71

OCAK 2017 /// GNCEL EDEBYAT

idefix.com /// sabitfikir.com
FYATI: 3,00 TL

AYSU NEN

RESIMLER, RESSAMLAR
VE ROMANLAR ISSN 2146-2127

9 772146 212005
 editrden
1

Yayn Tr: Aylk Yaygn Sreli Yayn

Say: 71-Ocak 2017
ISSN: 2146-2127

mtiyaz sahibi: Doan Mzik Kitap Maazaclk Pazarlama A.. adna

Ceyhan Usanmaz KITAPLARA BIR DE
BU EREVEDEN
Sorumlu Yaz leri Mdr
Ceyhan Usanmaz
Yaz leri
Ece Karaaa

BAKMAK...
Dzelti
rem Erturul
Kapak Tasarm
Eren Erkalkan, erif Ali nal
Sayfa Tasarm
Myra (Deniz Kurunlu)
Sayfa Uygulama
Cansu Ortan
Glin en
2016nn son eyreinde Ahmet Karcllarn yeni bir roman
Kapak llstrasyonu
Fatih ztrk yaymland; Mavinin Reddi. Kitabn tantmnda, uzun bir sessizliin
ardndan gelen derin, akntl, sert bir polisiye olarak nitelendirilmiti,
Reklam ki, gerekten de uzun bir sessizliin ardndan gelen bir romand Mavinin
Nalan Demirciolu Yavuz
(0212) 997 00 00 Reddi; Karcllarn daha nceki son roman 2004te yaymlanmt. On
ndemircioglu@dr.com.tr yl akn bu sessizlii daha da etkili klan ise, romann ilk sayfalarnda u
Basm Yeri cmlelerle karlamakt: Artk bu srrn benimle yitip gitmesini gze
GD Ofset Matbaaclk A.. alamam. (...) On yl oluyor, kimseye anlatmadm, lene dek anlatmamaya
Atatrk Bulvar Deposite Merkezi A5 Blok K: 4 No: 405 da kararlydm. (...) Dn, telafisi mmkn olmayan bir yanlg iinde
kitelli OSB / Baakehir / STANBUL olduumu anladm, diyor ve anlatmaya balyordu kahramanmz;
Tel: (0212) 671 91 00 dier bir deyile de Ahmet Karcllar... Bu oyuncul kurguyu, aslnda,
Faks: (0212) 671 91 90 Karcllarn nceki metinlerine aina olanlar manal bir glmsemeyle
Matbaa Sertifika No.:16269 karlamlardr eminim. Ayn ey, romann merkezinde bir tablonun
yer almas iin de geerli. Ne de olsa sanatn dier dallarna yaplan
gndermeler de Karcllarn metinlerinde sklkla rastlanyor. Bu sefer
SabitFikir, defixin yayndr. kapaa da tanm; sz konusu sanat eseri, 1793 tarihli Maratnn lm
Ynetim Yeri: tablosu...
daha fazlas iin: sabitfikir.com
Doan Mzik Kitap Maazaclk Pazarlama A..
Trump Towers Kule 2 Mecidiyeky Yolu Caddesi No: 12 K: 32 Mavinin Reddinden birka ay nce de, Donna Tarttn Pulitzer
ili / stanbul dll roman Saka Kuu yaymland Trkede. Onun da kapanda
Telefon : (0212) 997 00 00 - Faks : (0212) 997 01 91-93-94
bilindik bir resmin ayrnts yer alyordu; Carel Fabritiusun 1654
tarihli Saka Kuu tablosu. 2016nn son gnlerine ise, ngilizcede, yine
SABTFKRE NASIL ULAIRSINIZ? dikkat ekici bir baka kitap daha yetiti; Trkede de ksa zaman
Basl isterseniz: ierisinde yaymlanmasn umduumuz bu derlemede Lawrence Block
Tm D&Rlardan 3 TL karlnda editrlnde, aralarnda Stephen King, Joyce Carol Oates, Michael
Tm defix siparilerinizden cretsiz olarak
Connelly gibi isimlerin de bulunduu bir grup yazarn Edward Hoppern
Dijital isterseniz: mehur tablolarndan yola karak kaleme aldklar ykler yer alyor:
Turkcell Dergilikten cretsiz olarak In Sunlight or In Shadow: Stories Inspired by the Paintings of Edward
defixten 2 TLye satn alarak
Hopper.
Tablolarn etkisindeki bu kitaplar elbette ne ilk ne de son. Ancak bu
Bizi takip edin! kadar yakn tarihlerde yaymlanm olmalarn bahane ederek, yeni yln
www.facebook.com/sabitfikircom
www.twitter.com/SabitFikir bu ilk saysnda kitaplara, nl resimlerin erevelerinden bakalm istedik.
Aysu nen, dosya yazsnda bir anlamda resimlerin, ressamlarn ve
Ne dndnz bilmek istiyoruz, mzelerde flanrlk yapan karakterlere sahip romanlarn peine dyor.
editor@sabitfikir.coma yazn!

Her hakk sakldr. Ceyhan Usanmaz

Bu dergide yer alan yaz, makale, fotoraf ve editor@sabitfikir.com
illstrasyonlarn elektronik ortamlar da dahil olmak zere oaltma haklar
Doan Mzik Kitap Maazaclk Pazarlama A..ye aittir. Yazl izin olmakszn kullanlamaz.
 HABERLER 04
GNCEL 10
Edebi mimari Zeynep en
IZGIROMAN 12
Sistemde sknt var Levent Cantek
SINEMA 14
2017nin merakla beklenen uyarlamalar Abbas Bozkurt
TELEVIZYON 18
eLetiri 36 Westworld ya da
yaratc yazarlk yks Hikmet Hkmenolu
Asrn dv
NESNEKITAP 20
A. mer Trke te yepyeni bir sanat kitaplar serisi H. Burak Kuya
DOSYA 22
Ekphrasis: Bir resim sergisinden romanlar Aysu nen
SYLEI 28
mer Durmaz ile sylei:
Tasarm ve yaratclk artk herkesin ihtiyac Ece Karaaa
KARARSIZOKUR 30
Resimlere ilham olan edebi eserler
ve resim sanatn anlamak Murat Can Alak, Onur Atay
ELETIRI 32
Avc avn anlamaya almaz Gke Gnd
eLetiri 40 ELETIRI 38
Kpkrmz, ocuk bakl anlatc Burcu Bayer
mtevaz bir karanfil
Aydn Baran Grpnar ELETIRI 42
Murakaminin tavan delii Melisa Kesmez
DEINI 44
likiler iin bibliyoterapi destei Tue Isyel
ELETIRI 46
Hollanda havas Ali Bulunmaz
BAKADNYALAR 48
tekinin tercmesi Yank Enki
ELETIRI 50
Siz de baka bir yerinden okuyun Irmak Zileli

dnYAdAn 56 ELETIRI 54
Hatra sarayda oturmaz kk skender
Huzursuz dnyamzdan
Kuzeyin sszlna ELETIRI 58
Mert Tanaydn Doumda ve lmde iirsel yaratclk Can Semerciolu
KUBAKII 60
Can Gknilin masasndan
4 hAberLer

Almanya Thomas Mannn evini satn ald Trke edebiyatn

Alman hkmeti, nl Alman yazar Thomas Mannn 1942-1952 yllar arasnda yaad Los
Angelestaki evini satn ald. Almanya Dileri Bakan Frank-Walter Steinmeier yaklak 13
klasikleri
milyon dolara satn alnan evin kltrel bir merkeze dntrleceini, ayrca sanatlar ve Ingilizcede
entelekteller iin bir konaklama yeni olarak dzenleneceini aklad.
Yusuf Atlgann 1986 ylnda
Thomas Mann, 1930larda Hitlerin g kazanmaya balamasyla Almanyay terk etmiti. mer Kavur tarafndan
Yazar tekrar Avrupaya tanmasna kadar geen on yl boyunca da Los Angelestaki sz sinemaya da uyarlanan
konusu evde yaamt. Yazarn ayrca Doktor Faustus romann da bu evde kaleme ald romanAnayurt Oteliartk
biliniyor. Thomas Mann, Los Angelesta geirdii on yln ardndan da svireye tanm ve ngilizcede. City Lights
1955 ylnda svirede hayatn kaybetmiti. tarafndanMotherland
Hoteladyla yaymlanan
romann ngilizce evirisi Fred
Starka ait. ngilizce basknn
kapak yazsnda ise, Arjantinli
yazar ve evirmen Alberto
Manguelin imzas var.
Benzer bir dier haber de
Ouz Atay ve Tutunamayanlar
roman cephesinden
geldi. Son iki yldr Man
Booker dl kazanan
kitaplarn da yayncs olan
Oneworld,Tutunamayanlarn
ngilteredeki yayncs olacak.
Oneworldn kurucusu Juliet
Mabey,Tutunamayanlargibi
nemli bir eseri yaymlayacak
Foto. AP olmaktan gurur duyduklarn
ifade etti. Bugne dek
Yunanistan, Hollanda ve
H. G. Wellsin Almanyada da haklar
satlanTutunamayanlar
kayp yks ngilizceyle birlikte imdilik
Grnmez Adam ve Zaman 4 dile evrilmi oldu.
Makinesi gibi bilimkurgu klasii
romanlaryla tandmz H. G
Wellsin daha nce yaymlanmam
yeni bir yks bulundu.The
Murakamiden ok
Haunted Ceilingadn tayan
hikayenin 1980li yllarn ortasnda,
tuhaf bir yk
yazar 30lu yalarndayken Japon yaync Shinchosha
yazld tahmin ediliyor. Yazld Publishing, getiimiz
dnemde gzlerden uzak tutulan gnlerde Haruki Murakami
ve yazarn yakn evresiyle dahi hayranlar iin sevindirici bir
paylamad yk The Strand haber verdi: Murakaminin
dergisi tarafndan getiimiz yeni kitab ubat aynda
gnlerde yaymland. raflarda olacakm. Ancak
kitabn kesin yayn tarihi,
Hayalet yazarlk kavramnn
ad ve konusu henz
olduka popler olduu bir
duyurulmad. Hans Christian
dnemde kaleme alnan hikayenin,
Andersen dl trenine
yazar tarafndan baka biri adna
katlan Murakami yeni
yahut satlmak amacyla yazld
romann ksaca ok tuhaf bir
tahmin ediliyor. Ancak bu konuda
yk, olarak tanmlyor...
 Trendeki Kzn yazarndan yeni kitap...
Kalp ars, alkolizm ve duygusal smr altnda ezilen Rachel adl bir kadnn hikayesini
anlatanTrendeki Kzromanyla tandmz Paula Hawkins, okurlarna yeni romannn yolda olduu
mjdesini verdi. Mays 2017de yaymlanacak olan romanInto the Wateradn tayor veTrendeki
Kzla benzer temalar ieriyormu. Henz ergenlik alarnda bekar bir anne olan karakterin, kk
bir kasabada, ldrlm bir halde bir nehir kenarnda bulunmasyla balayan roman,Trendeki
Kzn da yayncs olan Penguin Random House tarafndan baslacak.
Hawkins ilk roman olanTrendeki Kzla sat rekorlar krm ve uzun bir mddet oksatanlar
listesinden inmemiti.Into the Watern da ayn baary yakalayp yakalayamayaca imdiden
merak konusu.

Ozan Beedlen Hikayelerinin el yazmas versiyonu satld

J. K. Rowlingin el yazsyla yazd ve mcevherlerle
sslenmi olanOzan Beedlen Hikayeleriyaklak 350
bin sterline satld. Harry Potter evrenindeki peri masallarnn
bir koleksiyonu olan eserin el yazmas bu versiyonundan
toplam yedi adet bulunuyor. Bu zel basklardan alt tanesi
Rowling tarafndan yaynclarna hediye olarak hazrlanm.
Yedinci kitap ise yazarn yrtt Lumos adl dernee
gelir salamak iin 2007 ylnda yine bir ak artrmada
satlmt. Yakn bir zaman nce satlan kopya ise yaync
Barry Cunninghama ait olan kopya. Cunningham ayn
zamanda Bloomsburyde alrken ilkHarry Potterkitabnn
baslmasna da karar veren kii. Rowlingin menajeriHarry
Potter ve Felsefe Tann taslan Bloomsburyden evvel
on iki yayncya daha gndermi, ancak olumlu bir dn
alamam. Bu balamda Barry Cunninghamn Harry Pottern
okurla bulumasn salayan isimlerden biri olduunu
sylememiz mmkn. El yazmas kopyann nnde Rowlingin
Cunninghama yazd bir de not bulunuyor: Barryye...
Gzlkl kk bir byc ocuk hakknda epeyce uzun bir
romann satma ihtimali olacana inanan adama...

CerEdebiyat syleileri yeni ylda da devam ediyor...

Yazarlarla yaplan etkinlikler konusunda, dier ehirlerde dzenlenen CerEdebiyat syleileri gibi. stelik, getiimiz
ikamet edenlere gre en ansl olanlar kukusuz yl her ay bir yazar konuk eden CerEdebiyat syleileri,
stanbullular. Hemen hemen her hafta bir yazarn imza anlalan o ki yeni ylda biraz daha hzlanyor... Yeni yln ilk
gnne ya da bir syleisine denk gelmek mmkn. aynda iki edebiyat konuk oluyor...
Ancak dier baz ehirlerden gelen ve gn getike says lk olarak, 14 Ocakta, Tolga Yksel moderatrlnde
artan haberler, stanbullular bir sre sonra kskandrabilir! Cemil Kavuku syleisi gerekletiriliyor CerModernde.
rnein Bursa Nilfer Belediyesinin dzenledii edebiyat Ay sonuna doru da, 28 Ocakta yine Tolga Yksel
etkinlikleri gibi. Ya da Ankarada, CerModern kapsamnda moderatrlnde Yekta Kopan konuk olacak.
6
hAberLer

Episode, 1. sezon 1. blm!

Getiimiz aylarda haberi gelmiti; beyazcamn edebiyat uyarlamalarna bol bol gz krpt ve edebiyat okurlarnn kimi
dizilerde kitaplardan aldklar hazza yakn bir haz yakalad u gnlerde, bnyesindePulbiberve221Bgibi dergileri de
barndran Mylos Yayn Grubunun, konsept dergicilie gsterilen ilgiyi bir dizi dergisiyle zenginletirmek amacyla yola
kt ve yeni dizi kltr
dergisiEpisodeiin kollar
svad... imdilerde ise
derginin kendisi geldi!
ncelikle web sitesini aktif
hale getirenEpisodeun
Aralk 2016-Ocak 2017 tarihli
ilk says yaymland.
Episode ve EpisodeYerli
olarak n ve arka yznde
ift kapakl hazrlanan dergi,
70 sayfadan fazla yabanc ve
40 sayfadan fazla yerli dizi
ieriiyle iki aylk srelerle
kacak.
Episodederginin Bize
Dizi zlemeyi Sevdiren
Unutulmaz Karakterler
balkl ilk say dosyas,
10 sayfada, dizi tarihine
ve hafzalara kaznm en
nemli karakterleri bir araya
getiriyor.

Orlando katliamnda lenlere

adanan bir izgi roman:
Love is Love
Bilindii zere 12 Haziran 2016da Amerikan
tarihinin en kanl saldrlarndan biri yaanm
ve Orlandoda bir gece kulbne dzenlenen
saldrda 50 kii hayatn kaybetmiti. izgi roman
sanats ve senarist Marc Andreyko, Facebook
zerinden, saldrda hayatn kaybedenleri anmak
zere bir izgi roman projesi nermiti. Sanatnn
bu teklifi karln buldu ve ksa srede ortaya
144 sayfalk bir antoloji kt:Love is Love.
izgi romann iindeki en ilgin ilerden biri
deHarry Potterla ilgili. Harry, Ron, Hermione ve
Dumbledoreun bir gkkua altnda resmedildii
illstrasyon, DC Comicsin de yaynclarndan
biri olan Jim Leeye ait. izgi roman 9,90
dolardan sata kacak ve geliri saldrda hayatn
kaybedenlere destek olan Equality Florida adl
kurulua aktarlacak.
8 hAberLer

Fransz edebiyatnn en nemli silah!

nl Fransz yazar Arthur Rimbaudnun lmn kysna gelmesine sebep olan silah, Pariste dzenlenen bir ak artrma
ile yaklak 450 bin euroya satld. Silah Paul Varleinein sevgilisi ve dostu Arthur Rimbaudyu ldrmeye alt srada
kullanlmt.
Arthur Rimbaud ile birlikte olmak iin karsn ve ocuunu terk eden Paul Varleinein, silah, air ile iki yl sren ak ilikisine bir
son vermek zere 10 Temmuz 1873te Brkselde ald
biliniyor. Londrada alkol ve uyuturucu ile geen ve
RimbaudyaCehennemde Bir Mevsimi yazmasnda ilham
olan gnlerin ardndan Varleine karsna geri dnmek
istemi ve Rimbauddan uzaklamak iin Brksele
gelmiti. Fakat gen air onu yine de takip etmiti. kili
arasnda geen bir tartma srasnda Varleine satn
ald silah Rimbaudya dorultmu ve iki kez ate
etmiti. Kurunlardan biri duvara saplanrken dieri de
Rimbaudyu bileinden yaralamt. Fakat bu saldr da
Rimbaudyu durdurmaya yetmemi ve air Varleineinden
ayrlmay reddetmiti. Varleine bu kez sokak ortasnda
Rimbaudya silah dorultunca nce gzaltna alnm,
ardndan da iki yl hapse mahkum edilmiti.

2016 nasl geti?

Yln son gnlerinde ya da imdilerde olduu gibi yeni yln ilk zamanlarnda, ister istemez, geride braktmz ylda yaananlar
hatrlamaya alyoruz. Giderek genileterek sylersek; hem zel yaantmzda neler yaadmzn, hem yakn evremizdeki
deiikliklerin hem de ilgilendiimiz alanlardaki gelimelerin bir muhasebesi denebilir... eitli mecralarda ve yaynlarda
oluturulan listeler, derlemeler, deerlendirme yazlar bu konuda yol gsterici... Bir tarafta da geen yl ilkini okuduumuz Can
Almanak var.
Yekta Kopan nclnde Mehmet ren, Zeynep Mira ve Sibel Oraldan oluan ekibin hazrlad Can Almanak 2016, 1 Aralk
2015-30 Kasm 2016 tarihlerini kapsyor. Kltr sanat alannda elbette dnyada olup bitenlere de bakyor ama temelde
Trkiyede yaananlar ele aldn syleyebiliriz. Sanatn sesi hafzamzdan silinmesin mottosuyla yaymlanan Can Almanak
2016, hi kukusuz, kltr sanata ilgi duyan herkesin, yle bir kartrmak iin bile olsa grmezden gelemeyecei bir alma.
10 GnCeL Zeynep en zeynep20sen@gmail.com

EDEBI MIMARI
Getiimiz sene boyunca, edebiyat ve mimari arasndaki ilikiyi
inceleyen eitli etkinlikler gerekletirildi. Edebiyat ve mimarinin
birbirlerini nasl beslediklerinin ve insan ruhunu nasl etkilediklerinin en
taze rnei ise, Lab Lit Arch...
Bir hikye takip edilecek bir yol deildir Daha Getiimiz sene boyunca stanbulda edebiyat ve
ziyade bir ev gibidir. ine girer, bir sre kalrsnz, mimari arasndaki ilikiyi inceleyen eitli etkinlikler
oradan oraya gezinir, beendiiniz yere yerleip gerekletirildi. Bu etkinliklerden bir tanesinin
odalarla koridorlarn birbirlerine nasl balandklarn merkezinde YEM Kitabevinden Ekim 2016nn
kefedersiniz, demi Alice Munro. Hakk da var. son haftasnda kan Edebiyatta Mimarlk kitab
Zira roman yazmak, kurgulamak aslnda bir ev ya da yer alyordu. 55 mimarn, sanatnn, filozofun ve
bina tasarlayp ina etmeye, yani mimariye benziyor akademisyenin katksyla oluturulmu, yazar ve mimar
hi kukusuz. Kurgu, aslnda edebi mimaridir Hikmet Temel Akarsu ve Nevnihal Erdoan tarafndan
diyebiliriz. Mimaride nasl tasarlanmas gereken hazrlanan Edebiyatta Mimarlk, ad stnde, iki sanat
fikirler, destekleyici bir yap (yani iskelet) ve uzaysal- dalnn ortak noktalarn n plana karyor ve edebi
ilevsel hiyerariler varsa, edebiyatta da vardr. yaptlarda oluturulan mekanlarn iselletirilebildiini,
Bu iki sanat dalnn szel, dnsel, kurgusal ve bylece yazarlarn emsalsiz imge dnyalar
estetik anlamda artc benzerliklerinin olmasnn, yaratabildiini ortaya koyuyor.
aralarnda ilgin bir iliki kurulmasnn sebebi de Merkezinde Edebiyatta Mimarlk kitabnn yer
budur. Teknolojinin geliimiyle gitgide artan okuma ald ve 25 Ekim 2016da gerekletirilen Edebiyatta
platformlarnn olduunu ve hzla kentselleen Mimarl Konualm etkinliine Celal Abdi Gzer,
bir dnyada yaadmz dnnce, insanlarn, Sema Sandalc, Ycel Grsel ve Hikmet Temel Akarsu
edebiyat ile mimari arasndaki ilikiyi daha yakndan katld. stanbulda, Yap ve Endstri Merkezinde
incelemeye almalarna amamak gerekiyor. gerekletirilen konumada katlmclar edebiyatn,
Dnyann drt bir yannda bu konu zerine eilen mimariyi besleyebilecek bir dal olduunu savundular.
projeler, atlyeler, konumalar ve paneller domaya rnein Celal Gzer edebiyatn, mimariye dahil
balad. Byle etkinliklerin sklkla boy gsterdii edilmesinin nemini vurgularken; Hikmet Temel
ehirlerden biri de, daimi bir dnm iinde olan Akarsu, stanbulu anlatan airler okunmadan
stanbul... bu ehre bir ivinin bile aklmamas gerektiini

