Ygs Türkçe PDF

YGS // TRKE FY NO
LETM, DL VE KLTR
01
hhLETM 4. ifre (Kod)
hh letiim; duygu, dnce veya bilgilerin trl yollarla karlkl hh letinin gnderilme biimidir. (sz, yaz, resim, hareket,
aktarlmasdr. renk...)
hh Temel iletiim arac szdr.
hh Szn dnda; yaz, iaret, sembol, hareket vs. yollaryla da

iletiim salanr.
5. Kanal
hh letinin, gndericiden alcya ulat yol veya aratr. (cd, te-
lefon, bilgisayar, hava, yaz tahtas)
letiimde Bulunmas Gereken Unsurlar
1. Gnderici: 6. Dnt
hh letiimi balatan, iletiyi gnderen kaynaktr.
hh Alcnn, gndericiye verdii cevaptr.
2. leti:
hh Gnderici tarafndan alcya yollanan ve zel bir anlam olan 7. Balam:
mesajdr.
hh letiimin gereklemesini salayan her trl koul ve bunla-
3. Alc: rn bir arada bulunduu ortamdr. (snf, ktphane, alveri
hh Gndericinin, iletiyi yollamak istedii varlktr. merkezi, oturma odas, tren, sokak)
leti
Gnderici
BALAM
Alc
ifre Kanal
Dnt
YGS Tke Planl Ders Fy 1

LETM, DL VE KLTR
rnek1: Gnderici - Alc likisinde Gstergelerin

Beyza, bir internet kafede, www.kitapbulal.com adresine Yeri ve nemi
girerek zm Yaynlarnn Trk Edebiyat PDF kitabn
sipari etmitir. Site de Beyzaya, sipariin alndna ve hh Kendisi dnda baka bir eyi gsteren, dndren, onun
en ksa srede kitabnn kendisine ulatrlacana dair bir yerine kullanlan szck, nesne, sembol vs.ye gsterge denir.
onay notu gndermitir.
letiim esnasnda gnderici iletiyi gstergeler yardmyla aktarr.
Gnderici: Beyza
leti: Kitap siparii Gstergelerin ses ve anlam olmak zere iki yn bulunur.
Alc: www.kitapbulal.com hh rnein b/a/r/d/a/k harflerinden oluan bardak szc,

ifre: Yaz gstergenin ses yn; su, ay vs. imeye yarayan, genellikle
Kanal: Bilgisayar ekran camdan yaplan kap da onun anlam yndr.
Dnt: Onay notu
Balam: nternet kafe
hh Gstergelerin gerek dnyadaki karlna gnderge denir.
Gstergelerin eitleri:
1. Dil Gstergesi:
rnek2:
hh Sz veya yazyla gerekletirilen her trl iletiimsel eylem-
Bir yazlm firmasnda tasarlanan ders programnn tant-
dir.
m iin Ahmet Bey, bir okulun retmenler odasnda ret-
menlere slayt sunumu yapar. Sunumdan sonra retmenler hh Dil gstergeleri nedensizdir:
program beendiklerini ifade ederler. Sonunda okul, sz
hh Doadaki iein, onu meydana getiren /i//e/k sesleriyle
konusu program kullanmaya karar verir.
hibir ilgisi yoktur.
Bu paradaki iletiim geleri ile ilgili aadaki eletir-
melerden hangisi yanltr?
hh Farkl dillerde ayn gndergenin farkl dil gstergeleriyle ifade
A) Gnderici: Ahmet Bey edilmesi de bundandr. (iek- flower blume lule vs.)
B) Alc: retmenler
C) leti: Ahmet Beyin sunumu
D) ifre: retmenler odas
Uyar
E) Dnt: retmenlerin grleri
Ses taklidi yoluyla oluturulan kelimeler iin nedensizlik
A, B, C, E seeneklerinde iletiimin unsurlar doru eletirilmitir. D seene-
ilkesi geerli deildir.
inde ifre iin retmenler odas eletirilmitir. retmenler odas, iletiimin rl rl, hor, hav, pat, at, me vs.
gerekletii ortamdr. Bu durumda doru eletirme balam: retmenler
odas olmaldr.
2 YGS Trke Planl Ders Fy

LETM, DL VE KLTR
hh Dil gstergeleri izgiseldir: hh Tad anlam bakmndan toplumun btn bireyleri arasn-
da uzlama vardr.
hh Gstergeyi meydana getiren seslerin belirli bir dzeni vardr.
Trafik klar
hh Doadaki iei ifade eden biri, bunu ayn seslerle ama fark-
Mors alfabesi,
l bir sralamayla veremez. iek kelimesi oluturan seslerin
rnein eki biiminde sylenmesi gndergenin ne oldu- Siren, korna sesleri
unu bize anlatamaz.

Araba sinyalleri
Elektrik, su sayalar
2. Doal Gsterge (Belirti)
hh nsanlarn, hayatn doal ak iinde gerekleen kimi olay b. kon (Grsel gsterge)
veya durumlara anlam yklemesiyle ortaya kan gsterge-
hh Benzerlik ilikisiyle oluturulan gstergelerdir.
lerdir.
hh Dorudan anlatt varl dndrr.
Trafikte seyir halindeki bir aracn motorundan sesler gelmesi
hh Kimlik belgelerimizdeki fotoraflar
(arza belirtisi)
hh Portreler
Leyleklerin grlmeye balanmas (ilkbaharn belirtisi)
hh Kamera grntleri
Elektronik bir eyann kendisine dokunan insan arpmas
(elektrik kaann belirtisi) hh Geree dayal heykeller
Ate ve srekli ksrk (hastaln belirtisi)

c. Simge
Sokaktaki bir su birikintisinin donmas ( scakln sfrn alt-
hh Hem benzerlik hem de uzlamaya dayal gstergelerdir.
na dtnn gstergesi)
hh Dorudan anlatt varl dndrmez, o varla yklenen
zel bir anlam dndrr.
ehirleraras yollarn kenarndaki atal, kak resimli bir tabe-

3. Sosyal Gsterge la (Lokantay simgeler.)
hh nsan tarafndan oluturulan yapay- gstergelerdir. Kanarya, aslan, kartal (Fenerbahe, Galatasaray ve Beik-
ta simgeler.)
a. Belirtke Zeytin dal ve gvercin (Bar simgeler.)
hh Bilgi verme amac tayan gstergelerdir. Terazi (Adaleti simgeler.)
hh Gsterenle gsterilen arasndaki iliki nedensizdir.

Kalp (Ak simgeler.)
Sorusu
retmen
kon ile simgeyi nasl ayrt edebiliriz?
Her ikisinde de benzerlik ilikisi vardr. Simgede ayrca uzlama da

sz konusudur.
YGS Trke Planl Ders Fy 3

LETM, DL VE KLTR
rnek3: rnek5:
Bir bekinin, gece grev esnasnda ddn uzun s- I. Gkyznde siyah bulutlarn kmelenmeye balamas
reli almas iletiimde aadakilerden hangisiyle iliki- II. Sokaktaki bir su birikintisinin donmas
lendirilebilir? III. Bir yolu baka bir yola balayan ktaki yol ver ia-
retli tabela
A) Gnderge B) Belirti C) Belirtke
IV. ampuan, deterjan gibi rnlerdeki arp iaretli kuru-
D) kon E) Simge
kafa resmi
Numaralanm cmlelerden hangileri doal gsterge

Bu durum sra d bir olayn varln haber verir. Yani bilgilendirme amaldr.
deildir?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III.
D) III. ve IV. E) IV. ve V.
I ve II numaral cmlelerde sylenenlerde insann dardan herhangi bir katks

sz konusu deildir. Kendiliinden ortaya kan ve insann bir anlam ykledii
doal olaylardr.
rnek4:
Sinan, ikinci el bir otomobil satn almtr. Otomobiliyle bir
ehir turu atmak ister. Ailesini ve ocuklarn da yanna alan
Sinan yola kar. Bir sre sorunsuz seyreden Sinan, yolda
otomobilinden birtakm sesler geldiini iitir. Otomobilinde
rnek6:
bir arza olduunu dnerek tamirciye giden Sinan, yanl-
mamtr. Arabann rulman krlmtr. Bu parada otomo- Dalk bir alanda mahsur kalan bir kii, yerini dier insanla-
bilden gelen ses" onun bozulabileceini gsteren dil d ra belli etmek iin iaret fiei atm, bu sayede insanlarn
bir gstergedir. onu bulmasn salayarak hayatn kurtarmtr.
Bu dil d gsterge aadakilerin hangisiyle adland- Yerini bu ekilde belli ederek dier insanlarla iletiim
rlr? kuran biri hangi tr gstergeden yararlanmtr?
A) Belirti B) kon C) Belirtke A) Belirtke B) kon C) Dil gstergesi
D) Simge E) Balam D) Simge E) Belirti
Bu durum iletiimde belirti olarak kabul edilir. nk arabadan gelen sesler,

kendiliinde ortaya kmtr. nsann bir etkisi sz konusu deildir.
aret fiei insanlar tarafndan yaplm, bilgi verme (yerini belli etme bilgisi)
amal kullanlan aratr. Bu durumda iletiimde belirtke kabul edilir.

LETM, DL VE KLTR
Dilin levleri Th, bu durum hi iyi olmad!
Eyvah, czdanm evde unutmuum!

1. Gndergesel lev
Yaasn, sonunda ampiyon olduk!
hh letinin, sylendii gibi anlalmasn salayan ilevde dzen-
lenmesidir.
Olamaz, ben imdi ne yapacam?
hh Szckler genellikle gerek anlamyla kullanlr.
hh retici metinlerde yaygn olarak kullanlr.

rnek8:
iddetli yamurlar seraclk sektrn olumsuz etkiledi.
I. Bunlar ne kadar gzel iekler byle
Bozulan bilgisayarm tamire gnderdim. II. Ellerin ok kirli, sakn bir eye dokunma
Trk mhendisleri yerli otomotiv retmek iin hazrlklara III. Ltfen, u mzii n yargsz dinle
balad. IV. Durumun bu kadar vahim olmas ok zc
Dostoyevskinin romanlarndaki karakterler, ok canldr. V. Zamanmz az, karar vermek iin acele edin
Numaralanm cmlelerin hangilerinde dil "heyecana

bal ileviyle" kullanlmtr?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V.

rnek7: D) I. ve IV. E) III. ve V.
Aadakilerin hangisinde dil gndergesel ileviyle Seenekler incelendiinde I. ve IV. cmlelerin heyecana bal ilevle kullanld-
grlecektir. II., III. ve V. cmleler de duygu ieriyior ama bununla birlikte
kullanlmamtr?
alc birey yapmaya zorlanyor. Bu cmlelerde dil "alcy harekete geirmesi
A) Gittike yemek piirmekte ustalatn gryorum. ileviyle" kullanlm.
B) Apartmann giderleri iin para topluyorum.

C) ocuklarn yaramazlklarna tahamml edemiyordu.
3. Alcy Harekete Geirme levi
D) Bu ksl daha fazla uzatman doru deil.
E) Kurt gibi acktm, sofradaki her eyi silip spreceim. hh letinin, alcnn bir eylemde bulunmasn amalayan ilevle
kullanlmasdr.
E seeneinde alk ve sofradakileri yemeyle ilgili ar istek sra d ifadelerle hh Emir cmleleridir.
dile getirilmi. Bu cmlede mecaz anlam ykldr, bu ynyle gndergesel
ilevde kullanlm olamaz. Ellerini bann stne koy ve yere yat!
Herkes kitap ve defterlerini srann altna koysun.
Ben benzin parasn deyene kadar siz de arabann camla-

2. Heyecana Bal lev rn silin.
hh letinin, gndericinin duygu ve heyecanlarn dile getirecek Bana scak simit ve bir bardak ay getirin.
ilevde dzenlenmesidir.

LETM, DL VE KLTR
rnek9: rnek10:
I. Senin ne kadar zorlua katlandn benden iyi kim bi- I. Elimdekinin ne olduunu kim syleyecek?
lir? II. Daha sonra nereye gidecekler?
II. ekmecedeki mavi sapl ba bana verebilir misin?
III. Yarn kimi greceksiniz?
III. Sen davet edersin de biz senin dnne gelmez mi-
IV. Ankara'ya ne zaman yerletiniz?
yiz?
V. inizde sylediklerimi anlamayan var m?
IV. nsanlar kendine kstrmekten bkp usanmadn m?
V. Bu el kadar ocua bylesine ar iler yaptrlr m? Numaralanm cmlelerden hangisinde dil, kanal kont-
rol ileviyle kullanlmtr?

Numaralanm cmlelerin hangisinde dil, alcy hare-
kete geirme ileviyle kullanlmtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
B seeneinde sz syleyen kii, karsndakinden "mavi sapl ba" iste- E seeneinde kii, sylediklerinin anlalp anlalmadn yani iletiimin ger-
mekte, dolaysyla alcda tepki ve davran deiiklii oluturmay amala- ekleip gereklemediini anlamaya almaktadr. Bu durumda dil kanal
maktadr. kontrol ileviyle kullanlm olmaktadr.
4.Kanal Kontrol levi 5. Dil tesi lev

letinin, alcy denetlemeye, kanaln iletiime uygunluunu anla-
hh letinin, dil ile ilgili konularda bilgi vermek ileviyle dzenlen-
maya ynelik ilevle dzenlenmesidir.
mesidir.
hh Szde soru cmleleridir.
hh sim soylu szckler, ek-eylem alarak yklem olur.
Sylediklerim anlald m?
hh Fiil kk ya da gvdelerinden belirli yapm ekleriyle tretilerek
Telefonda hrt var, beni duyabiliyor musun?
isim, sfat ve zarf olarak kullanlan kelimelere fiilimsi denir.
Arka sradakiler, tahtada ne yazdn grebiliyor mu?
hh inde fiilimsi bulunan cmleler, birleik cmle kabul edilir.
Dilimizi biliyor musunuz?

hh Trke szcklerde iki nl yan yana gelmez.

LETM, DL VE KLTR
rnek11: rnek12:
Dil, amacna gre farkl yazlarda farkl ilevlerde kullanlr.
Dilin aada verilen ilevlerinin hangisinde, nesnelli-
rnein ders kitaplarnda dil genellikle ---- kullanlr.
in daha baskn olduu sylenebilir?
Bo braklan yere aadakilerden hangisi getirilmeli-
A) Gndergesel ilev - iirsel ilev dir?
B) Kanal kontrol ilevi - Alcy harekete geirme ilevi
A) Sanatsal ilev
C) Heyecana bal ilev - Dil tesi ilev
B) Gndergesel ilev
D) Gndergesel ilev - Dil tesi ilev C) Heyecana bal ilev
E) Alcy harekete geirme ilevi - Heyecana bal ilev D) Dil tesi ilev
E) Kanal kontrol ilevi
Gndergesel ilevde ileti sylendii gibi anlalr. retici metinlerde yaygn
olarak kullanlr ki bu da nesnel olmay gerektirir. Dil tesi ilevi de dille ilgili
Ders kitaplarnda ileti olduu gibi anlalmak zorundadr. Szckler gerek an-
bilgi verdiinden nesnel olmak zorundadr.
lamyla kullanlr. Bu durumda dil gndergesel ileviyle kullanlmaldr.
6. iirsel (Poetik - Sanatsal) lev

hh letinin, alcda arm uyandracak ekilde dzenlenmesidir.
rnek13:
hh Szckler genellikle mecaz ve yan anlamlaryla kullanlr.
Toros Dalar ya da ksaca Toroslar, Trkiye'nin Akdeniz

kylarna paralel olarak, Teke Yarmadas'ndan Suriye'ye,
Adm Sonbahar
hatta i kesimlere de uzayarak Irak snrna varan, iinde
Nasl i bu birok srada da barndran bir da zinciridir. Bu zincirin
Her yanna iek yam en yksek noktas 3767 metrelik Kzlkaya zirvesidir.
Erik aacnn
Bu parada dil, aadaki ilevlerden hangisiyle kulla-
Ik iinde yzyor
nlmtr?
Neresinden baksan
Gzlerin kamar A) Dil tesi ilev
Oysa ben akam olmuum B) Gndergesel ilev
Yapraklarm dklyor C) Heyecana bal ilev

Usul usul D) Kanal kontrol ilevi
Adm sonbahar
E) Sanatsal ilev
Attila lhan
Paradaki szckler genellikle gerek anlamyla kullanlmtr. Bu durumda
parada gndergesel ilevde kullanlmtr.

LETM, DL VE KLTR
hhDL KLTR rnek14:

Trkenin zellikleri gz nnde bulundurulduunda
Dil - Kltr likisi aadakilerden hangisinin Trke bir szck olduu
sylenebilir?
hh Dil, insann d dnyayla balant kurmak iin oluturduu
A) Zillet B) Niasta C) Kre
ses, iaret, sembol ve hareketler sistemidir. D) Fuar E) Toplum
hh Kltr, tarihsel, toplumsal gelime sreci iinde oluturulan A seeneinde zillet kelimesi z ile balamtr, Trke olamaz. B Seenein-
de niasta kelimesi byk nl uyumu kuralna uymamaktadr, Trke ola-
btn maddi ve manevi deerler ile bunlar oluturmada, son- maz. C seeneinde kre kelimesinin banda iki nsz vardr, Trke olamaz.
D seeneinde fuar kelimesi hem f ile balam hem de iki nly yan yana
raki nesillere aktarmada kullanlan aralarn btndr.
barndrmtr, Trke olamaz.
hh Milletin dili ile ifade ettii szl, yazl her ey kltr kavram-
rnek15:
nn iine girer.
Dil, amacna gre farkl yazlarda farkl ilevlerde kullanlr.
rnein ders kitaplarnda dil genellikle ---- kullanlr.
hh Din, dil, tarih, savalar, gler, ziraat, sanat dallar, hukuk,
corafya, evre, ahlak, ticaret, ekonomi ve politika kltr dir?
oluturan geler arasnda saylr. A) Sanatsal ilev

B) Gndergesel ilev
hh Dil, C) Heyecana bal ilev
D) Dil tesi ilev
hh Mill kltrn olumasn salar.
hh Her trl bilim, kltr ve sanat etkinlikleri dil sayesinde ger-

Ders kitaplarnda ileti olduu gibi anlalmak zorundadr. Szckler gerek an-
lamyla kullanlr. Bu durumda dil gndergesel ileviyle kullanlmaldr.
ekletirilir.
hh Dil bireysel ve toplumsal hayatmzn her anna hkimdir. Ha- Trkenin zellikleri
yat felsefemiz, edebiyatmz, mziimiz, mimarimiz, vs. dille
hh Dnyadaki her dilin kendine has sesleri, yaps ve zellikleri
iliki iindedir ve dilden ayr dnlemez. vardr.
hh Ayrca kullanldka ve gelitike her dilin bnyesinde bir ta-

hh Gelenek ve greneklerimiz, dil olmadan kuaktan kuaa ak-
km ses olaylar (ses dmesi, ses tremesi, ses deimesi,
tarlamaz. ses benzemesi vs.) oluur.
hh Dnyann en kkl dillerinden olan Trk dilinin de kendine

hh Bir toplumu dierlerinden ayran ne varsa onu sonraki kuak-
has zellikleri vardr.
lara aktarr.
Sorusu
retmen
Dil ve kltr ilikisini bir cmleyle nasl ifade edersiniz?
Dil, kltrn taycsdr.

LETM, DL VE KLTR
Sondan eklemeli bir dildir. gz lk lk ten

Szcklerde erillik diilik yoktur. He: O, 3. tekil kii- erkek - ngilizce
She: O, 3. tekil kii kadn - ngilizce
O: Hem erkek hem kadnlar iin 3. tekil kii - Trke
nl ve nsz uyumlar vardr. Yarn piknikte, arkadalarmla krlarda koup oynayacak, iekler toplayacaz.
Uzun nl bulunmaz. Kr, hikye, rzgr
(Bu gibi szckler, dilimize yerlemi yabanc szcklerdir.)

ki nl yan yana gelmez. saat, aile, kaos, daire
(Bu gibi szckler dilimize yerlemi yabanc szcklerdir)

c- f - - h - l- m - j - n - p - r - z sesleri szck cinnet, fark, hilal, limon, merdiven, jilet
banda bulunmaz.
(Bu gibi szckler dilimize yabanc dillerden girmitir.)
Szck banda iki nsz bulunamaz. spor, granit, plan, stadyum

Szck kklerinde ift nsz bulunmaz. iddet, effaf, millet, zimmet, bakkal

Kelimelerin sonunda "b, c, d, g" nszleri bulun- Ad, sac, od, d gibi kelimeler istisnadr.
maz. Alnt kelimelerdeki bu sesler sert karlklar olan p, , t, k nszlerine evrilir:
ahenk <heng, ihra < ihrc, kitap < kitb, levent < levend
Kelimenin nlyle balayan bir ek almas hlinde sert nszler yumuayarak eski
ekline dner:
ihtiyc > ihtiya > ihtiyac
mektb > mektup > mektuba
reng > renk > rengi
- "F, h, j, v" sesleri bulunmaz. Fal, film, filiz, fizik; hakikat, hamur, havlu, jeton, jri, pijama, plj; vicdan, vida
(Bu gibi szckler, dilimize yabanc dillerden girmitir.)
Trke szcklerden deiim geirenlerde bu sesler grlebilir.
fke (< bke)
yufka (< yubka)
dahi (< tak)
han (< kan)
hatun (< katun)
hani (< kan)
ev (< eb)
var- (< bar-)
ver- (< bir)
dv- (< d-)
vur- (< ur-)

LETM, DL VE KLTR
Dil indeki Farkllklar Trkmenistan Trkesi
hh Dil, srekli bir evrim iindedir. zbekistan Trkesi
hh Kimi szckler tarih sahnesinden ekilir, ihtiyalar yeni sz-

Krgzistan Trkesi
ckler dourur.
Kazakistan Trkesi
hh Her dil iinde tarih, toplumsal, kltrel vs. nedenlerle farkllk-
lar oluur. Bu farkllklar dili, kimi zaman birbirine yakn (ive),
Uygur Trkesi
kimi zaman da birbirinden uzak (lehe) birtakm kollara ayrr.
Az
Lehe
hh Belli bir corafyada konuulan ivenin snrlar iindeki yre-
hh Bir dilin, yazl metinlerle takip edilemeyen dnemde ayrlm
sel syleyi farkllklardr.
kollardr.
hh Trkiye Trkesi bnyesinde pek ok az konuulur: stan-
hh Leheler ana dilden byk farkllk gsterir.
bul az, Adana az, Erzurum az, Aydn az, Trabzon
hh Trkenin leheleri unlardr:
az, Rumeli az vs.
hh uvaa
hh Yakuta Yaz Dili
hh Belli snrlar iinde konuulan azlardan birinin, ortak yaz

dili olarak kullanlmasdr.
ive
hh erevesi kurallarla belirlenmi bir dildir.
hh Bir dilin, yazl metinlerle takip edilebilen dnemde ayrlm
hh Kolay kolay deiime uramaz.
kollardr.
hh lkedeki azlardan da yaralanr ve onlar da birbirine yak-
hh iveler, ana dilden ve birbirlerinden ok byk farkllk gs-
latrr.
termez.
hh Ortak szck says leheye oranla fazladr. hh Trkiye Trkesinin yaz dili stanbul azna dayanr.
hh Szcklerin urad deiim belli bir gayretle anlalabilir.
hh Trkenin balca iveleri unlardr:

Konuma Dili
Trkiye Trkesi
hh Gnlk hayatta, dier insanlarla iletiim kurmak iin konuur-
Azerbaycan Trkesi ken kullandmz dildir.

LETM, DL VE KLTR
hh Doal ve akcdr. Argo

hh Yz ifadeleri, el - kol hareketleri ve tonlamalarla desteklene-
hh Toplumun belirli bir kesiminin kendi aralarnda anlamak iin
bildiinden, etkilidir.
oluturduu bir tr dildir.
hh Yaz dilinde uygulanmak zorunda olan kurallar, konuma di-
hh Eski kelimelerden yararlanarak, dildeki kelimelere yeni an-
linde ou zaman uygulanmaz.
lamlar vererek ya da kimi kelimeleri deitirerek oluturulur.
hh Yaz diline gre daha eskidir.
Keriz, aynasz iplemiyor.
hh Yaz dili, dilin btn zelliklerini yanstmazken konuma dili

Bizim ordinarys yine nallar dikmi.
yanstr.
Yazda Konumada Zaten ka gndr yolsuzuz, bir de akbaba nmze peete-
aa aa (ilk a uzun sylenir) leri uzatt.
iyilik ilik (ilk i uzun sylenir)
ine ine ( i uzun sylenip yutulur)
gelmeyen gelmiyen
hh Bu cmleleri dardan birinin anlamas pek kolay deildir. Bu

rnek16: cmlelerle kastedilen anlam yaklak olarak yledir:
I. Yaz dili konuma diline gre daha kuralldr.
hh Aptal, polisi nemsemiyor.
II. Yaz dili konuma diline gre daha kalcdr.
III. Yaz dili; ive, az ayrmlarna urarken konuma dili hh Bizim yllanm renci arkada yine snfta kalm.
daha toparlaycdr.
IV. Konuma dili yaz diline gre daha eskidir. hh Zaten ka gndr, iimiz iyi gitmiyor, bir de trafik polisi ceza
V. Konuma dili hazrlkl olmadndan yaz diline gre makbuzlarn uzatt.
daha zensizdir.
Numaralanm cmlelerden hangisinde bir bilgi yanl

yaplmtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Uyar

Jargon ile argo ayn ey deildir. Jargon, Ayn meslek
I, II, IV ve V numaral cmlelerde dile getirilen yarglar dorudur. III numaral
veya topluluktaki insanlarn ortak dilden ayr olarak kul-
cmlede yaz dilinin ive ve az ayrmlarnn yaz dili ilgili olduu sylenmitir.
Oysa zellikle azlar, sadece konumada grlen syleyi farkllklardr. Bu landklar zel dil veya sz daarcdr. Tp jargonu, as-
ynyle konuma dili daha toparlayc deildir. Farkl azlarla konuanlar tek
kerlik jargonu vs.
bir yaz dilinde birleir.

LETM, DL VE KLTR
rnek17: rnek19:
Ayn ana dilden zaman iinde farkl kollar meydana gelir. Bir Aadakilerden hangisi yapay gsterge deildir?
ana dilden yazl metinlerle takip edilemeyen dnemlerde A) Uyar levhas
ayrlan kollarna ----, ayrl dnemi metinlerden izlenebilen B) Bayrak
kollarna ise ---- denir. C) Arabalarn benzin gstergesi

D) Dil
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadakiler-
E) Otlarn sararmas
den hangisi getirilmelidir?
A) argo ive E seeneindeki otlarn sararmas doada kendi kendine olur. Bu ynyle be-
lirtidir.
B) lehe az
C) yaz dili- konuma dili
D) lehe - ive
E) az- lehe
Yazl metinlerle takip edilemeyen dnemlerde ana dilden kopmu kollara leh- rnek20:
e, ne zaman ayrld belli olan kollara ise ive denir.
I. simleri yerini tutan szcklere zamir denir.
II. Dou Karadeniz en ok ya alan blmdr.
III. ekim eklerini, defterinize yazarak en ksa srede ez-
berleyiniz.
IV. Bu konu ile ilgili sylediklerimi yeterince anlayabildiniz
mi?
Yukardaki cmlelerde dilin aadaki ilevlerinden
hangisinin rnei yoktur?
rnek18:
A) Kanal kontrol ilevi
Bir yaknmza cep telefonuyla Beni hemen ara. mesaj-
n ilettiimizde dil hangi ileviyle kullanlm olur? B) Dil tesi ilevi
C) Gndergesel ilevi
A) Gndergesel ilev
B) Heyecana bal ilev D) Alcy harekete geirme ilevi
C) Alcy harekete geirme ilevi E) iirsel ilevi

D) Kanal kontrol ilevi I. cmlede, dil tesi ilev
E) iirsel ilev II. cmlede, gndergesel ilev
III. cmlede, alcy harekete geirme ilevi
Kar taraftan birey yapmas istendiinden, dil alcy harekete geirme ilevi
IV. cmlede, kanal kontrol ilevi
ile kullanlmtr.
Numaralanm cmlelerde dilin iirsel ilevine rnek yoktur.

LETM, DL VE KLTR Konu Testi - 1
1. Aadakilerden hangisi insanlar aras iletiimin zo- 4. Aadakilerden hangisinde dil, gndergesel ilevde
runlu olma nedenlerinden biri deildir? kullanlmamtr?
A) Sosyal ilikilerde iletiimin bir zorunluluk olmas A) Son gnlerde erken kalkmayla ilgili bir sorun yaama-
B) Duygu ve dncelerin ancak iletiim yoluyla aktarla- ya baladm.
bilmesi B) Atakule, Ankarann en nemli sembollerinden biridir.
C) nsanlarn iliki kurduklar farkl toplumlardan etkilen- C) Deli aylar gibi akmalsnz mutlu yarnlara doru.
mesi D) Yeni televizyonumuz eskisine oranla ok daha iyi gs-
D) Gnlk yaamn olaan aknda devam edebilmesi teriyor.
E) nsann doas gerei sosyal bir varlk olmas E) Liseden sonra yksek renim grmek iin yurt dna
kt.
2. Cep telefonlarnda arj azaldnda bunu gsteren bir uya-

r iareti bulunur.
letiimde bu trden uyarlara aadakilerden hangi-
siyle adlandrlr?
5. Sat sorumlusu Oktay Bey, Meneke Apartman 12 nu-
A) Simge
maral dairede oturan Melike Hanma pazarlad elektrik
B) Kanal sprgesini uzun sre tantt, Melike Hanmn sorularna
C) Belirtke doyurucu cevaplar verdi ama sat gereklemedi.
D) kon Bu cmledeki iletiim geleri ile ilgili aadaki ele-
E) Doal gsterge tirmelerden hangisi yanltr?
A) Gnderici Oktay Bey

B) Alc- Melike Hanm
C) leti Oktay Beyin sat sunumu
D) Balam- Elektrik sprgesi
E) ifre- sz
3. Aadakilerden hangisinde cmlede verilen bilgi ile

parantez iindeki kavram birbiriyle uyumamaktadr?
A) Bir futbol manda hakemin futbolculardan birine sar

kart gstermesidir. (simge)
B) Alcnn herhangi bir kanal yoluyla gndericiye verdii
cevaptr. (dnt)
C) Kendi dnda baka bir eyi dndren iletiim unsu-
rudur. ( gsterge)
D) Bir gstergenin d dnyadaki (gerek hayattaki) kar- 6. Uykusu gelen insanlarn esnemesi iletiimde aada-
ldr. (gnderge) ki gstergelerden hangisiyle ifade edilir?
E) Gnderici ile alc arasndaki belli bir anlam olan akta- A) Belirti B) Gnderge C) kon
rmdr. (mesaj) D) Belirtke E) Simge

LETM, DL VE KLTR Konu Testi - 1
7. Aadakilerden hangisi doal gstergedir? 11. letiimde mesajn, bilgisayar ekran zerinden gerekle-
mesi iletiimin unsurlarndan ---- ile ilikilidir.
A) Karadeniz Blgesinin youn ormanlarla kapl olmas
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
B) ehrin meydanna bir heykel dikilmesi
si getirilmelidir?
C) nsanlarn resmi ortamlarda kravat takmas
A) ifre B) Balam C) Kanal
D) Sinema salonlarnda insanlarn sessiz olmas
D) Belirtke E) Gsterge
E) retmenin ders anlatrken slaytlardan yararlanmas
8. Ahmet Bey, gece yars arabasnn alarmnn almas 12. Ackan veya bir rahatszl olan bebekler alar.
zerine, bir olumsuzluk olabilecei dncesiyle hemen
Bu durum gsterge trlerinden hangisiyle ilikilendiri-
evinden kp arabasnn yanna gelmitir.
lebilir?
Arabann alarm, aadaki gsterge trlerinden han-
A) Belirti B) Belirtke C) ifre
gisidir?
D) kon E) Simge
A) Doal gsterge B) Grsel gsterge
C) Belirtke D) Simge
E) ifre
9. Bir mesajn, resim gstergesinin kullanlarak iletilmesi 13. nsanlar, su altnda konuamaz.
aadakilerden hangisiyle ilikilidir? Yukardaki durum iletiimin hangi unsuruyla ilikilen-
A) leti B) ifre C) Kanal dirilebilir?
D) Dnt E) Balam A) Alc B) Balam C) Kanal

D) Belirtke E) Dnt
10. Gre msabakalarndan sonra dzenlenen dl trenleri

esnasnda bir sporcunun bayra dier bayraklardan daha 14. Kendi dnda bir baka anlam belirten her eit biim,
yukarya karlr. Bu ilem, o sporcunun ampiyon olduu- olgu ve grntr.
nun gstergesidir. Yukardaki cmlede aklanan kavram aadakilerden
Bu tr gstergelere dil biliminde ne ad verilir? hangisidir?
A) Belirti B) Belirtke C) Grsel gsterge A) leti B) ifre C) kon
D) Simge E) ifre D) Gnderge E) Gsterge
14. E 13. C 12. A 11. C 10. B 9. B 8. C 7. A 6. A 5. D 4. C 3. A 2. C 1. C Cevaplar

LETM DL KLTR Konu Testi - 2
1. Seime hazrlanan bir milletvekili aday, ehrin deiik yer- 4. Dilin --- ilevi, insana bir anlam aktarmaktan ok insanda
lerindeki reklam panolarna fotoraflarn koydurmutur. arm uyandrma amacyla dzenlenir.
Reklam panolarndaki fotoraflar iletiimde hangi tr Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
gsterge kabul edilir? si getirilmelidir?
A) Simge B) Grsel gsterge C) Belirtke A) gndergesel
D) Belirti E) ifre B) alcy harekete geirme
C) iirsel
D) kanal kontrol
E) dil tesi
2. - Bu oyunda yere den, yanm kabul edilir.

- Ar scaklar tarladaki ekinlerin yanmasna yol at. 5. Bir polis memurunun karsndakine ellerini kaldr
diye seslenmesi dilin aadaki ilevlerinden hangi-
- Ekinlerin yanmas iftiyi perian etti.
siyle ilgilidir?
Yukardaki cmlelerde yanmak kelimesinin hangi anlam-
A) Alcy harekete geirme ilevi
da kullanldn, ancak cmledeki dier szcklerle birlikte
deerlendirerek anlayabiliriz. B) Kanal kontrol ilevi
C) Heyecana bal ilev
Bu durum iletiimde bulunmas gereken unsurlardan
hangisiyle aklanabilir? D) Dil tesi ilev
A) Gsterge B) ifre C) Balam E) Gndergesel ilev
D) Dnt E) Kanal
3. I. Dil, reticilik amacyla kullanlyorsa gndergesel i-

levdedir.
II. Dil, iletiimin varln denetliyorsa kanal kontrol ile- 6. Bir tren seferinde yolculardan Kerem ile kondktr arasn-
vindedir. da u konuma geer:
III. Dil, imge ve armlarla kullanlyorsa iirsel ilevde- - Kerem: Akhisara varmamza ka saat kald?
dir.
- Kondktr: Yaklak olarak iki sat sonra Akhisarda oluruz.
IV. Dil, alcda bir davran deiiklii yapmaya ynelikse
dil tesi ilevdedir. Buna gre aadakilerden hangisi yanltr?
V. Dil, eitli duygular ifade etmek iin kullanlyorsa he-
A) Gnderci: Kerem
yecana bal ilevdedir.
B) Alc: Kondktr
Numaralanm cmlelerin hangisinde bilgi yanl var-
C) Balam: Tren
dr?
D) leti: Keremin sorusu
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) ifre: Hava

LETM DL KLTR Konu Testi - 2
7. Dnyann her yerinde hilal slamiyeti, hasa Hristiyanl 11. ----, bir lkede dilin blgelere, yrelere gre farkl syleyi
dndrr. zellikleri gsteren eklidir.
Bu tr semboller dil gstergelerinden hangisinin iin- Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
de deerlendirilebilir? si getirilmelidir?
A) kon B) Simge C) Belirti A) Konuma dili B) Lehe
D) Belirtke E) Gsteren C) Yaz dili D) Az
E) ive
8. Art arda sralanm ve birbirine balala balanm cmle- 12. inizde daha nce uaa binenler el kaldrsn. biimin-
lere bal cmle denir. de soru soran bir retmen dili hangi ileviyle kullan-
mtr?
Bu cmlede dil hangi ileviyle kullanlmtr?
A) Gndergesel ilev
A) Gndergesel ilev
B) Kanal kontrol ilevi
B) Kanal kontrol ilevi
C) Alcy harekete geirme ilevi
C) Heyecana bal ilev
D) Heyecana bal ilev
D) Sanatsal ilev
E) Sanatsal ilev
E) Dil tesi ilev
13. Bir milletin, gemiten bugne kadar ortaklaa meydana

getirdii szl ve yazl her trl unsura ---- denir.
9. Kimi toplum katmanlarnn kendi aralarnda anlamak Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-
iin gelitirdikleri dil aadakilerden hangisidir? si getirilmelidir?
A) kltr B) medeniyet C) birikim
A) Konuma dili B) ive
D) tarih E) dil
C) Lehe D) Argo
E) Az
14. Ayn ana dilden zaman iinde, farkl kollar meydana gelir.
Bir ana dilden yazl metinlerle takip edilmeyen dnemler-
de ayrlan kollarna----, ana dilden ayrl dnemi metinler-
le izlenebilen kollarna ise---- denir.
Bu parada bo braklan yerlere srasyla aadaki-

lerden hangisi getirilmelidir?
10. Aadakilerden hangisi Trkenin ivelerinden biri A) karanlk dnem- yazl dnem
deildir?
B) ive- az
A) Krgzca B) Uygurca C) lehe- konuma dili
C) Altayca D) Kazaka D) az- jargon
E) Trkmence E) lehe- ive
14. E 13. A 12. C 11. D 10. C 9. D 8. E 7. B 6. E 5. A 4. C 3. D 2. C 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
DLLERN SINIFLANDIRILMASI VE TRKENN DNYA DLLER
ARASINDAK YER 02
hhDLLERN SINIFLANDIRILMASI hh Dillerin akrabalklarnn saptanmasnda u ltler kullanlr:
Ses sistemi
A. KKENLERNE GRE DLLER:
Yap sistemi
hh Dil bilimciler, farkl corafyalarda farkl milletler tarafndan
Kken bilgisi
konuulan baz dillerin kkeninin bir olduunu kabul ederler.
Byle dil gruplarna dil ailesi denir. Sz dizimi
hh Dil bilimciler her dilin, zn, balangta dier baka bir dil- Ortak szckler
lerle birlikte bir ana dilden aldn dnmektedirler.
hh Dillerin kkenini oluturan bu ana dillere ait elimizde metin

yoktur.
rnek1:
hh Bu dillerde grlen baz nemli benzerlikler, zamanla birbi-
rinden uzaklaan dillerin, bilinmeyen bir yerde ve zamanda I. Seslerle ilgili zellikler
konuulan ana dilden ayrlp kendi mecralarnda geliim gs- II. Szcklerin yaplar ile ilgili benzerlikler
terdiini dndrmektedir. III. Cmle kuruluu ile ilgili benzerlikler
IV. Corafi yaknlk
V. Ortak szcklerin younluu
hh Kken ynyle akrabalk, soy birlii art tamaz.
Numaralanm ifadelerden hangisi dillerin kken bak-
mndan incelenmesinde kullanlan ltlerden biri de-
hh Bir dil ailesinde akraba milletler olabilecei gibi soy ynnden
ildir?
hibir akrabalk ba olmayan milletler de ayn dil ailesinde
olabilir. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
hh rnein ngilizce ve Farsa ayn dil ailesine mensup uzak

akraba dillerdir. Bu dilleri konuan milletler soy olarak akra- Corafi yaknlk dillerin akraba olup olmadnn tespiti iin kullanlan ltler-
ba deildir.Bu iki dilin bilinmeyen bir zamanda bilinmeyen bir den biri deildir. rnein ayn corafyada bulunan Trke, Arapa ve Farsa-
nn her biri, ayr bir dil ailesine mensuptur.
yerde konuulan bir ana dilden doduklar kabul edilmektedir.

2
DLLER
2. HAM-SAM DL ALES 4. BANTU DL ALES 5. N-TBET

Afrika Kabile DL ALES
Dilleri
YGS Trke Planl Ders Fy

Arapa branice Habee Aramice
ince Tibete
3. URAL-ALTAY
DL ALES
URAL KOLU ALTAY KOLU

Kken bakmndan dil aileleri yle snflandrlabilir:
Fince Estonca Lapa Trke Manuca Japonca
Macarca Ugorca Moolca Tunguzca Korece

1. HNT-AVRUPA DL ALES
DLLERN SINIFLANDIRILMASI VE TRKENN DNYA DLLER ARASINDAK YER
ASYA KOLU AVRUPA KOLU
Hint Dilleri ran Dilleri GERMEN DLLER SLAV DLLER
Hinte Urduca Farsa Tacike Almanca Felemenke Rusa Lehe Hrvata
Srpa Bulgarca eke

Petuca ngilizce
LATN (ROMAN)
DLLER
talyanca Romence Arnavuta
spanyolca Yunanca Franszca

B. YAPILARINA GRE DLLER: hh Yeni bir kelime tretilirken veya kelime ekimi yaplrken kk-
ler deiiklie urar.
1. Tek Heceli Diller
hh Bkml diller de denir.
hh Bu dillerde kelimeler tek hecelidir.
hh Cmle iinde ek almaz, ses ve ekil deiikliklerine uramaz.

Bu dil grubunun balca temsilcileri unlardr:
hh Btn kelimeler isim, sfat, fiil vs. olabilir.
hh ngilizce
hh Bir kelimenin grevi de anlam da o kelimenin cmle iindeki
yerinden ve vurgusundan anlalr. hh Almanca
hh Arapa
Bu dil grubunun balca temsilcileri unlardr:
hh ince hh Farsa
hh Tibete hh Rusa
hh Vietnamca
fikir efkr tefekkr mtefekkir
hh Himalaya dilleri (dnce) (dnceler) (dnme) (dnr)
hh Afrika dilleri
Arapa
hh Bask dili
3. Eklemeli Diller
hh Cava dili hh Bu grupta bir veya daha ok heceli kelimeler ve bu kelimelere
eklenen ekler bulunur.
rnein, hh Kkler sabittir.
incede wo bu pa ta ekimsiz drt kelimeden oluan bir cm- hh Bir kelimeden ekler vastasyla yeni bir kelime tretilebilir
ledir. veya eklerle bir kelime geici durumlara sokulabilir.
Kelimeler tek tek ben deil korkmak sen anlamlarn verir. hh Eklemeli diller iki grupta incelenir:
incede bu kelimelerin yukardaki gibi diziliiyle ben senden a. n Ekli Diller: Macarca
korkmam anlam ortaya kar.
b. Son Ekli Diller: Trke, Moolca, Japonca
2. ekimli Diller rnek:
hh ekimli dillerdeki en belirgin zellik, kklerin sabit olmay- oku, oku-t, oku-t-tur, oku-t-tur-acak-snz (Trke)
dr.

rnek2: hhTRK DLNN TARH GELM VE

I. namert TRKYE TRKES
II. kzgn
hh Trk dili, tarih seyri 1300 yldr kesintisiz olarak izlenebilen
III. poliklinik
eski bir dildir.
Yukarda numaralanm szckler yaplarna gre diller
ltne gre dizilirse sralama aadakilerden han- hh Bilinen en eski yazl rnekleri 8. yzylda Gktrkler tarafn-
gisi olur? dan yazlm Orhun Abideleridir.
A) ekimli- eklemeli- tek heceli
hh Dil bilimciler, Gktrklerden nceki dnemlere Karanlk D-
B) Eklemeli- eklemeli- ekimli
nem adn vermektedirler.
C) Tek heceli ekimli-eklemeli
hh Karanlk Dnemle ilgili tasnifler, dilbilgisi ltleri erevesin-
D) Eklemeli-eklemeli-eklemeli
de yaplamamaktadr.
E) ekimli-eklemeli- ekimli
hh Dolaysyla Gktrklerden nce Trklerin konutuu diller ve
I numaral cmlede, mert szc bana Farsa na olumsuzluk ekini al-
mtr, n eklidir. II numaral cmlede kz-mak szcne gn yapm eki ge- o dillerin geliim sreci hakkndaki bilgiler tahmindir.
tirilmitir. Son eklidir. III numaral cmlede klinik szcnn bana Yunanca
poli (ok anlamnda) ekini almtr.
Not
Tarih bilgilerden, Gktrklerin atalarnn Hunlar olduu an-
rnek3:
lalmaktadr. Orhun Abidelerinde kullanlan dilin olduka
Bu gruptaki dillerde cmleyi meydana getiren kelimeler, ek
gelimi bir dil olmas, bu dilin tarihini daha eskilere yani
almaz ve ekil deiikliine uramaz. Bu dillerde kelimenin
Hunlara ve onlarn da atalarna gtrmeyi teorik olarak
grevi cmle iindeki srasndan ve vurgusundan anlald-
mmkn klar. nk bir dilin gelime sreci birka yzyl-
iin ok zengin bir vurgu ve tonlama sistemi vardr. Ke-
lime eitleri zel seslerle ayrt edilmedii iin ayn kelime, da gerekleebilecek bir olgu deildir.
yerine gre hem isim, hem sfat, hem fiil, hem edat vs. ola-
bilmektedir.
Bu parada aadakilerden hangisi hakknda bilgi ve-

rilmitir? Not
A) Altay dilleri Moolistann Dou Gobi blgesinde bulunan ve uzmanla-
B) Ural diller rn 687-692 yllar arasnda yazldn dnd oyrn
C) Tek heceli diller Yazt, 6 satrlk bir metindir. Bir Gktrk erinin lterie ka-
D) Eklemeli diller
tld anlatlan yazt, Gktrk alfabesiyle yazlmtr. Bu
E) ekimli diller
metin, Gktrk alfabesinin tarihinin daha eski tarihlere g-
Parada verilen bilgilerden "tek heceli diller"e ulalabiliyor. trlebileceinin en byk kantdr.

hhTRKENN GELM EVRELER II. METNLERLE TAKP EDLEBLEN DNEM

A. Eski Trke
I. KARANLIK DNEM
1. Gktrk Dnemi
1. Altay Dnemi:
hh Gnmze ulaan en eski Trk alfabesi Gktrklere aittir.
hh Trkenin, Altay dillerinden (Moolca, Tunguzca, Manuca,
hh G
ktrkler, kendi icatlar olan 38 harflik bir alfabe kullanm-
Korece, Japonca) henz ayrlmad bir dnem kabul edilir. lardr.
hh Bu devirden kalma eserler 250 civarndadr.
hh Bu eserlerin nemlileri, kaplumbaa kaidelerinin zerine

2. lk Trke Dnemi: oturtulan ve sonsuzluu simgelediine inanlan Beng Ta-
larn zerine yazlmtr.
hh Trkenin Altaycadan koptuu ve bamsz zellikler gster-
hh E
n nlleri, Orhun Abideleri olarak anlan, Kl Tigin, Bilge Ka-
meye balad kabul edilmektedir. an ve Tonyukuk yaztlardr.
hh Hun, Avar, Hazar, Bulgar dillerinin Trkeden henz ayrlma-

d dnlmektedir. Tonyukuk Yazt:
hh G
ktrk Kaanlnn byk devlet ve siyaset adam Bilge
Tonyukuk adna kendi salnda yazdrp diktirmi olduu
ayn boyda iki tatr.
3. Ana Trke Dnemi:
hh 7
25 ylnda yazld tahmin edilmektedir. Her iki tan drt
yz de yaztlarla kapldr.
hh Bu dnemin, Trklerin tarih sahnesinde grld Byk
Hun mparatorluu zamanndaki Trke olduu dnlmek-
Kl Tigin Yazt:
tedir.
hh B
ilge Kaan tarafndan, kardei Gktrk prensi ve komutan
Kl Tigin ansna dikilmitir.
hh Bu dnemden elimizde yalnzca in kaynaklarnda rastlanan
ve Hunlara ait olduu kabul edilen baz iir rnekleri mevcut- hh B
ilge Kaann azndan yazlan ve drt yznde de yazt
olan tek para byk bir tatr.
tur.
hh Bat yzndeki yaz incedir.
Bilge Kaan Yazt:

Not hh
nl Gktrk hakan Bilge Kaan adna, olu Tengri Kaan
Karanlk dneme ilikin tasniflerin mutlak dorular olmad- tarafndan dikilmitir.
n, bata in kaynaklar olmak zere yabanc kaynaklar- hh A
nt, Yollu Tigin tarafndan ve Bilge Kaann azndan ya-
dan edinilebilecek tarih bilgilerden yola klarak yrtlen zlmtr.
kuramsal (tahmin) veriler olduunu bir kez daha hatrla-
hh D
ou yznde 41 satr, kuzey ve gney yzlerinde 15 satr
talm. Trke yazt vardr.

a. Sekiz Ykmek (Sekiz Yn):

Not
hh inceden evrilmitir. Budizmin inan ve felsefesini anlatr.
Orhun Abideleri, Trk dilinin en eski yazl kaynadr.
Abidelerindeki szcklerin sadece yzde biri yabancdr. hh O dnem Uygurlar arasnda ok nemsenmi ve yaylmtr.
Abidelerde Trk milleti, kltrel kimliine sahip kmaya
arlr. Tarihten rnekler verilerek, inlilerin Trkler stn-
de oynadklar oyunlar anlatlr. Birlik ve beraberlik ars b. Altun Yaruk (Altn Ik):
yaplr. Orhun Abideleri, Trk dilinin ilk tarih, hitabet ve an
hh inceden evrilmitir.
tr rnei olarak kabul edilir.
hh Budizmin mukaddes kitabdr.
hh B
urkancln (Budizmin) inan ve felsefesini ve Budann
rnek4: menkbelerini anlatr.
Gktrk Yaztlar ile aadaki bilgilerden hangisi yan-
ltr?
c. Kalyanamkara ve Papamkara (yi Dnceli ehzadeyle
A) Bilge Kaan, Kl Tigin ve Vezir Tonyukuk adna dikil-
Kt Dnceli ehzade):
mitir.
B) Bilinen eski yazl kaynaklarmzdr. hh Burkancla ait bir hikyedir.
C) slami dnem edebiyatnn ilk rnleridir
D) 38 harflik Gktrk alfabesiyle kaleme alnmtr. hh yi dnceli ehzadenin btn canllara yardm etmek ve
canllarn birbirini ldrmesini engellemek zere yapt ma-
E) Edebiyatmzn en eski an ve hitabet rnleridir.
ceral yolculuu anlatr.
A, B, D ve E seeneklerinden verilen bilgiler Gktrk Yaztlar ile ilgilidir. C se-

eneinde bu yaztlarn ilk slami dnem rnleri olduu sylenmektedir. Bu
yaztlar Trklerin slam dinine girmesinden ok nce dikilmitir. Trklerin O d. Irk Bitig (Fal Kitab):
dnemlerde Gk Tanr dinine inanmaktaydlar.
hh Bir fal kitabdr.
2. Uygur Dnemi
hh inde 65 fal vardr ve her fal bir paragraftr.
hh G
ktrklerden sonra 9. yzylda Trk dnyasna Uygurlar
egemen olmutur. hh B
u eser, Bin Buda maaralar civarnda bulunmutur. Kada
yazl ve mkemmel bir el yazs rneidir.
hh G
ktrklerin sahip olduu mirasn zerine kurulan bu yeni
devletin dili, Gktrklerle hemen hemen ayn idi.
hh A
ma Uygurlar, Gktrk alfabesini kullanmadlar, 14 harflik bir
alfabe gelitirip onu kullandlar. Not
hh B
u alfabe uzun bir dnem Trk dnyasnn ortak alfabesi
Uygurlar, Gktrklerin inand Gk Tanr dinini brakp
oldu.
farkl dinleri benimsediler. Bu dinlerden Uygurlar arasnda
hh U
ygurlardan gnmze ulaan nemli eserler arasnda Sekiz en fazla yaylan ve en ok eser brakan din, Budizmdir.
Ykmek, Altun Yaruk, Kalyanamkara ve Papamkara ve Irg
Bitig gibi eserler saylabilir.
Sorusu
retmen
Gktrk yaztlar'ndan daha nce yazlm hibir Trke

metin yok mudur?
Elimizde 6. yzyla ait kk yazlar ama onlar bir dil iin lt kabul
edilemiyor.

Kutadgu Biligin Trke bakmndan nemi yle sralanabilir:

rnek5:
Aadakilerden hangisi Uygur dnemine ait metinler- hh Hakaniye lehesiyle yazlm ilk eser
den biri deildir? hh slami dnemde yazlan ilk eser
A) Irg Bitig
hh Aruz veznin kullanld ilk eser
B) Kutadgu Bilig
hh Mesnevi nazm biiminin kullanld ilk eser
C) Kalyanamkara ve Papamkara
D) Altun Yaruk hh Beyit nazm biriminin kullanld ilk eser
E) Sekiz Ykmek hh lk sembolik eser.
A, C, D, E seeneklerinden verilen eserler Uygur dnemine ait metinlerdir. Bun- hh lk siyasetname

lar, genellikle Uygurlar arasnda Budizmin yaylmasna salamaya ynelik
dini metinlerdir. B seeneinde verilen Kutadgu Bilig, Trklerin slamiyete ge- hh lk didaktik eser
mesinin ardndan yazd elimizde bulunan en eski metindir. Yani slami dnem
ilk yazl kaynamzdr.
Kutadgu Bilig, drt kiinin konumalar zerine kurulmutur:
hh Kn Togd: Hkmdar - Adaleti temsil eder.

3. Karahanl Dnemi
hh K
arahanl Trkesi, Gktrk-Uygur Trkesinin gelimi bir hh Ay Told: Vezir - Saadeti temsil eder.
devamdr.
hh gdlmi: Vezirin olu - Akl temsil eder.
hh U
ygur dilinin gelitii bir ortamda, ondan biraz farkllam
ekil ve yaplarla olumu bir yaz dilidir. hh Odgurmu: Vezirin kardei - Kanaat ve akbeti temsil eder.
hh K
arahanl Trkesi daha sonra geliecek olan Orta Trke
yaz dillerine esasl bir kaynak dil olmutur. hh E
serde, bir hkmdara lkenin nasl ynetilmesi gerektii
hakknda bilgi verilir. Hkmdarn bilgili, adil, otoriter, anlay-
hh K
arahanllar dnemi, ayn zamanda Trklerin slamiyete gir-
l vs. olmas iin ona nasihatler verilir.
dikleri dnemdir.
hh B
u dnemin edebi rnleri de Kutadgu Bilig, Divan L- b. Divan Lgtit Trk (Trk Dili Szl):
gtit-Trk, Atabetl-Hakayk ve Divan- Hikmet kabul edilir.
agarl Mahmut tarafndan 1072-1074 yllar arasnda yaz-
hh K
lp Abbasi Halifesi Ebul Kasm Abdullaha sunulmutur.
hh E
ser, yazarn kendi ifadesine gre Araplara Trk dilini ret-
mek ve Trkenin Arapayla boy lebilecek byk bir dil
a. Kutadgu Bilig
olduunu kantlamak iin kaleme alnmtr.
hh B
alasagunlu Yusuf Has Hacip tarafndan yazlp 1069da Ka-
rahanl hkmdar Tabga Bura Hana sunulmutur. hh Kagarlnn bu eseri, 7500 Trke szck ve bu szcklerin
hh 6645 beyit ve 173 drtlkten oluur. getii iirler, ataszleri ve ayrca ok nemli bilgilerle bir sz-
lkten ok daha fazlasdr.
hh Ahlaki, siyasal ve sosyal konular ierir.
Sorusu
retmen
Uygurlar dneminde yazlan btn eserler Uygur alfabesiy-

le mi yazlmtr?
Hayr,
Irg Bitig Uygur metni olmasna karn Gktrk alfabesiyle yazlmtr.

hh T
rk dili, edebiyat, tarihi, folkloru, corafyas, mitolojisi ve ya- hh E
dip Ahmet eserinde, insanlar Trk-slam kltr ereve-
ay biimi vs. konularda ok deerli bilgiler ierir. sinde eitmeyi amalam; dncelerini ayet ve hadislerle
desteklemitir.
hh E
serde Trk yurtlarn merkeze alan bir de harita bulunmak-
tadr. hh nsann; Allah, insanlar ve dnyay anlamasnn tek yolunun
ilim renmekten getiini belirtmitir.
hh Eserin orijinali kayptr.
hh D
indarln erdemine, gzel ahlak, cmertlik ve alakgnll-
le dikkat ekmitir.
hh Elimizdeki kitap, Divandan 200 yl sonra yazlm kopyasdr.
hh Eserin konu balklar Arapadr.
Divan Lgtit-Trkn Trke bakmndan nemi yle hh K

utadgu Bilige gre daha fazla Arapa ve Farsa kelime bu-
sralanabilir: lunur.
hh Trkenin bilinen ilk szldr.
hh Kelimelerin anlamlar ve cmle iindeki kullanllar hakkn-

da bilgi verir.
d. Divan- Hikmet:
hh Kelimeleri karlatrmal olarak inceler ve dil kurallar hakkn- hh 1
2. yzylda Ahmet Yesevi tarafndan yazlm kabul edilebi-
da bilgi verir. lir.
hh Hikmet Ahmet Yesevinin kendi iirlerine verdii isimdir.

hh Kelimelerin etimolojisi (kken bilgisi) hakknda bilgiler verir.
hh Kitap adn buradan alr.
hh D
nemindeki Mslman Trk boylar ve leheleri hakknda
ok deerli bilgiler verir.
hh Ne var ki Divan- Hikmet, Yesevinin bizzat kendisi tarafndan
hh K
ouk, sagu ve savlarn varln ortaya koyar ve rneklerini yazlm deildir.
verir.
hh lmnden sonra Yesevinin izinden gidenler tarafndan ya-
hh Trk mitolojisi ile ilgili (Alper Tunga vs.) nemli bilgiler verir. zlmtr.
hh Trklerin bilinen ilk airi uunun varln haber verir. hh Bu yzden kitaba Yeseviye ait olmayan iirlerin de girmi
olma ihtimali ok kuvvetlidir.
hh Trklerin yaad yerleri bir haritada gsteren ilk kitaptr.
hh Ahmet Yesevi ilk Trk-slam mutasavvfdr.
hh K
urduu Yeseviye tarikat bir Trk tarafndan kurulmu olan
ilk tarikattr.
c. Atabetl-Hakayk (Gereklerin Eii):
hh E
dip Ahmet Ykneki tarafndan tahminen 12. yzylda yazlp hh Eser, Trk tasavvuf edebiyatnn ilk rneidir.
kim olduu tam tespit edilememi bir ahsiyet olan Dad Si-
hh Trk dnyasnda benzeri az grlen bir etki brakmtr.
pahsalar Bege sunulmutur.
hh Edip Ahmet kendi ifadesine gre doutan krdr. hh H

ikmetler, daha sonra Anadolu sahasnda ortaya kacak
ilahi trnn ilk rnekleri kabul edilir.
hh 14 blmden ve 256 beyitten oluan manzum bir eserdir.
hh Yazld dnem, dili ve ierii bakmndan nemlidir. hh Drtlkler halinde yazlm manzum bir eserdir.

rnek6: A. KUZEY DOU TRKES

Divan Lgatit-Trkle ilgili olarak aadakilerden hh Orta Asyayla Hazar Denizinin kuzeyinde konuulan Trke-
hangisi yanltr? dir.
A) Yusuf Has Hacip tarafndan yazlmtr. hh Bu dil, 15. yzyla dek bu adla anlp,15. yzyldan sonra Ku-
B) Trkenin stnln gstermek amacyla kaleme zey Trkesi ve Dou Trkesi (aatayca) olarak iki farkl
alnmtr. koldan geliimini srdrmtr.
C) 7500 szck stnde inceleme yaplmtr.
D) Trklerin hayat hakknda geni bilgiler verir.
E) Szl edebiyat dneminin ipularn verir.
1. Kuzey Trkesi
hh 15. yzyldan gnmze kadar gelen ve Kuzey Trklerinin
B, C, D, E seeneklerindeki bilgiler Divan LgatitiTrkle ilgilidir. A seene- kulland yaz dilidir.
inde eserin Yusuf Has Hacip tarafndan yazld sylenmitir. Divan Lga-
tit-Trk, Kagarl Mahmut tarafndan yazlmtr.
hh Kuzey Trkesinin temeli Kpak ivesine dayanr. Bu neden-
le Kpaka veya Tatarca olarak da anlmaktadr.
rnek7:
hh Bu dnemin dil zelliklerini Kodeks Kumanikus, Tercman
- Kutadgu Bilig
Trk ve Arab, Hsrev ile irin Tercmesi, Glistan Tercme-
- Divan Lgatit-Trk si gibi eserlerde grmek mmkndr.
- Atabetl Hakayk
- Divan- Hikmet
2. Dou Trkesi (aatayca)
Bu eserler aadaki sanatlarla eletirildiinde han-
gi sanat bota kalr? hh 15. yzylda farkl bir dil zellii kazanan, Orta Asya Trkleri
A) Ahmet Yesevi tarafndan kullanlan ve gnmze kadar yaayan yaz dilidir.
B) Yusuf Has Hacip hh Dou ve Bat Trkistan ivesine dayanan Dou Trkesi a-
C) Edip Ahmet Ykneki atayca olarak da bilinir.
D) Ali ir Nevai
E) Kagarl Mahmut
hh aataycann bu parlak dneminde yazlan ecere-i Tera-
kime, ecere-i Trk, Mecalisn Nefais, Muhakemetl Lga-
Kutadgu Bilig Ahmet Yesevinin, Divan Lgatit-Trk Kagarl Mahmutun,
Atabetl Hakayk Edip Ahmet Yknekinin, Divan- Hikmet Ahmet Yesevinin teyn, Ksasl-Enbiy, Nehcl-Ferdis gibi eserlerde dne-
eseridir. Bu durumda nclde Ali ir Nevaiye ait bir eser verilmemitir. min dil zelliklerini grmek mmkndr.
hh Ali ir Nevai, Hseyin Baykara, Babr ah, Ebul Gazi Baha-

dr Han gibi nemli isimler tarafndan temsil edilmitir.
Eski Trkeden sonra Trk dili farkl kollara ayrlmaya bala-
mtr. Trkenin farkl yaz dilleri ile temsil edilebilmesi, Bat
Trkesi ve Kuzeydou Trkesinin ekillenmeye balanmasy- hh Bugnk Uygur ve zbeklerin dilleri bu Trkeye dayanmak-
la mmkn olabilmitir. tadr.

B. BATI TRKES hh Eski Trkenin etkileri kaybolmu, dile yeni gramer ekilleri
girmitir.
hh Trkiye, Azerbaycan, Trkmenistan ve Gagavuz Trklerinin
konutuu Trkedir. hh Bu dnemde kltrel etkileimden dolay dilimizde Arapa ve
Farsa unsurlar, kelime ve terkipler bolca yer almtr.
hh Bu dil, tarih sre iinde Eski Anadolu Trkesi, Osmanl
Trkesi ve Trkiye Trkesi ad altnda dnemde incelenir. hh Osmanlca, Trkeye Arapa ve Farsadan ses, szck ve
kural ilave edilmesiyle olumu bir dildir.
1. Eski Anadolu Trkesi:
hh 13. - 15. yzyllar arasn kapsar. 3. ada Trke:
hh Bat Trkesinin ilk devresidir. hh Bat Trkesinin iinde bulunduumuz dnemidir.
hh Eski Trkenin izlerini tayan bu Trke, 13 ve 15. asrlarda hh ada Trke, u anda Trk devletlerinde ve Trklerin ya-
Anadoluda konuulan Trkedir. ad btn blgelerde devam etmektedir.
hh Bat Trkesinin gei evresidir. hh Bu dnem Trkesi kendi iinde Trkiye Trkesi, Azeri Trk-
hh Bu dnemde Arapa ve Farsa unsurlar henz fazla deildir esi, Trkmen Trkesi, Gagavuz Trkesi gibi blmlere ay-
fakat yabanc terkipler kullanlmaya balanmtr. rlmtr.
hh Eski Anadolu Trkesi Seluklular, Anadolu Beylikleri ve ilk

Osmanllarn yaz dilidir.
a. Trkiye Trkesi:
hh Yunus Emrenin Divan, Risatetn Nushiyesi, Sleyman
hh Bugnk Trkiye Trkesi ifadesinden Trkiye Cumhuriye-
elebinin Mevliti, k Paann Garipnamesi, Hoca Deh-
tinin resmi dili olan Trk yaz dili anlalmaktadr.
haninin kaside ve gazelleri bu dnemin en gzel rnekleridir.
hh Trkiye Trkesi, 2. Merutiyetten sonra Osmanlclk, s-
lamclk, Batclk gibi dnce hareketlerinin iinde siyasi ve
tarihi artlarn da etkisiyle hzla gelien Trklk akmnn
rn kabul edilir.
2. Osmanl Trkesi:
hh Temelleri mer Seyfettin, Ali Canip Yntem ve Ziya Gkalpin
hh Bat Trkesinin ikinci devresidir.
1911de Selanikte kardklar Gen Kalemler adl dergide
hh 1
5. yzyldan sonra Arapa ve Farsann etkisinde gelien
atlmtr.
Trkedir.
hh 16. yzyldan 20. yzyln bana kadar devam eder. hh Gen Kalemler dergisinde yaymlanan Yeni Lisan adl bir
seri makale, aa yukar bugnk Trkiye Trkesinin omur-
hh Eski Anadolu Trkesi ile Trkiye Trkesi arasndaki d-
gasn olumutur.
nemdir.

b. Azerbaycan Trkesi: rnek8:

hh Trkiye Trkesiyle byk bir yaz dili ayrl gstermeyen Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin kollarndan
Azerbaycan Trkesi, esasen 16. yzyla kadar Eski Anadolu biri deildir?
Trkesi iinde bir az olarak varln srdrm, bu yzyl- A) Gagavuz Trkesi

dan sonraki gelimelerle bir lehe grnm kazanmtr. B) zbek Trkesi
C) Trkmen Trkesi
hh Trkiye Trkesi bat dillerinden etkilenirken Azerbaycan
D) Azeri Trkesi
Trkesi, bir dnemdeki Sovyet hkimiyetinin sonucu olarak
E) Trkiye Trkesi
Rusadan; Gney Azerbaycan'n ran snrlar iinde olmas
ve komuluk ilikileri sebebiyle de Farsadan etkilenmitir. A, C, D, E seeneklerinden verilen dilleri Trkesinin bat kolundan gelimi
dillerdir. B seeneinde verilen zbeke ise kuzey-dou kolunun ada uzan-
tlarndan biridir.
hh Azerbaycan Trkesi bugn bamsz bir devlet olan Azer-
baycan Cumhuriyetinde, ran'daki Gney Azerbaycan'da ve
dalan Sovyetlerdeki Azerbaycan Trkleri arasnda bir yaz
dili olarak kullanlmaktadr.

rnek9:
I. IV. yzylda balayp XII. yzyln sonlarna kadar de-
vam eder.
II. Genellikle szl dnem rnlerine ait eserleri barnd-
rr.
III. Kendi iinde Gktrk, Uygur ve Karahanl dnemlerine
c. Trkmenistan Trkesi:
ayrlr.
hh Bugnk Trkmenistanda konuulmaktadr. IV. Bu dnemde Trkler birbirinden farkl alfabeler kullan-
mtr.
hh Ouz Trkesinin Dou kolunu oluturur. V. slami dnem ilk Trk rnlerinin yazlmas bu dneme
rastlar.
hh Teke, Salr, Yomud, Gkleng, Nohur, Anav, Suhri, Kra,
andr, Mukri, Hatap, Bayat ve Arabac gibi pek ok aza Numaralanm cmlelerden hangisinde verilen bilgi
Eski Trke dnemiyle ilgili deildir?
sahiptir.
I, III, IV, IV. numaral cmlelerde verilen bilgiler Eski Trke dneminin zellik-
lerini yanstr.
d. Gagavuz Trkesi:
II numaral cmlede genellikle szl dneme ait eseri barndrd sylenmi-
hh Moldova, Ukrayna, Bulgaristan ve Romanyadaki Trkler ara- tir. Oysa bu dneme Gktrk yaztlar, Uygurlara ait pek ok metin ve zellikle
Karahanl Dneminde yazlan ilk slami eserler damgasn vurmutur.
snda kullanlr.
Sorusu
retmen
Bir Anadolu Trk'nn Gagavuz Trkleriyle corafya olarak

ona daha yakn olan zbek Trk'nden daha kolay anlaa-
bilmesini nasl aklarz?
nk Azeri Trkmen ve Gagavuz Trkleri kken olarak Trkenin

Bat kolundan gelmektedir.

TRKENN GELM EVRELER
1. KARANLIK DNEM
ALTAY DNEM
LK TRKE DNEM
ANA TRKE DNEM
2. METNLERLE TAKP EDLEN DNEM
ESK TRKE
Gktrk Dnemi
Uygur Dnemi
Karahanl Dnemi
BATI TRKES KUZEYDOU TRKES
Eski Anadolu Trkesi Dnemi Kuzey Trkesi Dou Trkesi

(Kpak Trkesi) (aatay Trkesi)
Dnemi Dnemi
Osmanl Trkesi Dnemi
ada Dnem ada Dnem
Trkiye Trkesi Kazak Trkesi
Azeri Trkesi Krgz Trkesi
zbek Trkesi
Trkmen Trkesi
Uygur Trkesi
Gagavuz Trkesi
Tatar Trkesi

DLLERN SINIFLANDIRILMASI VE TRKENN DNYA DLLER ARASINDAK YER Konu Testi - 1
1. I. Eski Anadolu Trkesi 5. Aadaki dillerden hangileri ayn dil ailesindedir?

II. Gktrk Dnemi A) Lehe - Macarca
III. Karahanl Dnemi B) Flemenke - Almanca
IV. Osmanl Trkesi Dnemi C) Arapa - Farsa
Yukardakilerden hangileri Eski Trke dnemine ait- D) Trke - Hinte
tir?
E) Fince - Srpa
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.
D) II. ve IV. E) I. ve III.
2. Aada verilen bilgilerden hangisi yanltr? 6. Bu dillerde kkler sabit deildir. Szckler ekimlenirken
veya tretilirken deiime urar ve szck dizimi Trkeye
A) Kutadgu Bilig adl eser Karahanl dnemine aittir.
gre olduka farkldr.
B) Divan Lgtit-Trkte szl dneme ait rnekler var-
Bu parada aadakilerden hangisi ile ilgili bilgi veril-
dr.
mitir?
C) Irk Bitig Uygur metni olup Uygur yazsyla yazlmtr.
A) Tek Heceli Diller B) Eklemeli Diller
D) Atabetl - Hakayk Edip Ahmet Ykneki tarafndan ya-
zlmtr. C) Hami Sami Dilleri D) ekimli Diller
E) Hikmetler sonraki yllarda ilahi nazm trn olutur- E) Altay Dilleri

mutur.
3. ---- Ali ir Nevai ve birok sanat tarafndan kullanlm bir 7. Aadakilerden hangisi Uygur metinlerinde grlen
dil olup ---- Trkesi olarak da bilinir. zelliklerden deildir?
Yukardaki boluklara aadaki ikili seeneklerden A) Metinler genellikle Burkan dinin etkisi altndadr.
hangisi getirilmelidir? B) Metinlerde 14 harfli Uygur alfabesi kullanlmtr.
A) Osmanlca - Bat C) Gktrklerde olduu gibi mcadeleci ve sava kiiler
B) Anadolu Trkesi - Orta vardr.
C) Gktrke - Eski D) Metinlerde in kltrnn etkisi hissedilir
D) Kpak Trkesi - Kuzey E) Metinlerin byk bir ounluu inceden evrilmitir.
E) aatay Trkesi - Dou
4. Divan Lgtit-Trkle ilgili olarak aada verilen yar- 8. Gktrk Abideleri iin aadakilerden hangisi syle-
glardan hangisi yanltr? nebilir?
A) Devlet ynetiminde yer alan kiileri uyaran bir siyaset- A) slam dini etkisinde oluturulmu antlardr.
namedir. B) Abidelerde hem incenin hem de in kltrnn etkisi
B) Kagarl Mahmut tarafndan kaleme alnmtr olduka fazladr.
C) Abbasi Halifesi Ebul- Kasm Abdullaha sunulmutur C) Antlarda yabanc szck says fazladr.
D) Trkenin Arapa kadar zengin bir dil olduunu kant- D) Trk tarihinin en eski yazs olan Gktrk alfabesi ile
lamak amacyla yazlmtr. yazlmtr.
E) Szl kltr ile ilgili rnekler tar. E) Abideler Aprnur Tigin tarafndan yazdrlmtr.

9. Aadaki seeneklerden hangisi Trkenin Bat ko- 13. Aadaki seenekler eletirildiinde hangisi dta
lunda yer alr? kalr?
A) aatayca B) Tatarca C) zbeke A) Rusa B) Estonca C) Macarca
D) Kpaka E) Azerice D) Hrvata E) branice
10. Aadaki eletirmelerden hangisi yanltr? 14. Trke ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr?
A) Divan- Hikmet - Ahmet Ykneki A) Sondan eklemeli bir dildir.
B) Kutadgu Bilig - Yusuf Has Hacip B) Szck kknde iki nl yan yana gelemez.
C) Altun Yaruk - Uygurlar C) Szcklerde nl uyumu aranr.
D) Bat Trkesi - Osmanlca D) Uzun nl bulunmaz.
E) Bulgarca - Slav Dilleri E) Szck kknde yan yana iki nsz bulunamaz.
11. 15. yy.da farkl dil zellii kazanan Orta Asya Trkleri tara- 15.
Kkenlerine Gre Diller
fndan kullanan ve Dou ve Bat Trkistan ivesine daya-
nan Dou Trkesine ---- denir. Tek Heceli Hint - Avrupa Ural - Altay
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi- ince Farsa Moolca
si getirilmelidir?
Tibete -------------- Trke
A) Azerice B) aatayca C) Krgzca
-------------- Hinte --------------
D) Kpaka E) zbeke
Yukardaki tabloda bo braklan yerlere aadaki se-

eneklerden hangisi getirilmelidir?
A) Vietnamca - Arapa - Korece

B) Vietnamca-Urduca - Japonca
C) Korece-Almanca - Japonca
12. Trke aadaki dil ailelerinin hangisinde yer alr?
D) Japonca-branice - Moolca
A) Bantu Dilleri
E) Korece-Urduca - Tunguzca
B) Hami- Sami Dilleri
C) Hint-Avrupa Dilleri
D) Ural-Altay Dilleri
E) Kafkas Dilleri
15. B 14. E 13. E 12. D 11. B 10. A 9. E 8. D 7. C 6. D 5. B 4. A 3. E 2. C 1. B Cevaplar

---- dnya zerinde en ok dil barndan dil ailesi olup 4. I. yi bir ehzade ile kt niyetli bir ehzadenin hikayesi-
ktada konuulan birok dili bnyesinde barndrr. yle ki dir.
Amerika ktasnda dahi bu dil ailesinin uzantlar vardr. II. Uygur dnemi metinlerindendir
III. Hikayede olay zincirinden hareketle anlatlmak istenen
1. Yukarda zellikleri verilen dil ailesi aadakilerden Budizmin temel ilkeleridir.
hangisidir? Yukarda zellikleri verilen eser aadakilerden hangi-
A) Hint - Avrupa B) Ural - Altay sidir?
C) Hami-Sami D) Kafkas A) Sekiz Ykmek

E) Bantu B) Tonyukuk Ant
C) Kalyanamkara Papamkara
D) Altun Yaruk
E) Irk Bitig
2. Aadaki dillerden hangisi Hint-Avrupa dil ailesinin 5. Dillerin snflandrlmas ile ilgili aadaki ifadelerden
Latin grubunda yer alr? hangisi yanltr?
A) Almanca B) ngilizce C) Rusa A) Dil bilimciler eitli ses benzerliklerinden hareketle dil
D) talyanca E) Felemenke ailelerini oluturmulardr.
B) Cmlelerde bir araya getirilen szcklerin dizimi dille-
rin snflandrlmasnda etkilidir.
C) Milletler aras kltrel benzerlikler dil ailelerinin olu-
masnda etkilidir.
D) Farkl rklarn kulland kelime benzerlii snflandr-
mada olduka etkilidir.
E) Szckler aras yapsal benzerlikler de snflandrma
iin nemli birer veridir.
3. Aadakilerden hangisi Trkenin Osmanl dnemin- 6. Gei dnemi eserleri olarak da bilinen ilk slami eser-
de verilmi bir eseridir? lerin ortak zellii aadakilerden hangisidir?
A) Kutadgu Bilig A) Aruz ls ile yazlan ilk eserler olmalar

B) Seyahatname B) Arapa ve Farsa szcklerin olduka youn olmas
C) Orhun Abideleri C) Dil retimini ama edinmeleri
D) Divan- Hikmet D) Anadolu corafyasnda ilk rnler olmas
E) Altun Yaruk E) Karahanllar dneminde yazlm olmas

7. Trkeye kltrel etkileimlerden tr ok fazla yabanc 11.

-------------- Orhun Abideleri
szck girmitir. zellikle divan edebiyat ile birlikte Arap-
a, Farsa szck says olduka artmtr. Bu szckler ikayetname --------------
Trkeden farkl olarak tretildiinde kk deiikliine u- -------------- alkuu
rar ve eke ihtiya duymadan ekimlenebilen szcklerdir.
Yukardaki bilgilerden hareketle aadaki szckler- Yukarda bo braklan yerlere aadakilerden hangisi
den hangisi Trke bir szck deildir? getirilmelidir?
A) Gzlk B) Eitim C) renci A) Eski Trke-Osmanl Trkesi-aatay Trkesi

D) Alim E) Bilgili B) aatay Trkesi-Osmanl Trkesi- Trkiye Trkesi
C) Eski Trke-Osmanl Trkesi-Trkiye Trkesi
D) Eski Trke-Uygur Trkesi-Trkiye Trkesi
E) Osmanl Trkesi-Uygur Trkesi-Trkiye Trkesi
8. Divan-Hikmet ve Ahmet Yesevi iin aadakilerden
hangisi yanltr?
A) Eser hikmet denilen iirlerden oluturulmutur.

B) Ahmet Yesevi tarikat kuran ilk Trk olup Trk tasavvuf
anlaynn kurucusu olarak da bilinir.
C) Dili o dnem kullanlan Trkenin zelliklerini yanstr.
D) Eserde szl kltre dair bilgiler ve rnekler de mev-
cuttur. 12. Farkl ktalarda, farkl kltrlerin etkisinde olsa da baz dil-
leri dil bilimciler ayn kkten saymtr. Bylelikle dil grupla-
E) Eser, Ahmet Yesevi tarafndan bizzat yazlmam m-
r olumutur. Bu dil gruplarna ---- denir.
ridleri tarafndan oluturulmutur.
Yukarda tanm ve zellikleri verilen kavram aada-
kilerden hangisidir?
A) kk diller B) dil aileleri

9. Aadakilerden hangisi aatay Trkesi ile eser ver-
C) komu diller D) tek heceli diller
mitir?
E) bkml diller
A) Ali irNevai
B) Fuzuli
C) mer Hayyam
D) Ahmet Paa
E) mer Seyfettin
13. Trkiye Trkesi ile ilgili aada verilen bilgilerden

hangisi yanltr?
10. I. Seluklu Trkesi
A) Trkiye Cumhuriyetinin resmi dili olarak kullanlmaya
II. Gktrk Trkesi
balanmtr.
III. Karahanl Trkesi
B) Osmanlclk fikri etrafnda toplanan dnrler tara-
IV. Osmanl Trkesi
fndan temelleri atlmtr.
V. Uygur Trkesi
C) Gen Kalemler dergisinde bugnk hali oluturulmaya
Yukardaki seeneklerden hangisi ya da hangileri allmtr.
Trkenin Eski Trke dnemini oluturmaktadr?
D) mer Seyfettin ve arkadalar gelitirilmesi iin aba
A) Yalnz I B) I, II ve III C) II ve IV gstermilerdir.
D) I, III ve V E) II, III ve V E) Bat Trkesi kolunda yer alr.
13. B 12. B 11. C 10. E 9. A 8. D 7. D 6. E 5. C 4. C 3. B 2. D 1. A Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
03
1. Trke, yaps bakmndan ----, kken bakmndan ise ---- 5. Trkenin tarihi geliimi ile ilgili aadaki bilgilerden
dil grubu ierisinde deerlendirilen bir dildir. hangisi yanltr?
Bu cmlede bo braklan yerlere srasyla aadakile- A) lk yazl eserler VIII. yzylda verilmitir.
rin hangisinde verilenlerin getirilmesi uygundur?
B) slamiyetin kabulyle birlikte Trkeye yabanc sz-
A) tek heceli diller / Hint- Avrupa ckler girmitir.
B) bkml diller / Hami-Sami C) Trkler, tarih boyunca birka farkl alfabe kullanmtr.
C) tek heceli diller / in-Tibet D) XIX. yy.dan sonra Trke Batl dillerin etkisinde kal-
D) Bantu dilleri / Kafkas dilleri mtr.
E) eklemeli diller / Ural-Altay E) Osmanlca, Trkenin Eski Trke dneminde kullan-

lan biimdir.
6. (I) Eklemeli dillerde kkler deimez, sabittir. (II) ekimli

2. letiimin gereklemesini salayan ve bunlarn bulunduu dillerde kkler deiime urar, sabit deildir. (III) Tek heceli
ortama ---- denir. dillerde kavramlar, vurgu ve tonlama sistemlerinde farkllk
yaratlarak karlanr. (IV) Trke ekimli, Arapa eklemeli,
Yukarda bo braklan yere aadaki seeneklerden
ince tek heceli dillerdendir. (V) Farsa, Hint-Avrupa dil ai-
hangisi getirilmelidir?
lesinin yelerinden biridir.
A) balam B) dnt C) simge
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisinde bil-
D) belirtke E) gsterge gi yanl vardr?
7. I. Dil, insann d dnyayla balant kurmak iin olutur-

duu ses, iaret, sembol ve hareketler sistemidir.
3. Aadakilerden hangisi Hint- Avrupa dil ailesinde yer
almaz? II. Kltr; tarihsel, toplumsal geliim sreci iinde olutu-
rulan btn maddi ve manevi deerler ile bunlar olu-
A) Srpa B) Rusa C) Romence turmada, sonraki nesillere aktarmada kullanlan arala-
D) Fince E) Bulgarca rn btndr.
III. Bir milletin duygu ve dnceleri, gelenekleri, deer
yarglar, mzii, edebiyat, hayat tarz, dier milletler-
den farkl tm ynleri dil sayesinde, ifade edilir, korunur.
IV. Dil, kltrn taycsdr ama bu aktarm sadece yazl
olarak gerekleir.
V. Kltr, hayatn doal ak iinde, kendiliinden oluur
ya da insanlar, kendi dnemlerindeki olaylarn, anlay-
4. Aadaki dillerden hangisi kken bakmndan Trke- larn, geleneklerin vs. izlerini eserlerine yanstr.
ye en yakndr? Numaralanm cmlelerden hangisi dil ve kltrn
A) Srpa B) talyanca C) Moolca zelliklerinden biri deildir?
D) Farsa E) Arapa A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Tarama
8. Trke ile ilgili aada verilen bilgilerden hangisi yan- 11. Bir uan kaptan pilotu havaalanndaki yetkililere mors al-
ltr? fabesiyle S.O.S. yani imdat iletisini gndermi, sonra uak-
la havaalan arasndaki balant kopmutur.
A) Ural-Altay dil ailesinde yer alr.
Bu paraya gre kaptan pilot aadaki dil d gster-
B) Akraba olduu diller arasnda Japonca ve Korece de
genlerden hangisini kullanmtr?
vardr.
C) Bilinen ilk yazl eserleri Orhun Abideleridir. A) Belirti B) Belirtke
D) lk alfabesi Sod alfabesidir. C) Simge D) kon
E) Kuzey-dou-bat olmak zere kolu vardr. E) Gnderge
9. I. Fiilimsilerde kullanlan ekler ayn zamanda fiilden isim 12. letiimde gndericinin mesajn; sz, yaz, hareket,
yapma ekleridir. resim, ekil, mzik vs. gibi gstergelerden yararlana-
II. Snava hazrlk sresi boyunca daima kendinize iyi ge- rak alcya gndermesi aadakilerden hangisiyle ta-
lecek egzersizler yapn. nmlanabilir?
III. Corafyada alak yerler yeil, yksek yerler kahveren- A) Kanal B) kon C) Simge
gi renkle gsterilir.
D) ifre E) Dnt
IV. letiim konusunu herkes anlad m?
Yukardaki cmlelerde dilin hangi ilevi kullanlmam-

tr?
A) Gndergesel lev
B) iirsel lev
C) Alcy Harekete Geirme levi
D) Kanal Kontrol levi
E) Dil tesi lev
13. Turna katarlar geiyordu gln stnden glgeleri maviye

derek. Van Gl gnn her annda bir renk cmbyle
yunup arnyordu. Sanki gl bir anda som turuncuya kes-
mi, bir turuncu imek gn dngsnden girmi, gn ba-
10. Aadakilerden hangisi aatay Trkesi ile yazlma- tsndan km.
mtr? Bu parada dil, aadaki ilevlerinden hangisiyle kul-
A) Mecalisn Nefais lanlmtr?
B) Muhakemet'l Lgateyn A) Gndergesel ilev

C) Mantkut-Tayr B) Heyecana bal ilev
D) ecere-i Trk C) Alcy harekete geirme ilevi
E) Babrname D) Kanal kontrol ilevi
E) Sanatsal ilev

Tarama
14. Hapishanede saym yapan bir gardiyan mahkumlardan 18. Nesiller arasnda daima bir kopukluk olmutur. Bunun asl
birinin hcresinde olmadn grnce durumu dier gar- sebeplerinden biri tabi ki kltrel deiim ya da yozlama
diyanlara ve yetkililere haber vermek iin ddk almaya da diyebiliriz. Ancak zamana ve kt gidiata kar koymak
balamtr. da biz insanlarn elinde. Her geen gn bu gidiata kar
letiimde yukardaki rnekteki beki dd hangi koymayan bir nesil ve boyun emi bir yetikin grubu var.
tr gstergelere rnek gsterilebilir? Btn bunlarn sonucu olarak ayn dili konuamayan birey-
ler ortaya kacaktr.
A) Belirtke B) Simge C) Sosyal gsterge
Yukarda alt izili ifade ile dilin hangi grevi belirtil-
D) Belirti E) Grsel gsterge mek istenmitir?
A) Uygarlk B) Kltrlenme C) Anlama
D) Bilgilendirme E) Sreklilik
15. Aadakilerden hangisi kken bakmndan farkl bir 19. Sizi bilmem ama ben stanbulu sevmeyenlerdenim. Yahya
dil ailesine mensuptur? Kemal bunu duymu olsa beni knard. Ama olsun benim
ehrim Ankara. Kzlayda yrmek, kalabal seyretmek
A) Hinte B) Farsa C) Arapa
hatta onlarla yrmek, Ulusta eski Ankara'y hatrlamak,
D) talyanca E) Almanca Hac Bayramda kretmek, Altnparkta dostlarla ay yu-
dumlamak Ksacas Ankara bende hayatn vcut bulmu
halidir.
Yukardaki parada dilin hangi ilevi kullanlmtr?
A) Gndergesel ilev
B) Alcy harekete geirme ilevi
16. I. Trkenin 13-15. yzyl evresini kapsar
C) iirsel ilev
II. Bat Trkesinin gei evresidir.
D) Dil tesi ilev
III. Bu dneme orta Trke de denir.
IV. ok fazla olmasa da yer yer Arapa, Farsa terkipler
grlr.
Yukarda zellikleri verilen Trke dnemi aadaki-
lerden hangisidir?
A) Osmanl Trkesi
B) Azeri Trkesi
C) Eski Trke
D) Karahanl Trkesi 20. Kutadgu Bilig, Divan Lgatit-Trk, Atabetl-Hakayk
---- ait eserlerdir.
E) Eski Anadolu Trkesi
sinin getirilmesi uygundur?
A) Gktrk Dnemine
B) Uygur Dnemine
C) Karahanl Dnemine
17. Verimli bir iletiimin salanabilmesini ve taraflar ara-
sndaki etkileimin tam olarak gereklemesini sala- D) Seluklu Dnemine
yacak olan iletiim gesi aadakilerden hangisidir? E) Osmanl Dnemine
A) Alc B) Gnderici C) Dnt

D) Kanal E) leti

Tarama
21. Aadakilerden hangisi tek heceli dillerdendir? 24. Aada verilen kelimelerin yapsal zellikleri dikkate
A) Tibete B) Macarca C) Japonca alndnda hangisinin farkl bir dil grubuna ait olduu
sylenebilir?
D) Urduca E) Fince
A) Mert- namert B) are- biare C) Dal-dalga
D) Kitap-katip E) Hkm-mahkum
22. Aadakilerden hangisi Osmanl Trkesi dnemi 25. Heyecana bal ilev aadaki metin trlerinden han-
eserlerinden birisidir? gisinde kullanlmaz?
A) Kutadgu Bilig A) Roman B) Makale C) Masal
B) Fuzuli Divan D) Hikaye E) Tiyatro

C) Divan Lgatit-Trk
D) Atabet'l-Hakayk
E) Divan- Hikmet
26. I. Risaletn-Nushiyye
II. Makalat
III. Hsn Ak
IV. Rebabname
V. Sergzetname
Yukardaki eserlerden hangileri Eski Anadolu Trkesi
23. Trkenin ilk yazl rnekleri hangi dneme aittir? dneminde yazlmtr?
A) Ana Trke B) lk Trke C) Eski Trke A) I, II ve IV B) I, III ve V C) II ve V
D) Orta Trke E) Karanlk Dnem D) III ve IV E) III, IV ve V

Tarama
27. Aada verilen bilgilerden hangisi yanltr? 30. Gktrklerin dnya sahnesine kmasyla, Trk dilinde
---- balar.
A) Gktrk Abideleri, Trk edebiyatnn ilk nutuk rneidir.
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerin hangisi-
B) Divan- Hikmet bir ynyle mutasavvf airlerin el kita- nin getirilmesi uygundur?
bdr.
A) lk Trke Dnemi
C) Kagarl Mahmut Trkenin ilk szln yazmtr.
B) Ana Trke Dnemi
D) Yusuf Has Hacib ilk siyasetnameyi alegorik tarzda
C) Eski Trke Dnemi
yazmtr.
D) Orta Trke Dnemi
E) Atabetl Hakaykta dnemin dier eserlerine gre ya- E) Bat Trkesi
banc szck says daha azdr.
28. Anayasa metinlerinde, ynergelerde, ynetmeliklerde, dini 31. Aadakilerden hangisi, Osmanl Trkesi Dnemine
metinlerde hep dilin bu ilevi kullanr. Bazen rica, bazen ait bir eser deildir?
emir bazen de neri anlam ierir. Ama her ne olursa olsun
A) ikyetname B) Siham- Kaza
syleyen, dinleyene bir eyler yaptrmak veya yaptrma-
mak iin kullanr. Gnlk hayatmzda retmenimizden, C) Hsn Ak D) Seyahatname
ailemizden, arkadamzdan duymamz olduka olasdr. E) Muhakemet'l - Lugateyn
Yukardaki metinde dilin hangi ilevinden bahsedil-
mitir?
A) iirsel lev
B) Heyecana Bal lev
C) Gndergesel lev
D) Alcy Harekete Geirme levi
E) Kanal Kontrol levi
29. Trke ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi yanltr? 32. Aadaki yarglardan hangisi yanltr?
A) Yap bakmndan Ural-Altay dil ailesindendir. A) Tek heceli dillerde gl bir vurgu sistemi bulunur.
B) Bilinen en eski yazl metinler Eski Trke Dnemine B) Trke yap bakmndan sondan eklemeli diller grubu-
aittir. na girer.
C) Trkler srasyla Gktrk, Uygur, Arap ve Latin alfabe- C) Eklemeli dillerde szckler ekler yardmyla tketilir.
sini kullanmtr. D) Trke, Japonca ve Korece ayn dil ailesi grubuna d-
D) Yazl metinlerden nceki dneme Karanlk Dnem denir. hildir.
E) Trkiye Trkesinde, stanbul az yaz dili olarak be- E) ekimli dillerin en nemli zellii kklerin sabit oluu-
lirlenmitir. dur.

Tarama
33. Aadakilerin hangisi Karahanl Dnemine ait eserler- 36. Suriye, Irak, Kbrs, Rumeli, Azerbaycan ve Trkiyede ko-
den biri deildir? nuulan Trkeye ---- denir.
A) Kutatgu Bilig Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi-

si getirilmelidir?
B) Risaletn - Nushiyye
C) Divan Lgatit -Trk A) Anadolu Trkesi
D) Atabetl - Hakayk B) Yeni Trke
E) Divan- Hikmet C) Dou Trkesi

D) Bat Trkesi
E) Osmanl Trkesi
34. Almanca, Rusa, ngilizce ve Yunanca gibi diller aa- 37. Aadaki dillerden hangisi eklemeli dillerden deil-
daki dil ailelelerinden hangisine aittir? dir?
A) Hint-Avrupa dil ailesi A) Macarca B) Arapa C) Trke
B) Hami-Sami dil ailesi D) Moolca E) Japonca

C) Ural-Altay dil ailesi
D) in-Tibet dil ailesi
E) Bantu dil ailesi
38. Baz diller ana gvdeden koparak farkl birer dil haline ge-
35. Aadakilerden hangisi ekimli dillerden deildir? lebilir. Ama bu dillerden bazlarnn ayrlmas yazl metin-
A) ngilizce B) Franszca C) Macarca ler tarafndan takip edilebilir. te dilin bu deiken ynyle
olumu dillere ---- denir.
D) Arapa E) branice
Yukarda bo braklan yere hangisi getirilmelidir?
A) az B) jargon C) argo
D) lehe E) ive

Tarama
39. Aadaki szcklerden hangisi Trke ses ve ek ku- 42. Aadaki diller kkenlerine gre eletirildiinde
rallarna aykr bir durumu karlar? hangisi dta kalr?
A) Yemee B) Grnr C) stikbalde A) Almanca B) Arnavuta C) Franszca
D) Bilgiler E) Eitimci D) Felemenke E) Japonca
40. Aadaki szcklerden hangisi Ural-Altay dil ailesinin 43. Aadaki bilgilerden hangisi yanltr?
zelliklerini yanstmaz?
A) D dnyadaki gndergeyi bire bir yanstan resimlere
A) Bahe B) renci C) Duvar ikon denir.
D) Demirci E) Bardak B) Kendiliinden oluan gstergeler doal gstergedir.
C) nsanlarn ortak bir yargya sahip olduu gstergelere
kod denir.
D) Dil gstergeleri nedensizdir.
E) letiim ok farkl ekillerde yaplabilir.
41. Aadakilerden hangisi doal gsterge deildir? 44. Aadakilerden hangisi Uygur Trkesi dnemine ait
eserlerden biri deildir?
A) Mahkeme kaplarnda terazi simgesinin olmas
B) Bir kiinin yznn sararp solmas A) Sekiz Ykmek
C) Dalardaki otlarn sararmas B) Ksas'l-Enbiya
D) Frtnal bir gnde toprak ve ot kokusunun gelmesi C) Irk Bitig
E) Krlanglarn grlmeye balanmas D) Altun Yarug

E) Kalyanamkara ve Papamkara

Tarama
45. Aada verilenlerden hangisi, tmyle Ural Altay 48. Eldeki bilgilere gre en eski Trk alfabesi 38 harflik ---- al-
dillerinden olumaktadr? fabesidir. Sonradan bu alfabenin yerini 14 harflik ---- alfa-
besi almtr.
A) Moolca Japonca Korece Farsa
Bu cmlelerde bo braklan yerlere srasyla aada-
B) Tunguzca Manuca Macarca Hrvata
kilerden hangileri getirilmelidir?
C) Trke Japonca Korece Fince
A) Eski Trke Osmanl
D) Trke Moolca Tunguzca Urduca
B) Gktrk Arap
E) Korece Lehe Srpa Hrvata
C) Karahanl Uygur
D) Gktrk Uygur
E) Arap Latin
46. Edip Ahmet Ykneki tarafndan kaleme alnan Atabe- 49. Aadakilerden hangisi Karahanl Dnemine ait eser-
tl-Hakayk adl eser Trkenin hangi dnemine ait- lerden biri deildir?
tir?
A) Nehc'l-Ferdis
A) Eski Anadolu Trkesi B) Divn Lgatit-Trk
B) Osmanl Trkesi C) Kutatgu Bilig
C) lk Trke D) Atabetl-Hakayk
D) Eski Trke E) Divn- Hikmet
E) Altay Dnemi
50. Bu dnemde Osmanl ve Azeri Trkeleri henz ayrlma-

mtr. 13 15. yzyllar iine alan, yabanc dillerden ge-
len kelimelerin az olduu, anlalr ve ak bir Trke dne-
47. Aadaki eserlerden hangisi dierlerinden farkl bir midir.
dnemde yazlmtr? Bu cmlelerde Trkenin hangi dnemine ilikin bilgi
verilmitir?
A) Fuzuli ikyetname
B) Yusuf Has Hacip Kutadgu Bilig A) Yeni Trke
C) Nefi Sihm- Kaza B) Ana Trke
D) Nabi Hayriyye C) Eski Trke
E) Baki Kanuni Mersiyesi D) Eski Anadolu Trkesi
E) lk Trke
26. A 27. E 28. D 29. A 30. C 31. E 32. E 33. B 34. A 35. C 36. D 37. B 38. E 39. C 40. A 41. A 42. E 43. C 44. B 45. C 46. D 47. B 48. D 49. A 50. D
Cevaplar
9. B 10. C 11. B 12. D 13. E 14. A 15. C 16. E 17. A 18. C 19. B 20. C 21. A 22. B 23. C 24. C 25. B 8. D 7. D 6. D 5. E 4. C 3. D 2. A 1. E

YGS // TRKE FY NO
SZCKTE VE SZ BEKLERNDE ANLAM I
04
hhSZCKTE VE SZ BEKLERNDE hh Szcn temel anlamyla kullanlmas, tek bana iken ta-
d anlam ile cmle iinde (balamda) kazand anlamn
ANLAM rtmesidir.
Szck hh Temel anlam, bir szcn yanstt ilk kavramdr.
hh Szck, dilin anlaml en kk birimidir.

hh Szck, tek bana iken temel anlamyla dnlr.
hh Duygu ve dnceler, szckler araclyla ifade edilir.
hh B
u bakmndan szckler, duygu ve dnceleri gsteren
simgeler/gstergelerdir. { Az szcnn yanstt ilk kavram, onun vcudun bir
hh Szckler kavramlarn sese brnm biimidir. blgesi oluudur.
Azda kolaylkla eriyen bu ilacn yan etkisi yoktur.

hh Bir ksm tek bana anlamldr; duygu, dnce, varlk, du- { Ak szcnn balamdan bamsz akla ilk gelen anla-
rum bildirir. m alm, kapal olmayandr. Aadaki rnekte ak kelimesi
temel anlamda kullanlmtr.
hh Mutluluk, bilgi, aa, uyumak
Ve ak pencerelerden
hh Bir ksm tek bana anlamszdr; cmle iinde grevde un-
surlar balar ya da anlam ilgileri kurar. Mavi gkle giren rzgr
{ inemek szcnn yanstt ilk kavram, onun aza al-

hh - ve, ama, hatta, gre, kadar, gibi
nan bir eyi dilerle ezmek, tmek oluudur.
Lokmalar uzun sre inemek sala yararldr.
Anlam eitleri
hh Aadaki cmlelerde koyu renkle yazlm szckler gerek
1. Temel (Gerek) Anlam
anlamda kullanlmtr.
hh Szckler genellikle birden ok kavram yanstr. Bu anlam- hh Kyn meydannda ocuklar elik omak oynuyor.
lar, szcklerin kullanldklar balama gre belirlenir.
hh Merdivenden den ocuun aya incinmi.
hh Temel anlam, bir szcn balamdan bamsz akla ilk ge-
hh Patlama, dan yamacnda derin bir ukur amt.
len anlamdr.

hh Yanan aalarn yerine, yenilerinin dikilmesine allyor. Bir suyun denize, gle dkld yer (derenin az)
hh Bu yaz tatilinde kymzde ok elendim. Bir dilin snrlar iinde blgelere gre deien syleyi zel
lii (Rumeli az)
hh Camn krlmasyla ocuklar oradan uzaklat.
hh znt ve sevinle kark bir duygu yayordu.

{ Boyun szc zaman ierisinde farkl anlamlar kazanarak
hh ocuklar babalarnn gl olmasndan gurur duyarlar. ok anlaml olmutur.
hh Merdivenlerden sessizce kp kimselere grnmeden oda- B

el ve boyun arlarndan ikyet ediyordu. (vcudun bir b-
sna gitti. lm)
ienin boyun ksm atlam. (nesnelerin bir blm)

rnek1:
Dalarn boyun ksmlarnda karlar duruyordu. (dalarn ge-
Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden ilebilir blm)
hangisi gerek anlamda kullanlmtr?
Onun geimini salamak boynumun borcudur. (sorumluluk)
A) Ben grevimin sorumluluunu tamaya alyorum.
B) Gazeteler, bu olay karsnda doru bir tavr sergiledi.
C) Askerlerimiz bu sarp geitlerde nasl yol alacak?
D) Bu tr bulularn hepsi insanlk iin birer ktr.
E) Szm kesmeye devam ederseniz toplanty terk ede-
ceim. 2. Yan Anlam
hh S
zcn temel anlamyla ilgili olarak zamanla yeni anlamlar
Szckleri ilk anlamlaryla inceleyelim: A seeneinde geen sorumluluk ger- kazanmasdr.
ekte tanmaz, B seeneindeki tavr gerekte sergilenmez. D seeneindeki
bulularn hepsi gerekte birer k deildir, E seeneindeki sz gerekte ke- hh T
emel anlama bal bu ilgi, genellikle ilk anlamla yan anlam-
silmez. Bunlar mecaz anlamda kullanlm szcklerdir. C seeneindeki geit lar arasnda grev veya ekil ynnden benzerliktir.
gerekte sarp (dik) olur. Szck gerek anlamda kullanlmtr.
{ Maarann aznda fotoraf ektirdik.
(Maarann giri ksm, ekil ynyle az dndrr.)

ok Anlamllk
hh
ou szck kullanldka, tarihsel, toplumsal gelimelerin
ve bireysel zelliklerin etkisiyle anlam erevesini genilet- { plii inenin gznden geiremiyorum.
mi, ok anlaml duruma gelmitir. (Szcn kazand anlam ekil ynnden temel anlamn d-
hh A
nlam erevesinin genileyerek ok anlamlln olumasn- ndrr.)
da; kavramlar arasnda benzerlik, yaknlk vb. ilgilere dayal
aktarmalar etkili olmutur.
{ Kuzeydeki buz dalar ar ar gneye yryor.
{ Az szc zaman ierisinde farkl anlamlar kazanarak
(Szcn kazand anlam grev ynnden temel anlamn d-
ok anlaml olmutur.
ndrr.)
Kaplarn ak yan (bardan az)

hh Aadaki cmlelerde koyu renkle yazlm szckler yan an- 3. Mecaz Anlam
lamda kullanlmtr.
hh B
ir szcn zaman ierisinde yeni bir varlk ya da kavram
Reklamlara girmek iin filmi en gzel yerinde kestiler.
karlamasdr.
Bu kk oday ocuklara ayrmay dnyorum.
hh S
zcn mecaz anlam, soyut olarak (hayali bir ilgiyle) te-
Masann stndeki ktlar rzgrn etkisiyle utu. mel anlamn dndrr.
Duvarn svas iin ince kum getirtmek gerekiyor. hh G

enelde somut anlaml bir szcn soyut anlam kazanma-
syla ortaya kar.
ecekondular ehrin en gzel manzarasna sahip srtlara
G
yaplmt.
Masann oynayan ayan tamir etmek gerekiyor. { Ev sahibinin bizi souk karlamasna bir anlam vereme-
mitim.
Yokuun bana kadar yarmaya var msnz?
(Souk kelimesi temel anlamyla, ss dk olan demektir. Bu
B
acandaki sargdan szan kan yorgann yzn krmzya
boyamt. cmlede, duygudan sevgiden yoksun olan, yakn ve iten ol-
mayan anlamnda kullanlmtr. Kelimenin temel anlamyla bu
ar nedeniyle kapanan yollar amak iin durmakszn al-
K cmlede kullanlan anlam arasnda soyut ve hayal bir ilgi sezil-
yoruz.
mektedir. Souk kelimesinin insanda uyandrd olumsuzluk, ev
limpiyatlarda be dalda altn madalya getiren sporcularmz
O sahibinin tavrlaryla ilikilendirilmitir. )
bizi gururlandrd.
rnek2: { Bu ite onun parma var.
I. Yanan ormanlarn yerine yeni orman yetitirilir. (Bu cmlede, ortada somut olarak parmak yoktur. Ancak insanlar
II. Birka batarya top, kzgn gne altnda prl prl yan- parmaklarn kullanarak i yaparlar. Bu durum ile insann bir ie
yor.
karmas arasnda hayali bir ilgi sezilmektedir. Ayrca son mad-
III. Akam ezanyla birlikte kyde gaz lambalar yanmaya
dede belirtildii gibi somut bir szck (parmak), soyut bir anlam
balard.
IV. Tarihi konan yanmas btn mahalleliyi ok zmt. (mdahale, karma) kazanmtr.)
V. Yaz tatili planmzn iptal edilmesine yanyorum.
Numaralanm cmlelerin hangilerinde yanmak sz-
c yan anlamda kullanlmtr?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. { Uyarlarnzla trafik konusunda bizi aydnlattnz.
D) I. ve IV. E) II. ve IV. (Bu cmlede somut olarak bir yerin kla aydnlatlmas sz ko-
nusu deildir. Ancak bir yerin aydnlanmas, her eyin rahata
I.ve IV. cmlelerde yanmak szc temel anlamyla kullanlmtr. V. cm-
lede kullanlan yanmak szc mecaz anlamldr. Yan anlam, szcn grlebilmesini ve bir olumsuzlua kar nlem almann kolay-
temel anlamyla ekil ve grev ynyle benzerlik tar. II. cmlede bataryala-
lamasn salar. Bu durum ile insann bilgilenerek aydnlanmas
rn l l yanmas ve III. cmlede gaz lambalarnn yanmas, k samas y-
nyle yanmak szcyle benzeir. Bu durumda II ve III numaral cmlelerde arasnda hayali bir ilgi sezilmektedir. Ayrca son maddede belirtil-
szck yan anlamyla kullanlmtr. dii gibi somut anlaml bir szck [aydnlatmak], soyut bir anlam
[bilgilendirmek] kazanmtr.)
Sorusu
retmen
Yan anlamla mecaz anlam birbirinden nasl ayrt edebiliriz?
Yan anlaml szckler somut, mecaz anlaml szckler soyut anlam

kazanr.

hh Aadaki cmlelerde koyu renkle yazlm szckler mecaz 4. Terim Anlam

anlamda kullanlmtr.
hh B
ir szcn zel bir alanda (bilim, sanat, spor, meslek vb.)
Bu eve snmamz sandmzdan daha kolay olacak. tad ya da kazand anlamdr.
Yeni muhasebecimiz iini ok temiz yapyor. hh Terimler, ilgili olduu alanda, sadece bir anlam karlar.
Yaknndaki herkesi krarsan hi dostun kalmaz. hh B

aka bir deyile terim olarak tm cmlelerde ayn anlam
tar.
Bu kadar pikin davranabileceine hi ihtimal vermezdim.
{ zne cmlenin bir gesidir. (dil bilgisi)
spanyaya giden futbolcu orada ksa zamanda parlad.
{ Hakem ta atnn tekrarlanmasn istedi. (spor)
Darldm anlaynca tatl szlerle gnlm ald.
{ iirde kullanlan uyaklar bulunuz. (edebiyat)
Kaptann, takm arkadalarnn stnde bir arl vard.
{ Sahne, kostmler, dekor, her ey mkemmeldi. (tiyatro)
Bu ite senin parmann olduunu renirsem, iyi olmaz.
{ Mahkeme, sanklarn tahliyesine karar verdi. (hukuk)
Sululuk yapmay brak, dedim diye bana krlm.
{ bkey aynalarn kullanld yerlerden biri de arabalardr.
Gemiini unutan bir milletin batmas kanlmazdr.
(fizik)
Uyar
hh zel bir alanda terim olan bir szck, gnlk yaamla ilgili
Szcklerin yan ve mecaz anlamlar, cmle iinde ortaya kullanldnda terim niteliini yitirir.
kar. Cmleden ayr bir szck, yan veya mecaz anlam
{ Dnya kendi ekseni etrafndaki dnn yirmi drt saatte
tamaz.
tamamlar. (terim)
{ Bu dnce ekseninde dnya yeni bir sava istememekte-

dir. (terim deil)
rnek3:
Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden hh Terimlerin oluma nedeni bilim, sanat ve meslek kollaryla il-
hangisi mecaz anlamda kullanlmtr? gilenenler arasnda ksa yoldan anlamay salamaktr.
A) Enitemin devreye girmesiyle aile iindeki sorunlar - rnek4:

zld.
B) Kazada yaralanan yolcular, hastanede tedavi altna Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir sz-
alnd. ck kullanlmtr?
C) K gelince gmen kular buraya akn etmeye balar. A) Hastann tansiyonu sonunda normale dnmt.
D) ki lke arasndaki anlamazlk bir trl giderilemiyor. B) Kck atlyeler bile tkr tkr iliyordu.
E) Ne zaman okulu asmaya karar versek piman oluyor- C) Gezdiimiz yerlerin iinde en ok Kapalary been-
duk. dim.
A seeneindeki sorun, B seeneindeki yaralanan, C seeneindeki

D) imin yangn bir bardak demli ay sndrmt.
gmen, ve D seeneindeki anlamazlk szckleri gerek anlamda E) am aacnn yapraklar yaz k dklmeden durur.
kullanlmtr. E seeneinde kullanlan asmak szcnn okulun aslmas
gerekte mmkn olmadndan geerli bir neden olmadan okula gitmeme A seeneinde kullanlan tansiyon szc kan basnc anlamnda kullan-
anlamnda kullanlmtr. Asmak szc bu cmlede mecaz anlamldr. lan bir tp terimidir.

Anlam likilerine Gre Kelimeler rnek5:

1. E Anlaml (Anlamda) Szckler I. Bizim detlerimizde misafir kapda karlanr.
II. Doum gnne beni davet etmemesine ok zldm.
hh Ayn kavramlar karlayan szcklerdir. III. Devlet, herkese konut edinme yardm yapacakm.
IV. Snav sonular nmzdeki hafta duyurulacakm.
hh Anlamdal salayan szcklerden biri genellikle alntdr.
Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisinin
hh Milletler arasnda yaanan kltr alveriinde doal olarak e anlamls kullanlmamtr?
kelime geileri olur. A) Say B) lan C) Ev
hh Trkede; Arapa, Farsa, ngilizce gibi dillerden dilimize ge- D) armak E) Grenek
en ve e anlamll salayan ok szck bulunmaktadr. B, seeneindeki ilan szc ile IV. cmledeki duyuru, C seeneindeki
ev szc ile III. cmledeki konut, D seeneindeki armak szc
hh Eldeki btn kantlar sulunun A.L. olduunu gsteriyor. (delil) ile II. cmledeki davet szc, E seeneindeki grenek szc ile I.
cmledeki det szc e anlamldr. A seeneindeki say szcnn
numaralanm cmlelerde e anlamls yoktur.
hh lerleyen yllarda hatralarm kitaplatrmay dnyorum.
(an)
2. Yakn Anlaml Szckler

hh mtihana iyi alamadm. (snav)
hh Benzer kavramlar karlayan farkl szcklerdir.
hh Onu itham etmeden nce iyi dnn. (sulamak)
hh Byle szcklerde hem anlam ortakl hem de anlam ayrl
sz konusudur.
{ Sorunlarmz muhatabyla konumaktan ekinmemeliyiz.

hh Kimi zaman farkl anlam alanlarna sahip szckler, anlam
{ Sorunlarmz muhatabmzla konumaktan kanmamal-
alanlar aktnda (kullanld balamda) e anlamllk ka- yz.
zanr. Birinci cmlede kullanlan ekinmek kelimesi temel anlamyla

"sayg, korku, utanma vb. duygularla bir eyi yapmak isteme-
hh ok byk bir baaryd bu. (nemli) mek" anlamna gelir. kinci cmlede kullanlan kanmak kelimesi
ise "herhangi bir ii yapmaktan veya zverili davranmaktan geri
hh Geen yl eimden boandm. (ayrlmak) durmak" anlamndadr. Grld gibi yakn anlaml bu iki keli-
menin anlamlarnda hem akma hem de ayrlk vardr.
hh E anlamllk, szck boyutunda deil anlam boyutunda hh Y

akn anlaml szckler ou zaman birbiri yerine kullanla-
(balam) dnlmelidir. maz.
kar, fayda, hayr, istifade, kr, kazan, menfaat, yarar gibi

hh Edebiyat yapmaktan vazgemelisiniz. (Yazn szc kulla-
yakn anlaml szckleri inceleyelim:
nlamaz.)
ocuklarna bir hayr yoktu. (kar szc kullanlamaz.)
hh Yrekli biriymi dorusu! (Kalpli szc kullanlamaz.) B

yle yapmann hibir yarar yok. (Menfaat szc kulla-
nlamaz.)

- kar dostluklarndan uzak durmalsn. (Hayr szc 3. Kart (Zt) Anlaml Szckler
kullanlamaz.)
hh Farkl szcklerin kart kavramlar anlatmasdr.
hh Szcklerin yakn anlaml olmas, ayn balamda kullanlma-
larna baldr. { nce izgili kumalar tercih ediyorum. (kaln)
{ Bu elbise bana ok sk geldi. ( yakn anlamls dar) { Ahmet geldiine gre telalanmamza gerek yok. (gittiine)
{ Az bir bteyle ay sonunu getirmeye alyor. (yakn anlam- { Bu kadar erken gelebilmeyi nasl baaryorsun? (ge)
ls dar)
{ Bu kk ve tenha otel inanlamayacak kadar temizdi. (pisti)
{ Skntl gnlerimde bana ekonomik destek vermiti. (yakn
anlamls dar) hh S
zcklerin kartlk dourabilmesi, anlam alanlarnn ak-
masna (balama) baldr.
hh Yukardaki cmlelerde koyu yazlm szcklerin yerine dar
szc kullanlabiliyor. { Darya karken zerine kaln bir eyler al. (inerken deil
hh Dar szcn, koyu yazlm cmlelerin bu balamlaryla girerken)
yakn anlaml saymak yerinde olur. { Sizden kk bir ricam olacak. ( byk deil nemli)
Uyar hh Szcn olumsuz biimi, kart deildir.

Yakn anlamllk bir dilin ilekliini gsterir. nceleri farkl
{ Orhan, dn stanbula gitmi. (Olumsuzu gitmemi, kart
kavramlar karlayan bu szckler, kullanm alanlarnn gelmi.)
genilemesiyle anlam akmas yaamtr. Dilimizde
{ Acl yemeklerden uzak durmalsn. (Acl szcnn kart
e anlama kyasla yakn anlaml szck daha oktur. Ya-
tatldr.)
kn anlaml szcklerin anlam ayrntlarna dikkat etmek
ve bu szckleri buna gre kullanmak gerekir. hh Her szcn kart anlamls yoktur.
{ Kararl admlarla krsye doru yrd.

rnek6: { Ksa zamanda tahmin ettiinden byk bir hrete kavumutu.
nne gelene kzmaktan vazgemezsen, hi dostun kal-
mayacak. rnek7:
Aadakilerden hangisi bu cmledeki alt izili sz- Aadaki cmlelerin hangisinde kart kavramlar bir
ckle yakn anlaml olamaz? arada kullanlmamtr?
A) Paylamak B) kmak A) Dondurucu souklarn ardndan gelen scaklar herkesi

C) Aalamak D) Azarlamak mutlu etmiti.
B) Merdivenleri inip kmakta zorlanmaya balamtm.
E) Sinirlenmek
C) Bizim evin geleni gideni her zaman ok olur.
Yakn anlaml szckler, - kimi durumlarda cmlede kk deiiklikler yap- D) Davete katlma veya katlmama kararn ben veremem.
mak artyla- ayn balamda birbirinin yerine kullanlabilen szcklerdir.
Anlam bakmndan birbirinin yerine tam olarak tutmasa da sz syleyenin E) Temiz kirli demeyip btn tabaklar makineye att.
maksad anlalr. nclde verilen cmledeki alt izili kzmak szc ye-
rine A, B, D, E seeneinde verilen szcklerin hangisi kullanlrsa kullanlsn, Ada souk-scak, Bde inip-kmak, Cde gelen-giden, Ede temiz-kirli szckler zt
cmlenin anlam byk lde korunmu olur. C seeneindeki aalamak anlaml szcklerdir. D seeneinde kullanlan katlma-katlmama szckleri zt
kelimesi ise cmlenin anlamn deitirmektedir. anlaml deildir. Katlmama szc, katlma szcnn olumsuzudur.

4. E Sesli (Seste) Szckler Uyar

hh Farkl (aralarnda anlam ilikisi olmayan) szcklerin ayn Ortak kkl szckleri, e sesli szcklerle kartrma-
sesi vermesidir. maya dikkat etmeliyiz. Ortak kkllk, ayn szcn
hem isim hem de fiil olarak kullanlabilmesidir. Bu sz-
hh Seste szckler, ses ortakl olan szcklerdir. Karladk- ckler, balangta sadece isim biiminde kullanlyorken
lar anlamlar arasnda uzak-yakn hibir ba yoktur. zamanla her iki ekilde de kullanlr olmutur.
{ Sol yannda bir yara izi vard. (yn bildiren szck, sol taraf)
{ Gl, susuz kalnca solmu. (solmak fiili) hh ki kutu boya bu odaya yeter. (boya, isim)
hh Yarn akam bu oday boya. (boya-mak, fiil)
{ Aranan kan sonunda bulundu. (damarlarmzdaki sv)
{ Sana nasl kandm, bilmiyorum. (inanmak fiili)

rnek8:
Aadaki cmlelerde geen alt izili kelimelerden
{ Akamki yemee ka kii gelecek? (soru sfat) hangisinin sestei yoktur?
{ Yemek buldun ye, dayak buldun ka. (kamak fiili) A) Bu kck kara parasna biz vatan diyoruz.
B) Biraz sonra elinde kocaman bir yufka ekmeiyle grnd.
C) Kasabadaki herkesin byk ehirle ilgili plan vard.
hh Tr ynnden aynlk/farkllk sz konusu olabilir. D) hastalklar uzmanmz grevine balamtr.
E) Elinde avcunda ne varsa gece hayatnda tketmi.
{ Kara kal, kara gzlyd. (isim)
{ Kara grnnce hepimiz cotuk. (isim) Kara szc renk ve toprak paras anlamlarnda, el szc insandaki bir
organ ve yabanc anlamnda, var szc ulamak ve var olmak anlamnda,
i szc imek ve i taraf anlamnda seste szcklerdir. Bu durumda A, B,
C ve D seeneklerinde alt izili szckler sestetir. E seeneinde alt izilen
{ Gmleindeki leke, kir deil kand. (isim) tketmek szcnn sestei yoktur.
{ Onun yalanlarna kardeim de kand. (fiil)
hh Seste olmayan szckler arasnda ekli grnm sestelik 5. Somut Anlaml Szckler
salayabilir.
hh Duyularla alglanabilen kavramlar karlayan szcklerdir.
{ Gelsin artk gklerden beklenen yardm! { itme
{ Bahedeki odunlar yardm. Dardan gelen lklar zerine hepimiz pencereye kotuk.
Sorusu
retmen
E seslilik zellii en fazla iki szck arasnda m olur?

Hayr,
ikiden fazla szck arasnda da grlebilir.
say
Yz yzmek
insan yz

{ Dokunma hh Soyut anlaml szcklerin ou duygu bildirir.
Sert yatakta uyumann bel arlarna iyi geldii syleniyor. { sevgi
Kzna duyduu sevgiyi tarif etmenin imkn yoktu.

{ Tatma
Henz tam olgunlamayan elmalarn tad ekiydi. { korku
Korkudan ne yapacan aran hsan mitsizce barmaya

{ Grme balad.
Elinde bir demet iekle sokan banda saatlerdir bekliyor.

{ tela
{ Koklama Bu saate kadar eve gelmeyince hepimizi bir tela ald.
Mutfaktan gelen yank kokusu, akam yemeinden olduumu-

zun habercisiydi. { kskan
Bu kadar kskan biri olabilecein hi aklma gelmezdi.
hh Kimi somut szckler cmle iinde soyut anlam kazanabilir.

{ gzellik
{ ki gndr evde skntdan patladm.
Gzelliin insann bana bela olduu az deildir.
Patlamak szc, nesnelerin byk bir ses kararak dal-
mas anlamna gelir. Grme ve iitme duyularna hitap ettiinden
somut anlaml bir szcktr. Yukardaki cmlede ok sklmak { ama
anlamnda kullanlmtr.
Meer amac kendisini bakanlklarda rahat bir greve aldr-
makm.
{ Soruyu bir de bu yoldan zmeyi dene.

hh Kimi soyut szckler, cmle iinde somut anlam kazanabilir.
(yntem anlamnda kullanlm)
hh Bu durum, somut szcklerin soyut anlam kazanmasna k-
{ Kurallar inemek kimseye bir ey kazandrmaz.
yasla daha az grlr.
(ihlal etmek anlamnda kullanlm)
{ Coku evlerden tam, sokaklara caddelere yaylmt.

6. Soyut Anlaml Szckler
Coku szc, sevince bal heyecan anlamna gelir. Duyu-
hh Duyularla alglanamayp akl yoluyla kavranan kavramlar larla alglanamadndan soyut bir szcktr. Yukardaki cmle-
karlayan szcklerdir. de insanlar anlamnda kullanlmtr.

{ Bugn ben bir gzel grdm Kta lke blge ehir mahalle
Bakar cennet sarayndan Yukardaki szckler genel anlamdan zel anlama doru sra-
Kamat gzmn nuru lanmtr.
Onun hsn-i cemalinden
Gzel szc insanda hoa giden duygular uyandran, estetik

8. zel Anlaml Szckler
zevke hitap eden bir zelliktir. Duyularla alglanamayp kiiden
kiiye deien bir kavramdr. Bu cmlede air bu kelimeyi kz, hh Ayn trden kavramlar tek tek dndren szcklerdir.
sevgili anlamnda kullanmtr.
hh Gl szc; iek, bitki, canl, varlk kavramlarna
gre daha dar kapsaml ve zel anlamldr.
rnek9:
horoz kmes hayvan hayvan canl
Aadaki cmlelerin hangisinde somut anlaml bir
szck soyut anlama gelecek ekilde kullanlmtr? Yukardaki szckler zel anlamdan genel anlama doru sra-
lanmtr.
A) Sapasalam adamsn, niin tembel tembel oturuyor-
sun?
B) Byle sert tavrlarla saygn bir ynetici olunamaz.
C) Korkarm sen de benim niye gittiimi anlamayacaksn. Uyar
D) Bana bu konuyu iyice aratracan sylemiti.
E) Benim burada olduumu renmesi iyi olmaz. Szcklerin genel veya zel anlaml olular kullanldkla-
r cmleye (balama) baldr.
B seeneinde kullanlan sert szc normalde somut anlamldr. Dokunma aa am saram

duyusu ile alglanabilen bir szcktr. Oysa bu cmledeki kullanmnda bir y-
neticinin sertlii dokunma duyusuyla alglanamaz. Szck, bu cmlede ho am szc, aa szcne gre zel, saram sz-
grs olmayan, gnl krc anlamnda kullanlmtr.
cne gre genel anlamldr.
7. Genel Anlaml Szckler

Uyar
hh Ayn trden kavramlar topluca dndren szcklerdir.
Bir szck, karlad btn varlk ya da kavramlar ie-
hh Aa szc; am, kayn, st, kavak, ard vs. recek biimde kullanldnda genel anlam, o trden
kavramlar topluca belirtir. Aa szc, bu varlklara gre sadece bir varl karladnda ise zel anlaml olur.
daha kapsaml ve genel anlamldr.

Kitap, insann nnde yol aydnlatc bir dosttur. (Genel anlamda Elindeki ince bir dal parasyla topra kartryordu.
kullanlm.)
(nicel anlam)
Kitab iki gn iinde inceledim. (zel anlamda kullanlm.)

Yeni muhasebe mdr iyi bir insana benziyordu.
(nitel anlam)
9. Nicel Anlaml Szckler Ekonomik krizden nce iyi para kazanyordum.
hh Saylabilir veya llebilir zellikteki kavramlar karlayan (nicel anlam)
szcklerdir.
{ Hayrsever i adam eitim iin byk paralar harcad.
{ Uzun ama etkili bir konuma yapt.
{ ocuklardan biri ince bir dal kendisine at yapm, oynuyor-

Szckte Anlam Konusuyla lgili YGS/LYSde
du.
Soru Gelen Dier Konular
1. Benzetme
10. Nitel Anlaml Szckler
hh Aralarnda ortak nitelik bulunan kavramlarn birlikte kullanl-
hh Saylamayan veya llemeyen zellikteki kavramlar gste-
masdr.
ren szcklerdir.
{ Gzel konuuyorsun ama bo konuuyorsun.

{ Bizde asker uurlamalar, dn gibi elenceli olur.
{ Doru bildiim yoldan amayacam.
(Asker uurlamalar, elenceli olma ynyle dne
{ Ben hayatmda senin kadar kt bir insana rastlamadm. benzetilmi.)
Uyar { Dtm ardna Mecnun misali ey yr
Kimi szckler kullanldklar cmleye gre nitel/nicel an- (air, kendisini sevgilinin ardna dmesi ynyle
lam kazanr. Mecnuna benzetmi.)
Bu ince davrannz karsnda mahcup oldum. { Gzelim park imdi bir pl andryor.
(nitel anlam) (Park, ple benzetilmi, benzetme yn sylenmemi.)

2. Anlam Aktarmas { Kanatlar altna almak
hh Bir kavramn, biimi veya grevi ynyle baka kavram yeri- { A tavuk kendini buday ambarnda sanr.
ne kullanlmasdr. { Aslan yatandan belli olur.
Drt balk altnda incelenir: c. Duyudan duyuya aktarm:
a. nsandan doaya aktarm: hh Bir duyuya zg kavramn, baka bir duyuya aktarlmasdr.
hh Organ adlarnn ya da insana zg kavramlarn doadaki { Bir ku, keskin lklar atarak tepemizde uuyordu.
baka varlklara aktarlmasdr. { Araba tatl bir rampay ar ar kyordu.
{ ki karde evlerini srt srta yaptrmt. { Kapy orta yal, eki suratl bir hizmeti at.
{ ehrin gbeinde ok gzel bir daire satn alm. { Kuru kuru ksrmesinden tt belliydi.
{ Rzgr sylyor imdi o yerlerde bizim eski arkmz
d. Doadan doaya aktarm:

{ Daha nem olacaktn bir tanem
Glen ayvam, alayan narmsn hh Doadaki bir varla zg bir kavramn, doadaki baka bir
varla aktarlmasdr.
b. Doadan insana aktarm: hh Genellikle iirlerde ve sanatl syleyilerde grlr.
hh Doaya - veya doadaki dier varlklara - zg kavramlarn { Deniz yrtlr kimi zaman, ben dikerim.
insana aktarlmasdr.
(Kumaa, kda zg bir kavram, denize aktarlm.)
{ Bu s dncelerle bir yere varamazsn.
{ Ay, aalarn arasndan yere damlyordu.
{ Kardeim eve ge gelince babam kzp kprd.
(Suya zg bir kavram, aya aktarlm.)
{ Haberi aldnda sevinten havalara utu.
{ Gece, siyah perdesini yava yava toplamaya balamt.
{ Dman saflarna szp bilgi toplayacaklard.
(kumaa zg bir kavram, geceye aktarlm.)
{ Ve karlar uumaya balaynca pencerende

hh Deyim ve ataszlerinde bu aktarma sk rastlanr.
Beni hatrla ey yr, kalbinin en derininde
{ Kurtlarn dkmek (Kulara zg kavram, karlara aktarlm)

3. Ad Aktarmas (Mecaz- Mrsel / Dz Deimece) rnek10:

Filistin alyor kara gzyalaryla,
hh Benzetme amac olmakszn, bir szn kendisiyle ilgili bir
Gzleri kan revan iinde, yreindeki sancyla
baka sz yerine kullanlmasdr. Bu dizelerde Filistin alyor derken Filistin halk kastedilmitir.
Aadaki dizelerin hangisinden byle bir kullanm sz

hh Ad aktarmasnda kullanlan szckle kastedilen szck ara- konusudur?
snda eitli ynlerden iliki bulunur: A) Uruna koymuum ba bedeni

Doldur tfengini hedef et beni
{ Aalarn sararmas sonbaharn geldiini haber veriyor. B) lrsem yazktr sana kanmadan
Kollarm boynuna halkalanmadan
(Aa sylenip yaprak kastedilmi, para - btn ilikisi)
C) Sevgilim bu elden gittin gideli
Ilgt lgt eser sevdann yeli
{ tabak yedim, hl doymu deilim.
D) Tuna boylarnda sra serviler
(Tabak sylenip yemek kastedilmi, i - d ilikisi) Tan yeli estike sessiz alarm
E) Kprden geerken kpr ykld

{ Radyoda Bar Mano alyordu. yz atl birden suya dkld
Soru kknde verilen dizelerde ad aktarmas vardr. Seenekler incelendiinde

Bar Mano sylenip onun eserleri kastedilmi,
E seeneinde yz atl ifadesi grlecektir. yz atl denerek yz atl
insan kastedilmitir. Para - btn ilikisine dayal ad aktarmas yaplmtr.
sanat - eser ilikisi)
{ Ankaradan konuyla ilgili bir aklama yaplmad.
4. Dolaylama
(Ankara sylenip, hkmet kastedilmi, ynetim - insan ilikisi)
hh Bir szn yerine kalplam bir sz beinin kullanlmasdr.

{ Btn mahalle sokaa dklmt.
hh D
olaylamalarn benzetme ilgisine dayal mecaz ynleri ok
baskndr.
(Mahalle sylenip, insanlar kastedilmi, yer - insan ilikisi)
{ Kara elmas (Kmr kastedilir.)
{ Buraya geldiinde yznden den bin parayd. { Bacasz sanayi (Turizm kastedilir.)
Yznden den bin para sylenip

{ File bekisi (Kaleci kastedilir.)
zgn olduu kastedilmi, neden - sonu ilikisi) { Derya kuzusu (Balk kastedilir.)

SZCKTE VE SZ BEKLERNDE ANLAM I Konu Testi - 1
1. Tutmak kelimesi aadaki dizelerin hangisinde ele 5. Aadaki cmlelerde geen alt izili kelimelerden
geirmek, yakalamak anlamnda kullanlmtr? hangisi gerek anlamnn dnda kullanlmtr?
A) ttr verdiim tut benim szm A) Fikirlerinden yararlanmay gerekten ok isterim.
Severim demeye tutmad yzm
B) Sabahlar kzarm ekmek yemeyi ok zlemiim.
B) Olmak istiyorsan dnyada mesut
C) Oldum olas byle sulu insanlardan nefret ettim.
Hakka halka yarayacak bir i tut
D) nar aacnn dallar doal bir glgelik oluturmutu.
C) Krmz gl ark boyunca bitersin
E) Kprck kemii iki ayr yerden krlmt.
Neden byle boyun eri tutarsn
D) Sevdiim stnde uan kularn
Tutup kanatlarn krmaa geldim 6. Elenmek kelimesi aadaki dizelerin hangisinde di-
E) Ben bir ku idim geldim tmeye erlerinden farkl bir anlamda kullanlmtr?
Yrin bahesinde mesken tutmaya
A) Elenme gurbette yayla zaman
Mevlay seversen alatma beni
2. Aadaki alt izili kelimelerin hangisi mecaz anlamda
kullanlmtr? B) Ala gzlerini sevdiim dilber
Elenir de bizim ilde kalr m?
A) Yapkan scan yerini hafif rahatlatc bir serinlik al-
maya balad. C) Elen hocam elen bir sualim var
B) Gn batmyla birlikte bakra alan bir k yayld ken- Edep nedir, erkn nedir, yol nedir
te. D) Yldrmdan, tipiden, kasrgadan ylmayan
C) Hafif meyilli yokuta bekleyen kalabalkta bir hareket- lmlerle elenen tun yrekli Trkleriz
lenme oldu.
E) Iraktr yollarn dolandm geldim
D) Sabahn ilk saatleri olduundan sra ok da kalabalk
saylmazd. Tatldr dillerin elendim kaldm
E) Kalabaln ou Akif Bey gibi yal insanlardan oluu-
yordu.
7. Aadaki alt izili kelimelerin hangisi yan anlamda
3. Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerin han- kullanlmtr?
gisinin anlamda yoktur?
A) Soruyu bir de bu yoldan zmeyi deneyelim.
A) Bugn nemsemediiniz eye yarn ihtiya duyabilirsiniz. B) Hafif davranlaryla herkesin gznden dt.
B) yi bir rak olamayandan, gerek bir usta meydan gel- C) Sonunda btn su yine benim stme kald.
mez.
D) Bu szlerden bu kadar alnacan bilemezdim.
C) Fikirlerine deer verdiim ender insanlardan biridir.
E) Olaylarn buraya varacan ok nceden kestirmitim.
D) Srtndaki koca uval rahata tayacak kadar gly-
d.
E) Yalan yere ahitlik yapt anlalnca ok utand. 8. Bulmak szc aadaki dizelerin hangisinde farkl
bir anlamda kullanlmtr?
4. Aadaki cmlelerin hangisinde kart szckler bir
arada kullanlmamtr? A) Nisanda iek, yazda petek, kta karz
Arayan gnllerde bulur bizi
A) yi ve ktnn dengesini her zaman koruduuna inan-
rm. B) Yeilde ne arar da bulamaz insanolu
B) Sorunlarm deerlendirirken karamsar bir tablo iz- Yeil bu Varlk dolu, gk dolu, umman dolu
memeye alrm. C) lest atm kasabay bulunca
C) nceleri hep ben birinci olurdum, sonradan Erkut da Baktm ki halk uzanm btn yayla boyunca
kazanmaya balad.
D) Dolandm gezdim ben ba bahay
D) Dmanlarmn zlmesi benim sevinmem anlamna
O dosta yiyecek nar bulamadm
gelmiyor.
E) Geni evden sonra tandmz bu darack gecekon- E) ndim dereye ta bulamadm
duyu ok sevmitim. u gnlme gre e bulamadm

SZCKTE VE SZ BEKLERNDE ANLAM I Konu Testi - 1
9. Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir sz- 13. Ekmek kelimesi, sabah kahvaltsn hazrlayan bir anne
ck kullanlmtr? iin sofraya konmas gereken bir besin maddesini dn-
drrken, onu almak iin bakkala giden bir ocua, sabah
A) Ankarada days olmayanlarn i yaptrmas mmkn
deil. yaplmas gereken bir i anlamna gelir.
B) Suflr olmasayd oyuncu ok zor duruma decekti. Bu cmlede somutlatrlarak anlatlan ey aadaki-
C) Mirastan payna denle kendisine bir ev alm. lerden hangisiyle ilgilidir?
D) Hemen hemen senin alarnda bir gen kzd. A) Anlam deimesi B) Genel arm
E) Piknikte fena yorulmuum, her tarafm dklyor. C) Duygu deeri D) zel arm
E) Anlam genilemesi
10. Bu kk kasaba, baz olumsuzluklar ---- insanlarn yaa- 14. I. Gazetedeki ke yazlarn vakit bulduka okumaya
maktan vazgeemeyecei bir byye de sahipti. alrm.
II. Kolejde okuduundan ngilizcesi iyiydi.
III. Aklmdan geenleri okumu gibi konuuyordu.
si getirilemez?
IV. Osmanlca okumay dedesinden renmiti.
A) bir kenara brakrsak B) yannda
V. Jridekiler yarmacnn okuduu arky ok been-
C) saylmazsa D) dnda miti.
E) yznden
Numaralanm cmlelerde okumak kelimesi ka farkl
anlamda kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
11. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck an-
lamca tekilerden farkldr?
A) Ne de olsa ok acemi, onun bu kusurunu balayn!

B) Otobse yetimek iin kouyordum ne var ki tkezleyip 15. Soygunlarnda maske kulland iin bir trl yakalanam-
dtm. yor ama ---- yakay ele verecek.
C) Aralk ay da bitmek zere fakat Ankara hl kar yz
grmedi.
si getirilemez?
D) Bina olduka gzele benziyor yalnz zamannda ta-
mamlanabilecek mi? A) kukusuz B) kolaylkla
E) Bu konuda ok kitap kartrdm ancak doyurucu bir C) eninde sonunda D) nasl olsa
bilgi bulamadm. E) er ge
12. Brakmak szc aadaki cmlelerin hangisinde 16. Aadaki cmlelerin hangisinde terim kullanlmam-
ertelemek anlamnda kullanlmtr? tr?
A) Sk bir pazarlktan sonra arabay istediim fiyata b- A) Yeni ylla birlikte tiyatrolar perdelerini at.
rakt. B) Okulda bu hafta yapm eklerini ileyeceiz.
B) Dedenlere gitme iini nmzdeki haftaya braktk. C) Hamit Altntopun sert utu auta gitti.
C) ok zorland ama sonunda sigaray brakt. D) Ahmet Haimde yer yer sembolizm akmnn etkisi g-
D) Yemein yarsn yiyip yarsn da kardeine brakt. rlr.
E) Onun gitmeyeceimi anladktan sonra srar etmeyi b- E) Davetliler salona birer ikier girmeye baladlar.
rakt.
16. E 15. B 14. E 13. D 12. B 11. A 10. E 9. B 8. C 7. A 6. D 5. C 4. B 3. D 2. B 1. D Cevaplar

SZCKTE ve SZ BEKLERNDE ANLAM I Konu Testi - 2
1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck me- 4. Almak kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde sa-
caz anlamyla kullanlmtr? hip olmak, elde etmek anlamnda kullanlmtr?
A) Gelecek hafta bugn yine bulualm, dedi. A) Krlan oyuncann yerine yarn yenisini alrm.
B) Az sonra beyaz bir at stnde gelin grnd. B) Uzanp aatan sarkan elmalardan birini ald.
C) ocuu uyutmak iin odaya gtrd. C) Fabrikamz, paketleme blm iin yirmi eleman ala-
D) Akrabalarn grmek, onlarla konumak istiyordu. cak.
E) Bu ltl gnleri ok uzun srmeyecekti. D) Futbolcular, kupay almak iin birbirlerine sz verdiler.
E) Kck kamyonet, bu kadar eyay nasl almt, a-
rdm.
5. Fatih Sultan Mehmet, sradan bir padiah deildi.

2. Kamak szc aadaki dizelerin hangisinde kay- Bu cmlede alt izili szcn cmleye katt anlam
bolmak, yok olmak anlamnda kullanlmtr? aadakilerin hangisinde vardr?
A) Bir bakar gnlm aarsn A) Bavuranlarla ylesine bir grp hepsini honut etti.
Ben severim sen kaarsn B) nemli kararlar almadan nce mutlaka birilerine dan-
rd.
B) Kendine gvenen girer meydana
C) Elinden karmak istemediim eyi smsk tutmalsn.
Er olan meydandan kamaz demiler
D) Sana basit bir hediye alacam sanmyordun deil mi?
C) O kadar korkarm ki uykum kat gece
E) zmn bu kadar kolay olacan nereden bilebilirdim?
Sanrm ki bir ldeyim, gzlerimde bir susuzluk
D) Avcdan kam ceylan misali
Gitmi dadan daa yoktur dura
E) Yelken, vapur ne varsa kam limanlara
6. I. Doum gnn ona hediye aldn m?
Yalnz onundu koskoca meydan ve manzara
II. Tutsak da olsalar insanlarn haklar vardr.
III. Bu eserinde sokak ocuklarn anlatm.
IV. Btn pheler bahvann zerindeydi.
e anlamls kullanlmamtr?
3. Aadakilerin hangisinde alt izili szckler seste
A) Kuku B) Kaak C) Armaan
deildir?
D) Esir E) Yapt
A) Hl ayakkablarnn ban yapmay beceremiyordu.
Ba bahe ilerinden anlyor, altka da zevk alyordu.
B) Elindekini, avucundakini sorumsuzca etrafna sam.

7. I. Dededen kalma eski bir konakta oturuyorlar.
Katili ele veren, olay yrinde bulunan bir tutam sam.
II. Sahildeki banklardan birinde yan yana oturduk.
C) El iine kacak yz yok ortalarda grnmyor.
III. O akam sylediklerin iime yle bir oturdu ki
El stnde tutulacak biri olduunu ok sonra anladm.
IV. Gktrk II uydusu byk bir baaryla yrngeye otur-
D) yle gzel bir d gryordum ki uyanmak istemedim. du.
Hele bir kez d de gr, etrafnda bir Allahn kulunu V. Klavuz kaptan almayan gemi Kilyosta karaya oturdu.
bulamazsn.
Oturmak kelimesi yukardaki cmlelerde ka farkl an-
E) Bu dzenbazlar, alarna drdkleri insanlar yolu-
lamda kullanlmtr?
yordu.
Sinir krizi geiriyor gibi davranyor, salarn yoluyordu. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

SZCKTE ve SZ BEKLERNDE ANLAM I Konu Testi - 2
8. Aile szcnn aadaki aklamalarndan hangisi 12. dmek kelimesi aadaki dizelerin hangisinde denge-
birlikte verilen rnek cmleye uygun deildir? sini kaybederek yere serilmek anlamnda kullanlmtr?
A) nsanlarn birinci derecede yaknlar: Ev tutunca ailemi A) Bana dmez can vermek yumuak bir kucakta
de getireceim. Ben bu kaldrmlarn emzirdii ocuum
B) Birlikte alan kimselerin tm: Milli Eitim ailesinin B) Yediklerin eker, erbet, bal myd
alkan bir yesidir.
Onun iin ince dm beliniz
C) Anne, baba ve ocuklardan oluan topluluk: Ailesi
C) Sevdiim bendene derse hizmet
lnce bir daha evlenmedi.
Kapnda kul olmak canma minnet
D) Ayn soydan gelen kimseler zinciri: Damadmz, zmirli
eski bir ailenin ocuudur. D) Hma kuu yere dt lmedi
E) Kiinin ana babas: Ailem kampa gitmeme izin vermi- Dnya Sultan Sleymana kalmad
yor. E) Yzst derken krmzyd kar
Anladm, vuruldum, ite o kadar
9. Baz szckler, temel anlamlarnn yan sra zamanla yeni

kavramlar da karlar hale gelmitir. Buna, szcklerde 13. Aadaki cmlelerin hangisinde kendini hissettirmek
---- denir. anlamnda bir szck kullanlmtr?
A) Kimselere sezdirmeden ieri girmenin bir yolunu bul-
dir? malydm.
A) anlam deimesi B) Yaz scaklar da iyiden iyiye bastrmaya balamt.
B) anlam genilemesi C) Ryalarmn bir gn gerekleeceini biliyordum.
C) ok anlamllk D) Arabann farlarndan birinin yanmadn nasl fark
D) anlam iyilemesi edemedin?
E) anlam ktlemesi E) O gzel gnlerin bir gn biteceini nereden bilebilir-

dim?
10. Aadaki cmlelerin hangisinde yansma (veya yan-

14. Aadaki cmlelerde geen alt izili kelimelerden
smadan tremi) bir szck kullanlmtr?
hangisinin sestei yoktur?
A) Ml ml uyuyordu, kaldrmak istemedim.
A) Bu kck kara parasna biz vatan diyoruz.
B) Bahe kaps gcrdayarak ald.
B) Biraz sonra elinde kocaman bir yufka ekmeiyle g-
C) Krbacn kard ses, atlar rkyordu.
rnd.
D) Ecenin kanaryas birka gndr tmyordu.
C) Kasabadaki herkesin byk ehirle ilgili plan vard.
E) Caddedeki arabann alarm birden almaya balad.
D) hastalklar uzmanmz grevine balamtr.
E) Elinde avcunda ne varsa gece hayatnda tketmi.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde terim anlaml bir sz-
ck kullanlmtr?
15. Hemen araba bulsa akama kalmaz kyde olurdu.
A) Tansiyonu sonunda normale dnmt.
B) Kck atlyeler bile tkr tkr iliyordu. Bu cmlede alt izili szck yerine aadakilerden
C) Gezdiimiz yerlerin iinde en ok Kapalary be- hangisi getirilebilir?

endim. A) demeden B) olmadan
D) imin yangnn bir bardak demli ay sndrmt. C) varmadan D) gemeden
E) am aacnn yapraklar yaz k dklmeden durur. E) bulmadan
15. C 14. E 13. B 12. E 11. A 10. B 9. C 8. C 7. E 6. B 5. D 4. D 3. E 2. C 1. E Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
SZCKTE VE SZ BEKLERNDE ANLAM II
05
hhSZ BEKLER hh Kurulularna gre mastarl, mastarsz, kafiyeli, cmle ve
yk biimindedir.
1. Deyimler
hh Anlatm glendirmek iin, bir anlam karlamak zere bir
araya gelen kalplam szlerdir. Mastarllar
hh Szcklerin yerine e anlamls kullanlamaz, yeri deitirile- El amak
mez. Yz bulmak
Baltay taa vurmak yerine, baltay kayaya vurmak; Baa kakmak
Korku samak yerine, korku datmak; Gzleri yaarmak
Akla karay semek yerine, karayla ak semek; Yrei azna gelmek
Tepesi atmak
Sz aznda gevelemek yerine, aznda sz gevelemek,
denemez. Alktan nefesi kokmak
Etliye stlye karmamak vs.

Acemi aylak, sen bunu yapamazsn, yerine, tecrbesiz
aylak denemez.
Burnu havada, yerine burnu gklerde vs. denemez. Mastarszlar
Ate pahas
Balk kavaa knca

hh Anlatm gzelletirmeye, glendirmeye yarar.
Az kalabalk
Sz dinlememek, bask altna alnamamak szleriyle anlat-
labilecek bir durum, ele avuca smamak deyimiyle, Bardaktan boanrcasna
Bir eyi yapmak iin kendiliinden bir istek duymak szleriyle Hanm evlad
anlatlabilecek bir durum, iinden gelmek deyimiyle, Krk ylda bir
enesi dk
ok iyi, ok gzel szleriyle anlatlabilecek bir durumu gl
gibi deyimiyle anlatmak, anlatm ok daha etkili klar. Ykte hafif, pahada ar

Kafiyeliler Tilkiye: Tavuk kebab yer misin? demiler. Adamn glece-

ini getiriyorsunuz. demi.
Saldm ayra, Mevlam kayra.
hh Anlamlarna gre gerek, mecaz veya kinayelidir.
Ya devlet baa ya kuzgun lee.
Tencere tava, herkeste bir hava.
Herkes gider Mersin'e, biz gideriz tersine. Gerek Anlamllar

Ele verir talkn, kendi yutar salkm.
Azna bir ey koymamak
Babamn ad Hdr, elimden gelen budur.
Parayla deil sra ile
ki ilte, bir yastk, onu da terkiye astk.
yi gn dostu
Ya bu deveyi gtmeli ya bu diyardan gitmeli.
Alan raz satan raz
Adet yerini bulsun

Cmle Biiminde Olanlar
Allah bana, ben de sana
Az var, dili yok.
Kimi kimsesi yok
yi saatte olsunlar.
zr kabahatinden byk
At alan skdar geti.
Hem sulu hem gl
Batt balk yan gider.
Yeri yurdu belirsiz
ne atsan yere dmez.
Dostlar alverite grsn.

Mecaz Anlamllar
Aykla pirincin tan.
Sinekten ya karmak
Delik byk ama yama kk.
Az bozuk
eytan diyor ki.
Kafas imek
Talihim olsayd annemden kz doardm.
Azyla ku tutmak
yk Biiminde Olanlar antada keklik
Etekleri zil almak

Deveye: Boynun eri. demiler.Nerem doru ki? demi.
d kopmak
Kurda: Neden boynun kaln? diye sormular.Kendi iimi
kendim grrm de ondan. demi. ne ile kuyu kazmak

Deyim: et trnak olmak (ok yakn ilgi kurmak)

rnek1:
Atasz: Et trnaktan ayrlmaz. (Akraba arasndaki tartma-
Aadaki cmlelerin hangisinde mecaz anlaml bir de-
lar kalc olmayacandan mdahale etmemek gerekir.)
yim vardr?
A) ou gitti az kald hh Deyimlerin kimi somutlatrmaya, kimi sylentiye, kimi de

B) Ykte hafif pahada ar nl kiilerle ilgili fkralara ve anlara dayanr.
C) Can sa olsun Az yapmak deyimi, meyve satclarnn meyveleri cezbe-

dici olmalar iin dizi biiminden gelir.
D) Azyla ku tutmak
E) Dosta dmana kar Azndan baklay karmak deyimi, bir eyh efendiyle ilgili
fkraya dayaldr.
D seeneindeki "azyla ku tutmak" deyimi mecaz anlamldr. nsan gerekte
Buyurun cenaze namazna deyimi, bir tarihi olaya dayan-
azyla ku tutamayacandan bu deyimi oluturan mecaz anlamda kullanl-
mtr. maktadr.
Kinayeli Olanlar
hh Kimi zaman deyimler, aklamasyla birlikte kullanlr.
Yz kzarmak
Kimsenin anlamasna meydan vermeden, kala gz arasnda
Dudak bkmek eti kapp kat.
El etek pmek Sylenenleri gk kmadan sessizce kabullendi.
El amak Her eyi kendim yapmak zorundaym bundan byle, i baa
Ortada kalmak dt.
Az ak kalma
Dizginleri eline ald, artk irketin btn kontrol onda.
El srmemek
Tamlama Biiminde Olanlar rnek2:

Aadaki cmlelerin hangisinde "yz" szc deyim
Aslan pay
iinde kullanlmamtr?
Dingonun ahr
A) Ben ieri girdiimde yznn asldn fark ettim.
Gz hakk
B) Yemei beenmedii yznden okunuyordu.
Eref saati
C) Yznde anlalamayan bir ifade ile ieri girdi.
Pskll bela
D) Neyin var, yznden den bin para.
aramba pazar
E) Bence onunla yz gz olmaya hi gerek yok.
mr trps
A seeneinde "yz aslmak", B seeneinde "yznden okunmak", C see-

neinde yznden den bin para", E seeneinde "yz gz olmak" deyimleri

kullanlmtr. C seeneinde yz kelimesi deyim iinde kullanlmamtr.
Sorusu
retmen
Deyimlerle ataszlerini nasl ayrt edebiliriz?
Deyimler, ataszleri gibi kalplam olsa da genel bir doruyu

bildirmeyip, bir durum anlatmasyla ataszlerinden ayrlr.

rnek3: rnek5:
Aadakilerin hangisinde deyim aklamas ile birlikte Kafa szc, Arapa kkenli bir szck olmasna ramen,
kullanlmamtr? deyimleerek dilimizde kendine olduka geni bir kullanm
A) Askerlik dediin ksack bir dnem, gz ap kapayn- sahas bulmutur. rnein kar gelmek, bakaldrmak an-
caya kadar geer. lamnda kafasn kaldrmak, bir ey yapmaya kesin karar
B) Hi kimseye danmadan kendine bana i yapyor- I
sun.
vererek zamann beklemek anlamnda kafasna koymak,
C) Olayn stnden saatler gemi hl sinirleri yatma-
II
mt.
birini kandrmak anlamnda kafasn iletmek, bir konu
D) Anlama yetenei kt, dar kafalnn biri olduumu syledi.
III
E) Herkese yardm eden, eli bol, cmert bir insand.
stnde ok dnmek anlamnda kafa patlatmak ve ikaz
A seeneinde gz ap kapayncaya kadar gemek deyimi, ksack dnem IV
ifadesiyle, etmek iin ban iki yana veya ne arkaya hafife emek
B seeneinde kendi bana i yapmak deyimi, hi kimseye danmadan anlamnda kafa sallamak deyimlerini kullanrz.
ifadesiyle,
V
D seeneinde dar kafal deyimi, anlama yetenei kt ifadesiyle,
Numaralanm yerlerdeki deyimlerden hangisi, kendi-
E seeneinde eli bol deyimi, herkese yardm eden, cmert ifadeleriyle
aklanmtr. sinden nce verilen aklamayla ilgili deildir?
C seeneinde kullanlan sinirleri yatmak deyiminin aklamas yoktur.
A, B, D, E seeneklerindeki deyimler, kendilerinden nce verilen aklamalarla

uyumludur. C seeneindeki kafasn iletmek deyimi, doru ve iyi dn-
mek anlamndadr. Bu parada verilen aklamayla ilikisi yoktur.
rnek4:
Aadaki cmlelerin hangisinde deyim yanl anlamda
kullanlmtr?
A) Dn bizimkilerle oturup kulan nlattk. 2. Ataszleri

B) Yllk krdan aslan payn almak iin ok urat.
hh Atalardan kald kabul edilen (ilk syleyeni unutulmu, ano-
C) Bu sylediklerim kulanza kpe olsun.
nim), genel kural niteliindeki ksa, zl, kalplam szler-
D) Gz atrmayan gzellii ile hepimizi etkilemiti.
dir.
E) Bilirim onu, o da senin gibi eski kula kesiklerdendir.
Armudu soy ye, elmay say ye.
D seeneinde kullanlan "gz atrmamak" deyimi, "baka birinin yapmasna Dost, dostun eyerlenmi atdr.
frsat veya imkn vermemek" anlamndadr. Bu balamda kullanlmas yan-
ltr.
Bal, bal demekle az tatlanmaz.

Paa slanmadan balk tutulmaz. Damlaya damlaya gl olur.
Gl seven dikenine katlanr.

hh Ataszleri gerek anlaml, mecaz anlaml ya da kinayeli ola-
bilir. Alak yerin tepecei da grnr.
Gerek Anlamllar hh Kimi ataszleri birbiriyle eliir.
yilik eden iyilik bulur.

Bugnn iini yarna brakma.
yilie iyilik olsayd koca kze bak olmazd.
Akll dman, aklsz dosttan hayrldr.
Fazla mal gz karmaz.
Ama srrn dostuna, o da syler dostuna.
Azck am, kaygsz bam.
Az syle, ok dinle.
Eri oturup doru konualm.
Sebepsiz lm olmaz.
Doru syleyeni dokuz kyden kovarlar.
Her ok, azdan olur.
Zararn neresinden dnlse krdr.
Gvenme varla, dersin darla.
Batt balk yan gider.
Yalancnn mumu yatsya kadar yanar.

Mecaz Anlamllar
Doru syleyenin tepesi delik olur.
Krle yatan a kalkar.
A tavuk dnde dar grr.

rnek6:
Altn eik, gm eie muhta olur.
I. vey evlat gibi tutuluyorum bu evde.
ivi iviyi sker. II. Ona gvenmeyin yamur olsa bile kimsenin tarlasna
dmez.
Minareyi alan klfn hazrlar.
III. Ama byle olmaz ki tencere tava herkeste bir hava.
Rzgr eken frtna bier. IV. Ben istemem, ne am'n ekeri ne Arap'n yz.
Lafla peynir gemisi yrmez. V. yle herkese gvenme, az bal yapan arnn kuyru-
unda inesi de olur.
Yukardaki cmlelerin hangisinde atasz kullanlm-
Kinayeli Olanlar tr?

Yuvarlanan ta yosun tutmaz.
Aa yaken eilir. E seeneinde nsanolu ne kadar iyi olursa olsun, yine de yaradlndan kay-
naklanan bir bencillikle ktlk yapma potansiyeline sahiptir. anlamna gelen
Ayan yorganna gre uzat.
Az bal yapan arnn kuyruunda inesi olur. atasz kullanlmtr.

Balkonda serin serin oturmann keyfi bakadr.

rnek7:
Mevsim gelmi, iri iri karpuzlar tarlann her yerini kaplamt.
Aadakilerden hangisi ataszlerinin zelliklerinden
deildir?
A) Evrensel kurallar ieren szlerdir. Anlamda szcklerle

B) Kiiye ve zamana gre ekimlenemeyen szlerdir.
Yalvarmak yakarmak nafile bugn
C) Szcklerinin yeri deitirilemez, kalplam ifadelerdir.
D) Anlam itibaryla yerel ve milli zelliklerle snrldr. Gznn yana bakmadan gider.
E) Kinayeli, mecazl veya gerek anlaml olabilir.

Yorgun argn geleceksin eve
D seeneinde ataszlerinin yerel ve milli zelliklerle snrl olduu sylenmi-
tir. Bu durum A seeneiyle eliki arz etmektedir. Bu durum, iki ktan birinin Mtevaz soframza oturacaksn
yanlln ortaya koymaktadr. Ataszleri evrensel deer tar. rnein Bu-
gnn iini yarna brakma atasz dnyann her yerinde doruluu tartl-
Ali Rzadan da birka ay hi ses seda kmad
maz bir t vermektedir. u halde ataszleri yerel ve millilikle snrl deildir.
Trke, bozkrn ar duru pnardr.
3. kilemeler Meydana nce gl kuvvetli iki yiit kt.
Mal mlk bakmndan bizim yrenin en gl insandr.

hh Ayn tr ve grevli iki szcn, bir anlam karlamak zere
yan yana kullanlmasyla oluan sz grubudur.
hh kilemeler hem anlam ynyle hem de ses gzellii ynyle

Yakn anlaml szcklerle
anlatma ayr bir gzellik katar.
Garip kalr yerim yurdum
hh Trl yollarla yaplr:
Dostlar beni hatrlasn
Aklmda fikrimde hep sen varsn

Yinelenen szcklerle
Ryamda hlyamda gzlerin var
Varsn bahelerde rzgr gezinsin
Yamur ince ince topraa sinsin Nihayet, usuz bucaksz bahelere girdik.
Gurbetten gelmiim yorgunum hanc E dost ne der diye dnmekten hibir ey yapamaz olduk.
uraya bir yatak ser yava yava
Askerliini sa salim yapp gelmene ok sevindim.
Damlaya damlaya gl olur.
Urap didinip kendine gnlnce bir evceiz satn almt.
Bir kenara ekilmi, gizli gizli bir eyler konuuyorlard.
Esirlerin sorgu sual fasln iri kym bir gardiyan yapyordu.
Esintiye kaplan mzik dalga dalga gelirdi.
(R. Nuri Gntekin, Gkyz)
Allah Allah seslerinin uzayp gittii yollar...

Kart anlaml szcklerle Byle vr zvr ilerle vaktini boa harcamamalsn.
yi kt bir i tutmuum Dankla baklrsa evden apar topar ayrlmlar.
Acs tatls hepsi bir Sen o zamanlar, kk, zayf, t pt bir kzdn.
Er ge anlar gnl
Mrn krn ettiine gre bana yardm etmeyeceksin.
Hasret aktan hediye
ki eski dost, bu sama sapan olay yznden dargnd.

ki kapl bir handa
Gidiyorum gndz gece Bir anlaml bir anlamsz szckle
On yanda, boynu bkk, bar yank bir ocuk

Her stanbullu az ok air saylr.
st ba eski psk, yalnayak yavrucuk.
ocuun buraya geli gidi saatleri belli mi?
Tnelin br ucunda tekrar ufak tefek klar belirmiti.
Ucuz pahal demeden her grdn almann sonu bu olur.
Bir mcevher dizisine benzeyen irili ufakl binalar Eri br yollarda bu arabayla ilerlemek ok zordu.
Yarm yamalak bir kahvalt edip hzla evden kt.
Yansma szcklerle Buradaki insanlarn elbiseleri daha bir yrtk prtkt.
Havuzda su rl rldr yalan malan, ocuk mocuk, kitap mitap
Uurtmam bulutlardan yce
Sokaktan gelen pat pat ayak sesleri hepimizi korkutmutu.

hh Cmle iinde, ad, sfat, zarf grevlerinde (tr) kullanlr ve her
Milli takm, yeni kadrosuyla gmbr gmbr geliyor. ge olabilir.
eriden gelen takr tukur sesleri ocuklar korkutmutu.
Evi bark kalmamt. (ad-zne)
Vzr vzr giden arabalarn arasndan nasl geecektim?
O an gz seni beni grmyordu. (ad-nesne)
Kitabndaki yazlar uradan buradan alm. (zamir-dolayl

Anlamsz szcklerle tmle)
Yedii abur cuburdan dolay midesinde ikinlik hissetti.

Rzgar lk lk esiyor. (zarf-zarf tmleci)
Aman Yarabbi, bir insan bir anda nasl bylesine allak bullak
Yarin yanaklar al aldr. (ad-yklem)
olur!

rnek8: 4. Kalplamam Sz bekleri

Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme farkl bir trde hh Buraya kadar kalplam sz beklerini rendiniz. Deyim-
kullanlmtr?
ler, ataszleri ve ikilemeler, kurallar nceden belirlenmi ve
A) Ml ml uyuyan bebekler bir anda uyanverdi.
herkes tarafndan bilinen kelime gruplardr. SYM son yllar-
B) Yava yava yeni yuvasna almaya balad.
da farkl bir uygulamaya gitmi ve kalplamam sz bek-
C) Abur cubur almak iin kedeki markete kadar gitti.
lerine de ynelmitir. Bu konudan her yl en az iki soru gel-
D) Belediye tarafndan yaplan elalede sular rl rl ak-
mektedir. u halde kalplamam sz beklerini inceleyelim:
yordu.
E) Doru drst konumak istediini syleyince ieriye hh Sz bei, en az iki szcn bir araya gelmesi ve yeni bir
davet edildi. kavram/durumu karlamasyla oluur.
hh Kalplamam sz bekleri, yazarn bizzat kendisinin bir ifa-

kilimeler, ad, sfat, zarf olarak kullanlabilir. A, B, D, E seeneklerinde zarf ola- deyi daha etkili klmak iin tasarlad kelime gruplardr.
rak kullanlmtr.
C seeneinde isim grevindedir. hh nceden baka biri tarafndan kullanlmam, yaygnlama-
mtr.
hh Bu tarz sorular zmek iin aadaki hususlara dikkat etme-
rnek9: liyiz:
Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme farkl bir yolla

oluturulmutur?
hh zelde her cmle, genelde ise her paragraf belli bir balam
A) Eski psk elbiseler iinde bile ok ho grnyordu.
ifade eder. Balam, bir kelimenin, cmle iindeki konumudur.
B) Adam olanlar grd halde sessiz sedasz oradan
Yani biz Trkede bir szce anlam vereceimiz zaman, o
uzaklat.
szckten nce ve sonra kullanlan szcklere bakarz. Aa-
C) Doru drst bir bilgi vermezseniz buradan ayrlmaya-
caz. daki cmlelerde kt szcnn anlamnn nasl da fark-
D) Yal bir adam utancndan ezile bzle ieri girdi. llatna dikkat ediniz:
E) Yalan yanl szlerle beni kandrmaya alman bou- Bugn hava ok kt olacaa benziyor.
na.
mrmde senin kadar kt bir insan grmedim.
B seeneinde sessiz sedasz , C seeneinde doru drst, D seeneinde
ezile bzle E seeneinde yalan yanl ikilemeleri ayn/yakn anlaml sz- Filmin sonu bu kadar kt olmamalyd.
cklerle yaplmtr. A seeneinde kullanlan ikileme bir anlaml bir anlamsz
szckten olumutur.
Hastann durumu gittike ktye gidiyor.
Sen tam anlamyla bir kt gn dostusun.
Tatil planlar iptal olunca bir kt oldu ki sormayn.

hh Her seferinde kt szcnn anlam cmleye gre dei-

rnek10:
mektedir. Kalplamam sz beklerinin hangi anlamda kul-
Ahmet Hamdi Tanpnar, yaarken de yazarken de duyguyla
lanld da ayn yntemle tespit edilir. Yalnz burada byle
dncenin, dle gerein tam ortasnda bir yerde, zama-
ifadelerin mecaz anlaml szcklerden olutuunu unutma-
nn hem iinde hem dnda yayordu. Bir eyin bitip bir
malyz.
baka eyin balar gibi olduu ince snrn stnde, dnle
bugn aras alaca karanlkta duruyordu ok zaman. Eikte
durmak genel bir davran olmutu onun iin.
rnein,
Alt izili szn paraya katt anlam aadakilerin
Baarl insan, alglarn iyi akort edip gzel bir ses karan de-
hangisinde vardr?
il; ileri ve szleri arasnda akort yaparak hayatnda dzgn ve
A) Tanzimat sanatlar, hem eski iiri eletiriyor, hem de
gzel bir uyum salayabilendir.
eski nazm ekilleriyle iir yazyorlard.
hh Bu cmlede yazar, ileri ve szleri arasnda akort yapmak
B) Yahya Kemal, iirleriyle eski ve yeni arasnda bir gei
sz beini kullanmtr. Burada akort yapmak ifadesi anah-
unsuru, bir kpr grevini yerine getirmitir.
tar konumundadr. Akort yapmak bir tr uyum, eitlik, denk-
C) Cumhuriyet dnemi sanatlar, edebiyat hem biim
lik salamaktr. fadenin ncesi ve sonrasnda kullanlan
hem de ierik olarak farkl bir noktaya tamtr.
szckler de dikkate alndnda yazarn bunu, syledikle-
D) Bir sanat tek bir tre bal kalmayp deiik trlerde
rini hayatnda da uygulayan anlamnda kullanld anla-
eser verebilmelidir.
lacaktr.
E) Sanat eserlerinde duygu ve dnce arasndaki denge
korunursa eserin baarl olma olasl artar.
rnein, "Eikte durmak" ieri ile darnn ortasnda durmaktr. eri ile dar eikle
birbirine balanr. Seenekler incelendiinde B'de byle bir gei halinin (eski
lkemizdeki sanatlarn ok nemli vazifeleri var bence. Onlar iirle yeni iir arasnda) olduu grlecektir.
halk gzlemlemeli, halkn sorunlarn tespit etmelidir. Gerek-
lerle i ie olmallar. Gereklerden kamamallar. nk onlar
halktan ileri, halka yol ac insanlardr.
hh Bu parada yazar, sanatlara bir halktan ileri olmak ve halka
yol amak misyonunu yklemitir. Burada halka yol amak
ifadesi anahtar konumundadr. Sanatnn rnein karla kapl
bir yol amas sz konusu olamayacandan fikirleri, dn-
celeri ile halkn bilin seviyesini ykseltmesi, onlara k ol-
mas kast edilmi olmaldr.

Sorusu
retmen
Kalplamam sz beklerinin anlam nasl bulunur?
Kalplamam sz beinin getii balama bakmak gerekir.

Byle szcklerin mecaz anlamda kullanldklarn unutmamalyz.

rnek11: rnek13:
Trkiyede eletiri, temelde aratrmaya dayanmyor. Bir iki- Kendi topraklarndan hangi sebeple olursa olsun ayrlmak
si ayr tutulursa eletirmenlerin geriye doru atlm salam zorunda olan sanat, gittii yerde sesini, sanatn duyur-
kprleri yok. Eletirmenler bizim eski edebiyatmz b- mak iin yine kendi toprann zsuyuyla beslenmek zorun-
tnyle bilmiyor hatta ou en klasik eserleri bile okumu
dadr.
deil.
Bu cmlede geen kendi toprann z suyuyla beslen-
Alt izili szn cmleye katt anlam aadakilerden
hangisidir? mek sznn anlam aadakilerden hangisidir?
A) Kendinden nceki sanatlar iyi tanmak A) Eserlerinde tm insanln ortak sorunlarn ilemek
B) Eski edebiyat geleneini bilmek
B) Eserlerini bulunduu yerdeki toplumun bak asyla
C) Edebi trlerin tarihi geliimini bilmek biimlendirmek
D) Kiisel gemiini iyi bilmek
C) Eserlerini ulusal deerleriyle yourup, zenginletirmek
E) an edebiyat dnyasn yakndan tanmak
D) Eserlerinde insanln deer yarglarn yeniden yorum-
Edebiyatmzn bir zaman dorusu zerinde ilerledii farz edilirse, geriye dolamak
ru atlm kprden eski edebiyatmzn kastedildii anlalacaktr. Byle bir E) Eserlerini evrensel deerleri gz nnde bulundurarak
kpr atlamadna (kurmak) gre o edebiyat bilinmiyor demektir. Bu anlam
en doru veren cmle B seeneinde yer almaktadr. oluturmak
Bir sanatnn kendi toprann z suyuyla beslenmesi, kelimelerin gerek an-

lamlaryla anlalamaz. Burada yazar, sanatnn yerel, milli ynn bir kenara
brakarak eser retemeyeceini; ilhamn, konusunu kendi deerlerinden ala-
bileceini anlatmaktadr. Seenekler incelendiinde bu anlamn Cde verildii
grlecektir.
rnek12:
Alkanlk yznden pusulay aran insann yapmayaca rnek14:
yanllk, yapamayaca ktlk yoktur. Alkanlklarla gz
Szlk hazrlamann en g yan szckleri anlam kaygan-
dnen insanlar, vurup krmaya, ldrmeye gtrr alkanlk-
lndan kurtarma, onlar belli bir yerde tutmadr. Bu da an-
lar. Tek dze duygularda, dncelerde, eylemlerde gide gele
lakalaan benliimiz tepeden trnaa bataa gmer bizi. cak szcklerin belirsiz yanlarn sz duvaryla kuatmakla
gerekleir.
Alt izili szn paraya katt anlam aadakilerden
hangisidir? Bu cmledeki alt izili szle, szcklere ynelik olarak
A) Amalarndan uzaklam insan ne yapld anlatlmtr?
B) Neye inanacana bilmeyen insan
A) Szcn ok anlamllndan yararlanld
C) Deerlerini ve ltlerini yitirmi insan
B) armsal deerlerinin belirtildii
D) Toplumun dnda kalm insan
C) Zenginletirme yollarnn akland
E) Ruhsal bunalmlar yaayan insan
D) Kullanm sklnn yanstld
Parada pusulas aan insan ifadesinin alt izilmitir. Bu ifadenin kullanld
balama bakldnda yle bir karmda bulunulabilir. Pusula, gerekte insa- E) Tanmyla ilgili snrlar konulduu
na fiziki anlamda yn tayininde yardmc olur. Gidecei yn gsterir. Manevi
anlamda da insann bir yolculuk halinde olduunu dnrsek o yolculukta Duvarla kuatmaktan bahsedildiine gre szn belirli bir ereve iine alnp
insana pusula olacak eylerin de deer yarglar ve buna bal ltler olduu deerlendirilmesi,snrlandrlmas sylenmektedir.
sonucuna varrz.

rnek15: rnek17:
Geen gn skdar'da bir yazar arkadamla karlatm. iir iiri dourur ve her air bir dierinden etkilenir. Nereye
"Ne o beyim, romancla m baladn?" dedi. aka etmedi- kadar etkilenme, nereye kadar esinlenme olur ve taklit ne-
ini sesinden, bakndan anlamtm. Demek benim takma rede balar, iir hrszl nedir, bunlar tartlr ama sonuta
adla yazmama bir ey demiyordu da kendi adm kullanarak sanatta ve edebiyatta etkilenme doaldr. nk sanatnn
yazmam ---- sayyordu. Roman, romanclarn alanyd. Bir en nemli zellii, srekli aray iinde olmas, kendini ye-
ozan buraya burnunu sokamazd. terli grmemesidir. nitekim yazar Andre Gide, kendine yet-
tiini syleyen sanaty "zekasna diyet yaptran insan"a
Bu parada bo braklan yere aadaki deyimlerden
benzetir.
hangisi getirilmelidir?
Bu parada geen "zekasna diyet yaptrmak" szyle
A) burnu bymek sanatlara zg hangi zellik belirtilmek istenmitir?
B) bana dert amak
A) Dnce ve duygu dnyasn besleyerek gelitirmeme
C) i karmak
B) z eletiri yapma alkanl olmama
D) izmeden yukar kmak
C) Grlerini bakalaryla paylamak istememe
E) kendi gbeini kendi kesmek
D) Bakalarn taklitten kanma
A seeneindeki burnu bymek deyimi kibirli olmak anlamndadr. E) Eserleri zerinde gerektii lde almama
B seeneindeki bana dert amak deyimi durduk yerde skntl bir ie bula-
mak anlamndadr. Diyet fazla, gereksiz ve hatta istenmeyen kilolardan kurtulmak iin yaplr. Yani
C seeneindeki i karmak deyimi hesapta olmayan bir iin ortaya kmas kii kendini beslemez aksine beslenmesini azaltr. Seenekler incelendiinde bu
anlamndadr. durumun A seeneinde verildii grlecektir.
D seeneindeki izmeden yukar kmak haddi amak anlamndadr.
E seeneindeki kendi gbeini kendi kesmek, bir ii bakasnn yardm olma-
dan yapmak anlamndadr.
Bo braklan yere haddi amak anlamndaki "izmeden yukar kmak" deyimi
gelmelidir.
rnek16: rnek18:
Edebiyat dergileri, yazn dnyasna kazandrdklar yeni Depremde evde deildik. Eve gelince grdk ki dolaplar,
isimlerle kendi geleceklerini belirleyen yaynlardr. Bir sa- kitaplklar devrilmi; binlerce kitap yerlerde. imdi o kitap-
natmz yle diyor: "Dergiler, edebiyatn yeralt harita- lar ne olacak? "Cann kurtarmsn, yetmez mi?" demeyin.
sdr." Nitekim bu dergilerde ilk rnleri yaymlanan gen Kitaplar da insann can gibi. Birine bile zarar gelse iimden
airlerin ou, bir sre sonra almalarn kitaplatrarak bir eyler kopar.
airliklerinin ilk kilometre talarn koyarlar.
Bu parada geen "iinden bir eyler kopmak" szyle
Bu parada geen "edebiyatn yeralt haritas olma" s- anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir?
zyle, dergilerin hangi zellii belirtilmek istenmitir?
A) Korkudan bir ey yapamamak
A) Sanatlar, farkl alglama kalplar iinde dndrme B) Bedensel bir ac duymak
B) Gizli yeteneklerin gn na kmasna olanak salama C) Yapabilecei bir eyi yapamaz hale gelmek
C) Yazarlar, yeni yaznsal trlere ynlendirme D) Panikledii iin eli aya dolamak
D) iiri teki trlerin nne geirme E) Bir olay karsnda derin znt duymak
E) Sanatlarn birbirlerinden yararlanmasna ortam hazr-
Seenekler incelendiinde insann iinden bir eyler kopma ifadesinin bu ba-
lama
lamda zntyle ilgili kullanld grlecektir. Bu anlam da E seeneinde
verilmitir.
Yeraltnda olma hli bir sakllk halidir. nemli eylerin haritas karlr. iirin
hem haritas karlmtr hem de yeraltndadr. Bu durumda henz kefedilme-
mi, sesini duyuramam yeteneklerin ortaya kmas anlamn veren seenek
dorudur.

SZCKTE VE SZ BEKLERNDE ANLAM II Konu Testi - 1
1. Kpein biri aznda av, eilip kendini grr suda 4. Aadaki cmlelerin hangisinde bir deyim kullanl-
Baka av sanar, atar azndakini hemen mtr?
Sudaki ava saldrr, su karr birden A) Patronlar, alkanln bir maala dllendirdiler.
G varr zavall kpek kar kyya B) Sabah erkenden valizlerimi toplayp oteli terk ettim.
Ne av kalr tabi geriye ne de glgesi C) Ne kadar yaramazlk yaparsak yapalm kzmazd.
Bu manzumede anlatlan durumda aadaki deyimler- D) Mahalledeki hrszlk olayna onun da ad karmt.
den hangisi kullanlabilir? E) ehrin grltsnden bunald iin kye kamt.
A) Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmak
B) Pireye kzp yorgan yakmak
C) iten gemek
D) Kan tkrp kzlck erbeti itim, demek
E) Gz dnmek 5. Aadaki cmlelerin hangisinde deyim kullanlmtr?
A) Yamurdan hemen sonra ortal sis kaplamt.
B) nsanlar ykseldike alakgnll de olabilmelidirler.
C) Penceredeki ocuk byk bir dikkatle bize bakyordu.
D) Bu iin stesinden gelmek her babayiidin harc deil.
E) Derdini bana anlatnca ferahladn hissettim.
2. "Okumak" kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde bir

deyim iinde kullanlmtr?
A) Okumaya olan hevesim ilkokul alarmda balad.

B) yi bir niversitede okumak iin aba sarf ediyor.
6. I. Eri br bir patikadan yukar kmaya baladk.
C) Yaramazlk yaptn yznden okumak zor deildi.
II. Yalan yanl bilgilerle benim hakkmda karar verme.
D) Okuyup adam olmam en ok annem istemiti.
III. O gnden sonra benden ke bucak kayor.
E) iiri o kadar hzl okumutu ki kimse bir ey anlama-
IV. Sorularma doru drst bir cevap alamadm.
mt.
V. E dost bir araya gelir, btn ii abucak bitirirdik.
Numaralanm cmlelerdeki ikilemelerden hangisi ku-
ruluu ynyle dierlerinden farkldr?
3. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme farkl bir g-

revde kullanlmtr?
A) Gurbetten gelmiim yorgunum hanc 7. I. Az emek

uraya bir yatak ser yava yava II. Az yoklamak
B) nci, mercan gibi ufak diinde III. Aza almamak
Tatl tatl syler dili Zeynepin IV. Az aramak
C) Gidiyorum gurbeti gnlmde duya duya Numaralanm deyimlerden hangi ikisi anlamca ayn
Ulukla yolundan Orta Anadoluya dorultudadr?
D) Kalkt g eyledi Avar illeri A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III.
Ar ar giden eller bizimdir D) II. ve IV. E) I. ve IV.
E) Erenlerin sancan gtrdk
Katar katar kervanlarn getirdik

8. Aadakilerden hangisinde deyimlerle ilgili bir bilgi 11. I. Az ok ngilizce de bilirim.

yanl vardr? II. Hemen hemen yolu yarladk saylr.
A) Szcklerin yerleri bellidir. III. Tam olmasa da yle byle tanrm o adam.
B) En az iki szckten oluur. IV. Gitti gideli bir kez olsun aramad bizi.
C) t verir, yarg bildirir. Numaralanm cmlelerin hangilerindeki alt izili sz
D) Bazlar cmle biimindedir. bekleri anlamca birbirine en yakndr?
E) Ksa ve zl ifade ierir. A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.

D) I. ve III. E) II. ve IV.
9. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme yakn anlaml

szcklerle oluturulmutur?
A) Aa yukar iki saattir bekliyorum. 12. Aadaki cmlelerin hangisinde kuruluu ynyle di-
B) Bata ka ilerliyorduk. erlerinden farkl bir ikileme vardr?
C) Dost dman demeden alalm.
A) Ocaktaki tencere fokur fokur kaynyordu.
D) Doru drst alamad.
B) Araba onunla aramz yava yava dzeldi.
E) Abur cubur yemek houna gidiyor.
C) Sakin sakin konuurken birden sinirlendi.
D) Pencerenin nnde derin derin dnyordu.
E) Az aza vermi gizli gizli bir eyler konuuyorlard.
10. Gnmz roman yazarlarnda grdmz postmodern

eilimler aslnda gemiten gelen bir birikimin yansmas.
yle olmasa edebiyatmzda nemli bir yere sahip olan
usta sanatlardan biri roman yazmak birikim ve gncelden
kopmayan sanatlarn iidir, der miydi?
Yukardaki cmlede alt izili szle anlatlmak istenen

aadakilerden hangisidir?
A) Her kaynaktan beslenip bunu yaanan zamanla sen-

tezleyen kiiler gn gelince yazndaki yerlerini alr.
B) Deneyimler beslendii kaynaa ne kadar bal kalrsa 13. Aadaki cmlelerin hangisinde deyimin aklamas
o derece daha ilevsel olur. yanl verilmitir?
C) Roman yazmak usta sanatlar rnek alarak yaplan A) Akln armak: Ne yapacan bilemez olmak
bir itir.
B) Akln yitirmek: Sevinten ne yapacan bilemez olmak
D) Gen sanatlar roman yazmadan nce kendilerine
hayali birer gereklik oluturup bunu gncele yaymak C) Akln oynatmak: ok korkmak
zorundadr. D) Akln almak: lgisini ar derecede ekmek
E) Tecrbe gemii bir araya getiren kimlikler edebiyatta-
E) Akln elmek: Niyetinden vazgeirmek
ki yerlerini daha salama alacaklardr.

