jC

GAZT E STUDENTVE T UNIVERSITETIT T PRISHTINS, NR. 18, VITI XXII, 22 TETOR 1990, MIMI 5 DIN.
PRAPA GRILAVE: KOSOVA MON AMOUR KUSH DSHIRON QE

SERBT DUHET TA,HUMBIN*MILLOSHEVIQIN

DEKJ EN

KOSOVAT JETOJ
atfjp &
Q MBIJETUAN "

LETR REAGUESE
T PAVRTETAT E
ZOTIT QAZIM!...
R edaksi e nderuar. Dasht e pa
dasht na u desht q t
reagojm n disa t pavrtetat t
t cilat u botuan n gazetn tuaj
n shkrimin lntervist me Qazim
S.ialn, kryetar i Kshillit
pundrejtues i Kombinatit
Trepa-> t autorve Dibran
Osmani dhe Ylber Durmishi.
Shum leht sht q Qazim
Shala t'u deklaroj gazetarve
ka t doj, por neve minatorve
kurrsesi jo
Po i drejtohemi Qazimit: A ju
kujtohet pas protests triditshe
n restorantin e puntorve kur
n zyrn tuaj erdhn tre
puntor q t krkojn buk
pr shokt n restorant, por ti i
ktheve n portn e miniers, dhe
i dbove dhe sht e pavrtet
deklarata juaj se kemi ngrn
buk sa kemi dashur. Madje keni
deklaruar se askush nuk sht
marr n prgjegjsi, e sht
arrestuar Azem Koshtova,
Milazim Sumiqi dhe Milazim
Istrefi, dhe pra nuk jan marr
n prgjegjsi hiq m pak se tre
muaj n izolim dhe 300 puntor
nuk punuan 5 6 muaj Apo ata
pr ty nuk qenkan masa dhe
puntor!
Si sht e mundur t mos jesh
i informuar pr dhnien e
banesave nga ana e Beqir
Mehmetit dhe organit t
dhunshm ku pr seciln banes
(gjasht ishin) jan dhn nga
110 rroga pr riparim dhe
mobilim. E ti fort mir e di se nuk
paske dashur t
kompremetohesh pr hir t
teze.s . se Beqirin e ke djal t
tezes). Ne dim edhe shum
gjra zotri Qazim por le t
mbesin n ndrgjegjen tnde,
sepse ke deklaruar se ne jemi
larguar pr tre minuta nga
restoranti i puntorve, e ti fort
mir e di se jemi larguar me
dhun: me pendrek elektrik ku
secilit minator i takonin nga
shtat polic A ishte apo jo kjo
dhun mbi minatort le t
gjykoj koha.
Hajzir Istrefi (Makinist)
dhe Behxhet Selmani (vozits)
n Miniern me flotacion
Trepa n Stari Trg.
P.S. Reagimi i minatorve t
Stari Trgut sht pasqyr e t-
r asaj q tham n fund t in-
tervists me Qazim Shaln, se
klasa puntore e ka mendimin e
vet pr t, ajo sht pjekur n
punn e saj n galerit e thella
pa par dritn e diellit me sy.
Vrtetsia zbulohet vetm pr-
mes argumenteve prandaj gaze-
ta jon gjithnj sht e hapur
pr mendime dhe kundrmendi-
me.
2 f c 'c t o 't 'U
REAGIM
MIRESITE E
SHOKUT QAZIM...
Disa fjal rreth in te rv is t s s Q azim S h al s n B o tn e
re t 5 te to rit 1990 t a u to rit Dibran O sm ani.
H O S T E N I I " b o t e s Derisa Markoviqi shitet si
G A ZE T
HIST-ORIA demokrat npr bot, minatort
e familjet e tyre vuajn 'nga uria,
E S TU D E N T V E
sht nj kategori e njerzve, t cilt me do kusht i imponohen historis
Qazim Shala e t ngjashmit nga
Kur vrejn se historia ua ka kthyer shpinn dhe nuk gjejn rrug, q prmes
veprave t mira t'ia trheqin vmendjen asaj, ather krkojn rrug t parru- kullat e veta magjepse, n
T U N IVER S ITETIT
g. S pakut edhe si jonjerz, por n histori. Nj numr sish, viteve t tundit u ekstravaganc shesin mend dhe
gjenden edhe n Kryesin e vendit. Derisa, kudo n bot udhheqjet prpiqen t
prsri prpiqen ta mashtrojn T PRISHTINS
ruajn dhe forcojn autoritetin e vendit t cilin e udhheqin, Kryesia e RSFJ-s
do dit e m tepr legjitimon shkatrrimin e tij. Rast unikat n bot' opinionin...
Borisav Joviqi, si duket ka vendosur, q n historin e Jugosllavis t jet i far ironie! Rushit Ramabaja
shnuar si kryetar i fundit i saj Edhe ky sht akt historik! n letrn drguar Vuk
SIMBOLI Drashkoviqit thot: Zoti Vuk
Vdiq Rrahman Morina-simbol i lufttarit kundr nacionalizmit dhe separatizmit nga letra juaj msova se me
shqiptar-ishte lajmi i cili befasoi opinionin e vendit, i dgjuar nga TV Beogradi
Vdekja e tij befasoi edhe vet shqiptart, t cilt e njohin si simbol t zbatuesit t
'poshtrsi plakite programin e
LKJ, prkujtoj rastin shokut
politiks serbe ndaj Kosovs. KRYEREDAKTOR:
Sido q t jet edhe pr njrn pal e edhe pr tjetrn, i ndjeri simbolizon Qazim Shala se ju zbatuat dhe u Fadll DEMAKU
shumka. futt n lojn e shrbtorit t
T shtojm se ai vdiq bashk me LK-n n Kosov, duke e ln Partin Socia- policis s lakuriquar t
liste serbe pr Kosov e Metohi t pakonstituar
Drashkoviqve politik REDAKTOR:
REGJISTRIMI kryekput anticivilizuese. Ne t Blerim SHABANI
Flitet se s shpejti do t filloj regjistrimi i popullsis s Kosov Nse rezulta-
tet e ktij aksioni do t jen n dm t popullsis shqiptare, nuk sht asgj pr
njohim si njeri q njher shet Avni HALIMI
t'u habitur. Madje, mos u befasoni as nse kombet dhe kombsit. q jetojn n mend, se je i zoti, madje i
Kosav, numerikisht dalin m shum se vet shqiptart. Vetm n kt mnyr do paturpshm e pr hir t kohs, e
t ,nund t arsyetohej politika serbe ndaj shqiptarve. Nga ana tjetr, si duket t si t till prpiqemi t t
gjitha parakushtet jan krijuar pr nj gj t till, prmes prjashtimit t punto- REDAKSIA:
rve shqiptar nga Enti i Statistiks s Kosovs, si t vetmit ent kompetent pr t
kuptojm, por ktij rasti i ke Fadil DEMAKU, Blerim
kryer regjistrimin e popullsis s Kosovs. mbetur borxh e aq m tepr SHABANI, Safet ZEJNULLAHU,
shaljanve q ua ktheve shpinn,
AUTONOMIA gjat grevs s marsit t vitit
Avni HALIMI, Fehmi AJVAZI,
Baton HAXHIU, Teuta
Shteti juridik pas disa ndrhyrjeve t sukseshme kirurgjike ndaj viktimave t
veta ua msyu dyerve t kiinikave t Fakultetit t Mjeksis. Para pak ditsh 1989 n restorantin e Stari ZYMBERI, Agim MORINA,
ndrhyri edhe n Kuvendin e Universitetit, si organ m i lart i UP-s. Biblioteka Trgut, duke i ln t uritur n Nexhat OAJ, Vehbi
Universitare u dhunua me masa t reja dhe ku tjetr nuk ndrhyri shteti policor. vuajtje dhe mjerim dhe gati na e
Mos u befasoni, vemas ju bruco.sh, nse duke pritur profesorin pr ligjra- BAJRAMI
ta, hyn profesori i ri n uniform dhe nis t ligjroj. Shteti yn policor ka poten- mbushe mendjen, n intervistn
cial edhe t ktill kadrovik. n Botn e re t autorit Dibran
Disa, shpesh po thirren n autonomin e Universitetit, por mos u besom se Osmanit, se edhe aty n KRYETAP I KSHILLfT BOTUES
kan edhe aq t drejt. Edhe Kosova dikur kishte autonomi. por sot as ka e as ajo restorant kemi ngrn banane,
mund t ket Universiteti i Prishtins. Dr.Shefqet PLLANA
okolata e ka jo! Sa sht e
REZOLUTAT vrtet gjith kjo m s miri e
Kongresitt amerikan dhe parlamentart evropian, vrtet jan br t njan- dim ne grevistt q katr dit
shm, kur sht fjala pr Jugosllavin. Mendojn se vetm Serbia ushtron dhu-
REDAKTOR TEKNIK:
nn policore ndaj shqiptarve. Asnj fjal nuk e shnuan n llogari t serbve t qndruam pa futur gj n goj. . Agim GOSALCI
Kninit, t cilt do dit rrnojn e barikadojn rrug, minojn hekurudha dhe Theksimi se asnj nga kta
r-mbejn arm nga stacionet e milicis kroate. Joviqi ndrpreu edhe vizitn n grevist nuk sht marr n
Nju Jork pr ta, ndrsa amerikant as q e regjistruan mllefin e tij LEKTORE:
Kjo, vrtet nuk ka kuptim!
prgjegjsi sht i pasakt.
sht e vrtet se shum prej Fitnete TUDA
AKTORT nesh (grevistve) nuk punuam
Miliqi, gazetar i TVd-s dne Bafosheviqi. infektolog kishin t drejt, kur vler- nga 4 muaj, shum ishim n
suan se shqiptart e helmuar aktrojn. Konve t fundit npr shkolla dukuria e izolim, burgje etj. Nse mendoni FOTOREPORTER:
aktrimit t till sht n rritje. Muharrem MJEKU
n diferencimi ideopolitik sht e
Derisa nxnsit shqiptar alivanooen njri pas tjetrit, kolegt e tyre serb e
malazez zgrdhihen t lumtur nga pamjet tragjike t ktyre skenave rrnqeth- vrtet, sepse nuk keni pasur
se.
kend da diferenconi. Gati t t KORREKTORE:
Aty ku ka publik dhe shfaqn skena t tilla, natyrisht se ka edhe aktor. Akto-
r, t cilt prjetojn skenart e gjenocidit ubriloviqian dhe shikues t lumtur besoj se t jemi dhimbsur kur Hazbije BEKTESHI
nga tragjedia e t tjerve! na e ktheve shpinn n
ZENUNI horizontin e 8, e atje mbetm n
BASHKPUNTOR:
Sekreti shtetror duhet t mbetet sekret edhe pse m nuk mbeti asgj nga minier e shkmbinjve t
kjo. Populii ia zbuloi t gjitha sekretet e tij dhe ai vendosi t ndrroj vetveten ose
nntoks ndrsa kishim vetm
popullin. Zbuluesit e skreteve shtetrore u burgosn dhe u arrestuan, mirpo Haqif MULLIQI, Lulzim
tash numri i tyre sht m i madh sesa i atyre q interpretojn qndrimt legale t shkmbinjt si nnkres, n at
shtetit. Tash mund , burgosen vetm kta t dytt. derisa numri i t parve b- pasuri t art, por ksaj radhe a MJEKU, Sevdail ZEJNULLAHU,
het shum m i madh se i t parve. Ktu, pa dyshim, viktim e par do t jen dukej si ferr, er tmerri, er Xhevdet KRASNIQI, Naime
gazetart. I pari q prjetoi kt fat sht Zenun elaj, gazetar i <Rilindjes BEQIRAJ, Adelina MARKU,
sht koh ndrrimesh, as kodeksi gazetaresk m nuk sht ai q ishte. Kuj- vdekje!
Sishim t luhatur aspak, por Shaip MORINA, Luan JAHA
des gazetar!!!
t vendosur si ku w=-~i par dhe
GORBAOVI pr vetflijim derisa t P l L L \ \
Pasardhsi m i denj i Leninit, pa dyshim sht Gorbaovi. Nse Lenini kor- plotsoheshin krkesat tona, t ADRESA E REDAKSIS:
rigjoi Marksin, prrnes Revolucionit t Tetorit, Gorbaovi prmes Perestrojks BOTA E RE, FP 13
korrigjoi socializmin, si sistem t dshtuar n lindje. drejta e t arsyeshme ndaj ju
Gorbaovi ka merita pr shkatrrimin e ksaj nyje t mykur, e ci'a ishte shn- neve ku na e kthyet shpinn, RRUGA E SREMIT P.N.
drruar n kamp prqndrimi t lirive dhe t drejtave t njerzimit. Pr kt qllim por krkesave tona pr t cilat BARAKA NR. 3 (TE
u nderua me mimin NOBEL pr paqe n bot KONVIKTET)
kishim ln jetn peg.
ETIKETUESIT Krkess son pr buk i je 38000 PRISHTIN
Na ka rn kto koh t dgjojm lloj-lloj etiketash pr njerz dhe grupe t prgjigjur: t drejtoheni n TEL. (038) 29 - 649
caktuara njerzish T gjitha kto n emr t proceseve t t reja demokratike MIMI 5 DINAR
Nga ana tjetr akuzojm politikn e kaluar moniste si ngulfatse t ideve t reja telefonin nr. 216 (telefon i
dhe etiketuese t tyre, ngase nuk prputhen me programin e saj UDB s), ndrsa si diskutues
A thua mos kemi rn n pozita t njjta me t, n mos edhe m t ulta19 n procesin e montuar gjyqsor LLOGARIA RRJEDHSE:
T ANATEMUARIT n Mitrovic pohove se indirekt 6 8 4 0 0 -6 0 3 -4 1 7 4 SHKSH
Numri i krijuesve t anatemuar n Kosov ishte mjaft i madh. Me kt i sht minatort krkuan buk, por PRISHTIN
mbetur shum koh borxh kulturs son kombtare Borxhet e ktilla nuk jan t edhe ktu ruajte pozitn
panjohura gjat historis son kombtare Dalja n sken e tyre, thur prangat
me t cilat ishte lidhur fjala dhe mendimi i lir te ne
(karrik) n llogari t s
Disa nga t anatemuarit ishin m t mdhenj dhe m t popullarizuar nn drejts!... GAZETA DEL M 1 DHE 15 T
mburojn i anatemuar I mllefosur, ndrgjegja ime MUAJIT (GJAT SEMESTRIT
sm lejon pr hir t kombit t VEROR E DIMROR)
La j m e t them edhe shum t vrteta
tuaja t tjera! Por kt her po e
TVP-ja e reformuar sipas mass serbe, ka koh q filloi emitimin e lajmeve
speciale n gjuhn shqipe. Kto lajme u jan dedikuar, kryesisht shqiptarve t l me kaq. Koha do t i shenoj t SHTYPET N OPGBG
ndershm. Meq ata m me dshir do t'i drgjonin n gjuhn serbokroate, ba- gjitha, vese t porosisim t vsh RILINDJA N PRISHTIN
zuar n faktin se pr t qen i till duhet t mohosh qenien tnde nacionale, at- n peshoj ndrgjegjen tnde.
her nuk e disa pati nevoj pr to. Do t mjaftonin emisionet intormative n gju-
hn serbokroate, ku prpos t vrtets mund t dgjosh gjithka tjetr Minatori i athershm grevist i
toks dhe nntoks q si edhe t
DORSHKRIMET DHE FOTOT
ARMATIMI tjert u ndoq dhe i prjetoi
NUK KTHEHEN
mirsit tuaja Qazim Shala.
Disa student shqiptar t fakultetit juridik pohojn se shumica e kolegve t
tyre serb e maazez vijn t armatosur n ligjrata Ktu nuk ka vend pr pani-
k Armt i ruajn pr pengesa n provime Atyre u ngutet t t dipomojn, ngase v&kup Neziri
ende nuk jan zvendsuar n trsi kuadrot shqiptare me organe t diiunshm e..
Nuk di pse u duhen aq shum diplomat, kur diploma m e madhe sht prkat-
sia nacionale Por nejse ^ ^
 VAZHDON GJENDJA E TENDOSUR DHE APATIKE N UNIVERSIJETIN E PRISHTINS

VENDNUMRIM APO QETSI

E RREJSHME!
.. .. .. ... . .. . . . . . . . . tetet tjera t vendit. Pr shkak t
mbledhjeje. Mirpo, si thon ata,
Ne vitin e pare te studimeve ne gjuhen shqipe specitiks s ktyre drejtimeve n vazhdimisht jan t krcnuar nga
u regjistruan 6773 student, kurse n gjuhn ni an dhe t tretmanit jo t mir kolegt e tyre serb se prderisa
nuk arrihet uniteti i mendimeve
serbokroate 3074, nga t cilt 668 jan student a n ln etjetr,eprandaf, nuk qendro? nuk do t ket as mbledhje, kurse
ekspres t ardhur nga Sebia, t regjistruar n pohimet tendencioze pr mani- vendimet q merren n baza naci-
jasht konkursit e Ligjit. - N gjuhn serbokroate pulimet e disa udhheqsve serb onale thon udhheqsit serb ja-
t Universitetit t Prishtins dhe n t pavlefshme, prandaj, edhe i
u regjistruan 538 student m shum se plani, disa qarqeve tjera serbe si kinse akuzojn udhheqsit shqiptar t
kurse n gjuhn shqipe prafrsisht u plotsua nuk paska t interesuar pr regjis- UP-s se po i ndjellin kshtu ma-
numri i parapar. N Fakuitetin e Mjeksis t trim n gjuhn shqipe. Se ky po- sat e prdhunshme. Se vrtet ka
him sht i pavrtet e dshmon e fshihet pas ktyre konstatimeve
Prishtins u regjistruan 381 student n vitin e dhna se n nivel t Universitetit unitet n mendime dhe vetm
par t studimeve n gjuhn serbokroate, 291 m < Prishtins pr msim n gjuhn vendime unike nga t gjitha nacio-
shum se sa ishte planifikuar dhe kshtu n kt kon^frmanm^'ch61^8-.mesta[isht dihet. naliteteve nuk sht vshtir t
Krkohet thjesht q sikurse
Fakultet numri i brucosheve serbe eshte per 84 didat e n disa takuitete edhe nga edhe m par shqiptart t'i pranoj-
m i madh se sa i atyre n gjuhn shqipe. - ka,r e Pes kandidat n ato qndrime q i ofrojn ser-
bt, n t kundrtn aplikohen
Tendenc e hapur pr mospranimin e studentve te numri' masat e dhunshme.
shqiptar n konvikte. Mbi 60 profesor shqiptar n vitin e par t studimeve sht
larguan nga puna. Puna e organeve t '<7iadh se s a a , vre qe 'shte Studentve serb nuk u
plqen t vndosn n
Universitetit edhe m tutje n pat-pozicion sss^udente6 K?oTdodfTsindihe[
konvikte as ashtu si
jo pse qen planifikuar pak vende
|endja e tendosur, apatike ces msimor n kt koh t pa- (n kt gjuh vazhdimisht sht krkuan vet njher!
dhe e pashpres se do t kuptimt nuk ka nevoj t flitet. planitikuar t prfshihen rreth 80 Sado q fati i vendosjes s stu-
Gi
gjenSet rrugdalje n Universitetin
giendt Sipas t dhnave q kan shr-
bimet e studentve t Universitetit
pr qind e maturantve nga Koso- dentve n konvikte nuk dihej deri
e Prishtins po vazhdon edhe sot va, pra dyfish m shum se e ma- n fillimin e vitit t ri akademik,
e gjith ditn. 'sht e vrteta n t Prishtins, pas mbarimit t afatit
turantve shqiptar), por pr prej se vjet studentt shqiptar u
rektorat dhe n shumicn e fakul- t ayt, n fakultetet dhe n shkol-
shkak t regjistrimit t student- ndoqn nga to, m n fund stu-
teteve nuk ka ndonj vlim, apo lat e larta t ktij Universiteti, n
ve ekspres nga Serbia, t cilt n dentt shqiptar dhe udhheqsit
shprthim t madh, mirpo, kjo gjuhn shqipe u regjistruan 6773 Universitetin e Prishtins u regjis e Universitetit dhe t fakulteteve
student n vitin e par t studi- *
nuk do t thot se punt jan n truan n mnyr t dhunshme, (merret vesh ata shqiptar) vendo-
vij Megjithat problemet jan mevs nga 7231 sish q kan qen jasht konkursi dhe lig ji. N gju- sn t strehohen n konvikte, as- - M
shum t mdha, kurse vendnu- t planifikuar t regjistrohen ne hn serbokroate, pr kt. vit htu si diktuan kolegt e tyre ser-
mrimi i tashm i puns n Univer- kt vit shkollor. Pra, sipas t dh- shkollor qen parapar t regjis- b e malazez. E pranuan ndarjen
sitet sht vetm qetsi e rrej- nave t 20 shtatorit n gjuhn troheshin 2536 brucosh. Sipas e studentve n konvikte sipas - :
shme para furtuns. shqipe pa u plotsuar mbetn ed- konkursit, pra n mnyr ligjore u prkatsis nacionale, pra segre-
he 458 vende Mirpo. edhe pas regjistruan edhe 668 student pa gacionin. N konviktin numr pe-
ka fshihet pas krkess ksaj dite ato fakultete e drejtime konkurs nga Serbia dhe kshtu s, q ka m s shumti vende dhe Foto: Muhamet Mjeku
krcnuese vetm me q nuk i plotsuan vendet me ko- numri i prgjithshm i brucoshve sht me i riu u vendos t streho- studentve nuk kan filluar t pu-
h kan pranuar dokumente dhe t regjistruar n kt gjuh arriti hen studentt serb sipas krke- nojn, dhe kshtu, n mnyrn m u rrezikua mbajtja e msimit dhe
mendime unike? mund t thuhet se jan plotsuar n 3974 student Mirpo, sht ss s tyre Mirpo, sa filloi ven- t vrazhd po cenohet standardi i n nj shkres q udhheqja e
'sht e vrteta viti i ri akade- t gjitha vendet e parapara. Kur interesant t theksohet se propor- dosja, studentt serb edhe pse studentve. dhunshme e ktij Fakulteti ia dr-
mik filloi me koh, s paku nomi- sht fjala te mosplotsimi i ven- cioni i studentve t rregullt sipas ishin t privilegjuar n t qiitha as- goi Universitetit t Prishtins thu-
nalisht n t gjitha fakultetet dhe deve pr regjistrim n gjul.n gjuhve msimore gati sht i pektet, pra edhe n numun e ven- N Fakultetin e M jeksis het se nuk ka mjaft lokale pr
shkollat e larta t Universitetit t shqipe sht e nevojshme t thek- njjt dhe shum m i disfavor- deve, nuk u knaqn me at q mbajtjen e msimit, prandaj, kr-
shm pr shqiptart krahasuar me vet e patn krkuar. Shtruan kr-
msimi n gjuhn shqipe
Prishtins. Madje edhe pr stu- sohet se vendet nuk u plotsuan kohet ndihm pr kt prej Fakul-
dentt e vitit t par t Fakultetit n d'sa drejtime si Matematik, Fi- vitet e prparme. Poashtu vlen t kesn tjetr, q atyre t'u ndahet f8ktikisht U ndrpre tetit t Shkencave Matematikore-
t Mjeksis q studiojn n gju- z'ke Gjuh Ruse e ndonj deg t theksohet se planifikimi i autorite- edhe nj pjes e konviktit numr N gjith kt mozaik vshtire- Natyrore. Poashtu theksohet se
hn shqipe (studentt e viteve t Makineris dhe Ndrtimtaris, t teve serbe q n Prishtin t reg- tre, sepse studentet e pnvilegjuar sish n up gjendja m e rnd nuk ka as kuadro t mjaftueshme
tjera ende nuk e kan filluar msi- c '^at dfejtime nuk plotsohen as- jistrojn sa m shum student t pr mbajtjen e msimit n gjuhn
min). Mirpo, si zhvillohet ky pro- njher e pr plotsimin e t cilit rregullt nuk u prmbush sipas serbokroate. prandaj, krkohet
numr kan telashe edhe universi- kandarit t tyre Sepse nga 2083 M 22 TETOR ndihm nga Serbia.
student q parashiheshin t reg- N t njjtn informat q u
jistroheshin nga Serbia pa konkurs prmend m lart q Fakulteti i
MBLTORI Q QERAS STUDENTT E u regjistruan 668 sish, nga t cilt
291 n Fakultetin e Mjeksis. Pra,
FILLOJN T PUN0JN MENSAT E Mjeksis ia drgon Universitetit
t Prishtins, q flet pr fillimin e
DHJETSHEVE tash po shihet se qllimi kryesor
ka qen regjistrimi i tyre n Mjek- STUDENTVE vitit t ri akademik n kt Fakul-
tet. t ciln e ka nnshkruar njta-
URDHRONI N si e prmes ktij akti edhe shka-
trrimi i Fakultetit t Mjeksis t
Prishtins e prej kndej edhe i
r Millovan Knezheviqi q prezen-
Megjlth vendimet e shumta t push(k)tetlt t Stubcibis, tohet si prodekan pr msim ,pra i
pr vendosjen e studentve npr konvikte, vendlmet e komlsio- emruar n kt funksion n m-
INDEX 10 shndetsis kosovare
Se sa jan br prgatitje kad-
rovike sivjet n nivei t Universite-
neve t rektoratlt t Universltetlt t Prlshtlns mbesin ende n nyr t dhunshme) jepet edhe ky
fuql. Pra, vendosja e studentve shqiptar do t bhet ashtu si konstatim Problem i veant n
sht peralajmruar (fjala sht pr konviktin III), e Jo sl sht zhvillimin e msimit n gjuhn
mbltorja -INDEX 10 quhet lokali i cili gjendet n Rrugn Ra-
tit t Prishtins nuk ka t dhna t krkuar nga ana e Sekretariatlt Republlkan pr Arsim e Kultur shqipe paraqesin arsimtart dhe
miz Sadiku nr 43 prtej <<Slovemasportit Nj nga mbltoret ka-
sakta, sikur nuk ka t dhna t t Serbls, q n konvlktln numr tre t vendosen edhe 350 stu- bashkpuntort (shqiptare-vr.
rakteristike t kuartit afr qendrs s qytetit. Pronari i saj Rifat Meh- dent q studlmet I dgjojn n gjuhn serbokroate. Kshtu e jon), t cilve pr shkak t mos-
sakta sa profesor shqiptar jan
meti nga katundi Brut i Opojs s Gors m se 28 vjet punoi n ho- larguar nga puna. Mirpo, sipas t vendos n mbiedhjen e prodekanve pr shtje materiale, t ci- kryerjes s detyrave t puns iu ka
telin Central n Beograd. U kthye n Kosov nga dashuria pr dhnave jo t plota vetm n Fa- lt edhe e prkrahn vendimln e Komisionit pr shtje t stu- ndrprer marrdhnia e puns,
vendlindjen, pran njerzve dhe popullit t tij. kultetin e Mjeksis jan larguar dentve. njkohsisht edhe jan larguar
Dhe risia q servon kjo mbltore sht: do student q merr 62 profesor e msimdhns Kto dlt n Qendrn e Studentve u vendos edhe pr ml- nga procesi msimor Lldhur me
dhjetshe n provim mund t haj pa para nj racion sa t mundet shqiptar (ky numr mund t jet mln e strehlmlt dhe t ushqimlt t studentve. Kshtu studentt kt sht marr qndrlm, q s-
Qyteti yn me kt mbltore fitoi nj kuriozitet, mbase jo si Shibe- edhe m i madh e s paku edhe banues t konvlkteve pr nj muaj do t paguajn nga 630 dlnar ht n prputhje me mendlmln e
niku q gjat dy muajve t vers qras t gjith mysafirt n ditt katr profesor t fakulteteve t ose 30 prqlndshln e mlmlt ekonomlk, ndrsa abonantt do t Bashksls s Fakulteteve t
kur bie shi. tjera nuk e kan filluar msimin paguajn vetm pr ushqlm nga 504 dinar. Dhnja e bonave pr Mjeksls t Serbls, q arsimta-
(tre delegat t Kuvendit t Koso- ushqlm do t filloj prej sot e tutje, ndrkaq mensat do t filiojn rve, t cilve lu ka ndrprer
vs dhe ministri i arsimit dr. Muha- punn prej t hns me 22 tetor.
marrdhnla e puns n kllnika
met Bicaj). dhe n institute t Fakultetit t
Puna e organeve t Rektoratit Mjeksis n Prishtln nuk mund
t Universitetit t Prishtins edhe dhe t zgjedhur nuk mund t sht n Fakultetin e Mjeksis. Si t angazhohen as n procesln
m tutje sht n pat-pozicion. !banojn n baraka, pr ka edhe dihet problemet ktu jan t kah- mslmor n vitin vijues shkollor.
Organet profesionale dhe ato ve- protestuan n Rektoratin e Univer- motshme. Mirpo ato u ashprsu- Msimin dhe provlmet do tl orga-
tqeverisse nuk po funksionojn. sitetit t Prishtins. T njejtn dit an pas okupimit t tij nga Serbia nizojn dhe do t i mbajn arslmta-
Mbledhja e paradokohshme e Ku- Universitetit t Prishtins dhe Sipas t dhnave q kto dit i rt me msim n gjuhn serbok-
vendit t Universitetit t Prishtins Qendrs i arrin edhe nj shkres- kumtoi udhheqja e dhunshme e roatel
q nuk arriti t mbahet megjith -urdhres nga Sekretariati i arsi- ktij Fakulteti, n vitin e par t Ktij konstatimi t udhheqjes
kmbnguljen e delegatve, q u mit t Serbis, t nnshkruar nga studimeve ktu u regjistruan 699 s dhunshme t Fakultetit t Mje-
ndrpre edhe me polici, sado q e Danillo Markoviqi, ministr serb i
student, kurse me konkurs ka ksis nuk ka ka t i shtohet prak-
urdhronte rektorin q nj mbled- arsimit, ku urdhrohet Rektorati i qen parapar t regjistrohen 370 tikisht msimi n gjuhn shqipe n
hje e ktij ogani t thirret pr 10 Universitetit t Prishtins dhe studentt rinj Ky numr u rrit ve- kt Fakultet sht ndrprer
dit, edhe pse kaloi gati nj muaj Qendra e Studentve, q pr stu- tm n gjuhn serbokroate Pr- Pra, me ndrprerjen e msimit
ajo mbledhje nuk u mbajt e as q de:,tt serb e malazez t siguro- katsisht n kt Fakultet n gju- n gjuhn shqipe n Fakultetin e
dihet kur dfl^^m^fiftpt, 9P edhe het komplet konvikti numr pes hn serbokroa1tf!tf'i,egjistruan 381 Mjeksis shihet qart se autorite-
a do t mbah'et fare '. dhe 350 vende t tjera n konvik-
student, kurse me konkurs ka tet serbe synojn shkatrrimin e
tin numr tre Pas ksaj shkrese
Tash gjendja sht edhe m urdhruese puna e vendosjes s qen e parapar q n msimin n msimit jo vetm n kt fakultet
gjuhn serbokroate t regjistro- por prgjithsisht n Unviersitetin
konfuze pasi Kuvendi i Universite- studentve n kt konvikt, mba-
heshin 90 brucosh Pra. n mny- e Prishtins. Mirpo, studentt
tit nuk ka as kryetar, pasi Vinenc se edhe n t tjerat u bllokua.
r t dhunshme nga Serbia ktu u dhe msimdhnsit shqiptare jane
Gjini pat dhn dorheqje nga ky Prandaj, edhe pse kaloi gjysma e
regjistruan 291 student q do te
funksion, pikrisht nga shkaku se muajit tetor studentt po sorolla- thot m tepr sesa qe planifikuar t vendosur q msimin t mos e
nuk i lejohej mbajtja e mbledhjes. tn posht e lart pa fajin e tyre Ndrkaq, n gjuhn shqipe u reg- ndrprjn n asnj mnyr, m3d-
Udhheqsit shqiptar t Universi- Kurse loja e till sht tendenc e jistruan 297 student Prandaj. me je msimi do t zhvillohet vetm
'osia e Rlfatlt: 1 qras studentt e dhjetsheve q Kosova t tetit t Prishtins theksojn se n hapur q studentve shqiptar me me ata profesor q mbesin pa u
pranimin e numrit kaq t madh t
sa m shum dijetar. organin kolegjial jan duke br do kusht t'u pamundsohet ven- studentve n gjuhn serbokroate larquar nga puna
prpjekje pr thirrjen e ksaj dosja n konvikte. As restoranet e Ymer AVDIU
 tendon t jet ju rid ik Milici, (m falni, prkthyesi) si rrfen
NJE QYTETAR AMERIKAN DHE PRVOJA E Shabani, t thuash se nuk pati fare pun, ngase gjyqtari as q
TIJ ME SHTETIN JURIDIK pyeti fare pr detajet e veprs s inkrim inuar. Ai i m orri ve-
tm shnim et elem entare personale Vetm ka ' Pastaj ur-
dhri dil n ko rid o r. Vetm pak m pas, vendim i: 60 dit

XKRBAC PR
b u rg ' Si, pse, n m nyr?! Asgj, asnj arsyetim , prve
ndoshta atij faktit t m ilicve se e kishin par duke gjuajtur
me gur m bi kolegt e tyre q po venin rend. Por, shih iro-
nin. Shabani duhej t i gzohej edhe ktij dnim i. Sepse pas
tij m base nuk do ta rrihnin m. Apo, ku ta dish, gjithka po

KOKETE
m undka t ndodh n Jugosllavi! N tr kt zallahi ai gati
kishte harruar se pr tri dit rradhaz, asgj nuk ksithe futur
n goj. V etm gj, po, kishte pir. Dhe gjak kishte par e
gjak kishte d e rd h u r si edhe t tje r t n kthinat e tm errit.
- Pasi na i pren nga 60 dit b urg pr kundrvajtje rrfen
Shabani, na bartn n burgun hetues t P rishtins. Ktu me-

