iin;

g(3) g(4) = 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 67


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar

8. f: R {3} R{1} x + 3f(x) = xf(x) + 1

x 1 = xf(x) 3f(x)
x + 3f(x) = x f(x) + 1
x 1 = f(x) . [x 3]
ekilde tanmlanan f(x) fonksiyonu birebir ve rten olduuna gre, f1(x)
x- 1
fonksiyonu aadakilerden hangisidir? = f (x) bulunur.
x- 3

A) x - 1 B) 2x - 1 C) 3x - 1 D) x - 3 E) x + 1 3x - 1
x- 3 x- 3 x- 1 2 - 3x 2x - 3 f1(x) = olur.
x- 1
9. f fonksiyonu dorusal fonksiyondur.

f(1) = 1 f dorusal olduuna gre,


f(x) = ax + b
f1(5) = 4
biimindedir. Ayrca f(1) = 1 ve f(4) = 5tir.
olduuna gre, f(x1) + f(x+1) fonksiyonu aadakilerden hangisidir?
f (1) = a + b = - 1 a = 2
4
A) 2x 5 B) 2x 3 C) 2x 1 D) 4x 6 E) 4x 4 f (4) = 4a + b = 5 b = - 3 bulunur.

10. y f(x) = 2x 3
f(x 1) = 2(x 1) 3 = 2x 5
-3 f(x + 1) = 2(x + 1) 3 = 2x 1
x
+
______________________________________________
O 2 6

f(x 1) + f(x + 1) = 4x 6 olur.

-4
f(f(x 1)) = 4
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.
f(0) = 4 olduundan f(x 1) = 0 olmal.
Buna gre, (fof)(x 1) = 4 eitliini salayan x deerleri toplam katr?
f(x) = 0 eitlii x = 3, x = 2 ve x = 6 apsisli
A) 5 B) 8 C) 9 D) 11 E) 12 noktalarda gereklemektedir. Dolaysyla
y f(x 1) = 4 iin
11.
x 1 = 3, x 1 = 2 ve x 1 = 6
x x = 2 x = 3 x = 7
-4 -2 O 1 3

-1 (2) + 3 + 7 = 8 olur.

ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir.

Buna gre, x . f(x) 0 eitsizliini salayan x tamsaylarnn toplam katr?

A) 8 B) 5 C) 3 D) 2 E) 1

x . f(x) 0 eitsizliini eitsizlik tablosu ile zelim. x . f(x) 0 ifadesinde kklerimiz.

x = 0, x = 4, x = 2, x = 1 ve x = 3tr. Ayn x =3 iin f fonksiyonu x


eksenine teet olduundan ift katl kktr. Buradan
_
4 2 0 1 3 b
b eitsizliini salayan x deerleri,
b
+ + + + ` 4, 3, 2, 0, 1 ve 3tr. Bu
b deerlerin toplam; 5tir.
b
b
a

68 10. Snf / Matematik / Akll Defter


3. BLM Fonksiyonlarla lemler ve Uygulamalar
f(x 2) = y
12. y
6 f(x -2) x =2 iin f(0) = 6
x = 0 iin f(2) = 3 ve ayrca,
f(x 2) = y f1(y) = x 2 olacandan
3
-4 x
-1 O 2 f1(4) = 4 2 = 6
f1(3) = 0 2 = 2 bulunur.
Bulunan deerler sorulan ifadede yerlerine
-4

yazlrsa;
ekilde y = f(x 2) fonksiyonunun grafii verilmitir. f (0) - f (- 2) 6-3 3
= = olur.
f (0) - f (- 2) f -1
(- 4) - f -1
(3) - 6 - (- 2) - 4
Buna gre - 1 ifadesinin deeri katr?
f (- 4) - f- 1(3)
A) 4 B) 2 C) 1 D) - 3 E) - 2
4 3

13. f(x) = x2 + ax 1 fog(x) = f(g(x)) = f(2x + 1)


g(x) = 2x + 1 f(2x + 1) = (2x + 1)2 + a . (2x +1) 1

fonksiyonlar veriliyor. (fog)(x) fonksiyonu y eksenine gre simetrik olduuna = 4x2 + 4x + 1 + 2ax + a 1

gre, a katr?  4x2 + (4 + 2a)x + a ve


fog(x) y eksenine gre simetrikse ift fonk-
A) 4 B) 2 C) 0 D) 1 E) 3 siyondur. Dolaysyla xin tek kuvvetleri
bulunmamaldr. O halde;
4x 2 + (4 + 2a) x + a
1442443
14. f(x) = (m 2)x2 + (n 1)x + p 4 0 olmal

birim fonksiyon ve g(x) = (m + r)x2 (s + 6)x + 3 fonksiyonu sabit fonksiyon olduuna 4 + 2a = 0


gre, a = 2 bulunur.

m+n+p+r+s

ifadesinin deeri katr?

A) 0 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
f birim fonksiyon ise f(x) = x olmal,
f (x) = (m - 2) x 2 + (n - 1) x + p - 4
1442443 1442443 1442443
0 olmal 1 olmal 0 olmal
m 2 = 0 n 1 = 1 p 4 = 0
m = 2 n = 2 p = 4 bulunur.

Ayrca g sabit fonksiyon ise;


g(x) = (m + r)x2 (s + 6)x + 3
ifadesinde xli terim bulunmamal.
g (x) = (2 + r) x 2 - (s + 6) x + 3
1442443 1442443
0 olmal 0 olmal
2 + r = 0 s + 6 =0
r = 2 s = 6 bulunur.
ohalde,
m + n + p + r + s = 2 + 2 + 4 + (2) + (6) = 0
olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 69


4. BLM Analitik Geometri

DORUNUN ANALTK NCELENMES


Analitik Dzlem: ki say dorusunun dik kesimesiyle oluan sisteme dik koordinat sis-
temi, dik koordinat sisteminin zerinde bulunduu dzleme ise analitik dzlem denir.

Yatay olan say dorusuna x-ekseni denir.

Dey olan say dorusuna y-ekseni denir.

ki say dorusunun dik kesitii noktaya orijin denir.


y y

II. BLGE I. BLGE


b A(a,b) (-, +) (+, +)
x<0 x>0
y>0 y>0

x x
O a
III. BLGE IV. BLGE
(-, -) (+, -)
x<0 x>0
y<0 y<0

aya A noktasnn apsisi denir.

bye A noktasnn ordinat denir.

A noktasnn x eksenine uzakl bdir.

A noktasnn y eksenine uzakl adr.

A(7, 2) noktas iin aadaki ifadelerden ka tanesi dorudur?


I. Apsisi 7 dir.
II. Ordinat 2 dir.
III. Ox eksenine uzakl 7 birimdir.
IV. Oy eksenine uzakl 2 birimdir.

V. Koordinatlar toplam 9 birimdir.

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

A(7, 2) noktasnn
I. Apsisi 7dir.
II. Ordinat 2dir.
III. X-eksenine uzakl 2dir.
IV. Y-eksenine uzakl 7dir.
V. Koordinatlar toplam (7) + 2 = 5'tir.

I ve II nclleri dorudur.

70 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

Bir noktann Y-eksenine uzakl noktann I.


bileenidir (apsisidir). k 3= 4 veya k 3 = 4 tr.
Dik koordinat sisteminde A(k3, 5) noktasnn y eksenine uzakl 4 birim ise knn
k = 7 veya k = 1dir. knn alaca deerler
alabilecei deerler toplam katr?
toplam 1 + 7 = 6'dr.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

IV. Blgede iaretler (+, ) dir. Buna gre;


Dik koordinat sisteminde A(k + 2, 2k 8) noktas IV. blgede ise knn alabilecei tam
say deerlerinin toplam katr? k + 2 > 0 2k 8 < 0

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 k > 2 olur. k < 4 olur.

k'nn alaca deerler -2 < k < 4 aralnda


olup 1, 0, 1, 2, 3 deerlerini alr.

1 + 0 + 1 + 2 + 3 = 5 olur.
Dik koordinat sisteminde A(a, b) noktas II. blgede ise B(a . b, a ) noktas hangi
b
blgededir?
A(a, b) II. blgede ise;
A) I B) II C) III D) IV E) x ekseninde

+ olur.

a
B(a . b, )
b

Dik koordinat sisteminde II. blgede olan, x eksenine uzakl 3 birim ve y eksenine -.+ /+
uzakl 5 birim olan nokta aadakilerden hangisidir?
B(, ) olur ve III. blgededir.
A) (3, 5) B) (5, 3) C) (5, 3) D) (3, 5) E) (3, 5)

II. blgede iaretler (, +) olur.

X eksenine uzakl 3 birim ise ordinat 3 tr. 4


Nokta(5, 3) olur.
Y eksenine uzakl 5 birim ise opsisi 5 tir.

ki Nokta Arasndaki Uzaklk

y2 B

y1 A

x
0 x1 x2

|AB|= (x 2 - x1) 2 + (y 2 - y1) 2 dir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 71


4. BLM Analitik Geometri

Dik koordinat sisteminde A(2, 4) ile B(5, 8) noktalar arasndaki uzaklk ka birim-
dir?
A) 2 2 B) 10 C) 4 D) 3 2 E) 5

(5 - 2) 2 + (8 - 4) 2 = 9 + 16 = 25 = 5 olur.
(2 - 4) 2 + (- 3 - k) 2 = 2 5 her iki tara-
fn karesi alnrsa

4 + (3 k)2 = 20 olur. ((3 k)2 = 16


Dik koordinat sisteminde A(2, 3) ile B(4, k) noktalar arasndaki uzaklk 2 5 birim
ise knn alabilecei deerler toplam katr? 3 k = 4 veya 3 k = 4, k = 7 veya

A) 7 B) 6 C) 1 D) 6 E) 7 k = 1 olur.

Alaca deerler toplam

y
7 + 1 = 6 olur.

x
O
C
D

Yukardaki dik koordinat sistemine gre |AC| + |BD| toplam ka birimdir?


A) 13 B) 17 C) 20 D) 23 E) 25

A(5, 5) B(5, 2) C(3, 1) D(7, 3)

|AC| = (- 3 - 5) 2 + (- 1 - 5) 2 = 64 + 36 = 100 = 10 olur.

|BD| = (7 + 5) 2 + (- 3 - 2) 2 = 144 + 25

169 = 13 olur
|AC| + |BD| = 10 + 13 = 23 olur.
Bir Noktann Orijine Uzakl
y

2 2
|OA|= x1 + y1
y1 A(x1,y1)


x
O x1

(- 2) 2 + 3 2 = 13 olur.

Dik koordinat sisteminde A(2, 3) noktasnn orijine uzakl ka birimdir?


A) 1 B) 5 C) 2 2 D) 10 E) 13

72 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

BR DORU PARASININ ORTA NOKTASININ KOORDNATLARI


y U noktalar A(x1, y1) ile B(x2, y2) olan doru par-
asnn orta noktas C(x0, y0) ise;
y2 B
x1 + x 2
x0 =
y0
C 2
A
y1
y1 + y 2
x
O x1 x0 x2 y0 = 2

Dik koordinat sisteminde u noktalar A(3, 7) ve B(5, 9) olan doru parasnn orta
noktasnn koordinatlar nedir? -3+5 7+9
e , o = ^1, 8h olur.
A) (1, 16) B) (1, 8) C) (2, 16) D) (1, 8) E) (2, 2) 2 2

Dik koordinat sisteminde A(3, m) ve B(n, 9) noktalar veriliyor. [AB]nin orta noktas 3 + n m+9
=-1 =8
C(1, 8) ise m + n toplam katr? 2 2
m+n =-5+7
3+n =-2 m + 9 = 16
A) 3 B) 1 C) 2 D) 5 E) 7
m + n = 2 olur.
n = - 5 olur. m= 7

Dik koordinat sisteminde A(3, 2), B(1, 5) ve C(5, 3) noktalar veriliyor. ABC geninin
[BC] kenarna ait kenarortay uzunluu ka birimdir?
A) 4 2 B) 6 C) 37 D) 2 10 E) 8
A(3, 2)
D noktas [BC]'nin orta noktas olur.
-1+5 -5- 3
De , o
2 2
D(2, 4) olur.

B(1,5) C(5,3)
D

|AD| = (3 - 2) 2 + (2 + 4) 2 = 1 + 36 = 37 olur.

y
A
7

C
A(1, 7) B(5, 3)

C noktas [AB] nin orta noktas olur.


B
3 1+5 7+3
Ce , o ve C (3, 5)
x 2 2
O 1 5

|OC| = 32 + 52 = 9 + 25 = 34 olur.
Yukardaki dik koordinat sisteminde |AC| = |BC| olduuna gre, |OC| ka birimdir?
(C[AB])
A) 3 3 B) 34 C) 6 D) 8 E) 6 2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 73


4. BLM Analitik Geometri
C orta nokta olur.
0+8 6+0
Ce , o ve C (4, 3) olur.
y Analitik dzlemde 2 2
A
A(0, 6) |OC| = 42 + 32 = 16 + 9 = 25 = 5 olur.
B(8, 0)
C
|AC| = |BC|
(C[AB])
x
O B

Yukardaki verilere gre, |OC| ka birimdir?


A) 3 B) 10 C) 3 2 D) 5 E) 2 7

Paralelkenarn Ke Koordinatlar
A(x1, y1) B(x2, y2)

x1 + x3 x 2 + x 4
x0 = =
2 2

O(x0, y0)

y1 + y 3 y 2 + y 4
y0 = =
2 2

D(x4, y4) C(x3, y3)

Ke koordinatlar A(3, 5), B(4, 1), C(5, 1) ve D(m, n) olan ABCD paralelkenarnda
m + n toplam katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2

Karlkl kelerin apsisleri toplam birbirine, ordinatlar toplam birbirine


eittir.
A(3, 5) B(4, 1)

D(m, n) C(5, 1)

3 + 5 = 4 + m 5 1 = 1 + n m + n = 2 + 3 = 1 olur.

m = 2 olur. n = 3 olur.

x1 + x3 = x2 + x4 = 3olur.

y1 + y3 = y2 + y4 = 7 olur.

x1 + x2 + x3 + x4 + y1 + y2 + y3 + y4
Kegenlerin kesiim noktas K(3, 7) noktas olan ABCD paralelkenarnn tm ke
= 3 3 + 7 + 7 = 8 olur.
koordinatlarnn toplam katr?
A) 4 B) 8 C) 12 D) 16 E) 20

74 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri
y
F 5 B
q
y 2
B Analitik dzlemde
7 A
ABCD bir kare q C
5
A C(7, 2) 2
q x
C 2 D 5 E

x
7
D

3 3 3
AOD, DEC ve AFB e genlerdir. ve
Yukardaki verilere gre, B noktasnn koordinatlar nedir? nn karsndaki kenarlar ayn olacandan;
A) (6, 5) B) (6, 4) C) (5, 3) D) (5, 6) E) (5, 7)
Bnin koordinatlar (5, 7) olur.

BR DORU PARASINI BELL ORANDA BLEN NOKTANIN


KOORDNATLARI

ten Blme
A(x1, y1) C(x0, y0) B(x2, y2)

AC
[AB]yi k orannda iten blen C(x0, y0) noktas olsun, =k (k ! R)
BC

x1 + k.x 2 y 1 + k.y 2
x0 = y0 =
1+k 1+k

A(3, 1), B(9, 4) ve C[AB] olmak zere, 2|AC| = |BC|

olacak ekilde C(x0, y0) noktasnn koordinatlar nedir?


A) (7, 2) B) (6, 0) C) (5, 3) D) (5, 2) E) (6, 3)

A k C 2k B 2 AC = BC 3kda 6 artarsa AC 2
0 0 kda 2 artar = ise
(3,1) (9,4) 2k k BC 3
Apsis = 3 + 2 = 5 olur.
3 azalm
AC = 2k,
6 artm
3kda 3 azalrsa kda 1 azalr.
BC = 3k olur.
Ordinat = 1 1 = 2 olur.
C noktas (5, 2) bulunur. 10 azalm

A(1, 12) C B(6, 2)



5 artm
A(1, 12), B(6, 2) ve C[AB] olmak zere, 5kda 5 artarsa 5kda 10 azalrsa
AC 2 2kda 2 artar 2kda 4 azalr
=
BC 3

olacak ekilde C(x0, y0) noktasnn koordinatlar toplam katr? Apsis = 1 + 2 = 3 olur. Ordinat = 12 4 = 8
olur.
A) 8 B) 10 C) 11 D) 12 E) 14
3 + 8 = 11

10. Snf / Matematik / Akll Defter 75


4. BLM Analitik Geometri
D noktas orta nokta olduundan
3+5 -1+1
De , o den, D (4, 0) olur.
2 2
A(5, 1) Analitik dzlemde
AB CE = {D} 3 CD = DE
. .
A(5, 1) k 3k
C D E
?
B(3, 1)
2 artm
C(2, 1)
k D(4,0) 3k
C(2, 1) E(x, y)
|AD| = |BD|
B(3, -1) 1 azalm
3|CD| = |DE| ?
x bileeni y bileeni
Yukardaki verilere gre, E noktasnn koordinatlar nedir?
kda 2 artm kda 1 azalm
A) (8, 1) B) (10, 3) C) (10, 5) D) (7, 2) E) (5, 3)
4kda 8 artar 4kda 4 azalr
Dtan Blme x = 2 + 8 y = 1 4
x = 10 olur. y = 3 olur.
A(x1, y1) B(x2, y2) C(x0, y0)
E noktas E(10, 3) olur.

AC
[AB]yi k orannda dtan blen C(x0, y0) noktas olsun =k (k ! R)
BC

x1 - kx 2 y1 - ky 2
x0 = y0 =
1-k 1-k

AC 3
=
AC BC 1 (1, 3) (3, 7) (x, y)
A(1, 3), B(3, 7) ve = 3 olacak ekilde dardaki dorusal C(x0, y0) noktasnn
BC AC = 3k
koordinatlar nedir? BC = k olur.
A) (4, 9) B) (5, 10) C) (4, 8) D) (5, 9) E) (5,12) x bileeni y bileeni

2kda 2 azalm 2kda 4 artar


3kda 3 azalr 3kda 6 artar
A(1, 4), B(3, 2) ve 3|AC| = 5|BC| olacak ekilde dardaki dorusal C(x0, y0) nokta- x = 13 = 4 olur. y = 3 + 6 = 9 olur.
snn orijine uzakl ka birimdir?
A) 37 B) 6 C) 34 D) 4 2 E) 30
3 AC = 5 BC 2 artm
0 0
alnr.
5k 3k (1, 4) (3, 2) (x, y)

2 artm

x bileeni y bileeni
2kda 2 artm 2kda 2 artm
5kda 5 artar 5kda 5 artar
x = 1 + 5 y = 4 + 5
x = 6 olur. y = 1
C(6, 1) bulunur.

orjine uzakl = 6 2 + 1 2 = 37 bulunur.

76 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

A(3, m), B(6, n) ve 2|AB| = |AC| olacak ekilde dardaki dorusal C(x0, y0) noktasnn
apsisinin alabilecei deerler toplam katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A(3, m) B(6, n) C |AB| = k B noktas orta nokta
|AC| = 2k x0 = 9
k k

C(-3,?) A(3, m) B(6, n) |AB|=t x0=3 olur. Toplamlar


|AC|=2t 9 + (3) = 6 olur.

2t t

GENN AIRLIK MERKEZ


A(x1, y1)
ABC geninin ke koordinatlar
A(x1, y1), B(x2, y2) ve C(x3, y3)
olmak zere,
G(x0, y0) arlk merkezi ise;
G(x0, y0)
x1 + x 2 + x3
x0 =
3
B(x2, y2) C(x3, y3)
y1 + y 2 + y 3
y0 =
3

2+3+a -1+4+b
=3 =0
Analitik dzlemde kelerinin koordinatlar A(2, 1), B(3, 4) ve C(a, b) olan genin 3 3
arlk merkezinin koordinatlar G(3, 0) ise a + b toplam katr? 5+a = 9 3+b = 9

A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 a = 4 olur b = - 3 olur

a + b =4 3
A(5, -1) a + b = 1 olur.
Analitik dzlemde
G genin arlk merkezi
A(5, 1)
G B(2, 4)
C(8, 3)

B(2, 4) C(8, 3)
Yukardaki verilere gre, |BG| ka birimdir?
A) 3 B) 10 C) 2 3 D) 13 E) 4

BG = (5 - 2) 2 + (2 - 4) 2
5+2+8 -1+4+3
Ge , o
3 3 BG = 9+4
G (5, 2) olur. BG = 13 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 77


4. BLM Analitik Geometri

A Analitik dzlemde
2k
ABC bir dik gen
G, arlk merkezi G

G AB AC k

B(6, 8) B(6, 8) D C(-3, -4)

B(6, 8) C(-3, -4) C(3, 4) G noktas Dye birletirilirse A = 90 ve G arlk


Yukardaki verilere gre, |AG| ka birimdir? [AD] kenarortay olduundan merkezi olduundan,
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 |BD| = |DC| olur. |BD| = |DC| = |AD| olur.
15
GENN ALANI |BC| = (6 + 3) 2 + (8 + 4) 2 |AD| = |AG| = 2k
2
A(x1, y1) x2 y1 x 1 y1 x1 y2
|BC| = 9 2 + 12 2 |GD| = k olacandan
x y2
x3 y2 2 x2 y3 15 5
x3 y3 |BC| = 81 + 144 3k = k =
x y y 1 + x3 y1 2 2
+ 1 3 x1
a b |BC| = 225
|BC| = 15 olur.

A (ABC) = 1 . a - b |AG| = 2k
2 5
|AG| = 2.

B(x2, y2) C(x3, y3) 2
|AG| = 5 olur.

2 3 1
A(ABC) = . - 21 - (- 11)
Kelerinin koordinatlar A(2, 3), B(4, 1) ve C(5, 2) olan ABC genin alan ka 12 4 1 2
5 5 2 2 1
birim karedir?
4 2 3
8
=
2
. - 21 + 11
A) 5 B) 11 C) 6 D) 13 E) 7 11
2 2 15 1
= .10
21 2

= 5 bulunur.

Kenarlarnn orta noktalar D(4, 1), E(2, 3) ve F(1, 3) olan ABC geninin alan ka
birim karedir?
A 3
A (DEF) = 5
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 12
4 1
S 2 2 3
12
D E 3 1 3
6
Kelerinin koordinatlar A(5, 2), B(k, 5) ve C(7, 2) olan genin alan ka birim S 12 4 1
1
karedir? S S 7
5
A) 12 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18 B C
F
5 2
2k k 5
1 1
35 7 2 25 S= . 5-7 & S = 2
2 2
10 -5 2 2k
2k+25 14 S = 1 bulunur.
2k-11 3
A (ABC) =4S olduundan
3 1 1
A (ABC) = 2k - 11 - 2k - 25 & .36 = 18 bulunur.
2 2 = 4 .1 = 4 bulunur.

78 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

EM
Bir dorunun Ox ekseniyle pozitif ynde (saat ynnn tersi) yapt aya eim as; eim
asnn tanjantna dorunun eimi denir ve m ile gsterilir.
y d1 dorusunun m1 = tana > 0
d2 d1 d2 dorusunun m2 = tan b < 0

0 30 45 60 90

tan 3
0
3
1 3

x
O
tana = tan (180 a)

ki Noktas Bilinen Dorunun Eimi


y A(x1, y1) ve B(x2, y2) noktalarndan geen dorunun
B
y2 eimi;
A
y1

y 2 - y1
tana = mAB =
x 2 - x1

x
O x1 x2

Analitik dzlemde A(5, 2) ile B(4, 3) noktalarndan geen dorunun eimi katr?
A) 5 B) - 1 C) 1 D) 3 E) 5
5 5

2 - (- 3) 5
= = 5 olur.
5-4 1

Analitik dzlemde A(2, k) ile B(3, 5) noktalarndan geen doru Ox ekseniyle pozitif
ynde 45 lik a yaptna gre, k katr?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

k-5 A, B ve C noktalar dorusal olduundan


Eim = tan45 = 1 olur. =1 k - 5 = - 1 k = 4 olur.
2-3
Herhangi iki noktada bulunan eimler eit

A B C olacandan;
2-3 k-2
nokta dorusal (lineer) ise mAB = mBC = mAC = olur.
4 - (- 1) 2 - 4

-1 k- 2
=
5 -2
5k 10 = 2
Analitik dzlemde A(1, 3), B(4, 2) ve C(2, k) noktalar dorusal ise k katr?
5k = 12
A) 1 B) 3 C) 4 D) 12 E) 7
2 5 3 5 2 12
k = olur.
5

10. Snf / Matematik / Akll Defter 79


4. BLM Analitik Geometri

Denklemi Bilinen Dorunun Eimi


A) y = mx + n tipi dorularda eim xin katsaysdr.
B) ax + by + c = 0 tipi dorularda eim - a dir.
b

Aadaki denklemleri verilen dorularn eimlerini bulunuz.


1
I. y = 2x + 3 (......2.......) II. y = x 3 (...... .......)
2 2

1
III. x = 2y 4 (...... .......) IV. 3x y + 7 = 0 (......3.......)
2

5
V. 2y 5x + 2 =0 (...... .......) VI. x y + 1 = 0 (......1.......)
2

I = 2 III : 1/2 V: 5/2


II = 1 / 2 IV : 3 VI: 1

Grafii Bilinen Dorularn Eimi


y rnek: y rnek: y
d d
d
7

3

x x x
O O 4 -5 O

-7 3
tan a = md md = ...... ....... md = ...... .......
4 5

DORU DENKLEM BULMA


1. Eimi ve Bir Noktas Bilinen Dorunun Denklemi

y - y1
m= olup buradan;
x - x1

B(x, y)

A(x1, y1)
tana = mAB = y y1 = m . (x x1)

Analitik dzlemde A(3, 5) noktasndan geen ve eimi 5 olan dorunun denklemi


nedir? y 5 = 5 . (x + 3)
A) x = 5y + 20 B) x = 5y + 15 C) y = 5x 20
y = 5x + 20 olur.
D) y = 5x 12 E) y = 5x + 20

80 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

Analitik dzlemde A(4, 2) noktasndan geen ve Ox ekseniyle 135 lik a yapan m = tan135 = 1 olur.
dorunun denklemi nedir? y + 2 = 1 . (x 4)
A) x y 6 = 0 B) x + y 2 = 0 C) x + y +2 = 0 y = x + 2
D) x y 2 = 0 E) x + y + 6 = 0
y + x 2 = 0 olur.

2. ki Noktas Bilinen Dorunun Denklemi


nce A ve B noktalarndan geen dorunun eimi bulunur.
Sonra A ve B noktalarndan biri seilerek, eimi ve bir noktas
B(x2, y2)
bilinen dorunun denklemini bulma eklinde denklem bulunur.
A(x1, y1)

-4+6 2
m = = =1
Analitik dzlemde A(3, 6) ile B(5, 4) noktalarndan geen dorunun denklemi 5-3 2
nedir?
y + 6 = 1 . (x 3)
A) x + y 9 = 0 B) x + y + 9 = 0 C) x + y 7 = 0 y =x 9
D) x y 9 = 0 E) x y 7 = 0 x y 9 = 0 olur.

Doru zerinde bulunan noktalar dorunun denklemini salar.

Analitik dzlemde A(5, 2) noktas 2x y + c = 0 dorusu zerinde olduuna gre,


c katr?
A) 6 B) 4 C) 8 D) 10 E) 12

2 . 5 (2) + c = 0

12 + c = 0

c = 12

3. Eksenleri Kestii Noktalar Bilinen Dorunun Denklemi


y
d

B(0,b)

x y
+ =1
A(a,0) a b
x
O

10. Snf / Matematik / Akll Defter 81


4. BLM Analitik Geometri

x y
+ =1
-3 4
(4) (- 3)
y
d
4x - 3y
=1
- 12
B(0,4)

x 4x 3y = 12
A(-3,0) O
4x 3y + 12 = 0 olur.

Analitik dzlemde d dorusunun denklemi nedir?


A) 4x + 3y + 12 = 0 B) 4x 3y 12 = 0
C) 3x 4y + 12 = 0 D) 4x 3y + 12 = 0
E) 3x + 4y 12 = 0

ZEL DORU DENKLEMLER

1. x Eksenine Dik Doru Denklemi


y d:x=a Eimi dur.
zerindeki btn noktalarn apsisi adr.
Oy eksenine paraleldir.

x
O A(a, 0)

2. y Eksenine Dik Doru Denklemi


y Eimi sfrdr.
A(0, b)
d:y=b
zerindeki btn noktalarn ordinat bdir.
Ox eksenine paraleldir.

x
O

3. Orijinden Geen Dorularn Denklemi


y y

y = -x (II. aortay) y = x (I. aortay)


d : y = mx

45 45
45 45
x x
O O

82 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

Analitik dzlemde |x| = 2 ile |y| = 3 dorularnn arasnda kalan blgenin alan ka
birim karedir?
A) 6 B) 12 C) 18 D) 24 E) 36
|x| = 2 ise x = 2 veya x = 2 dir.
|y| = 3 ise y = 3 veya y = 3 tr.
y

3 4 br
y = 3

2 2
x 6 br 6 br

3
y = 3
4 br
y = 2 x = 2

Alan = 6 . 4 = 24 br2 olur.

y bileeninden geer. y = 5 olur.


Analitik dzlemde A(3, 5) noktasndan geen, x bileeninden geer. x = 3 olur.
a) Ox eksenine paralel olan
b) Oy eksenine paralel olan y = mx biimdedir.
. .
c) Orijinden geen 5 3
5
doru denklemleri nelerdir? Denklemi y = x olur.
3

A(3,2) nok-
y
d
y ABCD bir kare
2 A 2 B (5, 2) tas orijinden
d
B(5, 2) geen y = mx
A B 2 2
x doru su
O 3 D 2 C
5 zerindedir.
x
2 = 3m ve
O D C

2
m = olur.
2 3
Denklem y = x olur.
3
Dik koordinat sisteminde orijinden ve A noktasndan geen dorunun denklemi nedir?
A) y = 3 x B) y = 2 x C) y = 5 x D) y = 2 x E) y = 3 x
2 3 2 5 5
Denklemi Verilen Bir Dorunun Grafiinin izilmesi
Bir dorunun grafiini izmek iin eksenleri kestii noktalar bulmak yeterlidir. Bunun iin denk- y
lemde xe sfr verilerek y eksenini kestii nokta, yye sfr verilerek x eksenini kestii nokta bulunur. x = 0 iin 4y 24 = 0 y = 6 6
y = 0 iin 3x 24 = 0 x = 8

x
3x + 4y 24 = 0 8

denklemi ile verilen dorunun eksenlerle arasnda kalan alan ka birim karedir? 6.8
Dik genin alan = 24 olur.
2
A) 12 B) 18 C) 24 D) 36 E) 48

10. Snf / Matematik / Akll Defter 83


4. BLM Analitik Geometri

ki Dorunun Kesime Noktas


y d1 : a1x + b1y + c1 = 0 ile d2 : a2x + b2y + c2 = 0
d2
d1 dorularnn kesiim noktasnn koordinatlar;
a1x + b1y + c1 = 0
P 4 denklem sisteminin z-
a2 x + b2 y + c2 = 0
mdr.
x
O

2x y 8 = 0
x + y 7 = 0

2x y 8 = 0 ve x + y 7 = 0 3x 15 = 0
dorularnn kesitikleri noktann koordinatlar nedir?
x = 5 olur. kinci denklemde;
A) (4, 0) B) (2, 7) C) (5, 2) D) (4, 3) E) (6, 1)
x = 5 iin 5 + y 7 = 0

y = 2 olur.

Kesim noktas (5, 2) olur.


y

y=x
5

x
O 3
x y
d2 : + = 1 ve 5x + 3y = 15 olur.
3 5
ekildeki verilenlere gre P noktasnn apsisi katr?
A) 3 B) 2 C) 13 D) 15 E) 3 d1 : y = x eitlii d2de yerine yazlrsa
5 7 8
15
5x + 3x = 15 8x = 15, x = olur.
8

Analitik dzlemde, 2x + y 10 = 0 ile y = 3x dorular 5x y + c = 0 dorusu zerinde


kesitiklerine gre, c katr?
A) 4 B) 2 C) 1 D) 3 E) 6

_ _ _
b
Ortak zlrse
b b (2, 6) noktas
b b b
b b b
b 2x + 3x 10 = 0 b y = 3x olduundan b 5x y + c = 0 dorusu zerinde
2x + y 10 = 0 b b b
olduundan denklemi salar.
` 5x 10 = 0 `y = 3 . 2 `
y = 3x b b b
b b b 5 . 2 6 + c =0
b 5x = 10 by = 6 b
b b b 4 + c = 0 c = 4
b x = 2 b b
a a a

84 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

ki Dorunun Birbirine Gre Durumlar


1. Paralel Olma Durumu:
y
d1 d1 : a1x + b1y + c1 = 0

d2 : a2x + b2y + c2 = 0
d2
Paralel dorularn eimleri eittir.
b1 c
= 1
a
a1 =
x b c2
O 2 2

k- 1 1
Analitik dzlemde; =
k+ 2 2
d1: (k 1) x + y + 5 = 0
2k 2 = k + 2
d2: (k + 2) x + 2y 7 = 0
k = 4 olur.
d1 ile d2 dorular paralel ise k katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 7 E) 4
2

1
Analitik dzlemde A(1, 5) noktasndan geen ve x 3y + 2 = 0 dorusuna paralel x 3y + 2 = 0 dorusunun m = olur.
3
olan dorunun denklemi nedir?
paralel dorularn eimleri eit olduundan
A) x + 3y 4 = 0 B) 3x y + 8 = 0 C) x 3y + 16 = 0 1
A(1, 5) noktasndan geen ve eimi m =
3
D) 3x + y 2 = 0 E) x 3y 12 = 0 olan doru denklemi yazlr.
1
y 5 = . (x + 1)
3
3y 15 = x + 1
A(2, 3) B
ABCD bir paralelkenar
A(2, 3) x 3y + 16 = 0 olur.

C(5, 1)
D(4, 1)

D(4, -1) C(5, 1)

Dik koordinat sisteminde ABCD paralelkenarnn A ve B kesinden geen dorunun


denklemi nedir?

A) 2x y 5 = 0 B) 2x + y 7 = 0 C) 2x y 1 = 0
D) x 2y + 4 = 0 E) x + 2y 8 = 0

AB // DC olduundan eimleri eittir. A(2, 3) noktasndan geen ve mAB = 2

mAB = mDC olan doru denklemi


1+1 y 3 = 2.(x 2)
mDC = = 2 olur.
5-4
y 3 = 2x 4

mAB = mDC olduundan 2x y 1 = 0 olur.

mAB = 2 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 85


4. BLM Analitik Geometri

2. akk Olma Durumu


d1: a1x + b1y + c1 = 0
4 denklemleriyle verilen dorular akk (ayn doruyu belirtiyor) ise,
d2: a2 x + b2 y + c2 = 0

a1 b1 c1
=
a2 = b2 c2

a+2 3 1
= =-
6 b-1 2

a+2 1
=- 2a + 4 = 6
Analitik dzlemde, 6 2
2a = 10
d1 : (a + 2)x + 3y 1 = 0
a = 5
d2 : 6x + (b 1)y + 2 =0 3 1
=- b + 1 = 6
b-1 2
dorular veriliyor. d1 ile d2 dorular akk ise a + b katr?
b = 5
A) 10 B) 5 C) 0 D) 5 E) 10 a + b = 10 bulunur.

3. Tek Noktada Kesime Durumu


d1: a1x + b1y + c1 = 0
4 denklemleriyle verilen dorularn bir noktada kesiebilmesi iin
d2: a2 x + b2 y + c2 = 0
paralel olmamas gerekir. Dolaysyla;
a1 b1
!
a2 b2

zel Durum: ki doru dik kesiiyorsa;

d1 d2 m1 . m2 = 1
m1 . m2 = 1

a-1 2
. =-1
2 3
Analitik dzlemde,
a 1 = 3
d1 : (a 1)x 2y + 3 = 0
a = 2 bulunur.
d2 : 2x 3y + 7 = 0
d1 d2 olduuna gre, a katr?
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3

Kesien ki Dorunun Arasndaki A


y
d2
d1
m1 - m 2
tana =
1 + m1 .m 2

x
O

86 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri
2
2x 3y + 2 = 0 dorusunun eimi; m1 = olur.
3

Analitik dzlemde 2x 3y + 2 = 0 ile x + 5y 1 = 0 denklemleriyle verilen dorularn 1


x + 5y 1 = 0 dorusunun eimi; m2 = - olur.
arasndaki dar a ka derecedir? 5

A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75 m1 - m 2
tan = ile bulunur.
1 + m1 .m 2

Bir Noktann Bir Doruya Uzakl 2 1


- c- m
3 5
P(x1, y1) tan =
2 1
1 + . c- m
a.x1 + b.y1 + c 3 5
|PH| =
a2 + b2 tan = 1 olur.

tan45 = 1 olduundan = 45 bulunur.
d: ax + by + c = 0
H

Analitik dzlemde A(3, 2) noktasnn 3x 4y + 3 = 0 denklemiyle verilen doruya


uzakl ka birimdir? 3.3 - 2. (- 4) + 3 9+8+3 20
= = = 4 olur.
A) 2 B) 2 2 C) 3 D) 4 E) 5 2
3 +4 2 25 5

Paralel ki Doru Arasndaki Uzaklk

A

d1 : ax + by + c1 =0 d // d ise
1 2

c1 - c 2
|AB| =
B
d2 : ax + by + c2 =0 a2 + b2

Analitik dzlemde;
d1 : 2x y + 1 = 0
d2 : 4x 2y 18 = 0
dorular veriliyor. d1 ile d2 dorusu arasndaki uzaklk ka birimdir?
A) 2 3 B) 4 C) 3 2 D) 2 5 E) 5

ncelikli olarak paralel dorularn katsaylar eit hale getirilir. d1 dorusu 2


ile arplr.

d1: 4x - 2y + 2 = 0
4 olur.
d 2: 4x - 2y - 18 = 0

Dorular arasndaki uzaklk


c1 - c 2 2 - (- 18) 20 20 10
= = =
a2 + b2 4 2 + (- 2) 2 20 2 5

10 10 2 5
& = = 2 5 olur.
5 5
5

10. Snf / Matematik / Akll Defter 87


4. BLM Analitik Geometri

DEERLENDRME SORULARI
Nokta x ekseni zerinde olduundan, C(x, 0)
alnr. Ave B noktalarna eit uzaklkta ise

1. Analitik dzlemde A(3, 2) ile B(1, 4) noktalarna eit uzaklkta ve Ox ekseni |AC| = |BC| dir.
zerinde bulunan noktann apsisi katr?

(x - 3) 2 + (0 - 2) 2 = ^x + 1h2 + ^0 - 4h2

A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 2 x 2 - 6x + 9 + 4 = x 2 + 2x + 1 + 16
2 2
- 6x + 13 = 2x + 17

- 4 = 8x
2. |AB| = |BC| (B[AC]) 1
y
- = x olur.

A
B 2
C |CD| = |DE| (D[CE])

D |GF| = |FE| (F[GE]) y


Orta noktalar-
x
O A
B
A noktasnn apsisi 1 dan yararla-
2
C

E narak D nok-
G noktasnn apsisi 3
3 D3
x tasnn apsisi
1 1
G F O
1+3
= 2 olur.
Yukardaki verilere gre, D noktasnn apsisi katr? 2
E

A) 3 B) 5 C) 2 D) 5 E) 3 G F
2 3 2

y
3. ABCO bir dikdrtgen
y

A(1, 3)
A
A
B
x 3
O
1 x1 B
9 1
x
O

C
3
3
C
Dik koordinat sisteminde verilenlere gre, C noktasnn koordinatlar nedir? 32 = 1 . x ( 9 = x bulunur.
3 3
A) (10, 3) B) (9, 3) C) (9, 1) D) (10, 1) E) (8, 3) ABO , BCO dur.
e genlerden yararlana-
4. Analitik dzlemde ke koordinatlar A(2, 3), B(7, k) ve C(7, 3) geninin alan rak C(9, 3) bulunur.
18 birim kare ise knn alabilecei deerler toplam katr?