14. Bana gre her iir bir karlatrmann olup bittii ortam- 17. Araya gitti diye ilenme baharna
dr. Bu yzden bu karlatrma her iirde baka bakadr.
Huduttan gtrdn an yetiir yrna
iirler, yaam ve duygular kendince dile getirir. Her iirin
yaam ve duygular anlat farkldr. te bu yzden yaam Alt izili szn dizelere katt anlam aadakilerden
ve duygular, her iire o iirce yansr. hangisidir?
Bu paradaki yaam ve duygular kendince dile getir-
A) Gzel gemek
mek szyle anlatlmak istenen aadakilerden han-
gisidir? B) Skntl gemek
C) Ziyan olmak
A) Yaam ve duygular kendi anlad kadaryla anlatmak
D) Tecrbe kazanamamak
B) Yaam, duygular anlatrken yeterli olmak
E) Kimseyi sevindirememek
C) Yaam ve duygular basit bir ekilde anlatmak
D) Yaam, duygular tm plakl ile dile getirmek
E) Yaam ve duygular anlalmayacak ekilde ele almak 18. imdiye kadar eletirmenlere fazla bel baland. Sanat-
larmz grcye km kzlar gibi davrandlar. Bir de
aksini denesek diyorum ve gerek bu ekilde a kar
sanyorum. Yani, u slup denemesi eletirilere kar, tak-
tiklere kar bir sava asa yazarlarmz, nasl olur acaba?
Asl veni sorguya ekmeli bence.
15. Bu adamn her eyi annesiydi. Annesiyle o kadar ilgileni- Alt izili szn paraya katt anlam aadakilerden
yordu ki adeta gz baka hibir ey grmyordu. hangisinde vardr?
Bu cmleye alt izili deyimin katt anlam aadaki- A) Eletirinin, her eyden nce bir ahlak ii olduu inkr
lerden hangisidir? edilemez bir gerektir.
A) Her eyden daha nemli grmek B) Eletirmenler, ounlukla kendi sluplarn ortaya koy-
B) Baka hibir ey ile ilgili bir ey dnememek mak iin eletiri yazarlar.
C) Btn dikkatini vermek C) Bir eletirmen iin ou zaman en nemli hatta tek
nemli ey kendisidir.
D) Tm hayatn ayrabilecek kadar sevmek
D) Her eletirmen, eletirdii eserin ve sanatnn bir ba-
E) Etrafndakilerin grlerine kulak asmamak
ka tarafn arlk noktas yapabilir.
E) Yazarn kendilerini eletirmenlere beendirmek iin
almas sanata zarar veriyor.
19. Tiyatro sokakla arasn at m, kolay kolay kendine gele-

miyor artk. Salonlar, kibar ve elit evreleri kazanmak is-
teyen tiyatro ister istemez incelikte arla kayor, geni
16. "Gece gndz bu zorlu snava hazrlanyordu." kitlelerce anlalmaz hale geliyor.
Alt izili szn cmleye katt anlam aadakilerden Bu parada tiyatronun sokakla arasn amas szyle
hangisinde vardr? anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir?
A) Hibir eye aldrmadan iini yapyordu. A) Anlalmaz bir dil kullanmak

B) Gzn budaktan saknmayp kavgaya dald. B) Eitici olmaktan kanmak
C) Gn olur herkese kapatrm pencerelerimi. C) Toplumdaki aksaklklar sergilemek
D) Sk sk beni arayarak rahatsz ediyordu. D) ok kuralc ve idealist davranmak
E) Ekmek paras, deyip hi durmadan alyordu. E) Toplumdan uzaklamak
19. E 18. E 17. C 16. E 15. A 14. A 13. B 12. A 11. D 10. E 9. D 8. C 7. D 6. A 5. D 4. D 3. E 2. C 1. A Cevaplar

1. Dostoyevskiyi pek ok eletirmen ve okur dnyann en b- 5. nsan, ancak ailesi, yaknlar, dostlar ile hayatn anlaml
yk romancs sayar. Sanat arlk Rusyasnda yoksulluk klabilir. anlamndaki atasz aadakilerden hangisi-
iindeki insanlarn dramn anlatarak evrensellii yakala- dir?
mtr. Bizde evrensellii yakalamam olsa da Orhan Ke-
A) Aaca kan keinin dala bakan ola olur.
mal, yoksul insanlarn hayatlarn yazarln byteci altna
almay bildi. B) Aac kurt, insan dert yer.
Bu paradaki yazarln byteci altna olmak szyle C) Aa yapra ile grler.

anlatlmak istenen aadakilerden hangisidir? D) Aa kknden yklr.
A) Olaylar abartarak anlatmak E) Aa ne kadar uzasa da ge eremez.
B) Baka eserlerden esinlenmek

C) Gerekleri olduu gibi anlatmak
D) Anlatanlar sanatsal bir kaygyla aktarmak
6. nsan bir ie balamsa o iin olas riskli yanlarn da gze
E) Okuyucu belli konuda bilgilendirmek almaldr. Tehlikeleri gznde byterek ie girimekte e-
kingen davranan kimse, amacna ulaamaz. Her iin ken-
dine gre zor bir yan vardr. Amacna kavumak isteyen
de bunlar gze almaldr. Unutulmamaldr ki ----
2. Aadakilerden hangisinde ikileme farkl bir grevde Bu para aadaki ataszlerinden hangisiyle tamam-
kullanlmtr? lanmaldr?
A) Senelerdir doru dzgn bir ite alamad. A) sen iten korkma, i senden korksun.
B) Gvenlik grevlileri btn yolcular bir bir arad. B) sen ilersen mal iler, insan yle geniler.
C) Hakkmda ileri geri konuup duruyorsunuz. C) sereden korkan dar ekmez.
D) ki de bir tartacanza karde karde oynayn. D) son pimanlk fayda vermez.
E) Ka gndr kimseyle konumadan kara kara dnyor. E) ne ekersen onu biersin.
3. Aadakilerin hangisinde kusur, bahane bulmak anla-

mnda bir deyim kullanlmtr? 7. Aadakilerden hangisi Akamn hayrndan sabahn
erri iyidir. ataszyle eliir?
A) Kulaktan dolma bilgileriyle bilmilik taslar.
A) Bugnn iini yarna brakma!
B) Her toplantda mutlaka bana laf atar.
B) Zararn neresinden dnlse kardr.
C) Kendisi bir i yapmaz, ama herkese bir kulp takar.
C) Zorla gzellik olmaz.
D) Kusurlarn gizlemek iin bakalarna amur atar.
D) Tama su ile deirmen dnmez.
E) Anne ve babasnn szlerine aldr etmez.
E) Ak ake kara gn iindir.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde yol kelimesi bir de-

yim iinde kullanlmamtr? 8. Aada ayn anlama gelen deyimler eletirilmitir.
A) Uzun abalardan sonra ileri yoluna koyduk. Bu eletirmelerden hangisi yanltr?
B) Arabamz asfalt yoldan ayrlm, ormana sapmt. A) Gzleri kapanmak- uyku bastrmak
B) Belasn aramak- canna susamak
C) Annesi akamdan beri pencerede yolunu gzlyor.
C) Elden karmak- gzden dmek
D) Olaydan sonra mahalleli yollara dklmt.
D) Kalbi yumuamak- fkesi yatmak
E) Bir yolunu bulup oradan uzaklatm. E) Gz koymak- gz dikmek

9. Aadaki deyimlerden hangisi yoksulluk iinde, evsiz 13. Aadaki cmlelerin hangisinde kullanlan deyimin
barksz kalmak anlamndadr? aklamas yanl verilmitir?
A) A ak kalmak B) A doyurmak A) Yine ipe un sermi, harika bir i karmt.

C) A kurt gibi D) A susuz kalmak B) Meydan ok kalabalkt, ine atsan yere dmezdi.
E) Acndan lmek C) Sal dzelmeye balam, yzne kan gelmiti.
D) Kala gz arasnda, ksa srede yemei hazrlam.
E) Evlenip ba gz olma zamanmn geldiini fark ettim.
10. "Gelmek szc aadaki cmlelerin hangisinde de-

yim iinde kullanlmamtr?
A) Bir an dkkn sahibiyle gz gze geldik. 14. Alda olak dosa merada otu biter atasz, aada-
B) Bana bir hal gelmesinden ok endie etmitik. kilerin hangisiyle anlamca zdetir?
C) Her istediinde buraya gelmesinden rahatsz oluyorum. A) Allah bir kapy kapatrsa baka bir kapy aar.
D) Gze gelmesin diye bebei kimseye gstermiyor. B) Allah dana gre kar verir.
E) Gel zaman git zaman ben de bu ehre almaya baladm. C) Allah kulunu ksmetiyle birlikte yaratr.
D) Allah sa eli sol ele muhta etmesin.
E) Allah dostu insanlar olmal etrafmzda.
11. I. Gz atrmamak
II. Gze alamamak 15. Aadaki ataszlerinden hangisi sadece gerek anla-
III. Gz grmemek mn dndrr?
IV. Gz doldurmak A) Altn yere dmeyle deer kaybetmez.

V. Gz dikmek B) obansz srye kurt dalar.
Numaralandrlm deyimlerden hangisi ok fkelenip C) Garip kuun yuvasn Allah yapar.
kt bir ey yapacak duruma gelmek anlamndadr?
D) Akll dman, aklsz dosttan hayrldr.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Minareyi alan klfn hazrlar.
12. I. Gstericilerin ban ekenler gzaltna alnm.

II. Bana i amasn diye grdklerini kimseye sylemedi. 16. Aadaki ataszlerinden hangisinde mecazl bir sy-
III. Babam, bu clz ocukla m baa kamadn, diye kzd. leyi yoktur?
IV. Banz arttm iin sizden ok zr dilerim. A) Leylein mr lak lak ile geer.
V. Sonunda hepimizin korkuyla bekledii gn gelip att. B) Isracak it diini gstermez.
Numaralanm cmlelerin hangisinde tedirgin etmek, C) Dost ile ye, i; alveri etme.
bkknlk vermek anlamnda kullanlan bir deyim vardr? D) Sereden korkan dar ekmez.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Can yanan eek, at geer.
16. C 15. D 14. C 13. A 12. D 11. C 10. C 9. A 8. C 7. A 6. C 5. C 4. B 3. C 2. A 1. C Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
CMLEDE ANLAM LKLER
Anlamlarna Gre Cmleler 06
hhANLAMLARINA GRE CMLELER 1. Ayn ya da Yakn Anlaml (zde) Cmleler
hh Bildirdikleri anlam bakmndan ayn ya da yakn olan cmle-

hh D
uygu, dnce, durum ya da olayn yargya balanmasyla lerdir.
oluan anlam birimine cmle denir. hh Bu cmlelerde bir konu ortakl vardr.
Onun bu hali beni ok zyor. (duygu)
hh Belirli bir konu, ayn/benzer bak alaryla deerlendirilir ve
Kstl olduu iin paramz dikkatli harcamalyz. (dnce) ayn/benzer mesajlar verir.
irketimizin yapt binalar depreme dayankldr. (durum)
B
alklarn ana denizlerimizde nadir grlen bir kpekbal-
takld. (olay)
Mutluluk, insann ihtiya duyduu eyi elde etmesiyle yakalanr.
hh Fiil, ekimlendiinde tamamlanm yarg bildirir. Gereksinimleri karlanan insan kendini iyi hisseder.
Yoruldum.
Btn gn ok altm iin yoruldum.

hh Yukardaki cmlelerde insann mutlu olmasyla ihtiyalarnn
karlanmas arasndaki ba anlatlmaktadr.
hh simler ve isim soylu szckler/szck bekleri, ek fiille e- hh Mutluluk, ortak konudur.

kimlendiinde tamamlanm yarg bildirir.
hh Bak as, insann mutlulua ihtiya duymasdr.
Yorgunum.
hh Mesaj, ihtiyalar giderildiinde mutlu olunacadr.
htiam ve sadelik, ruh dnyasnda gzel bir armonidir.
K
itaplar, sanki hi dokunulmam gibi, tertemiz okuyup biti-
Anlamlarna Gre Cmleler
renlerden deilim.
hh P
aragraflarda olduu gibi cmlelerde de konunun ana mad- Kitap senden getiyse senin de o kitaptan getiin belli ol-
desi, bak as ve mesaj bulunur.
mal.
hh Konunun ana maddesi, hakknda sz sylenendir.
Bence sanat anlatmyla zgn olmal, yolunun farkl olma-
hh B
ak as, konunun ana maddesine hangi ynden, hangi sna almaldr.
zelliine gre baklacadr. Bir baka deyile anlatmn kap-
sad alandr. Sanat iin nemli olann, kendi slubunu oluturmas oldu-
una inanyorum.
hh Mesaj, anlatlmak istenendir.

CMLEDE ANLAM LKLER / Anlamlarna Gre Cmleler
Ben iirde modaya deil, kalcla bakarm.

rnek2:
Benim iirde aradm ey gncelliini yitirmemesidir.
I. Gemite yaanan olaylarn ou kendinden nce ya-
ananlarn tekerrrdr.
II. Hatalarmz karsndaki hogrmz, bakalarna da
hh Cmlelerde zdeliin anlamda/yakn anlaml szcklerden gstermeliyiz.
yararlanlarak kurulduuna dikkat edilmelidir. III. Bir ite karmza kan glkler, iin sonunda kazan-
dklarmzn deerini arttrr.
IV. Kolaylkla elde edilen baarlardan elde edilen vn
fazla olmaz.
Bu roman, aradan geen bunca yla karn konusuyla, anla-
V. Baz i kollarnda stesinden gelmemiz gereken zorluk-
tmyla hl gen.
larla karlaabiliriz.
Roman, hem anlatlanlar hem de bunlarn anlatl bakmn- Numaralanm cmlelerin hangi ikisi anlamca birbirine
en yakndr?
dan gncelliini koruyor.
D) IV. ve V. E) I. ve IV.
III numaral cmlede bir i yaplrken karlalan glklerin, o i bittiinde

elde edilen doyumu ykselttii vurgulanmtr.
IV numaral cmlede zorlukla karlalmadan elde edilen baarlarn ok da

deerli olmad belirtilmitir.
rnek1: Her iki cmle de zorluklarn o ie verdiimiz deeri de sonunda aldmz hazz
Dilden sylenen kulaa, kalpten sylenen kalbe ular. da artrdn anlatmaktadr.
Aadakilerden hangisi anlamca bu cmleye yakndr?

rnek3:
A) Bakasn etkilemek isteyen insan onu dikkatle dinle- (I) Orhan Veli Kank, bireysel mutluluklarn veya kederlerini
melidir. yanstmak iin bir ara olarak grmez iiri.
B) Konumann gereinden fazla uzatlmas karmzdaki- (II) Kendi aclarna da sevinlerine de yer vermez iirlerin-
ni skar. de. (III) O daha ok, iinde yaad toplumun aclarn, se-
C) Karnzdakinin gnln alrsanz sizin syledikleriniz- vinlerini yanstmann peindedir. (IV) mgeleri ve arm-
den etkilenir. lar yaln, mecazlar basittir. (V) Syleyiinde iniler, klar
D) nsanlar etkilemek istiyorsanz konumanzda iten ol- yoktur. (VI) Btn iirlerinde okuru saran bir scaklk vardr.
malsnz. Bu parada, numaralanm cmlelerden hangisi kar-
E) Konuma esnasnda seyircilerle gz temas kurmalsnz. lrsa anlamda nemli bir daralma olmaz?
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

nclde iki tr konumann varlndan sz edilmektedir. Birincisi samimi ol-
mayan bir konumadr. Bu konumann sadece duyulaca ifade edilmektedir.
kincisi samimi olan konumadr. Byle konumalarn ise sadece duyulmakla Cmle atldnda daralma olmayacaksa, anlamca onun yerini tutabilecek bir
kalmayp, kardakini etkileyecei belirtilmitir. Seenekler incelendiinde bu baka cmlenin bulunmas gerekir. I. cmlede Orhan Velinin, bireysel mutlu-
ifadelere en yakn cmlenin D seeneinde verildii grlecektir. Seenekte luklarn veya kederlerini yanstmak iin bir ara olarak grmedii belirtilmi.
Byle bir air, iirlerinde bireysel aclarna ve sevinlerine yer vermez. O halde
ksaca iten konuan etkiler denmektedir ki bu da ncl cmleyle hemen I. cmle, II. cmlenin yerini tutabilmektedir.
hemen ayn anlam karlar.

2. Kart (elien) Cmleler rnek4:

hh Konunun ana maddesi ve bak alar ayn olduu halde, I. Anlam z, biimse kabuktur; nemli olan kabuun iin-
mesajlar (yarglar) elien cmlelerdir. de ne olduudur.
II. Baarl olmann yolu ierikte deil onu okuyucuya ak-
taracak biimde gizlidir.

airlerin amac, her trl yanln su yzne kmasn sala-
III. Syledikleriniz, ancak syleme yeteneimize bal ola-
maktr.
rak nem kazanr.
Gece gibidir air, irkinlikleri rtp insana sadece klar gsterir. IV. Konunun deer kazanabilmesi onu ortaya konulma ka-
hh Her iki cmlede de airin ilevinden sz edilmektedir. lk biliyetiyle ilgilidir.
cmlede airlerin olumsuzluklar (yanllar) ortaya koymay V. Ne sylediinden ok nasl sylediin nemlidir.
amaladklar anlatlrken; ikinci cmlede, airlerin olumsuz- Numaralanm cmlelerin hangisinde anlamca dierle-
luklar (irkinlikleri) perdeleyip gzellikleri yansttklar ifade rine zt bir gr dile getirilmitir?
edilmektedir.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) IV.
Yazmada ustalamak iin yetenekli olmak gerekir.
Seeneklerde szn etkisini belirlemede, artrmada sylenen eyin kendisinin
Yazma, yazdka renilen bir sanattr. mi yoksa onun ifade edili biiminin mi nemli olduuna dair dnce ieren
cmleler vardr. II, III, IV, V numaral cmleler, asl olann syleme biimi ol-
hh Cmlelerin ilkinde yazmada ustalamann yetenee (dou-
duu savn ileri srmektedir. I numaral cmle ise sylenen eyin kendisinin
tan gelen zellie), ikincisinde ise srekli yazmaya (deneyi-
deerli olduunu iddia etmektedir. Bu durumda A seenei dier seeneklerin
me) bal olduu anlatlmaktadr. tam tersini ifade etmi olmaktadr.
rnek5:
Gelime, eskiyle yeninin harmanlanmasyla olanakldr. Her ressam, ayn doa parasn tuvaline farkl biimlerde
yanstr.
G
elimenin biricik yolu, kltrel mirasn olduu gibi yaatl-
masndan geer. Bu cmleden sonra, dncenin akna gre aada-
kilerden hangisinin getirilmesi uygun olmaz?
hh Cmlelerin ilkinde gelimenin, eskiyle yeninin harmanlanma-
sna, ikincisinde ise kltrel mirasn (eskinin) olduu gibi ya- A) Ele alnan nesne ayn olunca ortaya kan eserler de
atlmasna bal olduu anlatlmaktadr. birbirine benzer.
B) nk olaylara, durumlara bak as sanatdan sa-
natya deiir.
Tarihsel olaylarn kaleme alnmas objektif karakterlidir.
C) Bu, ayn zamanda biemle ilgili bir durumdur.
Tarihi olaylar tarafsz bir anlayla aktarmak mmkn deildir. D) Bunda sanatnn doay alglama biiminin etkisi var-
dr.
E) Bunu, yaratcln bir gerei sayabiliriz.
hh K
iinin iki dnceyi de savunmas, kendisiyle elitiini, tu-
tarsz olduunu gsterir. Bir cmleden sonra getirilemeyecek cmle ya farkl bir konudan sz etmeli ya
da elien bir yargya sahip olmaldr.
Sanat eseri, hayat olduu gibi yanstmal; yorumlarla, ger-
ek tahrif edilmemelidir. Her ressam ayn doa parasn farkl biimlerde resmediyorsa bu; bak as-
nn, alglama biiminin, biemin (slubun) ve yaratcln farkl olmasyla ak-
Sanat rn bir fotoraf olmamal, sanatnn sezgi ve hayal lanabilir. Ancak A seeneinde bunun tam tersi sylenmitir.
gcyle yorulmaldr.

3. Nesnel Cmle rnek6:

hh Kiiselliin (duygu, yorum) olmad, bir baka deyile kant- Aadaki cmlelerden hangisi kantlanabilirlik asn-
lanabilen ifadeye sahip cmledir. dan dierlerinden farkldr?
lk yazdm iirlerden derlenen bu kitap, drt blmden olu- A) Eitim, retmenin fedakrlk yapmasdr.
uyor. B) Esmer tenlilerin iinde hep bir beyazlk zlemi vardr.
Nurullah Ata, yazlarnda "ve" balacn hi kullanmamtr. C) Edebiyatn en etin ii iir alannda kalem oynatmaktr.

lkemizdeki tiyatro izleyicisi saysnda geen yla gre art D) Mutluluk, insann elindekiyle yetinmeyi bilmesidir.
oldu. E) Teknolojik bamllk her geen gn artyor.
Yakup Kadri'nin iir trnde eseri yoktur.
Soruda kantlanabilirlik asndan farkl olan seenei bulmamz isteniyor.
Testteki son soruyu snftan kimse zemedi. Bu durumda ya drt seenek nesnel, bir seenek zneldir veya drt seenek
znel, bir seenek nesneldir. Seeneklere bakldnda A, B, C, D seeneklerin-
Hali kylarnn yan sokaklar, yaz k amurludur.
den verilen yarglarn kiisel, yoruma ak yani znel olduu, E seeneindeki
Toplumlarda bazen herkesi ilgilendiren olaylar ba gsterir. yargnn ise ispatlanabilen, kiisel yorum iermeyen olduu grlecektir.
Romanda, uzun sre yurdundan ayr kalm iki kiinin geri

dn anlatlr.
Son yllarda niversitelerimizde bilimsel birok metin, dilimi-

ze evrildi.
5. Neden-Sonu Cmlesi
4. znel Cmle
hh Yargy nedeniyle (gerekesiyle) birlikte veren cmledir.
hh K
iiselliin (duygu, yorum) olduu, bir baka deyile kantla-
hh Bazen biri, bazen dieri nce sylenir.
namayan ifadeye sahip cmledir.
hh Hangi nedenle sorusunu dndrr.
O gzelim memleketimiz her geen gn irkinleiyor.
B
aarl olmak iin her eyden nce baarya artlanmak ge-
rekir. (neden-sonu)
Dostluun olmad hibir yerde insani bir deer olamaz. ardaki iim uzun srd iin gelemedim.
airin, toplumla daha ili dl olmas gerekiyor. Yzme bilmediinden denize giremiyordu.
Sesinde alamakl bir hl vard. Okullarn almasyla masraflarmz da artmt.
iir yazmaya belli bir yatan nce balanmaz. Dn akam tedirgin yattndan uykusunu alamamt.
Genlie ve gzellie affedilmeyecek kusur yoktur. zlrsn diye anlatmadm.
Doa bahar gelince bin bir zenle sslenir. Eve dn yolumuzu uzatmak iin deiik sokaklara daldk.
eviri, kltrler aras etkileimde nemli rol oynar. Geceleri kuru ayaz olduundan, bahedeki eme donmutu.

(yarg-gereke)
Uyar
Kapy a, misafirlerimiz geldi.
Neden - Sonu ilikili cmlelerde bu anlam aadaki ek
iekleri gece sula, daha abuk byr. ve szcklerle salanr.
Bir daha byle konuma, beni zyorsun.
iin
Onunla konumalsnz, burann en saygn kiisidir.
dolay
Sizinle sinemaya gelemem, akama evde misafirlerim olacak.
yznden
B
urada kendini huzurlu hissedersin, biz insanlara hak ettii
deeri veririz. tr
Arpa buday e olur, gzeller gle olur --- "-den"
Meyil verme gzele, ayrlmas g olur --- "-dndan"
(gereke-yarg)
Uykusuzluktan olacak, gzleri kpkrmzyd.
Bu i aceleye geldi, istediimiz nitelikte olmad.
iirin i yz yoktur nk iir gizli kapakl bir eylem deildir. rnek8:

lede eitime bir gn ara verildi, kar yznden btn yollar Aadaki sorulardan hangisinin yant bir gereke
kapanmt. iermektedir?
Yemei ok beendim, bir tabak daha yiyebilirim. A) iir yazarken en ok neye dikkat edersiniz.
Bu scakta btn gn kiralk ev aradm, ok yorgunum. Kelime seimi benim iin birinci plandadr.
B) Ayrntya nem verir misiniz?
rnek7: Evet, zgnle ulamak iin ayrntlar nemsiyo-
(I) niversite son snftayken ok izlenen televizyon kanala- rum.
rndan biri bana bir kltr-sanat program yapma teklifinde C) iir yazarken nasl bir yol izlersiniz?
bulundu. (II) Tabi byk bir kurum tarafndan tercih edilmek nce dikkatimi ele alacam konu zerinde younla-
gurur vericiydi. (III) yle ar alma artlar ne srdler trrm, onunla yaamaya balarm; sonra onu yazmaya
ki btn mitlerim bir anda bitiverdi. (IV) Daha sonra kk koyulurum.
ve de yerel bir kanal yayna girdi. (V) Oraya gidip program
D) Trk iirinin gnmzdeki durumunu nasl deerlen-
yapma isteimi ifade ederek hayatmn ilk programn orada
diriyorsunuz?
yaptm.
Klasik iirimize gre bir kademe aada buluyorum.
Bu parada numaralandrlm cmlelerin hangisinde
E) iire yeni balayanlara neler neriyorsunuz?
yarg gerekesiyle birlikte verilmitir?
nce bir ustann izinden gitmelerini, sonra da yava
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. yava kendi rotalarn takip etmelerini tavsiye ederim.
B seeneinde yant cmlesi Ayrntlar nemsemenizin gerekesi nedir, hangi

Numaralanm cmleler incelendiinde III numaral cmlede yazarn, btn
nedenle ayrntya nem veriyorsunuz? sorusunu dndrdnden gereke
mitlerinin bir anda bittii yargsn ar alma artlarnn olmasyla
bildirmektedir.
gerekelendirdii grlecektir.

6. Ama-Sonu Cmlesi rnek9:

hh Yargy amacyla (gerekesiyle) birlikte veren cmledir. I. Elektrikler kesildii iin fabrikadaki btn retim durdu.
hh Bazen biri, bazen dieri nce sylenir. II. Yoklama kaa olduu iin gzaltna alnm.
hh Hangi amala sorusunu dndrr. III. Zaman bulabilirsem sizi de ziyaret etmeyi dnyorum.
IV. Sabah ince bir elbiseyle ktmdan imdi yorum.
ki yllk maan bu otomobili almak iin biriktirmi.
V. ay imek zere bir dinlenme tesisinde mola verdik
(ama-sonu)
Numaralanm cmlelerden hangisi ama- sonu cm-
nce desenleri boyayabilmek iin byte kullanyorlard. lesidir?
(ama-sonu)
A) I B) II C) III D) IV E) V
Ba arsndan kurtulsun diye iki hap birden yutmu.
I, II. ve IV. cmleler neden-sonu cmlesidir. III. cmle art cmlesidir. V. cm-
(ama-sonu)
leye hangi amala sorusunu soralm: Hangi amala dinlenme tesisinde mola
Al konumasn yapmak zere sahneye yrd. verdik? Bir cevap alabiliyoruz: ay imek amacyla. u halde V numaral cmle
(ama- sonu) ama-sonu cmledir.
Konservatuvara yazld, iyi bir mzisyen olmak istiyor. rnek10:

(sonu-ama)
Olaylar yattrmak iin" cmlesi aadakilerden
Akamlar spora gidiyorum, bir an nce zayflamam gerek. hangisiyle tamamlanrsa bir ama-sonu ilikisini
(sonu-ama) oluturan bir cmle meydana gelmez?
K
endimden emin grnmeye alyordum, bu ii ancak by- A) televizyondan aklama yaplacak.
le alabilirdim.
B) gvenlik gleri devreye girdi.
(sonu-ama) C) gstericilerle konumaya gitti.
M
emleketine gitti nk bu kalabalktan bir sreliine uzak- D) var gleriyle alyorlar.
lamaya ihtiyac vard.
E) insanlarn taleplerinin bilinmesi gerekiyor.
(sonu-ama)
Sorunun doru cevab E seeneidir. nk A,B,C,D seeneindeki ifade-
lerle cmle tamamlannca ortaya bir ama-sonu cmlesi karken E seene-
indeki ifadeyle tamamlandnda bir ama-sonu cmlesinden ziyade koul
(art) cmlesi ortaya kmaktadr.
Uyar 7. art (Koul) Cmlesi
Ama ierikli cmlelerde bu anlam, aadaki edatlarla hh Yargnn gereklemesini arta balayan cmledir.
salanr:
hh Hangi artla sorusunu dndrr.
iin
hh Cmlelerde koul anlam "se - sa" ile salanr. Ancak bu ekin
zere dnda aadakilerle de koul cmleleri kurulabilir.
diye m / mi soru eki
dka / dike eki

Sorusu
retmen
Ama - sonu cmlelerini neden - sonu cmlelerinden na-

sl ayrabiliriz?
Ama - sonu cmlelerinde bir neden - sonu anlam sezilir. Cm-

lenin yargsnn "hangi amala" sorusuna cevap vermesine dikkat
etmeliyiz.

ama balac 8. Karlatrma Cmleleri

yeter ki balac
arlk, kavram ya da durumlar arasnda eitlik, stnlk ya
hh V
zere edat da farkllk ilgisi kuran cmledir.
"-nca / -ince" eki Tiyatro sinemaya gre daha elendiricidir.
Akamki toplant uzarsa yemee yetiemeyebilirim. (stnlk)
Davranlarn dzeltmezse onunla arkadalk etmeyeceim. Yannda oturan ocuk da tpk onun gibi ksa boyluydu.
Dikkatle bakarsan sen de renebilirsin. (eitlik)
Bonaklarn yemek kltr bizimkine benzemiyordu.

Biraz daha ge kalrsak yamura yakalanacaz.
(farkllk)
Baar, z gven ve kararllkla elde edilir.
Bu baarda dierleri kadar benim de paym var.
Seni byle grdke benim de alasm geliyor.
Roman, makaleye gre daha sanatsal bir dil gerektirir.
hh Baz art cmlelerinde anlatmn glendirilmesi iin eer,
Aralarnda en deneyimlisi Okand.
ayet gibi szcklerin kullanld da olur.
Bu byklkte bir evim olmamt.
Eer ufack bir mit bile varsa yaamaya deer. Resimlerdeki zgnl, fotoraflarda gremezsiniz.
rnek11:
I. Sen hibir sorun olmadn sylesen de ben inanmam.
rnek12:
II. Genlerin anlamsz szlerle dolu arklar dinlemesini, Aadakilerden hangisinde karlatrma yaplmtr?
onaylamyorum.
A) Evin nndeki kalabalktan ieride bir eyler olduu
III. Elinden bir tutan olmasayd okuyup adam olamayacak- belliydi.
t.
B) Duyarl insanlarn says ne yazk ki duyarszlara gre
IV. Hi kimse misafirler iin hazrlanan sofraya oturmak is-
ok az.
temedi.
C) lkemizde yaymlanan iir dergilerinin says yirmiyi
V. Buradaki aalar kesip yerine beton yaplar diktiklerini
bulmaktadr.
bir dn.
D) nsanlar kitap okuma alkanln kk yata edinmelidir.
Numaralanm cmlelerden hangisinde art (koul) an-
E) Ma n sralardan izlemekte srar etmesen olmaz my-
lam vardr?
d?
Karlatrma, herhangi iki unsurun benzerlik, farkllk ve stnlk ynlerinin
art cmlelerinde iki yarg bulunur. Yarglardan birinin gerekleebilmesi iin birbiriyle kyaslanmasdr. B seeneinde insanlar duyarllk ynleriyle karla-
dier yargnn da gereklemesi gerekir. III. cmlede adam olabilmesinin trlmtr. Bu karlatrma sonucu duyarszlarn daha fazla olduu sonucuna
art, elinden bir tutann olmasna balanmtr. varlmtr.

abah gnlk gnelik olan hava, leden sonra aniden

S
rnek13:
bozdu.
(I) Hikye yazarken diyaloglara yer vermek ounlukla ka-
nlmazdr. (II) Hatta kimi hikyelerin neredeyse tamam bu Genliindeki sinirli tavrlar gitmi sakin bir insan olmutu.
tr karlkl konumalardan olumutur. (III) Bu hikyelerde aradeniz ne kadar hrnsa Akdeniz de o kadar dingin gel-
K
herhalde ama, tip yaratmaktr. (IV) nk birka satrlk bir miti bana.
konuma, bazen bir karakteri onlarca sayfalk bir betimle-
meden daha baarl bir biimde ortaya koyabilir. (V) Bunun damn yzndeki yumuak ifade bizimle konuurken bir-
A
baarl rneklerine Yakup Kadri Karaosmanolunun Ya- denbire sertlemiti.
ban adl yaptnda rastlyoruz.
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinde

"karlatrma" yaplmtr? hh Baz cmlelerde kartlk sz dzeyinden sz bei dzeyine
tanabilir.
Birinin ve ve bitiremedii bir yazar, dier bir eletirmen
IV. cmlede bir karakteri izebilmedeki baars asndan, birka satrlk bir
yerin dibine batrabilir.
konuma ile onlarca sayfalk bir betimleme karlatrlm. "Daha" stnlk
ilgisi kurulmutur. Dars gnlk gnelik ama ieride paltolarmz bile stma-
ya yetmiyor.
9. Kart Durumlar Bir Arada Veren Cmleler

rnek14:
hh Kavramlarn (varlk, durum, olay) kart durumlarn bir arada
Aadakilerin hangisinde ayn varla ait kart durum-
veren cmlelerdir. lar birlikte verilmemitir?
hh Bir kavramn kart zellikleri olabilecei gibi, birden ok var- A) Koyu am ormanlarndan sonra kel tepeler karlad
ln kart zellikleri de sz konusu olabilir. bizi.
B) ehirdeki kalabalk ba dndrc, kydeki tenhalk
ise bktrcyd.
K
apcmz sakin tavrl bir insand, byle parlamasna bir an- C) O eski yal ustalar lnce yerine yenileri yetimedi.
lam veremedim.
D) Hafta ileri sinek avlayan sinemalarda, hafta sonlar
(ayn varlk) yer bulunmazd.
M
eslek hayatmn bandaki heyecan, bir sre sonra yerini E) nsanlar otobs duranda yamurun dinmesini bekliyor.
ylgnla brakt.
A seeneinde am ormanlar ve kel tepeler, B seeneinde ehirdeki kala-
(ayn varlk)
balk ve kydeki tenhalk, C seeneinde eski ustalar ve yeniler (yeni ustalar)
Komular kanl baklysa bile, sakslar sevgi iletir pencere- ifadeleriyle farkl varlklarn kart zellikleri dile getirilmitir. E seeneinde
kartlk durumu yoktur. D seeneinde hafta ileri sinek avlayan (bo kalan)
den pencereye. da hafta sonlar yer bulunamayan (kalabalk olan) da sinemadr.
(farkl varlklar)

rnek15: rnek16:
Dille ilgili sz syleyecek olan kiilerin dili baka milletler- (I) Tarih kitaplarndan bahsetmiken elime geen ve yeni
le olan ilikilerden ve milli tarihten ayr dnmelerini nasl okuyup bitirdiim bir kitaptan bahsetmeden edemedim.
kabul edebilirim. (II) "Ana Hatlaryla Hollanda Tarihi" (De Canon), aslnda
yetikinler iin bir ders kitab. (III) Kitap her milli tarih ya-
Byle diyen bir kiinin aadakilerden hangisini syle-
zmnda olduu gibi atalarn ve kahramanlarn vlmesini
mesi beklenemez?
ieriyor. (IV) Kitabn iinde hi sava bal yok, Hollan-
A) Dil, yaam gcn tarihten alan bir sistemdir. da'nn yzyllarn sadece ticaretle deil Fransz, spanyol
B) Gelenek ve greneklerimiz dilimizi ayakta tutan direk- ve ngilizlerle savaarak geirdiini anlatan blmler var.
lerden ikisidir. (V) Pek ok yerde Hollandallarn ne kadar barl, demok-
ratik ve hogrl olduu vurgulanyor. (VI) Klelikten, ve
C) Dili sadece gndelik hayatla deerlendirip gncel tut-
Hollanda'nn klelii en son terk eden lke olduundan ise
malyz.
adeta mecburen bahsedilmi.
D) Dilde bize kltr tarihini veren geler bulunmaktadr.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde znel
E) Dil byk bir kltr hazinesidir.
bir deerlendirme yaplmtr?
nclde dilin milli tarihten ayr dnlemeyecei sylenmiken C seenein- A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
de dilin sadece gnlk hayatla deerlendirilmesi gerektii sylenmitir. Bu iki
cmlede kart dnceler ilenmitir.
E seeneinde sz konusu kitap olan De Canonda Hollandann klelikle ilgili
gemiinden zoraki bahsettii deerlendirmesini yapan yazar bu deerlen-
dirmesini herhangi bir kanta dayandrmamtr. Bu durumda E seeneinde
znel deerlendirme yaplmtr.
10. Deerlendirme (Eletiri) Cmleleri

hh Bir sanat ya da yaptla ilgili hkm veren cmledir. hh Olumlu ya da olumsuz olabilir:
hh Nesnel ya da znel olabilir:
Bu capcanl ve salam yk hepimizi etkiledi.
(olumlu)
B
u yaptnda konu mitolojiden alnm, kiilere doa st nite-
Yaananlar, dikkatli bir gzlemcilikle nmze seriyor.
likler verilmitir.
(olumlu)
(nesnel)
zel yaam konusunda fazla titizlik gsterir.
Geree ar bal kalmas okuyucuyu skyor.
(olumsuz)
(znel)
K
imi romanlar roman olmaktan ok, bir propaganda aracn
airin son kitabndaki iirlerini daha ok heceyle kaleme alm. andrr.
(nesnel) (Olumsuz)
Kitapta az saydaki serbest iirler etkileyici bir slupla yazlm.
(znel)
Sorusu
retmen
"O olayda sana hakszlk yaptm kabul ediyorum." cmle-

sinde kii kendisiyle ilgili bir deerlendirme yapmtr. By-
le cmleler de eletiri cmlesi olur mu?
Byle cmlelere zeletiri cmlesi demek daha doru olacaktr.

rnek17: rnek18:
(I) Mine Engin Tekay'n ksa yklerinden oluan bu kitap Aadaki cmlelerin hangisinde hem olumlu hem de
bir iki istisna dnda kadnlarn ezilmilik hikyelerini anlat- olumsuz deerlendirme sz konusudur?
yor. (II) Sadece fiziksel iddeti deil hor grlmenin, nem-
senmemenin, emein smrlmesinin, fakirlie mahkm A) Okulumuzda yaanan disiplin sorunlarndan bamz
edilmenin psikolojik iddetini konu ediniyor. (III) Kitapta kaldrp baka bir eyle ilgilenemez olduk.
hem herkese kar tek bana ayakta kalan kadnlar hem B) Her ne kadar, eitimde renci merkezli anlay otur-
de dayanamayp kendini bolua brakanlar buluyorsunuz. mam olsa da bireysel farkllklarn nemsenmeye
(IV) Bu adan yazar geni bir yelpaze sunuyor. (V) Yalnz baladn syleyebilirim.
yklerin kapsaycln rseleyen bir ey var: yklerdeki C) Talim Terbiye Kurulu tarafndan hazrlanan ders kitap-
kadnlarn profili genelde birbirine benziyor. (VI) Yine de lar retmenlerin ihtiyalarna cevap vermiyor.
yazar bu adan fazla yeremiyorum nk baz yklerden D) Yeni eitim sistemi ile birlikte eitimin iinde yer alan
aka anlalabildii gibi bunlar, yazarn kendisinin yaad- her birey zgven anlamnda kendini iyi hissedecektir.
veya etrafnda gzlemledii eyler.
E) Gln kenarnda doa ile i ie kamp yapmak isteyen
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde Mine izciler baz gvenlik sorunundan dolay istediklerine ka-
Engin Tekayla ilgili olumsuz bir deerlendirme yapl- vuamad.
mtr?
B seeneindeki cmlede eitim sistemi ile ilgili bir deerlendirme vardr. Bu
cmlede renci merkezli anlayn oturmam olmas olumsuz , bireysel
farkllklarn nemsenmeye balanmas olumlu bir deerlendirmedir.
D seeneinde yklerdeki kadn profillerinin birbirine benzemesi, aklama
cmlesinin ncesinde yklerin kapsaycln rseleyen bir olumsuz durum
olarak dile getirilmitir.
hh Kimi zaman bir cmlede hem olumlu hem olumsuz deerlen-

dirme bulunabilir.
rnek19:
yklerindeki klkl dil, zamanla yerini akc bir anlatma b- Aadakilerden hangisi bir deerlendirme cmlesidir?
rakyor.
A) Drt perdeden oluan bu oyunda yazar, aile bireyleri
Bir bayapt olacak dzeyde deilse de izleyicilerin beenisi- arasndaki sorunlar anlatr.
ni kazanacak bir film bu.
B) Anlatmndaki canllk sz ustalkla kullanmasndan
kaynaklanyor.
hh B
az cmlelerdeki deerlendirmenin olumlu mu yoksa olum- C) Youn kar ya yznden pek ok ara yollarda mah-
suz mu yapld net anlalamaz. sur kald.
D) zgrlk sanatlar iin her eserde ardna dtkleri bir
sevgilidir.
E
serlerinde, yaananlar tamamen yre insannn azndan
anlatyor. E) lkemizde yaymlanan iir dergilerinin says yirmiyi
bulmaktadr.

airin serbest tarz brakp yava yava heceye getiini gz-
lemliyoruz.
B seeneinde parann yazar, szn ettii sanatnn anlatmn canl bul-
makta ve bunu da sz ustalkla kullanmasna balamaktadr. Bu bir deer-
G
nmz airleri l ve kafiye gibi ahenk unsurlarn olmaz- lendirme cmlesidir.
sa olmaz saymyor.

CMLEDE ANLAM LKLER / Anlamlarna Gre Cmleler Konu Testi - 1
1. Gerek dost, dtnde seni kaldran deil, dmeni en- 4. (I) Yaar Kemal, eserlerinde salam bir roman teknii kul-
gellemek iin abalayandr. lanr. (II) Bu salam tekniinin yannda konu dankl
Bu cmlede aadakilerden hangisi anlatlmak isten- da gze arpar. (III) Eserlerinde bireysel konulardan ok
mitir? insanlarn daha ok ilgi gsterecei toplumsal konulara y-
nelmitir. (IV) Toplumsal konulardan bahsettii iin de dili
A) yi dost, yardmn hibir zaman esirgemez. ok hassas kullanmtr.
B) Baarszla uradmzda dostlarmz yanmzda Yukarda numaralandrlm cmlelerin hangilerinde
grmek isteriz. yazarla ilgili olumlu dnceler verilmitir?
C) Yaamnda bir sorunun olumasn nlemeye alan A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV.
gerek dosttur.
D) II. ve III. E) II. ve IV.
D) yi dost, yardm istenmeden yardma hazr olandr.
E) Gerek dost bulmak bu zamanda pek kolay deildir.
5. (I) Orhan Veli ve arkadalar, Trk iirinde o gne kadar

kabul edilmi kalp ve anlaylardan kurtulmak gerektiini
dnr ve biimcilie, duygusalla kar koyup syleyi
gzelliini esas olarak kabul ettiler. (II) iirde tm kurallara
ve nceden belirlenmi kalplara kar koyarak kuralszl
2. (I) Abdlhak Hamit, iire balad ilk yllarda Namk Ke- kural olarak grdler. (III) iirin l, uyak ve drtlkle ala-
malin etkisi altndayd. (II) iirleri zgn olmaktan ok
kas olmadn, zgr bir ekilde yazlmas gerektiini ileri
biim ve ierik ynnden Namk Kemali hatrlatyordu.
srdler ve iirin konularn olduka genilettiler. (IV) O
(III) Gn getike kendi iir damarndan akmaya balad.
zamana kadar sekin bir tr saylan iirin hemen her ko-
(IV) Dneminin en ses getiren airlerden biri oldu. (V) Yaz-
nuda yazlabileceini ileri srerek iirin belli bir seviyede
d iirler bir yerde yaymlandktan sonra tm stanbula
olmas gerektiini nemsemediler. (V) Onlar, gnlk ko-
hatta Anadoluya yayld.
numa dilini iire eklediler; nasr gibi iire elverili olma-
Yukardaki parada yazar, numaralanm cmlelerin yan birok kelimeyi de iirlerinde ekinmeden kullandlar.
hangisinden itibaren Abdlhak Hamite ynelik olumlu
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
eletirilerde bulunmutur?
balayarak Orhan Veli ve arkadalar ile ilgili olumsuz
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. eletiri yaplmtr?
3. nsansz sanat olamayaca gibi sanatsz insan da d- 6. (I) nsan genken baz eyleri gsteri olsun diye yap-
nlemez. yor. (II) Sonradan bunlar ya unutuyor ya da alkanla
Aadaki cmlelerden hangisi bu cmleye anlamca dntryor. (III) Benim iin okumak byle bir ey ol-
en yakndr? mu ve vazgeilmez bir alkanla dnmtr. (IV) Va-
kit geirmek, oyalanmak iin okuduum gibi amasz da
A) Sanat insan konu aldka gzelleir. okuyorum. (V) Okumazsam iimde inanlmaz bir boluk
B) Sanat ortaya koyan insandr ancak insan ycelten de hissi oluuyor. (VI) Kitap sevgisinden, okuma sevgisin-
sanattr. den dolay okuyorum. diyenlere de sayg duyuyorum.
C) Hayatndan sanat karm kimse, ulvi gzelliklere eri- Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi kendi-
emez. sinden nceki cmlelerin gerekesini iermektedir?
D) nsann olmad sanat lmeye mahkmdur.
E) nsan sadece sanatla uramaldr.

7. Ortaya koyduum her yaptta benim imzam kadar, baka 10. Aadaki cmlelerin hangisinde ama anlam vardr?
yaptlarn da glgesini hissediyorum.
A) Telefonun 4.5 Gye uygun olmadn renince zld.
Sanat bu szleriyle aadakilerden hangisini anlat-
B) Daclar zirveye varmak iin yola kt.
mak istemitir?
C) Akamzeri bir yamata mola vermeye karar verdik.
A) Her sanatnn, yaptlarnda gerekleri az ok dile ge-
D) Sabahn altsnda sokakta kimseler yoktu.
tirdiini
E) Bu kenar semtinin oteli sandmzdan ok daha lkst.
B) Sanat yaptlarnn dier yaptlardan az ya da ok etki-
lendiini
C) yi bir sanat yaptnn baka sanat yaptlarndan farkl-
lk gsterdiini
11. Aadaki cmlelerin hangisinde neden sonu ilikisi
D) Her yaptn, yazarnn karakterinden ipular tad
vardr?
E) Baka sanatlarn, kendi eseri ile ilgili grlerini
nemsediini A) Otomobil, bembeyaz bir dzlkte yol alyordu.
B) Odama ktmda derin bir nefes aldm.
C) Gne tllerin arasndan szarak, ieri szld.
D) Arabamz bozulduundan buraya kadar yrdk.
E) ocukken ya incir toplardk haziran balarnda.
8. (I) Sanat, her yksn yreinin derinliinden gelen

duygularla yazmtr. (II) rnein, iinde bulunduu top-
lumla nasl btnletiini hissedebilirsiniz. (III) Kahraman-
lar sanki biraz nce sokakta yannzdan geen insanlar 12. Aadaki cmlelerden hangisi nesnel bir nitelik ta-
kadar kanl canldr. (IV) Kulland her kelime, btn bir maktadr?
yk iinde birbiriyle ahenkli melodiler gibidir. (V) Yalnzca
baz yklerinde kendini tekrara dtn de bir parantez A) air, gemiin iir deerlerine duyduu hayranlktan
ii bilgisi olarak dmek gerekir. g almaldr.
Numaralanm cmlelerin hangisinde sz konusu sa- B) yilik ve ktlk kavramlar kiiden kiiye deiir.
natya ilikin olumsuz bir deerlendirme yaplmtr? C) Tannmak isteyen sanatlar ok rn vermelidir.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Eserlerinde sra d konular ileyen yazar, baarl

olur.
E) Baz romanclarn eserlerinde kendilerini saklamas
yanl bir tutumdur.
9. (I) Hasan Kurt, Seksen Kuana mensup bir air. (II) i-

irlerini Dergh dergisinde yaymlad ve baka hibir der- 13. Aadaki cmlelerin hangisinde bir karlatrma vardr?
gide grnmedi. (III) Derghn Trk iirine armaan ettii
A) Matematikten anlamazdm ama Trkeye kafam al-
has airlerdendir. (IV) Kurt, Masumiyete Susam Kelime-
rd.
lerde yer yer hece veznini kullansa da genelde serbest iir
yazdn gryoruz. (V) Gz Kapdada ise kitabn btn B) Kahvedekiler kahkahalar atarak bir dizi filmi seyredi-
iirlerinde 14l hece lsn kullandn grmekteyiz. yordu.
Yukarda numaralanm cmlelerin hangisi kantlana- C) Gne Bak programn seyrettikten sonra evden ayrld.
bilirlik asndan dierlerinden farkldr? D) Azndan kan buharn havadaki dansn grebiliyordu.
E) Baz programlarda milletin deerleriyle alay edilmesi
zc.
13. A 12. B 11. D 10. B 9. C 8. E 7. B 6. D 5. D 4. C 3. B 2. C 1. C Cevaplar

1. Eitim, rencilere belli konularda bilgi aktarm yapmak 4. (I) Ne ok iir, yk, roman, rportaj okuduk; oyun izledik
deil onlar hayata kar donanml klmaktr. Anadolu zerine. (II) Onu olduu gibi deil, bizim bakt-
Bu cmlede anlatlmak istenen ey aadakilerden mz adan, olmasn istediimiz gibi grdk, gsterdik.
hangisidir? (III) nsan, Anadolu insan etsiz, kansz girdi yaptlarmza;
beyni, yrei bizden, kalemimizden beslenen. (IV) Ana-
A) Eitimin, asl ilevi rencileri hayata hazrlamaktr. dolu szc renkli turistik, tarihsel grntler anmsatr
B) Eitimciler, bilgi ve becerisi salam kuaklarn yeti- kimimize. (V) Kimimize atlar, oban, kuzu, kaval, yeil
mesinde belirleyicidir. yamalar olarak grnr Anadolu.
Numaralanm cmlelerden hangileri anlamca birbiri-
C) Eitim kavram sadece retilenlerle snrl bir ey de-
ne en yakndr?
ildir.
A) I. ile II. B) II. ile III. C) III. ile IV.
D) Eitimciler, rencilere yalnzca hayatta gerekli bilgile-
D) IV. ile V. E) I. ile V.
ri vermelidir.
E) Eitimciler, bireylerin ilgi alanlar ve yeteneklerini do-

ru tespit etmelidir.
5. Aadaki cmlelerin hangisinde nesnel bir yarg vardr?

2. Topluma beenmedii bir dnceyi kabul ettirmenin yolu,
A) Bo vaatlerle seni oyalayp duruyor.
dnceye sanatn gzel ve renkli elbiselerini giydirmektir.
B) i yapmamak iin bin trl bahane buluyor.
Aadakilerden hangisi anlamca bu cmleyle ayn
dorultudadr? C) Uamz saat sekiz otuzda kalkyor.
D) Takmmz bugn bir baka gzel oynuyor.
A) Sanat, her trl dnceyi etkili ve arpc bir biimde
E) Ekmek israfndan hi rahatsz olmayan insanlar var.
ortaya koyar.
B) Toplum, baz dncelerini sanat yoluyla ortaya koyar.
C) Sanat, duygu ve dnceleri etkili bir biimde anlata-
bilir.
D) Sanat yoluyla insanlara istediiniz dnceyi kabul et-
tirebilirsiniz. 6. Aadaki cmlelerin hangisinde neden - sonu ilikisi
vardr?
E) Sanat yaptlar bilinli insanlar hibir ekilde etkileye-
mez. A) ok ackt iin yemei itahla yiyor.
B) Bu kck evde yaamak zorundaydk.
C) Arabasna bindii gibi hzla oradan uzaklat.
3. Baarl bir sanat yapt, yazarnn kasdettii anlamlardan D) Memleketi gznde buram buram ttyordu.
fazla anlam retebilecek bir zenginlie sahip olmaldr. E) Hayat hikyesini dinledike merakm daha da artt.
Bu cmleye aadakilerden hangisi anlamca en ya-
kndr?
A) Sanat eserini anlamak, ncelikle yazarn anlamaktan

geer.
B) Sanat eseri, yzyllarn birikimini bnyesinde barnd- 7. Aadaki cmlelerin hangisinde karlatrma anlam
rrsa baarldr. vardr?
C) Sanat eseri, yazarnn ykledii anlamdan daha fazla
A) Duvarda yer yer yal boya tablolar gze arpyordu.
anlam barndrrsa niteliklidir.
B) Kkken ehrin kenar mahallelerinden birinde otururduk.
D) Sanat eseri, okuyucusuna hitap edebiliyorsa gerek
anlamda kalc bir eserdir. C) O yllarda komuluk ilikileri imdiki gibi resmi deildi.
E) Sanat eserini anlamak iin okuyucunun donanml ve D) Herkes birbirinin evine rahata girip kard.
sezgili olmas gerekir. E) O yllardaki scak ilikileri hl ok zlyorum.

8. Aadaki cmlelerin hangisinde neden - sonu anla- 12. Aadakilerin hangisinde neden-sonu ilikisi var-
m vardr? dr?
A) Hava gzel olduundan kahvalty bahede yapyorlar- A) ocuklar severim nk onlar sevgilerini saklamaz.
d. B) Karadenizdeki ay ekim alanlar snrlandrlacakm.
B) Havann soukluuna aldrmadan ceketini kard. C) Son gnlerde beni kimsenin dinledii yok.
C) Gn boyu, bir k saanann iinde yzyor Akdeniz. D) Sava, insanlar hayvanlardan daha aa duruma sokar.
D) Vakit gece yarsn gemiti, kap hzl hzl vuruldu. E) Akamlar bize urard, birlikte ay ierdik.
E) Malatyada yaayanlar bilir ancak o kentin gzelliini.
9. (I) lgin kitaplar bulmak iin stanbul'da sahaflar dolatm. 13. Aadaki cmlelerin hangisinde bir deerlendirme
(II) yle de oldu, aradm trden bir dzine kitap buldum. sz konusudur?
(III) Ciltleri eskimi, sayfalar yrtlm, bir kenara atlm- A) Btn sabrm son kuruuna kadar harcadn.
lard. (IV) Kim bilir ka senedir kendilerini kefedecek bir
B) Hemen araba bulsa akam ezanna varmaz kyde
merakl bekleyip durmulard. (V) Kltrmzn bu nadide
olurdu.
paralar iin zleyim mi yoksa bulduum iin sevineyim mi
bilemedim. C) Bir sre, gkyznde bir yay izerek ilerleyen ku s-
rsn izledim.
Numaralanm cmlelerin hangisinde ama-sonu ili-
kisi vardr? D) yklerin hepsinin sonunu okuyucuya brakarak ilgi
ekmi.
E) Son gnn akam belediye bakan onlar evine davet
etti.
10. Aadakilerden hangisinde yarg bir gerekeye ba-

lanmtr? 14. Zaman, insan piirir ama vaktini iyi kullananlar daha a-
buk pier.
A) Hepimiz bu tepenin manzarasna hayran kalmtk.
Aadakilerden hangisi anlamca bu cmleyle ayn
B) Sokan banda duran adamn grn olduka r-
dorultudadr?
ktcyd.
C) Sakallarn kestiinden dolay onu tanmakta ok zor- A) Bilgili insanlar, zamann iyi kullanan insanlardr.
landm. B) Zaman iyi deerlendiren insanlar abuk olgunlar.
D) Davete beklenenden daha ok katlm olursa iimiz C) nsanlarn olgunlamas bilgili olmalarna baldr.
zor. D) Ksa yaayanlar uzun mrllerden daha olgun olur.
E) Ben buraya senden yaptklarnn hesabn sormak iin E) Bilgili olmak, olgun olmak anlamna gelmez.
gelmedim.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde bir karlatrma sz

11. Aadakilerin hangisinde yorum sz konusudur? konusu deildir?
A) Sabah kahvaltsn simitle geitirirdi. A) Belgesellerden daha ilgi ekici bir program tr yoktur.
B) Bu iin sonularn enine boyuna dnmeliyiz. B) Tarih yazclar kadar tarihi kaydedenler de nemlidir.
C) Annem evi sprm, yemekleri de piirmiti. C) Hasanla hemen hemen ayn eyleri dnyorduk.
D) Bardak krdm iin ceza almam adil deildi. D) Szde bu gzelim tatil gnnn tadn karacaktk.
E) Yemeklerinin lezzetinden iinin ehli biri olduunu anla- E) Adama sz anlatmak, deveye hendek atlatmaktan
dm. daha zordu.
15. D 14. B 13. D 12. A 11. E 10. C 9. A 8. A 7. C 6. A 5. C 4. B 3. C 2. D 1. A Cevaplar

1 Aadaki cmlelerden hangisi, syleyenin kiisel d- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde, yazarn kiisel d-
ncesini iermemektedir? ncesinden sz edilemez?
A) Kitabn kapanda backlar zlm bir ift ayakka-
A) Kitabn sende izi kalyorsa, senin de onda kalmal.
b fotoraf var.
B) Roman, toplumsal gereklik temellerine dayandrlmaz-
B) Hzne davetkr bir ykyle tanyorsunuz yazarn
sa baarsz olur. nc yk kitabyla.
C) Bir air dier airlerin onay ile ayakta kalr. C) Kelimeleri kullan biimiyle k bir giysi giydiriyor ya-
D) air, her eyi kendine dert edinen insandr. zar yklerine.
D) Tek satrn bile atlamanza izin vermeyecek bir hare-
E) Romanlar, yk kitaplarndan daha ok satlmaktadr.
ketlilie sahip ykler.
E) Yazarn bu hareketlilii sizi de saryor, onun ritmine
ayak uyduruyorsunuz.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde koul anlam vardr?
6. (I) stanbulu en nadide ve en canl anlatan kii hi kuku-
A) Havuzdan ktmzda hepimiz fena hlde ackmtk. suz Tanpnardr. (II) Kendisi Huzur ve Be ehir adl
B) Heyecann paylarken gzlerinin dolduunu grdm. kitaplarnda kendi grd pencereden stanbulu aktar-
mtr. (III) stanbul da bu durumdan ok memnun olacak
C) Dn gece, o sesi duymak iin beklerken uyuyakalm-
ki o dnemlerde Tanpnara en iyi yzn gstermitir.
m.
(IV) Tanpnar stanbulu yle fevkalade anlatmtr ki onu
D) Bekleyenlerinin olduunu grrse unutuverirdi yorgun- okurken kendinizden geersiniz; bu byye kendinizi kap-
luu. trr ve byle bir ehrin sadece hayallerde gizli olduunu
E) Dalan salarn elinin tersiyle toplayarak bana bakt. dnrsnz. (V) nk Tanpnar stanbulu yazmam,
deta yaamtr.
Yukardaki cmlelerin hangisi kantlanabilirlik asn-
dan dierlerinden farkldr?
3. Aadaki cmlelerin hangisinde neden-sonu anlam A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
vardr?
A) Hava gzel olduundan kahvalty bahede yapyorlar- 7. (I) Trk ve dnya edebiyatn olanaklarm lsnde izle-
d. meye alyorum. (II) Bu okumalarm srasnda yaadm
B) Havann soukluuna aldrmadan ceketini kard. keyifleri kendime saklamay oldum olas beceremem.
(III) Bu da ister istemez beni yazmaya yneltti. (IV) Bir
C) Gn boyu, bir k saanann iinde yzyor Akde-
dnem sevdiim iirleri bir deftere yazdm. (V) Bu yazma
niz.
iini daha sonra kendi iirlerimle srdrdm.
D) Vakit gece yarsn gemiti, kap hzl hzl vuruldu. Yukardaki numaralanm cmlelerin hangileri arasnda
E) Malatyada yaayanlar bilir ancak o kentin gzelliini. neden-sonu ilikisi vardr?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde znel bir anlatm yok-
tur?
8. I. Gerek sanat, inandklarn dile getirmede engel ta-
nmaz.
A) Yazar bir psikolog gibi kahramann i dnyasyla ilgile- II. Dnya grn eserlerine yanstmayan sanat, tat-
niyor. min olamaz.
B) iir yle bir deryadr ki btn cazibesiyle bizi derinlere III. Sanat, tabulara kulak asmayarak istediini verebilen
eker. insandr.
C) Trk ykcl salam gstergeler zerinden yr- IV. Yasaklara boyun een bir yazar, sanat kiiliinden
yor. taviz verir.
D) Roman anlaymzdaki bozulma dier trlere gre Yukardaki numaralanm cmlelerin hangileri anlam-
daha azdr. ca birbirine en yakndr?
E) Kitapta gndelik konuma diliyle yazlm iirlere rast- A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV.
lamak mmkn. D) II. ve III E) III. ve IV.

9. (I) Kitap sat oranlarn gsteren liste balarnda Trk ya- 13. (I) Bahattin zkii'nin hikyelerine bir okuyucu olarak y-
zarlarn olmas ok nemli. (II) Geri okunma oranlar yk- zeysel bakamyorsunuz. (II) Yazarn slubu ve hikyele-
sek yazar says tatminkr deil. (III) Lakin bugn bir yazar
rin kurgusu buna frsat vermiyor. (III) Yazar, hikyelerine
okuyan yarn baka bir yazar da okuyacaktr, nemli olan
eline bir kitap almasdr. (IV) Benim de iinde bulunduum konu olan objeleri itina ile seiyor. (IV) Sonra her objeye
kuak, bir yazarn kitaplaryla geinebileceine dair bir derin manalar yklyor. (V) Hikyelerinde lzumsuz hibir
gereklik ortaya koyuyor. (V) Bylece yazar olmak isteyen ayrnt ve ifade yok. (VI) Dil ve slupta gsterdii bu titizlii
genlerin says da artyor.
konularn seiminde de gstermesi onun hikyelerini sra-
Bu parada numaralanm cmlelerin hangileri arasn-
danln tesine tayor.
da neden-sonu ilikisi bulunmaktadr?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. Bu parada numaralanm cmlelerin hangi ikisi birbi-
rine neden-sonu ilikisiyle baldr?
A) I. ve II B) II. ve III. C) III. ve IV.
D) IV. ve V. E) V. ve VI.
10. Gnmzde sanatlar, eserleri hatta bizzat sanat glge-
de brakm durumda.
Aadakilerden hangisi anlamca bu cmleyle zdetir?
14. I. Srekli intikam almay dnen kiinin yaras kapana-
A) Gnmz sanatlar son derece nemli insanlardr. cana derinleir.
B) nsanlar ne retildiine bakmakszn kimin rettiiyle II. ntikam hissi asit gibidir, iinde bulunduu kab yakar.
ilgileniyor. III. Kendini iyi hissettiin zaman dmannn sklmas, en
C) Nitelikli sanatyla niteliksizini ayrmak ok zordur. gzel intikamdr.
D) Sanatlar hayat tarzlaryla topluma rnek olmaktalar. IV. Erdemli olan insan, intikam almay deil affetmeyi be-
E) Sanat eserleri gnmzde insanlardan hibir ilgi gr- cerebilendir.
myor.
ne en yakndr?
11. (I) Bir gn gen yazarlardan biri bana bir defter getirdi. A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV.
(II) Defterde yllardr yazd iirler varm. (III) Yine stn- D) II. ve IV. E) I. ve IV.
kr karalanm sama sapan eylerden birini incelemek
durumunda olduumu sanmtm. (IV) Ancak daha ilk iir-
den itibaren n yargmda ne kadar haksz olduumun far-
kna vardm. (V) ok gl bir damardan beslenen olaa- 15. Aadakilerden hangisinde bir karlatrma vardr?
nst nitelikli iirler gn yzne kmay bekliyordu nk.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangi ikisi ara- A) Bir ara ellerinden kurtulmay baardn sand.
snda neden-sonu ilikisi vardr? B) Kimsesizlii gnlm kadar hibir gnl duymad.
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. C) Kocas da tam kahveye gidecek zaman bulmutu.
D) IV. ve V. E) II. ve V. D) Onun dnyaya dair balar uzun yllar nce gevemiti.
E) Muavin, anlam veremediim bir lakaytlk iindeydi.
12. (I) Yz Yllk Trk iir Atlasnda airlerin z gemilerine

yer verilmemi. (II) Hi kukusuz bu bir yntem mesele- 16. Aadaki cmlelerin hangisinde koul anlam vardr?
sidir. (III) Ancak hi deilse kaba hatlaryla tantc bir bil-
gilendirme yaplabilirdi. (IV) Zira hi tanmad bir airin A) Herkes bindikten sonra vagonun kapsn kapattlar.
iiriyle karlaan okuyucu, air hakknda bir eyler bilmek B) Kafanz kaldrp etrafa baknca gzellikleri grebilirsiniz.
isteyecektir. (V) iirlerin yanna konacak ksa bir biyografi
bu sorunu ortadan kaldracaktr. C) Bir ey syleme isteiyle derin bir nefes alyorum.
Yukarda numaralanm cmlelerin hangisinde bir D) Eski dostlar da annemi grdklerine memnun olmu-
nerinin gerekesi vardr? lard.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Akamzeri ovann bir kzlla brndn grdk.

16. B 15. B 14. A 13. A 12. D 11. D 10. B 9. E 8. B 7. C 6. B 5. A 4. E 3. A 2. D 1. E Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
CMLEDE ANLAM LKLER
Anlamlarna Gre Cmleler - Anlatmlarna Gre Cmleler 07
hh CMLEDE ANLAM LKLER 2. Dolayl Anlatm Cmleleri
hh Bir sz syleyenin deil de aktarann ifade ettii gibi yans-
1. Dorudan Anlatm Cmleleri
tan cmlelerdir.
hh Bir sz, syleyenin azndan kt gibi (kelimesi kelimesi-
Kimi aydnlar bizde eletirinin olmadn sylyorlar.
ne) aktaran cmlelerdir.
Bacon, paray iyi bir uak, kt bir efendi olarak nitelemitir.
hh Genellikle trnak iinde gsterilir.
Babakan ekonominin iyiye doru gittiini belirtti.
iir denenemez ve aranamaz, ancak yaanr diyor air.
Atalarmz: Dmez kalkmaz bir Allah demiler. rencileri iin ok zveride bulunduunu sylyorlar.
air: mit iledir cihanda her ey. derken hayat zetlemi

Anadolu tarihinin atalhykte baladn ne sryor.
aslnda.
Yine yemei yakmsn, diye sitem etti.
rencileri iin ok zveride bulundu, diyorlar.
rnek2:
Aadaki cmlelerin hangisinde dolayl anlatm sz
rnek1: konusudur?
I. Devletin sinemaya el atmas gerektiini syledi. A) Hatrlayabildiim kadaryla dn gece bana gelebilirim,
II. Kimsenin can konumak istemiyor mu, deyince sz aldm. demiti.
III. Herkes bindikten sonra vagonun kapsn kapatmamz B) Bakanlar kurulu toplantsndan sonra bakan, faizlerin
deceini aklad.
sylediler.
C) Baary isteyen bireyler: Baaracama inanyorum.
IV. Arkadam da bu romann ok satacan ileri srmt.
diyebilmelidir.
V. O iki byk insan da bilimin insanlar iin vazgeilmez
D) Gn gemiyor ki bir kaza haberi daha duymayalm.
olduunu vurguluyorlar.
E) Yarallar, olay yerine hzla gelen ambulanslara alnarak
Numaralanm cmlelerden hangisinde dorudan anla- hastaneye gtrld.
tm sz konusudur?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Bu tr cmlelerde nemli olan, bir sz aktarm yaplp yaplmaddr. Eer
aktarlan szn anlam deil de sadece ekli bozuluyorsa dolayl anlatm olur.
Yukardaki seeneklerde sadece E ve D seeneklerinde sz aktarm yok. A ve
II. cmlede bir bakasnn sz (Kimsenin can konumak istemiyor mu) hibir C seeneinde ise sz olduu gibi, hi deitirilmeden aktarlm.B seenein-
deiiklie uratlmadan aktarlmtr. de sz sadece ekil deiikliine urad iin dolayl anlatm olmutur.

CMLEDE ANLAM LKLER / Anlamlarna Gre Cmleler - Anlatmlarna Gre Cmleler
rnek3: rnek4:
Aadakilerden hangisi dolayl anlatml bir cmledir? Aadaki cmlelerin hangisinde tanm yaplmtr?
A) Arabay apartmann yanndaki arsaya park ettim. A) Dostluk, ancak eit kurallar iinde yaandnda bir an-
B) Uzun bir yolculuktan sonra Sarkama ulatk. lam tar.
C) Bahedeki sakslar nereye gitti, diye sordu. B) nsanlk tarihi, insanla yaramayacak olaylarla doludur.
D) Televizyon dizilerinden etkilenmememiz gerektiini C) Tarihteki en eski ve en nemli bulularda hep doa r-
sylemi. nek alnmtr
E) Mutluluumuzun en nemli sebebi ailece kenetlenme- D) Szck, dilin hazinelerini toplayan en temel kitaptr.
mizdi. E) retimi bir tarlann srlmesine, eitimi de ekilmesine
benzetebiliriz.
D seeneinde birisinin: Televizyon dizilerinden etkilenmememiz gerekiyor.
sz deiiklie uratlarak verilmitir. Bu durumda D seeneinde dolayl
anlatm sz konusudur.
Tanm cmleleri, bir kavramn ne olduunu anlatan cmlelerdir. dr veya
denirle biter. Bu nedir sorusuna cevap verir. D seeneinde szck nedir?
sorusunun cevabn bulabilmekteyiz.
3. Tanmlama Cmleleri 4. Aklama Cmleleri

hh X nedir sorusunu dndren cmledir. hh ncesindeki yargya yani, yle ki, nk gibi szcklerle
balanabilen cmledir.
hh Genelde iki geli isim cmlesidir.
Elinizdeki bir tarihi eser deil yani hibir deeri yok.
hh iir, duygu ve dncelerin etkileyici biimde anlatlmasdr.

evirmen, bir dilde oluturulan bir yapta baka bir dilde var- Akif'in dizeleri olduka durudur yani onun iirlerinde ne bir
lk kazandran kiidir. fazla szck ne de eksiklik vardr.
slup, dili kullanma becerisidir. hh Y
ine el elde ba bata, anlayacan bu iten de kar edeme-
dik.
air, iirin peinde ylmadan, yorulmadan, koan adamdr.
S
ana ok kzyorum yle ki derslere katlmyor, devlerini
Dnyada insanolu iin en byk mutluluk kayna, salktr.
yapmyorsun.
S
anat eserlerini tarafsz bir gzle inceleyen insana eletir-
men denir.
Sorusu
retmen
Tanm cmleleri nesnel olmak zorunda mdr?
Hayr, deildir. Bu cmleler znel de olabilir.

rnek5: 5. Somutlama Cmleleri

Aadaki cmlelerin hangisinde biri tekinin aklay- hh Soyut ya da anlalmas g ifadelerin, arm somut sz-
cs olarak birbirine balanan iki yarg verilmitir? cklerden yararlanlarak anlatlmasdr.
A) Her yer rengrenk, cvl cvl, kularn t bile bir ba- Bu konuyu temcit pilav gibi stp stp nmze getiriyorsun.
ka ahenkli bugn. Konuma arzusu, bir mum misali snp kald iinde.
B) Dnya iin bu kadar hrs anlamsz, kimse teki tarafa
Bilgi, k gibidir. O yokken hibir eyin varl bilinmez.
bir ey gtrmyor.
C) Yarn sabah biyoloji snav var ama beyimiz kitaplara Evlilik bir yoldur diyebiliriz; bu yolda yoku da var, ini de.
elini bile srmedi.
D) Bu kadar acele etmenizi bir trl anlamyorum, biraz
sabredin.
E) Ben kimseye karmyorum, u halde kimse de bana
karmasn.
6. Aamal Anlatm Cmleleri
Aklama cmleleri iki yargl cmlelerdir. Cmlenin birindeki yarg, bir dier
cmleyle daha anlalr klnr. Seenekleri incelediimizde B seeneinde bi- hh Bir durumun zamana bal olarak (olumlu ya da olumsuz) de-
rinci cmlenin ikinci cmledeki yargya neden olarak gsterildii grlecektir. imesini anlatan cmledir.
Acs onu gnden gne eritiyordu.
Susuzluk lkemizi her geen gn bir le dndryor.
Havalar gittike souyor sonbahar kendini hissettiriyordu.

rnek6: Kresel snma giderek artyor.
Aadaki cmlelerin hangisinde birbirinin aklamas
olan iki yarg vardr?
A) Kitap okumann eitimdeki yeri gn getike azalyor,

buna bir are bulmak art. hh Aadaki cmlelerde de bir tr aama (dereceli anlatm) sz
B) Okumak, insan gereki klar, hayallerinin esiri olmak- konusudur.
tan kurtarr. S
kldka dolar, dolatka ii alr, ii aldka da
C) Ansiklopedik bilgiye sahip olmak insan gerek hayatta genleirdi.
baarl klmaz.
(Bir yargya bal olarak yeni bir yargnn ortaya kmas)
D) Sahip olduu bilgiyi hayatnda kullanan insan yaam-
stanbulda, Ankarada, zmirde, hemen hemen btn byk
dan zevk almaya balar.
ehirlerde mteahhitlik yapm.
E) Spordan ve futboldan zevk almak isterseniz adresiniz
belli. (nce tek tek rneklerin verilmesi, sonra da rnei olduu
kavramn byk ehirlerin- sylenmesi)
B seeneinde insann gereki olmas; hayallerinin esiri olmamas, bir hayale
tutkuyla bal olmamas ile aklanmtr.

rnek7: rnek8:
Aadakilerden hangisinde aamal bir durum sz ko- Aadakilerin hangisinde bir tahmin anlam vardr?
nusudur?
A) Bu oyunda yazar insanln ortak acsn dile getiriyor.
A) Btn ehri batan sona dolatk. B) Belki de edebiyattan intikam almann yolu, yazmaktr.
B) Odadan gelen sesler gittike ykseliyordu. C) ocuklarn yz glyor belli ki snavlar iyi gemi.
C) Her yeni gn bizim iin bir umuttur. D) lkemizde bir ylda baslan roman says ykden faz-
laym.
D) Bir oradan bir buradan konuup durduk.
E) Yazlarnda gncel konular ele alp okuyucular kendi-
E) Bardaktan boanrcasna yayordu yamur.
ne ekiyor.
Aamal durumlar anlatan cmleler, bir kavramda zamana bal olarak ger- Tahmin cmleleri, Bir olay veya durumu belirli bir gre balayarak aktaran
ekleen deimeyi anlatan cmlelerdir. B seeneinde seslerin aama aama cmlelerdir. C seeneinde ocuklarn yznn glmesi nedeniyle snavla-
ykseldii anlatlmak istenmitir. rn iyi getiine dair bir tahminde bulunulmutur.
7. Yorumlama (Tahmin, Sezgi) Cmleleri 8. slup Cmleleri

hh Bir durumdan karm yapma anlam tayan cmledir. hh Sanatnn anlatm tarzn (szckleri seme ve kullanmas-
Szlerinden bana kzgn olduunu hemen anlamtm. n) ieren cmledir.
Bir su kadar przsz yz, kendine ok iyi baktnn gster- hh Anlatm nasl? sorusunu dndrr.
gesiydi.
ok ikna edici konuuyor, ileride siyaseti olabilir. Ak, doal, iten, zentili, abartl, ssl, yaln vs. ifadelerle sa-
lanr.
Iklar yanmyor, belli ki evde deiller.
Romandaki uzun ve karmak cmleler okuyucuyu skyor.
Gnlerdir beni aramyor demek ki ok ii var.
Sradan olaylar bile onun kaleminden olaanst bir
Benimle tek kelime konumadna gre bir eye krlm ol- anlatmla yansr.
mal. Btn iirlerinde ok yaln bir dil kullanr.
retmen olaca iine domutu. Daha ilk sayfada cmleler birbirinin zerine ylyor.
ten pazarlkl biri olduunu konumalarndan anlamtm.

rnek9: rnek10:
(I) Bu yazarn cmleleri gsteriten uzaktr. (II) Kahraman- Aadakilerin hangisinde ierikle ilgili bir yarg sz
lar sokakta her an karnza kabilecek trden insanlar. konusudur?
(III) Anlattklar olaylar, belki de birounuza tandk ge-
A) Son iirlerinde ayrlk, strap, ak, yalnzlk geni yer
lecek trden eyler. (IV) ocukluk anlar, genlik aklar,
tutuyor.
olgunlarn hayal krklklar (V) Zaten sanatnn grevi de
bu deil midir: ayna tutmak B) Daha ilk sayfada cmleler birbirinin zerine ylyor.
C) Yaananlar, dikkatli bir gzlemcilikle nmze seriyor.
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi slup-
la ilgili bir yargdr? D) lk yazdm iirlerden derlenen bu kitap, drt blm-
den oluuyor.
E) Her kitabn sonuna, yazar ve yapt adlarn gsteren bir
slup cmleleri nasl anlatm? sorusunu dndrr. I. cmlede bu sorunun kaynaka ekliyor.
cevabn gsteriten uzak bir anlatm var biiminde cevaplayabiliriz.
erik, ne anlatld ile ilgilidir. A seenei incelendiinde son iirlerinde ak,
ayrlk, yalnzlk, strap anlatldna ulalabilir.
rnek11:
(I) Son dnem sanatlarnda olduu gibi bu sanatmzda
9. erik Cmleleri da gncel baz sorunlar gze arpyor. (II) Cazip bir konusu
olan bu son romannda grdmz dil yanllar olduka
hh Sanatnn ele ald konuyu, anlattklarn ieren cmledir. fazla. (III) Toplumdan kopuk genleri konu edinen bu eserin
hh Anlatlanlar neler? sorusunu dndrr. dil bakmndan eletirilecek ok yn var gibi. (IV) En bata
unu sylemeliyiz ki diyaloglar ok baarsz, bir romandan
Reat Nurinin Acmak bir retmenin hayatn anlatmtr.
ok tiyatro konumalarn andryor. (V) Birok kelimenin
Yazar son yksnde, stanbuldaki Anadoluyu ilemi. yazm yanl, ou kelime gereksiz kullanlm, bazlar
da bulunduu cmleyle ilgisiz. (VI) Romana hareket kata-
Hep yaamann gzelliini, aclara kar koymann gereklilii-
cam derken onu bir devrik cmle yn haline getirmi
ni vurgulamaya altm.
olmas da cabas
Eser stanbul'un kenar mahallelerindeki dram anlatyor.
Numaralandrlm cmlelerin hangisinde eserin ieri-
Onun btn iirleri, buram buram Anadolu kokar. inden bahsedilmitir?

Yazar, insani yanmza dokunmak iin, lkemizdeki ekmek
israfna dikkat ekiyor.
erik cmleleri ne anlatyor sorusunun cevabdr. III. cmlede eserin konu-
sunun toplumdan kopuk genler olduu belirtilmitir.

10. Varsaym Cmleleri 11. neri Cmleleri

hh Bir an iin gerek olduunu kabul etme anlam tayan cm- hh Bir konuyla ilgili ya da bir sorunu zmeye ynelik teklifi ak-
ledir. taran cmlelerdir.
hh Varsayalm ki szcn dndrr. hh Uyulmas, yaplmas istenen bir yargy ierir.
Bir an iin emekli olduunu varsayalm. hh neriyorum anlam tar.
Mars'ta gerekten hayat olduunu dnsenize! Bebeinizin salkl olmas iin, onu ilk alt ay sadece anne
style beslemelisiniz.
imdi, dnyadaki btn silahlarn yok olduunu dnelim.
Ben dier senaryoyu ekelim, diyorum.
Tut ki u an Emirgan srtlarnda ay iiyoruz.
Televizyonlarn sk sk eitici programlar gstermesi ok
Diyelim ki projen kabul edildi.
yararl olacaktr.
Dn ki bu dnyaya hi gelmedin.
Olaylar bir de bu ynden deerlendirmelisin.
Doru sylediini kabul edelim, ne deiecek!
Ne o ne bu, ikisinin ortasn bulmaya al.
Kendinize bir hedef belirleyin.
Sabr, bir erdemdir, ondan asla vazgememelisiniz.
Gler yzl olmayan, dkkan amasn.
rnek12: niversitelerde yaplan aratrmalardan da yararlanabilirsiniz.
Aadaki cmlelerin hangisinde varsaym anlam vardr?
A) Kitaplarm, defterlerimi toplayp ders almaya karar

verdim. rnek13:
B) Smsk kavradm elini kurtarmaya almaktan vaz- Aadaki cmlelerin hangisinde neri anlam vardr?
geti.
A) Futbolcular sahaya knca statta yer yerinde oynad.
C) Gen adam, bu gzel evin kendi evi olmasn o kadar
ok istemiti ki! B) Okuyup bir meslek sahibi olunca sen de deiirsin.
D) iirlerin yaynevi tarafndan beenildi ve dergide ya- C) Bu scaklarda souk bir ayran ne gzel giderdi.
ymland say, sonra? D) Yazdklarn bir dergide yaymlatrsan iyi olur.
E) ehrin tamamn iki gnde gezmemiz mmkn deil. E) Frann kaln tarafn kullandndan desenler kaba olmu.
Olmam bir eyin bir an iin- olmu kabul edilmesine varsaym denir. Varsa- neri cmlesini bulmak iin seeneklerde neriyorum, tavsiye ediyorum
ym cmleleri de byle yarglar ifade eden cmlelerdir. Seenekler incelendi- vs. ierikli bir cmle aramak gerekir. D seeneindeki cmle byledir. Yazar,
inde D seeneinde iirlerin beenilip yaymland varsaylmtr. birine yazdklarn bir dergide yaymlatmasn tavsiye etmitir.

rnek14: rnek15:
(I) Aylardr beklediim 34. stanbul Uluslararas Kitap Fua- Aadaki cmlelerin hangisinde tasar anlam vardr?
r'n ilk gnnde ziyaret ettim. (II) 25 Kasm tarihine kadar
A) Arkadalaryla anlaamad iin iten ayrlm.
ziyaret edebileceiniz fuar hakknda unlar syleyebilirim.
(III) Bir kere fuar ok uzak, Avrupa yakasndan bile oraya B) Bir romanc olarak baarl olduu sylenemez.
gitmek saatler sryor. (IV) Ben Bakrky'den bindiim ser- C) ok yaknda yeni yklerimi yaynlamay dnyorum.
visle gittim, servisin cretsiz olmas gzel ama servislerin D) Sevdiimle kar karya geldiimde dilim tutulur.
gittii noktalar ve kapasiteleri ihtiyac karlar nitelikte olsa
E) Bu oyunun uzun sre sahneleneceini sanmyorum.
daha iyi olurdu. (V) Mesela ben ayakta gittim ve imdi gide-
ne kadar ektiklerimi hatrlamak bile istemiyorum. (VI) So-
Tasar cmleleri, planlama cmleleridir. Gelecekte yaplmas planlanan bir iin
nu olarak yllardr stanbul'da yaayp kitap sevdii halde
ifadesidir. Seeneklere bakldnda Cde bir yk yaymlama tasarsndan bah-
neden hi TYAP fuarna gitmemi insanlar olduunu ok sedildii grlecektir.
iyi anladm.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde bir

neri yaplmtr?
12. Takdir (Beeni) Cmleleri
hh Bir kii, varlk ya da durumu gzel veya faydal bulmadr.
IV. cmlede, servislerin ihtiyac karlar nitelikte olmas nerilmektedir. Ser-
hh Takdir ediyorum anlam tar.
vislerin daha ok noktaya ve daha ok sayda konulmas gerektii anlatlmak
istenmitir. iirlerinde sekin ve ahenkli szcklere yer verir.
Yapt betimlemeleriyle, okura doann temiz havasn

11. Tasar Cmleleri soluturdu.
hh Kiinin bir eyi yapmay istedii, planlad yargsn ieren Bir ykc olma yolunda umut veriyor.
cmledir.
Ak olsun delikanlya, rakibinin srtn bir hamlede yere getirdi.
hh Tasarlyorum anlam tar.
Oradan bir yazlk satn almay dnyorum.

rnek16:
Emekli olduktan sonra doayla ba baa kalmak istiyorum.
Aadaki cmlelerin hangisinde beeni anlam vardr?
Hafta sonunda ailece, anakkale ehitliini ziyaret etmeyi
A) Alklanmaya deer bir oyun bekliyorum sizden.
planlyoruz.
B) Bugn sahada elinizden gelenin fazlasn yapn.
lerim bittii zaman uzun bir tatile kma niyetim var.
C) Bulgar sporcu bu hamlesiyle iki puan daha kazand.
D) ehir dediin biraz dingin olmal.
E) Bir iir, ancak bu kadar derin anlamlar ierebilir.
Beeni cmleleri herhangi bir eyle ilgili olumlu, mspet kanaat iermelidir. E
kknda bir iirle ilgili byle grler bildirilmi.

rnek17: rnek18:
I. Her trl rezaletin yaand bu evrede drst ve ter- Aadaki cmlelerin hangisinde olumlu bir pein h-
temiz bir insan olarak yetiti. kmde bulunulmutur?
II. Eserlerinde yapayla kamadan iten ve yaln bir sy-
A) Sen bir menfaatin olmadan kimseye yardm etmezsin.
leyile dile getirir duygularn.
B) Mdr Beyin, teklifinizi kabul edeceine eminim.
III. Bozkrn ortasnda alm sapsar bir iektir bu iirler.
IV. Sizden de byle bir baar beklenirdi zaten. C) Onun bu olaylar saduyuyla deerlendirmesi mmkn
deil.
V. Yazar, kimi okuyucuyu yadrgatan olaylarn sonunu
batan sezdirme zelliini bu romanda tercih etmemi. D) Bu gidile Trkiye kupasn almamz sz konusu deil.
Yukardaki cmlelerin hangisinde beenme anlam E) Bu kpr trafik skkln gidermede yetersiz kalacak.
yoktur?
Seenekler incelendiinde A, C, D, E seeneklerindeki nyarglarn olumsuz
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. olduu grlecektir. B seeneinde ise "Mdr Bey'in, teklifi kabul edecei"
olumlu n yargsnda bulunulmutur.
Beeni cmleleri herhangi bir olay, kii, durum ya da varlkla ilgili olumlu duy-
gular dile getirmektir. Yani bir anlamda beeni cmleleri zneldir. A, B, C, D
seenekleri byle cmleler iermektedir. E seeneinde ise yazar nesnel bir
tutumla, bir durumla ilgili grn dile getirmitir.
13. n Yarg Cmleleri

rnek19:
hh Gelecekle ilgili kesin bir yarg ieren cmledir.
Aadaki cmlelerin hangisinde n yarg anlam vardr?
hh Bir kii, olay ya da durum hakknda nden/nceden gr
bildirmektir. A) Arda Turan bir daha Trkiyede futbol oynamaz.
Hibir yaynevi byle bir kitab basmaz. B) Siyah gmlein zerine kahverengi kravat daha iyi
giderdi.
(olumsuz n yarg)
C) Hibir kitabmda sat kaygs tamam.
Bak greceksin bu film izlenme rekorlar kracak.
D) Pansiyondakiler yemeklerini oktan yemitir.
(olumlu n yarg)
E) Zarara ortak olmayacan nerden bilebilirdim?
Olaanst bir film ama dereceye gireceini hi sanmyorum.
Bu saatte uyank tek kii bulamazsnz. Herhangi bir eyle ilgili nden/nceden sz sylemeye n yarg denir. A see-
neindeki cmlede Arda Turann bir daha Trkiyede futbol oynamayacana
Bu sorunlar gelecek yl da devam edecektir. dair ngrde bulunulmutur.
Son filminin dl alabilmesi bir hayal.
Trkiye asla yerli otomobil yapamaz.

14. Kinayeli Anlatm Cmleleri Gya sabahtan beri alyormu da imdi dinlenmesi gere-
kiyormu!
hh Bir sz hem gerek hem de mecaz anlama gelebilecek e-
Sen imdi bu izbe yere mi saray gibi diyorsun?
kilde kullanmak ya da ineleme, ince alay.
Bu kyl milleti nezaketten anlamaz.
O, her konu hakknda sz syleyecek kadar bilgilidir.
Evine bir ekmek bile gtremeyen bu adamdan ne beklersin?
Yalnzca drt tabak yedin, byle giderse bir deri bir kemik
kalacaksn.
Bu almayla ancak yz yl sonra bu snav verebilirsin.
4-0 yenildiniz ama ok iyi bir oyun kardnz.
rnek20: 16. Olaslk Cmleleri

Aadaki cmlelerin hangisinde kinayeli bir anlatm
hh Gereklemesi kesin olmayan bir olayn veya bir durumun
sz konusudur?
ortaya kmasnn beklenilmesi, umut edilmesi ile ilgili cm-
A) Karnendeki birler ne kadar alkan olduunu gsteriyor. lelerdir.
B) nmzdeki yaz bir bisikletinin yannda alacam. hh Bu tr cmlelerde "belki" havas sezinlenebilir.
C) Suya dalmasyla bal yakalamas arasnda iki saniye hh Tahmin cmlelerine yakn durur.
vard.
Biraz daha sabredelim, bizi arayabilirler.
D) Derdimi her kime anlattmsa bana bir kar yol gstermedi.
Bu yaz tatilinde ailece Karadeniz gezisine kabiliriz.
E) Ormann aalar gn getike azalmaya balamt.
Bu adamlar herhalde bizi ok zengin sandlar.
Bir kany imal, tersini kastederek anlatan cmlelerdir. Bu cmlelerde ince bir Akam gzel bir kovboy filmi izleyebilirim.
alay anlam sezilir. A seeneinde karnesinde dk notlar olan birinin alkan
olduunun sylenmesi kinayeli anlatma girer. Herhalde orada size de bir i verirler.
Hava bugn kar yal olacak gibi.
Bu cami Seluklu dneminde yaplm olmal.

15. Kmseme Cmleleri Tahlil sonularn yarn alamayabiliriz.
hh Bir kii ya da durumu olduundan az ya da kk gsterme Gitar almay kursta renmitir.

anlam ieren cmledir
Bu mu bize nezaket dersi verecek?
Sen kendini ne zannediyorsun?

rnek21: rnek22:
Aadakilerin hangisinde olaslk sz konusudur? (I) Yatl okulda okuduum yllarda hafta sonu gelir gelmez
yurdun ilerisindeki ormana gider, o grkemli amlarn, ard-
A) Bir an iin btn dileklerimizin gerekletiini dnelim. larn, meelerin arasnda btn gn huzur doldururduk g-
B) Yazar okuma yazmaya adanm bir hayat srmekte. nllerimize. (II) Bir aacn dibinde yatarken yahut bir kamp
atei yakmakla megulken iimizden biri barrd: Sincaba
C) Yamur iddetli yayor, gelmekten vazgemitir.
bakn! (III) imdi biraz da pimanlkla hatrladm zere
D) Ne kadar srar ederse etsin onu affetmem zor. derdik sincabn ardna cmbr cemaat. (IV) imdiki o-
E) Bahedeki ayva aac yava yava iek amaya balad. cuklara, genlere, burunlarnn dibindeki bir ormandan veya
yan balarnda koturan bir sincaptan bahsetmek onlara
masal gibi geliyor, doaya ylesine yabanclar ki! (V) n-
C seeneinde gelmesi beklenen birinin, yamurun iddetli yamasna bal sanlar, on yllar boyu bitip tkenmez bir azimle (!) doay
olarak gelememe ihtimali dile getirilmitir. ehirletirmek iin alt durdu. (VI) ok katl binalarmza,
alveri merkezlerimize, kavutuumuzda yitirdiimiz e-
yin doa olduunu anladmzda vakit ok geti.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden iti-

baren gelinen durumdan yaknlmaya balanmtr?
17. Yaknma Cmleleri A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
hh Bir kii olay veya durumla ilgili memnuniyetsizlik bildiren cm- Genel olarak eski ile yeni arasnda bir kyaslama yapan yazar, ilk olarak IV.
lelerdir. cmlede imdiki neslin doaya yabanc olduunu syleyerek yaknmaya ba-
lamtr.
Derslerine almadan okula gelmeniz beni zyor.
rnek23:
Gnmzde ne yazk ki, kimse kimseyle komuluk etmiyor.
Aadaki dizelerden hangisinde yaknma anlam var-
Bir de ald eyalar geri getirmeyi rense! dr?
Konudan konuya atlayan, balyla ierii birbirine uymayan A) Sana bir uygarl getirdim, anlamadn
yazlar bizi ok yormaktadr. Sylesem de beni dinlemez ki! Yavuz kahramanlar, iirin burlarn
B) Sevda suya karr, szar kan dalarna
G
cm, servetim neyim varsa kaybettim/ Kaybettim ah, dost-
larm neemi! Kpren yreimde zpknlanr umutlar

rencilerde dzenli alma alkanl olmadndan, onla- C) Yzn tun gibi ker lkemin balarna
ra dev vermede zorlanyoruz.
Irmaklar bilmediin kadar hlyal akar
S
on zamanlarda gen airlerimiz, sadece kendilerinin anla- D) Her vadi bir yanyla senin yzne bakar
yabilecei, kapal iirler yazyor.
Bir yannda mnzevi hkran Leyla kuu
Bir de konuurken olaylar abartmasa.
E) Kopacak sanyorsun bu ip ince yerinden
Ders al diye ne kadar sylediysem de dinletemedim ki! Bu ipin her izgisi yaral bir dev gibi
K
onuyu uzun ve gereksiz betimlemelerle daha da anlalmaz
hale getirmi. A seeneinde air, sevgilisinin kendisini anlamadndan yaknmaktadr.

18. Hayflanma ve Pimanlk Cmleleri Cmle Tamamlama

hh Kiinin, gemie ynelik herhangi olay ya da durumla ilgili hh Cmlenin verilen blmnn doru anlalmas, bo braklan
zntsn dile getirdii cmlelerdir. yere getirilebilecek ifadenin bulunmasnda biricik yntemdir.
hh O, nemli ya da ilgin bir ey konumak iin deil salt

Gnlerin su gibi akp gittiini nasl da fark etmemiiz.
hh Cmlenin vermek istedii mesaja dikkat edildiinde, geveze-
Seninle ortak olmamz daha batan byk bir hatayd.
lik eden, bo konuan bir insandan yaknld anlalacaktr.
Buzlu yolda arabay bu kadar hzl srmemeliydim. u halde bu cmle yle tamamlanabilir:
Byle yapacan bilseydim sana hibir ey anlatmazdm.
retmenin anlattklarn keke defterime yazsaydm.

hh O, nemli ya da ilgin bir ey konumak iin deil salt konu-
Hasta olmadan nce salmn kymetini bilseydim. mu olmak iin konuur.
Genlikte bir gzel gezip elenmek varm. hh Kiiler aras ilikilerimizde insanlarla aramzdaki mesafeyi
Keke param varken o evi de alsaydm. hh Bu cmlede, insanlarn bakalaryla olan ilikilerindeki s-
nrla ilgili bir mesaj verilmek istenmektedir. Szn geliine
(balamna) gre cmle yle tamamlanabilir:
hh Kiiler aras ilikilerimizde insanlarla aramzdaki mesafeyi

rnek24:
belli bir dengeye gre ayarlamalyz.
(I) Sahaflar ars 15. yzyldan gnmze uzanan bir
gemie sahiptir. (II) Eskiden medrese rencilerinin ihti-
yalarn karlayan sahaf dkknlar, medrese evresinde
bulunurlard. (II) 1460da Kapalar inaatnn tamamlan- rnek25:
masyla ayn at altnda toplanan sahaf dkknlar 1894
Ne kadar ---- olursak olalm, ---- paylaacak birileri yoksa
stanbul depremine kadar burada hizmet verdiler. (III)Dep-
mutlu olamayz.
remden sonra ise o zamanlar Hakkaklar ars olarak bi-
linen bugnk yerlerine yerletiler. (IV) Beyazt Sahaflar Bu cmle, anlam akna gre aadakilerden hangi-
ars, 1950 ylnda kan yangnla birlikte tamamen kl siyle tamamlanabilir?
olmu, binlerce yazma eser dumanlarn arasnda kaybolup
gitmiti. (V) Bu byk yangnn ardndan stanbul Belediye- A) iyi - kalbimizi
si ahap dkknlar betonermeye evirerek arya bugn- B) drst - fikirlerimizi

k mimari kimliini verdi. C) zengin - kazandklarmz
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde her- D) baarl - dllerimizi
hangi bir olay nedeniyle duyulan znt dile getirilmitir? E) yetenekli - elde ettiklerimizi
Seenekleri tek tek incelediimizde, anlam akna gre parann D seene-
inde verilenlerle en doru ekilde tamamlanabildii grlecektir. Dier se-
IV cmlede yangn sonras yazma eserlerin kl olmasndan duyulan znt
enekler, cmleyle anlamca yaknlk gsterdii halde, isteneni tam olarak ve-
dile getirilmitir.
rememektedir.
Sorusu
retmen
Pimanlk cmlesiyle yaknma cmleleri arasnda ne fark

var?
Pimanlk, kiinin kendi yapt hatay dile getirmesidir. Yaknma ba-

kasnn hatalarndan duyulan memnuniyetsizlii dile getirir.

hh Anlam ilikilerine gre cmlelerin belli bir snr yoktur. Yukar-

rnek26:
da SYMnin zaman zaman sorduu balklarla ilgili bilgi ve-
rilmitir. Bunlardan baka, duygu ve dnceleri ifade eden I. stanbulun trafiine de koturmacasna da artk altm.
pek ok cmle eidiyle karlaabilirsiniz. Aaya alnan II. nsan, kendisine bunca emei geen insan bir kere de
cmlelerin nasl anlamlar ifade ettiini de siz bulunuz. olsa arayp sorar.
III. Bu roman, 2016 ylnn en ok satanlar listesinde ba
ekecek.
ok ge kald, acaba yolda bana bir ey mi geldi. IV. Szde, belediye bakan seildiinde beni de zel ka-
(Kayg/endie anlam seziliyor.) lem mdr yapacakt.
Her gn ayn saatte, otobse yeti, ie git rnei yoktur?
(Bkknlk anlam seziliyor) A) n yarg B) Yorum C) Gereklememi beklenti
Ben olmazsam bu irket bir haftada iinde iflas eder. D) Sitem E) Kanksama
(Abartma anlam seziliyor) I. Cmle bir kanksama cmlesidir, II. cmle bir sitem cmlesidir, III. cmle
bir n yarg cmlesidir, IV. cmle bir gereklememi beklenti cmlesidir. Nu-
Bunlar Grkan Beye mi gndersem yoksa Faruk Beye mi? maralanm yerlerde yorum cmlesi yoktur.
(Kararszlk anlam seziliyor.)
Ne Almanyada kalabilirdi ne de memleketine dnebilirdi.

(aresizlik anlam seziliyor.) rnek27:
Beni pastanede yapayalnz brakp gitmesin mi? (I) Rumelihisarnn bulunduu blgenin tarihi, eskiye da-
(arma anlam seziliyor.) yanyor. (II) Kaynaklara gre, buras, Boaz'dan geileri
kontrol etmek amacyla Yldrm Beyazt tarafndan yaptrl-
Gnmzde pek ok insann psikolojik sorunlar yaadn m. (III) Yaplrken kullanlan malzemeler arasnda, Bizans
dnrsek gn getike daha mutsuz bir topluma dnt- yaplarndan alnm talar da var. (IV) Bu durum, burada
mz sylemek yanl olmaz.
eski bir Zeus Tapna'nn bulunduu yolundaki dnceleri
(Saptama anlam seziliyor.) daha da glendiriyor. (V) Boaz'n en dar yerinde, Gksu
Bu insanlarn hibir ey olmam gibi hayatlarna devam et- Deresi kysnda bulunan bu blgenin, bugn olduu gibi,
meleri ok garipti. Osmanl ncesinde de yerleim alan olarak kullanld e-
(Yadrgamak anlam seziliyor.) itli kaynaklarda belirtiliyor.
Yukardaki parada numaralanm cmlelerin hangisin-

u snavn sonular bir an nce belli olsa
de belirtilenler "tahmin" nitelii tamaktadr?
(Sabrszlk anlam seziliyor.)
Yllardr grmediim kym, burnumda ttyor.
(zlem anlam seziliyor.) Bizans yaplarna ait talarn olmas, o civarda daha nce bir yapnn bulundu-
una iarettir. Buradan yola klarak o yrede bir Zeus Tapnann bulundu-
u tahmin edilebilir.
Bu anlam IV. numaral cmlede vardr.

CMLEDE ANLAM LKLER / Anlamlarna Gre Cmleler - Anlatmlarna Gre Cmleler Konu Testi - 1
1. ehir hayatndan bkm insan, bu yemyeil doada ---- 4. I. Resim, renkler ve ekillerin byl ahenginden ortaya
Bu cmle anlam akna gre aadakilerin hangisiyle kan bir sanattr.
srdrlebilir? II. Her ressam, yk alannda da kalem oynatr ama her
ykc resim yapamaz.
A) evinden uzakta ne kadar yaayabilir?
III. Sanatnn ya ilerledike doa temal resimlere y-
B) huzur iinde yaayabilir.
neldii grlyor.
C) alkanlklarndan uzak kalamaz.
IV. Duygularndaki karmaay resimlerine ynelttiini sy-
D) hayatn daha stresli yaayabilir. lyor.
E) hastalklardan korunabilir. Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisine
rnek yoktur?
A) Yorumlama cmlesi
B) Dolayl anlatm cmlesi
C) Tanm cmlesi
D) Olaslk cmlesi
2. I. Ne zaman sizi, ben kalkmadan nce uyanm grece-
E) Karlatrma cmlesi
im.

II. Bu virs hibir koruma program yakalayamayacak.
III. Tut ki nl bir futbolcu oldun, karakterin deiir mi?
IV. Anahtar olmadndan uzun sre kapda beklemek
zorunda kald. 5. I. zleyicilerin bazlar alyordu, demek ki oyun beenil-
Numaralanm cmlelerde aadakilerin hangisinin di.
rnei yoktur? II. Gen yazarlarn iinden statlarn kacan sanm-
yorum.
A) Deerlendirme cmlesi
III. Davete katlan ok olursa siparii iki katna karn.
B) Neden-sonu cmlesi
IV. nsan ineleyen bir tarzda yazmas dikkat ekiyor.
C) n yarg cmlesi
Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisine
D) Varsaym cmlesi
rnek yoktur?
E) Yaknma cmlesi
A) Yorum cmlesi B) slup cmlesi
C) n yarg cmlesi D) Koul cmlesi
E) Tasar cmlesi
3. I. Bu hafta sonu sergi aacakm.

II. Ben byle lezzetli bir yemek yediimi hatrlamyorum. 6. Aadaki cmlelerin hangisi parantez iindeki kav-
ramla uyumamaktadr?
III. Hal sahaya beni de arrsn sanmtm.
IV. Onunla aramzdaki anlamazlkta tarafsz olacan A) Benim gibi hayal krklna urayacaksn. (n yarg)
dnyorum. B) Gelecekte nemli yerlerde olacan hissediyorum.
V. Son otobs de senin gevezeliin yznden kardk. (nsezi)
Numaralanm cmlelerin hangisinde gereklememi C) Yarn btn gn uyuyarak geireceim. (tahmin)
bir beklenti anlam vardr? D) Size bir hediye almay dnyorum. (tasar)
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Bana vefaszlk ettiine inanamyorum. (sitem)

7. I. Anlalan benden pek holanmad. 11. Aadaki cmlelerin hangisinde kinayeli anlatm sz
II. taba birden tayamazsn. konusudur?
III. Yorgunluktan baylacak gibiydim. A) Bu hzla yemek yeme iini akama doru bitirirsin.
IV. Ben bunu nasl dnemedim? B) Dardaki adamlarn hakkndan da ancak sen gelirsin.
Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisine C) Ben imdi gidiyorum sen iini bitirince eve gelirsin.
rnek yoktur?
D) Yarn leye kadar ie gelmeyeceimi patrona sylersin.
A) Hayflanma B) Yorum E) Bu hafta sonuna kadar elindeki ileri bitirsin.
C) Neden-sonu D) n yarg
E) Ama-sonu
12. (I) Yahya Kemal, kendisine nasl iir yazdn soran birine
"lk dize ilham, sonras emek" diye cevap vermi. (II) Bu,
8. Aadakilerden hangisinde dolayl bir anlatm sz benim de ok katldm bir tespit. (III) Balang her eyde
konusudur? olduu gibi iirde de ok nemlidir. (IV) iirde doru ba-
lang da Allah vergisi bir esintiyle mmkn. (V) Sanat
A) Bu filmin ok beenileceini syledi.
iinden nasl geliyorsa yle yazmaldr. (VI) Ondan sonras
B) Bana niye haber vermediniz, diye kzd.
artk iirin stnde almaya baldr.
C) Bu kadar krc olmanza gerek yok, deyip dar kt.
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d-
D) Alamak, arnmaktr, szne katlmamak mmkn m? ncenin akn bozmaktadr?
E) ok teekkr ederim, derken yzme bakamyordu.
9. Bana yardm etmesini salamak iin ---- ifadesi aada-

13. Aadakilerden hangisi bir tanm cmlesidir?
kilerden hangisiyle tamamlanrsa cmle karsndakini
ikna etmeye almak anlam kazanm olur? A) En abuk okuduum kitaplardan biri Bin Muhteem
Gnetir.
A) azma geleni syledim.
B) aire gre hayat, pamuk ipliinden bile incedir.
B) bin trl bahane uydurdum.
C) Her iir, enginlerin sonsuzluuna gnderilen bir gemidir.
C) ok dil dktm.
D) Romanma yaplan eletiriler, benim iin iyi bir tecr-
D) konumay ksa kestim.
beydi.
E) hemen sze girdim.
E) iir ve air stne yaplan tanmlarn hepsi eksiktir.
14. I. Bir haftadr hasta yatyorum kimse bana naslsn, diye

10. ocuklarna hibir sorumluluk vermeyen ebeveynler ---- bi- sormad.
reyler yetitirir. II. Btn Anadoluyu kar kar dolap sonunda Edre-
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi- mite dnd.
si getirilebilir? III. Kitab yle bir gzden geirmi ama pek beenmemi.
A) kendine gveni eksik IV. Aklna taklan sorularn cevabn almadan gitmek bil-
miyordu.
B) baarya susam
C) sadece kendini dnen V. rendiklerimi ksa bir konumayla size aktarabilmem
D) her iin altndan kalkan mmkn deil.
E) bakalaryla atan Numaralanm cmlelerin hangisinde yaknma anlam
vardr?
14. A 13. C 12. D 11. A 10. A 9. C 8. A 7. E 6. C 5. E 4. D 3. C 2. A 1. B Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde bir kayg anlam 5. Aadaki cmlelerin hangisinde isteklendirme anlam
vardr? vardr?
A) Bu iin de kt sonulanmasndan endieleniyorum. A) Bugnk toplantya beraber gidelim.

B) Attn her adm hesaplamak zorunda olduunu bili- B) Aradn bulmu olmann rahatl ile oturuyordu yan-
yorum. mzda.
C) Yaptklarmdan dolay kimseye hesap vermek istemi- C) Greyim seni, bu ii de dierleri gibi abucak bitir.
yorum. D) Hadi bunu anladk , ya dnk sylediklerin
D) nsan, ancak zgr olduu srece retken olabilir. E) Yaplacak ilerim var , diye beni atlatmaya kalkma.
E) Gz ucuyla bakmasndan, almalarmla ilgilenmedi-
ini anladm.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir tasar (plan) sz 6. iir konusunda ---- bilgisi olmayan kiiler kendi ltleriyle
birtakm yanl yarglara ulamaktadr.
konusudur?
Bu cmlede bo braklan yer aadakilerden hangisi
A) Ne kadar urasak da gereken paray biriktiremeyeceiz.
ile tamamlanabilir?
B) almalarm dzenleyerek kitap halinde yaymlama-
A) az B) yzeysel C) fazla
y dnyorum.
D) ylesine E) eksik
C) Btn zorluklara gs gererek okulunu baaryla
bitirecektir.
D) Zamanmn ounu yk ve roman okuyarak geiriyorum.
E) Bu ay, maamz taksitlerimizi demeye yetecek mi?
7. Bir kimse iyi bir yazarsa ve iyi szler sylyorsa, evini or-
manlar iinde kursa bile ----
Bu cmle anlam akna gre aadakilerden hangi-
3. I. Dili gzel kullannca yaptlar da gzelleti. siyle tamamlanabilir?
II. Dili de dncesi de disiplinli bir almayla deiti.
A) insanlar onu arayp bulur.
III. Yaam boyunca drstl ilke edindi.
B) kimse kapsn bile almaz.
IV. Dili gzel kullanmazsan yaptlarn okunmaz hale
C) insanlardan ayr yaayamaz.
gelecektir.
D) her konuyu rahatlkla ileyebilir.
V. Gemiin bak asyla da dili eletirebilirsin.
E) huzurlu bir yaam sremez.
Numaralanm cmlelerden hangisinde bir "uyar sz
konusudur?

8. Kabiliyet almayla geliebilir fakat deha asla!
Aadakilerden hangisi anlamca bu cmleyle eliir?
4. (I) Gne Kavgas Tahsin Saran ikinci iir kitab. (II) Tah- A) Dehasz alanlar oktur fakat almayan bir deha
sin Sara iyi bir air. (III) Sanrm, son yllarn grlts iinde asla yoktur.
sanat evresinde gerekli ilgiyi gremedi. (IV) Oysa hakkyd B) Deha, sonsuz glklere katlanabilme yeteneidir.
onun byle bir ilgi. (V) iiri, ok salam bir yerden konuuyor. C) Deha, gerekleri allmam ekilde grmekten baka
Bu paradaki numaralanm cmlelerde hangisi kant- bir ey deildir.
lanabilirlik asndan dierlerinden farkldr? D) Deha, doutan gelir, sonradan kazanlmaz yetenekse
almayla gelitirilebilir.
E) Deha yzde bir ilham ve yzde doksan dokuz terdir.

9. (I) Eletirmenlerin katksyla bir airin sevilmesi, airin de- 13. "Her baarszlk, baarnn zirvesine giden yolda yeni bir
erini azaltmaz, ama okurunu azaltr. (II) Tahammll okur admdr."
gittike azalmaktadr. (III) Attila lhan, hibir zaman snama Cmlesini aadaki yarglardan hangisi desteklemez?
yoluna gitmedi. (IV) Yorgun argn eve dnene iirin lezzeti-
ni sundu, ak krgnnn yarasna merhem oldu. (V) Ancak A) Baarszl kabullenmedike yeni keifler yapamaz-
soyut gereklilik uruna zaman zaman okurundan uzak- snz.
lat da oldu. B) Baar, gl olana glmser; baarszlk, zayflara
Numaralanm cmlelerin hangi ikisinde bir beenme, ullanr.
takdir etme anlam vardr? C) Ders alnm baarszlk, aslnda baar demektedir.
A) I. ve II. B) III. ve IV. C) IV. ve V. D) Her baarszlkta grebilen iin bir zafer frsat yatar.
D) II. ve IV. E) III. ve V. E) Byk baarlar, kk baarszlklardan alnan ders-

le elde edilir.
10. (I) Az yazyorum, her kitabmn yaym tarihi arasnda yedi 14. Aadakilerden hangisi bir "slup" cmlesidir?
buuk yl ara var. (II) Hemen her saat iir dndm, iirle
A) Bu son kitabnda Kurtulu Sava yllarn anlatyor.
i ie yaadm halde herkesten az yazyorum. (III) Demek
B) Halka, halkn yaamndan kesitler sunmaya alr.
ki zor geliyor bu i bana. (IV) Zaman zaman air miyim, deil
miyim diye dndm de olur. (V) Sonra bunun bir l C) Ele ald konular yaln ve anlalr bir dille anlatr.
olmayacan da dndm. D) Onun eserleri, skntl bir yaatma srecinin sonucudur.
Numaralanm cmlelerin hangisinde yazar, kendisiy- E) Yaptlarnda, ocukluk aclar alttan alta kendini belli
le ilgili bir karmda bulunmutur? eder.

15. I. Derslerinize gn gnne almanz yararl olacaktr.
II. Kadky vapuru, u saatlerde kalkmak zeredir.
III. Bu havada zerine kaln bir eyler giymeden dar
kma.
11. Aadakilerin hangisinde bir "uyar (ikaz)" anlam vardr?
IV. Bu be yz sayfalk kitab, iki saatte okuduunu
A) Bir iin en nemli noktas, balangcdr. dnelim.
B) nsanlarn, birbirlerine hi saygs kalmam. Numaralanm cmlelerde aadaki cmle eitlerin-
C) Ltfen burada grlt yapmaynz. den hangisi yoktur?
D) yi insan toplum kurallarna uyum salayandr. A) Yaknma B) Uyar C) Tahmin
E) Sabah erkenden kalkmak iin imdi uyumalym. D) Varsaym E) neri
16. Aadaki cmlelerin hangisinde bir tasardan sz

edilmitir?
12. Aadakilerin hangisinde bir "tasar" sz konusudur? A) lediin o byk suun cezasn mutlaka ekmeliydi.
A) Seni ne kadar uyarsam da bo. B) Burada bulamadnz kitab, hibir yerde bulamazsnz.
B) Dncelerimi bir araya getirerek okurlarma sunaca- C) nmzdeki hafta snav sonularn aklamay planl-
m. yoruz.
C) Az altn iin btn bunlar oluyor. D) Kimse onun bu denli baarl olabileceini dnme-
D) Onlar da gelecekse ben gelmeyeyim. miti.
E) Beklenenden fazla talep olursa kitap yeniden basla- E) Bu eser basit bir romandan ok daha fazla bir anlam
cak. ifade ediyor.
16. C 15. A 14. C 13. B 12. B 11. C 10. C 9. B 8. E 7. A 6. C 5. C 4. A 3. D 2. B 1. A Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
08
1. I. imizden yanarz, dmzdan yanarz 3. Dokunmak szc aadakilerin hangisinde Buto-
Neredeyse varlmz duman olup uacak na dokununca kapak alyor cmlesindeki anlamyla
kullanlmtr?
II. Sesler, kokular renk olarak estii gnde
Usun dalan salarn omzunda, yznde A) ekerli yiyecekler bana dokunuyor.
III. Uun kular uun, burada vefa yok B) Kendi yemeine dokunmuyor, benimkinden yiyorsun.
yle akarsular, yle hava yok C) Kzgn demire dokununca eli feci ekilde yand.
IV. Hasretiz bir kanat akrtsna D) O konulara dokunmamaya zen gsteriyordu.
Mavi gkte kular yine uar m E) O ne sylerse sylesin bana dokunmaz.
V. Gkyznde uan all turnalar
Yok mu gayretiniz dert ald beni
Yukardaki dizelerin hangi ikisinde umak szc
mecaz anlamda kullanlmtr?
4. Ayak szc birok deyim gerek ve mecaz anlamla-
A) I. ve II. B) II. ve III. C)III. ve IV. ryla kullanlmtr. rnein aya yere basmamak, ok
D) I. ve IV. E) II. ve V. I
sevinmek; aya suya ermek, bir iin nemini sonradan
II
anlayp akl bana gelmek; ayak diremek, inat etmek, di-
III
renmek; ayak srmek, bahane uydurarak iten kamak,
IV
ardan almak anlamlarnda kullanlr. Ayaa dmek,
2. (I) yi bir tiyatrocu olduumu biliyorum ama hibir zaman V
iyi bir renici olamadm. (II) Okuldan kap bir tiyatro
deyimi ise yalvarmak, yakarmak anlamn ierir.
izlemeye ya da tiyatro gruplaryla almaya gidiyorum.
(III) Bu durum iime gelmiyor nk okuldan ok tiyatro Numaralandrlm deyimlerden hangisinin aklama-
sevgisi daha fazlayd. (IV) Bu tutkum derslerimi etkiledii s yanl verilmitir?
iin engellemeye alt. (V) Bense tiyatrodan vazgee- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
medim beni engellemeye alanlara kar tepkili oldum.
Bir tiyatrocunun kendini anlatt bu paradaki numa-
ralanm cmlelerle ilgili olarak aada verilenlerden
hangisi yanltr? 5. Kimi szckler zaman iinde karladklar kavramlarn
bir ksmn karlamaz hline gelirler. rnein yemi ke-
A) I. cmlede, tiyatroculuu ile rencilii hakknda bilgi
limesi nceden karlad besin maddelerinden sadece
veriyor.
inciri karlar duruma gelmitir.
B) II. cmlede, kendisinde ortaya kan bir duruma dei-
Bu duruma dil biliminde ne ad verilir?
niyor.
C) III. cmlede, tiyatro aknn okula stn geldiini vur- A) Mecaz anlam
guluyor. B) Anlam ktlemesi
D) IV. cmlede, yeteneklerinin geliimine ortam hazrla- C) Yan anlam
dna deiniyor.
D) Anlam daralmas
E) V. cmlede, tiyatro akna kar kanlara tepkisini
E) Terim anlam
dile getiriyor.

Tarama
6. Polisler hrszlk olay yaanan binann kapsna apraz 9. Aadaki cmlelerdeki yarglardan hangisi parantez
olarak ve boydan boya erit ekmilerdir. iindeki kavramla ilikili deildir?
Binann kapsna ekilen erit iletiimde hangi tr A) Yazar bu eserinde dncesini ok karmak cmle-
gstergelerden kabul edilir? lerle ifade etmeye alm. (Biem)
A) Dil gstergesi B) kon B) Bu eitim ylnda rencileri kitap okumaya daha ok
C) Simge D) Belirtke tevik edeceiz. (Tasar)
E) Doal gsterge C) Yazarn son iiri daha nceki iirleri gibi tutulmaya-
caktr. (Deerlendirme)
D) Ailesini grmek iin Almanyaya gitmi. (Ama-So-
nu)
E) air eserinde bir toplumun derin yaralarndan bahset-
mi. (erik)
7. Ayn meslek veya topluluktaki insanlarn ortak dilden ayr 10. Ayn ile uraan kiiler arasnda baar ynnden farkl-
olarak kullandklar zel dil veya sz daarcdr. lklar bulunabilir. Bizden daha iyi i yapan kiilerin varl-
Bu cmlede aadakilerden hangisi hakknda bilgi n gz ard ederek vnmek veya atp tutmak iyi deildir.
verilmitir? Yukardaki aklama, aadaki ataszlerinden hangi-
A) Lehe B) ive C) Jargon siyle ilgilidir?
D) Az E) Argo A) Elde bulunan beyde bulunmaz.

B) El elin eeini trk syleyerek arar.
C) El elden stndr.
D) Elden gelen n olmaz, o da vaktinde bulunmaz.
E) Az el a kotarr, ok el i kotarr.
8. Aadaki alt izili szcklerden hangisi anlamca bir-

birinin kart olamaz?
A) Bu olayda senden bana arka kman beklemiyorum.

11. (I) Bu kitap makaleler halinde yazlm be blmden
n bahedeki kk kameriyede bir akam ay itik.
oluuyor. (II) Be blmde de ayr ayr temalar iliyor.
B) lkemizi aydnlk yarnlara tamak hepimizin grevidir. (III) Bu temalar: Osmanl-Trk mziinin retimi, icra
Birtakm karanlk gler, bizi birbirimize drmek istiyor. slbu, icraclar, makamlar ve bunlar kuaktan kuaa
C) Bu yaramaz ocuk btn mahalleyi canndan bezdirmiti. aktarma yntemleri... (IV) Yani Trk mziinin belirleyici
Uslu davranrsan sz verdiim telefonu sana alacam. zellikleri... (V) Btn bunlarla, geleneksel Osmanl-Trk
D) Pencereye uzanp perdeyi yavaa aralad. mziinin eitli ynlerine k tutuluyor ve onun belirgin
nitelikleri ortaya konuyor.
abucak giyinerek kahvalt salonuna indi.
E) Az nce para verdiimiz dilenci yine karmza dikil-
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangisi sz
mesin mi? edilen kitabn ieriiyle ilgili deildir?
Bana aldn gmlei zel gnlerde giymek iin sakl- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
yorum.

Tarama
12. (I) Yazar, Anadolu insannn yaamn anlatrken sz- 15. (I) Gnmz genliinin deyimlerin anlamn bilmediini,
cklerin zerinde titizlikle durmu. (II) Anlatmda yresel deyimleri yerinde kullanamadklarn biliyorum. (II) Deyi-
syleyilerle, konuma dili esere ustalkla yanstlm. min anlamn bilmedikleri iin genler bir ksr dng iin-
(III) Eserde, Anadoluda yaanan gelenekler tek yanl de kalyorlar. (III) Baz deyimleri tesadfen duyduklar iin
olarak ele alnm. (IV) Sanat, blge insann ok gzel nerede, nasl kullanacaklarn bilmiyorlar. (IV) Kitaplar-
tahlil etmi ve bunu baarl biimde yanstmay bilmi. da deyimlerle ilgili pek ok kaynak yer almakta. (V) Hazr
(V) Kahramanlar konutururken yresel szcklere faz- bilgiyi almaya alm, pek aratrma yapmayan genler-
laca yer vermesi nedeniyle okur kitlesini zaman zaman den de pek bir ey bekleyemiyorum dorusu.
skmtr. Bu paradaki numaralanm cmlelerle ilgili olarak
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi hem aada verilenlerden hangisi yanltr?
ierik hem de slup cmlesidir?
A) I. cmlede yazar kansn bildirmektedir.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) II. cmlede, ama-sonu ilikisi vardr.
C) III. cmlede deyimi kullanamamann gerekesi veril-
mitir.
D) IV. cmlede, deyimlerle ilgili kaynaklar nasl elde
edecekleri sylenmitir.
E) V. cmlede, genlere ynelik umutsuzluk dile getirilmi-
tir.
13. Balzac, Sanatn vazifesi, tabiat kopya etmek deil, tabi-

at ifade etmektir. demitir.
Sanat, bu szyle aadakilerden hangisini vurgu- 16. Aadaki cmlelerin hangisinde olumsuz bir eletiri
lamtr? sz konusudur?
A) Sanat somut olan ifade etmek zorundadr. A) Sanat hayatn btn ynlerini yanstan bir ayna gibi
B) Sanat tabiatn gerek bir yansmas olmaldr. grev yapmaldr.
C) Sanatn grevi, tabiatn yorumlanmasdr. B) Eletirmenin temel amac okuyucuyu bilgilendirip sa-
natya da yol gstermektir.
D) Sanat evrensel olandan bahsetmelidir.
C) Biimle ierik onun iirlerinde bir kadn iki yz gibi
E) Sanatn en nemli gesi gzlemdir.
i ie gemitir.
D) Btn yapt kendi edebiyat anlayna uyan eserleri
gklere karmaktr.
E) Yazlarn iinden geldii gibi, zgrce yapmasyla n
14. I. Gemite yaanan olaylarn ou kendinden nce plana kt.
yaananlarn tekerrrdr.
II. Hatalarmz karsndaki hogrmz, bakalarna
da gstermeliyiz.
III. Bir ite karmza kan glkler, iin sonunda ka-
zandklarmzn deerini arttrr.
17. Aadaki cmlelerin hangisinde kart durumlar bir
IV. Bir ite zorluklar olmasayd bizi almaya iten baa-
arada verilmitir?
rlarmzdan aldmz tad yitirirdik.
V. Baz i kollarnda stesinden gelmemiz gereken zor- A) Bugn hava piknik yapmaya uygun.
luklarla karlaabiliriz. B) Her kitap bize mutlaka bir eyler verir.
Numaralanm cmlelerin hangi ikisi anlamca birbiri- C) Evin olduka eskimi, duvarlarn svas yer yer dkl-
ne en yakndr? mt.
A) I. ile II. B) II. ve III. C) III. ile IV. D) Elindeki ar valizi rahata tayacak kadar glyd.
D) IV. ile V. E) I. ile V. E) O dev gibi adam adeta erimi, kck kalmt.

Tarama
18. Baarl bir sanat yapt, yazarnn kastettii anlamlardan 21. I. Her zaman gvensizlik gstermek, her zaman gven-
fazla anlam retebilecek bir zenginlie sahip olmaldr. mek kadar yanltr.
Bu cmleye aadakilerden hangisi anlamca en ya- II. Kendine gvenen bir insan avlamak ok kolaydr.
kndr? III. ok gvenirseniz ok aldatlrsnz, hi gvenmezse-
A) Sanat eserini anlamak, ncelikle yazarn anlamaktan niz hayatnz azapla geer.
geer. IV. Dostlar arasnda gvensizlik balaynca dostluk kay-
B) Sanat eseri, yzyllarn birikimini bnyesinde barnd- bolur.
rrsa baarldr. Numaralanm cmlelerden hangileri anlamca birbiri-
C) Sanat eseri, yazarnn ykledii anlamdan daha fazla ne en yakndr?
anlam barndrrsa niteliklidir. A) I. ve II. B) I.ve III. C) II.ve III.
D) Sanat eseri, okuyucusuna hitap edebiliyorsa gerek D) III. ve IV E) II.ve IV.
anlamda kalc bir eserdir.
E) Sanat eserini anlamak iin okuyucunun donanml ve
sezgili olmas gerekir.
19. (I) O eserlerinde salam bir roman teknii kullanr. (II) Bu 22. I. Mert bir dman, ikiyzl bir dosttan yedir.
salam tekniinin yannda konu dankl da gze ar- II. Dman olmayann arkada da yoktur.
par. (III) Eserlerinde bireysel konulardan ok insanlarn
III. En byk dman benliimizin dnda deil iindedir.
daha ok ilgi gsterecei toplumsal konulara ynelmitir.
IV. Dmann ak yrekle konuan, dostun iten pazar-
(IV) Toplumsal konulardan bahsettii iin de dili ok has-
lklsndan iyidir.
sas kullanmtr.
Numaralanm cmlelerden hangisi anlamca birbirine
Yukarda numaralandrlm cmlelerin hangisinde
en yakndr?
yazarla ilgili olumlu dnceler verilmitir?
A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV.
D) I. ve IV E) I. ve III.
D) II. ve III. E) II. ve IV.
20. (I) Mehmet Akif bir fikir airidir. (II) Onun iin asl olan
toplumsal olaylar, toplumsal kayglardr. (III) Bugnk 23. (I) iirimiz, bir kuakla btn olarak dnrsek ok zen-
ekonomik dzeni; kurallarn bklmez, i gcnn paysz gin bir dnem yayor. (II) Ka kuak birden yayor bak-
olduu bir ortam yazmak iin yazyor. (IV) Ksaca, ekono- sanza! (III) 1940 kua, garip kua, acl kuak bizler,
mik snflar ayrl sorunu ve bunun ayrntlar, uzantlar bizden sonra gelenler, yeni kanlar (IV) Hem de aa
olarak baka sorunlar (V) iirlerinin kuruluunda halk yukar ayn yayn organlarnda oluyor bunlarn bulumas.
biimlerinden de geni lde yararlanyor. (V) Trk iirinde hibir zaman byle olmam.
Numaralanm cmlelerin hangisinde ama anlam Numaralanm cmlelerin hangisinde "koul" anlam
vardr? vardr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Tarama
24. Aadaki cmlelerin hangisinde slupla ilgili bir 28. nsan emei, retimin temel ilkesidir, btn retim trle-
zellie deinilmemitir? ri emee dayanr. retimin bir emek tketimi gerektirdii
besbellidir. Emek tketimi, insann durmakszn eylemde
A) air, kitabna ald iirlerin her kelimesi stnde a-
bulunmasn, almasn gerekli klar. alan, ileyen
lm, her msrasn byk zenle kurmu.
bir ye, bir gvdede geliir, glenir, salkl olur. al-
B) Sanat bu romannda unutulmu szckleri gn y- mayan kiide ne kadar byk bir yetenek olursa olsun, o
zne karm, onlar ileyip zenginletirmi. geliemez, krelir.
C) Kitapta farkl kltrlerden gelen insanlarn ayn olaya Bu paradaki dnceyi en iyi destekleyen atasz
deiik tepkiler verdikleri vurgulanmak istenmi. aadakilerden hangisidir?
D) Kelimelerin kabuklarn byk bir ustalkla kran air,
A) Adamn iyisi i banda belli olur.
onlarn znde tad anlam ustalkla yanstm.
B) Alet iler, el vnr.
E) Onun iirlerindeki szckler, tpk bir kelebein iek-
C) ten artmaz, diten artar.
ler stnde dans etmesi kadar gz alc duruyor.
D) ine hor bakan, boynuna torba takar.
E) leyen demir ldar.
25. (I) ocuk ve Allah edebiyatmzn bayaptlarndan bi-
ridir. (II) Fazl Hsn Dalarcann bu eseri 1940 ylnda
yaymland. (III) Havaya izilen Dnya nn tersine bu
kitapta Fazl Hsnnn byk bir yap kurma abas iin-
de olduu grlyor. (IV) Ortaklaa dilin dnda, iirinin
zne uygun yeni bir yazn diliyle okurlarnn karna -
kyor. (V) Bu biimde onu adalar arasnda unutulmaz
bir yere oturtuyor. 29. Aadaki cmlelerden hangisi bir slup cmlesidir?
Numaralanm cmlelerin hangisinde yazar kiisel A) Yazar romannda bazen argo kelimeler konuabilen
dncelerini dile getirmemitir? tiplere yer vermi.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Bu romanda yazar okur tarafndan kabul edip edileme-
me gibi bir kayg tayor.
C) Anlatmdaki bu akcl yerinde kullanlan szckler
26. I. Bugnn iini yarna brakma. salyor.
II. tle dolamaktan aly dola. D) Romanda mekn olarak stanbulun karanlk sokaklar
seilmi.
III. Ne karanlkta yat, ne kara d gr.
E) Yazar romanlarnda hep farkl konular anlatyor.
IV. Mum dibine k vermez.
V. Dost ile ye i alveri etme.
Numaralanm ataszlerinden hangisi t anlam
iermemektedir?

30. I. Reat Nurinin Yaprak Dkm bir ailenin paralan-
n anlatr.
Romanda yerel syleyiler byk baaryla kullanl-
II.
27. (I) Bizim kuan derdi iyi bir iir yazmak olmad, yaamn m.
karmaasn iire de tamakt bizim kuan derdi. (II) Bu, III. Az kulaklarna varyor, iyi bir haber alm olmal.
iire nem verilmedi anlamnda deil tabii ki. (III) Faize,
IV. Hibir iini zamannda yapmaman herkesi ldrtyor.
muska dktrmeye zenmedik. (IV) Biz durumu en iyi an-
latmak nasl mmknse onu denedik. (V) Bunu kimi zaman Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisine
iirden vazgemek pahasna yaptk. rnek yoktur?
Numaralanm cmlelerin hangisinde ama anlam A) Yorum cmlesi B) Ama-sonu cmlesi

vardr? C) erik cmlesi D) Deerlendirme cmlesi
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Yaknma cmlesi

Tarama
31. Salvador Dalinin resimlerinde, kompozisyonlar son dere- 34. Herkes yk yazamaz. Yani yazar da yazdklar biz ele-
ce lldr, renkler tam bir bar halindedir. tirmelerin ltlerine uymaz. Konusu ilgin olmal, kurgu-
Bu cmledeki bar kelimesi hangi anlamda kullanl- su salam olmal, karakterleri kanl canl olmal ve daha
bir sr ey olmal...
mtr?
Bu parada karakterlerin kanl canl olmal ifadesiyle
A) dzen B) benzerlik C) tekdzelik
aadakilerden hangisi anlatlmak istenmitir?
D) uyum E) yaknlk
A) etkileyici
B) srkleyici
C) gereki
D) rktc
32. stte mavi gk, altta yaz yer yaratldkta, ikisi arasnda E) acndrc
kii olu yaratlm. Kii olu zerine de atalarm Bumin
Kaan, stemi Kaan tahta oturmu; tahta oturarak Trk
budununun ilimi, tresini kurmular, dzenlemiler. Drt
bucak hep dmanm, asker yollayp drt bucaktaki
budunlar hep alm, hep itaatli klmlar. Ballara ba
edirmi, dizlilere diz ktrmler. Douda Kadrkan or-
manna kadar, batda Demirkapya kadar yerletirmiler.
Bilgili kaanlarm, yiit kaanlarm. Buyruklar (yksek
memurlar) yine bilgili imiler, yiit imiler. Beyleri de, bu-
dunu da doru imiler. Onun iin yurdu ylece tutmular, 35. Konuyu genel hatlaryla ele alacaz.
yurdu tutup tre yapmlar. Cmlesinin anlamca yerini tutabilecek cmle aa-
Bu para aadakilerin hangisinden alnm olabilir? dakilerden hangisidir?
A) Bilge Kaan Yazt A) Konuyu farkl ynleriyle ileyeceiz.

B) Bilge Tonyukuk Yazt B) Konuyu ayrntlarna inmeden anlatacaz.
C) Yenisey Yaztlar C) Konunun nemli noktalarna deineceiz.
D) Taryat Yazt D) Konuyu bir btnlk iinde inceleyeceiz.
E) oyrn Yazt E) Konuya farkl bir bak asyla yaklaacaz.
33. (I) Eski medeniyetler, gzel eserlerin binlerce defa tek-

rarna dayanr. (II) Eski Trk ehirlerinde en gzel camii,
eme, mezar ta, adrvan vb. eserler malzeme ve ha- 36. Aadakilerden hangisi bir tanm cmlesidir?
cim deitirilerek binlerce defa tekrarlanmtr. (III) Klt-
rn bir anlam da oaltmak demektir. (IV) En gzel sanat A) Niteliksiz sanat rnleri yazn dnyasnda tutunamaz.
eserlerinin modellerinin oaltlmas da bir kltr alma- B) Deneme edebiyatmzda yeni saylabilecek trler ara-
sdr. (V) Ayn model kopya edilirken karakterler ve yete- sndadr.
nekler aras farklarda belirir. (VI) nk el, gzden daha C) Edebiyat hepimize coku veren bir nitelikte olmaldr.
iyi bir anlama ve renme aracdr.
D) Antoloji, belli airlerin metinlerinin seilip bir araya
Numaralandrlm cmlelerin hangisinde kendinden toplanmasdr.
nceki dnce rneklendirilmitir?
E) Kendini tekrara dmek, sanat iin sonun balang-
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. cdr.

Tarama
37. I. Toplumdaki herhangi bir snfn, kullanlan ortak dil- 40. Aadaki cmlelerin hangisinde kuruluu ynyle
den farkl olarak gelitirdii dildir. dierlerinden farkl bir ikileme vardr?
II. Bir dilin yazl metinlerle takip edilebilen dnemde A) Yamur, p p diye camlara vuruyordu.
kendisinden ayrlan kollardr.
B) Korka korka sesin geldii tarafa gitti.
III. Belirli snrlar iinde konuulan azlardan birinin or-
C) Byle ili ili alamasna dayanamyorum.
tak dil olmasdr.
D) Arada bir kesik kesik ksryordu.
IV. letinin alcy denetlemeye ynelik ilevde kullanlma-
sdr. E) nmden telal telal geip gitti.
Numaralanm cmlelerde aadakilerin hangisi

hakknda bilgi verilmemitir?
A) Dilin alcy denetleme ilevi

B) Konuma dili 41. I. Kalyanamkara ve Papamkara Hikyesi
C) ive II. Ksasl- Enbiya
D) Yaz dili III. Atabetl-Hakayk
E) Argo Numaralanm eserler srasyla Trkenin hangi d-
nemlerine aittir?
A) Eski Trke - Eski Anadolu Trkesi - Ana Trke

B) lk Trke - Eski Trke - Eski Anadolu Trkesi
C) Eski Trke - Eski Anadolu Trkesi - Eski Trke
38. (I) ''Yaban'', yaymlanmasnn zerinden onlarca yl ge-
mi olsa da hl zevkle okunan bir romandr. (II) Aradan D) Ana Trke - Eski Anadolu Trkesi - Eski Trke
geen onca zamana ramen gnmzn beenisine de E) Ana Trke- Eski Trke-lk Trke
hitap etmekle, canlln korumaktadr. (III) Gnmz
Trkesine gre dili biraz eskimi de olsa bir dnemin
toplumsal gereklerini ortaya koymaktadr. (IV) Yazar,
roman kahramanlaryla birlikte okuyucuya Anadolu'yu ve
Anadolu insannn durumunu gsterir. (V) Yazarn ortaya
koyduu yaam kalitesi ok byk deimelere urasa 42. Aadakilerden hangisinde bir karlatrma vardr?
da romandan her dnem insannn kendisinden bir eyler A) Bir ara ellerinden kurtulmay baardn sand.
bulmas mmkndr.
B) Kimsesizlii gnlm kadar hibir gnl duymad.
C) Kocas da tam kahveye gidecek zaman bulmutu.
ne en yakndr?
D) Onun dnyaya dair balar uzun yllar nce gevemiti.
A) I. ile II. B) III. ile IV. C) IV. ile V.
E) Muavin, anlam veremediim bir lakaytlk iindeydi.
D) I. ile III. E) II. ile V.
43. Aadaki cmlelerin hangisinde, nerinin gerekesi

de aklanmtr?
39. Aadaki deyimlerden hangisi gerek anlamldr? A) Daha az konuup daha ok i yapn.
A) Aykla pirincin tan B) Baarnn bir paras olun, eletirmeni deil.
B) Ele vermek
C) Sabr bir erdemdir, sakn ondan vazgemeyin.
C) zr kabahatinden byk
D) abalarla amalar birbirine kartrmayn.
D) Pimi aa su katmak
E) Bel balamak E) Bakalarn eletirdiiniz kadar kendinizi de eletirin.

Tarama
44. Aadakilerin hangisinde alt izili kelime gerek an- 48. Bulamazsnz bulamazsnz artk
lamyla kullanlmtr? Boynuna sarldnz sd
A) Yollarna gl dktm gelirde geer diye. Sarlmak kelimesi aadakilerden hangisinde bu di-
B) Bir zaman sonra derinden duyulur yalnzlk. zelerdeki anlam ile kullanlmtr?
C) Alaca bir karanlk saryor her keyi. A) ster aa ol ister paa

D) Okulun ismini bir trl bulamadm dersem inanr msnz? Yakasz gmlee sarlacaksn
E) Burada bir eyler dnyor ama anlayamyorum. B) Dost dost diye nicesine sarldm
Benim sadk yrim kara topraktr
C) Tepeden yol bularak gemek iin Marmara ya
Ka donanmayla sarlm ufack bir karaya
D) Dizlerine sarldm dur gitme diye
45. Hazrlamak kelimesi aadaki cmlelerin hangisin- Krk kalbim bana ondan hediye
de sebep olmak anlamnda kullanlmtr?
E) Sarlp pmt son kez oluna
A) Yarn sen alar gn domadan hazrlarsn. Bir muska takmt zgn oluna
B) Kazalar hazrlayan en nemli unsur ar hzdr.
C) ocuklar gelecee hazrlamak ailenin grevidir.
D) Raporu hazrlayacak kurula beni de ardlar.
E) Kendimi en ktsne hazrlayarak ieri girdim.
49. Sanatn nemini kavrayamayan insanlar, onun bo bir
ura olduunu iddia ederler. Kimiler ise sorunu toplum
asndan ele alarak byle dnmezler.
Bu parada geen bo kelimesi iin aadakilerden
hangisi en uygun karlktr?
46. (I) Yakup Kadri Karaosmanolu yazldktan otuz yl son-
ra bu roman yeniden gzden geirmi. (II) lk basksn A) zararl B) yararsz C) verimsiz
ok aradm. (III) En sonunda bulabildim. (IV) Bunu ikinci D) sama E) basit
baskyla karlatrdm. (V) Yakup Kadri, baz dzeltmeler
yapmak, baz fazlalklar karp atmakla ok iyi etmi.
Yukardaki numaralanm cmlelerin hangisinde yo-
rum sz konusudur?
50. Bir ykcnn ocukluu, onun banka hesabdr.
Bu cmlede ne srlen gr aadakilerden han-
gisidir?
A) ykclerin sanatsal yaratlar, ocukluk anlar ile

ilgili ocuklukta yaadklaryla beslenir.
47. Aadakilerden hangisinde yarg bir gerekeye ba- B) ykclerin ocukluktaki birikimleri, yallk dne-
lanmtr? minde anlam kazanr.
A) dnden kaln giyinmiti. C) Mutlu bir ocukluk dnemi geirenler sonraki yllarda
yazar olabilir.
B) Bir ey yemeye hli yoktu.
D) Her ykc ocukluunda, farknda olmadan, yazar-
C) Sabah erkenden kalkmas gerekiyordu.
la hazrlk dnemi yaamtr.
D) Sesini duyuramasa da baracakt.
E) Bir kimsenin ykc olmasnda ilk adm, ocukluunu
E) Kimseye minnet etmeye gerek yok.
anlatmasdr.
26. D 27. A 28. E 29. C 30. B 31. D 32. A 33. A 34. C 35. B 36. D 37. B 38. A 39. C 40. A 41. C 42. B 43. C 44. A 45. B 46. E 47. A 48. E 49. B 50. A
Cevaplar
9. C 10. C 11. A 12. A 13. C 14. C 15. B 16. D 17. E 18. C 19. C 20. C 21. B 22. D 23. A 24. C 25. B 8. A 7. C 6. D 5. D 4. E 3. C 2. D 1. A

YGS // TRKE FY NO
PARAGRAF BLGS
Anlatm Trleri Dnceyi Gelitirme Yntemleri 09
hh ANLATIM TRLER - DNCEY Bir paragrafta kullanlacak anlatm trnn belirlenmesinde u
etkenler nemli rol oynar:
GELTRME YNTEMLER
hh letiime katlan geler
A. Bir Anlatm Birimi Olarak Paragraf hh Anlatmn amac

hh Bir dncenin eitli ekillerde (tanmlama, karlatrma,
hh Anlatcnn alcda uyandrmak istedii etki
rnekleme) desteklenerek iletildii cmle ya da cmleler
topluluuna paragraf denir. hh Anlatcnn anlatlan husus veya obje karsndaki tavr
hh Bir dnce bir cmleyle anlatlabilecei gibi, birden fazla
cmleyle de anlatlabilir.
hh Paragraf bir yazda dnce birimidir. Szckte sesler, cm-

lede szckler, paragrafta cmleler ve metinde de paragraf-
lar, dil birlii birimidir.
hh Metinde szckler belli kurallara gre birleerek cmleleri,

cmleler de paragraflar oluturur. hh Anlatm trleri aadaki gibi snflandrlr:
hh Paragraf oluturan cmleler birbirleriyle balantldr ve bu 1. ykleyici anlatm

balant paragrafta anlam btnln oluturur.
2. Betimleyici anlatm
hh Paragraf tek bir cmleden oluabilecei gibi birden fazla 3. retici anlatm
cmleden de oluabilir.
4. Aklayc anlatm
5. Kantlayc anlatm
6. Tartmac anlatm
7. Coku ve heyecana bal anlatm
hh Bir anlatm birimi olan paragrafta yazarn ne anlatt kadar 8. Destans anlatm
nasl anlatt da nemlidir. 9. Dsel anlatm
hh Bu sebeple yazar, anlatmak istedii eye gre bir anlatm 10. Mizahi anlatm
tr belirler. Anlatmak istediklerini okuyucuya anlatm trleri-
ni kullanarak sunar. 11. Emredici anlatm
12. Sylemeye bal anlatm

hh zellikle edebi metinlerin iinde her biri ayr bir ileve sahip
olan anlatm trleri, anlatcnn amacna uygun olarak seilir. 13. Gelecekten sz eden anlatm

PARAGRAF BLGS Anlatm Trleri ve Dnceyi Gelitirme Yntemleri
B. Anlatm Trleri rnek;
at katndaki eski sand atmda gzlerime inanamadm.

yle bir lk attm ki Selma hemen eliyle azm kapad. Yu-
1. ykleyici Anlatm muack ama buz gibi elleri beni kendime getirdi. Sandktaki her
hh Herhangi bir olay zaman srecinde iletmeyi amalayan anla- ey dedelerimizden kalma eyalard. Il l hanerler, gm
tmdr. ilemeli aynalar, hl mis gibi kokan ipekli giysiler, filmlerde gr-
dm trden eski ve gsterili bir tabanca Selma kumalarn
hh Olay iinde yaatma n plandadr.
altndan bir eyi ekip kard. Hzla beline takt. Kenara ekilip
hh Sonra ne oldu? sorusunu dndrr. (Film eridi gibi) olduu yerde etrafnda dnd. Kemer muhteem grnyordu.
hh Olaylar anlatlrken betimlemeye de yer verilebilir. (ykle-
me-betimleme)
hh Bir hikye veya andan alnd izlenimini veren bu paragraf
hh ykleme paragraflarnda, gemite gereklemi bir olayn
da ykleyici anlatmla yazlmtr. Anlatc, I. tekil ahstr. Bu
sonradan nakledilmesi sz konusudur. Bu yzden genellikle
durumda kahraman bak as kullanlmtr.
gemi zaman kipleriyle yaplan bir anlatm arlktadr.
hh Bu anlatm trnde olay yaanm veya yaanabilecek ekil-

de tasarlanm bir ierie sahiptir. 2. Betimleyici Anlatm
hh Genellikle roman, yk, an vs. gibi metin trlerinden kullan- hh Bir olayn, bir kiinin, ya da bir yerin insan zihninde canland-
lr. rlacak biimde aktarld anlatm trdr.
hh zlenim kazandrma (szle resim yapma) n plandadr.

hh Anlatcnn ykdeki konumuna gre farkl yntemle (h-
kim bak as, gzlemci bak as, kahraman bak as) hh Aktarlanlarn somutlatrlmas esastr.
kaleme alnabilir. hh Betimlenen eyin okur tarafndan bir resim gibi alglanmas
amalanr.
hh Bylece anlatlan nesne veya grnn bir mekna yerleti-

rnek;
rilmesine allr.
Hafz Nuri Efendi, buna kzar gibi oldu. "Benim sana ne ziyanm
hh Roman, yk, an, gezi vb. yerlerde bavurulur.
var", diyecekti, demedi. Kalkt, kahve kapsna gitti, durdu. "Eve
dnsem" diye dnd. Artk ikindi vakti. Akam oluyor. Keden
hh Gzlem (izlenimsel eler), eitli duyular, mecazl ve sanatl
geerken bakkaldan ekmeini ald, eve gitti. Annesi kapnn ipi-
syleyi (benzetme, kiiletirme) gibi yollara bavurulabilir.
ni ekti. Mangalda pien yemein kokusu btn evi brmt.
Odasna kt, gecelik entarisini, am hrkasn giydi, pencerenin hh Nasldr? sorusunu dndrr.
nnde oturdu. Akam satclar geiyor. Mahalleye akam rengi
kyordu.
hh ykleyici anlatmla yazlm bu para bir hikyeden aln-

hh Betimlemeler amacna ve konusuna, ilevine, diline vs. gre
mtr. Anlatc, kahramann iinden geirdiklerini bile aktard-
farkl zellikler gsterir:
ndan hkim bak as kullanlmtr.

Kii betimlemesi Mekn betimlemesi:

Rstem Usta, sabaha kar evinden kt. Kapnn nnde du- Nahivan'daki Mmine Hatun Trbesi, ok keli Seluklu trbe
rarak bir an gkyzne bakt. Biraz kilolu, arpk bacakl, ular tipinin ve tula iiliinin en gzel rneklerindendir. Dtan on
aa doru sarkk bykl, avularnn ileri nasr balam, drt keli, iten silindir biimli bir yaps vardr. Saak ksmnda
ke elleri olan bir adamd. Bal rengi gzlerinde dnceli bir mukarnas sras ve kufi yaz eridi gvdeyi sarar. Bu ini harfli
ifade bulunurdu. apkasnn altndan kan salar dimdik ve da-
eridin altndan on kenar, silmelerle birbirlerinden ayrlr. Tula
nkt. Bir yandan kapnn nnde duruyor bir yandan da gmle-
mozaik yazlarn ssledii silmeler, her biri deiik kompozis-
inin eteini pantolonunun iine sokmak iin urayordu.
yonlar tayan panolar biimindeki yzeyleri snrlandrr. Sivri
kemerli kapnn stne, eseri yapan Nahivanl Usta Acem-i ibn
Hareketlerin betimlemesi Ebu Bekrin imza kitabesi konmutur. Daha yukardaki bir kitabe-
Divann kenarna oturdu. Dizlerini birbirine dedirerek bacaklar- den de yapnn 1187de tamamland, okunur.
n amt. Ayaklar da, ular ieriye doru dnk ve arpk du-
ruyordu. Uzanp pencereyi at, ban camdan uzatp darya,
gkyzne bakt. Yzn buruturup, kafasn saa sola sallad. hh Amacna Gre Betimlemeler:
Yamur geliyordu. Sert bir hareketle pencereyi kapayp arkasna
zlenimsel betimleme:
yasland.
hh Bu trden betimlemelerde genellikle sanat ve estetik kaygs
baskndr.
Manzara betimlemesi
hh Varlklarn ayrt edici zellikleri duyu organlarnn yardmyla
"Bulunduumuz yer denizden bin be yz metre kadar yksek-
n plana karlr.
te idi. Akcedil; ay iskelesinin nnde duran kayklar, aalarn
arasndaki seyrek binalar ine topuzu kadar ufakt. Karda Bur-
haniye'nin arkasnda yatan Madra Dalar ekilsiz bir yndan hh A
nlatc yorum yapabilir bu ynyle izlenimsel betimlemeler-
ibaretti. Gnein altnda gz kamatrc prltlarla yanan deniz, de znellik hkimdir.
ta uzaklarda akl koyulu glgelere brnen Midilli Adas'na ka-

hh A
nlatc, kendi zihnindeki izlenimi okuyucuda da uyandrma-
dar uzanyor, bunun sa yanndan geerek, ufukta sisler iinde
ya alr.
gkle birleiyordu. Kazda'nn krfeze kadar yaklaan eteklerini
saylamayacak kadar ok, her biri baka renk ve biimde, irili hh Hikye ve roman trlerinde sklkla kullanlr.
ufakl dalar ve tepeler eviriyordu. Arkamzda Sarkz, bu dala-
rn en yksek tepesi, aasz ban beyaz bulutlara uzatyordu."
rnein,
Karakter betimlemesi: Her yan gcrdayp tangur tungur sallanan ve art borusundan
ocukluk yllarnda ok yokluk ektiinden olacak, bu yal adam bir lokomotif bacas gibi dumanlar karan bu khne bu derme
paraya hastalk derecesinde dknd. Emekli ayln ekme atma tat mstehasesi, herhangi bir arzaya urayp ikide bir,
zaman geldiinde, tuhaf bir ekilde huysuzlanrd. Sanrsnz ki
yol ortasnda hareketsiz kalyor, makinesi syleniyor, homur-
etrafndaki herkesin gz onun parasndadr. Bu zaaf nedeniyle
danyor ve uzun mddet hep bulunduu noktada hrn hrn
yalan syledii de olurdu. nk neredeyse hi para harcamaz
tepiniyordu.
ama sorulduunda da her zaman param yok, olsa vermez mi-
yim derdi.

Aklayc betimleme: hh Bu anlatm tr daha ok ansiklopedilerde ve ders kitaplarn-

da kullanlr.
hh Bu trden betimlemelerde retici anlay baskndr.
hh Estetik kayg ok n planda deildir.

retici metinler u ekilde gruplandrlmaktadr:
hh Betimlenen varlk nesnel bir anlatmla okuyucuya aktarlr.
Tarih metinler:
hh Anlatc, betimledii eyle ilgili kiisel kanlarn dile getirmez. Tarih olaylarnn ele alnd, anlatld metinlerdir.
Bu betimlemede belirli bir sra takip edilerek betimlenen varlk Felsef metinler:
hakknda bilgi verilir.
Felsef konular ve felsefenin varlk, bilgi, deer gibi konularn
ele alan metinlerdir.
hh Corafya bilgisinde aklayc betimlemeden sklkla yararla-
nlr.
Bilimsel metinler:
Bilimsel aratrmalar ak ve kesin bir dille, delillere dayanarak

rnein, anlatan metinlerdir.
Byk Ar Dann tepesi yaz k karlarla kapldr. Yamacnda

clz bir bitki rts, seyrek hu aalar ve allklar bulunur.
Tepesi btn bir yl boyunca karla kapl olmasna karn Ar
rnein,
Danda bir iki kaynaktan baka su bulunmaz.
Yahya Kemal Beyatl, 2 Aralk 1884te skpte dodu. 1 Kasm
1958de stanbulda yaamn yitirdi. ocukluk yllar skpteki
3. retici Anlatm iirlerine de yansyan Rakofa iftliinde geti. lkrenimini zel
hh Bir metnin, bilgi ve haber vermek, ikna etmek, kanlar dei- Mekteb-i Edepte tamamlad. 1892de skp dadisine girdi. Bir
tirmek, uyarmak, dndrmek, ynlendirmek, tantmak gibi yandan da shak Bey Camii Medresesinde Arapa ve Farsa
amalarla yazlan anlatm trdr.
dersleri ald. 1897de ailesi Selanike tand. 1902de stanbula
hh retici metinler ele ald konuya gre eitli trlere ayrlr. geldi. Vefa dadisine (lise) devam etti. Jn Trk olma hevesiyle
Bu trlerin hepsinin konuyu ele al biimi ve slubu farkllk
1903te Parise kat. 1913te yurda dndkten sonra Dara-
gsterir.
fakada edebiyat ve tarih retmenlii yapt. Mtarekeden sonra
hh Verilen bilgiler; rnekleme, tanmlama, alnt yapma, tank
ti, leri, Tevhid-i Efkr, Hkimiyet-i Milliye dergilerinde yazlar
gsterme gibi dnceyi gelitirme yollaryla pekitirilir.
yazd. Arkadalaryla Dergh dergisini kurdu. Yazlaryla Milli
hh Yoruma yer verilmez, daha ok nesnel cmleler kullanlr. Mcadeleyi destekledi. 1922de bar anlamas iin Lozana
giden kurulda danman olarak yer ald. 1923te Urfa milletvekili
hh Dil ve ifade sade, gsterisiz ve przszdr. Anlatc estetik
ve sanat kaygsnda deildir. oldu. Cumhuriyetin kurulmasndan sonra Varova ve Madridde
orta elisi olarak grevlendirildi. Daha sonra srasyla Yozgat, Te-
hh Dnce ve duygular ksa ve kesin ifadelerle dile getirilir.
kirda, 1943-1946da da stanbul milletvekili oldu.

rnein, otobs ofrnnkinden azdr. Kii tek bana aklna estii gibi
avlanrsa daha ok zevk alr; nk byle bir avc kendine gre
Ekvatordan kuzey-gney ynnde birer derece ayla geerek
bir pln yapar; una buna hesap vermek ya da nedenini niinini
bir kutuptan tekine uzanan daire yaylandr. Ekvatorun evresi
sylemek zorunda kalmadan ister bu plan uygular, isterse de-
360 derece olduundan 360 meridyen bulunur. Meridyenler ara-
itirir. Srek avclarnn yannda hayvan ldrmek ok daha az
sndaki uzaklk ekvator zerinde yaklak 111 kmdir. Bu uzaklk,
zevkli bir itir. Bylece insanolunun glkten katn, sadece
ekvatordan kutuplara doru gidildike daralr. Meridyenlerin bir-
zevki aradn syleyenler onu yanl tanmlam olurlar.
letii kutuplarda bir nokta hlini alr. Meridyenlerin yerini belirt-
mek iin Londradaki Greenwich (Grinvi) gzlemevinden geen
meridyen esas alnmtr. 0 derece olarak kabul edilen bu me- rnein,
ridyen balang meridyenidir. Bunun dousunda bulunan 180 ini sanat, mimariye bal olarak gelimi bir sanattr. Yapnn
meridyene dou meridyeni, batsnda bulunan 180 meridyene plan ve strktr zellikleri inilerle vurgulanmaktadr. Bu vurguda
bat meridyeni denir. Ayrca balang meridyeninin dousunda- yapnn mimarnn nemi byktr. Mimar Sinann fark bura-
kine Dou Yarm Kre, batsndakine Bat Yarm Kre denir. da ortaya kmaktadr. Kendisi, hem mimaride, hem de sanat
olarak ini kullanmnda btn ustaln gstermitir. 17. ve 18.
yzyllarda tm sanat dallarnda olduu gibi ini sanatnda da
4. Aklayc Anlatm gerileme grlmektedir. Bu yzyllarda bat etkisi kendini his-
settirmeye balamtr. 16. yzylnn ikinci yars zellikleri bu
hh Herhangi bir konu hakknda bilgiler vermek, bir eyler ret-
devirde de grlmeye devam etmitir. Kompozisyonlarda kulla-
mek, okuyucunun grn ynlendirmek amacna ynelik
nlan ieklerin boyutlar bym, daha sade ve daha gereki
anlatm trdr.
tarzda motifler oluturulmutur.
hh Anlatm ak, anlalr ve kesin ifadelerle kurgulanr.
5. Kantlayc Anlatm
hh Aklayc anlatmda konunun iyi kavranmas ve yaznn ana
dncesinin iyi tespit edilmesi ok nemlidir. hh Herhangi bir konu, dnce, gr veya yargnn kardakine
ispatlama yolu ile anlatlmas iin kullanlan anlatm trdr.
hh Edinilen bilgilerin doru ve dzenli olarak verilmesi gerekir.
hh Kantlayc anlatmda, ortaya atlm ve kantlanmas gereken
hh Gerektiinde istatistik, levha, grafik, resim gibi gerelerden bir konu bulunmaldr.
yararlanlr.
hh Bu konu btn ynleriyle tantlr ve sonra konunun kantlan-
hh Konuyu ayrntlaryla aklarken rneklerden ve karlatr- masna geilir.

malara bavurulur.
hh Bu aamada elde bulunan her trl belge, bakalarnn konu
ile ilgili grleri, eer yapldysa deney ve gzlem sonular
birer kant olarak ortaya srlr.
rnein,
hh Anlatc zerinde durduu konuyu aydnlatmak ve dnce-
Kii ynettii lde her meslekten holanr ve itaat ettii l- lerini kabul ettirmek iin sklkla rnekleme ve karlatrmaya
de de her meslee lnet okur. Tramvay vatmannn mutluluu, bavurur.

hh Kavramlar tanmlamaya ve aklamaya bavurulur. hh rnekleme, karlatrma, saysal verilerden yararlanma, ta-
nk gsterme ve alnt yapma dnceyi gelitirme yollarn-
hh Bir gr kabul ettirme, aydnlatma, inandrma amalanr.
dan yararlanlr.
hh Dil gndergesel ilevde kullanlr.

hh Eletiri, ak oturum, panel vb. yerlerde bavurulur.
hh Anlatma konuma dili hkimdir (Birden fazla kii izlenimi
rnein, [yazar-okuyucu] ).
Neden klasik iirimiz unutulmaya yz tuttu? Bir milleti var eden hh Ne dorudur, ne yanltr? sorularn dndrr.
onun tarihi deil midir? Bir ngiliz genci kendisinden yzyllar
nce yaam ecdadnn ayn dille yazlm bir eserini rahat ra- hh Tank gsterme, karlatrma, tanmlama gibi dnceyi ge-
hat okuyabiliyor. Shakespearenin dili bugnk ngilizlerin diliyle litirme yollarna bavurulabilir.
birebir ayn deil. Ama onlar, Hamleti, Kral Leari, Othelloyu,
hh stelik, nk, gerekten de, ama, o halde gibi mantksal
Macbeth'i ocuklarna kutsal bir metin gibi okutuyor, retiyor-
balalar, sk kullanlr.
lar. Biz neden bir Nedimin ya da eyh Galipin eserlerini oku-
yamyoruz. Okuyamamay brakn okumak gibi derdimiz yok ki!
Ne demiti Oktay Sinanolu: Dil giderse Trkiye gider. Hlbuki
bizi var eden gemiimizdir. Eski edebiyatmz tkenmez bir ha-
rnein,
zinedir. Gayret edip be kelime rensek eski edebiyatmzn nce Memedin drt cildinin belli bir plana gre oluturulduunu,
tadna varacaz, kklerimiz yerine oturacak, benliimize bizi biz bir btnselliinin bulunduunu sylyorlar. Bu dnceye katl-
yapan deerlerimize dneceiz. Eski dilimiz ile yeni dilimizi har- mam olanaksz. nk birinci cilt 1955te, drdnc cilt 1987de
manlar isek zengin ve esiz bir edebiyat oluturabiliriz. baslm. Aradan geen otuz iki yllk zaman dilimi yazarn anla-
tmn, kahramanna ve onu kuatan evreye, sorunlara bakn
da deitirmi, gelitirmi Memedin nmze alan drt ciltlik
6. Tartmac Anlatm serveninin bir defada tasarlanmad, balang yazlrken im-
diki sonun dnlmedii, her yeni ciltte daha nce yazlanlar
hh Herhangi bir konuda bilgi vermeyi, dnce iletmeyi, amala-
deitirme dzeltme olanann kalmad iyice bellidir.
yan anlatmdr.
hh Kanlar deitirme n plandadr.
hh Bir gre kar klrken baka bir gr savunulur.

7. Coku ve Heyecana Bal Anlatm
hh Kar gr sahibine veya okura seslenen, sorular soran bir
slup kullanlr. hh Bir duygunun; imge, arm, mecaz anlam younluu, al-
lmam badatrmalar, sz sanatlar vs. gibi unsurlarla yo-
hh Bu slup genel de eletirel mahiyettedir. Tartlan konuya
un biimde desteklenerek verildii anlatm trdr.
gre sohbet tarzna da yaklaabilir.
hh Bireysel duygularn iten geldii gibi, cokulu, etkili bir dille
anlatlmasna da lirizm denir.
Sorusu
retmen
retici anlatmla aklayc anlatm birbirinden nasl

ayrabilirsiniz?
retici anlatmda, bilgi aktarm; aklayc anlatmda, bilginin

aklanmas daha nceliklidir.

hh Sfat olarak esin dolu, cokun, ili bir dili bulunan anlamla- 8. Destans (Epik) Anlatm
rnda kullanlan lirik sz, bu nitelii tayan iir ve dzyaz
hh Epik szcnn dilimizdeki karl destandr. Epik anlat-
rnlerini niteler.
mn kkeni de destanlara dayanr.
hh Coku ve heyecana bal (lirik) anlatmda, dz yazdan farkl
hh Kahramanlk hikyelerinin veya tarih olaylarn anlatld
olarak ok katmanl bir anlam ve anlatm sistemi hkimdir.
epik anlatm, ierdii olaanstlklerden dolay ykleyici
anlatmdan, toplumsal ynyle de masallardan ayrlr.
hh fadeler dzyazdaki gibi szlk anlamlaryla alglanmaz. De-
rinlikli bir anlatm vardr ve bu, anlalmak iin ou zaman hh Mesnevi, tarih, masal, biyografi, iir, roman, hikye, tiyatro
okuyucunun zel gayretini gerektirir. gibi trlerde destans anlatmn kullanld grlr.
hh Olaanst olaylar ve kiiler anlatlabilir.

hh Coku ve heyecana bal anlatmda estetik n plandadr.
Bu estetii yakalamak da bir kuyumcu titizliiyle btn metni hh Eylemler n plandadr.
tane tane ilemekle mmkndr.

hh Anlatmda abartya yer verilebilir.
hh Yazarn metni kaleme al amacna uygun szckler, hem hh Sanatl bir dil kullanlr.
ses hem de anlam uygunluuna dikkat edilerek seilir.
rnein,
lm indirmede gkler, l pskrtmede yer

ADIM SONBAHAR
nasl i bu O ne mthi tipidir: Savrulur enkz- beer...
her yanna iek yam Kafa, gz, gvde, bacak, kol, ene, parmak, el, ayak,
erik aacnn
Boanr srtlara, vadilere, sanak sanak
k iinde yzyor
rnein,
neresinden baksan
gzlerin kamar Gnlller tepelere ekildiler. Aslan yrekli ahin Bey, tek bana
oysa ben akam olmuum direniyordu. O, imdi tek bana bir orduydu. Elindeki tfeiyle
yapraklarm dklyor Elmal Kprsn tutmaya alyor, kprnn ta korkuluklarn
usul usul siper alarak, dmana ate etmeyi srdryordu. Tepelerdeki ar-
adm sonbahar kadalar onun bu kahramanca savunmasn, aresizlik ve gz-
Attila LHAN yalar iinde seyrediyorlard. Son kurununu da attktan sonra
hh Bu metinde mesaj, sanatsal bir ifadeyle aktarlmtr. Dil bu tfeini yere vurarak paralad. imdi eline kamasn almt.
ileviyle (sanatsal/iirsel ilev) kullanldnda szckler dz Kpr zerinde, gsn dman mermilerine siper ederek ar
yazdaki anlamlaryla dnlmemelidir. air, szcklerle ar ilerliyor, sesinin btn gcyle: Geemezsiniz! diye ba-
baka eyler arasnda imgesel bir ba kurmutur. D dnya-
ryordu. Ordular sanki yumruklaryla durdurmak ister gibiydi.
dan ald geleri, zihninde baka bir resme dntrmtr.
Fransz subaylar, Elmal Kprs zerinden kendilerine doru

tek bana yryen bu lgn kahraman karsnda suskundular, rnein,

ne yapacaklarn kestiremiyorlard. ahin Bey yeniden kkredi:
Btn aalar birbirleriyle fsldayor, anlalmaz bir lisanda ha-
Alak dman, haydi gel, sngle! ahin Beyin vcuduna bir
berleri ve planlar birbirlerine aktaryor gibiydiler; rzgr yokken
anda onlarca mermi boald. Bu kahraman beden topraa d-
bile dallar sallanp etraf yokluyordu. Aalarn gerekten hare-
mt, ama Antepte binlerce ahin douyordu.
ket ettiklerini, yabanclar kuattklarn ve ilerine hapsettikleri-
ni de anlatrlar. Nitekim yllar nce alite saldrmlar: Gelip
itin hemen kysna dikilmi, ite abanmaya balamlar. Fakat
9. Dsel (Fantastik) Anlatm
hobbitler gelip yzlerce aac kesmi, kestiklerini orman da st
hh Fantastik anlatm, konusunu hayal gcnden alan anlatmlar- ste yp byk bir ate yakm ve alitin dousundaki btn
dr. araziyi uzun bir erit halinde tututurup kl etmi. Bundan sonra
aalar saldry kesmi fakat bize dman olmular.
hh Zaman unsuru hayalidir. Anlatlanlar belirsiz bir zamanda ge-
ebilecei gibi belirli bir zamanda ama olaanstllklerle
rlm olabilir. rnein,
hh Mekn unsuru hayalidir. Anlatlanlarn getii yer masala Bir sabah tedirgin dlerden uyanan Gregor Samsa devcileyin
bir bcee dnm buldu kendini. Bir zrh gibi sertlemi sr-
zg btnyle dsel bir lkedir.
tnn zerinde yatyor, ban biraz kaldrnca yay biiminde kat
hh Kiiler hayalidir. Geree uygun kiiler olabilir ama onlarn da blmelere ayrlp bir kmbet yapm kahverengi karnn gryor;
insanst nitelikleri vardr. nsan d varlklar da (hayvanlar, bu karnnn teperinde yorgan, her an kayp tmyle yere d-
cinler, periler, insan dndaki baka varlklar vs.) kiiletiril- meye hazr, ancak zar zor tutunabilmekteydi. Vcudunun kalan
mi olarak karmza kabilir. blmne oranla acnacak kadar clz bir sr bacakk ne yapa-
caklarn arm, gzlerinin nnde aralksz akp snyordu.
hh Olay, batan sona kurmacadr. Sanatnn d gcyle yo-
rulmu, gerekte asla yaanamayacak denli sra d hadise-
lerdir.
10. Mizahi Anlatm
hh Fiil kiplerinden gemi zaman (-mi,-di) sklkla kullanlr.
hh nsanlarn glmesini salamaya ynelik kurgulanm anlatm
hh Hayal, abartma, varsaym ve olaanstlkler fantastik sk- trdr.
lkla kullanlr.
hh Kk drme amac olmamas sadece elendirmeye y-
nelik olmas zellikleriyle hicivden ayrlr.
hh Hayal gcne dayal olmas nedeniyle bu anlatm trnde dil,
daha ok sanatsal ileviyle kullanlr. hh Ses, taklit, hareket ve konuma nemlidir.
hh Mizahi unsurlarda gerekten sapma vardr.
hh M
izahi unsurlar oluturmada karlatrmalar, durumlar, ha-
reketler, kelime ve kelime gruplarndan yararlanlabilir.

hh Ama okuyucuyu dndrmek ve elendirmektir. Ey oul!
Allah'a ortak koma!

hh Roman, hikye, tiyatro, iir, deneme gibi trlerde kullanlr.
Allah'a ortak koma. Muhakkak ki irk pek byk bir zulmdr.
hh Dil sanatsal, edebi ilevlerinde kullanlr.
Kaslarak yrme, yava konu!
Yeryznde kaslarak yrme. nk Allah byklk taslayan ve

rnein, vnenleri sevmez.
ncili avu, padiahn istei zerine vezirlerinden birinin taklidi- Horozdan geri kalma!
ni yaparak padiah elendirmi.
Horozdan daha geri kalma. nk sen uykunun derinliklerinde
Bunu duyan vezir haliyle ok kzm:
iken, o dnyay sese vererek insanlar uykudan uyandrmaya
ncili'yi astraym da aleme ibret olsun, demi. alr.
Cahille dost olma!

Can derdine den ncili, padiaha koup durumu anlatm.
Cahil kimselerle dostluk kurma. nk onunla dost olursan, ken-
Hele ldrsn de greyim. Ksasa ksas, ben de onu asarm! di yaptklarn senin ho karladn sanr.
deyince
lim meclislerine katl!
ncili:
limlerin meclisinde bulun. Hikmet ehlinin sohbetlerini dinle.
Aman hnkrm, demi. Beni ldrmeden nce onu assanz
olmaz m? nk Allah kuru topra yamurla nasl canlandrrsa, lm
(ncili avu Fkralarndan) kalpleri de hikmetli szlerle yle diriltir.
Lokman Hekimden Oluna tler
11. Emredici Anlatm

12. Sylemeye Bal Anlatm
hh Okuyucunun bir ii yapmas, bir eylemde bulunmas, bir dav-
hh ki ya da daha fazla kiinin karlkl konumalarndan meyda-
ran gerekletirmesine ynelik dzenlenmi anlatm tr-
na gelen anlatm trdr.
dr.
hh Jest ve mimikler anlatmn gcn arttrr.
hh Dil alcy harekete geirme ilevinde kullanlr.
hh S
ohbet, mlakat ve diyalog, monolog metinleri sylemeye
hh Emir, telkin, neri anlam tayan ifadelere yer verilir. baldr.
hh retici ve aklayc ynleri vardr. hh K

arlkl konumalar, balama ve konuulan kiiye gre de-
iebilir.
hh Cmlelerde fiiller hkimdir.
hh Grme ve iitmeyle kurulan iletiim nemlidir.
hh Sosyal hayatn dzenlenmesinde emredici anlatm kullanlr.
hh Vurgu ve tonlama nemlidir.
hh Sylev, kitabeler, trafik kurallar, reeteler ve kullanma kla-

hh T
ekrarlar sylemeye bal anlatmlarda ifadeyi kuvvetlendi-
vuzlarnda emredici anlatm kullanlr. rir.

rnein, rnein,
KNC SAHNE: Ulviye - Mansur - Selma - Evvelkiler Ama iyi eylerin hibiri zararl olmaz deil mi?
ULVYE yle sanrm.
- (Hsrev'e) Sizi rahatsz ettik galiba? Tabii bir ey zararl olmazsa zarar vermez, deil mi?
Vermez.
HUSREV
Zarar vermeyen, ktlk eder mi?
- Beyefendi gazetecidir. Kendisiyle piyesime dair konuuyorduk.
(Turgut'a Ulviye'yi gstererek) Annem! Hayr, etmez.
(Turgut ayaa kalkar, Ulviye'yi hrmetle selmlar. Ulviye kapdan Ktlk etmeyen, ktle sebep olmaz deil mi?
mukabele eder.)
Tabii olmaz.
ULVYE Peki, iyi ey faydaldr deil mi?
- (Yine Hsrev'e) Uzun mu srecek konumanz? Canmz ay Evet.

imek istiyordu.
yleyse refaha sebep olur.
HUSREV
Evet.
- Bir iki dakikalk iimiz kald. Biraz daha dolan bahede...
Demek ki iyi, her eyin sebebi deil, ancak iyi olann sebebidir,
(Deminkiler geldikleri tarafa doru yryp kaybolurlar.) kt olan eylerle ilgili deildir.
HUSREV Evet, tam yledir.
- (Turgut'u iyice szdkten sonra) Bana hulsa edin bakalm yaz- Eflatun /Genlik Terbiyesi
dm piyesi.
TURGUT
- Piyes, Babam kendisini bir incir dalna asmt diye balyor.

13. Gelecekten Sz Eden Anlatm
Piyesin kahraman, babas intihar etmi bir tip. htiyar annesiy-
le beraber bir yalda yayor, yalnn bahesinde byk bir incir hh Varsaymlar ve hayallerden hareketle gelecekte gereklee-
aac. Babasnn asld aa Efendim... bilmesi dnlen olaylarn anlatld anlatm trdr.
hh Gelecekten sz eden metinler varsaym ile olumutur.

HUSREV
hh Verilerden yola klarak gelecee ait tahmin yaplabilir.
- Devam edin!
hh Olandan ok olmas istenilen anlatlr.
Necip Fazl Ksakrek / Bir Adam Yaratmak hh Genellikle gelecek zaman ifadesi kullanlr.
Sorusu
retmen
Bir metinde birden fazla anlatm tr olabilir mi?
Evet, olabilir. Bir metinde kullanlan anlatm tr yazarn tercihine

baldr.

rnein, hh Bir varlk ya da kavramn ne olduunu belirtmeye denir.
Yeni Dnya hh bu nedir sorusunu dndrr.
Bu dnyada lkelerin snrlar olmayacak. Hangi lkenin vatan-

da olursa olsun herkesin bileinde bir bileklik takl olacak. Bu
rnein,
bileklikte o kiinin topluma zararl olup olmad gei kaplarnda
Ak oturum, nceden belirlenen ve kamuoyunda tartlan bir
belli olacak. yle insanlar istedikleri yere rahata gidemeyecek,
konunun eitli ynleriyle o konudaki farkl grlere sahip olan
belli blgeler dnda bir yerde yaayamayacak. Parann eskisi
uzman kiilerce topluluk nnde tartlmasdr. Ak oturumda
kadar nemi kalmayacak. Herkes topluma yararll orannda
bir bakan ve en az konumac bulunur. Ak oturum, baka-
rahat bir hayat yaayacak. Bakasna zarar veren insanlarn ge-
nn konuyu ana hatlaryla dinleyicilere amas ve konumaclar
liri, o kii kendisini dzeltene kadar drlecek. evreye zararl
tantmasyla alr.
btn sanayi tesisleri uzayda bir yerlere ina edilecek. Orada da
dnya gezegenin dnda yaayan varlklar altrlacak. Ama
onlara kle muamelesi yaplmayacak. Hak ettikleri karl ala-
rnekleme:
caklar. Her ey sala uygun olarak retilecek. Yeni Dnya, es-
kisinden kat be kat yaanlr olacak. hh Paragrafta deinilen konuyu anlalr klmak, somutlatrmak
iin anlatlanlarla ilgili rnek vermeye denir.
hh rnek verecek olursak anlamn dndrr.

C. Dnceyi Gelitirme Yollar
hh Paragraflar konular gerei insann duygu ya da dnce
rnein,
dnyasnda yank bulur. Dnce dnyasna hitap etmek iin
yazlan anlatm trlerinde (aklayc, tartmac, kantlayc Trke, yabanc kkenli szckleri kendi kurallarna uydurarak
vs. ) yazar sylediklerini desteklemek iin birtakm yntem- benimsemitir. Arapa kkenli mumkin mmkne, Farsa k-
lere bavurur. Bunlara dnceyi gelitirme yollar denir. kenli haste hastaya, talyancadan gelme brillante prlantaya
dnmtr.
Tanmlama:
hh Bir varl, bir kavram temel nitelikleriyle belirlemedir.

Tank Gsterme:
hh Yazlarda genellikle soyut olan kavramlar tanmlanmaya al-
lr. hh Anlatlanlarn okuyucuda kabul grmesi iin, bilgisine ve d-
ncesine deer verilen birinin grlerine paragrafta yer
hh Okuyucunun kafasnda tam olarak belirlenemeyen kavramlar
vermeye denir.
tanmlanarak dinleyenin ya da okuyann kavramas kolayla-
trlmaya allr. hh Birinin sz alnt yapldndan alntlama ile i iedir.

rnein, hh Dolaysyla karlatrma, yalnzca iki kavram arasndaki kar-

tlklar gsterme deildir.
Kimi szde aydnlarmz hele bir de isimlerinin nnde bir unvan
da varsa kendilerini dnyann merkezinde gryorlar. Sadece
hh Benzerlikleri gsterirken de karlatrmalardan yararlanlabilir.
kendi dedikleri dorudur, en iyi onlar bilirler, onlara muhalif syle-
nen her ey yanltr. Oysa insan, bilgi denizinde aldka kendi
kkln fark etmelidir. Bir insan mr bilgi denen hazinenin hh Bunlardan baka dncenin gelitirilmesinde aadakiler-
ne kadarn kefetmeye yeter ki? mam- zam: Bilmediklerimi den de yararlanlr:
ayaklarmn altna alsaydm, bam gklere deerdi. derken de

insann bildiklerinin deryada bir zerre olduu gereini ortaya
koymutur. Benzetme
Ova sanki zmrtten bir denizi andryordu.
Doann da insanlar gibi elbise deitirdiini grrsnz.

Saysal Verilerden Yararlanma:
hh Dncelerin kantlanmas, inandrc olmas iin eitli ara-

trma, inceleme ve anketlerden yararlanmasdr. Kiiletirme
hh statistik sonularndan yararlanlr. Toroslarda su, yeryzne kar kmaz telala denizi arama-
ya balar.
hh zellikle gvenilir kaynaklarn sunduu verilerin kullanlmas
Gece, yorgunluktan ve yalnzlktan ikyet ediyordu.
dile getirilenlerin inandrcln attrr.
Gzelim gl baheleriyle evrelenmi evler
rnein,
itme
lkemizde son yllarda hzl bir byme gerekleiyor. Son on
Onlar grenler, sevin lklar atyor.
yldaki byme, daha nceki elli yllk bymeye eit. Geen yl
kii bana den yllk gelir 10000 dolar iken bugn bu rakam
12000 dolar civarnda. Gelecek yl iin ise bunun 15000 dolar Dokunma
aaca ngrlmekte. Havada taze bir esinti
Tatma
Karlatrma:
nsann aznda acms bir his brakyor.
hh ki varlk veya iki kavram arasndaki benzerliklerden ya da
kartlklardan yararlanmaya karlatrma denir.
Koklama
hh Nesneler, kavramlar, olay ya da durumlar arasndaki benzer-
- Youn reine kokular arasnda ilerliyoruz.
lik veya farkllklarn dile getirilmesidir.

