YGS Felsefe Tam İsabet Soru Bankası

NDEKLER
1. BLM: FELSEFEYLE TANIMA

Felsefenin Tanm ve Anlam 3
Felsefenin Konular, Sorular 5
Felsefenin levi, Felsefe Hikmet likisi 7
Felsefi Dncenin Nitelikleri 9
Felsefede Tutarllk, Felsefe ve Yaam, Felsefe ve Dil likisi 15
Tarama 17
2. BLM: BLG FELSEFES

Bilgi Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilgi Trleri 33
Bilgi Felsefesinin Temel Kavramlar 37
Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri 39
Doru Bilginin Varln Reddedenler 41
Doru Bilginin Varln Kabul Edenler 43
Tarama 51
Felsefenin Tanm ve Anlam 1. Modl Test 1
1. 3. 5.
Felsefeye ilgi duyan ve bir ekilde onu an- Felsefi etkinlik, sradan anlamann ortadan Felsefe ortaya kmadan ok nce de, in-
lamaya alan kii, ncelikle felsefenin kalkt ve olaan st bir durumun fark sanlar evrenle ilgili meraklar yaam ve
ne olduunu bilmekle ie balamak ister. edilmesiyle ortaya kar. Merak ve prob- onu aklamaya almtr. Ancak yaplan
Bununla birlikte felsefenin tanmn yap- lemden nce felsefi etkinlik sz konusu aklamalar dini ve mitolojiyi aamamtr.
mak ve onu bir cmleyle aklamak zor- olamaz. Ne zaman bir insan sradan anla- rnein, mevsimin kurak gemesi ktlk
dur. nk felsefe, insann dnebildii mann tesine geip zihinsel sorgulamaya Tanrs Hadesin ii olarak grlmt. Ne
ve alglayabildii her eyi konu edinen bir balarsa, felsefe yapmaya da balar. zaman ki insan, akla dayal eletiri ve ir-
etkinliktir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- delemeler yapmaya balamtr, felsefenin
Bu paraya gre felsefenin tanmnn glardan hangisine ulalabilir? de douu hzlanmtr.
yaplmasnn gl aadakilerden A) Felsefede baz sorunlarn cevaplan- Bu paraya gre aadakilerden hangi-
hangisiyle aklanabilir? mas ok gtr. si felsefenin douunda etkili deildir?
A) Konu alannn snrsz olmasyla B) Felsefe, insann dnme yetisine bir A) Aklc aklamalar yaplmas
B) Bilimsel yntemin kulanlamamasyla dzen kazandrr. B) Din ve mitolojiden uzak durulmas
C) Somut konular ele almasyla C) nsan temel ihtiyalarn giderdii l- C) Otoritelerin grlerinin doru olarak
D) Akln etkili olarak kullanlmasyla de felsefe yapar. kabul edilmesi
E) Sistemli ve dzenli olmasyla D) Felsefe tarihinde etkin rol filozoflara D) Sorgulayc bir tavr sergilenmesi
aittir. E) Merak ve hayret gdsyle evrenin
E) Felsefe, yaamn farkl ynlerinin me- aklanmas
rak edilip sorgulanmasyla balamtr.
6.
Felsefi sorgulamay ciddiye alan herkes fi-
4.
kirlerini ifade edilmeye deer kiiler olarak,
Eski Yunanistanda politeizm, felsefi d-
birbirine sayg gstermek konusunda an-
2. nceye etki yapm ve felsefede Tanrlar
lamal ve yol arkadalaryla bir szleme
Felsefe renilmez yaplr. Descartesi - yelpazesi ortaya kmtr. Bu anlaya
imzalamaldr. Ama, herkesin serbeste
renmezsiniz de Descartesla dnrs- aykr bir gr ortaya ktnda, toplum
konuabilecei, eletirebilecei ve arat-
nz. Bu, her admda Descartesi yeniden byk bir tepki gstermitir. rnein Sok-
rabilecei bir felsefe ortam oluturmaktr.
tartmak anlamna gelir. Felsefe yapabil- rates toplumun Tanrlarn tanmad sa-
mek iin dnmek sorumluluunu gze vyla lme mahkum edilmitir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
alabilmek gerekir. glardan hangisine ulalabilir?
Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu parada savunulan gr aadaki- glardan hangisine ulalabilir? A) Felsefe kiilerin birbirine kar hog-
lerden hangisidir? rl olmasn gerektiren bir uratr.
A) Felsefi sorular her dnemde filozoflar
A) Felsefe yapmak filozoflarn iidir. cevap aramaya yneltmitir. B) Felsefede otorite kabul edilen kiilerin
grlerine uygun dnceler ileri s-
B) Felsefe yapmak felsefi dnce ynte- B) Felsefe tarihinde birbirinden etkilenen
rlmelidir.
mini kullanmaktr. filozoflar vardr.
C) Felsefe ok sayda ve deiik konuda
C) Felsefede filozoflar fikirler dnyasna C) Filozoflar tarih boyunca benzer konu-
aratrma yapar.
arda bulunur. lar ele almlardr.
D) Felsefi dnce herkesin kabul edebi-
D) Felsefede otoritelerin grlerine ba- D) Filozoflarn toplumsal deerlere aykr
lecei evrensel bir nitelik tar.
vurmak gerekir. fikirleri toplumda kabul grmemitir.
E) Felsefe yapmak bir bakaldr ve kar
E) Felsefe, halkn anlayabilecei seviye- E) Filozoflar, iinde bulunduu toplumu
kla olanakldr.
ye indirilmelidir. ynlendirirler.
YGS Felsefe Modler Soru Bankas 3

Felsefenin Tanm ve Anlam
7. 9. 11.
Makedonya kral Byk skenderin Dou Filozof olmak iin yaplacak ey, dnyann Ortada bir davran varsa, bu davran ya-
lkelerine yapm olduu seferler sonu- btn dnce mirasna sahip kmaktr. pan aranr. Bir nesne varsa kayna merak
cunda dou kltrn tanmas ve bu uy- Felsefede ulusal zellikler her zaman ken- edilir. Bu durum lk adan itibaren by-
garlklardaki gerek felsefe gerekse bilim dini duyurur ama bu zelliklerin belirleyici le sregelmitir. nsanolunun bu merak
alannda yazlm olan eserleri Batya ge- olmaktan kt yerde gerek felsefe ba- onu dnmeye yneltmi ve her zaman
tirmesi, Helen uygarl ad altnda yeni bir lar. Filozof oral ya da bural deildir, her asl gerei hedeflemesini salamtr. Bu
dnemin balamasna yol amtr. yerlidir. Bilin dzeyinde dnyaya ne l- nedenle bilgiye ulamann temelinde me-
Bu parada uygarlklarn deiip geli- de kavumusak filozof olma ansmz o rak etme ve soru sorma vardr. Bu sorulara
mesi aadakilerden hangisine dayan- kadar yksektir. dnce gcyle cevap arama en nemli
drlmaktadr? Bu parada filozofun hangi zellii vur- etkinlik olarak grlm, bu anlay felse-
gulanmaktadr? feyi balatmtr.
A) Kltr alveriine
A) Akl etkili olarak kulland Bu parada aadakilerden hangisi
B) Bilimsel icatlara
dile getirilmektedir?
C) Merak duygusuna B) Toplumsal sorunlara zm bulduu
A) Felsefenin insan yaamndaki ilevi
D) Doa koullarnn uygunluuna C) Evrensel bir kimlik tad
B) Felsefenin douunda etkili olan fak-
E) Refah seviyesinin artmasna D) an aan dnceler rettii
trler
E) Metafizik konularla ilgilendii
C) Felsefenin konular ele al yntemi
D) Felsefenin bilimlerle ilikisi
E) Felsefenin konularnn neler olduu
10.
12.
Felsefenin en byk dman olan kr
Sokrates, renmeyi ve insanlarn ren-
inan, aslnda insanln bana gelen en
melerine yardmc olmay kendine i edin-
8. nemli felakettir. nsann geliimini snr- mitir. Bunun iin de kendine zg bir di-
Felsefe lk an toplumlarnda ortaya landran, gerekleri aratrma abasn yalog yntemi gelitirmitir. Sokrates nce
kmamtr. nk insanlar ncelikle te- engelleyen ve zgr dnce ortamn yok "Her eyi biliyorum." sananlarn, bilgilik
mel gereksinimlerini gidermeye alm- eden bu durum, baskc ynetime ve dik- taslayanlarn "bilgisizliini" gzler nne
lar, yerleik bir dzene geinceye kadar tatrle sahip olan toplumlarda felsefenin sermitir. Sonra ahlak grn "En bilge
yeterince gelimemesinin en byk nede- kii, bilmediini bilen kiidir." szyle te-
doayla olan savalarn srdrmlerdir.
nidir. Eer siz de sabit gre sahipseniz, mellendirmitir.
nsanlar gereksinimlerini karlayabilecek
koullar gerekletirdikleri oranda felsefi yrme bandnda hep koan ama hi iler- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
etkinliklerde bulunmaya zaman ayrabil- lemeyen birisi gibisiniz demektir. glardan hangisine ulalabilir?
milerdir. Bu parada savunulan gr aadaki- A) Filozoflarn amac var olan bilgileri yo-
Bu paraya gre felsefenin ortaya k- lerden hangisidir? rumlamaktr.
masndaki temel etken aadakilerden A) Felsefi grler kendilerinden nceki B) Felsefe yapabilmenin temel koulu n-
hangisidir? felsefi sistemlerden etkilenerek oluur. yargl olmamaktr.
A) zgr dnce ortamnn bulunmas B) Felsefe insanlara nasl yaanmas ge- C) Felsefe ile uramak insana mutluluk
B) Kltrler arasnda bilgi alveriinin ol- rektii hakknda nerilerde bulunur. salar.
mas C) Toplum felsefi dncelerden etkilenir. D) Felsefe yapabilmek ini belirli bir ol-
C) Eletirel zihniyetin yaygnlamas D) Felsefi her fikirde yaratclk bulunur. gunluk gerekir.
D) Belirli bir refah seviyesine ulalmas E) Felsefe yapabilmek iin n yarglardan E) Felsefede insan kendini bildikleriyle
arnmak ve zgr dnce ortamnda snrlandrmadan, yeni renmelere
E) Hogrnn toplumlarda egemen ol-
bulunmak gerekir. ak olmaldr.
mas
12. E 11. B 10. E 9. C 8. D 7. A 6. A 5. C 4. D 3. E 2. B 1. A Cevaplar
4 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

Felsefenin Konular, Sorular 1. Modl Test 2
1. 3. 5.
Felsefi sorular ne eylem sonucu ortaya Felsefede insan yaamn ilgilendiren her Felsefe, zamanmzda da bu evren hakkn-
kar ne de eylemlerle giderilebilir. Felsefi ey hakknda akl yrtlebilir. Felsefede da daha genel aklamalar yapmak, daha
sorular sadece insann gerei anlama ve dinle, Tanr'nn varoluuyla, bilginin kayna- genel ilkelerini elde etmek amacn kendin-
tanma gereksiniminin bir sonucudur. ve snrlaryla, bilimle, sanatla ve daha de saklar. Bu amacna ulaabilmek iin fel-
Bu paraya gre felsefi sorular iin aa- birok konuyla ilgili sorular zerinde akl sefe bugn her zaman olduundan daha
dakilerden hangisi sylenebilir? yrtlp bu sorulara yantlar getirilmeye ok bilimlerin bildiklerine gereksinim duyar.
allr. Bu parada savunulan gr aadaki-
A) nsan dnmeye ynelttii
Buna gre aadakilerden hangisi fel- lerden hangisidir?
B) Yantlarn doruluu ve yanllnn
sefenin sorduu sorulardan biri deil- A) Felsefede genel aklamalara ulamak
bulunmad
dir? bilimin verilerinden yararlanmakla ger-
C) Filozofun znel dncelerinin sonucu
A) Doru bilgi olanakl mdr? ekleir.
olduu
B) Gzellik nedir? B) Felsefe, var olan btn bilimlerin teme-
D) Geneli aklamaya alt
C) renmeyi etkileyen faktrler neler- linde yer alan bir disiplindir.
E) Pratik amatan ok bilme gereksinimi-
dir? C) Felsefe dogmatik dnceleri bilimsel
ni karlad
D) Bilimin deeri nedir? temele oturtur.
E) Varln ilk ana unsuru nedir? D) Felsefe, ortaya koyduu bilgileri man-
tksal analizlerle temellendirmeye al-
r.
E) Felsefe bilimler gibi olgulara dayal bir
etkinlik olmaldr.
4.
Felsefenin konusu her eyden nce, an- 6.
2. cak insanlarn toplumsal hayatyla balan- "Yetmi iki millete ayn gzle bakp hi
Felsefi bilgiler sonular bakmndan de- tl olarak anlalabilecek olaylardr. Devlet, kimseyi ayplamamak gerekir."
ney ya da gzlemle dorulanabilir trden hukuk, ekonomi, din ksaca insanln b-
(Hac Bekta Veli)
olmadklar iin, bilimsel anlamda doruluk tn maddi ve manevi kltrnn tamamn
"Yaratlan ho gr, yaradandan tr."
deeri tamaz. Bu da felsefi bilginin ke- toplumsal yapy oluturan paralar olarak
ele alr ve topluluun paralar olarak b- (Yunus Emre)
sinlik ve ngrden yoksun olmasna yol
aar. tnden ayrmakszn bir arada yorumlar. "Bu hr gr, bu sava nereye dek? Sen
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- bensin ite, ben senim ite."
Bu parada felsefe bilgisinde kesinlik
ve ngr olmamas aadakilerden glardan hangisine ulalabilir? (Mevlana)
hangisine dayandrlmtr? A) Felsefe, her insan tarafndan renile- Anadolu bilgelerinin bu szleri aa-
A) Felsefenin eletirel olmasna bilecek bir etkinliktir. daki felsefe disiplinlerinden hangisine
B) Felsefe deil felsefe yapma renilebi- uygundur?
B) Felsefenin toplumsal koullardan etki-
lenmesine lir. A) Estetik
C) Felsefenin gereklik araynda olma- C) Felsefi dnce uygun toplumsal ko- B) Etik
sna ullarda oluur. C) Epistemoloji
D) Felsefenin olgulara dayanmamasna D) Felsefe zgr dnceye dayanr. D) Ontoloji
E) Felsefenin bilimlerden yararlanmasna E) Felsefe toplumsal koullar deerlendi- E) Metafizik
rilerek yaplr.

Felsefenin Konular, Sorular
7. 9. 11.
Felsefe, dnme faaliyeti iinde kulland- Aristippos'a gre, yaamn amac en b- Felsefi dnmek, soru sorabilme yetene-
mz veya karlatmz kavramlarn an- yk hazza erimektir. Hazz salayan her ine sahip insanlar tarafndan gerekleti-
lamn yakalamaya alr; "Nedir?" tarzn- ey iyi, ac veren her ey ktdr. Hazz rilen bir etkinliktir. Soru sormak ise merak
da sunulan sorular ile varln zn, insan istemek insann en doal hakkdr. Hazlar etmekle balar. nsan kendini, evresi ve
bilgisinin imkn ve snrlarn, insann ev- srekli deil, anlk yaanan duygulardr. yaad dnya hakknda merak duygu-
rendeki yerini, davranlarnda uyulmas Aristippos haz derken maddi nitelikli haz- suyla balayan soru zincirleri iinde bulur.
gerekeni belirlemeyi kendine ama edinir. lar anlar. nk ona gre, manevi nitelikli Ben neyim, ne olacam?, Dnya nedir?
Buna gre aadakilerden hangisi fel- hazlarn ve aclarn temeli de maddi nite- Evren nedir? Varlk nedir? Bu tr sorular
sefi bir soru deildir? liklidir. oaltmak mmkndr.
A) Varlkta bir deiim var mdr? Bu paradaki gr aadaki felsefe Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
disiplinlerinden hangisine uygundur? glardan hangisine ulalabilir?
B) Gzellik nedir?
A) Etik A) Felsefe bilgelie bir konum kazandr-
C) Doru bilgi olanakl mdr?
B) Ontoloji maya alr.
D) Evrensel ahlak yasalar var mdr?
C) Estetik B) Felsefe anlama ihtiyacn karlamak
E) Dnyann evresi ne kadardr?
iin sorulardan hareket eder.
D) Metafizik
C) Felsefe toplumsal yaam dzenleme-
E) Epistemoloji
ye ynelir.
D) Felsefede kendi iinde tutarl grler
oluturulur.
E) Felsefi sorular sorabilmek filozoflara
zg bir durumdur.
10.
stn insan bilmedii eyler konusunda
8. her trl yargdan kaan insandr. Yarg-
nsanlar ortak bir g ya da egemen otorite- dan kanma, ayn zamanda her trl eye
nin idaresi altnda yaamaya balayncaya yani yazgnn hazrlad her eye hazrlk- 12.
kadar birbirleriyle sava hali iindeydiler. l olmak demektir. stn insan, her eyin I. "Erdemli bir insan, davranlarn bile-
Bu sava hali bireyler iin gvenliklerinin mmkn olduu, hibir eyin kesin olma- rek ve inanarak yapar."
sadece kendi glerine dayanmas, uygar- dn bilir. Bunlar olduu gibi benimser ve
II. "Varlkta srekli bir deiim bulunmak-
ln btn nimetlerinden yoksun kalnma- bylece huzura kavuur. Yargdan kaan
tadr."
s ve lm korkusuyla oluan bir karmaa bir kiiyi dnyada hibir ey sarsmaz; n-
III. "Doru bilgi iin hem akla hem de duyu
iinde yaanmas anlamna gelmekteydi. k o her eye razdr.
deneyimlerine ihtiya vardr."
Bu paradaki gr felsefenin hangi Pyrrhon bu gryle aadaki felse-
Bu bilgiler felsefenin hangi alanlarna
alan ile ilgilidir? fe alanlarndan hangilerine vurgu yap-
ilikindir?
A) Din maktadr?
A) Epistemoloji-Metafizik-Estetik
B) Etik A) Ontoloji-Epistemoloji
B) Etik-Estetik-Din felsefesi
C) Siyaset B) Etik-Metafizik
C) Epistemoloji-Siyaset felsefesi-Ontoloji
D) Bilgi kuram C) Estetik-Etik
D) Etik-Ontoloji-Epistemoloji
E) Metafizik D) Epistemoloji-Etik
E) Metafizik-Epistemoloji-Bilim felsefesi
E) Etik-Ontoloji
12. D 11. B 10. D 9. A 8. C 7. E 6. B 5. A 4. E 3. C 2. D 1. E Cevaplar

Felsefenin levi, Felsefe Hikmet likisi 1. Modl Test 3
1. 3. 5.
Bir toplumda bulunabilecek en byk de- Filozof dnld gibi her trl bilgiye Felsefe insann bu dnyadaki varoluunu
er orada gerek filozoflarn bulunmasdr. sahip olan kii deildir. Filozof bilgi sahibi anlamlandrabilmesine ve gelitirebilme-
nk felsefe bize, daha erdemli olmamz olan deil, bilgiyi ve bilgelii seven ve ona sine yardmc olur. Yaamla ilgili ilkelerin
ve yaammz daha iyi ynlendirebilme- sahip olmak iin yola kan, alan kiidir. sorgulanmalarna zemin hazrlar. Bylece
miz iin gereklidir. Varlnn balca b- Bu parada filozofun hangi zellii vur- insan her eyi olduu gibi kabul etmek ye-
lm ruh olan insanlarn temel dncesi, gulanmaktadr? rine, daha iyiye ulaabilmek iin tm varo-
ruhun gerek yiyecei olan bilgelii ara- lanlar irdeleme olana elde eder.
A) Zamanla fikirlerini deitirmesi
mak olmaldr. Bu parada felsefenin hangi ilevi vur-
B) inde yaad toplumu etkilemesi
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- gulanmaktadr?
C) Kavramlar akla kavuturmas
glardan hangisine ulalabilir? A) nsann merak duygusunu giderme
D) Bilginin araynda olmas
A) Filozof, sistemini kurarken n yargla- B) nsann refah seviyesini artrma
rndan uzak durmaldr. E) Farkl konular irdelemesi
C) Akl etkili olarak kullanmay retme
B) Felsefenin ilevi zamanla deiir.
D) nsana hogrl olmann yollarn
C) Felsefenin insan olmann bilincine var- gsterme
dran bir ilevi vardr.
E) Sorgulama yoluyla insan yaamda bi-
D) Filozof, iinde bulunduu toplumdan linli klma
etkilenir.
E) Felsefe sistemli ve dzenli bir disiplin-
dir.
4.
Felsefe hayatn her alanndadr. Her eyin 6.
doru olduu iddiasn desteklemek iin nsan toplumla ilikilerini, yaamn anla-
kantlar sunmaya baladmzda, benim- mn, deerlerin nemini her zaman sor-
sediimiz bir deer yargsn savunduu- gulayacak, sorularna cevaplar bulmaya
muzda, bir siyasi tutumu dierine kar alacaktr. Bu onun znde vardr. Bu
2. desteklemek iin gerekeler gsterdiimiz- ekilde zihinsel ihtiyalarnn banda yer
Felsefe yapmak m lzm diyorsun, o halde de felsefe yaparz. alan merakn giderme, evreni ve kendisini
felsefe lzm. Felsefe yapmamak m lzm Bu parada savunulan gr aadaki- anlama, yaamn anlamlandrma isteini
diyorsun, o halde yine felsefe lzm. lerden hangisidir? karlayarak mutlulua ulaacaktr. Bu i-
Bu parada anlatlmak istenen dnce lemi de felsefe sayesinde yapacaktr.
A) Felsefe dnce zerine younlap
aadakilerden hangisidir? kendi kendini sorgular. Bu paraya gre felsefenin ilevi aa-
A) Felsefede soru sormaya devam etmek dakilerden hangisidir?
B) Felsefi dnce iinde doduu toplu-
gerekir. mun geliimine etki eder. A) nsann bilme ve anlama ihtiyacn gi-
B) Felsefe ile ilgilenmek her koulda zo- dermek
C) Felsefe insanlar iin kanlmaz bir et-
runludur. kinliktir. B) Dnce yolunu gelitirmek
C) Felsefe bireyin olaylara bak asn D) Felsefe bilgi edinme abasnn yan C) nsana hogrl olmay retmek
gelitirir. sra doaya egemen olmay da ama- D) Doru davran kurallarn gsterebil-
D) Felsefe yapmak iin dnrlerin g- lar. mek
rlerinin bilinmesi gerekir. E) Felsefi dnceler birbiriyle etkileim E) nsann gndelik yaamn kolaylatr-
E) Felsefe bilgelie ulama abasdr. iinde oluur. mak

Felsefenin levi, Felsefe Hikmet likisi
7. 9. 11.
Baz dnrlere gre, insanlar felsefeye "Felsefe bir soru sorma etkinliidir." derler, Felsefe ortaya koyduu phelerin doru
ne kadar kar karlarsa ksnlar, her in- ben buna katlmyorum. Bence cevaplar cevaplarn bize sylemese de, dncele-
san felsefe yapar ve felsefe hayatn pek da nemli deildir. Peki o zaman nemli rimizi geniletir ve onlar kalplam yarg-
ok yerinde vardr. nsan duyduu her olan nedir felsefe iin? Felsefede nemli larn basksndan kurtaran yollar gstere-
sz hemen kabullenmeyip ona kukuyla olan sorularn cevaplarn arayabilmektir. bilir. Bylece varlk ve olaylarn ne olduu
ve eletiriyle yaklayorsa; kendisini, gele- Filozof da bu sorulara cevap arayan kiidir. zerindeki bilgimizi artrr. phe alannda
ceini, toplumunu dnyorsa, sorunla- Bu paradaki gre gre felsefe aa- hi yolculuk etmeyenlerin bir lde kibirli
rn ele alrken kendi aklna dayanyorsa, dakilerden hangisiyle ilgilenmelidir? dogmatizmlerini yok ederek, dorularn or-
kimi bilgi ve grlere "hayr" diyebiliyorsa taya kmasna ortam hazrlar.
A) Bilgiye ulama abas iinde olmayla
felsefe yapyordur. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Gndelik yaam kolaylatrmayla
Bu parada aadakilerden hangisi glardan hangisine ulalabilir?
C) Bilimlerin yntemini sorgulamayla
vurgulanmaktadr? A) Dnce rn olan felsefe evrensel
D) Kesin bilgilere ulamaya almayla
A) Felsefenin alan sistemler ortaya koymaya alr.
E) Tutarl dnceler ne srmeyle
B) Felsefenin tarihsel geliimi B) Felsefe insanlk tarihinin her dnemin-
C) Felsefenin disiplinleri de varolmu bir disiplindir.
D) Felsefenin yaamn iindeki ilevsellii C) Her felsefi gr kendi iinde tutarldr.
E) Felsefe bilim ilikisi D) Felsefi grler olutuu toplumun iz-

10. lerini tar.
nsan yaamna teknik kolaylklar sa-
E) Felsefe insanlarn n yarglarn aa-
lamak, Antik Yunanda yaayan sekin
rak bilme ve anlama ihtiyacn giderir.
insanlarn uzak durduu bir tutumdu. Bu
nedenle kmsenen el ileri tmyle
klelere yaptrlmaktayd. Sekin insanlar
8. zamanlarn felsefe, sanat, politika etkin-
Felsefenin en eski merkezlerinden biri olan liklerine katlmakla geiriyorlard. Bunun
sonucunda felsefe kapsamnda yer alan
12.
Antik Yunan'da felsefe, "bilgelik sevgisi"
Felsefe szcnn etimolojisi, bilgelik
anlamna gelmekteydi. Bu genel anlamn- bilim, dnyay anlamak, evrende olup bi-
veya daha kesin olarak "sophia" sevgisidir.
dan dolay Antik Yunan'da her tr ara- tenleri aklamak, baka bir deyile bil-
Yunanca "sophia" kelimesi hem sanat veya
trmacya, varln hakikatini kefetmeye mek iin bilmek ilkesi erevesinde ku-
iyi yaama gc hem de bilgi, temel doru-
alan tm dnrlere "filozof" ad veril- ramsal bir etkinlik olarak geliti.
larn bilgisi anlamna gelir. Felsefe szc-
miti. nk bunlar grnn gerisindeki Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
n icat ettii sylenen Pythagoras alak
gerek varln hakikatini kefetmeye a- glardan hangisine ulalabilir?
gnlllkle filozofun bilgelie veya bilgiye
lmaktaydlar. A) Felsefe her dnemde ayn problemleri sahip olan deil, onlarn dostu (philo) olan
Bu parada filozoflarn hangi zellii incelemitir. insan olduunu sylemek istemitir.
vurgulanmaktadr? B) Felsefi grlerin ortaya kmasnda Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili
A) Mutlak bilgiye ulamaya altklar nceki dnceler etkili olmutur. aadakilerden hangisi sylenemez?
B) Deneyimlerinden yararlanarak gr- C) Felsefe, filozoflarn hibir etki altnda A) Bir tr aray olduu
lerini oluturduklar kalmadan ortaya koyduklar grleri
B) Kesin bilgiye sahip olmak anlam ta-
C) Duyularla alglanann tesini aratr- ierir.
d
dklar D) Bilgelie ulama abas felsefe ve bili-
C) Bilgelie ulalmaya alld
D) Akl etkili olarak kullandklar min douunu hazrlamtr.
D) Bilginin arand
E) Birbirlerinin grlerinden yararlandk- E) Farkl kltrlerin birbiriyle temas fel-
E) Yaamla i ie olduu
lar sefenin ortaya kn hzlandrmtr.
12. B 11. E 10. D 9. A 8. C 7. D 6. A 5. E 4. C 3. D 2. B 1. C Cevaplar

Felsefi Dncenin Nitelikleri 1. Modl Test 4
1. 3. 5.
Felsefede filozofun kiilii nemli rol oynar. Felsefe ele ald her konuya akl gcne Felsefe, tnelin sonundaki a benzer.
rnein ayn soruyu iki filozof birbirinden dayanarak cevap verir. Pein hkmlere Ona yaklatn dndnde aslnda
ok farkl hatta kart ekilde deerlendi- dayanan cevaplarn hibirini kabul etmez; n ne kadar uzakta olduunu fark eder-
rebilir. dinleri, inanlar n yarglar, gelenekleri sin. Felsefeyi mkemmel bir ura haline
Bu durum felsefi bilginin hangi zellii- srekli olarak sorgular. getiren de zaten budur. Ia ulamak
ni aklar? Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili demek onu hissetmek demektir. Felsefe-
aadaki yarglardan hangisine ula- yi anlamak ise hissetmektir. Tnelin
A) Btnsellik
lamaz? sonundaki a hibir zaman ulalamaz.
B) Evrensellik
A) Dogmalara dayanmaz. Bu parada felsefenin hangi zellii
C) znellik
B) Mantk ilkeleri kullanlr. vurgulanmaktadr?
D) Ylganlk
C) Toplum hakknda genellemelere varr. A) Tutarl olup eliki barndrmad
E) Mantksallk
D) Eletirel bir yaps vardr. B) Kavramlarnn anlalmaz olduu
E) Hazr cevaplarla yetinmez. C) Temelinde sorgulamann bulunduu

D) Bir son ve bitmiliin bulunmad
E) Genelin bilgisini aratrd
6.
nsan hi beklemedii bir anda kendisini
ssz bir adada bulsa: Buras neresi?,
4. Beni kim buraya getirdi?, Bu adann sa-
Felsefe, insann bilme, anlama ve gerei hibi kim? gibi sorular sormak zorunda ka-
2. grme merakn gidermektir. nsan, evre- lacaktr. Bu rnekte olduu gibi gemite
n yarglarla felsefe yapamayz. n yarg- ve bugn pek ok insan kendi kendine var-
nin yap ve dzenini, yaamn deer ve
larn atld yerde felsefi eilim bir sevin lk, yaam, lm ve deerlerle ilgili soru-
amacn, bilgilerin gvenilirlik derecesini,
gibi, bir tutku gibi ortaya kacaktr. n yar- lar sorar. te bu sorular sorarak cevaplar
iyi, gzel ve dorunun niteliklerini bilmek
glarna sk skya bal bir kafa kendini aramaya balayan insan felsefenin iine
iin abalar. Felsefe ise insann bu abas-
felsefeye her zaman uzak hissedecektir. girmi demektir.
na karlk vermeye alr. nsan hayatn
Felsefe kendini bile eletirebilen insann Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
bir anlam olup olmadn, insann hangi
becerebilecei itir. Felsefede reticiler glardan hangisine ulalabilir?
eylemleri gerekletirmesi gerektiini sor-
vardr ama dogmalar yoktur.
gular. A) Felsefe sistematik bilgiler btndr.
Bu paraya gre felsefe yapabilmenin
Bu parada felsefenin hangi zellii B) Her dnr, felsefeye yeni konular
koulu aadakilerden hangisidir?
vurgulanmaktadr? kazandrmtr.
A) pheci ve sorgulayc tavr benimsemek
A) znel olmas C) Felsefi tavr iyi bir gzlemci olmay ge-
B) Gndelik sorunlarla ilgilenmek rektirir.
B) nsana yaamnda yol gstermesi
C) Herkesten farkl dnebilmek D) Felsefe varl paralamadan onu bir
C) Sistemli ve dzenli olmas
D) Gemi bilgi birikiminden yararlanmak btn olarak ele alr.
D) Toplumsal koullardan etkilenmesi
E) Dnceleri davranlara uygulayabil- E) Felsefe bir merakla soru sorma etkinli-
E) Yaratclk gerektirmesi
mek idir.

Felsefi Dncenin Nitelikleri
7. 9. 11.
Aristoteles'in genliini elenceyle geirdi- Felsefe hibir zaman yetkinlii kabul et- Bugn kendisini felsefe kart olarak ta-
i, babasndan kalan miras har vurup har- mez. Felsefe yapt kavram aklama- nmlayan birok insan bile kendisinin fel-
ma savurduktan sonra a kalmamak iin larnda bozulmaz yetkinlik damgasn sefi bir tavr sergilediinin farknda deildir.
orduya katld sylenir. Platon'un Aka- vurmaz, sonradan yaplacak dzeltmeleri Bugn hepimiz yaadmz problemlere
demisine 18 yanda gelen Aristoteles'e dta brakmay dnmez. O bilir ki, son- cevap aryor; siyaset, ekonomi, din, ahlak
Platon tarafndan "okulun akl" nvan ve- radan dzeltmeler kadar felsefeyi tutarl problemleri zerine dnyoruz. Bana
rildi. Fakat Aristoteles Platon'un bilgeliinin klan bir ilem daha yoktur. gre, bence, kanaatimce diye bala-
szcs olmad. Bunu da "Platon deerli- Bu paraya dayanlarak aadaki yar- yan cmleler kuruyoruz. O halde bir etkinli-
dir ama gereklik daha deerlidir." szyle glardan hangisine ulalabilir? in tm gerekleri yerine getiriliyorsa onun
ortaya koydu. adn koymamak, bundan kanmak niye?
A) Felsefede cevaplardan ok sorular
Aristoteles'in bu tavr felsefenin hangi nemlidir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
zelliine rnektir? glardan hangisine ulalabilir?
B) Felsefe, an koullarndan etkilenir.
A) Evreni aratrma A) Felsefi grler zamanla deiir.
C) Felsefede farkl fikirleri ayn noktada
B) Mantk ilkelerine uygun dnceler birletirmek nemlidir. B) Sorunlarn sreklilii felsefenin deva-
ne srme mn salar.
D) Felsefede bitmiliin olmamas, onun
C) Yaam anlaml hale getirme nn aar. C) Tutkular dnme gcn engelledii
D) Otoritelere kr krne balanmama iin felsefi bir nem tamaz.
E) Felsefe, insanlarn yaamlarnda ge-
E) Entellektel birikim salama erli olan inanlar gzden geirmesi- D) Felsefe mutluluk iin aratr.
ne olanak salar. E) Dnen ve aratran bir insan zde
felsefe yapyordur.
12.
8. Felsefe kadar, kendi tarihiyle her zaman
Felsefede bir kavramn temellendirilmesi, dorudan ilikili ve i ie olan bir baka kl-
o kavram zerinde oyalanmak, o kavra- trel etkinlik gsterilemez. rnein bilimde
m demekle birdir. Ancak felsefenin oya- gemi gemitir ve onu amak hem doal
10.
lanmas bouna vakit geirmek anlamna hem de gerekli saylr. Oysa felsefe, ele al-
Sokrates, rencilerini seerken bir havu-
gelmez. Felsefede oyalanma demek, ze- d sorunlarn yaps nedeniyle, gemiini
za baktrp ne grdklerini sorarm. Bunu
rinde durulan kavram her ynyle aydn- bugnnde yaatr. imdiye kadar sylen-
neden yapt sorulduunda da: "Bu bir
latma denemeleri yapmaktr. mi olanlar hesaba katmayan bir felsefe
snavdr. Havuzda balklarn yzdn
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- yoksullap clzlar.
syleyen herkes rencim olabilir. Ama
glardan hangisine ulalabilir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
havuzda kendi yansmalarndan baka
A) Felsefede kavram karmaasndan bir ey gremeyenlere verecek dersim ol- glardan hangisine ulalamaz?
uzak durulmaldr. maz." diye cevap vermitir. A) Felsefede ylma olur ilerleme olmaz.
B) Felsefe ele ald kavram eletiri sz- Sokrates bu szleriyle felsefenin hangi B) Felsefe tarihi bilinmeden felsefe yap-
gecinden geirerek akla kavutur- niteliini vurgulamtr? lamaz.
mak ister.
A) Akl ilkelerini etkili biimde kullanma C) Felsefe bilimden farkl olarak znel bir
C) Felsefenin kavramlarn anlamak gtr. etkinliktir.
B) Farkl bak alar ile olaylara bakma
D) Kavramlar her dnr kendine gre D) Felsefeyle ilgilenenler filozoflarn g-
C) Kmlatif olma
aklar. rlerini bilmelidirler.
D) Olmas gerekene ilikin gr belirtme
E) Felsefede kavramlarn aklanmas E) Filozoflarn grlerini renmek fel-
E) Dzenli ve sistemi olma
belli bir birikim gerektirir. sefe yapmak iin yeterlidir.
12. E 11. E 10. B 9. D 8. B 7. D 6. E 5. D 4. B 3. A 2. C 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
lk ada incelenen insana ilikin sorun- nsann dnyadaki yeri nedir?, nsan mut- nsan akl yle sorular tarafndan rahatsz
lar, Rnesansla birlikte tekrar ele alnm- lulua nasl ulaabilir?, lmden sonra ruh edilmektedir ki, akl onlar ne reddedebili-
tr. Daha sonra felsefe tarihi iinde insan ne olacaktr? gibi sorunlara dinlerde cevap yor ne de onlar cevaplayabiliyor. Bu du-
gndem olarak ilk sralarda yer almasa da verilmitir. Bunlar her dinin kutsal kitabnda rum felsefenin temel bir problemidir. Bu
felsefenin konular arasnda var olmutur. ve retilerinde aklanmtr. Oysa felsefe problemle yzyllar boyunca uralm fa-
20. yzylda varoluu yaklam, insanlk bunlara benzer sorulara akla dayanarak kat insan bilgisi ilerledike bu problemlerin
kavramn tekrardan yceltmitir. cevap verir. Hazr cevaplar, pein yargla- zmszl daha ak bir ekilde ortaya
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- r, gelenekleri srekli olarak irdeler. kmtr.
glardan hangisine ulalabilir? Bu parada felsefenin hangi zellii Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Felsefe cevaplardan ok sorulara vurgulanmaktadr? glardan hangisine ulalabilir?
nem verir. A) Tutarl dncelerden olutuu A) Felsefede olmas gereken deil var
B) Dnrler iinde yaadklar toplumu B) Bilgi stne bir bilgi olduu olan aklanmaldr.
etkileyebilir. C) znel dncelere dayand B) Felsefenin cevaplarnda kesinlik yoktur.
C) Felsefede bitmilik olmadndan, ayn D) Her trl bilgiyi sorgulad C) Bilim felsefeye yol gsterici olmaldr.
konular tekrar deerlendirme szge- D) Her dnemde felsefenin ele ald ko-
E) Yaratc fikirlerin ortaya kt
cinden geirilir. nular farkllar.
D) Her filozof felsefeye yeni konular ka- E) Felsefe kurallar iinde dnebilmeyi
zandrmtr. salar.
E) Felsefe gerei arama abasnn r-
ndr.
6.
Felsefe yapmak byk ounluumuzun
tartmaya gerek duymadan benimsedii-
4.
miz inanlar irdelemektir. rnein ou-
Felsefe tarihinde 18. yzyla kadar ge-
muz adam ldrmenin yanl olmasnn
nellikle insan zihninden bamsz bir d
dayand gerekeler zerinde hi dn-
2. dnyann var olduu ve insann bu dn-
memiizdir. Oysa felsefi tavr bu gereke-
Filozoflar insan, evren ve deerler hakkn- yay gerekte olduu ekliyle bilebilecei
leri inceler. Byle bir inceleme, inanlar-
da farkl grler, aklamalar sunmular- kabul edilmitir. Fakat bu yzylda empi-
mzn bazlarnn ise temelsiz olduunu
dr. Bu farkl gr ve aklamalar, isteye- rizmin temsilcisi Humenin nedensellikle
gsterir bize.
nin daha doru veya baarl bulduunu ilgili eletirisinin bir sonucu olarak, insan
Bu parada felsefenin hangi zellii
semesi iin nmzde bulunur. Yoksa bilgisinin gerekliinden kuku duyulmaya
vurgulanmaktadr?
btn bunlar gerek bir geliim ya da ev- balamtr.
rim saylmaz. A) Sorunlarn zmne ynelik dn-
celer retmesi
Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- dile getirilmektedir?
i vurgulanmaktadr? B) nsana verdii dnsel hazla mutlu
A) Konularna bakn zamanla deiebil-
olmann yollarn gstermesi
A) Sorunlara zm retmesi dii
C) Dnce zerine bir dnce olmas
B) Birletirici olmas B) Her bilgiyi btnl iinde ele ald
D) Yaamdaki grleri sorgulayarak te-
C) Yntemli olmas C) Olmas gerekeni belirttii
mellendirmeye almas
D) Tutarl olmas D) Sistemli ve dzenli olduu
E) Dnceler arasndaki tutarszlklar
E) lerlemenin ve kesinliin bulunmamas E) Bilginin ve bilgeliin araynda olduu
ortadan kaldrmas

7. 9. 11.
Filozoflar sistemlerini kurarken iinde bu- Filozoflarn, felsefenin problemleri zerin- Kendime hayatm boyunca yeni bir yer
lunduklar toplumun deerlerinden ku- de fikir birliine varmas mmkn olmad- aradm, dncelerde. Yalnz benim olan
kusuz etkilenirler. Ama filozoflar geree ndan felsefede tartmalar bitmeyecek, baka hi kimseye benzemeyen bir d-
ulama abas iin deerleri iler, sentez- tartlan konular felsefenin zmsz nce sistemi kurmaya altm. Birok fi-
ler, eletirir ve akla dayal bir sistem kur- problemler yn olarak kalmaya devam lozof benim idolm oldu fakat hi kimsenin
maya alrlar. edecektir. ra olmak istemedim. Ben kendi aklm
Buna gre aadakilerden hangisi fel- Bu bilgiye dayanlarak felsefeyle ilgili ile grglerimle kendi felsefi grlerimle
sefi dncenin niteliklerinden biri de- aadakilerden hangisi sylenemez? "ben" olmaya altm.
ildir? A) Bilgi stne bir bilgi olduu Bu parada grleri verilen dnre
A) Tutarllk B) znel olduu gre felsefenin aadaki zelliklerden
hangisine sahip olmas gerekir?
B) Mantksallk C) lerlemenin olmad
A) zgnlk
C) Sorgulayclk D) Sistemli ve dzenli olmad
B) Kmlatiflik
D) Dogmatiklik E) Kesin bilgilere ulalamad
C) Objektiflik
E) Sistemlilik
D) Refleksiflik
E) Tutarllk
10.
Felsefeyi btn alar, btn kltrler ve
btn filozoflar iin geerli olacak ekilde
tanmlamak neredeyse imkanszdr. Bu-
nunla birlikte, bu, felsefenin ne olduunun
ortaya konulamayaca, felsefeyle ilgili
olarak belli bir kavraya hibir ekilde ula-
8.
lamayaca anlamna gelmez. Farkl fel-
Sorgulama gereklidir ama sorgulamay
sefe tanmlarndan ve anlaylarndan ha- 12.
sonsuza kadar srdrmek hem imknsz
reket etmek, filozof ad verilen kiinin nasl "nsan ahlaki eylemde zgr mdr?"so-
hem de tehlikelidir. Dnyann dndn-
anlaldndan yola kmak mmkndr. rusuna;
den, yerekiminden kukulanmak bilgide
te bu yapldktan sonra, btn bu farkl - Deterministler "zgr deildir, her ey
ilerleme niyetinde olmayanlarn anlamsz
felsefe anlaylarnn ortak paydas tespit nceden belirlenmitir."
duruudur. Apak dorular bizim iin ba-
edilerek bu ereve iinde felsefeyi belir-
samak olmaldr. Onlar doru kabul etti- - ndeterministler "nsan zgrdr ve her
leyen, onu bakaca disiplinlerden ayran
imiz srece bilgilerimizi artrabiliriz. Her eylemini zgr iradesiyle kiinin kendisi
temel zellikler ortaya konabilir.
durumda sorular oaltmak felsefe yap- belirler."
maktan baka bir eydir. Bu paraya gre felsefeyle ilgili bilgi
- Otodeterministler "Hem kader vardr hem
sahibi olmada aadakilerden hangisi
Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili de zgr irade vardr." eklinde cevap
yaplabilir?
aadaki yarglardan hangisine ula- vermilerdir.
A) Otorite saylan filozoflarn grlerini
labilir? Buna gre felsefeyle ilgili olarak aa-
renme
A) Kuku bir ama olarak grlmelidir. dakilerden hangisi sylenebilir?
B) Grlerde geleneksel olann dna
B) Yntem olarak kuku kesin bilgiye ula- A) Sorular dier disiplinlerden farkldr.
kma
lncaya kadar srdrlmelidir. B) Cevaplardan ok sorular nemlidir.
C) Felsefeye zg dnme etkinliklerin-
C) Sorular cevaplardan daha nemlidir. C) Eletirilerle birlikte var olur.
den hareketle genel ilkeler belirleme
D) Her soru yeni bir soruya yol aar. D) Hikmeti arama etkinliidir.
D) Farkl fikirleri ayn noktada birletirme
E) Akl etkili olarak kullanlmaldr. E) Ayn soruya farkl cevaplar verilebilir.
E) Diyalektik yntemi benimseme
12. E 11. A 10. C 9. D 8. B 7. D 6. D 5. B 4. A 3. D 2. E 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Felsefi bilgi, dncelerle gerein ar- Felsefi dnce kendisine veri olarak ald- Doru bilginin kaynann ne olduu so-
pmasndan, srtmesinden doar; bu her trl bilgiyi akln szgecinden gei- runu bilgi felsefesinin temel problemidir.
srtmelerden kan gcrt, oluan do- rerek sorgulayc bir yaklamla deerlen- Doru bilginin kaynan kimi filozoflar akl,
runun hep kaan, hep bizi aran sesidir. dirir. Doay, toplumu ve bilimsel verileri kimi deney, kimi duyum, kimi bilim, kimi de
Bu nedenle her dorunun doru olmayan sorgulayc bir yaklamla deerlendiren sezgi diye cevaplamlardr. Bunun yann-
bir yan vardr. felsefe, kendi iinde de bu yaklamn sr- da "Doru bilgiye ulamak mmkn deil-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- drr. dir." diyen filozoflar da felsefe tarihinde yer
glardan hangisine ulalabilir? Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- almlardr.
A) Felsefeye verilen deerde insana ba- i vurgulanmaktadr? Bu paraya gre felsefe ile ilgili aa-
k as belirleyicidir. A) Evrensel olmas daki yarglardan hangisine ulalabilir?
B) Felsefede dnceler filozoflarn izle- B) Olmas gerekeni incelemesi A) Merak ve hayrete dayanr.
rini tar. C) elikili yarglardan kanlmas B) elikili yarglara yer verilmez.
C) Felsefede dnrn kiisel birikimle- D) Eletiriye dayanmas C) Ayn konuda farkl grler ileri srle-
ri, onun dnce sistemini etkiler. bilir.
E) Olaylar arasndaki ilikileri aklamas
D) Felsefenin gndelik yaama dorudan D) Kantlanm bilgiler sunar.
bir etkisi yoktur. E) Toplumsal koullardan etkilenir.
E) Felsefede bilgiler sorgulanarak bir so-
nuca varlr.
6.
Yunan felsefesinin verimli geliimi, bak-
4. larn dtaki nesneler dnyasndan ok
2. Felsefi tarmalarda byk filozoflarn d- kendi yaratl ve dncelerine eviren
Felsefe, bilgisizce ortaya konan kavram- ncelerinden sz alr ama kimse bu sofistler sayesinde oldu. Bu gezgin bilgelik
larn eletirildii dnsel bir etkinliktir. Bu sistemlerden bir ya da tekini kabul etmek reticileri akla gelebilecek her trl soru-
nedenle felsefe, herkes tarafndan bilinen zorunda deildir. Zaten hibir felsefe sis- nu tartyor, her eyin nedenini aratryor,
soru ve cevaplarla yetinmez. Felsefenin temi zerinde de tmyle bir anlama ol- her inanc ve kurumu ekinmeden sorgula-
amac sorular yantlamak deil, yantlar mamtr. nk bu sistemler ou zaman yabiliyorlard.
eletiri szgecinden geirmektir. birbirini tutmayan hatta kar karya olan Bu paraya gre sofistlerin felsefeye
Bu paraya gre felsefi tavr aadaki- sistemlerdir. yaptklar katk aadakilerden hangi-
lerden hangisiyle gerekleebilir? Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- sidir?
A) Kavramlar ak seik tanmlamakla i vurgulanmaktadr? A) Felsefeyi halka indirme
B) Farkl grlere hogrl olmakla A) znel olmas B) Eletirel tavr sergileme
C) Azla yetinip mutlu olabilmekle B) Genelleyici olmas C) Tutarl dnceler ne srme
D) Dogmatiklikten kanp sorgulayc ol- C) Evrensel olmas D) Akl etkili olarak kullanma
makla D) Bilimlerle ilikili olmas E) Bilimlere yol gsterme
E) Olmas gerekeni sorgulamakla E) Sistemli ve dzenli olmas

7. 9. 11.
Felsefe, bir "yapmay bilme" davran ola- Felsefi bilgi deney ve gzleme dayanmaz, Benzer ilkeler dorultusunda dndkleri
rak karmza kar. Nasl bizim yerimize belli bir bilimsel kurala gre aklanmaz. ileri srlen belli bir akm evresinde g-
bir bakas nefes alamaz, uyuyamaz, yiyip Felsefe filozoflarn grlerine dayanr, rlerini sergileyen filozoflarn bile konula-
iemezse; tpk bunun gibi baka bir kimse akl ve dnce ile ortaya konur. Konula- rna baklarnda byk farkllklar grmek
de bizim yerimize ne dnebilir, ne al- rna sorgulayc bir mantkla yaklar. Kr mmkndr. rnein Descartes'in varlk
abilir ne de dncemizi kendince kulla- krne bir bilginin doruluunu kabul et- anlay ile Locke'nin varlk anlay birbi-
nabilir. Bu bakmdan dnme zgn bir meyi reddeder. rinden farkldr. Felsefi sylem, tpk sanat-
davrantr. Bu parada felsefenin hangi zellii ta olduu gibi konularna bak ynnden
Bu parada felsefenin hangi nitelii vurgulanmaktadr? u noktada bir bireysellikle kendini sunar.
vurgulanmaktadr? Bu parada felsefenin hangi nitelii
A) Sorularn nemli olmas
vurgulanmaktadr?
A) Birikime dayanmas B) Kesin sonulara ulalmas
A) Konularna btncl yaklamas
B) Geree ynelmesi C) Eletiriye ak olmas
B) Kiisel grlere dayanmas
C) Aklc bir aba olmas D) Btncl aklamalar yaplmas
C) Her trl bilginin sorgulanmas
D) Metafizik konularla ilgilenmesi E) Bilimlerden etkilenmesi
D) Sorularla var olmas
E) Kiisel dncelerin rn olmas
E) Akln etkili olarak kullanlmas
10.
Felsefe ne olmal, felsefe ne gibi bir de-
12.
er tamal konusu tartmaldr. Ondan
Felsefenin sorular ne gnlk yaayla
ya olaanst aklamalar beklenir ya da
karlalan sorulara ne de bilimlerin soru-
bo dncelerle bir tutularak bir yana itilir.
larna benzer. Onlarn soru olarak ortaya
Ona ya allmam anlaml bir insan eme-
klar, verilen cevaplar, soruyu soran-
8. i olarak korkuyla baklr ya da d kurma-
daki temel kayglar ok farkldr. Felsefe
Felsefe her eyden nce bir dnce a- lardan doan can skc konumalar diye
sorularnn byk bir ksmn "Nedir?" bii-
basdr. Felsefede filozof, var olan her ey yergi yadrlr. Felsefe her insan ilgilendi-
mindeki sorularn oluturduu sylenebilir.
zerine dnr, akl yetisiyle edindii bil- ren bir sorun diye anlalr. Bu yzden de
Bir doa bilimci de aratrmasna soruyla
gileri yeniden gzden geirir, onlarn ne- temel bakmndan yaln ve anlalr olmas
balar. rnein fiziki "Kuvvet nedir?" diye
den baka trl deil de byle olduklarn gerei ne srlr ya da etin bir i sayla-
sorabilir. Ancak "Kuvvetin anlam nedir?"
ve nereden geldiklerini yorumlar; onlarn rak onunla ilgilenmenin umutsuz insan ii
diye sormaz. Felsefe sorularnn nem-
ierikleri hakknda sorular sorar. te felse- olduu kansna varlr.
li bir ksm ise "Anlam nedir?" eklindeki
fe yapmak bu bilgiler zerinde dnmek, Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili
sorulardr. Felsefe "yi nedir?", "Gzel ne-
onlar sorgulamak, yeniden gzden geirip aadaki yarglardan hangisine ula-
dir?" diye sorarken aslnda "yinin anlam
yorumlamaktr. labilir?
nedir?", "Gzelin anlam nedir?" sorularn
Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili A) Bamsz olarak ortaya konan grler dile getirir.
aadaki yarglardan hangisine ula- birbiriyle eliebilir. Bu parada felsefenin hangi nitelii
labilir?
B) nsan yaamnda ilevseldir. vurgulanmaktadr?
A) Cevaplardan ok sorular nemlidir.
C) Dier bilgi alanlaryla etkileim iinde- A) Sorularnn ze ulamay amalad
B) an koullarndan etkilenir. dir. B) Sorularla eletiriye yneldii
C) Dnce zerine bir dncedir. D) Ne olduuyla ilgili bir uzlam bulun- C) Evrensel nitelikte sorular sorduu
D) Toplumu derinden etkiler. mamaktadr.
D) Dnce stne bir dnce olduu
E) Ele ald konular zamanla deiir. E) Gerein bilgisine ulamaya alr.
E) Sorularn deil, cevaplarn deitii
12. A 11. B 10. D 9. C 8. C 7. E 6. B 5. C 4. A 3. D 2. E 1. E Cevaplar

Felsefede Tutarllk, Felsefe ve Yaam, Felsefe ve Dil likisi 1. Modl Test 7
1. 3. 5.
Herhangi bir bilgiye kr krne inanmak Bir filozofun dncesiyle eylemi arasnda Felsefede bir kavramn temellendirilmesi,
ve bakalarn da bu bilgilerin dorusuna kartlklarn bulunmas felsefenin ieriiy- o kavram zerinde oyalanmak, o kavram
inandrmaya almak doru bir davran le rtmez. Filozofun eylemi, dncesini demekle birdir. Ancak felsefenin oyalan-
deildir. Bunun yerine dikkatli bir biimde yle tamamlar nitelikte olmaldr ki, filozo- mas bouna vakit geirmek olarak anlal-
yeni bilgiler renmeye ve eskilerini geli- fun sadece eylemini gzleyenler bile onun mamaldr. Felsefede oyalanmak demek,
tirmeye ynelik alma yapmak gerekir. dncesinin ne olduunu bilebilsinler. zerine einilen kavram her ynyle ay-
Bu parada savunulan gr aadaki- Bu paraya gre filozofta bulunmas dnlatma denemeleri yapmak demektir.
lerden hangisidir? gereken temel zellik aadakilerden Bu parada savunulan gr aadaki-
A) Felsefe kendi tarihinden ayr dnl- hangisidir? lerden hangisidir?
memelidir. A) Yaratclk A) Felsefe ele ald konularn zne y-
B) Her dnen insan felsefe yapar. B) zgnlk nelik yaklam sergiler.
C) Felsefe evreni ve insan anlamaya a- C) Nesnellik B) Felsefe ele ald kavram eletiri sz-
lr. gecinden geirerek akla kavutur-
D) Kavramsallk
mak ister.
D) nsan srekli aratrmaya ve kendini E) Tutarllk
yenilemeye almaldr. C) Felsefe yaplrken kavram karmaa-
sndan kanlmaldr.
E) Her felsefe sisteminin dier sistemlerle
benzer yanlar vardr. D) Felsefede kavramlar filozoflarn dene-
yimleri sonucunda oluturulur.
E) Felsefe bilgelie ulama abasdr.
4.
Filozofun grevi sra kknde oturup de-
erlerinin varlndan sz etmek deil, tm
deerlere kltr grnm kazandrarak
6.
Felsefe, dini temellendirirken tutarl olmak
bunlar insanla ml etmektir. Bulunduu
zorundadr. Ayn konuda farkl iki iddia sa-
2. toplumun yanl deer yarglarn kamuo-
vunulmamaldr. rnein insan eylemleri-
Her felsefi sistem akl ve mantk ilkelerine yunun gzleri nne sermek yalnz filozofa
nin nceden belirlendiini ileri sren dini
uymak zorundadr. Bu nedenle filozoflar deil, her aydna den bir insanlk gre-
grle, insann eylemlerinde zgr oldu-
mantk ilkelerinden yararlanrlar ve birbiriy- vi ve ahlak sorumluluktur. Sartreye gre
unu ileri sren baka bir gr birlikte sa-
le elien yarglara yer vermezler. Her filozof kendi andan sorumludur.
vunulamaz.
Bu parada savunulan gr aadaki- Bu paraya gre filozofun en nemli
Bu paraya gre felsefenin tutarl olma-
lerden hangisidir? grevi aadakilerden hangisidir?
snn koulu aadakilerden hangisi-
A) Felsefede nemli olan sonuca ula- A) Toplumsal deerleri sorgulayarak top-
dir?
maktr. luma yol gstermesi
A) Tarafsz bir tavrn benimsenmesi
B) Felsefede dnrler kendi yntemle- B) Olmas gerekene ilikin grler orta-
B) Dnrlerin kendi deneyimlerinden
rini kendileri belirlerler. ya koymas
yararlanmas
C) Felsefe amacna her eyden kuku du- C) inde bulunduu toplumun deerlerini
C) Ayn konuda elikiye dlmemesi
yarak ular. savunmas
D) Sorularn cevaplardan daha nemli ol-
D) Felsefede tutarllk sz konusudur. D) nsanlara dnme yntemini gster-
mas
mesi
E) Felsefede bilgiden ok bilginin aran-
E) Dncelerin gnlk yaamda uygu-
mas nemlidir. E) Bilinmeyen konulara aklk getirmesi
lanmas

Felsefede Tutarllk, Felsefe ve Yaam, Felsefe ve Dil likisi
7. 9. 11.
Felsefenin amac yalnzca teorik bir bilgi Felsefi bir dnceyi kavramaya alr- Felsefe ulat sonular olgularla deil,
elde etmek ve vermek deil, ayn zamanda ken, onu ortaya kt toplumun zel- mantksal karmlarla temellendirir. r-
doru davranlarda bulunmamz sala- likleriyle birlikte ele almaya almalyz. nein, "Btn insanlar lmlyse, Ahmet
mak, ahlakl yaamn yollarn renmek- Bylece felsefenin ortaya koyduu doru- de insansa, Ahmet'in de lml olduunu
tir. Bu anlamda filozof da bilgiyi bilgi iin lar, tartt sorunlar, dt amazlar, kabul etmek zorunludur." ifadeleri bir akl
arayan ve bulduklarna paralel yaayan getirdii yorumlar doru olarak kavrayabi- yrtmedir. Burada bilginin doruluu ol-
insandr. rnein Diogenes insann mutlu- liriz. te o zaman felsefe insan iin yararl gular denetleyerek ortaya konulmamakta-
luunu doal yaama balam, bunu da bir aba olur. dr. Sadece sonucun iki nermeden zorun-
kendi yaamnda gstermitir. Bu parada aadakilerden hangisi lu olarak kp kmadna baklmaktadr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- dile getirilmektedir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? A) Felsefenin douu glardan hangisine ulalabilir?
A) Felsefenin her dneminde kendine B) Felsefe-toplum ilikisi A) Felsefe farkl dncelere ak olmay
zg problemleri vardr. gerektirir.
C) Felsefenin blmleri
B) Felsefi dnce iinde bulunduu a- B) Felsefe yapmak iin filozoflarn dn-
D) Felsefenin dier alanlarla ilikisi
n koullarndan etkilenir. celerini bilmek gerekir.
E) Felsefenin konusu
C) Felsefe insana bir yaam biimi nerir. C) Her filozofun aklnn farkl olmas fel-
D) Felsefenin ele ald konular zamanla sefede znellie yol aar.
deiir. D) Felsefe d dnyadaki gereklie de-
E) Felsefe bilginin araynda olmaktr. il, akla dayanarak yaplr.
E) Felsefe zamanla kendini yeniler.
10.
Eski Yunan ok sorunluydu. Hem kendi
ilerinde hem de kendi aralarnda atan 12.
8. kent devletlerini bir araya getiren bir yap Felsefe denince soyut, speklatif ak-
Felsefe en iyi ynetim biimini dnme- gsteriyordu. Yunanistan bu yzden felse- lamalar akla gelir. Oysa felsefeyi bir top-
mize ve oluturmamza yardmc olabilir. fenin beii oldu. te yandan Orta an lumdan, toplumsal kltrden bamsz
nsan haklarnn belirlenmesinde felsefeye duraan yaps felsefenin geliimine uygun dnemeyiz. Onu toplumsal ve kltrel
olduka fazla gereksinim duyulmaktadr. deildi. Yeni bir ekonomik ve toplumsal ya- katklarn en tepe noktas olarak grme-
Demokrasinin iyi ve kt yanlarn sorgu- am dzeni iinde durgunlam Orta a liyiz. Felsefenin anlalmaz, karmak bir
layabilir. Bir ahlak felsefesi gelitirerek, feodal dzeninde zgr, atlgan, btnleyi- eymi gibi dnlmesinin nedeni, kul-
insann ve toplumun nasl davranmas ge- ci felsefeye yer yoktu. lanm olduu genelleyici kavramsal er-
rektiini aratrabilir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- evesidir. Felsefe somut algnn tesin-
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisine ulalabilir? dedir. Onun anlalmasn zorlatran da
glardan hangisine ulalabilir? onun bu zelliidir.
A) Felsefe, bilgiye ulama isteinin aa
A) Felsefe, ahlak ve siyaset alannda top- kmasdr. Bu paraya gre, felsefenin byle anla-
lumu ynlendirici aklamalar yapar. lmasnn nedeni aadakilerden han-
B) Felsefi akl yrtmeleri etkileyen pek
gisidir?
B) Felsefenin temelinde merak vardr. ok faktr vardr.
A) Kavramlarnn soyut ve genelleyici ol-
C) Felsefede filozofun kiilii nemli rol C) Felsefe her dnemde farkl fikirlerin
mas
oynar. ortaya konmasyla olumutur.
B) Toplumsal kltrden soyutlanm olmas
D) Felsefi dnceler zgr ortamlarda D) Felsefe, insann kendi yaamn sorgu-
doar ve geliir. lamasnn bir rndr. C) Temel bir kavraya dayanmas
E) Felsefenin aklamalarnda kesinlik ve E) Felsefi dnce toplumsal koullarn D) Yeniliki fikirler iermesi
bitmilik yoktur. niteliine baldr. E) Kltrel yapdan bamsz olmas
12. A 11. D 10. E 9. B 8. A 7. C 6. C 5. B 4. A 3. E 2. D 1. D Cevaplar

Tarama 1. Modl Test 8
1. 3. 5.
Filozof, iinde bitmeyen anlama, aratr- Felsefe insann akln kullanarak bilgi ret- Yunan felsefesinde zellikle sofistlerden
ma, bulma, yeni bir eyler ortaya koyma me yeteneiyle ilgilidir. Yani insann insani itibaren, bilgi problemi bir yer igal etmi-
atei tayan kiidir. Allagelmi dn- zellikleri var olduu srece felsefe ve fel- tir. Sofistler, bilginin imkan konusunda
ce biimlerinin dna kamayan, bunlara sefi dnce biimleri de var olacaktr. ilk ciddi ve sistemli pheleri ortaya koy-
kr krne bal olan kimse dorunun ne Bu parada felsefenin hangi zellii mulardr. Sokrates, Platon ve Aristoteles,
olduunu hibir zaman bilemez. zerinde durulmaktadr? sofistlerin doru bilginin imkanna kar
Bu parada savunulan gr aadaki- ynelttikleri bu pheleri ortadan kaldr-
A) Gereklilii
lerden hangisidir? mak iin ciddi ve sistemli almalar yap-
B) Yntemleri
mlardr.
A) Felsefe iinde bulunduu toplumu etki-
C) Tutarll Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
leme amac gder.
D) levi glardan hangisine ulalabilir?
B) Felsefe metafizik gelerle dolu bir in-
E) Evrensellii A) Dnrler zamanla fikirlerini deiti-
san etkinliidir.
rebilirler.
C) Felsefenin olmad bir dnya skc
B) Ayn dnemde yaayan dnrler
olur.
farkl grler ortaya atabilirler.
D) Felsefe insana dier insanlarla iyi ge-
C) Dnrler toplumsal sorunlara kayt-
inebilmenin yollarn gsterir.
sz kalamazlar.
E) Felsefe srekli olarak otoritelerden ba-
D) Dnrler birbirlerinin fikirlerinden
msz biimde renme abasdr.
yararlanrlar.
E) Toplumun deerlerine kart grler
ne sren dnrler toplum dna
itilirler.
4.
Her filozof var olanlar arasndaki ilikileri
en iyi kendinin kurduu, stelik bilgileri- 6.
nin nesnel olduu inancn tar. Filozof, Atina bir zamanlar sava iin hazrlad fi-
her trl soruya verilmesi gereken yantn loyu ticaret iin kulland ve Akdeniz coraf-
2.
kendisi tarafndan en iyi biimde verildii yasna ald. Deniz yolculuklar Atinallar
Mutlulua ulaabilmek iin hibir ey-
grndedir. Oysa verilen yantlar hep yldzlar bilmeye, evrenin srlarn aratr-
de arya kamamak, dengeli bir yaam
kendince verilen yantlardr, nesnel olma maya gtrd. Her bilginin yeni bir bilginin
srmek, ac verecek davranlardan sa-
kaygsyla retilmi znel yantlardr. oluumuna katkda bulunmas nedeniyle
knmak gerekir. Bunun iin insan manevi
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- bu ehir devleti, btn bunlarn sonucunda
hazlara nem vermeli; zenginlikten, lks-
glardan hangisine ulalabilir? felsefi dncenin merkezi oldu.
ten, gereksiz harcamalardan, hret ve
gsteriten saknmay baarmaldr. A) Felsefi dncenin tarihi ilk insanlarla Bu paraya gre felsefi dncenin do-
birlikte balar. uunda aadakilerden hangisi etkili
Bu paradaki gr felsefenin hangi
alanna ilikindir? B) Filozoflar nesnelliin peinden kosa- olmamtr?
lar da znellikten kurtulamazlar. A) Ekonomik gelimiliin olmas
A) Estetik
C) Felsefe sistematik bilgiler btndr. B) Evreni bilme isteinin olumas
B) Ontoloji
D) Filozoflar zamanla fikirlerini deitire- C) Farkl kltrlerle karlalmas
C) Etik
bilirler. D) nan konularnn pekitirilmesi
D) Epistemoloji
E) Felsefe tarihinde, birbirlerinin dn- E) Corafi alanda yeni yerlerin kefedil-
E) Metafizik
celerini paylaan filozoflar vardr. mesi

Tarama
7. 9. 11.
Uygarlk tarihi binlerce yl geriye gtr- Bir toplumda dncelerin sl ve ksr- Diyojen'e gre mutlu olmak iin insa-
lebilir. Ancak felsefe 2500 yl nce Bat l, o toplumdaki insanlarn n yarglara nn kendisini toplumun dna itip uy-
Anadolu'nun zengin liman kentlerinde or- ve dogmaya dnm dncelere olan garln her trl meyvesini reddede-
taya kmtr. O zamana kadar insanlarn ballnn bir rndr. Ne zaman ki in- rek basit bir ekilde yaamas gerekir.
dnmediklerini sylemek doru olmaz. sanlar, filozoflar gibi entellektel bir ihti- Aristoteles, bir toplum ierisinde, iyi bir
Fakat bugnk anlamda felsefi dnn ya iinde olurlar ve her trl bilgiyi akln ynetim altnda mutluluun mmkn
Bat Anadolu'da ortaya kmasnn temel- szgecinden geirirlerse ite o zaman bu olacan savunur.
leri o blgenin sosyal, siyasal ve ekonomik dnce ksrl ve slndan kurtulurlar.
Buna gre filozoflarla ilgili olarak aa-
yapsnda aranmaldr. Bu paraya gre insanlarn dnce daki yarglardan hangisine ulalabilir?
Buna gre felsefenin ortaya kmasn- zenginlii iin aadakilerden hangisi
A) Bilinmezi bilmeye alrlar.
da aadakilerden hangisi en az etkili gereklidir?
B) Yeni bilgileri nce kukuyla ele alrlar.
olmutur? A) Dnce birikimini renme
C) Fikirleri zamanla deiebilir.
A) Refah dzeyinin yksek olmas B) Sorgulayc tutuma sahip olma
D) Ayn konuda farkl grlere sahip ola-
B) Ynetimin demokratik olmas C) Farkl grlere hogrl olma
bilirler.
C) retimden artan bir bo zamann bu- D) Erdemli davranabilme
E) Grleri, iinde yaad toplumun
lunmas
E) Demokratik bir dzene kavuma etkisiyle ekillenir.
D) Hogrl ve eletirel bir ortamn ol-
mas 12.
Felsefe, varl aklarken, varln anlam-
E) Doa bilimlerinin gelimesi 10.
n kavramak ister. Bu anlam da doruluk,
Felsefe yaayacaktr, nk insann ele
iyi ve gzellik gibi deerlerin oluturduu-
gemez doruluk ak yaacaktr; aratr-
8. na inanr. Bu deerleri tanma istei insa-
lacak yantlar olduka srecektir ve ara-
Toplumlarn genel yaps, filozofun nn znde bulunur. nsan yalnz varol-
trma hep yeni hep zorunlu olacaktr. Uzun
iinde bulunduu evreyi yanstmakta- mann ve hayatn anlamn sorgulamakla
zaman nce Platon'un ortaya koyduu
dr. yetinmez; varlk hakkndaki bilgisinin ve
sorular sonsuza kadar zme kavuama-
Felsefi akmlar ele alnrken, din, ah- bilimin anlamn, deerini sorar. Bu soru-
yacaktr. Bunlar daha ok, insann srekli
lak, bilim ve sanat alan gibi felsefe d- lara cevap aramak insan olma znden
deien konum ve deneyimleriyle ilgili kav-
ndaki yapnn etikisi de gz nnde kaynaklanr. Bu nedenle, insan varolduu
ramlar ve olaslklar btndr. Dorunun
tutulmaldr. srece felsefi sorular soracak, bunlara
aratrlmas olan felsefeden baka hibir
yine felsefi cevaplar bulmaya alacaktr.
Dnemin felsefi kuramlar, birey olarak ura, insan deneyiminin tarih, din, sanat
filozofun zerinde etkide bulunmakta- ve etik gibi dallara ayrlm ok ynl ihti- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
dr. amn deerlendiremez. glardan hangisine ulalabilir?
Bu bilgilere dayanlarak aadaki yar- Bu paraya dayanlarak aadaki yar- A) Felsefede bitmilik yoktur, ayn konular
glardan hangisine ulalabilir? glardan hangisine ulalamaz? tekrar deerlendirme szgecinden ge-
irilir.
A) Felsefi dnce deiik faktrlerin et- A) Felsefe bilginin araynda olmaktr.
kisi altnda geliir. B) Her felsefi sistem kendinden ncekileri
B) Felsefe insanlar iin bir zorunluluktur.
sorgulayarak ie balamtr.
B) Felsefede mutlak dorular yoktur. C) Zaman ilerledike felsefenin sorular-
C) Kendi ana gre aykr grler ileri
C) Filozof bilgiyi yaamnda kullanan kii- na kesin yantlar bulunmaktadr.
sren dnrler kabul grmezler.
dir. D) Felsefede sonuca varlamasa da soru-
D) Felsefe ele ald konularn zne y-
D) Felsefe ie soru sormakla balar. lar sormak nemlidir.
nelik yaklam sergiler.
E) Filozof evresinin etkisinden arndka E) Felsefe ayn konuyu dier bilgi alanla-
E) znde gerei arama istei olan in-
yetkinleir. rndan daha iyi aklar.
san, bu amacna sorularla ynelir.
12. E 11. D 10. C 9. B 8. A 7. E 6. D 5. B 4. B 3. B 2. A 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
Felsefe, bir alma alan olarak bu alan- Felsefenin iine dogmalar kart zaman Dnyorum demekle dnmek ayn
da uraan kiinin ayn zamanda yaam iin sonuna gelinmi demektir. nk dog- ey deildir. Sokrates kendini yle sa-
biimi olmaldr. Eer felsefeyi bir meslek matik dnce tartmay sevmez. Kendi vunmutur., Platon bir maara benzet-
ya da para kazandracak bir ura olarak yalanlarna inanmaya hazrdr. Felsefe mesi yapmtr. demeyi hepimiz biliriz.
grrseniz asla bir filozof olamazsnz. byle bir ortamda barnamaz. Peki bizim syleyecek, bize ait bir eyimiz
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu parada felsefenin gelimesi iin var m? Neyi savunuyoruz?, Ne yapyo-
glardan hangisine ulalabilir? aadakilerden hangisinin gerekli ol- ruz? Bir papaan pekala bizim kadar ko-
duu vurgulanmaktadr? nuabilir.
A) Filozoflar, iinde yetitii toplumun de-
erlerini ve kendisini eletirebilen kii- A) Erdemli insanlarn bulunmas Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
lerdir. glardan hangisine ulalabilir?
B) Bilgeliin araynda olunmas
B) Filozof, iinde yetitii toplumla uyum A) Filozof o gne kadar sylenmeyeni
C) Eletirel bir ortamn olmas
iinde olmaldr. sylemelidir.
D) Dorunun bulunmu olduuna inanl-
C) Filozoflar, her zaman toplumda onay- B) Filozof ortaya koyduu sistemin gere-
mas
lanan doruyu aramaldr. e uygun olmasna dikkat eder.
E) Kavramlarn ak seik tanmlanmas
D) Filozof maddi kayg ile hareket etmeyip C) Filozof gnlk yaamda kullanlan bil-
bilgilerini yaama uygulamaldr. gileri de sistemine katar.
E) Filozof bilgilerini para karlnda di- D) Filozof kendini toplumdan soyutlamal-

er insanlarla paylamaldr. dr.
E) Filozof metafizik kavramlarla ilgilen-
melidir.
4.
Filozof tpk laboratuvarlarda alan kim-
yac gibi olmaldr. Nasl ki kimyac ele-
mentlerin yaps hakknda bilgi sahibi
olmakla birlikte bunlar belirli oranlarda
birletirerek yeni karmlar elde eder; bu- 6.
nun gibi filozof da kendisinden nceki filo- Kk bir bebek konuabilseydi, bize ne
zoflarn grlerini bilmeli ve onlardan yola ilgin bir dnyaya gelmi olduunu anla-
karak kendine zg dnceler olutur- trd. nk, bebekler konuamasalar da
maldr. parmaklaryla etrafndaki nesneleri gs-
2. tererek onlar merakla tutmaya alrlar.
Felsefe srekli ilerlemektir, yolun sonuna Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
te bir filozof da dnyaya yeni gelmi bir
ulamak deildir. glardan hangisine ulalabilir?
bebek gibi evresini ve olaylar anlamaya
Bu cmlede vurgulanan dnce aa- A) Toplumsal koullar filozoflarn grle-
alr.
dakilerden hangisidir? rini etkiler.
Bu parada filozoflarn hangi zellii
A) Felsefenin amac gerein bilgisine B) Felsefe kurallar iinde dnebilmeyi
vurgulanmaktadr?
ulamaktr. salar.
A) Bilgelie ulamaya almas
B) Felsefede doruk noktas yoktur. C) Filozof felsefe tarihini bilerek zgn
B) Dier filozoflardan etkilenmesi
dnceler oluturabilmelidir.
C) Felsefenin temelinde merak vardr.
C) Dncelerini kendi yaamna uygula-
D) Filozof iinde yaad an koulla-
D) Felsefede sorular cevaplarndan daha mas
rndan soyutlanarak anlalamaz.
nemlidir.
D) Kesin bilginin araynda olmas
E) Felsefe zgr dnmenin yntemidir. E) Filozof, dncelerini yaamna uygu-
layan kiidir. E) Merak iinde olmas

Tarama
7. 9. 11.
Felsefe, inanca ya da mitolojilere daya- Felsefe insan, evren ve deeri anlamak Ben iinde bulunduum anda neyle ilgile-
nan aklamalardan kopuun sonunda, iin srdrlen bir abadr. Felsefede ak- niyor, neyi dnyor ve yapyorsam gn-
yalnzca insan aklna dayanan bir faaliyet lamalar sorularla gerekletirilir ve sorular demimde sadece onlar vardr; dier varlk
olarak balamtr. Thales, dini ya da mi- cevaplarndan daha nemli grlr. ve olaylar yoktur. Bu ekilde zihnimde belli
tolojik aklamalarla yetinmeyerek varlkla- Aadakilerden hangisi felsefenin so- bir anda ve srede var olan nesneler, d-
rn niin olduklar gibi olmalar gerektiini rularndan biri deildir? nceler bir sre sonra yok olur, gnde-
aklamaya alm, bylece felsefenin ilk mimden der, zihnimde yeni dnceler,
A) Evrenin ilk ana unsuru nedir?
temsilcisi olmutur. varlk ve olaylar var olur.
B) Doru bilgi olanakl mdr?
Bu parada felsefenin douu aada- Bu paradaki gr aadaki felsefe
C) Evrensel ahlak yasalar var mdr?
kilerden hangisine balanmtr? disiplinlerinden hangisine uygundur?
D) Devlet gerekli midir?
A) Refah seviyesinin yksek olmasna A) Ontoloji
E) Bellek sreleri nasl olumaktadr?
B) Farkl kltrlerle temas edilmesine B) Etik
C) retimden arta kalan bo zamana C) Estetik
D) Ynetimin demokratik olmasna D) Din felsefesi
E) nsann dnce yoluyla gerei ara- E) Epistemoloji
masna
12.
10. Dil sadece kelime ve dil bilgisi kurallarn-
Platon kendi zamanndaki ehir devletleri- dan ibaret deildir, insanlarn kltrnden,
nin zayf, istikrarsz ve gvensiz olduunu gnlk yaamndan, tarihinden, hayat
grr. Ona gre bu durumun nedeni ehir felsefesinden youn olarak etkilenir. Dil
devletlerinin gerek birbirleriyle yapm ol- sadece kelime ve dil bilgisi kurallarna in-
8. duklar mcadeleler, gerekse ite eitli s- dirgendiinde soyut, anlamsz, ilevsiz ve
Felsefe yapmak, yaam gereksinimlerine nflarn iktidar ele geirmek iin giritikleri gnlk hayatta karl olmayan harf k-
ballktan kaynaklanan bir uyan gibidir. i kavgalardr. Bu gzlemlerinden hareket melerine dnecektir. nsanlarn anlam
Bu uyan nesnelere, gkyzne ve evre- eden Platon insanlarn birbirleriyle bar dnyalar, dille o kadar i ie gemitir ki
ne ynelik bamsz bir bakla sorulan u iinde yaayacaklar bir toplum dzeni bunlar ayr dnmek her ikisinin de an-
soruda grlr. "Btn varlklar nedir ve oluturmay hedefler. Bunun iin siyasi lamsz kalmasna yol aacaktr. Toplumsal
nereden gelir?" Bu sorunun karl bir ya- dncelerini aklad "Devlet" kitabn yap ierisinde gelien, teknolojik gelime-
rar deil, dnce bakmndan bir doyum yazar. lerden etkilenen ve kltrn yeniden re-
salamaktr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ten insan, bu zelliiyle yaad toplumun
Bu parada "felsefe yapmak" aadaki- glardan hangisine ulalabilir? kltrel dokusuna ve hayat felsefesine de
lerden hangisine dayandrlmtr? etki etmekte, onu dntrmektedir.
A) Filozoflar birbirlerinin grlerinden
A) Fikirlerin korkusuzca sylenmesine etkilenirler. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Merak giderme ve yaam anlamlan- B) Filozoflar dnceleriyle iinde yaa- glardan hangisine ulalabilir?
drma isteinin insanda haz olutur- dklar toplumu etkilerler. A) Dil, felsefe yapabilmenin kouludur.
masna
C) Filozofun amac insan dndrtmek- B) Dnme eyleminin sonucunda dil
C) Kendi iinde tutarl grlerin ortaya tir. oluur.
atlmasna
D) Filozofun kiisel deneyimleri onun fel- C) Dil ve kltr birbirlerini tamamlayan iki
D) Cevaplanamaz sorularn sorulmasna sefi dncesini etkiler. temel gedir.
E) Yaamda ie yarayan bilgilerin ortaya E) Filozoflar tutarl dnceler ne srer- D) Dil, insan yaamn belirleyen tek gedir.
atlmasna ler. E) Dil, soyut dnceye dayanr.
12. C 11. A 10. D 9. E 8. B 7. E 6. E 5. A 4. C 3. C 2. B 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Bir filozofu sradan insanlardan ayran en Gerek olan ey gzleyebileceimiz ey- Empedokles dnceleri uruna alevli kra-
nemli zellik merak duygusudur. Yani tm dir. Yani asl gerek, bu zaman ve mekan terlere atlayarak yaamna son vermitir.
yaam boyunca kk bir ocuk gibi her iindeki cisimler dnyasdr. Sokrates, Atina devletinin emriyle baldran
eye hayretle bakarak sorgulayabilen kii- Bu gr felsefe disiplinlerinden hangi- zehrini imitir. Giordano Bruno engizisyon
dir. Ona gre evresindeki her ey aklan- sine uygundur? kaznda yaklmtr. Halbuki insanlar filo-
mas gereken bir problemdir. zoflar fildii kulelerinde btn tehlikelerin
A) Etik
Buna gre aadakilerden hangisi filo- uzanda yaam sren kiiler olarak g-
B) Estetik
zoflarn zelliklerinden biri deildir? rrler.
C) Siyaset
A) Dogmatiklik Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
D) Epistemoloji glardan hangisine ulalabilir?
B) Eletirellik
E) Ontoloji A) Filozoflar iinde doup byd kl-
C) Aratrmaclk
trn etkisi altndadr.
D) Merakllk
B) Filozoflar grleriyle toplumlar derin-
E) Farkllk
den etkilemilerdir.
C) Felsefe yapmak sanlann aksine l-
m gze almay gerektirebilir.
D) Felsefe bilgelik sevgisinin addr.
E) Siyasal sorunlar felsefeden bamsz
deildir.
4.
I. Felsefe yle zor bir itir ki, onunla il-
gilenmeye kalkmak, dipsiz bir kuyuya
ta atmak gibidir.
6.
II. Felsefe yapmak bir yere varmak deil,
2. Felsefede, bugn kesinlik kavramnn i-
srekli yolda olmaktr.
Felsefenin konularndaki sorunlar hi de levinin tersine dnd gryoruz. Bir za-
sonu gelen, kantlanm sorunlar deildir. Bu iki gre dayanlarak felsefeyle il- manlar dogmalara kar kullanlan bu ilke,
Bunlar doru zm bulunmayan, bizi gili olarak aadaki yarglardan hangi- bugn her trl beklenmedik olaya kar
daima birok mmkn zmlerle kar sine ulalabilir? bizi koruyacak bir bilginin sosyal sigortas
karya brakan sorunlardr. A) Kesin sonulara varmadan dorunun olmutur. yle ya, itiraz edilmeyecek bir
Bu parada felsefenin hangi zellii araynda olmaktr. eyin bana hibir ey gelmez.
vurgulanmaktadr? B) Varl tekil olarak deil genel olarak Bu parada felsefenin hangi zellii
A) Akl ile sonulara ulalmas ele alr. vurgulanmaktadr?
B) Kesin sonulara varlamamas C) nsanlarn kendisini tanmasna yar- A) Kart grlerden beslenmesi
dmc olur. B) Evrenin anlalmaya allmas
C) Yaamda baarl olmann yollarn
gstermesi D) zgr dnebilmeyi ve hogry C) Aratrma duygusunun canl tutulmas
gerektirir.
D) Bilginin araynda olunmas D) Sorgulayc bir bak asnn olmas
E) Sistemli ve dzenlidir.
E) Kendi iinde tutarl olmas E) Eletiriye kapal olmas

Tarama
7. 9. 11.
Felsefe toplumlarn demokratikleme- Felsefe, Yunanca bilgelik sevgisi anlam- nsanolu etrafnda olup bitenlerle ilgili
sine katkda bulunmutur. na gelmektedir. Eski Yunancada bu keli- olarak hep merak ierisinde olmu, sorular
Felsefe, inancn biimlenmesinde ve menin karl sadece kuru ve soyut bilgi sormaya ve cevaplar bulmaya almtr.
temellenmesinde etkili olmutur. anlamnda deil, akllca hareket etmek, nsann olduu her yerde hayat, lm, ya-
arlklardan kanmak, kendine egemen ratl, ruh ve varlk gibi konularda birok
Felsefe, insann yaamn anlamlan-
olmak ve kt durumlara gs germeyi aratrma yaplmtr. Bunun iin zaman-
drmasnda yarar salamtr.
bilmek anlamndadr. la, dnceleriyle var olan bulmak iin
Bu belirlemelerde aadakilerden han-
Bu paraya dayanlarak felsefe iin aa- sistemli bir ekilde almalarna devam
gisi dile getirilmektedir?
dakilerden hangisi sylenebilir? etmi ve sonrasnda da felsefe ortaya k-
A) Felsefenin bilimlerle ilikisi mtr.
A) Evreni akla dayal olarak aklama a-
B) Felsefenin ilevi Bu paraya gre felsefenin ortaya k-
bas olduu
C) Felsefenin tutarll mas aadakilerden hangisine ba-
B) Sadece bir dnce deil, bir yaam
D) Felsefe bilgelik ilikisi lanmtr?
biimi olduu
E) Felsefenin disiplinleri A) nsann olup bitenleri anlamak isteme-
C) Allmn dnda dnceler ne s-
sine
rld
B) Kltrler aras temasa
D) Belli bir bilgi birikimi gerektirdii
C) Refah dzeyinin ykselmesine
E) Btncl aklamalarn yapld
D) Toplumsal sorunlarn artmasna
E) Mitolojinin yklmasna
8.
Filozoflarn sadece eserleri okunarak an-
lalmaz. Bir filozofu anlamak iin ondan
nce yaam filozoflar tanmak ve dn-
ce akmlarn bilmek gerekir. nk, filozof
12.
rettii zmlerde dier dnrlerin et- 10.
Bir insann, bir eyi yapmas ya da yap-
kisinde kalr. Hatta yaad dnem bile Evrenin temel maddesi atetir. Var olan mamas gerektiini sylediimiz zaman
filozofun dnce yapsn etkiler. her ey ondan gelir, yine ona dner. Bu ne anlatmak istiyoruz? Baka insanlara
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- bakmdan o, evrende hem kartlarn bir- nasl davranmalyz? kencenin, cinaye-
glardan hangisine ulalabilir? lii hem de btn kartlarn iinde eridii tin, zulm, klelik ve hrszln niin yanl
A) Filozof evresinin etkisinden arndka birliktir. Bu erevede evrendeki her varlk olduunu syleyemezsek eer, bunlar n-
yetkinleir. deimi ateten olumutur. rnein ate lemek iin nasl hakllandrmamz olabilir.
deimez bir yasaya gre buhar, su ve Bunlar filozoflarn binlerce yldan beri tart-
B) Filozoflar dnceleriyle topluma yn
toprak hline gelir ve tekrar aslna dner. a geldii temel sorulardr.
veren kiilerdir.
Herakleitos'un bu dnceleri felsefe- Bu parada sz edilen sorular felsefe-
C) Filozoflar gemi bilgi birikiminden
nin hangi disipliniyle ilgilidir? nin hangi disipliniyle ilgilidir?
ve toplumdan etkilenerek grlerini
olutururlar. A) Etik A) Epistemoloji
D) Filozoflarn en nemli zellii merak B) Epistemoloji B) Ontoloji
ve hayret duygusunu kaybetmemeleri- C) Estetik C) Siyaset
dir. D) Ontoloji D) Estetik
E) Filozof bilgelie ulamaya alr. E) Bilim felsefesi E) Etik
12. E 11. A 10. D 9. B 8. C 7. B 6. D 5. C 4. A 3. E 2. B 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Batda Orta an toplumsal felsefesi, "Dnce tarihi bir nehir gibidir. Senden Sorulan sorularn eksiksiz ve kesin bir
Orta an skolastik felsefesinin etkisi nce yaam insanlardan sana ulaan cevaba ulamas ve bir insann byle bir
altnda kalmtr. Bu skolastik felsefe d- dnceler senin dnce biimini etkiler." bilgiye sahip olabilecek lde olgunlua
nceyi dinle temellendirmi ve dinle snr- Bu szle anlatlmak istenen dnce ermesi durumu bilgeliktir. Ancak felsefe
landrmtr. aadakilerden hangisidir? byle bir iddiada deildir. O, bilgelii elde
Bu durum felsefede aadakilerden etmek anlamnda deil, ona zlem duyma,
A) Filozoflar sradan insanlardan farkl
hangisine yol aar? ynelme anlamnda bir bilgidir.
dnrler.
A) Gereki tutum taknmaya Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Filozoflar toplumsal sorunlara kaytsz
glardan hangisine ulalabilir?
B) Bilgiye kr krne balanmaya kalamazlar.
A) Felsefe sonutan ok srece nem ve-
C) Eletirel bak asnn bulunmasna C) Sakinlik ve duygusuzluk felsefi tavr
rir.
D) Problemlerin zmne k tutmasna gereidir.
B) Felsefe kendi tarihi ile birlikte var olur.
E) Kiiden kiiye deien bilgilerin olma- D) Filozoflarn kiisel deneyimleri onun
dncelerini etkiler. C) Her dnce felsefe olarak nitelene-
sna
mez.
E) Filozof kendinden nceki dnce biri-
kimlerinden etkilenir. D) Felsefe bilgiler aklla temellendirilir.
E) Felsefi dnceler an koullarndan
bamsz deildir.
4. 6.
2. Belirli bir dnemin ya da belirli bir toplumun Felsefe yapabilmek iin daha nceki de-
Felsefe yapmak hamallktan ok daha zor felsefesinden sz edilebilir ancak ulusal bir virlerde yer alan Platon, Aristoteles ve
bir itir. Hamal srtndan kfesini indirdii felsefeden sz edilemez. Filozoflar gemi Farabi gibi filozoflarn grlerini de ken-
anda hamal deildir. Bir esnaf da dkka- bilgilerin nda gelecee doru insan- di btnlkleri iinde ele alp incelemek
nnn kepengini indirdiinde esnaf deildir. ln ortak deer ve bilgi birikimlerini tm gerekir. Bugnn dncesini ve deerini
Ama filozof uykusunda bile filozof olmak insanl kapsayacak ekilde retme ve anlamak, amzda karlatmz felsefi
zorundadr. aktarma abasnda olmulardr. problemleri gerektii gibi tartabilmek, d-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ncenin gemiini bilmekle olur.
Bu parada savunulan gr aadaki-
lerden hangisidir? glardan hangisine ulalabilir? Bu parada aadakilerden hangisinin
A) n yarglara dayal bir yaam insann nemi vurgulanmaktadr?
A) Filozofun grleri iinde bulunduu
toplum tarafndan ekillenir. geliimini engeller. A) Felsefenin bilimlerden yararlanmas-
B) Felsefenin konularn ele al tarz ev- nn
B) Filozof olmak bir meslek deil, bir ya-
am biimidir. rensel bir nitelik tar. B) Felsefenin tutarllnn
C) Filozoflar her dnemde farkl konular C) Felsefede cevaplardan ok sorular C) Felsefenin insana zg bir etkinlik ol-
zerinde durmulardr. nemlidir. masnn
D) Filozoflar zamanla fikirlerini deitire- D) Felsefe merak ve bilme isteinden do- D) Felsefenin tarihi ile ilgili bilgi edinme-
bilirler. ar. nin
E) Filozoflarn amac insanlarn mutlu ol- E) Felsefe sonularna aldrmadan srek- E) Felsefenin olmas gerekenle ilgilenme-
masnn yollarn gstermektir. li aray iinde olmaktr. sinin

Tarama
7. 9. 11.
Felsefenin cevaplarnda kesin sonulara Antik Yunan dncesinin ilk biimi mito- Felsefe tarihinde devaml olarak felsefi
rastlanmaz. Cevaplarnn kesin olmay lojidir. Evrenin varoluu ve doann ile- sistemler birbirlerini takip etmi, her d-
felsefenin bir baarsdr. nk nerede bir yiine ilikin sorular mitolojide genellikle nr kendisinden nce gelen dnrlerin
kesin sonu, nerede kestirmeden bir giri dinsel ve sezgisel bir yolla yantlanyordu. grlerindeki eksiklii gstermeye alr-
varsa orada duraklama, bitmilik vardr. Bilgi birikiminin artmas ile birlikte mitoloji- ken, kendisinden sonra gelen dnrler
Felsefe geliimini, temellendirmelerindeki nin ve dinin yerini akln sorgulaycl al- tarafndan sorgulanmlardr. Bu anlamda
devamlla, bitmemilie borludur. m, zihinsel srelere dayanan mantksal her dnrn kendisine kadar gelmi
Bu paraya gre kesin cevaplarn olma- aklamalar ortaya konmu ve mitolojiden olan bilgi birikimini gzden geirerek ken-
mas felsefeye aadakilerden hangisi- felsefeye gei gereklemitir. dince bir felsefe sistemi kurma abas iin-
ni kazandrmaktadr? Bu aklamaya gre felsefi dncede olduu sylenebilir.
A) Tutarllk nin ortaya kmasnda aadakilerden Bu parada dnrlerin hangi zellii

hangisi etkili olmutur? vurgulanmaktadr?
B) Evrensellik
A) Evrenin akl yoluyla aklanmas A) Sorular cevaplarken tutarl olma
C) Dinamiklik
B) Evrenin merakla aratrlmas B) Eletirel olma
D) Erdemlilik
C) Bilimsel yntemlerin ortaya kmas C) Toplumu etkileme
E) Bilgelik
D) Doann sezgilerle aklanmas D) nceki dnrlerin yolundan gitme
E) Bilgi birikiminden yararlanlmas E) Bilimlere yol gsterme
12.
Felsefe, mant da kapsamna alarak d-
nceler arasndaki balar, bu balarn
10. dayand ilke ve kurallar ele alr. Man-
8.
Felsefi dnce, eletirici bir tavr takn- tksal dnn felsefesini yapar. Fel-
Felsefenin M 6. yzylda Antik Yunan'da
maktr. Eylem alannda pein hkmler- sefe; toplum, din, dil, devlet, sanat, doa,
bamsz bir dnce faaliyeti olarak ba-
den, iinde yaadmz evrenin bize tarih, eitim, ahlak, teknoloji gibi alanlar
lad kabul edilir. Felsefe burada, doann
kabul ettirdii inanlardan, tutkulardan, zerinde sorgulamasn geniletir. Tm bu
aklla anlalabilir bir dzen ierdii, doal
duygulardan ve alkanlklardan syrlp alanlara ynelik olarak "Nedir?" sorusunu
olaylarn yine doal olaylarla aklanabi-
uzak durmak, onlara dardan bakmak, sorarken, ok ynl, kukulu ve derinle-
lecei, gerei anlamak iin insan aklnn
onlar irdelemek ve eletirmektir. Felsefe, mesine dnce biimini, zmleyici ve
yeterli olduu inancyla balamtr.
bilginin temeli olacak dorulara ve davra- sorgulayc yaklamn devreye sokar.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- nmz ynetecek ilkelere ulama aba- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? sdr. glardan hangisine ulalamaz?
A) Felsefede sorular yantlardan daha Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili A) Felsefede her konu sorgulamaya ak-
nemlidir. olarak aadakilerden hangisi sylene- tr.
B) Felsefede kendi iinde tutarl grler bilir? B) Felsefe kukucu bir tavrla olaylara
oluturulur. A) Gndelik yaam kolaylatrma amac yaklar.
C) Felsefenin amac toplumsal yaam gder. C) Felsefe kendi iinde tutarl bir etkinlik
dzenlemektir. B) Kendi iinde tutarl dnceler retir. alandr.
D) Felsefe, akla dayal anlama ve akla- C) Gemi bilgi birikiminden yararlanlr. D) Felsefe kavramlar sorgularken, onla-
ma abasnn rndr.
D) Kesin bilgilere ulalmaya allr. rn olgusal olmasna dikkat eder.
E) Felsefe gemi dnce birikimlerin-
E) Geree ulamak iin bir sorgulama- E) Felsefe ele ald konularn zne y-
den beslenir.
dr. nelik yaklam sergiler.
12. D 11. B 10. E 9. A 8. D 7. C 6. D 5. A 4. B 3. E 2. B 1. B Cevaplar

1. 3. 5.
Merakla soru sormaya balayan insan Felsefede ulusal nitelikler her zaman his- Mutluluun ve erdemin kayna olan zevk,
artk dnmeye ve bilmeye balamtr. sedilir ama bu zellikler belirleyici olmak- her zaman iyidir. nsan duygularn zgr-
Fakat felsefi dnme sadece sorgulanan tan kt an gerek felsefe balar. Bu ce yaayarak insanlar. Duyular ve istek-
tek tarafl dnme deildir; ayn zamanda nedenle filozof dnyann btn dnce ler insansal varoluun zdr. lm her an
sorgulamann kendisini veya sorgulama mirasna sahip kmal, oral ya da bural karmza kabilir. Bunun iin yaadmz
sonucunu da sorgulamaktr. olmamal, her yerli olmaldr. srece hayattan zevk almasn bilmeliyiz.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu parada aadakilerden hangisi Bu paradaki gr felsefenin hangi
glardan hangisine ulalabilir? vurgulanmaktadr? alanyla ilgilidir?
A) Felsefi tavr dnme zerinde bir d- A) Felsefede yerel unsurlar gzlense de A) Metafizik
nmeyi gerektirir. evrensel olana ulaldnda felsefe B) Din felsefesi
B) Felsefi grler kiiden kiiye deiir. gerek kimliine ular. C) Estetik
C) Felsefenin kkeninde merak ve bilme B) Felsefenin ne olduundan ok, niin D) Etik
arzusu vardr. olduuna ilikin aklamalar anlaml-
E) Epistemoloji
D) Felsefenin gndelik yaam kolayla- dr.
trma ilevi yoktur. C) Filozofun felsefesine niteliini veren,
E) Felsefede tutarl sonulara akl yoluyla toplumsal sorunlardr.
ulalr. D) Felsefenin evrensel sonulara varma
gibi bir amac yoktur.
E) Filozof rettii dncelerde evresi-
ne kar sorumludur.
6.
2. Demokrasi en iyi biimde, demokrasiyle
ynetilen insanlar eletirel bir bak as-
Felsefe szcn iiten birok insann ilk
4. na sahip olduklar zaman yrr. nsanlar
tepkisi, biraz da alayc bir dille felsefenin
lk alardan beri ortada bir davran var- her eyi olduu gibi kabul etmek yerine,
bir ie yaramadn sylemek olur. Oysa
sa bu davran yapan aranr. Bir nesne daha iyi ve daha doru olmak iin kendile-
her insan maddi zenginliklere sahip olmak-
varsa kayna merak edilir. nsanolunun rini ve bakalarn sorgulayabilmeyi ren-
tan haz duymaz; bazlar dnmekten,
bu merak onu dnmeye yneltmitir. dii zaman demokrasi tam olarak oturur.
yaamn anlamn irdelemekten haz alr.
Bu nedenle bilgiye ulamann temelinde nsanlarda bu temel alkanlklar ve er-
Felsefe ite bunun hazzn verir.
merak etme ve soru sorma vardr. Bu so- demleri gerekletirecek olan da felsefedir.
Bu parada aadakilerden hangisi ye-
rulara akl ile cevap arama en nemli et- Bu parada aadakilerden hangisi
rilmektedir?
kinlik olarak grlm, bu anlay felsefeyi dile getirilmektedir?
A) Felsefede mutlak dorularn bulunma- balatmtr.
A) Felsefenin douunu etkileyen faktr-
mas
Bu parada aadakilerden hangisi ler
B) Felsefenin toplumsal sorunlar zmesi dile getirilmektedir?
B) Felsefenin insanlar ve toplum iin i-
C) Felsefeden, yaamla ilgili dorudan bir A) Felsefenin bilimlerle ilikisi levsellii
katk beklenmesi
B) Felsefenin alt dallar C) Felsefenin bilimlerle ilikisi
D) Felsefe yapmann zevkli bir ura ol-
C) Felsefenin ilevi D) Felsefenin konusunun ne olduu
mas
D) Felsefenin yarar E) Felsefenin eitim yoluyla kazanlabile-
E) Felsefede kavramlarn ak seik ta-
E) Felsefenin douu cei
nmlanmamas

Tarama
7. 9. 11.
Pek oumuzun gnlk yaam, bizi u- Felsefe; Herkesin, iinde yaad dnyaya yne-
ratran, kafamz megul eden eyler- Neleri bilmediini bilmektir. lik grleri vardr. Yaamn anlamyla il-
le dolu olsa da, arada srada geri ekilip gili kendi grn meydana getirmeyen,
Gerein bilgisi yolunda dnsel bir
bunlarn ne anlama geldiini dnrken inan, dnce ve davran kalplarna sa-
abadr.
buluruz kendimizi. Bu sorgulama yaamn hip olmayan bir insan dnlemez. ou-
nanlann, inanlmaya deer olup olma-
her ynyle ilgili olabilir. rnein erdem, muz kendimizi bir filozof olarak grmeyiz
dn anlamaya almaktr.
zgrlk, ahlak, eitlik, varolu, bilimin de- ya da kiisel bak amz felsefi bir dille
eri gibi. Bu konularda birok soru sorabilir Bu yarglara dayanlarak felsefeyle ilgili
ifade etmeyiz. Ancak felsefenin konularna
insan. te tam bu noktada felsefi dn aadakilerden hangisi sylenebilir?
da kaytsz kalamayz. Her birimiz "nsan
balar. A) Dier bilgi trleriyle ilikilidir. olmann anlam budur, hayat byle yaan-
Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili B) Sonutan ok srece nem verir. mal." der gibi davranr, hisseder, dnr
olarak aadakilerden hangisi syle- C) zgr dnmenin yntemidir. ve umut ederiz.
nebilir? Bu paraya dayanlarak felsefeyle ilgili
D) Bilgelie ulama abasna dayanr.
A) Felsefi bilginin kayna akl yrtme- olarak aadakilerden hangisi syle-
E) yi bir eitim gerektirir.
lerdir. nebilir?
B) Felsefi dn gndelik yaamda her A) Herkes iin kanlmaz bir nitelik tar.
trl bilgiyi kaplayacak kadar genitir. B) Tutarl dncelere dayanr.
C) Felsefenin konularnda kesinlik yoktur. C) inde yaanlan toplumu etkiler.
10.
D) Felsefenin geliimine tm lkeler kat- D) Mutlaka belli bir birikim gerekir.
Felsefeyi ortaya karan anlama ve bilme
kda bulunur.
istei insan varlnn evren karsnda E) Sorunlarn zmn salar.
E) Felsefenin temelinde eletiri bulunur. duyduu hayret ve meraktan kaynaklan-
mtr. Bu merak ve hayret kaybolmad
8. srece, felsefe de var olmaya devam ede-
Felsefe yolda olmak demektir. Sorular cektir. nk insan varl yalnzca kar
cevaplarndan daha nemlidir. Her cevap, ya da yarara ynelik bir varlk deildir.
yeni bir soruya evrilir. Yolda olmak insa- nsan evrenin yap ve dzenini, yaamn 12.
nn zaman iindeki kaderi, kendini tatmin deer ve amacn, madde ve ruh ilikisini, Filozof, kendisine u ya da bu biimde ka-
olanan, yksek anlarda da bir olgunluu bilgilerimizin salamlk derecesini, iyilik, bul ettirilmi olan ya da sunulan inanlar,
gizler. Bu asl bilmi olmada cmle ve bil- gzellik ve doruluun anlamn bilmek grleri, bilgileri irdeler ve eletirir; doru
gilerde deil, bizzat varla alan insann ister. olan, doru bilgiyi, bilgelii arar; insan ya-
tarihi gereklemesindedir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- amn anlaml klacak, yaanmaya deer
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglardan hangisine ulalabilir? duruma getirecek ve mutlulua ulatracak
glardan hangisine ulalabilir? A) Felsefe bilgiye deneyimlerle ulamaya ilkeleri bulmak ister, bunlara uygun olarak
A) Felsefe doru bilgiye ulamak deil, alr. yaamaya alr.
dorulua ulama abas iinde ol- B) Felsefe sistemleri, onu oluturan d- Bu paraya dayanlarak filozoflarla ilgili
maktr. nrn kiiliini yanstr. olarak aadakilerden hangisi syle-
B) Felsefe yaanan an olaylarndan ve nemez?
C) Felsefe insann bilmek iin bilme arzu-
koullarndan etkilenir. sunu karlar. A) Gerein araynda olduu
C) Felsefede elikili yarglara yer verilmez. D) Felsefi tavr, iyi bir gzlemci olmay ge- B) Bilgisiyle uyumlu yaad
D) Felsefi sorular bilimin sorularndan rektirir. C) Sorgulayc bir tavr benimsedii
farkldr. E) Felsefe, kendi iinde tutarl grlere D) Bilinenlerle yetinmedii
E) Felsefe insana ve topluma yol gsterir. varr. E) Toplumun etkisinde kald
12. E 11. A 10. C 9. D 8. A 7. B 6. B 5. D 4. E 3. A 2. C 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
nsan bir bakma sorularyla ve bu sorula- nsan bilgisi snrldr. Zihin, nesneleri ve Bir dzenin ya da devletin olmamas du-
rna yant arayyla insan olmaktadr. te olaylar gerekte olduklar ekliyle bile- rumunda insanlar iin snrsz bir zgrlk
felsefe insann yaamna tam bu noktadan mez. Nesneler ve olaylar zihnin yapsna durumu ortaya kar. Bu durum ise kuralla-
girmektedir. nsan dnmeye, soru sor- gre bilinebilir. Bu bilgi, snrl ve insana rn, basklarn, otoritenin, snrlamalarn ol-
maya balad zaman felsefenin kapsn gredir. mamas durumuna gelir. Byle bir durum-
da aralamaya balam olmaktadr. da birey, doru ve yanl konusunda kendi
Bu paradaki gr felsefenin hangi
Bu parada felsefenin hangi zellii kararlarn verir. nsanlarn bir ksmnn
alanyla ilgilidir?
vurgulanmaktadr? karna olan durumlar, dier bir ksm in-
A) Epistemoloji
sanlarn zararna olabilir. Sonuta da gl
A) Tutarl dnceler retmesi
B) Din felsefesi olan hakl olur. Gszler zarar grr.
B) Gndelik yaam kolaylatrmas
C) Etik Bu parada felsefe disiplinlerinden
C) Merak ve bilme isteini karlamas
D) Estetik hangisinin konusuna yer verilmitir?
D) Bilimlere yol gstermesi
E) Bilim felsefesi A) Estetik
E) Kiiden kiiye deien bilgiler iermesi
B) Epistemoloji
C) Din
D) Ontoloji
E) Siyaset
4.
2. Sokratese gre bilgi aklmzda dou- 6.
tan vardr, insanlar yeni bilgiler ren- Felsefe ou zaman zor bir disiplin olarak
Yunan filozoflarnn en eskisi olarak kabul
mezler. tanmlanr. Her eyden nce filozoflarn
edilen Thales'i, yldzl gkyzn inceler-
ilgilendikleri problemlerin olduka yksek
ken nndeki ukuru grmeyip iine d- Lockeye gre doutan bilgi yoktur,
soyut dnce dzeyini gerektirdii doru-
tn gren bir kadn, "Burnunun dibini bilgiler sonradan deneyimlerle kazanlr.
dur. Buna bal olarak felsefeye zgn kat-
grmekte bu kadar beceriksiz olduu hal-
Pyrrhona gre mutlak bir doru yok- klar yapmann zorluu, sradan insanlarn
de, neden en uza aryorsun?" diyerek
tur, hibir konuda hibir yargda bulu- bilgisinin bu disiplinde ilerleme kaydedebi-
haline glmtr.
nulmamaldr. leceini yadsmak iin bir mazaret olarak
Bu aklamalara gre aadaki yarg- kullanlmamaldr.
lardan hangisine ulalabilir? Bu parada savunulan gr aadaki-
A) Felsefe her eye eletirel bir gzle
A) Felsefe tarihinde baz filozoflar zel bir lerden hangisidir?
bakma alkanl kazandrr.
neme sahiptirler. A) Felsefe yapmak gtr fakat her insan
B) Filozof yaama dair her eyi felsefi
B) Filozoflar ayn konuda farkl grleri felsefeyle ilgilenmelidir.
probleme dntrr.
savunabilirler. B) Felsefeyi skc bir etkinlik olmaktan -
C) Filozoflarn ncelikleri sradan insan-
C) Filozoflar insana ve topluma bir yaam karmak ncelikli ama olmaldr.
lardan farkldr.
biimi sunarlar. C) nsan her bilgiye deer vermek zorun-
D) Filozof felsefe yapmann her aama-
D) Filozoflarn yaanlan toplumu tanma- dadr.
sndan zevk alr.
s bilgeliin n kouludur. D) Felsefe zgr dnceye dayanr.
E) Felsefe etkinlii filozoflarn kendi ara-
E) Filozoflar zgrlk ortamlarda yeni E) Gerein aratrlmas felsefeyi ortaya
larndaki tartmalarla geliir.
fikirler ortaya koyabilirler. karmtr.

