Jorge

Ado,l'fo
 -MlTOS YAYlNlARI: 28
OLACANST MASALLAR
]orge Luis BORGES- Adolfo Bioy CASARES
BORGES, l899'da Buenos Aires'de dou. Ailesi Ingiliz k
kenli oldundan lsp:nyolca'n nce Ingilizce gttndi.
l938'de kan zehirlenmesiyle limn eine geldi ve geici
olarak konuma yetenegini yitirdi; bir sre akli dengesini
kaybetme korkusuyla yaad. Bu olayn Borges zerindeki et
kisi b(lyk oldu. l955'de Peron devrilince Ulusal Kurupha
ne'nin mdrlgne getirildi. Ayn yl, kahtmsal bir has
talk ytnden l920'lerden beri azalan grme yeteneni
tamamen yitirerek kr oldu. l96l'de Uluslararas Yaynclar
dln Beckett'le paylanaS dnya apnda tannmasn
saglad. l986'da Cenevre'de ldi.
. .

__ Tirke'de Borges: lm ve Pusula (ev. Tomris Uyar, Ada,

1982), Yollan atallarum Bahe (ev. Fatih zgven, Can,
1985), Ingiliz Edebiyatma Giri (ev. Celal ster, Ara,
1987), Kum Kitab (ev. Minir Gle, lletiim, 1988), Borges
ve Ben {ev. Celal ster, Afa, 1989), Brodk 'Rap oru (ev.
Mnir Gle, lletiim, 1990), Alaklgn Evrensel Tarihi (ev.
Zeynep aglayan, -logos, 1990), Sonsu.zlugun Tarihi (ev.
Aye Atalay, Dzlem, 1990), Golgeye Vg (ev. Mnir
Gle., Iletiim, 1991)', Altn ve Golge (ev. Selahattin zpa
labyklar, Sel, 1992), Dsel Varlklar Kitab (ev. Bora
Komez, Mitos, 1992), Olaganst Masallar (ev. Ergn
Aka, Mitos, 1993) Atlas (ev. Ergn Aka, Mitos, 1994),
Yedinci Gece (ev. Celal ster, Can yaymlan, 1994), Borges
ile Sylei (Richard Burgin, ev. Albert Saban, Mitos, 1994).

CASARES, 1914'de Buenos Aires'de dogdu. l 940!da

yaymnan Morel'in Buluu (ev. Nevzat Gece., Ylmaz,
..
1990) adl novellastyla kendisini edebiyat evrelerine kabul
ettirdi. Roman, yk, bilim kurgu, oyui, iir, denem
dalmda yaynlanm birok kitab vardr. Buenos Aires ve
Fransa'da yaamaktadr ve yazar Silvina Ocampo ile evlidir.

Borges ve Casares birlikte birok -kitap yazmlardr.

megin yazdklan dedektiflik yklerini, ikisinin atalannn
adianndan oluturduldan H. Bustos Domecq takma adyla

yaynladlar. (Don lsidro Paradi'ye Alt Soru, ev. Arzu Eten

sel lldem, Metis, 1994)
Anthony Kerrigan'n dzenlediti ve evirdigi
Extraordinary Tales'den (1971)
Trke'ye evrilmitir

Yayn Ynetmeni: Mustafa Kpoglu

Dizgi: Zeliha Gtler
Baski: Engin Matbaas
l.Bask: Temmuz 1993
2.Bask: Haziran 1995

ISBN 975-7%8-30-4

MlTOS YAYlNLARI
Aga rag Sokak 7-912 Gmsuyu 1 Istanbul
Tel: 249 87 37- 38 Fax: 24-9 02 18
 Jorge Luis BORGES
. Adolfo Bioy CASARES

OLACANST
MASALLAR

eviren
Ergnka

MlTOS
YAYlNLARI
 nsz

Insanln tm dnce- tanhi, nemi mthi kendi kk

saysz kdbusun oyunundan baka bir ey .deildir, oysa
uykuda nemi ok ok az, ksack mthi kabuslar
grrz.
Valery, "Sylence zerine Sevecen Bir Not"