Lab Lit Arch Projesi

kapsamnda Ilaria
Podestnn Alice Munro
almas.
 11

Lab Lit Arch Projesi

kapsamnda Joss Lakein
W.G. Sebald (Satrnn
Halkalar) almas.

dile getirdi. Bu projenin Ak Radyoda bir radyo alan eitimsel bir proje. Projeye katlan renciler,
programna dntn de ekleyelim. (Bu arada eitli edebiyat eserlerini yeniden yorumlayp bunlar
Edebiyatta Mimarl Konualm etkinlii, 24 Aralk nasl mimari projelere, yani eitli bina ve yaplara
2016da Ankarada CerModern Sanatlar Merkezinde de dntrebileceklerini reniyorlar. Lab Lit Arch,
tekrarland.) mimarlarn yeni yaratlar zerinde alrken, aslnda
stanbulda bu konuda dzenlenen bir dier yazarlarla ayn zorluklarla yzletiklerini de kantlyor
etkinlik de Mimarlk ve Edebiyat syleisiydi. bir kez daha.
stanbul Serbest Mimarlar Dernei ve Salt Galatann Lab Lit Arch bugne dek Amerika, talya, svire
dzenledii sylei, 31 Ekim 2016da gerekletirildi. ve Dubai gibi pek ok lkede atlyeler dzenlemi
Ahmet mit ve Cem Erciyesin konumac olarak durumda. Ayn
katld etkinlikte mimarlkla edebiyatn kent, zamanda Columbia
mekan ve bellek stnde braktklar ortak izler, niversitesinde bir
edebiyatta mekan kurgularnn kentsel mimariyle yksek lisans kursuna
daha fazlas iin: sabitfikir.com
ba ve stanbulun mekansal algsnn edebiyata da dntrlm
katklar tartld. rnein Ahmet mit, insanlarn ve Turin Uluslararas
kentleri ekillendirdikleri gibi kentlerin de insanlar Mimari Festivaline
ekillendirdiini ve kentlerin, edebiyata insan ruhunu davet edilmi. Proje
ortaya karmakta yardm ettiini dile getirdi. Ayrca kapsamnda renciler J.
kentsel dnmn kanlmaz olduunu syleyen M. Coetzeenin Utann,
Ahmet mit, ehirlerin, bilhassa stanbul gibi Virgina Woolfun
tarihi ehirlerin, zgn eserlerini kaybetmemeleri Deniz Fenerini ve J.
gerektiinin de altn izdi. D. Salingern avdar
Tarlasnda ocuklarn
EDEBIYATA VE MIMARIYE YENI BIR
nce tasarmsal izimlere,
BAKI: LAB LIT ARCH PROJESI
sonra da bina maketlerine
nsanlar bylesine etkileyen disiplinlerin yeni dntrmler. Ksacas
yaratlara imkan vermesi kanlmaz elbette. Henz Lab Lit Arch, edebiyat
Trkiyeye ulamam olan ama dnyann eitli ve mimarinin birbirlerini
yerlerinde atlyeler dzenleyen Lab Lit Arch Projesi nasl beslediklerinin EDEBYATTA MMARLIK
de byle ortaya km diyebiliriz. 2010da mimar haz. hikmet temel Akarsu,
ve insan ruhunu nasl
ve yazar Matteo Pericolinin kurduu Lab Lit Arch, nevnihal erdoan
etkilediklerinin en taze
edebiyata ve mimariye yeni bir bak as getirmeye YEM Yayn
rnei...
12 iZGirOMAn Levent Cantek leventcantek@gmail.com

SISTEMDE SIKINTI VAR

Ve Sinem, ilgin ve baarl bir izgi roman, yarn da hatrlanacak.
Orta snflara, metropole, imdiki zamana bu kadar yakndan bakan yerli
bir alma konuulmay hak ediyor.

Ve Sinem, yakn dnemin popler izgi Sinemin etrafnda dolamaya, bir midi kovalamaya
romanlarndan biri. Mizah dergicilii kld ve devam ediyor vs. Enginin gerginlii pek ok blmn
kadrolar darald iin yeni retimler eskisi kadar temelini oluturuyor. Burada bir parantez aalm.
kmyor. Cihan Kl, Uykusuz dergisinde darack bir Mizah dergilerinde ve bant karikatrlerimizde, enite-
alanda balad izgi romannn ilk albmn iki yl baldz esprisine dayanan hayli hikaye anlatlmtr.
nce yaymlamt. Yeni albm yine dergide km Suavi Salpin elma yanakl eniteleri, Altan Erbulakn
ilerin derlemesi olmu.
Cihan Kl, 1987 doumlu; ilk albm
Ama Arkadalar yidir, 2012de kmt.
Aa yukar on yldr dergilerde alyor.
Tarz ve mizah anlay, bir ucu Tuncay
Akgne bir dieri Umut Sarkayaya
benzetilebilecek bir ayrntcla dayal.
Onlara kyasla grsel dile, kareler aras
akkanla daha fazla nem veriyor.
izgileri, frankofon havasnda, mekanlar
fotoraf ayrntsnda gereki. En ok ilgi
gren almasna adn veren Sinem, orta
st snf diyebileceimiz bir aileden gelen,
Edinim (!) isimli bir vakf niversitesinde
okuyan, biraz masum, biraz fettan, gzel
bir zamane kz. Hikaye, merkezinde
Sinemin olduu ekseriyeti ona arzu duyan
erkeklerden oluan bir karakter kadrosuna
sahip. Ve Sinemin Amerikan sitkomlarndan
aina olduumuz yumuak bir ktcll,
espri yapmyorum diyen bir espritellii var.
Tiplemeler komik ve karikatrizeler, fonda
gereki stanbul ayrntlar resmediliyor.
Aktel siyasetle snrl bir ilgisi olmakla
birlikte bu ilgi, orta snf mesafesi ve
konukanln gstermesi bakmndan
ilgin.
Hikayenin ana ekseni, Sinemin ablas
Ebrunun nianls olan Enginin Sineme
duyduu saplantl cinsel arzu zerine
kurulu. Engin, tutkusunu hem nianlsndan
gizlemek hem de grm geirmi,
gvenilir bir abi, sr tutan bir akraba roln
oynamak zorunda. stelik Sinemin Kral
dedii sevgilisi Alperle aktrmadan
rekabet etmek hi kolay deil. Bazen Sinem
olmasa Ebruyla devam edemeyeceini
hissediyor Engin, sonra o konfordan
vazgeemiyor, sonra yine kafas karyor,

kvrck sal bcrk baldzlar, Bedri Koramann
Milliyetin pazar sayfalarnda uzun uzun anlatt iliki
ve kaamak dersleri bir rpda saylabilir. Kln
farkll, ayn meseleyi daha yava ve derinletirerek
anlatmas. Engin, kadn grnce dili darya kan,
gzleri byyen, renk deitiren, eli aya birbirine
dolanan karikatrlerin aptal erkeklerine benzemiyor
diyemem ama frsat kollayan psikolojisi, dolambal
ciddiyeti onu gemiteki rneklerden ayryor.
Harareti var eden unsur, onun baarya ulama
ihtimali deil, o ihtimalin etrafnda dolamas. Kl,
kamerasn taraflara evirdii iin meseleyi sadece
Enginin gznden de izlemiyoruz. Herkese daha
ierden, daha yakndan baklyor. Sinem, ablasyla
didiirken, baka kzlar kskanrken, devlerini alkan
birilerine yaptrrken, babasyla kavga ederken, Alperi
aldatrken, toplu tama aralarndan ve sokaklardaki
insanlardan irenirken, baldz karikatrnn dna
kyor. Kl, karakter katmay, hikayeyi ne deil
yana doru geniletmeyi sevdiinden enite-baldz
ekseninin dna kmak istiyor. Bir blmde Enginin
kardei Utkunun hayat, bir dierinde Alperin
babasnn hatralar veya Sinemi niversitedeki
hocasnn coolluunu anlatabiliyor.
Cihan Kln tarz ve mizah
anlay, bir ucu Tuncay
Akgne bir dieri Umut
Sarkayaya benzetilebilecek
bir ayrntcla dayal.
BIR HAYALET GIBI GEZINEN MUTSUZLUK
izgi romanlarmzda ok deil on yl nce sadece
kahramann eylemlerinde odaklanan anlatm biimi,
epey bir zamandr farkllam durumda. Bu da
hikayeden ok karakterlerin, olaydan ok karakter
zelliklerinin ve akldan-gten ok duygusal
atmalarn konuulduu baka bir anlatm evresine
getiimizi gsteriyor. Kln oulcu anlatm da snmak istiyorlar. Snakta sesler farkl yanklanyor
bu sayede soap opera tahkiyesinden karak, imdiki
zaman karakterlerinin panoramasna dnyor.
Kl karakterlerinin temel zellii, kendilerini
saknmalar, asl niyetlerini gizlemeleri, komik bir
pozculukla byklenmeleri. Bir meseleye sinirleniyor
gibi grnyorlar ama o konuda yle adamakll
srarc deiller, srarc grnmek onlara bir hava
katacaksa onun pozunu yapyor ve o nedenle srarcl
sahipleniyorlar. Hemen herkes birbirine akl veriyor,
tecrbe hikayeleri anlatyor. Eylemler ve konumalar,
grnr olma tutkusunu nceliyor, dinleyen deil
dinleten olmak istiyorlar, hepsi beenilmek ve hayran
yaratmak iin yayor gibiler. Kk yalanlar, iddialar,
jestler, ezberler hep bunun iin dolamdalar. Duygular
13
VE SNEM ve VE SNEM 2
Cihan Kl
Mrekkep Basm Yayn
ve akl yrtmeler, sahicilikle veya kullanlabilir
olmasyla deil medya romantizmiyle yaplandrlyor.
evrelerine sahte bir farkndalkla bakyor, asl olarak
nasl grndklerini umursuyorlar. Ar rekabeti
bir toplumun iindeler, kayg ve depresyon onlar
btnyle etkiliyor; gzya dkyor, anksiyete yayor,
gevezeleiyor, savruluyorlar.
Keye skmalarnn nedeni, arzunun srekli
kkrtld bir hayat yayor olmalar. Yetinemiyor,
kabullenemiyorlar. Biliyorlar ki o kadar da ilgi ekici
deiller; eksikler, nemsizler, almak, rekabet etmek
zorundalar. Vasatlklar konumalarndan, cahilce
kestirimlerinden, zentiliklerinden anlalabiliyor.
Bir hayalet gibi gezinen mutsuzluk, belki de en
ok buralarda kendini gsteriyor. Kendini yetersiz
hissetmek, srekli artan rakipler, harcayacak kadar
para kazanamamak ve gvensizlik, mh gibi akllarda
duruyor. Baba otoritesi karsnda zgvenli Alper daha fazlas iin: sabitfikir.com
bile titrekleebiliyor; alt snflarla, yoksullarla, travesti
ve tinercilerle karlaldnda korku ve tedirginlie
kaplyor, bir an evvel kamak, evlere ve birbirlerine
elbette, fke patlamalar ve delikanllk gsterileri,
dnp dolap cinsel ilikiye ve cinsel yeterlilie
indirgenen erkeklik halleri yaanyor. Kadnlarn
bildii, kulland, evirip evirdii hallenmeler bunlar.
Alper, srf Sinem rahatsz oldu diye gs kllarn bir
gsteriyle alev alev yakyor. Utku, arkada zcana
Sinemi kastederek kardein byle manitalarla
taklyo diye yalan dolan bbrlenebiliyor. Sinem,
enitesinin tuhaf fotoraflarn ekip ona kar koz
olarak kullanabiliyor.
Ve Sinem, ilgin ve baarl bir izgi roman, yarn da
hatrlanacak. Orta snflara, metropole, imdiki zamana
bu kadar yakndan bakan yerli bir alma konuulmay
hak ediyor.
14 SineMA Abbas Bozkurt abbasbozkurt@gmail.com

2017NIN
MERAKLA BEKLENEN
UYARLAMALARI
2017nin
gzde beyazperde
uyarlamalar, 20. yzyl
klasiklerinden grafik
romanlara, ada
Amerikan edebiyatndan
yarm kalm bir
Mert Tugen

romana hayli geni

bir yelpazeye
sahip.

2017 ylnda salonlara konuk olacak uyarlamalarn listesine baknca, tm yl zihinleri en ok megul edecek
filmlerin nemli bir ksmn burada bulmak mmkn. Bu yln gzde beyazperde uyarlamalar, 20. yzyl
klasiklerinden grafik romanlara, ada Amerikan edebiyatndan yarm kalm bir romana hayli geni bir
yelpazeye sahip. Ghost in the Shell gibi iddial bir filmi bir manga uyarlamasndan ziyade bir yeniden evrim
olarak grdmzden dahil etmediimiz 10 filmlik listeyi zaman ilerledike geniletmek mmkn elbette.

SILENCE
Martin Scorsese yeni bir film ektiinde
heyecanlanmamak mmkn m? Scorsese son
yllardaki en iddial projesiyle seyirci karsna
kmaya hazrlanyor. Shusaku Endo imzal
ayn adl tarihi romandan uyarlanan Silence, 17.
yzylda bir grev iin Japonyaya gnderilen
iki Cizvit misyonerinin epik yksn anlatyor.
Filme kaynaklk eden metnin 20. yzyl Japon
edebiyatnn klasiklerinden biri olduunu ve
barollerden birinin son olarak Jim Jarmuschun
Patersonnda (2016) izlediimiz Adam Drivera ait
olduunu dnnce, beklentileri ykseltmek iin
neden ok. Silencetan den ilk grntler de,

Scorseseye yarar kusursuz bir zanaatkarla ve Akira
Kurosaway hatrlatan mizansenlere hazr olmamz
sylyor.
EMBER / THE CIRCLE
ada Amerikan edebiyatnn gzde ismi Dave
Eggersn romanlar, beyazperdenin devlerinin
ilgisine mazhar olmaya devam ediyor. Tom Tykwerin
Tom Hanksli iddial bir kadroyla uyarlad Kral
in Hologram (2016) ne yazk ki vasat aamamt.
Yine barolde Tom Hanksi izleyeceimiz ember
ise daha vaatkar gzkyor. The End of the Tourda
(2015) David Foster Wallace ile yaplan bir rportajn
yksn gsterisiz ama ie dokunan bir ekilde
anlatmay baaran James Ponsoldta gvenmek iin
yeterli sebebimiz var. Eggersn bizi gnmzn
tekelleen ve hayatn her alann gzetleyebilecek gce
erien teknoloji devlerinden birinin iine daldrd
ember, teknoloji ile mahremiyet arasndaki etik
dengeyi sorgularken gnmzn can alc pek ok
meselesine daha bakyor. Filmin popler televizyon
dizisi Black Mirrordan esintiler tadn da
syleyebiliriz.
BLADE RUNNER 2049
Bilimkurgu tutkunlarna tek bir film seme hakk
verseniz, herhalde ou Blade Runnern adn
zikrecektir. Ridley Scottn Philip K. Dickin katman
katman alan sorgulamalarn muhteem bir
sinematografiyle birletirdii bu bayaptn devamnn
ekilecei yllardr bir sylenti konusuydu. Son olarak
Geli (2016) ile dikkatleri eken Denis Villeneuve, bu
zorlu projenin hakkn verebilecek gibi gzkyor.
Karakterlerini ve atmosferini yine Philip K. Dickin
Androidler Elektrikli Koyun Dler mi? romanndan
dn alan filmde, Deckard bir kez daha Harrison
Ford canlandrrken, yanna Ryan Gosling ve Jared
Leto gibi isimler de ekleniyor. Senenin en ok merak
uyandran devam filminin tantm grntleri,
15
Villeneuven orijinal filmin cyberpunk atmosferine
yarar gl bir grsellik kurduu izlenimini veriyor.
T2 TRAINSPOTTING
Danny Boyle 1996 yapm klt filmi
Trainspottingden sonra hibir ey yapmasayd
da kalbimizdeki yerini korurdu herhalde. Irvine
Welshin yeralt edebiyatnn yldzlarndan biri
haline gelmesinde de kukusuz Boyleun filminin
pay byk. Yaklak yirmi yl sonra, Britanyann
varo mahallelerinde braktmz mptezellerin
hayatna yeniden bakacak olmak kark hisler
yaratabilirdi. Filmin ilk tantm videosu dtnden
beri ise kayglarn ou dindi. Welshin
Trainspottingin devam niteliinde yazd Pornoya
dayanan yky izlerken, Trainspottingle bym
bir jenerasyon da salonda kendi hayat muhasebesini
yapacak muhtemelen.
KARA KULE / THE DARK TOWER
Stephen Kingin fantazya, bilimkurgu, western ve
korku gibi pek ok tr harmanlad sekiz kitaplk
muazzam lekteki serisi Kara Kule, 2007den
bu yana sren etrefil bir beyazperde servenine
sahip. Yapmclarn, ekim tarihlerinin, ekibin
srekli deitii bu macera nihayet sona yaklayor.
Ynetmen koltuunda Danimarkal Nikolaj
Arcelin oturduu film, 2004te sona eren seriyi
kald yerden devam ettiren yeni bir yk olarak
kurgulanm. Roland Deschain rolnde Idris Elbay
izleyeceimiz filmde, Stephen King romanlarnn
vazgeilmez karakteri, pek ok farkl isimle anlan
meum Randall Flaggi ise Matthew McConaughey
canlandracak.
MURDER ON THE ORIENT EXPRESS
Klasik bir polisiye yky salam bir uyarlamayla
perdede izlemenin keyfiyle ok az ey yarabilir. C.
Auguste Dupin, Sherlock Holmes ve Arsne Lupin
ile birlikte tm zamanlarn en mehur dedektifi
Hercule Poirotyu Britanya tiyatrosunun devlerinden
Kenneth Branaghn canlandracak olmas da cabas.
16 SineMA
Branaghn ynetmen olarak da performansn
konuturaca bu taze Agatha Christie uyarlamas
Johnny Depp, Penlope Cruz, Judi Dench, Michelle
Pfeiffer gibi isimleri de bir araya getirmi. Film
Sidney Lumetin 1974 yapm ayn isimli uyarlamasyla
boy lebilecek mi greceiz.
I AM NOT YOUR NEGRO
Uyarlamalar listesinde bir belgesel grmek ok
da alk olduumuz bir ey deil. Ne var ki James
Baldwinin yarm kalm roman Remember This
House, Raoul Peckin I Am Not Your Negro adl
belgeseline tm ruhunu veriyor. Siyah ve gey bir
yazar olarak ABDde varolmann her trl tezahrn
metinlerine dahil eden Baldwinin cmlelerinin edebi
gc, bu zgn belgeselin dayanak noktas. Dar bir
biyografik alma olmay ap kimlik politikalarna
dair oka sz syleyen I Am Not Your Negronun
ismini imdiden bir kenara not edin.
THE SENSE OF AN ENDING
ada ngiliz edebiyatnn en nemli isimlerinden
Julian Barnesn Man Booker dll roman Bir Son
Duygusu, The Lunchbox (2013) ile dle boulan
Mumbai doumlu ynetmen Ritesh Batraya
emanet. Hafza, pimanlklar, ilerleyen yala
birlikte biriken d krklklarna dair bol nansl
bir anlat tutturan roman, emeklilii gelmi bir
adamn gemite yaanan bir trajediyi hatrlamaya
alrken kendine ve evresindekilerin hayatna
sorgulayc bir bak kazanmasn anlatyor. Kilit
rollerden birinde Charlotte Ramplingin olduunu
da ekleyelim.
THE SNOWMAN
skandinav polisiyesinin en nemli
yazarlarndan Jo Nesb ile Gir Kanma (2008)
adl revizyonist vampir filmiyle benzer bir
damar sinemada yakalayan Tomas Alfredsonun
ibirlii imdiden bizi heyecanlandryor. Kuzey
Karasna dkn olanlar, Jo Nesb imzal Harry
Hole serisini muhakkak duymutur. Klasik kara
filmlerin hard-boiled dedektifleriyle benzer bir
mizaca sahip Oslolu polis Harry Holeu perdede
Michael Fassbenderin bedenine brnm olarak
grmek da pek oklarn mest edecektir. Charlotte
Gainsbourgdan Val Kilmera geni kadrosuyla da
sezonun en iddial polisiyesi var karmzda.
VALERIAN AND THE CITY OF A
THOUSAND PLANETS
lk kez 60larn sonlarnda yaymlanan izgi
roman serisi Valrian and Laureline, o dnemin
izgi roman dnyasndaki gl Fransa-Belika
ekolnn temsilcilerinden biri. zgn yaratk
izimleri ve kaotik ehir atmosferiyle hayal
gcnn snrlarn zorlayan bu aykr bilimkurgu
yks, Star Wars serisi iin George Lucasn
ilham kaynaklarndan biri. Luc Besson, Beinci
Elementte de (1997) selam akt bu izgi
roman evreniyle iini bitirmemi olacak ki, bu kez
dorudan bir uyarlamayla kageliyor. Bessonun
ismine yarar, yldzlarla dolu, aaal bir space
opera izlemeye hazr olun!
18 teLeViZYOn
YA DA BIR YARATICI
YAZARLIK YKS
Eline kalem alp ykler kurmaya alan, karakter yaratan,
ya da yazmaya ilgisi olmasa da merakl bir okur olarak bu konular
kurcalamay seven herkesi heyecanlandracak gzel bir dizi...
Geenlerde dnyann en iyi efleri hakknda bir
belgesel seyrediyordum. Bir sre sonra dikkatim
mi dald ne oldu bilmiyorum, ekrandaki adam
edebiyat hakknda konuuyormu hissine kapldm.
Sanki yemek yapmann inceliklerinden deil de
roman yazmaktan bahsediyordu. Seninki de bir tr
mesleki deformasyon, diyeceksiniz, haklsnz. nsan
bir konuya kafay taknca btn dnya o konunun
etrafnda dnyor yanlgsna kaplabiliyor. Ya da biraz
daha olumlu bir ynden yorumlayacak olursak, bata
birbiriyle ilgisiz gibi grnen konularn arasndaki
balantlarn farkna varyor.
Tecrbeyle sabittir ki kendimi biraz zorlarsam,
iinde sabr, disiplin ve yaratclk barndran her trl
sreci yazarlkla ilikilendirip uzun kompozisyonlar
yazabiliyorum. Ancak getiimiz sonbaharn en
dikkat ekici yabanc dizisi Westworld yazarlkla
ilikilendirmek iin kendimi hi de zorlamam
gerekmedi. Dizinin yaratclar, o ilikiyi gzden
karmayalm diye ne lazmsa yapmlar zaten.
Eline kalem alp ykler kurmaya alan, karakter
yaratan, ya da yazmaya ilgisi olmasa da merakl bir
okur olarak bu konular kurcalamay seven herkesi
heyecanlandracak gzel bir dizi ortaya km. yi
ynlerinin yannda kusurlar da var, ancak o kusurlar
bile dorudan yazarlkla ilgili olduu iin zerinde
uzun uzun konuabileceimiz bir metin duruyor
nmzde.
Hikmet Hkmenolu www.hikmethukumenoglu.com
nce biraz baa saralm ve takip etmemi olanlar
iin Westworldn ne olduundan bahsedelim.
Spoiler vermemeye alacam ama eer bu
hususta hassassanz, yazy ilk sezonu izledikten
sonra okumanz neririm.
Westworld, ocukluumda seyredip ok
etkilendiim ve yllarca unutamadm bir Michael
Crichton filminden uyarlanm. Barolde Westworld
adndaki mekan var. Buras kovboy kasabas temal
bir tr tatil ky. Fiziksel olarak insandan ayrt
edilemeyen robotlar, tatile gelen zengin misafirlere
hizmet ediyor. Ev sahipleri denen bu robotlarla
sevimek, onlara eziyet etmek, tecavz etmek,
hatta dello yapmak ve ldrmek bile serbest.
Geceleri misafirler ml ml uyurken hasar grm
robotlar bakma alnyor, yaralar onarlyor, hafzalar
temizleniyor ve ertesi gn hizmet etmeye kaldklar
yerden devam ediyorlar.
Dizi bir yandan misafirlerle ev sahiplerinin
maceralarn anlatrken bir yandan da izleyiciyi
iin mutfana sokuyor. Yeraltna gizlenmi usuz
bucaksz tesislerde muazzam bir ekip almas var:
gvenlik, teknik servis, kostmcler, eitmenler...
Tabii hepsinden nemlisi, robotlarn konuklara
yaataca maceralar kurgulayan ve onlar daha
sahici hale sokan yazar kadrosu. Zira bu robot-
karakterleri zel yapan sadece fiziksel olarak
insana tpatp benzemeleri deil. Gerek insan gibi