Tarama
7. 9. 11.
Felsefi kavramlar belli bir dneme zg- Felsefenin ve bilimin balatcs olarak ka- I. Evrenin ilk ana gesi nedir?
dr. rnein, zgrlk ve eitlik kavram- bul edilen milletli dnr Thales M. 585 II. Bilginin kayna nedir?
lar Yeni a'da ortaya km toplumsal tarihinde Lidya kral Alyettes ile Media kral
III. Gzellik bir idea mdr?
dnce ve deerlerdir. Bu toplumsal d- Kyasaras arasndaki savata gnein tu-
nceler, devirlerinin dnr ve filozof- Burada verilen sorular felsefenin hangi
tulacan nceden bilmi ve aklamtr.
larnda en somut rneklerini elde ederler. alanlaryla ilgilidir?
Bylelikle savaarak Tanrlar kzdrdn
Bu durum C. Montesquieu ve J.J. Rousse- dnen iki ulusun savamasn nlemi- I. II. III.
au'nun eser ve yazlarnda grlr. tir. A) Ontoloji Etik Estetik
Bu parada aadakilerden hangisi Bu parada sz edilen durum filozof B) Epistemoloji Etik Estetik
dile getirilmektedir? ve bilim insanlarnn hangi zelliine C) Ontoloji Epistemoloji Estetik
A) Felsefe ve metafizik ilikisi rnektir? D) Etik Estetik Ontoloji
E) Epistemoloji Ontoloji Estetik
B) Felsefenin ilevi A) Eletirel olma
C) Felsefenin eletirilerle gelitii B) ngrde bulunma
D) Toplumun ihtiyalarn karlayacak C) Kukucu olma
felsefi kavramlarn olutuu D) Bamsz olma
E) Felsefenin akl ile yaplan bir etkinlik E) Bireysel deneyimlerine dayanma
olduu
10.
rencileri felsefe alanna sokmak iin
balca iki yntem kullanlr: Tarihsel yak-
12.
lam ve problem yaklam. Tarihsel yak- Bilime dayal olarak teknolojinin rettii
aralarn yaam zerindeki etkisini doru-
lam genellikle tarihsel srayla incelenen
8. dan grdmzden onlarn nemini yad-
tannm filozoflarn katklar stnde yo-
Yaam hakknda geree ulama yolun- syamayz. Teknolojik bir bulu olan telefo-
unlar. Problem yaklam ise, felsefe
daki engellerin en banda bilgisizlik gelir. nun ya da bilgisayarn nemini ve insann
tarihinde filozoflarn grlerinde aa
Ruhu eiten ve bu eitim sayesinde onu yaamn nasl etkilediini kolayca grmek
kan temel konular ne karr. Bu iki mmkndr. Peki nasl bir toplumsal d-
kurtulua ulatran, bilgisizliine son ve-
yaklam birbirini dlamaz, tersine birini zende yaayacamz, nasl arabalara bi-
rerek insann gerei grmesini salayan
izlemek kendiliinden dierini izlemeye neceimizden daha az m nemlidir? Bu
felsefedir. Bylelikle felsefe, yalnzca bilgi-
gtrr. nedenle dolayl grlse de felsefenin insan
nin anahtar deil, ayn zamanda geree
Bu parada aadakilerden hangisine yaamn etkiledii bir gerektir.
giden bir yol olur.
yer verilmitir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu paraya gre felsefenin ilevi aa-
dakilerden hangisidir? A) Felsefe retiminde tarafsz davran-
mann glne A) Felsefe dorudan olmasa da insan ya-
A) nsann anlama ve gerei tanma ge- amnda ilevsel bir role sahiptir.
reksinimini karlama B) Felsefenin konularnn srekli deiti-
ine B) Felsefe bilimlerle ilikisini kesmemelidir.
B) Farkl grlere hogrl olmay -
C) Felsefe retimine ilikin bavurulan C) Bilimin fayda salad yerde felsefe
retme
uygulamalara bo ilerle ilgilenir.
C) Demokratik kltr yerletirme
D) Bilimlerin felsefeden ayrlma srelerine D) Felsefe bilimlerden farkl olarak eleti-
D) nsana mutluluun yollarn gsterme rilerle sonuca varr.
E) Felsefede kavramlarn renilmesinin
E) Bilimlere yol gsterme E) Bilim ve felsefe uygun koullarda geliir.
nemine
12. A 11. C 10. C 9. B 8. A 7. D 6. A 5. E 4. B 3. A 2. C 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
nsan akl, kendinde var olan bir ilkenin nsan dncesi genileyip kendisinin ve nsan bydke merak ve hayret etme
doal sonucu olarak olaylarn nedenlerini iinde yaad toplumun snrlarn at- yeteneini yitirir. Dnyay sradan ve alk
aramaya ynelir. Bununla da yetinmeyen nda; evrene, bu yaamdan sonrasna, olgular ve olaylar btn olarak grmeye
insan akl, bu nedenleri bir araya getirerek bu dnyadaki varoluun Tanr ile olan ili- balar. te filozoflarn bizde canlandr-
olaylar meydana getiren ortaklaa ve ge- kisine ynelir. maya altklar ey de budur. nk her
nel esaslara gre aklama eilimi gsterir. eye ramen iimizdeki bir ses yaamn
Bu paraya gre insan dncesinin
Bu parada felsefenin zelliklerinden byk bir sr olduunu syler.
geliim srecinde kendine aadaki-
hangisi belirtilmitir? lerden hangisini konu edindii sylene- Bu paraya gre filozoflarn insanlarda
A) Akl ilkelerini kullanma bilir? salamaya altklar aadakilerden
hangisidir?
B) znel olma A) Bilimsel yntemleri
A) Akl etkili olarak kullanmay retme
C) Kmlatif olma B) Etik sorunlar
B) zgrlk ve eletirel olmay sala-
D) Refleksif olma C) Estetik alan
ma
E) Evrensel olma D) Siyaset alann
C) Merak ve hayreti diri tutma
E) Metafizik alan
D) Kavramlar ak seik tanmlama
E) Eletirel dnceye katk yapma
6.
4. Zararma da olsa felsefede eletirmeciye
2. Filozof konu edindii, zerinde dndk- uysal davranmalym ki beni her zaman
Filozof yetitirebilmek iin, gerekli toplum- leri hakknda sorduu sorular yantlar. Bu serbeste uyarsn, kendimi dzeltmeme
sal koullarn olumas tek bana yeterli yantlar akla dayanarak, tutarl, sistemli bir yardm etsin. Dorusu adalarm byle
deildir. Bu koullar deerlendirecek ger- ekilde temellendirmeye alr. Ancak filo- bir iten yana ekmek kolay deil. Dzeltil-
ek dehalar olmadka onlar boa akan zof kesin bilgilere, mutlak hakikatlere ula- mek herkesin arna gittii iin kimse kim-
sular gibi geip giderler. m kii deildir. O bilgiyi ve bilgelii seven, seyi dzeltmeyi gze alamyor. Dncesi-
Bu parada filozofun yetimesinde aa- bilgiye ulamak iin aba harcayan kiidir. ni saklayarak konuuyor oklar.
dakilerden hangisi gerekli grlmek- Bu paraya dayanlarak filozoflarla ilgili Bu szleri syleyen dnr felsefede
tedir? olarak aadakilerden hangisi syle- aadakilerden hangisinin gerekliliini
A) yi retmenlerden ders alnmas nemez? ne srmektedir?
B) Kltrel alveriin bulunmas A) Kesin bilgilere vardklar A) Bilgelie ulamann
C) Ynetimin demokratik olmas B) Sistematik olduklar B) Hogrl olmann
D) Toplumsal olanaklarn yannda, birey- C) Bilginin araynda olduklar C) Konu seiminin

sel yeterliliin bulunmas D) elikiden uzak olduklar D) Kavram karmaasndan kanmann
E) nceki felsefi birikimin sorgulanmas E) Aklc olduklar E) Soru sormann

Tarama
7. 9. 11.
Filozof, sahip olduu eyle yetinmeyen, Dnce tarihinde farkl fikirlerin ortaya - Stoallara gre erdem, doaya, akla uy-
ulama imkanna sahip olduuna inand k ve bunlarn birbirlerini yok edememe- gunluktur. Bu nedenle akll bir varlk iin iyi
eyi aratran kaygl bir bilintir. Filozofun leri, insann mutlak bir bilgiyi elde edeme- ve kt yalnzca kendi eyleminde, iyi veya
hakikati arad, hakikatin peinden ko- yeceinin kantdr. Bu da insana dogmatik kt olmak da kiinin kendi elindedir. Byle
tuu yerde, onun eletirel ve sorgulayc olmamas gerektiini telkin eder. Bu telkin, olunca akla ya da kendi doasna uygun
tavrndan yoksun olan banaz ya da dog- insanda hogr fikrinin en nemli nede- yaama insan iin bir dev olmaktadr.
matik kimse kesin bilgiye sahip olduuna nidir. Akla uygun yaama erdemli olmann tek
inanr. Bu parada insanlardaki "hogr fikri" yolu, erdemli yaamak da mutlu olmann
Bu paraya gre filozof olabilmenin tenin olumas aadakilerden hangisi- tek yoludur.
mel koulu aadakilerden hangisidir? ne dayandrlmaktadr? Stoallarn bu grleri felsefenin hangi
A) Saplantlardan uzak durma A) Akln tm insanlarda ortak olmasna alanyla ilgilidir?
B) Bildiklerine uygun yaama B) nsann erdemli davranlar gelitire- A) Estetik
C) Toplumu etkileme bilmesine B) Etik
D) Cevaplardan ok sorularla ilgilenme C) Birbiriyle eliki halinde olan grle- C) Ontoloji

rin uzlatrlmasna D) Epistemoloji
E) Merak duygusunu canl tutma
D) Dogmatik tavrn srdrlmesine E) Din felsefesi
E) rtlemeyen kart grlerin varl-
na 12.
Gruplar ve toplumlar kendileri iin deerli
grdkleri felsefi grler iin sava bile
10. gze alrlar. Demokrasi ve dnyay daha
Felsefi almay, derin bir dnme a- emniyetli yapmak iin demokratik olmayan-
lmas olarak tanmlayabiliriz. Derin d- larla savan gerektiine inanan toplumlar,
nme, sahip olduu bilgileri soruturma felsefe ya da fikirler adna sava verirler.
konusu yapan zihnin bir eit kendi ze- Yaamn artlarn ve tarihi deitirmek is-
rine dnme hareketidir. Hayatla ilgili dene- teyenler bir dncenin peinde koarlar.
yimlerimiz bize bir sr izlenim ve gr Felsefe bu tr fikirlerin ve idealarn temelini
8.
kazandrr. Bir meslei icra etme, bilimsel oluturur. Fikirleri ve dnceleri besleyen
nan, iki yol ayrmnda iyiyi ve kty se-
bilgi bize daha tam ve daha kesin bilgiler felsefi grler, toplumun istenilen dorul-
meyi insana brakmtr. yi yolu seen,
salar. Ancak hayata ilikin deneyimlerimiz tuda deimesini de kolaylatrr.
kt yola hi gemeyecek deildir. Bunun
ne kadar zengin, bilimsel olursa olsun bun-
gibi kt yolu seen de iyiye kayabilir. Sa- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
larn hibiri felsefenin yerini tutmaz. Filozof
dece insanlar bu eylemlerinin sonucuna glardan hangisine ulalabilir?
olmak, bu bilgi zerine dnmek, bilginin
kendileri katlanrlar. nk inan sistem- A) Felsefe ekonomik gelimilie ulam
kendini sorgulamak, soruturmak demek-
lerine gre ceza hemen bu dnyada veril- toplumlarda grlr.
tir.
mez.
B) inde yaanlan toplum felsefi gr-
Bu parada felsefenin hangi nitelii
Bu paradaki gr felsefenin alanla- lerden etkilenir.
zerinde durulmaktadr?
rndan hangileriyle ilgilidir?
C) Felsefenin topluma katk salad
A) Kmlatif oluu
A) Etik-Estetik sylenemez.
B) Tutarll
B) Din Felsefesi-Siyaset Felsefesi D) Felsefenin toplum iin ilevi gerei ka-
C) Refleksif oluu
C) Din Felsefesi-Ontoloji dar anlalamamtr.
D) Akla dayal oluu
D) Etik-Din Felsefesi E) Felsefenin konularnda zamanla dei-
E) zn bilgisini aramas iklikler grlr.
E) Etik-Epistemoloji
12. B 11. B 10. C 9. E 8. D 7. A 6. B 5. C 4. A 3. E 2. D 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
nsanlardaki gzellik duygusu karsz bir Felsefenin konusu insan, varlk ve deer- Felsefi dnme alkanl kazanm bi-
hazdr. Her insan karsz bir hazla bir nes- dir. Felsefe zm olarak getirdii sorular- rey, kiisel etkinliinin nasl bir nitelik ta-
neye yneldiinde ayn gzellii grecek dan ok bu konularda ele ald sorular ve dnn farkna varr. Hem zgr bir birey
ve ortak bir gzellik yargsna varacaktr. bu sorulara verilen yantlarla ne kan bir olduunu hem de sorumluluk gcn fark
Bu paradaki gr aadaki felsefe disiplindir. eder. Byle dnen bir insan, iinde yer
disiplinlerinden hangisine uygundur? Buna gre aadakilerden hangisi fel- ald toplumsal gruplardan bamsz dav-
sefi bir soru deildir? ranabilecek zellii kazand iin artk
A) Etik
onu srnn bir yesi olarak grmek ola-
B) Epistemoloji A) Evrenin yneldii bir ama var mdr?
nakszdr.
C) Ontoloji B) nsan bilgisi snrl mdr?
D) Estetik C) deat bir devlet dzeni var mdr?
vurgulanmaktadr?
E) Siyaset D) nsan ahlaki eyleminde zgr mdr?
A) Kavramlarn akla kavuturulduu
E) Duyum ve alg nasl oluur?
B) Yaamdaki uygulamalar sorgulama
bilinci kazandrd
C) Yararl bilgilerin arand
D) Sorulara verdii yantlarn tutarl oldu-
u
E) Kendinden nceki dncelerin ze-
rinde ykseldii
4.
Felsefenin douundan nce eitli kavim-
2. lerin birbirine aykr geleneklerinin, birbiri-
Beden er ge bkknlk verir insana. D- ni yalanlayan inanlarnn Eski Yunan'da
nceden baka hibir ey gzel ve ilgin karlamas burada dnmeyi baz oto- 6.
gelmez. nk dncededir gerek ya- ritelerden kurtaryordu. Dier taraftan bu- Felsefe onu dile getireninden, bir sy-
am. Filozoflar yzlerce mucize grrler rada yaayanlarn hayatn koruma zoruyla lem olarak onu reteninden soyutlana-
bir gnde. Bilgisiz ve dncesizler ise her zaman almaya mecbur olmayacak maz.
gnlk ilerden, allm uralardan ba- kadar bo zamanlarnn olmas felsefenin
Felsefe her dile getiriliinde filozofa
ka hibir ey gremezler. domasna olanak salamtr.
bal sylem olarak ortaya kar.
Bu paraya gre filozoflar sradan in- Bu parada felsefenin douu aada-
Felsefede her filozof dnyaya belli bir
sanlardan ayran temel zellik aadakilerden hangisine balanmtr?
bak ve aklama biimine sahiptir.
kilerden hangisidir? A) eitli uygarlklarn etkileimi ve refah
Bu belirlemelerde felsefenin hangi zel-
A) zgr dnceyi savunmalar dzeyine
lii vurgulanmaktadr?
B) Eletirel olmalar B) zgrlk bir sayasal dzene
A) znellik
C) Sradan olaylarda dnerek nemli ip C) Dnen insanlarn toplumda kabul
B) Tutarllk
ular grmeleri grmesine
C) Yaratclk
D) Gndelik yaamlarn kolaylatrmalar D) Filozoflarn birbirleriyle ibirlii yapma-
D) zgnlk
sna
E) nemli olaylar sradanlatrmalar
E) Eletirellik
E) Bilimin yntemlerinin gelimesine

Tarama
7. 9. 11.
Felsefe problemlerinin anlamn kavraya- nsan akl deneye konu olabilen alana ha- Gorgias'n "Hibir ey yoktur. Bir ey ol-
bilmek, bu problemlerin tarihini izlemeyi kimdir. Bu sebeple bilimsel alma yapar. sayd da bilemezdik. Bilseydik de bakala-
gerektirir. Bylece onlarn birbirine ne ka- Bilim de kesin sonulara ulaabilecei iin rna bildiremezdik." sz aadaki felse-
dar bal olduunu, birinin tekilerden na- rahattr. Fakat insan akl bununla yetin- fe disiplinlerinden hangileriyle ilgilidir?
sl ktn grmek mmkn olur. Bunun mez, deney dnyasnn tesine gemek A) Epistemoloji-Ontoloji
iindir ki, felsefe problemleri tarihi ak ister, varln zn elde etmeye alr.
B) Ontoloji-Estetik
iinde dikkate alnr. Bilim alanndaki rahatl burada bulamaz
C) Etik-Estetik
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ama bu konularla uramadan da dura-
maz. Bu alanda insan mutlak varlkla kar D) Siyaset-Epistemoloji
karya gelir. E) Din-Etik
A) Felsefi dnce zgrlk ortamlar-
da geliir. Bu parada felsefenin hangi disiplini
aklanmaktadr?
B) Felsefede yaanlan an koullarn
aan dnceler sahneye kar. A) Epistemoloji B) Estetik
C) Felsefe her eyi kendisine konu edinir. C) Metafizik D) Din

E) Siyaset
D) Felsefe dogmatik tavr reddeder.
E) Felsefe kendi tarihinden soyutlana-
maz. 10.
Platon filozofu yle anlatmaktadr: "Senin
doru olarak filozof dediin zgrlk ve ra-
hatlk iinde yetimi kii, talihine klelere
zg ileri yapmak derse beceriksiz ve
8. yararsz bir adam gibi grnmekten kork-
mamal. rnein bir seyahat bohasn 12.
bn-i Sina yaratl retisinde yeni Platon-
hazrlamay bilmekten, bir yemee lezzetli Felsefenin bir bilin durumu, belli bir
culuktan, siyaset felsefesinde Platon'dan,
veya bir konumaya ince eyler katma ye- anlam verme abas, dnme zeri-
psikolojide Galenos'tan, fizik ve metafizik-
teneine sahip olmamaktan utanmamal- ne dnme olduu sylenebilir.
te Aristoteles'ten, mantkta da Stoaclar-
dr. teki adam bunlar ustaca ve hzl bir
dan etkilenmitir. Ald btn bu etkilerle Felsefe, belli trden dnme etkinli-
ekilde yapabilir. Ancak buna karlk o ne
baarl ve zgn bir sistem meydana ge- i ve bu dnmenin sonucunda elde
giysisini zgr bir adam gibi soylu bir tarz-
tirmitir. edilen bir bilgidir.
da sa omzuna atmasn, ne de sz sras
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- "Felsefe ne zerine dntr?" so-
kendine geldiinde mutlu insanlarn hayat
glardan hangisine ulalabilir? rusuna : "Felsefe her eye ilikin bir
zerine uygun dt gibi gzel sz sy-
A) Filozoflar zamanla fikirlerini deitire- lemesini bilir." dn olabilir. nk felsefe, yaps
bilirler. gerei yneldii her eyi felsefiletirir."
Bu anlatma dayanlarak filozoflarla ilgi-
B) Filozoflar halktan kopuk bir yaam sr- cevab verilebilir.
li aadakilerden hangisi sylenebilir?
meyi yelemilerdir. Bu belirlemelerde aadakilerden han-
A) Toplumsal deerlerden etkilenirler.
C) Filozoflar sonutan ok srece nem gisi vurgulanmamtr?
B) Gndelik sorunlardan ok yaama ait
verirler. A) Felsefenin snrlar
nemli konular ele alrlar.
D) Filozoflar dndkleri gibi yaayan B) Felsefenin konusu
C) Genel dorularn peindedirler.
insanlardr. C) Felsefesinin yntemi
D) Merak ve hayretle olaylara yaklarlar.
E) Filozoflar nceki grlerden etkilene- D) Felsefenin douu
E) Toplumsal yaamdan kendilerini so-
rek kendi grlerini olutururlar.
yutlamlardr. E) Felsefenin ilgi alan
12. D 11. A 10. B 9. C 8. E 7. E 6. A 5. B 4. A 3. E 2. C 1. D Cevaplar

Bilgi Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilgi Trleri 1. Modl Test 16
1. 3. 5.
Bugn felsefe hl Sokrates veya Aristo- Son yzyldaki hzl gelimeler bilimsel Evrenin ve insann oluumunu aklayan
telesin brakt yerdedir. Felsefe ne bir bilginin her yerde ve her zaman gvenilir- bir bilimsel yaklam, bu oluumun bing
adm ileri gitmi ne de bir adm geri kal- liini koruduunu gstermektedir. Ancak bang (byk patlama) rn olduunu
mtr. bilimsel bilginin asl gc, verilerini eleti- savunurken, ayn oluumun kendi kendi-
Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- riye ak tutmasndan ve bilim insanlarnn ne olduunu iddia eden bir teoriyle birlikte
i vurgulanmaktadr? birbirini denetlemesinden kaynaklanmak- ayn anda savunulamaz.
tadr. Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
A) Birletirici ve btnletirici olmas
Bu parada bilimsel bilginin hangi zellii vurgulanmaktadr?
B) Eletiriye dayanmas
lii tad ne srlmektedir? A) Evrensellik
C) Toplumsal yaamdan etkilenmesi
A) Elde edilen bulgularn tartmaya ak B) Kesinlik
D) Ylmann olup ilerlemenin olmamas
olmas
C) Sorgulayclk
E) Tm uluslarn katk yapmas
B) Genel bilgilere ulamaya allmas
D) Yntemlilik
C) Tm uluslarn bilimin geliimine katk
E) Tutarllk
salamas
D) Evreni anlama ve bilme meraknn bu-
lunmas
E) Kendine ait bir ynteminin olmas
6.
2. Scak havalarda ince, souk havalarda
Gnein bat veya bir gl manzaras 4. kaln giysiler giyileceinin bilinmesi
gzel olmakla birlikte sanat eseri deildir. Evreni ve insan aklamaya alan dinin
Suyla dolu bir havuza ta gibi bir mad-
Bunlar resim ve mimari gibi alanlara tan- kaynanda Tanr inanc vardr. Bu inan
de atldnda tan batacann bilin-
dnda sanat eseri olarak adlandrlabilir. dinde sezgi, vahiy ya da kutsal kitap yoluy-
mesi
nk bir nesne insan rn olduunda la temellenir. Dinde eletiriye, temel iddia-
Burada verilen bilgilerin ortak zellii
sanatsal bir deere sahip olur. larn doruluundan kuku duymaya hibir
aadakilerden hangisidir?
ekilde yer yoktur.
Bu parada sanat eserinin hangi zel-
A) Deneyimlerle elde edilmesi
lii tamas gerektii vurgulanmakta- Bu parada dini bilginin hangi zellii
dr? vurgulanmaktadr? B) Sezgilere dayanmas
A) Gzel olmas A) Evrensel mesajlarnn bulunmas C) Toplumsal dzeni salayc bilgiler ol-
mas
B) Tasarm sonucunda ortaya konmas B) Ahlaki geler iermesi
D) Dnceyle elde edilen doutan ge-
C) Uzun yllar sonucunda oluturulmas C) Eletiriye kapal dogmatikliin olmas
len bilgiler olmas
D) Doada bulunmas D) nsan yaamn etkilemesi
E) Kaynanda inancn bulunmas
E) Maddi kayg gzetilmemesi E) Toplumsal kontrole yardmc olmas

Bilgi Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilgi Trleri
7. 9. 11.
Din, insan sonlu ve lml olmann yarat- Felsefe, zamanmzda da bu evren hakkn- I. Yaratc hayal gcyle gzelin bilgisi
t skntdan kurtarr, onu manevi bakm- da genel aklamalar yapmak, daha genel aratrlr..
dan arndrr. Sonlu ve lml varoluunu, yasalar elde etmek amacn kendinde sak- II. Tartlmadan kabul edilen, vahiy yo-
sonsuz ve lmsz bir manevi varla dalar. Bu amacna ulaabilmek iin felsefe, luyla elde edilen, insan ve evrenin sr-
yandrma iinde olan insan, bir dine girdi- bugn, her zaman olduundan daha ok larn veren bilgi trdr.
inde, bu dinde kendisine sunulan bilgileri bilimlerin bildirdiklerine ihtiya duyacaktr. III. nsann deneyimleriyle elde ettii, ge-
olduu gibi benimser. O, bu durumda b- nelgeer olmayan bilgilerden oluur.
tn bir yaantsn, maddi ve manevi varo- lerden hangisidir? Bu bilgi trleri aadakilerden hangi-
luunu bu bilgilere gre dzenler. sinde doru olarak verilmitir?
A) Cevapsz sorular felsefenin gelimesi-
Bu parada dinsel bilginin hangi zelli- ne yardmc olur. I. II. III.
i zerinde durulmaktadr? A) Sanat Teknik Gndelik
B) Evreni felsefi olarak aklamak ancak
A) Evrensel mesajlar ierdii bilimlerin verilerini dikkate almakla B) Sanat Din Gndelik
B) Dogmatik olduu mmkndr. C) Felsefi Din Gndelik
C) te dnya inancnn bulunduu C) nsanolu var olduundan beri aklc D) Bilimsel Din Sanat
D) Evreni ve insan aratrd aklamalarda bulunmutur.
E) Teknik Sanat Bilimsel
E) nsann varoluunu anlamlandrma i- D) Bilim ve felsefe zgrle elverili or-
levinin olduu tamlarda geliir.
E) Felsefe zgr dncelerle bilimlere
yol gsterir.
8. 10.
Bilimsel ve teknolojik bulularn yerleebil- Evrenin, insann doann nasl var olduu
me ve kendilerini kabul ettirme yetenekle- gerek felsefenin gerekse dinin temel konu-
12.
rinin ok byk olduu zaman iinde anla- lar arasnda yer alr. Btn dinler kutsal
nsanlar teknolojiyi gerektiinden fazla
lmtr. Karlarnda grdkleri diren ne kitaplarnda bu konulara ilikin kendilerin-
nemsiyorlar. Oysa bu gereinden fazla
kadar byk olursa olsun, bu bulular da- ce net aklamalar ortaya koyarlar ve tm
deer verilen alan, insan yaamna zarar
ima engelleri yenilgiye uratabilmiler ve insanlarn bunlara inanmalarn beklerler.
ve ktlk de getirebiliyor. Bozulan ekolo-
adeta grevlerinin yerine gelmesi eklinde Oysa felsefede bu aklamalar tatmin edi-
jik dengenin, kimyasal ve biyolojik silahla-
etkilerini yapabilmilerdir. ci bulunmad iin akl ile varln kkeni
rn, insanlar arasnda grlmeye balayan
Bu parada, bilim ve teknolojinin aa- sorgulanr, zgn deerlendirmeler retilir.
iletiimsizliin de teknolojinin sonular
daki zelliklerinden hangisine sahip Bu parada felsefenin hangi zellii ile arasnda yer aldn kim inkr edebilir.
olduu belirtilmektedir? dinsel bilgiden farkl olduu vurgulan-
Bu parada teknik bilginin hangi zelli-
A) Dayanmann bir rn olarak varlk maktadr?
i yerilmektedir?
kazanma A) nanca dayal aklamalar yaplmasyla
A) Olumsuz yanlarnn gz ard edilmesi
B) Birtakm varsaymlardan hareket etme B) Evrensel bir mesajnn bulunmasyla
B) Deerinin anlalamamas
C) Test edilebilir sonulara dnme C) Eldeki bilgilerle yetinmeyip eletirel
C) Pratik yaamda yarar salamas
D) Glklere ramen geliimini srdr- bak asnn olmasyla
D) nsanln geliimine katk yapmas
me D) Kendi iinde tutarlln olmasyla
E) Bilimsel bilgiden yararlanmas
E) Nesnel olarak snanabilme E) Toplumsal yaam etkilemesiyle
12. A 11. B 10. C 9. B 8. D 7. E 6. A 5. E 4. C 3. A 2. B 1. D Cevaplar

Bilgi Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilgi Trleri 1. Modl Test 17
1. 3. 5.
Felsefede filozofun bireysel zellikleri Felsefe varlk alannda, varln ne oldu- Herhangi bir bilim dal tarafndan ispatlan-
nemlidir. Onun bu zellikleri, yapt fel- unu, varln nelerden ve nasl meydana m bir bilgiyi btn bilim insanlar kabul-
sefeye de yansr. Bu nedenle ayn soru- geldii sorgulad gibi din alannda da, lenmek durumundadr. Bir bilim insannn
ya felsefeciler birbirinden farkl cevaplar dogmalarn ne olduunu, dinin kaynann gr ve dnceleri dier bilim insanlarn
verebilirler, deerlendirmeleri ok deiik ne olduunu, Tanrnn, peygamberlerin, da balayc zellik tar. Oysa felsefede
olabilir. vahyin, yaratmann neler olduunu sorgu- durum bu ekilde deildir. Yani bir filozofun
Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- lar. baka bir filozofa ait felsefi gr kabul-
i vurgulanmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- lenmesi beklenemez.
A) Btncl aklamalar yapmas lerden hangisine ulalabilir? Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
A) Din ve felsefe birbirinden bamsz iki liiyle felsefi bilgiden ayrldndan sz
B) znel olmas
alandr. edilmektedir?
C) Tutarl olmas
B) Felsefe dinden stn bir bilgi trdr. A) Nesnel ve kesin bilgiler iermesiyle
D) Evrensel olmas
C) Dinde inancn konusu olan geler, fel- B) Mantk ilkelerine uygun olmasyla
E) Akla dayanmas
sefede eletirel bir tutumla ele alnr. C) Bilginin kiiden kiiye deimesiyle
D) Din felsefesinin amac Tanrnn birlii- D) Yaam kolaylatracak bilgilere ulal-
ni akl yoluyla ispatlamaktr. masyla
E) Felsefede sezgi, dinde vahiy temeldir. E) Merak sonucunda ortaya kmasyla
6.
Filozoflarn birey olarak dini inanlar olabi-
lir. Ancak onlar felsefi sorularn dine ba-
vurarak desteklemeye kalkmazlar. Felsefe
sizden inanmamz ya da boyun emenizi
deil, aklsal olarak rza gstermenizi ister.
4. Felsefe, tek bana akln bizi nereye kadar
2. Ayn szler zerine beste yapan iki m-
gtreceini grmeye alr.
Teknik bilgi, bilimsel almalarla ortaya zisyen farkl mzikler ortaya karacaktr.
konan teorik bilgileri pratik yaamda kulla- nk sanat bir nesneyi yalnz duyula-
nl olan, yaamnda ilevsel ara ve ge- ryla alglamakla kalmaz, onu yaratc ha-
yal gc ve duygularyla ileyerek aktarr. A) nsanlar farkl dnceleri ilgiyle kar-
relerin yaplmas iin kullanr.
larlar.
Bu parada teknik bilginin hangi zelli- Bu parada sanat bilgisinin hangi zel-
i vurgulanmaktadr? liinden sz edilmemektedir? B) Felsefe dinsel grlerle temellendiril-
A) Deney ve gzleme dayanmas melidir.

A) Somut rnlerinin olmas
B) Bilimlerden yararlanarak insan yaa- C) Dini geleneklere aykr grler top-
B) znel olmas
mn kolaylatrmas lumda tepkiyle karlanr.
C) Duygularla ortaya konmas
C) Toplumsal deiimi hzlandrmas D) Filozof, dncesini inancndan ayr
D) Yaratclkla zgn eserler oluturul-
tutmasn bilen kiidir.
D) Akla dayal olmas mas
E) Filozoflar ayn konuyu farkl bak a-
E) Genelgeer bilgilere ulamas E) Doann taklidiyle eserin oluturulma-
syla deerlendirirler.
s

Bilgi Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilgi Trleri
7. 9. 11.
Bulutlu bir havada dar kan bir ocuk, nsan zihni arka arkaya gelen eyleri bir- Galileo, cisimlerin serbest dme konusu
yamurdan iyice slandnda bu deneyi- birine balar. rnein yaz aylarnn ok stne yapm olduu deneylerden yola
minin ardndan bulutlu havalarda emsiye souk olduunu grdnde Yaz aylar karak serbest dme kanununu mate-
almay renecektir. ocuun yaad scak olursa, k aylar da o kadar souk matiksel olarak ortaya koymutur. Newton
deneyim sonucu edindii bilgi gndelik bil- olur. genellemesine ular. Fakat bu kii- ise bu yntem ile btn olgular iin geerli
gidir ve belirli bir plan dahilinde elde edil- nin gremedii ve sonucu etkileyen birok olan genel yerekimi kanununu sistemli
mi deildir. deiken olabilir. hale getirmitir. Daha sonra gelen fizikiler
Bu paraya gre gndelik bilgi iin aa- Bu parada gndelik bilginin hangi de bu bilgilerin ara yapmnda kullanlma-
dakilerden hangisi sylenemez? zellii dile getirilmektedir? sn salamlardr.
A) Sezgilerin etkili olduu A) Doadaki nedensellik ilikisini doru Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
bir ekilde ortaya koymas lii vurgulanmaktadr?
B) Deneyimlerle elde edildii
B) Kutsal bir gce balanma isteiyle or- A) ngrye dayanmas
C) znel yaantlardan kaynakland
taya kmas B) Olan nesnel bir biimde incelemesi
D) Sistemli bir ekilde renilmedii
C) Gzelin araynda olunmas C) Evrensel olmas
E) Belirli bir ynteminin olmad
D) Bireyin deneyimlerine dayanp kesin D) Birikimli olarak ilerlemesi
bilgilere varlamamas E) Deimeyen bilgiler iermesi
E) Doann kontrol altna alnmasn sa-
lamas
12.
8. 10. nsann bilme yetisi olmasayd yaamsal
Sanat alannda obje dorudan doruya ya Bilim ve teknoloji o kadar hzl geliiyor ki, olanaklarn var klamazd. lkel toplumlar-
da dolayl olarak insanla ilikilidir. Sanat bu hzl geliime insanlar ayak uydurmakta dan gnmze insann olanaklarnn art
objesi bir doa paras olduu zaman bile zorlanyorlar. Demir ynlarnn gemi diye bilgileri sayesinde, bildike gereklemi-
insanla sk bir balant halindedir. Sanat suda yzdrlebileceini aklmzn ucun- tir. Bilgi bizi bazen korkak, bazen gz
eserleri tektir. nk sanatnn o anda dan bile geirmezken, cep telefonu ile dn- kara, bazen kaygsz, bazen de neeli k-
ald izlenimlerin ses, ton, boya, mermer yann br ucundan konumay salayan, lar. Bildiklerimiz orannda iyiyi ktden ay-
gibi unsurlarla ifade edilmesidir. Sanat internetle dnyay kk bir kye eviren rr, ilikilerimizi ve yaaymz dzenleriz.
eserinin, sanatnn kendisi tarafndan bile bilim ve teknolojinin geliimi sadece iki yz
Bu parada bilginin hangi zellii vur-
tekrar ortaya konulmas mmkn deildir. yllk bir gemie dayanr.
gulanmaktadr?
Bu parada sanat bilgisinin hangi zel- Bu parada bilim ve teknolojinin hangi
A) Sje ve obje ilikisinden ortaya kma-
lii vurgulanmaktadr? zellii vurgulanmaktadr?
s
A) Gzelin araynda olmas A) Tm uluslarn katk yapmas
B) Zaman iinde deiebilmesi
B) Sbjektif olmas B) Olmas gerekeni aratrmas
C) Akl ile elde edilmesi
C) Doann taklidine dayanmas C) Hzl bir geliim gstermesi
D) nanca dayanmas
D) Olmas gerekene ynelmesi D) Sistemli ve dzenli olmas
E) nsan yaamn etkileyerek ynlendir-
E) Hayal gc gerektirmesi E) Olumsuz sonulara yol amas mesi
12. E 11. D 10. C 9. D 8. B 7. A 6. D 5. A 4. E 3. C 2. B 1. B Cevaplar

Bilgi Felsefesinin Temel Kavramlar 1. Modl Test 18
1. 3. 5.
nsan ekmek yapabiliyorsa doymak iin, ev Kar beyazdr. dediimizde kar iin de Bilgi, bilen ile bilinen arasndaki bilisel
yapabiliyorsa barnabilmek iin, hukuk ku- Beyazdr. kelimesi iin de doruluk ya da srecin rndr. Bu srete elde edi-
rallar oluturuyorsa cann ve maln koru- yanllk sz konusu deildir. Ancak Kar len bilgilerin doruluu, ncelikle o bilgiyi
yabilmek iin bu bilgilere sahip olmak ister. beyazdr. nermesinin doruluundan veren d dnyadaki gereklikle ilikisini
Bu parada bilginin hangi zellii dile sz edilebilir. gsterecek gerekelendirmeye baldr.
getirilmektedir? Bu parada savunulan gr aadaki- Gerekelendirme, gereklik zerine olan
A) nsana zg bir etkinlik olmas lerden hangisidir? bilgiyi ifade eden nermenin dayanaklarn
A) Doruluk nermelerin bir zelliidir. ortaya koyma ilemidir.
B) Kiiden kiiye deien bir deerinin ol-
mas B) Kendi iinde tutarl olan bilgiler doru- Buna gre, bir bilginin doruluunun
dur. belirlenmesinde aadakilerden hangi-
C) Tm insanln bilginin geliimine katk
si etkilidir?
salamas C) ounluun onaylad bilgi dorudur.
A) Bir fayda salamas
D) Toplumsal yapya gre ekillenmesi D) nsana fayda salayan bilgi doru bil-
gidir. B) Gereklie uygun bir temellendirme-
E) nsan gereksinimlerini karlamas
nin yaplmas
E) D dnyadaki nesneler dorudur.
C) elikili olmamas
D) Her insann kabul etmesi
E) Dnceyle ilikili olmas
4.
Salt gerei arayan felsefe insann yapt
bir etkinliktir. nsan her eyi ve kendinden
bamsz bir d gerekliin varln kendi 6.
akl ile sorgular. Ancak, bu gereklik insan Dncelerimiz ve bilgilerimiz etkinlikleri-
deneyimi ve akl dnda bir gereklik ise, mizden bamsz deildir. Dncelerimiz
insan byle bir gereklii nasl bulabilir? O eylemlerimizi etkiler, ona yn verir. Dn-
halde gerein bilgisi varlklara gre fark- celerimizin eylemlerimiz zerindeki bu et-
llklar gsterebilecek ve hibir ekilde edi- kisi, eylemi baarl ve etkili klyorsa yani
2.
nilemeyecektir. insana dnd amalara ulama imka-
Zihnimizdeki bir yansmann d dnyadaki
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- n veriyorsa dorudur.
aslna uygun olup olmadn kantlama-
lerden hangisine ulalabilir? Bu gre gre doru nedir?
dan, onun doru olduunu da bilemeyiz.
Dnceler akl yoluyla gerekelendirildik- A) Her insann akl farkl olmasna ra- A) Bilgilerin kendi iinde eliki barndr-
ten sonra bilgi statsne ular. men gerein bilgisine ulalabilir. mamasdr.
Bu parada bilgi felsefesinin hangi kav- B) Akl ve deney doru bilgi elde etmenin B) ounluu kabul ettii grlerdir.
ram dile getirilmektedir? aralardr. C) Dnce ve davranlarn insana yarar
A) Suje C) Gereklik bilen zneye baldr. salamasdr.
B) Temellendirme D) Doruluk ve gereklik farkl olaylar D) Dncenin d dnyadaki gereklie

olduundan aklla gereklik kavrana- uygunluudur.
C) Obje
maz. E) zerinde tartma yaplamayacak ka-
D) Gereklik
E) nsanlarn bilemeyecei hibir konu dar ak seik bilgilerdir.
E) Doru
yoktur.

Bilgi Felsefesinin Temel Kavramlar
7. 9. 11.
Bilgiyi meydana getiren tek tek gelerin "Doruluk" bir deerdir. znenin gereklik Bilim ile felsefede ama dnyay ve insan
doruluundan ya da yanllndan sz hakknda ileri srd yargnn yanl ya yaamn anlamaktr. Ancak bilim olgular-
edilemez. Doruluk ya da yanllk , tek da doru olma deeridir. "Gereklik", do- dan hareket eder, ulat sonular gene
tek kavramlarn ya da alglarn deil de, bu ruluu salayan varln bir zelliidir. Bir olgulara dnerek temellendirmeye alr.
kavramlardan meydana gelen yarglarn, dncenin doruluu, onun gereklikle Felsefe ise insan yaantsndan hareket
nermelerin bir zelliidir. rtmesi sonucu ortaya kar. Bu tanm, eder. Fakat felsefe ulat sonular te-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- dncenin gerekle uyutuunu ifade mellendirme yolunda mantksal zm-
glardan hangisine ulalabilir? eder. Doruluk, dncenin bir zellii lemeye, hatta bazen dpedz metafizik
iken; gereklik, dnceden bamsz ola- konulara gider.
A) Doruluk d dnyadaki nesnelere ili-
rak var olan bir eyin zelliidir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
kindir.
B) Doruluk ya da yanllk, ortaya konan Bu parada savunulan gr aadaki-
lerden hangisidir? A) Bilim ve felsefe arasnda bir farkllk
bilgilerin bir zelliidir.
bulunmamaktadr.
C) Bu evrende doruluk sz konusu ola- A) Doruluk gereklikle ilikili olmasna
ramen gereklikle ayn ey deildir. B) Btn bilimler felsefeden kmtr.
maz.
B) Gereklii kavrayan insan, doruya da C) Bilim ve felsefenin konularn temellen-
D) Kendi iinde tutarl olan bilgiler, doru-
ular. dirmede kullandklar yntemler farkl-
dur.
dr.
E) Doruluk ya da yanllk bireye sala- C) Gerekliin aranmas bo bir abadr.
D) Bilimlerden bamsz olarak felsefe ya-
d fayda ile llr. D) Doruluk ile gereklik srekli eliir.
plamaz.
E) Doruluk kiiden kiiye deimez fa-
E) Felsefe deneye, bilim akla dayal etkin-
kat gereklik zamanla deiir.
lik alanlardr.
10.
Bir bardak suya batrlm bir ay ka
8.
dnelim. Burada grme duyusu ka-
Olan biteni ciddiyetle aratrmay istiyor- 12.
n eri, buna karn dokunma duyusu ise
sak, nce pein hkmlerimizden syrlma- Bilginin kayna olarak rasyonalistler akl,
doru olduunu syler. Burada niin grme
mz gerekir. Bylece zihnimizdeki kavram- empiristler deneyi, pragmatistler fayday,
duyumuna deil de dokunma duyumuna
lar yeniden ele aldmzda, her eyi ak pozitivistler olgular, entisyonistler sezgiyi
inanrz? nk grme duyusu tarafndan
seik kavradmz grrz. Bu durumda gstermilerdir.
desteklenen, gerekelendirilen bilgi, geri
akl bize gereken yardm gsterecektir.
kalan dier bilgilerimizle uyumaz. Buna Bu paradaki grlerde aadakiler-
Descartes bu gryle aadakilerden hangisi belirlenmeye allmakta-
karn, dokunma duyusu tarafndan des-
den hangisini dile getirmektedir? dr?
teklenen bilgilerimizle tam olarak uyuur.
A) Dilin snrlar dndaki alan felsefesi- A) Bilginin nereden doduu ve hangi
Bu paraya gre doru nedir?
nin konusu olamaz. yollarda edinildii
A) Gndelik yaam kolaylatran bilgiler-
B) nsanlar doduklarnda sahip olduklar B) Bilginin doutan insan zihninde bulu-
dir.
bilgileri zamanla hatrlarlar. nup bulunmad
B) Kendi iinde tutarl olan bilgilerdir.
C) Genelgeer doru bilgi olanakszdr. C) phe etmenin bilgiye ulamada etkili
C) ounluun zerinde uzlat bilgilerdir.
D) Bilgi phe ve akl szgecinden geiril- olup olmad
D) Dncelerin ve bilgilerin kendi arala-
melidir. D) Bilginin snrlarnn neler olduu
rndaki uyumudur.
E) Fayda salayan bilgiler dorudur. E) Bilginin zamanla deiip deimedii
E) Sezgilerle elde edilen bilgilerdir.
12. A 11. C 10. D 9. A 8. D 7. B 6. C 5. B 4. D 3. A 2. B 1. E Cevaplar

Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri 1. Modl Test 19
1. 3. 5.
Bir kimse kendisine kabul ettirilmek iste- Bildiimiz, kesin bir bilgi midir? Bir bilginin herkes tarafndan kabul
nen bilgileri eletirmeksizin olduu gibi ka- edilmesinden, mantksal olarak onun
Bilgi, objeleri doru olarak yanstr m?
bul ediyorsa, temeli salam bilgilere sahip doru olduu sonucu kmaz. Herke-
Eer bilgimiz doru bir bilgi ise, bunun
olma ansn kullanamyor demektir. sin yanlmas pekala mmkndr.
lt nedir?
Buna gre doru bilgiye ulamak iin Bir bilginin herkes tarafndan bilinmesi
Bu sorular aadakilerden hangisiyle
aadakilerden hangisi yaplmaldr? durumunda, burada, sz konusu bilgi-
ilgilidir?
A) Otoritelerin bilgilerini kabul etme nin nceden var olduu sonucu hibir
A) Bilginin douu ekilde kmaz.
B) Dogmatik tutumu brakarak sorgulayc
B) Bilginin snflandrlmas Bu iki grle aadaki yarglardan
bir yaklam kabul etme
C) Bilginin kayna hangisine kar klmaktadr?
C) Bilgilere akl ile ulama
D) Bilginin deeri A) nsan bilgisinin doutan geldiine
D) Bilgi iin gvenilir kaynaklara bavur-
ma E) Bilginin snrlar B) Kuku ynteminin kullanlmasna
E) ten gelen sezgileri kullanma C) Sezginin doru bilginin kaynanda

bulunmasna
D) Bilginin deneyimlerle elde edilmesine
E) Sjenin kendisinin de bilinebilir olmas-
na
2.
ounluun bir eye doru demesi aca-
ba gerekten o eyi doru yapar m? o- 4.
unluk yanlamaz m? Tarihsel olaylar o- Bilgi felsefesi, bilgimizin temel zelliklerini, 6.
unluun yanlabileceini kantlamtr. O kaynan ve snrlarn inceler. Bilen zne Her insan yaamnda yeni durumlara gre
halde ounluun ortak kabulnn kesin, ile bilinen nesne arasndaki bilgi sreci- yeni icatlar yapar, yeni bilgiler ortaya ko-
evrensel doruyu verme olasl zayftr. ni btnyle ele alr, bu srece giren tm yar. Herkes iin gerekli hakikatler yoktur,
Bu parada aadakilerden hangisi ye- geleri inceler. Bilginin temel olarak ne ol- ancak bireyin iine yarayan, problemlerin
rilmektedir? duunu, nasl ve hangi yollardan elde edil- zmne katkda bulunan bilgi ve gr-
A) Kendi iine tutarl olan bilgilerin doru diini irdeler. ler birey iin dorudur.
kabul edilmesi Aadakilerden hangisi bilgi felsefesi- Bu para bilgi kuramnn hangi temel
B) Fayda salayan bilginin doru olduu- nin temel sorularndan biri deildir? sorusuna cevap oluturur?
nun dnlmesi A) nsan her eyi bilebilir mi? A) nsan neleri bilebilir?
C) Tmel uzlamn doru bilginin lt B) Bilgi nasl oluur? B) Bilginin snrlar nelerdir?
yaplmas C) Doru bilgi olanakl mdr? C) Sezginin bilgi edinmedeki rol nedir?
D) Gerekliin akl ile uyumlu olmasnn D) Bilginin deeri nedir? D) Doru bilginin lt nedir?
savunulmas
E) Bilimsel bilgiye nasl ulalr? E) Bilgi nedir?
E) Bilginin insandan insana deimesi

Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri
7. 9. 11.
Septisizme gre mutlak bir doru ol- Dnce eylemin hizmetindedir. Fikirler, Rasyonalizme gre akla dayanan bilgi,
mayp hibir konuda yargda bulunul- eylemlerde bulunmak iin yararlandmz empiristlere gre deneye dayanan bilgi,
mamaldr. aletlerden baka bir ey deildir. Doru fi- pragmatistlere gre yarar salayan bilgi,
Hegele gre aklla elde edilen bilgiler- kir, en fazla kazan getiren fikirdir, en ve- pozitivistlere gre olguya dayanan bilgi,
den kuku duyulamaz. rimli fikir, en etkili fikirdir. entisyonistlere gre sezgiye dayanan bil-
Bu iki dnr bilgi felsefesinin hangi Bu paraya gre doru iin aadaki gi, fenomenolojistlere gre fenomeni dile
sorusuna yant aramaktadrlar? yarglardan hangisi sylenebilir? getiren bilgi doru bilgidir.
A) Bilginin snrlar nedir? A) Dorunun lt nceki dncelerle Bu yaklamlar bilgi felsefesinin hangi
tutarllktr. sorusuna yant aramaktadrlar?
B) Doru bilgi olanakl mdr?
B) Doru ounluun uzlat dnce- A) Bilginin snrlar nelerdir?
C) Doru bilginin kayna nedir?
dir. B) Bilgi uygulanabilir mi?
D) Bilgi nasl elde edilir?
C) Dorunun biricik lt baardr. C) Doru bilginin lt nedir?
E) nsan bilgisi doutan m gelir?
D) Doru bilgi znel ve grelidir. D) Bilgi doutan mdr, yoksa sonradan
E) Dorunun lt nesnesinden bam- m kazanlr?
szdr. E) Bilgi greceli midir?
12.
Rasyonalistlere gre bizim duyulara in-
dirgenemeyecek birok bilgimiz vardr.
rnein 25'in karekk nedir? sorusu
duyularla deil, akla dayanarak biline-
8. bilir. Akl yrtme yolu ile baz bilgilere
Kant "Akl bilgiyi nasl ortaya koyuyor?", dayanarak yeni bilgilere ulalabilir.
"Akln snrlar nelerdir?", "nsan akl neleri Empiristler ise "bilgilerimiz veya ilke-
bilebilir?" sorularn sorarak akl mahke- 10.
ler doutan aklda gelmi olsa idi, il-
meye karr ve onu yarglar. Ancak burada Pyrrhona gre akl insan yanltr. O
kel kabilelerin veya ocuklarn bunlar
akl kendi kendini yarglayacaktr. halde her bilgiden kuku duymalyz.
bilmeleri gerekirdi" der. Halbuki insan
Kant bu grleriyle aadakilerden Auguste Comteye gre, olgulara da- gnei alglamadan gnein yakc ol-
hangisini amalamtr? yanan bilimsel bilgiler dorudur. duunu bilemez.
A) Metafiziin olanakl olduunu gster- Bu iki dnr bilgi felsefesinin hangi Buna gre iki grn temelde birbirin-
meyi sorusuna yant aramaktadr? den ayrldklar konu aadakilerden
B) Doru bilginin kaynanda deneyimle- A) Bilginin deeri nedir? hangisidir?
rin olduunu kantlamay B) nsan bilgisi doutan m gelir? A) Bilginin kayna
C) Yaamda ie yarayan bilgilerin aran- C) nsan bilgisinin snrlar nelerdir? B) Bilginin doruluu
masn D) Bilginin kayna nedir? C) Bilginin lt
D) Akln kendi kendini sorgulamasn E) Doru bilgi olanakl mdr? D) Bilginin evrensellii
E) Her insann aklnn farkl olduunu E) Bilginin snr
gstermeyi
12. A 11. C 10. E 9. D 8. D 7. B 6. D 5. A 4. E 3. E 2. D 1. C Cevaplar

Doru Bilginin Varln Reddedenler 1. Modl Test 20
1. 3. 5.
Bir sofist olan Gorgiasa gre hibir ey Septiklere gre ne duyularmza ne akl- Septisizm, gerei btnyle inkar et-
var deildir; eer bir ey var olsa da, bili- mza gvenmeli; herhangi bir tarafa eilim mek deildir. nk inkar etmek de bir
nemez; bilinse bile bakasna anlatlamaz. gstermeden yargy askya almalyz. Her yargda bulunmaktr. Oysa septik, hi-
Gorgias bu szleriyle aadakilerden eyle ilgili olarak onu inkr veya tasdik et- bir konuda yargya varmayan dnr
hangisi dile getirmektedir? mek yerine, tasdik veya inkar etme olana demektir.
bulunmadn syleyerek, bu tutumda s- Septisizm, bilim ve teknolojinin olaa-
A) Nesnesine uygun olan bilgi gerein
rarl olmalyz. nst baarlar karsnda tutunama-
bilgisidir.
Septik dnrler aadakilerden han- m kllenip kaybolup gitmitir.
B) nsana yaamnda fayda salayan bil-
gisini savunmaktadrlar? Bu iki grle septisizmin hangi zellii
giler dorudur.
A) Bilginin kaynanda akln bulunmasn dile getirilmektedir?
C) Doru bilgi kiiden kiiye deiir.
B) Yarar salayan bilginin aranmasn A) Gnmzde de varln srdrd
D) znenin kendisi de bilinebilirlik alann-
dadr. C) Yarglarn dil ile sylenmesini B) Kendi iinde tutarszlklarn bulunduu
E) nsan metafizik varlklar bilemez. D) Her trl yargdan uzak durulmasn ve bilimin gelimesiyle varln srd-
E) Kukunun doru bilginin arac olarak remedii
grlmesini C) Bilimlerin kukucu grleri bir yntem

olarak kullandklar
D) pheyi sistemli hale getirdikleri
E) Evrensel doru bilgilere ulatklar
2.
nsan iin doru ancak grd, duyduu, 6.
hissettiidir. Duyumlar ise kiiden kiiye 4. I. Sofistlere gre nsan her eyin l-
deiir. Birinin mavi grdn bakas Protagorasa gre objektif olarak kabul
sdr, bilgi kiiden kiiye deiir.
yeil, birinin byk grdn bakas k- edilebilecek hibir bilgi yoktur. Duyumla-
II. Septiklere gre Her sav iin birbirinin
k grr. Bundan da ne kadar kii varsa o ma, o anki durum iin etkili olur. Bu ne-
kart olan ve birbirine e deer iki ka-
kadar gerek olduu, bireyin dorunun ve denle objenin alglama boyutunda znel
nt ileri srlebilir. O halde her konuda
yanln lt olduu sonucu kar. deerlendirmeler sz konusudur. Obje
yarglardan kanlmaldr.
nasldr? sorusuna o anki alglamaya gre
cevap verilebilir? Buna gre, sofistlerin ve septiklerin or-
tak gr aadakilerden hangisidir?
Protagorasn bu yaklamnda temel al-
A) nsan dorunun arayndan vazge-
d gr aadakilerden hangisidir? A) Her trl bilginin kaynanda akl gr-
memelidir.
meleri
A) Bilginin doruluu kiiye gre deiir.
B) Akl duyumlara bavurmadan dnce
B) Fayday doru bilginin lt olarak
yoluyla bilgiye ular. B) nsanlar bilgileri deneyimleri sonunda
ele almalar
olutururlar.
C) Doru bilgiye bilimsel yntemlerle ula-
C) Doru bilginin olanakszln savun-
lr. C) nsan akl doutan bilgilerle donatl-
malar
mtr.
D) Fayda salayan, ie yarayan bilgiler
D) Kukunun doruya ulamann yntemi
aranmaldr. D) Doru bilgiye kavramlar akla ka-
olduunu ne srmeleri
vuturularak varlabilir.
E) Duyumlar znel olduundan doru bil-
E) Bilimsel yntemlerle elde edilen bilgiyi
gilere varlamaz. E) Olgulara dayanmayan bilgiler doru
nemsemeleri
bilgi olamaz.
Doru Bilginin Varln Reddedenler
7. 9. 11.
Sofistler, dncenin tccarydlar. Felsefe imdiye kadar doru, phe gtrmez ola- Pyrrhona gre varlklarn bizzat kendileri
tarihi boyunca bu yzden eletirildiler ve rak kabul ettiim eylerin hepsini duyular- hibir zaman bilinemez. Biz varlklar yal-
dncenin karlar adna kullanlmasna dan elde ettim. Oysa, bu duyularn bazen nzca bize grndkleri ekliyle bilebiliriz.
rnek gsterildiler. Felsefeden iyi para ka- aldatc olduklarn kendim tecrbe ettim. Bilgimizin kayna duyumdur ve duyumlar
zanm ilk belki de son filozoflar sofistler- Bunun iin bizi bir defa aldatanlara hibir znel olup kiiden kiiye farkllk gsterir.
dir. Onlar bilgiye ynelmek yerine yapc zaman gvenmemek gerekir. nk bir Bu nedenle bilgide znel duyumlarn te-
bir gr ortaya koymadan tartmay spor defa aldatan her zaman aldatabilir. sine geerek nesnel bir gereklie, nesne-
durumuna getiriyorlard. Bu paradaki gr savunan kii aa- nin kendisine varlamaz.
Bu paraya gre sofistlerin eletiril- daki yarglardan hangisine ular? Bu paraya gre Pyrrhonun doru bil-
mesinin temel nedeni aadakilerden A) Doru bilgiye duygular ile ulalr. giyi reddetmesinin temelinde aada-
hangisidir? kilerden hangisi bulunmaktadr?
B) Kuku bir yntem olarak kullanlmal-
A) Bilginin greceli olduunu savunmalar dr. A) Akln yetersiz olmas
B) nsana ve topluma ynelmeleri C) Duyular aldatc olduundan doru bil- B) Her toplumun farkl geleneklerinin ol-
C) Bilgilerini kar karlnda satmalar gi yoktur. mas
D) Bilimsel konularla ilgilenmemeleri D) Duyulardan gemeyen bir bilgi aklda C) Metafizik konularnn bilinemeyecei-
var olamaz. ne inanmas
E) Doru bilginin araynda olmalar
E) Bilginin kaynanda duyumlar bulunur. D) Duyu organlarna gvenmemesi
E) nsan sezgisini nemsemesi
10. 12.
Sofistlere gre hibir filozof doruyu re- Gorgiasa gre bilginin aktarm arac dildir.
8.
temez. nk doru, filozofun kendi sy- Dil ise szcklerden oluur. Bir szcn
Varlklarn kendilerini hibir zaman bile-
lediidir. O halde filozof says kadar doru benim anladm ve kullandm anlamyla
meyiz. Ancak, bize grnd ekliyle
vardr. rnein evrenin ana maddesinin ne bakalar tarafndan anlalabileceinden
onlar bilebiliriz. Varlklarn asl gereklii
olduuna ilikin fikir yrten ve onu ke- hibir zaman emin olamam. Szckler her
ve bilgisi insan iin bilinemez bir konudur.
fettiini zanneden filozoflar birbirlerinden bireye farl anlamlar ve deneyimler ar-
Bildiimiz eyler, duyumlarn bize verdikle-
farkl olarak ana maddeyi ate, hava, su, tracandan hibir zaman ortak bir bilgiye
ridir. Duyumlar ise znel ve yanltcdr. Bu
toprak vb. olarak aklamlardr. ulalamaz.
nedenle insan, bilme arzusundan vazge-
Sofistlerin bu yaklamnda temel ald Gorgias bu szleriyle aadakilerden
meli ve hi bir ey hakknda yargda bulun-
gr aadakilerden hangisidir? hangisi dile getirilmektedir?
mamaldr.
A) Duyu bakmndan her insan farkl yara- A) Dnmek, bilgi edinmeyi salayan
Pyrrhonun bu grne dayanlarak
tlmtr. tek yetidir.
aadaki bilgilerden hangisine ulala-
maz? B) nsan nesnel gereklie ancak aklla B) Mutlak bir doru yoktur.
A) nsan bilgisi doutan gelir. ulaabilir. C) Bilimin bulgular kesin ve evrenseldir.
B) Duyu organlarna gvenilemez. C) D dnyadaki nesneler insan zihnin- D) Akl ile elde edilen bilgilerde kuku du-
den bamszdr. yulamaz.
C) Hibir konuda hkm verilmemelidir.
D) Mutlak bilgi doutan elde edilir. E) Bilginin doru olmas duyumlarla elde
D) Varlklarn bilgisine ulalamaz.
E) Bilgi kiiden kiiye deiir. edilmesine baldr.
E) Mutlak bir doruluk bulunmamaktadr.
12. B 11. D 10. E 9. C 8. A 7. C 6. C 5. B 4. A 3. D 2. E 1. C Cevaplar

Doru Bilginin Varln Kabul Edenler 1. Modl Test 21
1. 3. 5.
Baz durumlarda duyumlarm beni yanltsa Verimli teknik uygulamalar olan bir fizik Locke, zihni zerinde hibir yaz bulunma-
dahi, kuku iine dmeyeceim birtakm veya kimya yasas dorudur. Ancak te yan, hibir tasarma sahip olmayan bo bir
durumlar vardr. rnein u anda yaz ya- yandan bana "i huzur" veren, beni hakl levhaya benzetir. Ona gre zihin, deney
zarken nmdeki kitabn varlndan p- karan bir siyasal inan da dorudur. Bir sayesinde kendisine gelen malzeme ze-
he edemem. nk tm bunlar gryor, felsefi kuram, eer endielerimi gideriyor- rinde altka tasarmlara ve dnceye
hissediyor ve biliyorum. sa, bana zihinsel rahatlk salyorsa do- sahip olur. nsan zihninde doutan gelen
rudur. hibir bilgi mevcut deildir ve her trl bil-
ginin kayna ve arac deneydir.
lerden hangisidir? Paraya gre dorunun lt aada-
kilerden hangisidir? Parada, aadakilerden hangisi vur-
A) Her tr bilgiden kuku duyulmaldr.
gulanmaktadr?
B) Duyu organlar insan srekli olarak A) Yararllk
A) Doru bilgiye ulalamayaca
yanlttndan duyumlara gvenile- B) Tutarllk
mez. B) Zihinde deneyden gelmeyen izlenimle-
C) Apaklk
rin bulunmad
C) nsan evreni duyumlaryla deil aklyla D) Tmel uzlam
aklamaldr. C) Sezgiye dayanmayan bilginin doru ol-
E) Uygunluk
mad
D) Duyular dnyasnda apak dorular
vardr. D) Bilgilerimizin doutan geldii
E) Hibir konuda hibir yargda bulunul- E) Nedensellik ilkesinin gereklilii

mamaldr.
4.
Kant, zihni bir fabrikaya benzetir. Bir fabri-
2. kaya gelen ham madde, birtakm ilemler-
Metodik phe, yanlg ve n yarglar ele- den getikten sonra ilenmi maddeye d- 6.
me yoluyla phe edilemez bir doruya nr. rnein bir tekstil fabrikasna gelen Kritisizm, d dnyayla ilgili bilgi elde et-
ulamak iin her eyden phe etmeye pamuk veya yn, baz ilemlerden getik- meye balamadan nce insann bilgi ka-
dayanr. Bu yolla kendisinden phe edile- ten sonra kuma haline gelir. Burada ham pasitesini ciddi bir analizle kar karya
meyen ak seik bilgilere ulalr. madde duyum ve deneyimleri, fabrikadaki getirir. Kritisizm, insan zihninin glerine
ilemler ise akl rneklendirmektedir. ve insann neyi bilip neyi bilemeyeceine
Kant bu szleriyle aadakilerden han- ilikin sorgulamadan oluan bir felsefi yak-
gisini dile getirmektedir? lamdr.
A) Bilgi alglayana gre deiir.
A) Gerein bilgisi insan zihninde hazr Bu paraya gre kritisizmin temelinde
B) Her eyden phe edilmeli hatta p-
olarak bulunur. aadakilerden hangisi bulunmakta-
he ettiinden bile phe edilmelidir.
dr?
B) Sezgiye dayanan bilgi doru bilgidir.
C) Kesin dorulara ulamak iin phe bir
A) dealarn bilgisine ulama
yntem olarak kullanlmaldr. C) Hibir konuda hibir yargda bulunul-
mamaldr. B) Hibir konuda yargda bulunmama
D) Felsefi ve bilimsel phe birbirinden
D) nsan bilgisi snrldr. C) Nedensellik ilikisini aa karma
farkldr.
E) Doru bilgi iin hem duyu verilerine D) Metafizii reddetme
E) phe insana gndelik yaamda fayda
salamaldr. hem de akla ihtiya vardr. E) Akln olanaklarn irdeleme

Doru Bilginin Varln Kabul Edenler
7. 9. 11.
Gazaliye gre gerek bilgiye duyu ve akl David Hume'ye gre bizde bilgi adna bir phe ettiim srece kendisinden phe
yoluyla ulamak olanakszdr. Bireyleri ke- durum varsa duyular yardmyla algla- edemeyeceim tek ey phe etmekte
sin bilgiye ulatran yol sezginin yoludur. dklarmzn brakm olduu izlenimlerdir. oluumdur. Oysa phe etmek dnmek
Sezgiden geen bu yol inanla sarmalanp nsan grrken, iitirken, severken ya da demektir. yleyse dnmeden phe
gnlde devam eder. Kesin bilginin kayna- nefret ederken bu izlenimleri kazanr. D- edemem. Dndme gre, dnen
gnle yce bir k olarak inen sezgidir. nce ve ideallerimizin en soyut olanlar biri olarak var olmam gerekir. nk d-
Gazali bu grleriyle aadaki felsefi bile izlenimlere dayanr. ndm halde var olmamam olanak-
yaklamlardan hangisini savunmakta- szdr. yleyse Dnyorum o halde
Hume'nin bu gr, bilgi felsefesinin
dr? varm.
hangi sorusuna yant oluturur?
A) Pragmatizm Descartesin bu yaklamnda temel al-
A) Bilgi doutan mdr?
d gr aadakilerden hangisidir?
B) Entisyonizm B) Bilgi nasl elde edilir?
A) nsan her eyden phe duymaldr.
C) Pozitivizm C) Bilginin deeri nedir?
B) phenin kkeninde duyumlar bulunur.
D) Empirizm D) Bilginin lt nedir?
C) phe bir ara olarak kullanlarak ke-
E) Rasyonalizm E) Bilginin kayna nedir?
sin bilgilere varlabilir.
D) phe duyulmal ve hibir konuda yar-
gda bulunulmamaldr.
E) phe doru bilgiye ulamamann
10. amacdr.
Bergson, kuru bir aklclk ve bilimcilie
kar kar. Bilincin her zaman bir eyin 12.
bilinci olduunu, bizim dorudan ve arac- nsan yaamnn amac fayda salamaktr.
sz olarak yalnzca kendi deneyimlerimizi Bu nedenle tm retiler insan yaamna
bilebileceimizi savunan Bergson, en iyi maddi veya manevi bir katk yaptklar; in-
8.
ve en yetkin bir biimde kendi bilin ak- sann amacna yardmc olduklar zaman
Bu sabah iyerine giderken bir kalabalk mz bilebileceimizi belirtmitir. Bu ise, dorudur. Kuramlar somut bir yarar sa-
grdm. Merak edip yaklatm ve kalaba- kavramsallatrlabilen bir bilgi deildir; ladklar srece anlamldr. Eer bir kuram
lkta bulunan kiilere ne olduunu sordum. yani bu akl ve analiz yoluyla deil de, an- bir problem zemiyor ise o kuramdan
Birka kiinin kavga ettiini, baz kiilerin cak yaanarak ve iten gelen hisler yoluyla vazgeilmelidir. Bir dncenin anlam,
de onlar ayrmaya altn sylediler. bilinebilir. yararllyla belirlenir. Yararllk yalnzca
Bunun zerine bu durumda ne yapmam bireyin maddi ihtiyalarnn karlanmas
Bergsonun bu yaklamnda temel al-
gerektiini dndm. Aklma u soru gel- deil, ayn zamanda insann ve toplumun
di: "Bu olaya karmann sana ne kr ola- gelimesine katkda bulunmas ile de l-
bilir ki?" cevabm "Hi" oldu. Bunun zeri- A) Varln ve akln yaps ayn olduun-
lr.
ne yoluma devam ettim. da, akl gereklii kavrayabilir.
Bu paradaki gr aadaki dnr-
Bu para aadaki felsefi grlerden B) Bilgi akl yoluyla deil, sezgi yoluyla
lerden hangisinin yaklamna uygun-
hangisiyle ilikilendirilebilir? kazanlr.
dur?
A) James'in faydaclyla C) Duyu organlarnn verdii bilgiden ku-
A) Pyrrhon'un kukuculuuna
ku duyulamaz.
B) Pyrrhon'un kukuculuuyla B) Descartes'in rasyonalizmine
D) Hibir konuda kesin yargda bulunul-
C) Platon'un idealizmiyle C) William James'in pragmatizmine
mamaldr.
D) Nietzsche'nin hiiliiyle D) Bergson'un entisyonizmine
E) nsann bilgileri doutan gelir ve akl
E) Bergson'un sezgiciliiyle yoluyla aa karlr. E) John Locke'nin empirizmine
12. C 11. C 10. B 9. E 8. A 7. B 6. E 5. B 4. E 3. A 2. C 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Kavramlar, deneyden gelen malzeme ol- Duyularmz bize bir nehri hep ayn nehir Duyu verileri, aklla ya da akldaki fikirler-
makszn bo, deneyden gelen ham mad- olarak gsterir ve bizi yanltr. Fakat akl le dzeltilmedike yanltcdr. Gnei ufak
de ise kavramlar olmakszn krdrler. bize gerei, evrenin gerek grn- gryorum oysa, benim karpuz bykl-
Kantn bu yaklamnda temel ald nn nasl olduunu gsterir. Bunun iindir nde grdm gne, gerekte dnya-
gr aadakilerden hangisidir? ki her zaman akla uymal, duyumlarmzn dan kat kat byktr. Ben duyu fikirlerini
bizi aldatmalarna kendimizi kaptrmamal- sallantsz fikirler sayarsam yanla de-
A) Her trl bilginin kayna sezgidir.
yz. rim.
B) Kesin bilgiye ulamak olanakszdr.
Parada eletirilen felsefi anlay aa- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
C) Her insan duyu bakmndan farkl yara-
dakilerden hangisidir? glardan hangisine ulalabilir?
tlmtr.
A) Pragmatizm A) Sezgisel yaklam doru dnmenin
D) Bilgi eitim yoluyla kazanlr.
temelidir.
B) Duyumculuk
E) Doru bilgi iin hem akl hem de du-
B) Gndelik yaam kolaylatran bilgile-
yumlar gereklidir. C) Empirizm
rin doruluundan kuku duyulmama-
D) Rasyonalizm
ldr.
E) Kritisizm
C) pheden yola kmak mutlak bilgilere
ulamay engeller.
D) Duyu verilerinin doruluu aklla de-
netlenmelidir.
E) Duyularn yanltcl yine duyularla
ortadan kaldrlabilir.
4. 6.
Comtenin pozitivizminin en nemli zellii nsan dncesini ve doay idare eden
doann mutlak ve yce bir amac oldu- kanun akldr. Akl varln ona tabi olduu,
2. u dncesini reddetmesinden meydana yerletii ve geniledii kanundur. Mutlak
Deney bilginin ham maddesini verir; akl gelir. Pozitivizme gre doal olaylar doa bilgiyi elde etmek iin pein yarglarmz-
ise deney tarafndan verilen bu hammad- st glerin eseri deildir. Bu nedenle dan, btn duygusal fikirlerimizden uzak
deyi iler. Bilgi byle oluur. O halde ne tek felsefe, varlklarn insan tarafndan gzle- durmamz, sz yalnz akla brakmamz
bana akl ne de deney bilginin olumas nemeyen zlerini, gizli nedenlerini bulma gerekmektedir.
iin yeterlidir. abasndan vazgemelidir.
Hegelin bu yaklamnda temel ald
Paradaki gr aadaki yaklamlar- Bu paraya gre Comte, pozitivist g- gr aadakilerden hangisidir?
dan hangisine uygundur? rleriyle aadakilerden hangisini yok
A) Doruya n yarglardan arnarak aklla
A) Empirizm saymaktadr?
ulalr.
B) Pozitivizm A) Akl ile elde edilen bilgileri
B) Mutlak bir doru yoktur.
C) Pragmatizm B) Metafizik alan
C) Mutlak doru bilgiye duyular ile ulalr.
D) Neopozitivizm C) Duyum ve deneyimleri
D) Doru bilgiye mistik bir sezgi ile varla-
E) Kritisizm D) Bilimsel yntemle elde edilen bilgileri bilir.
E) Doru bilginin olanaklln E) Kendi iinde tutarl olan bilgi dorudur.

7. 9. 11.
Fikirler, karlatmz problemleri zmek Bu anlaya gre bilim tek geerli bilgi e- Humeye gre atei yakar, stne su dolu
iin kullandmz aralardr. Onlarn doru idi ve sadece olgular doru kabul eden bir aydanlk koyarz. Bir sre sonra ay-
olup olmadklarn ancak uygulamada ie bir anlaytr. Bu anlay, bilgiyi bilimsel danlktaki suyun kaynadn grrz.
yarayp yaramadklarn grmek suretiyle bilgiye indirgedii iin bu durumun dnda Ate, su, kaynayan su gibi sreler dizi-
anlayabiliriz. kalan tz, ruh, geist, Tanr, z gibi metafi- sinin olumas bizde suyun snmasn
Bu paradaki gr aadaki dnr- zik geleri reddeder. salayan nedenin ate olduu inancn do-
lerden hangisine uygundur? Bu paradaki grleri savunan felsefi urur. Eer ayn olayda kaptaki su, kayna-
yaklam aadakilerden hangisidir? yacana buz tutmu olsayd, o zaman biz

A) Pragmatizmi savunan William James'e
de suyun buza dnmesine neden olarak
B) Pozitivizmi savunan Auguste Comte'ye A) Pragmatizm
yine atei gsterecektik.
C) Septisizmi savunan Pyrrhon'a B) Pozitivizm
Hume bu grleriyle aadakilerden
D) Kristisizmi savunan mmanuel Kant'a C) Rasyonalizm hangisini dile getirmektedir?
E) Rasyonalizmi savunan Aristoteles'e D) Empirizm A) Nedensellik ilkesi basit alkanlklara
E) Septisizm dayanr.
B) Evrende srekli deien varlklarn bil-
gisi elde edilemez.
C) Bilgiye ancak aklla ulalabilir.
D) Mutlak bir doru yoktur.
E) Doru bilgi iin hem deneyimlere hem
8. de akla ihtiya vardr.
Kesinlik aray, byk oranda Descar-
tes'in etkisiyle Batdaki dnsel etkinlie
egemen olmaya balad ve yntemle ilgili
dnceler bu arayn merkezine yerle-
ti. nk Descartes, kendini bu tr kesin 12.
bilgiler veren deil, bu bilgiye nasl ulala- z bilgisine varabilmek iin nce btn
can gsteren biri olarak grmekteydi. O, 10. verilmi bilgileri parantez iine alp orta-
"Kesin bilgiye ulamak iin size gereken, Analitiki felsefeye gre, felsefe speklas- dan kaldrmak, yok saymak gerekir. Yani
doru yntemi izlemektir; ancak bunu ya- yon olmaktan kurtarlmaldr. Felsefenin insan gnlk yaamdan edindii bilgileri,
parsanz, gvenilir bilgiler verecek sarsl- amac ve ilevi bilimsel bilginin kavramla- n yarglar, din, bilim vb. yolla elde ettii
maz bir bilim kurabilirsiniz." demitir. rn aydnlatmak olmaldr. Doruluunun tm grleri bir tarafa brakarak onlardan
Descartes'in bu yaklamnda temel al- denetlenmesi mmkn olmayan, denene- arnarak, duyularla alglanan nesnelerin
d gr aadakilerden hangisidir? meyen bir konuda felsefe bo konumak- tesinde bulunan ideal zler alanna ula-
A) Dorular insan zihninde sakl olarak tan kurtarlmal, olgusal alana indirgenme- abilir.
bulunmaktadr. lidir.
Bu paraya gre zlerin bilgisine ula-
B) Tm kavramlar yaantlar yoluyla ka- Paraya gre, analitiki filozoflar felse- mann koulu aadakilerden hangisi-
zanlr. feye nasl bir grev yklemektedirler? dir?
C) Gerein bilgisine ancak ynteme A) Bilimin sonularndan hareket etme A) Akla dayanma
bal olarak ulalabilir. B) Empirik bir almaya dnme B) Fayda salama
D) Doru, gndelik yaamda ie yarayan- C) Bilimsel yntemle alma C) Duyumlar n plana alma
dr. D) Evrensel olana ynelme D) n bilgilerden syrlma
E) Doru bilgi olanakl deildir. E) Kavramlarn anlamlaryla urama E) Sezgisel davranma
12. D 11. A 10. E 9. B 8. C 7. A 6. A 5. D 4. B 3. C 2. E 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
nsan zihni doutan beyaz bir kada ya Kant'a gre ieriksiz dnceler bo, kav- Yaam ve olaylar deikendir. Buna bal
da bo bir levhaya benzer. nsann dodu- ramsz duyular da krdr. yleyse kav- olarak insanlarn gereksinimleri de deiir.
u anda hibir bilgisi yoktur. Bu bo levha ramlarmz duyusal hale getirme, yani Bugn doru diye nitelenen pek ok bilgi,
zerinde iaretler daha sonra yazlr. duyular kavramlarn altna yerletirme zo- deer ya da anlay yarn yanl olarak
John Locke bu szleriyle aadakiler- runluluu vardr. nitelenebilir. Bu nedenle bilgi, deer ya da
den hangisini savunmutur? anlayn deeri o gn iin salad yara-

Kant'n bu yaklamnda temel ald
ra bal olarak belirlenir.
A) dealarn bilgisi akl yoluyla kazanlr. gr aadakilerden hangisidir?
B) Her eit bilgi doutan gelir. A) nsan her eyin lsdr.
C) nsan bilgiye deneyimleri sonucunda B) Bilgi, yarar lsnde dorudur.
A) Doru bilgi doru dnceyi salar.
ular. C) Doru bilgi, akl ve deneyin birlikteli-
B) Akln ilkeleri her zaman dorudur.
D) Sezgi, doru bilginin ltdr. inden ortaya kar.
C) Doru, yaamda ie yarayanlarn bilgi-
E) Akldan gemeyen bir bilgi doru bilgi D) Bilginin tek kayna deneydir.
sidir.
deildir. E) nsan aklyla her eyi bilebilir.
D) Kavramlar ak seik tanmlanmadka
doruya ulalamaz.
E) Bilgi, kart grlerin uzlatrlmasyla
oluur.
4.
Descartes bilginin temel kaynann
akl ve dnce olduunu ileri srer. 6.
2. Hegel, geree hi deneye bavurma- Bilgilerimizin kaynann bir ksm dou-
nsan akl snrldr. nk akl, zaman ve dan ulalabileceini savunur. tan bir ksm ise sonradandr. Bilgi deney
mekan iinde deneye dayanarak bilgi elde Bu iki dnrn ortak gr aada- ile balar. Akl deneyimlerin sonucunu ile-
eder. Byle bir kaynak gerein bilgisini kilerden hangisidir? yerek bilgiyi oluturur. Bilginin oluumunda
veremez. Gerein bilgisi ancak sezgiyle akl ve deney ayn lde rol oynar.
A) Akl doru bilgiye ulamann arac ola-
olanakldr. Bu gr savunan kii ve felsefi yakla-
rak grmeleri
Bu gr aadaki yaklamlardan m aadakilerden hangisidir?
B) Bilgiye duyumlarla ulalabileceini
hangisine uygundur? A) Pragmatizmi savunan William James
savunmalar
A) Pragmatizm B) Pozitivizmi savunan Auguste Comte
C) Doru bilginin varln reddetmeleri
B) Rasyonalizm C) Entisyonizmi savunan Henry Berg-
D) Deneyimlerin bilgi iin nemli olduu-
C) Empirizm nu ne srmeleri son
D) Entisyonizm E) Kukuyu bir yntem olarak kullanmalar D) Rasyonalizmi savunan Friedric Hegel
E) Kritisizm E) Kritisizmi savunan Immanuel Kant

7. 9. 11.
Sokrates ruhta uyku halinde bulunan d- Bizi amacmza ulatran, pratik deeri Mermerden yaplm canl bir insan heyke-
nceleri dourtmaya alan bir filozof olan ve baarl olmamz salayan fikirler li dnelim. Bu heykelin zeri, doumun-
olarak insanlara eitli sorular yneltmi; dorudur. Her trl bilgi, kanun, kuram ve dan itibaren byk ve kaln bir perde ile
bu sorularla nce, insanlarn belli konu- kavram hedefe varmada birer aratr. Bu rtlm olsun. Bu durumda heykelin zih-
lar hakknda son derece yetersiz bilgilere bilgiler uygulamada insan baarya g- ninde hibir bilgi olumaz. Fakat rnein,
sahip olduklarn, sonra da tm bilgilerin trrse iyi ve gerektir. Tersi sz konusu heykelin gzlerini rten perdeyi keselim.
anmsanarak bilinte canlandn kantla- olursa ktdr ve gerek deildir. Heykel gzleriyle evresindeki nesneleri
mak istemitir. Bu parada grleri verilen felsefi yak- grp onlar tanmaya balar. Dier duyu
Sokratesin bu yaklamnda temel al- lam aadakilerden hangisidir? organlarnn zerindeki rtleri de kaldr-
d gr aadakilerden hangisidir? A) Empirizm dmzda o duyular yoluyla da evredeki
A) Her bilgiden kuku duyulmaldr. nesneleri tanr, aralarnda karlatrmalar
B) Rasyonalizm
yapar.
B) Sakl olan dorular birtakm sorularla C) Pragmatizm
aa karlabilir. Bu parada verilen rnek, aadaki
D) Septisizm
yarglardan hangisini destekler?
C) Akl tek bana bilgi oluturamaz.
E) Entisyonizm
A) Duyu deneyimleri kiiden kiiye deiir.
D) Bilginin snr yoktur.
B) Duyu organlar kiiyi kukuya gtrr.
E) Bilgiler yaant ve deneyimle sonucun-
da oluur. C) Akl olmadan duyu organlar bilgi iin
ie yaramaz.
10. D) Bilginin kayna duyusal deneyimlerdir.
Sadece duyu verileriyle yetinirsek bolua E) Duyular sezgilere dayaldr.
braklan tan, bez parasnn, tahtann,
metalin dtn grrz. Oysa fark-
8. l gibi grlen bu olaylar aslnda ayndr.
Bunu anlamak iin duyusal olann dna
12.
Tm bilgilerimiz iki ayr kaynaktan doar. Hegele gre dncenin yasalar ayn za-
kmak ve ona kar dnerek akl bilgiye
Bunlardan d dnya, bilginin ham mad- manda evrenin de yasalardr. Bu nedenle
ulamak gerekiyor. Nitekim yaplan ara-
desini verir, dieriyse bu ham maddeyi felsefe, d dnyadaki nesnelerin insan
trmalar cisim nitelii tayan her varln
dzenler ve bir biime sokarak bilgi hali- dncesiyle gzden geirilmesidir. D-
bolua brakldnda ktlesiyle doru,
ne getirir. u halde d dnya olmasayd, nceyle varlk arasnda tam bir zdelik
aradaki mesafeyle ters orantl olarak d-
bilginin ham maddesi olmayacakt. Akl ol- vardr. Akln yasalar ile evrenin yasalar
tn ortaya koymutur. Bu aratrmala-
masayd, d dnyaya ait alglarmz bilgi ayn olduundan gerekliin yasalar hak-
ra dayanan, ancak aklla formle edilen bir
hlini almayacakt. knda kesin doru bilgilere ulalm olur.
bilgidir.
Kant'n bu grlerine dayanlarak aa- Hegelin bu yaklamnda temel ald
daki yarglardan hangisine ulalabi- gr aadakilerden hangisidir?
lerden hangisidir?
lir?
A) Doru bilgi sezgi yoluyla kazanlr.
A) Doru bilgiye duyumlarla deil akl ile
A) Her bilgi dncede hazr bulunmakta-
varlr. B) Duyumlardan gemeyen bir bilgi akl-
dr.
da var olamaz.
B) Duyumlardan gemeyen bir bilgi akl-
B) Doru bilgi olanakszdr.
da var olamaz. C) Doru bilgi iin hem deneyimler hem
C) Bilginin tek kayna duyumlardr. de akl gereklidir.
C) nsan bilgisi doutan gelir.
D) Bilginin oluumunda duyular ve akl D) Doru bilgi olgulara dayanan bilimsel
D) Sonuta fayda salayan bilgiler doru
birbirlerinin tamamlayclardr. bilgidir.
kabul edilmelidir.
E) Akl ve duyumlara deil, bilgi konusun- E) Tek bana akl d dnyadaki gerek-
E) Doru bilgiye ulalamaz.
da sezgilere gvenilmelidir. lii kavrayabilir.
12. E 11. D 10. A 9. C 8. D 7. B 6. E 5. C 4. A 3. C 2. D 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Descartes'e gre, insan akl yanlglarla Dnce eylemin hizmetindedir. Fikirler, Bir kple bir kreyi, onlara dokunarak ayrt
doludur. Bu nedenle yaplmas gereken eylemlerde bulunmak iin yararlandmz etmeyi renmi olan doutan kr bir in-
nce sahip olduumuz bilgilerinin tmne aletlerden baka bir ey deildir. Doru fi- san aniden grebilmeye balarsa, ellerini
kuku ile bakarak, en temelden, akl yoluy- kir, en fazla kazan getiren fikirdir, en ve- kullanmasna izin verilmezse, sadece g-
la yeni ve salam bilgi sistemi oluturmak- rimli fikir, en etkili fikirdir. rerek ayn kp ve kreyi ayrt etmeyi ba-
tr. aramaz.
Pragmatik dncenin rneinin veril-
Descartes'in bu yaklamnda temel al- dii paraya gre doru iin aadaki Locke bu szleriyle aadakilerden
d gr aadakilerden hangisidir? yarglardan hangisi sylenebilir? hangisini vurgulamaktadr?
A) phe yntemi ve akl kullanlarak ke- A) Dorunun lt nceki dncelerle A) Pratik yaam kolaylatran bilgi, doru
sin bilgilere ulalabilir. tutarllktr. bilgidir.
B) Akl gereklii kavramada yetersiz ka- B) Doru ounluun uzlat dnce- B) Gerek bilinemeyecei iin hibir ey
lr. dir. hakknda yargda bulunulmamaldr.
C) Her bilgiden phe edilmeli ve hibir C) Dorunun biricik lt baardr. C) Her olgunun nedeni baka bir olgudur.
konuda yargda bulunulmamaldr. D) Doru bilgi znel ve grelidir. D) Bilginin tek kayna duyumlardr.
D) Doru bilgi iin hem akl hem de dene- E) Dorunun lt nesnesinden bam- E) Bilme yeni bir ey renme deildir.
yimler gereklidir. szdr.
E) Doruluundan phe edilemeyecek
bilgilere ulalamaz.
2.
4.
Gazali doru bilgiye ulamak iin isel al- 6.
gdan yani igrden sz eder. nsan, kalp I. Platona gre bilgi deneyden gelmez, Gereklii kavramak ve anlamak istiyor-
gzn kullanarak doru bilgiye ular. aklda doutan vardr. sanz ne duyularnza ne de aklnza g-
Bylece hem nesneler dnyasnn hem de II. Lockeye gre insan zihni doutan venebilirsiniz. Birisi deiken olann dieri
fizik tesinin kesin ve doru bilgisine ula- bo bir levhadr. Bu bo levha insann ise duraan olann bilgisini verir size. Oysa
abilir. yaamdaki deneyimleriyle dolar. hislerinizin sonucu, kalbinizin gz ile ya-
Gazali'nin bu yaklamnda temel ald Bu iki grn ortak yn aadakiler- ama bakmay baarrsanz, yaammzn
gr aadakilerden hangisidir? den hangisidir? gerein kendisi olduunu anlarsnz.
A) Akl doru bilginin ltdr. A) Kukuyu bir yntem olarak benimse- Bu paraya gre doru bilgiye aada-
meleri kilerden hangisiyle ulalabilir?
B) Olgulara dayanmayan bir bilgi doru
olarak kabul edilmemelidir. B) Doru bilginin varln kabul etmeleri A) Bilimsel yntemle
C) Doru bilgi olanakl deildir. C) Akln nemini vurgulamalar B) Sezgileri kullanmayla
D) Deneyimler insan dorulara ulatrr. D) Fayday temel almalar C) Sadece aklla
E) Doru bilgiye mistik bir sezgi ile varla- E) Deneyimlerin nemine vurgu yapma- D) Kavram analiziyle
bilir. lar E) Duyu organlaryla

7. 9. 11.
Descartese gre akl yetisi, doruyu yan- Bilgi tez ve antitez sonucu elde edilen nsan bilgisi deneyle balar fakat deney-
ltan ayrma, karar verme gibi zellikler sentezle oluur. rnein "zgr nedenle- den domaz. Deney, bilgilerimizin sadece
btn insanlarda eittir. Yarglarmzn rin bulunduunu" savunan tez karsnda ham maddesini oluturur. Bu ham madde-
baka baka olmas, bazlarmzn die- ileri srlen "Her ey zorunlu ballktr ve nin bilgi haline gelebilmesi iin bir kalba,
rine gre daha akll olmasndan deil, zgrlk ancak bir kuruntudan ibarettir." forma sokulmas gerekir. te yandan her
sadece dncelerimizin farkl kullanlma- antitezi bir araya gelir ve bir sentez olutu- insann aklnda doutan gelen, nerme
sndan kaynaklanr. Bu nedenle salam rulursa doru bilgi elde edilir. yapmaya yarayan, ayn ekilde alan on
zihinli olmak yetmez, nemli olan onu iyi iki akl kalb vardr. nsan, duyularyla sa-
Bu paradaki gre gre bilginin olu-
kullanmaktr. hip olduu ekilsiz ham maddeleri bu ka-
mas aadakilerden hangisiyle akla-
Descartesin bu yaklamnda temel alnabilir? lplara uygulamak suretiyle bilgiyi elde eder.
d gr aadakilerden hangisidir? Bu gr aadaki dnrlerden han-
A) Kartlarn uzlatrlmasyla
A) Btn bilgiler doutan aklda vardr. gisinin yaklamna uygundur?
B) Doutan gelen bilgilerle
B) Doru bilgiye hibir zaman ulalamaz. A) Pyrrhon'un kukuculuuna
C) Bireyin deneyimleriyle
C) nsan akl snrldr. B) Hegel'in aklclna
D) ten gelen sezgilerle
D) Akln gc, onun kullanma biimine C) Kant'n kritisizmine
E) Fenomenlerin zlerinin bilinmesiyle
baldr. D) Bergson'un sezgiciliine
E) Duyumlar olmadan akl bir ie yara- E) Locke'nin empirizmine

maz.
12.
10. Sokrates, gerek bilgiyi ortaya koyabilmek
Her insan daha ok kendi doru bildikleri- iin ruhta uyku halinde bulunan dnce-
ni beenir. Dier insanlarn fikirlerini kolay leri dourtmaya alr. Bu yntemin teme-
kolay kabullenememesi ise buna kanttr. linde, disiplinli sk bir dnme ile doru-
nsann kendi akl binasnda atlak ve - nun bulunabileceine ait inan vardr. Ona
rk temelli bilgileri yenilemesi ve salam gre, ruhta sakl ve herkes iin ortak olan
8.
bilgilere ulaabilmesi iin, ncelikle bu du- dorular gizlidir. Bunlar sorup sorutur-
nsann temel amac kendi varln sa-
varlar ykmas gerekir. O halde pheden mayla, zerinde dnmeyle bilinir hale
vunmak ve korumaktr. Bu da bir eylemde
balayarak bilgiye ulamaya almal ve getirilebilir.
bulunmakla salanabilir. O halde, dnce
bu yolda pheyi ama olarak deil ara Sokrates'in bu gr aadaki d-
eyleme baldr ve dnceyi eylemden
olarak kullanmalyz. nrlerden hangisine "kar tez" oluturur?
ayrmak yanltr. nk bir dncenin
doruluu kendisini dorulayan bir i ya Bu paradaki gr aadaki dnr- A) "Akla uygun olan gerek, gerek olan da
da eylemle anlalr. Bir dncenin do- lerden hangisine uygunndur? akla uygundur." diyen Friedrick Hegel'e
ruluu onun yararl ya da baarl olmasna A) Akln insan kukuya gtrdn sa- B) "nsan zihni doutan bo bir levhadr,
baldr. vunan Gazali'ye bu levha deneyimlerle dolar." diyen
Bu paradaki gr aadaki felsefi B) Kukuyu doru bilginin olanakszl- John Locke'ye
yaklamlardan hangisine uygundur? nn amac olarak gren Pyrrhon'a C) "Tmdengelim yntemiyle doru bilgi-
A) Empirizm C) Akln bilgilerinden kuku duyulmamas lere varlabilir." diyen Aristoteles'e
B) Pozitivizm gerektiini syleyen Friedrich Hegel'e D) "Kuku bir yntem olarak kullanlarak
C) Rasyonalizm D) Kukuyu doru bilgiye varmada bir doru bilgiye ulalabilir." diyen Des-
yntem olarak kullanan Descartes'e cartes'e
D) Entisyonizm
E) Bilgiler kiiden kiiye deiir diyen E) "dealarn bilgisine dncelerle ula-
E) Pragmatizm
Protagoras'a lr." diyen Platon'a
12. B 11. C 10. D 9. A 8. E 7. D 6. B 5. D 4. B 3. C 2. E 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Gzmzle renkleri, biimleri grr, do- Bilen insan ile bilinen varlk arasnda bir Sokrates Annem nasl var olan bir bebe-
kunma duyumuzla scaklk - soukluk, ba kurulur. Bu ba, sadece insan ile dier in dnyaya gelmesine yardmc oluyorsa,
sertlik - yumuakl alglarz. Kulamz varlk trleri arasnda deil, iki insan ara- retmen de rencisine yeni bir ey -
olmasayd sesleri duyamaz, dilimiz olma- snda da kurulabilir. Badan ortaya kan retmez. Ancak onun aklnda var olan bilgi-
sayd tatlar hissedemezdik. rne ise bilgi ad verili. leri gn na karr, nk bilgiler akl-
mzda doutan vardr. demektedir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? glardan hangisine ulalabilir? Sokrates bu szleriyle aadakilerden
hangisini savunmaktadr?
A) Akl olmadan duyu verileri bir ie yara- A) Bilgi zamanla deiebilir.
maz. A) nsan bilgisinin kiiden kiiye deitiini
B) Her bilgi doru deildir.
B) Doru bilgi iin hem duyumlar hem de B) Bilginin doutan geldiini
C) Bilgi d dnyadaki gereklii vermeli-
akl gereklidir. dir. C) Doru bilgiye sezgilerle ulalabilece-
C) Bilginin kayna kabul edilen duyu ve- ini
D) nsan bilginin hem znesi hem de nes-
rileri insan yanlttndan doru bilgiye nesidir. D) Bilginin deneyimlerle sonradan kaza-
ulalamaz. nldn
E) Bilginin lt onu oluturan nesnedir.
D) Doru bilginin lt duyu organlardr. E) Her eyden phe edilmesi gerektiini
E) Duyu verileri sezgilerle anlam kazanr.
6.
4.
Demokritos'a gre renkleri grmemiz, ses-
Her eyi olduu gibi kabul eden, merak
leri iitmemiz, scakl duyumlamamz,
2. etmeyen insan iin felsefi dnme sz
acy tatmamz ancak bir duyu yanlmasdr,
Karmda rengarenk, hareketli deiik konusu olamaz. Felsefe bilgisi varlklar ve
bir "karanlk" bilgidir. Duyular asl gerei,
iekler ve aalar var. Bu zellikleriy- olaylar karsnda merak duyan insanlar-
yani nesnelerin blnemeyen son parala-
le ilgimi ekiyorlar, yanlarna gidip onlara la ortaya kar. "Dnyadaki varlklar niin
rn bilebilecek kadar keskin deildir, bunu
dokunuyorum. Bazlar houma da gidiyor. baka trl deil de olduklar gibidir?, n-
ancak dnen akl yapabilir.
Fakat onlar ne kadar ekici olurlarsa ol- san belli bir olay karsnda neden baka
trl deil de belli ekilde davranr?" Fel- Demokritos'un bu yaklamnda temel
sunlar, ben onlara ynelmezsem, onlarla
sefe bilgisi ite bu konular merak eden, ald gr aadakilerden hangisi-
ilgilenmezsem hibir anlamlar olmaz.
kendisine bu trden sorular sorup irdele- dir?
Bu parada aadakilerden hangisi
yen insanla gerekleir. A) Bir bilginin doruluu ve yanll kii-
vurgulanmaktadr?
Bu parada felsefi bilginin hangi zelden kiiye deiir.
A) Bilgi edinme sresinde aktif olan zne-
likleri dile getirilmektedir? B) Doru bilgiye duyumlar ve akl ile deil
dir.
A) zgn ve sistemli olmas sezgilerle varlr.
B) zne istedii varlk hakknda bilgi edi-
B) Olan ve olmas gerekeni incelemesi C) Doru bilginin lt duyumlar deil,
nebilir.
akldr.
C) Nesne ve zne birlikte anlam kazanr. C) Genelleyici ve btncl olmas
D) Bir bilginin doruluu salad fay-
D) zne istedii zaman nesneye anlam D) Birikimli ve refleksif olmas
dayla llr.
ykler. E) Anlama ve eletiri gereksinimi karla-
E) Duyumlardan gemeyen bir bilgi akl-
E) Nesne ve zne bir btndr. mas
da var olamaz.

