MEMURLARIN SORUNLARI

MEMUR KAVRAMINA GENEL YAKLAIM

Devlet, belirli bir yeryz paras zerinde yaayan insan topluluunun stn irade
erevesinde rgtlenmesidir. Egemenlik yoksa ayn kara paras zerinde, bir arada yaayan
insan topluluunun devleti de yoktur. Egemenlik, otoriteden farkl olarak, lke iinde tek
meru g kayna olmay ifade ederken, lke dnda da bamsz anlamn ifade etmektedir.

te devletin olmazsa olmaz, kurucu unsuru olan egemenlik ve bamszlk unsurunun yani
devlet otoritesinin lke iinde ve dnda vcut bulmu hali, memurdur. Bu nedenle bizler
asndan memur; salt bir mesleki tanm olmaktan teye, tad anlam itibar ile devletin
varlnn ve egemenliinin temsilcisidir. Bu noktada memur ve devlet, birbirini tamamlayan
ve tanmlayan iki olmazsa olmazdr. Devlet sistemi zerinde yaplacak her trl deiiklik ve
dnm de ncelikli olarak memur kavram zerinde yaplan deiikliklerde kendisini
gstermektedir. Siyasal iradenin kamu ynetimi ve kamu personel rejimi konularndaki
yaklam, esas itibar ile iktidarn devlet kurumuna bakn ortaya koyar.

Bu nedenle, memurlarn sorunlar konusu, devletin sorunu balamnda ele alnmaldr. Devleti
idare eden siyasi otoritenin zellikle idari ve personel rejimi asndan memurlara bak,
aslnda siyasal iktidarn devlete bakn ortaya koymas asndan son derece nemlidir.

lkemizde, hem kamu hizmetinden faydalanan hem de bu hizmeti sunanlarn durumdan

honut olduunu sylemek gtr. Kabul edilmelidir ki hizmet alanlarn ald hizmetten
memnun kalabilmesi, hizmet verenin alma memnuniyetiyle dorudan ilikilidir. Bu nedenle
kamu ynetimi alannda yaanan aksaklklarn byk ounluunda kamu hizmeti sunanlarn
yaad sorunlar etkilidir. Tm sektrlerde, alan ve hizmet, i ie gemi iki nemli
unsurdur. Kamu ynetiminde hizmetleri dzenlerken, bu hizmeti sunan kamu grevlilerinin
sorunlarn grmezden gelmek aklc bir yaklam deildir.

Ksacas bugn lkemizde kamu hizmetinin yetersiz olmas ve toplumun ihtiyalarn

karlayamamas, kamu alanlarnn sorunlarnn gerek anlamda zlememesinden
kaynaklanmaktadr.

CRET SSTEM VE SSTEMN DOURDUU ADALETSZLK

Kamu alanlar ve kamu hizmetleri iin ayrlan kaynaklarn yetersizlii, kamu hizmetlerinin
sunumunu dar boaza srklemitir. zellikle kamu alanlarnn cretlerindeki yetersizlik
ve cret adaletsizlii en nemli iki sorun olarak karmzda durmaktadr.

Kamu grevlilerinin genel olarak dk olan cret seviyeleri ykseltilmelidir.

Kamuda personele ayrlan kaynan yetersizlii; cretlilerin milli gelirden ald payn da
yldan yla azalmasna neden olmaktadr.

yle ki; 1999 ylnda % 8,83 olan personel harcamalarnn milli gelir iindeki pay 2006
ylnda %7,43e 2012 ylnda ise %5,7ye kadar gerilemitir. Bu da uzun sreden beri kamu
alanlarnn aylk ve cretlerinde reel bir d yaanmasna yol amtr. Trkiyede kii
bana GSMHnn yllara gre belirgin bir art gstermesine karn, kamu alanlar artan
reel gelirden yeterince pay alamamakta, gelirlerini belli bir dzeyde tutabilmek iin

1
hedeflenen enflasyon oranna bal bir aylk cret artna raz olmaya zorlanmaktadr. Yllara
gre aylk ve cretlerdeki nominal art, yllk enflasyon orannn ok gerisinde kalmtr.

1990 ylnda bir kamu iisi ile memurun net maa arasnda % 33lk fark varken; 2010
ylnda bu fark % 49a ykselmitir. Dolaysyla 1990-2010 yllar arasnda net memur
maalar, kamu kesimi ii cretleri karsnda reel olarak % 16 orannda erimitir.

Kamu kesiminde ortalama net ii cretleri, ortalama memur maann 1,8 katdr. gc
maliyeti asndan bakldnda, kamuda bir ii maliyetine 3 memur altrlmaktadr.

Grlyor ki kamu grevlilerinin cretleri her geen yl reel olarak hem enflasyon karsnda
hem de dier sektr alanlarna gre belirgin bir ekilde azalmaktadr. Bu artlar altnda
yaam mcadelesi vermekte olan kamu alanlarnn, sunduu kamu hizmetinden
memnuniyet beklemek hayalcilik olacaktr.

alanlara yllk enflasyon oran kadar cret art yaplmas, reel olarak sfr zam anlam
tamaktadr. Yllar iinde lke ekonomisi byrken, yalnzca enflasyonla orantl zam alan
kamu grevlilerinin de milli gelirden ve bymeden pay alamadn sylemek mmkndr.

Daha adil bir gelir dalm, daha mutlu bir lke iin tm alanlarmzn bymeden pay
alabilmesi, ekonomik durumlarnn iyiletirilmesi, cretlerin ve alm gcnn artrlmas iin
yaplan toplu pazarlklarda refah pay uygulamas da dikkate alnmaldr.

Bugn memurlarmzn % 7si alk snrnn altnda, % 80i alk snrnn stnde ama
yoksulluk snrnn altnda cret almakta ve zorlu hayat koullar karsnda yaam mcadelesi
vermektedir. Yalnzca % 13 yoksulluk snrnn zerinde cret alan memurlarn nce alk;
sonra da yoksulluk snrndan kurtarlarak refah cretine kavuturulmas ncelikli hedef
olmaldr.