davranmalar, tepkiler vermeleri, birtakm duygulara
sahip olmalar ya da en azndan misafirleri buna
inandrmalar, iin en nemli ksm.
Bu sreci dizinin mkemmel jeneriinde izlemeye
balyoruz. boyutlu dev yazclar, beyaz koyu bir
svy ince ince ileyerek, katmanlar halinde robotlar
retiyor. Leonardo da Vincinin anatomi izimlerindeki
figrlere benzeyen durular, kemikleri, kaslar ve
dokularyla kusursuz birer heykeli andryor bu
robotlar. Ancak henz cansz, hareketsiz, ii bo
bedenler. Yazarlk atlyelerinde karton diye tarif
ettiimiz trden karakterler. Fonda, mekanik bir
piyano, ilkel bilgisayar kodlarn andran notalar
tarayarak dizinin tema mziini alyor.
Daha sonra ekibin en tepesinde adeta bir tanr-
anlatc gibi tm karakterlere ve yklere hkim olan,
Westworldn kurucusu Fordla (becerikli Bay Anthony
Hopkins) tanyoruz. O heykel gibi duran cansz
bedenleri, yaayan, nefes alan, sahici birer karakter
haline sokmak iin Fordun ynetimindeki yazarlar ne
yapyorlar dersiniz? Yazarlk atlyelerinde, karakter
konusunu ilerken ilk anlattmz eyi uyguluyorlar.
Robotlara birer gemi yaratyorlar. nk edebiyatta
sahici karakterlerin gemii vardr. Biz okurlar (ya da
misafirler) belki arka plandaki o yky hibir zaman
renemeyiz, belki sadece iinden ufak tefek detaylar
reniriz. nemli olan bizim renmemiz deildir.
Arka plandaki o yk, karakteri ayakta tutan temeldir.
Metnin bize sunulan ksmnda, karakterin davranlar,
tepkileri, kararlar o temel zerinde ayakta durur.
(efleri anlatan belgeselden bahsetmitim ya, Fransz
mutfanda yemein temelini mirepoix denen, yada
pembelemi soan, kereviz ve havutan yaplan bir
karm olutururmu. Mirepoix ne kadar iyi hazrlanrsa
yemek de o kadar lezzetli olurmu. Sahiden de yemei
yerken soann pek farkna varmayz ama yokluunu
hemen hissederiz.)
Elbette Westworldn yazarlarnn ii bu kadar
deil. Karakterlerin sahici olmalar iin yknn
evreninde tutarl olmalar gerekir ancak kendi ilerinde
ufak tefek elikileri vardr, arzular vardr. En basite
indirgenmi haliyle de o arzularn karsna birtakm
engeller ktnda yknn olay rgsn kurmaya
balarz. Dizide Fordun da en ok ilgisini eken
detay, karakterlerin arzular ve elikileri. Btn sezon
boyunca onlarn ne kadar sahici olduunu anlamaya
alyor.
YAPAY ZEKA
Genellikle okurlarn gzden kard bir ayrnt interaktif roman/tiyatro/oyun gibi 21. yzyln en ilgin
vardr. Tm o ahane romanlarn ve yklerin bir
oturuta yazldn hayal ederler. Yazar daktilosunun
bana geer, gnler geceler sren hummal bir
almann ardndan metne son noktay koyup gururla
arkasna yaslanr... Masann zerinde ykselen kat
yn, ertesi sabah zarfa konacak ve yaynevine
postalanacaktr. Ne yazk ki bu romantik hayalin
gerekle uzaktan yakndan alakas yoktur. Yaratc
19
Ekibin en tepesinde, adeta bir tanr-anlatc gibi tm karakterlere ve
yklere hkim olan, Westworldn kurucusu Fordla (becerikli Bay
Anthony Hopkins) tanyoruz.
srecin yars yazmaksa, dier yars da dzeltmektir.
Yazar metnin stnden defalarca geer ve her seferinde
ufak tefek dzeltmelerle daha iyi bir hale getirmeye
alr. Olaylarn temposunu, karakterlerin tepkisini,
diyaloglarn adam eder.
Westworld dizisinde sk sk karmza kan
laboratuvar sahneleri bunu gayet gzel tarif
ediyor. Ford, neredeyse her blmde karsndaki
taburede rlplak oturan robot karakter zerinde
ince ayar yapyor. Diyelim kasabann barnda kan
kavga sahnesinde misafirler (okurlar) yeteri kadar
heyecanlanmyor mu? Bir sonraki tekrarda sahneyi daha
vurdulu krdl bir hale getiriyor. Genelevdeki kadn,
misafirlere yeteri kadar ekici gelmiyor mu? Belki de
ona ackl bir yk verip misafirlerin efkat duygusunu
okamak gerekiyor.
Bazen zerinde ne kadar alrsak alalm, karakter
bir trl yknn iinde hayat bulamaz. Westworldde
de sunulan maceraya bir trl uyum gsteremeyen
robotlar devre d braklyor. ekmecede bekleyen eski
yk taslaklar misali karanlk bir depoda bekleyen eski
robotlar gryoruz. Artk ie yaramayan ama bir trl
atmaya kyamadmz eski metinler.
Yazarlk paralelini takip etmeye devam edersek daha fazlas iin: sabitfikir.com
Westworld evreninde baka ilgin konulara
da rastlayabiliriz. rnein karakterin yazara
bakaldrmasndan sz ap postmodern edebiyata
srayabiliriz. Ya da cinsel iddetin metindeki ilevine
bakp yazarn ahlaki duruunu tartabiliriz. Ancak
bunlarn hepsini bir yazya sdrmak imkansz
olduundan bu sefer sadece karakter ve olay rgs
kurgulama aamasnda odaklanmay tercih ettim.
Srf bu balamda bile, okurun tepkileriyle ekillenen
konularnn yrngesine girdiimizi fark etmisinizdir.
zlediimiz yle bir sistem ki okurun tepkisine gre
metin kendi hatalarn dzeltsin, aklarn yamasn, her
yeni okumada yeni bir eyler renerek kendi kendini
gelitirsin.
Aslna bakarsanz yapay zeka denen eyi tarif
ediyoruz. Ancak bunun edebiyatta nasl bir yer
edineceini henz bilmiyoruz.
20 neSneKitAP
ITE YEPYENI BIR
SANAT KITAPLARI SERISI
Yayn hayatna yeni balayan Hep Kitaptan, Trkedeki sanat
kitaplna bir katk: te serisi...
Sanat kitaplar, yaynevleri asndan ncelikle
maliyetli kitaplar demek. n planda grselliin
yer ald kitaplar olduklar iin, ister istemez, dier
kitaplara gre kullanlan kat, kapak, boyut ve genel
olarak tasarm gibi zellikleri farkllk gsteriyor ve
bu farkllklarn hepsi de belli bir maliyeti peinden
srklyor. Ancak bir taraftan da, her zaman
iin prestijli kitaplar olarak deerlendirilir sanat
kitaplar. Herhangi bir yaynevinin portfynde
grnmelerinin etkisi nemlidir.
Sanat akmlarnn ya da dorudan nl
ressamlarn ismiyle yaymlanan bylesi kitaplarn
Trkede birok rneini okumak mmkn. Mesela
zamannda Literatr Yaynclk tarafndan yaymlanan
Mini Sanat Dizisi, Taschen ile Remzi Kitabevinin
ortaklaa yaymlad Taschen Temel Sanat Dizisi
ya da daha yakn bir zamanda yine Remzi Kitabevi
tarafndan yaymlanmaya balayan Sanatlar-
H. Burak Kuya burakkuyas@gmail.com
Akmlar-Yaptlar dizisi ilk akla gelenlerden... Yap
Kredi Yaynlar da ressamlarn isimlerini tayan
kitaplarn yer ald benzer bir diziyi, Bat resminin
usta sanatlarna ilgi duyanlar kadar sanatla
yeni tananlar iin zenle hazrlanan bu kitaplar
ayrntl metinleri ve yksek kaliteli basklaryla
ktphanelerin ba kesinde yer alacak,
eklinde tantyordu rnein. (Hatta, Yap Kredi
Yaynlarnn Gncel Kltr Dizisi kapsamndaki
baz kitaplarn da buraya dahil edebiliriz.) ok daha
yakn bir tarihte ise, yayn hayatna yeni balayan
Hep Kitaptan bir katk geldi Trkedeki sanat
kitaplna: te serisi...
lk etapta Hep Kitaptan te Dal, te Gauguin,
te Leonardo da Vinci, te Van Gogh ve te
Warhol kitaplar yaymlanm durumda; dizinin te
Caravaggio, te Goya, te Magritte, te Bacon,
te Czanne, te Kandinsky, te Matisse, te
 Kapak iziminden
balayarak, her bir kitap
iin farkl bir ismin,
farkl tekniklerle yapt
illstrasyonlar ho bir
farkllk katm te
serisine.
Monet, te Pollock ve te Rembrandt kitaplaryla da
devam edeceini imdiden biliyoruz... Yaymlanan
ve yaymlanmas planlanan bu kitaplardan
anlalaca gibi nl sanatlar merkeze alarak
ilerleyen bir seri ile kar karyayz, dier bir deyile,
nceki rneklerden aina olduumuz bir yaps
var kitaplarn. Ancak nceki rneklerden ayrlan
nemli bir yan da var; evet sz konusu sanatlarn
fotoraflarna, onlarn elinden km tablolara da
gz gezdiriyoruz sayfalar arasnda ama ek olarak,
illstrasyonlar da elik ediyor bize. Kapak iziminden
balayarak, her bir kitap iin farkl bir ismin,
farkl tekniklerle yapt illstrasyonlar ho bir
farkllk katm te serisine. (Catherine Ingramn
kaleme ald te Dal kitabnn illstrasyonlar
Andrew Raeye, George Roddamn kaleme ald
te Gauguin kitabnn illstrasyonlar Slawa
Harasymowicze, Joost Keizerin kaleme ald te
Leonardo da Vinci kitabnn illstrasyonlar Christina
Christoforouya ait mesela...)
Dokulu bir kadn kullanlm olmas ve kapak
yaps da, her bir kitabn nesne kitap niteliklerini bir
adm ileriye tam diyebiliriz rahatlkla. Kitaplarda
fark edildii anda, en azndan uzunca bir sre gz
gezdirileceklerdir...
 EKPHRASIS: BIR
RESIM SERGISINDEN
ROMANLAR
Ben Lernern Atochadan Ayrl roman, btn entelektel varoluu
poz yapmak olan Adam karakteri ile sanatn otoritesine satayor.
Prado mzesinde, tablolardan biri karsnda gzyalarna boulan birini
grdnde, gzlerinin altna kta belli olacak kadar tkrk srp zgn
rol yapacak kadar yapmack biri Adam. Sanat karsnda hissizleen,
hissetmeyi baard tek duygu kocaman bir anlamszlk olan gnmz
insannn en gerek rnei. Edebiyatn resimlerden etkilenmemizi, onlarn
ycelii karsnda ezilmemizi talep eden buyurganl sonunda byk
bir soumaya sebep oluyor. Resim ve romann birbirinin metaforu olmas
zorunluluu karlkl rehin ala dnyor. Edebiyat buradan nereye
ilerleyebilir? Sanat karsndaki hissizlik, szn sonunu mu hazrlyor?
AYSU NEN
aysuonen@gmail.com

Roman resimle rekabet edebilir. Her ey, yazarn
ressama kar hissettii igdsel kskanlkla
ve yetersizlik duygusuyla yzlemesine bal.
Bu yzleme, bu gerilimli diyalektik, tesadfi bir
karlamadan ziyade bir dello davetidir; onurunu
koruma amal btn meydan okumalar gibi. Yazar,
eer iyi bir grc olursa, ressamla rekabetinde
stn gelebilir. Nadir gzellikte bir resim bakan
susturur. te bu suskunluk yazarda aklama, anlama,
resmi ressamn hikayesinden kurtarma istei uyandrr.
Yazar, szckleri yetersiz ve ikinci snf bulursa, sanata
dair laf etmenin kibrinden utanrsa yenilen taraf
olacaktr.
Saf ve dnceli Orhan Pamuk, szckleriyle resim
yapma arzusunu ve bunu baaramama pimanln,
ressama kar hissettii gizli eksiklii ve kskanl en
ak itiraf eden yazarlardan. Bu kskanlkla barm,
yazma eylemini sz ve imge arasndaki bitmeyen
gerilim zerine kurmu: Roman yazmak kelimelerle
resim yapmak, roman okumak da bakalarnn
kelimeleriyle kafamzda resimler canlandrmaktr.
Romanlar grsel edebi kurmacalardr.
Henry James, Kurmaca Sanat adl makalesinde,
resim gerek hayata meydan okumay srdrdke,
roman da ayn mcadeleyi srdrmelidir fikrini
savunuyor. yi yazarlar, byk ressamlardr Jamese
 dOSYA
23

k
ztr h
Fati

yi yazarlar, byk ressamlardr Henry Jamese gre.

lham kaynaklar ve yaratc sreleri ayn olduu iin
birbirlerinden beslenirler. Bir sanat eseri karsnda
hissedilenleri yazya dkmek, resmin nesnesinin toplumsal
zne olarak hayat bulmasna olanak verir.
24 dOSYA
gre. lham kaynaklar ve yaratc sreleri ayn olduu
iin birbirlerinden beslenirler. Bir sanat eseri karsnda
hissedilenleri yazya dkmek, resmin nesnesinin
toplumsal zne olarak hayat bulmasna olanak verir.
Yazar ldrerek balayalm. Proustun Kayp
Zamann zindede yazar kahraman Bergotteu,
Vermeerin Delft Manzaras resmi nnde ldrmesini
hatrlayn. Bergotte, gazetede, Vermeerin duvardaki
sar renkli fra darbelerinin in sanatna benzetildiini
okur. Ezbere bildiini sand bir resimde, byle
bir detay nasl karmtr? Hasta haliyle derhal
resmi grmeye gider. Vermeerin duvarndaki kk
sar lekeyi ilk fark ettiinde ba dnmeye balar.
Pimanlkla sayklar: Kitaplarmn zerine kat kat renk
srmem, cmlelerime duvardaki bu kk sar leke
gibi deer katmam gerekirdi. Oracktaki bir koltua
ylr ve lr. Sanki Bergotteun lm, her yazarn nesne olarak da ada sanat objesi olmay arzuluyor.
benliinde defalarca tekrarlansn diye, yaratc yaz
altrmas olarak yazar adaynn nne genellikle bir
resim konur.
Proustun kendini pek nemseyen homo literatus
karakterlerinin 21. yzyl glgeleri Ben Lernern
Atochadan Ayrl romannda var. Roman, ayn
zamanda, ada edebiyatn, kurmaca ve edebiyat
eletirisi ile kurmay pek sevdii metinleraraslk
adna bir rnek. Atochadan Ayrl, btn entelektel
varoluu poz yapmak olan Adam karakteri ile
sanatn otoritesine satayor. Prado mzesinde,
tablolardan biri karsnda gzyalarna boulan birini
grdnde, gzlerinin altna kta belli olacak kadar
tkrk srp zgn rol yapacak kadar yapmack
biri Adam. Sanat karsnda hissizleen, hissetmeyi
baard tek duygu kocaman bir anlamszlk olan
gnmz insannn en gerek rnei. Edebiyatn
resimlerden etkilenmemizi, onlarn ycelii karsnda
ezilmemizi talep eden buyurganl sonunda byk bir
soumaya sebep oluyor. Resim ve romann birbirinin
metaforu olmas zorunluluu, karlkl rehin ala
dnyor. Edebiyat buradan nereye ilerleyebilir?
Sanat karsndaki hissizlik, szn sonunu mu
hazrlyor?
EKPHRASIS
Ekphrasis, bir sanat eserini grsel detaylar,
duygu ve manasyla sze aktararak zihnin gznde
tekrar yaratma sanatdr. Eer tasvirlenen sanat
eseri gerekte varolmayan bir hayal rnyse,
yazarn kaleminin gcn gsterir. Buna daima
Homerosun Ailin kalkann betimlemesi rnek verilir.
Horatiusun ut pictura poesis-resim neyse iir odur
nermesi ekphrasisi btn alarn edebiyatlarna
tayacaktr. John Keatsin Bir Yunan Vazosuna
vg iiri, airin znel deneyiminin, sanat eserinin
betimlenmesine katld bir ekphrasis rnei olarak
yeni bir dnemi balatr. Bireysel seyahat, insanlarn
dnyay alglamasnda nem kazanmaya baladka,
ekphrasis gncellik kazanr. Sanat eserlerini ve nl
resimleri sergilendikleri yerde grme ansn Viktoryen
dnemde frsata eviren William Hazlitt ve John
Ruskin, abartl bir betimleme geleneini balatrlar.
Ama, okuyann grmedii bir resmi grm gibi
hissetmesidir. Ancak, anlamn bile tam anlayamad
szckler altnda kalr okur.
Deimeyen bir gerek var: bir eyi sanat eseri
yapan hakknda yazlan eletiri yazsdr. Bu nedenle
ada ekphrasis bu yne doru evrilecektir. Walter
Benjamine gre her resim kendisine ad verilmesini
talep edermi. Resmi adlandrarak grsel ve szel
arasndaki mesafeyi kaldrabiliriz belki. Ren
Magrittein, Eer bu bir pipodur yazsaydm resmimin
zerine, size yalan sylemi olacaktm, dediini aklda
tutmak gerek, ileride hakemliine bavurmak iin.
Romann gittike edebiyat eletirisi olduu kadar
sanat eletirisi aracna dneceini ngrebiliriz. Bir
Karakterleri ve resimleri kar karya getirip bir
laboratuvar hijyenliinde, tepkilerden ve duygulardan
performans seyirlii karan, yazarn ressamdan ziyade
kratr olmaya heves ettii bu yeni bir romana hazr
myz?
Sz ve imge birlikteliini medya teorisi
balamnda dndmzde ekphrasis, edebiyata
olan aidiyetinden syrlp daha arasal grevler
stleniyor. Dilin sloganvari kullanmna indirgeniyor,
herkesin kullanabilecei bir resimalt. Hatta tketim
endstrisinin bir paras haline gelmi sanat eseri,
nceleri bir edebi sz sanat olarak kendisini var
eden, otoritesiyle resimle yaran ekphrasisi bir sat
vaadine dntryor. lkemizde de sergilenen
Yasmina Rezann Sanat adl oyunu, ada sanatn
palavra olduuna inanan ehir entelektelinin kendini
iyi hissetmesi iin yazlm. Sanat karsnda insann
glnletirilmesi epey alk alyor. Beyaza boyal bo
bir kanvas ada sanat tablosu diye sahnenin ve
oyunun merkezine koyuyor oyun. arkadan tablo
hakkndaki farkl yorumlar ve tartmalar, epkhrasisin
modern insan ilikilerini yneten bir maniplator
olabileceini anlatyor.
Daha yaznn banda karanlk bir tablo izdim. Bu
yaz, milyonlarca insann deil tablo asacak, snacak
drt duvar kalmamken yazld. Sergilenen sanat
bir gecede galeriden kaldrtan fkeli irade, beeni ve
eletiri hakkn halk adna kullanrken, bir ada sanat
galerisi suikast mahaline dnmken, kulaklarmn
ii szn bittii yerde olduumuz haykrlaryla
doluydu. Bugn Walter Benjaminin dedii gibi teknik
aralarla yeniden retim andayz. Dnyann btn
mzeleri ve sanat galerilerinde sergilenen resimleri
dijital ortamda yakndan grmemiz mmkn. Hibir
ey, bayapt bir resim ile ayn mekanda olup yz yze
bakma deneyiminin yerine geemez. Bu deneyim
genelde ar gvenlik tedbirleri altnda, olduka
lo bir kta, ayn resme bakmaya alan onlarca
kafann nnzden ekilmesini bekleyerek gerekleir.
Bunun zerine ne sylenebilir ki? Ben Lerner, Tom
McCarthy gibi ada yazarlarn deersizlemenin
 25