'jORGE LUIS Borges, kendi eserlerinde, baka eylerin

yansra, uykusuzlun ve onui eit derecede uyumayan
karlg. kabusun vak'anvisi greVini de stlenmitir. Not.
ettigi uykusuzluk durtmlan keskin ve ak bellek. rnlerini
ieriyordu. Dleme ya da uyank kabslann belirleyen ana
yn nsezili ngrler, epifanilerdir. Qoyce'un kulland an
lamda anladgmz epifanileri, gr . ve vahiy pasajnna ait
daha geni anlama sahiptir: StephenDedalus, u nedenle epi
fani yazmay esinledi, "Biri uzun zamandr l birinin tuhaf
sayfalann okur iken, bu biri bir zamanlar ... olmu teki bi
riyle bir oldunu hisseder." Bu antolojide bU trden bir
dlenilmi kitaba sahibiz.) Borges'in d durumuna - birey
de, yaratlm (ya da dlenilmi) dnyada, tannlar ya da
Tann'da- olan takntsyazarken kalemine hkmettigi iin o
hep gelecekte dlenilmesi gereken dleri, insann gemite
' dlenilmi yazgsn yazar. Ve bu yzden biz "gelecegin
ans"nn "gemiteki umuda" tamamen ayn potansiyele
sahip oldugunu bulgulanz (lfadeler her ne kadar Miguel de
Unamuna'ya aitse de, unutuhnasn ki, Unamuna Borges'i
antrmaktayd): Ve bu yzden burada, baka eyler yansra,
("Ostadn Dn" meginde oldugu gibi) bir Gelecek

eylerin Hatrlan antolojisine de sahibiz.

Ama Borges yazdklannda, kendisinin- her iki Borges'in

5
 de - dlenilmi gemite mi, yoksa dleniyor olan imdide
mi oldunu merak etmitir.
Bu dlerin "sonucuna" gelince unu sorabiliriz: rnegin,
elimizdeki koleksiyonun al paras - bir ejderin
lmnnn dlenildigi in .kaynakl: "lm Hkm" -
. 1
epigrafmzn iaret ettigi gibi, "nemi mthi" kk bir
"
kabus mu, yoksa "nemi. ok ok az mthi bir kabus
mudur? Her iki durumda da yindenneye deger.
llk, zel, sonsuzluk duygusundan bu yana Borges her
eyin nceden dlenilmi oldugundan aka kuku
lanmur. Kendisi bize hep bu kukunun degimez kantlann
sunar; nmzdeki semeler de kendisininkinden nceki
kuklann antolojisidir.
Borges ve Bioy Casares bize "nemi mthi kabuslann" ve
uykusuzlugun . krletinci "sonu/sonusuz-lukunun saf
' anlannn bir antolojisini hediye etni bulunuyorlar.
Bu antoloji bir ana metaforlar, retrospektif kehanetler
(Borges'in "kehanet bellek"i), lumlu ve olumsuz antr
malar antolojisidir de. evrimsel bir ekilde birbirlerini kop
yalarlar, daha nce ayn ekilde kopyatanmlardr ve Borges
ile Bioy. okumalannda onlarla cokunluk iinde karlap -
burada ve eserlerinde-onlan bizim iin yinelerler.
Antolojileri Chetimini zenginletirrnek gerekirse) ayn za
manda son derece kk ania aldatc biimde nemli
karlamalardan, ok anlaml metempsikozlardan, metafizik
sel ifte anlamlardan, megalonanyak hantaclk alna
lanndan (noktas noktasna onunla akmas_ iin temsil
ettigi blge byklgnde izilen harita); labireitlerlen, ye
kar labirentlerden (Arap l) olumaktadr. Ayn zamanda
da bir -ortodoksluklar, rtodoksluklara dnmeden nceki
heterodoksluklar, ya da yava yaa len, ana hala bir yerler-
de yaayan hurafeler antolojisidir: Alm dinlerin son
ahitlerini; yeni dinlerin zalim dogulann: Yitik dinlerin st
6
 ste binmi hsnhatlann okuruz. Bir deyim ya da betimsel
bir pasaj bize mantk4 imann incelikti 11' - olaganst

nantgn; ancak daha sonra inanlacak. bir '5ezgiyi sunar.