Tarama
7. 9. 11.
nsan zihninde doutan dnceler ya da Doada hibir zaman bir daire veya gen Empiristlere, dnyada birka milyar k
bilgiler yoktur. zdelik ilkesi, elimezlik olmad halde, klid tarafndan kantla- yl uzaklktaki bir galaksinin varlndan
ilkesi gibi mantk ilkeleri bile, sonradan de- nan dorular, kesinliklerini ve apaklk- sz edilirse ilk olarak byle bir sonuca
ney yoluyla kazanlr. Yalnz mantksal ve larn sonsuza kadar koruyacaktr. "Hipo- nasl vardmz renmek isteyecekler-
ahlaksal ilkeler deil, tm bilgiler sonradan tensn karesi, iki dik kenarn karelerinin dir. Onlara galaksileri gzleyebildiimizi
deney yoluyla kazanlr. ocuk sobann toplamna eittir." nermesi, evrende var sylediimizde ise, bu defa iddiamz an-
elini yakaca bilgisine soba elini yaktktan olan herhangi bir eye dayanmadan, sa- cak gzlemimizin doruluunu bakalar
sonra sahip olur. dece dncenin ilemesiyle ortaya ka- tarafndan denetlenebilir olmas kouluyla
rlabilir. kabul edeceklerdir.
Buna gre empiristler doruya ula-
lerden hangisinin yaklamna uygun- Bu gr aadaki yaklamlardan
mada aadakilerden hangisini kabul
dur? hangisine uygundur?
etmezler?
A) Comte'nin pozitivizmine A) Rasyonalizm
A) Verilerin duyulara dayal olmasn
B) Hegel'in aklclna B) Entisyonizm
B) Bilginin bakalar tarafndan dorulan-
C) Pyrrhon'un septisizmine C) Empirizm masn
D) Kant'n kritisizmine D) Kritisizm C) Snanabilir bilgiler olmasn
E) Locke'nin empirizmine E) Pozitivizm D) Sonuca akl ile ulalmasn
E) Deneyimlerin ve gzlemlerin nem-
senmesini
12.
10. Bir tren istasyonundaki gzlemci, douda
8. ve batda tren yoluna iki yldrm dt-
Duyu organlar yetersiz bir kiinin, varlklar
Bilgi genelgeer olamaz, nk duyu or- n grsn. Bu durumda imeklerin ayn
konusunda daha az bilgili olduunu gr-
ganlarmz bizi yer yer yanltr. Gerekle anda akt sonucuna varr. Yldrmlarn
rz. Grme engelli bir kimse renklere, duy-
olan tek balantmz duyularmz olduuna dt anda istasyondan batya doru
ma engelli olanlarsa seslere ilikin hibir
gre, gerek ile bilgilerimizin doruluuna ok hzl giden bir trenin iinde ikinci bir
fikre ulaamazlar. Eer yetersiz olan duyu
nasl gvenebiliriz? Bazen doru olduunu gzlemci bulunuyor olsun. Bu gzlemci iin
organlarn onlara kazandrma imkan ol-
kabul ettiimiz bir gr deitirir, hatta yldrmlar ayn anda dm gibi grlme-
sayd, bu insanlar varln bilgisine ula-
tam tersini bile kabul ederiz. Bu nedenle yecektir. nk batya den yldrmn
ma noktasnda bir yol daha am olurduk
her konuda birbirinden ok farkl grler dierine oranla daha erken gelecektir.
ve bu durumda, bu nesneleri kavramakta
ne srlebilir. Einstein bu szleriyle aadakilerden
glk ekmezlerdi.
Bu parada savunulan gr aadaki- hangisini dile getirmektedir?
lerden hangisidir? A) Gzlem sonular deneysel verilerle
A) Duyumlardan gemeyen bir bilgi akl- desteklenmelidir.
A) Doru bilgi iin hem akla hem de du-
da var olamaz. B) Doal gzlem bilimde uygun bir yn-
yumlara gereksinim duyulur.
B) nsan bilgisi doutan insan zihninde tem deildir.
B) Bilgi duyu deneyimlerinin sonucunda
bulunur. C) Gzlem sonular, gzlemcilerin bu-
oluur.
C) Faydal olan bilgi dorudur. lunduu konuma gre deiir.
C) Akl tek bana gereklii kavrayabilir.
D) Doru bilgi bilimsel yntemlerle elde D) Gzlem duyu deneyimlerine dayand-
D) Duyumlar insan zaman zaman yanl-
edilir. ndan gzlem sonular kesindir.
tr.
E) Mutlak bir doru yoktur. E) Gzlem doa bilimleri iin geerli olan
E) nsan bilgisi doutan gelir.
bir yntemdir.
12. C 11. D 10. B 9. A 8. E 7. E 6. C 5. B 4. E 3. D 2. A 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Bir obje ancak alglayann o andaki du- Bergson'a gre akl ya da zeka yalnzca Bilim, megul olduu alanlarda olaylarn
rumuna nasl grnmse yle bilinir. hareketsiz (statik) olan kavrar. rnein kanunlarn bulduu iin asla olasla
zeka yoluyla matematiksel bir problemi - yer vermez. nk kanunlar, olaylar ara-
Doruluk ve deer yarglar toplumla-
zebiliriz. Ancak yaam statik deil dinamik- sndaki kesin balantlarn anlatmdr. Bu
ra, tek tek insanlara gre deiir.
tir, srekli oluum ve deiim halindedir. nedenle bilim tarafndan bulunmu olan bir
Bu iki yargya dayanlarak aadaki bil-
Bu nedenle zekann yannda iten gelen olay hakknda yaplm aklamadan ba-
gilerden hangisine ulalabilir?
bir duyguya ihtiya vardr. ka bir aklamay bilim kabul etmez.
A) Bilginin doruluunun lt akldr.
Bergson'un szn ettii bu isel duy- Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
B) Deneye dayanmayan bilgilerin doru- lii vurgulanmaktadr?
gu aadakilerden hangisidir?
luu yoktur.
A) nan A) Sonularnn kesin olmas
C) nsanlarn bilgileri ortaktr.
B) phe B) Genelletirilmi bir bilgi olmas
D) Mutlak bir doru yoktur.
C) Vicdan C) Kukucu ve sorgulayc olmas
E) Bilgi insan zihninde doutan vardr.
D) Saduyu D) Akln ilkelerine dayanmas
E) Sezgi E) Birikimli olarak ilerlemesi
4.
Thales, varln ana maddesini akla-
yan bir filozof hem de astronomi gz-
2. lemleri yaparak gne tutulmasn n-
Kukuculuk, insann gerekliin kendisini ceden tahmin eden bir bilim insanyd.
hibir zaman bilemeyeceini savunur. Bu Demokritos, bir filozof olarak ne sr- 6.
gre gre gereklie ilikin doru bilgi d atoma dayal evren kuramyla nsan, varlk hakknda duyular hi kul-
iin, insann bilme kapasitesi yeterli deil- gnmz biliminin temellerini alar lanmakszn yalnzca akl yoluyla gerek
dir ve bilen zneyle bilinen varlk arasnda nce atmt. ve kesin bir bilgiye ulaabilir. nk akln
alamaz engeller vardr. Bundan dolay
Bu iki rnee dayanlarak aadaki yasalaryla varln yasalar bir ve ayndr.
herkes iin geerli olan bir bilgi sz konusu
yarglardan hangisine ulalabilir? nk "Akla uygun olan gerek, gerek
deildir.
A) Bilimlerin gelimesi felsefenin alann olan akla uygundur."
Buna gre kukuculuun temel gr
daraltmtr. Bu paradaki gr aadaki dnr-
B) Felsefenin balangcnda filozof ile bi- lerden hangisine uygundur?
A) Evrensel dorular vardr.
lim insan ounlukla ayn kiiydi. A) Empirizmi savunan John Locke'ye
B) Kuku doru bilgiye ulatran bir ara-
C) Olgular arasndaki nedensellik ba B) Pragmatizmi savunan William James'e
tr.
ancak bilimlerle ortaya karlabilir. C) Entisyonizmi savunan Heney Berg-
C) Varln bilgisi aklla elde edilir.
D) Toplumsal koullar bilim ve felsefenin son'a
D) Herkesin zerinde uzlaaca kesin ilerlemesine olanak salamaldr. D) Kritisizmi savunan Immanuel Kant'a
bilgiler bulunmamaktadr.
E) Bilimler felsefeden farkl olarak yeni ve E) Rasyonalizmi savunan Friedrick He-
E) Deneyimlerle elde edilen bilgilerden zgn olann peindedir. gel'e
kuku duyulmamaldr.

Tarama
7. 9. 11.
Doruya ulatran duyular deildir. Duyular Doru nedir? e yarayandr. Bir dnce- Felsefe duyularmzn bize salad
bize ancak eyann okluunu, deiimle- nin doruluu nasl anlalr? Uygularsn olgulardan hareket etmeli, onlarn ar-
rini bildirir ve bizi aldatr. Doruya ulatran ie yaryorsa dorudur. Fizik tesi bilgi- kasndakilerle uramamaldr.
yalnz akl ya da dncedir. Var olann ler elde edilebilir mi? Hayr; insann gc Yalnzca olgular bilinebilir ve deneyle
varlnn zorunlu, var olmayann varl- buna yetmez. Biz evrende kitaplktaki kedi dorulanamayan rnein, metafizie
nn imkansz olduunu belirleyen ve teslim gibiyiz. Bir kedi kitaplktaki bilgiler yard- ilikin bilgiler anlamszdr.
eden akldr. myla evreni ne kadar zyorsa biz de
Felsefe deneysel bilimleri model alma-
Bu paradaki gr aadaki felsefi evreni o kadar anlama gcne sahibiz.
l, metafizik konular terk edip, deney
yaklamlardan hangisine uygundur? Parada yer alan soru ve cevaplar han- sonularn sistemletirerek onlar an-
A) Rasyonalizm gi felsefi akma ait olabilir? lk, din, siyaset gibi alanlarda kullan-
B) Pragmatizm A) Duyumculuk maldr.
C) Empirizm B) Sezgicilik Burada grleri verilen felsefi yakla-

C) Analitik felsefe m aadakilerden hangisidir?
D) Kritisizm
D) Pragmatizm A) Rasyonalizm
E) Pozitivizm
E) Aklclk B) Septisizm
C) Pozitivizm
D) Entisyonizm
8. E) Empirizm
Bilgilerimizin en nemli kaynaklarndan

olan akl ve duyunun bizi bazen yanltt
bilinen bir gerektir. Bu gerekten hare-
ket eden pheci (septik) filozoflar yle
10.
dnmlerdir: Akl ve duyu bizi bazen 12.
Bilim kural koymaz. Var olan kuralllk
yanltyorsa, her zaman yanltmadn ne- Descartes, kendisinden kuku duyama-
durumunu, yani dzenlilii betimlemeye
reden bilebiliriz? phecilere gre bir eyi yaca kesin ve mutlak bilgiye ulamak
alr. Buna bal olarak bilimin ortaya
bilebilmek iin, elde edilebilecek btn ka- gerektiini dnr. Kendisine bir daya-
koyduu yasalar normatif deil, betimleyi-
ntlara sahip olmak olanaksz olduundan, nak noktas arar. Bu nedenle her eyden
ci yasalardr. rnein sosyoloun amac,
bilginin kendisi de olanakszdr. kuku duymaya, yanl ya da kukulu ol-
toplumlarn nasl yaamas gerektiine
Bu paradan hareketle pheci filozof- mas muhtemel olduunu dnd her
ilikin bir ey sylemek deildir. Benzer
larn temel dncesi aadakilerden eyi reddetmeye karar verir. Ancak yine
ekilde Kepler yasalar, gezegenlerin nasl
hangisidir? de kuku duyamayaca tek ey olduunu
hareket etmesi gerektiini deil, gerekte
syler. Bu da kuku duyduundan kuku
A) phe edilen bilgiler duyular ve aklla nasl hareket ettiini aklar.
duymamasdr.
kantlanarak doruya ulalr.
Bu parada bilimsel bilginin hangi nite-
Buna gre Descartes iin aadakiler-
B) Bir bilginin doruluuna inanan insan lii vurgulanmaktadr?
den hangisi sylenebilir?
asla onun doruluundan phe et-
A) Genellenebilir olma
mez. A) Kukuyu bir ama olarak grd
B) Olan inceleme
C) Mutlak bilgiye ulamak olanakszdr. B) Akl doru bilginin tek lt olarak ele
C) Mantk ilkelerine dayanma ald
D) Eletirici ve pheci bir tavr iinde ola-
D) Eletirel olma C) Bilginin doutan geldiini kabul ettii
bilmek belli bir bilgi birikimi gerektirir.
E) Bilme ve anlama merakndan ortaya D) Ak seik bilgiye ulaabildii
E) Duyularn verdii bilgi, akl yardmyla
kma
deerlendirilip dorulanmaldr. E) Duyu organlarna gvendii
12. D 11. C 10. B 9. D 8. C 7. A 6. E 5. A 4. B 3. C 2. D 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Sokrates "Hibir ey bilmediini sanan in- Dinsel bilgi, deimez, kesin ve tartlmaz Platona gre gereklik ikiye ayrlr. Birin-
sanlara yle sorular sorarm ki, birok ey bilgilerden oluur. Dindar insan asndan cisi duyular dnyasdr. Bu dnya hakkn-
bildiklerini onlara gsterebilirim." demitir. bu bilgiler Tanr'nn hikmetinin ifadesi ol- daki yaklak ve mkemmel olmayan bil-
Hi geometri bilmeyen bir kleye de geo- duklarndan, doruluundan phe edile- gilerimizi, be duyumuzu kullanarak elde
metri problemini zdrmesi bu savn ka- mez. edebiliriz. kincisi idealar dnyasdr. Akl-
ntlamaya ynelik bir davrantr. mz kullanarak bu dnya hakknda kesin
Bu paradan hareketle aadaki yarg-
bilgiye ulaabiliriz. dealar dnyas duyu-
Sokrates bu szleriyle aadakilerden lardan hangisine ulalr?
larla alglanan dnyann dndadr.
hangisine ulamay amalamtr? A) Dinsel bilgi dogmatiktir.
Platon idealar evrenine aadakilerden
A) Bilginin insanda doutan var olduu- B) Her dinin belirli bir Tanr anlay vardr.
hangisiyle ulalabileceini savunmak-
na
C) Dinsel bilgilerde ahlaki kurallar da yer tadr?
B) Bilginin deneyimlerle elde edildiine alr.
A) Bilimsel yntemlerle
C) Doru bilginin olamayacana D) Dinsel bilgi insanlarn ruhuna ilemitir.
B) Sezgiyle
D) nsanlarn sezgilerine gvenilmesine E) Dinsel bilgiler vahye ve inanca dayaldr.
C) Duyu organlaryla
E) Fayda salayan bilgilerin aranmasna
D) Aklla
E) Kukuyla
6.
2.
Doduumuzda dnyaya ait hibir fikri-
nsan, varlk hakknda duyular hi kullan- 4. miz yoktur. Dnyadaki varlklar grmeden
makszn yalnzca akl yoluyla doru ve Felsefede akl yrtmeler yoluyla varlan
nce bunlar hakknda hi ama hibir ey
kesin bir bilgiye ulaabilir. nk akln ya- sonular birbirine eklenerek bir btn elde
bilemeyiz. Bir kavray ya da fikir, dene-
salaryla varln yasalar ayndr. edilmeye allr. nk felsefi bilgiler yeni
yimlerle edinilmi olgulara dayanmyorsa
Bu paradaki gr aadakilerden bilgiler eklenerek zenginleir. Bu nedenle
yanltr.
hangisiyle paralellik gsterir? felsefeyi farkl sistemlerin karlkl etkileri
erevesinde deerlendirmek gerekir.
A) Zavall akl! Beni rtmek iin yine lerden hangisine uygundur?
kantlarn duyumlardan alyorsun. Bu parada felsefi bilginin hangi zelli-
A) Aklcl savunan Friedrik Hegel'e
i vurgulanmaktadr?
B) Bilgi, hatrlamaktr. B) Pragmatizmi savunan William James'e
A) Dorunun araynda olmas
C) Akla uygun olan gerek, gerek olan C) Pozitivizmi savunan Auguste Com-
da akla uygundur. B) Ylan bir bilgi olmas
te'ye
D) nsan her eyin lsdr. C) Evrensel sonulara ulalmas
D) Sezgicilii savunan Henry Bergson'a
E) Duyusuz kavramlar bo, kavramsz al- D) Olmas gerekeni incelemesi
E) Empirizmi savunan John Locke'ye
glar krdr. E) Kendi kendini eletirmesi

Tarama
7. 9. 11.
Bu anlay aklcln ve deneyciliin tesi- Her iddia iin birbirinin kart olan iki kant Biz, varlklar duyumlar araclyla alg-
ne geerek doru bilginin sezgi ile bilinebi- ileri srlebilir. Bu nedenle her trl yarg- larz. Duyumlarmz bizi baz durumlarda
leceini ne srer. Akln ve bilginin deneyi dan kanmak gerekir. Dnce insan an- aldatabilir. Peki, duyumlar bizi srekli al-
snrladn ve gerek bilgiyi vermediini cak pheye gtrr. Akl gibi duyular da datyor olamaz m? Halsinasyonlar, illz-
dnrler. Doru bilginin ltn, akl- bize nesneleri olduu gibi deil, grndk- yonlar, ryalar gryoruz. Tm insanlar
dan daha stn olan sezgiye yklerler. leri gibi gsterir. bizim gibi her zaman bir duyusal yanlg
Kesin ve apak bilginin sezgisel olduunu Bu paradaki gr aadaki felsefi iinde olamaz m? Evrensel bir hayal ya-
kabul ederler. yaklamlardan hangisine uygundur? amadmz nereden biliyoruz?
Bu parada sz edilen grler aa- A) Hegel'in aklclna Bu paradaki dncelere dayanlarak
daki yaklamlardan hangisine uygun- aadaki yarglardan hangisine ula-
B) Locke'nin deneyciliine
dur? lamaz?
C) Pyrrhon'un kukuculuuna
A) Entisyonizm A) Her eyden kuku duyulmaldr.
D) Comte'nin pozitivizmine
B) Rasyonalizm B) Mutlak bir doru yoktur.
E) Kant'n kritisizmine
C) Pozitivizm C) Duyular insan yanltr.
D) Fenomenolojizm D) Duyulardan gelen bilgiler akl ile doru
E) Empirizm bilgi haline gelir.

E) Gereklik hibir zaman bilinemez.
12.
10.
Elime bir balmumu paras alyorum. Bu
zne bilgi edinmek iin nesneye ynelir.
para kovandan yeni kartlm olup tad
Bu ynelmenin ardndan be duyu organ
8. kaybolmamtr, ieklerin kokusu hala
yoluyla nesneden baz etkiler alr ve by-
duyulmaktadr. Sonra balmumunu atee
Protagoras'a gre tm bilgilerimiz du- lece onda izlenimler meydana gelir. zne,
yaklatryor ve bakyorum: Tad ve kokusu
yumdan gelir. Duyum insandan insana nesneden ald izlenimlerdeki ortak geyi
kalmyor, rengi deiiyor; snp sv hale
deiir. Bir ey bana nasl grnyosa soyutlar ve kavramlara ular. zne ayrca
geliyor. Peki bu deimeden sonra artk
benim iin yledir. Rzgar yen iin kavramlar arasnda baz ilikiler kurarak
balmumu kalm mdr? Kaldn kabul et-
souk, meyen iin souk deildir. yarglar meydana getirir; daha sonra da
mem gerekir. Ama bu balmumunda duyu
Gorgias'a gre hibir ey var deildir. yargdan yargya geerek karmlar ya-
yoluyla alglayacamz zelliklerinin hibi-
Varolsayd bile bilinemez. Bilinse bile par. Bilgi, insan zihninin bu faaliyetlerinin
ri kalmamtr. Biz bu nesnenin balmumu
bakalarna aktarlamaz. sonucunda ortaya kar.
olduunu aklla kavrarz.
Bu iki dnrn ortak gr aada- Bu parada aadakilerden hangisi
kilerden hangisidir? vurgulanmaktadr?
vurgulanmaktadr?
A) Duyumlar kukuya yer brakmayacak A) Bilgi, znenin nesneyle ilikisiyle ba-
A) Akl doru bilgiye sistemli phe ile
ekilde insan doruya ulatrr. layan bir sre sonucunda gerekleir.
ulaabilir.
B) Kesin bilgiye varlnca kukudan vaz- B) Bilgi yalnzca znenin etkinlikleriyle
B) Duyusal bilgi doru bilgidir.
geilmelidir. olumaz.
C) nsan somut varlklar aklla kavraya-
C) Kuku doru bilgiye ulamada bir yn- C) Bilginin oluumu pek ok farkl genin
maz.
tem olarak kullanlmaldr. birbirini etkilemesi ile gerekleir.
D) nsan yaamnda deneyimlerin rn
D) Akl kullanlarak kukudan vazgeile- D) nsan yaamnda deneyimlerin rn
olan bilgiler vardr.
bilir. olan bilgiler vardr.
E) Doru bilgi duyularla deil, aklla elde
E) Doru bilgiye ulamak olanakszdr. E) nsan farkl amalar iin bilgi edinebilir.
edilir.
12. E 11. D 10. A 9. C 8. E 7. A 6. E 5. D 4. B 3. A 2. C 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Bacona gre, dncede kesinlikten yola Newton'un yerekimi kuram iki yzyl bo- Bilimsel yaklam, deney ve gzlem yn-
klrsa, kukuya ulalr, kukudan yola yunca doa yasas olarak kabul edildii temiyle nesnel bir ekilde kesin sonulara
klrsa ve belirli bir sre bu kukuya sa- halde, geen yzyln sonlarna doru baz ulama etkinliidir. Ulalan bu sonular
brla katlanlrsa kesinlie ulalr. olgular aklamada yetersizlii grlnce yine ayn yntemlerle aksi kantlanncaya
Bacon bu szleriyle aadakilerden eletiriye uram ve yerini daha gl kadar doru kabul edilir. Felsefede ise fi-
hangisini dile getirmektedir? olan Einstein kuramna brakmak duru- lozoflar kendine zg yntemlerle doruya
munda kalmtr. ulama abasnda olsalar bile asla kesin
A) nsan bilgisi doutan gelir.
yantlara ulaamazlar.
B) Felsefede bilimsel yntem kullanlma- Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
lii vurgulanmaktadr? Bu parada felsefenin hangi zelliiyle
ldr.
bilimsel bilgiden farkl olduundan sz
C) Her trl bilgiden kuku duyulmaldr. A) Yeni bilgilerle deimesi
edilmektedir?
D) Doru bilgi iin phe bir yntem ola- B) Tutarl olmas
A) Kendine ait bir ynteminin olmasyla
rak kullanlmaldr. C) Yntemli olmas
B) Merak ve bilme isteinden kaynaklan-
E) Kesin bilgiye deney ve gzlemle ula- D) Genellenebilir olmas
masyla
labilir. E) Deneye dayanmas
C) Kiisel grlere dayanmasyla
D) Nesnel bir tavrn bulunmasyla
E) Birikimli olarak ilerlemesiyle
6.
pheci filozoflar doruyu yanltan ayra-
2. 4. cak bir lt olmadn dndkleri iin,
Filozof olmak sadece dnlen eyi de- Felsefi bilgi adeta bir ehrin ortasndaki nesnelerle ilgili eliik yarglarn olabilece-
il, dncenin kendisini soruturma ko- yksek kule gibidir. Kulenin ehre bakan ini sylyorlard. Bu durumda da insan
nusu yapmaktr. Felsefeyi derin dnme birok pencereleri vardr. Her pencereden iin yaplacak eyin bilgi iddiasndan vaz-
olarak tanmlamak onda birinci dereceden ehrin belli bir ksm grlr. Fakat kule- geerek yargda bulunmamak olduunu
bir bilgiyi deil, ikinci dereceden bir bilgiyi, nin en st noktasnda bulunan felsefi bilgi savunuyorlard.
bilginin bilgisini grmek demektir. penceresinden btn ehri grmek mm-
Aadakilerden hangisi pheci filo-
Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- kndr.
zoflarn grlerine uygun deildir?
inden sz edilmektedir? Bu parada felsefi bilginin hangi zelli-
A) Mutlak bir doru yoktur.
A) Sistemli ve dzenli olma i dile getirilmektedir?
B) Aklla doru bilgilere ulalamaz.
B) Gerein btnn ele alma A) Tutarl olmas
C) Hibir konuda hibir hkm verilme-
C) znel olma B) Dnceyle elde edilmesi
melidir.
D) Ylan bilgi olma C) Geree ulamaya almas
D) Doru bilgi bilimsel bilgidir.
E) Refleksif olma D) Eletirel bir bilgi olmas
E) Her eyden kuku duyulmaldr.
E) Evreni tm ynleriyle incelemesi

Tarama
7. 9. 11.
ok akll ve yetenekli bir insann nne, Birbirine tmyle kart dnceler ortaya Dil dnyay resmetmek suretiyle dnyay
ona ok yabanc bir nesne koyarsak, b- atlabilir. Ruhun var olduu da sylenebilir, temsil eder. Bu yzden nermeler, olgu-
tn yeteneklerine ve stn aklna ramen var olmad da. Ortaya atlan bu dnce- larn tasvirleri ve olgularn resimleridir.
o nesne ile ilgili herhangi bir bilgi ortaya lerden herhangi biri ispatlanamaz. Bu ne- Baka bir deyile, olgularn dildeki karlk-
koyamaz. nsan zihnini dzenleyen btn denle her trl yargdan kanmak gerekir. lar nermelerdir. te yandan, nermeler
ilkeler deneyden gelir. Bu paradaki gr aadaki dnr- dncelerin dile gelmeleridir; onlar ayn
Bu paradaki gr aadaki dnrlerden hangisine uygundur? zamanda dncenin amalardr. Biz bu
lerden hangisine uygundur? nermelerle, nermeleri kullanarak d-
A) Pozitivizmi savunan Auguste Comte'ye
nrz.
A) Entisyonizmi savunan Gazali'ye B) Sezgicilii savunan Gazali'ye
Bu parada grleri aklanan felsefi
B) Rasyonalizmi savunan Platon'a C) Aklcl savunan Platon'a
anlay aadakilerden hangisidir?
C) Pozitivizmi savunan Auguste Com- D) Kukuculuu savunan Pyrrhon'a
A) Eletiricilik
te'ye
E) Empirizmi savunan John Locke'ye
B) Empirizm
D) Pragmatizmi savunan William James'e
C) Analitik felsefe
E) Empirizmi savunan David Hume'ye
D) Oluuluk
E) Sezgicilik
10.
8. 12.
Aratrmac yapt aratrmaya duy-
gularn, inan ve karlarn kartr- Aristoteles'e gre, d dnyada bulunan
Akl ilgin bir yetenektir. Bazen insan iin
mamal, var olan olduu gibi ele alma- baz eyler, baz eylerle bir arada, baz
ok yararl bazen de insan aldatan bir ye-
ldr. eylerden ise ayr olarak bulunur. rnein,
tenek... Biz kendimizi nasl hissedersek,
d dnyada kar vardr ve kar her zaman
neleri yapmak istiyor, neleri yapmak iste- Newton'un bulduu yerekimi kanunu
souk hava ile bir aradadr. Buna karlk
miyorsak ona gre tavr alrz. Bazen hi- tek bir nesne iin deil btn nesneler
o hibir zaman scak hava ile bir arada
bir temeli olmayan bir ifadeyi veya kendi iin ayn geerlilii tar.
bulunmaz. O halde d dnyada gerekte
tasavvurumuzu birok kez dne dne Bir aratrmac ay ya da gnein ne
birleik olan eyleri (rnein kar ile scakl-
onun gerek olduunu kabul etmeye ba- zaman tutulacan nceden tahmin
) ayr olarak tasvir eden nermeler do-
lar ve nihayet ona inanrz. edebilir.
rudur. Bunun tersi olan nermeler yanltr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bugnk uzay almalarnn teme-
Buna gre Aristoteles bilginin dorulu-
glardan hangisine ulalabilir? linde Hazarfen Ahmet elebi'nin ilk
unu neye balamaktadr?
A) Akl insann duygu ve dncelerine uma almalar yer almaktadr.
A) Bilginin insanlarn ounluunca kabul
gre alr. Bu belirlemelerde bilimsel bilginin han-
edilmesine
B) nsan kendi dncesini ksa srede gi zelliinden sz edilmemitir?
B) Bilginin kendi iinde tutarl olmasna
deitirebilir. A) Genellenebilir olma
C) Bilginin her lldnde doru k-
C) nsann aklndan baka bilgi kaynaklar B) Objektif olma
masna
vardr.
C) ngrye dayanma
D) Bilginin gerekle uyumasna
D) Akl insann en stn yeteneidir.
D) Birikimli olarak ilerleme
E) Bilginin bilimsel aratrmalarda fayda
E) Akl insann anlama yeteneidir.
E) Tmevarm yntemini kullanma salamasna
12. D 11. C 10. E 9. D 8. A 7. E 6. D 5. C 4. E 3. A 2. E 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Eski Yunan dnrleri bilgi ile bilgelik, Sanat gzeli yaratan, gereklii simgelerle Nesnelerin gerek yaps kavranamaz.
bilmek ile bilgiyi yaama geirme arasn- anlatan bir etkinliktir, hoa giden, dn- Duyumlar gibi akl da insan yanltr.
da sk bir iliki gryorlard. Sokrates bu dren biimler yaratma abasdr. Ayrca Hibir konuda hibir yargda bulunul-
nedenle Kimse bilerek ktlk ilemez. sanat yetenek, dgc gerektirir. Bu y- mamaldr.
diyordu. Felsefede sadece bilmek deil, nyle sanat bilgi trlerinden biridir. Ancak
ahlaka uygun ve mutlu yaam srmek de Bir septik dnre ait olan bu gr-
bu bilgi tr sjeye sk skya baldr. r-
nemlidir. lere dayanlarak aadaki yarglardan
nein 7 farkl nota olmasna ramen her
hangisine ulalabilir?
Bu parada felsefenin hangi zellii mzeisyen notalar kendine gre alglar,
vurgulanmaktadr? yorumlar, besteler. A) nsan iin nemli olan bilginin ie yara-
masdr.
A) Bireye bilginin yan sra bir yaam bii- Bu parada sanat bilgisinin hangi zel-
mi sunduu lii vurgulanmaktadr? B) Deneyimler en salam bilgiyi verir.
B) Srekli sorduu sorularla gelitii A) Bir eitim sonucunda olumas C) Genelgeer bilgilere akl yoluyla var-
labilir.
C) Bilimlere yol gsterdii B) Bireye zg olmas
D) Bilgi insan aklnda doutan vardr.
D) Ayn sorulara farkl yantlarn verildii C) nsana haz vermesi
E) Mutlak bir doru yoktur.
E) Akl ilkelerinden yararlanld D) Gereklii olduu gibi yanstmas
E) Toplumsal sorunlarla ilgilenmesi
2.
Kular insanlardan farkl olarak uabilir
4. 6.
fakat insan herhangi bir kutan daha hzl
Bilimsel bilginin temel zellii aratrmac- Pratikte yararl olan her ey anlaml olarak
giden uaklar yapmtr. Filler insanlardan
nn duygu, dnce, kar, inan, tutum ve kabul edilmelidir. Uygulamada yararl so-
gldr ancak insan fiillerden kat kat g-
alkanlklarn aratrmalarna katmama- nu getirmeyen her ey anlamszdr. nsan
l makineler icat etmitir. nsan bu rnek-
sdr. Bilimsel bilgi btn akllar iin kabul iin tek gereklik, uygulama alannda iine
lerdeki gibi tm canllarn en stn yapan
edilebilir zelliktedir. Bu durumda New- yarayan gerekliktir. Bir ey, yaaymz
bilgisi olmutur.
tonun yerekimi kanunu, Arimedin svlar iin elverili olduu srece dorudur.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- hakkndaki kanunu her yerde ayn ekilde
glardan hangisine ulalabilir? kabul edilir.
lerden hangisine uygundur?
A) Bilgi aklla temellendirilmelidir. Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
A) Pozitivizmi savunan Auguste Comte'ye
B) nsan bilgisi doutan gelir. liini vurgulanmaktadr?
B) Pragmatizmi savunan William James'e
C) nsan bilgisi ile doaya egemen ol- A) Sistemli ve dzenli olduu
C) Rasyonalizmi savunan Friedrik Hegel'e
mutur. B) Pratik deere sahip olduu
D) Entisyonizmi savunan Henry Bergson'a
D) Bilgi kiiden kiiye deiir. C) Mantk ilkelerine dayand
E) Fenomenolojizmi savunan Edmund
E) Bilgi insanla faydann yan sra zarar D) Nesnel ve evrensel olduu
Husserl'e
da getirmitir.
E) Yntemli olduu

Tarama
7. 9. 11.
Felsefi bilgi, doruluu herkesin kabul Ayn rzgarn iimizden birini rpertmesi, Descartes, "Varlndan emin olabileceim
edebilecei yntemlerle ispatlanabilen bir dierini rpertmemesi bamza gelmez hibir ey yok mudur?" sorusuna, "Btn
bilgi deildir. Filozoflar aldklar eitimin, mi? O zaman tek bana ve kendisi bak- deneyimim beni aldatan kt cinin eseri
tecrbelerinin, zekalarnn ve anlayla- mndan rzgar hakknda ne diyeceiz? O olabilse dahi, aldatlm olmam olgusunun
rnn farkllndan dolay ayn konularda serin midir, serin deil midir? Protagoras bizatihi kendisi bana kesin bir eyi gsterir.
birbirlerinden fakl sonulara ulaabilirler. bu soruya yle yant verir: "Rzgar r- Var olmasaydm eer, aldatann aldataca
Buna karn filozoflarn ortaya koyduu bu peren insan iin serin, rpermeyen insan hibir ey bulunmayaca iin, o benim var
grlerden birinin doru, dierinin yanl iin serin deildir. Bu durum kiiden kiiye olduumu gsterir." sonucuna varmtr.
olduu sylenemez. farllklar ierecei gibi ayn kiide farkl za- Descartes'in yukardaki soruya verdii
Bu parada felsefi bilginin hangi zelli- manlarda farkl karlklar bulabilir. cevap aadakilerden hangisine bir r-
i vurgulanmamtr? Paradan aadaki yarglardan hangi- nektir?
A) znel olmas sine ulalabilir? A) Hipotez
B) Kmlatif olmas A) Her ey grelidir. B) Duyusal veri
C) Kesin sonulara varlamamas B) Bilgi tutarl olmaldr. C) Temellendirme
D) Akla dayanmas C) Varlk aklla bilinebilir. D) Yanllanabilirlik
E) Birikimli olarak ilerlemesi D) Herkesin zerinde birletii bilgiler E) Faydaclk
dorudur.
E) Hibir ey yoktur.
12.
10. Rnesans'tan beri gelien pozitif bilimler
Duyular ve deneyimlerimiz zamana ve du- olaylar, nesnel olarak inceler. Bu bilimlerin
ruma gre deiebilir. Ayrca her kiinin ulat sonular hibir pheye yer ver-
duyu ve deneyimleri kendine zgdr ve meyecek kadar kesindir. pheciler vaktiy-
bireyseldir. O halde duyu ve deneyimler le phelerin kesin noktas olarak zellikle
8. ortak bilgiyi nasl verebilir ki? Bilgi genel ve duyular ve duyularn yanltc olmasn
geerli, deimez, her yerde ve her zaman gstermilerdir. Oysa artk aral gzlemle
Pyrrhon'a gre varlklarn kendilerini hibir
ayn olmaldr. Byle bilgileri ise akl vere- duyularn yanlabilirlii ortadan kaldrlm
zaman bilemeyiz, ancak bize grndkle-
bilir. O halde akl dorularn ve hakikatlerin ve olaylar doru olarak gzlemek mm-
ri ekliyle onlar bilebiliriz. Varlklarn asl
kaynadr. Akln dorular, deneyin olguya kn olmutur. Bunun iin artk phecile-
gereklii ve bilgisi insan iin bilinemez bir
dayal dorularndan daha deerlidir. n- rin anlad ve ne srd anlamda bir
konudur. Bildiimiz eyler duyumlarn bilgi-
k onlar deneyden nce var olan bilgilerdir. phecilik; bilimlerin bugnk durumu ve
sidir ki, duyumlarn bilgisi de kiiden kiiye
ulat sonular gz nne alnrsa d-
deiir. Bu paradan hareketle aklclkla ilgili
nlemez.
Pyrrhon bu szleriyle aadakilerden aadaki yarglarn hangisine ulala-
maz? Bu parada phecilerin hangi zellii
hangisini dile getirmektedir?
yerilmektedir?
A) nsan bilgisi doutan gelir. A) Doru bilgiye ancak akl ile ulalabilir.
A) Her eyden phe edilmemesi gerektii
B) Doru bilgi olanakszdr. B) Doru bilgi nesnel, genel ve geerli ol-
maldr. B) Duyularmzn bizi doru bilgiye ulat-
C) Doru bilginin lt faydadr.
raca
C) Doutan btn bilgiler insan zihninde
D) Doru bilgiye hem akl hem de duyum-
vardr. C) Gerek bilgiye sezgiyle ulalaca
larla ulalabilir.
D) Akl duyular yardmyla yeni bilgi retir. D) Akln birbirine zt iki fikri ayn doruluk-
E) Duyumlarla elde edilen bilgilerden
ta savunabilmesi
kuku duyulmamaldr. E) Akln bilgileri deneyin bilgilerinden de-
erlidir. E) Duyu organlarmzn bizi yanltt
12. E 11. C 10. D 9. A 8. B 7. E 6. B 5. E 4. D 3. B 2. C 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Sofistlere gre insan varl bilebilir ama Karneades'in, Sokrates'in "Bir ey bilirim Tek geerli bilgi nesnesi olarak olgular te-
bu bilgi herkesin kendisine gredir, znel- o da hibir ey bilmediimdir." szn kul- mel alnmaldr. Olgularn dnda kalan
dir. Herkeste ortak, nesnel bir bilgi deil- lanarak "Hibir ey bilmediimi de kesin tz, ruh gibi metafizik geler reddedilme-
dir. Yani insanlarn hepsinin zerinde ortak olarak bilemem." demesi onun aada- lidir. Bilginin tek geerli nesnesi olgular ol-
olarak uzlaabilecei ortak bir bilgi elde ki yarglardan hangisini savunduunu duuna gre, felsefenin yapmas gereken
edilemez. gsterir? bilimsel yntemi kullanmaktr.
Sofistlerin bu grnn temelinde
A) Bir bilginin doruluu faydasna bal- Bu parada sz edilen gr aada-
aadakilerden hangisi bulunmakta-
dr. ki dnrlerden hangisine uygundur?
dr?
B) Kesin bilgiye ancak akl yoluyla ulalr. A) Pragmatizmi savunan William James'e
A) Bilginin tek kayna duyumlar ve dene-
yimlerdir. C) nsan hibir konuda kesin hkm ver- B) Pozitivizmi savunan Auguste Comte'ye
memelidir. C) Rasyonalizmi savunan Freidrick Hegel'e
B) Olgulara dayanan bilgi, dorudur.
D) Btn bilgilerimizden phe etmeliyiz. D) Empirizmi savunan John Locke'ye
C) Doruluk, bir bilginin sonularna gre
deerlendirilmelidir. E) Bilgilerimiz sonradan oluur. E) Septisizmi savunan Pyrrhon'a
D) Doru bilgiye ancak dnce yard-
myla ulalabilir.
E) nsan bilgisi grelidir.
4.
Sokratesin aratrma yntemi soru ve ya-
ntlamaya dayanyordu. Kendini gerein
ebesi olarak gryor ve mantksal bir yolla
2. adm adm ve ou zaman alayl bir slup-
Bir dnce yararldr, nk dorula karsndakinin gerei itiraf etmesini 6.
dur; bir dnce dorudur nk ya- salyordu. Amac, temelsiz iddialar akln Dorunun biricik lt baardr. Dn-
rarldr. na tutmak ve insan kendi doasnn ce eylemin hizmetindedir. Fikirler eylemde
Hakikat bilgi insan gnlne yce ve bilgisine doru ilerletmekti. bulunmak iin yararlandmz aletlerden
manevi bir k olarak iner. Sokratesin bu ynteminin dayand baka ey deildir. Doru fikir en fazla
Akla uygun olan gerek, gerek olan temel varsaym aadakilerden hangi- kazan getiren fikirdir, en verimli, en etkili
da akla uygundur. sidir? fikirdir.
Bu yarglarda aadakilerden hangisi A) Doutan gelen bilgiler akl yoluyla or- Bu parada verilen gr aadaki d-
vurgulanmaktadr? taya karlr. nrlerden hangisine uygundur?
A) Bilginin doutan gelip gelmedii B) Bilgi deneyimler sonucu elde edilir. A) Pragmatizmi savunan John Dewey'e
B) Bilginin deikenlii C) nsan bo bir aklla dnyaya gelir. B) Pozitivizmi savunan Auguste Comte'ye
C) Doru bilginin lt D) Bilgi kiiden kiiye ve zamana gre de- C) Rasyonalizmi savunan Aristoteles'e
D) Bilgide zne nesne ilikisi iir. D) Empirizmi savunan David Hume'ye
E) Doru bilginin olanakszl E) Doru bilgi olgusal alanla snrldr. E) Entisyonizmi savunan Henry Bergson'a

Tarama
7. 9. 11.
Duyusal bilgiler karmak, aldatc ve de- nsanlarda baz yapsal farkllklar var- phecilik doru bilginin olamayacan
ikendir. Nesnelerin gerekte ne ve nasl dr. sylerken, btn dorular reddetmekte,
olduklar bilinemez. Her yargnn hem ken- nsanlar etkileyen koullar farkldr. insann herhangi bir konuda belli bir kara-
disi hem de eliii iin eit gte kantlar ra varmamas gerektiini ileri srmektedir.
Nesnenin yeri, uzakl, duyuma olum-
bulunabilir. Bu nedenle yaplams gereken Oysa pheciler bu tezi ileri srerken st
suz biimde etki eder.
hibir konuda hibir yargda bulunmamak- kapal olarak da bir dorunun varln ka-
Akl birbirine zt iki fikri ayn dorulukta
tr. bul etmektedirler; o da "hibir dncenin
savunabilir.
Bu paradaki gr aadaki dnr- doru olmad" dncesidir. Esasen de
Bu bilgiler aadaki yarglardan hangi- ortaya koyulan her dnce de bir doru-
lerden hangisinin yaklamna uygun-
sini temellendirmek iin kullanlabilir? yu hedefler, doru olduunu dnr, gizil
dur?
A) Duyu verilerinden kuku duyulamaz. olarak kendi deerini ortaya koymaya alr.
A) Kant'n kritisizmine
B) Doru bilgiye ulalamaz. Parada pheciliin hangi zellii ze-
B) Pyrrhon'un septisizmine
C) Doru bilgiden kukulanmak yersizdir. rinde durulmutur?
C) Platon'un idealizmine
D) Akl, bilginin tek kaynadr. A) Uyumsuzluu B) Doruluu
D) Locke'nin empirizmine
E) Her zaman yararl olan amalanmal- C) Yararll D) Tutarszl
E) Comte'nin pozitivizmine
dr. E) Farkll
12.
David Hume deneylerimizde bir neden
10. varsa onun sonucunda bir de etki olaca-
Kant, tm bilgilerimizin ieriinin duyu- n karttmz syler. Nedenin olduu
lardan, alglardan, deneyimlerden geldi- yerde bir de etki vardr. Etkilenen bir ey
ini sylyordu. Ama bu ieriin anlam varsa bir de onu etkileyen bir neden olmak
kazanabilmesi iin, znenin bunlar belli zorundadr. Neden-sonu ya zamansal
bir ilemden geirmesi gerekiyordu. Yani bir sra izler, ya da mekansal bir sra izler.
zne, bu ierii, belli bir formla alglyor, Fakat Hume bunu eletirir. Neden-sonu
belli bir form iinde ele alyor ve dzene arasndaki iliki zorunlu deil olaslkldr.
8. sokuyordu. yleyse bilginin ne olduunu rnein ate ile snma arasnda zorunlu
Septiklerin kukuculuu o kadar abartlyd incelemek iin znedeki bu formlarn ne deil fakat olas bir iliki vardr. Zihin alg-
ki "Bir ey biliyorsam o da hibir ey bilme- olduunu; d dnyann hangi formlardan lardan oluan bir alkanlklar a gibidir.
diimdir." szne karn "Bir ey bilip bil- geerek alglandn incelemek gerekir. Zihni dzenleyen btn ilkeler deneyden
mediimi de bilemem." demilerdir. Hatta Buna gre Kant'n bilgi gryle ilgili gelmektedir.
Kratilos adl bir septiin bunu yaamnda olarak aadakilerden hangisi syle- Buna gre Hume'nin aadakilerden
gstermek iin hibir ey sylemedii yal- nemez? hangisini savunduu sylenebilir?
nzca parmakla gsterdii anlatlr. A) Zihindeki formlarn duyu bilgisini d- A) Zihin sadece duyu verilerini birletirir,
Paradan hareketle septiklerin son aa- zenleyici zellii vardr. bilginin kayna duyulardr.
mada aadakilerden hangisini benim- B) nsan zihnindeki formlar, bireyde de- B) Nedensellik ba doutan insan zih-
sedii sylenebilir? ney ncesinden bulunmaktadr. ninde vardr.
A) pheyi ara olarak kullanmay C) nsan doru bilgiye ulaabilir. C) Doru bilgi mmkn deildir, duyular
B) Sezgileriyle doruya ulamay D) Doru bilgiye ularken duyumlardan insan aldatr.
C) pheyle belli bir doruya ulamay yardm alnr. D) Doru bilgiye akl ve deneyle ulalr.
D) Yalnzca akla gvenmeyi E) Doru bilgi sadece deneyimler ile elde E) inde yaanlan koullar insan zihni-
E) Yargda bulunmaktan kanmay edilir. nin yapsn etkiler.
12. A 11. D 10. E 9. B 8. E 7. B 6. A 5. B 4. A 3. D 2. C 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
Sofistlere gre hibir filozof gerei re- Farabi bilgi ile ilgili grlerinde mutlak bir nsan zihninde doutan hibir ey yoktur.
temez. nk filozof evrenin ne olduu, rasyonalist olarak karmza kar. O tm Zihin doutan bo levha (tabula rasa) dr.
neden yaratld konusunda kendine gre rasyonalist filozoflar gibi aklda bir sezgi Ancak zihin, daha sonra insann yaadk-
baz bilgilere ulatn ve buna herkesin gc bulunduunu; insan zihninde dou- laryla dolar. Dmzda bulunan ve algla-
kuku duymadan inanmas gerektiini ne tan getirilen dnceler olduunu kabul nabilen nesneler deneyin konusudur.
srmtr. Bu durumda filozof says kadar eder. O, gerek bilimsel bilgiyi zorunlu akl Bu paradaki gr aadaki dnr-
gerek ortaya kar. yrtmelere dayandrr. lerden hangisinin yaklamna uygun-
Sofistler bu szleriyle aadakilerden Bu parada verilen bilgilere gre aa- dur?
hangisini vurgulamaktadr? dakilerden hangisine ulalabilir? A) Platon'un idealizmine
A) Akl insann bilgiye ulamasndaki en A) Bilgiye ince bir duyu ve sezgiyle ula- B) Locke'nin empirizmine
byk engeldir. lr.
C) Pyrrhon'un kukuculuuna
B) Balangta duyumlarda bulunmayan B) Doru bilgiye duyularla ulalr.
D) Hegel'in aklclna
bilgi zihinde de yoktur. C) Bilginin kayna deney ve akldr.
E) Comte'nin pozitivizmine
C) Bilgi kiiden kiiye deiir. D) Bilgi idealar dnyasn hatrlamaktr.
D) nsan sezgi ile elde ettii bilgiden p- E) nsan zihni doutan bilgiye sahiptir.
he etmemelidir.
E) Eylemler sonuta salad faydaya
gre deerlendirilmelidir.
2. 4.
Hegel'e gre insann doru bilgiye ula- Hume'ye gre dnmenin anlam olduk-
6.
mas iin nce varla ynelmesi gerekir. a dardr; nk dnme duyumlarla elde Husserl'e gre herhangi bir fenomenolojik
Dnmek, aratrlan nesnenin zn ettiimiz malzemeyi dzenlemek, genilet- bilgi edinmenin yolu zlerin bilgisine ula-
arama etkinliidir. Her nesne ardnda bir mek, daraltmak, ayrmak ya da birletir- maktr. zn kavranmas iin ze "ayra
idea gizlidir. Dnmek, bu ideyi (fikri) mekten teye gemez. u halde izlenim iine alma" adn verdii bir biimde, arac-
kavramaktr. Ona gre: "Akla uygun olan olmadan fikir; fikir olmadan tasarm ola- sz yaklamak gerekir. Bylece saf bilinle
gerektir, gerek olan akla uygundur." maz. Bu yarg yaln tasarmlar iin olduu nesnenin iindeki ze ulalabilecektir.
Bu parada aadaki yarglardan han- kadar bileik tasarmlar iin de geerlidir. Paradan ulalacak sonu aadaki-
gisi vurgulanmtr? Paradan hareketle aadaki yarglar- lerden hangisidir?
A) Bilginin doruluu insanlara gre dei- dan hangisine ulalabilir? A) Nesnelerin z olgusal alann dnda
ir. A) Duyumlardan gemeyen bir bilgi akl- deil iinde kalarak anlalabilir.
B) Doru bilgiye ulamann temelinde da var olamaz. B) Fenomenoloji ile varln yzeysel bil-
kuku duyma yer alr. B) Aklda doutan baz ilkeler vardr. gisine ulalabilir.
C) Evrenin genel-geer bilgisine ulamak C) nsan akl bilginin deposu deil, retici- C) Doru bilgi akl yardmyla elde edilir.
olanakszdr. sidir. D) nsann isel bir kararla doru olduu-
D) Doru bilgiye yalnz dncenin snr- D) Ne akl ne de duyular doru bilgiyi ve- na inand fikir dorudur.
lar iinde ulalr. rebilir. E) Fenomenoloji grnenin arkasndaki
E) Herkesin ulaabilecei ortak bir bilgi E) Akl ilkelerinin desteklemedii duyu zlere ulamak iin kullanlan bir yn-
vardr. verileri bilgi deildir. temdir.

Tarama
7. 9. 11.
Bilgi snrl ve insana gre deien bir du- Bir dnr akln ilkelerini kmseyen z, bir nesneyi, baka bir ey deil de
rumdur. Bu durum gne gzl takan bir tavrla akla kar duyumlarn ve dene- kendisi yapan zelliktir, anlamdr. Fakat
bir insann tm nesneleri, kendi renkleriyle yin verdii bilgiyi n plana karabilir. Ama Husserl'e gre bir nesnenin znn kav-
deil de gne gzlnn rengiyle gr- asla unutulmamaldr ki ne deneyin ne du- ranmas kolayca olup bitecek bir ey de-
mesine benzemektedir. Nasl ki; burada yumlarn verdii bilgi akln ilkeleri kullanl- ildir. Bir nesnenin zne ulaabilmek iin
dnyay gne gzlnn arkasndan ve madan bir ie yaramaz. Hatta akl ilkeleri onun zne ait olmayan tm rastlantsal
gzln rengiyle bakyorsak dnyay da kullanlarak deney ve duyumlarla zm- zelliklerin ve ilgisiz grlerin bir kyya
zihnimizin yapsna ve sahip olduu form- lenemeyen metafizik problemler bile gn atlmas gerekir. Baka bir deyile Husserl
lara gre grr ve yorumlarz. na karlabilir. Ksaca dardan bir iin nemli olan, bilincin kendisi ve bilincin
Parada verilen bu bilgiler aadakiler- araca gerek kalmadan dnce ile varlk dorudan ve aracsz bir ekilde tecrbe
den hangisine ters dmektedir? kavranlabilir. ettii zlerdir. Bunlar ise yalnzca bilin
Bu paradan aadaki yarglardan ortaya karabilir.
A) Bilginin oluumunda sadece duyumla-
rn etkisi vardr. hangisi karlabilir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Akln ilkeleri kullanlsa da duyumlar glardan hangisine ulalabilir?
B) Nesneler zihnin yapsna gre anlam
kazanr. sonucu elde edilen bilgiye ulalamaz. A) Bilincin ortaya koyduu z deneyimle
B) Gerek bilgiye gzlem ve yaantlarla ortaya karlr.
C) Bilgiler znel bir nitelie sahiptir.
ulalabilir. B) zn anlam, onun kavramlatrlma-
D) Duyu organlar nesneyi olduundan
C) Gerek bilgiye ulamak iin geici ola- syla ortaya kmaktadr.
farkl ekilde alglar.
rak btn bilgilerden phe edilmelidir. C) zn kavranmas iin uygulamada bir
E) Nesneler bize gre grndkleri ek-
D) Ak seik bilgiye ancak doru bilgilere ie yaramas gerekmektedir.
liyle bilinir.
dayanlarak ulalr. D) Nesnenin ze dnmesi tesadflere
E) Deneyin ve duyumlarn verdii bilgi baldr.
ancak dncenin gc ile deer ka- E) nsan zihninde duyum ve deneyim n-
zanr. cesi fikirler olamaz.
8. 12.
10.
Akl bilgisi duyumlarla elde edilen izlenim
"Dnyorum, o halde varm." nerme- Bilginin elde edilmesinde genel olarak
ve tasarmlar kapsamaktadr. Bu bilgiye
sinde dnmek iin var olmak gerektii zihnin pay m nemlidir, yoksa zihnin
gvenebilmenin tek yolu, bu bilginin insa-
aka grlr. Bunun dnda bana do- dardan aldklarnn m?
na Tanr tarafndan verilmi kalp ile
ruyu sylediimi temin edecek baka bir
Zihin veya akl, dnme yetenei ile aydnlatlmasdr. Akl, kukular ortadan
ey yoktur. Buradan hareketle pek aka
kendi bana bilgiyi elde etme yetene- kaldrma gcnden yoksundur. Bu neden-
ve pek seike kavradmz eylerin hep
ine sahip midir? le yalnzca Tanr'nn insana balad
doru olduunun genel bir kural olarak ka-
nsan ancak duyular ve alglar yoluyla doal k kayna ile doruya ulalabilir.
bul edilebileceine ulalabilir.
m bilgi elde eder? Gazali'nin bu paradaki grne gre,
Bu parada doru bilginin hangi l-
Yukardaki sorular bilgi felsefesinin doru bilgiye aadakilerden hangisiy-
tnden sz edilmitir?
daha ok hangi konusuyla ilgilidir? le ulalabilir?
A) Tutarllk
A) Bilginin lt A) Duyu ve deneyle
B) Apaklk
B) Bilginin doruluu B) Akl ve deneyimle
C) Uygunluk
C) Bilginin geerlilii C) Mistik sezgi gcyle
D) Yarar
D) Bilginin kayna D) nan ve aklla
E) Tmel uzlam E) Bilginin snr
E) Duyu ve deneyle
12. C 11. A 10. D 9. E 8. B 7. A 6. E 5. B 4. A 3. E 2. D 1. C Cevaplar

NDEKLER
3. BLM: VARLIK FELSEFES
Varlk Felsefesinin Konusu, Tanm, Metafizik ve Ontoloji 3
Varlk Felsefesinin Temel Problemleri 5
Varln Nicelii ve Nitelii 7
ada Varlk Felsefesi 11
Tarama 13
4. BLM: AHLAK FELSEFES

Ahlak Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 23
Ahlak Felsefesinin Temel Sorular 27
Etik'in Temel Problemi: Evrensel Ahlak Yasas Var mdr? 31
Anadolu Bilgelerinde Ahlak, Uygulamal Etik 35
Tarama 37
5. BLM: SANAT FELSEFES

Sanat Felsefesinin Konusu, Tanm 47
Sanat Kuramlar 49
Gzellik Problemi 51
Sanat Eserinin Nitelikleri 53
Ortak Estetik Yarglar Var mdr? 55
Tarama 57
Varlk Felsefesinin Konusu, Tanm, Metafizik ve Ontoloji 2. Modl Test 1
1. 3. 5.
Astronominin gk cisimlerini, jeolojinin ma- Metafizik problemlerin ortak zellii duyu Filozoflar evreni, doay, insan aklama-
denleri ele ald, fiziin varlklar hareket organlaryla alglanamayan konularla ilgili ya ynelirken farkl iki gereklikle karla-
olmalardr. Duyu yoluyla alglanamayan
bakmndan, biyolojinin ise canllk bak- mlardr. Bunlarda biri gzle grnen, elle
bir ey bilinemeyecei iin, metafiziin
mndan inceledii yerde; varlk felsefesi kapsam iinde kalan problemler de biline- tutulan, zaman ve mekan iinde yer alan
tm varlklar varlk olmak bakmndan ele mez. maddi gerekliktir. Dieri gremediimiz,
alr. Var olmann ne anlama geldiini so- dokunamadmz, lemediimiz dn-
Bu parada metafizik problemlerin han-
rarak varlklarn ilk ilkelerini ve nedenlerini celer, saylar, fikirler gibi dnsel gerek-
gi zellii vurgulanmaktadr?
aratrr. liklerdir.
A) Kendini sorularla ortaya koymas
Buna gre varlk felsefesi, hangi yny- Bu paraya dayanlarak varlkla ilgili
B) Akl ile aklanabilmesi
le doa bilimlerinden ayrlr? aadaki bilgilerden hangisine ulala-
C) Zaman iinde deiim gstermesi bilir?
A) Olaylar arasndaki nedensellik ilikile-
rini incelemesiyle D) Gerekliklerinin somut olarak snana- A) Gerek varlklar hem dnsel hem de
mamas maddidir.
B) Olgulara dayal olmasyla
E) Bilimin verileriyle dorulanabilmesi B) Mutlak varlk maddedir.
C) Akl yolu ile dorulara ulamasyla
D) Kesin bilgiye ulaamamasyla C) Dncenin dnda nesnel bir gerek-
lik yoktur.
E) Varl bir btn olarak ele almasyla
D) Tanr, varlklarn ilk nedenidir.
E) Her ey dnceden ibarettir.
4.
Bugn kendilerine doa filozoflar adn
verdiimiz ilk filozoflar olduka genel prob-
lemlerle ilgilenmiler ve bu problemlerin
2. zmlerine olgulara ilikin gzlemler yap-
Pythagoraslar belli saylara belli anlam- madan saf dnce yoluyla ulamlardr. 6.
lar yklemilerdir. Buna gre adaletin drt, Onlar doann maddesel nedeni, yani var Metafizik problemlerin zellii, onlarn so-
uygun zamann yedi, canlln alt, evliliin olan her eyin kendisinden doduu mad- nuna kadar zmlenememeleridir. nsan
ise olduunu sylemilerdir. de zerinde durmulardr. aklnn ne zme kavuturabildii ne de
Bu grn temelinde aadakilerden Buna gre felsefe ilk dnemlerinde aa- reddedebildii bu problemler insan bilgisi-
hangisi bulunmaktadr? dakilerden hangisini kendine konu nin lmsz problemleridir.
A) Varlk yoktur. edinmitir? Bu parada metafiziin hangi zellii
B) Varlk diyalektik srele geliir. A) Varlkta deiimin olup olmadn vurgulanmaktadr?
C) Varln temelinde saylar bulunmakta- B) Varln kkeninde ne olduunu A) Somut konularla ilgilenmesi
dr. C) Varlklarn olup olmadn B) Bilginin konusunu oluturmas
D) Varlk bireyin alglamasna baldr. D) Varln algya dayal olup olmadn C) Akl yoluyla zmlenebilmesi
E) Her varlk baka bir varl iinde ba- E) Varln bilinme snrlarnn neler oldu- D) nsanlar iin gerekli olmas
rndrr. unu E) Yantlarnn ortada kalmas

Varlk Felsefesinin Konusu, Tanm, Metafizik ve Ontoloji
7. 9. 11.
Felsefede varlk denilen ey toprak, pet- "Varlk var mdr?" sorusu varlk felsefesi Bilim insanlar genel olarak varlk veya var-
rol, masa gibi maddi bir ey; bitki, hayvan, asndan nemlidir. nk varln var ln genel zellikleri gibi konularla ilgilen-
insan gibi canl bir ey; alglama, dnme, olduunun kabul, byle bir varln aklla mez. Her bilim varln bir cephesini konu
anmsama gibi ruhsal bir ey ya da mate- ya da duyularla bilinebileceinin de kabul alr. Fizik cansz varlkla, biyoloji canl var-
matiksel saylar, geometrik ekiller, fikirler, anlamna gelir. Eer varlk yoksa ona ait lklarla, sosyoloji toplumsal varlkla ilgilenir.
deerler gibi dnsel bir ey olabilir. baka bilgilerin bilinmesi de sz konusu Ama btn bu varlklarn hangi anlamda
Paraya gre, varlkn tanm aada- olamaz. veya biimde var olduklar, onlarn ortak
kilerden hangisidir? zelliklerinin neler olduu ile hibir bilim
A) Var olan her ey maddedir. ilgilenmez. Oysa, varlk felsefesinin sorun-
vurgulanmaktadr?
B) Dncede var olanlardr. lar bu trdendir ve varlk felsefesi varl
A) Ontoloji bilgi felsefesine dayanr.
genel olarak ele almaktadr.
C) Var olan her eydir.
B) Varln bilgisi farkl yollarla edinilebilir.
D) Canl olan her eydir. Paradan, varlkla ilgili aadaki genel-
C) Varlk ve bilgi felsefesi birbirine baldr. lemelerden hangisine ulalabilir?
E) Ruhu olan her eydir.
D) Varln bilgisini tmdengelim verir. A) Varlk bir olu, bir aktr.
E) Bilgi felsefesi ontolojiye dayanr. B) Varln var olup olmad tartmalar
bilim iin anlamszdr.
C) Bilim insanlar varl kabul etmez, is-
10. pat eder.
Metafizik problemlerin ortak zellii, duyu
D) Bilim, varl paralar halinde felsefe
yoluyla alglanamayan konularla ilgili olan ise btn olarak inceler.
problemler olmalardr. Duyu yoluyla alg- E) Varlk var olduu iin, alg vardr.
lanamayan bir eyin bilinemeyeceini sy-
leyen birtakm filozoflar, metafizii reddet-
milerdir. Fakat, bu iddia yeterince destek
bulmamtr. Nitekim, 20. yzyl, insann
bu dnyadaki var oluunu ve gelecekteki
12.
problemlerin kendilerini daha hissettirdii
bir adr. Bu nedenle, gnmzde birok Thales, "Hiten hibir ey meydana gel-
filozof, insann var oluunu yeni bir er- mez." dncesinden hareket ederek,
eve iinde aklayan metafizik sistemler kendisi meydana gelmemi ve yok olma-
gelitirmitir. yacak olan bir varl her eyin ilk nedeni
8.
olarak kabul etmitir. Bu madde, kendisiyle
Pythagorasa gre ilk varlk olan bir say- Bu paraya dayanlarak aadaki ge-
zde kalan, kalc ve bir olan "su" dur. Her
s noktadr. Nokta hareket ederek izgiyi, nellemelerden hangisine ulalamaz?
ey bu ana maddeden kmtr ve su her
izgi hareket ederek yzeyi, yzey hareket A) Metafizik problemler gnmzde de eyin olutuu ana unsurdur.
ederek cisimi oluturmutur. u halde her devam etmektedir.
baka cisim, bir baka saynn karldr. Thales'in bu yaklamnda temel ald
B) Metafizik konular deneyle ispatlana- gr aadakilerden hangisidir?
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- madndan, bilimin dnda tutulmaldr.
glardan hangisine ulalabilir? A) Varlk, bireyin alglamasna baldr.
C) Metafizik konularn soyut olmalar
A) Varln temelinde saylar bulunur. B) Varln nitelii bilinemez ve kavrana-
aratrmalar gletirmektedir.
maz.
B) Varlkta deime yoktur. D) Metafizikten vazgeilemeyince gn-
C) Varlk dncenin bir rndr.
C) Var olmak alglanmaktr. mz filozoflar yeni araylara girimi-
lerdir. D) Evrendeki ztlklar bir dzene yol aar.
D) Her varlk kendi kendisiyle zdetir.
E) Metafizik, insanlar iin gerekli olan bir E) Varlk ilk ana maddenin bakalam
E) Varln temeli maddedir.
daldr. biimleridir.
12. E 11. D 10. B 9. E 8. A 7. C 6. E 5. A 4. B 3. D 2. C 1. E Cevaplar

Varlk Felsefesinin Temel Problemleri 2. Modl Test 2
1. 3. 5.
Herakleitosa gre varln ana mad- Dnya, var olduunu duyumladm eydir. Protagorasa gre, evremizdeki her ey
desi atetir, her ey ondan kp tekrar Benim onu algladm hali dnda, onun srekli deitiinden, belli bir ey olma-
ona dnecektir. ne olabileceini bilmem olanakszdr. Eer maktadr. Bir ey, her an baka eylere
Anaximenese gre varln ana mad- bir eye yaknsak, o ey byktr; uzaksak gre, yle veya byle bir ey olmaktadr.
desi havadr, her ey havann farkl bi- kktr. Onun gerek bykln nasl Bu nedenle hibir nesne iin Bu, udur.
imlerinde olumutur. syleyebiliriz? diyemeyiz; olsa olsa, boyuna deien ba-

ntlar iinde onun baka nesnelere gre
Bu iki dnr varlk felsefesinin hangi Bu parada aadaki sorulardan han-
ne olmakta olduunu syleyebiliriz.
sorusuna yant aramaktadr? gisine cevap verilmitir?
Protagorasn bu yaklamnda temel al-
A) Ruh lmsz mdr? A) Varlk var mdr, yok mudur?
B) Evrende bir deiim var mdr? B) Varlk bireyin znel alglarna m daya-
A) Varlk deiken olduundan, varln
C) Evrenin ilk ana gesi nedir? ldr?
gerek yaps kavranamaz.
D) Evren sonlu mu yoksa sonsuz mudur? C) Varlktaki deiim bilinebilir mi?
B) Varlk, var olan her eydir.
E) Varln bilgisine ulalabilir mi? D) Varln bir sonu var mdr?
C) Maddeyi oluturan dncedir, dn-
E) Varln z nedir?
cenin dnda bir gereklik yoktur.
D) Gerek varlk ncesiz ve sonrasz olan
atomlardr.
E) Varl anlamak iin, varlklarn zle-
rini kavramak gerekir.
6.
Pythagoras, matematik ile mzik arasn-
4. da bir balant kurmu, evrenin bir say
2. lk a doa felsefesinde; uyumu olduunu, kozmolojik dzenin te-
Aristoteles'e gre algy douran nesneler Thales, yeryz ve gkyzndeki her melinde matematik oranlar olduunu ileri
algdan ve dnceden bamszdr. Varlk eyin sudan trediini srmtr. Pythagoraslarn daha sonraki
algdan ibaret olmayp, tersine nesneler byk baarlar astronomide olmu; yeri
Herakleitos, evrenin ateten olutuunu
var olduu iin alglar da vardr. O halde evrenin merkezi olmaktan karp onu kre
Demokritos ise evrenin asl unsurunun biiminde dnmlerdir. Onlara gre
alglarmz, alglarmzn konusu olan ve
atomlar olduunu ileri srmtr. yer, evrenin ortasndaki grnmeyen mer-
algdan ayr, ondan bamsz gerek bir
dnyaya iaret eder. Buna gre lk a doa filozoflar aa- kezi atein etrafnda dnmektedir.
daki sorulardan hangisine yant ara- Bu para aadaki felsefe problemle-
Aristoteles bu grleriyle aadaki
mlardr? rinden hangisiyle ilikilendirilebilir?
varlk anlaylarndan hangisini savun-
maktadr? A) Varln bir sonu var mdr? A) Evrende deiimin olup olmad
A) Realizm B) Evrende bir deiim bulunmakta m- B) Evrenin balangcnn ve sonunun ne
dr? olduu
B) Fenomenolojizm
C) Varlk var mdr, yok mudur? C) Varln gerek olup olmad
C) Dogmatizm
D) Evrende bir dzenlilik var mdr? D) Varln znn ne olduu
D) dealizm
E) Evrenin ilk ana maddesi nedir? E) Evrende ka eit varlk olduu
E) Nihilizm

Varlk Felsefesinin Temel Problemleri
7. 9. 11.
Parmenides'e gre varlk, "Bir" dir ve de- Hibir ey var olamaz. Herkesin zerinde Kant, Comte ve Russell gibi filozoflara
imez; deiiklik sadece grnten iba- uyuabilecei bir varlktan sz edilemez. gre; Tanr'nn varl, ruhun lmsz-
rettir. Dnen varlk zne ile dnlen Varlkla yokluk arasnda bir fark bulunmaz. l ve zgrl, var olan eylerin ilk
varlk nesne bir ve ayn eylerdir. Buna Bir ey bir ekilde var olsa bile, o dn- ilkeleri gibi konular fizik tesi (metafi-
gre, dncenin konusu olan nesnelerle lemez ya da bilinemez. Var olan ve bizim zik) konulardr. Metafizik ise, zellikle
dnce de bir ve ayn eylerdir. bilgisini edinebileceimiz bir ey olmad bu tr konular hakknda bilgi verme
iin, bilgiden de sz edilemez. iddiasndadr. Bu filozoflar doa tesi
Parmenides bu grleri ile varlk felse-
fesinde hangi problem alanna aklama Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- varlklarla ilgilenen bir aratrma dal
getirmektedir? lerden hangisine ulalabilir? olarak metafizii mahkum etmilerdir.
A) Varlk trlerinin neler olduuna A) Var olan bir ey olmadndan, onun Bergson ve Hegel gibi dnrler ise;
bilgisi de yoktur. felsefenin metafizikten kanamayaca-
B) Varln tanmnn yaplp yaplamaya-
B) Banda ve sonunda ayn kalan madde n ileri srmlerdir. Onlara gre; z
cana
yoktur. itibariyle evren hakknda btnsel bir ta-
C) Varln ne olduu ve niteliklerine
sarm, doru hayat ve mutluluk hakkn-
C) Madde, ncesiz ve bamsz bir tz
D) Varln ilk unsurunun ne olduuna da derin bir zlem olarak felsefe hibir
olarak vardr.
E) Varln yaratlm olup olmadna zaman metafizik olmaktan kurtulamaz.
D) Evrende hibir ey kaybolmaz.
Verilen metinde filozoflarn tartt
E) Asl gereklik insan zihninin dndadr.
konu aadakilerden hangisidir?
A) Metafiziin snrlar
B) Metafiziin z
C) Metafiziin bilgiyle ilikisi
10.
D) Metafiziin geliimi
Var olan zorunlu olarak vardr, var olmayan
E) Metafiziin olup olamayaca
yoktur. nk var olmayan ne tannabilir
ne de bildirilebilir. Var olan meydana gel-
mi deildir, eer meydana gelmi olsayd 12.
o zaman ya varlktan ya da yokluktan gel- Herakleitos, varln ana maddesi ola-
mektedir. Varlk yokluktan km, yok olan rak atei kabul etmi ve her eyin
bir ey var olmaz, hiten bir ey kmaz, bu ate gibi deiken, hareketli olduunu
8.
bir elikidir. Varlktan meydana gelmesi savunarak, bu yaklamn Her ey
Parmenidese gre evrende bir dei-
de olanakszdr; nk zaten vardr ki, bu akar. szyle ifade etmitir.
imin olduu dnmek bir yanlgdan
durumda da varla gelmesi sz konusu
ibarettir. Parmanides ise evrenin kayna ola-
deildir. Bylece varla geli de yok olu
rak bir olan savunmu, bir olann
Herakleitosa gre evrende deime- da ortadan kalkar.
ise deimediini ve hareket etmedii-
yen tek ey deiimdir.
Parmenides bu szleriyle aadakiler- ni ne srmtr.
Bu iki dnr aadaki sorulardan den hangisini vurgulamaktadr?
Bu iki dnr aadaki varlk felsefe-
hangisine cevap vermilerdir?
A) Varln diyalektik bir srete olutu- sinin sorularndan hangisine yant ara-
A) Evrenin ilk ana maddesi nedir? unu mlardr?
B) Varlk var mdr, yok mudur? B) Varln olduunu, yokluun olmadn A) Varlk var mdr, yok mudur?
C) Varln z bilinebilir mi? C) Dnceyi meydana getirenin madde B) Evrenin bir sonu var mdr?
D) Varlkta bir deiim var mdr? olduunu
C) Evrende bir deiim bulunmakta mdr?
E) Varlk sonlu mudur, sonsuz mudur? D) Her eyin aktn ve deitiini
D) Varln bilgisi elde edilebilir mi?
E) Tanrnn zorunlu varlk olduunu
E) Varln nitelikleri nelerdir?
12. C 11. E 10. B 9. A 8. D 7. C 6. D 5. A 4. E 3. B 2. A 1. C Cevaplar

Varln Nicelii ve Nitelii 2. Modl Test 3
1. 3. 5.
Bir dnr Deiende deimeyeni ya- Parman ucuna toplu ine battnda be- Bu dnya ve bu dnyann iindeki varlk-
kalamaya almak kadar bo ve gereksiz denden kan akarken ruh da acy hisseder. lar gerekte var deildir. Onlar, yalnzca
bir ura yoktur. nk evrende deiime Biri dorudan gzlenebilir, dieri ise ancak bir grnten ibarettir. Onlar varla gelir,
uramayan tek bir ey bile bulunmamakta- hissedilir. deiime urar, belli bir sre var olduktan
dr. demektedir. Bu rnee dayanlarak varlkla ilgili ola- sonra yok olup gider. Oysa idealar ezeli ve
Bu dnrn savunduu gr aarak aadakilerden hangisi sylenebi- ebedidir. Onlar varla gelmemi ve yok
dakilerden hangisidir? lir? olup gitmeyecek varlklardr. evremizdeki
her ey idealardan pay ald srece var-
A) Evrendeki olaylar kendi kendine ol- A) Aklla kavranabildii
dr.
maktadr. B) Maddeden olutuu
Platonun ideas aadakilerden han-
B) Evrende yoklua doru bir gidi vardr. C) ki boyutunun bulunduu
gisine karlk gelmektedir?
C) Deimeyen tek ey deiimin kendi- D) dealara dayand A) Madde
sidir.
E) zlerinin kavranabildii B) Dnce
D) Akl, evreni anlama yetisinden yoksun-
C) Fenomen
dur.
D) Tz
E) Evrende bir sistem ve dzen vardr.
E) Sezgi
4.
Maddeden bamsz bir ruhun varlndan 6.
2.
sz edilemez. Doada sadece madde ve Hibir ey kendisiyle zde kalmaz.
Herhangi bir binann yaplmasn salayan
hareket vardr. Talar, topraklar, bitkiler ve
ey, onun ncelikle zihinde tasarlanma- Farkl varlklar birbiri ardnca ortaya -
insanlar, yer kaplayan, hareket gc olan
sdr. nk mimar nce binay zihninde kar ve kaybolur.
maddeden olumutur. Bu varlklar ara-
tasarlayacak, sonra da onu gerekletire- Yaamdan lm, lmden yaam do-
snda nitelik deil sadece bir derece fark
cektir. ar.
vardr.
Bu parada savunulan varlk gr Bir lk a dnrne ait olan bu sz-
Bu parada sz edilen gr aada-
aadakilerden hangisidir? lerle anlatlmak istenen dnce aa-
ki felsefi yaklamlardan hangisine uy-
A) Varlk, dncenin rndr. dakilerden hangisidir?
gundur?
B) Varln temelinde madde bulunur. A) Varlk vardr, yokluk yoktur.
A) Nihilizm
C) Varlkta srekli bir deiim vardr. B) D dnyadaki deimeler aldatcdr.
B) dealizm
D) Metafizik varlklar dnce ile biline- C) Var olan hibir zaman deimez.
C) Dalizm
mez. D) Evrendeki varlklar sonsuzdur.
D) Materyalizm
E) Varlk ztlklarn birlii ile oluur. E) Her ey srekli olarak deiir.
E) Fenemenolojizm

Varln Nicelii ve Nitelii
7. 9. 11.
Husserla gre insan bilincinden bamsz, Her ey atomlarn birbirine arpmas Evrendeki her sonucun, her olayla ger-
onun dnda bir varlktan sz edilemez. sonucu mekanik bir zorunlulukla olu- ekte bir nedeni ya da nedenleri bulunur.
Asl varlk fenomendir. Fenomen ise bi- ur. Doa nedensel yasalara baldr ve evren-
lincin kavrad ya da bize kendini apak de hibir ey nedensiz olamaz. Buna gre,
Gerekten var olan her ey maddenin
biimde gsteren bir eydir. Fenomenin srasyla, hiten hibir eyin kmayaca
ekil alm tr olan cisimlerdir.
bilgilerine ise ancak tm n yarg ve inan- ya da hibir eyin mutlak olarak yok olup
Evren hareket ve deime iindeki
lardan arnarak ulalr. gitmeyecei ilkesiyle, hibir eyin koulsuz
maddeden baka bir ey deildir.
Husserln fenomenolojik grnn bir biimde ve dzensiz olarak ortaya -
Bu grler aadaki felsefi yaklam- kamayaca aktr. Her ey, kendisinin d-
temelinde aadakilerden hangisi bu-
lardan hangisine uygundur? ndaki baka bir ey tarafndan yasalara
lunmaktadr?
A) dealizm gre belirlenir.
A) nsan bilinciyle nesnelerin zn kav-
rayabilir. B) Fenomenolojizm Bu parada, aadakilerden hangisi
C) Dalizm vurgulanmaktadr?
B) Dnce, tek tek varlklarn sonucu
oluur. D) Nihilizm A) Varln varlnn tartmal olduu
C) Dncenin dndaki varlklar gelip E) Materyalizm B) Evrende mutlak bir determinizm olduu
geicidir. C) Varln olduu, yokluun olmad
D) Varln yaps kavranamaz ve biline- D) Yokluun da bir varlnn olduu
mez. E) Evrende bir rastlant ve amallk olduu
E) Fenomenler dnyas grnen dnya-
nn tesindedir.
12.
Berkeley, dncenin gerek niteliklerinin
10. bilin durumlarndan baka bir ey olma-
Miletos filozoflarna gre bir okluk gibi
8. dn ne srer. Ruhun dnda olanlar
grnen evren, aslnda birlie sahiptir.
Husserl'e gre var olan yalnzca fenomen- nesne deil, niteliklerdir. Fakat ruhun ken-
Bu, temele alnan ana maddenin birliin-
lerdir. nsann bilinci bu fenomenleri belirler disinin nitelikleridir. Bir nesne ancak bi-
den veya tekliinden ileri gelen bir birliktir.
ve onlarn znn bilgisini bilebilir. Varln linteki tasarma uygun olan bir dnceyi
Yani aslna baklrsa her ey birdir. okluk,
bizden bamsz var olma durumu yoktur. dourabilir. Eer nesne tasarlanmam ise
tamamen aldatcdr. nk var olan, asla
Bizim zihnimizin olanaklar erevesinde bir dnce olmad gibi hibir ey de de-
meydana gelmez, ortadan kalkmaz, b-
varlk var olur. ildir. rnein elma biim, renk, koku, tat
lnemez. Sonu olarak varlk bir olandr.
gibi birtakm tasarmlarn toplamdr.
Husserl bu szleriyle aadakilerden okluk ise yanlgdr.
hangisini dile getirmektedir? Berkeley'in bu yaklamnda temel ald-
Bu paraya dayanlarak, aadaki bil-
gr aadakilerden hangisidir?
A) Fenomenlerin gereklii yoktur. gilerden hangisine ulalabilir?
A) Hibir ey yoktur, olsa bile bilinemez.
B) Fenomen bilgisini elde edemediimiz A) Her nesnenin asl idealar evrenindedir.
varlklardr. B) Evrende her ey baka bir ey olarak
B) Maddeyi yaratan dncedir, dnce-
karmza kar.
C) Fenomenler zihnimizin belirledii ve nin dnda nesnel bir gereklik yoktur.
var ettikleri varlklardr. C) Madde, ncesiz ve bamsz bir tarz
C) Evrendeki eitliliin temelinde bir tek
olarak vardr.
D) Fenomenler duyular araclyla biline- temel unsur bulunmaktadr.
bilir. D) D dnyadaki varlklar bireyin algla-
D) Her varlk srekli bir deiim halindedir.
masyla var olurlar.
E) Fenomen zihinden bamsz olarak
E) Varlk tmyle metafizik olduundan,
var olan kavramlardr. E) Evrende her ey hareket yasalarna
varl aklamak olanakl deildir.
gre soyut ilkelerden oluur.
12. D 11. B 10. C 9. E 8. C 7. A 6. E 5. B 4. D 3. C 2. A 1. C Cevaplar

Varln Nicelii ve Nitelii 2. Modl Test 4
1. 3. 5.
Doada madde ile onun hareketinden ba- Hegel'e gre akln yasalaryla varln delalizm, dnce veya dnlen eyler
ka bir ey yoktur. Canl ve cansz btn yasalar bir ve ayndr. Bu durumu Hegel, gibi gzle grlmeyen, elle tutulamayan,
varlklar yer kaplayan, hareket gc bulu- "Akla uygun olan gerek, gerek olan da uzay ve zamanda yer almayan eylerin
nan maddeden olumutur. Bu bakmdan akla uygundur." szyle zetlemitir. varln ifade eder. Duyusal, maddi veya
insanla hayvan, bitkiyle maden arasnda fiziksel olmayan eylerin varln kabul
Hegel'in bu yaklamnda temel ald
zde hibir fark yoktur. eder.
Bu parada savunulan gr aadaki- Bu paraya gre idealizm aadakiler-
A) Varlk birbirine indirgenemeyen ruh ve
lerden hangisidir? den hangisine kar kmaktadr?
maddeden oluur.
A) Varlklar akl yoluyla kantlanabilir. A) Ruhun varlna
B) Varlk ve dnce zdetir.
B) Bilgi zt grlerin atmasyla oluur. B) Evrenin sonsuz olmasna
C) Asl olan metafizik varlklardr.
C) Varln bilgisine ulalamaz. C) Varln temelinde maddenin bulun-
D) Madde olmadan dnce var olamaz.
D) Deienlerin znde deimeden ka- masna
E) Varlkta srekli bir deiim yaanmak-
lan maddedir. D) Varln bireyin alglamasna dayand-
tadr.
E) Dnce, maddedeki deiimi bala- rlmasna
tr. E) Tanrnn varlna
6.
Farabi varlklar zorunlu ve mmkn var-
lklar diye ayrr. Zorunlu varlk Tanrdr.
4.
Onun varl maddeden ve biimden ba-
Materyalistler, doa ve insana ilikin btn
mszdr. O, hem bilen hem bilinendir.
olgularn dnce ya da ruhtan bamsz
Tanr varlkta bakasna muhta deildir.
2. olarak var olduunu savunur. Bu kurama
Tm varlklarn nedenidir. Asl varlktr. Ya-
Biz evremizde eitli nesneleri grd- gre ilk varlk maddedir. Dnce (ruh)
ratklar, Tanrya en yakn olan akllar ha-
mz iin bunlarn nesnel gereklii bulun- maddeden sonra gelen ve ona bal olan
linde, Tanrdan kp varla gelir. Tanrya
duu sonucuna ularz. Oysa bizim gr- varlktr. Dier bir deyile doa dnce-
en uzak olan maddedir.
dmz yalnzca klar ve yansmadr. den nce vardr ve var olmak iin dn-
ceye (ruha) ihtiyac yoktur. Farabinin bu yaklamnda temel ald
lerden hangisidir? Materyalistlerin bu tavr aadakiler-
den hangisine yol amtr? A) Tanr, maddeden bamsz olan mut-
A) Varlk metafiziksel bir yapdadr.
lak varlktr.
B) Varlk rastlantya bal olarak oluur. A) Bilimsel almalarn durmasna
B) Varlklarn kendilerini var etme gleri
C) Tm varlklar Tanr tarafndan yaratl- B) Doal evrimin reddedilmesine
vardr.
mtr. C) Dini inanlarn bilimsel almalarn
C) Tanr, salt dncede olan bir varlktr.
D) Evrende bir dzen bulunmaktadr. nne gemesine
D) Tanr ve evren zdetir.
E) Varlklar olduu gibi deil, bize grn- D) Maddenin dndaki varlklarn redde-
dilmesine E) Evrendeki ktlklerin kayna, Tan-
dkleri gibi alglanr.
rdr.
E) Birden fazla cevherin kabul edilmesine

Varln Nicelii ve Nitelii
7. 9. 11.
Maddedeki tm deimelerin temelinde Ruh ve beden birbirinden ayrlamaz. Ruh- Platona gre nce tasarm vard, ardn-
kartlk ve elime vardr. Kartlar bir dan yaadmz dnya bu tasarmlarn
tan istenecek ey bir keye ekilmek,
arada bulunur ve birbirine dnr. Eer yansmasyla hayat bulmu nesnelerle
kendini dnmek, bedeni hor grp kendi
elime olmasayd, var olan her ey ba- anlamlandrlmtr. rnein nce kedi fikri
bana brakmak deil; ona balanmak,
vardr, sonra grdmz tm kediler bu
langta nasl idiyse yle kalrd. Oysa bir t vermek, yanl yola sapt zaman
fikrin yansmasdr. Yani kedinin varoluu
varlkta, o varl hem kendisi hem de ken- geri evirmek ksacas onunla evlenmektir. onun nceden zihinde var olma fikrinin ol-
disinden baka bir ey olmaya ynelten Ta ki ikisinin arasnda kartlk ve bakalk masna baldr. O halde gerek olan kedi
gler vardr. Bu elien gler, varln deil, uygunluk ve benzerlik olsun. fikridir, yoksa bizim her gn grdmz
srekli olarak deimesine yol aar. sandmz kediler deil.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- dile getirilmektedir? Platonun bu yaklamnda temel ald
glardan hangisine ulalabilir? gr aadakilerden hangisidir?
A) Ruh ve beden ayrlmaz bir btndr.
A) Varlklarn deimesi, srekli kartla- A) Asl varlk maddedir, dnce madde-
B) Varlk kaynan Tanrsal zden alr.
rn atmasndan doar. nin bir yansmasdr.
C) Varln kayna idealar evrenidir.
B) Varlklar kendi ilerinde birok ynden B) Varln yasalar dzenli ve kalcdr.
D) Varolan her ey farkl grnse de mad-
farkldr. C) Varln z ve nitelii hibir zaman bi-
dedir.
C) Varlklar hem madde hem de dnce- linemeyecektir.
E) Varlk tek ynl olarak aklanmaldr.
dir. D) Her ey dnceden ibarettir, dn-
D) Varlklar bireyin alglamalar ile snrl- cenin dnda nesnel bir dnya yoktur.
dr. E) Evrende kartlarn arpmasndan
dzenlilik oluur.
E) Varlklarn gerek yaps kavranamaz.
10. 12.
Whiteheada gre, varln ne olduunu Demokritos, var olan her eyi sonsuz sa-
anlamak iin dorudan doruya doaya yda atoma ayrmtr. Atomlar sra ile
ynelmek gerekir. Doa, mekanik, soyut birleerek ve ayrlarak bireysel varlklarn
ve yapma bir varlk deildir. Aksine, o dina- olmasna ya da yok olmasna neden olur.
mik ve canl bir olutur. Baka bir deyile Atomlar, kimyasal nitelikleri bakmndan
deimeler iinde deimezliktir. Bu olu birbirinin aynsdr, onlarn aralarnda yal-
8. iinde her ey birbiriyle ilikilidir, birbirine nzca ekil ve byklk bakmndan fark
Whiteheada gre doa canldr ve s- baldr. Oluta, var olmak iin bakasna vardr. Atomlar, hareketlerini kendilerinin
rekli deime gstererek var olur. dndaki bir gten deil de, kendi zlerin-
muhta olmayan bir varlk yoktur.
den alr. Atomlar harekete geiren kuvvet,
Herakleitosa gre evrende her ey Dnr bu szleriyle aadakilerden atomlara zorunlulukla etki yapar. Bu neden-
akar ve evrende kalc eyler yoktur. hangisini vurgulamaktadr? le, evrende bir ama ya da rastlant yoktur.
Bu iki dnrn varlk anlay iin A) Var olan eylerin temelinde madde ol- Demokritos bu dnceleriyle aada-
aadakilerden hangisi sylenebilir? duunu kilerden hangisini dile getirmektedir?
A) Varlklar insan zihni tarafndan olutu- B) Varln bir hareket ve deime oldu- A) Evrenin metafizik glerle aklanmas
rulur. unu gerektiini
B) Varlk maddeden meydana gelmitir. C) Gerek varln idealar evreninde ol- B) Evrende elikilerin ve kartlklarn
C) Varlkta srekli bir deiim bulunmak- duunu bulunduunu
tadr. D) Tm varlklarn varln Tanrya bor- C) Varln diyalektik bir srete olutuunu
D) Evren gelime srecini tamamlamtr. lu olduunu
D) Asl varln dncede olutuunu
E) Ruhun varl ispatlanamaz. E) Maddeyi yaratan olgunun dnce ol-
E) Evrenin ana maddesinin madde oldu-
duunu
unu
12. E 11. D 10. B 9. A 8. C 7. A 6. A 5. C 4. D 3. B 2. E 1. D Cevaplar

ada Varlk Felsefesi 2. Modl Test 5
1. 3. 5.
Dnyadaki her ey var olandr. Ancak bu Hartmann'a gre varlk felsefesi varln En gvenilir gereklik, kendi dndkle-
var olanlardan insan dnda kalanlarn arkasnda bir ey aramay ve var olan rimizdir. Grdmz bir ey, gzlemle-
tamam, var olduklarndan habersiz varlk- tanmlamay bir kenara brakmal ve var diimiz bir olgu, biz dndmz iin
lardr. Demek oluyor ki insan varl "varlk olann yapsn, kategorisini ve biimlerini vardr. Dnlmeyen bir eyin gerekli-
sorusu"nu, varln anlam sorusunu sor- incelemelidir. inden sz etmek anlamszdr. Madde bir
makla dier var olanlardan ayrlmaktadr. grntr. Bir madde alglanamyorsa bir
Hartmann bu grleriyle aadakiler-
nsan varl bu sayede bilinli yapsyla anlam ifade etmez.
den hangisini yapmaya almtr?
varlk bakmndan ayrcalkl hale gelmek- Bu paradaki gr aadaki dnr-
A) D dnyada herhangi bir bilinmeyen
tedir. lerden hangisine uygundur?
varlk olamayacan gstermeyi
Paradan ulalacak yarg aadakiler- A) Var olmak alglanm olmaktr, diyen
B) Her trl felsefi anlay ortadan kald-
den hangisidir? Berkeley'e
rp bilimselletirmeyi
A) nsan evrende en akll ve bilinli var- B) nsan kendi zn zgrce kendisi
C) Klasik metafizii sona erdirmeyi ve oluturur, diyen Sartre'ye
lktr.
yeni bir varlk felsefesi ortaya koymay
C) Varlk atomlardan olumutur, diyen
B) Evrende bulunan varlklar deiim ha-
D) Varlklar aras neden-sonu ilikilerini Demokritos'a
lindedir.
aratrmay D) Evrende her ey akar, her ey deiir,
C) nsan varla anlam katan tek varlktr.
E) Tanr'y en son varlk olarak kabul et- diyen Herakleitos'a
D) nsan var olan nesneleri deitirebilme meyi salamay E) Varlklar cisimden ibarettir, diyen Hob-
yeteneine sahip tek varlktr. bes'e
E) Nesneler hep ayn kalrken insan s-
rekli deimektedir. 6.
Husserl'e gre varln z fenomendir.
4.
Fenomen duyularmzla algladmz, te-
2. Asl varlk fenomendir. Fenomen nedir? sadfe bal nesneler deil, tersine onla-
nsann varlkla ilgili tm kltrel, dini, ah- rn zleridir. rnein "insan" dediimizde
Heidegger'a gre, insan olmadan dnya
laki, siyasi vb. bilgilerini bir kenara braka- evrenin belli bir yerinde bulunan, duyularla
olmaz. nsan varln olgusallk durumun-
rak, yani paranteze alarak saf hale gelmi alglanan Ahmet'i, Fatma'y, Mustafa'y de-
da yakalar. Varoluun z tasadr. Tasa,
bir bilinle varla yneldiinde varla ait il; tersine, insann btn duyusal nitelik-
insann dnyaya terk edilmi bir varlk
anlad eydir. Bu nedenle varlk insan lerini yok farzettiimizde (paranteze ald-
olmasndan kaynaklanr. nsan bu brakl-
tarafndan nasl anlalyorsa yledir. Fe- mzda) geriye kalan "insan z" anlalr.
mlk iinde kendini tanmak ve semekle
nomen, saf bir bilincin anlad, belirledii Bu z, tm edinilmi bilgilerden ayrlm
ykmldr. Yaamak; seim yapmak, bu
varlktr. Bylece varln z olan feno- saf bir zihinle anlalabilir.
ynde eylemde bulunmak, deimek ve
men akllla anlalabilir. Buna gre Husserl'in savunduu gr
deitirmektir.
Buna gre aadakilerden hangisine aadakilerden hangisidir?
Paradan aadaki yarglardan hangi-
ulalabilir? A) Akl ancak kendisini aarak varln
sine ulalabilir?
A) Varl anlamak, varlk hakknda edini- zn anlayabilir.
A) nsan daima olduu gibi olan, zyle
len tm bilgilerin senteziyle olanakldr. B) Varln z zihnin tm bilgileri bir tara-
birlikte varla gelen varlktr.
B) Varlk insan tarafndan bilindii ekilde fa brakp varla ynelmesiyle anla-
B) Var olmak onu alglayanlardan bam- labilir.
deildir.
szdr.
C) Fenomenin anlalmas varla bal- C) Fenomen ve varlk insanda farkl alg-
C) Akla uygun olan gerektir, gerek olan lamalar oluturur.
dr.
akla uygundur.
D) Varln farkl ynleri insan farkl ekil-
D) Varlk insan tarafndan anlalamaz.
D) nsann varoluu znden nce gelir. lerde etkiler.
E) Varlk bilinle kavranan soyut bir ze
E) Yalnzca grnler bilinebilir, asl ger- E) nsann gerei renmesini baz n
sahiptir.
eklik bilinemez. yarglar engeller.

ada Varlk Felsefesi
7. 9. 11.
Nicolai Hartmann "Yeni Ontoloji" adl varlk Sartre'ye gre bilinli bir varlk olmakszn Heidegger'e gre amzn insan teknik
felsefesi anlayn ortaya koymutur. Bu "Varlk nereden gelmektedir?" gibi meta- bir dnyada yaamaktadr. Bu durum onun
gr ontolojiyi metafizikten arndrmak, fizik sorular samadr. nk bu sorular doal yaamdan kopmasn gerektirmitir.
varln arkasnda bir ey aramamak ge- soran bilinli bir varlk olmas zorunludur. Dier bir deyile insan topraa deil, teknik
rektii dncesini temel alr. Bu anlamda bir zemine basmaktadr. Byle bir ortamda
Bu para Sartre'nin grlerinden han-
kendinden nceki filozoflarn birok sorgu- insan "yurtsuz" dur. Dnya ile ilgili gerek
gisini destekler?
lamalar da onun iin anlamszdr. balarndan kopmutur. nsann tekrar ana
A) nsann en nemli gnah pimanlktr.
Buna gre aadaki sorulardan hangi- yurduna dnebilmesi, insansal varoluun te-
si Hartmann iin anlamsz olacaktr? B) nsan zgr olmaya mahkmdur.
mel sorunudur. Bunun iin bugne dek d-
A) Ontolojik problemler nelerdir? C) nsan dnce ve maddenin birleimi- nlenlerde neyin dnlmemi olduunun
dir. dnlmesi gerekmektedir. Bu yaplabilirse
B) Varln kkeni nedir?
C) Varlk bir midir, ok mudur? D) nsan karmak bir varlktr. insan dnsel yoksulluktan kurtulabilir.
D) Ruh var mdr? E) Varla anlam katan varlk insandr. Heidegger bu szleriyle aadakiler-
den hangisini vurgulamaktadr?
E) Canl varlklar hangi bilimleri ilgilendirir?
A) Gnmz insannn varolu amacn-
8. dan saptn
Dasein'in en byk sorunlarndan biri, hal- B) Teknolojinin insan yaamn kolayla-

10. trdn
kn dndn dnen, duyduunu
Sartre'de insan iin nesnelerin varoluun-
duyan ve yaptn yapan, zetle onunla C) Varlktaki deiimin insan deitirdiini
dan tamamen farkl olan insani varolu sz
e dzeye indirilmi olan varolu biimine D) Gnmzde insanlarn dnmeye
konusudur. rnein, nmde bulunan bir
indirgenmesidir. Bu varolu biiminde ya- nem verdiini
ayan insanlar; gelecee dnk iyimser- srahi vardr. Ancak o var olmadan nce
E) nsan varlnn bilinemeyeceini
liklerini yitirmi, gnlk gevezelikler iinde dnlm, belki onu yapan insan tara-
kaybolmu kiilerdir. Heidegger bu tr in- fndan bir kat zerine izilmitir. O, zel
sanlar eksik adam ya da dm adam olarak iine su konulmas iin tasarlanm- 12.
olarak tanmlarken, "Bunlar itenliini ve tr. Bir rnee gre ve bir ama iin kul- amzn asl sorunu, gerek dnce-
doalln yitirmi kiilerdir." lanlmak zere yaplm olan bu srahi bir nin yokluudur. nsann nesneletirildii
kavram, bir fikir, baka deyile bir varolu ve eyletirildii bir ada mutluluktan sz
Aadaki davranlardan hangisi "D-
olmadan nce bir z olmutur. Ama ben, edilemez. nsan yaamn znesidir, ama
m adam" tipinde gzlenecek davra-
yani bir insan olarak ben ok basit olarak toplum iinde kaybolmutur. nk toplum
nlardan deildir?
sadece varm. Benim kiiliim nceden ve insan yaamn bir arac haline getirmi ve
A) Aratrmadan soruturmadan duydu-
belli bir amala izilmi bir rnee gre ya- onu makinenin bir dilisi olmakla dllendir-
u dncelere gre insanlar deer-
plmamtr. mitir. nsan kendisi iin en nemli soruyu,
lendiren insann davran
Bu paradan Sartre ile ilgili aadaki varln anlam sorusunu unutmutur. Varlk
B) Att her admdan bu davran bana
yarglardan hangisine ulalr? ile varolu arasndaki iliki anlalmadka,
ne kar salar diye dnen bir kiinin
A) nsan dier nesnelerden farkl varolu- yani insan merkeze alnmadka, insanlk
davran
a sahiptir. yurtsuz yaayacaktr. Yurtsuz insanlar da,
C) Girdii ortamlarda kendi gibi davranan,
yabanc bir dnyada olmalarndan dolay
z ve sz bir kiinin davranlar B) nsanda varolu zden nce gelir.
srekli yalnzlk acsyla yaayacaklardr.
D) Kulland yalanlarla insanlar kand- C) nsan yalnzca kendi varoluundan so-
Parada sz edilen kavram aadaki-
rarak kendinin mkemmel olduunu rumludur.
lerden hangisidir?
gsteren kiinin davranlar D) nsan tamamen d koullarca belirlen-
A) Gerekleme B) Varolma
E) Bakalarnn gzne girmek iin onlar mitir.
C) Diyalektik D) Nedensellik
gibi dndn syleyen insann
E) Tanr'nn varoluu bir zorunluluktur.
davran E) Yabanclama
12. E 11. A 10. B 9. E 8. C 7. D 6. B 5. A 4. E 3. C 2. D 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Eleallar varln her ey olduunu, dei- Yeryznde insann duyularyla alglad Tanr, doann stnde ve tesinde olan,
ikliin grnten ibaret olduunu sa- varlklar gerek varlklar deildir. Buradaki doann ve insan yaamnn eitli g-
vunmutur. evremizde gzlediimiz de- varlklar gerekler dnyasnn bir yansma- rntlerini yneten yce varlktr. Varln
ime, bir kuruntudan ibarettir. Bizler bu sdr. Bu nedenle insan varlklarn asln nedeni, deerin ve anlamn kaynadr.
deiiklikleri duyularmzla alglarz, oysa duyularla deil, ancak dnceyle kavra- Tanrya, mekan ve zaman kavramlar
duyular aldatcdr. yabilir. uygulanamayaca iin, Tanrnn varla
Bu parada savunulan gr aadaki- Bu paraya dayanlarak aadaki yar- gelmi olmas dnlemez. Tanr, ezeli
lerden hangisidir? glardan hangisine ulalabilir? ve ebedidir. Buna karlk, doa ve insan,
varln Tanrdan almak zorundadr. Tan-
A) Evrende neden - sonu ilikisine daya- A) Varln bilgisi bu evrende olmadn-
r, doadan daha gldr.
l bir dzen vardr. dan ona ancak aklla ulalabilir.
Bu gre dayanlarak aadaki bilgi-
B) Evrendeki maddelerin gereklii akl B) Duyu organlar varln zn kavra-
lerden hangisine ulalabilir?
ile bilinebilir. maya yardmc olur.
A) Tanr ile evren ayn eylerdir.
C) Evrende srekli bir deime ve olu C) Varln temelinde, grdmz tek
vardr. tek varlklar bulunur. B) Varln varlk nedeni Tanrdr.
D) Evrendeki varlklarda birbirinden yap D) Varlk alan metafizik bir konu olduun- C) Tanr, evrenin dzenine mdahale et-
olarak farkl iki cevher bulunmaktadr. dan snrl bilgiler elde edilebilir. memelidir.
E) Evrende deiimin olduunu sanmak E) Varlklarn asllar hibir zaman biline- D) Tanr, varl yokluu konusundaki g-
duyu organlarndan kaynaklanmakta- mez. rler phe ile karlanmaldr.
dr. E) Tanr, insanlarn zgrlklerini kstla-
maktadr.
6.
Ayn eydir yaayanla lm, uyuyanla
4. uyanan, genle ihtiyar. nk bunlar de-
iince tekilerdir ve tekiler deiince de
Evrenin yaps maddedir. Madde, bilincin
bunlardr. lmszler, lmller; lml-
dnda ve bilinten bamsz bir gereklik
ler, lmszlerdir. nk bunlarn hayat
olarak vardr. Maddenin var olu biimi ha-
onlarn lm, onlarn hayat da bunlarn
2. rekettir. Hareket olmadan madde olamaz;
lmdr.
D dnyadaki gerekliin dna ait her madde olmadan da hareket dnlemez.
Evren olmu bitmi bir ey deil, hareketli Bu parada aadakilerden hangisi
sorgulama sallanan koltua benzer; insan
biimde ilerleyen bir sretir. vurgulanmaktadr?
oyalar ama hibir yere gtrmez.
Bu parada verilen gr aadaki A) Evrende ztlarn birlii ilkesi geerlidir.
Bu cmlede metafizik alan hangi ne-
denle eletirilmektedir? varlk yaklamlarndan hangisine uy- B) Evrendeki deiim karmaaya yol
gundur? aar.
A) Sorgulamaya ak olmas
A) Nihilizm C) Evrende deiimin olduunu dn-
B) Akl ile elde edilmesi
B) dealizm mek yanlgdan ibarettir.
C) zmlenemeyecek konular iermesi
C) Fenomenolojizm D) Evren sonsuz byklktedir.
D) Felsefenin alann geniletmesi
D) Materyalizm E) Evrendeki her varln bir varolu ama-
E) Merak ve hayrete dayanmas
c vardr.
E) Egzistansiyalizm