ve hissizlemenin edebiyat peinde olduklar

doru. McCarthynin roman Men in Space, sanattaki
yabanclama, baarszlk, sahtelik ve anlam aramann
anlamszl zerine ahane bir kitap. Tpk Atochadan
Ayrl gibi dnyann u anki katastrofik gidiat
karsnda bir ie yaramayacann farknda olarak
yazlm. Ama ekphrasisin dntrc gcne inanan
yazarlarn elinde, bir zamanlar tablolar, edebiyatn,
insan denen evrene at pencereydiler.
GOTIK EDEBIYAT VE BYL
PORTRELER
Viktoryen ykde erkek ressam, gen ve gzel
ilham perisinin resmini yapar. Bu sre hem ressamn
hem modelin felaketi olur. Model fedakarca ressam
gnaha ve mkemmelie kkrtr, sonunda cann verir.
Bu ablonla yzlerce yk yazlm, bazlar unutulmu
yazarlar tarafndan. Byl portre ykleri, ierdii
gotik korku temalarnn yan sra estetik idealler Yazar ldrerek balayalm. Proustun Kayp Zamann zindede yazar
karsnda cinsiyet rolleriyle de ilgilenir. Bylece kahraman Bergotteu, Vermeerin Delft Manzaras resmi nnde
ldrmesini hatrlayn. (Vermeer, Delft Manzaras, 1660-61)
felsefe ve kurmaca, avangard ve popler arasnda
bir yerlerde durur. Edgar Allan Poenun 1842de Kedi Gznde Woolfa hayli borludur.
yazd Oval Portre yks tyler rpertir. Anlatc Siri Hustvedt, gnmz New York sanat piyasasnda
bir kitabn iinde bir portreyle karlar. Portredeki kadn sanatlarn yerinin bir Woolf karakterinden ok
gen kz, anlatcnn gzleri nnde serpilip gen bir bir Jane Austen karakterine yakn olduunu kantlyor
kadna dnen canl bir resimdir. Portrenin ressamyla Blazing World adl romannda. Galeri sahibinin kars,
evlidir. Portresi yaplsn diye yllarca kocasna modellik muhteem kokteyllerin ve akam yemeklerinin ev
yapm, zaman iinde geirdii her deiiklik bir fra sahibesi, iki ocuk annesi ressam Harriet, kltrel
darbesiyle resme eklenmitir. Ta ki lene kadar. Hayat cinsiyet ayrmclna daha fazla dayanamaz.
bedeninden kp tuvale yerlemitir. Sonralar, kadn Resimlerini erkek ressamn resimleriymi gibi
karakterler bu kadar kolayca resme hapsedilemez sergiler ve New York sanat sosyetesinin grd
olurlar. ereve iindeki kadn, eril bakn en baarl sergilerden biri olur. Hustvedtin slubu
dondurulmu nesnesi olmay brakp bir ekphrastik kurmacadan ok sanat eletirisine yakn.
numarayla tablolardan taan hareketli, ressamn Krk Mantolu Madonnada Maria Puder, genellikle
zerinde otorite kuran bir super kahramana dnr. Raif Efendinin gznden incelenir. Bir kii olmadan,
Geciktirmeden, laf, Dorian Grayin Portresine portredeki suret olarak girer hikayeye, edilgendir.
getirelim. Oscar Wilde bu romanda sanat ve gerek Oysa, Raif Efendinin k olduu portredeki suretin
arasndaki ilikiyi, estetik ve etik ilikisiyle anlatr. sahibi olduu kadar, o portrenin faili olmas da ok
Portre, bir kurmaca oyuncaktr romann aknda, nemlidir. Maria Puderle karlatnda, Raifin onun
ayn zamanda edebiyat kanonunun en unutulmaz resimdeki kadn olduunu fark etmemesi, Sabahattin daha fazlas iin: sabitfikir.com
metaforlarndan biridir. Doriann etik dejenerasyonu Alinin sanat eserinin batan karma etkisini
portreyi rtrken, estetik idealler asndan da kadnnkinden daha stn grmesidir. Krk Mantolu
byk bir gnah ilenir: Bir sanat eseri yok olur. Madonna, Maria Puderin bildungsromandr, bir kendini
KENDINE AIT BIR ATLYE ina etme hikayesi: Dnmeyi renmi, hayat
hakkndaki hkmlerini vermis ve dnyay istihfaf
Kadn ressam roman karakterleri zerinden
etmeye balam bir kadn. Bir kadnn yaratc olmas,
feminist bir edebiyat eletirisi oluturmak iin epey
ona Meryem Anaya has bir dokunulamazlk ve yanlzlk
malzeme var. 18. yzyldan itibaren romanlarda kadn
getirir. Kaderidir bu.
karakterlerin resim yapmas bir kabiliyet, bir oturma
Kendine ait bir atlye aray, edebiyattaki erkek
odas bo zaman faaliyeti, evlilik pazarlamas olarak
ressam karakterlere de pek mutluluk getirmiyor.
anlatlr. Jane Austen, Emmada Harriet Smithin
Toplumdan uzaklamak zorunda hisseden, evcimen
resminin yaplmasna ne ok sayfa ayrr. Virginia
hayata ve sorumluluklara kar gelen, kabalaan,
Woolfun Deniz Fenerinde, kadn ressam karakter
iddete kayan karakter, anlalmam sanatsal deha
Lily Briscoeya ve roman boyunca yapmakta olduu
olarak romantikletirilir. Seyahat etme, evi terk etme,
resme verdii misyon ilk defa zamana kar bir zafer
doann paras olma yabanl sanat mitini besler. Bu
kazanr. Zaman burada hem akp giden, resimde
romanlarn mesele ettii, empati uyandran mkemmel
yakalanamayan gereklik hem de zamann toplumsal
bir resim, ressamn kalpsizliini ve kabaln affettirir
kurallarnn kadnlardan domestik ve sanatsal
mi sorusudur. Csar Airadan Seyyah Ressamn
beklentileri anlamnda kullanyorum. Margaret Atwood,
26 dOSYA

Yaamndan Bir Kesit, Hermann Hesseden Rosshalde bir resim koleksiyoneri olmutur. Gerek imgenin yerine
ve Sommerset Maughamn Gauginin hayat zerine sadece renk koyarak yapt resimlerinden bir gn btn
kurduu The Moon and Sixpence bu sorunun yantn boyalar akp kanvas terk edecektir. zerinde alt
arar. gizli aheser ise fotogereki bir sava tablosudur.
Soyut resimle ruhunun zerine ektii kamuflaj atmtr
GELECEI GRMEK
sonunda. Estetikte ve resim piyasasnda deerin el
Ressamn bak tanrsaldr. Gelecei grr. 19. deitirmesinin yergisidir roman.
yzyl Fransasnda Salonlarda sergilenen resimlerin
zor beenir izleyicileri, ressamlarn etrafnda dolaan
parazit gibi yardaklar, yerleik sanat dzeninin
deiime direnen baskcl bu tanrsal bakn
zerine glge gibi ker. Yeni bir resim anlay aray
soukkanl bir sanat eletirisinin konusu olabilir. Ayn
aray, Balzac ve Zolann yklerinde, bilinmezin
peinde koan delilie yakn bir tkeni ve fedakarlk
hikayesine dnr. Her iki yazar da henz domam
resim akmlarnn geliini ngrrler.
Balzacn, Bilinmeyen aheser yksnde nl
ressam kahraman Frenhofer ile tanrz. On
yldr bitiremedii tablosu sonunda tamamlanr.
Karmakark renkler, acayip izgiler, kanvas
neredeyse bir sis gibi kaplayan boya tabakasnn
kesinden grnen bir plak ayak. Resmi
gremediklerini sylerler evresindekiler. Ertesi sabah
Frenhofer stdyosunda l bulunur, btn resimlerini
yakmtr. Balzac, aslnda resmin formel kurallarnn
dna kmaya kar uyarc bir mesel anlatmaktadr,
ama okuyan btn sanatlar, yaad zamanda
anlalamam, sanat sosyetesinin dna itilmi
(Vermeer, nci
ressamn hazin sonu olarak etkisi altna alr. Czanne, Kpeli Kz, 1665)
Ben Frenhoferim, diye ilan edecektir. Picasso, Asl
ben Frenhoferim, iddiasndadr. yknn yazld
1832de soyut sanat diye bir ey grlmemiti, BAKI AISI
izlenimcilik bile balamamt. Balzac, Frenhoferin 20. yzyln sonunda, klasik anlamda epkhrasise
sonunu mkemmeliyetiliin zararna, o elde hakkn veren, bu sz sanatn kutlayan iki roman
edilemeyen aheserin peinden nafile komaya balar. oldu. Orhan Pamukun Benim Adm Krmzs ve
Ancak Bilinmeyen aheser, modern resmin doum Tracy Chevalierin nci Kpeli Kz. Her iki roman
sanclarn hisseden bir gelecek kehanetidir. da odaklandkar dnemin sanat anlay zerinden
1886da Emile Zolann Eser adl yksnde, toplumsal bir yzlemeye cesaret ediyorlar. Ekphrasis
ressam kahraman Lantier, ak hava mekanlarda sayesinde, Benim Adm Krmzda bireyselliklerini
gerek insanlarn resimlerini yapmak ister. Sokakta minyatrlerinde saklayan nakkalar kendi seslerini
grd her eyin ve her kiinin resmini yapmak. bulur, Dou ve Bat resmi arasndaki farklar sanatnn
Mitolojik, tarihi ve dini figrlerin resmi kapal bireysellii balamnda tartr. nci Kpeli Kzda
stdyolara hapsetmesine isyan eder. Dev bir ekphrasis sayesinde sesini bulan, hizmeti kz Griettir.
kanvas olacak, ehrin btn duvarlarn kaplayacak, Nakkalar resme tepe adan bakar, dnya semavi
mimarlarn eserlerine elik edecek! Louvre grnts zerinden kusursuzlukla kyaslanr. Griet
kskanlndan yklacak! Hayalindeki bu eseri tuvale resme camera obscuradan bakar. Gznn grd
yanstma taknts onu delirtir. Sonunda dev tuvalin odann iindeki sahneyi, nce tuvaldeki yansmasyla
kenarndan kendini asar. Eser, Zolann izlenimcilie sonra kamerann camna den grntyle tarif eder.
vgsdr. Zirve ise grdklerini kr babasna anlatmasdr. Bir
Her daim akac Kurt Vonnegut, ressamn tanrsal hizmetinin Vermeerin resmine ekphrasis ile yorum
gzn farkl romanlarnda kulland ressam yapmaya cesareti dnemin hem cinsiyet hem de snf
kahraman Rabo Karabekian ile alaya alr. Mavi rolleri zerine bir saptamadr. Resimdeki arzu nesnesi
Sakalda Karabekian, kinci Dnya Savandan tek olmaktan kar, resmi yorumlayan otoriter sese dnr.
gz kiklop olarak dner, Rothko ve Pollock ile birlikte ki romanda da merak itici bir gtr. Metaforik deil
Amerikan soyut davurumculuunun en nemli fiziksel alarla resme daha yakndan, daha stten, farkl
temsilcilerinden olur. Ayn zamanda, arkadalarnn klardan bakmay mmkn klar. Epkhrasis bylece
resimlerini ucuza kapatma ngrsyle, ok zengin zenginleir, katman katman yeni manalar oluturur.
 27

SANAT SULARI
Bugn dnyadaki en byk nc organize su
trafii sanat sular zerinden ilese ve baka terrist
faaliyetleri finanse etmek iin kullanlsa bile, bir
tablonun alnmas haberlerin magazin blmnde
kendine yer bulur. Zengin ve elitlerin kurban olduu,
halka kendini iyi hissettiren haberler. Orijinalinden
farksz bir taklit tablo bulunduysa, baar hikayesidir,
spikerin Mona Lisa glyle anons edilir.
Sanat sularna dair macera kitaplar, oksatarlar
arasnda prestijli bir alt tr yeri edindi bile. Bu
kitaplarda tablolar ou kez Hitchcock deyiiye birer
macguffin, yani derin bir manas ve sembolizmi
olmayan, hikayeyi ileri gtren bir mekanizma sadece.
Yazarn yapmas gereken, alnan, taklidi yaplan,
bir sr saklad dnlen tablonun karakterler
tarafndan nemsenmesi o kadar. Galericilerin kt
niyetli dolandrclar, koleksiyonerlerin zppe zengin
aptallar, sanat tarihilerinin dedektif olmas da alt
trn klielerine dahil. Sanat dnyasnn karmak
snfsal, politik, ekonomik, uluslararas ve terr ilikileri
ve bu kitaplar gncel tutuyor ve belli bir inandrclk
(Carel Fabritius, Saka Kuu, 1654)
otoritesi kazandryor. nl bir resmin bana kt
bir ey gelmesi, kurmaca gerei de olsa, toplumsal
kolektif bir kayp duygusu yaratyor ki oksatarn
en ok beslendii damar da bu dugunun smrs.
Arsne Lupin kitaplar nitelikli edebiyat saylmasalar
da, centilmen sanat hrsz mitini yaratt. Bu sayede
sanat suu kitaplar iyinin ya da ktnn tarafn
tutmadan okuma zevki veriyor. Dan Brown ekol
de bu trde nemli. Tarihi gereklere dayandn
iddia eden, resme ait olmayan znel ve kurmaca
yorumlarla bir srr ortaya kardn iddia eden,
komplo teorileri zerinden sanat eserleriyle gerekd Ayrltaki terr saldrs gibi, hissizlemi modern
ilikiler pazarlayan bir ekol bu. Okuru, gzyle insann artk hissedebildii tek eyin terr ve
grd sanat eserinden phe etmeye koullandrma yok olu olduu temasn tekrarlyor. Proust
zerine kurulu. Patricia Cornwell, post-izlenimci zamannda sanatn sahip olduu insan ruhunu
ressam Walter Sickert Karndeen Jack olarak derinden etkileme gc bugn terre ait. lmn
ilan ettii Bir Katilin Anatomisi adl kitapla kurmaca dokunamad bir eyi sevebilmek elde kalan tek daha fazlas iin: sabitfikir.com
dna kmay denemitir. Sickertn tablolarna konu insana ait deer.
olarak Karndeen Jackin pek sevdii Victoryen
fakir odalarn semesi ve neredeyse su mahali
GRME BIIMLERI
fotoraflarn hatrlatan kompozisyonlarn kant olarak Sanat eserleri Walter Benjaminin dedii gibi
sunuyor Cornwell. biricikliklerini yitirip teknik aralarla yeniden
Donna Tartt ve Pulitzer dll roman Saka retilince, auralarn yitirirler. Korkarm, resimler
Kuu, hem resimlere dair romanlar asndan, hem hakkndaki romanlar da bu yeniden retime
sanat sular alt tr asndan ilgin bir rnek. dahil. Bir sz sanat olarak ekphrasise bir yeniden
Proustun yazar ldrmesiyle balamtk. Resmin dou frsat yaratsalar da, ilham kaynaklar resmi,
lmszlyle bitirelim. Theo, annesiyle birlikte kolektif zihinlerde deneyimlenecek paralara
Metropolitan Sanat Mzesindeyken bir terrist ayryor. Bu paralar, bu imgelerden oluan montaj
bomba patlar. Anne lr, Theo enkazn arasndan dndrmekten ok, oyalamaya yaryor zihnimizi.
Fabritiusun Saka Kuu resmini alarak mzeden kar. Resimler, ressamlar ve mzelerde flanrlk
Resim annesinin lmnn, kendi tesadfi varoluunun yapan karakterler zerine romanlar, sanat arl
simgesi olur. Resimdeki ku, kk bacaklarndan bir ekilde dert eden elit okurun topyalar,
tneine zincirle baldr. Tpk nefesin insan vcudunu snaklar, alternatif gereklikleri. Ya bu topyada
terk edip tekrar geri dnmesi gibi hayatn bedene saklanacaz, ya da John Bergerin szn dinleyip
hapsoluunun resmidir. Theonun terr sonrasnda Rembrandtn Anatomi Dersini anlamak iin kalkp
yaad travma, yolunu kaybetmi ruh hali Atochadan bir SGK hastanesinin acil servisine gideceiz.
28 SYLei Ece Karaaa ece.karaagac89@gmail.com

MER DURMAZ ILE SYLEI:

TASARIM VE YARATICILIK
ARTIK HERKESIN IHTIYACI
Kapak tasarm, basn-yayn ressamlarnn elinde ykseldi. 1950lerden
itibaren ada bir yola girdi, 1960-1970li yllardan itibaren olgunlat.
mer Durmaz yalnzca bir grafiker deil, Dokuz yayn projesi oluturulmutu; her biri 100 madde
Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi Grafik ieren 100 kitaplk bir dizi. stanbulun yazarlarnn,
Blmnde akademisyen kimliiyle gelecein airlerinin, ressamlarnn, sanatlarnn arasnda
tasarmclarna da yol gsteriyor. Onu ayn zamanda grafik tasarmclarnn ve illstratrlerinin de olmas
hazrlad stanbulun 100 Grafik Tasarmcs ve gerektii dnlm. Daha nce tarihsel srete
llstratr kitabyla da tanyoruz. mer Durmazla toplu bak sunan bir alma olmad ve meslein
henz eitimli tasarmclarn olmad yllarda kitap tanm dnemlere gre deitii iin kitabn
kapaklar iini de stlenen Babali ressamlarn, grafik editryel erevesi zorluydu. Tek bir kitapta, stelik
tasarmn geleneini, imdiki halini ve geleceini table-book konseptiyle oluturulmu bir dizinin
konutuk. ierisinde tasarm tarihine dair tm sorunlar
ncelikle kitabnzla balamak isteriz... stanbulun amak mmkn olamazd; yine de fark yaratan
100 Grafik Tasarmcs ve llstratr kitabnzla sra d bir yayn oldu. ok ses getirdi; alana
Trkiyede basnn henz yazlmam tarihine katk ilgiyi ve farkndal artrd diye dnyorum.
salamak istediinizi syleyebilir miyiz? Kitabn mesele ettii basn-yayn ressamlarnn
Hatrlanacaktr, 2010 Avrupa Kltr Bakenti yani Babalinin, yaratc endstrinin geliimindeki
kapsamnda, stanbulun 100leri adyla bir seri nemi anlald.

Cevat akir Kabaaalnn

iki kitap kapa. (1924 -
Fatmann Gnah ve 1924
- Yalnz Kadn)