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

2 3
1
7 k & . ^42 - 2kh - ^7k + 15 h = 18
2
21 7 3 2k & - 9k + 27 = 36
7k 2 3 21
6
21
7k+15 9k+27=36 9k+27=36
422k
k = 1 k = 7

knn alaca deerler toplam 6 dr.

88 10. Snf / Matematik / Akll Defter


4. BLM Analitik Geometri

5. Analitik dzlemde 13x 17y + 1 = 0 ile 5x + 11y 1 = 0 dorularnn kesiim Dorularn kesim noktas iin denklemler ortak
noktasndan ve orijinden geen dorunun denklemi nedir? zlr.
13x 17y + 1 = 0
A) y = 3x B) y = 2x C) y = 3x D) y = 5x E) y = 5x
2 2 5x + 11y 1 = 0

18x 6y = 0
6y 183 x
=
6 6
6. Analitik dzlemde x + y 1 = 0 ile x + 3 y 2 = 0 denklemleriyle verilen dorular
arasndaki dar a ka derecedir? y = 3x orijinden geen denklem elde edilir.

A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75 y = x + 1 eimi 1, eim as Q1 = 135 olur.

3 .y -x 2
= +
y
3 3 3
7. d2
d1 Analitik dzlemde
1 2
y=- .x +
A d 1 d2 3 3
1
A(0, 4) eimi - , eim as Q2 = 150 olur.
B C 3
Dorular arasndaki dar a Q2 Q1 = 150 135 = 15
x
O C(8, 0)
bulunur.

Yukardaki verilere gre, d1 dorusunun denklemi nedir?

A) 2x y 4 = 0 B) 2x y + 2 = 0 C) 2x y + 4 = 0

D) x 2y 4 = 0 E) x 2y + 2 = 0

Dik gende klit uygulanrsa


y
d2
d1 42 = a . 8 16 = 8a a = 2 bulu-
4 nur.
A
d1 dorusunun denklemi
4 x y
A
d1 : 3x - 4y + 2 = 0
a C8 + =1
x -2 4
B
2 8 (- 2 )
4 3 3030 4 3
O

- 2x + y
= 1 & - 2x + y = 4
4 h=6
0 = 2x - y + 4 60 60
d2 : 3x - 4y - 28 = 0
B
2 3 2 3 C

C1 - C 2 2 - (- 28)
A h = =
2 2
8. Analitik dzlemde 32 + 42
d1 : 3x - 4y + 2 = 0
a +b

ABC bir ekenar gen 30


h =
25
30
h = & h = 6 bulunur.
d2 : 3x - 4y - 28 = 0 5
B C
4 2 3 .6
A(ABC) =
2
Yukardaki verilere gre, A(ABC) ka birim karedir?
A(ABC) = 12 3 olur.
A) 6 3 B) 9 3 C) 12 3 D) 15 3 E) 18 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 89


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

DRTGENLER VE ZELLKLER
Tanm: Dzlemde herhangi dorusal olmayan A, B, C ve D gibi drt noktann birleti-
rilmesiyle oluan [AB], [BC], [CD] ve [DA] doru paralarndan oluan kapal ekle drtgen
denir.

Her bir i asnn ls 180 den kk olan drtgenlere dbkey (konveks) dr-
gen denir.
Herhangi bir i asnn ls 180 den byk olan drtgenlere ibkey (konkav)
drgen denir.
A
A

D
B

C
D
C B
Dbkey (konveks) drgen
.............................................................. bkey (konkav) drgen
..............................................................

Bir drtgenin komu olmayan kelerini birletiren doru parasna kegen denir.

Dbkey Drtgenlerin zellikleri


1) Dbkey bir drtgenin i alarnn toplam 360 dir.

A
B b
ABCD bir dbkey drtgen b
A
[AE] i aortay
m` ABCj = 90
%

m`BCDj = 80
% 70 80
D E C
m` ADCj = 70
%
80
70
2b + 70 + 80 + 90 = 360
D E C
b = 60
Yukardaki verilere gre, m` AECj = ka derecedir?
%

a = b + 70 ( a = 130
A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 150

2) Dbkey bir drtgenin d alar toplam 360 dir.

A B E
115 x

A B E ABCD bir dbkey drtgen



m`DAEj = 115
115 % F 95
D
m`BCFj = 80
% 80

m` ADFj = 95
F 95 % C
D
115+85+80+x=360
80
C
% x = 80 bulunur.
Yukardaki verilere gre, m (CBE) = ka derecedir?
a = 180 x = a = 100 bulunur.
A) 100 B) 105 C) 110 D) 115 E) 120

90 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

3) A B A

E
x
x E
D

C
C
D

% % % %
m( A ) + m( B ) m( A ) - m( C )
x= x=
2 2

B
A ABCD bir dbkey drtgen
[AE] ve [BE] i aortay
m` ADCj = 80
%

m`BCDj = 70
E
%

80
D 70
C

Yukardaki verilere gre, m` AEBj = ka derecedir?


%
% %
m ( D ) + m ( C ) 80 + 70
A) 65 B) 75 C) 80 D) 85 E) 90 = = = 75 olur.
2 2

A B ABCD bir dbkey drtgen


120
[DE] ve [BE] i aortay
m`DABj = 120
155 %
E
m`DEBj = 155
%
D

%
C m (DEK) = 180 - 155 = 25 olur.

%
Yukardaki verilere gre, m`DCBj = ka derecedir?
% % 120 -
m( A ) - m( C )
25 = & 25 =
2 2
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70

50 = 120
= 120 50
4) B
E = 70 olur.
A x

% %
m( A ) + m( B )
x= - 90
2

D C F

10. Snf / Matematik / Akll Defter 91


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

E
B
ABCD bir dbkey drtgen
25
A [DE] i aortay
150
[CE] d aortay
%
m (BAD) = 150
%
m (DEC) = 25
+ 150
- 90 = 25
2
D C F
%
Yukardaki verilere gre, m (ABC) = a ka derecedir? + 150
= 115
2
A) 50 B) 60 C) 70 D) 80 E) 90
+ 150 = 230
5) A
= 80 bulunur.

B D
% %
E F m( C ) - m( A )
x=
C 2


x
K

E
E
D ABCD bir dbkey drtgen D y
y
[DK] ve [BK] d aortay 180-2y

m`DCBj = 140
%
A 60 140 C
A 60 140 C K
m`EAFj = 60
K %
180-2x
x
x
B
B F
F

Yukardaki verilere gre, m`DKBj = a ka derecedir?


%

A) 25 B) 30 C) 35 D) 40 E) 45 60 + 140 + 180 2x + 180 2y = 360


200 2x 2y = 0
200 = 2x + 2y
6) A A 100 = x + y
b
B bulunur.
+ x + y = 140 olduundan
Z
a
a b
D 100
c
= 140 100
d c
D
d
= 40 bulunur.

C B E C

6AC@ = 6BD@ ise 6AE@ = 6BC@ ise

a2 + c2 = b2 + d2 a2 + c2 = b2 + d2

92 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

x2 + 42 = 62 + 82
x2 + 16 = 100
A
6
ABCD bir dbkey drtgen x2 = 84
B
[AC] [BD] x = 84
x
|BC| = 4 cm x = 2 21

4 |AB| = 6 cm
D |DC| = 8 cm
8
C

Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir?


A) 2 14 B) 2 15 C) 6 2 D) 2 21 E) 3 10

A x2 + 102 = y2 + 122 x2 y 2 = 44
ABC bir gen
x2 y2 = 144 100 x2 + y 2 = 52
[AE] [BC]
x2 y2 = 44
10 12 |AB| = 10 cm 2x2 = 96
D
y |AC| = 12 cm x2 = 48
x
|DC| = x x = 4 3 olur.
|BD| = y
B E C
x2 + y2 = 52
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir?
A) 2 7 B) 4 2 C) 6 D) 2 10 E) 4 3

ABC bir dik gen |DC|2 + 102 = 122 + 42


A

[AB] [BC] |DC|2 + 100 = 160

12
|DE| = 4 cm |DC|2 = 60
D
|AE| = 10 cm |DC| = 60
|AC| = 12 cm
|DC| = 2 15 bulunur.
4

B E C

Yukardaki verilere gre, |DC| ka cm dir?


A) 4 2 B) 6 C) 38 D) 4 3 E) 2 15

7. A [AC] ve [BD] kegenler


m`BECj =
B %

1
|AC| = e
A(ABCD) = .e.f. sin
E 2
|BD| = f
D
C

10. Snf / Matematik / Akll Defter 93


5. BLM Drtgenler Ve okgenler
A

ABCD bir ibkey drtgen


[AC] ve [BD] kegenler
m` AEBj =
%
C
1
A(ABCD) = . BD . AC . sin
2

D
E
B

A ABCD bir dbkey drtgen 1


= .4 3 .8. sin 120
2
[AC] ve [BD] kegenler
1 3
. 4 3 .8.
B
m` AEBj = 120 A(ABCD) =
120 %
E 2 2
D |AC| = 4 3 cm = 8.3
2
|BD| = 8 cm = 24cm bulunur.

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 18 B) 24 C) 28 D) 32 E) 36

8) D ABCD bir dbkey drtgen


A
s1 [AC] ve [BD] kegenler
s1, s2, s3 ve s4 genlerin alanlar olmak zere
s2
s4 E

s3 S1 . S3 = S2 . S4

B C

A ABCD bir dbkey drtgen


B [AC] ve [BD] kegenler
9
A(AEB) = 9 cm2
E 12
A(BEC) = 12 cm2

8 A(DEC) = 8 cm2

D C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 32 B) 35 C) 39 D) 42 E) 45

S . 12 = 9 . 8
12 . S = 72
S = 6 cm2 bulunur.
A(ABCD) = 9 + 12 + 8 + 6
= 35 cm2 olur.

94 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

9. A ABCD bir dbkey drtgen


|AC| = e
K L
|BD| = f
B K, L, M ve N bulunduklar kenarlarn orta
D noktalar olmak zere,
M A (ABCD)
N A(KLMN) =
2
C

evre (KLMN) = |AC| + |BD|



ABCD bir dbkey drtgen ise KLMN bir drtgendir.

|AC| = |BD| ise KLMN bir paralelkenardr.

[AC] [BD] ise KLMN bir dikdrtgendir.

|AC| = |BD| ve [AC] [BD] ise KLMN bir karedir.

10. A ABCD bir dbkey drtgen


K
s1
L K, L, M ve N kenar orta noktalardr.

s2
S1 + S2 + S3 + S4 = A(KLMN)
D s4 B

ve
N M
s3
S1 . S3 = S2 . S4 olur.
1
C = .6 2 .10. sin 45
2
1 3 2
A(ABCD) = .6 2 .10.
A 2 2
ABCD bir dbkey drtgen
K
B = 3.10
[AC] ve [BD] kegenler 2
= 30cm olur.
E 45 K, L, M ve N kenar orta noktalar
A (ABCD)
N
L
A(KLMN) = olduundan
m`BECj = 45
%
2

|AC| = 6 2 cm 30
=
D M C
|BD| = 10 cm 2
= 15 cm2 olur.
Yukardaki verilere gre, A(KLMN) ka cm2 dir?
A) 15 B) 18 C) 24 D) 30 E) 36

A
L ABCD bir dbkey drtgen L noktas M noktasna birletirilir.
6 B
K, L, M ve N kenar orta noktalar S . 4 = 6 . 8
4 . S = 48
K
A(AKL) = 6 cm2
S = 12cm2 olur.
4
M A(DKN) = 4 cm2
A(KLMN) = 6 + 4 + 8 + 12
D 8 A(CNM) = 8 cm2
N A(KLMN) = 30cm2 olur.
C Yukardaki verilere gre, A(BMNKL) ka cm2 dir?
A(BMNKL) = 30 + 12
A) 36 B) 38 C) 40 D) 42 E) 48 = 42 cm2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 95


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A
ABCD bir drtgen
E
[EF] // [GH]
G
B
6 3|DG| = |DA|
x
D
|AE| = |EB|
H F
|EF| = 6 cm
C

Yukardaki verilere gre, |GH| = x ka cm dir?


A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A A noktas C noktasna birletirilir.
2k E
|EF| orta taban olduundan taban |AC| = 12
G
k olur.
B
x =4 12 6
D 3
ADC 'nin de temel benzerlik teoremi uygula-
H F
nrsa
C
k x
=
3k 12 K B
A
3x = 12
4 5
x = 4 cm olur.
L N
8 10

K B ABCD bir drtgen 5 4


A
[AC] ve [BD] kegenler D
M C
L |AK| = |KB|
N 10
KLMN paralelkenar olur. KL ve KN bulun-
8
|LD| = |LB|
|DM| = |MC| duklar genlerin orta tabanlar olduun-

D dan, tabanlarn yarsna eit olacaklarndan


M C |AN| = |NC|
|AD| = 8 cm |KL| = |NM| = 4

|BC| = 10 cm |KN| = |LM| = 5 bulunur.

Yukardaki verilere gre, evre(KLMN) ka cm dir? (KLMN) = 4 + 4 + 5 + 5

A) 18 B) 24 C) 32 D) 36 E) 40 = 18cm bulunur.

Dik gende en byk kenar hipotens ola-


5 B ABCD bir drtgen candan
A

|AB| = 5 cm a < 6

8 |AD| = 6 cm b < 5
6

|BC|= 8 cm c < 8

a + b + c < 19
1442443
D x C x
x < 19
Yukardaki verilere gre, |DC| = xin alabilecei en byk tam say deeri katr?
en byk 18cm olur.
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20

96 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

2k
2A
B
A
ABCD bir drtgen
2B
B [AC] [BD] = {E} E
3A
3|AE| = 2|EC| 3B 3k
E D
A(ABD) = 24 cm2
C
D

3 AE = 2 EC olur.
C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 0 0


2k 3k
A) 48 B) 52 C) 54 D) 58 E) 60 A(ABD) 2A + 2B = 24
A + B = 12 cm2 olur.
YAMUK A(ABCD) = 5A + 5B
Tanm: Yalnz iki kenar paralel olan drtgene yamuk denir. Paralel olan kenarlara yamu- = 5 (A + B)
\
un tabanlar, paralel olmayan kenarlarna da yan kenarlar denir. 12
= 5 . 12
A st taban B
= 60 cm2 bulunur.
[AB] // [EF] // [DC]

orta taban Yan kenarlarnn orta noktalarn birletiren doru par-


E F
asna orta taban denir.

D alt taban C

zellikleri
1) A B [AB] // [CD] olduundan

m(A) + m(D) = 180

m(B) + m(C) = 180

% %
m ( B ) + m ( C ) = 180
D C

2x + x = 180

3x = 180

x = 60 olur.
A B
ABCD bir yamuk % %
2x-20 2x m ( A ) + m ( D ) = 180
[AB] // [DC]
2x 20 + x + y = 180
2.m`DCBj = m` ABCj = 2x
% %
3x 20 + y = 180
m`CDAj = x + y
%

m`DABj = 2x - 20 3 . 60 20 + y = 180
x+y
%
x
D C
160 + y = 180
Yukardaki verilere gre, y katr?
y = 180 160
A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 30
y = 20 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 97


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B
A B ABCD bir yamuk 50 130
60
130
60 [AB] // [DC]
[AE] // [BC]
m` ABCj = 130
%
x
m`DAEj = 60
% D E C
x
%
m(BAE) + 130 = 180
D E C

Yukardaki verilere gre, m` ADCj = x ka derecedir?


%
%
m(BAE) = 50 olur.
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70
% %
m ( D ) + m ( A ) = 180

x + 110 = 180
2) A c B A B

x = 70

E F E F
K L

D a C D C
[AB] // [EF] // [DC] [AB]// [EF] // [DC]
[EF] : Orta taban [AC] ve [BD] kegenler
[EF] orta taban

a+c c a-c
|EF| = |EK| = |LF|= |KL|=
2 2 2

A x B ABCD bir yamuk


[AB] // [EF] // [DC]

11 [EF] orta taban


E F

|EF| = 11 cm
|DC| = 15 cm |EF| orta taban olduundan
x + 15
D 15 C
= 11
Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir? 2
x + 15 = 22
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
x = 7 olur.

A B ABCD bir yamuk


[AB] // [EF] // [DC]
[AC] ve [BD] kegenler
E F
K x L
[EF] orta taban
a-c
|AB| = 7 cm x=
2
|DC| = 11 cm 11 - 7
D C
x=
Yukardaki verilere gre, |KL| = x ka cm dir? 2

A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4 x = 2 olur.
2 2

98 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A 8 B
A 8 B ABCD bir yamuk
6
[AB] // [KL] // [DC] 6

K 12
5 L
[BL] ve [CL] aortay
K
5 L 12 6
|AB| = 8 cm


|KL| = 5 cm D x C
D x C |BC| = 12 cm
AB // KL // DC olduundan;
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir?
|KM| = 11 olur.
A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
|KM| orta taban olacandan;
x+8
= 11
2
x + 8 = 22

3) A c B [AB] // [KM] // [DC] x = 14 olur.


[AC] [BD] = {L}
K M
L

2ac
|KM| =
a+c

D a C

A 4 B ABCD bir yamuk


[AB] // [EF] // [DC]
x a.c
|EF| = olacandan
E F
[AC] [BD] = {E} a+c
|AB| = 4 cm 4.12
x =
|DC| = 12 cm 4 + 12
D 12 C
48
x =
16
Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir?
A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4 x = 3 olur.
2 2

4) A c B
(a + c) .h
A(ABCD) =
2

h a + c = orta taban olduundan


2

A(ABCD) = Ortataban . h
D a C
= EF . h

10. Snf / Matematik / Akll Defter 99


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

(6 + 18) .4
=
A 6 B ABCD bir yamuk
A 6 B
2

[AB] // [DC] 24. 4 2


60 =
2
m` ADCj = 30
% 8
8
4 A(ABCD) = 24.2
|AB| = 6 cm 2
= 48cm
|AD| = 8 cm 30
30
D 18 C olur.
D 18 C
|DC| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? k
A B
A) 36 B) 40 C) 44 D) 48 E) 54
S
h
h
3S
A B
ABCD bir yamuk
[AB] // [DC] D 3k C

3 AB = DC
3|AB| = |DC|
0 0
k 3k
A(ABD) = 12 cm2
ABD ve BDC genlerinin ykseklikleri ayn
D C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? olduu iin alanlar tabanlar ile orantldr.

A) 36 B) 48 C) 52 D) 56 E) 60 A(ABD) = S, A(BDC) = 3S

S = 12 ise A(BDC) = 36 olur.

A(ABCD) = 12 + 36
A 5 E 3 B ABCD bir yamuk
[AB] // [DC] = 48 cm2 bulunur.

2.A(EBCF) = A(AEFD)
2 . A(EBCF) = A(AEFD)
|EB| = 3 cm
x+3 (5 + 13) .h
|AE| = 5 cm 2. f p .h =
2 2
2x + 6 = 18
D 13 F x C
|DF| = 13 cm
Yukardaki verilere gre, |FC| = x ka cm dir? 2x = 12
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 x = 6 bulunur.

A 5 B ABCD bir yamuk AED dik geninde 36 x2 = 64 (10 x)2

[AB] // [DC] h2 + x2 = 62 36 x 2 = 64 100 + 20x x 2 =

|AB| = 5 cm h2 = 36 x2 36 = 36 + 20x
6 8

|AD| = 6 cm 72 = 20x
BFC dik geninde
|BC| = 8 cm 72
x =
D 15 C h2 + (10 x)2 = 82 20
|DC| = 15 cm
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? h2 = 64 (10 x)2 72
(5 + 15).
20
A) 30 B) 36 C) 42 D) 48 E) 54 A(ABCD) =
2

72
= = 36 olur.
2

100 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B ABCD bir yamuk


[AB] // [EF] // [DC]
E 10 F [EH] [DC]
3 [EF] orta taban

D H C |EF| = 10 cm
|EH| = 3 cm
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 30 B) 45 C) 60 D) 90 E) 120

EF orta taban olduundan |HE| = |EK| olur.


(a + c)
A (ABCD) =h = 10 . 6
2
= 0 60 cm2 olur.
EF (Orta taban)

5) A B
A B
[AC] ve [BD]
A
S S
kegenler
E

D C D C

A (ABCD)
A(AED)= A . B = S . S
2
A B
L
A B ABCD bir yamuk 8
L
12 K
[AB] // [DC]
K [KL] [AD]
|BK| = |KC| D C

K noktas A'ya ve D'ye birletirilirse,


D C |LK| = 8 cm A (ABCD)
A (AKD) = olur.
|AD| = 12 cm 2
0
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 12.8 A (ABCD)
=
2 2
A) 48 B) 64 C) 72 D) 82 E) 96
96 = A(ABCD) olur.

A B ABCD bir yamuk


3 A(AED) = A(BEC) = 5 olsun
[AB] // [DC]
S . S = 12 . 3
E
[AC] [BD] = {E}
12 A(AEB) = 3 cm2 S2 = 36

D C A(DEC) = 12 cm2 S = 6 olur.


Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? A(ABCD) = 3 + 12 + 6 + 6
A) 22 B) 24 C) 27 D) 30 E) 36
= 27 cm2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 101


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A k B B noktasndan
A B ABCD bir yamuk
30 tabana paralel
[AB] // [DC] 12
12
10
ekilirse
30
m` ADCj + m`BCDj = 90 60
12 10 % %
+ = 90

|BC| = 10 cm
D E 2k C olduundan BEC
D C |AD| = 12 cm dik gen olur.
3|AB| = |DC| 3 AB = DC 12.10
0 0 A(BEC) =
= 60 cm2
k 3k
2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
genlerin ykseklikleri ayn olduundan
A) 80 B) 100 C) 120 D) 140 E) 160
A(ADE) = A(AEB) = 30cm2 olur.

KZKENAR YAMUK A(ABCD) = 120 cm2 bulunur.

Tanm: Yan kenarlarnn uzunluklar eit olan yamua ikizkenar yamuk denir.

zellikleri
1) A B 2) A B |AC| = |BD|

a + b = 180 |AE| = |BE|
E
|DE| = |CE|


D C D C

A B
2 + 75 + =
75
A B ABCD bir ikizkenar yamuk 180
75
[AB] // [DC] 3 = 105
|AB| = |BC| = |AD| 2
= 35 olur.

m`DACj = 75
%
D C
+ 2 = 180
D C
+ 2 . 35 = 180
Yukardaki verilere gre, m` ABCj = a ka derecedir?
%
= 110 bulunur.
A) 105 B) 110 C) 115 D) 120 E) 125

A B ABCD bir ikizkenar yamuk


5
[AB] // [DC]
x E
[DE] [BC]
+ 2 + 90 = 180
A B

[DE] aortay 5

x
3 + 90 = 180
8 |BE| = 5 cm E
4 3
D C

4 3 = 90
|DC| = 8 cm
60-2
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir? =30 = 30
D 8 C
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 |AD| = |BC|

x = 9 olur.

102 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A 2 3 B
30 30
A B ABCD bir ikizkenar yamuk 2 2
E
2 [AB] // [DC] 6 120 6
E
6 [AC] [BD] = {E}
30
m`BDCj = 30
% 30
6 3
D C
30
D C |BE| = 2 cm |AE| = |EB| ve |DE| = |CE| olur.
|EC| = 6 cm (30 30 120 zel genlerinden)
Yukardaki verilere gre, |AB| + |DC| toplam ka cm dir?
|AB| = 2 3 , |DC| = 6 3 olur.
A) 5 3 B) 6 3 C) 7 3 D) 8 3 E) 10 3
|AB| + |DC| = 8 3

3) A c B 4) c c  kizkenar yamukta
A c B
A 2 2 B
c kegenler dik kesi-
2
h h tiinde
h h
a h = a+ c
2
c 2
D a- c K c L a- c C
D K L C
2 2 D a a C
a 2 2
a

A(ABCD) = |KC| . h A(ABCD) =
( a + c)
. h = h. h = h2
2

B noktasndan tabana dik indirilirse |BH| = 7,


A E 2 B ABCD bir ikizkenar yamuk
|FH| = 2 ve |DH| = 10 olur.
[AB] // [DC]
A(ABCD) = |DH| . |BH|
7 [EF] [DC]
= 10 . 7
|EB| = 2 cm
= 70 cm2 bulunur.
D 8 F C |EF| = 7 cm
|DF| = 8 cm
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 60 B) 64 C) 70 D) 72 E) 90 A 12 B

12 12
13 13

A 12 B ABCD bir ikizkenar yamuk


[AB] // [DC] 5 12 5
D E 22 F C
13 13 |AB| = 12 cm
|DC| = 22 cm A ve B noktalarndan tabana dikmeler

|AD| = |BC| =13 cm indirilirse


D 22 C
(12 + 22) .12
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? A (ABCD) =
2
A) 160 B) 170 C) 187 D) 192 E) 204
34.126 2
A (ABCD) = = 204cm olur.
2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 103


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

kizkenar yamukta kegenler dik kesiti-


inde
A 4 B ABCD bir ikizkenar yamuk
a+c
[AB] // [DC] h= olur.
2

[AC] [BD] 4 + 10
h=
|AB| = 4 cm 2

D 10 C |DC| = 10 cm h = 7 olur.
(4 + 10) .7
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? A (ABCD) =
2
A) 45 B) 49 C) 54 D) 64 E) 81
14.7 2
A(ABCD) = = 49cm bulunur.
2
DK YAMUK
Tanm: Yan kenarlarndan biri tabanlara dik olan yamua dik yamuk denir.

zellikleri
1) A B 2) A c B Kegenleri dik kesien ya-

mukta

h

h2 = a . c

D C D a C

a + b =180

A 12 B
A 12 B ABCD bir dik yamuk B noktasndan tabana

[AB] // [DC] 45 dik indirilirse


% 6 (12 + 18) .6
A(ABCD) =
6 2
m (BCD) = 45
2
|BC| = 6 2 cm 12 45
45
D 6 C
D C |AB| = 12 cm 30.6 2
A(ABCD) = = 90cm bulunur.
2

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 80 B) 90 C) 108 D) 124 E) 144

A 9 B B noktasndan tabana
A 9 B ABCD bir dik yamuk dik indirilirse,

9+x BEC dik geninde


[AB] // [DC] 15 15
(9 + x)2 = x2 + 152
|BC| = |DC|
81 + 18x + x 2 = x 2 + 225
15
9
|AB| = 9 cm E x
18x = 144
D C

D C |AD| = 15 cm
x = 8 olur.
Yukardaki verilere gre, evre(ABCD) ka cm dir?
(ABCD) = 9 + 15 + 17 + 17
A) 44 B) 50 C) 56 D) 58 E) 64
= 58 cm olur.

104 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

Dik yamukta kegenler dik kesitiinde


A 3 B ABCD bir dik yamuk h2 = a . c olur.
h2 = 3 . 4
[AB] // [DC]
h2 = 12
[AC] [BD]
h = 2 3 olur.
|AB| = 3 cm (3 + 4) . 2 3
A(ABCD) =
D 4 C |DC| = 4 cm 2

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? A(ABCD) = 7 3 bulunur.


A) 4 3 B) 6 3 C) 7 3 D) 8 3 E) 9 3
A B

30
135

45
6 6 6 2
x
x= 4 3
A B ABCD bir yamuk
135
[AB] // [DC] 60 45
6
m` ABCj = 135 2 3
4
x
6 2 % D C

m` ADCj = 60
% A ve B noktalarndan tabana dikmeler indiri-
lirse (45 45 90 ve 30 60 90
60
D C |BC| = 6 2 cm
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir? zel genleri kullanlarak)

A) 4 3 B) 2 13 C) 3 6 D) 2 15 E) 8 x = 4 3 bulunur.

A 3 B 5 K 5 L

5 6
A E B ABCD bir yamuk 5

[AB] // [DC]
m` ADCj + m`BCDj = 90
6 x 8 % %
D x C

|AE| = |EB|
B noktas devam ettirilir ve C noktas ile
|DF| = |FC|
D F C birletirilirse paralel kenar elde edilir.
|AD| = 6 cm
|BC| = 8 cm + = 90 olduundan BCL dik geninde
Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir? |BL| = 10 cm blunur.
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 10
BCL dik geninde kenarortay izilirse

|BK| = |KL| = |CK| = 5cm olur.

A 3 B ABCD bir yamuk CK // FE olduundan x = 5 bulunur.


[AB] // [DC]
m`BADj = 130
%
5 A 3 B

m`BCDj = 65
% B noktasndan
65
|AB| = 3 cm 5 5 tabana paralel
D x C
|AD| = 5 cm ekilirse
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir? 130 50
x = 5 + 3
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
D 3 x 5 C

x = 8 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 105


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B

A B ABCD bir yamuk 9


[AB] // [DC] A [EF] ortaban 5
E F
[BD] kegen
A(AEF) = S 3 K

15
E F
K
[EF] orta taban S
E F A(BEFC) = 3S olur.
A(EKD) = 3 cm2 D C

D C 3S A(ABCD) = 3 + 9 + 5 + 15
A(BKF) = 5 cm2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? B C = 32 cm2 bulunur.

A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32
A 6 B
B noktasn-


dan tabana
6
A B ABCD bir yamuk
6 paralel eki-
[AB] // [DC]
lirse
6 [BD] [BC]
D 6 E x 6 C
[DB] aortay
|BE| = |DE| = |EC| = 6 olur.
D x C
|AD| = 6 cm
x = 12 bulunur.
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir?
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16
3. BE = 2 EC olur.
0 0
2k 3k

A 2 B ABCD bir yamuk A 2 B E noktasndan tabana paralel ekilirse,


E [AB] // [DC] 2a 2k
F 3a E |AF| = 2a olsun
x [DE] aortay a
3k
x
3a |DF| = |FE| = 3a olur.
3|BE| = 2|EC|
a
|AB| = 2 cm Yamukta azal oranlar eit olacandan
D 9 C
D 9 C
|DC| = 9 cm 9 - 3a 3k
= 9a 6 = 18 6a
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir? 3a - 2 2k
15a = 24
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
24 8
a = a = olur. x = 5a
15 5
8
x = 5. x = 8 bulunur.
5

A 4 B ABCD bir yamuk


[AB] // [DC] A 4 B 3. EF = DF olur.
E [AC] [DE] = {F} 0 0
k 3k
F
3|EF| = |DF| 2 E
KF k E noktas K'ya birletirilir-
|AB| = 4 cm se, orta taban olacandan
D x C 3k AB 4
|KE| = = = 2cm olur.
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir? D x C 2 2
Taral kelebekten benzerlik uygulanrsa,
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
2 K
=
x 3k
x = 6cm olur.

106 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

1 1
A(BEC) = A(BEC) = 19 - (- 3)
A B ABCD bir yamuk 2 2
[AB] // [DC] 3 2 1
A(BEC)= . 22 = 11cm 2 dur.
|AE| = |ED| 1 4 2
E
2 2 3
B(3, 2) 12
8 A (ABCD)
3 2 3 = A (BEC)
E(1, 4) 9 2
D C 4 A (ABCD)
C(2, 3) 3
19 = 11
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 2

A) 8 B) 12 C) 16 D) 18 E) 22 A (ABCD) = 22cm 2 bulunur.

PARALELKENAR
Tanm: Karlkl kenarlar birbirine paralel olan drtgene paralelkenar denir.

zellikler
1) A a B 2) A a B

b b E
b b

A 65 F B


D a C D a C 115 2q
[AC] ve [BD] kegenler E
q
|AC| = e ve |BD| = f

a + b = 180 e2 + f2 = 2(a2 + b2) q
q a
D C

+ 2 = 180
A F B ABCD bir paralelkenar 90 + = 65 + 2

115
[DE] [EF] 144424443 144424443
E D a Komu olmayan
[DE] aortay iki i a

m` AFEj = 115
% = 25 bulunur.
+ 2 = 180
+ 2 . 25 = 180
D C

Yukardaki verilere gre, m`DABj = ka derecedir?


%
+ 50 = 180
A) 105 B) 120 C) 125 D) 130 E) 135
= 130 bulunur.

A E B
A E B ABCD bir paralelkenar 62 62

[DE] aortay + 31 + 62 = 180
|AD| = |EC|
+ 93 = 180
31
m`ECBj = 56
% 56
31
56 = 87 bulunur.
D C
D C

Yukardaki verilere gre, m`DECj = ka derecedir?


%

A) 82 B) 87 C) 92 D) 95 E) 98

10. Snf / Matematik / Akll Defter 107


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

e2 + f2 = 2(a2 + b2)
ABCD bir paralelkenar
82 + 122 = 2 . (x2 + (6 2 )2)
A 6 2 B

[AC] [BD] = {E}


4 64 + 144 = 2 . (x2 + 72)
|AE| = 4 cm
E
x
208104 = 2 . (x2 + 72)
6 |AB| = 6 2 cm
104 = x2 + 72
|DE| = 6 cm
D C x2 = 32
Yukardaki verilere gre, |BC| = x ka cm dir?
x = 32
A) 4 2 B) 2 17 C) 6 2 D) 4 5 E) 7 2
x = 4 2 bulunur.

3) A B 4) A a B

hb

b
ha b
b


D C D a C

a
A(ABCD)=a.ha=b.hb A(ABCD)=a.b.sina

A F B ABCD bir paralelkenar


[AE] [BC]
9 E [CF] [AB]
Alan eitlii kullanlarak
|DC| = 12 cm
12 . 6 = |AE| . 9
|AD| = 9 cm
D 12 C
|CF| = 6 cm 728 = AE .9

Yukardaki verilere gre, |AE| ka cm dir? |AE| =8 cm bulunur.


A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

A 6 E3 B
CEB dik geninde
h2 + 32 = 62
A E B ABCD bir paralelkenar 6 h 6
h2 + 9 = 36

[CE] [AB] h2 = 27


6 [DE] aortay D 9 C h = 27
|BC| = 6 cm
h = 3 3 cm olur.
|DC| = 9 cm
D 9 C A(ABCD) = 9 . 3 3
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A(ABCD) = 27 3 cm 2 bulunur.
A) 18 2 B) 24 C) 25 D) 27 3 E) 36

108 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A(ABCD) = a . b sin
A B ABCD bir paralelkenar A(ABCD) = 8 . 12 . sin60
m` ADCj = 60
% 3
A(ABCD) 8 . 12 .
2
|AD| = 8 cm
A(ABCD) = 48 3
8
|DC| = 12 cm
60
D 12 C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 24 3 B) 36 3 C) 48 3 D) 96 3 E) 120 3

5) Paralelkenarda komu iki ann aortaylar arasndaki a 90 dir. A B




4
8 5
4 E
F

4 4


D 9 C

E noktas K noktasna devam ettirilirse, dik

gende kenarortay zelliinden

A B ABCD bir paralelkenar |EK| = |AK| = |KD| = 4 cm

[AB] // [EF] // [DC] bulunur.


8 5 [AE] ve [DE] aortay
E F
|KF| = |AB| = |DC| = 4 + 5 = 9cm olur.
|AD| = 8 cm
(ABCD) = 2 . (8 + 9)
|EF| = 5 cm
D C
= 34 cm olur.
Yukardaki verilere gre, evre(ABCD) ka cm dir?
A) 24 B) 26 C) 28 D) 32 E) 34
A 10 E 10 B

10
16 12
10



A E B ABCD bir paralelkenar
D 20 C
[DE] ve [CE] aortay
2 + 2 = 180 (ABCD) = 2. (10 + 20)
16 12
|DE| = 16 cm
+ = 90 olur. = 60cm bulunur.
|EC| = 12 cm
DEC dik geninde
D C |DC|2 = 122 + 162
Yukardaki verilere gre, evre(ABCD) ka cm dir? |DC|2 = 144 + 256
A) 50 B) 54 C) 56 D) 58 E) 60
|DC|2 = 400

|DC| = 20 cm olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 109


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A K B

A B ABCD bir paralelkenar 3


E
[BE] ve [CE] aortay 3
F
E 3 [EF] [BC] 3
F
|EF| = 3 cm
D 10 L C
|DC| = 10 cm Aortay zerinde alnan noktalarn ann
D 10 C
kenarlarna olan uzaklklar eit olacandan
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 30 B) 45 C) 60 D) 90 E) 120 |EF| = |EK|= |EL| = 3cm olur.

A(ABCD) = 10 . 6 = 60cm2 bulunur.

A F x E B ABCD bir paralelkenar


[DE] ve [CF] aortay
7 |AD| = 7 cm A F x E B
7-x 7-x
|DC| = 9 cm
7
D 9 C 7

Yukardaki verilere gre, |FE| = x ka cm dir?



A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 D 9 C

7- x+x+7-x = 9

6) A B A B A E B 14 - x = 9
S2 S3 x = 5 bulunur.
A
S

A A S1
S
A

D C D C D C A B

Kegen alan iki eit alana Kegenler alan 4 eit alana
S1 = S2 + S3
ayrr. ayrr. 24
18
E
6
D C
3 EC = EB olur.
A B ABCD bir paralelkenar 0 0
k 3k
3|EC| = |EB|
D, B ye birletirilirse ykseklikleri ayn olan
A(DEC) = 6 cm2
genlerin alanlar tabanlar ile orantl
E
olacandan
D C
A(BDE) = 18
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 36 B) 40 C) 48 D) 60 E) 72 A(ADB) = 24

A(ABCD) = 48cm2 bulunur.

110 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

E noktas C noktasna birletirilirse


A E B ABCD bir paralelkenar A E B ED . FC
A(ABCD) = A (DEC) =
2
[CF] [DE] 12.82
F F =
|DE| = 12 cm 2
|FC| = 8 cm = 48 cm2 olur.
A (ABCD)
D C = A (DEC)
2
D C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? A (ABCD)


= 48
A) 48 B) 64 C) 72 D) 82 E) 96 2

A(ABCD) = 96 cm2 bulunur.

7) A B
A E B
S2
S
S1 P 2S
S3
3S
F
S4
2S

D C D C
P noktas paralelkenar iinde |AE| = |BE|
alnan bir nokta olmak zere; |BF| = |FC|
S1 + S3 = S2 + S4

8.4 2
A B ABCD bir paralelkenar A B A(BEC) = = 16cm olur.
2
S2E
E 4 [BE] [EC]
S2 + S4 = 24 + 16
4

A(ADE) = 24 cm2 24 16
8 S2 + S4 = 40cm2 bulunur.
|BE| = 4 cm 8
S4 A(ABCD) = 24 + 16 + S2 + S4
|EC| = 8 cm
A(ABCD) = 40 + 40
D C D C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? = 80cm2 bulunur.


A) 50 B) 64 C) 68 D) 72 E) 80

A E B A(ABCD) = 72cm2
A E B ABCD bir paralelkenar
S 8S = 72
|AE| = |EB| 2S
S = 9cm2 olur.
|BF| = |FC| 3S
F
F
A(ABCD) = 72 cm2 A(DEF) = 3S
2S
= 3 . 9
D C
D C
= 27cm2
Yukardaki verilere gre, A(DEF) ka cm2 dir? bulunur.
A) 12 B) 18 C) 24 D) 27 E) 36

10. Snf / Matematik / Akll Defter 111


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

8) A E B A G B
A
S S A
E F
2S K 4S
B
F S
2S L
S B
2S
D C D H C
|AK| = |KL| =|LC| [AB] // [EF] // [DC]

2|EK| = |DK| [AD] // [GH] // [BC]
2|LF| = |DL|

A E B ABCD bir paralelkenar


[AC] kegen
K
x
|AE| = |EB|
F
L |BF| = |FC| |AC| = 24
|AC| = 24 cm
3x = 24
D C
x = 8cm olur.
Yukardaki verilere gre, |KL| = x ka cm dir?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 10 E) 12

A E B ABCD bir paralelkenar

G
K [BD] kegen
H
[AB] // [GH] // [DC]
[AD] // [EF] // [BC]
A(AEKG) = 16 cm2
D F C

Yukardaki verilere gre, A(CHKF) ka cm2 dir?


