You are on page 1of 3

2017525 Qudebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidcticosaimplementarenelaula?

OEI|Ciencia|Red|Formacin|Contactar|

Inicio|Opinin|Reportajes|Noticias|Entrevistas|Multimedia Salud|Comunidad

Qudebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidcticosaimplementarenelaula?
24deabrilde2017 Twittear

KarinaA.Rizzo.Bs.As.Argentina.
IBERCIENCIAComunidaddeeducadoresparalaculturacientfica
Elartculonosbrindalasreflexionesentornoalasestrategiasdeenseanzaquepodemos
implementarennuestrasaulasparacontribuiraformarsujetosconconocimientos
significativos,autnomosycapacesdeaprenderaaprender.

Cmoorganizarlaactividaddeldocenteparalaefectividadenlosresultados?Hayunmtodo?
Seriesdepasosrgidos?Secuenciados?Reglasfijas?Recursos?Estrategias?Sumatoriade
tcnicasyprocedimientos?Vlidospararesolvercualquierproblema?Encualquiercontexto?
Modeloaseguir?

Ciertamaanadel2010,chequeandomiscorreosycuentasderedessociales,meencuentroconla
convocatoriaparaparticipardeuncursodeneurociencia

LacuriosidadmellevaindagarrespectodesteymecondujoaunartculoEstrategiaspara
convertirlainformacinenconocimiento.Cmoatravesarlosfiltroscerebralesquelimitanel
aprendizaje1ysindarmecuentacomencabuscartodoaquelloquepudieraservirmeparadarfin,o
porlomenosreducir,lautilizacindelasclasesmagistrales

TodocuantoleahacanresonarenmicabezalaspalabrasdeLitwin:

Deberamosevitarlatentacindedictarclasesmagistrales.Laclasemagistraltieneunacuotadeautoengao:eldocentepercibequediolaclasebienyentiendequeel
tema,poraadidura,seaprendibien()Unodeberainvertirmstiempoenpensar:Cmodeboensearelcontenidodemiclase?(Litwin,E.2011:63)

Seras?Debemosdesterrarlaclasemagistral?Esirrevocableestedictamen?

Cuntasvecesestarproponiendoactividadesqueamenazanelcerebrodemisalumnos?Cuntasdeesasactividadesqueparamsoninnovadoras,sonestresantes
paralosestudiantes?

Llegelfindelaclasemagistral?Losmtodoseducativosquesehanpuestodemodatienenencuentalosavancesdelaneurociencia?Serporesoquealgunosde
ellossonusadosporlosdocentesms"innovadores"?

FueentoncescuandoempecamirarmeIntentandodevelarlosmitosymisteriosqueseciernensobrelasmetodologasquegarantizanmejoresresultados,
analizandoyponiendoenteladejuicioquesloquesucedeconlasdiversassituacionesycircunstanciasquegiranentornoanuestrasprcticaspretendiendodevelarel
misterioqueencierran,quitandolosdistintosvelos,comounaodaliscaqueocultasumisterio,cargadodebellezaeincertidumbre,yalavezconganasdequesalgaala
luz

Entonces,partahondandoenlacomunicacinrecibidaesamaana:

Lainformacinquenuestrocerebrorecibecomoestmulosensorialdebepasarprimeroatravsdelsistemaactivadorreticular(SAR),mastardeporelsistemalmbico,
paraserreconocidoycodificadoenestructurasyfinalmentealmacenadoenlamemoriaalargoplazo.()ElSARdeterminaelestadodealertayvigilanciaenelrestodel
cerebro.LainformacinsensorialqueatraveselSARdebepasarahoraatravsdelncleoemocionaldelcerebro,elsistemalmbicodondeseledasignificadoemocional
alainformacin.Cuandorecibimosinformacinsensorial,estosfiltrosemocionalesevalanlosvaloresdesupervivenciayplacer.Estadecisindeterminasiala
informacinselepermiteelaccesoalcerebroracionaly,deseras,aqulugarseenviar.