Tarama
7. 9. 11.
Ruh, bedenin bir trevidir. (La Mettrie) Thales'e gre, arkhe sudur. Tm ev- Varln fenomen olduunu syleyen d-
Madde, cisimdir. (T. Hobbes) ren sudan meydana gelmitir; her ey nrlere gre insan zihninden tam anlamy-
Dnce beynin bir ilevidir. (K. Marx) suyun deiik bir grnmdr ve so- la bamsz olmayan bir varlk alan vardr
nunda her ey suya dnecektir. ve bu varlk alann insan bilebilir. nsann,
Varlklar, atomlarn birbirleri zerine et-
Demokritos'a gre, arkhe atomdur. yani bilen znenin bilinci tarafndan belirle-
kilerinden meydana gelir. (Demokritos)
Atomlar srekli hareket halinde olup nen bu varla fenomen denilmektedir. Fe-
Bu filozoflarn ortak yn aadakiler- nomen, bilen znenin olanak ve imkanlar
birleerek ve ayrlarak evrendeki var-
den hangisidir? dorultusunda var olan bir varlktr.
lklar meydana getirirler.
A) Gerek varln bilinemeyeceini sy- Bu paraya gre "fenomen" ile ilgili ola-
Buna gre arkhe aadakilerden han-
lemeleri rak aadakilerden hangisi sylenebi-
gisiyle tanmlanabilir?
B) Varl madde olarak ele almalar lir?
A) Ztlarn birlii ilkesidir.
C) Varl bir deiim olarak grmeleri A) deal olan varlklardr.
B) Evrende srekli bir deiim yaanma-
D) Varln maddi deil, zihinsel olduunu sdr. B) Srekli deien varlklardr.
dnmeleri C) nsan bilinci tarafndan belirlenen var-
C) Grnmeyen metafizik varlklardr.
E) Varl idea olarak grmeleri lklardr.
D) dealarn yansmasdr.
D) nsan bilincinden bamsz d dnya-
E) Evrenin temelindeki ana maddedir.
daki varlklardr.
E) Duyumlarla bilinen varlklardr.
12.
10. Kklmde aile byklerim doduk-
Metafizii varlk felsefesi ile snrlandran lar, grev yaptklar ehirlerden, oralarda
anlay kabul etmiyorum. Varl sadece ilikide bulunduklar insanlardan sz edi-
algsal alana hapseden anlay geerli bir yorlard. Ben onlarn anlattklarna anlam
anlay olamaz. Her gn kafamz megul veremiyor ve onlar abucak unutuyordum.
eden ve maddi varlklarla aklayamad- nk benim iin onlarn anlatt ehirler
8. mz onca olay varken metafizik nasl gz ve insanlar hayatma girmemiti. Ama ne
Varlk diye bir ey yoktur. nk herkesin ard edilebilir. Maddi varlklarla aklaya- zaman ki byyp ad geen ehirlere git-
zerinde anlaaca veya uzlaaca var madmz olaylar var olduka metafizik tim, orada yaayan akrabalarm grp on-
dediimiz bir ey yoktur. Bu nedenle varlk konular var olmaya devam edecektir. larla konutum. O zamandan beri sz ko-
ve yokluk ayn eydir. Varlk yokluktur, yok- nusu ehirler ve insanlar benim iin vardr.
luk da var deildir. Bu parada aadaki grlerden han-
vurgulanmaktadr?
Bu gr aadaki felsefi yaklamlar- gisine deinilmektedir?
A) Metafiziin konusunun zamanla dei-
dan hangisine uygundur? A) Hem dnce hem madde gerektir.
tii
A) Nihilizm B) Varlk gerekte yoktur.
B) Metafiziin bilinmeyenleri bilinir kld
B) dealizm C) Varlk belirli bir ana maddenin deiik
C) Metafizie varlk felsefesinde yer ol-
C) Materyalizm mad grnmleridir.
D) Dalizm D) Metafizikten vazgeilemeyecei D) Var olmak alglanm olmaktr.
E) Fenomenolojizm E) Metafiziin somut varlklarla ilgilenme- E) Her varlk baka bir varl iinde ba-
si gerektii rndrr.
12. D 11. C 10. D 9. E 8. A 7. B 6. A 5. B 4. D 3. A 2. C 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
Pythagoras nesnelerin z, gerei, ana "Varlklarn insan zihninden bamsz ola- dealar, birlii olan, hep kendi kendisiyle
maddesi olarak sayy, Herakleitos ise ate- rak var olamayacan, onlarn var oluu- ayn kalan, yani oluan ve deimeye u-
i temel alr. nun bir zne tarafndan alglanm olmakla ramayan, ncesiz sonrasz eylerdir. Oysa
Buna gre Pythagoras hangi ynyle mmkn olacan savunan felsefi akm" duyulur dnyann nesneleri hep olu ve
Heraklietostan farkldr? aadakilerde hangisidir? deime halindedir. Asl gereklik bir yan-
sma, bir kopya olan duyulur dnya deil,
A) Evrenin ilk ana maddesini aratrma- A) znel idealizm
bu dnyann nesnelerine varlk veren ide-
syla B) Dalizm
alar dnyasdr.
B) Evreni madde ile aklamasyla C) Materyalizm
Platon bu szleriyle aadakilerden
C) Yeni bir felsefi sorun ortaya atmasyla D) Realizm hangisini vurgulamaktadr?
D) Evreni soyut bir kavramla aklamasy- E) Fenomenolojizm A) Varlk ile hiliin ayn ey olduunu
la
B) Duyularla alglanan varln, idealar
E) Evrende deiimin olduunu kabul et-
evreninin kopyas olduunu
mesiyle
C) Akln, varln bilgisini veremeyeceini
D) Varln, deiim olduunu
E) dealar evreninin Tanr olduunu
2. 4.
Evren bize kart eylerin sonu gelmez bir
6.
Bugn kendilerine doa filozoflar adn
sava olarak grnr. Bu kartlarla bun- Varlk birer cisim olan kk atomlardan
verdiimiz ilk filozoflar olduka genel prob-
larn arasndaki sava olmasayd, evren- olumutur. Sonsuz ve snrsz sayda
lemlerle ilgilenmiler ve bu problemlerin
de nesneler de olmazd. nk nesneler bulunan atomlar deien eylerin ardnda
zmlerine olgulara ilikin gzlemler yap-
srekli ilerleyen bir yanma srecinin evre- deimeden kalan varlklardr. Atomlarn
madan saf dnce yoluyla ulamlardr.
leridir. Her ey ateten gelir ve yine ona birbirleriyle birleip ayrlmas ile nesne ve
Onlar doann maddesel nedeni, yani var
dner. Ate bir anlamda kartlarn iinde canllar olumaktadr. Ruhsal olaylarn te-
olan her eyin kendisinden doduu mad-
erdii birliktir. melinde de maddi olaylar bulunur. Maddi
de zerinde durmulardr.
olmayan ve alglanamayan hibir ey ger-
Herakleitosun bu grlerine dayan-
Buna gre felsefe ilk dnemlerinde aa- ek deildir.
larak, aadaki bilgilerden hangisine
dakilerden hangisini kendine konu
ulalamaz? Bu paradaki gr aadaki yakla-
edinmitir?
mlardan hangisine uygundur?
A) Varln varl tartmaldr.
A) Varlkta deiimin olup olmadn
A) Platon'un idealizmine
B) Her madde deiim geirir.
B) Varln olup olmadn
B) Sartre'nin varoluuluuna
C) Evren ztlklarn arpmas sonucun-
C) Varln kkeninde ne olduunu
da olumaktadr. C) Descartes'in dalizmine
D) Varln algya dayal olup olmadn
D) Evren, diyalektik bir srete oluur. D) Herakleitos'un oluuluuna
E) Varln bilinme snrlarnn neler oldu-
E) Evrenin ana maddesi atetir. E) Demokritos'un materyalizmine
unu

Tarama
7. 9. 11.
Elma, armut, eftali aalar ve dier aa- Ruhla madde arasnda bir iliki yoktur. Metafizik, akl d bir problemdir. Akl d te-
lar zamanla yalanp rr ve yok olur. Fa- Bunlar, mutlak olarak birbirinin zttdr. Do- rimi, bilinmeyen, sonuna kadar zlmeyen
kat bu varlklara ilikin aa kavram yok laysyla birbirlerine indirgenerek aklana- ya da belki zlmesine olanak olmayan bir
olmaz, o hep vardr. Bu aalar greme- mazlar. Ruh ve madde, doru zaman gs- problemi ifade eder. Bu problemle ancak
yiz fakat aa ideas gemiten gnmze teren birer saat gibi iler, birindeki deime felsefi aratrmalarla uraanlar karlaa-
var olacaktr. dierini etkilemez. Ruh maddeye, madde bilir. Hayat da byledir. Glklerle kar-
ruha dnmez. lamayan bir insan, gnlk hayatn herkes
Platon bu szleriyle "idea"larn hangi
iin byle sorunsuz olduunu sanabilir. Bu
zelliini vurgulamamtr? Bu paradaki gr aadaki dnr-
durumun, hayatta glklerin bulunmad-
A) Ezeli-ebedi olduunu lerden hangisinin yaklamna uygun-
n gstermeye yetmeyecei gibi, metafizik
dur?
B) Deimez olduunu problemlerin de herkesin ilgisini ekmeme-
A) Platon'un idealizmine
C) Mutlak olduunu si, onlarn var olmadn gstermez.
B) Sartre'nin varoluuluuna
D) Alg nesnesi olmadn Bu parada metafizik sorunlarn hangi
C) Demokritos'un maddeciliine zellii zerinde durulmamtr?
E) Zamanla yok olduunu
D) Descartes'in dalizmine A) Dnrlerin ilgi alannda olduu
E) Husserl'in fenomenolojizmine B) leride bilinmeyen bir eyin kalmayaca
C) Varln srdrd
D) Bilinmeyen konularla ilgilendii
E) lgilenilmesinin gereklilii
10.
ok eskiden iki inli dnr deniz kena-
rnda oturup hem sohbet ediyor hem de 12.
balklar seyrediyormu. Dnrlerden Aristoteles'in madde - form retisine gre
8.
biri dierine balklar gstererek, "Bak ne form, maddede potansiyel olarak vardr.
Varlk, madde cinsinden olan ateten gel-
kadar ok birbirlerini seviyorlar. Birbirlerine Bu potansiyel etkin bir g sayesinde or-
mektedir. Ate, tm varlklar yakarak ve
yrekten bir eyler sylyorlar." demi. Di- taya kar. rnein mermerin iinde hey-
ykarak onlarn deimesini salar. Doa-
eri, "Ben de onlara bakyorum, ama yle kel olma gc potansiyel olarak vardr. Ne
da srekli bir sava, ekime ve mcadele
bir ey gremiyorum." demi. Bunun ze- zaman sanat, mermeri alp ona heykel
vardr. Doada var olan ve yaayan her
rine dier filozof "Balklarn sylediim du- biimi verirse, mermerden heykel denilen
ey, bir bakasnn lmnden ya da yok
rumunu grebilmen iin senin ben olman varlk ortaya kar. te varlktaki deiim
olmasndan dolay vardr.
gerekir." karln vermi. ve hareket, potansiyelin aa kmas ola-
Bu para aadaki yarglardan hangisi- rak adlandrlmaktadr.
glardan hangisine varlabilir?
ni destekler? Buna gre aadakilerden hangisi sy-
A) Bedenden ayr bir ruhun varlndan
A) Varlkta srekli bir deiim yaanmak- lenemez?
sz edilemez.
tadr. A) Madde ve form birbirleriyle kart ola-
B) Akl, d dnyadaki gereklii kavraya-
B) D dnyadaki varlklar insanlar onu rak bulunan varlklardr.
maz.
alglasa da alglamasa da vardr. B) Tm varlklar maddenin, form tarafn-
C) Doada kalclk ve deimezlikten
C) Dncedeki deiim varlklarda dei- dan ekillenmesiyle oluur.
sz edilemez.
ime yol aar. C) Madde insandan bamsz olarak vardr.
D) Evrendeki btn varlklar idealara gre
D) Sadece insanda varolu zden nce D) Varlk iinde tad formu gerekle-
biim alr.
gelir. tirmeye alr.
E) D dnyadaki varlklar ve nesneler
E) Varlk bireyin alglamasna baldr. E) Varlk dnce ve maddeden oluur.
gerekten var deildir.
12. A 11. B 10. E 9. D 8. C 7. E 6. E 5. B 4. A 3. A 2. C 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Sava, btn eylerin babasdr. Savan Nasl ki gzmz kapadmz zaman Var olan her ey maddedir.
ortaklaa ve herkes iin olduunu, her e- eya yok olmakta, atmz zaman tekrar Duyum ve dnce insan organizma-
yin kavgaya ve zorunlulua gre olduunu grnmektedir; yle ise varlk bizim algla- snn bir hareketidir.
bilmek gerekir. Kleler zgr, zgrler kle ma biimimizdedir, gerekte deildir.
Evrende hibir rastlant yoktur.Her ey
olur. Zenginler fakir, fakirler zengin olur.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- mekanik bir nedensellik sonucu ortaya
Herakleitosun sava nemsemesinin glardan hangisine ulalabilir? kar.
nedeni aadakilerden hangisidir?
A) Deiim, varl nemsiz klar. Yukarda verilen grler hangi felsefi
A) Barla ztlk iinde olmas
B) Somut varlklar zerinde tartlamaz. yaklama uygundur?
B) Her toplumda grlmesi
C) Varlk konusunda asl olan onu algla- A) dealizm
C) Byk deiimlere yol amas yan znedir. B) Dalizm
D) Yeni devletlerin ortaya kmas D) Metafizik varlklar duyularla alglana- C) Fenomenolojizm
E) Tanrnn isteklerinin yerine getirilmesi maz.
D) Nihilizm
E) Doada ztlarn birlii ilkesi geerlidir.
E) Materyalizm
4.
Parmenides srekli olarak deien okluk 6.
karsnda, bunun tam kart olan birlii Demokritos'a gre, varolan her ey sonsuz
2. koyar. okluk bir aldanma, yanlmadr. Bu atomlardan olumutur. Atomlar sra ile
Evrendeki her varlkta bir dzen grlr. oluu bize gsteren de duyulardr. Duyu birleerek ve ayrlarak, bireysel varlklarn
Bu dzen belirli bir amaca hizmet eder. Bir alglar bilginin yanl kaynadr. Bir ve meydana gelmesinde ya da yok olmasna
yerde dzen ve o dzendeki ama kendi- gerek var olan kavratan ise dnmedir. neden olur. Sonsuz saydaki bu atomlar
liinden ortaya kamaz. O halde evren ve Bu nedenle bilginin doru yoluna dn- maddenin blnmez paralarna karlk
iindeki varlklara dzen veren, bilgi ve g meyle girilir. gelir. Atomlar hareketlerini kendilerinin d-
sahibi bir varlk olmas gerekir. Parmenidesin bu yaklamnda temel ndaki bir gten deil de, kendi znden
ald gr aadakilerden hangisi- alr.
glardan hangisine ulalabilir? dir? Demokritos'un bu grleri aadaki
A) Varln kesin bilgisine ulalamaz. varlk yaklamlarndan hangisine uy-
A) Evrende ilerleyen bir sre vardr.
B) Evrende her ey akar, her ey deiir. gundur?
B) Evrendeki dzenlilii salayan g
C) Maddenin dnda nesnel bir gereklik A) Materyalizm
Tanrdr.
bulunmamaktadr. B) Kritisizm
C) Evrende gl olan var olma savan
kazanr. D) Varln bilgisine duyumlarla deil, C) dealizm
D) Evrende ztlklarn arpmas bir d- aklla ulalabilir. D) Oluuluk

zene yol aar. E) Hem madde hem de dnce gerek- E) Fenomenolojizm
E) Evrendeki deiim kaosa yol aar. tir.

Tarama
7. 9. 11.
Gorgias'a gre varlk var deildir ve var Evren "ate"ten meydana gelmitir. Fakat Eer her ey zihnimizde olup bitiyorsa, bu-
olmayann bilgisi de yoktur. O halde olma- bu alevli dediimiz ey sadece haraket- radan insanlarla ve evremizle ilikilerimi-
yann ne kendisi ne de bilgisi dnlebilir. ten ibarettir. Her ey atein deimeleri ze dair belirli bilgiler karabiliriz. Bu bilgi-
Varlk anlatlamaz ve retilemez. ile meydana gelir ve her ey yine bu delerin kendimize ve dier insanlar zerinde
Gorgias'n bu grleri aadakilerden imelerden sonra tekrar atee dner. Bu de ok nemli bir etkisi olmayacaktr. yle
hangisine "kar tez" oluturur? nedenle evrende hibir ey ayn formda ki bu, insann btn bilimsel faaliyetlerini
kalamaz. sadece bir dnce egzersizi haline geti-
A) Evrende srekli bir deiim bulunmak-
Bu paradaki gr aadaki dnr- rir; bu egzersiz ise bir rya oyunu olmann
tadr.
lerden hangisine aittir? tesinde hibir neme sahip deildir.
B) Varlk insan zihninden bamsz olan
A) Oluuluu savunan Herakleitos'a Bu parada aadaki felsefi yaklam-
d dnyada bulunmaktadr.
lardan hangisi eletirilmektedir?
C) Varlkta ztlarn birlii ilkesi geerlidir. B) Materyalizmi savunan Thomas Hobbes'e
A) Egzistansiyalizm
D) Varln yaps bilinemez. C) dealizmi savunan Platon'a
B) Materyalizm
E) Varlkta bir amallk bulunmaktadr. D) Nihilizmi savunan Gorgias'a
C) dealizm
E) Dalizmi savunan Descartes'e
D) Fenomenolojizm
E) Dalizm
10.
Parmenides'e gre salt akln kavrad
12.
8. Stoaclara gre imdiki zaman yoktur,
varlk vardr ve yoklua yer brakmaz. Var
Gerek u ki metafiziin ne srdkleri, imdi dediimiz, gemile gelecein
ile yok arasndaki kartlk duyular dnya-
hibir zaman tartmasz kabul edilen ak- balants, bileimidir.
sna ve bu anlam kartln kullanan dile
lamalar olmamtr. lk adan bu yana,
aittir. Parmenides yokluun olmadndan Herakleitos'a gre hibir insan ayn
onun aklamalar birtakm itirazlarla kar-
hareketle varln deiime ve harekete rmakta iki kez ykanmamtr. nk
lamtr. Fakat u da sylenebilir: Meta-
yer brakmayan blnmez, paralanmaz, hem sular hem de insan deimitir.
fizie kar taklan her tavr, yine belirli bir
her yerinde ayn kalan, balamayan ve bit- Epikharmos'a gre, gemite bor
metafizie bal olmutur.
meyen, gemie ve gelecee karmayan, alm olan imdi borlu deildir; ge-
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- hep imdi olan tam bir doluluk olduunu ceden sabaha yemee arlm biri
lerden hangisine ulalabilir? ileri srmektedir. bugn davetsiz yemee gelir, nk
A) Metafizik tartmalar bo bir uratan Parmenides bu szleriyle aadakiler- arlan ayn adam deildir artk.
teye gememektedir. den hangisini dile getirmektedir? Bu grn ortak yn aadakiler-
B) Bilinmeyen konulara aklk getirmek A) Varln yaps bilinemeyeceinden den hangisidir?
ancak metafizikle olanakldr. varlk rededilmelidir. A) Varl madde olarak kabul etmeleri
C) Metafizik konularn halk tarafndan an- B) Varlk vardr, yokluk yokluktur. B) Varlktaki deiimi reddetmeleri
lalmas olduka gtr.
C) Evrende srekli bir deiim vardr. C) Varl bireyin alglamasna indirgele-
D) Metafizie kar kan insanlar da me-
D) Evrende kartlarn birlii ilkesi geerli- meleri
tafizik yapmak zorunda kalmlardr.
dir. D) Varl dnce ile aklamalar
E) Metafizik konulara gsterilen ilgi gn-
E) Varlk bireyin alglamasna baldr. E) Varl bir olu olarak kabul etmeleri
mzde artarak devam etmektedir.
12. E 11. C 10. B 9. A 8. D 7. B 6. A 5. E 4. D 3. C 2. B 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Evren hareket eden maddeden oluur. Ha- Birbirinden aralarndaki bolukla ayrlan Platon daima ayn kalan, zamanla bozul-
reketin ve maddenin dnda evrende hi- atomlar tpk harflerin szckleri, cmleleri mayan, deimeyen, yok olmayan var-
bir ey yoktur. Maddi olmayan ve evrenin ve btn bir yazy meydana getirmesi gibi lklarn gerek anlamda var olduklarn
dnda var olduklar kabul edilen her var- gerekliin yap talar olarak ortaya kar. savunur. Gzmzle grp elimizle dokun-
lk, bizim d gcmzn rndr. nsan Onlarn bir araya gelileri ve birbirinden duumuz atlar, zamanla yalanan, hasta-
da maddi olan bu doann parasdr. ayrllar sonucunda birleik cisimler mey- lanabilen ve len varlklardr. Bu nedenle
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- dana gelir. gerek anlamda var deillerdir. Oysa aklla
glardan hangisine ulalabilir? Demokritos bu szleriyle aadakiler- kavranan "at idesi" bozulmayan, deime-
A) Dnce, her eyin kayna ve nede- den hangisini dile getirmektedir? yen bir varlk, yani gerek bir varlktr.
nidir. A) Varlk hem madde hem de dncedir. Buna gre Platon'un varlk gr iin
B) Her insan kapasitesi orannda bilgi sa- B) Evrende hareketin olduunu dn- aadakilerden hangisi sylenebilir?
hibi olur. mek bir yanlgdr. A) Varln olmadn savunduu
C) Nesneler dnyas bilinmeyen bir dei- C) Evrendeki atomlarn hareketleri rast- B) Maddeyi temele ald
im iindedir. lantsaldr. C) Asl varln dncede olduunu be-
D) Varlk maddenin almyla oluur. D) Her varlk ayn atomlardan olumutur. lirttii
E) Evrenin bir balangc ve sonu vardr. E) Gereklii meydana getiren tm cisim- D) Varlkta bir deiimin olamayacan
ler atomlardan oluur. iddia ettii
E) Varl birbirine indirgenemeyen iki
farkl tz olarak grd
2.
Yllar geer, baharlarn yerine yeni ba-
harlar, yazlarn yerine yeni yazlar, klarn
6.
yerine yeni klar gelir. Gndzler geceye I. Hegele gre dnce ve doa srekli
ve geceler gndze dnr. Ne var ki bu 4. deime iindedir. Bu srete dn-
gn, asla dnk gn deildir. Yeni tomur- Eski Yunan filozoflar felsefede ilk temel cede meydana gelen deimeler mad-
cuklar srmtr, fideler uzamtr, yal soru olarak varl oluturan ana madde- dede deimelere yol aar.
ktkler rm ve devrilmitir, her yanda nin ne olduunu sormulardr. Thales su, II. Karl Marxa gre fikirleri veren madde-
yepyeni bcekler domutur. Anaximandros snrszlk anlamna gelen dir, madde deitii iin fikirler dei-
apeiron, Anaksimenes scak nefes, Herak- mektedir.
leitos ate, Demokritos atomlar olduunu
glardan hangisine ulalabilir? Dnrlerin bu grleri aadaki
savunmutur.
A) Gerekten var olan, insan zihnindeki felsefi yaklamlardan hangisine uy-
Bu dnrler varlk felsefesinin hangi gundur?
dnce ve kavramlardr.
sorusuna yant aramlardr?
B) Evrende her an, her ey deimekte- I. II.
A) Varln ilk gesi nedir? Nihilizm Materyalizm
dir. A)
B) Evrenin bir ba ve bir sonu var mdr? B) dealizm Materyalizm
C) Asl varlk maddedir.
C) Varlk var mdr, yok mudur? C) Oluuluk Varoluuluk
D) Evren sonsuz byklktedir.
D) Evrende deiim var mdr? D) dealizm Fenomenolojizm
E) Varln var olup olmad bilinemez.
E) Dalizm Nihilizm
E) Evrende bir dzenlilik var mdr?

Tarama
7. 9. 11.
Hibir ey var olamaz; var olan bir ey Hegele gre her ey kendinde kar- Doa canl, srekli deime gsteren bir
yoktur. tn bulundurur. Varlk yokluu, yokluk oluum iindedir. Var olan her ey ve her
Bir ey, bir ekilde var olsa bile, o d- varl iinde tar. olay, baka eylerin varoluuna kar du-
nlemez ya da bilinemez. Herakleitosa gre kartlklarla bunla- yarldr. Bu olu ierisinde her varlk, var-
rn arasndaki sava olmasayd evren- ln bir baka varla borludur. Bir varlk
Bir ey, bir ekilde var olsa ve biline-
de varlklar da olmazd. yok olup gittiinde, birey olarak ortadan
bilse bile, bu bilgi bakalarna aktarla-
Bu iki dnrn ortak dncesi aa- kalkar fakat bu varlk, dnyadaki ilikilerin
maz.
dakilerden hangisidir? oluturduu genel ereve iinde var ol-
Bu gr aadaki dnrlerden han-
maya devam eder.
gisine uygundur? A) Akln, varl oluturduunu ne sr-
meleri Bu paradaki gr aadakilerden
A) Evrende srekli bir deiim olduunu
hangisine "kar tez" oluturur?
syleyen Whitehead'a B) Varlktaki deiimi reddetmeleri
A) Evrende bir dzenlilik bulunmaktadr.
B) Evreni idealarla aklayan Platon'a C) Varl bireyin alglamasna indirmeleri
B) Varlkta bir deiim yaanmaktadr.
C) Varln olmadn savunan Gorgias'a D) Varln ztlarn atmas sonucunda
olutuunu savunmalar C) Varlk vardr.
D) Varln madde olduunu syleyen
E) Metafizik varlklarn olmadn iddia D) Bir varlk baka bir varla dnr.
Thomas Hobbes'e
etmeleri E) Evrende bir deiimin olduunu d-
E) Varln fenomen olduunu syleyen
nmek bir yanlgdr.
Edmund Husserl'e
10. 12.
Hegel'e gre; varlk mutlak ruhun (ak-
Mekanist bak asna gre; evrende-
8. ln) kendi kendini amas, bir amaca
ki her ey mekanik nedenlerle, neden-
Varlk; doru ilerlemesi, kendini bulmas, ken-
selliin bir sonucu olarak oluur. Dola-
di bilincine ve zgrlne varmas
Herakleitos'a gre olutur. ysyla evrenin bir amac yoktur.
sonucunda oluur.
Platon'a gre ideadr. Teleolojik bak asna gre; evren-
Farabi'ye gre; btn varlklarn teme-
deki her ey belli bir plana gre ortaya
Demokritos'a gre atomlardr. linde asl, zorunlu varlk vardr. Tm
kar ve tm varlklarn gerekletire-
Descartes'e gre hem madde hem varlklar varlklarn Tanr'dan alrlar.
cekleri amalar vardr.
ruhtur. Tanr kendi bana vardr. O, varln
Teolojik bak asna gre evrenin
Husserl'e gre fenomendir. hibir eyden almaz.
kendisi ve evrendeki varlklar Tanr'nn
Bu dnrler ve yaklamlarnn ortak Bu iki dnrn grlerinin ortak
yaratmasyla var olmulardr. Evren,
yn aadakilerden hangisidir? yn aadakilerden hangisidir?
Tanr'nn varln gstermek iin var-
A) Varln var olduunu reddetmeleri dr. A) Varln olutan ibaret olduunu be-
nimsemeleri
B) Varl kabul eden grler ne sr- Yukarda aklanan grler hangi fel-
meleri sefe problemi ile ilgilidir? B) Evrende iki tr varlk olduunu kabul
etmeleri
C) Varlkta bir deiimin olduunu dn- A) Evrenin anlamnn ve amacnn ne ol-
meleri duuyla C) Varln balangcnn ve sonunun ol-
madn savunmalar
D) Varln somut yapda olduunu iddia B) Varln gerek olup olmadyla
etmeleri D) Varln temelinde maddenin olduunu
C) Varl yaratann kim olduuyla
savunmalar
E) Varl bireyin alglamasna indirgeme- D) Evrende bir dzen olup olmadyla
leri E) Gerek varln soyut olduunu kabul
E) Varln varlk olma sebebiyle
etmeleri
12. E 11. E 10. A 9. D 8. B 7. C 6. B 5. C 4. A 3. E 2. B 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
nsan var olmadn dnrse kendisiyle Aadakilerden hangisi ontolojinin il- Bilim varlk hakkndaki bilgisini, deney-
elimi olur. nsan kuku duymakta oldu- gilendii problemlerden biri deildir? sel ya da bilimsel bir yntemle kazanr.
u srece, kuku duymakta olduundan A) Varln ana maddesi nedir? Buna gre bilim adam gzlemlenebilir
kuku duyamaz. Kuku duymak dn- olan varlk hakknda, yine deney yoluyla
B) Varlk var mdr?
mek demektir, dnmek ise var olmak dorulanabilir olan nermelere ve kuram-
C) Varln lt nedir?
demektir. lara ular. Oysa felsefe, varln bilgisine
D) Hareket, olu bir varlk mdr? ularken bilimsel ynteme gerek duymaz.
Paraya gre aadaki yarglardan
hangisine ulalabilir? E) Sanat, doann bir taklidi midir? Bu bilgiye yalnzca akl ve dnce yoluyla
ular.
A) Dnce var oluun kantdr.
Bu parada zerinde durulan temel
B) Varlk ideadr.
konu aadakilerden hangisidir?
C) nsan akl varl kavramada yetersiz-
A) Bilim ile felsefenin varla yaklam
dir.
tarz
D) Varln tek kayna atomlardr.
B) Bilimin nesnellii
E) Varlk sadece maddeden ibarettir.
C) Varln ilk ana maddesi
D) Bilim adamlarnn tarafszl
D) Felsefe ile bilimiin benzerlii
4.
"Benim dmdaki varlk alemini var kabul
2. ediyorum. nk gryor, duyuyor ve var- 6.
la dokunabiliyorum. Oysa, rya grrken Yeryznde insann duyularyla alglad
"Evrende yaayan da len de, uyuyan da
de bunlar yapabiliyorum. Peki ya hep rya varlklar gerek varlklar deildir. Buradaki
uyank olan da, gen de yal da ayn ey-
gryorsam, bu ryadan bir gn uyanp varlklar gerekler dnyasnn bir yansma-
dir; her biri yer deitirir ve teki olur."
yaadklarmn hepsinin beynimde oluan sdr. Bu nedenle insan varlklarn asln
Herakleitos'un bu grne dayan-
alglardan baka bir ey olmadn anlar- duyularla deil, ancak dnceyle kavra-
larak aadaki yarglardan hangisine
sam..." yabilir.
ulalamaz?
Bu grleri savunan bir dnr aa- Paradan aadaki yarglardan hangi-
A) Evrende srekli bir deiim vardr.
dakilerden hangisini sorgulamakta- sine ulalamaz?
B) Evrendeki oluum kanlmaz bir nite- dr?
A) Duyu organlaryla alnan bilgiler ger-
lik tar.
A) Varln deiim iinde olduunu ek deildir.
C) Evrenin oluumu ve aln yazs hibir
B) Varln dnceden ibaret olduunu B) Gerek bilgiye aklla ulalabilir.
zaman bilinemez.
C) Varln gerekten var olup olmadn C) Gerek duyularn tesindedir.
D) Evren, iinde kartlar barndran bir
D) Sezginin gereklie ulamadaki rol- D) Gerek hibir ekilde bilinemez.
birliktir.
n
E) Evrende deiimin olduunu dn- E) Var olan btn varlklar ruhsal bir nite-
E) Varln bir btn olarak ele alnmasn lik tar.
mek bir yanlgdr.

Tarama
7. 9. 11.
Demokritos'a gre; duyum, dnce, Eski Yunan filozoflar, felsefede ilk temel Bilimlerin aratrma alannn dnda kalan
hatrlama gibi maddi olmadn sand- soru olarak varl oluturan ana madde- yle problemler vardr ki, bu problemleri
mz olaylar, atomlarn birbirleri ze- nin ne olduunu sormulardr. Thales su, inceleyecek ayr bir disipline ihtiya duyul-
rindeki etkilerinden meydana gelmitir. Anaximandros snrsz, sonsuz anlamna mutur; ite bu disiplin metafiziktir. "nsan
yeryzne nasl gelmitir?, Evren nasl
Hobbes'a gre; dnya mekanik hare- gelen apeiron, Aneximenes scak nefes,
olumutur?, nsan hayatnn anlam ne-
ket kanunlar tarafndan ynetilen ci- Herakleitos ate, Empedokles ate, hava,
dir? lmden sonra bir hayat var mdr?"
simlerin bir btndr. su ve toprak, Demokritos atomlar olduu-
gibi insan aklnn ne tamamen zebildii
nu savunmutur.
Bu dnceler aadaki yarglardan ne de yadsyabildii sorularn cevaplarn
hangisini destekler? Parada varlk felsefesi ile ilgili hangi aramak bu disiplinin konusudur.
soruya cevap aranmtr? Bu paraya gre aadakilerden han-
A) Varlkta birbirinden yap ve z bak-
mndan farkl iki yn vardr. A) Varlkta bir deiim var mdr? gisi metafiziin inceledii konulardan
biri olamaz?
B) Varlkta srekli bir deime ve olu B) Varlk bilinebilir mi?
A) nsann davranlarn aklama
vardr. C) Evren sonlu mudur sonsuz mudur?
B) Tanr'nn var olup olmadn sorgulama
C) Varlk maddeden meydana gelmitir. D) Evrende dzen var mdr?
C) Vahyin mmkn olup olmadn anlama
D) Varlk kaynan Tanrsal zden alr. E) Varln z nedir?
D) Ruhun varl ve lmszln inceleme
E) Varlk insann alglayabildii ile snrl-
E) Meleklerin varln sorgulama
dr. 10.
Varlk hakknda ilk yaplan almalar, 12.
grnen ile gerek arasndaki ayrmn Materyalist dnrlerin varlk tanm fizi-
yaplmas ile balamtr. Doa filozofla- in tanmlad madde tanmna paraleldir.
r grnenlerin karmaklnn gerisinde Materyalist dnrler idealistlerin zddna
8. temel ve dzenli bir yapnn var olduuna varlk denince yalnzca bilime konu olabi-
inanmlar, varla ilikin aklamann yine lecek somut, uzayda yer kaplayan madde-
Zenon "Akhilleus (Ail) ile kaplumbaa
varln iinde aranmas gerektiini ileri yi kabul etmektedir. Bu dnrlere gre,
arasndaki yar rneini vererek Akhil-
srmlerdir. Baka bir deyile doada maddenin ve somut olann dnda hibir
leus'un kendisinden nce yola kan kap-
gzlenen okluun ancak her eyin ken- z, form, ruh dnlemez. Bizim madde
lumbaaya hibir zaman yetiemeyeceini d saydmz tm varlk, eylem, durum
disinden olutuu bir birlie indirgendii
syler; nk balangta kaplumbaa ile ya da kavramlar aslnda maddenin bir ba-
zaman anlalr hale geleceini ve akla-
kendi arasndaki mesafeyi komak iin ge- ka durumu ya da zelliidir. Akl insan bey-
nabileceini savunmulardr.
en zaman iinde, kaplumbaa az da olsa ninin bir fonksiyonu, iyilik insann gsterdii
biraz ilerlemi olacaktr. Bu byle sonsuza Buna gre doa filozoflarnn grleri bir davran, gzellik ise maddenin bir duru-
kadar gider." der. ile ilgili aadakilerden hangisi syle- mudur ve hepsi de bu tanmla aklanabilir.
nebilir? Bu paraya dayanlarak materyalizmle
Zenon'un bu rneine gre aadaki
yarglardan hangisine ulalr? A) Varlkta srekli bir deimenin olduu- ilgili hangi yargya ulalamaz?
nu savunmulardr. A) Varl aklamada maddeci bir tavr
A) Evrende gl olan yar kazanr.
B) Varlkla ilgili nceki aklamalar ele- sergiler.
B) Hareket varln eitli hallerdeki sabit
tirmilerdir. B) dealizmle temelden kaynaklanan bir
oluudur.
kartla sahiptir.
C) Evreni btn olarak deil, paralaya-
C) Madde ile hareketin varlklar birbirine C) Varl aklamada metafizik glerden
rak ele almlardr.
baldr. de yararlanlr.
D) Varl oluturan ilk nedene ulamaya
D) nsan yaam boyunca mcadeleden D) Varl yalnzca somut madde olarak
almlardr. kabul eder.
kanmaldr.
E) Evrendeki dzenin tesadflerin eseri E) Metafizik anlayla kart grlere sa-
E) Evrende bir deiim vardr.
olduunu savunmulardr. hiptir.
12. C 11. A 10. D 9. E 8. B 7. C 6. D 5. A 4. C 3. E 2. E 1. A Cevaplar

Ahlak Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 2. Modl Test 11
1. 3. 5.
Ahlak asndan zorlamal davranlarn Bir kimse kt eylemlerde bulunma al- Ahlakn gemii olduka eskilere gider.
deeri yoktur. nk zorlayc davranlar kanlnn yaygn hale geldii bir ortamda Nitekim bir toplumun olutuu her yerde,
insan iradesi ve sorumluluunu ortadan yetimise, o zaman bireyde sorumluluk bu toplumdaki insanlarn davranlarn
kaldrr. duygusu da azalr. Oysa erdemli bir evre- ve birbirleriyle olan ilikilerini dzenleyen
Bu szle ahlak felsefesinin hangi kavra- de yaayan kiinin sorumluluk bilinci yk- birtakm kurallar olmutur. Ne kadar ilkel
mnn gerekliliinden sz edilmektedir? sek olur. olursa olsun en eski toplumlar iin bile, o
Bu parada sorumluluun hangi yn toplumdaki insanlarn eylemlerini belirle-
A) zgrlk
vurgulanmaktadr? yen bir kurallar sisteminden, yani ahlaktan
B) Erdem
sz edilebilir.
A) Bireye fayda salamas
C) Vicdan
Bu parada ahlakn hangi zellii vur-
B) Sosyal evreye gre biimlenmesi
D) Hak gulanmaktadr?
C) nsan mutlu klmas
E) dev A) Her toplumda ve dnemde grlmesi
D) Bireyi bencillikten kurtarmas
B) znel olup toplumdan topluma dei-
E) Erdemle ilikili olmas
mesi
C) Zaman iinde deiime uramas
D) Birtakm yaptrmlarnn bulunmas
E) Mutluluun kurallarn koymas
4.
Erdemli olma yolunda karmza dikilen en 6.
byk engel kar duygusudur. nsan g- nsan eylemleri zerine younlaan ahlak
l, zeki ve alkan olabilir fakat erdemli felsefesinin temel sorular unlardr: nsan
deilse gc zorbala, zekas ktle, ahlaki eylemde bulunurken zgr mdr?,
2. alkanl kendi karna iler. Bir insann Ahlaki eylemin amac nedir?, Ahlaki yar-
Bir ahlak inancn savunmaya veya ele- erdemli olup olmad kar sz konusu gnn nitelii nedir?, Ahlaki eylemde neye
tirmeye baladmz an, ahlak felsefesinin olduu zaman ortaya kar. Erdemli insan kar sorumluyuz?, Kii vicdan karsnda
alanna girmi oluruz. paylamcdr, onun yapsnda karn a- evrensel ahlak yasas var mdr?
Burada, ahlak felsefesinin hangi yn muru yoktur. Bu sorulara dayanlarak ahlak felsefesi-
zerinde durulmaktadr? Bu parada erdemin hangi yn vurgu- nin aadakilerden hangisini amala-
A) Farkl ahlaki anlaylarn neden ortaya lanmaktadr? d sylenebilir?
kt A) nsan mutlu klmas A) Toplumun yararn gzetmek
B) Mantksal temellerde incelenememesi B) renmeye dayal olmas B) nsanlar te dnyaya hazrlamak
C) Ahlak zerinde dnce retilmesi C) Nesnel olmas C) nsanlar zgr klmak
D) Pein kabullere dayal olmas D) zgrce ortaya konmas D) Ahlaki ilkeler zerinde dnmek ve
E) Metafizik kavramlarla temellendirilme- E) kardan arnk olmas sorgulamak
si E) Eylemlerin kurallarn belirlemek

Ahlak Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar
7. 9. 11.
Bir toplumun ahlaknda iyi diye nitelenen yi, insan iradesinin akla dayal bir se- Vicdann karar vermesi iin birey hangi ko-
bir eylemin bir bakasnda kt saylmas imi sonucunda deer verdii, yararl ullar iinde olmaldr? ncelikle birey akl
olaandr. Yasaklanan davranlarn za- bulduu eydir. sahibi olmaldr. kinci olarak eylemlerini
man iinde tevik edilen davranlar haline zgrlk, insann kendi koyduu ku- kendi istemleri dorultusunda yapmaldr.
geldii grlr. Ahlak dediimiz olgu kar- rallara gre, kendi istek ve seimlerine nc koul ise birey zgr olmaldr. z-
mza eitli ahlaklar olarak kar. Bu eitli gre davranabilmesidir. gr olan bireyler ise iindeki sese uyarak,
ahlaklar oluturan deer yarglar, kiilerin bir eylemde bulunabilirler. Tm bunlarn
Buna gre iyiliin ve zgrln teme-
eylemlerini deerlendirmede lt olarak sonucunda da sorumluluk duygusu vicda-
linde aadakilerden hangisi bulun-
kullanlr. nnz tamamlayan son kouldur.
maktadr?
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu paraya dayanlarak, vicdanla ilgili
A) nsan iradesi
glardan hangisine ulalabilir? aadaki bilgilerden hangisine ulala-
B) Tanrsal retiler maz?
A) nsanlar ahlaki eylemlerinde tutarl
davranmaldrlar. C) Bireyin mutluluu A) Vicdanl bir birey ayn zamanda ahlakl
B) Ahlak yasalarna dev duygusuyla D) Azla yetinebilme bir bireydir.
uyulmaldr. E) Vicdana dayanma B) Vicdan, bireyin mutlu olmasdr.
C) Ayn eylem farkl ahlaklar asndan iyi C) Vicdan temiz olan birey, ahlaki davra-
ya da kt diye nitelenebilir. nlar gerekletirir.
D) nsan mutluluk iin azla yetinebilmeyi D) Vicdan, kiinin iindeki mahkemedir.
bilmelidir. E) Vicdann sesi bireyin ahlaki davranta
10.
E) yi ve kt bir bilgi sorunudur. Eylemlerine zgrce ve kendi seimleriyle bulunmasn salar.
karar veremeyen bir kimsenin bu eylem-
lerin hesabn verebilmesinden, onlarn
sonularn stlenebilmesinden sz edi- 12.
lemez. Bu anlamda bir ocuun ya da bir Gnlk yaantmzda eitli yarglar veri-
akl hastasnn sorumluluundan sz edi- riz. Yalanclk fenadr, deniz suyu tuzlu-
lemez. nk onlar eylemlerine zgrce, dur, genin i alarnn toplam 180 de-
8. kendi seimlerine gre karar verebilme recedir. gibi yarglar, gnlk yaantmz
Vicdan doutan getirilen bir yeti ya da olana verecek bir zihinsel olgunluktan kolaylatrr. Bunlardan ilki ahlka, ikincisi
g olmayp insann kendi tarihi ierisinde yoksundur. doa olaylarna, ncs geometriye ait
sonradan ortaya kan bir eydir. Vicdan,
Bu paradaki grler aadaki yarg- yarglardr.
insann kiisel zellikleri, yaam koullar,
lardan hangisiyle paralellik gsterir? Bu rnee dayanlarak, ahlki yarglar-
alkanlklar ve iinde bulunduu toplum-
sal koullar tarafndan oluturulur. A) nsanlar iin mutluluk insanlarn ynel- la ilgili olarak aadakilerden hangisi
dikleri hedeflerle belirlenir. sylenemez?
Bu parada vicdann hangi zellii vur-
gulanmaktadr? B) Ahlak yasalarna uymak insan onuruy- A) Olmas gerekeni ortaya koyar.
la badamaz. B) Herkes iin ortak, deimez yarglar
A) nsana yaamnda yol gsterdii
C) nsanlar eylemlerinde topluma yararl deildir.
B) Doutan geldii
olmaldrlar. C) Yaplmas ve yaplmamas gerekenle-
C) Kaynanda gdlerin bulunduu
D) Ahlaki eylemlerde bir ncelik sras bu- rin kurallarn belirtir.
D) Toplumsal koullarla, renmeyle e- lunmaktadr. D) Toplumdan topluma ve zamanla dei-
killendii
E) nsann eylemlerinin sorumluluunu meyecek nesnel yarglardr.
E) Kt davranlarda vicdan azab ekil- stlenmek iin akla ve zgrle ge- E) Kurallara uymak bireylerin iradesine
dii reksinimi vardr. kalmtr.
12. D 11. B 10. E 9. A 8. D 7. C 6. D 5. A 4. E 3. B 2. C 1. A Cevaplar

Ahlak Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 2. Modl Test 12
1. 3. 5.
Ahlak yasalar insanlarn hangi eylemi, ne- Ahlaki bakmdan srekli iyi ve deerli olan lk insan topluluklarndan gnmzn ge-
rede ve nasl yaptn sorgulamaz. Aksine davranlara erdem denir. Erdem, ahlak limi toplumlarna, Afrikadan Amerikaya
hangi eylemi, nerede ve nasl yapmas ge- felsefesinin ycelttii, n plana kard kadar; dini, rk, kltr ne olursa olsun her
rektiini bildirir. deerlerdir. rnein drstlk, doruluk, insan toplumunda ahlak anlay, ahlak il-
Bu parada ahlak yasalarnn hangi adalet, hogr gibi deerler birer erdem- keleri ve kurallar vardr.
zellii vurgulanmaktadr? dir. Bu parada ahlakn hangi zellii ta-
A) Kiiden kiiye deitii Bu parada erdemin hangi zellii dile d vurgulanmaktadr?
getirilmektedir? A) Birtakm yaptrmlarnn bulunduu
B) Toplumsal dzene katk salad
A) Doutan insan aklnda bulunduu B) Toplumsal yaam dzenledii
C) nsanlar mutlu kld
B) Zaman iinde deiebildii C) Ahlak felsefesinden sonra olutuu
D) Olmas gereken davranlar gsterdii
C) stn bir ahlaki nitelik olduu D) Kurallarna uymann kiiye bal oldu-
E) Bireye ll olmay rettii
D) nsan sorumlu kld u
E) Sosyalleme srecinde renildii E) Her toplumda grlp evrensel olduu
4.
Bugn bir konuda sergilediim davran-
m yarn benzer bir baka durumda da 6.
yaparsam, davranmda tutarl olurum. Ahlak, geleneksel ahlak ve eletirel ahlak
2. rnein bir olay karsnda benimsediim olarak ayrlr. Geleneksel ahlak, emirler,
Kii, yaplmas ayn derecede olanakl olan deerler sistemine gre, o olayn yanl ol- yasaklar btnn ierir ve birey onu hazr
iyi ve kt davranlardan birini kendi akl, duunu sylyorsam, benden daha stn olarak bulur. Eletirel ahlak ise, ahlaksal
istei, iradesi ile seemedii ve gerekle- konuma sahip olan biri olayn doruluunu aratrma, dnme, akl yrtme ve farkl
tiremedii zaman ahlaktan da ahlak ey- savunsa bile ayn cevab verebilmeliyim. seenekleri tartma eylemlerinin sonular
lemden de sz edilemez. Bu paraya gre bir davrann ahlakl olan bir ilkeler btnnden oluur.
Bu parada ahlak felsefesinin hangi olmasnn koulu aadakilerden han- Buna gre eletirel ahlak iin aada-
kavramnn neminden sz edilmekte- gisidir? kilerden hangisi sylenemez?
dir? A) dev duygusuyla eylemi gerekletir- A) Var olan benimsemedii
A) Vicdann me B) Aratrmay nceledii
B) Ahlaki zgrln B) Her zaman ayn ilkeye gre davranma C) Var olan ahlak sorgulamadan kabul
C) Sorumluluun C) zgn davranlar gelitirme ettii
D) Evrensel ahlakn D) Mutluluu amalama D) Akla dayand
E) Erdemin E) yi niyeti gzetme E) Sorgulamay ierdii

Ahlak Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar
7. 9. 11.
Sz geirmek isteyen, kleletirmek iste- Kanta gre insan zgr bir varlktr. nsan Ahlak felsefesi ahlaki eylem ile ahlaki ol-
dii kiiyi ayann altna alp kamamas kendi yasasn kendisi koyar ve kendi koymayan eylem arasndaki ayrm iin birta-
iin srekli yle tutmaldr. Bu durum k- duu yasaya itaat etmesi de onun zgrl- km ltler belirler. nsan yaamnn ger-
leletirmek istenenden ok, kleletirmek n kstlamaz. O halde ahlak yasasnn ek amacnn neler olabilecei zerinde
isteyenin zgrln yok eder. kayna insandr. durarak bu amaca gtrecek yollar ortaya
Bu parada savunulan gr aadaki- Kantn bu yaklamnda temel ald koyar. nsan iin hangi eylemin iyi olduu,
lerden hangisidir? gr aadakilerden hangisidir? hangi eylemlerin insana yarar bir yaama
katkda bulunduunu gstermeye alr.
A) Mutlak bir zgrlk gereklemeyecek A) Ahlaki davranlar kiiden kiiye farkl-
bir topyadr. lk gsterir. Bu parada ahlak felsefesinin hangi
zellii tad vurgulanmaktadr?
B) Bireyin zgrlnn snrlarn toplum B) Ahlaki eylem sonuta bireye fayda
belirlemelidir. salamaldr. A) nsann mutluluunu amalamas
C) Snrsz zgrlk ktye kullanlabilir. C) Ahlak yasasnn kayna insann kendi B) Olmas gerekenin kurallarn koymas
D) zgrlk ancak gelimi lkelerde g- hr iradesidir. C) nsan eylemlerini evrensel klmas

rlebilir. D) nsan her trl ahlaki eyleminde ok D) Akln etkili olarak kullanmn salamas
E) Bakasn zgrlnden yoksun ede- sayda insann mutluluunu amala- E) Toplumdaki ahlaktan sonra ortaya k-
nin kendisi de zgr olmaz. maldr. mas
E) nsan toplumsal deerlere gre ahlak-
n oluturur.
10. 12.
Kyniklere gre, mutluluk amac iin, erdem nsanlar ahlaki bir eyleme karar verir-
kendi bana yeterlidir. Erdem arzunun ken i ve d etkenlerden etkilenirler.
yokluu, isteklerden bamszlktr. Erdem, nsanlarn ahlaki eylemleri artlanma,
insana uyan ve dnyada olup bitenlerin gdlenme ve bilinalt drtleri gibi
deimelerinden bamsz kalacak biricik etkenler tarafndan belirlenir.
8.
ey olduundan, yalnzca en yksek deil, nsan toplum iinde yaad iin,
nsann kendi tutum ve eylemlerini de-
fakat biricik deerdir, mutlulua gtrecek toplumun belirledii kurallara uymak
erlendirme gcdr.
tek yoldur. Kynikler erdemin dnda, in- zorundadr. Uymadnda eitli yap-
nsann iradesini akla dayal bir seim sanlarn deer verdikleri hibir eye sayg trmlarla cezalandrlr. nsanlarn ah-
sonucunda yararl bulduu eydir. beslememilerdir. Erdemden baka iyi, er- laki davranlar toplumda yrrlkte
nsann zgr tercihlerine bal olarak demsizlikten baka kt de yoktur. olan kurallarla belirlenmitir.
eylemlerinin sonularn stlenmesidir. Buna gre, aadakilerden hangisi Ky- Yukarda aklanan grlerin ortak
nsann tercihlerine, kendi isteklerine nik okulunun bir zelliidir? yn aadakilerden hangisidir?
gre gerekletirdii davran tarzdr. A) Ahlkiliin tm insanlarn istei olmas A) Ahlakn nemi zerinde durmalar
Burada aadaki kavramlardan hangi- B) nsanlarn, davranlarn bakalarna B) Ahlaki davrann doru bilgiyle ola-
sinin tanm verilmemitir? rnek olacak ekilde dzenlemesi nakl olduunu ne srmeleri
A) Ahlak yasas C) Erdem haricindeki toplumsal deerle- C) Ahlaki ilkelerin belirsiz olduunu sa-
B) Sorumluluk rin reddedilmesi vunmalar
C) Ahlaki eylem D) nsann, kendine braklm snrl bir D) nsann ahlaki eylemlerde zgr olma-
D) yi alan dnda, kar konulmaz bir yazg- dn savunmalar
E) Vicdan snn olmas E) Evrensel ahlak yasasnn olduunu sa-

E) zgrln snrl olmas gerektii vunmalar
12. D 11. B 10. C 9. C 8. A 7. E 6. C 5. E 4. B 3. C 2. B 1. D Cevaplar

Ahlak Felsefesinin Temel Sorular 2. Modl Test 13
1. 3. 5.
Bir dnr nsanlarn eylemlerine gl- Salk, cesaret, mutluluk cani ve katillerde Her birey dnce ve davranlarnda bir
memeye, onlara gzya dkmeye ve on- de bulunabilir. Onlar iyi niyetli deillerse btnlk olduunu, davranlarnn doru
lardan nefret etmemeye ama her eyden ahlkl olamazlar. olduunu dnr. nk insan dn-
nce onlar anlamaya altm. demekte- Kantn bu grne dayanarak aa- d gibi yaar, yaad gibi de dnr.
dir. daki bilgilerden hangisine ulalabilir? Bu yzden ou zaman hatann kendinde
Bu dnrn temel gr aadaki- olduunu gremez. Oysa doru bildiimiz
A) Ahlakta nemli olan, eylemlerin sonu-
lerden hangisidir? birok yanl vardr.
cudur.
A) zgrlkle yaplan her eylem ahlaka Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) nsan ahlaki eylemlerde bulunurken
uygundur. glardan hangisine ulalabilir?
zgr deildir.
B) Neyin iyi ya da kt olduuna insann A) nsan iyi ve kty akl ile seer.
C) Ahlaki eylemin sonucu deil iyi niyetle
vicdan karar vermelidir. eylemin yaplmas nemlidir. B) yi ve kt kavram kiiden kiiye dei-
C) Toplumun yarar iin bireyler feda edi- ir.
D) Bireyin karna uygun olanlar iyi, ol-
lebilir. mayanlar ktdr. C) Ahlaki eylemin amac mutluluk olmal-
D) n yarglardan arnk olarak insanlarn dr.
E) Ahlak, hazza ulamak elemden kan-
duygular anlalmaldr. mak iin vardr. D) Ahlak yasalar toplumdan topluma de-
E) nsan ilikilerini dzeltmek iyi bir eitim imez.
almaktan geer. E) Ahlak, din kurallarna gre ekillenme-
lidir.
4. 6.
Epikros bir eylemin doruluk veya yanl-
Bergson Kendi sezgine uy ki, hem
ln yalnzca bu eylemin sahip olduu so-
kendin hem de bakas iin iyi olan
nularla lmektedir. Haz verici bir sonucu
yapm olasn. demitir.
bulunan bir eylem iyi veya doru eylem,
2. Mill nsan eylemlerinin son amac en
ac verici bir sonucu bulunan bir eylem ise
Suya den bir ocuu sadece kurtarma- yksek iyidir. Btn insanlar iin elden
kt veya yanl bir eylemdir.
nz gerektii iin deil de; zengin birinin geldiince acdan kurtarmak ve sevin
Epikrosun bu yaklamnda temel al-
ocuu olduunu bildiiniz ve o kiiden duymak nemlidir. demitir.
ykl miktarda para almay umduunuz Bu iki dnrn ahlak konusundaki
iin kurtaryorsanz, davrannz dorudur A) Bir eylemin doruluu, bu eylemin
ortak gr aadakilerden hangisi-
fakat iyi deildir. kendisinden tr yapld niyete ba-
dir?
ldr.
Bu parada savunulan gr aadaki- A) Tm insanlarn mutluluu hayalci bir
lerden hangisidir? B) Bir eylemin iyi ya da kt olmasna, o
yaklamdan teye gemez.
eylemin sonularna baklarak karar
A) Eylemin iyiliini belirleyen kiinin niye- B) nsanlar ahlak yasasna uymak zorun-
verilmelidir.
tidir. da deildir.
C) Ahlaki yarglar, bilimsel deneyler tara-
B) Eylem insan mutlulua ulatrmaldr. C) Bedenin isteklerine boyun emeyen
fndan ne tasdik edilebilir ne de redde-
C) zgrlk, ahlakn n kouludur. insan gerek mutlulua ular.
dilebilir.
D) Eylemin sonular bireye haz salyor- D) Birey mutlu olmak istiyorsa azla yetin-
D) nsanlar, dier insanlara rnek olacak
sa dorudur. meyi bilmelidir.
davranlarda bulunmaldrlar.
E) nsan kararlarn zgrce alarak eyle- E) nsann mutluluu dier insanlarn
E) Ahlak insanlar iin bir ama deil, bir
mini gerekletirmelidir. mutluluuna baldr.
ara olmaldr.

Ahlak Felsefesinin Temel Sorular
7. 9. 11.
Yanl bilinen bir durum var, istemek ve nsanda bir yandan dostluu, sevgi ve yar- Ahlak yasalarnn ve deerlerinin insanlar
sahip olmak mutlu olmamz salamaz. dmlamay ieren bir eilim, dier yandan aras bir uzlam sonucu elde edildiklerini
Aksine ac ekmemize neden olur. nk bencillie ve bozgunculua yatkn bir ei- kabul edenler de vardr. Eer deerler ve
istemenin iinde ac vardr. Ac ekmek lim bulunur. Dayanma ortamnda yetien yasalar birer uzlamsa, zaman ve mekn
istemiyorsak yaamn btn mutlulukla- insanda olumlu ve yapc duygular, birey- boyutu iinde deiebilirler. Bu nedenle
rndan vazgememiz gerekir. stememeyi, sel arzularn egemen olduu bir ortamda onlar grelidir. Sokrates ve Platonla ayn
ihtiya duymamay renirsek var olan b- byyen bir insandaysa bencil ve ykc dnemde yaam olan sofistler, deerle-
tn aclarmz ortadan kalakacaktr. eilimler etkin olur. rin greli ve deiken olduklarn savun-
Bu paraya gre insann mutluluu Bu parada savunulan gr aadaki- mulardr. nk onlara gre, her eyin
aadakilerden hangisine baldr? lerden hangisidir? ls insandr.
A) Bilgili olmaya A) Her insan eylemlerinden sorumludur. Parada, ahlak felsefesinin hangi soru-
suna deinilmitir?
B) Evrensel ahlaka uymaya B) nsanda doutan var olan olumlu ve
olumsuz eilimler evresel uyaranlarla A) Ahlak yasalar evrensel midir?
C) Azla yetinmeye
ekillenir. B) Ahlakn kayna nedir?
D) Ahlak kurallarn reddetmeye
C) Eylemin deeri bireye salad fay- C) Ahlaki eylemin ltleri nelerdir?
E) Haz dolu bir yaam srmeye
dayla llr. D) zgrlk olmadan sorumluluk olabilir
D) Eylemlerimizde ahlaksal dediimiz mi?
eylerin tm belli kurallara dayanr. E) yi ve kt nedir?
E) Ahlak kurallar bireyin mutluluunu en-
geller.
12.
Yerde para bulmu bir insan iin iyi olan
8. nedir, kt olan nedir? Baka bir deyi-
nsan, iinde bulunduu koullara ve ba- le, sz konusu ihtiyacn dnerek onu
ka insanlarn davranlarna bakarak karar
10. kendisine saklamal mdr yoksa sahibine
Hi kimse delilerin zararl davranlarn mi vermelidir? Bergson iin, bu insann
veremez. nk iinde yaadmz bu
ahlaki olarak deerlendirebilir davranlar nnde ona yol gsterecek hibir iyi ve
dnyada mutlak olarak adil, doru, iyi olan
olarak gremez. Bunun nedeni onlarn iyi kt kavram yoktur. Onun bu durumda ne
hibir ey bulunmaz. Birisi iin adil olan
ve kt hakknda salkl bir fikre sahip ol- yapacan iten gelen sesi belirleyecektir.
bir bakas iin adil olmayabilir, bugn adil
mamalar, ayrca kendilerini eylemlerinden Bu ses, onda birden bire doacak, sahibi-
olan yarn koullar deitiinde adil olma-
sorumlu tutmak iin sahip olmalar gerek- ne vermenin iyi olduunu syleyecektir.
yabilir.
tiini kabul ettiimiz zgrce davranma
Platon bu szleriyle aadakilerden Bergsonun bu yaklamnda temel al-
yetisine sahip olmamalardr. Buna ben-
hangisini vurgulamaktadr? d gr aadakilerden hangisidir?
zer gerekelerle hayvanlar ve ocuklar da
A) Ahlaki eylemin amacnn fayda olduu- A) nsann z varoluundan nce belir-
yaptklarndan sorumlu tutulamazlar.
nu lenir.
Parada, ahlk felsefesinin hangi soru-
B) Ahlaki yarglarn bilinli eylemler zeri- B) nsanlar sularndan deil pimanlk-
suna yant aranmaktadr?
ne verildiini larndan kurtarmak gerekir.
A) Evrensel ahlk yasalar var mdr?
C) Bireylerin ahlaki eylemde bencilce C) Ahlk insanlar iin bir ama deil,
B) yi ve kt nedir?
davrandn aratr.
C) nsan gerekten zgr mdr?
D) Dnyada yaammza konu olan de- D) Neyin iyi neyin kt olduuna ancak
D) Vicdan ve erdem nedir? sezgi karar verebilir.
erlerin deiime uradn
E) Ahlki davrann ahlkllk koullar E) nsan ahlki eylemlerinde olabildiine
E) nsanlarn dnd gibi davranma-
nelerdir? zgr olmaldr.
snn nemini
12. D 11. A 10. E 9. B 8. D 7. C 6. B 5. B 4. E 3. C 2. A 1. D Cevaplar

Ahlak Felsefesinin Temel Sorular 2. Modl Test 14
1. 3. 5.
Kant, yle hareket etmelisin ki, senin ha- Bakalarnn size yapmasn istedii- Her trl istek, eksiklikten ve straptan
reketlerin, ayn zamanda baka insanlarn niz eyi siz de bakasna yapn. kaynaklanr. Bir istein tatmini onu sona
hareketleri iin ilke veya yasa olsun. de- Bakalarn kendinizi sever gibi sevin. erdirir ancak yeni isteklerin ortaya k-
mekle aadakilerden hangisini vurgu- masna neden olur. Ayrca istek duyulan
Dnr bu szleriyle aadakilerden
lamaktadr? herhangi bir eyin elde edilmesi kalc bir
A) nsanlarn ahlki eylemde bulunurken tatmin duygusu da yaratmaz.
A) Ahlaki eylemin amac mutluluktur.
zgr olduklarn Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Ahlak yasalar kiiden kiiye deiir. glardan hangisine ulalabilir?
B) Ahlak yasalarnn evrensel olduunu
C) Ahlakl olmak empati yapabilmeyi ge- A) nsan ihtiyalarnn giderilmesi insann
C) Ahlak eylemin sonularna baklarak
rektirir. mutluluu iin yeterli deildir.
iyi ve ktnn ayrt edilmesi gerektiini
D) nsan elindekiyle mutlu olmay bilmeli- B) Evrensel ahlak yasas yoktur.
D) Ahlak yarglarn znel bir nitelik ta-
dir.
dklarn C) Erdemli olmak iin bilgili olmak gerekir.
E) Ahlak, uydurulmu bo szlerden iba-
E) Bir eylemin iyi ya da kt olduuna ak- D) Deerler mutlak deil, grecelidir.
rettir.
ln karar verebileceini E) nsan snrsz hazlar istemelidir.
6.
nsan evrenin her noktasndan, her olayn-
dan sorumlu olabilecei dncesini bir
2. 4. trl anlayamaz, anlamak istemez. Her
Ahlak, dnyann bir parasdr. koyun kendi bacandan aslr, gemisini
Ahlak felsefesi ahlak genel olarak ele alr,
ahlakl olmann ne anlama geldii zerinde Ahlak, insan zihninin bir rndr. kurtaran kaptandr, bal tutan parman ya-
durur, ahlakn zn ve temellerini arat- Ahlak, doast bir varlktan kaynaklar. tr ahlakszlk ilkeleri, bu anlaysz-
rr. lanmaktadr. ln rnleri olarak topluma yanstlmak
istenmektedir.
Buna gre aadakilerden hangisi ah- Burada aadaki sorulardan hangisine
lak felsefesinin sorularndan biri deil- yant verilmektedir? Bu parada aadakilerden hangisi ye-
dir? rilmektedir?
A) yi ve kt nedir?
A) nsan eylemlerinde zgr mdr? A) nsann amacn belirlemesi
B) nsan ahlaki eylemde bulunurken z-
B) Vicdann grevi nedir? gr mdr? B) nsanlarn toplumsal sorumluluklarn
gz ard etmeleri
C) yi ve kt nedir? C) nsan mutlulua nasl ular?
C) nsanlarn mutluluktan kanmas
D) Doru bilgi olanakl mdr? D) Evrensel bir ahlak yasas var mdr?
D) nsann yazgsna boyun emesi
E) Erdemli bir yaam nasl gerekleir? E) Ahlakn kayna nasl belirlenir?
E) nsann sabrl davranlarda bulunmas

Ahlak Felsefesinin Temel Sorular
7. 9. 11.
nsan ne kadar zgr olduunu savunsa I. nsan zgrdr ama bu zgrlk koul- Belirli bir felsefe sorusuna verilen cevaplar
da, davranlarnn sorumluluunun ken- lu bir zgrlktr. zetle yledir:
dinde olduunu ileri srse de bir phe ba- nsanlk ve evren devam edecektir. Bu
II. nsan ahlaki eylemlerinde tmyle z-
rndrr. nk yaad, toplumsallat nedenle benim ac ekmemin, baar-
grdr.
evreyi, aile bireylerini grmezden gelerek sz olmamn ve lmemin nemi yoktur.
Bu iki durumda aadaki ahlak felsefe-
ya da yok sayarak yaayamaz. Davran- nsann hibir anlam yoktur. nsan do-
sinin hangi sorusuna yant aranmakta- ann hatasdr, soysuz bir yaratktr.
larnda toplumsal basky her zaman his-
dr? Bu bilmece zlemez. Sonsuza ka-
seder.
A) Ahlaki eylemin nitelii nedir? dar kendimiz iin trajik bir sorun olarak
kalacaz.
vurgulanmaktadr? B) nsan karar verirken zgr mdr?
nsan bilmecesinin bir zm olma-
A) nsann elinde olanla mutlu olmay bil- C) Evrensel ahlak yasalar var mdr? ldr. Bu bilmece insann bir biimde
mesi gerektii D) Ahlak yasalar dinlere gre nasl te- sonsuza ulaabilmesiyle zlebilir.
B) nsann aklyla iyiyi ve kty ayrt mellendirilir? Bu cevaplar aadaki sorulardan han-
edebilecei E) nsan mutlulua ulaabilir mi? gisini karlamaya yneliktir?
C) zgr davranlarn bireyi eylemlerin- A) nsann ve yaamn anlam nedir?
de sorumlu kld B) nsan ahlaki eyleminde zgr mdr?

C) Evrensel bir ahlak yasas var mdr?
D) Toplumsal koullarn bireyin zgrl-
n kstlad D) Ahlakn konusu nedir?
E) yi ve kt nedir?
E) Aln yazsna kar koyulamayaca 10.
Aristotelese gre, ar ular ak seik 12.
olarak gsteren uygun ya da greli bir orta Faydac ahlak anlayn savunan filozof-
vardr. Buna gre, cesaret ad verilen er- lar, insanlarn bir toplum iinde yaad-
dem, korkaklk ile gereksiz ve dncesiz nn, dolaysyla birimiz iin haz verici olan
8.
atlganlk, cmertlik, msriflik ile cimrilik, bir eyin bir bakasna zarar verebilece-
nsan karar verirken d uyarclarn, inin bilincindedirler. Bu ise bakasnn,
adalet ise hakszlk yapma ile hakszla
hatta kendisinin farknda olmad bi- bana haz veren eylere hakl olarak izin
maruz kalma arasndaki doru ortadr. Bu-
lin d faktrlerin etkisindedir. vermemesi demektir. O halde yaplmas
rada akl, doru dnmeyle, bizim arlk
nsan eylemde bulunurken ahlaki ku- gereken ey, kendi dmzdaki dier in-
ve eksiklik arasndaki doru ortay bulma-
rallar nedeniyle istedii eylemde bulu- sanlar da dnerek, herkesin yararn
mz salar.
namaz. gzeten, ortak haz veren bir iyinin bulun-
Aristotelesin bu yaklamnda temel almasna almaktr.
Toplum iindeki insanlar birbirlerinin
d gr aadakilerden hangisidir? Buna gre faydac ahlak anlaynn
davranlarn etkilediinden, bireyle-
A) Sonucu kt olsa bile, iyi niyetle yap- grnn temelinde aadakilerden
rin davranlar bu beklentilerle snr-
lan her eylem ahlkldr. hangisi bulunmaktadr?
landrlm olur.
B) nsan ahlki eylemlerinde olabildiin- A) Toplumsal yaamda insanlar ahlaki ku-
Bu grlerle aadakilerden hangisi rallarn mantn bilmeden ona uyarlar.
ce ok sayda insann mutluluunu
dile getirilmektedir?
amalamaldr. B) Toplumsal kurallar eletirmek toplum-
A) Ahlakn kendi iinde tutarl olduu sal dzene zarar verebilir.
C) Erdem, arlktan kanarak, akla uy-
B) nsann mutlulua ulaamayaca C) En ok sayda insana, en byk l-
gun hareket etmektir.
C) nsanlarn kiiliini zgrce oluturduu de haz veren bir eylem doru eylemdir.
D) nsann zgrl yoksa sorumluluu
D) Eylemin bireye sonuta fayda sala- D) Toplumun yaam artlarnn deime-
da yoktur.
siyle iyi - kt problemleri de deiir.
mas gerektii
E) yiyi bilen ve isteyen herkes erdeme
E) nsanlar toplum iinde kurallara isteye-
E) Bireyin ahlaki eyleminde zgr olmad ulaabilir.
rek uyarlar.
12. C 11. A 10. C 9. B 8. E 7. D 6. B 5. A 4. E 3. C 2. D 1. B Cevaplar

Etik'in Temel Problemi : Evrensel Ahlak Yasas Var mdr? 2. Modl Test 15
1. 3. 5.
Hobbesa gre insan eylemlerinin teme- Tanr iradesi ahlak yasasna uygundur ve Kanta gre Bir eyi elde etmek istiyorsan
linde kendini koruma ve kendini beenme bu yzden onun iradesi en kutsal, en s- yle davranmalsn. diyen emirler mutlu-
gds vardr. Doutan bencil olan insan, tn iradededir. Tanr, ahlaksal ynden in- lua ulamak iin gerekletirilmesi gere-
tercihlerinde kendisine uygun olan seer- sandan iyi ve uygun olan eyleri ister. Bu ken koullar gstermektedir. Bu tr emir-
ken, bakas iin kt olan tercih etmi nedenle Tanrya kar iyi olan sergilemek ler ahlaki nitelikte deildir. Buna karlk
olabilir gerekir. Ne olursa olsun byle davran. biiminde
Hobbes bu dnceleriyle aadakiler- Bu paraya dayanlarak aadaki yar- emirler ahlaki niteliktedir.
den hangisini dile getirmektedir? glardan hangisine ulalabilir? Kant bu szleriyle aadakilerden han-
A) Eylemin mutlulua dayanmas gerekti- A) Ahlak kurallarn Tanr belirler. gisini dile getirmektedir?
ini B) Tanr insan zgrln kstlar. A) Evrensel ahlak yasalar bulunmamak-
B) Eylemlerin bireysel karlara uygun tadr.
C) nsan yazgsnn dna kamaz.
dmesinin nemini B) Sonuta fayda salayan eylem iyidir.
D) Evrensel bir ahlak yasas yoktur.
C) Eylemin iyi niyetle yaplmasn C) Hibir insan bilerek ktlk yapmaz.
E) Tanr, insana zgr irade vermitir.
D) Eylemin sonularnn nemli grlme- D) nsan doaya uygun yaadnda mut-
sini lu olur.
E) Eylemin toplumun karn gzetmesi E) Ahlak yasalar bir arta bal olmadan
gerektiini gerekletirilmelidir.
6.
Stoaclara gre d etkenlere kaytsz kal-
2. 4. mak ahlakl olmak iin gereklidir. nk
Nietzscheye gre nemli olan toplum de- Sartreye gre insan dnya iinde kaybol- iyi ya da kt olmak insana baldr. Ama
il, bireydir. Bireyi birey yapan da akl deil mu ve atlm olarak sama bir yaam bu bir kaytszlk ya da amaszlk deildir.
istencidir. O, insandaki zayfl ve miskinli- srmektedir. nsann belirlenmi bir z Byk bir ama iin yaplm bir kaytsz-
i koruduunu, bireyin gdlerini krelttii- yani yazgs yoktur. nsan bu dnyada ken- lktr. Byk ama da bizim bu dnyadaki
ni, onu edilginlie ittiini syleyerek ahlak- dini zsz olarak bulur fakat kendi zn btn eylemlerimizin byk bir g tarafn-
sal deerleri reddeder. gerekletirecek zgrle sahiptir. nsan dan nceden belirlenmi olduudur. Farkl
Nietzschenin bu yaklamnda temel al- zgrle mahkumdur. bir yaklam bu gce kar gelmektir.
d gr aadakilerden hangisidir? Sartre bu szleriyle aadakilerden Stoaclarn bu yaklamnda temel ald-
A) Her trl eylem bir amaca yneliktir. hangisini dile getirmektedir? gr aadakilerden hangisidir?
B) nsan yapt davranlarn sonucunda A) Mutlak bir zgrlkten sz edilemez. A) nsan eylemlerinin amac snrsz haz
haz almaldr. B) nsan bakalarnn varln dikkate almak olmaldr.
C) nsanlarn doruyu grmeleri yanl alrken bile kendini dnr. B) nsan kaderinde yazl olana kar k-
yapmalarna baldr. C) nsan yaamn kendi zgr seimle- mamaldr.
D) Evrensel bir ahlak yasasndan sz edi- riyle oluturur. C) nsan her zaman mutluluu aramaldr.
lemez. D) nsann eylemleri evrensel ahlak yasa- D) Ahlaki eylem iin olgunluk ve bilin ge-
E) Eylem bir kar beklemeden dev duy- sna gre ekillenmelidir. reklidir.
gusuyla yaplmaldr. E) nsan eylemlerinde mutluluu aramal- E) Ahlaksal deerler kalc deildir.
dr.

Etik'in Temel Problemi : Evrensel Ahlak Yasas Var mdr?
7. 9. 11.
Her insan doal olarak hazznn peinden Bir insan bakalarna yarar salayacak, Mecbur olmasa kimse ahlakl davran-
koar ve bakalarnn zararna olarak ken- bakalarnn karlarna hizmet edecek maz. O, oynamak zorunda olduumuz ok
di g alann geniletmek ister. Ahlak yar- ekilde davranabilir. Fakat bu yalnzca bir gelimi, ince bir oyun, toplumda yaamak
iin dediimiz bir fiyattr.Ahlak insanlar
glar klk deitirmi psikoloji yarglardr. grntr. Kii bu gibi durumlarda bile
itaat ettirmek iin yaratlm bir kurallar b-
"Bu iyidir." demek, aslnda "Ben bunu arzu gerekte kendini dnr, kendi karn
tn, gl olan istedii eyi yapmaktan
ediyorum." demektir. Bylece kiiden kii- gerekletirmeye alr.
engellemenin yoludur. Gerekten gl
ye deien ahlak ortaya kmaktadr. Bu parada insan davranlarnn teme- olanlar beyinleri ykayp sululuk duygusu
Bu parada dile getirilen gr aa- linde aadakilerden hangisinin oldu- duymadka istedikleri eyi elde ederler.
dakilerden hangisidir? u savunulmaktadr? Gerekten endielenmeye deer tek bir
A) Ahlakn insan zerinde evrensel bir et- A) yi niyetin kural vardr: Yakalanmamak.
kisi vardr. B) dev duygusunun Bu parada aadakilerden hangisi
B) Eylem bir kar beklemeden dev duy- C) Bencil grlerin vurgulanmaktadr?
gusuyla yaplmaldr. A) Ahlak kurallarnn bir zorunlulukla orta-
D) Orta yolu tutmann
C) Tutkular ve arzular insan bir kle duru- ya kt
E) Azla yetinmenin
muna getirir. B) Bireylerin ahlak kurallarna saygl ol-
D) Akl, ahlak yasalarn kendisi oluturur. mas gerektii
E) Bireyin bencil duygular nedeniyle ev- C) Bir eylemin sonucunun nemli olduu
rensel bir ahlaktan sz edilemez. D) Ahlakta, mutluluun ama edinilme-
mesi gerektii
E) Din ve hukuk olmadan da insanlarn
ahlakl davranabilecei
12.
8. Egoizmin savunduu temel gr, tm bi-
Kant mutlulua dayanan etiin insann ah- 10. reylerin her zaman kendi karlarnn pe-
lak yaamn inceleyemeyeceini savunur. "Bir kii kp btn insanlara yakk almaz inden kotuklar eklindedir. nsanlarn
Ona gre birisi iin haz, dieri iin dev, bir dediiniz, kt bildiiniz ne varsa buraya tm eylemleri, bilinli ya da bilinsiz olarak
bakas iin de ac ekmek mutluluk arac getirin ve sonra da, herkes bu yndan kiinin kendi karlarn ve kendi iyiliini
olabilmektedir. Bylece eylemlerimizin ah- yakk aldn, iyi olduunu dnd salama arzusu tarafndan ynlendirilir.
lakl olmas ya da olmamas da deiecek- eyi alsn, dese yle sanyorum ki, geriye Bir insan bakalarna yarar salayarak,
tir. Birinin ahlakl bulduu bir eylemi baka bir tek ey kalmakszn hepsi paylalrd." bakalarnn karlarna hizmet edecek e-
biri ahlakl bulmayacaktr. kilde davranabilir. Fakat bu, yalnzca g-
Bir filozofa ait bu grle anlatlmak is-
rntr. Kii bu durumlarda bile gerekte
Kant mutluluku etie hangi nedenle tenen aadakilerden hangisidir?
kendisini dnr, kendi karn gerek-
kar kmaktadr? A) Eylemlerin sonular, deerleri belirle- letirmeye alr.
A) Mutluluun anlk bir duygu olmas mede bavurulabilecek temel lttr.
Bu paradaki gr aadakilerden
B) Mutluluun evrensel olmayp kiiden B) Evrensel ahlak yasalar vardr. hangisine "kar tez" oluturur?
kiiye deimesi C) nsan ahlaki eyleminde zgr deildir. A) Mutluluun snrsz hazlarda grlmesine
C) Mutlulua ulamann g olmas D) Ahlakl davranabilmek iin kiinin bilgi- B) Herkesin zerinde anlat ahlak yar-
D) nsann mutlak bir zgrle sahip ol- li olmas gerekir. glarnn bulunmadna
mamas E) nsanlarn zerinde anlaabilecei ah- C) nsann temelde bencil olduuna
E) nsann her zaman dnd gibi lak yasalar bulunmamaktadr. D) Evrensel ahlak yasalarnn varlna
davranamamas E) Ahlakn ortadan kaldrlmasna
12. D 11. A 10. E 9. C 8. B 7. E 6. B 5. E 4. C 3. A 2. D 1. B Cevaplar

Etik'in Temel Problemi : Evrensel Ahlak Yasas Var mdr? 2. Modl Test 16
1. 3. 5.
Varoluu felsefeye gre insan iradesi ile Ahlaki deerler, iinde var olduklar kltre Nasl ki, bitki ve hayvana den bir dev
iyi ve kt davranlardan birisini seme- bal olarak deikendir. Bu nedenle tek yoksa, insan iin de byle bir dev yok-
lidir. nsan setii davrann getirdii so- bir kltre ait ahlak kurallarna dayanarak tur. Kendinden baka, kendisine ynel-
nular da stlenmelidir. buradan ahlaki talepler tretmeye al- mem gereken hibir gerek yoktur. Btn
Varoluu felsefenin aadakilerden mak, tm insanl hedef alan bir yasann gerekler benim iin olanlardr. Toplumun
hangisini nemsedii sylenebilir? uygulanabilirliini ortadan kaldrmaktadr. gcne kar gelen, bakaldran kimse
Bu parada aadakilerden hangisi erdemlidir. Ahlak, gszleri daha kolay
A) Bireyin vicdann
reddedilmektedir? ynetmek iin uydurululmu bo szlerden
B) zgrlk ve sorumluluu
ibarettir.
A) yi ve ktnn ltlerinin znel olduu
C) Erdemli yaamay
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi-
B) nsann eylemlerinde zgr olduu
D) Ahlak yasalarn lerden hangisine ulalabilir?
C) Evrensel ahlak yasalarnn varl
E) nsann yazgsn A) Ahlaki deerler, insann toplumsal ha-
D) Ahlaki yarglarn toplumdan topluma
yata uyumunu kolaylatrmaldr.
farkllk gsterdii
B) Ahlaki kurallar, evrensel zellikler gs-
E) Ahlakn sosyalleme srecinde re-
terir.
nildii
C) Ahlak yasas, insana tayabildii ka-
dar sorumluluk yklemelidir.
D) nsan zgrln snrlayan ahlak ku-
rallar gereksizdir.
E) Bir insann zgrlnn bittii yerde,
dierininki balar.
6.
Benim zgn dnyam son derece nem-
2. lidir. nk kiisel arlmla bu dnyada
rnek alacamz hibir yasa, hibir ahla- yayorum. Ayrmz gayrmz yok. Birlikte-
ki ilke yoktur. nsan sonsuz bir zgrlkle yiz, ben neredeysem bu dnya da orada.
kar karyadr. Davranlarn kendisi se- 4. Bu dnya yoksa ben de yokum. Benim
er ve belirler. nsan kendi zn olutur- sistemim, yaama sevincim bu dnya. Ne
Ahlak yasas, tpk doa yasalar gibi her
ma olanana sahiptir. kadar insan varsa, o kadar zgn dnya
ey ve herkes iin geerlidir. Bu yasa bir-
Bu parada savunulan gr aadaki- vardr.
takm ahlaki seeneklere baml deildir.
lerden hangisidir? Yani u veya bu durumla karlatnda Bu parada savunulan gr aadaki-
A) nsann eylemlerinde nceden bir be- ne yapman gerektiini deil, her durumda lerden hangisidir?
lirlenmilik olmadndan tmyle z- nasl davranman gerektiini anlatr. A) Sorumluluk ancak devle anlam kaza-
grdr. Bu paradaki gr ahlak yasalarnda nabilir.
B) Mutlu olmann koulu gereksiz korku- hangi zelliin bulunduunu ne sr- B) Davranlarn tutarl olmas mutlulu-
lardan arnmaktr. mektedir? un koullarndandr.
C) Doaya uygun yaam mutlu yaamdr. A) Erdemi amalama C) Akla uygun davranan kii erdemli dav-
D) nsan yazgsnn snrlar iinde zgr- B) Kiiden kiiye deime ranr.
dr. C) Fayday temel alma D) nsan amacn bilmeli ve gidecei yeri
E) nsan zgr olmak istiyorsa ncelikle bilmelidir.

D) Evrensel olma
bilgili olmaldr. E) Her insann yaamnda znel bir dn-
E) Hazz isteme
yas vardr.

Etik'in Temel Problemi : Evrensel Ahlak Yasas Var mdr?
7. 9. 11.
Nietzcheye gre ahlak, treden baka bir Sokrates'e gre, kii kendi duygu, arzu ve Ahlaki eylemin amac ne mutluluk ne de
ey deildir. Ona gre tm deerler tekrar faydadr. nk onlar znel duygulardr.
karlarna gre nasl istiyorsa yle davra-
ele alnmal ve Hristiyan ahlaknn deer- Mutluluk ve fayda herkeste farkl anlamla-
namaz. Herkes iin ayn olan, deimez,
leri reddedilmelidir. nk Hristiyan ahla- ra gelebilir, herkese gre farkl iyi olabilir.
nesnel deerler vardr. nsan eylemlerini
k insan kleletirir. Toplumsal deerlerin Bu durumda ahlaki eylemin evrenselliin-
bu deerlere uydurmal ve nasl davrana-
irdelenmesi, bireyin bunlarn basksndan den sz edilemez. Ahlaki eylemin amac
kurtulmas gerekir. cana, bu deerler nda akl yoluyla dev olmaldr. dev, iyiyi istemedir, akla
karar vermelidir. uygun olan yapmaktr. Btn bunlar kii-
Nietzschenin bu yaklamnda temel al-
Sokrates'in bu yaklamnda temel ald- den kiiye deimez.
gr aadakilerden hangisidir? Kant, bu grleriyle aadakilerden
A) Birey sosyal evresini dikkate almaldr.
A) Evrensel ahlak yasalarna akl ile ula- hangisini dile getirmektedir?
B) nsan kendi karna uygun olan ahlak
labilir. A) nsan, bakalarnn varln dikkate
yasalarna uymaldr.
alrken bile kendini dnr.
C) Geleneksel ahlak kurallar sorgulan- B) Kii vicdannn sesine kulak vermelidir.
B) Ahlaka uygun yaamak deil, gl ol-
mal ve reddedilmelidir. C) nsan tutkularndan arnmaldr.
mak nemlidir.
D) Ahlak kurallarna isteyerek uymak in- D) yinin ve ktnn ltleri zamanla de-
C) Ahlaki bir erdem dnce dzeyinde
san zgrletirir. iir.
geekleir.
E) Eylemlerde toplumun faydas gzetil- E) nsan yaamnda mutluluu amala- D) Evrensel ahlak yasasnn lt deve
melidir.
maldr. uygun davranmaktr.
E) Ahlakn amac insan mutlulua ula-
trmaktr.
10. 12.
lkeme kar dev duygum, onun uruna
Kant'a gre, birey hibir gereke olmaks-
8. savamam ve gerekirse lmemi, aileme zn ahlak yasasna boyun emeyi isteme-
kar dev duygum ise onlar terk etmemelidir. nsan neyin ahlaka uygun olduunu
Eski Msr'da ruhun, lmden sonra iyilik
mi benden istedii durumda ne yapmal- sezgi yoluyla deney ncesi olarak bilir.
Tanrs Osiris'in huzuruna kacana ina-
yz? Veya bir dostumun bana emanet ettii Akl, ahlak alannda duyulara dayanmak
nlrd. Burada ruh dnyada yapp ettikleri-
bir srr saklamam m, yoksa sylemem mi zorunda deildir. Yasalarn kendisi koyar
nin hesabn verirdi. Hakknda olumlu yar-
gerekir? Dostuma kar dev duygum onu ve onlar geekletirir. Ahlak yasas, neyi
gya varlrsa aklanr ve lmszl elde istediimize, beendiimize ya da sevdii-
saklamam, topluma kar dev duygum
ederdi. Bunun iin de kiinin yaarken tan- mize bal deildir. Ahlaka uygun davran
ise onu aklamam benden isteyebilir. Bu
rlar ve insanlar aldatmaya kalkmamas, iin insann dev uruna davranmas ge-
durumda hangi buyrua uyacam? rekir. Herkesin dev olarak boyun emesi
yalan sylememesi, klelere ve zayflara
zulmetmemesi, dknlere yardm etme- Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- gereken dorular ve emirler evrenseldir.
si, almas ve toplum kurallarna uymas lerden hangisine varlabilir? Kant'n bu gr aadakilerden han-
gerekirdi. A) nsanlar sularndan deil, pimanlk- gisine "kar tez" oluturur?
Bu paraya gre Eski Msrllar'n ahlak larndan kurtarmak gerekir. A) Ahlak, en yksek sayda insana en
B) zgrlk, toplum yaamna ilikin ko- yksek mutluluu salamaldr.
yasalarn aadakilerden hangisine
nularda kurallarla snrlandrlmaldr. B) nsan, evresine uyum iin kurallarla
dayandrdklar sylenebilir?
ynlendirilmelidir.
A) Kendi vicdanlarna C) Bir eylemin deve uygun olarak yerine
getirilmesinde de karmaa yaanabilir. C) Eylem bir kar beklemeden dev duy-
B) Dini inanlarna gusuyla yaplmaldr.
D) Bir eylemin toplumun ounluu tara-
C) zgr akllarna fndan kabul grmesi gerekir. D) Bilgili olmak ahlakl olmak iin bir zo-
D) Bireysel sezgilerine runluluktur.
E) Bir eylem ahlak yasas uruna yapl-
m olduunda bir deer tar. E) Herkesin zerinde anlaaca bir ah-
E) Toplumun mutluluuna
lak yasas yoktur.
12. E 11. D 10. C 9. A 8. B 7. C 6. E 5. D 4. D 3. C 2. A 1. B Cevaplar

Anadolu Bilgelerinde Ahlak, Uygulamal Etik 2. Modl Test 17
1. 3. 5.
1995'te yaplm bir almada ABD Ulu- Mhendis, beceri ve kuramsal bilgi alan- Mslman, Yahudi, Hristiyan tektanrc din
sal Salk Enstits'nden kaynaklanan en larnn rtt yerde durur. Sorunlar gelenei evreni kendi iradesi ile yoktan
tepedeki 50 Amerikan niversitesinde her zm olanaklar gibi gren, hangi bilgiyi varla getirmi doa st bir varlk, yani
drt bilim insanndan biri sanayi ile iliki nerede, nasl kullanabileceini bilen, ama- Tanr anlayna dayanr. Bu varlk insan
ierisinde olduu; bu bilim insanlarnn, sa- cna varmak iin en uygun olanaklar, en da yaratm ve onun iin ahlaki davran
nayiyle ilikisi olmayan dierlerine kyasla aklc, en ekonomik, en verimli biimde kul- kurallar koymutur. Doru davran, kural-
ticari bilgileri gizli tutmaya ya da meslek- lanabilen insandr. lara itaat etmek ve onlara uygun yaamak-
talarndan bilgi saklamaya iki kat meyilli tr. Onlara uymamak ise, ktdr.
Bu parada vurgulanan durum aada-
olduklar saptanmtr. kilerden hangisidir? Buna gre tektanrc dinlerin ahlk an-
Bu parada aadakilerden hangisi lay aadakilerden hangisidir?
A) Eylemleri toplumun geneline gre yap-
vurgulanmtr? ma gereklilii A) Toplum tarafndan konan kurallara uy-
A) Enformasyon etii gun yaamak
B) Mesleki baarnn nasl salanaca
B) Siyaset etii B) Kural koyucu olarak Tanry grmek
C) Ahlaki eylemin bireysel duruma dayan-
C) Sanat etii d C) Dnyaya kar kaytsz kalmak
D) evre etii D) Ahlaki olmann insani bir zorunluluk ol- D) Peygamberlerin yaantlarn rnek al-
duu mak
E) Bilim etii
E) nsani retkenliin ne olmas gerektii E) Kaderci bir anlay kabul etmek
6.
Hac Bekta Veli'ye gre "Gybet, fke,
cimrilik, agzllk, kibir, haset gibi kt
zellikler bilginin ve imann dmandr.
4. Akl askerinin ktlkleri yenmesi, bu d-
2.
Hac Bekta Veli, grlerini kardelik ve manlardan kurtulmakla olur. Bu da nefis
Ahlak yarglar, bir deeri ifade eden, se-
sevgiye dayal bir toplumsal yapda temel- savanda pimek, olgunlamakla ger-
vap ve gnah kavramlaryla iliki iinde-
lendirir. Tm insanlarda Tanrdan bir para ekleir. Bunun iin "Tanr'nn sakn dedi-
dir. Dindeki bu kavramlar ahlktaki iyi ve
vardr. nsan gereken sevgiye erimi de- inden saknmak gerekir. Saknmak O'na
kt kavramna balanmtr. Hatta hu-
ildir; ama buna eriebilir. nk bu sevgi- inanmaktr." nsan olanlar, kendini bilenler
kuktaki su ve ceza gerektiren davranlar
ye ancak dier varlklarla kendisini zde ve Tanr'nn yasaklarndan saknanlar di-
bile dini geler ierir. rnein hrszlk yap-
hissedip onlar severek, onlarn da kendisi- yerek insann, kaynan Tanr'dan alan bir
mak dinde gnah, ahlkta kt, hukukta
ni byle sevdiini grerek ulaabilir. ahlakla gerek bir ahlaki hayat yaayabile-
sutur.
ceini ifade eder.
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- Hac Bekta Velinin bu yaklamnda
temel ald gr aadakilerden han- Bu paradan aadakilerden hangisine
gisidir? ulalamaz?
A) nsann kendine brakm kk bir
A) nsanlar bedensel zevklerinden ve tut- A) Cehaletle savamak erdemse, felsefe
alan dnda, kar konulmaz bir yazg-
kularndan arnmaldrlar. ahlakl olmak iin kanlmazdr.
s vardr.
B) Tanr, mutlak akl olduundan her eyi B) Ktlkleri yenen insan gerek bir ah-
B) Hukuk, ahlak ve dinden yazl kurallara
bilebilir. laki hayata ulam demektir.
bal olmasyla ayrlr.
C) nsanlarn sevgi kadar d zenginlie C) Ahlakl olmak Tanr'ya inanmak ve
C) Tm deerlerin amac insann mutlu
de ihtiyalar vardr. onun emirlerine uymakla olur.
olmasna yneliktir.
D) Tanrsal z tadklar iin tm insanlar D) Kendini bilen insan Tanr'ya inanan in-
D) Hukuk ve ahlakn temelinde din vardr.
deerlidir. sandr.
E) Dinin emirlerine uymak insan zgr-
E) nsan ve Tanr bir ve ayndr. E) Ahlakl olmak, kayna Tanr'ya ait ya-
letirir.
saklara uymaktr.