Peki Babali ressamlar sanat myd, yoksa
zanaatkar m? Sanat kaygsndan sz edebilir mi?
Tek bir kimlikten sz etmek zor. stelik izgiyle i
yapan herkese ressam dendii yllar. Dier yandan,
herkesin her ii yapt dnemler. Dolaysyla, i
ie girmi daireler sz konusu. Gazete ressaml
merkezde olmu; gazeteler yaynevi gibi de alt
iin kitap ve dergilere de kapak yapmlar. Darya
afi ilan da hazrlamlar. Dairelerin daha dnda
hurufat dkmcleri, izgi romanclar dahi var.
Birbirini dourmu, birbiriyle ilikili bir mesleki
bekleme bu aslnda; tmevarrsak yaratc
endstri denebilir. Bu endstri iinde zanaat, sanat,
tasarm ve kltr bir arada birbirini var etmiler.
ini sanat olarak gren ve bu kaygy gdenler
olmu elbette; ancak ilk amalar sanat yapmak
deildi; gazetelerin, matbaalarn gndelik grsel
ihtiyalarna hzl zmler retiyorlard. Makineler
beklemez, szn hatrlarsnz, bu sz ressamlara
ok sylenirmi, daha bitirmeden ellerinin altndan
izimlerini ekerlermi.
Kapak ressamlar iin gizli kahraman gibiler.
Oysaki birok nl ismin yolu dm Babaliye.
Akla gelen ilk isimler kimler?
Henz eitimli tasarmclarn olmad yllarda,
talebi karlayanlar tablo resmi yapan sanatlar/
ressamlar olmu. Bunun temelde drt nedeni var:
Resimle yaamann pek mmkn olmad bir
dnem; basn-yayn dnyasna alarak geimlerini
salamlar. Basn-yayn ile kltr-sanat dnyasnn
yakn ba var; zaten iinde olduklar bir ortamda
evrelerine i yapmlar. Kendi szlerini sylemek
iin yayncla girip ieriklerinin biimini de
stlenmiler. Basn-yaynn da baskn bir talebi var;
bu ii yapabileceklerin becerisine bavurmular. Bu
srete Naci Kalmukolu, Nazmi Ziya Gran, zzet
Ziya Turnagil, Abidin Dino, Garabed Atamian gibi
nl ressamlar da olmu; Cevat akir Kabaaal gibi
yazar kimliiyle ne kanlar da; Ayhan Ik, ztrk
Serengil gibi oyuncular da.
1800lerden itibaren Avrupadan alnan klieler
kullanlm daha ok; bir tr yeniden retim sz
konusu, sonrasnda zgn ilere geiliyor.
Osmanl modernleme srecinde birok eyi
Batdan alm, bunlar arasnda Ahmet hsan
Tokgzn Avrupadan getirdii 3-5 uval klienin
laf m olur; ustalar dahi gelmi! Bugnk anlamda
snrlar yok; ulus devlet anlay henz yeni geliiyor.
Bu alveri normal karlanyor... in ekonomisi daha
nemli. Hz kazanmak, ierie gre biim oluturmak
iin fazla zaman gemeden ihtiyac karlayacak
artlar olumu. Ebzziya Tevfik gibi zgn ve zgr
zihinler aznlkta kalm; araya giren savalarla,
srgnlerle, sansrlerle gelenein n kesilmi.
Geliim dediimiz ey bir anlamda etkilenme sreci:
Daha nce kliesini aldmz Batnn tarzn da yeni bir yola girildi. Ezberlerin bozulmas gerekiyordu.
almz; Fransz, Alman, Amerikan, Polonya etkisi
derken gnmz kresel etkilere gelindi. Dnn
kliesi bugn internet.
29
Peki nasl
bir geliim ve
deiim olmu?
Bugn, snrl
bir evrede de
olsa, evrensel
dzeyde iler
yaplyor. Ne var
ki tasarm ve
yaratclk artk
herkesin ihtiyac.
Sokak satclar
da tezgah iin bir
eyler yaptryor;
ancak dk
bteli iler mer Durmaz: Bugn, snrl bir evrede
iin hizmet veren de olsa, evrensel dzeyde iler yaplyor.
yerler tasarm
bilgisine sahip deiller. Eitimleri yok, sosyal aidiyet
ile kazanlan ortak estetik bilin yok. Hep ithal
etmiiz, tabana yaylmam, altyap olumam,
iselletirilmemi. Dolaysyla sonradan grmelikle ya
da cahil cesaretiyle oluan bir kirlilik var. Grsellik bir
yana, iin bir de iletiim boyutu var. stelik iletiim
sorunu, estetik ya da yksek bteli ilerde de
karmza kyor.
Babali ressamlarnn etkisinin 1990lara kadar
srdn belirtiyorsunuz kitabnzda. Sonraki
yllarda ise, ressamlar yerlerini tasarmclara brakyor.
Son rneklerden biri, Bar Baknn kitaplarnda
Ali Osman Cokunun soyut eserlerinin kullanlmasyd
mesela. Can Yaynlar bile her kapakta bir tablo
kullandklar klasik tasarmlarndan vazgeip yeni bir
biim benimsedi. Ressamlar bu alandan ekiliyor mu?
Kapak tasarm, basn-yayn ressamlarnn elinde
ykseldi. 1950lerden itibaren ada bir yola girdi,
1960-1970li yllardan itibaren olgunlat. Kapak
tasarmlar, gnmze gelinceye dek trl grafik
suretlere brnp nihayetinde evrensel bir dile
kavutu. Kapak tasarlayanlarn yz dnyaya dnk bir daha fazlas iin: sabitfikir.com
biimsel eitlilik sergilediini, dikdrtgen bir snrlama
iinde kitab farkl boyutlara tadklarn izliyoruz.
Geray Gener, Utku Lomlu, Fsun Elmasolu gibi
tasarmclarn, Osmanldan itibaren basl kitapln
ilk rnleriyle balayankapak ressamln ada
anlamda srdrdkleri, dolaysyla bu miras sahiplenip
gelitirdikleri dnlebilir.
Kapakta bir ressamn eserinin kullanlmas,
yaynclarn hem hzl zm retmek hem de kitab
sanatla kutsamak istemeleriyle balam. Can Yaynlar
gibi yaynevleri bu yaklam sahiplenip bir dzeye
kartmlar. Ancak zamanla zarf-mazruf ilikisi
kaybedilmi, iin d oluturmas gerektii sorgulanr
olmu. Son dnemete ise, e-kitap, dnya kitap fuarlar,
yeni nesil yaynclar, telif eserler vb yayncl zorlad ve
Yine de, bir tasarm karar olarak, tasarmcnn konsepti
zerinden ressamlarn eserlerine bavurulacak bir kitap
dizisi vb yaplabilir elbette.
Hazrlayan: Murat Can Alak/ izen: Onur Atay KArArSIZ OKUr
32 eLetiri Gke Gnd gokce.gunduc@gmail.com

AVCI AVINI
ANLAMAYA ALIMAZ
Su romanlar yazdn iddia eden bir adam konu alan bir
su roman Gerek ve Dier Yalanlar. Peki, Nasl bittiini tahmin
edebiliyor musun?
Tanrnn iine bak, doruyu syleyince kimse
bana inanmyor, diyor Gerek ve Dier Yalanlarn
bakarakteri Henry Hayden. Bu cmle, ilk okuyuta
sandmz gibi aknlk deil, ironi ieriyor aslnda;
nk yalanlar gerekle dengelemek konusunda
uzmanlaan Henry Hayden, iinde bir adet zeytin
barndran her Martini kadehi gibi, her inandrc
yalann da iinde bir miktar gerek barndrdn
iyi biliyor. Dolaysyla roman boyunca iki kere altn
izdii bu durum, iinde yadsma, grmezden
gelme ya da grememe hallerinden hangisini
barndrrsa barndrsn, Henry Haydenn garipsedii
bir olguya deil, yalanlara maruz kalan kiinin iyi
niyetine, kibrine ya da aresizliine iaret ediyor
phesiz. Yeterince uzun sre kandrlan kii,
kandrldna ilikin ipularn yakalamaya deil,
bunlar grmemeye meylediyor; kanmay kendisine
yaktramadndan, bir yalana inanmaya
ihtiya duyduundan ya da insanlara kolay kolay
gvenilemeyeceini henz renmediinden...
Nereden baklrsa baklsn, katilin iini son
derece kolaylatran bir tablo; yle deil mi?
stelik Henry Hayden bu tablonun da farknda:
Benim katil olduumu dnyorsunuz, beni
alt etmek istiyorsunuz - ama ne yapyorsunuz?
Beni anlamaya alyorsunuz. Eer beni avlamak
istiyorsanz, avlayn. Ama anlamak istiyorsanz,
nce kendinizden balayn. Orada da gerei
bulamayacaksnz.
Paranoya ve ldrme gds gibi ok
satan kitaplarn yazar Joseph Finder, The New
York Times iin kaleme ald eletiri yazsnda
Henry Haydenn kanlmaz olarak bir dier
sosyopatla, Patricia Highsmithin Bay Ripleyi ile

Bir dnem Trkiyede Bizimkileri izlemek nasl bir gelenek idiyse, Tatort da benzer bir ekilde, pazar akamlar
televizyon izleyicisini ekran bana topluyor.
34 eLetiri

karlatrlacan ne sryor. Ardndan da, Dickie ROMAN YAZAN SENARIST

Greenleafin yerinde olmak isteyen Bay Ripleyin On beten fazla dile evrilen ve Fransada 2015
aksine, Henry Haydenn bir hayale ulamak iin ylnn en iyi polisiyesi seilen Gerek ve Dier
yalan sylemediini, Ripleyin hrslarn tamadn Yalanlar birok tiyatro ve radyo oyunu kaleme
ekliyor. Henry Hayden, bir kader misali bana alan Sascha Arangonun Almanyada oksatar
gelen ok satan polisiye romanlarn dnyaca nl listesinden dmeyen ilk roman. Berlin doumlu
yazar senaryosuna pek de balanmadan uyum Sascha Arango, Almanyann en uzun soluklu
salamakla yetiniyor sahiden. Daha romann en televizyon dizilerinden birinin -Tatortun (Olay
banda bu kitaplar Henrynin deil, grnmez Yeri)- senaristlerinden biri; dizinin 1996-2015
kalmay yeleyen karsnn yazdn reniyoruz. yllar arasnda yaymlanan sekiz blmn o
(Bu da aklmza Margaret-Walter Keane iftinin yazm. Bu bilginin yla baknca, Gerek ve
-Tim Burton tarafndan Big Eyes adyla sinemaya da Dier Yalanlar da, yazarnn kurguyu blm blm
uyarlanan- hikayesini getiriyor. Zira Walter Keane deil de, sahne sahne ele aldn dndryor.
de einin tablolarn imzalyordu fakat burada zellikle, kitaplarn vahiy gibi inen ilhamla, hibir
gnlllkten bahsedemiyorduk ne yazk ki.) Uyum kelimesini dzeltme gerei duymakszn yazan,
iinde srdrdkleri yaam, Henrynin metresinin sinestezik (duyum ikilii; rnein belirli bir ses
hamile kalmasyla nce sarslyor, metresi yerine duyulduunda, onunla beraber belirli bir rengin
yanl kadn ldrdnde ise yklyor. Oysa de grlmesi gibi) Martha Hayden karakteri,
Henry baarl yazar roln artk oynayamayaca tiyatronun ve televizyonun da sevecei bir
iin pek de dertlenmiyor. Karsnn Suun Mthi karakter.
Arl adl kitabna koyduu, Hep yalnz Bu arada zgn bir tarzla televizyona aktarlan
olmak, hi olmamaktan iyidir, cmlesini hatrlatr Tatort, zerinde biraz daha durulmay hak ediyor.
biimde, Henry iin de varln srdrmekten daha 1970den bu yana Almanyann ARD kanalnda
ncelikli bir hayal bulunmuyor; babasyla arasndaki yaynlanan dizinin her blm Almanyann farkl
travmatik ilikiden ald ocukluk yaralar, dnyevi bir eyaletinde geiyor, her blmde farkl bir
hrslara yer brakmyor. ehrin komiseri yeni bir suun aydnlatlmas iin

Henry Hayden alyor. (2010dan beri dizinin kadrosunda yer

alan Sibel Kekilli de Kielin komiserlerinden birini
kanlmaz olarak bir canlandryor.) Bir dnem Trkiyede Bizimkileri
izlemek nasl bir gelenek idiyse, Tatort da benzer
dier sosyopatla, Patricia bir ekilde, pazar akamlar televizyon izleyicisini
ekran banda topluyor.
Highsmithin Bay Ripleyi SIRRININ BEKISI
ile karlatrlacaktr. Srrnn bekisi olarak

Ancak Bay Ripleyin bir an bile dikkatsiz

davranamazsn,
aksine, Henry Hayden bir diye yazyor Martha
Hayden, Suun Mthi
hayale ulamak iin yalan Arlnda. Tavan
arasna yerleip kirileri
sylemiyor. kemiren sansar misali,
su da sulunun iini
Su romanlar yazdn iddia eden bir adam kemiriyordur mutlaka.
konu alan bir su roman Gerek ve Dier Yalanlar. Vicdan azab duymak
Henry Hayden adl bu adamn evresinde gelien her katilin eriebilecei
srkleyici bir yk. Yanl kadnn lmyle bir mertebe deilse bile,
sonulanan olaylar zinciri havada kalsa bile, Henry yaptklarn kimseye
Haydenn paasn beladan syrp syramayacan anlatamamann ykn
merak etmekten yine de vazgemiyoruz. Karsnn hepsi srtlanmak zorunda
Beyaz Karanlk adl henz yaymlanmam kalyor olmal. Susmak
son romannn henz yazlmam son blmne insann doasna
dt, Nasl bittiini tahmin edebiliyor aykrdr, yazyor Martha GEREK VE
musun? notu, aslnda tm polisiye roman Hayden. Henz onu DER YALANLAR
severleri ilgilendiriyor. Henry, Beyaz Karanlkn tanmyorken bile, ilhamn Sascha Arango
sonunu merak ediyor, biz de Gerek ve Dier kocas Henry Haydendan Krmz Kedi Yaynevi
Yalanlarnkini... alan bir yazar o. eviren: Neylan Eryar
36 eLetiri A. mer Trke aomert@gmail.com

ASRIN DV
Mailer, Ali-Foreman karlamasnn her bir raundunu anbean
tasvir ederken, edebiyat tarihindeki en gl spor anlatlarndan birisini
yakalamay baarm.
Norman Mailer, Dv kitabnda, efsanevi boksr
Muhammed Alinin nvann geri almak iin George
Foreman ile yapt -dnya boks tarihinin gelmi
gemi en nemli- karlamann hikayesini anlatyor.
Karlamadan bir yl sonra, 1975 ylnda yaymlanan
Dv, Mailerin edebiyat d eserleri arasnda
yer almakla birlikte dili ve kurgusuyla bir rportaj
kitabndan ziyade romana yakn duran bir anlat.
Muhammed Aliyi ve ncesiyle sonrasyla asrn
man hikaye ederken kendisini de iin iine katm
Mailer. Dorusunu sylemek gerekirse boks tarihinin
en renkli kiiliklerinden Muhammed Aliyi ve boksun
seyrini deitiren bu ma Amerikan edebiyatnn en
renkli isimlerinden Norman Mailerin kaleme almas ok
iyi bir eleme.
Norman Kingsley Mailer, 31 Ocak 1923 tarihinde New
Jerseyde dodu. Brooklynde byyen yazar, Harvard
niversitesine girdi. kinci Dnya Sava sonras
eitimine Sorbonneda devam eden Mailer, kendi
deneyimlerine dayanarak yazd ilk roman plak ve
l ile henz yirmi be yandayken hreti yakalad.
Eletirmenlerce gklere karlan, oksatar listelerinin
bana oturan -ve bugn bile ngilizce yazlm en
iyi yz roman arasnda saylan- kitab sayesinde
Mailer -maddi ve manevi anlamda- Amerikan
Ryasna dalma frsat buldu. Alakgnlllkten hi
nasiplenmemiti Norman Mailer; kendisini Dostoyevski,
Tolstoy gibi yazarlarla kyaslamaktan imtina etmedi.
Bandan alt evlilik geen, kadnlara, ikiye ve
uyuturucuya bamlln hi gizlemeyen, kadn

Norman Mailer, Dv kitabnda,

Ethem Onur Bilgi

efsanevi boksr Muhammed Alinin

nvann geri almak iin George
Foreman ile yapt -dnya boks
tarihinin gelmi gemi en nemli-
karlamann hikayesini anlatyor.

zgrlk hareketine kar olduunu saknmaszca
syleyen Mailer, politik tavrlar, evlilikleri, gazetecilii,
eserleri ve ald dllerle uzun yllar boyunca ilgi
oda olmay baard.
Trkeye ilk kez 1971 ylnda plak ve l roman
evrilmiti. eviriler 1973te Seks Melei Marilyn
Monroe adl inceleme kitab, yine 1973te Geyikli Park,
1974te Krler Krlere Yol Gsteriyor (1974), 80de
Barbarlk Kysnda, 81de Celladn arks, 85te Sert
Erkekler Dans Etmez romanlaryla srd. Sonraki
yirmi yl boyunca Mailer romanlar sanki unutuluverdi.
Nihayet 2014 ylnda Amerikan Ryasnn
evrilmesiyle yeniden hatrladmz Norman Mailer 10
Kasm 2007 gn New Yorkta 84 yanda
hayatn kaybetmiti.
1974 ylnda Zairede
Muhammed Alinin Foreman
ile yapt ma sabaha kar bir
saatte naklen yaymlandnda
Trkiyede pek ok kii
televizyon bandayd.
YAZAR VE RPORTAJCI
Dv kitabnn asl kahraman Muhammed Alinin
hayatn zetlemek bu yaznn snrlarn ve niyetini
ayor. Sadece 1960 ylnda -18 yandayken- Roma
olimpiyatlarnda kazand altn madalyann ardndan
profesyonel boks kariyerine baladn, 1964 ylnda
Sonny Liston nakavt ederek Dnya Ar Sklet
Boks ampiyonu nvann ele geirdiini, ayn yl
Mslmanla geerek Cassius Clay ismini Muhammed
Ali ile deitirip siyah harekete katldn, 1966 ylnda
Hibir Vietnaml bana zenci demedi, diyerek askere
gitmeyi reddettiini syleyelim. Bu reddiyesi nedeniyle
nvan elinden alnm, ringlere kmas yasaklanm
ve ksa bir sre hapisle cezalandrlmt. 1970
ylnda ringlere dnmesi byk bir heyecan yaratt.
1974 ylnda George Foreman ile yapaca nvan
karlamas ise hi phesiz asrn ma olacakt.
Trkiyede de ok seveni vard Alinin. Kimileri
Mslmanl setii, kimileri ise Vietnam Savana
gitmeyi reddettii iin Aliden yanayd. 1974 ylnda
Zairede Foreman ile yapt ma sabaha kar bir
saatte naklen yaymlandnda Trkiyede pek ok kii
televizyon bandayd. imdilerde boksu spor olarak
kabul etmesem bile -itiraf etmeliyim ki- 1974 ylnda
ben de bu ma izleyenler arasndaydm. Karsnda
durulamayacak bir dev gibi nne geleni nakavt eden
Foreman karsnda Alinin nasl bir strateji izleyecei,
ayakta kalp kalamayaca merak konusuydu.
Gerekten de olaanst bir msabaka oldu. 7 raund
37
boyunca savunmada
kalan Ali 8. raundda
ani bir atakla yumruk
atmaktan yorulan
rakibini devirmeyi
baarm ve nvann
yeniden ele geirmiti...
te bu tarihi ma
anlatyor Mailer. Her
iki tarafn kamplarn
ziyaret etmi, Alinin
ve Foremann
antrenmanlarn izlemi,
onlarla konumu, hatta
birlikte kouya km,
sonra karlamann
yaplaca Zaireye
giderek ma
DV
norman Mailer
atmosferini koklam
bir rportajc
Everest Yaynlar
eviren: Ahmet Ergen
kimlii ile srecin
btn ayrntlarna hkim. Ancak Dv kitab bir
rportajcnn bak asndan deil msabakay
takip eden bir rportajcnn hikayesini anlatan bir
yazarn bak asndan aktarlyor. Mailer, yazar ile
rportajcnn ayn kii olduunu gizlememi ama
srecin iindeyken kendisinde fark ettii deiimleri
de kayda gemek asndan byle bir kurguyu daha
anlaml bulmu: Msabakaya dair metninde hangi
ismi kullanacan dnyorsa, bu ar edebi egodan
deil, daha ziyade okurun dikkatine gsterdii
zenden kaynaklanyordu. Eer anlatc sadece bir
soyutlama olarak grnseydi -Yazar, Yolcu, Rportajc-
uzunca bir metni takip etmek pek keyifli olmazd. Bu
insann ayn kadnla yllarca yaamas ve onu E olarak
soyutlayarak dnmesi kadar tatsz bir ey olurdu.
Yine de, Norman New Yorka dndnde kendini
kesinlikle alak gnll hissediyordu ve ilk adn
kullanabileceini dnd; msabakadaki herkes yle
yapmt. Aslnda ad o kadar sradand ki, bunun tek daha fazlas iin: sabitfikir.com
alternatifi isimsiz bir metin yazmak olabilirdi. Bilgelii
hi bu kadar grnmez olmamt ve anonim bir ses
edinmek iin harika bir durumdu bu.
Edindii anonim ses sayesinde kendi iine doru
da yolculuk yapyor Mailer. Bylelikle Ali-Foreman
karlamasnn bir spor msabakas niteliinin
dna tamasnn nedenlerini, bunun siyah hareket
ile ilintisini, Amerikal Marksist bir entelektel olarak
siyahlara bakn, Zaire zelinde dikatatrlklerle
ynetilen yoksul Afrika halklarnn dramn da
yakalyor. Ama son blmde ma her eyin nne
geiyor. Mailer her bir raundu anbean tasvir ederken
edebiyat tarihindeki en gl spor anlatlarndan
birisini yakalamay baarm. Gzlerimle izlediim
bir man ok daha canl grntlerle sunulduunu
sylemeli ve Mailerin kaleminin gcnn hakkn
teslim etmeliyim...
38 eLetiri Burcu Bayer burcuaker@gmail.com

OCUK BAKILI ANLATICI

Derlemeye adn veren yk bata olmak zere bu derlemedeki yklerin
birounda Mo Yan, ocuklarn bak asna yerleerek anlatyor hikayesini.
Mo Yan, 2012 ylnda Nobel Edebiyat dln olmas bakmndan nemli. Birincisi, yklerinde youn
aldnda Trkiyedeki entelektel kamuoyu, yazar tarihsel ve siyasi gndermelerde bulunuyor, inin
hakknda pek bir fikri olmadndan bekleyip grmeyi yakn gemiini bir yk platosu olarak kullanyor.
yelemiti. Ardndan, hakknda kan politik yn ar Genel yaps itibariyle insan ezen, zerklik tanmayan
basan haberlerle Mo Yane dair bir kanaat olumaya baskc bir sistemi anlatrken fiziksel olarak da zayf,
balad. Bereket, Can Yaynlarnn giriimiyle Erdem gsz, iktidarsz ve hep bykler tarafndan ynetilen
Kurtuldu, Mo Yanin romanlarn evirmeye balad da, ocuklar merkeze alyor. in halknn temsili olarak da
bu inli hikaye anlatcsn yakndan tanyabildik. Filme okuyabileceimiz bu ocuk, rnein Saydam Turpta
de uyarlanan Kzl Dar Tarlalarn ri Memeler ve Geni asla sesi kmayan, replii olmayan, sevgi ve merhamete
Kalalar takip etti. Yaam ve lm Yorgunu adl epik ve de zalimlik kadar duyarszlam, kendisi merkezde olsa
mitolojik elerle bezeli romannn ardndan Deiim bile etrafnda gelien ve onu aan olaylar nedeniyle
nam otobiyografik novellas geldi. imdilerde ise Mo siliklemi bir tip. evresindeki insanlara ve gelien
Yanin seme yklerinden oluan bir derleme olan olaylara kar kaytszln koruyan bu ocuu yeniden
Saydam Turp ile tantk. heyecanlandran eyse, o maddi dnyann iinden byl
Derlemeye adn veren yk bata olmak zere bir ekilde frlayan, doast parlak bir saydam turp.
bu derlemedeki yklerin birounda Mo Yan,
SIRADANLIIN BYLENMESI
ocuklarn bak asna yerleerek anlatyor hikayesini.
Seilen ocuk karakterler ve anlatclar, Mo Yanin Bu byl nesne bizi Mo Yanin yklerindeki dier
yklerinde tercih ettii iki farkl ynelime msait baat unsura gtryor. Mo Yanin dier romanlar

Mo Yan, 2012 ylnda

Kaan Bac

Nobel Edebiyat
dln aldnda
Trkiyedeki
entelektel
kamuoyu, yazar
hakknda pek bir
fikri olmadndan
bekleyip grmeyi
yelemiti.
 iin de geerli olan
bu unsur ise byl
gereki yap.
Sradanln birdenbire
almas, o maddi
koullarla rlm
yk platosunun
aniden bylenmesi,
beklenmedik bir
dnle, rnein
skc bir yenge veya
sazan avnn byl
bir karlamaya
dnmesi her an
mmkn. Bir ykde
bu dnm
vermenin en kolay
SAYDAM TURP yollarndan biri,
Mo Yan bu tecrbeyi bir
Can Yaynlar
ocua yaatmak.
eviren: Erdem Kurtuldu
Nitekim ocuk, henz
bir gemii olmad, alkanlklarnn esiri olarak
dnyaya bak neden-sonu ilikisinin kesinliiyle
donuklamad iin bu olaanst geileri rahatlkla
kabul eder. Tecrbe ve kavramlatrma sreci
tamamlanmadndan kendine, doaya ve insanlara
hayretle bakmay srdrr. Bu nedenle ocuk bakl
anlatclar Mo Yanin yklerinde hem toplumsal
gereki damar hem de byl gereki damar
beslemek iin biilmi kaftandr.