AMERIKANIT! njher na dhan ushqim . Nj dit na m bajtn, e t nesr-

D jaloshi 19 v je a r sh q ip taro am erikan , Shaban
KASTRATI, kish te d g ju a r ed h e m p ar pr
m a ltre tim e t dhe to rtu ra t q i p rje to jn
s h q ip ta r t n Kosov. Por kurr nuk kishte
hasur se a to m und t je n aq n je r zo re dhe
se bhen m e aq afsh e pasion prej sad isti,
d erisa nuk e p rje to i k t n lkurn e vet.
r m oshn e vet t re dhe pr k u sh te t e rrethanat n t ci-
P lat sht lindur e rritu r, Shabani paraqet t thuash nj fe-
nom en t llo jit t vet. T gjitha v e o rit e ka ra kte rit dhe t
p e rso n a lite tit t tij p rko jn me ato t nj t riu tip ik t rritu r
n Kosov. ikago, qyteti ku sht lin d u r Shabani, o fro n t
gjitha kushtet e m undsit q nj b ir e m igranti t g je n d e t fare
leht i gllabruar n kth e tra t e saj dhe q nga vendi i t par-
ve t tij t i m beten vetm rr fim e t e zbehura t p rin d rve dhe
ndonj fo to s i zverdhur. Am erika, me frym n e saj p ra gm anti-
ke, me jetn dinam ike, siku r nuk ka fo rt koh pr n o stalgjin
dhe ku jtim e t. G jithka sillet nn ritm in e rro tu llim e v e t dolla-
rit, e ai ritm sht i shpejt, m arram ends dhe at duhet z-
n, po deshe t m bije to sh . Por ku r prkund.r t gjithave, n.ga
nj A m erik e till del nj djalosh si Shabani i rr fim it ton, e
gjith kjo m und t v sh tro h e t si nj g jysm m rekullie. Ja se
pse: ai, me 19 vite te veta, vetm tri her ishte n atdheun e
t parve, ku qndroi vetm nga dy tre m uaj. E k jo i m ja fto i,
q, jo vetm ta m soj shqipen n nivel t lakm ueshm ko-
m unikim i, po r edhe t p rt rij n p e rso n a lite tin e vet v e o rit
q e cilsojn njeriun e ksaj treve. Dhe m bi t gjitha, t
zhvilloj at q quhet d in jite t ko m b ta r. Pr kt t fu n d it, i
ndihm oj, doem os, m s sh u m ti prvoja nga q n d rim i i fu n d it,
i tashm n Kosov. Pr m tepr, k jo p rvo j atij iu thadrua
aq m ir jo vetm n m endje, po m endja edhe n tru p !
Sepse, at q e kishte d g jua r e par gja t k tyre tre m u-
ajve pr fe rrin n t cilin po je to n in b a s h k k o m b s it e tij, e
me t cil t ai ishte m ishruar e po b a s h k je to n te , e provoi
edhe vet.
RRUGA E PSIMIT
A t dit, m 29 g u sh t u nism me ve tu r pr n P rish ti-
n, ne katr veta. Q lloi q t m b rrin im afr h o te lit Bozhur
af rsish t n kohn k u r p rite j t vinin s e n a to r t am erikan. Du-
ke p a rkuar veturn na doln para disa m ilic t a rm a to su r deri
n dhm b dhe na urdhruan t ndalem i dhe t zb re sim . Bm
si na urdhruan. Na i krkuan lejet e n jo h tim it, e un ua zgjata
pasaportn tim e am erikane. D uke i k rye r k to fo rm a lite te ata
vazhdim isht na^shanin dhe b rtitn in . Me koh erdhn edhe
nja 5-6 m ilic, t cil t m enjher na m o rr n dhe me k rc n i-
me na hipn n K o m b in e tyre. Ishim t arrestuar. A snj sqa-
rim apo lu tje nuk b n te pun, p rku n d ra zi, gjat tr rrugs
dhe n lo ka le t e SPB m g o d itn in me k rb a duke u m un d u r
t m d e ty ro n in t flisja s e rb ish t. E un nuk e dija se nuk e di-
ja k t g juh. As krbai, m adje, nuk ma m sonte d o t! N
SPB na prplasn n nj kth in rre th 40 t arrestuarve, t g jit-
h t asaj dite. Un isha i ve sh u r holl, vetm me sh o rce dhe
m aic. N n d rk o h n at lokal t n g u sh t ia behn poaq m i-
lic dhe m e kom a n d n e t m adhit t tyre, fillo i rrahja, shkelja,
s h frim i i g jith asaj u rre jtje je m bi ne, t p a fu qishm it. D gjo-
heshin v e t m t sharat e tyre dhe klith m a t tona. Ishte nj fe rr
i v rte t , fa r nuk e kam par as n film a t m t tm e rrsh m .
Skena t ng ja shm e u p rs rit n edhe gja t tri ditve t ar-
d hshm e e sa q n d ru a m n kt b o d ru m . N njrn nga sean-
cat m t le m erishm e t dajakut, un u gjenda pothuaj n
z g rip c t je t s, m endova se po vdes, fillova t i sjell npr
m end a ntart e fa m ilje s, s ik u r ndahesha nga ata pr g jit-
hm on. Un ve to rtu ra v e t zakonshm e m errja edhe nj
racion p lo t su e s sharjesh e fye rje sh si am erikan q isha. M
shanin B ushin, Reganin, D iogardin, g jith A m e rik n !
D itn e dyt m quan n gjyq. Me vete m endova se shp-
tova n j h er e m ir prej to rtu ra ve , por... N gjyq nuk kishte
pse p rk th y e s t a nglishtes, e un nuk pranova t flas pa pr-
kthyes, dhe m e rre n i me m end, vetm p r kt a p o .k u d i un
pr ka tje t r, m drm uan s rrahuri, m u n zyr, n sy t
g jy k a t s it (Z oran R istiq) avokatit e t tje r ve M binin me au-
to m a t e m e u q llo n te m afr. E kuptova se m undim et nuk
do t ndaheshin edhe m tej !
MILICI, PRKTHYES (!)
D itn e tre t , Shabanin prap e quan n g jyqin pr kun d r-
vajtje. Ksaj here i kishin sig u ru a r nj prkthyes. E pse ai
ishte m ilic m adje n u niform , k jo nuk p rish te pun, kshtu
vetm rru b m u lla k o h e j ai cikli i m b yllu r m ilic o r i s h te tit q pre-
m en: V ia-S m rekovnic. B urgu i ktushm , pas atij tm e rri t
p rje tu a r n duart e m ilicis serbe, dukej si nj shtpi e vr-
tet pr pushim e kndellje. Ktu, t gjith silleshin shklqy-
eshm me mua, sidom os pas kuptuan nga shtypi se un isha
ai am erikani pr t cilin bheshin gjith ato protesta Por,
pasojat e shfryerjeve shtazarake t m ilicve ende nuk i kisha
prballuar M d h im b te i tr trupi, trem besha natn (kjo m
ngjan edhe tash!). Pr shndetin tim tash filluan t kujdesen
m je k t (poashtu t b u rg o su r) nga Ferizaj, t cilt m doln
n ndihm me barra dhe inxhekcione.
NJ HER N SHTPI, E PASTAJ N AMERIK
Me koh, ende pa e m b u sh u r nj jav n burg, Shabanit iu
paraqit n ndihm am basada am erikane. A jo drgoi njerzit e
vet p r ta vizituar edhe pr t u interesuar pr fatin e tij Njri
prej tyre, q ishte m jek, e ko n tro llo i dhe m ori shnim e pr
g je n dje n e tij shndetsore. Pastaj e fo to g ra fu a n dhe incizuan
shenjat e to rtu ra ve q ende i shiheshin. Nj jav m von, po
k jo am basad, pas bisedim eve q kishte zhvilluar me kom pe-
te n t t n B eograd, i o fron atij q t dal nga burgu por me
ku sh t q ta b raktis m enjher Jugosllavin, t shkoj n
SHBA, pra, pa u p rsh n d e tu r me antart e fam iljes, q i kis-
hte ln t m e ra ko su r n Gjilan. Shabani nuk e pranoi kt
zg jid h je , vendosi ta m baj dnim in deri n fund, pavarsisht
se d o t bhej.
Nj dit, rrfen Shabani, erdhn nja te t m ilic, nga Beog-
radi, m e kam panjoll, me qllim q t m m arrin me dhun, t
m q o jn n B eograd, e prej atje d re jt e pr SHBA. Meq me
ta nuk ndo d h e j asnj p u n to r i am basads am erikane, nuk
pranova t sh ko j. Pes or m pritn, derisa m n fund u de-
tyruan t kthehen nga kishin ardhur. Po at dit vese m vo-
n, rre th ors 23 erdhi t m m arr fam ilja e ngusht, ksaj
here pa p rc je llje t m ilicis Ata kishin ko n ta ktu a r vazhdim is-
ht me am basadn am erikane, prandaj edhe ishin m arrur vesh
me ta q t vinin e t m m errnin n at mnyr. Gjat tr
T ru g s p r n Gjilan isha i ngarkaur me o bsesionin e ndjekjes
nga ana e m ilicve. E kisha psuar tashm prej tyre prandaj
ua kisha dron.
Pas k th im ii n shtpin e gjyshit, ku ishte m ysafir, Shabani
ndo d h e j n p ritje t pasaports, t ciln organet e SPB po ia
vononin. P or m shum se pasaportn ai p riste zbutjen e
n dalim it t hyrjes n Jugosllavi. Me vendim in pr prznje, ai
e kish te t ndaluar hyrjen pr p lo t pes vite. E si sht je t -
sisht i in te re su a r q t kth e h e t e t je to j p rg jith m o n n
Gjilan. Pr kt vend e lidh: atdheu i t parve, njerzit e gja-
kut t vet dhe... nj fshehtsi e vogl q ne m egjithat po e
zb u lo jm , dashuria q kishte filluar me nj vajz t ktushm e
K ur t p u b liko h e t ky shkrim Shabani do t je t n SHBA, nda-
limi h yrjes n YU m und edhe t m os i zb u te t, por ai do kthe-
het k tu m edoem os, bashk me t tje r t, se kurrfar ndalimi
a d m in istra tiv nuk e ndalon do t rrje d h n e h is to ris !
B lerim SHABANI

as shum mdyshjeve pr mny-

P rn se si t'Ju prgjigjem, se a t
prgjigjem me nj kundr-kundr L E T R J A K U P C E R A J S
Pra megjithat toka silletJK-
tu mbaron ora e par e statisti-
ks.
vshtrim apo t'Ju shkruaj nj letr
shoqrore, n tund vendosa q ta bj
kt t fundit, pra, t'Ju shkruaj nj le-
tr. Edhe at pr shum arsye. S pa-
ri ngase jeni m i vjetr se un nja
MEGJITHAT TOKA SILLET
(prgjigje n kundrvshtrimin e Tij Serbt nuk jan populli m i madh i Ballkanit>> t botuar n ga-
Pra, baca Jakup s'ka ktu
ndonj arsye t fort pr bren-
gosje, pr numra t thjesht sta-
tridhjet vjet, ndrsa edukata jon
nuk e z si t shklqyeshme sjelljen tistikore, as s'kan pse t'Ju ne-
mosprfillse dhe arrogante ndaj m
zetn e studentve Bota e re nr. 17, 15 teto r 1990) rvozojn qndrimet e ca dokto-
t vjetrve, pastaj ngase jeni krijues rve e akademikve trushullep-
se mos sht fillorist, mora nj tje- konferenca. xhinjt e Londrs. Sep- ten diku kah (rreth) 8,6 mil. grek.
autor i tet vllimeve me poezi, pastaj dim: Nuk di ka nnkupton me Bal- tr libr, pak m t trash, Enciklo- se, personalisht mendoj se kta kon- (keni menduar sigurisht 8,8 mil. gre-
sur, sepse t jesh me numr m
pr shkakun se keni kaluar npr Ikan Agim Morina me rast, por e ka pedin e vogl t shtpis botuese ferencaxhinj t Londrs, kta kon- k). Nuk mund ta pranoj, sepse Ju t madh banorsh, nuk sht
shum krajata t rnda jetsore, pas- fjaln pr popujt q jetojn n shtetet Prosveta, 1978, t shoh se tliot gresmen t Berlinit edhe paqtar kshtu pranoni politkn asimiluese ndonj prparsi, sa barr dhe
taj ngase jeni profesor i gjuhs dhe e formuara t Ballkanit pas (!) Konfe- pr Ballkanin dhe Rumanin, sepse t Versajit jan gjeograf shum t dhe diskriminuese shqiptart n Gre- prgjegjsi. S'keni pse shprehni
letrsis shqipe dhe s fundi pr ar- rencs s Londrs t 1913-ts (!!) (e) dobt dhe nxirrak t paprmirsu-
n nj vend bac Jakupi thot edhe qi nuk jan pakic, si i quani Ju, as shqetsimin Tuaj m t vogl,
syen e thjesht sesi sht vendi b- q vazhdojn t jen ashtu edhe tan se: Nse zoti Agim pranon Rumani- eshm, s paku sa i prket shkencs sepse ndr banort e Epirit mund t
het kuvendi. Un do t isha i lumtur (i), ather nuk ka fare t drejt kur sepse numri m i madh, s'sht
n si shtet ballkanik dhe rumunt pr s mirfillt. Dihet se pozita gjeogra- dgjoni sesi ju thon se 60% e po-
sikur Ju t m shkruanit nj letr ku pohon sa (at ka) u tha m sipr, ballkanas... Dhe ja n faqe 146 fike e prcakton dhe kushtzon ndi- pullit grek ka prejardhje shqiptare,
i paracaktuar t jet doemos i
do t mund t'i shkmbenim mendi- por nse me Ballkan kupton vetm shkruan: Gadishulli Ballkanik, gadis- kime dhe ndrlidhjet tjera, ajo pr- por nse do t zbatohej nj form dmshm E nse dikush kt
met tona, (dhe pr mua kjo do t is- Jugosllavin e sotme (...) ather hull n juglindje t Evrops, NN SA- cakton edhe historin edhe ekonomi- korrekte e numrimit statistikore, du-
hte nj nder i veant) Ju si pjestar i mund t ket t drejt... VN DHE DANU8IN, (...) dhe Ita- n edhe politikn e nj shteti. Pasiq ke e abstrahuar kt 60% si str-
prpiqet ta keqprdor ather
Un, me Ballkan nuk mund ta do t jet m s shumti e zeza e
nj gjenerate t vjetr gjithashtu, t lia.Pra. Rumania hyka n Ballkan ve- dakasit, fis i thrakasve, t parve t zmadhim, ather n Greqi do t
kuptoj as t dikurshme, kshtu q
shumvuajtur. Por Ju ma imponuat tm PJESRISHT, ashtu si hykan Rumunve, m par, para ardhjes s mund t ishin deri n 2 milion shqip- vetes. A pak ka shembuj n his-
nuk mund t kem t drejt kurrsesi
nj letrkmbim t ktill t hapur.
nse i identifikoj ato. Por un prap Turqia me krahinn e Galipojs, dhe sllavve kan qen t pranishm m tar. (Koha nr 1, B. Reka Grekt tori q e dshmoj kt? Sepse
Sidoqoft, prapseprap, un kun- thell n Ballkan edhe historia e tyre q llafosin shkip q. 39). Mos harroni kjo sht sikurse bukuria te
nuk do t'ju tregoj se ka kuptoj me Italia me Triesht dhe rrethin. Ruma-
drvshtrimin Tuaj e marr si letr Ballkan, sepse prap do t'Ju mbetet dhe e ilirve kan qen t ndrlidhura femrat, t cilat po nuk ditn ta
nia po hyka me krahinn e Dobrug- se edhe n Greqi nj krahin e tr
knshilldhnse me qllime m t hatri, prandaj po Jua prcjell at ka ngusht, prandaj edhe sot mund t
mira, me gjith faktin se tekstin Tuaj msova n orn e par t gjeografi-
js, q n krahasim me territorin e t- po asimilohet dhe Ju nj asimilimi t prdorin apo ta shfrytzojn si
rsishm, z aoo nuk z, nja 3% t shihen ngjashmrit gjuhsore t till i mshoni vul. Prandaj zbritni dy
e prshkon nj ton ironik e nnmu- historis filloriste T gjitha t dh- shqipes dhe t rumunishtes. Por me duhet kt prparsi ajo u kthe-
Rumanis. Dhe a e dini pse? Sepse milion prej 9,8, do t Ju mbeten vetm het si bumerang. Pastaj edhe
es, sidomos kur m zini pr aq naiv nat e mposhtme gjenden n librin n Silistri apo Oltenic.n kufirin bul- ardhjen e sllavve, fiset thrakase tr-
7,8 mil. grek, prej tyre edhe 200-300 thika si destinim t par t vetin
sa ca t vrteta fmijsh- s'jam n shkollor GJEOGRAFIA pr klasn e VI Igaro-rumun, Danubi bn nj kthes hiqen m thell kah Evropa e Mesme,
mij t tjer bullgar e turq dhe ja
gjendje t i kuptoj, un kogja nj ga- t shkolls fillore, t autorit dr. Asllan t madh kah verilindja deri n Brail e dhe atje fillon historia e tyre e re, as-
grek t pastr mbeten 7,5 milion e ka q t ndihmoj n kryerjen
zetari cili auaka uj n mulli t hu- Pushka. Galat e tutje derdhet n Detin e Zi. htu si fillon pr sllavt, historia e re e
tyre ballkanase (Ju duhet ta dini lagjen Plaka n Athi- e nevojave jetsore, por dikush
aj. Dhe pasi m bt qirak n mulli- Prandaj, pasi do territor NN SAV
Ktu mbaron ora e par e gjeog- n ku t rinjt sTafosin shkip m, me thik bn krime, prandaj, ky i
rin e huaj, renditni t dhna statisti- Evropa Jugore prfshin tre ga- E DANUB sht Ballkan ather ed-
rafi-historis filloriste, dhe fillon ora pastaj fshatrat rreth Athins pastaj
kore q dshmojn pr qirakrin ti- dishujt, at Pirinej, Apenin dhe Bal- he Dubrogja si e till bn pjes aty. Pnrgn, Janinn, Artn, Prevezn, fundit, heret apo von e merr
me t verbr. Megjithse jan koh Ikanik s bashku me ishujt pran ty- tjetr dnimin e merituar Edhe nj he-
Prandaj Rumania nuk sht shtet bal- Gumenicn etj.)
t tilla q njeriun e mbajn, vazhdi- re. (fq.44) N tabeln e paraqitur t Ikanik, sepse nse Rumania do t nji- E serbt, si pohoni edhe vet r duhet t'Ju prkujtoj se edhe
misht, n gjendje t nder e kaotike, shteteve t Evrops Jugore (fq.!13) hej si shtet ballkanik, ather edhe ORA E PAR E jan 8,1 milion. kinezet jan me numr m t
prap mendoj se kurrsesi nuk bn t hyn: Jugosllavia, Greqia, Shqipria, Turqia dhe Italia me po aq t drejt
lejojm q arsyen e shndosh t ia Bullgaria, Italia, Spanja dhe Portuga- do t duhej t njiheshin si shtete bal-
STATISTIKS Pra megjithat toka sillet madh banorsh, por cili sht
nnshtrojm emocioneve t astit, t lia Katr shtetet e para bjn pjes Ikanike. Por cili shtet ather do t Edhe bullgart prafrsisht jan ndikim i Kins n krahasim me
cilat, prap, krijojn bindje t astit n Gadishullin Ballkanik, Italia n Ga- njihej si shtet n Gadishullin Apenin, Pasi q gjeografikisht tri shtetet m shum se serbt .. thoni ju pa SHBA-t, BRSS-s. Japonin
M vjen keq, por mendoj se mnyra e dishullin'Xp^ilf'fjV ie Spanja e Portu- apo cili shtet do t njihej si shtet n q i prmendm, si trsi nuk bjn dhn kurrfar arsyetimi pr kt po- apo me shtetet evropiane9
ktill e qndrimeve t prera, e hud- galia n at Prinej Rumunia nuk s- Azi t Vogl, dhe n fund cili shtet do pjes n Ballk^n dhe kshtu nuk nji- him Tuajin, pr t cilin e dini edhe ve-
hjes s njerzve n taborre t kun- ht askund. Mirpo u desh ta gjej ed- t bnte pjes n pjesn juglindore hen si shtet ballkanike, na mbetet t t se sht i paqndrueshm Sepse Scrt, nuk po krkohet trupi i
drta, nuk sht fort pedagogjike, t he kt Rumanin ton t uruar, t Evrops s Mesme7 Prandaj pasi zbavitemi me nj matematik mka- Bullgaria numron rreth 9 milion ba- madh i cili ka tru t vogl, por
mos them, dramatike. Mirpo, pasi Ju prandaj vazhdova t shfetoj deri n pjesa m e madhe e ktyrs shteteve tare me statistkn nor, prej t cilve 9% turq, 3% ro- prkundrazi, tru i madh, n kup-
m udhzuat q ta msoj gjeografi- faqen 73 ku shkruan se: "Evropn Ju- (mbi 90%) gjenden jasht ballkanit Pra, duhet t merremi me t dh- m dhe 3% t tjer, (Koha nr. 2,10
na statlstikore t numrit t banorve tetor 1990, fq 37 tabela n anglisht
timin, i zhvilluar. me trup q
historin filloriste-, un vendosa ta gore , e n fq 82 ja udia, n t ato nuk jan SHTETE BALLKANIKE mund ta mbaj e t furnizoj aq
bj edhe kt, dhe konsultova ca lib- vrtet ja Rumania, e paraqitur n ta- Sepse edhe pjesa veriore, mbi Sav e t Greqis dhe t Bullgaris. pr prqindjet e grupeve etnike The
ra q kishin t bnin me kt Ja ka beln nr, 2 q titullohet Shtetet e Ev- Greqia, sipas Jush baca Jakup, ethnic brakdovvn, Groups as percen- sa sht e domosdoshme kt
Danub, e RSFJ-s hyn n Evropn e
msova rops s Mesme. S pari u b mir Mesme, por me kt RSFJ nuk mund dhe sipas statistiks zyrtare ka 9,8 tages of population), ku t gjitha t tru.
milion banor. N rregull, po e pra- tjert dalin 15% pra diku rreth 1,3 mi-
ORA E PAR E q e gjetm Rumanin. Dhe po aty t quhet shtet i Evrops s Mesme
noj. Por nuk mund t pranoj kurrse- lion q do t thot se mbeten 7,7 M ir m bei
vazhdon: "Rumania Rumania sht Fatbardhsisht, se ku do t hyj
GJEOGRAFIS shtet i Evrops Juglindore Por pasi nj shtet apo nj popull, mir sht, si at q thon Ju se duke ia zbritur milion bullgar. Duke mos llogaritur A gim MORINA
Ju n kundrvshtrimin Tuaj pyet- dyshova n dr. Asllan Pushkn, se q nuk varet na dshira e zotit rreth nj milion pakica: shqiptar, se edhe statistika bullgare ka qndri-
ni, habiteni dhe arrini n nj prfun- mos sht jopreciz dhe jo i sakt, pra Agim. as e bac Jakupit dhe as nga bullgar, turq e t tjer, prap mbe- me asimiluese ndaj turqve
 REPORTERT TAN N ELEKTROEKONOMIN E KOSOVS

KUSH DSHIRON Q KOSOVA T JETOJ N TERR?!

Elektroekonomia sht eksploatuar gjithmonf
Kur figura e m endjes, p u et m e forcn e ligsis nga Serbosllavia n dm t Kosoves dhe shqip
tarve T gjitha shpifjeve rreth gjoja ndihmave
Asnj shp tim s i m b e te t njerzim it pr Kosovn u ka dale ngjyra dhe tam m kto
shpekulime kan dshtuar ^Ne shesh ka dalur
N ga K om edia hyjnore
Vendim pr ruajtjen e kolltuqeve t organit t
9C O C O B O qllimi i vrtet dhe kryesor -Shfrytzimi dhe
plaikitja sa m e madhe dhe sa m e shpejt e
mes t Fushs s Kosovs, sht nj pasurive kosovare dhe realizimi i devizs bar-
N Gjigant, sht nj vepr e madhe q e
ndrtoi klasa puntore e Kosovs. Termoelek-
dhunshm pundrejtues.
'sht e vrteta emrohet pr organ ino-
kos pundrejtues Petar Kostiqi pa plqimin e
tttnha druntvene *a s t lr e miBOuurnsnlh prrtvn l druStvnnc
i lnnn 1 6 . bd.lukc a pfivrec,)not uredjlvnnju odnona i;
vrl ukAiaiio fzotirob* riiiavnnja ppqblcsvitlkn otmbdtrvzinjti
bare serbe -Pas ngopjes grabitje dhe shkatr-
rim tortura dhe vrasje, .
Nse Kosova nuk mund t jet serbe ajo
tranat q japin rrym pr tr Kosovn po edhe
barrs dhe duke injoruar krkesat e puntorve : R E D B U
duhet t shfrytzohet dhe shkatrrohet trsis-
pr Jugosllavin dhe Botn. Rrfimi pr gjigan-
shqiptar n Elektroekonomi. Ndrprehet puna e . 1 . 'Snabdqvanju r Ikn ueljf.m vr3i<5 no prcm ht s bashku me shumicn shqiptare Kjo sht
tin e dyt kosovar menjher pas -Treps- q ic ln it i d olo vi pi*edii*nf$,n k ojl 6
Kshillit t puntorve, komisionit disiplinor, motoja kryesore e politiks serbe n Kosov
mbante n supe ekonomin e Kosovs, nis adrosu sde treba Jcriu ivTit 1 uir.il J. it/. , .

bashk me rrfimin pr ngjarjet q do t tron- kshillit t kontrollit vetqeveriss t puntor- n adirlnfJ..ti>r,ivi> snbrnni; 1 roft.m,1 > olututn
U/ralj cc eo IsooruJivBtl nn kucttu udrc'au.
Sl I prjetol klasa puntore e elektroc
disin Kosovn Dikujt nis bashk me rfimin pr ve Zabrnnjujc ac b llo kakvo Okiltiijanje rai'nlk konomls, ngjarjet q nga nntorl I 88 gjer tr,
ngjarjet q do t trondisin Kosovn. Dikujt nuk Dhe bri organi i dhunshm n prmirsi- vanjn u>flJ'j o <tcu co sn ntnratl alruino s sot?
i vinte mir q Elektroekonomia e Kosovs u b min e pozits s ndrmarrjes? Filloi fushata n
nj nga ndrmarrjet e mdha me kias t fuqis- kundr kuadrove shqiptar dhe largimi, pezullimi Si tortur, duke fitiuar q nga kuvendi-
N.iv dMi? oPiikovfi rednlkn co do.'ovinuj ornduz.ccn *n nunoaicnon
ndrvfvj lopuruko u r ljo , enf.lnliJe prpdailnlci aafrQunravnlh ain -
hme puntore e cila ishte e vetdijshm pr fa- dhe ndrrimi i vendeve t tyre. Kshtu kuadrot met kushtetuese. Me ardhjen e Daut Jashani-
dlkfl'tn dclova J.v/npp pi-frtnffinJ.n-lnt.r.l nl vnn j., ndm! n lo tra tl v.io
zobranc uz prcttKdfio dcstnvl Jnnjo snbrano'od otrano dela Jsv-
tin e saj historik. udhheqse pothuajse jan t gjitha serbe e tio'f prRtlusrcn "Koaov.-v-ont" v ra iiij nrcrtscdnlcl oa6oatVnih cs dhe Sadri Godancit n nj tubim t punto-
Kosova ka mjaft thngjill. Kosova ka mjaft malazeze, ndrsa ato shqiptare u larguan nga rve vetm u vrtetuan kombinimet n kurriz t t
ainrtlkrt-j 1 rinunsljukl rukovodlocl drlo.v,? Jnvnoiz prertuseca.

rrym. Dikush deshi q t ndrtoj m tepr puna U larguan nga puna edhe puntort e . Snabdevfii.j** ualjniu o b a vljp ie rtco jnvnon rrcduzcia "Kosovooiont*. shqlptarve. U pa se shte n prgatitje nj lcjc
ponan S lro vin o . sn loporukom u cljn omro r>rem?i nrtroai lsporuke
e ndyr kundr tyre pr t'i suspenduar ata. Kia
elektrana, q t marr rrymn e ne t thithim Bellaqevcit. Mbi 2200 puntor shqiptar n uz potpinivanjc povratnlcc o prljemu ucIJ b ,
dy prtaqsues t burokracis politike u de-
pluhurin. Shtpit e Obiliqit por edhe t Prishti- Mihjen siprfaqsor n Bellaqevc u larguan nga -,etom 'jc lju an ilnlco rtpo Javnop
maskuan nga puntort dhe nuk arritn t bin
ns duken t pluhurosura.- Dhe Kosova e varfr puna. M von u thirrn disa t punojn por
din askend me demagogjin e tyre, n shrbim
pati rrym t mjaftueshme... Ka mjaft pr sot klasa puntore e vetdijshme pr fatin e saj
3. .Konti-'jlu obr.vi jnnjn loporuko ulj/i r.a
<?a obB''lJce zmfuenl prertstnvnlcl lsc
t politiks serbe.
por duhet kursyer pr gjeneratat e ardhshme, tha: Ose t gjith do t punojm ose asnj. a kontrolii kollk o na u ljn ion oru fillo, radl fakturluf
Me vendosjen e masave t dhunshme me- ort kocova "KoscvoGontu", obavljnco ro forcn tl koroyn. Pas tubimeve masive, dhe lshimeve fatale
pr brezat q do t vijn dhe nesr mund t na
njher ndrrohen nga Kshilli pundrejtues 'i. Propusnlcc za lzln sali komlono k ojl orovozc unlj notpislvacc n vlersimin e tyre n mbedhjen e jashtza-
akuzojn pr shfrytzim t egr... ovlasceni prcdstavnlk rtelo Jnvnov. prcrtuzodft "Kosovomont", a
konshme t KK t LK t Kosovs me Remzl
Dhe nj dit hija e Monstrunit zbriti n Fus- Alajdin Abazi dhe Daut Grguri. N organin e lzrtavnnje t ih ropusnlca obnvljnco re fe rc n tl "KooooDrInt!),,.
Kolegecin n krye kur nuk u dhan vlerime
5. Dbnvezujc sc d lrek tc r ricln Javnoa prBrtuzoca PK rin an atar/i
h Kosov. Etiketat pr Elektroekonomin e dhunshm pundrejtues u emruan: Petar Kos- o ortredjlvnnju loicncijc zn iokoo ucljn uz nrethodno oklrtanje definitive por preliminare u krijua hapsir pc-r
Kosovs flluan. erdhe e -nacionalistve shqip- tiqi, n krye pr antar t organit t prkoh- Jalovin e, knko ne b! b llo zaotoja u rartu.
suspendimin e plot t autonomis s Koso
tgar u quajt nga klanet politike t burokracis shm u zgjodhn: Lazar Raiqeviqi (nnkryetar), 6. Binamlku isporukc u e lja oo delovima Javnoe orcrtuzccn snclnlce .
rteo jBvno(z crertuzeca "Kosovomont" u dovovoru s'a Bamos talniia t vs.
kosovare serbe Qllimi i tyre ishte t mer- Sknder Zeqiri, Dragan Radoviqi, Adem Hoxha slndlkntom Javnoe rreduznca, prema dootavljcn ln snlnkovlira.
Kjo shkaktoi indinjat n mesin e puntoro
ret n duar Eletkroekonomia e Kosovs t In- dhe Svetomir Maroviqi. 7. Za doolodno onrovodjenjo ove nnrertbe orteovornl su svl rtlrektori
ve si edhe n tr popullsine e Kosovs, e qfc
dolova creduzocn . a oosebno rteo prortuzeca "Kosnvomont kao
tegrohet me at t Serbis dhe Kosova e varfr M kot krkuam t bisedojm me ta, m 16 n ooilac celokupne n ktivn o stl. pasaj pasoi ngujimi tragjik i minatorve t Trep
t jetoj prap n varfri... tetor askush nuk dshiroi t bisedoj e Llaza i 8. Ovu nnrertbu o b ja v lt l 'no uoblcnjnl nncin, rartl uooznnvanja svlh s t cilt u trathtuan mizorisht.
radnikn Jnvnoc creduzeca "E lektroorivrcd e Kosova".
famshm na than se n. udhtim zyrtar n Be- 9. Ova narertba otura r i rtanom rtcnpaenja. Gjat kohs s grevave sht punuar, q t
INTEGRIM I DHUNSHM DHE MASA ograd. 1 funksionojn pjest vitale t ekonomis n
T ASHPRA KUNDR KLASS Llazar Raieviqi si kryetar i organit t pr- PniVHEKENX IH0K0SHI
- P03L0V0DNI OBCPN, rend t par pr hir t minatorveqKosova t
PUNTORE... kohshm ose t dhunshm paska do kompe- Pctnr. Kostlo.rtlbl.ect mos jetoj n terr. Por solidarizimi nuk mungoi
tenc dhe asnj antar tjetr i organit t dhun- dhe ndam fatin me gjith klasn puntore t
uraneresa e bofuar n Informator me t cillh Petar Kostiqi urdhron q puntorve q s'e
Integrimi i Elektroekonomls s Kosovs shm nuk guxoi t flas pr gazet: -Vetm ai kan nnshkruar integrimin t mos u (epet thngjilli. Kosovs
me at t Serbis ishte i dhunshm I dhun- duhet t flas dhe di se si qndron. puna n S duket momentallsht termoetektrena B
shm sepse'ishte i drejtuar kundr ekonomis Elektroekonomi . matori i Elektroekonimis i cili flet dhe fton e dhe punt n t?
s Kosovs dhe klass puntore t saj. Kt Kosova B i ka dy agregat q prodhoj-
nuk e prkrahn punonjsit e elektroekonomi- OKUPIMI I DIPAERIS DHE FATI I
informon puntort e dbuar dhe ata q punoj-
n ende pr pun dhe shtimin e prodhimit. M
ERRSIRA MUND TA n energji nga 339 megavat. Nj pjes e mad-
s sepse ishte kundr dshirs dhe vullnetit t PUNTORVE T BELLAEVCIT! he e energjis eksportohet. Mementalisht Ko-
tyre. Peticionin q ua drguan organeve kom-
15 tetor n informatorin q boton Sektori pr
informata me titull N t ardhmen t ardhurat
SHKAKTOJ sova B, termoelektrana punon normalisht, por,
petente e nnshkruan m se shtatmij pun- Dispeeria. Vendi ku shprndahet rryma rezervatte e deponuara t thngjillit jan n
tor. Shkruan edhe peticonin kundr aplikimit elektrike, vendi kryesor apo final i Elektroeko-
personale t fituara mund t ndalen thuhet:
N lidhje me vshtirsit e krijuara rreth ndar-
ERRSIRN prtundim dhe meqense furnizimi bhet prej
t masave t dhunshme, edhe kundr zgjed- nomis, sht vnn mbikqyrjen e rrept t po- jes s t ardhurave pr periudhn e kaiuar ja- Fatos Aliu, inxhinier, q dymbdhjet vjet Bellaqevcit, mihjes siprfaqsore mund t pa-
hjes s s Petar Kostiqit, kryetar t Elektroeko- licis serbe. do puntor shqiptar sht pezul- pim kt kumtep: Rezultatet negative financia- punon n elektroekonomi. sht edhe kryetar i soj ndrprerja e prodhimit t energjis pr
nomis. Por askush nuk e dgjoi klasn pun- luar nga dispeeria dhe tani pr tani n t jan re t vepritmaris pr periudhn janar qer- shoqats s BSP t NP Teroteknologjia dhe in- shkaqet e njohura t mospuns s 2200 pun-
tore! vetm puntort serb dhe malazez. Dispeeri a shor t vitit 1990 kur u shprehn humbje n vestimet me zhvillim. Biseduam me t pr ma- torve shqiptar n kt mihje.
Pas integrimit t dhunshm me Elektroeko- u mor n duar q nga korriku dhe puntort e veprimtarin n nivel t EK. N fund t ktij in- sat e dhunshme n elektroekonomi, pr mir- A sht manlpuluar dhe vjedhur energjla
nomin e Serbis, i cili u b pa referendum dhe Elektroekonomis s Kosovs nuk jan t in- formatori konkludohet>> Baz t t ardhurave vajtjen e punve dhe problemet me t cilat bal- q prodhon Kosova?
kundr interesave t klass puntore qllimi i formuar pr finalizimin dhe drgimin e rryms lafaqohet ky gjigan1 kosovar. Sigurisht q po! Rasti i Hekurans s
m t mdha sht shtimi i prodhimit ngase
elektrike. M kot puntort pyesin: Kah drgo- A ishin t arsyeshme masat e dhunahme Shkupit dhe kontrata e iidhur me t, kontrat
s cils ishte manipulimi me energji eletrike duhet angazhuar t gjith duke filluar nga kuad-
het rryma elektrike?! n Elektroekonoml? kjo shumvjeare q nga fillimi i ndrtimit t
dhe vjedhja e e saj, puntort hetuan se ngada- rot udhheqse dhe t gjith punonjsit n kry-
Dispeeria sht okupuar e puntort flasin Assesi, e qllimi i tyre sht q t shkat- Elektranave sht nj prvoj e hidhur e hum-
l po fillon edhe rrnimi i ekonomis dhe nj erjen e detyrave konkrete dhe t gjith puno-
se organi i dhunshm sht duke keqprdor rrohet ekonomia e Kosovs. Jan nj nga aksi- bjeve t mdha t ekonomis kosovare Krye-
fushat e papar kundr kuadove shqiptare njsit n kryerjen e detyrave, me 'rast mund t
energjin elektrike. Flitet pr nj shprndarje t onet policore t shtetit juridik. Situata u ke- sisht sht marr energjia me mim tejet t
M 19 korrik t ktij viti Kuvendi i Serbis tejkalohet situata e rnd e krijuar. Prandaj tr-
paprgjegjsi dhe t fsheht prandaj dq gj qsua shum n Elektroekonomi prej ardhjes ult q nuk ka ndryshuar edhe pas kontrats
prmes -Sluzbeni listit aplikon masat e dhun- heqim vrejtjen q n t ardhmen n kt m-
s Millosheviqit n Fush Kosov, nisja e rea-
tash pr tash mbetet enigm '. Askush n
shme t cilat i quan -masa t prkohshme . Eletkroekonomi nuk deshi t flas pr kt. Or- nyr m nuk mund t sigurohen mjetet pr t lizimit t planit famkeq shovinist serb q t-lid- shtes. ' # S a ndotln ajrln torm oel& ktranat dho
'ironi e kohs. n kt vendim shkruan. -Ven- ardhurat personale por vetm me rritjen e pro-
ganet e dhunshme me kt kan grabitur tr het me shpirtin shovinist n Beograd. Klanet e bhet pr mbrojtjen n amblentlt jetsor?
dim pr ndrmarrjen e masave t prkohshme procesin final t tyre rrymn ose djersn. Ata dhimit dhe me angazhimin e shtuar individual. Aq shum e ndotin sa sht banale te fli-
borgjezis serbomadhe n Beograd me klanet
t mbrojtjes shoqrore t t drejtave vetqeve- bjn 'duan me t. e borgjezis n Kosov vepruan kundr intere- tet, pr kt shtje tragjike. Filtrat ekzistojn
risse dhe pasuris shoqrore n ndrmarrjen 'sht e vrteta n kt kumtes t n- save t puntorve. Tr kto plane jan vaz- por nuk snt problemi i tyre. Nga tymi i elek-
Raportet nga terreni t cilat i siguruam tek
publike Elektroekonomia e Kosovs Prishti- kryeredaktori dhe drejtor i gazets Kosova nshkruar nga Petar Kostiqi, organi inokos pu- hdimsi e Memorandumit t ASHAS e planeve tranave Prishtina ka ndr ambientet m t ndo-
n far kontrasti: N njrn an merret ven- Avdi Shala, flisnin pr mosrealizimin t planit t ndrejtues nuk thuhet se kush ftohet pr pun t tjera famkeqe kundr shqiptarve dhe Ko- tura n Evrop
dim pr mbrojtjen e t drejtave vetqeverisse puns dhe t energjis elektrike. Raportet dhe shtim t prodhimit. N ann tjetr drejtoria sovs. sht br prpjekje pr ndrtlmin g
e n ann tjetr prmes piks IV aplikohen kto megjithat flasin se puna po zvoglohet e pu- e dhunshme i drgoi n pushim t dhunshm far rezultatesh solln ato? elektraneve t reja. Sa sht e arsyeshme kjo?
masa: -Prkohsisht kufizohen kto t drejta ntort largohen nga puna. 2179 puntor shqiptar, 150 puntor jan Ftohjen totale t marrdhnieve ndrna- Aspak. N rrethanat ekonomike dhe politi-
vetqeverisse t punonjsve: E drejta n ven- suspenduar n Mihjen e Dobrosells pr shkak cionale dhe shkputjen e indeve t bashkpuni- ke n t cilat gjendemi dhe kemi qen kjo nuk
Edhe pr numrin e larguarve nga puna as- t grevs s tre shtatorit, kurse 406 jan largu- mit n mes shqiptarve n njrn an dhe ser- arsyetohet. Disa republika t tjera u munduan
dosje pr ndryshime statutare, e vendosje pr kush nuk flet me fakte t vrteta. Organi i
ndarjen e t ardhurave personale, e drejta n dhunshm fsheh numrat e vrtet ndrsa pun- ar nga puna. bve dhe malazezve. Pezullimin nga puna t t ndrtojn termoelektrana n Obiliq n Koso-
vendosje pr ndarjen e banesave dhe kredive tort flasin pr rreth 3000 t pezulluar. Vetm shum puntorve shkarkimin e kuadrove ud- v q ta shfrytzojn thngjillin dhe pasurit e
banesore, e drejta n nxjerrje t statutit. Organi -n Bellaevc u larguan 2200 puntor. Pse do N tr Elektroekonomin 408 puntor u hheqse. E gjith kjo sht manifestuar edhe Kosovs. Nevojat tona s'kemi nevoj t ngrej-
i prkohsishm i emruar me kt vendim n t thoshte dikush. Puntorve organi i prkoh- lshuan n pushim pa pages. Nga fondi i EK n prodhim dhe n mirmbajtjen e pajisjeve m elektrana t reja por m e arsyeshme sht
trsi do t' kryej t gjitha kufizimet e t drejta- shm u caktoi shefa e drejtor pa plqimin e pr pushim sport dhe rekreacion i puntorve dhe objektit n trsi. t mbrohet ambienti dhe t bhet perstruktuimi
ve t prkohshme t punojsve. Sipas ktij klass puntore, e klasa puntore nuk dshiron prej tyre 372 jan serbo-m alazias, numr q Kush ishte fajtor pr krizn n Elektroe- i Ekonomis kosovare n trsi
vendimi masat e prkohshme zgjasin 12 muaj. t'i njoh masat dhe njerzit q veprojn kundr tregon se kush sht i avansuar (privlegjuar), konomi? A mendoni se mund t mbetet Kosova
Vet fakti se ky organ i dhunshm vepron saj. dhe kush i diskriminuar. Fillimisht burokracia e saj udhheqse. n terr?
pa konsultimin e bazs dhe shkarkon antart Kjo m von krijoi hapsir, politiks serbe q Kt dimr ka mundsi. Pr kt shkak-
e Kshillit t puntorve dhe pezullon t drejtat INFORMATORI FTON ORGANII t realizoj dhe fuqizoj qllimet e saj shka- tare mund t jet udhheqja e dhunshme e cila
vetqeverisse t puntorit sht kundr inte- DHUNSHM DBON... trrimtare. Kjo burokraci e jona ka qen gjith- sht ekzekutore e politiks s erret t Beog-
resave t klass puntore prandaj vendimi pr BLIC BISED: FATOS ALIU, mon n koalicion, trekndshi me burokracin radit (Serbosllavis). Errsira mund ta shkak-
gjoja ruajtjen e t drejtave vetqverisse duket Meqense gazeta -Kosova nuk sht bo- politike kosovare dhe at serbe, t Beogradit. toj errsirn dhe jo ata q krkojn barazi, de-
absurd dhe n vend t tyre mund t thuhej: tuar nga 21 .VIII. 1990 kohpaskohe nxirret Infor-
INXHINIER N KOSOVN B Si tr Kosova, Trepa n veanti edhe mokraci, pra edhe drit.

