DPEE VEBE 10.3.2008.

1. zadatak:
Odrediti maksimalno jednovremeno optereenje na nivou kunog prikljuka Pmkp, za
napajanje kue sa dva stana u kojima se za grejanje koriste TA pei, kao i uee delova
optereenja koji zavise (Pjeg) i koji ne zavise (Pjbeg) od naina zagrevanja stanova.

Reenje:
Pretpostavljamo da oba stana na kunom prikljuku jednovremeno koriste elektrino
grejanje, pa je: keg = 0,9.
(keg = 0,6, ako najvie 75 % stanova na kunom priklljuku koriste el. energiju za grejanje).
Prosena snaga sa kojom uestvuje svaki stan u maksimalnom jednovremenom
optereenju je:
Pmkp = Pmeg + Pmbeg= n (Pjeg + Pjbeg).
Deo koji potie od zagrevanja na el.energiju (npr. TA-pei) je:
1 k eg
Pmeg = n 8 k eg +
n
Deo koji ne zavisi od naina zagrevanja n stanova je:

{
0,75
8,5 0,25 + ; za n20;
n
Pjbeg =
1
5,1 n0,88 ; za n>20.
n
Dakle, Pjbeg, za n = 2, iznosi:
0,75 0,75
Pjbeg = 8,5 0,25 + = 8,5 0,25 + = 6,646 kW/stan.
n 2
Maksimalno jednovremeno optereenje na nivou kunog prikljuka, za dva stana koji za
zagrevanje koriste TA pei, prema izrazu (16), bie:
1 k eg 1 0,9
Pmkp = n 8 k eg + + n Pjbeg = 2 8 0,9 + + 2 6,65
n 2
Pmkp = 15,53 + 13,3 28,8 kW.
Tako dobijamo da uee jednog stana Pmkp1 u maksimalnom jednovremenom
optereenju kunog prikljuka Pmkp iznosi: Pmkp1 = 14,4 kW/stan na nivou prikljuka, i to:
Pjbeg = 6,63 kW/stan za deo optereenja koji ne zavisi od naina zagrevanja stanova i
Pjeg = (14,4 - 6,63) = 7,77 kW/stan za deo optereenja koji zavisi od zagrevanja stanova
pomou TA pei.

2. zadatak:
Stambeni objekat je sa n = 40 stanova: 8 jednosobnih, 24 dvosobna i 8 trosobnih, sa
centralnim grejanjem. Faktor snage na nivou kunog prikljuka iznosi: cos = 0,95.
a) Odrediti vrnu snagu na nivou kunog prikljuka.
b) Prema kojoj struji treba odabrati presek provodnika kunog prikljuka?
Reenje:
a) Kod objekata sa veim brojem stanova, maksimalno jednovremeno optereenje na
nivou kunog prikljuka Pmkp dominantno zavisi od ukupnog broja stanova, a manje od
veliine stanova, pa proraun izvodimo za: n = 40 stanova. Kako se u stanovima koristi
centralno grejanje, to je: Pmeg = 0 i Pjeg = 0, tako da ovaj izraz za sluaj korienja
centralnog grejanja dobija oblik:
Pmkp = Pmeg + Pmbeg = Pmbeg = n Pjbeg

Za ukupan broj stanova: n = 40 > 20, imamo da uee jednog stana u maksimalnom
jednovremenom optereenju kunog prikljuka, Pjbeg, iznosi:
1 1
Pjbeg = 5,1 n 0,88 = 5,1 40 0,88 = 3,28 kW / s tan .
n 40
Ukupna snaga na nivou kunog prikljuka Pmkp iznosi:
Pmkp = n Pjbeg = 40 3,28 = 131 kW.

b) Ovoj snazi, uz faktor snage: cos = 0,95 odgovara struja:

Idoz=P/(1,732Ulcos)= P/(3Ufcos), pa je:
Idoz = 209,5 A 210 A po fazi u sistemu napajanja nazivnih napona 3 x 220/380 V,
odnosno: Idoz = 199 A 200 A u sistemu napajanja 3 x 230/400 V.