Kamuda alanlarn etkin verimli hizmet sunmalarn beklemek iin ncelikle kamu
grevlilerinin kendileri ve ailelerinin insanca yaamasna yetecek saygn crete
kavuturulmas gerekmektedir. Bu nedenle kamu grevlileri iin ncelikli olarak alk
snrnn stnde bir temel cret tespit edilmeli, kdem, grev, makam, eitim gibi demeler
ile sosyal yardmlar temel cretin stne eklenerek kamuda alanlar arasnda adil bir cret
sistemi gelitirilmelidir.

2002-2012 yllarnda milli gelir cari fiyatlarla %256,6 bymtr.

2
Kaynak: TK

2002-2012 yllar arasnda milli gelir reel olarak %75,0 artmtr.

Sabit Fiyatlarla Milli Gelir Endeksi (2001=100)

Yllar Reel Byme Endeks

(%)
2002 6,2 106,2
2003 5,3 111,8
2004 9,4 122,3
2005 8,4 132,6
2006 6,9 141,8
2007 4,5 148,1
2008 0,7 149,2
2009 -4,8 142,0
2010 9,2 155,1
2011 8,5 168,3
2012* 4,0 175,0
Kaynak: TK, Milli Gelir, Trkiye Kamu-Sen Hesaplamas
* 2012 Yl yllk byme hedefi

2002-2012 ekim arasnda TFE %146,1 orannda artmtr.

3
 2002=100 TFE Endeksi

Yllar Yllk TFE Endeks

(%)
2002 29,7 100
2003 18,4 118,4
2004 9,32 129,4
2005 7,72 139,4
2006 9,65 152,9
2007 8,39 165,7
2008 10,06 182,4
2009 6,53 194,3
2010 6,40 206,7
2011 10,45 228,3
2012
7,8 246,1
(Ekim)*
Kaynak: TK
* Ekim ay itibar ile yllk

Ancak bu gelimelere ramen 2002-2012 ekim arasnda zorunlu tketim mallarndaki fiyat
art tfe artndan %28,5 daha fazla olmutur. Buna gre 2002-2012 Ekim dneminde
mutfak enflasyonu, TFE ile orantl olarak %146,1 deil; %187,8 eklinde gereklemitir.

2002=100 ALIK SINIRI Endeksi

Yllar Alk Snr Art Endeks

(TL) (%)
2002 476,6 0 100
2003 594,6 24,8 124,8
2004 658,4 10,7 138,2
2005 729,4 10,8 153,1
2006 808,2 10,8 169,6
2007 895,0 10,7 187,8
2008 1071,7 19,7 224,7
2009 1105,6 3,2 231,9
2010 1153,1 4,3 241,9
2011 1232,9 6,9 258,6
2012 1353,2
11,3 287,8
(Ekim)
Kaynak: Trkiye Kamu-Sen

4
 rn 2002 Fiyat 2012 Ekim Fiyat Art
(TL) (TL) (%)
Koyun Eti 7,65 25,23 230
Dana Eti 7,82 23,49 200
Tavuk Eti 2,68 7,09 165
Nohut 1,73 6,17 257
B. Peynir 3,85 14,53 277
Patates 0,345 0,85 147
Limon 0,348 2,94 745
K. Barbunya 2,42 6,28 160
Marul-Kvrck 0,453 1,46 222
Ekmek 0,999 2,59 159
Zeytin 4,24 12,03 184
Doalgaz 0,374 1,05 181
Mazot 1,098 4,29 291
K. Benzin 1,350 4,68 247
Yllk Okul 4.352 13.316 206
Tp 17,86 69,86 291
Dolmu 0,59 1,61 173
Kira 164,57 535,83 226
Vapur 0,94 4,61 390
Telefon Kontr 0,019 0,10 426
ampuan 1,74 14,45 730
Tra Ba 0,623 1,98 218
Di Macunu 2,13 9,14 329
Di Fras 2,64 7,22 173
Kaynak: TK

Ortalama memur maa 2002-2012 nisan arasnda cari fiyatlarla %251,1 orannda artmtr.

Kaynak: Trkiye Kamu-Sen

5
En dk dereceli memur maa 2002-2012 nisan arasnda cari fiyatlarla %305,6 orannda
artmtr.

Kaynak: Trkiye Kamu-Sen

Ancak bu gelimelere karn gelir dalmnda 2002-2012 arasnda memurlar aleyhine %14,8
orannda gerileme olmutur.

Ayn dnemde TFE art %146,1 olarak gereklemesine ramen vatandalarn tketmek
zorunda olduklar mal ve hizmetlerin fiyatlar ortalama %187,8 orannda artmtr.

Anlan dnemde ortalama memur maa %251,1; en dk memur maa %305,6 orannda
artm olsa da yaplan hesaplama, 2006 ylndan beri denen Denge Tazminat ve 2008
ylnda denmeye balanan Ek deme artlarn da kapsad iin memur maalarndaki
gerek artlar yanstmamaktadr. Ek deme artlarndan faydalanamayan kamu grevlileri
ve emeklilerin maa artlar 2002-2012 arasnda gerekleen TFE kadar yani % 146,1
artmtr.

te yandan adil bir gelir dalm ve lke ekonomisinde yaanan bymenin toplumun tm
kesimlerine eit oranlarda yanstlmas gereinden yola kldnda kamu grevlileri,
ekonomik olarak, lke iinde retilen mal ve hizmetlerden 2002 yl seviyesinden %14,8 daha
geridedir.

Dolaysyla memur maa artlarnda dikkate alnmas gereken kriterler, enflasyon, byme ve
refah pay olmak zorundayken, bu srete memur maalar gereklemesi planlanan enflasyon
zerine kurgulanarak artrlmtr.

6
 Yllar Yllk Endeks Reel TFE+Byme Memur Memur Maa
TFE Byme Endeksi Maa Art Endeksi
(%) Oran (gerekleen)
(ortalama)
2002 29,7 100 6,2 100 0 100
2003 18,4 118,4 5,3 124,7 14,5 114,5
2004 9,32 129,4 9,4 149,1 12,3 128,6
2005 7,72 139,4 8,4 174,1 10,5 142,1
2006 9,65 152,9 6,9 204,1 18,5 168,4
2007 8,39 165,7 4,5 231,2 9,5 184,4
2008 10,06 182,4 0,7 254,6 24,1 228,8
2009 6,53 194,3 -4,8 258,2 8,6 248,5
2010 6,40 206,7 9,2 300,0 6,4 264,4
2011 10,45 228,3 8,5 359,5 14,4 302,4
2012
(Ekim) 7,8 246,1 4,0 403,0 16,1 351,1

Kaynak: TK

2002 ylnda %6,6 olan personel harcamalarnn milli gelirdeki pay, 2012 ylnda %5,7ye
dmtr. Bu azalma, personele ayrlan 7,4 milyar $ tutarndaki kaynan baka alanlara
kaydn gstermektedir.