ATY KTU N ELEKTROEKONOMIN E KOSOVS

ED H E TH N G JILLI P ES O I N G A O R G A N I I D H U N S H E M
e vendimin apo urdhresn e Petar Kosti- ca u punsuan n kt minier q ishte buka e tar t organit t dhunshm t cilt nuk i njeh bashkta. T ardhurat q i morm sot i morm nuk e njohm kt vendim. Ne puntort s gu-
M qit t dhn n Informator u urdhrua q tyre. Ishte katundi i vetm q s'kishte kurbeta-
thngjilli t'u jepet vetm atyre q kan n- r Tashm pas masave t dhunshme Miniera ra
n duart e organit t dhunshm dhe puntort i
klasa puntore. I vetmi kuadr q e duan pun-
tort e nuk pyetet fare sht Ismet Shushka. Is-
meti si duket sht vetm dekor dhe pritet t
nn presionin e serbve e malazezve se pr
n shqiptart as q jan ngusht fort. S'e s'i s-
xojm t mbajm kurrfar mbledhje Milicia
njher na ka shprndar me dhun Ne do t
nshkruar vendimin pr integrim me elektroeko- ht politizuar puntori e tregon edhe fakti se fillojm punn kur t krijohen kushtet dhe jo si-
nomin e Serbis. Ata q nuk e kan nnshkru- drgoi n pushim t dhunshm. N Bellaqevc largohet nga, shteti juridik-... asnj puntor q s'sht n sindikatn zyrtare pas vendimeve t oroditura.
ar kt vendim nuk mund t marrin thngjill. nuk mund t punoin 2179 puntor nuk mund t merr dotacion thngjill apo kredi. Ne puntort e Elektroekonomis themi se
Pra t gjith ata q jan br antar t sindl- Para disa ditsh organi I dhunshm i klasifi- JU FALEMINDERIT Q ME Masat e dhunshme po e rrnojn ekonomin e ose do t vete puna mbar dhe klasa puntore
kats s pavarur nuk mund t marrin pjes n koi dhe i thirri disa vetm nga rrethina e Bella- INCIZUAT Kosovs po edhe t Elektroekonomis. Pus- do t vendos pr fatin e saj ose s'do t njohim
ndarjen e thngjillit. E dihet fort mir q shumi- qevcit meq i mbron Konventa ndrkombta- htetmbajtsit prdorin nj taktik: Disave ua asnj qeveri marionete e organ t dhunshem
ca e puntorve e shfrytzojn thngjillin pr re e prons dhe e puns. Por belleqevcasit tha- Ushturesi i detyrs i kryerdeaktorit t Ko- ndrprejn prkohsisht marrdhnien e puns Nexhmedini thot Me vie turp se punoj e
ngrohje. A thua si do t gjinden kt dimr ata n: Ose do t punojm t gjith ose asnj. Dhe sovs Avdi Shala na priti mjaft mir. U mundua si n Bellaevc n ann tjetr n ato vende pu- shokt e mi sillen rrugve. Edhe une t njjtin
q nuk kan nnshkruar vendimet pr integrim s shpejti do t fillojn ngricat e rezervat e pr- t na lidh me organin e dhunshm por nuk nojn kuadrot serbo malazeze Eskavatort fat e pres sepse radha do t t na vie t gjith-
A s'sht ky diskrimin i klass puntore, apo gatitura t thngjillit do t harxhohen. Atyre iu mundi. Nuk ia kishin shtypur gazetn as n Ri- po merren pr riparime nuk po po kthehen fare ve Gjendet vetm shkasi M vie keq per ata
jo? mor toka tash edhe miniera, por ata do t i lindje as n Shkup e ishte nervozuar. N fund i Askund nuk kan shkuar punt m mir se n njrz, q tr jetn ia kushtuan elektroekono-
N urdhresn q |ep organi i dhunshm mbrojn gjyqet ndrkombtare Edhe kt do tha bashkpuntorve ton Ju faleminderit q Bellaqevc para vendosjes s masave t dhun- mis e tash largohen nga puna
Petar Kostiqi shihet se m Kshilli i puntorve ta bjn ballaqevcasit. m incizuat-. Bashkpuntort tan u kthyen shme Por kur kan krkuar q puntort t
i Elektorekonomis dhe ata q kan braktisur dhe e binden zotri Avdiun se nuk e kan inci- kthehet n pun Muhedin Haxhiu puntort u Abdullah Dervishollc shton se klasa punto-
sindikatn zyrtare m nuk mund t marrin thn- dhan afat t shprndahen 60 sekonda re e Elektroekonomise nuk i njeh organet e
zuar s e mos t friksohet se nuk jan prfaq-
gjill. Si duket edhe thngjilli e psoi nga organi i KUSH U LARGUA NGA GAZETA N shpresojm n nj BOTF T RE q do dhunshme U b keq pr klasn puntore dhe
sues t shtetit juridik.
dhunshm. t lind. T gjitha punt n Elektroekonomi po i qytetart. Puntort masivisht largohen nga pu-
KOSOVA! na n Kosov e mjetel e informimit |an okupu-
VNI RE: NJ ROM I NDERSHM shkatrron Satana flokverdh, satana bar-
PSE I RA GAZETA NGA DORA... Vetm pse ishin pjesmarrs n grevn e 3 tl id .ineoneriv,..: dhoshe q ndron n ball t Eleltrolfcopqii- ar N klasa puntore tash nuk kemi vullnet t
shtatorit u pezulluan edhe tre puntor t gaze- srlb fWWlK/3sniqin t cilin e rriti ky popull, kta s. Dispeeria sht pushtuar nga polict e pu- punojm por n Kosovn e re e demokratike
N ditn e ardhjes s senatorve amerikan ts Kosova. Iljaz Prokshi e Makfire Bejta ga- - piarzie njohin t gjith. Ai sot sht br romi ntori nuk po e di kah i tret djersa e vet. do t punojm edhe m shum diten e natn
n Prishtin, njra nga puntoret e Elektroeko- zetare dhe Merita Maloku redaktore teknike. m i ndershm n fushatn kundr kuadrove Nj nga puntort e rinj t Seperacionit n do t prodhojm drit pr tr Evropn e jo ve-
nomis ishte duke shikuar n Blalkon se si e Edhe kto jan gjra margaritar t shtetit juri- shqiptare. Bellaqevc Abdullah Dervishollin e takojm n tm pr Kosovn ne nuk duam q Kosova t je-
rrihnin dhjet, polic nj njeri. I bie gazeta nga dik Askund nuk ndodh pr shkak t grevs t ajtore n Qytezn Pejton bashk me shokt e toi n terr e kt dikush e dshiron
dora Pr kt merret n prgjegjsi dhe Vax- largohen nga puna SATANA BARDHOSHE N tij Nexhmdedin okun dhe Ismet Buliqin. Thon Pijn ajin e idht t jets dhe thon se do
hidja u largua nga puna rrfen Sakib Ajeti, pr- sot e morm rrogn dhe dolm t pijm nga t shkojn me autobusin e ors nnte pr sht-
kthyes n Elektroekonomi
ELEKTROEKONOMI... pi. Do t shkojn n shtpi e qebesa rroga po u
TRE MARGARITART E nj aj
Nuk mund t mendoj puntori pr shtje Ismet Buliqi puntor i seperacionit n Bella- shkon vetm pr bileta Edhe kjo shte jet e
BELLAEVCASVE IU MOR TOKA, ELEKTROEKONOMIS... t prodhimit dhe t efikasitetit n pun n kt qevc rrfen se sht pezulluar nga puna sepse puntorve t Elektroekonomise t cilt dikur i
TASH EDHE MINIERA... Fushata kundr udhheqsve shqiptar ka kriz politike e ekonomike. N kt koh kur nuk e prfilli urdhrin e ish drejtorit t dhun- kishin rrogat m t mira ne Kosove
shkuar aq larg sa q mund t'i numrosh n gis- fmijt helmohen, kur puntort rrihen dhe lar- shm Aleksintijeviq Vojisllavil q tashme sht
Dikujt ara. dikujt oborri, dikujt livadhi iu htrinj kuadrot shqiptare n vendet udhheqse. gohen me dhun nga vendet e puns thot n organin e dhunshm. Na e shkakruan shefin REPORTER: Dibran OSMANI
mor q t hapet miniera siprfaqsore Shumi- Skender Zeqiri e Adem Hoxha jan dy margari- Sakib Ajeti, kryetar i BSP t Shrbimeve t pr- e p ndhimit Emin Grxhaliun dhe ne puntort Habib ALA
\
serb, e n kuadr t tij. vea-
O l l nensht publicistika. ishte giithnj.
e fatkeqsisht e tili mbeti edhe sot e k-
saj dite trumpet sh; dhuese e politikes
shtetrore serbe, q kishte dhe ka qllim
parsor shfarosjen e popullit shqiptar.
N shtypin ditor dhe at periodik, nuk
kishte ide. mendim apo n| fjal ku mund
t gjendej ndonj dromc mbi t vrtetn
pr shqiptart. -E vrteta pr shqiptart
ishte nj varg konstruksionesh q i shr-
benm politiks s dits
Pas vitit 1878. kur nisn coptimet e
srishme t tokave shqiptare, historia
shnon fushata t njpasnjshme. n nj-
rn an, t taborreve ushtarake n Koso-
v, e n ann tjetar t tentativave gazeta-
reske q ato taborre dhe luftrat e tyre
pushtuese t shpallen si taborre t ushtri-
s lirimtare T gjitha kto ndrmarrje, si
ne planin ushtarak, diplomatik. ashtu ed-
he n at publicistik. kishin nj qllim
sanksionimin ligjor dhe diplomatik t
gjendjes. q me Kongresin e Berlinit u
shkaktua ne dm t shqiptarve.
Tragjedia, n t ciln, pas ktij viti, po
katandiseshin shqiptart, do dit e m
tepr mbeti jasht sferave t interesimit
t opinionit botror. Kjo mosprfillje, is-
hte fryt i fushats s gjer manipuluese
q udhheqej nga kokat m t shquara t
Serbis. E vrteta q i servohej opinio-
nit t vendit dhe atij botror, q n t vr-
tet, kt fushat edhe e kishin porositur
nga emisart e vet me t gjitha lmenjt e
komunikimit. Kjo mnyr e fabrikimit t
s vrtets shqiptare kishte pr qllim
q shqiptart. vendit dhe bots, t'i para-
qiteshin si popull problematik, nga dilte
e vrteta pr shqiptart si popull i paci-
vilizuar q po u lan t lir, do t bhes-
hin problem jo vetm pr shtetin serb,
por edhe pr Ballkanin e tr Evropn.
Prandaj, shtypi. dhe diplomacia serbe. e
mbeshtetur ne taborret ushtarake, vetve-
ten e promovuan n pishtar t civilizimit.
Viktimizoheshin vetm e vetm, pr ta
shptuar Serbin dhe bot nga tmerri ati-
civilizues shqiptar. Kt karrem n grepin
e politiks s brendshme dhe t jashtme
serbe, e glltitn vetm ata q nuk kishin
apo nuk donin t ken kurrfar dijenie
pr travajat e prgjakshme t popullit
shqiptar.
Diskursi riegativ i shtypit serb ndaj
shqiptarve, nuk nisi pra me ditt tona.
historiku i tij zbulon fakte t atilla antis-
hqiptare q mund t maten vetm me tril-
limin m t johura t shkrimtarve t le-
trsis shkencoro fantastike.
Q nga formimi i shtetit t ri serb, u
pa se shqiptart jan penges e pakapr-
cyeshme n marshin luftarak serb q pr
kuror t sukseseve t veta synonte zgje-
rimin e territoreve dhe mkmbjen e
Mbretris s Dushanit, q prkrahej me
zemrgjersi nga Rusia cariste. e q pr-
mes Serbis. si trabant t saj. kishte ql-
lim t dal n dete t nxehta
Shpartallimi i Perandoris Osmane u
shfrylzua pr kt qellim. kshtu q u
gllabruan territore t tra N kuadr t
shtetit t ri serb tam ishin. Maqedoma.
Kosova dhe nj pjes e Shqiperis verio-
re. Mirepo. q kto territore te ken jet
t gjat n kuadr t mbretris s re t fund t gnjeshtrave q u bheshin
Dushanit, kto toka t huaja. duheshin,
pastruar nga elementi jugosllav. Pr reali-
zimin e synimeve t ktilla politike. .rko-
heshin investime t mdha matenale. mi-
reoo pr nj ndrr t ktill q ishte pa- Ata, t prir nga komunistt, shpresonin
ranoj politike. shteti i ri serb nuk kursen-
te asgje Realizimi i kesaj ideje krkonte
shtrirje te gjer. shtrirje q duhej te pr-
fshinte t gjitha sferat e komunikimit
Keshtu nisi eskalimi i fushats antishqip-
tare t prir nga triumvirati: ushtri, shtyp,
diplomaci.
Luftrat ballkanike pr shqiptart dhe
popujt e ijer te vegjl t Ballkanit, ishin
kulm i fushats s pergjaxshme imperia-
liste. mirpo shtypi serb thoshte ndryshe.
Derisa mbi shqiptaret po ushtrohej nj
gjenocid i papar deri ateher. shtypi kis-
hte detyr ta fsheh ate Pr kte qllim.
ekipet e ekspertve te lemenjve te
ndryshm nisn krk.min e termeve q
do t fshehnin turpin q bnin ushtart e
shfrenuar Me kt rast bots iu lansua
termi '.Serbi e vjetr- term i i per tre-
vat shqiptare.
Derisa ushria serbe dhe ajo malaze-
ze. si aleate e saj pr mteres po shfaros-
nin katund pas katundi shqiptar shtypi i
Beogradit thurte ode pr lirimtaret, si i
quante ajo vrassit e fmijve shqiptar
edhe ne bark te nnave
Ne ke' turr antishoiDtar. nuk kishte
zra t arsyes. Ne kte rast, vlen t pr-
mendirn vetm Dimitrije Tucoviqin dhe
Kosta Novakoviqin, qe n gazeten Rad-*
nike novine mundoheshin t'i kundervi-
hen ksaj fushate ksaj lufte t padrejt
q po zhvillohej kunder shqiptareve, me
arm dhe me pende Mirpo zri i tyre is-
hte i pafuqishem t i kundervinej kesaj ma-
kineris. Edhe Mirosllav Krlezha. n pe-
riodn mes dy luftrave u mundua ta
mbroje shtjen shqiptare por edhe zeri
i tij u pridh nga eskadronet e vdekjes dhe
te genjeshtres.
Derisa regjimentet e tera. ndiqmn tri-
bunt e popullit shqiptar digjnin fshatra
' tcra vrisnin gra, fmij dhe pleq t
p. brojtur. akademiket serb ne kryeme
','uoa ubrilloviqikn dhe nobelistm e me-
vonshem jugosllav. shkrimtarm serb Ivo
L
SHQIPTARET
N PUBLICISTIKN SERBE
Andriqi. hartonin projekte t reja pr t i
zhbir shqiptart nga trojet e tyre shekul-
lore. ubnlloviqi, n projektet e tij, q i
filloi n Mbretrin jugosllave e q i pr-
fundoi n vitet e para t Jugosllavis so-
cialiste thoshte: duhet shfrytzuar lufta
pr t u nxjerr me rrnj rrapi shumshe-
kullor shqiptar. pr kt ndrmarrje,
ndihm t madhe do t jepte stuhia lufta-
rake
Reforma agrare e Mbretris Serbo-
Kroato Sllovene, ishte edhe nj form
e re e vazhdimit t terrorit ndaj shqiptar-
ve Kjo reform u b n dm t shqipta-
rve. Atyre iu muar toka e puns deri te
dyert e oborreve. Shqiptart, duke mos
pasur mundsi as pr ekzistenc fizike,
n njrn an, e duke qen t ndjekur
nga xhandart, nga ana tjetr, u detyruan
t shprngulen n Turqi. N kt koh,
prmes shtypit. bots i servohej nj <<e
vrtet tjetr pr shqiptart Derisa qe-
veria mbretrore bnte pazarllk me Tur-
qin pr shqiptart sesi t'i shprngul ata
sa m par. shtypi serb shkruante pa kur-
sim sesi turqit. q kishin mbetur n Ser-
bin e vjetr pas Perandoris Osmane,
m n fund po ktheheshin n atdheun e
t t parve t tyre Kjo ishte edhe nj
gnjeshtr e paskrupultt n vargun e pa-
shqiptarve
N Luftn nacionallifimtare t popuj-
ve t Jugosllavis, morn pjes edhe
shqiptart duke dhn viktima t mdha.
n kuzhinat serbe, se n kt mnyr po
qe s paku n Jugosllavin e re, do t'u ta-
konte pozita e merituar si popull autokton
n trojet e veta, me histori t pandrpre-
r, q prej kohs ilire.
Por, liria pr tr vendin, nuk ishte liri
edhe pr shqiptart Menjher pas liri-
mit, kur t gjith festonin fitoren kundr
nazifashizmit. N Kosov u vendos gjen-
dje e jashtzakonshme, shtetrrethim us-
htarak Shqiptart edhe ksaj here u trad-
htuan Vendimet e Rezoluts s Bunjajt
nuk u jetsuan, megjithse pr kt si
garant. n mnyr decidive prmendes-
hin prpos Ushtrive Nacionallirimtare t
Shqipris dhe Jugosllavis, edhe Bas-
hkimi Sovjetik, Britania e Madhe dhe
Amerika (Karta e Atlantikut, Konferenca e
Mosks dhe e Teheranit). Pas lufte, bur-
gosjet, persekutimet ishin realitet i pr-
ditshem i popullit shqiptar Edhe ksaj
radhe. si m par. shtypi ishte tribun
prej nga duhej arsyetuar kto veprime
ndaj shqiptarve Shtypi tani kishte poro-
si te reja Persekutimet e shqiptarve t
pafajshm i shpallte si ndjekje t mbeturi-
nave t bandave balliste. Termi ballist u
promovua si mburoj, n kuadr t s ci-
ls arsyetoheshin t gjitha vrasjet, duke
msur nga Tivari, e duke prfunduar me vi-
tet e paslufts Ballistt si organizaf du-
ke u mbshtetur n faktet e vrteta as-
kujt nuk i interesonte.
Prmes gjykimeve t montuara, q
prfundonin para s t fillonin, dhe pr-
mes shtypit partiak, q kto dnime t
rnda i cilsonte si drejtsi revolqcionare,
Serbia, mundohej ta bind Jugosllavin
dhe botn se nuk po dnohen shqiptart
pse jan shqiptar, por po dnohen ar-
miqt e koalicionit antifashist dhe bas-
hkpuntort e okupatorit ubrilloviqi,
akademik serb, n koh t Mbretris
SKS, n Jugosllavin e re u b komunist
Kjo i ndihmoi srish ta aktualizoj planin
e vet satanik pr zhdukjen e shqiptarve.
Menjher pas mbarimit t gjendjes
s jashtzakonshme t shtetrrethimit us-
htarak, pr t'i ndjekui shqiptart u zbulua
nj term i ri: informbyroist. Rezoluta e in-
formbyros ishte platform e mir pr
kt shtje. Pushteti komunist thua se t'i kundrvihemi ksaj tendence q sy-
nuk knaqej me kt dhe krahas gjykime-
ve me procedur t shpejtuar ndaj -infor-
mbyroistve, filloi mt.edhjen e prgjak-
shme t armve Shqiptart qen t dety-
ruar edhe nj her t nisen n rrug pa
kthim n Turqi, ngase Konventa ndr-
shtetrore mes Mbretris SKS dhe Tur-
qis ishte ende n fuqi e pandryshuar.
Shqiptart n Kosov patn qetsi re-
lative vetm 10 vjet, prej vitit 1970 deri
1980 N kt koh u rrit inteligjencia
shqiptare q doli nga Universiteti i Koso-
vs.
Pas vitit 1981 nis vala e re e terrorit
ndaj shqiptarve. Mjetet e informimit n
gjuhn serbokroate, organe zyrtare t
sistemit njpartiak, q botoheshin krye- tare.
sisht n Beograd, dhe ksaj radhe si m
par u radhitn n frontin e prbashkt ishte Lidhja Shqiptare e Prizrenit. Kjo
antishqiptar. Srish nisi fushata antishqip-
tare e koordinuar tani jo mes ushtris,
diplomacis dhe shtypit, po mes gjyqeve
popullore- shtypit dhe diplomacis. Deri-
sa gjyqet pa dshmitar dhe pa dshmi
materiale, pr 3 4 or gjykim, t rinjve
shqiptar dhe inteligjencis shqiptare u
jepte 6070 vjet burg, shtypi trumpeton-
te se po dnohen kontrarevolucionart,
irrederrtistt, separatistt, nacionalistt,
ndrsa, diplomacia jugosllave, botn e
ushqente me -t vrtetn e re t gatuar shkenctarve mundoheshin t'i diskredi-
tojn edhe instiiucionet shkencore t Ko- rris tradicionale dhe i besnikris ndaj
mbrohej integriteti territorial jugosllav,
gjegjsisht parimet themelore t Konfe-
rencs s Helsinikit.
Edhe ksaj radhe, ktij diskursi nega-
tiv antishqiptar, ksaj fushate t shfrenu-
ar, q ishte anakornizm i kohs, i printe
Akademia Serbe e Shkencave dhe e Arte-
ve. Shtypi ditor dhe periodiku. kishin
mbshtetje t fort n Akademin e vet,
dhe trillonte tregime nga m t udit-
shmet pr shqiptart. Gjith kjo bhej me
qllim t shprlarjes s trurit t popullit fjalorit t kafeneve serbe Gazetart q sit e tyre. Numri i kuislingve q ishin
serb, n mnyr q ta prgatis pr fus-
hatat e ardhshme, dshmitar t t cilave
jemi sot.
N sulmet metodike dhe sistematike,
q plasoheshin prmes shtypit revial dhe
atij ditor serb, nuk kursehej asgj, pr t i
rrzuar prdhe, njher e prgjithmon
shqiptart Shqiptarve duhej t'u rrno-
hen themelet mbi t cilat ata e ngritnin
dhe e mbanin krenar vetdijen kombtare
dhe prejardhjen e lasht t popullit t tij.
Nisn sulmet n etnogjenezn shqiptare,
e trumpetohej e drejta historike serbe
mbi Kosovn dhe trevat e tjera shqiptare
Aspekti tjetr i ktyre sulmeve, q me
kujdes u prgatitn n Akademin serbe,
ishte gjuha. Duke iu mohuar shqiptarve
t Kosovs traditn e prbashkt histori-
ke me shqiptart e Shqipris, prmes
mohimit antishkencor te etnogjenezs ili-
re, dshirohej t mohohej njsimi i gju-
hs shqipe, duke thne se shqiptert,
prmes gjuhs letrare, q ishte perbas-
hket pr t gjitha vendet e banuara nga
shqiptart, kan synime irredentiste Thu-
ase gjuha q flitej n Kosov ishte nj
gjuh tjetr nga gjuha q flitej n Shqip- tyre njerzor Para se t nisen n kt j statusin e kolonis serbe. neve ketu
ri. Pr ta bindur opinionin e vet, fatkeq-
sisht t painformuar mir pr t vrtetn one q ua drgoi ekspoziturave t veta sht kjo edhe nje maske me t cilen
shqiptare, angazhoheshin akademikt,
dhe kto zbulime i botonin n Shtypin
serb tirazhmadh. Shtypi kosovar ndon-
se i pakt, ishte i pamundsuar nga bu:
rokracia kosovare t i kundrvihet ksaj
fushate t egr antishqiptare Ata nuk le-
htetin serb si nj pushtet zemrgjer q
edhe armiqve u ka dhn t drejta q nuk
ka ndodhur n asnj vend tjetr t bots
N vazhdim t propagands antis-
hqiptare sulmohet edhe familja Ekipe t
tra shkenctarsh dhe gazetarsh, ql-
lim t prbashkt kishin degradimm e ce-
luls m elementare t shoqris N
shkrimet e tyre ata hyn edhe ndrmiet
burrit dhe gruas. Duke sulmuar natalite-
tin, shkenctart n simpoziumet e tyre
kushtuar ksaj teme, shqiptaret i kraha-
sonin me aborgjint e Afriks dhe te Aus-
tralis, ndrsa gazetart, me qllim qe ta
degradojn gruan shqiptare, t vetdij-
shm se sa t ndjeshm jan shqiptart
ndaj dinjitetit t saj, ate e quajtn makin
pr prodhim t fmijve. N sulmet q
nuk kishin kurrfar niveli as moral as etik.
burrat shqiptar ishin kreatura seksualisht
patologjike, q dhunimin e kishin kulmin
e knaqsis. N kt koh lindi edhe nj
term i ri n radhn e pafund t shembjes
s dinjitetit shqiptar dhunim me qlli-
me nacionaliste Pavarsisht se kjo sin-
tagm n praktikn juridike, sa ishte e
padgjuar, aq edhe absurde, ajo vazhdoi
t jetoj n faqet e shtypit. Kur tema e
dhunimit t grave, vajzave, plakave m
nuk ishte me interes pr opinionin serb,
ngase do lajm sado i kurdisur bukur, kur
prsritet shum bhet i mrzitshm, u
gjet nj viktim e dhunimit patologjik,
kinse nga ana e shqiptarve, Gjorgje Mar-
tinoviqi. Pr t u shkruan libra, u fol n
parlament, dhe rasti i tij prfundoi n fja-
ln solemne q e tha nj akademik serb.
me rastin e pranimit t tij n sektorin e
pikturs t Akademis s Shkencave dhe
t Arteve t Serbis. Sikur kjo t mbeste
vetm n faqet e gazetave, turpi do t is-
hte m i vogl, mirpo, legjislacioni serb,
kt gnjeshtr notore e kodifikoi me
procedur urgjente edhe n Ligjin penal
t RS t Serbis.
Kapitull i posam n kt turr sul-
jonin asnj shkrim, asnj polemik kun- mesh n shtypin serb, t cilit u ishin n-
nshtruar shqiptart, ishte problemi kinse i
dr gjith ksaj propagande Pr kto
arsy, ne shqiptart ishim t pafuqishm shprnguljes s popullats serbe me pre-
sion nga Kosova N asnj nga shkrimet
nonte ta shkpuste Kosovn nga trungu dhe artikujt e shumt nuk prmendet
shprngulja e njmendt e shqiptarve
shqiptar.
Pas mohimit t prejardhjes s shqip- q nga torturat dhe prndjekjet ishin t
tarve dhe gjuhs tyre, mohohej histo- detyruar t ikin edhe prtej oqeanit. Ser-
bt, njmend largoheshin nga Kosova,
ria kombtare do lvizje, q kishte pa-
sur qllim bashkimin e tokave shqiptare, i mirpo arsye e njmendt e largimit t ty-
re ishin kushtet m t mira t jetess n
mvisheshin dy etiketa. ajo denoncuese
politike (irredentizm separatizm) dhe viset tjera t Jugosllavis. Kjo fushat is-
hte paraloj n planin q do t pasoj m
etiketa tjetr, gjithashtu pseudoshkenco-
re, se kto lvizje s'ishin gj tjetr po ag-von ndrrimin e strukturs s popul-
jenturat e shteteve t ndryshme ballkani- lats n Kosov n dm t shqiptarve
ke, q kishin qllimin e vetm, dobsimin, Bots i plasohej edhe nj gnjeshtr e re
pr shqiptart e egr q nuk i kursenin as
e m von, edhe shkatrrimin e Serbis.
N kt kontekst nisi mohimi dhe bal- t gjallt e as t vdekurit, prandaj, kto
tosja e t gjitha ngjarjeve dhe e figurave egrsira duheshin pacifikuar sa me dhun
t ndritura nga historia kombtare shqip- shtetrore, aq edhe me plan t rikolonizi-
mit t Kosovs. Shtypi i Beogradit kto
Ndr ngjarjet q u sulmuan m shum plane i prgatiste n bashkpunim me
Akademin e Shkencave dhe t Arteve t
epok e ndritur e historis kombtare ci- Serbis dhe me Lidhjen e Shkrimtarve
t Serbis.
lsohej jo si fryt i vullnetit politik shqiptar,
por si manovr e diplomacis Turke, e Edhe Universiteti i Kosovs, gjithmo-
festimi i 100 vje orit t ksaj date t sh- n ishte therr n sy t politiks serbe
Universiteti, q nnkupton nj ekip t t-
nuar, q u mbajt n Prishtin dhe n Pri-
zren m 1978, si provokim ndaj shtetit r intelektualsh, u emrtua me t gjith
serb. N kuadr t sulmit mbi Lidhjen e emrat nga arsenali i pasur denoncues.
Prizrenit, sulmoheshin, pos prijsve t Kjo bhej me qllim q shqiptart t mos
saj, edhe shkenctart, q me veprat e e tejkalojn nivelin intelektual t sharrax-
tyre, kt ngjarje t rndsishme e anali- hiut. Si ilustrim i nj konstatimi t ktill
zuan n mnyr shkencore. Prkrah jan vargu i gjat i artikujve q glorifiko-
nin shqiptarin analfabet, si shembull i bur-
sovs dhe ata politikan q e mundsuan pushtetit Kto sulme n t cilat ishte i
mbajtjen e ktij manifestimi. Festimi i 100 mir vetm shqiptari analfabet, kishin ql-
vjetorit t Lidhjes Shqiptare t Prizrenit, lim ta thyejn koionn vrtebrore t po-
n shtyp u promovua si nj manifestim pullit shqiptar, por sa m t egra q ishin
m i madh irredentist. sulmet e shtypit, arrihej efekti gjithnj e
Qarqeve politike t Serbis, nuk u m i kundrt. Personalitetet politike
pengonte fare se t gjitha kto sulme nuk shqiptare, q pr nga posti qe mbanin
kishin kurrfar mbshtetje shkencore. tradicionalisht, i qndronin besnik pus-
Ata vet i ndrsenin gazetart q t htetit, nisn t kuptojn se nse ndahen
shkruanin n mnyr m diskredituese, nga populli, hert a von, do t hudhen si
duke prdorur fjalor t atill q i ngjan lecka t prdorura edhe nga pundhn-
shquheshin me sulme m militante, deko- ndihmaqar n ushtrimin e politiks an-
roheshin dhe nderoheshin me poste m tshqiptare, n mnyr t shpejt nisi t
t larta n kierarkin e gazets.
zvoglohej
Para se t ia fillonin sulmet mbi ngjar- Shtypi serb, n shrbim t pushtetit
jet m t reja t historis shqiptare, para politik, si dor e zgjatur e tij, n pamun-
mass lexuese Serbe, duheshin prulur dsi q t gjej tema dhe personalitete
personalitetet m t ndritura t historis pr sulm, meq t gjitha i kishte harxhu-
Kshtu pra nis kalvari i ri i papar dhe i ar, iu vrsul institucioneve qe e promovo-
padgjuar pr t gjitha figurat tona kariz- nin botrisht t vrtetn pr shqiptart
matike Azem Bejta, trimi q mbrojti inte-
Pas 2 korrikut 1990, q sht nj ndr da-
resat e popullit, n shtypin serb, u cilsua tat m t shnuara n historin e popullit
si hajdut q pla'kiste edhe shqiptart; shqiptar t Kosovs, kur u shpall DEKLA-
Hasan Prishtina, patriot i shquar Shqiptar,
RATA KUSHTETUESE, pasoi sulmi i hapur
n shtypin serbo malazez promovohet
n do gje q ishte shqiptare. q u kuro-
spiun austriak Luigj Gurakuqi. n spiun
rzua me okupimin e Kosovs n koh
italian Isa Boletini. spiun i Pashiqit Ismail
paqe. sht ky nj okupim i papare deri
Qemali spiun i'Austrohungarise
tash n historin e njerzimit, kur nj po-
Kur u harxhuan figurat e ndritura nga pulli i mohohet e drejta pr jete ndersa
e kaluara e afrt e historis s popullit opinionit t vendit dhe atij botror i ser-
shqiptar, kur u prdhosn ngjarjet tona bohet imazhi i jets normale k ulmi i iro-
m t shnuara, n radh ishm figurat e nis shte se prderisa n momentin e
gjalla q morn pjes n revolucionin so- tanisnm n Kosov ushtrohet terrori nga
cialist N sulmet kundr tyre nuk u kur- shteti policor, masovikisht prjashtohen
syen as ngjarjet dhe as raportet intime njerzit nga puna, torturohen, vnten hel-
nga jeta e tyre; n kt mnyr ata e mohen dhe popullit i kanoset zija e urise
shembnin edhe autoritetin dh dinjitetin e vetm e vetm se nuk deshiron ta prano-
fushat t re, shtypi serb prgatiti petici- na lejohet te mbajme sesion shkencor'
dhe prej andej i mori t nnshkruara ato pushteti deshiron ta fshehe t vreten
dhe bots ia prezentoi si shprehje t vul- tragjike pr Kosovn
Inetit t popullit serb. Qllimi i ksaj fus-
hate antishqiptare ishte q t'u mohohet M 24 gusht 1990
shqiptarv edhe pjesemarrja ne LN
Me kt mnyr ata e promovonin pus- Resmije Kryeziu
 ATA QE MBIJETUAN VDEKJEN