(Poe'dan ksa, tipik bir para, Apollo-14'deki a deneylerine
kadar, bulunmayan ya da dogrulanmap. dnyad - "sfr
yerekimi"- fikrini sergiler.)
Bylece elimizdeki, bir inanlar ve onlan pandomimik ve
mimetik tekzibleri antolojisi, ve bir yabanc ifptler, ev ifritleri,
kiinin kendi ifritleri antolojisidir. nk Oung'un '
alntladgi) bir lsviie atasznn dedigi gibi, "Her iengin
adamn arkasnda bir ifrit _durur, her yoksul adamn
arkasndaysa iki." Gnaha tevik her yerdedir ("Msr Usul
eytana Uyma"da tarikat kurallanna kar klr; Max
jacob'un "A"sndaysa eytan'n, suskun "efendilerini" mak
bul din konusunda koputurabilmesi iin yalnzca drt kez
yemek yapnas gerekir).
Bylece bu antoloji bir kabul ya da red edilen gnaha
tevik antolojisidir. Ve bir epifaniler antolojisi (Kafka'nn
"Drt Dncesi" ve birok bakas). Ve bir metaforlar anto
lojisi. Bir telepatiler antolojisi. Bir metempsikozlar antolojisi.
Bir hatal kimliklendirim ("Saklanm Geyik," "Napoli Dilen
.cisi"), (iki) kimliklendirimin zdeligi ("Karlama") ve yer
leri degititilmi uzun mesafeli kimiikienim ("stadm '
Dn," "lmn Yz") ve muglak kimlikleni (nl
"Chuang Tzu'nun D," I<afka'nn "Sancho Panza
Hakkndaki Hakikat"i) antolojisi.
Bu nceki epifaniler ve rnetaforlardan sonulanan Bor
ges'in kendi eserleri, byk oranda bu zel epifanilerin ve me
taforlann bir yeniden ifadesi, bir fg eitlemesi, ya da daha
. .

dogru olarak, bir Jugato kompozisyonlandr.

Borges ngrlerimizin yinelemeli oldugunu yineler (ve
burada, bu n zetlemede, ya da .bir Sonsz de olabilecek bu
nsz'de de bu yinelenmektedir).

7
 Ama yine le mernek dle klik olabilir. nceden yaplm
_
olan yine-yapmaktan e kinmek, Louis MacNeice iin, asli
_guhtr:
Asla balama
Yeni bir eye nk biliyoruz yoktur
Yeni, akade mik s afsatadr .
ilk gnah :._
Sekin bir yazn grubundan ada bir manife storiun
alnts: "Yunan syle nce leri s kt; handaki ls a skyor; Marx
s kyor; Lenin. s kc olmakta; Mao skc olacak." ltirazmz
var: Yunan syle nceleri, bandan beri; s kc olmad; lsa,
zellikle Ha'a ge rildiinde, skc deildi. te kile r batan
beri skcyd - ite aynm buradadr. (Be lki de , asla te me l
s yle nceleri yine lemeyen, aksine yalnzca kendi becereksiz
tezgahlannn bitii ham sylenceleri umutsuzca yindeye n
Marks istler iin bile bu skc "skc" sfat kullanlmamal).
Anlaml bir rne k olarak kimse Troki'nin skc olduunu
s yle yemez: nk Troki hibir zaman skc olmamtr; ne
Londra'daki yeni yetrne lik, ne yirtnili yalannda St. Pe te rs
burg Sovyeti'nin ba . olduu gnle rde, ne -de Meksika'da
kakts toplarke n.s kcyd o.
Ne ki epik olarak yine lerndidir, o yinelenrne lidir; ayn bu:.
rada toplanan rnetempsikozlar ve s yle nce ler gibi (ve, hepi
mize ait olanlar gibi: Bir ad ve rme k gere kirs e , Kolektif
Bilindn'nn te malan gibi). Robin Skelton yineleme
dztemini yle belirtir:.
He r 'bir kii dntrmelidir
olan olana,
yoksa lece ktir.
Bu "anlatlar" toplamnda, lm bile lme z; hatta lm
bir d olduu zaman bile. .
Borge s 'den daha Borge s ci olan Lucre tius, doal tarihte ki
lirik anlatlannn heps inin u ya . da bu evre nde (pek
8
oktular!) doru olduunu ne sryordu. Eer belirli
aniatlar bu kozmosda uygulanabilir deilse; belki de onlar
baka yerlerin: yklerine aittider. Bir evrensel tarihi olan
Borges, evremizdeki sonsuz evreni sOnsuz potanSiyelleri olan
bir evren olarak grr; onun olumsuz olanaklan bile sonsuz
dur; hiilik bile eididir. Antolojimizde, bir blm, ex
ungue leonem, penesi'yle bir arian betimleyerek bilin evre
ninin tmn betimleyen ana pasajlar hizmetimize sunul
mutur. Asianiann pirderi oldundan, Borges ve Bioy,
peneyi tmlemek ve canavan daha eksiksiz betimlemek iin
nesrin baz pire-yeniklerini .de ("Retrospektif") bize
salamaktadr.
Tarihiterin en maliri olan Borges'in nlad tarih
yalnzca bir <abus deildir Oyce'un kozmolojisindeki gibi,
srf uyanmaya altmz bir kabus deil, ama, belki de,
d:lemeye hazrlanyor olduumuz bir kabus/mu?); o yeni
den yeniden canlanan son derece canl uykusuzluk epifanile
rinin de dizisidir. Bu kabus ncesi dunimlarqa, eylem kiileri
kendininkilere olduu gibi bakalannu mziklerine de
kaulrlar, kendininkinde oldu gibi bakalannn dlerinde
de ikamet ederler, kardeler, antagonistler (ikinci aktrr),
bir d piyangosunun ans fileri gibi kopyalantlar. Borges
b.tn bunda evrimsel bir hiilik, yok eden bir yineleme, yi
nelenen bir suret, bir tebih olduundan kukulanr.
Borges'in, -baka bir yerdeki, Shakespeare'in herkesin top
lam olduu. - ve bylece bir hi kimse, bir hi oldu -
buluu son derece gz alicdr. Keats:Shakesre'i, "Olumsuz
Yetiklik, yani..: titizce us ve 'olgunun peine dmeden, kesin
sizlikler, gizemler, kukular iinde olabilen bir kii..." olarak
selamlar. Borges ise, belki de anlam yalnzca Shakespeare'i
Hamlet ve dierlerinin bir yaraum olarak duyumsayan Una
nuna gibi Ingiliz olmayanlara ya da yok edim pampasnn
kenanndaki yan-kr bir Arjantili'ye . ok ak olan bir'