Mo Yanin yklerindeki
yerellik vurgusu, kendi
corafyasndan ve
kltrnden bahsetmedeki
srar Faulkneri
hatrlatr. Kltrel eleri
kardmzda yaknsadmz
halk hikayecisi ruhu ise Mo
Yanden Mrqueze uzanan bir
damar iaret eder.
Mo Yanin yklerindeki yerellik vurgusu, kendi
corafyasndan ve kltrnden bahsetmedeki srar
Faulkneri hatrlatr. Kltrel eleri kardmzda
yaknsadmz halk hikayecisi ruhu ise Mo Yanden
Mrqueze uzanan bir damar iaret eder. Bunlara bir
de doa, hayvan ve bitki betimlemelerini ekleyin: te
size Mo Yanin yazn dnyas.
40 eLetiri Aydn Baran Grpnar barangurpinar@gmail.com

KIPKIRMIZI, MTEVAZI BIR KARANFIL

4 ayda 3 Cheever kitab Trkeye kazandrlm oldu...

Wapshot Kaytlarnn Eyll 2016da

yaymlanmasndan iki ay sonra, Cheevern bu sefer
bir yk kitab kt: Gz Nehri. Buland kirden ve
kederden, bir trl akp gidemeyen kocaman bir buz
ktlesi haline gelen yln nihayet son dnemine, daha
evvel Trkede yaymlanmayan iki Cheever kitabyla
girmek ho bir teselli olacak derken son dnemete bu
sefer de Can Yaynlarndan bir hamle geldi. Bylece
Bullet Parkla birlikte, 4 ayda 3 Cheever kitab Trkeye
kazandrlm oldu. Wapshot romanlarnn ilkiyle
(serinin ikincisi The Wapshot Scandal henz Trkeye
evrilmedi) ap bir yk kitabyla araladmz
Cheever gezisi son bir gizli dneme yoksa eer
nmzde, yine bir romanla, Bullet Parkla bitecek gibi
duruyor.
Cheever 1912 doumlu. yleyse, bu beklenmedik
bereket, yaynclarn son anda fark ettii (ki bu bazen
oluyor) bir 100. yldnm meselesi deil. Bu modern
zaman hamlesi 2012de Everestten kan Ey Yklm
Hayaller ehri ile yerine getirilmi, yaynevi Cheevern
toplu yklerini 2013 ve 2014te yaymlamaya devam
etmiti. Kaynan anlayamadm bu bolluk, yle
Fakat bazen
Onur Akn

gzkyor ki bir derken karanfil elden ele meselesini birden -ama bunu
artryor. Varsn bilmeyelim nerden geldi akllara, hi sarsmadan
ya da nerden ktklarn yola; u sra yaynevlerinin yapyor- anlatcnn
zerinde mtevaz bir karanfil dolayor. diyelim ki tam da o
anda szn ettii
Madem karanfille baladk yle devam edelim: Gz
karakterin zihnine,
Nehri bu karanfilin doumunu, ekilleniini izlememize o tekinsiz raya
olanak veren bir kitap. Kitabn uzun bal Gz Nehri geiriyor treni.
ve Daha nce Derlenmemi Dier Hikayeler. Balnn
da bizzat dillendirdii gibi herhangi bir Cheever koullar karsnda hissettiklerini, etraflarnda olup
kitabnda yaymlanmam ykler Gz Nehrinde bitenlerin yol at hayal krklklar ya da sevinlerin
derlenmi. yklerin ilki, kitaba da adn veren zerlerinde brakt etkiyi okura ak seik psikolojik
Gz Nehri, Cheever daha 19 yandayken 1931de tasvirler yoluyla deil de, bir tr sezdirme, ima
yaymlanm. Kitaptaki son yk olan 1949 tarihli etme yoluyla sunmu Cheever ilk yklerinde.
Frsatn dndaki tm ykler 1931-1942 arasnda Baka bir deyile, bu ykler psikolojik keiflerle
yazlm. yklerin getii mekanlar, yasland ya da karakterlerin ruh halleriyle pek ilgilenmeyen,
koullar Cheevern artk gen bir adam olduu Byk ztlklara yer vermeyen, aman hibir ey fazlalk
Buhran yllarnca belirlenmi. Yoksul rhtmlar, bo olmasn zeninin ar bast bir dil duyarllnn
fabrikalar ve birka yl ncesine kadar koruyabildikleri zerine ina edilen ykler. lk yklerde dikkat eken
varlklarn yava yava yitirmeye balayan, ocuklarna Hemingwayci bu tutumlu dilin son yklerle birlikte
iyi birer gelecek sunabilmek iin iyi kt rpnan yaad deiimi rntgenleyebilme zevki bile Gz
dnceli ebeveynlerin yaamlarnn, insanlk Nehrini okumak iin yeter. Cheever sonraki yllarda
hallerinin, George W. Huntn deyiiyle, radikal derin ama mstehzi bir karakter analisti yapacak, o
ayrntlaryla ilgileniyor Cheever. Kitab okurken renkli, lirik dilin ilk nvelerini gzlemleyebilme olana
bildiimiz 1950ler 1960lar Cheevernn sesinin ise kitab ok deerli bir hale getiriyor.
renginin daha o yllarda olumaya baladn Bir anlna kendimizi bir tren yolcusu, Cheevern
hissediyoruz. kurmacalarn da birer tren olarak dnelim. Cheever
Karakterlerin, iinde gezindikleri yk evreninde oturduu kumanda mevkiinde treni istedii tempoda
olup biten, yaamn ve yazarn kendilerine dayatt ilerletirken, bizi sklkla olaylar dardan izlemekle
 41

yetinen anlatcnn gven veren, tandk ve srprizlere sklkla birbirini izleyen, birbiriyle balantl ykler
yer vermeyen sesinin zerinden gtryor. Fakat olarak okunmasna da neden olabilir. yi bir Cheever
bazen birden -ama bunu hi sarsmadan yapyor- uzman, ayn zamanda Cheevern arkada olan
anlatcnn diyelim ki tam da o anda szn ettii George W. Hunt bir defasnda, romanlarnda
karakterin zihnine, o tekinsiz raya geiriyor treni. mimari bir yap benzeri ina ve organik biim
Cheevern sonraki yllarda yazd yklerde olduu bulunmad eletirisini hatrlatm Cheevera. Bu
gibi Whapsot Kaytlar ve Bullet Park gibi romanlarnda eletirinin, Bullet Park zelinde, romandan beklentisi
da gelitirdiini gzlemleyebileceimiz o ayrt edici yukardakilerle rten konvansiyonel bir okurdan
gei tekniiyle ilk defa Gz Nehrideki bir ykde, gelmesi de artc olmayacaktr. Ama Cheevern
Aile Yemeinde karlayoruz. Bu incelikli geiin Hunta verdii yant kendisinden byle bir roman
prototipini grmek isteyen okurlar ie Aile Yemeiyle bekleyenlerin hayal krklna urayacaklarn
balayabilir. da peinen sylyordu zaten: Belki de sebep
Gz Nehri, Cheeverin Byk Buhrann yaralad aktr. Uzun bir notay bakalar kadar uzun
normal insanlarn yaamlarn kavramak, bir lde srdremiyorum.
de okura o hayatlarn kenarnda kesinde kalm Bana kalrsa Cheevern
nefis ayrntlarn sezdirmek iin yazd hikayelerden dahiyane gzlem ve
oluuyor. Cheever, Bullet Parkta ise Buhrandan ifade yetenei onun iyi
yllar sonrasnn Amerikasndaki normal banliy kotarlm ama sradan
insanndan sz ediyor. Romann ana hatlar bu sefer bir senfoni bestelemesi
gndelik hayatn ayrntlar deil, merkeze ne uzak iin tasarlanmam. Eer
ne de yakn, ama k kelerin birinde yaayan bu gzle bakabilirsek
orta snfn kabul gren, kullanl hayatnn hicvi Cheevern yaratclna,
ekillemi. Cheevern akla gelmeyecek minnack mstehzi piano pianolarn
yerlere, kuytudaki bir keye szabilen kamerasna arasna yedirilmi
kaydettii yzlerce grnt var. Ama bunlarn hibir beklenmedik fortelerle
yerinde anlatcnn sesi yle bastrc, keskin bir hal bezenen romanlarna
almyor; aksine anlatya yn veren, okuru ynlendiren da hak ettii deeri
unsurlar; karakterler arasndaki diyaloglar, onlarn verebiliriz. Bunun iin,
gnlk yaamdaki yapp etme biimleri ve en nemlisi yazarn u szlerini
de -o kck kamera yardmyla tank olduumuz- itenlikle paylaacak bir
dnceleri oluyor. anlaya sahip olunmas
Bu noktada yukarda szn ettiim o incelikli, kafi gelecektir: Edebiyat
sarsmayan geie temas etmek gerek. Bullet temeldir. Gnbatmn
Parkn baz blmlerinde basit, ama ok kullanl o tarif etmek iin kullanlan
WAPSHOT KAYITLARI
John Cheever
gei ynteminin mkemmelletirilmi rneklerine dil, domuz pirzolas satn Everest Yaynlar
rastlayabiliyoruz. Bir anda bir karakterin sesi, tanrsal alrken de kullanlabilir. eviren: Yeim Seber
anlatcnn grevini devralyor, kendi anlatmaya
balyor, selefinin szn ettiklerini, temas ettiklerini

daha fazlas iin: sabitfikir.com

aklyor, mnhasrlatryor: Batdan hafif bir rzgr
esiyor, nehrin kar kysnda gk grlyordu. Nailles,
yzlerce kez yapt gibi sahneyi kendi kendine tarif
ettiinde unlar dnd: Neilleyle tarttm iin
utanyor, btn suu psikolojik gerekelere ve az
bakm suyuna atp duruyordum. () Hava rzgrlyd,
nehrin br yakasnda gk grlyordu. () Gk
grltsn duyduumda kendimi gen hissediyor
deilim, sadece gen olmann nasl bir ey olduunu
hatrlayabiliyorum.
Bir kere bile otoyolda sincap ezmedikleri, her
zaman ku yemliine tohum braktklar halde
hayatlarnda bir eylerin ters gittiini sezen ama buna
asla bir anlam veremeyecek olanlarn yks Bullet
Park. yk kelimesini burada bile isteye kullandm.
Roman, dier Cheever romanlar gibi, roman trnden,
olaylarn birbirinin ardsra zanaatkarca eklenmesiyle
elde edilen akkan bir olay rgs, kusursuza yakn bir GZ NEHR BULLET PARK
kurgu bekleyen roman okurunun hevesini kursanda John Cheever John Cheever
Delidolu Yaynlar Can Yaynlar
brakabilir. Bu, Bullet Parkn zaman dizimi itibariyle
eviren: Niran Eli eviren: Aya Sabuncuolu
42 eLetiri Melisa Kesmez kesmezmelisa@yahoo.co.uk

MURAKAMININ TAVAN DELII

Murakamiyle bu seferki
kavumamz belki kk bir
kitapla ama yine de boyuna bosuna
bakmadan ince ince dokunuyor
Kat Menschik

insann kalbine...

Murakami dnyasna bir kere adm attnz
m, oray hep zlyor ve oraya tekrar tekrar
dnmeyi istiyorsunuz. Onun gerekle gerek d
arasnda salnan alacakaranlk mekanlarn, hayatn
canglnda en ok insan olmakla hesaplaan ve
hep yolunu arayan sra d karakterlerini, sade
ama ykl diyaloglarn, illaki felsefi alm olan ile ilgili bir kitap aradn sylyor: Osmanl
psikolojik gerilimlerini bir kere sevdiniz mi, ne
yazsa merakla bekliyorsunuz. Ayn yerlere bir
daha gitmek iin gznz hep yollarda onun yeni
hikayelerini bekliyorsunuz. Bu bazen boylu boslu
bir roman oluyor, bazen ksack bir yk... Bir yazar
iin baarmas ne zordur; Murakami ne yazsa, hi
sekmeden, her seferinde okuru elinden tutup o
bilenin iyi bildii gizli lemine gtryor. Kendini
tekrar etmek de deil bu; bilakis her yeni metin
ki sanrm neredeyse hepsi vakit kaybetmeden
Trkeye evriliyor insan Murakaminin hayal
gcne bir kez daha hayran brakyor.
Murakami dnyasna
bir kere adm attnz m,
oray hep zlyor ve oraya
tekrar tekrar dnmeyi
istiyorsunuz. Ayn yerlere
bir daha gitmek iin
gznz hep yollarda
onun yeni hikayelerini
bekliyorsunuz.
Bir sre nce haberini sevinle karladmz gibi okuduum Tuhaf
Tuhaf Ktphane, Murakaminin Trkedeki
en yeni hikayesi. Yazarn ocuklar iin
birnovellaolarak yazd bilgisine denk
geldiim hikaye, sadece ocuk/gen okurla
snrlanamayacak, bana kalrsa her yatan
okurun ilgisini ekecek, onun gerek d olana
meyline dkn sadk okurunu ise mest edecek,
fantastik nitelikleri bulunan, neredeyse masals
bir eser. Tuhaf Ktphanenin bir resimli kitap
olduunu da sylemek lazm. Farkl lkelerde
farkl illstratrlerin izimleriyle renklenen kitap,
Trkede Kat Menschikin (kesinlikle Murakaminin
dnyasna ok yakn bir izgisi var) izimleriyle
yaymland. Kitap edebi deerinin dnda, bu
haliyle, bir rn olarak da olduka yakkl... zengin hayal gc
Tuhaf Ktphane bir ktphanede geiyor.
Kk ve kitaplarla arasnn iyi olduuna artmaya devam
kanaat getirdiimiz bir ocuk elindeki kitaplar
43
iade etmek ve yenilerini aratrmak iin her
zaman gittii ktphaneye gidiyor. Ama bu
sefer ktphanenin daha nce hi gitmedii
bir katna ynlendiriliyor. Orada dant
yal adam ona ne aradn sorduunda
Osmanl mparatorluundaki vergi tahsil sistemi
mparatorluundaki vergi tahsil sistemi ile ilgili
zellikle bir eyler renmek istiyor deildim.
Okuldan dnerken gelmiti aklma, Osmanl
mparatorluunda vergi nasl tahsil ediliyordu
acaba, diye. Annem ocukluumdan beri,
bilmediin bir ey olduunda hemen ktphaneye
gidip aratrma yap diyerek eitmiti beni. Ancak
ktphaneci kitaplarn dn verilmediini,
sadece orada okuyabileceini sylyor
ve gnn sonunda onu sinsi bir oyunla
ktphaneye hapsediyor. Aklnda eve ge
giderse onu ok merak edecek annesi var ama
serbest kalmas iin yapmas gereken, ona
verilen kitaplar sular seller gibi ezberlemek...
Ktphanecininse sinsi bir plan var: ocuk
dediini yapmazsa iyi eyler olmayacak
OCUKLUK, KITAPLAR, OKUMAK...
Murakamiyle bu seferki kavumamz belki
kk bir kitapla ama yine de boyuna bosuna
bakmadan ince ince dokunuyor insann kalbine;
hem karanlk hem de naif tarafyla, iki tarafa
da her naslsa e mesafesini koruyarak, yalnz
bir ocuun hikayesini anlatyor. Kahramanmz
tpk tavan deliinden aa szlen Alice
gibi bir ktphanenin
merdivenlerini inerek,
vard te-lemde
kiisel bir yolculua
kyor. Bir yol hikayesi
Ktphane batan sona
daha fazlas iin: sabitfikir.com
bu rya gibi halin
iinde akp gidiyor.
ocukluk, kitaplar,
okumak... Sadece
bunlarn uyandrd
duygularla bile beni
eminim baka bir sr
okuru da kendine
ekip brakmyor. Ve
Murakami bir kez
daha keyi dnnce
bizi neyin beklediini TUHAF
hi belli etmeden,
KTPHANE
haruki Murakami
ve hikayeciliiyle Doan Kitap
eviren: Ali Volkan Erdemir
ediyor. izimler: Kat Menschik
44 deini Tue Isyel tugceisiyel@gmail.com

ILIKILER IIN
BIBLIYOTERAPI DESTEI
Ak Dersleri, ilikilere dair semeli deil zorunlu bir kitap...
Akn nasl bir duygu olduunu tarif et, deseler, istedii konusunda bir fikre sahip deil. Bununla
olduka cilal bir duygu olduunu sylemekte bir balantl olarak, bir rportajnda da salkl iliki
saknca grmezdim. Zira her eyi olduundan daha iin unlar sylyor: Hayat boyunca aslnda
parlak gsterdii kesin. Peki bu sonsuza dek sryor yalnz olduunu idrak eden, hayat daha hafif, daha
mu? Elbette hayr. Hatta baz kiiler tarafndan aka sorunsuz yaar. Rahatlar bir kere. Daha yaratc olur.
eitli srelerde mr bile biiliyor. Bir son kullanma arklar syler, iirler yazar, kitaplar retir. Bambaka
tarihi var! ayet srseydi de, o parlaklk sonucu bir mertebede yaar, retir. O seviyeye ancak kendi
gzlerimiz bozulabilir, krlk balayabilirdi. te o kendine yetebildiini fark eden insan eriebilir. Ve
vakit, akn olmasa da, n gz gerekten kr asl kendi kendine yetebilen bir insan salkl, mutlu
olabilirdi. bir iliki kurabilir, bir bakasn gnlden sevebilir.
Aka dair yeryznde nefes alp veren insan Bakasnn dndklerini tekrar edip durmaz,
says kadar ok ey yazlp izilmitir herhalde. kendine ait bir gr vardr nk. Daha dikkatli
Dolaysyla bu saatten sonra yeni bir ey sylemek dinler, kendini dinlemekten antrenmanldr nk.
ne kadar mmkn bilmiyorum. Fakat aka dair Romannda Rabih ve Kirsten isimli iki
bilmediklerimize temas edip ezberimizin bozulmas karakterin yaadklar aktan ve bu ilikinin evlilie
da fena olmazd diye dnyorum. evrilmesinden bahsederek bize bugne kadar
Alain de Botton, Ak Dersleri romannda iinde anlatld gibi akn sadece heyecandan ibaret
ak, zlemi, evlilii, hayal krklklarn, cinsellii, olmadn, bir duygudan daha tesi, bir davran
bkknl, evlilik d ilikiyi, tekdzelii barndran ekli, yani bir beceri olduunu ve akn bakalap
uzun soluklu bir ilikinin etrefilli yollarnda her evrede farkl yaantlar, duygular dourmasnn
gezdiriyor bizi. Evlilik kurumu, romantizm, iki zerinde duruyor Alain de Botton. Ve belki de en
insann birlikte olma gereklilikleri, aldatma zerine nemlisi, akn geirdii deiimi kabullenmeyi
kafamz bir hayli kartryor. retiyor. Evet retiyor nk roman boyunca
Yanl kiilerle evleniyoruz nk sevilmek ve yazarn rahatsz edici olmayan didaktik tavr
mutlu olmak arasnda doru ilikiyi kuramyoruz, hkm sryor. Kitabn adnn ak dersleri olmas,
diyor Alain de okuyucunun bu tavrla karlamasn artc
Botton ve ou klmyor.
kiinin yanl Akn uucu olduu muhakkak ancak
kiiyle evlendiini srdrlebilirlii mmkn m sorusunun peine
ama bunu ok da de dyoruz Ak Derslerinde. Yazarmz bunun
nemsemediini renilmesi ve hatta retilmesi gereken bir beceri
belirtiyor. Yazara olduunu dnyor. Tam bu noktada Tomris
gre insanlarn Uyar anmak isterim: Sevginin yalnzca bir duygu
yanl kiiyle olmadn, bilgi de gerektirdiini kendimden
evlenmelerinin bir biliyorum. Sevgi savurganlm yznden habire su
dier nedeni de biz vererek rttm kaktsler hl aklmda.
ok yalnzz algs; Ak Dersleri, ilikilere dair semeli deil zorunlu
hayatn tek bana bir kitap olmay hak ediyor. zellikle romantik
srdrmenin hep ilikilerinde problem yaayanlar iin bibliyoteraptik
olumsuz bir anlama bir etki yarataca kesin. Alain de Botton lkemizde
iaret etmesi... Bu ok sevilen bir yazar. Hatta modern filozof gibi
insanlar, mutluluu abartl bir nvanla da anlyor. Karmak konular
yalnzca bir evlilikte basit ve sade bir dille anlatabilmek kolay bir i deil
AK DERSLER
Alain de botton bulabileceklerine elbette ancak roman yazdn iddia eden birinin
Sel Yaynclk inanyorlar ancak etkileyici aforizma retimi kadar kurguya da biraz
eviren: zge elik aslnda birou ne daha zen gstermesini beklemek de hakkmz!
 TM
KTAPILARDA

n okuma

www.yabanciyayinlari.com
nternet sat: www.ilknokta.com
/yabanciyayinlari /yabanciyayinlari /yabanciyayinlar
46 eLetiri Ali Bulunmaz bulunmaz.ali@gmail.com

HOLLANDA HAVASI
Yoksulluk, sava, bunalm veya
yaratma kaygs iindeyken bile keyif
alnabilecek bir eyler olduunu
gstermeye alyor Nescio.