Nj pasditeje t vrant, kur qielli

I rnduar me re vjeshte sikur
ishte varur mbi kulmet e
ndrtesave t njtrajtshme t
VRRAGT E KOHS
Kodrs s Diellit, ishim n Pas tragjedls q lu ndodhl, pas tr ht pr kundrshtimin e tij q urdhresn
familjen e Fahri Fazliut, i cili u asaj q prjetuat, krajatat e famlljes suaj e trenave ta shkruante n serbokroatisht.
megjlthat s'mbaruan me kaq? Me at rast qe marr edhe nj grup punu-
vra mizorisht m 2 nntor t vitit r~ Jo, Babai nuk deshi ta varrose Fahirun es i Dhoms Federative, t cilin e komen-
'89, s bashku me shokun e tij pa m lshuar mua nga burgu. Kam qn- ton fjal pr fjal ksisoji: ... prdorimi i
druar atje 30 or, ku m pyesnin mos dija gjuhs dhe i shkrimeve n OHT Prishtina
Afrim Zhitin. Menduam ta dhe mos doja t thoshja dika pr rrethin paraqet problem t veant dhe pengon
portretonim familjen pr t ciln e Fahriut, me k shoqrohej dhe gjra t funksionimin n t. Kshtu prmendet
ngjashme, na tregon vllai i madh i rasti i Fahri Fazliut, dispeer n Obiliq,
mund t thuhet se e prezenton
n mnyr tipare fatin e B IO G R A F IA
prgjithshm t kombit shqiptar. Fahri Fazllu llnld m# 24.11.1963 n Laush t komuns s Podujevs. Shkol-
Gjat vizits son njerzit llmln flllor e mbarol n vendlindje. T mesmen e kreu n Mllladln Popovlq.
Menjher pasl e kreu, shkol n shrbfm ushtarak (1981-1982). Pastaj u regjls-
farefisi e dashamirt e tjer - trua n Fakultetin e Ndrtlmtaris, t cllln pas vltl t par u detyrua ta llnte,
vinin e shkonin tr kohn. N pr shkak t punsimlt n Organlzatn Hekurudhore Transportuese n Oblllq,
sl dlspeer. Krahas puns, al u regjlstrua n Shkolln e Lart t Komunlkaclo-
dhomn e mysafirve ishin t 'nlt n Zagreb. Ishte afr dlplomlmlt kur vrltetjm 2 nntor 1989.
radhitura librat npr rafte,
ndrsa fotografia e madhe e Fahriut, Fadfli. kur treni n kt stacion qndroi m se
Fahriut dhe e Afrimit nt . Shokun tim, thot Nebihu, e mbaj- pes or e n rastin tjetr i qroi fizikishf
tn katr dit n SPB. Ndrsa ai vetm hesapet me Momillo Trajkoviqin, i cili e
impononte nj ndjenj ti rastsisht kishte ardhur tek un pr t braktisi OP-n... Pas ksaj afere, Fahrii
posame t admirimit. krkuar nj kompas. Kishin dashur ta ka qen i suspenduar nga puna Por, ed- E ma e Fahrlut
* * *
zbulonin mos kishte ai far lidhjeje me he m heret, pas demonstratave t tetd-
Fahri Fazliu ndoknd. Pas shum maltretimeve t hjetenjshit, ai pr pak s'qe prjashtuar
nj inspektor serb i cili m pyeti se a di t nga shkolla e mesme (Milladin Popovi- n burg pr shkak t bindjeve t mira,
amilja tetantarshe Fazliu, jeton n
F nj banes prdhese tridhomshe.
Babai, Rrahman Fazliu, sht pensionist.
flas serbisht. M pyeti se prej nga jam, sa
fmij i kam dhe se ku punoj. Pastaj m
trajtuan se biri im Fahriu qenka -barrika-
qi, Prishtin). Fal angazhimit t arsimta- prndryshe, vetm sa m. ka kalitur, m
rit Zenun Gjocaj, ai, megjithat, mundi ta ka br edhe m t vet&ijshm pr rret-
Ka qen minalor. E ma, Halime Fazliu, vazhdoj shkollimin edhe pse kishte rn hanat e kombit q i prkas. Sa i prket
duar n nj bodrum me nj grup dhe nuk n sy si tejet aktiv rreth demonstratave t asaj se aktiviteti im dhe i shokve t mi ka
sht amvis. Vllai i madh, Fadili sht i pranon t dorzohet. M tha n ty si pri-
martuar dhe punon n Elektrokosov. athershme, na rfen Bahriu. qen n form ilegale, do t shtoja se, si-
nd t kemi marr q t pyesim se a mund
Vllai Nebihu, student i letrsis dhe m i ta dorzosh djalin, pa e prdorur forcn-. kurse edhe Fahriu, no< kemi patur mun-
vogli Bahriu, tashti, pasi q pes muaj is- Un i pyeta, se prse ma kan rrethuar Pas vrasjes s Fahriut, u gjende n dsi as rrug tjetr llegaliteti ka qen i
hte i paraburgosur pr veprimtari armi- djalin.-M'u prgjegjn, se as ata nuk e di- burg. Na trego n plka t shkurta arsyet domosdoshm edhe pse, natyrisht, njc
qsore mbeti pa diplom t shkolls s n. Un si prind, nse m mundsohet u e burgosjes tnde? form m e rrezikshme e veprimtaris
mesme. momentalisht sht i papun, thash, q t arrij deri tek djali dhe t Por, megjithat, kjo s'na ka luhatur fare
por shpreson se do ta vijoj shkollimin. prpiqem. Ata m than se do t m oj- M burgosn m 24 dhjetor. Shokun dhe ne kemi punuar, pa marr parasysh
Dy motrat, Fahria dhe Kimetja jan po as- n tek ai. Duke pritur, m pastaj erdhi nj tim t klass, Ymer Krasniqin, e kishin ar- t gjitha rrethanat dhe t gjitha rreziqet t
htu t papunsuara. Pr fillim t biseds, inspektor tjetr dhe m pyeti se a jam mi- restuar dy dit m par. Akuzoheshim n cilave u jemi ekspozuar. Tash e tutje do
e lusim haban, Rrahmanin, pr nj histo- r. Po si t jem mir kur jam ktu, ju pr- baz t nenit 114 dhe 136, pr kundrre- t dsniroia t mos ket nevoj pr ilega-
riat t shkurtr t ksaj familjeje. Fa- Qiiaiaj 'N ditarin e_trete te volucion. E ne n t vrtet kishim br litet t atili. sht koha q t'i shfrytzoj-
milja jon sht familje e Fazli Llaushs, TVP-s mora vesh se rasti i Fahnut mba- kt vepr: kishim shprndar trakte ku m t gjitha mundsit dhe rrugt pr ta '
nga fshati Llaush, e komuns s Poduje- roi dhe se pr kt nesr do t jepet
vs Edhe familja jon, sikur e gjith ajo
an, ka pasur prvoja t hidhura me Ju- kumtesa zyrtare e Sekretariatit Krahinor.
T nesrmen n ora 10 paradite m mo-
gosllavin. Kshtu, n vitin 1918 xhandar- rn srish dhe m ojn n shtpi ku is- M 1 nntor 1989, sl thuhet n Rillndjen e 4 nntorit, ku cltohet kumtesa
mria Serbe ma vrasin gjyshin dhe dy him vetm bija dhe reja ime. Ng ato nuk e SPB krahlnore. Gjat demonstratave n Prishtln m 1 nntor 1989, n gru-
djemt e tij dhe at diku te Lakrishtja e munda t merrja vesh se ka ka ndodhur pln q ndodhej afr shkolls teknlke, puntort e SPB komunale vrejtn edhe
sotme n Prishtin. Por, t ua them t me siguri, sepse as ato nuk dinin asgj personat t cllt edhe nj dlt m par Ishin shum aktiv n demonstrata dhe
drejtn, as un nuk di sa duhet pr kt tjetr pos se Fahriu n e shokun e tij kis- klshln rol t rndslshm n udhheqjen dhe organizlmln e demonstruesve.
rast e as pr ato q mund t ket ndod- hin krcyer pr dritare dhe se n t vrte- Babai i Fahriut, Rrahmani Rreth ors 22 u vrejtn dy persona t cllt u nlsn n drejtim t Staclonlt He-
hur prpara. Pse? Serse nuk kerni pasur t ishin nisur kah hyrja e gjasht. Pastaj e kurudhor. Puntort e SPB komunale u nlsn pas tyre me qlllm q tl legjlti-
kurr deri sot njerz t shkoiiuar, libra takova fqiun. i cili m tregoi se n mesna- shumta fizike dhe psikike, kur e kuptojn mojn dhe arrestojn, por ata, pas thlrrjes q t ndalen hapin zjarr kundr poll-
gazeta as shkolla, ndrsa nj krim q t kishte par duke nxjerr dy kufoma se s'ka kurrfar baze pr ndonj akuz, e cls. Me kt rast njri u zu kurse tjetri ia doll t Ikte n drejtlm t panjohur. U
mund ta ket br nj regjim mund t je- nga po jo hyrje. M von shkova n spital lshojn Bekim Bujen, shokun tim i cili, konstatua se personl I cill Iku Ishte Fahri Rrahman Fazllu, puntor I OHT Pri-
t harruar pas krimit tjetr t regjimit tje- ku e takova vllaun. Erdhi njri nga S P B - pra, s'kishte haber 'po ndodhte. shtlna n Obillq.
tr, e kshtu deri sot. Nse ka qlluar ja dhe pyeti, se cili sht Rrahman Fazliu Prve ksaj, m 24 dhjetor ma bur-
ndonj njeriu pak m i dijshm i fshatit, dhe m thirri t shkoj pas tij. Arritm n gosin djalin tjetr, Bahriun, pr veprim- thirrnin popullin shqiptar t ngriste zrin vazhdupr rrugn ton shekullore dreit liri-
ather ai pr aq sa mundte i prcillte ato kapell ku gjendeshin dy kufoma. Pr tari armiqsore. Nuk dini m pr k t e t protestonte kundr gjykimit t pe- . s.
ngjarje brez pas brezi, goj m goj. njrin thash se nuk e njihja, ndrsa tjetri mendonim m par, thot Rrahmani. smbdhjet vetve n Mitrovic, M vo-
Un jam me profesion minator. Deri sa ishte biri im Fahriu. U rash, si sht n, ky shtet, lidhur me at gjykim dshtpi Axha Rrahman, pas gjith ktyre
kam mundur kam punuar Kam punuar adet, pr fytyre dhe nuk dita se 'tu Sl aktlvist q Ishte, Fahriu me sl- mynxyrave q I ndodhn fafnlljes suaj, sl
pr vete edhe pr shoqrin, e cila edhe them pos: LAVDI U QOFT TRIMA! guri e klshte botkuptimln e tlj, parimet totalisht sepse edhe vet qe detyruar t ndlhenl dhe ka lu jep m s shumtl
m pat dekoruar njher pr djersn ti- (Deri sa bisedonim me axhn Rrahman, e tlj dhe qlllmet e tij apo Jo? pranonte se fjala ishte p r. proces t shpres?
me. Pra, deri sa m punonin kraht isha i nna Halime na dgjonte mendueshm. Natyrisht! Dhe pr shkak t personali- montuar politik t drejtuar kundr krke-
mir. N Prishtin kemi ardhur n vitin Ndonjher dukej sikur krkonte dika tetit t tij ai kishte edhe m par proble- save gjithpopullore. Pra, koha dshmoi Ne t gjith jemi krenar Dhem-
se ne kishim t drejt. N burg qndrova bjen ton e kemi ndar me rinin. me po-
gjasht muaj, deri n maj t ktij viti, kpr pullin, me shokt e Fahriut, Bahriut duke
u lirova pr shkak t suprimimit t nenit e ditur edhe ne si familje po edhe tjetr
sipas t cilit akuzohesha. se Fahriu dhe t gjith martirt tjer kan
rn pr Kosovn, pr shqiptarin dhe
Clll sht raportl I veprimtarls sa- pr lirin. Ata nuk kan luftuar pr asgj
te me at t vllait, e pyetm Bahrlun? tjetr pos pr liri, pr barazi dhe pr drej-
tsi, pr ato q ne nuk i kemi patur dhe
ende nuk i kemi, por q do t'i fitojm
Ai pr mua ka qen dhe do t mbetet Patjetr!
shembull Ndrsa ajo q na i bn t
ngjashme veprimet tona edhe qllimi yn
identik: lirimi gjithkombtar nga prangat Astrit Sallhu, Mufall Llmanl
e hegjemonizmit serb. Fakti se kam qen Foto: Muharram MJeku

PSE LU H ET ME G AZETAR .!
N artlkullln e botuar me tltull Frlka nga e vrteta t autorlt Shalp Morina n
numrin 17 t Bots s Re rreth fatit t deiegaclolt t Helslnkut q e vizltol Ko-
sovn, n nj pjes t artlkullit thuhet se delegacionit iu afrua nj gazetar q u
prezentua al korrespondent I Borbs nga q Jam i vetml shqiptar q punoj n
kt shtpi informatlve me prgjegjsi t plot deklaroj se nj gj e tlll nuk ka
ndodhur dhe as q mund t ndodh, por sht e vrtet se dokush mund t
prezentohet sl I till, nga q sht koh e turbullt dhe koh e prshtatshme pr
Inslnuata sl dhe prezentime t rrejshme. Isha i detyruar t reagoj nga q sl I vet-
ml shqlptar n Borb kjo gj m preku shpirtrlsht nga se un I shrbej vetm
profeslonit dhe t vrtets, dhe e vrteta sht se un nuk isha ai q iu prezen-
tua ktlj delegaclonl sl gazetar. Se kush ishte ai person padyshlm m s mlri e
dln ata t SPB-s.
Sadri Hadrgjonaj
A n ta r t e famlljes r-azllu

1977 Kam qen i detyruar ta lija fshatin
pr hir t shkollimit t fmijve
N dltn kur ndodhl vrasja e blrlt tuaj
nuk ishlt n shtpi:...?
M 2 nntor t vitit t shkuar rreth
ors tre pasdite, Sekretariati krahinor e
urdhron SPB-n e Podujevs dhe kta
m marrin, Nuk m tregojn prse m
marrin dhe ka ka ndodhur, por m sol-
ln n Prishtin bashk me shefin e sigu-
rimit shtetror t Podujevs Aty m priti
me sy npr dhom, sikur krkonte nj
pik ku do t mund ta ndalte shikimin).
Edhe pse ka qen i shkruar me emrin
Fahri, ne dhe shokt e tij gjithmon e ke-
mi quajtur Fatmir. Fatmiri e ka dashur
shum muzikn Sa hynte n shtpi ls-
honte kaseta Un gjthmon jam friksu-
ar se do t'i ndodh dika e keqe pr
shkak t atyre kasetave me muzik nga
Shqipria Ka pasur shum shok thot
nna Halime
me t mdha Me siguri duke e par se si
ishte nj karakter i fort dhe i pathyes-
hm, derisa ishte n shrbim ushtarak u
SQARIM
prpoqn t'ia montonin akuzn pr thyer-
N kohn, n t ciln po Jetojm, do kush po mundohet t prezentohet as-
jen e fotografis s Titos. Tet dit e tet
htu sl la do qefl. Her sl gazetar (n rastln ton) e her sl mysaflr I largt, ve-
net nuk e kan ln t flinte, duke u tm e vetm q tl zbatoi me prpikrl t gjltha urdhratje-ftMP-s Por me sa
rriarr vazhdimisht dhe pandrprer n shlhet n artikullin e botuar, pr t cllln reagoni, fjalt e cltuarajan ( botura n
Pyetje ujat ksaj kohe u maltretua pa
thonjza. ka do t thot edhe nga vet konteksti I shkrlmlt se Al (I prezentuari)
mas psikikisht (Ushtrin e kreu n Ba-
nuk Ishte gazetar, por...
nja Lluk). Pastaj sht rasti i cili n koh Sh. MORINA
t vet ka qen afer e vrtet Fjala s-

INTERVIST:
JADRAN VATOVEC,
GAZETARI
DEMOKRACIS
Jadran Vetovec sht
gazetar i gazets
Demokracia e ciia del n
Lubjan. Gjersia e
problemeve t cilat mund t
shtrohen n bisedn me t
sht e madhe, ndaj ne
provuam q t marrim
mendimin e tij pr problemet
e ndryshme t kohs. Ai
sht njeri i cili shum hert
ka ardhur n konflikt me
regjimin slloven, ai sht njeri
q ka qen vazhdimisht n
ann xjetr t politiks ditore. 'TCbSbVs si njsi e barabart N Sllove-
Ai sht njeriu q flet me ton
kritik edhe pr Sllovenin e
tij, pr fushatn
parazgjedhore. Ai sht
gazetar i gazets q, pas
demokratizimit t Sllovenis,
nuk u ndal, por shkon m
tu tj'\..
SERBT DUHETTA HUMBIN
MILLOSHEVIQIN
Bota e re: P r fllllm do t Ishte
me Interes p r lexuesin q m e pak
fjal t na thoni, kush sht n t
vrtet Jadran Vatoveci, m e ka
sht marr a i dhe me far me -
re t sot?
Jadran Vatovec: Punoj si gazetar,
m shum honorarisht. Me profesion
jam jurist. Jam i lindur ne ann e de-
tit, pastaj kam a rdhur n studim e. s
pari n Maribor. A ' j ; k n qen m jaft
i angazhuar. Me gabim t d iku jt, du-
ke m enduar se jam antar i LKJ-s u
propozova pr antar t kryesis s
rinis s U niversitetit. G jithka shkoi
mir derisa ata u kujtuan t m pye-
sin pr antarsi. U thash se nuk
kam qen kurr antar partie. Athe-
r erdhi eri te m ospajtim i i par. Fil-
luan pastaj akuzat nga t gjitha ant
Thuhej se un kam insistuar n shti-
min e in te n site tit t bashkpunim it
n mes U niversitetit t M a rib o rit dhe
atij t Lubjans me ka konsideronin
se U niversitetit i M a rib o rit ishte dm -
tuar, por, un, si student, nuk kam
pasur asnj m undsi q n kt t
ndikoj. A ther kam qen i ndje-
kur nga do fu n ksio n dhe nga do
m undsi pr a ktivite t p o litik Pas
p rfu n d im it t studim eve kalova n
Lubjan, n U niversitet. Isha antar i
nj kom isioni t pavarur i cili m errej
me problem in e bursave, dhe kredive
t studentve, por organet s h te t ro -
re, pr qejf t vetin, prnjher, ven-
dosn q ta shuajn at kom ision
dhe t likuidojn g jith m ateria-
lin.Un u ankova kundr ksaj dhe
natyrisht filluan sulm et kundr meje.
S pari m akuzonin. se njfar nje-
riu, njher, duke kaluar shkallve i
paskam fo lu r kundr partis, pastaj
ma morn g jith dokum entacionin
M larguan pastaj nga Q yteti i stu-
dentve, edhe pse isha kryetar i rini-
s n t.
Pas pro ce sit g jyq sor kundr ka-
trshit erdhm deri te ideja q t fo r-
m ojm gazetat opozitare. N fillim
kishte shm problem e. Na pengonin
me t madhe M egjithat na lejuan
q t dalim si gazet katrfaqshe
n faqet e m esit t G orenjski glla-
sit. Kjo shkoi kshtu disa numra,
pastaj ata nuk u pajtuan me kt, na
e m orn gjith dokum entacionin. Me
kalimin e kohs ne u rregulluam pra-
p disi Tani e kemi sponzorin, kemi
dokum entacionin ton, kemi m
shum para dhe punojm m leht.
Bota e re: Cili sht qndrimi i
Demokracis ndaj politiks dito-
re n Slloveni dhe n Jugosllavi?
Jadran Vatovec: Ne kemi dalur n
opinion si gazet, pak a shum, opozita
Tani redaksia mendon se duhet t mirret
nj qndrim distance, q t mos jemi
shum te politizuar. por ende shkruajme
nga pikepamjet e pushtetit t sotem. sep-
se asnjri nga ne nuk sht kundr tij.
Lidhur me Sllovenin i prkrahim t gjitha
ato gjera te cilat pushteti slloven i krkon,
do t thot. zgiedhjen e problemit t Ju-
gosllavis, n rrugn konfederale ose n
rrugn e formimit t shteteve t pavarura,
ka merr parasysh edhe zgjidhjen e pro-
blemit t Kosovs, si shtet, sepse proble-
mi i Kosovs nuk mund t zgjidhet assesi
ndryshe as brenda Serbis ose brenda
ndonje "mbeturine.. te Jugosllavis. nse
Jugosllavia nuk do t ekzistonte m Kon-
ffederata prap merr parasysh ekzistimin
ni angazhohemi pr krijimin e trendeve t
reja te evropianizuara me shume n pro-
dhimtari, angazhimin sa m t madh n
Evropn perndimore. n trendet botro-
re Propogandojm qllimin e afrimit sa
m t madh me Evropn dhe ..importi-
min e t gjitha elementeve pozitive n te
gjitha fushat e jets Sa i perket Jugoslla-
vis, ne mbrojm mendimin se do te is-
hte shume me leht per ne t gjith q t
rregullohet sipas rregullimit konfederal
sesa te shkojme n shkputje. por me
kusht q t u njihet legjitimiteti te gjith
popujve. Natyrisht edhe shqiptarve n
ushtart serb, si ishte ras i j K^ d i t ,
ather ushtria do te reagonte men ehe
me n mnyr t kulturuar dhe njerezore
por jan t orientuar vetm n at q ta
Kosov t u lejohet t bjn zgjedhjet e mbajn pushtetin.
r duke e arsyetuar kete me rua|tjen e
veta t lira, t ken shtetin e tyre me ka- rendit dhe rregullit federativ. Ajo armate Bota e re: A mund t na thoni dlka
rakteristikat e veta m nuk funksionon si armate jugosllave^ pr fushatn e tashme parazgjedhore
por si armat serbe dhe si ushtn serbe q po luhet n Serbi dhe asaj q is-
nuk mund t pranoj krimet qe beheni ne hte para disa muajsh n Serbi?
# Bota e re: Demokrada sl opci- ushtart e rendit t dyte. Ushtaru rendit Jadran Vatovec: Ndryshimet kan ek-
on real, n Slloveni, ka arritur deri n t dyt sht ai q nuk eshte serb zistuar, pasi komunistt sllovene ishin ca
njfar stadi. /<? 'mas kan ndikuar n t afrt me popullin. m t but Por.
Bota e re: Kt vit n K o s m j* * . m duhet t them se edhe ne Slloveni
n t gazetart deri sot dhe clll sht vrar, deri tash, 74 njerz te patajshem.
roll i tyre n momentin e plkrlshm? nuk ishte gjithka ideale n fushatn pa-
Shtetl jugosllav dhe shteti serb k e te e razgjedhore T gjitha mjetet e informimit
arsyetojn me regjlmln e shtetlt jundik
qen t vna n prkrahjen e komunist-
Jadran Vatovec: Shtypi ka ndikuar pr mbrojtjen e rendit kushtetues te
ve. Pos ksaj, n do emision ishin pre-
mjaft, sidomos shtypi alternativ pra shtypi vendit. Cili sht koncepti I shtetit jurl-
zente fjalimet e Kuanit Kuani rastsisht
rinor, shtypin shtetror, komentet krye- dik dhe a sht n t vrtete shtet jurl-
ishte na ndeshjet sportive, rastsisht
sore npr gazetat ditore i shkruan njer- dik ai I cill vepron n Kosov?
Jadran Vatovec: Jun mendoj se she- Kuani ishte n kufi dhe, kur ishte emisi-
zit e pushtetit, q n nj mas jan edhe oni pr kufirin, ai foli pes ose dhjet mi-
sot Ai q ka qen alternativist n qndri- njat e para t shtetit juridik buluan me
nuta, n emisionin televiziv, Ata i kan
min e tij, n konceptin e tij ai menjher zqjedhjet e lira n Slloveni, n prill te ketij
mbajtur n duart e veta t gjitha mjetet e
ka qen i distancuar, i larguar automati- viti Para ksaj Jugosllavia asnjhere nuk
informimit. Pastaj. e kan pasur t rregul-
kisht, me pamundsi q t lajmrohet m ka vepruar si shtet juridik, vetem si n|e luar q n t gjitha resort e KE t ken
n ato gazeta. Sa i prket gazetaris rino- diktatur komuniste e deformuar1 Kon-
nga nj njeri t vetin, si n resorin e pu-
re, sht para s gjithash, Mladina, pas- kretisht: pr Kosovn, veprimi normal i
nve t brendshme, n kultur, arsim, etj.
taj Tribuna, Katedral, (gazeta e Uni- shtetit juridik do t ishte q Kosovs 1 1
versitetit t Mariborit) etj. Kto gazeta, njihet statuti i republiks, q t lejohen nj njeri profesional, i cili i jepte t gjitha
normalisht shkuan tutje, pa rezerva, pr- zgjedhjet e lira shumpartiake demokrati- t dhnat q nevojiteshin pr fushatn
punuan t gjith problematikn shoqro- ke, q t pranohet Kushtetuta e Kosovs, parazgjedhore Megjithat kta njerz is-
re dhe me kt hapn mundsin e infor- q t pranohen zgjedhjet civilizuese pr hin n zgjedhje t lira - Opozita e kishte
matimit t shumanshrft t njerzit, sepse Kosovn q shqiptarve t'u pranohet sta- mundsin q t paraqitet ne zgjedhje,
nse njerzit do t prcillnin vetm gaze- tuti i kombit dhe jo t nj pakice sepse kishte mundsin e dialogut, ishte pre-
tat q ia mbajn ann pushtetit, nuk do t ata me asgj nuk mund t jen pakice, zent konfrontimi i mendimeve. N Serbi
mendoj se Millosheviqi kto gjra nuk i
kishin pamjen reale t realitetit dhe edhe banort tjer t Kosovs t cilt nuk i
lejon, sepse po t'i lejonte gjrat e tilla
m tutje do t mbeteshin n kafazin e prkasin popullit shqiptar duhet ta kup-
art! Mendoj se do t jet shum e rn- tojn se ata nuk jan pakic dhe t drej- ather t gjith partit opozitare do t
dsishme mbajtja edhe m tutj.e e shtypit tat e tyre nuk do t jen t shkelura dhe kishin argumente t mjaftueshme pr t
n gjendje t pavarur. Gazetart mund t do t zbatohen ligjet dhe normat ndr- treguar se si partia q mban, tash pr
shikojn, edhe n kushtet e demokratizi- kombtare. Derisa ushtria jugosllave t tash, pushtetin sht e kompromituar, se
mit t jets, rrjedhn e proceseve t mos trhiqet nga Kosova, derisa Jugos- ka premtuar gjithka e nuk ka punuar as-
ndryshme dhe duke iu qasur problemeve llavia t mos u lejoj shqiptarve q si gj Nse lejon q opozita t paraqitet
para popullit dhe nse lejon konfrontimin
nga njfar distance mund t paraqesin popull t vendosin vet pr fatin e vet, n-
e mendimeve ather Millosheviqi me si-
rrezikun nga ndonj totalitarizm i ri, nga se vendosin pr qndrim brenda federa-
ndonj opcion q nuk sht tamam de- ts ose konfederats (un mendqj se fe- guri se nuk do t fitonte dhe kjo do t is-
mokratik. Un pres q gazetart, edhe derata nuk ka shansa t vazhdoj jetn e hte m mir pr t gjith po edhe pr
m tutje, t ken ndikim t madh dhe un vet) ose nse vendosin pr ndonj vari- shqiptart n Kosovn. Secili pushtet tje-
tr n serb do t ishte m i mir, sepse
pres q n gazetat dika t ndrrohet, si- ant tjetr, pr shtet t pavarur, para bas-
domos n shtypin ditor, sepse njerzit hkangjitjes me Shqiprin, nuk mund t ai. s paku, do t siilet si pushtet shum-
udhheqs, n t shumtn e rasteve, nuk flitet pr asnj element t shtetit juridik partiak
jan ndrruar pas zgjedhjeve. Njerzit n Kosov. Tash pr tash. Kosova ka sta- Bota e re: A mund t trheqim nj
regjimi, t cilt punojn edhe qe nga tutin e vendit t okupuar dhe ky sht paralele n mes Kninlt dhe Kosovs?
pesmbdhjet njzet vite, prap kan okupimi m perfid n bot. Un nuk di Jadran Vatovec: Paralelen n mes
mbetur n po ato pozita pr ndonj shtet ku shkilen aq shum t Kninit e Kosovs duhet br duke pasur
drejtat e popullit shumic parasysh se jan dy opcione krejt t kun-
Bota e re: T merremi pak me pro- Bota e re: Kosova sht n gjendje drta N Kosov sht populli shqiptar si
blemet e prditshmris. Interesant okuplmi. Bota pr Kosovn po miraton shumic q ka t drejt q legjitimisht
Deklarata t ndryshme, t cllat pushte- dhe legalisht t prcaktohet pr fatir, e
sht raporti SlloveniAPJ, mirpo
ti serb dhe Jugosllav as q po I per- vet dhe ndaj tyre bhet gjenodid q para-
un do t'iu kisha lutur q t merremi
me nj probiem tjetr dhe t themi di- mend e lre m t merret me to. N t qet shkeljen e plot t drejtave dhe lirive
ka pr trekndshin: APJSllovenia vrtet a jan ato Deklarata zgjedhje e t njeriut, ndrsa n Knin sht krejt s-
(ushtart e vrar slloven n APJ Ko- mlr dhe qndrlm q mund t ndrroje htje tjetr. Serbt, n nj koh t caktu-
sova e ushtart e vrar shqiptar n dlka n Kosov? ar, iu afruan kroatve pr t shptuar nga
APJ)? Jadran Vafovec.-Amerika dhe Parla- stuhit e luftrave dhe t shptojn lku-
menti Evropian do t duhej t ndrrmar- rn e tyre. Serbt e Kninit nuk veprojn
Shteti slloven po mundohet ta rregul- rin sanksione konkrete politike Mendoj tnai si grup njerzish q krkojn autono-
loj q sa m shum slloven t kryejn se presioni i opinionit ndrkombtar nuk mi kulturore, por paraqiten si transmision
shrbimin ushtarak n territorin e Sllove- do t duhej t ishte i njjt me at q po i politiks serbe pr t vshtirsuar edhe
nis Kjo sht vshtir t realizohet, bhet ndaj Irkaut, por me nj presion m tutje situatn n Jugosllavi. Problemi i
sepse APJ-ja, si keni thn ju me nj ekonomiko politik shum t forte do te tyre, nse ekziston, do t duhej zgjedhur
rast, nuk sht jugosllave, por gjithnj e mund t rregulloheshin shtjet edhe me prmes rrugs s dialogut e jo duke br
m shum sht armat serbe dhe nuk rrezikun q nj presion i till t u krijoj barikada. duke gjuajtur n njerzit dhe n
do t pranoj solucione t tilla, ndrrime vshtirsi edhe Kroacis e Sllovenis, ed- turistt, qofshin ata edhe t huaj. Me sjel-
t tilla Un konsideroj se, nse vjen deri he me rrezikun q t bie koncepti kon- Ijet e tyre, pa marr parasysh se ku, duke
te zgjidhjet e lira n t gjitha njsit terri- vertibil i Markoviqit. Me nj fjal t vihet fyer vazhdimisht popullin kroat dhe duke
toriale t Jugosllavis, kjo ushtri automa- Serbia n nj qorrsokak. Jugosllavis t i e etiketuar at, ata vet e mbyllin rrugn
tikisht do t humbas legjitimitetin, sepse tregohet se nuk mund t hyj n integri- e dialogut.
me sjelljen e vet, e cila m s shumti u min evropian derisa n mnyr civilizuese Bota e re: A mund t bjm nj kra-
tregua n Kosov, ku APJ-ja paraqitet si t mos zgjidhet problemi i shqiptarve n hasim n mes tiplt t polltikanlt si s-
okupator, forc transmisionale e udh- Kosov dhe Jugosllavi. ht Millosheviqi dhe tipit si sht Mo-
heqjes serbe, me basnkpunimin me Bota e re: N Kosov pushteti serb rina?
kryengritsit e Kninit, pastaj me rastin e po largon nga puna t gjlth puntort Jadran Vatovec: Sot, pr shembull,
Shtabit t MT t Sllovenis, ajo paraqitet dhe po vjedh gjlthka q po I del pr- erdhi lajmi se Morina ka vdekur q sht
kundr ligjit, por edhe kundr popullit N para, ndrkoh q n Serbi sht nj ve prparsi n ann e tij, nse jam pak
Kosov APJ-ja i shrben vetm nj politi- haos I vrtet ekonomik. A mund t cinik. Un mendoj se ishte piun n tabe-
ke dhe nuk i rregullon gjrat, si tentojn trhiqet ktu nj paralele ndrmjct k- ln e shahut e Millosheviqit nuk e di nse
ta mbrojn kt edhe organet shtetrore tyre dy problemeve? ishte n pozitn e kralit, por e di se ishte
Ajo nuk e qetson situatn, vetm se m Jadran Vatovec: Ky problem. i cili po n pozitn e atij i cili e luan piunin dhe q
shum e ashprson bhet gjithnj e m i rnde pr Kosovn, dshiron q nj pozit t till ta ruaj Pos
do t mund t rregullohei me ndrhyrjen ksaj Milldsheviqi i ka br dm aq t
Mendimi im sht se ushtria n Koso- e Kombeve t Bashkuara Angazhimi i k-
v m s shumti sht komprometuar tyre forcave nuk do t duhej t mirret si
madh popullit serb, t cilin ata do ta ken
vshtir ta kalojn, sepse ata jan t m-
sepse po tenton q me dhun dhe duke i rrezikim i t tjerve n Kosove per arsye
suar me dashurin me vetveten. me res-
ndihmuar gjenocidit t krijoj gjendjen e se gjendja n t gjitha fushat e jets, du;
kryengritjes s armatosur t popullit ke filluar nga mjeksia e n t gjitha lmi- pektin e teprt pr vetveten, me mitet
dhe tash ai ua ka ngritur mimm e ke./re
shqiptar prej s cils do t nxirreshin t tjera aty po bhet gienocid E sa i pr-
pastaj faktet dhe argumentet pr gjendje ket haosit q u lajmrua njkohsisht n dhe atyre do t u duhet shum m shum
t jashtzakonshme e cila do t provohej Serbi. duhet thn se atje sht n pus- trauma t mjekojn, n kohen kur do t u
duhet t ecin n hap me kohn. Sa i pr-
pastaj t zgjerohet n regjimet tjera t htet nj diktatur komumste e cila. sht
Jugosllavis Situata kur sht.fjalade us- ket Morins ajo nuk duhet t jete traum,
htart e vrar sht ca m e ndrlikuar.
shume nervoze. e rrezikshrne dhe perfide po do t jet vetm nj kujtim i keq pr
e cila nuk di bn Pushteti aktual n njeriun i cili mundi t lshohet aq poshte
Edhe m par ka patur raste t vrasjeve
n ushtri, por t gjitha kan provuar t Serbi sht n g|end|e te bj gjithka dhe t tradhtoje popullin e tij Ai me vep-
qoft edhe t shkaktoje luften civile, ve- rimtarm e tij, ka treguar se nuk ishte
tregohen si vetvrasje apo raste t fatke- tem qe t mos lejoje renin e saj nga
qsive T gjitha kto armata i fsheh. pjestar i popullit shqiptar. edhe pse si-
Edhe sot ajo vepron kshtu, pikrisht pr pushteti dhe nuk kujdeset shum pr pas prejardhjes esht i till Tash kur ka
shkak se ajo sht nj vegl n duart e shtjet tjera duke lejuar edhe haosin vdekur mendoj se ai nuk eshte shqiptar i
politiks aktuale serbe dhe vrasjet e bra ekonomik Ai pushtet eshte ne gjendje t vdekur Ai kishte dika gjenetike ne tru-
pr qllim t politiks serbe nuk mund t b| gjithka vetm qe t mos i lejoj pin e tij. por n t vertet ishte sherbyes i
argumentohen drejt. por duhet disi t Drashkoviqit q t fitoj 55 pr qind t ult i politiks pushtuese n Kosov Pr
mbshtillen e t shpjegohen me ndonj votave, edhe pse edhe Drashkoviqi ka serbt do t ishte mir sikur t'u ndodhte
fines, q e vrteta t mbetet larg opinio- qendrim negativ ndaj shtjes s KosO- ajo e njjta q i ndodhi Morins, q sa me
nit. E nse ndodh q dikush t gjuaj n vs Ata nuk jane n gjendie te veproine shpejt te humbasm Millosheviqm.
dhe te mendojn realisht per ato proble- Intervistoi Safet ZEJNULLAHU
 INTERVIST: VEKASH JANOSH,
NNKRYETAR I BASHKIMIT
DEMOKRATIK T
NSE JUGOSLLAVIA SHYN N EVROP
HUNGAREZVET
VOJVODINS - EVROPA DO T HYJ N JUGOSLLAVI
ta formojm nj organizat t till politi-
ke, e cila do t i tuboj t gjith hungare-
zt e Vojvodins. Pra, ne jemi parti politi-
ke pa kritere t caktuara ideologjike, e ci-
la i mbron interesat e kolektivitetit hunga-
rez n Jugosllavi.
Iniciativa pr themelimin e ksaj partie
ka filluar prej 18 dhjetorit t vitit t kaluar,
aso kohe kur ende ishte gjall LSPP, t
cils ia patm br nj krkes e nga e
cila s'morm pr nj koh t gjat pr-
gjegje. Kshtu q me 31 mars 1990, n'
katundin Dorosllov u mbajt Kuvendi
Themelues i BDHV. Deri n mbajtjen e
Kuvendit Themelues, partia jon num-
ronte vetm 650 antar, ndrsa sot nu-
mron dika m tepr se 22 mij. Numr
ky ndoshta i vogl n krahasim me num-
rin e popullats hungareze n Vojvodin
(sipas regjistrimit t vitit 1981 kishte
383000 banor), por ne mendojm se
mjafton pr nj popull q t jen t an-
Vekash Janosh: GJuha a polltlka gazhuar n botn politike 10 prqind t
s sht gjuh a shkencs popullsis. Kur jemi se themelimi i partis
son, m duhet t them edhe faktin se is-
Me Vekash Janoshin, antar I hte partia e par e pakicave kombtare
n Vojvodin, e cila e kishte programin
Shoqats s shkrlmtarve t dhe statutin e vet, t cilin e prkrahn nj adr t vetvendosjes do t organizojn
Vojvodins, antar i Bashkimit numr i madh i pakicave tjera kombtare
t gazetarve t pavarur t Vojvodins. Kshtu n partin ton di- n ato zgjedhje do t'i zgjedhin udhheq-
hungarez dhe nnkryetar I sa mijra antar jan t pakicave kom-
btare jo hungareze si bie fjala, rus, ru-
Bashkimit Demokratik t mun, kroat, ekosllovakie tash s fundi
Hungarezve t Vojvodins, edhe disa dhjetra shqiptar.
biseduam pr t drejtat e Bota: Pftr ka m s teprml do t drejtat e paklcave kombfttare, a mundenl
pakics hungareze n Vojvodin, angazhohet Bashkiml Oemokratlk I Hun-
garezve t Vojvodlns?
pr situatn aktuale poiitike n
Janosh: Bashkimi Demokratik i Hun-
JugosllaVi, pr problemin e garezve t Vojvodins (n tekstin e m-
Kosovs dh pr hungarezin e poshtm me shkurtesat BDHV), n radh
t par do t angazhohet pr t drejtat
ndershm Mihail Kertesin dhe dhe lirit e njeriut. E konkretisht do t an-
pr shum shtje t tjera. gazhohet pr t gjitha ato t drejta, t cl-
lat jan aprovuar n baz t marrveshje-
ve ndrkombtare, t cilat u takojn paki-
cave kombtare. Pasiq edhe ne hunga-
Bota: Prej se u shpmdan errat rezt n Vojvodin jemi pakic kombta-
demokratike n gjith Evropn, njerzlt re n kuptimin klasik t fjals me gjith- forma t ndryshme t dhuns jan largu-
pa marr parasysli prkatsin naclona- se, 18,9 prqind n popullsin e prgjit- ar disa qindra mijra gjerman. Prapa k-
le, me t madhe fllluan t interesohen hshme t KSA t Vojvodins.
pr fatin dhe ardhmrin e tyre sa m t Pastaj n programin ton i kemi para-
mlr, andaj edhe fllluan t organizohen sysh edhe konceptet e aprovuara n Kon-
n partl t shumta polltlke. A mund t na ferencn e Kopenhags, pr pakicat
thonl disa fjal pr Inlclatlvn pr theme- kombtare, t cilat jetojn jasht vendit n Vojvodin. N kt mnyr organet e
llmin e partls suaj, t vetmes partl hun- am. Mendojm q n kuadr t Vojvodi-
gareze n Jugosilavl? ns si krahin territoriale autonome, du-
Janosh. N fillim duhet t sqarohemi het t kemi nj garancion t posam pr
se partia jon, nuk sht parti politike n t drejtat e lirit e njeriut. Ky koncept i
kuptimin klasik t fjals, organizimi i s vetvendosjes s pakicave kombtare
cils do t bhej n baz t principeve apo i autonomis personale do t duhej
ideologjike, por kemi br prpjekje q t zbatohej n gjith territorin e Vojvodi-
LAPIDART ECMENDURISE
jermania demokratike. iindore. ose prpjekjet e saja kinse pr ruajtjen e
G ajo sociaiiste, s i t dshironi mund
ta quani, nuk ekziston m. Edhe mbetu-
Jugosllavis federative Mirpo, nuk du-
het harruar n asnj moment edhe at
rinat e fundit t mureve t cilat n m'- se armata e cila n trupin e saj koman-
nyr artificiale e ndanin nj popuii, u dues vrtet ka m tepr serb, pa p-
bartn n briiokun e madh t ciiin his- seprap vshtir do t vendos t inter- ngjashme p r nga brutaliteti, ndaj ser-
toris ia krijoi komunizmi gjat kohs venoj kundr nj populli, edhe ushtr/a
sa jetoi. Gjermania pra prsri sht e e cila akoma ka njfar uniteti, do t
tr, por nj shtet tjetr i ciii sipas asaj humbte karakterin e saj dhe do t pr-
q po ndodh brenda tij, vetm rast- jetonte at q po e prjeton shteti. Do
sisht gjendet n Evrop, po dezintegro- t coptohej. Prndryshe, dashurin e
het n trsi. Nj forc satanike po e madhe t Serbis ndaj armats, patm shqiptarin sht detyr e shenjt dhe
shtyn Jugosllavin n rrethin e nnt t rastin ta shohim n praktik ktyre dit- obligim, p o r t rrahsh serbin i cili ka
ferrit prej nga ajo vshtir se do t ve kur sipas skenarit diletant, nnshkri-
rnund t kthehet ndonjher. Konfliktet m i i t cilit sht shum qart I lexues-
ndrnacionale, divergjencat politike, hm, popullata serbe kinse e friksuar.
varfria e cila po troket n dyert e ba- nga terrori <ustash u strehu npr ka-
norve t saj e diku diku (n Kosov) zerma dhe kshtu i tregoi bots pr
edhe ka kapluar tanim pjesn m t tmerrin q po e prjetuaka
mdhe t popullats, medoemos do t Dhe bota u vrtetua se si ata t cilt me
sjell deri te shprthim' i fuqis s baro- dhun grabitn armt nga stacionet e
titjugosllav e q natyrisht do t je t rre- policis dhe q bllokuan rrugt dhe he-
zik edhe pr paqen n Ballkan e m kurudhn, shptuan nga dhuna Maki-
9j er Sot, Jugosllavia sht buz gre- neria propaganduese serbe derdhi lot
mins s lufts qytetare dhe nj fakt i dhe vajtoi fatin e zi t popullit t vet, u
ktill mund t mohohet vetm nga n- organizuan m itingjet e paevitueshme, u
drimtart dhe nga ata t cilt lngojn krkuan arm pr t 'u dalur ndihm vl- djallzorpauperizm i/popullats e nga
nga smundja e pashrueshme e opti- lezrve Dhuna shtetrore deridje e la-
mizmit. T tjert, ata q gjrat i emr- vruar, filloi t shahet. Gazi lotsjells
tojn me emrin e tyre t vrtet, gjthnj dhe disa shufra n Kroaci patn rolin
e m vshtir po arrijn t deprtojn m tepr edukativ, u bn m otiv pr ra- diskrinim t pushtetit ustash", vetm
te vetdija e fjetur e njerzve me gjaqe cionin plotsues prplot t pavrteta
t trazuara dhe gjysm t vrteta t cilat iu plasuan
Nga ana tjetr, sht fare mir e njohur opinionit edhe ashtu t ngopur gjer n
se emocionet duhet dikush ose dika t'i fyt me gjra t ktilla.
ngacmoj e m pastaj t'i orientoj drejt N nj situat t ktill, t mjegulluar Lavdi mrrzis. Lapidar le t'i ngriten
nj caku apo qllimi. Shikuar nga ky as- gjer n errsir dhe pa asnj rreze dr/te
pekt lojrat e rrezikshme luftarake t ci- e cila do t ndrionte sadopak horizon-
lat po zhvillohen n Kosov e n Kroaci tin polit/k, sht e natyrshme t bhen
e s fundi edhe n Slloveni e q fuqis- analiza dhe krahasime t ngjarjeve q
hm po reflek'ohen n pjest tjera t po e prshkojn kt nnqiell, p o r cili-
vendit, an induktuesin e tyre t pr- do vzhgues q merret me kt s-
bashkt personalitetin karizmatik t htje, q n fillim do t vihet n dilem t gjitha). T bashkuar dhe pa mure, e fri-
Sllobodan Millosheviqit dhe Akademis madhe; a sht e mundur analiza e asaj
e Shkencave t Serbis. Duke e luajtur q sht e bazuar n jologjik, jopoliti-
kt loj t madhe hazardi Serbia gjit- k, johumanitet
hnj e m e qart po tregon se aduti i Cila sht logjika e politiks q bazohet
vetm i saj sht armata, intervenimin e n dhun e propagand s cils <Jufta e
te ciles aq shum po e dshiron dhe t ftoht mes blloqeve, sikur aq antago-
cils po i bn lajka duke propaganduar niste, mund t i marr lakmi. Si t shpje-
ns. hen nga t afrmit e atyre familjeve q i plan t par do t jet interesi ekonomik.
Bota: Kur folftt pftr autonomlnft kan shptuar m t keqs. Ky masakrim Bota: Nftsa Jugosllavla nuk I plo-
personale osa tft vetvendosjes sft pakl- ende sht i gjall n kujtesn e popullit tftson kushtat pftr tft hyrft n Evropftn a
cava kombfttare, mos menduat n auto- hungarez t Vojvodins. Kjo sht nj Bashkuar, atftherft farft do tft ndodhte
nomlnft kulturore? nga arsyet m t forta q hungarezt ta me paklcat kombfttare dhe shqlptarftt nft
Janosh: Jo. Sepse autonomia kulturo-
ken humbur identitetin e vet pr nj ko- Jugosllavi?
re nuk mjafton. Kshtu q konceptin e
h t gjat. Mendojm se represioni till Janosh. Nse Jugosllavia nuk nuk do
autonomis personale n asnj form
duhet nj her e prgjithmon t prfun- t'i plotsoj kushtet pr t hyr n Ev o-
nuk mund ta zvehdsoj autonomia kul-
turore.Por, kto jan dy koncepte t cilat doj dhe t shikohet e vrteta n sy. P, jam i blndur thell se ather Evropa
dallojn n mes vete. Pr hungarezt e Un personalisht mendoj se pr shu- do t hyj n Jugosllavi. Evropa do t hy-
Vojvodins vetm me autonomi kulturore m padrejtsi q iu jan br hungarez- j n at mnyr n Jugosllavi, n t ciln
do t jen t gjymta t drejtat q i takoj- ve t Vojvodlns, fajtor deri n nj mas Qytetar do t ket interes dhe do ta
n sipas normave ndrkombtare. Asnj jan vet hungarezt, t cilt t ushqyer shkatrroj regjimin n pushtet pen-
populli n bot e as pakicave kombtare me frik dhe droj t tepruar, nuk e kan 9esn Per hyrjen n Evrop. Sa i prket
nuk do t'i mjaftonte vetm autonomia kul- ngritur zrin aq sa duhet. Fjala vjen n shpiptarve me Alternativn e tyre m n
turore pa instrumentet politike, pra pa au- planin shkollor, kur n shum raste sht me Ibrahim Rugovn mendoj se do
tonomi politike dhe ekonomike. Kjo do t kundrshtuar hapja e shkollave n gjuhn te takohemi m shpesh n Evropn e
thot se pakicat kombtare duhet vet t hungareze. Bashkuar. Kur po flasim pr shqiptart
vendosin pr autonomin e tyre, por pa Ndrsa sa i prket shkeljeve t t duhet t them se jan populli m i disipli-
pretendime territoriale. Ndrsa sa i prket drejtave hungareze tash momentalisht nuer ne Evrop e ndoshta edhe n bot,
autonomis territdriale t KSA t Vojvodi- mund t prmendim mjetet e informimit, ndrsa hungarezve tek tash kohn e
ns, e cila dallon pr shum gjra nga n gjuhn hungareze t cilat po prjetoj- tundit iu sht dhn rasti t mendojn
KSA e Kosovs, nuk sht vetm shtje n nj kriz t madhe. Pas largimit nga ne menyr kolektive pr prcaktimin e fa-
e hungarezve, por e t gjithve q jetoj- skena politike e LSPP, financimin e mje- tit t tyre.
n n kt krahin autonome. teve informative e mori n mbikqyrje Disa parti politike serbe, kohn e fun-
Kshilli Ekzekutiv i Vojvodins m n dit shprehin krkesat e tyre haptas se ja-
Autonomia persnale do t duhej t
krye me Radoman Bozhoviqin, i cili nuk n pr kthimin e mbretris n Jugosllavi,
kuptohej sa vijon: Kur hungarezt n ku-
po zgjedh forma e as mnyr pr futjen e e kjo do t thot qartazi se serbt nuk ja-
n mnyr t vea'nt zgjedhjet e lira, dhe masave t dhunshme n shtpit infor- n pr Evrop, por pr Serbi t bashkuar,
mative. Fjala sht pr ndrrimin e redak- ndrsa duhet t jet e qart pr secirin se
torve dhe kryeredaktorve t gazetave Evropa do t jet e hapur pr Jugosllavi-
sit e tyre t cilt do ta prezentojn popul-
dhe RT n gjuhn hungareze. Shoqata e n vetm si trsi si sht edhe tash,
lin hungarez t Vojvodins n strukturat
gazetarve t pavarur n gjuhn hungare- prndryshe do t mbetet jasht saj.
politike t shtetit.
Bota: Dlsa herft I zutft nft gojft tft ze ka vendosur q t organizoj nj gre- Bota: farft mendonl pftr tezat fe-
v t prgjithshme prderisa t mos deratft dhe konfederatft Jugoallave?
tft na thonl dlka pftr tft drejtat e hunga- kthehen n pun t gjith ata t cilt ishin
deri dje.
Janosh: Pr mendimin tim kto dy
rezftve nft Vojvodlnft? termine jan mjaft t mjegulluara n
Bota: Ndoshta nft kfttft kontekst momentin e tanishm, duke pasur para-
Janosh: Me hungarezt e Vojvodins
sht nj'problem tjetr sa i prket ktij ftshtft mlrft tft flaslm edhe pftr marrftdhft- sysh faktin se dika fshihet prapa tyre. Si-
aspekti. Hungarezt kan qen n nj njet e BDHV me opozltftn dhe partlnft en- do q t jet BDHV do t angazhohet pr
de nft pushtet tft Vojvodlnfts?
presion shum t madh prnjher pas daljen e Jugosllavis n Evrop, pr t ci-
LN s, kur nga ana e pushtetit komu- Janosh: sht e vrtet se fati jon ln gj edhe shpresoim.
dhe i pakicave tjera sht ngusht i lidhur
nist jan vrar disa dhjetra mijra hun-
garez pa kurrfar procesi gjyqsor. Ky me opozitn e Vojvodins. Ne ende ndos- Bota: A mendojn kftshtu edhe
hta nuk e kemi t qart se me ciln parti partltft e paklcave tjera kombtare nft
terror shtetror n popullatn hungareze
sht br ather kur nga Vojvodina me mund t kemi marrdhnie t mira, ndrsa Vojvodlnft?
saktsisht e dijm se me ciln parti nuk Janosh: Kto dit n Novi Sad, patm
do t mund t ndahemi mir. S'mund t nj takim t prbashkt me t gjitha par-
bjm dhe t pajtohemi n asnj seg- tit politike t pakicave kombtare t Voj-
tij terrori t vrazhd, nuk fshihej hakmar-
ment t jets me partin n pushtet, e ci- vodins, n t cilin takim biseduam pr
raj ndaj fashizmit gjerman dhe hungarez,
la ende s'e ka msuar gjuhn e demokra- konceptet m t qlluara pr t drejtat e
por qllimi kryesor i pushtetit totalitar, is- cis, e cila si po shihet do t'ia z frymn pakicave kom btarl.
hte q t ndryshohej struktura nacionale
nj dit. Ne do t pranojm bashkpunim Bota: A shpresonl se nft pariamen-
me t gjitha ato parti t cilat i pranojn tln e Vojvodlnfts do tft zlnl vend tft meri-
pushtetit krkonin q Vojvodina t bhet
konceptet tona, e deri m tash n Vojvo- tuar? f .
nj shtet brenda shtetit artificial. Ne si din Partia Demokratike, sht e vetmja Janosh: Pr pjiSiarrjen e partis
parti politike nga organet kompetente ke- parti e cila i prkrah koncepte tona pa re- son n parlamentin e Vojvodins shpre-
mi krkuar tash kohve t fundit sqarime
zerv. sojm se nuk sht aq me rndsi numri,
n baza shkencore lidhur me pushkatimin shtja themelore e politiks s Ser- por me rndsi sht se ne do ta prezen-
e fshatarsis s pafajshme, varrezat e t bis, me t ciln nuk mund t pajtohet tojm popullin hungarez n mnyrn m
cilve edhe sot jan t ndaluara t vizito- partia jon sht fakti se serbt krkojn
besnike.
homogjenizimin e tyre kombtar duke u
munduar t i bjn t tjert armiq t tyre.
Nse flasim pr nj homogjenizim, prej t Bota: Hungarezftt edhe deri mft
cilit duhet t msoj e gjith bota sht tash Ishin tft pftrfaqftsuar nft pushtet, sa
ky homogjenizimi i popullit shqiptar, i cili jenl tft kftnaqur me angazhlmln e tyre tft
gohet okupimi i Kosovs q p o prcillet e ka arritur shkalln m t lart duke iu deri tashftm?
me elementet e veta t domosdoshme
dhe i cili po paraqitet s i zbatim i rregul-
falenderuar sulmeve t pandalura t Janosh: Fjaln e keni pr Mihail Krte-
Serbis. Ky homogjenizim mund t quhet sin. N radh t par mkat pr neve dhe
lave t shtetit ju rid ik nga njra an dhe homogjenizim pozitiv ose i qndress. pr gazetn tuaj q t flasim pr nj njeri
demonizimi i masave as prafrsisht t Ndrsa homogjenizimi i serbve nuk i cili se meriton t flitet pr t. N radh
mund t quhet ndryshe pos homogjeni- t par nuk sht e ditur se knd e prfa-
bve n Kroaci, nga ana tjetr. zim i dhuns represive. qson ai alamet politikani, i cili paraqitet
E drejta sipas mass kom btare e q Bota: a kanft dlka tft pftrbashkftt si hungarez ose si prfaqsues i hungare-
sht zbulim i Serbis s viteve t fun- shqlptarftt dhe hungarezftt mft Jugosllavi zve, e n asnj moment deri m tash
dit, q n hapin e par ndeshet me pftrpos terrorit qft e kanft pftrjetuar nft tft nuk ka folur pr hungarezt.
mendjen e shndosh. T vrassh njftjtftn kohft? Pr lexuesit e gazets suaj ndoshta
Janosh: Fatkeqsisht jo shum. sht mir t dijn se M.Kertesi n mesin
Shqiptart e Jugosllavis e posarisht e hungarezve t Vojvodins gzon nj
grabitur armt nga stacioni i policis, ata t Kosovs q moti e kan zn hapin jopopullaritet aq t madh sa q nga as
nnkuptohet, sht krim dhe tragjedi. Evropian. Si bie fjftla n shkenc, n kul- kush nuk pranohet si bashkkombs i ty-
T burgossh njerz t pafajshm, tur, n qndresn shekullore etj. Shum re.
madje edhe t atill t cilt kan imuni- prej vetive q i posedojn shqiptart si Madje un nuk do t kisha thn se
tet t cilin ua garanton shteti, sht luf- popull, jo vetm hungarezt si pakic nuk mund t'i takoj nj politikani nj nacio-
t kundr arm/kut, p o r ta burgossh kombtare n Jugosllavi, por shum po- naliteti, i cili s'e flet gjuhn e atij naconali-
serbin q rrnon gur m b i binar t puj t bots do t kishin dshir t i kishin. teti ose turprohet nga ajo gjuh. Kshtu
trenti dhe rrezikon jetn e udhtarve, Hungarezt n Vojvodin tham disa kur ndonjher Kertesit i thon t flas n
mund t je t tjetr pos shkelje e t her se jan pakic kombtare n kuptim hungarisht ai ato tentime i merr si provo-
drejtave t njeriut. klasik, ndrsa nj gj t till nuk mund ta kime t rnda. Andaj mund t prfundoj-
T largosh nga puna 30 mij puntor themi edhe pr shqiptart, sepse ata jan m se Mihail Kertesi as n letr e as n
shqiptar, nn pretekst se qenkan jo - dashur e pa dashur komb unik n truallin vepr nuk sht hungarez.
puntor dhe kshtu t arrihet qllimi e tyre. Edhe pse n Kosov tash e sa vjet
po zhvillohet nj luft n mes dy popujve.
ana tjetr largimin e disa serbve nga N mes t popullit vends m t vjetrit n Bota: Pftr fund dlsa fjalft pftr pla-
organizatat punuese pr shkak t rre- Ballkan dhe n ann tjetr i popullit tjetr net e BDHV-sft?
gullave t reja ekonomike ta shpallsh i cili thot se djepi i tyre na qenka kudo Janosh: Si detyr t par q ia kemi
q ka shkelur kmba e tyre. Por un parashtruar vetes, pas kongresit t par
duke pasur kujdes p r rregu/lat e mi- mendoj se kjo sht vetm gjuha e politi- t mbajtur muajin e kaluar n Ad, ku s-
rsjelljes, mund ta quajsh dhe kshtu ks e jo edhe e shkencs. ht edhe selia e partis son, sht nxjer-
me radh, kshtu me vjet, kshtu gjit- rja e nj ligji pr vetvendosjen e pakica-
hmon. A thua gjer ku r kshtu ? Bota: Pftrmandftt Kosovftn, si e ve kombtare, i cili do t mund t nxirret
shlhni Ju zgjtdhjsn mft fstlums tft kftsaj me m s paku 15 mij nnshkrime t qy-
menduris Homo homins lupus est njftsls fsdsrale tft Jugosllavlsft? tetarve. E ne mendojm se do t gzoj-
T. mos harrojm derisa n kt shtet Janosh: Problemi i Kosovs duhet t m prkrahjen e edhe m shum qyteta-
tidikushm akoma po dgjohet knga zgjidhet n mnyr sa m t qt dpke e .rve. E them kt pasi q nj her na ka
e robrve p r lirin, 80 milion gjerma- pranuar dialogun e barabart. Kjo do t rn t provohemi me popullin ton me
n po kndojn Deutchland, Deut- thot t njihet tretman i njjt i t dy po- rastin e referendumit, ku partia jon pat
ch/and, uber alles (Gjermania m bi t pujve. Por fatkeqsisht nuk do t ket apeluar q hungarezt t votojn kundr
mir kuptim t shndosh n Kosov kushtetuts Dhe kshtu apelit ton iu ja-
ka e dikujt nga aktualizimi i politiks prderisa Serbia Kosovn e shfrytzon si n prgjegjur m tepr se tri t katrtat e
Drang nach osten nuk sht edhe burim t homogjenizimit t popullit popullsis hungareze.
gjithaq e pabaz Gjermania, Evropa serb.
pra, do t deprtoj prsri n Undje, Un si zgjidhje t vetme t problemit Bota: Ju dftshlrojmft suksese nft tft
p o r ksaj radhe jo me arm. Armt le t'i t Kosovs s okupuar e shoh vetm for- ardhmenl
vrnqlloj tjetrkush. mimin e konfederats s madhe Evropia- Janosh: Mirupafshim n Evropn e
Agim MEHMETI ne, n t ciln nuk do t jen aq me rn- bashkuar.
dsi kufijt shtetror e nacional, por n Bisedoi: Nexhat OAJ
22 TETOR 1990