Anadolu Bilgelerinde Ahlak, Uygulamal Etik
7. 9. 11.
Tanr insanlarn uyacaklar ahlak yasalar- Uygulamal etik, ahlakn kural ve ilkelerinin Fiziki ve sosyal artlar deitike bunlara
n vahiy yoluyla bildirmitir. Ahlakn teme- pratik problemlere uygulanmasna denir. paralel olarak ahlaki problemler de dei-
ir. Her dnemin genel zelliklerine bal
linde sevgiyi yaamak vardr. Tanr akyla Bu tanmdan anlalaca zere uygulamal
olarak ahlaki problemler de farkllam
dolu olan insan dnya malna deil, insan etikte teorik olarak grlen ahlaki ilkelerin
veya nem dereceleri deimitir. Bug-
ve doa sevgisine ynelir. Bu sevgi, kin ve pratik problemlere uygulanmas esastr.
nn dnyas iletiim ve ulam aralarnn
fkeyi ortadan kaldrmay, eitlik ve kar- Buna gre aadakilerden hangisi uy- gelimesiyle adeta byk bir ky grn-
delii gerekletirmeyi amalar. gulamal etiin sorunlarndan deildir? m almtr. nsan ve toplumlar birbirine
Buna gre tasavvuf dncesinin ahlak yaklatka ve iletiimleri arttka ortak de-
A) Erdemli yaam, insann uralarnda
anlay iin aadakilerden hangisi erler sistemi ve ahlak da yaylmaktadr.
nasl mmkndr?
Gnmzde kresellemeye bal olarak
sylenebilir?
B) nsan ilikileri nasl olmaldr? yeniden evrensel ahlak problemi zerine
A) Bireysel zevkler insan Tanr'ya yaklatrr. dnlmeye balanmtr. Bugnn ahlak
C) zgrlk hakk nasl kullanlmaldr?
B) Bireyin evresindeki beklentiler onun kuramclar ahlakn kltre ve topluma ba-
D) Ahlaki bir eylemin kayna nedir?
nasl bir ahlak gelitireceini belirler. l olduu dncesinin aksine, insana bal
E) Meslein icrasnda uyulmas gereken ve evrensel olduunu savunmaktadrlar.
C) Ahlakl ve mutlu olmak ayn eydir.
etik ilkeleri belirlemek mmkn mdr? Bu paradan ahlakla ilgili hangi yargya
D) Ahlak Tanr'nn bildirdiklerine uymak ulalabilir?
ve sevmekle olanakldr.
10. A) Bir ahlaki deerin ortaya k baka
E) Toplumun nemsedii davranlar be- bir deerin oluumuna ortam hazrlar.
Mevlana'ya gre, evrende var olan birlik,
nimsenmelidir. B) nsanlarn ve toplumlarn yaam art-
mkemmellik ve dzen insan Tanr'nn
larnn deimesiyle ahlakn problem-
byklne gtrr. nsann bunu isel-
leri de deiir.
litirip var olan, var edenle birlikte gre-
C) Toplumda yaayan insanlarn birou
bilmesi gerekir. Bunu grebilmesi ve dola-
8. ahlaki kurallar eletirmeyi sakncal ve
ysyla Tanr'nn katna ykselebilmesi iin
kt bulur.
Mevlana'ya gre, insann asl varl, Tanr tek yol "ak"tr. Tanr katna ykselebilme-
D) nsanlar toplumsal hayat iinde zgr-
ile olan balants sonucu ortaya kar. n- sinin yolu ise, var olan her eyi Tanr adna
ce deil toplumsal basknn etkisiyle
san, yeryzndeki gelip geici zevklerden sevmektir. Dini ve cinsiyeti ne olursa olsun,
davran gsterirler.
asl zne, benliine yaklatka Tanr'ya her insan ilahi zn barnadr. O halde
E) Tm toplumlarn ahlak problemlerinin
da yaklam olur. nsan iin benlii yen- btn insanlara ayn gzle bakmal, ho- temelinde ortak mutluluk aray vardr.
menin ve bu yolla Tanr katna ulamann gr ve balama temel alnmaldr. Bu
tek ve biricik yolu "ak"tr. Tanr'ya byk bak as evrensel ahlak yasasna temel
bir akla balanan kii tm varlklar, tm
12.
tekil eder. Cmertlikte ve yardm etmede akarsu gibi ol
insanlar Tanr yaratt iin sever; onlara
Bu paradan aadakilerden hangisi Bakalarnn kusurlarn rtmede gece gibi ol
sevgi, efkat, merhamet ve gleryzle mu-
karlamaz? Tevazu ve alak gnllkte gne gibi ol
amele eder. te bu, erdemliliktir.
A) Evrensel ahlak yasas tm insanlara eit efkat ve merhamette gne gibi ol
Mevlana'ya gre erdemli olmann yolu
muamele etmek ve hogrl olmakla Hiddet ve asabiyette l gibi ol
yerine gelir. Hogrllkte deniz gibi ol
A) Kendini ve Tanr'y tanmaktr.
Ya olduun gibi grn, ya grndn gibi ol
B) Evrende mkemmel bir dzen ve birlik
B) Kin ve dmanlklara son vermektir. Mevlana bu szleriyle aadakilerden
vardr.
C) Tanr'nn emir ve buyruklarn yerine hangisini vurgulamamtr?
C) Evrende her varln kendine gre bir A) Tasavvuf yoluna girilmesini
getirmektir.
anlam ilevi vardr. B) Yardmsever olunmasn
D) Dnya nimetlerine nem vermemektir.
D) Tm insanlar ilahi bir ze sahiptir. C) nsann iinin ve dnn bir olmasn
E) Tanr'y ve dolaysyla onun yarattkla-
E) Tanr'nn varln ve birliini zmse- D) Kibirden uzak durulmasn
rn sevmektir.
mekle Tanr katna ykselinir. E) nsanlarn hatalarnn grlmemesini
12. A 11. B 10. C 9. D 8. E 7. D 6. A 5. B 4. D 3. E 2. D 1. E Cevaplar

1. 4. 6.
Bir insann eylemlerinden sorumlu tutula- Drst kii drstlk dediimiz deeri Erdem bir bilgidir ve retilebilir. nsanlarn
bilmesi iin, eylemlerini iradesiyle gerek- gerekletiren kiidir. Hrszlk yapmyor- ruhlarnda sakl bulunan birtakm ahlaksal
letirmesi gerekir. Eer irade d bir eylem sak bu deeri inemek istemiyoruz de- kavramlar vardr. Filozofun grevi bu do-
gerekletirmise, insan eylemlerinden so- mektir. Biz yaarken yalnzca doa yasala- rular ortaya karmaktr. O halde ahlakllk
rumlu tutulamaz. rna baml deiliz. Karar veririz ve yle bir doru bilgi sorunudur. Bu durumda hi
Bu parada ahlak felsefesinin hangi deil de byle eylemde bulunuruz, bu da kimse bilerek ve isteyerek ktlk yapmaz.
kavramndan sz edilmektedir? eylemde bulunan kiinin zgrlnn Sokrates bu szleriyle aadakilerden
belirtisidir. Bylece verdii kararlar, kiinin hangisini dile getirmektedir?
A) zgrlk B) Vicdan C) Hak
eylemlerini belirler.
A) nsanlarn uyaca iyi ve kt deerler
D) Ahlak yasas E) Mutluluk Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Tanr tarafndan belirlenmitir.
2. B) Sezgisini dinleyen kii ahlakta iyi olana
Sokratese gre bilgi ile erdem ayn ey- A) Bireyler eylemlerine dayanarak yapa- ynelir.
dir. Ahlaka stn olmak bilgiye baldr. caklar deerleri oluturmada zgr-
C) Ahlakl olmak doru bilgiye sahip ol-
Ancak doru bilgi doru davrana gt- drler.
may gerektirir.
rebilir. Ahlakl yaamn z iyiyi bilmektir. B) nsanlar toplumsal yaam iinde z-
D) nsanlar olabildiince yaamdan haz
Hi kimse bilerek ktlk yapmaz. Ktlk grce deil toplumsal bask sonucun-
almaldrlar.
bilgi eksikliinden kaynaklanr. da davran gsterirler.
E) Bireyin uyaca evrensel ahlak yasala-
Sokratesin bu yaklamnda temel al- C) nsanlarn zgrl elde etmesi ba-
r bulunmamaktadr.
d gr aadakilerden hangisidir? ka insanlarn zgrln kstlar.
A) Ahlakta herkes iin geerli bir ilkeden D) Ahlaki eylemin amac zgrlk deil
sz edilemez. bireyin mutluluudur.
7.
B) Ahlakn amac insan mutlulua ula- E) Ahlaktaki zgrlk sorunu kolaylkla
skendere, yani zamannn en gl h-
trmaktr. zmlenemez.
kmdarna, kendisinden istedii bir ey
C) Tutkular ve arzular insan bir kle duru- olup olmadn sorduunda, bir f iin-
5.
muna getirir. de Gneimi kapatyorsun; glge etme
nsan yalnzca kendi eylemlerinden deil,
D) nsan evresine uyum iin kurallarla bir toplum iinde birlikte yaad dier baka ihsan istemem. diyen Diyojenin
ynlendirilmelidir. insanlarn eylemlerinden de etkilenir. Bu hikyesi herkes tarafndan bilinir. Diyojen
E) Bilgi insan doru eyleme ve erdemli nedenle insan, baka insanlarn eylemle- ve Kinikler, uygarln her trl meyvesinin
olmaya yneltir. rinin kendisini olumlu bir biimde etkileme- (hkmet, zel mlkiyet, evlilik, din, konforlu
sini istiyorsa, kendi eylemlerinin de baka hayat vb.) deersiz olduu grndedir.
3. insanlar olumlu bir biimde etkilemesine Buna gre Kinik okulunun temel gr-
Ahlaki eylem anlalr bir eylemdir. Yoksul almaldr. aadakilerden hangisidir?
bir insana niin yardm ettin? denildiinde,
Bu parada savunulan gr aadaki- A) Ahlkl davranmann ltnn bilgili
O benim insanlk grevim. diyen birinin
lerden hangisidir? yaamak olduu
davran ahlakidir. Buna karlk Bilmem,
A) nsan yaamn kendi kararlaryla olu- B) nsann, kendine braklm kk bir
iimden geldi. cevab veriliyorsa eylem
turur. alan dnda, kar konulmaz bir yazg-
ahlaki deildir.
B) Evrensel bir ahlak yasas yoktur. snn olmas
Bu parada bir eylemin ahlaki olmas
aadakilerden hangisine balanmtr? C) nsan yaamdan olabildiince zevk al- C) nsanlarn, davranlarn bakalarna
maldr. rnek olacak biimde dzenlemesi
A) Koulsuz olarak gerekletirilmesine
B) Bilinli olarak yaplmasna D) Eylemin sonucu deil, balangtaki iyi D) Mutluluun, toplumun reddedilmesi ve
C) Bireyin karn korumasna niyet nemlidir. basit bir biimde yaamakla salan-
mas inanc
D) Sreklilik gstermesine E) Eylemde toplumun yararn dnmek
E) ok sayda insan ilgilendirmesine bireyin karlarna uygun der. E) Ahlakiliin tm insanlarn istei olmas

Tarama
8. 10. 12.
Epiktetosa gre bilge kii, bilgi ve I. yle davran ki; eylemine l olarak Birka arkadamzla yolda giderken kar-
eylem birlikteliine sahip olan kiidir. aldn ilkeyi, herkes iin genel bir yasa mza bir dilencinin ktn ve bizden para
Bilgisini eyleme dntren kii daha olarak isteyebilesin. istediini dnelim. Arkadalarmzdan
ycedir. II. yle davran ki; insanl, kendinde ve biri, evredekiler tarafndan knanmamak
Sokratese gre ahlak akla gre hare- bakalarnda hibir zaman bir ara ola- iin dilenciye para verebilir. kinci arkada,
ket etmek, ahlak davranlarda yaat- rak deil, hep bir ama olarak gresin. kendisinin cmert ve yardmsever biri oldu-
maktr. unu gstermek iin ayn ekilde davrana-
III. yle davran ki; kendi iradeni genel bir
Bu iki dnrn ortak gr aada- bilir. nc arkada, ileride kendisinin de
yasa koyucusu gibi saygn tutabilesin.
kilerden hangisidir? yoksul duruma debilecei, o durumda
Kant bu szleriyle aadakilerden han-
kendisine yardm edecek insanlar olmas
A) nsan kendi mutluluunu her eyin s- gisini savunmaktadr?
beklentisiyle dilenciye yardm edebilir. Bu
tnde tutmaldr.
A) Ahlaki eylem sonuta bireye fayda arkadan yardm grnte ahlaki bir
B) Herkesin uymas gereken ahlak kural- salamaldr.
davran olduu halde dev duygusundan
lar vardr. B) Evrensel ahlak yasalar bulunmaktadr. kaynaklanmad iin ahlki deildir. Dr-
C) nsan davranlarnda zgr deildir. C) nsann ahlakl olmas onun bilgili ol- dnc arkada ise insan olmann yoksul
D) Ahlakl kii bilgili olan ve bilgisine gre masna baldr. kiiye yardm etmeyi gerektirdii dnce-
davranan kiidir. D) nsan eylemlerinin sorumluluunu al- siyle yardm etmitir.
E) Ahlaki eylemin amac mutluluktur. maldr. Bu parada aadakilerden hangisi
E) yi ve kt kavram kiiden kiiye deiir. vurgulanmaktadr?
A) Ahlaki eylem, eylemi yapan bireye bir
11. yarar salamaldr.
Epikuros'a gre felsefenin amac insana B) Ahlaki eylemin temelinde pek ok ne-
mutlu bir yaant salamak olmaldr. nsa- den olabilir.
9.
nn yaam boyunca gerekletirdii tm C) nsani deerleri gzeterek yaplan ey-
Nietzsche, yeryznn anlam ve amacnn
eylemleri hazza yneliktir. Gerek haz ac lem ahlakidir.
stn insan olduunu syler. nsan do-
yokluudur. Onun ahlak anlay her trl
asna yaraan gl, korkusuz, acmasz D) nsanlarn yapt her iyilik ahlakidir.
ac verici eylerden, tehlikeden, macera-
olmaktr; yaratcla ve ileriye ynelmektir. E) Her insann ahlak dzeyi farkldr.
dan kanmaktan ibarettir. Yapay hazlar
nsan ahlaki deerleri olduu gibi benim-
(konfordan, gururdan doan hazlar) doal
semek yerine yeni deerler yaratmaldr.
olmakla birlikte hayat iin dar anlamda zo-
nsan evrende yapayalnzdr ve balana-
runlu olmayan hazlar mahkum eder. Bil-
ca deerleri yeni batan zgrlk iinde
ge kii yalnzca doal ve zorunlu hazlarn
kendisi yaratmak zorundadr.
peinde komal ve azla yetinmelidir; biraz
Nietzsche bu szleriyle aadakilerden
ekmek, zerinde uyumak iin biraz saman
ve biraz dostluk.
A) nsan iin ahlakl olmak deil zgrce
Buna gre Epikuros'un savunduu te-
gl olmak nemlidir.
mel gr aadakilerden hangisidir?
B) Tutkular ve arzular insan bir kle duru-
A) nsan lks bir yaam srmelidir.
muna getirir.
B) Haz ve ac hayatn iki gereidir.
C) nsan ahlaka mahkum bir yaam srer.
C) nsan hayatnn amac acdan kanp
D) Doru bilgi insan doru eyleme gtrr.
haz elde etmektir.
E) Akl insanlara nasl davranacaklar ko-
D) nsan hayatnda farkl hazlar vardr.
nusunda yol gsterir.
E) nsan en mutlu eden haz dostluktur.
12. C 11. C 10. B 9. A 8. D 7. D 6. C 5. E 4. A 3. B 2. E 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Aristotelese gre cmertlik denilen erdem nsann ahlaki eylemlerinde kendilerine Sartre nsan zgrlktr. der. zgrlk
cimrilik ile savurganlk; adalet ise bencillik rehber olarak alacaklar bir ahlak yasas insana bakas tarafndan verilmi bir hak
ile kendi karlarn hie sayma arasnda vardr. Bu ahlak yasas "en byk sayda deildir. zgrlk insann kendisidir, insan
yer alr. insann en yksek mutluluu" ilkesiyle be- istemelerinde zerk ise zgrdr. sten
Aristoteles erdem kavramn aada- lirlenir. Bu ahlak yasasn insann yaps ve engellenmise, zorlanmsa zgr deildir.
kilerden hangisiyle aklamaktadr? doas belirler. nsan doas gerei acdan Sartre bu szleriyle aadakilerden
A) zgr olmayla kaar, haz elde etmeye ve bylelikle de hangisini dile getirmektedir?
mutlulua ynelir. A) Bilgi insan doru eyleme yneltir.
B) Tutarl davranmayla
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- B) zgrlk doutan gelir ve insan ey-
C) Sorumluluk almayla
glardan hangisine ulalabilir? lemlerinde tmyle zgrdr.
D) Vicdana dayanmayla
A) Mutluluk kiisel isteklere deil, genelin C) nsan zgrdr ama eylemlerinden so-
E) ll olmayla
hazzna gre belirlenir. rumlu deildir.
B) Ahlakl olmak ll olmaktr. D) Toplumsal koullar insann zgrl-
C) nsan aln yazsna raz olmaldr. n engeller.
D) Ahlaki deerler zamanla deiir. E) nsan aln yazsnn izin verdii lde
E) Evrensel bir ahlak yasas bulunma- zgrdr.
maktadr.
4.
2. Mille gre hepimiz mutlu olmak isteriz.
Bakalarnn size yapmasn istedii- Ama bizim mutluluumuz evremizdeki in- 6.
niz eyi siz de yapn. sanlarn mutluluuna baldr. Bu nedenle ndeterminist ahlak anlayna gre insan
tm eylemlerimizde herkesi mutlu edecek eylemlerinde tamamen zgrdr. Kendisi
Bakalarn kendiniz gibi sevin.
ekilde davranmalyz. Bu ise kaynan in- ne istiyorsa rahatlkla onu yapabilir. Top-
Akl banda her kii insanl dn-
sandan alan bir evrensel ahlak yasasnn lumsal kurum ya da kiiden kaynaklanan
mek zorundadr.
olumasna zemin hazrlar. hibir engel bireyin zgrln kstlaya-
Bu dnceleri savunan filozof aamaz.
Millin bu yaklamnda temel ald g-
dakilerden hangisini dile getirmektedir?
r aadakilerden hangisidir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Hi kimse bilerek ktlk yapmaz. glardan hangisine ulalabilir?
A) Bilgiyi elde eden birey erdemlidir.
B) nsan sadece kendi karn dnme- A) Her dnemde ahlak kurallar deiir.
B) Haz, yaamn temelinde bulunan asl
lidir.
ilkedir. B) Ahlak yasalarna uymamak kiiye mut-
C) nsan genelin mutluluunu amalama- suzluk getirebilir.
C) Ahlaki davranlarn getirecei sonu-
ldr.
lar stlenilmelidir. C) nsan kaderine boyun emelidir.
D) Toplumsal kurallar insann zne ayk-
D) Evrensel bir ahlaktan sz edilemez. D) nsan yaamna yn vermekte zgr-
rdr.
dr.
E) Bireyin mutluluu toplumun mutluluu
E) zgrlk biricik deerdir.
ile olanakldr. E) Ahlak bir bilgi sorunudur.

Tarama
7. 9. 11.
Eer mutluluu tanmyorsan o da sana "Bilge kii erdemli kiidir, yani kendi ken- Sokrates'e gre erdemli olmak bilgi-
merhaba demez. Hayatn yollarnda bin dine yeten kiidir. Bilgenin karsnda ise li olmakla elde edilir. Yaamn amac
kere karlasan bile ne sen onu tanrsn darya bal olan, varlklarna dardan olan mutluluu bilgi getirir.
ne de o sana selam verir. Mutluluu tan- destek arayan budalalar yn vardr. Er- Aristoteles'e gre kalc mutluluk ar-
yacaksn. Kimbilir belki evinin bahesinde demin en byk arman, insan tam ba- lklardan kanlarak elde edilir.
byyen am aalardr mutluluk, belkide msz yapmasdr. Byle bir bamszla John Stuart Mill'e gre bir eylemi iyi k-
sokan kesinde boy atan akasyadr. erimi bilge kii, isteklerinden syrlmal, lan onun getirdii toplumsal faydadr.
Bu paradaki grle aadakilerden gereksinimlerini azaltmal ki, mutlu olsun." Aristippos'a gre insan eylemleri haz-
hangisi paralellik gsterir? Bu paraya gre "bilge kii" kimdir? za yneliktir. nsan acdan kanarak
A) Bakalarnn grlerine sayg duyma- hazz yakalar.
A) Mutluluu amalayan
yan, bakalarndan sayg grmez. Verilenlere gre aadakilerden hangi-
B) zgrce karar verebilen
si sylenemez?
B) nsan kendisini nelerin mutlu edecei-
C) Azla yetinip kendine yetebilen A) yinin ne olduu birok filozof tarafn-
ni bilerek davran gelitirmelidir.
D) Vicdannn sesini dinleyen dan ele alnmtr.
C) Mutluluk, yetkin bir yaam sren insa-
E) Snrsz hazlar arzulayan B) Mutluluk felsefenin ilgilendii konular-
nn erdemli halidir.
dandr.
D) Mutluluk anlk bir yaant deildir.
C) Farkl filozoflar benzer konularla ilgi-
E) zgrce davranlarn gerekletiren lenmilerdir.
kii mutludur. 10. D) Filozoflarn filozofa deien mutluluu
Kendisi varlkl olmad halde yoksulla- elde etme yolu mevcuttur.
r gzetip onlara yardm eden insanlarn E) Birok filozof ayn hedefe ayn yoldan
bu davranlar en erdemli davranlardr. ulamay amalamtr.
nk onlar bu davranlaryla "Ben in-
sanlar seviyorum ve onlar gzetiyorum." 12.
8.
demek istiyorlar. te yandan varlkl ol- Bama bir felaket geldiinde, evrende-
nsann tm eylemleri daha nceki neden-
duu halde yoksula yardm etmedii gibi ki neden ve eserler zincirinin bu felaketi
ler tarafndan belirlenmektedir. Bu nedenle kanlmaz kldn anlarsam, sakin olu-
onlarn hakkn yiyen insanlarn bu davra-
insanda zgr irade bulunduundan sz rum, aclarm bireysel varlmn dar ba-
nlar ise, utanlacak davranlardr. n-
edilemez. Asl zgrlk, kendi doamzn k asndan gz nne almay bir yana
k onlar bu davranlaryla "Ben insanlar
zorunluluklarn bilmek, buna uyum sala- brakrm, onlar btnn asndan, her
sevmiyorum, kullanlacak basit varlklar
maktr. nsanlar bilmediklerinin tutsadr- eyin birbiriyle balants asndan ele
olarak gryorum." diyorlar.
lar, bu bilgiye ulanca zgrleirler. alrm. Bylece genin znden, i ala-
Bu parada aadakilerden hangisi rnn toplamnn iki dik aya eit olduu-
vurgulanmaktadr? nun kmasyla ayn zorunlulukla her eyin
lerden hangisidir?
A) En byk erdem baka insanlarn ac- Tanr'nn ezeli-ebedi belirleniminin rn
A) nsan zorunluluklarnn bilincine vard- olduunu anlayarak sadece sknet bul-
larn anlamaktr.
nda gerei kavrar. makla kalmam, ayn zamanda en yksek
B) Bir eylemi deerli ve anlaml yapan
B) nsan ahlaka mahkm bir yaam srer. mutlulua eriirim.
ey onun temelinde yer alan deerdir.
C) Korkulardan kurtulmak insanlar mutlu Paraya gre mutluluu elde etmenin
C) Genel geerlilii olan ahlak yasasnn yolu aadakilerden hangisidir?
eder.
kayna toplumdur.
D) nsan olabildiince ll bir yaam A) Eletirel bakmay renme
D) Farkl insan eylemleri ahlaki ynden B) steklerinden vazgeme
srmelidir.
ayn deere sahip olabilir.
E) nsan setikleri eylemlerinden sorum- C) Huzuru renme
E) Erdemli insan olmak her bireyin baa-
ludur. D) Zorunluluun bilincine varma
rabilecei bir durum deildir.
E) Paylamay bilme
12. D 11. E 10. B 9. C 8. A 7. B 6. D 5. B 4. E 3. A 2. C 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
nsan yalnzca kendi karn gzetmeden, Biz insanlar, dnya grmze gre dav- Tanr, evreni yaratrken iyilik ve ktl de
herkes iin iyi olan davran gerekletir- ranlarda bulunuruz. Eylemlerimiz bizi ele yaratmtr. Kt denen eylerden ikayet
mesi ahlksal bir davrantr. Ahlkn ve verir. Bu nedenle de kt eylemde bulun- etmek, baka bakmlardan ne kadar de-
erdemli davrann temeli toplumun kar- mu olan birinin ktln aleyhinde ko- erli olduunu grmeksizin, oyun oynama-
nn korunmasdr. numaya hakk olamaz. yilik yapmayan larna engel olduu iin yamurdan ikayet
Dnr bu grleriyle aadakiler- da iyilii tavsiye edemez. eden ocuklara benzemek demektir. Haya-
den hangisini vurgulamaktadr? tn hazlarla dolu olmasn istemek, gece ve
gndzn birbirini izlemelerini gerektiren bir
A) Deerlerin deitiini, eylemlerin de- glardan hangisine ulalabilir?
ekosistemin paras olduumuzu unutarak
imediini A) nsan iyinin ve ktnn bilgisine sahip
sadece gndzlerimizin olmasn, gecelerin
B) Bireyin karnn toplumun karna olmaldr.
olmamasn istemek kadar yanltr.
bal olduu B) nsann eylemleri dnceleri ile tutarl
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi-
C) Snrsz bir zgrln olamayacan olmaldr.
D) Haz veren eylemin doru olduunu C) nsan, iyi ve kt eylemleri ald haz-
A) yilik ve ktlk greceli kavramlardr.
E) Dnya nimetlerine kaytsz kalnmas za gre belirler.
B) Din ve ahlk kurallar insanlarn daha
gerektiini D) Sorumluluk duygusu zgrl kst-
kolay ynetilmesi iin uydurulmu bo
lar.
szlerden ibarettir.
E) Evrensel bir ahlak yasas yoktur.
C) Ahlak asndan dnya bir ama deil,
te dnyaya gtren bir aratr.
D) Tanr, insan iyi ve kty uygulama
konusunda zgr brakmtr.
E) yilik gibi ktlk de Tanrnn koymu
olduu kurallardr.
4. 6.
Tutkularnn esiri olan insan kledir. Oysa
Sartreye gre kiinin ahlaki eylemlerini
insan aklyla davrand, doadaki zorun-
2. belirleyen evrensel bir ahlak yasas yoktur.
luluu ve kendisini bildii zaman zgrle-
nsan hazlardan hep daha fazlasn iste- Olaylarn akn nceden belirleyen bir
ir. Erdem hem bir g hem de zgrlktr.
yerek mutlu olamaz. nk hazlarn ar g olmad gibi, herkes iin geerli olan
Buna gre ahlakta temel ama dnce
kullanm kiiyi rahatsz ederek, doyuma bir ahlak yasas da var deildir. Bu nedenle
ile tutkular yenmedir. Ahlaki yaam akln
ulamas gerekirken bireyi doyumsuzlua kii kendi deerlerini kendisi yaratmak zo-
tutkulara kar savadr, amac da insan
itecektir. nsan istek ve hrslardan kurtul- rundadr ve bunlardan sorumludur.
zgr olma durumuna ykseltmektir.
duu srece rahata ve mutlulua ulaabi- Sartrenin bu yaklamnda temel ald
lecektir. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu paraya gre insann mutlulua A) nsan zgrce gerekletirdii eylem-
ulamasnn temel koulu aadakiler- A) Her trl eylemin kayna toplumsal
lerin sorumluluunu da stlenmelidir.
den hangisidir? koullarda aranmaldr.
B) En byk erdem iyi niyetli olmaktr.
A) Snrsz hazza ulama B) nsan eylemleri nceden belirlenmi
C) Ahlaki kavramlar ve dorular insan
kurallara bal olarak gerekleir.
B) Bilgili olma zihninde doutan vardr.
C) nsan, aklyla arzularn dizginleyebil-
C) ileci bir yaam srme D) Olabildiince ok insann mutluluu
diinde zgrle kavuur.
D) Tutkulardan arnma gz nnde tutulmaldr.
D) Snrsz zgrlk ktye kullanlabilir.
E) Toplumun mutluluunu amalama E) ll ve bilgece srdrlen bir ya-
E) nsan yaamn kendi kararlaryla olu-
am insan mutlulua ulatrr.
turur.

Tarama
7. 9. 11.
Sartre insanda varoluun zden nce gel- Ahlakta temel ama, dnce ve akl ile Determinist gre gre insann istek
diini savunur. nsan bir kaya, bir aa tutkular yenmektir. Ahlaki yaam akln ve eylemleri gerek doal etkenler ge-
veya bir kpekten farkldr. nsan hangi tutkulara kar bir savadr. Bunun amac rekse toplumsal ve kltrel etkenler
eylemlerde bulunacan, hangi deerleri da insan zgr olma durumuna ykselt- tarafndan belirlenir.
benimseyeceini, hangi hayat tarzn ka- mektir. Bizi kle yapan tutkularn elinden
ndeterminist gre gre, insan ey-
bul edeceini, hangi amalarn peinden kurtaracak ve akln uygun grd yaam
lemlerinde onu kstlayan, davranla-
koacan kendisi semek zorundadr. biimine ulatracak olan bilgidir.
rn snrlayan hibir engel yoktur.
Yapaca seimler onun kim ve ne olduu- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
Bu iki yaklam ahlak felsefesinin hangi
nu belirleyecektir. glardan hangisine ulalabilir?
sorusuna yant aramaktadr?
Sartrenin bu yaklamnda temel ald A) nsan zorunluluklarn bilincine vard-
A) Evrensel bir ahlak yasas var mdr?
gr aadakilerden hangisidir? nda gerei kavrar.
B) yi ve ktnn lt nedir?
A) Tm canllar hazza ulamak ister. B) zgr insan tutkularna gre deil, ak-
lna uygun yaayan kiidir. C) nsan ahlaki eyleminde zgr mdr?
B) Ahlakl davran sezgisel olarak yap-
lan davrantr. C) Her insan ancak kendi tutkular ile D) Ahlaki eylemin amac nedir?
mutlu olabilir. E) nsan mutlulua nasl ular?
C) Ahlak yasalarna uymak bireyleri z-
grletirir. D) nsan kendi zne uygun eylemlerle
mutlu bir yaam srer.
D) yiliin bilgisi srekli deiir.
E) nsan yaamnda tam bir zgrlk hi-
E) Her insan kiiliini zgrce kendisi
bir zaman olmamtr.
oluturur.
12.
10.
Bentham, felsefesinin temeline hazz ko-
Aristoteles'e gre insann tek gnah,
yarken, bir de sz konusu hazdan olabil-
yapabilecei eyi yapmamas, bir ba-
8. diince ok kiinin faydalanmas gerektii
ka deyile, kendi potansiyel gcn
nsan tutkularnn ya da korkularnn esi- ilkesini koyar. Yine kii belli bir hazza y-
yok saymasdr.
ridir. nsan unu bilmelidir ki, doadaki nelirken bir muhasebeci gibi eitli lt-
Horney'e gre ise insandaki tm olum-
kurallar ya da olup biteni deitirmek ve ler asndan inceden inceye kar hesab
suz davranlarn ve ykcln nedeni,
olacak olan nlemek mmkn deildir. Bu yapacaktr. Bu kar hesabn yaparken
kendini gerekletirme mcadelesin-
yzden ancak var olan kurallara uyuldu- kendisi iin iyi olan setiinde, ounluk
deki baarszlklarda aranmaldr.
unda zgr ve erdemli olmak mmkn- iin de iyiyi semi olacaktr. Tamam, her
Sokrates; "Ykclk ve mutsuzluk, eksik
dr. insann kendi karn iyi hesaplayabildiini
yaanm bir hayatn bedelidir. nsan
Stoa felsefesinin bu grlerine daya- varsayalm. Ancak bundan herkesin kendi
varln merkezinde kendini bulur." diyor.
nlarak aadaki yarglardan hangisine kar peinde kouyorken bakalarnn -
Bu belirlemelere dayanlarak aadaki kar peinden komas sonucu kar m?
ulalabilir?
yarglardan hangisine ulalabilir?
A) Her toplumun ahlak kendine zgdr. Parada eletirilen dnce aadaki-
A) Yapabilme gc olan insanlar mutlu olur.
lerden hangisidir?
B) Mutluluk iten gelen sezgilere uyuldu-
B) nsanlk deerlerini koruyan her eylem
unda gerekleir. A) Bir kii iin iyi olan herkes iin iyidir.
iyidir.
C) En yksek iyi acdan kanmakla elde B) Hayat haz almaya dayaldr.
C) Kii elinde olan ve olmayan bilmeli ve
edilebilir. ona gre davranmaldr. C) Bireyin hazz toplumun hazzndan
D) nsan doadaki kurallara uyarak zgr nce gelir.
D) yiyi istemek iyiyi gerekletirmek iin
ve ahlakl olabilir. yeterlidir. D) Herkes iin ayn kalan iyiler vardr.
E) Erdemli olmak iin bilgili olmak gerekir. E) Kendini gerekletirmek insann var E) Genelin benimsedii davranlar iyidir.
olu nedenidir.
12. A 11. C 10. E 9. B 8. D 7. E 6. C 5. E 4. A 3. B 2. D 1. B Cevaplar

1. 3. 5.
Sokratese gre kimse bilerek ktlk Psikoloji biliminin amac, insan davranla- Sartreye gre zgrlk Bilmediimiz bir
yapmaz. Kii bilgili olmak yoluyla erdemli ryla ilgili olgu ve yasalar ortaya koymak, istasyondan, bilmediimiz bir yere giden
olabilir. Oysa Aristoteles, erdemin ne oldu- insanlarn nasl davrandklarn aklamak- bir trene binerek, bilmediimiz bir istas-
unu bilmenin yetmediini, onu yaamak tr. Ahlak felsefesinin amac ise insan dav- yonda inip, bilmediimiz bir sokaa sap-
ve uygulamak gerektiini savunur. Bu ne- ranlarn deerlendirerek onlar hakknda maktr.
denle erdeme ulamann yolu uygulama- iyi, kt biiminde deer yargs koymaktr. Sartre bu szleriyle aadakilerden
dan geer. Bu paraya gre, ahlak felsefesinin hangisini dile getirmektedir?
Buna gre, Aristoteles hangi ynyle ayrt edici zellii aadakilerden han- A) Eylemin insann zgr seimleriyle
Sokratesin ahlak grnden ayrl- gisidir? gerekletiini
maktadr? A) nsana mutlu olmann yollarn gster- B) Eylemin iyi niyetle yaplmas gerektii-
A) Evrensel ahlak reddetmesiyle me ni
B) Erdemin doutan geldiini kabul et- B) Bireyi toplumla uyumlu hale getirme C) zgrln sorumlulukla birlikte an-
mesiyle C) Nesnel deerlendirmelerde bulunma laml olduunu
C) Ahlak bir bilgi sorunu olarak grme- D) Bireyi zgr klma D) nsan bilgisinin snrl olduunu
siyle
E) Bireye olmas gerekeni gsterme E) Eylemlerde ll olmann nemini
D) Ahlakta davran bilgiden daha fazla
nemsemesiyle
E) Eylemin sonucundan ok iyi niyetle ya-
plmasn ncelemesiyle
6.
nsan isteyerek yapt bir davrantan so-
rumludur. Bunun iin de insann ncelikle
4. akl salnn yerinde olmas ve davra-
Herkesin kendisini gelitirmek ve gerek- nlarn zgr iradeyle yapmas gerekir.
letirmek iin zgrlklerden eit bir bi- nk akl, iyinin bilgisine sahip olmam-
2.
imde yararlanma hakknn bulunmad za, irade zgrl ise sahip olduumuz
Kynikler iin yaamn doru saylabilecek
koullarda zgrlkten sz edilemez. Bu akln zgrce kullanlmasna imkan verir.
biricik anlam ve amac erdemdir. Erdem
nedenle eitlik yolunda atlacak her adm, Bu yzden de ocuklar ve akl hastalar
deyince de onlar, insann iten tam bir ba-
insanlar arasndaki yapay farkllklar orta- davranlarndan sorumlu tutulamazlar.
mszln, kendisini belirlemede mutlak
dan kaldrarak insanlar gerek zgrle
olarak zgr olmasn, her trl ballktan Bu parada savunulan gr aadaki-
kavuturur.
insann kendisini kurtarmasn anlarlar. lerden hangisidir?
Kyniklerin bu yaklamnda temel ald A) yi ve kt deimeyen evrensel de-
gr aadakilerden hangisidir? erlerdir.
A) Sorumlu olmak btn bir insanlktan
A) nsan mutluluk iin olabildiince ya- B) Kiinin eylemlerinden sorumlu tutul-
sorumlu olmaktr.
amdan haz almaldr. mas bilinli ve zgrce kararla vere-
B) zgrlk kanunlarla snrlandrlmal- bilmesine baldr.
B) Erdem, insann vicdanna gre karar
dr.
vermesiyle ortaya kar. C) Bir eylemin ahlaki olmas eylemin bir
C) zgrlk btn bireylere eit olarak koula bal olmadan gereklemesiy-
C) Hi kimse bilerek ktlk yapmaz.
sunulduu srece vardr. le olanakldr.
D) Erdem zgrlk iinde insann kendini
D) Devletin amac yurttalarn zgrlkle- D) Eylemler toplumun beklentilerine uy-
toplumsal koullardan alkoymasdr.
rini korumaktr. gun olduunda bir anlam tar.
E) nsann hem zgr hem de eit olmas
E) Bireysel ve toplumsal karlar denge- E) Eylemler sonuta bireyin karn ger-
gerekir.
de tutulmaldr. ekletirmelidir.

Tarama
7. 9. 11.
Bir insann yoksullara yardm etmesi hi Yalan nasl bir eydir? sorusunu sordu- zgr bir biimde dnmemiz demek,
kuku yok ki nemlidir. Fakat daha nemli umuzda, buna baz toplumlar gnahtr, kuralsz, nedensiz dnmemiz demek
olan, bu insann yoksullara niin yardm et- baz toplumlar irkin bir ey, baz toplumlar deildir; kendi aklmza, kendi anlay ve
tiidir. Burada acma hissinden, korkudan bilgilerimize gre (d zorlanmalara maruz
yanl bir ey diyeceklerdir. Btn bu ifa-
veya eylemin sonucunda bir dl grece- kalmakszn) dnmek demektir. Descar-
deler son zmlemede yalan sylemenin
tes "Eer her zaman ak olarak doru ve
i inancndan hareket ediyorsa, bu eylem iyi olmayan veya kt olan bir ey olduu yanl olan bilirsem, hibir zaman hangi
ahlaki olmaz. u halde, ahlaki eylemi be- grne indirgenebilir. yargda bulunmam, hangi seimi yapmam
lirleyen tek ey, eylemin sonular deil,
Bu parada ahlkn hangi zellii vur- gerektii konusunda sknt ekmem ve
eyleme karar verdirten ilkedir. bylece hibir zaman kaytsz olmakszn
gulanmaktadr?
Bu parada savunulan gr aadaki- tmyle zgr olurum." demitir.
A) Evrensel olma
lerden hangisidir? Paraya gre, zgr olmak hangi kou-
B) zgrle dayanma la balanmtr?
A) nsann eylemlerinin ahlaki bakmdan
deerli olup olmadna karar veren, C) dev duygusuyla yerine getirme A) Zorunluluklar yokmu gibi dnlmesine
vicdandr. D) Tutarl olma B) Zorunluluklara seenekler retip bun-
B) nsan hangi koullar altnda bulunursa bu- E) Toplumdan topluma deime lar zerinden yol almasna
lunsun, tamamen zgr olarak davranr. C) nsann kendi aklyla dnebilme yeti-
C) Eylemlerin sonular insan mutlu edi- sine sahip olmasna
10.
yorsa dorudur. D) nsann haz duyduklarnn peine git-
nsani varolu, rnein imal edilmi nesne- mesine
D) htiyalarmz karlayan, zlemlerimi-
lerin varlndan kkl bir biimde farkldr. E) Dnmesinde toplumsal koullar g-
ze uygun den bir ey iyidir.
rnein elimde bulunan ve yaz yazdm zard etmemesine
E) Bir eylemin faydas deil, balangcn- kalem var olmadan dnlm ve belki
daki ilke ve iyi niyet nemlidir. onu retenler tarafndan bir kat zerine
12.
izilmitir. O belli zeminlere, rnein bu- Descartes mutluluu, eylemin sonucu ile
8.
rada katlara, yaz yazmak iin tasarlan- arzusu arasndaki uygunlua balar. Arzu
Eer bizler bir melek olsaydk, yani duyu-
mtr. Bir modele gre ve belli bir kullanm ve ihtiyalar ok olan insann az olana
sal ve biyolojik yanmz olmasayd ahlaki
amacyla imal edilmi olan bu kalem, bir gre mutlulua ulamas daha gtr. Zira
buyruklar bizde bir zorlama meydana ge-
varolu olmadan nce bir kavram, bir fikir, kk vazonun byk vazoya gre daha
tirmeyecekti. Eer hayvan olsaydk aklmz
baka bir deyile z olmutur. Oysa bu sa- az suyla dolmas gibi daha az eye ihtiyac
olmayacandan bu buyruklar deerlen-
olan insan, dnyann nimetlerinden daha
dirme olanamz olmayacakt. Oysa biz trlarn yazan olan ben, bugn her ne isem
az istifade etse bile ihtiya ve arzusu ok
insanz. Bu nedenle ahlaki buyrua uygun onu yapan benim, benim seimlerim...
olandan daha mutlu olabilir.
davranmak bizim iin bir seim ve abay Parada anlatlan sre aadakiler-
Buna gre insan eylemleri ile mutluluk
gerektirmektedir. den hangisi ile ifade edilebilir? arasndaki iliki aadakilerden hangi-
Kant bu szleriyle aadakilerden han- sinde doru olarak tanmlanmtr?
A) nsan iinden gelen sesi dinlediinde
gisini dile getirmektedir?
evrensel iyiye ular. A) nsan ancak toplumun yararn gzet-
A) nsanlarn uyaca iyi ve kt deerler mek suretiyle mutlu olur.
B) nsan dndaki nesnelerde z varo-
Tanr tarafndan belirlenmitir.
lutan gelirken, insanda durum bunun B) Asl olan hayat sevmek ve mutluluu
B) Tm toplumlarn ahlak sorununun te- aramaktr.
tersidir.
melinde ortak mutluluk aray vardr. C) Mutluluu oluturan eylem en yksek
C) nsan dnyaya belli bir erei gerek-
C) Birey iin yaad toplumun btnl- fayday salayan eylemdir.
letirmek zere gelir.
n korumak nemlidir. D) Mutluluk iin insann fizyolojik ihtiya-
D) Kiinin iyi ve kt arasnda tercih yap- D) nsan davran iyilik ideasndan ne ka- larnn karlanmas gerekir.
ma durumu onu dier varlklardan ayrr. dar pay alrsa o kadar iyidir.
E) Mutluluk insann beklentileri ile bunla-
E) Kii elinde olan ve olmayan bilmeli ve E) nsann kendi istei dnda belirlenmi rn karlanmas arasndaki denge ile
ona gre davranmaldr. bir yazgs vardr. salanr.
12. E 11. C 10. B 9. A 8. D 7. E 6. B 5. A 4. C 3. E 2. D 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Ailesine ve evresine saldrgan davran- Hangi insan iyidir, hangi insan ktdr? Kynikler, insanlarn salkl olmak iin d-
lar sergileyen kiinin zamanla pimanlk ve Bunu belirleyen referans noktas nedir? nmelerinin gerekmediini sylerler. Ac
znt duymas ahlak felsefesinin han- rnein kiinin yalan sylemenin kt ve lm dert etmeye de gerek yoktur.
gi kavramyla aklanabilir? olduunu bilmesi yeterli deildir. Ayn za- Ayn ekildeki bakalarnn aclarn da
A) Erdem manda yalan sylememesi de gerekmek- dert etmek anlamszdr. nk ne olaca
tedir. zaten nceden bellidir.
B) zgrlk
Bu parada savunulan gr aadaki- Kyniklerin bu yaklamnda temel ald-
C) Ahlak yargs
lerden hangisidir? gr aadakilerden hangisidir?
D) Sorumluluk
A) Birey toplum iindeki davranlarnda A) yi ve ktnn bilgisi insan aklnda do-
E) Vicdan
zgrdr. utan bulunur.
B) yinin bilgisinin yan sra iyi davranlar B) Sezgi insan davranlarna yn verir.
da gerekletirilmelidir. C) Toplum tarafndan dayatlan ahlak ku-
C) Ahlaki davranta her zaman bilin rallarna kar gelinmelidir.
aranmayabilir. D) Yaam olduu gibi kabullenmek gere-
D) Var olan deerler yeniden bir sorgula- kir.
madan geirilmelidir. E) Eylemin sonucu deil, balangta var
E) Ahlaki eylemin kayna insan akldr. olan iyi niyet nemlidir.
4.
Ahlakta temel ama, dnce ve akl ile
tutkular yenmektir. Ahlaki yaam akln
tutkulara kar bir savadr. Bunun amac
da insan zgr olma durumuna ykselt-
6.
2. mektir. Bizi kle yapan tutkularn elinden Sokratese gre mutluluk bilgili olmak-
nsann istediklerini yapmas, yaptklarn- kurtaracak ve akln uygun grd yaam tr, nk bilgi erdemdir.
dan haz almas elbette gzeldir. Ancak biimine ulatracak olan bilgidir. Demokritosa gre mutluluk azla yetin-
zevk almak isterken l kaarsa, zevk mek, ll davranmaktr.
kaynaklarnn bize ac verdiini grrz. Epikrosa gre mutluluk hazdr, ac-
Tpk, ikolata yemekten holanan birinin, dan uzak olmaktr.
A) zgr insan tutkularna gre deil, ak-
ar ikolatadan hazmszlk ekmesi gibi.
lna uygun yaayan kiidir. Bu dnrler ahlak felsefesinin hangi
Bu parada insanlara aadakilerden sorusuna yant aramaktadrlar?
B) nsan yaamnda tam bir zgrlk hi-
hangisi nerilmektedir?
bir zaman olmamtr. A) Bireyin ve toplumun mutluluu ayn
A) Snrsz haz duymalar eyler midir?
C) Her insan ancak kendi tutkular ile
B) Hazda ll olunmas B) nsan ahlaki eyleminde zgr mdr?
mutlu olabilir.
C) Bireyin korkularn yenmesi C) nsan mutlulua nasl ular?
D) nsan kendi zne uygun eylemlerle
D) Mutluluun zgrlkle birlikte olmas mutlu bir yaam srer. D) Evrensel bir ahlak yasas var mdr?
E) Toplumsal hazlarn bireysel hazlardan E) nsan zorunluluklarn bilincine vard- E) yi ve kt nedir?
stn tutulmas nda gerei kavrar.

Tarama
7. 9. 11.
Mutlu insanlar hemen her olayda kiinin nsann ahlaksal eylemleri, bir ksm etken- Nietzsche, insann ahlaki deerleri oldu-
kendisine neden yerine niin ve nasl lerle ortaya kar. Bu etkenler kimi zaman u gibi benimsemesi yerine yeni deerler
sormas gerektiini bilirler. Mutlu insanlar psikolojik, kimi zaman toplumsal, kimi za- oluturmas gerektiini savunur. nsan de-
Neden benim bama geldi? sorusunu man da ekonomiktir. nsan adeta bir sele erleri hazr bulmaz. Ona, iyinin ktnn
sormazlar. Onlar iin asl soru Bu proble- kaplm ktk gibidir. nsann eylemlerin- ne olduunu anlatacak ve aklayacak s-
mi nasl zebilirim?, Bu niin dorudur? de kendi zgr iradesinin hibir etkisi yok tn bir otorite yoktur. nsan yapayalnzdr,
sorulardr. Ayrca Problemleri nasl ze- gibidir. Nerede kald zgveni, tercihleri? hayatnn anlamn ve balanaca deer-
bilirim? diye dnen insanlar mutluluu leri yeni batan kendisi oluturmak zorun-
Bu aklama aadaki yaklamlardan
yaratrlar. dadr.
hangisine uygundur?
Bu parada savunulan gr aadaki- Nietzche'nin bu yaklamnda temel al-
A) Liberteryanizm B) Hedonizm
lerden hangisidir? d gr aadakilerden hangisidir?
C) Determinizm D) Egoizm
A) Birey ahlaksal eylemlerde ll olma- A) nsann deerleri hazr bulmas ret-
ldr. E) Otodeterminizm
kenliini engeller.
B) Mutluluk, insanlarn bakalarndan ta- B) nsan btn deerlerini zgrce olu-
10.
lep edecei bir karlktr. turmaldr.
sten zgrlnden yola kan birok
C) Mutluluk, azla yetinmeyi bilmektir. C) Bireysel mutlulua zarar veren her ey
gr vardr. Bu grlere gre bir ahlaki
D) Mutlu kiiler pratik zmlere ulamak eylemi ancak bir ahlaki deer belirleyebi- ktdr.
isteyenlerdir. lir. Yani bir eylemde bulunurken bir deeri D) Ahlaki deerleri oluturan toplumsal
E) Bilgece yaplan eylemler mutluluu gerekletirmeyi amalarz ya da bir de- yapdr.
salar. eri inemeye alrz. rnein drst E) Toplumda iyi ve ktnn lt belir-
dediimiz kii "drstlk" dediimiz deeri lenmi olmaldr.
gerekletiren kiidir. Ayn ekilde hrszlk
yapmyorsak bu deeri inemek istemi-
8. yoruz demektir. nk biz yaarken yal-
nzca doa yasalarna baml deiliz. Ka-
Kant'a gre, "Kendine iyilik yaplmasn
rar veririz ve yle deil de byle eylemde 12.
istiyorsan sen de bakalarna iyilik et." tar-
bulunuruz, bu da eylemde bulunan kiinin Belli bir doas olmadndan insan z-
zndaki bir arta bal yarglar ahlaki nite-
zgrlnn belirtisidir. Bylece verdii
lik tamaz. Buna karn herhangi bir art grdr. nsan her trl kararnda ve yapp
kararlar, kiinin eylemlerini belirler.
ortaya koymayan, "nsanlara iyilik yap.", ettiinde zgr olduundan tm eylem-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- lerinden sorumludur. Doutan getirdii
"Drst ol." eklindeki yarglar birer ahlak
glardan hangisine ulalabilir? bir znn yokluunu, bu yoklua bal
ilkesidir.
A) Bireyler eylemlerine dayanak yapacak- zgrln ve zgrlnn dourduu
lar deerleri oluturmada zgrdrler. sorumluluunu fark eder insan, artk zn
vurgulanmaktadr?
B) Davranlarmza temel oluturacak de- oluturmaya balam, varolu servenine
A) nsan fayda salayan eylemlerde bu-
erler doal yaama uygun olmaldr. km demektir. Bu insan bir birey olarak
lunmamaldr.
var oluunun plak yzyle yzleebilir.
C) Deerler zamanla deitiinden evren-
B) Ahlak yasas koulsuz iyiyi gerekle-
sel bir ahlak yasas bulunmamaktadr. Bu paradaki gr aadaki dnr-
tirmeyi esas almaldr.
lerden hangisinin yaklamna uygundur?
D) Toplumsal hayat iinde yaayan birok
C) yi olmak ahlakl olmak demek deildir. A) Hobbes'in benciliine
insan ahlaki kurallarn mantn bilme-
D) nsann yapt her eylem belirli bir ni- B) Bergson'un sezgiciliine
den onlara uyar.
yete baldr. C) Kant'n dev ahlakna
E) Bireylerin uyduklar deerlerin belir-
E) nsan eylemlerini bilinli olarak ger- D) Aristippos'un hedonizmine
lenmesinde toplumun etkisi olduka
ekletirmelidir. E) Sartre'nin egzistansiyalizmine
nemlidir.
12. E 11. B 10. A 9. C 8. B 7. D 6. C 5. D 4. A 3. B 2. B 1. E Cevaplar

Sanat Felsefesinin Konusu, Tanm 2. Modl Test 23
1. 3. 5.
Felsefe gibi sanat da insana zg bir etkin- Sanat veya filozof olmak, kendi ayaklar Baz filozoflar sanatn tanmlanamaya-
liktir. Filozof olmak iin eletirici ve yaratc zerinde durmak demektir. Bir dncenin can ileri srmlerdir. Bu grtekiler
bir zekaya, sanat olmak iin hayal g- veya eserin tek sahibi, reticisidir. Burada sanat trlerinin okluu karsnda sanat-
cne, yetenee, yaratcla sahip olmak bu kiiler zerindeki toplumsal etkileri yok larn temelinde ortak bir sanat ilkesinin
gerekir. saymyoruz. Bu etkilerle yaayan dier in- olmadn savunurlar. nk farkl sanat
sanlarn byle bir rn ortaya koyamama- trlerinde farkl sanat eserlerini temellendi-
Bu paradan aadakilerden hangisine
lar da sanat ve filozoflarn kiisel yara- recek bir ortak payda veya ilke belirlemek
ulalabilir?
tmlarn ne kartr. olanakszdr.
A) Felsefe ve sanat eserleri toplumun ve
Bu paraya gre sanat ve filozoflarn Bu parada savunulan sanat gr
zamann zelliklerine gre oluur.
ortak zellii aadakilerden hangisi- aadakilerden hangisidir?
B) Felsefe ve sanat insann yaratc gc
dir? A) Evrensel bir sanat anlayndan sz
ile znel bir etkinliin rndr.
A) Eserlerinde toplumsal sorunlara de- edilemez.
C) Doadaki varlklara bakan btn in-
inmeleri B) Doa ile sanat birbirinden farkldr.
sanlarn bir sanat eseri oluturmaya
B) Eletirel bir yapya sahip olmalar C) Sanat estetik bir kayg gzetilerek ya-
uygun vasflar vardr.
C) Eserlerinde doadan etkilenmeleri plmaldr.
D) Felsefe ve sanatla ilgilenen insanlar
gerekli eitimi olarak topluma yararl D) Bilimsel yntemleri kullanmalar D) Sanat, sanat iindir.
olabilirler. E) D faktrlerden ok isel nedenlerle E) Sanat bir elence arac olarak d-
E) Felsefe ve sanat zgrlk bir ortam- zgn eserler ortaya koymalar nlmelidir.
da anlam kazanr.
6.
Bir elaleden akmakta olan su, bahede
am olan, rengarenk iekler, deniz k-
ysnda kyya vuran dalgalarn grnts
ve kard ses, gzel olmalarna karn
sanat felsefesinin konusuna girmezler.
2. 4. Buna karlk Mimar Sinann, Mnir Nuret-
Estetik, duyularla alglamak ve grmektir. Bir roman kahramannn annesiyle olan
tin Selukun besteleri, sanat felsefesinin
Estetiin konusu olan gzel, sadece sa- ilikisini, kendisinin annesi ile olan ilikisi
alanna girer.
nattaki gzel deildir. Doada var olan b- ile karlatrp, roman bu gzle okuyan
tn gzellikler, estetik felsefesinin konusu- ve bu bak asyla yaklaan bireyin tavr
lerden hangisidir?
na girer, bundan dolay estetik felsefesine kesinlikle estetik deildir.
A) Sanat tm toplumlarda grlen bir et-
gzellik felsefesi ad da verilmitir. Buna gre, bir tavrn estetik saylmas
kinliktir.
Paraya gre aadakilerden hangisi aadakilerden hangisine baldr?
B) Sanatta kalc eserler ortaya konmas
estetiin konusu iine girmez? A) Ahlaki mesajlarnn olmasna
gtr.
A) Duygularn da vurumu olan gzellikler B) Ekonomik kayg gzetilmemesine
C) Sanat felsefesi doadaki gzellii de-
B) Doa aynasnda yaayan her ey C) nsana bilgi kazandrmasna
il, sanat eserlerindeki gzellii inceler.
C) Alglamalarn dnda kalan gereklikler D) Kiisel deneyimlerine indirgenmeme-
D) Sanat doada olan gzelliklerin sanat
D) nsan ruhuna hitap eden her ey sine
eserine aktarlmasyla oluur.
E) Var olduu gibi alglanan gzellikler E) Doadaki gzelliin fark edilmesine
E) Sanat felsefesi doay konu almaldr.

Sanat Felsefesinin Konusu, Tanm
7. 9. 11.
Sanat felsefesi, bata gzellik olmak zere Aristoteles, doann insana kar cimri de- Sanat felsefesinin konusu sadece insann
sanat eserleri ile ilgili olarak ortaya kan il, cmert davrandn vurgular. nsan, rettii sanat eserlerinden oluur. Ancak
kavramlarn analizi ve problemlerin z- doann en yetkin ocuudur. Sanat in- estetik bundan farkl olarak daha geni bir
tanmla tm nesnelerde var olan gzellik-
m ile megul olan felsefe daldr. Estetik san eliyle salanr. Bu tamamlama ilemi
lerle ilgilenir. Estetik gzelliin bilimi olarak
ise hem doadaki hem de sanattaki gzeli taklitle salanr. nsanlar ilk bilgilerini taklit
genel anlamda gzelliin doasn yalnz-
konu edinir. zel olarak sanat eserleriyle yoluyla elde eder ve tm taklit rnlerinden ca sanat eserinde deil doada da analiz
ilgili olan sanat felsefesi, doann estetik holanrlar. O halde taklit, bir temel itepi eder. O halde estetik genel olarak gzeli
deneyiyle ilgilenmez. olarak insana zgdr, insan belirleyen bir inceleyen felsefi disiplin iken, sanat felse-
zelliktir. fesi yalnzca sanat inceleyen bir felsefi di-
siplindir.
vurgulanmaktadr? Bu parada, sanat felsefesinin hangi
Buna gre sanat felsefesi ve estetik ile
A) Sanat felsefesinin doadaki gzellii sorunundan sz edilmektedir?
ilgili aadaki sonulardan hangisine
inceledii A) Sanat kime denir? ulalabilir?
B) Estetikle sanat felsefesi arasnda bir B) Sanat nedir? A) Sanat felsefesi soyutla, estetik ise so-
farklln bulunmad mut olanla ilgilenir.
C) Gzel ile ho ayn eyler midir?
B) Sanat eseri doann sanat gzyle
C) Gzelliin doada bulunduu D) Sanat eserinin zellikleri nelerdir? yansmasndan oluur.
D) Estetiin gzellik konusunda sanat fel- E) Estetik yarglar tm insanlarda ortak C) Estetik, gzelliin kendisine; sanat felse-
sefesinden daha kapsaml olduu mdr? fesi ise sanat eserindeki gzellie ynelir.
E) Sanat eserindeki gzelliin estetii il- D) Sanat felsefesi ve estetik gzellik kav-
gilendirmedii ramna farkl anlamlar yklemektir.
10.
E) Sanat eseri insann ruhuna hitap ede-
Sanat felsefesi bata gzellik olmak zere bilmeli, onda derin etkiler meydana ge-
8.
sanat eserleri ile ilgili ortaya kan kavram- tirebilmelidir.
Estetiin doa ya da sanat ayrm yapma-
larn analizini yaparak sanatla ilgili prob-
dan dorudan doruya gzellie yneldii
lemlerin zm ile ilgilenir. Ksaca sanat 12.
yerde, sanat felsefesi yalnzca sanat ve
felsefesi sanat eseriyle ilgilenir, doann Estetik her eyden nce gzelin ve gzel-
sanattaki gzellie ynelir. Buna gre sanat liin neden olabilecei aklsal hatta akl-
estetik deeri ile ilgilenmez. Estetiin so-
felsefesi, bir sanat eseri meydana getirilir- sal-ruhsal etkilenileri de aarak, sadece
rular ise "Gzellik nedir?, Gzelin bir stan-
ken, hangi ge ve aralarn sz konusu ol- gzelin ve gzelliin oluan psikolojik he-
dart var mdr?, Sanatsal ifade nedir?, Sa-
duunu aratrr, sanat eserini tecrbe eder- yecan ve yaantnn niinini, nedenini ara-
nat eserleri ne anlama gelirler?" gibi hem
ken, hangi gelerin ie kartn inceler. trr. Estetie gre gzel ve gzellik kavram-
doal alandaki hem de sanat alanndaki lar insanda heyecan besleyen kaynan
Bu parada aadakilerden hangisi gzellik ile ilgili problemleri ele alr. niteliini aklayan bir sfat da deildir; sa-
vurgulanmtr? dece izleyici ya da eletirici de gzel ve
A) Sanat felsefesinin konusu doa, sa- gzellik kavramlarn oluturan bir deerdir.
glardan hangisine ulalamaz?
nat ve sanat eserleridir. Bu paraya dayanlarak estetikle ilgili
A) Estetik ortak estetik yarglarn varln yarglardan hangisine ulalabilir?
B) Estetik ve sanat felsefesi tmyle farkl kabul eder.
A) Estetiin grevi duyusal bilginin m-
etkinlik alanlardr.
B) Sanat eserine beeni duygusu ile yak- kemmelliini aratrmaktr.
C) Estetiin konusu yalnzca doal gzel-
lalmas gerekir. B) Estetik gzel olann bireysel nedenleri-
liklerin anlalmas ve ifade edilmesidir. ni aratrr.
C) Sanat felsefesi tasarm sonucu ortaya
D) Sanat felsefesi estetii de kapsamak- C) Estetie dair yarglarn temel amac
konan rnlerle ilgilenir.
tadr. "gzel olan" bulmaktr.
D) Doada kendiliinden var olan gzel-
E) Estetik hem doadaki hem de sanatta- D) Estetik gzel sanatlarn deiik alar-
likler estetiin alanna girer.
ki gzellii konu edinirken sanat felse- la yorumlanmasdr.
fesi yalnzca sanattaki gzellii konu E) Sanatn deeri doadaki nesneler dn- E) Estetik yarglarda duyusal alglay n
edinir. yasnda gizlidir. plandadr.
12. B 11. C 10. A 9. B 8. E 7. D 6. C 5. A 4. C 3. E 2. C 1. B Cevaplar

Sanat Kuramlar 2. Modl Test 24
1. 3. 5.
Sanat doaya ayna tutar. Biz birok re- nsan, oyunun neeli havasnda hem duy- Sanatta yetkinlik ve kalclk, sradan ku-
simden gerek dnyadaki nesnelere ben- gusal hem de ahlaksal zorlamadan kurtu- rullarn verdii dllerle salanamaz. Sa-
zedikleri iin holanrz. Bir portreyi ancak larak tam zgr olur. Sanat sadece ve sanat dlleri birtakm kurullar tarafndan
onun iin poz vermi olan insana benziyor- dece bir oyundan ibarettir. Sanat bir oyun verilseydi, birok byk sanat gibi Sha-
sa beenir, benzemiyorsa baarsz olarak kadar fayda d, bir oyun kadar ahlak d, kespeare de bu dl alamayacakt. Sa-
nitelendiririz. bir oyun kadar saf ve bir oyun kadar nee natta sreklilik, sanatn ve sanatnn ge-
Bu paraya gre sanat nedir? verici bir etkinliktir. ici dllerle hrete kavumasyla deil,
Bu parada savunulan gr aadaki- kuaklar boyu tkenmeyecek bir kalclkla
A) Sanatnn duygularn ifade etmesidir.
lerden hangisidir? salanr.
B) Bir oyun ve elencedir.
A) Her sanat gzellii farkl bir biimde Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
C) Toplumu erdemli yapan bir etkinliktir.
kavrar. glardan hangisine ulalabilir?
D) Doada olmayan gzelliin aa -
B) Sanatn toplumsal mesajlar verme so- A) Sanatta nemli olan sanat evresinin
karlmasdr.
rumluluu bulunmaktadr. deerlendirmesi deil lmez eserlerin
E) Sanatnn nesneleri taklit etmesidir. oluturulmasdr.
C) Sanat, insan zgrletiren bir oyun-
dur. B) Sanatlar doay olduu gibi yanst-
tklar lde baarl olurlar.
D) Sanat yaptlar o rn yaratan sanat-
lar tarafndan aklanabilir. C) Sanatta lmez eserler ortaya kona-
maz.
E) Sanat, sanatnn yaratc hayal gc
ile oluturulur. D) Sanat eseri kiiye yaama sevinci ver-
melidir.
E) Sanat yaptlarnda evrensel sorunla-
ra nem vermelidir.
4.
2. Sanat, zellikle edebiyat hayal gcmz
Sanat dnyasnda herkesin beendii ve gelitirir. Onun sayesinde baka insanla-
hayranlk duyduu farkl sanatlar vardr. rn, baka duygularn, baka kayglarn,
Ama hi kimse hayat boyunca ayn sanata baka deerlerin varln tanyabilir; bu 6.
ve sanatya bal kalmaz. rnein gen- duygular, bu kayglar, bu deerleri ta- Bir sanat yaptndan doaya ne kadar ok
lik dneminde hayran olduunuz bir ark yan insanlara kar, daha anlayl, daha benzerlikler grrsek o kadar ok holan-
yanz ilerlediinde yerini bir bakasna hogrl olabiliriz. Anlay ve hogr- rz. Doadan da kendisiyle sanat arasn-
brakabilir. Kiinin beeni duygusunun ge- nn ise ok deerli ahlaki nitelikler olduu- daki benzerlik ve iliki artt ve bize yan-
limesine paralel olarak beendii sanatna phe yoktur. stt lde holanrz. Yontu ve portreler
lar da deiebilir. Bu parada, sanatn hangi zellii vur- hoa gitmez, nk bunlar gereinden
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- gulanmaktadr? arptlm eylerdir.
glardan hangisine ulalabilir? A) znel bir etkinlik olmas Bu paraya gre holanma duygusu-
A) Sanatn amac insan elendirmektir. B) Sanatnn cokusuna ve anlk yaa- nun temelinde aadakilerden hangisi
B) Sanat insann yaamn etkiler ve d- ylarna bal olmas bulunmaktadr?
ntrr. C) Doadaki mkemmelliin bir kopyas A) Yaratclkla bir eser oluturulmas
C) Sanat doann birebir taklidi olmaldr. olmas B) Tm insanlar tarafndan beenilmesi
D) Sanat insan ahlaka olgunlatrmaldr. D) nsan ahlak bakmndan eitmesi C) Eserin bir benzerinin bulunmamas
E) Sanatta beeniler zamanla farkllaa- E) Amacnn insanlara hoa vakit geirt- D) Eserin kalc olmas
bilir. mek olmas E) Doal olann taklit edilmesi

Sanat Kuramlar
7. 9. 11.
Bir sanat her trl felsefi yaklamdan Delacroix; "Biz romantik olduktan sonra Doa bir ressamdr.
etkilenebilir ve ortaya ok deerli rnler dalar gzelleti." derken, sanatn doa (Belleau)
karabilir; felsefi yaklamlar sanatnn gzelliine gtrdn, bizi doal g- Sanatlarla ilgili tm fikirler doann
ilettii sanatsal gerekle eliebilir ama zellii kavramada eittiini dile getirmek rnlerini rnek alrlar. Tanr yaratt,
nemli olan sanatnn ne dnd de- istemitir. nsanlar, romantik ressamlarn insan vnyor.
il, ne yarattdr. eserlerinde dalarn gzelliini grdkten
(Buffon)
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- sonra, doada gzellii fark etmilerdir.
glardan hangisine ulalabilir? nann, Tanrnn yapt her ey gzel-
dir ve doann bildirdii her ey doru-
A) Sanat eserleri ortak toplumsal bilincin glardan hangisine ulalabilir?
dur.
rnleridir. A) Sanata bak as toplumun zellikle-
(Ruskin)
B) Sanatta yaratclk dnceden daha rinden etkilenir.
nemlidir. Bu filozofun ortak gr aadaki-
B) Sanat, sanatnn gereklii aratr-
lerden hangisidir?
C) Sanatn kayna doann kendisidir. masdr.
A) Sanat, sanatnn hayal gc ve yara-
D) Sanat, insan gnlk skntlardan C) Sanatn amac ideal olan gstermektir.
tclyla oluur.
uzaklatrmaldr. D) Sanat ve doa birbirine kart kavram-
B) Sanatn amac insan elendirmektir.
E) Gzellik alglamaya bal olarak oluur. lardr.
C) Sanat, sanat iindir.
E) Doadaki gzellik sanat ile anlalr.
D) Sanat, doann kendisidir.
E) Doal gzellikler gzeldir fakat sanat
deeri yoktur.
12.
10. Aristoteles, Tragedyann devi, uyandr-
Gerek anlamda sanat, sanatla uraan d acma ve korku duygularyla ruhu tut-
bakalarnn holanmasn ve memnuniye- kulardan kurtarmaktr. derken, rtk bile
8. tini deil, kendi duygularn ve yaratcl- olsa, herhalde gzelliin ahlaksalln gz
Goethe, mzikte doa seslerinin taklit n ortaya karmaya alan kiidir. Onun nnde bulundurmu olsa gerek. Gzel-
edilmesini yadrgam ve bu konu ile ilgili esin kayna kendi zndeki, farkl yakla- lik, bizi gndelik yaamn ac ve katlkla-
olarak yle demitir: Mzikte gk grl- mn salayan benliidir. nk ayn es- rndan, kuku ve beklemelerinden, korku
tsn taklit etmek sanat deildir. Fakat tetik objeye bakan ok sayda gz, onun ve umutsuzluklardan kurtarr, ruhumuza
bende, gk grltsn dinlerken duydu- grdn gremez. Esin estetik objede huzur ve rahatlk verir. Bu ruhsal huzur ve
um duyguyu uyandrmay amalayan ve olsa, herkesin onu ayn biimde grmesi rahatlk tm ahlakn daima varmay ama-
bunu baaran mzisyen ok yksek bir gerekirdi. lad bir erektir.
deer kazanr. Bu parada sanatn hangi zellii vur- Bu paraya gre sanatn temel amac
Bu parada savunulan gr aadaki- gulanmaktadr? aadakilerden hangisi olmaldr?
lerden hangisidir? A) Sanatnn i dnyasnn yaratclkla A) nsann gzeli fark etmesini salamak
A) Sanat insan gnlk yaamn skntla- yansmas olduu B) nsana gndelik hayatta bir fayda sa-
rndan kurtarr. B) nsanlarda kalc izler brakt lamak
B) Sanat doay olduu gibi yanstmaldr. C) Gzelliin nesnede bulunduu C) nsann hayal gcn gelitirmek
C) Sanat bir yknme deil bir yaratmadr. D) Doaya bir yknmenin sonucunda D) nsan ahlaka olgunlatrarak mutlu-
D) Sanatla ilgilenmek insan zgrletirir. olutuu luunu salamak
E) Sanat sreklilii olan bir etkinliktir. E) Ortak beeni yarglarna yol at E) Dnyay insana alk olunandan farkl
bir anlayla yanstmak
12. D 11. D 10. A 9. E 8. C 7. B 6. E 5. A 4. D 3. C 2. E 1. E Cevaplar

Gzellik Problemi 2. Modl Test 25
1. 3. 5.
Renk renk ieklerle donanm bir meyve Bir doa grnm diye adlandrdmz Kanta gre gzel ile ho ve yararl ayn
bahesinin gzellii, o baheyi model alan u aalar, dalar, sular, evler topluluu ey deildir. stek duyulan veya yararl ol-
bir ressamn tablosundaki gzellikten fark- gzelse kendinden gzel deildir, benden duu iin istenen eyler ho olarak deer-
ldr. tr, benim kendi gcmle gzeldir, ona lendirilebilir. Dolaysyla ho olann nesnel
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- balandm fikirle ya da duyguyla gzel- bir lt yoktur. Gzel olan ise kiisel de-
glardan hangisine ulalabilir? dir. erlendirmelerden bamszdr, herkeste
Bu paradaki gr aadakilerden ayn etkiyi yaratr.
A) Doadaki gzellikle sanat eserindeki
gzellik rtmez. hangisiyle paralellik gsterir? Kant bu szleriyle aadakilerden han-
A) Gzellik ve doruluk birbiriyle zdetir. gisini dile getirmektedir?
B) Kiide duygusal haz uyandran nesne
gzeldir. B) Gzellik evrensel ltler ierir. A) Gzel olann iyi ile balantl olduunu
C) Sanat hibir etki altnda kalmakszn C) Gzellikten anlamak eitim gerektirir. B) Gzel olann insana yarar salamas
eserini yaratr. gerektiini
D) Gzellik bireyin duygularyla alglama-
D) Ayn ortamdan her sanat ayn biim- sna baldr. C) Gzel ve ho olan arasnda bir farkll-
de etkilenmez. n bulunmadn
E) Gzellik doadadr.
E) Asl gzellik doadadr, sanatya d- D) Gzelliin ayn zamanda yce bir y-
en onu aynen taklit etmektir. nnn bulunduunu
E) Ho olann znel, gzelliin ise nesnel
olduunu
4.
Boileau Hibir ey dorudan daha gzel
deildir, yalnz doru sevimlidir. demise
de her doruluk, zorunlu olarak gzel ve
sevimli deildir. rnein Su 100 derecede 6.
kaynar ya da iki nokta arasnda en ksa yol
Her insann, her gzellii beklenen ekilde
dorudur. gibi nermeler dorudur fakat
grmesi, fark etmesi ve kavramas mm-
2. bunlarda gzel ve sempatik olan hibir ni-
kn deildir. nsann sanat eserlerindeki
Sanat eserinden alnan hazlar hayat ko-
telik yoktur.
gzellikleri grebilmesi, sanat alannda
laylatran bir aratan duyulan haz arasn-
Parada, aadakilerden hangisi ele- belirli bir kltre sahip olmasna baldr.
da; iyi bir eylemden duyulan hazla, taze
tirilmektedir?
hava solumaktan duyulan haz arasnda Bu paraya gre "gzel" in alglanmas
zce hibir ayrlk yoktur. A) Doru bilgiye ulalamayaca iin aadakilerden hangisi gerekildir?
Bu gre gre gzellik nedir? B) Dorulukla gzelliin ayn eyler ola- A) Sanat eitimine nem verilmesi
rak grlmesi
A) Yce olandr. B) Bilimlerle sanatn ilikili olmas
C) Gzelliin daha ok duygulara seslen-
B) Doru olandr. C) Esere eletirel bir gzle baklmas
mesi
C) Zevk verendir. D) Cokulu duygulara sahip olunmas
D) Gzelliin dorulukla hibir ilikisinin
D) yi olandr. E) Bireye fayda salamas
olmamas
E) deale ulatrandr.
E) Gzelliin bir idea olmas

Gzellik Problemi
7. 9. 11.
Bir marangozun masay yapmasnda bir Duygularn, ilgilerin, arzularn, ihtiyalarn Sanattaki gzellik, insan yaratclnn bir
ama vardr. Botaniki de iein amac- ie karmad yerde estetik deerden sonucu olarak, sonradan ortaya kan bir
nn bitkileri alamak olduunu bilir fakat sz edilemez. Santayana buna rnek ola- gzelliktir. Sanat gzellii doa gzelliin-
iein gzelliinden zevk alnca, o ama- rak Hi kimseye zevk vermeyen bir nesne den stndr. Sanat, insanlar doaya,
c hi dnmez. O halde gzellik belli bir gzel olamaz. der. Biz ahenk, dzen, den- doal gzellie gtrr; sanat gzellii,
ama tasarlamadan bir eyin gzelliinin ge gibi kavramlar eserde bulunan nitelikle- doadaki gzellikleri kavramaya klavuz-
farkna varmaktr. ri dile getiriyormu gibi kullanrz. Gerekte luk eder. nk, doadaki gzellii fark
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ise bu nitelikler bizim duygularmzdr. edebilmek iin insan sanatla ilgilenmeli ve
glardan hangisine ulalabilir? Bu parada savunulan gr aadaki- onun eitimini almaldr.
A) Gzellik nesnel bir nitelik deildir. lerden hangisidir? Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi-
A) Gzellik zneden bamsz olarak lerden hangisine ulalamaz?
B) Gzellik tanrsal akln evrene yans-
masdr. nesnede bulunur. A) Eitim, sanat eserinin anlalmasn
B) Sanat, alk olduumuzun dnda kolaylatrr.
C) Gzellik, pratik bir ama dnmeden
nesneden haz almaktr. olan bize kavratr. B) Gzellik ve iyilik ayn eydir.
D) Gzellik dzen, orant ve simetridir. C) Sanatn insan yaamna katks yoktur. C) Sanat eseri insanlar tarafndan olutu-
D) Gzel, yararl ve elverili olandr. rulan bir gzelliktir.
E) Doal olann yanstlmas gzellii
oluturur. E) Gzellik nesnede deil alglayan zne- D) Sanattaki gzellik, doadaki gzellik-
nin duygularnda oluur. ten farkldr.
E) Doadaki gzellii anlamann yolu sa-
nat eserindeki gzellikten geer.
10.
Geometrik ekillerden gen, kare,
begen ve altgenlerin kenarlarnn 12.
eitliinin saland yerde gzellik or- Gzellik;
8.
taya kar.
Platona gre nesneler dnyasndaki her Schopenhouer'a gre mutlak iradenin
ey geici ve deikendir. Asl gerek g- Geliigzel bir insan yn gze este- kendisini dlatrmas
zellik, tm gzelliklerin kendisinden pay tik bir zevk vermez.
N. Hartman'a gre duyumsal bilginin
ald gzel ideasdr. Nitekim, gzel bir Aalarn eit uzaklklarla ekildii bah- mkemmellii
kadn zamanla imanlayp irkinleebilir enin grnts insana gzel gelir.
Beneddetto Croce'ye gre ise mutluluk
ancak bizim zihnimizdeki gzel dnce- Bu grlere dayanlarak aadaki yar- veren bir biimlenitir.
si daima ayn kalr. glardan hangisine ulalabilir?
Bu dnrlerin grlerine dayanla-
Platona gre gzellik nedir? A) Gzellikte bir dzen ve orant bulunur. rak gzellikle ilgili aadaki yarglar-
A) Ahlak yasalarna uygun olandr. B) Gzellik ve iyilik birbirinden farkldr. dan hangisine ulalabilir?
B) Tanrsal akln evrene masdr. C) Duyu organlar gzelliin kavranmas- A) Mutlak bir tanm yoktur.
C) nsann houna gidendir. n salar. B) nsanlar tarafndan hoa gidendir.
D) Zaman ve mekann dnda ncesiz ve D) Gzellik bir kar kaygsndan uzak ol- C) Biim ve orantdr.
sonrasz olandr. maldr.
D) Almlayc ve orantdr.
E) ll ve orantl olandr. E) Genelgeer bir gzellikten sz edile-
E) Bir ideadr.
mez.
12. A 11. B 10. A 9. E 8. D 7. C 6. A 5. E 4. B 3. D 2. C 1. A Cevaplar

Sanat Eserinin Nitelikleri 2. Modl Test 26
1. 3. 5.
Mona Lisa bir para tuval zerine yaplm Bir dan yamacnda am ve yaprakla- Sanat, irkin veya baya bir eyi ya-
Louvre mzesinin duvarna asl bir resim- rndaki su zerrecikleriyle yanstan bir ptna tar ve onda gzel olan aa -
dir. O, Leonardo tarafndan XVI. yzylda orkide phesiz gzeldir. Fakat estetik bir karmaya alr. Yani gzel bir yz izmek
yapld ve belki de bir sre sonra ryp bilinle yorumlanp sanat eseri haline gel- baka ey, bir yz gzel izmek baka
gidecek. Onun sayszca slaytlar ve kop- medike bir anlam ifade etmez. eydir. irkin bir eyin tabloda veya perde-
yalar bulunmaktadr. Ama bunlarn hibiri Buna gre bir nesnenin sanat eseri ol- de gzel durmas estetiin bir kouludur.
Mona Lisa deildir. mas aadakilerden hangisine bal- Hibir sanat irkinlik veya bayalk iin
Bu parada savunulan gr aadaki- dr? yaptlar ortaya koyamaz.
lerden hangisidir? A) Evrensel gzellii yanstmasna Bu paraya dayanarak aadaki yarg-
A) Ho olan sanat eseri ayn zamanda lardan hangisine ulalabilir?
B) Duyusal haz vermesine
gzeldir. A) Sanatsal deerlendirme belli bir biriki-
C) Bir benzerinin bulunmamasna
B) Gzellik anlay zaman iinde deiir. mi gerektirir.
D) nsana hoa vakit geirtmesine
C) Sanat eseri biriciktir. B) Her sanat dal belli bir arala ifade edilir.
E) Sanat tarafndan yaratclkla estetik
D) Sanatta lmez eserler ortaya konamaz. C) Sanat hayal gcn ve becerisini
biim verilmesine
kullanarak eserini oluturur.
E) Sanat eseri insan doadaki gzellie
gtrmelidir. D) Esere tanacak herhangi bir irkinli-
in sanattaki yansmas daima gzeldir.
E) Estetiin amac gzeli irkine, irkini
gzele evirmektir.
4.
Sanat objesi insanla ilgilidir. Her insan a-
n, yaad bir sonraki alara da top-
lumsal ve kltrel birikimi aktarr. Sanat
da yaptlarnda beenisini ve hayal gcn
2. kullanmas ile eserler vermesinden dolay
Sanatsal bir yapt, olmu bitmi bir ey de-
6.
toplumla balar tamaktadr. Bundan do- Ayn konu, pek ok sanat tarafndan e-
ildir. Yaratma deneyi gibi izleme deneyi lay sanat kendi dneminin problemlerin- killendirilebilir fakat her seferinde ortaya -
de bir zgrlk deneyidir. Yapt bir veridir, den uzak kalamaz. kan eser baka olur. Eer Kafka atoyu,
bir veriler demetidir, bir dayanaktr, bir k
Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi- Balzac 30 Yanda Kadn, Necip Fazl
yeridir, biz onunla uzaklara gideriz.
lerden hangisine ulalabilir? Kaldrmlar iirini yazmasayd, bu eserler
A) Sanat yaad an toplumsal ko- bakalarnca yazlm olmayacakt.
ullarndan etkilenerek eserini oluturur. Bu parada sanat eserinin hangi zelli-
A) nsanlarn gzellik anlaylar deiiktir.
B) Estetik beeniler almlaycnn duygu- i vurgulanmaktadr?
B) Sanat eseri izleyicisine zgrce yeni larnda ortaya kar. A) Hibir kar dncesi tamadan es-
ufuklar aar.
C) Sanat insandaki gzellik duygusunu tetik kaygyla oluturulmas
C) Estetik yarglarn temeli kltrel yaan- aa kartr. B) Almlaycda estetik haz oluturmas
tlardr.
D) Sanat doal olann yaptta ifade edil- C) Almlaycy etkilemesi ve deitirmesi
D) Sanat mutlak gzeli aramaldr. mesidir. D) Sanatsna bal olup biricik olmas
E) Sanat yapt izleyicilerini ortak yargda E) Sanat yapt toplumsal bilinten ba- E) Doadaki gzellii yanstmas
toplayabilir. msz olarak kavranr.

Sanat Eserinin Nitelikleri
7. 9. 11.
Sanat eseri, sanatnn kendi yaratc Sanat eseri, bir defalk yaanan estetik Biz, sanat eserinin bizde uyandrd duy-
gc, yetenei ve cokusunun olutur- deneyim ve hazdan meydana gelir. Bu ne- gunun niteliini, eserin kendisinin tad
duu estetik objedir. Doa kendi bana denle her sanat eseri biriciktir; Sanatnn bir nitelik sayarz. Yap, dzen, denge, bir-
gzel deildir. Nesneler dnyas, mkem- bir kez yaratt anlatmdr. Sanat hayal lik gibi kavramlar eserde bulunan nitelikle-
mellikten yoksun bir madde dnyasdr. gcnde ve zihninde yaad bir estetik ri dile getiriyormu gibi kullanrz. Gerekte
Yaratma olay, sanatnn alglad maddi hazz eitli aralarla dlatrarak mzik ise bu nitelikler bizim duygularmzdadr;
varla duygu, dnce ve hayal gcn eseri, resim, heykel, iir gibi sanat eserleri duygularmz dnda, yalnzca kat ze-
katmas olaydr. ortaya koyabilir. rinde baslm harfler ya da boyalar vardr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu parada sanat eserlerinin hangi Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
glardan hangisine ulalabilir? zellii vurgulanmaktadr? glardan hangisine ulalabilir?
A) Sanat eseri herkesin anlayabilecei bir A) nceki sanat eserlerinden esinlenerek A) Sanatta nemli olan, sanat eserinin
mesaj iermelidir. oluturulmas kendisidir.
B) Bir sanat eseri sanatnn kendinden B) Doann taklidi olmas B) Sanatn amac gzeli ortaya koymaktr.
katt deerlerle anlam kazanr. C) Almlaycn etkilemesi C) Sanat rnnn varl almlayann ol-
C) Sanat gerei olduu gibi yanstma- D) Kiiyi ahlaken olgunlatrmas masna baldr.
y amalar.
E) Bir benzerinin olmamas D) Sanat eseri sanatnn dnyaya bak
D) Her sanat eserinin bir estetik deeri asn yanstr.
vardr.
E) Sanattan anlamak uzmanlk gerektirir.
E) Sanat doadaki gzelin ifadesidir.
10.
Hitlerin hayatn anlatan bir filmde, Hit-
lerin fiziksel ya da ruhsal eilimlerini, dav-
ranlarn tasvir eden sahneler, eitli ger- 12.
ekleri yanstabilir. Ayn ekilde Clarckn Sanat eserinin oluumunda biimin byk
bilim kurgu hikayelerinde hi phesiz rol vardr. Eserin alaca biimi yakalayan
gezegenler ve yldzlara ait doru bilgiler sanat, o andan balayarak hayallerini bu
vardr. Ancak unutmamak lazmdr ki, ge- biim zerinde younlatrr, duygu ve he-
rek Hitlerin hayatna ait sz konusu filmin, yecanlaryla ona renk katar. Bunun iin,
gerekse Clarckn Mars gezegenini konu sanatkr bir ruha sahip olmak gerekir. Sa-
8.
alan hikayesinin estetik baars veya de- nat eseri, insan ruhunun en ok younla-
Bir tablodan, bir iirden, bir senfoniden
eri, bu konularda verdikleri bilgilerin do- t, sanatnn kendisini eserine derinden
beklediimiz ey, yalnzca izgilerin, renk-
ruluuna bal olamaz. verebildii anlarda oluur. Gerek sanat
lerin, szcklerin ya da seslerin soyut d-
Bu parada savunulan gr aadaki- eseri cokulu, gizemli ve mistik durumlarn
zenlemesi deil; bu dzenle sanatnn bir
lerden hangisidir? rndr.
ruh ann sonsuzlatrmasdr.
A) Sanat eserinde doruluk deil gzellik Bu parada sanat eserinin hangi zelli-
Bu parada sanat eserinin hangi zelli-
temel alnr. i vurgulanmaktadr?
i vurgulanmaktadr?
B) Sanat eseri izleyicisine haz vermelidir. A) Tek ve biricik olmas
A) Gzel olma amacyla yaplmas
C) Sanat eserinin ortaya konmas sanat- B) Yarar amac tamamas
B) Doadan esinlenerek oluturulmas
ya gre deiir. C) Beeni duygusuna hitap etmesi
C) Almlaycsn etkilemesi
D) Sanat gerekte var olan taklit etmelidir. D) Sanatnn isel durumuyla ortaya k-
D) Sanatnn duygularna dile getirmesi
E) Sanat eserinde toplumsal sorunlar mas
E) Toplumsal sorunlar yanstmas
dile getirmelidir. E) Toplumun temel deerlerini yanstmas
12. D 11. C 10. A 9. E 8. D 7. B 6. D 5. D 4. A 3. E 2. B 1. C Cevaplar

Ortak Estetik Yarglar Var mdr? 2. Modl Test 27
1. 3. 5.
Sava topluluklar iin at gzel bir hay- Sanat eserinin tek olmas onun meydana u roman gzeldir. dediimizde birilerinin
vanken, baka bir toplumda deve gzel bir gelme srecinde pratik fayda dnlme- bizim bu yargmzn doruluunu snama-
hayvandr. Hantallyla bilinen fok balkla- den yapldn ortaya koymaktadr. Su ya kalkmas anlamsz olacaktr. Estetik
r da Eskimo toplumlar iin gzeldir. imek iin retilen bir ta sanat eseri de- deerler hakknda tartmaya ya da de-
Bu rnee dayanarak aadaki yarg- ildir. Fakat su ime amac tamadan sa- er yarglarn temellendirmeye almak
lardan hangisine ulalabilir? dece estetik bir anlayla yaplan ta sanat anlamsz bir abadr. nk bu estetik
eseridir. yarglar iin ne kadar ok gereke bulur-
A) Evrensel bir gzellik anlay oluturu-
sak bulalm son szmz bana gre yle
lamaz. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
olacaktr.
B) Sanatn insan yaamna katks yads- glardan hangisine ulalabilir?
Buna gre estetik deerlerin znel ol-
namaz. A) Sanat insana gereki bir bak as
masnn nedeni aadakilerden hangi-
C) Gzellik duyulara hitap etmelidir. salar.
sidir?
D) Gzel ayn zamanda hoa gidendir. B) Sanat eseri kar gzetmeksizin este-
A) Akla ve manta dayanmas
tik bak asyla ortaya kar.
E) Gzel olan ayn zamanda doru olan-
B) nsanlarn sanat eitimi almamas
dr. C) Sanat eseri ortaya koymak entelektel
bir birikim gerektirir. C) Her insann beenisinin ayn olmas
D) Sanat toplumsal sorunlara kaytsz D) Duygulara bal olarak olumas

kalamaz. E) Duyu organlarnn farkl zellik tamas
E) Doadaki gzellik sanat eserindeki g-
zellikten stndr.
6.
Nesnel bir gzellik anlay olmad gibi
nesnel sanatsal etkinlikler de yoktur. n-
4.
k gzellik kavram bir beeniyi ifade eder.
Zevkler ve beeniler zerinde tartma
2. Beeni ise kiiden kiiye farkllk gsterir.
yaplamaz. yargsna Kant kar kmtr.
Bunun yan sra sanat kimliini ta-
Herkesin zevki ve beenisi kendince do- Kanta gre insan bir sanat eseri karsn-
yanlar, sanat etkinliklerinde kendi ruhunu
rudur ve hakldr. "Onda ne buluyor?" diye- da Bu gzeldir. derken, dier insanlarn
gezdiren ve kendi servenlerini yaayan
bilirsin ama onun zevkinin nedenini sora- da o eyi gzel bulmasn bekler. te bu
kiilerdir.
mzsnz. "Renkler ve zevkler tartlmaz." duyguya ortak estetik duygu denir.
sz teden beri kiisel beenilerin hakll- Bu parada savunulan gr aadaki-
Kantn bu yaklamnda temel ald
n savunanlarn ana dayanadr. lerden hangisidir?
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- A) Sanat nesnel deil znel bir niteliktedir.
A) Sanat eseri doann sanat gzyle
glardan hangisine ulalabilir? yansmasndan oluur. B) Sanat insanlara estetik bir haz yaat-
A) Estetik yarglar evrenseldir. B) Sanatta somut rnler ortaya konur. maldr.
B) Gzellik d dnyadadr. C) Estetik yarglar evrensel zellikler gs- C) Sanat toplum tarafndan desteklendik-
terir. e geliir.
C) Sanat, almlaycsn etkilemelidir.
D) Beeni yarglar zneldir. D) Sanat eletiriye ak bir etkinliktir.
D) Gzellik hayal gc ile oluturulur.
E) Toplumsal yap sanatnn estetik an- E) Sanatta kalc olabilmek iin zgn
E) Ortak estetik yarglar bulunmamaktadr. layn etkiler. eserler vermek gerekir.

Ortak Estetik Yarglar Var mdr?
7. 9. 11.
I. Croceye gre Mona Lisa hibir insan Sanat eseri ile ilgili yarglar, ortak yarglar Bazen bir roman okumaya baladk diye
kabul etmese bile dnyann en gzel niteliinde deildir. nk, sanat eseri sa- srdrrz bu abay, zorla bitirdikten son-
tablosudur. Onun gzellii kiisel izle- natnn ruhunda bir anda meydana gelen ra ar bir ykten kurtulmucasna derin
nimlerden bamszdr. bir ifadenin maddi grnleridir. Sanat bir oh eker, sonra onu bir kenara frlatr
II. Faucoulta gre Eyfel Kulesi kimine adna ortaya konan her ifade tarz birey- atarz. Kimi zaman da elimize aldmz
gre mimari bir felaket, kimine gre ise sel bir nitelik tar. Bu nedenle herkesin bu roman soluksuz okur hatta bazen sabaha
estetik bir aheserdir. ifade biimi karsnda deerlendirmesi de kadar uykusuz kalarak bitiririz. lkini kimse-
farkl olur. ye nermek aklmzdan gemezken, ikinci-
Bu iki dnr sanat felsefesinin hangi
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- sini dostlarmzn okumalar iin bir yalvar-
sorusuna yant aramlardr?
glardan hangisine ulalabilir? madmz kalr. Oysa kitab nerdiimiz
A) Evrensel estetik yarglar var mdr?
kiilerin eitim, duygulanm ve estetik
A) Estetik yarglar evrensel deildir.
B) Sanat nedir? durumlar ok farkl olabileceinden bizim
B) Estetik yarglarda bulunurken bir kar
C) Sanat eseri nasl meydana gelir? beendiimizin bir bakas ya da bakalar
gzetilmemelidir.
D) Gzel ve yce arasnda bir iliki var tarafndan beenilmemesi ok normaldir.
C) Estetik yarglara akl ile ulaldndan, stelik beenmeyeleri ikn edecek daya-
mdr?
akl da insanlarda ortak olduundan nak bulmakta da ok zorlanrz.
E) Sanat doay m yanstmaldr?
estetik yarglar ortaktr.
Bu para aadaki yagrlardan hangisi-
D) Sanat eseri almlaycsnn beenmesi ne "kar tez" oluturur?
amacyla oluturulmaldr. A) Sanat bir yaratmdr.
E) Sanatta lmez eserler ortaya kona- B) Sanat insana mutluluk verir.
maz. C) Beeniler zneldir.
D) Gzel hoa giden her eydir.
E) Ortak estetik yarglar vardr.
10.
12.
Mozart'n eserlerini beendiini, bu eser-
Her seyirci, her dinleyici estetik zevkini, bu
lerden zevk aldn syleyen kimseye,
zevki bulduu yerde alr ve zevklerin e-
8. niin Mozart'n eserlerinden holand so-
itlilii ok renkli, ok kvrml bir yelpaze
Bir eser, deerini kendinde tar. Gzellik, rulamaz. Herkesin beenisi ve zevki do-
zerinde sralanr. Sanattan holananlarn
nesnel olarak insandan bamsz bir biim- rudur, hakldr. Dier bir deyile bu insann
zevkini incelemenin imknsz olduu sy-
de vardr. Bir nesne gzelse, insan olsa da beenisi dorudur, unun beenisi doru
lenebilir. nk ortada tek deil binlerce
olmasa da gzel olmaya devam edecektir. deildir demek samadr.
zevk vardr. Yaratclarn ortak bir psikolojisi
Bu anlamda bir sanat eseri hakknda hem Parada verilen dnce aadakiler- olmasna karlk seyircilerin her biri ortak bir
gzel hem irkin diye iki yargda bulunula- den hangisini temellendirmeye ynelik- l olmakszn kendi tarznda zevk duyar.
maz. Bunlardan ancak biri dorudur. tir?
Parada aadaki yarglardan hangisi
Bu parada aadakilerden hangisi A) Gzel ayn zamanda iyi ve dorudur. vurgulanmtr?
vurgulanmaktadr? B) Gzellik ve estetik znenin tavrndan A) Ortak estetik yarglar vardr.
A) Gzel duygusunun kiiyi ycelttii bamszdr.
B) Sanat taklit etkinliidir.
B) Ortak estetik yarglarn bulunduu C) Duygularn olduu yerde manta yer
C) Beeni zneldir.
C) Gzelliin doada bulunduu yoktur.
D) Sanat, sanatnn yaratcln ortaya
D) Beeni yarglarnn kiiden kiiye de- D) Zevkler ve renkler tartlmaz.
karr.
itii E) Gzeli ancak eitimli olanlar ayrt ede-
E) Sanat ruhun tutkulardan arnmasn
E) Sanat eserinin biricik olduu bilir.
salar.
12. C 11. E 10. D 9. A 8. B 7. A 6. A 5. D 4. C 3. B 2. E 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Sanat yaamn grnn, yaamn lkel toplumlarda sanat, fayda tayan Sanat, yaratcnn ve almlaycnn hislerin-
bize sunduu manzaray, ekilir ve katlanr hareketlerdir.badet danslar iyi yaplrsa de varolan biim ve uyum birlii balantla-
klmakla kalmaz, ayn zamanda uzanan ve yamur yaar ya da av bol olurdu. Totem rn harekete geirip gzeli ortaya koyabi-
saf olmayan dncenin de ieklenmesi- resimleri vcuda iyi izilirse, kutsal mana lecek, hoa gideni yaratma abasdr. Bir
ni salar. gc dman yenerdi. te insanln bu sanatnn rn verebilmesindeki ama,
Bu cmlede anlatlmak istenen dn- ilk inanlarnda mzik, dans, resim gibi sa- duyduu his ve heyecanlar bakalarna
ce aadakilerden hangisidir? natlarn balangcn grrz. da aktarmaktr. Bu aktarma iini stlenen
Bu paraya gre sanatsal etkinliin de sanat rndr.
A) Doadan kopuk bir sanat deersiz ka-
lr. balamasnda aadakilerden hangisi Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
etkili olmutur? glardan hangisine ulalabilir?
B) Sanat nesnelerin tm ynleriyle oldu-
u gibi yanstlmasdr. A) Ekonomik gereksinimler A) Sanat toplumun sorunlarna duyarsz
B) Gzele ulama ihtiyac kalmamaldr.
C) Sanat doann sanat gzyle yeni-
den yorumlanmasdr. C) Alet yapma ve kullanma gereksinimi B) Sanatnn eserine aktard duygula-
rn almlayclar da hissedebilmelidir.
D) Sanat eseri eletiriye ak olmaldr. D) Dini geler
C) Sanatta lmez eserler ortaya kona-
E) Sanat yaamn gzelliklerini gsterir E) Bireysel hrete ulama arzusu
maz.
ve dnce gcn gelitirir.
D) Sanat eserinde gzeli deil, iyiyi
amalamaldr.
E) Sanattan anlamak uzmanlk gerektirir.
4.
Mknats bir ineyi kendine ekmekle kal-
maz, onu da mknatslayp baka ineleri
ekme gcn verir ona. Tiyarolarda daha
aka grlr ki airi fkeye, yasa, kine 6.
kaptran, diledii yerde kendinden geiren Gzele erien kii lmszle ve mutlu-
2.
o kutsal esin gc airin araclyla oyun- lua da eriir. Bu erime an yle yce bir
Sanat eseri d dnyann, yaamn aynas
cuya, oyuncudan da btn bir halka geer, andr ki, kiinin nne serilen gzel bir ye-
olmaktan baka bir ey deildir. Nitekim
birbirine aslan mknatsl ineler gibi. mek ya da usuz bucaksz bir denizin kar-
bir dnrn de belirttii gibi, Leonardo
Bu parada savunulan gr aadaki- snda tarif edilemez duygular yaamak
da Vinci de resimle ayna arasndaki ben-
lerden hangisidir? gibi bir eydir. nsann gzellikle karlat-
zeyie iaret eder.
o an yok mu? te yalnz o an iin insan
Bu paraya dayanlarak sanatla ilgili A) Sanatn olumasna neden olan co-
yaam, yaamaya deer.
olarak aadakilerden hangisi syle- kunluk, onu sergileyeni ve izleyenleri
de etkiler. Bu parada savunulan gr aadaki-
nebilir?
lerden hangisidir?
A) Sanat yaam anlamlandrmann yolu- B) Sanat eserini zgr bir yaratyla orta-
ya koyar. A) Gzellik dzen, orant ve simetridir.
dur.
C) Sanatn halka ahlaki mesajlar vermesi B) Gzellii oluturan biimler bir ileve
B) Sanat ile oyun arasnda benzerlik vardr.
gerekir. sahiptir.
C) Sanat doay yanstt oranda anlam-
D) Sanat doadaki gzellii eserine ak- C) Gzellie akl ile ulalr.
ldr.
tarr. D) Gzellik, nesneyle dnce arasndaki
D) Toplumun beenileri sanata yansr.
E) Toplum sanatnn eserini nasl olutu- uyumdan kaynaklanr.
E) Sanatta ortaya konulan rnler birbi-
racan etkiler. E) Gzel olana ulamak bireye estetik bir
rinden farkldr.
haz salar.