Cuandoelcerebropercibeamenazasoelalumnosesienteestresado,elfiltrolmbicoenlaamgdalacambiaalmodosupervivenciaydesvalainformacinsensorialdel
cerebroracionalaloscentrosautomticos(respuestadeluchaofuga),limitandoaselaprendizaje(AsociacinEducar,2010)

Conestuporadvertquelasinvestigacionessobreelfuncionamientodelcerebronosalertancorrenelprimerveloponenaldescubiertolanecesidaddereplantearnos
nuestratarea,sehaceevidentequedebemosintentargenerarunambienteamenoquepotencieelaprenderdenuestrosalumnos,utilizandocomoprimermedida,todas
aquellasestrategiasquepermitanqueelSARAnoseactiveconestmulosnosignificadosparaellogrodenuestroobjetivo.

Entonces,vuelvenuevamenteamlapreguntaCmo?

Yfueas,quecontinuandomiinvestigacin,reparenWillis(2009):

Loseducadorespuedenutilizarestrategiascompatiblesconelcerebrocomolanovedad,lasorpresa,laprediccin,laanticipacinpositiva,losinteresesindividualesy
otrastcnicasparafocalizarlaatencindesusalumnosenlainformacinquestosnecesitanver,oryrecordar.

Elregistrodelosestmulossensorialesquepasanporlosfiltroscerebralesestfuertementeinfluenciadoporlosestadosemocionalesdelnioenelmomentodeescuchar
overlainformacin.

Comodocentesesdifcil,muchasvecesdarnoscuentadetalesestadosaunquealgunassonmuyevidentesporquesemanifiestanatravsdeldesinters,desganoy/o
apata.Debidoalasproblemticassociales,culturalesyeconmicasqueatravesamoscomosociedad,enfrentar"esosestadosemocionales"ypoderavanzarenel
procesodeenseanzayaprendizajeesundesafodiario

Fueasquesedisparlanecesidadderepensarlasdistintasestrategiasdeenseanzautilizadasenelaula,comenclabsquedainformndomerespectodelas
pedagogasactivas.

Sonmuchoslosautoresquesostienenqueelaprendizajesefacilitacuandoelestudianteparticiparesponsablementeenelprocesomismodeaprender.(AyalaVelzquez,
2001.pp.38).Laexplicacinporssola,nuncallevaraunaeducacinrealyduradera.Slounaprendizajequeseaactivoloconseguir.(Silberman,1998)

PeroCmolograrlo?Cmoconseguirunaenseanzaorientadaalaaccinyquelosalumnosparticipenactivamente?

Unarespuestaposibleesnolimitarseaunameraexplicacindeuntema,buscaralternativasdiferentes,mtodosyrecursosquehaganmsatractivaslasclases,que
permitanquelosalumnostenganunaactitudactiva.

Unavezatravesadoslosfiltroscerebrales,debemosconseguirquelainformacinlleguealamemoriadelargoplazo,yRobertoRosler2enunaconferenciabrindadapara
laAsociacinEducarnoscuentaquetenemosquecumplirsietepasosparalograrlo:conseguirllegarles,hacerlosreflexionar,decodificar,fortalecer,practicar,repasary
recuperar.

Elaprendizajeactivopuedellevarseadelanteatravsdemltiplespropuestas.Unadelasmetodologasquehoyseencuentraenaugeeslaquepermitequeelalumnose
conviertaenprotagonistadesupropioaprendizaje,eselaprendizajebasadoenproyectos3,enretosoproblemas,dondeelestudiantetrabajaapartirdesuscapacidades

http://www.oei.es/historico/divulgacioncientifica/?Quedebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidacticosaimplementar 1/3
2017525 Qudebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidcticosaimplementarenelaula?
naturales,investigandoautnomamenteloplanteadoenclase.GomezChacn(2005)avaladealgnmodoestemtodoinnovador,puessealaqueunaformaadecuada
paralograrunaenseanzayaprendizajeeficaz,eshacerlostrabajarconproblemasreales.

Actualmente,convivenmuchosrecursosymetodologasinnovadoras:elaprendizajebasadoenjuegos4ogamificacin5,laclaseinvertida6oflippedclassroon,deeper
learning,mobilelearning7,byod,mocs,aprendizajesemipresencial,sonalgunasdeellas.

Todasestastendenciaseducativas8,buscanaprovecharalmximolosnuevosrecursosqueaparecenenlacotidianeidaddelalumno.LasTICseconviertenenuna
herramientaesencialparaelaprendizajeenelaulay/oadistancia,conjuntamenteconlasdinmicastradicionales.Esaqudondemevuelvoareformular,replantear:

Losmtodostradicionalescaducaron?Antesnoseaprenda?Slosonvlidoslosactuales,losqueestndemoda?Culessonlosmtodosdeenseanzams
efectivos?