Kaynak: Maliye Bakanl, BUMKO

Bununla birlikte Trkiye OECD lkeleri iinde gelir dalm en dk ikinci lke
konumundadr.

7
Kaynak: TK, OECD

GINI Katsaysnn drlebilmesi iin yllk %1 refah pay uygulanmas durumunda

memur maa endeksi

Yllar Memur Maa Endeksi Olmas Gereken

(gerekleen) (TFE+Byme+Refah Pay)
2002 100 100
2003 114,5 125,9
2004 128,6 152,1
2005 142,1 179,4
2006 168,4 212,3
2007 184,4 242,9
2008 228,8 271,9
2009 248,5 278,5
2010 264,4 326,8
2011 302,4 395,6
2012 351,1
448,0
(Ekim)
Kaynak: TK

Yllk gerekleen enflasyon, yaanan ekonomik byme ve gelir dalmndaki adaletin

salanmas, gelir dalmndan en yksek pay alan kesimle, en az pay alan kesim arasndaki
farkn kapatlarak Gini katsaysnn OECD lkeleri ortalamasna yaklatrlabilmesi iin tm
alanlara verilmesi gereken refah pay artlar dikkate alndnda, memur maalarnn
%27,6 orannda daha artrlmas gerekmektedir.

Kamu grevlilerine ve emekli maalarna refah pay verilmelidir.

cretlerin reel olarak ykselmesi ve lke iinde adil bir gelir dalm salanabilmesi iin,
alanlarn maalarna enflasyon oranlarnn zerinde bir miktar daha art yaplmas
zorunludur. Konuya bu adan yaklaldnda milli gelirlerin bykl kadar, gelirin

8
dalm da hayati bir nem tamaktadr. Sosyal politika uygulamalar, maliye ve para
politikalar, cret ve vergi sistemleri; milli gelirin adil bir ekilde paylalmas ve lkedeki en
zenginle en yoksul arasndaki gelir farknn kabul edilebilir bir noktaya gelmesi iin
kullanlabilecek aralardr.

Ancak bunlarn yannda daha birok faktr, milli gelirin lkede yaayan vatandalar arasnda,
kazanma gcne bal olarak kabul edilebilir bir ekilde dalmnda etkindir. Gelir
dalmnda adaletin salanmas, lkede en alt gelir grubu ile en st gelir grubu arasnda
byk uurumlar oluturmayacak, atmaya yer vermeyecek bir yapnn kurulmas ile
mmkndr. Dk gelirli gruplarn tketim eilimlerinin yksek olmas, tasarruf ve
dolaysyla, servet birikiminin olumasn engellemektedir. Bylece, dk gelir-dk servet-
yeniden dk gelir ksr dngs srekli olarak yaanmaktadr. Dolaysyla, etkin bir
yeniden dalm nlemlerinin alnmad piyasa ekonomilerinde servet artnn byk bir
blm, serveti yksek gruplarn eline gemektedir.

Maa artlarnda hedeflenen enflasyon yerine gerekleen enflasyon dikkate

alnmaldr.

AKP hkmeti ile birlikte, 57. hkmet dneminde balatlan kamu grevlilerine
gerekleen enflasyon orannn zerine refah pay eklenerek maa art yaplmas
uygulamasndan vazgeilmi ve bylece kamu grevlileri hak kaybna uratlmlardr. Bu
durum verilen hakkn geri alnmas anlamn tamaktadr. Hkmet her yl gereklemesini
mit ettii bir enflasyon hedeflemesi yapmakta ve kamu grevlilerinin maalarn hedeflenen
enflasyon oranlar erevesinde artrmaktadr.

Ancak birok defa gerekleen enflasyon, hedeflenen enflasyonun iki kat dzeyinde
olmutur. Her ne kadar, dnem sonunda memur maalarna yaplan artla, ortaya kan
enflasyon arasndaki fark kapatlsa da, mal ve hizmet fiyatlar ilgili dnem iinde memur
maalarna yaplan artlar getii iin, maalar reel olarak azalmaktadr. Dnem sonlarnda
yaplan enflasyon fark art, mevcut erimeyi telafi etmemekte yalnzca durdurmaktadr. Bu
nedenle kamu alanlarnn maalarnn enflasyona kar korunmas iin hedeflenen
enflasyon uygulamasndan vazgeilerek, kamu alanlarna gerekleen enflasyon stne
refah creti eklenerek cret art yaplmal, konfederasyonumuzun bu konudaki talepleri gz
nnde bulundurulmaldr.

666 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile ortaya kan aksaklklar giderilmeli,
kamuda gerek anlamda cret adaleti salanmaldr.

cret seviyelerinin dkl yannda, kamu alanlar arasnda byk bir cret adaletsizlii
yaanmaktadr. Kamudaki cret adaletsizliini balkta toplayabiliriz:

En dk cretle en yksek cret arasndaki makas farknn bykl

Eit ie eit cret denmemesi,
Kamu kurumlar arasndaki cret farkllklar

Kamuda aylk ve cret sistemi temel olarak aylk gsterge tablosu, ek gsterge tablosu, taban
ayl, kdem ayl ve katsaydan olumaktadr. Ancak sistem enflasyona yenik dmtr.
Bu nedenle de farkl deme rejimleri oluturulmutur.