9
biimde, Shakespeare'in bir tarihsel non-sequiturler kayag,
bir Hi kiinse ya da daha iyisi, bir Hi oldunu neriyor gibi
gzkmektedir. Borges'e uygun diger bulular, Ingiltere'de i
savaa tutumu- biri Kral ve biri tahtta hak iddia eden- iki
karde tarafndan kimliklerinin aklanlmadan yrfitldg
bir szel oyunun ("Kral_n Vaadi") epik nemini ilerinde
banndnrlar. "Tarihin Utangalg" zerine denemesinde Bor
ges, "atlann ve cesaretin kokusundan daha keskin" lavanta
kokusu iindeki "kahramanlk kokusunu" selamlar.
Borges bir kripto-klasiktir. Ve onun klasisizminin gizi
(kruptos) metinlerdedir, ve kendi ilerin.de onlar da, giz
oldugu kadar, zl, veciz, ksa anlamnda, kriptiktir. Onun
stenografisi, popler oldugu kadar kiisel, saysz
sylenceterin tetini yapma hizmtini grr. Kendi esiz
grsnn yorumlamas iinde, klasik olarak birbirini yinel.e
yen antik yk konulannn zetlerini birletirmek iin kendi
ne zg geerli bir sinkretizmJ oluturur. Antik niasallann
nceki anlatclan, antik konulannn "zetileri," lmsz
masallan yeniden anlatyor, konulan yeniden zetliyor olduk
lannn ok keskin olarak ayrdnda gzkmezler. Pek az
anlatc zetietle ilgilidir (zgn Ispanyolca balk breve, ksa,
szcgn ierir: Cuentos breves . . . ) Borges, "olaanst"y
karlatrarak aabilelim diye bizim iin yeniden retmeyi
doal bulduu nceki zetlernelerin bazlann topluyor.

"Ksa ve olaanst masallar" antolojimizde, parlann

ogu para-Kabhalislik anlamlar ima ettii oranda masal
degildir: Kabhalislik dil kuram deil, ama bir anahtar
-paralar kuram: Szck/Dnya deil, Cmle/Yarg. Kabbalis
iin olduu gibi, burada tarih her insann ruhundaki sembo
lik bir yinelemedir. Msr g bir kez deil, gnlkt: Herke-
(l.at.) ncllerden knayan sonu; mantkd adm, .n.
Gizli klasik, n.