Algunosespecialistasconcuerdanensealarquelaclaridad,losdebates,laretroalimentacinyelautoaprendizajesonlospilaresdelaenseanzaefectiva9.Sonvarios
losquecomoAnijovich(2010),promuevenlaretroalimentacin,manifestandoqueladevolucinquerealizaunotro,seasteuncompaerooeldocente,esfundamental
paracrearlascondicionesparaunaprendizajeprofundo.MientrasqueRoldan(2013)indicaqueelaprendizajeautnticosealcanzaatravsdelaaceptacindelerror/no
sabercomomotorparalaparticipacin,reflexinyconstruccincolaborativayalartecomoexpresindelconocimiento.

Unestudio10llevadoacaboporlaUniversidaddeSalfordenel2015,hacehincapienqueunaclasebiendiseadayconespaciosadecuadosmejoraenun16%el
aprendizaje.YtambinMelladoJimnez(1996)afirmaqueenlalabordocente,segnlaestrategiautilizada,sepuedegarantizarelxitooelfracasodelaprendizaje.

Contemplandolaspalabrasdeesteautor,podemossealarqueeseldocentequienposibilitarlasmltiplesinteraccionesconelsaber,mediantelaeleccinyutilizacin
delosrecursosymetodologas(actualesono)adecuadasenlosdistintosmomentosdelprocesodeenseanzayaprendizaje,teniendopresenteelcontenidoaensear(la
lgicadisciplinar),elsujetoqueaprende,suentornoylasintencionalidades.

Todametodologaquepuedaserempleadaenlasdistintasetapasdelaclase,quepredisponganalalumnoaaprenderyaseacomodisparadora,paraplantearunaspecto
importanteeneldesarrollodelaclaseoparaelcierredesta,serbienvenidayencaminarhaciaeseaprendizajeefectivo,siemprequecomodocentes,hagamosnfasis
entodosaquellosrecursosmetodolgicosqueemocionenydenplaceralalumnado,quedespiertenlacuriosidad11,lasorpresa,eldesconcierto,elasombroyla
participacin,quelogrenmantenerelinters12durantetodalaclase,quepropicieneldescubrirparaellogrodeunambienteptimo,idealparalaenseanzayel
aprendizaje
Eleducadornodebelimitarseaunrecurso,mtodooestrategia,nohaymejoresopeores,debeutilizarlaquecreaadecuadaparacadagrupoycircunstancia.Aveces
alcanzaconbuenaspreguntasoconunaexperiencia...Laclaveeslaaplicacinynolametodologa13.Tododependedesupasin,imaginacin,sensibilidady
creatividad
Pensamosquelasestrategiasdeenseanzasonconstruccionesquecadadocentedeberealizarapartirdesaberestericosydelasexperienciasquevan
modelandosupropiaprctica(Anijovich,2010)

Porlotantopodemosconcluirqueelxitodelaprendizajeefectivoradicaenlagestindelaclase
Bibliografa