9
Bugn lkemizdeki cret sistemi, 15 dereceli bir aylk gsterge tablosu ve zel hizmet
tazminat, makam, grev, temsil tazminatlar ve yan deme trlerini gsteren tablolarla
birlikte yrtlmektedir. Bu tablolarla birlikte, kamuda 100den fazla farkl deme ekli
ortaya kmaktadr. Yan demelerin ve tazminatlarn uygulanmas sonucunda kimi zaman
tazminatlar ve demeler, grev aylnn 5-10 kat fazlasna kmaktadr. Kamu kurumlarnn
cret yaplar itibar ile baz kurumlarda grev yapmakta olan kamu alanlar bu
demelerden faydalanrken, kimi kurumlarda alanlar faydalanamamaktadr. Bu durumda
farkl kurumlarda alan ancak ayn ii grmekte olan kamu grevlilerine farkl deme
tarifesi uygulanmaktadr. Bu yzden de kamuda kurumlar arasnda byk cret farkllklar
olumaktadr. Bu farkllklar ortadan kaldrmak amacyla getirilen denge tazminat sistemi,
AKP iktidar tarafndan belli meslek gruplar arasnda ayrm yaratma arac olarak
kullanlmaya balanmtr. zellikle ayn kurumda ayn ii yapan idari personel arasndaki
farkl denge tazminat uygulamas, alma barn bozar hale gelmitir.

deme sisteminin karmak yaps, ayn kamu kurumunda grev yapanlar iin de farkl
uygulamalar getirebilmektedir. Kurumlar arasnda olduu gibi kurum iinde de deiik deme
sistemi uygulanmasndan dolay en dk cret alan kamu alan ile kurum iindeki yan
deme ve tazminatlardan faydalanan ve en yksek creti alan kamu alan arasnda byk
bir fark olumaktadr.

lkemizde plak cretler zerinden yaplan hesaplamada en dk cretli memur ile en

yksek cret alan memur arasnda 6,5 kat fark olumaktadr. denen tazminatlarla bu fark 20
katna kadar kmaktadr. Oysa bu oran Finlandiyada 2,5, Fransada 2,3, Hollandada 2,2 ve
svete 1,9 kat kadardr.

Bu noktada, kamuda cret adaletini salamak zere 2 Kasm 2011 Tarihinde karlan 666
sayl KHKda baz aksaklklar ortaya kmtr. Bu aksaklklarn giderilmesi iin;

666 Sayl KHK ile dk oranda art getirilen Yardmc hizmetler snf personeli,
memur, ef ve ube mdrlerinin ek deme oranlar artrlmaldr.

lgili KHK ile kamu grevlilerinin byk ounluunu oluturan retmen, din
grevlisi, hekim d salk personeli, polis, subay, ast subay, profesr, doent,
yardmc doent, aratrma grevlisi gibi birok kamu grevlisi grmezden gelinmi
ve bu personele herhangi bir art yaplmamtr. Bu ve benzer grevlerde bulunan
kamu grevlilerinin maalarnn artrlmas iin alma yaplmaldr.

Uzmanlar arasnda oluturulan ek deme farkllklar giderilmelidir.

399 sayl KHKya gre II sayl cetvel hkmlerine gre almakta olana personele
yaplan ek demelerdeki eitsizlik, ncelikle ayn unvanl personelden balayacak
ekilde giderilmeli, bu kapsamdaki personel iin %42 olarak belirlenen ek deme alt
snr %67ye ykseltilmeli, dier nvanlarn ek deme oranlar da kademeli olarak
artrlmaldr.

retimi tevik primi ve yangn tazminat gibi demlerle ek demenin

ilikilendirilmesi ve mahsuplama yaplmas uygulamasndan vazgeilmelidir.

10
Bunun yannda cret seviyelerinin ykseltilmesi ve crette adalet salanmas iin;

zellikle Genel dare Hizmetleri ve Yardmc Hizmetler Snfna mensup kamu

grevlilerinin hizmet tazminat oranlar yeniden dzenlenmeli ve adil bir yap
oluturulmaldr.

Ek gsterge uygulamasnda ortaya kan adaletsizlikleri giderecek almalar

yaplmal, ek gsterge rakamlar ykseltilmelidir.

Ek ders ve nbet cretleri gnn artlarna gre belirlenmeli, fiilen retmenlik yapan
tm kamu grevlileri ek ders demesinden faydalandrlmaldr.

Hali hazrda 1,35 TL olan fazla mesai uygulamas 29 ve 105 sayl ILO szlemelerine
aykrdr. Bu nedenle fazla mesai cretlerinin alann saat ba creti olarak
belirlenmelidir.

2012 ylnda tespit edilen Fazla alma creti Brt 1.35 TL ele geen net cret ise yaklak
saat ba 1.10 TLdir. Oysa Trkiye Cumhuriyetinin onaylam olduu ILOnun 29 ve 105
sayl szlemelerinde ngrlen artlara asla uymamaktadr.
Fazla alma artlar ile balayan hkmler u ekildedir:
Ya 18 ila 45 ya arasnda olanlar
Salk durumu elverili olanlar,
1 ylda 2 aydan fazla olmamak,
Normal almada denen cretten az olmamak,
Gnde normal alma saatinden fazla olmamak,
Aile btnlne dikkat edilerek
Olaanst artlarda fazla altrlabilir. ( Salgn Hastalk, Felaket vs.)
Hi kimse kendi iradesi dnda altrlamaz.

Fazla alma cretinde ngrlen 1 saat iin net 1.10 TL creti, 160 saat alan memura
endeksleyecek olursak bir memurun aylk net cretinin 129,60 TL olduu grlecektir.

Byle bir uygulama byk adaletsizlikler dourmaktadr.

Memur maan oluturan btn kalemler ile ek deme, dner sermaye ve dier
demelerin de emekli keseneine dahil edilerek, emekli olacak memurlarn yaad
maduriyetler giderilmeli, SGKnun prim gelirleri artrlmaldr.

Kamu grevlilerinin emekli ikramiyesi iin ngrlen 30 yl snrlamas kaldrlmal, bu

yolla her alann alt sre ile orantl olarak emekli ikramiyesi almas
salanmaldr.

Sosyal gvenlikte yaplan deiiklikler ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk
Sigortas Kanunu, zellikle kamu grevlilerinin haklarn kstlamay, emekli aylklarn
drmeyi, salk harcamalarnda katk paylarn artrmay ve sosyal gvenlik haklarndan
faydalanmay zorlatrma amac tamaktadr. Kanunun amac, sosyal gvenlikte ortaya kan
bte aklarnn kamu alanlarnn sosyal gvenlik haklarndan kslmas yolu ile
kapatlmasdr. Sosyal gvenlikte norm ve standart birlii en dk ortak paydada salamay

11
amalayan bu kanun, kamu grevlilerinin mevcut haklarn kstlarken, emekli ikramiyesi zel
sektr alanlarna gre daha dk olan kamu alanlarnn emekli ikramiye sorununa bir
zm getirmemitir.