A) 8 B) 12 C) 16 D) 18 E) 24

A(AEKG) = A(ACHKF) = 16cm2 olur.

9) A G B A F B
S
S1 S2 3S
3S L
E E M
F S
K 4S
S G
S4 S3 N 3S
3S
S
D H C D K C

[AB] // [EF] // [DC]


S1 . S3 = S2 . S4
[AD] // [GH] // [BC]

112 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A G B ABCD bir paralelkenar


S . 16 = 4 . 8
8 [AB] // [EF] // [DC]
K S . 16 = 32 2
E F [AD] // [GH] // [BC]
S = 2cm2
4 16 A(EKHD) = 4 cm2
A(ABCD) = 2 + 8 + 4 + 16
A(GBFK) = 8 cm2
= 30cm2 olur.
D H C
A(KFCH) = 16 cm2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 30 B) 32 C) 34 D) 36 E) 38

A F B A(ABCD) = 20S = 60cm2


A F B ABCD bir paralelkenar 3S
3S K S = 3cm2 olur.
|AF| = |FB| = |DH| = |HC|
S
E N
K
N L
4S A(KLMN) = 4S
E
L |AE| = |ED| = |BG| = |GC| S G
3S
= 4 . 3
G M
A(ABCD) = 60 cm2 3S
S
M

D H C = 12cm2 bulunur.
D H C

Yukardaki verilere gre, A(KLMN) ka cm2 dir?


A) 10 B) 12 C) 15 D) 20 E) 24

10. A B
B
A
x
y
E t
y
C d
F D z
z x

D C G

x2 = y . (y + z) x2 + t2 = y2 + z2

G ABCD bir paralelkenar


6
A F [AC] kegen
B
x |DE| = 4 cm
E |FG|= 6 cm
4

D C 42 = x . (x + 6)
Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir?
16 = x. (x + 6)
0
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
x = 2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 113


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A
ABCD bir paralelkenar B |AH| = x olsun;
A
B
[DE] d x 7 x 2 > 3 2 + 72
[BF] d D d x 2 > 58
0
D d
|DE| = 3 cm 3 F
F H
C
en kk 8 alnr.
C E
E |BF| = 7 cm
Yukardaki verilere gre, A noktasnn d dorusuna en ksa uzakl ka cm dir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12

A 7 E 3K 13 B [KL], F noktasndan geecek ekilde


10
A 7 E 13 B ABCD bir paralelkenar tabann orta noktasna paralel ekilir.
4 5
[DF] ve [CF] aortay F |FL| = |DL| = |LC| = 10 cm olur.
15
4
x =15
F [FE] [AB] FEK dik geninde
x
|EF| = 4 cm
|FK|2 = 32 + 42
|AE| = 7 cm D 10 L 10 C
|FK| = 5cm bulunur..
D C
|EB| = 13 cm
x = 10 + 5
Yukardaki verilere gre, |BC| = x ka cm dir?
A) 12 B) 14 C) 15 D) 16 E) 18 x = 15 cm olur.

A E L F B
[KL] // AD // BC olacak ekilde [KL]
A E F B ABCD bir paralelkenar
ilir. Taral alanlar bulunduklar paralel
A(DEK) + A(KFC) = 16 cm2
kenarn alannn yars olacaklarndan

Tm alan, A(ABCD) = 2 . 16

D K C
A(ABCD) = 32cm2 bulunur.
D K C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 24 B) 26 C) 28 D) 32 E) 36

A x B
Alar yerletirildiinde
A x B ABCD bir paralelkenar
4
x = 3 + 7
[BE] aortay 7
90- F
90-
4
x = 10 cm bulunur.
[BE] [EF] 3
F 2
3 |AF| = 4 cm D 3 E 7 C

D E C |DF| = 3 cm

Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir?


A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

114 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B A (AED) = A (ADC)
1442443 1442443
ABCD bir paralelkenar
A(AFE) = A(DFC) = S olur.
A B

[AC] [DE] = {F} S


15 15 + S = A (AEB) + A (EFC) + S
A(ADF) = 15 cm2 F
E
15 E A(AEB) + A(EFC) = 15cm2 olur.
F S
D C

D C

Yukardaki verilere gre, A(AEB) + A(EFC) toplam ka cm2 dir?


A) 10 B) 11 C) 12 D) 14 E) 15

12x (4X + 3X) .h


1 4444444 2 4444444 3 A (EFGH) = = 28
4x F 2
A E F B ABCD bir paralelkenar A E B
7x.h = 56
[AB], 3 eit paraya
x . h = 8cm2 olur.
[DC], 4 eit paraya h
A(ABCD) = 12 x . h
blnmtr.
A(EFGH) = 28 cm2 3x = 12 . 8
D H G C
D H G C 3 44 4 4 4 4 4 2 44 4 4 4 4 4 1 = 96cm2 bulunur.
12x
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 72 B) 96 C) 112 D) 124 E) 168

3 EF = AB olur 5 GH = DC olur.
15x
1 4444444 2 4444444 3 0 0 0 0
A E 5x F B 5x 5x 3x 15x
A E F B ABCD bir paralelkenar
5h EKF ve KHG genleri benzerdir (kelebekten).
[EG] [HF] = {K} 5
8h Ykseklikleri oran olur.
3|EF| = |AB| K 3
K EKF geninin ykseklii 5h
5|GH| = |DC| 3h
KHG geninin ykseklii 3h olur.
A(ABCD) = 120 cm2 3x G D CH
3 44 4 4 4 4 4 2 44 4 4 4 4 4 1 A(ABCD) = 15x . 8h = 120
D H G C 15x
Yukardaki verilere gre, taral alanlar toplam ka cm2 dir? 120xh = 120
A) 15 B) 17 C) 21 D) 23 E) 27 x . h = 1cm2 olur.

5x.5h 3x.3h 34xh
+ =
Taral alanlar = 2 2 2
2
= 17.xh = 17.1 = 17cm olur.

A B ABCD bir paralelkenar


[AE] [CE] A 6 B
2 Alar yerletirildiinde
m`ECBj = m`ECFj
9 % %
9 6 x + 6 = 9
G |AD| = 9 cm

x E
x = 3cm bulunur.
|DC| = 6 cm G

D 6 C F x E
2
Yukardaki verilere gre, |CG| = x ka cm dir? D 6 C F
A) 2 B) 5 C) 3 D) 7 E) 4
2 2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 115


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

EKENAR DRTGEN
Tanm: Drt kenarnn uzunluklar eit olan paralelkenara ekenar drtgen denir.

zellikler
1) A a B A a B


e/2
f/2
e2 + f2 = 4a2
a a
a a

f/2 e/2

D a C D a C
a + b = 180

ADCE drtgeninde
A B
A ABCD bir ekenar drtgen

B 80
80
|AB| = | DE| + + + + 80 =360

E

m` ABCj = 80
E %
2 + 2 =280

+ = 140 olur.
80
%
D C m (AEC) = + = 140
D C
bulunur.
Yukardaki verilere gre, m` AECj ka derecedir?
%

A) 110 B) 120 C) 130 D) 140 E) 160

ABCD bir ekenar drtgen


A B 4x + 108 = 180
A B 2x
x 4x = 72
[BD] kegen x

m`DBEj = m`EBCj
% %
x =18 olur.
m`DCBj = 108
%
= 108 + x
108
108 D E C = 126
D E C

Yukardaki verilere gre, m`DEBj = a ka derecedir?


%

A) 116 B) 120 C) 126 D) 132 E) 140

Bir ekenar drtgenin kegenlerinin uzunluklar 8 cm ve 16 cm dir. Buna gre, ekenar


drtgenin evresi ka cm dir?
A) 12 5 B) 16 5 C) 18 5 D) 20 5 E) 24 5

4a2 = e2 + f2 4a2 = 320 a = 4 5

4a2 = 82 + 162 a2 = 80 evre = 4a

4a2 = 64 + 256 a = 80 = 4 . 4 5 = 16 5 olur.

116 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

2) A a B A B

S
h
a S
a S
h
S

D a C D C

A(ABCD)= a . h
A x B A dan [DB] ye dik indirildiinde K nok-
(Tek ykseklii vardr.)
4 tas orta nokta olur.
10 7
x
5
|DK| = |KB| = 7cm ve |EK| = 3cm olur.
ABCD bir ekenar drtgen
3K
A B x

[BD] kegen 4 E |AK|2 + 32 = 52


10
|DE| = 4 cm |AK| = 4cm olur.
x
5
D C
x
E |AE| = 5 cm AKB dik geninde
4
|BE| = 10 cm x2 = 72 + 42
D C
x2 = 49 + 16
Yukardaki verilere gre, |BC| = x ka cm dir?
x2 = 65
A) 2 15 B) 65 C) 70 D) 6 2 E) 5 3
x = 65 bulunur.

A B C noktasndan [DB] ye dik indirilirse |KD| =9,


A B ABCD bir ekenar drtgen 5
5 E |KE| = 4 olur.
[BD] kgen
4
E
DCE dik geninde klid uygulanrsa
[EC] [DC] 13
x
13
x 9 h=6 h2 = 4 . 9
|EB| = 5 cm
h = 6
|DE| = 13 cm D C
D C CKE dik geninde pisagor bantsndan
Yukardaki verilere gre, |EC| = x ka cm dir? x2 = 62 + 42
A) 2 13 B) 2 15 C) 8 D) 5 3 E) 7 2
x2 = 52, x = 52 = 2 13 olur.

A B ABCD bir ekenar drtgen A B DB AC olur.


S
[AC] [BD] = {E} DEC geninde klid uygulanrsa

E [EF] [DC] S
E
h2 = 12 . 3 h2 = 36 h = 6 olur.
S
|FC| = 3 cm 15.6
S= S = 45 olur.
S 2
|DF|= 12 cm
D 12 F 3 C A(ABCD) = 4S = 4 . 4 . 45 = 180cm2 dr.
D 12 F 3 C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 150 B) 180 C) 210 D) 240 E) 270

10. Snf / Matematik / Akll Defter 117


5. BLM Drtgenler Ve okgenler
A B
2 + 2 = 180
S
A B ABCD bir ekenar drtgen + = 98 olur. S S
E
[DE] ve [CE] aortay Kegenler dik kesitiinden E noktas
6 4
E |DE| = 6 cm A ya ve B ye devam ettirilir. a S q
a q
|EC| = 4 cm 6.4
6 4 S= & S = 12 cm2 olur. D C
2
D C A(ABCD) = 4 . S = 4 . 12 = 48cm2 olur.

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 24 B) 36 C) 48 D) 72 E) 96

A B ABCD bir ekenar drtgen


x
7 [AE] [BC]
E AEB dik geninde x2 + 72 = 2S2 olur.
|BE| = 7 cm
(7 - 24 25 zel geninde)
18 |EC| = 18 cm
x = 24 bulunur.
D C
Yukardaki verilere gre, |AE| = x ka cm dir?
A) 15 B) 20 C) 22 D) 23 E) 24

A E B ABCD bir ekenar drtgen


[EF] [DC]
G 5
7
[GH] [BC]
K
x Ekenar drtgenin ykseklii tek olduun-
H |EK| = 5 cm
6 dan
|KF| = 6 cm
|GK| = 7 cm x + 7 = 5 + 6 x + 7 = 11
D F C 2 7

Yukardaki verilere gre, |KH| = x ka cm dir? x = 4 olur.

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

A 2a B AEB 30 60 90 zel genin


30 30
a 3 olur.
a
A ABCD bir ekenar drtgen 2a ADE dik geninde
B
E
[AE] [BC] 2 7 (2a)2 + (a 3 )2 = ( 2 7 )2
a
|BE| = |EC| 4a2 + 3a2 = 28
D C
E
|DE| = 2 7 cm
2 7 7a2 = 28

a2 = 4 a = 2 olur.
D C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 2a.a 3


A (ADE) = = 2.2 3 = 4 3 olur.
A) 6 3 B) 8 3 C) 10 2 D) 15 2 E) 20 3 2
A (ABCD)
= A (ADE) & A (ABCD) = 8 3 olur.
2

118 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

Ekenar drtgende ykseklikler tektir. Bu


A B ABCD bir ekenar drtgen
nedenle |AE| = |AF| = 24 olur.
7 [AF] [BC]
AFB dik geninde
F [AE] [DC]
24
|AB|2 = 72 + 242
|BF| = 7 cm
(7 24 25) zel geninden)
|AE| = 24 cm
D E C |AB| = 25 olur.

(ABCD) = 4 . 25 = 100 bulunur.


Yukardaki verilere gre, evre(ABCD) ka cm dir?
A) 96 B) 100 C) 112 D) 120 E) 124

D noktas E noktasna birletirilirse

10.3 2
A (AED) = = 15cm dur.
2
ABCD bir ekenar drtgen
A 10 B 10.5 2
A (DEC) = = 25cm dur.
[AC] kegen 2
F
A(ADC) = 15 + 25 = 40cm2 olur.
E
3 [EF] [AD]

[EG] [DC] A(ABCD) = 2 . A(ADC) = 2 . 40


5
|EF| = 3 cm A(ABCD) = 80cm2 bulunur.

D G C |EG| = 5 cm

|AB| = 10 cm

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 64 B) 70 C) 72 D) 80 E) 96

A B

2S 4
S F
E
12
A B ABCD bir ekenar drtgen
S
4 [DF] [BF]
D C
F |BE| = |EC|
E (DB] kegeni izilirse, |BF|, BDE geninin
12 |BF| = 4 cm
dtan ykseklii olur.
|DE| = 12 cm
D C 12. 4 2
A (ABE) = S =
2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 80 B) 96 C) 112 D) 128 E) 132 S = 24cm2 olur.

A(ABCD) = 4 . S = 4 . 24

A(ABCD) = 96cm2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 119


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A 4 B AB // FK olacak ekilde FK izilirse,


A 4 B ABCD bir ekenar drtgen
1
m`DCBj = 120 FKE geni elde edilir.
%
3
3
E E
E |BE| = |FD| x
2 2
x 120
|AF| = 3 cm 120
F
4 K K
F
|AB| = 4 cm 120 1 4 60
120 2
D C 30 H
D C F 2 3

Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir? FHE dik geninde pisagor bants
uygulanrsa
A) 2 5 B) 5 C) 2 7 D) 30 E) 4 2
x2 = 42 + ( 2 3 )2
DKDRTGEN x2 = 16 + 12
Tanm: Her bir i as 90 olan paralelkenara dikdrtgen denir. x2 = 28
x = 28
zellikleri x = 2 7 bulunur.

1) A a B
A B
evre = 2a + 2b

a . b
b e b Alan =

e= a2 + b2
D C
D a C

|AC| = |BD|

A F B
40 70 110 40 Dikdrtgende kegenler birbirini ortalar.
A F B ABCD bir dikdrtgen 50
70 =30 |AE| = |EC| = |EB| = |ED| = |AF|
[AC] [BD] = {E}

|AF| = |EC|
E olur. Alar yerletirildiinde

m`BDCj = 40
E % = 30 bulunur.
40
D C
40
D C

Yukardaki verilere gre, m`FEBj = ka derecedir?


% A B
2x x E

A) 20 B) 25 C) 30 D) 35 E) 40 =60
K F

60 x=15 G

A B
E
ABCD bir dikdrtgen D
15
C
A, B ve E noktalar dorusal |BD| kegeni izilirse,
F % %
|AC| = |BE| m (BDE) = m (BED) = x alnrsa

m`EDCj = 15
G %
2x = x + 15
15
D C x = 15
|AC| = |BD| = |BE| olur.
Yukardaki verilere gre, m` ACBj = ka derecedir?
%
%
ters alardan m (DAC) = olur.
A) 30 B) 40 C) 50 D) 60 E) 70
% %
= m (DAC) = m (ADB) = 60 bulunur.

120 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A a B
Alan = a . b = 32
evresi = 2a + 2b = 24
Bir dikdrtgenin alan 32 cm2 ve evresi 24 cm olduuna gre kegen e
= a + b = 12 b b
uzunluu ka cm dir?
A) 4 3 B) 58 C) 2 15 D) 6 2 E) 4 5 Kegeni = e = a2 + b2
D a C
(a + b) 2 = a 2 + 2ab + b 2 olduundan
1442443 Y
2) A B A B 12 32

S A 122 = a2 + b2 + 64 olur.
F
S 144 64 = a2 + b2
S S
S
80 = a2 + b2 olur.
S E B
e = a2 + b2
D C D C
e = 80
e = 4 5 bulunur.

A 14 B
44 C'den AB'ye dik izilirse
ABCD bir dikdrtgen
44 75
(15 75 90) geninde
A B
H
42
4h
|BD| = 6 cm 44 6
h |AH| = h, |BD| = 4h olur.
m`BDCj = 15
%
44
6
44
6 3
3
15 4h = 6 & h = = dur.
D C 4 2
15 4h.h
D C A (ABCD) = 2.
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 2

A) 6 B) 9 C) 12 D) 18 E) 24 A(ABCD) = 4h2
3 2 9 2
= 4e o = 4. = 9cm bulunur.
2 4
A B ABCD bir dikdrtgen
[BE] [AC]
ABC dik geninde klid teoremi uygulanr-
8
|EC| = 2 cm
sa, |BE|2 = 8 . 2, |BE|2 = 16
|AE| = 8 cm
E
2 |BE| = 4 olur. A(ABCD) = 2 . A(ABC)
10.4
D C
= 2.
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir? 2
A) 20 B) 30 C) 40 D) 60 E) 80 = 40cm2 bulunur.

ADB dik h2 = 4 . 9 h = 6 olur.


A B
1 geninde h2 = 36
ABCD bir dikdrtgen
h H3
A B F
1 5 CH DB olacak ekilde dik izilirse,
F [AE] [BD]
x
8 |DE| = 4 cm h |AE| = |CH| = 6 cm olur.
4 E
x
|EF| = 8 cm |DE| = |HB| = 4 cm ve |HF| = 3 cm bulunur.
4 E
D C
|FB| = 1 cm CHF dik geninde
D C
Yukardaki verilere gre, |FC| = x ka cm dir? x2 = 62 + 32 x2 = 36 + 9 x2 = 45
A) 2 3 B) 4 C) 3 2 D) 2 5 E) 3 5 x = 45 x = 3 5 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 121


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

3) E

A B A B
a S2 b

S1 E S3

d S4 c

D C D C

S1 + S3 = S2 + S4 |AE|2 + |EC|2 = |DE|2 + |EB|2 a2 3 62 3
A (ADE) = =
4 4
a2 + c2 = b2 + d2
369 3
A (ADE) = = 9 3 olur.
4
S1 + S3 = S2 + S4

A B ABCD bir dikdrtgen 9 3 + 11 3 = S 2 + S 4

ADE bir ekenar gen 20 3 = S2 + S4 olur.


E |BC| = 6 cm S1 + S 3 + S 2 + S 4
\ \
A(BEC) = 11 3 cm 2 20 3 20 3

A(ABCD) = 40 3 bulunur.
D C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 30 3 B) 32 3 C) 36 3 D) 38 3 E) 40 3

2. BE = ED olur.
. .
A B ABCD bir dikdrtgen x 2x

x 2|BE| = |ED| x2 + (2x)2 = ( 14 )2 + 62


14 E
|AE| = 14 cm x2 + 4x2 = 14 + 36

6 5x2 = 50
|EC| = 6 cm
x2 = 10

D C x = 10 bulunur.
Yukardaki verilere gre, |BE| = x ka cm dir?
A) 10 B) 2 3 C) 4 D) 3 2 E) 2 5

|ED| = x ve |EC| = y denirse


E ABCD bir dikdrtgen 22 + y2 = x2 +( 4 3 )2
2 4 3
A B [DE] [EC]
4 + y2 = x2 + 48
|AE| = 2 cm
y2 x2 = 44 olur.
|EB| = 4 3 cm
DEC dik geninde
|DC| = 10 cm
D 10 C
x2 + y2 = 100 y = 72
Yukardaki verilere gre, |EC| ka cm dir?
y2 x2 = 44 y = 6 2
A) 2 11 B) 4 3 C) 2 15 D) 6 2 E) 4 5
2y2 = 144 |EC| = y = 6 2

y2 = 72

122 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A 9 E 1 B
E noktasn-
A 9 E 1 B ABCD bir dikdrtgen dan tabana
dik izilirse,
[DE] [EC]
x x x2 = 9 . 1
|EB| = 1 cm
x
x2 = 9
|AE| = 9 cm x = 3 bulu-
D 9 H 1 C
nur.
D C
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir?
A) 2 B) 5 C) 2 2 D) 3 E) 10

A 8 H 18 B E noktasndan [AB] ye dik


A B ABCD bir dikdrtgen
indirilirse
[AE] [EB] x2 (x 2)2 = 8 . 18
x
[EF] [DC] x
(x 2)2 = 144
|EF| = 2 cm (x 2)2 = 122
E
E 2
2
|DF| = 8 cm x 2 = 12
D 8 F 18 C
x = 14 bulunur.
D 8 F 18 C
|FC| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, |BC| = x ka cm dir?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

A x B ADE ve ECF genlerinin hipo-

3 tensleri ortak olduundan e


A x B ABCD bir dikdrtgen
genlerdir.
[AE] [EF] 5 F

3
|DE| = |FC| = 2 olur.
|FC| = 2 cm 2
F |AD| = |EC| = 5 olur.
|BF| = 3 cm D 2 E 5 C
2
|AE| = |EF| x = 2 + 5

x = 7 olur.
D E C

Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir?


A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11

E
AEB dik geninde klid teoremi uygulanrsa
E ABCD bir dikdrtgen
122 = x . (x + y)
12
12
[AE] [EB] A x B
A B F y 144 = x . (x + y) olur.
F [EF] [AB]
x A(ABCD) = x . (x + y) olduundan
|AF| = |AD|
A(ABCD) = 144 olur.
D C
D C |AE| = 12 cm
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 120 B) 128 C) 132 D) 144 E) 160

10. Snf / Matematik / Akll Defter 123


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

E
Alar, iters a zelliinden yarar-
E ABCD bir dikdrtgen 45 x
lanlarak yerletirildiinde,
x
E, B ve C noktalar dorusal A F 45
|DC| = |EC| = 14
B
A F 45 4
B
[DE] aortay |AD| = |AF| = 10
|AD| = 10 cm 10
|EB| = |FB| = 4 olur.
10
|DC| = 14 cm 45 EBF ikizkenar dik geninden
45
D 14 C x = 4 2 bulunur.
D 14 C

Yukardaki verilere gre, |FE| = x ka cm dir?


A) 2 5 B) 5 C) 2 7 D) 4 2 E) 6

18
A B
Taral kelebekte
A B ABCD bir dikdrtgen
9 x
[AF] [BD] = {E} 2x = 9 . |AE| = 18x
18 AE
|DF| = |FC| = 9 cm
12
E |AE| = 2x olur.
12
ADF dik geninde
E
|AD| = 12 cm
(3x)2 = 92 + 122
x
x C
D 9 F 9
D 9 F 9 C (9 12 15) gen

Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir? 15 2 3x = 15

A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 x = 5 bulunur.

A 8 x 15 B E noktasndan [AB] ye dik indirilirse


A x B ABCD bir dikdrtgen 45
45 EHB ikizkenar dikgeninde
[BE] aortay 15
17 |EH| = |HB|= 15 olur.
17 15 2 |BE| = 15 2 cm
45 AEH zel dik geninde
|AE| = 17 cm
(8 15 17)
D E C
D E C |AH| = 8 olur.

Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir? x = 8 + 15

A) 20 B) 21 C) 22 D) 23 E) 24 x = 23 bulunur.

8 4 4 4 4 4 44 3
1 4 4 4 4 4 44 2
Alar eitliklere uygun yerletirilip
A E B ABCD bir dikdrtgen A E B
30 75 (30 60 90) zel geninden
m`ECBj = 15
%
75
yararlanlarak |AD| = 4 bulunur.
8 |AB| = |DE| = 8 cm 4 8
A(ABCD) = 4 . 8 A(ABCD) = 32
15 60 15

30 75 bulunur.
D C D 8 C

Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?


A) 16 B) 24 C) 32 D) 48 E) 64

124 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

KARE
Tanm: Her bir i as 90 olan ekenar drtgene kare denir.

ZELLKLER
1) A a B A a B
45 45
45 45
evre = 4a

a
e
a
Alan = a2 a a

e= a 2
45 45
45 45
D a C D a C

A B ABCD bir kare A B


|BE| = |EC|= |CB| = |DC|olur.
BCE bir ekenar gen 60
= 15 bulunur.
E E
60
75

60
75 30
D C D C
Yukardaki verilere gre, m` ADEj = a ka derecedir?
%

A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30

E ABCD bir kare E C noktasndan [DE] ye dik izi-



A B |BD| = |CE| A B
30 lirse, karede kegenler birbirini

a ortalyacan
2a
H |DH| = |HB| = |HC| = a olsun
a
a |EC| = 2a olur.
60
D C D C ECH geni 30 60 90 dur.
Yukardaki verilere gre, m`DECj = a ka derecedir?
%
= 30 bulunur.
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 30

A B ABCD bir kare A B x2 + (x + 7)2 = 132


|BE| = 13 cm
(5 12 13 zel geni)
|DE| = 7 cm
x = 5 olur.
x + 7
13 13
A B

D 7 E x C C
D 7 E x
Yukardaki verilere gre, |EC| = x ka cmdir?
13
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

D 7 E x C

10. Snf / Matematik / Akll Defter 125


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B E
ABCD bir kare A B E Alar yerletirildiinde
55 55
[FC] [CE]
+ 55 = 180
m` AECj = 55
% F
F
55 = 125 bulunur.

35
55
35
D C D C
Yukardaki verilere gre, m` AFCj = ka derecedir?
%

A) 105 B) 115 C) 120 D) 125 E) 135

ABCD bir kare


Karede kegenler birbirini
A B A B

[AC] kegen ortalar ve dik kesiir. B nok-


5 x tasndan [AC] ye dik izilirse
5
8 x
|EC| = 2 cm 8

H |BH| = |AH|= |HC| = 5 olur.


|AE| = 8 cm 3
E E BHE dik geninde
2 2 x 2 = 5 2 + 32
D C D C x2 = 25 + 9
Yukardaki verilere gre, |BE| = x ka cm dir? x2 = 34
A) 4 2 B) 34 C) 6 D) 2 10 E) 3 5 x = 34 olur.

17 Karede kegen aortay olduundan


A B
A B ABCD bir kare 45 % % % %
m (DAC) = m (CAB) = m (BCA) = m (DCA) = 45 olur.
45
[AC] kegen
x 13 E'den [BC] dik indirilirse EHC ikizkenar dik geninde
x 13
|EC| = 5 2 cm 12
17 5 |EH| = |HC| = 5 olur.
|BE| = 13 m
45 5 BEH dik geninde
E
E
5 2
5 2 45 (5 12 13 zel dik geni)
D 17 C
D C
|BH| = 12 olur.
Yukardaki verilere gre, |AE| = x ka cm dir?
ADC ikizkenar dik geninde
A) 6 2 B) 8 2 C) 9 2 D) 12 2 E) 15 2
|AC| = 17 2 olur.
x + 5 2 = 17 2
x = 12 2 bulunur.

A B ABCD bir kare 4 2


(DB) kegeni izilirse BED (30 60 90)
A B
[DE] [BE] 45
60 geni elde edilir.
m`EDCj = 15
%
4
8
4
|BE| = 4 cm |BD| = 8, |AB| = |AD| = 4 2 olur.
E 4 2
E A(ABCD) = ( 4 2 )2 = 32 bulunur.
15 4530
D C 15
D 4 2 C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 16 B) 32 C) 40 D) 64 E) 96

126 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

C'den [BD] ye dik izilirse kegenler ortalanr.


E
3
ABCD bir kare A B
|CH| = |DH|= |BH| = 9 olur.
E
3
A B D, B ve E noktalar dorusal 9
CHE dik geninde
x =15
|BE| = 3 cm H18
x2 = 92 + 122 (91215) zel geni
18 x |BD| = 18 cm 9 9
x = 15 bulunur.
D C

D C
Yukardaki verilere gre, |CE| = x ka cm dir?
A) 15 B) 16 C) 18 D) 20 E) 25

A 2 B 6 E ABCD ve BEFG birer kare A 2 B 6 E Karede kegenler aortaydr.


45 45
|AB| = 2 cm Kenarlar ve alar yerletirildiinde
2

45
2
45
45

|BE| = 6 cm 2 6 2 6 DBF dik geni elde edilir.


D C C
2 2 .6 2
D
A(BDF) =
2
45
G F G F
A (BDF) = 2 .6 2 = 12cm 2 bulunur.
Yukardaki verilere gre, A(BDF) ka cm2 dir?
A) 12 B) 16 C) 18 D) 24 E) 36

A 2a+4 B E noktas [AD] ye birletirilirse |AH| = |HD| olur.


A B ABCD bir kare
|HE| = 2a olsun
[EF] [BC] a+2 10
10
2a 4
|AB| = 2a + 4
4 |BF| = |FC| x
E
F
x
E
F
a+2 |AH| = |HD| = a + 2 olur. AHE dik geninde
|AE| = |DE| = 10 cm
10
10
(a + 2)2 + (2a)2 = 102 (6810 zel geni)
|EF| = 4 cm D C a = 4 olur.
D C
x = 2a + 4
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir?
x = 2 . 4 + 4
A) 8 B) 10 C) 12 D) 16 E) 18
x = 12 olur.

ABCD bir kare


A F B
E noktasndan [DC] ye dik izi-
A F B
lirse (157590) geninden
[EF] [AB] 3h= x 4h
x |EH| = h, |DC| = 4h olur.
[DE] [EC] E

m` ADEj = 75
E % 4h = 12
h
75
15 75 h = 3 olur.
75 |BC| = 12 cm D 4h C
D C x + h = 4h

Yukardaki verilere gre, |EF| = x ka cm dir? x = 3h

A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 x = 3 . 3
x = 9 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 127


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B ABCD bir kare


A B EDF ` FCB olur.
x 2
[BF] [FE] =
x+6 6
|DE| = 2 cm 6x = 2x + 12
x+6
|FC| = 6 cm E
4x = 12
E

2
2
D x F 6 C
D x F 6 C
x = 3 bulunur.
Yukardaki verilere gre, |DF| = x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

A B ABCD bir kare A B DEC ve BFC genleri e genlerdir.


[DE] [EC]
|EC| = |BF| = 8 olur.
[BF] [EC] 8
E E 10 BFC dik geninde (6810 zel geni)
2 |EF| = 2 cm 2
F 6 F 6 |AC| = 10 bulunur.
|FC| = 6 cm
D C D C A(ABCD) = 102
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A(ABCD) = 100 olur.
A) 100 B) 144 C) 169 D) 196 E) 256

ABCD bir kare A F B FAD ve GDC genleri eittir.


y
A F B

[DF] [CG] = {E} x + y + 90 = 180

|AF| = |GD| G x + y = 90
G y E
E x = x + y
x
D C = 90 bulunur.
D C
Yukardaki verilere gre, m`FECj = ka derecedir?
%

A) 45 B) 60 C) 75 D) 90 E) 105

A B ABCD bir kare


A B
&
& , DHC
[AE] [ED] AED
17 |ED| = 7 cm b |EH| = 24, |HC| = 7
17
|AE| = 17 cm CHE dik geninden
E
E |EC| = 25 cm bulunur.
7 a
7
D C
D b a C
Yukardaki verilere gre, |EC| ka cm dir?
17 7
A) 20 B) 21 C) 24 D) 25 E) 30

128 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

G noktas C noktasna birletirilirse, a. 2 a


A(BFC) = 3S =
ABCD bir kare A(BGE) = A(EGC) = A(DGF) = A(FGC) = S olur. 2
A B
3S = a2
[DE] [BF] = {G} BFC dik geninde
3S = 62
|BE| = |EC| a2 + (2a)2 = (6 5 )2
E 3S = 36
a2 + 4a2 = 180
S = 12 olur.
G
|DF| = |FC|
|BF| = 6 5 cm 5a2 = 180 Taral alan = 2 . 5 = 2 . 12 = 24 olur.
D F C
Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir?
A) 12 B) 15 C) 18 D) 20 E) 24

A B ABCD bir kare


A 8 B 6.8
|DE| = |EC| = 4 cm S1 = = 24
2
|DF| = 2 cm 6 S1
2.4
S2 = =4
2
F
8 4.8
S3 = = 16
F
2 S3
D 4 E 4 C
2 S2 2
Taral alan = A(ABCD) (S1 + S2 + S3)
D 4 E 4 C
Yukardaki verilere gre, A(BEF) ka cm2 dir?
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20 = 82 (24 + 4 + 16)
= 64 44 = 20cm2 bulunur.

A E B ABCD ve BEFG birer kare


F noktasndan [DC] ye dik indirilirse
A E B

A(BEFG) = 16 cm2 4 2
16 4 16 4 |DH| = |FH| = 6 olur.
F |DF| = 6 2 cm F
4 |FH| = |GC| = 6 ve |BC| = 10 olur.
G G
45
6 2 6
6 2 A(ABCD) = 102 = 100 bulunur.
45
D C D 6 H C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 96 B) 100 C) 108 D) 144 E) 169

A B ABCD bir kare


[BF] [EC] = {G}
A(ABCD) = S, A(GBC) = x olsun.
_
E |DF| = |FC| s
24 x + 24 = bb
2 s
s ` & 18 = 4 ( s = 72 cm bulunur.
2
A(BEG) = 24 cm2
x+6 = b
4
G b
6 A(FGC) = 6 cm2 a
D F C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 49 B) 64 C) 72 D) 81 E) 96

10. Snf / Matematik / Akll Defter 129


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

DELTOD
Tanm: Tabanlar ortak iki ikizkenar genin birleimine deltoid denir.
ZELLKLER
1) A A

m` ABCj = m` ADCj
% %

a a [AC] [BD]
a a

B D B D

b b b b

C C

D
+ 32 + 48 = 180
ABCD bir deltoid
D
+ 80 = 180
[AC] kegen 32 48
A
48
C
|AB| = |AD|
32 = 100 bulunur.
48

m`BACj = 32
A C
32 %

m` ACDj = 48
% B

Yukardaki verilere gre, m` ABCj = ka derecedir?


%

A) 90 B) 94 C) 100 D) 108 E) 112

B ABCD bir deltoid ^ ^


E
B 50 + 30 + B + D = 360
|AB| = |AD|
140
E
^ ^
B + D = 280
A 50 30 C [DE] aortay
^
m`BADj = 50
C
% 2B = 280
A 50 30

70 70 ^
m`BCDj = 30
% B = 140 olur.
D

Yukardaki verilere gre, m`BEDj = ka derecedir?


D
%
ADEB drtgeninde
A) 100 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140 140 + 50 + 70 + = 360

260 + = 360

= 100 bulunur.
A 4 B ABCD bir yamuk
ABCE bir deltoid
[AB] // [DC] A 4 B AB // DC
E
|BC| = |EC| a % %
a m (ABC) = m (ACD) = a
2 4
|AB| = 4 cm DAC geni ikizkenar olur.
D x C
|DE| = 2 cm E
|DC| = |DA| = 6
Yukardaki verilere gre, |DC| = x ka cm dir? 2 a x = 6 cm dir.
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 D 6 x C

130 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A noktas E noktasna bir-


A
A ABC bir gen
ADEF bir deltoid 10 12 letirilirse [AE] aortay olur.
10 12
D F
D F |AD| = |AF| =
x 11 - x
|AB| = 10 cm 12x = 110 10x
|AC| = 12 cm
B x E 11-x C 22x = 110
B x E C |BC| = 11 cm
x = 5 olur.
Yukardaki verilere gre, |BE| = x ka cm dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

H A noktasndan [BC] ye dtan dik indirilirse


B ABCD bir deltoid
5 45
B
AHB ikizkenar dik geni elde edilir.
135
5 2
7 [AC] kegen 5 2
135 7
|AH| = |HB| = 5 olur.
m` ABCj = 135
x %
A C x C
A
|AB| = 5 2 cm AHC dikgeninde

|BC| = 7 cm 52 + 122 = x2 olur.


D D

Yukardaki verilere gre, |AC| = x ka cm dir? (5 12 13 geni)

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13 x = 13 olur.

A [AC] kegeni izilirse aortay olur.


A ABCD bir deltoid
|BC| = |CD| = 3 3 cm ACD geni (30 60 90 zel geni) olur.
30
30

m`BCDj = 120
%
x = 9 bulunur.
x
9
x

m`BADj = 60
%

60 60
B D B D
120 120
3 3 3 3 3 3 3 3
C C
Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir?
A) 6 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18

B Alar yerletirildiinde

B ABCD bir deltoid ADC ve ABC genleri


[AC] [BD] = {E} 75 15
A
75 E 15
C (157590) zel geni olur.
75 |AB| = |AD|
|ED| = |BE| = h alnrsa,
C
m` ACDj = 15
A E 15 %

m`BACj = 75
% D
|AC| = 4h olur.
D
|AC| = 16 cm 4h = 16
Yukardaki verilere gre, |BD| ka cm dir?
h = 4
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
|BD| = 2h = 2 . 4 = 8 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 131


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

2) A A

|AC| = e

a a |BD| =f
A A
e.f
B A(ABCD)= S S
D 2 B D
B B
b b

C C

A [AC] kegeni izilirse


A ABCD bir deltoid 10 10 |DH| = |HB| = 8 olur.
6
|AB| = |AD| = 10 cm
10 10
B D AHD dik geninde (6810)
8 16 8
|BC| = |DC| = 17 cm
B
16
D
15 |AH| = 6 olur.
|BD| = 16 cm
CHD dik geninde (81517)
17 17

17 17
|HC| = 15 olur.
168 .21
C
A(ABCD) = = 168 bulunur.
C 2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 142 B) 154 C) 168 D) 174 E) 192

A ABCD bir deltoid A


6
[AC] kegeni izilirse
6
E
E [AE] [CE] |AE|, ACD geninin dtan ykseklii olur.
|AB| = |AD| 10.6
B B S S D A(ADC) = S = S = 30
D
2
|BC| = 10 cm
A(ABCD) = 2S = 2 . 30 = 60cm2
|AE| = 6 cm 10 10
10

C C
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A) 30 B) 60 C) 90 D) 120 E) 180

B ABC dik geninde

B ABCD bir deltoid h h2 = 4 . 9


[AC] [BD] = {E} A 4 9
C h2 = 36
E
[AB] [BC] h
A 4 E 9
C h = 6 olur.
|AB| = |AD|
|BD| = 2h = 12 olur.
D
|AE| = 4 cm
D
|EC| = 9 cm 13.12
A(ABCD) =
2
Yukardaki verilere gre, A(ABCD) ka cm2 dir?
A(ABCD) = 78cm2
A) 48 B) 56 C) 78 D) 92 E) 118

132 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

OKGENLER Konkav ( Bkey) okgen:


Tanm: n 3 olmak zere, n tane doru parasnn dorusal olmayacak ve birbirini kesme- A
yecek ekilde birletirilmesiyle oluan kapal ve dzlemsel ekle okgen denir.

Konkav ( Bkey) okgen:

B C
Konveks (D Bkey) okgen: Enaz bir i as 180 den byk olan
okgenlere kankav (i bkey) okgen
denir.

> 180

Konveks (D bkey) okgenlerin zellikleri (n kenar says ve n 3 iin) Konveks (D Bkey) okgen:
A
1) Bir d bkey okgenin belirlenebilmesi iin 2n3 elemana ihtiya vardr.
Bu elemanlardan en az n2 tanesi uzunluk, en ok n1 tanesi
a olmaldr. B

Bir d bkey 18 genin izilebilmesi iin ka elemana ihtiya vardr?