lrredentistve t nderuar:
civil a ushtar, t gjall a
t vdekur, t burgosur a t
izoluar, t torturuar a t
sakatosur, t bastisur a t
arratisur, t diferencuar a
t pushuar /nga puna/, t
helmuar a t poshtruar, t
prcjellur a t prgjuar, q
me aktivitetin dhe dinjitetin
e vet njerzor e kombtar,
kan kontribuar, apo po
kontribuojn pr nj t
; ardhdhme m fatlume t
! Kosovs si dhe t mbar
shqiptaris.L
personazhi: SHKAMB S. i burgosuri
n ferrati.
JSkena: Zyra nj tavolin, nj telefon,
njr shishe me uj. disa akte normative
etj.i
fSHKAMBI/ i veshur n rrobet e t bur-
go^urit me nr. 1313. me duart me pranga,
dul^e ikur prej ndjeksve milicve, hyn n
salf
j Driton, o Driton...ik! Is se po vijn!
Ik prapa xhamis e vazhdo kah tyrbja, se
dofn prej kishs s tyre.Ja, prapa shpine
i k!
.'/Dgjohen hapat e izmeve t rnda
t milicve si dhe fshkllima e pipit t ty-
re. prkatsisht dgjohet atmosfera e tol-
lovfs. Nga jasht dgjohen zrat e mili-
cve t hallakatur/.
OFF: Stani, Stani idiote. pucau!/
Ndalu, ndalu, o idiot, do t gjuaj!/
/Shkambi me nguti tenton t fshihet
n turm/.
M falini, a bn t fshihem ktu
ndrmjet Juve, se po m ndjekin milict?
Ja, ktu... mes Jush...!?
/Mirpo.nga publiku askush s'i pr-
gjigjet por kur rropllima e hapat afrohet,
Shkambi struket ndrmjet tyre/.
Ah, dreqi i marrt erdhn. Prej k-
tyre zagarve s'ke kah t iksh. M mir
t Strehohem diku tjetr se erdhn. Fal-
menderit pr strehim.
/Hyp n sken, duke shikuar e prgju-
ar anash. Publikut/.
Shikoni, prej meje mos u frikoni, se
s'jam as spiun, as njeri prej atyre q
mbajn fjalime, as ,sjam i marr apo di
tjetr, por i burgosuri n arrati. Quhem
SHKAMB S. alias IRREDENTISTI nr 1313.
Kt pseudonim ma dhuroi atipi i UDB-
-s , kurse shifra 1313. nga dublifikimi i
trembdhjetshi /13/ n indigo Pr shu-
micn e njerzve ky numr i duket bak-
suz, pr udi pr mua s'sht, dhe me
mburrje e mbaj, sepse prej disa qindra
mijra irredentistve shqiptar sa kan
kcluar npr duart e mbrojtsve t
'push/k/tetit juridik serbosllav, isha i
trembdhjeti me radh.
Sa i prket adress sime t prher-
shme, ai sht b u r g u , prkatsishl
burgjet e Jugosllavis. Sepse prej vitit
1981 e deri m snt, prej gjithsejt nnt vi- da, as vet s'e di se kah t'ia mbaj. Po m ve.
IRREDENTISTI nr. 1313 (MONODRAME)
Qemajl Sokoli
Ato dit edhe un e prjetova fatin fshihej Ai, thuajse ishte i gjall dhe e
e shum t tjerve M burgosn m tor- dshironte jetn e vet. Me syt e mi u
turuan, m munduan, m nnmuan... binda se gjaku si gjak kurr shumbet
pr t pranuar fajin... pr ta pranuar bas- N at moment n imagjiantn time
hkpunimin, pr t trilluar...!? mu parafytyrua kinse gjaku nga muret si
M akuzuan me pretekst t aktivitetit ndonj vullkan filloi t gufoj dhe t ngri-
t rrezikimit e t shkatrrimit t sistemit tet lart, shum lart, n lartsirat e pafun-
socialist jugosllav, nga pozita e separatiz- dshme qiellore. Gufoi, pr ta dshmuar
mit dhe irredentizmit shqiptar. pahumbshmrin e vet. Gufoi, pr ta ds-
N burgun hetues t Prishtins, shr- hmuar ekzistimin e qndress s vet she-
btort dhe zagart e UDB s, ndr ta kullore. Gufoi, pr ta dshmuar t qenit e
katili m i dalluar ka qen njfar Sinani i vet njerzor e kombtar Gufoi pr ta
cili m tepr i prgjigjet orangutanit se sa dshiruar jetesn nn qiellin e vet t kal-
njeriut, specialiteti i t cilit ka qen thyer- trt.
ja e eshtrave dhe tredhja e shqiptarve, Dhe, kshtu me gufimin e gjakut gu-
por, si kam dgjuar m von i gjori fova edhe un n shtresat e panjohura
kishte dal mendsh, e tashti po bjn ek- t pavetdijes sime disaditshe
sperimente me t, vazhdimisht mi ofro- /Skena pr nj ast errsohet. Dgjo-
nin paket aranzhmane pr bashkpu- het nj muzik emotive/. Nuk di si e
nim. Prandaj, pr t u treguar zemrmir kur, por kur u kndella kuptova se m ka-
nj dit ma dhan sihariqin pr lindje t n transferuar n burgun e olimpijads
bineqve: t djalit e iks. N ato mo- shqiptare t Mitrovics. Pra, m uan si
mente pr mua tepr t vshtira, ky lajm prej antarve t familjes s njohur t
m kndelli dhe shklqeva prej gzimit. shtrumfave/Azemi, Gashi .Ajeti/, q nji-
M'u duk se isha pran tyre, pran shoqs het pr lojalitetin ndaj epigonve t Ne-
sime Shqipes s vetmuar q e pata l- manjiqve, prkatsisht t shitjes s l-
n n nj bodrum t lagsht si qiraxhi e kurs dhe t nderit t vet pr karrier N
pa ekszistenc t siguruar, e cila mi dhu- kt burg pos tjerash i plotsova njohuri-
roi dhuratat m t vlefshme n bot t pr mizorit dhe tmerret q mund t'i
pasardhsat, si dhe ma siguroi vazhdimi- prjetoj nj i burgosur politik.
msin e gjakut tim. Aty pr aty i pagzo- M kujtohet rasti, kur n mesnat n
va me emrat: Granit dhe Qndresa. qelin time ia behn dy milic gardian.
Kerbert e pushtetit, kur e kuptuan se Duke m'u krcnuar q t mos bzja,
edhe pas ktij lajmit t gzueshm s'isha m urdhruan q t nisem me ta Me nj
teve, vetm nnt jav kam qen n liri vjen vshtir prej ktyre prangava, se disi i disponuar t bashkpunoj, filluan t m t burgosur tjetr t quajtur Nesim, na
Prndryshe jam i martuar dhe i papun, isha gjendur. rrahin pa mas. Mirpo nn ndikimin e futn n nj maric. Pastaj, npr errsi-
/Tenton ta liroj nj dor, mundohet. impresioneve, pas do dajaku e ndihesha rn e nats, e npr rrug t keqe udh-
m falni, n emr t Ligjit penal, vullne-
tarisht i inkuadruar n Ndrmarrjen Nds- Pas shum tentimeve ia del./. veten edhe m t fort, edhe m t qn- tuam m se nj or. Rrugs mendja m
Ja, edhe pak, edhe pak... ashtu, drueshm. M von, pas do mshimi e shkonte gjithkah. Por, sjam frikuar prej
hkimore t pushtetit juridik-. Eh, nj dit
kur t prfundojn kto aventurat e hajde edhe pak. . ufff ia dola. A po e shih- ndjejsha vajin e foshnjes... pastaj filluan vdekjes. M vinte shum keq q jtn ta
mia, e t lirohem prej ksaj uniforme, is- ni, leht sht t lidhen vshtir t t m parafytyroheshin fytyrat e njoma t prfundoj n mnyr mizore, n mos-
halla do t kem ymr, prej qeveris do t zgjidhesh. Mirpo, pa tentuar e u mundu- foshnjeve t tjera, fytyrat e ktyre gjallne- hn kaq t re e pa pas kurrfar faji Dikur,
krkoj pensionin. Po, po, pensionin. Ss- ar s'mund t arrish kurrgj. Prandaj, nse save m t dashura t sojit t njeriut. Gja- derisa isha i thelluar n mendime, u ndal
ht pr t'u uditur! Edhe ktu njeriu e jeni t lidhur ose t robruar, tentoni vet t ksaj amullie, m dukej se jam n ndo- automobili dhe prej tij doln prcjellsit
bn stazhin e duhur t puns: t dajakut, t liroheni, se lirin askush s'mund t jua nj lindtore a foshnjore. Dajaku, thuasje tan
t torturimeve, t poshtrimit etj, bile fal. m jepte edhe m tepr inspirim pr Pas pak kohe n largsi u dgjuan di-
bile, ai duhet t jet edhe i beneficuar. /Pushim i shkurtr, dgjohet nj mu- imagjinat, kshtu q i dgjosha shum sa zra, kurse m von edhe urdhri. Gati-
Sepse, pr nj dajak a kundak t fituar zik emotive. Shkambi i etshm e pin ujin zra, i shihnja shum foshnja, shum fy- tu! Pushkt lart. Shenjzo, Zjarr! Jehoi
duhet llogaritur n kundrvlern adekua- nga shishja/. tyra, shum sy, shum duart pr jet dhe qrimi. Ajo qe aq e tmerrshme sa edhe e
te kohore. Kshtu q kur t mblidhen t Ah, sa kam qen i etshm...! Ah, li- pr pushk, shum koka, shum plisa... ftoht. N intervale u dgjuan edhe dy
gjitha, do t dal se e kam tejmbushur ri, liri... sa e shtrenjt q je. T pushoj pak kshtu q prej plisave u krijua mali.. e gjmimn. Pas ksaj rrethinn e kaploi nj
normn. Ha, ha, aaa, absurd i imagjinats se jam lodhur shum. mali u b bjeshk... kurse bjeshka srish qetsi e shurdht. E ndjeja vetm t rra-
sime. Ata t shtetit juridik s'po na lejn
/Ulet n karrig, dhe tenton t ngopet shndrrua n nj plis t madh e t bardh hurn e zemrs sime q ishte aq e zs-
t gjalijrojm e lere m t na shprblejn me ajer. Nga rruga srish dgjohen t e plisi i madh i bardh n nj qndres... hme sa q mu dukej se po jehonte
me phsioneLMirpo, dialektika si dialek- shtnat e armve dhe zhurma e toliovis/, n qndresn ton kombtare!? far Tash, jemi ne n rend? foli bashkudhtari
tik, koha ecn prpara, prandaj s'dihet Ja, prsri ia filluan. Kjo sixuat po prjetimi!? far ngrohtsie shpirtrore e im Nesimi, duke e thyer heshtjen rnd ,
ka sjell e nesrmja?! Shikoni, nse na prcjell q nga viti 1981 kur edhe u njerzore!far mburrje....!?
s'm besoni pr dhuratat e fituara, ja bn demonstratat sociale t pasuljt t Mbas disa ditsh, kur U kndella prej
dhe t gjat. v tfn zp h *
po ju dshrhoj. Zbulon shpinn ku i shi- prishur n menzn e studentve t u'rltur torturim it dhe prjetimit tim t papr- Paj, si e ka shkruar zoti iu pr-
hen vrragt e gjurmave nga dajaku/. gjegja me nj vetmohim! N at.m o-
n Prishtin. Kurse qljimi i tyre qe desta- shkruar, nn dritn e dobt vrejta se n- ment u dgjuan hapat dhe dera e kerrit u
/Nga jasht dgjohen eksplodimet
e bombave lotsjellse, si dhe fluturimi
bilizimi i krahins, sipas skenarit t shkru- pr muret e prlyera f qelis -sirhe, me hap. Dilni jasht qe urdhri i prer i
ar nga Beogradi. Gjat atyre demonstra- gjak ishin t vizatuara shum fytyra t njrit prej milicve! Dolm, e pastaj na
i aeroplaneve. Shkambi, e shikon pub-
likun q s lviz e as s bzan. udi-
tave rane shum viktima t pafajshme, foshnjave shum plisa, shum jet t re- uan buz nj gremine. Mjegulla e den-
ndodhn shum masakrime e torturime, ja... shum pasardhs tan! N at mo- dur dhe errsira m pengonin ta prcak-
te t!//
Athua, keni o njerz? Pse
shum burgosje e arratisje, i.tr populli ment, thell n zemr e ndjeva nj leht- toj pozitn e vendit. U ndalm. Para nesh
shqiptar u vu n hjpofekn e shkatrrim- si, sefise s'isha vetm. M shoqronin u paraqitn disa persona t tjer, por
spo flitni e s'po lvizni? M tregoni kto krijesa t pashpirta, por pr imagji- smund t i dalloja. Duke shikuar s'e, ka
ku gjendem? Athua, kam ardhur n tarjt t Jugosllavis. N ato momente t natn time, ato ishin t.gjalla, e flitnin,
vshtira pr ne, nga vet goja e herojit t do t ndodh me pahir me kmb preka
ndonj vend t gabuar a t ndaluar?
Mos, gjindem n sall t teatrit, kine- popullit, e njeriut ton t par, ne u quaj- lviznin, qanin e qeshnin, thithnin apo dika t but e t nxeht. Kur shikova m
krkonin t thithnin ..! Kt knaqsi mir i vrejtja dy kufoma. N ato aste,
maje, gjykat, t kuvendit... apo sall tm pleh i Kosovs, kurse zgjidhjen e magjepse e ireale ma rrnoi rrpullima
vetme na e ofroi birn e minit pr tre- n tr trupin e ndjeva nj lloj plogshtie
eksperimenti?. Mos jeni edhe ju mu si dhe paraqitja e ga.rdianit n qelin time. t paprshkruar.
un t burgosurit politik apo ju kan qind grosh. Vakia e zotit. Nj zgjidhje e
bastisur shtpit e ju kan sjellur k- till na u ofrua nga prijsi yn, t cilin ky Kur i vrejti gjith ato vizatime, si prej to- Ja, merri kazmn dhe lopatn dhe
tu? Mos vall jeni n ndonj eksperi- popull bujar e ngriti dhe e moi aq shu- pi uluriti: Jao, sta si ovo uradio po zi- groponi shpejt qe urdhri i milicit!
ment hulumtueso medicinal? Athua, m. Njeriu mos t'i besoj as vetvetes!?. dovima, budalo jdna?! Odmah, to da iz- T shqetsuar e me nj doz frike i
mos ju kan rrahur e torturuar kshtu Pr udi, nuk vonoi shum, edhe brises! ka ke br ktu npr mure, varrosm ata t dy tashm t ndjer. Si-
q tashti nga frika jeni si t teledirigju- prej hyzmeqarit shkavellian /S.Hasani/, na more budalla!? Fshiji menjher!/. gurisht n at bot kan shkuar me epi-
Njher sdshiroja t i ndrpreja n- tete: irredentist e separatist. Pas var-
ar? Apo, mos jeni memeca...! Jo, a? erdhi edhe nj margaritar politik, prkat-
drrimet e mia, por zri i tij: srishm m'i rosjes, sipas urdhrit, gropn u desht ta
Ather, mos jeni n ndonj gjykim t
sisht erdhi deri te zbulimi epokal se or- flasi iluzionet. Pr shkak se isha tri i mpi- rrafshijm duke e maskuar me barishte e
procesit t montuar politik?. Mos, r pr nj ast s'munda as t lvizja. Mi- gjethe. Kshtu q ktyre dy t mjerve t
ndoshta jeni duke e pritur ndonj per- ganizatori i demonstratave na qenka nj-
far edhi i zhugavt /E. Hoxha/ i cili sht rpo, gardiani i trbuar mi dhuroi edhe ndjer, pasi q iu muar e drejta pr t je-
son t madh, si sht ai me musta- nja dy a tre krba' pr aperativ, prej f tuar, ju muar e iu cungua e drejta m ele-
qe apo njfar i r i q i n / ! Milloshevi- 'deolog shkatrrimtar i Jugosllavis, kur-
cilave u kndella pak.
qin/, apo dikend tjetr?. Mos, jeni de- se krej shqiptart i futi n listn e armiqve mentare pr shenjzimin e vendbanimit
legatt e Kuvendit, e po e pritni Krye- t vendit. Pastaj, na etiketuan me lloj Ovo odmah da istish jesi li razu- t prjetshm. Ju t dyt dgjoni mir,
tarin /Gj. Bozhoviqin/, pr ta animuar lloj epitetesh e si jan: irredentist, se- meo!?/ Kt menjher duhet ta pas- tha njeri prej gardianve! Pr kt as
fatin e krahins son ose doshta Jeni paratist,. amoralist, fashist, shpirtat e trosh, a more vesh!?/ ishin fjalt q i s'keni dgjuar, as skeni par e as guxoni
shitur, e ka s'na than tjetr. dgjova si n mjegull. t flitni. A kuptuat?. Se prndryshe, do t
Robespierat e mirnjohur shqiptar
Mjerisht, n demonstrat e prgjak- Jo, ovaj je foshnjet e mija. Pa shiko prfundoni mu si kta qe urdhri i pre-
dhe doni n qetsi e me pijetet t lar-
t patriotik, ta shpallni R e p u b I i k shme t 11 dhe 26 marsit, si dhe t prillit se si po m buzqeshin... ato mund t je- r i milicit.
t '81, nga dora katile e kordonit t zi n edhe t tuat.. ato jan tonat, praqdaj, Eh, kshtu e ka jeta n kt politik t
Kosovn ton t dashur?.
/N sall heshtje. Nga nervoziteti /specialcave/ si dhe t esembejcave /us- s'mundemi t i fshijm, e t ua shujam ej- flliqur. Prandaj, mos u uditni nse ndo-
tenton ta fshij djersn, por nuk ia ar- htarve/, u shuan shum jet, u thyen tn foli disi n amulli! Brishi, budala njher hasni n varre pa varre, n skele-
rin. Nervozohet /. Flitni dika se shum eshtra, shum palca t kurrizit, u jedna, shta e nama ovde shiptarksa crta- te t fresketa, n vend e pa vend, t nje-
na deca! Obrishi jer si naisio poludeo! rzve t njohur a t panjohur, q n
m s'mund t'ju shikoj kshtu t hes- derdh shum gjak e lot. U shtyp i tr nj
htur e t shtanguar! Ju lutem m tre- popull. /Fshiji, or budalla, ka na duhen neve k- mnyra t ndryshme jan zhdukur, se
Kurr s'po m hiqet prej mendsh tu fmijt e vizatuara t shqiptarve! Ti je Kosova jon sht prplot kso gjur-
goni se a jeni njerz t ksaj bote,
apo jo?? A, tash m ra ndr mend. Ju pamja e vrasjes mizore nga ana e ushta- budallakuar trsisht!/. shkumoi gardi- msh.
po frikoheni se pr shkakun tim do t rve t dy vocrrakve, prapa shtpis s ani i mjer. Pas prfundimit t detyrs, prsri na
keni telashe me pushtet, prandaj m mallrave n Prishtin. Vocrrakt t cil- A, ne, ne... oni su zhivi... zhivi i nisu kthyen n burg, por me Nesimin kurr m
mir sht q t ik prej ktu. ve ende s u ishin terur buzt prej qums- crtezhi...! Vidi kako gledaju. Vidi, oni i te- s'jemi takuar. Si kam dgjuar m von,
/Niset pr t dal, por n at mo- htit t nns, duke u munduar t fshihen be gledaju i smeju ti se. Vidi kako te mole ai kinse paska vdekur n spital nga nj
ment nga jasht dgjohet rropllima e nga xhelatt, mbshtillen me flamurin to- da ih volish. .!? Ajde, de voli ih malo, evo smundje e pashrueshme!?. Mnyra e
hapave si dhe t pipit t milicve. n i cili iu b edhe qefini i tyre. Qefini i uzmi ih u naruje! /A, jo, jo... ata jan t ktill e eliminimit t dshmitarve sht
Dgjohen edhe t lehurat e qenve. martirve q ende i zinte gjumi n prehr gjall. Jan t gjall dhe s'jan t vizatu- e njohur nga koha staliniane, prandaj mos
Shkambi, shikon prjashta dhe prs- t nns. Qefini kuq e zi q u lag me gja- ar...! Shiko se si shikojn. Shiko, ata edhe u uditni nse ndodh edhe ktu
ri kthehet brenda /. kun e tyre t njom fminor Medet fati ty t shikojn edhe po t buzqeshin. /Shkambi i dgjon disa zra q vijn
Au, dokund po mbizotron pr jetn e tyre. Medet pr prindrit e ty- Shiko se si t po lusin q t'i duash. Haj- nga jasht, prandaj duke dshiruar t
ngjyra e kaltrt. Athua jam aq i fam- re, kurse mburrje pr Kosovn nfi. Ja, de, de duaji pa, qe merri n prehr!/. i kuptoj pr ka sht fjala, vshtron pr-
shm sa q pravna drzhava, mi ka shikoni, trupi po m rrnqethet kur i kuj- thash duke e fituar guximin nga hutia jashta. N at moment dgjohen te sht-
caktuar truprojet e armatosura deri n toj ato momente t merrshme. Ah, tok, dhe frika e tij. nat, ai n shpejtsi hyn /brenda/. Eh, me
dhmb. Prve tyre i kan angazhuar oj tok... jet oj jet, ka s'prjetova un, Brishiii! Fshijiii !/ uluroi gardiani plumbin e Treps son po na mbysin
edhe qent, e tash nuk dihet s'e kush e lere m populli im. me tr forcn poseduese.
Demek, plumbi i nxjerrur nga kraharori i
sht me qen!. Jo, ktu vrtet qen- /Dgjohen tanket e para t simfonis Pasi q isha i nnshtruar, desht ta kry- toks s Kosovs, po i dhurohet gjok-
s V t Betovenit /. Pash at q s'mund
ka shtetrrethimi i papar n botn e ej urdhrin. I rraskapitur e i lodhur me save t kosovarve. Tmerr i njerzimit.
ta paramendoja q fmijt t hypin mbi mngn e kmishs tentova t'i fshija, por
sotme t civilizuar. Anakronizm! Ah, padrejtsi.. padrejt-
tanksat ushtarak ku i ngulitnin flamujt nga molisja e madhe duart s'm punonin,
- I rrethuar prjashta, i lidhur mbren- kuq e zi. Trimri e pashoqe e ktyre filiza- por as gjaku s'fshihej Tentoi edhe vet si!?.
/Shkambi i nervozuar sillet npr ske-
gardiani, por kot. Pr bes gjaku nuk n. Dgjohet nj muzik emotive /.
 PRAPA GRILAVE
Urdhroni! Po bie terri,
terri mbi K o sov! Tash
fillon t xh iro h et ske n a e
dhuns, e tm e rrit, q m oti
ka filluar ep iso d i i par. Jo,
kjo nuk i n g je t D inastis,
nuk s h t as film horori,
nuk e ka nj regjisor,
a k to r t nuk ja n t
Holivudit. M errn i m e m end,
n g je t n Evrop, m
p rafrsish t n B allkan
(nse e dini Ju g o sllavin
eh, mu a ty ) dhe a t m e
vite t t ra . Dhe, E vro ps i
bie t shoh a t q kish
nisur q m o ti, kush e di sa
d ecenie m par... R res h ti i
g ja t i n je r zv e ...p rte j
shihen g riia t, e m tu tje nj
drit. Hej, p as h nj d rit .
Dhe s h t nj ekran i
m adh, i nj kin e m a je t
m adhe n E vro pn e e g r
ku s h fa q e t film i. s h t
xhiruar n V ran jevc,
K ap esh n ic, Tavnik,
Po dujev m falni n
KOSOV!
Prapa g rilav e s h ih et d rita
- K O SO VA M O N A M O U R !
ikur vrtet t xhirohej nj film pr Ko-
S sovn, ndoshta vlera e tij ideo es-
tetike dhe artistike do t shkrihej n pr-
jetimin emocional t t'.j dhe shikuesi Al, ta
quajm neutrali do t habitej: a thua
vrtet ka t ngjar q autori t ket imag-
jinuar dika. Megjithkt, asgj nuk do t
jet iluzore dhe irelevante, sepse pasqyri-
mi i nj jet dy apo dhjet vjetshe t nj
treve nuk mund t jet imagjinim dhe
truk regjisorial. Edhe pse n kushtet e
sotme t nj errsire t plot, dhe t
shfrimit t ideologjis serbomadhe, kriji-
mi i nj filmi mbi Kosovn dhe pr t do
t ishte i pamundur, prap se prap ata
q merren me kt art, kan iden e pr-
punimit t ksaj teme.
Dhe, pr krijimin e nj filmi pr Koso-
vn e dy viteve t fundit do t duheshin
skenare me ndoshta mijra faqe Mirpo,
nuk mund t mbetet anash as periudha
dhjetvjeare, sidomos ajo e vitit 1981,
prej t cilit vit fillon apo do t fillonte xhi-
rimi i filmit kosovar
Cilat segmente do t i interesonin reg-
jirorve tan, dhe far do t prfshinte
filmi kosovar pr Kosovn e viteve 8890
sht pikpyetje. Ja pyetja, problemi, dhe
ja prgjigja:
BESIM SAHATIU: n vend t vet. S fundi, fatmirsisht, ajo
QESHARAKJA
TURPIDHE
Ka nja dhjet vjet 'prejse dyshoj n dje m ngjallen t gjitha luftrat tona pr
saktsin e nj mendimi t Gogolit, e t kt tok, aq shum t njomur me gjak t
KOSOVA MON AMOUR
cilin e kam pasur moto: Edhe ata flli-
qana e katil t cilt nuk i druajn m as-
gjje, se lre m turpit i frikohen vetm
mundsis q t bhen: QESHARAK.
N dy vjett e fundit ndoshta kam pushu-
ar t besoj fare se flliqanat dhe katilt
mund t ken aq ndjenj njerzore, sa ua
fal mendimi human i Gogolit. Duket se
ky artist aq njerzor vetm sa ka mshi-
ruar flliqant dhe katilt t cilt ne ne Ko-
sov, sidomos dy vjett e fundit po i sho-
him n vepr. Cili regjisor, cili art, do t'ia
kalonte pamjeve q e tmerruan botn n
ekrane, e q ne po i shohim do dit me
syt tan n kt jetn ton kosovare,
ashtu t them n transmetim t drej-
tprdrejt?
EKREM KRYEZIU;
SHTVSHTIRT
BSH FILM PR KOSOVN:
' Ajo q ka ndodhur n Kosov, n pe-
riudhn dyvjeare, sht e pamundur t rin e vet.
prmblidhet n nj film. sht kjo koh e
nj krenarie t madhe q krkon, jo nj
film po, nj cikl filmash t cilt emrues
t prbashkt do ta kishin heroizmin ohe
qndresn e madhe t popullit shqiptar.
Kosova, e stinve kur u lind Republika e
Kosovs, cilsohet me ngjarje m t sh-
nuara se epoka e Lidhjes Shqiptare t
Prizrenit. Shqiptart, sot, nga nj popull
luftarak, q dinte heroikisht t ,vdes pr
atdhe, evoluoi n popull q n trsi di t
mendoj politikisht. N kt mnyr ku- Kosovn!
antitetin e shndrruan n kualitet. Sikur ta
kisha at fat q edhe un, ta jap kontribu-
tin tim, modest, n shnimin e ksaj epo-
ke t lavdishme, q popullit shqiptar i jep
vendin e merituar mes popujve t civilizu-
ar t Evrops, do t mundohesha q pro-
blemin e Kosovs Republik ta shikoj n
tr totalitetin e saj.
Shqiptart dhe Kosova jan viktim e
politiks bizmarkiane dhe botrore.
Shqiptart u viktimizuan nga Evropa ve-
tm e vetm pse nuk lejuan t instrumen-
talizohen si Sllavt e jugut, q t prkra-
hur nga politika ortodokse e pansllavizmit
rus dhe e interesave franceze pr domi-
nim n kto an, i lejuan Serbis t bhet
polic i Ballkanit. Nga t gjitha ato territore
q dikur i patm, reduktimi i madh hap-
sinor na solli n kto koordinata n t ch
lat sot gjallojm Makuteria sllave pr ter-
ritore t huaja, si duket edhe sot nuk ka
t ndalur, sikur t mos qndronte si dig
e pathyeshme qndresa shekullore e po-
pullit shqiptar. Kjo sfid t ciln ata kurr
nuk mundn ta kalojn njher e prgjit-
hmon e ndaloi penetrimin e tyre. Evropa
q deri dje kishte br gabime t tmer-
rshme n dm t shqiptarve, m n fund
msoi se kush duhet t jet zot shtpie
nisi ta kuptdj luftn ton t drejt, q
s'ka qllim tjetr pos prmirsimin e ga-
bimeve 13 paraardhsve t tyre
Vshtir, shum vshtir sht t tragjik t asaj lufte jemi ne shqiptart.
bsh film pr Kosovn!
Kur prmendet emri Kosov, n men-
t pafajshmve, sa habitem sesi mundet,
ende, t prodhoj buk, e jo urrejtje. Luf-
trat tona kurr nuk qen pushtuese. Kjo hshme dhe individuale? Drama q thejn
sht nj cilsi e muar q shqiptarve u mendje dhe ndjenja, drama q s'ka par
atribuon vlera t atilla q i karakterizojn
civilizimet m t prparuara njerzore.
Qndresa jon ndr shekuj kishte vetm
nj qllim; t siguroj rritn vertikale dhe
me dinjitet t breznive t reja, prkrah
popujve tjer t civilizuar t Evrops.
Kurr nuk duhet harruar se shqiptart ja-
n nj popull q civilizimit evropian i faln dhun, nntok, skenarin e t cilave e
Shn Jeronimin dhe Sknderbeun, Onuf-
rin dhe Andrea Leshin, Pjetr Bogdanin
dhe Jeronim de Radn, Fishtn dhe Fan
Nolin, Naimin dhe Migjenin, Nnn Tereze
dhe Kadaren. T shpresojm se, m n
fund erdhi koha kur edhe Evropa t mirat
do t na i kthej me t mira.
Sa isha n burg, e njoha m mir se
kurr m par rinin shqiptare t Koso-
vs. Ajo aty merrte msimet m t mua-
ra universitare. Qelit e burgjeve i kishin
shndrruar n klas t fakulteteve dhe i
msonin msimet t cilat kurr nuk do t'i
harrojn. Atje, ku u mbyll lulja e rinis ko-
sovare kam par edhe shum fmij q
ishin burrruar para kohe, dhe tani m
vjen turp t i quaj fmij. Ishin burra m t
mdhenj se msuesit e tyre dhe profeso-
rt. Ata i kishin flakur lojrat fmijrore
dhe merreshin me shtje t K>mbit, t
Kosovs Republik. Dhe e drejta ishte n
ann e tyre.
Buzt e tyre t prgjakura, n t cilat
kishte lulzuar plag nga torturat, trupi i
tyre i mavijosur nga t rnat e pendrekut,
duart, nofullat dhe brinjt e tyre t thyera,
n kujtimet e mia, do t m prcjellin tr
jetn. Rinia shqiptare nuk kishte m koh
pr loj.
Ajo shestonte planet pr t ardhmen
e vet, do t thot t Kombit shqiptar se
ardhmria ishin ata vet. Ata shum
shpejt e kishin kuptuar se Evropa sht
para nj rirenditjeje t re t madhe, pran-
dai nuk donin t prjetonin edhe njher
Konferencat e reja t Berlinit, Teheranit
dhe t Jalts, ku nuk ishte dgjuar zri i
tyre. Kishin vendosur q t jen zot t fa-
tit t vet.
Krkonin q n mnyr t drejtpr-
drejt t inkuadrohesih n rrjedhat q po
zhvilloheshin n Evrop, t cilat ata i kis-
hin inicuar, Evropa q pa t drejt i kishte
flakur tani duhej t'i pranonte srish n gji-
Guximi i tyre sht hulli e ndritur q
n asnj pjes t saj nuk ka t kputur.
Ky hark ylberi, plot dhembje dhe krenari
q shtrihet nga e kaluara e jon e largt,
do t arrij ta prek edhe t ardhmen m
fatlume.
A munden t gjitha kto t futen n
nj film?
JO!
Prandaj them, vshtir sht, shum
vshtir t prftosh nj film t vrtet pr thash shkuji t mos ia shqelmoj zemrn
ISA Q.OSJA:
APOKALIPSA SHQIPTARE
Ndoshta nuk duhet ndar kt periud-
h kohe nga ajo e mparchmja, sepse
Kosova gjendet n luft q nga viti 1981.
Faktikisht kjo sht koh e lufts m t
gjat n Evropn e sotme. Protagonist
As mollt s'kan m bukurin q kishin
Them tragjik, por megjithat mendoj
se n kt tragjedi ka nj t mir: As-
njher nuk kemi qen m shqiptar! Por
t kthehemi n rokus t pyetjes: Po qe
se e coptojm kt periudh, ather
do t kishim shum drama t prgjit-
grumbullojm argumentet e ksaj kohe
dhe ta vendosim kamern prball se s
shpejti do ti bie kllapia e par e n salla
do t ngritet perdja pr t i par figurat q
bota e civilizuar. lvizin kah,turpi m i madh i ktij shekulli
Orientimi klasik n vitet '88 '90, do dhe prball tyre nj komb q me durim
t shrbente pr nj film kataklizm, film dhe me menuri hyn n Evropn unike!
pr apokalipsn shqiptare. Ruaje Zot popullin shqiptar'
N rolet kryesore: nxnsit, studen- Thon kur vringllojn armt hes-
tt, puntort... T helmuar, t torturuar, htin muzat. Por, mua tash nuk sht koha
t hedhur n rrug.. Skena represioni, e heshtjes Atyre q u ka mbetur dika t
thon dhe t i tregojn bots, u ka ardhur
bjn shkijet e t cilin skenar e kam koha.
shfletuar pakz edhe n filmin Rojet e Filmi kosovar pr traumat dhe tragje-
mjegullS . din shqiptare do t mbetet vetm edhe
Si do skenar a jet, padrejtsi, ter- nj dshmi pr Evropn plak q asaj t'i
ror, uzurpim e krim, edhe kjo e shk ijeve tregohet se far mund t ndodh n gji-
rin e saj, e ajo t mos e kthej kokn. N
e ka fundin, andaj objektivisht duhet pri-
tur nj prmbytje t madhe q po i merr shiritin e celuloidit do t shnohej ajo q
me vete kto strvina. Dhe sjelTnj lin- dikush e ka si para syve, ajo q pr dik
dje t re n familjen e plleshme shqiptare. tr jetn do t mbetet vrrag.
Dhe vrtet ngadal do t lshohet
Populli shqiptar duhet ta shoh kt
film, sepse historin as nuk do ta harroj-. perdja, do t fillojn t lvizin figurat, n
m as nuk do ta fshijm m. sall do t jet errt.
Dy her ua kemi fal shpartallimet q Me siguri se protagonist do t jemi
na i kan br M JO! t gjith ne. E edhe ai q mbi shpin ka
Edhe bota do ta shoh kt film, sep- provuar krbain. Prandaj, zonja Evrop
?e don ta shoh kush e pengon njeriun e Urdhro. Perdja po bie, kurse rreshtat e
ktij shekulli t jet NJERI, kush i helmon ar i kemi rezervuar pr TY!
fmijt n bark t s'ms, kush ia heq Rreshtat e gjat t njerzve presin t
puntorit kafshatn nga goja. shohin... nj drit... atje jo fort larg!
Andaj nuk duhet t rnjm, por t'i , Arbr VLLAHIU
PUNTORIA POETIKE
Bardh FRANGU
E... VEGJETARIAN SJAN
E kan shpallur veten vegjeiarian
a therrin qengja do dit
e pin gjak n vend t vers s kuqe
S'sht e vrtet se ushqeher, me bim
me to i ushqejn t vdekurit u thurin kuror
atyre q u mbetet ndonj asht n fyt
Edhe qytetin e kan shndrruar n therrtore
me duart e prvjelura me jargt q u shkojn si shurr
vegjetariant fmij t prindrve kanibalist
TRENIQ BART AZILANT
N "Akropolis*
takova Hasanin nn plis
n sy ia lexova itinerarin
n ball krkesen pr azi! politik
N fytyrn e tij
si nj gjeth vieshte vrejta Kosovn
ia mby/la drifkret e trenit n ballkon
Ndrsa kafshonte gishtin me mrzi
m pyeti me dro dhe me habi
a ka pranver atje
a ka bler nna dimi
dhe vazhdoi t rrshqas npr Evrop
si shurra e puls
VAJZS SIME FORTESS
Erdhe n jet
me mimin e dashuris sime
heshtjen p r ta prm bysur
Tashti te dera t pret era
koha e terur n degt e blirit t thar
vaji i zogjve n hapsirn e dhembjes
S 'ka rndsi far em ri do t bart
udht t gjitha kan m betur n balt
edhe ty do t duhet ta truposh veten
RRNIMIIPAMJEVE
Tetova dridhet nn Sharr
Sharri shembet m bi pl/sat e improvizuar
dielli rrshqet npr Popova Shapk
Bari i udhve p rite t mjekr e Mehmet Gegs rritet
deri te shtp/a prtej pianit urbanistik
m bi pam jet e rnuara syri t z ndryshk
azoti z vendin e oksigjenit edhe npr mushkri
Tetova s 'sht m e kaitr as edhe e kuqe
Tetov 1988
22 TEIO H 1990
 ESE MBISYRIN E PATREMBUR T NANS PARTI
ARMIQT
NA E KAN
ZILI!
T gjitha sukseset q nuk i kemi; (nuk) i kemi duke iu faln-
deruar n radh t par Nans Parti dhe syrit t saj t patrem-
bur por t lodhur?!...
ana Parti an prpara me syrin shqi-
N ponj. au prpara dhe po an edhe
tash: Ec trimrisht npr therra, npr
moalishte, npr fusha dhe pyje; kalon
malet e thepisura dhe egrsit e bjeshk-
ve. Partia jon sypatrembur, Kmbet i
prgjaken por nuk ndalet, sharron npr
balt, por ecn prap. Partia jon e das-
hur, e dashur dhe e zalisur. Populli i duar-
troket Partis dhe fjalimeve t bijve t saj
m t Denj. Duartroket dhe brtet, duar-
troket dhe brohorit parulla t vjetra mbi
dyzet vjet. T gjith n nj goj dhe t
gjith parulla t vjetra mbi dyzet vjet T
gjith n nj goj dhe t gjith prnjhe-
r Brohoritja bhet me ritm posa biri
(bijt) m t Dashur t Partis dhe t
Shtetit nga goja qesin ndonj fjal mara-
garitar, ndonj fjal q e prek popullin n
palc Populli pas fjals s Zjart q vazhdimisht->. Uji fle, armiku sfle. thot
Buron nga Goja e Birit t saj t Shtrenjt
humbet i tri n duartrokitje. Duartrokit-
jet jan t gjata, t gjata, t gjata . Biri i
Partis dhe i Shtetit e Shikon Popullin e
Vet i emocionuar dhe Bindet sesa Shum
e Do Populli. Prandaj merr zjarr edhe m
shum e t ia nis e flet pr sukseset e
shumta dhe pr Perspektivn e Ndritur t
Partis son Heroike. Popullit i lodhen
duart. duart edhe ashtu t lodhura nga
Punt e Dits s Bujqsi Duart e zhubra-
vitura. Duart e kazms dhe t duartrokit-
jeve. Biri i Partis dhe Shtetit (sekretari i
par i partis s rrethit, sekretari i dyt i
partis s rrethit .) kur e sheh dhe bindet
sesa shume sht i lidhur populli rreth
DROMCA KOSOVARE
RREFIMET QE PO I SHKRUAN POPULLI (II)
(SYT)
Kjo koh u mbush prplot psehe
Pse kt. pse at. edhe syt na u rritn
prej peseheve. Sepse kurrkush nuk po di
t'i shpjegoj Ngase ai q po i nxit kto
psehe, t ka krijuar peroe para syve, aso
perde. q tjert vshtir se e vrejn n
syt tu, po as ti nuk i sheh si m par tje-
rt.
prsri m pate pyetur PSE, ti baci
Rexh.
ndoshta s'ke harruar 't pata thn:
sepse ai dshiron q ti t shohsh
prmes syve t atij e, kurrsesi prmes sy-
ve t tu.
e ku sht e keqja ktu, pyete prap t
kujtohet? A t pata thn se prmes ktij
shikimi, q t ofrohet nga ai, rrena e tij
servohet si e vtet, ndrsa t vrtetn e
mirfillt ta ndalon.
dhe i kishe thn djalin tnd: m foli
me bende e nuk e kuptova hi' More bur-
r. a ish fjala pr RTP-n? E. ka t paqa-
t, ather ?
syt, a jan pr t par, a jo?
(DRO JA)
M ndali n udh, Syla Ishte shqet-
suar njeriu Shihej ashiqare. Na u kthye
koha e Pashiqit". Zuri t m fliste Ta-
mam ashtu si i kishte pas treguar baba.
Sot djeg nj katund. nesr nj' t/etr
Kshtu. katund pas katundi futej tmerri
n masn pa zot Njerzit. kah syt km-
bt mblidhnin plakat e merrnin dynjan.
Baco. m tha. a e sheh po bjn n (P E S H Q E S H I)
Llap9 Ua kane shtruar zullumin. pr t'ua
zbutur kokat. Her her po krcejn
edhe anve tjera: her kah Peja, dike atje. shkolla e Depcs, se aty ndalet autobusi
partis son t lavdishme t cils armiq-
t. pr shkak t sukseseve, la kan Zili,
krekoset, humbet i tr n Detin e Unite-
tit t elikt Parti Popull dhe e ngrit
grushtin e vet t elikt lart lart, e m
lart Lartsive! Grushtin e vet Patetik e
Shtrngon derisa t'i plcas gjaku prej tij.
Mu pr kt, grushtat e bijve t Zgjedhur
t Nans Parti jan t mdhenj. si cunga
t lisave...
Nana Parti an Prpara me Syrin Shqipo-
nj.
Qan prpara drejt fitoreve dhe sukseseve
t reja, Nuk ka pun s cils ia ngul Syrin
Nana Parti e q nuk i del prball Mirpo
nuk mund t i kryej! Porse kto nuk duhen
ditur, sepse armiku i brendshm n bas-
hkpunim me armikun e jashtm vepron
Nana Parti. E kur Thot Nana Parti Ashtu
Duhet t Jet. Sepse t Gjitha suksest
q (s) i kemi (s) i kemi duke iu falndru-
ar Nans Parti dhe Trurit t Saj Nana Par-
ti ia di Mendjen Popullit prandaj pasi la Di
Mendjen Popullit. ai (Populli) nuk ka ne-
voj pr t Menduar. sepse Partia Men-
don pr T. N Trurin e Partis Son t
Lavdishme sht kryur Truri i Popullit to-
n Heroik.
Nana Parti an prpara me syrin shqi-
ponj.
Uniteti Parti. Populli sht Garanc e
fitoneve tona.
ajm Prpara drejt sukseseve t re-
ja. Me drapr e me kazm dhe me kng
tevona kah Shipashnica... pastaj m tha
hapur:
Mund t vijn edhe kndej pari.
Ani, kush t tha? nuk u durova.
Jo. po, po flitet. .
E jep shenj. Ndalet. Pr Gjilan? Po! A
Po. bacit, po thojn sht n she--
nj fiian e filan katundi I numroi tri katu-
de t afrta, t banuara krejtsisht me
shqiptar, se ata po shkojn. qysh po
thuhet, andej kah jan etnikisht t pastr.
Se, e lexove kund?
T thash de, q po flitet.
Po, ty kush t tha ?
Qy, kush t tha? Mbrm isha te
Mustafa Ai merr vesh n'kto pun Tybe
mbasi u ktheva n shtpi, droja se mund
t vijn. e kam hi nn jorgan me tesha
vesh. E fjeta ashtu, sa m thn q fjeta. me nj shqipe t rnd. Djali po e heton
M fliste me sinqeritetin m t thell,
sa mua m u dha nj e qeshur, q nuk e
ndalja dot edhe pse s doja ta lndoja sed-
rn e tij.
Tk baci Syl, a ke nguc k? iu
drejtova pas pak
Jol
A i ke br kujt keq?
Me dije jo.
A i ke kujt borxh ?
,U(- Ve zotit!
1Ateher, prse druan?
Aih' Une, kishe po m ftillon pak,
se q je ksi axhamie tybe. n 'e paa diti
Ma ktheu shpinn. Iku
Ja 'sht edhe kjo droja e sotme n
vend q ta przsh ujkun, ti ia bn me di-
je torishtn. Vathin .
koh provokative, se jo mahi!
Niset djaii prej Peene. Zbret te
revolucionare. Bijte e Nns Parti jan as-
ket. Jan t vendosur, t pastr ideolog-
jikisht. Asnj njoil ideologjish t errta
nuk mund t haset tek Nana Parti... e cila
me vigjilenc i ndjek dhe i prgjon t gjit- ka t drejt t jet krenar, sepse vetm
ha kurthet e revizionizmit modern dhe t
socialimperializmit. Nans Parti i vjen
mjaft keq, por sht njherit mjaft e ven-
dosur pr ta uar Flamurin e Revolucionit
Prpara sepse kshtu i qenka shkruar.
Partis Son t Lavdishme. I ka rn bara
e Rnd pr t ua elur syt Popujve t
Robruar dhe pr t'i bindur me propa-
gandn e vet se duhet t lirohen! Sepse
populli t vet ia ka elur dhe strelur sy- 'Nxnsi studenti, msuesi, bariu, mje-
t deri n at mas sa ekziston rreziku i
smundjes s Syve t Popullit. Popullit t
vet i ka dalur hakut, ia ka pastruar trurin
nga t gjitha idet q s'i duhen, prandaj
ka thot Populli Thot Partia. Partia
Jon e Lavdishme. Partia jon e ka edhe
Panterin e Zi. Plakn Partiake. Nga Dera
Partiake. Plakn Zshterrur. Plakn e cila
sht e Bindur se Pa T. Pa Trurin e saj
sklerotjk, pa kontributin e trurit t saj n
zgjidhjen e problemeve t masave nuk ka
shptim Atdheu! Atdheu yn i lavdis-
hm?!
Mirpo Nana Parti an Prpara me Sy-
rin Shqiponj!
Populli shikon dhe dgjon me vemen-
dje se ka po thot Nana Parti, far fja-
lsh po prdor n mnyr q ashtu t flas
dhe ashtu t veproj edhe ai. Populli yn i
disiplinuar, Populli i Partis. Partia sht e
q t merr e t drgon n da n Preshe-
v, n da n Gjilan. Dhe, aty pret djali.
Pret bukur shum. far drame s'lviz.
Prit e prit, sa pak pa iu mbushur mendja
q t kthehet, kur qe vjen nj kamion. I
bn? Bn, hajde! Hyp djali n kamion. E
falnderon. Vozitsi pranon falnderimet.
E vazhdojn. Sa i ndrrojn d ytri fjai,
arrijn n Muibab. Tash udha vjen ta-
tpjet. Po edhe lakesat. Vozitsi e ul ga-
zin. Me uljen e gazit, zvoglohet edhe
shpejtsia, edhe zhurma. Mund t bise-
dohet m shlir.
A punon kund, djalo, pyet vozitsi
me mosh diku n t dyzetat.
jo, merr prgjigje. N shtpi ve!
A, pak ve shtpia... vazhdon vozitsi
q kjo s 'sht gjuh e vetja, po edhe me
vet nuk po e vet kush sht e tek s-
ht. Fundja, njeri sht. I bri mir. E mo-
ri e nuk e la n'udh...
Pse, nuk po dei jashta?
djali i befasuar, po nj pa dy, ia kthen:
Nuk sht ieht, o shoq, n'vend
tnd e s'mund t bsh arre e, lere m n e madhe ka kapluar kokn e tij: Kosova!
vend t huaj
Jo, gabim! Ve kaiizoi q je shqip-
tar prej Kosove, e, u b puna.
po thua.. djalit nuk i pritet.
Po, po! -xv. aWO
E, ti k po e rren q je shqiptar?...
il gur gojn. Njher shkoi e u b krejt
verdh. Verdh e dikur mavi. Mbasandej zi
S'di sa ngjyra iu ndrruan. S'arriti tjetr t (U S H Q IM K O SO VE)
m thoshte, pos t zinte shkas n situa-
tn: atje je m i lir.
Jo, ia ktheva. Ktu dua t jem i tir.
Dhe. dgjo: ktye peshqesheve u ka da-
lur bo/'a,. merr
.. ,vesh!.. . ,
u ndame, tha ne fund djali prej Pae-
ne. Un, tepr i mrdhezur Ai, si derr i
dashuruar n Popullin e Saj. Populli nuk
ka t drejt t Vuaj, sepse pr t vuan
partia; ai nuk ka t drejt t Dashuroj,
pondent jasht, sepse ather shtetet
tjera krkojn q n shtetin t cilit ar-
sepse pr t dashuron partia, populli nuk miqt ia kan zili t i drgojn edhe ata
korrespondentt e vet?! Kshtu mendon
Partis i takon Krenaria. truri popullor i kyur n trurin qendror t
Populli jokrenar, partia krenare! Po- partis e cila i di t gjitha. Q i di t gjit-
pulli jokrenar Partia aspak krenare. ha e q nuk di asgj. T gjitha sukseset
Bijt e Partis dhe t Shtetit lexojn vep- tona i kemi arritur duke iu falnderuar
ra partiake. Vepra pr ngritjen e partia- partis dhe rrugs s saj t ndritur thot
ke ideologjike. Lexojn dhe nnvizojn biri i denj i partis, mjelsi i talentuar i
gjat leximit. Fjalt zjarr revolucionare i kooperativs s lart malore...!
shnojn dhe i citojn pastaj. <-Kshtu ka T gjith udhheqsit e partis jan t
thn shoku... kshtu ka thn shoku... urt. Jan tepr krenar saq nuk dalin as-
njher jas^t ders popullore t Popullit
lsja e dhive q shnon rekorde n mjelje t vet. Bijt e denj t Partis dhe t
t gjith e citojn shokun .., fjalimin Shtetit jan dhi t cofta me bisht t ngri-
gjenial t shokut. do fjal dhe fjali e tur. Prandaj populli i ka ushtart?!...
Shokut sht gjeniale. Sepse e ka thn B KABASHI
Shoku Shoku yn i Dashur. Shokun e ci-
ton edhe gazetari n gazet. N gazetat e
gariposura plot parulla. N gazetat q t
bjn t vjellsh. Jeta parull. Nga fitorja-
Hazir SHALA
-n fitore. Nga parulla-n parulla t reja!
Rrofshin parullat. Jeta parull dhe emula-
YLUPOLAR
cion socialist Gazetari i shtetit t Bijve t
Partis dhe t Shtetit nuk ka nevoj t je-
t korrespondent n asnj vend t bo-
ts as n vendet fqinje pr t cilat shteti
yn sht jetsisht i interesuar q me to
fragment nga poema
t ket marrdhnie t mira, ngase priret (Btblioteka popullore n Pri
nga politika parimore. Nuk ka nevoj, shtin)
sepse e ka agjencin zytare?! E cila pr
t gjitha ngjarjet raporton me vones, por
n mnyr vigjilente, si Syri i patrembur i fjala me fjaln
biblioni
bes
iliria
historia
zjarri yn
kuvend
shqiponja
trimria rrn
ktu
plaguar. foien
H! vrtet, a s'sht koh provokati- kan zn
ve, kjo?! lule n parzm t bots
rrzonj
Ktu
(M R Z IA ) pikllimi zemrn
Akoma pa e pir kafen e mngjesit, loti iotin
ka zn
cingron telefoni.
kush do t jet ?
krahu krahun
Ngritem. / afrohem dgjueses, e marr
ka thar
n dor.
t idhtit
Alo, urdhroni!
ktu
Alo njoh zrin e babs q prmes telit
deprton deri tek veshi im. me grusht
sht ngrn
Prej n'automat jam jfoltore publike)
n do shtpi
qe, duke shkuar n pun. Provova, rast-
sisht mos po e z lidhjen . n do ar
Shyqyr, e zure! i them kur e di se gjak e zjarr
gjith e ka vshtir pr ta marr iidhjen, kemi var
nga Viena e ktu. njmij vjet
romikiri
A ka gj t re? po aq
Nuk pyet rndom si herave tjera: pr
dreqi e i biri
famiijen, njerzit e shtpis. Kt mrzi e tokn na p/agosn
ka ln anash, sepse nj mrzi tjetr m me varre
po
Bie n hall: si ta gjej nj lajm t mir e ne
ta gzoj sadopak kt mngjes? s 'dolm fare
po Hdhja telefonike s'ka nerva t m kurr s'u shtrim
pres derisa kujtohem un...
as nuk i dham
Babai edhe me nj mrzi tjetr, nis pes pare
nj dit t re kurbeti. dhe
ia
shihni
djajt
pas mijra e
nse gjithka do t mungoj durim do dhjetra vjetsh
t kemi me bollk. / jem i kapur pr rr- me hir ose pahir
njsh e po na del edhe pr kaftjall, edhe prishn far
pr drek, edhe pr dark. se n shpin ton
^ o ti e bft mir, me kt ushqim
s 'mund u bn
Kosov! dar
Sabit RRUSTEM/
 DITARI I ANATEMAVE: (FEHMI HALIMI, KRIJUES LETRAR, ISH STUDENT, TASH PUNETOR PAVARUR NE NJE AJTORE TE GJILANIT)