Jan Hendrik Frederik Grnloh ismi, ou

kiiye bir ey ifade etmeyebilir. Fakat Nescio
deyince, zellikle Hollanda civarnda hayli
tannan bir yazar akla geliyor. Hollanda-Bombay
Ticaret irketindeki kariyerini etkilememesi iin,
Latince bilmiyorum anlamna gelen Nescio
mahlasn kullanan Grnloh, lmnden sonra
nlenenlerden. Yllar getike Hollandallar
arasnda tannrl artan Nescio, belli bal
ykleri Belei ve Kk Titanlarla
Flemenkenin en bilinen kalemlerinden birisi
haline geldi. Bu iki yky de kapsayan
Amsterdam Hikayeleri, hem bilindik hem de
yabancs olunan Hollandayla buluturuyor bizi.
Amsterdam Hikayelerinde Nescio, bir yandan
kentin bir yandan da kitaptaki karakterler
araclyla kentte yaayanlarn yksn anlatyor.
Bol diyaloglu metinler toplam, yazarn 19. yzyln
sonuyla 20. yzyln bandaki hanmefendi ve
beyefendilerin sohbetlerine; hayatn iinde
ve dnda kalanlara odaklanyor. O rahat
Esra Kalay

Hollanda havas, Nescionun satrlarnn

tamamna hkim.yimserlikle glenen
bu rahatlk, sokaktaki felsefeyi getirip
nmze koyuyor. Bir anlamda hayat
tartan ve ondan her koulda keyif
almaya alanlarla yzleiyoruz. rnein,
sadece gzel bir havay dlyorlar. Bu
yaln hayal, kafasn iten kaldrmayan
insanlara tepeden bakmay ve onlar iin zlmeyi
kolaylatryor. Yoksulluun verdii gle hayatta
durduklar yeri de yorumluyorlar: Biz dnyann
stndeydik, dnya da bizim stmzde ve ar
bask yapyordu. Epey derinlerde abalayan
insanlar gryor, onlar kmsyorduk, kibirli
beyefendiler, zellikle o beyefendiler her zaman
youndur ve hayatta ok baarl olduunu
dnr.
Zenginlerin Tanrsndan medet ummayan ve
yalnzca kendine gvenen bu kk titanlar,
dnyay artmay kafasna koymu insanlar
olarak resmediliyor Nescio tarafndan.
 Bylece
kimi frasn
konuturuyor kimi
de kalemini
Kitaptaki
karakterler, neye
zlem duyduunu
bilmese de
yeni bir sanatn
doacan veya
baka hayatlarn
yaanacan
hissediyor. rme
ann arifesinde,
byk air olmann
ve ardndan
de gemenin
AMSTERDAM insan yorduunun
da farkndalar.
HKAYELER Hatta ii dolu bir
nescio
Soyka Yaynevi ak yaamann
eviren: Gl zlen da
Nescionun
naif insan portreleri izdii kitapta, kiilerin
birbirine hibir art niyet beslemeden bakt
ya da iten pazarlkl biimde yaklamad
ortada. Beri yandan kitaptaki zaman dilimlerinde,
gnmzdeki kadar deilse de kendine gre
bir hareketlilik sz konusu. Mevcut koturmaca,
duygular ifade edebilme ya da Nescionun
deyiiyle dnyay fethetme anlarnda ne kyor.

Nescionun naif insan

portreleri izdii kitapta,
kiilerin birbirine hibir
art niyet beslemeden
bakt ya da iten
pazarlkl biimde
yaklamad ortada.
Metinlerin, Birinci Dnya Savann hemen
ncesinde, sava ortasnda ve savan
bitimini izleyen birka ylda yazldn dikkate
aldmzda, Nescionun, insanlarn zihnindeki
skntlardan bir para umut karmaya urap
her eye ramen hayatn kimi olumlu yanlarn
gstermeye abaladn fark ediyoruz.
Ksacas yazar, Amsterdam Hikayelerinde,
yoksulluk, sava, bunalm veya yaratma
kaygs iindeyken bile keyif alnabilecek bir
eyler olduunu gstermeye
alyor.
48 bAKAdnYALAr Yank Enki yankienki@yahoo.com

TEKININ TERCMESI
Yedi gzl heptapotlarn uzak bir gezegenden gelip ayna ad
verilen uzun ve yar dairesel cihazlaryla dnyann eitli noktalarnda
belirmelerinin sebebi istila deil; grmek ya da gzlemlemek.
Ted Chiang, ada speklatif kurgu alannda Neil sekiz yk bulunuyor. Sfra Blnme, Anlamak ve
Gaiman ve China Mivilleden sonra adndan ska sz nsan Biliminin Evrimi balkl yklerde Chiangn
ettiren yazarlarn banda geliyor. Onun alametifarikas yine tercme kavramnda odaklandn grmek
ise ykc olmas. Chiang, adalar gibi kaln mmkn. Babil Kulesi ve Cehennem, Tanrnn
romanlara imza atmak yerine kimi zaman ksa ykler, Yokluudur adl fantastik kurgu ykleri, Chiangn
kimi zaman ksa roman da denebilecek uzun ykler teknik ve bilimsel olmayan, dsel tarafn gsteriyor.
kaleme alarak, zellikle bilimkurgu trnde kendine Belgesel eklinde ilerleyen ve bir kitle kltr
ait bir konum edinmi durumda. Elbette bugn eletirisi sergileyen, gzellik kavramn sorgulayan
itibariyle bu konuma gelmesinde en nemli paylardan ve modern insann nasl ayrmclk yaptn tartan
biri, Arrival (Geli) adyla sinemaya uyarlanan uzun Grdnz Beenmek: Bir Belgesel, derlemenin
yklerinden birine, Hayatnn Hikyesine ait. en dndrc metinlerinden biri. Yetmi ki Harf
Hayatnn Hikyesi iin bir tercme yks ise insanln karanlk gelecei ile golem kavramna
diyebiliriz; baka dnyalarn, tekinin tercmesi. selam gnderen bir otomat yksn birbirine
Bilimkurgu edebiyat, neredeyse ortaya kt andan yediriyor. Bu kitapta Chiang, ar ve derin meseleleri
beri yabanc varlklarla ve dnyalarla karlamamz ele alrken, Ray Bradbury ve Isaac Asimovda
zerine ykler anlatt bize. Ted Chiang ise bunu grebileceimiz trden yumuak bir slup ile mutedil
yaparken dilbilime bavuruyor; tpk China Mivillein bir dil kullanyor.
birka ay nce Trkede yaymlanan roman Elilik
BEDENDEN ZIYADE DIL
Kentinde gstergebilime bavurmas gibi
Bu yknn yer ald Geli adl derlemede farkl Hayatnn Hikyesindeki yabanc varlklar, gri
tarihlerde yazlp yaymlanm, uzunlu ksal toplam derili, yedi uzuvlu, yedi gzl heptapotlar. Uzak bir

Filmdeki Lovecraftvari
huunun, uzayl varlklarn
yaratt dehet, merak ve
hayranlk aras duygunun
Chiangn yksnde
pek vurgulanan bir unsur
olmadn belirtmek
gerekiyor, en azndan
bedensel anlamda.
 49

gezegenden gelip ayna ad verilen uzun ve yar imdiki zamann

dairesel cihazlaryla dnyann eitli noktalarnda ve gelecein tek
belirmelerinin sebebi istila deil; grmek ya da bir cmlede nasl
gzlemlemek. Tabii bu yeterli bir cevap deil yer alacan,
insanlk iin. Gelilerinin arkasnda yatan gizem ile insan hayatnn
gidilerinin aklanamamas da birbirini tamamlyor. zaman kipini nasl
yk ile sinema uyarlamas arasndaki farkllklar ayr belirleyebileceimizin
bir yaznn konusu olmal, ama en azndan filmdeki yksn anlatyor.
Lovecraftvari huunun, uzayl varlklarn yaratt Chiang, deyim
dehet, merak ve hayranlk aras duygunun Chiangn yerindeyse byk
yksnde pek vurgulanan bir unsur olmadn resmi, byk cmleyi
belirtmek gerekiyor, en azndan bedensel anlamda. gstermeye alyor.
Aslnda yk, uzayllarn konuma ve zellikle yazma Heptapotlar yaz
dilindeki etkiye, tamamen yabanc bir dili tercme dilinde tm zamanlar
etmenin yaratt huuya odaklanyor. Bedenden ayn cmle iinde
ziyade dilin ekim alanyla ilgileniyor. kurabiliyorlar, biz
insanlar gibi sral bir
GEL
dil takip etmiyorlar. Dili, ted Chiang
Ted Chiang, ada speklatif bir gerekletirme arac Monokl
olarak kullanyorlar, eviren: M. hsan Tatari
kurgu alannda Neil Gaiman kendi kendilerinin
kahinleri haline geliyorlar. Kahramanmz Dr. Banks
ve China Mivilleden sonra de kendi hayatn ve henz domam kznn

adndan ska sz ettiren hayatn nasl tercme ettiini, gelecekle gemii

nasl kesitirdiini, bunun baka dnyalarn diliyle
yazarlarn banda geliyor. nasl yaplabildiini anlatyor. Sonuta karmza
hem dilbilimsel bir kurgu hem de kader kavramn
Onun alametifarikas ise tartan bir nevi zamanda yolculuk yks kyor.
Sfra Blnme tpk Hayatnn Hikyesi
ykc olmas. gibi iki izlee sahip. Bir yandan profesr olan
kahramanlarmzn kurgusal hikayesinin yer ald
blmler, dier yandan da matematikle ilgili
te bu tercmeyi yapmas gereken kahramanmz
kuramlarn tartld kurgu d blmler bir arada
Louise Banks, bir dil uzman. Dnya dillerinde
rlyor yazar tarafndan. Matematik profesr
olduka baarl olan Dr. Banksin dnya d bir
Renee, evrenin matematie deil, matematiin
dille imtihan balyor bylece. Bu kez srtndaki
evrene anlam kattn dnen, matematiin
yk fazlasyla ar, nk artk o, baka dnyalarn
olas bir tercmeyi dile getirdiini savunan
tercman. Banks, uzayllarla iletiim kurmaya
biriyken, almalar sonucunda vard sonular
baladktan sonra, anlaabilmek iin aslolann yaz
onu matematikten ve doal olarak hayata anlam
dili olduunu fark ediyor.
katan her eyden uzaklatryor. Matematik, evrenin daha fazlas iin: sabitfikir.com
Yazl iletiim ile szl iletiim arasndaki
dilinin, hayatn anlamnn bir tercmesi olmaktan
uuruma dikkat ekiyor Chiang. Uzayllarn yazma
kyor ve Renee de bu hakikatle yzlemek
yntemleri konuma yntemlerinden olduka
durumunda kalyor.
farkl. Dil uzman kahramanmz, onlarn yazsndan
Anlamak ise sradan bir adamn bir sper-
bahsederken, hepsi de farkl biimlerde duran ve
insana dnme yksn anlatyor. Bu ykdeki
gzel yaz misali dolanan tuhaf peygamber develeri
dil tanm ile Hayatnn Hikyesindeki tanm
gibi grndn dnebilirdim. Ve en byk
birbirine fazlasyla paralel. Sradan dilin artk
cmlelerin bazen gz yaartc, bazen de hipnotize
yetmedii kahramanmz yeni bir dil ina etme
edici, saykodelik posterleri andran bir etkisi vard,
arayna giriyor bu ykde. nsan Biliminin Evrimi
diye tarif etmeye alyor. te bu noktada, uygar
de yine benzer bir ekilde, metainsanlarn dilini
insann tanmlamakta ve adlandrmakta zorland
normal insanlara tercme etmek zerine ksack bir
bir dilden, bir Lovecraft etkisinin mevcudiyetinden
yk.
bahsetmek mmkn.
Sonuta Chiang, bilimin, akl ve mantn
Heptapotlarn dili, kahramanmzn dnce
duygulara ve dlere nasl tercme edilebileceini
eklini deitirmeye baladnda, insan dilinin
gsterdii gibi, akl d ve gerek tesi dnyalarn
dnmyle birlikte zaman ve mekan algmzn
dilimizdeki yadrgatc, tekinsiz karlklarna da
da nasl deiebileceini gsteren yk, gemiin,
tercman oluyor
50 eLetiri Irmak Zileli irmakzileli@gmail.com

SIZ DE
BAKA BIR YERINDEN OKUYUN
Tim Parks ezberinizi aktrmadan bozuyor. aktrmadan, nk hi de
dikine gitmeden yapyor bunu; yle sert sylemlerle, koca ve iddial cmlelerle
deil. Nazike. Belki biraz da byk altndan glerek.

-Ben Buradan Okuyorum, adyla

msemma bir kitap. Aslnda deneme trnn
karakteristiine de uygun. Grnen o ki,
Tim Parksn karakterine de. nk Parksn
hemen her denemesinde dikkati eken,
dncelerini syleyiindeki rahatlk. Yalnzca
ayn isimli denemeye deil, tm kitabn her
satrnda kendini nabz gibi duyuran bir
cmle bu; Ben buradan okuyorum. Varn
siz de baka bir yerinden okuyun demeye
getiriyor ayn zamanda.
Dolaysyla okuruna tepeden bakmayan,
yalnzca kendi durduu yerin altn izen, te
yandan onu da yle kaln kaln izmeyen bir
dili var denemelerin. Bir paragrafta belli bir
fikri savunacak, handiyse onda srar edecek
gibi dururken, yaznn sonuna doru teki
ihtimalleri de duyuruveren, yer yer okuruna
ters ke yapan bir yazar Tim Parks. Bu
ynyle de ezberinizi aktrmadan bozuyor.
aktrmadan, nk hi de dikine gitmeden
yapyor bunu; yle sert sylemlerle, koca ve
iddial cmlelerle deil. Nazike. Belki biraz
da byk altndan glerek.
Dilem Serbest

Ben Buradan Okuyorum drt blmden

oluuyor. Kitabn evresindeki Dnya isimli
birinci blmde Tim Parks, gnmzn
yaynclk meselelerine ilikin dncelerini
paylayor. Bu meselelerin, szgelimi en
mehuru olan e-kitabn, edebiyata etkilerini
tartyor. Gnmzde ne tr bir okurluk
mmkn diye soruyor aslnda. Mesela
beenmediimiz bir kitab bitirmek gibi bir
zorunluluumuz olup olmadn sorguluyor.
Yani evet, edebiyatn ve sanatn kutsiyetine
inanm bazlarn sinirlendirecek szler
sylyor bir para.
Bu blmde Telif Hakk nemli mi?
balkl yazsnda yazarn durduu yere, Tim Parks, gnmzn yaynclk meselelerine ilikin
dncelerini paylayor. Mesela beenmediimiz bir
yazarn yazma eylemiyle ilikisine deinse
kitab bitirmek gibi bir zorunluluumuz olup olmadn
de esas olarak okurluu tarttn sorguluyor.
52 eLetiri
syleyebilirim.
Piyasann etkileri,
yeni teknik
gelimelerin
okurlua yansmalar
olduu kadar,
okurun metinle
arasnda kimsenin
glge etmedii o
ilikiyle de ilgili gzel
denemeler var bu
blmde.
Kitaplar
Neden Bitirelim?
balkl denemede,
karlat sonlardan
sz ediyor ve
bir okur olarak
BEN BURADAN OKUYORUM beklentisini de
tim Parks ak etmi oluyor:
Metis Yaynclk
Romanlarda beni en
eviren: Roza Hakmen
az hayal krklna
uratan sonlar, okuru yknn pekl bambaka
ekilde de geliebileceine inanmaya tevik
edenlerdir. Ayrca hayalindeki okur-yazar ilikisini
tarif ettii u cmlenin benim kalbimi fethetmesine
yettiini de sylemeliyim: yazarla okurun kafa
yaps sk skya, ama uyum iinde deil, atarak
kucaklaamaz m?
Bu blmde Dostoyevskinin, James Joyceun,
Thomas Hardynin, ehovun ve daha pek oklarnn
okuru Tim Parks da tanma frsat buluyoruz. Ortaya
att sorularn yantlarn ararken, bu yazarlarn
metinlerinden rneklerle fikirlerini besliyor Parks.
Bylece Ben Buradan Okuyorum, klasik romanlara
ynelik bir Tim Parks okumas zellii de kazanyor.
Dnyada Kitap balkl ikinci blm bizi okur
Tim Parksn yanndan alp daha ok mesleki bir
yerden konuyu tartan Tim Parksn yanna ekiyor.
Nobelin Kusuru ne?, Kuralsz Bir Oyun balkl
denemelerde dl sistemlerini, seici kurullarn
oluumunu ve benzeri konular tartyor. teki
denemeler de bu minvalde ilerliyor. Dnyada
kitap yaynclnn haliprmelalini gzler nne avukatln yapyor ve baz tehlikelere iaret ediyor:
sererken, yine kavgac olmayan, kendi halinde bir
slup tutturuyor Parks. En Ayrcalkl Uluslar
bal altnda edebiyat fonlarndan sz ediyor. Bu
fonlardan yararlanmada ayrcalkl olan uluslardan
tutun, okurun bireysel seimlerini belirleyen etkilere
kadar, hangi ulustan yazarn daha ansl olduuyla
ilgili nemli tespitlerde bulunuyor. Tabii bir de btn
bunlarda kimi uluslararas dllerin payndan sz
ediyor. Aslnda haksz rekabet dediimiz meselelere
girmi oluyor.
Dnyada kitap deyince, akademisyenler ve
eletiri dnyas, edebiyat brokrasisi de Parksn
oltasna taklyor elbette. Ama yine ayn slupla.
Herhangi bir tarafa verip veritirerek deil. Okurun
baz beklentilerini boa karmay gze alarak.
Genel bak asndan hareketle akademisyenleri
ftursuzca eletireceini dnebilirsiniz ama yle
yapmyor. Bu ynyle kolayc eletirilere pabu
brakmyor. Zor olan yapp iin gereini ortaya
karmaya alyor. Bunun iin de etiketlemelerden
uzak durup sorular sormay tercih ediyor.
Akademiye kar olumu nyarglar yekten
reddetmiyor ama orda da soru sormay, acaba
gerekten byle mi, diyerek konuyu irdelemeyi
tercih ediyor. Bir sonuca varyor mu derseniz,
bu da o kadar nemli deil galiba. Onun btn
derdi diyalog imkann aratrmak, ortak bir
tartma konusu bulmak ve zihinlerin bu konu
etrafnda birlemesini salamak gibi grnyor.
Tpk romann topluma salamasn umduu o
fayda gibi: Romann bir btn olarak topluma,
en azndan toplumun roman okuyan kesime yarar
nedir? Diyalog. Ortak bir tartma konusu. Zihinlerin
etrafnda birleebilecei karmak bir ey.
Romann bir btn olarak
topluma, en azndan
toplumun roman okuyan
kesime yarar nedir? Diyalog.
Kitabn en ok ilgimi eken ksmnn Yazarn
Dnyas balkl nc blm olduunu itiraf
edeyim. Parks bu blmde her yazar iin kritik baz
sorular atyor ortaya. Mesela yazarn para kazanmak
iin yazp yazmayaca sorusu Soruyu biraz daha
yumuatrsak, para kazanmak yazarn daha iyi
yazmasn salar m? Birinci blmde telif hakk
bal altnda irdeledii konuya iki ayr makalede
geri dnyor Parks. Aslnda yine yle keskin fikirler
ne srd sylenemez. Ama beklentileri burada
da boa karyor. Yazar olarak yazarn haklarn
savunmaya soyunmuyor. Sanki biraz eytann
Bu durumda paradoksal olarak yazarn en azndan
yazdklarnn kalitesi balamnda bana gelebilecek
neredeyse en kt ey, istedii para ve hretin
tamamn derhal elde etmesidir. () Sz konusu yazar
artk dnyann kitaplarna verecei tepkiye yzde
yz bamldr. Parks, bu bamllk ile ekonomik
bamszlk arasnda bir dengenin mmkn olup
olmadn sorguluyor her seferinde.
Bu blmn teki yazlar tmyle yazarn
metniyle ilikisinde odaklanyor; yazarn z
kaynaklar, deiim olanaklar, dil ile olan imtihan,
skt noktalar, ikilemleri Dediim gibi kitabn en
sevdiim ksmlar
54 eLetiri kk skender thesouljam@gmail.com

HATIRA SARAYDA OTURMAZ

Refik Durban anlatt hikayelerle, edebiyatmzn gzel insanlar,
kyda kede gzden kaybolmu zellikleri ve hatralaryla yeniden
aramza katlyor.
Herkes hatralar kadardr. Biri bu sz ok iinde ukdedir: Nasl biriydi acaba? Bir gn nasl
nceden sylemi olmal; eer sylenmediyse geerdi? Dnemi, evresindeki arkadalar hakknda
yaadklarmzn arkasnda, nnde, yannda biriktirdikleri nelerdi?
durmay asla becerememiiz demektir. Kimi hatralar Ondan geriye kalan nesneler kk ipulardr
yalnzca kiinin kendi mutluluklaryla, kederleriyle aslnda; bir yaz takm, bir akmak, bir gzlk, bir
unutulmazlar arasna girer. Kimi hatralarsa kyafet hatralar ekillendirebilir ama gerei dile
psikolojiyi altst eden trajedilerden, facialardan, getirmez. Sanatya dair mze enstrmanlardr o
felaketlerden nemalanr ve mr boyu baa illet nesneler. Gider, gezer, belki hznle glmser, karz:
olur. Halbuki bir tr hatra daha vardr ki bakalarna Nesneler ketumdur; ser verir, sr vermezler. ok ey
da lezzetlidir. Gncellikle ban kopartm, tarih bildikleri kesindir, saklarlar, konumazlar.
magazini bal altnda toplanabilecek, ilgilileri Sanatlar aramzdan ayrldklar anda zel hayatlar
meraklandran bir tr entelektel dedikodu, tevatr biter. zel hayatlar anonimleir. Hayatlar bizim
saylan nokta atlar, belgeler, iddialar, gnlkler ve hayatmzdr artk. Herkes nasl kendi zel hayatna
ehir efsaneleridir onlar. sahipse onlarn hayatlarna da sahiplenme gdsyle
Prdikkat incelediiniz, takip ettiiniz -bata her eyi renmek arzusuna kaplrz. Veya herkesi
edebiyatlar olmak zere- tm sanatlarn buna ortak etmeyeyim, en azndan benim amdan
hayatlar ister istemez eserlerinin zmlenmesinde, yle. Nzma, Rimbaudnun bir ksmna, Lorcaya,
yaptklar gndermelerde, hayal glerinin Orhan Veliye hkimiyetimiz mmkn; peki Asaf Hlet
ekirdeinin nerelere uzandn varsaymada bize
yol gstericidir. Van Goghun neler yaadn
bilmesek elbette resimlerinin deeri azalmaz ama
olup bitenden ksmen haberdarsak bakmz
derinleir, grdmz eylerin ahengi
deiir, hatta yorumlarmz, eletirilerimiz
farkllar. Bu bilgiler senaristlerin, oyun
yazarlarnn, ksaca insan arkeologlarnn
iine de gelir. Yahya Kemal iirine
ainayzdr mesela, ancak ne
yaad, ne dnd, ne hissettii
konusunda yetersizizdir. Sait Faik
iin de durum ayn, Ouz Atay iin
de, Cahit Stk iin de, Tevfik Fikret
iin de. Liste kabarktr. Korkular,
hobileri, takntlar, cinsel tutumlar
kaybolup gitmitir; nedeni ya
Onlar neden bu
olup bitene canl tanklk edenlerin
kadar ok sevdiimizi
imdi lm olmas ya da bunlar hatrlamamz iin bu
toplumla paylamann genel deerleri hatralar.
zedeleyecei/sanatya zarar verecei
endiesidir.
Elbette her sanatnn ilgi ekici bir
hayat srdrd iddia edilemez veya
geni kitleleri etkilemeyen biriyse mer Faruk Yaman
unutulmas mmkndr. Yine
de bana benzer kitap kurtlarnn
 elebi ne olacak?
Neyzen Tevfik ne
olacak?
Hatralar kiminse
ama onu yarglamak,
kmsemek,
reddetmek deil, tam
tersine onu daha iyi,
daha yakndan tanma
ansn yakalamaktr.
Bebekte tek
bana ien bir Edip
Canseverin o dakika
aklndan geenleri
merak etmeyen bir
iir okuru bounadr.
Modiglianiye
RN GZL TARH dknlm
refik durba yaadklaryla
Doan Kitap yzletiimde aniden
artmt. Nietzschenin
Wagner Kaosu, yazdklarn deerken hep cebimdeydi.
Metin Altokun katlini umursamasak iiri can yakma
seviyesini aa ekebilir. Bu hayatlarn tamam
katalizr. Hem o insanlar kprtyor, hem eserlerini
hem de bizi. Birlikte kprmemiz art zaten.