C
A) 32 B) 33 C) 34 D) 35 E) 36
Btn i alar 180 den kk olan ok-
2n 3 eleman verilmelidir.
genlere konveks (d bkey) okgen denir.
= 2 . 18 3

= 33 elemana ihtiya vardr.

2) Bir d bkey okgenin bir kesinden izilen tm kegenlerin says n3 oluan


gen says n2 tanedir.

Bir d bkey okgenin bir kesinden izilen kegen says 15 tane ise oluan
gen says katr?
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20

Kegen says, n3 = 15 gen says = n2

n = 18 = 18 2

= 16 tanedir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 133


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

3) Bir d bkey okgenin i alarnn lleri toplam (n2) . 180 dir.

alarnn lleri toplam 1440 olan d bkey okgenin kenar says katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12

(n2) . 180 = 1440

(n2)= 8 n = 10 olur.

4) Bir d bkey okgenin d alarnn lleri toplam 360 dir.

alarnn lleri toplam, d alarnn lleri toplamnn 6 kat olan d bkey


okgen ka kenarldr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
2
(n2) . 180 = 6.360

(n2) = 12

n = 14 olur.

n. (n - 3)
5) Bir d bkey okgenin kegen says dir.
2 n. (n - 3)
= 20
2
n. (n - 3) = 40 & n = 8 olur.
.
8
alar toplam,
Kegen says 20 olan d bkey okgenin i alarnn lleri toplam ka dere- = (n2) . 180
cedir?
= (82) . 180
A) 900 B) 1080 C) 1260 D) 1440 E) 1620
= 6.180 = 1080 olur.

n. (n - 3)
= 5.n
2
n . (n - 3) = 10.n
Kegen says kenar saysnn 5 kat olan d bkey okgenin i alarnn toplam n - 3 = 10
ka derecedir?
n = 13
A) 1980 B) 2160 C) 2340 D) 2520 E) 2700
alar toplam,

= (n2) . 180

= (13 2) . 180

= 11 . 180

= 1980 bulunur.

134 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

Dzgn okgen

Dzgn okgenlerin zellikleri


(n - 2) .180
1) n kenarl bir dzgn d bkey okgenin bir i asnn ls dir.
n
360
2) n kenarl bir dzgn d bkey okgenin bir d asnn ls dir.
n

Bir i asnn ls 140 olan bir dzgn d bkey okgenin kenar says katr?
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 14

D as = 180 140 = 40 bulunur.


360 9
= 40 & 40 .n = 360
n
n= 9

Bir i asnn ls bir d asnn lsnn 3 kat olan dzgn d bkey okge-
nin kenar says katr?
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12

A D A
3x + x = 180 4x = 180 x = 45 olur.
3x x
360
= 45
n
3608 = 45 .n

8 = n bulunur.

3) Bir dzgn okgenin kenar says tek say ise bir keden kar kenara izilen dik, hem
aortay, hem de kenarortay olur.
A

[AF]: Aortay, kenarortay, yksekliktir.


B E A

E 54 B

18 36
C F D
F

36 108
D C
A ABCDE bir dzgn d bkey begen 36
(n - 2) .180 (5 - 2) .180 3.180
|EF| = |FD| a = = = = 108 olur.
n 5 5
E B

[BF] aortay olduundan + 36 = 54
F
= 18 bulunur.

Yukardaki verilere gre, m`FBDj = ka derecedir?


D C
%

A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 24

10. Snf / Matematik / Akll Defter 135


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

4) Kenar says ift olan dzgn okgenlerde karlkl kenarlar paralel olur.

A 6 B
A B ABCDEF bir dzgn altgen
Kelebekte benzerlik yazlrsa
[AH] [BE] = {G} BG 63 BG 3
= & = olur.
|HD| = 2 cm F C GE 42 GE 2
F C G
G
|EH| = 4 cm

E 4 H 2D
E 4 H 2D
BG
Yukardaki verilere gre, oran katr?
GE
A) 1 B) 2 C) 3 D) 2 E) 5
2 3 2 2
Dzgn Altgen
A a B

a a

Bir kenar uzunluu a olan dzgn altgen 6 e ekenar


F C 2
genden oluur. Alan = 6. a 3
60 4
a a
60 60
E a D

A B ABCDEF bir dzgn altgen


|BE| = 8 cm

F 8 C

E D

Yukardaki verilere gre, A(ABCDEF) ka cm2 dir?

A) 24 3 B) 28 3 C) 32 3 D) 36 3 E) 40 3

42 3
A B

S S =
4 4 4
S S
16 4 3
F 8 C S = &S= 4 3
S 4
S
A(ABCDEF) = 6 . 4 3
S
E D = 24 3 olur.

136 10. Snf / Matematik / Akll Defter


5. BLM Drtgenler Ve okgenler

A B 360
Dzgn altgenin bir d as = 60 olur.
6
A B ABCDEF bir dzgn altgen 4 Bir i as = 180 60

30
|GD| = 1 cm = 120 olur.
F x 120 C
|EG| = 3 cm m(BCD) = 120 olur. |BC| = |CD| olduundan,
4 % %
m (CBD) = m (CDB) = 30 olur.

30
F x C

E 3 G1 D |BD| = 4 3 bulunur. (3030120 zetge-


ninden) BDG dik geninde
E 3 G1 D
x2 = 12 + ( 4 3 )2
Yukardaki verilere gre, |BG| = x ka cm dir?
x2 = 1 + 48 x2 = 49 x = 7 dir.
A) 4 3 B) 7 C) 5 2 D) 2 13 E) 8

A
B

C
1802
A T
ABCDEF.... bir dzgn okgen 20
B D
A, B, T ve F, E, T noktalar dorusal

m` ATFj = 20
C % E
20 T F
D Dzgn okgenin d as olsun.
B ve D noktalar K'ya birletirilirse,
E
+ 20 + = 180 2 olur.
F
Yukardaki verilere gre, dzgn okgen ka kenarldr? 2 + 20 = 180 2
A) 8 B) 9 C) 10 D) 12 E) 14 4 = 160
= 40 bulunur.
360
Kenar says = 40
n
A ABCDE bir dzgn begen 40n = 360 n = 9 bulunur.

FDC bir ekenar gen A

E B
F |FC| = |CD| = |DF| = |FD| olur.
E B
66 F Dzgn begenin bir as 108 oldu-
66
60 undan,
48

D C
60 60 + 66 = 108 = 42 bulunur.
Yukardaki verilere gre, m` AEFj = ka derecedir?
%
D C
A) 32 B) 36 C) 38 D) 42 E) 44

A Dzgn begende aortay ayn zamanda kenaror-


A ABCDE bir dzgn begen
2a tay ve ykseklik olur.
[EG] aortay 54
E 2a B |BG| = |GC| = a alnrsa, |AB| = |BF| = 2a dr.
E B |AB| = |BF| 54
F
30 60 a
F
BFG geni (306090) geni olur.
G
G a Dzgn begenin bir i as 108 olduundan
D C
D C
+ 60 = 108

Yukardaki verilere gre, m` ABFj = ka derecedir?


% = 48 bulunur.

A) 38 B) 48 C) 58 D) 68 E) 78

10. Snf / Matematik / Akll Defter 137


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

II. DERECEdEN DENKLEMLER


a, b, c reel saylar ve a 0 olmak zere;
ax2 + bx + c = 0
biiminde yazlabilen ifadelere reel katsayl, ikinci dereceden bir bilinmeyenli denklemler
denir. Bu denklemi salayan x deerlerinin her birine denklemin kk, bu kklerin olutur-
duu kmeye de denklemin zm kmesi denir.

(a 2) x3 + (b + 1) x2 3x + 2 = 0
denklemi ikinci dereceden bir bilinmeyenli denklem olduuna gre, aadakilerden
hangisi dorudur?
A) a = 2 B) a = 1 C) a = 2 D) a = 2 E) a = 2
b = 1 b 2 b 1 b = 1 b 1

a 2 = 0 b + 1 0
a = 2 b 1

(m 1) x2 +2(m + 1) x 20 + 2m = 0
ikinci dereceden denklemin kklerinden biri 2 olduuna gre m katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

(m 1) . 22 + 2(m + 1) . 2 20 + 2m = 0
= 4(m 1) + 4( m + 1) 20 + 2m = 0
= 4m 4 + 4m + 4 20 + 2m = 0
= 10m 20 = 0
m = 2

a 3 1
= -
x - 1 x + 1 x2 - 9
denklemini salayan x reel says, A = {3, 1, 1, 2, 3} kmesinin elemanlarndan biri
olduuna gre, a katr?
A) 4 B) 1 C) 6 D) 2 E) 16
5 5 5

Denklemi salayan x reel says 3, 1, 1, 3 olamaz o halde kk x = 2dir.

a 3 1
= -
2 - 1 2 + 1 22 - 9
1
a = 1-
-5
1 6
a = 1+ =
5 5

138 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

KK BULMA

1. arpanlara ayrarak kk bulma


ax2 + bx + c = 0
ifadesi arpanlarna ayrlabiliyorsa, her arpan sfra eitlenerek kkler bulunur.

Aadaki denklemlerin zm kmelerini bulunuz.

x2 4x = 0

x (x - 4) = 0
4 . K = {0, 4}
x = 0 , x- 4 = 0 & x = 4

6x2 12x = 0

6x (x - 2) = 0 _
b
b
6x = 0, x - 2 = 0 ` . K = {0, 2}
b
x= 0 , x= 2 b
a

(a b)2 = a2 2ab + b2
a2 b2 = (a b) (a + b)
(a + b)2 = a2 + 2ab + b2

Aada verilen ifadelerin almlarn yapnz.

(x + 2)2 = x2 + 4x + 4

(x 3)2 = x2 6x + 9

(x2 4)2 = x4 8x2 + 16

ax2 + bx + c biimindeki ifadelerin arpanlara ayrlmas

* x2 + (m + n)x + m . n
x m
x n
x2 + (m + n)x + m . n = (x + m) . (x + n)

** ax2 + bx + c = 0 m.n=a
mx p p.q=c
nx q m.q + n.p = b
ax2 + bx + c = (mx + p) (nx + q)

10. Snf / Matematik / Akll Defter 139


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Aada verilen denklemlerin zm kmelerini bulunuz.

x2 16 = 0
(x - 4) (x + 4) = 0 x - 4 = 0, x+4 = 0
4 . K = {4, 4}
x = 4, x=-4

x2 5x + 6 = 0
x 2 (x - 2) (x - 3) = 0 x - 2 = 0, x-3 = 0
4

x 3 x- 2 = 0 , x- 3 = 0 x= 2 x= 3 . K = " 2, 3,

2x2 5x 12 = 0 (2x + 3) (x - 4) = 0 & 2x + 3 = 0, x-4 = 0


2x 3
4 . K = )- 3 , 43

3
x 4 x=- x= 4 2
2

x2 - 4x - 5 0 (x - 5) (x + 1) x- 5 = 0

x+ 1
=
x+1
=0 4 . K = {5}
x= 5

x2 6x + 9 = 0
x 3 (x - 3) (x - 3) = 0 & (x - 3) 2 = 0 x- 3 = 0
4

x 3 x= 3 . K = {3}

x2 2x 3 = 0
x 3
(x - 3) (x + 1) = 0 x-3 = 0 x+1 = 0
x +1 4 . K = {1, 3}
x= 3 x= -1

(x - 3) (x + 3)
4 .
x2 - 9 0 = 0 & x - 3 = 0, x+3 = 0
= x+1 K = {3, 3}
x+ 1
x= 3 x=-3

a-4 = 2 (x - 2) . (x + 8) = 0

a= 6
& x 2 + 6x - 16 = 0
x -2 4 x-2 = 0 x+8 = 0
x 8 x= 2 x=-8
xa4 + ax 16 = 0
(2 + (8) = 6 bulunur.
denklemi ikinci dereceden bir bilinmeyenli bir denklem olduuna gre, bu denklemin
kklerinin toplam katr?
A) 8 B) 6 C) 2 D) 6 E) 8 a-3 = 2
& x2 + 5x b = 0 ve x = 1 iin
a= 5
denklem salanmal;
= 12 + 5 . 1 b = 0
= 1 + 5 b = 0
xa3 + ax b = 0
= 6 b = 0
ikinci dereceden denkleminin bir kk x = 1 olduuna gre, a + b toplam katr?
b = 6
A) 1 B) 5 C) 6 D) 9 E) 11
a + b = 5 + 6 = 11

140 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

^x - 2h(x - 3). (x - 1) = (2 - x)(x - 3)


x 1 = 1
(x2 5x + 6) (x 1) = (2 x) . (x 3) x = 0
denkleminin ka farkl gerel kk vardr? ayrca; sadeletirilen terimler sfr olduun-
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 da da denklem salanacandan;
x 2 = 0 x 3 =0
x = 2 x =3
olduundan denklemin farkl kk var-
dr.

1 1 x2 - 3
+ =
x - 3 x - 1 x2 - 4x - 3

denkleminin ka farkl gerel kk vardr?


A) {1} B) {3} C) {1, 3} D) R E)

1 + 1 = x2 - 3 x-1+x-3 x2 - 3
& =
x 3 x 1
- - 2
x - 4x - 3 x 2 - 4x - 3 x 2 - 4x - 3
(x - 1) (x - 3)

2x 4 = x2 3
x2 2x + 1 = 0
(x-1)2 = 0
1
x 1 = 0 bulunur. ancak ifadesinde x = 1 iin payda sfr olacandan
x- 1
denklemin kk yoktur.

5x
2 4x + 3
=1 a 0 olmak zere a = 1dir.

denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir? x 2 - 4x + 3 = 0 (x - 3) (x - 1) = 0


x -3 4 x- 3 = 0 x- 1 = 0
A) {1, 3} B) {1, 3} C) {0, 1} D) {1, 3} E) {0, 3} x -1 x= 3 x= 1

x4 7x2 + 12 = 0
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?
A) {,2 3 ) B) { 3 , 2} C) {2, 3 , 2} D) {2, 2} E) {2, 3 , 3 , 2}

x 4 - 7x 2 + 12 = 0
-3
x
2
-4
2
x

(x2 3) (x2 4) = 0

x2 3 = 0 x2 4 = 0 _b
b
x2 = 3 x2 = 4 ` .K = {2, - 3 , 3 , 2}
x= 3 , x= 3 x=2 x=2 bb
a

10. Snf / Matematik / Akll Defter 141


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 + 1 = a dersek;

a 2 - 9a + 18 = 0 (a - 6) (a - 3) = 0
(x2 + 1)2 9(x2 + 1) + 18 = 0 a -6 4 a- 6 a- 3 = 0
a -3 a= 6 a= 3
denkleminin gerel kklerinin toplam katr?
A) 5 B) 3 C) 0 D) 3 E) 5 x2 + 1 = a x2 + 1 = 3
x2 + 1 = 6 x2 = 2
x2= 5
x= 2 x=- 2
x= 5 x=- 5
5 + (- 5) + 2 + (- 2) = 0
9x 4 . 3x + 3 = 0
denkleminin kklerinin arpm katr? 3x = a dersek;
A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 a 2 - 4a + 3 = 0 (a - 3) (a - 1) = 0
a -3 4a - 3 = 0 a- 1 = 0
a -1 a= 3 a= 1

3x = a
3x = 3 3x = 1
x = 1 x =0
6x + 10 - x = 3 1.0 = 0
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?
A) {1} B) {0} C) {1} D) {1, 1} E) {0, 1} 6x + 10 = 3 + x
( 6x + 10 ) 2 = (3 + x) 2
6x + 10 = 9 + 6x + x2
0 = x2 1
x = 1 x = 1

x2 4 |x| 12 = 0
denkleminin ka farkl gerel kk vardr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

x < 0 iin,
x 2 + 4x - 12 = 0
x -2
x +6

(x 2)(x + 6) = 0 x 2 = 0 veya x + 6 = 0
x = 2 x = 6
Ayrca x < 0 kabul ettiimiz iin x = 2 kk olmaz. kk olmaz. x = 6 olur.

x > 0 iin,
x 2 - 4x - 12 = 0
x -6
x +2

(x 6) (x + 2) = 0

x 6 = 0 veya x + 2 = 0

x = 6 x = 2

Ayrca x> 0 kabul ettiimiz iin x=2 kk olmayacandan kkmz x =6dr.

x = 6 ve x = 6 yani 2 tane kk vardr.

142 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
x
=a dersek
x- 2

a
x 2
k -
7x a 2 - 7a + 10 = 0 (a - 5) (a - 2) = 0
4a - 5 = 0
+ 10 = 0 a -5
x- 2 x- 2 a- 2 = 0
a -2 a= 5 a= 2
denkleminin kklerinin arpm katr?
B) 10 x
A) 4 C) 5 D) 10 E) 20 =a
x- 2
4

x x
=5a = 2a
x- 2 x- 2
x = 5x 10 x = 2x 4

4x = 10 4 =x
5
x =
2
(x2 2x 5)2 + 3x2 6x 33 = 0
denkleminin birbirinden farkl reel kklerinin toplam katr? 5
Kkler arpm: .4 = 10 bulunur.
2
A) 2 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

(x2 2x 5)2 + 3(x2 2x 5) 18 = 0

x2 2x 5 = a dersek

a 2 + 3a - 18 = 0 (a - 3) (a + 6) = 0
a -3 4a - 3 = 0 a+6 = 0 x2 2x 5 = 3
a +6 a= 3 a=-6

Kkler toplam = 4 + (2) + 1


x2 2x 5 = 3 x2 2x 5 = 6
Kkler toplam = 3
x2 2x 2 = 0 x2 2x + 1 = 0

(x 4).(x + 2) = 0 (x 1)2 = 0

x = 4, x = 2 x 1 = 0

x = 1
2. Diskriminant () yardm ile kk bulma
ax2 + bx + c = 0
ikinci dereceden denklemi arpanlarna ayrlmyorsa bu denklemin kklerini diskriminant
yardmyla bulabiliriz.
= b2 4ac

1. > 0 ise farkl iki reel kk vardr.

2. = 0 ise birbirine eit iki kk vardr


akk iki kk vardr.
ift katl kk vardr.

3. < 0 ise reel kk yoktur.


0 ise ax2 + bx + c = 0 denkleminin kkleri x1 ve x2 olmak zere;
x1 = - b - T , x2 = - b + T 'dir.
2a 2a

10. Snf / Matematik / Akll Defter 143


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Aadaki denklemlerin kklerini bulunuz.


T = 3 2 - 4.1. (- 2) = 9 + 8 = 17
x2 + 3x 2 = 0 - 3 - 17 - 3 + 17
x1 = , x2 =
2 2

2- 24
T = (- 2) 2 - 4.1. (- 5) x1 = = 1- 6
2
x2 2x 5 = 0
2+ 24
= 4 + 20 = 24 x2 = = 1+ 6
2

- 4 - 20
T = 4 2 - 4.1. (- 1) x1 = =-2- 5
2
x2 + 4x 1 = 0
- 4 + 20
= 16 + 4 = 20 x2 = =-2+ 5
2

Aadaki denklemlerin kklerini bulunuz.

x2 + 4x + 6 = 0 ( D = 42 4. 1. 6 = = 8 ( D < 0 olduundan reel kk


yoktur.

x2 2x + 2 = 0 ( D = (2)2 4. 1. 2 = 4 ( D < 0 olduundan reel kk


yoktur.

x2 6x + 9 = 0 ( D = (6)2 4. 1. 9 = 0 ( D = 0 olduundan akk kk


vardr.
6- 0 6+ 0
x1 = = 3 ; x2 = =3
2 2

Eit iki kk olduuna gre D = 0 olmaldr.


D = m2 4 . 1 (m + 8)
x2 + mx + m + 8 = 0
denkleminin birbirine eit iki gerel kk olduuna gre, min pozitif deeri katr? m2 4m 32 = 0

A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 16 (m 8) . (m + 4) = 0
m = 8, m = 4 m'in pozitif deeri 8'dir.

mx2 + x 3 = 0
ikinci dereceden denkleminin gerel kk olmadna gre, m aadakilerden han-
gisi olabilir?
A) - 5 B) - 1 C) - 1 D) 1 E) 1
12 12 24 12 3

gerek kk yoksa D < 0 olmaldr.


D = 12 4.m(3) < 0 1 + 12m < 0
1
12m < 1 m <
12
1
O halde cevap 'den kk olan tek seenek olan A kkdr.
12

144 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

(m 1)x2 + 9x + 3
ikinci dereceden denkleminin birbirinden farkl iki gerek kk olduuna gre mnin
alabilecei en byk tam say deeri katr?
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11

Farkl bir gerel kk var ise D > 0 olmaldr.


D = 92 4.(m 1). 3 93 12m > 0 93 > 12 m
O halde m'nin alabilecei en byk tamsay deeri 7'dir.

x2 8x + (m + 2) = 0
denkleminin reel kklerinin olmas iin min alabilecei ka farkl doal say deeri
vardr?
A) 12 B) 13 C) 14 D) 15 E) 16

Denklemin gerek kkleri olabilmesi iin D0 olmaldr.


D=82 4.1.(m+2) 56 4m 0 56 4m 14 m
Bu durumda m'in alabilecei 15 tane doal say deeri vardr.

x6 5x3 6 = 0
denkleminin ka farkl reel kk vardr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

x3 = a dersek (x3)2 5x36 = 0


a 2 - 5a - 6 = 0
a -6 4 (a 6) . (a + 1) = 0
a +1
a = 6 veya a = 1
x3 = 6 veya x3 = 1
x =3 6 x = 1 olduundan iki farkl reel kk vardr.

x2 3x + 5 = 0
denkleminin kklerinden biri adr. Buna gre a + 5 ifadesinin eiti katr?
a
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Kklerden biri a ise a deeri denklemi salamal; a2 3a + 5= 0


5 a2 + 5 3a
ayrca a2 + 5 = 3a a + = & = 3 bulunur.
a a a

10. Snf / Matematik / Akll Defter 145


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Karmak Saylar
ax2 + bx + c = 0
kinci dereceden denkleminin reel saylarda zm kmesi < 0 iken dr. Bu tr denk-
lemlerin kklerini iine alan yeni bir kmeye ihtiya vardr.
Tanm: a, bR ve i2 = 1 olmak zere z = a + bi biiminde ifade edilen z saysna karmak
say denir. Karmak saylar kmesi C ile gsterilir.
C = {z| z = a + bi, a, bR ve i2 = - 1}
Burada;

- 1 saysna sanal (imajiner) say birimi denir.


a saysna, karmak saynn reel ksm denir. Re(z) = a
b saysna karmak saynn sanal ksm denir. m(z) = b

Aadaki ifadelerin sanal say birimi eklindeki eitlerini bulunuz.

- 4 = 2i

- 18 = 3i 2

- 4 . - 9 = 2i . 3i = 6i2 = 6

- 4 + 3 - 8 . - 9 - - 16 = 2i + (2) . 3i 4i = 2i 6i 4i = 8i

- 4 . - 5 = 2i .i 5 & 2i
- 10 i. 2 . 5 2

z1 = 3i
z2 = 2 + 3i
z3 = 4
z4 = 5 + 4i
karmak saylar iin aadaki ifadeleri bulunuz.
Re(z1) + Re(z3)
Re(z1) = 0, Re(z3) = 4 Re(z1) + Re(z3) = 0 + 4 = 4
Re(z4) im(z1)
Re(z4) = 5, im(z1) = 3 Re(z4) im(z1) = 5 3 = 8
im(z1) Re(z2) + im (z2)
im(z1)= 3, Re(z2) = 2 , im(z2)=3 im(z1)Re(z2) + im(z2) = 3 2+ 3=4

im(z2) . im(z4) Re(z1) . Re(z3)


im(z2)=3, im(z4)=4, Re(z1) = 0, Re(z3)=4 im(z2) . im(z4)Re(z1) + Re(z3)
3 . 4 0 . 4 = 12

146 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

inin kuvvetleri
i0 = 1 .................. i4n = 1
i1 = i .................. i4n+1 = i
i2 = 1 .................. i4n+2 = 1
i3 = i .................. i4n+3 = i
i4 = 1

i16 + i13 + i9 i27


ileminin sonucu aadakilerden hangisidir?
A) i + 1 B) 2 + 2i C) 1 + 3i D) 2 + 2i E) 3 + i

i4 + i1 + i1 i3
= 1 + i + i (i)
= 1 + 2 i i
= 1 + i

A = i + i2 + i3 + ...... + i30
A karmak saysnn reel ksm katr?
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2

A = i + (1) + (i) + 1 + ..... + 1 + i + (1)

0 + 0 + 0 + ..... + 0 + i 1 = i 1
Re(A) = 1

Karmak Saylarda Drt lem

Toplama karma
Karmak saylarda toplama ve karma ilemleri yaplrken reel ksmlarla kendi iinde
sanal ksmlarla kendi iinde ilem yaplr.
z1, z2 C
z1 = a + bi
z2 = c + di olmak zere,
z1 + z2 = (a + c) + (b + d)i
z1 z2 = (a c) + (b d)i

10. Snf / Matematik / Akll Defter 147


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

z1 = 1 3i
z2 = 2 + i
olduuna gre, aadaki ifadeleri bulunuz.

z1 + z2 = (1 3i) + (2 + i) = 3 2i

z1 z2 = (1 3i) (2 + i) = 1 3i 2 i = 1 4i

arpma
Karmak saylarda arpma, dalma zellii kullanlarak yaplr.

z1 z2 C
z1 = a + bi
z2 = c + di olmak zere
z1 . z2 = (a + bi) (c + di) = ac + a . di + b . ci + b . di2 = (ac bd) + i(ad + bc)

k R olmak zere,
k . z1 = k . (a + bi)
= k . a + k . bi

z1 = 5 2i
z2 = 2 + i
olduuna gre, aadaki ifadeleri bulunuz.
z1 . z2
(5 2i) . (2 + i) (10 + 5i 4i 2i2) 10 + i + 2 12 +i
4z1
4. (5 2i) = 20 8i
2z1 + 3z2 z1 . z2
2. (5 2i) + 3(2 + i) (5 2i) . (2 + i) 10 4i + 6 + 3i 12 i
4 2i

148 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

(1 + i) (1 2i) + (3 i) (2 + 2i)
karmak saysnn reel ksm katr?
A) 3 B) 8 C) 9 D) 11 E) 14

(1 2i + i 2i2) + (6 + 6i 2i 2i2)
(1 i + 2) + (6 + 4i + 2)
3 i + 8 + 4i = 11 + 3i Reel ksm 11 bulunur.

(2 i3) (i2 + i9) . (2 + i36)


karmak saysnn imajiner ksm katr?
A) 1 B) 3 C) 4 D) 6 E) 9

(2 (i)) . ((1) + i) . (2 + 1)
(2 + i) . (1 + i) . 3 (2 + 2i + i + i2) . 3 (1 + 3i) . 3
3 + 9i imajiner ksm 9 bulunur.

(1 i)10 + (1 + i)10
ileminin sonucu katr?
A) 64i B) 32 C) 0 D) 32 E) 64i

[(1 i)2]5 + [(1 + 1)2]5 (2i)5 + (2i)5 0

Karmak Saylarn Eitlii


z1, z2 C
z1 = a + bi
z2 = c + di olmak zere,
z1 = z2 ise a = c ve b = ddir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 149


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

2 . (1 + i) (2 i) = x + iy
olduuna gre, (x, y) ikilisi aadakilerden hangisidir?
A) (0, 1) B) (0, 3) C) (3, 0) D) (4, 1) E) (4, 3)

2 + 2i 2 + i = x + iy

3i = x + iy

x = 0 y = 3 (x, y) = (0, 3)

2z 4i = 16 16i
eitliini salayan z karmak says aadakilerden hangisidir?
A) 8 i B) 8 + i C) 8 6i D) 16i E) 8 + 2i

2z = 16 12i

z = 8 6i

Karmak Saynn Elenii


zC ve z = a + bi karmak saysnn elenii z ile gsterilir ve z = a bi dir.

Aada verilen karmak saylarn eleniklerini bulunuz

a. 2 + i 2 i

b. 1 + 5i 1 5i

c. 4i + 3 3 + 4i

d. 5 5

e. 2i 2i

f. 1 + 3 1+ 3

150 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

z =1 2 + 3i
olduuna gre, z karmak says aadakilerden hangisidir?

A) 1 + 2 + 3i B) 1 + 2 3i C) 1 + 2 3i
D) 1 2 3i E) 1 2 + 3i

z = 1- 2 + 3i

z = 1- 2 - 3i olur.

zellikler
( z) = z

z1 ! z2 = z1 ! z2

z1.z2 = z1.z2

z1: z2 = z1 : z2 ( z 2 ! 0)

(z1n) = (z1)
n

z = a + bi olmak zere z . z = a2 + b2

z 1 2 + 3i
z2 = 5 2i
olduuna gre, z1.z2 ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir?
A) 4 + i B) 4 + 11i C) 16 + i D) 11 + 16i E) 16 + 11i

z1 .z 2 = z1 .z 2 = (2 + 3i) . (5 - 2i)

10 - 4i + 15i - 6i 2

16 + 11i

Blme
Karmak saylarda blme yaplrken pay ve payda, paydann elenii ile arplr.
z1 a + bi
z2 = c + di
z1 (a + bi) (a + bi) (c - di)
z2 = (c + di) = (c + di) (c - di)

c - di

10. Snf / Matematik / Akll Defter 151


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

z = 2 + 3i
1 - 2i
olduuna gre, z karmak says aadakilerden hangisidir?
A) 4 - 8 i B) 4 - z i C) - 4 + 7 i D) 8 + 1 i E) 8 + 7 i
5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

(2 + 3i) (2 + 3i) (1 + 2i) 2 + 4i + 3 i + 6 i 2 - 4 + 7i -4 7


z= = = = = + i
(1 - 2i (1 - 2i) (1 + 2i) 1 + 4 5 5 5

(1 + 2i)

z = 3 2i
z karmak saysnn arpma ilemine gre tersi aadakilerden hangisidir?

A) 3 - 2 i B) 2 + 3 i C) 3 - 2 i D) 3 + 2 i E) 5 + 3 i
13 13 13 13 5 5 13 13 13 13

1
z karmak saynn arpma ilemine gre tersi dir. O halde
z
1 1 1 3 2
= olur. & = + i
z 3 - 2i 3 - 2i 13 13
(3 + 2i)

z = 2- i
3 - 2i
olduuna gre, im(z1) deeri katr?
A) - 8 B) - 1 C) 1 D) 7 E) 8
5 5 5 5 5

3 - 2i 3 - 2i (3 - 2i) . (2 + i) 6 + 3i - 4i - 2i 2
z- 1 = & z- 1 = = =
2-i 2-i 4+1 5
(2 + i)
8 1
= - i
5 5
1
im (z- 1) = -
5

II. Dereceden Bir Denklemin Sanal Kklerini Bulmak


a, b, c R ve a 0 iin, ax2 + bx + c = 0
ikinci dereceden denkleminin < 0 iken gerek saylarda zm kmesi dir. Ancak bu
durumda denklemin sanal iki kk vardr.

152 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 + 4 = 0
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?
A) {2i} B) {2i} C) {2i, 2i} D) {2, 2} E)

x2 = 4
x = - 4 x = 2 ve x = 2i . K = {2i, 2i}

x2 4x + 8 = 0
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?

A) {2i, 2i} B) {4 4i, 4 + 4i} C) {2 2i, 2 + 2i}


D) {2 2i, 2 + 2i} E) {4i, 4i}

T = 16 - 4.8

= 16 - 32 = - 16

4- - 16 4 - 4i
-b" T x1 = = = 2 - 2i
x1, 2 = 2 2
2a
4 + - 16 4 + 4i
x2 = = = 2 + 2i
2 2

x2 2x + 10 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2 olduuna gre m(x1 . x2) katr?
A) 3 B) 0 C) 1 D) 3 E) 10

T = 4 - 40 = - 36
2- - 36 2 - 6i
-b" T x1 = = = 1 - 3i
x1, 2 = 2 2
2a
2 + - 36 2 + 6i
x2 = = = 1 + 3i
2 2

x1 . x2 = (1 3i) (1 + 3i) = 10

im = (x1 . x2) = 0

10. Snf / Matematik / Akll Defter 153


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 + 4x + m
denkleminin birbirinden farkl sanal iki kk olduuna gre mnin alabilecei en
kk tam say deeri katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

T <0

T = 16 - 4.m < 0

16 < 4m

4 <m

Reel katsayl ikinci dereceden bir denklemin karmak kklerinden biri


a + bi ise dieri a bidir.

Kklerinden biri 2 + 3i olan reel katsayl ikinci dereceden denklemin kkleri toplam
katr?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 6

x1 = 2 + 3i ise x2 = 2 3idir.

x1 + x2 = 2 + 3i + 2 3i

= 4 olur.

II. Dereceden Denklemin Kkleri le Katsaylar Arasndaki Bantlar


ax2 + bx + c = 0
ikinci dereceden denkleminin iki kk x1 ve x2 olmak zere;
Kkler toplam : x1 + x2 = b
a

kkler arpm : x 1 . x2 = c
a

Kkler fark : |x1 x2| = T


a

154 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 4x + 2 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2 olmak zere, aadaki ifadeleri bulunuz.

b -4
a. x1 + x2 =- =- =4
a 1

c 2
b. x1 . x2 = = =2
a 1

T 8
c. |x1 x2| & & T = 16 - 4.1.2 = 8 & x1 - x 2 = =2 2
a 1

d. x12 . x2 + x1 . x22 & x1 .x 2 (x1 + x 2) = 2.4 = 8

(m 3)x2 + 6x 2 = 0
ikinci dereceden denkleminin kkler toplam 3 olduuna gre, m katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

b b
- =-3& = 3
a a
6
= 3 & 6 = 3m - 9
m-3
15 = 3m

5= m

x2 mx + 6 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2dir.
x1 .(x2 + 1) = 8
olduuna gre, m katr?
A) 6 B) 5 C) 1 D) 5 E) 6

x1 . (x2 + 1) = 8

x1 .x 2 + x1 = 8
\
6
+ x1 = 8
1

x1 = 2 -m
x1 + x 2 = - =m
1
x1 . x2 = 6 x1 + x 2 = 2 + 3 = m
2 . x2 = 6 5= m
x2 = 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 155


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 4x + m = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2dir.
2x1 + x2 = 5
olduuna gre, m katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

-4
x1 + x2 = =4
1

2x1 + x2 = 5
+ / x1 + x2 = 4
_____________________
m
x1 = 1 x1 .x 2 = =m
4 1
x2 = 3
1.3 = m m= 3

x2 (m + 1)x 8 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2dir.
x12 = x2
olduuna gre, m katr?
A) 6 B) 3 C) 1 D) 2 E) 5

8 x12 = x2 olduundan - (m + 1)
x1 . x2 = = 8 x1 + x2 =
1 1
(2)2 = x2
x1 . x12 = 8 2 + 4 = m + 1
x2 = 4 olur.
x13 = 8 2 = m + 1

x1 = 2 m = 1

x2 + 4x + 5 = 0
denkleminin karmak kkleri z1 ve z2dir. Buna gre, z1 . z2 katr?
A) 2 B) 0 C) 1 D) 2 E) 5

z1 . z2 kkleri arpm sorulmaktadr.


5
z 1 . z2 = =5
1

156 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 (x1 3)x + 6 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2 olduuna gre, x1 katr?
A) 5 B) 3 C) 2 D) 1 E) 6
6
x1 .x 2 =
1
(x1 - 3) x1 + x 2 = x1 - 3
x1 + x2 = & ayrca; x1 . (- 3) = 6
1 x2 = - 3
x1 = - 2 olur.

x2 5x + 3m + 1 = 0
denkleminin kklerinden biri dierinin 4 kat olduuna gre, m katr?
A) 3 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2

-5 3m + 1
x1 = 4x 2 & x1 + x 2 = - x1 .x 2 =
1 x1 = 4x 2 1
4x 2 + x 2 = 5 x1 = 4.1 4 .1 = 3 m + 1
5x 2 = 5 x1 = 4 3 = 3m
x2 = 1 olur. m= 1 bulunur.

x2 (m 2)x + 2 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2 dir.
x12 . x2 + 2x2 4 = 0
olduuna gre, m katr?
A) 1 B) 0 C) 2 D) 4 E) 5

- (m - 2)
x1 + x 2 = -
x1 .(x1 .x 2) + 2x 2 - 4 = 0 b 2x1 + 2x 2 - 4 = 0
_
1
\ b
` 2 (x1 + x 2) = 4 2 = m-2
2
=2
1
b
b x1 + x 2 = 2 m= 4 bulunur.
a

x2 5x + 8 = 0
denkleminin kkleri bir dik genin iki dik kenarnn uzunluklardr. Buna gre, genin
alan katr?
A) 2 B) 4 C) 8 D) 16 E) 64

Kkleri x1 ve x2 olsun. A
3 x1 .x 2 8
8 A (ABC) = = =4
x1 .x 2 = =8 x1 2 2
1
olur.
x1 .x 2 8
= =4 bulunur.
2 2
B x2 C

10. Snf / Matematik / Akll Defter 157


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

(x + 1) (x + 2) (x + 3) (x + 4) = 35
denkleminin reel kklerinin arpm katr?
A) 1 B) 1 C) 4 D) 6 E) 24

6(x + 1) (x + 1)@. 6(x + 2) (x + 3)@ = 35

(x 2 + 5x + 4).(x 2 + 5x + 6) = 35 & x 2 + 5x + 4 = 5
1444 424443 1444 424443
5 7
x 2 + 5x - 1 = 0

-1
Kkleri arpm; =-1
1

x = m + 3 ve x2 + 2x 4 = 0
olduuna gre min alabilecei deerler toplam katr?
A) 8 B) 4 C) 4 D) 7 E) 11

(m + 3)2 + 2(m + 3) 4 = 0

m2 + 6m + 9 + 2m + 6 4 = 0

m2 + 8m + 11 = 0 min alabilecei deerler toplam bulunan denklemin


8
kkler toplamdr. - = - 8 olur.
1

Kkleri Bilinen II. Dereceden Denklemin Yazlmas


Kkleri x1 ve x2 olan ikinci dereceden denklem;
x2 (x1 + x2)x + (x1 . x2) = 0
dr.

x2 3x + 4 = 0
denkleminin kklerinin ikier fazlasn kk kabul eden ikinci dereceden denklem
aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 7x + 14 = 0 B) x2 + 5x + 2 = 0 C) x2 7x + 14 = 0
D) x2 5x + 8 = 0 E) x2 + 4x + 10 = 0

Verilen denklemin kkleri x1 ve x2 olsun. stenen denklemin kkleri; x1 + 2 ve


x2 + 2'dir. O halde denklem;

x2 (x1 + 2 + x2 + 2)x + (x1+2)(x2+2)=0 x2(x1+x2+4)x+(x1.x2+2(x1+x2)+4)=0


x1 + x 2 = 3
4 2
x1 .x 2 = 4 x (3+4)x + (4 + 2. 3 + 4) = 0
x2 7x + 14 = 0

158 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 3x + 3 = 0
denkleminin kklerinin arpmaya gre terslerini kk kabul eden ikinci dereceden
denklem aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 3x 3= 0 B) 3x2 3x + 3 = 0 C) 3x2 3x + 1 = 0
D) x2 3x + 1 = 0 E) x2 x + 1 = 0

ax2 + bx + c = 0 denkleminin kklerinin arpmaya gre terslerini kk kabul


eden 2. dereden denklem; cx2 + bx + a = 0 dr.
O halde istenen denklem; 3x2 3x + 1 = 0 dr.

x2 8x + 4 = 0
denkleminin kklerinin arpmaya gre terslerinin toplam katr?
A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8

x2 8x + 4 = 0 denkleminin kklerinin arpmaya gre tersini kk kabul eden


ikinci dereceden denklem;
4x2 8x + 1 = 0 'dr.
-8
Bu denklemin kkler toplam = = 2 'dir.
4

x2 + mx m + 2 = 0
denkleminin kkleri x1 ve x2dir.
1 1 4
x1 + x 2 = 3

olduuna gre m katr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

-m
1 + 1 = x1 + x 2 = 4 = 1 4 -m = 4
= &
x1 x2 x1 .x 2 3 -m+2 3 -m+2 3
(x 2) (x1) 1
3m = 4m + 8 m = 8 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 159


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

x2 + mx + n = 0
denkleminin bir kk 4,
x2 px + q = 0
denkleminin bir kk 1dir.
Bu iki denklemin dier kkleri eit olduuna gre m + p toplam katr?
A) 3 B) 2 C) 1 D) 3 E) 5
Ortak kk a olsun.
x2 + mx + n = 0 denkleminin kkler toplam; 4 + a= m
x2 px + q = 0 denkleminin kkler toplam; 1 + a = p
/ 4 + a = m
+ 1 + a = p
3 = p + m bulunur.

x2 + bx + c = 0
denkleminin bir kk 8,
x2 + mx + n = 0
Ortak kk a olsun.
denkleminin bir kk 2 dir.
x2 + bx + c = 0 denkleminin kkler arpm 8 . a = c
Bu iki denklemin dier kkleri eit olduuna gre, c oran katr?
n
A) 1 B) 1 C) 2 D) 4 E) 6 x2 + mx + n = 0 denkleminin kkler arpm 2 . a = n
4 2
8a
= c & 4 = c bulunur.
2.a n n

(a + 2)x2 + 4x 4 = 0
ax2 + 2x + b = 0
denkleminin zm kmeleri birbirine eit olduuna gre, a oran katr?
b
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3

zm kmeleri eitse ayn kklere sahiptir. Bu durumda kkler toplam ve


kkler arpm birbirine eittir.
4 2
- =- 4a = 2a + 4 2a = 4 a = 2
a+2 a
ve
2
- 4 = b & - 4 = b b = -2 , a = = 1 bulunur.
a+2 a 4 2 b -2

Kklerinden biri a + b olan rasyonel katsayl ikinci dereceden denkle-


min dier kk a b dir.