3 Birbirinden 'fark prensipierin ayru at alunda birletirilmesi, .n.

lO
 sin kendi Msr'ndan gnlk gc.?. Tarih sreci gemite bek
lenebilir, nlenebilir. lleriye gidi ve geriye dn bir tek an
oluturur.
Zorunlu olarak "masallar" da klasiktir: Dogas geregi enin
de sotunda popler olmalan gerekse de, onlar popler degil,
imgelemindeki Buenos Aires'i Pari Dublin Valldemosa, hatta,,
belki, bir sama Lourdes olan-gelecei grme ustas Arjantinli
kahin tarafndanyeniden-dlenmi kripto-klasikler, gizli kla
siklerdir.
Antolojilerin bir non-sequiturler toplamas olmas gerekir.
Bu durun: onlara bir zayflk verebilir. Ama uygun bir tutum
la, szcgn tm temel anlamlan iinde, dnyann non
sequiu,rlerinin bir koleksiyonu pek ho olabilir. "Baylar,
Bahar geldi! Bir efsane kurtaralm m?" Ya da bir sapknlk?
Btn efsaneler, btn mezhepler _: zellikle de ikonastlar
karl-inantakilerinin fkesini onlardan kardktan sonra -
kurtanlabilir: Tek kuku onlann nceden kurtanimu
oldugu, .ve bu arada, yalnzca bizim, ifreler kadar anlalmaz
kaldgmzdr.
Bir antolojinin garip bir yinelemeye dmesi zorunludur.
(Burada Arthur Machen tarafndan yorumlanan Henry
james'in "Kilimdeki Model"inde, "tm bir raf dolusu kitapta
yinelenen bir tema" sz konusudur.)
Ve de antolojide garip bir kopya, iftlik, hatta ikiyzllk
bulunur. Borges-Bioy masallar antolojisinde ikiyzllk
megi "Her Yerde Har ve Nazr"m iki versiyonunda bulu
nur. llk "masal," gne altnda yrrken, onu korumak iin
tannlar tarafndan atlan saysz gnelik kadar kendini
ogaltan ve bylece tarinlan ineitmeden her gneliin
altnda yrr gzken Buddha hakkndadr, ikinci "masal''da,
ksnl bir insan-tann tarafndan sk boaz edilen bir Hindis
tan tanns 14516 kansn tatmin etmek iin kendisini,
. olaast cinsel yeteneini, 14515 kez oaltr ve bylece
ll
 dier tannnn kanlanndan biriyle zina yapmasn engeller.
Uzun mesafeli kimliklendirim-bysnn iki rnei Martin
Buber'ih Hahamlara ilikin "Kaza" yksyle in kaynakl
"Beyaz Nilfer Tarikat" ykdr. Ayrca bir satran oyunu
Galler'de bir savan.durumunu tayin ederken, baka bir oyun
Madagaskar'da bir savan durumunu tayin eder.
orges'in Byk Kopyalayc'ya- Ayna- olan ilgisi bilinir.
Burada bize Aynann Moralitesi diye adlandnlabilecek

("Nosce Te Ipsum": Kendini Bil) bir masal sunulur. Onda

kuatlm Hartum'a giren her kii, deyim uygunsa, Son Yarg
eklinde, kendi yznde kendi kendini yarglayabilecegi,
kendi-grnn etik mahkemesi, bir Ayna'nn son mahke
mesi nne getirilir.
Corafik olarak, epifaniler ve metaforlar Avrupa, Yakn
Dou, Uzak Dogu, Kuzey ve Gney Amerika'ya aittir;
Hristiyanlara, Yahudilere, Hhdulara, Budistlere aittir. (l
falc"lgna karn, Zenci olan bir ey yok gibi: Afrika'ya ait tek
para, bir savan gidiatnn tayin edildigi satran oyunudur,
ama bu da Malaya Madagaskar'ndandr.)
Bize braklan zamanz: Ama gemi olan zamanz da
(imdiki zaman: Gemi zaman. Geen zaman). Ve tm gele-
cek zaman (m)? .
Her gn degitiriyoruz. Kendi' eserlerinde, Brges bize,
bir aynaya, aya, bir kapya, bir kitaba nazaran her an
degitirdigimizi gsterdi. Ve, parantez olarak, daima za:n;n
"uygulanz."
Kendisine 'ait bir parantez iinde_, Borges yazar: "(Bir .
ktphane dzenlemek, gsterisiz ve mtevazi bir biimde,
. eletiri sanat uygulamaktr). "Ve Borges, Bioy'un yardmyla,
bizim iin bir yinelemeli paralar - ogtnu, er ya da ge, ye
niden yineleyecegi paralar ktphanesi dzenleyerek kendi
"eletirisini" bize sunuyor.
Palma de Mallorca, 1971 ANTHONY KERRIGAN.
12
 n Not

Yaznn sunmak zorunda olduu birok hazdan biri

anlatnnkidir. Bu kitap, trn baz rnelderini okuyucunun
nne koymaya alacak: Bazlan dsel, bazlan tarihsel
olaylar. Amacmz iin, Dou'nun kadim ve cmert kaynak
lann da ihmal etmeden, eitli uluslar ve eitli aglara ait
metinleri sk bir sorgudan geirdik Ksa olmalan artyla,
anekdotlar; meseller ve aniatlann epsini buyur ettik.
Anlatnn z - byle dnmeye cret ediyoruz - bu
paralarda bulunacaktr; gerisi epodik rnekler,. psikolojik
analiz, zamanl ya da zamansz szel sstr. Ey okuyucu, biz,
bu sayfalann bizi elendirdii gibi seni de elendirecegine
inanyoruz.