Emekli olan kamu grevlilerinin ald emekli ikramiyesi, ayn artlardaki zel sektr
alanlarna gre yar yarya daha azdr. Bu nedenle de kamu grevlileri emekliye
ayrlmaktan kanmakta, uzun sre almaya devam etmektedirler.

Devletin konut politikasndan hareketle zellikle TOK eliyle yaplmakta olan konutlar tam
anlamyla sosyal konut niteliine getirilerek, emekli ikramiyelerinin ykseltilmesi suretiyle
emekli olan her kamu alannn bir ev sahibi olmas salanabilir.

Yllarca altktan sonra emekli olan kamu grevlilerinin maalarnda byk oranda
azalmalar meydana gelmektedir. Bu azalmalar bertaraf etmek, zellikle alrken dk
cret alan emeklilerin maalarnn belli bir seviyenin altna dmesini nlemek amacyla,
emekli maalarnn alt snr da kamuda uygulanacak temel cret seviyesinde belirlenmelidir.

Kamu grevlilerinin cretlerinin vergilendirilmesi yeniden dzenlenmeli adaletsizlikler

giderilmelidir.

Asli grevi ok kazanandan salad vergilerle dar gelirli vatandalarn alamad hizmeti
sunmak olan vergi politikalar Trkiyede tam tersine ilemekte ve fakirden alp zengine
vermektedir. Bugne kadar btn uyar ve ikayetlere ramen gelir vergisinin alt oran
deitirilmemi ancak geliri ok yksek olanlardan alnan verginin oran % 40tan % 35e
indirilerek (2006 ylnda yllk geliri 40 bin TLnin zerinde olanlarn) st gelir grubunda
olanlarn demekte olduu vergiler 5 puan azalmtr. Daha nce % 25 olan orta gelirli
vatandalarmz zerindeki vergi yk ise 2 puan artrlmak suretiyle % 27ye karlm ve
dar gelirli vatandalarmz zerindeki vergi yk biraz daha artrlmtr. Bu ekilde zellikle
szlemeli statde alan personelin eline geen cret yl iinde bir st vergi dilimine getii
iin dmekte, dnem iinde yaplan maa artlar vergi dilimi nedeniyle ele geen crete
yansmamaktadr.

Neresinden baklrsa baklsn lkemizde gelir dalmnda bir adaletsizlik mevcuttur. Ayn
zamanda vergi dalmnda da bu adaletsizlik devam ekmektedir. Bunun sonucunda da
vatandalarmz her gn bir yenisi eklenen vergilerle ve adaletsiz vergi politikalar nedeniyle
madur olmaktadrlar. Kresel sermayeyi rktmek istemeyen hkmet ise vergi oranlarn
drerek, yabanc yatrmclardan alnan stopajlar sfrlayarak, yksek gelirlilerden daha az,
dk gelirlilerden ise daha fazla vergi toplamann yollarn aramaktadrlar. Bu nedenle,

Ortalama memur maann yllk toplam tutar dikkate alnarak, gelir vergisi dilimleri
ykseltilmelidir.

Kamu grevlilerine denmekte olan aile yardm, ocuk paras ve yiyecek, giyecek,
eitim, kira, doum, lm, evlenme, eitim, ulam, retim ylna hazrlk denei gibi
yardmlar sosyal devlet ilkesine uygun olarak, Uzlatrma Kurulunun vermi olduu
kararlar dorultusunda yeniden dzenlenmelidir.

Belediyelerde alanlarn maalarnn genel bteden karlanarak vaktinde denmesi

iin gerekli dzenleme yaplmaldr.

12
Atamas yaplamayan 350 bin retmenin sorunu zlmelidir.

2002 ylnda 72 bin olan atamas yaplmayan retmen says bugn 350 bine ulamtr. AB
lkeleri ile kyaslandnda lkemizde 300 bin dolaynda retmen a olduu
grlmektedir. Kald ki; Milli Eitim bakanl da 130 bin retmen ihtiyac olduunu
aklamtr. Bu sebeplerle yaplan 17 bin atama hem atama bekleyen retmenlerimizi tatmin
etmemi hem de retmen ihtiyacna are olamamtr. Dolaysyla daha nce sz verildii
zere 28 bin retmen atamasnn hemen; Austos aynda ise 60 bin retmen atamas
gerekletirilmelidir. Aksi taktirde yaanan problem, nmzdeki yllarda iinden klamaz
hale gelecektir.

Ayrca lkemizde gen isizlik oran her geen yl artmaktadr. Bir milyona yakn niversite
mezunu, 750 bin meslek yksek okulu mezunu yaklak 3 milyon lise mezunu isizimiz
bulunmaktadr. Gen isizliin azaltlmas iin bte imkanlar zorlanarak, insana yatrm
hedefine uygun admlar atlmaldr.

Aile birliinin salanmas temel alnmal, e durumu, salk ve renim zr nndeki

engeller kaldrlmaldr.

kra -oku- emri ile balayan bir dinin mensubu olarak, beikten mezara kadar eitimi iar
edinmi bir anlay benimsemi bir toplumun fertlerinin, eitim grmek zere baka bir ehre
gitmelerinin engellenmesi ve eitim mazeretinin zr grubundan karlmak istenmesi
doru bir yaklam deildir.

Bununla birlikte devletin asli grevlerinden bir tanesi de aile birliinin korunmas ynndedir.
Bizler byklerimize, yaknlarmza zor gnlerinde yardmc olmakla mkellefiz. Bu tr
davranlar, devlet zerindeki hasta bakm masraflarnn ve salk giderlerinin de azalmasna
neden olacandan kamu grevlilerinin e durumu ve salk zr nedeniyle tayinlerinin
dzenli olarak gerekletirilmesi, paralanm ailelerin bir araya getirilmesi zorunludur.

YPK Kararlarnn en ge ubat ay sonuna kadar karlmas salanmaldr.

399 sayl KHK hkmleri erevesinde istihdam edilen szlemeli personelin cretleri
Yksek Planlama Kurulu karar ile denmektedir. Son yllarda bu kararlar Ekim, Kasm
aylarna sarkmaktadr. Bu nedenle uzun sreli olarak cretler avans olarak denmekte, ayr
YPK hkmleri ile ilgili geriye dnk ilem yaplmak zorunda kalnmaktadr. Gecikmeli
uygulama maduriyetlerin yaanmasna neden olmaktadr. Bu nedenle YPK kararlarnn en
ge ubat ay sonuna kadar karlmas sz konusu maduriyetleri ortadan kaldracaktr.