KRIJUESIT PRHER
KRIJOJNTERITORE T LIRA
s ofrohet pr ndihm Bile as japin shenja lokal) e q iidhej me fushatn e ca indivi- me shok t tjer, dhe gjrat u konservu-
shqetsimi... Kshtu kan qndruar t dve t pushtetit lokal t qytetit, shqipta- an me tr forcn
dnuarit e till, me muaj e me vjet, t pr- r e serb, rreth nj rasti, konflikti n Qllimi im ka qen pra. universal thy-
gjakur rrugve t ndrgjegjs Vetm vo- kombinatin e tekstilit n Gjilan, mes drej- erja e gzhojs s elikt e t kontaminu-
n tash, atyre iu dha ndima e par, pr- to ritserb dhe puntorit shqiptar Du- ar t mentaiitetit provincial komumsl
krahje. Nejse... Shumica arsyetohen me ke iu kundrvn maltretimeve t drejto- ngjallja dhe lirimi i njerzve. vrasja e
ngulm se kinse jan friksuar nga repre- rit, puntori nxjerr revoln dhe e plagos
sioni, pastaj s kan pasur si t'iu ndihmoj- kuledrs q e mban n terr dhe skamje
rnd. Kt rast disa individ t pushtetit gjith Ballkanin. zhvillimi intelektual i nje-
n ktyre njerzve. atbot e shfrytzuan pr t br shan-
Po, edhe si t arsyetohen ather: lu- rzve, kontakti me Perndimin dhe insis-
tazh n popull, se kinse me kt akt bru-
lzimi i hajnis, i korrupsionit, i injorancs timi pr krijimin e sistemit erikas t infor-
tal t puntorit (harrohej drejtori. fjala e
kolektive, analfabetizmi intelektual, i mo- mimit t bots pr ne dhe informimin to-
t ciiit ishte iigj") u prishn marrdhniet
raliteti, rrjeti i organizuar i prostuticionit n pr botn. Nga e gjith a/o q kam
n do lokalitet; pastaj konfliktet e ndrnacionale. ndrruar ather. e q i ka ngjar n/
shpeshtuara lokale, iracionaliteti mesje- Nisn atbot t shkojn npr bas- rrfimi fantastik. sot shumka po reali-
tar, javashllku, gjumi etj. etj. Harta mora- hksi lokale, puntori, ente etj dhe kr- zohet. Jam aq i knaqur sa tash nuk e
le pat ndryshuar aq shum sa q duhej konin dnim t rnd pr dorasin shoh t arsyeshme t "przihem as-
br nje t re, prndryshe!.. vdekjen e tij. Pra, jasht do kompeten- kund...
T dnuarjt politik pra, mendoj, fa- ce, duke mos ln rastin gjykats. ata 0 mbetl nga pema /ote krljue-
re s'kan qen ata q ishin n dy t pus- krkonin q kt rast ta dnoj populli se, sl do ta shrosh tash?
htetit dhe mesit jetsor; ata kan qen N kt mnyr shtja u rrit aq sa i Prher kam shkruar. pasi ka mbisun-
vese nj reaksion i trupit t lodhur p prngjante king kongut n Nju Jork. duar censura. shkr/met i kam pasur pr
vdekje (morale)... Pata dgjuar se edhe vajzn e tij q ishte vete! Megjithat pjesn m t madhe t
n klasn e par t fillores, e kishin dety- frutave t ksaj peme e kan brejtur
ruar ta ngr/s gishtin kundr babait. E krim bat policor. Akoma dergjet npr
0 N mnyr i prjeton kto kri-
Juesl kur ballafaqohet me nj slstem i ishte viti 19801 arkivat e tyre Sall. ndoshta nuk m 'i ka
Ndrkoh, un kisha br mend koh mbuluar pluhuri as n sirtart e redakto-
cili rrnon republlkn e tij poetike ?
t gjat pr form/m/n e nj shoqate pr rve! T jem m konkret; nj prmbled-
t drejtat dhe lirit e njeriut e qytetarit / hje poezish e pata dorzuar q me 1978
Konflikti mes krijuesit dhe pushtetit fascinuar nga Deklarata franceze e gjys- n Rilindje me titull Njihe vetveten-
sht i amshueshm. Asnj krijues nuk ms s dyt t shek. XVIII. pastaj nga N mos past tretur. N vitin 1981, kur
mund t jet ideologjikisht i prshtat- kushtetuta amerikane e Xhefersonit. nga Agim Mala punonte n Zri.. ia kam
hteti m kishte lidhur nj vdekje civile, shm pr pushtet T rrall, ngase do Ligjet e Paqes, t Pavarsis etj. etj. duke pas dhn nj prm bledhje pr rishikim
rovinca vshtir i ishon taientt pushtet pak a shum sht totalisht. Kur-
t shprthejn Jasht rrathve kurse njerzit ishin aq indiferent (po flas par n ann ton ballkanike, popuj t t- me shpres se do t gjej vend n edici-
pr veten time) sa q m izoluan gati se krijuesi nuk mund ta flijoj lirin dhe r n nj vdekje klinike, nj ngr/rje. nj onin e Zrit... Mbante titullin Zog n-
provincial, sldomos ato q nga krye- dinjitetin. Pr kt, prgjat tr historis
neqsla, nga blndjet vetanake, zn e i krejtsisht. Frika sht e arsyeshme, ed- tm err dhe nj katastrof n tr Ballka- drre, por. ja q na hodhi jeta n udh t
s njerzimit ka m betur nj galeri e tr nin. Kisha menduar si t krijohej s paku ndryshme. e un as kopjen e saj m s 'e
djegin kta rrath, kto gzhoja, q he n krim, por kurr s'arsyetohet kur
portretesh, ku rrfehet krimi i pushteteve p r fillim nj Shoqat, ku do t flitej n kam.
shumkujt mundohen t'ia zn frymn. shfaqet nga motive t brendshme jo nje- ndaj krijuesve. Kjo ka ndodhur ngase kri-
rzore. Po, nejse!.. mnyr njerzore, intelektuale, shkenco- Pas daljes nga burgu, s 'kisha makin.
Njsoj si bryma q vepron me pemt, juesi tan krijuar prher teritore t lira
Ato koh, dhnt zoti, kurr mos u re . Dhe n at prpjekje e sipr. rasti i dhe as kushte pr ta bler. se edhe maki-
t ciiat nga prkujdesi i pemtarit, lul- n mes dhuns s pushteteve. Po, si e
kthefshin! king kongut n Gjiian shrbeu p r fii- na m 'sht konfiskuar, me shkrim dore
zojn m hert. Po, bryma, brym, kan krijuar? Duke dashur t jen t li-
Isha student i Fakuttetit Juridik, s di lim. Anise gjrat rodhn shum m pata drguar nj proz t gjat fantastike
oreksi i saj I dshiron m u lule, q sjel- r dhe t dinjtetshm.
'djall m shtyri t regjistrohem mu aty? ndryshe ngaq mendoja. ishte nj piasa- n 'Jetn e e, me titull Muzeu n Or-
lln edhe gzimet e para. Un pr vete nuk mund t them se ritje e mir e gzhojs s elikt e t bot si dhe radiodramn e cekur
Kjo, nuk ka t bj sall me Fehmi HA- Shumica e msimdhnsve ishin pjesta- jam far krijuesi kur nuk kam t botuar kontam/nuar t mentalitet/t lokal t klass
LIMIN, si krijues anonim dhe premtues i r t kasts sunduese, dhe deri te nota asnj libr. Por, s'munda t botoja, sepse Tash s voni Flaka m i eli udht
shtypse U shkepn afishe n tr qyte-
madh Sepse, mnyra si pat deprtuar kaluese, vshtir vihej: studentt e stu- s'e lejonte kt censura! me nj proz!
tin dhe u bisedua me njerz. ku iu sht
Fehmiu me krijimet e veta, nuk i prkisnin dentt, kt e din vet m mir Studi- Edhe pasi dola nga burgu kam drgu- E, kshtu. tash ai redaktor a kushdo-
shpjeguar rasti ashtu si duhet e jo n
nj fillestari, por nj krijuesi t pjekur, me met m mbetn n gjysm; le q isha nn ar punimet n Rilindje por kot. M 1986 qoft q ma heq qafet (auto)censurn e
stiiin e zaptive dhe bejlerve. Ka pasur
prvoj hetime n burg, por edhe vet dekanati i mora pjes konkursin e Radio Prishti- ka nj kup aj rusi. bakshish!
edhe aktivitete tjera... Bisedoi Sabit RRUSTEMI
Dhe, pikrisht n gazetn Bota e re fakultetit kishte vendosur t m dnoj ns pr dram, me nj dram q e shkro- Pas ktyre gjrave u burgosa, bashk
do ta bj -brazdn e par n fushn et j ! va prngut. Konkurs, Radiodrama: N
letrare. pr t vazhduar m pastaj edhe Edhe tash jetoj fikall vetm, n shtpi-at konkurs, radiodrama: KAH SHKUAN
n 2rin, *Rilindje, Fjal dhe n re- n time. Deri sivjet hoqa shum derisa u QYTETARET FISNIK T SPARTS zuri
vistn Jeta e re Shquhej pr nj mny- vet punsova: shita dy ari t oborrit dhe vendin e dyt, mirpo ajo s'arriti t in-
r t re meditimi, pa konvenca tradiciona- me ato para kam hapur nj kafe ajto- skenohet, sigurisht pr shkak t censu-
le, me synime q sillnin elemente novato- re. Ka ta'sh gjasht muaj q po punoj dhe rs. Pushteti i censurs, lartmadhris
re, Syrin e tradicionalistve vriste sido- punt po m shkojn mir! Me ftohjen e s saj.ka br krdi, sikur ato kuledrat
mos mnyra tjetrfare e kndshikimit dhe kohs edhe mushterinjt po rriten. Sido- nga prrallat. Edhe n ndrr, besomni
shkrimit t tij. Por, prmbledhja e tij e do- mos kah mbrmja e deri diku para mesit m sht shfaqur! Mir shum... prderi-
rzuar at koh, diku n vitin 1978, nuk e t nats, tavolinat jan prplot. Shumica e sa t tjert kan pasur Katarina, Maria,
pa dritn shkaku i nj arsyetimi naiv: nuk mushterinjve rrin n kmb (edhe pse Maria Tereza, Viktoria Mediqi e tj., ne pa-
e kishte plotsuar stazhin e duhur npr lokali sht i madh), po kam hetuar dhe tm Zonj Censurn!
revista e gazeta Pra, duhej t bnte m aty po shprehet nevoja e t rinvje pr t (Pse jo mpastaj edhe autocensurn).
par emr e pastaj t vinte me libr. imituar heronjt e salloneve nga filmat e
Kjo edhe do t realizohej at koh, si- 0 Jeta e burgut ta ofron vetmln e
tyre t dashur. Ktu pastaj luhet shahu
kur pushteti t mos ia prishte llogarit. imponuar. dallim ka kjo nga vetmia e
me t madh; shahistt m t mir thuaja krkuar, t ciln e preferojn nj pjese
Zuri n thua bedenin e pakaluar bol- t qytetit vijn e luajn shah, ktu. Por,
e krijuesve? &
sheviko-monist... tash po i duhet koh t kushtet tash u krijuan asisoji q hetohet
shrohet nga ajo lngat. edhe ardhja e intelektualve, q sht ed- Secili njeri duhet t punoj q t pr-
he intenc imja. soset n vetvete Arsimimi dhe kultura
N letrat shqipe shfaqesh n fund Mirpo, kjo situat ksisoji q kahdo jan arm efikase kundr do obskuran-
t vlteve shtatdhjet. Lexuesi I at- njoll kob e zi. Nuk vend pr qetsi dhe tizmi Kure arti prgjithsisht, njeriun e
hershm pak t mban n mend, ndrsa pun; edhe punt kryhen me dro, me kuj- liron. Me si nj ligj kozmik, e bn njeri-
i mvonshml, fare; sepse tretet pa des e disciplin maksimale Pasigurie s- un, njeri. .
gjurm. N z lk-zake t fatit t hodhi ht br ligjmbi t gjitha ligjet. Por, t i
jeta? bsh!... Jeta e burgut m ka imponuar vetmi-
Punimet e para nisa t i drgoj n n; por, un sinqerisht t iu them. kurr
Rilindje n vjeshtn e vitit 1978, kur pa- Erdhm n nj koh kur populli I s'e kam pranuar. Gjat gjith kohs n
ta dorzuar pr botim edhe nj pr- rehabilitol fmljt e vet t helltshm t burg, klimatizohesha/ bredhja lndina-
mbledhje me poezi NJIHE VETVETEN. cilt ia anatemoi sistemi monist bolshe- ve t Selishts, arave, maiit pa skaj, Kara-
Ishin ato, vjersha me pa percepcion artis- vlko-sllavist. Sl duhet t krkojn kta dakut . Pastaj m editoja p r gjith at q fi
tik, por me shum sentenca nga folklori veten n popull sipas jush! kisha lexuar! Ve, shtatdhjetetreshin, i
dhe kultura antike. Qysh ather pata he- pata kryer s lexuari gjitha librat n bibli-
otekn e qytetit, n Gjilan. Kjo ishte pr .r
tuar patosin greg n tr letsin botro-
re M von jam mundur t shkruaj poezi Deformimt e harts morale mua nj pasuri kozmike, kshtu q nj
t mirfillt, por edhe proz. Pr tri vjet, vetmi burgu, s'm jaftonte kurrqysh t m
deri n prill t vitit 1981 kam pasur puni- T burgosurit politik (n thonj- luhas, as pr tr jetn...
me t botuara n t gjitha revistat tona t za, pr at se kta nuk e kan pasur poli- Kurse vetmia e krkuar, kjo sht di- vn'
nderuara. tikn profesion) jo vetm q jan turpi i ka tjetr. Por, besomni, vetmi t krku-
M 28. IV. 1981 kam rn n burg dhe ktij pushteti antipopullor, por ka rnduar ar, nuk ka. Ai q e krkon vetmin, ka
prej asaj, kohe, sa i prket botimit, sht edhe shum ndrgjegjen e popullit. Un probleme thjesht shndetsore, ose ek-
ndaluar do gj?!... nuk e dramatizoj ndjekjen dhe dnimin zistenciale Vetmia, fardoqoft, impo-
5e, g b "a n t ,
N burg pr vepr penale politike, Un s kam mundur ta kuptoj injorancn, nohet nga jasht Se, njerzit jan njerz.
0i|
kam qndruar dy vjet; njmbdhjet muaj* me t ciln njerzit jan sjellur ndaj t deri n vdekje
e e t
n burg e qarkut n Gjilan (tet nn heti- burgosurve politik. Besoj se shumica
me), rreth gjasht muaj n burgun e qar- e t dnuarve t till jan gjetur mes dy
kut n Gospiq t Dalmacis dhe rreth zjarresh; me masat drakonike t pushtetit 0 Clla qe akuza sipas s cils ju u
gjasht muaj n shtpin ndshkuese dhe t indiferencs totale t mesit jet- ndoqt penallsht?
prmirsuese n Stara Gradishk.. sor. E, ata t vuajtur, kan qen krijues Qe
Pas burgut, erdhn koh t leshta njerzor, t mundur aq sa pr ta sht
NJ RRFIM IM I FANTASTIK . Ke *AotfS'. o t C o i^
Me dy pleq n shtpi, babain e njerkn, t dashur t jepet s paku ndihma e pa- SOTPO REALIZOHET
dy t smur Atbot kisha njzetennt r... Por, ndihma pr ta ka munguar!? N akuz theksohej se un kam br
vjet, i pamartuar, i papun, i lodhur, i s- Merrnie me mend, sikur dikush bie n ud- propagand armiqsore me nj grup sho-
mur Njrzit frikoheshin prej meje, si hkryq i goditur nga ndonj automakikar ksh tjer Ajo prm endte agj/timin n
w
prej djallit. S'mndihmoi kush, bile rrall- z; njeriu rri i shtrir, i prgjakur, kurse popull p r t'iu kundrvn organeve iega-
kushme fliste' I vdekur pr s gjalli. Pus- qytetart e nderuar kalojn dhe askush le t pushtetit (vrtet m drejt pushtetit
 N S H I R I T I N E JJL L U