JORGE LUIS BORGES

ADOLFO BIOY CASARES

13
OlACANST
M ASALLA R
 lm Hkm

O GECE, lmparator dnde, saraydan karak en sekin

agalarla donatlm bahenin karanlgnda dolatgn grd.
Birden bir ey ayaklanna kapanp himmet diledi. Imparator
konumasna msaade eince, niykar, bir ejder oldugunu
belirtip, yldziann kendisine ertesi gn, gece kmeden,
mparator'un Bakan Wei Gheng tarafndan bann kesile
cegini bildirdiklerini szlerine ekledi. Dte, tniparator onu
koruyacagna yemin etti.
Uyannca, lmparator Wei Cheng'i istedi. Kendisine Wei
Cheng'in sarayda olmadg sylendi. Imparator Bakan' hemen
saraya agrtt, ve ejderi ldrmesine mani olmak iin btn
gn megul etti; akam kerken de ona bir el satran oyna
may nerdi. Oyun zorlu ve uzun geti: Bakan yorgun dt
ve UY!Jyakald.
Bir gkgrlts yeri sallad. Peinden iki yzba ortaya
kt: Kanlar iinde devasa bir ejder ba tayorlard. Kanl
ba mparator'un ayaklannn dibin.e frlattlar ve bagrdlar:
"Gkten dt!"
Bu srada uyanan Wei Cheng hayretler iinde baa baku ve
u tespiti yapt: "Ne tuhaff Dmde byle bir ejder
ldryordum."

Wu Ch'eng-en (yaklak 1505-1580)

17
 Esrarengiz Kurtanc

BTN ogrelerin* Seylan'da ikarnet ettigi ve tm can

lannn bir tek limonda toplandg pek iyi bilinir. Bir kr adam
bu limonu dilimler ve btn ogreler lr.

Hintli Antikac, !'den (1872)

f< Peri masallannda insan yiyen dev, .n.

8 .
 Ogrelerin Yok Edilmesi

BTN ir, ogre kabilesinin can iki an iinde toplanm

olabilir. Bu sr, ogresinin lmsz olrnayabileceinden
endieleiyornu nurnaras yapan esir bir prensese bir ogre
tarafndan aklanmtr. -Ogresi, prensesi yattrmak iin,
"Biz ogreler .lmeyiz," dedi ona. "lmsz degtliz, ama
lmz hibir insann tahmin edemeyecegi bir srra bai.
Daha fazla cann sknaman iin bu sm sana aklayacam.
'Bak urada bir glck var: En derin ks olan ortasnda ve
suyun dibinde, stnde iki annin oturdu camdan bir stun
bulunuyor. Eger biri suyun altna inerek bu iki any karaya
kanr ve serbest brakrsa, bi, btn ogreler, lrz. Ama
bu sm kirn tahmin edebilirki? Kayglanrnana hi gerek yok,
beni lsz kabul edebilirsin."

Prenses, bu sm kahramana aklad. Sonra kahraman,

anlan serbest brakt ve btn ogreler, her biri kendi
saraynda olmak zere, ld.

Bengal Halk Masallar'ndan (Londra,l883)

Lal Behari Day
 Cecilia'nn yks

MARS BAPAPAZI Lucius Flaccus'un u yky anlattn

iittim: Metellus'un kz Cecilia, kz kardeinin kzn evlen
dirmek istiyordu; iki kadn, kadim gelenekiere uygun olarak,
birtakm kehanetler bulma. umuduyla bir tapnaga ekildiler.
Kz ayakta duruyor, Cecilia ise oturuyordu; uzun bir sre tek
bir sz bile iitilmeden geti. Yegen yorgin dt ve Ceci
lj,a'ya, "Biraz oturruima izin verir misin?" dedi. "Elbette
canm," dedi Cecilia, "Ltfen benim yerime ge."
.
Bu szler kebaneti tayin etti; Cecilia bir sre sonra ld ve
yegen onun dul eiyle evlendi.