PARAGRAF BLGS Anlatm Trleri ve Dnceyi Gelitirme Yntemleri Konu Testi - 1
1. Bo braklm topraklar, gbreli ve bereketli ise yz bin e- 4. Kitaba, okumaya ksenleri arkadalarn yar yolda bra-
it otla dolar. Yararl olabilmeleri iin onlara kazma vuruyor, kanlara benzetmek yanl olmasa gerektir. Aslnda arkada-
ie yarar tohumlar ekiyoruz. Ruhlar da byledir. Onlar bir n yar yolda brakan kendini yar yolda brakm demek-
fikirle uratrp dizginlerini tutmazsanz, usuz bucaksz tir. Bu zamana kadar birlikte yapt yol arkadalndan
bir hayal dnyasnda babo, teye beriye dolap durur- gereken istifadeyi elde edememi, bu arkadal mrnn
sonuna kadar srdrememi insann urad ziyan ken-
lar. Bir amaca balanmayan ruh, yolunu yitirir.
dine dnk bir ziyandr. Kitapla kurduu dostluu sre-
Bu parann anlatmnda dnceyi gelitirme yolla- since kitabn kendisine kazandrdklarn hie sayarak bir
rndan hangisine bavurulmutur? terk edi yaad iin de nankr olarak knanabilir ayrca.
A) Tanmlama B) rnekleme C) Karlatrma Kitaba kar nankr olmakla ekmee kar nankr olmak
D) Benzetme E) Tank gsterme arasnda bir fark yoktur. kisinde de kymet bilmezlik vardr.
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar
basmaktadr?
2. Topra nasl sreceini merak ediyorduk. kocaman pul-
lukla topra aktarmaya balad zaman sevinle barm- A) rnekleme B) Tartma C) Karlatrma
tk, ardnda brakt derin izde komaya baladk. Geride D) Tanmlama E) Aklama
kalan atllar ha bire atlarn kamlyorlard. Ne oldu, neden
geriledim bilmiyorum, birdenbire yapayalnz kaldm gr-
5. Aadakilerden hangisi mizahi anlatmn zelliklerin-
dm. Yrmeye takatim yoktu. Traktr durmadan uzakla-
den biri deildir?
yor ben gsz, arkasndan bakyordum. Bu koca dnyada
benden daha mutlu insan yoktu gene. Neye sevindiimi de A) Okuyucuda uyandrlmak istenen etkiye gre dzenlenir.
bilmiyordum. Suvankulun kye ilk traktr getirmi olmas B) Ses, taklit, hareket ve diyaloglar nemlidir.
m, yoksa ocuklarmn bu kadar bym, babalarna bu C) Yalnzca okuyucuyu gldrmek, elendirmek amalanr.
kadar benzemeleri mi sevindirmiti beni? Arkalarndan ba- D) Roman, hikye, tiyatro, iir, deneme gibi trlerde kullanlr.
kyor, alyordum. Oullarm benim! Hep byle babanzla E) Dil sanatsal, edebi ilevlerinde kullanlr.
omuz omuza olun. nsan olun bir de. Baka bir ey istemem.
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisi ar 6. iir, kendine zg ve bir ses ve sz yaps olan zel bir
basmaktadr? sanat daldr. Roman ve hikye gibi edebi trlere daha
A) retici anlatm B) Betimleyici anlatm kyasla bireysellii daha ndedir. Bu sebeple teden beri
iirin baka bir dile evrilip eviremeyecei tartlagelmi-
C) Sylemeye bal anlatm D) ykleyici anlatm
tir. Anlamlamann okur merkezli olmas, bir dildeki ses ve
E) Dsel anlatm
biemin dier dilde yakalanmasnn ok zor olmas, dillerin
szcklerinin her zaman birbirini karlayamyor olmas iir
3. Bir sanat sokaktaki sradan bir sahtekrla ayn izgide evirisini zorlatran etkenlerdir. Necip Fazl Ksakrekin
olabilir mi? Neden olmasn ki? Nihayetinde sanat da in-
Hayattan canl lm, gnahtan baskn rahmet / Beyolu
sandr. Sanatn bahettii incelmenin farknda olmayan
tepinirken alar Karacaahmet dizelerini ngilizceye nasl
ve bunu anlama/zmseme azmini tamayan insan, g-
rnrde sanat da olsa, almas gerekeni alamam de- evireceksiniz? Hadi evirdiniz diyelim, bu dizeleri ngiliz-
mektir. Yani, hl kalndr. O halde herhangi bir sanatla ceden okuyan biri, iirin bizde uyandrd manann ne ka-
ilgilenmeyen insandan ne fark vardr? Ksacas, hi fark darn anlayacak? Jean Cocteau, iir yle ayr bir dildir ki
yoktur. te bu fark olmadndan, herhangi bir insann he- baka hibir dile evrilemez hatta yazlm grnd dile
ves edecei sahtekrlk, sanat iin de geerli olabilmek- bile. szyle bu gerei ortaya koyuyor.
te. Hatta fazlasyla
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinden
yararlanlmamtr?
basmaktadr?
A) Karlatrma B) Tanmlama C) Alnt yapma
A) Betimleme B) Tartma C) rnekleme
D) rnekleme E) Benzetme
D) ykleme E) Aklama

7. Aadakilerden hangisi sylemeye bal anlatmn 10. Gen Kalemler hareketi, edebiyatmza zellikle dil konu-
zelliklerinden biri deildir? sunda yepyeni bir anlay getirmitir. Trke kendi ben-
liine yava yava dnmeye balam; halk, aydnlarn
A) Jest ve mimiklerin aktarlmas anlatmn etkisini arttrr.
yazdklarn anlar duruma gelmitir. 1911li yllarda yazan
B) Bilimsel metinlerde, ansiklopedilerde ve ders kitapla-
rnda kullanlr. mer Seyfettini, Ziya Gkalpi ap okuyun, severek, an-
layarak okursunuz yazdklarn. Szckler, tamlamalar vs.
C) Karlkl konumalar, balama ve konuulan kiiye
gre deiebilir. hep anlayacanz biimdedir.
D) Grme ve iitmeyle kurulan iletiim n plandadr Bu parada yazar, anlattklarn desteklemek iin aa-
E) Vurgu ve tonlamalara dikkat edilir. daki dnceyi gelitirme yollarndan hangisini kul-
lanmtr?
A) Karlatrma B) Tanmlama
C) rnekleme D) Alnt yapma
E) Saysal verilerden yararlanma
8. Aadakilerden hangisi gelecekten sz eden anlat-
mn zelliklerden biri deildir?
A) Varsaym ile oluturulmu metinlerdir.

B) Verilerden yola klarak gelecee ait tahmin yaplabi- 11.
lir. retici ve aklayc ynleri vardr.
C) Olandan ok olmas istenilen anlatlr. Cmlelerde fiiller hkimdir.
D) Genellikle gelecek zaman ifadesi kullanlr. Zorlama anlaml bir slubu vardr.
E) Olaanst ve fantastik zelliklere sahiptir, tamamen Sosyal hayatn dzenlenmesinde emredici anlatm kul-
hayal rndr. lanlr.
Numaralanm cmlelerde verilen zellikler aadaki-

lerden hangisiyle ilikilendirilebilir?
A) ykleyici anlatmla B) Betimleyici anlatmla

9. Bilimkurgu eserleri gemie ynelik deildir. Yazar insann C) Mizahi anlatmla D) Emredici anlatmla
akl gcn kullanarak her problemi zebileceine inanr. E) Dsel anlatmla
Nitekim bu trn yaygnlap gelimesinde byk katks
olan Amerikal bilim gazetecisi Hugo Grensback bu inan-
la oluturduu Ralph 124 adl romannda fiziksel yasalara
uyarak insann her eyi baarabileceini syler. te yan- 12. Elma, iinde birok vitamin ve mineral barndran ok ya-
dan radar, uzak uuu, floresanla aydnlatma, radyodifz- rarl bir meyvedir. zellikle C vitamini asndan olduka
yon ve televizyonla uykuda retim gibi konular zerinde zengindir. Vcudun savunma sistemini glendirir, vcudu
durur. souk algnlna kar korur. Dzenli olarak yemeklerden

sonra yenirse, diler stnde koruyucu ve temizleyici et-
Bu parada anlatlanlar aadakilerden hangisiyle
kisiyle di frasnn yerini tutar. Ayrca elmadaki pektin
ilikilendirilebilir?
maddesi, zararl kolesterol drr.
A) Sylemeye bal anlatmla
Bu parada, aadaki anlatm trlerinden hangisi kul-
B) Gelecekten sz eden anlatmla
lanlmtr?
C) Dsel (fantastik) anlatmla
A) Aklayc B) Kantlayc C) Betimleyici
D) ykleyici anlatmla
D) ykleyici E) Tartmac
E) Epik anlatmla
12. A 11. D 10. C 9. C 8. E 7. B 6. E 5. C 4. C 3. B 2. D 1. D Cevaplar

1. lk yk kitab Kller ve Uurumlarda yklerini anlatt 4. Darda bardaktan boalrcasna yamur yayordu. Per-
insanlar iin Modern hayatn bahtsz ocuklar, kl oldu- delerin zerinde, arada bir imek parltlar vuruyordu.
lar. diyor Necip Tosun. unlar da ekliyor. nk ateleri Yatmaya hazrlanyordu artk. Ei, bir haftalna annesine
kavuruyordu ve hzla atei yaadlar, kl oldular Uu- gittii iin evde yalnzd. Yatmadan nce yapt gibi yine
rumlara savurdu kllerini. zlerini sildi. kitap okuyacakt. Gece lambasnn n kst ve bir gn
Yukardaki paragrafta dnceyi gelitirme yollarn- nce balad Su ve Cezay okumaya devam etti. Ras-
dan hangisine bavurulmutur? konlikovun Sibiryaya srgne gnderildii blme gel-
miti. Yava yava uykusu gelmeye balamt ki kapya
A) Benzetme B) rnekleme C) Alnt yapma
iddetle vuruldu.
D) Karlatrma E) Aklama Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisine
bavurulmutur?
A) Kantlayc anlatm B) ykleyici anlatm

C) Betimleyici anlatm D) retici anlatm
E) Dsel anlatm
5. Oyun okunmaz diye bir n yarg yerlemi ya da yerle-

tirilmi bizde. Byle bir nyargya uydunuz mu, rnein
btn bir antik dnemi bilmenize, tanmanza imkn yok.
Denecektir ki o dnemin oyunlar oynanr, seyirci de izlerse
tanm olur. Hayr! Bir defa yalnzca ulaabildiimiz tiyatro
2. Odasna bir gz att. Karmakark. Gardrobun kaps evirisi ile snrl kalrsnz ve o evrenin sahneye getirme-
ak Yerde bir teki grnmeyen ve ilk bakta beyaz bir dii eserler, yazarlar yok olur, sizin iin ya da adlarn du-
kedi yavrusuna benzeyen soketi Divann stnde apka yar, ama ne olduklarn bilemezsiniz.
kutusu, kapa alm bo bir konserve kutusu, yannda, Bu metinde ar basan anlatm tr aadakilerden
gndz Samimin randevusuna ge kalmamak iin stn- hangisidir?
den acele karp att ev elbisesi, divann ba tarafnda
ve yerde, her birinde beer onar sayfa okunmu sayfala- A) retici anlatm
rnn hepsi almam romanlar. Yatann stnde de bir B) ykleyici anlatm
yn ey C) Sylemeye bal anlatm
Bu parann anlatm tr aadakilerden hangisidir? D) Tartmac anlatm
A) Mizahi B) Aklayc C) Kantlayc E) Emredici anlatm
D) ykleyici E) Betimleyici
6. 16. yy. ortalarndan balayarak ini sanatnda (mimaride

kullanlan) bir takm deiiklikler grlr. zellikle yap ie-
risinde bezeme elaman olan inilerin bata znik olmak
zere, Ktahyadaki atlyelerde de yapld bilinmektedir.
znikteki ini retimi 17. yy sonunda bitmesine karlk K-
tahya ini retim ile olan nn gnmze kadar srdr-
mtr. Bu dnemde en kaliteli rnekler 1550 1580 yllar
3. ykleme anlatm tryle yazlan bir metinde aada- arasnda yaplmtr. Erken Osmanl Mimarisinin ve Mimar
ki kiplerden hangisi sklkla kullanlr? Sinann antsal eserleri inilerle bezenmitir.
A) Belirsiz gemi zaman Bu parann anlatm biim aadakilerden hangisi-

dir?
B) Belirli gemi zaman
C) imdiki zaman A) zmleyici anlatm B) ykleyici anlatm
D) Gelecek zaman C) Betimleyici anlatm D) Aklayc anlatm
E) Geni zaman E) Tartmac anlatm

7. Batnn en iyi kulland dildir sinema. Etkisi kefedildiin- 10. Ne istiyorsunuz? diye sorudu Mrs. Ttt. Siz bir Marslsnz!
den bu yana hem siyasi-politik hem de kltrel smrge Adam glmsedi. Bu kelime kesinlikle size bildik deil.
arac olarak sk sk kendisine bavuruldu. Sinemann dili, Bu bir dnya deyimi... Bayla adamlarn iaret etti. Biz
bugne kadar hep mesaj ierikli olageldi. nk gc, ver- Dnyadanz. Ben kaptan Williams Marsa ineli henz bir
dii mesajla birlikte, o mesajn kitleler zerinde ne kadar saat olmad. te buradayz. kinci Mars Seferi! Bir ilk Mars
etkili olduuyla ilgiliydi. Topun, tfein, gemilerin yapama- Seferi yaplmt ama bana ne geldi bilmiyoruz. Her ney-
dn beyazperde pekl yapabiliyordu. Szgelimi Rambo se ite buradayz. Ve siz de karlatmz ilk Marslsnz!
filmlerinin, James Bond serilerinin verdii mesaj, gl ola- Marsl m? Kadn, kalarn kaldrd.
nn her zaman kazand zerineydi. Demek istediim u, gneten bu tarafa drdnc geze-
Bu parann anlatmnda dnceyi gelitirme yn- gende yayorsunuz, deil mi?
temlerinden hangisine bavurulmutur? Bu parann anlatm tr aadakilerden hangisidir?
A) Benzetme B) Tank Gsterme A) Mizahi anlatm B) Kantlayc anlatm
C) rnekleme D) Tanmlama C) Tartmac anlatm D) Dsel anlatm
E) Karlatrma E) ykleyici anlatm
8. Her zaman memleket ve gurbet kelimelerine fazlaca anlam 11. Bundan elli yl sonra, dnyann yzde 80inde ulam so-
runu olmayacak. Her lke, metro sistemini mkemmel bir
yklenmitir. Ne memleket abartld kadar deerli ne de
hle getirecek. imdiki yollar ise insanlarn ok daha iyi bir
gurbet o kadar strap vericidir. Bu iki kavram zerine btn
hayat srmesi iin kullanlacak. Hava trafii biraz youn-
anlatlanlar, btn yazlan hikyeler insanolunun abartma
laacak ancak, imdiki trafie gre ok rahat olacak. 10
arzusunun bir sonucudur. Yllardan beri yaad memle-
kiiden 7sinin uan arabas olacak. Ancak zel bir sistem
ketinde deer verecei hibir ey bulamayan yok mudur?
sayesinde, hava trafii diye bir sorun sz konusu bile ol-
Hatta artk lgnlk boyutuna varan g olgusunu nasl
mayacak. ehirleraras yolculuklarn hepsi, zel uaklarla
izah edeceiz? Yaad ehirden ayrlp niversiteye gi-
yaplacak.
den baz rencilerin, memleketlerinin ismini sylemekten
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisi ar
utandklarn bilmiyor muyuz? Bence memleket mecburi-
basmaktadr?
yettir, baka ehirse hayallerimizin kaps
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir? A) Destans anlatm B) Dsel anlatm
A) Tartmac anlatm B) Aklayc anlatm C) Tartmac anlatm D) Betimleyici anlatm
C) retici anlatm D) ykleyici anlatm E) Gelecekten sz eden anlatm
E) Kantlayc anlatm
12. MTAK BEY: Dostum! Bak, gidecein yere ge kalyorsun.

HKMET EFEND: Sen ve ein birbirinizi her ynden tan-
9. Mutluluk, aslnda herkesin ok yaknnda, isteyen herkes, dnz halde, evlenirken banza neler geldi?
her an mutlu olabilir. Sokrates: Bir kitap, bir iek, bir ku MTAK BEY: Evlenmeden nce istihareye yatmak isti-
Ne byk saadet! derken bunu anlatmyor mu? Ben o- yordum, unutmuum.
cukken ne byk bir ansm ki internet, cep telefonu, Aklma gelmiken gidip yataym. Greceim ryalar sa-
elektronik oyuncaklar hatta televizyonun gndz yayn bile bahleyin sana tabir ettiririm.
yoktu. Bol bol kitap okuma ansmz vard. Ayn eyleri d- HKMET EFEND: Ya grc usul evlenenlerin hali nasl
nrdm ben de Okuyacak bir kitabm olsun, bir tabak da olur? tesini var sen dn.
meyve daha ne isterim ki imdiki ocuklara bakyorum da
Bu metinde hangi anlatm biiminden yararlanlmtr?
bizim mutlu olduumuz eylerle mutlu olmalar imknsz.
Bu parann anlatmnda dnceyi gelitirme yn- A) Sylemeye bal anlatmdan
temlerinden hangisine bavurulmutur? B) Kantlayc anlatmdan
A) Alnt yapma B) Benzetme C) Gelecekten sz eden anlatmdan
C) Tanmlama D) rnekleme D) Destans anlatmdan
E) Saysal verilerden yararlanma E) Dsel anlatmdan
12. A 11. E 10. D 9. A 8. A 7. C 6. D 5. D 4. B 3. B 2. E 1. C Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
PARAGRAFTA YAPI
10
hhPARAGRAFTA YAPI hh ounlukla konunun verildii cmledir.
hh Her paragraf kendi iinde bir btnlk gsterir.

hh Aadaki cmleler bir paragrafn giri cmlesi olmaya uy-
gundur:
hh P
aragrafn alt birimi olan her bir cmle, bir baka cmleyle dil
Edebiyat sanat, toplumdaki saysz iletiim yollarndan biri-
ve dnce bakmndan balantldr.
dir.
lkbaharn tatl serinlii gitmi, yerini yaz scaklarna brak-

hh Baka bir ifadeyle her cmle bir baka cmlenin uzantsdr. mt.
iirin baka eyle karlatrlmamas gereken zel bir yaps

vardr.
hh yi bir paragrafta her cmlenin yeri bellidir, eksik veya fazla
bir cmle bulunmaz, cmleler kip bakmndan uyum iindedir.
Edebiyat olmaya heveslenen genlerin says her geen
gn artyor.
hh H
er paragraf kk bir metindir. Metinlerde olduu gibi parag-
Gerek sanat eserleri kafa ve yrein candan kucaklama-
raflarda da giri, gelime ve sonu blmleri vardr.
syla yaratlr.
hh Aadaki cmleler bir paragrafn giri cmlesi olmaya uygun

deildir.
1. Giri Cmlesi
nk evrensele giden yol ulusaln barnda geer.
hh Paragrafn ilk cmlesidir.
(Balant gesi var. Cmle nk balac ile balyor. Bu ba-
la, nce sonucun ardndan sebebin sylendii neden sonu
hh B
amszdr, kendisinden nce bir konudan bahsedildii izle- cmlelerinde kullanlr. Dolaysyla bu cmle bir paragrafn giri
nimini uyandrmaz. cmlesi olamaz. Cmle sonu cmlesi olmaya daha uygundur.)
hh Genel bir yarg niteliindedir. Kimi airlerse bakalarndan etkilenmeden kendi tarzlarn
oluturmutur.
(Balant gesi var. Cmle, kimi airlerse ifadesiyle balyor.

hh Aklanmaya elverilidir.
Bu durumda bu cmleden nce baka bir grup airden bahset-
mi olmas gerekiyor. rnein:
hh Genelden zele (tmden gelim) yntemiyle yazlm paragaf- Kimi airler sanat hayatlarnn ilk yllarnda kendilerine usta bir
larda ana dncenin belirtildii blmdr. sanaty rnek alr. Kimi airlerse bakalarndan etkilenmeden
kendi tarzlarn oluturmutur.
Sorusu
retmen
Giri blm balant gesi ierir mi?
Genellikle balant gesi (nk, oysa, ne var ki, bu, u, o, nite-

kim) iermez.

PARAGRAFTA YAPI
Balangta bir zorlama tr olarak kmtr ortaya.

rnek2:
(Belirsizlik var, balangta bir zorlama tr olarak ortaya kan
ne? Bu cmle de yaklak olarak yle bir balamda ara cmle I. nsan kendini varlk lemindeki bir zerreden farksz gr-
olarak kullanlabilir: meye balar.
II. Hayat denen ey; burada gr, kalabalk, prl prl yuka-
Deneme trnn Trk edebiyatndaki gemii, Servetifnun D- rdadr gece vakti.
nemi'ne dayanr. Balangta zorlama bir tr olarak kmtr or-
III. Geceler, ssz, plak Anadolu yaylasn daha bir garip-
taya. lerleyen zamanlarda)
letirir.
IV. Yeryzndeki medeni lkelerin milyonluk ehirlerden
biri tersine dnm de tepeden size bakyor sanrsnz.
rnek1: V. Bu ssz topraklar, gkyznn altn mozaikli muhte-
---- Birincisi onlar gibi etten kemikten deildirler. Kulaklar- em kubbesi altnda ezilir, erir, yok olur.
mzla seslerini duyamayz, gzlerimizle hareketlerini izleye- Numaralanm cmlelerle bir paragraf oluturmak is-
meyiz. Ama yine de sesleri ve hareketlerini biliriz. Onlar rol- tense ilk cmle aadakilerden hangisi olur?
den role komazlar; her kahraman tek bir rol iin seilmitir
yalnzca. Ama yine de ou oyucundan daha uzun mr- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
ldrler. Buna karn bir roman kahramannn, bir sinema
Seenekleri inceleyelim:
kahramannn binde biri kadar bile bir nemi yoktur dnya
I.cmlede, balant gesi yok ama belirsizlik var. nsan, niin ya da nerede
iin. Erdemsizdir. Gszdr. Ya da akl almaz bir biim-
veya ne zaman kendisini varlk lemindeki bir zerreden farksz grmeye
de temiz yreklidir. Bir filmde grsek bize itici ya da gerek balar bu, belirsiz. II.cmlede, burada balant gesi var. Burada derken
d gelecek lde saf ve temizdir. Ama gerek dnyann nereyi kastediyor ediyor, belli deil. IV. cmlede, belirsizlik var. Cmlenin
'budala's romanda pekl 'kahramanmz' olarak karmza hangi balamda kullanld belli deil. V.cmlede, balant gesi var. bu
kabilir. Ondan etkilenebiliriz. Hepimiz kendimizden bir ey ssz topraklar ifadesinden neresi kastediliyorsa daha nceki bir cmlede
sylenmi olmal. III. cmle balant gesi iermiyor. Kendisinden konuyla
buluruz onda.
ilgili baka cmlelerin olabilecei izlenimini uyandracak szckler yok. Cevap
Bu parann bana dncenin akna gre aada- Cdir. Bu cmlelerden anlaml bir metin oluturulduunda ortaya yle bir
kilerden hangisi getirilebilir? paragraf kacaktr: (I)Geceler, ssz, plak bozkr yaylasn daha bir garip-
letirir. (II) Hayat denen ey; burada gr, kalabalk, prl prl yukardadr gece
A) Roman kahramannn sradan ve elikilerle dolu olma- vakti. (III) nsan kendini varlk lemindeki bir zerreden farksz grmeye balar.
(IV) Yeryzndeki medeni lkelerin milyonluk ehirlerden biri tersine dnm
s gerekir.
de tepeden size bakyor sanrsnz. (V) Bu ssz topraklar, gkyznn altn
B) Sinema kahramanlarn ortaya karan erdemler, ro- mozaikli muhteem kubbesi altnda ezilir, erir, yok olur.
man kahramanlarnda bize skc gelir.
C) Roman kahramanlar beyaz perdedeki meslektalarn-
dan ok farkl olurlar.
D) Sinema oyuncularnn en dikkat ekici yan, arkalarn-
dan btn bir insan ruhunun srlarn gizliyor olmalar-
dr.
E) Bir roman kahramannn ne olduuna, ne olmadna
da yaratcsndan ok biz karar veririz.
Para roman kahramanlarnn zellikleriyle ilgilidir. Dolaysyla parann giri

blmn oluturan cmlelerin bu zelliklere atfta bulunmas gerekir. Se-
enekler incelendiinde C seeneinde "roman kahramanlarnn sinemadaki
kahramanlardan farkl" olduklarnn syledii grlecektir. Dolaysyla para-
da bu farklar stnde durulmutur.

PARAGRAFTA YAPI
rnek3: rnek5:
---- Japonlar, bu mega kenti hem yaamaya hem de turizme (I) Teknolojik gelimeler, iletiim kanallarnn eitlenmesini
uygun bir yapya dntrmeyi baarm. Hkmet, ehrin ve iletiimin daha nce hi olmad kadar kolaylamasn
bir blmn tarihi grntsne kavuturmu; eski mahal- salad. (II) Buna bal olarak farkl kltrlerin birbirleriyle
leleri yeniden hareketlendirmi. ehir planclar da hzla ar- etkileimi ve dier nedenlerle ortaya kan kreselleme,
tan nfusun daha iyi yaayabilecei bir Tokyo ina etmek toplumlar eitli ekillerde etkilemeye, deitirmeye ve d-
iin urayor. ehrin, hzla bir i ve turizm merkezine d- ntrmeye devam ediyor. (III) Toplumun hemen her bire-
nmesi iin Tokyolular, hz kesmeden almaya devam yini etkileyen bu dnm tabii olarak rencileri, renci
etmeliler. velilerini ve retmenleri de etkiliyor. (IV) Bireylerin eitime
verdii nem, gn getike artmaktadr. (V) Ancak eitimin
Anlam akna gre bu parann bana aadaki cm-
ayan oluturan aile, renci ve retmenin rollerinin
lelerden hangisi getirilebilir?
tam olarak anlalmad, talarn henz yerine oturmad-
A) Japonyada dzenlenen uluslararas bir konferansta dncesine ok da uzak deiliz. (VI) Dolaysyla eiti-
mega kentler ve nfus art konular ele alnd. me verilen nem henz yaygn bir ekilde retmeni daha
B) On yl iinde 40 milyonluk bir nfusa sahip olmas bek- nemli ve saygn yapmyor.
lenen kentte yaayanlarn yardan ou yoksullardan Bu para ikiye blnmek istense ikinci paragraf numa-
oluuyor. ralanm cmlelerin hangisinden balar?
C) Japonyann dou kylarndaki bu kent sadece lkenin
deil ayn zamanda dnyann da en nemli ekonomi ve
ticaret merkezlerinden. YSM tarafndan ska sorulan bu tr sorular da yine giri cmlelerinin zel-
D) Tokyo, ok renkli ve frsatlarla dolu bir ehir olarak ziya- liklerini kavramayla zlebilir. Bamsz olduu, balant gesi iermedii
iin: kinci paragraf IV. cmleden balatlabilir.
retilerine gz krpyor.
E) Kent, kaplarn ekonomiye atndan bu yana akl al-
maz bir hzla geniliyor.
kinci cmlede bu mega kent biiminde ifade edilen balant gesi var.
Bu balant gesinden unu karmalyz: Bu cmleden nce bir kentten
sz edilmi Seenekleri incelediimizde parann balamna uygun gelecek
ekilde bir kent adnn getii tek seenek Dde (Tokyo) gemektedir.
rnek4: rnek6:
Aadakilerden hangisi bir paragrafn giri cmlesi Aadaki cmlelerle bir paragraf oluturmak istenirse
olamaz? ilk cmle hangisi olur?
A) Zoru gze alamayp hazr yollardan birine koyuluveren A) erii iyi kurgulanm eserlerin tek bana baarl
iin zgrlk yoktur. olma ihtimali yoktur.
B) zgrlk, ancak varln zgveniyle hisseden bir in- B) Biim ieriin, birbirini dengeleyecek zelliklerle kurgu-
sann fark edi ve yaay biimi olabilir. lanmas gerekir.
C) nsan iirle hemhal olduka hem zgven duygusu hem C) Byle eserlerin de okuyucu tarafndan beenilmesi ok
de zgrlk tavr pekiir ve giderek davran biimi hali- zor.
ni alr. D) Yalnzca yapya nem vermek de yeterli deildir.
D) Yanl anlalmasn; btn bu sylediklerimin znesi E) En gzeli bu ikisinin ahenkli birleimi olacaktr.
iirdir, gibi bir iddiann peinde deilim kesinlikle.
E) Herkesin, kendine gre bir hayat algs, birbirinden fark-
l da olsa bir zgrlk anlay var.
E ve C seeneklerinde balant gesi var, giri cmlesi olamaz. A ve D see-
nekleri de B seeneine gre daha dar kapsamldr. Balant gesi iermedii
D seeneinde balantl gesi (... bu sylediklerimin var. giri cmlesi
ve en geni kapsaml olduu iin cevap B'dir.
olamaz.)

PARAGRAFTA YAPI
rnein;
rnek7:
(I) Her yazarn eserinde, iinde yaad toplumun ve zerinde
(I) Harper Lee'nin Blbl ldrmek adl kitab yazarn tek yaad corafyann izleri grlr. (II) "Sz gelimi Sait Faik,
yapt. (II) Bu ufak ve olduka 'yerel' Amerikan romannn Burgazda yaad; Burgaz yazd. Yaar Kemal ukurovada
bugne kadar dnyada ka yz milyon tane sattn kimse yaad, ukurovay yazd. (III) Halikarnas Balks Bodrumda
bilmiyor. (III) Romanda dnyay iki ocuun keskin ve te- yaad; Bodrumu, denizi, dalgay sahili yazd. (IV) Bunun aksini
miz bak alarndan gzleriz. (IV) Yer ve zaman belirsizdir, dnmek de mmkn deil; yazarn yaadklar tabi ki yazdkla-
daha dorusu Maycomb adnda hayali bir Amerikan kasa- rna yansyacak, yaad kent de yansyacak. (V) Bak alar,
basdr ve dnem de byk bir olaslkla 1930'larn "tozlu" konuyu ileme biimleri farkl olabilir ama her yazarn yazdn-
da, yaad kenti grebilirsiniz." (VI) nsan, yaad yreyle var
Amerika'sdr. (V) Scout ve Jem'in avukat olan babalar At-
olur, onun etkisiyle biimlenir ve eserlerinde de onu yanstr.
ticus bir zencinin haksz yere yarglanmamas iin kollar
svadnda bir anda hepsi iin yaam tatszlar. (VI) Yapt Paray inceleyelim.
tiyatro ve filme de uyarlanmtr ve 1960'larda TRT'nin Rad-
I numaral cmle paragrafn giri cmlesidir. Bu cmle ile konuya
yo Tiyatrolarnda oynadnda zellikle Baba Atticus dinle-
yen tm ocuklarn yreklerinde derin bir iz brakmt. giri yaplmtr. Burada, yazarlarn eserlerinde onlarn hayatn-
dan izler olduundan sz edilmitir.
sonra Yine de roman sonuna kadar elenceli, sk sk gl- II numaral cmleden VI numaral cmleye kadar olan blm,
drc, bir o kadar da dokunakl ve dndrcdr. cm- paragrafn gelime blmdr. Burada giri cmlesinde verilen
lesi getirilebilir?
konu rnekleme yntemiyle aklanm, daha anlalr hle geti-
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI. rilmitir. VI numaral cmle, sonu cmlesidir.
ncln ilk szc olan "yine de" szc kendisinden nceki cmle olum-
luysa sonrakinde olumsuz; kendisinden nceki cmle olumsuzsa, sonrakinde rnein;
olumlu bir yarg gelecekse kullanlr. V. cmlede "yaanmn tatszlamas"
yklerimde derinlerde bir yerlere sevinler, mutluluklar gizle-
olumsuzluktur. "yine de" ifadesi bundan sonra kullanlmaldr.
rim. Bunu biraz da okuyann irdeleyip bulmas gerekiyor. Tpk
hayatta olduu gibi mutluluu yakalamak iin herkesin kendi
apna gre bir gayreti gerekiyor. Bazen bizi gnlerce yakp ka-
vuran bir olay ardnda beklenmedik gzellikleri gizleyebiliyor. Bu
2. Gelime Cmleleri ynyle bakarsak hayat tam bir denge zerine kurulu deil mi?
Ne hep hzn ne de hep mutluluk... Benim yklerimde de by-
hh Giri cmlesinin (konunun) akland, ana dncenin des- le... Batan ayaa hzne bulanm bir ykye biraz daha geni
teklendii cmlelerdir. adan baktmzda aslnda srpriz sevinlerin kapsnn ald-
grlyor.
hh Bu blmde, paragrafn trne ve ana dncesine gre r-
nekleme, karlatrma, alnt yapma vs. dnceyi gelitirme Paray inceleyelim.
yollarna bavurulur. lk cmle, giri cmlesidir. Yazar, yklerinin arasna sevinler,
hh Giri cmlesiyle dil ve dnce bakmndan uyumludur. mutluluklar gizlediini sylemitir.
kinci cmleden itibaren gelime blm balamaktadr. Yazar
hh B
u uyum, balant geleriyle (rnein, ancak, bunun iin,
giri blmnde iddia ettii dnceyi karlatrma yntemiyle
yle ki, bundan dolay, ne var ki, nitekim, oysa) kurulur.
desteklemitir. yklerinde var olduunu syledii durumun, ha-
hh A
na dnceyi destekleyen yan dnceler bu cmlelerle or- yatta byle olduunu ifade etmitir.
taya konur. Son cmle sonu cmlesidir.

PARAGRAFTA YAPI
rnek8: rnek9:
Gnmz edebiyatsnn nemli bir sorun yaadn d- (I) Kemal Tahir neredeyse hayatnn tamamn yazmaya
nyorum. ---- Peki, edebiyatn bu sorununa kim zm vermi, retken bir isim. (II) Yazarlk kariyerinin omurgasn
oluturan, kendi ismiyle yaymlad yaptlarnn yan sra,
retecek? Bu zm baka bir meslek grubundan bekle-
olduka byk bir hacme sahip notlar, takma isimle yazd
yemeyeceimize gre bunu yine edebiyat yapacak. El-
romanlar ve evirileri, hatr saylr bir yekn oluturuyor.
bette bu konulara da deinecek ama bugn adna yarna da (III) Dolaysyla zaten btn yaptlarn yaymlama proje-
birikim oluturacak konular da ihmal etmeyecek. Satlsn sinin iine bu saydklarmzn hepsinin girmesi gerekiyor.
da ierii ne olursa olsun diye alakalem yazlm intiba (IV) Ama bunun dnda daha nemli bir sebep olduunu
uyandracak eserler kaleme almayacak. Edebiyat, kitleleri dnyorum. (V) Kemal Tahirin mstear isimle yazd
romanlar yahut yapt eviriler, asl yazarlna dair baz
uyuturmak iin kullanmayacak. te o zaman bu sorunun
noktalar akla kavuturmak iin kullanlabilir. (VI) Mayk
stesinden gelebilir, bir edebiyat olarak stne den so-
Hammer evirilerinden tutun da Halk Plajna kadar, Kemal
rumluluu yerine getirmi olacaktr. Tahirin bu kitaplarndaki dil ve slup tuhaf bir biimde asl
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi yaptlarndaki dil ve slupla birok noktada rtyor.
getirilemez? Bu iki paragrafa blnmek istense ikinci paragraf nu-

maralanm cmlelerin hangisiyle balar?
A) ilahi ak etiketi altnda tasavvufun simge dnyasnn
iinin boaltyor. A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.
B) Roman ve yk konusu olarak tarihten medet umup bu- Paragrafn ikiye blnmesinin istendii sorularda iki paragraf var gibi dnl-
melidir. Bu tr sorularda ikinci paragrafn balad cmle giri cmlesidir ve onun
gnn edebi malzemelerine srt eviriyor. zelliklerini tar. kinci paragraf "konuya bak asnn deimesi" demektir. Yani
ayn konunun bir baka yn ele alnr. Kemal Tahir ile ilgili bu paragrafta ba-
C) ann tan olmak yerine bireyin teden beri srege- lant gelerinin bitip baka bir bak asnn balad V. cmle, ikinci paragrafn
len kiisel problemlerini dile getirmeyi yeliyor. balang cmlesidir.
D) yi okuyucunun beklentilerini gz ard edip sradan oku-

yucular iin adeta attrmalklar yazyor. rnek10:
E) Edebiyatn, okuyucuyu dinginliin sakin koylarna gt- (I) Ba ve sonu mehul bir tarih sahnesi ortasnda sanat-
ren tarafna olumsuz bakanlarla hi ekinmeden yzle- larn kendine, vatanna, lkesine bir anlam verebilmesi ba-
iyor. l bana bir mcadeledir. (II) Yahya Keml hayat boyunca
kitap neretmeye frsat bulamam bir mnevver. (III) Bu,
Soruda Parann giri cmlesinde gnmz edebiyatsnn bir sorun yaa-
onun geriye brakmak istedii fikir insna ne kadar titiz-
d sav ileri srlmtr. Dolaysyla bo braklan yerde yani gelime bl-
likle altnn bir gstergesidir. (IV) Ne ki, onu herkes
mnde bu sorunun ne olduunu aklanmas gereklidir. A, B, C, D seeneklerin-
kendi bilgisi, grgs, merebi ve kemiyeti nispetince anla-
de olabilecek sorunlarla ilgili rnekler vardr. Oysa E seeneinde dile getirilen
yp idrak edecektir. (V) Hl byleyken, hl bunu grmeyip
dnce olumludur. Bu olumlu durum, bir sorun olarak deerlendirilemez.
onun birtakm insanlk durumlarn, gnl ilerini gndeme
tamaya almak, bir yerde Yahya Kemli itibarszlama-
ya almak kadar, onun nezdinde btn bir Trk Dnce
tarihini ve geleneini de glgeleme alaklndan baka bir
ey deildir.

sonra Bir tek kelime iin dahi yllarca beklemeyi gze al-
m bir mtefekkir hakknda yazarken, kelime ve cmle kat-
liamna girimek elbette ki bir kymet bilmezliktir. cmlesi
getirilebilir?
Yahya Kemal'den bahseden bu paragrafta, sanatya birtakm eletirmenle-

rinin hakszlk yapt ifade edilmektedir. IV. cmlede herkesin kendi bilgi ve
grg birikimiyle onu deerlendirdii belirtilmi. Soru kknde verilen cmle
anlamca bu cmleyi tamamladndan, bundan sonra gelmelidir.

PARAGRAFTA YAPI
rnek11: 3. Sonu Cmlesi

Yalnzlk temas, son dnem airlerin kaderidir. 80 kua hh Anlatlanlarn bir yargya baland cmledir.
airlerinden hatta biraz daha eskiye gidersek II. Yeniciler- hh G
iri ve gelime cmleleriyle aklanan, desteklenen gr
den itibaren Trk iiri, airlerin yalnzlk at olarak srgn bu cmleyle bir amaca balanr.
vermitir. Peki, z itibaryla yazdklarn kitlelerin beenisi-
ne sunan bir insan, niye arlkl olarak yalnzl iler? As- hh B
u cmlede, paragrafn gelime blmyle balant geleri
lnda bu ruh hlinin olduka anlalr bir sebebi var: nk sayesinde ilgi kurulabilir.
---- . Hl byle olunca modern iir de yalnzlk temini merke- hh Genellikle paragrafn ksa bir zeti grnmndedir.
ze alan rnler vermitir. Neticede air toplumun aynasdr.
hh Yeni bir konu, bak as, yarg vermez.
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi
getirilebilir? hh Kendinden sonra bir sz sylenecei izlenimi uyandrmaz.
A) gnmz toplumunu yalnzlk ve vefaszlk buhranyla

savrulan bireyler oluturuyor.
B) divan iirinden bugne dek btn airler, iirlerine yal-
nzlk temasn ilemitir. rnein;
C) modern edebiyatn toplumu nceleyen baskn tavrna (I) Kuaklar, edindikleri bilgi ve grgleri birbirlerine aktarrlar.
muhalif olmaldr air. (II) Gelenek dediimiz de budur. (III) Kltrn srekliliini, bir
D) toplumun beenisinin tek lt olduu bir alanda ona yazboz tahtas olmamasn salayan en nemli unsur gelenek-
hitap eden temalar ilemelidir. tir. (IV) Kitaplarn da gelenekle dorudan sk bir ilikisi vardr.
E) aslnda air, gerek hayattan syrlp var olann tesini (V) nk kitaplar bir yandan yaayan kuaklarn olu halindeki
grebilen insandr.
dnce, gr ve duygularn yayarken dier yandan gemi
Parada son dnem airlerinin genellikle yalnzl iledii anlatlyor. Bu duru- kuaklarn btn birikimini de yaayan kuaklara aktarr. (VI) u
mun sebebi ise bo braklm. u halde bo braklan yerde, airlerin bu tutum- halde kitaplar kltrn sreklilii bakmndan olmazsa olmazla-
larnn gerekesi sylenmelidir. Seenekler incelendiinde A seeneinde top-
rmzdandr.
lumun kendini yalnz hisseden bireylerden olumas gerekesi, dieri iinde en
mantkl seenek olarak ne kmaktadr.
hh Paragraf incelendiinde yukarda sonu cmlesi ile ilgili ola-
Uyar rak verilen bilgiler netlik kazanacaktr. Yazar, kltr konusun-
Bo Braklan Yerler: dan bahsederken sz kitapla kltrn ilikisine getirmi ve

metni kitaplarn kltr taycl ilevine dayandrarak bi-
Bo braklan yerlere getirilecek cmlenin iindeki
tirmitir.
balant gelerine baklarak hangi cmleden nce ve/
veya sonra gelmesi gerektii bulunur.
Bo braklan yere getirilemeyecek cmle ya farkl bir u halde ifadesi gelime blmn sonu blmne balama
konu/bak asna ya da parann geneliyle elien bir fonksiyonu stlenerek sonu blmnn yerini de belirginletir-
yargya sahiptir.
mitir.
Son durumda, seeneklere bakldnda drt seenek
arasnda anlamca bir paralellik olduu, bir seenein
anlamca dier seeneklerle elitii grlebilir.
Sorusu
retmen
Paragrafn sonu blmn bulmann kolay bir yntemi var

m?
Demek ki, sonu olarak, yleyse, zetle vs. gibi ifadeyi bala-
yc szckleri dndrr.

PARAGRAFTA YAPI
rnek12: rnek14:
Bir roman tr olarak tarihi roman, phesiz kurgu/kurmaca Ben kelimelerin de tpk insanlar gibi bir mrleri olduuna
olmadan dnlemez. Onu tarihten ayran da sz konusu inanyorum. Kelimeler, ecelleriyle lmeli. Yani ihtimal ke-
bu kurgusallktr. Bununla birlikte byle romanlarda, kaynak
alnan gerekten saplmamaya allmaldr. Yani tarihi limesi yaamaya devam ediyorsa, miadn doldurmamsa,
romanlarda kurgu, tarihi gereklikleri bulunan karakterlere brakalm yaasn. Kafasna vura vura bir kelimeyi ortadan
yapmadklar eyleri yaptrarak bir nevi onlara iftira atmak
kaldrmak, dilin akkanln bozar. En kts kuaklar
ve onlar yanl anlatmak deildir. Tarihin gizlerini edebi
malzeme haline getirmek, zlememi srlar zmek ya aras sreklilik kalmaz. nsanlar birbirlerinin dilini anlamaz.
da daha da esrarl hale getirmek iin kullanlmaldr. Sonu Ama te yandan olaslk kelimesi de yayorsa o da yaa-
olarak tarihi romanlar, yaananlar btn plaklyla anlat-
sn. Duruma gre bazen bu kelimelerden biri uygun der,
mak zorunda deildir ama ----
bazen br. Tabii, bir de u var: Eer bir kelime lmse,
Anlam akna gre parann sonuna aadakilerden
hangisinin getirilmesi uygun olur? artk yaamyorsa, onu zorla diriltmeye almak da doru
deil. O yzden ----
A) yazar, eserini kurgusunu belirlerken esinlendii olay-
dan tamamyla bamsz davranmak zorundadr. Bu para anlam akna gre aadakilerden hangisiy-
B) tarihi gereklikle elimek gibi bir yanla dmesi de le srdrlebilir?
kabul edilemez.
C) romancnn yeni nesillere tarih bilinci de alamas gerekir. A) asrlk bir nar kesip yerine tutup tutmayaca belli ol-
D) bu trden eserlerde sanat, tarihin prangasndan ken- mayan bir fidan dikmemeliyiz.
dini kurtarmak durumundadr.
E) sanat, tarihsel gereklii belgelerle kantlama yoluna B) bir kelimenin ne kadar eskiyse o kadar anlam ykl ol-
da gitmemelidir. duunu unutmamalyz.
Parada zetle romanlarn tarihi konular ileyebileceini ama bunu yaparken C) abartya kamadka byle kelimeleri de kullanmaya
gereklerden de sapmamas gerektii anlatlyor. Sonu cmlesi de bu anlam zen gstermeliyiz.
verecek ekilde kurgulanm. Parann; tarihi roman, gereklere birebir bal
kalmasn ama onunla da elimesin mesajyla bitmesi uygun olacaktr. D) natla Osmanlca kelime kullanmann da yanl olduu-
rnek13: nun farkna varmalyz.

E) kelimeyi de szlklerin tozlu sayfalarnda unutulmaya
ocukken Kemalettin Tucu okumak benim iin bir tutkuy-
du. ifte Kumrular, Karakaan, Arkada vs. roman- brakmamalyz.
lar bugnk karakterimi ilmek ilmek rmtr. nk bun-
lar ocuun d gcn gelitiren, ocuklara ekil veren Parada yazar dilin kendi doal hline braklmas gerektiini savunmaktadr.
kitaplardr. rnein kkken Jules Vernein romanlarn
okumu bir bilgisayar mhendisiyle okumam olan, birbi- Yaayan Osmanlca kelimelerin de onlarn yerine gemesi iin tretilmi ve se-
rinden ayrlr nk okuyan daha yaratcdr. Ayrca, edebi- vilmi yenilerin de kullanlmasn savunmaktadr. Yazar tutmayan yeni szce
yat retmenlerinin kar kmasna karn, ocukken bizi
de unutulmu eski szcklerin kullanlmasna kardr. Parann sonunda kulla-
gzyalarna boan pek ok yazarmzn kitaplarndan da
tat aldm sylemek isterim. nk biz fark etmesek de o nmdan dm szcklerin kullanlmasnda srar edilmemesi gerektiini sy-
kitaplar, aslnda duygusal eitimimizin bir parasyd. Bize lenip cmle eksik braklm. D seeneinde cmle, bu dnceyi Osmanlca
acmay, alamay retmiti onlar.---- Bu, kt bir ey...
szckler biiminde somutlatrmtr.
Bu parada bo braklan yere, dncenin akna
gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
A) imdiki ocuklar bunlar tatmadan, yaamadan yetiiyor

B) nsan tecrbelendiren olaylarla karlaacamz d-
nyorduk
C Bylece duygularmz yanstmay reniyorduk
D) O zaman retmenlerimizin yanlmadn anlamtk
E ocuklarn duygularna ar lde yklenmitir bu ki-
taplar
Soruda eskiden okunan kitaplarn insana acmay, alamay rettii sylen-
dikten sonra boluk braklm ve sonra bunun kt bir ey olduu sylenmi-
tir. u halde bo braklan yere olumsuz anlamda bir cmle gelmelidir. O da A
seeneinde verilmitir.

PARAGRAFTA YAPI
PARAGRAFTA YAPI SORU TPLER hh Anlatlanlardan bir sonu karlr ya da bir olayn bitiini gs-
terir.
Paragrafn yaps deiik soru biimleriyle karmza kar:
hh Baz sorular paragraf oluturmayla ilgilidir.

hh Son yllarda sorulan paragraf oluturmayla ilgili dier bir soru
tipi, paragrafn iine cmleye yerletirme eklindedir.
hh Bir paragraf oluturabilecek cmleler dank olarak verilir ve

rencinin bunlardan bir paragraf oluturmas istenebilir. hh Bu tip sorular cmlelerin hem anlam hem yap bakmndan
tam uygun olduu yer aranmaldr.
hh Bu tip sorularda cmlelerin anlamca ve yapca birbirine ba-

hh Baz sorularda cmlelerin anlaml bir btn oluturacak bi-
lanabilmesi aranmaldr.
imde sralanmas halinde ikinci, nc vs. cmlelerin bu-
lunmas istenmektedir.
hh Balalarn nerede ve nasl kullanldna ilikin yukarda

yaptmz uyarlara dikkat edilmelidir.
rnek15:
hh Bir paragraf kendi iinde bir btnlk oluturur.
I. Nitekim "tavananna" byk yetkilerle donatldndan
kral eiyle neredeyse eit haklara sahipti.
II. Hititler, M 2000'li yllarda Hattua (Boazkale) mer-
hh Paragrafn ilk cmlesi onu kendinden nceki cmlelere bala- kez olmak zere, Labarna tarafndan kurulmu bir uy-
yan herhangi bir anlam veya balayc geler tamamaldr. garlktr.
III. Hkmdarn ei olan "tavananna" denilen prensesler
de ynetimde aktif olarak rol alrlard.
IV. Devlet, prensler (kral) tarafndan ynetilmekteydi.
hh Bir balang ifade etmelidir.
V. Bu devleti kuran insanlarn Karadeniz'in kuzeyinden
(Kafkaslar) Anadolu'ya geldikleri tahmin edilmektedir.
hh Ayn zamanda kendinden sonraki cmlelere de anlamca ba- Yukardaki numaralanm cmleler anlaml bir btn
oluturacak biimde sralndnda hangisi batan
llk gstermelidir.
nc olur?

hh Paragraf tamamlamann sorulduu bir dier soru tipinde de
Numaralanm cmleler belli bir balam iinde incelendiinde sralamann
son cmle sorulur. yle olduu grlecektir.
II V IV III I
hh Parann son cmlesi bir biti bildirir.

PARAGRAFTA YAPI
rnek16: rnek17:
On Drt Yaynlar'nn olaanst baarsz evirmenleri iin-
Kkl bir iir geleneine sahip Trk iiri, amzda nereye
de barndrmas ve daha sonra bu evirmenlerin sanrm biraz
doru gittiini bilmiyor. nsanlar dokunakl bir mzie mal-
aceleyle, biraz da dil bilgisizliiyle yapt evirileri tek bir edi-
zeme olabilecek eyler yazyorlar iir diye nk buna ta-
trn elinden geirmeden, aresiz okurlarn nne atmasnda
lep var. Gemite iir ciddiye alnrd, iiri de ciddi insanlar
ho grlecek bir yan yok. Bu lkede tm yaynclar ve yazar-
yazard. Bugn ne aire hrmet var ne de iirin insanlarn
lar ve evirmenler Trkiye'de kitap okunmadndan yaknr.
gznde bir deeri kald. Burada iire ilginin azlndan
Bunun suunu da okurlarda, lkenin eitim sisteminde, gerek-
bahsetmiyorum. Gerek iiri bilen insanlarn azlndan,
tiinde Amerikan emperyalizminde bile bulurlar. Ama nedense
kalitenin dnden yaknyorum.-----
hibir zaman da kendilerine dnp bakmazlar. Bugn Caa-
lolu'ndaki yaynclarn byk bir ksm politize olmu durum- Bu para, anlatmn akna gre aadakilerin hangi-
da. Kimsenin eserlere sayg filan duyduu yok. Elimize ald- siyle srdrlemez?
mz en evrensel dnya klasiinin bile arkasn evirip kapak
A) Yoksa iir yazanlar da yaymlayanlar da tahminlerden
yazsn okuduumuzda, zaman zaman siyasi bir manifestoya
daha ok.
indirgendiini grrz. Oysa dardaki gen okur kitlesinin po-
litikayla pek ilgilenmediini dnecek olursak ---- B) iirin ticari bir meta olarak kullanlmasn eletiriyorum.
C) Gerek airlerin kelerine ekilmelerinin yanl bulu-
Bu para dncenin akna gre aadakilerden
yorum.
hangisiyle tamamlanamaz?
D) iirin belli kriterler zerine oturtulmas gerektiini d-
A) yaynclarla okurlar arasnda ciddi bir iletiim eksiklii nyorum.
yaandn fark ederiz. E) Bu durumun iirimize kan kaybettirdiini vurgulamak
B) yaynclarn okurlarnn beklentisinden uzak dtn istiyorum.
syleyebiliriz.
Parada iir yazanlarn da iirin de oald ama bununla birlikte iirin kalite-
C) okurlara hitap etmeyen bu tutumun ne denli yanl oldu- sinin dt savunulmutur. A, B, D, E seeneklerinde verilen cmleler tam da
unu daha iyi anlayacaz. bu balamla ilgili cmlelerdir. Para, bu cmlelerin herhangi biriyle tamamla-
nabilir. C seeneinde konuya olan bak as deimi ve "gerek sanatlarn
D) yaynevlerinin niin baarsz evirilere imza attn
kelerine ekildii bununda yanl olduu" belirtilmitir. Bu cmle konuya ba-
anlayabiliriz. k asn deitirmektedir.
E) bu tr kitaplarn onlar tarafndan tercih edilmeyeceini
de tahmin edebiliriz. rnek18:
Sonu cmlelerinin paragraf tamamlayan cmleler olduunu renmitiniz. Tanzimat yllarnda Trk edebiyatnda gnlk tr iin ruz-
Bu cmleler, dil ve anlam ynnden bir nceki cmleyle balant salamak name ifadesi kullanlyordu. Jurnal ya da hatra defteri di-
zorundadr. Paragrafn son iki cmlesinde genlerin politikayla ilerinin pek yenler de oldu. Sonra Salah Birselin Gnlk kitap olarak
olmad dolaysyla politik yan n planda eserlerin onlar iin bir deer arz basld. Arkasndan Atan Gnceleri gazetelerde dergi-
etmedii sylenmi. Dolaysyla para bu ifadeleri tamamlayan bir cmleyle
lerde yaynlanmaya balad. Oktay Akbalda bata gnce
bitmeli. A, B, C, E seeneklerinden verilen cmleler, bu paray anlattmz
ynden tamamlayabiliyor. Oysa D seeneinde "genlerin politikayla ilgilen-
szcn yelemiti Ata gibi. Ancak gnce , gazete
meyip, kitaplarn kalitesiyle ilgilenmesi, yaynevlerinin baarsz evirilere imza karl olarak da kullanlyordu. ----
atmasna neden olarak gsterilmitir.
Dncenin akna gre bu parann sonuna aada-
kilerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
A) Gnlk tr byk bir ilgi grmeye balad.

B) Gnlk trnn konu ve kullanm alan geniledi.
C) Giderek gnlk tuttu, yaygnlat.
D) Gnlk, insanolunun iini dkme aralarndan biri oldu.
E) Gazete ve dergilerde gnlklere zel keler ayrld.
Parada gnlk ismi zerinde durulmaktadr. simle ilgili karmda bulunan

tek k C kkdr. Baka isimlerin tutmad ve gnlk isminin tuttuu ve yay-
gnlat balamnda C kk parann sonuna gelebilir.

PARAGRAFTA YAPI
rnek19: rnek21:
Hayatta sra d olaylar yaayan, ok ey grp geiren in- Edebi eserlerin bize bizi anlatmasn beklemek en doal
sanlardan sk sk u sz duyarsnz: Hayatm roman olur. hakkmz. nk bizim yaammz yanstmayan yaptlar,
Onlardan zr dileyerek hemen syleyelim Yaanmger- zevksiz geliyor; zerimizde yeterince etkili olmuyor. Bir ya-
ei yklemek bir yazn yapt oluturmaya yetmez. Ya- pttaki yaantlar paylaabilmemiz anlatlan olaylarn da
anm bir olay, bir romann, bir iirin k noktasn olu- bize tandk gelmesini gerektiriyor. te bu nedenle ykler-
turabilir ama bir yaptta, yaanm gereklereyer verme, de ve romanlarda ---- isterim.
yaznsal trlerin gerekli niteliklerinden deildir. nk in-
Dncenin akna gre bu parada bo braklan yere
sanlar sanat yaptlarnda ----
aadakilerden hangisi getirilemez?
Buparada bo braklan yere aadakilerden hangisi-
getirilebilir? A) gelenek ve greneklerimizden yola klmasn
B) evlerimizden ve eyalarmzdan silinmez izler bulunma-
A) yaanm, yaanmakta olan gerekleri yazmann daha
sn
kolay olduunu dnrler.
C) bize yeni ve deiik insan tiplerinin tantlmasn
B) anlatlanlarn ne kadar etkileyici olduunun farkndadrlar.
D) duygu ve dncelerimize ayna tutulmasn
C) dsel elere arlk verilmesinin, okurlarn ilgisini
ekmediini bilirler. E) kolaylkla benimseyebileceimiz karakterlerin izilme-
sini
D) kendi yaam gerekleriyle anlatlanlarn rtmesini is-
terler. Parada edebi eserlerin bize ait olmayan eyleri anlatmas durumunda insana
haz vermesi veya onu etkilemesinin mmkn olmad anlatlm. Seenekler
E) baaryla kurgulanm gerei plak gerekten stn incelendiinde C seeneinin bunun tam tersini syledii, yeni ve farkl tipleri
tutarlar. ne kard grlecektir.
Parada sanatsal yaptlarn asl deerinin gerein kendisi deil onun dn-
trlm biimi olduu anlatlmaktadr. Bu anlam en iyi tamamlayan seenek
de Ede verilmitir.
rnek20: rnek22:
Edebiyatn anas iirdir, dersek ok abartm olmayz. Hi- Bu trler iinde en ok romanlarm severim. Daha sonra
bir edebi tr yokken o vard nk. iirin anas da attr. yklerim, oyunlarm gelir. Bunlardan baka aruzla yaz-
Nitekim At trnn, lk a'dan beri edebiyatta var oldu- dm rubailerim de vardr. Yaptlarmn deerine gelince,
u, en ili en duygulu iirlerin bu konuda dzenlendii g- yaplan eletirilerin byk bir blm olumlu. Bu da onlarn
rlr. Gnmz Anadolu halk iirinde, trklerde en gzel belirli bir dzeyde olduunu gsteriyor.
blmler de at trndedir. Btn iini, inceliini, acsn,
Dncenin akna gre bu parann ilk cmlesi aa-
zlemini, atla dile getirir Anadolu insan.---- Bu, insan d-
dakilerden hangisi olabilir?
ncesinin belli bir konuda birletiinin kimi konularn ortak
bir izgi zerinde gelitiinin kantdr. A) Yazdm hibir eseri beenilmek endiesi duyarak ka-
Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi leme almadm..
getirilmelidir? B) Yaptmn kolay olmad, kolaydan holanmadm
herkese bilinir.
A) Bu iirlerin en gzel yan duygu ykl olmaldr.
C) Bu konuda aray iinde olduum ve amal davrand-
B) At, baka uluslarn edebiyatlarnda da vardr.
m sylenir.
C) At yalnz insanlar iin deil hayvanlar iin de sylenir.
D) Edebiyat vadisinde, farkl trlerde rn verdiim doru-
D) Anadolu trksnn Anadolu dnda anlama ve akla- dur.
ma olana yoktur.
E) Yazdklarmn deiik konular ierdiini ve eletirildii-
E) Anadolu halk iirinin Trk edebiyatnda nemli bir yeri ni biliyorum.
vardr.
Parann sonunda kimi konularn ortak bir izgide gelitii ifadesine dikkat
Parann ilk cmlesinde bu trler balant gesi var. Bu da demektir ki bu
edelim. Bu ifade Anadolu insanyla baka bir corafyann insannn ortak nok-
cmleden nce edebi trlerle ilgili bir baka cmle olmal. Byle bir cmleyi de
tasna iaret etmektedir ki bu ortak nokta da attr.
D seeneinde gryoruz.

PARAGRAFTA YAPI Konu Testi - 1
1. ---- Hibir dekor malzemesi sahneye ss olsun diye kon- 3. nsanlarla anlaabilmenin iki art vardr: nce, konumay
maz. nk dekor, sergilenen oyunda oyuncularn iinde bilmeli insan. yle insanlar vardr ki sznn sonunu getir-
bulunduu psikolojik durumu yanstan en nemli malze- sin diye dualar etmeye balarsnz. Dereden girip tepeden
medir. Hayattan hibir beklentisi kalmam bir insan anla- kar, sz suya getirip onu da kprden geirir, devam
tan bir oyunda, ilkbahar dekoru, aalar, kular, kelebekler ederler. Karsndakine ne anlatmak istiyorsa onu en ksa,
vs. dnebiliyor musunuz? Sadece bu mu, tabi ki hayr! en anlalr biimde anlatmaldr. Sonra ok iyi bir dinleyici
Eyalar, oynanan karakterin yaam tarzn da gz nne olmaldr. Kardakinin sz kesilmemeli, onun konuma-
serer. rnein karakterin zengin ya da fakir olmas, kyl snn serencamnn bozulmasna meydan verecek hare-
ya da kentli olmas, gemite, gnmzde veya gelecekte ketlerden de uzak durulmaldr. Anlaabilmeyi salamak
yayor olmas dekordan baka neyle okuyucuya anlatla- iin ou zaman dinlemek. ----
bilir ki! Sahnelenen oyunun baarl olmas, o oyuna ekil Anlam akna gre parann sonuna aadakilerden
veren evrenin baarl bir ekilde yanstlmasyla mm- hangisi getirilmelidir?
kndr.
A) konumaktan daha yararldr.
Dncenin akna gre bu parann bana aada-
kilerden hangisi getirilebilir? B) pek ok insann baaramad bir eylemdir.
C) insann bir ey bilmedii anlamna gelir.
A) Bir tiyatro eserinin ruhunu dekor yanstr.
D) kar tarafa saygszlk etmektir.
B) Tiyatro oyunlarna dekor yapmak ok zordur.
E) dncelerini dier insanlardan saklamaktr.
C) Sahnelerde kullanlan baz dekorlar hi beenmem.
D) Sahne dekorlarn ok gereksiz bulurum.
E) Dekor seimi tiyatronun en zor ilerinden biridir.
4. (I) Kzn dvmeyen, dizini dver dermi eskiler; hl da
yle diyenler var. (II) Bunu tersi doru geliyor bana. (III) n-
san belki dvle dvle uslanr ama en deerli eyini, ken-
dine ve bakalarna gvenini kaybeder. (IV) Bunun says-
nn da hibir nemi yok, bir kez bile iddet gren insanda
bir eyler hep yaral kalr. (V) Kimi insan, ocuunu aresiz
kald iin, baka trl bir disiplin yntemi bilmedii iin
dver. (VI) Kimi de onu kendi anlayna gre adam etmek,
kendinden baka trl dnmesine, yaamasna engel
olmak yani bir eit kle yetitirmek iin dver.
Bu para iki paragrafa blnmek istense, ikinci parag-
raf, numaralanm cmlelerden hangisiyle balar?

2. ---- Belki ninesinden dinledii bir masal, belki utanga
cmlelerle nianlsndan gelen bir mektup, belki yllardr
iini dkt arkada, srda, dert orta gnlk... nsann
ana diliyle ilk sz-yaz denemeleri, ilk yaknlama hissidir. 5. nsan, hayat boyunca bir eyler yapmak zorundadr. Bu
Bu aralar vastasyla ana diliyle yaknlar ve onu sevme- yzden mutlaka yapmaktan keyif ald ilerle uramal-
ye balar. dr. nk almann ve bir ile uramann temelinde
Bu paragrafn giri cmlesi aadakilerden hangisi insann hayattan zevk almas ve mutlu olmas yatar. Ta-
olabilir? dna varlmadan yaplan bir i, ksa vadede krl gzkse
bile uzun vadede insan ypratr ve yorar. u halde insan
A) Ana dilin gelimesinde ana-babann ok byk nemi
kalbinin sesini dinlemeli ve ----
vardr.
Bu para anlam akna gre aadakilerden hangi-
B) Pek ok ey, insann farknda olmadan ana dilini sev- siyle tamamlanabilir?
mesini salar.
A) hangi ii yaparsa yapsn onu sevmelidir.
C) nsanlar ana dilini okullarda sevmeye balarlar.
B) iini ona gre semelidir.
D) Bir dilin sevilmesi iin o dile yazlm kurmaca eserleri
tanmak gerekir. C) iyi kazan salayaca bir ii yapmaldr
E) nsan, ana diline gereken nemi vermezse dil zevkinde D) iini seerken insanlarn da grn almaldr.
gelime olmaz. E) mantyla hareket etmemelidir.

6. yk ile roman edebiyatn temelini oluturmaktadr ancak 8. (I) Hata dediimiz davran biimi insana tecrbe kazan-
aralarndaki farklar kartrlmamaldr. yky bir roman- drr nk hatalar ayn zamanda reticidir. (II) Ancak
dan farkl klan nedir? Kanmca aralarndaki en nemli fark bu reticilik herkes iin ayn derecede deildir. (III) s-
yknn younluudur. Yani yk yazar snrl bir alanda tn zekllar hem kolay kolay hata yapmaz hem de btn
hareket etmek zorundadr. Ne karakterlerini romandaki gibi hatalardan ders karr. (IV) Normal zek dzeyine sahip
uzun uzun anlatabilir ne de konuyu derinlemesine ileye- olanlar iin ancak kendi hatalar reticidir. (V) Belirli bir
bilir. Birka sayfaya kocaman bir dnyay sdrmak zorun- snrn altndaki zekya sahip olanlarsa zaten hata yaptk-
dadr. Bu yzden yk yazar larn bile anlamaktan uzaktr.
Bu para anlam akna gre aadakilerden hangi- Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinden
siyle srdrlebilir? sonra Zeki insanlar, hata yapar; bununla birlikte hem ken-
di hem de bakalarnn hatasndan ders karr. cmlesi
A) kahramanlarn ok ynl olarak anlatmaktan kan-
getirilebilir?
maldr.
B) romancya gre daha ansl bir konumdadr. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
C) kiilerini uzun uzun anlatabilir.

D) daha youn bir anlatma sahip olmak zorundadr.
E) yksn ksa zamanda tamamlayabilir.
7. Dncesinin, eyleminin yanl olduunu ifade edip onda 9. ---- Kii, onsuz yapamayacan sand birok kiiyle ili-
srar eden birini grdnz m? Mmkn deil. Herkes ken- kilerinin gevemi, yzeysellemi olduunu fark ediyor
disini dorunun merkezine oturtur ve yapp ettiklerini bu gnn birinde. Yine de dostluun, bireyin onuru olarak d-
anlayla meru klar. Oysa bu kadar ok doru olamaz. nmek bana gzel gelir. karn stne ykselmi, kar-
Mesele bizim doru ile gerei birbirine kartrmamzda lkl bir onaylama ancak sralamalardan sonra gerekle-
Gerekten korkuyoruz hatta gerei sevmiyoruz. Gerei ir. Belli yatan sonra yeni dost bulmak zorlat iin eski
sevmek, deerlendirmek iin bilge olmak gerekli deildir. dostlarla ilikiyi sklatrmak, birilerin yerini yeni kazanm-
Saduyusu iyi alan, doru dnmeyi bilen bir kii ol- larla doldurmak gerekiyor.
mak yeter de artar bile. Gerek, bizden uzaklarda, Hintte,
Bu parann bana, anlam ve anlatmn akna gre
inde deil nmzde, yanmzda, iimizdedir. ----
aadakilerin hangisi getirilmelidir?
Bu parann sonuna aadaki cmlelerden hangisi
getirilebilir? A) Kii, bozulmu bir dostluun zerine bile gidebilmelidir
bence.
A) Doru, insan saysncadr ama gerek tektir.
B) Ne yazk ki bozulmu bir dostluun, bitmi bir ak gibi
B) Her insann kabul etmesi gereken gerekler de vardr. dmanla dnyor.
C) Gereki olmak, insan hayatn daha yaanabilir bir C) Zaman ve koullar her eyi olduu gibi dostluu da es-
hale getirir. kitiyor, ufalyor.
D) Yeter ki onu aramay bilelim, onun bir deer olduuna D) Yaandktan sonra bozulan dostluklar her zaman a-
inanalm. rtmtr beni.
E) Ben doruyum, demekten vazgemezsek, geree E) Yallar arasndaki dostluklar dierlerine gre daha
hibir zaman ulaamayacaz. gl geiyor.

10. Deimekten, yenilemekten baka bir ey dnmeyen, 12. Tutku, nne ekilen btn setleri ezip geen byk bir
gece gndz bu i zerine kafa yoran sanatlar vardr. Ye- kuvvettir. Doru amaca ynelik kullanldnda baarszlk
nilik de yenilik diye, olmayacak ilere giriir, dz yollardan sz konusu deildir. Dncesinin doru olduuna inanan
ok, kmaz sokaklarda dolarlar. Birbiri ardna saysz bir insan ele alalm. Dncesinin doru olduuna inanan
yenilikler srerler sanat alanna, grltler koparrlar. Oysa insan, ona tutku gc verebilmeyi baarm kiidir. By-
bu yeni; eskinin, ihtiyalara cevap vermemesi, beenileri leleri, dncelerini bir engelle karlamadan syleyebil-
karlamamas, eksik, yarm, arzal vs. olmas durumunda meyi ister. Onu durduramazsnz; sus dersiniz, korkutmaya
aranmaldr. Bu durumlar dnda, illa yeniliki olma adna kalkarsnz; her eye katlanr, kellesini verir gene de so-
ortaya konan eyler kalc da olmaz.---- nunda doru bildiini syler. nk tutkunun engel tan-
Bu parann sonuna aadakilerden hangisinin geti- mad gibi ----
rilmesi uygundur? Dncenin akna gre bu parann sonuna aada-
kilerden hangisinin getirilmesi uygundur?
A) Dolaysyla yenilik peinde olan sanat nce eskiyi or-
tadan kaldrmaldr. A) dncelerin de engellenmesi mmkn deildir.
B) Sonuta sanat da bir deiim frsatn kararak eskiye B) tutku gcyle donanm dnce de engel tanmaz.
mahkm olur. C) her tutku insan ykma doru gtrr.
C) Herkesin bu yenilikleri kabul etmesini istemek ancak D) o da dncelerini aklayamamann skntsn yaar.
bir dayatma olur.
E) tutkusuz, hibir baarya ulalamayaca bellidir.
D) Sanatta yenilik yapmak gl ve salam bir birikim ister.
E) Yerine getirilmek istendii eskinin glgesinde yitip gider.
13. ---- Aklnza alternatif bir sr balk gelir fakat hibiri gnl-
nze yatmaz. Ya ierii tam ifade etmediini dnrsnz
11. ---- nk bilgiyi onu, kendi bana var olan, bamsz bir ya da yeterince etkili olmadn. Ben de byle bir sreten
sorun klna soktular. Kimse tarafndan anlalamayan, getim. Sonuta uzun emekler neticesinde ortaya bir kitap
anlamlandrlamayan etrefilli bir c gibi tanttlar. Bu tu- kyor ve bir ad koyma hakknz var. O nedenle gzel bir
tum, bilginin kaynandan uzaklamasna, insann, kk isim olsun istiyorsunuz. ykleri dosyalatrdmda isim
bilgilerde uzmanlam belli snflara ayrlmasna yol at. araynn ne denli g olduunu da grdm. Aklma gelen
Eskiden kendi bana yaayabilen, kendi iini kendi gren, isimler iime sinmedi. Yaptm istiareler neticesinde Mi-
kendi skn diken, yarasn saran, topran ekip, ek- nareden Den Ezann kitap ismi olmasna karar verdim.
meini piiren insan tipi yok oldu. Gzel bir isimdi. Bende armlar olan bir balkt. Kitap
Dncenin akna gre bu parann bana aada- yaynlandktan sonra grdm ki, isabetli bir seim olmu.
ki cmlelerden hangisi getirilebilir? Okuyan, gren herkes ismi beendiini syledi.
Anlam akna gre bu parann bana aadakiler-
A) Bilgiye ulamak, eskisi kadar zor bir i deil artk.
den hangisi getirilebilir?
B) Gnmz dnyasnda bilimin gcnn yetmedii hi-
bir ey yok. A) Kitaplara isim koymak olduka kolay.
C) Gnlk hayatta kullanlmayan bilginin insann yararna B) Kitaplarma isim seerken olduka zorlanrm.
olduu sylenemez. C) Bir yazar olarak kitaplarma isim koymakta zgr dav-
D) Bilgi, yalnzca eitimle deil insann deneyimleriyle de ranrm.
oluan bir birikimdir. D) Kitaplarma koyduum isimlerin gzel olmasn isterim.
E) Sanlann aksine modern zamanlarn insan eskiler ka- E) Bir roman bitirdikten sonra sra ona bir isim vermeye
dar bilgili deil. gelir.
13. B 12. B 11. E 10. E 9. C 8. C 7. D 6. D 5. B 4. D 3. A 2. B 1. A Cevaplar

1. nsann kiiliini ekillendiren en nemli etken yetitii ev- 4. Bir akbabann Niyagara elalesine giden rmak zerinde
redir. ocukluk ve ilk genlik yllar, kiiliin olumasndaki bir cesedi yiyerek yzd grld. Ku tehlike noktasna
temel evredir. rnein ben, trklerin, zellikle de abdal geldii zaman kanatlarn aarak havalanabileceini san-
trklerinin dinlendii tipik bir Anadolu kasabasnda b- yordu. Fakat o noktaya gelince her ne kadar kanatlarn
ydm. Getiim her sokakta, girdiim her dkknda za- atysa da cesedin vahi bir hrsla donmu olan trnaklarn
man zaman hznl, ili; bazense kpr kpr, capcanl tr- karamayarak girdaba gitti. nsann buna benzer aldan-
kler duyardm. imdi byk ehirde yaamama ramen var. Fena alkanlklarn kurban kimse de ayn ekilde
hi kopamadm o trklerden. Her duyduumda burnumun Benim iin endielenmeyin. Ben onu istediim zaman,
direi szlar. Oysa ocuklarm imdi pop mzii dinliyor. derhal brakabilirim! der. Fakat -----
Onlara trkleri sevdirme abam, evrenin etkisinin yann- Bu parann sonuna dncenin akna gre aada-
da ok snk kalyor. Dinlediim mzikler onlara ok eski ki cmlelerden hangisi getirilebilir?
alardan kalma ilkel eyler gibi geliyor hatta bunu bizzat
kendileri sylyor. A) bunu gerekletirmek iin ayaa kalkmak isteyince ira-
de gc kalmaz.
Bu parann bal aadakilerden hangisi olabilir?
B) btn kuvvetinin kendisini terk ettiini grmek zorun-
A) Modern Hayatta Mzik dadr.
B) evrenin Mzik Seimindeki Etkisi C) i iten gemeden iradesini kemiren bu saplantlarn-
C) Trklerin Gzellii dan kurtulmaldr.
D) Byk ehirde Mzik D) aslnda brakamayacan en iyi kendisi biliyordur.
E) Trklerin Dn ve Bugn E) ou zaman bu niyetini hayata geirmeye cesaret bile
edemez.
2. Aadaki cmlelerin hangisi bir paragrafn giri cm-

lesi olabilir?
A) Bu okuduklarmz gnlk hayatmza tatbik etmeliyiz.

B) Bylelikle sorunlarn ortadan kalktn grmek mm-
kn.
C) Aratrma ve incelemenin nemini her geen gn daha
iyi anlyoruz.
D) Geenki toplantda da nl air bunu belirtmiti. 5. Bilgi, btn insanlara ulamas gereken en deerli hazine-
E) Faruk Bey'in syledikleri de son sylenenlerle paralel- dir. Bazlar buna ulamada dier insanlardan daha istekli
lik gsteriyordu. olur ---- Bu tip insanlarn bir ksm ise bildiklerini baka-
laryla paylamada pek istekli grnmez. Onlarn gzden
kard bakalarna aktarlmayan bilginin, slak topraa
yaan kardan daha farksz olduudur.
Bu parada bo braklan yere dncenin akna
3. (I) Byk bildiimiz insanlarn tarihleri hep birbirlerine ben- gre aadakilerden hangisi getirilmelidir?
zemez. (II) Bazlar daha hayatlarnda her trl an ve e-
refe eriir. (III) Hayatnda ba stnde gezdirilen insanlar- A) Bu kiiler bilgiye ulamak ve bilgilerini artrmak iin her
dan bazlar lmlerinden sonra unutulur. (IV) Aksine sa trl almay yaparlar.
iken bir kenarda kalan kymetler ldkten sonra deerlenir. B) ou insan, bilginin kendisine nasl bir fayda salaya-
(V) Sanatnn lmnden sonra panellere, trenlere konu cann sorgusunu yapar.
olur, heykelleri yaplr ve eyalar mzelerde sergilenir. C) nsan bilgiyi paylat srece kolektif bir yaama im-
Bu paradaki numaralanm cmlelerin hangisinden knna da kavuur.
sonra Bazlar yaarken deerleri hakkyla anlalmaz ya D) Bilgiyi sahiplenen insanlar, kutsal bir hazineyi seyre-
da anlald halde trl nedenlerden dolay aa vurul- den hazine avcsna benzerler.
maz. cmlesi getirilebilir? E) Topluma kar sorumlu olan bilginler, kendilerini her
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V trl bilgiyle donatr.

6. Hikyedeki kiileri, iyi ya da kt, olumlu ya da olumsuz 9. (I) Semer, bir zamanlar ekim ve binek hayvanlarnn vaz-
kalplar iinde vermeyi hem hayatn gereklerine hem de geilmez donanmyd. (II) Ne var ki binlerce yl arabalarla
sanat anlayma uygun bulmuyorum. Hikyede de hayat- zdeleen at ve benzeri ekim ve binek hayvanlar, mo-
ta olduu gibi kiilerin iine dt olumsuz durumlar- ki torlu tatlarn icadyla birlikte isiz kaldlar. (III) Buna ba-
ou zaman bu insann kendi elinde deildir- sevecenlikle l olarak da koumculuk, palanclk ve semercilik de birer
eletirmeyi daha doru, daha insani buluyorum. Yani ben meslek olarak hayatmzdan kmaya balad. (IV) Eskiden
kahramanlarm deerlendirirken ---- gebe toplumlar, kervanlar, yolcular ve seyyar satclar
Anlam akna gre bu para aadakilerden hangi- yklerini semerli hayvanlarla tarlard.(V) Semer sayesin-
siyle tamamlanabilir? de hayvanlarn vcudu hem souktan korunuyor hem de
tadklar yk omuzlarna zarar vermiyordu. (VI) Ayrca
A) onlarn karsnda deil yannda yer alrm.
semer atlarda kullanlan eyerlerin ilevini de stlendiin-
B) kiileri snrlandrarak veririm. den insanlarn tanmasna da imkn salyordu.
C) onlarn tek ynl olarak ele alrm.
Bu para iki paragrafa ayrlmak istense, ikinci paragra-
D) dnya grlerini de gz nnde bulundururum. fn kanc cmleyle balamas uygun olur?
E) hatalarnn bedelini demelerini isterim.
7. Aadakilerden hangisi bir paragrafn giri cmlesi

olamaz?
A) Sylemek istediklerime ortam salayan bir ara olarak

gryorum yky.
B) Akif Hasan Kaya, dergilerde yaymlad yk birikimi-
ni kitaplatrd.
C) yi bir yk ancak onun btn bileenlerini yerinde ve
dozunda kullanarak yazlr.
D) Nitelikli eser verenler oaldka yk daha iyi yerlere
gelecek diye dnyorum.
E) Yazarken btn bu imknlar sonuna kadar zorlamaya
alyorum.
8. nternet, yaantmz elektrik, matbaa, telefon kadar de-

itirdi. Yalnzca bir iletiim arac deil, biroumuz iin
gnlk hayatn bir paras haline geldi. Bu teknoloji yard-
myla pek ok konuyla ilgili bilgiye kolay, hzl ve gvenli bir 10. (I) Geleneksel Trk el sanatlarnn tarihi ok eski devir-
ekilde eriilebilmektedir. nternet kullanm yaygnlatka lere, Orta Asya'ya kadar uzanr. (II) Eskiden pabuular,
onunla ilgili farkl sorunlar da ortaya kmaya balad. n- yemeniciler, izmeciler, arklar, semerciler, kendirciler,
sanlar birbirinden uzaklatran, yz yze iletiimi ortadan cezveciler, bakrclar, demirciler, oymaclar, baklar, ha-
kaldran ve bamllk yapan bir yn de var internetin. Ay- srclar, nalbantlar, keeciler vb. gibi sanat kollarnn oldu-
rca ou insanda alkanlk haline gelen internet kullanc- u bilinmektedir. (III) Ancak bu sanatlarn ou kaybolmu,
lnn zellikle i yerlerinde retkenliin dmesine sebep gnmzde azalarak devam eden son temsilcilerinin elinde
olduu da bir gerek. Bu yzden ---- yrtlmektedir. (IV) Bugn devam etmekte olan marangoz-
Anlam akna gre bu para aadakilerden hangi- lua ramen eski ahap ssleme sanatlar, oyma ve nak-
siyle tamamlanmas daha uygundur? lk da kaybolan dier sanat kollardr. (V) El sanatlarndan
uval, heybe, aba, adr, kilim ve ulha gibi dokumalarsa
A) internetin belli bir yan altndakilere kstl olarak su-
zamann gelien ihtiyalarna ayak uyduramayarak ortadan
nulmas gerekir.
ekilmeye balamlardr.
B) i yerlerinde kullanmnn yasaklanmas gerekir.
C) zel iler iin kullanlmamasna msaade edilmemesi
sonra Bu sanat kollarn devam ettirecek raklarn olma-
gerekir.
y da kaybolmay hzlandran ayr bir faktrdr. cmlesi
D) internet kullanmnda dikkatli olunmas gerekir. getirilebilir?
E) sadece ihtiya olduunda internet kullanlmas gerekir.

11. (I) Sahaflar gnmzde sadece eski kitaplar satlan 13. I. Katmanl anlatmyla insan merkeze alp, nce in-
meknlar olarak bilinir. (II) Oysa bu meslek bizim tarihimiz- san diyen Atay, postmodern akmn Trkiyedeki ilk
de ok eski ve nemli bir gelenektir. (III) Bu sebepten g- temsilcilerindendir.
nmzde sahaflar iin yaplan tanm, s bir tarif olur; sa- II. Ruh tahlilleri, ruh-madde sava ve hayatn anlamsz-
haflar ok ayr ve bambaka bir lemdir, ayr bir kltrdr. lyla varoluulua da deinmitir.
(IV) Sahaflar eyhi rahmetli Hac Muzaffer zak, biraz da
III. Eserlerinde bilinli olarak aydn yalnzl, umutsuzluk,
latifeli bir ekilde Sahaf, lenlerin kitaplarn lecek olan-
anlalamama, korku, aresizlik, dlanma ve toplum
lara satan kimsedir. derdi. (V) Bunun nedeni de eskiden
basksn ilemitir.
paalarn, vezirlerin, kitap merakllarn deerli ktphane-
leri olurdu. (VI) Bunlar vefat ettii zaman hanm veya o- IV. Ouz Atay edebiyat dnyas ierisinde anlatm ve kur-
cuklar hemen bu kitaplar sahaflara satarlard. gusuyla yer edinmi yalnz bir aydndr.
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisinden V. Yaptlarnda nesne-insan, kalabalk-yalnzlk, ata-

sonra Sahaf, sradan kitap satan insan demek deil, ky- let-alkanlk, ait olma-dlanma gibi kavramlar ze-
metli kitab kymetli insana satan kimse demektir. cmlesi rinden insanolunun tinsel kmazlarn anlatr.
getirilirse anlam akna uygun olur? Numaralanm cmlelerden bir paragraf oluturulmak
istense ilk cmle aadakilerden hangisi olur?
14. Dil, anlama ve anlatmann en gelimi arac olduu gibi

ayn zamanda insann zn aa kard, kendisini
seslendirdii bir imkndr. Bu zelliinden dolay dil ile
gnl arasnda ayr dnlmesi kabil olmayan bir ba
vardr. Dilin konuma ve yazma imknlar, doallk ve ede-
bilik ynleriyle kullanlr. ---- Gnlk hayatta kullandmz
kelimeler ve sz kalplar gnlk ihtiyalarmz gidermek
iin birer aratr. Edebi dil ise, doal dilden hareketle ger-
ekletirilen yeni bir dildir. Bu yeni dil zerinde iir tr ba-
kmndan kullanm nitelii ve incelii balamnda durmak
12. retmenlik ve yneticilik yapp eitime uygulayc olarak gerekir. nk gndelik dilin iinde kelimeler, tek balarna
hizmet etmek byk nem tar. Meslek hayatnn tmn bir kavram karlar, onlara mecaz ve yan anlaml balam-
ya da uzun yllarn bu uurda geiren birok air ve yazar lar verir. iir metni balamnda ise, gnlk hayatta kullan-
vardr. stelik onlarn, bu alandaki gzlem ve deneyimleri- lan dile, kelimelere ve sz kalplarna yeni anlam ve deer-
ni byk lde eserlerine yansttklarn da grrz. ---- ler yklenir.
Aadakilerden hangisi bu parann son cmlesi ola- Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangi-
bilir? sinin getirilmesi en uygun olur?
A) Onlarn eitimimize yaptklar hizmetler, getirdikleri ye- A) Doal dil, her gn herkesin evde, sokakta, arda, pa-
nilikler saymakla bitmez. zarda kulland iletiim dilidir.
B) Bu bakmdan onlarn eserlerini iyi incelesek o dnemin B) Gnlk dilden hareketle iir dilinin kelimeleri airin iin-
eitim deerlerine de ulaabiliriz. den beslenir, iinde mayalanr.
C) Bylece her edebiyatnn ayn zamanda iyi bir eitim- C) iir dilinin gc kelimeleri deitirir, dntrr, gzel-
ci olduunu da gzleyebiliriz. letirir ve onlara byleyici bir nitelik kazandrr.
D) Bunlar, edebi eserleri eitimde renciye davran ka- D) iir dilinde kullanlan kelimeler, bu kelimelerin anlam
zandrmak iin ara olarak kullanmlardr. katmanlar, gittike oalan, genileyen, dntr-
E) Ne var ki bu insanlarn retmenlik yn hep sanat ki- len, yorumlanabilen yeni anlam deerleri sunar.
iliklerinin glgesinde kalm, gn yzne kmamtr. E) iir dilinin gc ayn zamanda, dnceleri ve duyu-
lar kelimelere ykleme, farkl bir imkn oaltma a-
basndan baka bir ey deildir.
14. A 13. D 12. B 11. A 10. D 9. C 8. D 7. E 6. A 5. A 4. A 3. B 2. C 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
PARAGRAFTA ANLAM
11
hhPARAGRAFTA ANLAM 2. Paragrafta Konu
hh Tr ve yazl amac ne olursa olsun her yaz/paragraf, bir
1. Paragrafta Tema konu zerine kurulur. Bu da demektir ki her paragrafn bir ko-
hh En genel anlamda bir parann btnne hkim olan temel nusu vardr.
duygu ya da dnceye tema denir.
hh Konu, parann btnnde kendisinden sz edilen eydir.

hh Yazl amac ne olursa olsun her yaz bir tema zerine ku-
rulur.
hh Genellikle giri cmlesinde belirir.
hh Temas olmayan bir yaz dnlemez.
hh Her yaz; hayat, sabr, sevgi, cesaret, kskanlk, fke, adalet, hh Paragrafn konusu bir cmleyle ifade edilebilecei gibi bir sz
korkaklk, cimrilik vs. bir temay ilemek zorundadr. ve sz bei eklinde de ifade edilebilir.
hh Yukardaki rneklere dikkat edilecek olursa tema iin verilen rnein izgi filmlerin ocuklar stndeki etkisi, erozyonla m-
rneklerin -genelde- duyu organlaryla alglanamayaca g- cadele etmenin yollar, eletirinin gelimeye katks gibi kav-
rlecektir. nk tema genelde soyuttur ve ancak his yoluyla ramlar bir paragrafn konusunu belirleyen ifadeler olabilir.
kavranabilir.
hh Bir paragraf zmlerken yaplacak ilk i konuyu doru ola-
hh Bir temann konuya dntrlmesi, o temann daha somut rak saptamaktr. Konusu anlalamayan bir paragrafla ilgili
hle getirilmesine yani belli bir balamda kii, yer, durum ve soruyu zmek mmkn olmaz.
zaman bildiren szcklerle snrlandrlmasna baldr.
hh Konunun belirlenmesi ana dncenin belirlenmesi iin ilk
hh Bir tema ne kadar snrlandrlrsa metinde ele alnmaya o ka- aamadr.
dar uygun bir konuya dnm olur.
hh Yazar, herhangi bir konuyu bir ynyle ele alp bir ana d-
nceye balar.
hh Konu ile tema birbirine kartrlmamaldr. Tema genel, konu

Uyar zeldir. Temann, belli bir balamda kii, yer, zaman, durum
- Olay evresinde gelien edeb metinlerde tema, olay r- bildirecek ekilde snrlandrlmasna konu denir. rnein;
gsne hkim olan atmann en ksa ifadesidir.
- retici metinlerde tema, metinde zerinde durulan d- Akn nemi, tema; Trk insannn aka verdii nem, konudur.
nce, bilgi, gzlem ya da haberin en genel, en soyut ifa-
desidir.
Sorusu
retmen
Paragrafn konusunun tespit edilmesiyle bir pf noktas var

mdr?
Paragrafta sk kullanlan kavramlar hangi konunun ilendiini gste-

ren ipulardr.

PARAGRAFTA ANLAM
hh Dostluk tema; dostluu gelitirmek iin yaplmas gerekenler rnein;

konudur.
Kk byk ailelerin bir baba yurdu vard. Dar, kaldrm bozuk
bir sokaa bakan yamurlar ve frtnalarla d manzaras karar-
m bir evde gzlerimizi dnyaya aardk. Bu evin kk byk
hh Kiralk Konak romannda, Seniha ve Cemilin aile bykle-
herhlde bir bahesi olabilir. Bu bahenin her taraf kendi elleri-
riyle sorunlar yaamas, konu; bu somut olay iinde ilenen
mizle ilenirdi. Annemiz, babamz bize baz ihtiyar kays aa-
soyut ve genel bir kavram olan kuak atmas ise temadr.
larn gstererek bunlar bykbabamzn, asn bilmem nere-
hh Bereketli Topraklar zerinde romannda, arkadan a- den alarak yetitirdiini; ocuklarn da onun altnda oynadklarn
lmak zere kylerinden kalkp Adanaya gelmeleri, konu; anlatrlard. Evimizin iindeki odalarn her birinin, sevinli yahut
kyden kente g olgusu ise temadr. ackl tarihleri vardr: te bu sofada bykbabamz lmt, u
odada annemizin gelinliinde bandan para serpilmiti Evi-
miz, ailemiz ve biz, hep bir vcut idik. Bu ev sevgisi maddi bir
hh Kurtulu Sava yllarnda bir subayn cephede yaadklar, avu toprak, bir yn tahta ve sva sevgisi deildi. Biz, evimiz
konudur; vatanseverlik duygusu ise temadr. iinde, ailemizi, muhitimizi, ecdadmz severdik. Bu sevgi, ruhu-
muz iin bir sknet ve ferahlk, bir inan ve irade kayna tekil
ederdi.
hh Orhan Kemalin Murtaza adl romannda, Beki Murtazann
geim zorluu iindeki yaam konu; greve ballk d-
ncesi ise temadr. Bu parann temas evdir. Ev temas, ev sevgisi eklinde snr-
landrlmtr. nsanlarn evleriyle eskiden beri sregelen hayat
balants sonucu doan sevgi zerinde durulmutur.
rnein;
Akdeniz, Anadolu dalarn siper alm olan milletin z mal idi

ve yle kalacaktr. Bu dalarn nnde yerlemeye zenen her
istilac, bir gn sklp atlmtr. Anadolu mill olmaya mahkm
bir memlekettir; onun ne toprak ne de halk birlii bozulabilir. Bu Uyar
kylarn saadeti, i topran, sarp ve yaln dalarn zahmetini hangi yn zerinde durulmaktadr? sorusunun ce-
eken insanlara ait olmaldr. toprak, bu kylarda teneffs eder vab konuyu verecektir.
ve buradan bask grd zaman, boazna baslan bir dev gibi
Yukarda birinci parada, Tema Akdenizdir. Akdenizin
tarihinin grmedii kahramanlk destanlarn yaratr. u dalarn
hangi yn zerinde durulmutur? sorusuna verilecek
stnde Trk hrriyetinin sesi asla dinmemitir. Trk Akdenizde,
cevap, Akdenizin Anadolu topra ve halkyla olan sk
bizim olan ve olmayan btn medeniyet hatralarnn hepsini ge-
balantsdr ki bu da metnin konusudur.
ecek olan cumhuriyet medeniyetini kuracaz.
kinci parada tema evdir. Evin hangi yn zerinde du-
Bu parada Akdeniz temas snrlandrlarak, Akdenizin Anadolu
rulmutur? sorusuna verilecek cevap, ev sevgisi de ko-
topra ve halkyla olan sk balants zerinde durulmutur.
nudur.

PARAGRAFTA ANLAM
rnek1: rnek2:
Hali'i mehtapta izleyenler bilir. Hali, mehtapta sihirli bir Bir dili, ancak o dile btnyle vakf olanlar zengin-
doa parasdr. Sular, altn akan bir nehre benzer. Bir ba- letirir ve gelitirir. Dilin estetiinden, ruhundan, incelikle-
karsn kynn birinde yangna dnr. Bir bakarsn, gm rinden haberdar olmak gerekir bir dili zenginletirmek iin.
bir haner olmu. Kprde balk tutanlar, bu gm haneri Gemiini, geirdii dnmlerini, ayrntlarn, sakl hazi-
ele geirmeye alan masal yaratklardr. Gzlerinize olan nelerini bilmek gerekir. Bunu da en iyi, o dili ana dili olarak
inancnz zayflar, gnl gzyle grdnz sanrsnz; renip konuanlar bilir. Dili gelitirmek, zenginletirmek
nk gzlerinizi kapaynca bu grkemli manzara kaybolup isteyen birinin sz konusu dili, ana dili deilse o kii o dile
gitmez. Renk ve ekil deitirerek srp gider." Hali tarih yabancdr. Bir insan, yabancs olduu bir dilin olanaklarn
boyunca corafi konumu ile birlikte doal liman olmas ile bilemez ki o dile bir eyler kazandrsn, dilin sz varln
de nemini korumutur. Verimli topraklar ve tatl su kay- zenginletirsin, o dile yeni bir ufuk asn. O dili, ana dili ola-
naklar ile gemiten gnmze bereketin sembol Altn rak konuan kiinin iidir bu.
Boynuz ismi ile de anlan Hali, bundan byle mehtap se-
Paray inceleyelim: Parada zerinde durulan kavram dildir. u halde para-
fas ile anlsa yeridir.
nn temas dildir. Dilin hangi yn zerinde durulmutur, sorusuna verilecek
Bu parada aadakilerden hangisi zerinde durul- cevap bir dili zenginletirme, gelitirmenin yollar olacaktr ki bu da parann
maktadr? konusudur. Peki yazar, okuyucuya hangi mesaj vermek iin paray kaleme al-
mtr, diye soracak olsak, ite bu soruya verilecek cevap ana dnce olacaktr
A) Tarihi ynyle Hali ki o da parann ilk cmlesidir.
B) Mehtapta Haliin grn

C) Haliin stanbul iin nemi
D) Haliin corafi zellikleri
E) Haliin gzellikleri
Parann geneline bakldnda Haliten bahsedildii grlecektir. Haliin

hangi yn zerinde durulmutur? diye sorulduunda Mehtapta Haliin g-
rn cevab alnacaktr.
rnek3:
3. Paragrafta Ana Dnce
iir yazmaya hevesli bir gen, Yahya Kemal Beyatlya yaz-
hh Her yaznn/parann/paragrafn bir amac vardr. dklarn gstererek: Yazmaya devam edeyim mi, etme-
yeyim mi? diye sorar. Yahya Kemal de: Yazmamak elin-
hh Yazarn amacn belirleyen cmleye ana dnce cmlesi
deyse, yazma. der. nk hibir gerek air iin yazmama
denir. Sylenenlere genellikle bu cmle yn verir. Yaznn d-
ihtimali yoktur.
nce yaps onun zerine kurulur.
hh Asl anlatlmak istenen, vurgulanan dncedir, parann ya- Yahya Kemalin bu szleriyle anlatmak istedii aa-
zl amacdr. dakilerden hangisidir?
hh Aklanmaya, desteklenmeye, ispatlanmaya elverili bir g- A) iire yeni balayan genlere yol gstermek gerekir.
r veya tezdir.
B) Henz ustalamam bir air, deneyimlilerin izledii yol-
hh Ak ve zl olmaldr.
dan gitmelidir.
hh Paragraftaki btn cmleleri kapsayabilmeli, en genel yarg- C) Gen air, olgunlamam da olsa yaptlarn ortaya -
ya sahip olmaldr.
karrlar.
hh Demek ki, ksaca, zetle, sonu olarak, yleyse vs. sz-
D) Baarl, usta bir air iin yazmak, gl bir tutkuya d-
ckleri dndrr.
nmtr.
E) Usta airler, deneyimsiz yazarlara yol gstermekten
hh Ana dnce cmlesinin yazda belli bir yeri yoktur. Yaznn kanmazlar.
banda, ortasnda ya da sonunda verilebilecei gibi, yaznn
tmne sindirilmi de olabilir. Bu, yazarn tutumuna baldr. Parada Yahya Kemal, insann zellikle de air adaylarnn, yazma drtlerinin
nne geemeyeceini anlatmak istemitir. Bu anlam D seeneinde yazma
isteinin gl bir tutkuya dnmesi ifadesiyle aklanmtr.
hh Tmdengelim paragraflarnda batadr:

PARAGRAFTA ANLAM
hh Tmevarm paragraflarnda sonda olabilir:

Uyar
YGS/LYS sorularnda karmza kan ana dnce, genel
Bugnlerde, romanlardan uyarlanan diziler ok tutuluyor. Ne ya- olarak u tarzdadr.
zk ki bu trden filmler; cilalanm, makyajlanm, her ynyle
- Bu parann ana dncesi aadakilerden hangisi-
sahte duran bir grnm arz ediyor. Reat Nurinin 1922de ka-
dir?
leme ald alkuunu bugnn Trkiyesine nasl uyarlaya-
caksnz? O eser, o dnemin koullar gz nne alnarak yazl- - Bu parada asl anlatlmak/sylenmek istenen aa-
mt. O hliyle ok deerli bir eser. Onu roman haliyle okursanz dakilerden hangisidir?
doyumsuz bir tat alrsnz. Ama dizilerde yaptklar gibi Feridenin - Bu paradan karlabilecek en kapsaml yarg aa-
eline bir cep telefonu verdiniz mi hikyenin btn bys bozu- dakilerin hangisidir?
luyor. Edebiyat klasiklerini popler kltre transfer ederken
o eserlerin deerini yitirecek sorumsuzluklardan zenle ka- - Bu parada vurgulanmak istenen dnce aada-
nmak gerek. kilerden hangisidir?
Paray inceleyelim: - Bu parada aadakilerin hangisi vurgulanmaktadr?
Parada zerinde durulan kavram televizyon dizileridir. u halde - Yazarn bu szyle belirtmek istedii aadakiler-
parann temas televizyon dizileridir. den hangisidir?
Televizyon dizilerinin hangi yn zerinde durulmutur, sorusu-

na verilecek cevap edebiyat klasiklerinden televizyona aktarlan
diziler olacaktr ki bu da parann konusudur.
Peki yazar, bu paray hangi amala, hangi mesaj vermek iin

kaleme almtr, diye soracak olsak, ite bu soruya verilecek ce-
4. Paragrafta Yan Dnceler
vap ana dnce olacaktr ki o da parann son cmlesidir.
hh Ana dncenin eitli ekillerde (rnekleme, karlatrma,
tank gsterme ) desteklendii cmlelerdir.
hh Kimi zaman da parann tmne yaylmtr:
hh Genelde gelime cmlelerinde grlr.

Nasl becerdi bilmem, denize diklemesine inen bu alln bir
ksmn ne pahasna ayklad biliyor musunuz? Trnaklar paha-
sna. O, al rpnn sere serpe gelitii bu denize diklemesine
inen toprak, yle talkt ki... Bazen onu ziyarete gider, o insa-
hh Genellikle bir paragrafta her cmle bir yardmc dnce ie-
nst abasn aknlkla izlerdik Gel zaman git zaman; bu
rir veya her cmleden bir yardmc dnce karlabilir.
talklardan kk am aalarnn, krpe dikenli yapraklaryla
be koca yemileriyle yer yer esmer, pembe kl rengi topraa hh Yardmc dnceyle ilgili sorular genellikle olumsuz soru
kk salm olduunu azmz ak ahit olduk. O ise gzlerinden kk biimindedir.
taan bir gurur ve mutlulukla bize glmsyordu.
hh Bu sorularda alt izili blme dikkat edilmelidir.
(Bu paray okuduumuzda ana dnceyi ieren bir cmleyle
karlamyoruz. Bu durumda ana dnceyi parann genelin- hh Yardmc dnce sorularnda parann cmleleriyle see-
den karmamz gerekir. Parann btnnde Sabr ve emekle nekleri eletirilmelidir. Anlamca ayn dorultuda olanlar elen-
her gln stesinden gelinebilir. dncesi anlatlmak isten- dikten sonra kalan seenek sorunun cevabdr.
mitir.)
Sorusu
retmen
Bir paragrafta birden fazla ana dnce olur mu?
Bir paragrafta ana dnce bir tanedir ama yardmc dnce

birden fazla olabilir.

PARAGRAFTA ANLAM
rnek4: Uyar
ki dostun arasna girecek en kt duygu phe olsa ge- YGS/LYS sorularnda karmza kan ana dnce, ge-
nel olarak u tarzdadr.
rektir. Olmadk yerde olmadk olaylar sonucu iinize bir
phe dt m yandnz demektir. Eer btn olumsuz Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir/
duygular gibi ona da gem vurmazsanz bir kurt gibi beyni- ulalamaz/yer verilmemitir?
nizi kemirir durur. Artk ne dostluunuzun yllanml kr Bu parada aadakilerin hangisinden sz edilmemitir?
eder ne atlattnz badireler. Nice evlilikleri bozmu, nice
Bu paradan aadaki yarglarn hangisi karlamaz?
sultanlara en yaknlarn ldrtm, nice can dostluklar yol
ayrmna getirmitir. Kim bilir ka ortaklk phe yznden Aadakilerden hangisi bu szleri syleyen yazarn d-
bozulup gitmitir. nsann aklna bir kere girdi mi ilerini alt ncesiyle badamaz?
st eder; iyileri kt, bilginleri cahil, adilleri zalim yapar. En Aadakilerin hangisi byle diyen bir yazarn zellii de-
kara dnceleri bile beraberinde srkleyen phe insan ildir?
gnlnn deil aklnn, mantnn yetersizliinin bir gster-
Byle diyen birisinin aadakilerin hangisini sylemesi
gesidir.
beklenemez?
Bu parada aadakilerin hangisine deinilmemitir?
A) nsanla phelerini kontrol altnda tutmas gerektiine

B) Aklarn, arkadalklarn vs. phe yznden bozulabi-
5. Paragrafn Bal
leceine
C) Mantkl insanlarn phenin rzgrna kaplmayacana hh zerinde durulan kavram ve bak asnn bir iki szckle
ifadesidir.
D) Karlkl gven duygusunun pheyi yenebileceine
E) Kukunun insan tavr ve davranlarnda farkllklar
yaptna hh rnein, bir parada zerinde durulan kavram sanat ve ona
bak as da onun ileviyse bu parann bal Sanatn
levi olabilir.
A seeneini, Eer btn olumsuz duygular gibi ona da gem vurmazsanz bir
kurt gibi beyninizi kemirir durur. cmlesinden,
B seeneini, Artk ne dostluunuzun yllanml kr eder ne atlattnz ba- hh Paragrafta anlatlanlar en iyi zetleyen kelime ya da kelime
direler. Nice evlilikleri bozmu, nice sultanlara en yaknlarn ldrtm, nice beidir.
can dostluklar yol ayrmna getirmitir. cmlelerinden,
C seeneini, En kara dnceleri bile beraberinde srkleyen phe insan

gnlnn deil aklnn, mantnn yetersizliinin bir gstergesidir. cmlesin- hh Yazda anlatlanlara ve yaznn amacna uygun olmaldr.
den,
E seeneini, . nsann aklna bir kere girdi mi ilerini alt st eder; iyileri kt,
bilginleri cahil, adilleri zalim yapar. cmlesinden karabiliriz. hh Balkta u zellikler bulunmaldr:
hh Balk paragrafn tamamn kapsamal.
hh Ana fikirden izler tamal, ana fikirle uyum iinde olmal.
hh Birden ok balk, seeneklerde doru gibi grnebilir. le-

rinden en uygun olan seilmelidir.

PARAGRAFTA ANLAM
rnein;
rnek5:
Sanatn amac, kiinin dncesini, duyarln gelitirmek; ona,
airlerin doup bydkleri, grev yaptklar, bir mr vur-
dnyaya ve insanlara insanca bakma, sezme, kavrama gc ka-
gun yaadklar, kalpten bal olduklar gzde ehirler var-
zandrmaktr. Sanat rnlerine ilgi duymayan, hayali ilemeyen, dr. Bu ehirler, o airlerin adlaryla zdeleerek anlagel-
bakalarnn aclarna, dertlerine ortak olmayan bir bilim adam, milerdir. rnein stanbul, airler iin gizemlerle dolu bir
bir yarg, bir ynetici dnelim; ne yarar olur bunlarn toplum- masal ehridir. airlere ilham verir Bu gzel ehri grp
larna, insanla? nsann, insan sevgisiyle yorulmad toplum- de ondan etkilenmeyen yoktur. Her air bu ehrin bysne
kaplmtr. Bu airlerden zellikle Necip Fazl Ksakrek ve
larda btn ynleriyle ilkellik egemen olmaz m?
Yahya Kemal Beyatl, stanbulun etkiledii iki byk airi-
Balk, okuyucuya yazda ne anlatldn ve yaznn amacn mizdir.
sezdiren bir n uyarcdr. Paraya bu gzle bakldnda sanat Bu paraya konacak en uygun balk aadakilerden
ve insan odakl bir yaz olduu anlalacaktr. Bu parann ba- hangisidir?
l Sanat ve nsan olabilir.
A) airler ve ehirler B) stanbulun Gzellii
C) airlerin Dnyas D) Rya ehir
E) stanbul airleri
Balk, bir yaznn neyi anlattn ya da bu yaznn yazlma gerekesini sezdire-
cek bir zellik gsterir. Konuyu tantan, ana dnceyi birka szckle yanstan
szdr. Baka bir deyile balk, konu, ana dnce uyumunu yanstan en zl
ifadedir. Bu aklamalar nda para deerlendirildiinde A seeneinde
verilen airler ve ehirler ifadesinin paraya en uygun balk olduu gr-
rnein; lecektir.
Sanat snr tanmaz ifadesini hepiniz duymusunuzdur. Ben bu

sz ok doru buluyorum. Bugn Mevlanay anma trenlerinde
yerli turistten ok yabanc turist Konyaya akn ediyorsa, btn
6. Soruya Karlk Olan Paragraf
dnya Yunusun Yaratlan ho gr yaratandan tr mesajn hh Soruya, bir paragrafla yant verilmitir.
alyorsa ben de Hugoyu yahut Tolstoyu zevkle okuyorsam; sa-

nat bir lkeye, bir millete hapsetmek elbette ona hakszlk ola- hh Soru cmlesi giri cmlesi (parann konu ya da ana dn-
caktr. Ac, dnyann btn yreklerini burkar nk umut herke- cesi) olarak dnlebilmelidir.
si heyecanlandrr. Sanat diye bir dil var btn dilleri kapsayan,

kucaklayan. hh ou zaman ilk cmle, balant gesiyle soru cmlesini d-
ndrr.
Yukardaki paragrafta sanattan bahsedilmektedir. Yazarn d-
ndrmek istedii eyse sanatn snrlar tesi bir etkisinin ol- hh Paragrafn ilk cmlesi sorudan sonra okunduunda soru ve
ilk cmle arasnda bir uyum olmas gerekir. Bu bakmdan ge-
duudur. u halde bu paragrafa "Sanatn Evrensellii" bal
nellikle konuyla ilgili bu tr sorular sorulduu paragraftaki ilk
uygun decektir.
cmleden anlalr.
hh Paragrafn ana dncesinin de sorulan soruyla uyum iinde

olmas, parann sorunun cevab niteliinde olmas gerekir.

PARAGRAFTA ANLAM
rnek6: 7. Cmlelerin Yer Deitirmesi

Yazdm iirleri sesli olarak okurum ilk nce, kulama ho hh Byle durumlarda paragraftaki akn iki yerde kesilmesi sz
geliyorsa deiiklik yapmam. Ama fazla ya da kula trma- konusudur.
layan szckler varsa onlar atarm, deitiririm. nk iir
gereksiz szc kaldrmaz. Ayrca, yllar sonra yeniden
okuduumda, beni ilk gnk gibi etkileyebilecek mi, diye hh ncelikle cmleler arasndaki kip ve anlam rtmesine ba-
dnrm. yle iirler vardr ki her gn okusanz bkmaz- klmaldr.
snz. Yazdm iirlerin de byle olmas iin gayret ederim.
Bu para aadaki sorulardan hangisine karlk sy- hh Parann balamna dikkat edilmeli, her bir cmlenin ken-
lenmi olabilir? disinden nceki ve sonraki cmlelerle balamsal uyumuna
baklmaldr.
A) iirlerinizi younlatrmak, kalc klmak iin nelere dik-
kat edersiniz?
B) Eletirmenlerin iirlerinizi yeterince deerlendirmeme- hh Balant geleri de gz nnde bulundurularak deiiklik
sini neye balyorsunuz? gerekletirilmelidir.
C) iirlerinizi yazarken okurlarn beklentisini gz nnde
bulundurur musunuz?
D) Baka iirlere, airlere yknmemek iin nasl bir yol
izliyorsunuz?
E) iirlerinizdeki duygusal zenginlii nasl salyorsunuz?
Para incelendiinde, iki temel hususun zerinde durulduu grlecektir. Birin-

cisi soruya muhatap olan kii, iirlerini biim ve ierik asndan mkemmel rnek8:
hle getirmek iin belli eyler yaptn sylyor. kincisi ise iirlerinin kalc
olmasn nemsediini ve iir yazarken onlarn uzun soluklu olmasna da dikkat (I) Turan Oflazolunun Allahn Dedii Olur adl oyunu
ettiini belirtiyor. u halde para, bu iki duruma uygun bir soruya cevaben bir gn iinde hatta birka saatte geen olaylar zerine ku-
verilmi olmaldr.
rulmu. (II) Oyun, birlik kuralna uygun yazlm ancak
izleyicinin merakn kamlama ynnden ok baarl ol-
rnek7: duu sylenemez. (III) Blmler arasnda sre fark var, ilk
blm ikinciye gre daha ksa ve bu da izleyenleri rahatsz
Yazar olmann yolu ncelikle okumay ve kitab sevmekten
ediyor. (IV) Kiiler kendi toplumsal, psikolojik, ekonomik
geiyor. Kitab ve okumay sevmeyen birinin yazmaya he-
vesleneceini dnemiyorum. ocukluumda okumaya ve kltrel yaplarna uygun olarak olaylar iinde verilmi.
duyduum ilgi ve kitap sevgisi yazar olmamdaki itici g, (V) Sanat, bu eksiklerine karn, Bat standartlarn yaka-
okumann yannda okumay destekleyen bir ailenin olmas lama yolunda emin admlarla ilerleme adna umut veriyor.
benim buralara gelmemdeki en nemli etkilerden biridir.
Bu parann anlam akndaki bozukluu gidermek iin
Bu para aadaki sorulardan hangisine karlk sy-
aadaki deiikliklerden hangisi yaplmaldr?
lenmi olabilir?
A) I. cmleyle II. yer deitirmeli
A) Herkes yazar olabilir mi?
B) Yazar olmanzdaki etkenler nelerdir? B) II. cmleyle III. yer deitirmeli
C) Yazarlkta yetenek nemli mi? C) III. cmleyle IV. yer deitirmeli

D) Genlere nerileriniz nelerdir? D) IV. cmle I. den sonra gelmeli
E) Yazar olmaya ne zaman karar verdiniz? E) V. cmle II. den sonra gelmeli
Paragrafn ana dncesi sorunun ne olduuna, nasl bir ierik tadna y- Parada, cmleler arasnda deiiklik yaplacaksa ak iki yerde bozulmu
nelik en nemli ipucudur. Paragrafn giri blm, sorunun ieriine ve yap- demektir. Balant geleri dikkatle incelendiinde zm kolaylar. Parada
sna uygun olarak dzenlendii iin sorunun ne olduunu belirlemede dikkate bir yaptla ilgili olumlu ve olumsuz deerlendirmeler yaplm. yleyse olumlu
alnmas gereken bir cmledir. Soru bu bilgiler nda incelendiinde, soruya ifadelerle olumsuz ifadeleri ayr ayr toplamak gerekmektedir. Ayrca mili
gemi zaman ve imdiki zaman (yor) kipleri i ie girmi. Onlar da bir araya
muhatap olan kiinin, kendisini yazarla iten faktrleri sralad grlecektir.
getirdiimizde yant netleir. IV. cmle I. cmleden sonra gelirse hem olumlu
u halde soru bununla ilgili olmaldr ki bu da B seeneiyle rtmektedir. ve olumsuz deerlendirmeler hem de kipler yerli yerine oturur.

PARAGRAFTA ANLAM
rnein;
rnek9:
Szckler birtakm iaretlerdir. nsan bu iaretlerle dnr. D-
(I) Herhangi bir eser yazmaya niyetlenen bir sanat nce nrken nesnelerin yerine iaretleri yani szckleri koyar. Bir
kullanaca malzemeyi seer. (II) Sonra da bu malzeme- insann sz daarcnn zenginlii, ancak bakalarnn sz
deki estetik d geleri ayklayp malzemesini rafine eder. daarcyla karlatrldnda ortaya kar. Bu, zihin ile-
(III) O da tasarladklarn dil araclyla ksa ve z olarak mesini kolaylatrr ve abuklatrr. Szckler ne kadar kullanl
anlatr. (IV) airin malzemesi de dildir. (V) rnein, bir hey-
ve ak olursa zihin o kadar iyi iler.
keltra mermeri fazlalklarndan arndrarak eserini ortaya
karr.
Yukardaki numaralanm cmlelerle anlaml bir btn Yukardaki paragrafa dikkat edildiinde koyu yazlm olan cm-
oluturabilmek iin cmlelerden hangisi yer deitir- lenin, konuya farkl bir bak asyla yaklat grlecektir.
melidir? Kendisinden sonra gelen balant gesi de bir nceki cmleyle
A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV. anlamca ilgilidir. Sonrasndaki cmle, ierdii balant gesiyle
kendine deil, kendisinden nceki cmleye baldr.
D) III. ve V. E) IV. ve V.
Para incelendiinde, III. cmlede o da balant gesinin olduu grlecek-

tir. Birinin yapt herhangi bir eylemden sonra, bir bakasndan da bahsedile-
cekse o da ifadesini kullanmak gerekir. III. ve V. cmleler yer deitirildiinde
amaca ulalacaktr.
rnek10:
(I) yle romanlar vardr ki daha ilk sayfasnda olay rgs-
nn ekim alan iine alr okurunu. (II) Kan basncn ycel-
ten heyecanlar meydana getirir okurda. (III) Kimi romanlar
da vardr, slubuyla okurun aklna olduu kadar yreine
de seslenme yolunu seer. (IV) Romanda zgnlk, derin-
8. Ak Bozan Cmle lik, ok ynllk aranr. (V) Daha dorusu, okurun, okuma
eylemine akl, kalbi yani tm varlyla katlmn salar.
hh Ak bozan cmle, genellikle paragrafn ortasnda ender ola- (VI) En yksek cokular, estetik tutkulara dntrr.
rak da sonunda bulunur. Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi d-
ncenin akn bozmaktadr?

hh Konuya farkl bir bak asndan bakan bir ifade olabilecei
Bir cmlenin, parann akn bozabilmesi iin drt durumdan birinin gerek-
gibi, konuyla elien bir ifade de olabilir. lemesi gerekir. Konu deiir. Bak as deiir. Dnceyle eliir. Paradaki
yerine uygun deildir.
Ayrca ak bozan cmle, ou zaman yeni bir giri cmlesi nitelii tar. Son
olarak da ak bozan cmlenin stndeki ve altndaki cmleler, anlamca ve
Byle durumlarda para iindeki balant gelerine dikkat
balant geleriyle birbirine baldr.
etmek gerekmektedir. nk balant gelerinin nceki cm-
Parada kimi romanlarn, olay rgsyle insanlar etkilemediinden, kimi ro-
leyi sonraki cmleye balama ilevi ak bozan cmleyi ele manlarnsa dilsel rntsyle insanlarn aklna ve yreine daha dorusu tm
varlna seslendiinden sz edilmitir. IV. cmlede konu deierek romanla-
verecektir.
rn karlatrlmas deil, genel olarak roman olmutur. Ayrca bu cmle giri
cmlesi niteliindedir. Son olarak da altndaki cmle kendisine deil III. cm-
leye baldr.

PARAGRAFTA ANLAM Konu Testi - 1
1. u masal ocuklarn azndadr: Besus adnda biri, bir 4. (I) Roman, amzn nde gelen sanatlarndan biri olmu-
sere yuvasn yrei hi szlamadan bozmu, yavrular- tur gnmzde. (II) Snrlar arasndaki atmalar arttka,
n ldrm. Bu nedenle kendisine atanlara: Haklydm toplumlarn dengesi bozulduka daha bir nem kazanmtr
demi nk bu sere yavrular durmadan beni babam l- roman sanat. (III) Son zamanlarda o kadar ok roman ya-
drmekle suluyorlard haksz yere. Bu baba katili o gne ymlanmaya baland ki yaymlanan her roman okuyabilme
kadar bilinmeden, phe uyandrmadan yaamt.
imkn da kalmad. (IV) Fakat nemli bir roman yaymlann-
Yukardaki paragrafta sz edilen kiinin iine dt- ca u ya da bu nedenlerle, u ya da bu yollarla okuyucula-
ruh hali aadakilerden hangisidir? rn ilgisini ekiyor binlerce roman arasnda yitip gitmiyor. (V)
A) Vicdan azab duymaktadr. Gerek teknik, gerek anlatm bakmndan olduka farkllklar
gsteriyor imdilerde yaymlanan romanlar.
B) Hayvanlara kar acmaszdr.
C) Suu aa knca rahattr. Numaralanm cmlelerin hangisinde "gnmzde ro-
man sanatnn nem kazanmasnn gerekeleri" dile geti-
D) Suunu bakalarna ykmaktadr. rilmitir?
E) Benliine gvenini yitirmitir.
2. Bir okuyucu sevdii airi tanmadan nce baka, tandk- 5. air, iir yazan kimse demek deil; onun tesinde bir var-
tan sonra baka insandr. ok sevdiiniz, sizi sarhoa lktr. air, bir tavr alr ve iirinin de stnde bir yerdedir.
eviren iirlerle ilk karlamalarnz hatrlayn. Gece ise
Rimbaudun dedii gibi bakalardr da o. Hem en ok ken-
uykunuz almtr. Yaama isteiniz artmtr. Sokaklarda
di, hem bakalardr. Bunun iin her iirde, en bireysel iir-
dolamak, tandklarnz arayp bulmak istersiniz. Bu co-
ku, bir katkdr yaamnza. Bunun nedeni iirin duyarll- de bile iir dncesi ve toplum dncesi yan yana, kimi
nz dile getirmesi, kendinizde var sandnz duygular zamanda i ie bulunur.
zmlemesidir. nsan iiri okuduka naieir, btn faz- Bu szler aadaki sorularn hangisine verilmi bir
lalklarndan, dal ve budaklarndan arnr. Yunusun Taptuk cevap olabilir?
Emre derghna tek bir eri odun bile gtrmekten imtina
etmesinin srr da bu olsa gerektir. airini de inceltir iir A) lkemizde air deyince akla ne gelmektedir?
okuyucusunu da B) airin taknmas gereken tavr sizce nasl olmaldr?
Bu parada asl anlatlmak istenen dnce aadaki- C) iir toplumsal m, bireysel midir ?
lerden hangisidir?
D) airlerin toplumsal iirler yapmalarn doru buluyor
A) airler, insann derinlerdeki duygularn dile getirir. musunuz?
B) Etkileyici bir iir insan yaamna coku katar. E) airin toplumla kaynamas iin nasl davranmas ge-
C) nsan, sevdii iirleri dostlaryla paylamak ister. rekir?
D) iir, insan olumlu ynde deitirir.
E) Duyarl insanlar, iir sayesinde kendi varlklarnn srr- 6. Son zamanlarda, romanlardan uyarlanan diziler ok konu-
n zer. uluyor. Konuuluyordan kastm dizilerin gzel kadnlar,
yakkl erkekleri, onlarn birbirleriyle ilikileri ve en ok da
toplumun ahlak anlayn derinden sarsan uygunsuz sah-
3. Yazma hevesini bitirmi, retkenlii bitmi, kendini gncel- neleridir. Sanatlardan, onlarn eserlerinden, o eserlerde
lememi baz yazarlar, mehur ilham perisinin gelmesini ortaya konan toplumsal meselelerden, o eserlerin edebi
beklerler, kendi kendilerine ne yazaym? diye kara kara
deerinden sz eden pek yok. Edebiyat klasikleri popler
dnrler. Byle sanatlarn yazdklarnda konu nedenli
kltre transfer edilirken geriye anlatlan hikyelerden ba-
gzel olursa olsun yazdklar insanlar kucaklamayan bo
szlerden ibarettir. Bu sanatlarn ne yazaymla birlikte ka bir ey kalmyor.
nasl anlataym diye de dnmesi gerekir. Bence yazy Bu parada asl vurgulanmak istenen aadakilerden
da yazar da hayata dndren budur. hangisidir?
Bu parada aadakilerden hangisine varlamaz?
A) Dizilerin, yaptlarn edebi ynn gz ard ederek onla-
A) Konu, yaz iin tek bana yeterli olmaz. rn deerini glgeledii
B) Yazar, setii konudan ok anlatmdaki ustal ilgi- B) Dizilerdeki karakterlerin gnmz insann yanstama-
lendirmeli. d
C) zgn bir yaz yazarnn anlatmndaki nitelii ve z- C) Dizilerin, klasik eserleri ve sanatsn topluma yanl
gnlne baldr. tantt
D) Bir yaznn konusu, en az yazarn yazma konusundaki D) Dizilerdeki kahramanlarn topluma zellikle de genle-
zgnl kadar nemlidir. re yanl rnek olduu
E) Her yazarn kendini yenilemesi, yazarlnn devam E) Televizyona uyarlanan eserlerin toplumun kltrel do-
iin zorunludur. kusunu deitirdii

7. Bir sanat toplumsal meselelerden, lkesindeki deime 10. Sanat dnyasnda kendini tamamyla Batya ve Batlla-
ve gelimelerden eserlerinde bahsedebilir. Bu, onun ter- maya adam bir kesim var. Ne kadar yanl! Bunlar ge-
cihidir ve kimse bir ey diyemez. nk biz eletirmenler, miini bilmiyor, bilme gerei de duymuyor. te yandan bir
onun eserine bakarz. Eser, estetik bir deer tayorsa de bu anlaya tepki duyarak gelien bir kesim var. Bunlar
takdirimizi hak eder. Eer eser gzel olmasnn yannda da gemii yceltiyor ve her eyini savunmaya kalkyor. Bu
zt gibi grnen kesimler aslnda birbirinden hi de farkl
ayn zamanda faydalysa o zaman sanaty iki kez tebrik
deil. nk "Batclar" da "gelenekiler" de gemii tek bir
ederiz. Ama gzellik olmaynca eserin okunmayacan,
renge, tek bir zellie indirgiyor. Her iki taraf da gemiin
dolaysyla faydann da ortadan kalkacan belirtmeliyiz. ne denli ok ynl, ok sfatl olabileceini grmek iste-
Oysa hibir toplumsal fayda salamad ne srlen bir miyor. Aslnda ayn eyi yapyorlar. ki kesim de eletirel
eser; estetik bir deer tayorsa bu bile yalnz bana top- bir gzden yoksun. Bence bunlarn dnda nc bir yol
lum iin bir faydadr. Biz de byle eserlere hak ettii vg- olmal. nsan iinden geldii gelenei bilmeli ve onunla ye-
y vermeliyiz. tinmeyip, onu dntrmeli.
Bu grleri ileri sren bir eletirmenin, aadakiler- Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir?
den hangisini sylemesi beklenemez?
A) Baz sanatlarn eletirel gzle bakmay beceremediine
A) Sanatlar eserlerinde istedikleri konuyu ileyebilir. B) Gemii deerlendirirken tarafsz bir tavr sergilenemedi-
B) Toplum yararn iermeyen eserlerin gzellii nemine
senmez. C) Gemiiyle bark olmamann yanllna
C) Her faydal eser gzel deildir ama her gzel eser fay- D) Sanatlarn gemi alglarnn objektif olmadna
daldr.
E) Batnn da gemiin de eletirilecek bir ynnn bu-
D) Gzellik bir eser iin tek bana toplumsal bir faydadr. lunmadna
E) Eserleri gzel olan sanatlar vg ve takdiri hak eder.
11. Pek ok sanatnn, yaptlarnda ayn konular ilemeyi sa-

8. Fotoraf sanatl, film ynetmenlii, senaryo yazarl, nat eserinde konunun esas deil, bir ara olduunu gs-
reklamclk gibi farkl mesleklerle ilgilenen bu arkadamla; terir. Leyla ile Mecnun hikyesini pek ok divan sanats
o, radyoda bir program sunarken tantk. ekingen, rkek ilemitir. Ancak bunlardan sadece Fuzulinin ki hayattadr.
tavrlar ilgilendii mesleklerle yle bir eliki sergiliyordu Namk Kemal iirlerinin konusunu hamasi iirler yazan sa-
ki... Sonradan kendisini tanmaya baladka darya ka- natlardan etkilenmi ve kaleme almtr. Bugn Namk
pal, kendini kolay ele vermeyen biri olduunu anladm. Bir Kemali her nesil hatrlamaktayken hamasi airlerin kan
gn biriyle Dostoyevski tarttn grdmde dostumun hatrlamakta okuyucu
birikimi konusunda hayretlere dmtm. O gn, bu ays- Bu parada vurgulanmak istenilen dnce aadaki-
bergin altnda daha ok ey sakl olduunu anladm. lerden hangisidir?
Bu parada sz edilen kii ile ilgili aadakilerden
A) Sanat yaptnn kalcl iledii konunun nemine
hangisinden sz edilemez?
baldr.
A) Deiik alanlarda ilgi ve yeteneinin olduuna B) Sanat yaptnda konu, verilmek istenilen dncenin
B) nsanlarla abuk kaynamayan bir yaps olduuna amacdr.
C) Sahip olduu donanmlar ilk bata belli etmediine C) Yaznsal yaptlarda kalcl salayan ierik deil, s-
luptur.
D) nsann karsna her an farkl bir zellikle kabildiine
E) Yapt her ii severek ve baaryla yaptna D) Benzer konular ileyen eserler gelecee kalamaz.
E) Hikyeleri konu edinen her yapt niteliklidir.
9. (I) Basit, yaln ama ayn zamanda derin iirler yazan sa-
natlar, iirin kitlelerce sevilmesini salar. (II) rnein bir 12. (I) Baz romanclar alabildiine dille oynuyor. (II) Kendi kl-
Ahmet Arif, geni tuttuu iir yelpazesi sayesinde birok trn daha deiik anlatabilmek iin, yeni bir eyler yaka-
kiiye iiri sevdirmitir. (III) iiri gnlk hayatmzda kolay layabilmek iin daha ok kelimeyle dnmeye alyor.
ulaabileceimiz bir merkeze oturtmutur. (IV) Herkes ta- (III) Dilin bilinen yapsn altst ederek deiik zamanlar
rafndan rahatlkla anlalan iirler yazmtr hem de iirin yapma abasna giriiyor. (IV) Sonunda yle durumlar or-
tasn bir an olsun drmeden. (V) ok kiinin iirden taya kyor ki biz romancnn en nemli romann baka bir
zevk almasn salamak iin zor yakalanabilen bir ortak kltre aktarma imkn bulamyoruz. (V) Bu durumun en
payda bulmay baarmtr. gzel rnei Tomes Joyceun "Ulysses" romandr.
Numaralanm cmlelerden hangisi dierlerine gre Romanclarn dille oynamalarnn sonucu, numaralan-
daha geni kapsamldr? m cmlelerin hangisinde sylenmektedir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

13. Kelimelerin gc kendi ilerinde deil, kullanllarndadr. 16. air, dnyay tersine evirerek, kelimelerin anlamn eip
Bir kelime tek banayken kulamza ho gelebilir, ya da bkerek, tek bir msrann tlsml gcyle bildiinizi sand-
anlam ok gl olabilir ama bakarsnz ayn kelime, cm- nz her eyi paralayarak siz daha ne olduunu anlama-
le iinde yersiz ve anlamsz dmtr. nk bu bir gs- dan bilin dnza szverir. Onun kelimeleri ekince uza-
teri, ss konusu deildir. Anlatmn dnceye uydurulma yan cinsten deildir. Tam aksine insan ruhunun atlasndaki
konusudur ki yazarn demek istediini anlatr. Kullanlan btn girinti ve kntlar, dalar, tepeleri, ovalar birka
aralarn parlakl ya da bykl ile deil, onlarn kulla- kelimeyle szp rafine bir hlde koyuverir nnze. Bence
nldklar yere uygunluuyla ilgilidir bu, yapnn salaml air, insanolunun duyduu, tasarlad, hayal edebilece-
buradan gelir. i fakat bir trl ifade edemedii davranlar, hareketleri
Bu parada asl anlatlmak istenen dnce aadaki- ve bazen btn mryle anlatmaya alt eyi byk bir
lerden hangisidir? aklkla birka kelimenin atsna sdrabilen adamdr.
Masallara, hikyelere, makalelere, romanlara deil, rl-
A) Baz kelimeler tek balarna duyulduunda kulaa ho plak drt be kelimeye sdrabilen adamdr.
gelebilir. Bu parada asl anlatlmak istenen dnce aadaki-
B) Kelimelerin deeri tek balarnayken deil, cmle iin- lerden hangisidir?
deyken belli olur.
A) air, hayal gc geni olan insandr.
C) Salam bir cmle ahenkli kelimelerin bir araya gelme-
siyle oluur. B) air, insanlarn dile getiremedii duygu ve dnceleri
birka kelimeyle anlatr.
D) Baz kelimeler tek balarnayken derin ve geni anlam-
lar tar. C) airlerin szck daarc, dier sanat dallaryla ilgile-
nen insanlardan fazladr.
E) Baz szcklerin anlam kullanld balama gre deiir.
D) airlerin dnce dnyalar baka insanlara kyasla
ok daha zengindir.
14. Bir insan ekillendiren evreyi tanmadan, bilmeden onun E) air toplumun duygu ve dncelerini kendisininmi
hakknda karar veremezsiniz. nsan, yaama ortamnn gibi anlatr.
evreledii bir varlktr. Onun kimliini biimlendiren, kii-
liini belirleyen, bu yaad ortamdr. nsann anlalmas
da bu ortamn bilinmesine, tannmasna baldr. Ortamn-
dan ayr dnlen bir insan boluktadr, zn oluturan
zlerden soyulmutur, yerinden yurdundan edilmi bir ya-
bancdr ancak. Bundan dolay insan ortamyla vardr de-
mek, onu en kesin izgileriyle aklamaktr.
Bu paragrafta asl vurgulanmak istenen dnce, aa-
dakilerden hangisidir.
A) nsann yaad evre, onun karakterine ekil verir.

B) zellikle gelime andaki insanlar evre koullarnn 17. Yaz gnmzdeki her eit iletiim arac karsnda kendi
etkisi altndadr. varln koruyor. Ancak kendisine bavurulmas halinde
C) nsan, ancak yetitii, karakterinin olutuu evrede kendini okunmaya ak tutuyor. Baka aralarn diline ev-
rahat olabilir. rilmesi halinde ierdii anlamn tmn ortaya karmyor,
dolaysyla dn dola kendine bavurmay zorunlu klyor.
D) Bir insann anlalmas iin iinde bulunduu evrenin
Diyelim ki bir roman sinema filmi yaplyor veya bir iir dz-
bilinmesi gerekir.
yazya evriliyor; bu durumda yaz asln tam olarak ortaya
E) Yetitii ortamdan ayr kalan insan, kendine ve evre- koymuyor. Bu da onun lmeyeceine, ldrlemeyeceine
sine yabanclar. kant saylmaldr. Grsel aralar karsnda imdilik ona
rabet azalm gibi grnse de yaz, varln korumay ve
ayakta kalmay baaryor.
15. (I) Yazarlk servenim, edebiyat trleri alannda ucu sonu
belirsiz araylarla geti. (II) nnde sonunda her yeni ad- Bu parann ana dncesi aadakilerden hangisi-
mm bir ncekini yeterli bulmadm iin atm bir yaza- dir?
rm. (III) Romanlarmda, romandan hikyeye geilerimde, A) Yazl ifade, teki ifade trlerinden daha geni kap-
yllar sonra bir de sahne oyunu yazmda ayn yetmezlik samldr.
duygum baskn olmutur. (IV) Aradklarm bulabildim mi,
B) Baz yazl eserler grsel yolla da baaryla izleyiciye
yapmak istediklerimi yapabildim mi derseniz evet buldum,
iletilebilir.
yaptm. (V) Zaten bir sanaty diri tutan, ya yetmilere
dayansa da gen klan ey de bu deil midir? C) iirin dz yazya evrilmesi olduka zor bir itir.
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d- D) Yazl eserler ancak yazldklar biimler iinde tam
ncenin akn bozmaktadr? olarak anlalabilir.
E) Sinemaya aktarlan romanlar daha ok insana ulala-
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. bilmektedir.

18. Sessizlii zlyoruz artk. teki airleri bilmem ama ben, 20. Afet nan Tarih Aratrmalar dl 1990 ylnda, Prof. Dr.
kendi payma, iirimi sessizlikte yazabilmiimdir. Sessizlik- Afet nan'n ansn yaatmak, onu gen kuaklara tantmak
te iiri besleyen bir balz bulmuumdur. iir yazarken hep ve tarih aratrmalarn tevik etmek amacyla ailesinin giri-
olabildiince sessiz odalar arammdr. nk grltde imiyle verilmeye baland. Seici kurula arlmama ra-
yazarsanz grltl bir metin retmi olursunuz. Sessiz- men zrlerimi ileterek reddettim. Uzun sredir edebiyat
likte yazarsanz neredeyse mzie yakn bir metin retme alannda dl verilen yarmalarn seici kurullarnda g-
olaslnz vardr. Grlt ve mzik kartl bir yaznsal rev almyorum. Bunun en nemli nedeni, yarmaya katlan
metni bu derece etkileyebilir. yi bir metin retebilmek iin yaptlarn dzeyindeki dklktr. Saylar bazen iki yze
bir tr duyumsal perhize uymak gerekir. Sessizlik kulan ulaan yarmaclarn rnlerini tek tek okumam, yaptlar-
gnlk besinidir. la ilgili notlar dmem akl ii mi? Ortalama dzeyi aan
bir yapta rastlasam elbette deer bu zahmete. Ne yazk
Bu parada vurgulanmak istenen dnce aadaki-
ki yarmaya gelen yaptlarn ou edebi deer tamyor.
lerden hangisidir?
Anlatm dzgn, Trkesi aksamayan her iyi niyetli yurtta-
A) yi iir yazabilmek iin iyi bir mzik kulana sahip ol- yazar saysam mesleime duyduum sayg ne olacak?
mak gerekir.
B) Hibir air grltl ortamlarda iir yazmamaldr. Yazar bu szleriyle aadakilerden hangisini vurgula-
maktadr?
C) yi iir, mzie en yakn yazlm iirdir.
D) Mzik diye ortaya karlanlarn ou grltden ba- A) Kendini teki yazarlardan stn grdn
ka bir ey deildir. B) Edebiyat dllerinin yararna inanmadn
E) Ancak sessiz ortamda yazlan iirler mzii yakalam C) Yarmaya katlan yaptlarn ounu yetersiz bulduunu
iyi iirlerdir.
D) Sanat deeri dk yaptlara dl verilmesini eletir-
diini
E) Seici kurullarn alma biiminden yakndn
19. imdi saysam bir sr sudan sebep sralarm. Ama sa-

nrm en nemlisi can sknts. Baka bir ey deil. Ede-
biyatla ilgili bir eye canm fena halde sklm olsa gerek.
Mesela lise yllarnda elindeki romana bakabilir miyim,
dediim bir arkadam sen ne anlarsn, demiti. Kendimi
kt hissetmitim. Sahne hl gzmn nndedir. Bel-
ki bu yzden Bir de unu hatrlyorum. Bir gn bir kitap
grmtm. Kitab elime aldm, biraz kartrdm. Demek ki
iimde yk yazma istei varm. Yahu dedim, ben bunlar
21. (I) O, hayat mutluluk ve kederleriyle yaayarak renmi
bir yazar. (II) Deneyimlerini ve gzlemlerini herkesle pay-
bir haftada oturup yazarm. Yanmdaki adam, Lafla peynir
lam. (III) Herhangi bir destek almadan rendii Arapa
gemisi yrmez, yaz da grelim. diye burun kvrd. Yaza- ve ngilizceyi de iyi derece konuabilecek dzeye erimi.
ym da gr dedim, oturup bir eyler yazdm. (IV) retmenlik, evirmenlik yapm, siyasetle uram,
yurt iinde ve yurt dnda birok yeri grm. (V) Kimi ro-
Bu szler aadaki sorulardan hangisine karlk sy-
man ve ykleri ancak lmnden sonra yaymlanabilmi.
lenmi olabilir?
(VI) Gezdii grd yerlerin yresel renklerini byk bir
A) Niin yazyorsunuz? ustalkla yaptlarna yanstm.
B) Sizi dier sanatlardan ayran ynleriniz neler? Bu parada numaralandrlm cmlelerden hangisi
C) nsanlar niin edebiyata merak sarmaldr? dncenin akn bozmaktadr?
D) ykc yannzn size ne tr katklar oldu? A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

E) Yazmann bir gereklilik olduuna inanyor musunuz?
1. A 2. D 3. D 4. B 5. C 6. A 7. B 8. E 9. A 10. E 11. C 12. D 13. B 14. D 15. D 16. B 17. D 18. E 19. A 20. C 21. D Cevaplar

1. Yaln bir tanmla okuma, bir sayfayla iletiime girme etkin- 4. (I) Yaz, yalnzca szcklere dklm olan gelerin tek
liidir. Anlam yitimine uratmadan sylenenleri alglama tek paralar olarak deil, yazya geirilmemi olan ge-
iidir. Bu etkinliin gereklemesi hem yazara hem de oku- leriyle birlikte bir btn olarak alglanp kavranr. (II) rne-
ra baldr. Okura baldr, nk metni alglayacak aba- in, okuyucu ne denli zengin bir bilgi ve deneyim birikimine
y gstermek zorundadr okur; yazarla i birlii yapacak, sahipse onun okuduu yazy kavrama gc de o oranda
onun sylediklerini amaya, btnlemeye alacaktr. te genilemi, zenginlemi olur. (III) Bu durumun en basit
yandan yazara bal bir olgudur nk sylemek istedikle- rnei tamamlanmam bir cmlenin sonundaki nokta
rini en iyi biimde iletebilecek dilsel bir dzenleme yapa- olabilir. (IV) Bu anlamda yaznn tmnde grnmeyen bi-
caktr yazar. Szckleri seerken, cmleleri kurup metni imde u noktalara yer verilebilir. (V) te oralarn nasl dol-
rerken te utaki okuru unutmayacaktr. letiim olayn durulaca okuyucunun kavrama yeteneiyle belirlenebilir.
temellendiren teki sorularla birlikte kimin iin? sorusunu Bu parann ana dncesi numaralanm cmleler-
da gz nnde bulunduracaktr. den hangisinde verilmitir?
Bu parada vurgulanmak istenen dnce aadaki- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
lerden hangisidir?
A) Okumak ayn zamanda bir iletiim kurma eylemidir.

5. Btn sanat dallar, temelde insan ifade etmelidir. Eer bir
B) Okur, okuduklarn eksiksiz alglayp anladnda oku-
sanat dal topluma, sokaa ayna tutmazsa o sanat dalnn
ma eylemi gereklemi olur.
hatta o sanatn yaygnlama ve halk tarafndan benimsen-
C) Metnin iyi anlalmas iin okurun anlama abas iin- me ihtimali yoktur. rnein tiyatro lkemize sinemadan yak-
de olmas yazarn da mesajn en iyi ekilde dzenle- lak yz sene nce girdi. Sinemadan daha eski bir maziye
mesi gerekir. sahip olmasna ramen tiyatronun sinemadan daha yaygn
D) Bir yaznn iyi anlalmasnda en nemli etken yazarn olduunu kim iddia edebilir? Bu durum, tiyatronun uzunca
anlatm biimidir. bir sre yzn sadece aydnlara evirmesinden kaynaklan-
E) Kendini yormayan okur, okuduu metni tam olarak almaktadr. Oysa sinemada kendini bulan toplum, onu bugn
glayamaz. neredeyse bir numaral sanat dal seviyesine ykseltmitir.
Bu parada asl vurgulanmak istenen dnce aa-
dakilerden hangisidir?
2. Divan iirinden baka iir olmaz, ondaki gzelliklerden A) Toplumumuz henz baz sanat dallarn kabul etmeye
baka gzellik olmaz diyenlerden deilim. Anladm kadar hazr deildir.
Avrupa iirini de severim; bugnk iiri de severim. Ama
B) Sinema tiyatrodan daha stn bir sanat daldr.
bana yle geliyor ki divan iirini sevmeyen, ondaki sesi
duymayan bir Trk, Avrupa iirini de, yeni iiri de gerek- C) Toplum, kendini yanstmayan sanat dallarna deer
ten sevemez. iir ne kalba girerse girsin, hangi dille, hangi vermez.
ada yazlrsa yazlsn btn farkllklar, btn deimeler D) lkemizde nitelikli tiyatro eserleri yazlamamaktadr.
arasnda ayn kalan bir z vardr iirin. O z divan iirin- E) nsanmzn gelimi bir tiyatro zevkinin olduu syle-
de duyamayan baka iirde de duyamaz. nemez.
Bu parada vurgulanan dnce aadakilerden han-
gisidir?
6. O, tepeden bakt topluma zaman zaman yz dnk bir
A) Herkes divan iirini tanyp sevmelidir.
grnm sergiler. Bu tutum, onun toplumcu sanat anlay-
B) Divan iirini bilmeden modern iir yazlamaz. na sahip olduu anlamna gelmemelidir. nk onun top-
C) Dnyann her yerinde airler hep ayn konular ilemi- lumla kesimesi, kendi hayat algs stndendir. Toplumun
lerdir. yaad sorunlar, kendi karlat problemlerle rt-
D) Ulusal iirimizi anlayp sevmeden Bat iirini sevip an- t zaman ele alr. Ona gre iir, iindeki birikimin da
lamamz mmkn deildir. vurumudur. Bu durum, toplumun yaralarndan birine denk
dyorsa evet bu bir sorundur ve dile getirilmelidir. Ken-
E) Divan iiri, Trk iirinin en nitelikli rneklerini ierir. disini ilgilendirmiyorsa hemen sanat herhangi bir neden-
den kstlanamaz silah atelenmeye hazrdr. Zaten dile
getirdii eyi de bir avu insandan baka kimse anlamaz.
3. (I) Bir sanat, bin bir emek vererek yazd eserleriyle dl Bu parada, sz edilen sanatyla ilgili olarak asl ya-
almak ister. (II) dl, sanatnn baarsnn simgesi, farkl knlan ey aadakilerden hangisidir?
olduunun gstergesidir. (III) Ancak, dl almak sanatnn
ilk amac olursa sanat sanattan sanatn gerek var olma A) Halk tarafndan kolay anlalmayan, kapal iir yazmas
amacndan uzaklar. (IV) Dnyann her yerinde yazarlarn B) Toplumsal meselelere kar her zaman duyarsz olmas
deerleri dllerle belirlenir. (V) nk bir sanatnn ilk
C) inde yaadklar toplumu kmsemesi
amac eser yazmak, sanata katkda bulunmak olmaldr.
D) Toplumsal meseleleri, bireysel sorunlar zerinden
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d-
nemsemesi
E) Sanatn hibir baskya maruz kalmamas gerektiini
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. dnmesi

7. Her gn onlarca trafik kazas haberi duyuyoruz. Onlarca 10. skender Ulus, bugne kadar yzlerce sanat ve drt bin
can kayb, yzlerce sakat kalma Bu ac olaylarn teme- civarnda eseri mzik severlerle buluturmu tecrbeli bir
linde insanmzn kii saygsna sahip olmamas yatyor. isim. Mzik piyasasna yllarn vermi bir yapmc. Mzik
Bir toplumu oluturan bireyler birbirine ne kadar sayg du- dnyasnn iki- msralk melodilerle, sadece popler m-
yuyorlarsa o toplumda kavgalar, kazalar o derece ortadan zie indirgenerek ov dnyas haline getirildiini hatrlat-
kalkar. Bir kiiye sayg duymak iin onu tanmak ya da yor. Hem ark szlerinde hem kliplerde sahte bir dnyay
onun byk bir kii olmas gerekmez. Buradaki sayg birbi- yansttn anlatyor. in en vahim yannn bir sre sonra
rinin hakkn inememek anlamndadr. Trafik kurallarna insanlarn bunlar normal karlar hale gelmesi olduunu
uymayan kii aslnda bakalarnn yaama hakkna say- sylyor. Ulus, mzik kanallarnn da reyting kaygsyla du-
gszlk edip onu hie sayyor demektir. Buradan hareket- ruma destek vermesinin dier sanatlar toplumdan uzak-
le toplumdaki dier aksaklklarn da bu saygszlk, deer latrdn dnyor. Mzik endstrisinin para kazanma
vermeme ve bencillik gibi kt huylardan kaynaklandn dncesiyle popler mzik dnda bir alana yatrm yap-
rahatlkla syleyebiliriz. madndan yaknyor. Popler mzik zerinden oluturu-
Bu parada asl anlatlmak istenen aadakilerden lan tek eitliliin kltr yozluuna sebep olduunu ifade
hangisidir? ediyor.
Bu parada aadakilerin hangisinden yaknlmamtr?
A) lkemizde her gn birok trafik kazas meydana gel-
mektedir. A) skender Ulusun mzik piyasasnda deneyimli bir ya-
B) Sadece tandmz kiilere sayg gstermek doru pmc olmadndan
deildir. B) Mzik dnyasnn ucuz poplarite peinde kotuundan
C) Toplumsal sorunlarn nedeni bireylerin birbirine sayg C) Televizyon kanallarnn izlenme kaygsyla kalitesiz
gstermemekte ve bencil davranmaktadr. mzie destek vermesinden
D) Bencillik bir toplumun en byk hastaldr. D) Mzik piyasasnn yatrm alannn daraldndan
E) Ancak saygy hak eden byk kiilere sayg gsteril- E) Kalitesiz mziin kltr yozlamasna neden olduundan
melidir.
11. Bir eletirmen olarak baz sanatlar olumlu srekli olumlu

eletirmemi yadrgayanlar var. Oysa bu konuda ok hakl
8. Bir romanda her eyden nce olaylarn sra d olmas ve srarl bir gerekem var: En beendiim ykclerinden
gerekir. Eer, konu ve olaylar insanlarn dikkatini ekecek biri olan Erhan Bulut mesela Genliinde iir yazdn
bir sra dlkta olmazsa eserin okunma ans azalr hatta biliyor muydunuz? iirlerini gnderdii derginin editr,
ortadan kalkar. Oysa genellikle bir yazarn en byk dilei nazik bir dille iirlerinin baarl olmadn syleyince b-
eserini, elden geldiince ok kiiye okutabilmektir. Bu iste- tn iirlerini yrtp atm. Ardndan sanat aknn onu g-
inin gereklemesi iin eserini okuyucuya beendirmek, trd ykclkte geldii nokta belli. Bulut, iirde srar
yani onda merak duygusu uyandrmak zorundadr. etmeyerek dnd ykclkle hepimize apka karyor.
Bu paraya gre bir romann beenilmesi iin gerekli yleyse gnmzde srarla air geinen zevatn iirdeki
olan zellik aadakilerden hangisidir? bu srarna ne demeli?
Bu parada yazarn asl sylemek istedii ey aada-
A) Baka romanlara benzemesi
B) Konusunun ilgin olmas
A) Erhan Bulutun byk bir ykc olduu
C) Yaln bir dille yazlmas
B) iir yazamayan insanlarn ykye ynelmesi gerektii
D) Yazarndan izler tamas
C) iirden baka sanat dallarnn da var olduu
E) Karakterlerinin iyi seilmesi
D) Herkesin yeteneklerinin elverdii eylerle uramas
gerektii
E) Kimi sanatlara olumlu bakmasnn sebeplerinin olduu
9. Kulara duyduumuz ilgi ve sevgi, ok eski zamanlara da-
yanmaktadr. yle ki Ouz destanlarna gre, her boyun
bir ku sembol vard. Boylarn bu hayvanlardan tredi-
ine inanlr, bu hayvanlar avlanamaz ve yenemezdi. Her
12. (I) Metin, okurun bireysel yaamnn bir parasdr. (II)
Okur, kendi bireysel yaant yapsna gre bir anlam ge-
birinin tasvirinden armalar yaplr ve bunlara Ongun de-
erlilii retecek ve kendince tketecektir. (III) Bu metin-
nirdi. aman inancna gre iyilik yapan insanlar kular ve
den okurun sonunda ulaaca gerek de bir nokta da
uabilirdi. Bu yzden Trklere ait mitolojik resimlerde, a-
bildik bir yaant olacak. (IV) Daha nce hi tanmad bir
manlar, ku eklinde veya ku maskesiyle tasvir edilmitir.
dnyaya adn alacaktr okur. (V) nk bu gerei kendi
Bu paraya en uygun balk aadakilerden hangisidir? okuma deneyimi ile adm adm kurmutur.
A) Trkler ve Kular B) Kularn nemi Numaralanm cmlelerden hangisi dnce akn
C) Hayvanlar lemi D) Kularn Gemii bozmaktadr?
E) Kutsal Kular A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

13. Zaman zaman ykc mym, deil miyim diye dn- 16. ou air veya yazar, yazmaya nasl baladn hatrla-
dm oldu. Az yazdm iin byle dndm belki. Yir- maz bile. O, kendini yazmaya balam olduu bir zaman-
mi yllk yk servenimde hl ift basamaklardan kur- dan sonra hatrlamaya balar. Kimi, kendini duygulandran
tulamadm nk. Biraz da okuyucularmn beklentisini bir olay defterine geirmek isterken yazya balam olur;
dnerek ok istedim retken bir sanat olmay. Fakat kimi, kendine orijinal grnen bir dncesini unutmamak
istemenin yetmediini anladm. Sonra bunun bir l ol- iin eline kad, kalemi alm bulunur; kimi gnlk yazma-
mamas gerektiine karar verdim. Demek ki az yazmak beya heveslenir ve olay bylece balam olur. uras belli
nim yazgmd. Yazgmdan kaamazdm. Bu yzden hibir ki yazmak zere masann bana geen birinin kendine
zaman bugn bir yk yazaym diye oturmadm alma veya bakalarna syleyebilecei bir eyi vardr. Demek
masama. Bazen o yoklad beni, katm; bazen de yazmay istiyorum ki henz kendinin yazar olduunu ya da olaca-
ok istedim ama o benden kat. n bilmeyen birisi srf acaba kaleminden ne kacak diye
Kendini byle anlatan bir sanat iin aadakilerden merak ederek yazmaya balamaz; o, nce ne yazacan
hangisi sylenebilir? bilir, sonra da oturup onu yazmaya koyulur.
Bu parada asl anlatlmak istenen aadakilerden
A) Az yk yazd iin okuyucular tarafndan eletiril- hangisidir?
mektedir.
B) Olanla yetinmeyip hep daha fazlasn istemektedir. A) Birok air ve yazar yazmaya ne zaman, nasl bala-
dklarn hatrlayamaz.
C) Sanat hayatn sorgulayabilmekten ekinmemektedir.
B) Her air ya da yazar deiik nedenlerle yazmaya ba-
D) Kendisini baarl bir ykc olarak grmektedir.
lamtr.
E) yklerini yazmak iin uygun koullar beklemektedir.
C) Yazarlk byk bir yetenek gerektiren bir itir.
D) Yazar ve airlerin birou ne yazacan merak ederek
yaz masasna oturmular, yazmaya byle balam-
14. Bir dil nasl renilir? Elbette nce ana kucanda ve di- lardr.
zinde. Ninnilerle, arklarla, masallarla... Sonra da okuyup E) Hibir yazar ne yazacan merak ederek yazmaya
yazarak; kaynak eserleri, kkl kltr verimlerini tanyarak balamaz, yazaca eyi nceden bilir ve onu yazar.
eitimin en nemli abas da bu olmal. Ksacas dil anlam
zenginlikleri, ahengi ve iirleriyle retilmeli, renilmelidir.
Bu parada vurgulanan dnce aadakilerden han-
17. Dil, dile hkim olann elinde yerine gre bir dere gibi rl-
dayarak ya da bir elale gibi aldayarak akar gider ama
gisidir?
hibir zaman tamaz, ylmaz, kurumaz. Bu da dnce-
A) Dil retimi ok emek isteyen bir itir. lerine hkim olmakla mmkndr. Unutmayalm ki dil ile
B) Bir dilin zenginlii szl ve yazl rnlerinde gizlidir. dnce bir kdn iki yz gibi birbirinden ayrlmaz. D-
nce dnyas kark ya da donuk olan kii neyi anlatabilir
C) Dil ile kltr arasndaki ba bu iki kavramn nesilden ki? Oysa dzenli ve canl bir dnce yapsna sahip olan
nesile aktarlmasn salar. neyi, nasl anlatacan gayet iyi bilir. Bu yzden dil anlay-
D) ocuklar dili iirler ve ninniler yoluyla daha kolay renir. aslnda dnce anlaydr.
E) Dil retilirken yazl ve szl rnlerdeki anlam zen- Bu parada asl anlatlmak istenen dnce aadaki-
ginlii mzikalite ve iir gcnden hareket edilmelidir. lerden hangisidir?
A) yi bir anlatma sahip olmak iin dilin btn kurallarn

iyi bilmek gerekir.
15. Bir toplumun her anlamda ilerlemesini mi istiyorsunuz. O B) Ancak salkl dnebilen kiiler iyi bir anlatma sahip
zaman btn gcnz yollar, fabrikalar, barajlar iin kul- olabilir.
lanmaktan vazgemelisiniz. Topluma sanat zevki alayn,
sanata yatrm yapn. ocuklara, genlere iir retin, ro- C) Dili iyi bilen kii salkl dnceler retebilir.
man okutun. Sanatn zarif hamuruyla ekil alp estetik bir D) Dili iyi kullanamamak salkl dnce retmeye engel olur.
varla dnmelerini salayn. Sanatla yorulan insanla- E) Dil dncelerimizi anlatmann tek yoludur.
rn byk dnp gzel yaadklarn greceksiniz. Us-
tas sanat olan raklarn, yarn iinde yaad toplumu
adm adm iyiye, gzele ve glye doru dntrdne 18. (I) O garip akam vakti senin yanna gelip ky okulundan
tank olacaksnz. yarnlara alm uygarlk penceresinden yurduma bakyo-
rum. (II) Topraklarmzda tten o insan trksnn kavram-
Bu parada zerinde durulan asl konu aadakiler-
larn deerlendirememiiz. (III) Umutlar, zlemler, sevgiler
den hangisidir?
iindeyim ben de. (IV) ocuklarmza gzellikler, iyilikler,
A) Toplumun sanatla olan ilikisi kardelikler ve gerekler sunuyorum oradan. (V) O pence-
reden yeni bir Anadolu uygarlnn yeerdiini gryorum.
B) Genlerin edebiyata olan ilgisizlii
C) Sanatn insan eitme gc Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi d-
D) lerlememi toplumlarda sanat anlay
E) Sanatn yaamn her alanndaki etkisi A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

19. Bu yama geldim, bunca eser verdim, hl yeniden bes- 21. Neredeyse tamamen iskeletlerden ve aletlerden oluan
lenmek iin dnp dnp Tolstoyun Sava ve Barn, arkeolojik kaytlar insann davran kalplarn anlamamz
Stendhalin Krmz ve Siyahn, Gnter Grassn Teneke iin yetersiz kalmaktadr. Ancak eldeki bilgiler, insann
Trampetini okuyorum. Bu herhalde yaadklar dnemi, g- uzun yzyllar boyu avclk ve toplayclkla uratn
nbirlik olup bitenleri estetik boyutlarla ruhuma ve beynime gstermektedir. Peki, hl byleyse insan, alar boyunca
nakettikleri iin oluyor. O klasikleri, bugnk gzlm- avclk ve toplayclkla hayatta kaldktan sonra nasl oldu
le, daha geni biimde anlamlandrabiliyorum, deerlerini da yerleik hayata geti ve iftilie balad? Bu sorunun
ancak imdi anlayabildiimi hissediyorum. Onlar sayesin- cevabnn, iklim ve nfus deiikliiyle ilikili olduu d-
de iinde yaadm zamann zihniyetini daha derinliine nlyordu. Bugne kadarki tezler, on bin yl nce balayan
kavrayabiliyorum. Hatta Aa, Stendhal bizim karc-dnek tarmsal etkinliklerin, Neolitik devrimi tetiklediini ve insan-
efik beyi tanm myd ki Julien Soreli byle yazabildi! larn avclk ve toplayclktan yerleik dzene getiini ileri
gibi bir eyler dediim de oluyor. Hatta durup dururken Ta- sryordu. Bu anlaya gre din de yerleik hayatn ve ok
rk Burann romanlarndan Firavun manndaki ruhunu sayda insann bir arada yaamasnn bir sonucu olarak or-
eytana satm Yusuf Bey aklma dvermekte taya kmt. Ancak anlurfa yaknlarndaki Gbeklitepe
Bu paradan aadaki yarglardan hangisi karla- kazlar bu teoriyi geersiz klyor. Kaz sonular gsteriyor
maz? ki insanlar; yerlemeden, tarma balamadan ve hayvan-
lar evcilletirmeden nce kapsaml ve organize bir dine
A) Bir eserin gnceli anlatmas mutlaka yok olup gitmesi- inanyorlarm.
ne yol amaz. Bu paradan, aadakilerin hangisi kartlabilir?
B) Klasik eserler her zaman ve her ada sanatlarn yo-
lunu aydnlatr. A) Bilimsel de olsa eldeki her trl bilginin zamanla dei-
ebilecei
C) Baz eserler iin zaman amndan sz edilemez.
B) Gnmze dek yaplan aratrmalarn gereklikten
D) Usta sanatlar bile zaman zaman klasiklerden ilham
uzak olduu
alabilmektedir.
C) Bir dayana olmayan aratrma sonularnn inandr-
E) Klasik eserler, gncelin batana saplanmaktan kurtul-
c olmad
mu olanlardr.
D) Kimi konularn, bilimsel tartmalarn dnda kald
E) nsanlk tarihinde, bilinmeyenlerin bilenenlerden daha
fazla olduu
20. Kitaplarn okuyucu tarafndan fark edilmesinin en kolay 22. Sanat, insann ufkunu geniletir, bambaka dnyalara
yolu kapaklar ve zellikle isimleridir. Gnmz yayn ha- kap aar, adeta insan oaltr. Dnyaya yalnzca kendi
yatnda yaync da yazar da hem arpc hem de zgn gzmzle baktmzda greceimiz eyle; sanatla, sa-
isimler peinde. nk okur hi tanmad bir yazarn kita- natnn gzyle baktmz gz arasnda tek bir yldzla
bn isminden dolay alabiliyor. Bunun her okura gre farkl btn bir samanyolu kadar fark vardr. Hayatmzda ne ka-
gerekeleri vardr. Kimine isim scak gelmitir, kimi kapak- dar sanat varsa o tek dnyamzn da o kadar oaldn
taki bir kelimeden etkilenmitir, kimi de kendinde karl grrz. Brakalm her sanat, kendi dnyasn bize ya-
olan bir ifadeyi kapakta grmtr. Hatta okur, sevdii bir atsn. nk o insanlar, her birimize ayr bir pencereden
yazarn kitaplar arasndaki tercihini bile isimler zerinden hayat algs sunuyorlar .
yapyor. Mina Urgann kitabnn ad Bir Dinozorun An-
Bu paraya gre sanatnn vurgulanmak istenen zel-
lar adl kitab 74 bask yapt. Kitabn ad yle deil de
lii, aadakilerden hangisidir?
Hatralarm gibi bir isim olsayd asla bu kadar satmazd.
Aadakilerden hangisi bu para iin en uygun balk A) Deimezlii
olabilir? B) Yaratcl
A) ok Satmann Yntemleri C) Duygular
B) Kitaplar ve simleri D) Tutarll
C) Yayncln Pf Noktalar E) Evrensellii
D) Kitap ve Okur
E) lgin simler
1. C 2. D 3. D 4. A 5. C 6. D 7. C 8. B 9. A 10. A 11. D 12. D 13. C 14. E 15. E 16. E 17. B 18. B 19. A 20. B 21. A 22. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
12
1. Aadakilerden hangisi Dou Trkesinin ada kol- 4. Yazarla tiyatro eletirisi ve iir yazarak baladm. Sonra
larndan biri deildir? oyun yazarlna yneldim. Oyunlarmda toplumun sorunla-
rn, gncel gelimeleri ve bireyin dramn toplumsal balam
A) Trkmen Trkesi
yapyla ilikilendirerek iledim. zellikle baz oyunlarm iz-
B) Krgz Trkesi leyicilerden tam not ald. Radyo oyunlarmdan bazlar ya-
C) Kazak Trkesi banc radyolarda seslendirildi. Daha sonra yine bana yurt
D) zbek Trkesi ii ve dnda dl getirecek romanlar ve ykler yazdm.
almalarm zerine birok yaz ve kitap ve deerlendirme
E) Uygur Trkesi
yazld. Bugn geriye baktmda "Yapmak istediklerimi ya-
pabildim, tatmin oldum." diyemiyorum.
Kendisi hakknda byle bilgi veren bir sanat iin aa-
dakilerden hangisi sylenemez?
A) Evrensel bir sanat olduu

B) Eletirmenler tarafndan nemsendii
C) Kendisini yetersiz bulduu
2. Sanatn gerei ile yaamn gerei birbirinden olduka D) Sanatta doyuma ulaamad
farkldr. Yaanlan gerekler bir gn mutlaka unutulup gi-
E) Toplumsal sorunlara duyarl olduu
der. evremizdekiler ya da bizler bu gerei istesek de geri
getiremeyiz, unutulmasna engel olamayz, ancak yaan-
lan geree sanat el att m bu gerek lmszleir.
Bu parada vurgulanmak istenilen dnce aadaki-
lerden hangisidir?
A) Sanatlar yaadklarn yazya aktarmaldr.

B) Yaanlan gerekler belli bir zaman sonra unutulur. 5. Aadakilerden hangisi Trkeyle ayn dil ailesine
mensup bir dil deildir?
C) Gerekler sanat yoluyla gelecee aktarlr.
D) Yaadklarn lmszletirmek her sanatya gre deiir. A) Manuca B) Farsa C) Tunguzca
E) Unutulan eyleri evremizdekiler sayesinde hatrlayabiliriz. D) Japonca E) Moolca
3. Aadaki cmlelerin hangisinde deyim kullanld 6. Aadaki cmlelerde geen ikilemelerden hangisini
cmlenin anlamna uygun deildir? oluturan szckler tek bana kullanlmaz?
A) Bu toplantda kklere hi sz dmyor. A) Byk bir istekle baladmz iler ar aksak ilerliyor.
B) Olunun dn iin su gibi para harcyordu. B) Yarm yamalak ngilizcesiyle evresine caka satyor.
C) Adam tilki uykusuna yatm, top atsan uyanmaz. C) Bu almay niin yarda kestiimizi ak ak anlattm.
D) Tuttuunu koparan, becerikli bir gentir o. D) Hakkmda ileri geri konutuunu duydum.
E) Beendii bir eyi e bee bakmaz, mutlaka alr. E) Abuk sabuk konumalaryla herkesi bunaltyordu.

Tarama
7. ---- Hatta bazen aile ile gerekleen iletiimin nne gee- 10. 1940 kuann nemli airlerinden biridir. Yaamyla iiri
biliyor. Gen insan, arkadalarna ve onlarla olan sosyal arasndaki paralellik, onun vlme nedenlerinden biri sa-
ilikilerine gereinden fazla deer veriyor. Hayata dair d- ylmaldr. Bu paralellik onu inandrc klmaktadr okurla-
ncelerinin ekillendii, erikinlie adm att bu dnem- rna kar. iirlerinin etkileyiciliinin nedeni sz sanatlarn-
de ailenin destei olmazsa sorunlar artar. Bu sebeple aile- dan uzak kalmasnda aranmaldr. Halk iirinin kalplarn
lerin genlerin arkada evresi konusunda dikkatli olmas kendi zgn iir yaps iinde kullan da iirlerini etkileyici
gerekir. Aile ocuu ile yaayabilecei muhtemel sorunlara klmtr. Onun iiri ben in iiri deil, biz in iiridir. Onun
kar uyank olmaldr. iirinde syleyiten ok sylenen z nemlidir.
Bu parann bana dncenin akna gre aada- Byle anlatlan bir sanatdan aadakilerden hangisi
kilerden hangisi getirilmelidir? beklenemez?
A) Aileler genlere kar sabrl olmaldr. A) Yaamyla uyumlu yaptlar vermesi

B) Genler ilerisi iin planlarn imdiden yapmaldr. B) Ssl, sanatl anlatmdan uzak durmas
C) Genlikte arkadalk ilikileri ayr bir nem tar. C) Halk iirinden yaralanmas
D) Arkada ortam genleri her zaman olumsuz etkiler. D) Kiisel sorunlarn anlatmas
E) Gen insann, ailesiyle olan ilikisi geleceini ekillendirir. E) Biimi deil, ierii ne karmas
11. Yangndan kaar gibi merdivenleri er er atlayarak in-

8. (I) Yaylann buday, dayankl, salam ve serttir; insan
dim. Ben kkn kapsndan karken eli antal bir adam
da yledir. (II) Yayla adam, topra gibi dndan snk,
ieri giriyordu. Esini tanmakta glk ekmeme ramen
iinden uyank ve derindir. (III) Yayla, Orta Anadolu dalk-
kocasn ilk grte tandm. Gznde yine o altn gzl,
larnn dz demektir. (IV) Yayla nasl sessiz grnrse in-
burnunun altnda yine o krpk byklar... Yalnz akaklar
san da durgun, vurdumduymaz grnr. (V) Yayla adam,
biraz aarm. Durdum, kardan uzun uzun baktm. Bir
yayla frtnas gibi birden boanr, ta uurur, at koparr,
vakitler ldrmeyi kurduum bu adama kar imdi iimde
baca ykar.
byk bir minnet duyuyordum. Utanmasam, arkasndan ko-
Bu parann anlam btnln bozan cmle hangisi- acak, bu manasz kadn hayatmn stnden ekip ald
dir? iin yzn gzn pecektim. O ise dudaklarnda hafif bir
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. glmseme ile bana bakyordu.
basmaktadr?
A) retici anlatm
B) Betimleyici anlatm
9. nsan dnen bir varlk olarak kendini amak, yarna C) Sylemeye bal anlatm
kalmak, genilemek ister. Kendini amadan yaamaya
D) ykleyici anlatm
alan insan yalnzca bir canl olmaktan teye geemez.
nsan elinden kan ne varsa yarn iindir. nsan, yarnn E) Dsel anlatm
bugnden yaamaya balar, sever, zler.
Bu paragraftan aadaki yarglarn hangisi karla-
maz?
12. Aadaki cmlelerin hangisinde ama-sonu ilikisi
A) Btn uygarlklar, insann yarna kalma abasnn r- yoktur?
ndr.
A) Ge saatlere kadar alt iin uyanamam.
B) Yarn iin aba sarf etmek insann doasnda vardr.
B) Avlulara glgelik yapmas iin asmalar dikilmi.
C) Her insan gelecee kalmak, genilemek iin alr.
C) Takmmz bu sene ilk e girmek iin yaryor.
D) Kendini amaya uramayan insan sadece bir canl
olarak kalr. D) Ailesini grmek iin memlekete gidecekmi.
E) nsan geleceinin zlemini eker, geleceini sever. E) Kafasn datmak iin bala km.

Tarama
13. Byk sanatlarn, gerek airlerin bakalarnda olmayan 16. Bir air olarak, iirlerimi yazarken hissettiim duygular,
bir zellikleri oluyor. Toplumlarnda, giderek btn dnya- okuyucularmn hissetmesini beklemem. Elbette baz or-
da ok deiik kesimlerce sevilip kabul ediliyorlar. ok de- tak duygular paylaabiliriz. Fakat herkesin iirle ba ba-
iik beeni ve anlaytan okurlara kolayca sesleniyorlar. kadr. Herkes bir iirde farkl bir dizeyi daha ok beenir.
Bu, bir yandan onlarn iirin asl kaynan bulmu olma- Birinin ok beendii iiri bir bakas hi beenmeyebilir.
sndan geliyorsa bir yandan da sanatlarn yerine getirirken Oysa hepsi benim ocuklarm gibi. Nasl ki insan ocuk-
insani hibir eyi gz ard etmemelerinden, insana ann larndan birini dierinden az ya da fazla sevmez. Ben de
bilinci iinde el atmalarndan, denemelerinden geliyor. iirlerimi ayn deerde severim.
Bu paragrafta byk yazarlarn zellikle hangi ynleri Bu paradan aadakilerden hangisi karlamaz?
zerinde durulmaktadr?
A) Her okur bir iirden farkl etkilenir.
A) Tutarllklar B) zgrlkleri B) airler btn iirlerini eit derecede sever.
C) Doallklar D) nandrclklar C) Bir iirin deeri okuyana gre deiir.
E) Evrensellikleri D) iirlerinin beenilmemesi bir airi zer.
E) Herkesin iirle olan ilikisi farkldr.
14. I. Bu oyun imdiye kadar sergilediimiz oyunlar iinde
en beenileni olacak.
II. Diyelim ki bugn elinde avucunda ne varsa hibiri se- 17. I. namert
nin deil. II. topluca
III. imden bir ses bugn ok iyi bir haber alacam sy- III. antipatik
lyor.
Yukarda numaralanm szckler yaplarna ve diller
IV. Toplandn domateslerin bir ksmn sala yapmak
ltne gre dizilirse sralama aadakilerden han-
zere ayrabilirsin.
gisi olur?
Numaralanm cmleler aadakilerden hangisine r-
nek olamaz? A) ekimli- eklemeli- tek heceli
B) Eklemeli- eklemeli- ekimli
A) Yaknma cmlesi B) neri cmlesi
C) Tek heceli ekimli-eklemeli
C) San/sezgi cmlesi D) Varsaym cmlesi
D) Eklemeli-eklemeli-eklemeli
E) n yarg cmlesi
E) ekimli-eklemeli- ekimli
15. Her frsatta ok zengin bir mzik kltrmz olduundan

bahsederiz. Ama lkemizde dnya apnda mzik yapan
sanatlar yetimiyor. Ben bu durumu byk lde med-
18. Refik Halit Karay, eskilerin deiiyle nevi ahsna mnha-
yaya balyorum. nk lkemizde insanlara ne sunulursa
sr bir yazardr. Cumhuriyeti kuran kadroya muhalif oldu-
onlar da onu dinliyor. Bugn piyasada arkc diye gei-
u iin lkeden kamak zorunda kalm olmasna ramen,
nenlerin hemen hepsi, aslnda bir sanat olma alt yapsn
aradan uzun zaman getikten sonra hikyelerinin ilk ve or-
tamayan insanlar. Kimi manken, kimi artist, kimi parasn
taokul ders kitaplarna alndn belirtmek, onun kendine
harcayacak yer arayan insanlar. Bir televizyon kanalna
zgln gstermek asndan yeterlidir. Eserleri kadar
paray bastrdnz m klipleriniz aylarca yaynlanr durur.
hikyesi de ilgi ekici olan yazarn yeni baslan an kitap-
Gerekten bir sanat kimlii tayan insanlarda bu ortam-
larnda yakn tarihimiz iin nemli bir belge olduu kadar
da kendini gsterecek frsat yakalayamyor.
onun kaleminin gcn ve slubundaki tad hissedebiliyo-
Bu parada yazarn asl yaknd aadakilerden han- ruz.
gisidir?
Bu parada Refik Halit ile ilgili olarak aadakilerden
A) Gerek sanatlarn mzik yapmaktan vazgetii hangisine deinilmemitir?
B) Mankenlerin, artistlerin ark syleyemeyecei
A) Cumhuriyet kadrosuna muhalif olduuna
C) arkclarmzn yurt dnda dinlenmedii
B) ktidar ile anlaamad iin srldne
D) Medyann mzik sektrn olumsuz ynlendirdii
C) Hikyelerinin ders kitaplarnda yer aldna
E) Sanat camiasnda iinin ehli olmayan insanlarn boy
gsterdii D) Farkl bir tarznn olduuna
E) Yaam hikyesinin sra d olduuna

Tarama
19. ocukluk gzeldi, ltlyd, endi. O vakitler mutluyduk. 22. Gn gemiyor ki tabiattan bir para daha almayalm.
nk sorumsuzduk. Hayallerimiz vard. abucak mem- deta yamalyoruz evremizi. Ormanlar kesiyor, sular
nun oluyor, dnyann keyfini sryorduk. Sonra bydk. kirletiyor, yeil alanlar byk bir itahla kentlere dn-
Her eyin yalan sahte olduunu anladk. Bir kargaa, bir tryoruz. ehirlerimiz bydke tabiatmz klyor.
curcuna iinde sipsivri ve yapayalnz kaldk. Kendi ayana kurun skan akn gibiyiz. Denizler, gller,
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinden nehirler, dalarn yerinde hep beton olursa nasl bir hayat
yararlanlmtr? yaayabiliriz ki! Hepimiz, ie evremizdekileri doay ko-
rumak zere bilinlendirmeyle balamalyz. Kvanla "l-
A)Karlatrma B) rnekleme kemiz cennet gibi." derken acaba kamz denizlerimizde
C)Tank gsterme D) Benzetme (byk sanayi atklarn bir yana brakn) yalnzca insan
E) Saysal verilerden yararlanma eliyle dorudan kirletmenin ne kadar kolayca yapldn
hatrlyoruz. Sadece piknik yerlerine braklan pler top-
lansa inanlmaz byklkte da ynlar oluabilir.
Bu paraya gre doaya kar sorumlu davranmann
ilk koulu nedir?
I. Utana skla isteklerini mdre bildirdi.