Anijovich,R.(comp.)(2010).Laevaluacinsignificativa.BuenosAires:Paids
Anijovich,R.,Mora,S.(2010)Cap.8:EldocenteylasestrategiasdeenseanzaenelaulaenEstrategiasdeEnseanza.Otramiradaalquehacerenelaula.Bs.
As.Aique.
AsociacinEducar.(2010)Estrategiasparaconvertirlainformacinenconocimiento.Comoatravesarlosfiltroscerebralesquelimitanelaprendizaje.Descubriendoel
cerebroylamente.RevistadedifusindeAEAsociacinEducarparaelDesarrolloHumano.NeurosicoeducacinyNeurociencias.http://asociacioneducar.com/
AyalaVelzquez,M.D.(2001).Enbuscadelmtodoparamejorarelaprendizajeylaenseanza(experimental).ParteI.RevistaContactos.Revistadeeducacin
encienciaseingeniera,N41,pp3044.Recuperadode:http://www.izt.uam.mx/newpage/contactos/anterior/n41ne/metodo.pdfFechadeacceso:05/04/17.
GmezChacn,InsM.(2005).Motivaralosalumnosdesecundariaparahacermatemtica.Publicadoen:Matemticas:PISAenlaprctica.Cursodeformacin
deprofesores.MinisteriodeEducacinyCiencia.Recuperadode:http://www.mat.ucm.es/imgomezc/almacen/pisamotivarFechadeacceso:05/04/17.
http://wwwepia.blogspot.com.ar/2010/07/estrategiasparaconvertirla.html
Litwin,Edith(2011),Eloficiodeensear:condicionesycontextos,BuenosAires,Paids.
MelladoJimnez,V.(1996).Concepcionesyprcticasdeauladeprofesoresdeciencias,enformacininicialdeprimariaysecundaria.RevistaEnseanzadelas
Ciencias,vol14(3),pp.289302.Recuperadode:http://ddd.uab.cat/pub/edlc/02124521v14n3p289.pdfFechadeacceso:03/04/17.
RoldanP.(2013).Clase4:Evaluacinencontextoscontecnologasdigitales.SeminarioIntensivo1EspecializacindocentedenivelsuperioreneducacinyTIC.
BuenosAires:MinisteriodeEducacindelaNacin.
Silberman,Mel(1998)AprendizajeActivo101estrategiasparaensearcualquiermateria.EditorialTroquel.Argentina.
WILLIS,Judi(2009)Estrategiasparaconvertirlainformacinenconocimiento:Cmoatravesarlosfiltroscerebralesquelimitanelaprendizaje.Descubriendoel
cerebroylamenteRevistadeDifusinAsociacinEducarN444546474849.EEUU.Recuperadode:

1AsociacinEducar.Estrategiasparaconvertirlainformacinenconocimiento.http://asociacioneducar.com/

2http://www.asociacioneducar.com/conferenciaalumnosrecuerden

3https://www.goconqr.com/es/ensenar/aprendizajebasadoenproblemas/

4http://www.aulaplaneta.com/2015/07/21/recursostic/ventajasdelaprendizajebasadoenjuegosogamebasedlearninggbl/index.html

5http://www.aulaplaneta.com/2015/08/11/recursostic/comoaplicarlagamificacionenelaulainfografia/index.html

6https://www.goconqr.com/es/ensenar/aulainvertida/

7https://www.edutopia.org/article/mobilelearningresources

8https://www.goconqr.com/es/examtime/blog/tendenciaseducativas/

9http://noticias.universia.com.ar/educacion/noticia/2015/09/17/1131311/4metodosensenanzaefectivossegunexperto.html

10http://www.salford.ac.uk/news/articles/2015/welldesignedclassroomscanboostlearningprogressinprimaryschoolpupilsbyupto16inasingleyear,researchreveals

11https://youtu.be/IAW6OdAz4s

12https://youtu.be/i02nZhU_RE

13https://culturacientifica.com/evento/2017/03/17/laspruebaslaeducacion/

VIIICIBEMCongresoIberoamericanodeEducacinMatemtica
ConvocalaFederacinIberoamericanadeSociedadesdeEducacinMatemtica(FISEM)conelapoyodelaOrganizacindeEstadosIberoamericanosparalaEducacin,
laCienciaylaCulturaOEI.

ElCongresoIberoamericanodeEducacinMatemticaesresponsabilidaddelaFederacinIberoamericanadeEducacinMatemtica(FISEM),quedelegasuorganizacin
enalgunadesussociedades.

Serealizacadacuatroaos,siendolaJuntadeGobiernodelaFISEMquiendesignaalpasanfitrin.SerenMadriddel10al14dejuliode2017

Organizan:FederacinEspaoladeSociedadesdeProfesoresdeMatemticasySociedadMadrileadeProfesoresdeMatemticasEmmaCastelnuovo(SMPM)

ParasabermsdelCongreso:http://www.cibem.org

http://www.oei.es/historico/divulgacioncientifica/?Quedebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidacticosaimplementar 2/3
2017525 Qudebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidcticosaimplementarenelaula?

Palabrasclave:

Creatividad
EnseanzadelaMatemtica
EnseanzadelasCiencias

http://www.oei.es/historico/divulgacioncientifica/?Quedebemosconsideraralahoradeelegirlosmediosdidacticosaimplementar 3/3

You might also like