Cicero, De divinatione, I, 46

20
 Karlama

CH'IENNIANG, Huian eyaletinde devlet memuru olan

Chang Yi'nin kzyd. Kzn, Wang Chu adnda, zeki ve
yakkl bir kuzeni vard. lki kuzen birlikte bymler ve,
ocugu ok seven ve takdir eden Chang Yi,. Wang Chu'yu
damad olarak kabul edecegini syleti. lki gen bu sz
duydu ve zihinlerine kazd; kz ailenin tek ocuguydu ve
btn zamann - kozeniyle brlikte geiriyordu; sevgileri
gnden gne byd. Ve ocukluktan kma vakitleri
geldiginde ilikileri aka dnt. Ne yazk ki, etrafta bunu
fark etmeyen tek kii kzn babas Chang Yi idi. Bir gn gen
bir memur, kzyla evlenmek iin Chang Yi'den izin istedi.
nceki szn unutmu olan ya da artk szn.
nemsemeyen baba bu evlilige rza gsterdi. Ch'ienniang ak
ve evlalk grevleri aras{lda boca4tyuak lmcl bir kedere
gmld; gen adamsa ylesine byk bir aresizlik iinde
kaldi ki sevgiliSinin baka hir erkekle evlennesini seyretmek
tense memleketini terk etmeye karar erdi. Bir ygn bahane
uydurarak amcasna bakente gitmesi gerektigini syledi.
Amcas onu caydramaynca, biraz para ve hediye verdikten
sonra onui iin bir veda yemegi verdi. len aresiz haldeki
Wang Chu'nun acsn ateledi ve onun umutsuz bir . ak
ilikisine bel baglamaktansa l?u diyardan ekip gitme karann
pekitirdi.
Gen adam bir gleden sonra yardmcsyla birlikte denize
ald; gece ktgnde sadece birka mil yol almlard.
Biraz dinlenmek iin yardmcsna tekneyi balamasn emret
ti. Fakat Wang Chu bir trl uyuyamad, gece yansna dogru
yaklaan ayak seslerini iitti. Kalkt ve karanlga dogru seslen
di: "Kimdir o, gecenin 'bu vaktinde gelen?" Bir kadn sesi,

21
 "Benim, Ch'ienniang," diye karlk verdi. akn ama
sevinten lgna dnm Wang Chu kz tekneye ald. Kz,
tm hayat boyunca onun kans olmay bekledigini; bu umut-
- la yaadn. babasnn adil davranmadgn ve aYrlmalanna
ayanamadgn anlatt. Ayrca, Wang Chu'nun, yaban ellerde
tek bana kalmann verdigi acyla intihar edebileceginden
korkmu oldugunu da belirtti. Bylece, genel honutsuzlugu
ve anne babasnn gazabn gze .alm ve nereye giderse gitsin
onun peinden gelmeye karar vermiti. Yeniden birleen ift
mutluluktan uarak Szechwan'a do yoUanna devam etti
ler.
Mutluluk dolu be yl geti; gen kadn Wang Chu'ya iki
ocuk verdi. Ama, mutluluklann glgeleyen tek ey, yllardr
ailesinden hi haber alamayan ve her geen gn babasn daha
fazla dnmeye balayan Ch'ienniang'n zntsyd. Gen
kadn, anne babasnn hala hayatta olup olmadklann bile
bilmiyordu; ve sonunda, bir gece iini kemiren kayglan
kocasna at. Ne de olsa ailenin tek kzyd ve byklerine
saygszlk etmi oldugu iin derin bir ac duyuyordu. "lyi bir
evla-yrei tayorsun ve duygulann anlyorum," dedi Wang
Chu. "Aradan be koca yl geti, sannm artk bize kzgn
degillerdir. Haydi- hazrlan da memleketimize dnelim."