20. A) Piknik yerlerine atlan pleri toplamak
II. yi haberi alnca gle oynaya eve gitti. B) Denizlerimizi kirletmemeye dikkat etmek
III. evresine bakna bakna yol boyu yryordu. C) Yaknlarmz doay korumayla ilgili bilinlendirmek
IV. Yanna gelip ekine ekine yardm istedi. D) Bilinsiz yaplamaya, betonlamaya kar kmak
Numaralanm cmlelerin hangi ikisindeki ikileme E) Kesilen aalarn yerine yeni fidanlar dikmek
cmleye ayn anlam katmtr?
D) I. ile IV. E) I. ile III.
21. Sahip olduu sanat ve edebiyat anlayn estetik bir b-

tnlk iinde ina eden Erdem Beyazt, yerli ve mill bir
sanat zevkini eserlerinde kl izgiler halinde sergileyen
gl bir airdir. eitli cereyanlarn tesiriyle mhim aa-
malar kaydetmi olan modern Trk iirinin nemli bir tem-
silcisi olan Beyazt, kendi zgn ve kkl sanat anlayn
iirlerinde baaryla yanstr. Bunu yaparken iinde yaad-
a da gz ard etmez. Nedenler ve nasllar zerinden
durmaktan kanmaz. Gnmz airleri iinde Anadolu in-
sann en gzel anlatanlarn banda gelir. iirlerinde adeta
Anadolunun bir kentinden kynden canl kanl tipler kar
23. Burada szn etmediim filmlerin yeterince iyi olmad
karnza. Bir airin Anadoluyu bu kadar gzel anlatmas
sanlmasn.
ancak onun yreinin Anadolu iin arpmasyla mmkn-
dr. O hem Anadolunun gl bir gzlemcisi hem de bir Aadakilerden hangisi anlam bakmndan bu cmle-
Anadolu insandr. ye en yakndr?
Bu paraya gre aadakilerden hangisi Erdem Beya- A) Burada szn ettiim kt filmlerin iyi yanlar da var-
ztn zelliklerinden biri deildir? dr.
A) iirlerinde Anadolu insann anlatmas B) Burada szn ettiklerimin dnda da iyi filmler vardr.
B) iirlerini samimi duygularla yazmas C) yi olmayan filmlerden de burada sz edebilirim.
C) Anadoluyu ve Anadolu insann yakndan tanmas D) Burada szn ettiim filmler, iyi filmler diye seilebilir.
D) Yaad aa tanklk edip onu sorgulamas E) Burada szn ettiim filmler arasnda kt filmler de
yer alyor.
E) iirlerinde Anadolu insannn anlayaca bir dil kullanmas

Tarama
24. ---- Konuma dilinin evresinde dnmeli, alaca eyleri 27. Sosyal hayatta zt kavramlar birbirinin vazgeilmezidir.
oradan almaldr. Dikkat edilirse grlr ki, zdelemede Saln kymetini bilmek iin hastaln ne olduunu bil-
de dilimize girmi szckler beliriyor zaten. Yani yaz di- mek gerek. Dorunun ne olduunu anlamak iin yanl ve
linde kalanlar deil de daha ok kullanlanlar, daha esnek onun yol at durumlar yaamal insan. Yine iyinin de-
olanlar arm deeri tayanlar. erini anlamak iin mutlaka kt de bilinmeli. Mesleinde
Anlam ve anlatm akna gre bu parann bana aa- belli bir yere gelmi insanlara bir sorun! Kim bilir size ka
dakilerden hangisi getirilebilir? baarszlk yksnn iinden kp bu gnlere geldikle-
rini anlatacaklardr. Her ey Allah tarafndan bir dengeyle
A) Sanat, eserlerini halkn anlayabilecei bir dille yaz- yaratlmtr. Kart durumlar birbirini yok etmez, aksine
maldr. birbirini dengeler.
B) iir konuma dilinden ok uzaklamamaldr. Bu parann ana dncesi aadakilerden hangisi-
C) Halk kltr air iin tkenmez bir kaynaktr. dir?
D) Sanat eseri topluma, toplumu anlatabilmektedir. A) Hayatta her ey kart ile bir anlam kazanr.
E) Konuma dilini yaz diliyle birletirmemiz gerekir. B) nsan yaam boyunca pek ok fakl eyle karlar.
C) nsanlar kendilerine ters gelen eylerden bir ders -
karmaldr.
D) Kt gibi grnen eylerin arkasnda iyi eyler olabilir.
E) Baarszlk yaanmadan baarnn deeri bilinmez.
25. Yetenek elbette ok nemlidir ama tek bana yetersizdir.
Yetenek ancak deneyimle birletiinde bir anlam ifade
eder. zellikle i hayatnda karlalan sorunlarda, iin
stesinden gelmenin tek yolu deneyimdir. Daha nce ben-
zer sorunlarla karlaan insanlarn izledikleri zm yn-
temleri, inanlmaz ie yarar. Bir snama yanlma sreci ya-
atmadan insan dorudan zme kavuturur. Deneyim,
parayla sahip olunamayacak ok deerli bir hazinedir.
Bu parada vurgulanmak istenen dnce aadaki-
lerden hangisidir?
A) Her insanda farkl zelliklere olduu

B) Yetenekli kiilerin mutlaka baarl olaca
C) Yetenein deneyimle desteklenmesi gerektii
D) Deneyimi olanlarn yetenee ihtiyacnn olmad 28. Yaadmz toplumda, yeni doan bir bebee isim koy-
E) Deneyimin tek bana bir deer ifade etmedii mak evlere enlik bir durumdur. Daha bebek domadan
birok isim dolar ortalkta. Anne ayr bir isim dnr,
baba ayr. Dedeler, nineler darlr istedikleri isim beenil-
meyince. Hele bir de amcalar, teyzeler vs. karnca iin
iinden klmaz. Kimi ailenin byklerinden birinin ismini
26. Sokratese biri sorar: Herkese konuma sanat retiyor- uygun grr, kimi tarihteki bir byn ismini. Kimi anlam-
sun ama sen niin iyi bir konumac deilsin? Sokrates, sz ama estetik isimlerde srarc olur, kimi moda isimlerin.
yle cevap verir: nemli deil, biley talar kendi kendi- Sonuta bir isim konur bebee ama birok insan da krgn
lerini kesmez ama kaba demirleri keskin yapar. olur birbirine.
Bu ykckteki ana dnceyi en iyi karlayan atas- Bu parada yazarn beenmedii, ikyet ettii durum
z aadakilerden hangisidir? aadakilerden hangisidir?
A) Mum, dibine k vermez. A) ocuklara isim koymann zorluu

B) Her koyun, kendi bacandan aslr. B) Ailelerin kalabalk olmasnn zararlar
C) Yalancnn evi yanm, kimse inanmam. C) Aile byklerinin yanl dnceleri
D) Emanet ata binen tez iner. D) ocuklara isim koyarken herkesin buna karmas
E) Demir tavnda dvlr. E) ocuklara konan isimlerin ou zaman anlamsz olmas

Tarama
29. Kapdan girince sa tarafta bir yklk, onun biraz tesinde 32. iir, onu ortaya karan iin bir incelme halidir. air de ken-
yksek bir konsol vard. Konsolun zerinde bir cam fanu- dini yontan kii. Bir bakma airin yongasdr iir. Kendini
sun altna konulmu eski usl bir saat, krmz gaz bezleriyle yonttuka iir ortaya kar ondan. Yontulduka bir ekle
rtl, abajurlu iki petrol lambas, sar yaldz t ereveli b- emle brnr air. Onca iir yazacaksn, hl ekilsiz
yke bir ayna ve aynann st tarafnda, duvarda, klflaryla emlsiz kalacaksn; kaba saba, yalanc, saygsz olacak-
aslm bir ift akmakl tabanca duruyordu. Karda, per- sn mmkn m bu?
deleri tamamen inik olan pencerelerin nnde, btn duvar Bu parann yazar aadakilerden hangisini iddia et-
boyunca uzanan, zerine hal deli alak bir sedir ve sedi- mektedir?
rin kelerinde pazen yzl minderlerle yastklar, yastklarn
zerinde ise fiyango yaplm srma ilemeli yalklar vard. A) iirin, sanatsal amala yazlmasnn yanl olduunu
Sedirle kap arasnda, ayakucu kapya doru bir yatak du- B) iirin, insan ekillendiren bir ara olduunu
ruyor; yatan zeri tamamen rten ve ular biraz da yere C) iirin, insan hayatna istikamet veren bir ilevinin olduunu
uzanan yorgan hareketsiz iki insan vcudu kabartyordu.
D) iirin, baarsnn airin yeteneine bal olduunu
Yatan kenarnda balayp odann ortasna kadar yaylan
E) iirin, ancak kibar insanlar tarafndan yazlabileceini
ve orada ufak bir glck meydana getiren phtlam kanlar
bu odada birtakm hadiseler olduunu sylyordu.
Bu parada aadaki anlatm trlerinden hangisi kul-
lanlmtr?
A) Aklayc anlatm B) Betimleyici anlatm

C) ykleyici anlatm D) Fantastik anlatm
E) retici anlatm
33. I. ocuklar nceden gidip bize yer tuttu.
II. Tuttuumuz bal tekrar denize atyoruz.
30. iirlerinizi bir solukta okudum. ok deiik bir syleyi tar- III. Her tartmada kardeimi tutmandan bktm.
znz var. Allmn dnda, dndren, duygulandran, IV. Sen benim tlerimi hi tutmadn ki...
rperten dizeler birbirini takip ediyor. Kelimeler birbiriyle Bu cmlelerde geen tutmak kelimeleri, aadaki ke-
dans ediyor, bazen gemiin gizemli havasn, bugnn limelerden hangisiyle e anlaml deildir?
zl anlatmyla alak sesle sylyor kulamza.
A) Avlamak B) Ayrmak C) Uymak
Aadakilerden hangisi sz edilen airin iirlerinin
bir zellii deildir? D) Desteklemek E) Korumak
A) zgn bir slubunun olmas

B) Cokulu bir anlatmn olmas
C) Szcklerin ahenkli bir biimde yerlemi olmas
D) ll bir iir olmas
E) nsan etkileyen bir havasnn olmas
34. Hayatn gerek anlamnn, kendimizi tanmak olduuna
inanyorum. Bunu gerekletiren en kestirme yol ise sa-
nattr. Sanatmz vastas ile kendi z benliimize giden bir
31. Bilmem bu deyimi artk kullanyorlar m? Yeni nesiller belki
kpr kurar ve edindiimiz tecrbelerle ahsiyetimizi geli-
annelerinden, ninelerinden iitmilerdir. Komumuz veya
tiririz. Eer sanat en yksek ekilde yaanyorsa, o zaman,
bir yaknmz ksa bir sre iin evimize urayp sonra git-
hayatmzn nasl dopdolu olduunun ve boluk diye bir e-
meye yeltendii zaman bu trl sitem edilirdi: ----
yin olmadnn bilincini yaarz iimizde.
Yukardaki parada bo braklan yere aadaki de-
Bu parann konusu aadakilerden hangisidir?
yimlerden hangisinin getirilmesi uygun olur?
A) Sanatn hayatmzdaki yeri ve nemi
A) Gzmz yollarda kald.
B) Sanatn nasl alglanmas gerektii
B) Hangi dada kurt ld?
C) Sanat ve toplum ilikisi
C) Ate almaya m geldin?
D) Hayat doludizgin yaamann yolu
D) Eski amlar bardak m oldu?
E) Sanatn insana estetik katma zellii
E) Ye krkm ye.

Tarama
35. I. Irk Bitig 38. Yaadmz evreyi doal klan unsurlar bir bir kaybe-
II. Altun Yaruk diyoruz. Oysa benim btn yklerimde bir evre bilinci,
evreyi korumaya ynelik bir tutum vardr hep. Doann
III. Sekiz Ykmek
kirlenmesi, doal kaynaklarn, derelerin, nehirlerin kir-
IV. Kutadgu Bilig lenmesi, yok olmaya yz tutmu hayvan nesilleri ve bitki
V. Prens Kalyanamkara ve Papamkara Hikayesi trleri zerinde yaadmz doaya kar sorumluluk-
Yukardaki numaralanm eserlerden hangisi Uygur larmzn olduuna inanyorum. Ben, sevimsiz bir hayvan
Dnemi'nde kaleme alnmamtr? bile, doay gzelletiren bir unsur olarak gryorum. Bu
duyarlk, her meslek erbab tarafndan gsterilse dnya
bugnknden daha yaanlr olacaktr.
Bu parada yazarn doayla ilgili olarak sunduu neri
nedir?
A) Doann dengesini bozacak eylemlerden kanlmas

36. Aadaki cmlelerin hangisinde deyim aklamasyla B) Doal kaynaklarmzn kullanmna zen gsterilmesi
verilmitir?
C) Nesli tkenen hayvanlarn koruma altna alnmas
A) Kardeim bana benzemez, tuttuunu koparr. D) nsanlarn kendi mesleklerinin imknlaryla evre bilin-
B) O ii bitirene kadar anamdan emdiim st burnumdan cine katk salamas
geldi. E) Derelerin, nehirlerin kirlenmemesi iin nlem alnmas
C) Birden babasn grnce telatan etekleri tututu.
D) Eve giren hrsz ykte hafif, pahada ar ne varsa alp
gitmi.
E) Onca yoldan gelip de bizi evde bulamazsa kyameti
koparr.
37. iir, edebiyatn doruunda krlgan, naif bir fanusta salta-

natn srmekte binlerce yldr. Dzyaz rnleri gibi kendi-
ni savunacak kaln duvarlar, devasa silahlar yoktur n-
k buna ihtiyac da yoktur. nsanln balangcndan beri 39. Cumhuriyet'in ilan ile birlikte hemen her alanda yaanan
kendine ait olan her eyi onun zerinden dier alara ak- deiimler edebiyatmzda da kendini gstermitir. iirde
tarmtr iir. Buna ramen insana en mesafeli duran ede- aruz tamamen braklm ve heceye ardndan da serbest
biyat rn de yine o olmutur. iirin bnyesinde tad tarza ynelimler yaanmtr. Roman ve ykde konular
her ey insandr ancak insan iire ait her eyi kendisinde stanbul dna kaymtr. zellikle dilde sadeleme a-
tamaz. ok klasik bir sylemdir ama bence ok geerli- lmalar hz kazanm, belli bir noktaya ulamtr. Yeni
dir, nerede insan varsa orda yk vardr ama insann her edebi trlerin hepsi Batdan alnd iin zellikle Fransz
olduu yerde iir yoktur. Bir roman yazp ortal birbirine edebiyatnn etkileri de uzun bir sre devam etmitir.
katma heveslisi romanclar vardr da bir iir yazp ortal Bu paradan aadaki bilgilerden hangisine ulala-
birbirine katmak isteyen aire rastlanmamtr imdiye dek. maz?
Szn z, insanla bu kadar i ie gemiken, dier ede-
biyat rnlerinin giremedii kadar ilerine girmiken, bir o A) Cumhuriyet'le birlikte iirimizin ieriinde deiimler
kadar da mesafeli durur iir. yaanmtr.
Aadakilerden hangisi iirin bu parada deinilen B) Roman ve yk yazarlar Anadoluya ynelmeye ba-
zelliklerinden biri deildir? lamlardr.
C) Bat edebiyat, edebiyatmz stnde etkili olmaya de-
A) Ortaya knn insanlk tarihiyle e zamanl olmas vam etmitir.
B) nsana ait her eyi bnyesinde barndrmas D) Edebiyatlar Cumhuriyet'le birlikte daha anlalr bir
C) Dier edebiyat rnlerine oranla daha az sevilmesi dil kullanmlardr.
D) Edebiyat rnlerinin en ycesi kabul edilmesi E) Serbest tarzda iir yazma gelenei Cumhuriyetten
sonra balamtr.
E) nsanla arasnda hep belli bir snr bulunmas

Tarama
40. Dergiler yayn hayatnda uzun soluklu olamyor ne yazk 42. En nemli etken inanmak... nancn olmad yerde hibir
ki. Yllardr devam eden birka dergi de zveriyle ayakta ey olmaz, retkenlik kmaz. Kaldrm Delikanllar filmi-
duruyor. Bu durum okurun ilgisizliinden kaynaklanyor ni ekerken bu film tutmaz demilerdi. nandk ve yaa-
elbette. Bizim okuyucular brakn dergiyi, usta yazarlarn dmz onlarca aksilie de aldr etmeyerek filmi ektik.
eserlerine bile el srmyorlar. Ayrca dergiler belli bir fikrin Film, btn beklentilerin stnde bir baar elde etti. Viz-
savunuculuunu yapmak iin yayn hayatna giriyor, bu se- yona gireli alt ay olmu, hl kapal gie oynuyor. Sabr
beple de sadece o fikri benimseyen dar bir grupa okunu- da ok nemlidir. Ben ynetmen yardmcs olarak 14 yl
yor. Dergiler bir anlamda acemilerin yapboz tahtas olunca grev yaptm. nsanlarn yaptklar ilerde biraz olgunla-
okur da bunlara para vermek istemiyor. malar gerek.
Bu parada dergilerle ilgili olarak aadakilerden han- Bu para aadaki sorulardan hangisine karlk ola-
gisine deinilmemitir? rak sylenmi olabilir?
A) Belli bir fikrin savunuculuunu yaptklarna A) Trk sinemasn nasl deerlendiriyorsunuz?

B) Yeni yazarlarn deneyim alanlar olmasna B) Size gre baarnn srr ne?
C) Okuyucularn dergilere souk bakmasna C) Son filminiz niin bu kadar izlendi?
D) Yazar kadrolarnn deneyimli kiilerden olumasna D) nl olmanz neye borlusunuz?
E) Uzun sre kan dergilerin az olduuna
E) Kendinizi baarl buluyor musunuz?
43. Aadaki cmlelerin hangisinde eletiri sz konusu

deildir?
A) Kitap okunduunda, yazarnn, ne yazacan uzun

41. I. Bu dillerin tamamnda nl uyumu vardr. uzadya lp bien, bunlar bir tartmdan geiren, d-
II. Yap bakmndan bu diller eklemeli dillerdir.
zene koyan sanatlardan olmad anlalyor.
III. Bu dillerde cinsiyet ayrm yoktur.
B) Konusunu gnlk yaamdan almasna karn, kullan-
IV. Bu ailede yer alan dillerde n ek yoktur.
d dil ve anlatmndaki przler yznden, syledik-
V. Kelime ekiminde ve tretmede sona gelen ekler kulla-
leri gerei gibi anlalmyor.
nlr.
Yukardaki zellikleri verilen dil ailesi aadakilerden C) Genlik yllarnda eitli dergi ve gazetelerde yazd
hangisidir? yazlar derleyip bunlar yazl tarihine gre sralaya-
rak kitap haline getiriyor.
A) Hint Avrupa dilleri / Hint kolu
D) Yzeysel bilgilere dayanarak yapt ruhbilimsel -
B) in Tibet dilleri / Tibet kolu zmlemeler, yaptn dokusu iinde belirli bir ilev ta-
C) Hami Sami dilleri / Sami kolu myor.
D) Ural Altay dilleri / Altay kolu E) izmeye alt tarihsel ortam ayrntlaryla yanst-
E) Ural Altay dilleri / Ural kolu may yaptnn inandrcln byk lde etkile-
mi.
23. B 24. B 25. C 26. A 27. A 28. D 29. B 30. D 31. C 32. B 33. E 34. A 35. D 36. C 37. C 38. D 39. A 40. D 41. D 42. B 43. C
Cevaplar
10. D 11. D 12. A 13. E 14. A 15. D 16. D 17. D 18. B 19. A 20. D 21. E 22. C 9. A 8. C 7. C 6. E 5. B 4. C 3. C 2. C 1. A

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
13
1. Ben sanat ve edebiyat insan varlnn en kutsal urala- 3. yi bir okurun eitli eletirileri ve eletirmenleri okuduktan
rndan biri sayarm. Gerek sanat eserlerini de yarna kalma- sonra o metin hakknda bir yargya varmasn tercih ederim.
ya alan yazarlarn yazacana inanmyorum. Gelecei bir Ayn beslenme gibi eletiri de tek kiiye, tek gre dayal
masal olarak grenler, gn gnne yaamakla yetinenler bir okurun edebiyata ve yazara aire ihanet eden bir fanatik
diledikleri gibi yazarlar. Bu onlarn bilecei bir itir. olduu inancndaym. yi bir okur, kendisi deiik eletirileri
Bu paradaki gibi dnen bir yazar aadaki yarglar- okuyarak yargya varmak isteyen bir okur, deiik eletiri
dan hangisini sylerse kendisiyle eliir? yntemlerinin izini srerek oulcu bir metin yaklam sa-
lar.
A) Sanat eserinin amac okuyucularn mutlu etmek ve
Bu parada asl anlatlmak istenilen aadakilerden
gncel olaylara k tutmak olmaldr.
hangisidir?
B) Sadece gn kurtaran edebi eserleri gerek sanat eseri
saymyorum. A) Okur, bir eser hakknda yazlan farkl eletirileri okuya-
rak o eseri deerlendirmelidir.
C) Yllara meydan okumu sanat eserleri gnmze oldu-
u gibi gelecee de seslenir. B) Eletiri yazlarn okumayan okurun o eseri anlayp tat
alabilmesi mmkn deildir.
D) Gnmzde de zamana ve koullara meydan okuyan
eserler yaratlmtr. C) Okur, bir esere deiik eletiri yntemleriyle yaklama-
ldr.
E) Toplumun gelimilik dzeyini, toplumun gemiinden
getirdii eserlerin okluu gsterir. D) Her eletirmenin kendine uygun olarak gelitirdii dei-
ik bir eletiri yntemi olmaldr.
E) oulcu bir eletiri, iinde deiik yntemleri barndra-

bilen eletiridir.
4. Trkenin geliim dnemleriyle ilgili aadaki bilgiler-

den hangisi yanltr?
2. Kitapln tozlu raflarnda unutulan kitaplar, yanmayan de-
niz fenerlerine benzer. A) lk yazl kaynaklarmz, 8. yzyla ait Orhun Abideleridir.
Yukardaki cmleyle anlatlmak istenen aadakiler- B) Trkler, srasyla Gktrk-Uygur-Arap ve Latin alfabe-
den hangisidir? lerini kullanmtr.
C) slamiyet etkisi altndaki ilk rnler Karahanllar dne-
A) Kitaplarn insann gelitirmeye yarad
minde verilmitir.
B) Kitaplarn fener gibi k sat
D) Trkiye Trkesi Bat Trkesinin ada kollarndan
C) Okunmayan kitabn insana fayda salayamad
biridir.
D) Kitaplarla fenerlerin birbirine benzedii
E) Metinlerle takip edilemeyen dnemlerine Eski Trke
E) Kitaplarn ktphanelerde unutulmasnn zc olduu ad verilir.

Tarama
5. Hakknda en ok yazlan konularn banda ak gelir, 8. Aadaki cmlelerin hangisinde bir deyim aklama-
bunun nedeni belki de en ok klarn yazmaya ihtiya syla verilmitir?
duymasdr. ou insan ilk iirlerini k olduu zamanda
A) Hakkndaki dedikodular yznden insan iine kamaz
yazar, yine bu dnemde akn ne kadar zor ifade edildiini
hale geldi.
anlar. Yzlerce yldr yazar ve airler ak anlattklar halde
hala bu konu bilinmezlerle dolu hissi verir. Elbette her ak B) Babasnn lmnden sonra insanlarla ilikisini kesip
bakadr, her ak farkl aamalardan geer ve her ey gibi iine ekildi.
ak da deiir; deimeyen bir ey varsa, akn her zaman C) Mdr btn o karmaa srasnda olanlara seyirci kald.
sevilen bir konu olmasdr.
Bu parada ak ile ilgili olarak aadakilerden hangi- D) Hasan Aa, biricik olunun dn iin kesenin azn
sine deinilmemitir? at.
A) Akn her zaman yazar ve airlerin gndeminde olduuna E) st kapatlmayan dere yznden kasabada hastalk-
lar kol geziyordu.
B) Ak, sradan insanlarn da ok rahat ifade edebildiine
C) Akn her insanda farkl yansmalarnn olduuna
D) Her ey gibi akn da duraan olmadna
E) Akn kefinin bugn bile gerekletirilemediine
9. Aadaki cmlelerden hangisinde bir deerlendirme

6. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme anlamsal ku- yaplmtr?
ruluu bakmndan farkldr? A) Edebiyatla ilgilenen genler her gn burada toplan-
A) Yalan yanl haberlerle yorum yaplmaz. yordu.
B) Onunla dereden tepeden konutuk. B) Her toplantda deiik bir sanat zerine deerlendir-
meler yaplyordu.
C) Birden snfta ses seda kesildi.
C) O gn Peyami Safann Dou-Bat ikilemini iledii Fa-
D) eriye klk kyafeti dzgn biri girdi.
tih Harbiyesini incelemitik .
E) Eski psk bir halnn antika olduunu sylyordu.
D) Herkes dncesini syledikten sonra bunlar yazl
hale getirmeye karar verdik.
7. Dnyann uzak bir lkesinden dili, dini, hayat felsefesi, E) O toplantlarda ortaya kan deerli, edebi yaptlar
baka baka sanatlarn syledii arklar, yapt m- edebiyat dergisinde yaymlatmay dnyorduk.
zikler gelip bizi buluyor; hatralarmz canlandryor, n-
mzde hayaller ayor ve hayatmza renkler katyor. Oysa
ortada yalnz sesler var. Bu biraz da bizim i zenginliimiz,
o seslere hazr oluumuzla ilgili. Hayat tecrbelerimiz ne
kadar zenginse bir sanat eserinden alacamz tat da o ka- 10. nsann iini dkemeden edemedii dakikalar vardr. Bir
dar artyor. Bu mzikte de byle bir edebiyat eserinde de. dost, bu dakikalarda eriilmez bir deer kazanr. Ama her
Biz layk deilsek ne arklar bir eyler syler, ne iirler ne ey bir dosta sylenmez ki Onun iin hele bu insan ya-
de romanlar... zarsa, masaln bana geip kalemi eline almadan ede-
Bu parada asl anlatlmak istenilen aadakilerden mez. te, gnlk yazarn kendi kendisiyle konumasndan
hangisidir? baka bir ey olmayan yazlar, bu i dkme ihtiyacndan
domutur.
A) Mziin dili evrensel olduu iin her yerde ve her za-
man dinlenir ve tat alnr. Bu para aadaki sorulardan hangisine karlk ola-
rak sylenmi olabilir?
B) Mzikten evk alan her insan edebi eserlerden de
zevk alr. A) Yazar gnlk yazmaya iten sebepler nelerdir?
C) nsan sanat eserleriyle ili dl olduka deneyimlerini B) Okunan gnlklerde neden kendimizden bir eyler
artrr. ararz.
D) Mziin ve edebiyatn malzemeleri farkl olsa da her C) Yazarlar, niin yaz yazmadan duramazlar?
ikisi de insan anlatr.
D) Yazarlar neden iini dkme ihtiyac duyarlar?
E) nsan belirli bir alt yap dzeyine sahip deilse herhan-
gi bir sanat eserinden tat alamaz. E) nsanlar, bakalarnn dncelerini niin merak eder?

Tarama
11. Bir lkede demokrasinin salkl yerlemesi; basna sala- 14. Aadaki cmlelerin hangisinde aamal bir durum
nan zgrlkler yannda, medyann bu zgrlkleri kullan- anlatlmaktadr?
mada tayaca sorumluluk bilincine baldr. Bu sorum-
A) Gnete ok kalmaktan yz kpkrmz kesilmi.
luluk bilinci ylesine nemlidir ki sadece lkelerin i bar
deil, lkeler aras ilikiler bile giderek medyann yayn B) ocuun durumu her gn biraz daha dzeliyordu.
politikalarndan dorudan etkilenmektedir. C) Gnlerdir yalnz kald iin epeyce sklmt.
Bu parada medyayla ilgili aadakilerden hangisi D) Bu iekler oday eskisinden gzel yapm.
vurgulanmtr? E) Yayla birlikte huyu da deimi bu ocuun.
A) Basn zgrl demokrasinin ilerlii ve gelecei a-
sndan ok nemlidir.
B) Medya, toplumun haber alma ve renme hakknn
grevlisidir.
C) Medya zgr ama bir o kadar da sorumluluk sahibi ol-
maldr.
D) Sorumluluunu bilen bir medya toplumda bir saygnlk 15. yi dnceler ve iyi hareketlerden, birtakm alkanlklar
kazanr. nedeni ile kt sonular alnabilir fakat kt dnceler-
den----
E) Toplumlar, insana sayg duyan bir medyaya ihtiya
duymaktadr. Anlam akna gre bu cmle aadakilerden hangisi
ile tanmlanabilir?
A) zarar gelmez.
12. Gittike doaya yabanclayoruz. Gn gemiyor ki etra-
fmzdaki bir mstakil ev daha yklmasn, ocuklarn oy- B) her zaman sonu alnamaz.
nad kk bir arsa tel rglerle evrilmesin. makine- C) kimse sorumlu deildir.
leri kveriyor ortaya birden. Aylar sren insan canndan D) iyi sonu alnamaz.
bezdiren grlt, toz duman sonrasnda bir ev irisi daha
E) kt sonu alnabilir.
kyor ortaya. Biz biraz daha uzaklayoruz aatan, ye-
ilden ocuklar biraz daha mahzunlayor, balkonlara hap-
soluyor.
Bu parada yazar aadakilerin hangisinden ikyet
etmemitir?
A) ocuklarn oyun alanlarn kaybetmesinden

B) Komuluk ilikilerinin yok olmasndan
16. Talip Apaydn iinden kp geldii kylnn szcs, onun
C) Apartmanlar yznden aa ve yeilin azalmasndan az oldu bir bakma. Ancak yklerinde olsun, romanla-
D) Apartmanlar yaplrken insanlarn rahatsz olmasndan. rnda olsun yerel dil, kyl az kullanmaya pek yanama-
E) nsanlarla tabiat arasndaki scak ilikinin kaybolma- d. Nedenini yle aklyor: Ben ahsen yerel dil kullan-
sndan myorum, kullanmak istemiyorum. Kyl birok szc
yanl syler. Geri anlattmz insann havasn vermek
iin baz arkadalar yerel dili ustalkla kullandlar. Ama her
13. Byk yoksulluk gibi byk zenginlik de gzel duygularn szcn yanl syletilmesini gereksiz buluyorum. Fakat
gelimesine engeldir. yazar bozkrda dolarken bir yandan da Trkenin zgr
Aadakilerden hangisi bu cmle ile anlamca geliir? krlarnn havasn solumaktan geri durmaz.
Bu parann yazar savn inandrc klmak iin aa-
A) Yoksulluk, gzel duygularn gelimesini engeller.
dakilerden hangisine bavurulmutur?
B) Fazla zenginlik, insan gzel duygulardan uzaklatrr.
C) nsan sknt iindeyken duygularna nem vermez. A) Tank gstermeye (alnt yapmaya)
D) Maddi problemler, insanlar gzelliklerle uramaktan B) rneklemeye

al koyar. C) Saysal verilerden yararlanmaya
E) nsan maddi sorunlarn zdke gzel olana kar D) Karlatrmaya
ilgisi daha da artar. E) Tanmlamaya

Tarama
17. Kitaba ksen insann hoyratlna ramen kitap sevimli ve 19. (I) Kanun Namna, Trk sinemas tarihi kitaplarna byk
gvenli kucan hibir zaman kapatmaz. Piman olup eski harflerle adn yazdrm bir filmdir. (II) Trk sinemasnda
dostuna kavumak iin adm atan herkese tm samimi- yeni bir dnemin, yeni bir sinema anlaynn habercisi olan
yetiyle kucan aar. Barnda saklad tm gzellikleri film, kamera hareketleri ve sinemasal anlatmyla dikkati
saknmadan paylar. nsann tm hasisliine karn kitap ekmektedir. (III) 1952 ylnda evrilmi olan filmin, konusu
cmerttir. Dostluuna mukabil istedii tek bir ey vardr: stanbulda geer. (IV) Filmde baarl kamera hareketleriyle
samimi yneli. Kitaba samimi ynelen kii, onun dostlu- stanbulun gndelik yaamna ve (imdikiyle kyaslanama-
undan azami derecede istifade eder. yacak olsa da) kalabalna tank oluruz. (V) Konusunun
Bu parada yazar kitabn hangi yn zerinde dur- kentte gemesi ve kentte yaayan insanlarn hayatn si-
mutur? nema diline ustaca aktarmasyla nemli bir yere sahip olan
film, Ayhan Ikn henz ikinci filmidir.
A) nsan cehaletin karanlndan kurtarmas
Bu parada numaralanm cmlelerden hangisi kant-
B) nsana farkl dnyalarn kaplarn amas lanabilirlik asndan dierlerinden farkldr?
C) nsann ondan karlksz yararlanabilmesi
D) nsan kt arkadalardan uzak tutmas
E) nsanda olumlu duygular harekete geirmesi
20. Aras Nehri, Bingl Dalarnn Erzurum il snrlar iinde

kalan kuzey yamalarndan doar. Horasann evresinde
dolap yaln kayalarn ortasndan geip snra doru naz-
l bir kuu gibi salnr. Ovalarn ortasnda akarken bir ylan
gibi kvrlan nehir, yaln kayalardan geerken adeta bir
ceylan gibi seker. Getii ovalar bir gelincik tarlasna dn-
drr, kayalara arpa arpa onlar andrr. Aras, binlerce
yldr tabiat anayla kh kserek, kh bararak yolculuuna
devam ediyor.
Bu parada Aras Nehri aadakilerin hangisine ben-
zetilmemitir?
A) Kuuya B) Ylana
18. Uzun yllar kullandm daktiloma veda etmek benim iim C) Gelincik tarlasna D) Ceylana
ok kolay olmad. Dile kolay yirmi yla yakn nerdeyse he- E) nsana
men her gece saatlerce birlikte olmutuk onunla. Yazarlk
basamaklarn birer birer karken hep o vard yanmda.
En yakn alma arkadamd. alma masama daktilom
olmadan oturduum ilk gece rkek, hznl ve biraz da 21. Dillerin snflandrlmasyla ilgili aadaki yarglardan
dman gibi baktm bilgisayara. Hibir ey yazamadm o hangisi yanltr?
gece. Sonra yava yava altm. Ne var ki yirmi yllk dos-
A) ekimli dillerdeki en belirgin zellik kklerin sabit olu-
tumun tahtna kurulmu bu aleti kullanrken hala sululuk
udur.
hissettiim olur.
B) Tek heceli dillerde szckler cmle iinde ses ve ekil
Byle syleyen biri iin aadakilerden hangisi syle-
deiikliklerine uramaz.
nemez?
C) Trke yap bakmndan sondan eklemeli dil grubuna
A) Teknolojik gelimelere kapal olduu girer.
B) Alkanlklarndan kolay vazgeemedii D) Eklemeli dillerde ekler sayesinde bir szckten baka
C) Yazarlk alannda deneyimli biri olduu bir szck yaplabilir.
D) Geceleri alma alkanlnn bulunduu E) Bir ana dilden zaman iinde ayrlarak bamsz bir kol
E) Eyalarla arasnda zaman iinde bir ba oluturduu olan dillere akraba diller denir.

Tarama
22. Kk Aa, kesesinden birka altn karp hancya verdi. 25. Edebiyat dnyasnn yollar dikenli, merdivenleri diktir. Sa-
Bu gece handa kalacan syleyerek atn avlunun sun- naty her zaman yeni araylar, abalar peinden kotu-
durmasna balad. Souk iliklerine kadar ilediinden rur durur, kiisel hayatnda ne frtnalar yaarsa yaasn
sonbahar ayaz yemi yaprak gibi titriyordu. Gece yars okurlarnn yreinde bir umut, kafasnda bir k olmak
gemi, kar da iyiden iyiye bastrmaya balamt. eriden zorundadr. stelik rettii her eserin hak ettii ilgiyi gr-
kara kuru bir kz kp kendisine buyur etti. nde kz, arka- me garantisi de yoktur. Btn umutlarnz gmdnz bir
da Kk Aa, kk bir bahe kapsndan ieri getiler. roman, kitaplarn raflarnda yllarca alcsn bekleyebilir.
Yllardr kaak hayat yayordu. Gayri ihtiyari bir hareketle Hele bir de edebiyat dnyasnn kutsal (!) insanlar eletir-
silahlarn yoklad, hepsi yerindeydi. Kendisini biraz daha menlere atmaya grn. Sabah tersinden kalkm olmann
gvende hissetti. Kendisine gsterilen yere oturup yeme- verdii skntyla kitabnza yle bir yklenirler ki yazmakla,
in gelmesini bekledi. ok ayp etmiim diye dnmeye balarsnz.
Bu parayla ilgili olarak aada verilenlerden hangisi Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir?
yanltr?
A) Okurlarn, zaman zaman yazarlarn beklentisini kar-
A) Olaylar olu srasna gre anlatlmtr. ladna
B) Karlatrma yaplmtr. B) Sanatlarn okuyucuya her zaman iyi ve gzeli ver-
C) ykleyici anlatm tryle yazlmtr. mek zorunda olduuna
D) Kiisel yoruma yer verilmitir. C) Eletirmenlerin nesnel ltleri gz ard ederek eser
deerlendirebildiine
E) Benzetmeler vardr.
D) Sanatnn, iinde bulunduu koullardan yaknmama-
s gerektiine
23. Olgun insan, gzel sz syleyen deil; sylediini yapan E) Sanatnn olduka zor ve zahmetli bir ii olduuna
ve yapabileceini syleyendir.
Bu cmlede aadakilerden hangisi karlamaz?
A) yi insan, sznn eri olan insandr.

B) yi insan, yapamayaca eyleri sylemeyen insandr.
C) nsan, sz gzel sylemekle olgun olamaz.
D) Gzel konuan, gzel syleyen herkes iyi insandr.
E) yi insan sznden dnmeyen, szn yerine getiren
insandr.
24. I. Ancak eviri olan bu eserlerde ou kez geniletme ve

eklemelere gidilmitir.
26. Yazar olmaya heves etmi genlerin nnde ok byk
II. Bununla birlikte bu eviri eserlerin yannda az sayda zorluklar vardr. Bir kere mutlaka yazmay dndkleri
zgn (telif) eser de vardr. alanda usta olmu insanlarn eserleri bata olmak zere
III. Bylelikle metnin daha iyi anlalr duruma getirilmesi- ok uzun bir okuma, renme dnemi yaamaldrlar. Za-
ne allmtr. man gelmeden kaleme sarlan ok insan hayal krkl
IV. Bu nedenle bugn Trkologlar arasnda, Uygur yaz- yaamtr. Bir eyler karalamaya baladktan sonra bun-
l rnlerinin zgn nitelikli olmadn dnenler de lar insanlara hemen gstermemeli, bir sre demlenmeye
vardr. brakmaldrlar. Yazdklarn bir okur gzyle okumal ve
nesnel olarak deerlendirmelidirler. Hepsinden nemlisi
V. Budist Uygur yazl belgelerinin byk blm ince,
yazmaya kabiliyetlerinin olup olmadn sorgulamaldrlar.
Tibete, Toharca, Sodca ve Sanskriteden yaplm
evirilerdir. Bu paraya gre aadakilerden hangisi yazarla
merak sarm kiilerin sahip olmas gereken zellikler-
Yukardaki numaralanm cmleler anlaml bir btn
den biri deildir?
oluturacak biimde sralandnda hangisi batan
ikinci olur? A) Kltrl olmalar B) Yetenekli olmalar
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. C) Ak szl olmalar D) Sabrl olmalar
E) alkan olmalar

Tarama
27. Kimi yazarlar herhangi bir arka planlar olmadan ky ro- 30. iiri ou zaman dilin eitli imgelerle yeniden retimi ola-
man yazmaya heves ediyor. Oysa ky roman yazmak rak ele alrsak dil asndan da bir tutarllk gerekli deil
isteyen bir yazarn genel kltrnn gl olmas, eserine zorunludur. iirde geen her kelime dier kelimelere an-
konu olan yreyi iyi tanmas gereklidir. O yrenin gelenek- lam kazandracak ekilde yerini bulmutur. Kelimeler hak
lerini, greneklerini inanlarn bilmelidir. Sonra o yrenin ettiklerinden ne daha az ne de daha ok yer igal ederler.
insanlarn iyi tahlil etmek ok nemlidir. Nelere nem ve- Yeni ve eski kelimeler hibir zorlama olmakszn birbirleri
rir, nelerden holanr, nelerden hazzetmezler? Geimlerini ile anlam alverii iindedir. Gndelik kelimeler kabala-
nereden temin ederler, nasl kavga eder, nasl elenirler? madan, resmi kelimeler ise ukalalamadan eksiksiz bir e-
Dnleri, bayramlar nasl geer, ya da hasta veya lle- kilde anlamlarn bulurlar ve tam bir ahenk iinde musikinin
ri olduunda nasl davranrlar, bunlarn hepsini bellemek temposuna ayak uydururlar.
gerekir. Son olarak yre insanlarnn konutuu aza da Aadakilerden hangisi bu parada sylenenleri des-
hkim olmak yazarn baarsn ok etkileyecektir. Ancak teklemektedir?
btn bunlara dikkat eden bir romanc ky roman yazabilir.
A) iirde biimle ierik birbiriyle kusursuz bir ahenk olu-
Bu paraya gre aadakilerden hangisi ky roman
turmaldr.
yazmak iin gerekli artlardan biri deildir?
B) iir ancak kendisine emek verildiinde gzelleir.
A) Romanna konu olan yeri iyi tanmas gerektii
C) iir insana ait her eyi bnyesinde barndrr.
B) Daha nce o yreyle ilgili yazlm eserleri okumas
D) iiri oluturan kelimelerin tam bir uyum iinde olmas
C) Yre insannn konuma eklini romanna aktarabilmesi gerekir.
D) Yredeki insanlarn hayata bak hakknda bilgisinin E) iir, ancak kelimelerin grnen anlamlarnn dnda
olmas bir dille oluturulabilir.
E) Yrenin sosyal hayat hakknda etraflca bilgi sahibi
olunmas gerektii
28. Aadakilerin hangisinde bir yorum sz konusudur?

A) Rakibi yenemedik, demek ki o kadar da gl deilmiiz.
B) Sosyal medyada insanlar ok kolay kandrlabiliyor.
C) Haftada en fazla iki dizi film izliyorum.
D) Yalandka kendimi daha rahat hissediyorum.
E) Kvrla kvrla akan bu nehrin sonu hangi denize k-
yordu?
29. (I) Tarih de dil ve edebiyat gibi bir ulusun btn bireylerinin
bilmesi, benimsemesi ve korumas gereken kltr hazine-
lerinden biridir. (II) Tarih, ulusun gemiteki varl, onun
miras, bugne kalan hatrasdr. (III) Dil ve edebiyat ve ge-
nellikle kltr kavramnn iine giren her ey tarih boyunca
gelimi, bize tarihten miras kalmtr. (IV) evremize ba-
knca atalarmzdan, yani tarihten kalma gz kamatrc 31. Aadakilerden hangisi Bat Trkesinin ada kolla-
bin bir ey grrz. (V) O, ufuklar ssleyen mimari eserler; rndan" biri deildir?
mzeleri dolduran eyalar; kitaplklar dolduran kitaplar her
A) Gagavuz Trkesi
tarihten kalmtr.
B) Tatar Trkesi
Anlatmn akna gre numaralandrlm cmlelerin
hangisinden sonra nk tarih, bir ulusun btn varl- C) Trkmen Trkesi
na eittir. cmlesi getirilebilir? D) Azeri Trkesi
A) I. B) II. C)III D) IV. E) V. E) Trkiye Trkesi

Tarama
32. topyallar; savatan da vurumadan da pek hayvanca bir 34. Cahit Zarifolunun hikyeleri, zellikle insan anlatmadaki
ey diye tiksinir, irenirler. Kald ki bu ii insanlarn yapt baars, kendine has, zgn bir izgidir. Edebiyatmzda
kadar hibir hayvan yapmaz. Btn teki uluslarn tersine sanatsal olgunluun yk trnde bu denli youn ne k-
savata kazanlan erefi erefsizliin ta kendisi sayarlar. t ok nadirdir. Bu tatla okunabilen eser says da snr-
Geri her gn sava talimleri yaparlar hem de yalnz er- ldr. iir ve romanlarndaki kapal slup, yksek seviyeli
kekler deil, kimi gnler kadnlar da bu talime katlrlar ama anlatm yklerinde de kendini gsterir. Okunduka okuru
bunu gerekince elleri silah tutabilsin diye yaparlar; savaa iine eken ve zamanla anlalan bir tarz vardr. Tm ya-
yalnz yurtlarn savunmak, dostlarnn topraklarn d- ptlar iinde en kolay anlalan gnlklerini toplad Ya-
manlardan ya da zorbalarn boyunduruu altnda ezilen bir amak adl eseridir.
ulusu klelikten kurtarmak, kendi gleriyle kurtarmak iin Bu parada Cahit Zarifolunun hangi zellii zerinde
girerler. Bunu da sadece acma duygusuyla yaparlar. Dost- durulmamtr?
larnn yardmna sadece onlar savunmak iin komazlar,
zaman zaman da onlara daha nce yaplm ktlklerin A) ok ynl olmas
cn almaya giderler. Ama bunu, daha i tazeyken ken- B) Kendine zg tarznn olmas
dilerine danld, t istendii zaman yaparlar. Davay C) G anlalr olmas
hakl grrlerse ve kar taraf istenen haklar yerine getir-
D) Sorumluluk sahibi olmas
mezse onu sulu ve savan balca sorumlusu sayarlar.
E) Baarl olmas
Bu parann anlatmnda aadaki anlatm trlerinin
hangisinden yararlanlmtr?
A) Dsel anlatm
B) Gelecekten sz eden anlatm
C) retici anlatm 35. Sisle kapal da, tepe deildir; yamur altndaki mee de
D) Betimleyici anlatm salkm st.
E) ykleyici anlatm Aadaki cmlelerden hangisi anlamca bu cmleye

en yakndr?
A) Da ne kadar yce olsa da bir kenar yol olur.

B) Grnne aldanma, aslnda ok cana yakn biridir.
C) Gngrm bir adam olduu her halinden anlalyordu.
D) Grnen ky klavuz istemez.
33. ocukluum; Battal Gazi, Krolu, Tahir ile Zhre, Hz. Ali E) Daha grlecek, gezilecek ok yer var.
ve Hz. Hamzann kahramanlklar gibi halk destanlarn
dinleyerek geti. Uzun k gecelerinde ou zaman o kah-
ramanlardan birinin maceralarn dinlerken uyuyakalrdm.
Edebiyata merak sarp bu iin yazar tarafnda olmaya ni-
yetlendiimde, o hikyelerin ok yararn grdm. Dnya
klasiklerini defalarca okudum, hepsi de olaanst yapt- 36. Yirmi yllk sanat hayatmda, ortaya koyduum her eser-
lar. Ama beni bir yazar olarak besleyen ana kaynak, bu de, alma masamda pek ok sanatnn kandilinden yan-
topraklardan eskiden beri akan bu pnarlar olmutur. syan k da bana elik etmitir.
Bunlar syleyen bir yazar iin aadakilerden hangi- Byle syleyen bir sanat aadakilerden hangisini
si sylenebilir? anlatmak istemitir?
A) Halk destanlar sayesinde yazar olduu A) Her sanatnn yaptlarnda gerekleri az ok dile getir-
diini
B) Yabanc yazarlarn eserlerini beenmedii
B) Sanat yaptlarnn dier yaptlardan az ya da ok etki-
C) Kkken dinledii destanlarnn yazarlna katk
lendiini
salad
C) yi bir sanat yaptnn baka sanat yaptlarna benze-
D) Eserlerinde Battal Gazi, Krolu gibi kahramanlar an-
mediini
latt
D) Her yaptn yazarnn hayatndan ipular tadn
E) Halk destanlarn bilmeyen insanlarn yazar olamaya-
can dnd E) Gen sanatlarn gelenekten ok etkilendiini

Tarama
37. yi bir iirin nasl olmas gerektii konusunda ok gr var. 39. (I) Yahya Kemal sanatyla toplum grn yanstmaz.
Bence iyi iir sylenmek istenen eyi en ksa ve en duru (II) Sadece kendi duygu ve hayallerini olaanst bir
ekilde ifade eden iirdir. Kitaplar dolusu szcn anlat- sanatl syleyile dile getirir. (III) Kendisi iin, sanatn
tn bir msrada anlatabiliyorsanz ve bunu da herkes an- toplum iin yapld ilkesine inanan bir sanatdr da
layabiliyorsa ite o iyi iirdir. Yoksa byk air olmusun, denemez. (IV) Sanat, yetime tarz, kltr ve her hali
iirlerin yzbinlerce insann dilinde sylenir olmu yahut ile Trk olan milli ahsiyetlerimizden biridir. (V) Yetime-
tarada bir amatr edebiyat dergisinde filizlenme aa- sinde, Rumeli topraklarnn ve zengin bir tarih mirasyla i
masndasn hi fark etmez. Bu bir l deildir. Katmanl ie yaayan skpn etkisi byktr. (VI) Sonradan i-
yazabiliyor musun, her okuyan baka tatlar alabiliyor mu, irlerinin de asl temasna konu olacak stanbulsa sanat
her okunuta baka dnyalara pencere alabiliyor mu ve iin bal bana bir aktr.
bunu da okuyucuyu yormadan, yapabiliyor musun, ite iyi Bu para iki paragrafa ayrlmak istense ikinci paragraf
iir budur. numaralanm cmlelerin hangisiyle balar?
Bu paraya gre iyi iirin zellii aadakilerden han-
gisidir?
A) Okurken insana zevk vermesi

B) Kiisel duygu ve dnceleri aktarmas
C) Az szckle ok youn bir anlam iletmesi
D) Okuyucunun kendinden bir ey bulmas
E) Daha nce deinilmemi konular dile getirmesi
40. Hasan Kurtun ilk iir kitab Katedraldeki Minare 2012de

yaymlad. Gen kuak sanatlarnn ounun kendilerini
Cumhuriyet Dnemi iirine gre konumlandrmasna kar-
lk Kurtun, Trk iir geleneinin byk grkemine yasla-
narak hibir airden memba almadan, dorudan havzay
semesi; dikkatimizi kendisine yneltmemize sebep ol-
mutur. Gen kuak airleri iinde hece veznini ilk kullanan
air hi kukusuz Dilaver Cebecidir. Fakat bu, Kurtun Ce-
beci ile ayn kulvarda olduunu dndrmemeli. Biimsel
benzerlik olsa da iki iirin ayr dnyalar olduu gerei
inkr edilemez. nk bir iirin karakterini grsellii ver-
mez; temsil ettii dnyann ayrntlar ve elbette syleyi
biimi (slup) belirler. Btn bunlar da airin kiisel mace-
rasn bilmeyle mmkn olur.
38. Aadakilerden hangisi bir paragrafn giri cmlesi Bu parada aadakilerden hangisine deinilmemitir?
olabilir?
A) Gen kuak airleri iin Cumhuriyet Dnemi iirinin
A) Bu tatla okunabilen eser says snrldr. belirleyici bir konumda olduuna
B) Salk alanndaki gelimeler bunun nemli bir gster- B) Hasan Kurtun iirlerinin ekil ynyle Dilaver Cebe-
gesidir. cininkilerle ile benzerlikler gsterdiine
C) Onlar sokaa bakarken, denizi seyrederken farkl ey- C) Hasan Kurtun gnmz airlerinden hibirini kendisi-
ler dnrler. ne rnek almadna
D) Eletirmenler pek ok kii tarafndan cellt gibi deer- D) Hasan Kurtun hece veznine ada ve apayr bir d-
lendirilir. zenleme getirdiine
E) Kitab elime alr almaz byk bir mutlulukla sayfalarn E) Bir iiri tanmlamak iin nce airin i dnyasnn izinin
evirmeye baladm. srlmesi gerektiine
40. D 39. C 38. D 37. C 36. B 35. B 34. D 33. C 32. A 31. B 30. D 29. B 28. A 27. B 26. C 25. D 24. D 23. D 22. B 21. A
Cevaplar
20. C 19. C 18. A 17. C 16. A 15. D 14. B 13. E 12. B 11. C 10. A 9. E 8. B 7. E 6. E 5. B 4. E 3. A 2. C 1. A

YGS // TRKE FY NO
SES BLGS
14
hh SES BLGS { Trke szckler bu kurala uyar:
Mutluluu yakaladn gzlerinden okumak zor deildi.

A. nller ve zellikleri
{ Bu kurala uymayan szckler Trke deildir:
hh Dilimizde sekiz nl bulunur: a, e, , i, o, , u, .
Kolideki kyafetler, ihtiya sahiplerine aittir.
nller, syleni biimlerine gre e ayrlr:
{ Baz Trke szckler deiim geirdii iin bu kurala uy-
maz:
DZ YUVARLAK
NLLER Anne / ana
geni dar geni dar
Karde / karda,
Kaln a o u
Hani / kan
nce e i
Dahi / tak,
Hangi / kang...
1. nl Uyumlar { Baz ekler bu kurala uymaz:
hh Trke szcklerde bulunan uyumdur. yor iiyor
hh nllerin, szcklerde belli bir dzenle bulunmasdr. ken bakarken

hh Bir szckteki nllerin kalnlk-incelik ve dzlk- yuvarlaklk
ki sabahki
bakmndan birbirleriyle uyumlu olmasdr.
leyin akamleyin
a. Byk nl Uyumu gil daymgil

hh Trke bir szckte hem kaln hem de ince sesler birlikte bu-
mtrak ekimtrak
lunmaz.
hh Kaln nllerden sonra yine kaln, ince nllerden sonra yine da meslekta
ince nller gelir.
kaln a o u aou { Birleik szcklerde bu kural aranmaz:
ince e i e i - Akdeniz, glkurusu, hanmeli, pisboaz

SES BLGS
rnek1: rnek2:
Aadaki cmlelerin hangisinde btn szckler b- Kk nl uyumuna gre,
yk nl uyumu kuralna uymaktadr? a. Dz nllerden (a,e,,i) yine dz nller gelir.
A) Gnler sonra elinde kocaman bir valizle kp geldi. b. Yuvarlak nllerden (o, , u, ) sonra dz-geni veya
dar-yuvarlak nller gelir.
B) Bu kk kasabada pek hareketli bir hayatmz yok.
Buna gre aadaki alt izili szcklerden hangisi k-
C) Dilerimin ars adeta beynimi kemiriyordu.
k nl uyumuna uymamaktadr?
D) stanbula dnmelerine gn kalmt.
E) Mutfan pencereleri ardna kadar ak braklm. A) Yreinin seni ekip gtrd bir yere gideceksin.
B) Ykselen dumanlarn iinden geip ehre girdiler.
A seeneinde valizle szc, B seeneinde hareketli szc, C seene- C) Ters laleler bahar mjdecisi olarak sembolik nem ta-
inde adeta szc, D seeneinde stanbula szc byk nl uyumu r.
kuralna uymamaktadr. E seeneinde cmledeki btn szckler byk nl
uyumu kuralna uymaktadr.
D) Etraflarnda onlar mutlu edecek hibir ey yoktu.
E) ou kimsenin adn bile bilmedii bir yerdi buras.
A seeneinde gtrd szcnde yuvarlak nllerden sonra dar- yu-

b. Kk nl Uyumu varlak nller gelmi.
B seeneinde dumanlarn szcnde dz nllerden sonra yine dz n-
hh Trke bir szckte, dz nllerden sonra, yine dz nller; ller gelmi.
yuvarlak nllerden sonra ya dz-geni ya dar-yuvarlak n- D seeneinde etrafnda szcnde dz nlllerden sonra yine dz n-
ller gelmi.
ller gelir.
E seeneinde buras szcnde yuvarlak nlden sonra dz geni nl
gelmi.
Dz nlden sonra yine dz nl gelir:
C seeneinde ise dz nlyle balayan sembolik szc yine dz nlyle
devam etmeliyken -szck yabanc olduundan- yuvarlak nlyle devam et-
a e i aei mitir. Sembolik szc kk nl uyumu kuralna uymamaktadr.
Yuvarlak nlden sonra dzgeni veya dar-yuvarlak nl

gelir:
rnek3:
ae
Aadaki alt izili szcklerden hangisi dierlerinden
o u
farkl bir nedenle byk nl uyumu kuralna uyma-
u
maktadr?
hh Trke szckler bu kurala uyar: A) Bayramlarda byklerimizi ziyaret etmeyi unutmamalyz.

B) Elinde kalan son cephane de bitmek zereydi.
kararsz, eilmi, knal, lman
C) Gerek dost, biz yanl adm atarken bizi durdurandr.
ormanlk, kovuldu, zmlerin, grtler... D) nsanlar yksek bir kayalktan denize bakyordu.
hh Baz szckler deiim geirdii iin kurala uymaz: E) Vaktini iyi deerlerdirmeyen insan sonunda piman olur.
yamur, pamuk, kavu, yamuk... A, B, D, E seeneklerindeki alt izili kelimeler, dilimize yerlemi yabanc sz-
cklerdir. C seeneinde ise szck "-ken" ekinden dolay uymamaktadr.

SES BLGS
2. nl Dmesi { Baz szcklerin birlemesi esnasnda: (buna anma da

denir.)
hh ki heceli kimi szckler, nlyle karlatnda, son hecede-
ki dar nl (, i, u, ) der.
szck szck nl dmesi
{ ekim eki alm baz szcklerde: ne asl nasl
ne iin niin
stl a stla

szck ekim eki nl dmesi
gll a glla
burun um-dan burnumdan (getirdi.)
karn m karnmn (ars) kahve alt kahvalt
oul u olu (gelmi) kayn ana kaynana

aln mz alnmzn (yazs) bu ara bura
ehir in ehrin (gezilecek yerleri)
biri biri birbiri
zehir i (ylann) zehri
fikir e fikre (deer vermek)
keif i-n-i kefini (gizli tutuyor.)
sabr m-n sabrmn (sonuna geldim.) hh Stl a ve gll a szcklerinde birleme esnasnda nl
dmesinin yan sra > deiimi de olmutur.
Uyar
nlyle balayan ek aldklarnda ikinci hecesindeki dar n-
lsn dren kelimelerle "ikileme" yapldnda bu d-
me gereklemez: { kinci hecesi v, y, nszleriyle balayan ve r
az aza nszyle biten baz szckler nl ile balayan bir
nesilden nesile yapm eki (-e, -im, -ik, -il, -inti) aldnda szcn ikinci
omuz omuza
hecesindeki nl der.
ehirden ehire
szck yapm eki nl dmesi
{ nlyle biten baz szcklere -la / -le eki (addan Kavu ak kavak
eylem treten yapm eki) getirildiinde: evir e evre
Oyun a oyna
szck yapm eki nl dmesi
Kvr l kvrl
ileri le (arkaya) ilerleyin.
sz la (parmamdaki yara) szlad. Devir im devrim
yumurta la (Tavuk) yumurtlad. Syr k syrk

koku la Koklamaya (bile kyamam). Ayr nt ayrnt

SES BLGS
rnek4: rnek6:
Aadaki cmlelerin hangisinde nl dmesine ura- Yollar nasl da marur, kvrm kvrm mutluluk
m bir szck kullanlmtr? Her ey kayp gidiyor altndan ellerimin
A) nmzdeki yaz bir bisikletinin yannda alacam. Bir bekleyen var beni uzakta ve aresiz
B) Bir defasnda pazarda grmt onu. Dalara bakyorum, duman duman ayrlk
C) Eski bir ark kulaklarnda nlad hemen. Bu drtlkte nl dmesine uram ka farkl szck
D) Kendini daha nce bu nehre gelmi gibi hissetti. vardr?
E) Kimselere bir ey sezdirmemeye alyordum.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Seenekler incelendiinde, D seeneinde kullanlan nehir szcnn, y- lk dizede nasl (ne asl) ve kvrm (kvr- m), drdnc dizede ayrlk (ayrlk)
nelme hl ekini aldnda ikinci hecesindeki i sesini drd grlecektir. szcklerinde nl dmesi grlmektedir. B durumda dizelerde nl dme-
sine uram szck says tr.
rnek5: 3. nl Daralmas
Aadaki alt izili szcklerin hangisi, dierlerinden hh Szcklerin sonundaki geni nller (a, e), -yor ekiyle kar-
farkl bir sebeple nl dmesine uramtr? larsa daralp , i, u, seslerinden birine dnr.
A) Byk olu her geen gn byyor, koca adama dn- { bala-yor balyor
yordu.
{ oyna-yor oynuyor
B) O feci kazadan nasl kurtulduumu hl aklm almaz.
C) ehrin en yksek yerindeki bu ay bahesinin manza- konuma-yor konumuyor
ras mthiti.
D) Fikrini sylemen gzel ama bunda srarc olmaman ge- boya-yor boyuyor
rekir.
E) Parma yle kt szlyordu ki kocaman bir kesik zan-
nederdiniz. { ye/de/ne szckleri "-yor" olmadan da daralabilir:
ye-y- ecek yiyecek

A seeneinde olu szc, B seeneinde aklm szc, C seenein-
de ehrin szc ve D seeneinde fikrini szc, ikinci hecesinde dar
nl bulunan szcklerin nlyle balayan bir ekim eki aldnda dar nlnn de-y-en diyen
dmesine rnektir. E seeneinde sz kelimesi la fiil yapm eki aldnda
nlsn drmtr. ne-y-e niye
Sorusu
retmen
"de-mek" szcndeki "e" nlsnn korunduu, daralmad durumlar var

mdr?
Evet, vardr. "deyince" ve "deyip" szcklerinde "e" daralmaz.

SES BLGS
rnek7: rnek8:
Aadaki cmlelerin hangisinde nl daralmasna u- Aadaki cmlelerde alt izili szcklerin hangisin-
ram bir szck vardr? den farkl bir ses olay vardr?
A) Buras, her zamankinden daha kalabalk grnyordu. A) Yznde sahte bir glckle evdeki konuklar bir bir se-
B) Yllardr, bir i sahibi olacaksn diye umdum. lamlad.
C) Yedisinden yetmiine herkes meydana toplanmt. B) Bakalarnn omuzlarna basarak ykselen insan, d-
meye mahkmdur.
D) Tekrar yola koyulduklarnda hava kararmak zereydi.
C) Gencecik bedenlerin topraa dmesinin tek tesellisi
E) Btn bu yolu, yrmek bana ok zor geliyordu.
ehadetti.
D) Sabahlar babaannesinin yanana bir pck kondu-
B seeneinde kullanlan "diye" szcnde nl daralmas vardr.
rup evden yle kard.
E) Uamz ykseldike o kocaman gkdelenler ufalma-
ya balad.
A seeneinde gl--k szc glck olmu. nsz dmesi

B seeneinde yksek szc l fiil yapm ekini aldnda k sesini dr-
m. nsz dmesi
C seeneinde gen szc cik ekiyle birleince araya e nls girmi,
4. nl Tremesi "-," nsz de yumuamtr. nl tremesi
D seeneinde p--k szc pck olmu. nsz dmesi
hh -ck/-cik ekini alan kimi isim soylu szcklerde, kkle ekin
E seeneinde ufak szc l fiil yapm ekini aldnda k sesini dr-
arasna bir nl girer. m. nsz dmesi
az-ck azck
bir-cik biricik
5. nl Deiimi
dar-ck darack hh Birinci ve ikinci tekil kii zamirleri (ben, sen) ismin ynelme
hl ekini (-e/-a) aldklarnda kklerindeki nl deiir.
gen-cik gencecik
ben-e > bana sen-e > sana
hh m, p, r, s nszleriyle yaplan baz n sesli pekitirmelerde- B. nszler ve zellikleri

szckte nlnn tredii grlr.
Dilimizde yirmi bir nsz bulunur: b, c, , d, f, g, , h, j, k, l, m, n,
szck nl tremesi p, r, s, , t, v, y, z.

yalnz yapayalnz
NSZLER SERT YUMUAK
gndz gpegndz
Srekli f- h- s- - j- l- m- n- r- v- y- z
salam sapasalam
evre epeevre Sreksiz p- - t- k b- c- d- g

SES BLGS
1. nsz Benzemesi (Sertlemesi) hh "-caz" ekinde sertleme olmaz:
hh Sert nszle biten szckler g,c,d seslerinden biriyle bala- cocukcaz, kpekceiz
yan ek alrsa, bu ekler k,,t seslerine dnr.

szck ek nsz benzemesi hh Birleik szcklerde nsz benzemesi kural aranmaz:
bit gi bitki
Akdeniz, Kurtboaz, krkbayr
se gin sekin
gk
yap gan yapkan
ilet gen iletken
Uyar
i ci ii
sevdik ce sevdike gen, drtgen gibi szcklerdeki "g" sesi sertlemez.
c
ot cul otul nk "gen" (kenar) ek deil, szcktr.
Mehmet cik Mehmetik
kork du korktu
yurt dan yurttan
dt
kitap da kitapta
meslek da meslekta
rnek9:
Aadaki dizelerin hangisinde nsz benzemesine
uram bir szck vardr?
hh Rakamlara gelen ekler de kural gerei sertleir: A) Mehtabm, glmse de kalbimde gl bysn
Sen ki gzel gzlerin belki de en bysn
B) Gidince gln rengi sarard gzlerinde
rakam ek nsz benzemesi
Mutluluk dolu dnyam karard gzlerinde
1953 den 1953'ten
C) Glen gzlerinin manas derin
14.45 de 14.45'te Gnlmn tahtdr gzelim, yerin
D) Geldim bugn gzellerin gzlerinde seyahate
Bu yolculuk bilmem nasl erecekti nihayete
E) Kapkaranlk dnyama bir k yakan gzler
hh Ksaltmalarla gelen ekler de nsz benzemesi gerei sert- Bana, benimmi gibi mitle bakan gzler
leir:
Seenekler incelendiinde D seeneinde erecekti szc grlecektir.
ksaltma ek nsz benzemesi erecek szc di belirli gemi zaman ekini aldnda szcn sonunda-
ki k sert sessizinin etkisiyle di eki ti biimine dnmtr.
BOTA da BOTA'ta erecek-di erecek-ti
TBTAK dan TBTAK'tan

SES BLGS
rnek10: bilek i bilei

yzk m yzm
Aadaki cmlelerin hangisinde bir szck, birden k g,
toprak a topraa
fazla nsz sertlemesine uramtr?
elenk imiz elengimiz
A) Gecenin bu saatinde ortalkta kimsecikler yoktu.
B) letmeyi bu kat anlayla ynettike insanlar ondan
uzaklaacak.
C) Dersini bitirdikten sonra ortal toplamaya balad.
D) Bizim sanatlarmzn yannda yabanclar da okurum. hh Yabanc kkenli szcklerde bu kural aranmaz:
E) Bu konuyu daha nce de konutuumuzu hatrlatmakta Devletimize gveniyoruz.
yarar var.
Tabiatn dengesi her geen gn bozuluyor.
A seeneinde ortalkta ve yoktu, szckleri, C seeneindebitirdikten nsanlarn hukuka sayg gstermesi gerekir.
szc, D seeneinde sanatlarmzn szc, E seeneinde konutu-
umuzu ve hatrlatmakta szc nsz sertlemesine uramtr. B see- Sanatnn zirvesindeki ressamla tantk.
neinde ynettike szcnde iki kez nsz sertlemesi olmutur. Ynet-
dik- ce ynet-tik- e
Hakikatin n kim sndrebilir.

2. nsz Deimesi (Yumuamas)
Tiyatro biletimi kaybettiimden oyuna gidemedim.
hh p, , t, k nszlerinden biriyle biten szckler, nlyle ba-
layan bir ek aldnda, p, , t, k nszleri yumuayarak b,
c, d, g/ nszlerine dnr.

szck ek nsz deimesi hh Bu kurala uymayan Trke szckler de vardr:
dolap dolab
Sizinle bir sanat yaptnn retilme srecini konumak
orap m orabm
pb
kitap a kitaba istiyorum.
mezhep imiz mezhebimiz Konutun kredisinin bitmesini beklemek zorundayz.
aa a aaca
topa m topacm
c
pirin i pirinci
inan mz inancmz Trafikte bir yayann tata gre stnl vardr.
Bu soruya verdiiniz yantn doruluuna emin misiniz?

inat inad
umut umuz umudumuz
td
senet in senedin
yourt a yourda
Sorusu
retmen
nsz yumuamas kuralna uyan yabanc szck var mdr?
Evet vardr.
Kzm meleim, niin uyumadn?
Yoksullara yardm etmenin sevab byktr.
lacn almay unutmusun.

SES BLGS
hh Tek heceli szcklerin bir ksm bu kurala uymaz:

rnek12:
rtn stme, rtn, serin karanlklar.
Aadaki dizelerin hangisinde nsz deimesi kural-
Ak kapdan ieri yemek kokular yaylyordu. na uymayan bir szck kullanlmtr?
A) Akam getiren sesleri dinle

Terasa knca manzara byleyici bir hl ald.
Dinle de gnlm alver gitsin
pin ucunu karnca iflasn eiine geldi. B) Gnele kye in, beni brak da
Kle kle kaybol rakta
C) midim yllarn seline dt
hh Bir ksm bu kuralara uyar:
Sann en titrek teline dt
Dibe kadar indik D) Bursada eski bir cami avlusu
Kk adrvanda akrdayan su
Cebinde hi para yoktu.
E) Onunla bir yata ihtiyar nar
Eliyor drt yana sakin bir gn
hh zel isimlerdeki yumuama syleyile snrl kalr, yazya ge-
irilmez:
Tek heceli baz szckler nsz yumuamas kuralna uymaz. C seeneinde
kullanlan sa szc de bunlardandr. Sa szc n II. tekil ahs iyelik
Karabke (okunuu Karabe), rnakn (okunuu rnan) ekini almtr. Ek nlyle balad halde sa szcnn son sesi olan yu-
muamamtr.
3. n>m Benzemesi
rnek11:
hh n nsz, b nsznden nce geldiinde varln koruya-
Sonunda p,,t,k nszlerinden biri bulunan bir szck, mayp m nszne dnr.
nlyle balayan bir ek alrsa szcn sonundaki bu n-
Zanbak zambak
szler yumuayarak b, c, d, g ve ye dnr.
Aadakilerden hangisinde byle bir ses olayna ura- Snbl smbl

m bir szck kullanlmtr?
Penbe pembe
A) Aramzdaki byk gr ayrl kapanacak gibi deil.
B) Szn burasnda Gizem, hkrklarn tutamad. enber ember
C) Daha nce bu kadar gzel bir ark dinlemedim.

D) Bir grevli birazdan sizi mlakat odasna alacak. hh Birleik szcklerde bu kural aranmaz:
E) Gen adam, bu etkileyici salonu incelemeye balad.
sonbahar, binba, onba
A seeneinde ayrlk szc i iyelik (tamlanan) ekini aldnda yumu-

amtr. hh Yer adlarnda bu kural aranmaz:
Ayr-lk- ayrl
stanbul, Safranbolu, Gelenbe

SES BLGS
rnek13: Kaynatrma Sesleri

Trke szcklerde b nsznden nce gelen n nsz, hh Trkede iki nl yan yana gelmez.
m nszne dnr.
hh Bu durum gerektiinde nllerin arasna y, , s, n seslerin-
Aadakilerden hangisinde bu kurala uygun bir szden biri girer.
ck kullanlmtr?
A) Askerde binbala ykseldikten sonra emekli olmu. Masaya doru yrd.

B) stanbulun en gzel semtlerinde doup byyenler an-
Bugn kaleye kacaz. y
layamaz bizi.
C) erideki tambur sesi, btn mahalleye dalga dalga h- Ben ailemin eli ilk kalem tutanym.
zn yayyordu.
D) Temmuz gneinin altnda denizdeki balklar av pe-
indeydi. Her aileye ikier koli yiyecek datt.
E) Kesici bir aletle btn paralar birbirinden ayrabilirsin. rencileri yedierli gruplara ayrn.
Yirmier lira haftalk alyorduk.

A seeneinde binba szc, birleik szck olduundan,B seeneindeki
stanbul szc yer ad olduundan, kurala uymamaktadr. D ve E seenek-
lerinden bu kural rnekleyebilecek herhangi bir szck yoktur. C seeneindeki
tanbur szc, b nsznn etkisiyle tambur biimine dnmtr. Sokak satcs avaz avaz baryordu.
Parasn kimselere yedirmez. s
Percerenin perdesini aralad.
Kasann ifresini zemeyince kamlar.
lkenin karlar bunu gerektiriyor. n
4. nsz Tremesi Yksek mahkemenin kararn bekliyoruz.
hh Kimi yabanc kkenli szcklerin, ek alrken veya baka bir

szckle birleirken son sesleri ikizleir.
Sr srrm
hh Kaynatrma sesleri kimi zaman bir nlyle bir nszn ara-
Hak hakknda sna da girer:
k kk Masann stnde ak braklm bir kitap vard.
Onda, kimsede olmayan esrarengiz bir hava seziyorum.

His hissetmek
er errinden

SES BLGS
rnek14: 5. nsz Dmesi
Bu byk srrm biricik arkadam Erkut ve benden baka hh Sonunda k nsz bulunan kimi szckler, -cik, -cek, ek-
kimse bilmiyordu. lerini aldnda sondaki k sesi der.
Bu cmlede alt izili szcklerde grlen ses olay Minik - ik minicik

abuk - ak abucak
A) nl daralmas nsz dmesi
B) nsz benzemesi nl tremesi Salk - ak salcak
C) nl daralmas nsz deimesi
Scak - k scack
D) nsz tremesi nl dmesi
E) nsz tremesi nl tremesi
Soru ncl incelendiinde alt izili ilk szcn nsz ikizlemesine (treme) hh Baz isimler fiil yapm eki -l sesini alrken sondaki -k sesi
uram sr szc olduu grlecektir. kinci szckse -cik ekini alrken der:
nl tremesine uram bir szcdr.
Kk - l kl
Alak- l alal
hh Aadaki szcklerde de nsz dmesi vardr:
ast(t)emen, ad(d)a
rnek15:
rnek16:
Aadaki cmlelerin hangisinde kaynatrma nsz
Aadaki cmlelerin hangisinde nsz dmesine u-
kullanlmamtr?
ram bir szck kullanlmamtr?
A) Bir dil, en ince zevklerini iir iin ayrr.
A) nsanlar kmsemek bir karakter bozukluudur.
B) Hayatnn en isabetli kararn vermiti.
B) dl treninde bayramz gklere ykselince gurur
C) Bu tr toplantlara katlmak beni skyordu.
duydum.
D) Al treninin ardndan stiklal Mar okunacak.
C) Minicik gzleri kalabalklar iinde annesini arad.
E) ehrin tamamn iki gnde gezmeniz mmkn deil.
D) Spscak bir ky odasnda kyllerle sohbete daldk.
E) Evimi, odam, en ok da yumuack yatam zlemi-
A seeneinde zevklerini, B seeneinde hayatnn, D seeneinde tre- tim.
ninin ve ardndan, E seeneinde tamamn szcnde kaynatrma n-
sz kullanlmtr. C seeneindeki szcklerin hibirinde kaynatrma nsz
A seeneinde kmsemek szc, B seeneinde, ykselince szc,
kullanlmamtr. C seeneinde minicik szc, E seeneinde yumuack szcklerinde
nsz dmesi vardr. D seeneinde nsz dmesi yoktur.

SES BLGS
6. Ulama rnek17:
hh nszle biten bir szcn, nlyle balayan bir baka sz- Aadaki dizelerin hangisinde ulama yoktur?
ce balanarak okunmasna ulama denir.
A) Grrsn hasretiyle sabah ezgilerinin
Yznz pencerenin ardnda grr gibi oldum. Bir akam gzlerin ufka dalar pek derin
zgr olmak, her eyden nce cesaret ister. B) Kular ter, uuur yeil dallara konar
Umutlar yaprak yaprak alevlenir de yanar
Bu yrenin insanlar, bol rn aldnda mutlu olur. C) Son mutluluk sesleri dklr dudaklardan
Yazn ortasnda kar yad nerede grlm? nsanlar glge gibi ekilir sokaklardan
D) Rzgr okamaktayken anne gibi tenini
Gecenin kollar sessizce yakalar seni
Aadaki durumlarda ulama yaplmaz:
E) Anlarsn gzlerimin iine baktnda
{ nszle biten kelimeyle nlyle balayan kelime ara- Anlarsn yalnzl ve yalnz kaldm
snda noktalama iareti varsa:
A seeneinde "grrsn hasretiyle", B seeneinde "kular ter", D seene-
Ah yavrum, Ahmetim! Anneni, baban brakp da nere-
inde "rzgr okamaktayken" ve E seeneinde "gzlerimin ii" ifadelerinde
ye gidiyorsun. ulama vardr. C seeneinde ulama yoktur.
Gel, oyunbozanlk etme!
{ Ulama, anlam karklna yol aacaksa:
Tam otlarn sarard zamanlar
Yere yzkoyun uzanyorum Trkenin Temel Ses zellikleri

(Bu dizelerde air alt izili szcklerin arasnda virgl kul- hh Trkede uzun nl bulunmaz.
lanmamtr. Ulama yaplarak okunduunda ortaya "tam
Adlet, berber, ifde, kide, numne, sde, ir vs.
otlar" tamlamas kacaktr. Bu da anlam karklna yol
(Byle szckler, Arapa veya Farsa kkenlidir.)
aar.)
hh Anlalmas iin yukarda (^) iareti ile belirttiimiz bu uzun
nller yazda herhangi bir iaretle gsterilmez.
hh Yazllar bir, anlamlar ve sylenileri ayr olan kelimeleri

ayrt etmek iin okunular uzun olan nllerin zerine konur:
adem (yokluk) / dem (insan),

Not adet (say) / det (gelenek grenek),
Tam otlarn sz, ulama yaplarak okunursa eksiksiz alem (bayrak) / lem (dnya, evren),
otlar anlam ortaya kar. Tam szcnden sonra durak- ak (eklem kemii) / k (vurgun, tutkun),
lama yapp yle okumak gerekir.
hala (babann kz kardei) / hl (henz),
ura (u yer) / ra (danma kurulu) vs.

SES BLGS
hh Arapa ve Farsadan dilimize giren birtakm kelimelerle zel hh nlemler istisna kabul edilir:
adlarda bulunan ince g, k nszlerinden sonra gelen a ve u
Hey, ah, of vs.
nlleri zerine konur:
dergh, gvur, karargh, tezgh, yadigr, Nigr,

dkkn, hikye, kfir, kt, Hakkri, Kzm vs.
hh Baz szckler ses deimesi yaamtr:
Hani (kan), ufak (uvak), yufka (yuvka) vs.
hh Trkede kelime iinde iki nl yan yana bulunmaz:
kauuk, kuafr, kooperatif, aile, maarif, fuaye vs.
hh Trke szckler "c, f, , h, j, m, l, n, p, r, , v, z" nszleri ile

balamaz:
Cinayet, fark, hayat, jilet, mdr, lale, naylon,psikolo-

hh Kelime iinde ayn cinsten iki nsz yan yana bulunmaz:
jik, rzgr, iir, vatan, ziyafet vs.
zzet, zillet, iffet, iddet, millet, mrekkep vs.
hh Yansma szckler ve zamanla ses deiimine uram sz-

ckler istisna kabul edilir:
hh Kelime banda iki nsz bulunmaz:
Patrt, vnlama, hapuruk, fslt vs.
trafik, stadyum, klas, stopaj, prova, program, kristal vs.
rnek18:
hh Kelime sonunda iki nsz bulunmaz:
Aadaki cmlelerin hangisinde herhangi bir ses olay
Lks, feminizm, form, faks, lens, prens vs. yoktur?
A) Be yldr, eve gitmemi.

B) Spor yapmaktan zevk alyorum.
C) Karanla kalmadan yola kalm.
hh Trke szcklerde "f, h, j, v" sesleri bulunmaz:
D) Benden bir eyler saklyor.
Jandarma, veda, sabah, muzaffer, kahve vs. E) Kck bir evde yayordu.
B seeneinde yapmaktan szcnde nsz benzemesi,

C seeneinde karanla szcnde nsz deimesi,
D seeneinde saklyor szcnde nl daralmas,
hh Yansma szckleri istisna kabul edilir:
E seeneinde kck szcnde nsz dmesi vardr.
Hav, hor, fs vs. A seeneinde herhangi bir ses olay yoktur.

SES BLGS Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden 5. Trkede birka istisna dnda kkte nl deiimi ger-
hangisinde nl dmesinin nedeni farkldr? eklemez.
A) Yln bu vaktinde, kyller minibslere doluup yaylala- Aadakilerden hangisinde kknde nl deiimine
ra akn eder. urayan bir szck kullanlmtr?
B) Akamlara dek pencerenin nnde yalnzlm by- A) Karlama komitesinde benim de olmam gurur vericiy-
tyorum. di.
C) Her ehir kendine benzetiyor sonunda iinde yaayan- B) Sokaklardaki babo kpekler insanlar korkutuyor.
lar. C) Odann kaps gcrdayarak ardna kadar ald.
D) iftiler, scaktan kavrulan ekinleri bime telandayd- D) Burada karlatm eyle bana anlatlanlar ayn de-
lar. ildi.
E) Ben yataa uzandmda ehir, uykusundan oktan E) yerine yakn bir semtte ev tutmaya karar vermiler.
uyanmt.
6. I. Amanszca etrafna bakarken gzne iliiverdi.

2. Aadaki cmlelerin hangisinde nl dmesine r-
II. Annemin btn uyarlarna kulaklarm tkayp evi terk
nek bir szck kullanlmamtr?
etmitim.
A) Ekinler boy vermeden vakitsiz sararyor. III. Kalabaln arasndan clz iki karde kp askerlere
B) Gnl hatrladka szlar eski gnleri. doru ilerledi.
C) Benzemez kimse sana, tavrna kurban olaym. IV. Her zamanki gibi bisikletime binmi okula gidiyordum.
D) Neler savrulmad bilsen yapraklardan evvel. Numaralanm cmlelerin hangilerinde ald ekten
E) Bu geit sanki ayryordu yazdan k. dolay byk nl uyumu kuralna uymayan szckler
kullanlmtr?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve III.
D) III. ve IV. E) I. ve IV.
3. Aadaki alt izili szcklerin hangisine yapm eki
getirilince nl tremesi olmutur?
A) Biricik evladn askere gndermenin gururunu yayor-

du. 7. Aadaki cmlelerin hangisinde hem nsz yumuu-
masna hem de nl dmesine uram bir szck
B) Beendiim araba iin satcyla kran krana pazarlk
kullanlmtr?
ettim.
C) Dman gzetleyen bir asker gibi uyank olmam gere- A) Darya karken kaln giyinmeyi unutma!
kiyor. B) nsan, her nne gelenle arkadalk kurmamaldr.
D) Kitapta bana iaret koyduum btn iirleri ezberle. C) Takm ma kaybedince bir sre ortalkta grnmezdi.
E) Motor uzaklanca ortalk eski sessizliine brnd. D) Ben, onun hi kimseden ekindiine ahit olmadm.
E) Akam yemeklerinden sonra kahve imekten keyif alr-
d.
4. Sabah erkenden kalkp ehre gidecekti. Gencecik olu, bu

yata hapse dm, mahpus damlarnda mrn tketi- 8. Aadaki dizelerin hangisinde ulama vardr?
yordu. Hznn ifade edecek bir szck arad, bulamayn-
A) Anladm ki her ey bomu
ca ya sabr diyip yatana girdi.
B) Gidersen bir daha ardna bakma
Bu parada nl dmesine uram ka szck var-
dr? C) Yine mektup geldi gl yzl yardan
D) Sen yoksan, aklm firari olur
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
E) Gzlerim sonsuz denizlere yelken ayor

9. Aadakilerden hangisinde nsz yumuamasna uy- 13. Neden sustun gnl sazm
mayan bir szck kullanlmamtr? El olduk biz birdenbire
A) Kymetinin tam olarak bilindiini syleyemem. yorum ok yalnzm
B) Kitaplarm toparlayp ders almaya karar verdim. Kar yayor bu ehire
C) Perdeleri de taknca ev kendine geldi. Bu drtlkteki alt izili kelimede grlen ses olay
D) Etrafna lszce para saarak sevilemezsin.
E) Bir sre sahilde yalnz bama dolatm. A) Byk nl uyumuna aykrlk
B) nl tremesi
C) Ulama
D) nl dmesi
10. Aadaki cmlelerin hangisindeki alt izili szckte E) nl daralmas
kaynatrma nsz vardr?
A) Dayanamam senin ehla gzlerinin verdii acya.

B) Okuldaki bu tela ampiyonluk sevincimizi yanstyor-
du.
C) Maamdan kalan btn paray anneme vereceim. 14. Trkenin ses zellikleri dikkate alndnda aadaki
szcklerden hangisinin Trke olduu sylenebilir?
D) Dayanlmaz bir yangn saryor yzmn her yann.
E) Yeni tandklar evin byke bir salonu varm. A) Klas B) Ziraat C) Elek
D) Hal E) htiya
11. Aadaki alt izili szcklerin hangisinde herhangi

bir ses olay yoktur? 15. Aadaki dizelerin hangisinde ulama yoktur?
A) Ankarada Hatay yemekleri ok bilinmez. A) Bir rzgr vurgunuydu deniz olan salarn
B) Tekrar dnp dikkatlice bakyor geriye. B) Bir gnl bir gnlde yitmi, unutulmutu
C) Konaktaki bu gece, tm yorgunluumuzu alveriyor. C) Tutup kor bir atee bastlar gzlerini
D) Byle itici insanlarla nasl alrsn, anlamyorum. D) Aklmn almad bir sihirdi gzlerin
E) Harlm karmak iin hafta sonlar boyaclk yap- E) Gzlerimin nnde aldlar yreini
yorum.
12. Gurbette mrm geecek

Bir darack yerim de yok 16. Aadaki cmlelerin hangisinde byk nl uyumuna
Oturup derdim dkecek uymayan bir szck kullanlmtr?
Bir vefal yarim de yok A) Bu scaklarda beni rahatlatan tek yiyecek dondurma-
Bu dizelerde aadaki ses olaylarndan hangisi yok- dr.
tur? B) Vitrindeki yiyecekler zenle raflara dizilmiti.
A) nl dmesi B) nsz benzemesi C) Olaylarn bu kadar byyeceini dnmemitim.
C) Kaynatrma D) nl tremesi D) Grlt kesilinceye kadar darda bekledik.
E) nsz deimesi E) Sinema salonundan dumanlar ykselmeye balamt.
16. E 15. B 14. C 13. D 12. C 11. A 10. C 9. E 8. E 7. C 6. E 5. D 4. E 3. A 2. E 1. A Cevaplar

1. - a veya -e ile biten fiiller -yor ekiyle birleince nl 5. Dokunma denizime akta gemiler var
daralmasna urar. Hzndr admimdi sor denizler sylesin
Aadaki cmlelerin hangisinde nl daralmasna u- Sus, konuma, yle dur ortasnda gecemin
ram bir szck kullanlmamtr?
Gl krlr iimde ne zaman ufka baksam
A) O yllarda fazla mesai yaptndan eve ge geliyordu. Ay yaral bu akam
B) Sanrm son gnlerde benden bir eyler saklyor. Bu dizelerde nl dmesine uram ka szck kul-
C) Bu kadar sorumsuz olabileceini aklm almyor. lanlmtr?
D) Bir yandan nndekilere bakyor dier yandan arkas- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
n kolluyordu.
E) ocuklar her eyden habersiz bahede sessizce oy-
nuyordu.
6. imdi gl, ey korkular ehrinin yelpazesi

Hasretin o en uzun, acnn en tazesi
2. Aadaki cmlelerden hangisinde birden ok ses ola-
Neden artk ttmyor burnumda karanln
y (nllerle ilgili) grlmektedir?
Ruhum neden yllardr kahrnn pervanesi
A) Boynundaki atky karnca azck rahatlamt. Bu drtlkte aadaki ses olaylarndan hangisi yok-
B) Duraa yanaan otobse kimse binmek istememiti. tur?
C) Bu sene aalarn yapraklar erken sarard.
A) Birden fazla szckte nl dmesi
D) Onun ocuka davranlar beni bunaltyor.
B) nsz yumuamas
E) Yar finale lkemizden iki takmn kmas sevindiriciy-
C) nl daralmas
di.
D) nsz yumuamasna aykr szck
E) nsz benzemesi
3. Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerin han-

gisi nl dmesine rnek olabilir?
A) O darack mahzen az daha mezar oluyordu bize. 7. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz benzemesine
B) Uyku, gzkapaklarmn stne bir ylan gibi reklen- (sertleme) uram bir szck vardr?
miti.
A) Akama kadar on bir ift ayakkab boyadm.
C) Apartmanlarn arasnda kalm tek gecekondu son
B) Benim iin sekin bir masa donatmlard.
gnlerini yayordu.
C) evval, tannm bir i adamnn kzyd.
D) Erken gelen ilerideki yol ayrmnda dierini beklesin.
D) Birka yldan beri bu mahalleye uramaz oldu.
E) Kvrck salar, tombul yanaklar ile ok sevimliydi.
E) Darda buz kesen ayaz unutmua benziyorlard.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde nl tremesi var-

dr?
8. Aadaki dizelerin hangisinde bir szckte hem n-
A) Scack orbasndan birka kak iip anlatmaya de-
sz deimesi hem de nsz benzemesine rnek var-
vam etti.
dr?
B) Mardin, darack sokaklar, eski evleriyle bizi byle-
miti. A) Ne zaman geleceksin, yllar yorduunda m?
C) Bahedeki kk kulbeden minicik bir kpek kverdi. B) Gklerden emeller gibi yayor kar.
D) Karlatmz manzara karsnda hepimizi bir dur- C) Suskunluum kimseyi yanltmasn!

gunluk kaplamt. D) Ey bahar bir daha an balar m?
E) nsanca bir hayat srmenin yolu, insanln ne olduu- E) Ben senin neyinim ey kalbim?
nu bilmekten geer.

9. Aadaki dizelerden hangisinde hibir ses olay yok- 13. Aadaki alt izili szcklerin hangisinde dierlerin-
tur? den farkl bir ses olay vardr?
A) Baaklar ekirgeleri kuand A) Scaktan ok bunalyoruz.

B) Yrdler Dicleden Frattan B) Sylediklerinin hepsi bo kt.
C) Firavunumsu bir tarihte C) Gemiimi kimseye anlatmamtm.
D) Nilden getiler, her biri Musa D) Mavi izgili gmleini giymi.
E) Deerken topraa yreimiz E) Cokulu bir anlatm vard.
10. Aadaki dizelerin hangisinde nsz benzemesi 14. Aadaki cmlelerin hangisinde nl daralmasna u-
veya deimesi yoktur? ram bir kelime vardr?
A) Aacn nerdeyse btn dallar kurumutu. A) Yllardr okulun bitecek diye bekliyorum.
B) Sessizliin rktt tabiat izliyordum. B) Tekrar yola koyulduklarnda hava kararyordu.
C) Yurdun uzak yerlerindeki ocuklar dnyorum. C) Yedisinden yetmiine, btn halk oraya gidiyor.
D) nsan melek olsayd, cihan cennet olurdu. D) Buras her zamankinden kalabalk grnyordu.
E) Sizi anlyorum diye nazike cevap verdi. E) Buras uzun yllardr kimsenin dikkatini ekmemiti.
11. Aadakilerin hangisinde nsz dmesine rnek 15. Hicran rzgarym, alevden tahtm
yoktur? Benliim, hasretinle yanp bitecek
A) Kck aklyla herkese cevap yetitiriyordu. Kerem'im, Asl'nn ahn yaktm
B) En st katta minicik bir dairesi vard. Kanatlarm ate saan kelebek
C) Salondaki iein yaprac kurumutu. Bu dizelerde nsz yumuamasna aykr ka szck

vardr?
D) Biricik kardei sonunda iyilemiti.
E) Scack orba beni kendime getirmiti. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
12. Aadaki cmlelerin hangisinde ulamaya rnek yok- 16. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerden hangisin-
tur? de farkl bir ses olay vardr?
A) ocuu bu okula kaydettirmek iin ok uratk. A) Biricik olu nihayet askerden dnmt.
B) Gemiler bugn sahile ok yakn seyrediyordu. B) Sapasalam adamlarn almamas zc.
C) Kutup Yldz gecenin en parlak yldzdr. C) Elindekinden azck da bana versene, dedi.
D) Satran oyunu byk dikkat gerektirir. D) Bu darack odada ka kii kalyorsunuz?
E) Gn domadan nce hazrlklar tamamladk. E) Scack sobann banda sohbet ediyorduk.
16. E 15. D 14. A 13. D 12. B 11. D 10. D 9. A 8. C 7. B 6. E 5. B 4. B 3. B 2. A 1. A Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
YAZIM KURALLARI
15
hhYAZIM KURALLARI b. Trkede p, , t, k nszleri, iki nl arasnda kal-
d zaman, yumuayarak b, c, d, nszlerine d-
hh Bir dilin szcklerinin doru olarak yazya geirilmesini sa-
layan kurallara yazm kurallar (iml kurallar) diyoruz. Yazm nr:
kurallarnn ortaya konmasndaki ama, dilin ortak yazl bi-
kvan > kvanc kap > kab
imini belirlemek, yazmda birlik salamaktr. Balca yazm
kurallarn birlikte grelim. kapak > kapa yurt > yurdu
renk > rengi dert > derdi
denk > dengi gelecek > gelecei
1. Ses Olaylar ile lgili Kurallar:
a. Trkede szck sonunda b, c, d, g yumuak n-

szleri bulunmaz. Bunlarn sert nszleri olan p, , hh Tek heceli kelimelerin ou bu kurala uymaz:
t, k sesleri bulunur:
ak > ak top > topu
dip, sap, geit, yakt, ok, kayak szge, ilgin vs.
yat > yatyor tek > teki
hh Ancak, yazl ayn, anlam farkl olan kimi szcklerde bu
> fark > fark
fark belirtmek iin, bunlarn sonundaki yumuak nszler ko-
runur: sa > sa at > ata
ad (isim) at (hayvan)
hac (bir ibadet tr) ot (bitki)
sac (bir tr maden) sa (ba kl) hh Yabanc szckler de ounlukla kurala uymakla birlikte, ki-
milerinde deime olmaz:
sanat > sanata devlet > devletimiz
pilot > pilotu srat > srati
hh Dilimize girmi yabanc szckler de bu kurala uyar: kaset > kaseti internet > internete
orap (orab), ila (ilac), metot (metod), ahenk (aheng) vs. adalet > adalete blok > bloku

YAZIM KURALLARI
c. Sert nszlerden biriyle biten szce c, d, g n- rnek1:

szlerinden biriyle balayan bir ek geldiinde, bu Aadaki alt izili szcklerden hangisinin yazm
ekin nsz de sert nsz biimine dnr: dorudur?
A) Olu gnden gne byyor serpiliyordu.

B) Aalar rzgrdan saa sola savuruluyordu.
iek + ci > ieki kap + da > kapta
C) Kocaman nehirin stnde tahta bir kpr vard.
oyuncak + dan > oyuncaktan al + gan > alkan
D) Aslnda ben senin iyiliin iin abalyorum.
aa + dr > aatr otobs + den > otobsten E) Kaybmz telafi etmek iin bu ihaleyi almak zorundayz.
bit + gi > bitki dei + gen > deiken
et + gi > etki gelecek + de > gelecekte B seeneinde savuruluyordu, C seeneinde nehirin, D seeneinde aslnda,
E seeneinde kaybmz szcklerinde koyu yazlm sesler dmeliydi. A se-
eneinde nlyle karlaan oul kelimesi ikinci nlsn drmtr.
hh Rakamlara gelen eklerde de bu kurala uyulur.
Saat 15.45 de bulualm (yanl)
Saat 15.45te bulualm. (doru)

rnek2:
1973'ten bu yana hizmet veriliyor.
Aadaki dizelerin hangisinde ses olaylarna uyulma-
maktan kaynaklanan bir yazm yanl vardr?
A) Bitmeyen arzular yolumu kapar

2003den bu yana SGKli olarak alyorum. (doru)
lgn bir sel gibi ykar giderim
2003ten beri SGKli olarak alyorum. (doru) B) Anlarm eitten farkn farkn
Yllar sren mr biter merakn
C) ile denizinin grnr dibi
Alr beni yreimin sahibi
d. nl dmesinin gerekletii durumlara aykr- D) Kapand bak izlerimiz
lk yazm yanlna yol aar. Kar yayor bu ehire
E) Dalmak iin hlya bahelerine
Gs + > gs akl +m > aklm
Dostlarn slanm ehrelerine
Devir + ik > devrik ileri + le > ilerle
hh kilemelerde dme grlmez.

Akl, fikir, resim, zehir vs. szckler nlyle karlatnda ikinci hecelerindeki
dar nly drr. D seeneinde kullanlan ehir szc i ekini ald
ggs gse burun buruna halde ikinci hecedeki i dar nlsn drmemitir.
az aza

YAZIM KURALLARI
2. Byk Harflerin Kullanld Yerler b. Dize balar:
a. Cmle balar: Tarife smyor akn anlam
Ancak eken bilir, bu derdi, gam

nce, bir yamur damlas dt avu iine.
Bir krdm batan sonra tamam
Baz gnler bu odaya kapanp saatlerce kitaplar kartrrm.
zemedim, zlmyor Mihriban
hh Serbest anlayla yazlan iirlerde, bu kuraln gzetilmediine

sk rastlanr:
hh Cmle iinde yer alan alntlar, tam bir cmle ise byk harfle ben imdi
balar. Aksi takdirde ilk szcn bandaki harf kk yazlr:
elleri zamana bulanm bir lmlym
Bu nedenle atalarmz Sz var, i bitirir; sz var, ba yitirir.
yaslym
demilerdir.
hznlere yasl
Mdr Bey konumasna: Bu, sizlerle yaptm son toplant-
scak annelere gn ocuklar
dr. szleriyle balad.
bende mevsim
Birden kreselleme deyiverdi.
efkat dkm
hh Bir rakamla balayan cmlelerde, rakamdan sonra gelen

szck (zel ad deilse) kk harfle balar:
zel simler:
1930 ylnda olduu gibi deil hibir ey. Balca zel simler unlardr:
hh Kii adlar ve soyadlar:
Cahit Zarifolu, Necip Fazl Ksakrek, Yahya Kemal Beyatl
hh Kiilere verilen unvanlar, takma adlar, yaktrmalar:
Beki Sami, Albay Hasan, retmen Hakan

hh Cmlenin bittiini gsteren noktalamalarn (. / ? / ! / : / )
hepsinden sonraki ifadelerin ilk harfi byk yazlr. Hac Bekir, Filinta Mustafa, nce Memed, Kara Davut
Ah! Parmam kestim. Ahmet Bey, Fatma Hanm, Hseyin Efendi
Sfat: Ad niteleyen ya da belirten szck trdr.
Alk, aresizlik te ben byle bir kyde dodum.
Burada ne duruyorsunuz? Aln eyalarnz ve gidin.

YAZIM KURALLARI
hh Mektuplarda ve resm yazmalarda hitaplar byk harfle

rnek3:
balar:
Aadakilerin hangisinde byk harflerin kullanm
Sevgili Kardeim,
ile ilgili bir yanllk yaplmtr?
Aziz Dostum,
A) Mahalleye Muhtar olarak seilen Mehmet, semenlere
teekkr etti. Deerli Dinleyiciler,
B) Bir terr saldrsnda ehit olan Albay Eref Bitlis, dua-
larla anld.
hh Hayvanlara verilen isimler:
C) Erzurumda Nene Hatunun kahramanlklar dilden dile
dolar. Tekir, Mavi, Minno, Sarman (kedi isimleri)
D) Kk Aa filminde, olak Salih karakterini Fikret Ha- Azman, Benekli, Karakz (inek isimleri)
kan canlandrmt.
Acarbey, Huysuz, Kasrga (at isimleri)
E) Bakkal Serhat Efendi, her sabah dkknn erkenden
aar.
A seeneinde kullanlan Muhtar kelimesi, bu cmlede bir isme bal unvan hh Din, mezhep, inan ve felsefi ekol isimleri:
szc olarak deil cins isim olarak kullanlm, isme dorudan balanma-
slamiyet, Yahudilik, Budizm
mtr. Bu nedenle kelime muhtar biiminde yazlmalyd.
Nusayri, Yezidi, Alevi
Pozitivizm, Evangelizm, afii

hh Akrabalk bildiren kelimeler iyelik eki alrsa kk harfle ba-
lar:
Ahmet Amca geldi. (yelik eki almam)
Tlay ablama gittim.

rnek4:
Aye teyzemin keki ok gzel.
Aadakilerden hangisinde bir yazm yanl vardr?
A) Son yllarda slamiyetin adnn terrle birlikte anlmas

hh Cmle iinde zel adn yerine kullanlan makam veya unvan
ok zc.
szleri byk harfle balar:
B) Avrupada Katolik ve Protestan mezheplerinin atma-
Uzak Doudan gelen heyeti Vali dn kabul etti. s var.
C) Anadoludaki Trklerin byk bir blm Hanefi mez-
hebine baldr.
hh Sayg bildiren szlerden sonra gelen ve makam, mevki, un-
D) Mardinden g eden sryanilerin yava yava geri
van bildiren kelimeler byk harfle balar:
dnd grlyor.
Sayn Bakan, E) Hristiyanlarn din liderinin yapaca konuma merak
konusu oldu.
Sayn Bakan,
Sayn Rektr, D Seeneinde kullanlan sryani kelimesi, Samilerin, Arami kolunun dou
blmnde olan bir Hristiyan topluluu ifade eder. Kelime byk harfle ba-
Sayn Vali, lamalyd.

YAZIM KURALLARI
hh Millet ve dil ve lke isimleri: hh Bulvar, cadde, sokak, park, apartman vs. isimleri:
Trk, Arnavut, ngiliz Muhsin Yazcolu Bulvar
Arapa, Farsa, Rusa Takent Caddesi

Azerbaycan, Norve, Almanya
Meneke Soka
Blge, ehir, kasaba, ky vs. isimleri:
Huzur Apartman
Dou Anadolu, Bat Trakya, Gney Kafkasya
k Veysel Park
Ankara, Kalecik, Cumalkzk
hh zel ada dhil olmayp tamlama kuran ehir, il, ile, belde,
ky vb. szler kk harfle balar:
Konya ili, Etimesgut ilesi, Uzungl beldesi, Taflan ky
hh Yer adlarnda ilk isimden sonra gelen ve deniz, nehir, gl,

Uyar da, boaz vb. tr bildiren ikinci isimleri:
Cins isim nitelii tadnda kk, zel isim nitelii
Ar Da, Erciyes Da, Tendrek Da
tadnda byk yazlanlara dikkat edilmelidir:
Sevgi, sevgi Aral Gl, Van Gl, Beyehir Gl
Pamuk, pamuk anakkale Boaz, Ege Denizi, Marmara Denizi

Gne, gne
Tuna Nehri, Dicle Irma, Sakarya Nehri
Zigana Geidi, Asya Yakas, Svey Kanal,
rnek5:
Aadaki alt izili blmlerden hangisinde bir yazm
yanl vardr?
hh Saray, kk, han, kale, kpr, kule, ant vb. yap adlarnn
A) skdardan sonra Avclara almak bir hayli zor gel-
btn kelimeleri:
miti.
B) Dou Anadoluda klar sert ve uzun geer. Dolmabahe Saray, shakpaa Saray, Topkap Saray
C) Yarn Ankarada kar ya bekleniyor.
ankaya Kk, Horozlu Han
D) Keiren yaknlarndaki Balum Ky, mahalle oldu.
E) Yolda Polatlya urayp Leyla halamlara selam verdik. Ankara Kalesi, Alanya Kalesi
Galata Kprs, Mostar Kprs, Beyazt Kulesi

D seeneinde geen ky kelimesi zel ada dhil olmayp tamlama kur-
mutur. Bu gibi durumlarda szck kk harfle balar. Zafer Abidesi, Bilge Kaan Ant

YAZIM KURALLARI
hh Yer bildiren zel isimlerde ksaltmal syleyi sz konusu ol- hh Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste
duunda, yer adnn ilk harfi byk yazlr: vb.) her kelimesi:
Kendi Gk Kubbemiz, Anadolu Notlar, Sinekli Bakkal

Dn Hisardan dnerken frtnaya yakalandk.
Trk Dili, Trk Kltr, Yedi klim, Resm Gazete
O yllarda Boazdan gemek ok kolay deildi.
Hrriyet, Milliyet, Trkiye, Yeni afak
Kaplumbaa Terbiyecisi, Yorgun Herkl, Saraydan Kz Ka-

rma
rnek6:
rnek7:
Aadakilerden hangisinde bir yazm yanl vardr?
Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr?
A) Hamidiye Mahallesi, Bursann eski yerleim yerlerin-
den biridir. A) Balkanlardaki bonaklarn en byk dostu Trkiyedir.
B) Eskiehirdeki Porsuk aynda artk gondolla gezilebi- B) Son gnlerde Almanca renmeyi kafasna takt.
liyor. C) Krfez lkelerindeki Araplarn ekonomik durumu olduk-
C) Konuk devlet bakan yarn Kkte bir yemee katla- a iyi.
cakm. D) Orta Douda yaayan Berberilerin tuhaf bir ibadet an-
D) Kz Kulesinde fotoraf ektirmek iin izin almak gerekiyor. laylar var.
E) aramba ovasnda yetien kirazlarn hasat mevsimi E) Tanzimat yllarnda Fransz edebiyat rnek alnmtr.
geldi.
A seeneinde Bonak kelimesi kk harfle balamtr. Kelime bir millet ad
olduundan Bonak biiminde yazlmalyd.
Nehir, da, gl, ova gibi zel ada bal szckler byk yazlr. E seeneindeki
aramba ovas tamlamas aramba Ovas biiminde yazlmalyd.
hh Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum ad vb. zel adlarda yer

alan kelimelerin ilk harfleri byk yazldnda buralarda ge-
hh Kurum, kurulu ve kurul adlarnn her kelimesi:
en edat ve balalar kk yazlr.
Trkiye Byk Millet Meclisi, Trk Dil Kurumu, Trk Dili Der-
gisi Yayn Danma Kurulu
Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi, ankaya Lisesi, Atatrk Or- Su ve Ceza, Leyla ile Mecnun, Turfanda m, Turfa m?, Di-
taokulu yorlar ki, Ya Devlet Baa ya Kuzgun Lee, Ben de Yazdm,
Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu vb.
Devlet Malzeme Ofisi, Mill Ktphane
ocuk Esirgeme Kurumu, Atatrk Orman iftlii

zel adn tamam byk yazldnda ve, ile, ya, veya, yahut,
Anadolu Kulb, Trk Oca, Yeilay Dernei, Muharip Gazi-
ki, da, de szleriyle m, mi, mu, m soru eki de byk harfle
ler Dernei,
yazlr: DL VE TARH-CORAFYA FAKLTES vb.
Emek naat, Mavi Ke Bakkaliyesi

YAZIM KURALLARI
hh Gezegen ve yldz adlar: 3. Tarihlerin Yazm

Merkr, Mars, Neptn, Satrn; Halley vb.
hh Ay ve gn isimleri rakamlarla birlikte yazldnda zel konum
kazandndan byk, dier durumlarda kk yazlr:
hh Dnya, gne, ay kelimeleri gezegen anlam dnda kullanl- 19 Nisan 2016 Sal gn stanbula doru yola ktk.
dklarnda kk harfle balar: 18 Haziran Cuma gn okullar tatile girdi.
Biz dnyadan ayr yaarken dnya epey deimi. Haftaya pazar bizim evde toplanacaz.
Gece, ay nda kimselere grnmeden yol alyorduk. Geen sene temmuz aynda ksa bir grmemiz olmutu.
Bu oda leden sonra gne almaya balar.
hh Tarihlerin sayyla yazlmas aadaki gibidir:

rnek8:
12 Mays 1998
Aadakilerin hangisinde gezegen adlarnn yazm ile
12.5.1998
ilgili bir yanllk yaplmtr?
12-5-1998
A) Ay, Dnyann Dnya da Gnein etrafnda dner.
B) Senin okuyup bu yerlere geleceini dnyada tahmin 12/5/1998
edemezdim.
12.V.1998
C) Dnyann servetini ayamn altna serseler, davam-
dan dnmem.
D) Bilim adamlarnn Marstaki grevi iki hafta srecekmi.
E) Milyonlarca yl nce Gnete meydana gelen patlama-
4. Saylarn Yazm
lar devam ediyor.
hh Saylar ounlukla rakamla yazlmasna karn, kimi durum-
larda da yazyla yazlr.
C Seeneinde kullanlan dnya kelimesi terim anlamda kullanlmamtr.
Kelime, Cmle banda olduu iin byk harfle balamtr, kesme iaretiyle
hh Saylarn yazyla yazlmas aadaki gibidir:
ayrlmaz.
Kk saylar, yz ile bin saylar, edeb zellikteki metinlerde
geen saylar yazyla yazlr:
otuz be hafta
hh Din ve mill bayramlar ve byle kimlik kazanm zel gnler:
yetmi iki yanda
Ramazan Bayram
iki gnde bir
19 Mays Genlik ve Spor Bayram
karde
Anneler Gn
Nevruz Bayram yz yllk yap

YAZIM KURALLARI
hh Kesinlik olan konularda byk saylarda rakam kullanlr:

rnek10:
Yz lmmz 780.576 kilometre karedir. Aadaki cmlelerin hangisinde byk harflerin yaz-
m ile ilgili bir yanllk yaplmtr?
hh Byk saylarda ana saydan sonra gelen basamaklar yaz A) Yurt dnda yaayan Trklerin sorunlaryla ilgileniyor.
ile belirtilebilir: B) evre sorunu, bir dnya sorunu haline geldi.
15 milyon, 8 milyar, 3 trilyon C) Ortaokuldayken Almanca renmeye merak sarmt.

D) Konya Lisesinden mezun olduktan sonra buraya gelmi.
E) Anayasa Mahkemesinin karar heyecanla bekleniyor.
hh ki ya da daha ok szckten oluan say adlarnda her sz-
ck ayr ayr yazlr: E seeneinde kullanlan Anayasa Mahkemesi tamlamas kesme iaretiyle
iki yz on, be milyon yz on iki. ayrlmtr. Kurum ve kurulu adlarna gelen ekim ekleri kesme iaretiyle ay-
rlmaz.
hh Para ile ilgili ilemlerde, belgelerde saylar bitiik yazlr:
yzotuzaltmilyon 5. Ksaltmalarn Yazm

ikiyzyetmidokuzmilyon
hh Kk harflerle yaplan ksaltmalara getirilen eklerde kelime-
nin okunuu esas alnr:
cmyi, kgdan, mmden, kr'un.
rnek9:
hh Byk harflerle yaplan ksaltmalara getirilen eklerde ise
Aadaki cmlelerin hangisinde herhangi bir yazm
ksaltmann son harfinin okunuu esas alnr:
yanl yaplmamtr?
BDTye, TDKden, THYde, DSnin, TLnin vs.
A) Otuzalt yandan sonra niversite okumaya karar verdim.
B) 19 Eyll 2016 Pazartesi Gn okullar eitime balayacak.
C) Bu sene salkla ilgili etkinlikleri 14 Mart Tp bayramna hh Ksaltmas byk harflerle yapld hlde bir kelime gibi oku-
denk getireceiz. nan ksaltmalara getirilen eklerde ksaltmann okunuu esas
D) Osmanlnn en ilgin dnemlerinden biri Lale devri ol- alnr:
mutur.
TOKde, BOTAn, NATOdan, TMERe vs.
E) Kaplumbaa Terbiyecisi tablosu bana byk bir serve-
te patlad.
hh Numara sznn ksaltmas da kelime gibi okunduundan
A seeneinde otuzalt szc ayr, B seeneinde Gn szc kk getirilecek olan ek okunua gre getirilir:
harflerle, C seeneinde bayramna szcnn ilk harfi byk, D seene-
inde devri szc byk harfle balayacak ekilde yazlmalyd. E seene- No.lu, No.suz
inde herhangi bir yazm yanl yaplmamtr.

YAZIM KURALLARI
hh Sfat yapan ki de sfat tamlamas kurar. Sfat yapan ki

rnek11:
her zaman bitiik yazlr. Pratik olarak nndeki isme hangi
Aadakilerden hangisinde ksaltmalarla ilgili herhan-
sorusunu ynelterek bulur ve dier kilerden ayrt ederiz.
gi bir yazm yanl yaplmtr?
A) Frtna dolaysyla THYnin btn uak seferleri iptal

edilmi.
B) TRTnin Trk sanat mzii dalnda at yarmaya ka- b. lgi zamiri olan -ki
tldm.
C) Bu son olaylarda ABDinde Rusyaya kar sesler yk- hh lgi eklerinden (-in, -im) sonra gelir.
selmeye balad.
Benim sam dz, seninki kvrck.
D) UNESCOnun Afrikadaki susuzlukla ilgili almalar
yeterli deil. Bugn bizimkilerin sesi soluu kmyor.
E) TLnin dolar karsnda deer kazand gnleri grmek Makasn az kesmiyor, banki daha keskin.
sevindirici.
Kalemlerimi evde unutunca arkadamnkileri kullandm.
C seeneinde kullanlan ABD ksaltmasna getirilen ek, ksaltmann okunu-
una gre deil, almna (Amerika Birleik Devletleri) gre getirilmitir. K- hh Cmle ierisinde kiden sonra `ler` okluk ekini getirebili-
saltmann doru yazm ABDde biiminde olmalyd.
yorsanz o ki zamir olan kidir. Ayrca zamir olan kinin
bir ismin yerini tuttuunu ve genellikle zamirlerin zerine gel-
diini de unutmamalyz.
6. Ek Olan -ki ve Bala Olan
kinin Yazm
hh Trkede biri sfat ilevinde biri de ilgi zamiri olan iki -ki eki c. Bala olan "-ki"
vardr.
hh Ayr bir szcktr, ayr yazlr.
hh Bu ekler szce bitiik yazlr.
hh Genellikle fiillerden ve vurgulanmak istenen szcklerden
hh Cmleden karldklarnda cmlenin anlam bozulur. sonra gelir.
hh Cmleden karldnda cmlenin anlamnda bir daralma
a. Sfat ilevindeki -ki olsa da anlam bozulmaz.
Genken al ki yallkta rahat edesin.

hh Genellikle yer ve zaman bildirir: ncesinde bulunma hali eki
olur. Bana ylesine yaknd ki kardeimden ayramazdm.
Kardaki ev yle gzel anlatyor ki szn kesemedim.
Elindeki kitap
Bu ezanlar ki ehadetleri dinin temeli
Yarnki program
Ben ki seni bu kadar sevmi bir insandm.
Geen ylki snav sorusu
Sorusu
retmen
"ki" balacnn bitiik yazld durumlar hangileridir?
"sanki, oysaki, mademki, belki, halbuki nk, meerki"

szcklerinde "ki" bala olmasna ramen ayr yazlmaz.

YAZIM KURALLARI
rnek12: 7. Ek Olan -de ve Bala Olan denin

Aadaki dizelerin hangisinde ki nin kullanmyla il-
Yazm
gili bir yazm yanl yaplmtr?
a. Ek olan -de
A) Bu bendeki ln suya ars
hh Szce bitiik yazlr.
Fecir vakti yldzlarn ars
B) Akam ki yava yava knce hh nsz benzemesi kuralna uyar.
imde bir sz derin ve ince
hh Cmleden karldnda cmlenin anlamnda bozulma mey-
C) Bil ki kyamet kopsa bu ate snmeyecek
dana gelir.
Heyhat! air mehtaba bir daha dnmeyecek
Bugnk toplantda Ahmet Bey, bir konuma yapacakm.
D) Senki bir kilimin naklarnda
Devlerin imekli baklarnda Aradn konuyu bu kitapta bulabilirsin.
E) Gzelliin on paretmez
Evde bulamadysan muhakkak ite olmal.
Bu bendeki ak olmasa
Bu iirde beni etkileyen bir eyler var.
D seeneinde geen senki szcnde bala olan ki vurgulama greviy-

le kullanlmtr. Bala olan ki ayr yazlr.
b. Bala olan de
rnek13: hh Ayr bir szcktr.
Aadaki cmlelerin hangisinde ki nin yazmyla ilgi-
hh Kendinden nceki szckle birlemez.
li bir yanllk yaplmtr?
hh nsz benzemesine uymaz.
A) Yeter ki sen iste, ben sana yardm ederim.
B) Bilmem ki bunu sana nasl anlatabilirim. hh Cmleden karldnda cmlenin anlamnda daralma mey-
C) Balkondaki ieklerin hepsini ieri ald. dana gelir.
D) Bugnk almalarmz yarnlar iindir. Baar, tekiler pes ettikten sonra da ipe aslyor olmaktr.
E) Madem ki gelmedin, sonularna da katlanrsn.
Kar yalnz stmze deil, iimize de yayor.
E seeneinde madem szcnden sonra gelen ki balatr. Bununla bera- Senin de durumunun skk olduunu biliyorum ama
ber baz durumlarda kalplama olduundan ki balac bitiik yazlr. Madem
szc de ki balac ile kalplaan szcklerdendir. Bu k da yine btn yollar kar kaplad.

YAZIM KURALLARI
Geldiniz mi?
rnek14:
Konutun mu?
Aadaki cmlelerin hangisinde denin yazm ile ilgi-
li bir yanllk yoktur? Grr myz?
A) Gidip te gelmemek var, gelip te grmemek var.

B) Gidipte gelmemek var, gelip te grmemek var.
hh Kendinden nceki szckten ayr yazlmasna karn, mi soru
C) Gidip de gelmemek var, gelip de grmemek var.
ekine baka ekler getirilebilir:
D) Gidipde gelmemek var, gelipde grmemek var.
E) Gidip de gelmemek var, gelipde grmemek var. retmen misiniz?
Konuur musunuz?
Cmlede kullanlan deler balatr. Szce bitiik yazlmaz ve sertlemez. Se-
enekler incelendiinde C seeneinde, delerin ayr yazld ve sertlemedii
grlecektir.
hh Bu ek kimi zaman soru anlam vermeyebilir. Bu durumda,
olumlu olan anlam pekitirir:
Hava scak m scak!

rnek15:
Gitmez olur muyum!
Aadaki cmlelerin hangisinde de nin yazmyla il-
gili bir yanllk yaplmtr?

A) Bu yemeklerde garip bir tat var.
hh Olumsuzluk ekinin daralmaya urama hali korunur.
B) Soruyu cevaplasa da cevaplamasa da fark etmez.
C) Elenceye seninde katlacan bilmiyordum. Benimle gelmiyor musun
D) Bu kyde her ey doann takvimine uygun yaplr. olumsuzluk eki
E) Gelsen de gelmesen de seni hep bekleyeceim.
Bala olan de cmleden karldnda cmlenin anlamnda belli bir daral-

ma olmasna karn bozulma olmaz. Cmlede ifade edilen yarg byk oranda 9. "le" Szcnn Yazm
kendini korur. C seeneinde kullanlan seninde szcne bitiik yazlan
de aslnda balatr nk cmleden karldnda cmlenin anlam bozul- hh Bala ve ilge olarak kullanlan ile, cmledeki teki sz-
muyor.
cklerden ayr yazlr.
hh Ancak istenirse ek olarak kullanlp kendinden nceki szc-

e bititirilebilir.
8. "mi" Soru Ekinin Yazm hh Bu durumda ilenin bandaki "i" nls der ve ek nl uyu-
muna uyar:
hh Kendinden nce gelen szckten -her durumda- ayr yazlr.
kitap ile kitapla
hh Bununla birlikte nl uyumlarna uyar:
kalem ile kalemle
Ald m?

YAZIM KURALLARI
hh nl ile biten szcklere eklendiinde ise araya "y" nsz c. Trke szcklerin sonunda g nsz bulunmaz.
girer: Buna karlk, yabanc szcklerin sonunda bulu-
pencere ile pencereyle nan bu nsz korunur:
saks ile saksyla arkeolog, biyolog, katalog
hh Sonuna 3. kii iyelik eki gelmi szcklere eklendiinde de d. i sesteki g nsz de korunur:
araya "y" nsz girer:
biyografi, diyagram, program, telgraf
annesi ile annesiyle
babas ile babasyla hh Corafya, fotoraf, toporaf szckleri kurald olarak eski-
den beri li yazlr.
10. Yabanc Szcklerin Yazm

hh Dilimize girmi yabanc szckler ounlukla Trkedeki sy- e. Yabanc szcklerde yan yana gelmi olan nl-
leyie uygun biimde yazlr. ler olduu gibi korunur:
hh Ancak kimi rneklerde szcn aslndaki yazl korunmu- arkeolog, ideal, kuafr
tur.
puan, realizm, repertuar, ampuan, trotuar vs.
hh Bu nedenle yabanc szckleri yazarken u noktalara dikkat
etmek gerekir:
f. Ancak, kimi szckler geleneksel olarak v nsz
eklenmi biimde yazlr ve sylenir:
a. Banda ya da sonunda iki nsz bulunan bat konservatuvar, kruvazr
kkenli szcklerde bu nszler arasna nl
tuvalet, laboratuvar vs.
konmaz:
blok, film, kre, lks, grup, program,

g. Yabanc kkenli yaygn bilimsel terimler oun-
sadizm, trafik, teyp, vin lukla Trke syleyie gre yazlr:
enjeksiyon, kriz
b. inde, yan yana iki ya da daha ok nsz bulu- operasyon, gastrit

nan szckler de araya nl konmadan yazlr:
hh Ancak byle szcklerin bazlar asllarna gre yazlr:
alafranga, daktilograf, gangster, kardiyografi, telgraf vs. center, check-up, fuel oil, pizza

YAZIM KURALLARI
rnek16: b. Birleik fiiller
Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden hh Ses dmesi varsa bitiik yazlr:
hangisinin yazm yanltr? kaybolmak, hapsolmak, kahrolmak, zehrolmak

devretmek, nakletmek, emretmek, sabretmek
A) Antremanlarna byle ge kalacaksan takmdan atla-
caksn. hh Ses tremesi varsa bitiik yazlr:
B) O talihsiz trafik kazasndan sonra bir daha yryemedi. hissetmek, zannetmek, hallolmak, affetmek
C) Okulumuzdaki stratejik plan ekibi almalarna balad. bakakalmak, gelivermek, zebilmek, deyazmak
D) Konservatuvar snavlarndan sonra iyi bir tatil yapmaya
hh Anlam kaymas veya kalplama varsa bitiik yazlr:
karar verdim.
Vazgemek, ngrmek, bavurmak
E) Binglde alan yeni restorana byk bir rabet varm.
elevermek, aermek, alkoymak
A seeneinde kullanlan antreman szcnn yazm yanltr. Szcn hh Kurall birleik fiiller bitiik yazlr:
doru yazm antrenman biimindedir.
gelivermek, deyazmak, kaabilmek vs.
hh Ses dmesi, tremesi veya anlam kaymas yoksa ayr ya-

11. Birleik Szcklerin Yazm zlr:
dost olmak, arz etmek, fark etmek
hh Szckler - baz durumlar hari- ayr yazlr.
gz dikmek, dudak bkmek, burun kvrmak
a. Birleik simler rnek17:

hh Tr deimesi yoluyla Aadaki cmlelerin hangisinde birleik szcklerin
albeni, atekes, uyurgezer, kapka yazm ile ilgili bir bilgi yanl yaplmtr?
varyemez, bierdver
A) Bugn, akamzeri kahveden dnerken grdm onu.
B) Aralarnda teden beri sre gelen kan davasn sonlan-
hh Anlam deimesi yoluyla drmlar.
keiboynuzu, adamotu, rzgrgl, balksrt
C) Aramzda herhangi bir sorun yaanmadan ortaklmz
ayekadn, karafatma vs. bitirelim.
D) Bu gece kuzeybatdan esecek olan poyraz yer yer etkili
hh Ses dmesi yoluyla olacak.
kahvalt, cumartesi, nasl E) stndeki limon sars bir gmlekle herkesin dikkatini
kaynana, niin, birbiri vs. ekiyordu.
hh Belirsizlik bildiren sfat ve adllar da bitiik yazlr Kurall birleik sfatlar (bakakalmak, gelivermek, deyazmak vs.) bitiik yaz-
biraz, biraz, birka, birka, birok, birou, lr. B seeneinde kullanlan sre gelen szcnn yazm yanltr. Szck
sregelen biiminde bitiik yazlmalyd.
birtakm, hibir, hibiri, herhangi vs.
Sorusu
retmen
Alt, st, n, arka, yan, i, d gibi, szckler birleik kelime-

nin ilkini oluturuyorsa, o birleik szck nasl yazlr?
Ayr yazlr.

YAZIM KURALLARI
12. Pekitirmelerin Yazm rnek19:

hh m, p, r, s harfleriyle oluturulan pekitirilmi szckler bitiik Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr?
yazlr.
A) Art arda ayn yanl yapt.
bembeyaz, sapsar, tertemiz, mosmor
B) Annem her zaman Kalp kalbe kardr. der.
yapayalnz, sapasalam, epeevre, gpegndz
C) Davranlarna iten ie sinirleniyordu.
srlsklam, rlplak, parampara
D) Olay duyunca renkden renge girdi.
E) Bu i aa yukar bir hafta sonra biter.
Szcklerin nsz sertlemesi kuralna uyulmadan yazlmas yazm yanl

13. kilemelerin Yazm meydana getirir. D seeneinde renkden renge ikilemesi kullanlm. lk sz-
ckte son ses sert nsz olduu (k) ve ek de sertletirilmelidir. Doru yazm
hh Ayr yazlr ve ikilemeyi oluturan szcklerin arasna herhan- renkten renge olmaldr.
gi bir noktalama iareti konmaz.
Bu evde krk dkk eyalar var. rnek20:

rili ufakl evlerin arasndan geip ky meydanna indik. Aadaki cmlelerin hangisinde, bitiik yazlmas ge-
reken de ayr yazlmtr?
Etraftaki er p kaldrmazsanz misafirlere ayp olacak.
A) Size bu mektupla birlikte bir yk de gnderiyorum.
Otobsmz youn karda bata ka yol almaya alyordu.
B) Eksik olmasn; beni de dnp bir tane gndermi.
C) Uzun cmlelerin de bir tad, bir gzellii vardr.
D) Su, hava, k, bitki bir de insanlarnn yumuak huyu
rnek18: E) Skntl gnlerim de arkadalarma giderim.
Aadaki cmlelerin hangisinde rakamdan sonra ge- E seeneinde gnlerimde szcnn ald hl eki ayr yazlmtr.
len ekin yazm yanltr?
A) Atapark Mahallesinde 122nci Sokakta oturuyoruz.

rnek21:
B) Geen yl Cumhuriyetin 70nci yln kutladk.
Aadaki cmlelerin hangisindeki altl izili szn ya-
C) Babam 18inci ya gnmde ehliyetimi almt.
zm yanltr?
D) Bu romann yaknda 6nc basks yaplacak.
E) Bu sene 10uncu snfa getim. A) Toplantnn pei sra yemee geildi.
B) Bu konu zerinde biraz daha durmanz gerekiyordu.
B seeneinde 70nci ifadesindeki rakam yazyla yazarsak yetmi szc- C) Nedense birtakm insanlar bu gerei kabul etmiyor.
ne ularz. Ekin -inci (70inci) olarak yazlmas gerekiyor ki yetmiinci D) O gn, kentte heryer bayraklarla donanmt.
anlam ortaya ksn.
E) Akama doru hava birdenbire deimiti.
D seeneinde heryer tamlamas birleik yazlmtr. Tamlama ayr yazlma-

lyd.

YAZIM KURALLARI Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya- 5. Aadakilerden hangisinde byk harflerin kullanm
plmtr? ile ilgili bir yazm yanl yaplmtr?
A) 21 Kasm aramba gn toplant yapma karar aldk. A) Yllardr bana arkadalk eden muhabbet kuum Kos-
B) Geen yl mart aynda Ankaraya tandk. ta, bir gn lverdi.
C) Youn kar ya nedeniyle sal gn okullar tatil edildi. B) Bu gnlerde bizim Karaban stnde bir huysuzluk var.
D) Yaz aylarnda, Gne arpmalarna dikkat etmek gerekir. C) Bir haftadr Sarkz da st vermez olmutu.
E) Gece yolculuumuz ay nn da yardmyla rahat ge- D) Tavladaki atlardan kahverengi Tay beni kendine ekmiti.
iyordu. E) Gnlerdir kayp olan kedimiz Pamuk bir gn kp geli-
verdi.
6. I. Dou Anadoluda organik tarm yaplabilir.

2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl ya-
II. Yarn, Karadenizin kuzeybats, yal geecek.
plmtr?
III. Medeniyetin, doudan batya getii kuku gtrmez.
A) O kadar dalm ki ieriye girdiini fark etmedi bile.
IV. Sivas, Ankarann dousunda yer alan ehirlerimiz-
B) Bana kar neden byle davrandn anlamyorsun. dendir.
C) Aceleyle knca yanna kaln bir giyecek te almam. V. Yukar Frat Blmnde sulu tarm almalar bala-
D) Btn olanlardan ailesini sorumlu tutmas beni artt. d.
E) Patron toplantya kadar btn dosyalar incelemesini Numaralanm cmlelerin hangisinde bir yazm yanl
syledi. vardr?
3. Aadakilerin hangisinde alt izili szcn yazm

dorudur? 7. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr?
A) Ylmadan alt ve rakibini altetmeyi bildi. A) Ltfen bakar msnz?
B) Bandrolsz kitaplar satn almaktan kannz. B) Bayramda Karabe gitmek istiyoruz.
C) Arkadamn yeni ald ev Bilecikdeymi. C) Kitabn sende olduuna ben de inandm.
D) ocuun ztrab gzlerinden belli oluyordu. D) Yarn leyin Kprba'nda buluuyoruz.
E) ankaya Kkndeki resepsiyona ben de davet edil- E) Trkiye, Avrupa Birlii yelii konusunda srarl.
miim.
8. Aadaki dizelerin hangisinde bir yazm yanl vardr?

4. Aadakilerden hangisinde kinin yazmyla ilgili bir
A) O esrarl yangna bu can nasl dayand?
yanllk yaplmtr?
Sahile vurdu kalbim, su yand, kum da yand.
A) Takmlar arasndaki kalite fark kendini gsteriyor.
B) Bir damla su ver bana ey l! Bari sen ksme.
B) Her eyi anlayabilecek kapasitedesin, yeterki bunun
gerekliine inan. Kalmad hibireyim bak, gnahm da yand.
C) orumdaki tarihi eserler daha ok Hititlerden kalmadr. C) Kl oldu bir yiidin figanyla her umut.
D) Gece ki btn vakitlerin en houdur, hele bir de seninle Blbln kllerine konan puhum da yand.
daha da ho olur. D) Kleleri her akam duman kld gzlerin,
E) Babam der ki bir ie balamadan nce ona inanman Bama ta ettiim padiahm da yand.
gerekir. E) lk defa bylesine tututu gkkua.
Renklerim siyah oldu ve siyahm da yand.

YAZIM KURALLARI Konu Testi - 1
9. lk yk Kitab Gergin Bir Yay ile yk dnyasna iyi bir 13. Aadaki cmlelerin hangisinde de nin yazmyla il-
I II gili bir yanllk vardr?
giri yapan smail Isparta, ikinci kitab Sonrasnda ile A) Savan da kendine gre baz kurallar var.
III B) Yemein yannda salata da olsayd iyi olurdu.
kendinden emin yryn srdryor. smail Isparta C) Bu havalar da piknie gitmek akl kr deil.
ile Aralk 2015te z Yaynclktan kan kitab, Sonras D) Skntl gnlerimde senin scakln ararm.
IV V E) Konumann sonunda dinleyicilerin sorularn cevaplad.
zerine konutuk.
Bu parada alt izili ifadelerden hangisinin yazm
yanltr?
A) I. B) II. C) III. D) IV E) V
14. Aadakilerden hangisinde bir yazm yanl vardr?
A) Sokaktaki kalabaln homurtusu gittike artyordu.
B) Sevginin gcn yanlzca iyi kalpliler anlayabilir.
C) lkemizin yeryz ekilleri her blgede ayn deildir.
10. Aadakilerden hangisinde bir yazm yanl yaplmtr? D) Gneydou Anadolu Blgesi pamuk retiminde birinci
sradadr.
A) Bu konuda bir takm endielerimizin olmas doal deil mi?
E) Bat Karadeniz maden yataklar bakmndan zengindir.
B) Onun gznde su getiren de testiyi kran da birdir.
C) Kap nnde bekleyenler sraya girsin.
D) Ne sylesem etkili olmayacan hissediyorum.
E) Konumacnn ne sylediini anlayamadm.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr?
A) Bu konuda Aye hanma da fikirleri soruldu.
B) Orta Dou Teknik niversitesinin eitim dili ngilizcedir.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl yapl- A) Malzeme alm iin DMOya kaynak aktarld.
mtr? C) Kardeim 23 ubatta on sekiz yana girecek.
D) Seninkini antana koymutun, bu benim kalemim.
A) Hibir vahi hayvan doaya insan kadar zarar vermiyor.
B) Trk Kltr dergisinin sadk bir okuyucusuydum.
C) Akhisar'llar zm festivaline ev sahiplii yapacak.
D) ieklerin kokusu beni baka bir leme gtrd. 16. Yn bildiren szckler, zel ada bal olarak zel addan
E) Bu yl Kurban Bayramnda kymze gideceiz. nce kullanldnda byk harfle, bunun dndaki kulla-
nmlarda kk harfle balar.
Aadaki cmlelerin hangisinde bu kurala uyulmad
iin bir yazm yanl yaplmtr?
A) Baharla birlikte kuzeyden gelen leylekler gze kadar

12. Aadaki cmlelerin hangisinde yanl yazlan bir
burada kalr.
szck vardr?
B) Gneydou Anadoludaki petrol kuyular aktif hale ge-
A) aramba gn bir toplantya katlacam. tirilecek.
B) Tamburun sesi salondakileri bylyordu. C) Trkiyenin Dousu ulam en zor blgelerdendir.
C) Ambarlarn budayla doldurma hayalleri kuruyordu. D) Bat Karadenizde k aylar baya yamurlu geer.
D) Sanki benim mor smbll bam var! E) Ankarann gneyinden geen evre yolu Eskiehire
E) Bu gnlerde tenbellik ettiini grmyorum sanma. ular.
16. C 15. A 14. B 13. C 12. E 11. C 10. A 9. A 8. B 7. B 6. C 5. D 4. B 3. B 2. C 1. D Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
NOKTALAMA ARETLER
16
hhNOKTA (.) (Bitirir) TBTAK, ASELSAN, TOK, MEB..
kg, lt, km, cm

1. Tamamlanm cmlelerin sonuna konur:
retmen atamalar ubat aynda belli olacakm.

3. Sra gsteren saylarn sonuna konur:
Hayatta kimin bana neyin gelecei hi belli olmaz.
1. Blm
Bu, benim sana tandm son anstr.
II. Mahmut
Bu i yerindeki artlar, daha nce altklarna kyasla ok
daha ard. 1000. Abone
imdi de 2. maddeyi inceleyelim.
1437. Caddenin sonundaki apartmanda oturuyoruz.

hh Alnt cmlelerin noktas trnak iine konur:
Kk kz coku iinde: Irman kenarnda ok gzel ay

bahemiz var. diyordu. hh Sra saylar birden fazlaysa en son rakamdan sonra konur:
2,3 ve 8. saatlerde dersim yok.

2. Baz ksaltmalardan sonra nokta konur:
airin, XV-XVI. yzyllar arasnda yaad sanlyor.
Dr. (doktor)
Alb. (albay)
4. Tarihleri gsteren rakamlarn arasna konur:
Cad. (cadde)
13.02.2000 tarihinde Aksarayda dodum.
Fr.(Franszca)
Cumhuriyet, 29.X.1923te ilan edildi.
vb. (ve benzeri)
15.5.1995te anlama imzaland.
s. (sayfa)
Seni bir de Dr. Ali Beye gtrelim.

5. Saatle dakikay gsteren rakamlarn arasna konur:
Askerlere Yzb. Ahmet emir vermi.
Gsteri, saat 18.45te balayacak.
Saat 14.00ten beri burada seni bekliyorum.

hh Kurum ve kurulularn, arlk ve uzunluk birimlerinin ksalt-
malarnda nokta kullanlmaz. Bugn 8.45te toplant var.

NOKTALAMA ARETLER
6. Be ve daha fazla rakaml saylarda, sondan balamak Firmamza gvenlik grevlisi, sat mdr ve nitelikli pazar-
lamaclar alnacak.
artyla her rakamn arasna konur:
326.197 Sessiz dereler, solgun aalar, sar gller
49.750.812 Dillenmi azlarda tutuk dilli gnller
28.434.250.310
7. Matematikte arpma iareti yerine konur:

rnek2:
15.45=675
Aadaki cmlelerin hangisinde virgl e grevli sz-
ck veya sz beklerini balamamtr?
rnek1: A) Sert yapl, geni omuzlu bir adamd.

B) Kemikli yznn ortasnda, sivri, uzun ve asil bir burnu
Aadaki cmlelerin hangisinde nokta (.) yanl kulla-
vard.
nlmtr?
C) imdi, efendiler, size memleketimizin hlini anlataym.
A) Balkondaki manolyalar insann iini alyordu. D) Einden, ocuklarndan, hi kimseden bir vefa grme-
B) Konumaclardan biri Sizleri grdke yarna daha bir miti.
mitle bakyorum. dedi. E) Frtnadan, souktan, karanlktan ve yalnzlktan korkar
C) Kurban Bayram 12. Eyll 2016 tarihinde balayacak. olmutum.
D) II. Abdlhamitin 19. yzyln en zeki devlet bakan ol-
duunu dnyorum.
C seeneinde ilkinde vurgulanan szckten sonra, ikincisinde seslenmelerden
E) nceleri hi karmyordum ama 12. blmden sonra sonra kullanlmtr.
diziyi izlemedim.
A seeneinde cmle sonu olduu iin, B seeneklerinden i cmlenin ve ana

cmlenin sonu olduu iin, D ve E seeneinde -nci yerine konduu iin kul- 2. Sral cmlelerin arasna konur:
lanmlar dorudur. C seeneinde 12 Eyll tarihi belirtilirken rakamdan sonra
noktalama iaretine gerek yoktur. Elimde kalem ylece kalakaldm, yazamyordum.
Dike bir yokutan ktk, iki tarafmzda muntazam evler s-

ralanmt.
hhVRGL (,) (Ayrr) Bahar geldi, gl at, blbl yuvadan utu.
1. Grevde kelime ve kelime beklerinin arasna konur:
u benim deli gnlm bama neler at.
Evi, arabas, bir miktar da birikmi paras vard.
Rzgr gittike hzland, kar ya tipiye dnd.
Nedir o elmaslar, yakutlar, akikler, zmrtler, unlar bunlar?
ok yorulmu, biraz uzanmtm.
Ailesinden, dostlarndan, tand herkesten uzak dmt.
Dndm, bekledim ama umudumu hi kesmedim.
Adlarnz, adreslerinizi u forma yaznz.

NOKTALAMA ARETLER
3. Uzun cmlelerde yklemden uzak dm gelerden Balkanlarda yaayan insanlara, atalarmzn bize brakt
emanete, sahip kmak boynumuzun borcudur.
sonra konur:
air, bir bakrc ustasnn dmdz bir bakr sa, srahiye d- Sibiryay vatan tutan Trkler, Yakutlar ve Tuvalar, eksi krk
ntrd gibi, szcklerden yepyeni syleyi biemi olu- derecede yaamaya uyum salam.
turabilmelidir.
Yahya Kemal, baz iirlerindeki tek bir szck iin bile se-
hh Ara sz ve cmlelerde ksa izgi (-) de kullanlabilir.
nelerce dnp doru szc bulduuna emin olana dek
beklermi.
ocuklar, byk bir panik iinde, uyarlara aldrmadan kap-

rnek3:
lara hcum ettiler.
Aadakilerden hangisinde virgl, dierlerinden farkl
Saniye Hanmefendi, merdivenlerde olunun ayak seslerini bir grevde kullanlmtr?
duyar duymaz, hasretlisini karlamaya atlan bir gen kadn
A) Yzn ykad, giysilerini deitirdi, kahvalt etti, soka-
gibi, koltuundan frlam ve ona kapy kendi eliyle amaya
a kt.
gelmiti.
B) Bir ku utu, bir st dal salland, uzaktan bir kaval
sesi duyuldu.
C) Arabamz asfalt yoldan ayrlm, ormana sapmt.
4. zel olarak vurgulanmas gereken gelerden sonra konur: D) Pazarda onu grdm, beni fark edince yolunu deitirdi.
E) Tandk tanmadk herkese yardm eden, eli bol, cmert
Bu skntdan bizi ancak ve ancak o, kurtarabilir.
bir insand.
Lise kitaplarmn arkasna ilk dizelerimi yazdm gnlerde,
A, B, C, D seeneklerinden virgl sral cmleleri birbirinden ayrmtr. E see-
birka yl iinde herkesin tand bir air olacam dn- neinde ise e grevli szck ve sz beklerini ayrmada kullanlmtr.
yordum.
Yarn, buraya gelecek ve bu ii abucak bitireceksin.
6. Yinelenen szckler arasna konur:

5. Ara sz ya da ara cmlelerin bana ve sonuna konur: Sevgili, ey sevgili, en sevgili
Byk kzm doduunda, 16 Ekim 2000, dnyalar benim ol- Uzatma dnya srgnm benim
mutu.
Kopar sonbahar tellerinden
lkemizin gen nfusu,1530 ya arasn kastediyorum, Ba-
Derinden, derinden, derinden
ty endielendiriyor.
Bir adm, bir adm, bir adm
Babanz Rahmi Bey, nasl sylesem bilmem ki, ufak bir kaza
atlatm. admda biter bu oda
Sorusu
retmen
"gelirken, bakarak" gibi zarf-fiillerden sonra virgl konur mu?
Szckler art arda gelmise konur yoksa konmaz.

- Elindekileri bir kenara brakp, arkadalarna dnerek konumaya
balad. Bana kzp gitti.

NOKTALAMA ARETLER
7. Alnt cmlelerin sonuna konur: 11. Saylarda ondalklar gstermek iin konur:
Az sonra gelirim, dedi. 3,5
Yerimden kalkmaya eniyorum, deyince herkes kahkahay 115,45
bast.
Yarn muayene olacam, diye sen kendin sylemitin.
rnek4:
hh Alnt cmleler trnak iinde de verilebilir.
Aadaki cmlelerde kullanlan virgl, kullanm yerle-
rine gre ikierli gruplandrlrsa hangisi darda kalr?
8. Anlam karkln nlemek amacyla kimi szcklerden A) Akam yava yava kyordu kye, kasabaya gitmek
sonra konur: iin ge kalmtm.
B) Evim, ailem, mahallem, en ok da ocuklarm gzmde
Hele o akam, yemeklerin ok gzeldi.
ttyordu.
Virgl konmazsa cmle iki trl anlalr: C) Herkes neye uradn armt, kimse byle bir olay
O akam yemeklerin ok gzeldi. beklemiyordu.
D) Odada bir kanepe, bir yemek masas iki de sandalye
O akam, yemeklerin ok gzeldi.
vard.
Bu, dnyann ka bucak olduunu gsterir. E) Bursa, stanbuldan nceki bakentimiz, Osmanlnn
btn ihtiamn yanstyor.
Hrsz, kadnn yzne anlamsz anlamsz bakyordu.
Yaral, arkadalarna dnerek helallik istedi. A ve C seeneklerinden virgl sral cmleleri ayrmada kullanlmtr. B ve D
seeneklerinde ise e grevli szck ve sz beklerini ayrma grevini stlen-
mitir. E seeneinde virgln kullanm amac ara szleri belirginletirmektir.
9. Kabul, ret ve tevik bildiren szcklerin sonuna konur:
Tamam, senin dediin gibi olsun.
Yoo, bu sylediklerine katlmam mmkn deil. hhNOKTALI VRGL (;) (Gruplandrr)

Haydi, ge kalmadan yola kalm. 1. geleri arasnda virgl kullanlm sral cmlelerin
Elbette, treni izlemeye biz de geleceiz. arasna konur:
Misafir on ksmetle gelir; birini yer, dokuzunu brakr.
10. Hitap ve nlem bildiren szcklerin sonuna konur: Doluya koydum, almad; boa koydum, dolmad.
Sevgili renciler, Daym, mangal yakmaya alyor; annem, teyzem ve ablam

da dier ilerle ilgileniyordu.
Deerli Konuklar,
zntden, sinirden ne yapacan bilmiyor; bir saa, bir sola
Ah, keke szm dinleseydin!
kouyordu.
Eyvah, yemek yand!

NOKTALAMA ARETLER
2. Anlam karkl oluturabilecek szcklerden ok alt; lakin siparileri zamannda yetitiremedi.
sonra konur: YANLI
Aslan; kaplan, leopar, pars ve pumaya oranla daha gldr. Tahtay net gremiyorum; nk gzlerim bozuk.
Ahmet Mithat; Namk Kemal, inasi ve Ziya Paadan daha YANLI

retici bir izgidedir.
Koarak limana indi, gemi oktan gitmiti.
Trkiye; Azerbaycan, Trkmenistan ve zbekistann da iin-
DORU
de bulunduu konseye katld.
Koarak limana indi ama gemi oktan gitmiti.
Gnmz genlerinde, telefon; televizyon ve bilgisayardan
DORU
daha ncelikli hale geldi.
hhK NOKTA (:) (Aklar - rnekler)

3. Virglle ayrlm beklerin arasna konur:
1. Aklanacak bir sz veya cmlenin sonuna konur:
Dou Anadoluda arpa, buday, msr; Egede pamuk, ttn
ve zeytin retimi yaplr. Balca sz sanatlar yle sralanabilir: ad aktarmas, ben-
zetme, eretileme, dokundurma, kiiletirme
Anadoluda kzlara Aye, Fatma, Elif; erkeklere Ali, Ahmet,
Hasan isimleri verilir. Deneyimlerim bana unu retti: Ne olursa olsun pes etme!
Yazn ay, kahve ve meyve suyu; kn salep, boza ve scak Sizden u soruma cevap bekliyorum: Trafik sorununu nasl
ikolata ierim. zeceksiniz?
Kendimi takdim edeyim: Meclis ktiplerindenim.
rnek5:
Zenginler ( ) efkatini ve yardmn ( ) fakirler ( ) sevgisini
ve duasn gndersin ( )
2. Karlkl konumalarda, konuan kiiyi belirten szlerden
Bu cmlede parantezle belirtilen yerlere aadakiler- sonra konur:
den hangisi getirilmelidir?
Bilge Kaan: Trklerim, iitin!
A) (,) (;) (,) () B) (;) (,) (,) (.)
stten gk kmedike
C) (:) (,) (;) () D) (,) (;) (,) (.)
E) (,) (,) (,) (.) Alttan yer delinmedike
lkenizi, trenizi kim bozabilir sizin?

Soruda znesi ortak sral cmle verilmitir. Sral cmlelerin arasna virgl ko-
nur. Lakin bu sral cmlenin kendi iinde de e grevli szckler vardr ve e Koro: Ge erer bamz banla senin!
grevli szcklerin arasna virgl konur. geleri arasna virgl konmu sral
cmleler, birbirinden noktal virglle ayrlr. Tamamlanm cmlelerin sonuna
da zne konur. Bu durumda cmlenin noktalama iareti D seeneindeki gibi
olacaktr.

NOKTALAMA ARETLER
3. rneklerden nce konur:

hh NOKTA () (Srdrr )
Aalar: zeytin, nar, incir, okalipts
1. Bitmemi cmlelerin sonuna konur:
Duvarlar: ak badanal bahe duvar
Khne atlarda birbirinin stne abanr gibi duran eski za-
Sesler: saban, ngrak, kei melemesi
man saaklar
Baka eyler: kire talar, mavi ve yeil.
Btn bunlarn arkasnda tiyatro dekorunu andran beyaz,
uzun, ince minare...

Doadaki hemen her ey ocuklarmza isim olmutur: Gl,
Divann ba tarafnda ve yerde, her birinde beer onar sayfa
Kaya, Yamur, Rzgr, Demir
okunmu sayfalarnn hepsi almam romanlar.
Baz eylemlerde olu anlam vardr: yeermek, bymek, sol-
mak Tepeyi ayorsunuz, sonra karnzda kk bir am orman
Almanyaya almaya giden ilk Trkleri ok ey bekliyordu: yle eyler biliyorum ki

yabanclk, dlanma, aalanma
2. Bitmemi rneklerin sonuna konur:

4. Matematikte blme iareti yerine konur:
Bu gazete sayesinde neler almadm ki: ansiklopedi, szlk,
20 : 2 = 10
kasetalar
Sivasn tarih meknlar saymakla bitmez: Gk Medrese,
Divrii Ulu Cami, ifahiye Medresesi, ifte Minareli Medre-

se
rnek6:
stnden baz zel eyalar kt: czdan, kol saati, cep tele-
Aadaki cmlelerin hangisinde ayrala ( ) belirtilmi
fonu
yere iki nokta ( : ) getirilmelidir?
A) Ne etkileyici sylemi air ( ) dorusu ok duygulandm Baz Trke szckler nsz yumuamas kuralna uymaz:
B) Bugn ie geciktim ( ) uyuyakalmm. tat, yapt, aygt
C) Bu havada dar kamam ( ) ok scak.
D) Bir huyumu dostlarm ok eletirir ( ) savurganlk.
E) Yarn yazl olmayacakmz ( ) retmen hastalanm. 3. Sylenmek istenmeyen bir szn yerine konur:
Olayn zanllarndan S stanbulda yakaland.

A, B, C, E seenekleri sral cmledir. Sral cmlelerin arasna virgl konur. D
seeneinde yazar, dostlarnn kendisindeki bir huyu ok eletirdiini syleyip Bu denen adam bir zamanlar benim yanmda alrd.
ardndan o huyun ne olduunu aklamtr. Aklamalardan nce noktal vir-
gl konur.
Klavuzu karga olann burnu btan kmaz.
Sorusu
retmen
Sral cmlelerde ama, fakat, lakin ancak vs. balalarn-

dan nce veya onlarn yerine noktal virgl kullanlr m?
Hayr kullanlmaz, bu uygulama son imla klavuzunda kaldrlmtr.

NOKTALAMA ARETLER
4. Alntlarda atlanan ksmlar belirtmek iin konur: 2. Bir bilginin kesin olmadn, bilgiden phe duyulduunu
Bu esrarl yangna bu can nasl dayand ya da bir konuda bilgi olmadn gstermek iin konur:
Sahile vurdu kalbim, su yand, kum da yand Yunus Emre (1241?- 1321?) doum ve lm tarihleri kesin
... deil.
Fuzuli (?-1556) doum tarihi bilinmiyor.

rnek7: Bu yazldan hi almadan (?) yksek not alm.
Aadaki cmlelerin hangisinde noktann ( ) kul-
Gnde yaklak 1500 soru (?) zyormu.
lanm yanltr?
A) Bir daha sana gvenip bir ie girersem

B) Bahede leylaklar, nergisler, menekeler
C) Zaman zaman parlayp snen yldzlar
rnek8:
D) Bir daha buraya gelirse ona unu de
E) Bam dndryordu her ey: insan, araba, bina Aadaki cmlelerin hangisinin sonuna soru iareti
konmaz?
A ve C seeneklerinde bitmemi cmleler, B ve E seeneklerinde bitmemi r- A) Tadna doyum olmaz bu krlarn bahar geldi mi
nekli cmleler vardr. Bu cmlelerde nokta kullanlr. D seeneinde akla-
ma yaplmak zere cmleye ara verilmitir. Aklama cmlelerinden nce iki B) Senden nce de ayn i iin bavuran olmu mu
nokta ( : ) kullanlr. C) Eski mahalledeki evlerini grnce hznlendi mi
D) Tezghtaki bulaklar ykanmay m bekliyor
E) Yaplacak ilerin okluu senin de gzn korkuttu mu
hhSORU ARET (?) (Sorar) mi soru edatnn/ekinin soru anlam vermedii iki durum vardr: Birincisi
gzel mi gzel rneinde olduu gibi pekitirmelerdir. kincisi ise A seene-
1. Soru anlam bildiren cmlelerinin sonuna konur:
indeki kullanm gibi zaman anlam verdii yerlerdir. Bu cmlede kullanlan
Veznedar ban kaldrp sordu: bahar geldi mi, bahar geldii zaman anlamndadr. Bu durumda A seene-
inde soru anlam olmadnda cmlenin sonuna da soru iareti getirilemez.
Adnz?
Hanginiz benimle birlikte alverie gelmek ister?
Akhisar otobs ne zaman gelecek?

air olmak istediinizi sylediinizde ailenizin olumlu ya da
olumsuz bir tepkisiyle karlatnz m?
Uyar
Soru ifadesi tayan sral ve bal cmlelerde soru iareti
en sona konur:
hh Szde soru cmlelerinin sonuna da soru iareti konur.
ok yakndan m bu sesler, ok uzaklardan m?
Sana ge kalma demedim mi?
skdardan m, Hisardan m, Kavaklardan m?
Bunu bana nasl yaparsn?

NOKTALAMA ARETLER
hhNLEM ARET (!) (Duygulandrr) rnek9:

1. Sra d duygular bildiren szck ya da cmlenin Aadaki cmlelerin hangisinin sonuna nlem iareti
konamaz?
sonuna konur:
A) Aman Allahm, ne gzel manzara
Ah, boa geti o gzelim genlik yllar!
B) Zavall adama ok yazk oldu
C) iviler azna batmaz m senin
Uf, ok bunaltc bir hava var!
D) Eee, siz de fazla oldunuz ama
Eyvah! Gol yedik. E) Ne kadar da sorumsuz bir ocuksun
Allahm, ne kadar mutluyum!

C seeneinde devrik bir cmle kullanlmtr. Cmle kurall hale getirildiinde
szckler u ekilde dizilecektir: iviler senin azna batmaz m Grlecei
zere cmlede ak bir soru anlam vardr, dolaysyla cmlenin sonuna soru
iareti getirilmelidir.
2. Hitap ve seslenme szcklerinden sonra konur:
Ey Trk Genlii!
hhKESME ARET ( ) (Keser)
Blk, dur! 1. zel adlara gelen ekim eklerinden nce konur:
Sevgili vatandalarm, bayramnz kutlu olsun! Sultan Ahmetin, Sinann hayatnda ok zel bir yeri vard.
Gezimiz, stanbuldan balayp Karsta sona erecek.

Genler! Size gvenimiz tamdr.
Mehmetin Halide Edipin zannettii romann yazar Yakup
Kadridir.
3. Alay, gvensizlik, kmseme gibi duygular ima eden Teleskopla Samanyolunu incelerken Allahn kudretine hay-
ran oldum.
szcn sonuna konur:
Tam bir bayapt (!) olacak bu eseri de ancak sen yazabilirdin. hh Yer bildiren zel isimlerde ksaltmal syleyi sz konusu ol-
duu zaman ekten nce kesme iareti kullanlr:
Bunu, yzylmzn en nemli buluu (!) olarak kabul etmeliy-
Hisardan bu kadar ksa zamanda gelemezler.
miiz.
Boazn gzellii misafirlerimizi bylemiti.
Sorun karma becerisinde (!) senin stne yok.
hh Yn bildiren szckler bir zel adn yerini tuttuunda byk
harfle balar ve ekim eklerinden kesme iaretiyle ayrlr:
Sarf ettiiniz szlerden ne kadar nazik (!) olduunuz anlal-
yor. Batdan esen rzgr tremi baltalyor.

NOKTALAMA ARETLER
5. Kimi szcklerde anlam karkln nlemek iin konur:

Uyar
Yapm ekleri kesme iaretiyle ayrlmaz. Bilginin deeri parayla llmez.
zmirli olduumu renince ok ard. Her sorunun bir zm vardr.

Yapm ekinden sonra gelen ekim eki kesme iaretiyle
Kadnn ne syleyeceini merakla bekliyorduk.
ayrlmaz.
Rizelinin biri stanbula gitmi

Kurum, kurulu, kurul, oturum, i yeri adlarna gelen ekler
6. Dil bilgisinde harflere ve eklere gelen eklerden nce konur:
kesmeyle ayrlmaz.
pden sonra gelen da eki, nsz benzemesinin etkisiyle
Atatrk Lisesinin
taya dnr.
Trk Dil Kurumuna
zel isimlere gelen oul ekler kesmeyle ayrlmaz:
7. Kii adlarndan sonra gelen sayg ve unvan szlerine getiri-
Ahmetler, Fatihler, Yavuzlar vs.
len ekleri ayrmak iin konur:
2. Ksaltmalara getirilen eklerden nce konur: Emre Bey'e
Televizyon seyretmede ABDnin ardndan dnya ikincisiyiz.
Aye Hanm'n
BOTAn genel mdr grevinden istifa etti.
SKden yaplacak aklamay bekleyin.
8. Belirli bir tarih bildiren ay ve gn adlarna gelen ekleri
3. Saylara getirilen eklerden nce konur: ayrmak iin kullanlr:
12nci 25 Austos'ta grelim
1985ten Bavurular 15 Temmuz'da balyor.

1994te 2nci (3nc) snfta okuyordum.
Bar Manonun sunduu 7den 77ye programnn tekrar

veriliyor. rnek10:
Aadakilerden hangisi kesme iaretinin kullanld
4. Genellikle iirlerde szckten dm bir harfin yerine yerlerden biri deildir?
konur: A) Ksaltmalara gelen eklerde
Acep u yerde varmola (var m ola) B) Alnt cmleleri gstermede
C) zel isimlere gelen ekleri ayrmada
yle garip bencileyin.
D) Rakamlara gelen eklerde
Gzelliin on paretmez (para etmez)
E) Anlam karkl yaanabilecek kelimelerde
u bendeki ak olmasa
A, C, D ve E seenekleri kesme iaretinin kullanld yerlerdendir. B seenein-
Bir ok attm karl dan ardna deki yarg trnak iaretiyle ilgilidir.
Dt mola sevdiimin yurduna (dt m ola)

NOKTALAMA ARETLER
hhTIRNAK ARET ( ) (Alntlar) rnek11:

1. Bakasndan aktarlan yazlarn, szlerin bana ve Batl bir turizm uzman ( ) Yeryznde pek az memleket
turist ekme bakmndan Trkiye ile boy lebilir ( ) ( )
sonuna konur:
diyor.
Sanat Bestelediim arklar artk benim deil, halkn. de-
Bu parada yay ayrala bo braklan yerlere srasyla
yince salondan alk tufan koptu. aadakilerden hangileri getirilmelidir?
Atatrk diyor ki Milletleri kurtaranlar yalnz ve ancak ret- A) () (.) ()

menlerdir. B) () (.) ()
C) (-) (.) (-)
Gazeteden biri arayp Sizinle mlakat yapmak istiyoruz
D) () (:) ()
dedi.
E) () (,) (!)
Alntlardan nce trnak alr. Trnak iindeki cmlenin sonuna nokta konur.
2. nemi belirtilmek istenen szn bana ve sonuna konur: Alnt bittiinde trnak kapatlr.
Dergi, bu saysnda, Yunus ve Mevlanadaki ak temasn

kapak konusu etmi.
hhKISA ZG (-) (lintiler)
Firmamz srekli olarak mteri memnuniyeti zerine vurgu
1. Satr sonuna smayan szc blmek iin satr
yapmaktadr.
sonuna konur:
Eyll te yine geldi. Btn hznleri beraberinde srkle-

stisnasz btn askerler ehadet erbetini imek iin can
yerek ald yine kaplarmz.
atyordu.
Btn sevgileri atp iimden, .Hanme-
Varlm yalnz ona verdim ben. li yetitiriyormu.
Elverir ki bir gn bana derinden, .Atatrk
Ta derinden bir gn bana ''Gel'' desin. n yce ansna armaandr.
.2006
3. Eser ad ve yaz balklarnn bana ve sonuna konur: nn sonlarnda alacak.
Reat Nurinin Yaprak Dkm adl roman televizyona ..u-

uyarlanm.
cuzlarn almasaydnz.
Gazetede Edebiyatmzn Dn ve Bugn adl bir yaz
okudum. (Satr sonunda ya da banda tek ses braklmaz.)

NOKTALAMA ARETLER
2. Ara sz ve ara cmlelerin bana ve sonuna konur: rnek12:

Ben de - herkes gibi - mitleri, hayalleri olan bir insanm. Aadaki cmlelerin hangisinde ksa izgi yanl kul-
lanlmtr?
Eletirmen -demin de belirttiim gibi- mutlaka tarafsz olmal-
A) I. Dnya sava (1914 - 1918) yal dnyamzn yaad
dr.
il byk felaketti.
Nihayet kyne -doup byd yere- kavumutu. B) Muhtar:- Yarn daha byk bir ekiple arama yaparz,
dedi.
Kimse gelmezse -emin olun- tek bama da giderim. C) Kimi zaman yapm eki -gl, -gil yerine okluk eki -ler/-
lar kullanlr.
D) Yeni alan kpr zmir - Kocaeli arasn saat ksalta-
cakm.
E) Bu olay - eski konan yanmas - blgedeki rant kavga-
3. ve, ile, -den -e ilevleriyle iki szck, saat, tarih vs. syla ilgili olabilir.
arasna konur:
A seeneinde tarihlerin arasna, C seeneinde eklerden nce, D seeneinde
ve balacnn ilevinde ve E seeneinde ara sz ve ara cmlelerin banda
Meri Irma Trk-Yunan snr boyunca akar. ve sonuna konma ileviyle kullanlmtr. B seeneinde konumann bana
konmutur. Bu cmlede uzun izgi kullanlr.
Snav 9.30-11.30 arasnda yaplacak.
1877-1878 Osmanl-Rus Sava
Adana-stanbul ua ge kalm. hhYAY AYRA ARET ( ( ) )

(Anlamn-okunuunu-aklamasn
gsterir)
1. Aklanacak szlerde kullanlr:
4. Hecelerin arasna, eklerden nce, kk ve gvdelerden
Deli Petro ( I. Pyotr Aleksiyevi) elli yanda ld.
sonra konur:
Kork-mu-yo-rum
-di, -mi-, -se 2. Cmledeki anlam tamamlayan ve cmlenin dnda
Gel-, an-, sakla- kalan ek bilgiler iin kullanlr.
hh Yay ayra iinde bulunan ve yarg bildiren anlatmlarn sonu-

na uygun noktalama iareti konur :
Anadolu kentlerini, kylerini (Ky szn de ekinerek yaz-

5. Matematikte karma iareti yerine konur: yorum.) gezsek bile grmek iin deil, kendimizi gstermek
2-1=1 iin geziyoruz.

NOKTALAMA ARETLER
3. Anlamda szcklerden ikincisinde kullanlr:

rnek14:
Sanatdaki mbalaa (abart) hastal eserin her yerinde
Bugn krk sekiz yana bastm (I) Yaptm pek ok eyden
kendini gsteriyor.
pimanlk duyuyorum (II) yle ok, yle ok yanllk yap-
iirlerini zgn bir biemle (slup) kaleme alm air. tm ki (III) Her eyden nce en deerli varlm olan zama-
nm istediimce ve iyi bir biimde kullanamadm (IV) Hl-
buki imdikinden en az iki kat daha verimli olabilirdim (V)
4. Alnt kelimelerin okunuunda kullanlr:
Bu paradaki numaral yerlerden hangisine nokta
William Shakespeare (Vilym ekspir) () konulmas uygun olur?

5. Tiyatro eserlerinde ve senaryolarda konuann hareketlerini,
Numaralanm yerler incelendiinde II numaral cmlenin eksiltili olduu g-
durumunu aklamak ve gstermek iin kullanlr: rlecektir. Eksiltili cmlelerin sonuna nokta konur.
htiyar (Yava yava Kaymakam'a yaklar.) Ne oluyor be-

yefendi? Allah rzas iin bana da anlatn...
Canan ( gzlerindeki ya elinin tersiyle silerek) Bitti yle

mi?
rnek13: rnek15:
Noktalama iaretleriyle ilgili aadaki bilgilerden han-
Lalelide, antika avizelerin tamir edildii bir dkkan ( )
gisi dorudur?
Dkkann her tarafnda eit eit avizeler ( ) altn kapla-
A) Bir szcn baka bir dilden karln gstermek iin malar, kristalden yaplma olanlar, saraylardan km gibi
ksa izgi kullanlr. duranlar ( )
B) Baz seslerin yerel konumalarda ve iirde l gerei
Yukardaki parada parantezlerle belirtilen yerlere aa-
dtn gstermek amacyla trnak iareti kullan-
dakilerin hangisinde verilen noktalama iaretleri sra-
lr.
syla getirilmelidir?
C) Konumay belirten cmlelerin banda uzun izgi
kullanlr. A) (.) (.) () B) () (:) () C) () (.) (.)
D) Alay, yergi gibi anlamlarn artrlmasnda parantez D) (.) () (.) E) (:) (:) (.)
iinde soru iareti kullanlr.
lk ve son cmle yapca ve anlamca tamamlanmam. Buralara nokta kon-
E) Sralanan rneklerin benzerlerinin olduunu gstermek mal. Seeneklere baktmzda bunun sadece B seeneinde olduunu gr-
amacyla iki nokta kullanlr. yoruz.
A seeneinde belirtilen yere parantez iareti, B seeneinde belirtilen yere

kesme iareti, D seeneinde belirtilen yere, nlem iareti, E seeneinde be-
lirtilen yere nokta konur. C seeneinde belirtildii gibi konumalar belirt-
mek amacyla cmleden nce uzun izgi konur.

NOKTALAMA ARETLER Konu Testi - 1
1. Bu tutumun yle bir ilkesi olabilir ( ) Devlet sanaty deil 5. Aadaki cmlelerden hangisinin sonuna nokta
( ) sanat korur ( ) Sanatnn zararna gibi grnen bu ilke konmas uygun olur?
aslnda onun yararnadr ( ) Sanat korundu mu gerek sa-
A) Bir plan yapmt hafta sonu tatili iin
natlar kendiliinden korunmu olur.
B) Onun gelmeyeceini nereden bildiini sordum
Boluklarla belirtilen yerlere aadaki noktalama ia-
retlerinden hangileri getirilmedir? C) Scak yaz gnlerinde herkes eleniyor, o alyordu
D) Bildiklerimi anlatmaya bir balasam
A) (; ) (,) (.) (;) B) (.) (,) (.) (: )
E) Gn geldiinde biz de yapacamz biliriz
C) (: ) (,) (.) (.) D) (: ) (-) (-) (,)
E) (.) (,) (!) (,)
2. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti () yan-

6. Aadaki cmlelerin hangisinde virgl (,) farkl bir g-
l kullanlmtr?
revde kullanlmtr?
A) Mehmet Akifin iirlerini hep hayranlkla okumuumdur.
A) Her yl buraya gelir, aylarca burada kalrd.
B) Lisedeyken Ankaral arkadamla ok iyi geinirdim.
B) iddetli kar ya, ulam olumsuz etkiliyor.
C) Geen yl yarmay kazanan air Almanm.
C) Trafik kazalar, binlerce kiinin lmne neden oluyor.
D) emseddin Saminin Kamus- Trk adl bir szl
D) Kk oyuncu, izleyenleri kendine hayran brakmt.
vardr.
E) Apartman yneticisi, aidatlar dzenli olarak topluyor.
E) Yahya Kemalin Aziz stanbulunu mutlaka okuyunuz.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde virgln (,) kaldrl-

mas anlam belirsizliine yol amaz?
7. Aadaki cmlelerin hangisinde bir noktalama iareti
yanl kullanlmtr?
A) Yaral, doktordan yardm istiyordu.
A) Her gn ayn d dinliyordu: Dzenli al!
B) htiyar, yanndakilere anlarn anlatyordu.
B) Birok malzeme istediler: kat, makas, tutkal ...
C) Bayan, memura kzmaya balad.
C) Acaba o da bizi ok beklemi midir?
D) Yabanc, adamlara gz ucuyla bakyordu.
D) Ak- Memnu (Yasak Ak) H. Ziyann mehur romandr.
E) Kk, aacn arkasndan bizi gzlyordu.
E) Syleyecek ok ey var; ama gcm kalmad.
4. I. zel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme eklerini

8. ( ) Hikyeci olmasaydnz ne olmay isterdiniz ( ) ( ) diye
ayrr.
kendisine yneltilen soruya u cevab verir ( ) Kahveci ol-
II. Kii adlarndan sonra gelen unvan szlerine getirilen mak isterdim.
ekleri ayrr.
Yukardaki cmlede bo braklan yerlere srasyla
III. Tarihleri ve birbiriyle ilgili szckleri ayrr. hangi noktalama iaretleri getirilmelidir?
IV. Saylara getirilen ekleri ayrr.
A) ( ) (?) ( ( ) ) ( . )
V. Seslerin l gerei dtn gsterir.
B) ( - ) ( ! ) ( - ) ( ; )
Numaralanm cmlelerden hangisi kesme iaretinin
C) ( ) ( ? ) ( ) ( : )
zelliklerinden biri deildir?
D) ( ) ( . ) ( ) ( . )
E) ( - ) ( ? ) ( - ) ( ; )

9. Aadakilerin hangisi noktann kullanm yerlerin- 13. ocuk ayakkablarn kendi isteiyle ona vermiti.
den biri deildir? Cmlesinde hangi szckten sonra virgl (,) getirilirse
A) Tamamlanmam cmlelerin sonu anlam deiir?
B) Benzer rneklerin srdrlebilecei durumlar A) ocuk B) ayakkablarn C) kendi
C) Sylenmek istenmeyen szcklerin yerine D) steiyle E) ona

D) Alntlarda atlanan ksmlarn yerine
E) Seslenme, duygulanma bildiren cmlelerin sonu
10. Aadaki cmlelerin hangisinde ayran (parantez) n 14. airlerden Yahya Kemal ( ) Faruk Nafiz ( ) romanclardan
kullanm doru deildir? A. Hamdi Tanpnar ( ) Ouz Atay beendiim sanatlardr ( )
Yukardaki cmlelerde parantezle bo braklan yerlere
A) Trk hallar (kilimleri) birer sanat eseridir.
srasyla hangi noktalama iaretleri getirilmelidir?
B) Bedri Rahmi (1913-1975) nl ressamlarmzdandr.
A) (-) (,) (-) (!) B) (,) (,) (,) (.)
C) Kanszlk (anemi) daha ok ocuklarda grlmektedir.
C) (,) (-) (,) (.) D) (,) (:) (,) (.)
D) Betimleme (tasvir) hikyenin vazgeilmez unsurudur.
E) (,) (;) (,) (.)
E) Rimbaud (Rembo) Ktlk iekleri adl eseriyle ta-
nnr.
15. Aadaki cmlelerin hangisinin sonuna soru iareti

11. Virgl, trnak iine alnmam alnt szlerin sonunda da
konmas uygun deildir?
kullanlr.
Aadakilerden hangisinde bu aklamay rnekleyen A) Bunlardan hangisini okuyorsun
bir kullanm vardr? B) Sen de bizimle gelecek misin
A) Benim burada iim bitti, deyip hzla uzaklat. C) Nerede oturduunu sylemedi
B) ocukluundan beri yldzlara, gkyzne ilgi duyard. D) Bu, oraya kanc gidiin
C) Muhtar, mahallenin sorunlarn zmeye alyor. E) nce hanginiz geleceksiniz
D) Kyn, arkadalarn, topraklarn terk ediyordu.

E) Valizini yere brakt, heyecanla boynuna sarld.
12. Aadakilerden hangisinin sonuna nlem (!) iareti 16. Aadakilerden hangisinde virgl (,) kullanlmaz?
konmaz?
A) Trnak iine alnmam alntlarn sonunda
A) Vah vah, nasl da zayflam B) E grevli szcklerin arasnda
B) Senin de byle sorunlarn var m C) Gn, ay, yl bildiren rakamlarn arasnda
C) Hey, krmz apkal arkada D) Ara szlerin banda ve sonunda
D) Th, keke sana sylemeseydim E) Sral cmlelerin arasnda
E) Arkadalar, ltfen sessiz olalm
16. C 15. C 14. E 13. A 12. B 11. A 10. A 9. E 8. C 7. E 6. A 5. D 4. D 3. B 2. B 1. C Cevaplar

1. Darda kk bir ocuk feryad ( ) Niin feryat ettii anla- 5. Kuvvet ve zulm ( ) ba edirebilir ( ) diz ktrebilir fakat
lmyor ( ) Her ey yerli yerinde grnyor ( ) hayatn her gnlleri fethedemez ( )
annda olduu gibi ( ) Yukardaki cmlede ayrala belirtilen yerlere srasyla
Bu parada bo braklan yerlere srasyla hangi nokta- aadaki noktalama iaretlerinden hangileri getirilme-
lama iaretleri getirilmelidir? lidir?
A) (.) (.) (,) () B) () (.) (,) (.) A) (,) (:) (.) B) (,) (.) (.) C) (-) (,) (!)
C) (.) (;) () (.) D) () (:) (,) (.) D) (,) (;) (.) E) (;) (,) (!)
E) () (;) (,) ()
2. Bir filmi; kim ekerse eksin, st ste ka kere izleyebilirsiniz? 6. Sevgili yazar dostumuz (I) unu iyi bellesin (II) Eletirmen de
I II III (III) tpk sanat gibi (IV) t dinlemeyi pek sevmez (V)
Filmden skldnz anladnz an artk izlemeyeceksiniz. Numaralandrlm yerlerden hangisine iki nokta (:)
IV iareti getirilebilir?
Bu gerekten de byle deil midir?
V
Bu paradaki numaralanm noktalama iaretlerinden
hangisi yanl kullanlmtr?
A) I B) II C) III D) IV E)V
3. I. Trke-ngilizce szl bana ver.

7. Annem ( ) sinirden ne yapacan bilmez bir halde ( ) Ne ( )
II. Konya-Afyon yolu trafie alm. Srahiyi kedi mi krd? ( ) diye bard.
III. Bize gelince -mutlaka gelecektir- onunla konuurum. Yukardaki cmlede parantezle bo braklan yerlere
IV. -de hem yapm hem ekim eki olabilir. srasyla aadakilerden hangileri getirilebilir?
V. Eletirmen -daha nce sylediim gibi- sorumluluu- A) (;) (-) (-) (?) B) (,) () (?) ()
nu bilmelidir.
C) (,) () (?) () D) (:) (-) (!) (!)
Ksa izgi (-) yukardaki cmlelerde ka deiik grev-
E) (;) (,) (:) (?)
de kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
4. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti () yan- 8. ki deer vardr ki insanlarn ou onlarn kymetini bile-
l kullanlmtr? mezler ( ) Biri salk, biri de bo zaman.
Yukardaki cmlede ayrala bo braklan yere aa-
A) 1995te byk bir kaza geirdik.
daki noktalama iaretlerinden hangisi getirilmelidir?
B) alkuunu bu yl yeniden okudum.
C) TRTnin yaynlarn ok beeniyorum. A) Noktal virgl B) Virgl
D) Bir grup dac Ar Dana trmanyor. C) ki nokta D) nlem
E) niversitede Manisal bir arkadam vard. E) Nokta

9. I. Arasz ve ara cmlelerin banda, sonunda kullanlr. 13. De ki Rzgr deil, odur haykran
II. Kmseme, alay bildirmek iin szck sonunda pa- Bu cmlede aadaki noktalama iaretlerinden hangi-
rantez iinde kullanlr. si kullanlabilir?
III. Alnt szlerden nce ve sonra kullanlr. A) ki nokta nlem
IV. Doruluundan phe edilen durumlar belirtmek iin B) Virgl nokta
parantez iinde kullanlr.
C) Noktal virgl nlem
Numaralanm cmlelerde, aadakilerin hangisiyle
D) ki nokta soru iareti
ilgili bilgi verilmemitir?
E) Noktal virgl ayra
A) Virgl B) nlem C) Trnak iareti
D) Soru iareti E) nokta
14. Duruun, bakn yaman be Ali

Bu cmlenin sonuna aadakilerden hangisi getiril-
10. Aadaki cmlelerin hangisinde kesme iareti () yan-
melidir?
l kullanlmtr?
A) Soru iareti B) Nokta
A) Dou Anadoluda klar etin geer.
C) nokta D) nlem
B) Ahmet de snava girecekmi.
E) Noktal virgl
C) Ispartann glleri dnyaca mehurdur.
D) Adan Zye her eyi dnmler.
E) Sizin 9uncu sokakta oturduunuzu biliyorum.
15. Aadakilerden hangisinin sonuna nokta getirile-
mez?
A) Issz dereler, plak tepeler

B) Tarlay tal yerden, kz kardal yerden
11. Aadaki cmlelerden hangisinin sonuna soru iareti C) Siz onu bir de i banda grn
(?) konulmaz?
D) Evde ocuklar, darda ocuklar
A) Beni grd m birden heyecanlanr E) Onu bu halde grdkten sonra
B) Kye bu yoldan gidebilir miyim
C) Hangi sokakta oturuyorsunuz
D) Ders, saat kata balyor
E) Bu akn adam tanyor musunuz
16. I. Tamamlanmam cmlelerin sonuna getirilir.
II. Seslenme ve duygulanma bildiren cmlelerin sonunda
kullanlr.
III. Cmle iinde virglle ayrlm tr ve takmlar ayrmak
iin konur.
12. Bu topraklar orak ve bakmsz arazilerdi imdiyse buras IV. Saylan rneklerin srdrleceini belirtmek iin kulla-
iin tek bir ey syleyeceim cennet nlr.
Bu cmlede aadaki noktalama iaretlerinden hangi- Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisiyle
si kullanlmaz? ilgili bilgi verilmemitir?
A) ki nokta B) Nokta A) nokta B) Noktal virgl
C) Trnak iareti D) Virgl C) nlem D) Nokta
E) Noktal virgl E) ki nokta
16. E 15. C 14. D 13. A 12. C 11. A 10. B 9. E 8. C 7. B 6. B 5. D 4. E 3. C 2. A 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
17
1. Bahede kimler yok ki ( ) Feyzann arkadalar, komular, 5. I. Sunulan her neriye dudak bkyordu.
kk kzlar ( ) II. Yalan ortaya kt halde yz kzarmad.
Bu cmlede parantezle bo braklan yerlere srasyla aa- Hatasn yzne vurmadm, onu utandrmak istemedim.
III.
daki noktalama iaretlerinden hangileri getirilmelidir?
imdi burun kvrdn elbiseleri biz eskiden bulamyorduk.
IV.
A) (?) (!) B) (.) (.) C) (:) () Numaralanm cmlelerdeki alt izili deyimlerden han-
D) (?) (.) E) (;) (!) gileri anlamca birbirine en yakndr?
D) I. ile III E) I. ile IV.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde mecazl bir anlatm

sz konusudur?
6. (I) Bugn hece iirinden kala kala iki nemli ad kald. (II)
A) Birka adm yrmt ki bir batakla dt.
Biri Necip Fazl, teki Ahmet Hamdi Tanpnar. (III) Dar bir
B) Sakarya hrn ve alabildiine zgr akyor yzyllardr. evren Tanpnarn evreni ancak iir beenisi yle yksek ki
C) Bir ara ellerinden kurtulmay baardn sand. bu dar evren iinde, dili en iyi imknlarla yourmu. (IV)
D) Ortal kurumu ekinlerin kokusu kaplad. Orhan Veli den nceki Trkenin en yksek beeni ls
E) Akamstleri balkondan, geleni gideni seyrederdi. Tanpnarn iirindedir. (V) Ahmet Hamdi Tanpnar o Trke-
yi yakalayabilmekle kalmam, onu yer yer etkilemitir de.
Numaralanm cmlelerin hangisinde bir sanatya y-
nelik hem olumsuz hem olumlu eletiri dile getirilmitir?
3. Yetmi yllk mrnde , u hususu ne karmtr : A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

I II
almak , drstlk , sabr
III IV V
Bu cmlede numaralanm noktalama iaretlerinden
hangisi yanl kullanlmtr?
A) I B) II C) III D) IV E) V
7. (I) El falna bakan bir adam hatrlyorum. (II) Asl ii oduncu-
luktu; bu vahi yaam, ona trl belirtileri yorumlama zelli-
ini alamt. (III) Herhalde baka frklere bakarak el
faln da renmi olacakt. (IV) Biz, dnceyi nasl gzler-
4. Sana hak vermiyor deilim fakat ---- cmlesi aadaki- den ya da yzn izgilerinden okursak o da elden okurdu.
lerden hangisiyle srdrlemez? (V) Karakterler hakknda ou kez yerinde ve ll eyler
A) sen de beni anlamalsn. syler, bazen herkesin yakn ve uzak geleceini de haber
B) fikirlerine katlmyorum. verirdi.
C) o da haksz saylmaz. Numaralanm cmlelerin hangisinde tahmin, olaslk

D) bize biraz zaman vermelisin. anlam vardr?
E) imdi zaman deil. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.

Tarama
8. Aadaki cmlelerin hangisinde iki nokta (:) doru 11. Namk Kemal, tiyatro hakkndaki dncelerini: Tiyatro en
yerde kullanlmtr? yararl elencedir. Edebiyatn en zor ve en nemli tr olan
tiyatro kitap, gazete ve benzeri basn organlarndan daha
A) Srekli onu dnyordu: Fakat elinden bir ey gelmi-
tesirlidir. Halkn eitilmesinde bir ara olarak kullanlabilir.
yordu.
gibi szlerle ifade etmitir. Gerekten de tiyatronun, okul
B) Topluca karar verdiler: Hemen ie koyuldular. gibi insan eiten bir ilevi vardr. stelik ok ynl bir g-
C) Yapacaklar tek ey uydu: Zaman kaybetmeden ona zel sanat olan tiyatro, okuldan daha gl, daha etkilidir.
engel olmalydlar. Ayrca okul belli yalardaki insanlar, tiyatro ise her yataki
D) Size gelecektim: Ama yorgunluum buna izin vermedi. insan kabul eder. Bu nedenle tiyatro etkinliklerinin okullara
girmesi ok yerinde olur.
E) Bu artlar altnda yaayamam: nk rahatsz oluyorum.
yararlanlmamtr?
A) Tanmlama B) rnekleme
C) Alnt yapma D) Karlatrma
E) Benzetme
9. nl bir dnr ( ) Demiri eritmek ( ) ilemek deil ( ) top- 12. Onunla bankaya ne zaman gittik , elindeki liralar dvize
raktan karmak alacak bir itir ( ) ( ) diyor. I
Bu parada ayrala belirtilen yerlere aadakilerin nasl evirdik , hatrlamyorum ; kompartmana kimler girdi
hangisinde verilen noktalama iaretleri srasyla geti- II III
rilmelidir? kt , neler sorup neler istediler? Bilmiyorum.
A) () (;) (,) (.) () IV V
B) () (,) (;) (.) () Yukardaki cmlede numaralandrlm noktalama ia-

retlerinden hangisi yanl kullanlmtr?
C) () (;) (,) (.) ()
D) (:) (,) (;) (,) (.) A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) (:) (;) (,) (,) (.)
13. Sakarya Caddesinde neeyle yrdm yllar ok geride

kald, artk oras da tm Kzlay gibi----
10. Aadakilerden hangisi Karahanl dnemine ait eser-
Bu cmle, anlam akna gre aadakilerden hangi-
lerden deildir?
siyle tamamlanamaz?
A) Divan Lgatit-Trk
A) benim iin herhangi bir anlam ifade etmiyor.
B) Muhakemetl-Lgateyn
B) bir karmaa ve kemeke iinde.
C) Atabetl-Hakayk
C) eski capcanl gnlerine yeniden kavutu.
D) Divan- Hikmet
D) bir daha asla gremeyeceim kadar uzak bana.
E) Kutadgu Bilig
E) anlarmn bakesini sslyor sadece.