SZLEMEL STATDE STHDAMIN ARTMASI VE GVENCES SORUNU

Son yllarda, memurlarn i gvencesinin ortadan kaldrlarak idari szlemeli statye

geirildii, sendikal ve demokratik haklarnn verilmedii, iilerin de ar usulne gre,
esnek, ksmi zamanl alma artlarna gre istihdam edildii bir yap oluturma istei arlk
kazanmaya balamtr.

zellikle son 10 ylda kamuda istisnai olarak altrlmas planlanan szlemeli kamu
alanlarnn saysnn 40 binler dzeyinden 250 bin dzeyine kmas, memurluk
gvencesinin zayflatlarak, devlet memuru kavramndan, hkmet memuru kavramna
geiin ayak izlerini tamaktadr.

13
stihdam sistemi bakmndan; kamu kesiminde memurluk yerine idari szlemelilik, kadro
gerei cret yerine szleme gerei performans creti gibi eilimler, kamu kesimi istihdam
rejimini, zel kesim istihdam rejimi ile ayn seviyeye getirmeye yneliktir.

zellikle i gvencesinden yoksun 4-B ve insan haklarna aykr bir biimde hastalk, doum,
evlenme, lm gibi izinlerin, tayin, terfi gibi haklarn kstland, 4-C statsnde istihdamn
kamuda yaygn haline dnmesi son derece dikkat ekicidir.

Kamudaki ar taeronlama nlenmeli, devletin asli ve srekli grevleri memurlar

eliyle grdrlmelidir.

lkemizde istihdam yetersizlii yznden, alacak durumdaki milyonlarca insanmzn

isiz olmas, toplumumuzu sosyal patlamann eiine getirmiken, uygulanan yanl istihdam
politikalar da bir o kadar can yakmaktadr. Asgari cret, insanca yaamay salayabilecek
seviyelerin olduka altndadr. Kamuda, 4-C ve 4-B statsnde personel alm hzla devam
etmekte, vatandalarmz adeta klelik szlemeleriyle almaya zorlanmaktadr.

Son yllarda, memurlarn i gvencesinin ortadan kaldrlarak idari szlemeli statye

geirildii, sendikal ve demokratik haklarnn verilmedii, iilerin de ar usulne gre,
esnek, ksmi zamanl alma artlarna gre istihdam edildii bir yap oluturma istei arlk
kazanmaya balamtr.

Kamuda istisnai olarak altrlmas planlanan szlemeli kamu alanlarnn saysnn 13

binler dzeyinden 200 bin dzeyine kmas, memurluk gvencesinin zayflatlmak
istenildiinin en ak gstergesidir.

Devlet Personel Bakanlnn verilerine gre 2001 ylnda 13 bin 914 olan kamudaki
szlemeli personel says 2011 yl sonunda 213 bin 965e ykselmitir.

te yandan lkemizde istihdam yetersizlii yznden, alacak durumdaki milyonlarca

insanmzn isiz olmas, toplumumuzu sosyal patlamann eiine getirmiken, uygulanan
yanl istihdam politikalar da bir o kadar can yakmaktadr. Kamuda personel giderlerinin

14
azaltlmas amacyla, temizlik, gvenlik gibi baz hizmetlerin ihale yoluyla zel irketlere
devredilmesi uygulamas artk kamu hizmetlerinin taeron irket elemanlar araclyla
grdrlmesi boyutuna ulamtr.

Kamudaki, istihdam edilen taeron firma alan says 2000li yllarn banda 20 bin iken;
bugn kamudaki taeron firma iileri 500 bine dayanmtr. Taeronlama; alanlar
asndan, sosyal gvencenin olmad, yarnnn ne olaca belli olamayan bir gvensizlik
yaratmakta, i sal ve gvenlii esaslarna uyulmayan, sendikalamann olmad bir yapy
beraberinde getirirken, kamunun istihdam mant esnek istihdam modelinde, dk cretli
alanlarn hkim olduu bir sisteme doru dntrlmektedir.

SGK kaytlarna gre belediyelerde alan taeron iileri de hesaba katldnda 2012 Ekim
ay itibar ile kamuda 1 milyon 67 bin dolaynda taeron iisi alt grlmektedir. Bu
durum, gelecekte kamuda i gvencesine sahip alann kalmayacan, devletin asli ve
srekli grevlerinin bile szlemeli, dk maal, gvencesiz, taeron iileri tarafndan
salanacan gstermektedir.

Gerek zelletirmeler gerekse emeklilie zorlamalar neticesinde KTlerde alan iilerle, i

gvencesine sahip olan 399 sayl KHK uyarnca altrlan kamu grevlilerinin saysnda da
ciddi anlamda dler yaanmtr. Devlet Personel Bakanlnn resmi rakamlar, durumun
ciddiyetini gzler nne sermektedir. Buna gre 2001 ylnda 135 bin 957 olan 399 sayl
KHKya tabi KT personeli, 2011 yl sonunda 64 bin 379a dmtr.

15
Bu saysal azalmaya benzer bir durum, zel sektre oranla daha ok gvenceye sahip olan,
sendikalara ye olan, maalar toplu szleme ile belirlenen kamu iilerinin saysnda da
yaanmaktadr.

yle ki; 2001 ylnda 275 bin 932 olan kamuda alan iilerin says, 2011 yl sonunda 156
bin 451e gerilemitir.

Btn bu gelimeler deerlendirildiinde son 10 yl iinde KTlerde i gvencesi ile

altrlan 399 sayl KHKya tabi kamu personelinin %52,6 orannda azaldn, yine
gvenceli kamu iisi saysnda %43,3 orannda bir d yaandn grmekteyiz. Buna
karn, ayn dnemde belediyeler dndaki kamu kurulularnda altrlan taeron ii says
%2831 artmtr.

16
Ayn ekilde bir yllk szleme esasna gre alan personel saysndaki art da %1437,8
olarak gereklemitir.

Btn bu gelimelere ramen, 657 sayl Kanunun 4. maddesinin a fkras uyarnca altrlan
devlet memurlarnn says ise 10 ylda 1 milyon 641 bin 925ten 1 milyon 824 bin 628e
km ve yalnzca %17,2 artmtr.