MUZAT LiNDIN EDHE N BURG

Me Syl Mujajn, i cili i mbajti Brat Luzhs, por nga i njjti, edhe disa
r, disa her ua ndrronin qndrimin gj
nnt vjet e dy muaj n t TVP me kt emr e mbiemr, por pr q pr ta deri diku (nse mund t them) shokve.n burgun e Pozharevcit Kshtu
ai me detyr qenka angazhuar nga burgu
burgun e Nishit, bisedojm nj person tjetr nga Gjilani N.Bj.T ka qen nj lloj satisfaksioni Jeta n
n burg pr t'i paralizuar t burgosurit
nesrmen i thirrm: rektorin disa t tjer brendi t tij ka qen nj pasqyr e vrtet
pr shkaqet e shprthimit t nga komiteti pr t parashtruar krkesat e gjendjes n Kosovn e robruar. T politik shqiptar.
demostratave t pranvers tona Pr at q folm ne kishim edhe ar- gjitha q i kan zbatuar n Kosov, m
Nuk kemi udhhequr me
gumente me shifra e fakte, pra t cilave par jan testuar n burgun e Nishit.duke
'81, gjykimin e montuar. Azem Vllasi zuri t djersitej, sepse nuk e filluar nga torturat e llojeve t ndryshme, emocione
Kishim dgjuar kishte parashikuar se ka t bj me stu- izolimi, helmimi, sharjet, etj. Katr kreva- Raste t ngjashme kishte mjaft. Sillnin
dent t pjekur. Pas biseds s pasuk- te, njri mbi tjetrin dhe dy karrike t vjet-
edhe m par se ky ka qen i sesshme, hetuam se n t katr anet e gjithashtu dhunues, kriminel, vrass, pro
burgosuri m i maltretuar prej Qendrs n oborr t s cils e zhvilluam ra, kan qen i gjith inventari i vendit ku ne me taktik e maturi jo vetm q i b-
bisedn, kishte prforcime t medha te i kalova vitet e rinis sime po edhe t nim pr vete, por prej tyre krijonim edhe
81-ts, mbase edhe pse ka policis. Tentuam t dalim ne qytet. Te shokve t mi. Mes krevatve kishte 50 njerz t arsyeshm. Me nj rast, n em-
qen edhe m i fort fizikisht. ..Fontana.. ka pasur shum gjakderdhje. cm. gjersi n dhomn plot lagshti Po rin e njrit prej tyre, me rastin e 8 Marsit,
Tentuam t daiim n drejtim t menss. E t gjenin ulur n krevat gjat dits, t piu gruas s tij i drguam nj piktur, lule
Pak kush do t besonte se i bllokuar. Edhe nga Bregu i Diellit po as- e zeza dhe nj poezi t bukur. Pas disa ditve na
njjti do t ket kaluar htu. At dit na burgosn shumicn prej vinte torta apo dika tjetr nga ajo. Ks-
pjesmarrsve. Na uan n lokalet e SPB Nuk dua t mendem htu rilinim prsri dashuri t vjetra.
prball gjith atyre ku gjetm edhe qindra t tjer npr ko- Pr ta ruajtur t gjall durimin, edhe
Pr t na br pr vete apo pr t na
sprovave, sepse pamja deri ridore. Vajzat kan qen t jerra faqeve br t paaft a mendur nuk zgjidheshin ne krijuam jetn ton. Forca lvizse pr
e trupit. M von i kan lshuar shum
diku nuk e tregonte kt. vet. Mirpo ne nuk na lshuan. Duket q mjete. Aplikonin pra lloj-lloj eksperimet- liri e demokraci e popullit n Kosov na
nesh pr t na mendur. Katastrofale is- ka ndihmuar q edhe ne ta krijojm jetn
Kishte hyr pa i mbushur 23 n Qendrn e Studentve paskshin qe- Portreti i Syl Mujajt punuar n burg hte sidomos betonjerka. Prej nntorit '83 ton, prandaj nuk e ndjenim vetn t vet-
vjet, dhe ja tani ka dalur i n t prcjell gjith kohs. Edhe asi stu- nga mlku i tij, Hydajet Hyseni. deri n janar '85 gjithsejt gjasht muaj e muar. Prej t gjith t burgosurve politik
dentsh me rrog paska pasur. kam prjetuar metonjerkn. M fal o ti le- sa ishim n burgun e Nishit, me urti, inte-
burrruar. lekt e karakter pa dyshim dallohej Hidajet
PreJ propagands n xus i nderuar i Bots s re por smund Hyseni, qndrimi i t cilit t bnte q ko-
Nuk sht shtje e individit por kontrarevolucion t'i l pa i prmendur s paku disa detaje ha t t ec m shpejt. Prapa tij nuk
q i prjetonim n betonjerk. Ktu dr- mbetn as Ali Laji, Bajram Kasumi e
e koiektivitetit At nat na kan drmuar si shtazn. goheshin t burgosurit pr ndonj faj. shok t tjer.T gjithve na vjen keq pr
Kto fjal na i tha Syla, q n takimin Ishim t kapitur pr gjum. T kisha fjetur Kjo ka qen nj biruc, e tra n beton fjal q jan hapur pr Ali Lajin. Mund
ton t par me t. Me kt sikur deshi t sall pak, pa le t m mbysin pastaj. T ne- dhe plot lagshti. 15 ditt 3 para nuk na t ju them se ai ka qndruar si gjith t tje-
na kujtoj se m shum do t flas pr srmen as q u ngrita n kmb, sepse jepnin as dyshek. Nga t ftohtit dhe la- rt, me vendosmri e konsekuenc, as-
fatin kolektiv edhe at prej vitit '78, kur n torturat tani i ndjeja m shum. Pas tri di- gshtia na njtshin kmbt dhe as q na htu si edhe e ka nisur.
Qendrn e Studentve ka pasur.n njfa- tve me procedur t shpejt u dnuam merrte gjymi. Kur e dinin se koka ime Nuk lshonim asgj pa lexuar, me ato
r mnyre, vlime paknaqsie. Pr shkak nga neni 133, pr propagand. s'mund t duronte m, n der shfaqej mundsi q kishim. N ato rrethana iin-
njfar dr Llukiq, i cili prnga profesioni dn edhe poett e rinj, edhe piktort, ed-
t korruptimit t sistemit. Edhe 100 vjeto- ^"~P as dy muajsh vazhdbi prsri hetue-
nuk ishte mantelbardh, por mantelzi. N he kngtart. Dhe kt e them pa dallim
ri i Lidhjes s Prizrenit dhe kremtimi mad- sia. Tani ngarkoheshim nga neni 114 lid-
hur e nenin 136 pr kontrarevolucion me fillim prpiqej t m bnte pr vete. Dil kombi. Kishim ndikuar edhe tek t tjert
hshtor i ksaj ngjarjeje t rndsishme, t ciln fjal na pagzoi Azem Vllasi, edhe jasht, i thoja. Kam ardhur t t ndihmoj, pr ta kuptuar shpirtin ton. Kshtu me 5
njerzit i ka shtyr t mendojn m shu- pse tani po e mohon kt. E kush ia ka m thoshte. E di un qllimin tnd. Mun- janar t ktij viti, ather kur edhe nisi va-
m pr vetvete dhe fatin e tyre kolektive prgatitur kt sht tjetr gj. U dnu- dsisht dil jasht, sepse nuk t kam thir- la pr demokraci n Kosov, edhe ne or-
rrfen bashkbiseduesi yn. Por t shkoj- am pra, 21 t rinj, prej 10-15 vjet burg, rur. Mendon se do t m shkatrrosh, ganizuam grevn e uris, pr kushte m
ni drejt e n shtje. Shprthimi i ngjar- pr kontrarevolucion, prej t cilve vetm por un jam m i fuqishm se ti edhe pse t mira, por qllimin e kishim edhe gjetiu
jeve t 11 Marsit t vitit 198-1, ka qen t- pes i njihja, t tjert pr her t par po jam n burg. Mendo fmijt e tu. mocani- Na shprndan me vrushkuj t fort uji.
rsisht spontan dhe pr shkak t kushte- i shihja n gjykatore. T'ua them edhe kt kt e tyre i ke prpara. Nuk mendoja n Dhe ktu morn pjes t gjith t burgo-
ve. Prderisa un, fjala vjen, merrja kredi se gjat demonstratave t dats 1 prill, n ato aste pr jetn time sa pr t shok- surit.
prej 600 din. ai nga Serbia merrte 3500 e afrsi t burgut t Prishtins si jehon ont.Shnojeni edhe ktu ju lutem! Disa ve. Dikur ai e humbte durimin. Nga var- Udhheqsit e burgut prpiqeshin q
m shum, pastaj ushqimi jo i mir n dgjoheshin thirrjet: Lironani shokt inspektor q deri dje na kishin rrahur, disja kalonte n trbim. Ti je cmendur serbt dhe t tjert, t'i shmangnin nga
mens, krkesa pr mens dhe nj kon- lironani shokt. Prej ktij momenti edhe tani n dritare qanin si fmij, sepse e di- brtiste. Ktu do t vdessh Mujo. Ktu, greva n mnyr q ksaj t'i jepnin karak-
vikt tjetr etj. Pas gjith ksaj ngjarje ata me nga 20 vjet po t na dnonin, s'do t nin se far do t na ndodh n Nish. O dhe i jepte ders me forc. Vazhdimisht ter politik, por nuk patn sukses. Edhe
t sigurimit erdhn ta burgosin Ali Lajqin. kishim dert, sepse shihej qart se veprimi zot si arritm deri n Nish! Edhe letrat e bja luft me vetveten. Kacafytsha me vrassit e kriminelt e deridjeshm, n
Pasi e dinim se a. nuk ka gisht n kt yn paska ln gjurm n njerz, n tru- familjeve na i grisnin koridoreve t bur- qenien time. Nuk dua t mendem. Jo kt rast na ndihmonin. Krcenin para t
ngjarje. nuk e lejuam t shkoj me ta, all, n koh. Gazi lotsjells, edhe pse i gut. Ujkan Zenelin e Daut Rashanm, si te Dua t dal i gjall nga ky vend. E dua je- burgosurve politik shqiptar dhe prpi-
sepse po ta lejonim t shkoj, e dinim se rnd, kur shoqrohej me thirrjet e tyre, mitur q ishin, i maltretonin m s tepr- tn. Nuk dua t mendem. Ka njerz q qeshin ta ndalin vrushkullin e fort t ujit
do t na merrnin t gjithve. Kshtu me na dukej i mbl. mi duke menduar se do t na mposhtin kan vdek ir n betonjerk. Ndr ta ishte Ky sht rrfimi i shkurtr i Syle Mu-
25 mars n mbrmje e gjat nats, n Grupi me mbikqyrje t edhe Xhemal Krasniqi. jajt i cili nuk deshit'i shpalos t gjitha
edhe ne. M dukej se ktu ishte Apoka-
dhomn 403 t konviktit nr. 3, pe pes lipsa Me ligjet e shtetit jugosllav n k- Pastaj nj rast tjetr, kur e solln nj tmerret e burgut, bile spaku pr hir t
shok t tjer kemi hartuar planin e prforcuar t burg s'kan pasur t drejt t t mba-
kriminel n dhomn ton. Mua m pat r- prindrve t t burgosurve q ende jan
ngjarjes s 26 marsit. Prve rreje kan Kshtu zun t kalojn muajt. N n- nin m shum se gjasht muaj, aq burg i n me nj fshes t wc-s sa isha n gju- duke e vuajtur dnimin. Syl Mujaj tani i
qen edhe: Ali Laji, Bajram Kosumi, Riza ntor '81, edhe pse Kosova i plotsonte m. Nga dhembjet isha alivanosur dhe ve- sht kthyer jets normale. Momentalisht
rnd ka qen, kurse un kam qndruar i
Demaj dhe Enver Maloku, pr t cilin prej kushtet ligjore pr t burgosur, shumicn tm kur e pash vetn n spital. M kis- ka hapur barnatore dhe kshillimore bar-
mbylluar shtat vjet e dy muaj, kurse dy
asaj nate nuk dim asgj, sepse nuk ka prej nesh na drguan q dekadn tjetr hin dhn hapa t dyshimta dhe m kis- natore n Pej. Njherit sht edhe krye-
vjet n pavijon, gjithnj n kt burg q
qen as n gjykim as n burg me ne (nuk t jets ta bjm n burgjet e Serbis. hin br shum fotografime q pr syt e tar i shoqats Nn Tereza t fshatrave
vetm ai i cili e ka prjetuar mund t dij
sht fjala pr asnrin prej dy gazetarve Me dhun na kan trhequr deri te kami- kokn paraqitin rrezik t madh. Kshtu i t Rugovs.
se 'tmerre ka prjetuar. Shokve t tje- Naime BEQIRAJ
pat adodhur edhe Abdullah Lohs dhe

K U J T I M E

KNGA DHE MALLI

T shkruash pr rapsodin e
syrgjynosur nga nj pushtet
totalitar, fantazm e Evrops,
(q jeton si somnabi'l me emrin
neobolshevizmi serb-sot), gogol
pr muzat e intelektualin, nalet
pr fshatarin vet Djalli pr
njerzin. Nuk sht leht t
rrosh me dhembjen, nostalgjin,
mallin e pashuar, e tr kt ta
suprehsh me kng pr trollin.
lemi n odn e Drvish Shaqs t
U ngritur n nj kull t vjetr, e rret-
huar me godina t reja Ajo qndron~me'<
vjetrsin e saj, si dshmi e qndress
son gjat shekujve. Nuk t mall dot
shikimi kureshtar n fytyrn e rapsodit,
shikimi i tij sikur t flet nga korniza e va-
rur n mur, sikur t dshiron mirsear-
dhje me BUK e KRIP e ZEMR, n fu-
karallkun ton, por me KNGN n ZE-
MR, pr t nesrmen ton si e duam ve-
t. N syt e tij duket si i mbytur MALLI
pr KOSOVN, familjen, gurt e kulls
pr do gj kosovare...
Me Shpendin (i biri i rapsodit) shk-
pusim ndonj shkndij nga zjarri i vul-
Ikant i mallit pr Kosovn, nj fije drit
pr fatin e hidhur q e goditi at dhe na-
tyrisht pr Jet-kngn q e Lnte t jet
Al q sht. Rapsod mbi rapsodt, bilbil
q kndon lirshm, prmballshm si SHI-
ROKA, e kndon historin epike si AT
Fishta.
Dervish Shaqn nuk mtojm ta zbr-
thejm me tr kompleksitetin si perso-
nalitet, por, t hedhim pakz drit pr fa-
tin e tij t hidhur.
N valn e terrorit shtetror, bolshe-
vik t prir nga kryemilici A.Rankoviq, n
pranvern e vitit 1956 u ndoq edhe rapso-
di yn popullor Devish (Shaqa) Muqaj,
nga Lluka e Eprme e Deanit. Akuzohej
se kishte gisht n nj vrasje q s e'kishte
br Ishte koha e aksionit famkeq pr
mbledhjen e armve t popullats shqip-
Gtareq gi
I thirrur n pyetje disa her m par,
s bashku me shokun e jets e t kn-
gs, Demush Nezirin, Drvish Shaqa e
kishte kuptuar se po i prgatitje akti i the-
rorit n kasaphann e xhelatit t shqipta-
rve: Bubiqi e J.Haklaj po i mprehnin thi-
kat gjakatare kundr tij.
Prandaj OSE t u binin n dor OSE t
iknin se: n Kosov ran dy korba t zi,
me Is Hoxhn nga Batusha, Demush Ne- Peripecive t veta jetsore po edhe
zirin e Adem Ramn (bashkfshatar). 3i atyre m universale rapsodi do t u kndo-
duket u morn vesh m par.q t iknin, j me zjarrin e zhuritur prej Feniksi.
sepse t nesrmen ishin t thirrur nga si-
gurimi n Dean. Demushi qe marr vesh Dervishi vazhdoi t kndoj si Noli di-
me J.Haklajn (mik shtpie) q ky i fun- kur, i syrgjynosur, rraskapitur e kato-
dit t i prcillte pr n Shqipri. Pioni i sur... Rapsodi yn syrgjyn gjall kngn
Rankoviqit, iu kishte prgatitur znkn: e par pas ikjes ia kushtoi aksionit t
tradhtari dihet si mbaron, Jonuzi qe vrar mbledhjes s armve. N vargjet e tij me
m von nga dora e nj djaloshi nga Isni- plot dhembje pr t torturuarit, e plot ur-
qi. Po deshi fati q Dervishi me shok t rejtje pr ndjeksit e sahanlpirsit e ty-
marr drejtim tjetr kah kufiri prej andej re, rapsodi na e ka rrfyer-edhe t vrte-
ku priste laku i bukshkalit. Ata e kaluan tn pr rastin e Xheladin Hans, pr Rifat
Berishn ish deputet i KOSOVS dhe Me-
kufirin n rrepirat e Bjeshkve t Nemuna
tohis, i cili u ndoq pse nuk pranoi pro-
n afrsi t fshatit Batush. Sesa qe e
gramin 2 procesit te Prizrenit (1945) har-
prmallshme ndarja rapsodi do t na e
tuar nga Qeveria Jugosllave. T gjitha k-
kndoj m kur ta kthy'm moj Kosov to mjaftuan q rapsodi t shpallet armik,
shpinn/ e lam bor e gjetm dimn... tradhtar i shtetit
Mngjesi i 8 marsit i gjeti prtej kufirit,
t shptuar nga lcku i tradhtis Rapsodi i madh shqiptar, me zemr e
Pas ikjes Drvish Snaqa, u vendos n me shpiri ka ditur si askush tjetr t'i kn-
Shinavlesh t Vlors ku ushtroi zejen e doj historis s iavdishme t popullit to-
ndrtimtarit prplot 7 vite me radh. Pas- n, me nj melodi, ritm e gjuh t m-
taj jetoi n Tiran, ku qndroi poashtu 7 bl, sa t duket se ta sjell ngjarjen prpa-
vite, pr t'u vendosur m n fund n Ar- ra, duket sikur e sheh e prjeton, merr
shbull t Durrsit. M 1962 u martua por pjes n t. Krcnohesha me qenien tnde
gruaja i jetoi vetm se nj jav. N vitin kombtare, t bn q moralisht t ndje-
Dervlsh Shaqa 1968 u martua me nj' kosovare t varfr hesh lart, q t shkrihesh n kngo dhe
dhe ia rriti dy djem e nj vajz. Vdiq m t bhesh pjesmarrs n at epik
1935 pas nj operacioni n spitalin e Dur-
Rankoviqi me milici .... (do t kndoj m rsit.
von rapsodi). Pr ne, ktu n Kosov, kujtimi m i
bukur pr t, na mbeti knga e fshehur
Babai iku natn e 7 marsit te 56-ts, KNGA E BRI T JET I
tregon i biri i tij Shpendi, s bashku GJALL, PRHER ME NE dhe e ndjekur npr shpirtrat e shtypur
t qenies son.