160 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Kklerinden biri 3 2 olan rasyonel katsayl ikinci dereceden denklem aadaki-


lerden hangisidir?

A) x2 + 6x + 5 = 0 B) x2 6x + 7 = 0 C) x2 + 4x 6 = 0
D) x2 4x + 5 = 0 E) x2 + 4x 4 = 0
x1 = 3 2 ise x2 = 3 + 2 'dir.
x1 + x2 = (3 - 2 ) + (3 + 2) = 6
x1 . x2 = (3 2 ) . (3 + 2) = 7
x2 (x1 + x2)x + (x1 . x2) = 0 x2 6x + 7 = 0 bulunur.

II. Dereceden Fonksiyonlar ve Grafikleri


a, b, c R ve a 0 olmak zere,
f(x) = ax2 + bx + c
ifadesine ikinci dereceden fonksiyon denir. f(x) ikinci dereceden fonksiyonunun grafiine
parabol denir.

f(x) = (m 3)x3 + x2 mx + m + 2
fonksiyonunun grafii bir parabol olduuna gre, f(2) katr?
A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 10

f(x) = (m 3)x3 + x2 mx + m + 2 bir parabol ise 2. dereceden olmaldr. O


halde x3l terimin katsays 0 olmal

m - 3 = 0 b f (x) = x 2 - 3x + 5
_
olur. Buradan
b 2
m= 3 ` f (2) = 2 - 3.2 + 5 = 4 - 6 + 5
b
b = 3 olur.
a

f(x) = x2 mx + 2
parabolu A(3, 2) noktasndan getiine gre, m katr?
A) 3 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

A(3, 2) noktas paraboln zerindeyse, parabol denklemini salamaldr. Yani


f(3) = 2 olmal

f(3) = 32 m . 3 + 2 =2

9 3m + 2 = 2

3m = 9

m = 3 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 161


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

f(x) = m(x + 2)2 m parabol A(1, 8) nok-

f(x) = m(x + 2)2 m tasnden geiyorsa f(1) = 8 olmaldr.

parabol A(1, 8) noktasndan getiine gre, apsisi 4 olan noktann ordinat katr? f(1) = m(1 + 2)2 m = 8
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 9m m = 8

m = 1 olur.
f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonunun grafii,
o halde fonksiyon f(x) = (x + 2)2 + 1 bii-
1. a > 0 ise paraboln kollar yukar doru olur.
mindedir.
a < 0 ise paraboln kollar aa doru olur.
f(4) = (4 + 2)2 + 1
2. y T: Tepe noktas
4 + 1 = 5 bulunur.
x = r dorusu simetri eksenidir.
b
x1 + x2 - a b
x=r= = =-
2 2 2a
r x
O x1 x2 2
k = f(r) = 4ac - b
4a
T(r, k)

T(r, k) = c- b , 4ac - b m
2

2a 4a
3. Paraboln eksenleri kestii noktalar
x = 0 yazlarak y eksenini kestii nokta
y = 0 yazlarak x eksenini kestii noktalar bulunur.

Aada verilen ikinci dereceden fonksiyonlarn tepe noktalarn bulunuz.

y = x2 5x + 11

T(r, k)

b -5 5 5 5 2 5 _
r=- , k = f (r)3 r = - = ve k = f e o = e o - 5. e o + 11 b
2a 2 2 2 2 2 b 5 21
` T (r, k) = e 2 , 4 o
25 25 21 b
= - + 11 =
4 2 4 b
a

y = 2x2 + 8x + 2

T(r, k)
8 _
b r=- =-2 bb
r=-
2a
, k = f (r)3 4 ` T (r, k) = ^- 2, - 6h
2
k = f (- 2) = 2. (- 2) + 8. (- 2) + 2 = 8 - 16 + 2 = - 6b
a

y = 3x2 + 6x 2

T(r, k)

6 _
b r=- =1 bb
r=- , k = f (r)3 -6 ` T (r, k) = (1, 1)
2a
2
k = f (1) = - 3. (1) + 6.1 - 2 = - 3 + 6 - 2 = 1b
a

162 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Kollar yukar doru ise 0 < m 2 2 < m


olmaldr.
f(x) = (m 2)x2 + 4x + m 5
Fonksiyonun y ekseni kestii nokta x = 0
parabolnn kollar yukar doru ve y eksenini negatif tarafta kestiine gre, mnin
apsisli noktadr.
alabilecei tamsay deerler toplam katr?
f(0) = (m 2)02 + 4 . 0 + m 5 olur.
A) 7 B) 9 C) 12 D) 14 E) 15
Demekki, m 5 < 0, m < 5 olur.

Buradan 2 < m < 5 olur. Yani min alabile-


cei deerler 3 ve 4tr. 3 + 4 = 7 bulunur.

f(x) = x2 ax + 2
Paraboln simetri ekseni x = r dorusudur.
parabolnn simetri ekseni x = a 3 dorusu olduuna gre a katr? b
r= - olduuna gre,
2a
-a
A) 6 B) 2 C) 2 D) 3 E) 6
- = a - 3 & a = 2a - 6
2
a = 6 bulunur.

x eksenini (2, 0) ve (6, 0) noktalarnda kesen paraboln simetri ekseni aadakiler-


den hangisidir?
A) x = 0 B) x = 2 C) x = 3 D) x = 4 E) x = 6

Simetri ekseni parabol iki eit paraya bler.

ekilde grlecei zere paraboln x ekse-


y

nin kestii noktalar aras 8 birimdir.

x Demek ki simetri ekseni 4 birimlik iki


-2 2 6
paraya ayrmal. Bu durumda simetri
ekseni x = 2 dorusu olur.

f(x) = ax2 + 4x + b
parabolnn tepe noktas T(1, 3) olduuna gre, f(2) katr?
A) 3 B) 2 C) 1 D) 1 E) 2

T(1, 3) r = 1 ve k= 3
4 2
r=- = 1 ve f (1) = (- 2) .1 + 4. (1) + b
2a
a = - 2 ve - 2 + 4 + b = 3

b= 1 olur.

Buradan;

f(x) = 2x2 + 4x + 1

f(2) = 2(2)2 + 4 . 2 + 1 =8+8+1=1 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 163


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

f(x) = ax2 (3a + 4)x + b + 4


parabolnn tepe noktas (2, 6) olduuna gre, a + b toplam katr?
A) 6 B) 8 C) 10 D) 16 E) 22

- (3a + 4)
T(2, 6) r = = 2 ve k = f (2) = 6
2a
_
3a + 4 = 4a f (x) = 4x 2 - 16x + b + 4 b
b
a= 4 f (2) = 4.2 2 - 16.2 + b + 4 b a + b = 4 + 18
`
& 16 - 32 + b + 4 = 6b = 22 bulunur.
bb
& b = 18
a

f(x) parabol orjinden geiyorsa (0, 0)


f(x) = (m 2)x2 + 2(m 2)x + m2 4 paraboln denklemini salamaldr.

parabol orijinden getiine gre, paraboln eksenleri kestii noktalarn apsisleri f(x)=(m 2)02 + 2(m 2) . 0 + m2 4 = 0
toplam katr?
m2 4 = 0
A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2
m = 2 ve m = 2 olamaz.

m = 2 iin,

(m 2)x2 terim yok olur. Dolaysyla


fonksiyon parabol belirtmez. Bu durumda
y
ekilde verilen y = f(x) parabolnn x eksenini kestii
m = 2dir.
noktalar A ve B noktalardr. Paraboln simetri ekseni
y = f(x) x = 1 dorusu olduuna gre, B noktasnn apsisi f(x) = 4x2 8x

A(-4, 0) O 1 B
x katr? fonksiyonunun kkler toplam sorulmakta
-8
o halde - = - 2 apsisleri toplamdr.
-4

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

Paraboln x eksenini kestii noktalardan biri olan A noktasnn simetri eksenine


olan uzakl 5 birimdir. O halde B noktasda simetri eksenine 5 birim uzaklkta
olmaldr. Bu durumda B(6, 0)dr.

Paraboln x eksenini kestii noktalar


y = 0 iin,

0 = x2 5x 6
f(x) = x2 5x 6
0 = (x 6) (x + 1)
parabolnn x eksenini kestii noktalar arasndaki uzaklk ka birimdir?
x = 6 ve x = 1dir.
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
x = 1 ve x = 6 noktalar aras uzaklk
ise 7 birimdir.

164 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

f(x) = 2x2 + (2a 1)x + 3a 6


parabolnn x eksenini kestii noktalardan birinin apsisi 1 olduuna gre dieri
katr?
A) 3 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3
2 2 3 2

Paraboln x eksenini kestii noktalarda ordinat sfrdr. Yani f(1) = 0 olmaldr.

f(1) = 2 . (1)2 + (2a 1) . 1 + 3a 6 =0

2 + 2a 1 + 3a 6 = 0

5a 5 = 0

a = 1 bulunur.
_
f (x) = 2x 2 + x - 3b (2x + 3) (x - 1) = 0
2x 3 b
-1 ` x = -
3
x x= 1
b 2
a
-3
paraboln x eksenini kestii dier nokta x = noktasdr.
2

f(x) = x2 (2m 6)x + 3m


parabolnn tepe noktas y ekseni zerindedir. Buna gre, m katr?
A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 9

y ekseni x = 0 dorusudur. Dolaysyla tepe noktas y ekseninde olan bir parabol


b
iin r = 0 olmaldr. r = - olduundan rnin sfra eit olmas iin bnin sfr
2a
olmas gerekir. Buradan,

2m 6 = 0

m = 3 bulunur.

f(x) = x2 (2m + 2)x + 16


parabol x eksenine teet olduuna gre, mnin alabilecei deerler toplam katr?
A) 5 B) 2 C) 2 D) 3 E) 8

Parabol x eksenine teet ise = 0 olmaldr.

= b2 4ac

(2m + 2)2 4 . 1 . 16 = 0

(2m + 2)2 = 64

(2m + 2) = 8 veya (2m + 2) = 8


2m = 6 2m = - 10

m= 3 m=-5

3 + (5) = 2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 165


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Aada verilen ikinci dereceden fonksiyonlarn grafiklerini iziniz.


Y
y = x2 Y3xY 4 Y Y
Y y = x2 + 2x + 15
Y Y
Y Y 16Y 16 Y
16 16
16 16 15
15
15 15
3 3 15 15
32 3
24 4 -3 -3
2 24
3 4 X X -3 -3 X X
-1 -1 3
-1 X X 1 1 5 X5
15 5
X
-1 2 2
4 4 -3 -3 1
-1 X X 15 X5 X
-1 1
-4 -4
-4 -4
-17 -17
-4 -17
-17 -4
4 4
4 4
-17 -17
4 4

y = x2 9 y = 16 x2
Y Y Y Y
Y Y Y Y
Y Y Y16 Y
16
16 16
16 16

X X X X
-3 -3
-3
3
3
3 X X -4 -4 4 4 X X
-3 3 -4 -4 4 4
-3 -3 3 3 X X X X
-4 -4 4 4

-9 -9
-9 -9
-9 -9


y = x2 6x + 9 y = x2 6x 27
Y Y Y Y
Y Y Y Y
Y Y Y Y
9 9
9 9
9 9 f(x), x eksenine teet ise tam kare olmaldr.

3 3 Bu durumda yeni x2 + 2ax + a2 biiminde


X X 3 3 X X
3 3 X X -3 -3 9 X99 X
3 3 -3 -3
3 3 9 olmaldr. O halde
X X -3 X9 X
3 3 -3 9
a2 3a + 9 = a2
-27 -27 3a = 9
-27 -27
-36 -36
-36 -36
-27 -27
-36 -36 a = 3

Parabol x eksenini farkl iki noktada kesti-
f(x) =x2 + 2ax + a2 3a + 9 ine gre farkl iki kk vardr. 2. dereceden
parabol x eksenine teet olduuna gre, a katr? bir ifadenin farkl iki kke sahip olmas
A) 1 B) 3 C) 4 D) 6 E) 8 > 0 ise mmkndr.

= (6)2 4 . 1 . m > 0
y = x2 6x + m
36 > 4m
parabol x eksenini farkl iki noktada kestiine gre, mnin alabilecei en byk tam
say deeri katr? 9 > m

A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 min en byk deeri 8 olur.

166 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Parabol x eksenini kesmiyorsa, bu reel kk


anlamna gelir. Bu da < 0 olmas ile
f(x) = x2 ax + 4 mmkndr.
parabol x eksenini kesmediine gre, ann alabilecei ka farkl tam say deeri = (a)2 4 . 1 . 4 < 0
vardr?
a2 16 < 0
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
a2 < 16

4 < a < 4

(4, 4) aralnda 7 farkl tam say dee-


ri vardr.
f(x) = x2 (3a 6)x 11 + a
parabolnn tepe noktas y ekseni zerinde olduuna gre, paraboln x eksenini
kestii noktalar arasndaki uzaklk ka birimdir?
A) 4 B) 6 C) 8 D) 9 E) 10

Tepe noktas y ekseni zerinde ise x = 0 dorusu simetri eksenidir. O halde


r = 0 olmaldr.
- (3a - 6)
r=- =0
2
3a - 6 = 0

a= 2 bulunur.

f(x) = x2 9

y = 0 iin, 0 = x2 9

x = 3 x = +3

parabol x eksenini x = 3 ve x = 3 noktalarnda kesmektedir. Bu noktalar


arasndaki uzaklk |33| = 6 birimdir.

f(x) = x2 6x + 10
parabolnn tepe noktasnn orijine olan uzakl ka birimdir?
A) 2 B) 2 C) 2 2 D) 10 E) 5

Paraboln tepe noktas;


-6
T(r, k) r = =3
2
_
k = f (r) = f (3) = 3 2 - 6.3 + 10 b
b
= 9 - 18 + 10 ` T (1, 3)
b
=1 b
a

T(1, 3) noktasnn orijine uzakl;

|OT| = 12 + 32 = 1+9 = 10 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 167


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

y y = ax2 + bx + c parabolnn grafii verilmitir. Buna


gre, a, b ve c nin iaretleri srasyla aadakiler-
den hangisidir?
x
O

A) , +, + B) +, , + C) , +, D) , , + E) , ,

1. Paraboln kolarnn yn aa doru olduundan a < 0dr.


-b
2. T(r, k), tepe noktas II. blgede olduundan r < 0 olmaldr. Yani <0
2a
o halde b < 0 olur.

3. Parabol y eksenini negatif tarafta kesmi x = 0 iin y = c ve c < 0 cevap E


kkdr.
|AO| = k ve |OB| = 3k ise A(k, O)
ve B(3k, O) dr. Yani paraboln kkleri
y
ekilde y = x2 4x + m parabol verilmitir. x = k ve x = 3kdr. Ayrca veri-
y = f(x)
3|AO| = |OB| len denkleme gre kkler toplam
olduuna gre, m katr? -4
k + 3k = - & 2k = 4 k= 2 bulunur.
A O B
x 1
Yani kkleri x = 2 ve x = 6dr. Bu durum-
m
da kkler apm (2) . (6) = m = 12
1
A) 12 B) 8 C) 4 D) 2 E) 3 bulunur.

y ekilde y = x2 2x + a parabol verilmitir.


y = f(x) |AB| = 8 br
olduuna gre, f(1) katr?
x
A O B

A) 16 B) 15 C) 3 D) 2 E) 5

-2
Paraboln simetri ekseni r = - = 1 yani x = 1 dorusudur. Ayrca
2
|AB| = 8 birim ise simetri ekseni |AB|yi iki eit paraaya blmelidir. O halde
Anoktas x = 1 dorusunun 4 birim gerisinde (3, 0) noktas B noktas,
x = 1 dorusunun 4 birim ilerisinde B(5, 0) noktasdr. Yani denklemin kkleri
x = 3 ve x = 5tir. Bu durumda kkler arpm,
a
(3) . 5 = a = 15 olur.
1

168 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Paraboln simetri ekseni y = 0 dorusudur. Bu


durumda |OA| = |OB| k > 0 olmak zere, B(k, O)
y ekilde ABCD karesinin B ve C keleri y = 8 x2 parabolnoktas olsun. O halde A(k, O) noktas olur. Yani
D C zerindedir. Buna gre, A(ABCD) ka br2 dir?
|AB| = 2k birimdir. ABCD kare olduundan
|BC| de 2k birim olmal,
x
A O
2k = 8 k2 k2 + 2k 8 = 0
B

k 2
A) 4 B) 8 C) 9 D) 16 E) 25 k +4

(k 2) (k + 4) = 0

k = 2 ve k = 4

k > 0 olduundan k = 2dir. Karenin bir kenar


uzunluu 2k yani 11 birim olur. Bu durumda
A(ABCD) = 42 = 16 olur.

f(x) = x2 4x 12
Paraboln eksenleri kestii noktalar;
T
parabolnn eksenleri kestii noktalar A, B ve Cdir. Buna gre, A (ABC) ka br2 dir? x = 0 iin; y = o2 4 . 0 12 = 12
_
A) 24 B) 28 C) 36 D) 42 E) 48 0 = x 2 - 4x - 12 b (x + 2) (x - 6) = 0
x -6 b
dr.
x +2 `
b x = - 2 ve x = 6
a
Y

f(x) = x2 3x 4
-2 6
X
fonksiyonu veriliyor. Buna gre, f(x + 1) fonksiyonunun grafii aadakilerden han- A C

gisidir?
A) y B) y C) y
-12 B

x x x
-1 O 4 -2 O 3 -1 O 4
O 8.12
A (ABC) = = 48 olur.
2

D) y E) y

x x
O 5 -2 O 2
y
y

1 4
x
O
f(x) fonksiyonun grafii;
2 3
x
O
-4
y = x 2 3x - 4 (x - 4) (x + 1) = y
x -44
x +1 f(x + 1) ise f(x) fonksiyonu-
x = 4 ve x = 1 nun 1 birim sola telenmi olmaldr.
halidir. Yani;
apsisli noktalarda x eksenini y = 4 noktasndada y eksenini keser.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 169


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

A(k, O) olsun Bu durumda |O A | = k


birim ve ABCD kare olduundan
y
y = mx2 ekilde y = mx2 parabol ile AOBC karesi verilmitir. |AC| = k birim olur. Yani C noktasnn koor-
B Karenin alan 18 br2 olduuna gre, m katr? dinatlar (k, k) olur. Karenin alan;
C
k 2 = 18
x

A O k = 18 = 3 2

A) 2 B) 3 C) 2 3 D) 2 3 3 2 o halde C( 3 2 , 3 2 )dir. Bu durumda C


6 6 3
noktas paraboln denklemini salayaca-
ndan;

y = f(x) parabolnde, y = mx2 3 2 = m(3 2 )2

f(0) = f(4) 2
m = bulunur.
f(2) = f(m) 6

olduuna gre, m katr?


A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

Y
x = 2 noktas x = 0 noktasnn 2 birim y = f(x)

solunda ise bu noktann ordinatna eit


olan dier nokta x = 4 noktasnn 2
birim sanda olmaldr. Yani x = 6 nok- - 2- -2 -
X
tasdr. -2 O 4 6

a > 0 iin f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonu en


r x
O kk deerini tepe noktasnda alr.
f(r)
T(r, k)

T(r, k)
f(r)
a < 0 iin f(x) = ax2 + bx + c fonksiyonu en
r x byk deerini tepe noktasnda alr.
O

Aada verilen fonksiyonlarn en byk ve en kk deerlerini bulunuz.

f(x) = x2 4x 5
-4
T(r, k) r = = 2 , k = f(2) 22 4 . 2 5 = 9
2
paraboln en kk deeri 9 dur.

170 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
f(x) = x2 + 6x + 2
-6
T(r, k) r = = - 3 , k = f(3) = (3)2 + 6 . (3) + 2 = 25
-2
paraboln en byk deeri 25tir.

f(x) = 2x2 + 4x + 6

4
T(r, k) r = - = - 1 , k = f(1) = 2 . (1)2 + 4 . ( 1) + 6 = 4
4
paraboln en kk deeri 4tr.

f(x) = 4 x2

0
T(r, k) r = = 0 , k = f(0) = 4
-2
paraboln en byk deeri 4tr.

f(x) = x2 4x + 5
Parabol en kk deerini tepe nok-
-4
T(r, k) r = = 2 , k = f(2) = 22 4 . (2) + 5 tasnda alr. Yani f(3) = 1dir. Ayrca
2
paraboln en kk deeri 1dir. x = 3 simetri ekseni ise r = 3tr.

a
f(x) = 8x x2 r=- =3
2
a = - 6 ve
8
T(r, k) r = = 4 , k = f(4) = 8 . 4 42 = 16
f (3) = - 1 & 3 2 - 6.3 + b + 4 = - 1

-2
paraboln en byk deeri 16dr.
9 - 18 + + b + 4 = - 1

b+4 = 8
f(x) = x2 + ax + b + 4 b = 4 bulunur.
parabolnn simetri ekseni x = 3 dorusu ve alabilecei en kk deer 1 olduuna f (b) = f (4)

gre, f(b) katr? & 4 2 - 6.4 + 8



A) 6 B) 1 C) 0 D) 6 E) 10 & 16 - 24 + 8 = 0

bulunur.

(A B) farknn en az olmas iin Ann en


kk Bnin ise en byk deerini almas
A = x2 + 6x + 1
gerekir.
B = x2 + 6x + 8 6
min(A) T(r, k) r = - =-3
parabol veriliyor. Buna gre, A B farknn en kk deeri katr? 2
k = f(3) = (3)2 + 6.(3) + 1
A) 25 B) 7 C) 1 D) 16 E) 21
= 9 18 + 1 = 8dir.
6
maks(B) T(r, k) r = =3
-2
k = f(3) = 32 + 6 . 3 + 8

f : [a, b] R = 9 + 18 + 8
f(x) = ax2 + bx + c parabolnn en byk ve en kk deerlerini bulmak = 17 olur.
iin f(a), f(b) ve eer r[a, b] ise f(r) deerlerine baklr. Bu deerlerden
min(A B) = 8 17 = 25
en byk ve en kk olanlar seilir.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 171


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

Aada verilen fonksiyonlarn en byk ve en kk deerlerini bulunuz.

f: [2, 3] R f: [1, 2] R
f(x) = x2 4x 12 f(x) = 2x2 2x 4

-4 -2 1 1
r = = 2 ve 2t (- 2, 3) r=- = ve d61, 2@ oldu-
2 4 2 2
olduundan en kk deerdir. undan

f(2)= 22 42. 2 12 = 16 f(1)=2 . (1)2 2 . 1 4 = 4


en kk deerdir.
f(2) = (2)2 4(2) 12 = 0

f(3) = (3)2 4 . 3 12 = 9 en f(2) = 2 . (2)2 2 . 2 4 = 0

byk deerdir. en byk deerdir.



f: [1, 2] R f:[2, 4] R
f(x) = x2 + x + 6 f(x) = x2 2x + 4

1 1 1 -2
r=- = ve d 6- 1, 2@ r=- = 1 ve - 1d62, 4@
- 2 2 2 2
olduundan
olduundan
1 1 2 1
fe o = -e o +e o+ 6
2 2 2
f(2) = 22 2 . 2 + 4 = 4 en
1 1 25 y = a . (x (4)). (x 1) y = a . (x + 4) . (x 1)
&- + + 6 = kk deer.
4 2 4
f (- 1) = - (- 1) 2 + (- 1) + 6 = 4 ayrca x = 0 iin y = 8 olduundan,
2
4 f(4) = 42 2 . 4 + 4 = 12 en
f (2) = - (2) + 2 + 6 = 4 8 = a . (0 + 4) . (0 1)
byk deer.
en kk deerdir. 8 = 4a

a = 2dir. Yani

Grafii Verilen Paraboln Denkleminin Yazlmas y = 2(x + 4) (x 1)


1. Eksenleri kestii noktalar bilinen paraboln denklemi = 2x2 + 6x 8 olur.
y
y

x y = a . (x x1) (x x2)
x1 O x2 x
-3 O 3

-9

y = a . (x (3)) . (x 3)

y = a . (x + 3) (x 3)
Aada grafikleri verilen parabollerin denklemlerini bulunuz. ayrca x = 0 iin y = 9 olduundan
y 9 = a. (0 + 3) (0 3)

9 = 9a
x
-4 O 1 a = 1dir. Yani

y = 1(x + 3) (x 3) y = x2 9 olur.
-8

172 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
y
y = a . (x 3) (x 4)

ayrca x = 0 iin y = 12 olduundan


x
O 3 4 12 = a . (0 3) (0 4) 12 = 12a

-12 a = 1dir. Yani

y = 1(x 3) (x 4)

= x2 + 7x 12

2. Tepe noktas bilinen paraboln denklemi;


y

r
x y = a . (x r)2 + k
O

f(r)
T(r, k)

Aada grafikleri verilen parabollerin denklemlerini bulunuz.


T(2, 1) y = a . (x 2)2 + 1 ayrca
y
x = 0 iin y = 13 olduundan
13
13 = a . (0 2)2 + 1 a = 3 olur.
1
y = 3 (x 2)2 + 1 = 3x2 12x + 13 bulunur.
x
O 2

T(2, 10) y = a . (x (2))2 + 10 y = a(x + 2)2 + 10

ayrca x = 0 iin, y = 8 olduundan


y
T(-2, 10) 8 = a . (x + 2)2 + 10
10
2 = 4a 1
8 y=- . (x 2 + 4x + 4) + 10
1 2
x a = -
-2 O 2 1
y = - x 2 - 2x + 8
2

T(2, 0) y = a . (x (2))2 + 0 y = a . (x + 2)2

y ayrca x = 0 iin y = 8 olduundan

8 = a . (0 + 2)2
8 8 = 4a
x
-2 O a = 2

y = 2(x + 2)2 = 2x2 + 8x + 8 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 173


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
T(4, 8) y = a(x 4)2 + 8

ayrca parabol (5, 7) noktasndan getiin-


y ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna gre, den f(5) = 7 olmaldr.
8 f(6) katr?
(5, 7)
f(5) = a. (5 4)2 + 8 = 7

7 = a + 8
x
a = 1 bulunur.
O 4

f(x) = (x 4)2 + 8
A) 8 B) 4 C) 2 D) 4 E) 6
f(6) = (6 4)2 + 8

= 4 + 8 = 4 olur.

f(x) = a . (x (5)) . (x 1)
y
ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. Buna gre,
= a . (x + 5) . (x 1) ayrca
5 taral genin alannn en byk deeri katr?
A
x = 0 iin y = 5 olduundan

5 = a . (5) . (1)
x
-5 O 1
a = 1 bulunur.

A) 18 B) 27 C) 36 D) 42 E) 54 f(x) = (x + 5) (x 1) = x2 4x + 5

ayrca genin alannn en ok olabilmesi


iin genin ykseklik deerinin byk
seilmesi gerekir. Buna gre, A noktas tepe
Tepe noktas (1, 2) olan ve (0, 6) noktasndan geen paraboln x eksenini kestii
noktasndan seilirse
noktalarn apsisleri toplam katr?
-4
T(r, k) r = = r = 2
A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3 -2

T(1, 2) y = a(x + 1)2 + 2 ayrca x = 0 iin y = 6 olacandan k = f(2) = (2)2 4(2) + 5
6 = a(1) + 2 = 4 + 8 + 5 = 9
a = 4 olur. ykseklik x taban
Alan =
2
y = 4(x + 1)2 + 2 4x2 + 8x + 6 = y bulunur.
9.6
= = 27 olur.
Soruda istenen apsisler toplam kkler toplamdr. 2
b
x1 + x2 =
a

8
= = - 2 bulunur.
4

T(r, k) iin
y ekilde y = 2(x 3)2 + 4 fonksiyonunun grafii verilmitir. y = a(x r)2 + k olduundan gra-
Buna gre, |OT| uzunluu ka birimdir? fii verilen paraboln tepe noktas
T(3, 4)tr.
T
T(3,4) noktasnn orijine uzakl;
x
O
|OT| = 32 + 42 = 5 bulunur.

A) 2 B) 5 C) 7 D) 8 E) 10

174 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
(0, 0) ve B noktas parabol ile dorunun
kesiim noktalardr. B nokasnn koordinat-
ekilde y = x2 parabol ve y = 4x dorusu verilmitir. Buna larn bulmak iin ortak zm yaplrsa;
y

gre A(OABC) ka br2 dir?


y = x2
x2 = 4x x2 + 4x = 0
B C
x(x + 4) = 0
x
A O x = 0 x = 4 kesiim noktalarnn apsisleridir.
y = -4x
x = 4 iin;
A) 16 B) 24 C) 36 D) 48 E) 64
y = x2 y = (4)2= 16 olur.

Yani B(4, 16)dr.


A(OABC) = 4 . 16 = 64 bulunur.

y = mx2 5x 2
y = x2 3x + 2
parabollerinin kesim noktalarndan birinin apsisi 3 olduuna gre, m katr?
A) 2 B) 19 C) 5 D) 5 E) 19
9 3 3
ki paraboln kesim noktas apsisi x = 3 noktasnda ayn y deerine sahip
olmallar.

m(3)2 5 . 3 2 = 32 3 . 3 + 2

9m 15 2 = 9 9 + 2

qm = 19
19
m = bulunur.
9

ax2 bx2 cx2

Katsay bydke paraboln kollar


daralr.
x
O
a>b>c

Parabollerin kollarnn ynnde

y ekilde y = ax2, y = bx2 ve y = cx2 parabolleri verilmitir. a > 0


ax2 Buna gre, a, b ve c arasndaki sralama aadakilerden
b < 0
hangisidir?
c < 0
x
O
ayrca cx2 parabolnn kollar daha dar
olduundan
cx2 bx2
c < b < a
A) a<b<c B) c<b<a C) b<c<a D) c<a<b E) b<a<c
olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 175


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar
Kollarn ynnden,

a > 0
y ekilde verilenlere gre,
b > 0
y = ax2 y = bx2 |c d| + |d b| + |a b| + |a c|
c > 0
ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir?
d < 0
x
ayrca kollarn daralmasna yne;
O

c < d < b < a


y = cx2 y = dx2
olmal. Bu durumda
A) 2a2c B) c C) 2a D) 2d 2c E) b
|c d| + |d b| + |a b| + |a c|

c + d d + b + a b + a c = 2a 2c olur.

7x Alan = x(7 x)

Alan fonk-
evresi 14 birim olan dikdrtgenin alannn en byk deeri katr? x
siyonu ikinci
x
A) 10 B) 12 C) 49 D) 63 E) 49 dereceden bir
4 4
fonksiyon yani
7x
paraboldr.
Parabol en byk deerini tepe noktasnda
alcandan,

Kenar uzunluklar (x+8) cm ve (4 x) cm olan dikdrtgenin alan en ok ka cm2dir? y = x2 + 7x


7 7
A) 16 B) 28 C) 32 D) 36 E) 44 T(r, k) r = =
- 2 2
Alan = (x + 8) . (4 x)
7 49 49 49
= x2 4x + 32 k = fe o=- + = bulunur.
2 4 2 4
Alan fonksiyonu ikinci dereceden bir fonksiyondur. O halde en byk deerini
tepe noktasnda alacaktr.
-4
T(r, k) r = =-2
-2
f(2) = (2)2 4(2) + 32
= 36 olur.

Kar = sat al

= y x x2 11x + 64 x

Kar fonksiyonu = x2 12x + 64 olur.


Maliyeti x olan bir mal yye satlyor.
Kar fonksiyonunun en kk deeri tepe
x ile y arasnda,
noktasndadr.
y = x2 11x + 64 - 12
T(r, k) r = =6
bants olduuna gre, bu sattan elde edilecek krn en kk tamsay deeri 2

katr?
k = f(6) = 62 12 . 6 + 64
A) 28 B) 36 C) 42 D) 56 E) 64 = 36 72 + 64 = 28 bulunur.

176 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

DEERLENDRME SORULARI

1. 2x2 (2m + 4)x + 2n 4 = 0

rasyonel katsayl ikinci dereceden denklemin kklerinden biri 4 + 6 olduuna


gre, (m + n) katr?

A) 6 B) 9 C) 12 D) 18 E) 24

Kklerden biri 4 + 6 ise dieri 4 6 dr.

- (2m + 4) 2m + 4
x1 + x 2 = - = (4 - 6 ) + (4 + 6 )  = 8 ve m = 6
2 2
2n - 4 _
x1 .x 2 = = (4 + 6 ) . (4 - 6 )b
2 b
n - 2 = 10 ` m + n = 6 + 12 = 18 olur.
b
n = 12'dir. b
Aritmetik ortalamas, geometrik
a
2. x2 mx + 16 = 0 ortalamasna eit olan saylar birbirine
eittir. O halde denklemin eit iki kk
denkleminin kklerinin aritmetik ortalamas geometrik ortalamasna eit
vardr. Bu da = 0 olmasyla mmkndr.
olduuna gre, m ka olabilir?
= (m)2 4. 1 . 16 = 0 m2 = 64
A) 4 B) 2 C) 0 D) 2 E) 8
m = 8 veya m = 8 olabilir.

_ 48
3. x2 (m + 4)x + 48 = 0 x1 = 3k b x1 .x 2 = = (3k) . (4k)
1
b
x 2 = 4k b 48 = 12k 2
denkleminin kkleri 3 ve 4 ile orantldr. Buna gre, mnin alabilecei deerler `
toplam katr? bk2 = 4
bb
A) 18 B) 14 C) 8 D) 10 E) 14 a k = 2 veya k = - 2 olur.
k = 2 iin
x1 = 6 m + 4 = 14
4 x1 + x 2 =
x2 = 8 m = 10
4. x2 + 8x 3 = 0
denkleminin bir kk adr. Buna gre, (a + 1)(a + 3)(a + 5)(a + 7) katr? k = 2 iin
x1 = - 6
A) 105 B) 144 C) 165 D) 176 E) 180 4 x1 + x 2 = m + 4 = - 14
x2 = - 8
m = - 18 olabilir.
(a + 1)(a + 7)(a + 3)(a + 5) = (a2 + 8a + 7) (a2 + 8a + 15) olur. Ve
min alabilecei deerler toplam
a, x2 + 8x 3 = 0 denkleminin kk ise, bu denklemi salamaldr.
10 + (18) = 8 bulunur.
O halde a2 + 8a 3 = 0

a2 + 8a = 3 olur.

(a 2 + 8a + 7) . (a 2 + 8a + 15) = (3 + 7) . (3 + 15)
1442443 1442443
3 3

= 10.18 = 180 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 177


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

5. x2 8x + 4 = 0 = (8)2 4 . 1 . 4 64 16

denkleminin kkleri x1 ve x2dir. 48

Buna gre, x1 deeri aadakilerden hangisi olabilir? 8- 48


= 4-2 3
2
A) 3 - 1 B) 3- 2 C) 3 D) 2 3 E) 1 3 -b" T
x1, 2 =
2a
8+ 48
= 4+2 3
2

6. F E D
x1 = 4 - 2 3 veya x1 = 4+2 3
olur.

x1 = 3 - 1 veya x1 = 3 + 1 olur.

A B C

ACDF kare olmak zere |ED| = 4 br ve Alan(ABEF) = 32br2 olduuna gre, |AB|
ka brdir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
_ Alan(ABEF) = x . (4 + x) = 32
F E Db
4 b
b x2 + 4x = 32
b
b
bb x2 + 4x 32 = 0
4+x 4+x ` x 4
b
b x +8
b
b x 4 = 0 veya (x + 8) = 0
b
A x B 4 C b
a x = 4 veya x= 8

x = 8 olamayacandan x = 4tr.

|AB| = 4 bulunur.

Prizmann hacmi: ykseklik x taban alan


7. H C

(x + 2) . (x + 1) (x2 + 3x + 3) = 420

E F (x 2 + 3x + 2)(x 2 + 3x + 3) = 420
D 1444 424443 1444 424443
C 20 21

x2 + 3x + 2 = 20
A B
x2 +3x 18 = 0
ekildeki dikdrtgenler prizmasnda, x 3
x +6
|AE| = (x + 1)br, |AD| = (x + 2)br, |AB| = x2 + 3x + 3 br dir.
(x 3)(x + 6) = 0
Prizmann hacmi 420 br3 olduuna gre, x katr? x=3 veya x = 6

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 x = 6 olamayacandan x = 3tr.

178 10. Snf / Matematik / Akll Defter


6. BLM II. Dereceden Denklem ve Fonksiyonlar

8. y ekilde y = f(x) fonksiyonunun grafii verilmitir. y = f(x + 3) parabol y = f(x) para-


Buna gre, y = f(x+3) parabolnn simetri bolnn 3 birim sola telenmiidir.
-1 x ekseni aadakilerden hangisidir? y = f(x)in grafiinde simetri ekse-
O
-3 ni x = 1 dorusu ise 3 birim sola
-4 telediimizde f(x + 3) parabolnn
simetri ekseni x = 4 dorusu olur.

A) x=4 B) x=3 C) x=1 D) x=2 E) x=3 y = 3x2 parabol ile y = x dorusunun


grafiklerinin kesime noktalar;
3x2 = x 3x2 x = 0
x(3x 1) = 0
1
x = 0 ve x = tr.
3
y
9. y=3x2 ekilde y = 3x2 parabol ve y = x dorusunun
1
Ohalde A( , 0)dr.
y=x
grafikleri verilmitir. Buna gre OABC karesinin
C B 3
alan ka br2 dir? 1 1
B = c , m tr.
3 3
1 1 1
x
Alan = . = bulunur.
O A
3 3 9

Paraboln simetri ekseni x = 2 dorusu


ise, parabol x = 2 dorusuna eit uzaklk-
A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 3
27 9 3 taki her noktada ayn deere sahiptir.

x = 3 noktas simetri eksenine 5 birim


10. y ekilde simetri ekseni x = 2 dorusu olan y = f(x) uzaklkta ve 7 deerine sahipse x = 7 de
parabol verilmitir. simetri eksenine 5 birim uzaklkta oldu-
undan ayn deere sahip olmaldr.
f(3) = 7 olduuna gre f(7) katr?
f(7) = 7 bulunur.
x
O 2

y = f(x) y = x2 2x + 1 parabolnn grafii;


y

A) 12 B) 7 C) 5 D) 3 E) 2
-1
x
1

biimindedir.
Bu fonksiyonun orijine gre simetrii
y

11. y = x2 2x + 1
-1
parabolnn orjine gre simetrii olan paraboln denklemi aadakilerden x
-1
hangisidir?