Kamuda alan taeron iileri ile szlemeli personeli gvencesiz istihdam; memurlar,
KTlerde alan 399 sayl KHKya tabi personel ve kamu iilerini gvenceli istihdam
olarak kabul edecek olursak, 2001-2011 yllar arasnda gvencesiz istihdamn %2204
orannda artt; gvenceli istihdamn ise %0,4 orannda azald grlmektedir.

17
lke genelindeki nfus ar da dikkate alndnda son 10 yl iinde gvenceli istihdamn
%13 orannda d kaydettii sylenebilir.

Bir dier yanl da, lkemizdeki devlet memuru saysnn ok fazla olduu iddiasdr.
Gelimi bir ok lke ile lkemizdeki memur saysn karlatrdmzda, bu iddiann ne
kadar bo olduu grlecektir. Devlet memurlarna di bileyenler, i gvencesiz bir devlet
memuru oluturmak isteyenler, devlet memurlarnn yanl uygulamalara kar direncini
krmak isteyenler bu yalan yllardr, adeta, sakz gibi inemektedir.

Trkiyede kamuda ilerin yava ilerledii yolundaki ikyetler youndur. Kamuda ilerin
yava ilerlemesinin ve kamu hizmetinden kaynaklanan memnuniyetsizliin banda personel
yetersizlii gelmektedir.

Her ne kadar baz tarafl kurum ve kurulularca aksi iddia edilse de bu gn resmi veriler
incelendiinde kamu alanlarnn saysnn yeterli olmad grlmektedir. OECD verilerine
gre bir kamu alan Avusturyada ortalama 18, Kanadada ve Fransada 12, Finlandiyada
9, Almanyada 18, Hollandada 19, ABDde 13 kiiye hizmet verirken 74 milyon 724 bin
nfusu olan Trkiyede 2 milyon 610 bin kamu alan bulunmakta ve 1 kamu alanna
yaklak 29 kii dmektedir. Bu durumda kamu alanlar birok kurumda i younluu
iinde kalmaktadr.

Emniyet Genel Mdrlne gre Trkiyede hali hazrda emniyet tekilatnda alan
memurlarn bir buuk kat fazlasna ihtiya duyulmaktadr. Avrupa lkelerinde her 200 kiiye 1
polis derken, Trkiyede ortalama 300 kiiye 1 polis dmektedir. Milli Eitim Bakan,
Avrupa ile kyaslandnda, retmen bana den renci saysnn ok fazla olduunu;
retmensizlik nedeniyle birok dersin bo getiini ve Trkiyede 138 bin yeni retmene
ihtiya duyulduunu bizzat kendisi aklamtr.

18
Memur saysnn az olmasnn yan sra, illere gre kamu grevlisi dalm asndan da
Trkiyede sorunlar yaanmaktadr. Hayat pahallnn daha youn hissedildii, ulamn g
ve ev kiralarnn yksek olduu illerde kadro boluunun bulunmas, buna ramen hayat
artlarnn daha kolay olduu baz blgelerde ise youn bir kadro fazlas kamu alannn
bulunmas devletin hizmetlerinde aksamalara yol amaktadr. 4 milyon 890 bin 893 nfusa
sahip olan Ankarada 372 bin 454 memur bulunurken, 13 milyon 624 bin 240 nfuslu
stanbulda ise 295 bin 579 memur grev yapmaktadr. Buna gre Ankarada bir memur
ortalama 13 kiiye hizmet gtrmekteyken, stanbulda bir memur 46 kiiye, zmirde 29
kiiye hizmet vermektedir. Bir memur anlurfada 48, Gaziantepte 43, Bursada 40,
Antalyada 36, Adana ve Mardinde 35, Vanda 34, Kocaelinde ise 33 vatandaa hizmet
vermektedir.

OECD ortalamasna gre her 15 kiiye bir kamu alan dmektedir. Bu rakam dikkate
alndnda Trkiyede u anda 4 milyon 981 bin kamu alanna ihtiya vardr. Trkiye
ortalamasna gre her 29 kiiye bir memur dt gz nne alndnda, lke genelinde
memur saysnn olmas gerekenin 2 milyon 281 bin gerisinde kald ve ihtiyacn
karlanamad grlmektedir.

DER KONULAR

Kltr ve Turizm Bakanlna bal kurum ve kurulularda alanlar arasndaki ek

deme ve ek gsterge farkllklar giderilmelidir.

Devlet Tiyatrolar, Devlet Opera ve Balesi ile Gzel Sanatlar Genel Mdrlklerindeki
sanatlarn zlk, mali ve sosyal haklar, sendikalarla yaplacak almalar sonras
karlacak bir yasa ile yeknesakla kavuturulmaldr.

Kamu grevlilerinin grev tanmlar yaplmal, tayin ve atamalar bir kural

erevesinde gerekletirilmelidir.

lem hacmi youn olan ve sorumluluk stlenen Tapu Sicil Mdrlklerinde grev
yapan elemanlara, yaptklar iten dolay 1007 sayl Medeni Kanun maddesince
sorumluluk sresine snrlamann getirilmeli veya yaptklar iten dolay kurum
tarafndan Mali Mesuliyet Sigortasnn yaptrlmas salanmaldr.

Arazide alan kamu grevlilerine fiili hizmet zamm getirilmelidir.

Yardmc Hizmetler Snfnda alan personelden uygun kriterleri tayanlar, bir

defaya mahsus snavsz olarak Genel dari Hizmetler Snfna geirilmelidir.

Bugne kadar yaplan 9 Toplu grme srecinde karar altna alnan ancak hla hayata
geirilmeyen konular, bir an nce gerekletirilmelidir.

Din Hizmetleri Snf alanlarnn ek demeleri ykseltilmeli, ek gstergeleri 3000

olarak belirlenmelidir.

Vakflar Genel Mdrl alanlarna 5737 sayl Kanuna istinaden denmekte olan
kira gelirleri, ek deme kapsamndan karlmaldr.

19
 Salk Bakanl ve niversite hastanelerinde alan personelin dner sermaye ek
demelerinin gnn artlarna uygun hale getirilmesi iin dner sermaye oranlarnn
%150den %250ye; zellik arz eden birimlerin %200den %300e karlmas
gerekmektedir.

niversitelerde ve Salk Bakanlnda 4-Bli olarak alrken 632 sayl KHK ile 4-
Al statye geen personelin maalarnn dner sermayeden deil genel bteden
denmesi salanmaldr.