3. zadatak:

Industrijski potroa radi u tri smene i konstantno angauje 28 MVA. Napajanje potroaa
je iz sopstvene TS 35/10 kV, 2x20 MVA. Koliku snagu treba obezbediti iz distributivne
mree 35 kV u sluaju kvara jednog energetskog transformatora?

Reenje:
Maksimalno godinje optereenje se javlja zimi, kada je ambijentalna temperature a= 0oC,
pa sa slike 2 za dijagram: t = 24 h dobijamo da parametri dozvoljenih optereenja K2z i S2z
iznose: K2z = 1,16 S2z = Sdozz = K2z Sn = 1,16 20 = 23,2 MVA.
Ako bi do kvara ET-a dolo zimi, preko distributivne mree 20 kV treba obezbediti:
Sz = Sm - Sdozz = 28 - 23,2 = 4,8 MVA.
Ako bi do kvara ET-a dolo leti, kada je ambijentalna temperatura a = 30 oC, tada sa slike
3 za dijagram: t = 24 h dobijamo da parametri dozvoljenih optereenja K2L i S2L iznose:
K2L = 0,91 S2L = SdozL = K2L Sn = 0,91 20 = 18,2 MVA,
pa preko distributivne mree 20 kV treba obezbediti: SL = Sm - SdozL = 28-18,2 = 9,8 MVA.
Slika 1 Dozvoljena optereenja ET-a pri temp. okoline a = 0oC (zimski uslovi)

Slika 2 Dozvoljena optereenja ET-a pri temp. okoline a=30oC (letnji uslovi)

4. zadatak:

Jedan deo grada napaja se preko dve TS 110/10 kV sa po dva ET-a naznaene snage Sn
po transformatoru. Ako je srednja dnevna temperatura ambijenta (okoline) zimi: a = 0oC, i
ako je dnevni dijagram optereenja sa trajanjem dozvoljenog optereenja t = 4 h i
prethodnim optereenjem koje je 60% od dozvoljenog, odrediti do koje snage Smax se u
normalnom pogonu mogu opteretiti ET-i, da u sluaju ispada jednog ET-a ostala tri
preuzmu celokupno optereenje.
Reenje:
U ovom primeru prethodno optereenje ET-a iznosi:
S1 = 0,6 Sdozv = 0,6 S2 K1 = 0,6.
Vrednosti K1 = 0,6 sa dijagrama na slici 2, i za a = 0oC i t = 4 h odgovara:
K2 = 1,46 tako da dozvoljeno optereenje ET-a Sdoz iznosi:
S2 = Sdozv = K2 Sn = 1,46 Sn.
Granina vrednost prethodnog optereenja S1g iznosi:
S1g = 0,6 Sdozv = 0,6 1,46 Sn = 0,876 Sn K1g = 0,876
Vrednosti K1g = 0,876 sa grafika na slici 2 za t = 4 h odgovara: K2g = 1,41. Na kraju
dobijamo da vrednost dozvoljenog optereenja Sdoz iznosi:
S2 = Sdoz = K2g Sn = 1,41 Sn.
Ukupno optereenje Su, u normalnom pogonu, u vreme maksimalnog optereenja (zimi),
iznosi:
Su = 4 Smax.
Pri ispadu jednog ET-a, preostala tri treba da preuzmu isto optereenje:
Su = 3 S2 = 3 Sdoz = 4 Smax
Smax = (3/4) Sdoz = 0,75 1,41 Sn = 1,0575 Sn.
Prema tome, za dati dijagram distributivnog optereenja, u vreme maksimalnog godinjeg
optereenja (zimski period) svaki od etiri ET-a moe da se u normalnom pogonu tereti i
za 5,75 % veim optereenjem od naznaenog, a da pri ispadu jednog ET-a celokupno
optereenje preuzmu preostala tri ET-a u normalnom reimu optereenja i sa normalnim
"troenjem veka trajanja" ET-a.