Tarama
14. I. Ayn sorunlar bir kez daha yaamak istemiyorum. 17. Th ( ) kr olas adam ( ) Byle vr zvrla mektup dolduru-
II. Konserde bir kargaa kacandan eminim. lur mu ( ) nsandan bahset ( ) bana insan lazm.
III. Belki onun da bu konuda syleyecekleri vardr. Yukardaki parantezle bo braklm yerlere srasyla
aadaki noktalama iaretlerinden hangileri getirilme-
IV. zntlerini ve sevinlerini kimseyle paylamak iste-
lidir?
miyor.
V. Kimseye kolay kolay gvenmemeyi bana hayat retti. A) (!) (:) (?) (,) B) (,) (!) (!) (,) C) (,) (.) (?) (;)
Yukardaki cmlelerin hangisinde "n yarg" sz konu- D) (;) (!) (.) (,) E) (,) (!) (?) (,)
sudur?
15. Okuduunu sindiren, ondan tam anlamyla faydalanan 18. Altm iki yldr seni ararm
okuyucuya, ilemeyen kafalaryla duymalarna imkn ol-
Tkendi sabrm, yoktur kararm
mayan okumann zevklerinin yabancs birtakm kiilerin
bilemedikleri deerleri kmseyerek hayat tanmayan Daa taa, kurda kua sorarm
kitapl adam damgasn vurmalar ne kadar yersizdir! Bu Kimse bilmez hikmetini, iini
gibiler iin ancak aklla kavranan, elle tutulur, gzle grlr Bu drtlkte aadaki ses olaylarndan hangisi yoktur?
eylerin deeri vardr. Ya da maddi fayda salayanlarn ...
A) nsz benzemesi (sertleme)
Bu parada aadaki anlatm trlerinden hangisi ar
B) nsz deimesi (yumuama)
basmaktadr?
C) nl daralmas
A) Aklayc anlatm B) Tartmac anlatm
D) nl dmesi
C) ykleyici anlatm D) Dsel anlatm
E) nsz yumuamasna aykrlk
E) Kantlayc anlatm
19. 1864te stanbulda doar sanat. Darafaka Lisesini

I II
birincilikle bitirir. Ahmet Mithat Efendiyle tanarak
16. I. yilie iyilik olsayd, koca kze bak olmazd. Tercman- Hakikat Gazetesinde yazarla balar.
II. yilik et denize at, balk bilmezse Hlik bilir. III
III. yilik, iki batan olur. stanbulu canl, sade, ak bir Trkeyle anlatr. Boboaz
yilie Nereye gidiyorsun? demiler, ktle demi.
IV. IV
Yukardaki ataszlerinden hangileri anlamca birbirine ile Gllabi adl bir karikatr dergisi karr.
en yakndr? V
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve III. Bu paradaki alt izili szlerden hangisinin yazm
D) I. ve IV. E) II. ve IV. yanltr?

Tarama
20. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl vardr? 23. Aadaki cmlelerin hangisinde virgl (,) yerine ksa
izgi (-) de kullanlabilir?
A) stanbula gitmek iin nce zmitden gemelisin.
B) Sen de mi bu konuda hatal olduumu dnyorsun? A) Hibir sanat, ne kadar byk olursa olsun, yeni bir tr
icat etmemitir.
C) Yenilince deil, pes ettiinde kaybedersin.
B) Birey, bir sanatn geleneksel snrlarn zorlayabilir.
D) Bu karanlkta rmaktan gemek doru olmaz.
C) iir, bazen resimle komuluunu artrr, ii doa tasvi-
E) Scaklklar sal gn daha da artacakm.
rine dker.
D) Notalarla doa tasvirleri yaplyor, duygular ve dn-
celer dile getiriliyor.
E) Resim, fotoraftan uzaklarken mimarisiyle, mzie
yaklat.
21. I. Biraz daha her eyle hair neir

II. Biraz daha kendimizle bilimemiz 24. Dnyann pek srr kalmad ( ) kapal kutuydu ( ) ald ( )
Hem de ( ) Pandorann Kutusu ( ) gibi ald.
III. Biraz daha seninle babaa nehir
Yukardaki parada parantezle bo braklan yerlere
IV. Biraz daha gk, biraz daha deniz
srasyla aadakilerden hangi noktalama iaretleri
V. Biraz daha ak, biraz daha gzellik getirilmelidir?
Yukardaki dizelerin hangisinde bir yazm yanl yapl-
A) (;) (,) (:) (-) (-) B) (:) (,) (.) () ()
mtr?
C) (,) (;) (.) (() ()) D) (,) (:) (.) (-) (-)
E) (;) (,) (.) () ()
22. Deneme yazar, kendi kendisi ile konuur gibi yazar; kar-
snda bir okur olduunu hi hesaba katmaz. Montaignein
25. Hayr ( ) bu yazy ben yazmadm ( ) Bu kadar zensiz ( )
srekli kendisinden sz etmesi de bu yzdendir.
acemice karalanm bir yazy benim yazdm nasl d-
Bu parann anlatmnda aadakilerden hangisinden nebilirsiniz ( )
yararlanlmtr?
Bu cmlede ayrala belirtilen yere srasyla aadaki
A) rnekleme B) Tanmlama noktalama iaretlerinden hangisi getirilmelidir?
C) Tank gsterme D) Karlatrma A) (;) (,) (.) (;) B) (.) (,) (.) (:)
E) liki kurma C) (,) (.) (,) (?) D) (:) (-) (-) (,)
E) (.) (,) (!) (,)

Tarama
26. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl yoktur? 29. Aadaki cmlelerin hangisinde zel isimlerin yazm
ile ilgili bir yanllk yaplmamtr?
A) Bu haberi sana syleyen kim, merak ediyorum.
B) Her sene yazlkda bir aya yakn kalrz. A) Mustafa Kutlunun Menekeli Mektup isimli yksn
okudum.
C) Bu yl snfca anakkale gezisi yapacaz.
B) Yarn, Karadenizin Kuzeyinde yer yer frtna kacak.
D) yle sanyorumki gnlerdir uyumuyorsun.
C) 30 Austos 1922de Bakomutanlk Meydan Sava
A) Ankarallar Kzlrmaktan gelen suyu bekliyor.
oldu.
D) Bu yl Eyll aynn da ok scak gemesi bekleniyor.
E) Konya ovasnda retilen budayn kalitesi olduka
yksekmi.
27. Aadakilerden hangisinde szmak sznn kullan-

m yaplan aklamaya uygun deildir?
A) Suyun belli belirsiz akmas: Pencereden ieriye su s- 30. Aadakilerden hangisinde kusur, bahane bulmak
zyordu. anlamnda bir deyim kullanlmtr?
B) Kk deliklerden n girmesi: eriye szan ktan
A) Kulaktan dolma bilgileriyle bilgilik taslar.
sabah olduunu anlamtk.
B) Her toplantda mutlaka bana laf atar.
C) ok samimi olmak: Filiz'le aramzda su szmyordu.
C) Kendisi bir i yapmaz ama herkese bir kulp takar.
D) Sarholuun etkisiyle uyumak: Bir kenarda szp kal-
D) Kusurlarn gizlemek iin bakalarna amur atar.
m.
E) yle alngan ki her szmden bir anlam karr.
E) Bir haberin istenmeyen kiilerce duyulmas: Uaklar-
mz Irak'n kuzeyine szm.
31. Ses dmesine urayan birleik szckler bitiik yazlr.

Aadaki cmlelerin hangisinde bu kurala uyulma-
28. Aadakilerin hangisinde virgl (,) kullanlmaz?
maktan kaynaklanan bir yazm yanl yaplmtr?
A) kilemeyi oluturan szcklerin arasnda
A) ektii onca skntya sabretmi, ses karmamt.
B) E grevli szcklerin arasnda
B) Evin anahtarn kaybettiimden darda kaldk.
C) Sral cmlelerin arasnda
C) Toplanty aniden terk etmesine ok ardk.
D) Yklemden uzak kalm znenin sonunda
D) nsanlar genellikle durumlarna kr etmezler.
E) Ara szlerin banda ve sonunda
E) ocuklarn semtteki bir okula kaydettirmeye alyor.

Tarama
32. 16.yy. ortalarndan balayarak ini sanatnda (mimaride 35. Bize bir gn bile ( ) Yerlere kt atmayn ( ) ( ) demedi.
kullanlan) bir takm deiiklikler grlr. zellikle yap Bu cmlede parantezle bo braklan yerlere srasyla
ierisinde bezeme elaman olan inilerin bata znik olmak aadaki noktalama iaretlerinden hangileri getirilme-
zere, Ktahyadaki atlyelerde de yapld bilinmektedir. lidir?
znikteki ini retimi 17.yy. sonunda bitmesine karlk K-
A) (,) (.) (-) B) (-) (.) (-) C) (:) (!) (;)
tahya ini retimi ile olan nn gnmze kadar srdr-
mtr. Bu dnemde en kaliteli rnekler 1550 1580 yllar D) (() (.) ()) E) () (.) ()
arasnda yaplmtr. Erken Osmanl mimarisinin ve Mimar
Sinann antsal eserleri inilerle bezenmitir.
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
A) zmleyici anlatm
B) Betimleyici anlatm 36. Nizipli Deli Mehmet bundan yedi sekiz sene evvel Nizipten
kalkp stanbula gelmi. Nizipte iken obanlkla geinen
C) ykleyici anlatm
Mehmetin bir aabeyisi varm. Niziplinin stanbulda kah-
D) Aklayc anlatm velerde ve tiyatrolarda ark sylediini duyar duymaz akl
E) Tartmac anlatm bandan gitmi ve kardeini ald gibi Nizipe gtrm.
Nizipe yolu denler, onun hl orada bulunduunu ve ara
sra srf kendi keyfi iin trk sylediini anlattlar.
Bu parada aadaki anlatm trlerinden hangisi kul-
lanlmtr?
A) Aklayc B) Tartmac
33. Resimde sra ile ssleme sanatlarnn ( ) mimarinin ve ii- C) Betimleyici D) ykleyici
rin yeri vardr.
E) Sylemeye bal
Bu cmlede bo braklan yere hangi noktalama iareti
getirilmelidir?
A) Virgl B) Noktal virgl

C) Ksa izgi D) ki nokta
E) Trnak iareti
37. Aadaki cmlelerin hangisinde, yazm yanl vardr?

A) u lokantada bir eyler yemek ister misin?
B) Eskiden her yl bir ka kez ava giderdim.
C) rnlerimizin bir ksmnda hata kt.
34. Kzl kanm tkendi, kara terim boand, iimi gcm D) Hibir ey sylemeden ekip gitti.
verdim. () Bu Trk budununa silhl dman getirme- E) Size yklerimin yannda bir de iir gnderiyorum.
dim, dizginli at yrtmedim. lteri (Kutluk) Kaan alma-
sa, ona uyup ben almasam, il de, budun da yok olacak-
t. alt iin, ona uyup ben altm iin, il yine il oldu,
budun yine budun oldu. Kendim (artk) kocadm, ihtiyarla-
dm. () Trk Bilge Kaann iline (bu yazt) yazdrdm.
Bu para aadakilerin hangisinden alnm olabilir? 38. Aadaki cmlelerin hangisinde byk nl uyumuna
uymayan szck kullanlmtr?
A) Kl Tigin Yazt
A) Radyo sanatlar arklar gzel yorumluyor.
B) Yenisey Yaztlar
B) Kk bir ocuk yolun kenarnda oturuyordu.
C) Tonyukuk Yazt
C) Bitkiler zerinde uzun zamandr deney yapyor.
D) Bilge Kaan Yazt
D) Okula ge kaldm zamanlar retmenim kzyor.
E) oyren Yazt
E) Gece yars bir bozkrn ortasnda kalakalmtm.

Tarama
39. Aadaki cmlelerin hangisinde kaynatrma sesi 42. Bu grupta yer alan dillerde kullanm srasnda hi deime-
yoktur? yen (sabit kalan) tek veya ok heceli kelime kkleri vardr.
Dil bilgisel ilikiler ise bu kklerin nne veya sonuna geti-
A) Koyunlarn sesi bu usuz bucaksz vadiyi doldurmutu.
rilen gelerle yaplr. Bu grupta yer alan dillerde ounlukla
B) Olaydan sonra birou bu davranm takdir etti. kelimelere getirilen gelerle onlara yeni anlamlar kazand-
C) Televizyonun sesini biraz ksman rica ediyorum. rlr. Kelimelerin dier kelimelerle olan ilikisi ise anlam de-
D) Artk scak yaz gnlerini geride brakmtk. itirmeyen, grevli gelerle salanr. Bu geler kelimenin
bana getirildii gibi, sonuna da getirilebilir. Bu dillerin en
E) Yeterince dinlendikten sonra tekrar yrmeye koyuldum.
tipik rnei Trkedir. Trkenin yan sra bu grupta Fince,
Macarca, Samoyete, Moolca, Manuca ve Tunguz dilleri
yer alr.
Bu parada sz edilen dil grubu aadakilerden han-
gisidir?
A) ekimli diller B) Hint Avrupa dilleri

C) Eklemeli diller D) Tek heceli diller
E) Hami Sami dilleri
40. Kk sincap yavrusu aatan aaca byk bir ustalkla
I II
atlyor, seyredenleri hayretler iinde brakyordu.
III
Bu cmlede numaralanm szcklerdeki ses olay
hangi seenekte doru verilmitir?
I II III
A) nl deimesi nl benzemesi nl dmesi
B) nsz benzemesi nl deimesi nl daralmas 43. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr?
C) nsz tremesi nl dmesi nl tremesi
A) Hikimse olan biten hakknda kafa yormuyor.
D) nsz tremesi nl daralmas nl tremesi
E) nl tremesi nl daralmas nsz benzemesi B) Evdeki her eyi gzelce silip temizlemi.
C) Yanna birka zel eyasn alp gitti.
D) Onunla birok konuda anlaamayz.
E) Sonunda herkesi kendisinden soutmay baard.
41. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili ifadenin ya-

zm yanltr?
44. Aadaki cmlelerin hangisinde yazm yanl yoktur?
A) Burada yanlz bana ne yapyorsun?
A) Bir ka kii ikyet dilekesi vermi.
B) nsan hayatta her zaman yanl yapabilir.
B) Bu konular 7inci snfta da grmtk.
C) Kibrit ve akmak gibi eyalarla oynamamalyz.
C) Her ey hayalimde canlandrdm gibiydi.
D) Bakkaldan herhangi bir ey isteyen var m?
D) Soukmu souk ve lezzetli bir suyu var bu pnarn.
E) Tembelliimizden elimizdeki frsatlar da kat.
E) Sorunlarmzn pekounu halletmitik zaten.

Tarama
45. iir vadisinde bir sre dolaan sanatmz, ardndan res- 48. Her zaman memleket ve gurbet kelimelerine fazlaca anlam
me yneliyor ve tuvallerden, boyalardan hevesini aldktan yklenmitir. Ne memleket abartld kadar deerli ne de
sonra roman denizine uruyor, burada kalc olacan hi gurbet o kadar strap vericidir. Bu iki kavram zerine btn
bilmeden. anlatlanlar, btn yazlan hikyeler insanolunun abartma
Bu cmlede aadaki ses olaylarndan hangisi yoktur? arzusunun bir sonucudur. Yllardan beri yaad memle-
ketinde deer verecei hibir ey bulamayan yok mudur?
A) nsz benzemesi
Hatta artk lgnlk boyutuna varan g olgusunu nasl
B) nl dmesi
izah edeceiz? Yaad ehirden ayrlp niversiteye gi-
C) nsz yumuamas
den baz rencilerin, memleketlerinin ismini sylemekten
D) nl daralmas utandklarn bilmiyor muyuz? Bence memleket mecburi-
E) nsz dmesi yettir, baka ehirse hayallerimizin kaps
Bu parann anlatm biimi aadakilerden hangisidir?
A) Tartmac anlatm
46. Handere kynde gne batarken geni yaprakl incir
aalarnn dallarn koyu bir kzllk kaplar. Yeille krm- B) Aklayc anlatm
znn birlemesinden doan bu renk cmb gzleri ka- C) retici anlatm
matrr. Sazlarn arasndan rl rl szlerek akan dere, D) ykleyici anlatm
kyn drt saat uzandaki rmaa bir an nce ulamak E) zmleyici anlatm
iin dmdz ova iinde mavi bir erit gibi uzanr. Renkler
birbirine kararak koyulat, ortalk lacivert bir tlle giz-
lendii zaman, hazin bir ezan sesi, kyn beyaz minare- 49. ok gzel fikirlerim var ama bunlar insanlara anlatmay
sinden dalga dalga yaylmaya balar. Krmz fesli saka beceremiyorum.
kular yuvalarna kavumak iin aceleyle kanat rparlar. Byle syleyen bir kii iin aadakilerden hangisi
Heybeleri srtlarnda, oraklar omuzlarnda kyller yorgun sylenebilir?
argn evlerine dnerler.
A) nsanlarla iyi geinmekte zorluk ektii
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi
B) Bakalarnn grlerini beenmedii
sylenemez?
C) Grlerini anlatmakta kendini yetersiz bulduu
A) Benzetmeye bavurulmutur.
D) nsanlarn grlerine deer vermedii
B) Farkl duyu organlarna hitap edilmitir.
E) Kendisini dier insanlardan daha deersiz grd
C) Betimleme yaplmtr.
D) Kiiletirme sanatna bavurulmutur. 50. I. Babadan kalma ev eskidiinden kimse burada otur-
E) Kartlklardan yararlanlmtr. mak istemiyordu.
II. Evin nndeki kalabalktan ieride bir eyler olduu
belliydi.
47. Aadakilerden hangisinde cmlede verilen bilgiyle
III. Buradaki aalar kesip yerine beton yaplar diktiklerini
parantez iindeki kavram uyumamaktadr?
bir dn.
A) Bilgi verme amacyla insanlar tarafndan dzenlenen IV. Duvardaki saat durmu, sanrm onun pili bitti.
gstergelerdir. (simge)
B) letinin nasl anlalmas gerektiini salayan ortamdr. rnek yoktur?
(balam)
A) Tahmin cmlesi
C) Duygu, dnce ve bilgilerin karlkl aktarmdr.
(iletiim) B) Neden-sonu cmlesi
D) Dilin imge ve arma dayal olarak kullanlmasdr. C) Varsaym cmlesi

(sanatsal ilev) D) Olaslk cmlesi
E) Bir gereklii dorudan anlatan gstergelerdir. (ikon) E) Eletiri cmlesi
26. A 27. E 28. A 29. C 30. C 31. D 32. D 33. A 34. C 35. E 36. D 37. B 38. B 39. B 40. B 41. A 42. C 43. A 44. C 45. E 46. E 47. A 48. A 49. C 50. E
Cevaplar
9. B 10. B 11. B 12. D 13. C 14. B 15. B 16. D 17. E 18. C 19. C 20. A 21. C 22. A 23. A 24. E 25. C 8. C 7. C 6. C 5. E 4. B 3. E 2. B 1. C

YGS // TRKE FY NO
SZCKTE YAPI
18
hhSZCKTE YAPI rnek1:
A. KELMEDE YAPI ELEMANLARI Aadaki alt izili kelimelerden hangisinin kk tr ba-
kmndan dierlerinden farkldr?
1. KK
A) Sokan ortasnda soluklanp kahkahalarla glmlerdi.
hh Btnle anlam ilikisini koruyan en ksa szcktr. Szcn B) Snftaki arkadalarnn kendisini dlamasna anlam ve-
hi ek almam biimidir.
rememiti.
St--lk-ten bugnk noktaya gelmeyi baarm.
C) Yazmak yaanmayan hayattan bir eit intikam almaktr.
Sz-len-me-miz-in stnden iki ay gemeden nianlandk. D) airlerin en mutlu olduklar dnem iire baladklar yl-
zellikle hasat zaman kyller yor-ul-u-yor-du. lardr.
E) Parmaklarndaki mahareti dilim tutulmu vaziyette izli-
Kr-gn-lk-lar-mz- bir kenara brakmalyz.
yordum.
a. sim (Ad) Kk Ada solu-mak fiil kk, Bde d isim kk, Cde ya isim kk, Dde ba
isim kk, Ede iz isim kk.
hh Varlk ve kavramlarn kendilerini karlar.
yolladm, evlerimiz, isizlikten
sula, okuyor, azald... Baz kklerde hem isim hem de fiil anlam vardr. Bu durumda
kk tr, eklerden ya da cmledeki kullanmdan anlalr.
sim soylu szckler de isim kk kabul edilir: tat, sava, gven, ac (ortak kk)
bencil zamir
yz, ka, at, in, kr (seste kk)
yenilen sfat
birlemek zarf
ORTAK KK:
Yansmalar isim kk kabul edilir:
hh Ayn anlaml szcn hem isim hem fiil olarak kullanlabil-
hkrk, meliyor, horultu, havlama...
mesidir.
Kullanmadmz eyalar eskiciye verdim. (isim kk)

b. Fiil (Eylem) Kk
Geen yaz aldm ayakkablar, bir ylda eskidi. (fiil kk)
hh Varlk ve kavramlarn hareketlerini karlar.
Ayakkablarn bir tek gn boyasz grmedim. (isim kk)
krld, gelmi, okusana, sevin...
verimli, solgun, yatak, silgi... Kck bir frayla bahenin btn itlerini boyad. (fiil kk)

SZCKTE YAPI
SESTE KK: EK
hh Ayn sesli szcklerin farkl anlamlar vermesidir. hh Anlamsz olduu halde szcklere eklenerek grev stlenen,
anlam katan unsurlardr.
Bu, hayatmda aldm en gzel gld. (isim kk)
Anlattm fkraya uzun sre gld. (fiil kk)

ki tr ek vardr:
Yaz gelince btn ky Toroslara yaylaya kard. (isim kk)
a. ekim Ekleri
irketimizin durumu ile ilgili bir rapor yazyormu. (fiil kk) b. Yapm ekleri
rnek2: rnek3:
Aadaki cmlelerin hangisinde ortak kkl (kkte) Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcn
bir szck kullanlmamtr? kk dierlerinden farkldr?
A) Yaz onun en sevdii mevsimdi. A) Nane kokulu tarhana orbas iiyorlard.

B) Bar, tm dnyann zledii bir olguydu. B) Zor gnlerimde beni ayakta tutan bu duyguydu.
C) Eki elmalarn hepsini baka bir sepete koydu. C) Domateslerin bymesini engelleyen zararl otlar yoldu.
D) Boya almak iin arya kmtm. D) Sen yeter ki glmse hayatn zorluklarna
E) Yllar, ona mutluluk yerine acy tamt hep. E) Bu lkede evlerin nne p atmak sutu.
Bde bar, Cde eki, Dde boya, Ede ac szckleri kktetir. A seeneinde yaz A, B, C, D seeneklerindeki alt izili szckler fiil kkldr. E seeneinde kulla-
szc kullanlmtr. Bu szck sestetir. nlan kelimenin kk "su" ismidir.
EKM EKLER
sim ekim Fiil ekim
Ekleri Ekleri
okluk Kip Ekleri ahs Ekleri

evler I. Tekil ahs
Gereklilik Belirsiz Gemi Zaman
yelik meli / mal -mi geldim
Evim - evin - evi II. Tekil ahs

Belirli Gemi Zaman
art geldin
Evimiz - eviniz - evleri -di
se / sa III. Tekil ahs
Hal (Durum)
imdiki Zaman geldi___
Evi - eve - evde - evden stek -yor
I. oul ahs
Tamlama e/a geldik
Gelecek Zaman
Evin gelini
-ecek II. oul ahs
geldiniz
Geni Zaman
III. oul ahs
-r
geldiler

SZCKTE YAPI
EKM EKLER hh Ancak bu ekler tamlama kurma ileviyle zel bir grevde kul-
lanldklarndan bu balk altnda incelenir.
hh Szc, cmledeki dier szcklere eken (kullanma gir-
mesini salayan) eklerdir.
hh Adeta szcn darya uzanan kollardr. a. Tamlayan (lgi) Eki: n / in / un / n

Y
z yl by bir hizmet gr ol bu deirmen, rzgr dn kanat
Szcn, kendisinden sonraki szckle ilgi kurmasn salar.
kop, yaln kare bi kale kap kal.
Szc; tamlanana, edata ya da eylemsiye balar.
Y
z yldr byk bir hizmet grm olan bu deirmenlerin,
S
onunda aklnn sesini dinlemeye karar verdi. (tamlanana
rzgrn dndrecei kanatlar kopmu, yalnzca kare bii-
balam)
mindeki kale kaplar kalm.
Sizin iin otelde bir oda ayrttk. (edata balam)
T
oplantya mdrn katlmas pek normal deildi. (fiilimsiye
lk rnekte szckler kullanma girmediinden anlaml bir cmle
balam)
olumamtr.
Yazn bu yreler, tatilcilerin aknna urar.

I. SM EKM EKLER
Son rnekte ek, kendisinden sonrakine ilgi kurmadndan ilgi
1. okluk Eki (-ler) eki deildir.
hh Eklendii ismin birden ok olduunu bildirir.
hh smi dier szcklere balamaz.
Sonular deil, balanglar deitirmek gerekir. b. Tamlanan (yelik - Aitlik) Eki - / i / u /

Kaplar kapand, sokaklar ssz, insanlar evlerine ekilmi. hh Szcn, kendisinden nceki szce aitlik bildirmesine
yarar.
hh Szcn kiiye ya da nesneye ait, kii ya da nesneyle ilgili

hh Eklendii szce deiik anlamlar da katabilir: olduunu bildirir.
Trkler, yardmlamay seven bir millettir. (topluluk)
Hasta, btn gece ateler iinde kvrand. (abartma) Zenginin parasnda yoksulun hakk vardr.
Yazlar yaylaya kar, orada yaardk. (zaman)
Salonun perdeleri, halnn desenleriyle uyum iindeydi.
Bakan Beyler, henz makamna gelmediler. (sayg)
B
ayramda daymlar, halamlar ve teyzemleri de grdm.
(aile)
Seste eklerin ayrmna dikkat edilmelidir.
K
az almalarna youn kar ya nedeniyle ara verildi.
2. Tamlama Ekleri (yapm eki)
hh sim tamlamas kuran eklerdir. Lafa daldk da yemekleri souttuk! (durum eki)
hh Aslnda tamlayan eki ilgi eki, tamlanan eki de iyelik ekidir. Telefonu masann stndeydi ama kendisi yoktu. (iyelik eki)

SZCKTE YAPI
3. Hl (Durum) Ekleri Bu sre ok yeterli deil.
hh Szck ya da bei ykleme, edata balar. Son rnekte ek, DT ve ZT yapmadndan ynelme hal eki de-
ildir.
hh S
zcn ya da bein cmle iinde hangi ge olduunu bil-
dirir.
hh Eklendii szce deiik anlamlar da katabilir:
Siparilerinizi en erken yarna yetitirebilirim.(zaman)

a. Yaln hl:
hh Szcn hl eklerinden hibirini almam halidir. Daireyi size en son, drt yz liraya kiraya veririm. (fiyat)
hh zne ve belirtisiz nesne bu haldedir. Kitaplar masaya braktm. (zerine)
Hrsz aldklarn bir uvala dolduruyordu. (iine)

ehir, gnn bu saatlerinde ok tenha olur. (zne)
Yamurun iddeti giderek artmaya balamt.(zne)

d. Bulunma (Kalma) hali (-de):
Sayende iyi bir dost, kazandm.(belirtisiz nesne)
hh Dolayl tmle ve zarf tmleci bu haldedir.
abam, pazar gnleri kahvaltdan sonra gazete okur. (zne

B Scaktan darda kimsecikler yoktu.
- belirtisiz nesne)
Bu hafta bizim sokakta iki dn vard.
ocuklar, evin bahesinde mutluluk iinde oynuyordu.

b. Belirtme (ykleme) hali (-i):
hh Szc fiilin etkisinde brakr.
hh Belirtili nesne bu haldedir.

hh Yerinde kullanlmam sz, hedefi sapm ok gibidir.
Yarn broyu boyatyoruz.
Son rnekte ek DT ve ZT yapmadndan bulunma hal eki de-
Buradan giderseniz yolu ok uzatrsnz. ildir.
Anahtar paspasn altna koydum.

Son yksnde, hayat hzl tketen genleri konu edinmi. Tatilde btn klasikleri okumay dnyorum. (zaman)
Koca bir srahi suyu bir dikite iti. (olu biimi)
c. Ynelme (Yaklama) hali (-e):

e. Ayrlma (kma-Uzaklama) hali (-den):
Heyecandan, nmdeki notlara hi bakamadm.
Apartmann bahesine gl dikmiler. Bizimkiler, memleketten bazen teberi gnderir.
ocuk evin bahesinde mutluluk iinde oynuyordu. Scaktan bunalmtk.

Sorusu
retmen
Bir szckte hem iyelik eki hem de hl eki varsa bu ikisi nasl
ayrt edilir?
Her zaman nce iyelik eki, sonra hal eki gelir.
Yarmada kardeimin sesini ok beenmiler.

SZCKTE YAPI
Sradan bir gn daha geride braktk. Gezi planmz Aye Hanm dzenledi.
Katlmclardan biri sz ald. Son iki rnekte ek, kendisinden ncekine aitlik bildirmediinden
iyelik eki deildir.
Son iki rnekte ek, DT ve ZT yapmadndan ayrlma hal eki
deildir.
Uyar
Ek eylem ekleri hem isimlere hemde fiilere gelen ekim
ekleridir.
var - d bitmi - tir
Karadenizliler ekmei msrdan yapar.(kaynak)
yok - tur geliyor - mu
Yorgunluktan akamlar ocuklaryla ilgilenemiyordu.(sebep) simlere Fiillere
zor - mu okur - sa
gelmi gelmi
Yolculuk hazrlna akamdan balamt. (zaman) iyi - y - se
Onu uzaktan tanrm. (durum)
II. FL EKM EKLER
1. Kii (ahs) Ekleri

4. yelik Ekleri
hh E
ylemin kim (kanc kii) tarafndan yapldn bildiren ek-
hh B
ir varlk ya da nesnenin kime ya da neye ait olduunu bildi- lerdir.
ren eklerdir. hh Tekil ve oul ekilleri vardr.
hh Tekil ve oul olmak zere iki gruba ayrlr. hh Kiplere gre deiiklik gsterir.
Tekil oul hh Fiil kk veya gvdesinin nlyle veya nszle bitiine gre iki
eit ahs eki vardr:
1. Kii (Benim) kpeim var. (Bizim) kpeimiz var.
2. Kii (Senin) kpein var. (Sizin) kpeiniz var. a. imdiki, gelecek, geni ve -mi'li gemi zamanlarla
gereklilik ve dilek kiplerinde kullanlan kii ekleri:
3. Kii (Onun) kpei var. (Onlarn) kpekleri var
Geliyorum
Geliyorsun
Belediye otobs Geliyor------
-im, -sin, ---, -iz, -siniz, -ler
Emeklilik sigortas Geliyoruz
Geliyorsunuz
Dizi ok hafif syrlm.
Geliyorlar
Ky geride brakmtk.

SZCKTE YAPI
b. -di'li gemi zamanla dilek-art kipinde kullanlan kii ekleri: Emir kipinin eki yoktur; emir kipi, kii ekinin zerinde!!!
geldim
geldin
geldi
YAPIM EKLER
-m, -n, ---, -k, -niz, -ler
geldik Szcn anlamn veya hem anlamn hem trn deitiren
eklerdir.
geldiniz
hh z (isim kk)
geldiler
z-gn (isimden isim)
Emir ekimi de ayr eklerle yaplr: git-sin, gid-in(iz), git-sinler
z-gn-le (isimden fiil)
z-gn-le-tir (fiilden fiil)

2. Kip Ekleri
z-gn-le-tir-ici (fiilden isim)
Eylemi zamana ya da dilee (istee) balayan eklerdir.
hh dal fiil kk
a. Haber (Bildirme) Kipleri
dalga (fiilden isim)
hh Eylemi zamana balayan kiplerdir.
dalga- lan (isimden fiil)
Dn ynetim kurulu seimleri yaplm. (duyulan gemi za-
dal-ga-lan-dr (fiilden fiil)
man)
dal-ga-lan-dr-t (fiilden fiil)
yerine yarm saat ge gitti. (grlen gemi zaman)
Mdr Bey u an telefonla gryor. (imdiki zaman)

a. simden sim Yapma Ekleri
Kular yaknda scak lkelere gidecek. (gelecek zaman)
ci: simiti, gazozcu, kahveci... (meslek)
Her sabah bu parka spor yapmaya gelir. (geni zaman) ilerici, Trk , halk... (bir gr benimsemi)
belei, alayc, kavgac... (huy edinme)

b. Dilek (steme) Kipleri karc, uykucu, akamc... (dknlk)
hh Eylemi zamana deil de bir dilee (istee) balayan kiplerdir.
Skntlarn dostlarnla paylarsan rahatlarsn. (se/sa di- cik: odack, bahecik, teknecik... (kltme, isim)
lek-art kipi)
darack, incecik, kck... (kltme, sfat)
Bu akam yemei darda yiyelim. (e/a istek kipi) dedecik, kuzucuk, bebecik... (sevgi, efkat, acma, isim)
Bayramlarda yaknlarmz ziyaret etmeliyiz. (meli/mal ge- biricik, scack... (sevgi, efkat, acma, sfat)
reklilik kipi) gelincik (iei), elmack (kemii), bademcik...
Ayakkablarnz kapnn nnde karnz. (emir kipi) (somut varlk ad, isim)

SZCKTE YAPI
da: vatanda, meslekta, srda... (isim) Yallar tecrbece genlerden ndendir.
grevde, ite, anlamda (sfat) boyca, yaa... (ynnden, bakmndan anlam katm, zarf)
li: kibirli, nl, bilinli... (sahiplik) Karar cumhurbakannca veto edildi.
pasl, sisli, tuzlu... (bulundurma) derneke, kurumca... (tarafndan anlam katm, zarf)
Ankaral, gneyli, Asyal... (bildirilen yere ait olma)

Eskiden yazlar kyce yaylaya kardk.
okulca, mahallece (btnlk, topluluk anlam katm, zarf)

-lik: Mslmanlk, insanlk, ocukluk... (zellik, nitelik, isim)
byklk, saflk, uzunluk... (zellik, nitelik, isim)

Trke yakn bir gelecekte dnya dili olacak.
dolmalk, elbiselik, klk... (ayrma, tahsis, sfat)
Almanca, Farsa (dil anlam katm, isim)
tuzluk, balk, gzlk... (ara, gere)
dalk, odunluk, zeytinlik... (yer, isim)

Kn gelmesiyle dalar alaca bir grntye brnmt.
eczaclk, mimarlk, yazarlk... (meslek)
Karaca, yeilce (bir renge yaknlk anlam katm, sfat)
insancl, duygusuz, yavrucak, hayvancaz, ocuksu, birinci, tat-

lms
ce: rnek4:
Baz durumlarda ekim eki olduu gr olsa da katt anlam- Mahkmlar dhice bir planla hapishaneden kamay baar-
lar bilinmelidir. m. cmlesinde -ce ekinin alt izili kelimeye katt
Bahede irice bir kpek duruyordu. anlam aadakilerin hangisinde vardr?
genie, kamburca... (kltme anlam katm, sfat) A) nmzdeki haftadan itibaren havalarn iyice snmas-
n bekliyoruz.
B) iler, bu zamla, insanca yaamann mmkn olmad-
Beni karsna alp gzelce uyard. n sylyor.
sinsice, yavaa... (bir ekilde anlamn katm, zarf) C) Konuklar, otelimizin ak bfesinde dilediince yemek
yiyebilir.
D) Akllca bir hamleyle karsndakine ah dedi.
Bu ocuka tavrlarndan bkmtm.
E) Yemek yemeyip aklnca zgn olduunu gstermek isti-
kardee, dmanca... (gibi anlam katm, sfat, zarf) yor.
Soru kknde ce/ca eki yarar anlamnda (dhice=dhilere yarar) kulla-

Kendimce baz gerekelerim vard. nlmtr. Ayn anlam D seeneinde akllca szcnde vardr.
sizce... (-e gre anlam katm, zarf)

SZCKTE YAPI
b. simden Fiil Yapma Ekleri d. Fiilden Fiil Yapma Ekleri
-a: tre-, kana-, yumua-... -dir: sevdir-, tuttur-, kaptr- ... (ettirgenlik)
-al: azal-, daral-, krel-... sndr-, durdur-, biriktir-... (oldurganlk)

-ar: yaar-, ger-, aar-... -r: duyur-, iir-, savur-... (ettirgenlik)
-da: fkrda-, gmbrde-, fslda-... artr-, kar-, kopar-... (oldurganlk)
-l: diril-, eril-, sivril-... -t: anlat-,getirt-, kavrat-... (ettirgenlik)
-la: yolla-, bala-, hatrla-... sout-, kanat-, oalt-... (oldurganlk)
-lan: canlan-, hzlan-, glen-... -l: sevil-, yazl-, beenil-... (edilgenlik)
-la: birle-, yaknla-, zorla-... kasl-, yorul-, zl- (dnllk)
-msa: azmsa-, benimse-,kmse-... -n: denen-, den-, oynan-... (edilgenlik)
-sa: umursa-, garipse-, susa-... bakn-, vn-, sevin-... (dnllk)
gzk-, fkr-, yads-, -: at-, bulu-, yaz-... (itelik)
c. Fiilden sim Yapma Ekleri yutkun-, aktar-, glmse-
-a: doa, sre, yara...

Uyar
-ak: durak, yatak, kaak... (isim)
atak, rkek, korkak (sfat) at ekleri her zaman fiilden fiil yapar.
-ga: blge, smrge, dalga...
-gan: saldrgan, alngan, yapkan...

rnek5:
-g: silgi, sevgi, ask...
Akll insan zaman nasl deerlendireceini bilir, ahmaksa
-gn: dalgn, uygun, sekin...
I II III
-: tart, gezi, l...
nasl ldreceini.
-c: satc,sevindirici, tketici...
IV V
-m: kavram, balam,eylem ...
Numaralanm szcklerden hangisi hem yapm hem
retim, yudum, geim
ekim eki almtr?
-men: gmen, sayman, retmen
yzge, tts, tutsak, dnce, bilmece

Ada akl-l szc yapm eki almtr. Bde zaman- szc ekim eki almtr.
Cde bil-ir szc ekim eki almtr. Dde nasl szc (ne asl) birleiktir. E
seeneinde l szc -dr yapm ekini almtr. Dier ekler ekim ekidir.
Sorusu
retmen
Fiilimsi ekleri yapm eki midir yoksa ekim eki mi?
Fiilimsi ekleri fiilden isim yapan yapm eklerindendir.

SZCKTE YAPI
Kaynatrma nls: (Yardmc nl / Ses)

rnek6:
hh nszle biten bir szce, nszle balayan bir ek getirildi-
Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck dier-
inde araya giren (-i) sesidir.
lerinden farkl trde bir ek almtr?
al--yor, gl---mek, sev-i-n-mek
A) Bayram dolaysyla mahkumlara ak gr hakk veril-
di.
B) Testi krldktan sonra bo yere dvnyorsun.
Kaynatrma nsz:
C) Tatil srasnda kald pansiyonda parasn aldrm.
hh nlyle biten bir szce, nlyle balayan bir ek getirildiin-
D) Sen bebei uyut, ben de yiyecek bir eyler hazrlaya-
ym. de araya giren (-y, -, -s, -n) sesleridir.
E) Bahsettiin ahsla ben de bir toplantda tantm. Su-y-u dkmek, yedi--er milyar, anta-s-, o-n-u almak
B seeneinde "dv-n" fiilden fiil yapm eki alm.
C seeneinde "al-dr" fiilden fiil yapm eki alm.
D seeneinde "uyu-t" fiilden fiil yapm eki alm. 2. SZCKTE YAPI ZELLIKLER
E seeneinde "tan-" fiilden fiil yapm eki alm.
A seeneinde kullanlan "-" seste bir ektir. Fiilden fiil yapm eki de olabilir
a. Basit Szckler
(gryoruz) ama bu cmlede dikkat edilecek olursa tamlama kurmutur.
"Gr hakk" belirtili isim tamlamasdr. u halde "gr-" fiilden isim yapan Kk halinde ya da yalnzca ekim eki alm durumda bulunan
ek almtr. szcklerdir.
Pencerenin nnde tahta bir sedir duruyordu.
gel-, otur-, iyi, zaman

Uyar
Eylemleri isim, sfat, zarf olarak kullandrp onlarn fiilimsi
olmalarn salayan ekler de yapm eki kabul edilir.
Akn kalbindeki toprak kaymasndan kimin haberi var?

rnek7:
(isim) Aadaki cmlelerin hangisinde btn kelimeler basit
Biriken karlar yolda yrmeye imkn vermiyordu. (sfat) yapldr?
Kaymaktan sklnca kardan adam yaptlar. (zarf) A) imde, zamana kar bir gcenme beliriyor.
B) Sol yanmdaki kuu sana uuruyorum her sabah.
C) Bu blgede iftiler arpa, buday ve msr ekerler.
D) Hemen araba bulsa akam ezannda kyde olurdu.
Kaynatrma Harfleri E) nsanlar, uzaktaki bir kayadan denize bakyorlard.
hh Kk ve eklerin, birleme srasnda arasna giren seslerdir. Seenekler incelendiinde Ada gcenme, Bde uuruyorum, Cde blgede, Ede
uzaktaki szcklerinin tremi olduu grlecektir. D seeneindeki btn sz-
hh Kaynatrma sesleri sylenii kolaylatrmaya yarayan ses- ckler basittir.
lerdir, bunlarn ek olmad unutulmamaldr.
Sorusu
retmen
Kaynatrma sesleri her zaman iki nl arasna m girer?
Kimi zaman bir nszle bir nl arasna girdii de olur.
Masann stnde ak braklm bir kitap vard.
Onda kimsede olmayan esrarengiz bir hava seziyorum.

SZCKTE YAPI
b. Tremi Szckler hh Kimileri yansmalardan oluur:
czbz, atpat, frfr

Yapm eki alm szcklerdir. Bu szckler yapm ekinden sonra
ekim eki alabilir.
hh Kimileri bir ses olayyla oluur:
mkn-sz, yal-()n-z-ca tembellerin sz-lnde bulun-an bir
sz-cktr. kahvalt, niin, pazartesi (ses dmesi/ anmas ile olumu)
gnlk, kirac bala, durul

Birleik fiillerin;
batak, verim piir, gldr
hh Kimileri anlamca kaynamtr. Bunlar genellikle sonu eylem-
le biten deyim grubudur.
Birleik Szckler elver-, deer bi-, bavur-
Yeni bir anlam karlamak zere birden fazla szcn birle-

mesiyle oluan szcklerdir. hh Kimileri yardmc eylemle yaplmtr:
telefon et-, memnun ol-, yolcu et-
hisset-, reddet-, zannet- (yardmc eylem + ses tremesi)

Birleik simlerin;
kahrol-, kaybol-, sabret- (yardmc eylem + ses dmesi)
hh Kimileri anlam deimesi ile oluur:
mirasyedi, gkyz, denizalt (kinci szck anlamn yitirmi.)

hh Kimileri kurall olarak birlemitir (kurall birleik fiildir):
soukkanl, boboaz, akbaba (Her iki szckte anlamn
sorabil-, gidedur-, alver-, donakal-, leyaz-
yitirmi.)
hh Kimilerinde anlam deimesi olmaz:
uyurgezer, ayakkab, okuryazar rnek8:

Aadaki dizelerden hangisinde dierlerinden farkl bir
hh Kimileri iki terim anlaml szckten oluur yolla oluturulmu birleik kelime vardr?
alyuvar, igd, dikdrtgen A) Gzyalarm bir nehir ki tarr ummanlar

B) ste gkkuan sereyim ayaklarna
hh Kimileri ad tamlamas biiminde oluur: C) Sust yakalanan hrsz emniyete gtrld.
tahtakurusu, buzdolab, pamukkale D) Akdeniz gzlerinin damlasyd bu akam
Gztepe(si), Kadky(), Beikta() E) Gldnde yeryz sarslr heyecandan
hh Kimileri sfat tamlamas biiminde oluur: Ada gzya, Bde gkkua, Cde sust, Ede yeryz isim tamlamas yoluyla
oluturulmutur. Dde Akdeniz szc, sfat tamlamas yoluyla oluturulmu
sivrisinek, Kzlrmak, Eskiehir birleik szcktr.
hh Kimileri tr deimesiyle oluur:
bierdver, akarsu, gecekondu

SZCKTE YAPI
rnek9: 3. YAPI LE LGL BAZI DURUMLAR:

Aadaki cmlelerin hangisinde basit - tremi ve bir- 1. Bir szck hem yapm hem ekim eki alabilir:
leik szckler birlikte kullanlmamtr?
hh Yapm eki nce, ekim eki sonra gelir.
A) O grkemli sesiyle harfleri yutmadan konuuyordu. simit-i-den, yeni-li-in, ko-tur-mu-lar-d...
B) Akamst kardeimle ardakta oturup tatl tatl konu-
tuk.
2. Bir szck sadece yapm veya ekim eki alabilir:
C) lkemizde sanatsever insanlar giderek oalyor.
D) Gkdelenler insanlarn ruh saln olumsuz etkiliyor. k-lk, kitap--lk, gr-l-ecek (hesap)... (yapm)
E) Aslanpenesi hem bir bitki, hem de bir hastalk addr.

masa-nz-, kitap-lar-dan, gel-ece-iz... (ekim)
B seeneinde "konutuk - tatl - akamst" 3. Bir szck birden fazla yapm eki alabilir:
C seeneinde "insanlar - oalarak - sanatsever"
D seeneinde "ruh - olumsuz - gkdelenler" vefa-sz-lk, orman-c-lk, kap--l-...
E seeneinde "addr - hastalk - aslanpenesi"
A seeneinde birleik szck kullanlmamtr.
4. Bir szck farkl iki yapm eki alabilir.
vur-gu-lu, gr-n-t, a-k-la-...
5. Yapm eki szcn temel, yan ve mecaz anlamlarna gelebilir:

rnek10: kitap-, ba-la-, ar-la-...
I. Hznden yana nasibimizi bltk

II. te geldik gidiyoruz sevinsin 6. Bir ekin farkl grevleri (ilevleri) olabilir:
III. Biz, onun sevgili kurbanlar
-i:
IV. Gideriz gzmz arkada kalr
V. Elbet bir tutam ot biter stmzde Yaz gremeden k geldi. (hal e.)
Numaralanm dizelerin hangisinde yapm eki alan bir
Buralarn yaz elenceli geer. (iyelik e.)
szck kullanlmamtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. Yaz hi okunmuyordu. (y.e.)
-e:
A seeneinde "bl--mek"
Okula abuk alt. (hal e. ynelme)
B seeneinde "sev-in-sin"
C seeneinde "sev-gi-li" Yarna yeni siparilerimiz var. (hal e. zaman)
E seeneinde "tut-am" szckleri yapm eki almtr.
D seeneinde yapm eki kullanlmamtr. Size on liraya brakrm? (hal e. iin-fiyat)
Dizin kanam. (i.f.y.e.)
Aradan epey sre geti. (f.i.y.e.)

SZCKTE YAPI
-de: -mi:
Daymlarda oturduk, biraz.(hal e. bulunma) Ona bir sz verilmi. (mili g.z.)
Bayramda sizi evde bulamadk. (hal e. zaman)

Verilmi bir sz var ortada. (y.e. sfat)
lk bakta anlayamazsnz. (olu biimi)
Yemi ihracat her yl dyor. (y.e. isim)
Szde kahramanlar kastetmiyorum. (y.e. sfat)
-ecek:
Payda (y.e. isim)
Sandalyeler dar karlacak. (gelecek z.)
-den:
karlacak sandalyeleri temizleyin. (y.e. sfat)
ten ne zaman dner? (hal e. ayrlma)
Giyeceklerini akamdan hazrla. (hal e. zaman) Silecekler almyor. (y.e. isim)
Sisten nmz gremedik. (hal e. sebep) -r:
Yalann baklarndan anladm. (hal e. durum) Otobs buradan geer mi? (geni z.)
inizden biri benimle gelsin? (ilgi e. yerine)

Gler yz vardr onun. (y.e. sfat)
Onunla uzaktan akraba saylrz. (y.e.)
Okur sanatdan yaratclk ister. (y.e. isim)
-im:
-mez:
Benim szm kesmeyin. (ilgi e.)
Bana hi yalan sylemez. (geni z. olumsuz e.)
Evim gzmde ttyor. (iyelik e.)
Grnmez kaza diye buna derler. (y.e. sfat)
Siz gidin, ben sonra gelirim. (kii e.)
-dik:
Durum kritik grnyor. (y.e.)
Hepimiz seni sesinden tandk. (dilig.z. 1..k.)
-in: Tandk birine benziyorsun. (y.e. sfat)
Sizin dikkatinizden kamam bu. (ilgi e.)

-meli:
Evin misafirsiz kalmyor maallah. (iyelik e.) Bu gidie bir dur demeli. (gereklilik k.)
Yarn dkkana gelin. (emir kipi, 2..k.) Srmeli gzleri ona ayr gzellik katyor. (yapm eki + yapm eki)
O gn tm frnlara akn oldu. (y.e.)

-me:
-di: Vaktini boa geirme. (olumsuz e.)
almalaryla gze girdi. (dili g.z.) Yazla gmme bir balkon da yaptk. (y.e. sfat)
irket girdilerini kaydedin. (y.e) Babam yine alma odasna kapand. (y.e. isim)

SZCKTE YAPI Konu Testi - 1
1. Yapm eki almam kelimeler basit haldedir. 5. I. Garibim her taraf bana yabanc
Alt izili szcklerden hangisi bu duruma rnek gs- II. Dertliyim ekinme doldur be hanc
terilebilir? III. lk nce kmldar hafif bir sanc
A) u an baharatl bir pizzaya hayr demem dorusu. IV. Ayrlk sonradan kor yava yava
B) Sanatnn onlarca bestesi insanlarn dilindedir. V. Otur baucuma sor yava yava
C) Tribnlerden sahaya inen taraftar futbolculara sarld. Numaralanm dizelerin hangisinde tremi szck
D) Aaca taklan uurtmay bir trl kurtaramadk. kullanlmamtr?
E) Annem iteyken onu telefonla arayan kimmi?
2. Kalp yorgun, gz yal umutlar bkt

Sevda ektim, vuslat biemiyorum
6. Bireysel kazanmlardan beslenen sanat toplumda yaygn-
Gnlmn tahtna ok talip kt
I II III IV
Sevgili, senden vazgeemiyorum
lanca bir adm sonrasnda evrensellii getiriyor.
Bu drtlkle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
V
lenemez?
Bu cmlede numaralanm cmlelerden hangisinde
A) Birden fazla birleik kelime vardr. yalnzca bir yapm eki vardr?
B) Tamlama ekleri kullanlmtr.
C) sim soylu tremi kelime kullanlmamtr.
D) Hl eki alan szck birden fazladr.
E) Bir dizede basit, tremi ve birleik szck vardr.
7. -m / -mi eki aadakilerin hangisinde dierlerin-

den farkl bir grevde kullanlmtr?
3. Atak bir yaam biiminin ve her zaman meydan okumaya
I II III A) Kullanm sresi gemi rnleri satanlar cezalandrla-
cak.
hazr mcadeleci kiiliin btn zelliklerini fazlasyla ser-
B) Bana ksm nk onu davet etmeyeceimi sanyor.
IV V
giliyordu. C) Yksek kesimlere ceviz byklnde dolu yam.
Yukardaki cmlede numaralanm kelimelerden han- D) Bu arsaya byk bir alveri merkezi yaplacakm.
gisi kknn tr bakmndan dierlerinden farkldr? E) Kim demi benim spanak yemeini sevmediimi.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde birden fazla yapm 8. Tremi szcklerde yapm eki, ekim ekinden nce ge-
eki alm bir kelime kullanlmamtr? lir.
Aadaki cmlelerin hangisinde bu kurala uymayan
A) Etrafmzdaki amlarn sessizlii iimizi rpertti.
bir szck kullanlmtr?
B) Bu verimli topraklar zerinde yaamak ne byk mut-
luluk! A) Dedemler toptanclk ileriyle urayor.
C) Doal zenginlii olan lkeler hep bakalarnn ilgisini B) Aklmdaki btn sorularn cevabn bulmalydm.
eker. C) Usta sanatlar, topluma bir k olabilenlerdir.
D) Onu bakan seecektim ama bana pek istekli gelmedi. D) Yorucu bir yolculuktan sonra Sarkama varmtk.
E) Bugnlerde Uurtma Avcs adl roman okuyorum. E) Uzaktan ehrin klar grnnce hepimiz sevindik.

9. Aadakilerden hangisi yap bakmndan dierlerin- 13. -ler / -lar eki aadakilerden hangisinde okluk anla-
den farkldr? mnn dnda kullanlmtr?
A) Konuacaklar B) Koku A) Yazar eserlerinde akc bir dil kullanm.

C) Oyun D) Geliyor B) Seminerin sonunda konumac, sorular cevaplad.
E) Bardam C) Gazetelerde yaymlanm yzlerce makalesi var.
D) Yamac anca kylerini gren Efe ve Ece ok sevin-
miti.
E) Baz arkadalar kamp yerinde kalmak istemilerdi.
10. Aadaki alt izili szcklerden hangisinin kknn

tr farkldr?
A) Sonbaharda iimi anlalmaz bir sknt saryor.

B) Kendine gvenmeyen insanlar baarl olamaz. 14. Karapnardan geerek tepelere trmandk. Yllar nce
C) Memlekete gidip bykleri ziyaret edeceim. bakumandan tam da bizim durduumuz yerden izlemi
D) Eskici dkknndan kendime bir palto satn aldm. sava. Sava alanndan kan en gvenilir koridor bura-
sym. Yarallar buradan hastahanelere tamlar. Biraz
E) Bu sylediklerimde krlacak bir ey yok!
sonra buradan Duatepeye geeceiz. Orada da ok etin
arpmalar olmu.
Bu parada ka birleik kelime kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
11. Mevsimler dnyor yllar geiyor
Genlik bedenimden gn gn kayor
Bak, krlarda son iekler ayor
Salarna mor meneke tak da gel
Bu drtlkle ilgili aadakilerden hangisi sylene- 15. Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden
mez? hangisi farkl ilevde bir ek almtr?
A) Hem isim hem fiil ekim eki alan szckler vardr. A) Konyaya dzenlenen gezi, iptal edilmi.
B) Tremi kelime kullanlmamtr. B) Masann zerine yeni bir rt almlar.
C) ekim eki almam basit szckler kullanlmtr. C) Kazada l ya da yaral olmamasna sevinmitik.
D) Birleik kelime kullanlmamtr. D) Yanl yapan insanlarn zerine arp atmak kolaydr.
E) Hl eki alm birden fazla kelime kullanlmtr. E) Baltann sap krlnca ate yakma planmz suya d-
t.
12. Ay karard semada, varsa yoksa nur yzn

I II 16. Aada hangi szcn yaps yanl verilmitir?
Indan, gzleri kamayor gndzn Szck Yap
III IV V A) Ya Tremi
Bu dizelerde numaralanm szcklerden hangileri B) Baar Basit
yap bakmndan dierlerinden farkldr?
C) Yanna Basit
A) I. ve II. B) II. ve III.
D) Ayrm Tremi
C) I. ve III. D) II. ve IV.
E) zenti Tremi
E) I. ve V.
16. B 15. E 14. E 13. D 12. C 11. B 10. D 9. B 8. A 7. A 6. C 5. E 4. C 3. D 2. C 1. B Cevaplar
16. B 15. E 14. E 13. D 12. C 11. B 10. D 9. B 8. A 7. A 6. C 5. E 4. C 3. D 2. C 1. B Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde tremi szck yok- 5. Aadaki szcklerden hangisi dierlerinden farkl
tur? bir ilevde ek almtr?
A) Salondaki eyalar dzensiz bir ekilde ortaya ylm- A) Gezici B) Satc

t. C) Boyac D) Grc
B) ehrin gn getike ktleen havas bunaltyordu. E) tici
C) Durgun sularda ilerleyen gemi birden durdu.
D) Bu bencillik kimseye bir ey kazandrmaz.
E) Kitaplardan birinin iinde eski bir fotoraf buldum.
6. Bugnlerde birtakm gazetelerde bykba hayvanlarda

I II III
2. Aadaki dizelerde geen alt izili szcklerden han- bulac hastalk ktna dair uydurma haberler neredil-
gisi fiil kknden trememitir?
IV V
A) Durur alev gibi dallarda kanl blbller. mektedir.
B) im sana tutsakt uzaktan uzaktan. Bu cmlede alt izili szcklerden hangisi yap bak-
C) Kanad krk ku merhamet ister. mndan farkldr?
D) Yollarda hep umutsuzca yryor ayaklarm. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) Kvlcm szlyor yasl kirpiklerinden.
3. Aadaki alt izili szcklerden hangisi yapm eki

alnca bir nl kaybna uramtr? 7. Aadaki cmlelerin hangisinde birden fazla yapm
eki alm bir szck kullanlmamtr?
A) Ben bu yol ayrmnda sensiz olsam ne kar?
A) Nedense bildiklerini anlatmaktan kanyordu.
B) Yoksa yanlgya m dyorum yeniden?
B) Mektubunda Ankaraya gelmekten sz ediyordu.
C) Alama ki iekler kzla boyanmasn!
C) Grne gre iin yarna yetime ihtimali yok.
D) Gzlerin bir sevda lnde parlayan ay .
D) Bu ayrcaln sadece sana uygulanmas ok yanl.
E) Bir bekleyen var beni karanln kalbinde.
E) Gldeki canlln devam iin almalar balatld.
4. Elden dme bir arabayla sokaklarda meyve satyordu.

cmlesindeki -den eki aadakilerin hangisinde bu
cmledeki ileviyle kullanlmtr?
8. Aadaki dizelerin hangisinde tremi kelime yoktur?
A) Televizyon dizilerinden rahatsz olmaya baladm.
B) Dilden sylenen kulaa, kalpten sylenen kalbe ular. A) O esrarl yangna bu can nasl dayand?
C) Kimseden bir destek grmeden bu seviyeye dek gele- B) Sahile vurdu kalbim, su yand kum da yand.
bilmi. C) Bir mum gibi eriyip akt uykusuzluum.
D) Kulaktan dolma bilgilerle insanlara hava atyordu. D) lme bakaldran dertli uykum da yand.
E) ocuk, bakmszlktan bir deri bir kemie dnmt. E) Kirpiine dokunan kanl ahm da yand.

9. Herkesin konutuunu olduu gibi yazan bir romancy 13. Aadaki cmlelerden hangisinde hl eki alm bir
kimse okumaz. cmlesindeki szcklerden hangisi ya- szck yoktur?
pm eki almamtr?
A) Serin bir yayla havas arpt aniden yzmze.
A) konutuunu B) olduu B) Elbiseleri gz kamatracak kadar gzeldi.
C) yazan D) romancy C) Gelip geenlerin szlerine kulak vererek yryordu.
E) okumaz D) Davette misafirlere ok gzel yemekler ikram edildi.
E) Azyla ku tutsa yine bana yaranamaz.
10. Bakmayn evremi kuatanlara

Hznn yalnzln airiyim ben
Kapattm kalbimin son kapsn 14. I. kmrlk- batak- sulu
lm yaadm lmeden nce II. geliyor- uyand- ayan
Bana sonsuzluu beklemek dt III. aslanaz- hanmeli- Sivrihisar
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi syle- Numaralanm szcklerin yap bakmndan doru s-
nemez? ralan aadakilerden hangisidir?
A) ki dizede yapm eki alrken nl dmesine uram A) birleik tremi - basit

szck vardr. B) basit - tremi - birleik
B) Tamlama ekleri kullanlmtr. C) basit- birleik - tremi
C) Kk eylem olan tremi szck yoktur. D) tremi basit birleik
D) Birden fazla szckte eylem ekim eki vardr. E) birleik- basit- tremi
E) Farkl hal eki alan szckler kullanlmtr.
11. Aadaki alt izili szcklerden hangisi birden fazla 15. Aadaki dizelerin hangisinde iyelik eki vardr?
ekim eki almamtr? A) Bu yemei ilk defa Adyamanda yemitim
A) Bardak bir anda masadan dp krld. B) Serinlemek iin glge bir yer aradlar.
B) Kapya gelen satclardan bir ey almam. C) Ksa sren bir saanaktan sonra gne at.
C) Btn gn evde televizyon seyrettik. D) leye kadar uyumaktan vazgeip erken kalkmalsn
D) Gezide ektirdiimiz fotoraflara bakyoruz. E) Btn sorularmza tek tek doyurucu cevaplar verdi.
E) i yapacak gc kendimde bulamyordum.
12. Gecenin bir vakti bu ssz yolda arabamz bozulunca kor- 16. Aadaki cmlelerin hangisinde -de eki farkl bir i-
I II III IV levde kullanlmtr?
kudan ne yapacamz bilmez bir hlde beklemeye baladk. A) Bu ehirde yaamak istemediimi yeni yeni anladm.
V B) Uzun k gecelerinde birbirimize ykler anlatrdk.
Bu cmlede numaralanm szcklerden hangisi yap C) Szde benim dostumdun, neden bana arka kmadn?
bakmndan dierlerinden farkldr?
D) Yokuun bandaki evde sene oturmutuk.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Saat yedide balayacak olan dne yetimeliydim.
16. C 15. E 14. D 13. B 12. A 11. A 10. C 9. E 8. B 7. B 6. D 5. C 4. D 3. A 2. A 1. E Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
SZCK TRLER
simler (Adlar) 19
hhSMLER (ADLAR) Yaralar iyileen Kmr, yava yava eski gnlerine dn-
yordu.
hh Varlklar ya da kavramlar karlayan, tantan szcklere isim
denir. (Kmr szc, ilk rnekte ayn trden varlklarn tmn kar-
ladndan cins ad, ikinci rnekte ise varl kendi tr iinde
Anne, araba, da, dere, ev, iek (varlk)
tek ve belirli kldndan zel ad olarak kullanlmtr.)
Hzn, coku, alamak, zaman, yolculuk, istek (kavram)
simler, zelliklerine gre farkl balk altnda incelenir:

hh zel isimlerin birou -dier dillerde olduu gibi- cins adn-
dan gelmedir. Syleni ya da anlam gzellii bunda etkili
olmutur.
1. VARLIKLARA VERLNE GRE SMLER
iek, Rzgr, Tayfun, Bora, idem, Nisan, Cihan
a. Cins (Tr) simleri
hh Genel zellikleri ortak olan varlk ya da kavramlar karla-
yan isimdir.
2. OLUUNA GRE SMLER
hh Genel veya zel anlamyla kullanlabilir. a. Somut simler:
bebek,ocuk, sere, para, hayal, televizyon, bina, mitKu, hh Be duyudan en az biri ile alglanabilen varlklar karlayan
aa, yemi, yaprak, insan, hayvan, ba, ruh, zeka, sere, kar- isimdir.
tal, pene,kanat...
Orman, kaya, ev, aa, yol, kalem, bilgisayar (grme)
Orman, bir lkenin en byk doal servetlerinin banda ge-
lir. (genel anlam) Grlt, lk, fslt, ses, haykr, ksrme (iitme)
Yank, esans, sirke, gl (koklama)

1998 ylndaki o byk yangndan orman da nasibini almt.
(zel anlam) Eki, ac, mayho, tatl (tatma)
Islak, kuru, sert, yumuak (dokunma)

b. zel simler
Bir tek varla, bir tek kavrama verilmi olan addr. nsan adlar b. Soyut simler:
ve unvanlar ile yer adlar zel adlar oluturur.
hh Be duyudan hibiri ile alglanamayan varlklar, kavramlar
Gztepe, Asya, alkuu, Trkiye, Hnkr Suyu, Byk Millet karlayan isimdir.
Meclisi vb.
hh Genelde duygu ya da dnce bildiren szckler, bu trden-
Kmr, madencilerin hem ekmek kaps hem de kbusuydu. dir.

SZCK TRLER / simler (Adlar)
Ruh, akl, cin, melek (varlk) hh Ayn ismi tayanlar belirtir:
Sevgi, sayg, anlay, znt, karamsarlk, hzn, coku Snftaki Alilerden birisi yazldan 100 ald.
(duygu) Hseyinlerin hepsi buraya gelsin.
Adalet, inan, eitlik, zgrlk, (dnce)
hh Topluluk veya millet kavram bildirir:

Trkler, Yunanlar, Adanallar, Konyallar...
3. SAYISINA GRE SMLER
Trkler, dnyann en sava milletlerindendir.
a. Tekil simler: Son zamanlarda Yunanllar ekonomik kriz iinde
Tek ya da yaln varlk ve kavramlar karlayan isimdir. Kayserililerin kafas ticarete alyor.
Kedi, iek, insan (tek varlk)

hh kileme yapar:
Toprak, su, duman (yaln varlk)
Yllar yl bekledik.
Sevin, sevin duygu (yaln kavram)
Yiitler yiidi bir asker daha ehit dt.
b. oul simler hh A
bartma anlam katar, bazen bir kelimesiyle birlikte bu anla-
m verir:
hh Birden fazla varlk ya da kavramlar karlayan isimdir.
Ateler iinde kvranyordu.
hh -ler okluk ekiyle yaplr.
O gn dnyalar benim olmutu.
Kediler, iekler,insanlar, sevinler, zntler, duygular, top- Valizler dolusu kitaplar ne zaman almt.
raklar...
almak iin Almanyalara gitmi.
Uyar Bir kumalar alm, grmelisiniz.
Bir zamanlar ne kadar endik.

"-ler / - lar" okluk eki her zaman tekil isimleri oul yap-
ma greviyle kullanlmaz.
hh Sayg veya alay anlam katar:
Dostumuz nedense bizi armamlar.
hh Aile anlam katar.
Mdr Beyler dnd m?
hh -gil ekinin yerine kullanlr, yapm eki grevinde olduu iin
ayrlmadan yazlr.
hh Her anlam katar:
Yarn Ahmetler bize gelecekmi.
Pazarlar kovboy filmi izleme alkanlm yirmi yldr devam
ediyor.
Yaz tatilinde kye dedemlerin yanna gideceiz.
Buras yazlar scak ve kurak, klar souk ve yal olur.
hh Benzerleri anlam katar.
Bu millet nice Fatihler, Yavuzlar yetitirecektir. hh Ya kelimesine getirilerek yaa yaklaklk bildirir:
Ben o yllarda yirmili yalarda bir delikanlydm.
Bu topraklarda ne aldranlar, ne Ridaniyeler yaand.

hh yelik nc oul eki ve ahs eki ile kartrlmamaldr.

rnek2:
ocuklar (oul eki) annelerini (iyelik eki) bekliyorlar (ahs
Yamata grd kurtlar, kk Hasann aklna bandan
eki).
alm, rzgr gibi uarak kyllere haber vermeye gitmiti.
Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur?

rnek1: A) Tekil isim B) oul isim
Aadakilerden hangisinde isim oul eki alm sz- C) Soyut isim D) Topluluk ismi
ck kullanlmamtr? E) Cins isim
A) Tamir iini zor da olsa dn akam bitirmiler. A seeneini ,yama, akl, ba, rzgr, gibi szckler,
B) Onlarn yeni dncelere pek de ak olmadn gr- B seeneini, kurtlar, kyller szckleri
dm. C seeneini Soyut ismi akl szckleri
E seeneini Hasan szc dndaki tm isimler karlamaktadr.
C) Eletirilerim hibir zaman ykc deildir.
D seeneinde verilen topluluk isminin cmlede rnei yoktur.
D) Kimi yazarlar sadece bana benzemedikleri iin okuyo-
rum.
E) Baz ykler insann yaam alglayn bile deitiriyor.
4. YAPISINA GRE SMLER
B de onlarn, Cde eletirilerim, Dde yazarlar, Ede ykler szckleri,
simler, yaplarna gre basit, tremi ve birleik olmak zere e
okluk eki alm isimlerdir. Ada kullanlan -ler eki III. oul ahs ekidir.
ayrlr.
A. Basit simler
c. Topluluk simleri
hh Yapm eki almam isimlerdir.
hh Varlklarn birlik oluturarak aldklar addr.
hh Byle isimler, hi ek almam veya yalnzca ekim eki alm
Heyet, orman, blk, sr, katar, meclis, kurul
durumda olurlar.
Ku, ta, gz, aa, glge, iek, kelebek... (kk durumunda)

hh Topluluk isimleri oullanabilir:
Heyetler, hatra fotoraf ektirdikten sonra grmeler ba- Eller, frndan, havaya, okulda, kpeim (ekim eki alm)
sna kapatld.
B. Tremi simler
Akam vakitleri dadan inen srlerin ngrak sesleri duyu-
lurdu. hh eitli trde szck kk ya da gvdelerinden yapm ekleriyle
meydana getirilmi isimlerdir.
Milletlerin de korka ve cesuru olur.
simlerden tretilebilir: kitap-lk, gz-lk, insan-lk, meslek-ta,
hh Bir szce ad aktarmas yoluyla topluluk anlam kazand- adam-caz, lm-cl, ya-l
rlabilir.
Fiillerden tretilebilir: ek-mek, dondur-ma, evre, ya-, as-k,
retmenin derse gelemeyeceini duyan snf cotu. bil-mece, kaz-, sat-c

Yansmalardan tretilebilir: pat-r-t, gr-l-t, vz-l-t, r-l-t,

rnek4:
at-r-t
Denize kt. Mavi rengi kutsal bellemi, uurlu saymt.
Rzgrlar tanrd. Dalgann nereye kadar ykseleceine
dair bahse bile girerdi. Karayelin kar getireceini, poyrazn
C. Birleik Szckler frtna oluturacan, lodosun aznn yarar ounun zarar
ki ya da daha fazla szcn, yeni bir anlam karlamak zere olduunu yaad onca tecrbeden sonra renmiti.
birleip kaynamasyla oluan isimlerdir. Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi syle-
nemez?
zel ya da cins isimlerden oluabilir:
A) oul eki alm isim vardr.
Suehri, hanmeli, Doubayazt, Gaziantep,
B) Soyut isim kullanlmtr.
C) Yaln halde kullanlm isimler vardr.
Eksiz isimlerden oluabilir:
D) Tremi isim kullanlmtr.
Tahtakale, Etibank, Takpr, demirba
E) Topluluk ismi kullanlmtr.
sim tamlamas biiminde oluabilir: A seeneine rzgrlar, B seeneine tecrbe, C seeneine kar, frtna, D se-
eneine dalga szckleri rnek gsterilebilir. Topluluk ismi kullanlmamtr.
Tahtakurusu, suiei, buzdolab, balkaba
Sfat tamlamas biiminde oluabilir:

Uzunkpr, sivrisinek, karatavuk, Saryer 5. SMN HLLER
Bir isimle bir fiilden oluabilir: hh Szck ya da bei ykleme, edata balar.
Uaksavar, kukonmaz, cankurtaran, dalgakran hh Szck ya da bein cmle iinde hangi ge olduunu bildi-
rir.
ki fiilden oluabilir:
Kapka, ekyat, bierdver, uyurgezer a. Yaln hl:
hh Szcn hal eklerinden hibirini almam halidir.
rnek3: hh zne ve belirtisiz nesne bu haldedir.
Aadaki birleik isimlerden hangisi farkl bir yntemle Takmmz bugn bir baka gzel oynuyor. (zne)
oluturulmutur? Tarladaki iiler hi durmadan alyordu. (zne)
A) Albeni B) Gecekondu
Avlulara glgelik yapmas iin zm asmas dikmiler. (belir-
C) Atekes D) Bierdver tisiz nesne)
E) mambayld
Sayende iyi bir dost, kazandm.(belirtisiz nesne)
A, B, C, E seeneklerindeki birleik isimler, bir isimle bir fiilin kaynamas (isim+-
fiil) sonucu ortaya kmtr. D seeneindeki birleik isimse, iki fiilin kaynamas nl sanat kendisine koruma ordusu tutmu. (zne- belir-
(fiil+fiil) sonucu elde edilmitir.
tisiz nesne)

b. Belirtme (ykleme) hli (-i): Babadan kalma tarlay kurua satt. (fiyat)
Anteni atya yerletirip skca balad. (zerine)
hh Szc fiilin etkisinde brakr.
hh Belirtili nesne bu haldedir. Temiz oraplar ekmeceye yerletirdin mi? (iine)
Bu eklerin karln yarn mutlaka yatr.
Kollarn arkadann boynuna sard. d. Bulunma (Kalma) hli (-de):

O kadar ok ykyor ki elleri bembeyaz olmutu. hh Dolayl tmle ve zarf tmleci bu haldedir.
Kaz almalar sonunda ok deerli eserler gn yzne kt. oluk ocuk hep beraber tarlada alyorlard. (dolayl tm-
le)
Son iki rnekte ek, nesne yapmadndan belirtme hal eki deildir.
Uamz saat sekiz otuzda kalkyor. (zarf tmleci)
rnek5:
Otomobilimiz, bembeyaz bir dzlkte yol alyordu. (dolayl
Aadaki cmlelerden hangisinde alt izili szck be- tmle)
lirtme (-i) hl eki almamtr?
Akam saatlerinde hava birden bozuverdi. (Zarf tmleci)
A) Yangn gren btn mahalleli korkuya kapld.
B) Bir anda kendimi telal kalabaln iinde buldum. O yllarda ben bir araba tamirhanesinde alyordum. (do-
C) Gemiini bu eskimi sandklarn iinde aryordu. layl tmle- zarf tmleci)
D) Kopardklar glleri evin deiik yerlerine zenle yerle-
tirmilerdi. Szde mahkemenizin hibir kararn kabul etmiyorum.
E) Sonu bu kadar hznl bitmek zorunda myd filmin.
Son rnekte ek DT ve ZT yapmadndan bulunma hal eki de-
E seeneinde geen sonu szcn inceleyelim. Szck filmin sonu tamla- ildir.
masnn tamlanandr. Dolaysyla ald ek de tamlanan (iyelik) ekidir.

c. Ynelme (Yaklama) hli (-e): saatlerinde almaktan baka bir eyle ilgilenmemelisin.
(zaman)
Uzun zamandr evlere temizlie gidiyordu. (dolayl tmle - Dedem bir oturuta koca bir kuzuyu yermi. (olu biimi)
zarf tmleci)
Bu gidile denizlerimizde balk kalmayacak. (yer)
Blgedeki aylar ekinlere zarar veriyor. (dolayl tmle)
Ban kaldrp, yamur ykl bulutlara bakt. (dolayl tmle)

e. Ayrlma (kma-Uzaklama) hli (-den):
Bu sre ok yeterli deil.
Son rnekte ek, DT ve ZT yapmadndan ynelme hal eki deildir. Bilgisayardan fazla anlamam.
Zavall ocuk aresizlikten ne yapacan bilemedi.
hh Eklendii szce deiik anlamlar da katabilir: Sradan bir gn daha geride braktk.
Haftaya bomba gibi haberle burada olacaz. (zaman) Sorulardan biri hatalym.

Son iki rnekte ek, DT ve ZT yapmadndan ayrlma hal eki Kyn elektrii bir trl balanamam. (Belirli bir kyden
deildir. sz ediliyor.)

Arabann benzini bittii iin yolda kaldk. (Belirli bir arabadan
Benim bildiim Ahmet, ekmeini tatan karr. (kaynak)
sz ediliyor.)
Telatan ne yapacan bilemiyordu. (sebep)
Yolculuk hazrlna akamdan balamt. (zaman)
b. Belirtisiz sim Tamlamas
Onu uzaktan tanrm. (durum)
hh Tamlayann genel, belirsiz bir varlk olduunu bildirir.
hh kinci unsur ek (tamlanan - iyelik eki) alr.

rnek6:
Kitap sevgisi, yllar sonra ona bir kitap dkkn atracakt.
Beklesen de olur, beklemesen de
(Belirsiz bir kitaptan sz ediliyor.)
Ben bir gk kuruum srmal kesende
Gecesi uzun sren karlar-buzlar lkesinde Ressam bu tabloda kuma boyas kullanm.
Hangi ses yrekten arr beni sana (Belirsiz bir kumatan sz ediliyor.)
Geleceim diyorum, takvim sorma bana
smaille ev aletleri satan bir dkknda karlatk.
Ihlamur iek at zaman
(Belirsiz bir evden sz ediliyor.)
Bu dizelerde hl eki alm ka szck kullanlmtr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 rnek7:
kesende, lkesinde, yrekten, beni, sana, bana szcklerinde hl eki vardr. Aadaki cmlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlama-
s kullanlmtr?
A) Eitimini yarda brakp stanbula dnm.

B) Evin odalar kk bir salonun byklndeydi.
6. SM TAMLAMALARI
C) hayatnda byle eyler olur, deyip konuyu geitirdi.
hh Birden fazla ismin birbirini tamamlayarak bek oluturma- D) Annemin iekleri ailemizin bir paras gibidir.
sdr. E) Emekli olduunda byk bir sevin yaamt.
hh Bu tamlamalar iyelik eki gerektirir. Ada isim tamlamas yoktur. Bdeki evin odalar ve salonun bykl be-
lirtili isim tamlamasdr. Ddeki annemin iekleri ve ailemizin bir paras
hh Birinci unsur tamlayan, ikinci unsur tamlanan adn alr. belirtili isim tamlamasdr. Edeki byk bir sevin sfat tamlamasdr. Cde
kullanlan i hayat belirtisiz isim tamlamasdr.
a. Belirtili sim Tamlamas

c. Zincirleme sim Tamlamas
hh Tamlayann belirli bir varlk olduunu bildirir.
hh B
ir isim tamlamasnda tamlayan ya da tamlanann veya
hh Tamlayan -ilgi eki, tamlanan -iyelik eki alr. her ikisinin isim tamlamas olmasdr.
Masann rtsne leke bulam. (Belirli bir masadan sz Yaynevimiz ocuk kitaplar dizisi karmaya karar verdi.
ediliyor.) (tamlayan, isim tamlamas)

Sorusu
retmen
ocuun bak, mer'in yrmesi gibi fiilimsilerle yaplan sz bekleri, isim

tamlamas kabul edilir mi?
Bunlar, dil bilgisi ynyle isim tamlamas gibi grnse de ikinci szckler
isim olmadndan tamlama saylmaz.

ocuun srt antas okulda kaybolmu. 7. SMLERDE KLTME

(tamlanan, isim tamlamas)
hh smin boyut bakmndan daha kk anlam kazanmas-
Cep telefonunun garanti belgesini saklyorum.
dr.
(tamlayan da tamlanan da isim tamlamas)
hh -cik ve ceiz ekleriyle yaplr.
rnek8: Aradnz ky hemen u tepeciin ardnda
Aadaki cmlelerin hangisinde zincirleme isim tamla- Tarlada kendisine bir kulbecik yapm.
mas kullanlmtr? Sular ekildiinde buralarda bir sr adack ortaya kar.
A) Bakr rengi bir k szyordu eve dardan.

B) Kasabann doktoruna muayene oldu. hh Bu eklerin, isimlere farkl anlamlar katt da olur:
C) ehrin darack sokaklarndan araba geemezdi. Mehmetik, imdi de kasaba halkna salk hizmeti veriyor.
D) Gs kafesinde yrei pr pr ediyordu yine. (sevgi)
E) Bana Sen irketimizin bel kemiisin. derdi. Hayvancazn az var dili yok. (acma, efkat)
Baksana, adamcaz zorlukla yryor. (acma, efkat)

A seeneinde bakr rengi- belirtisiz isim tamlamas
B seeneinde kasabann doktoru- belirtili isim tamlamas Bir yazar deil olsa olsa yazarck olabilir. (kmseme,
C seeneinde ehrin darack sokaklar- belirtili isim tamlamas alay)
D seeneinde gs kafesi- belirtisiz isim tamlamas
E seeneinde irketimizin bel kemii- zincirleme isim tamlamas hh Kltmeli isim, kltme anlamndan uzaklaarak somut
varlk ad olabilir.
arpack, Glck, gelincik, bademcik, dipik, Kyceiz
rnek9:
Ne kadar gzelsin Elif, dan kz!
8. SM TAMLAMALARININ ZELLKLER
Derin sszln kokusuz iei! a. Tamlamay oluturan unsurlar isim soylu szcklerden biri
olabilir:
Ve sevinciyle bir byk gelecein
Onlarn evini grmeye gittik. (zamir)
Habercisi gzel, bin yln kz!
Yukardaki drtlkte ka tane ad tamlamas vardr? Adamn iyisi i banda belli olur. (sfat adlam)
Bugnn genleri daha iyi dnebiliyor. (zarf adlam)

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
yi bir tatil iin deniz gibisi yok. (edat adlam)

Dizeler incelendiinde dan kz, sszln korkusuz iei, gelecein ha-
bercisi bin yln kz tamlamalarnn kullanld grlecektir. Alma mazlumun ahn, kar aheste aheste. (nlem adla-
m)

Hayal leminin derinliklerinde yzyorum. (dolayl tmle)

rnek10:
Aadakilerden hangisinde tamlanan adl (zamir) olan Btn kardeler pazar gnleri bir araya gelirdi. (zarf tmleci)
bir ad tamlamas vardr?
Babam o yllarda gece bekisiydi. (yklem)
A) Dndklerim senin de aklna geliyordur.
B) Bunlarn, kimin kitab olduunu bilmiyorum.
c. Tamlayan, tamlanana deiik anlam ilgileriyle baldr.
C) Kimsenin yzne bakacak hali kalmad.
D) Arkadan bylesini herkes sever. p sepeti, bulak deterjan, evrak antas
E) Onun kaprislerini kimse ekemez. (Tamlayan, tamlanann neye yaradn bildirmi.)
Sel felaketi, ykseklik korkusu, mezuniyet treni

Ada senin akln, Bde kimin kitab, Cde kimsenin yz Ede onun kaprisle-
(Tamlayan, tamlanann nedenini bildirmi.)
rini tamlamalarnda zamir, tamlayan grevindedir. D seeneinde arkadan
bylesi tamlamasnda zamir tamlanan durumundadr.
Yourt orbas, pirin pilav, ayva reeli
(Tamlayan tamlanann ham maddesini bildirmi.)
rnek11: d. Belirtili isim tamlamalarnda, tamlayanla tamlanan iir ve

Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ve tamlana- konuma dilinde- yer deitirebilir:
n zamir olan bir isim tamlamas vardr?
Srtna SakaryannTrk tarihi vurulur.(Sakaryann srt)
A) Bunlarn hepsini almak zorunda deiliz. H
er kesi cennetten bir paradr memleketimin. (memleketi-
B) ocuklardan birka bahede oynuyor. min kesi)
C) Herkesin kendine zg bir konuma tarz vardr.
Doruklarnda geziniyorduk en yce dalarn. (dalarn doruk-
D) Kimsenin kimseye yardm edemeyecei bir gnd.
lar)
E) Hangi yollardan getiimi imdi hatrlamyorum.
A seeneinde kullanlan bunlarn hepsini tamlamasnda hem tamlayan hem

tamlanan zamirdir.
rnek12:
Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ve tamlanan
yer deitirmi bir isim tamlamas vardr?
b. Cmle iinde her trl ge olarak kullanlabilir: A) inde nergis sakl iirleri vard dalarn.
Kahvenin ekeri mmknse orta olsun. (zne) B) Byk ehrin insanlar genelde yalnzdr.
C) ayn kenarndan gidip eski ta kprden getik.
B
u dkknda ocuk gereleri bulamazsnz. (belirtisiz nes-
ne) D) Hallarn, kilimlerin desenleri bir harikayd.
E) Esmer tenli ince olann elinde bir para ekmek vard.

ocuklar gizlilik kavramn zamanla renirler. (belirtili nes-
ne) A seeneindeki inde nergis sakl iirleri vard dalarn cmlesinde dalarn
iinde tamlamasnn unsurlar yer deitirilerek kullanlmtr.

e. Tamlayan ya da tamlanan birden fazla olabilir. Baka bir

rnek14:
deyile tamlayan ya da tamlanan ortak olabilir.
Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas bir s-
Firmamzn alanlar da mterileri de uygulamadan mem-
fat tarafndan nitelenmitir?
nun kald.
A) Evin en kk odasn kiler yaptlar.
(Tamlayan ortak kullanlm.)
B) Tereyal pirin pilav bana pek ar geldi.
Bizim evde yallarn ve ocuklarn fikirlerine deer verilir.
C) amurlu ayaklaryla ieriye dald.
(Tamlanan ortak kullanlm.) D) Byk kentin sorunlar da byk oluyor.
ocuklarn ve yetikinlerin istekleri birbirinden farkldr. E) nsan, kendi eyleminin klesidir.
(Tamlanan ortak kullanlm.)
Kymn yollar, evleri, camisi hi deimemi. Belirtisiz isim tamlamalarndan nce gelen sfat, tamlamann sfat olur. B see-
neinde "tereyal" szc, "pirin pilav" tamlamasnn sfatdr.
(tamlayan ortak kullanlm.)
f. Tamlama ya da onu oluturan unsurlar sfat alabilir:

Yorgun gnlerin akamnda kendimi ba evine atardm. g. Tamlayan zamirse- debilir:
(Tamlayan sfat alm.) imiz ksa srede bitmezdi. (bizim)
Haftann her gnne ayr bir iek ismi verdim.

hh Anlam belirsizleecekse zamir drlmemelidir.
(Tamlanan sfat alm.)
steklerini her zaman yerine getirdik. (senin mi onun mu, be-
Her insann bir yks vardr.
lirsiz)
(Hem tamlayan hem tamlanan sfat alm.)
Kk insanlarn byk umutlar olabilir.
(Hem tamlayan hem tamlanan sfat alm.)
h. Tamlayan zamirse- tamlanan eki debilir:

Senin kz tiyatro kursuna yazlm. (kz-n)
rnek13:
Benim araba yine arza yapt. (araba-m)
Aadaki cmlelerin hangisinde ad tamlamasnn hem
tamlayan hem tamlanan bir sfatla nitelenmitir?
A) Yarmaclarn heyecanl halleri konuklarn gznden

kamyordu.
i. Tamlanan debilir.
B) Panelde eski dncelerin farkl yorumlarn dinledik.
Drtnala gelip Uzak Asya'dan
C) Yal adamn ocuklar, bayramda babalarn ziyarete
Akdeniz'e bir ksrak ba gibi uzanan
gitti.
D) nsan topluluklarnn gelimesi edebiyatn ilerlemesine Bu memleket, bizim.
baldr. (bizim memleketimiz)
E) Penceresinden kavak aalar grnen bir salk oca-
nda alyordum.
B seeneindeki cmlede yeni dncelerin farkl yorumlarn tamlamasnda

koyu renkle belirtilen szckler sfattr. lki tamlayan, ikincisi tamlanan nite-
lemitir.

rnek15: simlerin Farkl Kelime Trne Gemesi
Aadakilerin hangisinde tamlanan dm bir isim hh sim, bir varl, kavram ya da durumu karlamadnda
tamlamas vardr? baka bir szck trne gemi saylr.
A) Yolculardan biri otobsten inmek istediini syleyince Melek insan Fatma Doruyu saygyla anyoruz.
ortalk kart. (Melek szc ad nitelediinden sfat olmu.)

B) Kadncaz byk kzn uurlarken gzyalarna hkim
O, bu dnyaya ocuk geldi, bu dnyadan ocuk ayrld.
olamad.
(ocuk szc eylemi nitelediinden zarf olmu.)
C) Yetkililer snav sonularnn bu ay iinde aklanacan
sylyor. Iktan gzlerim kamat.
D) Kitaplkta bir rastlant sonucu bulduum eski kitap dede- (Ik szc neden bildirdiinden zarf olmu.)
minmi.
E) Onun gelecei gn nceden renirsem onu karla-
maya giderim.
D seeneinde geen eski kitap dedeminmi ifadesinde tamlanan dm-

tr. Tamlamann btn hali dedemin kitabym biimindedir.
rnek16:
Benim hibir ykmde nceden belirlenmi bir iskelet olma-
d. Roman zerinde istediim zaman alabilmeme karn,
j. Tamlanan say, belgisizlik ya da soru bildirdiinde -den
yknn eref saatini beklemem gerekirdi hep. Masann
eki, tamlayan (ilgi) eki yerine kullanlabilir: bana oturup "Biraz yk alaym." diyemedim hi. Buna
iirlerinizden birkan okudum. (belgisizlik) kalktmda ise altn imzalamayacam ok kt metinler
yazdm grdm.
Adaylardan ikisi yarmadan ekildi. (say)
Bu parada aadakilerden hangisi yoktur?
Sence bu gmleklerden hangisini almalym? (soru)
A) Zincirleme isim tamlamas
B) Tamlayanyla tamlanannn arasna szck girmi isim
tamlamas
C) Ynelme hl eki alm isim
D) Tamlayan ortak kullanlm isim tamlamas
k. Belirtisiz isim tamlamas eklinde oluan kimi birleik isim-
lerin tamlanan (iyelik) eki anmtr: E) Yaln halde isim
A seeneine, yknn eref saati ifadesinden,
Topkap(s), Beikta(), Saraybahe(si) B seeneine, benim hibir ykmde ifadesinden,
C seeneine, zerinde ifadesinden,
E seeneine, roman ve yk szcklerinden ulalabilir.
Sorusu
retmen
sim tamlamalar baka bir szck tr olarak kullanlabilir mi?

Sfat ve zarf olarak kullanlabilir:
Gmleimin cebine koymu olmalym. (isim)
Sznn eri bir insan, ata miras geleneklere sahip kar. (sfat)
Bayram ertesi yeniden greceiz. (zarf)

SZCK TRLER / simler (Adlar) Konu Testi - 1
1. Sesin nerde kald, her gnk sesin, 5. Aadakilerin hangisinde tamlayan sfat tamlamas
I olan bir ad tamlamas vardr?
Unutulmu gzel arklar iin A) Yukar katn pencerelerinden biri ald.

II B) Ahmet Bey, bann stnde bir dnya paralanm gi-
Bu kar gecesinde uzaktan, yoldan, biydi.
III C) Olunun bezginlii, yorgunluu o gnlerde balad.
Rzgr gibi t eski Anadolu'dan D) imdiden ortala baharn kokusu yaylmaya balad.
IV E) Saksdaki karanfillerin incecik yapraklar vard.
Sesin nerde kald? Kar iindesin!
V
iirde numaralanm szcklerden hangisi isim deil-
dir?

6. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas yok-
tur?
A) Bu balkondan Ankarann manzarasn seyredebilirsi-

niz.
2. Aadakilerden hangisinde tamlayan ile tamlanan B) htiyar annesi ve babas onun yolunu gzlyordu.
yer deitirmi isim tamlamas vardr?
C) Her sabah en az yarm saat spor yapmaya alrm.
A) Titrek bir mum kadar mahzun. D) Evin nne geldiimizde ierden sesler geldiini fark
B) Akamn yorgunluu kaplad iimi. ettik.
C) Gn olur gn stmzden. E) Dardan gelen sere sesleri, iinde yaama sevinci
D) Yreimde yenilginin acsyla yayorum. uyandrd.
E) Hl dilimdedir tuzu denizlerin.
3. Yeil trbesini gezdik dn akam 7. Aadaki cmlelerde geen isim tamlamalarndan

hangisi, dierlerinden farkldr?
Duyduk bir musiki gibi zamandan
inilere sinmi Kur'an sesini A) Kilimlerimizin desenleri, kltrmz yanstr.
Fetih gnlerinin saf neesini B) Muhtarlarn yetkileri artrlacakm.
Yukardaki drtlkte ka tane ad tamlamas vardr? C) Hafta sonunda bu koru ok kalabalk olur.
D) Kimsenin malnda gzm yok, derdi her zaman.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
E) Derginin sayfalarn evirdike aknlm artyordu.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde -dan, -den kma 8. Aadaki cmlelerin hangisinde topluluk ismi yoktur?
(ayrlma) hal eki farkl bir grevde kullanlmtr? A) Bugn toplanan meclis yeni kararlar ald.
A) Bunlar krtasiyeden almtk. B) O da ailemizin yakn dostlarndan biridir.
B) rencilerden birka devini yapmam. C) Orman yangnlar tm insanlar zyor.
C) Zil alnca snftan kmayn ltfen! D) Futbolcular matan sonra galibiyet turu attlar.
D) Tm bunlar babamdan rendim ben. E) Elinde bir buketle birden karma kvermesin mi?
E) Kitaptan birka soru daha zdm.

9. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayanyla tamlanan 13. Aadakilerin hangisinde belirtisiz isim tamlamas
yer deitirmi bir isim tamlamas vardr? baka bir ismin sfat olarak kullanlmtr?
A) Uykusunu karmsn gndzn A) Bebein deniz mavisi gzleri vard.

Oysa ne yerdesin, ne gkyznde B) Denizin azgn dalgalar korkutmutu beni.
B) Marur bir kvlcm grnce seni C) Da kylerinin yollarnda atlarla ilerliyorduk.
Ban alp gitmi karanlklara D) Okulun ilk gn herkeste bir heyecan vard.
C) Mehtab beklemi seneler boyu E) Adam, ekmeini ayakkabclkta kazanyormu.
Yreinde duymu hep o korkuyu

D) Ardna baknca gaml bir akam
14. Ya byk ehirlerin birinde
Duymu tenhalarnda alan arky
Geziniyor kalabalk duraklarda
E) Ey yllardr iimde beslediim kanarya
Ya yurdun uzak bir yerinde
Senin o sulu sepken yeil gzlerin var ya
Kahve, otel kesinde
Nereye gitse bu akam vakti
Ellerini ceplerine sokuyor
10. Aadaki cmlelerin hangisinde soyut isim vardr? Yukardaki dizelerde hal eki alm ka szck kullanl-
mtr?
A) Gk sar, toprak sar, plak aalar sar
B) Yemein kokusu btn evi, baheyi sarmt. A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
C) Kardeim imek sesinden korkuya kaplmt.

D) ocuklar top oynarken mutfan camn krmlar.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde, tamlayan ile tamla-
E) Kitabn kapana aaca trmanan bir ocuk koymular.
nan yer deitirmi bir isim tamlamas vardr?
A) Boyas dklmt kydeki eski evimizin.

B) Kasabadaki zm enliklerine gidiyoruz.
C) Gecenin koyu karanl rtmt her eyi.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde belirtili isim tamla-
mas yoktur? D) Trke retmeninin szlerini hatrlad birden.
E) Kalbinin sesini dinlemekten bir an olsun vazgeme!
A) Bu gzel mahallenin insanlar, huzur doluydu.
B) Yaz scaklar da yava yava kayboluyordu.
C) Gemiin izlerini hayatndan silmeye kararlyd.
16. Bolukta dnen yldz
D) Ankara sokaklar, mevsimin ilk kar ile rtlmt.
Ik k blnd.
E) airin hikyelerini de byk bir beeniyle okudum.
Renkli maytaplar gibi
ocuun stne dkld.
ocuk hemen uyudu
Uykusunda gld.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ile tamla- Yukardaki dizeler iin aadakilerden hangisi yanl-
nan arasna sfat girmi bir isim tamlamas vardr? tr?
A) Hayatmn en mutlu gnn bana yaattnz. A) Belirtili isim tamlamas vardr.

B) Yaz mevsiminin kurak gemesi iftiyi zd. B) Hal eki alm isimler vardr.
C) Televizyon kumandasnn pillerini deitirdim. C) Somut szck kullanlmamtr.
D) Krmz gmleimin lekesi kmam. D) oul eki alan szck kullanlmtr.
E) Dalarn arasndan sizin kynze doru yryorduk. E) Sfat tamlamas vardr.
16. C 15. A 14. E 13. A 12. A 11. B 10. C 9. A 8. D 7. C 6. C 5. E 4. B 3. B 2. E 1. B Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde dierlerinden farkl 5. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayan ile tamlanan
bir isim tamlamas kullanlmtr? yer deitirmi bir isim tamlamas vardr?
A) mrmzn yars uykuda geiyor. A) Bilirsin bir yrein nasl tututuunu

B) Mahalle bakkalnn alarm gecenin sessizliini blm- Yldrmn bir kula nerde bulutuunu
t. B) O benim yreimdir, bir garip hakandr o
C) Askerden gelir gelmez fabrikann bana gemitim. Her hcresi binlerce iek akan kandr o
D) Elindekinin kymetini bilmezsen mutlu olamazsn. C) Bulduun kelerde istersen diz kuruna
E) Adamn byklar sigaradan dolay sararmt. Atn her kapdan kacam karna
D) Geince, ayaklar titriyor kprlerin
Sokaklar, gesin diye saklyor gndzn
2. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayan ile tamlanan E) Duyunca bir yapran bir dal setiini
yer deitirmi isim tamlamas vardr? Bahemdeki aalar atee dnyor
A) Yreim cehennemi tayan uslu hamal

Gidince akrep oldu beynimde her ihtimal
6. Aadaki cmlelerden hangisinde -ck, -cik eki eklen-
B) Azrail tabama brakmadan lm
dii szce tekilerden farkl bir anlam katmtr?
Glmn dedeleri, verin bana glm
A) e gittiinde kimsecikler gelmemi olurdu.
C) Ayamda nalnlar, samda aklar ate
B) Snava hazrlanrken o kitap elinden hi drme-
Elbiselerim ate, evler, sokaklar ate
di.
D) Karanlk bir odada gsterin bana onu
C) Eline bir kutucuk alm, ne bulsa iine koyuyordu.
Grmesin gzlerimin kpkzl olduunu
D) Ayaklarn dereciin buz gibi suyunda serinletiyordu.
E) En berrak denizini verdim sana mrmn
E) Yamur sonras evin nnde bir glck olumutu.
Dilediince ykan sularnda gnlmn
7. Aataki btn iekler, doludan dklm.

3. Aadaki cmlelerin hangisinde soyut bir ad, ald Aadakilerin hangisinde -den, -dan eki alt izili
ekle yine soyut bir anlam kazanmtr? szckteki ileviyle kullanlmtr?
A) Savata da ilense bu su, kabul edilemez. A) Bu filmi daha nce izlemiti ama bizimle yeniden izle-
di.
B) ocuun kafasndan geen eytanlklar, yznden
okunuyor. B) Bu mahallede yllardan beri su sknts ekiliyormu.
C) Ormanlk bir alanda yol alyorduk. C) Maddi durumlarnn gnden gne dzeldii fark edili-
yordu.
D) Eskiden, yolculuklar daha zor olurdu.
D) Bu ehirde insann can skntdan patlar.
E) Bebein yzndeki sarlk hemen fark ediliyordu.
E) Hafiften bir rzgr balad biz de evlerimize dndk.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ile tamla- 8. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas var-
nan arasna sfat girmi bir isim tamlamas kullanl- dr?
mtr?
A) Geldiklerini grnce saygyla ayaa kalkp glmsedi.
A) Size aklmdaki en gzel masallar anlatacam. B) Grevli bir eliyle dary gstererek sylemiti bu
B) Bu kibriti odaya kimin koyduunu bulmalydm. sz.
C) mrmn getii sahilden gittike uzaklayordum. C) Gne tllerin arasndan szarak ieri szld.
D) K kapya dayanrsa souklarda halimiz ne olur? D) nsan evde bo oturduka daha da bunalyor.
E) Dedemin kk srprizleri de olmasa ky skc olurdu. E) Dehete kaplmtm, hzla yerimden kalktm.

9. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas yok- 13. Aadakilerden hangisinde isim tamlamas kullanl-
tur? mamtr?
A) lk romanlarmz bu gelenein izlerini tamaktadr. A) Alak bir set zerinde baheye alan iki eskimi kap
B) Zamannn ounu arkadalaryla beraber geiriyor. vard.
C) Artk, geici ltlarn peinde komaktan yorulmutu. B) Akamlar, arka sokaklardaki miskin kedileri okardk
seninle.
D) Ben, kolaylkla baarabildiim eyleri yapmak istedim.
C) Bir ikindi vakti anszn kara bulutlar kaplad masmavi
E) Gnein altnda gzlerimi bir sre ksmak zorunda kal-
gkyzn.
dm.
D) Genlerden biri fkeli kalabal yararak ne kmaya
alyordu.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde dierlerinden farkl E) Eski semtler, zarif sahiplerinin hatralaryla mesut ya-
bir isim tamlamas kullanlmtr? yordu.
A) Hali kylarnn sokaklar birbirine benzer.

14. Hepsi gzeldi; kar, tipi, frtna
B) Onun fikri benim iin her zaman deerlidir.
Gnlerin geii ard ardna
C) Annemin arkadalar olup biteni merak etmiti.
Hasretim bir kanat akrtsna
D) Kitaplarmn ounu renciyken almtm.
Mavi gkte kular yine uar m
E) Zamann ounu eski eserleri okumaya ayrm.
Bu drtlkte aadakilerden hangisi yoktur?
A) Sfat tamlamas
11. Benim iirde denemek istediim yol, dier airlerinkinden B) Yansma kelime
I II C) Mecaz anlaml kelime
ok farkl. Benim amacm, halk airinin dayand halk kl- D) sim tamlamas
III E) kileme
trne eilmek, onun bu kaynaktan faydaland gibi fay-
IV V 15. Aadakilerden hangisinde alt izili szcn ald
dalanmak. "-i" taks ilevi bakmndan farkldr?
Yukarda numaralandrlm szcklerden hangi ikisi
A) Yamur bulutlar sarmt ufku.
isimdir?
B) Dilinde eski bir arknn szleri.
A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III.
C) Ku cvltlar sard her yeri.
D) II. ve IV. E) III. ve V.
D) Artk hayatn tad kalmamt.
E) Filmin sonu ok farkl bitiyor.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayanyla tamla-

nan arasna sfat girmi bir isim tamlamas kullanlm-
16. Tr adlar ayn trden birok varlk iin kullanlabilecei
tr?
gibi bir tek varlk iin de kullanlabilir.
A) Odann aralk kapsndan kolumu uzatp atm. Aadakilerin hangisinde alt izili tr ad, o trn ta-
B) Hafta sonunda ocuklarla gnlmce elenmeyi d- mamn kapsayacak ekilde kullanlmtr?
nyorum.
A) Bu kaza scak suda ykamamalsn.
C) Babam, en gzel hediyeleri hep en kmze geti-
B) Vazodaki kurumu glleri pe att.
rirdi.
C) iek uygun ortamn bulursa byr gider.
D) Yamurun iddeti artnca kendimize bir korunak bul-
D) Kpek sahibini tand ve yanna kotu.
duk.
E) Zavall kedinin kuyruu kapya skm.
E) Burada kimsenin kapsn kilitli bulmak mmkn deil.
16. C 15. A 14. C 13. B 12. A 11. A 10. A 9. D 8. C 7. D 6. A 5. D 4. E 3. B 2. E 1. B Cevaplar

SMLER (ADLAR) Konu Testi - 3
1. Aadakilerden hangisinde bulunma hl eki alm 5. Aadaki cmlelerin hangisinde -den (-dan) eki, te-
szck dierlerinden farkl bir grevde kullanlmtr? kilerden farkl bir anlamda kullanlmtr?
A) Bu mahallede eski komuluk ilikisi aynen devam etti- A) Kardaki pastaneden iki simit alver.
riliyor. B) Eskiden insanlar kzamktan lyormu.
B) Babilin asma bahelerinde iki kz yryordu. C) Sokaktan geen bir satc olay grm.
C) Souk bir aralk gecesinde rastlamtm ona. D) Bugn okuldan seni ablan alacak.
D) ehrin dnda kendisine kk bir arsa satn ald. E) Kirazlar aacn dallarndan yere sarkyordu.
E) Sen, daima kalbimin en mstesna kesinde olacak-
sn.
6. I. Uzaktan kyn minaresi gzkt.

II. Mangann komutan, esire su verilmesini istedi.
III. ocuklarn bakmn anneanneleri stlenmiti.
2. Erzurum yresinin trklerini derlemi kitabnda. Numaralanm cmlelerde isim tamlamalar cmlenin
Aadakilerin hangisinde bu cmledekiyle benzer bir hangi gesi olarak kullanlmtr?
tamlama vardr? I. II. III.
A) pekli kumalarn hrts kulaklarn trmalyordu. A) zne zne Nesne
B) Yaadmz evrenin kirlenmesine izin veremeyiz. B) Nesne Dolayl zne
C) Macera romanlarn dierlerinden ok severim. Tmle
D) Otobs durann yanndaki yeil ev bizimdir. C) Dolayl Nesne Nesne
E) Hangi yollardan getiimizi imdi hatrlamyorum. Tmle
D) zne Nesne zne

E) Nesne zne zne
3. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas var-

dr?
A) Kahvalt iin scak pide yaptrmt. 7. Aadaki dizelerin hangisinde hl eklerinden herhan-
gi birine yer verilmemitir?
B) Ksa srsn istiyor bu srgn.
C) Sabah zil sesiyle uyandlar. A) Sende sevgidir zaman ve Leyla'dr
D) Mutlu eden bir bekleyii yaamak, gzeldi. B) Kulak ver, tkenmeyen feryadma
E) Temiz hava insana ferahlk veriyordu. C) Ey, dikenli yollar gkyzne balayan
D) Bir hayali dilberin ehresinde parlayan
E) Sen ki gzel gzlerin belki en bysn
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck tre- 8. Aadaki cmlelerin hangisinde hem topluluk ad
mi deildir? hem de soyut ad kullanlmtr?
A) Boazdan geen dev gemi az daha faciaya sebep olu- A) Hasan avu, taburun gzlerindeki cesareti grebili-
yordu. yordu.
B) u bizim ak dediimiz, iimizde gstermelik eme. B) Bilinsiz kesim ormanlarmz yok ediyor.
C) Btn dnyay sevgiyle kucaklayacak bir gnl vard. C) Ynetim deitikten sonra gazetenin sat artt.
D) Uykum nasl olsa bir kelebein mrne denktir. D) Kaldrma oturmu bir gen kz geleni gideni seyredi-
E) Alklara tutunarak yrd genliim. yordu.
E) Elindeki buketi bahe duvarna brakp, uzaklat.

SMLER (ADLAR) Konu Testi - 3
9. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme (tekrar gru- 13. imden bir paray koparp gtryor
bu) ad olarak kullanlmtr? Ve hicrn sis misali, her yanm bryor
A) Akama doru kalabalk yava yava dald. Mehtabm, yldz gibi ssle kkllerini
B) Malda mlkte gz olacak birine benzemiyordu. Koklayaym kalbimde yeeren gllerini
C) rili ufakl hayvanlar, pazarda grcye kmt. Islanm sinesine ekiver bir baharn
D) Onlar parkta sarma dola yrrken grdm. Uyandr arksyla beni, kanaryalarn
E) Doru drst bir ie girmeden sana kz yok, dediler. Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi syle-
nemez?
A) Tamlayan ile tamlanan yer deitirmi isim tamlama-

10. Aadakilerden hangisinde tamlayan tamlananndan lar vardr.
nce sylenmi bir isim tamlamas vardr? B) smin btn durumlarna rnek olacak szckler kulla-
nlmtr.
A) lkemizde oldum olas macera romanlarnn okuyucu-
su oktur. C) Somut isim vardr.
D) Tamlanan sfatla nitelenmi isim tamlamas vardr.
B) Okul mdrlerine baarlarndan dolay dl verildi.
E) Kltme eki alm isim kullanlmtr.
C) Saryerin en gzel caddelerinden birinde dkkn a-
m.
D) Scakl ortal yakmaya balamt temmuz gnei- 14. Zamirler de isim tamlamasnda tamlayan ve tamlanan ola-
nin. rak grev alabilir.
E) Kafasna esince sahile iner saatlerce deniz kysnda Aadakilerden hangisinde bu aklamay rnekleyen
dolard. bir tamlama kullanlmtr?
A) Onun kardei yllar nce bu kyde retmenlik yap-

m.
11. Aadakilerin hangisinde bir isim tamlamas bir sfat-
B) Olay yerinde byk bir kalabalk toplanmt.
la nitelenmitir?
C) Arabada unutulan bavulu ne yapacaklarn bilemediler.
A) Sarho gemiler geiyordu aktan gece vakitleri.
D) Kapnn nnde yal bir adam duruyordu.
B) Herkesin bir hikyesi yok mudur aslnda yrek parala-
E) Otobs duranda bizden baka kimse yoktu.
yan.
C) Serin bir sonbahar akamnda gidiinle kavrulmutum.
D) Yal adamn vefasz ocuklar sonunda bunu da yap-
15. Aadakilerden hangisinde -den/-dan hal eki, ekim
eki grevinden syrlarak yapm eki olmutur?
mt.
E) Ku kafesini andran garip bir yapnn nnde durduk. A) inizden birinde benim bir emanetim olacakt.
B) Korkudan ne diyeceini bilmez haldeydi.
C) ten bir glmseme bile kalp kazanmak iin yeterlidir.
12. Aadaki cmlelerde geen birleik adlardan hangisi, D) Skntdan patlamak zereyken imdadma yetitin.
iki adn birlemesiyle olumutur?
E) Radyodan yaplan anonsla hayat deimiti.
A) Karanlkta ate bceklerinin gsterisi tarif edilemeye-
cek kadar gzeldi.
16. Aadakilerin hangisinde farkl trde bir ad tamlama-
B) Olu, akam eve gelirken kendisine bir yapboz almas-
s vardr?
n istemi.
C) Genliimde mahalle takmnda sa bek mevkisinde A) Mercimek orbasn ok beenmitim.
oynuyordum. B) ehir hayatndan uzaklamak istiyorum.
D) Bu yrede krmz pullu alabalklarn olduu doru mu? C) Kan davas yznden buralara gelmiler.
E) Daha nce birok operasyonu bizzat kendisinin ynet- D) steklerinin sonu gelmek bilmiyordu.
tiini biliyorum. E) Gnl yaras baka eye benzemez.
16. D 15. C 14. A 13. E 12. A 11. C 10. D 9. B 8. A 7. E 6. A 5. B 4. B 3. B 2. D 1. B Cevaplar
16. D 15. C 14. A 13. E 12. A 11. C 10. D 9. B 8. A 7. E 6. A 5. B 4. B 3. C 2. D 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
SZCK TRLER
Zamirler (Adllar) 20
hhZAMRLER (ADILLAR) hh Tamlayan ekini alabilirler ama iyelik ekini alamazlar.
Ben irkete ilk geldiim zamanlar hibir ey bilmiyordum.

Zayf, kuru, gen adam titrek sesle anlatmaya balad:
Ben bir daha Almanyaya gitmek istemiyorum. Orada kimse Sana iyi bir gelecek salamak iin elimden geleni yapacam.
beni anlamyor. Herkes benden kayor. Kiminle dost olmaya Onun bugnlerde kimselere syleyemedii bir derdi var.
alsam benden uzaklayor. Oysa ben kimseye ktlk etme-
dim ki! Emin olun siz u an burada beni dinliyorsunuz ya dn- Bu civar da bizim kk de bir arsamz olacakt.
yalar benim oldu. Burada her eye ramen scaklk var. nsan
kendini yalnz hissetmiyor. Bu kurumda sizden daha yetkili biri var m?
Onu dikkatle dinleyen bayan, glmseyerek:

Elimizdeki btn deliller onlarn haksz olduunu gsteriyor.
Hangimiz yalnz deil ki! Kimi bunu saklyor, kimiyse sylyor
tek fark bu. Kendimi hep yalnz hissettim.
hh Cmle iinde gerektike adlarn yerini tutan onlara elilik

hh Kendi zamiri aslnda dnllk bildiren kii zamiridir.
eden szcklere zamir denir.
Yalnz bana da kullanlabilir, zneyle birlikte de. zneyle
hh Adlar varlklar tanmlayan szcklerdir, zamirler ise varlkla-
birlikte kullanldnda pekitirme grevi stlenir.
rn ad deil o adlara geici olarak elilik eden, onlarn yerini
tutan szcklerdir. Kendine geldikten sonra akn akn etrafna baknd.(Yal-
nz bana kullanlm.)
hh Zamirlerin kendi balarna anlamlar yoktur, tmcelerin dn-
da hibir kavram dorudan doruya vermezler.
Bunu pekl siz kendiniz de sorabilirsiniz. (zneyi pekitir-
hh Zamir hangi ismin yerini tutuyorsa anlam o adla ilgisi srasn- me greviyle kullanlm.)
da belirir, kavranr.
hh Fiilin zneye dnn anlatr. Yani ii yapan kii ayn za-

manda iten etkilenendir. Bir iin yalnz bana, yardm al-
A. SZCK BMNDEK ZAMRLER madan yapld anlam kar.
a. Kii Zamirleri Bugnlerde kendini iyice braktn.
hh Kii isimlerinin yerini tutan szcklerdir. Kendini olan biten her eyden sorumlu hissediyor.
Sorusu
retmen
"kendi" zamiri ahs ekleriyle birlikte kullanldnda anla-

tm bozukluu olur mu?
Pekitirme grevi stlendii iin anlatm bozukluu olmaz.

SZCK TRLER / Zamirler (Adllar)
hh Dnllk zamiri kendi ahslara gre u ekilde ekimle- b. aret Zamirleri

nir.
hh Kii isimleri dndaki btn nesne ve kavram isimlerinin yeri-
Kendim
ni iaret anlamyla tutan kelimelere iaret zamiri denir.
Kendin
hh H
em ismi iaret etmek hem de isimin yerini tutmak ilevini
Kendi / kendisi stlenirler.
Kendimiz nceden orak, kara kuru, deersiz bir toprak parasyd.
Kendiniz
uradan iki kilo ilek al da eve gtrelim.
Kendileri
Beriki sende kalsn.
Bura bana pek yabanc gelmedi.

yelik eki almadan tamlayan olabilir. Bu durumda belirtili isim
tamlamas saylr: ura nasl?
Kendi elimle getireceime sz veriyorum. Ora daha iyi.
Sana bu ktl yapan ben deilim ki kendi arkadan! uras yakn saylr.
Kendi babas bile onu evden atmaya kalkm.
Oras ok uzak.
Bir gn kendi evimizde oturma hayalleri kuruyorduk.
ylesi de doru olmaz ki.
Bu sene stajlarnz kendi okulunuzda yapacaksnz.
ylelerinden her zaman kaarm.
Kendi planlar olan insanlarn bakalarna ihtiyac yoktur.
hh bu, u, o iaret zamirleriyle yaplan byle, yle, yle sz-

rnek1: ckleri de iaret zamiri olarak kullanlabilir:
Kimi zamirler, zneyi pekitirerek belirtilir. Bunlar tek ba- Bylesini grmedi senden nce gzlerim.
larna asl ahs zamirlerinin yerini tutabildikleri gibi onlarla
birlikte kullanlabilir. yle oturmaz msnz?
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamaya uygun ylelerinden uzak dur!

bir zamir vardr?
A) Anlatlanlara pek inanasm gelmedi. Uyar

B) Yapt her eyi kendi azyla itiraf etti.
o ve onlar szckleri kii adnn yerini tuttuklarnda
C) Ece, tatile bizimle geleceini syledi. kii, kii dnda herhangi bir varlk ya da nesne adnn
D) Sen, bu olayda benim bir suumu gryor musun? yerini tuttuklarnda iaret zamiri olurlar.
E) Bu ehir, sizinkinden daha temiz.
O, sahnede kendinden geebilecek kadar mzie k-
t. (Kii Zamiri)
A seeneinde szck dzeyinde zamir yoktur. C seeneinde bizimle szc
ahs zamiridir. D seeneinde sen ve benim szckleri ahs zamiridir. E see- O, sahnede olmas gereken en nemli malzemeydi.
neinde sizinkinden szc ahs zamiridir. B seeneinde kullanlan kendi
(aret Zamiri)
szc, o ahs zamirinin yerini tutmutur.

Uyar rnek3:
aret szcklerinin yaln ve tekil ekilleri (bu, u, o) iaret Aadaki cmlelerin hangisinde iaret adl kullanlm-
tr?
zamiri olup da cmlede bir adn nnde kullanlrsa araya
mutlaka virgl (,) iareti konur. Aksi halde anlam karkl A) Bu yol u sokaa kar.
ortaya kar. B) teki okullarda bu sistem var.

C) Buna cesaret derler ite.
O aalar bugn budayacak. (aret sfat)
D) Bu gzellik kimsede yoktur.
O, aalar bugn budayacak. (ahs zamiri)
E) teki evleri de ziyaret ettik
A seeneinde u sokak, B seeneinde bu sistem, D seeneinde bu gzel-

lik, E seeneinde teki evler ifadelerinden koyu yazlm szckler sfattr. C
seeneinde kullanlan buna kelimesi iaret zamiridir.
rnek2:
O szc, aadakilerin hangisinde kii zamiri ola-
rak kullanlmtr?
hh Aadaki kelimeler de hem iaret zamiri hem de sfat olarak
A) Onu yllar nce depoya kaldrdk. kullanlabilir.
B) O adamn syledikleri inandrc deildi. teki tekini bana ver.

C) Onu da armtk, ama gelmedi. Beriki Beriki sende kalsn.
D) O an aknlktan kk dilimi yuttum. Bylesi Bylesi, insan rahatsz eder. zamir
E) Onu tamir edersen birka yl daha kullanrsn. ylesi ylesi de doru olmaz ki.
ylesi ylesinden her zaman kaarm.

A seeneinde kullanlan zamir insan kastetmiyor. aret zamiridir.

B seeneinde kullanlan szck iaret sfatdr.
teki teki kitab ver.
C seeneinde arlan ama gelmeyen bir insan olmal. Kii zamiridir.
Beriki Beriki kaset sende kalsn.
D seeneinde kullanlan szck iaret sfatdr.
Bylesi Bylesi davranlar. sfat
E seeneinde tamir edilebilen bir nesneden bahsediliyor, insan olmaz. aret
zamiridir.
ylesi ylesi bir tarzla yapmak.
ylesi ylesi insanlardan.


Hepsini tekrar ardlar.

rnek4:
Aadaki cmlelerin hangisinde virgl kullanlmad iin Kimi de gelmeyi hi dnmedi.
anlam belirsizliine yol aan bir szck kullanlmtr?
Tamamndan sen sorumlusun.
A) Ne zamandr yle doyasya glmemiti.
B) Bu ehir iyi gelmemiti bykbabama. Herkes byle dnmez.

C) Anahtar u elime verebilir misin?
ardan ne kadar teberi aldn?
D) O gn deil, btn bir hayatn kurtarmann derdindeydi.
E) Hangi aile ocuunun kt olmasn ister ki?

Birka dn de gelmiti.
D seeneinde o szcnden sonra virgl konursa, bu szck eylemi yapan Bazlar bu sabah gelmeyi dndler.
(zne) olur. Bu durumda o szc zamir olur. Virgl konmadan kullanld iin
o gn biiminde iaret sfat olarak da anlalabilir. Biri yer biri bakar; kyamet ondan kopar.
nsanlarn pek ou bu konuda bilinsizdir.
alanlarn pek az hak ettiini alr.

c. Belgisiz Zamirler
hh simlerin yerini belgisizlik yoluyla tutar. Elindekilerin tmn yere brak.
hh Belgisizlik, ismin ya da niceliin belli olmama durumudur.

Btnn grmeden bir ey diyemem.
zlediklerimin hepsi birbirinden srkleyiciydi.
Bir ksmn grmekle karar verilmez.

u dnyada her birimiz alnmzn teriyle ekmeimizi kar-
mak zorundayz.
Her biri ayr zellikler tar.
Anadoluda yaayan oymaklardan bazs geleneklerini hl

Bakasnn yerine konuamam.
devam ettiriyor.
Hibiri bunu uygun grmez.

Kimse bu sorumluluu stlenmek istememiti.
Kimi trk dinler, kimi de ark. Falann filnn ne dedii nemli deil.

Okurlarn-n o-u kaln kitaplardan holanmyor.

rnek5:
T.yan T.nan
I. Kimi benim gibi sever gnlden
II. Baz duygular kelimelere smaz
Taraftar-n bir-i, birden sahaya frlad.
III. Hanginiz sevebilir benim kadar
IV. Ka bahar gz oldu yorgun gnlmde T.yan T.nan
V. Her gelen bir yara at da gitti
Kimi-n-in para-s-, Kim-i-n-in dua-s- gerekir.
Numaralanm cmlelerin hangisinde belgisiz zamir
kullanlmtr? T.yan T.nan T.yan T.nan
B seeneindeki baz szc iaret sfat,
C seeneindeki hanginiz szc soru zamiri,
D seeneindeki ka szc soru sfat
E seeneindeki her szc belgisiz sfat olarak kullanlmtr.

rnek6:
A seeneindeki kimi szc bir adn yerini belli belirsiz tuttuundan belgisiz
zamirdir. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz zamir kullanl-
mtr?
A) Sana oraya gitmemeni sylemitim.
B) Bunlardan hangisini alacam ardm.
hh Belgisiz zamirler ad tamlamalarnda tamlayan ya da tamla- C) Onunla bir daha burada grmek istemiyorum.
nan olabilirler. D) Herkes, gnlerdir bunu konuuyor.
Sorunlar-n bir ksm-, derslerde grdklerimizin aynsyd. E) Kimin onda gz varsa bundan vazgesin.
T.yan T.nan
A seeneinde kullanlan sana ve oraya szckleri, ahs ve iaret zamiridir.
Hibir-i-n-in el-i, hayr oyu iin havaya kalkmad.
B seeneinde kullanlan bunlardan ve hangisini szckleri, iaret ve soru
T.yan T.nan zamiridir.
C seeneinde kullanlan onunla ve burada szckleri, ahs ve iaret zami-

Kimse-n-in katk-s-, olmadan bu iin stesinden gelebilmeliyiz. ridir.
T.yan T.nan D seeneinde kullanlan herkes ve bunu szckleri, belgisiz ve iaret zami-
ridir.
Biro-u-n-un haber-i, yokmu ki katlm bu kadar az oldu. E seeneinde kullanlan kimin, onda, bundan szckleri soru ve iaret za-
miridir.
T.yan T.nan

d. Soru Zamirleri rnek8:

hh simlerin yerini soru yoluyla tutan szcklerdir. Aadaki cmlelerden hangisinde soru anlam bir za-
nsanolu nereden gelip nereye gittiini asla unutmamaldr. mirle salanmtr?
hh kim ( kimi, kime, kimde, kimden) A) Ankaradan ne zaman dneceini biliyor musun?
hh ne (neyi, neye, neyden, nereye, nerede, nereden) B) Hangi rnlerde indirim yapmay dnyorsunuz?
C) Siz sabahtan beri bu sokakta ne dolayorsunuz?
hh hangimiz, hanginiz, hangileri,
D) Bugn irkette le yemeinde ne kacakm?
hh ka, kan, kana, kanda, kandan
E) Akamki toplantnn hazrlklar neden tamamlanmad?
Ecel tuzandan kim kap kurtulmu ki!

A seeneinde soru anlam mi soru edatyla salanmtr.
Bydn zaman ne olmak istiyorsun? B seeneinde soru anlam hangi soru sfat ile salanmtr.
C seeneinde soru anlam ne (niin anlamnda) soru zarfyla salanmtr.

Bu belgeyi nereye gndermem gerektiini bilmiyorum.
D seeneinde ne soru zamiri ile salanmtr.
Hangimiz bu iten kazanl kacak ok kestiremiyorum. E seeneinde neden soru zarfyla salanmtr.
rnek7:
I. Neydi bizi bir arada tutan?
II. Hangisinin arklar bizi etkiledi?
III. Yannzda neler getirdiniz?
IV. Snav sonucunu ne gn rendin? rnek9:
V. Bu konuda kime bavuracaz? Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlmam-
tr?
Numaralanm cmlelerin hangisinde soru anlam bir
zamirle salanmamtr? A) Bizim eyalarmz pek yeni deil.
B) O kk koru imdi koca bir orman olmu.
C) Aliyle daha nce de burada bulumutuk.
D) Her insann bakasndan alaca baz dersler vardr.
Soru zamirleri, ismin yerini tutar. Zamir yaln haldeyse yerini tuttuu isim de
E) Baz gnler sebepsiz yere hi kimseyle konumak gel-
mez iimden.
yaln haldedir. Zamir hl eki almsa yerini tuttuu isim de ayn hl ekini alr.
I. "neydi" szcnn yerine -rnein- "dostluk"

II. cmlede "hangisinin" szcnn yerine -rnein- "Bar Manonun" A seeneindeki bizim szc ahs zamiridir.
III. cmlede "neler" szcnn yerine -rnein- "peynir, zeytin" C seeneindeki burada szc iaret zamiridir.
IV. cmlede "ne gn" yerine -rnein- "aramba gn" denemez. Bu durum- D seeneindeki bakasndan szc belgisiz zamirdir.
da "ne" szc zamir olamaz. E seeneindeki hi kimseyle szc belgisiz zamirdir.
V. Cmlede "kime" szcnn yerine "Aliye" szc getirilebilir. B seeneinde zamir kullanlmamtr.

Zamirin simler Gibi Kullanlmas rnek10:

hh Zamirler, isimler gibi cmlenin gelerinden trl grevler st- Aadaki cmlelerin hangisinde yklem, zamirden t-
remi bir szcktr?
lenir.
A) Akam seyrettiimiz film ok gzeldi.
nsanlar balkonlarda sessiz bir edayla onlar seyrediyordu.
B) Benim aradm kitap oradayd.
(nesne)
C) Kendisine ok ey biliyormu ss veriyordu.
Olayn i yznn ne olduunu kimse bilmiyor. (zne) D) En sevmediim ey bencilliktir.

E) Dn gece buzdolabndan bir eyler aran sendin.
Bu sylediklerini bakasna anlatma! (dolayl tmle)
Yaa en bymz odur. (yklem) A seeneinde yklem olan szck (gzeldi) sfattr.
B seeneinde yklem olan szck (oradayd) zamirdir ama tremi deildir.

Sen bu konuda senden beklenen duyarll gstermedin.
C seeneinde yklem olan szck ( veriyordu) eylemdir.
(zne- dolayl tmle) D seeneinde yklem olan szck (bencilliktir) ben zamirinden cil isimden
isim yapan ekle tretilmi bir zamirdir.
Hibirinizi dierinizden ayramam. (belirtili nesne - dolayl E seeneinde yklem olarak kullanlan szck (sendin) zamirdir ama tremi
deildir.
tmle)
hh Zamirler, isim tamlamalarnn tamlayan, tamlanan veya her ikisi de olabilir:
Evlendikten sonra herkesin sorumluluu artar.
Bakalarnn derdini dinlemek zorunda deiliz. Zamir tamlayan greviyle kullanlm.
Burann dnerinin ok gzel olduunu sylemitim.
Sylediklerinin hibiri benim duygularm anlatmyor.
Odalardan hangisinde kaldm unutmuum. Zamir tamlanan grevinde kullanlm.
rencilerin ka piknik iin ismini yazdrd?

hh Zamirler sfat tamlamasnda tamlanan olarak grev alabilir. Bencil insann kendinden baka kimseye yarar dokunmaz.
Yal biri kapy alarak bir eyler istedi.

Resmi kurumlarda senli benli konumak grgszlktr.
Buray benimseyip sevmem olduka uzun bir zamanm ald.

hh Zamirler de isimler gibi edat bei, balama bei vs. olu-
turur.
Benim iin yeni bir eyler getirdiniz mi? (edat bei)
Ben veya sen hi fark etmez, yeter ki birimiz seilelim. (ba- rnek11:
lama bei) Aadakilerin hangisinde soru anlam zamirle salan-
mtr?
A) Nereye gidecekmisiniz?
hh Zamirler de isimler gibi ilgi, iyelik, okluk, hl vb. eklerini B) Kim olduunu syledi mi?
alabilir. C) Hangi elbiseyi beendin?
D) Niye sessiz kalyorsun?
Bu gne kadar senden en kk bir ey istedim mi? (hl eki)
E) Nasl bu kadar dncesiz davranrsn?
Benim bu konuyla zel olarak ilgilenmem gerekiyor. (iyelik
eki) B seeneinde soru zamiri var ama soru anlam edatla salanm.
C seeneinde soru anlam soru sfatyla salanm.

Bunlardan birka demet de bizim dkkna gnderiver. (oul
D ve E seeneklerinde soru anlam soru zarfyla salanm
eki)
A seeneinde nerede soru zamiri kullanlmtr.
hh simler ikileme oluturur, zamirler de oluturur.
Seni beni dinledii yok ki!
unun bunun szleriyle hareket etmen doru olmaz.

B. EK BMNDEK ZAMRLER
a. lgi Zamiri (-ki)
hh Baz szckler zamirden tremitir. hh simlerin yerini ekolarak tutar.
Kimlik bilgilerinizi yazp masann stne braknz. Onunki olmayacak duaya min demekti. (duas)
Senlik benlik kavgas bize hibir ey kazandrmaz. Bizim sularmz akmyor, sizinkiler akyor mu? (sular)

Bu telefonun bataryas abuk bitiyor dierininki daha iyiydi. b. yelik Zamiri

(batarya)
hh simlere bir kii ya da nesneye ait olma anlam verir.
Elindekini avucundakini har vurup harman savurunca be pa- hh yelik ekleridir.
rasz kald. (para) Geleceim buna bal. (benim)
Okuduklarnz ok nemsiyorum. (sizin)
Eyalarn toparlam m? (onun)

hh lgi zamiri olan -ki ile sfat yapan -ki ve bala olan ki
lkemize sahip kmalyz. (bizim)
birbirine kartrlmamaldr.
Evdeki hesap arya uymaz. (smin yerini tutmuyor, sfat ya- Szleriniz insann iine bir ok gibi saplanyor. (sizin)
pan -ki)
Evlerini ilk kez greceim iin ok heyecanlydm. (onlarn)
Bir of eksem karki dalar yklr. (smin yerini tutmuyor, s-
fat yapan -ki)
YAPILARINA GRE ZAMRLER:
a. Basit (Yaln) Zamirler:

Hava o kadar gzel ki iimden hibir ey yapmak gelmiyor.
Hi yapm eki almam, kk durumunda olan ya da yalnzca e-
(smin yerini tutmuyor, ayr yazlm, bala olan ki)
kim eki alan zamirlerdir.
O, iimizdeki en yetenekli renciydi.
Bana bir masal anlat baba!
Senden baka hi kimseye gvenmediimi bilmeni isterim.
rnek12: Onun bu aralar ok garip davrandnn ben de farkndaym.
Aadaki cmlelerin hangisinde ilgi zamiri kullanlm-

Bizler, bin yldr bu topraklar yurt tutmu insanlarz.
tr?
A) Bugnk ilerimi nceden planlamtm.

B) Arkadann sesi seninkinden gr kyor. b. Bileik Zamirler:
C) Sahadaki sevince taraftarlar da ortak oldu. ki szcn birlemesinden oluan zamirlerdir.
D) Yarnki ma herkes drt gzle bekliyor. Birou, memleketinden ilk kez ayrlan ana kuzusu gen-
E) yle ili alyordu ki duyann ii paralanrd. lerdi.
Szl snava kalanlardan birka bana epeyce mit verdi.

lgi zamiri ek biiminde de olsa- bir ismin yerine kullanlan -ki ekidir. See-
nekler incelendiinde Bde arkadann sesi seninkinden (senin sesinden) ifa- Sizin yaptnz ii herhangi biri yapamaz.
desine rastlanacaktr. Bu cmlede -ki eki ilgi zamiri grevindedir.
Yakalanan zanllardan hibiri suu stlenmek istemiyordu.

ZAMRLER
SZCK BMNDEK ZAMRLER EK BMNDEK ZAMRLER
Kii Zamirleri aret Zamirleri Soru Zamirleri Belgisiz Zamirler lgi Zamiri yelik Zamiri
ben bu kim, kimi, kime, biri, biraz, birou, -ki ev-im
sen u kimde, kimden birka, bazs ev-in
o o ev-i
ne, neyi, neye, her biri, hibiri,
biz bunlar ev-imiz
neyden, nereye, herhangi biri, hepsi
siz unlar ev-iniz
nerede, nereden kimse, kimi
onlar onlar ev-leri
kendi buras
hangimiz, hanginiz, falan, filan
uras
hangileri,
oras
ka, kanc, kana, dieri
kanda, kandan
BAST ZAMRLER BLEK ZAMRLER
herkes, hepsi birka, birou, birtakm
kimse, kimi, kimileri, ka herhangi biri, her biri, hibiri
biri, bazs, bazlar, bakas, bunlar, unlar, onlar
ben, sen, o, biz, siz, onlar
falan, filan, ou...

Sorusu
retmen
Tremi zamir olur mu?
Hayr, olmaz. Zamirler yapm eki aldnda baka bir szck trne
dnr.
Ben : Zamir
Ben-cil (adam) : Sfat

SZCK TRLER / Zamirler (Adllar) Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir za- 5. Ne istersin benden akam saatinde
mirle salanmtr? Hatralarn bu uyanma vaktinde
A) Hangi kaza daha ok beendin? Sensin hep, esen dallar arasndan
B) Nasl bir gelecek planlyorsun? Yukardaki dizelerde ka zamir vardr?
C) Yarmay kimin kazandn biliyor musun? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) Bunlardan hangisini gtreceksin?
E) Arkadann ailesi kanc katta oturuyor?
6. I. Bitti, gcne gvendiim zaman

II. Gkler yakn bir ayrlkla dolu
III. Aynasndan yzm dalgalanan su
2. Ben hep sizin gibi olmak istedim
IV. Namesinde uygun olduumu umarm
Burada herkes bunu istiyor
V. Aynalarn ardndan glen sen misin glm
Kendi dnyasnda mutlu yaamak
Numaralanm dizelerin hangisinde ek halinde bir za-
Ve kimsenin hayatna karmamak mir kullanlmamtr?
te bizim aradmz bu.
Bu dizelerde ka zamir kullanlmtr?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
7. Aadaki cmlelerin hangisinde iyelik zamiri kullanl-

mamtr?
3. O szc aadakilerin hangisinde zamir olarak
kullanlmtr? A) Meyveleri iyice ykamadan yememeliyiz.
B) Patronu son iinden dolay onu dllendirmi.
A) O aacn altn imdi anyor musun?
C) Bilgisayar bozulduu iin morali bozuktu.
B) O benim sevgimi hi hak etmedi ki!
D) Kitaplar hayattaki en yakn arkadalaryd.
C) O arky hala dinler, alarm.
E) Olu askerden gelince yz glmeye balad.
D) O resim cebimde duruyor, zgn.
E) O gnlerde ben, henz bir lise rencisiydim.
8. Kendi dnllk zamiri, kii zamirleriyle birlikte kullanla-

rak onlarn anlamn pekitirebilir.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde birden fazla zamir
Aadakilerin hangisinde bu aklamaya uygun bir
kullanlmtr?
kullanm vardr?
A) Darda adamn biri seninle grmek istiyor.
A) Bu sorunu kendi bana halledebilecek misin?
B) urada birazck dinlensek iyi olur.
B) Kendimi senin yannda deerli hissediyorum.
C) Hangisine cevap vereceimi ardm.
C) Bir gn mutlaka kendi i yerimi aacam.
D) stediiniz her eyi bu dkknda bulabilirsiniz.
D) Sizin asistannz olmay ben kendim setim.
E) Bu gzelliklerin yok olmasna izin vermemeliyiz.
E) Kendi isteiyle baka birimde almaya balam.

9. Aadakilerin hangisinde soru zamiri kullanlmam- 13. Bazen sayg bildirmek iin sen yerine siz kelimesini kulla-
tr? nrz.
A) Bu zavall nereye gidip kime derdini anlatsn? Aadakilerin hangisinde byle bir kullanm vardr?
B) Karne hediyesi olarak benden ne isterdin? A) Siz benim en baarl bulduum rencilerimsiniz.
C) Gsterdiklerimin hangisini beendin? B) Siz bekleyin, ben birka dakika sonra dneceim.
D) Kamz onun lehinde oy kullanmtk, imdi hatrlam- C) Sizi mrm boyunca unutmayacam, retmenim.
yorum. D) Siz aylarnz ierken ben bulaklar ykayaym.
E) Hangi da daha yksek bizim zlemimizden? E) Hrsz saatlerce evde oyalanyorken siz ne yapyordu-
nuz?
10. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan da tamla-

nan da zamir olan bir isim tamlamas vardr? 14. Nerede kaldn gzmn nuru
Ben yollara baka baka eskidim
A) Kimsesizlerin kimsesi olmutu.
Bu dizelerde kullanlan zamirlerin tr nedir?
B) Onlarn kaprislerini ekecek deilim.
C) Ben senin iyiliin iin urayorum. A) Kii - iaret
D) Bunlarn benimle ne ilgisi var? B) Belgisiz - soru
E) Hangimizin gnah tayabilecek gibi ki! C) aret -belgisiz

D) Soru - kii
E) aret - soru
11. Aadakilerin hangisinde kimi szc zamir olarak

kullanlmamtr?
A) Kimi tatilini deniz kenarnda geirmek ister. 15. yelik zamirleri isimlere eklenerek onlarn kanc kiiye ait
olduunu bildirir.
B) Kimi gn alp bam buradan gidesim gelir.
Bu aklamaya gre aadakilerden hangisinde iyelik
C) Dardaki adam kimi aradn sylemedi.
zamiri kullanlmamtr?
D) Yine kimin kuyusunu kazyorsunuz bakalm?
E) Kimi de benim gibi karlksz sevmeyi seer. A) Soruyu snftan kimse zemedi.
B) Evleri gerekten ok gzelmi.
C) Bugn neden yzn glmyor?
D) Kimseye bir kuru borcumuz yok.
12. I. Bunlar ok seveceini biliyordum. E) Arabasnn bakm iin sanayiye gidecekmi.
II. Bu sorunu siz kendi aranzda zmelisiniz.
III. Doum gnmde bana ne almay planlyorsun?
IV. Kimilerinin iddia ettii gibi tembel biri deilim.
Numaralanm cmlelerde alt izili zamirlerin tr 16. Aadakilerin hangisinde belgisiz zamir kullanlma-
aadakilerin hangisinde doru verilmitir? mtr?
A) aret - kii - belgisiz - soru A) Senin anlattklarndan bazlar hibir ey anlamam.

B) Belgisiz - kii - soru - iaret B) ou, korkusundan sesini bile karamad.
C) Soru - belgisiz - soru - iaret C) Herkes bir dzen tutturmu gidiyor ite.
D) Kii - iaret - soru - belgisiz D) Nedense kimse, olanlar karsnda ses karmad.
E) aret - kii - soru - belgisiz E) Her zaman snftan dar ilk kan ben olurdum.
16. E 15. A 14. D 13. C 12. E 11. B 10. A 9. E 8. D 7. A 6. B 5. C 4. A 3. B 2. E 1. D Cevaplar

1. I. Bunlar yneticilere mutlaka anlatmalsn. 5. Aadakilerin hangisinde tamlanan zamir olan bir ad
II. nsanlarn birou gelecee mitle bakyor. tamlamas kullanlmtr?
III. Mevsimlerden en ok hangisini seviyorsun? A) Sorunun bylesine can kurban, dedi.

IV. Tatilde grdklerini bana anlatr msn? B) Trk dili, dillerin en zenginlerindendir yeter ki uurla
Numaralanm cmlelerde kullanlan zamirlerin trleri ilensin.
aadakilerin hangisinde doru srayla verilmitir? C) Dil, edebiyat eserinin yalnzca bir ynn oluturur.
A) aret - iaret - soru - kii D) Yazar, allmn dnda bir anlatmla ustaln kant-
lyor.
B) Soru - belgisiz - iaret - kii
E) Yaptn deeri, etkiledii okuyucularla belirlenir.
C) Belgisiz - iaret - iaret - soru
D) aret - belgisiz - soru - kii
E) Belgisiz - soru - iaret - soru
6. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir, yklem gre-

vindedir?
2. Aadaki cmlelerin hangisinde ne szc zamir A) rettiklerimiz yalnz aann deil hepimizindi.
olarak kullanlmtr? B) Onu anlamaya ok altm, ama olmad.
A) Ne tarafa gittiini gren, duyan olmam m? C) Bu izelgedekiler sadece irketin kayplardr.
B) Onu sevmediini syleyince sana ne dedi? D) Sen, her zaman bizi dnrdn.
C) Ne dnp duruyor havada kular? E) Bu konuda onlar haklyd galiba.
D) Ne gn geleceini sylemeden gitti.
E) stanbuldan ne zaman dneceini kimse bilmiyor.
7. Aadaki cmlelerin hangisinde ki eki eklendii ke-

limeyi farkl bir szck tr haline getirmitir?
3. Aadaki cmlelerden hangisinde alt izili zamirin A) Dairedeki toplantya katlamayacan zlerek syle-
tr dierlerinden farkldr? di.
B) Odadaki sessizlik bir mddet sonra yerini kahkahalara
A) Baktk ki adrlar da kimi krk sallar kimi tencere ka-
brakt.
laylar.
C) Elindeki paketi masann zerine yavaa brakt ve git-
B) Bakasnn dediklerine aldr etmem.
ti.
C) Hepimiz grltnn geldii alla doru pr dikkat
D) Btn kilitler yenilenmi fakat dolabnki yenilenmemi-
bakyorduk.
ti.
D) ocuklarn hibiri evde durmak istemiyor.
E) Etrafmzdaki insanlara kar anlayl olmaya alma-
E) Ben imdi derdimi kime anlataym? lyz.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck soru 8. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir za-
zamiri olarak kullanlmtr? mirle salanmtr?
A) Buraya ka kii geldi? A) Bu olay neden bana sordun?

B) Bu i iin ka gnn harcad? B) Yemekleri hanginiz yapacak?
C) Bu, tandmz kanc ev oldu? C) Ne diye alayp duruyorsun?
D) Bu kalemlerin ka senin? D) Bu havada nasl oldu da geldin?
E) Sinema iin ka bilet aldn? E) Basamaklar kaar kaar kabilirsin?

9. O kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde zamir 13. Aadaki cmlelerin hangisinde bir szck ilgi adln-
olarak kullanlmtr? dan sonra belirtme durum eki almtr?
A) Kaza yapan o araba sigortal deilmi. A) Sizinkini biraz nce plajda grdn syledi.
B) O ocuk geen yl okula gelmiti. B) Yoldaki lastik izleri bizim eve kadar gidiyor.
C) Darda bekleyen o adam tanyorum. C) Sidenin denizi gzel, ama burannkine benzemiyor.
D) Hep o aacn altnda piknik yaparz. D) Salonun kaps kapal, mutfanki ise akt.
E) O az nce sizi soran yabancyd. E) Aklndakine armamak mmkn deil.
10. Zamirlerden bazlar yapm ekleri alp grev ynnden

baka bir kelime olabilir.
Aadakilerden hangisinde buna uygun bir kullanm 14. Hibiri bu snavda bana yardm etmedi nk hepsi bir ora-
vardr? ya bir buraya gidip gelen retmenin kendilerini uyaraca-
n sanyordu.
A) Sana verdiim emeklerin hibirine acmyorum.
Yukardaki cmlede ka zamir (adl) kullanlmtr?
B) Kendine gelince kalkp evine doru yrd.
C) Sensiz saadet bir eye benzemiyor. A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
D) Ben duygularma gvenirdim her zaman.
E) Bu olay size anlatmak iin bekliyordum.
11. Bunu hanginiz sylemise herkes ona ne yapacam g- 15. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir za-
recek. mirle salanmamtr?
Bu cmlede alt izili zamirlerin tr aadakilerin A) Kim anlatt okulda kan olay sana?
hangisinde doru verilmitir?
B) Kimi grdn sana da syledi mi?
A) belgisiz - iaret - soru - kii C) Bu ilgin elbiseyi de nereden aldnz?
B) Kii - belgisiz - iaret - soru D) Bu retmen rencilere daha ok ne sorar?
C) aret - soru - belgisiz - soru E) Bu kitaplardan son olarak hangisini okudun?
D) Belgisiz - soru - iaret - soru
E) aret - kii - soru - belgisiz
12. Aadaki cmlelerin hangisindeki nenin tr dier- 16. Aadaki cmlelerin hangisinde, farkl trde iki zamir
lerinden farkldr? bir arada kullanlmtr?
A) Ona ne alacamza karar veremedik. A) Okula artk kendisi gidiyormu.

B) Ne aradn bana da syler misin? B) Szn dorusunu renince ben de ardm.
C) Ne insanlar var u memlekette! C) Onun bu szlerine kimse inanmad.
D) Ne istiyorsun bu ocuktan! D) Senin bu konuda hatal olduunu ben syledim.
E) Bugn bize ne anlatacaktn? E) Buradaki evlerin ou o adama aittir.
16. C 15. B 14. E 13. A 12. C 11. C 10. C 9. E 8. B 7. D 6. A 5. A 4. D 3. E 2. B 1. D Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlmam- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde, tamlayan da tamla-
tr? nan da zamir olan bir isim tamlamas vardr?
A) Sesimiz ok gr kmal bugnlerde. A) ocuklardan hibiri evde durmak istemiyor.

B) Btn airlerin sesi o gl kokulu damardan szmal. B) ou zaman onu otobs duranda gryorum.
C) Sinemalardaki hibir filmi karmazm. C) Kimi arkadalar ay sever; ama ben kahveyi yelerim.
D) Adamlardan biri dikkatle etrafna bakyordu. D) Bana, bir gn urasn, diye haber brakm.
E) Bugn yine birka kitap aldm. E) Bunlarn hepsini geen gn ben aldm.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde yklem, zamirden t-

remi bir szcktr?
A) Bu snav sandmdan ok daha zordu.

B) Bu, grdm en gzel manzaralardan biriydi. 6. Bu szc, aadaki dizelerin hangisinde tr bak-
C) Yarmac, tahmin ettiimden daha zekiymi. mndan tekilerden farkldr?
D) nsan huylarnn en irkini bencilliktir. A) Ben bu iten fena halde skldm.
E) Hava m ard yoksa gece mi karanlk burada. B) Bu gnlerde sinirden yanna kimse yaklaamyor.
C) Bu eller miydi resimleri tutarken uyuyan?
D) Gnlm bu sevincin heyecanyla kanatl...
E) Bu, kitabn en bana eklenecek.
3. Herkes, bir an nce buradan kurtulup scack evlerine ka-

vumak iin sabrszlanyordu.
Bu cmlede alt izili szcn tr aadakilerden
hangisidir?
A) ahs zamiri 7. Aadakilerden hangisinde, anlam belirsizliini gi-

dermek iin cmlenin bana bir ahs zamiri getirmek
B) Belgisiz sfat
gerekir?
C) Belgisiz zamir
D) aret zamiri A) Ankaraya tandklarn duydum.
E) aret sfat B) Gsterdiin abay taktirle karlyorum.

C) nerdiin roman henz okuyamadm.
D) Yarmada birinci olduuna sevindim.
E) leride doktor olmak istiyormu.
4. I. Onu nasl ikna edeceimi bilmiyorum.

II. Bu, en ok sevdiim paralardan biri.
III. Bakasnn dediklerine aldr etmem.
Numaralanm cmlelerde alt izili szcklerin trleri,
aadakilerin hangisinde srasyla doru olarak veril- 8. Aadaki dizelerin hangisinde zamir ek eylem alarak
mitir? yklem olmutur?
I II III A) Beni herkes severdi ocukluumda.
A) aret sfat niteleme sfat iaret zamiri B) Sendin btn korkularn aresi.
B) aret sfat belgisiz sfat kii zamiri C) Hepimiz grltnn geldii alla doru pr dikkat
C) aret zamiri niteleme sfat kii zamiri bakyorduk.
D) Kii zamiri iaret zamiri belgisiz zamir D) ocuklarn hibiri evde durmak istemiyor.
E) aret sfat say sfat kii zamiri E) Onu benden, beni ondan ayran deniz.

9. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir kullanlmtr? 13. I. Senden bunlar istediine emin misin?
A) Seni burada bir daha grmek istemiyorum, demedim II. Bu konu herkesin fikrini duymak isterim?
mi? III. Meyvelerden hangisini ok seversin?
B) Hangi iek baheye yakr, dersiniz? IV. eriden gelen mzik sesi beni ok eskilere gtrd.
C) stediiniz her eyi bu arda bulabilirsiniz. Numaralanm cmlelerde kullanlan zamirlerin trleri
D) Bu sorunlarn stesinden geleceimizi dnyorum. aadakilerin hangisinde doru srayla verilmitir?
E) Cebindeki paray arkadalaryla blmedi. A) aret - iaret - soru - kii

B) Belgisiz - iaret - iaret - soru
C) aret - belgisiz - soru - kii
E) Kii - belgisiz - soru - iaret
10. Ne istedin ki benden, yetiyordum ben bana

Sen mit vermeseydin tutulur muydum sana
Gel, ben ne yaptm, sendin k olan, de
14. Aadaki cmlelerin hangisinde ne szc zamir
Hem ak da neymi, bir kocaman yalan, de.
olarak kullanlmtr?
Yukardaki drtlkte ka zamir kullanlmtr?
A) Sen ne hakla benimle byle konuursun?
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
B) Derse ge kalnca retmen ne dedi?
C) Hrszn ne tarafa gittiini grdn m?
D) Buraya gelmeden nce ne i yapardn?
E) Bu, ne kadar lezzetli bir yemek olmu.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde zamir nesne grevin-

dedir?
A) nsanlar balkonlarda sessiz bir edayla onlar seyredi- 15. Bunlar, size, kim sylemise hepsinin yalan olduunu bil-
yordu. menizi isterim.
B) Hepimiz bu gzel karlama karsnda armtk. Bu cmlede alt izili zamirlerin tr aadakilerin
hangisinde doru verilmitir?
C) rencilerin ou o romann kmasn bekliyordu.
D) Nerede o eski gzel gnlerimiz? A) Belgisiz - iaret - soru - kii
E) Bu paketi size aadan brakmlar. B) Kii - belgisiz - iaret - soru

C) aret - belgisiz - kii - soru
E) aret - kii - soru - belgisiz
12. Aadakilerden hangisinde soru zamiri isim tamlama-

snda tamlanan grevindedir? 16. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret zamiri kullanl-
mtr?
A) Dedikodu ksa srede herkesin diline yaylmt.
B) Seninle daha nce nerede karlatmz hatrlama- A) Hepimizin hayatndan baz hayaller yryp geti.
dm. B) Burada bir saat mola vereceiz.
C) Odalardan hangisinde kaldm unutmuum. C) Hayat, bir oyun gibi yaayacak gcmz yok.
D) Herkesin derdini dinlemek zorunda deiliz. D) Ksack bir mre byle bir mutluluk sar m?
E) Burann dnerinin ok gzel olduunu sylemitim. E) Senin en kt huyun bakalarn hafife almandr.
16. B 15. E 14. B 13. C 12. C 11. A 10. E 9. A 8. B 7. D 6. E 5. E 4. D 3. C 2. D 1. D Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
21
1. Aadaki cmlelerin hangisinde "-ki" farkl bir grevde 4. Batnn zen gsterdii bir sektrdr sinema. Etkisi ke-
kullanlmtr? fedildiinden bu yana hem siyasi-politik hem de kltrel
smrge arac olarak sk sk kendisine bavuruldu. Sine-
A) Buradaki gzellikleri grmemek iin, estetik hazdan
mann dili, bugne kadar hep mesaj ierikli olageldi. nk
yoksun olmak gerekir.
gc, verdii mesajla birlikte, o mesajn kitleler zerinde ne
B) Seninkini her grdmde, sana selam yolluyorum. kadar etkili olduuyla ilgiliydi. Topun tfein gemilerin ya-
C) Valizini dnk takside unutmu. pamadn beyaz perde pekala yapabiliyordu. Sz gelimi
D) st komu, kapdaki adam bana da sormutu. Rambo filmlerinin, James Bond serilerinin verdii mesaj,
gl olann her zaman kazand zerineydi.
E) Elindeki valizi bana verecek misin, Ahmet?
Bu parann anlatmnda dnceyi gelitirme yntem-
lerinden hangisine bavurulmutur?
A) Benzetme B) Tank Gsterme

C) rnekleme D) Tanmlama
E) Karlatrma
2. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam farkl bir 5. Ben dnyaya doru yrmekle mehurum
szckle salanmtr?
Kkten dallara yryen sular gibi
A) Bunun bir rneini nerede bulabilirim?
Yrrm kmr ocaklarna, apalanan ttne
B) retmen, Trke dersinde neler anlatt?
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?
C) Anlamadm bu konuyu kim bana anlatacak?
D) Camn neden yapldn aranzda bilen var m? A) Kii zamiri
E) Dn okula ge kalanlar hanginiz aracak? B) lge (Edat)
C) ekimli fiil
D) sim tamlamas
E) Topluluk ismi
6. Aadaki cmlelerin hangisinde nsz deime-

sine veya nsz benzemesine uram bir szck
3. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr? kullanlmamtr?
A) Liseyi 1989da,niversiteyi 1993te bitirmi. A) Sabahlar arka sokaktaki lokantada orba ierdik.
B) Sizin de bir konuma yapmanz istiyoruz. B) Mahalledeki son bakkal da geen sene kapanmt.
C) Scak m scak bir yaz akam yola ktk. C) Pencerenin ykseklii bir metre bile deildi.
D) Van kedisini dnyaya yeterince tantamyoruz. D) Odun, kmr tama iinden de kurtulmuuz.
E) Bugnk durumuna ulamak iin ok altm. E) Zavall kuun kanadnda derin bir yara vard.

Tarama
7. Bu grupta yer alan dillerde tek veya ok heceli szck 10. Aadaki alt izili szcklerden hangisi topluluk ismi
kkleri ile belli szck tretme kalplar vardr. Yeni kelime deildir?
tretilirken, kelime kklerinde yer alan nszler sabit kalr,
A) Ku sesi, insana huzur veren bir mzik gibidir.
ama kelimedeki nller deiir. Bu gruptaki dillerin en tipik
rnei Arapadr. Bu dilde kelimenin ekirdeini meydana B) Elinde bir demet iekle sokan banda duruyor.
getiren nszler deimezken, bu nszlerin oluturduu C) Orman bir lkenin sahip olduu en nemli deerdir.
kklerden belli kalplara gre yeni kelimeler tretilir: ekil, D) Akam oluca obanlar sry kye doru ynelttiler.
tekil, mteekkil, fikir, tefekkr, mtefekkir, efkr
E) Ordunun bandaki komutan atyla meydana doru
Bu parada sz edilen dil grubu aadakilerden ilerledi.
hangisidir?
A) Eklemeli diller B) ekimli diller

C) Tek heceli diller D) Ural Altay dilleri
E) Bantu dilleri
8. Aadaki cmlelerin hangisinde, tamlayan ile tamla- 11. Aadaki cmlelerin hangisinde byk harflerin kul-
nan arasna szckler girmi bir ad tamlamas vardr? lanmyla ilgili bir yazm yanl yaplmtr?
A) Her gen yazarn amac biimde mkemmellie A) Bir grup arkada Ar Danda kaz yapacakm.
ulamaktr. B) Demirci Hasan usta oluna da bir dkkan am.
B) Bugnk iirimizin en byk dertleri bunlardr. C) Ankara Kalesi'nin Altndaa bakan blm restore
C) Eletirmenler, edebiyat hareketinin tannmasna yar- edildi.
dmc olur. D) Dnk Sabah gazetesinde eitimle ilgili bir makale
D) Yazarlar her zaman her eyin iyisini isterler. okudum.
E) Trk kynn yolu Ahmet Kutsinin yolu olmutur. E) Amerika'ya ngilizcesini gelitirmek iin gitmi.
12. Bulunduu konumdan rahatsz olan hemen her insandan

ayn mazereti duyarsnz: kader. sahibi olamamtr, belli
bir ite tutunamamtr, elindeki ii kaybetmitir, iini b-
ytememitir, i yerinde mutlu deildir, ailesiyle sorunlar
9. Eyll m sen misin bken boynumu, vardr, ocuklar hayrszdr, babasndan miras kalmam-
tr Mutlu olmay beceremeyen insanlarn bavurduu en
Uuan yapraklar, gen kular m?
klasik sylemlerdir bunlar. Oysa gerein aynasnda kendi
Sildirmez gzmden mr sonumu, hatalaryla yzleseler, sorunun kendilerinden kaynaklan-
Ey bahar bir daha an balar m? dn pekala anlayacaklar.
Bu drtlkle ilgili olarak aadakilerden hangisi Bu paraya gre insann olumsuzluklar kadere bala-
sylenemez? masnn en temel gerekesi aadakilerden hangisidir?
A) Birden fazla tremi kelime kullanlmtr. A) Elindekilerin deerini yeterince bilememek

B) Btn tremi kelimelerin kk fiildir. B) Mutlu olmak iin aba gstermemek
C) Hem yapm hem ekim eki alan kelime vardr. C) Elde edebileceklerinden fazlasn istemek
D) Birleik kelime kullanlmamtr. D) Sorunlarn gerek sebebini grmek istememek
E) Birden fazla kelimede hl eki vardr. E) Kazanmak iin gereken hrsa sahip olmamak

Tarama
13. Aadaki cmlelerin hangisinde ksa izgi (-) yanl 16. Aadaki cmlelerin hangisinde tekrar grubu vardr?
kullanlmtr?
A) Ke balarndaki nergis satclar nee iindeydi.
A) O -urada oturan hari- okulun en akll rencisidir. B) Taradaki insanlarn kaba saba olacan dnmtm.
B) 14.00 - 17.15 arasnda snav gzetmenliim var. C) Evimizdeki panolarn ou el emei, gz nuruydu.
C) O sava 1914 - 1918 yllar arasnda olmutur. D) Gecenin bu saatinde sokaklarda kimsecikler kalmamt.
D) Annem -Evi temizlemeden evden kmayn- dedi. E) Evde, krmz kamyondan bahsetmek yasaklanmt.
E) Trke, Ural - Altay dil ailesindendir.
17. I. Hafta sonlar bir araya gelir havadan sudan konuu-

ruz.
II. Snfn arkasnda laklak eden bir grup dikkatimi ekti.
14. Birok insandan, Hayat bir tiyatro sahnesidir diyerek ba-
layan ve yaamn ne denli acmasz olduu ve kimi zaman III. Her grdn lafa tutar, insan canndan bezdirirdi.
bir kukla, kimi zaman oyuncu gibi her insana farkl roller IV. Dn laf alnca neelenir kendisini gelinlikle hayal
ykledii szlerini duyarz. Oysa insan, bu konumlardan ederdi.
ne kadar syrlr ve zne dnerse o denli gzeldir. Bu cmlede kullanlan deyimlerden hangileri anlamca
Bu parann yazarnn aadakilerden hangisini sy- birbirine en yakndr?
lemesi beklenemez? A) I. ve II. B) II. ve III. C) III. ve IV
A) Hayat bir oyun olarak alglayan insanlarn davranlar D) II. ve IV. E) I. ve III.
yapmacktr.
B) nsan rol yapmaktan ne kadar uzaklarsa kendine o
kadar yaklar.
C) Baz insanlar olduklar gibi deil de beenilere uygun
davranmaktadr.
18. Aadaki cmlelerin hangisinde hem yapm hem de
D) Her insan, kendi asli karakteri ile saygdeerlie ulaa- ekim eki alm bir kelime vardr?
bilir.
A) Duvarlar resimlerle donatlm bir salondaydk.
E) Bazen yanl da olsa beklentilere uygun davranmak
gerekebilir. B) Kar konulmaz bir kararllk vard yznde.
C) Belimize kadar karlara gmlerek yryoruz.
D) Kk ocuk herkes gibi karlarla oynamaya dalmtr.
E) Yldzlar, gkyznden inip gzlerine oturuveriyorlar.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde nokta () dierle-

rinden farkl bir grevde kullanlmtr? 19. Aadakilerden hangisinde yklem yapca dierlerin-
den farkldr?
A) Szck trleri deyince aklmza unlar gelir: isim, sfat,
zarf... A) O yllarda nemli bir hastalk geirdim.
B) Onun buradan birdenbire ayrln dnyorum da... B) Eskiden insanlar kendilerine daha iyi bakarm.
C) Masada ne yok ki: kitap, defter, silgi... C) Misafirhanede her birimize ayr bir oda verildi.
D) Onlarda neler var neler: katlar, yatlar, arabalar... D) Kafamdaki bir yn soruyla yanlarndan ayrldm.
E) Onun tleri hi bitmez: al, dzenli ol, yalan syleme... E) Oturacak yer bulamaynca bir duvara dayand.

Tarama
20. Yz kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde bir de- 23. Dalara, denizlere, ovalara cokuyla inseydik iplik iplik
yim iinde kullanlmamtr? I II
A) Sana verilen her ii yzne gzne bulatrdn. Tohumlar susam tarlalara Bahar, glge ve yamur
III IV
B) Onu grnce personel mdrnn yz asld.
gtrseydik.
C) nsann yzne gler, ardndan i evirirdi.
V
D) Suyun yzn aa dallar kaplamt.
Yukardaki dizelerde alt izili szcklerden hangisinin
E) Bu yaramaz, kimden yz buluyor, bilmiyorum. kk trce dierlerinden farkldr?
21. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi yapca farkldr?

A) Mektup yazmak iin kd, kalemi eline ald. 24. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi yapca di-
erlerinden farkldr?
B) Grlt artnca ocuklar dar kard.
C) Eski eyalarnn hepsini pe atacakm. A) Koskoca kitab birka gnde okuyuverdi.
D) Kk kardeiyle birlikte yolda grdm. B) Hi beklemediim bir anda karsna dikildi.
E) Btn hayatm boyunca beni korudu. C) Yazarn son roman, birok dile evrildi.
D) Dedem, bana tarihi hikyeler dinletirdi.
E) neyi iplie byk bir ustalkla geirdi.
22. Bir szc anlamca blnemeyen en kk parasna

kk denir.
Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck kk
halindedir?
25. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret adl kullanlmtr?
A) Zor sorularn ard arkas kesilmiyordu.
A) Artk bu kentle bizi anmsayan da kalmad.
B) Sokan banda bir simiti duruyordu.
B) O, 1546 ylnda dzenlenen bir yarmada birinci olmutu.
C) Okuduklarn anlamak iin not almalsn.
C) Bunlar yeni bir gr, biim ve yntemle yaptm.
D) Bir anda iddetli bir yamur balad.
D) O gn onunla stanbul sokaklarnda ne fotoraflar ektirdik.
E) Baz balklarn karada da yaad anlald.
E) Bu zamanda kimsenin szne gvenmeyeceksin.

Tarama
26. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz adl yoktur? 29. Aadaki ikilemelerden hangisi, kuruluu ynnden
dierlerinden farkldr?
A) Her yazar, yaptlarnn konularn yaamdan alr.
B) Hepsi bilinli olarak yaptm almalarmn rnyd. A) Dolmuta benden baka bir de ufak tefek bir ocuk
kalmt.
C) Birou haksz yere, toplumu deer bilmezlikle sulu-
yor. B) Eski aktrn bu derme atma kulbede yaamas z-
cyd.
D) Toplantda hibir ey sylemeden beni dinledi.
C) Klna kyafetine her zaman ar zen gsteren biriydi.
E) Herkes, romannn ne zaman yaymlanacan soru-
yordu. D) Bu yama kadar hep doru drst insanlarla arkada-
lk ettim.
E) Son zamanlarda btn tandklarndan ke bucak
kayordu.
30. Btn gcnle bekle

Soluk skntlarla arlaan
27. Aadaki cmlelerin hangisinde yklem dndaki
tm szckler zamir kkldr? Yamurlar iinde bekle beni
Karlar tozarken bekle
A) Burada hepimiz senin bencilliinden bahsediyoruz.
Ortalk arken bekle
B) Ben seni hibir zaman yalnz brakmak istemem.
Kimseler beklemezken bekle beni.
C) Sensiz kaldm ilk gnden beri mutsuzum.
Tutacam szm ve koup geleceim sana
D) O, bunlar bize daha nceden anlatmt.
Yukardaki dizelerde hl eki alm ka szck vardr ?
E) Sizi onunla kim, niin tantrd, anlayamadm.
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
28. Aadaki dizelerin hangisinde birden fazla yapm eki 31. O kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde zamir
alm bir szck vardr? olarak kullanlmtr?
A)Gelmedi gn daha, almad saat A) Kaza yapan o araba sigortal deilmi.

B) Daha uurmuyor beni bu kanat B) O ocuk geen yl okula gelmiti.
C) Sabrszlanma, ey kapmdaki at! C) Darda bekleyen o adam tanyorum.
D) Gne daha gzlerimi yakyor. D) Hep o aacn altnda piknik yaparz.
E) Kollarn aarak bana doru yneldi. E) O az nce sizi soran yabancyd.

Tarama
32. Baz zamirler yapm eki aldnda zamir grevinde deil, 35. Bir okuyucumdan mektup aldm. Yazlarm dikkatle takip
isim olarak kullanlabilir. ettiini sylyor. Sevindim buna. Ancak beni zen hatta si-
Aadakilerin hangisinde buna benzer bir kullanm nirlendiren bir ey vard mektupta. Okuyucum saygdeer,
vardr? muhterem; salk shhat gibi e anlaml szckleri ayn
cmle iinde birlikte kullanyordu. Kendince ifadesini g-
A) Kimlik kartn almad iin eve tekrar geldi. lendirmek istemi herhalde. Oysaki byle bir tutum anlat-
B) Neyi, nerede yapacan bilmedii iin sana soruyor. mn srtna yk bindirir, gereksizdir o szcklerden birisi.
C) Seninle geen zamanlar unutmak ne mmkn! Bu parada yazarn, mektupta eksik bulduu anlatm
D) Benim de geleceimi syleyerek iyi etmi. zellii aadakilerden hangisidir?
E) Buralarda niin dolandn bilemeyecek kadar are- A) zgnlk B) Duruluk C) Yalnlk

sizdi. D) Akclk E) Aklk
33. Kimi zamirler, zneyi pekitirerek belirtilir. Bunlar tek ba- 36. Ah, yazk ki btn insanlk gnesiz
larna asl ahs zamirlerinin yerini tutabildikleri gibi onlarla I II
birlikte kullanlabilir.
Ey ate nasl da seni yitirmiiz!
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamaya uy-
III
gun bir zamir vardr?
Bu yalnz inilti esen maveradan
A) Anlatlanlara pek inanasm gelmedi. IV
B) Bu filme gelmeyi sen kendin istedin. Bir ktmser bir aydr gz krpan semadan.
C) Ece, tatile bizimle geleceini syledi. V
D) Sence, bu olayda suum var m? Yukardaki dizelerde alt izili szcklerden hangisinin
E) Bu ehir, sizinkinden daha temiz. ald yapm ekinin ilevi farkldr?
34. Aadaki cmlelerin hangisinde bir deyim, aklama-

syla birlikte kullanlmamtr?
A) Kkn, gzelliiyle dikkati eken, gz alc bir manza-

ras vard.
B) Mdr Bey, krc olmayan ama yumuak da olmayan,
37. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz zamir (adl)
yoktur?
tatl sert bir slupla bizi uyard.
C) Hafta sonu iler alm, ar esnaf eski kt gnleri A) Ali, bu konumasyla herkesi artt.
unutmutu. B) Biri ne yaparsa dieri de onu yapyor.
D) likilerinde resmiyeti korur, herkesle arasna bir mesa- C) Birtakm insanlar ykselmek iin her yola bavurur.
fe koyard.
D) Kimse karmasn diyorsa karmayn.
E) Azna her geleni sylememeli, dilini biraz tutmalsn.
E) Bazlar bu filmi daha nce seyretmiti.

Tarama
38. Yalnzca insan adlar yerine geen zamirlere kii zamiri 41. Byle konumakla amac nedir (I) t m veriyor (II) belli
denir. bir konuda birtakm gerekler mi aklyor (III) Bunu yapar-
Aadaki cmlelerin hangisinde, alt izili szck in- ken heyecanl mdr (IV) Fikirleri, dnceleri deitirip ol-
san ad yerine getii halde kii zamiri deildir? duundan fazla gstermiyor mu (V)
Bu parada numaral yerlerin hangisine soru iareti
A) O, akam hepimizi uzun sre gldrd.
getirilmez?
B) Onlar da bu gre katldklarn sylediler.
C) Edebiyatmzn en gl airlerinden biridir o.
D) unlar, daha alkan rencilerdir.
E) Gne batarken siz de bize katlrsnz.
42. Aadaki cmlelerden hangisinde iyelik ve hl eki

ayn szckte bir arada kullanlmtr?
A) Annemi hep o telal halleriyle hatrlarm.

B) O yllarda her ey ok daha zordu.
C) Onun bu iten ayrlmas ok olayl oldu.
D) Bu ocuk srekli rahatszlk karyor.
39. I. Birkann iiri incelenmeye uygun grld. E) Eri br yollarda ilerlemek kolay olmuyordu.
II. Onun dnceleri benim iin ok nemlidir.
III. Yreindeki sevgi denizi, herkesi kuatyordu.
IV. O kitap, insann dnce yapsn deitiriyor.
V. Herkesin szne inanrsan ne yapacan bilmez bir
hale gelirsin. 43. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme dierlerinden
Yukardaki numaralanm cmlelerin hangisinde zamir farkl grevde kullanlmtr?
yoktur? A) Pazarda ne kadar incik boncuk varsa hepsini almak
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. istiyor.
B) Gzel gzel anlatmz gnler ne yazk ki gemite
kald.
C) Polisler yakaladklar suluyu palas pandras gtrdler.
D) Gnlerdir babasna fkeleniyordu iin iin.
E) Ald maa masraflarn aa yukar karlyordu.
40. Aadakilerden hangisinde alt izili szcn yazm

yanltr?
44. Aadaki alt izili szcklerden hangisi cins ismi de-
ildir?
A) Sabretmekten baka bir aremiz yok.
A) Yasemin, ho kokulu bir iektir.
B) leri her zaman oldubittiye getirirdi.
B) Sanat, yeni bir albm hazrlndaym.
C) evre yolu bizim araziden geecekmi.
C) Gece, ehrin irkinliklerini gizliyor.
D) Kulland tra kpnden memnun kalmam.
D) Gm, ocukken beslediim kuun ismiydi.
E) atda eski bir gramofon buldum.
E) imenler, yamurun etkisiyle slanmt.

Tarama
45. Aadakilerin hangisinde soru anlam adlla 48. Aadaki cmlelerde geen alt izgili szcklerin
salanmtr? hangisinde, -ki eki, ilgi adl deildir?
A) Neler sorduu belli deil mi? A) Sizinki yine eve gelmedi.

B) Bana sylemek istediin neydi? B) Bizimki bu evi de beenmedi.
C) Onlara bu soruyu sormal myz sence? C) Ne gzel ev deil mi unlarnki?
D) Bunu sylemekte nasl bir saknca var? D) Onunki ehrin en iyi eviydi.
E) Bunu kimin iin yazdn syler misin? E) Oradaki iekleri buraya tayn!
46. Aadaki cmlelerin hangisinde, cmleyi oluturan 49. I. Ne zaman perdelese ilerini bir buu
szcklerden biri iyelik adl almtr? II. lmn gzellii, zlemin yorgunluu
A) Onu tanmay ben de ok istiyorum. III. Bir bahar sabahnn karanlnda ssz
B) O gnden sonra kimse ders almad. IV. Gkte diz km iki titrek kl yldz
C) Daha nce bu konuyu anlamyor muydun? V. Admndan kalan izler, lekedir toprakta
D) Seni bu durumda grnce iim yanyor. Numaralanm dizelerin hangisinde szcklerin tm
E) Bu kitab daha nce iki defa okumutum. tremitir?
47. O szc, aadaki cmlelerin hangisinde tekiler- 50. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck di-
den farkl grevde kullanlmtr? erlerinden farkl bir ek almtr?
A) Benim o konumadan hi haberim yok. A) Btn gn gnlnce elenebilirsin.

B) O her yere zamannda gider. B) lerim bitince ben de gelebilirim.
C) O yazar on yedi yamdayken grmtm. C) Beni karsnda grnce ok ard.
D) Snav sonucunu o gn rendim. D) Lambay snnce ieriye ay doldu.
E) O iki kiinin, bu binaya girdiini grdm. E) Glnce gzlerinin ii glyordu.
26. A 27. A 28. C 29. A 30. D 31. E 32. A 33. B 34. C 35. B 36. C 37. C 38. D 39. D 40. D 41. B 42. A 43. A 44. D 45. B 46. D 47. B 48. E 49. B 50. A
Cevaplar
9. B 10. A 11. B 12. D 13. D 14. E 15. B 16. B 17. A 18. D 19. B 20. D 21. B 22. A 23. C 24. A 25. C 8. B 7. B 6. D 5. E 4. C 3. A 2. D 1. B

YGS // TRKE FY NO
SZCK TRLER
Sfatlar 22
hhSIFATLAR Sfatlarn Snflandrlmas
Yksek dalarn etekleri beyaz bir zrha benzeyen bir izgiyle A. Niteleme Sfatlar
ovadan ayrld. Sonra dt yerde sanki klelenen bir aydn-
lk, bendi yklm bir su gibi btn ovay kaplad, topran, ekinin simleri niteliklerini bildirerek (renk, durum, biim yoluyla) etkiler.
rengini sildi. Gzmzn nnde sadece kl bir gl meydana
Nasl sorusunu dndrr.
gelmiti. Btn ova billur denmi gibi parlyordu. Gne bata-
ca yere iyice yaklanca ovann urasndan burasndan kalkan Yeil elma Tombul ocuk Yorgun ii
tozlar bu harikulade gln stnde yce bir amalar varm gibi nsafsz adam Hamarat insanlar Yersiz sz
sallanmaya baladlar. Tek bir rengin trl perdelerden szlerek
byleyici bir masal musikisine dnmesini izlemeye baladk. Bayat ekmek Tuzlu ayran Krk kalp
Derinukur Kalabalk ortam Srkleyici roman

hh Adlar niteleyen veya belirten szcklerdir.
Tasaszgzler Ksk gz Susuz yaz
hh Bir szcn sfat olabilmesi iin adn nne gelerek onu ni-
telemesi veya belirtmesi gerekir. Scak ikolata Kaak ii Marazl kz
hh Varlk ve kavramlarn ayrc ynleriyle belirlenmesini salar. Parlakgelecek Tarafsz blge Issz topraklar
hh Kendinden sonra gelen szckle bek oluturarak tamlama Zorlumaraton Lezzetli yemek Mutlu insan
(sfat tamlamas) kurar. Paslivi Sevimli kedi Kskan koca
hh Trkede hi bir kelime tek bana sfat olarak kullanlamaz. Nankrevlat Aslsz haber Sarn kz
Tek bana kullanldklar zaman btn sfatlar birisimsaylr.
ncedal Karanlk adam Kayp ocuk
hh Sfatlar daimaekimsiz olarakkullanlr.ekim eki almaz. Seyreksakal Yalan haber Doru seenek
hh Bir kelimenin sfat saylabilmesi iin bir ismin bana gelip Duygusal film Korkun gerek Tehlikeli olay
onu renk, durum biim ynnden nitelemesi ya da say, iaret Sar gl
vb. ekillerde belirtmesi gerekir.
LARI LARI hh Yemyeil bir doann ortasnda cennette gibiydik.

E SIFAT E SIFAT
NTELEM BELRTM
Say Sfatlar
Bu ay pazardaki zam ampiyonu krmz pancar oldu Renk
Asl Say Sfatlar
Kesir Say Sfatlar Uzmanlar siyah ayn salk iin daha yararl olduunu sylyor.
Ren
k fat lar Sra Say Sfatlar
S oru S
letirme Say Sfatlar
hh Uzun, ince bir yoldaym /Gidiyorum gndz gece
lar
Duru
m t Sfat
are Kk bir atlyede tekstil iiyle urayordu. Biim
fat lar
Biim isiz S Bak, geni yollar, yksek binalar ile beni ok etkilemiti.
Belg
Sorusu
retmen
Sfatlar tek bana kullanlabilir mi?
Bir szce sfat denebilmesi iin kendisinden sonra mutlaka bir

isim gelmesi gerekir.

SZCK TRLER / Sfatlar
hh Vefakr insanlarn her geen gn azald bir dnyada ya-

rnek3:
yoruz.
pheci tavrlarla etrafmda dolayor, bir am aryordu. Bit- Aadaki cmlelerin hangisinde sfat tamlamas vardr?
kin bir halde kendisini yatann zerine brakt. Durum A) Ellerine, yzne can geldi, renk geldi.
B) imi sen mi reteceksin bana?
Kocaman bir yz, al al yanaklar, sevecen baklarla karmda C) Mutfaa giderken, odaya kulak kabartt.
duruyordu. (biim, renk, durum) D) en kahkahalar nlatrd evlerini.
E) Memleketi gznde buram buram ttyordu.
A, B, C, E seeneklerinde sfat kullanlmamtr. D seeneinde kullanlan en

rnek1: szc kahkahalar ismini niteleyerek sfat tamlamas oluturmutur.
Aadaki cmlelerin hangisinde bir ismi niteleyen sz-

ck kullanlmamtr?
hh Fiilimsiler de niteleme sfat olarak kullanlabilir:
A) Gkyzndeki gri bulutlar birden siyaha dnd.
B) Yaral ceylan gibi rkek rkek bakyorsun Beklenen haber bir trl gelmiyordu.
C) Aniden eski bir arknn szleri takld diline. Kahrolas terristler masum insanlar acmadan katlediyor.
D) Yorgunluktan olsa gerek, yolculuk uzun gelmiti bana. Sunucu, canl yaynda grnmez kaza kurban oldu.
E) Bu havada imdi scak minenin nnde olmak vard.
Bir yangn ormanndan pskrm gen fidanlard.
Bu olayn bytlecek bir yan yok.

A seeneinde gri bulutlar, B seeneinde yaral ceylan, C seeneinde
eski bir ark, E seeneinde scak mine ifadelerinde koyu renkle gsteril- Parasz kald gnlerde tandk bir esnaftan bor almt.
mi szckler, kendilerinden sonra gelen ismi niteleme grevini stlenmitir. D
seeneinde niteleme greviyle kullanlabilecek szck uzun szcdr, O Gece gndz almaktan baka kar yol grnmyor.
szck de bir ismi deil fiili nitelemitir.
rnek4:
Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcn tr
rnek2: farkldr?
zor kelimesi aadaki cmlelerin hangisinde sfat A) Sanatnn hi yaynlanmam iirleri ortaya kt.
olarak kullanlmamtr?
B) Yaplacak yol, bizim tarlalar ortadan ikiye blyordu.
A) Zor ileri yapmaya hep beni gnderiyorsunuz! C) Yeni kaymakam gitmedik ky brakmad.
B) Matematik yazl sorular bana zor geldi. D) Keiren otobs kalkm, biraz bekleyeceiz.
C) imdi yarmaclar zor bir yoku bekliyor. E) Uyumu bir hlde btn gn evde oturuyorsun.
D) Baz srcler, polislere zor anlar yaatt. A seeneinde yaymlanmam iir, B seeneinde yaplacak yol, C seenein-
E) Zor durumlarda hemen pes edersen asla baaramazsn. de gitmedik ky, E seeneinde uyumu bir hlde ifadelerinde alt izili sz-
ckler sfat grevindedir. D seeneinde alt izili szck fiildir.
B seeneinde zor kelimesi fiili nitelemitir. Bu durumda szck zarftr. Dier
seeneklerde zor kelimesi ismi nitelediinden sfat greviyle kullanlmtr.

Sen miydin bu bahelerde dolaan bir zamanlar?

rnek5:
u dnyann sefasn srmedim.
Fiil kk veya gvdelerine getirilen kimi eklerle yaplan fiilim-
O aralar ben, bir tandn dkknnda getir gtr ilerine ba-
siler de sfat grevi stlenebilir.
kyordum.
Aadaki dizelerin hangisinde bu grevle kullanlm
bir szck yoktur?
A) Evinden sonsuzlua uzasa pencereler hh teki, beriki, br, beri, yukarki gibi iaret anlam veren
szckler de iaret sfat kabul edilir:
midimi okasa bahesinde geceler
B) Bitimli bir ryada kflenen bir yareyim Seninle olan hesabm br dnyaya braktm.
Hznn ahikasnda kvranan avareyim Az te tarafta beni grmezden gelen Esra Hanm bada kur-
C) Ey yllardr iimde beslediim kanarya mu oturuyordu.
Senin o sulusepken, yeil gzlerin var ya Buras bataklk, br yandan dolap gelmelisin.
D) Bekliyorsun, baktn her noktada kllenen atei Beriki adam huysuzluunu belli etmemeye alarak
Bekliyorsun, batdan doacak son gnei teki elbisenin kolu ksayd, bence bunu almalsn.
E) Hayalin, tkenmeyen ekmeimdi, suyumdu
Sensizlik, ylanlarn kvrand kuyumdu Uyar
B seeneinde kflenen bir yre, kvranan avare, D seeneinde beslediim
aret sfatlarn bulmak iin isme hangi sorusu sorulur.
kanarya, D seeneinde kllenen ate, doacak (son) gne, E seeneinde
tkenmeyen ekmeimdi, kvrand kuyumdu ifadelerinde fiilimsilerin sfat
Soruya karlk gelen cevap, iaret sfatdr.
grevi stlendii grlmektedir. A seeneinde sfat greviyle kullanlm fii- Akhisara hangi otobs gidiyor?
limsi yoktur.
Akhisara u otobs gidiyor.
B. Belirtme Sfatlar rnek6:

hh simleri nitelik bildirmeden etkileyen sfatlardr. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ia-
hh Belirtme sfatlar; ret sfat olarak kullanlmtr?
hh simleri say ynnden tamlar. A) Hrszlardan biri kapy amaya alrken br etraf
gzetliyordu.
hh simlerin yerlerini iaret eder.
B) u dan hemen tesinde benim ocukluumu geirdi-
hh simlerin zelliklerini belli belirsiz bildirir. im ky var.
hh simlerin zelliklerini sorar. C) Czdanm alan bu deil, onun yanndaki dier adam
olabilir.
D) Kaybettiiniz kpein bu olduuna emin misiniz?
E) Aada mahallenin ocuklaryla futbol ma yapacaz.
1. aret Sfatlar
A ve D seeneindeki szckler zamr, B ve E seeneindekiler isimdir.
hh simlerden nce gelerek onlar iaret yoluyla belirten szck-
lerdir.