A) y=x2+2x 1 B) y=x2 + 2x 1 C) y=x2 2x 1


eklinde olmaldr. Tepe noktas bilinen para-
D) y=x2 2x + 1 E) y=x2 2x + 1 bol denkleminden;

y = a(x + 1)2
x = 0 iin y = 1 olduundan a = 1
y = x2 2x 1 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 179


7. BLM Polinomlar

POLNOM
Tanm: a0, a1, a2, ..., an gerek saylar ve n doal say olmak zere,
P(x) = anxn + an1xn1 + ... + a1x1 + a0x0
biiminde tanmlanan fonksiyonlara reel katsayl ninci dereceden x deikenine bal
polinom denir.
a0, a1, a2, ..., an gerel saylarna katsay denir.
xin en byk kuvvetine polinomun derecesi denir. der(P(x) ile gsterilir.
Derecesi en byk terimin katsaysna bakatsay denir.

1
Aadaki ifadelerden ka tanesi polinom belirtir? 1
e kknda x = x 2 dir. dN olduundan
a. P(x) = 3x + 4 2 2
d. P(x) = 2 x + 2 g. P(x) = x - 2x + 1 polinom belirtmez.
x+ 1
b. P(x) = x2 +4 e. P(x) = x2 + 2 x 2
h. P(x) = x - 4 2
c. P(x) = 5 f. P(x) = x 2
+x+1 x- 2 f kknda x ve 2 dN olduundan

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 polinom belirtmez.

g kknda paydada sadeleemeyen x


olduundan polinom belirtmez.

Aadaki polinomlarn derecelerini ve bakatsaylarn bulunuz?

P(x) = 3x2 + x 5
Bakatsay: 3, der(p(x) = 2
P(x) = 2x3 + x6 + 9x4
Bakatsay = 1, der(p(x)) = 6
P(x) = (2x + 1)2
4x2 + 4x + 1
Bakatsay = 4, der(p(x)) = 2
P(x) = (3x 1)2 . (x2 + 4)
Bakatsay = 9, der(p(x)) = 4

P(x) = xn3 + x8n + 2x + 5


ifadesinin polinom olabilmesi iin nnin alabilecei ka farkl deer vardr?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8

fadesinin polinom olabilmesi iin kuvvetleri doal say olmaldr.


0 # n-3 ve 0 #8-n
3#n ve n#8
144444424444443
3#n#8

ve [3, 8] aralnda 6 tane tamsay vardr.

180 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

24
0 8 n ve N olmaldr.
n

Buna gre, n, 24 tam blen bir say


24
P(x) = x8n + 3x n +5
ifadesi bir polinom olduuna gre, P(x) polinomun derecesinin alabilecei deerler olmaldr. Ancak 8 den byk olmamaldr

toplam katr? n = 1 iin p(x) = x7 + 3x24 + 5 der(p(x))


= 24
A) 21 B) 33 C) 50 D) 57 E) 60 n = 2 iin p(x) = x6 + 3x12 + 5 der(p(x))
= 12
n = 3 iin p(x) = x5 + 3x8 + 5 der(p(x))
= 8
P(x) = x
n + 14
n + x - - 5x + 4
n 10 n = 4 iin p(x) = x4 + 3x6 + 5 der(p(x))
= 6
polinomunun derecesi katr? n = 6 iin p(x) = x2 + 3x4 + 5 der(p(x))
A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 15 = 4

14
n = 8 iin p(x) = x0 + 3x3 + 5 der(p(x))
= 3 olur.
n - 10
1+ +x
p(x) = x n - 5x + 4 ifadenin polinom belirtmesi iin n = 14 olma-
24 + 12 + 8 + 6 + 4 + 3 = 57
ldr. P(x) = x2 + x4 5x + 4 olur. der(p(x)) = 4 bulunur.

P(x) = (m 3) x +(n + 2)x5 + 4x + 1


ifadesi polinom belirttiine gre, m + n katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

p(x) polinom ise x ve x- 5 terimleri doal say kuvvetlere sahip olmad iin
bulunmamal. O halde

m-3 = 0 ve n+2 = 0
4 m + n = 3 + (- 2) = 1
m= 3 n=-2

der(P(x)) = 3
der(Q(x)) = 4
olduuna gre, aadaki polinomlarn derecelerini bulunuz?

P(x) . Q(x)

3 + 4 =7

P(x) + Q(x)

maks(3, 4) = 4
Q (x)

P (x)

4 3 =1

P(3x + 2)
3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 181


7. BLM Polinomlar

P(x2)

3 . 2 =6

Q2(x)

4 . 2 = 8

P2(x3)

3 . 2 . 3 = 18

der (p (x)) = 6
P(x) = (2x2 x + 1)3 4
der (Q (x)) = 5
Q(x) = (x + 1) . (x2 2x 1)2

olduuna gre, aadaki polinomlarn derecelerini bulunuz?

P(x) Q(x)

maks(5, 6) = 6

P2 (x)

Q (x)

2 . 6 5 =7

P2(2x)

2 . 6 = 12

der(P(x) . Q(x)) = 11
der e o =5
P ( x)
Q ( x)
olduuna gre, der(P2(x + 1)) katr?
A) 5 B) 10 C) 12 D) 13 E) 16

der (p (x)) = m
4 olsun.
der (Q (x)) = n

der(p(x)) . der(Q(x)) = m + n = 11
p (x)
der f p= m-n = 5
Q (x)

m + n = 11
m n = 5
+
__________________

2m = 16

m = 8 n = 3 bulunur.

der(p2(x + 1)) = 2 . 8 = 16 olur.

182 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

15
P(x) = (n 2)x6 + 2 x n + 3 + 3
polinomu veriliyor.
der(P(x)) = 6
olduuna gre, n tamsaysnn alabilecei deerler toplam katr?
A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14

n + 3 = 15 n = 12 p(x) = 10x6 + 2x + 3 der(p(x)) = 6

n + 3 =5 n = 2 p(x) = 2x3 + 3 der(p(x)) = 3

n + 3 =3 n = 0 p(x) = x6 + 2x5 + 3 (p(x)) = 6

n + 3 = 1 n = 2 p(x) = 4x6 + 2x15 + 3 der(p(x)) = 15

o halde n = 12 veya n = 0
12 + 0 = 12 olur.

P(x) = anxn + an1xn1 + ... + a1x1 + a0x0


polinomunda;

Katsaylar toplamn bulmak iin x yerine 1 yazlr.


Sabit terimi bulmak iin x yerine 0 yazlr.

P(x) = 5x3 3x2 + 4x 5

polinomunun katsaylar toplam katr?


A) 1 B) 3 C) 7 D) 9 E) 11

p(1) = 5 . 13 3 . 12 + 4 . 1 5
=5 3 + 4 5
= 1

P(x) = (x2 2x + 1)20 . (x3 3x + 3)

polinomunun katsaylar toplam katr?


A) 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3

p(1) = (12 2 . 1 + 1)20 . (13 3 + 3)

= 0 . 1

= 0

10. Snf / Matematik / Akll Defter 183


7. BLM Polinomlar

P(x) = x3 2x + 3

olduuna gre, P(x + 1) polinomunun sabit terimi katr?


A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

p(x + 1) polinomunda x yerine sfr yazlrsa p(1) soruluyor. Verilen polinomda


x = 1 iin;

p(1) = 13 2 . 1 + 3 = 1 2 + 3 = 2 olur.

P(x + 1) = 2x2 x + 4

olduuna gre, P(x) polinomunun sabit terimi katr?


A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

p(x) polinomun sabit terimi p(0)dr.

p(x + 1) polinomunda x = 1 iin; p(0) = 2 . (1)2 (1) + 4

= 2 + 1 + 4

= 7 olur.

P(x + 1) = x3 + 2x2 3x + 1
polinomu veriliyor. P(2x + 3) polinomunun katsaylar toplam m, sabit terimi n olduuna
gre, m + n toplam katr?
A) 11 B) 38 C) 64 D) 85 E) 96

p(2x + 3) polinomunun katsaylar toplam x = 1 iin p(5), sabit terimi ise


x = 0 iin p(3)tr. Verilen p(x + 1) polinomunda x = 4 yazlrsa;

p(5) = 64 + 32 12 + 1 = 85

x = 2 yazlrsa

p(3) = 8 + 8 6 + 1 = 11

bulunur.

Bu durumda m = 85 ve n = 11dir. 85 + 11 = 96 olur.

p(x + 2)nin katsaylar toplam 9 ise p(3) = 9

Q(2x 3) polinomunun sabit terimi Q(3)tr.


P(x + 2) = 2x + 3 + Q(x 4)
p(x + 2) = 2x + 3 + Q(x 4) ifadesinde x = 1 iin;
P(x + 2) polinomunun katsaylar toplam 9 olduuna gre, Q(2x 3) polinomunun p(1 + 2) = 2 . 1 + 3 + Q(1 4)
sabit terimi katr?
p(3) = 2 + 3 + Q(3)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
9 = 5 + Q(3)

4 = Q(3) bulunur.

184 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

p(x + 2) polinomunun sabit terimi x = 0 iin;

p(2) = a + 1 = 5 a = 4tr.
P(x + 2) = 3x3 4x + a + 1
Yani p(x + 2) = 3x3 4x + 5 olur.
polinomunun sabit terimi 5 olduuna gre, P(2x + 4) polinomuna sabit terimi ka-
p(2x + 4) polinomunun sabit terimi x = 0 iin p(4)tr.
tr?
p(x + 2) polinomunda x yerine 2 yazlrsa;
A) 19 B) 21 C) 24 D) 27 E) 37
p(4) = 3 . 23 4 . 2 + 5 = 24 8 + 5 = 21 olur.

Bir P(x) polinomunun

ift dereceli terimlerinin katsaylar toplam;


P (1) + P (- 1)

2
Tek dereceli terimlerinin katsaylar toplam;
P ( 1) - P ( - 1)

2

P(x) = (x3 3x + 1)2

polinomunun ift dereceli terimlerinin katsaylar toplam katr?


A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

p (1) + p (- 1) p (1) = (13 - 3.1 + 1) 2 1+9


2
&
3 2
4 2 =5 olur.
p (- 1) = ((- 1) - 3 (- 1) + 1)

P(x 2) polinomunun katsaylar toplam 8,


P(x + 1) polinomunun sabit terimi 14

olduuna gre, P(x) polinomunun tek dereceli terimlerinin katsaylar toplam ka-

tr?
A) 3 B) 6 C) 8 D) 11 E) 16

p(x 2) polinomunun katsaylar toplam x = 1 iin; p(1) = 8

p(x + 1) polinomunun sabit terimi x = 0 iin; p(1) = 14

tek dereceli terimlerin p (1) - p (- 1) 14 - (- 8) 11 olur.


= =
katsaylar toplam 2 2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 185


7. BLM Polinomlar

P(x) = anxn + an1xn1 + ... +a1x1 + a0

P(x) = 0 ise P(x) sfr polinomudur.


P(x) = c ise P(x) sabit polinomdur (cR).

P(x) = (m + 1)x3 + (n 2)x + m + 2n + 1

P(x) sabit polinom olduuna gre, P(m) + P(n) katr?


A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12

p(x) sabit polinom ise xli terim olmamaldr. O halde


m+1 = 0 n-2 = 0
ve
m=-1 n= 2
olmal. Bu durumda;
p (x) = - 1 + 2.2 + 1 p (m) = 4
4 44 + 4 = 8
p (x) = 4 p (n) = 4

P(x) = (a 1)x5 + (a + b 3)x2 + c 4

P(x) sfr polinomu olduuna gre, a + b + c toplam katr?


A) 1 B) 2 C) 3 D) 7 E) 8

p(x) sfr polinomu ise p(x) = 0 olmaldr. Yani

a-1 = 0 a+b-3 = 0 c-4 = 0

a= 1 , 1 + b - 3 = 0 ve c= 4

b= 2
144444444444 44244444444444443
a+b+c = 1+2+4 = 7 bulunur.

2
P(x) = ax 2 - bx + 2
2x + 3x - 1
P(x) sabit polinom olduuna gre, a + b toplam katr?
A) 4 B) 2 C) 2 D) 6 E) 10

a -b 2
p(x) sabit polinom ise = = dir.
2 3 -1

a b
=-2 - =-2
2 3
a=-4 b= 6
144444424444443
a+b =-4+6 = 2 bulunur.

186 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

p(x) sabit polinom ise xli terim bulunma-


maldr. Bunun iin ya xli terimin kuvveti
P(x) = (m + n 2)xm + n + m + n 4 sfr olmal ya da katsays sfr olmaldr.
polinomu sabit polinom olduuna gre P(m + n) ka olabilir? 1. durum
A) 5 B) 4 C) 2 D) 1 E) 2 m + n = 0 olsun
p(x) = (0 2)x0 + 0 4 p(x) = 2 4
= 6
p(m + n) = p(0) = 6 olur.

2. durum
P(x) = anxn + an1xn1 + ... + a1x1 + a0
m + n = 2 olsun
Q(x) = bnxn + bn1xn1 + ... + b1x1 + b0
p(x) = (2 2)x2 + 2 4 p(x) = 2
P(x) = Q(x) ise ayn dereceli terimlerin katsaylar eit olmaldr. p(m + n) = p(2) = 2 olur.
an = bn, an1 = bn1, ..., a1 = b1, a0 = b0

P(x) = (a 1)x3 + 2x2 + cx + 2


Q(x) = x3 + (b + 1)x2 + 2

P(x) = Q(x) olduuna gre, a . b . c arpm katr?


A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2

p(x) = Q(x) (a 1)x3 + 2x2 + cx + 2 = x3 + (b + 1)x2 + 0x + 2

2=b+1

a1=1

c = 0

a - 1 = 1, b + 1 = 2, c= 0
4 a.b.c = 2.1.0 = 0 olur. a-2 = 0 _
b
a= 2 b= 1 b
a= 2
b
b
b
-b+4 = ab
b
- b + 4 = 2b
` a + b + c = 2 + 2 + (- 2) = 2 olur.
b= 2 b
b
b
b
b+c = 0
(a 2)x3 (b 4)x = ax + b + c b
2+c = 0 b
eitlii her x gerek says iin salandna gre a + b + c toplam katr? b
c=-2 b
a
A) 0 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6

10. Snf / Matematik / Akll Defter 187


7. BLM Polinomlar

ax3 + bx2 + cx + d 2x2 1


= -
x+ 1
eitliini salayan a, b, c tamsaylar iin a + b + c + d toplam katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 4 E) 6

ax3 + bx2 + cx + d = (x + 1) . (2x2 1)

ax3 + bx2 + cx + d = 2x3 + 2x2 x 1

a = 2, b = 2, c = 1, d = 1 } a + b + c + d = 2 + 2 + (-1) + (1)

= 2

2x + 4 A B
= +
(x - 1) (x - 3) x - 1 x - 3
olduuna gre, A . B arpmnn deeri katr?
A) 15 B) 3 C) 3 D) 5 E) 15

2x + 4 A (x - 3) + B (x - 1)
=
(x - 1) (x - 3) (x - 1) (x - 3)

2x + 4 = A(x 3) + B(x 1) 2x + 4 = Ax + Bx 3A B A+B = 2


4
2x + 4 = (A + B)x 3A B - 3A - B = 4
A=-3
4 A.B = (- 3) .5 = - 15 olur.
B= 5

P(x) = 2x2 + 3x 5

olduuna gre, P(1) katr?


A) 0 B) 1 C) 4 D) 7 E) 10

p(1) = 2 . (1)2 + 3 . 1 5
=2 + 3 5 = 0

P(x 1) = 2x2 8x 3

olduuna gre, P(3) katr?


A) 19 B) 11 C) 3 D) 5 E) 13

p(x1) = 2x2 8x 3
x = 4 iin P(3) = 2 . (4)2 8 . 4 3
= 32 32 3 = -3 olur.

188 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

P(1 3x) = 2x2 + x + a


polinomu veriliyor.
P(4) = 5

olduuna gre, a katr?


A) 1 B) 2 C) 4 D) 5 E) 8

p(1 3x) = 2x2 + x + a

x = (1) iin p(1 3(1)) = 2(1)2 + (1) + a

p(4) = 2 1 + a

5 = 1 + a a = 4 olur.

P(x3 + x) = 3x3 + 3x + 3

polinomu veriliyor. Buna gre, P(4) katr?


A) 4 B) 5 C) 9 D) 12 E) 15
p(x3 + x) = 3(x3 + x) + 3
p(x) = 3x + 3
p(4) = 3 . 4 + 3 p(4) = 12 + 3 = 15 olur.

P(x 1) = x2 + 2x 3

olduuna gre, P(2x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 4x2 8x + 4 B) x2 + 4x + 4 C) 4x2 + 8x
D) 2x2 + 4x 4 E) 4x2 8x
p(x 1) = x2 + 2x 3
x yerine 2x + 1 yazarsak p(2x + 1 1) = (2x + 1)2 + 2(2x + 1) 3
p(2x) = 4x2 + 4x + 1 + 4x + 2 3
4x2 + 8x olur.
=

P(x, y) = x3 + 3x2y + 3xy2 + y3 4

olduuna gre, P( 3 13 - 1, 1) katr?


A) 4 B) 5 C) 9 D) 13 E) 17
p(x, y) = (x + y)3 4

p( 3 13 - 1, 1) = (3 13 - 1 + 1) 3 - 4
3
= a 3 13 k - 4
= 13 - 4

= 9 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 189


7. BLM Polinomlar

P(x) = x3 + 2x 5

olduuna gre, P(2x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 2x3 + 4x 5 B) 8x3 + 2x 5 C) 8x3 + 4x 5


D) 4x3 2x 5 E) 2x3 + 4x + 5

p(x) = x3 + 2x 5
p(2x) = (2x)3 + 2(2x) 5
= 8x3 + 4x 5

P(x 1) = x2 + 3

olduuna gre, P(x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 2x + 4 B) x2 2x + 4 C) x2 2x + 2
D) x2 + 2x + 2 E) x2 + 2x 4
p(x 1) = x2 + 3
x yerine (x + 1) yazarsak p(x + 1 1) = (x + 1)2 + 3
p(x) = x2 + 2x + 1 + 3
= x2 + 2x + 4

Polinomlarda Drt lem

Toplama karma
Polinomlarda toplama karma yaplrken ayn dereceli terimlerde toplama veya karma
yaplr.

P(x) = x3 + 2x + 4
Q(x) = x3 3

olduuna gre, 2P(x) + Q(x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 3x3 + 2x + 1 B) 3x3 + 4x + 5 C) 2x3 + 5x + 5


D) 3x3 + 4x + 8 E) 4x3 + 4x + 11

2p(x) + Q(x) = 2(x3 + 2x + 4) + (x3 3)


= 2x3 + 4x + 8 + x3 3
= 3x3 + 4x + 5

190 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

P(x) + P(2x) + P(3x) = 12x 3

olduuna gre, P(x) polinomu aadakilerden hangisidir?


A) 2x + 1 B) 2x 1 C) 3x D) 3x 1 E) x + 2

p(x) = ax + b olsun
_
p (x) = ax + b b
b p (x) + p (2x) + p (3x) = ax + b + 2ax + b + 3ax + b
p (2x) = a. (2x) + b `
b & 6ax + 3b = 12x - 3
p (3x) = a (3x) + b b
a
6a = 12 ve 3b = - 3

a= 2 b=-1

p (x) = 2x - 1 olur.

P(x 1) + P(x) = 2x2 6x + 5

olduuna gre, P(x) polinomu aadakilerden hangisidir?


A) x2 + 2x B) x2 2x C) x2 + 2x + 2 D) x2 2x + 1 E) x2 2x 1

p(x) = ax2 + bx + c olsun


p(x 1) = a(x 1)2 + b(x 1) + c
= ax2 2ax + a + bx b + c = ax2 + (b 2a)x + a b + c
p(x)
= ax2 + bx + c = ax2 + bx + c

p(x 1) + p(x) = 2ax2 + (2b 2a)x + a b + 2c = 2x2 6x + 5
2a = 2, 2b 2a = 6 ve a b + 2c = 5
a = 1 2b = 4 2c =2
b = 2 c =1
p(x) = x2 2x + 1 olur.

arpma
Polinomlar arplrken dalma zellii kullanlr.

P(x) = x 1
Q(x) = 2x + 2

olduuna gre, P(x) . Q(x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 2x2 2 B) 2x2 + 2 C) 2x2 4x + 2 p(x) . Q(x) = (x 1) (2x + 2)

D) 2x2 + 4x + 2 E) 2x2 + 4x 2 = 2x2 2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 191


7. BLM Polinomlar

P(x) = 3x2 + 1
Q(x) = 2x3 + x 1

polinomlar veriliyor. Buna gre, xp(x) + 2Q(x) = x(3x2 + 1) + 2(2x3 + x 1)


= 3x3 + x + 4x3 + 2x 2
xP(x) + 2Q(x)
= 7x3 + 3x 2 olur.
polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 3x3 + 3x 2 B) 5x3 + x C) 7x3 + 2x


D) 7x3 + 3x 2 E) 8x3 + 4x + 1

P(x) = 2x 1

olduuna gre, P(x) . P(x + 1) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) 4x2 + 4x 1 B) 4x2 + 4x + 1 C) 4x2 1


D) 2x2 4x + 1 E) 2x2 + 4x + 1

p (x + 1) = 2 (x + 1) - 1_
b
b p (x) .p (x + 1) = (2x - 1) . (2x + 1)
= 2x + 2 - 1 ` 2
bb = 4x - 1 olur.
= 2x + 1
a

P(x) . P(x + 1) = 4x2 + 8x + 3

olduuna gre, P(x) polinomu aadakilerden hangisi olabilir?


A) 2x 1 B) 2x + 1 C) 2x 1 D) 2x + 1 E) 2x 2
p (x) = ax + b olsun _
b p (x) .p (x + 1) = (ax + b) . (ax + a + b)
b 2 2 2 2
p (x + 1) = a. (x + 1) + b ` = a x + a x + abx + abx + ab + b
b 2 2 2 2 2
= ax + a + b b = a x + (a + 2ab) x + ab + b = 4x + 8x + 3
a
a2 = 4

a = 2 veya a = 2

a=2 iin, 4x 2 + (4+4b)x + 2b + b2 = 4x 2 + 8x + 3

4 + 4b = 8

b = 1

p(x) = 2x + 1

a=2 iin; 4x 2 + (4 4b)x 2b + b2 = 4x 2 + 8x + 3

4 4b = 8

b = 1

p(x) = 2x 1

192 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

(2x3 + x2 3x + 1) (x4 x3 + 2x2 5)


(2x3 + x2 3x + 1) . (x4 x3 + 2x2 5)

arpm yapldnda x4l terimin katsays ka olur? 2x4 + 3x4 + x4 = 6x4 olur.
A) 0 B) 2 C) 3 D) 5 E) 6

Blme
P(x), Q(x), B(x) ve K(x) birer polinom olmak zere;

P(x) Q(x)

B(x)


K(x)

P(x) = Q(x) . B(x) + K(x)
der(K(x)) < der(Q(x))

x3 4x + 2 x + 3

P(x) = x3 4x + 2 x3 + 3x2 x2 3x + 5
Blm polinomu:
polinomunun (x + 3) ile blmnden elde edilen blm aadakilerden hangisidir? 3x2 4x + 2
x2 3x + 5
A) x2 + 3x + 5 B) x2 3x + 5 C) x2 5x + 3 3x2 9x
D) x2 + 5x 3 E) x2 + 5 5x+2

5x+15
13

(x + 2) . P(x) = x3 2x + 4

olduuna gre, P(x) polinomu aadakilerden hangisidir?

A) x2 2x B) x2 + 2x 2 C) x2 + 2x + 2
D) x2 2x + 2 E) x2 2x + 1

(x + 2).p (x) x3 - 2x + 4
=
x+2 x+2

(x + 2).p (x) x3 - 2x + 4 x3 2x + 4 x + 2
= 4
x+2 x+2 x3 + 2x2 x2 2x + 2

2x2 2x + 4
p(x) = x2 2x + 2 olur.
2x2 4x
2x + 4

2x + 4
0

10. Snf / Matematik / Akll Defter 193


7. BLM Polinomlar

Bir P(x) polinomunun (ax + b) ile blmnden kalan bulmak iin, poli-
nomda x yerine - b yazlr.
a
(ax + b) = 0 x = b- b l kalan verir.
a

P(x) = (x2 5x + 6) . Q(x) + 2x 1

olduuna gre, P(x) polinomunun (x 2) ile blmnden kalan katr?


A) 5 B) 2x 4 C) 2x 3 D) 3 E) x 3

x 2 =0

x = 2 p(2) = (22 5 . 2 + 6) . Q(2) + 2 . 2 1

p(2) = 0 . Q(2) + 4 1

p(2) = 3

P(x) = x3 x + 1

polinomunun x 1 ile blmnden kalan katr?


A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2

x 1 =0

x =1

p(1) = 13 1 + 1

p(1) = 1

P(x) = x3 + 2x2 3x + a

polinomun x 2 ile blmnden kalan 2 olduuna gre, a katr?


A) 10 B) 8 C) 6 D) 4 E) 10

_ 3 2
x 2 =0 b p (2) = 2 + 2.2 - 3.2 + a
b
x = 2 & p (2) = 2 b & 8+8-6+a = 2
`
b & 10 + a = 2
bb
&a=-8
a

194 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

P(x) = 4x2 + 4x + 2

polinomunun 2x 2 ile blmnden kalan katr?


A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 10

2x 2 = 0

2x = 2

x = 1 p(1) = 4 . 12 + 4 . 1 + 2 = 10

P(x) polinomunun x 3 ile blmnden kalan 2 olduuna gre, 2P(x) 7 polinomu-


nun (x 3) ile blmnden kalan katr?
A) 3 B) 1 C) 3 D) 4 E) 7

x 3 =0

x = 3 p(3) = 2

2p(3) 7 = 2 . 2 7 = 3

P(x) = 3x2 4x + 1

polinomu veriliyor. Buna gre, P(x + 1) polinomunun (x 1) ile blmnden kalan

katr?
A) 0 B) 5 C) 8 D) 13 E) 21

x 1 =0

x = 1 p(x + 1) = p(2) = ?

p(2) = 3 . 22 4.2 + 1 = 5

P(x) = x48 + x46 + x44 + ... + x2 + 1

polinomunun (x + 1) ile blmnden kalan katr?


A) 0 B) 24 C) 25 D) 48 E) 49

x + 1 = 0 x = 1

p(1) = (1)48 + (1)46 + + (1)2 + (1)

1 + 1 + 1 + ... + 1 = 25.1 = 25 olur.


1444442444443
25 tan e

10. Snf / Matematik / Akll Defter 195


7. BLM Polinomlar

P(x + 1) = 2x2 + 3x 8

olduuna gre, P(x 2) polinomunun x 4 ile blmnden kalan katr?


A) 5 B) 3 C) 2 D) 3 E) 5

x 4 = 0 x =4

p(x 2) p(4 2) = p(2)

p(2) = 2 . 12 + 3 . 1 8

= 2 + 3 8 = 3

P(x) = 2x5 + mx3 + 4

polinomunun arpanlarndan biri (x + 1) olduuna gre, m katr?


A) 3 B) 2 C) 2 D) 3 E) 4

x + 1 = 0 x = 1

p(1) = 0

p(1) = 2 . (1)5 + m(1)3 + 4 = 0

= 2 m + 4 = 0

= 2 m = 0

m = 2

P(2x + 1) = 2x3 + ax 5
polinomu veriliyor. P(x + 1) polinomunun (x 2) ile tam blnebilmesi iin a ka olma-
ldr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

p(3) = 0

p(3) = 2 . 13 + a . 1 5 = 0

2 + a 5 = 0

a =3
p(1) = 13

Q(5) = 0
P(x + 2) = 2x + 3 + Q(x 2)
p(1) = 2 . (3) + 3 + Q(5)
P(x 2) polinomunun katsaylar toplam 13 olduuna gre, Q(x 5) polinomunun
p(1) = 6 + 3 + Q(5)
sabit terimi katr?
13 = 3 + Q(5)
A) 4 B) 7 C) 10 D) 16 E) 19
Q(5) = 16

196 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar


P (x + 2)
= x2 2x + 4 p(2) = 12
Q (x - 1)
P(x + 1) polinomunun (x 1) ile blmnden kalan 12 olduuna gre, Q(x + 1) poli- Q(1) = ?

nomunun (x + 2) ile blmnden kalan katr? p (2)


=4
Q (- 1)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
12
=4 Q (- 1) = 3
Q (- 1)

(x + 2) . P(x) = x2 + mx + 6

olduuna gre, P(x) polinomunun (x 1) ile blmnden kalan katr?


A) 1 B) 3 C) 4 D) 6 E) 12

p(1) = ?

x = 2 iin 4 2m + 6 = 0

m = 5

(x + 2) . p(x) = x2 + 5x + 6

p(x) = x + 3

p(1) = 4

(x 6) P(x) = x2 3x m

olduuna gre, P(x) polinomunun (x6) ile blmnden kalan katr?


A) 1 B) 3 C) 4 D) 9 E) 12

36 18 m = 0

m = 18

(x 6) p(x) = x2 3x 18

p(x) = x + 3

p(6) = 9

P(x) = ax196 x197 + 8

P(x) polinomunun (x 2) ile blmnden kalan 8 olduuna gre, a katr?


A) 0 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8

P(2) = a . 2196 2197 + 8

2196(a 2) + 8 = 8

10. Snf / Matematik / Akll Defter 197


7. BLM Polinomlar

Bir P(x) polinomunun (axn + b) ile blmnden kalan bulmak iin poli-
nomda xn yerine - b yazlr
a
(axn + b = 0 xn =- b )
a

P(x) = x3 + 2x2 x + 4

olduuna gre, P(x) polinomunun x2 x + 1 ile blmnden kalan aadakilerden

hangisidir?
A) x + 1 B) x 1 C) x + 1 D) x 1 E) x + 2

x(x 1) + 2(x 1) x + 4

x2 x + 2x 2 x + 4

x 1 + 2 x + 1

P(x) = x3 x + 1 + a

P(x) polinomunun x2 x 1 ile blmnden kalan bx + 4 olduuna gre, a . b arpm

katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4

x2 x 1 = 0 x2 = x + 1

P(x) = x . x2 x + 1 + a

x2 + x x + 1 + a = bx + 4
x + 1 + 1 + a = bx + 4
x + a + 2 = bx + 4
a + 2 = 4 ve b = 1
a = 2 b = 1
a . b = 2 . 1 = 2

P(x) = x12 2x6 4x3 2

3
P(x) polinomunun (x 3 ) ile blmnden kalan katr?
A) 15 B) 37 C) 39 D) 49 E) 51

P(x) = (x3)4 2(x3)2 4x3 2

P( 3 3 ) = 34 2 . 32 4 . 3 2

P( 3 3 ) = 81 18 12 2

P( 3 3 ) = 51 2 = 49

198 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

x2 = 1 yazarsak
P(x) = mx3 + nx2 + 2x 3
mx . 1 + n + 2x 3 = 0
P(x) polinomu (x2 1) ile tam blnebildiine gre, m + n toplam katr? (m + 2) + n 3 = 0
A) 5 B) 1 C) 1 D) 3 E) 5 m + 2 = x 0 ve n 3 = 0
m = 2 n = 3
m + n = 2 + 3 = 1 bulunur.

P(x) = x3 x2 + ax + b 7

P(x) polinomu (x 2)(x 1) ile tam blnebildiine gre, a + b toplam katr?


A) 3 B) 4 C) 7 D) 9 E) 10

P(x), (x 2) . (x 1) ile tam blnebildiine gre,

P(1) = 0 ve P(2) = 0 olmaldr.

x = 1 iin P(1) = 1 1 + a + b 7 = 0
a + b = 7 olur.

Bir P(x) polinomu x2 5x + 6 ile blndnde kalan 5x 2 olduuna gre, P(x) in


(x 2) ile blmnden kalan katr?
A) 3 B) 7 C) 8 D) 10 E) 12

p(x) = (x2 5x + 6) . B(x) + 5x 2

p(2) = (4 . 10 + 6) . B(2) + 5 .2 2 = 0 + 10 2 = 8

Bir P(x) polinomunun (x 3) ile blmnden kalan 3, (x 2) ile blmnden kalan 1


olduuna gre, P(x) polinomunun (x2 5x + 6) ile blmnden kalan nedir?
A) x 5 B) 4x 5 C) 3x + 2 D) x E) 2x 3

P(x) = (x2 5x + 6) . B(x) + ax + b

P(3) = 3 ve P(2) = 1 dir.

P(3) = (32 5 . 3 + 6) . B(3) + 3a + b

P(3) = 3a + b = 3

P(2) = (22 5 . 2 + 6) . B(2) + 2a + b

P(2) = 2a + b = 1

3a + b = 3

2a + b = 1
___________________
a = 2 Kalan = 2x 3 olur.

b = 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 199


7. BLM Polinomlar

P(x) polinomunun x m n ile blmn-


den kalan bulmak iin;
P(mx + n) = 2x2 3x + 5 x m n = 0
x = m + n yani sorulan p(m + n) ifadesidir.
polinomu veriliyor. P(x) polinomunun x m n ile blmnden kalan katr?
p(mx + n) = 2x2 3x + 5 polinomunda x
A) 0 B) 2 C) 4 D) 6 E) 10 yerine 1 yazlrsa
p(m + n) = 2. 12 3. 1 + 5
p(m + n) = 2 3 + 5 = 4 bulunur.

Q(1) = 5
P(x 1) = (x2 2x 3) . Q(x + 1) + 2x2 +x3 P(x) polinomunun x + 1 ile blmnden

Q(x) polinomunun katsaylar toplam 5 olduuna gre, P(x) polinomunun (x + 1) ile kalan x + 1 = 0 x = 1 yazlrsa P(1)
dir. P(1) iin P(x 1) polinomunda x
blmnden kalan katr?
yerine "0" yazlr.
A) 18 B) 12 C) 2 D) 12 E) 15
P(1) = (0 0 3) . Q(0 + 1) + 2. 0 + 0 3

P(1) = 3 . Q(1) 3

= 3 . 5 3 = 18 olur.

Bir P(x) polinomunun (x 1) . (x + 2) ile blmnden kalan 3x + 2 dir. P(x) polinomu- P(x) = (x 1)(x + 2) . B(x) + 3x + 2
nun (x 1) ile blmnden kalan m, (x + 2) ile blmnden kalan n olduuna gre,
P(1) = 0 + 3 + 2 = 5 = m
m + n toplam katr?
A) 1 B) 1 C) 3 D) 9 E) 13 P(-2) = 0 + 3(2) + 2 = 4 = n

m + n = 5 + (4) = 1

P(x + 1) polinomunun (x 1) ile blmnden kalan 3, P(x 1) polinomunun (x + 1) ile


blmnden kalan 1 dir.
Buna gre, P(x) polinomunun (x 2) (x + 2) ile blmnden kalan nedir?
A) x + 1 B) x 1 C) x 1 D) x + 1 E) 2x

p(x + 1) in x 1 ile blmnden kalan P(2) ile

P(x 1) in x + 1 ile blmnden kalan P(2) ile bulunur.

p(2) = 3

p(2) = 1

p(x) = (x2 4) Q(x) + ax + b


2a + b = 3

+ 2a + b = 1
________________________
2b = 2

b = 1

a = 1

kalan ax + b olduundan, x 1 bulunur.

200 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

Bir P(x) polinomunun (x + 1)2 ile blmnden kalan (2x + 1) dir.Buna gre, P2(x) polino-
munun (x + 1)2 ile blmnden kalan aadakilerden hangisidir?
A) 4x 3 B) 8x 3 C) 4x 3 D) 4x E) 2x + 3

p(x) = (x + 1)2 Q(x) + (2x + 1)

[(x + 1)2 . Q(x)]2 + 2 . (x + 1)2 Q(x) . (2x + 1) + (2x + 1)2


= 4x2 + 4x + 1 x2 = 2x 1 yazarsak
= 8x 4 + 4x + 1
= 4 x 3

nc dereceden bir P(x) polinomu (x2 2x + 3) polinomuna tam blnyor.


P(x) polinomunun (x2 + 3) ile blmnden kalan 2x + 6 olduuna gre, P(x) polino-
munun sabit terimi katr?
A) 3 B) 1 C) 0 D) 2 E) 3

p(x) = (x2 2x + 3) (ax + b) x2 = 3 yazarsak


(2x) . (ax + b) = 2x + 6
(2x) . (ax + b) = 2x + 6
2ax2 2bx = 2x + 6
6a 2bx = 2x + 6
- 2b = 2 6a = 6
ve 4 olur.
b=-1 a= 1
p(x) = (x2 2x + 3)(x 1)
3 . 1= 3

P(x) = (x6 1) . (x4 + 1)

polinomunun x2 + x + 1 ile blmnden kalan aadakilerden hangisidir?


A) x + 1 B) 4x 2 C) 0 D) x E) 6

P(x) = (x3 1) . (x3 + 1) . (x4 + 1)

P(x) = ( x 1) . (x2 + x + 1) . (x3 + 1) . (x4 + 1)

P(x)'in x2 + x + 1 ile blmnden kalan bulmak iin x2 + x + 1 = 0


p(1) = 3 Q(1) = 4
O halde P(x)'in x2 + x + 1 ile blmnden kalan 0 dr.
p(x) = (x + 1) . Q(x) + 3

Q(x) = (x 1) . B(x) + 4

P(x) = (x + 1)[x 1) B(x) + 4] + 3


P(x) polinomunun (x + 1) blmnden kalan 3, blm Q(x)tir. Q(x) polinomunun (x 1) ile
P(x) = (x2 1) B(x) + 4x + 4 + 3
blmnden kalan 4 olduuna gre, P(x)in (x2 1) ile blmnden kalan nedir?
x2 = 1 yazarsak
A) 4x + 7 B) 4x + 3 C) 3x + 4 D) 3x + 7 E) 2x
Kalan = 4x + 7

10. Snf / Matematik / Akll Defter 201


7. BLM Polinomlar

Polinomlarda arpanlara Ayrma

1. Ortak arpan Parantezine Alma


2x2 4

2(x2 2)
4x2 4x

4x(x 1)
x4 + 2x3 + x + 2

x3(x + 2) + (x + 2) = (x + 2) . (x3 + 1)
2x + 2 + ax + a
2x + ax + 2 + a x(2 + a) + (2 + a) (2 + a) . (x + 1)

2 2
x y - xy

2x - 2y
ifadesinin en sade ekli aadakilerden hangisidir?
xy y
A) xy B) 2xy C) D) x E)
2 y 2

xy(x - y) xy
=
2(x - y) 2

3ab 2b2 3ax + 2bx


ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden hangisidir?
A) (3a b) B) (3a + 2b) C) (x + b) D) (b x) E) (3a 2x)

b(3a 2b) x(3a 2b)

(3a 2b) (b x)

b2 - lb l
4 : x- 1
x+ 1 x+ 1
ifadesinin en sade ekli aadakilerden hangisidir?
A) x 1 B) x + 1 C) 2x + 2 D) 2 E) 2x 1

=b lb l
2x + 2 - 4 : x - 1
x+1 x+1

2 (x - 1) x + 1
= . = 2 bulunur.
x+1 x-1

202 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

x x
- = 5- y
1- 1 x- 1
x
olduuna gre, (x + y)2 ifadesinin deeri katr?
A) 9 B) 16 C) 21 D) 24 E) 25
2
x x x(x - 1)
- & = 5-y
x- 1 x- 1 x- 1
(x + y) 2 = 25

xy=4
yz=6

olduuna gre, xy xz y2 + yz ifadesinin deeri katr?