5. zadatak:
Deo grada napaja se preko NN kablovske mree prikljuene na TS 10/0,4 kV instalisane
snage: Sn = 630 kVA svaka.
Analizom dijagrama prosenog dnevnog optereenja konzuma je utvreno:
maksimalno godinje optereenje konzuma ostvaruje se zimi (decembar - februar): a
0oC, trajanje t dozvoljenog optereenja S2 iznosi: t = 7 asova, dok odnos prethodnog
optereenja S1 i dozvoljenog optereenja S2 priblino iznosi 0,6;
maksimalno optereenje ostvareno leti (jun - avgust): ne prelazi 80% optereenja istog
konzuma ostvarenog prethodne zime, a 30oC, trajanje t dozvoljenog optereenja S2
iznosi: t = 4 asa, dok odnos prethodnog optereenja S1 i dozvoljenog optereenja S2
priblino iznosi 0,5.
Proveriti da li ET, iji konzum je u toku zime postigao maksimalno godinje optereenje,
moe da bez redukcija ili rezerviranja iz susednih TS-a napaja isti konzum narednog leta.

Reenje:
Prvo emo da odredimo parametre S1, S2 (K1, K2) i t dijagrama prosenog dnevnog
optereenja za proraun maksimalnog godinjeg optereenja Smax koje se ostvaruje zimi,
pa koristimo sliku 2 koja odgovara temp. ambijenta: a 0oC.
Meutim, kako na ovoj slici nemamo krivu dozvoljenog optereenja S2 za trajanje:
t = 7 h, parametre za proraun odabraemo prema krivama dozvoljenih optereenja za t =
6 h i t = 8 h i usvojiti srednju vrednost. Odnos prethodnog optereenja S1 i dozvoljenog
optereenja S2 zimi, u ovom primeru, iznosi:
K1=S1/Sn, K2=S2/Sn S1/S2=K1/K20,6 S1 0,6 S2 K1 0,6 K 2

Vrednosti dozvoljenih optereenja S2 biramo sa slike 2 i one se nalaze u polju

ogranienom krivama: t = 6 h i t = 8 h. Sa slike se vidi da su granine vrednosti
dozvoljenih optereenja S2g:
1,32 S n < S 2g < 1,38 S n .

Kako je: K1 0,6 K2, ovim vrednostima odgovaraju granine vrednosti prethodnih
optereenja S1g:
(1,32 0,6) Sn < S1g < (1,38 0,6) Sn 0,792 Sn < S1g < 0,828 Sn
Za dalji raun usvajamo srednju vrednost:
S1g 0,81 Sn K1g 0,81 .

Ovoj vrednosti odgovaraju na slici 2 vrednosti stvarnih dozv. optereenja ET-a:

S 2 = S doz = 1,28 S n za t = 8 h;
S 2 = S doz = 1,34 S n za t = 6 h.
Usvajamo srednju vrednost, koja odgovara trajanju dozv. optereenja od t = 7 h:
S 2 = S dozZ 1,31 S n Smax = SdozZ = 1,31 Sn = 1,31 630 825 kVA.
Proseno optereenje u letnjim mesecima ne prelazi 80% ostvarenog optereenja iz
prethodne zime:
'
Smax 0,8 Smax = 0,8 825 660 kVA.
Dozvoljeno optereenje S'2 ET-a u letnjim mesecima dobijamo sa slike 3 za krivu: t = 4 h,
dok odnos prethodnog optereenja S1' i dozvoljenog optereenja S '2 leti priblino iznosi:
S 1' 0,5 S '2 , pa granina vrednost dozvoljenog optereenja iznosi:

S'2g = S'dozL 1,24 Sn = 1,24 630 = 781 kVA Smax

'

'
Vidi se da je u letnjim mesecima oekivano optereenje Smax = 660 kVA za: S = 121 kVA
nie od dozvoljenog S'dozL = 781 kVA koje moe da da ET uz normalnu brzinu starenja
izolacije. To znai: ne samo da nije neophodno rastereenje ili rezerviranje optereenja za
posmatranu TS, ve u havarijskim uslovima iz ove TS moe da se rezervira snaga 121
kVA u susedna trafo podruja. Uslov je, naravno, da je NN mrea razvijena i oblikovana
tako da je mogua raspodela optereenja izmeu TS.
6. zadatak:

Jedna TS 35/10 kV, snage 2x12,5 MVA napaja se po principu ulaz-izlaz kablovskim
vodovima 35 kV sa izolacijom od umreenog polietilena, sa provodnicima od aluminijuma,
preseka 150 mm2, u istom rovu. Iz TS 35/10 kV se napaja:

- 5041 domainstvo na sistemu daljinskog grejanja, sa pripremom sanitarne tople vode

akumulacionim bojlerima;

- 1849 domainstava koja se greju TA-peima;

- 441 domainstvo koja se greju elektrinim kotlovima;
- kola povrine 4000 m2 i
- dom zdravlja povrine 6000 m2.
Ako je koeficijent jednovremenosti izmeu ovih grupa potroaa 0,85, odrediti:

a) Vrno optereenje TS u zimskom periodu.

b) Iznos snage koja se rezervira iz distributivne mree 10 kV, ako doe do ispada jednog
energetskog transformatora zbog kvara. Maksimalno trajanje vrnog optereenja je 4 h,
a prethodno optereenje je 70 % od dozvoljenog.
c) Iznos snage koja se rezervira iz distributivne mree 10 kV, ako doe do ispada jednog
kabla 35 kV. U normalnom pogonu reim rada je po principu jedan vod-jedan
transformator. Kabl je poloen u zemlji sa specifinim toplotnim otporom od 1,2 Km/W.

Reenje:

a) Vrne snage pojedinanih domainstava, po specifikovanim grupama, su sledee:

Za domainstvo sa daljinskim grejanjem i bojlerom(ima) za pripremu tople vode:

P vrb1
= 4 + 0,25 x P el .ap .
= 4 + 0,25 x 14,75 = 7,68 kW

Za domainstvo sa termo-akumulacionim peima:

P vrc1
= ( 14 - 0,25 x P TA
) + 0,25 x P el .ap .
= ( 14 - 0,25 x 10 ) + 0,25 x 14,75 = 15,18 kW

Za domainstvo sa elektrinim kotlom:

P vrc 2
= ( 20 - 0,25 x P el .kot .
) + 0,25 x P el .ap .

= ( 20 - 0,25 x 18 ) + 0,25 x 14,75 = 19,18 kW

Koeficijenti jednovremenosti potroaa (domainstava) unutar ovih grupa su sledei:
Za domainstva sa daljinskim grejanjem:
1 0,15 0,85
j nb1
= 0,15 + = 0,15 +
5041
= 0,1619
nb1

1 0,43 0,57
Za domainstva sa TA-peima: j nc1
= 0,43 + = 0,43 +
1849
= 0,4432
n c1
 1 0,267 0,733
Za domainstva sa elktrinim kotlovima: j nc 2
= 0,267 + = 0,267 +
441
=
n c2

0,3019

Vrna snaga kole je: P sk

= p ssk
S sk = 25 x 4000 = 100 kW

Vrna snaga doma zdravlja je: P dz

= p S dz = 35 x 6000 = 210 kW
sdz

Jednovremena vrna snaga svih navedenih potroaa, tj. vrna snaga TS koja ih napaja

je: P vTS
= j (n
b1
j nb1
P vrb1
+ nc1 j nc1
P vrc1
+ nc 2 j nc 2
P vrc 2
+ P sk
+ P dz )
P vTS
= 0,85x(5041x0,1619x7,68 + 1849x0,4432x15,18 + 441x0,3019x19,18 + 100 + 210)

= 0,85 x ( 6267,9 + 12439,6 + 2553,6 + 100 + 210 ) = 0,85 x 21571,1 = 18335,5 kVA =
= 18,335 MVA

b) Za t = 4 h ima se: S2 = 1,51 Sn (za krivu t = 4 h na slici 1, najvea vrednost K2 je 1,51)

Kako je iz uslova zadatka: S1 = 0,7 S2, odnosno K1 = 0,7 K2, tada je:
S1g = 0,7 x 1,51 x Sn = 1,057 x Sn K1g = 1,057
Za ovu vrednost K1g , sa grafika opteretljivosti ET-a (sa krive za t = 4 h, slika 1) ima se:
K2=1,34, pa je: S2 = Sdoz = 1,34 Sn = 1,34 x 12,5 = 16,75 MVA = 16.750 kVA
Neophodno je izvriti rezerviranje nedostajue snage iz mree 10 kV u iznosu od:
S = 18,335 - 16,75 = 1,585 MVA = 1.585 kVA