Anayasada gerekli deiiklikler yaplarak emeklilerin de sendikal zgrle

kavuturulmas gerekmektedir.

Emeklilerin de banka promosyonlarndan pay almalar iin gerekli dzenleme

yaplmaldr.

Kamu Personel sistemi iindeki snflar daha dar tutularak, snf iinde toplanan
hizmetlerde genel bir benzerliin bulunmas salanmaldr. Dar kapsaml hizmet
snflar oluturabilmek iin ncelikli olarak hizmetlerin zelliklerinin belirlenmesi
gerekmektedir.

Hizmet snflar ve bu snflar kapsamnda bulunacak kadro unvan ve meslekler

belirlendikten sonra; kadro unvan ve mesleklerin grev tanmlar tam anlamyla
yaplmal, yetki ve sorumluluklar hibir yanl anlalmaya yol amayacak ekilde
aklanmaldr.

Her kadronun, renim seviyesi ve liyakat ilkeleri gz nnde bulundurularak

ykselebilecei derece ve kademeler belirlenmelidir.

Kamuda alanlar iin temel cret uygulamasna geilmelidir.

Kamu grevlilerine salanan mali haklarn belirlenmesinin, siyasi otoritenin

inisiyatifinden karlarak, gelitirilmi sendikal rgtlenme yaps iinde toplu
pazarlk ile yaplmas salanmaldr. Bu balamda 4688 Sayl Kanunda gerekli
dzenlemelerin yaplarak, kamu grevlilerine grev ve toplu pazarlk yapma hakknn
salanmas ve kanundan kaynaklanan aksaklklarn giderilmesi gerekmektedir.

Personeli ilgilendiren mevzuat almalarna, alan temsilcilerinin de katlm ve

grleri dorultusunda karar alnmas salanarak, alanlar adna sendikalarn
ynetime katlmas uygulamas hayata geirilmelidir.

Personel harcamalar iin bteden ayrlan kaynak, gnn artlarna uygun olarak,
enflasyon oran, milli gelir art, tketici fiyat endeksleri, genel ekonomik durum,
ortalama kira, giyim, gda, ulam, yakt gibi unsurlar dikkate alnarak belirlenmeli,
kamu grevlilerinin cretleri kademeli olarak alk snrndan yoksulluk snrnn
stne ekilmelidir.

Sosyal gvenlik dzenlemeleri taraflarn karlkl mutabakat ile yaplmal, emekli

maalar, emekli ikramiyeleri, sosyal gvenlik ve salk haklar kstlanmamal aksine

20
 sosyal gvenlik; sosyal devlet ilkesine uygun, yoksulluu nleyici bir ara olarak
kullanlmaldr.

alanlar zerindeki vergi ykn azaltacak tedbirler alnmaldr.

Personel deerlendirmesinde ele alnacak kriterler, ak bir ekilde tanmlanmal,

kiilerin inisiyatifine braklmayacak dzenlemeler yaplmaldr.

Kamu yatrm ve harcamalarna yeterli kaynak ayrlmal, deien teknoloji gncel bir
ekilde takip edilerek, kamu kurum ve kurulularnn bu teknolojiden faydalanmas
salanmaldr.

Kamu grevlilerinin hizmet rettikleri alanlar elden geirilmeli, kullanlan ara- gere
ve tertibat ile ofis ve i yerleri ergonomi kurallar erevesinde yeniden
dzenlenmelidir.

Deien hizmet ve i riskleri gz nnde bulundurularak, fiili hizmet zamm

uygulamas yeniden gzden geirilmelidir.

Kamu kurum ve kurulularnn personel ihtiyalar ve personel fazlalklar tespit

edilmeli ve norm kadro uygulamas hayata geirilmelidir.

Blgeler arasndaki istihdam farkllklarn gidermek iin istihdam a bulunan

yerlerde grev yapmay zendirici tedbirler alnmaldr.

Kamu grevlilerinin terfilerinde liyakat ilkesine aykr uygulamalarn nne

geilmelidir. Bu amala tm grev tanmlar, kadrolarn dev, yetki ve sorumluluklar,
yapmalar gereken iler ve bu grevlere getirilecek olan personelde bulunmas gereken
zellikler de ak ve kesin bir ekilde belirtilmelidir.

657 Sayl Kanunda bulunan ve kamu grevlilerinin hayatn zorlatran maddeler

kaldrlmaldr. (rn: izinsiz ehir dna kma, basna deme verme yasa gibi)

Her kamu kurumunda halkla ilikiler alannda uzman, yeterli sayda personel istihdam
edilmelidir.

Kamu kurumlarnda vatandalarmzn ilemlerini kolaylatracak ve onlara yol

gsterecek zel danma servisleri oluturulmaldr.

Yeterli sayda bilgilendirme brorleri hazrlanarak, vatandalara datlmal ve

vatandalarmz, hizmetler ve bu hizmetlerden faydalanma koullar konusunda
bilgilendirilmelidir.

Kamu kurumlar arasnda iletiim sistemi oluturulmal, plansz, dzensiz ve

birbirinden bamsz hareket etmeleri nlenmelidir. (rn: nce asfalt atlp sonra alt
yap almalarnn balatlmas gibi)

21
 Bu nedenle zelikle siyasilerin, kurumlar arasndaki e gdm salamann ncelikli
grevleri olduunu unutmamas gerekmektedir.

Merkezi ya da mahalli dzeyde her kurumun birbiriyle i birlii ve uyum iinde

almas salanmaldr.

Kamu kurum ve kurulularnn ama ve hedeflerinin, grev, yetki ve

sorumluluklarnn aka belirlenmesi gerekmektedir.

Kamu grevlilerinin, bal bulunduklar kurumun hedef, grev, yetki ve

sorumluluklarn bilmesi salanmaldr.

Kurumun hedefleri dorultusunda kamu grevlilerinin kendi grev, yetki ve

sorumluluklar belirlenmelidir.

Kamu grevlilerinin hedeflerden ve sorumluluklardan haberdar edilerek, btn

hedefin nemli bir unsuru olduunun farkna varmas salanmaldr.

22