Tarama
7. 9. 11.
Allagelen anlamnda haz, duyularmz Sanat eseri sanatnn doada bulunan Doa karsnda bir bak almaktan ok bir
kullanmamz sonucunda bizde meydana bak asyzdr. Doaya bak biimimiz
varlklar alglayp eserine yanstmasyla
gelen houmuza giden bir duygudur. Pasta onda ne bulduumuzla ya da ne bulmak
ortaya kar. Bir sanat eseri asln yanst-
yemek, meyve suyu imek, gzel bir koku istediimizle ilgilidir. Doaya bakan, onu
t lde baarl ve gzeldir. Bir heykeltra-
gzlemleyen, onda gzel olan gren bi-
koklamak bize haz verir. Ancak estetik bir n yapt heykel asln ne kadar baarl
zizdir. Bu biraz da, doaya kendimizi yan-
hazdan veya holanmadan kastedilen in- bir ekilde yanstrsa, o kadar baarl bir stmamzdr. Doann bizim dmzda bir
sann duygusal hazlardr. sanat eseridir. anlam yoktur. O, anlamna bizimle ular,
Bu parada aadakilerden hangisi Bu parada sanat eserinin baarl ol- bizimle kavuur. O, bizimle anlamldr.
vurgulanmaktadr? mas aadakilerden hangisine dayan- Bu parada savunulan gr aadaki-
A) Sanat felsefesinin estetikten fark drlmaktadr? lerden hangisidir?
B) Gzel anlaynn kiilerde zamanla A) Doann birebir taklidi olmasna A) Doa gzellii bireyde ortak estetik bir
deiebilecei haz oluturur.
B) Maddi deerinin yksek olmasna
C) Sanat eserinin kkeninde taklidin yatt B) Sanat, insann gzele ulamasna yar-
C) Uzun yllar deerini korumasna
dmc olur.
D) Estetiin amacnn insana hoa vakit D) Almlaycsn derinden etkilemesine
C) Doadaki gzelliin anlam kazanmas
geirtmek olduu
E) Sanatnn duygularn dile getirmesine bireysel bakla olanakldr.
E) Estetik hazzn duyulara deil, duygula-
D) nsan akl sayesinde doay biimlen-
ra dayal olduu
dirmi ve ona hakim olmutur.
10.
E) Doadaki gzellik onu almlayan kii-
Ben mkemmeliyeti bir ressamm. Her den bamszdr.
eyin en gzelini tuvalime aktarmak ve
hayranlarmla paylamak istiyorum. Bu
nedenle basit bir nesneyi dahi usanmadan
tekrar izer, izgiler tamam derken glge-
12.
lerde mutlak bir eksiklik bulurum. Bazen Sanat eseri ekonomik fayda ve kullanm
denizleri, yldzlar ya da karmda oyna- deeri dikkate alnmadan, yalnzca estetik
bir kaygyla ve insanda gzellik duygusu
an kpek yavrularn keke dondurup
8. uyandrmak amacyla meydana getirilir.
tuvalime yerletirebilsem diyorum, kendi
rnein ii ilemeli bir yemek taban
Sanat eseri ruhu gelitirir ve zevki inceltir. kendime. Ne kadar da gzeller. Doann
ele alalm. Bu yemek tabann ilemeleri
te o zaman sanatn ve sanat eserinin paras olan bu gzellikler olmasa kim bi-
yemee dier tabaa gre daha fazla bir
insan eitmesinden sz edilebilir. Sanat lebilirdi ki gzelliin ne olduunu. lezzet vermez. Fakat bu ilemelerin bizde
eserinin etkisiyle insan deiik bir ruh ha- Bu parada sz edilen ressamn sanat oluturduu gzellik duygusu maddi yarar-
line brnebilir; bu ruh hali kiinin bak anlay iin aadakilerden hangisi dan daha byktr.
asn geniletir, ilgi duyduu konularda sylenebilir? Bu parada aadakilerden hangisi
derinleme gc verir. vurgulanmaktadr?
A) Sanat, sanatnn yaratclyla ortaya
Bu parada sanat eserinin hangi zelli- kar. A) Sanat eseri sanatnn duygusal ya-
i vurgulanmaktadr? antlar sonucu gerekleir.
B) Sanatsal faaliyet yarar salamay
A) zleyen kiiyi gelitirmesi amalar. B) Sanat eseri yarar salama amacyla
B) Gereklii olduu gibi yanstmas deil, yalnzca sanat duygusuyla yaplr.
C) Sanat bir elence ve oyundur.
C) Sanat eseri doada hazr bulunmaz,
C) Sadece gzel olmas amacyla yapl- D) Gzellik doadadr, sanatya den
insan tarafndan gerekletirilir.
mas onu aynen taklit etmektir.
D) Sanat eseri maddi yarar salasa bile
D) kar duygusuyla oluturulmamas E) Sanat almlaycsn etkilemeli ve de- yine de sanat eseridir.
E) zgn ve biricik olmas itirmelidir.
E) Sanat eseri insana yarar salamaz.
12. B 11. C 10. D 9. A 8. A 7. E 6. E 5. B 4. A 3. D 2. C 1. E Cevaplar

1. 4. 6.
Estetik sjenin estetik haz yani birtakm Platon ve Aristotelesten itibaren doann Ho bir ey genelde itah ve istek uyand-
duygular ve heyecanlar duyabilmesi iin m sanata, yoksa sanatn m doaya mo- rrken, gzel olan eyler; hayranlk, heye-
bir estetik objeye gerek vardr. Bu olma- del oluturduu konusu hep tartlmtr. can, sevin ve coku uyandrr. Ho ey-
ynca estetik duygular, heyecanlar haz Fakat uras bir gerektir ki doa gzellii ler ou zaman insan kendisinden aa
oluturmaz. ancak estetik bir tavrla fark edilir. nsanlar olana ynlendirirken, gzel olanlar insan
Bu parada estetik hazzn olumas romantik ressamlarn eserlerinde dalarn yceltir ve daha yksee yneltir. Ho
aadakilerden hangisine baldr? gzelliini grdkten sonra doadaki bu olanlar genelde bir ihtiyaca cevap verirken,
gzellii fark etmilerdir. gzellik yalnzca estetik haz ve beeni his-
A) Estetik nesnenin bulunmasna
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- si verir.
B) Bireyin duygusal olmasna
glardan hangisine ulalabilir? Bu parada, aadakilerden hangisi
C) Fayda amac gzetilmesine
A) Sanat belli bir birikim gerektirir. vurgulanmaktadr?
D) Sezgilerin gl olmasna
B) Sanat doann taklididir. A) Gzellik karsnda ufkumuzun geni-
E) Toplumsal deerlerle eserin uyumlu ledii
C) Sanat gzellii doadaki gzellikleri
olmasna
kavramaya klavuzluk eder. B) Ho ve gzel kavramnn evrensel ol-
2. duu
D) Sanat eseri almlaycsn sarsmal,
Sanat, sanatnda kendi evindedir. Bu bir onda derin izler brakmaldr. C) Ahlaki olann ayn zamanda gzel ve
dnyadr. Sanatnn yatknl genellikle ho olduu
E) Sanat eserinin tek olmas, sanaty
tam anlamyla zellemitir. Sanatnn D) Gzelliin, sanatnn dncelerinde
farkl klar.
sanatnda da kendi zellii, kendi zel te- olduu
malar, kendi gereci vardr.
E) Gzellik ve holuun ayn eyler olma-
Bu parada sanatnn hangi zellii d
vurgulanmaktadr?
A) deal olan oluturduu
B) Toplumsal koullardan etkilendii
C) yi bir eitim ald 5.
D) znel olup kiisel zelliklerini yanstt Doa, eer ayn zamanda sanat ola-
E) Gzelin araynda olduu rak grnyorsa, gzeldir.
(Kant)
3. Biz romantik olduktan sonra dalar g- 7.
Bir elmay srmaktan duyduumuz haz
zelleti. Hibir sanat tpatp birbirine benzemez.
duyusal bir haz iken, o elmann resmini
(Delacroix) Her sanatnn yaptna katt baka bir
grmekten duyduumuz haz ise estetik
eydir. rnein bu yapt resim ise izgiler,
hazdr. Duyusal adan hibir ekicilii Bu iki filozofun ortak yan aadakiler-
iirse szler, mzik ise besteler farkldr.
olmayan irkin bir kadn, Picassonun res- den hangisidir?
Sanatlar farkl olduundan yaptta akta-
minde estetik bir haz verebilir. A) Doa gzellii ile sanat gzelliini ayn
rlanlar da farkl olur.
Buna gre aadakilerden hangisi es- olarak grmeleri
tetik hazzn belirleyici zelliidir? B) Mkemmelliin doada olduunu d-
i vurgulanmaktadr?
A) Topluma yararnn bulunmas nmeleri
A) Hayal gcyle oluturulduu
B) Fizyolojik doyum almadan beeniye C) Doadaki gzellie kar olmalar
B) Kiisel yansmalar olduu
dayal heyecan duymas D) Doadaki gzelliin ancak sanat g-
C) Gzeli yakalamann amaland
C) Beeninin kiiden kiiye deimesi zellii ile anlalabileceini ne srme-
leri D) Bazlarnn kalc olduu
D) Duyu organlarna hitap etmesi
E) Gereki bir yaklamla gzel kavram- E) Evrensel beeniler oluturduu
E) D dnyadaki gereklii birebir yan-
na yaklamalar
stmas

Tarama
8. 10. 12.
Sanat eserinin tek oluu, onun bir einin Gzellik sanattan nce doada vardr. An- Van Gogh ile Cezanne, Provence'nin
daha bulunamayaca anlamna gelir. cak sanattaki gzelliin ne olduunu anla- (Fransa'nn gneyinde, Marsilya'ya 25 km
nk, onu yaratan sanat yaratma sre- yan kimse doadaki gzellikleri baka trl uzaklkta bir ehir) resmini yapmlardr.
cinde sz konusu olan ilham ve duygular deerlendirir. nk sanat onun bilincine Ama her biri onu kendi i dnyalarndan
yalnzca bir kez yaayabilir. Onun yaadk- varr. Bu bilince varmadan nce nice irkin grmlerdir. Van Gogh'ta bu, ac eken,
larn kendisinde sz konusu olan ifadeyi grnen nesneler bu bilinle birden bire trajik bir Provence'dir. Onun resimlerinde
dlatrmas da, yalnzca ona zgdr ve ayr bir anlam ve deer kazanr. Gereklik, yanan mealeler gibi yerden fkran sel-
yinelenemez. sanatnn tasarmnda yeni bir ekle ve vi aalarna, dalgal doa iinde kaslm
gzellie brnr. kollar gibi eri br dallara sahip zeytin
i vurgulanmaktadr? Bu paraya dayanlarak aadaki yar- aalarna baknz. Van Gogh'un manzara
glardan hangisine ulalabilir? resimleri, kendisinin paralardr, frtnal
A) zgn ve orijinal olma
A) Sanat hakknda bilgi sahibi olmak iin i dnyasnn darya yansmalardr. Ce-
B) Doadaki gzellikten farkl olma
sanata eletirel bakmak gerekir. zanne ise bunun tam tersine Provence'yi
C) Toplumsal sorunlar yanstma yorumunda denge, dzen ve aydnlk pe-
B) Sanat, eserinde kendi dneminin
D) Almlaycy etkileme inde koan bir ruhu yanstr. Onda man-
toplumsal sorunlarn dile getirir.
E) Kurmaca bir dnya oluturma zara ak, mantkl bir doay ortaya koyar.
C) Sanat eseri sanatnn kiiliinden ba-
Evler, aalar, tutarl bir btn iinde d-
msz olarak dnlmelidir.
zenlidir.
D) Sanat, toplumlarn gelimilik dzeyini
gsterir.
vurgulanmtr?
E) Sanattaki gzellik doadaki gzellie
A) Gzellii grebilmek ancak bilgiyle
anlam katar.
olur.
B) Sanat, gerek dnyay ycelterek ye-
niden kurgulamaktr.
11. C) Her bir sanat eseri yaratann i yaan-

tsndan izler tar.
Bir toplum dnn ki, orada, aa, de-
9. niz, rengarenk iekler, iir, resim, mzik, D) Her doa paras olduu gibi yanstl-
Sanat iin olaanst diye bir ey yoktur. gzel giyinmi ve gzel konuan insansa ortada sanat diye bir ey kalmaz.
Aslan bal bir insan da, insan bal bir at lar yok. Byle bir toplum insanlara hayat E) Sanat eseri gerein birebir kopyas
da sanat iin normal bir insan gibi olaan zindan eder, hayat yaanmaz klar. Renk deildir.
eylerdir. nk sanaty ynlendiren ve renk ieklerin, eit eit aalarn, kula-
snrlandran tek ey kendine zg hayal rn, resim ve mziklerin gzel konuan ve
gcdr. giyinen insanlarn bulunduu toplum ise
insanda ne kadar ho duygular uyandrr,
Bu parada sanatn hangi zellii vur-
hayat yaanlr klar.
gulanmaktadr?
Bu paraya gre, hayat yaanlr klan
A) Gzelin araynda olunmas
durum aadakilerden hangisidir?
B) Fayda amac gdlmemesi
A) nsann gzele ilgi duymas
C) Doann taklidine dayanmas
B) Gzel nesne ve olgularn olmas
D) D gereklikle kendini snrlandrma-
C) Sanatn tm hayat kapsamas
mas
D) yi bir doal evrenin olmas
E) Bir oyun ve eglence olmas
E) Hayatn yaanlr olmas
12. C 11. B 10. E 9. D 8. A 7. B 6. E 5. D 4. C 3. B 2. D 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Bir mzisyenin, bir airin ya da ressam ve Kanta gre gzellik duyusal alanla, iyilik Sanat eseri, sanatnn duygu ve yarat-
bir heykeltran yneldii obje ayn olsa ise aklla ilgilidir. Gzelde zgrlk sz c d gcne dayanmaldr. Sanat eseri,
bile objeyi ifade edi biimleri, yorumlar konusuyken, iyilikte bir ahlak yasasna sanatnn kiisel heyecann da vurma-
byk lde her birinin kendine zgdr. ballk sz konusudur. Ahlaki bakmdan ldr. Sanat eserini doann yansmas ya
Bu parada sanatn hangi zellii dile iyi olan da, her zaman sempatik ve ekici da taklidi olarak grmek yanltr. Doada
getirilmektedir? olmayabilir. mkemmellik yoktur. Gzel bir bayann
Kant bu szleriyle aadakilerden han- resmini izmek sanat deildir.
A) Doann taklidi olduu
gisini dile getirmektedir? Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
B) Benzeri olmayan eserlerin oluturul-
A) yi ve gzel kavramlar birbirinden fark- glardan hangisine ulalabilir?
duu
ldr. A) Bireylerde estetik haz uyandran eser-
C) Duygulara hitap ettii
B) Sanat eserinde sanat iyiyi amala- ler gzeldir.
D) Toplumsal mesajlarnn bulunduu
maldr. B) Sanat doal ve toplumsal evreden et-
E) znel bir nitelik tad
C) Gzelin ne olduunu belirleyen, ortak kilenir.
estetik yargsdr. C) Sanatta karlalan eserler eitlen-
D) Gzellik d dnyada, iyilik ise insann dike beeniler de deiir.
vicdannda bulunur. D) D dnyaya ve doaya sanatsal ola-
E) Gzel olan ayn zamanda iyidir. rak bakldnda gzeldir.
E) Sanat eserleri sanatnn yaratc g-
cnn rndr.
6.
Sanattaki gzellik insan yaratclnn bir
2. sonucu olarak sonradan ortaya kan bir
Bir ressam, bir heykeltra ve bir air iinde
4. gzelliktir. Sanat gzellii doadaki gzel-
Sanat ve gzellik ancak insanlara yararl likten stndr. Sanat, insanlar doaya,
yaad nesnel gerekliin kendisine g-
olduklar lde deerlidir. Bir yapt, g- doal gzellie gtrr; sanat gzellii do-
rnen ksmn yanstr. Ancak bu yanstma
zel olabilir ama yararl deilse deerinden adaki gzellikleri kavramada klavuzluk
tamamen nesneyle ilgili deil, byk l-
kaybeder. Sanatn gzellikten gelen bir eder.
de sanatnn duygu ve yaratc d gc-
deeri vardr ama toplumsal yaamda da
n kullanmasyla ilgilidir. Bu parada savunulan gr aadaki-
etkili olmas gerekir.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- lerden hangisidir?
glardan hangisine ulalabilir? A) Bir beeni yargs dier yarg trleriyle
lerden hangisidir?
A) Sanat eseri insanda ho duygular ve anlam kazanr.
A) Sanat eseri bireyi zgrletirir ve s-
hazlar oluturmaldr. B) Estetik nesnelere kar duygusundan
kntlarndan uzaklatrr.
B) Sanat d dnyadan etkilense de z- uzak olarak yaklamak gerekir.
B) Sanatta ortaya konulan rnler birbi-
gn eserler ortaya koymaktadr. C) Mkemmellik doadadr, sanatya d-
rinden farkldr.
C) Sanat tm toplumlarda grlen bir et- en onu taklit etmektir.
C) Sanatta gzellik insana salad fay-
kinliktir. D) Sanat yaratclk gerektirdiinden sa-
da lsnde deerlidir.
D) Sanat estetik olmayan nesneye y- nattaki gzellik doadaki gzellikten
D) Sanat onu izleyene haz veren bir etkin- farkldr.
nelmemelidir.
liktir.
E) Sanatn ortaya kmasnda doa ko- E) Sanat eserinin deeri salad yarar-
E) Sanat bireyin estetik zevklerini gelitirir. la llr.
ullar etkilidir.

Tarama
7. 9. 11.
Herkes beenisini zgrce deerlendirip Monetin su zambaklar ve kavak aalar
ocuk oyun oynarken okuluyla, ailesiyle,
ifade eder. Bu beeni, kiinin duygularna tablolarnn ekiciliinin bir ksmnn kay-
arkadalaryla olan sorunlarndan uzakla-
na, onlarn gerekte meydana gelen bir
r, onlar unutur. Bu unutma onu; zgr, baldr ve tamamen zeldir. Renkler, ekil-
eyi temsil etmeleridir. Sanat, doal ola-
rahat, huzurlu ve mutlu yapar. Bu nedenler, sesler kiiler tarafndan farkl deerlendi- rak ortaya kan k, ekil ve renk etkilerini
ledir ki oyun, ocua ok tatl gelir ve onu rilmitir. Hoa gitme ve gzel bulma olaylar bir ekilde yakalam olduu iin beeni-
bir trl brakmak istemez. Sanat iin de mantksal yarglar gibi deerlendirilemez. lir. Edebiyatn byk bir ksm iin de bu
Kimse kendinin gzel bulduunu bakalar- geerlidir. George Elliotun Middlemarch
durum ayndr. Sanat sanat almas
nn da gzel bulmasn bekleyemez. gibi bir roman okuyucuda 1830larn ngil-
yaparken; ailesiyle, evresiyle ilgili sorun-
teresindeki tara hayatnn ok baarl bir
lardan uzaklar. Kendini tamamen sanatna Bu parada savunulan gr aadaki- tasviri olduu izlenimini uyandrr.
verir ve bu durum onu zgr ve mutlu yapar. lerden hangisidir? Bu paraya dayanlarak aadaki bilgi-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- A) Sanat eserinin deeri, eserde kullan- lerden hangisine ulalabilir?
glardan hangisine ulalabilir? lan teknie gre belirlenir. A) Sanatn deeri, onun gerei temsil
veya taklit etme kabiliyetinden ileri gelir.
A) Sanat doann taklidi olarak grlmelidir. B) Estetik yarglar evrenseldir.
B) Sanatta nemli olan gzellik deil,
B) Sanat ve oyunun insan iin ilevi ayndr. C) Karlksz hoa giden her ey gzeldir.
duygusallktr.
C) Sanat bir oyun gibi gren anlaytan D) Sanat gzellii doa gzelliiyle rtr. C) Sanat dallarnn eitlenmesinde top-
vazgeilmelidir. E) Estetik yarglar kiiden kiiye deiir. lum yaps nemli rol oynar.
D) Sanat, sanatnn yaratmasyla ortaya D) Sanatta, sanatnn kiisel yaratcl
kar. gz nnde tutulmaldr.
10.
E) Gzellik sanat ile snrl deildir.
E) Sanattan anlamak uzmanlk gerektirir. Okuduunuz bir romana, seyrettiiniz bir
tabloya, dinlediiniz bir konsere dalm-
snz. O anda dnyann btn kokumu
12.
ilikilerinden, yaamn btn aclarndan, Doada gzel olarak nitelediimiz bir var-
lk bir sanat eseri haline gelince, yine g-
doann btn irkinliklerinden ok uzak-
zelliini srdrr m? Yine doada irkin
lardasnz. Sizi evreleyen her ey bir diye nitelediimiz bir insan bir ressam
8. anda silinip gitmitir. iniz yalnz o sanat portre haline getirse, bu yine irkin olmaya
Gzel olan bir nesne elbette ki hotur, yani eseriyle doludur. Duyduunuz haz, yaa- devam eder mi? sorularna verilecek yant
insana duyusal bir haz verir. Fakat her haz dnz heyecan, insan daraltan bu kar hayr olacaktr. nk bu nesneleri gzel
veren ey estetik bir duygunun oluumuna dnyasndan sizi alp sanatn lekesiz, saf ya da irkin klacak, onlar tuvale dken ya
yol amaz. rnein gzel bir iir insana da kaleme alacak sanatnn yetenek d-
dnyasna gtrmtr. Zengini de yoksu-
zeyidir. Gzel olan bir ey yetersiz sanat-
haz verir ancak haz veren bir makale es- lu da kendisine den pay grgs ora- nn elinde irkin, doada irkin olan bir
tetik beeniye yol amayabilir. nnda alarak, zntlerini unutur. nesne de usta bir sanatnn elinden gzel
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Parada vurgulanan dnce aada- olarak kabilir.
glardan hangisine ulalabilir? kilerden hangisidir? Bu parada aadakilerden hangisi
A) Gzel, aklla kavranan bir ideadr. vurgulanmaktadr?
A) Sanatnn kiisel zellikleri sanat ya-
ptnn niteliini belirler. A) Sanat, sanatnn kiisel heyecannn
B) Gzellik anlay zaman iinde deiir.
da vurumudur.
C) Gzel ve ho arasnda bir farkllk bu- B) Sanatnn gelimesi ve anlalmas
B) Sanattaki gzellik doadaki gzellii
lunmamaktadr. ancak zgr bir ortamda mmkn olur.
rnek alr.
C) Sanat insann skntlarn, kayglarn
D) Gzellik sadece sanat eserinde bulu- C) Sanatnn iinde yetitii ortamn sa-
giderir. natna byk etkisi vardr.
nur.
D) Sanat yaptnda nesnelerle oynaya- D) Sanatta nesneyi gzel klan, sanat-
E) Gzel ile ho kavramlar birbiriyle r-
rak rahatlar. nn yorumudur.
tmez.
E) Sanat eserinin oluumunda duygularn E) Sanat hem sanaty hem de almlay-
pay byktr. csn zgrletirir.
12. D 11. A 10. C 9. E 8. E 7. B 6. D 5. E 4. C 3. A 2. B 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
Usuz bucaksz, frtnada kabarm bir de- Sanat yaad an beenisine ken- Platona gre gerek dnya idealar dn-
niz, trmanlamayan ok yksek bir da, disini kaptrmamal, eserlerinin beenilip yasdr. Fenomenler dnyas, yani iinde
sonsuz bir l, bizi aan byklkler gr- beenilmemesini l almamaldr. Sanat- yaadmz dnya gerek dnyann bir
memiz bizde estetik haz duygusu olutu- nn amac eserlerinde kendi izgisini her yansmasdr. Sanat, ite bu ikinci dere-
rur. seferinde farkl izebilmek olmaldr. cedeki dnyada bulunan gzellikleri taklit
Bu aklamada gzelin aadaki kav- Bu parada sanatlara aadakilerden ederek eserini oluturur. Kulland ara-
ramlardan hangisiyle ilgili olduu savu- hangisini yapmalar nerilmektedir? lara gre de resim, mzik, heykel, iir vb.
nulmaktadr? sanat trleri doar.
A) Toplumun beenilerini dikkate almalar
A) Doru bilgiyle Buna gre Platonun sanat anlay iin
B) Eserlerini uzun bir srede yapmalar
aadakilerden hangisi sylenebilir?
B) Yce ile C) Doadaki gzellii aa kartmalar
A) Doada var olan gzellikler sanatn
C) Gereklik ile D) zgn ve yaratc eserler ortaya koy-
kendisidir.
D) yi davran ile malar
B) Sanat, gzeli arayan bir etkinliktir.
E) Ho olan ile E) Yaadklar a eserlerinde yanstma-
C) Sanat idealar dnyasnn taklit edilme-
lar
sidir.
D) Sanat, insan zgrletiren bir etkinliktir.
E) Sanatn amac insanlar ahlakl kl-
maktr.
6.
Hayatn gerekleri karsnda bazen bir
4. olaydan rkebiliriz. Hele yaanan olayn
Sanatn temel zellii belirli bir nesne tehlikesi varsa, bunun karsnda tyle-
retmeyi, daha nce var olmayan bir nes- rimiz diken diken olur. Fakat ayn olayn
2. neyi yaratmay amalayan bir etkinlik ol- daha iddetlisini tiyatroda izlediimizde
Sanat eserinin ortaya konulma sreci bir masdr. Sanat, gereklie bir yknme ol- benzer bir duyguya kaplsak da, ondan
dncenin veya nemli bir konunun sa- mad gibi, deyi yerindeyse, gerekliin ayn zamanda estetik bir haz da alrz.
nat tarafndan tasarlanmasyla balar. ardndan deil, nnden gidendir. Bu parada savunulan gr aadaki-
yle ki sanat dnceyi zihninde you- Bu parada savunulan gr aadakilerden hangisidir?
rarak, hayalinde dledii gzeli arar. lerden hangisidir? A) Sanat eserinde evrensel mesajlar
Bu paraya gre sanat eserinin ortaya A) Kaynan doadan alan eserler daha vermelidir.
kmasnda aadakilerden hangisi et- kolay yaratlr. B) Sanat alk olduumuzun dnda ola-
kili deildir? n bize kavratr.
B) Sanat bir taklit deil, zgn bir yarat-
A) Dnme gc madr. C) Gzellik zneden bamsz olarak d
B) Yaratclk C) Sanat duyularla dnceyi btnleti- dnyada bulunur.
C) Hayal gc ren bir etkinliktir. D) Her sanatsal yapt sanatdan izler ta-
D) zveri D) Sanat nesnel gerekliin aynen yans- r.
E) Gzel anlay tlmasdr. E) Sanatn gereklii yaamn gerekli-

E) Sanatn amac insan elendirmektir. inden zevk alma bakmndan farkldr.

Tarama
7. 9. 11.
Bir sanat eserinin gzellii o eserin ne Gzellik seyredene bal olmayan, g- nsanlarda genel olarak gzel olana eilim
anlatmak istediine deil, onu alglayan zel olan varln yapsnda temellenen bir vardr. Gzel sevilir, ona ilgi duyulur, on-
insanlarn ne anladna baldr. Biz ne zelliktir. Gzel bir ey onu gzel gren dan holanlr. Fakat her insann duygular,
kadar gzel sanat eserleri ortaya koydu- olmasa da gzeldir. Gzellik bir dnce zevkleri, eilimleri, eitimi, birikimleri fark-
umuzu dnsek de, onu beenen birileri deildir. Gzellik geree dayanr ama onu ldr. Hatta sanat dediimiz insanlarda
yoksa sadece kendimiz iin sanat yapm aar. bile bu zellikler farkl tr ve seviyededir.
oluruz. Bu nedenle sanat hitap edebile- Bu paraya gre "gzellik" nedir? Dahas ayn sanatnn hayatnda bile bu
cei bir kitleyi hesaba katmaldr. zelliklerde deime ve gelimeler grlr.
A) dealardan alnan paydr.
Bu parada grleri verilen kii sanat Bu nedenledir ki ayn sanatnn verdii
B) Yarar gzetmeden hoa gidendir.
eserinin hangi zellii tamas gerekti- eserler onun yaam srecinde deiir ve
C) Ahlaka uygun olandr. insanlarn beenileri de farkl farkldr.
ini vurgulamaktadr?
D) Yce olandr. Bu parada sanat felsefesinin hangi so-
A) Almlaycsn etkilemesi
E) Kendinde bir deerdir. rusuna cevap aranmaktadr?
B) Dzen ve orant olmas
A) Ortak (evrensel) estetik yarglar var
C) Gereklie uygun olmas mdr?
D) Yllar gese de deerini yitirmemesi B) Sanat eserinin zellikleri nelerdir?
E) nsanlar elendirmesi C) Sanat nedir?
D) Doa ve sanat ilikisi nasldr?
10. E) Gereklik ve gzellik ayn mdr?
Doruluk insan bilgisine ilikindir. Bilgi akl-
la elde edilir oysa gzellik insann beenisi 12.
(zevk duygusu) ile ilgilidir. Gzellik bilgide Bir mzisyenin duygularn notalarda ifade
olduu gibi akla deil, duyulara ve duygu- ettii sylenemez. Roman yazar sadece
lara dayanr. rnein "Bu iek gzeldir." roman yazar, ressam sadece resim yapar,
yargs bilgiye deil estetik zevke yani be- kendi dncelerini resme yaptrmaz.
eni duygusuna dayanr. Eer elimizde Sanat eserini gerekletirmesindeki
neyin gzel, neyin irkin olduuna ilikin niyetiyle deil, yalnzca gerekletirdii
8. bir bilgi, bir kavram olsayd; bu bilgiye, bu eserin gzellii ve niteliiyle baary hak
Sanat eserinin temel zelliklerinden biri kavrama bakarak neyin gzel olduuna eder. Sanatlarn lmesine ramen sanat
orijinalliidir. Bu nitelik, onu yapan sanat- veya gzel olmadna karar verebilirdik. eserlerinin yzyllarca yaamasnn nedeni
nn kendine zg slubunun bir sonucu Ama gerekte byle bir bilgi, byle bir kav- de budur.
olarak belirir. rnein Beethoven eserle- ram yoktur.
rinde bize aktard duygular yalnz bir kez
Bu paradan aadaki yarglarn han- glardan hangisine ulalabilir?
yaam ve ifade etmitir. Onun eserleri
gisine ulalabilir?
tektir ve kendisi bile onlar ikinci kez ortaya A) Sanat eserinin topluma verecei bir
A) Sanat yaptndaki gzel, doadaki g- ileti olmaldr.
koyamaz.
zelden daha stndr.
Bu parada sanat eserinin hangi zelli- B) Sanatta sanat deil, sanat eserinin
B) Estetik yarglar evrenseldir. kendisi nemlidir.
i vurgulanmaktadr?
C) Sanatnn grevi, estetik yargya ve C) Sanat eseri yaratcsnn dncelerini
A) Doann bir taklidi olmas
beeniyi znellikten kurtarmaktr. ierir.
B) Almlaycsn etkilemesi
D) Estetik yarglarn kiiden kiiye dei- D) Sanat hayal gcnn snrlarn zor-
C) Benzersiz olmas
mesi beeni farkllndandr. layp almlaycy etkilemelidir.
D) Toplumsal koullardan etkilenmesi
E) Gzellik somut bir durum deil, ulal- E) Sanat toplumsal sorunlara zm yol-
E) nsanlarn duygularna seslenmesi mas gereken ideadr. lar nermelidir.
12. B 11. A 10. D 9. E 8. C 7. A 6. E 5. C 4. B 3. D 2. C 1. B Cevaplar

NDEKLER
6. BLM: DN FELSEFES
Din Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 3
Din Felsefesinin Temel Problemleri 5
Tanr'nn Varl ile lgili Grler 7
Tarama 11
7. BLM: SYASET FELSEFES

Siyaset Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 17
Siyaset Felsefesinin Temel Sorular 21
deal Dzen Araylar, topyalar, Birey - Devlet likisi 27
Tarama 29
8. BLM: BLM FELSEFES

Bilim Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilim ve Felsefe likisi 41
Bilim ve Bilim Anlaynn Tarihsel Geliimi 43
Bilime Farkl Yaklamlar 45
Bilimsel Yntem 47
Bilim ve Hayat 51
Tarama 53
Din Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 3. Modl Test 1
1. 3. 5.
Felsefe dine kar olmad gibi dinin ya- Din felsefesi, dini eletirel bir bak asyla Filozof yaadklarn, elde ettii birikimleri,
nnda da deildir. Ele ald dier konular- inceler. Halbuki teoloji bir dinin dayand kiisel eilimlerini, dncelerini kendi fel-
da olduu gibi, dinin de temel kavramlarn ilkeleri, beslendii kayna yine kendi iin- sefe sisteminde ortaya koyar. Fakat ortaya
sorgular. deki kaynaklardan yararlanarak, kendine koyduklar ne kadar farkl ve ilgin olsa da
Bu parada aadakilerden hangisi ekmeye alr. dinin ortaya koyduklarn aamaz. nk
zerinde durulmaktadr? Bu paraya gre teolojinin amacnn din ycedir, kayna ok gldr. O yz-
aadakilerden hangisi olduu syle- den insanlar her zaman dine daha fazla
A) Tanrnn varlnn kantlar
nebilir? balanr, yaantsn din kurallarna gre
B) Felsefenin dine yaklam
dzenler.
A) nananlarn inanlarn glendirmek
C) Dinin konusu
Bu paraya gre dinsel bilginin temel
B) nanlar sorgulamak
D) Dinin felsefeye yaklam zellii aadakilerden hangisidir?
C) badetleri aklamak
E) Felsefenin inanlara katks A) Dogmatik olmas
D) Dindeki deiimleri ortaya koymak
B) Evrensel mesajlarnn bulunmas
E) Dini, akl ilkeleriyle aklamak
C) nsan yaamn etkilemesi
D) Bireyi doru dnmeye yneltmesi
E) Kiiden kiiye deimesi
4.
Felsefe Evren nasl olumutur?, n-
san nereden ve nasl tremitir?, nsann
6.
2. varlk amac nedir?, Mutlulua nasl ula-
Din felsefesinin amac dinin doas zeri-
Din sadece ibadet, emir, yasak ya da iyi- lr? gibi sorular sorar ve bunlara cevap
ne felsefi olarak dnmek, dinin temel so-
likten ibaret deildir. Din, oluturduu top- arar. Ayn sorular dinlerde, zellikle tektan-
rularn akla dayal olarak soruturmaktr.
luluun refah dzeyi, eitimi, sanat, ev- rl dinlerde de sorulur.
Din felsefesi teolojilerde olduu gibi yanl
lenme biimini de belirler. Yani din sadece Bu parada aadakilerden hangisi bir tutumla deil, sorgulayc ve nesnel bir
soyut olanlarn ya da tapnmalarn toplam dile getirilmektedir? tutumla dini ele alr.
deildir, toplum hayatn da etkiler. A) Din ve felsefenin dorulara ulama Bu paraya gre din felsefesi iin aa-
Bu parada dinin hangi ilevi vurgulan- yntemleri ayndr. dakilerden hangisi sylenemez?
maktadr? B) Felsefe dinlerden farkl olarak dogma- A) Tarafsz bir yaklama sahip olduu
A) Olmas gerekeni belirtme tiktir.
B) Eletirel bir tutum taknd
B) nanca dayal olma C) Din akla, felsefe inanca dayal etkinlik
C) Akla dayal aklamalar yapld
C) Zaman iinde deimeden kalma alanlardr.
D) Belli bir dinin grlerini temel ald
D) Eletiriye kapal olma D) Felsefe dine kar sylemler gelitirir.
E) Dinin verilerini kendi yntemiyle ele al-
E) Sosyal hayat dzenleme E) Felsefenin konusuna giren baz sorun-
d
lar dinleri de ilgilendirir.

Din Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar
7. 9. 11.
Din felsefesi genel olarak din kavramn I. Din felsefesi dinin lehinde ve aleyhinde nsan inand ve baland eylerden
ele alr ve sorgulamalarda bulunur. Din bir tutum sergilemez. asla phe etmemelidir.
felsefesi, dini ele alrken herhangi bir dini Btn dorular kutsal kitaplarda mev-
II. Din felsefesi kendi iinde elikili yar-
inanc savunmak ya da rtmek amacn- cuttur. Bu nedenle dorular iin baka
glara yer vermez.
da deildir. kaynaklara gerek yoktur.
Bu iki belirlemede din felsefesinin han-
Bu paraya gre din felsefesi iin aa- Mutlu olmann tek yolu inanca sarl-
gi zelliinden sz edilmektedir?
dakilerden hangisi sylenemez? maktr.
I. II.
A) Nesnel olduu Bu bilgilerin temel zellii aadakiler-
A) Aklclk Nesnellik
B) nanla temellendirildii den hangisidir?
B) Genellik Eletirellik
C) Dini anlamaya alt A) Bireyi eylemde bulunmaya yneltme-
C) Nesnellik Tutarllk
D) Aklc olduu leri
D) Tutarllk Genellik
E) Eletirel bir tutum taknd B) Eletirmeden bilgiyi inan ve dinle te-
E) Eletirellik Tutarllk mellendirmeleri
C) nsann mutluluunu amalamalar
D) Bilginin kaynanda akl grmeleri
E) Doru bilginin varln reddetmeleri
12.
Dinsel bilgilerin kayna kutsal metinler, bu
kutsal metinleri insanlara tebli eden pey-
10. gamber ve bu metinleri gnderen Tanr'dr.
Din, insan ve evren hakknda bilgi veren Oysa bilimsel bilginin kayna insan zihni
bir sistemdir. Fakat bu bilgi sradan bir ve deneyidir. Dinsel bilginin dorulama bi-
bilgiden ya da bilimsel bilgiden farkldr. imi, onun tarihsel, corafi, astronomik vb.
8.
Tanr, evren, evrenin kayna, var olmann bilimsel testten geirilmesi deildir. Oysa
Din Tanry ve Tanryla iliki iinde olan
amac, insann z, insann kaderi, Tanr bilimsel bilgi herkes tarafndan kabul edi-
evreni, toplumu ve bu arada insan akla-
ile insan ilikileri gibi konulardaki dini bil- len birtakm insani yetilerle, insan zihni ve
yan inan sistemidir. Dinde ncelikle Tanr,
giler, bilimsel olarak incelenmesi mmkn insan deneyine bal olarak dorulanabi-
sonra evren, Tanr evren ilikisi, insan ve
olmayan metafizik nitelikli bilgilerdir. len bir bilgidir.
insann devleri hakkndaki bilgiler, insan-
lara Tanrnn semi olduu eliler aracl- Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
yla iletilir. glardan hangisine ulalabilir? glardan hangisine ulalamaz?
Bu paraya dayanlarak dini bilgi iin A) Din ve bilimin verileri arasnda bir fark- A) Dini bilgilerin hepsi kesinlikle dorudur.
aadakilerden hangisi sylenemez? llk yoktur. B) Dini bilgi ile bilimsel bilgi birbirinden
A) Peygamberlerin mesajlar insanlara B) Bilim her zaman dinin sylemlerine farkldr.
iletmesi kar kmtr. C) Bilimsel bilginin dorulama biimi dini
B) Vahyi kabul etmesi C) Bilim ve dinin yntemleri ayndr. bilgiden farkldr.
C) Varlk ve toplum hakknda bilgi vermesi D) Dinin verileri bilimsel yntemlerle is- D) Deneyin dndaki bilgilerin doruluu
patlanamaz. ispatlanamaz.
D) nanca dayal olmas
E) Din nesnel bilim ise znel etkinlik alan- E) Bilimsel bilgi insan deneyimleriyle
E) Sorgulayc bir tavrn benimsenmesi
lardr. dorulanabilir.
12. A 11. B 10. D 9. C 8. E 7. B 6. D 5. C 4. E 3. A 2. E 1. B Cevaplar

Din Felsefesinin Temel Problemleri 3. Modl Test 2
1. 3. 5.
Aadakilerden hangisi din felsefesi- Din felsefesi genel olarak din olgusunu Din felsefesinin amac insanlara t ver-
nin sorularndan biri deildir? ele alr. nanlarn dayanaklarn aratrr mek, doru yolu bulmalarna yardmc
A) Tanrnn varl ya da yokluu ve dinin temel kavramlarn akl ve eletiri olmak, sorunlar karsnda teselli etmek
B) Ruhun lml olup olmad szgecinden geirir. veya dinin herhangi bir ilevini stlenmek
Buna gre aadakilerden hangisi din deildir. Onun amac, felsefi bir tavrla in-
C) te dnyann nasl olduu
felsefesinin alan dnda kalr? sann dine, dinsel kavram ve inanlara ili-
D) Vahyin imkan kin deerlerini derinlemesine sorgulayarak
A) Ruhun lmszl sorunu
E) nsann evrendeki yerinin ne olduu eletiriye tabi tutmaktr.
B) Tanr'nn varl sorunu
Buna gre aadakilerden hangisi din
C) Doru bilginin imkan sorunu
felsefesinin yant arad sorulardan
D) Evrenin yaradl sorunu biri deildir?
E) Vahyin imkan sorunu A) Evren yaratlm mdr?
B) Tanr var mdr?
C) Vahiy mmkn mdr?
D) Ruh lmsz mdr?
E) Hangi peygamberlere inanlmaldr?
4.
Kanta gre insan yalnz Tanrnn varl 6.
hakknda deil, ruhunun zgrl, eya- Mevlana, Yunus Emre gibi tasavvufulara
2.
nn yaps gibi, konularda deneyin snrla- gre Tanr'nn var ve bir olduunu insan
Tarih boyunca vahiy konusunda insanlarn rn aan her trl akl yrtme sonucunda kendi i tecrbeleri ile apak bir biim-
bir ksm sadece inanmann yeterli olduu- birbirine zt, fakat kendisine ayn lde de bilebilir. Bu tecrbe herkes tarafndan
nu dnrken, bir ksm ise vahyin konu- inandrc grnen sonulara varr. yaanabilir. Belli kurallar yerine getiren
su olan eylerin ayn zamanda aklsal bir
Kantn bu yaklamnda temel ald ve belli uygulamalarda bulunan herkes
incelemenin konusunu tekil edebilecek
gr aadakilerden hangisidir? Tanr'nn bir olduunu, baka herhangi bir
zellikte olduunu savunmutur.
A) Dinsel bilgilerin kayna kutsal metin- kant gerektirmeyecek bir aklk ve youn-
Bu parada din felsefesinin temel prob- lukta kendi iinde hisseder.
ler olmaldr.
lemlerinden hangisine ilikin bir akla-
B) Deneyimlerin dndaki bilgilerin do- Bu parada din felsefesinin hangi temel
ma yer almaktadr?
ruluu akl ile ispatlanabilir. problemi zerinde durulmutur?
A) Vahyin hangi yollarla geldii
C) Kendini bilen insan Tanrya inanan in- A) Tanr'nn varl
B) Vahyin imana ya da akla dayal olup
sandr. B) Vahyin imkan
olmad
D) Din ve metafizik konularnda akl farkl C) Ruhun lmszl
C) Vahyin kimlere verildii
aklamalar yapabilir. D) Evrenin yaratl
D) Vahyin bitip bitmedii
E) Din konusuna eletirel bakmak gere- E) lmden sonraki yaam
E) Vahiyde deime olup olmad kir.

Din Felsefesinin Temel Problemleri
7. 9. 11.
Mevlana ve Yunus Emre gibi tasavvuf b- nsan sadece bilen deil, ayn zamanda Din ve dini bilgi zerine yaplan tartma-
yklerinin iinde bulunduu baz dnr- eylemde bulunan bir varlktr. Bu eylemler larn byk ounluu istenilen zme
lere gre Tanr'nn varln ispat etmeye iyi ya da kt olarak nitelendirilebilir. yi ve ulaamamaktadr. Bunun temel sebebi ise
gerek yoktur. nk onlar, kendi i tecr- kt davranlarn ise bir karl olmal- din konusunda tartan kiilerin gerekte
beleri ile onun varln dolaysz ve apak dr. nsan iyi davran iin dllendirilmeli, dini bilgilere deil sylenti ve varsaymlar-
bir biimde yaadklarn ileri srmektedir- kt davran iin de cezalandrlmaldr. la tartmasdr. Dini bilgiler temelde kutsal
ler. Aksi halde yaamn bir anlam olamaz. kitap kaynana dayal, peygamberlerin
Bu parada sz edilen dnrler Bu parada aadaki problemlerden yaantlaryla gsterdikleri uygulamalar ve
Tanr'nn var olduunu nasl kantla- hangisine ilikin bir aklama yer al- bu bilgilerden zorunlu olarak kan bilgiler-
maktadrlar? maktadr? dir. Bunlarn dnda sylenti ve varsaym-
lar nceki kuaklardan aktarlan, kayna
A) Evrende mkemmel olarak ileyen ev- A) Eylemin bir yaptrmnn olup olmadna
belirsiz, hatal karmlar neticesinde re-
renden B) nsann kaderini nasl yorumlayacana
tilmi bilgilerle yaplan dini bilgi tartmalar
B) Ruhtaki Tanr kavramnn tanmndan C) Ruhun zelliinin ne olduuna yalnzca kafalar kartracaktr.
C) Tanr'nn her nesnede kendini gster- D) Ahlakn vahiyle ekillendiine Bu paragrafa gre dini bilgilerin tartl-
diinden
E) Ahiret inancnn oluumuna masnda uygulanmas gereken yntem
D) Dini yaantlarndan nedir?
E) nsann kutsal bir varla inanma ihti- A) Din saha olarak tartmaya uygun ol-
yacndan madndan dini bilgiler zerine tart-
lmamaldr.
B) Din tartmalar kafa kartrc ve in-
10.
sanlar pheye drc olmamaldr.
Kolophon'lu Ksenofanes VI. yzylda yle
C) Din ve dini bilgiler ile ilgili her zaman
demekteydi: "Etiyopyallar tanrlarn siyah
farkl yaklamlar var olmutur.
ve bask burunlu olarak tasvir etmekte,
Trakyallar kendi tanrlarnn mavi gzl D) Din tartmalarnda mutlaka kutsal
kzl sal olduunu sylemektedirler. Eer kaynakl salam bilgilere dayanlarak
kzlerin, atlarn ve aslanlarn elleri olsay- dnce retilmelidir.
d ve eer onlar elleriyle insanlar gibi resim E) Dini bilgilerin yetersiz kald problemler-
yapp sanat eserleri meydana getirebilse- de bilimsel bilgilerden yararlanlmaldr.
lerdi, atlar tanrlarn at eklinde, inekler
8. ineklere benzer grnmde izerlerdi." 12.
I. Tanr ile peygamberler arasndaki ileti- Din felsefesi ok eitli soru ve sorunlara
Bu parada eletirilen gr aadaki-
im nasl ve neden gereklemitir? sahiptir. Tanr'nn varl, vahyin imkan,
lerden hangisidir?
II. Tanr, emir ve buyruklarn nasl ilet- evrenin yaradl ve ruhun lmszl
A) Dinlerin toplumsal yaam dzenleyen
mektedir? bu sorunlarn temel balklardr.
kurallara sahip olmas
Bu sorular din felsefesinin hangi prob- Aadakilerden hangisi evrenin yarat-
B) nsanlarn tanrlar insans zelliklerle
lemi ile ilgilidir? l problemiyle ilgili bir soru deildir?
dnmeleri
A) Tanrnn varl A) Evren ile Tanr bir midir?
C) Tanr'nn evrende bir ve ayn olmas
B) te dnyann olup olmad B) Evren nasl yaratlmtr?
D) Her eyin Tanr'da olmas ancak Tanr
C) Ruhun varl
ve evrenin bir olmamas C) Evren tamamyla maddi midir?
D) Evrenin oluumu
E) Her dinin doruyu bulduuna inanmas D) Evreni Tanr m yaratmtr?
E) Vahyin imkan
E) Evren niin yaratlmtr?
12. C 11. D 10. B 9. A 8. E 7. D 6. A 5. E 4. D 3. C 2. B 1. E Cevaplar

Tanr'nn Varl ile lgili Grler 3. Modl Test 3
1. 3. 5.
Deizme gre Tanr vardr ve o, var olan her Evrende gzlenen nedensellik ilikisi son- Tanr, herkes iin mkemmel varlktr. Bu
eyi yaratmtr. Ancak Tanr dnyada olup suza dek geriye doru gtrlrse ilk ne- mkemmellik fikri insana dardan gel-
bitenlerle ilgilenmez, olaylarn akna m- denin Tanr olduu ortaya kar. mi olamaz. nk, d dnya o kadar
dahale etmez. Bu cmlede anlatlmak istenen dn- mkemmel deildir. Dier insanlardan da
Deizmin bu grnn temelinde aa- ce aadakilerden hangisidir? gelimi olamaz. nk dier insanlar da
dakilerden hangisi bulunmaktadr? mkemmel deildir. O halde bu fikri o m-
A) Tanrya inanan insan bunu ibadetiyle
kemmel varln kendisi vermi olmaldr.
A) Tanr evreni yarattktan sonra onun i- gstermelidir.
leyiine karmaz. Bu parada sz edilen grle Tan-
B) Evrendeki nedenler zinciri Tanrda
rnn varlnn kantlanmas aada-
B) Tanr, evrenin mutlak hakimidir. son bulur.
kilerden hangisiyle temellendirilmitir?
C) Tanr kavram insann zihninde dou- C) Tanr ancak akl ile kavranabilir.
A) Sezgiyle
tan vardr. D) Tanr ve evren bilinemez.
B) Varlkla
D) Tanr inanc insann doasnn bir ge- E) Tanr zaman ve mekandan bamsz-
reidir. C) Aklla
dr.
E) Varlklar Tanrnn bir yansmasdr. D) Bilimle
E) Sevgiyle
4.
Pascal, Tanrnn bilgisine ulalamaya-
can savunur. Ona gre duyularmzn
6.
kavrayamad eyler vardr. Tanr duyusal
Yunus Emre Tanrnn varlklar kendi g-
deneylerimiz dnda kalr ve onu duyula-
zellii ve sevgisini yanstarak yarattn
2. rmzla alglayamayz. Tanrnn var olup
savunur. nsanlarn karsz bir sevgiyle
evremizdeki varlklar ancak mutlak bir olmad konusunda bir yargda buluna-
var olanlara ynelmesi Tanrya yaklama-
varlktan yani Tanrdan varln alarak mayz.
sna olanak tanr.
meydana gelebilirler. Bu nedenle tm var Pascal bu szleriyle aadakilerden
Yunus Emrenin bu yaklamnda temel
olan varlklar, Tanrnn var olduunun ka- hangisini dile getirmektedir?
ald gr aadakilerden hangisi-
ntdr. Tanr olmasayd, btn var olan var- A) nsan bilgisi Tanry kavramakta yeter-
dir?
lklar da olmazd. siz kalr.
A) Tanr dncesi insan zihninin rn-
Bu parada savunulan gr aadaki- B) Tanr, evrendeki dzenin ve gelime-
dr.
lerden hangisidir? nin tek belirleyicisidir.
B) Tanr ve evren zdetir.
A) nsan Tanrsal bir z tar. C) Tanrya ulamann yolu onu sevmek-
C) Tanry sevmenin yan sra Tanrya
B) nsan Tanryla btnleebilir. ten geer.
ibadet etmek de gerekir.
C) Dnyadan ayr yani akn bir Tanr var- D) Tanrnn varlna inanmak zorunlu-
D) Bu dnya gelip geicidir, asl olan te
dr. dur.
dnyadr.
D) Var olanlar Tanrnn birer kantdr. E) Her insan dnceyle Tanr fikrine ula-
E) Yaratlanlar sevmek Tanry sevmektir.
E) Tanrnn varl doaya bal deildir. abilir.

Tanr'nn Varl ile lgili Grler
7. 9. 11.
Tanr, bilginin konusu deildir. Tanr zorun- Kanta gre ahlak insann zgrl ve Descartese gre, zihnimizde en yce de-
lu olarak aklanabilen bir varlk durumuna insan ruhunun lmszl yannda Tan- recede mkemmel olan bir varlk dn-
getirilemez. Tanr, hibir duyusal algnn rnn varln da getirmektedir. nk cesi vardr. Var olmamak mkemmel de
nesnesi deildir, o grnmezdir, ona an- aksi durumda iyilik yapan birisinin yapt olmamak demektir. En mkemmel olarak
cak inanlr. iyiliin dln; ktlk yapan birinin ise tasarlanan bir eyin, varlktan yoksun oldu-
Bu grte olan bir filozof aadakiler- yapt ktlklerin cezasn grmesi sz unu sylemek elikidir.
den hangisini vurgulamaktadr? konusu olamaz. O halde adalet ve hakka- Descartes bu szleriyle aadakiler-
niyet, Tanrnn var olmas gerektiini sy- den hangisini dile getirmektedir?
A) zgrlkle, Tanrnn birbirinden ayr-
lemektedir.
lamayacan A) Evren Tanrnn verdii akl ile donatl-
Kant bu szleriyle aadakilerden han- mtr.
B) Evren ile Tanrnn ayn eyler olduunu
gisini dile getirmektedir?
C) Tanr fikrinin reddedilmesi gerektiini B) Tanrnn varl akl ile bilinemez, o sa-
A) Tanrnn varlnn zorunlu olduunu dece sezgiyle bilinebilir.
D) Tanrnn varlnn kesin olarak ispat-
B) Tanrnn niteliklerinin bilinemeyeceini C) Aklda yetkinlik kavramnn olmas
lanamayacan
C) Evrenin varlk nedeninin Tanr olduunu Tanrnn varlnn kantdr.
E) Tanrnn sonsuz bir varlk olduunu
D) Tanrnn evrenin ileyiine karmadn D) lmden sonra yaamn olmas Tan-
E) Tanrnn mkemmel bir varlk olduunu rnn varlnn delilidir.
E) Evren Tanr tarafndan yaratlmtr.
8. 10.
Tanrnn varln inkr eden, yokluu iin Var olan her eye mutlak olarak onun ken-
deliller arayan dnr, probleme olumsuz disinden nce gelen bir ey tarafndan
yaklamtr; varl iin deliller getiren d- neden olunmutur. Hibir ey nedensiz
nr ise probleme olumlu yaklamtr. olarak varla gelmez. Evrenin var oldu-
Bu problem zerinde bir ey syleyeme- unu bildiimize gre, ona bugnk duru-
yeceini ileri srenler ise probleme uzak muna bir dizi neden ve sonucun getirmi 12.
kalamamlardr. nk Tanrnn varl olduunu ne srebiliriz. Bu neden-sonu I. Tanr evrenden ayr ve bamsz deil-
problemi her dnemde ortaya kmtr. zincirini sonuna kadar gtrrsek, evrenin dir.
temelindeki ilk nedeni bulabiliriz. Bu ilk ne- II. Tanr, insann ve evrenin yaratcsdr.
den Tanrdr.
glardan hangisine ulalabilir? III. Tanr'nn var olmas dinin olmasn ge-
Bu parada aadakilerden hangisi rektirmez.
A) Tanrnn varlna ilikin yaklamlar
vurgulanmaktadr?
her zaman var olmutur. IV. Tanr'nin varl ya da yokluu biline-
A) Evrenin nasl meydana geldii mez.
B) Evrendeki her ey Tanrnn yansma-
sdr. B) Tanrnn varln ispatlamann mm- Burada verilenlerden hangileri Tanr'nn
kn olduu varln kabul etmektedir?
C) Tanrnn yetkinlii aklc abalarla kav-
ranabilir. C) Din felsefesinin Tanrya bak as
A) Yalnz I B) Yalnz II C) I ve IV
D) Evrenin varlk sebebi Tanrdr. D) Tanrnn evren ile bir zde olduu
D) III ve IV E) I, II ve III
E) Tanrya ilikin tartmalar anlamszdr. E) Akl ile Tanrya ulalamayaca
12. E 11. C 10. B 9. A 8. A 7. D 6. E 5. C 4. A 3. B 2. D 1. A Cevaplar

Tanr'nn Varl ile lgili Grler 3. Modl Test 4
1. 3. 5.
Panteizm, Tanrnn, Tanrsalln yalnzca Evrende bir dzen vardr. Bu dzen belli Evrenin oluumu bize Tanrnn nitelikle-
insanlarda deil; yaayan her eyde, yani bir amalara hizmet etmekte ve yaamn rini duyurur. Bu sonsuz kudretini evrene
hayvanlarda, kularda, balklarda, bcek- srmesini salamaktadr. Ne dzen ne de yanstan ve bize gsteren Tanrdr. Ken-
lerde, bitkilerde ve aalarda olduu inan- ama kendiliinden ortaya kabilir. di koyduu yasalara gre bizde hayranlk
cdr. Bu paraya dayanlarak aadaki yar- oluturmu olan Tanr, doann bu gizemli
Buna gre, panteizmin temel gr glardan hangisine ulalabilir? yaratlnda sakldr.
aadakilerden hangisidir? A) ldkten sonra yaam devam etmek- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Evren olduuna gre onun bir yaratc- tedir. glardan hangisine ulalabilir?
s olarak Tanr da var olmaldr. B) Tanr inanc insanda doutan gelir. A) Evren Tanrnn bir yansmasdr.
B) Dnyadaki ktlklerin varlndan in- C) Tanrnn varl hakknda bir ey sy- B) Tanr ancak mistik bir gryle fark edi-
sanlar sorumludur. lenemez. lebilir.
C) Tanr tm evrene yaylm durumdadr. D) Evrendeki dzenlilik Tanrnn varln C) Tanr evrene akndr.
D) Tanrya iyi davranlarla ulalr. gerektirir. D) nsann evrendeki amac Tanrnn r-
E) Tanrnn var olup olmad bilinemez. E) Tanr her eyi sevgi ile yaratmtr. zasn kazanmaktr.
E) Her toplumda farkl bir Tanr inanc bu-
lunmaktadr.
6.
Brunoya gre evren sonsuzdur. Tanr da
4.
2. sonsuzdur. ki ayr sonsuz olamayacana
Her yoktan var olann, var olmas iin
nsan lmn varl dnda hibir eyi gre, evren ile Tanr bir ve ayndr.
bir neden gereklidir.
kesin olarak bilemez. Herkes lmden Bruno bu dnceleriyle aadaki d-
korkar. Tanrya inanmak bu korkuyu hafif- Evren yoktan var olmutur.
ncelerden hangisini dile getirmekte-
letebilir. Evrenin var olu nedeni Tanr'dr. dir?
Bu parada savunulan gr aadaki- Gazali bu gryle aadakilerden A) Btn varlklar iinde yalnzca insan,
lerden hangisidir? hangisini kantlamay amalamtr? Tanrnn zn sezebilir.
A) Tanr, insan dncesinin rndr. A) Her eyin geici olduunu B) Evren ve Tanr iki ayr varlk olarak d-
B) Tanrya inanmak insanlarn korkular- B) Ruhun lmszln nlmelidir.
n azaltr. C) Vahyin olanakl olduunu C) Tanrya varmann yolu akl deil g-
C) Tanrnn varl kantlanamaz. D) Her eyin varlnn Tanr'ya bal ol- nldr.
D) Her insan iinde Tanr inanc tar. duunu D) Salt akl ile Tanry kavramak mmkn
E) Evrende bir dzenliliin bulunduunu deildir.
E) Var olan her ey Tanrnn yansmas-
dr. E) Evren ve Tanr zdetir.

Tanr'nn Varl ile lgili Grler
7. 9. 11.
Tpk bir saatinin, saati retip zaman gs- Evrende her eyde bir dzen vardr. Ne Stoaclara gre evren Tanrsal varln v-
terecek ekilde ayarladktan sonra, saatin evren ne de varlk kendi bana var olabilir. cudu olduundan zorunlu olarak lekesiz bir
dnda ve saatten tmyle farkl olmas Her eyin yaratlnda bir hikmet vardr. gzellii olan mkemmel bir organizmadr.
gibi Tanr da evrenden tmyle farkldr ve Bu parada savunulan Tanr kantlama- Buna karlk mkemmellii sonsuz bir ze-
evrenle bir ilikisi yoktur. s aadakilerden hangisidir? kay ierir. Bu, Aristoteles'in tanrs gibi sa-
Bu parada savunulan gr aadaki- dece yksek g hareket ettiren akn bir
A) Psikolojik kant
lerden hangisidir? prensip deil fakat nasl insan ruhu bede-
B) Toplumsal kant
nin btn ksmlarnda mevcut ise ylece
A) Tanr ve evren zdetir.
C) Ahlak kant her yerde hazr olan bir varlktr.
B) Tanr'nn varl akl yoluyla bilinemez.
D) Dzen ve ama kant Stoaclar bu grleriyle aadaki fel-
C) Evrendeki dzenlilik Tanr'nn varln
E) Dini tecrbe kant sefi yaklamlardan hangisini savun-
gerektirir.
maktadr?
D) Tanr, insanlar iin birtakm ahlak ya-
A) Teizm
salar bildirmitir.
B) Panteizm
E) Tanr, evreni yarattktan sonra onun
C) Deizm
ileyiine karmaz.
D) Politeizm
E) Agnostisizm
10.
Mevlanaya gre, insan iin benliini yen-
menin ve bu yolla Tanr katna ulamann
8.
biricik yolu aktr. Bu yolla toplumdan
Tek tanrl dinlerde insann nasl davrana-
kamaya, yaamdan vazgemeye, insan-
cana ilikin ahlak yasalarnn kayna 12.
lardan uzaklamaya hi gerek yoktur. n-
Tanr'dr. Tanr her eyin yaratcsdr. Tan- Bir duvar ustas dnn. O, evin duva-
san yaad srece her eyi Tanr adna
r, iyinin ve ktnn ne olduunu bilir ve rn rer ve insanlarn oturaca bir hale
sever, renir ve korur.
insanlara uyacaklar ahlak yasalarn vahiy getirir. Duvar ren ustayla duvarn bir ve
Mevlanann bu grlerine dayanarak ayn olmasn nasl bekleyemezsek, Tanr
yoluyla bildirmitir.
aadaki bilgilerden hangisine ulala- ile yaratm olduu evren arasnda da bir
Bu paraya dayanlarak tek tanrl din-
maz? benzerlik kuramayz. Usta duvar brakt-
lerle ilgili aadaki yarglardan hangi-
A) Tanryla btnlemenin tek yolu aktr. nda bir daha ona dokunmuyor ise, Tanr
sine ulalabilir?
B) Tanrsal z tadklar iin btn varlk- da evrene bir daha mdahale etmez.
A) lmden sonra yaamn devam ettii-
lar deerlidir. Bu parada savunulan Tanr gr
ne inanlr.
C) Her ey Tanr adna bilinmeli ve sevil- aadakilerden hangisidir?
B) Tanr'nn bildirdikleri sorgulanmaz.
melidir. A) Deizm
C) Kurallar Tanr buyruu olarak kabul
D) Tanrya ulamak iin dnyaya kar B) Politeizm
edilir.
kaytsz kalmak gerekmez. C) Panteizm
D) Dier dinlerin ahlak anlayn belirler.
E) Snrl aklla sonsuz olan Tanr kavra- D) Teizm
E) Tanr sevgisi n plandadr.
namaz. E) Agnostisizm
12. A 11. B 10. E 9. D 8. C 7. E 6. E 5. A 4. D 3. D 2. B 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Din felsefesi, dini temel ilkeleri ve iddiala- Deweye gre insanlarn inand herhangi Tanr evreni yarattktan sonra onu kendi
r hakknda aklc, rasyonel, objektif, kap- bir dinin emir ve yasaklar, insann gnlk yasasna gre ilemek zere serbest b-
saml, tutarl bir tarzda dnr ve sorgu- yaamn kolaylatryor, manevi ynden rakmtr. Din, doa st bir varln bize
lar. de insana olumlu katklarda bulunuyorsa verdii bir duygudan ibarettir. Tapnma bi-
Buna gre aadakilerden hangisi din inanmak iyidir. Bu tr etkileri yoksa dinin imlerine, deimez kurallara, din adamla-
felsefesinin kavramlarndan biri deil- gerei de yoktur. rna kimsenin ihtiyac yoktur.
dir? Dewey bu grleriyle dinlerde hangi Bu parada savunulan gr aadaki-
A) Devlet zelliin olmas gerektii savunmakta- lerden hangisidir?
dr? A) Tanr, insanlarn uyacaklar kurallar
B) Vahiy
A) nsana fayda salamas vahiyle peygamberlere bildirmitir.
C) Tanr
B) Peygamberlerinin bulunmas B) nsanda Tanr fikri olduuna gre Tan-
D) Yce
C) Erdemli yaamay salamas rnn da var olmas gerekir.
E) Peygamber
D) nsann mutluluunu amalamas C) Tanr vardr fakat dinler gereksizdir.
E) Baka dinlere saygl olmas D) Tanr, insanlara iyi ve kt arasnda

seim yapabilme iradesi vermitir.
E) Tanrnn evrenden bamsz bir varl
bulunmamaktadr.
6.
Din felsefesi ile teolojiyi birbirinden ayr-
4. mak gerekir. Teoloji belirli bir dinin temel
Tanr, yol ayrmna geldiinde iyiyi ve k- ilkelerini sorgulamadan kabul eder, onlarn
2. ty semeyi insana brakmtr. Fakat iyi anlam ve sonular zerinde almaya
Dinsel doruluk doa stdr ama akl d yolu seen, kt yola hi gemeyecek de- ynelir. Din felsefesi iin dinsel ilkeler ke-
deildir.nancn srlar yalnzca akl yoluy- mek deildir. Bunun gibi kt yolu seen sin,phesiz dorular deildir. Felsefe iin
la anlalmaz. Ama yine de bu srlar aklla de, zaman iinde iyiye ynelebilir. Bu bire- din, sorgulanmas gereken bir alandr.
elimez, onlar akl tamamlar ve mkem- yin kendi iradesine baldr. Bu parada aadakilerden hangisi
melleir. dile getirilmektedir?
Bu parada aadakilerden hangisi lerden hangisidir? A) Felsefe ve dinin yntemlerinin ayn ol-
vurgulanmaktadr? duu
A) nsan yaamn dinsel kurallara gre
A) Evrende bir dzenin olduu dzenlemelidir. B) Teoloji ve din felsefesinin ayn konuyu
B) Tanrnn varlnn aklla bilinemeyecei B) Tanr, yaratt varlklara kendi gzelli- farkl biimlerde ele ald
C) Tanrnn insan erdemli olmaya yn- ini yanstr. C) Teolojinin eletiriye, din felsefesinin
lendirdii C) Tanr mutlak ve yetkin olan tek gtr. dogmatizme dayand
D) Akl ile dinin birbirini tamamlad D) Doada ileyen bir dzen vardr. D) Din felsefecilerinin Tanrya inand
E) Dinde sezgilerle Tanrnn anlalabile- E) Tanr, insanlar ahlaki davranlarnda E) Din konusunda ne teolojide ne de din
cei zgr brakmtr. felsefesinde bir sonuca varld

Tarama
7. 9. 11.
Deizmin dine aklc adan yaklama- Tanr her eyden nce evrenin yaratcs- Dinler, insanlara verdikleri metafizik veya
s, dindeki mucize, vahiy gibi doast dr. O, yaratlm dnyaya akndr (yani ahlaki bilgileri, nerdikleri kurallar kabul
olaylara kar kmas, bo inanlarn, n dnyann dnda ve stndedir.) O, var etmelerini, inanmalarn ister. Bundan do-
yarglarn, hogrszln yklmasnda olan her eyin kayna, mantksal doru- lay bir dine mensup kii, bu dinin verdii
ve aydnlanma hareketinin domasnda larn, doa yasalarnn ilkesi, ahlak deer- bilgileri bilen biri deil, onlara inanan biri-
nemli rol oynamtr. lerinin en yksek kayna ve gvencesidir. dir. rnein, Hristiyanln tm bilgilerine
Bu ilke, genel olarak bir kii, mkemmel, sahip olan kii ancak bir Hristiyan bilginidir.
Buna gre deizm iin aadakilerden
her eye gc yeten ve ok iyi varlk olarak Eer bu bilgileri kabul etmiyorsa Hristiyan
hangisi sylenemez?
tasarlanr. olamaz.
A) Tanr'nn varln kabul ettii
Bu parada sz edilen Tanr anlay Bu paraya gre bir dine bal olmann
B) Tanr'nn varlna kar kt
aadakilerden hangisidir? temel koulu aadakilerden hangisi-
C) Toplumlarn ilerlemesine katk salad dir?
A) Mistisizm
D) Tanr'nn evrene mdahalesini reddettii A) Dinin bilgilerini kukuyla karlama
B) Deizm
E) Tanr'y aklla aklad B) Dier dinlerin verilerini eletirme
C) Ateizm
C) Dinin temel esaslarna inanma
D) Agnostisizm
D) Dinin uygulama alanlarn reddetme
E) Teizm
E) Dine nesnel olarak yaklama
12.
Tanr'y evrenden ayrmak gerekir. Tanr
ne evrenin yaratcsdr ne onun dnda
ve stndedir. Tanr evrenle bir dnr
8. veya evren Tanr'dadir; O'nun dnda de-
Dnyada hareket eden eyler vardr. Ha- ildir. Tanr'nn sonsuzluu zerinde ok
reket eden ey hareketini bir hareket et-
10.
srar eden bu dnrler yaratc bir Tanr
tiriciden alr, hareket ettiricinin kendisi de Tanr'nn varl tanmndan yola kla-
kabul etmek istemezler. Bunu da yle dile
hareketliyse, o da hareketini bir hareket rak ortaya konan bir kanttr. Tanr tanm
getirirler. Eer Tanr sonsuz ise kendi d-
ettiriciden alr. Bu byle srp gider ama gerei kendisinden daha mkemmeli ta-
nda bir evren yaratmamtr; nk son-
sonsuza dein gidilemez. Demek ki hare- sarlanamayan bir varlktr. nsanda da bu
suz olana, tanm gerei, herhangi bir ey
ket bir hareket ettiricinin olmasn gerekti- mkemmel varlk fikri vardr. Eer Tanr'nn
ilave edilemez. Eer Tanr'dan ayr bir ev-
rir. te bu da Tanr'dr. var olmad dnlrse Tanr en yetkin
ren Tanr'ya ilave edilirse, evren art Tanr,
varlk olamaz. nk var olma nitelii ken-
Farabi bu szleriyle aadakilerden Tanr'dan fazla bir ey olur. O zaman Tanr
disinden alnm olur. Tanr'nn var oluu
hangisini dile getirmektedir? sonsuz olamaz. Yaratc bir Tanr'ya inan-
Tan tanmndan karlr.
A) Varoluunu kendinden alan tek varlk mak Tanr'nn sonsuzluuna hakarettir.
Bu parada sz edilen Tanr kant aa-
Tanr'dr. Bu parada aklamas yaplan Tanr an-
dakilerden hangisidir?
B) Tanr'nn maddesi yoktur. lay aadakilerden hangisidir?
A) Kozmolojik kant
C) Evrende determinizm ilkesi geerlidir. A) Ateizm
B) Ktlk kant
D) Tanr ile evren birdir. B) Agnostisizm
C) Teleolojik kant
E) Tanr evrendeki varlklarda kendini C) Panteizm
D) Ontolojik kant
gerekletirir. D) Deizm
E) Teolojik kant
E) Tezim
12. C 11. C 10. D 9. E 8. A 7. B 6. B 5. C 4. E 3. A 2. D 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Tektanrc inan, ibadet ve ahlakla ilgili bir- Tanr yarattklarndan bamsz, her eye Descartes, dnyadaki ktlklerden Tan-
ok yarg ierir. Dinler iin bu yarglar, sor- gc yeter, yaratt btn varlklar y- ry sorumlu tutamayacamza inanr.
gulamadan inanlmas gereken dorulardr neten, ynlendiren bir varlktr. Her eyi Mutlak iyilik ve bilginin kayna olan Tanr,
ve tartmaya ak deildir. grr, bilir, iitir. Ezeli, ebedidir ve mutlak ktlkleri istemeyeceine gre, ktlk
Bu parada dinlerin hangi zellii vur- gce sahiptir. insann seimidir. Yani insann kendisine
gulanmaktadr? verilen zgrlkleri kt ynde kullanyor
olmasnn suu Tanrya yklenemez.
A) te dnya inancnn olmas lerden hangisidir?
Descartesin bu yaklamnda temel al-
B) Evrensel olmas A) Btn varlklarn yaratcs olan Tanr
C) Nesnel olmas en yetkin varlktr.
A) nsan eylemleri Tanr tarafndan nce-
D) Dogmatik olmas B) Tanr'nn yaratmndan sonra evrene
den belirlenmitir.
bir mdahalesi olmamtr.
E) Akla dayanmas
B) Tanr, insana irade ile seim yapabil-
C) Tanr ilk neden olarak evreni yaratmtr.
me yetkisi vermitir.
D) Tanr insani zellikler tamaz.
C) nsan z itibariyle ktdr.
E) Tanr saf akldr.
D) yilik ve ktlk Tanrnn insanlar tan-
ma aralardr.
E) Tanr, evreni yaratm ve kendi haline
brakmtr.
4.
nan esasna dayanarak btn dinler,
emir ve yasaklar ierir. Bu emir ve yasak-
lar insan davranlarnn ynlendirilmesini
2. ve dzenlenmesini amalar. nsanlar iin
Dini ayinlerde ve mabetlerde stat fark emir ve yasaklarn nedenlerini irdelemek, 6.
gzetmeksizin insanlarn bir arada bulun- cezalandrmaya yol aaca iin olanakl
"Tanr'nn varlna ilikin herhangi bir bil-
malar ve ayn duygular paylamalar, in- deildir.
giye sahip olunamayacan savunan ve
sanlar arasndaki ilikileri pekitirir ve da- Bu parada dinlerin hangi zellii ze- Tanr'nn varl ile yokluunun bilineme-
yanma ruhunu artrr. rinde durulmaktadr? yeceini ne sren yaklama" ne ad ve-
Bu parada dinin hangi zellii zerin- A) Tm toplumlarda grlmesi rilmektedir?
de durulmaktadr?
B) Kurallarnn zamanla deiebilmesi A) Politeizm
A) Evreni aklamas
C) Birtakm yaptrmlarla insan yaamn B) Teizm
B) Birtakm kutsallarnn bulunmas etkilemesi C) Agnostisizm
C) Evrensel geler iermesi
D) te dnya inancnn olmas D) Deizm
D) nanca dayal olmas
E) Evren ve insan hakknda bilinmeyenle- E) Panteizm
E) nsanlar birbirine yaklatrmas
re aklk getirmesi

Tarama
7. 9. 11.
nsann yaratcy tam olarak anlamaktan Din felsefesi, teoloji gibi retiyi yaymaya Bu dnyada, hayatn koullar, namuslu
aciz olduunu savunan Augustinus "Kav- kabul ettirmeye almaz. Dini kendisine insann cesaretini krma tehlikesini gs-
rayamadn bir eye niin inanyorsun?" konu yaparak, onun zerine aklc, eleti- termektedir. ou kez devin buyruuna
dendiinde "kavrayamadm iin" demi- rel ve nesnel dnme faaliyeti yapar. Din sadakatle uyan kiilerin bana felaketlerin
tir. Ona gre insann kavrayabilecei ve felsefesi, felsefe bilgisinin zelliklerini ko- gelmesine karlk, ok ahlaksz insanlar
akl ile zebilecei bir varlk onun yarat- ruyarak, din ilkeleri hakknda zgr dn- byk refah ve mutluluk iindedirler. O za-
cs olamaz. Bu nedenle aklmz almad meyi gerekletirir. man Kant, te dnyada bu hakszl d-
iin ona inanmalyz. Bu parada aadakilerden hangisi zeltecek ve ktleri cezalandrarak iyileri
Augustinus bu szleriyle aadakiler- vurgulanmamaktadr? dllendirerek mutluluk ve ahlakllk ara-
den hangisini dile getirmektedir? snda arzu edilen uyumu yeniden kuracak
A) Din felsefesi insanlar dinden uzakla-
adil bir Tanr'nn varln talep eder. Bu da
A) Tanr akl ile aklanabilir. trmay amalamaktadr.
aka grlebilecei gibi bir kantlamadan
B) nsann anlamak iin Tanr'ya inanma- B) Din felsefesi inanlar sorgular.
ok istemdir.
s gerekir. C) nanlar mantksal analiz yoluyla te-
Parada Tanr'nn varl ile ilgili hangi
C) Tanr ve evren zdetir. mellendirmeye alr.
kanttan sz edilmektedir?
D) Tanr'nn varl ve yokluu bilinemez. D) Din felsefesi inancn temel yapsn ve
A) Dzen ve ama kant
E) Tanr insanlar zgr brakmtr. ne olduunu aratrr.
B) Madde kant
E) Dier dallardaki felsefenin zellikleri
C) Teleolojik kant
din felsefesi iin de geerlidir.
D) lk neden kant
10. E) Ahlak kant
8. Descartes yle dnr: Ruhuma ynel-
Kant'a gre insan yalnzca bilen deil, ayn diimde onun derinliklerinde bir mkem-
zamanda eyleyen varlktr. te yandan mel varlk dncesi olduunu anlyorum.
ahlak insann zgrl ve insan ruhunun nsan hibir zaman mkemmel olamaz. 12.
lmszl yannda Tanr'nn varln da Ben bu dnyada hibir zaman mkemmel Her dinin z olarak zerinde durulmas
gerektirmektedir. nk aksi takdirde iyi- varlkla karlamadm iin, mkemmel gereken ey neyi bildiimiz deil, nasl bil-
lik yapan birinin yapt iyiliin mkfatn, bir varln olduu dncesi bana d dn- diimizdir. Yani nasl bir yntem ile, nasl
ktlk yapan birinin ise yapt ktln yadan gelemez. Ben kendim mkemmel bir ruh hali ile bildiimizdir. Baka bir deyi-
cezasn grmesi sz konusu olamaz. O olmadm iin, mkemmel varlk dn- le neye inandmz deil, nasl inand-
halde adalet ve hakkaniyet, Tanr'nn var cesini kendim de oluturmu olamam. Bu mzdr. Burada inanmadan kastedilen ey
olmas gerektiini sylemektedir. dnceyi bana, kendisi mkemmel varlk genel olarak bir bilgi eksikliinden dolay
Bu paraya gre Kant, Tanr'nn varl- olan Tanr vermi olabilir. yleyse Tanr vardr. bizde mevcut olan dnme, tahmin etme
n aadakilerden hangisine dayana- Descartes'in bu paradaki Tanr kant- anlamnda inanma deildir. Bir insann bir
rak kantlamtr? lamasnn temelinde aadakilerden eye bir din gibi inandndan kastedilen
hangisi bulunmaktadr? inanma, iman etme anlamnda inanmadr.

A) nsann nceden belirlenmi bir kaderi
olmasna A) Tanr tm evrenin var edicisidir. Bu parada, dinin aadaki zellikle-
rinden hangisi belirtilmitir?
B) Toplumun belirli bir dzene ihtiya B) Tanr iyiliin yaratcs olduu iin vardr.
duymasna A) Sorgulanamayan bilgiler iermesi
C) Tanr, iimdeki mkemmel varlk kav-
C) Evrende mkemmel ileyen bir dzen ram nedeniyle vardr. B) lahi kaynakl olmas
olmasna C) badet biimleri iermesi
D) Mkemmel bir evreni ancak kendisi
D) nsann iinde bulunan inanma ihtiyacna mkemmel olan Tanr yaratabilir. D) nanca dayanmas
E) nsann ahlaki bir varlk olmasna E) Tm evren Tanr'nn varlna kanttr. E) nsan yaamn anlamlandrmas
12. B 11. E 10. C 9. A 8. E 7. B 6. C 5. B 4. C 3. A 2. E 1. D Cevaplar

1. 4. 6.
"Tanr'nn sakn dediinden saknmak Mkemmel varlk dncesi mkemmel I. nsan fikir sahibi olmad bir ey ze-
gerekir. Saknmamak ona inanmamaktr. olmayan bir varlktan kaynaklanamaz. O rine yorum yapamaz. nsan, Tanr'ya
nsan olanlar kendilerini bilerek Tanr'nn halde mkemmel olan bir varlktan yani dair herhangi bir fikre sahip olmadn-
yaksaklarndan saknanlardr." Tanr'dan kabilir. Dolaysyla Tanr'nn dan bu konudaki en doru tavr yorum-
Haci Bekta Veli bu szleriyle dinin varl, insann kendisini dnen bir varlk suzluktur.
hangi zelliini vurgulamtr? olduu dncesi kadar doal bir ekilde II. Tanr tektir ve peygamberler onun el-
kendini duyurur. ileridir. Bunun dndaki herhangi bir
A) Deneyimlerle kazanldn
Bu dnceler Tanr'yla ilgili aadaki- inan kabul edilebilir deildir. nsan,
B) Objektif yarglar ierdiini
lerden hangisini dorular? evreni her varl Tanr yaratmtr.
C) Yaam dzenlemeye ynelik olduunu
A) nsandaki mkemmel varlk dncesi Tanr'nn her eye gc yeter.
D) Toplumsal birlii glendirdiini
Tanr'nn mkemmel oluuna baldr. Burada savunulan Tanr anlay aa-
E) Doru davranlarn istendiini dakilerden hangisidir?
B) Varln ne olduu phelidir.
C) Her canl yaratcya ihtiya duyar. I. II.
2. A) Deizm Panteizm
D) Varlk doas gerei mkemmeldir.
Tanr, dnyaya mdahale etmitir. O, dn- B) Panteizm Agnostisizm
E) nsann dnmesi ancak Tanr'nn d-
yann yaratcsdr; hatta denebilir ki tm C) Agnostisizm Teizm
nmesi ile oluur.
yeryz ve btn gk Tanr'nn varldr. D) Deizm Teizm
Dnya o denli bir btndr ki, o her eyi E) Agnostisizm Panteizm
kapsayan aklla donatlm bir canl varlk-
tr.
Zenon bu szleriyle aadakilerden
hangisini vurgulamtr?
A) Tanr evreni yaratm ve kendi haline 5.
brakmtr. Din felsefesi inan karsnda akla ncelik
B) Tabiattaki her ey Tanr'yla zdetir. vererek, dini esaslar mantksal bir analize
C) Evrendeki her ey Tanr'nn yansma- tabi tutar. Yine din felsefesi din karsnda
sdr. objektif ve eletirel bir tavr alr. Eletiri, di-
nin temel ilke ve inanlarn glendirmek
D) Tanr en mkemmel varlktr.
iin yaplmad gibi, zayflatmak iin de
E) Evrenin varlk sebebi Tanr'dr. 7.
yaplmaz.
Descartes, "Ruhumda sonsuzluk fikri bulu-
Bu parada din felsefesi ile ilgili aa-
3. yorum. Ben sonlu bir varlk olduuma gre
daki yarglardan hangisi vurgulanmak-
Evrende her eyde bir dzen vardr. bu sonsuzluk fikrini ben meydana getirmi
tadr?
olamam. O halde bu sonsuzluk fikri benim
Bu dzen belli amalara hizmet eder.
A) Din felsefesinin amac dine yeni zel- ruhuma, kendisi de sonsuz olan bir varlk
Ne dzen ne de ama kendi bana or- likler kazandrmaktr. tarafndan konmu olmaldr." demektedir.
taya kar.
B) Din felsefesi, dini geni kitlelere yay- Bu parada Descartes aadaki soru-
Yukarda verilen bilgilerde Tanr'nn varmay amalar lardan hangisine cevap aramaktadr?
lyla ilgili hangi kanta yer verilmitir?
C) Din metafizik konular bilim ise sadece A) Tanr evrenin yaratcs mdr?
A) Psikolojik kant olgusal konular inceler.
B) Tanr'nn nitelikleri nelerdir?
B) Bilimsel kant D) Din felsefesi dini aklla aklamaya a-
C) Vahiy mmkn mdr?
C) Ahlak kant lr.
D) man ne demektir?
D) mkan kant E) Din felsefesi ile dini inanlarn yaylma-
E) Tanr var mdr?
E) Nizam ve gaye kant s kolaylar.

Tarama
8. 10. 11.
Evrende her eyde bir dzen grlr. Bu elik paralarn gelii gzel olarak bir Rnesans dnemindeki byk doa bilgin-
leri sayesinde bilimlerin gsterdii byk
dzen belli amalara hizmet eder, evren- araya getirelim. Bu paralar asla zaman
gelime, genel olarak bilim adamlarn evreni
de hayatn srmesine yarar. Ne dzen ne gsterme amacna hizmet edecek ekil- kendi kendine yeterli bir makine, rnein tkr
de gaye kendi bana ortaya kamaz. O de kendi bana bir saat haline gelemez. tkr ileyen bir saat gibi grmelerini ve onda
halde evrene dzen ve gaye veren, bilgi, Kum, tula, demir ve imentoyu rastge- meydana gelen her olayn, daha nce mey-
dana gelen olaylar tarafndan aklanabilir ol-
kudret vb. niteliklere sahip bir yaratc ol- le bir araya getirelim. Onlar hibir zaman duunu sylemeye gtryordu. nk doa
mas gerekir. kendi balarna bir ev haline gelemez. mkemmel bir yapya sahip ve ileyie sahip
Kum, tula, demir ve imentoyu insanla- olduundan onun yapcsnn da mkemmel
olmas gerekiyordu. te Tanr bu makineyi
glardan hangisine ulalabilir? rn barnma ihtiyacn karlamak, belli bir
yapan bir mhendis veya bir saati yapan sa-
amaca hizmet etmek zere, ancak bir m- ati gibiydi...
A) Evrende var olan her ey maddeden
hendis dzenli bir ekilde bir araya getire- Bu paradaki dnrlerin grlerine
olumutur.
bilir. Onlara dzeni yalnzca akll bir insan dayanlarak aadaki sonulardan hangi-
B) Tanr ilk neden olarak evreni yaratmtr. sine ulalabilir?
varl verebilir. Ayn ekilde, evrendeki d-
C) Evrendeki dzen bir yaratcy zorunlu zen ve evrendeki her nesnenin bir amac A) Tanr'nn evrendekileri yarattktan sonra
klar. onlara karmamas mantkl deildir.
yerine getirecek ekilde dzenlenmesi, bir
B) Tanr, evreni mkemmel bir ekilde ya-
D) Tanr hibir zaman olmamtr, evren saat imalatsndan, bir mhendisten ok rattktan sonra ona karmamtr.
kendi kendinin nedenidir. daha akll bir dzen verici olarak Tanr'nn C) Bilimsel gelimeler Tanr'nn varln ka-
E) Tanr ile evren zdetir, varlklarn hep- var oluunu kantlar. ntlamak iin birer kant olamazlar.
si birden Tanr'dr. Bu parada aadakilerden hangisi D) Tanr kavranamaz veya bilinemez bir
varlktr.
vurgulanmtr?
E) nsanlar, Tanr'nn varlna ulaabilirler,
A) Tanr'nn var olup olmadn insann ancak onun zelliklerini kavrayamazlar.
bilmesi olanakszdr.
12.
B) Dnyadaki her eyde Tanr vardr, ev-
Herhangi bir olay ele alalm ve onun meyda-
ren ve Tanr ayndr. na geliini geriye doru izleyelim. O olayn bir
C) nsann akl Tanr'nn varln ya da meydana getiricisi, bir meydana getiren eyin
9. de bir meydana getiricisinin olmas ve bunun
yokluunu bilemez.
Her yoktan var olann, var olmasnn bylece geriye doru gitmesi gerekir. Burada
D) nsann akll bir varlk olmas Tanr'nn iki durum karmza kar. Ya bu nedenler di-
bir nedeni vardr.
varlnn bir ispatdr. zisi sonsuza kadar gidecek veya kendisi artk
Evren yoktan var olmutur. nedensel bir aklama getirmeyen bir varlkta
E) Dnyadaki ereklilik ve dzen Tanr'nn sona erecektir. Birinci olaslk olamaz. n-
O halde evrenin var oluunun bir nede- varlnn gstergesidir. k sonsuza ulalamaz veya sonsuz olan bir
ni olmal ki, bu da Tanr'dr. dizinin blangc yoktur. O halde sz edilen
nedenler dizisinin sonsuza kadar gitmemesi
Bu gr aadaki yarglardan hangi-
veya nedeni olmayan bir ilk varlkta sona er-
siyle ifade edilebilir? mesi gerekir ki, ite bu da Tanr'dr.
A) Tanr hem zihinde hem de gereklikte Bu parada verilen bilgiler Tanr'nn varl-
vardr. yla ilgili aadaki grlerden hangisi-
ni aklamaktadr?
B) Evren Tanr'nn kendisidir.
A) Evrende var olan her eyin ve her olayn
C) nsanda Tanr fikri olduuna gre Tanr ilk nedeninin Tanr olduunu
vardr. B) Tanr'nn idealardan bamsz olduunu
D) Evren sonradan meydana geldiine C) Tanr'nn varln akl yoluyla kantla-
maktan ok buna inanlmas gerektiini
gre Tanr vardr.
D) Evrendeki dzenin ve amacnn Tanr'y
E) Tanr evreni tek bana brakmtr. gsterdiini
E) Tanr kavramnn kendisinin en mkem-
mel ve en yetkin varlk iin kullanldn
12. A 11. B 10. E 9. D 8. C 7. E 6. C 5. D 4. A 3. E 2. B 1. C Cevaplar

Siyaset Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 3. Modl Test 8
1. 3. 5.
Teokratik devletlerde yneticiler mevcut Siyaset, toplumun yararna olabilecek bir Hobbesa gre nsan, insann kurdudur.
dinin kendilerine ykledii grevi yerine dzen yaratmak aracdr. Siyaset felsefesi nsanda iki temel gd bulunur. Bunlardan
getirdii iin, ada demokratik devletler- ise, siyasal olaylarnn ve kurumlarn olu- biri kendi karn gzetmek, dieri ise ken-
de ise hkmetler ortak yaama iradesine umunu irdelerken, bunlarn daha iyi ve dini koruma gdsdr. Bu iki gdy den-
dayand gerekesiyle iktidarlarn yasal adil hale gelip gelmeyeceini tartan fel- gelemek iin insanlar bir szleme yapa-
saymaktadr. sefe alandr. rak baz zgrlklerinden vazgemilerdir.
Bu parada siyaset felsefesinin hangi Buna gre aadakilerden hangisi si- Hobbes bu szleriyle aadakilerden
kavram aklanmaktadr? yaset felsefesinin temel kavramlarn- hangisinin oluumunu dile getirmekte-
A) Brokrasi dan biri deildir? dir?
B) Sivil toplum A) Egemenlik A) Adaletin
C) Anayasa B) Erdem B) Ahlakn
D) Meruiyet C) ktidar C) Brokrasinin
E) Hak D) Hak D) Sivil toplumun

E) Sivil toplum E) Devletin
4.
Devletin eitli kademelerinde grev ya-
pan memurlar grubu olan bir grup en alttan 6.
2. yukarya doru kldka daralan bir yap Siyaset daha ok demokratik rejimlere
Hkmdar iin korkulan biri olmak, sevil- iinde rgtlenmi, uzmanlam, yasalara zg bir etkinliktir. nk monarilerde ve
mekten daha hayrldr. uygun bir ekilde alan grevlilerdir. Ast diktatrlklerde halkn, devlet ve toplum i-
Machiavelli bu szleriyle aadakiler- st ilikileri iinde grev yapan, maal me- leriyle ilgili olarak yapabilecei pek bir ey
den hangisini dile getirmektedir? murlardr. yoktur.
A) Devlet adaletle varln srdrebilir. Bu parada sz edilen siyaset felse- Bu parada savunulan gr aadaki-
fesinin temel kavram aadakilerden lerden hangisidir?
B) Mutlak eitlik ancak topyalarda ger-
hangisidir? A) Siyaset toplumlarn en temel kurumudur.
ekleebilir.
A) Brokrasi B) Siyaset hukukla dorudan ilikilidir.
C) Ynetimde esas olan otorite ve gtr.
B) Meruiyet C) Siyaset zgrlk ortamlarda anlam
D) Devletin grevi yurttalar ahlaka ol-
gunlatrmaktr. C) Egemenlik kazanr.
E) Yneticiler halka kar hogrl ol- D) zgrlk D) Siyaset olmas gerekeni gsterir.
maldrlar. E) Sivil toplum E) Siyasetten kamak da bir siyasettir.

Siyaset Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar
7. 9. 11.
John Stuart Mill, bireyin hak ve zgrlkle- Sivil toplum kavramyla anlatlmak istenen, I. Devletin gc ve snrlar dnda kalan
rine nem veren bir dnrdr. Ona gre toplumun devlet kurumlarnn dnda, ken- toplumun kendi kendisini ynlendirmek
bireyin zgrlk mcadelesi, hkmdarla- di kendini ynlendirmek iin oluturduu iin oluturduu demokratik yapdr.
rn glerini azaltmay amalayan bir m- demokratik yapdr. Sivil toplumun balca
II. Bir toplumda egemenlii elinde bulun-
cadele olarak ortaya kar. Bireyin zgrce zellikleri, zgr vatandalardan meydana
durup kullanan organdr.
geliebilmesi iin, devletin mdahalesi en gelmesi, kolayca kamuoyu oluturmas ve
III. Devletin iktidar gcn kullanmas ve
aza indirgenmelidir. Ama, bireylerin ko- demokratiklemeyi temsil etmesidir.
baka devletlerle olan ilikilerinde ba-
runmasdr. Bu parada sivil toplum kavram ile
msz olmasdr.
Bu parada Mill'in, siyaset felsefesinin aadakilerden hangisi dile getirilmek-
Bu aklamalarda aadaki kavramlar-
hangi temel konusuna ilikin grleri- tedir?
dan hangisi tanmlanmaktadr?
ne yer verilmitir? A) Devletin toplumsal szleme ile olu-
turulmas I II III
A) ktidarn kaynana
A) Brokrasi Hak Egemenlik
B) Birey devlet ilikisine B) nsanlar arasndaki eitsizliklerin orta-
dan kalkmas B) Sivil toplum Brokrasi Egemenlik
C) Brokrasinin gerekliliine
C) Bireylerin devletin kurallarna uygun C) ktidar Meruiyet Sivil
D) Egemenliin kullanl biimine
hareket etmesi toplum
E) Devletin gerekliliine
D) Siyasal glerin basksndan kurtul- D) Sivil toplum ktidar Egemenlik
mu toplumsal yapnn olmas E) Egemenlik Hak Meruiyet
E) Devleti seimlerden oluan bir grubun

ynetmesi 12.
Yaammzn byk bir blm siyasal ku-
10.
rumlar ve siyasal etkinlikler tarafndan be-
Eitlik olmadan zgrlk olamaz. n-
lirlendiinden siyasetten kamak yaam-
k herkesin kendisini gerekletirmek ve
dan kamaktr. Siyasal kurumlarn banda
gelitirmek iin zgrlklerden eit bir bi-
gelen devlet; savaa, bara, zgrlklere
imde yararlanma hakknn bulunmad
veya eitli haklarn kstlanmasna karar
koullarda zgrlkten sz edilemez. Bu
vermektedir. Siyasetilerin veya siyasal
nedenle eitlik yolunda atlacak her adm,
8. bir grubun ald bir karar bir ulusun kaderi
insanlar arasndaki yapay farkllklar orta-
nsan zgrlemenin deiik yollarn bu- zerinde etkili olabilmektedir.
dan kaldrarak gerek zgrle doru bir
labilmesi iin ne kadar bilgiye sahip olur-
yneli olur. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
sa olsun, bu yollarda ilerleyebilmek iin
gerekli olan koullar tek bana elde ede- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
mez. nk insan zgr olmak iin baka- glardan hangisine ulalabilir? A) Bireyler devletin verdii zgrlkler
laryla i birlii yapmak zorundadr. erevesinde siyaset yapmaldrlar.

A) zgrln ilk art insanlar arasnda-
Bu parada insann zgrl aadaki eitliktir. B) Siyaset yapmak toplumdaki insanlarn
kilerden hangisine balanmtr? gerilmesine neden olmaktadr.

B) Mutlak zgrlk gereklemeyecek bir
A) Bir devletin varlna hayaldir. C) nsanlar gndelik yaamlarnda siya-
setle ilgilenmek durumundadrlar.
B) Sivil toplum rgtlerine C) Eitlik, ekonomik anlamda gerekle-
melidir. D) Siyaset konular soyut olduundan her
C) Brokrasinin varlna
insann siyasetle ilgilenmesi gerek-
D) zgrlk yasalarla gvence altna
D) Demokratik katlmn salanmasna mez.
alnmaldr.
E) Toplum halinde yaamaya E) Siyaset, iinde bulunulan an koul-
E) zgrlkleri kstlayan devlet dzeni
larndan etkilenir.
reddedilmelidir.
12. C 11. D 10. A 9. D 8. E 7. B 6. C 5. E 4. A 3. B 2. C 1. D Cevaplar

Siyaset Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar 3. Modl Test 9
1. 3. 5.
Demokrasi bilinci bir bakalaryla olma bi- Toplumsal yaamda yasalar ve hukuk Bu gre gre devlet, nfus art ve ili-
lincidir, bir tartma ve paylama bilincidir. sistemlerini dzenleyecek, yasalara uyul- kilerin karmaklamas sonucu ihtiya du-
Bu cmlede demokrasinin hangi zelli- mamas halinde birtakm organlar aracl- yulan normlarn oluturulup uygulanmas
i vurgulanmaktadr? yla bunlara itaat edilmesini salayacak amacyla meydana gelmitir. Bu bakmdan
bir gce ihtiya duyulur. Bu gcn ad dev- devlet, toplumsal kargaalar nlemek gibi
A) ktidarn seimle belirlenmesi
lettir. bir gereksinimin rndr.
B) Hogry ve paylamay gerektirmesi
Bu paraya gre devletin temel amac Bu paraya gre devletin temel ilevi
C) Gelimi toplumlarda grlmesi
aadakilerden hangisidir? aadakilerden hangisidir?
D) Hukukun stnlne dayanmas
A) Bireyleri ahlaka olgunlatrmak A) Halk eitmek
E) zgrlklerin snrsz olmas
B) Eitimli yurttalar yetitirmek B) Erdemli yurttalar yetitirmek
C) Birey - devlet ilikisini dzenlemek C) zgrlkleri gelitirmek
D) ktidarn egemenlii kullanmasn sa- D) Toplumsal dzeni salamak
lamak E) Frsat eitliini salamak
E) Toplumsal yaam dzene kavutur-
mak
4. 6.
Halkn istei ve oyuyla iktidara gelen, top- 16. yzyl toplumsal ve siyasal dnce
2. luma vaat ettiklerine uygun davranan bir asndan son derece verimli olmutur. Bu
Locke, ynetilenlerin doal haklarna ve ynetim hem yasaldr hem de merudur. dnemde insanlar yeni tasarmlarn, hatta
bireysel zgrlklerine ynetenlerden ge- Ancak toplumun istei ve oyuyla iktidara yeni dlerin peine takldlar. Yenileen
lebilecek tehlikelere kar korunabilmesi geldii halde toplumun ihtiyalarn gzet- bir dnyaya, yeni dileklerle birlikte yeni bir
iin, ynetim erkini ikiye ayrr. Ona gre meyip kendi dnce ve ihtiyalarn kar- dzen gelmekteydi. nsanlar bu yeni dze-
yasalar yapanlarla uygulayanlarn ayr lamay ama edinen iktidar, yasal olduu ni en ideal biimleriyle dlemekten kendi-
kimseler olmas gerekir. halde meru deildir. lerini alamadlar. Gerei tasarlarken pek
Bu durum aadaki kavramlardan han- Bu paraya gre iktidarn meruluu ok kere gerek dnn alanna dtler.
gisiyle aklanabilir? aadakilerden hangisine baldr? Yukarda sz edilen ideal toplumsal
A) Gler ayrl A) Halkn beklentilerinin ve gereksinimle- dzen tasarmlarna ne ad verilir?
B) Egemenlik rinin karlanmasna A) Sivil toplum
C) Brokrasi B) ktidara seimle gelinmesine B) Karizmatik egemenlik
D) Sivil toplum C) Hukuk kurallarna uyulmasna C) topya
E) Meruiyet D) Mutlak eitliin salanmasna D) Meruiyet

E) zel mlkiyetin korunmasna E) Brokrasi

Siyaset Felsefesinin Konusu, Tanm, Temel Kavramlar
7. 9. 11.
Otokratik toplumlarda, sivil toplumlardan Gerek demokrasilerde halk sadece be Siyaset toplum ynetimi ile ilgili olaylarn
bahsetmek pek mmkn deildir. nk ylda bir seimden seime siyasetle ilgi- btnn inceleyen bilgi daldr. Ynetim
her trl rgtlenme, yneticilerin onay- lenen figranlar deildir. nk gerek tek tarafl deildir. Ynetilenlerin de sz
na baldr. Kurulsa bile ilevsizdir. Ama demokrasilerde seilenler, halkn verdii hakk bulunmaktadr. Bu yzden demok-
demokratik toplumlarda parti, sendika ve egemenlik hakkn belirli bir sre kullansa- rasilerde siyasetten bahsedilebilir. Bunun
dernek gibi kurumlar demokratik iktidarn lar da, yneticiler toplumu, toplumun istek yannda monari ve diktatrlklerde halkn
ilevine bask yapabilir; grlerini savu- ve kararlarna gre ve genellikle yazl olan devlet ve toplum ileriyle ilgili olarak yapa-
nan insan says fazla ise bu grler uy- yasa ve yntemlerle ynetir. bilecei eyler snrldr.
gulanabilir. Bu paraya gre demokrasilerde ege- Bu parada aadakilerden hangisi
Bu parada savunulan gr aadaki- menliin kaynanda aadakilerden dile getirilmektedir?
lerden hangisidir? hangisi bulunmaktadr? A) zgrlk insanlk tarihinde hibir za-
A) Sivil toplum rgtleri toplum iinde a- A) Bireylerin zgrl man yaanmamtr.
tma yaratabilir. B) Brokrasi B) Ynetimin zgrlk olduu toplum-
B) Sivil toplum var olan yasalara uymak larda insanlar siyasete katlabilir.
C) Sivil toplum rgtleri
durumundadr. C) Yneticiler her koulda kendi karn
D) Siyasi partiler
C) karlarn gerekletirmek isteyen in- korurlar.
E) Halk iradesine dayanan yasalar
sanlar sivil toplum rgtlerine katlrlar. D) Bilge kiiler ynetime geldiinde siya-
D) Sivil toplum rgtlerinin gelimesi z- set kurumu ilerler.
grlk toplumlarda gerekleebilir. E) Ynetenler seimle i bana gelmelidir.
E) Sivil toplum devlet d bir rgtlenme-

10.
dir.
nsanolu yzyllarca sren birikime sahip
olmasna karn, her toplumda ve her a-
da geerli bir devlet biimi gelitirememitir.
Siyaset, an deerleri ile ekillendiine
gre deer de topluma gre deimektedir.
Bundan dolay siyaset felsefesi an ve
8. 12.
toplumlarn gerekliklerinden yola kar.
Brokraside i blmne bal olarak me- Siyasal iktidarn varln iddet ile srd-
murlar yasalarla belirlenmi statlerine uy- rebilmesi mmkn deildir. Onun sahip
lerden hangisidir?
gun grevleri yrtmekle ykmldr. Bu olduu gc kullanabilmesini mmkn k-
erevede her grevli yasalara uygun ola- A) Siyasal dnceler kltrel yapya lacak salam ve geerli gerekeleri; ahlki
rak verdii buyruklara uymak zorundadr. gre ekillendiinden siyaset felsefe-
ve siyasi haklar olmas gerekir. Siyasal ik-
cileri dnemin koullarn gz nnde
Bu paraya dayanlarak brokrasi ile il- tidarn birtakm haklar ne srerek, gc-
bulundurmaldrlar.
gili olarak aadakilerden hangisi sy- nn hakllna, ynetme yeterliliine sahip
B) Siyaset bilimi var olan ynetimleri, si- bulunduuna toplumu inandrmas gerekir.
lenemez?
yaset felsefesi olmas gereken yne-
A) Seimle i bana geldikleri Bu parada siyaset felsefesinin hangi
tim biimlerini inceler.
B) Yasal kurallara ve yaptrma dayandk- temel kavram aklanmaktadr?
C) Siyaset felsefesiyle ilgilenen dnr-
lar A) Gler ayrl
ler eletirel tavrn srdrmelidirler.
C) Ast st ilikisine gre grevlerini sr- B) Sosyal devlet
D) Siyaset felsefesinin temel kavramlar
drdkleri ak bir biimde tanmlanmaldr. C) deal dzen
D) blm ilkesine gre altklar E) Siyaset felsefesi bireyin ve toplumun D) topya
E) Grevlerin statlerine uygun olduu zgrln amalamaldr. E) Meriyet
12. E 11. B 10. A 9. E 8. A 7. D 6. C 5. D 4. A 3. E 2. A 1. B Cevaplar

Siyaset Felsefesinin Temel Sorular 3. Modl Test 10
1. 3. 5.
Demokrasi kltrn benimsemi bir hu- Sofistlere gre Hak, glnn iine ge- deal dzenin olmadn savunan anar-
kuk devletinde kii hak ve zgrlkleri ya- len eydir. Bunun devam 17. yzylda izme gre btn toplumsal kurumlar ve
salarla gvence altna alnmtr. nk Machivellide kendini gstermitir: Amaca kurallar, insann zgr ve mutlu olmasn
yasama ve yarg yetkisi farkl organlara ulamak iin her yol mbahtr. Demek ki engeller. Bundan dolay da bata devlet ol-
devredilmi, bylece bunlarn birbirlerini siyaset biraz da gce dayal bir olgudur. mak zere tm toplumsal kurumlar ve ku-
denetleyebilmelerine olanak veren bir sis- Bu paradaki gr aadakilerden rallar ortadan kaldrlmaldr. zgrln
tem kurulmutur. hangisiyle paralellik gsterir? ve mutluluun anahtar buradadr.
Bu parada demokrasinin ilemesi aa- A) Ynetim gl olann elinde olmaldr. Buna gre anarizmin temel gr
dakilerden hangisine balanmakta- aadakilerden hangisidir?
B) Devlet ayrcalkl zmreler tarafndan
dr? A) Devlet toplumsal szleme sonucunda
ynetilmemelidir.
A) Halkn eitimli olmasna olumutur.
C) Demokrasi en iyi ynetim biimidir.
B) Sivil toplum rgtlerinin bulunmasna B) Devlet eitlik gesi zerinde durmaldr.
D) Devlet gereksiz bir kurumdur.
C) Gler ayrl ilkesinin uygulanmasna C) Snrsz zgrlk devlet ynetiminde
E) zgrlk ancak devlette gerekleir.
ktye kullanlabilir.
D) Yurttalarn ynetime katlmnn sa-
lanmasna D) Devlet zorunlu ve gerekli bir kurumdur.
E) ktidarn seimle i bana gelmesine E) Devlet kurumu gibi kural koyan kurum-
lar yklmaldr.
4.
K. Marxa gre eitlik olmadan zgrlk
bir ey ifade etmeyecei gibi, insanlarn
birbirini ezmesine de yol aar. Gerek an- 6.
lamda zgrlk ancak snfsz toplumlarda Toplumsal yaam bireyin kar ilkesine
yaanabilir. Herkesin kendisini gelitirmek dayanr. nsanlar kendilerini korumak, var-
ve gerekletirmek zere, olanaklardan lklarn srdrmek, mutlu olmak iin bir
2. eit olarak yararlanamad bir toplumda, araya gelerek devleti kurmulardr. Doal
Devletin zerkliine bir snr getirmesi ya zgrln varlndan sz edilemez. haklar insanlarn yararllklarndan dolay
da topluma, devlet karsnda daha fazla benimsenen genel davran kurallardr.
Marx bu szleriyle aadakilerden han-
zerklik verilmesiyle bireylerin, stn bir Tm yasalar ve devlet bireyin gvenlik ve
gisini savunmaktadr?
gcn uyruu deil, yurtta olduu, ya- mutluluuna katk yaptklar srece gerekli
A) Toplumda baz kiilerin ayrcalkl ol-
salarn devlete dayatlmayp yurttalarca olur.
mas doal karlanmaldr.
yapld toplumu ifade eder.
Bu parada siyaset felsefesinin hangi
B) Devlet bireylerin zgrlnn kstla-
Bu parada sz edilen ynetim biimi sorusuna yant aranmaktadr?
d iin ortadan kaldrlmas gereken
bir kurumdur. A) Sivil toplumun anlam nedir?
A) Aristokrasi
C) Devlet dzeninde eitlik zgrl de B) Brokrasi gerekli midir?
B) Demokrasi
beraberinde getirir. C) ktidarn kayna nedir?
C) Teokrasi
D) deal devletin lt adalet olmaldr. D) Birey devlet ilikisi nasl olmaldr?
D) Oligari
E) Devleti ynetenler egemenlii halktan E) deal bir devlet dzeni var mdr?
E) Sosyalizm almaldrlar.