Orhan Velinin yatacak yer

olmadnda dost evinde
duvara dayanarak uyuduunu
ka kii bilir aranzda?
Usta air Refik Durba derdime, bu zaafma derman
olmu ve mthi bir kitap, bir hatra arivi hazrlam:
iirin Gizli Tarihi. Yzlerce hissi uyandran isim
birbirinden ilgin hatralarla bir resmigeide katlyor.
Orhan Velinin yatacak yer olmadnda dost evinde
duvara dayanarak uyuduunu ka kii bilir aranzda?
Bunu fark eden kiinin o gece ayn evde kalan Yaar
Kemal olmas da m tuhaf saylmamal? Turgut Uyarn
boksr olma hevesinden haberdar mydnz? Refik
Durba o ahane duru diliyle bylesi hikayeler anlatyor
okura; edebiyatmzn gzel insanlar, kyda kede
gzden kaybolmu zellikleri ve hatralaryla yeniden
aramza katlyor. Ete, kemie brnp yazdklaryla
ktphanemizde ldyor, koltukta yanmza iliiyorlar.
Onlar neden bu kadar ok sevdiimizi hatrlamamz
iin bu hatralar. Refik Durba unutulmalarna engel
tekil ederek sradan insann hatalar, dorularyla
bir kez daha sil batan tanmlyor onlar adeta. Bu tr
kitaplarn oalmasn istiyorsunuz okurken.
Umutlarmzn, aclarmzn, sevinlerimizin virtz
edebiyatlarla bulumak iin randevu deil, bu kitab
almanz hakknzda hayrl olacaktr.
56 dnYAdAn Mert Tanaydn mert.tanaydin@gmail.com

HUZURSUZ DNYAMIZDAN
KUZEYIN ISSIZLIINA;
KOLTUKTAN KALKMADAN
Isszla, insansz doaya, daha basit yaam koullarna
duyduumuz ihtiya...
Huzursuz dnyamzda, kendimize mutluluk getiren Kanadada, koyu k koullarnn, kar esaretinin
bir kii ya da bir yer bulamadmz vakit, bunca hkim olduu daha bakir bir dnemde, 1867de
iddet ve keder dalgasnn arasnda bouluyormu yaanan bir cinayette odaklanm, sszla kaan
gibi hissettiimiz bir hayat srdryoruz. Isszla, bir olann arand bir romand; daha sonra Bilge
insansz doaya, daha basit yaam koullarna Kltr Sanat tarafndan Fsun Talay evirisiyle
duyduumuz ihtiya ya da bunca hayhuyun yaymland Isszln Ortasnda. O zaman neden
arasnda elde edemeyeceimizi dndmz bizim yaynevinden yaymlanmas iin karar
abidevi bir zafer hayali, bu dnyann bakir alamadmz hatrlamyorum, ama roman okurken
yerlerini aramaya yneltiyor aramzdan bazlarn; iinde dolatm hem tarihi hem de tehlikeli yaban
uygarlndan kp bir kaif olarak dnyann usuz corafyann beni alk olmadm
bucaksz bilinmeyenlerine bir huzurla doldurduunu
yneliyorlar... Hangilerinin hatrlyorum.
aradn gerekten Tpk ocukken
bulduunu bilemeyiz, evimizdeki bir kaifler
ama bugnn dopdolu ansiklopedisinden
dnyasnda biz okurlar, Evliya elebinin, bni
kaiflerin yolculuklarn Batutann, Marco
okuyarak kendi Polonun, daha da
hayallerimize, adalardan Evereste
imgelerimize, trmanan Edmund
sszlmza Hillarynin ve Gney
kamaya Kutbuna ilk seyahati
alabiliriz. gerekletiren Roald
Oturduumuz yerden Amundsenin hayat
buzullara, kutuplara, hikayelerini ve
Alaskaya, Norvee, seyahatlerini byk bir
Kanadaya en ksa merakla okuduum
yol, kapan gibi. Byynce doaya
atmz bir kitap en fazla yaklatm
olabilir. zaman niversitede
On yl nce, arkadalarmla gittiim
editr olduum daclk kursuydu.
yaynevinde Uur Uluocaktan
Edinburghlu gen teorik dersleri
bir yazarn, Stef alyorduk, ama
Oturduumuz yerden
Sedat Girgin

Penneynin pratie ktmz

buzullara, kutuplara, Alaskaya,
Costa dln gezilerden birinde,
Norvee, Kanadaya en ksa
kazanm yol, kapan atmz bir Bolu otogarndan
romann kitap olabilir. arkadalarma el
incelemitik: sallayp kente hsranla

geri dnmek durumunda kaldmda, kar ve keif
merakma da son vermitim. Penneynin genliinde
mustarip olduu ak havaya kamama korkusundan
(agorafobi) dolay neredeyse tamam yabani doada
geen roman aslnda ktphanelerde yapt
aratrmalara dayanarak yazm olmas, sanrm benim
de doaya oturduum kahve koltuklarndan okuyarak
gidebilmemi cesaretlendirdi.
ZAHMETLI YRYLER, KAMP HAYATI,
LM-KALIM MCADELELERI...
Yaknlarda Stef Penney, nc roman Under
a Pole Star yaymlad ve bu sefer tam teekkll
bir Kuzey Kutbuna yolculuk maceras kurgulam:
ocukluunda denizci babasyla Grnlanda seyahat
eden Flora adndaki sko doa bilimci kadnn, kendi
kutup yolculuundan sonra, romann getii 1948
ylnda tecrbeli bir seyyah ve bilimkadn olarak
Kuzey Kutbuna ulaacak ilk ekibin arasna seildii
ve ekipte yer alan Amerikal bir jeologla girdii tutku
dolu bir akn da dahil olduu, sszlkta yaanabilecek
pek ok tehlikeli maceradan getii bir keif turunu
anlatyor. Kuzey Kutbuna ynelen pek ok geminin ve
kaifin bana gelenlere de atfta bulunulan romanda,
beyazlarn ancak kefettii yerlerde yaayan Inuit
yerlilerinden de bahsediliyor.
Keif yolculuklar zerine bu dnemde yaymlanm
baka yaptlar da gzme iliti: Toronto doumlu,
rlandada bym, ilk roman Not Untrue and Not
Unkind ile 2009da Man Booker adaylarndan olabilen
Ed OLoughlinin yeni roman Minds of Winter mesela.
Tarihi gereklere de dayanan srlarla dolu (HMS
Terror gemisine kadar gerilere uzanan) bir roman
olarak, Kanadal bir adamla ngiliz bir kadnn, Kuzey
topraklarnn farkl dnemlerindeki hallerine urayan
aratrmalarn kurguluyor.
Alaskal yazar Eowyn Ivey, Pulitzer dlne de aday
gsterilen ve bizde de Feniks Kitaptan yaymlanan
Kardan Kz ile Alaskann souk ve karl corafyasnda
etkileyici bir anlat kurgulamt zamannda. Getiimiz
austosta yaymlanan To The Edge of the Bright World
romanndaysa, 19. yzyln sonlarnda Alaskaya yaplan
ve yeni evli bir subayn hamile einden ayrlmasnn
getirdii zlemleri, gerilimleri ve dnceleri de ieren
askeri bir keif gezisini anlatyor. (Yabana yol almak,
57
uygarln en nemli boyutlarndan ak ve aileyi terk
etmeyi gerektirir mi gerekten?)
ngiliz doumlu, Kanadada bym, arkeoloji
eitimi grm, ilk roman The House Between
Tides adn tayan Sarah Mainein ikinci roman
Beyond The Wild River bu sene yaymlanacak ve
skolarn Kanadann kuzeyine yaptklar bir keif
gezisini merkezine alyor. Viktorya anda toplumun
nyarglaryla birlikte dnyay kefetme ve yaylma
hrslar tayan insanlarn kesitii bir ak da
barndryor roman.
Yeni yaymlanan ve yaymlanacak bunca keif
romanlarna baknrken, birka yl nce aldm
ve ktphanemde hl okunmak iin bekleyen,
Hollandann kinci Dnya Sava sonras dnemde en
nemli yazarlarndan kabul edilen Willem Frederik
Hermansn Beyond Sleepini (Uykunun tesinde)
ekip okumaya baladm. Uykunun tesinde gen
bir jeolog, memleketi Hollandadan kalkp Norvein
ssz kuzeyinde akademik kariyerinde yardmc olacak
bir keif yapabilmek iin bir seyahate kar. Ancak
Hermansn kurgusu, Joseph Heller, Kurt Vonnegut
ve hatta Kafkay andrr oranda, apallklar, ters-
mantklar, acizliklerle doludur: ocukken kaybettii
jeolog babasnn etkisiyle flt olmak yerine jeolog
daha fazlas iin: sabitfikir.com
olmay seen Alfred Issendorf, memleketinin en nemli
edebiyat eletirmeni annesinin zerindeki etkisinden
de kaamayarak, Norveli meslektalarnn kendisini
dolandrd paranoyas ve kendi beceriksizliini
rtmek adna byk bir nam getirecek bir keif
yapabilme hrsyla sszla ynelirken umulmadk bir
felakete varacaktr.
Zahmetli yryler, yabanc diyarlarda hazrlklar,
kefedilmemi bir yerin kalmadnn idraki, kamp
hayat, en ufak bir hatada amanszca iine dlen
lm-kalm mcadeleleri, adr arkadalaryla yaplan
sohbetlerde kiisel srlarn ortaya kmas, birtakm
psikanalitik aydnlanmalar, farkl kltrlerin birbirleriyle
karlatrlmas, modern kaifin bile kefedecei ok
fazla eyin bulunduunu gsteren detaylar. Bu keif
romanlarn okurken yaadm en nemli skntysa,
kitaplara gmldm koltukta kafam kaldrdmda,
ayn uygarln, kentin, memleketin insanlarnn hi
bitmeyen ac-tatl kavgalarna yeniden dnyor olmam
oluyor.
58 eLetiri Can Semerciolu can.semercioglu@gmail.com

DOUMDA VE LMDE
IIRSEL YARATICILIK
Sabahtan Akama, ksal ve younluuyla hikayenin ak
iindeki dmleri ve metaforlar zmesi iin okuru mcadele etmeye
davet eden bir kitap.
Norve edebiyatnn ykselie getii bir dneme Ardndan Norveli dier yazarlar da tannmaya,
tanklk ediyoruz. zellikle Karl Ove Knausgaardun
Kavgam serisi, edebiyat alannda sansasyon yaratrken,
ksa srede dnya apnda bir fenomene dnt. poplerliinin bir semptomu olarak sunmak doru
Gke rten
grnrlkleri artmaya balad. Her ne kadar
bunu tek bana, dorudan Knausgaardun
olmasa da, sebebi her ne olursa olsun Norve
edebiyat dnyada bilinmeye ve okunmaya balad.
Trkiyede de son birka ylda Knausgaard, Kjersti
Skomsvold, Erlend Loe gibi yazarlarn kitaplar
tercme ediliyor, ilgiyle karlanyor.
Onlara son eklenen kitap ise Jon Fossenin
Sabahtan Akama isimli novellas oldu. Johannes
isimli erkek bir karakterin ilk ve son gnlerini ele
alan kitapta, doum ve lm temas, iki olgunun
benzerlik ve farkllklar biiminde anlatlyor.
Kitabn adndaki sabah ve akam szckleri de
artc olmayan biimde doum ve lme tekabl
ediyor.
YAAMIN AKII, LME DORU
Johannesin doumuyla balayan kitapta ilk
etapta sadece anne Marta ve baba Olai ile ebe
Annann diyaloglar yer alyor. Bu ksa diyaloglar
Johannesin adnn ve kimliinin tam olarak
ekillendii yerler. Martann st ste ikinci kez
erkek ocuk dourmasnn uursuzluk getirip
getirmeyeceinden, yaad zorluklardan
doumun ardndan gelen rahatlama hissine
kadar farkl inan ve dnceleri Johannesin kim
olacann iaretini daha batan veriyor: Gzel bir
mr srer bu adla... Balk olacak Johannes, tpk
babas gibi...
Ancak kitabn hibir sayfasnda Johannesin nasl
bydne, ailesinin ona atfettii kimlii ve kiilii
nasl edindiine ve ondan olmasn bekledii kiiye
nasl dntne ilikin tek bir kelime yer almyor.

Tam tersine, ilk blm bitip de ikincisine geildiine
karlalan ey, Johannesin her yan tutulmu bir
halde, yalln kendisine verdii rperme ve lm
igdsne benzer bir hisle beraber uyanyla
alyor. O anda Johannesin Erne isimli bir kadnla
evlendiini, yedi ocuu olduunu ve dul kaldn
reniveriyoruz. Doumdan, lmn gerekleecei
gne bu keskin geile Fosse, bize hem tekdze bir
hayatn szden ve dilden rak oluunu hem de ne
olursa olsun yaamn aknn szn yetiemeyecei
kadar hzl olduunu gsteriyor.
Fossenin kitap
boyunca virglden
baka hibir noktalama
iareti kullanmamas,
onun aslnda yaam
yolculuunun ebediliini,
sradanln, hzn ve
zemininin kayganln
vurgulayan bir iaret.
Gerekten de babas gibi bir balk olduunu
rendiimiz Johannesi, bunu sanki artk geimini
salamak iin deil de keyif iin yapyormu gibi
anlatyor Fosse: Sanki Johannesin yaamnn tek
anlaml noktas buymu gibi. Johannes, yaadn
belki de bu anlarda hissediyor. Arkada Peterle
yapt her konumada bunu grmek mmkn,
nk Johannes, kendisini gen ve evik
hissediyordu, tpk sabah yatandan kolayca
kp odunluun basamaklarn gen bir adam
gibi trmandnda kendisini ok hafif ve salkl
hissettii gibi.
OKURUNU ARAYAN BIR KITAP
Kukusuz Fossenin, kitap boyunca denize
vurgu yapmasnda Norvein balklkla imlenmi
denizcilik kltrnn etkisinin yan sra denizin,
daha dorusu suyun kurucu, yaratc ve yok edici
gcne dikkat ektiini syleyebiliriz. nk
deniz antik Yunan anlatlarndan bugne daima
kaosun temsilcisi olarak gsterilmitir: Anlatlarda
her ey kaostan doar ve kaosun iinde yok
olacaktr bylece kaosa yine g verecektir, onun
yaratclndan hibir ey eksiltmeyecektir.
Fossenin novellasnda kurduu ortamn, antik
Yunan dnda, farkl dini ve mistik gndermelere
59
de sahip olduunun
altn izmek gerekiyor.
rnein, babann
hem bir kavram hem de
bir tema olarak kitabn
birok farkl noktasnda
ortada oluu, bir yandan
tanrsalla yaplan gl
bir gnderme olabilirken,
ayn zamanda da iinde
bulunduu yknn
yaps gerei Hristiyan
inancn, sann hayatn
metaforlarla dile
getiren ve belki de
onu yeniden kuran bir
dayanak noktas haline
gelebiliyor. SABAHTAN AKAMA
Ancak yine de Jon Fosse
Sabahtan Akama Monokl
iin novella terimini eviren: Deniz Canefe
kullanmann ne kadar
doru olaca tartmal. Zira Fossenin novellada
kulland dil, Norve edebiyatnda allageldik
sadelikle rl olsa da karakterlerin kurulumunun,
yknn farkl merkezlerinin bulunmasnn onu
farkl bir dil kullanmaya ittii ak. Bu bakmdan
Fossenin evrenide doum ve lm kavramlar
hayatmzn gereinin sert ekirdeinden
kaynaklanan krlma noktalarn deil de byl
bir dnyann, belki de rya leminin esnek
duvarlarndan szan srekliliin ba ve sonu
olmayan izgisini andryor. Fossenin kitap boyunca
herhangi bir yerde nokta kullanmamas daha
dorusu virglden baka hibir noktalama iareti
kullanmamas onun aslnda yaam yolculuunun
ebediliini, sradanln, hzn ve zemininin
kayganln vurgulayan bir iaret. Fosse, lm
durduruncaya kadarki yaamn srecek olan daha fazlas iin: sabitfikir.com
hareketini radikal bir bilinak tekniiyle ortaya
koyuyor. Onun dzyaz olarak kaleme ald
metinde okura hissettirdii iir duygusu da tam
olarak buradan geliyor.
Dolaysyla yknn anlatmaya alt ve
Fossenin bir ekilde bylemeyi baard
doum ve lm temalarnn derinliini
kavrayabilmek, Sabahtan Akamann dikkatlice
okunmasn gerektiriyor. nk Fossenin satr
aralarna gizledii, iirsel yaratclyla maskeledii
gerekler ve gndermeler ancak dikkatli ve yaratc
olmaya meyilli bir okurun gznden kamaz.
Sabahtan Akama, ksal ve younluuyla
hikayenin ak iindeki dmleri ve metaforlar
zmesi iin okuru mcadele etmeye davet eden
bir kitap.
60 KUbAKII

CAN GKNILIN MASASINDAN

Bu yl iinde 50. sanat yln kutlayacak olan Can Gknil hem ressam hem yazar; hem
ocuklar iin yazp iziyor hem de yetikinler iin Dolaysyla hem fralarla har neir
hem de kalemlerle; hem boyalarla hem de mrekkeplerle

Fotoraf: Pelin Ulca

Ve ite bu masadan km bir metin; Can Gknilin halen zerinde almakta olduu yeni ocuk kitab
Mandolin alan Pangolinden tadmlk bir alnt:

Geen yl As, orman bekisi olan dedesinin yannda, arkadalaryla vedalamak ok zordu. ocuk bunu
ormanda yayordu. imdiye kadar okula balayamamt dnrse gzyalar yzne dklveriyordu. Ninesi
ama dedesiden okuma yazma rendi. Saylar ise ona de ayn durumdayd. As yolculua hazrlarken torununa
ninesi retti. Ninesi rg ustasyd. rg ilerini eline ald rd renk renk klhlar, apka ve atklar valizine
m, saya saya ilmekler atarken, ekleyip bir skerken, As koyduka, Oralarda sakn tme kendini, diye fsldarken
ninesini dikkatle izlerdi. Nine ilmekler att ii torununa sesi titriyordu ama nine hzn sevmezdi.
uzatr, Sen de say Ascm, bakalm ben hata yapm Hadi, neelenelim Ascm, der, mandolinini eline
mym? derdi. alr, en en oyun havalar alarken, tiz sesiyle Asa arklar
Sofray kurarken atal, bak ve kaklar ekmeceden sylerdi. Nine pazarda satt rglerden kazand parayla
As alrd. Yemek sonras hepsini saya saya yerine kaldrrd. almt mandolinini, torununa da retmiti almay. Bazen
Yanllkla pe drmemek iin. Bir de saylar gerekten As alar, nine ark sylerdi:
sevdii iin. Okulda grecei aritmetik derslerini imdiden Keiyi saldm ayra...
merak ediyordu. stelik iki ilemli problemleri bile baaryla As en ok kurbaal arky severdi:
zyordu. Kk kurbaa, kk kurbaa, kuyruun nerede?
Gelgelelim nineyle dededen ayrlmak, hele ormandaki Kuyruum yok, kuyruum yok, dt u dereye...
REDHOUSE KIDZden scack bir k masal...
3 ya
ve zeri

Dilek aacn bulmak iin haritaya

veya pusulaya ihtiyacnz yok.

Bir dilek tutmanz ve yannza bir

arkadanz almanz yeterli...

www.redhouse.com.tr
www.facebook.com/RedhouseYayinlari
www.facebook.com/RedhouseKidz
www.instagram.com/RedhouseKidz