2. Say Sfatlar d. letirme Say Sfatlar

hh simlerini, saylarn, sralarn, blmlerini ve paralarn ke- hh Varlklarn eit blmlere ayrldn bildiren sfatlardr.
sin olarak belirten sfatlardr.
hh sme sorulan kaar sorusunu dndrr.
hh letirme say sfatlar, say isimlerine getirilen, -er,-ar,-er,

-ar ekleri ile oluturulur.
a. Asl Say Sfatlar Beer kiilik gruplara ayrldk.
hh Hibir ek almam sfatlardr. Tiyatroda her snftan drder renci rol alacakm.
hh sme sorulan ka sorusunu dndrr. Yarmar kiloluk paket ay aldm.
Srye saldran kurdu, iki kangal kpei datt. Provalar ikier gn arayla yaplacak.
Bu fabrika sayesinde drt yz insan evine ekmek gtryor. biner lira aylk alyorduk.
Aradan geen on drt yl Osman Nuriyi ok deitirmiti. (er bin lira aylk alyorduk, biiminde de sylenebilir)
Gelirken bakkaldan be ekmek alver.
Uyar
Baz kaynaklarda; ikiz, z, drdz gibi szcklerin bir
b. Kesir Say Sfatlar isimden nce kullanlmas halinde de topluluk say sfat
olduu kabul edilmektedir.
hh Varlk veya kavramlarn bir kesitini, bir blmn bildiren s-
Bu ikiz ocuklar, anne babalar dnda kimse birbirin-
fatlardr.
den ayramyordu.
hh Kata ka ve ne kadar sorularn dndrr.
Yarm kilo da eftali tart.
Her gn iki buuk litre su iebilirsiniz. rnek7:

Okulumuz, LYSde yzde seksen baar oran yakalad. I. Gk altnda kalan yirmi bir iinin kurtarlmas iin
allyor.
Drtte bir hisseyi de kydeki yoksullara datn.
II. Kzm, ikinci snfa geti.
III. rnlerimizde yzde elli indirim balad.
IV . Yarm ekmek aras dner yemeyle insann karn doyar m?
c. Sra Say Sfatlar V. z bebekleri ilgiyle izledik.
Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisi
hh Varlk veya kavramlarn srasn derecesini gsteren sfatlardr.
yoktur?
hh sme sorulan kanc sorusunu dndrr.
A) Kesir say sfat B) Asl say sfat
Birinci dnem sonunda kaydn baka okula aldlar. C) Topluluk say sfat D) Sra say sfat
nc caddeden saa dnn. E) letirme say sfat
Beinci snflar tiyatro oyunu iin hazrlanyor.
cmledeki yirmi bir asl say sfat, II. cmledeki ikinci sra say sfat, III.
Sekizinci katta oturuyoruz. cmledeki yzde elli kesir say sfat, IV. cmlede kullanlan yarm kesir
say sfatdr. Cmlelerde letirme say sfat kullanlmamtr?

3. Belgisiz Sfatlar 4. Soru Sfatlar

hh Bir ad, kesinlik kazandrmakszn belirten sfatlardr. hh Varlklar soru yoluyla belirten sfatlardr.
hh Belgisiz sfatlarda niceliin (say, miktar) belli olmamas sz hh Baka bir ifadeyle soru anlaml szcklerin sfat greviyle
konusudur. kullanlmasdr.
Btn sevgileri atp iimden / Varlm yalnz ona verdim ben Bu hafta sonu hangi filme gitmemi nerirsiniz?
Etrafndaki birka adamla karanlk iler yapmaya balam. Ka insan hayat boyunca byle bir frsat yakalayabilir?
Kimi anlar, insan ruhunda ok derin izler brakr. tfaiye tekilatnn kuruluunun kanc yl kutlanacakm?
Tm sorumluluu benim srtma yklemen adil deil.

2017 ylnda devlet kadrolarna ne kadar memur alnaca
Baz televizyon programlar ne yazk ki olumsuz tipleri n pla- akland.
na karyor.
Neredeki okullarn tatil edildiini renmek iin tklaynz.
Her ocuk, hata yaparak renir.
Tavsiyelerime hibir zaman kulak asmadn ki!
Aramzdaki birtakm sorunlar zld.
Kimi rencilerimle hl grrm. rnek9:
Nice akamlar bilirim ki
Karanln
Bir millet hastanesinde

rnek8: Dokuz kiilik kadnlar kouu koridorunda
Aadaki dizelerin hangisinde alt izili bir szc Ban kalorifer borularna gmm
belgisiz sfat olarak kullanlmamtr?
Beyaz giysilerinden uykular dklen tabiplerden
A) Boaz gm bir mangal kaynatr serinlii
Haber sormaya korkan
amlcada yerdedir gklerin derinlii
Gen kzlarn yreinden almtr.
B) imde kaynayan bir maher var
Bu maher bir de annelerinin kalbinde kaynar Bu dizelerde aadakilerin hangisi yoktur?
C) Bir de gencecik klarn yreklerini bilirim
A) Niteleme sfat alm birden fazla szck
Bir dolmuta yorgun ofrler iin bestelenmi
B) Belgisiz sfat alm birden fazla szck
D) Hznmn dudadr gkte aan karanfil
C) Asl say sfat alm birden fazla szck
Talih, bir cellat gibi vurdu yreimizi
D) Fiilimsiyle nitelenmi isimler
E) Bir gn kald sevgilim yarn akam seninle
Boazda olacaz gz gze ve el ele E) sim tamlamasn belirten sfat
"gen kzlar, beyaz giysiler A seeneini, nice akam, bir millet hastanesi
bir szc, herhangi bir anlamnda kullanldnda belgisiz sfat, ka B seeneini, beyaz giysilerinden uykular dklen tabipler, haber sormaya
sorusunun cevab olarak kullanldnda asl say sfat olur. Seenekler ince- korkan -gen- kzlar D seeneini, bir millet hastanesi E seeneini doru
lendiinde bu anlamn E seeneindeki dizelerde olduu grlecektir. Dier klmaktadr. Asl say sfat olarak yalnzca dokuz kii-lik tamlamasndaki sfat
seeneklerde bir szc belgisiz sfattr. gsterilebilir.

m, p, r, s ile Yaplan Pekitirmeler

rnek10:
beyaz bembeyaz
Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir sfatla
salanmtr? yeil yemyeil m ile yaplanlar
scak smscak
A) Nasl bir araba alacan bana da syleyebilir misin?
B) Hangi masal kahramannn yerinde olmak istersiniz?
C) Bu ayakkablar iin bana indirim yapabilir misiniz? ac apac
D) Bu sorunun cevabn aranzdan kim syleyecek? dar dapdar p ile yaplanlar
E) Niin her zaman benim kalbimi kryorsun?
slak pslak
A ve C seeneinde mi edatyla, D seeneinde zamirle, E seeneinde zarfla
soru anlam salanmtr. B seeneinde soru anlamn veren szck hangi
soru sfatdr. temiz tertemiz
sefil sersefil r ile yaplanlar
abuk arabuk
rnek11:
Aadaki cmlelerin hangisinde bir isim hem niteleme mavi masmavi
hem belirtme sfat almtr?
mor mosmor s ile yaplanlar
A) Kprden geinceye kadar her eye raz ol.
koca koskoca
B) arpk dncelerin rnyd btn bu romanlar.
C) Bunlarn bazs daha nce grlmt.
D) Sessizliin kaplad bu ortamdan kurtuldum.
E) En zor gnlerimde hep yanmdayd.
Uyar
Baz sfatlarda pekitirme esnasnda bir hece tremesi g-
A seeneinde her eye, belirtme sfatdr. B seeneinde btn bu roman- rlr.
lar belirtme sfatlardr. C seeneinde sfat kullanlmamtr. D seeneinde
sessizliin kaplad bu ortam ifadesinde hem niteleme hem belirtme sfat dpedz, sapasalam, yapayalnz, rlplak, gpe-
kullanlmtr. E seeneinde zor gnlerimde niteleme sfatdr, en szc gndz
zarftr.
kileme ile Yaplan pekitirmeler
Sfatlarda Pekitirme (Pekitirme Sfatlar) hh Elma elma yanaklar
hh Bir adn derecelendirilmesinde en st dzeyi vurgulamak iin hh minik minik eller

kullanlan sfat trdr. hh irin mi irin insanlar
hh ki yntemle yaplr:
hh byk m byk binalar

rnek12: rnek14:
Aadaki cmlelerin hangisinde pekitirilmi szck, Aadakilerden hangisinde pekitirilmi bir sfat yoktur?
niteleme sfat olarak kullanlmtr?
A) Bombo arazide yapayalnz ilerliyorduk.
A) Otobs karmamak iin yemekleri arabuk yedi. B) Arabalar, darack yoldan geemiyordu.
B) ftar iin yapt stla kaskat olmutu. C) Arazide gkyz masmavi grnyordu.
C) Smscak tavrlaryla ocuklar kendine balamt. D) Dmdz bir izgi izerek, buradan yr, dedi.
D) Tedavi edilen adam sapasalam ayaa kalkt. E) yle yemyeil imenlerin zerine uzansam!
E) Bu pantolon onu upuzun gstermiti.
A seeneinde bombo arazi, B seeneinde darack yol, D seeneinde
dmdz izgi, E seeneinde yemyeil imenler ifadelerinde koyu gste-
A seeneinde arabuk yedi, B seeneinde kaskat oldu, D seenein-
rilmi szckler pekitirilmi sfatlardr. C seeneinde kullanlm masmavi
de sapasalam (ayaa) kalkt , E seeneinde upuzun gstermiti ifade-
szc fiili nitelendiinden niteleme zarfdr.
lerinde pekitirilmi szckler fiili nitelediinden zarf greviyle kullanlmtr.
C seeneinde kullanlan smscak bak ifadesinde pekitirilmi szck ismi
nitelemitir, sfattr.
Sfatlarda Kltme
hh Niteliin gcnn anlamca zayflatlmasdr.
rnek13:
hh -ce, -cik, -msi, -mtrak, -si ekleriyle yaplr.
Akam olur, bir ku konar dallara
Kke salon Acmtrak biber Ekimsi erik
Susam yldzlar iner gllere
Kck ocuk Kabaca davran Sarmtrak surat
Gzeller dizilir ince yollara
Grimsi gmlek Ufack kpek
Durduun ellere varamyorum
Yalca adam Mavimtrak deniz Tatlms rek
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
Minicik sere Gzelce kz Yeilimtrak elbise
lenemez?
Scams st Azck eya
A) Sfat greviyle kullanlm fiilimsiler vardr.
B) Adlam sfat kullanlmtr.
C) Niteleme sfat kullanlmtr.
D) Belirtme sfat kullanlmtr.
Sfatlarn Farkl Kelime Trne Gemesi
E) Pekitirilmi sfat kullanlmtr.
hh Niteleme ve say sfat varl - kavram karladnda ad
susam gnller, durduun eller ifadelerinde sfat fiil vardr. gzeller (adlam sfat) olur.
szc adlam sfattr. ince yollara tamlamasnda niteleme sfat vardr.
bir ku tamlamasndaki bir szc belirtme sfatdr. Dizelerde pekitiril- hh Belgisiz sfat, iaret ve soru sfat varlk, kavram karladn-
mi sfat kullanlmamtr. da zamir olur.
hh htiyar, doksan yana merdiven dayad.

Sorusu
retmen
ekim eki ald halde sfat zelliini koruyan szckler var

mdr?
ok nadir de olsa byle szcklere rastlanr:

Gzelim sahil plerle kaplyd.
nceden bir yamur yamaya balad.

hh Alma mazlumun ahn, kar aheste aheste. Yaplarna Gre Sfatlar

hh Yalancnn mumu yatsya kadar yanar
Basit sfatlar
hh Varl/kavram karlam-ad (adlam sfat)
Ek almam sfatlardr:
hh Tembelin bir ii yapmamak iin krk bahanesi olur. Kolay soru nce davran Sert k
Kara tahta Dar yol Eki elma
hh Dedem seksenine merdiven dayad.
Ac biber yi insan
hh O, bunu kime anlatm?
Kt arkada bol yemek dost lke
hh Bylelerine gven olmaz. son istasyon Beyaz sayfa dz izgi
hh Varlk yerine geerek zamir olmu? Dar elbise Bo oda
hh Derdim oktur, hangisine yanaym
hh Biraz da undan istiyorum.

Tremi Sfatlar:
Ad veya eylem kk ve gvdelerine yapm ekleri ulanarak yaplan
hh Nitelik, say, soru bildiren szck kendinden sonraki fiil ya da
sfatlardr.
fiilimsiyi etkiliyorsa zarf olur.
hh -l, -li, -lu, -l, eli ile:
hh Babanz ihtiyar grnyor.
(Fiili etkileyerek zarf olmu.) aynal dolap ynl kuma
sulu elma tatl dil
hh Onunla nasl anlaabildiini anlayamyorum.
(Fiilimsiyi etkileyerek zarf olmu.) zmirli sanat kltrl ocuk
liseli kz aynal kemer
hh -lk -lik -luk -lk eki ile:

yllk izin kiralk dkkan
rnek15: elbiselik kuma klk ev
Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat kullanl- satlk araba onluk deste
mtr?
yirmilik di ormanlk alan
A) Kasmla birlikte souklar da kapya dayand.
B) Onlar buraya yarn m gelmeyi dnyorlar? hh -cci cu c eki ile:
C) Akama doru irin ay ocana denk geldik.
St Berfin davac adam
D) Merdivenlerin gcrdadn duyunca tella irkildi.
inat kei azck huzur
E) Sendeledi, glkle yerinden kalkt.
Biricik dostum Ksack hayat
A seeneinde souklar kapya dayand ifadesinde souk kelimesi, souk
minicik ocuk yumaack yastk
havalar biiminde sfat tamlamasyken isim dmtr. smin ekim eki olan
-ler okluk eki de sfata getirilmitir. Souklar kelimesi adlam sfattr.

hh sz siz suz sz eki ile: b) Kurall Birleik Sfatlar

hatasz i iiz adam hh Bir tamlamann sfat olmasyla oluur.
tuzsuz salata, ksz sokak hh Sfat tamlamasnn sfat grevini stlenir.
kusursuz plan neesiz hayat
hh Eri minareli camiyi ziyaret ettik.
sabrsz insan karlksz iyilik
hh Krmz apkal kz hikyesini bilmeyeniniz yoktur.
hh -ca ce eki ile:
hh Snfmza kvrck sal bir renci geldi.
dosta iliki kibarca davran
hh Bu ada byk yaprakl aalarla doluydu.
asilce veda irice kpek
(sfat tamlamasna li getirilerek)
hh -gn gin gun gn eki ile:

yorgun ifti, kskn teyze
hh O gnlerde be parasz bir insandm.
krgn anne durgun gl (sfat tamlamasna sz getirilerek)
Birleik Sfat Grubu hh Kanad krk ku merhamet ister.

Deiik yollarla oluur:
a) Anlamca Kaynam Birleik Sfatlar: hh Rengi soluk kumalar bana satmaya kalkyorsun.
hh Bir anlama gelecek ekilde szcklerin birlemesiyle oluur:
hh enesi dk bir adam olup ktm.
Boboaz kadn cingz rak
hh retmen, boyu uzun ocuklar arkaya oturttu.
birtakm insanlar birok i (sfat-isim yer deitirilip isme iyelik eki getirilerek)
pisboaz ocuk mirasyedi insan
Cancier dost hibir zaman
hh gnlk yoldan gelmitik.
hh Beni be paralk adamlarla muhatap ediyorsun!

rnek16:
hh Bir skmlk can var.
Aadaki cmlelerin hangisinde anlamca kaynam
birleik sfat kullanlmamtr? hh Krk yllk dostunu byle mi karlyorsun?
(sfat tamlamasna lik getirilerek)
A) Osmanly ykan unsurlardan biri de babozuk asker-
lerdir.
B) Bizim Sarman birka gn sonra sakland yerden orta- hh Zmrt yeili gzleriyle herkesin dikkatini ekiyordu.
ya kt.
hh O, sznn eri bir insan olarak bilinir.
C) aylk maan aldktan sonra gasplar yolunu kesmi.
hh El yazmas eserler zerinde alyorum.
D) Birtakm gazeteciler kendilerini hukukun stnde sanyor.
E) Mahallenin cingz ocuklar zillere basp kayor. hh Gkyzn kl renkli bulutlar kaplad.
(sim tamlamasnn sfat olmas)
A seeneindeki babozuk, B seeneindeki birka, D seeneindeki bir-
takm , E seeneindeki cingz szckleri anlamca kaynam birleik sfat-
tr. C seeneindeki aylk ifadesi kurall birleik sfattr.

rnek17: rnek19:
Aadaki cmlelerin hangisinde birleik sfat kullanl- Aadaki cmlelerin hangisinde belirtme sfat kulla-
mtr? nlmamtr?
A) Daha nlerinde uzun ve yorucu bir gece vard. A) Hangi dada kurt ld?
B) Eski bir asker telsizinden uydu alcs yapmaya alyor. B) Be gn sonra Mardine gideceim.
C) Annemin babamn benimle gurur duymasn istiyorum. C) Kim stlenecek bu iin sorumluluunu?
D) Umut ve nee bu topraklarda ekmeimize katk oluyor. D) Eski dostlar yine bulutu.
E) Bu duvar, sivri ulu bir matkapla delmelisiniz. E) Sekizinci katta oturmak istemiyorum.
E seeneinde kullanlan sivri ulu matkap tamlamas kurall birleik sfat-
tr. Sfat tamlamasnn sonuna -l/-li eki getirilip bir baka sfata tamlayan A seeneinde "hangi dada" B seeneinde "be gn", C seeneinde "bu
yaplmtr. i", E seeneinde sekizinci kat ifadelerinden koyu renkle gsterilmi sz-
ckler belirtme sfatdr. D seeneinde belirtme sfat trnde szck kulla-
nlmamtr?
rnek18: rnek20:
ehrin kysnda, ufack bir derenin kenarnda, dallar suya Aadaki cmlelerin hangisinde birleik sfat grubu,
sarkan ihtiyar bir aa vardr. lkbaharn balanglarnda dierlerinden farkl bir yolla oluturulmutur?
bu sdn dallarna bir dii krlang gelip kondu; derenin
A) Ben mrmde senin kadar eli ak bir insan daha tan-
bir bandan bir bana yldrm gibi uan, beyaz gslerini
madm.
suya dokundurarak effaf kanatl bcekleri yakalayan dier
B) lgin bir sz duydu mu hemen krmz kapl defterine
krlanglara bakmaya balad. Ban hafif hafif sallyordu.
onu yazard.
Bu parayla ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
C) Geni kaldrml yollardan geip ehrin kenar mahalle-
lenemez?
lerine saptk.
A) Hem niteleme hem belirtme sfat alm isimler kullanl- D) Demir kapl deponun nnde birka karanlk tip vard.
mtr. E) Sonunda iimizden cesur yrekli biri kt ya...
B) Niteleme greviyle kullanlm fiilimsiler vardr.
C) Kltme eki sfat kullanlmtr.
A'da, eli ak insan anlamca kaynam birleik sfattr.
D) Kurall birleik sfat kullanlmtr. B'de, krmz kapl defter
E) Pekitirilmi sfat olan szckler kullanlmtr. C'de, geni kaldrml yollar
D'de, demir kapl depo
E'de, cesur yrekli biri; kurall birleik sfattr.
Ufack bir dere, ihtiyar bir aa A seeneini, uan ve yakalayan szckleri

B seeneini, ufack szc C seeneini, effaf kanatl bcekler"
D seeneini doru klmaktadr. Parada pekitirme eki alm sfatlar kullanl-
mamtr.

SZCK TRLER / Sfatlar Konu Testi - 1
1. Scak bir mays gnyd. Kk baheyi glge iinde bra- 5. Aadaki cmlelerin hangisinde kltme sfat kulla-
kan kocaman tek dut aacnn altnda eski, temiz bir has- nlmamtr?
rn stne serdii krmz iltesinde efika Hanm oturmu,
A) Adamn uzunca bir paltosu vard.
sar, zayf eliyle, nazl kedisi Mercan okuyordu. Siyah ke-
diyi, okayan elini kaldrd. Yemenisinin altnda hl gzel- B) Genie omuzlaryla daha heybetli duruyordu.
liini koruyan, gr knal salarna gtrd. Hafife kad. C) Onlarn evi uzaktan kck grnyordu.
Bu parada aadakilerden hangisi yoktur? D) Bahelerinde sarmtrak iekler vard.
A) Kurall birleik sfat E) Minicik elleriyle iekleri suluyordu.
B) Hem niteleme hem belirtme sfat alm isimler

C) Anlamca kaynam birleik sfat
D) Sfat greviyle kullanlm fiilimsi 6. Aadaki dizelerin hangisinde sfat kullanlmamtr?
E) Birden fazla sfatla nitelenmi isimler
A) Narin parmaklaryla dokunsayd yarama
Bir damla su koyard atlayan matarama
B) Ey bahar beklerken sararp solan kap
2. Bu szc aadakilerden hangisinde sfat olarak Yemyeil bir bahede ihtiyar olan kap
kullanlmtr? C) Bu sevda dayanlmaz bir attr zlfnde
A) Gitmeyelim diyorum ama bu beni dinlemiyor ki! Rzgrn her bsesi iimde kurun olur
B) Bu sana yaptm son uyaryd. D) Yldz kayar, ay susar geceye gldnde
C) Ben buna layk olduumu dnmyorum. Dada idem solarken lde ceylan vurulur
D) Bu teklifini toplantda oylayacaz. E) Her saniye ismini andm sen miydin ah
E) Onurlu yaayalm, bu ok nemlidir. Bu hazin kayboluta, bu gnl sahrasnda
3. I. Btn gn, benim hakkmda sylediklerini dndm. 7. Ne zaman dnsem sizi titrerim
II. Haftalar sonra, bekledikleri gzel haberi almlard. Yasl dalar, yz glmeyen dalar
III. Beyefendi zahmet edip gelse de iimize baksak! Bu dalar iinde bir yer var, derim
IV. Komunun kpeinin havlamasndan geceyi uykusuz Orada kaybolan bir ses var, alar
geirdim.
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?
V. Duyduuma gre ileri yoluna koymaya balamsn.
A) Tremi sfat
Numaralanm cmlelerin hangi ikisinde sfat tamla-
mas kullanlmtr? B) Niteleme sfat
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. C) Belgisiz sfat

D) aret sfat
D) II. ve IV. E) I. ve V.
E) Say sfat
4. I. Sevenin yrei bir renkli mevsim

II. Yamur gider, rzgr gider, kar gider 8. Aadaki cmlelerin hangisinde hem isim hem de s-
III. fledim, tmedi akn dd fat tamlamas kullanlmtr?
IV. Aamadm bir arpa boyu A) Hafta sonu, fotoraf sergimizin al var.
Yukardaki numaral dizelerin hangi ikisinde sfat kulla- B) Can korkusuyla kendini souk sulara brakt.
nlmamtr? C) Bilinsiz avlanma, doal hayat tehdit ediyor.
A) I. ve II. B) I. ve III. C) I. ve IV. D) Gnlerdir aradklar frsat, ayaklarna gelmiti.
D) II. ve III. E) III. ve IV. E) Hastanemizin eksiklerini gidermeye alyoruz.

9. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat tamlamas kul- 14. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik sfat dierle-
lanlmtr? rinden farkl bir yolla olumutur?
A) Gzn atnda, gn nn oday kucakladn A) Masann stnde kollu bir amdan vard.
fark etti. B) Krmz benekli elbise sana ok yakm.
B) Zaman iinde paraszla, ala, yoksullua almt. C) erevesi ssl bir tabloyu duvara astm.
C) Otomobil bize yaklanca ne yapacamz ardk. D) Dar fikirli insanlarla bir arada duramam.
D) Kar apartmann pencerelerinden ikindi gnei yans- E) Pencerelerden dost bakl insanlar bizi izliyordu.
yor.
E) Yolculuk ilerlemeye baladka benim heyecanm da 15. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir sfat-
artmt. la salanmtr?
A) Hangi otobsle gideceini biliyor musun?

10. Aadaki cmlelerin hangisinde say sfat kullanlma- B) Maazann alna ka kii katlacakm?
mtr?
C) Ne i yaptn renebildiniz mi?
A) Bir insan her eyden nce onuru iin yaar. D) Toplantya kim bakanlk yapacakm?
B) Yirminci yzyl Trk edebiyatndan rnekler verildi. E) Sana hakszlk ettiimi nasl dnrsn?
C) Bu renci bir yl iinde herkesin gzne girdi.
D) ki yazarn da anlatmak istedii aynyd. 16. Kar yoldan gelen aracn uzunlar, otobsn iine bir b-
E) Beer kiilik gruplar halinde snfa girdik. ak gibi dalyor.
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lenemez?
11. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ile tamla-
nannn arasna sfat girmi bir isim tamlamas kulla- A) Niteleme sfat kullanlmtr.
nlmtr? B) Sfat grevini stlenmi fiilimsi grubu vardr.
A) Ykntnn ortasnda ince bir duman ykselmeye balad. C) Belirtme sfat kullanlmtr.
B) Perdelerin zerinde arada bir imek parltlar oyna- D) Adlam sfat kullanlmtr.
yordu. E) sim tamlamas sfat greviyle kullanlmtr.
C) Dallardaki kular gnbatmn izliyor gibiydiler.
D) Geen gn onlarla tatsz bir tartma yaadk. 17. I. Kooperatif, fndk taban fiyatlarna yzde on zam yapm.
E) Savurganlnn ac bedelini demeye balamas ok II. Esma Hocann z ocuklar btn okulun ilgisini
yaknd. ekmiti.
III. Ailemizden niversite okuyan ilk insan abim oldu.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde asl say sfat kulla- IV. Saydm, elektrik direinde tam on sekiz ku vard.
nlmtr? Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisi
A) Bu gruptakilerden ge kald. yoktur?
B) Snava dokuz ay kald, almaya bala. A) Asl say sfat B) Sra say sfat
C) Bu ii yapmann yolu bir bilene sormaktr. C) Kesir say sfat D) letirme say sfat
D) Her zaman gzel szler sylerdi. E) Topluluk say sfat
E) Okuldaki geziye ikinci snf da katld.
18. Bir sfat tamlamas, sonuna -li eki alarak baka bir ad
niteliyorsa buna kurall birleik sfat denir.
13. Aadaki cmlelerin hangisinde say bildiren szck Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamay rnek-
dierlerinden farkl trdedir?
leyen kurall birleik sfat vardr?
A) ki gn sonra biz de oraya gideceiz.
A) Ryamda ak sakall bir dede bana elma verdi.
B) Bayramn ikinci gn akraba ziyaretine gideceiz.
B) Her zaman kararl bir insan olarak tannrd.
C) Kalemlerin n de kardeine vereceksin.
C) Doktor tuzlu yemekler yememesini sylemiti.
D) Bu i iin en az on kii almak zorunda.
D) Arabamz tozlu yolda glkle ilerliyordu.
E) Otuz be yanda profesr olmay baarm.
E) nsanlarn senli benli konumalarn sevmem.
18. A 17. D 16. E 15. B 14. C 13. C 12. B 11. E 10. A 9. D 8. B 7. E 6. D 5. C 4. D 3. A 2. D 1. C Cevaplar

1. Ayva sar nar krmz sonbahar! 5. I. Ne benim dilimde kk bir sitem

Her yl biraz daha benimsediim. Ne onun yznde kederden bir iz
Ne dnp duruyor havada kular? II. Serin rzgrlar esiyor yreimizde
Nerden kt bu cenaze? len kim? Artk konuamyoruz
Bu kanc bahe grdm tarumar? III. Susuyor susmasna dudaklarmz ama
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur? alar saatler gibidir iimiz
A) Sra say sfat IV. Bir tomurcuk gibi her sabah usul usul
B) Belgisiz sfat Gittike byyor sessizliimiz
C) aret sfat Yukardaki numaralanm dizelerin hangisinde belirt-

me sfat kullanlmtr?
D) Soru sfat
E) Adlam sfat
D) I. ve IV. E) II ve IV.
6. I. Alp gtrm, yllar beraberinde

2. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat olan szck ya- Yamur taneleri gibi duru baklarn
ps ynnden dierlerinden farkldr?
II. Trnaklarn byle uzun, byle boyal deildi
A) O her zaman dkn insanlara yardm ederdi. Ellerin bembeyazd, incecik, narin
B) Yemekten sonra ekerli bir kahve itik. III. Bir gn derim ben de uzak, isimsiz yollara
C) Yerinde kararlar vermeye dikkat eden biriydi. Rzgrlarla beraber, rmaklarla beraber
D) Bugne kadar tandm en akgz insan oydu. IV. Yok imdi o hallerin artk eski yerinde
E) Hayatn gzde insanlara imrenerek geirdi. Silmi bir bilinmez el gzel naklarn
V. Kalbinden bir karanfil koparyor sonsuzun
Savata yenik den gemiler kadar zgn
3. Aadakilerin hangisinde bir ad birden fazla sfatla ni- Yukardaki numaralanm dizelerin hangisinde bir ad
telenmemitir? hem belirtme hem de niteleme sfat almtr?
A) Sabrl, zverili, kararl ve sevecen bir annesi vard ar- A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
kadamn.
B) yi yemek yapard, lezzetli ve deiik tarifler bulurdu. 7. Aadaki ifadelerden hangisinde pekitirme sfat vardr?
C) Ksa, dalgal salarn geriye doru taramay severdi.
A) Minik kedi etrafna smscak bakyor.
D) Elinde krmz, parlak bir gl ile bana doru geliyordu.
B) Byk bir evde oturuyor.
E) Masaya braktm izgili defterimi bir trl bulamadm.
C) Kapkara gzleriyle etraf szyor.
D) Ekimsi armutlar itahla yiyor.
E) Sarmtrak otlarn arasnda oynuyor.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde, tamlayan ad tamla-
mas alan bir sfat tamlamas kullanlmtr?
8. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam sfatla
A) Musiki, bir milletin kltrel deerlerinin banda gelir. salanmtr?
B) Trk tarihine duyduu zlemi, bu iirinde dile getir-
A) Sizce iir nasl yazlmaldr?
mektedir.
B) Siz bu romann neyini beenmiyorsunuz?
C) Gemi bizim iin ibret alnacak bir yaanm olaylar
zinciridir. C) Bu nasl bir iir olacak sence?
D) Aruz lsyle yazlan iirler daha dikkat ekicidir. D) Bugn ders niin bu snfta yaplyor?
E) El yazmas kitaplar gnmzde ok deerlidir. E) Bugn ders nasl geti?

9. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret sfat kullanl- 14. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerden hangisi,
mtr? ad tamlamasnn sfatdr?
A) Grdmz zaman onlar tanrz. A) Yeni Trke retmeninin ok gzel bir arabas var.
B) Byle bakp bizi zme. B) Bu yln modasnda yumuak izgiler hkim.
C) Bu zor bir grevdi. C) Haliin keskin kokusu etrafa yaylyordu.
D) Onun doruluu her zaman tartlr. D) katl bir evin en st katnda oturuyoruz.
E) u iki kiiyi tandm hemen. E) Zavall adamn torunlar da hayrsz kmt.
10. Yalnz szc aadaki cmlelerin hangisinde s-

fat olarak kullanlmtr? 15. O szc, aadaki cmlelerin hangisinde iaret
A) Yalnz adam, kendine yeni elenceler aryordu. sfat olarak kullanlmtr?
B) Koskoca evde yalnz yaamaktan sklmt. A) O tm glklere gs geren biridir.

C) Uzun sredir kald bu ehirde artk yalnzd. B) O bize onlar iaret ediyordu.
D) Bu gzel kasabada yalnz on be gn kalabilecekti. C) O iyi huylu ho bir insand.
E) Cebini yoklad, yalnzca bir simit paras kalmt. D) O paketlenmesin; ylece dursun.
E) O gnden sonra benden kayordu.
11. Yediyordu Elif kansn
Kara geceden geceden
Sanki elif elif uzuyordu, inceliyordu 16. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam sfatla
salanmtr?
Uzak cephelerin acsyd gcrtlar
nliyordu dan ard, yasla A) Tatilinizi nasl deerlendirmeyi dnyorsunuz?
Her bir heceden, heceden B) Onun hangi davranndan rahatsz oldun?
Yukardaki dizelerde sfat trnde ka szck kullanl- C) Byle bir durumda dncelerini nasl gizliyorsun?
mtr? D) Hangisinin dnceleri senin iin nemli?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 E) Bize ka kiinin geleceini biliyor musun?
12. Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat yoktur?

17. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat yoktur?
A) Yeniden domak eskisiyle ilgiyi kesmekle olur.
A) Trk gelenei, konuulan, yaayan dile dayand l-
B) Gzeli hatta en gzeli aryorum bu yaamda.
de ortaya kyor.
C) Tembeldi, yaamaktan bkmt.
B) Trk gelenei tarih iinde deiiklie urayarak bu-
D) Gzel konuuyordu yle ki szleri bir hanerdi. gnlere gelmitir.
E) ok iyiydi ama bu bir eyi deitirmiyordu. C) Dil, edebiyat eserinin yalnzca bir ynn oluturur.
D) nsann insanla iletiim kurmasnn tek yolu dil deildir.
13. Yeniliki bir yazardr. iirde ekil ve z deiiklii yapmtr. E) Bu konuda zgn araylar iinde olduklarn bize an-
I II III lattlar.
Edebiyatn, her dnemde farkl formlarda hayat bulduunu,
IV
yeni ierik ve grnmlerle okuyucunun karsna kmas 18. Aadaki cmlelerin hangisinde soru sfat kullanl-
V mamtr?
gerektiini savunmutur. A) Bu havada nereye gidiyorsunuz?
Bu paradaki alt izili szcklerden hangisi sfat de- B) Bize ne gn geleceksiniz?
ildir?
C) Bu brei ne kadar srede yapabilirsiniz?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V. D) Onunla hangi konuda konuacaksnz?
D) III. ve IV. E) III. ve V. E) Kendinize ne tr bir ev aryorsunuz?
18. A 17. B 16. B 15. E 14. A 13. B 12. D 11. C 10. A 9. E 8. C 7. C 6. D 5. D 4. E 3. E 2. D 1. A Cevaplar

1. Niteleme sfatlar ekim eki aldnda adlam sfat olur ve 5. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir sfat-
adlam sfatlar da ad gibi tamlama kurabilir. la salanmtr?
Aadaki cmlelerin hangisinde adlam sfat, bir ad A) Testi zmeye hangi sorudan balayalm?
tamlamasnda tamlayan grevinde kullanlmtr?
B) Olaylarn bu kadar byyeceini kim bilebilirdi?
A) Belki de bu zamana, aratrcnn mr yetmez. C) Hediyelerin hangisini alacana karar verdin mi?
B) Geldiin kapnn byk hayalinden k, git. D) Benimde onlarla birlik olduumdan nasl phelenir-
C) Gelenin keyfi iin gidenin arkasndan konuamam. sin?
D) Kumalarn bir ksmn ieride saklyorlard. E) Bu kadar ktlkten sonra eline pimanlktan baka ne
E) Arabann bagajnda iki kilo uyuturucu bulundu. geti?
2. I. Kalbimin sahibini bulamadm gitti.

II. li bir arknn unutulmu bestesi oldun. 6. Aadaki cmlelerin hangisinde soyut bir sfat soyut
III. Bouna arama kalbimde eski yerini. bir ad nitelemitir?
IV. Sen gzmden akan sele kartn.
A) Engin bir gnlle evresindeki herkesi yola getirdi.
V. Dn akam yine benim yollarma bakmsn.
B) Yeni evimizin duvarlarn kendimiz boyadk.
Numaralanm dizelerin hangilerinde sfat tamlamas
C) Sokaklardaki kaldrm talar yine deimi.
kullanlmtr?
D) Satc rk elmalar da poetin altna sokuturuver-
mi.
D) IV. ve V. E) I. ve V. E) Sazmn krk parasn yaptrmam epey zor olmutu.
3. Bir sfat takmnn sonuna -l (-li, -lu, -l) taks getirilerek

kurall birleik sfat yaplr.
7. Kimi sfat tamlamalarnn sonuna -l eki eklenir ve meyda-
Aadaki cmlelerin hangisinde bu yolla olumu bir
na gelen birlik bir adn sfat yaplr. Buna "kurall birleik
kurall birleik sfat kullanlmtr?
sfat" denir.
A) Bir dostuyla oturup ona iini dkmeyeli ne kadar yl Aadaki dizelerin hangisinde bu kurala gre olu-
oldu? mu bir kurall birleik sfat vardr?
B) Kapal kaplar ardnda konuulanlar basna szmt.
A) Kederli gnleri artk ok geride braktk.
C) , grltl bir ekilde yamatan aa doru iniyor-
du. B) Ben byle pheli ilerde almaktan hazzetmem.
D) Akll ebeveyn, ocuklarn bakalarnn yannda azar- C) Ksa pantolonlu bir ocuk salnca igal etmiti.
lamaz. D) Annem izgili gmleimi tlemeyi unutmu.
E) Krmz benekli bir ku balkondaki eski dolaba yuva E) ardakl evlerde ninni sylerdi yal kadnlar.
yapmt.
4. Aadaki dizelerin hangisinde alt izili szck, bir 8. Aadakilerden hangisinde bir ad birden fazla sfatla
tamlamann sfat grevinde kullanlmtr? nitelenmitir?
A) irketimizin tecrbeli elemanlara ihtiyac var. A) Ahap grnml bir balkon masas alnacakt.
B) fkeli kalabaln arasndan syrlp, bard. B) Eylle doru gmen kular grnmeye balad.
C) Eski duvar halsnn tarihi deeri varm. C) Gelecek ylki tatil plann imdiden yapyorum.
D) Yal adamn ocuklar da haberi duymutu. D) yle szleri bugne kadar ok duyduk biz.
E) Dindirilmez kular gibi tiz, haykrr yeniden. E) Eski, bakmsz bir evin nnde arabay durdurdu.

9. Sfatlar ekim eki alrsa adlam sfat olur. 13. Aadaki cmlelerde renk bildiren szcklerden han-
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamann bir gisi sfat deildir?
rnei vardr?
A) O mavi otobs, ocukluumda bana uak gibi gelirdi.
A) Dayak yemektense korkak insan olarak anlrm, daha B) Duvarlar fena deil ama tavan fazla sar olmu.
iyi.
C) Dost kara gnde deil, her zaman yannda olandr.
B) Evdeki gergin ortam hepimizi sinir kp haline getir-
D) Pembe panjurlar olan bir evi hayal etmeyenimiz var
miti.
m?
C) nmdeki kk sar vazoda krmz gller vard.
E) Temmuzun ortasnda sapsar bir ovada karpuz toplu-
D) Stadyumdaki gerginlik bir sre btn ehre yayld. yorduk.
E) Bu souklarda scack bir orbaya kim hayr diyebilir?
10. Aadakilerin hangisinde bir szck hem niteleme 14. Aadaki dizelerin hangisinde belgisiz sfat kullanl-
hem de belirtme sfat almtr? mtr?
A) Bir sre sonra ieriye yal bir adam girdi. A) Akn kanununu yazsam yeniden
B) Eski gzel gnlerin zlemini ekiyordu. B) Kimi mitleri yel alr gider
C) nsana tepeden bakan, itici biriydi. C) Kimi benim gibi sever gnlden
D) O yllarda bol paal pantolon modayd. D) Kimi senin gibi el olur gider
E) Her gn ayn ileri yapmaktan bkp usanmt. E) Sana benim gzmle bakan gzler kr olsun
11. Hepimizin kalbini yerinden oynatacak kadar byk bir hzla

stmze gelen kamyon, son anda ofrn bizi fark etme- 15. Aadakilerden hangisinde bir varl iaret yoluyla
siyle okulun yanndaki bo araziye sapt. belirten bir szck kullanlmtr?
Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur? A) u ocuklarn yaramazln gryor musun?
A) Sfat fiil B) lerin buraya gelmesinde onun da etkisi vard.
B) Belgisiz zamir C) Bunlardan hangisi sana daha gzel geliyor?
C) Niteleme sfat D) Bunlar sana syleyen baka kimse olmad m?
D) sim tamlamas E) Kimin hakl olduunu zaman gsterecek.
E) Say sfat
12. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir "soru

sfatyla" salanmtr? 16. Aadakilerden hangisinde yanl szc sfat ola-
A) arklarnzn bu kadar sevilmesinin srr nedir? rak kullanlmamtr?
B) Hangi hastanede yattn bilmiyor musun? A) Yanl hesap Badattan dner.
C Bu bana yaptnz kanc vefaszlk oldu? B) Son gnlerde yanl arkadalar edinmi.
D) Kim bize yol gsterebilir byle bir zamanda? C) Yanl seenei iaretlemisiniz.
E) ocuklarn hangisi cam krm? D) Sana yanl yapmam mmkn deil!
E) Yanl otobse bindiimi fark etmemitim.
16. D 15. A 14. B 13. B 12. C 11. E 10. A 9. E 8. E 7. C 6. A 5. A 4. C 3. E 2. B 1. C Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
SZCK TRLER
Zarflar 23
hhZARFLAR 1. Durum - Hl Zarflar
hh Fiili, fiilimsiyi, sfat ya da zarf durum ynnden etkileyen
drt gemici hafif bir tekneye atlayp kpekbal aramaya
zarflardr.
koyulurlar. Kpekbal srsne rastladlar m, tekneyi sr-
nn ortasna korkusuzca sevk ederler. Sandaln iindeki en usta hh Hl ve tavr ifade ederler.
avc kpeteden eilip aa atlar. En uygun zamanda elindeki hh Grevlerine veya cmleye kattklar anlama gre eitli alt
kargy bir canavarn srtna hzla saplar. Ne tuhaftr, yaralanm balklar altnda incelenir.
olan hayvan, sanki acsn duyduu yarann nereden geldiini
Niteleme Greviyle Kullanlanlar
anlamak, dmann yakndan tanmak ister gibi birka dakika
sonra yaraland noktadan dar kar. Avc, dnmeden ken- hh Fiilleri, fiilimsileri, sfatlar ya da zarflar niteleyen szcklerdir.
dini denize atar ve elindeki atall bir aleti hayvann azna hh Nasl sorusunu dndrr.
ustaca yerletirir. Kapatamad azndan karnna sular hcum
stanbul Boazn yzerek geti.
eden kpekbal biraz sonra lr.
Bu gece yldzlar prl prl yanyordu.
fkeyle kalkan, zararla oturur.

hh eitli yollarla (durum, zaman vs.) kendinden sonraki fiili, fii-
limsiyi etkileyen; sfat, zarf derecelendiren szcklerdir. Fiilleri
Rabia, yava yava yrmeye balamt.
nitelemi
Benimle ok gzel konuuyor.
Kasabaya ulamak iin durmakszn yrdm.
Zarf Fiil Olay yerinden hzla uzaklat. Odalarnz temiz tutunuz.

Eve gizlice girmi.
Fiilimsi Erken kalkmak insan zinde yapar.
Dikkatli dikkatli onlar izledi.
Sfat Daha gzel bir eve tanacaz.
Zarf stiklal Marn ok duygulu okudun. Gzel giyinmek Mustafa'nn en dikkat ettii husustu.
Yeterince altna kanaat ettikten sonra dinlen-
meye karar verdi.
A. ZARFLARIN SINIFLANDIRILMASI airin bu tr abartl syleyilerden kanmas
gerekir.
Bana byle davranman sana kim tledi.
LAR hh Etkileyici konumasyla herkesi kendine hayran
ZARF Fiilimsileri
brakt. nitelemi
hh Oturduu koltuktan birden kalkp pencereye
Zaman Yer-yn Durum (hl) Miktar Soru doru kotu.
Zarflar Zarflar Zarflar Zarflar Zarflar Sfat
hh zerinde ak kahverengi bir takm elbise vard.
nitelemi

SZCK TRLER / Zarflar
hh Fiilimsiler de durum zarf olabilir.

rnek3:
Sorularm glerek yantlamasna zldm.
"yle" szc aadaki cmlelerin hangisinde zarf
greviyle kullanlmtr?
A) yle ev sahibini bir daha bulmazsn.

rnek1: B) yle soukkanl davrand ki inanamadm.
Aadakilerden hangisinde ikileme zarf greviyle kul- C) yle insanlarn maskesi er ge der.
lanlmtr? D) yle kararlarn altna imza atmam beklemeyin!
E) yle meyveler var ki sadece bu yrede yetiir.
A) rili ufakl olanlar meydana toplam, dn alayn
bekliyordu. Zarflar; fiileri-fiilimsileri-sfatlar ve kendi trnden szckleri trl ynlerden
B) Mal mlk hrsndan ocuklaryla ilgilenmeyi de unut- etkiler. B seeneinde "yle" kelimesi "soukkanl" kelimesinden nce gelerek
bu kelimeyi etkilemitir. "Soukkanl" kelimesi de "davrand" fiilini etkilemitir.
mutu.
dolaysyla bu cmlede zarf, zarf etkileme grevindedir.
C) amurlara bata ka ilerlemeye almak olduka zah-
metliydi.
D) Bykl kkl ok sayda top ayn sepetin iinde du-
Kesinlik Anlam Verenler
ruyordu. hh Yklemi kesinlik anlamyla pekitiren zarflardr.
E) Il l gzleriyle dnyay izliyordu pembe bulutlarn
Elbet bir gn buluacaz / Bu byle yarm kalmayacak.
arasndan.
Onunla ortak bir ie girmemiz bu artlarda asla mmkn deil.
A seeneinde irili ufakl olanlar, D seeneinde kkl bykl top, E
seeneinde l l gzler ikilemeleri, ismi niteledikleri iin sfattr. Bde mal artlarnzdan hi taviz vermiyorsunuz.
mlk hrs isimdir. C seeneinde kullanlan bata ka ilerlemeye almak
fiilimsiyi niteledii iin zarftr. Geleceim dediyse mutlaka gelir.
Greceksin bak, bu sefer kesin kazanacaz.
Bu skk gnlerimiz er ge sona erecek.
Mahkemede kimin hakl olduu phesiz ortaya kacak.
rnek2: rnek4:
Aadaki cmlelerin hangisinde zarf, kendi trnden Aadakilerden hangisinde "kesinlik anlam veren" bir
bir szc etkilemitir? zarf kullanlmtr?
A) Btn ilerini kl krk yararcasna yapyordu. A) Yazl kdn bir daha okuyacama sz veriyorum.
B) Toplantda son konumay sen yaptn. B) Burada kesin, ekimlere baka bir gn devam edeceiz.
C) Bu ylki tatilimizin her gn pek renkli geiyor. C) Eer ok yorulduysan bir ka gn okula gitme.
D) Elbette bu yaptklarnz ok takdir ediyoruz. D) Eninde sonunda benim kymetimi bilen birileri kacak.
E) Kafesten kaan aslan grevlileri hayli yordu. E) Takriben yirmi gn nce bir tuhafiye dkkannda gr-
mtk.
C seeneinde renkli szc "geiyor" szcn durum ynyle etkileye- D seeneinde kullanlan "eninde sonunda" ikilemesi cmleye kesinlik anlam
rek zarf olmutur. pek szc de renkli szcn nicelik ynyle etkile- kazandrmtr. Bu ikilemeyi kaldrp yerine "mutlaka" szc getirildiinde
yerek zarf olmutur. anlamn bozulmadn greceksiniz.

rnek5: Olaslk Anlam Verenler
Aadaki cmlelerin hangisinde kesinlik zarf kullanl- hh Cmlenin bildirdii yargya ihtimal anlam katan szcklerdir.
mamtr? Belki bu kahvede aradmz adresi bilen biri vardr.
A) zerimdeki parayla bu koca ehirde en fazla bir hafta Ola ki yolda ackrsn diye sana bir eyler hazrladm.
idare edebilirdim.
Bazlar emekliliini kyde geiriyor, bakarsn ben de yle ya-
B) Kalc olan, iyi niyetli insanlarn yaad sevgi dolu parm.
dnyasdr eninde sonunda. Galiba o da babas gibi byk bir balama ustas olacak.
C) niversite eitiminde bizden uzak olmana gnlm hi
Trafik ok skk, herhalde uaa yetiemeyeceim.
mi hi raz deil.
D) Ne olursa olsun insan, yaama midini kaybetmemeli.
E) Bu zorlu tez yazma aamasnda sevgili eim hep ya-
Yaklaklk Anlam Verenler
nmda olmutur. hh Cmlenin anlamn tam olarak deil de ona yakn anlamyla
snrlayan zarflardr.
B seeneinde eninde sonunda, C seeneinde hi mi hi D seeneinde
ne olursa olsun E seeneinde hep ifadeleri kesinlik zarfdr. A seeneinde Zamanla her trl tamir iinden az ok anlamaya baladm.
kesinlik zarf kullanlmamtr.
Aa yukar yarm saattir bekliyorum.
Takriben saat birde Safranboluya ularz.

Ben o sene hemen hemen askerlik andaydm.
Yaklak aydr uramyor.
rnek7:
rnek6: Aadaki cmlelerin hangisinde cmleye tam deil,
ona yakn anlam katan bir szck kullanlmtr?
Aadaki cmlelerin hangisinde cmleye kesinlik an-
lam katan bir zarf kullanlmtr? A) Son zamanlarda yamurlar da artkeskisi gibiyamyor.
B) Daha on yedisine yeni basmt ama nerdeyse benim
A) Aradan geen yllar seni olduka deitirmi.
boyumdayd.
B) Bundan sonra seninle daha sk grelim.
C) stediiniz bitkileri bu arda yalnzca Aktar Ahmet
C) Yllardr bu ehirdeyim ama buray pek sevmedim.
Beyde bulabilirsiniz.
D) Belki birazck abarttm ama asla yalan sylemedim.
D) Yazdklarnz zenmeden, alakalem kaleme alm gi-
E) irketin gelecei ile ilgili onunla ok kavga ettik. bisiniz.
E) Az daha alsaydm daha iyi not alabilirdim gibi geliyor.
D seeneinde kullanlan "asla" kelimesi, kesinlik zarfdr. Soru kknde yaklaklk zarfn bulmamz istenmektedir. Seenekler incelen-
diinde bu anlam veren szcn B seeneindeki neredeyse olduu g-
rlecektir.

Yineleme Anlam Verenler rnek8:

hh Daha nce yaplan bir eylemin tekrarlandn gsteren zarf- Aadakilerin hangisinde cmlede bildirilen yargnn
lardr. anlamn snrlandran bir szck kullanlmtr?
Bir bahane bulup iki de bir iten izin alyormu. A) Askerin, tayn ok ok bir hafta yeterdi; ondan sonra
Bu hafta gene fazla mesaiye kalacakmz. alk da bir dmand.
B) Gld zaman, ltyla parlayan gzel dileri ortaya
Bir ay sonra eski kitapda Ayselle yine karlatk. kyordu.
Ara sra dedesinin yanna urar, hayr duasn alrd. C) Deprem olduunu anlayan mahalleli kendini g bela
dar att.
Sk sk ortadan kaybolur, bir sre sonra kp gelirdi.
D) Proje almalarn alnr korkusuyla byk bir gizlilikle
Ayn konuyu bir sonraki toplantda tekrar gndeme getirmi. yrtyordu.
E) Aradan uzun yllar gemesine ramen kendisinden bir
haber alnamad.
A seeneinde askerin taynn (erzak-yiyecek) ok ok bir hafta yeteceini sy-

Snrlama Anlam Verenler lenerek miktar ynnden bir snrlama yaplmtr. Bu seenekte geen ok
ok ifadesi snrlama zarfdr.
hh Cmlenin anlamn bedel ve sre ynnden snrlayan zarf-
lardr.
Depodaki benzinle en fazla on kilometre daha yol alabiliriz.
Bu seimlerden olsa olsa yzde krk oy alabiliriz.
Ailesinin hasretine ancak ay dayanabilmiti.

rnek9:
En ge saat on birde evde olurum, deyip kt. I. O, bu dnyada hi gn grmedi.
II. Konuyu bir daha anlatmam ister misin?
III. Ola ki karnn ackr, dolapta yemek var.
IV. Gelinlik provas hemen hemen bitmiti.
Numaralandrlm cmlelerde aadakilerden hangisi
yoktur?
art Anlam Verenler A) Yaklaklk zarf B) Snrlama zarf

C) Kesinlik zarf D) Olaslk zarf
hh Cmledeki art anlamn glendiren zarflardr.
E) Yineleme zarf
Eer benim ile gitmek dilersen
I. cmledeki "hi" szc kesinlik zarfdr.
Elen gzel yaz olsun da gidelim
II. cmledeki "bir daha" ifadesi yineleme zarfdr.
III. cmledeki "ola ki" ifadesi olaslk zarfdr.
ayet beni krarsan seni hibir zaman affetmem! IV. cmledeki "hemen hemen" ikilemesi yaklaklk zarfdr.
cmlelerde snrlama zarf yoktur.

2. Zaman Zarflar rnek10:

hh Fiillerin, filimsilerin ya da yklem durumundaki isim soylu sz- Aadaki cmlelerin hangisinde yklemi zaman bak-
cklerin anlamn zaman ynnden snrlayan szcklerdir. mndan belirtilen bir szck kullanlmamtr?
hh Ne zaman sorusunu dndrr. A) Demin ablasyla birlikte markette grdm onu.
leden sonra elinde bir sr poetle kapda belirdi. B) Akam, ona dertlerini unutturuyordu.
C) Gnderdii mektup iki gn sonra yerine ulam.
Bugn alan, yarn rahat eder.
D) Birka saat nce onunla beraberdik.
Az nce buradayd.
E) Yarn sabah erkenden yola kacaz.
stersen hemen gelirim.
Emircan bu yaz kyde snnet olacakm. B seeneinde kullanlan akam szcnn zne olduu virglle belirgin-
letirilmitir. Bu durumda ykleme sorulan ne zaman sorusuyla deil, insan
Doalgaz faturasn demek iin iten erken km. dndaki zneleri bulmaya yarayan ne sorusuna cevap verecektir.
Bu hafta sonu, aile arasnda yaplan bir trenle evlenmiler.
Akamlar garip hzn ker iime.
hh Tamlamalar, zaman zarf olarak grev alabilir.
hh Zaman anlam veren szckler, ykleme sorulan ne zaman Son olarak hafta sonu karlamtk.
sorusuna cevap vermiyorsa zaman zarf deildir. (sim tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
Yarn hep birlikte darda kahvalt edelim. Kn ortasndaevsiz barksz kalmtk.

(sim tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
Akam, teyzenlere oturmaya gidelim.
Yaz boyu hibir i yapmadan oturdu.
Geceleri, sahilde uzun yryler yapardk. (sim tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
(Koyu yazlm szckler, ne zaman sorusuna cevap veri- Bir hafta sonra eve dneriz.
yor, zarf)
(Sfat tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
Gelecek hafta deneme snav yaplacakm.

Yarn, bugnden daha gzel bir gn olsun! (Sfat tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
Akam, bence gnn en romantik vaktidir.

Geen gn babakan bir aklama yapm.
Sen yanmda yoksun, o yzden geceleri sevmiyorum.
(Sfat tamlamas zaman zarf olarak kullanlm.)
(Koyu yazlm szckler ne zaman sorusuna cevap vermi-
yor, zarf deil, isim)
hh Edat bekleri zaman zarf olarak kullanlabilir.
Ay sonuna kadar burada konaklarz.

hh Fiilimsi bekleri, zaman zarf olarak kullanlabilir. 3. Miktar (Azlk/okluk) Zarflar

Canm sklnca hemen kitaplarn rahatlatc dnyasna koarm.
hh Fiilleri, fiilimsileri, sfatlar ya da zarflar miktar anlamyla be-
lirten szcklerdir.
hh Ne kadar sorusunu dndrr.
hh Grevlerine veya cmleye kattklar anlama gre farkl adlar

rnek11: altnda incelenir.
Aadaki cmlelerin hangisinde zaman zarf kullanl-

mamtr?
Arlk Anlam Verenler
A) Sabaha kar apartmanda bir hengme koptu.
B) Siz oturun, ben imdi alp gelirim. hh Fiil, fiilimsi, sfat ya da zarflarn anlamlarna arlk anlam
C) Derhal hazrlann! katan zarflardr.
D) Gece, btn irkinlikleri rter.

E) Demin, deprem oluyor, sandm.
nerdiiniz maa bana az geldi. (Fiili etkilemi.)
ok glmek kalbi karartr. (fiilimsiyi etkilemi.)

Zaman anlaml szcklerin zarf olabilmesi iin ne zaman" sorusuna cevap
vermesi gerekiyor. D Seeneindeki gece szc bu soruya cevap vermiyor. Pek irin bir dkkn amlar. (sfat etkilemi.)
Bu cmlede zarf deil isim greviyle kullanlmtr.
Bu gn olduka bereketli geti. (zarf etkilemi.)
gayet, alabildiine, epeyce, olduka, pek, ok, fazla, olaans-

t
rnek12:
rnek13:
Sfat tamlamalar cmlede zaman zarf olarak kullanlabilir.
Kimi szckler cmleyi azlk okluk ynyle etkiler. Byle
Aadakilerden hangisinde byle bir kullanm vardr? szcklere arlk zarf da denir.
A) Her sabah mutlaka bir bardak st imelisiniz. Aadakilerin hangisinde bu aklamaya uygun bir
B) Feneri tayan kk dallara dadand pervaneler. szck kullanlmtr?
C) htiyar gemiler salnr mavi sularnda denizin. A) Bu konuda olduka kararl grdm.
D) Bu tek cmleyle kuunkrkkanatlar deer size. B) Olaylar elinden geldii kadar sakince dinledi.
E) Gece, rutubetli toprak kokuyor ba evinde. C) Srtnn ortasna kuvvetlice bir yumruk vurdum.
D) Terristler kallee pusu kurmu askerimize.
A seeneinde geen her sabah sfat tamlamas, ykleme sorulan ne za-
man sorusuna cevap verebilmektedir. Bu durumda zaman zarf olarak kul- E) Bu haince planlar amacna ulaamayacaktr.
lanlmtr.
A seeneinde kullanlan "olduka" szc, kararl zarfn nicelik ynyle etki-
lemitir. olduka szc bu cmlede azlk-okluk zarf olarak kullanlmtr.

Eitlik Anlam Verenler rnek14:

hh Fiil, fiilimsi, sfat ya da zarflarn anlamlarna eitlik anlam Aadaki cmlelerin hangisinde miktar (nicelik) zarf
katan zarflardr. kullanlmamtr?
Sular kadar mrn olsun.
A) Her gece ayn konular tartyoruz.
Uzun zamandr bu kadar yorulmadm. B) Getirdiin meyveleri hi beenmedim.
Bu denli yorgun deceimi tahmin edemedim. C) Son gnlerde epeyce youn alyor.
Buz gibi souk havaya aldrmadan kendimizi dar atardk. D) Gece yars duyulan grltden pek korkmu.
E) Ne yaparsan yap ben hep yanndaym.
B seeneindeki hi szc, C seenindeki epeyce szc D seenein-
Uyar deki pek szc, E seeneindeki hep szc bu cmlelerde miktar zarf
olarak kullanlmtr. A seeneinde zaman zarf vardr.
Eitlik zarflar olarak gibi, kadar, denli vs. gibi szcklerin,
baka szcklerle bekleerek kullanldna dikkat ede-
lim.
rnek15:
stnlk Anlam Verenler Aadaki cmlelerin hangisinde miktar zarf yoktur?
hh Fiilleri, fiilimsileri, sfatlar ve zarflar niteleyen daha kelime- A) Kendimi seninle alabildiine zgr hissediyorum.
sidir. B) En gzel yllarm onun iin harcadm.
hh Rakiplerimden, daha yksek bir baar elde etmeliyim. ( Sfa- C) Arabay ok hzl srmemeye dikkat et!
ta stnlk anlam vermi.) D) 23 Nisan treni bu sene olaanst cokulu geti.
hh Tartmay daha da uzatp herkesin aznn tadn karma! E) Uzun zamandr mutlu olduumu hatrlamyorum.
(Fiilimsiye stnlk anlam vermi.) A seeneinde alabildiine, B seeneinde en, C seeneinde ok, D se-.
eneinde olaanst szckleri miktar zarfdr. E seeneinde miktar zarf
hh Tatilimizi be gn daha uzattk. (Eyleme stnlk anlam vermi.) kullanlmamtr.
hh Seni arkadalarndan daha hrsl gryorum. (Zarfa stnlk

anlam vermi.)
4. Yer / Yn Zarflar
En stnlk Anlam Veren hh Fiilleri ve fiilimsileri yer/yn anlamyla etkileyen szcklerdir.
hh Yaln durumdadr.
hh Sfatlar ve zarflar niteleyen en kelimesidir.
hh Nereye sorusunu dndrr.
hh En sevdiim iek gldr. ( sfat etkilemi)
hh Genellikle ileri-geri, aa-yukar, ieri-dar, te-beri vs. gibi
hh inizde en ok alan en yksek creti alr. (ilkinde zarf,
szcklerdir.
ikincisinde sfat etkilemi)
Aa tkrsen sakal, yukar tkrsen byk
Sorusu
retmen
Yaln durumda olan aa, ieri, geri gibi szckler her za- Hayr edilmez.
man zarf kabul edilir mi? Bu szckler, yaln durumda olsa da nereye sorusuna cevap ver-
melidir. Eer bu soruya cevap vermiyorsa zaman zarf deil isimdir.
eri, dumandan grnmyordu.
Yukar, buz gibi olmu.
Bu cmlelerde koyu renkle belirtilen szckler szck tr ynn-
den isimdir.

hh Sonra ayann ucuyla kapy iterek ieri girdi. 5. Soru Zarflar

hh Admn ilk nce o ileri att.
hh Fiilleri, fiilimsileri, sfatlar ya da zarflar soru anlamyla belir-
hh Yal adam birden geri dnd. ten szcklerdir.
hh Dar k, biraz hava al.
hh Askerlerimiz ani bir hcumla ileri atldlar. hh Ne yapyorsunuz?
hh Evde kimseyi bulamaynca geri dndk. hh Ne zaman balk tutmaya gideceiz?

hh Asansr yukar kt.
hh Yolun bitmesine ne kadar kald?
hh Sana bunu nasl yaparlar?
hh Niin bunlar antana koymadn?

Uyar hh Yara ne diye benden izinsiz katldn?
Yer- yn zarflar ekim alrsa isimleir.

hh Kitaplar masann stne ne biim dizmiler?
Kap alnca kedi ieri girdi. (Zarf)
hh Hani konumak istemiyordun?
Kap alnca kedi ieriye girdi. (sim)
Biraz bekleyip ieri girdik. (zarf)
Biraz bekleyip ieriye girdik. (isim)
rnek16: rnek17:
Aadaki cmlelerin hangisinde yer-yn bildiren sz- Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam zarfla
ck dierlerinden farkl bir trde kullanlmtr? salanmtr?
A) Konumalarnda biraz ileriye gittiini syledim. A) lk kitabnz nasl bir ortamda yazdnz?
B) eri youn bir dumanla kaplanmt. B) Gazeteci olmaya nasl karar verdin hatrlyor musun?
C) zin isteyerek ksa bir sre dar kt. C) lk dlnz ne zaman aldnz?
D) Ykseklik korkusu olduu iin aa bakamyordu. D) Edebiyata balarken nasl bir beklenti iindeydiniz?
E) Araban az daha geri alabilir misin? E) Kimler bu gzel gecenin ev sahipliini yapyor?
A seeneinde kullanlan nasl nasl bir ortam ifadesi iinde bir ismi etkile-
B seeneinde kullanlan ieri szc, C seeneinde kullanlan dar sz-
yecek ekilde kullanlmtr. Bu cmlede nasl szc sfattr.
c, D seeneinde kullanlan aa szc ve E seeneinde kullanlan
geri szc yaln halde olup nereye sorusuna cevap vermektedir. A see- B seeneinde, soru anlam "mi" edatyla salanmtr.
neinde kullanlan ileri szc ekim eki aldndan isimlemitir.
C seeneinde "nasl" szc ismi etkiledii iin sfattr.
E seeneinde kullanlan "kimler" szc zamirdir.

rnek18: B. Zarflarn Farkl Kelime Trne Gemesi

I. Onu herkesten ok ben tanrm. hh Niteleme (durum) bildiren szck kendinden sonraki ismi et-
II. Sesimi duyunca olduka heyecanland. kilerse sfat olur.
III. Asansr byk bir grltyle aa dt. Gzel bir kilim zerine oturduk.
IV. Yamur bugn iddetli yayor.
yi bir arkada bulmua benziyorsun.
Bu cmlelerde aadaki zarf trlerinden hangisi yok-
tur?
hh Zaman bildiren szck bir zaman dilimini karlarsa isim olur.
A) Durum B) Miktar
Bugn, kymeti pek bilinmeyen bir gndr.
C) Soru D) Yer yn
E) Zaman Yarnlarnz tehlikeye atmayn.
I. cmlede geen ok szc miktar zarfdr.

hh Yer-yn bildiren szck kendinden sonraki ismi etkilerse sfat
II. cmlede geen olduka szc miktar zarfdr. olur.
III. cmlede geen aa szc yer-yn zarfdr. Yukar kyden biri geldi, gtrd.
IV. cmlede geen bugn szc zaman, iddetli szc durum zarf-
Arabay yanllkla geri vitese taknca olan oldu.
dr.
Numaralanm cmlelerde soru zarf kullanlmamtr.

er-yn bildiren szck isim ekim eklerini (ilgi, iyelik, okluk,
hh Y
durum) alrsa isim olur.
Yukars ok souk oluyor.
eride bir grlt koptu.

rnek19:
ri szc aadaki cmlelerin hangisinde zarf g-
reviyle kullanlmtr?
hh Azlk-okluk bildiren szck kendinden sonraki ismi etkilerse
A) Adam, alacakaranlkta olduundan iri grnyordu. sfat olur.
B) Sepetindeki iri ayvalardan herkese birer tane ikram etti. ok soru zersen baarrsn.
C) Kaldrd son kaya paras dierlerinden daha iriydi. Az parayla yola kman doru deil.
D) ri elleriyle kolumdan tutup beni kendine doru ekti.
E) ri taneli buday uvallarn ayr bir yere istiflediler.
Bir szcn zarf olabilmesi iin fiili, fiilimsiyi, sfat veya zarf etkilemesi ge- hh Soru bildiren szck ismi etkilerse sfat olur.
rekir.
Nasl bir roman yazmay planlyorsunuz?
A seeneinde kullanlan iri szc grnyordu fiilini durum ynyle
etkilemitir. Ne kadar maa istiyorsunuz?
Sorusu
retmen
Sfatlarda olduu gibi Zarflar etkiledii szckten hemen

nce mi gelmelidir?
Hayr
zarfla etkiledii szck arasna baka szck girebilir.
Elbette ben de seninle geleceim (elbette geleceim.)

rnek20: rnek22:
stanbulu dinliyorum gzlerim kapal Bir gn ac bir rzgr esiverecek birden
nce hafiften bir rzgr esiyor Dklecek nice ya dostlarn gzlerinden
Yava yava sallanyor Kim bilir sen peimden nasl alayacaksn
Yapraklar aalarda Belki de sandmdan daha ok yanacaksn
Yukardaki dizelerde zarf trnden ka szck kullanl- Bu dizelerde zarf trnde ka szck kullanlmtr?
mtr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
Dizelerde nce, hafiften, yava yava (ikileme olarak), gzlerim kapal sz- "Bir gn, birden, nasl , belki , daha , ok" szckleri zarftr.
ckleri zarf greviyle kullanlmtr.
rnek21: rnek23:
I. Biraz ileride kamp kuralm. Aadakilerden hangisinde Pek gzel anlatyor. cm-
II. ok veren maldan az veren candan... lesinde pek szcnn grevdei vardr?
III. Akama doru yamur fena bastrd.
A) Bu konularla ilgili ok makale yazdm.
IV. Bu ocuk ne alyor.
B) ftarda ar yemekleri ok fazla yememelisiniz.
V. Hangisine gveneceimi bilemedim.
C) Sonradan el att bu ite de kendisine ok kr sala
Numaralanm cmlelerin hangilerinde belirte kulla- salad.
nlmamtr?
D) ok zaman sonra mektubuna cevap geldi.
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. E) Dn gece ok yamur yad.
D) II. ve IV. E) I. ve V.
II. cmlede "ok ve az" szckleri, III. cmlede "akama doru ve fena" sz- Soru kkndeki kullanlan pek szc zarftr. Bu cmlede gzel zarfn
ckleri, IV. cmlede "ne" szc belirtetir. I. ve V. cmlelerde belirte (zarf) pekitirme greviyle kullanlmtr. B seeneindeki ok szc de fazla
yoktur. zarfn pekitirme greviyle kullanlm zarftr.

SZCK TRLER / Zarflar Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerden hangisinde birden fazla zarf 5. Aadaki cmlelerden hangisinde zaman zarf kulla-
kullanlmamtr? nlmamtr?
A) ocuk, odasnda tek bana, sessizce oturuyordu. A) Yazar, kitabnn son dzeltmeleri iin sabaha kadar a-
B) Duyduu bu ok ar szler onu fena sarsmt. lt.
C) Uzun zamandr ailesiyle ahap bir evde yayordu. B) almalarn, her zaman byk titizlikle yapard.
D) Gnlerdir ilk defa sokaa kacakt. C) Son kitab olan Yamur" geen ay, raflardaki yerini ald.
E) Btn ilerini bir gnde kolayca halletti. D) Her yaz, kitap yazmak iin yeniden kollar svard.
E) En son be yl nce, bir eyler yazmak iin aratrma
yapmt.

2. I. Bu snavdan olsa olsa iki yanlm kar.

II. Utandndan yanaklar al al olmutu.
6. Aadaki cmlelerden hangisinde deyim zarf greviy-
le kullanlmtr?
III. Bu daire etse etse yz yirmi bin lira eder.
IV. Uak, ancak akam yedide buraya iner. A) Verilen her devi kl krk yararcasna inceliyordu.
V. Ben de az ok bir eyler vermeye alrm. B) Yeni gelen mdr yardmcs kimseye gz atrmyordu.
Numaralanm cmlelerde snrlandrma anlam olma- C) zerinde durulmaya deer bir i yapmamt senelerdir.
yanlar seeneklerin hangisinde doru verilmitir? D) Gzne kestirdii her iin stesinden gelirdi.
A) I. ve II. B) II. ve IV. C) I. ve III. E) Btn eletirilerin zerinde titizlikle duruyordu.
D) III. ve V. E) II. ve V.

3. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam soru zar- 7. Aadakilerin hangisinde ikileme, zarf greviyle kul-
fyla salanmtr? lanlmtr?
A) Bugnlerde neden bu kadar sinirli grnyorsun? A) Koca koca adamlar kavga ediyorsunuz.
B) Snava hangi okulda gireceksin? B) Bu ile ilgili planlarn bana uzun uzun anlatt.
C) Yeni okulunda ilk kimle tantn? C) Ksa ksa iplikleri birbirine balyordu.
D) Ne zaman geleceini syledi mi? D) li ili trkleri dinleyip dertlenirdi.
E) Tatilin ne abuk getiini fark ettin mi? E) Tas tara toplayp memlekete gitmi.
4. Aadaki cmlelerden hangisinde alt izili szck 8. Aadaki cmlelerin hangisinde akam szc
tekilerden farkl grevde kullanlmtr? farkl bir grevde kullanlmtr?
A) Deprem olduunu fark eden herkes kendini dar att. A) Alverii hemen bitirmeliyiz, neredeyse akam ola-
B) Kk bir ku ak pencereden ieri girmiti. cak.
C) Aa kata yeni tanan komularmzla henz tana- B) Bu akam, uzun zamandr beklediim misafirlerim ge-
madk. lecek.
D) Senelerce Almanyada yaayan daym Trkiyeye geri C) Nihayet bu akam btn aile bir arada olacaz.
dnd. D) Akamlar bir araya gelen komular birbirlerine masal
E) Biraz ileri gidersen manzaray daha iyi grrsn. anlatrm.
E) Her akam bir saatini mutlaka kitap okumaya ayrrd.

9. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck, tr- 13. Aadaki cmlelerden hangisinde hl eki alan szck
ce tekilerden farkldr? yklemi durum ynyle nitelemitir?
A) Duyarl bir insan olduunu hayvanlarla ilgileniinden A) Sanki adamn iinden geenleri birden anlamt.
anlamtm. B) Karsnda duran adamn kafasn kaldrmak istedi.
B) Neeli tavrlaryla orada bulunan herkesin ilgisini ek- C) Adamn yznde gizlemeyi baaramad bir iz vard.
miti.
D) Yzn gstermemek iin ban emesi bizi phe-
C) Yaamnn olumsuz yanlarna taklp kaldn kabul lendirmiti.
ediyordu.
E) Yzn bakalarnn grmesinden rahatszlk duyu-
D) ocuklara bile saygl olduu iin evresindekilerin yordu.
takdirini kazanmt.
E) Bu kadar karmak bir konuyu anlam olamazsnz.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat derecelendiren 14. Aadaki cmlelerin hangisinde birleik szck zarf
grevinde kullanlmtr?
bir zarf kullanlmtr?
A) Yarn daym anlurfaya gidecek.
A) Romann ilk blm zerinde ok durmak istemiyorum.
B) Bizim buralarda en gzel mevsim ilkbahardr.
B) Dncelerini okura iletirken gzn yaamdan hi
ayrmyor. C) Kk kardei her zamanki gibi uurbcei aryordu.
C) Yazar ok ilgin olabilecek bir roman, baarsz bir ro- D) Hacettepede ciddi bir ameliyat geirecekmi.
man haline getirmi. E) ocuklar bahede yaln ayak oynuyorlard.
D) kinci blmden sonra roman ok srkleyici bir hal
alyor.
E) Romanc bireyleri anlatrken tarihe de tanklk etmi
oluyor.
11. Daha szc dorudan fiile balandnda zaman zarf, 15. Byk szc, aadaki cmlelerin hangisinde
tekilerden farkl kullanlmtr?
sfat ya da zarfa balandnda ise l zarf olur.
Aadaki cmlelerin hangisinde daha szc bu A) Byk kardeiyle oldu olas hi anlaamazlard.
ynyle tekilerden farkl bir grevde kullanlmtr? B) Ne zaman byk konusam zor durumda kalyorum.
A) Son tablosu dierlerinden daha gzelmi. C) Byk bir ihale kazandklar iin kutlama yapyorlar.
B) Bu yol ok tehlikeli daha yava gitmeliyiz. D) Daha byk olaylarn kmasn soukkanllkla engel-
ledi.
C) Balklarda daha renkli kalemler kullanmalsn.
E) Byk bir vurgunla zengin olduklar syleniyor.
D) Bundan daha kt bir gn dnemiyorum.
E) Gnlerdir uratm halde ilerim daha bitmedi.
12. Aadaki cmlelerden hangisinde soru zarf kullanl- 16. Aadakilerden hangisinde alt izili szck zarf gre-
mtr? viyle kullanlmtr?
A) Bu iin bir oluru var m soruyorum sana? A) Polisin sert tavr bizi zyor.
B) Kim kimi bu kadar zaman beklemi? B) iddetli yalar hayat olumsuz etkiledi.
C) Elinden gelenin hepsi bu kadar m? C) Pazardan aldn karpuz ok gzelmi.
D) Aradn kitab daha bulamadn m? D) Zor seneler artk ok geride kalmt.
E) Ne diye beni burada iki saat bekletti biliyor musun? E) Ihlamur aalar mis gibi kokuyordu.
16. E 15. B 14. E 13. A 12. E 11. E 10. D 9. D 8. A 7. B 6. A 5. A 4. C 3. A 2. E 1. C Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck te- 5. Bu sabah ok ge uyanmt. Saat de neredeyse ona geli-
kilerden farkl trde kullanlmtr? yordu. Bu akam artk stanbula dnebileceini dnd.
A) Bize byle scak davranmas houmuza gitmiti. Yukardaki parada zarf grevli ka szck kullanl-
mtr?
B) Zavall kadn nemli gzlerini gizlemeye alt.
C) Byle szler sylediini daha nce hi duymamtm. A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
D) O gzel sesiyle bize yank trkler sylyordu.

E) Sabah akam imekten yznn rengi sararmt.
6. Aadaki dizelerin hangisinde isim tamlamas zarf g-

reviyle kullanlmtr?
A) Yldzlar nereye saklanyor sabah vakti

2. Aadaki cmlelerden hangisinde zarf vurgulanmak-
tadr? B) Bir bestenin diliyle renk renk doland zaman
C) Solan baheler yeniden ieklendi yaprak yaprak
A) Yamurdan slanan hrkasn karmamakta srar edi-
yordu. D) Zaman glecek senin hznn ve neen
B) Btn gn sklmadan televizyonda at yarlarn izliyor. E) Nasl kayboldu yrtlan resimdeki dnya
C) Hilal, annesinin sesini duyunca merdivenleri hzlca

kt.
D) niversitede okuduumuz yllarda arkadalarla bir ev 7. yle szc aadaki cmlelerin hangisinde zarf
tutmutuk. greviyle kullanlmtr?
E) Senden aldm kitaplar brakmak iin bir ara size u-
A) yle bir dostu mumla arasan bulamazsn.
rarm.
B) yle bir ailesi var ki dostlar bana.
C) yle ileri hep bana yklerlerdi.
D) yle davranmasna hibir anlam veremedim.
3. Yamur, duysam iimin gklerinden sesini E) yle adamlarla ne iin olur senin, anlamadm gitti.
Yaarsn; talar bile yemyeil filizlenir
Yldrmlar paralar irkefin gvdesini
Sel gider ve zulmetin pl temizlenir 8. I. Ayrlrken beni itenlikle davet etti.
Yamur, bir gn kurtulup an kundaklarndan II. Artk eskisinden daha gzel konuuyor.
Alsam, lmszl billur dudaklarndan III. Sknts olduunu bize niin sylememi?
Bu dizelerde zarf grevli ka szck kullanlmtr? IV. Kitaplar aaya indirirsen sevinirim.
Numaralandrlm cmlelerde aadaki zarf trlerin-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
den hangisi yoktur?
A) Durum zarf B) Miktar zarf C) Yer-yn zarf
D) Zaman zarf E)Soru zarf
4. Aadaki cmlelerden hangisinde iki farkl zarf kulla-
nlmtr?
A) lerini zamannda bitirseydin sen de bizimle gelebilirdin. 9. Bir ince sz ald nce yreimizi
B) Yllarca, kendisini terk eden olunun yolunu gzledi Sonra deiti baklarmz
durdu. Ben on sekizinde bir delikanl
C) nsan senin yannda zamann nasl getiini anlamyor. O, minyatrler gibi bir kz
D) Sal gn, heyecanla yeni eyalarnn getirilmesini Yukardaki dizelerde zarf greviyle kullanlm ka
bekledi. szck vardr?
E) Kapdaki grevli, tepeden trnaa garip bir grnm
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
iindeydi.

10. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir zarfla 14. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir zarfla
salanmtr? salanmtr?
A) Neden hazrlanmadn syler misin? A) Bu kadar soruyu bir gecede nasl zdn?
B) Bu kadar kalabalk bir aileyi nasl geindiriyorsun? B) Neden beni aradn sormadnz m?
C) Bu kadar ok yiyeceini nereden bilebilirdim? C) Sevgili komumuz yine ne istiyormu?
D) Ne zaman ayrlacam syledi mi? D) Ne zaman geleceinizi haber verdiniz mi?
E) Bu iyiliin karsnda ne yapmalym? E) Benimle bakkala gelmek iin kim istekli?
11. I. Bir bayrak dalgalanr Antep kalesi stnde

15. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas zarf
II. Al kanmdaki al, ak alnmdaki ak olarak kullanlmtr?
III. Bayraklar iinde en gzel bayrak
A) zerinde deniz mavisi bir gmlek vard.
IV. Dncem senden yanadr
B) nsanlarn yardmlamas toplum yapsn glendirir.
V. Bak ne diyor ceddin, ehidin, iit
C) Bir akam vakti, yllar nce ayrld evine dnd.
Yukardaki numaralanm dizelerin hangisinde bir zarf
D) Sokak lambasnn nda saatlerce konumutuk.
kullanlmtr?
E) Hafta sonu tatilini Karadeniz turu yaparak deerlendir-
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. dim.
12. (I) Bir gn, bunca yldr hazrlanm olduum mesleimi bir
yana brakmaya karar verdim. (II) Gemile btn balan- 16. Aadaki cmlelerin hangisinde zaman bildiren sz-
tlarm kopararak eskisiyle ilgili ne varsa hepsini gzelce ck zarf greviyle kullanlmamtr?
pe atmak istiyordum. (III) Aklmdan geenleri uygulama-
A) Yarn, bu sylediklerine piman olacaksn.
ya koyma noktasnda bir tereddtm yoktu. (IV) Sabah,
sanki her ey biraz sonra balayacakm gibi, erkenden B) Sabahleyin, btn olanlar unutmu olacaksn.
yatamdan frladm. (V) O gn, yaantm kknden de- C) Bugn, kendimi daha zinde hissediyorum.
itirecek bir olayn yzde yz bama geleceine inan- D) Gece, bir baka gzeldi Ankara sokaklarnda.
yordum.
E) Sonra, ben de bizimkilerle televizyon izlemeye bala-
Bu parada numaralandrlm cmlelerin hangisinde dm.
zarf (belirte) kullanlmamtr?
13. Aadaki cmlelerin hangisinde cmleye kesinlik an- 17. Canl szc, aadaki cmlelerin hangisinde zarf
lam katan bir zarf kullanlmtr? greviyle kullanlmtr?
A) Belki ben de sizinle alrm. A) Dn olan iekler bugn daha canl grnyor.
B) Gelecek yl yine burada bulualm. B) Canl bir mzik eliinde epeyce elendik.
C) Hastalm esnasnda tabak tabak yourt yedim C) Futbolcularmz bu mata ncekine gre daha canlyd.
D) Seni bir daha asla yanmda gtrmeyeceim. D) lkemizde canl hayvan ithalat gn getike artyor.
E) yle byle yirmi yl olmu buraya geleli. E) Tabelada: Canl balk kilo ile satlr. yazyordu.
17. A 16. D 15. C 14. A 13. D 12. C 11. C 10. B 9. B 8. C 7. D 6. A 5. A 4. D 3. C 2. C 1. A Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde ikileme zarf greviy- 5. Ar ar batan bir byk gemi gibiydi gne.
le kullanlmtr? Bu cmledeki ikilemenin grevce zdei aadakile-
A) Ufak tefek birikimleriyle ev almaya alyorlard. rin hangisinde vardr?
B) Adaylar teker teker snav salonuna alnd. A) Durdular yn yn, g yumruklayarak.

C) Sama sapan szleriyle herkesin kafasn kartrd. B) Kirli kirli patiskalar aslyd pencerelerde.
D) Darda isil isil bir yamur yamaya balad. C) Be on kar ancak ykselmiti yerden.
E) Kk kk admlar byk atlmlarn habercisidir. D) Her yzde prl prl aydnlk bir kinat...
E) akmak akmak gzlerini kocaman amt.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde yklemi durum y- 6. Aadaki cmlelerin hangisinde "zor" szc tr y-
nnden belirten bir szck kullanlmtr? nyle dierlerinden farkldr?
A) Yaad skntlar ok abartyor. A) Zor sorular hep bana soruyorsun.

B) Gzel yazan yazar her yerde kendini belli eder. B) stemeden seni zor durumda braktm.
C) Birka gn sonra yaptklarna piman olacaktr. C) O kadar ok yorulmutu ki zor yryordu.
D) Kendine acndrmak iin alayarak konuuyor. D) Byle zor bir meslei niin setin?
E) Ne zaman bam sksa hep yardma koar. E) En zor gnlerimde beni yalnz brakt.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde eylemin durumunu 7. Aadaki cmlelerin hangisinde yklemi durum bak-
belirten bir szck kullanlmtr? mndan belirten bir szck kullanlmtr?
A) Bu grlmemi scaklar herkesi bunaltmt. A) Gecenin koyu karanlnda hibir eyi gremiyorduk.
B) Gnlerdir ehrin sular akmyor ama yine de alamadk. B) Gece yars apar topar ktmz yolda zorlukla yr-
C) nmzdeki araba ok yava gidiyor, onu geebiliriz. yorduk.
D) Son aylarn en ilgi eken kitabnn bu kitap olduu sy- C) Konumalarndan anladm kadaryla byk bir skn-
leniyor. ts vard.
E) Ovann ortasnda tek bana duran ev dikkatimizi ek- D) Kendimi Egenin mavi, serin sularna teslim ettim.
miti. E) ok bitkindi, kendisini parktaki banklarn birine brakt.
4. Zaman, sanki yenilerine yreimiz dayansn diye aclar, 8. Aadaki cmlelerin hangisinde -r ekiyle tretilen
I II III szck farkl bir trde kullanlmtr?
sevinleri tez unutturuyor bize. A) irketin giderleri bu ay epeyce artm.

IV V B) Dnyorum ama bir kar yol bulamyorum.
Yukardaki cmlede numaralandrlm szcklerden C) Bu, bama gelenler ekilir dert deil.
hangisi zarf greviyle kullanlmtr? D) Grnr yerlerde bulamadm onu.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) alar saatim bozuk olduundan uyanamadm.

9. Aadaki cmlelerin hangisinde zarf kullanlmam- 13. Aadakilerden hangisinde soru anlam zarfla salan-
tr? mtr?
A) Kzm, yava yava yrmeye balamt. A) stne sinen hangi iein kokusudur sevgilim?
B) ocuun alaya alaya gzleri imiti. B) Neden peki imdi bu ksmeler kadere?
C) Yal adam anszn yere yld. C) Teselli eder mi sanyorsun albmdeki fotoraflar?
D) Atlet dediin ite byle hzl koar. D) Nerede nlyor o berrak sesin imdi ey yr?
E) zgrln tadn dev dalgalar arasnda aryor. E) Nasl bir ie bulatn sen?
10. Aadakilerden hangisinde durum zarf kullanlma-

mtr?
A) Kalbi, heyecandan kt kt atyordu.

B) Snav kazanmasn sevinle karladm. 14. (I) Ninemin allarna heveslendiimde on drt, on be ya-
larndaydm. (II) Bir gn ou rengi iinde barndran ebruli
C) Toplantdan sessizce ayrldn sonra fark ettik.
ip yuma ile al rmeye balad. (III) Kk motifleri rm-
D) Gemi su ald iin yan yatt.
cek biiminde, ilgin bir al kard ortaya. (IV) ok been-
E) Odann iinde bir saa bir sola dolayordum. diim al bakasna hediye edeceini sanrken aniden
omuzlarma rtt. (V) lk almn aknl aylarca srd.
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde eyle-
min nasl yapldn bildiren bir szck kullanlmtr?

11. Aadaki cmlelerin hangisinde durum zarf kullanl-
mamtr?
A) Btn gece ml ml uyudu.

B) Adamn yzne korkuyla bakyordu.
C) Uan arza yapmasndan tr uu ertelendi.
D) Nedense bugnlerde bana souk davranyor.
E) Bu sralarda arkadalarla sk sk gryoruz.
15. Aadaki dizelerde kullanlan ikilemelerden hangisi
dierlerinden farkl trde kullanlmtr?
A) Yenilgi, ilmek ilmek dmlendi tarihe

Her sayfaya talihsiz binlerce kurban dt
12. Aadaki cmlelerin hangisinde yklemi durum y- B) Hasretin alev alev iime bir an dt
nnden belirten bir szck kullanlmtr? Deiti hayal kkm, gzmde viran dt
A) Kar tarafa dosta bir teklif sunduk. C) Zaman, ayaklarmda tkendi adm adm
Yamur, glenimize sensiz, baldran dt
B) Bulac hastalklara kar nlem alnd.
D) Gvenilen dalara kar yad birer birer
C) Yamura baktnda o gzelim renkleri grebilirsin.
Sensizlik diyarndan pskll yalan dt
D) Buradaki hava, ldeki havadan ok daha kuruydu.
E) li ili feryatlar geliyor doudan ve batdan
E) Kendine acndrmak iin alayarak konuuyor. Sensizlikten bozulan dengeye ziyan dt
15. E 14. D 13. B 12. E 11. C 10. D 9. E 8. A 7. B 6. C 5. A 4. D 3. C 2. D 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
SZCK TRLER
Edat - Bala - nlem 24
hhEDAT-BALA-NLEM hh dair, nazaran, nce, evveli sonra, kere, kez, baka, karn,
akn, diye, ramen, karlk
EDATLAR
Hava almak iin dar kt. ok uzun bir ayrltan sonra g- hh Sadece ve bu anlam veren szckler (yalnz, ancak, tek,
ryormu gibi seyretti. Evin karsndaki camiin kapsnda bir bir, bir tek, srf) kendinden ncekiyle beklemez.
ocuk, gzleri alak duvardan sarkan incir dallarnda, elindeki Srlarm sadece sana ayorum.
sicim parasyla oynuyordu. Belki de biraz sonra bu incirin vaat
Projeyi ancak sen tamamlayabilirsin.
edilmi lezzetlerine doru yapaca hcumu dnyordu. Ve
tpk yirmi sene evvel benim oturduum ve dndm gibi... Bir seni sevdim.
Fakat o zaman cami bu kadar gzel deildi...
Bu meslei ancak sabrl insanlar yapabilir.
Srprizi yalnz Esra biliyor, baka da kimsenin haberi yok.
hh Tek balarna anlamlar olmayan, baka kelimelerle bekle- hh Edatn bekletii szck, hl ekli ya da eksiz olabilir.
erek deiik ve yeni anlam ilgileri kuran, birlikte kullanldkla-
r kelimelere, cmlede anlam ve grev kazandran kelimelere Kazanmak zere yola kann baarmaktan baka ihtimali
edat (ilge) denir. (eksiz)
yoktur.
hh Genel olarak basit szcklerdir; tremi, bileik olanlar
Ei ve ocuklar iin mthi bir srpriz hazrlamt.
yoktur.
(eksiz)
hh Edatlar cmleden atldnda cmle anlamszlar.
Bu gidile gnlme gre bir ev bulamayacam.
Allah adyla olur her i tamm (-e ynelme ekli)
Okula ge geldii iin dersi kard. Yamurlardan sonra havada buram buram bir toprak kokusu...
(-den ayrlma ekli)
Uan arza yapmasndan tr uu ertelendi.
ki karde liseye doru yava admlarla ilerliyorlard. hh Edatn kurduu bek, cmlede sfat, zarf ya da isim greviyle
kullanlabilir.
Burada size gre bir i yok.
Siz gittiinizden beri bir ey yemedi.
Avu ii kadar yere onca insan alnm. (sfat)
Sabaha dek ateler iinde kvrand durdu.
Kahvenin nnde dev gibi bir adam dikiliyordu. (sfat)
Buraya kadar gelmenize gerek yoktu.
nkr edemem, bana kar hassast. leye doru birka kamyon yanat inaatn nne. (zarf)
Bu, lmek zere olan birinin son arzusuydu. Bu sektrde onun gibisine kolay rastlayamazsnz. (isim)
Bu kadarn hi kimse beklemiyordu. (isim)
Senin gibi dostum varken dmana ne hacet!
Sorusu
retmen
Edatlar, yapca basit, tremi, birleik gibi eitlere ayrlr

m?
"Genel olarak" basit szcklerdir; tremi, bileik olanlar yoktur.

SZCK TRLER / Edat - Bala - nlem
rnek1: rnek2:
Aadakilerden hangisinde edat, bekletii szckle I. Kasabada beni beklemediim kadar byk bir ilgiyle
birlikte zarf greviyle kullanlmtr? karladlar.
II. Bo yere, yalancnn mumu yatsya kadar yanar, deme-
A) Sabaha kar meydanda byk bir hareketlilik yaand.
miler.
B) Bu sanat kadar beni etkileyen baka biri yok.
III. Bir yazar iin yazdklarnn deerinin bilinmemesi kadar
C) Arkadanz iin herkes ayn eyleri sylyor. kts yoktur.
D) Fndk kadar beyniyle beni aldatmaya alyor. IV. Akam oluncaya kadar gizlendii yerden bir yere kpr-
E) Bin bir emekle yaptm orba biraz eki gibi olmu. damad.
V. Bu duruma senin kadar benim de zldm bilmeni
isterim.
A seeneinde kullanlan sabaha kar edat bei ykleme sorulan ne za-
man sorusuna cevap vererek zarf olmutur. Numaralanm cmlelerin hangilerinde kadar edat fi-
ilimsiyle beklememitir?

D) I. ve IV. E) II. ve V.
hh Edatn kurduu bek, sfat ve zarf derecelendiren zarf ola- I. cmlede beklemediim kadar biiminde fiilimsiyle beklemi,
rak da kullanlabilir. II. cmlede yatsya kadar biiminde isimle beklemi,
III. cmlede yazdklarnn bilinmemesi kadar biiminde fiilimsiyle beklemi,

Her tarafta kar gibi beyaz rtler, perdeler, tenteler (sfat de-
recelendiren zarf) IV. cmlede akam oluncaya kadar biiminde fiilimsiyle beklemi,
V. cmlede senin kadar biiminde zamirle beklemitir.

Herkese elinden geldii kadar iyi davranyordu. (zarf de-
recelendiren zarf) Bu durumda II. ve V. cmlede kadar edat fiilimsiyle beklememitir.
hh Edatlar, deiik trde szcklerle bekleebilir. hh Edat bei, cmlede zarf tmleci veya yklem olarak grev
Okuldan sonra bir sre parkta arkadalaryla oynad. alabilir.

(isimle beklemesi) Askerlerine kararl bir ses tonuyla seslendi.
Bu hayat kimse iin kendini zmeye demez. (zarf tmleci olmu)
(zamirle beklemesi)
Gemi limana yanamak zeredir.
Genlere gre etkinliklerimiz de var. (ek-fiil alarak yklem olmu)
(adlam sfatla beklemesi)
Su kesintisi iki hafta kadar srmt.
Kangal, bir tehlike sezmi gibi kulaklarn havaya dikti. (zarf tmleci olmu)
(sfat fiille beklemi) Dulaye Bac evimizden biri gibidir.
Bahe kapsna varncaya kadar kotu. (ek-fiil alarak yklem olmu)
(zarf fiille beklemi)

}
hh Edatlar cmleden karldnda genelde cmlenin yaps / Bugn, akama kadar altm.
anlam bozulur. (zaman)
Dnya kadar sorunla ba etmeye alyorum.

(abartma) kadar
Senin (iin) sam sprge ettim.
O arsada senin kadar benim de hakkm var.
(eitlik)
Dier futbolculara (gre) Semihi baarl buldum. Meydana yirmi otuz kadar insan toplanm.
ocuk taz (gibi) kouyordu. (yaklaklk)
O da senin (kadar) alkandr. hh e kadar bei yklemdeki srenin sonunu belirtir.
}
Sarkama kadar gittik.
Sabaha kadar altk.

rnek3:
Aadaki cmlelerin hangisinde edat kullanlmam- O adam iin deli diyorlar.
tr? (hakknda)
A) Her programnda sadece bir uzun hava okurdu. Konuma yapmak iin krsye yneldi.
(ama)
B) Kurutulmu meyvelerle yaplan bu tatl ok houma git-
miti. Senden korktuu iin gzne gzkmeyecekmi.
C) Bir glen ehre gibi dnp baktn yzme. (neden)
iin
D) Erzurum halk Aziziye Tabyalar'n savunmakzeresa- Bu vatan iin kanmz da canm da helal olsun.
vaa katld. (uruna)
E) Korkuyla mit arasnda bir hayat yaamaya alyo- Bunlar kzm iin bir kenara koy.
rum. (ayrma)
Bu kadar alma iin bu para az.
A seeneinde sadece, B seeneinde ile(meyvelerle), C seeneinde gibi, (karlnda)
}
D seeneinde zere szckleri edattr. E seeneinde edat kullanlmamtr.
Arkadalarna gre daha baarldr.

(karlatrma)
}
hh Edatlar, eklendii cmleye farkl anlamlar katar.
Bana gre bu ma byle bitmez.
Otomobili byk bir dikkatle kullanr. (birliktelik) (tahmin)
gre
Arabamz bir ekici ile getirebildik. (ara) Buras bize gre deil.
ile (uygunluk)
Yanmzdan hzla uzaklat. (durum)
}
Yalarn durmas ile trafik dzeldi. (neden)
Okula gitmek zere evden kt. (ama)
hh ile, eit szckler arasnda bulunduunda bala olur. Yarn demek zere sana yz lira veririm. (artyla)
zere
Yasalarda belirtildii zere bu bir sutur. (gibi)
Oklaryla yayn atnn terkisine yerletirdi.
Paramz bitmek zere. (yaklak)
Trene annesiyle babas da katlacakm.

hh Baz szcklerin tr, kullanld cmleye gre deiir. hh Sebep edatlar:
diye, dolay, iin, tr, zere vb
Derdime ancak sen are bulabilirsin. (edat)
hh Vasta ve beraberlik edatlar:

Akamki maa gelirim ancak beni yine kaleci yapmayn!
(bala) ile
Babam tepedeki yalnz evde domu. (sfat) hh Bakalk edatlar:
imdi ninem o evde yalnz yayor. (zarf) baka, gayri, zge
lrm yalnz gene de bu evden ayrlamam, dedi.

(bala- ama anlamnda) hh Miktar edat:
imdi yalnz ara sra bizi grmek iin orada ayrlr. kadar
(edat)
hh Dier hl edatlar:
ait, dair, gre, nazaran, ramen

Allah, dorunun yanndadr. (sfat-adlam)
Doru insanlarla arkadalk ediniz. (sfat)
Eri oturup doru konualm. (zarf)
mrnn sonuna doru her eyden elini eteini ekti. (edat)

BALALAR
hh Anlamca ilgili cmleleri, kavramlar veya grevde geleri
balamaya yarayan szcklere bala denir.
ve, ile, de, veya, ya da, ama, fakat, lakin, , meer, yani, nitekim,
Edatlar ilevlerine gre yle gruplandrlabilir:
yoksa, stelik, hatta, bununla birlikte, ayrca, nk, halbuki ma-
demki, demek ki
hh Yer, yn edatlar:
hem ---- hem
dein, dek, doru, ieri, kadar, kar, te, taraf, zere
ne ---- ne
ister ---- ister

hh Zaman edatlar:
olsun ---- olsun
beri, byle, evvel, geri, nce, sonra
bir ---- bir
kh ---- kh
hh Benzerlik edat:
ya ---- ya(da)
gibi
ne ---- ne(de)

hh Cmledeki her geyi balayabilir.

rnek4:
Aadakilerden hangisinde bala dolayl tmleleri
hh Anne ve babas da yemin trenine gelecekmi. (zneleri balama greviyle kullanlmtr?
balam)
A) Ne kyne ne de insanna bal kalmak istiyordu.
Evini ve arabasn satm. (nesneleri balam) B) Son malar zevkli ama etin geti.
Hem sana hem bana yanl yapt. C) Ei ile ocuklar artk yannda deildi.
(dolayl tmleleri balam) D) Yanna dosyalarn ve zel eyalarn ald.

E) Okulda arkadalar onu sever ve sayard.
Gmenler snrda sabr ve umutla bekliyor.
(zarf tmlelerini balam) A seeneinde dolayl tmleleri, B seeneinde zarf tmlelerini, C seene-
inde zneleri, D seeneinde nesneleri, E seeneinde yklemleri balamtr.
Anlattklarm dinliyor ve not alyordu.
(yklemleri balam)
hh Cmle iinde her trl szck trn ya da beini balaya-

bilir.
Biim Bakmndan Balalar

Ne aydan ne de kahveden hazzederdi. (isimleri balam)
Basit Balalar:
Kk ama nemli bir ayrnty gzden karmsnz.
(sfatlar balam) hh ve, de, ama, ile, bile, eer, lakin, yani, hem...
Gerek ben gerek o stmze deni yapmaktan kanmayz.

(zamirleri balam)
Tremi Balalar:
Yarn veya br gn mutlaka bana ura! (zarflar balam)
hh stelik, ancak, akas, ksacas, anlalan...
Buraya gelmek ve sizinle grmek istedim.
(eylemsi beklerini balam)
Bu adam ne ana bilir ne baba bilir. Birleik Balalar:

(cmleleri balam)
hh oysa, yleyse, yoksa, neyse, kim bilir, halbuki, veyahut...
beklemi Balalar:
hh yle ki, demek ki, tut ki, zorla deil ya, ne de olsa, ne bile-
yim, gel gelelim...

En ok kullanlan balalara rnekler: hh Okumu da adam olmu.
ve: hh Gelsen de bir gelmesen de.
hh ok sk kullanlan bir balatr. Cmle iinde olduka deiik

hh Sen de mi bir gl gibi sararp solacaksn?
grevleri vardr.
Duygu ve dnce bir olmaldr.
Kyn, yal dedesini ve ninesini zlemiti.
iir ve roman okuma alkanl edinin.
Bana bakt ve gld. bile

Anlatlanlar dinliyor ve ocua hak veriyordu. hh Beklenmedik duygu ve olaylar anlatan cmle ve cmlecik-
leri balar.
ne----ne: Bu akln stnde en kk bir leke bile yoktu. Bir ku, bir
sinek lekesi bile.
hh E grevli, kart anlaml szckleri ve cmleleri balar.
Yolsuzluunun hesab alnmam deil, sorulmamtr bile!
hh Genellikle cmleye olumsuz bir anlam kazandrr.
Sallanmaz o kalkta ne bir mendil ne bir kol. ok kez beni bile yanltmtr.
Yanmzda olsa bile ben bu ite yokum.

Adam kzn ne aryor ne soruyor.
Bu konu ne seni ne beni ilgilendirir.
hh ki kart sfat birbirine balarsa ikisinin aras, ortas anlam

verir.
Kz ne zayf ne iman biriydi.

ki
Konuan adam ne uzun ne ksayd.
hh Genellikle cmleleri balar ve cmleler arasnda neden-so-
nu ilikileri kurar.
Dediler ki ssz kalan trbende

de: Vahi gller am, grmeye geldim.
hh Trkede en sk kullanlan balatr.

Gn kt gemi ki ok kzgn grnyor.
hh Cmleye saysz anlam ilgileri katar.
Sana deer veriyorum ki seninle konuuyorum.
Kafa dengidir, akay da kaldrr.
yle mutlu oldum ki syleyecek sz bulamyorum.
hh nceleri ben de sana inanmamtm.
Sorusu
retmen
Balalardan nce veya sonra virgl konulabilir mi?
Hayr
balalardan nce veya sonra virgl konulmaz.

nk NLEMLER
hh Cmleleri bir neden belirtme, aklama anlam katarak balar. hh Duygu (sevinme, kzma, korkma, acma, ama vb. ani ve/
hh Genellikle birinci cmledeki yarglara, nk balac ile ba- veya youn), seslenme bildiren szcklerdir.
layan ikinci cmleler aklk getirir.
nsan yaad yeri sever nk baka aresi yoktur. hh Kimi zaman tek bana kimi zaman da bekleerek kullanlr.
Eve gittim, nk babam armt.
Otobse yetiemedik; zira evden ge kmtk.

hh Cmle d unsur olarak kullanlr, dorudan doruya bir ge
Kendinden emindi nk ok iyi hazrlanmt. deildir.
Sokakta kimsecikler yoktu nk hava buz gibiydi.
hh Cmlenin herhangi bir yerinde bulunabilir.

hh Zira balac, nk balac ile ayn ve yakn anlamlarda
kullanlr.
Asl nlemler
Ha, bak onu bilmiyordum!
Eee, ne yaptnz bakalm?

ancak, ama, fakat, lakin
Ey oul, szm iit!
hh Bu balalar genellikle ayn anlamda ya da birbirine yakn Hah, tam da aradm getirdiniz!
anlamlarda kullanlr.
Birden: Kt! diye bir ses geldi.
hh Kart anlaml cmle ve cmlecikleri balar, cmleler arasn-
Eh, hayrls neyse o, olsun!
da neden-sonu ilikileri kurar.
f, ne skc yer!
ok korkmutu ama belli etmedi.
Hzl yrd ancak yetiemedi. Aman, brak gitsin ya!
Baz eylere anlay gstermek gerek lakin bu, onlardan biri Yapma be, demek yle oldu!
deil.
Ah, bu kalp kimler iim arpmad ki!
Yal fakat olduka bakml bir hanmd.
Vah vah, ok zldm.
Aa, sen burada ne aryorsun?

hh yalnz szc de bu anlamlarda kullanldnda bala
olur. Ph, buna m villa diyorsun?

nlem Deeri Kazananlar hh Cmleye deiik anlamlar katabilir.
hh Syleyie gre (tonlama) farkl szck trleri, hatta cmleler

nlem deeri kazanabilir. Ah ah! Nerede o gnler? (zlem)
Arkadalar! Hepiniz beni dinleyin. Ha, unu da syleyeyim! (hatrlama)
(isim, nlem deeri kazanm)
Th, sana yazklar olsun! (ayplama)

Allahm, Bu ne kadar gzel manzara!
Ha gardalar! Dayann, az kald.
(sim, nlem deeri kazanm)
(yreklendirme)
Alaklar! Siz kim oluyorsunuz?
(Adlam sfat nlem deeri kazanm.) Oh be, dnya varm!
(rahatlama)
Ne olur, yardm et!

inizi dzgn yapn, sonra karmam ha!
(Cmle nlem deeri kazanm.)
(uyarma, korkutma)
Hibir yere kaamazsn, hain! Sizler de bu szlere kandnz ha!

(Sfat nlem deeri kazanm olmu) (beklenmezlik)
Aha, ite Hasan da geldi!

Dur! Parolay sylemeden geemezsin.
(gsterme)
(Fiil, nlem deeri kazanm.)
Brak Allahn seversen!

(Cmle, nlem deeri kazanm.) nlemlerin Farkl Kelime Trne Gemesi
hh sim ekim eklerini aldnda nlemler, isimleir.
Muhteem! Gerekten ok gzel!

Alma mazlumun ahn, kar aheste aheste.
(Sfat, nlem deeri kazanm.)
Benim ahm tuttu onu.
Eyvahlar, thler, vahlar bu noktada ie yaramyor.

Ali Bey!
Sabahtan beri oflayp geziyorsun..
(Unvan bei, nlem deeri kazanm.)

SZCK TRLER / Edat - Bala - nlem Konu Testi - 1
1. Yalnz szc aadaki cmlelerin hangisinde edat 6. Aadaki cmlelerin hangisinde ve balac ad tam-
olarak kullanlmtr? lamasnn tamlananlarn balamtr?
A) Bu sene yalnz bir kez ge kaldm. A) Korku ve heyecan iinde kapya doru yaklatk.
B) Yalnz kalmaktan korkar olmutu. B) inin ve dnn gzellii birbirine yansm.
C) yi bir asistansn yalnz fazla srarcsn. C) Bu yrenin k ve kar bol olur.
D) Yalnz dolaan insanlarn gzlerine bir bakn. D) Mesleklerin ve unvanlarn benim iin nemi yok.
E) Yalnz yaamaya yle alm ki insanlardan kayor. E) arklarn ve iirlerin tad kalmamt artk.
2. Aadaki cmlelerden hangisinde ile edat tekiler- 7. zere edat aadakilerden hangisinde cmleye za-
den farkl bir anlam ilgisi kurmutur? man anlam katmtr?
A) ocuk evresindekilere korkuyla bakyordu.
A) Son kuvvetini tketmek zereyken canlanverdi.
B) Buraya kadar bisikletle gelmi.
B) Mektubu gndermek zere dar kmt.
C) Sabahtan beri bilgisayarla urayorsun.
C) Daha nce anlattm zere ben yle dnyorum.
D) Elindeki tebeirle tahtaya iki kez vurdu.
D) ki saat sonra bulumak zere ayrldk.
E) Masann stndeki kutuyla urayordu.
E) Bir daha ayrlmamak zere hayatlarn birletirdiler.
3. Aadaki hangisinde -a eki iin edat yerine kulla-

nlmtr? 8. Aadaki cmlelerin hangisinde edat (ilge) trnde
bir szck kullanlmamtr?
A) stme lapa lapa kar yayor yeniden.
B) Gelmezdi bu sevda akla, hayale. A) Sabahlara dek seni dndm bilmiyorsun.
C) Bu muhabbet kuumuz sana akyor. B) Kular deil bamn stnden hzla uan.
D) Cvl cvl kular konar avularma. C) Ben de geleceim ancak fazla kalamam.
E) Evime gelmekle beni onurlandrdnz. D) Senin hatrn iin onunla konuurum.
E) rendiime gre tutumlu bir adamm.
4. gibi edat aadaki cmlelerin hangisinde zarf bei

oluturmamtr? 9. Kadar edat aadakilerin hangisinde yaklak ola-
rak anlamn katmtr?
A) Bin atl, o gn dev gibi bir orduyu yendik.
B) Yzn bir kr iei gibi usulca sner. A) Dn geceye kadar durumu pek iyi deildi.
C) Dolu bir kadeh gibi krlyorum avularnda. B) Her zaman bu kadar anlayl olmayabilirim.
D) Sen de onun gibi dnyorsun C) Darda bin kadar insan toplanmt.
E) Yataktan kalkt gibi dar frlad. D) Sahura kadar oturmay alkanlk etmiti.
E) Bu sanat kadar beni etkileyen baka biri yok.
5. I. Byle durumlarda ok titiz davranyorsun

II. Siz gelinceye dek ileri bitireceim. 10. Aadaki cmlelerin hangisinde -le,-la tekilerden
III. Biraz dinlen yarn erken kalkacaksn farkl bir grevde kullanlmtr?
IV. Eminim ki onunla sen de iyi anlardn. A) Bilgisayar ile televizyonu hayatmdan karacam.
IV. Bir gece anszn gelebilirim. B) Onlarla gitmeyi hi istemiyordu.
Numaralandrlm cmlelerin hangisinde edat trn- C) Bu sinirle oraya gitmen ok doru olmaz.
de bir szck kullanlmtr? D) ocuklara her zaman sevgiyle yaklaacaksnz.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) Geceleri yastkla yatmaya balamt.

11. Doru szc aadakilerden hangisinde edat g- 15. Aadaki cmlelerin hangisinde bala, cmleye ko-
revinde kullanlmtr? ul anlam katmtr?
A) Doru bildiin yolda gerekirse yalnz yryeceksin. A) Sabaha kadar kar yasn ki okullar tatil olsun.
B) Bu haberin doru olmadn biliyorduk. B) Sorular yapamam da ben den yardm istiyor.
C) Doru sylemek bazen zarar verir. C) ster bugn ister yarn bu ii bitireceksin.
D) Sana, doru gelen ey bana yanl gelebilir. D) Seninle ilgilenmek istedim yalnz ilerim ok.
E) Alayarak yzn bana doru evirdi. E) Gerek kendisi gerek ailesi ok kaytsz davranyordu.
16. de balac aadakilerden hangisinde cmleye ne-

12. Aadaki cmlelerin hangisinde seslenme bildiren bir den- sonu anlam katmtr?
nlem kullanlmtr?
A) Bu gn de atlatrsak iimiz kolay.
A) Th, yine yemei ocakta unuttum
B) lalarn dzenli kulland da iyileti.
B) Yaa, etraf ne kadar gzel deil mi?
C) Aklndan geenleri syle de bileyim.
C) Aman, nasl bir insanm bu!
D) u telefonu da elinden brak artk.
D) Ah, canm souktan tir tir titriyorsun!
E) Kn da kendine gre bir gzellii var.
E) Hey koca adam, sana sylyorum!
17. Aadaki cmlelerin hangisinde edat kullanlmam-

tr?
13. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem, cmleye be-
enme anlam katmtr? A) Yersiz yurtsuz, glge gibi yaayan bir yn insanz.
B) Hem karnm a diyorsun hem de yemek yemiyorsun.
A) Aman, bu ne kadar tatl bir bebek!
C) Bana gre, bu davrann btn insanlara rnek olmal.
B) Ah, bir de sz dinlese!
D) Sabaha kadar iim iimi yedi, skntdan uyuyamadm.
C) Vay, sevgili dostum, geldin demek?
E) Bu gne dek kyde byle bir yamuru gren olmamt.
D) Sakn ha, dediklerimi unutma!
E) Yazk, bu insanlara kimse yardm etmiyor!
18. Bir resim yap gnder bana.

ncecik bir dere kvrlarak aksn
14. Aadaki cmlelerin hangisinde doru szc Uzun boylu yeil aalarn arasndan
edat greviyle kullanlmtr?
Unutma bir de rdek olsun mutlaka
A) Topluluk iinde doru konumay renemedi. zerinde yzen
B) Akama doru tm fkesi gemiti. Yeilbal ve mutluluk bakl.
C) Doru planlama ile bu ii drt gnde bitirebiliriz. Yukardaki dizelerde hangi kelime tr yoktur?
D) Ynettii eletirilerin hepsi doruydu.
A) Sfat B) Zamir C) Bala
E) Dorunun kymetini yalandan usanm olanlar bilir.
D) Edat E) sim
18. D 17. B 16. B 15. A 14. B 13. C 12. E 11. E 10. A 9. C 8. C 7. D 6. C 5. B 4. A 3. C 2. A 1. A Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde kullanlan balacn 6. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem olmad hal-
yerine de balac getirilebilir? de bu grevde kullanlm bir szck vardr?
A) Evde ne ekmek ne peynir kalm A) Eyvah, yine otobs karacaz!

B) Sinsi ve hain bir planla beni oyuna getirdi. B) Vah vah, ocuk ne kadar da zayflam!
C) Byle sradan bir roman ocuklar bile yazabilir. C) Allah Allah, hi bu kadar gecikmezdi!
D) Dz fakat skc olmayan bir anlam vard. D) Ah, benim talihsiz bam, yine yenildim!
E) Kitap bitmek zereydi fakat o da ok yorulmutu. E) Vay, araba aldn benden sakladn yle mi?
7. Ve balac aadakilerden hangisinde nesneleri

2. Aadaki cmlelerin hangisinde edat bei zarf gre- balama greviyle kullanlmtr?
vinde kullanlmtr?
A) Evde ve okulda hep hrn davranyor.
A) Yeni bir oyuncak alnm ocuk gibi seviniyordu.
B) Gmleini ve pantolonumu zenle tlyordu.
B) Bu kadar eyay darack eve sdramayz.
C) Annesi ve kardei onu yolcu etmiti.
C) nkr edemem, bana kar hassast.
D) Bir gn iinde ilerini bitirdi ve eve dnd.
D) Koca dnyada kafama gre bir dost bulamadm.
E) Yerinden kalkt ve emin admlarla krsyle doru yr-
E) Tm yaadklarmz bir rya gibiydi. d.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde bala grevde 8. Ancak szc aadakilerden edat olarak kullanl-
szckleri balamtr? mtr?
A) Dolabnda elbise, amar, hatta orap kalmamt. A) Akama doru yaylaya ancak varabilmitik.
B) Git ama akam yemeine sakn gecikme. B) Bu elbise ancak haftaya yetiir.
C) Ben alrm yeter ki sen problem karma. C) Kazann etkisini ancak on gnde atlatabildi.
D) Seninle gelmek isterim ama bu mmkn deil. D) Hep doruyu syle ancak her yerde syleme.
E) Bana doruyu sylemiyor stelik E) Onun dilinden ancak ben anlarm.
4. Ailesi son derece fakirdi ve evde ondan baka drt ocuk

9. Seni yalnz brakrm ama baka bir yere gitmeyeceksin.
daha vard. Buna ramen ilk hastaland zaman onu ih-
Cmlesindeki ama balacnn kullanm aadaki-
mal etmemiler; aylarca devlet hastanelerine, dispanser-
lerden hangisiyle ayndr?
lere, eczanelere bedava ya da ucuz; hasta baklan tm
yerlere tamlard. A) ok istedim gitmeyi ama frsat bulamadm.
Bu parada edat (ilge) trnde kullanlm ka sz- B) Konumay denedim ama ok fkeliydi.
ck vardr? C) Yardmc olmak isterdim ama zamanm yok.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) Seni dinleyeceim ama bana yalan syleme.
E) Yemee yetiirim sanmtm ama yanlmm.
5. Kar szc aadakilerden hangisinde edat g- 10. de, da balac aadakilerin hangisinde alay, k-
reviyle kullanlmtr? mseme anlam katmtr?
A) Kklnden beri resme kar bir ilgisi vard. A) Beyimiz adam olmu da bizi beenmiyor.
B) Kar takmdan bir oyuncunun burnu kanad. B) ok srar ettik de yle geldi buraya.
C) Kar kyda olduka eski ve byk bir konak vard. C) Mzik dinlemeden de alabilirsiniz.
D) Yolun karsna geebilmek iin ok uratk. D) unu bir daha anlat da iyice anlayalm.
E) Birden kar kaldrmda snf arkadan grd. E) Sen de geldiine gre yemee balayabiliriz.

11. Yalnz szc aadakilerden hangisinde bala 15. Gibi edat aadakilerin hangisinde dierlerinden
olarak kullanlmtr? farkl bir anlam katmtr?
A) Yalnz kalmaktan korktuu iin kardeini ard. A) Cennet gibi bir bahesi vard evinin.
B) Her akam bu sokaklarda yalnz dolar. B) Telefonu duyduu gibi yerinden frlad.
C) Skntlarn yalnz bana anlatrd. C) Sen de annen gibi merhametli birisin.
D) Gnlnce gez toz yalnz bizi eve ge kalma. D) Kular gibi zgr hissetmitim kendimi.
E) Yalnz insanlar yalnz dnr. E) Ninesinin elleri pamuk gibi yumuackt.
16. in edat aadakilerden hangisinde tekilerden

12. "gre" edat aadakilerden hangisinde uygun anla- farkl bir anlam ilgisi kurmutur?
mnda kullanlmtr?
A) Senden korktuu iin eve gelmiyormu
A) Anneme gre benden adam olmazm.
B) Hava karard iin sokaa kamyordu.
B) Duyduuma gre buraya fabrika alacakm.
C) Evi uzak olduu iin erkenden kt.
C) lerimizi bitirdiimize gre dinlenebiliriz.
D) Otobs yetiebilmek iin acele ediyordu.
D) Bana gre bu iten bir sonu kmaz.
E) Dzenli beslenmedii iin abucak hastalanyor.
E) Mahallede bize gre bir ev bulamadk.
17. Aadaki cmlelerin hangisinde edat grubu kullanl-

13. Benim olsan seni vermem felee
mamtr?
Ban iin beni salma dilee
Asl bir huridir ki benzer melee A) Tren stanbula gitmek zere hareket etti.
Hey aalar giden yavru benimdir. B) Daha ne kadar sabahlara kadar almaya dayanabile-
cekti.
Yukardaki dizelerde alt izili szcklerin tr srasy-
la aadakilerden hangisinde verilmitir? C) Sinemaya gitmeyi ok seviyorum ama gidecek zama-
nm yok.
A) sfat-bala-edat D) oluk ocuunun nafakas iin kzgn gnein altnda
B) nlem-bala-nlem alyor.
C) edat-bala-nlem E) Tam istediim gibi bir ev bulmutum ki tayinim kma-
D) zamir-edat-zarf sn m?
E) bala- nlem- bala
18. I. Ah yavrucak, ellerim krlsayd da vurmasaydm!

II. stanbul gibi buras da bir gn yaanmaz bir kent ola-
14. gibi edat aadaki cmlelerin hangisinde hemen, cak.
o anda anlamlarn karlayacak biimde kullanlm- III. Yazss pek okunakl deil ama konumas olduka
tr? akcym.
A) Haberi ald gibi yola kt. IV. Bir subay beni Kazm Karabekir Paann kararghna
gtrd.
B) Ben ona insan gibi davranmaya altm.
C) Birbirinizle adam gibi konuun.
rnei yoktur?
D) Saat gibi yanna gelirim.
A) Edat B) bala C) sfat
E) Tam da tahmin ettiim gibi bir hediye almsn.
D) Fiil E) nlem
18. A 17. C 16. D 15. B 14. A 13. C 12. E 11. C 10. A 9. D 8. E 7. B 6. C 5. A 4. B 3. A 2. A 1. C Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde balama grubu yok- 5. iin edat aadaki cmlelerin hangisinde cmleye
tur? dierlerinden farkl bir anlam katmtr?
A) Ban kaldrp uzun uzun bakt ama hibir ey syle- A) Yamur yad iin piknie gidemedik.
medi. B) Hasta olduum iin dersi dinleyemedim.
B) Bu sinirli haliyle ok daha heybetli ve rktc grn- C) ofr olarak ie girmek iin ehliyet alm.
yordu.
D) Katlmclarn yazmas iin kalem, kt dattlar.
C) Ne evi ne o ok sevdii arabas ne arkadalar umu-
E) Yabanc dil renmedii iin hayflanyordu.
rundayd.
D) ekmecelerden birinin iinde zenle katlanm bir k-
t vard.
E) ocuk yle ili konuuyordu ki salondaki herkes gz-
yalarna bouldu.
6. ile edat aadaki cmlelerin hangisinde Kaza ya-
parm korkusuyla kalabalk yerlerde trafie kmyor.
cmlesindeki anlamyla kullanlmtr?
2. Aadaki cmlelerin hangisinde gibi edat cmleye A) Konsere arkadamla gittim.

Bir ara yamur yaacak gibi oldu. cmlesindeki anla- B) ocuk, yolda babasyla yryordu.
myla kullanlmtr?
C) fkeyle kalkan zararla oturur.
A) Bugn yamur yaacak gibi. D) Gkyz, hasretle kucaklasn doay.
B) Galatasaray bu ma alacak gibi. E) Snav heyecanyla kalemimi unuttum.
C) Bir an balkondan decek gibi oldum.
D) Dev gibi dalgalar sahile vuruyordu.
E) Final ma saat sekiz gibi balayacakm.
7. I. Her ey planland zere yaplacak.

II. Bilim adamlarna gre dnya yok oluyor.
3. le szc aadakilerden hangisinde edat gre-
III. Karya gemeden nce etrafna iyice bak.
viyle kullanlmamtr?
IV. Salon hatta baz konuklar ayakta kalmt.
A) Eviyle arabasn kredi ekerek alm.
V. Bu szne kar ben imdi sana ne syleyeyim.
B) Kurmaylaryla uzun bir grme yapt.
Numaralanm cmlelerin hangisinde bala kullanl-
C) Bu aralar ilerini yoluna sokmayla megul. mtr?
D) Sabah ezan ile birlikte yola koyulduk.
E) Arkadalar ile ok gzel eleniyordu.
4. I. Vay canna, sen doru mu sylyorsun?

II. Of of, sanrm cann ok yanyor!
8. ne ---- ne balac aadaki cmlelerin hangisinde
III. Eh, artk bizi tanmazsn!
nesneleri balamtr?
IV. Ah, bir de bana kzmayn diyorsun!
Numaralanm cmlelerde aadaki duygu ve anlam- A) Ne kzn verir, ne dnr kstrr.
lardan hangisi yoktur? B) Bu dnya ne aaya ne paaya kalr.
C) Ne senden geerim ne mesleimden
A) Pimanlk B) aknlk
D) Ne i yansn ne kebap
C) Alay D) Yaknma
E) Ne yemei ne ay dnyorum imdi.
E) Acma

9. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem vardr? 13. (I) iirlerinizi bir solukta okudum. (II) ok deiik bir syle-
yi tarznz var. (III) Allmn dnda, dndren, duy-
A) Gelirken iki ekmek de alverseydin ya
gulandran, rperten dizeler birbirini takip ediyor. (IV) Keli-
B) Biraz sonra glerek ieri girdi meler bazen birbiriyle dans ediyor. (V) Bazen de gemiin
C) Bu kadar heyecanlanmana gerek yok gizemli havasn, bugnn zl anlatmyla alak sesle
D) Aklmdaki baz sorulara cevap bulmam gerekiyor sylyor kulamza.
E) lerleyen saatlerde o konuyu da ele alacaz Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde hem
edat hem de bala kullanlmtr?
10. Aadaki cmlelerin hangisinde ile szc dier-

lerinden farkl bir grevde kullanlmtr?
14. Aadakilerden hangisinde gerekte nlem olmad
halde nlem deeri kazanm bir szck vardr?
A) En zor figrleri byk bir ustalkla yapabiliyordu.
A) Yaasn, sonunda benim de patenlerim oldu.
B) Elindeki sermayeyle ne i yapabilirsin ki?
B) Vay, kardeini grnce beni umuttun yle mi?
C) Rahmetle zahmet arasnda bir harf farkl.
C) Of, bu koku da burnumun direini krd.
D) Postac Sleymanla ortak zeytinlik alacaklarm.
D) Gzel, sen bu ite baya yeteneklisin!
E) Kzgnlkla syledii szlerin pimanlyla kvranyor-
E) Th, ben imdi oraya kadar yryemem ki!
du.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem, cmleye

beklenmezlik anlam katmtr?
11. Aadaki cmlelerin hangisinde ve balac sfatlar
A) Ha, unu da syleyeyim!
balamtr?
B) Haydi aslanlarm! Dayann, az kald.
A) Rengini ve kokusunu kaybetmeyen gl yetitirmiler.
C) inizi dzgn yapn, sonra karmam ha!
B) Salatay ve orbay ben yapmak istiyorum.
D) Sizler de bu szlere kandnz ha!
C) Duvarlarna renk olarak krmzy ve siyah neden se-
E) Aman, onun enesini ekemem imdi!
tin?
D) Sevecen ve merhametli bireyler yetitirmeliyiz.
E) Altnlarn ve dier ziynet eyalarn bankada saklyor.
16. Sular gene o sular, ky gene o ky,

Mehtap bile dinliyor sylediim arky,
Ah artk grmyorum eridi mi ne oldu?
Benim iin arpan kalbin...
12. Aadaki dizelerin hangisinde edat, bala ya da n- Yukardaki dizelerde alt izili szcklerin tr srasy-
lem kullanlmamtr? la aadakilerden hangisinde verilmitir?
A) Tozlu sokaklar gibi tutuup alevlerden A) Sfat - bala - edat
B) Bodur aalar ile bombo kalm baheler B) nlem - bala - nlem
C) Heyhat, sana gelmez bu ufuklar C) Edat - bala - nlem
D) Sen de ban alp gitme ne olur D) Bala - nlem - edat
E) Susuzluktan bunalm, yar baygn sereler E) Bala - bala - nlem
16. D 15. D 14. A 13. E 12. E 11. D 10. C 9. A 8. E 7. D 6. E 5. C 4. A 3. A 2. C 1. D Cevaplar

1. Aadaki ataszlerinin hangisinde ile edat olarak 5. Aadaki cmlelerden hangisinde bala tekilerden
kullanlmamtr? farkl bir geyi balamtr?
A) ay ile, kahve ile misafir arlanmaz. A) Gzleri ne annesine ne de babasna benziyor.

B) Oturmayla hibir ey elde edemezsin. B) Hem kardeini hem de yeenini yanna ald.
C) O elindekiyle oynamay brak da buraya gel. C) Defterlerini ve kitabn arkadann evinde unutmu.
D) Yarn karla kark yamur yamas gerekiyor. D) Ya futbolu ya da masa tenisini tercih etmeliymiim
E) Mermilerle tabancas saklad yerde duruyordu. E) iirleri de ykleri de bir ustann kaleminden km
gibiydi.
2. Aadaki cmlelerin hangisinde hem edat hem de

bala kullanlmamtr? 6. Aada cmlelerden hangisinin sonuna nlem (!) ia-
reti getirilmez?
A) Bu okulda kafama gre bir arkada bulamadm.
B) Onunla evlenmeyi ok istiyordu, ne var ki henz - A) Vay, kolum krld galiba
renciydi. B) Hey, sesimi duyan kimse yok mu
C) Vatan iin can vermekten de gazi olmaktan daeref C) Aman dileyene kl kalkmaz
duyarz. D) Arkadalar, biraz yardmc olun bize
D) Sen gelene kadar ne yemek yedik ne ay itik. E) Ah, elim krlsayd da vurmasaydm
E) Ancak savc gelirse konuurum, baka da kimseyle
konumam.
7. Aadakilerden hangisinde bala dierlerinden fark-

3. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem kullanlma-
l bir ilevle kullanlmtr?
mtr?
A) ok uratm ama ikisini bartramadm.
A) Aferin, imdi benim gzme girdin.
B) Kimse itiraz etmedi u halde herkes sylediklerimi ka-
B) Aman, benim kme ok iyi bakn.
bul ediyor.
C) O da varsn ailesiyle mutlu mesut yaasn.
C) Kitab severek aldm lakin okumaya frsatm olmad.
D) Sakn ha, ben gelinceye kadar yaramazlk yapmayn.
D) Her yeri aradm fakat hibiri ortalkta yoktu.
E) Eyvah, yine yamura yakalandk.
E) Geldiimde yoktu hlbuki geleceini sylemiti.
4. Aadakilerin hangisinde de balacyla ayn anlama

8. Aadakilerin hangisinde edat baka bir szckle
gelen bir bala kullanlmtr?
beklememitir?
A) Bu saatten sonra zr bile dilese onunla barmam.
A) Geri vermek zere bisikletimi alabilirsin.
B) Aklma gelmedi ki sana da pazar alverii yapaym.
B) Arkadalar iin yapmayaca ey yok.
C) Almanyadan buraya kadar direksiyon salladm.
C) Burada tam bana gre alma ortam var.
D) Yeni bir oyuncak alm ocuk gibi seviniyordu.
D) Derdimi anlatabileceim tek sen varsn.
E) Bilgisayar ile televizyonu hayatmdan karacam.
E) On be gnden beri ne aryor ne soruyor.

9. Molann bitmesine yakn otobslerin olduu yere gittiinde 13. I. O, eskiden melek gibi bir ocuktu.
aknlkla olduu yerde kald. Az nce sadece otob- II. Anlatld kadar sevimli bir kym.
sn olduu yerde on civarnda otobs duruyordu stelik III. Sana kar bir krgnlm olmadn bil.
birbirinin ayns. Hepsi de ayn firmaya aitti. IV. Sen de onun szlerine inandn ha!
Bu parada aadakilerden hangisinin rnei yoktur? V. Kim bilir ne dnd de geri dnd.
A) Edat B) Zamir C) Bala Yukarda numaralanm dizelerin hangilerinde edat
D) Zarf E) nlem yoktur?
A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III.
10. Aadakilerden hangisinde bala cmleye dierle-

rinden farkl bir anlam katmtr?
A) Kamaya karar verdim ama yapamadm.

B) Televizyon hepten atacam da ocuklar izin vermiyor. 14. I. Sinemaya kocas ile gider.
C) Evden ayrlaym deme bakarsn misafirler erken gelir. II. Arabamz bir ekici ile getirebildik.
D) Bu arabay almay ok istiyorum ne var ki ekonomik III. Yanmzdan hzla uzaklat.

durumum msait deil. IV. Yalarn durmas ile trafik dzeldi.
E) Daha fazla kalmay planlyordum fakat iim kt. V. Annesinin boynuna sevinle sarld.
Numaralanm cmlelerin hangisinde edat kullanlma-
mtr?
11. Edatn kurduu bek, cmlede sfat ya da zarf greviyle

kullanlabilir.
Aadakilerin hangisinde yukardaki aklamaya r-
nek yoktur?
15. Aadaki cmlelerin hangisinde nlem cmleye
A) Fndk kadar beyniyle beni aldatmaya alyor. "zlme, acma" anlam katmtr?
B) Tilki gibi kurnaz herifin tekidir. A) Hay aksi, yine amura battm!
C) Aranzda beklemediim kadar ilgi grdm. B) Of, bu koku da burnumun direini krd.
D) Akama doru ehir sinemasnn cayr cayr yandn C) Vay Koca Ali vay, ne hale gelmi adamcaz!
grdk.
D) Th, ben imdi oraya kadar yryemem ki!
E) Biz burada senin gibileri ok grdk.
E) Vay, demek nl olunca bizi tanmayacaksn!
12. Aadakilerin hangisinde edat ve bala birlikte kul-

lanlmtr? 16. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck edat
A) Scak ay iince snr gibi oldu. deildir?
B) Onun da buradan ayrlacan duydum. A) Durumu hi iyi deil stelik dkkna da gitmiyor.
C) Seninle birlikte Ahmet de gelsin. B) O, eskiden melek gibi bir ocuktu.
D) lk k korkuyla giderken camdan... B) Beraberce kke doru yola ktk.
E) Burada ne meyve yetiir ne de sebze. D) Bu ii sadece senin baarabileceine inanyorum.
E) evresindekilere kar hrn davranyor..
16. A 15. C 14. D 13. E 12. C 11. E 10. C 9. E 8. D 7. B 6. C 5. A 4. A 3. C 2. A 1. E Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
25
1. Aadaki cmlelerin hangisinde edat bei sfat 4. Trk ykcl yzyl bile doldurmayan gemiine karn
grevindedir? I
A) iek gibi bir yz vard ocuun. ada Bat ykclyle at ba gidiyor denilecek kadar
B) Dallar ilkbaharn tatl rzgryla sallanyordu. II III

baarl ama kamuoyu oluturan organlar, gazeteleri ve
C) leri yetitirmek iin urayoruz.
IV
D) renimine iki yl kadar ara vermi. dergileri ynetenler bu olgunun farkna varamamlardr.
E) Duyduuma gre ileri epeyce bytm. V
Bu paradaki alt izili szlerden hangisinin yazm
yanltr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E)V.
2. ancak szc aadaki cmlelerin hangisinde ba- 5. Ben bilirim, senin ruhun ban kanadnn altna sokmu bir
la olarak kullanlmtr? ku gibidir. Da kar o kadar rtl, o kadar sakl durursun
ve yaam adna yalnz kalbinin vurularn dinlersin. Biraz
A) ok direndim, ancak gcm tkendi.
alsan, biraz kmldasan, biraz usan
B) Mdr Beyi ancak sen ikna edebilirsin.
C) Polatlya ancak iki saatte ulaabiliriz. yararlanlmtr?
D) Onu tandmda ancak yirmi yanda olabilirdi.
A) Tank gsterme B) rnekleme
E) Byk hedeflere ancak byk insanlar ulaabilir.
C) Benzetme D) Karlatrma
E) Alnt yapma
3. Akam saat onda, yorgun ve bitkin bir halde yatp, drt saat 6. Nasl ki kuyumcu ustas biimsiz bir altn madenini gece
gndz alarak, aln terini ortaya koyarak ok gzel bir
I II
takya dntrrse sz ustas da binlerce szck iinden
uyuyor ve gece yars kalkyordu. Gecelerin uultusu,
setiklerini yan yana, arka arkaya getirerek iir denen m-
III
cevheri ortaya karr.
sokaklarn uultusunu bastrd zaman onun dnyas ba-
lyor, teki dnyann iinde, kendi dnyasn kurmaya Bu cmlede aada verilenlerden hangisi yoktur?
IV V A) Ek fiil alm szck
alyordu.
B) Anlamca kaynam birleik fiil
Bu parada numaralanm virgllerden (,) hangisi yan-
C) aret sfat
l kullanlmtr?
D) Belirtisiz ad tamlamas
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Tremi szckler

Tarama
7. Aadaki cmlelerin hangisinde eklendii szc 10. Sfatlar bir isimden nce gelerek onu ya niteler ya da belirtir.
sfat yapan -l eki kullanlmtr? Aadaki cmlelerin hangisinde bir sfat isimden sonra
A) Btn yollar kaln bir kar tabakasyla kaplyd. kullanlmtr?
B) Kuzguncukta sar boyal bir konakta oturuyorduk. A) Scak geen bir yazn son gnlerini yayoruz.
C) Yzme olduka sinirli bakyordu. B) alt her yerden problemli ayrlrd.
D) Yapmamz gerekenlerin bu ktta yazl olduunu C) Kk el antasn yanndan hi ayrmazd.
syledi. D) hsan Beyin tek derdi ocuklarnn eitimiydi.
E) Bu iin sonunun byle olaca en bandan sylenmeliydi. E) Dman olan insann gzne uyku girmezmi.
8. Gkyznn baka rengi de varm! 11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir varl iaret
Ge fark ettim tan sert olduunu. yoluyla belirten bir szck kullanlmtr?
Su insan boar, ate yakarm! A) Onun ne zaman, ne yapaca belli olmaz.

Her doan gnn bir dert olduunu, B) Bunlar her zaman yanmda tayamam.
nsan bu yaa gelince anlarm. C) u binalarn irkinliini gryor musun?
Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur? D) Aldklarmz, eminim, o da beenecektir.
A) Birden fazla belgisiz sfat E) tekini almadma nasl piman oldum, bilemezsin!
B) Tamlayan ile tamlanannn arasna sfat girmi isim

tamlamas
C) Yaln halde kullanlm isimler
D) Hl eki alm isimler
E) Durum zarf
9. -den -dan eki aadakilerden hangisinde eklendii 12. Aadaki cmlelerin hangisinde farkl bir trde bir
szc sfat yapmtr? szck nlem olarak kullanlmtr?
A) Okuldan knca doru eve git. A) Hey, sesimi duyan kimse yok mu?
B) Bu haberi arkadalarmdan duydum. B) Haydi, sra sende oynasana!
C) Gnlden bir glmsemeyle karlad bizi. C) Arkadalar, biraz yardmc olun bize!
D) Yazdan kalma birka scak gn yaadk. D) Ah, elim krlsayd da vurmasaydm!
E) Kimseden tek bir kuru almaya tenezzl etmezdi. E) Aman, benim kme ok iyi bakn!

Tarama
13. de (da) balac ile balanan aadaki cmlelerin 16. I. Senin iini yaparm yalnz para isterim.
hangisinde neden-sonu ilikisi vardr? II. yi insandr yalnz paray ok sever.
A) Eve kadar gideyim de geleyim. III. Daym yalnz bir insandr.
B) Bakt da selam vermedi. IV. Bu kitaplar yalnz sana veririm.
C) Gelsin de ne zaman gelirse gelsin. V. ki numaradaki yalnz kadna yardmc olalm.
D) alm da kazanm. Yukardaki cmlelerde kullanlan yalnz szc tr
E) lr de sylemez. ynnden ikierli eletirilirse hangisi dta kalr?
17. Aadakilerden hangisinde alt izili szckler tr ba-

14. Aadaki cmlelerin hangisinde ama balac, koul kmndan ayndr?
anlamnda kullanlmtr?
A) Beni yalnz sen anlarsn, demiti bir sohbette.
A) Bir eyler syledi ama anlayamadm.
Bu sorunlarn zm adresi yalnz odur.
B) Okula gideceksin ama otobsle.
B) Bu bizim anlaymza pek uymad dorusu.
C) Biraz pahal ama ok gzel.
Bu insanlar her nedense ok seviyorduk.
D) Eyalar eski ama tertemiz.
C) nsanlara nasl davranacan bilen birine benziyordu.
E) Belki doru sylyorsun ama inanmyorum.
Siz nasl kitaplardan holandnz sylemediniz.
D) Bir iek ile arkadann gnln almaya alt.
Elindeki kalem ile defteri masaya yavaa brakt.
E) Konferans sana erdiinde bir o kalmt salonda.
Hi phem yok, beni bir gn anlayacaksn.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde iin szc ne- 18. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck edat
den-sonu ilikisi kurmaktadr? (ilge) deildir?
A) Senin iin yaptklarm unutmamalsn. A) Seni grebilmek iin ok uratm.
B) ngilizceyi renmek iin iki yl Amerikada kalm. B) Bana kar ok acmaszca davrand.
C) ocuklarnn ba iin bana doruyu syle. C) Kendini tantmak zere ayaa kalkt.
D) Sigara itiim iin srekli ksryorum. D) O gn sen de elik gibi bir irade grdm.
E) ki yl iin Trkiyeye gelmi. E) Geen hafta gelmitim hatta uzun sre beklemitim.

Tarama
19. nene balac aadaki cmlelerin hangisinde nes- 22. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam farkl
neleri birbirine balamtr? trde bir szckle salanmtr?
A) Bu olaydan ne arkadalarna ne eine bahsetmi. A) Olanlar niin doru drst anlatmadn?

B) Ne arkadalarm ne ben bir sz syleyebildik. B) Yaptklarn duyunca seni nasl karlad?
C) Ne sokakta ne evde huzur bulamyorum. C) Okulunuz ne zaman retime balayacak?
D) Ne sana ne de bir bakasna gvenirim. D) Bu paketleri nereye koyacaksnz?
E) Ne kendisini ne de ocuklarn dnyor. E) Hani geleceim diye sz vermitin?
20. Nesillerin ruhunu oluturmada sanatlarn katks inkr

I II
edilemez. ncekilerden, sonrakilere aktarlan hayat felsefesi,
III
sanatlarn eserlerinde yer alr. Onlara gstereceimiz vefayla
IV V 23. Aadaki alt izili szcklerden hangisinin tr di-
hem gururu yaar hem de borcumuzu deriz. erlerinden farkldr?
Bu paradaki alt izili tamlamalardan hangisi tr bak-
A) Boyu kadar ocuklar var.
mndan dierlerinden farkldr?
B) Zil alm da duymamz.
C) ocuklarm iin canm veririm.
D) Frtna sabaha dein dinmek bilmedi.
E) Gazeteciye doru kouyordu.
21. I. Yazarn anlatmndaki canllk sz ustalkla kullanma-

sndan kaynaklanyor.
II. Doru zaman gsteren ama kimsenin bakmad bir
saat gibiydi.
III. Dil sevgisi, o dili nitelikli bir yazda grp tanmakla
balar.
IV. Sanat, gnbirlik sylemlerin sanata katk salama-
yacan bilmelidir.
V. Baz hatalar erken yapmann hayata ok byk yarar
dokunur. 24. Ya bu deveyi gdersin ya da bu diyardan gidersin. cm-
Yukardaki numaralanm cmlelerin hangilerindeki lesine yaya da balacnn katt anlam aadaki-
alt izili szckler tr bakmndan ayndr? lerden hangisidir?
A) I. ve III. B) I. ve V. C) II. ve III. A) yineleme B) birliktelik C) kartlk
D) II. ve V. E) IV. ve V. D) olumsuzluk E) seenek

Tarama
25. Aadakilerin hangisinde, nlem sze duygusal bir 28. Genliimizin cokulu gnlerini hasretle anyoruz.
anlam katmamtr? Cokulu szc aadakilerin hangisinde bu cm-
A) Oh! Ne rahat bir ev. ledeki greviyle kullanlmtr?
B) Yazk! Bu sonucu hak etmemiti. A) Cokulu bayram kutlamalar gemite kald.

C) Vah, vah! Acdm dorusu! B) Kalabalk karsnda konuurken cokuluydu.
D) f be! Bu ne hava byle! C) Fabrikann kuruluunda cokulu grnyordu.
E) Hey! Buraya bakn, asansr arzal. D) Takdir edilince herkesten cokulu alrd.
E) yle cokulu konutu ki btn salon ayakta alklad.
26. Aadaki cmlelerin hangisinde doru szc

edat olarak kullanlmtr?
A) Doru yoldan amamalsnz.

B) in dorusunu ge rendim.
C) Doru sze ne denir? 29. Mutluluklar ehri bir stanbuldu
D) Ormana doru bir yry yaptk. iirler, bulumalar, aklar imdi
E) ok doru syledin. Akam olan bir gn gibi son buldu
Ne iir kald ne ak ne beklenti
Bu dizilerde aadakilerden hangisi yoktur?
A) Zarf B) Sfat C) Zamir
D) Edat E) sim
27. Gnein tm cretkrlyla perdeleri aarak odasna

dolduu bir ilkbahar sabah gz kapaklarn aralad.
Duvarlar beyaz olmasna ramen odaya lo bir krmz
hkimdi. Yatanda biraz gerinerek gzlerini iyice at.
Baklarn sol tarafa, komodinin stndeki saate evir-
di. Yediyi be geiyordu. Yataktan ar hareketlerle do-
ruldu, bacaklarn karyolasndan aa sarktt. Ayaklarn
tam da olmas gereken yere, terliklerin hizasna indir-
miti. Yllarn alkanlyla prsm, rengi iyice kam, 30. I. Hangi ferman dokundu baklarna senin?
kahverengi deri terliklerini giydi ve ayaa kalkt. II. Ruhum niin yllardr kahrnn pervanesi.
Bu parann anlatm iin aadakilerden hangisi III. Tad yok sensiz geen ne baharn ne yazn.
sylenemez?
IV. Ildyorsun her sabah gne gibi, odamda.
A) Gzlemlere yer verilmitir. Numaralanm cmlelerde geen tamlayan ile tam-
B) ykleyici anlatmla yazlmtr. lanan yer deitirmi isim tamlamalar seeneklerin
C) Kiiletirme sanatna bavurulmutur hangisinde doru olarak verilmitir?
D) Sanat yapma amac gdlmtr. A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III.
E) Farkl duyu organlarndan yararlanlmtr. D) II. ve IV. E) III. ve IV.

Tarama
31. Aadaki cmlelerin hangisinde ak szcnn 34. gibi kelimesi aadakilerden hangisinde cmleye
tr tekilerden farkldr? hemen hemen, neredeyse anlam katmtr?
A) Ak denizlere yelken amaya almtm. A) Benim gibi arkada zor bulursun.

B) Eskiden ak oy gizli saym yaplrm. B) Yerinden kalkt gibi mutfaa kotu.
C) Konuyu saptrma, ne demek istediini ak syle. C) Mangaln stndeki kfteler piti gibi.
D) Pazar gn ok aradk ama ak eczane bulamadk. D) Benimle dalga geer gibi konuuyorsun.
E) Her trl gre ak insanlara pek rastlanmyor. E) Yanmdan rzgr gibi koup gitti.
32. Aadakilerden hangisinde pekitirilmi bir sfat 35. Btn kular sraya dizseler biz herhalde sonuncu gelme-
kullanlmamtr? yiz. Klmz, kyafetimiz dzgndr. Aklmz, u sabahtan
A) Kendimi hep bembeyaz gelinlikle hayal ederim. akama kadar avaz avaz baran blblden herhalde s-
tndr. Kanadmz bir vursak en hzl gvercinden daha
B) Upuzun bir filmdi izlediim.
ok yol alrz. Hlbuki btn kularn en zavalls bizmiiz
C) Yaylamzn tertemiz suyundan siz de iin. gibi hi durmadan didiniyoruz.
D) Salonun ortasnda kaskat yatyordu. Bu parayla ilgili olarak aadakilerden hangisi
E) Bahenin ortasna koskocaman bir kaya dt. sylenemez?
A) Belgisiz sfat vardr.

B) Olaslk zarf vardr.
C) Adlam sfat kullanlmtr.
D) Belirtili isim tamlamas vardr.
E) aret zamiri vardr.
36. Hibir ey insan dncesi kadar usuz bucaksz gzk-

33. -le, -la aadakilerin hangisinde farkl bir grevde mez cmlesindeki usuz bucaksz sz beinin ei-
kullanlmtr? di, aadakilerden hangisidir?
A) Annesiyle babasn hep bir arada grmek istiyor. A) Zarf B) Edat C) Zamir
B) Yazl snavyla ablasnn dn ayn gnm. D) Sfat E) Fiilimsi
C) Kitaplaryla mutlu olduunu sylemiti.
D) Ceketiyle paltosunu karp askya ast.
E) Bu akam teyzemlerle daymlar misafirlie gelecek.
37. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck zarf
deildir?
A) Horozu ok olan kyn sabah ge olur.

B) Akamlar yrye kmak iyi geliyor.
C) Krle yatan a kalkar.
D) Yamur bastrnca ieri girdik.
E) Yeni nesil bizim sevdiimiz mzikleri dinleniyor.

Tarama
38. Aadaki cmlelerin hangisinde zel isimlerin yazm 42. Aadaki cmlelerin hangisinde iaret zamiri bir cm-
ile ilgili bir yanllk yaplmtr? lenin yerini tutacak biimde kullanlmtr?
A) Konya Ovasnda bir damla su kalmam. A) Yarn size geleceim, bunu babana syle.
B) Dou Anadolu Blgesi'nde kuraklk yayor. B) unu hemen yanmdan kaldrn.
C) Scakllar sal gn daha da artacakm. C) Ona su vermeyi sakn unutmayn.
D) Ankarallar Kzlrmaktan gelen suyu bekliyor. D) Tad ok ktym, bir daha ondan almam.
E) Eyll aynda enflasyon rakamlar dahada aa dt. E) uradakinin yapraklar daha canl duruyor.
39. Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan ve tam-

lanan birer sfat tarafndan nitelenmi ad tamlamas
vardr?
A) Yandaki eski evin atsn tamir ediyorlar.

B) Snfn en alkan rencisi yarmaya katld. 43. Gklerle kucaklaan dallarnda narn
C) Byk duvar saatini salondan kaldrmlar. I
D) Yal kadnn kk torunu pek haylaz kt. Yeil bir sonsuzluk ve sevinleri kularn
E) nce dallarn kabuklarndan ip yapmay renmitim. II III
Nedir bu yal zlem, durup dururken sende?
Gel vatan tutalm bu narn glgesinde.
IV V
Yukardaki dizelerde numaralanm szcklerden han-
gisi soyut addr?
40. Aadaki cmlelerin hangisinde belgisiz zamir, ad A) I B) II C) III D) IV E) V
tamlamasnn tamlanan grevindedir?
A) Kendi iinizle ilgilenmeyi renemediniz.

B) uvallarn hepsi ieriye tand.
C) Herkesin kendine gre bir sorunu vardr.
D) Bazlarnn vurdumduymazl bizi ok zyor.
E) Kimin ahnn tutaca hi belli olmaz.
44. Aadaki cmlelerin hangisinde o szc iaret

41. Aadaki cmlelerin hangisinde edat yoktur? zamiri olarak kullanlmtr?
A) Tek gitmek iin her eyden vazgetim. A) O lkelere gitmeyi ok isterdim.

B) Hareketlerinizi znt ile karlyorum. B) Onun benden alaca hibir ey yok.
C) Kitapla seyahat kadar beni mutlu eden hibir ey yoktur. C) Bu szlerimi ona da sylemeyi unutma.
D) Hele gel yle, ne gzel olmusun! D) Onu, czdannn gizli bir yerine saklamalsn.
E) Bu akam eve erken gelecek misin? E) O bir efsaneydi, bir daha yle lider zor gelir.

Tarama
45. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck tr 48. I. E! Daha neler anlatt?
bakmndan dierlerinden farkldr? II. f! Bu ne skc bir gn.
A) Eziklik duygusunu iinden skp atamyordu. III. Ay! Bu yemei sen mi yaptn?
B) Kendine elbiselik kuma almak istiyormu. IV. Ha gayret! Biraz daha alrsan baarrsn!
C) Aylk dergilerden birine abone olacakm. V. Th! Ben onlara niye gitmedim?
D) Hoaflk elmalar ayr bir kaba doldurdu. Aadakilerden hangisi, alt izili nlemlerin cmlele-
E) Klk sebzeleri kilerdeki bir blmede saklyorlard. re katt anlamlardan biri deildir?
A) Merak B) zlem C) Pimanlk
D) arma E) steklendirme
46. -ca (-ce) eki aadaki cmlelerin hangisinde "gibi" 49. Aadakilerin hangisinde belirtisiz isim tamlamas s-
edatnn yerini tutmaktadr? fat grevinde kullanlmtr?
A) Geen hafta sonu evce piknie gittik. A) Hayat denen kuyunun derin sessizliine hapsoldum.
B) Bence bu konuyu bir daha amayalm. B) Bana sylediin hibir sz unutmu deilim.
C) Gnlerce yol yrm nihayet kye varmt. C) nsanlarn bu olaya bak as farkl olabilir.
D) ocuka davranlar yznden hep dlanyor. D) Altn sars salaryla herkesin dikkatini ekiyordu.
E) Bu soruna kendince zm bulmu. E) Bugn bizim kyn mezarlnn bekisiyle tantm.
47. I. Evin kars park olmalyd. 50. Aadaki cmlelerde alt izili szcklerden hangisi
isim tamlamasnn sfat olarak kullanlmtr?
II. Kardakiler, yorum yapmaktan kanyor.
III. Denize kar oturmu ay iiyordu. A) Memleketimden insan manzaralar ite bunlar.
III. Kar otel daha gzel grnyor. B) zgnm, bu gece yemee sizinle gelemeyeceim.
IV. Kar dncede olan varsa sylesin. C) Bu akam harika bir yemek hazrladm sizler iin.
Numaralanm cmlelerde kullanlan kar szc, D) Saysal blm sorular geen yla gre daha zordu.
tr ynnden eletirilirse, hangisi dta kalr? E) Bayramdan nce uzun kuyruklar oluur.

26. D 27. E 28. A 29. C 30. C 31. C 32. D 33. C 34. C 35. E 36. A 37. E 38. D 39. D 40. B 41. D 42. A 43. B 44. D 45. A 46. D 47. C 48. B 49. D 50. D
Cevaplar
9. C 10. D 11. C 12. C 13. D 14. B 15. D 16. D 17. A 18. E 19. E 20. E 21. B 22. D 23. B 24. E 25. E 8. E 7. B 6. C 5. C 4. A 3. B 2. A 1. A

YGS // TRKE FY NO
FLLER (EYLEMLER)
26
hhFLLER (EYLEMLER) b. Olu Fiilleri:
hh V
arln zaman iinde bir durumdan baka bir duruma geti-
Pazarlar amcamlar, halamlar ve biz aa katlardaki daireler-
ini anlatan eylemlerdir.
den yukarya, babaannemin katna kar, le yemeklerini hep
birlikte yerdik. Annemler, yengemler, amcamlar, herkes mutlaka hh Olu fiilleri nesne alamaz.
gelmeliydi bu yemeklere. Kalabaln iinde olmaktan mutlu bayatlamak, krelmek, pimek, soumak, zayflamak
olurdum. Gzmn nnde, uzun yemek sofrasnn zerindeki uzamak, sararmak, bymek, paslanmak, olgunlamak
kristal avizenin soluk lambalar canlanrd. Babaannemin salo-
nu btn teki katlar gibi yar karanlk olurdu, ama bana bizim
katlardan daha da karanlkm gibi gelirdi. Belki hi almayan
c. Durum Fiilleri:
balkon kaplarnn kenarlarndan korkutucu glgelerle sarkan tl-
ler ve perdeler yznden biz yle zannederdik. Belki de zeri hh Varln iinde bulunduu durumu anlatan fiillerdir.
ereveli fotoraflarla dolu kuyruklu bir koca piyano ve dier e- hh Durum fiilleri nesne alamaz.
yalarla tk tk doldurulmu havasz odalar srekli toz koktuu
bakmak, yzmek, korkmak, susmak, oturmak
iin yle gelirdi bana.
oturmak, glmek, dinlenmek, uyuyabilmek
hh V
arlklarn yapt ileri, hareketleri zamana ve kiiye bala-
yarak anlatan szcklerdir.
hh Aadaki balklar altnda incelenir.

rnek1:
O gn bugndr size zendim
Her yerde; hava, toprak, deniz
Bir servendi; gkteyseniz
ktm, yok, yerdeyseniz indim

1. HAREKETN NTELNE GRE FLLER
Size geceyi de rettim
a. Kl () Fiilleri: Onda dlerle oaldnz
hh Varln baka bir varl etkilediini anlatan fiillerdir. Bu dizelerde ka olu fiili kullanlmtr?
hh K
l fiilleri nesne (neyi, kimi sorularna cevap verebilen un- A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
sur) alabilir.
t amak, yazmak, amak, anlatmak, grmek, bilmek, sil- Dizelerde kullanlan fiillerden yalnzca oalmak fiili zaman iinde bir durum-
mek... dan baka bir duruma geebilme zelliine sahiptir.
atmak, temizlemek, zmlemek, memnun etmek

FLLER (EYLEMLER)
2. HAREKETN ZAMANINA GRE FLLER 1. Gemi Zaman:
hh Kimi eylemlerde balama anlam vardr. hh nce yaplr, anlat sonra olur.
Balamak, uzamak, bymek a. Grlen Gemi Zaman (-di)

canlanmak, belirmek, amak hh Anlatcnn grd ya da kesin olarak bildii bir eylemi an-
latr.
Yemee elini bile srmedi.

hh Kimi eylemlerde sreklilik anlam vardr.
(Ben biliyorum, grdm.)
oturmak, kaynamak, uyumak, savunmak
Toplant ancak saat bee doru bitti.
beklemek, almak, direnmek, izlemek
(Ben oradaydm.)
Telefonu Alexander Graham Bell icat etti.

hh Kimi eylemlerde sona erme anlam vardr. (Ben orada deildim, grmedim ama bu olay belgeyle sabittir.)
Kazanmak, kaybetmek, domak, gemek
01.12. 1967 tarihinde Sarkamta dodum.
lmek, demek, bitmek, satmak
(Ben olaya ahit deilim ama hastane raporlar, nfus kaytlar
gibi belgeler bunu doruluyor.
3. FLLERDE OLUMSUZLUK hh Grlen gemi zamann kiilere gre, olumlu ekimi yledir:
hh Olumsuzluk eki ( ma, -me, -maz, -mez) ile salanr.

(ben) oku du m (biz) oku du k
hh Eylemlere, deil edatyla de olumsuzluk anlam katlabilir.
(sen) oku du n (siz) oku du nuz
Kimse sesimi duymad
(o) oku du (onlar) oku du lar
O, sebepsiz yere byle bir ey sylemez.
Seni daha fazla dinleyecek deilim. b. Duyulan (renilen) Gemi Zaman (-mi)
hh Anlatcnn bakasndan duyduu veya farkna vard bir
eylemi anlatr.
4. EYLEMLERDE KP VE ZAMAN hh Kmseme anlam verebilir.
hh Kipler zaman anlam tayan (haber) ve tamayan (dilek) hh B

u zamanda bu kesinlik olmad gibi kullanm biimine ve
eklinde iki grupta incelenir. vurguya gre farkl anlamlar da ortaya kabilir:
Filinta dizisi sezon finali yapm.
(Haberim yok, bakasndan rendim.)

I. Haber Bildirme Kipleri
Kafama darbe alnca baylmm.
hh Yaplan veya yaplacak eylemin hangi zaman dilimi iinde
(Farknda deilim.)
gerekletiini veya gerekleeceini bir zaman kavramyla
(grlen gemi zaman, renilen gemi zaman, imdiki za- Aman Allahm, eve hrsz girmi!
man, gelecek zaman, geni zaman) bildiren kiplerdir. (arma)

FLLER (EYLEMLER)
Hasana sorarsan, en ok o alm! Akam Trkiye- spanya man seyredeceiz.
(phe veya alay) Okullar eylln ilk haftas alacak.
Birazdan gn doacak.
2. imdiki Zaman (-yor):
nmden ekilirsen stanbul grnecek
hh ve anlat birlikte olur.
Nerede olduumu bileceim
hh Sregelme anlam verebilir.
Sisler utanacak eilecek
Gne tm kzllyla dalarn ardndan kayboluyor.
Aznn ucundan peceim
Bam ok aryor, ben doktora gidiyorum.
Sana kalbimi takacam
imdi araba kullanyorum, sizi daha sonra arayacam.
Avucunda bir iir byyecek
Yazdklarm bir trl bulamyorum. Nerede olduumu bileceim
Attila lhan / Rzgr Gl

Niin glyorsun?
hh imdiki zamann kiilere gre olumlu ekimi yledir:

4. Geni Zaman (-r, -mez):
hh btn zamanlar kapsar.

(ben) bil i yor um ara makta y m
hh Alkanlklar, genel kural niteliindeki yarglar bildirir.
(sen) bil i yor sun ara makta sn
hh Her zaman anlam vardr.
(o) bil i yor ara makta (dr)
Soru edat ile kullanldnda cmleye sayg anlam katar.
(biz) bil i yor uz ara makta y z
(siz) bil i yor sunuz ara makta snz nlyle biten fiillere (anla, sakla, oyna, ata, koru vs.) -r eki
getirilir.
(onlar) bil i yor lar ara makta lar
Tek heceli fiil kkleri ve gvdelerine (al, kal, bil, l, gr vs.

snrl sayda fiiller dnda) -ar, -er eki getirilir.
3. Gelecek Zaman (-ecek): Geni zamann kiilere gre olumlu ve olumsuz ekimi yledir:
hh , anlattan sonra olur.

(ben) oyna r m oynama m
hh Gelecek zamann kiilere gre olumlu ekimi yledir:
(sen) oyna r sn oynamaz sn
(o) oyna r oynamaz
(ben) sev ece im (biz) sev ece iz
(biz) oyna r z oynama y z
(sen) sev ecek sin (siz) sev ecek siniz
(siz) oyna r snz oynamaz snz
(o) sev ecek (onlar) sev ecekler
(onlar) oyna r lar oynamaz lar
Sorusu
retmen
"-yor" eki dnda imdiki zaman anlam veren baka ekler

var mdr?
imdiki zaman anlam -makta, -mekte ekiyle de salanr.

Kzl havalar seyret ki akam olmakta.

FLLER (EYLEMLER)
Gn doar, gn batar, yri zlerim

rnek3:
Anszn gelecek, diye gzlerim
Aadaki cmlelerin hangisinde geni zamanla ekim-
Yollara inciler dker gzlerim lenmi bir fiil kullanlmtr?
Ne are glleri deyemem ben
A) Galiba bir yerlerde bana bir seslenen var.
Akam belki size gelirim. (ihtimal, umma) B) Nasl hatrlamazsn seninle konutuklarmz?
Sular, akama doru gelir. (tahmin) C) Brak artk bu yorgunluk szlerini de iini yap.
Da, daa kavumaz; insan, insana kavuur. (ihtimal) D) iirin gerek tadn halk trklerinde buldum.
E) Hepsi birlikte otobsten inerek bizi selamladlar.
Burada saat be oldu mu hava kararr. (kesinlik)
Biraz daha alabilir miyim? (rica)

A seeneinde fiil yoktur. B seeneinde kullanlan hatrlamazsn fiili hatr-
larsn fiilinin olumsuzudur. C seeneinde emir kipi (yap), D ve E seeneinde
Sana bir dosya verecekler, alr gelirsin. (emir) grlen gemi zaman kipi (buldum, selamladlar) kullanlmtr.
Bir bardak ay olsun, imez misiniz? (teklifte srar)
rnek4:
Aadaki cmlelerden hangisinde birden fazla ekimli
rnek2: fiil vardr?
Aadaki dizelerden hangisinde haber kipiyle ekim- A) Gn gelir bu skntlar biter, her ey dzelir.
lenmi bir eylem vardr? B) Olacaklar tahmin ettiimiz halde ok zldk.
A) Sesin nerde kald, her gnk sesin C) kmadk candan umut kesilmez, sz ok dorudur.
D) imizi bitirince size yardma geliriz.
Unutulmu gzel arklar iin
E) Byle bir karar almamza siz neden oldunuz.
B) Ne sabahtr bu mavilik, ne akam
Uyandrmayn beni, uyanamam

A seeneinde sral cmle kullanlmtr. Sral cmleler, art arda dizilmi cm-
C) Yeil pencerenden bir gl at bana lelerdir. Bu seenekte iki eylem cmlesi birleerek sral cmleyi oluturmutur.
ekimli fiiller biter ve dzelir fiilleridir.
Iklarla dolsun kalbimin ii
D) nsan bir yannca Kerem misali yanmal
Uykudan bile maher gnnde uyanmal

II. Dilek (stek) Kipleri
E) Aan o aulu iek delilikte,
hh Eylemin herhangi bir zamanda deil; dilek-art, gereklilik, is-
Gir sr mezara cesetle birlikte
tek veya emir biiminde bir tasarlamayla gerekletiini gs-
terir.
B seeneinde uyandrmayn uyanamam, C seeneinde at, dolsun, D se-
eneinde yanmal, uyanmal, E seeneinde gir fiilleri haber kipleriyle e-
kimlenmemitir. A seeneinde kald fiili, kal fiilinin grlen gemi zaman
ekiyle ekimlenmesiyle olumutur.
1. Gereklilik Kipi (-meli):
hh Olmas, yaplmas gereken bir davran bildirir.

FLLER (EYLEMLER)
Ktphanede ok sessiz olmalsnz. (gereklilik) 3. stek Kipi (-e):

Araba kullanrken emniyet kemerinizi takmalsnz. (gereklilik)
hh Eyleme istek-niyet kavram katar.
Bundan sonra hibir hata yapmamalym. (gereklilik)
hh Tasarlanan eylemin istendiini gsteren -a, -e, ekinin fiil kk-
leri veya gvdelerine getirilmesiyle yaplr.
Bu makaleyi yazan Ahmet Tagetiren olmal. (tahmin/olaslk)
hh nlyle biten fiillerde araya -y- koruyucu nsz girer:
Sonunda istediin oldu, ok sevinmi olmalsn. (tahmin/ola-
slk)
(ben) gnder e (y)im
(sen) gnder e sin
hh Olmak yardmc eylemine geldiinde ihtimal / tahmin an-
lam verir. (o) gnder e
hh Gereklilik eki olmadan da gereklilik anlam verilebilir. (biz) gnder e lim
Artk gitmem gerek. (gitmeliyim) (siz) gnder e siniz
Bu ii senin yapman lazm. (yapmalsn) (onlar) gnder e ler
2. Dilek-art Kipi (-se): hh Kul olaym kalem tutan ellere,
Ktip arzuhalim yaz yre byle.

hh Cmleye art anlam katar.
ekerler ezeyim irin dillere,
Bugn yola ksa yarn gelir.
Ktip arzuhalim yaz yre byle.
Yaz gelse de tatile gitsek.
u sigaray braksan ok rahatlayacaksn. Resmini duvarmdan indireyim diyorum, yapamyorum.
ndirimleri takip edersen sen de hesapl alveri yapabilirsin. Sana bir fkra anlataym da dinle.
alalm, kazanalm, yoksullara da yardm edelim.

hh Cmleye dilek anlam katar.
kimiz iki sap buday olsak
Sen benim olsan ben senin olsam

4. Emir (Buyuru) Kipi:
Bir gece vakti aklna gelsem
Uykunu tutsam brakmasam hh Eki yoktur; kii ekinin zerindedir.
Birbirimizin kalbini dinlesek hh Birinci kiileri yoktur.
Dnyann kalbini dinlesek
Byk ateler yaksalar (ben) bil eyim (biz) bil elim

ki gvercin uursalar (sen) bil (siz) bil in / bil iniz
Nerede olduumuzu bilsek (o) bil sin (onlar) bil sinler
Attila lhan / Rzgr Gl

FLLER (EYLEMLER)
emeleri ak brakmaynz.
rnek7:
Ellerini bann zerine koy ve yere yat!
Aadaki cmlelerden hangisinde dilek kiplerinden bi-
Syle, onlar da gelsinler. riyle ekimlenmi bir fiil yoktur?
A) Yarn sabah gnei doarken seyredelim.

atma kurban olaym ehreni ey nazl hilal.
B) Alamasn artk o kck ocuklar.
hh Kimi kullanmlarda dilek - istek anlam da verir. C) Salna kavumas iin beslenmesine dikkat etmeli.
Her ey gnlnzce olsun. D) Daha ok bekleyeceksin hayalini kurduun gnleri.
Allah'm bizi affet! E) Biraz da bizim iin alsa iyi olacak.
rnek5: A seeneinde seyredelim, istek kipi, B seeneinde alamasn-emir kipi,

C seeneinde dikkat etmeli- gereklilik kipi, D seeneinde bekleyeceksin
Aadaki cmlelerin hangisinde eylem dilek kiplerin-
gelecek zaman kipi, E seeneinde alsa art kipi kullanlmtr.
den biriyle ekimlenmitir?
A) imdiye kadar otobs hareket etmitir.

B) Dirili Erturul dizisinin tekrar yaynlanmal.
C) Yazar, ok dndrc saptamalar yapm.
D) Grme ve koklama duyular kullanlmtr.
E) Bir yazar nitelikliyse anlatm bakasnnkine uymaz.
5. FLLERDE KP (ZAMAN / ANLAM) KAYMASI

B seeneinde yaynlan (mak) fiili, gereklilik kipi ile ekimlenmitir. Dier see-
neklerin tamam zaman ekleriyle ekimlenmitir. hh Fiilin kullanlan kipiyle kastedilen kipinin farkl olmasdr.
Nasrettin Hoca bir gn gle gider.
(Geni zaman, gemi zaman anlamnda kullanlm.)

rnek6:
Babam bu habere ok sevinir.
Aadaki cmlelerden hangisindeki fiilde zaman anla-
m yoktur? (Geni zaman, gelecek zaman anlamnda kullanlm.)
A) Brak artk u anlamsz hayallerini bir kenara.

nmzdeki yl Azerbaycana gidiyorum.
B) Btn bir mr bu beton ynlar arasnda gemez.
(imdiki zaman, gelecek zaman anlamnda kullanlm.)
C) Pazar gnleri btn aile odalarmza ekilirdik.
D) Her yenilgiden sonra yeniden balar hayat. Bizim takm her yl ampiyon oluyor.
E) Derin bir nefes ald ve her eye yeniden balad.
(imdiki zaman, geni zaman anlamnda kullanlm.)
B seeneinde gemez-geni zaman, C seeneinde ekilirdik-geni zaman,
D seeneinde balar- geni zaman, E seeneinde ald ve balad- grlen Biraz sonra eve gider, bulaklar ykarsnz.
gemi zaman kullanlmtr. A seeneinde brak-emir kipi kullanlmtr.
(Geni zaman, emir kipi anlamnda kullanlm.)

FLLER (EYLEMLER)
rnek8: rnek9:
Aadaki cmlelerin hangisinde eylem kipinde anlam Aadaki cmlelerin hangisinde anlam kaymasna u-
kaymas yoktur? ram bir fiil vardr?
A) Greceksin, her ey ok gzel olacak. A) Rzgr insanlarn btn irkinliklerini sprr gibi esi-
yordu.
B) Saat gece yarsn getiine gre, gelen Banu olacak.
B) Gen adam: "Teklifimi kabul etmezseniz ok zlrm!"
C) Bir daha odan datmayacaksn. dedi.
D) Annem yarn Ankaraya gidiyor. C) Yamur salarmzn arasndan szp gzyalarmza
karyordu.
E) Her sabah 5.30da uyanyor.
D) Arkada snav kazannca kendi kazanm gibi sevin-
miti.
B seeneinde olacak fiili olmal" anlamnda, C seeneinde datmayacak- E) Dn bizi neden aramadn sorunca yz kzard.
sn fiili datma anlamnda, D seeneinde gidiyor fiili gidecek anla-
mnda, E seeneinde uyanyor szc uyanr anlamnda kullanlmtr. A B seeneinde kullanlan alnt cmlede zlrm szc geni zaman kipiy-
le ekimlenmitir. Burada zlme iinin her zaman yaplmas sz konusu deil-
seeneinde anlam kaymas yoktur.
dir. Fiil zleceim anlamnda gelecek zaman kipi kastedilerek ekimlenmitir.
6. EYLEMDE K
hh Eylemin kanc kii tarafndan yapldn bildirir. kinci Kii: Sz sylenen kii ya da kiilerdir. Sen, siz zamirle-
rini karlar.
hh Eyleme sorulan kim, ne sorusuna yant verir.
nc Kii: Hakknda sz sylenilen kiidir. "O, onlar" zamirle-
Birinci Kii: Sz syleyen kii ya da kiilerdir. Ben, biz zamir-
rini karlar.
lerini karlar.
Geleceim (1. tekil kii) Bekliyorsun (2. tekil kii) Bitecek (3. tekil kii)
Kavuacaz (1. oul kii) nanmadnz (2. oul kii) Grsnler (3. oul kii)
7. BRLEK EKML (ZAMANLI) FLLER a. Hikye Birleik Zaman:
hh Bir kip ekinden sonra idi, imi, ise ek fiilleri getirilerek hh Ek fiilin idi olarak gelmesidir.
yaplr.
hh ...nin hikyesi eklinde sylenir.
hh Bu eklerden hibirini almam fiillere, basit zamanl / ekimli
fiil" denir. hh Bildirme kiplerinin hepsi hikye birleik zamanna gre eki-
hh Birleik zamanl bir eylem deiik ekilde kurulur: me girer:

FLLER (EYLEMLER)
Grlen gemi zamann hikyesi bildiydim, aldydk... Grlen gemi

sildiysem, gvendiysek...
zamann koulu
Duyulan gemi zamann hikyesi bilmitim, almtk...
Duyulan gemi
imdiki zamann hikyesi biliyordum, alyorduk... silmisem, gvenmisek...
zamann koulu
Gelecek zamann hikyesi bilecektim, alacaktk... imdiki zamann koulu siliyorsam, gveniyorsak...
Geni zamann hikyesi bilirdim, alrdk... Geni zamann koulu silersem, gvenirsek...
stek kipinin hikyesi bilseydim, alsaydk... Gelecek zamann koulu sileceksem, gveneceksek...
Dilek-art kipinin hikyesi bilseydim, alsaydk... Gereklilik kipinin koulu silmeliysem, gvenmeliysek...
Gereklilik kipinin hikyesi bilmeliydim, almalydk...
rnek10:
Aadaki dizelerin hangisinde birleik zamanl bir fiil
kullanlmtr?
b. Rivayet Birleik Zaman:
A) Gzlerin gzlerime deince felaketim olurdu alardm.
hh Ek fiilin imi olarak gelmesidir.
B) Bilirsin sevgiler yaamal her gnlde.
hh nin rivayeti eklinde sylenir.
C) Sakn bir sz syleme, yzme bakma sakn.
hh Grlen gemi zamanla rivayet bileik zaman kurulmaz. D) Beklersin ada sahillerinde yamur yaar.
E) Gzel ne gzel olmusun grlmeyi grlmeyi.
Grlen gemi
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
zamann rivayeti
A seeneinde ol-ur-du fiili, geni zamann hikyesi ile ekimlenmitir.
Duyulan gemi
gelmimiim, kammz...
zamann rivayeti
imdiki zamann rivayeti geliyormuum, yapyormuuz...

rnek11:
Gelecek zamann rivayeti gelecekmiim, kaacakmm...
Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi istek kipinin
stek kipinin rivayeti geleymiim, kaaymz... hikyesi ile ekimlenmitir?
Dilek-art kipinin rivayeti gelseymiim, kasaymz... A) Hi olmazsa bu snava biraz alaydnz.

B) Keke biz de sizin yannzda olabilseydik.
Gereklilik kipinin rivayeti gelmeliymiim, kamalymz...
C) Ne olursa olsun bize verdiin sz tutmalydn.
D) Btn rencilerin ailelerine haber verilmi.
E) Vakit henz erken istersek yetiebiliriz.
c. art Birleik Zaman: stek kipi e/adr. Hikye (belirli/grlen gemi zaman) eki -didir. Bu durumda
seeneklerde bu iki eki art arda alan szcn A seeneindeki al-a-y-d-
hh Ek fiilin ise olarak gelmesidir. nz olduu grlecektir.
hh nin art eklinde sylenir.

FLLER (EYLEMLER)
rnek12: b. Tremi Fiiller:
Dalarda tek tek ateler yanyordu. hh Yapm eki alm fiillerdir.
Glen byklaryla durmaktaym uzaklarda.

simden Fiil Olanlar Fiilden Fiil Olanlar
Kocatepeden Afyon ovasna atlayacakt.
ba-la gez-in
Yazlm iirleri yeniden yazmaktaym.
oyn-a u-ur
Byle elleri bal kalamam ben. az-al sr-dr
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi syle- kan-a oku-t
nemez? hz-lan gl-
A) imdiki zaman eki kullanlmadan bu anlam salanmtr. su-sa kop-ar
B) Yeterlilik fiilinin olumsuz ekimi kullanlmtr.
C) Gelecek zamann hikyesiyle ekimlenmi fiil vardr.

D) Gereklilik kipinin rivayeti ile ekimlenmi fiil vardr.
rnek13:
E) imdiki zamann hikyesiyle ekimlenmi fiil vardr. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi tremi bir
eylem deildir?
imdiki zaman eki kullanlmadan durmakta ve yazmakta eylemleriyle bu kipin A) Houna giden her kitab hemen alyordu.
anlam verilmitir. kalamam fiiliyle yeterlilik fiilinin olumsuzu yaplmtr. at-
B) Ayn yerde iki gnden fazla kalnca sklyordu.
layacakt fiiliyle gelecek zamann hikyesi yaplmtr. yanyordu fiiliyle im-
diki zamann hikyesi yaplmtr. Bu durumda A, B, C, E seenekleri dorudur. C) Bu greve bundan iki yl nce atanmt.
Dizelerde gereklilik kipinin rivayeti yoktur. D) Mahalledeki kaak yaplar tek tek ykld.
E) Sonunda o ok sevdii arabasndan ayrld.
8. YAPILARINA GRE FLLER Bde sk-l, Cde ata-n, Dde yk-l, Ede ayr-l fiilleri tremitir. A seene-
inde al szc sadece ekim eki almtr.
a. Basit (Yaln) Fiiller:
hh Yapm eki almam fiillerdir.
c. Birleik Fiiller:
hh Kk durumunda veya ekim eki alm hldedirler.
hh Birden ok szcn biimce ya da anlamca kaynama-
gel, otur, ko, ala, yka, ver, ka, uyu, ye, u, sar, bak
syla olumu fiillerdir.
hh Yaplna gre trldr:

Bu, estetik bir dnya gr kurma dncesinden dodu.
Biz bir kede oturalm sen iirlerini oku. Anlamca Kaynam Birleik Fiiller
Kendisi iin hibir zaman byle ey yapmamt.
hh sim soylu bir szck ya da szcklerle fiilin bir araya gelme-
Hayat, sonunda insan kendi rengine boyuyor. sinden oluur.
zntden hasta dm.