A) 2 B) 12 C) 24 D) 40 E) 60

x(y z) y(y z)

(y z)(x y)

6 . 4 = 24

2. zdeliklerden Yararlanarak arpanlara Ayrma

ki kare fark
x2 y2 = (x y) (x + y)

Aadaki ifadeleri arpanlara ayrnz.

x2 4

(x 2)(x + 2)

x2 3

(x 3 ) (x + 3)

4x2 9y2

(2x 3y) (2x + 3y)

x4 16

(x2 4) (x2 + 4)

(x 2) (x + 2) (x2 + 4)

10. Snf / Matematik / Akll Defter 203


7. BLM Polinomlar

x, y N olmak zere,
x2 y2 = 19
olduuna gre, x . y katr?
A) 81 B) 90 C) 96 D) 126 E) 144
(x y) . (x + y) = 19
x y =1
x + y = 19
x = 10 y = 9
x . y = 10 . 9 = 90 bulunur.

x2 y2 = 24
x+y=6
olduuna gre, x + 2y ifadesinin deeri katr?
A) 2 B) 3 C) 5 D) 7 E) 10

(x y) . (x + y) = 24

x y = 4 x + y = 6

x + y =6

+ x y = 4

2x = 10
x = 5, y = 1 x + 2y = 5 + 2 . 1 = 7

x y = 15
x- y=3
olduuna gre, x+ y ifadesinin deeri katr?
A) 1 B) 3 C) 5 D) 9 E) 15
x y = ( x - y ) . ( x + y ) = 15
1442443 1442443
3 5

x + y = 5 bulunur.

x + y=8

x- y= 2
x y = 16 ___________________

x+ y=8 x=5
x = 25
olduuna gre, 2x 5y ifadesinin deeri katr?
y = 9 50 45 = 5
A) 5 B) 12 C) 20 D) 24 E) 30

204 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

195.197 + 1
a = 195 denirse
ifadesinin deeri katr?
a. (a + 2) + 1
A) 195 B) 196 C) 197 D) 198 E) 199 a 2 + 2a + 1 = (a + 1) 2 = a + 1
= 195 + 1 = 196

x
9 -1 8
=
(3 x - 1) (3 x + 1)
x+ 1 3
3 +3
olduuna gre, x katr? 3(3 x + 1)

A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4 3x 1 = 8
3x = 9
3x = 32
x = 2

A [AB] [BC]
|AC| = 41 cm

41 |BC| = 40 cm
x

B 40 C

|AB| = x ka cm dir?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9

x2 + 402 = 412 x2 = 412 402 x2 = (4140)(41+40)x2 = 1.81

x = 9

x+ x - 15 = 3
olduuna gre, x - x - 15 ifadesinin deeri katr?
A) 1 B) 3 C) 5 D) 9 E) 12

x- x - 15 = m denirse
x + x - 15 = 3
: x - x - 15 = m

(x) - (x - 15) = 3m
x - x + 15 = 3m
15 = 3m
m = 5 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 205


7. BLM Polinomlar

x= 4
2 olduuna gre,
( x 1) ( x + 1) (x + 1) (x2 + 1)
ifadesinin deeri katr?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
( x - 1) ( x + 1) (x + 1) (x 2 + 1)
1444442444443
= (x - 1) . (x + 1) . (x 2 + 1)
14444244443
= (x 2 - 1) . (x 2 + 1)
= x4 - 1

ve x = 4 2 olduunda x 4 - 1 = (4 2 ) 4 - 1 = 2 - 1 = 1 bulunur.

Tam Kare Almlar

(x + y)2 = x2 + 2xy + y2
(x y)2 = x2 2xy + y2
(x + y + z)2 =x2 + y2 + z2 + 2(xy + yz + xz)
(x + y z)2 = x2 + y2 + z2 + 2(xy xz yz)

x+y=6
x2 + y2 = 24
olduuna gre, x . y arpmnn deeri katr?
A) 4 B) 6 C) 7 D) 10 E) 12
x + y = 6 Her iki tarafn karesi alnrsa;
(x + y)2 = 36 x2 + 2xy + y2 = 36
x2 + y2 + 2xy = 36
24 + 2xy = 36 2xy = 12 x . y = 6 bulunur.

a . (a b) = 7
b . (a b) = 3
olduuna gre, (a b)nin pozitif deeri katr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

a2 ab = 7

/ a.b b = 3 2
___________________
a2 2ab + b2 = 4
(a b)2 = 4
a b = 2 veya a b = 2 bulunur.

206 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

(x + y)2 4xy = x2 + 2xy + y2 4xy

= x2 2xy + y2
x = 1962
= (x y)2
y = 1951
olduuna gre, (x + y)2 4xy ifadesinin deeri katr? = (1962 1951)2

A) 81 B) 100 C) 121 D) 144 E) 169 = (11)2 = 121

x+y= 34
x.y=5
olduuna gre, x2 + y2 ifadesinin deeri katr?
A) 24 B) 25 C) 27 D) 29 E) 31

x + y = 34 ifadesinde her iki tarafn karesi alnrsa


(x + y)2 = ( 34 ) 2 x2 + 2xy + y2 = 34
x2 + 2. (5) + y2 = 34

x2 + y2 = 24 bulunur.

a2 ab = 12
ab b2 = 3
olduuna gre, (a b)nin pozitif deeri katr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

a2 ab = 12
+ / ab b2 = 3

a2 2ab + b2 = 9
(a b)2 = 9 a b = 3 , a b = 3 bulunur.

2 2
(x + 1) - (x - 1)
: 2x
2 x+ 1
x -1
ifadesinin en sade hali aadakilerden hangisidir?
A) 4 B) 2 C) 2 D) 1 E) 4
x+ 1 x+ 1 x- 1 x x

(x + 1 - x + 1) . (x + 1 + x - 1) x + 1
.
(x - 1) (x + 1) 2x
2. 2x x+1 2
. = bulunur.
(x - 1) (x + 1) 2x x-1

10. Snf / Matematik / Akll Defter 207


7. BLM Polinomlar

b12 + l - b12 + l
4 2 1 2
5 5
ileminin sonucu katr?
A) 6 B) 9 C) 15 D) 18 E) 21

64 2 61 2
e o -c m
5 5
64 61 64 61
e - oe + o
5 5 5 5
5
3 125
. = 15
5 5

a = 47
b = 23
olduuna gre, (a + 2b)2 8ab ifadesinin deeri katr?
A) 1 B) 4 C) 9 D) 16 E) 25

(a + 2b)2 8ab

a2 + 4ab + 4b2 8ab

a2 4ab + 4b2 = (a 2b)2 = (47 2 . 23)2 = 1

x+yz=5
xy xz yz = 3
olduuna gre, x2 + y2 + z2 ifadesinin deeri katr?
A) 19 B) 23 C) 25 D) 27 E) 31
x + y z = 5 ifadesinde her iki tarafn karesi alnrsa;
x2 + y2 + z2 + 2 (x.y - xz - yz) = 25
144424443
3

x2 + y2 + z2 + 6 = 25
x2 + y2 + z2 = 19 olur.

x+ 1 =4
x
olduuna gre, x2 + 12 ifadesinin deeri katr?
x
A) 12 B) 14 C) 16 D) 18 E) 20
1
x + = 4 ifadesinde her iki tarafn karesi alnrsa
x
1+ 1 = 1
x 2 + 2x. 16 & x 2 + 2 + 2 = 16
x x2 x
1
& x 2 + 2 = 14 olur.
x

208 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

1
x = 3 ifadesinde her iki tarafn karesi
x
x 1 =3 alnrsa
x
olduuna gre, x4 + 14 ifadesinin deeri katr? 1 1
x2 2 + = 9 x2 + 2 = 11 yine her
x x2 x
A) 117 B) 119 C) 121 D) 123 E) 125 iki tarafn karesi alnrsa;

1
x4 + 2 + = 121
x4
1
x4 + = 119 olur.
x4

x+ 1 =6
x
olduuna gre, b x - 1 l ifadesinin deeri katr?
2
x
A) 32 B) 34 C) 36 D) 38 E) 40

1 2 = 2- + 1 = 1
(x - ) x 2 ? & x2 + 2 - 2 = ?
x x2 x
1= 1
x+ 6 eitliinde her iki tarafn karesi alnrsa x 2 + 2 + 2 = 36
x x
1
x 2 + 2 = 34 olur. Bu deer sorulan ifadede yerine yazlrsa
x
1
x 2 + 2 - 2 = 34 - 2 = 32 bulunur.
x

a2 3a + 1 = 0
a2 3a + 1 = 0
olduuna gre, a2 + 12 ifadesinin deeri katr? a2 + 1 = 3a her taraf a ile blnrse;
a 1=
a+ 3 her tarafn karesi alnrsa;
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11 a
1 1
a 2 + 2 + 2 = 9 & a 2 + 2 = 7 bulunur.
a a

x3 + y3 = (x + y) (x2 xy + y2)
x3 y3 = (x y) (x2 + xy + y2)

x3 - y3

(x + y) 2 - xy
ifadesinin en sade biimi aadakilerden hangisidir?

A) x + y B) x y C) x2 + xy + y2 D) 1 E) 1
x- y

(x - y) (x 2 + xy + y 2) (x - y) (x 2 + xy + y 2)
2 2
= = x - y olur.
x + 2xy + y - xy (x 2 + xy + y 2)

10. Snf / Matematik / Akll Defter 209


7. BLM Polinomlar

x3 - 8
=5
x2 + 2x + 4
olduuna gre, x katr?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

x3 - 23 (x - 2) (x 2 + 2x + 4)
= 5 & = 5 x 2 = 5 x = 7 olur.
x 2 + 2x + 4 x 2 + 2x + 4

f p
a3 - 8 : a2 + 2a + 4 . a
a- 2 a2 + 2a a+ 2

ifadesinin en sade biimi aadakilerden hangisidir?

A) 1 B) a C) a2 D) a + 2 E) a 2

(a - 2)(a 2 + 2a + 4)
f p. a +a 2 ( a.(a + 2).
a (a + 2) a
. = a2 olur.
a-2 a 2 + 2a + 4 a+2

x 1
x2 x + 1 = 0
olduuna gre, x8 ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir?

A) 1 B) x C) x 1 D) x + 1 E) x +1
x2 x + 1 = 0 ifadesinde her iki taraf (x + 1) ile arplrsa
(x + 1) . (x2 x + 1) = 0
x3 + 1 = 0 x3 = 1 olur.
x8 = x3 . x3 . x2
(1) . (1) . x2 = x2
Ayrca x2 x + 1 = 0
x2 = x 1 dir.

Aadakilerden hangisi a6 64 ifadesinin arpanlarndan biri deildir?

A) a 2 B) a + 2 C) a3 + 8
D) a2 + 2a + 4 E) a2 + 4a + 4

(a3 8)(a3 + 8)
(a 2)(a2 + 2a + 4) . (a + 2) . (a2 2a + 4)

210 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

3
x= 4+3 2
3
y= 16 - 2 + 3 4
olduuna gre, x . y ifadesinin deeri katr?

A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8

x.y = (3 4 + 3 2 ) . (3 16 - 2 + 3 4 ) ifade kp almdr.


144444444424444444443
3
` 3 4 j + (3 2 ) 3 = 4 + 2 = 6

x3 + y3 = (x + y) [(x + y)2 3xy]


x3 y3 = (x y) [(x y)2 + 3xy]

a+b=5
a.b=2
olduuna gre, a3 + b3 ifadesinin deeri katr?

A) 85 B) 95 C) 100 D) 120 E) 155

a3 + b3 = (a + b) . [(a + b)2 3a.b]


= 5 . [52 3 . 2]
= 5 . [25 6]
= 5. 19 = 95

x, y N olmak zere,
x2 y2 = 7
olduuna gre, x3 y3 ifadesinin deeri katr

A) 37 B) 43 C) 59 D) 73 E) 51
x2 y2 = 7 x + y = 7
(x y) (x + y) = 7 + x y = 1
2x = 8 x = 4 , y = 3

x3 y3 = (x y) . [(x y)2 + 3xy]


= 1. [12 + 3 . 4 . 3]
= 1 . [1 + 36] = 37 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 211


7. BLM Polinomlar

x+ 1 =4
x
olduuna gre, x3 + 13 ifadesinin deeri katr?
x
A) 42 B) 51 C) 52 D) 68 E) 76
1 1 1 1
x3 + 3 = (x + ). =(x + ) 2 - 3. x . G
x x x x
\
4. [4 3] = 4. (16 3)
2

= 4. 13 = 52

x + 1 = 42
x

olduuna gre, x x + 1 ifadesinin deeri katr?


x x
A) 52 B) 60 C) 64 D) 72 E) 76

1 = 1 =
x x+ ( x )3 +
x x ( x )3

= c x + 1 m . =( x + 1 ) 2 - 3 x . 1 G
x x x
144424443
= 4 . [42 3] = 4 . 13 = 52

2x + 2x = 3
olduuna gre, 8x + 8x ifadesinin deeri katr?

A) 18 B) 24 C) 27 D) 36 E) 39
8x + 8x = 23x + 23x
= (2x + 2x) . [2x + 2x)2 3 . 2x . 2x]
= 3 . [32 3. 20]
= 3. [9 3] = 3. 6 = 18

x2 2x + 1 = 0
olduuna gre, x3 + 13 ifadesinin deeri katr?
x
A) 1 B) 2 C) 9 D) 18 E) 21
x2 + 1 = 2x her taraf x ile blersek;
1=
x+ 2 olur.
x
1 1 1 1
Ayrca; x3 + 3 = (x + ). =(x + ) 2 - 3. x . G
x x x x
\

2. [22 3.1]
= 2. (4 3) = 2

212 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

(x + y)3 = x3 + 3x2y + 3xy2 + y3


(x y)3 = x3 3x2y + 3xy2 y3

x3 3x2y = 12
3xy2 y3 = 15
x2 - y2 + x - y
olduuna gre, ifadesinin deeri katr?
x+y+1
A) 3 B) 6 C) 9 D) 15 E) 12

x3 3x2y = 12
+ 3xy2 y3 = 15

x3 3x2y + 3xy2 y3 = 27 (x y)3 = 27


x y = 3 olur.
x2 - y2 + x - y (x - y) (x + y) + (x - y)
=
x+y+1 x+y+1
ayrca;
(x - y) 8x + y + 1B
= = x- y = 3 olur.
x+y+1

x3 + y3 = 6
x2y + xy2 = 7
olduuna gre, x + y toplam katr?

A) 2 B) 3 C) 5 D) 8 E) 27

x3 + y3 = 6
+ 3/ x2y + xy2 = 7

x3 + 3x2y + 3xy2 + y3 = 27
(x + y)3 = 27
(x + y) = 3 olur.

3
x= 3-1
olduuna gre, x3 + 3x2 + 3x + 4 ileminin sonucu katr?

A) 6 B) 9 C) 24 D) 30 E) 32

x3 + 3x2 + 3x + 1 + 3

3
(x + 1)3 + 3 = (3 3 - 1 + 1) 3 + 3 = ( 3) 3 + 3 = 3 + 3 = 6 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 213


7. BLM Polinomlar

f(x) = x3 + 3x2 + 3x 2
olduuna gre, f (3 7 - 1) katr?

A) 4 B) 7 C) 9 D) 10 E) 13

f(x) = x3 + 3x2 + 3x +1 3
f(x) = (x + 1)3 3
f (3 7 - 1) = (3 7 - 1 + 1) 3 - 3 = (3 7 ) 3 - 3 = 7 - 3 = 4 olur.

Terim Ekleme karma

4x4 + 3x2 + 1
ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden hangisidir?

A) 2x2 + 2x + 1 B) 2x2 + 2x 1 C) 2x2 x + 1


D) x2 + 2x 1 E) x2 + 2x + 2

4x4 + 3x2 + 1 + x 2 - x 2
4x4 + 4x2 + 1 x2
(2x2 + 1)2 x2
(2x2 + 1 x). (2x2 +1 + x) olur.

x4 + x2 + 1
ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 2x 1 B) x2 2x 1 C) x2 + x 1
D) x2 x + 1 E) x2 x

x4 + x2 + 1 + x 2 - x 2
x4 + 2x2 + 1 x2 (x2 + 1)2 x2 (x2 + 1 x) . (x2 + 1 + x) olur.

214 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

x 4 + 4x2 + 16
x2 - 2x + 4

ifadesinin en sade biimi aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 2x B) x2 4 C) x2 + 2x + 4
D) x2 + 2x + 8 E) x2 2x + 8

x 4 + 4x 2 + 16 + 4x 2 - 4x 2 x 4 + 8x 2 + 16 - 4x 2 (x 2 + 4) 2 - (2x) 2 (x 2 - 2x + 4)(x 2 + 2x + 4)
2
= 2
= 2
=
x - 2x + 4 x - 2x + 4 x - 2x + 4 x 2 - 2x + 4

x4 + 64
ifadesinin arpanlarndan biri aadakilerden hangisidir?

A) x2 + 4x 8 B) x2 4x 8 C) x2 + 4x + 4
D) x2 4x + 8 E) x2 8

x4 + 64 + 16x 2 - 16x 2 = x4 + 16x2 + 64 16x2 = (x2 + 8)2 + (4x)2


= (x2 4x + 8) (x2 + 4x + 8)

Deiken Deitirme

x = - 11
2
olduuna gre,
(x + 5)3 3(x + 5)2 + 3(x + 5) 1
ifadesinin deeri katr?
A) - 27 B) - 1 C) 1 D) 8 E) 27
8 8 8 27 8

x + 5 = a dersek;
a3 3a2 + 3a 1 = (a 1)3 = (x + 5 1)3 = (x + 4)3
11 + 3 = - 3 3 = - 27
= c-
2
4m ` 2j 8
olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 215


7. BLM Polinomlar

x = 36 . 36 . 36
36 = a dersek;
y = 35 . 36 . 37
x = a. a . a = a3
olduuna gre, x y katr? y = (a 1).a(a+1) = a . (a2 1) = a3 a
A) 34 B) 35 C) 36 D) 37 E) 38 x y = a3 (a3 a)
= a3 a3 + a
= a olur.
a = 36
b x - x l - 10 b x - x l + 25 = 0
1 2 1

denklemini salayan x deeri iin, x 2 + 12 ifadesinin deeri katr?


x
A) 23 B) 24 C) 25 D) 26 E) 27

1
x- = a dersek; a2 10a +25= 0 (a 5)2 = 0 a = 5 olur.
x
1
x- = a = 5
x
1=
x- 5 her iki tarafn karesi alnrsa
x
1
x 2 - 2 + 2 = 25
x
1
x 2 + 2 = 27 olur.
x

Polinom ve Rasyonel Denklemlerin zm Kmeleri

x2 + 3x - 4 0
=
x+ 1
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?

A) {1} B) {4} C) {1, 4} D) E) {1}

(x - 1) (x + 4)
= 0 x 1 = 0 veya x + 4 = 0
x+1
x = 1 veya x = 4
. K = {4, 1} olur.

x2 - 5x + 6 0
=
x- 2
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?

A) {2} B) {3} C) {2, 3} D) E) R

(x - 2) (x - 3)
= 0 x 3 = 0 olmaldr. x = 3 bulunur.
x- 2
. K = {3} olur.

216 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

x 3 - 8 : x 2 + 2x + 4 . x + 3 0
e o =
x2 - 4 x- 3 x- 3
(x - 2)( x 2 + 2x + 4) x- 3 x+3
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir? . . =0
(x - 2)(x + 2) x 2 + 2x + 4 x - 3
A) {3} B) {2} C) {3, 2} D) {3} E) {2}
x+3
= 0 x + 3 = 0 x = 3 olur.
x+2
.K = {3} bulunur.

x2 + 1
2 =0
x - x - 12
denkleminin zm kmesi aadakilerden hangisidir?

A) {1} B) {1, 1} C) {3, 4} D) {3, 1, 4} E)

x2 + 1 = 0 iin
x2 = 1 eitliini salayan gerel say olmadndan .K = 'dr.

x2 - 7x + 10 . (x 2) 60
+ =
x- 5

olduuna gre, x deeri hangisi olabilir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8

(x - 5)(x - 2)
. (x + 2) = 60 = (x 2)(x + 2) = 60
x- 5

x2 4 = 60
x2 = 64
x = 8 veya x = 8 olur.

UYGULAMALAR

Bir tccar 4x + 12 ald bir mal x2 4x + 60 satyor. Buna gre, tccar bu sattan
en az ka kr elde eder?

A) 16 B) 28 C) 30 D) 32 E) 48

Kar = sat - al = kar (x2 4x 60) = (4x + 12)


= x2 8x + 48 kr fonksiyonudur. Bu fonksiyonun en kk deeri soruldu-
undan tepe noktas bulunmaldr.
-8
x2 8x + 48 r = = 4 = f(4) = 42 8. 4 + 48 = 16 32 + 48 = 32 olur.
2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 217


7. BLM Polinomlar

D C

D C
ABCD karedir.
9
y
|AD| = 9 cm
T
A (AED) = 10cm 2
olduuna gre, |AB| ka cm dir? A x E y B

x x.y
A E B A(AED) = 10 = x . y = 20
2
Ayrca pisagor uygulanrsa
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13
x2 + y2 = 81 olmal
|AB| = x + y her iki tarafn karesi alnrsa
|AB|2 = 81 + 2. 20 = 81 + 40 = 121
|AB| = 11 bulunur.

D C ABCD karedir.
|DE| = 22 cm
T
A (AED) = 3 cm 22
= 10
2
olduuna gre, |EB| ka cm dir?

A E B

A) 2 B) 3 C) 4 D) 6 E) 7

D C
x.y
A(AED) = = 3 x . y = 3
2 2
|EB| = y x her iki tarafn karesi alnrsa
22
y ayrca pisagordan x2 + y2 = 22

|EB|2 = y2 2xy + x2 = 22 2 . 3 = 22 6 = 16
(EB)2 = 16 |EB| = 4 olur.
A x E yx B

y
ekilde y = 8 x dorusunun grafii verilmitir. Buna gre,
OABC drtgensel blgenin alannn alabilecei en B(a, 8 a)
B byk deer katr?
C
A(OABC) = a.(8 a) = 8a a2
(8-a)
kinci dereceden alan fonksiyonunun en
Aa
x
O byk deeri sorulduundan tepe noktas
y=8-x bulunur.
-8
8a a2 = 4
-2
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 16
f(4) = 8 . 4 42 = 32 16 = 16 bulunur.

218 10. Snf / Matematik / Akll Defter


7. BLM Polinomlar

DEERLENDRME SORULARI
fade polinom ise 3 .... ve ... bulunmamal.
1. m.n0
3
O halde kp kkn iine (x+1)3 biimin-
P (x) = x3 + mx2 + mx + 1 - x2 - 6x + n de kare kkn ii (x 3)2 biiminde ol-
polinomu veriliyor. Buna gre, P (3 7 - 5 ) ifadesinin deeri katr? maldr. Buna gre m = 3 ve n = 9 ve
P(x) = (x+1) (x 3)
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
P (3 7 - 5 ) = 4 olur.

x + 1= 0, x = 1, P(x 1)'de x = 1
yazarsak P (2) sorulmaktadr.
2. P(x) = 2P(x) + 3x1

P(x 1) polinomunun (x + 1) ile blmnden kalan katr? P(x) = 2p(x) + 3x + 1

x = 2 iin,
A) 3 B) 2 C) 1 D) 0 E) 1
P(2) = 2p(2) 6 + 1

P(2) = 2p(2) 5
3. P(x,y) = x2 + y2 3x 3y + 2xy + 4

polinomunun (x + y 1) ile blmnden kalan katr? x = 2 iin yerine yazlrsa

P(2) = 2p(2) + 6 + 1
A) 0 B) 2 C) 3 D) 5 E) 8
P(2) = 2p(2) + 7
x + y 1= 0
P(2) = 4p (2) + 14 5
x+ y = 1
P(2) = 3 olur.
P(x, y) = (x + y)2 3(x + y) + 4

= 12 3. 1 + 4

1 3 + 4 = 2 olur.

4. 1
=
Ax + B
+
C
(x - 1) (x2 + x) (x2 + x) (x - 1)
eitliini salayan A, B ve C deerleri iin 1 - 1 + 1 ifadesinin deeri katr?
A B C

A) 1 B) 1 C) 2 D) 3 E) 5

1 Ax + B C
= 2 + 1 =(Ax + B). (x 1) + C(x2 + x)
(x - 1) (x 2 + x) (x + x) x- 1
(x - 1) (x 2 + x)

x = 0 iin x = 1 iin ve x = 1 iin


1 1
B = 1 A = C =
2 2
1-1+1 1 - 1 + 1 =
& 1 olur.
A B C 1 (- 1) 1 x2=0
c- 2 m c2m
x=2
5. P(x) = (x + 2)a (x 4)b P(2) = 0 P(2) = (2 + 2)a (2 4)b = 0
polinomu (x 2) ile kalansz blnebildiine gre, a ve b arasndaki bant
4a (2)b = 0 4a = (2)b 22a
aadakilerden hangisidir?
= (2)b 2a = b
A) 2a = b B) a = 2b C) a + b = 0 D) a b = 0 E) 2a + b = 0

10. Snf / Matematik / Akll Defter 219


7. BLM Polinomlar

6. P(x, y) = (x y + 4)2014 + (x y + 2)2013 xy+3=0

polinomunun (x y + 3) ile blmnden kalan katr? xy=3

A) 2 B) 1 C) 0 D) 1 E) 2 P(x, y) = (x y + 4)2014 + (x y + 2)2013

= (3 + 4)2014 + (3 + 2)2013 = 12014 + (1)2013

= 1 1 = 0 olur.

R(1) = 3 ise P(x 2) = 2x a polinomunda

R(1) = P(1 + 2) - 3 x = 5 iin

3 = P(3) 3 P(3)= 10 a
7. P(x 2) = 2x a
P(3) = 6 olur. 6 = 10 a a = 4
P(x 5) = Q(x) + 2x 4
bulunur.
R(x) = P(x + 2) 3 sorulan Q(1) olduundan P(x 5) = Q(x) + 2x 4
polinomlar veriliyor. R(x) polinomunun katsaylar toplam 3 olduuna gre Q(x) polinomunda x=1 yazlrsa;
polinomunun katsaylar toplam katr?
P(4) = Q(1) + 2 4 yerine yazlrsa; P(4) = Q(1) 2
A) 8 B) 6 C) 4 D) 6 E) 10
P(4) = Q(1) 2 8 = Q (1) 2

P(x 2) = 2x 4 Q(1) = 6 olur.


x = 2 iin P(4) = 4 4 = 8 olur.

(x - 7) 9 + (7 - x) 9 + x2 - 4 (x 7)9 = (7 x)9 olduunda


8. =3 (x - 2) ( x + 2)
x+ 2 x2 - 4
= 3& =3
olduuna gre, x katr? x+2 x+2
( x 2 = 3 ( x = 5 olur.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 5 E) 7

2 2
x2 + 3 x2 - 3
c m -c m
x x
bx + x l - bx - x l
3 2 3 2
9.
x2 + 3 x2 - 3 x2 + 3 x2 - 3 2x 2
c - m.c + m& 6. & 12
ifadesinin eiti aadakilerden hangisidir? x x x x x x

A) 6 B) 9 C) 12 D) 6 E) 9 olur.
x x

13
x1

10. x2 5x + a = 0
x2
denkleminin kkleri x1 ve x2 dir.

x12 + x 2 = 13 ayrca kkler toplamndan


Kenar uzunluklar x1 ve x2 bir olan dikdrtgen kegen uzunluu 13 br 2
olduuna gre, dikdrtgenin alan ka br dir? x1 + x2 = 5 olur.

Her iki tarafn karesi alnrsa;


A) 5 B) 6 C) 10 D) 12 E) 20
2 + x 2 + 2x .x = 25
x1 2 1 2
\

13 + 2x1 .x 2 = 25

x1 . x2 = 6 olur.

220 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

emberin Temel Elemanlar


Dzlemde sabit bir noktadan eit uzaklkta bulunan noktalarn kmesine ember denir.

Sabit noktaya emberin merkezi, sabit uzakla emberin yarap


r
denir. r ile gsterilir.
O

Teet: ember ile bir ortak noktas olan doruya teet denir.

T
d

d dorusuna teet dorusu T noktasna deme noktas denir.

Kesen: ember ile iki ortak noktas olan doruya kesen denir.

d dorusuna kesen dorusu denir.


d
B

Kiri: emberin farkl iki noktasn birletiren doru parasna kiri denir.

B
A [AB] doru parasna kiri denir.
C
O
D En uzun kiri aptr.

Yay: ember zerinde farkl iki nokta arasnda kalan ember parasna yay denir.

D ! ! !
AB, BC, CD ember yaydr.
O
B

10. Snf / Matematik / Akll Defter 221


8. BLM ember ve Daire

Bir ember le Bir Dorunun Birbirlerine Gre Durumlar


a) Doru ile ember ayrk olabilir.

O
|OA| > r
r

d
A

b) Doru embere teettir.

O
|OA| = r
r

d
A

c) Doru emberi keser.

r
O
|OA| < r

d
A

emberde Kiri zellikleri


1) emberin merkezinden kirie izilen dikme, kirii iki eit par-
aya bler.
% %
O |AH| = |HB| ve m (AC) = m (CD) dir.

H
A B

222 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

A Merkezden kirie izilen dikme, kirii e iki


1B
paraya ayrr. O noktasndan [AC]'ye bir
A O emberin merkezi A, B ve C dorusal 4
5 H dik izilir.
1B
|AB| = 1 cm 3
9 5
5
|BC| = 9 cm
O
r |HC| = 5, |HB| = 4, |BA| = 1 ve |OH| = 3

O
9 C bulunur.
|OB| = 5 cm
C [OC] yarap olacandan dik genden,
3 2 + 52 = r2
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm dir? 9 + 25 = r2

A) 4 B) 4 2 C) 5 D) 34 E) 41 34 = r2
34 = r

C [AB], [CD] ye dik olduundan merkezden


gemektedir.
C [AB] [CD] 15
25r [AB] zerinde merkez seilirse oluan dik
|BC| = |BD| = 15 cm A
25
B
gende
15
|AB| = 25 cm 15
A B
r2 = (25 r)2 + 152
25
15 D
r 2 = 625 50r + r 2 + 225
D
50r = 850
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm dir?
r = 17 bulunur.
A) 16 B) 17 C) 18 D) 19 E) 20
NOT: Pisagor bants uygulamadan da
81517 zel geni grlebilir.

2) A Merkeze uzaklklar eit olan kirilerin uzunluklar eittir.


E |OE| = |OF| |AB| = | CD|
B
O

D F C

10. Snf / Matematik / Akll Defter 223


8. BLM ember ve Daire

A O emberin merkezi
E [OE] [AB]
|OE| = |OF| olduundan,
D
B [OF] [DC]
O
|OE|= |OF| |AB| = |DC| olmaldr.

2x 1 = x + 9
F
|AB|= (2x 1) cm
C |DC| = (x + 9) cm x = 10 bulunur.
Yukardaki verilere gre, x katr?

A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 13

3) A Merkeze yakn olan kiriin boyu daha uzundur.


E |OE| < |OF| |AB| > |CD|
B
O

D F C

O emberin merkezi

A E B [OE] [AB]
D [OF] [DC]
O
|AB| = 48 cm
F
|DC| = 30 cm
C

emberin yarap 25 cm olduuna gre, |OE| + |OF| ka cm dir?

A) 22 B) 24 C) 25 D) 27 E) 30

Merkezden kirie indirilen dikmeler kirii iki e par-


A 24 E 24 B aya ayrr.
25 7
D
15
O
24 E 24 [OA] yarap olduundan
20 A B
7 7-2425 dik geninden
F 25 |OE| = 7 bulunur.
15 O
C
D 25 O [OD] yarap olduundan
15 20 152025 zel geninden,
F |OF| = 20 bulunur.
15
C |OE| + |OF| = 7 + 20
= 27 bulunur.

224 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

EMBERDE AILAR

a) Merkez A:
A

BOA merkez asnn ls grd yayn lsne eittir.


% !
O C m (BOA) = m (ACB) =

O emberin merkezi
%
m (OAB) = 65
O %
m (OCB) = 55
55 C

65
A

%
Yukardaki verilere gre, m (AOC) = ka derecedir?

A) 90 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140

O noktas B noktasna birletirilirse yaraplarn eitlii


kullanlarak

= 50 + 70
O
70 55 C
50

= 120 bulunur.
65
55

A
65

b) evre A

ABC evre asnn ls, grd yayn lsnn yarsna


A
eittir.

% )
B D m (ABC) = ise m (ADC) = 2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 225


8. BLM ember ve Daire

%
A m (BOC) merkez a olduundan grd
yaya eittir.
2 %
A O emberin merkezi
% m (BC) = olur.
m (ABO) = 40 O
%
%
m (ACO) =30
40 30
m (BAC) evre a olduundan grd yayn
O B C
40 30 yarsna eittir.
%
B C m (BAC) = olur.
2

%
Yukardaki verilere gre, m (BOC) = ka derecedir?
y
A) 120 B) 130 C) 140 D) 150 E) 160 = x + y + z dir.

x z

Kural gerei

= 40 + 30 + olur.
2

- = 70
2

= 70, = 140 bulunur.
2

210 %
m (AOC) = 150 ve merkez adr.
)
O emberin merkezi m (ABC) = 150 olur.
% &
m (AOC) = 150 m (AC) = 360 150
&
O

m (AC) = 210 bulunur.


O
150
150
A 105
C as evre a olup AC yayn grmektedir.
A C
B evre a grd yayn yars olduundan
B 210
! =
Yukardaki verilere gre, m (ABC) = ka derecedir? 2
= 105 bulunur.
A) 105 B) 110 C) 130 D) 140 E) 210

C
Ayn yay gren evre alarn lleri eittir. emberde ap gren evre ann
A
% % ls 90 dir.
m (DAC) = m (DBC) =
D ! A O [AB] ap
m (DC) = 2 B
B % % %
m (ACB) = m (AEB) = m (ADB) = 90

C D E

226 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

C O yarm emberin merkezi



ABC bir gen
|AD| = |DC|
D E %
m (ABC) = 50

50
A O B

%
Yukardaki verilere gre, m (ACB) = ka derecedir?

A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70

%
C B noktas D noktasna birletirlirse, BDA ap grd-

65 nden [BD] [AC] olur.

[BD] hem dik, hem kenarortay olduundan ayn


D E
zamanda aortay olur.
25 % %
65 m (ABD) = m (DBC) = 25 olur.
25 50
A B 3
BDC i alar toplamndan
O

25 + 90 + = 180

115 + = 180

= 65 bulunur.

c) A
C [AB] ve [DC] kiri
A % %
% (AD) + m (BC)
m (BEC) = =
2
E

D
B

[AC] [BD] = {E}


%
A
%
%
m (ABD) = 85 m (BDC) = 40 olduundan, m (BC) = 80
% % &
m (BDC) = 40 m (DBA) = 85 olduundan, m (AD) = 170
85
B
olur.
% &

E m (BC) + m (AD)
40 D =
2
C 80 + 170
=
% 2
Yukardaki verilere gre, m (AED) = ka derecedir?

A) 110 B) 115 C) 120 D) 125 E) 130 = 125 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 227


8. BLM ember ve Daire

d) D A

A
AC ve EC kesen
B ! !
% m (AE) - m (BD)
m (ACE) = =
2
C

D
E

% &
m (BD) = x, m (AE) = Y alnrsa,
y+x
A [BE] [AD] = {F} = 55 (i a zelliinden)
2
%
B m (ACE) = 25
F % y + x = 110
55 m (AFE) = 55
25 C
y + x = 110
D
E y - x = 50

% 2y = 160
Yukardaki verilere gre, m (AE) ka derecedir? y = 80
A) 60 B) 70 C) 80 D) 100 E) 110 &
y = m (AE) = 80 bulunur.
e) Teet Kiri A
%
C m (BAC) = teet kiri a
!
m (ADC) = 2
D Ayn yay gren teet kiri alarn lleri eittir.


A B

ABC bir gen


A A teet noktas
%
m (ABC) = 30
%
30 50 m (ACB) = 50
B D C

%
Yukardaki verilere gre, m (ADC) = ka derecedir?

A) 50 B) 60 C) 70 D) 80 E) 90
% &
ACD evre a olduundan m (AD) = 100 olur.
% &
BAD teet kiri a olduundan grd AD yaynn lsnn yarsdr.
%
m (BAD) = 50 olur.
3
DBA nin d as olduundan,

= 30 + 50

= 80 bulunur.

228 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

f) Teet A
A ve C teet noktalar D teet noktas
A % D O yarm emberin
m (ABC) =
) merkezi
m (ADC) = 180 - E %
m (DCA) =

D B
A O B
C (
m (DEB) = 90 -

A
ABC bir gen
40
D, E ve F teet noktalar
%
m (BAC) = 40
D E %
m (ACB) = 60

60
B F C
%
Yukardaki verilere gre, m (DEF) = ka derecedir?

A) 40 B) 50 C) 60 D) 70 E) 80
^ %
A = 40 ise m (DE) = 180 - 40 = 140 olur.
A

40 ^ %
C = 60 ise m (EF) = 180 - 60 = 120 olur.
140 ^ %
E= ise m (DF) = 2 olur.
D E

140 + 120 + 2 = 360
2 260 + 2 = 360
0
12

60
B F C 2 = 100

= 50 bulunur.

O yarm emberin merkezi,


D
D teet noktas
%
m (DCA) = 20
20 C
A O B
%
Yukardaki verilere gre, m (DBA) = ka derecedir?

A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
% %
120 m (DB) = 90 - 20 m (DB) = 70 olur.
D & &
m (AD) = 180 - 70 m (AD) = 110 olur.
&
70 m (AD)
50 =
20 C 2
A O B
110
= , = 55 bulunur.
2

10. Snf / Matematik / Akll Defter 229


8. BLM ember ve Daire

g) E Kiriler
C

B ( (
|AB| = |ED| m (ACB) = m (DFE)
E

F
&
D
AB yay yarm ember olduundan
70
180 olur.
& %
D C

O yarm emberin merkezi, |AD| = |DC| ise AD = DC olur. (Kiriler


D C 70
40
|AD| = |DC| eitse yaylarda eittir.)
% & % %
m (BC) = 40
m (AD) + m (DC) + m (BC) = 180
A O B 0 0 0
x + x + 40 = 180
A O B
2x = 140
% x = 70 olur.
Yukardaki verilere gre, m (DAB) = ka derecedir?

A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70 evre as grd yayn yars


olduundan
%
m (DB) 110
= =
2 2
= 55 olur.

h) Paralel Kiriler

A B

( (
[AB] // [DC] m (BEC) = m (AFD)
F E

D C

& %
E O emberin merkezi

E m (AD) = m (BC) = 40 olur.
[AB] // [DC] %
%

50 m (DC) = 100 bulunur.
m (AD) = 40 %
A B m (DC) 100
O = = = 50 olur.
A
O
B
2 2
D C 40 40
D C

%
Yukardaki verilere gre, m (DEC) = ka derecedir? 100

A) 45 B) 50 C) 55 D) 60 E) 65

230 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

k) Kiriler Drtgeni

A
% %
B m (DAB) + m (DCB) = 180
% %
m (ABC) + m (ADC) = 180

A emberler E ve F noktalarnda kesimektedir.


E
B
ABCD bir drtgen
%
m (BCD) = 110
110
C

F
D

%
Yukardaki verilere gre, m (ADC) = ka derecedir?