14 22 TETOR 1990

\
 FEJTON a i __ _____ t^OMRFTAR SHQIPTAR (H)
Dr. MUHAMET PIRRAKU: TRANSFORMIMI I KULTIT T SHQIPQNJS N SIMBO

SHQIPJA E HAPUR
N SHESH T KUQ
N zbulimet arkeologjike n Dodon. tur me mblemrin shqlpon). Esht Hetit,
popullsia neute paragreke ne Krete.
ishte prfytyrim i nj kulti t pasaardhs-
n m e morn nga koha e Andres ve t shqiptarve, sikur flasin edhe moti-
II"- Muzakajt shqlponjn (bizantine) vet e vuls s vogl, sekrete. t Sknder-
n e m c i konsidrohen
i\u iw iu v i . populli
, r pellazgjike
m 1875. studijuesi K Karapanos gjeti t merit e JuaJ u tha al, q un Jam shql- . .. afrt ---------
t me mesaptHho o tm sk t
dhe Drka- prka-
etruskt. me dy krer, t kurorzuar me n) yll n beut N kt vul shihet Leda, perri pel-
daltuar npr rrug -shqiponja dy kreno- ponj, dhe si t mos Jem kur Ju me ar tsisht me ilirt ballkanik . Ndrkaq, mes e morn nga koha e Andres II" lazgjike, duke u lar n lum. Pran dy
re t cilat sipas t momve prfytyrojn mt tuaja me kenl ngritur lart sl me kra- shqiponjn me dy krer pr t parn her Theodorit, i cili, m 1389, u flijua n Koso- shqiponjave q marrin kontakt me brry-
Zeusin . Kto gjetje hodhn drit mbi h t shpe)ta . Prkatsisht, Burrin epi- n stem e kishte vn perandoria roma- v, bashk me njsin e tij* m elite". lat e l.edes sht vu Zeusl, i dashuruar n
t dhnn e Strabonit pr pliumbat, pr- rotasit e quajtn shqipe, kurse ai u pr- ke, pas ndarjes s saj n Lindje e Pern- Ndrkaq, Dukagjinast, n flamur mbaj- Leden, i shndrruar n mjellm. Nga ky
katsisht peliadet (shpendt) e Usit t gjigjet: N kjosha un Shqlpe, ]u Jenl l- dim 6395). Shqiponja dykrenare romake, tn vetm nj shqiponj t bardh dhe takim i Zeusit me Leden.n vshtrim t
Dodons, t cilat tradita i quante shqipo- mljt e Shqlpes . Edhe sipas Elianit, sipas t gjitha gjasave, dshmohet nga kshtu, me gjas, ruajtn traditn e kultit kujdesshm t dy kokave t shqiponjave
nja t Zeusit V Pirro eplrotl gzohej kur dgjonte q I monumenti i ushtarve kornut, prej ndaj shqiponjs dardane" t kthyera kah Zeusi " sipas mitologji-
Pr shqiponjn si kult e or ilire flasin thonin shqiponj . Komutl n'lllri, me njl shqlpe dy krenash Gjurmt e shqiponjs bizantine nuk s, u lindn binjakt Kastori dhe Klltem-
shum t dhna pr periudhn ilire. T Shprehja, gjithsesi letrare, Ju Jeni qi kqyrln shoqi shoqin q duhej t indoqn as Kastriott, familje bujare kjo e nestra
dhnat flasin se Myrtalea epirotase, pr- fmijt e shqipes e F^irros, m von, n simbolizonin unitetin e perandoris t re dhe e fuqizuar n kohn kur pushteti Kultin e shqiponjs totem a or pr
katsisht Olimpia e mvonshme. nn e koht me plot nosalgji pr liri nn robri
Leks s Madh, shqiponjn epirotase e shekullore t huaja, do t ndikoj n for-
ndar n Rom dhe Bizant . dhe influenca bizantine u shpor nga Shqi- simbol etnik e politik gjithalbanofen
solli n oborrin mbretror t Filipit t Ma- cimin e botkuptimit n prmasa gjithal-
Megjithat, pas rnies definitive t pe- pria. Madje koha e ardhjes n fuqi e Sknderbeu do ta prjetoj n Flamurin e
qedonis. ndrkaq kur Leka erdhi n fuqi banofone, se shqiptart, s paku simboli-
randoris romake n perndim (376), pe- Sknderbeut orputhet me kohn e Re- tij, i cili. sipas prshkrimit q i bri nj
(336 326 p.e.s.), kultin e shqiponjs e kisht, jan bljt e shqlpes. Kulti i shqi-
randoria bizantine pr stem mori shqi- nesanss, kurse Sknderbeu n kuptimin anonim, m 1480, ishte n) shqlpe e ze-
shpuri n Lindje. Leka, me gjas pr t ponjs te shqiptart historik nuk vinte ve-
ponjn dykrenare ngjyrari t shtrir n m t plot ishte fryt i ndrgjegjs shqip- z me dy krer e hapur n shesh t
fush t kuqe. Shqiponjn me dy krer, kuq - Kt t dhn te Marin Barleti e
simbolizuar bashkimin e dy popujve iliro- tm nga epirotasit dhe Burri, por vinte tare t Renesanss".
por t bardh, e mori, m 1325, edhe pe Programi politik i Sknderbeut dhe i gjejm edhe m t plot dhe t mbshte-
fon, t maqedonve dhe t epirotve t edhe nga ilirt e tjer. Sipas Elianit, n lliri
lidhur edhe me krushqi, se t simbolizon- ka nj lloj shqlponjash, q i duan ata qe randoria romako gjermane . Shqipo- kohs s tij mbshtetej n krkesat q tur n kultin tradicional iliro shqiptar
te bashkimin e dy botrave . njohura I ushqejn, sl Ishte edhe shqiponja e njn bizantine me dy krer e mori mbreti shtronte rilindja (Renesansa). Mbshtetja ndaj shiponjs. Sipas tij, Sknderbeut
aso kohe, kur t Evrops dhe t Lindjes. Pirros . Nga kjo del se ilirt, pra edhe serb nemanjidas. Stefan Dushani 40. N e Sknderbeut n t kaluarn e lavdis- banort dhe t tjert prej fisi eprlot, me
n flamur i vuri dy shqiponja. Mirpo, Pirrua, shqiponjn e mbanin dhe e dreso- 1339, Angerlino Dulcert nj stem me hme t paraardhsve t popullit shqiptar, ta hequr qafe Muratin, I shkonin pas, ed-
Lekn n fush t mbajtjes s simboleve nin pr luft kundr armikut. Pr kt du- shqiponj t kuqe dykrenare t si.trir n n antikn shqiptare, ishte frym q us- he pa I grishur kush, prijsit t ri dhe fla-
nuk e vazhdoi Pirrua i Madh Burri kuri ilire sikur hedh drit edhe-e dhna e fush t bardh e evidencoin mure t htronte lvizja e Renesanss". Pr kt murevet e shqiponjavet t njohura prej
(287 272). Ai n flamur mbajti vetm Marcelinit (shkroi ps vitit 378). Ai njohton- kalas s Shkupit. N at stem dukej sikur flasin motivet t cilat Sknderbeu i kohe, sepse Sknderbeu mbante flamur
shqiponjn tradicionale t epirotasve, e Te se perandori romak, me prejardhje ili- edhe nj pamje e kalas s Shkupit me vuri n simbolet e shtetit t tij, n vula, n t kuq, t qendisur me shqlponja t zeza
cila shmbllente n shqiponjn e Zeusit, re, Konstant Konstantini, m 358, u an- mbishkrimin Srvia dhe nj pamje e male- stem dhe n flamur. Kto motive ai i gje- e dykrenare . Edhe Laverdini, m 1573,
e cila n thonj mbante Shigjeta rrufe- gazhua pr mbrojtjen fisnlke t fuqls ve me mbishkrimin Mons Epirus . Ka ti n kujtimin e popullit dhe i voli edhe shkroi n n flamur t tlj, ql Ishte krejt
je. Edhe vazhduesit n fron t Leks romake,, pr ka mbi podiumin e tij, I gjas se Dushani me kt stem simboli- nga burimet letrare e historiografike anti- kuq, Skanderbegu kishte nj shqype t
s Madh n Maqedoni nuk e ndodhn Le- rrethuar nga flamuj e shqfponjat dhe kre- zonte aspiratat e tij pr t'i futur nn kuro- ke pr paraardhsit e popullit shqiptar zez me dy krena . kurse n nj vepr
kn. por n simbole mbajtn vetm nj rt kryesor t ushtris mass i rn e tij viset e dy perandorive romake. dhe pikrisht n mitologjin dhe historin tjetr, t botuar m 1646, gjejm edhe
shqipe, q dshmohet nga nj monedh mbajti nj fjalim t fuqishm . N periudhn e shthurjes s perandoris iliro pellazgjike, e cila q n origjin i konstatimin se Sknderbeu banl me vu
argjendit t Perseut (178152) . s nemanjidasve dhe t bizantinve bashkonte t gjith albanofont pa marr t vetat, me shqype n mjedls t tyne,
Pr kultin e shqiponjs si or a idhull
Edhe shqiponja e zez dykrenare sim-
(sbsk. XIV XV), shqiponj me dy krer parasysh emrat krahinor: epirot, maqe- me kunora mbretnore n shesh t
bol shqiptar snt kult q vinte nga e ka- don, dardan apo arbresh, dhe fet e kuq
ndr popullsit ilire kan ln dshmi t luara mitologjike e prrallore iliro pellaz- ngjyrash t ndryshme mbanin n flamur Prvoja historike e popullit shqiptar
mira veanrisht Plutarhu (46-120) dhe gjike, por q lidhej me orn e Zeusit. shum familje bujare, si komunert e ndryshme, q i mbanin dhe i kultivonin
Eliani (170 235). I pari e prjetsoi nj Monferratit, Laskart, Crnojoviqt e t akoma n periudhn e Renesanss. Se ka vrtetuar se Skenderbeu, me motivet
dialog midis Burrit dhe epirotasve, pas Shqiponjn me dy krer si totem a si or, tjer . Muzakajt shqiponjn (bizanti- shqiponja dykrenare e Sknderbeut nuk q i vuri n flamur, kishte br zgjidhje
nj beteje fitimtare. Sipas Plutarhut Pir- t dshmuar n kulturn materiale t ne) me dy krer, t kurorzuar me nj yll ishte ndikim nga faktori bizantin" por epokale.
ron eplrott e prftn duke e prshnde- tempullit t Dohons, e kan adhuruar
AGRON E. BEKA: DNIMI ME VDEKJE N T DREJTN PENALE

NDIKIMIISHKOLLAVE T S DREJTS
PENALE N POLITIKN E DNIMEVE N
SHTETE EVROPIANE
Q n vitet 70 t shekullit XVIII, e deri n suksesi n kt drejtim mund t arrihet vetm te n lmin e s drejts penale, krkonin pr- tetit t organeve gjyqsore-feudale. Kshtu kjo
pjesn e par t shnkullit XX, n shkencn e s me ndrrmarrjen e nj varg masave ekonomike, krahjen e plot t ides absolute t njeriut dhe shkoll ka pasur ndikim t madh n prsosjen e
drejts penale paraqiten nj varg drejtimesh kulturale, politike q shoqria duhet t'i ndr- nuk pranonin ndikimin e faktorve endogjen politiks kriminale n shtetet borgjeze
dhe shkollash lidhur me problematikn e krimi- rmarr. dhe egzogjen si shkaqe krimit. Por kjo shkoll Emrin e ..shkolls klasike s t drejts pe-
nalitetit, qllimet dhe format e tij Ndr kto SHKOLLA KLASIKE: Kjo shkoll si dihet u n ndrtimin e sistemit t vet mbshtetet n nale, e dhan prfaqsuesit e tyre, por jo si
shkolla dhe drejtime m t njohura jan: Shkol- paraqit si reagim ndaj sistemit arbitrar ndshki- rryma unitariste, voluntariste dhe n rryma t kompliment, por pr shkak t tradits dhe
la marksiste, shkolla klasike, antropologjike, mor dhe t drejts feudale n prgjithsi. Pr- tjera filozofike. Kjo shkoll e ka zhvilluar pari- praktiks s vjetruar.
pozitive, ^ociologjike, neoklasike dhe shkolla e faqsuesit e ksaj shkoile (Bekarie Fojerbah min Nulla crimen, null apoena sine lege, me SHKOLLA ANTROPOLOGJIKE: Kjo shkoll
mbrojtjes shoqrore. Tanl do t'i paraqesim ve etj.) duke kritikuar rrept gjendien q zutron- t ciln shnohet fitorja e njeriut ndaj arbitrari- ksaj shko'le mendojne se: denimet dhe masat
e hedh dnimin dhe I thekson masat sociale t e sigurimit jan t domosdoshme pr luftn e
e ve pikpamjet e do shkolle lidhur me san- cilat nuk kan karakter t dnimit, si efikase pr
ksionet penale. suksesshme t kriminalitetit dhe se ato nuk e
Avokatl I mlrSnJohur koaovar BAJRAM KFLMENDI, nJSrl ndr avokatt e pengimin e kriminalitetit Sipas Lombroz-it the- prjashtojn njra-tjetrn, Po ashtu n msi-
SHKOLLA MARKSISTE: Edhe pse klasikt melues i ksaj shkolle. shkenoat mjeksore do
e marksizfhit nuk jan marr n veanti me rrall q ka qen prezent me rastln e ekzekutlmlt t dnlmlt me vdekje me met e tyre insistohet q dnimet t individuali-
t mundeshin t'i zvendsojn masat e s drej- zohen, t'i prshtaten personalitetit t kryersit
sanksionet penale dhe me fakktort q ndikoj- puahkatlm, Ja se ka deklaron: Kam aslstuar me rastln e ekzekutlmlt t dnl- ts penale, n luft kundr kriminalitetit. Kjo
n n shfaqjen e kriminalitetit, ata n disa shkri- mlt me vdekje r<? nj kllentl, t cllln e kam mbrojtur 6 vlte me radh pr shkak t veprs penale duke krkuar q t luftohen
shkoll e hedh dnirnin me vdekje si sanksion keqprdorimet e mundshme n praktik Pi-
me t tyre shkencore, filozofike, politike etj. fla- t 3 veprave penale-vrasje. Aktl I ekzekutlmlt t dnlmlt me vdekje sht nj represiv, sepse dnimi me vdekje nuk mund t'i
sin edhe pr kt shtje. Kshtu KARL MAR- kpamjei e ksaj shkoile kan pasur ndikim t
KSI n punimet: Dnimi me vdekje, shtja akt I tmerrshm. Jo vetm un sl mbrojts I kllentlt tlm (t pushkatuar), por zhduk nga shoqria delikuentt e rrezikshm madh n nxjerrjen e nj varg kodesh penale
e banimit, Zh. Peshe mbi vetvrasjen etj. edhe t gjlth pjesmarrslt tjer t ktlj aktl e ndlenln veten t shqetsujr e dhe t paprmirsueshm. Lidhur me kt Bo-
rivoje Petroviqi thot: Mendimet e prfaqsu- botrore.
thekson se: krimirialiteti buron nga vet sruktu- t tmerruar slkurse un. Derisa kryheshln veprtmet pregatltore: mbushja e ar- SHKOLLA NEOKLASIKE: Kjo shkoH sht
ra e shoqris, paro s gjithash, nga baza e saj mve me munlclon, komandlml I komandantlt t togut ekzekutues, kllentl Im esve t shkolls antropologjike mbi dnimin me zhviliuar n fund t shek. XIX n Franc Kjo
ekonomike dhe organizimi i saj klasor antago- vdekje jan t pabaza, sepse po , ishin t ar- shkoll paraqet nj kompromis, sepse nuk e
qndronte para tyre I lldhur me lltar pr nj lls t trash e t gjat, me sy t syeshme ather do t duhej t braktiseshin t
nist. Ndrsa sa i prket rolit t masave nds- mbyllur me nj shaml t zez dhe me nj leck t futur n goj, kurse gjoksl I pranon ideterminizmin e shkolls klasike dhe
hkimore, Marksi thekson: Duhet aplikuar m gjitha sanksionet tjera t cilat shoqria dhe asaj pozitive. Shkolla neoklasike pranon se pr-
klshte dalur prpara thuaja se po prgatltej nergut pr t'l prltur predhat e ar- shteti i prdor n luft kundr kriminalitetit.
tepr masat edukativo-prmirsuese dhe pre- ve prgjegjsis ekziston edhe rreziku i krye-
ventive, e m pak dnimin me vdekje dhe dni- mve t zjarrta. Kur para syve t kllentlt tlm po kryeshln kto veprlme t tmer- Rndsia kryesore e shkolls antropologji- sit. nga e cila shoqria duhet t mbrohet, sepse
met e tjera t vrazhda, sepse do mas tjetr, rshme prgatltore pr ekzekutlmln e dnlmlt me vdekje, e para se ta dgjoj ur- ke qndron n at se ajo i ka kushtuar kujdes ai rrezik ndonjher mund t jet m i madh se
fundja, prpcs ndryshimeve rrnjsore t ren- dhrln e komandantlt t togut GATI, e kam pyetur mjekun e pranlshm: A personalitetit t delikuentit. faji, e ndonjher mund t ekzistoj edhe pa t
dit shoqror sht e kot.) THUA SHT DUKE IDGJUAR KUENTIIM TE GJITHA KTO Q PO KRYHEN SHKOLLA POZITIVE: e t drejts penale e Sipas neoklasikve dnimi edhe m tutje mbe-
ENGELSI n veprn e njohur -Gjendja e PARA TU, PRA A SHT I VETDUSHM, al m sht prgjlgjur: Vshtlr sqaron kriminalitetin si shfaqje shoqrore dhe tet sanksion kryesor pena, por q ndaj t mitur-
klass puntore n Angli, lidhur me shkaqet e individuale Kjo shkoll mbshtetet n pik- ve delikuent do t duhej t prdoreshin masat
sht pr t'u prgjegjur sepse al n kt moment gjendet n nj gjendje t pamjet e disa pozitivistve si: Lombrozit, Garo-
Krimit dhe mnyrn e luttimit t tij thekson: edukative. Pra, neoklcsikt nuk i japin ndonj
-Kushtet e caktuara ekonomike dhe shoqrore rregulllmlt pslklk, para mendls. falit. Sipas ktyre vepra penale sht produkt i
Pas ksaj komandantl I togut I raportol gjykatslt se dnlml me vdekje ndaj rndsi aq t madhe dnimit me vdekje.
si dhe kundrthniet klasore jan faktor q i aktivitetit reciprok t shum faktorve. Feri i SHKOLLA (Lvizja) E RE PeR MBROJTJEN
detyrojn shum qytetar dhe puntor t kry- t dnuarlt u ekzekutua dhe u afrua mjeku pran truplt t tlj ku pas ca sekor ndan fajtorl n dy kategori kryesore: a) Fajto- SHOQRORE: sht drejtim i ri n shkencn e
ejn krime. Prandaj, sa m par duhet luftuar dash konstatol vdekjen. rt e paraqitur nga shkaqet endogjene, ku do- s drejts penale Kjo lvizje ka rndsi t
dhe mnjanuar kushtet dhe shkaqet q ojn Duke u kthyer n shtpl n ort e hershme t mngjeslt, I zbeht, I mollsur minante jan faktort individual dhe b) Fajto- madhe pr ndriimin dhe pr prsosjen e san-
deri te ai. Masat ndskimore nuk duhet t ken dhe / thyer n shplrt, m'u kujtuan fjalt e MARKSIT, I clll n nj rast lldhur me rt nga shkaqet ekzogjene ku dominante jan ksioneve penale si dhe t masave t tjera t luf-
qllim hakmarqen, retribucionin, por prmirsi- dnlmln me vdekje ka thn: sht vshtlr, shum vshtlr, t gjlndet ndo- faktort soclal. Pra, shkolla pozitive mbshte- ts kundr kriminalitetit Kjo shkoll-lvizje
min dhe shumangien e shoqris nga kriminai- tet n determinizm, q do t thot se: dshira shkon nga ajo q e drejta tradicionale penale t
teti". nj parlm I clll do t Justlflkonte dnlmln me vdekje n nj shoqrl e clla mbur- e njerzimit sht e p' rcaktuar nga faktort bi-
ret me clvlllzlmln e saj. Poashtu mu kujtuan fjalt e nj mentarl tjetr / clll zvendsohet me nj sistem t ri ..Mbrojtjen
LENINI, lidhur me shkaqet e kriminalitetit ologjik dhe sociologjik. Feri ka nj pikpamje shoqrore, qllimi i s cils sht krijimi i nj
thekson se -ato mund t jen t trashguara thot: Do t vlj koha kur njerzlt do ta shlkojn dnlmln me vdekje me aq dualiste pa e prkrah mendimin mbi kombini-
nga rendi shoqror i prmbysur dhe nga sho- sistemi antikriminal pastaj mbrojtja e shoqris
averzlon slkurse ne q I shlkojrn tanl dnlmln me tortura flzlke, brutale sl s- min e masave preventive dhe represive. nga kriminaliteti q arrihet duke prmirsuar
qria e re kalimiare-q i lind Prej kohs sht ht prerja e dors, djegja n turrn e drurve etj. SHKOLLA SOCIOLOGJIKE: e t drejts pe- delikuentin dhe duke risocializuar dhe aftsuar
thn se rndsia e dnimit. si mjet preventiv, Pra, dnlml me vdokje I ellmlnlm total I nj personl nga shoqrla, prgjlt-
nuk prcaktohet aspak nga egrsia e tij. por nale sht krijuar m 1889, me qllim t pajtimit at qe t kthehet persri ne shoqri si antar i
nga pashmangsia e tij. Ajo q ka rndsi nuk hmon sht nj represlon q kurrsesl nuk mund t Jusltlfkohet. do njerlu du- t konceps'oneve t shkolls pozitive dhe asaj dobishm Pariml i risocializimit, sipas kesai l-
sht q pr krim t jepet nj dnim I rnd, het dhn rast dhe mundsl pr t Jetuar, sepse shoqrla ka mundsl dhe mje- klasike t s drejts penale. Themeluese i ksaj vizjeje, krkon raport aktiv |0 vetm t shtetit.
por q asnj rast i sjelljeve kriminale t mos te q t bj rlsoclallzlmln e antarlt t vet sepse me dnlmln me vdekje, pra, shkolle ishte i ashtuquajturi ..grupi i profesor- por t tr shoqris ndaj kryersit t veprs
mbetet pa u zbuluar-. me krhlmln e nj varrl t rl pran atlj q sht prlvuar nga Jeta m par nga I ve m n z disa universiteteve evropiane penale.
Pra, tek shumica e klasikve t marksizmit dnuarl, nuk arrlhet asgj. PrandaJ prfundlmlsht mund t konstatojm se: D- si Franc von Liszt, V Hamel dhe A Prins. Sipas
prfaqsuesve t ksaj shkolle: me sanksion Shum prej ktyre ideve dhe zgjidhje-
ekziston konstatimi se kriminaliteti nuk mund t NIMI ME VDEKJE NUK SHT ASGJ TJETR VETM SE NJ LLOJ HAKMAR- ve q i propozoi ..mbrojtja e re shoqro-
luftohet vetm me an t dnimeve. dhe se nuk dnohet krimi, por krimineli Duke u nisur
RJE E SHTETIT NDAJ INDIVIDIT (K.K). nga kto pikpamje lidhur me shkaqet e krime- re gjetn vend n dispozitat e ligjeve pe-
ve dhe kushtet e prgjegjsis penale ithtart e
 SHKOQITJE
MBIVEPRN E FAIK KONICS
G.M. PANARITi
FAIK KONICA: SHQIPRIA,
KOPSHTISHKMBORIEVROPS
JUGLINDORE
to ese nga Faik Konica i ndjer. i drguari i jasht-
K zakonshm dhe fuqiplot i SHBA nga viti 1928 deri
n vitin 1939, jan moshtetur mbi historin e shkurtr
t Shqipris. t ciln po e shkruante ai kur pa pande-
hur vdiq m 15 dhjetor 1942.
Librin n fjal e sugjeroi m 1935 Robert Mc Bride
And Co nga Nju Jorku. prmes nj letre drguar zotit
Konica. e cila letr mba datn e 19 nntorit t vitit 1935.
prej nga po e citoj paragrafin e dyt:
Ne jemi t interesuar shum pr mundsin e sigu-
rimit t botimit t nj historie moderne. t popullarizu-
ar, t Shqipris ku do t vihej n spikam veanrisht
prparimi i vendit n situatn e re t paslufts. Kemi
prshtypjen se vendi Juaj nuk sht trajtuar kurr si
duhet n ietrsin angleze. kurse letrsia q ekziston
n anglishte sht krejtsisht e vjetruar.
Zoti Konica duke u prgjigjur mbas njmbdhjet
ditesh prpiloi planin e historis s Shqipris dhe let-
rn e tij e prfundoi me kto 'fjal:
Nga fjalt e lartprmendura do t keni kuptuar se
libri. ashtu si do ta prfundoj un. do t jet sipas kr-
kesave. T vetmin shrbim q e krkoj un. sht vendi
pr referenca dhe pr indeksin; ndryshe. libri do t du-
kej i prgatitur nga ndonj amator. e un nuk do t doja
t dai i till.
M 8 prii: 1939. nj dit pas pushtimit T Shqipris.
Konica i bri botuesit kt propozim:
-Nga q Shqipria pr shka'k t rrethanave t tashme
tragjike sht n qendr t vmendjes. nuk e di n do
t miratoni sugjerimin tim t ri.
N propozimin e tij t r: ai sugjeronte q t tre kapi-
tujt e gatshm ku jepej historia e vendit dhe e banor-
ve, t botohesh.n n blenin e par dhe shtonte:
Ndrkoh. un po nxitoi t prfundoj blenin e dyt
dhe t fundit. me vilim pak a shum t njjt.
Botuesi refuzoi me mirsjellje sugjerimin e tij dhe
dorshkrimi mbeti n harres.
Kjo, shkurtimisht. sht zanafilia e ktij libri.
Q nga viti 1939 e deri n vdekje. m 1942. Konica
sht deziluzionuar dhe ka harruar librin e tij. Biblioteka
personale dhe gjrat e tjera vetjake u grumbulluan n
Vashington me shpres se kur t rivendoset paqja n
bot ato do t drgohen n Shqipri tok me eshtrat e
tij. Por. regjimi i t3shm n Shqipri ato nuk i krkoi.
Meq zoti Konica nuk kishte kushrinj n kt vend
dhe meq ishte themelues i par i federats Pan -
Shqiptare t Ameriks VATRA. kjo organizat e mori
prgjegjsin e plot pr t ardhurat dhe pr shpenzi-
met e tij (pr shpenzimet n veanti) duke paguar pr
ruajtjen e librave t tij vetjak dhe do gj tjetr vetjake
pr disa vjet me radh. N fund ato i solln nga Vashin-
gtoni n Boston. Dy nga dosjet e kabinetit t tij, me
korrespondencn dhe me shkresat e tjera u vendosn
n zyrat e VATRS: librat u vendosn n Katedraln
Shqiptare Orthodokse t Shn Gjergjit n Bostonin Ju-
gor. Dorshkrimi u zbulua n nj mnyr mjaft t udit-
shme.
N janar t vitit 1952, un isha n spital pr nj ope-
racion t vogl. kurse gruaja ime Sara, ndrsa m z-
vendsonte n zyr. pr ta hequr mrzin kishte zn
t i rregullonte e t klasifikonte letrat e ndryshme t Ko-
nics. t shkruara n disa gjuh N pun e sipr ajo e
zbuioi kt dorshkrim, e lexoi dhe u magjeps aq shu-
m me stilin e tij origjinal dhe materialin e begat, sa q
lajmin e mir ma prcolli n spital duke m rekomandu-
ar me ngulm q t prkujdesesha pr botimin. M von
e lexova. m plqeu dhe vendosa menjher se ishte
nj dorshkrim shum i vlefshm q t humbiste, duke
mos e ditur fare sesa mund do t duhej pr prgatitjen
e tij.
Duke vshtruar dorshkrimin. s shpejti vura re se
n t nuk kishte mjaft lnd pr ta justifikuar botimin e
historis s Shqipris, ndaj i hyra puns me ndihmn
e gruas. pr t'i prfunduar kaptinat e seris prej dhjet
esesh, meq ishin shkruar n nj form vetjake dhe au-
tentike. Duke mos dashur t i shmangem stilit t sakt
dhe t bukur t Konics. ram n hall sesi t i plotso-
nim zbraztit q i hasnim aty ktu. T shumtn e ras-
teve i piotsuam duke shtuar materiale nga shnimet
dhe nga ligjrimet e tij, si edhe duke iu prmbajtur me
vmendje referencave t tij N disa vende. ku ishte ne-
voja t shtoheshin pasazhe t reja. ato i shpjeguam n-
prmjet shpjegimeve (fusnotave) pamfletet e botuara t
Konics. meq prmbante lnd fhe vler pr historin
e Shqipris.
16 fc c to ' t v c , 22 TETOR 1990
veshmbathje, ato pritnin rreth shtpis ku banonte dhe
Titulli i librit nuk sht i Konics; at ma sugjeroi nj
citat nga dorshkrimi i veprs s Pol Edmondit me ti- nuk largoheshin dot pa u dhn dika. Edhe ather
tull: To The Land Of The Eagle (Drejt vendit t Shqi-
pes).
kur shpjegonte se nuk kishte gj pr t u dhn, ato nuk
luanin vendit. Kur Mis Durhami shkoi n Shqipri, ajo
Dorshkrimi iu dorzua pr vlersim hirsis se tij,
Peshkopit Fan S. Noli dhe Dr. Endru D. Eliasit - miq t
priste nj sjellje t njerzve. Pr befasin e saj as-
njeri nuk iu qas pr t i krkuar ndihm.
Koncia v n dukje edhe faktin se Mis Durhami ishte
vjetr dhe t ngusht t Konics.
Nga prfaqsuesit e brezit m t ri t shqiptarve,
admiruese e madhe e amvises, apo shtpiakes shqipta-
re. Ajo mendonte se vetm amvisja hollandeze mund t
dorshkrimin e lexuan Xheims Misho dhe Antoni Atha- matej me at shqiptare pr nga pastrtia. Mis Durhami
nasi. Do t isha i padrejt dhe mosmirnjohs sikur t kishte t drejt: mjafton t i vizitosh shtpit e shqipta-
mos i shprehja falnderimet e mia m t thella antar- rve t Ameriks pr t par dallimin e amvises shqip-
ve t VATRS, shumica e t cilve jan admirues t zo- tare nga shum fqinj t saj q nuk jan shqiptar.
tit Konica. si edhe ndaj shqiptarve t tjer, ndihmat fi- Nj gj q nuk e ka prmendur Konica sht fakti se
nanciare t t cilve e bn t mundshm botimin e k- shqiptart jan damkosur nga fqinjt e tyre ballkanas e
ij libri. italian si t vrazhd t egjr. Mis Durhami na thot se
N fund, e besoj sinqerisht se ky libr i vogl esesh, kjo nuk sht e vrtet.
porosia dhe testamenti i fundit i nj intelektuali i patrioti
t vrtet, do t jet nj kontribut origjinal pr letrsin Asaj, ndrkaq, i kishte rastisur t shihte fshatar sici-
shqiptare. meq eset nuk jan vetm informativ, por. lian q i rrihnin kuajt e gomart: ajo kurr nuk e kishte
pas mendimit tim kan edhe vlera t prhershme este- par shqiptarin tek rrihte ndcnj kafsh Kt e kisha
tike. vn re edhe vet tek udhtoja me kal npr Shqipri
Fan S. NOLI Sa her q hasnim n ndonj rrug t vshtir ne
zbrisnim nga kuajt, kurse kallauzt tan prdornin
shprehje prkdhelse pr t'i trimrur kafsht.. si:
FAIK KONICA: SHQIPRIA, Hajt, vllako! Eja biro! S e kemi fort zoriTani ia da-
lim!
KOPSHTISHKMBORIEVROPS Nj shpifje tjetr nga fqinjt tan sht se shqiptart
qenkan t paudh apo se nuk e respektojn ligjin E
vrteta sht krejtsisht e kundrt. Ata repsektojn lig-
JUGLINDORE jin m shum se fqinjt e tyre Statistikat e stacioneve
policore t qyteteve amerikane ku jetojn shqiptart.
Meshkmbor
botimin e veprs s Konics Shqipria, kopshti
i Evrops juglindore, Federata Pan - tregojn qartazi se ata e respektojn ligjin m shum
Shqiptare e Ameriks VATRA po i jep nj kontri- se do grup tjetr i huaj. Prvoja ime e gjat m ka bin-
but t ri kulturs shqiptare. Fjal t posame mirnjoh- dur se shqiptart e respektojn ligjin njsoj. si n Shqi-
jeje denjon edhe G. M. Panariti, redaktori i librit i cili pri ashtu edhe n SHBA. V-talli sht se, kur fqinjt e
zbuloi dorshkrimin dhe kaloi or t tra duke e pr- Shqipris prpiqen ta cnojn integritetitn e saj terri-
gatitur pr botim. torial, ata ather e shtrojn paudhsin e shqiptar-
Vrtet, libri mbeti i pakryer pr shkak t vdekjes s ve...
paradokohshme t autorit, por ne na vjen mir q e ke- Mund t i shtojm edhe disa gjra kaptins s Koni-
mi edhe n kt form t paprfunduar. sht e drej- cs pr cilsit luftarake t shqiptarve P.sh.. kalorsia
ta. para nesh kemi nj Simfoni t Pakryer t Shubertit shqiptare u b e famshme n mbar Evropn pas vdek-
dhe nj sr shtatoresh t pakryera t Mikelanxhelos, jes s Sknderbeut. T gjithmbretrit dhe krert e Ita-
nga t cilat na ka mbetur vetm shtatorja e Moisiut. Ke- lis, t Francs dhe ata t Britanis s Madhe. rekruto-
mi fat q na kan mbetur kto kryevepra t paprfun- nin kalors shqiptar pr armatat e tyre. Njher Koni-
duara. ashtu si na vjen keq pr ato q na mungojn. ca m pat thn se n shekullin XVI, kur francezt do-
Dhe. as q ngurrojm t prmendim Konicn tok me nin t lavdronin ndonj kalo rs. atai tho shin: ll cheva-
kta artist ngaq ai ishtestilist i vrtet, dijetar i shkl- uche comm'e un Albanais (Ai kaluron si shqiptari).
qyer dhe atdhetar i madh shqiptar. T themi edhe disa fjal pr vendin e Konics n his-
Me Konicn u njoha m 1909. At takim nuk do ta torin e Shqipris bashkkohse. Si nj mysliman dhe
harroj kurr. M kishte shkruar nga Londra se do t vi- si pasardhs i nj familjeje sojlie, t vjetr. aristokrate.
nte n Boston i veshur me kostume kombtare shqip- t Shqipris s jugut, Konica i pati t gjith kushtet
tare. Qllimi ishte q t i dilte fotografia n gazeta dhe t pr t siguruar postin m t lart n per'andorin turke,
prfitohej nga rasti pr ta afirmuar shtjen kombtare pjes e s cils ishte br Shqipria q nga vdekja e
shqiptare, q ishte ideali i jets s tij. N at koh. si Sknderbeut. 'sht e vrteta. shum shqiptar t tje-
nj prift i demoduar ortodoks, un kisha lshuar nj r, shekuj me radh, kishin zn postet m t larta n
mjekr t gjat dhe t zez, e cila m duhet ta them perandorin turke. Fjala vjen. n rinin e Konics
nuk u plqente fmijve t Bostonit. Mund ta merrja kryeveziri. apo premieri i perandoris turke Ferid
me mend sesa do t uditeshin fmijt kur do t m Pashai ishte nj shqiptar nga Vlora.
shihnin duke bartur rrugs me nj njeri t veshur me Nj karrier e till, ndrkaq, nuk e joshi Konicn Ai
fustanell shqiptare. Fustanelln shqiptare nuk e kisha mendonte se misioni i tij ishte t luftoj pr pavarsin
par kurr, porse e prfytyroja si nj fustanell greke si e Shqipris. Q nga viti 1897 e deri m 1912. dy ndr
nj lloj fundi balerinash. Un isha shtatshkurtr dhe to- pioniert m t shquar t pavarsis shqiptare ishin
polak, kurse Konica ishte shtathedhur dhe i gjat ks- Konica dhe Shahin Kolonja kryeredaktort e t pr-
htu do t dukeshin si Don Kishoti e Sano Pana t ar- kohshmeve shqiptare q botoheshin jasht vendit t
ratisur nga cirku. Sa shum u gzova kur vura re se f- Albania-s dhe t Drits.
mijt e Bostonit harruan ksaj radh mjekrn time dhe Gjat sundimit turk, shqiptart e kishin harruar lavdi-
kundronin Konicn me admirim. Ather e pata t qart n e epoks s Sknderbeut. Konica qe ai i cili e rizbu-
se fustanella shqiptare nuk ishte ajo fustanella qeshara- loi dhe e popullarizoi Sknderbeun dhe flamurin e tij
ke greke, por dika q i shembllente fundit skocez shkabn e zez me sfondin e kuq Ky flamur u b sim-
dhe q i kishte aq shum hije nj burri t hijshm t if- bol i pavarsis kombtare dhe u ngrit prfundimisht
tit Konics. n Vlor m 1912 nga Ismail Qemali. kur Shqipria u
Ndr t tjera, n librin e Konics lexuesi do t gjej shpall nj shtet i pavarur.
dallimin ndrmjet kostumit grek dhe atij shqiptar. Nj Konica mund t pandehet si krijues i prozs bashk-
mend, grekt e morn nga shqiptart, porse u prpo- kohore shqiptare. Kur vendosa t'i bashkohem lufts pr
qn ta prmirsojn dhe e bn krejt femrore. pavarsin shqiptare. gjja e par q m habiti ishte
Mua nuk m kishte befasuar Konica vetm me kos- mungesa e madhe e veprave letrare shqiptare me vlera
artistike. Mirpo. kur shkova n Egjipt m 1903. Spiro
tumin e tij. Mbeta i mahnitur kur ai filloi t m mbante
ders pr do tem q bhej fjal. Ishte njeri me kul- Dine nj atdhetar shqiptar m'i dhuroi blenjt e revis-
tur t gjer. Gyjom Apolineri, shkrimtar freng dhe mik ts s Konics Albania t viteve 1897 1903. I lexo-
i tij, e quante: Enciklopedia q ec, njeri q fliste va q t gjitha fill e fund dhe ather e pata t qart se
frengjishten si francez. n shkrimet e Konics e kishim at q na duhej le-
Nj shkrimtar tjetr freng, Zhyl L Metr. shkruante trsin e mirfillt shqiptare. Prve ksaj. Konica i
pr t: Cet tranger qui crit si bien notre langue zbuloi dhe i afirmoi shqiptart e iftlt t Kristoforidhit
(Ky i huaj q kaq bukur e shkruan gjuhn ton)... Mitkos, Fishts dhe Zakos. N saje te kshills dhe t
udhheqjes s tij un i prktheva disa vepra t Shek-
Ka disa gjra q nuk i gjeta n librin e pakryer t Ko-
nics: fakte mbi Shqiprin q i msova nga ai. Bie fja- spirit. t Ibsenit. t Edgar Allan Pos dhe Don Kisho-
la, Konica flet pr krenarin e maisorve shqiptar. tin e Servantesit. T gjith shkrimtart shqiptar q er-
Kt cilsi t tyre e vrteton edhe Mis Durhami n librin dhn pas Konics - jan nxnsit e tij duke e pr-
fshir edhe autorin e ktij shkrimi
e saj Barra e Ballkanit (The Burden of Balkans). Kur
e prshkruan shprndarjen e ndihms n Maqedoni n
dekadn e par t shekullit XIX, ajo tregon sesi i silles- Nga anglishtja
hin vrdall fshatart dit e nat dhe krkonin buk e Abdullah KARJAGDIU