Buray deil, u kayann dibini emelisin.
Bu macerann sonunun byle olacan ngrmtm.
Ah, bir gelse!
Sorusu
retmen
Kk yansma olan ve yapm eki olan szckler tremi fiil

olur mu?
Yansmadan treyen fiiller de isimden tremi kabul edilir.

hor-la-, akr-da-, hk-r-

FLLER (EYLEMLER)
Sen de vakit geirmeden bavurmalsn. Yardmc eylemler, genellikle yabanc dillerden alnan szckle-
Evdekiler benim tp okumam iin her gn dil dkyor. rin dilimizde eylem greviyle kullanlmasna yarar.
Arz etmek, zannetmek, affetmek, seyretmek, kahretmek

Varsayalm ki imdi sahilde sala bir yerde balk ekmek yi-
yoruz. Revize etmek, izole etmek, demode olmak, diskalifiye et-
mek
Btn hafta sonu evde i yaptm.
hh Byle olmakla birlikte her iki kelimenin de Trke olduu kul-

lanmlar da vardr:
hh S
zcklerin cmle iinde hangi anlam ve grevde kullanld-
na dikkat ediniz. Alt etmek, yok etmek, iyi olmak, var olmak
Sen de mutlaka bu oluumda yer almalsn. (yer almak, bir-
leik fiil) hh etmek, olmak fiilleri bazen kendi balarna asl eylem olarak
da kullanlabilir.
Yatrm amacyla buralardan kendine bir yer almalsn. ( al-
mak, basit fiil) Bu ev yz bin liradan fazla etmez.
imdi bizim orada kirazlar olmutur.
Yardmc Fiille Yaplan Birleik Fiiller: Kumar alkanl onu evinden barkndan etmiti.
hh Tek bana kullanlmayan, kendisinden nce gelen ad soylu Btn personel yarn saat ikide konferans salonunda olsun.
szckle birlikte kullanlan fiillerdir.
hh Genellikle etmek, eylemek, olmak, klmak, buyurmak vs. rnek14:

fiilleriyle yaplr.
Aadakilerin hangisinde olmak kendi bana bir ey-
G + eyle(mek)
lem olarak kullanlmamtr?
Kalkt g eyledi Avar elleri / Ar ar giden eller bizimdir
A) Bana sorarsan dier elbise sana biraz byk oldu.
Memnun + ol(mak)
B) Sevdii biri tarafndan hakszla uraynca kahroldu.
Sizinle tantma ok memnun oldum.
C) Bu yl meyveler erken oldu.
Terk + et(mek)
D) Birka dakika sonra orada olurum.
ocukluunu geirdii bu kasabay rzas dnda terk ediyordu.
E) Evlendikten yedi yl sonra ocuklar oldu.
His + et(mek)
Olacaklar nceden hissettim.
olmak szc, A seeneinde uygunluk, C seeneinde olgunlamak D
Kabul+eyle(mek) seeneinde ulamak, E seeneinde domak anlamlarnda kendi bana
eylem olabilecek balamlarda kullanlmtr. B seeneinde kahr szcyle
Dualarmz kabul eyle.
birleerek yardmc eylem olmutur.
kr+et(mek)
Bu kadar ucuz kurtulduuna kretmelisin.
Dikkat + buyur(mak) Kurall Birleik Fiiller:

Ltfen, bu anlattklarma dikkat buyurun! hh Eylemin zel eylemlerle biimce ve anlamca kaynamasn-
Mecbur + kl(mak) dan oluur.
Beni istemediim bir eye mecbur klyorsunuz. hh Bu tr fiillerin tamam birleik yazlr.

FLLER (EYLEMLER)
a. Yeterlilik Fiili (-ebil): hh Eyleme nemsizlik anlam katar.
hh Bir fiille (-ebil) fiilinin birlemesinden oluur. Eski eyalar dar atver.
alvermek, kouvermek, grebilmek, cevaplayabilmek, sy- Aman sen de o filmi izlemeyiver!

leyebilmek
hh Eyleme rica anlam katar.

hh Eyleme gc yetme/yetmeme anlam katar:
u haylaz korkutuver de yaramazlk yapmasn.
Snf bakanln ancak Sena yapabilir.
Sana zahmet bakkaldan iki ekmek alver.
zemediin soruyu ablana sor o zebilir.
stersen yapabilirsin.
c. Yaklama Fiili (-eyazmak):
ok uratm ama sonunda kendimi affettirebildim.
hh Bir fiille eyaz fiilinin birlemesiyle oluur.
hh Eyleme olaslk anlam katar: hh Eyleme az kalsn anlam katar.
Bir gece anszn gelebilirim. hh Kullanm ok yaygn deildir.
Bu yarmada tam bir milyar lira kazanabilirsiniz. greyazmak, leyazmak, gideyazmak, deyazmak
Yarn i blgelerimizde kuvvetli frtna grlebilir. Kalorifer yanmaynca souktan donayazdk.
Siz gidin, iim erken biterse size katlabilirim. Sevinten aklm bamdan gideyazd.
Kap alnca rzgrdan mum sneyazd.

hh Kurall birleik fiillerin olumsuzu iki trl yaplr:
brahim Tatlses bundan byle ark syleyemez.

d. Srerlilik Fiili (-edurmak, -egelmek, -ekalmak):
brahim Tatlses bundan byle ark syleyemeyebilir.
hh Bir fiille -edur, -egel, -ekal fiillerinden birinin birlemesiyle
Bu usta, duvarlar istediimiz gibi boyayamaz. oluur.
Bu usta, duvarlar istediimiz gibi boyayamayabilir. hh Eyleme bir sre devam etme anlam katar.
zedurmak, bakadurmak, gidedurmak
b. Tezlik Fiili (-ivermek): olagelmek, sregelmek, anlatagelmek
hh Bir fiille iver fiilinin birlemesiyle oluur. uyuyakalmak, donakalmak, aakalmak
alvermek, yapvermek, iivermek, kayboluvermek, kouver- Grdklerim karsnda aakaldm.

mek
Bu masal yllardr anlatlagelir.
hh Eyleme abukluk anlam katar.
Gvercin uuverdi, kanadn averdi. Siz sorular zedurun, ben geliyorum.
Uzanp tutuver elimi ne olur geri dn.
Akamn derin kzllnda kayboluverdim. hh -p, -ipzarf-fiil ekiyle srerlilik anlaml eylemler kurulur.
Btn gece bizi gldrp durdu.

Polisler kaan hrsz yakalayverdi.

FLLER (EYLEMLER)
hh K almak, durmak, gelmek eylemleri ekimli fiilden sonra gelir- glecei tutmak, acyas tutmak, kalaca tuttu
se ayr yazlr.
Misafirlerin yannda fkelenecei tutmasn m?
Btn gece odann iinde gezindi durdu.
Bizimle gelecei tuttu.
Tam da yemek yiyecektik, gidecei tuttu.

rnek15:
Aadaki dizelerin hangisinde birleik fiil kullanlma- rnek16:
mtr?
Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi birleik za-
A) Gnele kye in, beni brak da manl tremi bir fiildir?
Kle kle kaybol rakta. A) Ormann ortasnda bir yerlerde kaybolmutuk.

B) Bahsetti derinden ona halim B) Ne pahasna olursa olsun elindeki ii bitirmeliydi.
Akn onulmaz yarasndan C) ocuk yanndan koup giden kpein arkasndan baka-
C) Her sabah gnei seyrediyor kzlar, kald.
Mahmur gzlerini omak zredir. D) Biraz daha gecikirsen uaa yetiemezsin.
D) Ana gibi yr olmaz, stanbul gibi diyar; E) Yaamn sonuna doru hayatn glkleri artyor.
Gleni yle dursun, alayan bahtiyar
A seeneinde kaybolmutu birleik fiil, C seeneinde, bakakald birleik
E) Bir reniversin ak
fiil, D seeneinde "yetiemezsin birleik fiil (yetiebilirsin fiilinin olumsuzu) ve
Aac o vakit grn siz E seeneinde basit fiil vardr. B seeneinde bit-irmeli-y-di szc hem t-
remitir hem de birleik ekimli (gereklilik kipinin hikyesi) bir fiildir.
A seeneinde "kaybol", B seeneinde "bahsetti", C seeneinde seyrediyor, E
seeneinde "reniversin" szckleri birleik fiildir.
rnek17:
e. steklenme Fiili (-ecei gelmek, -esi gelmek):
Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi birleik za-
hh Bir fiilin -esi gelmek kalplam ifadesiyle birlemesinden
manl birleik bir eylemdir?
oluur.
pesi gelmek, gresi gelmek, alayas gelmek A) Bu binann yapm sadece be ay srmt.
Sinirden her eyi datasm geldi. B) Yal adam bayramda torunlarnn gelmesini umuyordu.
O drst adam alnndan pesim geldi. C) Babamn pek neesi yok, biraz hasta grnyor.
D) Beni o kadar bunaltmt ki artk dayanamyordum.
Anneciimi gresim geldi.
E) Artk yemekleri pe attrmyor, toplatyormu.
hh -ecei gelmek ifadesi de isteklenme anlam tar.
Soruda hem birleik yap hem de birleik ekim alan fiili bulmamz istenmek-
tedir. A ve B seeneklerinde basit szck, C ve E seeneklerinde tremi szck
f. Beklenmezlik Fiili (-ecei tutmak , -esi tutmak): kullanlmtr. D seeneinde kullanlan daya-n-a-m-yor-dum szc daya-
nabilmek kurall birleik fiilidir. Fiil imdiki zamann hikyesi ile ekimlenmitir.
hh Bir fiilin -ecei tutmak, -esi tutmak kalplam ifadeleriyle
birlemesinden oluur.

FLLER (EYLEMLER) Konu Testi - 1
1. Aadakilerden hangisinin yklemi yapca birleik bir 5. Aadaki cmlelerin hangisinde kurall (zel) birleik
eylemdir? eylem kullanlmamtr?
A) Koynundan niin attn yavrunu btn btn? A) Evdeki antay bir kou getiriver.
B) Utan duyan gzlerim bir eyde karar kld. B) Bana gelenlere her zaman sabretmelisin.
C) Bembeyaz bir gvercin kapana takld. C) Siz gidedurun, ben arkanzdan yetiirim.
D) Uuyor gnlm beyaz bir skt sevincine. D) Onun ne zaman kp geleceini bilemem.
E) Bu havalarda zerine bir eyler almazsan rsn. E) Bu hikye yzyllardr dilden dile aktarlagelmi.
6. I. Rzgar, gece boyu uuldad.

II. Kaynaya kaynaya su fokurdad.
III. Yorgunluktan tm kemiklerim szlyor.
2. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi olu eyle-
midir? IV. Mdrn gr sesi koridorda nlyordu.
V. Birden kulamn yanndan bir kurun vnlad.
A) Btn isteklerimizi geri evirdi.
Numaralandrlm cmlelerin hangisinde yansmasn-
B) renciler, sralar bozmadan yryordu.
dan tremi bir eylem yoktur?
C) Eve geldiimizde hava oktan kararmt.
D) ehrin tarihi gzelliklerini bize gsterdi.
E) Uzaktan belli belirsiz birka k seiyordum.
7. Tiyatroculuk ocukken hayal ettiim bir meslekti. nsann

ocukken hayal ettii bir ii yapabilmesinin byk bir ans
olduunu biliyorum. Ben bu ansa sahip olabilmek iin ok
zorlu bir mcadele verdim. O yzden benim bu ansa sk
sk sarlmam gerektiini dnyorum. Baka trl kayp
3. St aac gzeldir. gider iiniz ellerinizin arasndan siz farknda olamadan.
Fakat trenimiz son istasyona vard zaman Bu cmleler ile ilgili olarak aada verilen bilgilerden
Ben, dere olmay hangisi yanltr?
St olmaya tercih ederim. A) Birleik yapl fiil kullanlmtr.
Bu dizelerde ka tane ekimli eylem vardr? B) imdiki zaman kipiyle ekimlenmi fiil kullanlmtr.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 C) Birleik zamanl fiil kullanlmtr.
D) Haber kipleriyle ekimlenmi birden fazla fiil kullanl-
mtr.
E) Basit yapl fiil kullanlmtr.
4. Aadakilerden hangisinde eylem kipinde anlam kay- 8. Etmek szc aadaki cmlelerin hangisinde yar-
mas yoktur? dmc eylem olarak kullanlmamtr?
A) Her akam bir dostu ziyaret ediyorum. A) Bu araba satcnn istedii kadar etmez.
B) Dedem ocukken bir fabrikada almaya balam. B) Zor da olsa sonunda arabay uygun bir yere park etti.
C) nmzdeki hafta yeni evimize tanyoruz. C) Takm son galibiyetle ampiyonluunu ilan etti.
D) Bu ocuk hibir iini zamannda yapmyor. D) Gvendii arkadalarna i ortakl teklif edecekmi.
E) Babam bu habere eminim ok sevinir. E) Telefondaki sesin kime ait olduunu tahmin edemedi.

9. Aadaki dizelerden hangisinin yklemi farkl bir kip- 13. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi rivayet bir-
le ekimlenmitir? leik zamana gre ekimlenmitir?
A) Daha baka ne diyeyim A) Trkiye souk ve yal havann etkisinde kalacak-

B) Yrimi ellere verin m.
C) Kalbime benzer talar B) Ne zamandan beridir burada bekliyordun?
D) Bir gn kadrim bilinse C) Onu evde bulamaynca ok merak etmitim.
E) Yelleri bana gnderin D) Bu davrannla beni korkutacan m sanyorsun?

E) Toplantdan nce, syleyeceklerini not ederdi.
10. Aadaki cmlelerden hangisinde birleik yapl ey- 14. Aadakilerin hangisinde, eylem, istek kipindedir?
lem yoktur?
A) Yazd iirleri dergiye gndersin
A) Bu kasabaya grevli olarak gnderilmiti.
B) Baarl olmak iin daha ok almalym.
B) Sorularn bu kadar olacan bilemezdim.
C) devlerinizi zamannda yapnz.
C) Uup giden kularn ardndan bakakald.
D) Yarn sabah erken kalk.
D) Bu frsat da deerlendiremezsen rezil olursun.
E) Bugn gzel bir film izleyelim.
E) Trende sevinten, heyecandan havalara uuyordu.
11. Aadakilerin hangisinde birleik zamanl ekimlen- 15. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi, gelecek
mi eylemde tek zaman anlam vardr? zaman kipi anlamnda kullanlmamtr?
A) Harman zaman herkes birbirine yardm ederdi. A) Akamlar bu saatte mi uyursun?
B) Kendini bu artlara gre hazrlamalydn. B) Yarn erken mi kalkarsn?
C) O tepeden kyn her yeri gzkebiliyormu. C) Evraklar daha sonra m smarlarsn?
D) Babasnn her hareketini dikkatle izliyordu. D) Arkadan yarn m ararsn?
E) Dedemin neden bu kadar altn anlayamyordum. E) Sabaha stanbulda m oluruz?
12. Aadaki cmlelerden hangisinde birleik zamanl bir 16. Aadakilerin hangisinde durum - olu - kl eylemle-
ri srasyla verilmitir?
eylem kullanlmtr?
A) Grmek-bilmek-kmak
A) Ufuklarda pembe pembe belirdi afak.
B) Yrmek-rmek-srmek
B) Ah Yarabbi, biraz sonra sabah olacak.
C) Gtrmek-eskimek-atmak
C) Pek bitkinim, bilmiyorum ne yapacam.
D) Oturmak-bakmak-gstermek
D) Kpekler, nmzdeki allktan bir keklik uurdu.
E) Uyumak- alamak- kzarmak
E) Bir kede uyusaydm, grmeden kimse.
16. B 15. A 14. E 13. A 12. E 11. B 10. A 9. C 8. A 7. C 6. C 5. B 4. B 3. A 2. C 1. B Cevaplar

1. Yanmda, yremde her zaman sen ol. 5. Gn olur, arr beni her ufuk,
Ate bceklerini bana sen devir. Sevdalar eline balar yolculuk,
Ay iei gibi iime sen dol. Elinde bir rzgr gl, bir ocuk,
Elini dokunduun ne varsa gzelleir. Durmadan yzme bakarak fler.
Yukardaki dizelerde ka tane ekimli eylem vardr? Bu drtlkteki alt izili kelimelerin hangisi ekimli bir
fiil deildir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
A) arr B) balar C) bakarak
D) fler E) olur
2. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi bir kl ey-

lemi deildir?
6. Aadaki cmlelerin hangisinde, ekimli bir eylem
A) Beni gnlerdir sudan bahanelerle oyalyor.
kullanlmtr?
B) be para eyasn da abucak toplad.
A) Salam ruhlu, kendi bana yaamaktan holanan bi-
C) Yemeini yer yemez bir kede uyuya kalyor.
riydi.
D) Paketleri tek tek ap kontrol ediyordu.
B) Ykselen dumanlarn iinden geip ehre girdiler.
E) Geenlerde Hikmet Amca seni soruyordu.
C) Tatilden grev yerine dnerken heyecanlyd.
D) Odamdaki saat, atalarmdan kalma bir duvar saatidir.
E) Dededen kalma tespihi bir aile yadigr olarak sakla-
mak gerekti.
3. I. Deniz bazen susup bazen homurdanyor.

II. skdarda birka clz k snp yanyor.
III. Gece sarm etraf simsiyah bir al gibi.
7. Aadaki cmlelerden hangisinde geni zamanl bir
IV. Onlar da kudurtuyor imdi bu amansz frtna.
eylem kullanlmtr?
V. Atlardan biri -huysuzlanm olacak- durmadan kini-
yordu. A) Dostluk, eitliin, zgrln ve saygnn lkesinde
yeerir.
Numaralandrlm dizelerden hangisinde yansmadan
tremi bir eylem kullanlmtr? B) Zaman ilerledike caddeler de tenhalamaya balad.
C) Dar sokaklarda birini veya bir evi arar gibi yryordu.
D) stanbul -zmit aras hi bu kadar uzak gelmemiti
bana.
E) Ekmek israfndan hi rahatszlk duymayan insanlar
var.
4. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi gereklilik ki-

piyle ekimlenmitir?
A) Elimizdeki siparileri yarna yetitirmemiz gerekiyor. 8. Aadaki cmlelerin hangisinde istek kipiyle ekim-
B) Dostunu kaybetmek istemeyenler azn sk tutmal- lenmi bir fiil vardr?
dr.
A) Ben bu yemein hepsini tek bama yiyebilirim.
C) Bu akam eve her zamankinden farkl bir yoldan gel-
B) Dersten sonra onlarn odama gelmesini istiyorum.
dim.
C) Toplantdan sonra seninle birer kahve ielim.
D) Dersten sonra kantinde seninle biraz konualm.
D) Sakn devlerini bitirmeden dersin bandan kalkma!
E) Baarl olmak iin her zaman kendini gelitirmek la-
zm. E) Keke herkes senin kadar anlayl, sevecen olsa!

9. Takmmz bu zorlu karlamay da kazanabildi. 13. Tarihim, erefim, iirim, her eyim:
Bu cmledeki alt izili szckte aadaki anlamlarn Yeryznde yer been!
hangisi vardr? Nereye dikilmek istersen,
A) tezlik B) yeterlik C) srerlik Syle, seni oraya dikeyim!
D) yaklama E) gereklilik Bu dizelerde ka tasarlama (dilek) kipi kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
14. Aadaki cmlelerin hangisinde eylem kipinde anlam

10. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi zaman an-
kaymas vardr?
lam tamamaktadr?
A) Odaya girince bir de ne greyim
A) Okula gitmeden amcamn i yerine uramalym.
B) Dersi dinleyelim arkadalar!
B) Bir sreliine buralardan uzaklamas, gerekiyor.
C) Belli etme, kanepenin arkasnda saklanyor.
C) Galiba farknda olmadan sizi ok zdm.
D) Okula gitmi ama mdrle grememi.
D) Baz insanlarn deeri yokluunda anlalr.
E) Verdiim ii yarna kadar bitir.
E) Sonunda hayallerimin evine kavutum.
15. Aadakilerden hangisinde dierlerinden farkl bir

yolla kurulmu birleik fiil vardr?
A) Tanacak eyalarn iinde byk bir koli dikkatimi ekti.

B) Kendisinden yardm isteyen hi kimseyi geri evirmi-
11. Aadaki cmlelerin hangisinde sz edilen eylem
yordu.
henz gereklememitir?
C) Sonra artk akama kadar pikniin keyfini kardm.
A) Buz gibi olmu ayndan bir yudum ald.
D) Sen Deryaya bel balarsan daha ok hayal krkl
B) kide bir kafasn kaldrp yukarya bakyor. yaarsn.
C) Biraz yol alrz umuduyla sabah erkenden kalkmlar. E) Kck ocuk kala gz arasnda koca kalabalkta
D) Paa Kona blgede turizmin sembol olacak. kayboldu.
E) Hayat hikyesini dinledike merakm daha da artt.
16. Bu kadar yrekten arma beni

Bir gece anszn gelebilirim
Beni bekliyorsan, uyumamsan
Sevinten kapnda lebilirim
12. Aadaki cmlelerde geen fiillerden hangisi dilek Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi syle-
kiplerinden biriyle ekimlenmitir? nemez?
A) Azmsanmayacak derecede dolgun maa alyordu. A) imdiki zamann artyla ekimlenmi fiil vardr.
B) Hemen yatp uyuma numaras yapmalyd. B) Anlamca kaynam birleik fiil vardr.
C) O gn, ilk defa yapayalnz hissetti kendisini. C) Emir kipiyle ekimlenmi fiil vardr.
D) Kalbinin hzla arptn fark edince duraklad. D) Kurall birleik fiiller vardr.
E) Almanyada alan babas lkeye kesin dn yapa- E) renilen gemi zamann kouluyla ekimlenmi fiil
cak. vardr.
16. B 15. E 14. B 13. C 12. B 11. D 10. A 9. B 8. C 7. A 6. B 5. C 4. B 3. A 2. C 1. D Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
FLDE ATI
27
hhFLDE ATI I. NESNESNE GRE FLER:
hh Eylemin zne ve nesnesine gre gsterdii zelliklere at a. Geili Fiiller:
denir.
hh Nesne alabilen, nesneyle birlikte kullanlabilen fiillerdir.
hh Eylemin zne ve nesneye gre ifade ettii anlamlar kazand-
hh Bu tr fiillerin bir varl etkileme kabiliyeti vardr.
ran eklere de at ekleri denir.
hh Geili fiiller neyi, kimi, ne sorularna cevap verir.
hh Bu ekler, yapm ekleridir. Bu nedenle bu ekleri alan szck-
hh Bir fiilin geili olup olmadn anlamak iin fiilin ba-
lerin anlam deiir.
na onu szc getirilir. Szck onu szcyle uyumlu
hh Yklemi isim soylu szck olan cmlelerin ykleminde at ise fiil geilidir. Deilse geili deildir.
zellii aranmaz.
gr, bil, duy, tan, anla, sakla, tan, ver, al, sez
Babakann konumasn evinin balkonundan izleyecekmi.

Eylemler at ynnden iki grupta incelenir:
(Onu izleyecekmi, denebilir. Fiil geilidir.)
Ben bu kitab yaz tatilinde okumutum.
Nesnesine Gre Fiiller (Onu okumutum, denebilir. Fiil geilidir.)
- dr Geili Fiiller
ocuklarn tatile gndermi.
-r Geisiz Fiiller
-t (Onlar gndermi, denebilir. Fiil geilidir.)
Oldurgan Fiiller
Ettirgen Fiiller
Hayatndaki boluu hayvan sevgisiyle doldurmutu.
znesine Gre Fiiller Tabloyu iki pencere arasndaki duvara ast.
-l Etken Fiiller
Elbiselerini byk zenle dolaba yerletirdi.
-n Edilgen Fiiller
- Dnl Fiiller Dilek, teneffste bize gzel bir Karadeniz trks syledi.
te Fiiller
Yarmac btn sorular bildi.
Sorusu
retmen
Bir fiile "geili" denebilmesi iin cmlede nesne olmas Geililik durumu, cmlenin nesne almasn zorunlu klmaz.
art mdr? rnein Daha dn sprdm. cmlesinde nesne kullanlmam-
tr. Yazar isteseydi neyi sprdn syleyebilirdi. nemli olan
sprdm fiilinin nesne alp alamayacadr. Bu cmle aadaki
gibi kurgulanm olabilirdi:
Oday daha dn sprdm.
Baheyi daha dn sprdm.

FLDE ATI
rnek1: rnek2:
Aadaki cmlelerden hangisi, yklemi geili fiil oldu- Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi geili bir ey-
u halde nesne almamtr? lemdir?
A) Okulun aln herkes heyecanla bekliyordu. A) Btn gn ev aramaktan ok yorulmutu.

B) Zamannn ounu alarak geirirsen tabi ki yorulur-
B) Ardahana bu yln ilk kar yad.
sun.
C) Paraya ihtiyac olduundan arabasn satm.
C) Yaz tatilinde herkes kendi memleketine giderdi.
D) Konuyu ana hatlar ile deerlendirdik. D) lerini bitiremediinden stanbulda kald.
E) Byk bir merakla teker teker inceliyordu. E) devlerini bitirip erkenden yatt.
A seeneinde okulun aln, B seeneinde zamannn ounu, D se- A seeneinde yklem yorulmutu fiili - geisiz, B seeneinde yklem ya-
eneinde konuyu, nesneleri kullanlmtr. C seeneinde nesne kullanlma- d fiili geisiz, C seeneinde yklem satm fiili geili (arabasn sz-
mtr. E seeneinde incelemek fiili kullanlmtr. Fiil geilidir ama nesne
c nesne), D seeneinde yklem kald fiili geisiz ve E seeneinde
almamtr.
yklem yatt fiili geisiz
b. Geisiz Fiiller:
hh Nesne alamayan fiillerdir.
hh Bu tr fiiller neyi, kimi sorularna cevap olabilecek bir geyle

ayn cmlede bulunamaz.
c. Oldurgan Fiiller:
Dola, ko, utan, saklan, bayl, ala, yat, uyu, bak, oyalan
hh Geisizken -dr (-dir, -dur, -dr) / -r (-r, -ir, -ur, -r, -ar, -er)
/ -t eklerini alarak geili olmas salanan fiillerdir.
Btn gece aralksz yamur yad.
Darda fazla kaldmzdan hepimiz ok mtk.
Sonunda beklenen gn geldi.

-dr (-dir,-dur,-dr) ekiyle geisiz fiillerin oldurgan yaplmas:
Yaz boyunca hibir i grmeden tembel tembel oturmu. Geisiz Fiil Oldurgan Fiil
gl gldr
Henz bir yana varmadan yrmm.
bez bezdir
Uyar l ldr
gez gezdir
onu onu
Bir szck, kazand anlamla bir cmlede geisiz iken
in indir
baka bir cmlede geili olabilir.
ko kotur
Merdivenle yukar kt. (geisiz)
birik biriktir
Arabayla yokuu kt. (geili)
dal daldr

FLDE ATI
rnek3: rnek4:
(I) ine kapanm olan Anadolu dalar, sessizliini, bilge Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi nesne-yklem
dalgnlnda srdrr zamann ak iinde. (II) Kendi dilin- ilikisi bakmndan farkldr?
ce syleyip trksn, kendi gnlnce devam ettirir yaam-
n. (III) Dalar vardr, yreinden eski uygarlklar glmser A) Kafesin kapsn ak unutunca muhabbet kuunu kar-
amza. (IV) te bundan dolay birok efsaneyi barnda
m.
yaatr bizim Anadolu dalar. (V) Anadolunun en eski sa-
hiplerinden imdikilere dein olanlar anlatr bize. B) Anlatt fkralarla hepimizi katla katla gldrd.
Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisinin C) ocuklarnn ikisini de byk fedakrlklarla bytt.

yklemi, ats bakmndan oldurgandr?
D) Evdekilerin rzkn gidip at yarlarna yatrm.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Dedektif tutup gittiim her yerde beni izletmi.
II. cmlede devam ettirmek fiili oldurgandr. Devam et fiiliyle kurulan cm-
lelerin nesnesi olmaz. Oysa -dr ekiyle birlikte oldurgan hale gelen devam A seeneinde ka-rm, B seeneinde gl-drd, C seeneinde b-
ettir birleik fiili nesne alr hale (yaamn devam ettirir) gelmitir.
y-tt, D seeneinde yatrm eylemleri aldklar ekle geili hle gelmiler-
dir. Bu fiiler oldurgandr. E seeneindeki eylem (izle-t) at ekini almadan nce
-r (-r,-ir,-ur,-r, -ar, -er) ekiyle geisiz fiillerin oldurgan ya- geili olduundan dierlerinden farkldr.
plmas
Geisiz Fiil Oldurgan Fiil
yat yatr
pi piir
d. Ettirgen Fiiller:
u uur
ka kar hh Geiliyken -dr / -r / -t ekleriyle Geililik dereceleri art-
onu onu
a ar rlan fiillerdir.
doy doyur hh Ettirgen atl fiillerde iin bakasna yaptrlma anlam var-
kop-mak kopar dr.
git gider
-t ekiyle geisiz fiillerin oldurgan yaplmas -dr ekiyle ettirgen fiil yaplmas
Geisiz Fiil Oldurgan Fiil Geili Fiil Ettirgen Fiil
ak akt sil sildir
ala alat say saydr
ura urat bil bildir
uyu uyut dv dvdr

onu onu onu
t kovdur
kov
bar bart
al aldr
karar karart
yaz yazdr
kork korkut

FLDE ATI
-r ekiyle ettirgen fiil yaplmas

rnek5:
Geili Fiil Ettirgen Fiil
Aadaki cmlelerden hangisi ettirgen atl deildir?
i iir
A) Matan sonra souk su iince midesini tt.
ge geir
B) Genliinde yazd iir denemelerini sadece bana
a ar
okuttu.
duy duyur
C) Evindeki bu gzel hallar Sivas'ta dokuttu.
D) Yanl yerde duran arabay yolun kenarna ektirdiler.
-t ekiyle ettirgen fiil yaplmas E) Mahalledeki hrszlar ocuklarn ihbar yakalatt.

Geili Fiil Ettirgen Fiil
Ettirgenlik geili bir fiilin geililik derecesinin artrlmasdr. A seeneinde
Ara arat kullanlan mek fiili geili deildir. Ald ekle -t geili hale gelmi
de det-t- oldurgan bir fiildir.
beklemek bekle-t-mek
barmak ar-t-mak
ykamak yka-t-mak
tanmak tan-t-mak
taramak tara-t-mak
Uyar
rnek6:
Ettirgenlik ekini alan her fiilde bakasna yaptrma anlam
grlmez. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi nesne yklem
ilikisine gre dierlerinden farkldr?
Dn tarihlerini ee dosta duyurdular.
Btn param aldrdm. A) Geen hafta sonu anneannemlere gittik.

B) Nianlsndan gelen mektubu tekrar tekrar okudu.
C) Atn bey adrnn nne srp alplarn nnde durdu.
Uyar D) Bu elbise bana sandmdan daha fazla yakmt.

E) Kaplar, pencereler boyannca ev adama dnmt.
dr/-dir yapm eki, her zaman oldurgan ya da ettirgen yap-
maz. Aksine eylemin geililiini bitirir.
Kpek zerime saldrd. A, C, D, E seeneklerindeki cmlelerin fiilleri (gittik, durdu, yakmt, dnm-
t) geisizdir. B seeneinin fiili okudu szc geilidir.
Onun dediklerine aldrmam.

FLDE ATI
Dadan yuvarlanan talar yolu kapatm.

rnek7:
Aadaki cmlelerin hangisinde yklemin bildirdii ii
bakasna yaptrma anlam vardr? Son on yldr altn kemeri kimseye kaptrmyor.
A) Baz sebeplerden dolay iznini iki gn uzatt. Gizli zne = O Yklem

B) Kediler, yine bizim muhabbet kuunu rktm.
C) Islanan elbiselerini atein yannda kuruttu.
Yal kadnn elleri yer yer atlamt.
D) nlerine konan yemekle karnlarn doyurdular.
E) Arabasnn iini dn bir gzel ykatm. zne Yklem
i bakasna yaptrma anlam ettirgen fiiller iin sz konusudur. Soruda kullan-

lan tek ettirgen szck E seeneindeki yka-t-t fiilidir.
rnek8:
Siteye giren hrsz fark eden grevliler, alarm dmesine
bast.
II. ZNESNE GRE FLLER: Bu cmlenin yklemiyle aadaki cmlelerden hangi-
sinin yklemi arasnda at ynnden benzerlik vardr?
a. Etken Fiiller
A) Kar tatili renci ve veliler tarafndan memnuniyetle kar-
hh -l, -n, - at eklerinden birini almam fiillerdir.
land.
hh Byle fiillerin znesi gerektir. Belirgin biimde verilebilir ya B) Dnk kurul toplantsnda nemli kararlar alnd.
da gizli zne biiminde sezdirilebilir.
C) Askerlik arkadan yllar sonra karsnda grnce ok
sevindi.
D) Btn hayatn derinden etkileyecek nemli kararlar
stanbul istikametinden gelen aralar uzun kuyruklar
ald.
zne E) Trende Necip Fazl Ksakrekten iirler okundu.
meydana getirdi.
nclde verilen cmlenin fiili etken atldr. nk znesi (siteye giren hrsz
Yklem fark eden grevliler) gerektir ve at eki almamtr. D seeneindeki cmlenin
znesi de o gizli znesidir. Bu zne de at eki almam gerek znedir.
(meydana getirdi yklemi at eki olmayan gerek zne ald-
ndan etkendir.)
Sabahtan beri hibir ey yemediimden ok ackmtm. b. Edilgen Fiiller

Yklem hh i yapan zneyi belirtemeyen fiillerdir.
(ackmt yklemi gizli zne (ben) almtr. Bu fiil znesine hh Eylemler -l, -n ekleriyle edilgen yaplr.
gre etkendir.) hh Gerekte zne olmayan bu szce / sz beine szde

zne denir.
"Yamur yayor yine ince ince." hh Szde zneler gerekte nesne olduu iin eylemi yapan deil
zne Yklem eylemden etkilenendir.

FLDE ATI
Vildan Hoca ders programn btn retmenlere dn

Uyar
zne Nesne
Edilgen eylemlerin gerek znesi ce / den ekleriyle ve
akam gndermi.
tarafndan / nedeniyle / yznden / etkisiyle vs. szckle-
Yklem rin yardm ile belirtilebilir. Byle znelere rtl zne denir.
Ders program btn retmenlere dn akam gnderilmi. renciler, kurul kararyla geirildi.
Szde zne Yklem renciler: Szde zne
(Birinci cmlede grld gibi ii yapan (gerek zne) Vildan Kurul kararyla: rtl zne
Hocadr. Oysa ikinci cmlede Vildan Hoca sylenmemitir. Yk- Hafta sonu tatiliyle bayram tatili bakanlk tarafndan
leme sorulan gnderilen ne? sorusuna cevap olan ders prog- birletirildi.
ram gerekte nesnedir, ii yapan deil yaplan iten etkilenen- Hafta sonu tatiliyle bayram tatili: Szde zne
dir. Dolaysyla szde znedir.)
Bakanlk tarafndan: rtl zne
Bu eser yzyllardr zenle korunmu.
Olay herkesten gizli tutulmu.
Ava giden balklar, sabrla beklenirmi. rnek9:

Eyalar eve tanm. Aadakilerin hangisinde zne yklemlerden birine
gre gerek; tekine gre szde zne greviyle kulla-
Sonunda ona da yeni bir kazak rlmt.
nlmtr?
Eski evin camlar krlm.
A) Birden kar yamt ve etraf bembeyaz bir renge br-
Cmlenin eleri konusu anlatlacak. mt.
B) ocuk on gn nce evden ayrlm, o gnden beri her
Yarn leden sonra seminer yaplacak.
yerde aranyor.
Mlakata arlan adaylarn ismi tek tek okundu. C) Bunun kararn ancak sen verebilirsin ve sen baarabi-
lirsin.
Bu gece Fenerbaheyle Galatasaray arasnda dostluk ma
D) Sivas baz illere gre geri kalm ama baz illere gre de
oynanacak.
gelimitir.
ehidimiz son yolculuuna dualarla uurland. E) Bize her zaman iyi imknlar sunmu ve yardmc olmu-
lardr.
B seeneinde sral cmle kullanlmtr. Sral cmlenin ilkinde yklem ayrl-

m, zne ise ocuk tur. kinci cmlede yklem aranyor fiilidir. Arayanlar
bakas olduu iin ocuk bu cmlede szde znedir.
Sorusu
retmen
Geisiz-edilgen atl eylemlerin de znesi szde zne mi

olur?
Geisiz - edilgen atl eylemlerin szde znesi de olmaz.

u sdn glgesinde ne de gzel uyunur. (szde zne yok)
Eskiden stanbuldan Ankaraya sekiz saatte gidilirdi.

FLDE ATI
hh Dnl atl eylemler nesne alamaz bu yzden geisizdir.

rnek10:
Rol ald filmin galasna arlmayan oyuncu ynetmene
Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi znesine gre
dierlerinden farkldr? zne
krlm.
A) Biz uyurken annem nefis yemekler yapm.
Yklem
B) Milletimiz elbette bu skntlar atlatacaktr.
(Yklem at eki alm, zne gerek, u halde yklem dnl
C) Trkler, dnya inaat sektrn yldan yla ele geiriyor.
atl)
D) O kiraclar, aradan ksa bir sre getikten sonra evden
de atldlar. Kadn, bir sre sonra pencerenin nnden ekildi.
E) Bu filmin ok tutacan sylyorlar. Kahvedekiler dnden beri uyuz gibi kanyorlar.
Buz olmasn diye yollara tuz dkld.

A seeneinde annem-yapm, B seeneinde milletimiz-atlatacaktr, C se-
eneinde Trkler- ele geiriyor, E seeneinde gizli zne onlar-sylyorlar Annem, karnemdeki krklar nedeniyle ok zld.
etken atl fiillerdir. D seeneinde yklem (at-l-dlar) at eki almtr. Evden
atan gerekte bakasdr. Bu durumda o kiraclar gerekte ii yapan deil de
Kadnlar dn vaktine kadar sslendiler.
yaplan iten etkilenen durumunda yani szde znedir.
Kk hamal, koskoca uval bir bana yklendi.
rnek11:
Edilgen eylemlerin yklem olduu cmlelerde gerek zne
-ce ekinin yardmyla belirtilebilir.
Aadakilerden hangisi bu aklamaya rnek olabilir?

rnek12:
A) renciler yeni snf arkadalarn dmanca karlad.
Aadaki cmlelerden hangisi zne-yklem ilikisi y-
B) ocuun yata srpriz iin gzelce sslendi.
nnden dierlerinden farkldr?
C) Onu orada grnce yavaa oradan uzaklat.
D) Yeni kurallar tm site sakinlerince tepkiyle karland. A) Kentin su ebekesi tamamen yenilendi.
E) Bir kenara oturmu sessizce dnyordu. B) ocuklarn haylazlndan yaknyor.
C) Bana kar souk bir tavr taknd.
Soruda aslnda rtl zne sorulmaktadr. D Seeneinde yklem karland
fiilidir. Karlanan ne? sorusuna cevap veren yeni kurallar tamlamas szde D) Dmek zereyken bana tutundu.
znedir. tm site sakinlerince ifadesi ise rtl znedir.
E) Sonunda yirmi yllk einden boand.
c. Dnl Fiiller A seeneinde yenilendi edilgen fiil, ehrin su ebekesi szde zne
B seeneinde yaknyor dnl fiil, zne gerek/gizli O

hh znesinin hem ii yaptn hem de iten etkilendiini bildiren
fiillerdir. C seeneinde taknd dnl fiil, zne gerek/gizli O
D seeneinde tutundu dnl fiil, zne gerek/gizli O

hh Eylemlerde dnllk -l, -n, - ekleriyle salanr. Bu tr
eylemlerde yaplan iin etkisi baka bir geye (nesneye) ge- E seeneinde boand dnl fiil, zne gerek/gizli O
mez, znenin kendisine dner.

FLDE ATI
rnek13: d. te Fiiller
Aadaki cmlelerin hangisinde zne hem eylemi ya- hh Birden ok znenin, ii karlkl ya da birlikte yaptn
bildiren fiillerdir.
pan hem de eylemden etkilenen durumundadr?
hh te eylemler -, -le ekleriyle tretilir.
A) Evin yklma tehlikesi olduu iin herkes dar karld.
B) ocuklarn kaybeden anne zntsnden dvnyor- Ks olduklar iin souk bir edayla selamlatlar.
du. Genlik yllarnda uzun uzun mektuplatlar.
Karlkl yapma
C) Yanl basld anlalan yaynlar piyasadan toplatld. Saat iki de bir avukatla bu konuda greceiz.
D) Bankann Kadkyde yeni alan ubesi soyulmu. ki ocuk basit bir oyuncak yznden dvyordu.
E) Gnlerce bu konu iin bouna tartld anlald. Yallar bir masaya oturmu dertleiyordu.
Zabta amiriyle gen bir pazarc ok fena tartt.
B seeneinde yklem dvnyordu eylemidir. Eylem, dv-n biiminde

at eki almtr. Eyleme sorulan kim dvnyordu? sorusuna ocuklarn
Susuzluktan bunalan gvercinler emenin bana
kaybeden anne cevab verilmekte. Bu durumda dvnyordu yklemi d-
t.
nl atldr. Dier seeneklerdeki eylemler edilgen atldr.
Zilin almasyla birlikte hepimiz snflara dolutuk.
Birlikte yapma
Mahalleli kaymakamln nnde bekleiyordu.
Birka haylaz, oturduklar yerden bana bakp g-

lyor.
Eski mezunlar pilav gnnde, drdnc kez bulu-

acaz.
rnek14:
Teneffs olunca ocuklar saa sola kouuyordu.
Dnl eylemler nesne almaz.
Aadaki cmlelerin hangisinde nesne almasna ra-

men yklem, dnl bir eylemdir?
Uyar
A) Balkona kp uzun uzun etrafna baknd.
B) Kadn uzaktan alyormu gibi grnyordu. - ekini alan eylemlerin dnl/ite ayrmna dikkat
ediniz!
C) Elbiselerini kimsenin yardm olmadan giyiniyordu.
Bebek gnden gne geliiyor. (dnl) tek varlk
D) Btn genliini oradan oraya gezinerek geirdi.
zne
E) Arkadalarn karsnda grnce sevinten havaland. Boyumdan byk ilere giritim. (dnl)
Apartman grevlisiyle tartm. (ite)

birden
zne
varlk
fazla
C seeneinde giy-in-mek fiili dnldr. Bununla beraber elbiselerini nes-

ki lke sonunda anlat. (ite)
nesini almtr.

FLDE ATI
rnek15: rnek17:
-i, -le eki eylemlere karlkl veya birlikte yapma anlam Aadaki cmlelerin hangisinin ykleminde at zelli-
katar. i aranmaz?
Aadaki cmlelerin hangisinde eylem bu aklamaya A) Tasarruf olsun diye erken saatlerde lambalar sndr-
uymamaktadr? yorlard.
A) Bu genler her zaman karki parkta buluurlar. B) Karnesinde hi zayf olmadn grnce ok sevindi.
B) ehir her geen yl biraz daha gzelleiyor. C) Brosunun btn duvarlar ak yeile boyanmt.
C) Filmi izlerken herkes kendi arasnda glyordu. D) Son iki ylda semtimizde be byk market ald.
D) ki karde ellerine geen her eyi paylard. E) Havann kararmasna ramen neredeyse btn i yerle-
ri akt.
E) Yeni tant insanlarla tokalamaktan holanmazd.
A seeneinde buluurlar, C seeneinde glyorlard, D seeneinde A seeneinde sndryorlard fiili oldurgan, B seeneinde sevindi fiili d-
paylarlard, E seeneinde holanmazd eylemlerinde sz konusu ek, sz- nl, C seeneinde boyanmt fiili edilgen, D seeneinde ald fiili edil-
ce birlikte veya karlkl yapma anlam katmtr. B seeneinde fiil olarak gen atldr. E seeneinde kullanlan akt szc tr bakmndan isimdir.
kullanlan gzelleiyordu szc, ayn ek, bir durumdan baka bir duruma simlerde at zellii aranmaz.
geme anlam katmtr.
rnek16: rnek18:
Aadaki cmlelerden hangisinde ite fiilde karlkl Aadaki cmlelerde alt izili eylemlerden hangisi, z-
yaplma anlam vardr? neye gre etken nesneye gre de geili atldr?
A) Konular ok ynl ileyerek eserini zenginletirmi. A) e gitmek iin bakcnn eve gelmesini bekliyor.
B) Zamanla inand btn deerler deimi. B) ok scak suda ykad iin elbiseleri ekmi.
C) Yeni yaamna zamanla o da alm. C) Oyunun sonunda btn oyuncular ayakta alkland.
D) Sylenenleri yanl anladn fark edince gltler. D) Bebeini arka odalarn birinde uyuttu.
E) Uzun sren tartmalardan sonra nihayet uzlatlar. E) Burada, kmr tayan gemilere bol bol rastlanr.
E seeneinde uzlamak fiili kullanlmtr. Bu fiil karlkl uyuma, mutabakat A seeneinde bekliyor fiilinin alt izilidir. Bu fiil bakcsnn eve gelmesini
anlamna gelen ite bir fiildir. nesnesini aldndan geili, O gizli/gerek zne tarafndan yapld iin de
etken atldr.

FLDE ATI
Eylem atsyla lgili rnek Cmleler Oda, al bloklarla ortasndan ikiye blnd.
Dardan ac bir fren sesi duyuldu. (edilgen / geisiz)
(edilgen) Byle gnlerde yannda kimseyi istemiyordu.
Dnde beni de zorla oynattlar. (etken / geili)
(etken / ettirgen) Mahallede son derece gizemli bir ev grmtk.
Biri trende biri istasyonda uzun uzun baktlar. (etken / geili)

(ite / geisiz)
in gereinin hi de sandmz gibi olmad grlyor.
Bu aralar kahveye pek urayamyorum.
(edilgen)
(etken / geisiz)
Kapnn almasyla herkes minibse dolutu.
Arka saflardan kahraman bir asker ne atld.
(ite / geisiz)
(dnl)
Kpekler sabahn erken vakitlerinde havlayarak kouuyor-
Memleketinin fotorafn defterine yaptrm. du.
(etken / geili) (ite / geisiz)
Elindeki nadir bulunan siyah bir gld. Onunla geen yl bir i gezisinde tanmtm.
(at zellii aranmaz, isim) (ite / geisiz)
Mltecilere yardm konusunda lkemiz ne kt. Bir akamst iime garip bir pimanlk kmt.
(etken / geisiz) (etken / geisiz)
Hastalara huzur versin diye ney sesi dinletiyorlard. Sonra yine ayn canavar kimliine brnyordu.
(etken / ettirgen) (dnl)
Evlilik karlkl fedakrlk stne kurulur. Hayata, bir kyl ocuu olarak balamt.
(edilgen) (etken / geisiz)
Doa bahar mjdelercesine sslenmi. Kollarn iki yana aarak uzun uzun gerindi.
(dnl) (dnl)
te gzlerimizde bu suyun derinlii var. Mektuplarn hepsini kardeine yazdrd.
(at zellii aranmaz, isim) (etken / ettirgen)

FLDE ATI Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerin hangisinde -tr/-tir eki eyleme 5. I. Kavgadan kaan ocuk bakkala snd.
kesinlik anlam katmtr? II. Skc konumasyla salondaki herkesi uyuttu.
A) Bu saate kadar oktan eve gitmitir. III. Eyalar nce ablasnn evine sonra buraya tand.
B) Bu yamurlardan sonra bizim ky sel basmtr. IV. Sabah akam sylenerek herkesi bktrd.
C) Bu konu bir daha almamak zere kapanmtr. V. Tahtadaki rnekleri defterimize yazdrd.
D) Hastalna bnyesinin zayf olmas yol amtr. Numaralanm cmlelerden hangisinin yklemi ettir-
E) Her eyin ortaya kmasndan sonra o da piman ol- gen atldr?
mutur. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
6. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi geili bir

eylem deildir?
2. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi, nesne - A) ok kzd iin asistann affetmedi.

yklem asndan dierlerinden farkldr?
B) Btn gece deliksiz uyumuum.
A) st kattaki balkonlu odada yatard. C) ocukluundan beri her zaman onu korur.
B) Kitaplarn gzelce raflara dizdi. D) Sen sormaynca ben de sylemedim.
C) Bebek annesinin kucanda uyuyordu. E) Yal adam bugn de a kaldk, diyordu.
D) On yana kadar Malatyada kalm.
E) Gn batana dein kan ter iinde alt.
3. Aadaki cmlelerden hangisinde at zellii arana- 7. Aadaki cmlelerden hangisi zne-yklem ilikisi
bilir? bakmndan dierlerinden farkldr?
A) Okuduum her kitap benim iin yeni bir ufuktu. A) Snavda baarl olamaynca ok zld.
B) Onun lm koca bir narn devrilii gibiydi. B) Cuma gn trende stiklal Mar okundu.
C) ehrin yeni ehresiydi sanki bu sokak. C) Bavuran adaylarn isimleri listeye yazld.
D) Bunca rpnm beni anlaman iindir. D) Btn duvarlar ak yeile boyand.
E) Her zaman ki gibi sen sebep oldun bu zntye. E) ikyet olunca baka bir ile tayin edildi.
4. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi geili bir 8. Aadakilerden hangisinin yklemi geili bir eylem-
fiildir? dir?
A) almalar bitinceye kadar evlerinde sular akmad. A) Kullanma talimatna uyduunuz srece makineniz bo-
B) Hkim byk bir dikkatle sulamalar dinledi. zulmaz.
C) Ufak tefek hediyeler almak iin alverie km. B) Sivas akamlarnda yapayalnz kaldm.
D) Konumalarnda nc bir ahstan bahsetti. C) Bilmiyorum imdi kim duyar beni?
E) Haftalardr beklediimiz oyun nihayet gelmiti. D) Ne masal dinlemeye doydum ne oyun oynamaya.
E) Penceredeki ocuk merakl gzlerle bana bakyordu.

9. Aadaki cmlelerden hangisinde szde zne vardr? 13. Aadaki cmlelerden hangisi zne-yklem ilikisine
gre dierlerinden farkldr?
A) Byle kk eyler iin sorun karlmaz.
B) Doruyu syleseydin bana bunlar gelmezdi. A) Bu ehirde yamur altnda dolalr.
C) Arkadann yannda kala kala ona benzemisin. B) arklar mrldanlr geceleri.
D) Yaz tatillerinde memleketime gitmeyi zledim. C) Binlerce insan gelir gider sokaklarnda.
E) Hesabn iyi yapmazsan yar yolda kalrsn. D) Btn bu yollardan tramvayla geilir.
E) Gelin arabas itinayla sslenir.
10. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi edilgen bir

eylemdir?
14. Aadakilerden hangisi nesne yklem ilikisi bak-
A) Birdenbire uyanm o derin uykusundan. mndan farkldr?
B) Sapsar bir kokuyla bakakald nefessiz. A) iirmiti karlar kk ayaklarm.
C) Orada bir gece yars bir hasta ocuk sayklar. B) Esen rzgr dondurmutu kulaklarm.
D) irir anas bar yanm ocua ilacn. C) Bir kasrga kopup birden kz alatt.
E) alt her i yerinde hakk yenmi zavallnn. D) Bizi biraz olsun dndrmeli onun bu hali.
E) Btn gn beni oraya buraya koturdu.
11. Aadakilerin hangisinde yklem geisiz bir eylem-

dir?
15. Aadakilerden hangisinde oldurgan bir eylem kulla-
A) Btn anneleri dndm tek tek. nlmtr?
B) Rzgrlarla savrulur, yamurlarla yaardm.
A) Mangal yanarm kaplarnda akamlar.
C) Boy verdiin odalarda seni hatrlyorum.
B) Genzine doldururmu arkadam dumann.
D) Kendimi zor atyorum sokaklara.
C) Karanlkta hibir ey grnmezmi.
E) Biliyorum senin de beni sevdiini.
D) Huzur verirmi ocuk ruhuna.
E) Ben bu Bonak breini ok sevdim.
12. I. Demedim mi bu hasret bitirir seni?

II. Ay dolanp gider yalnz kalrsn. 16. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi znesine
III. Hergn yeni batan dalr, ufalrsn. gre dierlerinden farkldr?
IV. Demedim mi yreim sevme! A) Herkes eski zaman modas elbiseler giyinmiti.
V. Sildim kalbimden cmle vefaszlar. B) Yal adam merdivenleri kncaya kadar yoruldu.
Yukardaki dizelerden hangisinde oldurgan bir eylem C) Lale, haberi alr almaz hazrland.
vardr?
D) Aynann karsnda saatlerce tarand.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Emeklilere bayram dolaysyla ikramiye verildi.
16. E 15. B 14. D 13. C 12. A 11. B 10. E 9. A 8. C 7. A 6. B 5. E 4. B 3. E 2. B 1. C Cevaplar

1. Aadaki cmlelerden hangisi zne-yklem ilikisi 5. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi dnl
ynnden dierlerinden farkldr? fiildir?
A) Kentin su ebekesi tamamen yenilendi. A) ocuk btn gn sren aramalarn sonunda bulundu.
B) ocuklarn haylazlndan yaknyor. B) Yaamn srdrebilmek iin byk aba harcad.
C) Bana kar souk bir tavr taknd. C) nce yavaa sokak kaps araland.
D) Dmek zereyken bana tutundu. D) Sabah, kimseye haber vermeden ehirden ayrld.
E) Mutfaa inerek anne ve babasna grnd. E) Partide insanlar sadece oturup mzik dinledi.
2. Aadaki ataszlerinden hangisinin yklemi geili 6. Aadaki cmlelerde geen alt izili fiillerden hangi-
bir eylemdir? si, at bakmndan dierlerinden farkldr?
A) Dost, dostun aybn yzne syler. A) Snf arkadalarmdan biri beni grr diye endieleni-
yordum.
B) Doru syleyenin bir aya zengide olur.
B) Perdesi ekilmi odadan solgun bir k yaylyordu so-
C) Evdeki hesap arya uymaz.
kaa.
D) ki at, bir kaza balanmaz.
C) Bu ok zel bir bilgi olduu iin sizinle paylaamaya-
E) Gle su gelinceye kadar kurbaann gz patlar.
cam.
D) Dn gece, zntden uyuyamadm.
E) Arabasna bindii gibi hzla olay yerinden uzaklat.
3. Aadakilerden hangisinde geisiz fiil geili duru-

ma gelirken fiil kknde deiiklik olmutur? 7. I. Yanaklarndan iki damla ya szlyordu.
A) Bu arky hem o syledi, hem de bize syletti. II. Nbeti retmen dersin baladn haber verdi.
B) Alarm duyunca nce kendisi kt, sonra rencilerini III. Nihayet eski dostlar yeniden bulumulard.
kard. IV. Kt gnlerin geride kalmasna seviniyorduk.
C) Sylenenlere hem kendi inand hem de bizi inandrd. V. Bende artk zorluklara gs gerecek g kalmamt.
D) Kahvaltya geldi, yannda arkadalarn da getirdi. Numaralanm cmlelerin hangisinin yklemi geili
E) Filme kendisi de gld, bizi de gldrd. bir fiildir?
4. -tr, -dr yapm eki geili fiillere getirildiinde fiilin geili- 8. I. Herkes yapabildii en iyi eyi yapyordu u hayatta.
lik derecesini artrr, ii bakasna yaptrma anlam katar. II. Annem, yine ho ve uzun masallarndan birine bala-
mt.
Aadaki cmlelerde bu eki alan fiillerden hangisinde
byle bir anlam yoktur? III. Belediye bakan kentteki huzur evini ziyaret etti.
Numaralanm cmlelerde alt izili fiillerin nesnesine
A) Konuyu en ok parmak kaldran renciye anlattrd.
gre ats srasyla hangi seenekte doru verilmi-
B) Siz burada yorulmayn, ben size sonular bildiririm. tir?
C) Misafirleri iin zene zene yapt pastalardan bize
A) geili - geisiz - geili
de tattrd.
B) oldurgan - geili - geisiz
D) retmen hepimize ocukluk anlarmzla ilgili birer
yk yazdrd. C) geisiz - geili - geisiz
E) Sevdii btn arklar o gece orkestraya aldrd. D) geili - geili - oldurgan

E) ettirgen - oldurgan - geili

9. I. Yorgunluktan gzleri kapanyordu. 13. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi oldurgan

II. Sanat, uzun bir zaman burada kalm. bir eylemdir?
III. pheliyi bir gece karakolda tuttular. A) Bu kadar yakndan televizyon izlenmez.
IV. Sabah uyandmda bamda dayanlmaz bir ar his- B) Kimseye aldrmadan almalarn srdrd.
settim. C) Boaz kuruyunca bir bardak su iirdiler.
V. Yaz aylarnda otellerin dolmasn bekliyoruz. D) Hayatn ocuklarnn mutluluu iin rtt.
Numaralanm cmlelerde yklemi geisiz olan fiiller E) Bu kavgay da birka syrkla atlatt.
aadaki seeneklerin hangisinde doru olarak veril-
mitir?
D) II. ve IV. E) IV. ve V.
14. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi dnl bir

eylemdir?
A) Balkondan aadaki evre yolu grnyordu.

10. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi geili bir ey-
lemdir? B) Karnesinde zayf olmadn grnce sevindi.
C) Evin her odasna gzel tablolar aslm.
A) Buradaki emelerin ou kurumu.
D) Sokak lambasnn ampulleri deitirildi.
B) Balkona km avaz avaz baryor.
E) Bana kzgn olduunu hemen anlamtm.
C) O da dedesi gibi pehlivan olmay istiyor.
D) Trkiye, byk bir lke olma yolunda ilerliyor.
E) Uykumun en gzel yerinde birden uyandm.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde eylemin yapl fark-

11. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi ats bakldr?
mndan farkldr? A) Her bir reel kavanozunu zenle doldurdu.
A) Btn dncelerini onunla korkusuzca paylamt. B) Memleketten gelen annesini otogardan aldrd.
B) Artk her akam eve yorgun argn geliyordu. C) Herkes yemeini yerken o sofray kaldrrd.
C) Pencereye kadar uzanan aacn dallarn kesti. D) Bu i yeriyle olan ortakln bir yl daha srdrd.
D) Toplantda yaplacaklarn listesini herkese o vermiti. E) Sorduum her soruya ayn renci parmak kaldrd.
E) Neler yapmas gerektiini bir bir sylemiti.
12. Aadaki cmlelerden hangisinde mutluluk szc 16. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi geisiz
szde zne olarak kullanlmtr? atldr?
A) Mutluluk insan yaama saran bir badr. A) Birka gnlk bir tatile gitmek iin hazrlanyorlard.
B) nsann yaam kaynadr mutluluk. B) Czdann gizlice kolunun altna sktrmt.
C) Mutluluk herkes iin farkl tanml bir kavramdr. C) Grd o zavall insanlar bir trl unutamyordu.
D) Mutluluk uzaklarda deil insanlarn iinde aranmaldr. D) Elindekileri teker teker yitiriini seyrediyordu.
E) Mutluluk iin baz insanlarn yapamayaca ey yoktur. E) Elinden geleni mutlaka yapacan biliyordum.
16. A 15. B 14. B 13. D 12. D 11. B 10. C 9. A 8. A 7. B 6. C 5. D 4. B 3. D 2. A 1. A Cevaplar

1. Aadaki yarglarn hangisinde kendi kendine olma 5. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemindeki ey-
anlam vardr? lem, edilgen at deildir?
A) klar da bu program dhilinde att. A) Eve geldii gibi doruca odasna ekildi.
B) Yllar sonra ilk defa ocukluk arkadalaryla bulutu. B) Merak etmeyin siz, herkese haber verildi.
C) Ortalktaki fareyi gren herkes bir yerlere kat. C) iek tohumlar genellikle bu mevsimde ekilir.
D) Bu konuyu iki karde ba baa grt. D) Byle giderse bakanla bu yl da o seilir.
E) Avrupay cehenneme eviren frtna nihayet yatt. E) Onun gibi biriyle kesinlikle yola klmaz.
2. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi geili bir ey- 6. Aadaki cmlelerin hangisinde geisiz bir eylem,
lemdir? ald bir ekle geili hale getirilmitir?
A) Seradaki domateslerin ou olgunlam. A) Hazrlayaca pastalar iin biraz ceviz krdrd.

B) rk domatesleri poetin altna atm. B) Karsnda olunu grnce elindekileri yere drd.
C) Adam iki saattir ocua nasihat ediyor. C) Gazeteler artk her eyi insanlara duyuruyor.
D) Trkiye, byk bir lke olma yolunda ilerliyor. D) ocuklarna tatil boyunca dnya klasiklerini okuttu.
E) Uykumun en gzel yerinde birden uyanrdm. E) Her ey zamannda dne yetitirildi.
3. Bu kararlarnza sayg duymamz beklenemez.

Bu cmledeki at zellii aadakilerin hangisinde
vardr?
A) Anlatmda kurulan baarl rg arpc bir anlatm 7. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi dnl
salyor. atl bir fiildir?
B) Bir kuak olma onuru onlara aznlk bir grup tarafndan A) Turnuvann son turunda Rus rakibine yenildi.
verildi. B) Benim fikirlerimi sonunda onayland.
C) Trk iirinin byk ustas yd ellerde yaland. C) Anadolu'nun cra bir kasabasna srld.
D) Dilin sadelemesinin gemile gelecein ban ko- D) Sonular geen hafta basna duyuruldu.
pardn sylyor.
E) Peri bacalarna gitme karar alnd.
E) Hoa gitmek iin yaayan bizler, yaamaktan da ho-
lanmalyz.
4. Geisiz edilgen atl eylemlerle kurulan cmlelerde zne

bulunmaz.
8. I. ocuklar bahede iki tur koturdu.
Aadaki cmlelerin hangisinde bu aklamaya rnek
II. Ksa zamanda hatasn dzeltti.
verilmitir?
III. Aklna gelen her eyi ona syletti.
A) Zehirlendii anlalan ocuk hemen hastaneye kald- IV. Ona baktka gznden yalar akt.
rld.
V. Seni grsnler diye saatlerce beklettim onlar.
B) Yeni yasa tasars oy birliiyle kabul edildi.
Yukarda numaralanm cmleler nesne-yklem iliki-
C) Kaza yapanlarn ailelerine hemen haber gnderildi. si bakmndan ikierli gruplanrsa hangisi dta kalr?
D) Evin temizliine hi dnlmeden baland.
E) Fiyat ok uygun olduu iin ev hemen satld.

9. Aadaki cmlelerden hangisinde eylem, yapl y- 13. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi dnl bir
nnden dierlerinden farkl bir zellik gsterir? eylem deildir?
A) ocuk yeni ailesine ksa zamanda alt. A) Bir iin stesinden gelince hemen vnyor.
B) Son gelimelerden sonra ortalk biraz olsun yatt. B) Bazlar gibi haftada sadece bir kez ykanmyordu.
C) Bu kyafetler sana beklediimden ok yakm. C) Bir taraftan meyveleri ykayp bir taraftan syleniyor-
D) Korktuumun aksine, ekip birbiriyle abucak kaynat. du.
E) Senin dndn mevkilere ben hi eriemedim. D) Her bayram snflar rengrenk ssleniyordu.
E) Havuzdan ktktan sonra uzun uzun kurulanyor.
10. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili fiilimsi, 14. Aadakilerden hangisinde zne, hem eylemi yapan
zne - yklem ilikisi ynnden tekilerden farkldr? hem de eylemden etkilenendir?
A) Btn tatili bo geireceine biraz da ders al. A) Depremden korkan insanlar sokaa dklmt.
B) zerine dkt kahveyi temizledikten sonra oray B) Yangn tatbikat iin herkes dar karld.
terk etti. C) Snava katlacak renciler geziye gtrld.
C) Bir sre darda bekletilip yle alnd ieriye. D) rencilerin yazl sonular yarn aklanacakm.
D) Arkadan grnce dnyalar onun oldu. E) Hastaneye yeni bir doktor atanm.
E) Meyveleri ykayarak yemek gibi bir alkanl yoktu.
15. Aadaki cmlelerden hangisi zne yklem ilikisi

bakmndan tekilerden farkldr?
11. Aadaki cmlelerin hangisinde yklem, at bak- A) Yenidnya lkelerini grmek iin adeta yanp tutuu-
mndan dierlerinden farkldr? yordu.
B) Ksa sren ksln ardndan barp el ele tututular.
A) Portakallar olgunlanca satlmak iin topland.
C) Takma seilecei konusunda arkadalaryla bahse tu-
B) Olunu bahede gremeyen anne ok merakland.
tutu.
C) nce bebein ipek gibi salar tarand.
D) Kimin hakl olduu zerine koyu bir mnakaaya tutu-
D) Bugnlerde gzel bir haber verilecei sylendi. tular.
E) Okulun bahe duvarna karikatrler izilmi. E) kisi de birer kahraman edasyla gree tututu.
12. -t eki aadakilerden hangisinde farkl bir ilevde 16. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi ite atl
kullanlmtr? fiildir?
A) Alta sz en ok sen uzattn. A) leri yetitirmek iin ok skt.
B) Kk ocuu ok alattlar. B) ki tarafta alveriten memnun bir ekilde el skt.
C) Sabah sabah beni barttnz. C) Grevlerini yetitirebilmek iin hemen kollar svayp
ie giriti.
D) Dncesizce syledii szlerle onu darltt.
D) Bir mddet sonra bu anlamsz kavgann taraflar yatt.
E) stemediim halde bana zorla syletti.
E) Kz kardeinin dnne zor da olsa yetiti.
16. B 15. A 14. A 13. D 12. E 11. B 10. C 9. D 8. D 7. A 6. B 5. A 4. D 3. B 2. B 1. E Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
EK FL-FLMS (EYLEMS)
28
hh EK FL - FLMS (EYLEMS) Sabrlymm Sabrlymsn Sabrlym
Sabrlymz Sabrlymsnz Sabrlymlar
ki ilevli bir ektir.
hh sim ya da isim soylu szckleri fiil gibi ekimler. Baka bir

Buras nceden hep bataklkm.
deyile onlara kip, kii anlam kazandrr.
Okulun en haylaz rencisiymisin.
hh Basit ekimli fiilleri birleik ekimli (zamanl) yapar.
Sen de amma korkakmsn.
sim soylu szckleri idi Basit zamanl fiilleri
fiil gibi ekimler birleik zamanl ya-
imi
par. Ek fiilin koulu:
ise
hh sim ya da isim soylu szcklere ise (-se/sa) biiminde ge-
dr
tirilerek yaplr:
Temizsem Temizsen Temizse

Temizsek Temizseniz Temizseler
a. sim Soylu Szcklere Gelen Ek Fiil

Hava gzelse dar kp biraz dolaalm.
Ek fiilin dili gemi zaman (hikyesi):
ok hastaysan bugn okula gitme.
hh sim ya da isim soylu kelimelere idi (-di) biiminde getirilerek
Snavmz yarnsa imdiden hazrlanalm.
yaplr:
renciydim renciydin renciydi

renciydik renciydiniz renciydiler Ek fiilin geni zaman:
hh Ek fiilin geni zamannda zel bir ek yoktur.
Dn izlediimiz film ok gzeldi. hh simlere dorudan ahs ekleri getirilerek oluturulur:
Bize yardm eden onun babasyd.

Kardeim kkken ok yaramazd
nsanm nsansn nsan(dr)
nsanz nsansnz nsandrlar
Ek fiilin mili gemi zaman (rivayeti):

Bu ilerde olduka iyiyim.
sim ya da isim soylu szcklere imi (-mi) biiminde getirile-
Sen de ok sabrlsn.
rek yaplr:
Gerekten de bize kar fazlasyla cmerttirler.

EK FL - FLMS (EYLEMS)
hh Ek fiilin 3.tekil kii eki -dir bazen yazlmayabilir.

rnek3:
O kitap bende var.(dr)
Aadakilerin hangisinde ek eylem alm ad soylu bir
Bu ev daha byk.(tr) szck vardr?
A) Bir ince belli, kara gzlnn
rnek1: Taklp yrngesinde dner
Ad soylu szcklerin sonundaki ek eylem bazen der. B) Yalnz dneriz geriye
Aadaki dizelerin hangisinde bu bilgiye rnek vardr? Maddi varlm ve ben

C) Onlarla topladm kr iekleri
A) Akdeniz'le Akdeniz'in insan arasnda genellikle ben-
Sana verdim dmde
zerlik vardr.
D) Sinem saplanm oktur gzlerin
B) Yaylalarda yaayan insanlar genellikle sert bakldr.
Bir kez olsun bana krgn baknca
C) Kutuplarda yaamak ok zordur.
E) Kaldrmlarda glge gibi dolar
D) Doal evre insanlarn davranlarna yansr.
Taklp vitrinlere
E) iy dm imenlere, kavaklar iki yanda yeil.
D seeneinde oktur szc kullanlmtr. Ok szc isimdir ve -dr ek
E seeneinde kavaklar iki yanda yeil denmitir. Yeil kelimesi ek eylem al-
eylemini alarak ekimlenmi, yklem olmutur.
madan yklem olmaz. Bu szckte ek-eylem ( -dir, ) dmtr.
hh Her trl isim soylu szck ek fiil alabilir.
Sen ok yorgunsun
(sfata gelen ek fiil, geni zaman, 2. tekil kii)

rnek2:
Aadakilerden hangisinde ek eylem, ad ya da ad soy- Yenilginin sorumlusu sen-mi-sin.
lu szc yklem durumuna getirmitir?
(zamire gelen ek fiil, duyulan gemi zaman, 2, tekil kii)
A) Benden daha iyi iir yazan her airi kskanrm.
B) renciler benim iin her zaman nemli ve deerliydi.
Snavmz yarn-sa imdiden hazrlanalm.
C) ocuklara duyduum sevgi nedeniyle retmenlii
(zarfa gelen ek fiil, dilek-art kipi, 3. tekil kii)
semitim.
D) ocuklar sevimli sevimsiz, deerli deersiz ayrmadan
seviyordum. Gemi limana yanamak zere-y-di.
E) Keke " retmenim" diyen bir ses duysaydm.
(edata gelen ek fiil, grlen gemi zaman, 3. tekil kii)
A seeneinde kskanmak, C seeneinde semek; D seeneinde sev-
mek, E seeneinde duymak fiilleri kullanlmtr. B seeneindeki deerli
szc ad soyludur. Kullanld yere gre sfat veya zarf olur. Cmlede bu Bir milletin efendisi ona hizmet eden-dir.
szck idi ek eylemiyle ekimlenmitir.
(eylemsiye gelen ek fiil, geni zaman, 3. tekil kii)
Sorusu
retmen
Ek fiilin olumsuzu olur mu?

Evet, olur.
Ek fiilin olumsuzu deil kelimesiyle yaplr.
renci deildi.
Megul deilim.

rnek4: Uyar
Aadaki cmlelerin hangisinde bir adl (zamir) ek ey- Ek fiilin geni zaman, biimce ona benzeyen eklerle ka-
lem alarak yklem olmutur? rtrlmamaldr.
A) Yaadmz maduriyetin sebebi sensin. Geliyorum (ahs eki)
B) Cimrilerle anlamak imknszdr. Hastaym (ek fiilin geni zaman)

C) Cimrilik de savurganlk da iyi deildir. Babam (iyelik eki)
D) Ama cimrilik gerekten korkun bir huydur.
Babaym (ek fiilin geni zaman)
E) Cimrilik arkadala dmandr.
lm (fiilden isim yapm eki)
A seeneinde sen zamiri kullanlmtr. Bu zamir -sin ek eylemiyle ekim- Benim kardeim (tamlayan (ilgi) eki)
lenmitir. Sen ne kadar gzelsin. (ek fiilin geni zaman)
Sen yine bana dneceksin. (sah eki)
b. Fiillere Gelen Ek Fiil

rnek5: hh Ek fiilin ikinci grevi basit ekimli fiillere eklenerek onlar bir-
leik zamanl fiil yapmaktr.
I. Altmz bir iti yaamak.
hh Ek fiil birleik zamanl fiilleri ekilde oluturur:
II. Dnya bir yana o bir yanayd.
III. Bir mealedir, pervaneyim ona. 1. Hikye birleik zaman
IV. Uzaklarda gn snd, aalar uykudayd. 2. Rivayet birleik zaman
V. O karanlk senin gzlerinden de siyaht.
3. Koul (art) birleik zaman
Numaralanm cmlelerin hangisinde ek eylem alarak
yklem olan szck tr ynyle dierlerinden farkldr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 1. Hikye Birleik Zaman:

hh Basit ekimli fiile, -d,-di,-du,-d hikye eklerinin getirilme-
A, B, C, D seeneklerinde ek eylem alarak yklem olan szckler isimdir. E sesiyle yaplr.
eneindeki "siyah" szc sfattr.
Beklediydim (dili gemi zamann hikyesi)
Beklemitim (mili gemi zamann hikyesi)
Bekliyordum (imdiki zamann hikyesi)
Bekleyecektim (gelecek zamann hikyesi)
Beklerdim (geni zamann hikyesi)
Bekleseydim (koul kipinin hikyesi)
Bekleyeydim (istek kipinin hikyesi)
Beklemeliydim (gereklilik kipinin hikyesi)

2. Rivayet Birleik Zaman: rnek6:

hh Basit ekimli fiile, -m,-mi,-mu,-m rivayet eklerinin ge- Aadaki cmlelerin hangisinde ek eylem, farkl bir
tirilmesiyle yaplr. grevde kullanlmtr?
A) Sanatn eitici yann bilmeyen yoktur.

Tanmm (mili gemi zamann rivayeti) B) Sanat, ekonomik hayatta da etkilidir.
Tanyormu (imdiki zamann rivayeti) C) iiri iir yapan airdir.
Tanyacakm (gelecek zamann rivayeti D) Kendisini dinleyenleri etkilerdi.
Tanrm (geni zamann rivayeti) E) airini ayakta tutan hayranlaryd.
Tansaym (art kipinin rivayeti) Ek eylem, A seeneinde yok zamirini, B seeneinde etkili sfatn, C se-
Tanyaym (istek kipinin rivayeti) eneinde air ismini, D seeneinde hayranlar ismini yklem yapmtr.
D seeneinde etkiler fiilini etkilerdi biimine sokarak birleik ekimli fiil
Tanmalym (gereklilik kipinin rivayeti) yapmtr.
rnek7:
Aadaki cmlelerden hangisinde ek eylem (ek fiil)
yoktur?
3. art (Koul) Birleik Zaman:
A) yiliin de ktln de kayna insandr.
hh Basit ekimli fiile, -se,-sa art ekinin getirilmesiyle yaplr.
B) Bu sinirli haliniz belki de yorgunluktandr.
C) O yllarda ben renciydim.
Yorulduysa (dili gemi zamann art) D) Yarn buradan ayrlacaksn.
Yorulmusa (mili gemi zamann art) E) Gittiin iin ok zgnm.
Yoruluyorsa (imdiki zamann art) A seeneinde insan-dr, B seeneinde yorgunluktan-dr, C seeneinde -

renci-y-di-m, Eseeneinde zgn-m szcklerinde ek eylem kullanlmtr.
Yorulacaksa (gelecek zamann art)
D seeneinde ayrl- fiili kullanlmtr. Fiil -acak gelecek zaman ekini ve
Yorulursa (geni zamann art) -sn II. tekil ahs ekini almtr. Bu cmlede ek-fiil yoktur.
rnek8:
Aadaki dizelerin hangisinde -dir ek eylemi dierle-
rinden farkl grevde kullanlmtr?
Uyar
A) Ali, ok gl bir bnyeye sahiptir.
Ek fiilin geni zaman nc tekil ahs eki (-dr) cmleye
kesinlik ya da olaslk anlam katar. B) stanbulun ta topra altndr.
C) Bu, dededen kalma bir hatradr.
- Toplant burada sona ermitir. (kesinlik)
D) Bu gidiin sonu kmaz sokaktr.
- Aye ders alyordur. (olaslk)
E) Kargomuz imdiye oktan yerine ulamtr.
A, B, C, D seeneklerinde isim soylu szcleri yklem yapmtr. E seeneinde

ise basit ekimli fiile gelerek ona olaslk anlam katmtr.

hhFLMS (EYLEMS) - (-i, -u, - )
hh Fiil kk ya da gvdesinden treyen; yarg verme nitelii ol- Gl, bak, diki, al, veri, yaay
duu halde cmlelerde isim, sfat, zarf olarak kullanlan sz- Onun geliiyle oda bir anda sessizlie brnd.
cklerdir.
Oturuu ile herkesin dikkatini zerine ekti.
hh Fiilimsiler; isim-fiil, sfat-fiil ve zarf-fiil olmak zere e ayrlr:
Bir gl ile her eyi deitirmeyi biliyordu.
Kk ocuk, buradan trenlerin geiini seyrederdi.

a. sim Fiil (Ad Eylem, Mastar)
Camn nne her oturuumda aklma sen geliyorsun.
hh sim olarak kullanlan fiilimsidir.
Sz verdii halde gelmeyiine ok ierlemitim.
hh -mek, -me, -i eklerini alr.
hh sim olduklarndan ne sorusuna cevap verir.

hh okluk eki alabilir.
Bu sk sk geliler, gidiler bouna deilmi.

- mak (-mek )
Baln rpnlar bounayd.
Gelmek, gitmek, vermek, almak, sevmek Grmeler tamamlandnda sonular aklayacaz.
Mektup yazmak onun iin huzur verici bir eydi.
Babamn mr hep bu tarlada almakla geti.

hh Tamlama kurabilir.
Bugn okula gitmemek iin babasnn i yerinde alyor.
Yarmann sonular internetten duyurulacakm.
Her sabah parkta biraz yrmek iyi hissettiriyor.
Sendeki kazanma hrsna hayret ediyorum.
Sanat dl trenine gelmemekle ok eletiri alacak.
Grme annda heyecanlanyor.
Bu maala yakn bir semtten ev tutmak mmkn deil.
Yoldaki ukurlardan kamak mmkn deildi.
hh Cmlenin gelerinde her trl grev yapabilir.
-ma (-me ) Glmsemek, dostluun kapsn aan biricik anahtardr.

(zne)
Dinleme, anlama, okuma, yazma, vurma, bilme
Utanmay brak ve u yemeklerden ye! (nesne)
Balkonun korkuluklar yapma ieklerle sslenmiti.
Balkona trmanmaya alyor. (dolayl tmle)
Kahvaltda mutlaka skma portakal ierdi.
Huylarn efendisi susmaktr. (yklem)
Ben de sizinle tatile gelmeyi dnyordum.
Balama almay bu kadar ok seveni hi grmemitim.

Baz yazarlar yazlarn takma adla yaymlyor. hh Yarg vermeyenler isim fiil deildir:
Bu evin her odasnda bir gmme dolap vard. Geen yl da yarmann galibi bizdik.
Belediye bakan, karma resim sergisinin aln yapt. Bu tartmadan sonu kmayaca ortadayd.

Gkyz rengrenk uurtmalarla doluydu.

rnek11:
Bu iir, yepyeni syleyile yazlm.
Aadakilerin hangisinde bir fiilimsi, ek fiil alarak yk-
Lokantamzda ev yemekleri yapyoruz. lem olmutur?
Kahvalt iin ekmek alman gerekiyor.
A) nsan insan yapan en byk deer merhametli olmasdr.
Misafirlere pilavla kavurma kram ettiler.
B) Uzaklardan bir balk motorunun sesi geliyordu.
Apartmann kna beki kulbesi yapld. C) nsan dn ald bir eyi geri vermeyi bilmelidir.
D) Uzaktan kydeki atmann sesleri geliyordu.
rnek9: E) Hattatlarn ou sa elleriyle ar bir ey kaldrmaz.
Aadaki dizelerin hangisinde isim fiil kullanlmtr? A seeneinde merhametli olma birleik fiili kullanlmtr. Bu szck -me/-
ma isim fiilini ve ek fiilin -dr geni zaman ekini alarak yklem olmutur.
A) Salarna can veren yldzlar nerde glm
Belki sahrada deil, imdi gklerde glm
B) Bu sevda dayanlmaz bir attr zlfnde
b. Sfat-Fiil (Orta)
Rzgrn her busesi iimde kurun olur
C) Seni kaybettiim o gnden beri hh Sfat olarak kullanlan fiilimsidir.
imi dalyor hasretin, szn hh -an, -as, -mez, -ar, -dik, -ecek, -mi eklerini alr.
D) Bir kafda kalmt varlndan bihaber hh Sfat tamlamas kurar.
Seni grnce, o da tutuup yand glm
E) Ellerin tr dal; duruun yar sesin yar
Grnmez adam, tutar el, geen sene, okunacak kitap, krla-
Ilksn, uykudasn, safsn, gzidesin yar cak eya, tandk insan, grdm film, pimi yemek, yklas
E seeneinde dur-u-un szc kullanlmtr. Bu szck -, -i, u, dnya
isim fiili ekinin nl uyumu gerei -u biimini almtr.
El iin alayan, iki gzden olur.
alan adam herkes sever.

rnek10:
Grnen ky klavuz istemez. -an
Aadaki cmlelerden hangisinde isimlemi bir fii-
Gelen, gideni aratr. (adlam sfat)
limsi kullanlmtr?
Bu yaanan hadise hepimizi sarsmt.
A) Bir bakyla sylemek istediklerini anlatrd karsnda-
kilere. Nedense bu gibi durumlarda kayglanan hep ben olurdum.
B) pi koparlm bir uurtma gibi saa sola savruluyorum.

C) Yaptklar iler ayn tezghtan km testilere benziyor.
D) Konu ylesine dallanp budaklanmt ki kimse anlaya- Kahrolas adam, yine buraya gelmi.
myordu. plesi elleri vard analarmzn.
- as
E) Sakn kimse el srmesin olgunlamam meyvelere.
Yklas dalar geit vermez oldu.
B seeneindeki "uurtma" szc yarg bildirmiyor, isimlemi.
Bu ocuun sevilesi bir yan kalmam.
Polisler, olas bir kazay nlemek iin aba harcyor.

Sorusu
retmen
Sfat - Fiil eki alm bir szcn tr nedir?
Byle szckler niteleme sfat kabul edilir.

Bu hayatta bitmez ilem varm. Halandktan sonra suyu iyice sklm sebzeleri bir kaseye
koyuyoruz.
Grnmez kazaya da davetiye karmayalm.
-mez
Kendilerince baz yerleri kurtarlm blge ilan etmiler.
Almaz yollardan ardn beni.
iirimle ilgili anlalmaz yorumlar yaptlar.
Bu mesele iinden klmaz bir hle dnt.
Yemeklerinizi paslanmaz elik tencerede piirmelisiniz. hh Sfat-fiilin tamlad isim derse sfat-fiil adlar. Buna adla-
m sfat-fiil denir.

imdi de sizin setiiniz bir arky okuyaym. (sfat-fiil)
ocuk koar adm ilerliyordu.
imdi de sizin setiinizi okuyaym. (adlam sfat-fiil)
Bana baka bir kar yol brakmamt. -ar
Bende bu kitabn, yazar tarafndan imzalanm var.

Dner sermayeden de belli bir gelirim var.
Tatilde okuyacaklarm tek tek belirledim.
alar saatin sesi beni ok rahatsz etti.
Programa katlacaklar adlarn bana yazdrsn.
Tandk mteriler gelip gidiyor. Bu diyette yenmeyeceklerin bir listesini kardm.
Grlmedik bir kalabalk toplanmt meydana. -dik
Krlmadk kemii kalmamt.

Bir are bulmak iin almadk kap brakmad. rnek12:
Salonda hep bildik yzler vard. Aadakilerin hangisinde adlam sfat-fiil kullanl-
mamtr?
Bastn yerleri "toprak" diyerek geme, tan!
A) stediini elde edemeyince hrsndan alad.
B) Mlakata arlanlardan biri arayp gelemeyeceini bil-
Ykanacak elbiseleri verir misin? dirmi.
Gitmeliyim, daha yaplacak ilerim var. -ecek C) Kaderi, Kk Hasan' bir bilinmeze doru srklyordu.
D) Utanmazn yzne tkrmler "Ya Rabbi kr!" demi.
Seninki, olmayacak duaya min demekten farksz.
E) Korkan btn cesareti dilinden ibarettir.
Sonunda korkacak bir ey olmadna ikna oldu.
Gelecek yl iki ube daha aacaz A da "istediini", B de "arlanlardan", C de "bilinmeze" D de "utanmazn"

kelimeleri adlam sfat fiildir. E de adlam sfat-fiil yoktur. Adlam sfat
Korkulacak bir ey yok, hastanzn durumu gayet iyi. (korkan) vardr.
Kurumu bir iek gibiyim defterinin arasndan. hh Adlam sfatlar cmlenin herhangi bir gesi olabilir.
Bir bardak ekimi ayran ikram ettiler. -mi Sylediklerinizi aknlkla dinliyorum. (Belirtili nesne)
Kaynam suya yarm kilo eker katn. Yolda bir tanda rastladm. (Dolayl tmle)
Okumu insann hli bir baka oluyor. Korkan gelmesin. (zne)

hh Adlam sfatlar isimler gibi ekim eki alabilir.

rnek14:
Dndklerim bir bir gerekleiyor. (okluk, iyelik ekleri)
Aadaki cmlelerden hangisinde -m (-mi) ekini al-
Sevdiime haber verin dnm yakndr. (iyelik, hl ekleri) m szck farkl grevde kullanlmtr?
A) Bu yalanm yz bir gen kzn yzyd aslnda.

B) Bilmi tavrlaryla yandan byk gsteren bir ocuktu.
C) Anlam sonunda olanlarn kendisiyle bir ilgisinin olma-
dn.
hh Edatlarla bekleebilir.
D) Gemi zamanlarn zlemini ekerek yaamak deliliktir.
Duyduum kadaryla sizin hat almalarnz da varm.
E) O kadar brein arasndan bayatlam brei seti.
Anlattna gre eskiden ok zengin biriymi
C seeneinde kullanlan anlam szc fiildir ve cmlenin yklemidir.
Cmle devrik olduu iin sonda deildir. A seeneinde yalanm yz, B
seeneinde bilmi tavr, D seeneinde gemi zaman ve E seeneinde
hh Yarg vermeyenler sfat- fiil deildir. bayatlam olan ifadelerinden -mi ekini alan szckler sfat fiildir.
Yiyecek ekmei bile yoktu. (sfat-fiil)
Yiyecekleri getirdi. (isim)
Arabann silecekleri eskimi.

Baz sfat fiil ekleriyle zaman ekleri biim olarak birbirine benzer.
Kurunkalemle yazd iin hep aacak tard. Bunlarn ayrmna dikkat etmeliyiz.
Buradaki fakir insanlara giyecek yardm yaplacakm. Sarslmaz bir imanla vatanmza balyz. (sfat-fiil)
nl yazar, son romannn tantmn ilgin bir yolla yapyor. Ne derseniz deyin, benim ona olan gvenim sarslmaz. (fiil)
irketin gelirleri artnca yeni ubeler amaya karar verdik.
Kyn hemen ilerisinde bir alayan vard.

arya kadar gitti az sonra dner. (fiil)
rnek13: alma odam iin bir dner koltuk alacam. (sfat-fiil)
Aadaki alt izili szcklerden hangisi sfat eylem

olamaz? kmadk candan mit kesilmez. (sfat-fiil)
A) K gnlerinin ksal, aalarn plakl bize lecei- Dn, iddetli yamur yadndan evden kmadk. (fiil)
mizi hatrlatr.
B) Her durum iin syleyecei kalplam szleri vardr
onun. Tanacak eyalar sigortalatmanz neririz. (sfat-fiil)
C) Kimi sanatlar dikkat ekmek iin bilinmeyen szckle-
Bu deerli eyalarn hepsi tanacak. (fiil)
ri kullanyor.
D) Gerekler hayal gcyle birletii zaman sanat olabilir.
E) iir ak yceltmi, layk olmad yerlere ykseltmitir. Krlm bir kalbin ahndan korkmalsnz. (sfat-fiil)
E seeneinde sral cmle kullanlmtr. Alt izili yceltmi szc fiilimsi
Belli ki birine fena halde krlm. (fiil)
deil ilk cmlenin yklemi durumunda fiildir.

c. Zarf- Fii ller

(Ba-Fii l-Ula)
-madan (-meden)
hh Zarf olarak kullanlan fiilimsidir. Benimle grmeden hibir yere gitme.
-p, -arak, -nca, -madan, -meksizin, -dka, -al, -ken, -dn- Hi utanmadan bir de yalan sylyorsun!
da, -er..-mez, -inceye dek, .-a...-a eklerini alr.
Unutmadan syleyeyim, akama misafirlerimiz var.
Akam olmadan btn ilerimizi bitirirdik.
-p (-p, -ip, -up, -p )

-ken
antasn alp kt.
Amcasn grp hemen eve gitti. Sen byle alarken ben nasl glebilirim?
Merdivenden inerken dengesini kaybetmi.

Masadan kalkp yanmza geldi.
Para biriktirip bilgisayar alacaktm. Eve giderken manava uradm.
Kitap okurken rahatsz edilmekten holanmaz.
- arak (-erek ) -d hlde

Yal kadn glerek bana yaklat.
ok alt hlde snav baaramad.
alarak snavdan seksen almay baard.
Uykusu geldii halde uyuyamamak ok dayanlmazd.
Gzlerimin iine bakarak konuuyordu. Var gcyle kotuu halde vapura yetiememiti.
Aacn dal atrdayarak krld. Beni grd halde grmemi gibi yapt.
-a.a (ee/ e.a) -dnda (-d zaman, -d srada )

eri girdiinde herkesi sessizce oturuyor, buldu.
ocuk alaya alaya doktora gitti.
Paray aldm zaman size borcumu deyeceim.
Ky yolunda amurlara bata ka ilerliyoruz.
Morali yerinde olduunda ok sevimli bir insan olur.
ekine ekine komunun kapsn aldm.
Sen doduunda ben Almanyada alyordum.
Kzlar gle gle oynuyorlard.
Yamur yad srada hibirimizin emsiyesi yoktu.
Yaral adam de kalka yrmeye alyordu.

-dktan sonra -maden (-meden)

iten getikten sonra piman olmak neye yarar! Bilmeden yle byk bir hata ettim ki
Trenden indikten sonra, bir gazete aldm. Hava kararmadan yola kalm.
Bir sre Silifkede oyalandktan sonra yola ktk. Terlemeden edinilen hibir baar kalc olmaz.
Bu kadar spor yaptktan sonra spordan ayr dmek ac veri- Dorular korkmadan syleyebilmen beni memnun etti.
yordu.
-dka (-dike, -duka, dke ) -ncaya kadar

Seni tandka daha ok sevmeye baladm. Sen gelinceye kadar ben yapayalnz biriydim.
nsanlar okuduka bilgileri artar. Bu i bitinceye kadar burada kalacaz.
Borlar arttka savurganl da oalmaya balamt.

Gkyznde hilali grnceye kadar bayram yapmazdk.
Gittike artan bu yalnzlk ekilmez hl almt.
Biz olay yerine varncaya kadar, hrsz oktan gitmiti.
-al (-eli )
-rmaz (-rmez)
Kymden, evimden ayrlal tam yirmi yl olmutu.
Bakur aff kar kmaz hemen bavurdum.
Grmeyeli epeyce deimisin.
Ben ninniye balar balamaz bebek sustu.
Ben kendimi bildim bileli bu ev hep byledir.
Mektubu yazar yazmaz postaya verdim.
Firma faaliyete geeli otuz ay oldu, henz kr edemedik.
Grr grmez tandm seni.
-nca (-ince, -unca, -nce ) -dndan (-diinden, -duundan, -dnden)

Glnce gzlerinin ii glyor. ok uyuduundan gzleri torba gibi olmu.
Bozkrda hava kararnca ortalk tekinsiz olur. Bunlar, seni kskandndan yaptn anlamyor musun?
Yaz gelince hep birlikte tatile karz. ok yemek yediinden fazla kilo alyorsun.
in dorusunu anlaynca sinirleri yatt.
Benzini bittiinden otoyolun ortasnda kalakalmt.

rnek15: rnek17:
Aadaki cmlelerin hangisinde ba eylem yoktur? Aadakilerden hangisinde isim-fiil, sfat-fiil ve ba-fiil
bir arada kullanlmtr?
A) Gemii deitirerek gnmze tamak modernle-
menin anahtardr. A) Kapda bekleyenlere kzd, sonra da yaptna piman
B) Gemiteki sanatlarn eserlerini incelemeksizin ilerle- oldu.
me dnlemez. B) Grdklerini anlatmak iin srekli frsat kolluyordu.
C) Gemiin deerlerini koruyarak ada sanat aramal- C) Dnyadan bkm gibi grnmek onu her zaman rahat-
yz. sz ederdi.
D) Gemiin sanat tutumunu tekrarlamak geriye dntr. D) Gzlerini kapatp hayaller kuran adam gren ocuklar
E) Hava kararnca kasabada el ayak ekilir, sokaklar bize glmeye balad.
kalrd. E) Hi tanmad bir insan hakknda nasl olur da byle
konuabilir.
A seeneinde deitirerek, B seeneinde incelemeksizin, C seeneinde
koruyarak, E seeneinde kararnca szckleri zarf fiildir. D seeneinde D seeneinde kapatp zarf fiil, kuran adam sfat fiil, glmeye isim fiildir.
zarf fiil yoktur.
rnek16: rnek18:
Aadaki cmlelerin hangisinde durum anlam tayan Aadakilerin hangisinde dierlerinden farkl bir fiilim-
ba-fiil kullanlmtr? si kullanlmtr?
A) Resim yapmay braknca btn malzemelerini atm. A) Yirmi yldr hep ayn bildik hikyeleri anlatyor.
B) in i yzn bilmeden aklna geldii gibi konuuyor. B) Yandan beklenmeyecek bir eviklikle hareket ediyordu.
C) Btn gn ylesine yorulmu ki ban yasta koyar C) Akama doru fena hlde yorulmu bir hlde eve dnd.
koymaz uyudu. D) Karma dikilmi, kararlarma sayg duymak zorundas-
D) Bu otelin inaat balayal tam on yl oldu. nz, diyor.
E) Onlar ancak Kayseriye gittike grebiliyorum. E) Merdivenlari koar adm kt, kapnn nnde aniden
durdu.
A seeneinde braknca , C seeneinde koyar koymaz, D seeneinde
balayal, E seeneinde gittike zarf fiilleri, tek bana veya grup olu- A seeneinde "... bildik hikye"
turduklar szcklerle birlikte zaman anlam vermektedir. B seeneinde kul-
lanlan iin i yzn bilmeden ifadesinde fiilimsi, nasl sorusuna cevap B seeneinde "...beklenmeyecek eviklik"
vermekte yani durum bildirmektedir. C seeneinde "... yorulmu bir hlde"
E seeneinde "... koar adm" ifadelerinde sfat fiil kullanlmtr.
D seeneinde "sayg duymak" ifadesinde isim-fiil kullanlmtr.

rnek19: rnek21:
Aadaki cmlelerin hangisinde fiilimsi kullanlma- Aadaki parada ka zarf-fiil kullanlmtr?
mtr?
Gzn o gzel gnlerini penceremden grr grmez Hay-
A) En sevdii tabak krlnca zntden ne yapacan bi- dar Beyin bulunabilecei kahveleri hesaplayarak sokaa
lemedi. kyorum. lerledike duyduum ku cvltlar ile kanm do-
B) Yln bu aylarnda, kymzn dnyayla btn irtibat nuyor, yreim atmyor. Onlarsa sanki bana inat durmadan
kesilirdi. cvldayor. Hlbuki sonbahar; yakmayan gnei, durgun
C) evre bilinci olan birka arkadala birlikte dernek kur- mavilii, bol yeili kularla beraber olunca insana iir, ede-
mutuk.
biyat, resim, mzik dolu bir dnya dndrr.
D) Paramzn tkendii zamanlarda soluu hsan Baba'nn
yannda alrdk. A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
E) Spermarketler, en cra semtlere bile girip alveri
kltrmz deitirdiler. grr grmez, hesaplayarak, ilerledike , durmadan, olunca zarf fi-
illeri kullanlmtr.
A seeneinde "krlnca"
C seeneinde "olan"
D seeneinde "tkendii"
E seeneinde " girip" szckleri filimsidir.
B seeneinde filimsi kullanlmamtr.
rnek20: rnek22:
Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil kullanlm- I. Konuurken utancndan yzme bakamyordu.
tr? II. Tandk bir yz grrm midiyle kahveye gittim.
A) Sokaklarda nadir de olsa turistlere rastlyoruz. III. Paray bulunca arkadalarn unutmusun.
B) nsanlar kendi derdine dm, bizi unutmutu. Bu parada kullanlan fiilimsileri tr aadakilerin
C) Anlattn yere daha nce birka kez gitmitim. hangisinde doru verilmitir?
D) Masadakiler bir an nce ana yemein gelmesini bekli- I II III
yor. A) sfat-fiil zarf-fiil isim-fiil
E) Tklm tklm dolu sokaklarda yapayalnz dolayordum.
B) zarf-fiil sfat- fiil zarf-fiil
C) isim fiil sfat- fiil zarf-fiil
A, B, D, E seeneklerinde sfat fiil kullanlmamtr.
D) zarf-fiil zarf-fiil sfat-fiil
C seeneinde geen anlattn yer ifadesinde dk/dik sfat fiil ekiyle treti-
len bir szck kullanlmtr. E) zarf-fiil sfat-fiil sfat-fiil
I.cmlede,konuurken, zarf-fiil
II. cmlede, tandk bir yz, sfat-fiil
III.cmlede, bulunca, zarf-fiil)

EK FL - FLMS (EYLEMS) Konu Testi - 1
1. Aadakilerin hangisinde ek eylem dierlerinden 5. Aadakilerden hangisinde fiilimsi grubu kullanlmtr?

farkl bir ilevde kullanlmtr?
A) Olaylar duyulur duyulmaz herkes korkuya kapld.
A) Kendine nem vermenin en nemli gstergesi kyafet- B) Konuyu daha sonra okulda ayrntlaryla grrz.
tir.
C) Bu i sonunda bizim aleyhimize dnecek.
B) Bahar yamurlar dklyordu gzlerinden.
D) Btn sorular kolayca zerim, sanyordum.
C) Gencecik yata ok yksek mevkilere ykselmeyi ba-
E) Keiren de Meteoroloji duranda oturuyorum.
armt.
D) Eskiden arkadalarmzla haftada bir gn beyin frtna-
s yapardk.
E) Akamki davete eiyle birlikte katlacakm. 6. Bir gn kp gelsen, vursan kapma
Atlsan boynuma kollarn aarak
Otursan dizlerime yaamaz baklarla
Konusan yine yle yarm yamalak
Yukardaki drtlkte ka eylemsi vardr?
2. (I) Akama kadar on bir ift ayakkab boyamtm. (II) San-
dm srtma atp ellerimi ceplerime soktum. (III) Param A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
aldrmak ya da drmek istemezdim. (IV) Manava ura-
yacak, smet Amca'dan biraz meyve alacaktm. (V) Kazan-
dm paray ve manavdan aldklarm grnce annemin
yznn alaca ekli ok merak ediyordum. 7. Aadakilerden hangisinde ula (zarf-fiil) kullanlma-
mtr?
Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde ek
eylem kullanlmamtr? A) Ferhat gibi dalar yara yara dsem yollara
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Hasretin gn getike byyen bir ile.
C) Sayklaynca, sanki gller alr sularda.
D) krederek kalktm sofralarda soan ekmek vardr.
E) Seni dnmek Tebrizde ay imektir benim iin.
3. Aadakilerden hangisinde sfat-fiil vardr?
A) Kime, ne hakszlk etmiim bugne kadar.

8. Aadaki cmlelerin hangisinde zarf-fiil cmleye fark-
B) Arkamdan ne dolaplar eviriyorsunuz siz? l bir anlam katmtr?
C) Ne oyun oynamak ister ne su ne uyku.
A) Karanlkta slk alarak korkusunu datyordu.
D) Dp kald yerlerde gzbebeim var.
B) Hibir hakszlk yaplmadan ie balamlar.
E) Dokunsam bir mart gibi uup gidecek sanki.
C) Tarihi evleri yaka yaka tkettiler.
D) Yamur aniden bastrnca bir saak altna sndk.
E) Merdivenden kayp yere kapaklanm.
4. I. Btn minarelerde sustu ezan sesleri.

II. Artk yaamak zordu. 9. Aadaki cmlelerin hangisinde isim-fiil yklem gre-
vi stlenmitir?
III. Zehir zkkm bir rzgr esiyordu Iraktan.
IV. Korku kol geziyordu sokaklarda. A) Olaylara bakn bir trl deitiremiyor.
V. Dmedi bir lahza adn dilimden. B) Onun anlad tek dil azarlanmaktr.
Yukardaki dizelerden hangisinin yklemi ek-eylem al- C) Haftada be gnmz dolamaya ayrdk.
m isim soylu szcktr? D) Dostlaryla sohbet etmeyi ok sever.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Cemil, aramzda yaa en gen oland.

EK FL - FLMS (EYLEMS) Konu Testi - 1
10. Gerilmi bir keman teli gibiydik 14. Aadaki cmlelerin hangisinin yklemi ek eylem al-
Ankara Kalesinde bir eski alar saat mamtr?
Bilmem ka vuruyordu A) Son okuduum roman olduka etkileyiciydi.

Islanm bir ceylan yavrusu gibi B) Beni her grdnde ilgin sorular sorar.
Tiril tiril titriyordum C) Dn akam saatlerce sizi beklemitik.
Yukardaki dizelerde ka eylemsi vardr? D) Btn abas ocuklarn okutabilmek iinmi.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) Bu sandmdan ok daha zormu.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde ek-eylem kullanlma-

11. Bir geceydi hakikat yalanlara ba edi.
mtr?
I II
Kundaksz uzatldn ineli beie A) imdi kalbim rahat bam serindir.
III IV B) Kalbim ki en son snacak yerimdir.
Ve bylece Azrail strab mhlad kck benliine. C) Artyormu kime benim kederim.
V D) Tekrar gelecein gn bekliyoruz imdiden.
Yukardaki dizilite numaralandrlm szcklerden E) Ben ki her eye dudak bken bir derbederim.
hangisi ek eylem almtr?

16. Aadaki ataszlerinden hangisinde eylemsi yoktur?
A) Kratn yannda duran ya huyundan ya suyundan

B) Bal bal demekle az tatlanmaz.
12. I. Bir bir snerdi yldzlar.
C) Yalancnn evi yanm, kimse inanmam.
II. Brakrd usulca beni beiime.
D) zm zme baka baka kararr.
III. Derken afaklar peyda olurdu.
E) ok veren maldan, az veren candan
IV. Denize doru birka adm atardm.
V. Neden sonra ben tekrar sulardaym.
Numaralandrlm dizelerin hangisinde ek eylem farkl 17. Aadakilerden hangisinde isim-fiil kullanlmtr?
grevde kullanlmtr?
A) Topraa cemre dmeden scaklar gelmez.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Kylerde akam olunca ekilir el ayak ortadan.
C) Nerede tasa duymadan yaadm o gnler?
D) ocuk yreimi yakan trkler dinledim.
13. Kendinden baka kimseyi beenmez, ok bencildir. E) Bu gidi pek hayra almet deildi.
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi do-

ru deildir?
18. I. Bir gvercin uar aka kanatl
A) Birinci yklem geni zamann olumsuzuyla ekimlen- II. Bir bayrak dalgalanr Ar Dann banda.
mitir.
III. Ve duyulur sonra bir bozkurt sesi.
B) kinci yklem ek eylemin geni zamanyla ekimlen-
IV. Varl bizdedir bayran ama
mitir.
V. Kafkas Dalarna der glgesi.
C) Her iki yklem de tekil 3. kiiye gre ekimlenmitir.
Yukardaki dizelerin hangisinde ek-eylem kullanlmtr?
D) kinci yklem tremi zamirle oluturulmutur.
E) Her iki yklem de ek eylem almtr. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V
18. D 17. E 16. C 15. D 14. B 13. E 12. E 11. A 10. C 9. B 8. D 7. E 6. C 5. A 4. B 3. D 2. B 1. A Cevaplar

EK FL - FLMS Konu Testi - 2
1. Aadaki cmlelerden hangisinde ek eylem tekiler- 6. Aadakilerden hangisinde fiilimsi yoktur?

den farkl grevde kullanlmtr?
A) Yaama arzusunu insana iindeki ocuk verir.
A) O sabah deniz, durgun, gkyz akt. B) Kendimi dar atp u scack gnei kucaklamak isti-
B) Onun byle olmas houma gidiyordu. yorum.
C) O gn byk snavn sonular aklanacakt. C) atlam kerpi duvarlar, bel vermi damlar vard.
D) Bu arsaya byk bir i merkezi yaplacakm. D) Okumu yazmndan ekiyor imdi bu memleket.
E) Kandil gecelerinde rehberindeki herkese mesaj atyordu. E) Karya yeni tanan komunun evine hrsz girmi.
7. Aadaki cmlelerin hangisinde bir ii karlkl yap-

2. Siz de Kastamonu delilerini ma anlam vardr?
Grebilseydiniz ok severdiniz A) Durakta yals, genci, bir sr insan bekleiyor.

Bir sre pelerine taklr giderdiniz B) Ellerimi rpnca balkondaki kular kat.
Ve: Bunlar ne gzel delidir! derdiniz C) Akbabalar zebra leinin bana t.
Bu dizelerde ek eylem alm ka tane szck vardr? D) ki arkada, uzun yllar sonra bulutu.
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 E) Talihsizlik kader gibi zerime yapt.
3. Aadakilerden hangisinin yklemi ek eylem alma- 8. Aadaki cmlelerin hangisinde fiilimsi grubu yoktur?
mtr? A) Hayatnda hi uaa binmemi biri olarak heyecanly-
dm.
A) Bouna deildi elbet kalbimizin arp.
B) Salih Aa, kyn en zengin adamlarndan biridir.
B) Ne gzeldir seni sevmek byle uzaktan.
C) Salksz koullarda yaayan bu insanlar hemen has-
C) Demli aylar gibiydi uzakta Emirgan.
talanyordu.
D) Bir sabah vapurla alp getirdi beni.
D) Seninle tartmak istemediimi umarm anlamsndr.
E) Annem, kkken bize tandr ekmei yapard.
E) Topladmz paralarla Afrikada bir su kuyusu atra-
caz.
4. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi birleik za- 9. Demeden yakn, rak

manl bir birleik fiildir? Bulutlarla savrulup rmaklarla akarak
A) Bana gelenleri bir trl anlatmyordu. Sana Anne diyen dilleri kskanarak
B) Onunla kavga ettiim iin yanna gidemiyordum. Kapna geldiimin farknda msn?
C) Kular her sabah bu gle su imeye geliyorlarm. Bu dizelerde ka tane zarf-fiil vardr?
D) nsan, kendi kuyusunu kendisi kazarm. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
E) Eskiden bizim mahallede Ermeniler de oturuyordu.
5. Aadaki cmlelerin hangisinde sfat-fiil vardr? 10. Aadaki cmlelerin hangisinde ek fiil kullanlmtr?
A) Balkondan baknca aada bir kalabalk grd. A) Yllarn tecrbesiydi yzlerinden yansyan.
B) Akacak kan damarda durmaz, demiler. B) O gnden sonra hibir pencereye bakamadm.
C) Bir insann gvenini kazanmak en zor itir. C) Gzlerim sesin geldii yne evriliyor.
D) Hi vakit kaybetmeden seni aramaya balad. D) Aradmn ne olduunu tam bilmiyorum.
E) Bu baarda dierleri kadar benim de paym var. E) Beklenen gn yava yava gelmekte.

EK FL - FLMS Konu Testi - 2
11. Delirecek miyim neyim 15. Aadaki cmlelerin hangisinde ek eylem tekilerden
Kirpiklerimden msra dklyor farkl bir grevde kullanlmtr?
Kenya'da simsiyah yalnzm A) En sevdii yemek yourtlu mantyd.

Yoksul bir ilepte gemiciyim B) Dn sylenenlere raz olmalyd.
Malezya'da yk bekliyorum C) Kardeimle bir daha konuacakt.
nmden ekilirsen stanbul grnecek D) Faklteden geen yl mezun olmutu.
Nerede olduumu bileceim E) ocuk annesine srekli sorular soruyordu.
Bu dizelerde ka ek-fiil kullanlmtr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
16. Aadaki cmlelerin hangisinde bir edat, ek-eylem
alarak yklem olmutur?
A) n srada oturan renci kimdi?

12. (I) Uzakta dalarn yamalar ate gibiydi. (II) Tepelerden
B) Bu tip sorular dierlerinden daha kolayd.
aa bek bek koyun srleri iniyordu. (III) Koyunlarn
boyunlarndaki ngraklardan gelen sesler kye kadar ge- C) Onun anlattklar ok farklyd.
liyordu. (IV) Burada herkes sanki ok uzun bir zamandan D) Bu konuda anlatacaklarmz bu kadard.
beri bilinen bir oyunu oynuyor. (V) Bizim gibi dardan ge- E) Onda tek eksik olan grgyd.
lenlere de bu oyunu hayretler iinde seyretmek dyordu.
Numaralanm cmlelerin hangisinde ek-fiil kullanl-
mamtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 17. Aadaki dizelerden hangisinde iki farkl fiilimsi kul-
lanlmtr?
A) Ebedi an dnn bekler

Yalan yeminlerin tan iekler
13. Ek-eylem geni zaman nc kii ekiminin kullanlmas B) Eski yurdun hzn iinde bakan dalar
dnlen yerlerde ek-eylem kullanlmayabilir. Ancak bu, Sevindiler Trk askeri geiyor diye
sz konusu cmlede ek-eylem kullanlmad anlamna C) Yolunu beklerken daha dn gece
gelmez, kullanlm saylr.
Kayorum bugn senden gizlice
Aadaki cmlelerin hangisiyle bu aklama rnekle- D) Kalbimi ac bir phe bryor
nebilir?
Saatler geiyor, gelmedin hala
A) Karnm iki gndr at. E) Gzlerim yolda beklerim seni
B) Elmalarn en iyisi Amasya elmasdr. Koyu karanlklar zyor beni
C) Onu benden, beni ondan ayran denizdi.
D) En sevdiim aydr temmuz.
E) Onlarn evi bizim buraya ok uzak.
18. Aadakilerden hangisinde, yan cmlecik zarf tmle-
ci grevinde kullanlmamtr?
A) Bir sanat olaylar ele alrken kiilerden bamsz ha-

reket edemez.
14. Aadaki cmlelerin hangisinde ek-eylem tekilerden B) Sayfalar arasndaki yolculuum ilerledike merakm
farkl trde bir szce eklenmitir? da artyor.
A) Salonda misafirlerle konuuyordu. C) Kiisel olaylardan yola karak bir dnemin sorunlarn
B) Salarn kzla boyatacakm. anlatamayz.
C) Onu tandm tanyal yalnzd. D) Her blmn deerlendirmesi kendine zg yntem-

lerle yaplr.
D) Bu konuyu nceden dnmeliydi.
E) Bir roman okuyup bitirince birok sorunun zmn
E) Olanlar ona anlatmayacaktn.
bulmal insan.
18. D 17. B 16. D 15. A 14. C 13. E 12. D 11. D 10. A 9. D 8. B 7. D 6. A 5. B 4. B 3. D 2. C 1. A Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
29
1. Dnya insanlar iin bir cennettir fakat insanlar onu cehen- 4. Haziran frtnalar dinmi, bardaktan boalrcasna yaan
neme evirebilir. yamur herkese iini braktrmtr. Hibir ey yaplamyor-
Bu cmleden aadakilerden hangisi karlamaz? du. Su ve amur yznden halk kapanmt evine, i yerine.
obanlar srlerini kye zar zor ulatrabilmiti. Btn yol-
A) nsanlarn bar ve sevgi iin alt lar kk dereciklerle kaplanm, her yer suya kanmt.
B) Dnyann gittike yaanmaz bir hal ald Bu paragrafn anlatmyla ilgili olarak aadakilerden
C) Dnyay deitirenin insanlar olduu hangisi sylenemez?
D) nsanlarn dnyay yok etmeye alt A) Devrik cmlelere yer verilmitir.
E) nsanlarn dnyann deerini yeterince anlamad B) kilemeye yer verilmitir.
C) ykleyici anlatm ar basmaktadr.
D) Nesnel bir anlatm tercih edilmitir.
E) Benzetmeye yer verilmitir.
2. lmden de korkmam yallktan da

Sleyman gibi yz yl yaayaym da istemem 5. alkanda zgven, tembelde ise bahanelerin esiri olma
Ey gnlmn sultan sz konusudur.
Gzel gnler de hayal etmiyorum Bu cmlede aadakilerden hangisi yoktur?
Seninle olaym, leyim A) Adlam sfatlar

Yeter. B) Belirtili isim tamlamas
Bu iirde aadakilerden hangisi yoktur? C) Fiilimsi
A) Sfat tamlamas D) Niteleme sfat
B) Unvan grubu E) Birleik szck
C) nlem grubu
D) Fiil grubu
E) sim tamlamas
6. (I) nsan dier canllardan ayran en nemli zellik, akln
kullanabilme becerisidir. (II) Akln kullanabilen insan her
zaman sorularn peinde kouyor. (III) Gemiten beri so-
rulara farkl cevaplar veriyor. (IV) Sorgulama insann doa-
snda vardr. (V) Doasndaki bu zellik insan dier canl-
lardan ayryor.
3. Aadaki cmlelerin hangisinde dierlerinden farkl Bu parada numaralanm cmlelerle ilgili olarak aa-
bir sz bei kullanlmtr? da verilenlerden hangisi yanltr?
A) Tartma, sakin bir havada balad. A) I. cmlenin yklemi ekimli bir fiildir.
B) Radyonun sesini biraz ksar msn? B) II. cmlede, yklem etken ve geisiz bir fiildir.
C) Baz arkadalar konuyu biliyor. C) III. cmlede, beri szc edattr.
D) Yemyeil krlarda birlikte dolatlar. D) IV. cmlede, belirtili ad tamlamas vardr.
E) ndeki bo koltua oturdu. E) V. cmlede, sfat yapan ki vardr.

Tarama
7. Aadaki cmlelerin hangisinde znel bir anlatm sz 10. Hepsi gzeldi; kar, tipi, frtna
konusu deildir? Gnlerin geii ard ardna
A) O gzelim ehir her geen gn biraz daha bozuluyordu. Hasretim bir kanat akrtsna
B) Dnyann en gzel, en lezzetli inciri Trkiyede yetiir. Mavi gkte kular yine uar m
C) iirlerinde romanlarna gre daha duyarl bir bak Yukardaki drtlkte aadakilerden hangisi yoktur?
gryoruz.
A) Birleik ekimli fiil
D) Son yllarda lkemizdeki niversite saysnda bir artma
B) Belirtisiz isim tamlamas
oldu.
C) Sfat tamlamas
E) nsann belirli bir yatan sonra iire balamas mm-
kn deildir. D) Belirtili isim tamlamas
E) Ek eylem alm birden fazla szck
11. Bu dillerin en belirgin zellii kelimelerin ek almamas

ve ekime girmemesidir. Yani kelimeler, kullanmda ayn
8. I. Kltr insann fazlallarn yontan bir keskidir. biimlerini korur. Kelimelerin hangi anlamda kullanld
II. Elinden bir tutan olsayd okuyup adam olacakt. ise, ba ksmlarna getirilen ara kelimelerle belirlenir.
III. Okullar tatile girdii iin sabah trafii de rahatlad. Bu grupta yer alan dillerde vurgu ve tonlama da olduka
nemlidir. Kelimelerin kavram ve anlam farkllklar, yazda
IV. Broda biraz daha kalp almay dnyorum.
da belli edilen ok zengin bir vurgu ve tonlama sistemiyle
karlanr. Birok kavramn ifadesi de kelime birleikleriyle
rnek yoktur?
yaplr. Bu dillerin en tipik rnei incedir. Bunun yan sra
A) Koul cmlesi Endonezya dilleri, Tibete, Vietnam dili, Himalaya ve Afrika
dillerinden bazlar da bu gruba girer.
B) Karlatrma cmlesi
Bu parada sz edilen dil grubu aadakilerden
C) Tasarlama cmlesi
hangisidir?
D) Neden-sonu cmlesi
E) Tanm cmlesi A) Eklemeli diller B) ekimli diller
C) Hami Sami dilleri D) Bantu dilleri
E) Tek heceli diller
12. Puslu havay sever kurt

Kaplamakta gkyzn
9. Sanat Vildan Dilek Erduran, eserlerinde gerekleri anlat-
mak yerine; grmek istediklerini, umutlarn yani ---- anlat- Kurundan ar bir bulut
yor. Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?
Bu cmlede bo braklan yere aadakilerden hangi- A) Topluluk ismi
si getirilmelidir?
B) Cins isim
A) hayallerini B) anlarn C) Belirtme sfat
C) toplumsal sorunlar D) amalarn D) Hl eki alm isim
E) sanatn geleceini E) Niteleme sfat

Tarama
13. Sana seni anlatsam anlatrm kendimi 16. Aadaki cmlelerin hangisinin ykleminde yardmc
Sende seni ararken aryorum kendimi eylem kullanlmamtr?
Bu dizelerde aada verilenlerden hangisi yoktur? A) Birden, odann gllerle dolu olduunu fark etti.
A) nl daralmas B) Bu eve ilk tandmda bu odada karar kldm.
B) Dnllk zamiri C) Rzgrn tad souun ilerine szdn hissedi-

yorlard.
C) Niteleme sfat
D) Baklarndan, ok heyecanl olduu belli oluyordu.
D) ekimli eylem
E) Buradaki kyllerle diyalog kurmak kolay olmamt.
E) Tremi szckler
14. Aadakilerden hangisi bir ana dil ailesi deildir? 17. Bence bir iir, sylenmek istenen eyi en ksa ve en duru
ekilde ifade edebiliyorsa, kitaplar dolusu szcn anlat-
A) Hami-Sami Dilleri
tn bir msrada anlatabiliyorsa ve bunu da herkes anla-
B) Latin-Roman Dilleri yabiliyorsa ite o, iyi iirdir.
C) Bantu Dilleri Bu parada aadakilerden hangisi yoktur?
D) in-Tibet Dilleri
A) Niteleme sfat
E) Hint -Avrupa Dilleri
B) Edat
C) Bulunma durum eki alm isim
D) Zamir
E) Yeterlik fiili
18. I. Beklemeyi bilenin, her ey ayana gelir.

II. Beklemekten vazgetiimiz an, baarmak iin umudu-
15. I. Her birinin salar alnnda. muz var demektir.
II. Islakt yanaklar yangnda.
III. Beklenen, allarak elde edilenden daha iyi deildir.
III. Biri, ban bir taa dayad.
IV. Bekleyebilen iin her ey iyi sonu verir.
IV. Orada bir daha uyanmad.
V. Beklemek aslnda pes etmilikten baka bir ey deildir.
V. Bende gidemedim bir daha oraya.
Yukardaki cmlelerin hangisi anlamca birbirine en
Numaralanm dizelerin hangisinde bir yazm yanl var- yakndr?
dr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) I. ve V. E) II. ve V.

Tarama
19. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr? 22. ocukluk dnemi byk bir aacn ekirdeine benzetilir;
ona ne kadar iyi bakarsanz o kadar geliir.
A) Maazadan birka para eya alp ktk.
Bu cmlede aada verilenlerden hangisi yoktur?
B) rencilerin herbirini ayr ayr izliyordum.
C) Bu kamyonda birok vahi hayvan yayormu. A) Tremi szckler
D) Bu konuda birtakm endielerimiz var. B) nsz yumuamas
E) Programn sonuna doru herkes sklmt. C) Dnllk zamiri

D) Niteleme sfat
E) Durum zarf
20. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl vardr? 23. Aadaki cmlelerin hangisinde bir tanm yaplmtr?
A) Babam niversitede okurken ok aktif bir renciymi. A) Bencil insan, can skntsndan kurtulamaz.
B) lmn 5 inci ylnda sanat anld. B) Bencillik, dostluun zehridir.
C) Van Kalesi, Urartular zamannda yaplmtr. C) Bencil insan, meyvesiz bir aa gibi kurur gider.
D) A. Hamdi Tanpnarn Huzur u en sevdiim romandr. D) Bencil insan her yerde yalnz kalr.
E) Komumuzun olu Ahmet Komser olmak iin snava E) Bencillik, toplumsallamann nndeki en byk en-
girdi. geldir.
24. Glgesinde mevsimler boyu oturduumuz

Hep el ele vererek hayaller kurduumuz
Kimi zgn, kimi gn neeyle dolduumuz
O aacn altn imdi anyor musun?
21. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl O gzel gnler iin bilmem yanyor musun?
yaplmtr? Bu dizelerde aadakilerden hangisi yoktur?
A) Adanallar karpuz festivaline ilgi gsterdiler. A) Edat

B) Her yl, ubat aynda iddetli souklar yaanr. B) Belirtisiz isim tamlamas
C) Dokuma fabrikasna iki yz elli kii alnacakm. C) Belgisiz sfat
D) Tuz Glnn sular her geen gn azalyormu. D) Zarf fiil
E) Belki biz de bir gn oralara gideriz. E) aret zamiri

Tarama
25. Aadaki cmlelerin hangisinde eylemin gerekle- 28. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayan sfatla nite-
mesi bir koula balanmtr? lenmi bir isim tamlamas vardr?
A) Uzun bir tatil yaparsam ancak rahatlayabilirim. A) Bir ku gibi rpnan kalbimin kafesine
B) Her sylediini yapmak zorunda deilim. Bir avu yem braksan lr msn, a glm
C) Bu artlar altda daha fazla burada kalamaz. B) Henz bir tokat gibi inmedi yzne ak
D) Hi enmeden btn paketleri ap iine att. Kalbine ivilerle gmlmedi ayrlk
E) O da ok doru konumuyor, bunu sen de anlayacaksn. C) Karalar balamadn beni anlayamazsn
O kalp sende olduka glm, alayamazsn
D) Sen hasta bir emeden doldurmusun tasn
Gittii her iklime sevdan gtrrken
E) Sen hala anlamadn sevginin en hasn
Sen hala zemedin rman dnyasn
29. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayanyla tamlanan

26. ya ---- ya balac aadaki cmlelerin hangisinde yer deitirmi bir isim tamlamas kullanlmtr?
isim tamlamalarn birbirine balamtr?
A) Dklen tylerine tutunmadn kularn
A) Ya mavi gmleini ya da turuncuyu giymelisin. Karanlk kelerde ac ac glmedin
B) Ya bildiklerini anlat ya da hi konuma. B) Gzlerinin renginden almsa ahengini
C) Ya cep saatini ya kol saatini alabilirsin. Ruhum nasl unutur gzlerinin rengini
D) Ya bu ii yaparsn ya da aylak aylak gezersin. C) Uzaktan bakyorun ona hep yeil yeil
E) Buraya ayda bir ya gelir ya gelmez. Bu vehimli muamma parlyor l l
D) Yanyor namelerin bedev kanatlar
ahland obamzn doludizgin atlar
E) Akmasn yzmze ktrmler pnar
Devirdik, o devrilmez zannedilen nar
27. (I) Hafta sonu snav yaplaca iin ders yoktur. (II) Bu fr-
sat deerlendirip piknik yapmak iin Kurtboaz Barajna
gitmeyi planladk. (III) Gln kenarna nasl gideceimizi
bilmediimiz iin obanlardan yardm istedik. (IV) oban-
lar gle giden btn yollar ok iyi biliyorlard. (V) Gln
kenarna indiimizde pek ok balknn oltalarn gle b- 30. Aadaki cmlelerde geen alt izili szcklerden
raktn grdk. hangisinin yazm yanltr?
Bu parada numaralanm cmlelerle ilgili olarak A) Senin bu kadar ba belas bir ocuk olduunu tahmin
aada verilenlerden hangisi yanltr? edemezdim.
A) I. cmlede sfat fiiil vardr. B) Marmarada yakalanan kpekbalna ilgi byk oldu.
B) II. cmlede yklem etken ve geilidir. C) Ankaradaki evre yolunda yaplan tadilat sona ermi.
C) III. cmledeki iin szc edattr. D) Ayakaltnda dolamaktan vazgeip bir yere otur.
D) IV. cmlede belgisiz sfat kullanlmtr. E) Hakkmda kan birtakm dedikodularla ilgili aklama
E) V. cmlede kii zamiri kullanlmtr. yapacam.

Tarama
31. Aadaki cmlelerin hangisinde gzel szc isim 35. I. Beni hi tanmyormu gibi davranyor.
olarak kullanlmtr? II. Buraya kadar gelmenize gerek yoktu.
A) iiri yle gzel okudu ki herkes duyguland. III. e gitmek zere evden ayrldm.
B) Gzel bir elbise almak iin krk dkkn dolat. IV. Sorularn zerim ancak benim de isteklerim var.
C) Kitabn kapandaki resmi yle gzel boyam ki? V. Bu snav dnkne gre daha kolaym.
D) Defterini gzel iirlerle doldurmaya kararlyd. Yukardaki numaralanm cmlelerin hangisinde edat
E) Saksdaki her iek birbirinden gzeldi. yoktur?
32. Aadaki cmlelerde bulunan alt izili szcklerden

hangisi soyut isimdir?
A) Ses karmayn, dedeniz uyuyor.

B) Bu maaraya girmek yrek ister.
C) Gln kenarnda fotoraf ekti.
36. Aadaki dizelerin hangisinde tamlayanyla tamlanan
D) Televizyonda gzel bir film var.
yer deitirmi bir isim tamlamas vardr?
E) Sofrada sadece etler yendi.
A) lm paylatran bir ryada glerken
Biliyorum, senin de gzlerin sulusepken
B) Hercai resimlere meftn olurken asr
Bir garip uyku gibi sarsyor kubbeyi sr
C) Baygn kalabalklar iinde tek bana
Giriyorsun hznle bu meydan savana
33. imde iliyor derin bir yara
D) Kuan artk sabrl gnlerin klcn
Akn ldrmeyen zehriyim ben
Pervsz imeklerin evine gm acn
Bakmayn evremi kuatanlara
E) Maara duvarnda grnr yz ruhun
Hznn, yalnzln airiyim ben
Kafesini kracak kuun mavidir gz
Bu dizelerde nl dmesine uram ka szck kul-
lanlmtr?
A)1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
37. Hangi kuvvet ayrr seni benden bilemem

Zincirle balanmz senden ayrlamam ki
34. Aadaki cmlelerin hangisinde bala nesneleri
balamtr? imde kanmdasn terk edip gidemem ki
Sen benden bir parasn, senden ayrlamam ki
A) Hayatn ne cazibesinde gzm var ne de ilelerinde.
Bu dizelerle ilgili olarak aadakilerden hangisi
B) Yllar sonra hem ailemi hem de memleketimi grebile-
sylenemez?
cektim.
C) Araba birazdan kalkacak ve sevenleri birbirinden A) Birleik yapl fiil vardr.
ayracak. B) Soru sfat kullanlmtr.
D) Sigarasna ve akmana sonsuza dek veda etti. C) Birleik zamanl fiil vardr.
E) Dalgalarla kylarn dostluu btn sahil boyunca D) Edat kullanlmtr.
devam eder. E) Bala kullanlmtr.

Tarama
38. Aadaki cmlelerin hangisinde fiilimsi yoktur? 42. Aadaki cmlelerden hangisinde tekilerden farkl
bir ad tamlamas vardr?
A) Dersleri gn gnne yapmann faydas oktur.
B) O gzel gnler bir daha geri gelse. A) Baarsz oldum diye zlme, baarnn srrn zmeye
al.
C) Ben bu konuyu hemen renmek istiyorum.
B) Baarszlk almayanlarn etrafnda olur.
D) Sinemaya gitmeyi kararlatrdk.
C) Eer herhangi bir baarszlk sonrasnda herkes ii
E) Alaklar, hayatn karanlndan beslenmek ister.
braksayd alan kalmazd.
D) Milletlerin byk adamlar hayatlarn hep baarlarla
sslemitir.
E) Baarl insanlarn hedefleri, basit insanlarn hevesleri
vardr.
39. Aadaki cmlelerin hangisinde ki bala greviyle
kullanlmtr?
A) Karki otelin at katnda yangn km.

B) Benim giysim seninkinden gzel.
C) yle ok kotu ki sonunda baard.
D) Bugnk tatllar pek de ho deildi.
E) stteki komunun huysuzluu canma tak etti.
43. Aadaki cmlelerin hangisinde eylemsi yoktur?

A) Futbol oynamay oktan braktm.
40. Aadaki cmlelerin hangisinde soru anlam bir sfat- B) Arkadalarna aka yapmadan duramazd.
la salanmamtr? C) Kendini bu kadar zmene gerek yok.
A) Nasl bir dnya hayal ediyorsunuz? D) Neden byle zor bir ie kalktn?
B) Bu noktaya gelmek iin ka yl beklediniz? E) Glnce yananda bir gamze beliriyor.
C) Hangi gre katlacam ardm.

D) Ne kadar ekmek alacaksn?
E) Yarmada kanc olmu?
41. Maazann birinde bir ocuk grdm

Esmer miydi, kumral myd tam hatrlamam
44. Aadaki cmlelerden hangisinde alt izili szn
Ama yalnzd anlarm
yazm yanltr?
Baklar donuktu
A) Artk herhangi bir konu hakknda ikyet istemiyorum.
Bu dizelerle ilgili aadaki yarglardan hangisi yanltr?
B) Eyalarn, dolaba geliigzel yerletirip gitti.
A) Birleik zamanl fiil yoktur.
C) rencilerinin almalarn bire bir takip ediyordu.
B) Drt dizede de ek fiil alm szck vardr.
D) nsanlarn bu derece vurdumduymaz olmalar onu
C) Btn fiiller birinci tekil ahs eki almtr. zyordu.
D) Basit ekimli fiiler vardr. E) Bundan sonra senden hi birey almayacam.
E) kinci dizede geni zaman kipiyle ekimlenmi fiil vardr.

Tarama
45. Aadaki cmlelerden hangisinde bir yazm yanl 48. Aadaki cmlelerin hangisinde dierlerinden farkl
vardr? bir isim tamlamas kullanlmtr?
A) Kimseyi tanmad bu okulda kendini yapayalnz his- A) Uzun zamandr sakal tra olmad belliydi.
sediyordu. B) Ben annemin gzlerine anlamszca bakyordum.
B) Cebindeki tm parasn okula giden oluna verdi. C) Bir kamyonun zerinde sebze satyordu.
C) Buzdolabndan bir tutam maydanoz kard. D) Gzlerinin evresi siyah boya ile izilmi gibiydi.
D) Duvara arpan arabann tamponu param para olmutu. E) Filmin sonunda iki sevgili kavuamaynca zldm.
E) Masadaki kolonyadan biraz alp yzne srd
46. I. Esince baharn lk meltemi

II. Bir baka rzgr eser bahelerde
III. Dinle lgnca ten blblleri 49. Aadaki cmlelerin hangisinde zarf kullanlmamtr?
IV. Sorma niin dtn bu derde A) ocuklar babalarnn gl olmasndan gurur duyarlar.
V. Ak syletir en yank trkleri B) Etraflarnda onlar mutlu edecek ok fazla bir ey yoktur.
Numaralanm dizelerin hangisinde arasna szck ya C) Ben hep gecelerden beklerdim uursuz haberleri.
da szckler girmi bir ad tamlamas vardr? D) Bir mahalle bakkal grnyordu yolun ilerisinde.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. E) Arka kapdan usulca szlp dar svtm.
47. I. Bahedeki kurumu aalar kestiler.

II. Bu ay hararetimi baya kesti dorusu.
III. Beni dinlemiyor, srekli szm kesiyorsun.
50. Aadaki cmlelerin hangisinde bala kullanlmtr?
IV. Maalarmzn bir blm emeklilik fonuna kesiliyor.
V. Filmdeki bir sahne denetimden gememi, oray kes- A) Mahmut Bey acizliinin strab ile kavruluyordu.
miler. B) Yar baygn gzlerle bandaki doktoru dinliyordu.
Yukardaki numaralanm cmlelerde kesmek szc- C) Masann altnda parlak tylerle kapl iri bir kedi uzanmt.
ka deiik anlamda kullanlmtr? D) Saygl bir tavrla krsye doru yrmeye balad.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) Seda ister gelsin ister gelmesin, biz sinemaya gideceiz.
26. C 27. E 28. A 29. A 30. B 31. E 32. B 33. D 34. B 35. D 36. E 37. C 38. B 39. C 40. E 41. B 42. C 43. D 44. E 45. D 46. A 47. E 48. A 49. D 50. E
Cevaplar
9. A 10. A 11. E 12. A 13. C 14. B 15. E 16. E 17. B 18. E 19. B 20. E 21. A 22. C 23. B 24. E 25. A 8. B 7. D 6. A 5. D 4. D 3. B 2. B 1. A

YGS // TRKE FY NO
CMLENN GELER
30
hhCMLENN GELER hh ekimli fiiller (basit, tremi, birleik), ek fiille ekimlenmi
isim ya da isim soylular yklem olabilir.
hh Cmle geleri, temel unsurlar (yklem, zne) ve yardmc un-
surlardan (nesne, dolayl tmle, zarf tmleci, edat tmleci)
oluur. hh Tek szck ya da bir sz bei olabilir.
Kontrol kaybeden ara bariyerlere arpt. (basit fiil)

hh Cmlede anlam, ge saysnn artrlmasyla belirginletirilir. Bir maliyeci, yeni vergi sistemleri stne bizi aydnlatt. (t-
remi fiil)
Bazlar da yneticilik dnemindeki anlarna yer veriyordu.

A. ASIL GELER (birleik fiil)
1. Yklem stanbul toprann her kesinde Trk ruhunun bir safhas

vardr. (isim)
hh Yarg bildiren (olay ya da durumu haber veren) gedir.
Kalbimin tek sahibi sensin. (zamir)
Gnn bu saatinde cadde ok kalabalkt. (sfat)

hh Cmlenin temel gesidir.
Snav yarnm. (zarf)
Yaptm en byk hata ona gvenmekti. (isim-fiil)

hh Bulunmas gereken ilk gedir.
Bahede oynayan ocuklar en akrakt. (ikileme bei)
Osmanl mimarisinin en nemli eseri Sleymaniye Cami-

hh Dier geler, ykleme belirli sorular sorularak bulunur. sidir. (isim tamlamas bei)
Hakan Hoca, sakin tavrl bir insand. (sfat tamlamas bei)
hh Bir szck ya da bek, yklemi etkiliyorsa gedir. Madalya alanlardan biri de Arif avutu. (unvan bei)
Bir akam, bahemizde bulduumuz bu minik kpei / hepimiz Dn akam itibaryla saylar yz elliydi. (say bei)
/ sevmitik.
Her ey braktm gibiydi. (edat bei)
Bir akam bulduk
Mahallede herkes onu sever ve sayard. (balama bei)
Bahemizde bulduk
Bu minik kpei bulduk denebilecei iin, Bir akam, bahe-

mizde bulduumuz bu minik kpek bir bek oluturmu, sev- hh Eksiltili (kesik) cmlelerde yklem bulunmaz.
mitik yklemini etkileyerek bir btn halinde ge olmutur.
hh Anlamn, ykleme gerek brakmayacak kadar ak olmas ya

hh Kurall cmlelerde sonda, devrik cmlelerde bata ya da orda dncenin daha etkili iletilmek istenmesi sz konusudur.
tada bulunur.

CMLENN GELER
hh Soru cmlelerinde yant bildiren blm, soru cmlesine ba-

rnek3:
landndan tamamlanmayabilir.
Darda bir bayram havas (var) Aadaki cmlelerden hangisi sadece yklemden
olumutur?
Bu gmlei nereden aldn? / - Kzlaydaki bir maazadan.
(aldm) A) Akl edilemez bir neri getirdi.
B) Hayatta grdm en iyi insand.
C) Seninle uramak gerekten zormu.
D) inden klmaz bir hal ald sorunumuz.
E) Durumunu, ykye benzer biimde dile getiriyor.
rnek1: B seeneinin tamam sfat tamlamasndan oluan tek gedir.
Karlnda sevgi uyandrmadan seviyorsanz, sevginiz
sizi sevilen biri yapmyorsa bu gsz bir sevgidir.
Bu cmlenin yklemi aadakilerden hangisidir?
A) bir sevgidir
B) seviyorsanz
C) bu gsz bir sevgidir
2. zne
D) sevgidir
E) gsz bir sevgidir hh Yargy stlenen gedir.
Tamlamalar bir ge kabul edilir. Bu cmlede kullanlan gsz bir sevgi ifa-
desi tamlama olduundan blnemez, tamlamann tamam yklem grevin-
dedir.
hh Kimi zaman eylemi yapar, kimi zaman eyleme ya da duruma
konu olur.
ocuklara onar onar saymay rettim.
(Ben eylemi yapan)
rnek2: Geici olarak sat blmne alndm.
Aadaki cmlelerin hangisinde yklemin belirlenme- (Ben eyleme konu olan)

sinde bir yanllk yaplmtr? Son gnlerde biraz younum.
A) Gider oldum yarenlerim toplansn. (Ben duruma konu olan)

B) ok olsun ekmei a dnyann.
C) Bundan byle defterimiz drlsn.
D) Srmelensin ka gz dnyann.
hh Kim, ne, neresi sorularndan birine yant verir.
E) Hi bakmasn o vefasz yollara.
Grevliler sahneye kmak isteyenleri engelledi. (kim)
E seeneinde yklemle birlikte kullanlan hi szc zarftr. Yklemden
Arabalar dar sokaktan zorlukla geiyor. (ne)
ayr bir ge olarak, zarf tmleci) deerlendirilmelidir.
Dars, adm atlmayacak kadar scakt. (neresi)

CMLENN GELER
hh Daima yaln haldedir; yapm eklerini ve dier ekim eklerini hh Tek szck veya szck bei olabilir.
alabilir.
nsanlar, hz yapmada birbiriyle yaryor.
Gvercinleri onun iin her eyden nemliydi.
Bu nehirde kefal, sazan ve yayn yaar.
(-ler okluk eki, -i iyelik eki)
Hepimiz byk bir heyecanla kararn aklanmasn bekliyo-
rencileri ona kar daima saygldr. ruz. (zamir)
(-ici yapm eki, -ler okluk eki, -i iyelik eki) oluk ocuk gsteriyi izlemek iin meydana dolmutu. (iki-
leme)
hh Gerek zne, eylemi yapandr. Tavrlarnda yer yer ihtiyarlk belirtisi vard. (isim tamlamas)
Girite kk bir adrvan gelenleri selamlyordu. (sfat tam-

lamas)
hh Szde zne, eylemden etkilenendir.
Ahmet Efendi, apartmanda olan biten her eyi bilirdi. (unvan
bei)
hh Ak zne, cmlede bulunandr.
Dondurma ve tatl piyasaya ilk kardmz rnlerdi. (ba-
lama bei)
hh Gizli zne, cmlede bulunmayan ancak yklemdeki kii ekin-
den anlalandr. Toplantda konuma yapmas beni ok artt.(eylemsi
bei)
hh rtl zne, edilgen atl eylemlerde gerekte eylemi yapan

ama cmlede zarf tmleci grevi stlenen szcklerdir. hh Yklemi isim olan cmleler genelde iki geli (zne-yklem)
dir.
Firmamzn en byk amac / mteri memnuniyetidir.

hh Mehul zne (znenin bulunmay), geisiz-edilgen atl
eylemler iin sz konusu olan durumdur. Yurt dna gitmek isteyen vatandalarmz bekleyen en b-
yk sorun / vize problemidir.
Birileri arkadaki araziye gecekondu yapm. (gerek zne)
Srekli yeni gecekondular yaplyor. (szde zne)

rnek4:
Dou Anadoluda k sert geer. (ak zne) Hrszln irkinlii alnan eye gre deimez.
Birden frene bast. (gizli zne) Bu cmledeki belirtili ad tamlamasnn grevi aada-
Fenerbahe mar, sanat Kra tarafndan bestelendi. (r-
A) Belirtili nesne B) Zarf tmleci
tl zne)
C) Dolayl tmle D) zne
Bu yoldan Artvine iki saatte gidilir. (mehul zne)
E) Belirtisiz nesne
Cmlenin yklemi olan deimez szcne deimeyen ne? sorusunu

sorduumuzda hrszln irkinlii cevabn almaktayz. Bu durumda ad
tamlamas zne grevinde kullanlm olmaktadr.

CMLENN GELER
hh Birden fazla olabilir.

rnek5:
Hafta sonlar arkadalarla beraber olmay ve sinemaya
Aadaki cmlelerin hangisinde yklemden nceki gitmeyi severim.
szcklerin tamam ayn geyi oluturmaktadr?
Yabanc bir dili renmeyi ve turistlerle konuabilmeyi
A) Yrek acsn ancak bir dost eli geirir. ok istiyor.
B) yi dostluklar, temiz hesaplarla kurulur.
C) Dostu olmayan insan, en yoksul insandr.
hh Tek szck ya da bir sz bei olabilir.
D) Kiinin yakn, dman olunca uzak saylr.
E) Dostunu zor gnde tanrsn, dmann da. Kendisini fazla beenmiyordu. (zamir)
C seeneinde yklem olan sz beine (en yoksul insandr) sorulacak kim? nsan her zaman doruyu sylemelidir. (adlam sfat)
sorusuna dostu olamayan insan cevab alnacaktr. Bu cmlede zne sfat
O an gz seni beni grmyordu. (ikileme)
bei biiminde yklemden nceki tm szckleri kapsayacak ekilde kulla-
nlmtr. Zamanlarnn ounu birlikte geiriyorlar. (isim tamlamas)
Kk kz, o geceyi ok mutlu geirdi. (sfat tamlamas)
Gzln ve cep telefonunu yanna ald. (balama bei)
Yazd hikyeleri bir yayn evine gndermek istiyordu.
B. YARDIMCI GELER
(eylemsi bei)
1. Nesne (Dz Tmle)

hh Yargdan znenin yapt iten- etkilenen gedir.
rnek6:
hh Yklemi geili fiil olan cmlelerde bulunur.
Aadaki cmlelerin hangisinde "ne ... ne" balac
hh Bil-, yakala-, mutlu et- gibi eylemler, geili olduundan yk-
nesneleri birbirine balamtr?
lem olduklarnda cmlede nesne bulunabilir.
hh Sus-, atl-, yardm et- gibi eylemler, geisiz olduundan A) Ne sen ne o bana bir ey sylediniz.
yklem olduklarnda cmlede nesne bulunmaz. B) Bugnlerde ne yemek yiyor ne ay iiyor.
hh Toprak, temiz, gzel gibi szckler, eylem olmadndan ek C) Ne yaz ne k seviyorum.

eylem alarak yklem olduklarnda cmlede nesne bulunmaz. D) Ne evde suruyor ne okulda.
E) Ne ilkbahar geldi ne yaz geldi.
Nesneyi bulmak iin "neyi, kimi, nereyi, ne" sorularn kullanmak gerekir. C
seeneinde ykleme "neyi" sorusunu sorduumuzda "yaz k" cevaplarn
hh Kimi, neyi, nereyi, ne sorularndan birine yant verir. alabiliyoruz. Ne .. ne balac bu szckleri baladndan cevap C dir.
Gereklerde aramyorum artk seni. (kimi)
Biz bu kadar cefay hak etmedik. (neyi)
Bir gn boyunca Kapalary dolatm. (nereyi)

Yemekten sonra birer maden suyu itik. (ne)
a. Belirtili Nesne
hh Belirli bir varlk, kavram ya da durumu karlar.
Sorusu
retmen
Yklemi isim soylu olup nesne alan cmle var mdr?
Byle cmleler az da olsa vardr.

Buradaki orman, varln u rmaa borludur.

CMLENN GELER
hh Belirtme (ykleme) hal ekini (-i) alr.

rnek8:
Lojmann kapsn st ste iki kez vurdu.
Bir dncenin doruluunu, ancak deneyimin verdii so-
ocuklar gizlilik kavramn zamanla renirler. nu gsterir. cmlesinde alt izili szn ge olarak z-
dei aadakilerden hangisinde vardr?
A) Sayg, ou zaman korkunun farkl bir eklidir.

B) ocukken perde arkasndaki karagz canl sanrdm.
b. Belirtisiz Nesne C) Gndz kandilini hazrlamayan karanla raz demektir.
hh Belirsiz (genel) bir varlk, kavram ya da durumu karlar. D) Herkese hak veren hi haksz kmaz.
E) Tatile gidemeyeceklerini rendiinde ok zld.
hh Yaln haldedir. Alt izili blm, neyi sorusuna cevap vererek cmlede nesne olarak grev
almtr. Ayn durum B seeneinde ocukken perde arkasndaki karagz
ifadesi iin de geerlidir. Bu blm, cmlenin nesnesidir.
Daima yklemin hemen ncesinde yer alr.
Hayrsever bir vatanda mahallede yiyecek datt.

rnek9:
Btn yl dadan kuru odun ekiyormu. Aadaki cmlelerin hangisinde nesne yoktur?
A) Bize gelince hemen antam kartrr.

B) Emanetlerimi yalnzca Vildan'a teslim ederim.
hh Bir cmlede ayn ykleme balanan hem belirtili hem de be-
lirtisiz nesne bulunmaz. C) Bu snavdaki baz sorular pek beenmedim.
D) Komularna her vakit sayg gsteren biriydi.
E) Sonunda gerek sulunun kim olduunu herkes anlad.
hh Kimi nesneler belirtme hal eki almad halde anlamca be- A seeneinde "antam" szc
lirlidir. B seeneinde "emanetlerimi" szc
C seeneinde "bu snavdaki baz sorular" ifadesi
En iyi hediye kitaptr, demiti retmenimiz. E seeneinde "gerek sulunun kim olduunu" ifadesi nesnedir.
D seeneinde nesne kullanlmamtr.
ocuk, dedesinin ruhuna Fatiha okudu.
rnek7:
2. Dolayl Tmle (Yer Tamlaycs)
Aadaki sorulardan hangisi farkl bir geyi buldurma-
ya yneliktir? hh Yargya ynelme, bulunma, ayrlma anlam katan gedir.
A) Nasl B) Ne zaman C) Niin

D) Neyi E) Niye
hh Ynelme (-e), bulunma (-de), ayrlma (-den) hal ekini alr.
A, B, C, E seeneklerindeki sorular zarf tmlecini buldurmaya yneliktir. D see-
neindeki neyi sorusu belirtili nesneyi buldurmaya yneliktir.

CMLENN GELER
hh Kim, ne, nere sorularna -e, -de, -den getirilerek soruldu-

rnek11:
unda yant verir.
Aadakilerden hangisinde isim tamlamas dolayl
Yllar sonra asker arkadandan bir telefon geldi. (kimden)
tmle grevinde kullanlmtr?
Sabahlar ie erken gelmeye balamt. (neye)
skdar Meydannda kumrular yasa durdu. (nerede) A) Gn batarken koca bir ormann iine daldk.
B) Konuklarna mkemmel bir sofra hazrlamt.
C) Bu kyn insanlarnn vahi ve acmasz olduu syle-
hh Ayn ya da farkl ilevde birden fazla olabilir. niyor.
Turistler Uhisara, Eskihisara hayran kalmt. (ayn ilevde) D) Baz kurallar insanlar sorumluluklarn yerine getirme-
ye zorlar.
Malatyadan Ankaraya kays gtreceiz. (farkl ilevde)
E) Odann iindeki glgeler koyulam, eyann izgileri
erimiti.
hh Tek szck ya da bir sz bei olabilir. A seeneinde yklem olan daldk szcne sorulan nereye daldk soru-
suna koca bir ormann iine cevab verilmektedir. Bu cevap tamlayan nite-
Dedem, mala mlke nem vermezdi. (ikileme)
leme ve belirtme sfat (koca bir) alm isim tamlamasdr.
Bir grup dac, Erciyes Danda mahsur kalm. (isim tam-
lamas)
Kitaplarnda her zaman temiz topluma vurgu yapar. (sfat

tamlamas)
Arabann anahtarn skender Efendiye braktm. (unvan

bei)
Kliniimiz hem yallara hem de hastalara hizmet verecek.
(balama bei)
teden beri kk tamir ilerini yapmaktan haz duyar. (ey- 3. Zarf Tmleci
lemsi bei)
hh Yargya durum, zaman, yer-yn, miktar, sebep, art an-
lam katan gedir.
rnek10:
Aadaki cmlelerin hangisinde yer-yn bildiren sz-
ck dierlerinden farkl bir trde kullanlmtr? hh Nasl, ne zaman, nere, ne kadar, niin, ne artla sorularn-
dan birine yant verir.
A) Konumalarnda biraz ileriye gittiini syledim.
B) Yamur bastrnca biz de ieri girdik. Ben, anlamszca annemin gzlerine bakyordum. (durum)
C) zin isteyerek ksa bir sre dar kt. Odama ktmda derin bir nefes aldm. (zaman)
D) Ykseklik korkusu olduu iin aa bakamyordu. Pencereye doru yryp dar bakt. (yer-yn)
E) Arabasn yokuta kaldramaynca geri kard. Sabahlar balkonda kahvalt etmekten ok holanyordu.
(miktar)
Yer-yn bildiren szckler yaln halde ve nereye sorusuna cevap verdiin- Kuraklk nedeniyle Ankarada alt ay su kesintisi olacak. (se-
de zarf, isim ekim eki aldnda isim olur. A seeneinde ileri szc hl
bep)
eki alarak isimlemitir. Bu durumda cmlede yer tamlaycs (dolayl tmle)
olarak kullanlm olmaktadr.

CMLENN GELER
hh Tek szck ya da bir sz bei olabilir.

Uyar
Hava birden bozdu.
Baz kaynaklar edat beinin, yklemi etkilediinde edat
Gkyznde yldzlar belli belirsiz parlyordu. (ikileme bei) tmleci olduu grn savunmaktadr.
Btn kardeler pazar gnleri bir araya gelirdi. (isim tamla- - Bugnk konumas ile herkesin beenisini kazanmt.
mas) - Emin avu sabaha kadar uyuyamamt.

Bu yaz denizin keyfini kardk. (sfat tamlamas) - Orada olmadm iin olay bilemiyorum.
Dedesine byk bir zlem ile sarld. (edat bei)
arky ksk sesle ama dokunakl okuyordu. (balama bei)
Raylarn iinden yrye yrye eve gelirdim. (eylemsi bei)
rnek14:
Aadaki cmlelerin hangisi geleri ve gelerinin dizi-
lii bakmndan dierlerinden farkldr?
rnek12:
A) Vaktinden nce alnan kararlarn sonu yoktur.
Sanatsal bir kurgulamann sonunda gerek, romancnn ha-
B) Felaket iinde karar verebilmek yar kurtulutur.
yal dnyasnda yeniden oluturulur.
C) Kendi kendine yetinenler mutludurlar.
Bu cmlede alt izili blm cmlenin hangi gesidir?
D) Byk dnceler byk insanlarn eserdir.
A) zne B) Nesne C) Dolayl tmle E) Bugn bulduunu bugn yiyen yarn a kalr.
D) Zarf tmleci E) Yklem
A, B, C, D seenekleri zne ve yklemden olumutur. E seenei Bugn bul-
Cmlenin yklemine sorulacak "ne zaman" sorusu, alt izili unsuru karla- duunu bugn yiyen / yarn / a kalr. Biiminde zne zarf tmleci- yklem
maktadr. Bu durumda alt izili blm zarf tmlecidir. den olumutur.
rnek13: rnek15:
Aadaki cmlelerin hangisinde zarf tmleci belirtisiz Dncemizin niteliini ve snrlarn, sahip olduumuz kav-
ad tamlamasdr? ramlar ve onlar gsteren szckler, zenle belirler.
A) Akamn karanlnda sessizce yryorduk. Bu cmlede aadaki gelerden hangisi yoktur?

B) Onu bir mays sabahnda tanmtm. A) Yklem B) zne C) Belirtili Nesne
C) Gzden kayboluncaya dek onu izledik. D) Zarf tmleci E) Dolayl Tmle
D) Ge kalacan anlaynca apar topar kt.
E) Sabahn ilk klaryla yola koyulduk. belirler yklem, sahip olduumuz kavramlar ve onlar gsteren szckler
zne, Dncemizin niteliini ve snrlarn nesne, zenle zarf tmlecidir.
B seeneinde kullanlan mays sabah sz bei belirtisiz isim tamlamasdr.
Cmlede dolayl tmle yoktur.
Cmlenin yklemi olan tanmtm szcne sorulan ne zaman sorusuna
cevap vermektedir. Bu durumda mays sabah zarf tmlecidir.
Sorusu
retmen
smin, rnein -de hl ekini alan bir szcn dolayl tm-

le mi yoksa zarf tmleci mi olduunu nasl anlarz?
Byle szckler yer bildiriyorsa dolayl tmle zaman veya durum

bildiriyorsa zarf tmleci olur.

CMLENN GELER
Cmle D Unsurlar Cmle Vurgusu

hh Yklemi dorudan etkilemeyen ancak anlamca bir ilev st- hh Yklemi ekimli fiil olan cmlelerde vurgulanan ge, ykleme
lenen unsurlardr. en yakn gedir.
Babakan konuyla ilgili aklamay yarn yapacak. (zarf tm-

hh Balalar (cmle ba balalar), nlemler ve nlem bekle- leci vurgulanm)
ri, hitaplar ve ara cmlelerden oluur.
Konuyla ilgili aklamay yarn babakan yapacak. (zne vur-
gulanm)
hh Cmlenin herhangi bir yerinde bulunabilir.
Babakan yarn konuyla ilgili aklamay yapacak. (nesne
Oysa Ankarada hayallerimi ve genliimi brakmtm. (bala) vurgulanm)
Ah, siz benim bu ocuktan ne ektiimi bilemezsiniz! (nlem)
f be, oyuncumuz ok gzel bir gol att! (nlem bei)
Sayn yolcularmz, uamz hava alanna baarl bir ini

yapt. (hitap) hh Yklemi ek eylemle ekimlenmi isim ve isim soylu szck
olan cmlelerde vurgulanan ge, yklemin kendisidir.
air geri o, bu payeyi hak etmediini sylyor- uzun
sren suskunluunu bozdu. (ara cmle) Celal Bey, kasabadaki tek doktordu.
nsan, hayallerine ulaabildii lde mutludur.

hh Edatlar ve dier balalar, tek balarna bir ge olmadkla-
Ben sizin en yakn dostunuzum.
rndan kurduklar bekle cmlenin herhangi bir gesi iinde
Ycel Beydi sana bahsettiim kii.
yer alr.
Evinin yolunu unutacak kadar dalgnlamt. (zarf tmleci)
Bu renk ne menekede ne lalede bulunur. (dolayl tmle)
hh de ve mi gibi balalar, soru ekleri ve edatlar vurguyu ken-

hh Ara cmleler (ara szler) kimi zaman bir geyi aklayarak di zerlerine eker.
ge olabilir.
Sen de anlat doduun yerleri.
Okuluma -Atatrk Lisesine- yllar sonra retmen olarak
dndm. (Dolayl tmlecin aklaycs) Sen beni haksz karmak m istiyorsun?
stanbulu -doup bydm bu ehri- geride brakyor- Siz de bizimle geziye gelebilirsiniz.
dum. (Belirtili nesnenin aklaycs) Bu sorunun cevabn alabilmek iin mi bunca yolu geldiniz?
Emirgndaki ev -dedemden kalan- yangndan zarar grme-
mi. (znenin aklaycs )

CMLENN GELER
hh Kimi cmlelerin bir gesi kendinden nceki veya sonraki

rnek16: cmlede bulunabilir.
Aadaki cmlelerin hangisi, vurgulanan ge ynyle Hayvanlar da can tayor. Tpk biz insanlar gibi.
dierlerinden farkldr?
(Tpk biz insanlar gibi sz bir nceki cmlenin zarf tmle-
A) leden sonra hemen onu arayacam. cidir.)
B) Konuklar iin biraz meyve suyu alalm.
C) Onu dndke alamak istiyorum.
D) Seni soran kii, u kede oturand.
hh Gizli zne, cmle diziliinde gsterilmez.
E) Buraya geldike sizi hatrlyorum.
hh Kendimi onlara ok yakn hissederim. (BLN / DT / ZT / Y)
Ykleme en yakn geleri bulalm.
A seeneinde "onu" szc
B seeneinde "meyve suyu" tamlamas
C seeneinde "alamak" szc
E seeneinde "sizi" szc vurgulanm. Bu seeneklerde vurgulanan ge hh mi kelimesi kendinden nceki szcn hangi ge olduu-
nesnedir.
nu buldurur.
D seenei isim cmlesidir. Bu cmlelerde vurgulanan ge yklemin kendisidir.
hh Bu kitab geen ylki fuardan m aldn? (Soru dolayl tmleci

buldurmaya ynelik.)
hh Geen ylki fuardan bu kitab m aldn? (Soru belirtili nesneyi

buldurmaya ynelik.)
gelerle lgili Dier zellikler
hh Geen ylki fuardan hi kitap aldn m? (Soru yklemi buldur-
hh Bir cmlede soru anlam tayan szck/sz bei hangi ge maya ynelik)
ise o soruya karlk gelen cevap szck/sz bei de ayn
gedir.
hh stiklal Marn kim yazmtr? (kim szc bu cmlenin z-

nesidir.) rnek17:
hh stiklal Marn Mehmet Akif Ersoy yazmtr. (Mehmet Akif Karlnda sevgi uyandrmadan seviyorsanz; sevginiz,
Ersoy zne) sizi sevilen biri yapmyorsa bu, gsz bir sevgidir.
Bu cmlenin yklemi aadakilerden hangisidir?
A) bir sevgidir
hh Soru unsurlar cmlenin herhangi bir gesini buldurmaya y-
nelik olabilir. B) sevgidir
C) seviyorsanz
Bu roman kim yazm? (soru zneyi buldurmaya ynelik)
D) gsz bir sevgidir
hh Bu roman nereden aldn? (soru dolayl tmleci buldurmaya
E) bu, gsz bir sevgidir
ynelik)
hh Bu roman nasl bulabildin? (soru zarf tmlecini buldurmaya Tamlamalar, cmlenin gelerinde tek ge kabul edilir. "gsz bir sevgi" ifade-
si de sfat tamlamasdr.
ynelik)

CMLENN GELER
rnek18: rnek20:
Aadaki cmlelerin hangisinde ge says dierlerine Aadaki cmlelerin hangisinde gelere ayrmada bir
gre daha azdr? yanllk yaplmtr?
A) Bilgiden, birikimden yana olan biriydi. A) Ele ald konuyu / btn ayrntlaryla / inceliyordu.
B) Toplantnn havas giderek gerginleti. B) Yaayan tarihin verilerinden / doru bir biimde / yarar-
C) Az nce, birka kii koarak gitti. lanmalyz.
D) Bana sormadan hibir ey yapmazd. C) Hakkmda / sylenenleri okuyunca / kan / beynime s-
E) O, her eyi sorun eden biriydi. rad.
D) Bu byk baarsndan dolay / trene katlanlar / onu /
kutlad.
A seenei; yalnzca yklemden olumutur. E) Okuma / ona / yeni duyarllklar / kazandrd.
B seenei; zne - zt - yklem

C seeneinde "kan beynine sramak" deyimi blnmtr. Deyimler tek ge
C seenei; Zt - zne - zt - yklem kabul edilir.
D seenei; zt - nesne - yklem
E seenei; zne ve yklem

rnek21:
Aadaki cmlelerin hangisinde yklem isim tamlama-
snn arasna girmitir?
A) Kimsenin morali dzgn deildi.

B) Dardan sesi duyuluyordu ocuun.
C) Yollara dklmt kyn kadnlar.
D) almann ne olduunu rendi gurbet illerde.
E) Solgun yzne bakardm, devaml.
B seeneine ocuun sesi isim tamlamas kullanlmtr. Tamlamada tamla-

yan ile tamlanan yer deitirmitir. Bu iki unsur arasna duyuluyordu yklemi
girmitir.
rnek19:
Ta kaldrmlar, asfalt yolun iki tarafnda boylu boyunca
uzanyordu eskiden.
rnek22:
Bu cmlede aadaki sorulardan hangisinin cevab
yoktur? Aadaki cmlelerin hangisinde eylemin yapl zama-
n bildirilmemitir?
A) Kim
A) TEOG sonular austosta belli oluyor.
B) Nasl
B) Yllar nce buralar terk etmiti.
C) Nerede
C) eride bekleyenler, yemek saatlerini unutmulard.
D) Ne zaman
D) Sevinli bir tel iindeyken gzme uyku girmiyor.
E) Ne
E) O ieri girdiinde herkes sustu.
Kim sorusu insan tarafndan gerekletirilen eyleme, zneyi bulmak iin soru-
lur. Bu cmlede insan yoktur dolaysyla kim sorusunun cevab olamaz. A seeneinde austosta, B seeneinde yllar nce, D seeneinde se-
vinli bir tela iindeyken, E seeneinde o ieri girdiinde ifadeleri eylemin
yapl zamann bildirmektedir.
C seeneinde eylemin yapl saati belli deildir.

CMLENN GELER Konu Testi - 1
1. Dengeli bir kahvalt, gne iyi balangtr. 6. Aadaki cmlelerden hangisi temel gelerden olu-
Bu cmlenin ge dizilii aadakilerden hangisi ile mutur?
ayndr? A) Kaba dolan zm suyu byk bir kazana aktarlyor.
A) Bu zavall insanlarn aresizlii yzlerinden okunuyor. B) Sarhanda ince belli bardaklardan ay yudumluyoruz.
B) htiyarlar, kelerinde sessizce oturuyorlard. C) Anadolu ehirlerinin ortak bir atmosferi vardr.
C) Sesinde insan hayrete dren bir canllk vard. D) Ceviz aalarnn yemyeil yapraklar gkyzn kap-
D) Bu olay bana mthi bir yaama sevinci vermiti. lam.
E) Daha nce hi grmediim biri bana sesleniyordu. E) Ay nda ate bcekleri oynamaya balyor.
7. Yaad ehir iinde bile akamlar yalnz dolaamayan

2. Aadakilerden hangisi iki geli bir cmledir? bir insan iin, kk bir ocuun yalnz bana seyahat et-
mesi, akl almaz bir durumdu.
A) Bu insanlar daha yakndan tanyorum.
Bu cmlede ge dizilii aadakilerden hangisinde s-
B) Camn nndeki sediri bo brakmlar. rayla verilmitir?
C) Misafirlerini bahe kapsna kadar uurlad.
A) zne- nesne- yklem
D) Hava karardka kalemimin rengi koyulayor.
B) Zarf tmleci- zne- yklem
E) Herkesin mutluluk anlay farkldr.
C) zne-yklem
D) Dolayl tmle- nesne- zarf tmleci- yklem
E) Nesne- zarf tmleci-yklem
3. Aadaki cmlelerin hangisinde nesne kullanlmtr?
A) Sonbahar yeni yeni kendini hissettirmeye balad.
8. Ykleme sorulan ne sorusu, aadakilerden hangi-
B) Ebru, minyatr, tezhip, gibi sanatlar kaybolmak zere.
sinde farkl bir genin bulunmasn salar?
C) Lo kta yznn izgileri daha belirgin grnyor.
D) Kasabann imdiki hali ile eski halini karlatrdk. A) Yamurun iddeti yava yava azalmt.
E) Otomobil, bembeyaz bir dzlkte usulca yol alyordu. B) Oday keskin bir parfm kokusu kaplad.
C) nsann kiilii, dar boazdan geerken belirginleir.
D) Yemekten sonra sofraya nefis bir tatl geldi.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde soru, dolayl tmleci E) Babas doum gnnde krmz bir bisiklet almt.
bulundurmaya yneliktir?
A) Gsterime giren filmlerden en ok hangisini beendi- 9. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck sz-
niz? de zne olarak kullanlmtr?
B) Gen adam, arabasnn anahtarn nerede unutmutu?
A) Kedi koarken yerdeki bir engele takld.
C) Kck ocuk buraya kadar tek bana nasl gelmi-
tir? B) Bu sokakta her ey olduu gibi brakld.
D) Bugn snfta yaananlar babama kim anlatm olabi- C) nsan biraz da laftan szden ekinir.
lirdi? D) Delikanl aresiz gzlerle evresine baknd.
E) lkemizde televizyon seyretme oran niin bu kadar E) htiyar adam, park grevlilerinin uyarsndan alnd.
yksek?
10. Aadakilerden hangisinde yan cmlecik temel cm-

lenin dolayl tmlecidir?
5. Aadaki cmlelerin hangisinde gelere ayrmada bir
yanllk yaplmtr? A) Misafirlerin yemesi, imesi ve tm ihtiyalar ortaklaa
karlanyor.
A) Yeni yeni yeeren ayrlarn zerine / i tanecikleri/
dmt. B) Yetenek ancak deneyimle birletii zaman bir anlam
ifade eder.
B) Grdm ibret verici/ olaylar beni/ gnlerce/ dn-
drd. C) Bana gre sanatn ve sanatnn asl ilevi, insanlara
biraz nefes aldrmaktr.
C) Okul mdr, / velisine / btn olan biteni/ anlatt.
D) iir antolojileri, sanat dnyasn kuatc bir tavrla ha-
D) nmzden geerken/ kaamak baklarla/ suratna/
zrlanmaldr.
bakyordum.
E) Kimi zaman kt grnen eylerin arkasnda iyi eyler
E) Gne/ topran zerine / scack tln / rtmtr.
olabilir.

11. Aadakilerden hangisi iki geli bir cmle deildir? 15. Aadaki cmlelerden hangisi, gelerinin says bak-
mndan tekilerden farkldr?
A) Halk oyunlar, Trk folklorunun temel yap talarndan
biridir. A) Byle davranarak ona yardm edemezsin.
B) air dediiniz insan, bir kuyumcu ustas gibidir. B) Zaman getike onunla arkada olmay baarmt.
C) Dil, bir milletin en nemli zgrlk simgesidir. C) Sokan bittii yerde geen yl yaplmaya balanan in-
D) Her frsatta zengin bir kltre sahip olduumuzdan aat tamamland.
bahsederiz. D) Ona beni mutlaka grmesi gerektiini hatrlattm.
E) Gerek sanat kiilii tayan insanlar, ne dmyor. E) Snavda baarl olabilmek iin var gcyle gayret edi-
yordu.
16. I. Elektronik eyalarla ok uramak insan saln teh-

12. Edilgen atl eylemlerin yklem olduu cmlelerde bir ek dit ediyormu.
ya da szck yardmyla belirtilen gerek znelere rtl
zne denir. II. O rgl sal minik kz, herkesi geride brakarak b-
yk dl alm.
Aadaki cmlelerin hangisinde rtl zne yoktur?
III. Herkesin entelektel konulara ilgi duymasn bekleye-
A) Kyn ortak ileri muhtarlka dzenlenir. mezsin.
B) Senaryo bir komisyon tarafndan incelendi. IV. Kyde yalnz yaayan Hilmi Amca, yalnzla dayana-
C) Bakanlka yeni bir kampanya balatlm. mayp torunlarn arad.
D) ehir konseyi trafik sorununu grt. V. Trenden inerken ayam kayd iin memurun elini
tuttum.
E) Yollar youn kar yznden tamamen kapand.
Numaralanm cmlelerden hangileri gelerinin srala-
n ynnden ayndr?
A) I. ve II B) II. ve III C) II. ve IV.
13. Aadaki cmlelerin hangisinde dolayl tmle yoktur?
A) Bir gn bu koca ehirde kimsesiz ve yapayalnz kal-
mt. 17. Arkadalar ona teekkr ettikten sonra hep birlikte yola
ktlar.
B) Yeni kitabnn o kadar da ilgi ekmeyeceini sylemitim.
C) Evin en kk ocuu darda Bana peynir ekmek Bu cmlenin geleri, aadakilerden hangisinde do-
gnderin! diye baryordu. ru olarak verilmitir?
D) Yolumuz ormana dayannca kye giden patikaya saptk. A) zne - nesne - zarf tmleci - yklem
E) Szleri okuma bilinci tayan herkeste olumlu izlenim B) Nesne - dolayl tmle - zarf tmleci - yklem
brakmt. C) Dolayl tmle - zarf tmleci - nesne - yklem
D) Nesne - zarf tmleci - dolayl tmle - yklem
E) zne - zarf tmleci - zarf tmleci - yklem
14. Kral, byk bir para vererek sarayn baseyisinin Arabis-

tana gitmesini emretti. 18. Aadaki cmlelerin hangisinin yant zne ya da yk-
lem deildir?
Aadakilerin hangisinde, gelerin sralan bu cm-
ledekiyle ayndr? A) Bu yemeklerin hepsini yiyecek misin?
A) O zamanlar henz yirmili yalarnda olan gen air ki- Yiyeceim.
tabnn baslmas iin yaynevine bavurur. B) Seni bu kadar dndren ne?
B) ocuklar, sinemadan ktktan sonra oynamak iin Geleceim.
mutlaka parka urarlard.
C) Deminden beri ne aryorsun?
C) retmenler, krc olmamak iin gsterdikleri zenle
Anahtarlarm.
btn rencilerin saygsn kazanmt.
D) Bu iler yarna yetiecek mi?
D) En byk mutluluk kaynamz olan baarlardan tat
almay, zorluklar sayesinde baarabiliyoruz. Yetiecek.
E) Snfn en yaramaz, retmenimiz hastalannca onu E) Korkak olduunu kim syledi?
ziyarete herkesten nce gitti. Arkadam
18. C 17. E 16. C 15. C 14. C 13. B 12. D 11. D 10. E 9. B 8. E 7. C 6. C 5. B 4. B 3. D 2. E 1. B Cevaplar

1. Aadaki cmlelerin hangisinde virgl (,) kaldrlrsa 6. Aadaki cmlelerin hangisinde, yan cmlecik temel
cmlenin gesinde deiiklik olur? cmleciin belirtili nesnesidir?
A) Senin kadar, insana deer veren birini grmedim. A) iirin yatmaz heyecan uzak bir genlik hatrasnn
B) ocuk doktoru, biraz hava almak iin dar kt. szs gibi kp gelirdi.
C) Bu olayn, kitabn yazarna ait bir hatra olduunu syledi. B) Bir iirin sesini duya duya yrrdnz caddeleri.
D) Sporcu, kadndan nce atlarak otobs durdurmay C) Hayatn bir gen airi bekleyecek tahamml yoktu.
baard. D) Akamdan sabaha, dizelerin atna binerek gidebilirdiniz.
E) Herkes, sizin de Selim ve Mehmet kadar sorumlu oldu- E) Bir iir uruna yklp gitmeyi kimse gze alamaz.
unuzu dnyor.

2. Aadaki cmlelerin hangisinde soru, nesneyi bul- yanllk yaplmtr?
durmaya yneliktir?
A) Aratrma/ dnmeyi bilenlerin/ ilk ve son isteidir.
A) Yarn m geleceksiniz?
B) Bir kiiyi eletirmeden nce/ o iin asln/ anlamalyz.
B) Seni mi aryorlarm?
C) Aznda bal olan arnn kuyruunda inesi/ vardr.
C) Bebek mi alyor?
D) nsanlar/ istediklerine/ inanrlar.
D) Kitap bulunabilmi mi?
E) Korkan iinden ikisi / kamaktr.
E) ocua m haber vereceim?
3. Gzelim nisan ay olanca grkemiyle geldiinde (I) hava- 8. Aadaki cmlelerden hangisi zne ve yklemden
olumutur?
lar snp, otlar, iekler, bcekler etraf sarnca (II) bir tr
enerji saanana (III) tutuluyor (IV) insan (V). A) Nice etin yollardan geip akranlarmza gre kim bilir
Yukardaki cmlede, hangi numaralar arasnda kalan ka kilometre geriden balayacaktk hayata.
ge cmlenin dolayl tmlecidir? B) Elimize gemi kitaplar okurken yakalandmzda, l-
A) I. ile II. B) II. ile III. C) II. ile IV. zumsuz bir ile uratmz iin azarlanrdk.
D) III. ile IV. E) IV. ile V. C) Onca yl alp biriktirdii btn sermaye tkenmiti.
D) Kitaplarmz birer ikier yaymlanmaya baladnda
otuzlu yalarmzdaydk.
4. Aadaki cmlelerin hangisinde, gelere ayrmada
E) Kitaplarm gtrp annemle babamn yaad o ky
yanllk yaplmtr?
evindeki telefonun yanna koydum.
A) ocuklar, / btn bu nimetler denizinin sularnda ayak-
larn slatyor gibi / geiyorlard / nmden.
9. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck zarf
B) Gurbetin, yalnzln ve okul alarndaki bin bir kede- tmleci olarak kullanlmamtr?
rin acsn dindiren, / kitaplard.
C) Yatl okul ocuklarnn en talihsizi Balzac, / alt yln / A) Yarn bugnden ekillendirmeye bakmalsn.
Oratoryen rahiplerinin okulunda / geirir. B) Bugn hi tanmadm insanlarla konutum.
D) Kitaplar, / onun okulda yaad tm aclar ve km- C) Bu konular akam evde konuuruz.
semeleri / hafifletiyordu. D) Bu iekler sadece maysta aar.
E) On iki, on yalarndaki bu kederli ocuun / ayakta E) Bu konuyu seninle sonra konuuruz.
kalabilmek iin / bulduu ikinci bir hayat / vardr.
5. Ak, kapy almadan nce, geleceini ak veya kapal bir 10. (I) Almanyada alt yllarda giriin altndaki karanlk
ekilde haber verir. bodrumlarda oturmutu. (II) Bugn yaad rahat hayata
ramen o gnleri asla unutmazd. (III) Birka arkada ile
Bu cmlenin gelerinin dizilii aadakilerden hangi-
srdrd dostluk, o gnlerin hatrasyd. (IV) Onlarla zor
sinde doru olarak verilmitir?
gnlerde paylat skntlar imdi gl balarn temelini
A) Nesne - zarf tmleci - dolayl tmle - yklem oluturmutu. (V) Onlar, insann nereden nereye gelebile-
B) zne - zarf tmleci - nesne - zarf tmleci - yklem ceinin canl ahitleriydi.
C) zne - dolayl tmle - zarf tmleci - yklem Yukardaki numaralanm cmlelerin hangileri geleri
ve gelerinin sralan bakmndan zdetir?
D) Zarf tmleci - nesne - zarf tmleci - yklem
E) Nesne - zne - zarf tmleci - yklem A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV.

11. (I) aylar masaya gelince simit paketi alp kaar peyniri 15. Aadaki cmlelerden hangisi, zne, nesne, zarf tm-
dorand. (II) Ortam, sze sohbete msaitti. (III) Deneme leci, dolayl tmle ve yklemden olumutur?
nedir, neden deneme okumak gerekir, deneme yazar dn-
yaya nasl bakar? gibi ciddi meseleler zerine evkle ko- A) Kitaplar, onun kapsn almay bileni kibirsiz karlaya-
nuuyorduk. (III) Biraz sonra yaptmz iin garipliini d- rak en gzel ziyafetlere davet eder.
np glmtk. (IV) Taradaki bir perdeci dkknnda B) iir, deneme ve yk, okurun yeniden kefettii, nefes
bir masa etrafnda toplananlarn edebiyatn ince mesele- ald trler olacaktr.
leriyle ilgisi olmamalyd. (V) Fakat onlar denemeyle ilgili C) Hayatn, insann ve nesnelerin ruhunu iyi bilen dene-
sorular yneltip anlatlanlar merakla dinliyorlard. (VI) Biz me yazar en gvenilir yol arkadadr.
de sonunda denemeyi halka indirmeyi baarmtk.
D) nsanlar iyi okur olmay rendikleri zaman, kimsenin
Yukardaki numaralanm cmlelerden hangilerinde denemeyi savunmasna gerek kalmayacak.
nesne kullanlmtr?
E) Denemeyi sevip usta denemecilerle yoldalk etmek-
A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve IV. ten korkmaynz.
D) III. ve V. E) V. ve VI.
16. Aadaki cmlelerin hangisinde, yklemden nce ge-
len szcklerin tm nesneyi oluturmutur?
12. Doktor, korkulacak bir ey olmadn syleyerek ona sa-
A) Son okuduu kitaptaki roman kahramann kendine
kinletirici ineler yazyor. cmlesinde srasyla aa-
benzetti.
daki sorulardan hangilerinin cevab vardr?
B) Elimizdekinin kymetini bilmek iin duyarl bir kiilie
A) Kim - ne zaman - neyi - nasl sahip olmamz gerekir.
B) Kimi - ne zaman - neye - neden C) Ge kalm olmann btn acs gelip zerimize sinmiti.
C) Nasl - kime - ne zaman - niin D) Yazarn imzalayp kendisine hediye ettii kitab bula-
D) Kim - nasl - kime - ne mamt.
E) Ne - nasl - kime - ne zaman E) Seni o iirli sonbahar gnyle birlikte hatrlayacam.
17. Souk akalar, insann deerini azaltr.

13. Popler edebiyatn ve nitelik fukaralnn daimi kalaca- Aadakilerden hangisi geleri ve gelerinin dizilii
n dnmek, insann tabiatndaki mkemmellik arayn
bakmndan bu cmleyle zdetir?
inkr etmektir.
Yukardaki alt izili blm cmlenin hangi gesidir? A) Onur, erdemin kazand bir dldr.
B) ocuuna braktn nam, baban utandrmasn.
A) zne B) Nesne
C) phe, bir a doru komaktr.
C) Zarf tmleci D) Dolayl tmle
D) Talih, bilgisizliimizin ikinci addr.
E) Yklem
E) Hayat ona zorluklarla baa kmay retmiti.
14. Aadakilerin hangisinde, cevap cmlesi yalnzca do-

layl tmleten olumutur? 18. Karl dalarn alt ay geit vermedii o ky szleri aa-
daki cmlelerin hangisinde yklem grevinde kulla-
A) Bu cadde ehir merkezine gider mi?
nlmtr?
Gitmez.
B) Dn akam beni kim sordu? A) Karl dalarn alt ay geit vermedii o ky, sonunda
Okul arkadan. sesini duyurmay baarmt.
C) Akam yemeinde ne yediniz? B) Babamn yllar yl hasretini ektii yer, karl dalarn
Pide ve ayran. alt ay geit vermedii o kyd.
D) Babanz bir ay nce nereye gitmiti? C) Ben de karl dalarn alt ay geit vermedii o ky
anlatmay isterdim.
Askerlik yapt ehre.
D) Yal adam, emekli olunca karl dalarn alt ay geit
E) Tiyatroya niin gelmedin? vermedii o kye geri dnd.
Son anda iim kt iin. E) Hayat mcadelesi bizleri karl dalarn alt ay geit ver-
medii o kyden ayrmt.
18. B 17. B 16. D 15. A 14. D 13. B 12. D 11. E 10. D 9. A 8. C 7. A 6. E 5. B 4. E 3. B 2. B 1. D Cevaplar

1. Aadaki cmlelerden hangisinde yklem ek eylem 6. Burada, karya gemeden nce sana soluna bakmalsn.
alm isim soylu bir szck deildir? Bu cmlenin ge dizilii aadakilerden hangisidir?
A) Bu ky, kendimi bildim bileli byle bakmszdr. A) Zarf tmleci - dolayl tmle - zarf tmleci - yklem
B) Futbolcularn sahaya kmasyla seyirciler birden can- B) Dolayl tmle - zarf tmleci - yklem
land. C) Nesne - zarf tmleci - dolayl tmle - yklem
C) Durgun bakan gzlerinde yllarn yorgunluu vard D) Dolayl tmle - zarf tmleci - dolayl tmle - yklem
sanki. E) Zarf tmleci - nesne - dolayl tmle - yklem
D) Kimin ne olduunu hemen anlayan insan sarraf biriydi.
E) Kymz ehir merkezine on kilometre uzaktayd.
7. Aadakilerden hangisinde sfat fiil grubu belirtili
nesne grevindedir?
A) Okulda ilediiniz dersleri, akam evde tekrar etmelisi-

2. Aadaki cmlelerin hangisinde gizli zne yoktur? niz.
A) Bana bir yabancnn seslendii gibi seslendi. B) Depo boalmadan benzin almam gerekiyor.
B) Sanki mrm zehir etmek iin urayorlar. C) Yaadmz bunca eyden sonra seni asla affetmem.
C) Birden onlara senden bahsetmek aklma geldi. D) Buraya gelirken o elbiseyi giymesi pek doru olmam.
D) Oy birlii ile Hakan bakan setik. E) yerine ulatmda mesai oktan balamt.
E) Arkadalaryla her zaman iyi geinirdi.
8. Aadaki cmlelerden hangisi gelerine yanl ayrl-
mtr?
3. Aadaki alt izili gelerden hangisi zne deildir? A) Eserin bakahraman / Dou Karadenizli bir gentir.
A) Bu saatte sokakta bir tek insan bulamazsn. B) Saat altya doru / gne / dalarn ardnda / kayboldu.
B) Tembel ocuk yatan bile toplamam. C) Okuldan / eve dnerken / bizim sokakta / dtm.
C) Resimdeki desenler birbirine girmiti. D) plak ayaklarna dikenlerin batmasna / aldrmyordu.
D) Souk, gece boyunca yakamz brakmad. E) Tozlu yznde /ara ara / iz / olmutu / gzyalarndan.
E) Evden sokaa mis gibi rek kokusu yaylyordu.
9. Birdenbire kendimi kalabaln ortasnda buldum.