A) 35 B) 55 C) 60 D) 70 E) 80

A "E ve F noktalar birletirilirse, kiriler drt-


E
70
B
genin karlkl alar toplam 180 olur",
110
zellii kullanlarak;
%
70
110
C m (BEF ) = 70

% %
m (AEF ) = 110 ve m (ADF ) = = 70 olur.
F
D

Sins Teoremi
A

b
c
a b c
= = = 2r
sin A sin B sin C
O
r

B a C

A 4 2 x
=
sin 30 sin 45
Bir ABC geninde, x . sin30 = 4 2 . sin 45
%
m (ABC) = 45 4 2 x 1 2
x. = 4 2.
%
m (ACB) = 30 2 2
x 4
|AB| = 4 2 cm 45 30 = = 8 olur.
B C 2 1
olduuna gre, |AC| ka cm dir?

A) 4 B) 4 3 C) 8 D) 8 2 E) 8 3

10. Snf / Matematik / Akll Defter 231


8. BLM ember ve Daire

A c
= 2r olacandan,
sin C
6
Bir ABC geninde, = 2r
% sin 30
6
m (ACB) = 30 6 = 2r . sin30
|AB| = 6 cm 1
6 = 2 r.
2
olduuna gre, evrel emberin yarap ka cm dir? 30
B C r = 6 olur.
A) 3 B) 3 2 C) 3 3 D) 6 E) 12

c
% A = 2r
evrel emberin yarap 3 cm olan ABC geninde |AB|= 3 3 cm ise m (ACB) ka sin x
derecedir? 3 3
= 2.3
sin x
A) 15 B) 30 C) 45 D) 60 E) 75 3 3
3 3 = sin x.6
3 3
x = sin x
B C 62
3
sin x =
2
emberde Teet zellikleri
x = 60 olur.
1) emberin merkezinden, teet deme noktasna izilen
yarap diktir.
O
[OB] AC

A B C

O noktas C'ye birletirilirse, teet olduundan


O emberin merkezi
OC CB olur.
C teet noktas
O OCB dik geninde pisagor bants uygulanrsa,
x O, A ve B dorusal
A x2 + 152 = (x + 9)2
9 |AB| = 9 cm
B x 2 + 225 = x 2 + 18x + 81
C 15 |BC|= 15 cm
18x = 144

Yukardaki verilere gre, |OA| = x ka cm dir? x = 8 olur.


Yada dik gende (81517) zel geninin
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 varl grlrse x = 8 deeri hemen syle-
nebilir.

232 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

2. A ember dndaki bir noktadan izilen teet


paralarnn uzunluklar eittir.
r

B
O

A x Ayn noktadan izilen teetler


A A, F ve E teet noktalar
eit olacandan
B
B y
|AC|= 12 cm x
F |AB| = |BF| = x
C
F C
a y+xa |ED| = |DF| = a

D
a D |BC| = y dersek |DC| = y+xa
E
olur.
E

Yukardaki verilere gre, evre(CBD) ka cm dir? |AC| = x + y = 12 olduundan

A) 12 B) 18 C) 24 D) 30 E) 36 (CBD) = 2x + 2y = 24 olur.

emberde Kuvvet

1) A
x
B

y

x2 = y.(y+z)
C

A
x A teet noktas
B A
x |AB|2 = |BC| . |BD| olur.
B, C ve D dorusal B
4 x2 = 4 . 9
C |BC| = 4 cm 4
|CD| = 5 cm
C x2 = 36
5
5 x = 6 olur.
D
D
Yukardaki verilere gre, |AB| = x ka cm dir?

A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

10. Snf / Matematik / Akll Defter 233


8. BLM ember ve Daire

2) A

y B
x
C
x(x+y) = z . (z + t)
z
t D
E

A O emberin merkezi A 3.(3 + 9) = 2 . (2 + 2r)


9 B |CD| = 2 cm
3 . 126 = 2 . (2 + 2r)
9 B
3
3
C |CB| = 3 cm r r
18 = 2 + 2r
O D 2 C
O D 2
|AB| = 9 cm
2r = 16

r = 8 bulunur.
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm dir?

A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 12

3) A [AC] [BD] = {E}

D
x
z

E x . y = z . t
t
y
B
C

D
O yarm emberin merkezi
C
6 18
[EC] [OD] = {F}
8
F
E |DF| = 6 cm
x

A O B
|EF| = 8 cm
|CF| = 18 cm
Yukardaki verilere gre, |OF| = x ka cm dir?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18 E) 24

|OD| yarap |OD| = |OK| olur.


D C
6. (2x + 6) = 8.183
6 18
8
F
E
x 2x + 6 = 24

A O B 2x = 18
x + 6
x = 9

234 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

ember ierisindeki bir noktadan geen en ksa kiri apa dik


olan kiritir.
O
B ekilde P noktasndan geen en ksa kiri apa dik olan [AB]
kiriidir.
P

B En ksa kiri [KL] olsun,


B A, P ve B dorusal x
P 9
[OP] [KL] olacandan
K
P 9 |AP| = 4 cm
4
4 A x |PK| = |KL| = x olsun
A |BP| = 9 cm O
x . x = 4 . 9

x2 = 36
Yukardaki verilere gre, P noktasndan geen en ksa kiriin uzunluu ka cm dir?
x = 6 olur.
A) 6 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18
Kiri uzunluu |KL| = 2x olduundan

|KL| = 2 . 6 = 12cm olur.

Dairenin evresi ve Alan

1) Daire evresi 2) Yay uzunluu

O O O O
r r
r r r r

A B A B

%
evre= 2r 2r.
AB = 360

O dairenin merkezi
%
m (AOB) = 108
O
5
108 B
|OB| = 5 cm

A
!
Yukardaki verilere gre, AB ka cm dir?
A) 2p B) 3p C) 4p D) 5p E) 6p

& 1083
AB = 2.5 .
360 10
&
AB = 3 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 235


8. BLM ember ve Daire

3) Daire Alan 4) Daire Diliminin Alan

O O O O
r r
r r r r

A B A B

Dilimin Alan= r2
Alan= pr2 360

A E B
ABCD bir kare
E, F, G ve H teet noktalar
H F
evre(ABCD) = 24 cm

D C
G

Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir? (p = 3 alnacak)


A) 6 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18

6 |AB| = |BC| = |CD| = |DA| = 6cm olan


A E B
karenin Alan = 6 . 6 = 36 cm2

3 3 Dairenin alan = r2
6H F6
= 3 . 32 = 27cm2

(Yarap r = 3 tr.)
D C
G
6 Taral alan = Karenin alan Dairenin alan

Taral alan = 36 27 = 9cm2 olur.

5) Daire Parasnn Alan

O O
O O
r r r r
r r r r
A B A B
A B A B

%
x
x
Daire parasnn alan AB = x
Taral alan = x.r
1 2
r2 . - .r.r. sin
360 2

236 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

O dairenin merkezi
%
m (AOB) = 60
O
6 60 |OA| = 6 cm

A B

Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir? (p=3 alnacak)


A) 18 9 3 B) 18 6 3 C) 24 9 3 D) 24 6 3 E) 36 9 3

AOB diliminin alan


60
= . 62 .
360
O
6 60 6
1 2
6 = 3 . 366 . = 18cm olur.
6
a2 3
A B
AOB geninin alan ekenar genin alan
4
olduundan;

6 2 3 9 36 3
= = = 9 3 olur.
4 4
Taral alan = AOB dilimi AOB geni

= (18 9 3 )cm2 olur.

6) Daire Halkasnn Alan


R R x C x x C x
A A B B
O O O O
r r

Daire Halkasnn Alan Daire Halkasnn Alan



(R2 r2) x2

O dairelerin merkezi
A
C [AB] kk daireye C noktasnda teettir.
O Taral Alan = 42 .
|AB| = 8 cm
4
B A
C = 16 olur.
O 4
B

Yukardaki verilere gre, daire halkasnn alan ka cm2 dir?


A) 2p B) 4p C) 8p D) 16p E) 32p

10. Snf / Matematik / Akll Defter 237


8. BLM ember ve Daire

DEERLENDRME SORULARI

1. O emberin merkezi O
r r
[OC] [OB] h
O A 2 C2 4 B

A, C ve B dorusal
A 2 C 6 B
|AC| = 2 cm h2 = 2 . 4

|BC| = 6 cm h2 = 8 olur.
h2 + 42 = r2
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm dir? .
8 + 16 = r 2
A) 3 2 B) 2 5 C) 2 6 D) 5 E) 2 7 r2 = 24

r= 24 , r = 2 6 olur.
2. A
O eyrek emberin merkezi
4
OBCD bir dikdrtgen
xC
D
E
|AD| = 4 cm

6 |OD| = 6 cm

O B

Yukardaki verilere gre, |EC| = x ka cm dir?

A) 1 B) 1 C) 3 D) 2 E) 5
2 2 2

A O noktas E'ye birletirilirse yarap olur.


4 |OE| = 10
8 xC
D
E (6810 zel geninden)

|DE| = 8 bulunur.
10
6

x = |OB| |DE|
O 10 B
x = 10 8

x = 2 bulunur.

3. O O emberin merkezi
O noktas C'ye birletirilirse teet
OAB bir gen
deme noktasna dik olur.
C teet noktas
klit bants kullanlarak
[OA] [OB]
A 2 C 8 B
h2 = 2 . 8
|AC| = 2 cm
h2 = 16
|BC| = 8 cm
h = 4 olur.
Yukardaki verilere gre, emberin yarap ka cm dir?
|OC| = h yarap olduundan 4 bulunur.
A) 2 3 B) 4 C) 3 2 D) 2 E) 4 2

238 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

4. A ve D teet noktalar
D D
[DB] [AC]

x x 15
|AB| = 6 cm
12
|BC| = 9 cm
C C
A 6 B 9 A 6 B 9

Yukardaki verilere gre, |AD| = x ka cm dir? C noktasndan izilen teetler eit olaca-
ndan;
A) 3 5 B) 2 3 C) 6 2 D) 12 E) 6 5
|DC| = |AC| = 15 olur.

DBC dik geninde,

|DB|2 + 92 = 152
5. A
ABC bir gen
|DB|2 + 81 = 225
D, E ve F teet noktalar
|DB| = 12 olur.
E |AB| = 7 cm
D
|BC| = 8 cm DBA dik geninde,

x2 = 62 + 122 x2 = 36 + 144
x
|AC| = 9 cm

B F C x2 = 180 ve x = 6 5 bulunur.

Yukardaki verilere gre, |EC| = x ka cm dir?

A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
A Dtan izilen teetlerin eitlii kullanlarak
144

9x |EC| = |FC|
444

9x
|AE| = |AD|
4

7
E
24

D
|BF| = |BD| olduu grlr.
44

8x
x
4 44

9 x + 8 x = 7 olur.
x
3

B 8x F C
17 2x = 7

2x = 10
A 20
x = 5 bulunur. 80 B
90

L
6. A
O eyrek emberin merkezi O C
80
B % 160
m (OAB) = 80

K
eyrek ember, embere tamamlanrsa,
% &
m (BK) = 160 , m (AB) = 20
)
O C

% m (BAL) = 110 olur.


Yukardaki verilere gre, m (OCB) = ka derecedir? )
m (BAL) 110
= =
A) 35 B) 45 C) 55 D) 65 E) 75 2 2
= 55 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 239


8. BLM ember ve Daire

7. O yarm emberin merkezi


D
D teet noktas
|AO| = |OB| = |BC|
C
A O B

%
Yukardaki verilere gre, m (ACD) = ka derecedir?

A) 15 B) 20 C) 25 D) 30 E) 45

O noktas teet olan D noktasna birle-


D tirilirse dik olur.

r |AO| = |OB| = |OD| = |BC| = r olur.

60 30 ODC dik geninde 306090 zel-


C
A r O r B r
lii grlr.

= 30 bulunur.

%
8. C
m (ACE) = 40
B 40 %
m (BDA) = 30

A
F

30
E
70
D
D
%
Yukardaki verilere gre, m (CAD) = ka derecedir? E C

55 70
A) 50 B) 55 C) 60 D) 65 E) 70

ABFE kiriler drtgeni olduundan kar- 70


C
55 70 40 70
B 40 lkl alar toplam 180 olur. A O B
% %
m (BFE) = m (CFD) = 180 - olur.
A
180 F 180 + 40 + 30 = 180

2 = 110
E 30

D = 55 bulunur. 290
O noktas E'ye ve C'ye birletirilirse
9. D O yarm emberin merkezi yarap eitlikleri kullanlarak,

E C )
% m (EDC) = 70 bulunur.
m (EAB) = 55
asnn grd yay
%
m (ABC) = 70
55 70 360 70 = 290 dur.
A O B
evre a olduundan
% 290
Yukardaki verilere gre, m (EDC) = ka derecedir?
=
2
A) 115 B) 125 C) 135 D) 145 E) 155 = 145 bulunur.

240 10. Snf / Matematik / Akll Defter


8. BLM ember ve Daire

10. D O emberin merkezi %


70
B
% m (CBA) = 110 olduundan
m (DBC) = 70 %
C m (CA) = 220
)
A
A, B ve D dorusal
O m (CBA) = 140 olur.

merkez as grd yay olan


)
% m (CBA) = 140 ye eittir.
Yukardaki verilere gre, m (COA) = ka derecedir?
= 140 bulunur.
A) 70 B) 110 C) 120 D) 130 E) 140

11. [AC], [AB] ve [BC]


yarm dairelerin yaraplar
|O1B| = 2 cm
|O2B| = 6 cm
A O1 2 B 6 O2 C

Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir?

A) 8p B) 10p C) 12p D) 14p E) 16p

AC apl dairenin yarap; |AC| apl yarm dairenin alan; O2 merkezli yarm dairenin alan;

AC r32 .8 2
r22 .6 2
r3 = olur. = = 32 bulunur. = = 18 bulunur.
2 2 2 2
2
16 O1 merkezli yarm dairenin alan; Taral alan = 32 2 18
r3 =
2 r12 .2 2
= = 2 bulunur. Taral alan = 12 bulunur.
r3 = 8 olur. 2 2

D
4
E

12. A O eyrek dairenin merkezi


4 4
OCDE bir kare 4 2
E D
evre(OCDE) = 16 cm
O 4 C B
O noktas D'ye birletirilirse |OD|
yarap 4 2 bulunur.
Taral Alan = eyrek Daire Kare
O C B
. (4 2 ) 2
Yukardaki verilere gre, taral alanlar toplam ka cm2 dir? (p = 3 alnacak) Taral Alan = - 4.4
4
3.328
A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 Taral Alan = - 16
4

Taral Alan = 8br2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 241


8. BLM ember ve Daire

13. O dairelerin merkezi


A
A, B ve C dorusal
6
O
B |AB| = 6 cm
4
C |BC|= 4 cm
R O
A
6B h
Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir? 2
4
2 C
A) 48p B) 52p C) 54p D) 56p E) 60p

O noktasndan |BC| ye dik indirilirse


|BH|= |HC| = 2 olur.
14. C O yarm dairenin merkezi Kk emberin yarap r, byk emberin
%
20 m (ACO) = 20 yar ap R alnrsa
|AO| = 6 cm Taral Alan = (R2 r2 ) olur.
R2 = h2 + 82 R2 64 = h2
A 6 O B r2 = h2 + 22 r2 4 = h2
Yukardaki verilere gre, taral alanlar toplam ka cm2 dir? R2 64 = r2 4 R2 r2 = 64 4
R2 r2 = 60 olur. Taral alan = 60 olur.
A) 2p B) 3p C) 4p D) 5p E) 6p

ACB as ap grdnden dik olur.


C
Alar yerletirildiinde |AO| = |OB| olduundan,
70 3 3
A(ACO) = A (COB) olur.
20

S 6 S
Bylece taral alanlar toplam COB daire dilimine eit olur.
20 40 70
A 6 O 6 B COB diliminin alan;

40
= r2 . = .62 .
360 360
40
= . 36. = 4 bulunur.
360
A 2 B

2 2

S
15. A B
ABCD bir kare
D 2 C
A ve C eyrek dairelerin merkezleri
S = Kare eyrek Daire
|DC| = 2 cm
= A(ABCD) DBC eyrek daire dilimi
.2 2 3. 4
= 2 . 2 & 4-
4 4
= 4 3 = 1 bulur.
D 2 C

Yukardaki verilere gre, taral alan ka cm2 dir? (p = 3 alnacak) Taral Alan = Kare 2S

A) 1 B) 1 C) 3 D) 2 E) 5 = 4 2 . 1
2 2 2
= 2 olur.

242 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

Dik Prizma
Taban ekline gre isimlendirilir.
Yan yzeyler dikdrtgendir.
Yan ayrtlar ayn zamanda prizmann yksekliidir.

Dik Prizmann Alan ve Hacmi

Hacmi: Taban Alan . Ykseklik

Yanal Alan: Taban evresi . Ykseklik

Btn Alan: 2 . Taban Alan + Yanal Alan

1) gen Prizma

a b

B
c
C Hacmi = Taban Alan . Ykseklik = A(ABC) . h

A Yanal Alan = Taban evresi . Ykseklik = (a + b + c) . h


a b

Btn Alan = 2. Taban Alan + Yanal Alan = 2 . A(ABC) + h. (a+b+c)


B C
c

Tabannn bir ayrt 4 cm ve ykseklii 10 cm olan ekenar gen dik prizmann;

42 3
a) Hacmini = .10 = 40 3 cm3
4

b) Yanal alann = (4 + 4 +4) . 10 = 120cm2

42 3 2
c) Btn alann bulunuz = 2 . + 120 = 8 3 + 120cm
4

10. Snf / Matematik / Akll Defter 243


9. BLM Geometrik Cisimler

2) Dikdrtgenler Prizmas:
Hacmi = a . b . c
D C
Yanal Alan = 2 . (bc + ac)
c c
A B Btn Alan = 2 . (ab + ac + bc)
e
D C Yzey Kegeni = a 2 + b 2
a2 + c2 b2 + c2
c
a2 + b2 + c2
b
Cisim Kegeni = a = 2k _b
b
A a B Kenar uzunluklar b = 3k ` olur.
b
c = 5k b
a
Hacmi = 2k . 3k . 5k = 240
Ayrtlar 2, 3 ve 5 saylar ile orantl olan ve hacmi 240 cm3 olan dikdrtgenler
30 .k3 = 240
prizmasnn btn alan ka cm2 dir?
k3 = 8
A) 212 B) 244 C) 248 D) 284 E) 312
k = 2 olur.

a
bb
b
b
`
b
b
b
b
_
a = 2k = 4

b = 3k = 6

c = 5k = 10 olur.

farkl yzeyinin alanlar 24 cm2, 30 cm2 ve 36 cm2 olan dikdrtgenler prizmas- Tm Alan = 2 . (4 . 6 + 4 . 10 + 6 . 10)
nn hacmi ka cm3 tr?
= 2 . 124
A) 12 6 B) 24 3 C) 48 3 D) 72 5 E) 96 5
= 248 cm2 dr.
a . b = 24 a . b . c = 24.30.36
a . c = 30
a . b . c = 4 . 6 . 6 . 5 . 36
b . c = 36
a . b . c = 2 . 6 . 6 . 5
a2 . b2 . c2 = 24 . 30 . 36
a . b . c = 72 5 cm3 olur.

D E C E[DC]
|BC| = 6 cm
8 D E C
A B |CC| = 8 cm
D C |AB| = 12 cm 8
A B
8
6
D C
A 12 B
10
6 6
Yukardaki verilere gre, A(AEB) ka cm2 dir?
A L 12 B
A) 60 B) 70 C) 80 D) 90 E) 100
EAB geninin ykseklii EKL dik genin-
den 10 cm bulunur.
12.10 2
A (EAB) = = 60cm olur.
2

244 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

3) Kare Dik Prizma


D C
Hacmi = a2 . h

A B
Yanal Alan = 4 . a . h
h h
h

Btn Alan = 4 . a . h + 2 . a2
D
C
a
A a B

4 a = 4 h =6

Cisim kegeni
Taban evresi 16 cm olan ve ykseklii 6 cm olan kare dik prizmann cisim kege-
ninin uzunluu ka cm dir? = a2 + a2 + h2
4 4
A) 2 13 B) 2 17 C) 6 2 D) 4 6 E) 6 3 = 42 + 42 + 62

= 16 + 16 + 36
4) Kp = 68
4
= 2 17 bulunur.
D C Hacmi = a3

Yanal Alan = 4a2


A a
B
Btn Alan = 6a2
D
C Yzey Kegeni = a 2
a

a Cisim Kegeni = a 3
A B

D 6 C

6
D C ekildeki kpte A
B 6
|AB| = 6 cm 6 2
6 2
A
B 6 D
C

6
D
C A 6 B

A' B' C' geni bir kenar 6 2 olan ekenar


A 6 B gen olur.
a2 3 (6 2 ) 2 3
Yukardaki verilere gre, A(A'BC') ka cm2 dir? Alan = =
4 4
A) 18 3 B) 20 3 C) 22 3 D) 24 3 E) 28 3 369 .2 3
=
4

= 18 3 cm2 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 245


9. BLM Geometrik Cisimler

D C

D C
ekildeki kpte A
B
E[DC] x
A
B
|DE| = 3 cm 5 D 3
x E C
5
D |EC| = 2 cm 34
E C
A 5 B

A B A noktas E noktasna birletirilirse, ADE


dik geninde
Yukardaki verilere gre, |AE| = x ka cm dir?
A) 3 5 B) 4 3 C) 2 13 D) 59 E) 2 15 52 + 32 = |AE|2 25 + 9 = |AE|2

34 = |AE|2 34 = |AE|

A'AE dik geninde x2 = 52 + ( 34 )2

x2 = 25 + 34

x2 = 59
D C
i dolu kpn A noktasnda bulunan karnca kp yzeyini
x = 59 bulunur.
kullanarak E noktasna ulayor.
A
B E |AB| = 6 cm BCC'B' kapa alrsa
A' B' C'
|EC| = 2 cm
D
C
E[CC']

E
A B x
2
Yukardaki verilere gre, karncann alaca en ksa yol ka cm dir? A 6 B 6 C
A) 6 2 B) 2 17 C) 4 5 D) 10 E) 2 37 |AE| = x en ksa yol olur.
x2 = 122 + 22
x2 = 148
x = 148
x = 2 37 olur.

D C i dolu kpn ekildeki gibi kesinden bir ayrt 1 cm olan bir


kp karlyor.
A |AB| = 4 cm

D
C Kpn kelerinden karlan paralar ala-
nn deitirmez.

Kpn Alan = 6a2


A B

= 6 . 42
Yukardaki verilere gre, kalan ksmn alan ka cm2 dir?
= 6 . 16
A) 84 B) 90 C) 92 D) 93 E) 96
= 96cm2 olur.

246 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

Dik Piramit
Taban ekline gre isimlendirilir.
Yan yzeyler gendir.
ki tr ykseklik vardr. Yan yzey ykseklii ve piramidin ykseklii

Taban alan . Ykseklik


Hacim =
3

Yanal Alan = Taban evresi . Yanal ykseklik

Btn Alan = Taban alan + Yanal alan

Taban alan 30 cm2 ve ykseklii 6 cm olan piramidin hacmi ka cm3 tr?


A) 30 B) 45 C) 60 D) 120 E) 180
2
Taban alan . Ykseklik 30.6
3 3

= 30 . 2
= 60cm2 dir.

Kare Piramit
a 2 .h
T Hacmi =
3

Yanal Alan = 4a . hy
h hy
Btn Alan = 4a . hy + a2
D
C a 2
a
_ h2 + c m = (hy)
2

a
_
2 2
2
A a B

Taban alan 36 cm2 ve hacmi 48 cm2 olan kare dik piramidin yan yzey ykseklii
ka cm dir?
A) 2 3 B) 4 C) 3 2 D) 2 5 E) 5
a 2
h2 + c m = ^hyh
2
2
Taban Alan = a2 = 36
6 2
42 + e o = ^hyh
2
a = 6 2
a 2 .h 2
Hacmi = 48 16 + 9 = (hy)
3
25 = (hy) 2
3612 .h
= 48
3 hy = 5 bulunur.

12h = 48
h = 4 olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 247


9. BLM Geometrik Cisimler

Dzgn Drtyzl
a3 . 2
A

12
Hacmi =

a Alan = a 2 3
a hy h a
a
_
a 6
D
2
Cisim ykseklii =
a 3
a
_
2
B a C

Alan 12 3 cm2 olan dzgn drtyzlnn hacmi ka cm3 tr?


A) 3 2 B) 2 6 C) 4 2 D) 4 3 E) 6 2

a 2 3 = 12 3 a2 = 12 a = 2 3

a3 2 (2 3) 3 . 2
V= = = 2 6 cm3
12 12

Dik Dairesel Silindir


O2
Hacmi = r2 . h
A r O2 B Silindirin tm alan,
2r . h + 2r2 = 48
Yanal Alan = 2r . h
h h h h 2 . 3 . h + 2 . 9 = 48
2r Btn Alan = 2rh + 2r2 6h + 18 = 48
r O1
A B O1
6h + 18 = 48
6h = 30
h= 5

Bir dik dairesel silindirin btn alan 48p cm2 ve taban yarap 3 cm olduuna gre, Hacmi = r2 . h
silindirin hacmi ka cm3 tr? = . 32 . 5
A) 36p B) 40p C) 45p D) 48p E) 52p = 45cm2 olur.

D C ekildeki kare dik prizmann taban alan 36 cm2 ve ykseklii 10 cm


A dir. En byk hacimli silindi tabana 6
B
teet olan silindirdir. 3
Prizmann taban alan; 6 O 6

D a2 = 36 3
C

A B a = 6 olur. 6
silindirin yarap r = 3 ve ykseklii priz-
Yukardaki verilere gre, kare dik prizma iine yerleebilecek en byk hacimli silin- ma ile ayn olup h= 10 olur. Silindirin alan;
dirin alan ka cm2 dir? = 2rh + 2r2 = 2 . . 3 . 10 + 2 . 32
A) 60p B) 68p C) 72p D) 74p E) 78p = 60 + 18 = 78cm2 bulunur.

248 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

ekildeki ii dolu yarm silindirin


C
2 |BO| = 2 cm, |AB| = 12 cm
O
A 12 B2

Yukardaki verilere gre, yarm silindirin yzey alan ka cm2 dir? (p = 3 alnacak)
A) 128 B) 132 C) 136 D) 140 E) 148

Yzey alan = Taban alan + 2 yarm daire + Yanal alann yars


3.2 2 2.3. 2.12 2
= 12.4 + 2. + = 48 + 12 + 72 = 132cm bulunur.
2 2

ekil I de ii tamamen su dolu az ak kap


4
ekil II deki duruma geldiinde bir miktar su
5
dklyor. Kap tekrar ekil I deki duruma 5
45
A 45
getirildiinde suyun ykseklii ka cm 4
A
4
2
O olur? O
2 O 45
2 2 2 45
B O
A B A B B
(I) (II) (I) (II)
Silindirin hacmi
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
r2h1 = . 22 . 9

= 36cm3
Dklen ksmn hacmi
.r 2 .h 2 .2 2 .4 3
Dik Dairesel Koni = = 8cm
2 2
T T r 2 .h Kalan ksmn hacmi
Hacmi =
3
36 8 = 28cm3 olur.

Yeni ykseklik h3 olursa


a a a a
h
Yanal Alan = ra r 2 h3 = 28
2 2 .h3 = 28
r
A B 4.h3 = 28
r Btn Alan = r2 + ra h3 = 7cm olur.


a 360 h2 + r2 = a2
r =

10. Snf / Matematik / Akll Defter 249


9. BLM Geometrik Cisimler

T
ekildeki dik dairesel konide
|AB| = 10 cm
h 13

13 |TB| = 13 cm

A 5 O 5 B

A O B
h2 + 52 = 132 (51213 geni)

Yukardaki verilere gre, koninin hacmi ka cm3 tr? h = 12 olur.

A) 50p B) 75p C) 100p D) 150p E) 300p r 2 h


Hacmi =
3
.5 2 .12 4
=
3
= . 25 . 4
O O merkezli 12 cm yarapl daire dilimi katlanarak dik daire-
120 sel koni yaplyor. = 100cm3 olur.

12 %
m (AOB) = 120

A B

Yukardaki verilere gre, oluacak koninin ykseklii ka cm dir?


A) 4 6 B) 10 C) 6 3 D) 4 7 E) 8 2

r
h2 + r2 = a2
=
a 360
h2 + 42 = 122
r 120 1
= & 3r = 12 r = 4 olur.
12 360 3 h2 + 16 = 144

h2 = 128

h = 8 2 cm olur.

D 6 C
D C E
ekildeki kpn ierisine dik dairesel koni yerletiriliyor.
E
A
E noktas ABCD karesinin arlk merkezi B 6
A
B
|AB| = 6 cm 6
6 D
C
D 3 3
C 6
A 6 B
A B
2 2
r 2 h .3 .6
Hacmi = =
3 3
Yukardaki verilere gre, koninin hacmi ka cm3 tr?
= . 9 . 2
A) 12p B) 18p C) 24p D) 27p E) 36p
= 18cm3 olur.

250 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

T TOB geninde benzerlik uygulanrsa,


x 21
T |OA| = |AB| = 2 cm x = & 2x = x + 6
E F
x+6 42
|AF| = 6 cm 2
E F x = 6 olur.
6 6
Koninin yarap r = 4 ve ykseklii
O 2
D C 2 A B h =x + 6
O
D B
C A h =6 + 6

Yukardaki verilere gre, koninin hacmi ka cm3 tr? h = 12 olur.


2 4
r 2 h .4 .12
A) 48p B) 52p C) 56p D) 62p E) 64p Hacmi = =
3 3
= 16 . 4

= 64 cm3 olur.

T
ekildeki koni ile silindirin ykseklikleri
C D
eittir.
2|O2C| = |O1B| = 2r

2r r
A O1 B
C O2 D

Yukardaki verilere gre, koninin hacminin silindirin hacmine oran katr?


A) 3 B) 4 C) 3 D) 2 E) 3
4 3 2

(2r) 2 .h
Koni 3 4r 2 h 1 4
= = = = olur.
Silindir r 2 .h 3 r 2 h 3

Kre
4 3
Hacmi = r
3
4r 2 = 48
Alan
4r 2 = 48
Alan = 4r2 r 2 = 12
O
r= 2 3

4 3
Hacmi = r
3
4 3
= .. (2 3)
3
Alan 48p cm2 olan krenin hacmi ka cm3 tr? 4
= ..8.3 3
A) 16p 3 B) 20p 3 C) 24p 3 D) 28p 3 E) 32p 3 3
3
= 32 3 cm olur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 251


9. BLM Geometrik Cisimler

Kre; kpe teet olacandan


_
Bir ayrtnn uzunluu 4 cm olan kpn iine yerletirilen en byk hacimli krenin b 2r = 4
r b
hacmi ka cm3 tr? (p = 3 alnacak) b
` 4 r = 2
b olur.
A) 28 B) 32 C) 36 D) 40 E) 48 r bb
a

4 3
Hacmi = r
3
4 3
= .3.2
3
3
O1 ve O2 krelerin merkezleri = 4.8 = 32cm olur.

|AB| = 12 cm
Arada kalan ksmn hacmi;
A
O2 O1 B = Byk Krenin hacmi Kk krenin
hacmi

4 4
= .63 - .33
3 3
Yukardaki verilere gre, kreler arasnda kalan ksmn hacmi ka cm3 tr? 4 3 4
= (6 - 33) = . (216 - 27)
3 3
A) 228p B) 232p C) 248p D) 252p E) 260p
4 63
= .189 = 4.63
3
= 252 bulunur.

DEERLENDRME SORULARI

1. Yzey kegen uzunluklar 23 cm, 37 ve 2 3 cm olan bir dikdrtgenler


prizmasnn cisim kegeni ka cm dir?

A) 4 2 B) 6 C) 4 3 D) 2 5 E) 6 2

a2 + b2 + c2 = 36 olur.
a2 + b2 = 23 & a 2 + b 2 = 23
b2 + c2 = 37 & b 2 + c 2 = 37 Cisim kegeni ,

a 2 + c 2 = 2 3 & a 2 + c 2 = 12 a2 + b2 + c2 = 36

= 6cm olur.
2a2 + 2b2 + 2c2 = 72

2. Bir kpn hacmi, sayca btn alanna eit olduuna gre, bir ayrt ka birimdir?

A) 2 B) 2 2 C) 3 D) 3 2 E) 6

a3 = 6 a 2

a = 6 olur.

252 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

3. Bir dikdrtgenler prizmasnn btn alan 40 cm2 ve cisim kegenin uzunluu


2 6 cm olduuna gre farkl ayrtnn toplam ka cm dir?

A) 4 B) 6 C) 4 3 D) 8 E) 6 2

Alan 2(ab + ac + bc) = 40 (a + b + c) 2 = a 2 + b 2 + c 2 + 2 (ab + ac + bc)


144424443 144442444 43
Cisim kegeni,
(a + b + c) 2 = 24 + 40
a2 + b2 + c2 = 2 6
(a + b + c) 2 = 64
a 2 + b 2 + c 2 = 24
a + b + c = 8 olur.

4. D C
ekildeki kpte E noktas ABCD yzeyinin arlk
D C
merkezidir.
2 4 2
A
B 4
|AB|= 4 cm A
B 2 5
2 6 2 6
2 6
D C 4 2 6 4
D C
E
2 2 E2 2
A B
A B
Yukardaki verilere gre, A(ABE) ka cm2 dir?
A ve B noktalar E ye birletirilir ve dik
genlerden kenarlar bulunursa
A) 8 B) 4 5 C) 6 2 D) 4 6 E) 6 3
4. 2 5 2
T. Alan = = 4 5 cm olur.
2

5. Bir kpn yzey kegen uzunluunun cisim kegen uzunluuna oran katr?

A) 6 B) 6 C) 2 D) 3 E) 3
3 2 6 6

Yzey kegeni a 2 2 6 r
= = = olur. r 2 h = 125 2rh = 2r 2
Cisim kegeni a 3 3 3 Hacmi 4
r 2 h = 125 h = r olur.

6. Hacmi 125p cm3 olan bir silindirin yanal alan taban alanlar toplamna eit r2 . h = 125

olduuna gre, silindirin ykseklii ka cm dir? r2 . r = 125


r3 = 125
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 h = r olduundan h = 5 olur.

7. D O2 C ekildeki silindirin iine taban yaraplar ve ykseklii ayn olan


koni yerletiriliyor. Silindirin bo ksmnn hacmi = silindi-
D O2 C
rin hacmi koni hacmi
|AB| = 8 cm
2 r 2 h
10 10 = r h -
|BC| = 10 cm 3
2r 2 h 2.3.4 2 .10
O1
A B
4 = 2.16.10
O4
= =
A 1 B 3 3
Yukardaki verilere gre, silindirin bo kalan ksmlarn 3
= 320cm olur.
doldurmak iin ka cm3 su gereklidir? (p = 3 alnacak)

A) 300 B) 320 C) 350 D) 375 E) 400

10. Snf / Matematik / Akll Defter 253


9. BLM Geometrik Cisimler

P
8. ekildeki kare dik piramitte F noktas ABCD yzeyinin
arlk merkezidir.

[PE] [BC]
%
D m (PEF) = 60
C
60
F E |AB| = 6 cm
A B

Yukardaki verilere gre, piramidin hacmi ka cm3 tr?

A) 9 3 B) 18 3 C) 36 3 D) 48 3 E) 64 3

Taban alan . Ykseklik 6 2 .3 3


= = 36 3 olur.
3 3

T
9. ekildeki cisimde
3
|O1B| = |TO2| = 3 cm
D C
O2
|BC| = 4 cm
4

3 Silindirin hacmi = r2h1


A O1 B
= . 32 . 4
Yukardaki verilere gre, cismin hacmi ka cm3 tr? = 36

r 2 h
A) 36p B) 38p C) 42p D) 45p E) 48p Koninin hacmi =
3

.3 2 .3
=
10. D C
ekildeki silindirde 3

|OB| = 5 cm Cismin hacmi = 36 + 9 = 45 olur.


12
|AD| = 12p cm

5
A O B

A noktasndan hareket etmeye balayan karnca silindir yzeyinden C noktasna


ulayor. Buna gre, karncann alaca en ksa yol ka cm dir?

A) 10p B) 13p C) 16p D) 18p E) 24p

D 5 C Silindir aldnda, karnca yar yzeyi alr.


ol 2r
y |DC| = = r = .5 = 5 olur.
d 2
al
n
12
a n ADC dik genin (51213)
nc 13
K ar (AC) = 13 bulunur.

A B

254 10. Snf / Matematik / Akll Defter


9. BLM Geometrik Cisimler

T
11. ekildeki koninin iine en byk hacimli bir kre T
4 yerletiriliyor. 4 4
D C |TC| = 4 cm
D
C
|BC| = 6 cm K r
6 6
6
A O B
A 6 O 6 B

Yukardaki verilere gre, krenin hacmi ka cm3 tr?


K den C teet noktasna dik izilir, T

A) 27p B) 32p C) 34p D) 36p E) 40p noktasnda O'ya dik indirilirse TOB dik
geninde (6810) |TO| = 8 bulunur.
KCT BOT olur. (Benzer genler)
r 4
12.
T
ekildeki dik konide = = 8r = 24
6 8
r = 3 olur.
|OB| = 4 cm
24 Krenin hacmi,
|BT| = 24 cm
4 3 4
r = ..33
3 3
4 4 9
A O B
= .. 27
3
= 36 olur.
A noktasndan harekete balayan karnca ekildeki yolu izleyerek tekrar A noktasna
ulayor. Buna gre, karncann alaca en ksa yol ka cm dir?

A) 8 B) 12 C) 16 D) 18 E) 24

Koni aldnda,
r En ksa yol
=
a 360
60 |AA'| = 24cm bulunur.
41

=
246 360 24 24 T

6 = 360
r
= 60 60 24 60
A 9
A O1
r 9-r
3O 3
A 2 B

|TO1| = r olsun
T
13. ekilde krenin iine koni yerletirilmitir. |AO2) = |O2B| = 3 olur.
|AB| = 6 cm AO1O2 dik geninde

O1 |TO2| = 9 cm r2 = (9r)2 + 32
r 2 = 81 18r + r 2 +9
18r = 90
A O2 B

r = 5 olur.
Yukardaki verilere gre, krenin alan ka cm2 dir?
Krenin Alan = 4r2
A) 36p B) 48p C) 64p D) 100p E) 144p = 4 . . 52
=100 bulunur.

10. Snf / Matematik / Akll Defter 255


9. BLM Geometrik Cisimler

14. ekilde yarm kre ile koninin merkezi O noktasdr.

|AO| = |OC|
A O
B

Yukardaki verilere gre, koninin hacminin yarm krenin hacmine oran katr?

A) 1 B) 1 C) 1 D) 2 E) 3
3 2

r 2 .r
r3 31
A
Koninin hacmi 3 1
.
2 bulunur.
= = =
Yarm krenin 4 2 3 1 2 r
3 10 8
3
..r
hacmi 3
2 O1 6 O2

B
15. A
ekildeki 10 cm yarapl kre merkezinden 6 cm uzaklkta
bir dzlemle kesiliyor.
A noktas O1'e birletirilirse

O1 6 |AO1| = 10cm olur.


O2
AO1O2 dik geninde, (6810)
|AO2| = 8 olur.
B
Dairenin Alan = r2
Yukardaki verilere gre, oluan kesit alan ka cm2 dir?
= . 82
A) 36p B) 48p C) 64p D) 72p E) 81p
= 64 bulunur.

16. ekildeki O merkezli krenin yzey alan 144p cm2 dir. 4 r2 = 144

r2 = 36
A O B
A
6 6
r = 6 olur.
O B

Kre yzeyini kullanarak A noktasndan B noktasna gidecek olan karncann


A'dan B'ye en ksa yol AB yaydr.
alaca en ksa yol ka cm dir?
Dairenin evresi = 2r
A) 4p B) 6p C) 8p D) 10p E) 12p
= 2 . 6

= 12 olur.

AB yay dairenin evresinin yarsdr.


12
= 6cm olur.
2

256 10. Snf / Matematik / Akll Defter

You might also like