Siyaset Felsefesinin Temel Sorular
7. 9. 11.
Hegele gre dzenli bir devlet zgrle Anarizm retisine gre, insanlarn dev- Devle, bireysel hayatn btn grnt-
ilerlemenin temel kouludur. zgrlkse letin ya da iktidarn ynlendirmelerine, lerinin iine gmld bir mezarlktan
insann her istediini yapabilmesi demek snrlamalarna uymalar iin hibir zorun- baka bir ey deildir. te yandan devlet,
deil, devlet kurallarna ballk iinde, in- luluk yoktur. ktidar, devlet, zel mlkiyet sadece yaayan bireylerin zgrln or-
sanlarn birbirinin haklarn tand bir ya- insann zgrlnn nndeki en nemli tadan kaldran soyut bir canavar deildir.
pdr. nsanlar dzenli devletin yasalarna engeldir. Bu nedenle devlet ve iktidar orta- Ayn zamanda kendisini baka devletlere
boyun emeli ve toplum yararna hizmet dan kaldrlmaldr. dman olarak ortaya koyduu, bu ise sa-
etmelidir. Buna gre anarizmin temel gr valara ve aclara yol at iin evrensel
Hegelin bu yaklamnda temel ald aadakilerden hangisidir? dayanmay ortadan kaldran insanlk d
gr aadakilerden hangisidir? A) Devlet, yklmas gereken kurumlarn bir kurumdur.
A) Devleti uzmanlardan oluan bir grup banda yer alr. Bu paraya gre devlet iin aadaki-
ynetmelidir. B) Devletin karlar bireysel karlarn lerden hangisi sylenebilir?
B) Devlet doal dzenin devamdr. stnde yer alr. A) Yneten ve ynetilen ayrmnn olduu
C) Devlet zel mlkiyeti korumaldr. C) Devlet, insanlarn anlaarak bir sz- B) Toplumsal uzlama ile kurulduu
D) Devletin devam ynetilenlerin rzas- lemeyle kurduu bir yapdr. C) Dzeni salayp karmaay nlendii
na baldr. D) Devlet olmadnda lkeye karmaa D) nsan doasna aykr olduu
E) Devletin sreklilii ve yarar iin zgr- hakim olur.
E) nsanlarn isteklerini karlad
lkler kstlanabilir. E) Devletin grevi yurttalar ahlaki ola-
rak olgunlatmaktr.
10.
Devlet ynetimi brokratlar ve seilmilerle
gerekleir. Brokratlar atama ile geldikle-
8. rinden uzun yllar devletin kademelerinde 12.
En kt devlet, devletsizlikten iyidir. nk grev alabilmekte ve devletin ileyiini ok
Hobbes'e gre en mkemmel ynetim
devlet, halk toplumunun aritmetik ortala- iyi bilmektedirler. Seilmilerin ise devletin
biimi monaridir. Hobbes, ynetme
masn yanstr, alt ve st sapmalar devletle ileyiini ayn dzeyde bilmeleri beklene-
hakknn tmyle tek bir kiiye brakl-
ortalanr. Devletin yaptrmlar, anarizmin mez. Bu durumda brokratlar seilmileri
mas gerektiini ne srer.
oluturduu ideal sylemlerden ezici olsa istedikleri gibi ynlendirebilmekte, bu du-
Locke ise demokrasiyi savunur ve
dahi, toplumu diri ve ayakta tutar. Devleti rumda seilmilerin egemenlii kullanma-
ortak karlarn, yararlarn gerekle-
ayakta tutan yaptrmdr; aileyi ayakta tu- daki etkisi azalmaktadr.
tirilebilmesinin, temel hak ve zgr-
tan ise baba otoritesidir. Bu parada devlet ynetiminde aa-
lklerin korunabilmesinin halkn kendi
Bu parada savunulan gr aadaki- dakilerden hangisinden kayg duyuldu-
kendini ynetmesiyle mmkn olduu-
lerden hangisidir? undan sz edilmektedir?
nu savunur.
A) Devlet dzeninin kurulmas ve srd- A) Devletin yurttalara bask yapmasndan
Bu dnrler siyaset felsefesinin han-
rlmesi iin otorite arttr. B) Yurttalarn birbirinin grlerine say- gi sorununa ilikin gr bildirmiler-
B) Devlet adaleti l alan bir kurumdur. g duymamasndan dir?
C) nsann kurduu devlet insan doasna C) Atanmlarn seilmilerin temsil gc- A) Brokrasinin gerekli olup olmad
uygun deildir. n azaltmasndan
B) Egemenliin kayna
D) Deiime kapal toplumlarda bireyin D) Egemenliin seilmiler tarafndan
C) Sivil toplumun anlam
zgrl daralr. kullanlmasndan
D) Devletin gerekli olup olmad
E) Devlet karmak bir organizasyondur. E) Glerin ayrl ilkesinin uygulanma-
E) Devletin nasl olutuu
sndan
12. E 11. D 10. C 9. A 8. A 7. E 6. D 5. E 4. C 3. A 2. B 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Baz filozoflar atamayla i bana gelen topyalar, insanlarn mutlu olarak yaadk- Demokrasi ounluun zorbalndan ba-
memurlarn konularnda uzman olmalar lar, ortak mlkiyetin olmad toplumlar ka bir ey deildir. Demokrasi bir dinin bas-
nedeniyle devlete faydal olduunu savu- ya da gelecekte insanlarn bana gelebi- ksna, bir rkn soyluluuna ya da servet
nurken, baz filozoflar ise bu memurlarn lecei dnlen olumsuzluklarn anlatl- stnlne dayanmamakla birlikte l
seilmilerin ilerini yavalattklarndan d devlet dnceleridir. Bunlarn ortak olarak sayy temel ald, maske olarak
dolay zararl olduunu savunmulardr. noktas gereklemeyecek tasarmlar ol- da halk kulland iin zorbalklarn en k-
Bu parada siyaset felsefesinin hangi malardr. tsdr.
sorusuna yant aranmaktadr? Buna gre topyalar siyaset felsefesi- Bu parada grleri verilen dn-
A) Hak ve zgrlklerin temeli nedir? nin hangi sorusuna yant vermek iin rn demokrasiyi eletirmesinin teme-
yazlmaktadr? linde aadakilerden hangisi bulun-
B) Meruiyetin lt nedir?
A) Birey - devlet ilikisi nasl olmaldr? maktadr?
C) Brokrasi gerekli midir?
B) Egemenliin kullanl biimleri nelerdir? A) Hukukun stnlnn benimsenmesi
D) Egemenliin kullanl biimleri nelerdir?
C) Sivil toplumun anlam nedir? B) ounluun grlerinin mutlak irade
E) Devlet nasl olumutur? D) ktidarn kayna nedir? olarak grlmesi
E) deal bir devlet dzeni var mdr? C) Muhalefetin grlerine nem verilmesi
D) ktidarn belli bir ylla snrlanmas
E) Yasama ve yrtmenin yarg zerinde
bask kurmas
4. 6.
Demokrasinin egemen olduu toplum- zgrlk, insann dndaki bask ve snr-
larda yneticiler ynetilenlerin karlar- lamalarn yokluu anlamna geliyorsa, her-
n koruyup, keyfi tutum ve davranlarda kes neyin doru olduuna bireysel olarak
bulunmalarn nlemeye alrlar. nk karar verir. Bu durum bireylerin grleri,
yneticiler ynetilenlerin yapt seimler kararlar ve karlar arasnda atmaya
2. sonucunda buraya gelmilerdir. yol aar. Herkes doru bildiini ve kendi
Platona gre devletin asl grevi, adaleti karna uygun olan yaparsa, ortaya bir
Bu durum demokratik ynetimlerin
salamaktr. Platon iin adalet, devletin iyi karmaa ve anari kar.
hangi zelliiyle aklanabilir?
ideasna gre ilemesidir. Devletin temeli Bu paraya dayanarak aadaki yarg-
A) Yneticilerin yetki ve sorumluluklarnn
doal ihtiyalarn (yeme, ime, barnma, lardan hangisine ulalabilir?
yasalarla snrlanmasyla
koruma vb.) karlanmasn salamaktr.
A) Devletin temelinde inann toplumsal
B) Ynetenlerin seimle i bana gelme-
Platona gre devletin amac aadaki- yaama eilimli olmas vardr.
siyle
lerden hangisidir?
B) Bireysel zgrlkler snrlanmazsa in-
A) Yasalar uygulama C) Birey devlet ilikisinde bireyin ncelen-
sanlar birbirine zarar verirler.
mesiyle
B) Demokratik katlm salama
C) Devlet insan doasna aykrdr.
D) ktidarn farkl dnenlere temsil hak-
C) zgrlk ortam oluturma
k tanmasyla D) Devlette egemen tek bir kii olmaldr.
D) Adaletle temel ihtiyalar karlama
E) Mriyetin tek elde toplanmasyla E) Devlet, ynettii halka istedii gibi
E) Hogry yaygnlatrma davranabilir.

7. 9. 11.
Yneten ve ynetilen arasndaki ilikiden Devletin varln u soruyla aklyor Hob- Sofistlere gre; doal olan, insann
doan duruma siyasal olay denir. Siyaset bes: Niye arlar ve karncalar gibi ibirlii- zne daha uygundur, dolaysyla en
felsefesi ise siyasal olaylar sorgular, bu ne gidemiyoruz? Ona gre arlarn ve ka- iyi olan, doal olandr. Yapay ve insan
konular zerinde dnr ve daha iyi dev- rncalarn egemen olmak gibi kayglar ve elinden kan, insan zne aykrdr.
let sisteminin olup olamayacan aratrr. arzular yoktur. Onlar doal halde uzlam Bakunine gre, devlet, bireysel hayatn
Buna gre, aadakilerden hangisi si- bir btndr. Fakat insanlarn uzlam ya- btn grntlerinin iinde gmld bir
yaset felsefesinin temel sorularndan paydr ve ancak zorunluluktan doan an- mezardr. Devlet, hak ve g benim der.
biri deildir? lama yoluyla salanabilir. Yani devletler,
Kyniklere gre ise; zel mlkiyet, ev-
insann insanla kavgasndan kmtr.
A) nsan ahlaki eylemlerinde zgr m- lilik, aile, klelik ve devlet gibi eyler
dr? Hobbes bu szleriyle aadakilerden uygarln sonucu olan ve mutluluu
hangisini dile getirmektedir? sona erdiren eylerdir.
B) deal bir devlet dzeni var mdr?
A) Dnyann mevcut koullar deimez- Bu grn ortak yn aadakiler-
C) ktidarn kaynanda ne bulunur?
se insanlar kt bir gelecek bekle- den hangisidir?
D) Meruiyetin lt nedir?
mektedir.
E) Birey devlet ilikisi nasl olmaldr? A) Devlet fikrine kar klmaldr.
B) Devlet insanlarn zorunlu uzlam so-
B) Devlet adaletsizlikleri gideren bir ku-
nucu ortaya km bir kurumdur.
rumdur.
C) deal bir devlet dzeninden sz edile-
C) deal devletin lt zgrlk olmaldr.
mez.
D) Devlet insan doasna uygundur.
D) Toplumun karlar bireyin karlarn-
dan nceliklidir. E) Devleti ynetenler seimle i bana
gelmelidirler.
E) Devletin ortadan kalkmasyla insan z-
grleir.
8. 12.
Akll, zeki, birikimli, alkan, drst, ileri 10. Protagoras Her eyin ls insandr.
grl, karsndaki insanlar kolayca et- Gnmzde devlet sistemi zgrlk ve Her ey insana gre deiiyorsa, her-
kileyebilen ve onlar ynlendirebilen insan- eitlik kavramlar zerine kurulmaldr. z- kes iin ortak bir dzenden sz edile-
larn karizmatik kiilie sahip olduu syle- grlk deyince bireyin alma ve dnce mez. dncesini savunmutur.
nebilir. Bir lkenin yneticisi bu zelliklere zgrl, eitlik deyince de btn yurtta- Nihilizm ise hibir otoriteyi benimse-
sahipse ona karizmatik lider denir. Kii, bu larn yasalar nndeki eitlii anlalmal- mez. Toplumdaki ahlaki ve siyasi hi-
zelikleriyle toplum tarafndan benimsenir, dr. Bu anlay ise hem zgrl hem de bir kuraln olmad, otoritesiz bir top-
lider olarak kabul edilir ve ynetimin ba- eitlii adalet kavram altnda birletirerek lumun daha iyi olacan ne srer.
na geer. Bu egemenlik, "karizmatik ege- insann mutlu olmasn salayacak bir dev- Bu iki grn ortak yn aadakiler-
menlik" olarak isimlendirilir. let dzeni iinde yaamasna imkan verir. den hangisidir?
Buna gre karizmatik egemenliin kay- Bu paradaki grle siyaset felsefe- A) Devletin insan doasna uygun olduu
na aadakilerden hangisidir? sinin hangi sorusuna yant aranmakta- savunmalar
A) Toplumun kurtarc olarak grmesi dr?
B) Devletin amacnn bireyin mutluluu
B) Liderin kiisel zellikleri A) Brokrasiden vazgeilebilir mi? olduunu ne srmeleri
C) Yeteneklerin Allah vergisi olmas B) ktidarn kayna nedir? C) Devlet ve dzen fikrini reddetmeleri
D) Toplumun geleneklerine uymas C) Egemenliin kullanl biimleri nelerdir? D) zgrln ancak eitlikle mmkn
E) nsanlarn gvenme ihtiyac D) Sivil toplumun anlam nedir? olacan dile getirmeleri
E) deal devlet dzeni nasl olmaldr? E) Snfsz bir toplum modeli nermeleri
12. C 11. A 10. E 9. B 8. B 7. A 6. B 5. B 4. A 3. E 2. D 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Siyaset felsefesi, iktidarn ve devletin kay- Platon'a gre devlet, tek kiinin kendi ken- nsan haklar insana ait haklardr. Bu
nan, deerini, birey ve devlet ilikisini dine yetmemesi, birok eye ihtiya duy- haklar insan dile getirse de uygulayc
irdeleyen bir disiplindir. mas yznden doar. htiyalar birlikte ve kontrol edici devlettir. nsana ait hakk
Aadakilerden hangisi siyaset felse- yaamay, birlikte yaamak da devleti ge- insan kullanp kontrol etmesi gerekirken
fesinin sorularndan biri deildir? rektirir. Devlet, toplumsal ihtiyalar kar- bunu devlet gerekletirdiinden bu durum
lamak iin oluturulmutur. insan hakk olmaktan kmaktadr. Durum
A) Ahlak yasalar evrensel midir?
byle olunca insan haklar, devletin insana
B) Bireylerin temel haklar nelerdir? Platon'un devletle ilgili grleri aa-
tand haklar ekline dnmektedir.
daki felsefi problemlerden en ok han-
C) ktidarn kaynanda ne vardr?
gisiyle ilgilidir? Bu paradaki gr aadakilerden
D) deal bir devlet dzeni var mdr? hangisiyle paralellik gsterir?
A) deal devletin mmkn olup olmadyla
E) Birey devlet ilikisi nasl olmaldr? A) nsanlar bir toplumsal dzen iinde ya-
B) Devlet sreklilik koulunun ne oldu-
amak zorundadrlar.
uyla
B) Halkn beklentilerini karlayamayan
C) Devletin sreklilik koulunun ne oldu-
devlet dzenleri yklmaya mahkumdur.
uyla
C) Devlet zgrl deil eitlii benim-
D) Devletin gerekli olup olmadyla
semelidir.
E) Devletin kaynann ne olduuyla
D) nsanlara ait haklarn uygulaycs dev-
let olmamaldr.
E) Bireyin zgrlkleri devlet tarafndan
dzenlenmelidir.
2. 6.
Devlet insana yaama, zgrlk, eitim, Gnmze gelinceye kadar ngrlen
salk , mlkiyet ve eitlik haklarn vere- veya uygulanan hibir devlet tarz insan
mez. nsan doutan bu haklara sahiptir. mutlu etmemitir. Bu nedenle insanlar yeni
Devlet bu haklar gvence altna almak iin
4.
devlet araylarn her zaman srdrm-
Aritotelese gre devletin asl amac, yurt-
yasalarnda insan haklarna yer verir. te lerdir. Bu abalar beraberinde d gc-
talarn ahlaki bakmdan gelimeleri ve
bu durumda insan haklar gvence altna ne dayal hayali devlet biimlerini ortaya
olgunlamalardr. Devlet bu ama iin
alnr. karmtr. Bu hayali dzen tasarmlarna
vardr. Ona gre, devlet ynetimleri ken-
Bu parada aadakilerden hangisi olmayan yer anlamna gelen topya de-
di balarna iyi ya da kt deildir. Ancak
dile getirilmektedir? nir.
sz konusu amac gerekletirebilmelerine
A) Birey ve devlet karlkl etkileim iin- gre iyi ya da kt devlet vardr. Bu paraya gre insanlarn yeni dzen
dedir. araylarnda bulunmalarnn temelinde
Aristotelese gre devletin temel amac
B) nsann doutan getirdii vazgeil- aadakilerden hangisi vardr?
mez ve devredilmez haklar devlet ta- A) Kurulu devletlerin eitlikten yoksun ol-
A) Erdemli yurttalar yetitirmek
rafndan korunur. mas
B) Demokratik katlm salamak
C) Devlet insanlar arasndaki toplumsal B) Halkn ynetimde sz sahibi olmay is-
C) Dtan gelecek saldrlara kar halk
szlemeyle meydana gelmitir. temesi
korumak
D) Dzenin salanmas iin devlet birey- C) Mevcut ynetimlerin insanlarn beklen-
D) Sosyal adaletin gereklemesine a-
den ncelikli grlmelidir. tilerini ve mutluluunu salayamamas
lmak
E) Bireyin devlete kar haklar olduu D) Filozoflarn ynetici olmay istemesi
E) Toplumsal kontrol yasalarla sala-
gibi devleri de vardr. E) Devleti ynetenlerin adil olmas
mak

7. 9. 11.
Devlette insanlarn yurtta olarak haklar Sivil toplum, iktidarn etki alan dnda ka- Max Weber, ynetme gcn geleneklere
deil devleri vardr. Onlarn zgrl, lan toplumun kendi kendisini ynlendirmek gre elinde bulundurmay geleneksel ege-
yaamlarn tamamen denetim altnda tu- iin oluturduu demokratik bir rgtlen- menlik, ynetme gcn liderin doutan
tan devlete hizmet etmektir. Siyasal ikti- medir. zgr vatandalardan oluup dev- getirdii zelliklerle elinde bulundurmasn
darn merkezilemesinin amac gvenlii let karsnda belli bir zerklie sahiptir. Si- karizmatik egemenlik, ynetme gcn
gelitirmek, devletin yeleri iin yaam vil toplum yesi bireyler zgrlk itibariyle akl ve yasalara gre elinde bulundurmay
gvence altna almaktr. toplumdaki dier insanlara oranla bir adm da rasyonel ve yasal egemenlik olarak ta-
Bu parada aadakilerden hangisi daha ndedirler. nk onlar, haklarn nmlamaktadr.
dile getirilmektedir? aramakta ve gerektiinde devlete bu yn- Weber bu grleriyle aadaki siya-
de bask yapmaktadrlar. set felsefesinin hangi sorusuna yant
A) Devletin temelinde yurttalarn gerek-
sinimleri vardr. Buna gre sivil toplumun temel zellii aramaktadr?
aadakilerden hangisidir? A) Devlet nasl olumutur?
B) Devletin ileyii hukuk kurallarna g-
redir. A) Brokratlardan olumas B) Brokrasiden vazgeilebilir mi?
C) Yeryznde ideal bir dzenin kurulma- B) zgr bir g oluturarak bireyi devle- C) deal bir devlet dzeni var mdr?
s olanakszdr. tin gcne kar korumas
D) Birey - devlet ilikisi nasl olmaldr?
D) Vatandalar kendilerini koruyacak C) Devletin gdmnde olmas
E) ktidar kaynan nereden alr?
devlete kar ykmllklerini yerine D) Baskc ynetimlerde daha kolay r-
getirmelidirler. gtlenebilmesi
E) Toplumsal kural ve dzenlemeler insa- E) Yasa yapma yetkisinin olmas
nn zne aykrdr.
10.
8. Anarizm, toplumsal dzenlemeler ve
Tarihin gc nnde ba emesini reten insanlarca kurulmu devletin insan
kimse her eit siyasal g nnde ba doasn bozduunu, insanlarn devlet
eecektir. Oysa tarihin gcne kar gelen, dzeni olmadan daha adil ve birbirle- 12.
riyle daha uyumlu yaayacan ileri Toplumun nasl rgtlenmesi gerektii
ba kaldran kimse erdemlidir. Erdem, s-
srer. problemi, insanlk iin olduka nemlidir.
rye katlmak deil ondan ayr olabilmektir.
Bu problem toplumu kimin ynetmesi ge-
Bu yzden yaamn nn amak iin tari- Nihilizm, tm kurumlar gibi devletin de
rektii, kuvvetle otorite arasndaki ilikiler,
hi yaamn emrine vermek gerekir. yklmas gerektiini savunur.
yasann doas ve amac, devletin varlk
Bu parada savunulan gr aadaki- Bu iki grn ortak yn aadakiler-
nedeni gibi problemleri de kapsayan ve
lerden hangisidir? den hangisidir?
siyaset felsefesi tarafndan tartlan bir
A) zgrlkler devlet eliyle gvence alt- A) Devlet dzeninde hibir insana ayrca- problemdir.
na alnmaldr. lk tannmamaldr.
Buna gre aadakilerden hangisi si-
B) Erdemli olmak iin devlet fikrine kar B) nsann toplumsal varlk olmas devlet- yaset felsefesinin temel sorularndan
kmak gerekir. le olanakldr. biri deildir?
C) Devleti sekinlerden oluan bir grup C) Devlet ve dzen insan doasna aykr A) nsan mutlulua nasl ular?
ynetmelidir. olduundan devlet yklmaldr.
B) Devlet nasl olumutur?
D) Toplumsal dzenin salanmas iin D) deal devlet dzeni iin birtakm top-
C) Meruiyetin lt nedir?
devlet gerekli bir kurumdur. yalar yazlmaldr.
D) deal bir devlet dzeni var mdr?
E) Devletin amac geleneklere bal er- E) Devlet yurttalarn eitecek nlemler
E) ktidar kaynan nereden alr?
demli yurttalar yetitirmektir. almaldr.
12. A 11. E 10. C 9. B 8. B 7. D 6. C 5. D 4. A 3. E 2. B 1. A Cevaplar

deal Dzen Araylar, topyalar, Birey - Devlet likisi 3. Modl Test 13
1. 3. 5.
Her bireyin istedii gibi davranabilecei Marx, 19. yzylda Avrupada yaanan so- Yusuf Has Hacip, devletin her eyden
zel bir alan vardr ve kamu otoriteleri bu runlardan yola karak yeni bir tarih tezi nce akla, adalete ve doru yasalara da-
alana giremez. Birey ile devlet arasnda - yazmtr. Bugne kadar gelen tarih, s- yanmas ve bireyi mutlu klmay amala-
kabilecek bir atmada devlet deil, birey nflarn savadr. Bu savata snflarn bir- mas gerektiini savunur. Bireyin de Tan-
desteklenmelidir. birini kontrol altna dncesinden dolay, rdan kaynaklanan deerleri zmseyerek
Bu parada savunulan gr aadaki- bir ynetici snf bulunmaktadr. Ne zaman erdemle donanmaya nem vermesini ne-
lerden hangisidir? ynetici snf ortadan kalkar, o zaman in- rir. Dnr, ancak o zaman bireyin kiilik
sanlarn ezilmesi de ortadan kalkar. kazanaca, birey devlet ilikisinin de arzu-
A) Yasalarn amac bireyi korumaktr.
Sosyalist dnceleri savunan bu d- lanan, olmas gereken dzeye ulaaca
B) deal bir devlet dzeni kurulamaz.
nr ideal devletin temeline aada- kansndadr.
C) Devlet bir toplumsal szleme sonu-
kilerden hangisini koymaktadr? Yusuf Has Hacip bu grleriyle aa-
cunda olumutur.
A) zgrlk dakilerden hangisini dile getirmektedir?
D) Devlet otoritesiyle zgrlkleri snr-
B) Adalet A) Sivil toplumun nemini
landrlabilir.
C) Karmaa B) deal bir devlet dzeninin koullarn
E) Birey devlet ilikisinde bireyin zgr-
D) Hukuk C) Devletin nasl olutuunu
lkleri nemsenmelidir.
E) Eitlik D) Egemenliin kullanl biimlerini
E) Sosyal devletin ortaya kn
4.
topya, gereklememi veya gerekle- 6.
mesi u anda imkansz olan hayali ve yet- Toplumsal dzen yozlat ve bireyin ge-
kin toplum biimidir. topyalarn gelecee reksinimlerini karlayamaz duruma geldi-
dnk olmas, mevcut dzenden memnun inde, baz dnrler hakszlklar gide-
olmayanlar ve ideal dzen arayanlar iin recek, bozukluklar ortadan kaldracak ve
2. belirleyici olmutur. topya oluturmu d- insanlar daha mutlu klacak toplum d-
Platon Devlet, Farabi Erdemli Toplum, nrler yaadklar toplumdaki devlet d- zenleri tasarlamlardr. Filozoflarn adalet,
Campanella Gne lkesi adl eserle- zeninde bireylerin ounluunun mutsuz eitlik, zgrlk gibi birtakm ilkeleri temele
rinde, insanlarn yazglarnn nasl olaca olacaklar ideal ynetim biimleri tasarla- alarak tasarladklar devlet dzenine top-
zerinde durmutur ve ideal devlet anla- mlardr. ya ad verilmektedir.
ylarn ortaya koymulardr. Bu paraya gre topyalarn yazlma Buna gre topyalar iin aadakiler-
Bu parada sz edilen ideal dzen ara- nedeni aadakilerden hangisidir? den hangisi sylenebilir?
ylarna siyaset felsfesine ne ad veril- A) Toplumda refah dzeyinin dk olmas A) Olmas gerekene ilikin ideal dzen
mektedir? B) Ayrcalkl kiilerin ve snflarn bulun- aray olduklar
A) Egemenlik mas B) nsanlar gelecekte karlaacaklar
B) Karmaa C) Ynetimlerin toplumsal deiime ayak sonular konusunda uyardklar
C) topya uyduramamas C) Zaman iinde gerekleme olanaklar-
D) nsanlarn mevcut toplumsal dzende nn olduu

D) Brokrasi
mutlu olmamas D) Ahlaki geler ierdikleri
E) Devlet
E) nsan ihtiyalarnn eitlenmesi E) Devlet dzeni fikrini reddettikleri

deal Dzen Araylar, topyalar, Birey - Devlet likisi
7. 9. 11.
Birey temel hak ve zgrlklere sahip, Thomas Moore topya adl eserinde Yeni Dnya romannn yazar Huxley,
bunlar kullanarak kendini gerekletirme nce yaamakta olduu ngilterenin o za- bilim ve teknolojinin bu hzla ilerlemesinin
durumunda olan bir varlktr. Devlet ise manki sosyal durumunu eletirir. Mal ve sonucunda u uyarlarda bulunur: Yeni
bireyin haklarn ve zgrlklerini en ileri mlkn, says az isiz gsz zengin bir dnya dzeninde toplum yle aamaya
gelir ki artk aile ve evlilik yoktur. nsanlar
derecede ve srekli kullanabilmeleri iin snfn elinde bulunmas halk hem maddi
ihtiyaca gre retilir. nsanlar alfa, beta ve
oluturulmu otoritedir. hem de ahlaki bir yoksulluk iinde brak-
epsilon eklinde snflara ayrlr. Hi kim-
Bu parada aadakilerden hangisi mtr. Bu durumdan kurtulmann tek yolu
se anne ya da baba deildir. Kimse has-
vurgulanmaktadr? zel mlkiyetin kaldrlmasdr.
talanmaz. nsanlarda gemi ve gelecek
A) Meruiyetin ltnn ne olduu Thomas Moore bu topyasn yazarken duygusu yoktur. nsanlar, iki eyi iyi bilir,
aadakilerden hangisini temel olarak almak ve renmek. Toplum adeta sak-
B) Brokrasinin faydalar ve zararlar
almtr? lanm ve robotlamtr.
C) Devletin gerekli olup olmad
A) Kiisel problemlerini Huxley bu topyasyla aadakilerden
D) Birey ve devlet ilikisinin nasl olmas
B) Devletin gereksizliini hangisine dikkat ekmek istemitir?
gerektii
A) Ynetenlerin adil olmasnn nemine
C) Brokrasinin amazlarn
E) En iyi ynetim biiminin ne olduu
B) Gelirin adaletli bllmemesi duru-
D) Hukukun ilememesini
munda karmaa yaanmasna
E) Toplumsal sorunlar
C) Bilim ve teknolojinin insanla tehdit
edecek boyutlara ulamasna
D) Devletin kutsal bir varlk gibi alglan-
10. mas gerektiine
Sofistler, genel anlamda ideal bir dze- E) Bireyin bilimsel gelimelerden haber-
nin olamayacan savunurlar. Sofistlerin dar olmasna
gr bize ok yanl gibi gelebilir. Oysa
8. sofistlerin yaadklar Yunan ortamnda
12.
Platon Devlet adl eserinde ideal gerek ticari amal gerekse zgr bir ortam
Francis Bacon Nova Atlantis adl yaptn-
bir devletin nasl meydana geleceini arama gerekesiyle civar lkelerden akn
da bilime dayanan ideal bir devleti anlatr.
aklamtr. akn gler yaanmtr. Bu aknlar blge- Bu devlette bilimler haznesi ad verilen
nin btn dengelerini sarsmtr. Yaanan bir rgt, her trl bilme ve aratrmay d-
Campanella Gne lkesi adl ese-
kargaadan da etkilenen sofistler her eyin zenleyen bir merkezdir. Bu merkezin g-
rinde hayali bir toplum tasarlamtr.
greceli olduunu benimserken ideal dev- revi, btn varlklar incelemek, her eyin
Thomas Moore topya adl eserinde letin de kurulamayacan savunmutur. nedenini aratrmaktr. Ayrca bu devlette
hi eksii olmayan bir devlet tasarla- 12 ylda bir, bir gemi darya yollanarak
Bu paraya dayanlarak aadaki ge-
mtr. bilim ve tekniin baka yerlerdeki ilerleme-
nellemlerden hangisine ulalabilir?
Buna gre aadaki sonulardan han- leri renilir.
A) nce siyaset bilimi sonra siyaset felse-
gisine ulalabilir? Bacon, bu eserinde aadakilerden
fesi olumutur.
A) Kendi grlerine gre devlet dzeni hangisini ideal olarak belirlemitir?
B) Siyaset ve devlet ynetiminin olmad
tasarlamlardr. A) Herkesin eit olduu bir tr sosyalizmi
bir topluma rastlanmamtr.
B) Toplumsal ahlak gelitirmeye al- B) Devleti bilgiye ve bilimsel verilere gre
C) Siyasal grler gnmze kadar bir-
mlardr. dzenlemeyi
ok gelimeden gemitir.
C) Ekonomik yapy ne karmlardr. C) Tm insanlarn mutlu olmasn
D) Felsefedeki siyasal grler toplumsal
D) Eitliki bir toplum dzenini ne kar- D) nsanlarn yeteneklerine gre i bl-
yapy deitirir.
m yapmasn
mlardr.
E) Siyasete ilikin felsefi grler sosyal E) zel mlkiyeti kaldrarak ortak mlki-
E) deal devletin varln reddetmilerdir. olaylara ve kltre gre ekillenebilir. yeti getirmeyi
12. B 11. C 10. E 9. E 8. A 7. D 6. A 5. B 4. D 3. E 2. C 1. E Cevaplar

1. 3. 5.
Toplum bir ikilem iindedir, Halk ya devleti Siyaset feslefesinin amac siyasetin temel Devletin varlk koulu farkl dnce, istek
ve siyasal yaam srekli, bilinli bir sor- kavramlarn aklc yollarla temellendirmek ve karlara sahip olan bireylerin toplum
gulama ile denetim altnda tutacak ya da ve akla kavuturmaktr. iinde bir araya gelmeleri ve aralarndaki
yaamlarnn devlet ve siyasal kurumlar ta- Aadakilerden hangisi siyaset felse- kar atmalarnn ortadan kaldrlabil-
rafndan biimlendirilmesine raz olacaktr. fesinin temel kavramlarndan biri deil- mesi iin kendilerini ynetecek bir otori-
Bu parada savunulan gr aadaki- dir? teye bavurmalardr. Devlet farkl gr,
lerden hangisidir? istek ve arzulara sahip olan bireyler var
A) Tanr
olduu iin vardr.
A) Yasalar nnde herkes eit olmaldr. B) Brokrasi
Bu paraya gre devletin temel amac
B) nsanlar toplum halinde yaamak du- C) Sivil toplum
rumundadr.
D) ktidar
A) Bireyin mutluluunu salamak
C) Devlet ve siyaset her durumda insan-
E) Meruiyet
lar iin kanlmazdr. B) Kurumlar arasnda e gdm sala-
mak
D) Devletin yasalarnn yaptrm gc bu-
lunmaktadr. C) Yasalara uymayanlar cezalandrmak
E) Devlet ve siyaset insann doasna ay- D) Bireyleri ortak karlarda uzlatrmak

kr gereksiz bir kurumdur. E) Varln yasalara dayandrmak
4.
Bireyler ekonomik anlamda zgr olurlarsa
diledikleri gibi retirler, rnlerini diledikleri
gibi pazarlayp birbirleriyle rekabet eder- 6.
ler. Ekonomik yaam bylelikle bir dzen Aristoteles devlet ynetimine ilikin g-
kazanr. Bireyler ekonomi alannda kendi rlerini Yunan tarihindeki deneyimlerden
karlarn gerekletirerek zenginletike, elde ettii bilgilerle biimlendirilmitir. Ei-
bu zenginlik ve refahtan yava yava o tim ile insann doa durumundan kurta-
toplumdaki herkes pay almaya balar. rlmas, soylu bilgilerin yardmyla ahlak
2. Bu parada sz edilen grn teme- dncesinin oluturulmas gerektiini
Karmzdakinin dncelerini bizim anla-
linde aadakilerden hangisi bulun- vurgulamtr. Ona gre eitim devletle-
ymza ters olsa da saygyla dinleyebildi-
maktadr? tirilmelidir. Devletin amac da sonraki ku-
imiz noktada demokrasi balar. Kiilerin
A) zgrln eitlikle tamamlanmas aklar eitimle iyi yetimi bireyler haline
kendilerini her ortamda ifade edemedii
gerekir. getirmek olmaldr.
yaplanmalarda ise demokrasiden sz edi-
lemez. B) Devlet otoritesi karsnda bireyin hak- Aristotelese gre devletin temel amac
lar korunamaz. aadakilerden hangisidir?
Bu parada demokrasinin hangi zellii
vurgulanmaktadr? C) Bireysel zgrlkler snrlanmazsa, in- A) Toplumsal dzeni salamak
sanlar birbirine zarar verebilirler. B) Bireyleri eitimle ahlaki olgunlua
A) Seimle i bana gelme
D) Devlet bir toplumsal szleme sonu- ulatrmak
B) ktidarn halka dayanma
cunda olumutur. C) Toplum karn temel almak
C) Kanunlar nnde eit olma
E) Bireyler kendi amalarn gerekleti- D) Can ve mal gvenliini salamak
D) Muruluu hukuktan alma
rirken toplumun karna uygun olan E) Bireyin temel gereksinimlerini karla-
E) zgrlk ve hogrl olma gerekletirmi olurlar. mak

Tarama
7. 9. 11.
Sivil toplum iktidarn yasal yoldan olamasa Bizi yneten, dnyay ellerinde tutan kim- Machiavelli Prens adl kitabnda u d-
bile halkn gzyle denetlenip deerlendi- nceleri ileri srer: Bir prensin sznde
selerin bizim kadar akll olmas, bizim ya-
rilebilmesi, meruiyetlerinin ortaya konula- durmasnn ve gven kazanmasnn, kay-
pabileceimiz kadarn yapmas yetmez.
bilmesi ve eitli lke sorunlarnn duyu- pak olmayp doru olmasnn vlmeye
Bizden ok stn deillerse bizden ok
deer olduunu herkes kabul eder. Bunun-
rulabilmesi alarndan nemlidir. Devlet aa saylrlar. ok eyler vaad ettikleri
la beraber, amzdaki deneyimlerden g-
karsnda zerk bir yapya sahip olan sivil iin ok eyler yapmak zorundadrlar. ryoruz ki, byk iler yapan prensler, iyi
toplum, zgr yurttalardan meydana gelir.
Bu parada savunulan gr aadaki- niyeti nemsemeyen ama insanlar art-
Buna gre sivil toplumla ilgili olarak lerden hangisidir? malar ve sonunda istediklerini elde etme-
aadakilerden hangisi sylenebilir? leriyle, drstlklerine gvenenleri geride
A) Filozoflar ynetici olmaldr.
A) Baskc ynetimlerde grldkleri brakan prenslerdir.
B) Yneticiler halka eit davranmak duru-
B) Devletin kontrolnde ve gdmnde Machiavelli bu grleriyle yneticiler-
mundadr.
de hangi zelliin olmas gerektiini sa-
olduklar
C) Yneticiler iktidara seim yoluyla gel- vunmaktadr?
C) nsanlarn belli amalar iin i birlii melidirler. A) Adil olma
yaptklar
D) Yneticilerin yksek dzeyde nitelikle- B) Erdemli davranma
D) Devleti yneten egemenler olduklar re sahip olmalar gereklidir. C) Bilgili olma
E) Brokrasiyi kullandklar E) Toplumun karn gzeten yneticiler D) Halkn mutluluunu dnme
deerli olarak grlmelidir. E) stekleri dorultusunda ynetme
12.
10. J. Locke'ye gre,uygar toplumda birey iin,
ynetimden gelebilecek tehlikeler vardr.
Baz dnrlere gre; insan, z gere-
Yasalar yapma erkini elinde bulunduran-
i bencil bir varlktr. Bu nedenle yalnz
lar yrtme erkini de ele geirebilirler ya da
kendi iyiliini, karn ve geleceini d- yrtme erki yasama erkini ele geirmeye
8. nr. Oysa bu durum herkesin herkesle alabilir. Yasalar yapanlarn kendileri bu
Platona gre devletin ileyii her insa- savamasna neden olur. nk toplum yasalara uymayabilirler. Bu kiiler yasalar
nn kendine verilen grevi tam anlam ile bireylerinin karlar atr. Bu atma kendi karlarna gre yapp kendi kar-
yapmasna dayaldr. Grevler grupta durumunda her bireyin mal ve can teh- larna gre uygulayabilirler. Ynetilenlerin
incelenir. Bu snflarn zellikleri yledir; likededir. Kimin kime, nerede, niin ve ne doal haklarna ve bireysel zgrlklerine
reticiler, erdemleri lt ve retici olmak- zaman saldracan kimse bilemez. Byle ynetimlerden gelebilecek bu tehlikelere
tr. Koruyucular, erdemleri cesaret olanlar; bir duruma meydan vermemek iin birbiriy- kar konulabilmesi iin ynetim erkinin iki-
yneticiler erdemleri bilgelik olanlardr. le szleerek devleti kurmulardr. ye ayrlmas gerekir.
Platonun devlet anlay iin aadaki- J. Locke'ye gre ynetilenlerin haklar-
Bu paraya gre devletin ortaya kma-
lerden hangisi sylenebilir? nn korunmas aadakilerden hangi-
snn nedeni aadakilerden hangisidir?
siyle gerekleebilir?
A) Yeteneklere gre snflara ayrlan bir A) Toplumun mutlu olmak istemesi
anlaytr. A) Ynetilenlerin haklarn savunabilecek
B) Toplum bireylerinin kendini gelitirmek sivil toplum rgtlerinin olmas
B) Demokrasinin erdem olduunu savun- istemesi B) Kanun yapan ve bu kanunlar uygula-
mutur. yan kiilerin farkl olmas
C) Toplum bireylerinin birbirleriyle ilikide
C) Ynetim tarznn temeline adaleti koy- bulunmas C) Ynetilenlerin kanun yapma aama-
mutur. snda yer almas
D) Toplumlarn birletirilerek daha gl
D) Hukukun stnlne inanmtr. D) Ynetenlerin ynetilenler tarafndan
olunmas
denetlenmesi
E) Halkn refah dzeyinin ykseltilmesini E) Toplumun gvenlik iinde yaamak is- E) Yneten-ynetilen ilikilerinin belirli
amalamtr. temesi yasalara gre dzenlenmesi
12. B 11. E 10. E 9. D 8. A 7. C 6. B 5. D 4. E 3. A 2. E 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Hukuk herhangi bir yerde ya da zamanda Kynikler, uygarln her trl rnn de- Eitlii temel alan yaklam kapitalist eko-
toplum iinde ktlk etmemek ve ktlk ersiz bularak reddederler. Bu rnler iin- nominin uygulanmas sonucunda zengin
grmemek iin yaplm bir anlamadan de onlara gre, zel mlkiyet, evlilik, aile, kapitalist snf ve smrlen ii snf ol-
baka bir ey deildir. Hukuk kurallarnn klelik ve din vardr. mak zere iki snfn kaldn savunur.
bir toplam olan devlet, szleme sonucun- Kynikler devlete ilikin grleri iin Bunlardan kapitalist snf her frsatta zen-
da oluturulmutur. aadakilerdenin hangisi sylenebilir? ginleen bir snftr. Kapitalist snfn zen-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- ginlemesi iinin yoksullamas pahasna
A) Devlet gerekli ve zorunlu bir kurumdur.
glardan hangisine ulalabilir? olur. Byle bir toplum ise insan geri plana
B) Devlet ortak akl ile kurulmaldr.
iter.
A) Devlet doal bir kurum olmayp birey
C) Devlet dier kurumlar gibi gereksizdir.
iin var olan yapma bir kurumdur. Bu parada kapitalist ekonomik sistem
D) Devlet ynetiminde insanlar haklarn hangi zellii nedeniyle yerilmektedir?
B) Devlet uzun bir gemie sahiptir.
arayabilmelidir.
A) zel mlkiyetin olmas
C) Devlette egemenlik salamak olduka
E) Devletin temelinde eitlik bulunmaldr.
gtr. B) Toplumsal snf farkllklarnn oal-
mas
D) Devlet ilerinde i blmnn olmas
halk arasndaki dayanmay artrr. C) Demokratik ynetimlerde grlmesi
E) Devlet ileyiiyle ilgili olarak yurttala- D) zgrlkleri ncelemesi

rn bilgilendirmelidir. E) Emee sayg gsterilmesi
6.
4. Machiavelliye gre, hkmdarlar devleti
Sartre, kendi grlerinin kartn dile ge-
2. yaatmak iin her eyi yapabilirler. nemli
tiren yazlarn yer ald bir derginin yaym
Doa glnn gszden daha ok eye olan egemen olmaktr. Yani ona gre, kii-
devlet tarafndan durdurulup yasakland-
sahip olmasnn adalet olduunu ortaya yi en st politik erke sahip klacak yol ve
nda, bu duruma iddetle kar km-
koyar. Hayvanlar arasnda gller daima yntemler, erdeme, yasaya ve akla ne ka-
tr. Hatta yasaklamay protesto amacyla,
gszleri ezerler, insanlarn ayn eyi ya- dar aykr olursa olsun, amaca gtryorsa
iindeki dncelere kar olduu dergiyi
salarla yapmalar gerekir. mbahtr.
sokaklarda satmaya balamtr.
Bu parada savunulan gr aadaki- Machiavellinin bu yaklamnda temel
Sartre bu davranlaryla aadakiler-
lerden hangisidir? ald gr aadakilerden hangisi-
den hangisini savunmutur?
A) ktidar egemenlii zgrce kullanabil- dir?
A) Devletin devlerinin bireyin haklarn-
melidir. A) deal bir devlet dzeni olamaz.
dan ncelikli olmasn
B) Devlet bir anlama sonucunda olu- B) Devlet modas gemi bir kurumdur.
B) Her koulda yasalara saygl davranl-
mutur. C) Devlet halkn beklentilerini karlamal-
masn
C) Devlet fikrine kar klmaldr. dr.
C) Devlet fikrinin reddedilmesini
D) Devlet doal dzenin devam gibi d- D) Devlet ynetiminde amaca giden her
D) Devlete itaat edilmesini
nlmelidir. yol merudur.
E) Farkl dncelerin zgrce ifade edi-
E) Devlet dzeninde gszlerin haklar E) ktidar seimle belirlenmelidir.
lebilmesini
korunmaldr.

Tarama
7. 9. 11.
Yurttalarm, bakalarnn haklarn snr- Sofistlere gre doada nasl ki gl olan Dnyann her yerinde kk bir arkada
landrmadklar srece bir eyi yapmak ya yayor ve kendi karlarn hayata geir- grubundan tutun, en byk irkete, holdin-
da yapmamak konusunda serbest olmala- meye alyorsa toplumda da gl olan ge kadar hepsinde, o topluluk iinde en bil-
r, devletten ve dier yurttalardan bir zor- egemen olmaldr. Oysa gerek byle ol- gili, deneyimli ve ahlaki ynden stn olan
kiinin ynetici olmas istenir. nk ba-
lamann, engellemenin ya da mdahalenin mamtr. Sayca ok olan gszler, ken-
ar ve mutluluk ncelikle drst, grevine
olmamas, bireysellik ve zerklik, piyasa dilerini korumak amacyla doal yasaya ve
bal, fedakr olmakla ve ayrca ilgili ala-
ekonomisi ve snrl devlet ideal devlet d- doada hkm sren yasalara aykr olan
nn derin bilgisine sahip olmakla mmkn-
zeninin ltleri olmaldr. yasalar yapmlardr.
dr. lk a'n nl dnrlerinden Platon
Bu parada dile getirilen gr aada- Sofistlerin bu yaklamnda temel ald bu gerei, "Ya filozoflar ynetici olmal ya
ki yaklamlardan hangisine uygundur? gr aadakilerden hangisidir? da yneticiler filozof olmal." zdeyiiyle
A) Eitlii savunan sosyalizme A) deal dzenin lt eitlik olmaldr. dile getirmitir. Siyaset felsefesinin konusu
da bunun nasl salanaca olmaldr.
B) Devletin ortadan kalkmas gerektiini B) Devlet ve dzen fikri doal yasalara
Buna gre siyaset felsefesinin esas
syleyen anarizme aykr olduu iin reddedilmelidir.
alaca kavramlar aadakilerden han-
C) zgrl savunan liberalizme C) Devlet ancak adaletle ayakta durabilir. gisidir?
D) Devleti tek bir kiinin ynetmesi gerek- D) Yasalar insanlar tarafndan yaplmal- A) Bilgelik ve erdem
tiini savunan monarizme dr. B) Bilgi ve zgrlk
E) Amaca giden her yol merudur diyen E) Devlet ve dzenin olmad yerde kar- C) Ynetim ve erdem
Machiavelliyizme maa grlr.
D) Merluk ve ynetim
E) Bilgi ve zenginlik
8.
Demokratik toplumlarda halkn zgr ter-
10.
lk ada sofistler, pozitif hukukun getir- 12.
cihiyle baa geen ynetimler merudur.
dii yeni bir anlayn olmadn savun- Toplumlarda korkulmas gereken dnce
Byle oluan bir iktidar yasalar uygulama-
mulardr. Doal durumda nasl gl ola- ideolojik farkllklarn deil, o toplumun so-
da titizlik gsterebilir. Bu durumda iktidar nunu getirecek bir arada yaama arzusu-
nn her trl davran gstermeye hakk
hukuki olarak merudur. Ancak yneticiler nun yok olmasdr. Bu tip toplumu demok-
varsa, pozitif hukuk da gller tarafndan
halka vaat ettiklerini gerekletirmedikle- rasi dnda bir rejimle bir arada tutmaya
hazrlandna gre, yine gl olanlarn
rinde; isizlik, eitim, salk, ulam, enerji almak ancak bir sreliine mmkndr.
tarafn tutacaktr. Ve halkn, pozitif hukuk
ve dier konularda toplumun ihtiyalarn Siyasal rejim olarak dikta veya bask soru-
nnde eit olmas da beklenmeyecektir.
karlamadanda iktidar sosyal ynden nu bir sreliine zer. Eninde sonunda top-
nk toplum, ideal dzen oluturamaz. lum zlmeye, dalmaya gider.
meruiyetini kaybeder.
Doal olan iyi olandr.
Bu paraya gre sosyal meruiyet ne Parada vurgulanan temel dnce
Sofistlerin bu yaklamnda temel ald aadakilerden hangisidir?
anlama gelir?
gr aadakilerden hangisidir? A) Devlet kimi eyleri yaptrabilmek iin
A) Toplumsal ilikilerin denge ve dzen
A) deal dzen doadadr, toplum ideal olumsuz aralar kullanabilir.
iinde devam etmesi
bir sistem oluturamaz. B) Bask unsuru toplumlarn dalmasna
B) Yneten-ynetilen ilikilerinin uyumlu
B) Devletin amac toplumsal gvenlii panzehir olabilir.
olmas
salamaktr. C) Ynetim ii uzman birine verildiinde
C) Halkn yneticileri eletirme hakk ol- btn toplum bundan fayda salar.
C) Bireysel karlar ayn zamanda toplu-
mas
mun karlardr. D) Bir toplumda farkl gr ve dnce-
D) Ynetimin sz ve uygulamalarnn tu- lerin bulunuu tehlikeli sonulara yol
D) Devlet toplumsal bir szleme sonu-
tarl olmas aabilir.
cunda oluturulmutur.
E) Ynetenlerin seimle ynetime ge- E) Birlikte yaama isteinin tkenmesi
E) ktidar kaynan halktan almaldr.
mesi toplumda zlmeye yol aar.
12. E 11. A 10. A 9. B 8. D 7. C 6. D 5. B 4. E 3. C 2. D 1. A Cevaplar

1. 4. 6.
nsan toplumunun politik rgtlenmesi, Toplum, ksaca bireylerden oluan insan Siyasi yaplanmann doruk noktas olan
bireyler arasndaki uzlama dayanr. Bu topluluu demektir. Ancak, bu birliktelik devletin tek bir amac vardr. O da, kendi-
bireyler yasalarn, hiyerarilerini, iktidarn geliigzel ve geici olarak bir araya gel- sini oluturan toplum bireylerinin mutlulu-
dalmn ve kamu gereksinimleriyle ilgimi insanlarn oluturduu ynlardan, unu ve refah dzeyini artrmaktr. Ama u
lenmenin en iyi yolunu ortaklaa tasarlar- kalabalklardan farkldr. Toplum srekli ve ana kadar incelediimiz hibir devlet mo-
lar. tekilatldr. Toplumu meydana getiren in- deli bunu gerekletirememitir. O zaman
Bu parada siyasal rgtlenmenin olu- sanlar temel ihtiyalarn giderirler ve ayn dile getirdiimiz refah dzeyinin artmas ve
umu aadakilerden hangisine ba- kltr paylarlar. mutlu bireylerin yaad devlet tamamen
lanmtr? Bu paraya gre aadakilerden han- topyadr.
A) Erdemli yurttalarn yetitirilmesi gisi toplumun zelliklerinden biri deil- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
dir? glardan hangisine ulalabilir?
B) Hukukun stnlne
A) Ortak deerleri paylama A) deal devlet dzeni gereklemeyecek
C) Toplumsal szleme ile uzlamaya
B) nsanlarn bir arada yaamasn gerek- bir hayaldir.
D) Adaletin uygulanmasna
tirme B) nsanlarn mutluluu ancak bir devlet
E) Eitim dzeyinin ykselmesine
C) Farkl kltrleri barndrma dzeninde gerekleebilir.
D) Srekliliinin bulunma C) deal devlette her insan her istediini

yapabilme zgrlne sahiptir.
E) blm yapma
2.
D) deal devletin lt eitlik olmaldr.
Sadece plak kuvvete dayanan bir iktida-
E) Devlet baskc bir kurum olma zellii-
rn istikrar salayabilmesi ve srekli olmas
ni brakmaldr.
mmkn deildir.
Buna gre bir devletin srekliliini sa-
layabilmek iin aadakilerden hangi-
sini yapmas gerekir?
7.
A) Meruluunu gce dayandrmas
Devlet ynetimi brokratlar ve seilmilerle
B) Ynetilenlerin rza ve itaatine dayan- gerekleir. Brokratlar atama ile geldikle-
mas rinden uzun yllar devletin kademelerinde
5.
C) Bireyi deil devleti ncelemesi grev alabilmekte ve devletin ileyiini ok
Demokratik devletlerde halkn istek, irade
D) Ynetimi uzmanlardan oluan bir gru- iyi bilmektedirler. Seilmilerin ise devletin
ve gereksinimlerine gre almalar yap-
ba vermesi ileyiini ayn dzeyde bilmeleri beklene-
lr. rnein, halk tarafndan seilen vekil-
mez. Bu durumda brokratlar, seilmileri
E) Halkn gelir dzeyini ykseltmesi ler, herhangi bir konuda kesin bir karara
istedikleri gibi ynlendirebilmekte, bu du-
varamazlar ise, parlamento bu sorunun
rumda seilmilerin egemenlii kullanma-
zmn halka gtrr yani referandum
3. daki etkisi azalmaktadr.
yaplr. Referandum sonucunda halkn is-
Bireyin temel hakk, eit yaama hakkdr. tedii kabul edilir. Bu parada demokratik ynetimlerin
Yaamn her alannda; ekonomide, eitim- hangi zellii eletirilmektedir?
Bu parada demokratik ynetimlerin
de, sosyal yaantda eit yaama hakkna A) ktidarn meru olmamas
hangi zellii zerinde durulmaktadr?
sahip olan birey, mutlu olduu bir ortamda
A) Glerin ayrl ilkesinin uygulanmas B) Semen iradesinin ynetimdeki temsil
yaar.
gcnn azalmas
B) Muhalefetin grlerine yer verilmesi
Bu gr aadaki ynetim biimlerin-
C) Hukukun stnl ilkesinin benim-
den hangisine uygundur? C) Temel insan haklarnn korunmas
senmesi
A) Sosyalizm B) Aristokrasi D) Kanunlar nnde herkesin eit olmas
D) Semenlerin bilinli olmamas
C) Teokrasi D) Liberalizm E) Halkn isteklerinin gz nnde bulun-
E) ktidarn seimlerle deimesi
E) Monari durulmas

Tarama
8. 10. 12.
nsanlarn istekleri ve ihtiyalar srekli lk bakta "yasa devleti" szc, "hukuk Aristoteles'e gre demokrasi, monari ya
olarak att iin bir arada yaamalar devleti" szc gibi kulaa ho gelmekte- da aristokrasi her zaman kt bir ynetim
her zaman sorun oluturur. Sorunu amak dir. Ancak "yasa devleti" ile "hukuk devle- haline dnebilir. Monari kraln despot-
iin insanlar kendi aralarnda bir anlama ti"ni birbirinden ayrmak gerekir. Krallklar, luu ile zorbala (tiranla), aristokrasi
yaparak ilerinden birini mutlak g ve askeri diktatrlkler, tek parti ynetimleri belli bir zmrenin baskc ynetimine (oli-
iradeyle balarna getirmilerdir. Herhangi de dahil, her devletin belirli yasalar ve gariye), demokrasi ise ynlarn anari-
bir sorun halinde onun getirecei zm bal olduu bir hukuk sistemi vardr. An- sine dnebilir. O halde devletin dnda
batan kabul etmilerdir. cak "hukuk devleti"nde yasalar toplumun "bir" kii, "birka" kii ya da "herkesin" bu-
Bu parada savunulan gr aadaki- ihtiyalarna gre ve sorunlar zebilecek lunmas devletin iyi olmasn gstermez.
lerden hangisidir? nitelikte dzenlenmitir. Ayrca herhangi nemli olan devletin ve yneticilerin ah-
bir kii, grup, rgt ve snf ayrcal yapl- laka uygun olan, yurttalar olgunlat-
A) nsanlar bir arada yaamak iin bir sz-
madan uygulanr. ran, toplumun iyiliini dnen bir yapda
leme yaparak devleti oluturmulardr.
Buna gre aadakilerden hangisi hu- olmasdr.
B) nsanlk tarihinde ideal bir devlet dze-
kuk devleti kavramna "kar tez" olutu- Paradan Aristoteles'in aadaki yar-
ni grlmemitir.
rur? glardan hangisini benimsedii sonu-
C) Doada gl olan kazanyorsa, dev- A) stnlerin hukukunun benimsenmesi cuna ulalr?
lette de ayn kural geerli olmaldr.
B) Halkn eit olmas A) nsann mutluluunu salamak devle-
D) Halkn beklentilerini karlayan iktidar-
C) Toplumun stnlne inanlmas tin temel devidir.
lar sreklilik kazanr.
D) Hukukun stnlne inanlmas B) Demokrasi insann doal gereksinim-
E) Devlet yurttalarn zgr klmak iin
E) Toplumsal problemlere eilinmesi lerinin rndr.
varolmutur.
C) Devlet zgrl koruyucu role sahip
11. olmay temel almaldr.
9.
Devlet ynetiminde grev alan hkmetler D) Ynetim biimi deil devletin ve yneti-
nsan nasl ki bir karmaa hali iinde var cilerin nitelii nemlidir.
ite ve dta eitli politikalar izler. Bu po-
olamyor ve bu durum bir dzeni zorunlu
litikalarla hem devlet dzeninin devamll E) Devlet toplumsal szlemeyle olu-
klyorsa var olan bir toplumsal dzenden
hem de vatandalarn refah dzeyini yk- mu yapay bir kurumdur.
honutsuzluk da insanlar ve dnrleri
seltmek amalanr. Bu politikalarn doru
daha iyi bir dzen arayna ve birtakm
veya yanl olduklar ise farkl grlerin
topyalara yneltmitir. Toplumsal dzen
muhalefetiyle ortaya kar. Yasaklarla fikir-
yozlat ve bireyin ihtiyalarn yanst-
lerin ya da politikalarn yanlln anlama
maz hale geldii zaman baz dnrler
imkan yoktur. Doru politikalara ancak
hakszlklar giderecek, adaleti salayacak
yanl politikalar eletirilerek ulalabilir.
ve insanlar mutlu edecek toplum dzenle-
Bu parada devlet ynetiminde aa-
ri tasarlamlardr. Bu tasarmlara "topya"
dakilerden hangisinin nemi belirtil-
ad verilir.
mitir?
Bu paraya gre topyalarn yazlma
A) Vatandalar arasnda eit davranmann
nedeni aadakilerden hangisidir?
B) Bireylerin ahlaka olgunlamalarn
A) Toplumun refah seviyesini artrma istei
salamann
B) Toplumun zgrlklere ulamak istemesi
C) Farkl grlerin tartlabildii bir ortamn
C) Demokrasiyi yaygnlatrma abas
D) deal dzenin ancak adalet ve eitlikle
D) Toplumun sivilletirilmek istenmesi salanabileceinin
E) Mevcut siyasal dzenlerden rahatsz- E) Eitim seviyesi yksek bireyler yetitir-
lk duyulmas menin
12. D 11. C 10. A 9. E 8. A 7. B 6. A 5. E 4. C 3. A 2. B 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
nsanlar arasnda eitlik sz konusu ola- Hukukun bir anlamda kltrel ilevi olan Konfiyus, halkn bana geecek ve onlar
maz. Her insan belli rksal ve snfsal zel- adaletin kitlelere mal edilmesi, halk ynla- ynetecek kimselerin kendi karlarn n
liklere sahip doar. Bu farkllklar nedeniyle rnn hak, hukuk ve adalet zerinde bilinli plana karmamalar gerektiini ifade eder.
herkesin ayn haklara sahip olmas mm- olabilmelerine baldr. Hakkn aramayan Ona gre yneticiler halkn mutluluunu
kn deildir. insanlarn ounlukla bulunduu toplumda amalamal, insani deerlere sahip, onlar
Bu parada savunulan gr aadaki- adaletsizlik orannn ok ykseldii grl- koruyan kiiler olarak yetitirilmelidir.
lerden hangisidir? mektedir. Bu parada savunulan gr aadaki-
A) Mutlak eitlik hibir zaman salana- Bu parada hukukun ilemesi aada- lerden hangisidir?
maz. kilerden hangisine balanmaktadr? A) Her toplumun ynetim biimi kendine
B) Eitlik ancak zgrlkle anlamldr. A) Demokratik katlmn salanmasna zgdr.
C) nsanlar eit haklara sahip olarak do- B) Halkn bilinlice hakkn arayabilmesine B) Toplumlarn devlete ihtiyac vardr.
arlar. C) Eitliin gzetilmesine C) nsanlar devletin kurallarna boyun e-
D) Eitlik devredilemez haklarn banda D) Ynetenlerin de hukuka uymasna mek zorundadrlar.
yer alr. E) zgr dncenin kstlanmasna D) Erdemli ve bilgili kiiler ynetici olmaldr.
E) Eitlik eitimde ve frsat eitliinde E) nemli olan yneticiler deil, ynetim
oluabilir. biimidir.
4.
Hobbes, devleti birbirine zarar veren in- 6.
sanlarn, bu zarardan kurtulmak iin belli Bacon, "Yeni Atlantis" adl eserinde topik
haklarndan vazgeilerek ve dier insan- bir devlet tasarmnda bulunur. Bir adada
larla anlaarak kurduunu savunur. Locke iki bin seneden beri kapal olarak yaayan
ise insann tabiat gerei iyi bir varlk oldu- bu devlet, Peru'dan Japonya'ya giden ge-
u iin ilikilerinde iyi niyet ve yardmla- minin frtnadan kaarken bir adann ky-
may gerekletirmek iin devleti kurduu- larna sndnda, gemi tayfalarnca ke-
2. nu syler. fedilir. Bu devletin d dnya ile dorudan
nsan doutan ktdr. Yaamnda n-
Bu iki dnrn devlet konusundaki ilikisi yoktur. Ancak on iki ylda bir dier
celikli olan kiisel karlardr. Toplumsal
ortak dncesi aadakilerden han- lkelere gemi yollanarak bilim ve tekniin
kurallar ve devlet olmadnda insanlarn
gisidir? ilerlemeleri takip edilir.
birbirine zarar vermesi kanlmazdr.
A) Devletin varln reddetmeleri Buna gre Bacon'un topyas iin aa-
B) Bireysel zgrlkleri savunmalar dakilerden hangisi sylenebilir?
vurgulanmaktadr?
C) Devletin bir szleme ve uzlama ile A) zel mlkiyeti reddettii
A) Brokrasinin gereklilii
olutuunu ne srmeleri B) Korkutucu olduu
B) Sivil toplumun anlam
D) Birey devlet ilikisinde bireyi ncele- C) Bilime deer verdii
C) ktidarn nasl belirlenecei
meleri D) nsanlarn mutluluunu amalad
D) Egemenliin kullanl biimleri
E) Ynetim biimlerinin zamanla deiti- E) Ahlakl bir yaam nerdii
E) Devletin gereklilii
ini iddia etmeleri

Tarama
7. 9. 11.
Thomas Moore'nin "topya" adl eserinde Ynetimin banda bulunan kiilerin zel- Orwell "1984" adl eserinde baskc
insanlarn zel mlkiyet hakk yoktur. l- likleri toplum iin son derece nemlidir. ynetimler altnda ezilen toplumlarn
durumlar deimedii takdirde dnya-
kenin tm mallar kamunun maldr. Lkse Devlet yneticisi toplumun en bilgili, sez-
nn gelecekte alaca kt grnm
izin yoktur. nsanlarn neye ihtiyac varsa gileri en gl, olaylar derinlemesine ve anlatmaya almtr.
bol miktarda retilir ve kent merkezlerinde- doru analiz edebilen, ileriyi gren; en d-
Huxley bilim ve teknolojinin hzla geli-
ki datm yerlerine getirilir. Orada herkes rst, en fedakar ve ynetme sanatn en iyi mesi halinde insann insan olmaktan
ihtiyac olan maldan istedii kadar alr. Ei- bilen kii olmaldr. kaca sonucuna varmtr. O, tek-
tim, salk, ulam, haberleme cretsizdir. Bu paraya gre, yneticilerde hangi nolojinin insanlar zerindeki olumsuz
alma sresi 6 saattir. Herkes istedii etkisine kar bir uyarc grevini gr-
nitelik bulunmamaldr?
dn ifade eder.
dine inanmakta serbesttir.
A) Cmert olma Bu iki dnrn grlerinin ortak
Thomas Moore'nin bu topyas iin zellii aadakilerden hangisidir?
B) Erdemli olma
aadakilerden hangisi sylenemez?
C) ngrs kuvvetli olma A) Devlet ynetiminin temeline bilgiyi koy-
A) nsann mutluluunu amalad malar
D) Bilge olma
B) Gerekletirilmesinin g olduu B) Devlet dzenini tmden reddetmeleri
E) Zeki olma C) nsanlar gelecekte bekleyen tehlikele-
C) Sosyal adaleti salamaya alt
re kar uyarmalar
D) Bir tr sosyalizm nerdii D) Bilim ve felsefenin toplumlar iin ne-
E) Yneticilere birtakm ayrcalklar tand mini vurgulamalar
10. E) nsanlarn devlet karsnda snrsz
Baz spor dallarnda baarl olmak iin zgrln istemeleri
bireylerin bu sporlar yapmaya kk ya-
larda balamalar gerekir. Eer zamannda 12.
o spor alanndaki etkinliklere balanmaz Bir demokraside akl d emirlerden, ba-
ise, kiinin o spor dalnda baarl olmas, ka bir ynetim biiminde olduundan daha
bedensel geliimini spor dalnn gereine az korkulmaldr. nk halkn, zelikle de
uygun olarak ynlendirmesi sz konusu o geni bir halk ise eer, byk bir oun-
8. olamaz. Ayn ey "devlet" iin de sz ko- luun akl d bir plan ya da fikirde birle-
topyalar, insanlarn mutlu olarak yaadk- nusudur. nk devlet kabilecek herhan- mesi neredeyse imkansz gibidir. Dahas
gi bir sorunun olumasn engellemek iin demokrasinin temeli ve amac, insanlarn
lar, ortak mlkiyetin olmad toplumlar
ynetim mekanizmasn henz sorun k- bar ve uyum iinde yaayabilecekleri e-
ya da gelecekte insanlarn bana gelebi-
kilde, arzulardan akl d olduklar gerek-
lecei dnlen olumsuzluklarn anlatl- madan dzenlemelidir. Aksi takdirde daha
esiyle saknmak ve insanlar mmkn ol-
sonra yaplacak mdahaleler devletin d-
d devlet dnceleridir. Bunlarn ortak duu lde akln kontrol altna sokmaktr.
zenini salayamayabilir.
noktas gereklemeyecek tasarmlar ol- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
malardr. Bu parada devletin sorumluluklarnn glardan hangisine ulalabilir?
hangisinden sz edilmektedir?
Buna gre topyalar siyaset felsefesi- A) Demokrasilerdeki ok seslilik bazen
A) Bireyleri iyiye yneltme noktasnda devletin varln tehlikeye drebilir.
nin hangi sorusuna yant vermek iin
eitmesinden B) Devlet toplumdaki adaleti salamak ve
yazlmaktadr?
B) Bireyin haklarn korumak iin zgrlk srdrmek zorundadr.
A) Birey-devlet ilikisi nasl olmaldr?
alann geniletmesinden C) Demokrasilerde hukuk sistemleri g-
B) deal bir devlet dzeni var mdr? C) Bireylerin zgrce bir yaam srmesi- cn kullanmnda belirleyicidir.
C) Sivil toplumun anlam nedir? ni temin etmesinden D) Demokrasilerde hata yaplmasndan
veya hata yaplmas olaslndan
D) ktidarn kayna nedir? D) Ynetim biiminin insanlarn eitim ih-
korkmak gereksizdir.
tiyacn giderecek dzeyde olmasndan
E) Egemenliin kullanl biimleri neler- E) Demokraside bireyler doal haklarn
dir? E) Dzeni, kabilecek sorunlar nleye- ynetimde artk sesleri duyulmayacak
cek ekilde kurmasndan ekilde devretmez.
12. D 11. C 10. E 9. A 8. B 7. E 6. C 5. D 4. C 3. B 2. E 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Siyaset felsefesinin sorularna, eitli top- Sivil toplum, toplumlarn demokratik geli- Hobbes, iinde yasalar ve merkezi otori-
lumlarda olup biten, gnlk siyasi olaylarn me srecinde, devlet rgtlenmesinin kap- tenin olmad, varsaymsal bir doa du-
gzlenmesiyle yant verilemez. Siyaset fel- sam dnda kalan, bireyin haklarn sa- rumunda hayatn nasl olacan tasarlar.
sefesinin bu sorular yantlayabilmesi iin vunmak amacyla rgtlenmi toplumdur. Gr, bu koullarda hayatn, yalnz,
salt betimlemelerden teye geip, kavram- Buna gre sivil toplumun temel amac yoksul, kt, kaba ve ksa olacadr. n-
sal zmlemelerde bulunmas gerekir. aadakilerden hangisidir? sanlar bu doal durumdan kurtulmak iin,
Bu paraya gre siyaset felsefesinin te- zgrlklerinin bir ksmndan vazgemeyi
A) Brokrasiyi doru ynlendirmek
mel amac aadakilerden hangisidir? kabul ederek devleti olutururlar.
B) deal bir devlet dzeni oluturmak
A) Devlet dzenlerini eletirmek Hobbes bu szleriyle aadakilerden
C) Yasalarla toplumsal dzeni salamak
B) nsanlar arasnda eitlii salamak
D) Bireyi devletin gcne kar koru-
A) nsann insanla kavgas uzlam zo-
C) Siyasetin kavramlarn akla kavu- mak
runlu klmtr.
turmak
E) Yurttalar arasnda eitlii salamak
B) Devlet fikri reddedilmelidir.
D) Olmas gerekeni aratrmak
C) Ynetim geleneklere bal kalrsa d-
E) Siyasetle ilgili ngrlerde bulunmak
zenli olur.
D) deal dzen ancak doadadr, toplum
ideal bir sistem oluturamaz.
E) ktidar kaynan halktan almaldr.
4.
Liberalist dnrlere gre, insann en
6.
Platonun ideal dzen arayn dile getiren
nemli zellii ve hakk zgr olmaktr. n-
Devlet adl topyasn Platona borlu
sanlar dinde, siyasette, ekonomide ve ha-
olduumuz kadar, Platonun yaad d-
yatn dier alanlarnda zgr olursa kendi-
nemdeki kkl deiime, deer kargaas-
lerini, hayat, toplumu, evreni en iyi ekilde
na, ahlaki ve siyasi yozlamaya da borlu-
anlayacak, bunun sonunda kendisi, toplu-
2. yuz. nk, hibir filozof yoktur ki, iinde
mu ve insanlk iin en faydal bireyler ola-
Sivil toplum rgtleri geni halk kesimleri- yaad toplumdan etkilenmemi olsun.
caktr. Bu durum nedeniyle belirli bir sre
nin hak ve karlarn koruyup gelitirmeyi sonunda herkesin memnun ve mutlu oldu- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
amalar. Bu tr rgtlenmelere de ancak u mkemmel dzen gerekleecektir. glardan hangisine ulalabilir?
hogr kltrnn yerletii, kanunlarn A) Dnrler zamanla fikirlerini deiti-
Buna gre liberalist dnrlerin ideal
kii hak ve zgrlklerinin gvence altna rebilirler.
devlet dncelerinin temelinde aa-
ald toplumlarda rastlanr.
dakilerden hangisi vardr? B) Dnrler, grleriyle toplumu etki-
Buna gre sivil toplum rgtlenmeleri- ler ve deitirirler.
A) nsan iyi imkanlar salandnda baa-
nin aadakilerden hangisinde yaygn
rl olabilen bir varlktr. C) Dnrler, dorudan dnrlerin
olmas beklenir?
B) nsan zgr bir varlktr. fikirlerinden etkilenerek grlerini
A) Demokratik hukuk devletlerinde olutururlar.
C) nsann en nemli hakk ekonomik z-
B) Tek kiinin egemenliinde D) Dnrler, toplumsal yapnn koulla-
grlktr.
C) Teokratik rejimlerde rndan etkilenerek dncelerini geli-
D) Mkemmel dzen insann mutluluuna
D) Baskc rejimlerde tirirler.
baldr.
E) Oligarik yaplanmalarda E) Dnrler, bilimsel gelimelere kayt-
E) Toplumda bireyin haklar esastr.
sz kalamazlar.

Tarama
7. 9. 11.
Hobbesa gre devlet var olmazsa, insan- Demokratik ynetimde bireyin iradesi, gi- Egemenliin insanlara ait olmas gerekiti-
lar birbirine zarar verirler. Yani nsan, insa- derek bireylerin iradelerinin toplamndan ni savunan filozoflar, bu insanlarn hangi
nn kurdudur. Bu nedenle insanlar birbirle- fazla bir ey olan toplumsal irade yoluyla zellikte olmas gerektii konusunda gr
rine duyduklar sevgiden deil, birbirinden kendini gsterir. Bu nedenle ne birey dev- ayrl iinde olmulardr. Acaba bu insan-
korktuklar iin toplumsal szleme ile bir lar ynetimle ilgili bilgilere ve yasalarn bil-
let adna feda edilebilecek bir varlktr ne
otorite ya da hakeme bavururlar. gisine dier insanlardan daha fazla sahip
de devlet birey iin ortadan kaldrlabilecek
olan profesyonel insanlar m olmal; yoksa
Hobbesa gre devletin oluma nedeni bir gtr.
btn insanlar doal olarak siyasal karar-
aadakilerden hangisidir? Bu parada siyaset felsefesinin hangi lar verme yeteneine sahip olduklarndan
A) nsanlarn snrsz zgrl istemesi sorusuna yant verilmektedir? herkes bu konuyla uramal mdr? gibi
B) nsanlarn birbirinden korunma ihtiya- A) Sivil toplumun anlam nedir? sorulara farkl yantlar verilmitir.
cnda olmas B) Meruiyetin lt nedir? Bu parada filozoflar siyaset felsefe-
siyle ilgili hangi soruya yant aramaya
C) Mutlak eitliin devlet kurumunda ger- C) Egemenliin kullanl biimleri nelerdir?
almaktadrlar?
ekleeceinin dnlmesi
D) Birey ve devlet ilikisi nasl olmaldr? A) ktidarn kayna nedir?
D) nsanlarn hukukun stnlne inan-
E) Devlet nasl olumutur? B) Brokrasiden vazgeilebilir mi?
mas
C) lkeyi kimler ynetmelidir?
E) nsanlarn iktidar olma isteklerinin ol-
D) Bireylerin ynetimde sz hakk nedir?
mas 10.
E) ktidarn yetkisi nereye kadar olmaldr?
deal bir toplum dzeni kurmak isteyen
devlet, tm toplumsal alanlarda her
bireyi kapsayan eitlii salamaldr. 12.
Eitlik, hem bireylerin yasalar karsn- Eitlik benzer durumlarda olanlara benzer
da eit olmas hem de tm bireylerin ekilde davranmay ngren siyasetle ilgili
8. toplumsal ve ekonomik imknlardan bir kavramdr. Yasalar nnde eitlik, frsat
eit olarak yararlanmas demektir. eitlii, kaynaklardan yararlanma eitlii,
Eer insan hayat iin toplum gerekli ise
Adalet tm yurttalarn haklarnn ya- zgrlklerde eitlik gibi eitlikler en sk
toplum iin devletin; devletin ilevlerini ye-
sal gvence altnda olmas, ayrca savunulan kavramlardr. phesiz, ada
rine getirmesi iin de brokrasinin varl
haklya ve haksza gerekli karln toplumlarn zerinde gr birliine vardk-
gereklidir. Zaten btn kar grlere ra-
verilmesidir. Tm toplumda bu adalet lar konularn banda; insanlarn sadece
men devletin varln devam ettirmesi ve ilkesi uygulandnda zamanla sorun- insan olmalarndan dolay eit deere sa-
brokrasiye kar yneltilen btn ikayet- lar zlecek, bireylerin tm mutlu hip olduklar, bu nedenle herkese, dinine,
lere ramen onun gitgide byyerek var- olacak ve dolaysyla ideal bir dzen rkna veya cinsiyetine bakmakszn eit
ln korumas bunun en byk iaretidir. gerekleecektir. davranmak gerektii ilkesi yer alr.
Bu parada aadakilerden hangisi Bu iki grn ortak noktas aadaki- Buna gre eitlikte ilgili olarak aada-
vurgulanmaktadr? lerden hangisidir? ki sonulardan hangisine ulalamaz?
A) deal devlet adalet ideasna dayanr. A) Mkemmel bir toplum dzeni kurmak A) Eitlik, insanlarn insanca yaamalar-
mmkndr. na olanak hazrlar.
B) Brokrasinin hem olumlu hem de
olumsuz ynleri vardr. B) Adalet mkemmel toplumun temel ilke- B) Eitlik bireyler arasnda fark gzetme-
sidir. meyi ieren bir kavramdr.
C) Brokrasinin siyasi iktidardan daha
C) Mkemmel toplum dzeni insanlarn C) Herkes bireysel haklardan eit ekilde
gl olmasna meydan verilmemelidir.
mutluluuyla gerekleebilir. yararlanmaldr.
D) Brokrasi sk denetlenerek olumsuz
D) Eitliin olmad devlette mutluluk ol- D) nsanlar her ada eitlik ilkesinin im-
ynleri dzeltilmelidir.
maz. kanlarndan yararlanmlardr.
E) Devlet ynetimi iin brokrasi zorunlu-
E) Yurttalarn haklar her zaman korun- E) Gnlk yaamn her alannda insanla-
dur. ra eit davranlmaldr.
maldr.
12. D 11. C 10. A 9. D 8. E 7. B 6. D 5. A 4. B 3. D 2. A 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Halkn kendi kendini ynetimi eklinde ta- Demokrasilerde egemenlik; yrtme, ya- Demokrasiyle ynetilen lkelerde baz te-
nmlanan demokrasi, eitli kavram ve ku- sama ve yarg halinde e blnmekte ve mel deerlerin korunmas gerekir. Demok-
rallarn bir arada bulunmas ile meydana bu gcn birbirini denetlemesi salan- rasi, yurtseverlik, hogr anlay, hukuka
gelen bir ynetim biimidir. maktadr. sayg gibi temel ilkeleri ierir. Ne var ki sz
Aadakilerden hangisi demokratik y- Parada sz edilen kuvvetler ayrl konusu erdemler doutan gelmez. re-
netimlerin zelliklerinden biri deildir? prensibinin temel amac aadakiler- nilmeleri gerekir.
A) Serbest seimlerin yaplmas den hangisidir? Bu parada demokrasinin yerlemesi

A) Egemenlii ele geiren kiilerin keyfi iin aadakilerden hangisinin gerekli
B) nsanlarn zgrce rgtlenmesi
uygulamalarnn nlenmesi olduu savunulmaktadr?
C) Kanunlar nnde herkesin eit olmas
B) nsanlarn bir arada yaamasn sala- A) Eitliin
D) Baz kiilerin ayrcalkl olmas
mas B) Siyasete katlmn
E) Birden fazla siyasi partinin olmas
C) D devletlere kar itibarn korunmas C) Eitimin
D) tehlikelere kar gvenliin salanmas D) Brokrasinin
E) Anayasann kolaylkla deitirilmesi- E) Sivil toplumun
nin nlenmesi
6.
nsan ancak zgrl sayesinde kendi-
sini belirler, gerekletirir ve yaratc olur.
Bu zgrlk dini alanda inan ve ibadet
zgrl, siyasi alanda dnce ve ifade
4. zgrl, ekonomik alanda teebbs z-
Dnyann eitli yerlerinde baskc yne- grl olarak gerekleir. Bireyler ekono-
timleri izleyen Orwell, 1984 adl eserinde, mik alanda zgr olup kar elde ederek
baskc ynetimler altnda benlii tehlikede zenginletike toplum sorunlarn zer ve
2. olan insanlarn durumunu dile getirir. Dn- nihayet mkemmel bir toplum dzeni ku-
Sivil toplum, devletin basksndan kurtul- yann gelecekte alaca rktc durumu rulur.
mak, toplumun istek ve ihtiyalar dorul- tasvir eder. Bylece baskc ynetimlere Bu parada savunulan gr aadaki-
tusunda kararlar alp, bununla kamuoyu kar nceden uyary amalar. lerden hangisidir?
oluturabilen toplum kesimidir. Bu gruplar Orwell bu eseriyle aadakilerden han- A) Ancak zgr olan insanlar nemli bu-
kendi istek ve karlar iin siyasi iktidara gisini dile getirmeyi amalamtr? lular gerekletirebilir.
bask yapabilirler.
A) Yasasz ve devletsiz bir ortam olutur- B) nsan, doas gerei hayatn her ala-
Buna gre sivil toplum rgtlerinin te- may nnda snrsz zgr olmaldr.
mel amac aadakilerden hangisidir?
B) Mutluluun devlete itaatle olanakl ol- C) nsanlar zenginletike daha zgr
A) Halkn eitliini salamas duunu olurlar.
B) Devlete kar bireyin haklarn korumas
C) deal bir dzene kar kmay D) Snrsz zgrlk insanlarn mutluluu
C) Hukukun stnln salamas
D) nsanl bekleyen tehlikelere dikkat iin gereklidir.
D) Demokrasinin ileri dzeye getirilmesi ekmeyi E) Mkemmel devlet, toplum bireylerinin
E) Devletin gdmnde devleti korumas E) Kii hak ve zgrlklerini geniletmeyi zgr olmasyla mmkndr.

Tarama
7. 9. 11.
Demokratikleme ve sanayilemeye bal Platon'un devletinde insanlar eit yetenek- "nsanlar eit olmadklarndan yaamdaki
olarak iktidarn dorudan etki alanlar d- lerle domazlar. Bireyler yaamdaki doal doal yerini kabul etmeli ve kendilerine ve-
nda kalan, kendi birlik ve oluumlarn yerlerini kabul etmeli, toplumda kendileri- rilen rolleri oynamaldr. Baz insanlar, bil-
kendi ortak kar, iradelerine bal olarak ne verilen rolleri oynamaldrlar. Liderlik, gece ynetme yeteneine sahip olduklar
oluturan zgr yurttalarn bulunduu devletin tm yeleri stndeki egemenlii iin ynetim ilerini bu kiilerin ynlendir-
sosyal yaplara sivil toplum denir. kullanan filozof-krallara verilmitir. Bu y- mesi halinde btn toplum daha iyi bir du-
Buna gre sivil toplum iin aadaki- neticiler, bireysel haklar olduu iin deil, rumda olacaktr. Zeka ve yetenek bakmn-
lerden hangisi sylenemez? devlete lazm olan yaamsal hizmeti yeri- dan sekin olmayan insanlar ise neyin iyi
A) Kamuoyu oluturarak iktidara bask ne getirdikleri iin, stn iktidar ellerinde olduunu tam olarak anlayacak yeterlilikte
uyguladklar tutarlar. olmadklarndan ynetim ilerine kartrl-
Buna gre Platon'un "Devlet"i iin aa- mamaldrlar."
B) Bireyi devletin gcne kar koruduu
dakilerden hangisi sylenebilir? Buna gre Platon'un tasarlad devlet
C) Demokratik yaplanmalarda grld
A) Birey devletten daha nemlidir. iin aadakilerden hangisi sylenebi-
D) Ortak karlar gerekletirmeye yne-
lir?
lik olduu B) Devlet halkn iradesine dayanr.
A) Adalet ve zgrlk toplumsal uzla-
E) Egemenlii elinde bulundurduklar C) Yetenekli kiiler ynetimde olmaldr.
mayla tek elde toplanmtr.
D) Devlet Tanr'nn istedii bir kurumdur.
B) Toplumsal snflarn oluturulmasnda
E) nsanlar ayn konumdadr.
bireysel farkllklar etkilidir.
C) Devlet yurttalarnn tmnn mutlulu-
unu salamaldr.
8. D) Ynetim yetkisi toplumsal uzlamayla
ada devlet anlaynda, "hukukun s- 10. tek elde toplanmtr.
tnl" ilkesi yatmaktadr. Hukukun s- Sofistlere gre, ideal dzen herkesi mem- E) Bireylerin ynetimin kararlarna katl-
tnl ilkesinin geersiz olduu devlet, nun edebilecek bir dzen olmaldr. Byle malar salanmtr.
belirli ahs veya ahslar devleti haline bir dzen hibir ada grlmemitir ve de
gelir. Bu durumda devlet, toplumun t- grlmeyecektir. nk her insann farkl
mne hizmet etmek yerine baz gruplarn zellikleri, farkl amalar ve istekleri vardr. 12.
veya ahslarn hizmetine girmi olur. Bu Sonra herkese uygun bir dzeni istemek
I. Hi kimse kt bir devlete destek olmak
da devletin objektif olma zelliini kaybet- ya da herkesi bir dzene gre ynetmek
ya da itaat etmekle ykml deildir.
mesine neden olur. herkesin ayn olmasn istemek olur ki bu
II. Btn devletler zor kullanrlar.
Buna gre "hukukun stnl" ilkesi ne durum da, en kt devleti ortaya karr.
III. Zor kullanmak doas gerei ktdr.
anlama gelir? Sofistlerin bu yaklamnda temel ald
gr aadakilerden hangisidir? IV. Devletsiz bir toplum devletli bir toplu-
A) Yasalarn tm bireylere eit ekilde ul-
mun gerekletirilebilir bir alternatifidir.
gulanmasdr. A) Eitlii temel alan yaklamlar devletin
devamn salar. Proudhon bu dnceleriyle siyaset
B) Yaanlan an koullarna uygun hu-
felsefesinin sorularndan hangisine ce-
kuk sistemi oluturmaktr. B) Devletteki i blmnn dzenlilii
vap vermektedir?
C) Ynetimde kuvvetler ayrl ilkesinin devletin devam iin gereklidir.
A) Birey ve devlet ilikisi nasl olmaldr?
uygulanmasdr. C) Bireyler devlete itaat etmekle ykml-
drler. B) Devletin geleri nelerdir?
D) Toplumun tm sorunlarn zmeye
uygun yasalar dzenlemektir. D) Devlet toplumsal szleme sonucunda C) Bireyin temel haklar nelerdir?
E) Devleti ynetenlerin halkn isteklerine oluturulmaldr. D) Devlet gerekli midir?

gre nlemler almasdr. E) deal bir devlet dzeni olamaz. E) Meruiyetin ltleri nelerdir?
12. D 11. B 10. E 9. C 8. A 7. E 6. E 5. C 4. D 3. A 2. B 1. D Cevaplar

Bilim Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilim ve Felsefe likisi 3. Modl Test 20
1. 3. 5.
Bilimler kendilerine zg, snrl alanlarda Bilim zerinde dnmek de felsefenin bir Herhangi bir bilim dal tarafndan ispat-
doal ya da toplumsal gereklie ilikin iidir. lanm olan bir bilgiyi btn bilim insan-
yasalara ulamay amalar. Gereklii bir lar kabullenmek durumundadr. Bir bilim
Buna gre bilim felsefesinin sorular
btn olarak ele alan felsefe; sorular, ko- insannn gr ve dnceleri dier bilim
arasnda aadakilerden hangisi yer
nular ve yntemleri asndan bilimlerden insanlarn da balayc zellik tar. Oysa
almaz?
ayrlr. Ancak bu durum, felsefeyi bilimle felsefede durum bu ekilde deildir. Yani
A) Bilginin ve bilimin sonu var mdr?
sk bir iliki iinde bulunmaktan alkoy- bir filozofun baka bir filozofa ait felsefi bir
B) Bilimin deeri nedir? gr kabullenmesi beklenemez.
maz. te yandan bilim de felsefeden ko-
pamaz. C) Bilimsel formller nelerdir? Bu paraya gre bilimsel bilgi hangi
Parada felsefe ve bilimin hangi ortak D) Bilimin insana faydalar nelerdir? zelliiyle felsefeden ayrlmaktadr?
zellii vurgulanmaktadr? E) Bilimin snrlar nelerdir? A) elikili yarglardan uzak durulmasyla
A) Karlkl ilikili olma B) Eletiriye ak ortamlarda gelimesiyle
B) Deneye dayal olma C) ngrnn gereklemesiyle
C) Snrl olma D) Objektif ve kesin sonulara ulalma-
D) Objektif olma syla
E) Yntemleri ayn olma E) Evreni paralar halinde incelemesiyle
4. 6.
Herhangi bir olaya veya olaylarn sonucun- Biz yalnz bilmek arzusundan ibaret varlk-
2. da ortaya kan kurallarla belirlenmi olgular deiliz. Kant'n da dedii gibi inanmak,
Bilim "nedensellii" yani her olayn bir ne- lara pheyle yaklaan bilim adam, "Elde mit etmek ve doru yaamak da isteriz.
deni olduu ilkesini batan, geerli bir ilke edilen bilgiler gerekten doru mudur?", Bilimden bu ihtiyalarmzn tmn kar-
kabul eder. Bu ilkeyi hi sorgulamaz, ara- "Bu bilgiler hangi koullarda doru olur?", lamasn beklemek bir hayaldir ve yanltr.
trmalarn onun geerliliini kabul ederek "Acaba bu bilgilerin doruluk derecesi ne- O halde bilim ile dier insani-kltrel etkin-
yrtr. Felsefe ise "nedensellik" ve ben- dir?" gibi sorular sorar. Bu tip sorular bi- lik alanlar (din, ahlak, sanat) arasndaki
zeri ilkelerin anlamn ve geerliliini de limdeki yanllarn dzeltilmesini ve bilimin salkl ilikiler bizi daha byk bir mutlu-
sorgular. dinamik bir yapya sahip olmasn salar. lua eritirebilir.
Bu parada aadakilerden hangisi Buna gre bilimde yaplan eletirilerin Bu parada aadakilerden hangisi sa-
vurgulanmtr? bilime salad fayda nedir? vunulmaktadr?
A) Bilimin aklamalar neden-sonu ili- A) Bilimin doaya ilikin yasalara ulama- A) Bilim ile dier bilgi alanlar arasnda
kisine dayanr. sn salamak karlkl etkileim vardr.
B) Bilimler nesnel felsefe ise zneldir. B) Bilimin daha doru ve gelimi sonu- B) nsann bilimin yannda dier bilgi
lara ulamasn salamak alanlarnn verecei bilgilere de ihtiya-
C) Felsefe bilimlere olgular toplayarak
C) Bilimin nesnel yntemler kullanmasn c vardr.
yardmc olur.
salamak C) Bilim insann en nemli uradr.
D) Felsefe bilimsel kavram ve ilkelerin an-
lamn aa kartr. D) Bilimde sorulardan hareketle geree D) Bilim her zaman ilerlemeyi gerektirir.
ulamak E) nsana en byk fayda bilimden gel-
E) Bilimler gerekliin kendisini ilgilendi-
ren ksmn inceler. E) Bilimde daima pheci olmak mektedir.

Bilim Felsefesinin Konusu, Tanm, Bilim ve Felsefe likisi
7. 9. 11.
Doa bilimlerinde ulalan genellemeler in- Pozitivist dnce felsefenin alann da- Mantk pozitivistlere gre felsefenin biri-
san bilimlerinde ulalan genellemelerden raltmaktadr. nk pozitivizm, felsefe ve cik anlaml ilevi, bilimin salad bilimsel
daha kesindir. nk doa mutlak bir zo- dier baz alanlarn soyut ve olgusal olma- bilgiler zerinde dnmek olabilir. Felse-
runluluun ve nedenselliin hkm srd- yan eylerle uramasn sona erdirmeyi fe evren hakknda bilgi verme iddiasndan
vazgemeli ve kendisini bilimin verdii
, bilinli ve canl olmayan varlklarn yer ve felsefeyi bilimlerin yardmcs haline ge-
bilgileri zmlemek, bilimsel nermeleri
ald bir alandr. nsan bilimleri ise; bilinli, tirmeyi ama edinmitir.
aydnla kavuturmak greviyle snrlan-
amal bir alan, insan konu edinir. nsan, Buna gre aadakilerden hangisi po- drmaldr. Felsefe esas itibariyle bir bilgi
iradesiyle seimlerde bulunan bir varlktr. zitivizmin zelliidir? kuram, yeni bilgi zerine dnen, bilim-
nsanlar ayn konuda ayn biimde davran- sel bilgiyi sorgulayan, aratran, zmle-
A) Felsefeye bilimsel zellik kazandrmas
mazlar. yen bir disiplin olmak zorundadr. Bunun
B) Bilim ve felsefeyi birletirmesi
Buna gre insan bilimlerinin doa bi- iin kullanaca ara ise mantktr.
C) Felsefeyi dogmalara dayandrmas
limlerinden fark nedir? Bu parada aadakilerden hangisi
D) nsann mutluluunu yararl olmaya vurgulanmaktadr?
A) Alanlarnn ok geni olmas
dayandrmas A) Felsefe bilimlerle sk bir ibirliine gir-
B) Doa bilimlerinin uygulad baz yn-
E) Akln doutan geldiini savunmas melidir.
temlerin uygulanamamas
B) Felsefe her trl bilginin analiziyle ilgi-
C) nceledikleri olaylarn karmak olmas
lenmelidir.
D) nceledikleri olaylarn deiken olmas C) Felsefe yapmak bilim zerine mantk
E) Deney ynteminin uygulanamamas 10. diliyle dnmektir.
Bilim insan gkten inmiesine hibir sta- D) Felsefe eskiden beri zerinde durduu
metafizik konular terk etmelidir.
t ve rol sahibi olmakszn, hibir kanaat,
8. E) Bilim metafizik konularla ilgilenmez.
deer, eilim, inan tamakszn nesne-
Yunanllarda llemeyenlerin kefine sine ynelemez. O sadece gzlemleyen
yol aan ey, flarn hacmini lme
12.
ve gzlemlediini yanstan basit bir ayna
Bilim ne kadar geliirse gelisin, varln
olmutur. deildir. Bilim insannn duygular, sevin-
yalnzca somut ynlerini; rengini, eklini,
XVI. yzylda matematikileri zaman, leri, aclar, aklar, nefretleri vardr. O bir kokusunu, zktlesini vb. zelliklerini bilebi-
hz, snr kavramlarn analiz etmeye toplum iinde yaamaktadr; sosyal, siya- lecektir. nsan ne kadar ok bilimsel bilgi sa-
gtren ey; zemberekli saatlerin yasal, estetik, ahlaksal ideallere, deer yar- hibi olursa olsun, yine de kendisinin, varln
pm, askerlik sanatna topuluun gir- glarna sahiptir. Bilim insan nesnenin kar- anlamn, kaynan, zn, yaratcsn, ya-
mesi, denizcilikteki ilerlemelerdir. sna sahip olduu bu niteliklerin toplam amn anlamn merak edecek, bu konular
Verilen durumlar aadaki yarglardan ile kar. sorgulayacaktr. Varln bu ynlerini ele alp
hangisiyle aklanabilir? anlamak ve aklamak isteyen ise felsefedir.
Dolaysyla insan felsefeyle iliki kuracaktr.
A) Bilimdeki kimi kuramsal bilgiler uygula- glardan hangisine ulalabilir?
Bu parada aadakilerden hangisin-
malarndan sonra gelitirilmitir. A) Bilimsel aratrmalarda merak ve hay- den sz edilmektedir?
B) Kimi teknolojik yetersizlikler, bilimsel ret duygusu etkilidir. A) Bilim ve felsefenin kurulu nedenlerin-
aratrmalara konu olur. B) Bilimde konu ve amacna uygun ynden
C) Her bilimsel anlay kendisine uygun temler kullanlmaldr. B) nsann baz metafizik konulara duydu-
teknolojiyi beraberinde getirir. C) Bilim, bilim insanlarnn objektiflii ile u merak nedeniyle felsefeye ynele-
ceinden
D) Bilim ile teknik insan yaamn kolay- ilerler.
C) Bilim ve felsefe arasndaki ilikiden
latrmay amalayan etkinliklerdir. D) Bilim insan konusu karsnda tarafsz
D) Bilimin varl her koulda aklayabi-
E) Tekniin ortaya koyduu yeni durum- olamaz.
leceinden
lar, sorunlar bilimin gelimesine katk- E) Bilim, bilim insanlarnn ortaklaa a-
E) Bilim ve felsefenin tek konusunun var-
da bulunmutur. balaryla geliir. lk olduundan
12. B 11. C 10. D 9. A 8. E 7. D 6. B 5. D 4. B 3. B 2. D 1. A Cevaplar

Bilim ve Bilim Anlaynn Tarihsel Geliimi 3. Modl Test 21
1. 3. 5.
Orta a Avrupasnda kilisenin savun- Geometrinin Msrda nemli gelimeler lk bilimsel almalarn Dicle Frat, Nil
duu skolastik felsefe, bilimi ve zgr gstermesi, tesadflerin deil zorunluluk- ve ndus gibi byk nehirlerin vadilerinde
dnceyi engellemi ve bu nedenle Av- larn eseriydi. Nil Nehrinin her yl tama- olmas tesadf deildir. Saban, tekerlekli
rupa karanlk bir a yaamtr. Yeni a larndan zarar grmemek, bu durumdan araba, gemi ve sulama kanallar bu vadi-
Avrupasnda kilise etkinliini kaybedince yarar salayabilmek iin yaplan alma- lerde yaayan insanlarn bululardr. Bu
sanat, bilim ve felsefede byk ilerlemeler lar Msrda geometrinin gelimesini sala- toplumlar hayvanlar da i gcnde kulla-
yaanmtr. mtr. narak kendilerine zaman ayrm, astrono-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- Bu gre gre bilimin gelimesi aa- mi ve matematikle ilgilenmilerdir.
glardan hangisine ulalabilir? dakilerden hangisine baldr? Bu parada bilimsel gelime aadaki-
A) Bilimdeki gelime dz bir izgi eklin- A) Evreni tanma ve anlama meraknn ol- lerden hangisine balanmaktadr?
de gereklemitir. masna A) Kltrler aras etkileime
B) Bilimin konusu deney ve gzlem olma- B) zgrlk bir ortamn bulunmasna B) Doa koullarnn uygun olmasna
ldr. C) retimden artan bir bo zamannda C) Bilim adamlarnn saysnn fazla olma-
C) Bilimlerin gelimesi yntem sorununu bulunmasna sna
dourmutur. D) Ynetim biiminin ve yneticilerin bi- D) Ynetim biiminin demokratik olmasna
D) Bilimin gelimesi zgrlk ortamlar- limsel almalar desteklemesine E) zgr dnce ortamna
da salanabilir. E) nsanlarn doay denetim altna ala-
E) Yaam karmaklatka bilime olan rak pratik fayda salamasna
ihtiya artmtr.
2.
Bilimin lk a'daki kuruluundan gnm-
ze gelinceye dein saysz bilim adam gel-
di geti ve hepsinin bilime belirli katklar
oldu. Bizim ismini bile duymadmz fakat 6.
almalarn nice zor artlarda yrten, bu 4. Gnmzde stn zelliklerde uak
uurda hastalanan, hatta yaamn yitiren Bilim, bir zincirin halkalar gibidir. Btn yaplabilmise bunun temelinde Ha-
bilim adamlar vardr. Bugnk bilim al- demir halkalar birbiriyle ilintilidir. lk halka zerfen Ahmet elebinin ilk uu dene-
malar bu bilim adamlarnn hepsine ok ne kadar gerekli ise son halka da o kadar melerinin katks vardr.
ey borludur. gereklidir. nk son halkay belirleyen
Bilim tarihinde her bir bilimsel gr bir
Bu paradan hareketle aadaki yarg- kendinden nceki halkann zellikleridir.
dieri iin basamak oluturur.
lardan hangisine ulalabilir? Bu nedenle bu halkalarn arasndaki ba-
Bilimde daha ileriyi grebildiysem
lar bilinmeden bilimin imdiki zelliklerini
A) lk a'dan beri tm bilim adamlarnn bunu omuzlarndan baktm Galileo
anlama olana yoktur.
amac farkldr. ve Kepler gibi devlere borluyum.
Bu parada bilimin hangi zellii vurgu-
B) Bilim her ada geliimini ayn hzda Bu grlerde bilimin hangi zellii
lanmaktadr?
srdrmtr. vurgulanmaktadr?
A) Birikimli olarak ilerlemesi
C) Gnmz bilimi tm bilim adamlarnn A) Deneysel olmas
ortak rndr. B) Genellenebilir olmas
B) Tutarl olmas
D) Bilimle uramak fedakarlk yapmay C) Akla dayanmas
C) Birikimli olarak ilerlemesi
gerektirir. D) ngr olana salamas
D) Olgulara dayanmas
E) Bilim adamlar arasnda bilgi alverii E) Kendine ait bir ynteminin bulunmas
E) Akln etkili olarak kullanlmas
vardr.