4. Aadaki cmlelerden hangisinde yklem bir sz Bu cmlede aadaki gelerden hangisi yoktur?
beidir? A) Belirtili nesne B) Zarf tmleci
A) Yazar bu kitabn otuz yanda yazd. C) Dolayl tmle D) Yklem
B) Bu kitabn slubu ok ar olmu. E) Belirtisiz nesne
C) Annem marketten ekmek almam syledi.
D) Bir gn hayallerime kanat takp uuracam. 10. I. Birka kilometre sonra araba aniden durdu.
E) Bu kasvetli hava bile sevincimi hzne dntrmedi. II. Hafta sonlar, gl kenarnda piknik yapardk.
III. Kar yoldan gelen araba kontrolden kt.
5. Yazar bugnk ke yazsnda lke ekonomisini ele alm. IV. Manisaya yaklatmzda gne douyordu.
Bu cmledeki alt izili blm aadaki gelerden Numaralanm cmlelerde aadaki gelerden hangi-
hangisidir? si kullanlmamtr?
A) zne B) Belirtisiz nesne A) zne B) Belirtili nesne

C) Belirtili Nesne D) Dolayl tmle C) Yklem D) Dolayl tmle
E) Zarf tmleci E) Zarf tmleci

11. Aadaki cmlelerden hangisi zne ve yklemden 15. Roman kahramannn psikolojisi, gerek hayatta yazarn
olumamtr? ruh halidir.
A) Bu vazonun bir eini daha bulmak imknszdr. Bu cmlede alt izili sz bei cmlenin hangi gesidir?
B) Her insan, kendisine dayatlan hayatn rndr. A) zne B) Yklem

C) Panama, Atlas Okyanusunu Byk Okyanusa bala- C) Nesne D) Dolayl Tmle
yan kanaldr. E) Zarf Tmleci
D) Gzyalar iinde mektubun devamn okumaya al-
tm.
E) Mevlanann en gzel szlerinden biridir bu. yanllk yaplmtr?
A) Akam olmadan / tezghta ne var ne yok hepsi / tke-

nirdi.
12. I. Birka gnden beri yaan yamur bu sabah durmu.
B) Otel odalarnn p sepetleri / mektuplarla / dolard.
II. Yaadmz gnn huzuruyla erkenden uyuduk. C) ok yaknmzdan / grltyle byk bir gemi / geti.
III. Apartmandaki komularna kar hep mesafeli durdu. D) Dn, / bir alma program ayarladn / bana / syledi.
IV. Anlarmn bakesini sslyor sessizce. E) Geceleri / sokak lambasnn glgesi / odamn duvarna
V. Romanc, eserlerinde sradan insanlar ele almaldr. / vururdu.
Numaralanm cmlelerin hangisinde zarf tmleci kul-
lanlmamtr?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. 17. Aadaki cmlelerin hangisinde yklem szck tr

bakmndan dierlerinden farkldr?
A) Buradan birka sokak tede olan i yerine kadar birlik-

13. I. Aradn zaman hep yannda bulacaksn. te yrdk.
II. Gece gndz demeden alyordu. B) Snflara Farabi, bn-i Sina gibi bilim adamlarnn ismini
verdik.
III. Alkn olmad bir yemek koymulard sofraya
C) Bu mata da tecrbeli futbolcuyu ilk on birde oynatma-
IV. Konyada dolarken gnn nasl getiini anlamyor-
dlar.
sunuz.
D) Ben onun gznde Nobele aday gsterilebilecek bir
Numaralanm cmlelerde aadaki sorulardan han-
yazardm.
gisinin cevab yoktur?
E) Bahenin kenarna elinde kalan aalardan bir kulbe
A) Nerede B) Ne zaman yapt.
C) Ne D) Kimi
E) Nasl
18. lerleyen yllarda, o konumamzn faydalarn kendi haya-

tmda oka grdm.
14. Aadaki cmlelerden hangisi nesne ve yklemden Bu cmlenin ge dizilii aadakilerden hangisidir?
olumutur?
A) Zarf tmleci - nesne - dolayl tmle - zarf tmleci -
A) Patronun syleyecei her eye kendisini hazrlamt. yklem
B) ki kiinin dostluk kurmasnn nedenleri sayszdr. B) Dolayl tmle - nesne - zarf tmleci - yklem
C) Ktphanede arkadalaryla ders alyor. C) zne - Zarf tmleci - dolayl tmle - yklem
D) Hibir olaya canmn bu kadar skldn hatrlamyorum. D) Nesne - zne - dolayl tmle - yklem
E) Uzun boylu bir gen mektubu dn akam eve getirdi. E) Dolayl tmle - zarf tmleci - nesne - yklem
18. A 17. D 16. C 15. A 14. D 13. D 12. E 11. D 10. B 9. E 8. C 7. A 6. D 5. C 4. B 3. A 2. C 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
CMLE TRLER
31
hhCMLE TRLER hh Bu cmleler, bir haber deeri tamadndan (doruluk art
aranmadndan) zneldir.
1. BLDRDKLER ANLAMA GRE CMLELER
Bu akam boazda yemek yemeye gidelim.
a. Haber Cmleleri
Misafirler gelmeden her ey hazr olmal.
hh Okuyucuyu bilgilendirmek amac tayan cmlelerdir.
Sonucunun ne olacan dnmeden hep doruyu syle!
hh Herhangi bir kavram, kii, eya, olay, grn vs.nin ne oldu-
u, nasl olduu aklanr. Kar yasa da kayak yapmaya gitsek.
hh Bu cmlelerde dil ounlukla gndergesel ileviyle kullanlr.
hh Yazar metne kendi duygularn da katmsa, yani nesnel bir Yaz tatillerinde babasnn yannda alm.
durum znel bir tutumla anlatlmsa heyecana bal ilevden Yaz tatillerinde babasnn yannda alt.
de yararlanlmtr. HABER
Yaz tatillerinde babasnn yannda alr.
hh Genellikle ders kitaplar, gazete ve dergi yazlar, televizyon CMLELER
Yaz tatillerinde babasnn yannda alyor.
ve radyo haberleri gibi retici metinlerde kullanlr.
Yaz tatillerinde babasnn yannda alacak.
hh znel veya nesnel olabilir.
hh H
aber cmlelerinde verilen bilgiler her zaman doru olmaya- Yaz tatillerinde babasnn yannda almal.
bilir. DLEK
Yaz tatillerinde babasnn yannda alsa.
STEK
Hrszlar, kuyumcuyu soymak iin gnler ncesinden plan Yaz tatillerinde babasnn yannda alaym.
CMLELER
yapm. Yaz tatillerinde babann yannda al.
Bundan sonra senden hibir ey istemeyeceim.

Patlamada len ya da yaralanan olmad.
Bakanlar kurulu yarn toplanacak.

Feyza, snfn en alkan rencisidir.
Bu sabah durak ok kalabalkt.
Bu cmlelerde eylem, ek fiilin geni zaman ve hikyesiyle e-

b. Dilek - stek Cmleleri kimlenmitir. Cmlelere dikkat edildiinde birer haber cmlesi
hh E
ylemlerle ilgili "gereklemesi mmkn olsun, olmasn" bir ilevi tadklar grlecektir. Dolaysyla isim cmlelerinin de ha-
niyet (dileme, isteme) anlam veren cmlelerdir. ber cmlesi niteliinde olabilecei unutulmamaldr.

CMLE TRLER
hh Kimi soru cmlelerinde soru anlamndan ok baka anlamlar

rnek1:
n plandadr. Byle cmlelere szde soru cmlesi denir.
Aadakilerden hangisi haber cmlesi deildir?
Niye ondan zr dileyecekmiim? (reddetme)
A) Kt alkanlklardan kurtulmak iin aba harcamalyz.
Byle bir hatay nasl yaparsn? (knama - arma)
B) Eyalarn otobsn durmasn beklemeden toplad.
imdi bir kahve yapsaydn fena m olurdu? (isteme)
C) Elindeki oltaya bir tek balk vurduunu grmedim.
D) Apartmanda besledii kpek yznden ba derde girdi. Bunlarn laf m olur? (nemsememe)
E) Belli ki bu eski gecekondu uzun zamandr tamir grme- Bir ay daha alabilir miyim? (rica)
miti.
Hani bu akam erken gelecektin? (sitem)
Seenekler incelendiinde A seeneinde gereklilik kipinin kullanld grle-
cektir. Gereklilik kipiyle kurulan cmleler dilek-istek cmleleri iinde deerlen- Ne kadar gzel deil mi? (onaylatma)
dirilir.
rnek2:
c. Haber ve Dilek Cmlelerinde Soru Aadakilerden hangisi szde soru cmlesidir?
Bir iin gerekleip gereklemediini renmek, bir konu ile A) eymann buraya gelmesini mi istiyorsun?
ilgili daha ayrntl bilgi almak, sylediklerini dorulatmak gibi
B) Zirveye trmanan daclar neden geri dnmedi?
amala kurulan cmlelerdir. Bu cmlelere gerek soru cmle-
C) Yllar sonra o kasabaya dneceimi nereden bilebilir-
leri denir. Cmleye soru anlam veren unsurlar, soru eki veya
dim?
soru szckleri (sfat, zamir, zarf) dir.
D) Kendiniz iin nasl bir gelecek hayal ediyorsunuz?
Gerek soru cmleleri cmlenin bir gesini renmek iin d- E) Kzlaydan Keirene son otobs saat kata kalkyor?
zenlenir.
C seeneinde kullanlan cmlede soru, kardakinden cevap almak amacyla
Kim geldi? (zne renilmek isteniyor) sorulmamtr. Cmlede bir duruma arma anlam vardr. Bu durumda cm-
le soru cmlesi deil, szde soru cmlesidir.
Buraya nasl geldiniz? (zarf tmleci renilmek isteniyor)
Kumanday nereye koydunuz? (dolayl tmle renilmek rnek3:

isteniyor)
Aadaki cmlelerin hangisinde soru, kardakinden
cevap almak kastyla sorulmutur?
Hangi gmlei beendin? (nesne renilmek isteniyor)
A) Ben varken konumak sana m kald?
Soru anlam bazen de vurguyla salanr: B) Benim kime ne zararm dokunmu ki?
Adnz? C) Btn bu sylediklerini ben mi yapmm?
D) imdi de bana akl veriyorsun yle mi?
Buyurun?
E) Sizin iin yapabileceim baka bir ey var m?
A seeneinde kmseme, B seeneinde onaylatma, C seeneinde arma,

Soru ekleriyle beklemi ayn ykleme bal unsurlarn aras-
D seeneinde azarlama anlam vardr. Cmleler szde soru cmlesidir. E se-
na virgl konup cmlenin sonuna soru iareti konur. eneinde soru gerekten kar taraftan bir cevap almak kastyla sorulmutur.
Malna m, tahsiline mi, evresine mi, neyine gveniyor?

CMLE TRLER
d. Haber ve Dilek Cmlelerinde Gnlerdir bir Allahn kulu kapm al-

mad.
Olumluluk - Olumsuzluk
Yal adamn yz hibir zaman gl- Olumsuz fiil
1. Olumlu Cmle mezdi. cmlesi
hh Yklemi yapma, olma anlam tayan cmlelerdir. Gl olann her zaman hakl olduuna
inanmyorum.
stanbul, peri masallarndaki ehirler
kadar gzel grnyor.
Srt antamza doruklarn zlemini dol- Fiil cmleleri Hangi resmime baksam ben deilim.
durmuuz. yapma anlam
Kapnn nnde oynayan ocuklar ok
verir. Olumsuz isim
elimsizdi.
Okuduum her romanla baka bir dn- cmlesi
yaya dalyordum. Pencereye dayanp yolunu bekleyece-
im kimsem yok.
Bir arky bitiremeyecek kadar acemi-
yim. hh Yargnn olumlu bir durumu anlatmas cmleyi olumlu yap-
maz.
D
kapy aarken olduka heyecanly- sim cmleleri
olma anlam Reat Nuri, baarsz bir yazar deildir.
dm.
verir. O, kimse iin ktlk dnmez.
B
elki ok varlkl deildik ama mutluy-
duk.
Biimce Olumsuz Anlamca Olumlu Cmle
hh Cmlede yargya ynelik iki olumsuzluun cmleyi olumlu
klmasdr.
hh Var szc de cmleyi olumlu yapar.
Harcanan emee ve paraya yanmyor deilim. (yanyorum
Her dilin kendine zg kalplar vardr. anlam kyor)
Benim aradm zellikler bu ocukta yok deil. (var anlam

hh Yargnn olumsuz bir durumu anlatmas, cmleyi olumsuz kyor)
yapmaz.
Yeni alan markette yok yok. (her ey var anlam kyor)
Bana ok byk bir felaket gelmi.
Aatan dp ayan krm. hh Bazen, yargya ynelik tek olumsuzluun da olumlu anlam
yanstt olur.
zlme, sana i mi yok! (var)
Bu ocuk sevilmez mi? (sevilir)

2. Olumsuz Cmle
hh Yklemi yapmama, olmama anlam tayan cmlelerdir. Biimce Olumlu Anlamca Olumsuz Cmle
hh Bu cmlelere olumsuz anlam, yok, deil, sz/siz, ve me/ hh Yargya ynelik olumsuz ifade olmamasna ramen, cmlede
ma olumsuzluk ekleriyle salanr. yapmama, olmama anlamnn bulunmasdr.

CMLE TRLER
Ne ailesine ne de arkadalarna yaranabilmiti. (yaranama- 2. YAPILARINA GRE CMLELER

mt anlam kyor)
Bu soukta byle incecik giyilir mi? (giyilmez anlam kyor)

a. Basit Cmle
hh Tek yarg bildiren cmlelerdir.
Byle bir rezaleti iine sindirebilirsen sindir. (sindiremezsin
anlam kyor) hh Bu cmlede yargy yklem salar.
hh Yklemden baka yarg (kip ve kii anlam veren szck veya

Kendine eziyet etmekten kim holanr. (kimse istemez anlam
fiilimsi) bulunmaz.
kyor.)
Her yaptnda bir erdem zenginlii, temiz ve saf bir yrek vardr.
rnek4: Trk iirinin sorunlarn dnya iirinin sorunlarndan farkl

Aadakilerden hangisi biimce olumsuz anlamca saymamalyz.
olumlu bir cmledir?
Suyun zerindeki tekneler dalgalarn zerinde yldzlara do-
A) Anlattklarn ciddiye almaz mym hi? ru ykseliyor.
B) Bu aralar sinirinden yanna varlr gibi deil.
C) Onca yaptklarma karn bana kar hep vefaszd.
rnek5:
D) Hepimiz onlarn dt bu duruma zlmtk.
Aadakilerden hangisi yapsna gre basit bir cmle-
E) Son bir haftadr bana kar davranlarn hi houma git-
dir?
miyor.
A) Birok kii, zamann kendisine yetmediinden yaknr.
Seenekleri inceleyelim:
B) Salarn iki yana minik pskller halinde tutturmutu.
A seenei olumsuz fiille (ciddiye almaz mym) ekimlenmi. Oysa cmleden cid-
C) Eski Dostlar Kulb tabelasnn yazlar da eskimeye
diye alrm anlam kyor. u halde bu cmle biimine gre olumsuz olmasna kar-
balamt.
n anlamca olumludur. Sz syleyen Ben senin sylediklerini ciddiye alyorum
demek istemitir. Bu durumda dier seenekleri incelemeye gerek kalmamaktadr. D) Sabah gzlerimi aar amaz karmda seni grmeliyim.
E) Gece boyunca alt gzlerindeki yorgunluktan belli
oluyordu.
nlem Cmlesi
Yukarda basit cmlelerde fiilimsi bulunmad belirtilmiti. Seenekler incelen-
hh Ani ya da youn bir duygu bildiren cmlelerdir.
diinde
hh
nlem trndeki szcklerle, yansmalarla ya da tonlamayla Ada yetmediinden, Cde eskimeye, Dde aar amaz, Ede boyunca ve
kurulur. alt szckleri fiilimsidir. B seeneinde fiilimsi kullanlmamtr. Cmlenin
Hani, teekkr getirirsem tatile gnderecektin? (sitem) basit olmamasn gerektirecek baka bir durumda yoktur.
Dikkat et, deceksin! (uyarma)
Nasl bu kadar ince dokumusun ya! (ama) b. Birleik Cmle

Derhal buray terk edin! (fke) hh Yklemle birlikte baka yarg/lar da bulunduran cmlelere
denir.
Ne bitmez bir imi bu yahu! (bkma)
klemin dndaki bu yarglara yan yarg (yan cmlecik)
hh Y
Ah, nerede o genlik yllarmdaki dinamizm! (zlem) denir.

CMLE TRLER
hh B
u yarglar; eylemsi, ekimli eylem veya ek eylem alm isim
rnek7:
soylu szckler salar.
hh B
irleik cmlenin trne bal olarak yan cmle, temel cm- Hi keyfi yoktu. Elini yzn ykamak zere banyoya y-
lenin bir gesi olur veya bir gesinin iinde bulunur. nelirken bugnk i grmesini dnyordu. e kabul
edilmezse ok kt olacakt. Giyinip sabah kahvaltsn bile
yapmadan yola koyuldu.
1. Giriik Birleik Cmle Bu parada ka yan cmlecik kullanlmtr?
hh Yan cmlecii fiilimsiyle kurulan cmlelerdir. A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
Otobs Erzincana varnca gzlerimi ayorum.

Paray inceleyelim: ykamak, ynelirken, grmesini, edilmezse, giyi-
(yan cmlecik, temel cmlenin zarf tmlecinin iinde) nip, yapmadan szckleri ile yan cmleler kurulmutur. Bu durumda para-
da 6 yan cmle kullanlmtr.
Aniden bastran yamur hepimizi slatmt.
2. artl Birleik Cmle
(yan cmle, temel cmlenin znesinin iinde)
hh Yan cmlecii, dilek-art kipiyle ekimlenmi bir szck/sz-
Grdklerine inanamyordu. ck bei olan cmlelerdir.
(yan cmle, temel cmlenin dolayl tmleci) Acele edersen son otobse yetiebilirsin.
(yan cmlecik, temel cmlenin zarf tmleci.)

rnek6: rnmz beenmezseniz iki gn iinde iade edebilirsiniz.
Aadaki cmlelerin hangisinde yan cmlecik temel (yan cmle temel cmleciin zarf tmleci)
cmlenin znesidir?
Ne giysem beenmiyor.
A) Bu son hakszlk, gittike fkelendiriyordu beni.
(yan cmlecik, temel cmlenin nesnesi)
B) Dn gece rya grp grmediini hatrlayamad.
C) airler, kendi iirlerine dardan birinin bakt gibi ba-
kamaz. 3. Kili Birleik Cmle
D) Yalnzca ssz sokaklarda dolamak, yetmez olmutu
hh Yan cmlecii ki balacyla balanm cmlelerdir.
rzgra.
yle gzel uyuyordu ki uyandrmak istemedim.
E) nsan bu kasabada unutmaya da unutulmaya da al-
yor. (yan cmlecik, temel cmlenin zarf tmleci)
stedim ki /herkes benden honut olsun.

A seeneinde yan cmlecik, (gittike) temel cmlenin zarf tmleci
(yan cmle, temel cmlenin belirtisiz nesnesi)
B seeneinde yan cmlecik, (dn gece rya grp grmediini) temel cmle-
nin nesnesi Duydum ki unutmusun gzlerimin rengini.
C seeneinde yan cmlecik, (dardan birinin bakt gibi) temel cmlenin zarf (yan cmlecik, temel cmlenin belirtili nesnesi)
tmleci
D seeneinde yan cmlecik, (yalnzca ssz sokaklarda dolamak) temel cm- Uyar
lenin znesi
Kili cmleyi bal cmle olarak kabul eden kaynaklar
E seeneinde yan cmlecik, ( unutmaya da unutulmaya da) temel cmlenin da vardr.
dolayl tmlecidir.

CMLE TRLER
4. e Birleik Cmle rnek9:

hh Yan cmlecii baka bir cmleden oluan cmlelerdir. I. Salarna can veren yldzlar nerede?
hh Yeni hayatmza gemiin glgesi dmesin, istiyorum. II. Gn olur ki kalbinde gzlerim filizlenir.
(yan cmlecik, temel cmlenin nesnesi) III. Bu sevda dayanlmaz bir attr zlfnde.
IV. Dada idem solarken lde ceylan vurulur.
Acdn sevemezsin, demiti bir bym. V. Ben baknca neden buluta giriyor gne
(yan cmlecik, temel cmlenin nesnesi) Numaralanm cmlelerin hangisinde birleik cmle di-
erlerinden farkldr?
Sizinle daima i yapabilirim dncesi yanl.
(yan cmlecik, temel cmlenin znesi iinde)
A, C, D, E seeneklerinde cmle fiilimsiler sayesinde birleik olmutur. B seene-
indeki cmle iseki balac araclyla birleik hle dnmtr.
5. Mili Birleik Cmle

hh Yan cmlecii mi soru eklidir.
Haber kye ulat m ky alkalanr.

c. Sral Cmle
(yan cmlecik, temel cmlenin zarf tmleci)
hh Birbirine virgl veya noktal virglle balanan temel cmle-
lerdir.
rnek8: hh Bunlar, kendi iinde yap ve anlam bakmndan tamamlanm

ayr cmlelerdir.
Aadakilerin hangisinde verilen dizeler basit bir cm-
le oluturmaktadr? hh Ayn cmle iinde bulunmalar kii, zaman, mekn ortakl;
A) Hani o brakp giderken seni sebep sonu ilikisi gibi sebeplerle ilgili olarak yazarn anlat-
Bu ksz tavrn takmayacaktn mna baldr.
B) lrsem yazktr sana kanmadan hh Aralarnda ge ortakl varsa sral baml yoksa sral ba-
Kollarm boynunda halkalanmadan msz olarak adlandrlr.
C) Gittike donuklaan bir lemin dnda
Kalpten sylenen kalbe, dilden sylenen kulaa ular.
Bir ryaya dalarz solgun mum nda
D) Denizdeki yosun sal kadndan (yklem ortak sral baml cmle)
Yabanc kokular getirir nisan Aniden durdum, dikkatimi bir ev ekmiti.

E) Gelse de en ac szler dilime
(ge ortakl yok, sral bamsz cmle)
Uacak sanrdm birka kelime
Saatlerden beri yryor, dnyor.
A seeneinde giderken, B seeneindelrse, kanmadan, halkalanmadan,
C seeneinde gittike, donuklaan, E seeneinde gelse de szcleri bu di-
(zne, zarf tmleci ortak sral baml cmle)
zeleri cmle biiminde dnrsek- birleik cmle yapmaktadr. D seenein-
Mutluluk bir imendir, bastn yerde biter.
deki cmle tek yargl basit bir cmledir.
(ge ortakl yok, sral bamsz cmle)
Sorusu
retmen
Temel ve yan cmleleri nasl ayrt ederiz?
Bir cmlenin yklemi temel cmledir. Yan cmleler (cmlecikler)

temel cmlenin bir gesidir.
Bana kzp dar gitti.
yan temel
cmle cmle

CMLE TRLER
rnek10: d. Bal Cmle
Aadakilerden hangisi znesi ortak sral cmledir? hh Birbirine balalarla balanm temel cmlelerdir. Grn
itibaryla sral cmleye benzer. Aralarndaki fark, bal cm-
A) Darda ok grlt vard, kimse uyuyamyordu.
lelerin balalarla, sral cmlelerin, noktalama iaretleriyle
B) Acya alkn deildim, yemei zor bitirdim.
balanmasdr.
C) Buralarda mevsim hi deimiyor, hep yorum.
D) Herkes soluunu tutmu, salon sessizlie gmlmt. Kalkp srtna aln ald ve mutfaa doru yrd.
E) Yrdke snmaya balamt ama imdi de karanlk Susuyorsun nk syleyecek hibir eyin yok.
kyordu.
Yeni evimize tandk; ama hl yerleemedik.
B seeneinde acya alkn olmayan da yemei zor bitiren de ayn znedir.
ki cmle birbirine virglle balanmtr. Bu durumda B seeneindeki cmle Mahallede herkes onu sever ve sayard.
znesi ortak sral bal cmledir.
rnek11:
Bamsz sral cmlelerde zne ya da tmle ortakl bu-
lunmaz.
rnek12:
Aadaki cmlelerin hangisi bu aklamaya uygun bir
rnektir? Aadaki cmlelerden hangisi yapca dierlerinden
farkldr?
A) ocukluumdan beri Ege adalarn merak etmi, gnn
birinde grmeyi istemiimdir. A) Ne zaman krc ya da rktc olmusa zr dilemitir.
B) Vaktini serin sularn oynat krfezde geiriyor, lm- B) Her gn afakta, gzlerimizi amaya zorlayarak yollara
nn bile orada olmasn istiyordu. dyorduk.
C) Babam genliini cra ehirlerde geirmi, byk ehir- C) Ellerim titrerken czdanm paltomun cebinden karma-
lerden uzak durmutu. ya altm.
D) Rzgr, yamur bulutlarn nne katm; uzak diyarlara D) Yeryz uykusundan uyanm, ayakta karlyordu ba-
doru srklyordu. har.
E) ocuklar darda lgnlar gibi kouturuyor, bykler- E) Grdm ki o eski dostlarn yerinde yeller esiyordu.
se ieride ikindi aylarn yudumluyordu.
A seeneinde kullanlan olmusa, B seeneinde kullanlan zorlayarak, C

A, B, C, D seeneklerinde zne ortakl sz konusudur. Bu sebepten bu cmleler seeneinde kullanlan titrerken, karmaya, E seeneinde kullanlan gr-
sral bal cmledir. dm ki szckleri sebebiyle bu cmleler birleiktir. D seeneindeki cmle ise
E seeneinde ge ortakl yoktur. iki art arda sralanm, znesi ortak (yeryz) sral bal cmledir.

CMLE TRLER
Saatleri slaya kuruyorum her gn iimde.

rnek13: Sylemeye karar veremediim duygular sarm drt bir yan.
I. Benim iirlerimin byk bir ksmnda gerilim vardr. Bundan sonra bir de ailesinin sorumluluu yklenmiti boy-
II. Baz insanlarn dnyaya air olarak geldiine inanyo- nuna.
rum.
Varlm yalnz ona verdim ben.
III. air, ulusal kalplar zorlayan biri olmak zorundadr.
IV. Gzyalar, gerek iir ve airin habercisidir.
Kolay deil bu dnyadan ayrlmak.
V. iirleriniz modern ama bununla birlikte gelenekten izler
de tayor.
Bu cmleler yaplar bakmndan ikierli gruplandrlrsa
hangisi dta kalr?
rnek14:
Yazar, dnyaya Tanpnar gibi ressam gzyle bakyor.
cmlesinin devrik, olumsuz, soru biimi aadakiler-
den hangisidir?
I. cmle, basit
II. cmle, birleik (geldiine)
A) Tanpnar gibi ressam gzyle dnyaya bakyor mu ya-
III. cmle, birleik (zorlayan)
IV. cmle, basit zar?
V. cmle, ama balacyla balanm bal cmledir. B) Bakyor mu yazar Tanpnar gibi ressam gzyle dnya-
ya?
C) Yazar, dnyaya Tanpnar gibi ressam gzyle bakmyor
3. YKLEMN YERNE (KURULUUNA / mu?
GELERNN DZLNE) GRE CMLELER D) Tanpnar gibi ressam gzyle dnyaya bakmyor mu ya-
zar?
a. Kurall (Dz) Cmle E) Yazar, Tanpnar gibi ressam gzyle mi bakyor dnya-
ya?
hh Yklemi sonda olan cmlelerdir.
Her cmle, hayatla birlikte biter. nclde verilen cmlenin devrik, olumsuz, soru biimini arayacaz. Bu durum-
da bakyor szcn bakmyor mu biimine dntrp, cmlenin sonun-
Ellerim sadece zamansz kalkan gemilerin ardndan sallanyor. dan almak gerekir. Seenekler incelendiinde bu cmle kuruluunun D seene-
inde olduu grlecektir.
Dumandan hibir yeri gremiyorum.
Sizinle kaybedecek vaktim yok.
Tedirginlik yaayanlardan biri de mavi gzl sarn bir kzd. c. Eksiltili (Kesik) Cmle
hh Yklemi sylenmemi cmlelerdir.
b. Devrik Cmle hh Genellikle estetik kayg tayan anlatmlarda ve konuma

cmlelerinde grlr.
hh Yklemi sonda olmayan cmlelerdir.
airin dedii gibi, geriye dnen ne bir yldz ne bir yolcu
hh Genellikle iirlerde ve sanatl syleyi amac gden dz ya-
zlarda kullanlr. nsann memleketinden uzakta olmas yle zor ki

CMLE TRLER
Ayata bir sokak evrede irili ufakl ahap evler

rnek16:
nmzde gz alabildiine bir kumsal Aadaki cmlelerden hangisi yklemin trne gre di-
erlerinden farkldr?
hh Yant bildiren ifadeler de ou zaman eksiltilidir. A) Deniz dne gre olduka sakindi bugn.
Canm ok sklyor. / - Benim de. B) En ok sevdii ey yrmektir.
Siz mi bu ie raz oldunuz? / - Evet. C) Hastal gnden gne daha da azd.

D) Snav kazand iin ok mutluymu.
E) Bizi gnler ncesinden bu geziye aran kendisiydi.
rnek15:
Aadakilerden hangisi eksiltili bir cmledir? A seeneinde sakindi, B seeneinde yrmektir D seeneinde mutluy-
mu ve E seeneinde kendisiydi szckleri isim soylu szcklerdir. Ek eylem
A) Bu i sandmzdan ok daha zormu alarak yklem olmulardr. Bu cmleler isim cmlesidir. C seeneinde yklem
B) Benim genel bakanlk adaylma itiraz eden kim olarak azmak (ilerlemek, tehlikeli duruma gelmek) fiili kullanlmtr. Bu durum-
da cmle fiil cmlesidir.
C) Bu evleri br mahalledeki derme atma kulbelerinden
ok daha gzel
D) ocukken mahalle arkadalarmla yaptmz gazozuna
malar
E) Kolayd baba parasyla oras senin buras benim gezip
tozmak b. sim (Ad) Cmlesi
hh simlerin veya isim soylu szcklerin ek-fiil alarak yklem ol-
A seeneinde yklem, ek eylemin belirsiz gemi zaman ekini alan zor szc
duu cmlelerdir.
B seeneinde yklem, ek eylemini drm kim szc
C seeneinde yklem, ek eylemini drm, gzel szc

Koridorun her iki taraf akvaryumdu.
E seeneinde yklem, cmlenin banda sylenen ve belirli gemi zaman eki

Elmas talarla ssl elbisesi, ne kadar zarifti.
alm kolay szcdr.
D seeneinin yklemi yoktur, dolaysyla cmle eksiltilidir.

Odanz, koridorun sonunda, sadan birinci kap(dr).
air, altna imzasn atmadan iirleri tannan insandr.
4. YKLEMN TRNE GRE CMLELER

a. Fiil (Eylem) Cmlesi
hh Kimi cmlelerde yklemin trn anlamak iin cmle iindeki
hh Yklemi ekimli fiil olan cmlelerdir. kullanmna bakmak gereklidir.
Camdan evde oturanlar bakalarna ta atmamaldrlar. Tezghtar, yirmi be yalarnda gen bir kzd. (ad cmlesi)
Sokaa her ktmda baka bir toplumla karlayorum. Tezghtar, yirmi be yalarnda bir gen kza kzd. (eylem
cmlesi)
Ktphanedeki kitaplar sanki glmseyerek bakar yzme.
Sorusu
retmen
Fiilimsilerin yklem olduu cmleler ad cmlesi mi olur, ey-

lem cmlesi mi?
Fiilimsilerin yklem olduu cmleler ad cmlesi kabul edilir.

- Milletlerin kltrlerini tanmak, onlar tanmaktr.

CMLE TRLER
rnek17: rnek19:
Aadaki cmlelerden hangisi devrik-birleik bir isim Aadakilerden hangisi devrik birleik bir eylem cm-
cmlesidir? lesidir?
A) Tanmadm bir adam glerek yanmdan geti. A) Upuzun bir koridorda yalpalayarak yryordu.
B) Roman, uzun bir yol zerinde sabrla yrmektir.
B) Yarn ok ge olabilir rhtmlara tutunmak iin.
C) Her gn buradan Kzlaya kadar yryebilmene ayo-
C) Eyll, en dokunakl arklarn dinletiyordu ikimize.
rum.
D) Durmu bir saat gibiydi donup gemeyen saat. D) Gzlerinden iki damla ya szld yanaklarna.
E) Grlmemitir senin cihanda ein benzerin. E) Boazda uan her martda umutlarm gizlidir.
A seenei kuralldr, C seenei basittir. D seenei basittir, E seenei isim

Seenekler incelendiinde; cmlesidir. Bu durumda B seeneini inceleyelim. Yklem ortada ve eylem,
A seeneinin, kurall- birleik fiil cmlesi cmlede tutunmak fiilimsisi de var. u halde B seenei devrik-birleik-eylem
B seeneinin, kurall- basit isim cmlesi cmlesidir.
C seeneinin, kurall- birleik fiil cmlesi
rnek20:
D seeneinin, devrik- birleik isim cmlesi
E seeneinin, devrik, basit fiil cmlesi (I) Okur, onun iirlerini okurken derine indike yeni tatlarla,
Olduu grlecektir. yeni bulgularla karlaacaktr. (II) Szn gizemli boyutla-
rnn peine decek, iiri yeniden kurgulayacaktr.(III) Bu
rnek18: anlamda, herkese ak bir iir deildir onun iiri. (IV) Tarihten
felsefeye, deiik bilim dallarndan devirilmi veriler, iirle-
air, dnyann btn okyanuslarn tek bir damlada toplaya-
rinde birer motif olarak karmza kar. (V) Kimi zamanda
bilen sihirbazdr, demitiniz.
bu veriler, imgelere dnr; benzetmeler, mecazlar, istiare-
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi yan- ler biiminde i donanmn oluturur iirlerin.
ltr?
Bu paradaki numaralanm cmlelerle ilgili olarak aa-
A) gelerinin diziliine gre kuralldr.
dakilerden hangisi yanltr?
B) Yklemin trne gre fiil cmlesidir.
C) Yan cmle kendi iin basit yapldr. A) I. cmle, yklemi gelecek zamanl bileik bir cmledir.
D) Yaps bakmndan birleiktir. B) II. cmle, ortak zneli, sral bir cmledir.
E) Nesne ve yklemden olumutur. C) III. cmle, devrik,olumsuz bir cmledir.

D) IV. cmle, iinde zarf tmleci olan olumlu bir cmledir.
Yklem sonda olduundan A seenei E) V. cmle, ikinci cmlesi devrik,bal bir cmledir.
Yklem demek fiili olduundan B seenei
I. cmle indike szcyle birleik, karlaacaktr szcyle gelecek za-
Cmle, air, dnyann btn okyanuslarn tek bir damlada toplayabilen sihir- manldr.
bazdr. ve demitiniz cmlelerinden oluuyor, ie birleik cmle olduun-
dan D seenei II. cmle birbirine virglle balanm ve znesi ortak (gizli zne= o) sraldr.
Temel cmleye (demitiniz) sorulan ne? sorusu yan cmlenin tamamn verdi- III. cmle deildir szcyle olumsuz olmu, bu szck sonda olmad iin
inden E seenei dorudur. de devrik olmutur.
Yan cmlede fiilimsi (toplayabilen) kullanldndan bu da cmleyi birleik yap- IV. cmle birer motif olarak zarf tmlecini alm ve yklemi olumludur.
tndan C seenei doru deildir. V. cmle iin bal cmle denmekte oysa cmle noktal virglle balanmtr
ki bu da onu sral cmle yapar.

CMLE TRLER Konu Testi - 1
1. Irmaa giden yol, kasabadan kurtulunca gz alabildiine 5. Aadakilerden hangisi zne ve nesnesi ortak bir s-
uzanan eftali bahelerinin yanndan kvrla kvrla uzayp ral bal cmledir?
giderdi.
A) Moralini bozmak istemiyorum ama bu almalarn ye-
Bu cmlede ka yan cmlecik vardr? terli deil.
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 B) Evimiz kuzeye bakyor bu yzden de ok souk.
C) Akam olduunda adamcazn hali kalmam, duvar
da rlmt.
D) Gazetesini sessizce at, ocuklarn uyandrmadan
okumaya balad.
E) Elbiselerimi kuru temizlemeye verdim, sonra da mar-
2. I. Bu yl aalar erken ieklendi. kete uradm.
II. Bulutlarn arasnda k veriyor ay bize.
III. Hayatm yazsam koca bir roman olur.
IV. Scak bir cmle akt kalbinden kalbime.
V. Btn parasn komusuna bor vermi. 6. Aadaki cmlelerden hangisi yaps bakmndan di-
erlerinden farkldr?
Numaralanm cmlelerden hangisi yap bakmndan
dierlerinden farkldr? A) O kck evde mutsuzluk nedir bilmezdik.
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. B) Bo vaatlerle seni oyalayp duruyor.

C) yapmamak iin bin tane bahane bulur.
D) En kt zamanlarda bile iimde hep umut vardr.
E) indeki duygulardan kaarcasna kouyordu.
3. Aadaki cmlelerden hangisi yklemin trne gre

farkldr? 7. Aadaki cmlelerden hangisinde yan cmlecik do-
layl tmle grevindedir?
A) Bir hasret gibi yreimden balym sesine.
B) Kentlerde yaayan insanlar kydekilerden daha yal- A) Boyalar silinmi pencereden bir ocuk kafas uzand.
nzdr. B) Hi kimseye danmadan kendi bana i yapyorsun.
C) Tavrlar da ayn grn gibi masumdu. C) iir toplantlarnn srekli yaplmasn isterim.
D) Havalar snnca bizim oralarn dalar enlenir. D) Otobs hareket ettiinde ylece kalakalmtm.
E) Gerek bir sanat eserini tanmak benim iin kolaydr. E) Askere gittii iin almalarna ara vermek zorunda
kald.
8. Uzun zamandr ortalarda grnmyordu, yeni gelmi.

Etraflarnda onlar mutlu edecek hibir ey yoktur.
4. Orhan Kemal, yakn tarihimizle ilgili bu roman yazarken
olaylara objektif bakm. Seni altrrm yalnz beni dikkatli dinleyeceksin.
Bu cmle iin aadakilerden hangisi sylenemez? Bu cmleler aadakilerden hangisine rnek olamaz?
A) gelerinin diziliine gre kuralldr. A) Bal cmle

B) Yklemin trne gre eylem cmlesidir. B) sim cmlesi
C) Olumlu bir cmledir. C) Sral cmle
D) Yapsna gre birleik bir cmledir. D) Birleik cmle
E) Yan cmlecik kullanlmamtr. E) Basit cmle

9. Aadakilerden hangisi birleik bir ad cmlesidir? 13. Bir kitapta okuduum cmleleri pe pee sraladm."
A) Birka dinleyici ellerini havaya kaldrp sz istedi. Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi sy-
lenebilir?
B) Dedem, bu yrede tannm ve sevilen biridir.
C) Yangndan geriye simsiyah kel tepeler kald. A) Kurall - olumlu - birleik - fiil
D) Bu yrede alabaln en nadir bulunan yaar. B) Olumlu - kurall - birleik - isim
E) Size cevap vermeden nce biraz dnmek istiyorum. C) Devrik - olumlu - sral - isim
D) Kurall - olumlu - birleik - isim
E) Sral - olumlu - kurall - isim
10. Devasa amlarn arasndan ilerliyor arabamz. Darda 14. I. Byle deildi onun geldii insanlarn yzleri.
buz gibi bir hava... Uzaktan beyaz bir rtye brnm II. Ruhunda zgrlk olmayan insan, kledir.
Sarkam zorlukla seiliyor. Buras gerekten bir masal III. Kalbimin en derin kesi szlyor, yaralarm ok derin.
lkesini andryor.
IV. Hem borcum var diyorsun hem yardm istemiyorsun.
Bu parada aadakilerden hangisinin rnei yoktur?
Bu cmlede aadakilerden hangisinin rnei yok-
A) Basit cmle tur?
B) sim cmlesi A) Ad cmlesi

C) Devrik cmle B) Sral cmle
D) Birleik cmle C) Devrik cmle
E) Eksiltili cmle D) Basit cmle
E) Bal cmle
15. (I) ehirde ne kadar deerli arsa varsa hepsini ald. (II)
ok frsat grdm ama bylesine hi rastlamadm. (III)
11. Aadaki cmlelerin hangisinde birden ok yarg var-
Her insan karsna kan frsatlar deerlendirir ama bi-
dr?
zimkinin durumu baka. (IV) nce ehirde deerlenmeye
A) Okuldan knca bir yere uramadan eve gel. msait yerlerdeki arsalar buluyor, sonrada bunlar yok pa-
B) retmenimiz tam dil biliyormu. hasna alyor. (V) Neredeyse kendine bir mahalle kuracak
kadar arsas olmutur.
C) Dn, ayakst birka dakika konutuk.
Numaralanm cmlelerden hangisi znesi ortak sral
D) Bu souk havada paltosuz dar klmaz.
bir cmledir?
E) Her zamanki gibi kelimeler karyordu aznda.
16. Aadakilerden hangisi eksiltili cmledir?
12. Birbirimize almaya yeni balamtk ki ayrlk vakti geldi. A) Srtndaki koca uval rahata tayacak kadar gly-
d
Bu cmle iin aadakilerden hangisi sylenebilir?
B) Kysnda balk tekneleri eksik olmayan bir kasabayd
A) Nesnesi ortak sral cmle
C) Duvarda eski ocaklar andran geni bir oyuk
B) Basit cmle
D) Sadece uzaktan uzaa bir kpek havlamas duyulu-
C) Birleik cmle yordu
D) Ad cmlesi E) Bir kyl kadn tandrn banda ekmek yapyordu
E) znesi ortak sral cmle
16. C 15. D 14. D 13. A 12. C 11. A 10. B 9. B 8. E 7. A 6. D 5. D 4. E 3. D 2. C 1. E Cevaplar

1. Bamsz sral cmlelerde her cmlenin znesi, tmleci ve 5. Aadaki cmlelerin hangisi bir tasarlama (dilek)
yklemi ayrdr. cmlesidir?
Aadakilerden hangisi yukardaki aklamay rnek- A) Savurganln bana i aacak.
lendiren bir cmledir?
B) Olacaklar nceden biliyordum.
A) Bize zerinde alt kitaptan paralar okudu, byk C) Sonunda asker kaan yakaladlar.
bir dikkatle dinledik.
D) Biraz daha gayret gstermelisin.
B) Dncelerinize yrekten katlyor ve sizi sonuna ka-
E) Tavrm dorudan yana koyarm.
dar destekliyoruz.
C) Ev sahibi tahliye davasn kazand, sonra bizi evden
kard.
D) Bu konuda phesiz benim de eksikliklerim, gzden
kardm noktalar olmutur. 6. Aadakilerden hangisi szde soru cmlesidir?
E) Herkes tarafndan sevilen, saylan biriydi, bunu da d- A) Yazarn slubunu edebi buluyor musun?
rstlne borluydu.
B) Seni bu amazlara kim srkledi?
C) Niin anlarn kaleme almyorsun?
D) Evrak imzalatmak iin hangi odaya gitmeliyim?
2. Aadakilerden hangisi anlamna gre olumsuz bir
E) Ekmek almaya neden ben gidiyor muum?
cmledir?
A) Gerekte seni o da dnmyor deildi.

B) Kimsenin sana ktlk yapmak istedii yok.
C) Onun herkese yardm dokunmutur.
D) Seni ok uzun bir sredir aryordum. 7. Aadaki cmlelerden hangisi haber cmlesidir?
E) Dedesi sylendii kadar insafsz deildi. A) nsan, hibir eyin arsna kaplmamaldr.
B) Bu akam evde geni apl bir temizlik yapalm.
C) Btn rencileri konferans salonuna toplayn.
3. I. Kocas da kahveye gidecek zaman bulmutu. D) Televizyonda gzel bir film olsa da izlesek.
II. Bir rya m gryordu yoksa gerek miydi tm bu olan- E) Bencillik beraberinde bireysel olmay getirir.
lar?
III. ekilen bunca acnn izlerini bir anda nasl silebilirsin?
IV. Arabann taksitleri bitince rahatlayacak myz sanyor-
sun?
Numaralanm cmlelerden hangi ikisi biimce olumlu
8. Aadaki cmlelerin hangisi, yapsna gre basit ge-
lerinin diziliine gre devrik bir cmledir?
anlamca olumsuzdur?
A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III. A) stanbulda bir lle soanna bir servet deeri bien
simsarla Amsterdam kanallarnda intihar eden kimse-
D) I. ve IV. E) III. ve IV.
ler ayn lgnla tutulmutu.
B) Bu youn lale sevgisinin sebebi zerine, ktphaneler
dolusu kitapta bir hayli mrekkep tketilmitir.
4. Aadaki cmlelerden hangisi biimce olumsuz an- C) Lale yapraklarnn duaya ak elleri hatrlatmas da bir
lamca olumludur? o kadar gzel ve bu nedenle de etkileyicidir.
A) Bu saatlerde marketler hi mi ak olmaz? D) Lale sevgisi ile ilgili kesin hkm karmak iin sebebin
peine decek olsak daha ne kadar gereke bizi hay-
B) Bu saatlerde marketler ak olur mu?
rete srkler, kim bilir.
C) Hi bu saatlerde marketler ak olmaz m?
E) Birok emede, mezar tanda, ebruda, minyatr, ini,
D) Bu saatlerde marketler hep ak olur. seramik, dokumaclk ve camclkta, askerlerin zrhlarn-
E) Bu saatlerde hi ak market olmaz. da, kllarnda figr hep var olmutur lalenin.

9. Aadakilerden hangisi sral bir cmledir? 13. Boz bulank bir gnde Ankara-ankr treninin pencere-
sinden bozkrlara bakm, ankr ile aramda mterek bir
A) Hrsz yakalamak iin btn mahalle didik didik aran-
mazi olmadn dnmtm.
d.
Bu cmlenin nitelii aadakilerden hangisidir?
B) irketteki aksaklklar tek tek belirledim ama henz ra-
por yazmadm. A) Eksiltili - kurall - olumsuz - fiil
C) Mahallede eski scaklk yoktu, sokakta tandk birine B) Birleik - kurall - olumlu - fiil
rastlamadm. C) Sral - kurall - olumlu - fiil
D) Btn ky yollar, aralksz yaan kar yznden kapan- D) Basit - devrik - olumsuz - isim
mt.
E) Sral - devrik - olumlu - fiil
E) ocukluumun unutulmaz hatralarndan biri de Kara-
deniz gezisiydi.
14. Aadaki cmlelerden hangisi anlamca olumludur?
A) Hayrsz bir insanla evlenen huzur bulabilir mi?
10. Aadaki cmlelerden hangisi yapsna gre dierle- B) Bulamadm u dnyada vefal bir dost.
rinden farkldr? C) Ne sabah kahvalts yaptm ne le yemei yedim.
A) Kimseden destek grmeden ailesini bugnlere getirdi. D) Zavall ocuk souktan ve alktan titriyordu.
B) Yatl okulda olduum yllar hafta sonlarnda halamlara E) Ne mutlu ki artk kaak avclk yaplmyor.
giderdim.
C) Herkesi sevmeye deer bulmam nk daha nce ok 15. Aadakilerin hangisinde yan cmlecik, temel cmle-
yanldm. ciin nesnesi grevinde deildir?
D) Tekdze yazan sanatlardan teden beri uzak durmu-
A) Herkesin, kendisini bilinli bir biimde yanl anlad-
umdur.
na inanyordu.
E) Eski evlerin yeniden canlandrlmasnda ok titiz al-
B) Senin hakknda sylenenlerin yalan olduunu hepimiz
lacak.
biliyoruz.
C) ieklerin suyunu verdiinde daha huzurlu olduunu
hissediyordu.
11. yk ve roman sevdals olduum lise yllarnda, deneme D) Okuduu kitaplarn hakkn veremediini dnyor-
denilen yeni bir trn varlndan haberdar olunca bu tre du.
de ilgi duymaya, dahas zaman iinde onu dierlerinden
E) Kardeinin yeteneklerini gsteremediini ne sryor-
daha ok sevmeye baladm.
du.
Bu cmlede ka yan cmlecik vardr?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 16. I. Elindeki kitaptan retmenin syledii iiri buldu, son-

ra okumaya balad.
II. Senin gittiin o ehri ben de gezdim ama senin kadar
beenmedim.
12. (I) Ben Msra bundan nce iki kez geldim. (II) Aslnda M-
III. Evinin yolunu bulamyor, kime sorabileceini kara kara
sr genliimden beri saplantl, tutkulu bir ilgiyle seviyor,
dnyordu.
elime onunla ilgili ne geerse okuyordum. (III) Henz gr-
meden ben de Msrn o byleyici etkisine kaplmtm. IV. Telefonunun mesaj kutusu dolmu, onlar silmen gere-
(IV) Msra ilk geliimde Kahirede gruptan ayrlarak tek kiyor.
bama, bir trenle Luksora getim. (V) Kahirede grd- V. Kardein herkese seni anlatyor, herkesin kendisi ka-
m Nil, bana gerek Nil duygusunu vermemiti. dar sevmesini bekliyordu.
Bu paradaki numaralanm cmlelerden hangisi yap- Numaralanm cmlelerin hangisinde zne ortakl
sna gre sral cmledir? sz konusu deildir?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
16. D 15. A 14. E 13. C 12. B 11. D 10. C 9. C 8. E 7. E 6. E 5. D 4. C 3. E 2. B 1. A Cevaplar

1. Aadaki cmlelerden hangisi ykleminin trne 4. Son zamanlarda ehirlerde yaayan insanlarda bir ky
gre farkldr? zlemi balad.
A) Btn gn deli gibi bir saa bir sola koturdum. Bu cmlenin devrik, soru biimi aadakilerden han-
B) Pastann kalann dn komulara dattk. gisidir?
C) ki eski dostun aras uzun zamandr akt. A) Son zamanlarda m ehirlerde yaayan insanlarda bir
D) Beni ziyaret etmene gerekten ok sevindim. ky zlemi balad?
E) Son zamanlardaki i younluu onu yormutu. B) Son zamanlarda ehirlerde yaayan insanlarda bir ky
zlemi balamad m?
C) ehirlerde yaayan insanlarda m son zamanlarda bir
ky zlemi balad.
D) Balamad m bir ky zlemi son zamanlarda ehirler-
de yaayan insanlarda?
E) Balad m son zamanlarda ehirlerde yaayan insan-
larda bir ky zlemi?
2. Aadaki cmlelerin hangisinde birden fazla yan 5. Her dilde kuaktan kuaa geerek yaayan temel szvar-
cmlecik vardr? l, insan yaamnda birinci dereceden nemli rol oyna-
yan, insana ve evresine ilikin nemli kavramlar yanstan
A) Doruyu sylersen seni affedebilirim.
szcklerdir.
B) Konutuklarnzdan hibir ey anlamadm.
C) Gelecek hafta siteye yepyeni filmler ekleyeceim. Bu cmle yaps ynyle aadakilerden hangisine
rnek olabilir?
D) Kitaplarnz ap kaldmz yerden okuyun.
E) Byle bir tepki vermesini ben de beklemiyordum. A) Sral cmle B) Kurall cmle C) Bal cmle
D) Olumlu cmle E) Birleik cmle
6. Romanc, herkesin yaamak istedii hayat, tek bir kitapla

milyonlara sunabilendir, demiti.
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi yan-

ltr?
3. I. Yeni evimize tandk ama hl tam olarak yerleeme- A) Yklemine gre fiil cmlesidir.
dik. B) Nesne ve yklemden olumutur.
II. Gzmn nnden pimanlklarm geiyordu birer bi- C) Yaps ynyle birleiktir.
rer.
D) Yklemin yerine gre kuralldr.
III. Seninle alnca btn konularanlayabiliyorum.
E) Bir yan cmlecii vardr.
IV. Hani bundan sonra tehlikeli trmanlara kalkmaya-
caktn?
7. I. Dlediim ey bir kr dnyd.
Numaralanm cmlelerde aadakilerden hangisi II. Btn masraflar karlayacak kadar param vard.
yoktur?
III. u ana kadar yaplan dnlerin en gzeli olmalyd.
A) Soru cmlesi IV. Hayallerimi gerekletirmek beklediimden daha zordu.
B) Olumlu cmle V. Btn abam seni mutlu etmek iindi.
C) Bal cmle
Numaralanm cmlelerin hangisi yklemin trme
D) Devrik cmle gre dierlerinden farkldr?
E) nlem cmlesi

8. Aadakilerden hangisi birleik bir eylem cmlesidir? 13. Aadakilerden hangisi zne ortak sral bal cmledir?
A) Yaamak, olas btn zorluklara katlanabilmektir. A) lkbaharda krlar bembeyaz papatyalarla rtlrd.
B) Sehpann ayaklarndan biri krkm. B) Karak btn iddetini gstermi, herkesi eve hapset-
C) Er ge korkularmzla yzlemek zorunda kalrz. miti.
D) O dizst bilgisayar, alabileceim en gzel hediyeydi. C) Etrafna baknd, sokakta kimsecikler kalmamt.
E) Eskiden etrafnda koturan insanlarn hangisi imdi var? D) Kitaplarn koltuunun altna alarak okuldan kt.
E) Palandkene kar yad, kayaklar tesislere akn etti.
9. Btn aksaklklara ramen filmin yakalad baardan

memnunum.
Bu cmle iin aadakilerden hangisi sylenebilir? 14. Trk askerlerini gren kadnlarn, ocuklarn, yallarn se-
vin lklar birbirine karmt.
A) Birleik, kurall, olumlu, isim
B) Basit, kurall, olumlu, isim Bu cmlenin nitelikleri aadakilerden hangisidir?
C) Basit, kurall, olumlu, fiil A) Olumsuz- kurall- isim- sral

D) Basit, devrik, olumsuz, isim B) Olumlu- kurall- fiil- bileik
E) Birleik, devrik, olumsuz, fiil C) Olumsuz- kurall- isim- bileik
D) Olumlu- devrik- fiil-basit
E) Olumlu- devrik- isim- basit
10. Ne istediniz kck ocuktan? cmlesinin, yklemin
trne ve ge diziliine gre nitelii aadakilerden
hangisidir?
A) Kurall - isim B) Devrik fiil C) Kurall fiil
15. Kabul etmek zor geliyordu bylesi utan verici bir durumu.
D) Eksiltili isim E) Devrik isim
Bu cmle iin aadakilerden hangisi sylenemez?
A) sim cmlesidir. B) Olumlu cmledir.

11. Aadakilerden hangisinde yan cmlecik zne gre-
C) Devrik cmledir. D) Haber cmlesidir.
vindedir?
E) Basit cmledir.
A) Bir hatradr imdi dalgn uyuyan ehir.
B) Kendi elleriyle bana yemek piirmi.
C) Kardelenlerin hepsi birbirine benzer.
D) Ayn olay insanlar, farkl farkl hatrlar.
E) Yaz, insanln ortak hafzasdr. 16. Yklemsiz cmlelere eksiltili cmle denir, byle cmlelerin
sonuna nokta konur.
Aadakilerin hangisinde yukardaki aklamaya uy-

12. Aadaki cmlelerin hangisi basit yapldr? gun bir cmle vardr?
A) Yan yana yrdmz o aal yolda hzne brnm. A) Bitsin artk bu hikye
B) stemediim ii kimse zorla yaptramaz. B) Darda bir yaz yamuru
C) Aklndan geenleri kim bilebilirdi ki! C) Bir masalm geen yllar
D) Sevginin gcn baka hibir eyde bulamazsnz. D) Ka yaprak var elimizde
E) Omzumda inanlmaz bir ar vard. E) Ak bir ryaym, uyandk
16. B 15. A 14. B 13. B 12. D 11. A 10. B 9. A 8. C 7. C 6. E 5. E 4. E 3. E 2. D 1. C Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
ANLATIM BOZUKLUU
Anlama Dayal Anlatm Bozukluu 32
hhANLAMA DAYALI ANLATIM BOZUK- rnek1:
LUU (BADAIKLIK SORUNLARI) Aadaki cmlelerin hangisinde gereksiz szck kul-
lanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu var-
1. Gereksiz Szck Kullanlmas dr?
hh Anlamda szckler/szck gruplar ikilemeler dnda- bir A) irketimiz, krk yldr bu temel dnce ve prensipler
arada kullanlrsa cmlede duruluk bozulur. sayesinde ayakta kalabilmitir.
B) ocuklarnz sevgi ve hogryle eitmezseniz ileride
ok sknt yaarsnz.
Yanlmyorsam, onunla ilikisi olduunu tahmin ediyorum.
C) Akln ve kalbin ayn eyi sylyorsa doru istikamette-
(Onunla ilikisi olduunu tahmin ediyorum.) sin demektir.
Bu genler, lmek zere olan, can ekien bir sanat daln D) ocukluunu ve genliini geirdii bu kasabadan ay-
canlandrmak iin yetitiriliyor. rlmak zor gelmiti.
(Bu genler, lmek zere olan bir sanat daln canlandrmak E) Endielerinizi ve nerilerinizi deerlendirip size dn
iin yetitiriliyorlar.) yapacaz.
Buralara ayda ylda bir seyrek olarak gelirdi.

A seeneinde kullanlan prensip kelimesi szlk anlamyla temel dnce
(Buralara ayda ylda bir gelirdi.) demektir. ki kelimesinin ayn yargya balanarak kullanlmas anlatm bozuk-
luuna yol aar.
Hi yoktan yok yere ocuun zerine bu kadar gitmen doru
deil.
(Hi yoktan ocuun zerine bu kadar gitmen doru deil.)
hh Bugn iyerinde tebrik ve kutlama ziyaretlerinde bulunduk. hh Anlamca cmledeki baka bir szck ya da ekin iinde bu-
(Bugn iyerinde tebrik ziyaretlerinde bulunduk.) lunan bir szck, buna ramen yazlrsa cmlede duruluk
bozulur.
hh Onlarn ortakl, kar ve menfaatleri sona erdiinde biter.

arkada, kazandklar paray kendi aralarnda eit olarak
(Onlarn ortakl, menfaatleri sona erdiinde biter.)
paylat.
( arkada, kazandklar paray eit olarak paylat.)

hh Ali avuun kendisine verilen grevi stlenmediini, vazi-
feden katn gren olmamtr.
Araba almak bizim iin ok gerekli bir ihtiyat.
(Ali avuun kendisine verilen vazifeden katn gren ol-
mamtr.) (Araba almak bizim iin bir ihtiyat.)

ANLATIM BOZUKLUU / Anlama Dayal Anlatm Bozukluu
Resmi devlet dairelerinde alanlar cuma gn mesai ya-

rnek3:
pacak.
(Devlet dairelerinde alanlar cuma gn mesai yapacak.) Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ka-
rlrsa cmlenin anlamnda bir bozukluk ya da daralma
Bu sonuca ulalacan belki de biliyor olmallar. meydana gelmez?
(Bu sonuca ulalacan biliyor olmallar.)
A) Hakszl her kabul edi, onun daha byn dourur.
hh Onunla ilk kez bir arkada toplantsnda tantk. B) Birden babasn grmt ieklerin arasnda.
C) Arkadalarnn arasnda kendini daha baarl buluyordu.
(Onunla bir arkada toplantsnda tantk.)
D) Yaam, bir daha dzelmeyecek ekilde aniden deii-
hh Trkede Arapa ve Farsa dillerinden gelmi szckler vardr.
verdi.
(Trkede Arapa ve Farsadan gelmi szckler vardr.) E) Babas, baka ey sylemeden eve girdi.
hh rnlerimiz ilk defa olarak o yl dnya pazarlarna kt. Ada alt izili szck karlrsa tamlayan eksiklii olur, Bde alt izili szck
karlrsa durum anlam ortadan kalkar, Cde alt izili szck karlrsa kar-
latrma/derece anlam ortadan kalkar, Ede alt izili kaldrlrsa cmlenin
(rnlerimiz ilk defa o yl dnya pazarlarna kt.)
anlam bozulur. D seeneinde yklem (deiiverdi) tezlik anlam ifade ettiin-
hh Bat ve gney blgeleri yamurlu geerken, te yandan dou den aniden szcne gerek yoktur.
ve kuzey blgeleri de souk olacak.
(Bat ve gney blgeleri yamurlu geerken, dou ve kuzey

blgeleri de souk olacak.
hh Bu davran, insandan insana gre deiir.
(Bu davran, insandan insana deiir.) rnek4:

Aadakilerin hangisinde dierlerinden farkl bir anla-
tm bozukluu vardr?
rnek2:
A) Yaants boyunca kimseden en kk bir iyilik bile iste-
Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili kelimenin
memiti.
atlmas cmlenin anlamnda bir daralmaya yol amaz?
B) Bu uzun yol yaya yrnerek bitecek gibi deildi.
A) Onun bu ii herkesten daha iyi yapabileceine eminim. C) Gemiteki hatralar canland gznde bir bir.
B) Gnlerdir ykanmayan kirli bulaklar tezghn stne D) Bu gece scaklk, sfrn altnda eksi be derece olacak.
da gibi ylmt.
E) Onunla ilk tantmzda ben on yedi yandaydm.
C) Dikkatle baknca gm iiliinin mkemmel olduu-
nu grd.
B seeneinde yaya kelimesi, C seeneinde gemiteki, D seeneinde s-
D) Allahtan ocuktaki deiimin farkna abuk varmlar. frn altnda, E seeneinde ilk szckleri karldnda cmlenin anlamn-
da bir daralma veya bozulma olmuyor. Bu durumda bu cmlelerde gereksiz
E) mknsz sadece tembellerin szlnde bulunan bir
szck kullanlmasndan kaynaklanan anlatm bozukluu vardr.
kelimedir.
A Seeneinde yaant kelimesi kullanlm, bu kelime hayat tarz anlamn-
Bir cmlede bulunan herhangi bir szcn cmleden karlmas halinde an- dadr. yaam yani hayat kelimesi kullanlmalyd. (Hemen aada bu konuyu
lam daralmas olmamas iin, o szcn fazla olmas gerekir. B seenein- greceksiniz.)
de kirli bulaklar ifadesi kullanlmtr. Oysa kirli kelimesi szlkte Yiyecek
veya iecekle kirletilmi mutfak eyas veya kap kacak anlamna gelir. Kirli
kelimesinin atlmas cmlenin anlamn daraltmaz.

hh et-mek, ol-mak, yap-mak yardmc eylemlerinin yerini ad 2. Szcn Yanl (Anlamda) Kullanlmas
ve ad soylu szcklere gelen herhangi bir yapm eki tutuyor-
sa, ya da bunlar cmleden karldnda, bir anlam deiimi hh Ayn kkten treyen szckler, anlam ilgisine sahipse de bir-
veya daralmas olmuyorsa, yardmc eylemlerin kullanlmas birleri yerine kullanlamaz.
gereksizdir.
Benden kuku etmenize ok zldm. hh Bunlarn kartrlmas anlatm bozukluuna yol aar.
(Benden kukulanmanza ok zldm.)
Kendine iyi bakmad iin sk sk hasta oluyor. Devlet desteinin, zel okullar ucuzlatraca syleniyor.
(Kendine iyi bakmad iin sk sk hastalanyor.) (Devlet desteinin, zel okullar ucuzlataca syleniyor.)
Grleri doru ya da yanlm olabilir.

Doktorun btn hastalarn iyi ettiini duydum.
(Doktorun btn hastalarn iyiletirdiini duydum.) (Grleri doru ya da yanl olabilir.)
Bu iin en ksa srede biteceini umut ediyordum.

(Bu iin en ksa srede biteceini umuyorum.) Bavurduu iyerinden, son retim durumunu gsteren bir
belge istediler.
Ben haberi arkadalara duyuru yapaym.
(Bavurduu iyerinden, son renim durumunu gsteren
(Ben, haberi arkadalara duyuraym.)
bir belge istediler.)
Evlerin bir tarafn yol, tarafn da yine am ormanlar kapsar.
(Evlerin bir tarafn yol, tarafn da yine am ormanlar

kaplar.)
Okula geldii ilk zamanlar zerinde bir ekimserlik vard.

rnek5:
(Okula geldii ilk zamanlar zerinde bir ekingenlik vard.)
Aadakilerin hangisinde alt izili szcn atlmas,
cmlenin anlamnda bir daralma ya da bozulmaya yol Sabah olunca, btn gece uyumamasna karlk kendini
amaz? din hissediyordu.
( Sabah olunca, btn gece uyumamasna karn kendini

A) Orhan' sabrszlkla bekliyordu, ona anlatacaklar vard.
din hissediyordu.)
B) Ktphaneyi dolarken yeni kitaplar fark etti ve onlar
incelemeye balad. Gzel sever diye isnat ederler / Benim Hak'tan zg sevdi-
im mi var?
C) Cann skmamaya karar verdi, kendini fazla ypratmt.
D) Yerde bir kola kutusu grmt, gerilip bir tekme savurdu. ( Gzel sever diye isnat ederler / Benim Hak'tan zge sevdi-
im mi var?)
E) Arkadana hakszlk ettiini anlad, yoktan yere onu
zmt. Bu sanatlarn ounun baarsnda d lkelerde edindikle-
ri sahne grg ve kltr etkin olmutur.
B seeneinde alt izili szck olan "onlar" szc ikinci cmlenin nesne-
sidir. Oysa ilk cmle de ayn grevi yerine getiren "kitaplar" nesnesi vardr. ( Bu sanatlarn ounun baarsnda d lkelerde edindik-
Cmlede nesne ortak sral bal cmle olarak kullanlabilir. leri sahne grg ve kltr etken olmutur.)
Sorusu
retmen
Kahvalt yapmadan nce gazetelere gz atarm. Bu ve buna

benzer cmlelerde nce kelimesi gereksiz szck kabul
edilir mi?
Hayr, bu gibi cmlelerin SYM sorularnda gereksiz szck kabul edil-

mediinin , rnekleri vardr. "ocuklara okula balamadan nce aileler,
okulda da retmenler okulun yararn anlatmaldr. 1994 SS

rnek6: rnek8:
Ayn kkten treyip farkl kavramlar karlayan szck- Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu
lerin birbirinin yerine kullanlmas cmlenin badakln vardr?
bozar.
A) Bu, hepimizin sk sk karlat bir sorundu.
Aadakilerden hangisinde bu trden bir badaklk B) Bu yana kadar kimseye muhta olmadan yaamt.
sorunu vardr?
C) Uzun sren bir ayrlk sonucunda tekrar bir araya geldi-
A) Bu gn size bir arkadam tantrmak istiyorum. ler.
B) Dndklerini rahatlkla aktarman istiyorum. D) Sze nasl balamas gerektiini dnyordu.
C) Dedikodudan vazgemezsen sana sayg duymayaca- E) ocukluk ve genlik yllarn bu mahallede geirmiti.
m.
C seeneinde kullanlan sonucunda kelimesi cmlenin balamna uyma-
D) Kimi insanlar iin bir ka, bir snaktr sanat.
maktadr. nk sonu kelimesi elde edilen bulgu anlamndadr. Burada kas-
E) Gnderdiim mektuplarn birini saklamt. tedilen son kelimesidir.
A seeneinde tantrmak kelimesi kullanlmtr. Tantrmak: kiileri bir-

birlerine takdim etmektir. Bu cmlede, bir kiiyi takdim etmek anlamndaki
tantmak kelimesi kullanlmalyd.
hh Ayn anlam verdii halde biri olumlu dieri olumsuz durum-
larda kullanlan szckler birbirleri yerine kullanlamaz.
Bunlarn kartrlmas anlatm bozukluuna yol aar.
rnek7: Bu tr ameliyatlarda hastann fel olma ansn da gz nn-

Aadakilerin hangisinde szcn yanl anlamda de bulundurmalsnz.
kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu (Bu tr ameliyatlarda hastann fel olma riskini de gz nn-
vardr? de bulundurmalsnz.)
A) Sorumlu insan hak ve adaleti karlarnn stnde tutar.

B) Bu iki cmle arasnda kk bir anlam ayrnts var. irketimizin batmasnda sektrn yabancs olmamzn da
C) Konutuu gibi yazmak iin ok zen gsteriyor. katks vard.
D) Konuurken szck seiminde ok titiz davranyor. (irketimizin batmasnda sektr yabancs olmamzn da et-
E) Bakasnn yaptklar, davranlarna yn veremez. kisi vard.
B seeneinde ayrnt szc kullanlmtr. detay anlamna gelen bu

szck bu balamda kullanlamaz. Cmlenin balamna gre doru szck Bylece bana yardm yaplmamasn salad.
ayrmdr. (Bylece bana yardm yaplmamasna neden oldu.)
Trkiyede birok gl kuraklk tehlikesi yayor.

(Trkiyede birok gl kuruma tehlikesi yayor.)

hh Anlamca yakn olduu halde farkl varlklar/durumlar iin kul-

rnek9:
lanlan szckler birbirinin yerini tutmaz.
Yksek bir binann atsnda veya bir uurumun kenarn-
da yrrken, dme ansmz, korkumuzun artt oranda
artar.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aadaki-

hh Bunlarn kartrlmas anlatm bozukluuna yol aar.
lerden hangisidir?
A) Tamlayan eksiklii
B) Szcn yanl anlamda kullanlmas
renci saysnn kalabalk olmas bu sonucu douruyor. C) Szcn yanl yerde kullanlmas
(renci saysnn fazla olmas bu sonucu douruyor.) D) zne yklem uyumsuzluu
E) Gereksiz szck kullanlmas
ans szc olumlu kavramlarla birlikte kullanlmaldr. dme ans yeri-

ne dme ihtimali denmeliydi.
Bu konuda genleri azmsamak doru deil.
(Bu konuda genleri kmsemek doru deil.)
hh Deyim, ataszleri gibi kalplam szlerin iinde geen sz-

ckler bir bakasyla deitirilemez.
hh Artk hastamzn salk durumu tamamen iyileti.
(Artk hastamzn salk durumu tamamen dzeldi.) Yorgunluktan ayaklarna kara sular inmiti.
(Yrmekten ayaklarna kara sular inmiti.)

hh Karanlkta, elindekinin bir silah olduunu alglamakta zorluk
ektim.
(Karanlkta, elindekinin bir silah olduunu anlamakta zorluk
Bu sorunun zmnde yapabilecein rol ok nemli olacak.
ektim.
(Bu sorunun zmnde stlenebilecein rol ok nemli
uzamak - bymek olacak.)
yakn - yaklak
Bir ailenin verdii insanst bir abann yksdr bu.
dikmek ekmek
(Bir ailenin gsterdii insanst bir abann yksdr bu.)
dokumak rmek
fotoraf resim Misafir geleceini duyunca telatan etekleri zil almaya ba-
lad.
fiyat cret
(Misafir geleceini duyunca telatan etekleri tututu.)
Sorusu
retmen
Deyimlerde ve ataszlerinde bir szcn anlamdan ni-

in kullanamyoruz?
nk deyimler ve ataszleri kalplam ifadelerdir.

rnek10: rnek12:
Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu Aadakilerden hangisinde yanl szck kullanmak-
vardr? tan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) Grevliler evin her kesini delik deik aradlar. A) Evlerin birbirine bu kadar yaklak yaplmasnn bir se-
B) Yeni asistan gzm tuttu, bu iin stesinden gelebilir. bebi olmalyd.
C) Bu skntdan kurtulman iin elimden geleni yapacam. B) Buradaki hava, ldekinden ok daha kuru gibi gelmiti
bana.
D) Kardei dnyaya geldikten sonra Ali'nin pabucu dama
atld. C) Benim ondan ok daha gl olduumu anlam olsa
gerek.
E) Gnlerdir bir ey yemiyor, bir deri bir kemik kald.
D) Gazetenin ynetimine geince her ey kolay olacak
sanma.
E) Bu scak yaz akamnda bir esinti beklemek, boa
mitlenmekti.
A seeneinde "delik deik aradlar" biiminde bir ifade kullanlmtr. "delik A seeneinde evlerin birbirine yaklak yapld sylenmitir. yaklak keli-
deik" ifadesi aramakla ilgili deildir. Doru kullanm "didik didik aradlar" ol- mesinin aa yukar anlamnda kullanlmas gerekmektedir. Burada evlerin
malyd. arasndaki mesafenin az olduu kast edilmektedir. u halde yakn kelimesi
kullanlmaldr.
rnek11:
Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu
vardr? Szlerin Birli
3. elien kte
Kullanlmas
A) Az da olsa bu baarda benim de paym var. hh Kesinlik ve olaslk bildiren szcklerin ayn durum iin kul-
B) Yarmaya ok iyi hazrland, kesinlikle bu yarmay lanlmas anlamn belirsizlemesine yol aar.
kazanma ihtimali var.
C) Aranzdaki bu gr ayrln halletmenin bir yolu yok
hh kisi bir arada kullanlrsa durumla ilgili bilginin tahmine mi da-
mu?
yal, kesin mi olduu ak olmaz.
D) Ynetmelik gerei, gnden fazla rapor alamazsnz.

E) Beni kmsediin iin bir gn mutlaka piman olacak- mutlaka
sn.
eminim
phesiz
kesinlik bildiren szckler
elbette
B seeneinde "kesinlikle ... ihtimali var" demektedir. Bir yarg hem kesinlik
hem olaslk anlam tayamaz.
kukusuz
tam

sanrm 4. Sralama ve Mantk Yanllklar

belki de
hh Cmlede verilen kavramlarn nem srasnn kartrlmas ya
galiba da cmlenin mantk asndan yanl oluturulmas anlatm
olaslk bildiren szckler
herhalde bozukluuna yol aar.
--- olmal
--- sa gerek lk kez gerekleen gsteriye katlm rekor dzeydeydi.
(lk kez gerekletirildiine gre neyle kyaslanarak rekor d-

zeyde olduu anlalm?)
Hi phesiz erken saatlerde de Ankara'ya uak olabilir.
Eminim zor durumda olmasayd, belki de bu paray almazd. Alnan bu karar, savata askerin daha ok lmesine yol at.
Onunla tam alt yedi yldr grmemitik. (nsan daha ok veya daha az lebilir mi?)
Kesinlikle daha nce, bu kitaplar okumu olmal.

Fazla gnete kalnca cildinde lekeler olumu.
Bu saatte arayan mutlaka Hakan olsa gerek.
(Fazla gnete kalmak m yoksa gnete fazla kalmak m?)
Bu hastalk, zamannda tedavi edilmezse lme hatta sara

nbetlerine yol aabilir.
(Bu hastalk, insan ldrdkten sonra beyin zar iltihabna da
rnek13: yol aabiliyormu!)
Eminim o da bizim gibi dnyor olabilir. Deil ayakta durabilmek, yryemiyordu bile.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun benzeri aadaki (Demek ki ayakta durabilmek, yrmekten daha zor!)
cmlelerin hangisinde vardr?
Bu ma kazanabiliriz hatta berabere bile kalabiliriz.
A) Daima benim hata ve yanllarm gsterir, beni dzeltir. (Kazanmak kolay, biz ondan daha zoru iin, beraberlik iin u-
B) Ne ben ne de onlar bu aksakln nelere yol aacann raacaz.)
farknda deildi.
C) Onlar ayn mahallede oturtuyordu, onu kesinlikle tan-
yor olabilir.
D) Birok insanlar aykr dncelerimden dolay beni bir
trl anlamyor.
E) Eer teklifini kabul etmekte nazlanrsa mutlaka srar et-
melisin.
nclde eminim ve olabilir szcklerinin ayn yargya balanmas sonucu
elien szcklerin birlikte kullanlmasndan kaynaklanan anlatm bozukluu
yaplmtr. Ayn durum, C seeneinde kesinlikle ve olabilir szckleri iin-
de geerlidir.

rnek14: rnek16:
Bir ihbar zerine yaplan aramada, otomobilin bagajndan Aadaki cmlelerin hangisinde mantk veya sralama
bir kamyon dolusu silah kt. yanllndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu yok-
Aadakilerden hangisinde bu cmledekiyle benzer tur?
bir anlatm bozukluu yaplmtr?
A) Bu dnemde bebekler yryp ayakta durmay renir.
A) Konumasn keserek yan masada konuulanlara kulak B) Yasa teklifi 37 oya kar 25 oyla reddedildi.
kabartt. C) Seninle deil dnya turuna kmak, ehir bile gezilmez.
B) Kazada can kaybnn yaanmamas bizleri teselli etti. D) Buzlu yolda ilerlemeye alrken derek kayd.
C) Rzgrn da yardmyla byyen yangn btn mahalle- E) Yazsn okumay bir kenara brakn anlamam bile mm-
yi sard. kn deildi.
D) Hakl olduunu biliyordum ama onu desteklemek iim-
A seeneinde bebekler nce ayakta durup sonra yrr, B seeneinde
den gelmiyordu.
yasa teklifi 25 oya kar 37 oyla reddedilir, D seeneinde kayarak der,
E) Alakgnlllk, kimi insanlar tarafndan suistimal edi- E seeneinde yazy anlamay bir kenara brakn okumak bile mmkn ol-
len bir zelliktir. maz C seeneinde sralama dorudur.
nclde mantk hatas yaplmtr. Bir otomobilin bagajndan bir kamyon do-
lusu silah kamaz.
Ayn durum B seeneinde grlmektedir. Herhangi bir kazada can kaybnn
yaanmas sz konusu deildir. Can kayb, lm demektir. lmn yaanmas
da mmkn deildir.
Not
Cmle bir ynyle de yanl szck kullanm olarak da rnek17:
deerlendirilebilir. yaanmamas yerine olmamas sz-
cnn getirilmesiyle de cmlenin anlam dzeltilebilir.
vardr?
A) Eski evimizden ayrlp kiras dk bir eve tandk.
rnek15: B) Ondan byle bir yalanlama olay beklemiyordum.

C) Kendimi bildim bileli bu mahallede, bu evde oturuyoruz.
D) Toplantmza katlarak bizlere destek olan dostlarmza
vardr?
yrekten teekkr ederiz.
A) Btn piyasadaki sahte kasetler topland.
E) Evimize tandk, yava yava yerlemeye alyoruz.
B) Ona aldm hediyeye bakt ve onu antasna koydu.
C) Yanndakilerle iyi geiniyor, kimseyi krmamaya al-
B seeneinde yalanlama olay denmektedir. byle bir yalanlama bekle-
yordu.
miyordum demek yeterlidir. Bu seenekte gereksiz szck kullanlmasndan
D) Kitaptaki yklerin bazlarn beenmemi, bunu yazar- kaynaklanan anlatm bozukluu vardr.
larla paylat.
E) Zor durumda olduu iin amcasndan yardm istedi.
A seeneinde "btn piyasadaki" gibi bir tamlama ortaya kmaktadr. Sz-

cn yanl yerde kullanlmasndan kaynaklanan anlatm bozukluu vardr.

Aadaki cmlelerde geen anlatm bozukluklarnn da nedenini siz bulunuz:
Bu irketteki en yetkin insan kimse ltfen beni onunla grtrn. Yanl szck kullanm
Memnun kalmadnz rn on be gn iinde firmamza geri iade edebilirsiniz. Gereksiz szck kullanm
Seyirci saymzn kalabalk olmas sporcularmza moral vermiti. Yanl szck kullanm
lk yzmeye baladm gnlerde suya girmeye korkardm. Gereksiz szck kullanm
Deveyi yardan uuran bir tutam iektir. Deyim yanll
retmenimiz konuyu ayrntl olarak zetledi. elien szcklerin kullanm
iei burnunda yeni evliler balay iin Antalyaya gitti. Gereksiz szck kullanm
Gzelliinin farknda olduunu belirten davranlar sergiliyordu. Yanl szck kullanm
Yemeini erken yemesi gereken hasta bu yasaa uymuyor. Yanl szck kullanm
Bu gr ayrlnn sebebi neden kaynaklanyor? Gereksiz szck kullanm
zinsiz odaya girmesine fena halde sinirlenmitim. Sralama yanll
cretlerindeki art memurlar tatmin etmeye yetmedi. Yanl szck kullanm
Btn maan at yarlarna yatracak dein kendini kaybetmi. Yanl szck kullanm
ocuklarn ok gnete kalmamasna dikkat etmek gerekir. Sralama yanll
lkemizdeki eski tarihi eserler yamalanmaya devam ediyor. Gereksiz szck kullanm
Babakan, bir hafta iinde kmr karlan vilayetleri ziyaret edecek. Szcn yanl yerde kullanm
Enflasyonun nmzdeki yl daha da deceini umut ediyoruz. Gereksiz szck kullanm
nmzdeki haftann nemli programlarn sizlere hatrlatmaya altk. Mantksal yanllk
ocuk kitaplar ocuklara, merhameti ve acmay da retmelidir. Gereksiz szck kullanm
Bu yeni teknoloji harikasyla krk be sivrisineksiz gece geirebilirsiniz. Szcn yanl yerde kullanm
Ar scaklardan dolay yallarn ok darda kalmalar sakncaldr. Szcn yanl yerde kullanm
Okulun ald ilk gnden itibaren arkadalmz devam ediyor. Yanl szck kullanm
Her Allahn gn kavga etmenizden bktm. Szcn yanl yerde kullanm
Sen u olay batan sona arptrmadan anlatsana! Yanl szck kullanm
Aldm bu gzel hediyenin bendeki tepkisini asla unutamam. Yanl szck kullanm
Uzmanlara gre dizi filmler, gnmz ev kadnlarnda ballk yapyor. Yanl szck kullanm
Herkes kendine den sorumluluu yerine getirmelidir. Yanl szck kullanm
Bu olaylarn ders almana etki edeceini sanmyorum. Gereksiz szck kullanm
Bu nemli konular duyuru yapmak sizin birinci grevinizdir. Gereksiz szck kullanm
Eldeki mevcut deliller san sulamaya yetmiyordu. Gereksiz szck kullanm
Brakn patates doramay yemek bile yapamaz o. Mantksal yanllk
retmenimizle mdrn konumalarna istemeden kulak kabarttm. Deyim yanll
Ali avu, yalnz tek bana bir orduya ba gelirdi. Gereksiz szck kullanm

Birbiri ile Ska Kartrlan Szckler
Ayrm: B
ir eyin bakasyla kartrlmamasn salayan ayrlk Ayrcalk: Bakalarndan ayr ve stn tutulma, imtiyaz.
bakalk, fark
Alglamak: B
ir olay ya bir nesnenin varln duyum yolu ile ya- Anlamak: Bir eyin ne olduunu neye iaret ettiini kavramak
ln biimde bilin alanna almak
Azmsamak: Sayca az bulmak, az grmek Kmsemek: Hor grmek, aa grmek
Basn: Gazete, dergi gibi belirli zamanlarda kan basl eserlerin Basm: Gazete dergi gibi basl eserleri basma ii
tm
Bymek: Boyutlarn enine ve boyuna artmas Uzamak: Boy olarak artmak, ilerlemek
ekimser: Oy vermekten veya bir ey yapmaktan kanan, ka- ekingen: rkek, sklgan
rarsz
Dikmek: Fide halindeki bitkiyi topraa yerletirmek Ekmek: Bir bitkiyi retmek iin topraa yerletirmek
Hatrlatmak: Bilinen bir eyi akla getirmek, anmsamak Duyurmak: lan etmek, duyulmasn salamak
Etkin: Bir hareket iinde bulunan, faal Etken: Etki eden, neden
kilik: (Gr ve dnce iin) kiye blnm olma durumu kilem: nsann iki durum arasnda kalmas
Savunmak: Mdafaa etmek, bir gr veya kimseyi doru ya ddia etmek: Sznde direnmek, ileri srmek
da hakl gstermek
Fiyat: Alm veya satmda bir maln para karl deeri cret: gcnn, hizmetin karl olan para
Karn: Ramen Karlk: B

ir davrann kar tarafta uyandrd baka bir dav-
ran, cevap
Kaplamak: Yaylarak her yann rtmek Kapsamak: ine almak, iermek
Neden olmak: (Olumsuz durumlar iin) Bir eyin olmasna ze- Salamak: ( Olumlu durumlar iin) Bir eyin olmasna zemin ha-
min hazrlamak zrlamak
Olanak: mkn, uygun koul Olaslk: htimal
zgn: Orijinal, bakalarndan bir ynyle farkl olan zel: Yalnz bir kiiye ait olan, hususi
zg: Bir eye ait olan, yalnz onda bulunan, has zge: Baka
retim: Bilgi verme, retme ii renim: (renci iin) Tahsil grmek
Son: Olmu, bitmi olan, bitim, nihayet Sonu: B

ir olayn dourduu baka bir olay veya durum, sona
erenden elde edilen veri
Risk: Zarara urama tehlikesi ans: Talih, baht
Yaym: Kitap, gazete gibi okunacak eylerin baslp datlmas ii Yayn: Yazl ya da grsel aralarla halka duyurulan ey, neriyat.

ANLATIM BOZUKLUU / Anlama Dayal Anlatm Bozukluu Konu Testi - 1
1. Aadaki cmlelerden hangisinde anlatm bozukluu 6. Hepimiz, bir ay sonra okulu bitirip mezun olacaz; o za-
vardr? man aramzda ne tembel - alkan ne de uslu-haylaz fark
olacak.
A) ocuk antasz okula gitmek istemiyordu.
Bu cmledeki anlatm bozukluu aadakilerin hangi-
B) Bykler tarafndan takdir edilmesi, arkadamn oku- siyle giderilebilir?
ma isteini arttrmt.
C) Hibir yazar d dnyaya kahramannn gzyle baka- A) o zaman sz atlarak
maz. B) aramzda szc en sona getirilerek
D) Kendi elimizle, kendi aln terimizle kurduk hayatmz. C) okulu bitirip ifadesi cmleden atlarak
E) Alnacaklar aklda tutabilmek iin srekli tekrarlamalsn. D) olacak szc olmayacak biimde ekimlenerek
E) olacak szc yerine kalacak szc getirilerek
2. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ge-
reksiz kullanlmtr?
A) Bu kitab beenmeyeceini dnmekle ok hata etmiti. 7. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ka-
rlrsa cmlenin anlamnda daralma olmaz?
B) Sonunda bu dersten de gemeyi baarmt.
C) Caddeden kardan karya geerek maazann nn- A) Her geen gn yalnzlm biraz daha artyor.
de durdu. B) Bam dara dtnde hi kimse yanmda deildi.
D) Seni arayacan sylemesine ramen niin aramam? C) Sylediklerini bana anlattn gibi anlat onlara.
E) Evin ihtiyalarn karlayabilmek iin gece gndz a- D) Duyduklarm anlamakta, yorumlamakta zorlanyorum.
lyordu.
E) Sezgilerim ve kukularm bana olumsuz bir eyler var,
diyor.
3. Aadakilerden hangisinde yanl szck kullanmak-
tan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) Mesleinde baarl olmu kimseleri ibret almalsn. 8. Aadakilerden hangisinde gereksiz szck kullan-
B) Senin burada almana ok memnun oldum. maktan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
C) Yurttan ayrlmadan tm arkadalarmla vedalamak A) Yer yer metreyi bulan kar yana ramen ma ip-
istiyorum. tal edilmedi.
D) Dn hazrlklarn yapmaktan baka bir ie el atamad. B) Okumay ok sevdiim halde bugnlerde kitaplarma
E) Bu teklifimiz de kabul edilmezse ne yapacamz bil- zaman ayramyorum.
miyorum. C) Uzun zamandr bu kadar gzel bir film izlememitim.
D) Gkyznn usuz bucakszl iinde kk kular
4. (I) Odamda oturmu, kitap okuyordum. (II) Dardan gelen kaybolur.
seslerle rkerek irkildim. (III) Pencereyi ap yola baktm. E) Ban kaldrdnda ak sakall bir dedenin kendisine
(IV) Bir grup gen, kaldrma oturmu yksek sesle sohbet baktn grd.
ediyordu. (V) Pencereyi kapatp kitabmn bana getim.
Numaral cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu
vardr?
9. I. Banz daralr, para ynnden bir skntya derseniz
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. hemen bizi arayn.
II. Gemie ait hatralarn anmsanmas, kimi zaman in-
5. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- san duygulandrr.
u vardr? III. Bursa-Manisa arasndaki yol almalar aa yukar,
drt yldr devam ediyor.
A) Srtn duvara dayam, gelene geene bakyordu an- IV. Babamn aniden tayini knca hi hazrlanmadan,
lamszca. apar topar yola ktk.
B) Zamanla gitgide kendi yazdklarm kendim de been- V. Hakszlk karsnda sustuunuzda, siz de suu kabul-
meye baladm. lenmi saylrsnz.
C) Kimi insanlara gre sr saklamak, konuurken sesini Numaralanm cmlelerin hangisinde gereksiz szck
alaltmaktr. kullanmaktan kaynaklanan anlatm bozukluu yoktur?
D) Ben mrmde onun kadar sorumsuz birini grdm
hatrlamyorum. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
E) O yllarda televizyon, hayatmzda byk deiiklikler
yapmt.

ANLATIM BOZUKLUU / Anlama Dayal Anlatm Bozukluu Konu Testi - 1
10. Aadakilerden hangisinde gereksiz szck kullanl- 14. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-
masndan kaynaklanan anlatm bozukluu vardr? u yoktur?
A) Bir de baktm ki eilmi Esrann kulana alak sesle A) Talihsiz bir kaza sonucu araba devrilmi.
bir eyler fsldyor.
B) Patlamada can kaybnn yaanmamas bizi teselli etti.
B) Sporcumuz, tm almalara ramen henz istenen
dzeye gelmemiti. C) lerleyen saatlerde birlikte olmay mit ediyoruz.
C) Kimse onunla arkadalk etmek istemez, herkes on- D) Mehmet Akif lmnn 15. ylnda trenlerle kutland.
dan kaard. E) Bu gezide rehberimizle ilgili baz sorunlar yaadk.
D) Yzndeki krklklara ramen hl olduka din du-
rumdayd.
15. Aadaki cmlelerin hangisinde mantk hatasndan
E) iirlerinde kulland her kelimeyi zenle seer, szck kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
israf da yapmazd.
A) Park yerine gittiimizde arabamz alnm olarak bulduk.
11. Yan profilimden ekilmi fotoraflarda burnum olduundan B) Okulda baarl olan herkes hayatta da baarl olur.
byk kar.
C) Faruk Nafizin Han Duvarlar adl iir kitab ok gzeldir.
Bu cmledeki anlatm bozukluu aadakilerden han-
D) Bu lke bana yeni olanaklar salayacak imknlar su-
gisiyle dzeltilebilir?
namad.
A) ekilmi szcnn yerine ekinmi szc geti- E) Zafere ulamak iin biraz daha gayret gstermelisin.
rilerek
B) fotoraflarda szc yerine resimlerde szc
getirilerek 16. Aadakilerden hangisinde szc yanl yerde kul-
lanmaktan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
C) olduundan szcnden sonra daha szc
getirilerek A) Bahar geldi mi insan kendisini yeniden domu gibi
D) yan szc cmleden karlarak hisseder.
E) byk szc yerine iri getirilerek. B) Heyecanland zaman kalbi kt kt atard.
C) Seksen bin civarnda gz taramasndan geirilmi
hastamz var.
12. Bu kadar cimri olmasn, ocukluk yllarnda ok yoksulluk D) Aradan geen yllar retmenimi ok deitirmiti.
yaamasna borluydu. E) e israf olduuna karar verdiimiz her eyi terk et-
mekle baladk.
gisiyle giderilebilir?
17. nsan karsndakini tanmas, her eyden nce kendini
A) ocukluk yllarnda tamlamas yerine ocukluunda tanmas ile mmkndr.
denerek
B) yaamasna kelimesi yerine ekmesine kelimesi
siyle giderilebilir?
getirilerek
C) borluydu kelimesi yerine baladm kelimesi getirilerek A) her eyden sz atlarak
D) yoksulluk kelimesi yerine fakirlik kelimesi getirilerek B) mmkndr yerine gerekleir szc getirilerek
E) cimri kelimesi yerine tutumlu kelimesi getirilerek
C) kendini tanmas ile mmkndr yerine kendini tan-
masna baldr getirilerek
13. Aadakilerden hangisinde szc yanl yerde kul- D) tanmas szcnden sonra iin szc getirilerek
lanmaktan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
E) insan szc yerine insann szc getirilerek
A) Kyn, u karki tepenin ardnda olduunu sylemiti.
B) Dershanemiz, herkesi cretsiz niversite snavna ha- 18. Mutlaka bu saate kadar aradn bulmu olmal.
zrlyor.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
C) Sanatnn, herkesten daha geni bir bak asna sa-
hip olmas gerekir.
D) Sevinci, bayramlk alm ocuk gibi gzlerinden oku- A) Szcn yanl yerde kullanlmas
nuyordu. B) Dolayl tmle eksiklii
E) Bu beklenmedik olay, btn hayallerini alt st etmiti. C) elien szcklerin bir arada kullanlmas
D) Szcn yanl anlamda kullanlmas
E) Gereksiz szck kullanlmas
18. C 17. E 16. C 15. A 14. E 13. B 12. C 11. D 10. A 9. E 8. A 7. B 6. C 5. B 4. B 3. A 2. C 1. A Cevaplar

ANLAMA DAYALI ANLATIM BOZUKLUU Konu Testi - 2
1. Aadakilerden hangisinde bir anlatm bozukluu 5. nemli noktalar sca scana hemen not ederdi.
vardr? Bu cmledeki anlatm bozukluunun benzeri aada-
A) Hangi ie elimi atsam, o ite baarl olamamaktan ki cmlelerin hangisinde vardr?
korkuyorum. A) Bir gazetenin at hikye yarmasna girerek kazan-
B) leden sonra bastran yamur trafii fel etti. dm.
C) Cahilden susmasn bekleme, susmay bilseydi o, cahil B) Bu uydurma yalanlarna inanacamz m sanyorsun?
olmazd. C) Atlara eziyet ektirmemek, iyi beslemek gerekir.
D) Eitim sistemimizle ilgili grlerime senin katlmad- D) iir tanmlarndan hibirinin eksik ve yeterli olmad
n sylyor. ortaya kt.
E) Drt ayr yerde ayn anda balayan yangnlarda mutla- E) Reklamlarda gsterilen her eye inanmamak gerekir.
ka kast ihtimali var.
6. Aadakilerin hangisinde anlamca elien szcklerin

bir arada kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bo-
2. Konumac, seminer srasnda ok doru yaralara parmak zukluu vardr?
bast.
A) Karsndakine gven veren, sevimli bir yz vard.
B) Yaklak olarak tam iki saat sonra stanbulda oluruz.
gisidir?
C) Gen adamn yznde belli belirsiz bir glmseme
A) Gereksiz szck kullanlmas vard.
B) Szcn yanl anlamda kullanlmas D) Kaz gelecek yerden tavuu esirgemeyecek bir insand
C) elien szcklerin kullanlmas days.
D) Deyim yanl kullanlmas E) imleri, iekleri, bahedeki her eyi sulayacaksn, de-
E) Szcn yanl yerde kullanlmas miti.
3. Televizyonlar, milli takmmzn tekrar tekrar att gol gs- 7. lkemizde gnden gne artan trafik kazalar lmlere, hat-
teriyor. ta yaralanmalara neden olmaktadr.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada- Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
kilerden hangisidir? kilerden hangisidir?
A) Yanl yerde szck kullanm A) zne yklem uyumsuzluu

B) Gereksiz szck kullanm B) Gereksiz szck kullanlmas
C) elien szlerin bir arada kullanm C) Nesne eksiklii
D) Yanl anlamda szck kullanm D) Szcn yanl yerde kullanlmas
E) Gereksiz ek kullanm E) Deyim yanll
4. ok gnete kalnca iyice esmerlemi. 8. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-
u vardr?
Bu cmledeki anlatm bozukluunun sebebi hangisidir?
A) Bu zor ve karmak ii de baardk.
A) Nesne eksiklii
B) yle byle neredeyse on gndr buradaym.
B) zne-yklem uyumazl
C) Seni ancak bir saat daha bekleyebilirim.
C) Gereksiz szck kullanm
D) Ondan uzun zamandr haber alamyoruz.
D) Tamlayan ekinin eksiklii
E) Kzm okula baladktan sonra hayatmz ok deimiti.
E) Szcn yanl yerde kullanlmas

9. (I) Edebiyat, eer insann kendisine ve evresine kar 14. Ben bu filmin beenilmeyeceini ok nceden tahmin et-
verdii savata iyi ve gzelden yanaysa olgunlar. (II) Bu mitim.
olgunluu salayabilmenin yolu ise insan tanmaktr. (III) Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
Bunu yaparken karlaacamz en nemli problem ben- kilerden hangisidir?
cilliktir. (IV) Bencillik, kendisini edebiyatn iinde kolayca
gizler. (V) Bu gizlilikle kolayclk da balar. A) Gereksiz szck kullanlmas
Numaralanm cmlelerden hangisinde bir anlatm bo- B) Szcn yanl anlamda kullanlmas
zukluu vardr? C) elien szcklerin kullanlmas
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. D) Deyim yanl kullanlmas
E) Szcn yanl yerde kullanlmas
10. retmenimiz ayn fkray snfta tekrar bir kez daha anlatt.
15. Aadakilerin hangisinde szcn yanl anlamda
kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu
vardr?
A) Gereksiz szck kullanm
A) Reklamlarda grdnz her eye inanmamalsnz.
B) Szcn yanl yerde kullanm
B) Annesi, trnaklarn bym, kes onlar, dedi.
C) Szcn yanl anlamda kullanm
C) nsann kiilii, evresinden izler tar.
D) Dolayl tmle eksiklii
D) Kimi ataszleri anlamca birbiriyle eliir.
E) elien szcklerin kullanm
E) Acma duygusunu yitiren insandan her ey beklenir.
11. Mecliste okluk salanamaynca dokunulmazlk teklifinin

onaylanmas, ileriki bir tarihe ertelendi. 16. Gzaltna alnan kurumun mdr mahkeme kararyla tu-
tukland.
kilerden hangisidir? Bu cmledeki anlatm bozukluu aadaki deiiklik-
lerden hangisinin yaplmasyla giderilebilir?
A) zne-yklem uyumazl
A) Mdr szcnden nce yetkili szc getirilerek.
B) Dolayl tmle eksiklii
B) Yklemden nce resmen szc getirilerek.
C) Szcn yanl anlamda kullanlmas
C) Kurumun szcnden nce virgl getirilerek.
D) elien szcklerin birlikte kullanlmas
D) Gzaltna alnan yerine gzaltndaki denerek
E) Deyim yanll
E) Kurumun szc cmlenin bana getirilerek.
12. Dizinin nceki blmnn ayrntl bir zetini izlediniz.

17. Aadaki cmlelerin hangisinde szcn yanl an-
Bu cmledeki anlatm bozukluunun benzeri aada- lamda kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bo-
ki cmlelerin hangisinde vardr? zukluu vardr?
A) Tahlil yaptrmak iin Erzuruma gitmemiz gerekiyordu. A) Konumasn kesmeye gnlm raz olmad.
B) Duyduuma gre okul bittiinde baka yere tana- B) Ben ve arkadalarm ayn dncedeler.
caklarm.
C) Kolundaki kk yara epeyce byd.
C) Toplantda herkes kendi dncesini zgrce dile getirdi.
D) O balkonda, ben salonda ay iiyordum.
D) Konuyu kl krk yararcasna bir titizlikle inceledi.
E) Bu vadideki ses yansmas ok mehurdur.
E) Beni grr grmez sokan kar tarafna doru yneldi.
18. Aadaki cmlelerin hangisinde szcn yanl yer-

13. Aadaki cmlelerin hangisinde anlatm bozukluu de kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozuklu-
vardr? u vardr?
A) Dostlarna her zaman nazik ve ll davranr. A) Uzun zamandr plann yapt tatile km.
B) Herkes gidince bombo binada beni bir korku sard. B) ok gnete kalnca yz iyice yanm.
C) Bu davrann bana yarar m zarar m vereceini bile- C) Haftalarca oyuncam da oyuncam diye alad.
medim.
D) Yank kremi yerine sivilce kremini srm.
D) Ne zaman bam sksa o imdadma yetiir.
E) iekler aalarn gz, kularsa dilidir.
E) Btn yaananlar bende unutamayacam izler brakmt.
18. B 17. E 16. E 15. B 14. A 13. C 12. C 11. C 10. A 9. A 8. B 7. D 6. B 5. B 4. E 3. A 2. D 1. E Cevaplar

1. Aadakilerden hangisinde elien szcklerin birlik- 5. Aadakilerden hangisinde deyimin yanl kullanl-
te kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozuklu- masndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
u vardr?
A) kimizi yan yana grdnde az ak kald.
A) Yatandan kalkar kalkmaz az bekleyip pencereye B) Bu olayn peine dmek sana ne kazandracak?
kotu. C) ok yakn olmamza karn hibir derdini amazd.
B) Bu konuda senin de benim de bir suumuzun olduu- D) Davranlarna akl sr erdirmek mmkn deildi.
nu sanmyorum.
E) Ne olduysa oldu, ocuun stne bu kadar yklenmeyin.
C) Ne tiyatroya ne de sinemaya gitmekten zevk alyordu.
D) Bu konuda hakl olduunuza ben de inanmaya baladm.
6. Aadakilerden hangisinde gereksiz szck kullan-
E) Baarl bir sezon sonunda Beikta ampiyon oldu. maktan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) Bir ie girmeden nce olas her eyi dnrz.

2. Aadaki cmlelerin hangisinde szcn yanl yer-
B) Sadece kendini dnen bencil insanlardan uzak durun.
de kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozuklu-
u vardr? C) stenmeyen sorunlarla karlaabileceinizi de unut-
mayn.
A) Bilinsiz ilalar kullanmaya devam edersen daha da D) lk zamanlar kr beklentinizi dk tutunuz.
kt olacaksn. E) Bal olduunuz kurallar mutlaka yazl hale getiriniz.
B) Arada srada benim tavsiyelerime de kulak versen iyi
olur.
7. Eitim, bir insann diktatr olmasna deil, nder olmasna
C) Sonunda, bu ihalede iki byk irket kar karya gel- neden olur.
miti.
D) Bu sylediklerinden sonra, sana nasl davranmam kilerden hangisidir?
bekliyorsun?
E) Aftan yararlanarak kt hapishaneye dnmeye hi A) Yanl szck kullanm
niyeti yoktu. B) Gereksiz szck kullanm
C) Nesne eksiklii
3. Aadakilerden hangisinde gereksiz szck kullan- D) Tamlama yanll

maktan kaynaklanan anlatm bozukluu vardr? E) Deyim yanll
A) iek dalnda gzeldir, ltfen koparmaynz.

8. iir, bizim hayalimizin rn olarak meydana getirilmi
B) Sigara izmaritlerinizi p kovasna atnz. olsa bile onu babo ve avare dncelerin da vurumu
C) Lavaboyu bulmak istediiniz gibi braknz. olarak grmeyiz.
D) Gereksiz yanan lambalar sndrnz. Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
E) Eski kitaplarnz geri dnm kutusuna braknz. kilerden hangisidir?
A) Gereksiz szck kullanm

B) Szcn yanl yerde kullanm
4. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szcn C) Nesne eksiklii
atlmas cmledeki badaklk sorununu dzeltir? D) zne-yklem uyumsuzluu
A) Haydarpaadan kalkan son trene de yetime ihtimalim E) Szcn yanl anlamda kullanm
kalmamt.
B) 2016 ylnda gen giriimcilerin saysnda art olduu 9. Aadaki cmlelerden hangisinde bir anlatm bozuk-
belirtildi. luu vardr?
C) Partide yapt etkileyici konumalarla dikkatleri zeri- A) Sylediklerimin hibirini dikkate almyor, hepsine bu-
ne ekti. run kvryordu.
D) Art niyetleri bozuk insanlarla arkadalk yapmaktan B) Bu maazada bayan kazaklarnn fiyat hem ucuz hem
kanmalsn. eitli.
E) Szckleri yerli yerinde kullanmaya zen gsteren bir C) Yeni bir ie girmi de bana onu anlatyor.
airdi. D) Saatler getike heyecanmz artyordu.
E) lkeler silahla alnr ama adaletle korunur.

10. Aadaki cmlelerin hangisinde bir deyimin yanl 15. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-
kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm bozukluu u vardr?
vardr?
A) Ailesi onu doktor olmaya zorlam bir bakma mecbur
A) Her ii yzne gzne bulatran birisidir. etmiti.
B) Kiminle beraber olursa onun borusunu alar. B) Eve her geliinde mutlaka bize de hediyeler getirirdi.
C) Ta sksa suyunu karacak kadar glyd. C) Kanad krk bir mart yavrusu umak iin rpnyordu.
D) ok saftr, karda yrr izini belli etmez. D) Gzel bir resme bak, emein ve titizliin darbelerini gr.
E) Ne yapm etmi sonunda gnln fethetmiti. E) Bugn size diyeceklerim var yine, gen yal ayrmadan.
11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-

u vardr?
A) Necip Fazln iirlerinde insan byleyen ey renktir. 16. Son olimpiyatlarda lkemize kazandrdklar olumlu prestij
I II III
B) Seninle be yl nce tam burada karlamtk sanrm.
C) Televizyon programlar giderek birbirine benzemeye nedeniyle bu greilerimize eitli armaanlar verilmesini
balad. IV V
D) Bo zamanlarm okumakla geirmek bana zevk veriyor. uygun grdk.
E) Kitap fuarlar sayesinde nl yazarlarla tanma frsat Yukardaki cmlede numaralanm szcklerden han-
buluyoruz. gisi gereksiz kullanlmtr?

12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir szcn yanl
yerde kullanlmasndan doan bir anlatm bozukluu
vardr?
A) Sabaha kadar yamur aralksz yad. 17. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-
B) Kltrl olmak iin okumak gerekir. u yaplmtr?
C) Deniz yz grmemi bir oban ocuuyum. A) Onlar buradan, bozkrn en yksek noktasndan, izle-
D) Yzme en gzel denizlerde renilir. yeceim.
E) ocuktan al haberi, demiler. B) Gelecek kuaklar bu olay ve hadiseleri daha iyi deer-
lendirecektir.
13. Trkiyenin tuhaf ekonomik yapsnda kitle tketimi demek, C) Gcn halktan almayan sanat asla kalc olamaz.
I II III D) Onun mzii ayrlklar, zlemleri dile getirir.
ucuz ve kalitesiz mal olarak anlald. E) nsanlar, bazen kendilerinden beklenmeyen bir tavr
taknabilirler.
IV V
Bu cmledeki alt izili szcklerden hangisi karlr-
sa cmlenin anlam deimez?

18. Ev sahibinin basksndan bunalan yal kirac yllardr otur-
I II III
14. Aadaki cmlelerin hangisinde alt izili szck ge-
reksiz kullanlmamtr? duu evden kp baka semtteki bir eve tand.
IV V
A) Yeni kan kitab ald, onu bir gn iinde bitirdi.
Yukardaki cmlede numaralanm szcklerden han-
B) Vitrindeki elbise gzeldi, onu uzun sre seyrettim.
gisinin karlmas anlam daralmas ya da anlatm bo-
C) Hikyelerini eline alp onlar bir kez daha inceledi. zukluuna neden olmaz?
D) Erzurumda gnleri ok gzel geiyor ama orada kala-
mazd. A) I B) II C) III D) IV E) V
E) Gzel ve pahal giysiler giyer, deerli elmaslar takard.
18. D 17. B 16. C 15. A 14. B 13. C 12. D 11. B 10. D 9. B 8. A 7. A 6. B 5. E 4. D 3. B 2. A 1. A Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
ANLATIM BOZUKLUU
Dil Bilgisine Dayal Anlatm Bozukluu 33
hhDL BLGSNE DAYALI ANLATIM Bisiklete binmesini ok kk yalarda rendim.
BOZUKLUU (BALAIKLIK SORUNLARI) tamlanan eki fazla
(Bisiklete binmeyi ok kk yalarda rendim.)

1. EK YANLILIKLARI
hh Eklerin fazla, eksik ya da yanl olmasndan kaynaklanr. Senin ve kardeinin yapt hatalardan usandm.
tamlanan eki yanl

hh Bunlar ou zaman ilgi, iyelik, hal ve okluk ekleri ile ek fiil (Senin ve kardeinin yaptnz hatalardan usandm.)
yanllklardr.
Tamlama Ekleri
Trkiyenin birka blgesi hari henz kar yz grmedi.
rnek1:
tamlayan eki fazla
Aadakilerden hangisinde tamlayan eki ile ilgili bir
(Trkiye birka blgesi hari henz kar yz grmedi.) anlatm bozukluu vardr?
A) Ne geliinden haberimiz oldu ne de gittiinden.

Yeni szckler yaratmak iin her ulus, dilinin sunduu olanak- B) Btn gn kitap okuma ve televizyon izlemek ok hou-
lardan yararlanma yoluna gitmesi gerekir. ma gidiyor.
tamlayan eki eksik C) Kimse bu kadarn beklemiyordu bir ay iinde araba
(Yeni szckler yaratmak iin her ulusun, dilinin sunduu ola- srmesini rendi.
naklardan yararlanma yoluna gitmesi gerekir.) D) Hayat kimine mutluluk verdiini, kimini mutsuz ettiini
gryoruz.
E) Onun tezi yaknda bitecek ve o retmen olarak greve
Bu kitap, yaynevimizin, lmnn 10. yldnmnde nl balayacak.
aire, onun yce ansna armaandr.
D seeneinde kullanlan verdiini kelimesinin tamlayan olan hayat keli-
tamlanan eki eksik
mesinin tamlayan eki sylenmemitir. Cmle, Hayatn kimine mutluluk verdi-
(Bu kitap, yaynevimizin, lmnn 10. yldnmnde nl ini, kimini mutsuz ettiini gryoruz. Biiminde kurgulanmalyd.
aire, onun yce ansna armaandr.)

ANLATIM BOZUKLUU / Dil Bilgisine Dayal Anlatm Bozukluu
Hl Eki okluk Eki

ocuklara rettiklerimizden aksini yapmamalyz. Onun iin zevkine ve keyfine dkn ne kadar memurlar var-
sa hep buray ister, buraya yerleirdi.
hl eki yanl
okluk eki fazla
(ocuklara rettiklerimizin aksini yapmamalyz.)
(Onun iin zevkine ve keyfine dkn ne kadar memur varsa
Simurg, bir ran efsanesinde gerein peine den kularn
hep buray ister, buraya yerleirdi.)
yks anlatlr.
spanyada hkmete tepki gsteren binlerce insanlar soka-
hl eki eksik
a dkld.
( Simurgda, bir ran efsanesinde gerein peine den ku-
okluk eki fazla
larn yks anlatlr.)
( spanyada hkmete tepki gsteren binlerce insan sokaa
dkld.)
Hava kirliliinin nedenlerinden biri de yeil alanlarn azln-
dandr.
hl eki fazla
( Hava kirliliinin nedenlerinden biri de yeil alanlarn azl-

dr.)
Fiilimsi Eki
Vergilerin yeni sisteme gre toplanacan salayacaklar.
Fiilimsi eki yanl
(Vergilerin yeni sisteme gre toplanmasn salayacaklar.)

lgi Eki
Mula yresindeki kan yangnlardan geriye rlplak, sim-
siyah dalar ve tepeler kald.
Beni en ok sevindiren, senin geldiindir.
lgi eki fazla
fiilimsi eki yanl
( Mula yresinde kan yangnlardan geriye rlplak, sim-
siyah dalar ve tepeler kald.) (Beni en ok sevindiren, senin gelmendir.)
yelik Eki Ek Fiil

Hem arkadam hem meslektam olmaktan mutluyum. Arkadalarmdan biri kurnaz, dieri kurnaz deildi.
iyelik eki yanl Ek- fiil eksik
(Hem arkadan hem de meslektan olmaktan mutluyum.) (Arkadalarmdan biri kurnazd, dieri kurnaz deildi.)
Sorusu
retmen
1980'li, 2000'li yllar gibi ifadelerde bir l var mdr?
Evet ancak onlu dilimler iin kullanlr. Bunun dndaki kullanm

anlatm bozukluudur.
1985'li yllar
2012'li yllar

ocuklar ok alkan ama umutlu deildi. Oraya gidersen Etnografya ya da Kurtulu Sava mzelerini
gezmelisin.
Ek fiil eksik
(ki mzenin de gezilmesi isteniyorsa ve balac kullanl-
(ocuklar ok alkand ama umutlu deildi.
malyd. Eer ikisinden biri kastediliyorsa mzelerini deil
mzesini kullanlmalyd.)
Bugn yedi ayr firmayla grmem gerekiyor zira ok az za-

manm var.
( Bugn yedi ayr firmayla grmem gerekiyor fakat ok az
zamanm var.)
rnek2:
Yanl bir ey yapsam da kzmaz; ama inanlmayacak kadar

Trk edebiyatnda, yaamn yazdklar ile kazanan tek ya-
anlayldr.
zar Peyami Safa olduunu ok az kii bilir.
( Ama kart durumlar balar. Kzmamas ile anlayl olma-
s kart durumlar anlatmadndan nk balac kullanl-
sinden kaynaklanmaktadr?
malyd ya da ama balac kullanlmamalyd.)
A) Tamlayan eki eksiklii
B) Fiilimsi eki eksiklii
C) Hal eki eksiklii
D) okluk eki eksiklii
E) Tamlanan eki eksiklii 3. NOKTALAMA (VRGL) EKSKL
nclde verilen cmlede yazar kelimesi tamlayan eki olmakszn yazlmtr.
zneyle kendisinden sonraki szck arasnda virgl bulunma-
Cmlenin doru biimi yledir: Trk edebiyatnda, yaamn yazdklar ile ka-
zanan tek yazarn Peyami Safa olduunu ok az kii bilir. mas, kimi zaman tamlama grnts verdiinden anlamn belir-
sizlemesine yol aar. Byle durumlarda zneden sonra konula-
cak virgl, anlam kapalln nlemi olur.
Yamataki toprak evin nne tand.

2. BALALA LGL YANLILIKLAR (Yamataki toprak m evin nne tand yoksa (O) mu ya-
mataki toprak evin nne tand.)
hh Balalar grevde unsurlar belli bir anlam ilgisiyle birbirine
balar. Buna dikkat edilmezse anlatm bozuk olur.
Bu sabah evden ktktan sonra balyor.
(Bu mu balyor; yoksa o, bu sabah m balyor ak deil)

Geen ay merdivenden dp ayan krm stelik hafta
ie gidememi.
Bayan polise bir eyler anlatmaya alyordu.
(Geen ay merdivenden dp ayan krm bu yzden
hafta ie gidememi.) (Bayan m; yoksa o, bayan polise mi bir eyler anlatmaya
alyor ak deil)
Sorusu
retmen
"Genlerle ve ocuklarla iyi anlayordu" cmlesinde ilk sz-

ce eklenen "ile" edatna gerek var m?
Hayr, yok . nk ve balacyla birbirine balanan ayn grevli

szcklerde tek edat yeterlidir.

4. TAMLAMA YANLILIKLARI Tamlayan Eksiklii

hh Tamlamalarla ilgili yanllklar birka ekilde yaplmaktadr: hh Tamlanan, kanc ahsa ait olduunu sezdirdiinde dr-
lebilir.
hh Ancak bu belli olmadnda drlemez.

a. Tamlayan-Tamlanan Uyumsuzluu
Szlerinizi ok iyi anlyorum. (sizin)
hh Bir tamlanan, iki isim ya da sfat iin ortak kullanlabilir.
Bedenim artk bu yorgunlua dayanamyor. (benim)

hh Bir tamlanan, isim ve sfat iin ortak kullanlamaz nk isim,
isim tamlamas; sfat da sfat tamlamas kurar.
zr dilerim, geldiinizi duymadm. (sizin)
Bu ila insan ve hayvan sal asndan tehlike oluturmaz.
(Sal asndan ortak) hh Bu kurala aykr cmleler anlatm bozukluuna yol aar:
O, hem drst hem de alkan bir renci olarak tannr. Yarmada birinci olduuna sevindim. (anlam belirsiz, kimin
(renci ortak) birinci olduuna?)
Grltden telefonunu duyamamm. (anlam belirsiz, kimin

hh Bu kurala aykr rnekler anlatm bozukluuna yol aar: telefonunu?)
Kaprislerine daha fazla dayanamadm. (anlam belirsiz, kimin

kaprislerine?)
Bu yasadan zel ve kamu kurulularnda alanlar yararla-
nacak.
(Bu yasadan zel kurulularda ve kamu kurulularnda al- hh Farkl grevdeki bir unsur, cmlenin baka bir yerinde tam-
anlar yararlanacak.) layan grevi stlenecekse bunu belirtmemek, kimi zaman
bozuklua yol aar.
Gvenlik ve askeri makamlarca grevlendirilen personel ba-

arl oldu. renciyi dnmeye ve yaratc olmaya ynelten ve her-
hangi bir konu zerinde eletiri yapmasn salayan bir anla-
(Gvenlik makamlar ve askeri makamlarca grevlendirilen y, eitim sistemimize henz yerlemedi.
personel baarl oldu.)
(renciyi dnmeye ve yaratc olmaya ynelten ve -
rencinin herhangi bir konu zerinde eletiri yapmasn sa-
layan bir anlay, eitim sistemimize henz yerlemedi.)
Siyasi, askeri ve ekonomi alanlarnda grtler.
(Siyasi, askeri alanlarda ve ekonomi alannda grtler.) Okuduklarn ezberlemek deil, tartarak zmlenmesini
irmamz, irket alanlarna teknik ve bilgi destei veriyor.
F salamak nemlidir.
(Firmamz, irket alanlarna teknik destek ve bilgi destei (Okuduklarn ezberlemek deil, tartarak onlarn zmlen-
veriyor.) mesini salamak nemlidir.)

rnek3: 5. GE EKSKLKLER
Aadaki cmlelerin hangisinde tamlayan eksikliin- hh Bir unsur (szck, bek, ge) birden fazla yarg iin -her biriy-
den kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr? le rtmek kouluyla- ortak kullanlabilir.
A) lk aylar, gnlerin adn unutuyordum neredeyse.

B) Gn getike bu sorunun karln kendi kendime bu-
hh Bir baka deyile her bir yarg iin unsurun tekrar edilmesine
luyorum.
gerek yoktur.
C) Gnn hangi saatinde ve hangi mevsiminde olursa ol-
sun su lktr.
D) O suyun cana can katan serinliini ve rengini bulamazsn. hh Ancak unsur, yarglardan herhangi birinde farkl ge olacaksa
E) Ona yardm etmek istiyorsan elinden geleni ardna koy- yeni greviyle belirtilmelidir.
ma.
C seeneinde gnn tamlayan saatinde tamlananna balanmtr. hh Bu olmazsa temel ya da yan cmlede ge eksiklii meydana
mevsiminde tamlanan ise tamlayan olmadan kullanlmtr. gnn mevsi-
minde denemeyeceinden bu cmlede tamlayan (yln) eksiklii vardr. gelir.
Hibiri kreten ayrlmak istemiyor, yaramazlk da yapmyor-

du. (Hibiri ortak)
rnek4: ocuu darya karrken iyice giydir. (ocuu ortak)

iirin insana salad yaralar arasnda onu zarifletirdii
ve fazlalklarn trpledii saylabilir.
Eserlerime eletiri getirirken n yargl yaklamaktan kan-
malsnz. (Eserlerime ortak)
lerden hangisidir?
A) zne yklem uyumsuzluu
B) Nesne eksiklii Hayvanlarla bir arada yaamak, bir eyleri paylamak onu
mutlu ediyor. (Hayvanlarla ortak)
C) Gereksiz szck kullanm
D) Tamlayan eksiklii
E) Szcn yanl yerde kullanm
Cmlede geen fazlalklar szcnn insann-onun tamlayanna ihtiya a. zne Eksiklii

vardr. Bu durumda cmledeki anlatm bozukluunun nedeni tamlayan eksik-
liidir. retmenimizin hastal gemi, pazartesi gn greve
balayacakm.
(retmenimizin hastal gemi, retmenimiz pazartesi

gn greve balayacakm.)

Hi kimse ona gerei anlatmam, onu yalan yanl szlerle

rnek6:
oyalamt.
Bunu bir mazeret olarak retmenime sylediimde, bana
(Hi kimse ona gerei anlatmam, herkes onu yalan yanl
inanmad.
szlerle oyalamt.)
lerden hangisidir?
Bu tr dergilerin says azalyor, okunmaz oluyor.
A) zne eksiklii
(Bu tr dergilerin says azalyor, bunlar okunmaz oluyor.)
B) Nesne eksiklii
iirlerinde bol bol abartlm szckler semesi yznden C) Gereksiz szck kullanm
hitabet havas tamaktadr. D) Szcn yanl yerde kullanlmas
(iirlerinde bol bol abartlm szckler semesi yznden
E) Dolayl tmle eksiklii
iirleri hitabet havas tamaktadr.)
Cmlenin yklemine sorulacak kim ar konutu? sorusuna cevap buluna-

mamaktadr. Cmlenin retmenim, bana inanmad. biiminde kurgulan-
mas gerekiyordu.
rnek5:
Aadaki cmlelerin hangisinde zne eksikliinden
kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) Bu mze, resmi tatiller dnda her gn ziyarete aktr.

B) Sonunda ban alp gurbete gidecek kadar bize kzd.
C) Sen her zaman demez misin, huylu huyundan vazge-
mez, diye.
b. Nesne Eksiklii
D) Hi kimse onu sevmiyor, aksine ondan kayordu. Sana asla kzmyor, ok seviyoruz.
E) Her nne gelen, cannn istedii gibi davranmas do- (Sana asla kzmyor, seni ok seviyoruz.)
ru deildir.
bavurularn bir sraya koyup sonra grmeye aryor-

D seeneinde kullanlan sral cmlenin ilkinin znesi olan hi kimse olum- du.
suz bir znedir ve ancak olumsuz bir yklemle uyumlu olabilir. sevmiyor
yklemi de olumsuz bir yklemdir. Bununla beraber ikinci cmlenin yklemi ( bavurularn bir sraya koyup sonra bavuranlar gr-
olan kayordu ykleminin ise znesi yoktur. Bu yklemin herkes olumlu meye aryordu.)
znesine ihtiyac vardr.
Bu konuda sylenenlere inanyor, her yerde ne sryordu.
(Bu konuda sylenenlere inanyor, her yerde onlar ne sr-

yordu.)

Konumacnn dncelerine katlyor ve destekliyorum.

rnek8:
(Konumacnn dncelerine katlyor ve konumacy des-
tekliyorum.) Aadaki cmlelerin hangisinde nesne eksikliinden
A) Her yokuun bir inii, her gecenin bir sabah olduunu

Ald ehirlere Trkleri yerletirmek suretiyle Trkletirdi.
bilmez miyim?
(Ald ehirlere Trkleri yerletirmek suretiyle oralar Trk- B) Baba ocana duyduu zlem iini yakyor, her geen
letirdi.) gn daha da iddetleniyordu.
C) evresindekiler onu srekli sktryor, rahat vermiyor-
lard.
Genlerin deneyimsizlikten, bilgi eksikliinden kaynaklanan
sorularn yantlayarak ynlendirirdi. D) Sana gereinden ok gveniyorlar, gzlerinde ok b-
ytyorlar.
(Genlerin deneyimsizlikten, bilgi eksikliinden kaynaklanan
E) Onlarn da birok skntlar olduunu biliyoruz.
sorularn yantlayarak genleri ynlendirirdi.)
D seeneinde sral cmlenin ikincisi olan gzlerinde ok bytyorlar cm-

Yasalara gre parann zerine yaz yazmak, yrtmak yasak- lesinin seni nesnesine ihtiyac vardr. Cmle seni gzlerinde ok byt-
yorlar. Biiminde kurgulanmaldr.
tr.
(Yasalara gre parann zerine yaz yazmak, paray yrtmak

yasaktr.)
Bir sorunun zerinde enine boyuna dnmeyi, anlamak iin

aba harcamay renmemiler.
rnek9:
(Bir sorunun zerinde enine boyuna dnmeyi, sorunu an-
lamak iin aba harcamay renmemiler.) Aadaki cmlelerin hangisinde nesne eksikliinden
rnek7: A) alanlarn hepsi grevini iyi yapyor, iini aksatmyor-

du.
iir, onun dilinden anlayan insann cann yakar, yoldan -
B) Annemin bana kzdn ya da azarladn anmsam-
karr.
yorum.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aadaki- C) Kznca, bana ayplar gibi bakard.
lerden hangisidir?
D) nsanlara bir ey sylemezdi ama hi unutamadm
A) zne eksiklii bakyla bakard.
B) Dolayl tmle eksiklii E) Bazen ben de insanlara tpk annemin bakt gibi bak-
C) Nesne eksiklii tm fark ediyorum.
D) Yklem eksiklii B seeneindeki cmlenin Annemin bana kzdn ya da beni azarladn

anmsamyorum. biiminde kurgulanmas gerekiyordu.
E) Tamlayan eksiklii
yoldan karr yklemi onlar nesnesiyle birlikte kullanlmaldr. Bu durum-

da nclde verilen cmlede nesne eksiklii vardr.

c. Dolayl Tmle Eksiklii d. Zarf Tmleci (Temel ya da Yan Cmlede Zarf

Tmleci Eksiklii)
Arkadann sknt ektiini biliyor, sezdirmeden yardm edi-
yordu. ocuklara yalnzca t vermek deil, ilgilenmek de nem-
(Arkadann sknt ektiini biliyor, sezdirmeden ona yar- lidir.
dm ediyordu.)
(ocuklara yalnzca t vermek deil onlarla ilgilenmek de
nemlidir.)
Onun da grlerini renmek, yararlanmak istediler.
(Onun da grlerini renmek, grlerinden yararlanmak

Hastalarn arada bir ziyaret edip bir sre sohbet etmeyi al-
istediler.)
kanlk haline getirmiti.
(Hastalarn arada bir ziyaret edip bir sre onlarla sohbet et-
Anneleri ocuklar yanna ard ve eve gitmelerini syledi.
meyi alkanlk haline getirmiti.)
(Anneleri ocuklar yanna ard ve onlara eve gitmelerini
syledi.)
Size hibir zaman hakszlk etmedim, hakknz neyse onu
verdim.
Kye yaklayor muyuz yoksa uzaklayor muyuz, anlama-
mtm. (Size hibir zaman hakszlk etmedim, her zaman hakknz
neyse onu verdim.)
(Kye yaklayor muyuz yoksa kyden uzaklayor muyuz
anlamamtm.)
Hafta sonlar sabah erkenden kalkar, yine erkenden yatarm.

rnek10:
(Hafta sonlar erkenden kalkar, akamlar da yine erkenden
Aadaki cmlelerin hangisinde dierlerinden farkl yatarm.)
bir anlatm bozukluu vardr?
A) Yokluunuza altka insanlar, fotorafnz ellerine alr

ve bakarlar.
B) Bu kitap boyunca fikirlerimi sizinle karlkl tartma
imkn bulacam.
C) Parkn banklarnda biraz dinlenip istirahat ettikten son- 6. YKLEMLE LGL YANLILIKLAR
ra evine gidecekti.
hh Bir yarg birden fazla unsur (szck, bek, e) iin -her biriy-
D) Havalar soudu, hi kimse artk evden dar kmyor.
le rtmek kouluyla ortak kullanlabilir.
E) Yaadmz bu kt olaylardan bir an nce kurtulmay
umut ediyorum.
hh Bir baka deyile her bir unsur iin yargnn tekrar edilmesine
B, C, D, E seeneklerinde gereksiz szck kullanmaktan kaynaklanan anlatm
gerek yoktur.
bozukluu vardr.
A seeneinde ise dolayl tmle eksiklii vardr. Cmle, fotorafnz elleri-

ne alr ve ona bakarlar biiminde olmalyd.

hh Ancak unsurlardan herhangi biri farkl yarg gerektiriyorsa bu, Drst biri olduundan dn de bugn de kukuya dmyorum.
belirtilmelidir. Bu olmazsa temel ya da yan cmlede yarg (ey-
(Drst biri olduundan dn de kukuya dmyordum,
lem, yardmc eylem, eylemsi) eksiklii meydana gelir.
bugn de kukuya dmyorum.)
Kimseyi krmak istemediini, sadece bir konuya aklk getir-
diini syledi. (syledi ortak)
Bu, sizlere verebileceimiz en nemli dl ve en nemli he-
deftir.
irket, u anda kr m ediyor zarar m ben nasl bileyim? (edi- (Bu, sizlere verebileceimiz en nemli dl ve gsterebile-
yor ortak) ceimiz en nemli hedeftir.)
Sergide tantlan antika eyalar, gemite insanlarn inanla-

Neyin doru neyin yanl olduunu yaknda hepimiz grece-
rn ve beenilerini de yanstyor.
iz. (olduunu ortak)
(Sergide tantlan antika eyalar, gemite yaam insanla-
rn inanlarn ve beenilerini de yanstyor.)
Eskiden kz renciler kurdele, erkek rencilerse kravat ta-

karak okula gelirdi. (takarak ortak) Hangisinin baarl, hangisinin baarl olmadn renece-
iz.
(Hangisinin baarl olduunu, hangisinin baarl olmad-

n reneceiz.)
hh Bu kurala aykr cmleler anlatm bozukluuna yol aar: Grevlilerin beyaz kravat ve koyu renk ceket giymesi gereki-
yor.
Olaydan byk bir znt duyduunu, sulularn cezaland-
rlmasn istedi. (Grevlilerin beyaz kravat takmas ve koyu renk ceket giy-
mesi gerekiyor.)
(Olaydan byk bir znt duyduunu belirtti, sulularn ce-
zalandrlmasn istedi.)
ocuklar bundan en az zarar ya da hi zarar grmeden kur-
tarlmaldr.
Bu tutumuyla ailesine zarar m veriyor yarar m, anlayamadk. (ocuklar bundan en az zarar grerek ya da hi zarar gr-
meden kurtarlmaldr.)
(Bu tutumuyla ailesine zarar m veriyor yarar m salyor,
anlayamadk.)
Birbirlerine kar davranlarnn nasl olmas ya da olmama-
sn anlatyor.
Amac, arkadalarn ikinci, kendisini birinci plana karmakt.
(Birbirlerine kar davranlarnn nasl olmas ya da olmama-
(Amac, arkadalarn ikinci plana atmak, kendisini birinci s gerektiini anlatyor.)
plana karmakt.)

rnek11: 7. ZNE-YKLEM UYUMSUZLUU

Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozukluu a. Tekillik-oulluk ynnden uyumsuzluk
vardr?
hh zne oul insan olduunda yklem tekil ya da oul ola-
A) Sesim, tpk suyu kesilen emenin hkr gibi, hep
bilir.
iime doru ekiliyor.
B) evremizde uzun bykl, sakall yabanc adamlar dola-
yor.
yeler bir an iin sessizlik iinde kald. / kaldlar.
C) Aaya m, yukarya m kt belli olmayan bir asan-
sre bindik.
D) Yal bir kadn koarak bize doru yryordu. Ouz ve Hakan bilet almak iin kuyrua girdi. / girdiler.
E) rencileri konferans salonuna toplamam istedi.
C seeneinde aaya m, yukarya m kt belli olmayan ifadesinde ba-

laklk problemi var. "Aaya m indii, yukarya m kt biiminde ifade hh zne oul insan olmadnda yklem tekil olur.
edilmeliydi.
hh zne oul insan deilse ya topluluk insan ya da baka

varlklardr.
rnek12:
Halk byle istiyor.
vardr?
A) Modern hayatn insandan aldklarna ilikin ayrntlar Her biri (birka renci, milyon insan, ne kadar ii varsa
grebilirsiniz kitabnda. vb.) sizden bir aklama bekliyor.
B) Bu kalabalk ehirden hem ikyet ediyor hem de ayr-
lamyoruz.
Gzlerim iyi grmyor.
C) Gndelik hayatn kouturmalar iinde etrafmzdaki
gzellikleri fark edemiyoruz.
D) nsanolu yaamnn her evresinde iyilik ve ktlkle
Fikirlerim deiti.
yz yze gelmitir.
E) Onlar size ktlk ve zarar vermekten hibir zaman e-
kinmez.
Yollar kvrla kvrla uzayp gidiyor.
E seeneindeki cmle yle kurgulanmalyd: Onlar size ktlk etmekten ve
zarar vermekten hibir zaman ekinmez.
Kular bu mevsimde g eder.

hh Bu kurala aykr cmleler anlatm bozukluuna yol aar: hh Bu kurala aykr cmleler anlatm bozukluu oluturur:
Sen kendi yoluna ben de kendi yoluma gideyim. (sen+ben=

Biz,. gideyim)
Dou Anadoluda klar ok sert geerler. (yanl)
O akam eve ben sekizde, ablam dokuzda gelmiti.
Dardaki kpekler birden havlamaya baladlar. (yanl)
(ben+ablam=Biz, . gelmiti)
renci derse ge kaldlar. (yanl) Dershaneye giderken ben hukuk, Esra ise tp istiyordu.
ocuk felcinden korunmak amacyla alt milyonun zerinde (ben+ Esra=Biz, istiyordu)
ocuk alandlar. (yanl) konusunda ben onu, o da beni etkilemek istemez.

(ben+o=Biz, istemez)
O kurumda eitim grm herkes saygl, hogrl ve es-
Son duraa geldiimizde otobste bir ben bir de o yal
nek olmak gibi ok nemli erdemler kazanmlardr. (yanl)
adam kalmt. (ben+o yal adam = Biz, kalmt)
Yeryznde bir sen bir de ben varm. (ben+sen = Biz,

varsn)
Seyircilerle biz eletirmenler bir kez daha ters dt sanrm.

(seyirciler+biz eletirmenler = Biz, ters dt)
Sen yatak odasn, ablan da misafir odasn temizlesin.

(sen+ablan = Siz, temizlesin)
b. Kii Ynnden Uyumsuzluk
hh zne ben ve bakas ise yklem biz szcne gre
ekimlenir. rnek13:
Aadakilerden hangisinde zne-yklem uyumsuzlu-
uyla ilgili bir anlatm bozukluu vardr?
hh zne sen ve bakas ise yklem siz szcne gre
ekimlenir. A) Yksek dalar ve denizleri ap seni grmeye geldim.
B) Hasta yatandaki annesine ark syleyerek mutlu ol-
masn salad.
Ben de sen de onu ikna edemeyeceimizi ok iyi biliyoruz.
C) Ne yaparsam yapaym sylediklerini anlamakta glk
ekiyorum.
D) Saatler sanki birer kan gibi yava yava ilerliyorlard.
Ne kardeim ne de ben onu raz edebildik.
E) Arkadalarla oyun oynarken annem bana bakt, fakat
bir trl gremedi.
Sen ol ailen olsun, bana ok iyi davranyorsunuz. D Seeneinde zne oul bir zaman adyla olutuu iin (insan olmad iin)
yklemin tekil olmas gerekirdi. Yani yklem ilerliyorlard deil ilerliyordu
olmalyd.

c. at Uyumsuzluu rnek14:
hh Cmledeki eylemler ve eylemsiler, ayn zneyle ilgili kullanl- Aadakilerden hangisinde farkl bir anlatm bozuklu-
dnda atca uyumaldr. u vardr?
A) Ahmete haber verildikten sonra hep birlikte dar ktk.

hh Eylemler ve eylemsiler znenin etkinliiyle ters dmeme- B) renciye bir eyler retmeden snav kazanmasn
lidir. bekleme.
C) Toplumsal ve kltr sorunlar yaayan bir lkenin evlat-
laryz.
pheli ksa srede tutuklanarak cezaevine konuldu.
D) Askeri ve devlet okullarna giri snav yaplacak.
niversiteyi bitirdiime sevinirken bir yandan da i bulma te-
E) Alak binalar ve baheler gzmze arpt.
layla yollara koyuldum.
B seeneinde rencinin snav kazanmasn olmalyd, tamlama yanll,

C seeneinde Toplumsal sorunlar ve kltr sorunlar olmalyd, tamlama
yanll, D seeneinde Askeri okullar ve devlet okullar olmalyd, tamlama
hh Bu kurala aykr cmleler anlatm bozukluuna yol aar: yanll ve E seeneinde alak bahe olmaz, tamlama yanll yaplmtr.
A seeneindeki cmlenin yklemi etken atl olduu halde fiilimsi edilgen a-
tyla kurgulanmtr. Cmle Ahmete haber verdikten sonra hep birlikte dar
Haziranda ba evine tanlr btn yaz orada geirirdik. ktk. biiminde kurgulanmaldr.
(yanl)
(biz, tanlr, geirirdik)
Bizim evde sabah erkenden uyanp gazetelere gz atlr. rnek15:

(yanl)
Kyn binbir emekle Hasanda'ndan gelen ok gzel bir
(erkenden uyanp, gz atlr) suyu var.

sinden kaynaklanmaktadr?
Bahedeki zararl otlar yolarak bir yere yld.
(otlar; yolarak, yld) A) Dolayl tmle eksikliinden

B) Fiilimsinin edilgen olmamasndan
C) zne eksikliinden
Her ne kadar ehir dna tanmsa da beklenen rahatla
D) Tamlayan eksikliinden
kavuulamamtr.
E) Ek-fiil kullanlmamasndan
(O; tanmsa, beklenen, kavuulamamtr)
Cmleden bu hliyle "binbir emekle gelme" iini "su" yapyormu anlam k-
yor. Oysa binbir emek veren insandr. Fiilimsi edilgen atl (getirilen) olmalyd.
Tiyatro yle bir sanattr ki, kii bir oyunu anlamaya alrken
sistemli dnmeyi de retir.
(kii; anlamaya alrken, retir)

ANLATIM BOZUKLUU / Dil Bilgisine Dayal Anlatm Bozukluu Konu Testi - 1
1. Orhan, bilgisayarn banda, ben de her zamanki gibi tele- 6. Hepimiz, altmmzdan sonra orada buluacaz; bu kez
vizyonun karsnda oyalanyordum. aramzda ne makam ne zenginlik-yoksulluk fark olmayacak.
Bu cmledeki anlatm bozukluu aadaki deiiklik- Bu cmledeki anlatm bozukluu aadakilerin hangi-
lerden hangisi yaplarak giderilebilir? siyle giderilebilir?
A) de balac cmleden atlarak A) bu kez sz atlarak.
B) oyalanyordum eylemi yerine izliyordum eylemi ge- B) aramzda szc en sona getirilerek.
tirilerek.
C) orada szc yerine oralarda getirilerek.
C) her zamanki gibi ifadesi cmleden atlarak
D) olmayacak szc olacak biimde ekimlenerek.
D) banda szcne ek eylem getirilip bandayd,
biimine dntrlerek E) altmmzdan szc yerine atm yl szc
getirilerek.
E) bilgisayarn szcne tamlayan eki getirilerek
2. Aadakilerden hangisinde tamlayan eksikliinden

7. Aadaki cmlelerin hangisinde anlatm bozukluu
A) Senin bu aklla mantkla badamayan dncelerin- vardr?
den bktm.
B) Sabahlar balkona kar, oradan gnein douunu A) Dostlarna her zaman nazik ve ll davranr.
seyrederdim. B) Herkes gidince bombo binada beni bir korku sard.
C) Amacmz insanlar ynlendirmek deil, ufkunu geni- C) Bu davrann bana yarar m zarar m vereceini bile-
letmektir. medim.
D) Bu zc haberden sonra kederden yataklara dt. D) Ne zaman bam sksa o imdadma yetiir.
E) Kendisi, lkemizin en saygn botanikilerinden biridir. E) Btn yaananlar bende unutamayacam izler brak-
mt.
u vardr?
A) Akll insan dostlaryla iyi geinmesini bilir.

B) Her kitap okuru okuduundan zevk almak ister. 8. Aadaki cmlelerin hangisinde anlatm bozukluu
C) nsan, bazen bencil olmay da becerebilmektir. vardr?
D) Tm toplumsal rahatszlklarn temelinde cehalet vardr. A) nsanlarla iyi ilikiler iinde olmak, kendine gvenin
E) Kimseye gvenmeyen insan gn gelir kendine de g- gstergesidir.
venmez. B) Babamn ve ablamn stanbula ilk, benimse ikinci geli-
imdi.
4. I. ieki kza niin baktn sordu. C) Kimi insanlara gre sr saklamak, konuurken sesini
alaltmaktr.
II. Onun dndklerini rahata anlayabiliyordum.
D) Gzlerim kapda, saatlerce kardeimin gelmesini bek-
III. Smscak bir gnde birden frtna koptu.
ledim.
IV. htiyar belediye bakan adayn dikkatlice dinliyordu.
E) Gen adam sylenenlere kar kaytsz grnyordu.
V. Dilimizi doru ve etkili kullanan kiiler gittike azalyor.
Numaralanm cmlelerin hangilerinde virgl (,) kulla-
nlmamas anlam karklna neden olmutur?
A) I. ve III. B) I. ve IV. C) II. ve IV.
D) III. ve V. E) IV. ve V. u vardr?
A) Fuarda Trk dili ve edebiyat zerine birok kitap oldu-

5. "imdi, o muhteem iirinden bir dize okumak istiyorum." unu gryoruz.
cmlesindeki anlatm bozukluu aadakilerden han- B) Bana syledii kt szleri duymazlktan geldim.
gisidir?
C) Bir kii, i hayatnda baarl olmas, her zaman mm-
A) Tamlanan eksiklii kn olmayabilir.
B) Gereksiz szck kullanm D) Yazlarnzn tmn okuduum halde sizi anlayabil-
C) Anlam belirsizlii mi deilim.
D) Szcn yanl yerde kullanm E) Bu kitap da ok ho, elenceli ve ayn zamanda ibretlik
E) zne eksiklii szler var.

10. Aadakilerden hangisinde tamlayan eksikliinden 15. Aadakilerden hangisinde bir anlatm bozukluu
kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr? vardr?
A) Baz reklam filmlerinde bilinaltna ynelik mesajlar A) Tiyatronun ta sralarn trmanp antik kente kyoruz.
veriliyor.
B) Filmin ne zaman balayacan ben de bilmiyorum.
B) Ara sra bizim dkkna urar, babamla oradan bura-
dan konuurdu. C) Burada bulumamzn nedeni senin baarl olmandr.
C) nsanlarn, bu dn iini diline dolamas canm sk- D) ocuklarn eitimine nem vermeyen bir toplum geli-
maya balad. emez.
D) Ekinlerin neredeyse yarya yakn fareler tarafndan E) Kitaptaki eksiklikler tamamlanrsa beklenenden daha
tahrip edilmi.
ok ilgi grebilir.
E) Kk kzn ok seviyor, adn dilinden drmyordu.
11. Aadakilerden hangisinde bir anlatm bozukluu 16. Aadaki cmlelerden hangisinde dolayl tmle ek-
vardr? sikliinden kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) Pazarlama ve reklam blmleri Erkan Beye balyd.
A) Kitabn okumadm iin kimseye tavsiye edemem.
B) Bulak ve amar ilerini bana yklemilerdi.
B) Hibiri iir yazmaya cesaret edemiyor, oysa iir eleti-
C) Korku ve mit arasnda bir dengede yayorum.
risi yapyor.
D) Aracnzn mekanik ve motor arzas giderildi.
C) Farkl sanat dallar arasnda balar kuruyor, farkl i-
E) Sosyal ve kltrel programlara arlk vereceiz.
levler yklyor.
D) iire ilgi duyan insanlara deer vermiyor, konumala-
12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- rnda kmsyordu.
u vardr?
E) Doktor, hastasna sz geirmek, kontrol altna almak
A) Arapa ve Farsa dillerinden yapt evirilerle tannr. zorundadr.
B) Sabaha kadar onunla dertletik, sohbet ettik.
C) Amcas ok mert, sevecen ve insan canls bir adamdr.
D) Gn boyu yaan yamur her yeri gle evirmiti.
17. Birok kimse, bakalarnn mutsuzluu zerine bir mutlu-
E) Hi ummadm bir anda karma dikiliverdi.
luk bina etmek isterler.
Bu cmledeki anlatm bozukluunu gidermek iin aa-
13. Aadaki cmlelerin hangisinde zne-yklem uyum- daki deiikliklerden hangisi yaplmaldr?
suzluundan kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) zneye oul eki getirilmelidir.
A) Bir aacn kurumas, byk bir mimari eserin yklmas
gibidir. B) isterler szc ister yaplmaldr.
B) Snavda birbirinden karmak ve zor sorular bizi bekli- C) Yklemden nce ve emek szc getirilmelidir.
yorlar.
D) bakalarn szcnden sonra ve kendilerini sz-
C) Toplumsal sorunlarmz gn getike byyor. c getirilmelidir.
D) ocuklar, kimseyi rahatsz etmeden oynuyor.
E) zerine yerine stne szc getirilmelidir.
E) Her trl probleminizi bana getirebilirsiniz.
14. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- 18. Trke dersine gelecek renciler, alma kitaplarnn ya-
u vardr? nnda bir de szlk bulundurmalar zorunludur.
A) Kimse ona gler yz gstermiyor, herkes onu hor g- Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
ryordu. kilerden hangisidir?
B) Ailem almalarm takdir ediyor ve destek veriyor.
A) zne-yklem uyumsuzluu
C) Bize ok iyi davranyor, bizi memnun etmeye alyor.
D) Her grmemizde seni soruyor ve sana selam syl- B) Szcn yanl anlamda kullanlmas
yor. C) Szcn yanl yerde kullanlmas
E) Umarm beni dinler ve sylediklerime inanr. D) Nesne eksiklii
E) Tamlayan ekinin eksiklii
18. E 17. B 16. C 15. E 14. B 13. B 12. A 11. D 10. E 9. C 8. B 7. C 6. D 5. C 4. B 3. A 2. C 1. D Cevaplar

1. Aadaki verilen bilgilerden hangisi, yukarda ad geen 6. stanbulun zorluklarna katlanmazsanz gzelliklerini size
yazarla ilgili deildir? gstermez.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada- Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada-
kilerden hangisidir? kilerden hangisidir?
A) Bir szcn yanl anlamda kullanlmas A) zne eksiklii
B) lgi ekinin gereksiz kullanlmas B) at uyumsuzluu
C) Szcn yanl yerde kullanlmas C) Gereksiz szck kullanm
D) zne-yklem uyumsuzluu D) Szcn yanl yerde kullanm
E) Dolayl tmle eksiklii E) Nesne eksiklii
2. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- 7. Ziraat mhendisleri aalarn kklerine bense meyveleri-
u yoktur? ne bakyordum.
A) Bu konuda ne sen ne de ben haklym. Bu cmledeki anlatm bozukluu aadakilerden han-

gisiyle giderilebilir?
B) u ufak kitapk, ok deerli benim iin.
C) Alverite parann artan stn almay unutuyor artk. A) bense yerine ben de getirilerek
D) Sizi, amcama tantrmak istiyorum. B) bakyordum yerine inceliyordum getirilerek
E) Okurlarn bir blm, kitaplarn pahallndan yaknyor. C) Yklem oul I. kiiyle ekimlenerek
D) Ziraat mhendisleri yerine Mhendisler getirilerek
E) kklerine szcnden sonra bakyorlard getirilerek
u vardr?
A) Babam, dn okula gelecek ve beni okuldan alacakt. 8. (I) Limann byle sakin bir kalabalk tarafndan igal edil-
mesi hkmet grevlilerinin hi houna gitmedi. (II) ilk iki
B) Kardeimle sinemaya gidecek, birlikte filmi izleyecektik.
gn, vali, bu akann uzun srmeyeceini sanarak gz
C) Havalar snd m insanlar sokaklara dklr, diledikle- yumdu. (III) Sonra, armatrlerin basksna dayanamayp
rince gezerlerdi. gvenlik glerini kalabaln stne gnderdi. (IV) Kala-
D) devlerini bugn yapacak, yarn da retmenine gs- balk, polisle atma niyetinde deildi. (V) Ksa sren bir
terecekti. tartmadan sonra kalabalk dald.
E) Sipari ettiimiz yemekler gelecek, beraberce yiye- Yukardaki parada numaralanm cmlelerden hangi-
cektik. sinde bir anlatm bozukluu vardr?
u yoktur?
A) Bu zavall adamlar, saatin ka olduunu birbirlerine

9. Aadaki cmlelerin hangisinde nesne eksikliinden
soracak kadar mecalleri yoktu.
B) ocuun iinden mthi bir kin kabaryor, zehir gibi A) Bir kitabn kapak dzeni iyi deilse istenen sayda alc
damarlarna yaylarak her tarafn actyordu. bulamaz.
C) Sonunda hasta ve kuvvetsiz yatanda bir bunak ola- B) Baban sana asla kzmyor ve ok seviyor.
rak yalnz kalacakt. C) alma arkadalarn bir araya toplad ve teker teker
D) Yandan eri burnuyla yrtc bir kuu andryordu. teekkr etti.
E) Gelenleri kapda karlayp yerlerine gtrme grevi D) Ormanda dolarken yapraklarn ve suyun rlts bir
ona verilmiti. mzik gibi geliyordu.
E) Ge saatte bu kk ve tarihi otele geldik, geceyi ge-
irdik.
5. 9/A snf, 9/B snfyla hep tartm ve her zaman da yen-
mitir.
Bu cmledeki anlatm bozukluunun nedeni aada- 10. Aadaki cmlelerin hangisinde dolayl tmle eksik-
kilerden hangisidir? liinden kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
A) zne-yklem uyumsuzluu A) Buraya on yamda geldim, on sekiz yamda ayrldm.

B) Dolayl tmle eksiklii B) Kimse benim kadar, o glgede dinlenemedi.
C) Szcn yanl anlamda kullanlmas C) Defterimin ilk sayfasna nce senin adn yazdm.
D) Nesne eksiklii D) Bahedeki yal nar aacn hi unutamyorum.
E) Gereksiz szck kullanm E) orbay ok beendim, dersem yalan olur.

11. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- 15. (I) Yaptklar szleriyle elimez. (II) z szne uyar.
u vardr? (III) Yaay dncelerini tamamlar. (IV) inin doruyu
yalnzca bilmek deil, her yerde sahip kmak olduunu
A) Kk yalardan balayarak kendini hat sanatnda ge- kavramtr. (V) Verilen her grevi eksiksiz yapmaya a-
litirmiti. lr.
B) Birka yl askeri okullarda matematik ve askeri dersler
Yukardaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu-
verdi.
u vardr?
C) Eletiriler, onun ykclkte bugnk baarsn yaka-
lamasn salad. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
D) Her eserinde, sanatnn biraz daha gelitiini grmek
mmkndr.
E) Dneminin koullar, gnlk yazlarnda takma ad kul-
lanmasn gerektiriyordu.
u vardr?
A) in dorusu onlar beni, ben de onlar ynlendirmek

istemem.
12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- B) Bu yazarmzn ele ald konular ben de ok iyi biliyo-
u vardr? rum.
C) Bilimsel almalara byk nem veririm.
A) ehir, hrriyetin sona erdii bir yerdir.
D) Yarglarm kesin bir bilgiye ve belgeye dayandrrm.
B) ehirde dzenin monotonluu insan bir kafes iine
sokar. E) Hayat bir oyundur ve onun da kendine gre kurallar
vardr.
C) Her ehir, insann, doal ahenge bir bakaldrdr.
D) ehir hayat yazl ve yazl olmayan protokol kurallar-
na baldr.
E) ehir insan hrriyetini konforun ekiciliine tercih et-
mitir.
17. Devlet, zel ve kamu mallarn yasayla gvence altna al-
mtr.
13. Aadaki cmlelerin hangisinde zne eksikliinden
kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr? A) zne eksiklii
B) Gereksiz szck kullanm
A) Gzlerimin nnde kck bir hayal belirdi.
C) Tamlama yanll
B) Pul biriktirerek nadide bir koleksiyon yapm.
D) Nesne eksiklii
C) Bilgi zgrln ayrlmaz bir parasdr.
E) zne-yklem uyumsuzluu
D) Beklemeyi bilen insan, her eyi elde eder.
E) Hibir ey icat edilmedi, yeniden kefedildi.
18. (I) Osmanl mimarisindeki grlen hayvan motifleri eitli

anlamlar ihtiva eder. (II) Ceylan ve geyik gibi hayvanlar
14. Aadaki cmlelerin hangisinde bir anlatm bozuklu- av kltrn ifade eder. (III) Kumru, gvercin ve blbl gibi
u vardr? hayvanlar, iyi ans simgelemeleri iin kullanlr. (IV) Kartal
ve aslan ok eski alardan beri devlet, kuvvet ve adaleti
A) Doru veya yanl, her gre sayg duyarm. simgeler. (V) Kartal, ayn zamanda Anadolu'da kurulmu
B) Bu konu, bugn veya yarn tekrar gndeme gelecek. eitli devlet ve imparatorluklarn da semboldr.
C) Kk veya byk, btn ihtimaller deerlendirildi. Bu parada numaralanm cmlelerin hangisinde bir
D) Canl ve cansz olmayan her ey bilimin konusudur. anlatm bozukluu vardr?
E) Hastay, doktor tedavi eder; hasta bakc korur. A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
18. A 17. C 16. A 15. D 14. D 13. E 12. D 11. B 10. A 9. B 8. B 7. E 6. A 5. D 4. E 3. E 2. E 1. B Cevaplar

YGS // TRKE FY NO
TARAMA
34
1. (I) Kara Mehmetin yolu sk sk bu kye derdi. (II) M- 4. (I) Emekli olduktan sonra ksa sre yayn evinde altm.
drn kye her geliinde srarlarna karlk gidip onu da- (II) almam beendiremediimi anlaynca, kendiliim-
iresinde ziyaret etmezdi. (III) Mdr sorduunda da iinin den ayrldm. (III) zel bir bankada ynetim kurulu yelii
ok olduunu bahane edip ondan af dilerdi. (IV) Bu sefer yaptm. (IV) Banka batt. (V) imdi ansiklopedilerde al-
uramak istemiti. (V) Her zaman kamas mdre kar yorum.
ayp oluyordu. Bu parada numaralandrlm cmlelerin hangisinde
Numaralanm cmlelerin hangisinde szcn yan- bir sezgi anlam vardr?
l anlamda kullanlmasndan kaynaklanan bir anlatm
bozukluu vardr?
5. (I) Sokak ocuklarnn, yorgun yolcularn oturduu merdi-

venlere oturmutum. (II) nmde, tezghlarn toplayan i-
portaclar akmak baklaryla geiyordu. (III) Grme engel-
2. ocuun ak mavi gzleri akmak akmak bakyordu. lilerin verdii yank konser sona eriyor. (IV) Zihnim daldan
I dala atlyordu. (V) Gzn krpmadan bakan bir hrszda
stndeki eski palto kendisine olduka bykt. Btn gzlyordum bir yandan.
II
Bu parada numaralanm cmlelerle ilgili olarak
niyetim onunla aramzda smscak bir dostluk oluturmakt.
aada verilenlerden hangisi yanltr?
III
Bu yzden herhangi bir eyden krlmamas iin dikkatli A) I. cmle basit yapldr.
IV B) II. cmlede, yklem etken ve geisizdir.
davranmalydm. ekingen bir sesle a msn, diye sordum.
C) III. cmlede, yklem birleik fiildir.
V
D) IV. cmlede, tamlayan dm bir ad tamlamas vardr.
Bu paradaki alt izili szcklerin hangisi tr ynyle
dierlerinden farkldr? E) V. cmlede, birden fazla fiilimsi vardr.
6. Aadaki cmlelerin hangisinde anlatm bozukluu

vardr?
3. Bu derin yarann szsn kim hissedebilir yreinde? A) nsan insan klan deerleri sayp dkmenin ne anlam
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi var ki?
sylenemez? B) Snf arkadalarnn dncelerine kart olduunu
syleyerek sz istedi.
A) Yklemi birleik eylemdir.
C) Bu kitab dzenlerken, kimi anket sonularndan
B) Birleik yapda bir cmledir.
yararlandm.
C) ge sralan "nesne - zne - yklem - dolayl tmle"
D) Yerinden kalkarak sitemkr bir sesle sordu: Nedir bu
biimindedir.
szcn anlam?
D) Nesnesi birden ok szckten olumutur.
E) iiri yalnz musikiye balamak isteyenler, anlamla
E) znesi soru zamiridir. ahenk arasndaki ilikiyi iyice dnmelidir.

Tarama
7. Diyorlar: Kl olmaz ate yanmadan 10. Aadaki cmlelerin hangisinde edat grubu vardr?
Denizler durulmaz dalgalanmadan! A) Bizde bulamadnz yaynlar hibir yerde bulamazsnz.
Bu dizelerde aada sralananlardan hangileri yok- B) Katilin insanlar paralar iin ldrd iddia ediliyor.
tur?
C) Bir ara ellerinden kurtulmay baardn sand.
I. Olumlu cmle
D) Herkesin eksik bir taraf olabileceini gz ard etmeyin.
II. Bileik cmle
E) Evde hemen her gn yeni bir sorun yaanyordu.
III. Kurall cmle
IV. Fiil cmlesi
V. sim-fiille kurulmu yan cmlecik
A) I. ve II. B) I. ve III. C) II. ve IV.
D) III. ve IV. E) III. ve V.
8. Adam bir saa bir sola gidiyor, ardndan masasna dn- 11. Aadaki cmlelerin hangisinde hibir kelime grubu
yor. at! Bir kibrit sesi, sigarasn yakyor. Televizyonu kullanlmamtr?
ayor. Kanaldan kanala gezip duruyor. Sonra televizyonu
A) renciler, yarn burada aa dikecekmi.
kapatmadan evden kyor, arabasna biniyor. Biraz gezip
geri geliyor. Yatana uzanyor olmuyor, kalkp oturuyor. B) Mektubumuz, nasl olduysa birilerinin dikkatini ekmiti.
at! diye bir sigara yakyor. Yine bir televizyonda kanal- C) Ktahyann seramikleriyle nl bir ehir olduunu
dan kanala geiyor o da olmuyor srt st yatp uyuyor. biliyoruz.
Bu parada sz edilen kii aadakilerden hangisiyle D) Aralarndan su szmayan bu iki arkadaa ne olmutu
nitelendirilebilir? byle?
E) zntl gnler yava yava geride kalmaya balamt.
A) Cesur-Kararl
B) Sabrsz-Aceleci
C) Dnceli-Can sklan
D) Umutlu-Sinirli
E) Bencil-Sevinli
12. Aadaki cmlelerin hangisinde bir yazm yanl

yaplmtr?
A) Romanlarda, hikyelerde, filmlerde rastladm tavan

arasna benziyordu.
9. Snfmzn en sempatik isimlerinden Ahmet (I) Fatih (II) B) Alaca karanlkta zar-zor seilen eski eyalardan
Kardelen (III) Narin (IV) Murat (V) ve Eceyi doum gnne oluuyordu.
davet etmedi. C) Benim yaadm evlerde byle bir tavan aras yoktu.
Numaralandrlm yerlerden hangisine noktal virgl (;) D) imdi yaadmz apartmanlarn tavan aralar bombo.
getirilebilir?
E) Daha dne kadar nfusumuzun byk bir blm ka-
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V. sabalarda yayordu.

Tarama
13. Aadaki cmlelerin hangisinde anlatm bozukluu 16. Aadaki cmlelerin hangisinde ek eylem cmleye
vardr? olaslk anlam katmtr?
A) Urad hakszlk dolaysyla hapse dt. A) Bu duyduunuz ses gk grltsdr.

B) Sorunlarn, btn ynleriyle ele alnmas iyi olur. B) O da bizim gibi anlarn dnyordur.
C) Bu alanda baarya ulaanlarn says olduka azdr. C) Eve geldiimizde tm pencereler akt.
D) Aratrmalar, eldeki bilgilerin doru olmadn kantl- D) Greviniz sona ermitir, gidebilirsiniz.
yor. E) Snav bitmitir, kalemlerinizi braknz.
E) Bu konudaki iftiralar tamamen uydurmadr.
14. "Dnceli ve fedakr bir avu insann, tm dnyay dei- 17. Demeden yakn, rak
tireceinden hibir zaman phe etme" Bulutlarla savrulup, rmaklarla akarak
Bu cmleyle ilgili olarak aadakilerden hangisi Sana Anne diyen dilleri kskanarak
sylenemez?
Kapna geldim, aacak msn?
A) Dolayl tmle, zarf tmleci ve yklemden olumutur. Bu dizelerde ka tane zarf-fiil vardr?
B) Yklemi birleik fiildir.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
C) Anlamca olumsuz bir cmledir.
D) Sral bir cmledir.
E) Eylem cmlesidir.
15. I. Bunlar yneticilere anlatmalsn. 18. Aadaki cmlelerin hangisinde edat grubu kullanl-
II. nsanlarn birou gerekten mitli. mamtr?
III. Mevsimlerden hangisini ok seversin? A) Tren stanbula gitmek zere hareket etti.
IV. Grdklerini bana anlatr msn? B) Daha ne kadar sabahlara kadar almaya dayanabilecekti.
Numaralanm cmlelerde kullanlan zamirlerin trleri C) Sinemaya gitmeyi ok seviyorum ama gidecek zamanm
aadakilerin hangisinde doru srayla verilmitir? yok.
A) aret-iaret-soru-kii D) oluk ocuunun nafakas iin kzgn gnein altnda
alyor.
B) Belgisiz-iaret-iaret-soru
E) Tam istediim gibi bir ev bulmutum ki tayinim
C) aret-belgisiz-soru-kii
kmasn m?
D) Belgisiz-soru-iaret-soru
E) ahs- belgisiz- soru- belgisiz

Tarama
19. I. Btn minarelerde sustu ezan sesleri 22. Aadaki cmlelerin hangisi, vurgulanan ge ynyle
II. Artk yaamak zordu dierlerinden farkldr?
III. Zehir zkkm bir rzgr esiyordu Iraktan A) leden sonra hemen onu arayacam.
IV. Korku kol geziyordu sokaklarda B) Konuklar iin biraz meyve suyu alalm.
V. Dmedi bir lahza adn dilimden C) Onu dndke alamak istiyordum.
Numaralanm dizelerden hangisinin yklemi ek eylem D) Seni soran kii, u kede oturand.
alm isim soylu szcktr? E) Buraya geldike sizi hatrlyorum.
20. Aadaki sral cmlelerin hangisinde zne ortaktr? 23. yle szc aadaki cmlelerin hangisinde zarf
greviyle kullanlmtr?
A) Etraf amur iindeydi, bu amurda ilerlemek zordu.
B) Yol ok uzundu, yrmekle bitecek gibi deildi. A) yle evi bu semtte bir daha bulamam.
C) Aradan yl gemiti, kimse arayp sormamt. B) yle bir ailesi var ki hepsini ok seveceksin.
D) Soluk benizliydi, banda eski bir kasket vard. C) yle ileri hep bana yklerlerdi.
E) Yal biriydi, mahallede onu herkes seviyordu. D) yle arkada dman bana...
E) yle davranmasna hibir anlam veremedim.
21. Yallarn cumbasndan yalapknlarn izlerdi stanbul. 24. I. Dn verdii btn szlerden bugn vazgeti.
Bu cmleyle ge sralan ynyle zde cmle aa- II. Bu ocuk neden bana kar n yarglyd?
dakilerden hangisidir? III. ok titizdi, ilerini eksiksiz yapard.
A) Herkese, ayn sorular soruyordu gnlerdir. IV. Yamur balaynca ben ieri girdim.
B) Evin penceresinden onlarn yaptklarn izliyordu evin Yukardaki numaralandrlm cmlelerde aadaki
sahibi. zarf trlerinden hangisi yoktur?
C) Ondan beklenirdi byle bu davran. A) Durum zarf B) Miktar zarf
D) Bulunduu ortama uyum salayamayan kii mutlu ola- C) Soru zarf D) Yer - yn zarf
maz.
E) Zaman zarf
E) Acmasz zaman, her seferinde insanolunu yenilgiye
uratr.

Tarama
25. Bir ince sz ald nce yreimizi 28. Aadaki dizelerden hangisinde nl daralmasna
Sonra deiti baklarmz uram bir szck vardr?
Ben on sekizinde bir delikanl A) Bir damla gzyam deydi sana

O, minyatrler gibi bir kz. B) Seni de hasret, hzn kaplard inan
Yukardaki dizelerde zarf greviyle kullanlm ka C) Bu dert ile geldim ben bu cihana
szck vardr? D) Hasretin gnlmde dinmiyor bir an
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 E) kmadn aklmdan ey anl Tuna
26. Edilgen atl eylemlerin yklem olduu cmlelerde bir ek 29. Aadaki fiil gruplarndan hangisi dierlerinden farkl
ya da szck yardmyla belirtilen gerek znelere rtl bir yolla oluturulmutur?
zne denir.
A) Sanki istese her ey birden eskisi gibi oluverecekti.
Aadaki cmlelerin hangisinde rtl zne yoktur?
B) O da genlik dnemlerinin buhranlar iinde kaybolacakt.
A) ehir konseyi trafik sorununu grt. C) Son kitabnda yaad kentle atan bireyden sz
B) Senaryo biz komisyon tarafndan incelendi. ediyor.
C) Bakanlka yeni bir kampanya balatlm. D) Lise yllarmda polisiye filmlerinden nefret ediyordum.
D) Kyn ortak ileri muhtarlka dzenlenir. E) Ne zamandan beridir tanma meselesiyle megul
E) Bu ailede kararlar btn aile bireyleri tarafndan alnr. oluyordu.
30. Aadaki cmlelerin hangisinde hem edat hem de

bala grubu kullanlmtr?
A) Yapt oyuncak bebekler baz firmalarn dikkatini ekti.

27. Aadaki dizelerden hangisinde bir yazm yanl
yaplmtr? B) Akl, kapnn eiine kadar getirir ama kimseyi ieri
koymaz.
A) Yaz ki senden bir eyler kalsn
C) Bu kalabalktan kurtulmann bir yolunu mutlaka
B) Yazyorsan aslanm, billahi varsn bulmalydm.
C) Yazmyorsan kuru bir dalsn D) Mahallenin darack sokaklarnda bin bir trl oyunlar
D) Yazmak seninde gnln alsn oynardk.
E) Yaz ki kalem yazmak zorunda kalsn E) Aklnn ermedii konularla ilgili fikir sylememelisin.

Tarama
31. I. Beni hi tanmyormu gibi davranyor. 34. Aadaki cmlelerin hangisinde, nlem olmayp da
II. Buraya kadar gelmenize gerek yoktu. nlem grevinde kullanlm bir szck vardr?
III. Evden ayrlmak zereyken birden geri geldi. A) Eyvah, yine azar iiteceiz!
IV. Sorularn zerim ancak benim de isteklerim var. B) Hit, buraya baksana biraz!
V. Arkadanz iin herkes ayn eyleri sylyor. C) Arkadalar, bir dakika beni dinleyin!
Yukardaki numaralanm cmlelerin hangisinde edat D) Oh, souk su ok iyi geldi!
yoktur? E) Aman, tadnz kolileri drmeyin!
32. Roman ile yky teki trlerden ayran zellik, olaylar 35. nene balac aadaki cmlelerin hangisinde
ile kartrlarak dorulanabilmelerine karlk, roman ya nesneleri birbirine balamtr?
da yk yazarnn bize anlattnn denetlenemez olmas
ve bunun sonucu olarak da bize syledii eyin kendisine A) Ne senden yanaym ne de Ayeden.
gerek grnm vermesidir. B) Ne sen ne arkadalarm benimle ilgileniyor.
Bu parada bala olarak kullanlan ka szck vardr? C) Gnlerdir ne konuuyor ne dar kyor.
D) i zorlatrma, ne kendini ne beni yor.
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
E) Artk ne sabah ne de akam uruyor.
36. (I) Ne ok iir, yk, roman, rportaj okuduk; oyun izledik

Anadolu zerine. (II) Onu olduu gibi deil, bizim bakt-
33. yi bir yaz yazabilmek iin neler gereklidir, diye sorulsa
mz adan, olmasn istediimiz gibi grdk, gsterdik.
bana, tular birbirine taklmayan bir daktilo, mrekkep
(III) nsan, Anadolu insan etsiz, kansz girdi yaptlarmza;
aktmayan bir kalem, mrekkebi yaymayan bir kt der-
beyni, yrei bizden, kalemimizden beslenen. (IV) Ana-
dim. Yaz sanatnn gereleridir nk bunlar. Btn iler
dolu szc renkli turistik, tarihsel grntler anmsatr
gibi yaz ii de gelir bu gereleri kullanma bilgisine ve al-
kimimize. (V) Kimimize atlar, oban, kuzu, kaval, yeil
kanlna dayanr. Daktilodan, kalemden, kttan korkan
yamalar olarak grnr Anadolu.
ynla insan vardr.
Numaralanm cmlelerden hangileri anlamca birbirine
Bu parada edat (ilge) grevinde kullanlm ka szck
en yakndr?
vardr?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
D) IV. ile V. E) I. ile V.

Tarama
37. Aadaki cmlelerden hangisinin ykleminde at 41. Aadaki deyimlerden hangisi aklamasyla birlikte
zellii aranamaz? verilmemitir?
A) Mesai bittiinde herkesin yz glyordu. A) Eyvah, iler iyice ktye gitti, hap yuttuk.
B) Senelerce kuru maaa almaya devam etti. B) Herkese ok ektirdi, onun yz kolay kolay glmez.
C) Bu saatte btn dkkanlar akt. C) Bu gnlerde hi param yok, metelie kurun atyorum.
D) Erken saatte tm dkknlar almt. D) Ne grgsz birisi, herkese alm satyormu.
E) ardaki iim uzun srd iin gelemedim. E) Dostlarn daima artrmaya bak, her dan bana bir
han yap.
42. Aadaki cmlelerin hangisinde bahane bulmak, hata

38. Aadaki cmlelerin hangisinde geisiz bir eylem
bulmak anlamnda bir deyim kullanlmtr?
-dr ekiyle geili bir eylem haline getirilmitir?
A) Hangi eve baktysak hepsine bir kulp taktn, sonunda
A) Akam yemei iin iki ekmek aldrdm.
evsiz kaldk.
B) Elektrik gelince yanan mumu sndrd.
B) Sabahtan beri gsterdiim her elbiseye burun kvrdn.
C) Evin projesini tand bir mimara izdirdi.
C) Herkes bir laf sylyor kardeim, kim kime dum duma
D) Kendisine gzel bir hediye aldrm.
D) u ie bakn mescit yaplmadan yoluna krler dizildi.
E) Minik kedi kendini btn aileye sevdirmi.
E) gndr gelmedi, kim bilir gene ne dolaplar eviriyor.
39. Aadaki cmlelerden hangisinin yklemi dnl bir 43. Aadaki dizelerden hangisinde anlatm zt anlaml
eylemdir? kelimelerle glendirilmitir?
A) ocuklara birka soru daha zdrd. A) Bir ilkbahar gn dodun sen

B) Tabloyu iki pencere arasndaki duvara ast. B) Baharn ta kendisi oldun sen
C) Otomobilin her yan derin derin izilmi. C) Bir dirili gibi l dnyaya
D) ocuklar beni karlamak iin yol kenarna dizilmi. D) ller glgenden ate ala ala
E) Babasyla stanbula gideceine ok seviniyor. E) Ya geldin ya gelmedin olacak
40. nsani ilikilerimiz genelde birbirimize bir ey smarlamak- 44. Aadaki cmlelerden hangisinde badaklktan
la kendi kvamn bulur ( ) Hemen her ey dostluun bir kaynaklanan bir anlatm bozukluu vardr?
gstergesi olarak smarlanabilir ( ) meyve, eker, sinema
A) Bykehir otobs biletlerine yine zam geldi.
bileti ( ) Aklnza gelebilecek her somut varln bir ekilde
birilerine smarlandn grr ( ) duyarsnz ( ) B) Ziya Paann Harabat adnda bir antolojisi vardr.
Bu parada ayralarla belirtilen yerlere aadakile- C) Eitimimiz yenileme srecini henz daha tamamlaya-
rin hangisinde verilen noktalama iaretleri srasyla mad.
getirilmelidir? D) Her kilimin gizli de olsa tad bir anlam vardr.
A) (.) (;) (,) (.) () B) (.) (!) (.) (,) (.) E) Bama bunlarn geleceini nereden bilebilirdim ki!
C) () (,) (,) (.) (,) D) (.) (:) () (,) (.)

E) (.) (,) (:) (;) (.)

Tarama
45. Rahim Demirba, Erelinin Beyren Ky... 73 yanda, 48. Sokak sokak gezdi. Yoruldu. Kaldrma melerek ban
emekli retmen. Alt evini satarak bozkrda tek bana 32 ne edi. Dnceye dald. ounlukla kentin kat duvar-
bin aa bytm. Deli demiler, yazk! Adam sevdal. lar, kat insan yzleri, kaldrmlaryla kendisinin arasna
retmenlik yllarnda ders anlatrken dalp gidermi. Ar- sevinli gln koyard ---- Glemiyordu.
kadalarna, bir sevgiliden sz eder gibi gnlerce hayalin- Bu parada bo braklan yere aadakilerden hangisi
deki orman anlatrm. Hayalle yetinmeyip svam kollar. getirilmelidir?
Ferhat gibi su getirmi dalardan. Toprak yeermi, bir g-
zel orman olmu! A) Herkes onu bu glyle tanrd.
Bu parada aadaki cmle trlerinden hangisi B) Yllar nce bu souk kente gelmiti.
yoktur? C) Bugnse iinde nedensiz bir znt vard.
A) Eksiltili cmle B) Sral cmle D) Bugn kendini her zamankinden mutlu hissediyordu.
C) Olumsuz cmle D) Basit cmle E) Bu halinden rahatsz deildi.
E) Devrik cmle
46. (I) Hafta sonu bir gazetenin pazar ekinde, deerli bir air 49. Aadaki cmlelerin hangisinde isim tamlamas
dostumla sylei yaplm. (II) Sevgili dostum, ok iir yaz- zne greviyle kullanlmtr?
mann, iirin kalitesini dreceini sylyor. (III) Ne kadar
talihsiz bir ifade! (IV) Oysa iir yazlmaz, kendisini yazd- A) veren, alanlarn maana zam yapacakm.
rr. (V) Ben hi kd, kalemi elime alp alma masama B) Gzelin bandan ile eksik olmaz.
oturup iir yazmadm. C) Sabahn klar vurdu penceremden ieri.
Bu paradaki numaralanm cmlelerle ilgili olarak D) Sabah ezanlaryla birlikte yanard klar.
aada verilenlerden hangisi yanltr?
E) Annesinin szlerine aldr etmeden yrd.
A) I. cmle, yklemi edilgen atl olan fiil cmlesidir.
B) II. cmle, zne ve yklemden oluan kurall bir cmledir.
C) III. cmle, iinde sfat tamlamas olan eksiltili bir cmledir.
D) IV. cmle, sral baml bir cmledir.
E) V. cmle, iinde birden fazla fiilimsi olan birleik bir
cmledir.
47. Bir sanat nce kulland malzemeyi seer. Sonrada bu 50. Aadakilerin hangisinde ikileme zarf grevinde
malzemedeki estetik d geleri ayklar. Heykeltra, mer- kullanlmamtr?
meri fazlalarndan arndrarak yaptn ortaya karr. air-
de tasarladklarn dil araclyla anlatr. A) Gzel gzel konuurken birden yzn ast.
Bu parann anlatmnda aadakilerin hangisinden B) Yn yn bulutlar kaplad bir anda gkyzn

yararlanlmtr? C) Hastalna are bulmak iin doktor doktor dolat.
D) Dalgn dalgn yryorken bir sesle irkildi.
A) Tank gsterme B) rnekleme
E) Kara kara dnmekten baka bir are olmalyd.
C) Benzetme D) Tanmlama
E) liki kurma
26. A 27. D 28. D 29. A 30. B 31. D 32. D 33. C 34. C 35. D 36. B 37. C 38. B 39. E 40. D 41. B 42. A 43. C 44. C 45. C 46. B 47. B 48. C 49. C 50. B
Cevaplar
9. A 10. B 11. A 12. B 13. E 14. B 15. C 16. B 17. D 18. C 19. B 20. B 21. B 22. D 23. E 24. B 25. B 8. C 7. E 6. B 5. A 4. B 3. B 2. D 1. B

Ygs Türkçe PDF

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ygs Türkçe PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

YGS // TRKE FY NO

hh Temel iletiim arac szdr.

hh Szn dnda; yaz, iaret, sembol, hareket vs. yollaryla da

YGS Tke Planl Ders Fy 1

rnek1: Gnderici - Alc likisinde Gstergelerin

Alc: www.kitapbulal.com hh rnein b/a/r/d/a/k harflerinden oluan bardak szc,

Dnt: Onay notu

Balam: nternet kafe

hh Gstergelerin gerek dnyadaki karlna gnderge denir.

2 YGS Trke Planl Ders Fy

unu bize anlatamaz.

Ate ve srekli ksrk (hastaln belirtisi)

ehirleraras yollarn kenarndaki atal, kak resimli bir tabe-

a. Belirtke Zeytin dal ve gvercin (Bar simgeler.)

hh Bilgi verme amac tayan gstergelerdir. Terazi (Adaleti simgeler.)

hh Gsterenle gsterilen arasndaki iliki nedensizdir.

kon ile simgeyi nasl ayrt edebiliriz?

Her ikisinde de benzerlik ilikisi vardr. Simgede ayrca uzlama da

YGS Trke Planl Ders Fy 3

Numaralanm cmlelerden hangileri doal gsterge

A) I. ve II. B) II. ve III. C) I. ve III.

D) III. ve IV. E) IV. ve V.

I ve II numaral cmlelerde sylenenlerde insann dardan herhangi bir katks

bir gstergedir. onu bulmasn salayarak hayatn kurtarmtr.

rlr? kuran biri hangi tr gstergeden yararlanmtr?

A) Belirti B) kon C) Belirtke A) Belirtke B) kon C) Dil gstergesi

D) Simge E) Balam D) Simge E) Belirti

Bu durum iletiimde belirti olarak kabul edilir. nk arabadan gelen sesler,

4 YGS Trke Planl Ders Fy

Dilin levleri Th, bu durum hi iyi olmad!

Eyvah, czdanm evde unutmuum!

hh retici metinlerde yaygn olarak kullanlr.

Numaralanm cmlelerin hangilerinde dil "heyecana

A) I. ve II. B) II. ve III. C) II. ve V.

A) Gittike yemek piirmekte ustalatn gryorum. ileviyle" kullanlm.

B) Apartmann giderleri iin para topluyorum.

Herkes kitap ve defterlerini srann altna koysun.

Ben benzin parasn deyene kadar siz de arabann camla-

YGS Trke Planl Ders Fy 5

rol ileviyle kullanlmtr?

4.Kanal Kontrol levi 5. Dil tesi lev

Dilimizi biliyor musunuz?

6 YGS Trke Planl Ders Fy

6. iirsel (Poetik - Sanatsal) lev

Oysa ben akam olmuum B) Gndergesel ilev

Yapraklarm dklyor C) Heyecana bal ilev

YGS Trke Planl Ders Fy 7

hhDL KLTR rnek14:

oluturan geler arasnda saylr. A) Sanatsal ilev

hh Her trl bilim, kltr ve sanat etkinlikleri dil sayesinde ger-

hh Ayrca kullanldka ve gelitike her dilin bnyesinde bir ta-

hh Dnyann en kkl dillerinden olan Trk dilinin de kendine

Dil ve kltr ilikisini bir cmleyle nasl ifade edersiniz?

Dil, kltrn taycsdr.

8 YGS Trke Planl Ders Fy

Sondan eklemeli bir dildir. gz lk lk ten

She: O, 3. tekil kii kadn - ngilizce

O: Hem erkek hem kadnlar iin 3. tekil kii - Trke

Uzun nl bulunmaz. Kr, hikye, rzgr

(Bu gibi szckler, dilimize yerlemi yabanc szcklerdir.)

(Bu gibi szckler dilimize yerlemi yabanc szcklerdir)

(Bu gibi szckler dilimize yabanc dillerden girmitir.)

(Bu gibi szckler dilimize yabanc dillerden girmitir.)

YGS Trke Planl Ders Fy 9