Bilim ve Bilim Anlaynn Tarihsel Geliimi
7. 9. 11.
lk a dnrlerinin nemli bir blm Einsteine kadar tm bilim insanlar ktle, Eski in ve Hint medeniyetlerinde bala-
hem filozof hem de o gnn koullar iin- uzunluk, zaman gibi kavramlarn kesin ve yan, daha sonra da Msr ve Smerde de-
de bilim insan zellii tamaktadr. r- deimez olduunu savunmulardr. Oysa vam eden teknik ve doaya ait bilgiler, ge-
nein Aristoteles Btn var olanlarn son Einstein tm bunlarn gzlemciyle gzledi- nellikle din ve inan kaynaklyd. rnein
amac Tanrya ulamaktr. derken meta- i ey arasndaki harekete bal olduunu Hintlilerde uygulanan doal tedavi insann
fiziki bir filozofken, canllarn ortaya k- grerek grecelik kuramyla nceki yan- mikrokozmos anlayna, Msrda tp, or-
yla ilgili kendiliinden yaam teorisini ll gidermitir. fizm mezhebinin anlayna dayanyordu.
ortaya atarken bir biyologdur. Bugnk bilim anlay ise tamamen din ve
inantan bamsz bir nitelik tamaktadr.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- lanmaktadr?
Bu durum bilimsel ve teknik deimeyle
glardan hangisine ulalabilir? A) Faydaya ynelik almalarn yaplmas birlikte bilime ait bak biimlerinin de de-
A) Bilim insan ve filozoflarn yaratc ye- B) Eletirilerle kendini dzeltmesi itiini gstermektedir.
tenekleri toplumu etkiler.
C) Kendine ait bir ynteminin bulunmas Bu paraya gre bilim iin aadakiler-
B) Felsefede tartlan konularn ierii den hangisi sylenemez?
D) Olgularla desteklenmesi
her dnemde farkllk gsterir. A) Bilimsel anlayn zamanla deitii
E) Merak ve hayrete dayanmas
C) Bilimin sonular kesindir, felsefenin B) Bilimsel etkinlie eitli uygarlklarn
bilgileri ise varsaymldr. katk yapt
D) nceki dnemlerde bilim insan ve filo- C) Gnmz bilim insanlarnn inanlar-

na gre hareket ettii
zof ayn kii olarak grlmekteydi. 10.
D) Bilimin balangcnda dini gelerin bu-
E) lk ada tartlan konular gnmz- Bilimsel almalar ihtiyalar sonucunda
lunduu
de de tartlmaya devam etmektedir. ortaya kar ve kendilerini teknolojik geli-
E) Bilimin ilerleyerek gelitii
melerle gsterir. nsanlar bilimsel bilgileri
kullanarak kendi hayatlarn kolaylatra- 12.
cak yeni teknolojileri retirler. amzn
Yaklak yzyl ncesine kadar bilimdeki
iletiim teknolojisi olan cep telefonu ilk
kukuculuk bugnk kadar nemli, d-
olarak Finlandiyada ortaya kmtr. ok zenli ve sistemli deildi. Bilimsel bulular
8. geni bir corafyaya yaylm ancak n- hakknda her ne kadar phe duyulsa da
Bilim Msr, Mezopotamya, inde bala- fusu az olan bu lkenin insanlarn iletiim bu bulular belli bir yaygnlk kazandnda
yan, Antik Yunanda gelien, Orta ada ihtiyacn giderecek ve ucuza karlayacak artk kuku azalyor hatta ortadan kalkyor-
duraklayp Rnesansla canlanan bir ara- sistem aray cep telefonunu ortaya kar- du. Fakat son yzylda fizik ve astronomi-
mtr. ye ilikin yeni bulular ve zellikle Einste-
trma abasdr. u ya da bu kiiye gre
in'in grelilik kuram bilimde yerleik birok
deimez. Bilim, herkesin kabul edebile- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
bilgiyi sarsnca bilimdeki kuku ok daha
cei nermeler ortaya koyan, bunu da de- glardan hangisine ulalabilir?
fazla nem kazand ve sistemletirildi. Ar-
neysel yollarla kantlayarak baarabilen bir A) Bilimsel icatlarn yaygnlamas uzun tk gnmzde bilim adam da filozof kadar
etkinliktir. zaman alr. kukucudur.
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- B) Bilimsel bulular insanla yararn yan Bu paraya gre bilimsel kukuculuun
glardan hangisine ulalamaz? sra zarar da getirmitir. gelimesi aadakilerden hangisine
A) Bilimin sonular kesindir. C) Bilimsel bulular ancak gelimi top- balanmtr?
B) Bilim deney yntemini kullanr. lumlarda gerekleebilir. A) Bilimde var olan bilgilere aykr bulu-
larn gereklemesine
C) Bilimin geliiminde birok uygarln D) Bilimsel bulularn oluumunda tm
uluslarn katks bulunur. B) Bilim insanlarnn yardmlamasna
katklar vardr.
C) Bilimlerin felsefeden ayrlmasna
D) Bilim birikimli olarak ilerler. E) Yaam koullarnn oluturduu zor-
luklar insanlar bilimsel bululara y- D) Bilimsel yntemin deimesine
E) Bilimde tmdengelim yntemi kullanlr.
neltmitir. E) Bilimin deerinin artmasna
12. A 11. C 10. E 9. B 8. E 7. D 6. C 5. B 4. A 3. E 2. C 1. D Cevaplar

Bilime Farkl Yaklamlar 3. Modl Test 22
1. 3. 5.
Bilimi anlamak iin bilim insanlarnn yaa- H. Reichenbach'a gre bilimselliin l- Kuhna gre, bilimsel faaliyetler bilim in-
y biimlerine, inanlarna, baka grupla- t dorulanabilirliktir. Dorulanan bilgiler sanlarnn karlkl anlamalar sonucu
rn bak alarna, iinde bulunduklar kl- anlamldr. Bilim d nermeler, dorula- olanakl hale gelmitir. O halde bilimsel
trel ortamlara bakmak gerekir. nabilirlik deerine sahip olmadklar iin aratrma yapan bilim insanlarnn al-
Bu parada savunulan gr aadaki- bilimsel olamaz. Metafizik, estetik ve etiin malarnda psikolojik, sosyolojik zellikleri
lerden hangisidir? nermeleri de dorulanamaz. Ksaca olgu- etkili olur. Burada bilimde salt mantk deil,
lardan elde edilip tekrar olgularla denetle- bilim insanlar topluluunun toplumsal ve
A) Bilimde her gr olgular tarafndan
nemeyen nermeler bilimsel deildir. kltrel zellikleri sz konusudur.
desteklendii srece doru kabul edilir.
Bu paraya gre bilginin bilimsel olma- Kuhnun bu yaklamnda temel ald
B) Bilimsel bilgi elde edilirken akl yrt-
s aadakilerden hangisine baldr? gr aadakilerden hangisidir?
me kurallarna uyulur.
A) Bilim evrelerince kabul edilmesi A) Karlalan sorunlar zen gl bi-
C) Bilim, bir kltr ortamnda yaayan bi-
limsel kuramlar ayakta kalr.
lim insanlar topluluunun etkinliidir. B) Tmevarm yoluyla elde edilmesi
B) Bilimsel etkinlikte bilim insanlarnn or-
D) Bilim insanlara kesin bilgiler sunar. C) Bilimin birikimli olarak ilerlemesi
taklaa abas ve toplumsal zellikleri
E) Bilim tek tek olaylarla deil olgularla D) Kendi iinde tutarl olmas
etkilidir.
ilgilenir. E) Deneysel yolla doruluunun gsteri-
C) Her dnemde bilime ve bilim insanlar-
lebilmesi
na bir dmanlk grlmtr.
D) Bilim insan kendi iinde nesnel i ile-
yie sahip tmyle nesnel kiilerdir.
E) Bilim her dnemde bilimsel bulularla
desteklenen bir hazine sanddr.
4.
Thomas Kuhna gre bilim insanlar, olay-
6.
Bilim ve bilgi, arzulanan bir sonuca ula-
lar rastgele aklamazlar. nce bilim in-
madaki yardmna gre deerlendirilir. Bu
2. sanlarnca benimsenen yaklamlarda
bakmdan baarl olan doru olandr. Bir
Klasik bilim anlay bilime ve bilimin bir temel sorular ve onlara verilen cevaplarn
nerme bir kiinin arzulanan bir sonuca
gn btn bilinmezlikleri bilebileceine ke- erevesi izilir. Sonra bu, bilim insanlarn-
varmak iin yapaca bir eylemi hatasz
sin bir inan duyar. ca benimsenmi ortak bak asna dn-
olarak tanmlyorsa dorudur. Doruluk
r. Bu ortak bak as dnyaya baklan
Aadakilerden hangisi klasik bilim ancak sonular bakmndan tanmlanabi-
standartlar ve llerdir, gerekliin belirli
anlaynn bu grne "kar gr" lir.
ilkelerle alglanmasn ve kavramlatrl-
oluturur?
masn salayan ablonlardr. Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
A) Bilim ayn dorultuda birikimsel olarak glardan hangisine ulalamaz?
Thomas Kuhn bu szleriyle aadaki
ilerler.
kavramlardan hangisini aklamakta- A) Bilim ilevsel olduu iin deerlidir.
B) Bilimin kantlama yntemi dorulama
dr? B) Bilimde nemli olan problemlerin -
deil, yanllama olmaldr.
A) Paradigma zlmesidir.
C) Bilim kendi iinde tutarl olmaldr.
B) ngr C) Bilim, insanlarn gereksinimlerini kar-
D) Bilgimiz snrldr ve bu bilgi kesin ve lamaldr.
C) Objektiflik
mutlak dorulua sahip deildir.
D) Bilimin snrl bir alan bulunmaktadr.
D) Teori
E) Bilimin kendine zg bir dorulama
E) Bilimde nemli olan bilimin sonuta
mant vardr. E) Betimleme
yararl olmasdr.

Bilime Farkl Yaklamlar
7. 9. 11.
Bacon, bilimi insanla yararl olacak yeni Kart rnekler veya kural dlklar para- Eski Msr ve Mezopotamyada astronomi
bulular imkan salayacak bir ara ola- digmay sarsacak kadar ok sayda veya takvim yapma amac gtmekteydi. Matema-
rak grrd. O, Bilmek mi istiyorsunuz? gte deilse, bilim insanlar paradigmala- tik arazi lm hesaplamalar ile snrlyd.
O halde sormaktan vazgeip kendiniz de- ryla almaya devam eder. Fakat artan Tp ise hastalar iyiletirmek ve kt ruhlar
neyiniz. Doa birtakm doa st glerle, kural dlklar zamanla paradigmaya olan kovma uygulamasndan teye gemiyordu.
sihir ve astroloji ile egemenlik altna alna- gven ve ball gevetir. Farkl bak Bu nedenle buradaki astronomi, matematik
maz. Doa ancak onun kanunlarn bilerek alar, yntem ve tekniklerin denenmesi- ve tp bilme amac tamadndan bilimsel
egemenlik altna alnabilir, nk insann ne balanr. Bylece yeni paradigma orta- bir etkinlik olarak kabul edilemez.
gc ile bilgisi birbiriyle doru orantldr. ya km olur. Bu paraya gre bilimsel etkinliin te-
demektedir. Bu paraya gre yeni paradigmann or- mel ilevi aadakilerden hangisi ol-
Bu parada savunulan gr aadaki- taya kmas aadakilerden hangisine maldr?
lerden hangisidir? balanmtr? A) nsan yaamn kolaylatrma
A) Bilimin sonular insanla zararl ola- A) Bilimsel kuramlarn oalmasna B) Pratik kaygdan ok anlamaya ynelme
bilecek ekilde kullanlabilir. B) Bilimde n deyinin gereklemesine C) Yaplan ii sorgulama
B) Bilim metafizik varlklar akla ka- C) Bilim insanlarnn yardmlamasna D) Toplumun genelini ilgilendiren konular
vuturmutur. aratrma
D) Var olan paradigmaya aykr rneklerin
C) Bilimin birikimi ilerleyiinde yanl bil- E) Her ulustan bilim insannn katk salama
rastlanmasna
giler terk edilir.
E) Bilim insanlarnn doay kontrol altna
D) Bilim, bilgi ile doay kontrol altna al- 12.
alma isteine
Kuhn, evreni her defasnda farkl sorularn
maldr.
sorulduu bir kare bulmacaya benzetir.
E) Bilimde genellenebilir sonulara ula- Evrene nasl soru sorarsanz o sorunun
10.
mak gtr. yantn alrsnz. Sorular o dnemin para-
lk uygarlklardan Msr ve Mezopotam-
yada matematik, geometri, astronomi digmas belirler. Bu nedenle her dnemin
alannda nemli almalar yaplmtr. bilimsel sorular farkldr. Bunlarn hepsi de
Msrda bunlara ek olarak tp alannda dorudur. lk a paradigmasna gre ev-
renin merkezinde yer vardr. Gne, yerin
nemli almalar yaplarak bilimsel al-
evresinde dner. O dnemin din, ahlak ve
8. malarn kapsam geniletilmitir. rnein
sanat anlay birbiriyle ve dolaysyla ev-
Bilimde bir teori veya gr, deney ve gz- mumyalama yoluyla cansz olan bedenleri
ren anlay ile tutarldr. Yeni ada ise
lemle desteklendii srece doru olarak uzun yllar saklamay baarmlardr. Bu
paradigma gne merkezlidir. Bu sistem
kabul edilir. Yeni baz olgular aklama tekniin ortaya knda dinin de etkisi ol- de kendi iinde tutarldr.
gc gstermeyen ya da baz gzlem ve- mutur. Yaplan bu almalarla yaamda
Buna gre Kuhn paradigma kavramla-
rilerinin dorulanmad bir teori ya bilinen nemli kolaylklar salamlardr. ryla aadakilerden hangisini dile ge-
tm olgular kapsayacak biimde deitiri- Bu parada lk a uygarlklarnda bili- tirmektedir?
lir ya da yerine daha gl bir teori koyul- min gelimesi aadakilerden hangisi- A) Bilimselliin ltnn dorulanabilir-
maya allr. ne balanmtr? lik olduunu
Bu parada bilimsel teorilerin hangi A) Felsefi gelimelerin salanmasna B) Bilimsel keiflerin bazen zmsz-
zellii vurgulanmaktadr? lkle sonulanabileceini
B) Akla dayal aklamalar yaplmasna
A) Olgular geerli yntemlerle aklamas C) Bilimin sonularndan yararlanlmas
C) nanlara ve gndelik yaamn kolay-
B) Kesin olup zamanla deimemesi gerektiini
latrlmas abalarna
C) Pratik yaamda fayda salamas D) Bilimsel kuramlarn gzlem ve deneyle
D) Farkl kltrlerle bilgi alveriinin ya-
dorulanmas zorunluluunu.
D) n deyiye ak olmas plmasna
E) Bir dnemde geerli ve tutarl olan bi-
E) Tm doa bilimlerinin kullanmas E) Doay kontrol altna alma isteine limsel anlay
12. E 11. B 10. C 9. D 8. A 7. D 6. D 5. B 4. A 3. E 2. D 1. C Cevaplar

Bilimsel Yntem 3. Modl Test 23
1. 3. 5.
Bilimsel almalar grnd ya da d- Doadaki nesneler amaz bir drstle Bilimsel bir kuramn bir sanat yapt gibi
nld kadar kolay ilerlemez. Bir da- sahiptir. nsanlar onlara soru sorduunda zihinsel ilgilere hitap eden ve dnya gr-
cnn daa kmasndaki zorluklar ierir. daima kendi tabiatlarna gre cevap ve- mz etkileyen bir nitelii vardr. Olup
Eer bir dac kadar cesur deilseniz bi- rirler. Bu nedenle ortaya atlan bir bilimsel bitenlere belli bir kuram asndan bak-
limle hi uramayn. kuramn doruluunu veya yanlln kamak, alk olduumuz pek ok eye yeni
Bu parada bilimsel etkinlikle uraan- ntlamak iin doadaki nesnelere mraca- bir anlam kazandrr ve bilgi anlaymz
lara aadakilerden hangisi tlen- at edilir. Eer kuram nesnelerce onaylan- beklemediimiz lde zenginletirir.
mektedir? yorsa, hi phesiz dorudur. Bu paraya gre bilimsel kuramn temel
A) Evreni anlama isteiyle aratrma yap- Bu paraya gre bilimsel kuramn do- ilevi aadakilerden hangisidir?
malar rulanma koulu aadakilerden hangi- A) Dogmalar aklla temellendirmek
B) Felsefeyle ilgiyi kesmemeleri sidir? B) Doadaki dzenliliin anlalmasn
C) Gemi bilgi birikiminden yararlanmalar A) Bilim otoritelerince doru kabul edilme salamak
D) Aratrmada kararl ve istekli olmalar B) Baz aratrmalarda kolaylk salama C) Yeni bir bak asyla bilgi daarcn
C) Deneysel yolla dorulanma geniletmek
E) Toplumun yararn dnmeleri
D) Tmevarm yntemini kullanma D) Dier kuramlarla karlatrma yapma
olana vermek
E) Geree uygun olma
E) Genelgeer bilgilere ulamak
2.
Bilimsel nitelik tayan tm gzlem ve de- 4. 6.
Bilim insannn her eyi sorgulayan tavr
neyler ancak belli bir hipotezin nda Bilimin objektif olmas, ele ald konuya
olmadan bilim sz konusu olamaz. Bir bi-
belli olgulara yneldiinde etkinlik kaza- tarafsz yaklamas sz konusu deildir.
limsel kuram ya da nerme olgular tarafn-
nr. Geliigzel ynetilen, olgular arasnda Bilgi nesnesinin, bilenden bamsz bir
dan desteklendiinde, olgularla uyutuu
balant olmayan bir gzlem ve deneyin gereklik tad sylenemez. Bilim insan-
srece doru olabilir. te bilim insan olgu-
gvenilir sonu vermesi yle dursun, lar, retmenlerinden, ders kitaplarndan,
lar tarafndan yanllanan kuramlarda srar
zaman ve enerji kaybndan baka bir ey ierisinde bulunduklar bilimsel topluluktan
etmeyen, aratrmacdr.
deildir. edindikleri n yarglarla, inanlarla dnya-
ya bakarlar. Bu parada bilim insannn hangi zelli-
i zerinde durulmaktadr?
lanmaktadr? Bu parada bilimde hangi zelliin ola-
mayacandan sz edilmektedir? A) nceledii konulara eletirel bir anla-
A) Olaylar incelerken bilimsel ynteme
yla yaklamas
uygun davranma A) Evreni aklla aklamann
B) n deyiye nem vermesi
B) Formel bilimlerden yararlanma B) Mutlak bir nesnelliin
C) Aratrma konusunu snrlamas
C) Bireysel yntemler kullanma C) Bilimsel kuramlar gelitirmenin
D) Dier bilim insanlarnn birikimlerinden
D) Varl belirli alanlara blerek incele- D) Deneysel verilere dayanmann
yararlanmas
me E) Evrendeki nedensellik bann ortaya
E) Evrende bir dzenliliin bulunduunu
E) Birikimli olarak ilerleme konmasnn
varsaymas

Bilimsel Yntem
9. 11.
7. Francis Bacon, doa zerine aratrma- Bilimsel bir almann balayabilmesi iin
Bilim insan, bir dereyi geecei zaman
nn, ieriklerinden yoksun kalplarla u- ilk art zerinde allacak bir sorunun
suyun stnden atlamak yerine, bir tahta
raan kyas ya da tmdengelimle hibir veya konunun bulunmu olmas gerekir.
bulup onu kpr gibi kullanan insana ben-
ilikisi olmadn savunmutur. O, bilimsel Sonra konunun snr izilir, deney ve gz-
zer. nk her bilimsel alma, her adm
aratmann gzlem ve deneye, tek tek ol- lemlerde bulunulur ve ortaya bir hipotez
dikkatlice dnlm, hesaplanm bir
gulardan genel sonulara giden tmevar- atlr. Sonra bu hipotez olgular zerinde
yolun izlenmesine dayanr.
ma dayandn savunarak bir tmevarm test edilir. Eer hipotez dorulanrsa o za-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- mant gelitirmeye almtr. man bilimsel bir kurama ulalm olur.
Buna gre, Francis Bacon bilime hangi Bu parada aadakilerden hangisin-
A) Bilimin kendine ait bir yntemi ve siste- konuda katk salamaya almtr? den sz edilmektedir?
matii vardr.
A) Bilimin evrenini geniletme A) Bilim tarihinin geliim srecinden
B) Doada dzenliliin bulunmas bilimin
B) Bilim insanlarna kr krne balan- B) Bilimin konusunun ne olduundan
temel varsaymdr.
maktan kanma C) Bilimsel yntemin aamalarndan
C) ana gre bilimsel yaklamlar birbi-
C) Bilimi pratik amalar iin kullanma D) Bilimin deerinden
rinden farkllk gsterir.
D) Kavram karmaasna son verme E) Bilimin bilim insanlarnn ortaklaa a-
D) Bilimsel kuramlar hibir zaman doru-
E) Bilimin yntemini deitirme basyla olutuundan
lanamaz.
E) Bilim birikimli olarak ilerler.
12.
10. Bilimsel yntemin betimleme aamasnda,
8.
Szcklere farkl anlamlar ykleme olduk- aratrma konusu olan olgular ve bu olgu-
Bilimsel aratrma ynteminin olumlu ve
a sk rastlanan bir durumdur. Bu neden- lar arasndaki ilikiler belirlenir, snflanr,
olumsuz taraflar vardr. Bir yntemin die-
le aratrmaclar kullandklar belli bal kaydedilir. Betimlemede, bilimsel aratr-
rinden mutlak daha iyi ya da kt olduunu
kavramlardan ne anladklarn ak seik mann ilk adm olan gzlem sz konusu-
sylemek olanakszdr. Bilimsel aratrma-
belirlemeli ve bu ereve iinde kullan- dur. Burada aratrmac verileri gzlem-
da yntem ama deil, aratr. Bu nedenle
dklar kavramlarn tanmn yapmaldrlar. lerken ve kaydederken olabildiince n
aratrma amacnn gerekletirilmesi iin
Bu durum zellikle toplumsal bilimlerdeki yargsz olmak durumundadr. Gzlemde
en uygun olan yntem, o aratrma iin en
kavram yaratma eiliminden kaynaklanan znel alg farkllklarn ortadan kaldrmak
iyi olan yntemdir.
kavram karklnn konu ieriine yan- ise, gzleme dakiklik ve gvenilirlik kazan-
smas ve yanl anlamalarn nne geil- drmak ve aratrmay objektif duruma ge-
lerden hangisidir?
mesi bakmndan zerinde nemle durul- tirmek anlam tar.
A) Bilimin yntemi tmdengelim deil t- mas gereken bir durumdur. Bu paraya gre bilimsel yntem kulla-
mevarm olmaldr.
Bu parada bilimin hangi zellii ta- nlrken gvenilirliin artmas aada-
B) Bilimsel yntemde nemli olan ynte- mas gerektii vurgulanmaktadr? kilerden hangisine baldr?
min aratrma amacna uygun olmas-
A) Kavramlarn ak seik tanmlanmas A) Bilimle ilgili yeni bir problemi ortaya
dr.
koymasna
B) Evrendeki nedensellik ban akla-
C) Bilimin yntemi sorgulamaya ak ol-
mas B) Gzlemlerin saysnn artrlmasna
maldr.
C) Genellenebilir yasalara ulamas C) Problemlere zm bulunmasna
D) Bilimsel kuramlarn lt yanllana-
D) Aratrma konusunu snrlandrmas D) Olan olduu gibi ortaya koymaya
bilirlik olmaldr.
E) Kavramlara her seferinde farkl anlam- E) Ayn konudaki dier aratrmalarn in-
E) Bilimde nesnellik bir yntem olarak be-
lar yklemesi celenmesine
nimsenmelidir.
12. D 11. C 10. A 9. E 8. B 7. A 6. A 5. C 4. B 3. E 2. A 1. D Cevaplar

Bilimsel Yntem 3. Modl Test 24
1. 3. 5.
Bilimsel aklamalarda kiinin znel duygu, "Istlan metaller genleir." hipotezi birok Bilimler yardmyla olgular arasndaki
dnce, beklenti, istek, inan gibi zellik- gzlem ve deneyle snanp dorulandn- neden sonu ilikileri belirlenir. Bylece
lerine yer verilmez. Aratrma konusu bilim da, o artk bilimsel bir yasa olur. Ancak bu baka bir zaman diliminde ayn nedenler
insannn savunduu dnya grne ters yasa tm metalleri kapsamakla kalmaz, grldnde sonular henz olumadan
dse dahi olanca plaklyla ortaya kon- gelecekte de metallerin stlnca genlee- onlarn ne lde, ne ynde ve trde ola-
maya allr. ceini, rnein tren raylarnn ve elektrik caklar anlalr. Bunun sonucunda doa
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- direklerindeki tellerin yaz aylarnda belli gleri denetim altna alnarak tehlikeler
lii vurgulamaktadr? llerde genleeceini nceden bilme nlenir.
A) Sistemli ve dzenli olmas imkn da verir. Bu paraya dayanlarak bilimlerle ilgili

Bu paraya gre bilimsel yasa aada- olarak aadaki yarglardan hangisine
B) Deney yntemini kullanmas
kilerden hangisine temel oluturur? ulalamaz?
C) Eletirel olmas
A) Yeni bilimsel kuramlar oluturmaya A) Her eyin deitii evrende kesin bilgi-
D) Nesnel olmas
lere varlamaz.
B) ndeyide bulunmaya
E) Kesin doruya ulalmas
B) Bilim evrendeki nedensellik ban or-
C) Bilimin gelimesine
taya karr.
D) Bilimsel betimlemeye
C) Bilim ngrye aktr.
E) Yeni kuramlar oluturmaya
D) Bilim sayesinde doa denetlenebilir.
E) Doada ayn olay artlarda ayn so-
nular dourur.
4.
Bilim insanlarnn gzlem ve aratrmala- 6.
rnda oluturduklar kuramlarn geerlilii, Getiimiz yzylda bilim alannda uz-
2. dier bilim insanlarnn da onayna bal- manlama ne kmtr. nsanlar bunun
Bir fizikinin bilimsel bir yntemi kullanarak dr. Bu nedenle bilimsel aratrmalarla ilgili ok iyi sonular vereceini dnm-
bir alanda rnein, gazlarn basnc alann- gr, aratrma ve kantlarn dile getirildi- lerdir. Ancak uzman krl dediimiz
da varm olduu bir sonuca, ayn konuyu i makalelerin bilimsel bir dergide yayn- dar alandaki youn bilgi ile skm bilim
aratran tm fizikiler ulaabilir. lanma zorunluluu gnmz bilim ilkele- insanlarnn, btn gzden karmakla
rinden biri kabul edilmektedir. kar karya kaldklar, evreni btnyle
Aadakilerden hangisi bu durumun
nedenlerinden biri olamaz? Buna gre bir bilimsel bilginin geerli anlama ve yorumlamada eksik kaldklar
olmas aadakilerden hangisine ba- grlmtr.
A) Bilimin bulularnn denetlenebilir ol-
lanmaktadr? Bu parada bilimin hangi zellii yeril-
mas
A) Deney ynteminin kullanlmasna mektedir?
B) Bilimin nesnel yntemler kullanmas
B) Nesnel bir yntemle elde edilmesine A) Nesnellikten uzaklamas
C) Bilimsel bulularn birikimli olarak iler-
lemesi C) Kendi iinde tutarl olmasna B) Birikimli olarak ilerlemesi
D) Bilim adamlarnn objektif olmas D) Toplumsal yaamda fayda salamas- C) Parac bir yaklama sahip olmas
na D) Tm uluslarn katk salamas
E) Bilimde benzer konularda benzer so-
nularn kmas E) Yetkili bilim evresince dorulanmas- E) Verilerin gndelik yaamda uygulan-
na mas

Bilimsel Yntem
7. 9. 11.
Bilim insan Ayn nedenler ayn sonular Thucydides tarihle ilgili almalarn ya- Doa bilimcisi temelde pazardan elma
meydana getirir. eklinde ifade edilen ne- parken olaylarn anlatmnda eline geen alan kadnn davranndan farkl olmayan
densellik ilkesinden hareket eder. Bylece ilk kaynaklarla yetinmediini, kendi gr- bir davranla bilim yapmaktadr. Pazara
ulat neden - sonu ilikilerine dayana- lerine de gvenmediini ifade eder. Baka- kan bir ev hanm elma tezgahnn ze-
rak baz doal ve toplumsal olaylarn ola- lar tarafndan anlatlanlarn doruluunu, rindeki elmalardan birkan inceledikten
can nceden tahmin edebilir. Bir yerde mmkn olduunca belgelerle denetledii- sonra, dier elmalarn da bu inceledii
sel felaketinin olacan ya da bir lkede ni, olann olduu gibi aktarlmasna nem elmalar gibi olmas gerektiini dnerek
kargaa kacann nceden tahmin edil- verdiini belirtir. satcdan alveri yapar. Ancak genellikle
mesi buna rnektir. Bu paraya gre bilimsel yntemle eve geldiinde poetten biimsiz ve rk
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- bilgiler elde edilirken aadakilerden elmalarn da ktn grr.
lii dile getirilmelidir? hangisi gerekli deildir? Bu parada aadakilerden hangisi ye-
A) n deyi (ngr)ye ak olmas A) Nesnel olma rilmektedir?
B) Birikimli olarak ilerlemesi B) Kukucu olma A) Tmdengelim yntemi
C) Genellenebilir olmas C) Sistemli olma B) Bilimsel kuram
D) Genelgeer olmas D) n yarglardan arnk olma C) Tmevarm yntemi
E) Zaman iinde bilgilerin deiebilmesi E) Kendi grlerini ne karma D) Bilimsel merak
E) Kavram karmaas
12.
Alglanan tek tek eyler tmel ile tmele
dayanarak kavranmal ve aklanmaldr.
Bilimin yapaca i; kavram olarak bilinen
10. tmelden tekilin (alglanann) sonu olarak
nsanlar ou kez olaylar olmas gerekti- nasl ktn gstermektir. te yandan
i gibi grmek ve yorumlamak eiliminde- tmel, bilimsel kantlamann da temelidir.
8. dir. Her insann kendi zihninde ekillenen Kantlama, bir iddiann doruluu iin bir
Bilimsel bir kuram yeni bilgiler nda iyi, kt, gzel, irkin, doru, yanl gibi dayanak, bir kant gstermektir. Bu daya-
rtlebilir ve bylelikle de yerini yeni bir kavramlar gereklerin aa karlma- nak da ancak, tekilin bal olduu tmelde
kurama brakm olur. Bilim tarihi bu tr snda engelleyici rol oynarlar. Bu nedenle bulunabilir. Tmele dayanarak tekili kav-
rneklerle doludur. Bu durum bilimi ne ge- bilim insanlar gnlk yaamnda kendine raynca bilgi de tamamlanm olur. nk
reksiz klar ne de ona olan gveni sarsar. zg olarak benimsedii ve kulland, bilimin asl amac tekili kavramaktr.
Tam tersine bilimin yetkinlii ve gvenilirli- insancl kavramlarn etkisinden kurtulup Bu paraya gre doru bilgi elde etme
i, yenilenmeye ak bu zelliine baldr. gerekleri olduu gibi saptamann yollarn yntemi aadakilerden hangisidir?
arayp bulmaldrlar.
Bu parada bilimin hangi zellii vurgu- A) Dar kapsaml bilgilerden dar kapsaml
lanmaktadr? Bu parada bilimin hangi zellii vurgu- bilgilere ulama
lanmaktadr? B) Genel yarglardan zel sonular kar-
A) Eletirilerle kendini dzeltebilmesi
A) Kavramlarn ak seik tanmlanmas ma
B) Yaam deneyimlerinin rn olmas
B) Mantk ilkelerine uygun olmas C) ki nesne arasndaki benzerliklere da-
C) ngrye ak olmas yanarak dnme
C) Zamanla yanllanabilmesi
D) Gzlem ve deney yntemini kullanmas D) Farkl bilgi trleri arasnda benzerlik
D) Var olan nesnel bir tutumla incelemesi bulma
E) Evrensel dorulara ulamas
E) Birikimli olarak ilerlemesi E) Tekil bir ifadeden tekil bir sonuca ulama
12. B 11. C 10. D 9. E 8. A 7. A 6. C 5. A 4. E 3. B 2. C 1. D Cevaplar

Bilim ve Hayat 3. Modl Test 25
1. 3. 5.
Bilgisayar, amar makinesi, televizyon Bilimsel aklamalara konu olan olgular, Bilimsel tutum, insanlara drst ve tarafsz
gibi rnler sadece teknolojinin gelime- ou defa insan yaantsnn dnda kal- olmay, karlalan problemleri sabrl, et-
siyle aklanamaz. Bilimsel almalar olmakta veya yaantnn nesnel ve genel rafl ve uzak grl bir ekilde ele alma-
masa, yaammz kolaylatran bu ayrca- yanlarn kapsamaktadr. Bu nedenle, in- y retir ki, bunlar da ahlakn en nemli
lklara sahip olamayz. sann znel ve bireysel ilgi ve deer yar- zelliklerindendir. Bilimsel zihniyetin yay-
Bu paraya dayanlarak aadaki yarglar dlanmakta, bylece insan kendini gnlamasnn, insanlarn dnce ve dav-
glardan hangisine ulalabilir? tanma imkann kaybetmekte ve kendisine ranlarnda yer etmesinin, insanlarn ma-
yabanclamaktadr. nevi bakmdan da ykselmelerine yardm
A) Bilimsel bilgiler teknolojinin temelini
edebileceini savunmak yanl saylmaz.
oluturmaktadr. Bu parada aadakilerden hangisi
vurgulanmaktadr? Bu parada savunulan gr aadaki-
B) Teknik bilgi ile bilimsel bilgi arasnda
lerden hangisidir?
bir ba yoktur. A) Bilim insanla ilgili yalnzca kuramsal
bilgiler vermektedir. A) Bilim, bilim insanlarnn zverili al-
C) Bilim ve teknoloji yarar salad gibi
malar sonucunda geliim gsterir.
insanla zarar da verebilir. B) Bilim insana her ynden zararl olan
bir uratr. B) Bilim, yalnzca doann dzenliliine
D) Gndelik yaamdan yola karak bilim
duyulan inanla var olabilir.
retilemez. C) Bilim ok gelitii iin insann kontro-
lnden kmtr. C) Bilimsel etkinlik insanlarn erdemli dav-
E) Teknolojideki gelimeler bilimlerin iler-
ranlar gelitirmesine yardmc olur.
lemesine neden olmaktadr. D) Bilim insanla ve insani deerlerle ilgili
gerekli aratrmalar yapmamaktadr. D) Bilim, olan olduu gibi ortaya koyma-
ya alr.
E) Yalnzlama ve dlanma bilimle para-
lel gitmektedir. E) Bilim, ktlk iin ykc amalarla kul-
lanlabilir.
4.
slam dnyasnda ticari hesaplamalar iin 6.
matematie gereksinim duyulmutur. Bu- Bilim her yandan kafalarmz aydnlatr-
nun sonucunda standart arlk ve uzunluk ken, te yandan rettii teknikle yrek-
lleri bulunmutur. Ayrca deniz ve kara lerimizi karanlklar iinde brakyor. Fab-
seyahatlerinin salkl yaplabilmesi iin rikalarda grl grl alan makineler
gkyznn dzeni, yldzlarn uzunlukla- mutluluk mu yaratyor, isizlik ve yoksulluk
2.
rnn gzlenmesi, takvimlerin ve haritalarn mu? Radyo, televizyon, sinema gibi bulu-
Meteoroloji bilimi saatlik, gnlk, haftalk
yaplmasn gerekli klmtr. lar dnyaya aptallk, kin ve ihanet sam-
ve aylk hava tahmin raporlar sunmakta-
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- yor mu? Ve atom bombas, Demoklesin
dr. Fakat meteoroloji bu tahminleri batan
glardan hangisine ulalabilir? klc gibi durmuyor mu tepemizde?
savma bir ekilde oluturmaz. klim bilimi-
nin verileri nda hava artlarnn nasl A) Bilimler deimez bir kesinlie sahip Bu parada aadakilerden hangisi
olacan bildirir. deildir. dile getirilmektedir?
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- B) Bilimsel almalar zgrlk ortam- A) Bilimin yntemi tmevarm olmaldr.
lii vurgulanmaktadr? larda gerekleebilir. B) Bilimin tarihi renilmelidir.
A) Birikimli olarak ilerlemesi C) Doann kontrol altna alnmas olduk- C) Bilim insanlara yeni ufuklar amtr.
B) Belirli bir yntemle ngrde bulunmas a gtr. D) Bilimin olumsuz amalar iin kullanl-
C) nsan yaamn kolaylatrmas D) Farkl kltrler arasnda dayanma bi- masnda bilim insanlarnn suu bulun-
limleri ilerletmitir. maktadr.
D) Kendi iinde tutarl olmas
E) Pratik kayglar bilimin gelimesini yn- E) Bilim olumlu olduu kadar olumsuz so-
E) Eletiriye ak olmas
lendirmitir. nulara da yol amtr.

Bilim ve Hayat
7. 9. 11.
Bilimsel gelimenin sonular dorudan in- Bilimin temel amac bugne ve dne bakp Mhendislikte, tpta, ekonomide, tarmda
sanla yarar salamamtr. Bu sonular yarn ne olacan kestirebilmektir. Tarih ve dier uygulamal aratrma alanlarn-
bir taraftan sava aralarnn yakp ykma boyunca ou kavgalar bu temel amaca da problemleri zmek bilimin hedefleri
gcn artrm, bir taraftan da barl ulaabilmenin yntemleri zerinde olmu- arasndadr. Bilim bu problemlere getirdii
endstride alan insanlarn sava en- tur. Yarnn ne olacan tahmin eden ve zmlerle insan saln ve mutluluu-
dstrisine kaydrlmasna yol amtr. te doay bu dorultuda kendi yararna kul- nu artrabilir, teknolojinin gcyle doann
yandan bilimsel sonularn toplumlarn d- lanan toplumlar geliirken, dier toplumlar kontrol altna alnmasn salayabilir.
zenlenmesinde kullanlmas insann daha doa karsnda hazrlksz yakalanm ve
mutlu ve uzun bir mr srdrmesini ola- ona boyu emek zorunda kalmtr.
nakl klmtr. Bu parada bilimin hangi zelliinin in-
A) Bilimsel gelimeler insanlk iin yararl
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- san yaamna katk saladndan sz
olduu gibi zararl da olmutur.
glardan hangisine ulalabilir? edilmektedir?
B) Bilimde nedensellik ilikisi nemlidir.
A) Bilimin oluumunda teknoloji nemli A) Tutarl olma
C) Bilimin yaamda pratik deeri vardr.
bir yer tutar. B) Evrensel olma
D) Bilimin bilimsellik lt hangi yntem-
B) Bilimin sonular insanla yararn yan C) Olgulara dayanma
le elde edildiine baldr.
sra zarar da getirmitir.
D) ngrde bulunma
E) Bilimde yanl bilgiler zamanla terk
C) Bilim dorusal bir izgi zerinde ilerler.
E) Genellenebilir olma edilir.
D) Bilimin olumsuz amalar iin kullanl-
masnda bilim insanlarnn suu yok-
tur.
E) Bilim ve teknoloji birbirinden yararlanr.
12.
Tm dnyada baz bilim insanlar eitli ku-
rumlara irketlere girip onlara danmanlk
10. yapmakta, almalarn ynlendirmekte,
8. gelimeleri ve krn artrmalar ynnde
Bilimsel kuram, sistemli bir biimde
Bir bilim insan daha nce yaanan dep- etkinliklerde bulunmaktadr. Baz bilim in-
dzenlenmi birok olay aklayan ve
remlerle ilgili biriktirmi olduu bilgileri sanlar da belirli siyasi parti veya rgtlere
bilime temel olan kurallar btndr.
kullanarak, yaad dnemin yer kabu- girerek, sahip olduu bilgiler yardmyla,
Bilimsel kuramlar deney ve gzlemle toplumun ynlendirilmesi, yeniden ekil
undaki hareketlilii sistemli bir ekilde bir
denetlenebilen, ksmen dorulanm verilmesi ynnde almalar yapmakta
araya toplayabilir. Tm bu bilgilerden yola
ve birden ok nermeleri de ierebilen ve bu almalardan ykl gelirler elde et-
karak, ileride karlaacamz deprem-
bilgiler btndr. mektedir.
lerin ipularn doruya yakn bir biimde
Bu iki bilgiye dayanlarak bilimsel ku- Bu parada aadakilerden hangisi
bildirerek, insanlarn depreme hazrlkl ol-
ramlarla ilgili olarak aadaki yarglar- eletirilmektedir?
masn salar.
dan hangisine ulalamaz? A) Bilim adamlarnn bilimsel birikimlerini
Bu parada bilimin zelliklerinden han-
insanlar etkilemek iin kullanmas
gisi zerinde durulmaktadr? A) Deimeyen sistemler olarak kabul
B) Bilim adamlarnn farkl kesimlerle iliki
edilir.
A) Genelgeer olmas kurmas
B) Gzlem ve deneyle denetlenebilir.
B) Tutarl olmas C) Bilimin bilim insanlarnca oluturulan
C) Birden fazla nermeye dayanr. bir etkinlik olmas
C) n deyiye ak olmas
D) Sistemli ve kapsaml bilgiler ierir. D) Bilimin alma alanlarn geniletmesi
D) Birikimli olarak ilerlemesi
E) Ksmen kantlanm bilgiler sunar. E) Bilim insanlarnn siyasal konularda
E) Tarafsz olmas
almas
12. A 11. C 10. A 9. D 8. C 7. B 6. E 5. C 4. E 3. D 2. B 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Bilim insan, olan olduu gibi inceler, ol- Bilimsel bilgiler birbiriyle tutarldr ve man- Doa bilimleri doada hkm sren genel
mas gerekeni aratrmaz. almalarnda tksal bir iliki iindedir. Bilim, birbiriyle e- yasalarn bilgisine ulamaya alrken,
kendi dncelerini, duygularn, deer lien iki nermenin ayn ekilde doru ola- doada bir dzenliliin bulunduunu kabul
yarglarn iin iine sokmaz. bileceini kabul etmez. Ulat sonularn eder. Doa bilimlerinin temelinde yer alan
Bu parada bilim insanlarnda aada- her trl elikiden uzak ve kendi iinde ilkeye gre ayn nedenler benzer koul-
ki zelliklerden hangisinin bulunduun- tutarl olmasn ister. larda hep ayn sonular verir. Bu, doa
dan sz edilmektedir? Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- bilimlerinin doada ortaya kan olaylar,
lii vurgulanmaktadr? arasndaki zorunluluk ilikisi bakmndan
A) Yaratclk
aratrd anlamna gelir.
B) Eletirellik A) Pratik yarar salama
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
C) Aklclk B) Genellemelere ulama
lii vurgulanmaktadr?
D) Nesnellik C) Akl ilkelerine uygun olma
A) Birikimli olarak ilerlemesi
E) Tutarllk D) Nesnel olma
B) Nedensellik ilkesine dayanmas
E) Varl paral olarak ele alma
C) Geliimine tm uluslarn katk yapmas
D) ngrye olarak salamas
E) Sorgulayc olmas
4. 6.
Orta ada bilim insanlarnn ou otorite Bir bilim insan, yapt almalar sonucu
kabul edilen kiiler tarafndan ynetilirdi. elde ettii bilimsel gereklere ideolojik bir
Bu dnemde bilim insanlar bakalarnn yaklam gsterir ve bu ekilde kamuoyu-
2.
gzyle grr, bakalarnn kulayla din- na bilgi verirse bilimin nesnelliine glge
yi matematik bilmeyen bir fiziki, bir nes-
lerlerdi. Bamsz almalarda bulunabi- drm olur. Bilimsel almalarda de-
nenin dme hzyla uzaklk arasndaki
len bilim insanlarnn says da azd. Bu- er yarglar bir kenara braklmaldr. Eer
oran saptayamaz. Ayn ekilde fizik bilme-
nun sonucunda da bilim gelime olana byle bir tavr sergilenmezse insanlarn bi-
yen bir matematiki de doadaki maddele-
bulamamtr. lime olan gvenleri sarslabilir.
ri tam olarak kavrayamaz.
Bu paraya dayanarak aadaki genel- Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
lemelerden hangisine ulalabilir? glardan hangisine ulalabilir?
A) Bilimin birikimli olarak ilerleyiinde A) Bilimde yanllanan bilgiler terk edilir.
A) Bilimler arasnda karlkl bir iliki vardr.
yanl bilgiler terk edilir.
B) Bilimler sonular itibariyle evrensel B) Bilim, bilim insanlarnn ortaklaa a-
B) Bilimin sonular kesin olduundan ve- balaryla ilerler.
bilgilere varr.
riler tartmaya ak deildir.
C) Evrendeki tm bilinmeyenler bilimle C) Bilimin sonular insanln zararna
C) Bilim insanlar toplumun deer yargla- olacak biimde kullanlabilir.
zamanla akla kavuturulacaktr.
rn gz ard etmemelidirler.
D) Tm bilimler tek bir bilim ats altnda D) Bir bilimsel verinin yetkili bilim evre-
D) Bilimsel almalar ancak zgr or- since onaylanmas gerekir.
toplanmaldr.
tamlarda gerekleebilir.
E) Bilim, insann anlama ve bilme isteine E) Bilimin saygnln korumas bilim in-
E) Bilimin verileri yetkili bilim evrelerince sanlarnn objektif davranmasna ba-
cevap verir.
onaylanmaldr. ldr.

Tarama
7. 9. 11.
I. Bilimsel verilere dayanarak henz ol- Her dnemde bilim insanlar belli bir para- amzda bilimler genel olarak byk
mam bir olay nceden kestirmektir. digmaya (bilim anlayna) sahip olurlar ve devletlerin ve gl sanayi kurulularnn
gerekleen her yeni bilimsel buluu kendi hizmetine girmitir. Byle ortamlarda a-
II. Gzlenen olgular dorulamak zere
paradigmalarna gre anlayp deerlendi- lan bilim adamlar da nesne ve olaylara
yaplan geici bir aklama tasladr.
ilikin sistemli aratrmalar yapyorlar, bir-
rirler. Eer kendi paradigmalarna aykr
Burada aadaki kavramlardan hangi- birlerinin birikimlerinden yararlanyorlar,
ve doruluu kantlanm bir bilimsel bu-
lerinin tanm yaplmtr? nesnel bilgiler elde ediyorlar. Fakat artk
lu gereklemi yani bir problem ortaya
I. II. onlarn amac sadece evreni, varl bil-
kmsa; paradigmalarn dzeltmek, ye-
mek deil, bu bilgiler yardmyla altklar
A) Aklama Determinizm niden dzenlemek veya terk etmek yerine kurumlarn krlarn ve evreleri zerindeki
B) Tmevarm Hipotez bu buluu reddederler. g ve etkilerini artrmaktr.
C) ndeyi Paradigma
Kuhn bu gryle aadakilerden Bilimlerin amzda kazand bu zellik
D) Olgusallk Kuram
hangisini eletirmektedir? aadakilerden hangisiyle badamaz?
E) ndeyi Hipotez
A) Bilim insanlarnn bilimsel grlerine A) Bilim yntemli ve sistematik bir anlay-
sk skya bal olmalarn a dayanr.
B) Bilimde yeni bulularn yaplmasn B) Bilim bilimsel yntemler uygular.
C) Bilimin ilevi sadece nesne ve olaylar
C) Bilim insanlarnn ekonomik karlarn
bilmektir.
korumalarn
D) Bilim ylarak ilerler.
D) Her bilimsel alma iin farkl bir yn-
E) Bilim nesne ve olaylar olduu gibi bil-
tem kullanlmasn dirir.
E) Bilim insanlarnn nesnel olmasn
10. 12.
Bilimsel aklamalara dayanarak olaylarla Gzlemlerimiz baz cisimlerin suda yzd-
ilgili ngrlerde bulunuruz. Bu ngrler, n bazlarnn ise battn gstermekte-
zellikle doa olaylarn kontrol altna al- dir. Fakat bu gzlemler neden baz cisimle-
8. mak iin nemli grevler stlenir. rnein, rin yzdn, neden dier baz cisimlerin
hamilelik dneminde bir annenin alaca battn aklamaya yetmez. rnein tah-
Gzln ters takan bir kimse her eyi
nikotin miktarnn bebee olan zarar ya da ta paralarnn yzdn, demir para-
ters grr. Bir sre sonra bu ters dnya
byk bir depremin bilimsel aklamasn- larnn ise battn hep biliriz. "Neden bu
onun iinde domu olduu dnyaya d-
dan ok onun byklnn, iddetinin ve byledir?" sorusunu ancak cisimlerin suda
nr. Gzln karmaya kalktnda
yol aaca zararn nceden kestirilmesi yzmesi ile zgl arlklar arasndaki ili-
gerek olan eyler bu sefer kendisine ters
ve bununla ilgili nlem alnmas hep bilim- kiyi biliyorsak doru yantlayabiliriz.
grnr. Aslnda sorun gereklerin doru
sel n deyiler sayesindedir. Bu paraya gre bilimde "aklama" ey-
ya da yanl olmasndan deil, o kiinin
gzlklerinden kaynaklanmaktadr. Bu paraya gre bilimde n deyi aa- lemi aadakilerden hangisinden kay-
dakilerden hangisini salamaktadr? naklanmaktadr?
Bu parada bilim insanlarna aadaki-
lerden hangisi tlenmektedir? A) Evrenin daha iyi tannmasn A) nsann aklc abalarndan
A) Bilim insanlaryla ibirlii yapmalar B) Olaylarn nceden grlerek kontrol B) Tmdengelim ynteminin uygulanma-
altna alnmasn sndan
B) Aratrma konularn snrlamalar
C) Bilim insanlarnn dayanmasn C) Olgunun olu nedenini gsterme a-
C) Faydal olan aramalar
basndan
D) Bilimin alt dallarnda uzmanlamasnn
D) Gerekleri olduu gibi alglamalar
gereklemesini D) ndeyide bulunma ihtiyacndan
E) Grlerini akl ile temellendirmeleri E) Bilim insann deerli klma dnce-
E) Aratrmalarda nesnel davranlmasn
sinden
12. C 11. C 10. B 9. A 8. D 7. E 6. E 5. B 4. D 3. C 2. A 1. D Cevaplar

1. 3. 5.
Bilimsel bilgi n yarglardan uzak olmaldr. Bilim insan bir kahin deildir. Tabiki o da Her olgu bizim iin saptanabilir olsun veya
Bilim insan, labaratuvara girerken deer eldeki verilerle baz yntemler kullanarak, olmasn kendinden nce yer alan baka
yarglarn hep palto gibi dar asmaldr. ulat sonularla gelecek hakknda bilgi olgulara bal olarak ortaya kar. Neden-
Ama bu yaklam bile yeterli olmayabilir. verebilir. rnein Halley kuyruklu yldznn siz olgu yoktur ve bu neden doann kendi
nk bilim insan bir fotoraf makinesi tam olarak hangi tarihte tekrar Dnya'nn iindedir. Bu varsaymdan hareket eden
deildir. ka km yaknndan geebileceini bize bil- bilim, herhangi bir olgunun aklamasn o
Bu parada bilimle ilgilenirken aada- direbilir. Ancak o, bilinmeyen ve metafizik olgunun ortaya k koullarna bavura-
ki glklerden hangisiyle karlald- konularda byle bir veriye ulaamaz. rak yapar.
ndan sz edilmektedir? Bu parada aadakilerden hangisi Bu parada bilimin hangi zellii vurgu-
A) Mutlak dorulara ulalma vurgulanmtr? lanmaktadr?
B) Deney yntemini uygulama A) Bilimsel yntemle gnlk hayatta kul- A) Nedensellik ban ortaya karmas
C) Nesnel davranma lanlan yntemler farkldr. B) Genellenebilir olmas
D) Aratrma konusunu belirleme B) Bilim doa tesi kehanetlerde buluna- C) Akla dayal olmas
maz; ancak baz ndeyilerde bulunabi- D) Sonularnn kesin olmas
E) Yaratclk gerektirme
lir.
E) Tm uluslarn geliimine katk sala-
C) Bilim adamlar kahinlii deiik yollarla mas
yaparlar.
D) Bilim btn bilinmeyenleri zecek
gtedir.
E) zel olaylardan gidilerek genel sonu-
lara ulalabilir.
4.
Bilimde nemli olan soru sormaktan vaz-
6.
gememektir. nsan sonsuzluu, hayat,
Gnmz bilim insannn Einsteinn kura-
gerein mkemmel yapsn dndke
mndan kukulanma hakk yoktur. nk
hayret iinde kalmadan edemez. Her gn
bu kuramn gerekleri herkes tarafndan
bu byk esrarn bir parasn anlamaya
kabul grmtr. Bilim insan gerek kar-
almak ister. Kutsal merak asla kaybet-
2. snda kukulanrsa, hibir zaman doru
memek gerekir. nk bu bilim iin vazge-
Bilim insanlar gemiteki bilgileri de gz rotasn bulamayacaktr. Ama doru yol-
ilmezdir.
nne alr ve hep ileriye bakar ve yeni ey- da yrmekse yaplmas gereken tek ey,
ler bulmaya alrlar. Bu paraya gre bilim insannn en herkes tarafndan kabul gren gerekleri
nemli zellii aadakilerden hangi- kabullenmektir.
Bu cmlede bilim insanlarnn hangi
sidir?
zellii vurgulanmaktadr? Bu parada bilimin hangi zellii tad-
A) Dnceleriyle davranlar tutarl savunulmaktadr?
A) Nesnel bir tutum taknma
olma
B) Sorgulayc olma A) n deyi olana salama
B) Aratrma alann snrlama
C) Gzlem ve snamaya ak olma B) Sistemli ve dzenli olma
C) Toplumsal sorunlar zme
D) Bilgi birikiminden yararlanarak yeni bil- C) Kesin dorular ierme
D) Nesnel bir tutum taknma
giler katma D) Srekli gelime ve deime
E) renme arzusu ve merak duygusuna
E) Tutarl dnceler ne srme E) Genellenebilir olma
sahip olma

Tarama
7. 9. 11.
Bilimde yeni bir hipotez veya kuramn orta- Bilimin ilerlemesi devrimseldir, sramalar Tpta herhangi bir makine ve ara yaplma-
ya konmas, bilim insannn aklna olduu eklinde gerekleir. Yani bugnk bilim- dan, yalnzca doktorun hastasn muaye-
sel bir paradigma yarn yerini baka bir nesine ve ikayetlerini dinlemeye dayanan
kadar sezgi ve hayal gcne de dayanr.
paradigmaya brakabilir. rnein iki yz tedavi etkinlikleri olduka yava bir ekilde
Kald ki insan en basit gzlemlerinde bile
yllk Newton paradigmas, Einstein ve geliiyordu. Kalp ve cierleri dinlemeye
tam ve katksz bir ekilde objektif davra-
Heisenberg paradigmalaryla gncelliini yarayan aletler, zellikle de rntgen ve
namaz. nsanolu bir fotoraf makinesi mikroskop gibi aralar bulunup gelitirildi-
kaybetmitir ve bunlarn da bir zaman son-
deildir. Onun btn alglar ve deerlen- inde tp bilimindeki gelimeler hzland.
ra yerlerini baka bir paradigmaya braka-
dirmeleri baz varsaym ve kavramlar er- Gnmzde lazer cihazlarnn da devreye
bileceini syleyebiliriz.
evesinde olumaktadr. girmesiyle tbbn hastalklarn nedenleri ve
Bu gr aadakilerden hangisine
tedavi yollarna ilikin almalar daha a-
Bu parada aadakilerden hangisi "kar tez" oluturur? buk sonuca ulamaya balad.
vurgulanmaktadr?
A) Tm bilimler bir bilime indirgenebilir. Bu parada aadakilerden hangisi
A) Her bilim insannn bilimle ilgili kendine B) Bilim birikimli olarak ilerler. vurgulanmtr?
zg eilimleri vardr.
C) Bilim nesnel gerekliin bal olduu A) Bilim olmasa teknoloji tek bana ie
B) Bilim insan aratrmalarn, kiisel ei- yasalara ulama amacn gtmelidir. yaramaz.
limlerini dorulayacak ekilde yrtr. D) Bilimler konu, yntem ve ama bak- B) Teknoloji srekli olarak bilimin hizme-
C) Bilimde mutlak deil, snrl bir nesnel- mndan ayndr. tinde olmaldr.
lik vardr. E) Bilim, olann yannda olmas gerekeni C) Bilim ve teknoloji karlkl olarak birbi-
de aklar. rini etikler.
D) Bilimler birikimli olarak ilerler.
D) Bilimin hzl gelimesinin temelinde
E) Bilim insan olaylara bilimsel bir bak
teknolojik bulular vardr.
asyla yaklar. 10.
E) Teknoloji bilimden bir adm nde olmaldr.
Gnmzn bilim insan; insana yavan,
8. kuru bilgiler veriyor, insan eitmeyi hi 12.
mi hi dnmyor. Bilim varl tantyor, Bilimsel bilgiyi reten insandr. Ama bu
Btn bilimlerin ideal modeli matematiktir.
ama evren, insan, hayvan, bitki organiz- bilginin zellii onun insandan bamsz
Yani tm bilimler matematii rnek almal
masndaki harikulade gzelliklerden ve d- veya btn insanlar iin ortak, nesnel bir
ve matematiksel bir yapya kavuturulma- alana ait olmasdr. Bilimin nesnellii, ko-
zenden ders almaya armyor, dikkatleri
ldr. Matematiin en baarl olarak uy- nusunun nesnelliinin bir sonucudur. Bili-
bu konulara yneltmiyor. nsani erdemleri
guland bilim fiziktir. O halde tm doa min konusu olan varlklar, herkesin ortak
gelitirmeye almyor. Bu nedenledir ki,
bilimleri fizie benzemelidir. Hatta insan olarak paylat bir dnyaya aittir. Bilimin
gnmz dnyasnda yksek bilim eitimi
bilimleri de bu yapya kavuturulmaldr. kulland yntem de herkes tarafndan
almasna karn ciddi ahlaki zaaflar olan,
kullanlabilen ortak bir yntemdir. Bu iki
Aadakilerden hangisi bu parada nice olumsuz eylemde bulunan, su ileyen, zelliin sonucu olarak da bilimsel bulu-
aklanan gre "kar gr" niteliin- yolsuzluk yapan insanlarla karlayoruz. lar, bilimsel yntemi kullanan herkes tara-
dedir? Bu paraya gre bilimin nasl bir ilevi fndan kontrol edilebilir, snanabilir, doru
A) Gerekliin farkl boyutlar olduu iin olmaldr? veya yanl olduklar gsterilebilir ve kabul
o ancak farkl bilimlerle aklanabilir. edilebilir niteliktedir.
A) nsann dncesini ve ahlakn geli-
tirmeye almaldr. Bu paraya gre bilimsel bulularn
B) nsann yalnz bilimsel deil; dini, es-
nesnel olmasnn nedenini aadaki-
tetik ve metafizik bilgilere de ihtiyac B) Doa konularna deil, insan ve top-
lerden hangisi en iyi aklar?
vardr. lumla ilgili konulara ynelmelidir.
A) Bilimin zamanla ilerlemesi
C) Bilimde kantlama yntemi dorulama C) Evrende bulunan gzellikleri tantmaldr.
B) Bilimin nesnel konular incelememesi
deil, yanllama olmaldr. D) nsan yaamn kolaylatrmaya al-
C) Bilimin olgular objektif yntemlerle
D) Bilimler arasnda bir iliki yoktur. maldr. aratrmas
E) Bilim, aratran insandan bamsz E) Bilimsel aratrmalar daha kapsaml D) Bilimin evreni konu edinmesi
gerek bir dnyay konu edinir. yaplmaldr.
E) Bilimin gelimi yntemler kullanmas
12. C 11. D 10. A 9. B 8. A 7. C 6. C 5. A 4. E 3. B 2. D 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Bir aratrmay bilimsel yapan, zmeyi Bilim bir kltr ortamnda oluur. Bilimi an- Tarihiler insanlk tarihini lk, Orta, Yeni ve
baard sorunlarn saysndan ok, bu lamak iin bilim adamlar topluluunun ya- Yakn a olarak dnemlere ayrrlar. An-
sorular ele al biimi, yani onlar zmek cak sosyal bilimciler zellikle son yzyllar
ay biimlerine, inanlarna, kltrlerine
iin bavurduu yollarn zelliidir. deiik isimlerle ifade etme eilimindedir-
bakmak gerekir. Ayrca bilim adamlar top-
ler. rnein makinelemenin yaygnlat
Bu cmlede bilimsel bilginin hangi luluunun baka dnce ve yaklamlara
dneme "endstri a", kapitalist dn-
zellii vurgulanmaktadr? bak tarzlar da bilimin anlalmasnda cenin etkili olduu dneme "kapitalizm
A) Genelgeer olmas nemli bir etkendir. a", uzay aratrmalarnn gelitii dne-
Bu parada aklanan grlerin teme- me "uzay a", bilimlerin hzla geliip yeni
B) Yntemsel olmas
linde aadakilerden hangisi vardr? bilimlerin kurulduu dneme "bilim a"
C) Nesnel olmas adn vermektedirler.
A) Bilimi anlamak iin bilim adamlarnn
D) n deyide bulunmas Bu parada aadakilerden hangisi
znel niteliklerini bilmek gerekir.
E) Eletirel olmas vurgulanmaktadr?
B) Bilim nesnel yntemler uygular. A) Bilim ve insanlk dncesi adan
C) Bilimi anlamak iin bilim adamlarnn aa gelimektedir.
ortaya koyduu rnlere bakmak ge- B) Toplum, bilim ve yaanan a arasn-
rekir. da yakn iliki vardr.
D) Bilimi anlamak iin bilim adamlarnn C) Bilimsel, teknolojik ve kltrel gelime-
yaad a incelemek gerekir. ler alarna damgalarn vurmaktadr.
D) Her ada insanlk farkl ilerlemeler
E) Bilimin bilim adamlarndan bamsz
gelitirmektedir.
bir i yaps ve ileyii vardr.
E) Tarihiler ve sosyal bilimciler alarn
isimlendirilmesinde birbirlerine ters
dmektedir.
6.
4.
Gnlk yaamda olduu gibi bilimde de
Bilim insan herhangi bir konuda aratrma
2. evremizde olup biten her eyi deil, an-
yaparken zihnindeki sorulara yant arar.
cak baz eyleri alglar veya gzlemleriz.
Bilim dnyasnda otorite olmu kimi insan- Ancak bu sorular bilim insan iin nem Yaama veya aratrma amacmza gre
lar zellikle gen ve yetenekli baz bilim tasa da, insanolunun beklentilerini kar- bir semeye gitmek, yalnzca ele ald-
insanlar onlar ekemeyip onlarla birlikte lamyorsa, yapt almann ilgi grmz konuya ilikin olgularla ilgilenmek bi-
almay reddedebilirler veya gen bilim mesi beklenemez. rnein James Wattn zim iin hem doal bir davran hem de
insanlarnn baz bulularn grmezden buhar makinesini icat etmesi toplumsal ve bir zorunluluktur. Byle olunca, bilimdeki
gelebilirler. evrensel bir deiiklie neden olmutur. objektiflii mutlak deil, snrl ve zel bir
anlamda yorumlamak gerekir.
Bu parada aadakilerden hangisi Bu paraya dayanlarak aadaki yar-
vurgulanmtr? Buna gre, bilimde objektifliin snrl
olmasnn nedeni aadakilerden han-
A) Bilimsel devrim bilimde nemli sorun- A) Bilimsel aratrmalar toplumsal bir ge- gisidir?
lar ortaya ktnda gerekleir. reksinime cevap vermelidir. A) Bilim adamlarnn baz doal konularla
B) Bilimin bilim insanlarndan bamsz B) Bilimsel verilerin yetkili bilim evresin- yeterince ilgilenmemesi
bir i ileyii vardr. ce onaylanmas gerekir. B) Baz bilimsel konular aratrmann zor
C) Bilim adamlar nemli bulular yapa- C) Bilimin varsaym doada bir dzenlili- olmas
mayabilir. in bulunduudur. C) Bilim adamnn, objektif gereklii ken-
di bilgilerine gre yorumlamas
D) Bilim, bilim adamlarnn bilim adna or- D) Bilimsel aratrmalar bir icatla talan-
taya koyduklar bir rndr. D) Bilim adamnn belirli ve snrl bir alg
drlmak zorunda deildir.
alanna sahip olmas
E) Bilim adamlarnda baz irrasyonel dav- E) Bilimsel aratrmalarda rastlantnn da
E) Baz bilimsel yntemlerin eksiklikleri-
ranlar grlebilir. rol bulunmaktadr. nin olmas

Tarama
7. 9. 11.
Bilim her trl dzenden yoksun duyu Galileo ve Einstein gibi stn yetenekli bi- ster doaya ister topluma ait olsun gerek
lim insanlarnn en nemli zellii, sonuca hakknda kant olmadka hibir dnce
verileri ile mantksal olarak dzenli
ya da teoriye itibar gsterilmemelidir. Bi-
dnme arasnda uygunluk salama ulamak iin dnce ve eylemlerde gs-
limsel yntemle elde edilmeyen bilgilere
abasdr. terdikleri abadr. Bu anlaya sahip bilim kant gstermek zordur. Hayal gc ya da
Bilim, gelecekte olanlar tahmin ede- insanlar problemlerin temel noktalarn tasarmlar, pheye yer veren duygusallk-
bilmeyi mmkn klabilmek iin gz- tespit edip ylmadan zme gitmelerinde- tan arnm bir dnce alkanlnn de-
ki almalaryla farkllamlardr. netiminde olmaldr. Aklla denetlenmemi
lem ve deneye dayanarak evrenle ilgili
ve mantkla hesaplanmam bilgi, gerein
belirli olaylar ve bu olaylarn dayand- Bu parada bilim insannn hangi zelli-
duyguyla sslenmesine benzer.
temel ilkeleri bulma abasdr. i vurgulanmaktadr?
Bu paraya dayanlarak bilimlerde aa-
Bu iki tanma dayanlarak bilimle ilgili A) Kltrel yapdan etkilenmeleri daki zelliklerden hangisi bulunmaz?
olarak aadaki yarglardan hangisine B) Deney yntemini kullanmalar A) Eletiriye ak olma
ulalamaz? C) Geree ulamada kararl olmalar B) Mantksal olma
A) n deyide bulunmay kolaylatrr. C) Kantlanabilir verilere dayanma
D) nsanla faydal olmay amalamalar
B) Deney ve gzlem yntemini kullanr. D) Yntemli olma
E) lm bile gze alp eletirel davran-
E) Duygulara dayanma
C) Akla dayal bir etkinliktir. malar
D) D dnyadaki olgulara dayaldr.
12.
E) Metafizik konular temel alr. 10. Bilimsel bir kuram anlamak iki ynden ok
amzda bilim ve teknoloji, eski yzylla- nemlidir. nce, iyi kurulmu bir kuramn
8. ra gre ok daha fazla geliti. Dolaysyla bir sanat yapt gibi entellektel ilgilere hi-
insanlar varlk, evren, insan ve toplum hak- tap eden ve dnya grmz etkileyen
Henz Orta allktan kurtulamam bir
bir nitelii vardr. Olup bitenlere belli bir ku-
toplumun veya ilkel seviyede bulunan bir knda pek ok yeni bilgi sahibi oldu. Hatta
ram asndan bakmak, alk olduumuz
kiinin bugnk bilimde bir rol oynamas bilgi edinme gnmzn teknik olanakla-
pek ok eye yeni bir anlam kazandrr,
sz konusu olmaz. Hem toplumun hem ryla ok hzl bir ekilde gereklemekte- bilgi ve anlaymz beklemediimiz l-
de bireylerin bilimin gelimesinde etkin rol dir. Ancak tm bunlara karn gnmzde de zenginletirebilir. Sonra, bilimsel bir ku-
insanolu ncelikle kendisini, evreni, insan ram, bilimsel dnme ve aratrmann eri-
oynayabilmesi iin, ilk nce var olan bil-
olmann ve yaamn anlamn; uluslararas ilmesi g bir rn olarak hem dnme
ginin ilerleyi snrna ve ileri kadrolarna
ilikilerin, siyasal olaylarn perde arkasn biimini hem de bilimde gerek baarnn
ulamas sonra da bu snr daha da iler- niteliini yanstmas bakmndan zerinde
bilmemektedir. Dolaysyla gnmz insa-
letmek iin bilimsel aratrmay i edinmesi durulmaya deer. Baka bir deyile, bilim-
n, kalabalklar iinde yaamasna karn
ve onun stne derek almas arttr. sel bir kuramn yap ve ilevinde tm bili-
kendisini yalnz hissediyor, mutlu olamyor,
min kristalize olmu bir rneini bulabiliriz.
Bu parada aadakilerden hangisi baz basit sorunlar bile zemiyor.
vurgulanmtr? Bu paraya gre bilimsel kuram anla-
Bu parada aadakilerden hangisi ile- may nemli klan iki yn aadakiler-
A) Bilimin gelimesine katkda bulunmak ri srlmektedir? den hangisidir?
iin ncelikle, bilimin gsterdii geli- A) nsana yntemli dnme becerisi ka-
A) nsanlar sorunlarn birbirleriyle yar-
me dzeyini bilmek gerekir. dmlaarak zebilir. zandrmas ve evreni tantmas
B) Bilim insann dnce ve davranlar- B) nsanolu farkl dnemlerde farkl so- B) nsann olaylara ilikin dncesini de-
n gelitirir. itirmesi ve bilimin ulat bulu ve
runlar yaamtr.
dnme dzeyini gstermesi
C) Bilimle ilgilenmek her insann yapabi- C) Gelime deil toplumsal paylam
C) nsann bilimle ilgilenmesi ve bilimi ha-
lecei bir ey deildir. nemlidir. yatna uygulamas
D) Bilim srekli olarak ayn dorultuda D) Gnmzde baz olumlu gelimelere D) nsann dncesini, hayata bakn
aratrmalar yapar. karn insanlar esenlie kavuamamtr. ve yaay tarzn deitirmesi
E) Bilimin gerekletirdii her yeni ara- E) nsanlar birbirleriyle youn ilikide bu- E) nsana deiik bak as vermesi ve
trma nceki aratrmalarla ilgilidir. lunmaldr. doay korumaya yneltmesi
12. B 11. E 10. D 9. C 8. A 7. E 6. D 5. C 4. A 3. A 2. E 1. B Cevaplar

1. 3. 5.
Bilim btn dnyann maldr, uluslarn s- Birok bilim adamna gre, bilimi bilim Doa bilimlerinin belirli bir yntemi vardr.
nrlarn tanmaz. Bir bilim insan herhangi yapan en temel ey, evrendeki olaylarn Bu yntem gzlem, hipotez ve deneyim
bir ulus iin keiflerde bulunmaz. Bilim in- geliigzel deil, belirli bir dzene gre aamalarndan meydana gelir. Gzlem
sanlar iin Alman bilimi, Fransz bilimi, in meydana geldii ilkesidir. Baka bir deyi- aratrlan olaylarn doal koullar iin-
bilimi gibi bir durum sz konusu deildir. le, evrendeki her bir olay, kendinden n- de ele alnmasdr. Hipotez, incelenen bu
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- ceki olaylarn sonucu, kendisinden sonraki olaylar hakknda yaplan bir aklama tas-
lii vurgulanmaktadr? olaylarn da nedenidir. ladr. Deneyim, bu aklama taslann
A) Evrensel olmas Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- labaratuvarda deneyle denetlenmesidir.
B) ngrde bulunmas lii vurgulanmaktadr? Bu paradan, aadakilerden hangisi-

A) Birikimli olarak ilerlemesi ne ulalamaz?
C) Genellenebilir olmas
B) Nedensellik ilkesine bal kalmas A) Hipotez, incelenen olayla ilgili bir ak-
D) Tutarl olmas
lama tasladr.
E) Sistemli olmas C) Nesnel bir tutum izlenmesi
B) Doa bilimleri aratrmalarn belirli
D) ngrye olanak salamas
aamalarda gerekletirir.
E) Tm uluslarn katk yapmas
C) Deneyle doruluu kantlanan hipotez,
bilimsel yasa olur.
D) Doa bilimleri nce gzlem yapar.
E) Doa bilimlerinde hipotezin deneyle
ispatlanmas gerekir.
4.
Bilimlerin tarihi, akln baarl ve baarsz 6.
geen servenleriyle doludur. Bu nedenle Tarihsel srete baz bilim adamlar-
bilimsel bulular ait olduklar dnemin top- nn, mevcut bilimsel kuramlar tarafndan
2. lumuyla, kltryle, onlar ortaya karan aklanamayan elikilerle ya da uygun-
kiilerle ilikisinde anlamaya almalyz suzluklarla karlatklar zaman bunlar
Balangta bilimler felsefenin iinde yer
ve en nemlisi de gnmzde bilimsel ve grmezden geldikleri grlmtr. Onlar
almaktayd; filozoflar ayn zamanda ou
teknik gelimelerin bir taraftan da dnya- alkanlklarnn esiri olduklar iin, yeni
noktada bilim insanydlar. Fizii ve me-
nn yok oluunu hzlandrmasna izin ver- kuramlara ve deimelere diren gster-
tafizii yazan Aristoteles bunun tipik bir
memeliyiz. Bu tarih bilinci hem bilimsel mektedirler. Bunlar rasyonel olmayan, bi-
rneidir. Bilginin geliimi, zerk dallara
almalar daha iyi anlamamz ve bunla- lim adamlarnn psikolojilerine bal olan
ayrlmas ve her blmn kendi iinde ok
rn yaam iin nemini grmemizi hem de irrasyonel davranlardr.
daha fazla uzmanlk gerektirmesiyle za-
baarszlklardan ders almamz salaya-
man iinde bilimler felsefeden ayrmaya Bu parada savunulan gr aadaki-
caktr.
balad. nce doa bilimleri denilen bilimlerden hangisidir?
ler, sonra giderek sosyal bilimler ayrtlar. Bu parada aklanan grler aada-
A) Bilimde karlalan sorunlar zme
ki felsefi akmlardan hangisiyle paralel-
Bu parada aadakilerden hangisi yetenei olan kuramlar doru kabul
lik gsterir?
vurgulanmaktadr? edilir.
A) Bilginin kaynann duyusal deneyler
A) Bilimlerin temelinde felsefenin bulun- B) Bilim birikimli olarak deil, sramalar
olduunu ne sren felsefi reti
duu halinde ilerler.
B) Bilimi rn olarak ele alan dnce
B) Bilimlerin birikimli olarak ilerledii C) Bilim insandan bamsz nesnel bir
C) Bilginin kaynann akl olduunu sa- dnyay konu edinir.
C) Felsefenin bilimlerden farkl olarak
vunan dnce
metafizik konularla ilgilendii D) Bilim adamlar kiilik zelliklerini bir
D) Bilimi bir etkinlik olarak ele alan dnce kenara brakmaldr.
D) Bilim ve felsefenin rekabet iinde olduu
E) Bilginin kaynann sezgiler olduunu E) Bilim adamlar bilimsel konularda ba-
E) Bilimin felsefeden farkl bir ynteminin
ne sren dnce zen nesnel davranmayabilirler.
bulunduu

Tarama
7. 9. 11.
Bilimde yaplan herhangi bir aklama ve Bilimde olgular tek tek deil, birbiriyle olan Thomas Kuhn'a gre normal (olaan) bi-
kuram doru ise, ona dayanarak gelecee ilikileri iinde incelenir. Kendi bana olgu limin dneminde bilim adamlar, ortaklaa
ilikin doru tahminlerde bulunabilmesi ge- veya nesnenin bilimsel nemi yoktur. Bir benimsedikleri paradigmaya gre, kendi
rekir. Bilim bu duruma ulatnda, insann olgunun bilim ynnden nemi baka bir alanlarndaki problemleri zer, ayrntlarla
olgu veya olgularla ilikisinden ileri gelir. ilgili aklamalar getirirler. Bu dnemde pa-
doa zerinde kontrol sahibi olmasn sa-
Bilim, ilk bakta dank veya kopuk gr- radigma, ynlendirdii bilimde aratrma-
layacaktr. Gelecei nceden bilmek insa-
nen olgular arasndaki ilikileri izleme, bu nn kurallarn ve standartlarn koyar, bilim
nn gemiten beri hep ryas olmutur.
ilikileri dile getirip aklama abasdr. adamlarnn problem zme abalarn
Bilim gelecee ilikin tahminler sayesinde, koordine eder ve ynetir. Ayn dnemde,
Bu parada bilimin hangi zellii ze-
doa glerine hakim olmamz salaya- aratrlan konunun daha nce bilinmeyen
rinde durulmaktadr?
rak insann bu ryasn gerek klar. yanlar aratrlr, yeni bulular gerekletirilir
A) Deney yntemini kullanma ve bylece bilim kesintisiz bir ekilde ilerler.
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
B) Sorunlar zmede baarl olma T. Kuhn'a gre, "olaan bilim dnemi"nin en
lii dile getirilmektedir?
C) Nedensellik ilkesine bal kalma temel zellii aadakilerden hangisidir?
A) ngr salamas
D) Sonular gndelik yaamda kullanma A) Bilime yeni aratrma alanlar bulunmas
B) Tutarl olmas
E) Kesin sonulara ulama B) Bilim adamlarnda ortak bir bilim anla-
C) Eletirel olmas
ynn olumas
D) Evrensel olmas
C) Bilim adamlarnn aratrma konular-
E) Genellenebilir sonulara varmas 10. na tarafsz yaklamas
Popper'a gre bilimsel bir nermenin do- D) Bilimin ilerlemesinin durmas
ru olduunun gsterilebilmesi iin, o ner-
E) Yeni bilimsel yntemler bulunmas
menin kapsad tm olgu ve varlklarla
ilgili olarak doru olduunun gsterilmesi 12.
gerekir. Bir rnek vermek gerekirse "Tm
Gemi yzyllarda bilgin bir kii devletin bir
kuular beyazdr." nermesini ele alalm.
bilim kuruluunda halkn sorularna cevap
imdi bu nermenin doru olmas iin ev-
vermek zere grev alr. Baz insanlar bu
rendeki tm kuularn beyaz olduunun bilgin kiiye soru sormaya gelirler. Bir gn,
8. gsterilmesi gerekir. Oysa henz insanlar
Gnmzde bilimin verilerinin ok byk bu bilgin basit bir soruya "Bilmiyorum." diye
tarafndan kefedilmemi cra bir blgede, cevap verir. Bunun zerine soru soran kii
miktara ulam olmas sonucu, artk tek bir adada yaayan kuularn hatta tek bir "Sen basit bir soruyu bile bilmiyorsun, bir de
kiinin var olan bilgilerin tamamna sahip kuunun ortaya kmas mmkndr. O bilgin kii olarak devletten para alyorsun!"
olmas imkansz hale gelmitir. Bu nedenle halde bizim bilimsel dorulukla ilgili daha diye sitem eder. Bilgin kii bu szlere kar-
her eyi en mkemmel ekilde bilen bilim gvenilir, daha ihtiyatl bir lt kabul et- lk olarak, "Ben bilmediklerim iin deil, bil-
insan tiplemesi artk tarihe karmtr. Bi- memiz gerekir. diklerim iin para alyorum. Eer bilmediim
lim insan artk konusunun bir ksmn bile- Bu parada aadakilerden hangisi konular toplayp ayaklarmn altna koymak
bilmektedir. vurgulanmtr? mmkn olsayd, bam ge deerdi!" der.
Bu parada sz edilen durum aada- A) Baz bilimsel yntemlerde eksiklikler Bilim adamnn bu parada aklanan ce-
kilerden hangisine yol amaktadr? bulunmaktadr. vab aadakilerden hangisini destekler?
B) Bilimde farkl kantlama yntemleri kul- A) Bilim adam devlet kurumlarnda grev
A) Bilimlerin geliiminin durmasna
almamaldr.
lanlabilir.
B) Bilimlerin dar bir alanda uzmanlama- B) Bilim adam bilimin her dalnda uzman
sna C) Bilim, doruluu nesnel yntemlerle
olmaldr.
kantlanm bilgiler verir.
C) Bilimin sonularnn gndelik yaamda C) Bilim adaml ve devlet ynetimi farkl
D) Bilimde kantlamann lt dorula- alanlardr.
kullanlmasna
ma deil, yanllama olmaldr.
D) Bilimin snanabilir verilerinin olumasna D) Bilim adam insanlarla ilikilerini bilim-
E) Bilimin baz konularnda dorulama, sel ilkelere gre dzenlemelidir.
E) Bilime duyulan gvenin azalmasna baz konularnda ise yanllama ynte- E) Bilim adamnn bilmedikleri bildiklerin-
mi kullanlmaldr. den daha oktur.
12. E 11. B 10. D 9. C 8. B 7. A 6. E 5. C 4. E 3. B 2. A 1. A Cevaplar

1. 3. 5.
Bilimsel aratrmalarda aratrmaclar 19. yzylda byk metalurji sanayicileri Bilimsel bilgiyi mutlak ve deimez san-
insan duygulardan uzaklat lde yeni tekniklerin gerektirebilecei pahal mak, bilimin her zaman her sorunu ze-
geree yaklar. Zaten bilimsel denen yatrmlardan korkarak korumac ve tutucu ceini iddia etmek bilimin geliimini nler.
anlayta nemli olan derin ilgiden, iyi duy- tavr izlemilerdir. rnein Bilgin Henri le nk doa, toplum ve insan yaamnda
gulardan ve sempatikliklerden gerein Chatelier metalrji dergisini yaynlamaya bilimin aklayamad alanlar vardr. Bu
ta kalpli evrenine ynelmek yok mudur? baladnda metal sanayinin patronlar, nedenle hayat daha anlaml ve gvenli
Bu parada bilimin hangi zellii dile mhendislerine onu desteklemelerini ya- hale getirmeyi, insan mutlu klmay ama-
getirilmektedir? saklamlardr. layan bilim; felsefe, din, ahlak, sanat ve
siyaset gibi dier alanlarla birlikte anlam
A) n deyide bulunma Paradaki durum aadaki yarglardan
kazanr.
B) Sistemli ve dzenli olma hangisiyle zetlenebilir?
C) Objektif olma A) Kimi zaman kiisel ilikiler sayesinde
bilimde sramalar olur.
D) Tutarl olma
A) Bilimsel bilginin dier bilgi trleri ile ta-
B) Kimi corafi faktrler ilerlemeyi yava-
E) Eletirel olma mamlanmas gerekir.
latr.
B) Bilimsel bilgi ak seik ve anlalr bir
C) Her bilimsel anlay kendisine uygun
bilgidir.
teknolojiyi beraberinde getirir.
C) Bilimin gelimesine her toplumun ve
D) Kimi ekonomik kayglar bilimsel ilerle-
kltrn katks vardr.
meye set ekebilir.
D) Bilimsel bilgi snanabilir olgulara da-
E) Elverili olmayan toplumsal kurallar bi-
yanmaldr.
limin gelimesine izin vermez.
E) Bilimsel bilgi ngrleriyle dier bilgi
trlerine yol gsterir.
4.
2. Bilim insanlar yalnzca yapacaklar ara-
Bilimsel bir alma sreci sonunda elde trmann konusunu ve yntemlerini belir- 6.
edilen bulgular aksi ispatlanana kadar lemekle ilgilenmemeli, ayn konuda daha Bilimsel nermelerin tm ya dorudan ya
doru kabul edilir. ok sayda gzlem ve nce yaplm aratrmalarn sonularn da dolayl gzlenebilir olgular dile getirir.
deney sonucuna dayanan bu sonular ay- mutlaka gzden geirmelidirler. Bu al- Bunlarn doru ya da yanl olmas dile
kr bir durumla karlalmas halinde de- ma onlar aratrdklar konularn tarihi ge- getirdikleri olgularn veya olgusal ilikilerin
itirilir, yenilenir. Bilimsel ilerleyiin temeli liimi konusunda nemli bilgiler verecei var olup olmamasna baldr. Bilimde hi-
bu srece dayanr. gibi kiisel bak alarn deitirebilecek, bir hipotez veya teori gzlem ya da deney
Bu paraya dayanlarak aadaki yar- aratracaklar konular daha geni pers- sonularna dayanlarak kantlanmadka
glardan hangisine ulalabilir? pektiften grmelerini salayacaktr. doru kabul edilemez. Bilim kendiliinden
A) Bilimin sonular istatistiksel olarak ifa- Bu parada bilim insanlarna aadaki- doru saylan, ya da tanm gereince do-
de edilebilir. lerden hangisini yapmalar tlenmek- ru olan nermelerle uramaz.
B) Bilim genellenebilir verilere dayanma- tedir? Bu parada bilimsel bilginin hangi zel-
ldr. A) Toplumsal sorunlara zm yollar bul- lii vurgulanmaktadr?
C) Bilimin birikimli ilerleyiinde yanl bil- malar A) Akla ve manta dayal olmas
giler terk edilir. B) Aratrmalarnda seici davranmalar B) Birikimli olarak ilerlemesi
D) Bilim, bilim insanlarnn ortaklaa a- C) Aratrlmas g olan konular aratr- C) Zamanla deimesi ve gelimesi
balaryla geliir. malar D) Gzlenebilir ve snanabilir olgulara da-
E) Bilim, insanlarn ve toplumlarn gerek- D) Bilimsel yasalara ulamalar yanmas
sinimlerine yant verir. E) Bilimsel bilgi birikiminden yararlanmalar E) Sistemli ve dzenli olmas

Tarama
7. 9. 11.
Paradigma bir bilim adamnn veya bilim Neopozitivizme gre anlamsz yani do- Bilim birikimli olarak ilerler. Dolaysyla bilim
adamlar topluluunun bilime, bilimsel rulanamayan nermelerden oluan felse- geliimini gelecekte de srdrecek ve onun
alma ve bululara, evrene, insana ve fe metafiziktir. Bu anlamda varlk, ahlak, zemedii hibir somut problem kalmaya-
topluma bakn ifade eder. Bu bak as sanat gibi birok felsefe alannda bilimsel caktr. Bilim adam bilim evrelerinin onayla-
bilim adamnn hangi konuyu ve konunun olarak dorulanamayan tm nermeler d ve yzyllardan beri uygulanan nesnel
hangi ynn aratracan belirledii gibi metafizik nermelerdir. Analitik felsefe, yntemler kullanr. Baka bir deyile bilimin,
gerekletirilen bilimsel alma ve bulu- kendisini bilimsel nermelerin yapsn in- bilim adamndan bamsz bir i ileyii var-
lar anlamlandrma ve yorumlama biimle- celeyen bir alan olarak nitelendirir ve "bi- dr. Bu nedenle bilimin ne olduunu anlamak
rini de belirler. limsel nermeler" dnda kalan her eyi iin bilim adamlarnn ortaya koyduu rn-
Buna gre, bilimsel paradigmann ilevi metafizik kabul eder. lere, yani bilimsel eserlere bakmak gerekir.
aadakilerden hangisidir? Buna gre metafiziin alan aadaki- Bu parada aadakilerden hangisi
A) Bilim adamlar arasndaki sorunlarn lerden hangisidir? vurgulanmaktadr?
zmne yardmc olmak A) Duyularla ele alnabilenler A) Bilim almalar toplumsal koullar-
B) Bilimin gelimesine katk salamak B) Bilimin inceledii tm konular dan etkilenir.
C) Bilimsel nermelerin duyusal alanla il- C) Bilimin kantlad olaylar B) Bilim nesnel yntemler uygular.
gili olup olmadn denetlemek D) Snamaya ak nermeler C) Tm bilimler bir bilim halinde birletiri-
D) Bilim adamlarnn almalarn kolay- E) Duyusal alann dnda kalanlar lebilir.
latrmak D) Bilim adamlar bulularn yazl metin-
10. ler halinde insanlara sunar.
E) Bilim almalarn ynlendirip onlarn
deerlendirilmesine yardmc olmak Avrupa toplumlar Yeni a'dan itibaren bi- E) Bilim somut konular ele alr.
limin ve zgr dncenin nemini kavra-
yarak bu alanlara gereken nemi verdiler.
8. 12.
Bilimi ve felsefeyi desteklediler. Bilim ada-
Gnmzde bilim hayatmza ok derin- lk a'dan itibaren bilgi insan iin kararlar
m ve dnrlerin toplumdaki mevkileri
den nfuz etmi ve onu her tarafndan almada ve temel ihtiyalarn gidermede n
ok nemli kabul edildi, onlara ok deer
belirleyecek bir hale gelmitir. Bu sk iliki- planda olmutur. rnein bilgi ile ilgili a-
verildi. Birok Avrupa lkesinde ynetici-
lerin gelecekte de daha youn bir biimde lmalar insanln ilk dnemlerinde hayat
ler lkelerinin en saygn bilim adamlarn,
devam edeceini dnebiliriz. Ancak asl kolaylatrmaya ynelik iken, daha sonra
dnrlerini kendilerine danman olarak
olan insann hayatdr, bilim deil. nsanlar insann kendisini, evreni ve hayat sorgula-
atad. Yneticiler her frsatta bu insanlarn
bilim iin yaamamaktadrlar; bilim saye- d entellektel bir alma haline dn-
sinde hayatlarn daha anlaml, daha g- grlerine mracaat edip onlardan yarar-
landlar. Avrupa toplumlar bugn bu olum- mtr. Gnmzde sanayi, teknik, ticaret,
venli, daha mutlu klmaya almaktadrlar.
lu yaklamlarnn rnn, yaamn tm bilim, sanat gibi alanlarda bilimsel bilgiler
Bilimin doru kullanm, meydana getirebi-
maddi alanlarnda dier toplumlardan ileri n plana kmtr. nsan hayatn biimlen-
lecei tehlikelerden kurtulmann yolu, bu
olmakla elde etmi bulunuyorlar. diren ve insanda aranlan zellikler bilimsel
bilgelii unutmamamza baldr.
bilgi ve bunun neticesinde oluan teknoloji
Bu parada aadakilerden hangisi sa- Bu parada savunulan gr aadaki-
ile ilikilendirilmeye balamtr.
vunulmaktadr? lerden hangisidir?
Bu paray aadakilerden hangisi en
A) Bilimde ama bilim yapmak deil, insa- A) Bilim ve felsefe insann en nemli iki
iyi zetler?
nn hayat ve mutluluu olmaldr. ura alandr.
A) Gnmzde bilginin alan ve miktar
B) nsanolu her dnemde bilime byk B) Bilim ve felsefenin her toplumda ok
artmaktadr.
bir nem vermitir. nemli bir yeri vardr.
B) Bilim insan hayatnn her alanna girmitir.
C) Bilim insana mutlu olmann yollarn C) Bilim ve felsefe toplumun tm kurumla-
retir. rnn temelinde bulunur. C) Bilginin tr, alan ve ilevi tarihsel s-
D) Bilim insann her ynn epeevre rete deimitir.
D) Kalknmann temel koulu bilime ve
sarmtr. felsefeye deer vermektir. D) nsan yaamsal ihtiyalarn karla-
E) Bilim olmad srece insann mutlulu- ynca sorgulama dnemine girer.
E) Bilim ve felsefe birbirinden bamsz
u da gereklemez. dnlemez. E) Bilim ve teknoloji srekli gelimektedir.
12. C 11. B 10. D 9. E 8. A 7. E 6. D 5. A 4. E 3. D 2. C 1. C Cevaplar

1. 3. 5.
Bugnk bilimsel almalar ba dndr- Bilim sonular biriken kollektif bir eserdir. Astronomideki ilk gelimelerin yalnzca
c bir hzla gelimektedir. Peki bu geliimi Onda daha nceki almalar daha sonra- Babil lkesi ile snrl olduu uzun sre
salayan sadece Arimed, Pisagor, Com- ki bulularn aracdrlar. rnein Kopernik, dnlmtr. Ancak ayn dnemde baz
te, Curi ya da Einsteinden m ibarettir? Bi- Kepler, Galilei olmasayd Newton fiziin yerlerde de astronomiye ilikin gelimeler
lim sadece nl bilim insanlar tarafndan tasn nerelere kadar ekebilirdi. olmutur. Bu gelimelerin yaand baka
oluturulmamtr. Ad anlmayan birok bir medeniyet de indir. Bu arada Avru-
Parada anlatlanlar aadaki yarglar-
bilim insannn da bilimsel almalara pann baz blgelerinde astronomiyle ilgili
dan hangisini destekler?
nemli katklar olmutur. birtakm baarlar ortaya kmtr.
A) Her yeni bilim kendisinden nce olu-
Bu parada bilimsel bilginin hangi zel- Bu parada savunulan gr aadaki-
mu bilimlerden yararlanmak zorunda-
lii vurgulanmaktadr? lerden hangisidir?
dr.
A) Nesnel olarak incelenebilmesi A) Bilimin birikimli olarak ilerleyiinde
B) Bilimde yaratc hayal gc gereklidir.
B) Kesin bilgilere ulalmas yanl bilgiler terk edilir.
C) Bilim birikimsel olarak ilerler.
C) Evrensel bir birikim olmas B) Bilimdeki gelimeler toplumlarn ya-
D) Bilim yalnzca var ola somut olgular-
amlarn birebir etkilemitir.
D) Deney ve gzleme dayanmas dan hareket etmelidir.
C) Bilim,bilim insanlarnn ortaklaa a-
E) elikili yarglardan kanmas E) Bilim adam nesnel olmaldr.
balar ile geliir.
D) Bilimin tek bir merkezden dnyaya ya-
yld doru deildir.
E) Bilim ancak zgrlk ortamlarda ge-
lime olana bulur.
4.
Aristotelesin hocas Platon iin syledii
sz, bilim insan ya da filozofun doru-
6.
lar karsndaki tavrn aklamak adna
Kepler ilkin, gezegenlerin Gne etrafn-
nemlidir. Platonu severim, ancak hakika-
da dndn ve Gnein elipsin odak
ti daha ok severim. Bilim insannn eksik
noktalarndan birinde bulunduunu syle-
2. ve temelsiz konular, batl inanlar karsn-
mise de, daha sonralar Newtonn ekim
Toplum bilimci inceledii toplumun bir par- da sessiz kalmamak ve onlar kabullenmi
yasasndan yararlanarak hem gezegen-
asdr. Bu yzden kendisini toplumdan grnmekten kanmas mesleine kar
lerin hem de Gnein arlk merkezleri
ayrabilmesi ve inceledii konuya tarafsz grevidir. Bilgi yanllarn eletirmek dost
evresinde birer elips izdiklerini anlam,
olarak yaklaabilmesi olduka zordur. kazandrmasa da saygnl artrabilir.
nceki grn dzeltmitir.
Bu parada bilim adam iin aadaki- Bu parada, bilim adamlarnn hangi
Buna gre bilim insanlarnda hangi
lerden hangisinin zorluundan sz edil- zellii tamas gerektii savunulabi-
zelliin bulunduu sylenebilir?
mitir? lir?
A) Aklamalarnda mantk ilkelerine da-
A) Aratrmalarnda nesnel olmasnn A) Dier bilim adamlaryla ibirlii yapma
yanma
B) Toplumu btn olarak ele almasnn B) Her koulda gerekliin yannda yer
B) Aklamalarnda metafizii benimseme
alma
C) Sistemli aratrma yapmasnn
C) Doay kontrol altna almay isteme
C) Sorunlara aklc zmler nerme
D) Toplumdan dlanmasnn
D) Evrende bir dzenlilii bulunduunu
D) Birlikte alt kiileri yaratc ve ba-
E) Bilimsel birikimden yararlanmasnn varsayma
arl olmaya zendirme
E) Dier bilim insanlarnn dncelerini
E) Yeni ve zgn dnceler ileri srme
dikkate alma

Tarama
7. 9. 11.
lk matematikiler, Msr yer lmleri, geo- Bilim adamlar ellerindekiyle yetinip New- Galilei, serbest dme yasasyla denizler-
metriciler, yani Nil'in tanmasndan sonra tonun yasalarn kendi halinde brakmaya deki sularn, ayn dnya etrafndaki hare-
toprak paralarn yeniden paylatrmalar yanamad. Newtonun rd zrhta hep ketleri sonucu ykselme ve alalmasnn
gereken toprak lmleriydi. Ayn ekilde bir gedik arad ve buldu. Bu, yksek hzlarda yasasn bulmutur. Kepler de gezegenle-
aritmetik de ticaretten, alveri zorunlulu- Newton fiziinin geersiz olmas gereiydi. rin gne etrafndaki hareketlerine ilikin
undan domutur. Hesaplar nceleri tc- Einsteinn adnn tarihe altn harflerle yazl- nl yasay ortaya koymutur. Cisimle-
carlarn kendileriyle kzlerini veya koyun- m olmasnn nedenlerinden biri budur. rin dmesi, denizlerin sularnn ykselip
larn saydklar akl talaryd.
Bu parada bilimin hangi zellii vurgu- alalmas ve gezegenlerin gne etrafn-
Parada aadaki yarglardan hangisi
lanmaktadr? daki hareketleri birbirleriyle ilgisiz olaylar-
vurgulanmtr?
A) ngry olanakl klmas m gibi grnmektedir. te Newton'un
A) Bilimlerin kaynanda pratik kayglar
B) Sistemli ve dzenli olmas fizik sistemi, nl evrensel ekim yasasna
vardr.
C) elikili yarglardan uzak durmas ilikin kuram ile btn bu farkl olay grup-
B) Bilimler doada olup biteni doayla
D) Eletirilerle kendini dzeltmesi larnn birbirleriyle ilikili olduunu gs-
aklamaya alrlar.
E) Deney yntemini kullanmas tererek bu olay gruplarna ilikin yasalar
C) Bilim, bilim adamlarnn ortaklaa a- birbirine balam ve hepsini iine alan bir
basyla gerekletirilir.
aklama modeli olarak ortaya kmtr.
D) Bilimsel dncenin yaygnlamas 10. Bu para aadakilerden hangisini r-
zaman alr.
T. Kuhn'a gre, bilimsel gelimeler dz bir neklendirir?
E) nsanlarn ihtiyalar arttka bilim sa- doru boyunca ilerlemez. Bilimde daha n-
A) Her bilim adam ayn yntemleri kul-
ys artmtr. ceki bilgilere yeni bilgiler eklenerek uyumlu
lanmaldr.
bir btn meydana gelmez. Bilimde bir biri-
kimden ziyade bir deimeden sz etmek B) Bilim farkl gibi grnen olaylar ayn
8.
gerekir. Bilimde bir ilerleme veya gelime- yasa ve ilkelerle aklar.
"Btn metaller stlnca genleir." ifadesi
den ancak ayn bir paradigma iinde sz C) Bilim adamlar farkl alanlarda al-
ile doa yasasna iaret etmektedir ve bi-
edilebilir. rnein Einstein ve onun grelilik malar yapsa bile bulduklar sonular
limsel bir yasadr. Ama matematiksel ola-
kuramyla birlikte yeniden bir bilimsel dev- ortak kmaktadr.
rak formle edilmemitir. Yine, "Sanayide
rim ve yeni bir paradigma ortaya kmtr. D) Bilim adamlar birbirinden habersiz
genilemenin ardndan isizlikte azalma
Einstein'in grelilik kuram, Newton'un fizik
olur." trnden bir cmleyi ele alalm. Bu olarak yaptklar almalarla ayn so-
kuramnn bir gelimesi veya iyiletirilmesi
ekonomi bilimine ait yasa zelliine sahip nulara ulaabilirler.
olarak deerlendirilmekten ok onun yerini
bir cmledir. Fakat onun hi de matema- E) Bilim adamlar birbirlerini yeni aratr-
alan yeni bir bilimsel paradigma veya mo-
tiksel bir ifade biiminde olmad aktr. ma ve bululara tevik ederler.
del olarak kabul edilmelidir.
Bu parada aadakilerden hangisi Kuhn bu parada aadakilerden han-
vurgulanmaktadr? gisini vurgulamaktadr?
A) Bilimsel ifadelerin matematiksel nitelik A) Bilimde en son ortaya konan paradig-
kazand lde geerli olabilecei ma en gelimi paradigmadr.
B) Bilimde matematiksel ifadelere yer B) Bilim srekli bir aratrma etkinliidir.
vermenin zor olduu
C) Bilimde ilerleme dorusal deil, bir
C) Bilimde uzun sren aratrmalardan paradigmadan dier bir paradigmaya
sonra kesin ve matematiksel ifadelere gei eklinde olur.
ulalabildii
D) Eski paradigmalardan yeni paradig-
D) Bilimde matematiin zorunlu olduu malar oluturarak
E) Baz bilimsel yasalarda niceliksel ifa- E) Bilimde farkl aratrma yntemleri kul-
delerin yer almayabilecei lanlabilir.
11. B 10. C 9. D 8. E 7. A 6. E 5. D 4. B 3. C 2. A 1. C Cevaplar

YGS Felsefe Tam İsabet Soru Bankası

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

YGS Felsefe Tam İsabet Soru Bankası

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

NDEKLER

1. BLM: FELSEFEYLE TANIMA

Felsefenin Konular, Sorular  5

Felsefenin levi, Felsefe Hikmet likisi  7

Felsefi Dncenin Nitelikleri  9

Felsefede Tutarllk, Felsefe ve Yaam, Felsefe ve Dil likisi 15

2. BLM: BLG FELSEFES

Bilgi Felsefesinin Temel Kavramlar  37

Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri 39

Doru Bilginin Varln Reddedenler 41

Doru Bilginin Varln Kabul Edenler  43

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 3

4 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 5

6 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 7

D) Felsefenin yaamn iindeki ilevsellii C) Her felsefi gr kendi iinde tutarldr.

E) Felsefe bilim ilikisi D) Felsefi grler olutuu toplumun iz-

8 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

E) Hazr cevaplarla yetinmez. C) Temelinde sorgulamann bulunduu

4. Beni kim buraya getirdi?, Bu adann sa-

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 9

10 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 11

12 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 13

14 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 15

16 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 17

18 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

E) Filozof bilgilerini para karlnda di- D) Filozof kendini toplumdan soyutlamal-

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 19

20 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 21

12. E 11. A 10. D 9. B 8. C 7. B 6. D 5. C 4. A 3. E 2. B 1. A Cevaplar

22 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 23

A) Tutarllk nin ortaya kmasnda aadakilerden Bu parada dnrlerin hangi zellii

24 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 25

12. E 11. A 10. C 9. D 8. A 7. B 6. B 5. D 4. E 3. A 2. C 1. A Cevaplar

26 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 27

12. A 11. C 10. C 9. B 8. A 7. D 6. A 5. E 4. B 3. A 2. C 1. C Cevaplar

28 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

B) Kltrel alveriin bulunmas A) Kesin bilgilere vardklar A) Bilgelie ulamann

C) Ynetimin demokratik olmas B) Sistematik olduklar B) Hogrl olmann

D) Toplumsal olanaklarn yannda, birey- C) Bilginin araynda olduklar C) Konu seiminin

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 29

B) Bildiklerine uygun yaama B) nsann erdemli davranlar gelitire- A) Estetik

C) Toplumu etkileme bilmesine B) Etik

D) Cevaplardan ok sorularla ilgilenme C) Birbiriyle eliki halinde olan grle- C) Ontoloji

30 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 31

C) Felsefe her eyi kendisine konu edinir. C) Metafizik D) Din

12. D 11. A 10. B 9. C 8. E 7. E 6. A 5. B 4. A 3. E 2. C 1. D Cevaplar

32 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 33

12. A 11. B 10. C 9. B 8. D 7. E 6. A 5. E 4. C 3. A 2. B 1. D Cevaplar

34 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

A) Deney ve gzleme dayanmas melidir.

YGS Felsefe Modler Soru Bankas 35

36 YGS Felsefe Modler Soru Bankas

Felsefenin Konular, Sorular 5

Felsefenin levi, Felsefe Hikmet likisi 7

Felsefi Dncenin Nitelikleri 9

Felsefede Tutarllk, Felsefe ve Yaam, Felsefe ve Dil likisi 15

Bilgi Felsefesinin Temel Kavramlar 37

Bilgi Felsefesinin Temel Problemleri 39

Doru Bilginin Varln Reddedenler 41

Doru Bilginin Varln Kabul Edenler 43

Varlk Felsefesinin Temel Problemleri 5

Varln Nicelii ve Nitelii 7

ada Varlk Felsefesi 11

Ahlak Felsefesinin Temel Sorular 27

Etik'in Temel Problemi: Evrensel Ahlak Yasas Var mdr? 31

Anadolu Bilgelerinde Ahlak, Uygulamal Etik 35

Sanat Eserinin Nitelikleri 53

Ortak Estetik Yarglar Var mdr? 55