. Ch'ienniang ok sevindi ve yolculuk iin ocuklaoyla birlikte

'
hazrland.
Tekne memleketlerine vardgnda, Wang Chu

Ch'ienniang'a, "Anne baban na,sl bir ruh durumu iinde bu

lacagmz bilemeyiz," dedi, "En iyisi ben nden gidip duru.:
ma bir gz ataym." Evi grdgnde, gen adam, yreginin
yerinden frlayacakm gibi attgn hissetti. Wang Chu kayn
perlerini grd; onun nnde saygyla diz kp. affn diledi.
Chang Yi aki.n gzlerle onu sizdkten sonra, "Sen neden
sz ediyorsu;?" dedi. "Ch'ienniang geen be yldr koma ha
linde yatakta yatyor. Ve birkez bile ayaga kalkmad."
 "Size anlattklanmn hepsi gerek," dedi Wang Chu.
"Ch'ienniang ok iyi ve teknede bekliyor."
Chang Yi ne dnecegini bilemedi ve kzm grmeleri
iin iki nedirneyi yollad. Nedimeler onu gzleri l l, en
gzel giysileri iinde teknede . beklerken buldular;
Ch'ienniang ,onlardan anne ve babasna en derin sevgilerini
iletmelerini istedi. Hayretten nerdeyse kk dillerini yuta
cak gibi olan nedimeler eve dnp grdklerini anlattlar;
duyduklanyla Chang Yi'nin akl iyice kanmt. Bu srada
hasta kz haberleri iitmiti. O anda hastalgnda iyileme be
lirtileri gzkneye balad. Gzlerinde yeni bir k belirdi.
Yatagindan kalkt ve . aynasnn nnde giyindi.
Glmseyerek ama tek bir kelime etmeden tekneye .dogru.
yrmeye balad. Ayn anda, tekrtedeki kz eve dogru
yrd. lki kz nehir kenannda bulutular, birbirlerine
sanldlar ve l.ki vcut birleti; ve bylece, eskiden oldugu gibi
gzel, shhatli ve genlik dolu tek bir Ch'ienniang ortaya
kt. Anne babas bu duruma ok sevindiler, ama sylentilere
mahal vermemek iin, uaklara dillerini sk'tutmalann ten-
bih etmeyi de ihmal etmediler. .
Wang Chu ile Ch'ienniang birlikte krk yb akn mutlu
bir hayat srdler

T'ang Hanedanlg'ndan bir Inasal (M. S. 618-906)

23
 Memnun Etmek Zor

KARDAN hastaland. Amcas sordu:

"Ne yemek istersin?"
"Iki kuzu kellesi"
"Hi yok."
"yleyse, bir kuzunun iki kellesini"
"O da yok."
"O zaman hibir ey istemiyorum."

lbn Abd Rabbith, Kitab al-idg d ferid, lll

 Nathaniel Hawthome'un
Defterlerinden Dagnk Temalar

UYANlK ve d'!lnya ileriyle urarken, biri hakknda son

derece olumlu eyler dnmekte ve ona ziyadesiyle itimat
etmekte olan, ama, bu arkadan en kanl dman olarak
grdU dlerle 'ba dertte bir kii. Sonunda dteki karak
terin hakiki karakter olduu ortaya kar. Bu yle
aklanabilir- ruhun igdsel alglamas.
Bir adamn bir kalabaln ortasndaki durumu, ama tama
men bir bakasnn, yaama ve her eyin denetiminde olarak;
sanki ikisi de en: derin yalnzlk iindeymiesine.
Kudretli bir adam, kendisine ahlaki olarak bal bir kiiye
yapmas iin bir i buyurmakta. Ve emreden kii aniden
lmekte', emredilen, mrnn arta kalannda, bu ii yapmaya
devam etmekte.
Zengin bir adam, konan vasiyetle fakir bir ifte brakr.
ift oraya tainr ve orada, iten kanlmas vasiyetle yasak
lanm bir uakla karlar. Bu adam baianna bela olur; ve
sonunda, onun mlkn eski sahibi oldugu ortaya kar.
Bir olayn olmasn beklemekte ve bu olayda rol alacak iki
baaktrn yolunu gzlemekte olan iki kii, olayn o anda
geiyor olduunu fark etmekte ve kendilerini olayn iki
aktr olarak bulmakta.
Bir kii bir masal yazyor ve masaln onun niyetlerinin
dnda kendi kendini biimlediini, karakterlerin onun
dndnn aksine hareket ettiini, ngrlmemi olay-
. lann oldugunu fark eder; ve nne gemek iin bou bouna
abalayp durdug-o bir katastrof balar., Bu onun yazgsn
nceden haber veriyordu - yazar kendini masaln kiilerinden
'
biri yapt.
Nathaniel Hawthome, Defterler (1868)

25
 Chang Tzu'nt,n D

CHUANG TZU dnde bir kelebek oldugunu grd, ama

uyandnda, dnde kendini bir kdebek olarak gren bir
insan m, yoksa dnde kendini bir insan olarak gren bir
kelebek mi, oldugunu bilemedi.

Chuang Tzu'dan (1889)

Herbert Alen Giles

26
 Saklanm Geri:k

CHENG'li bir odtincu bir koroda rkm bir geyige rast-

. lad ve anu ldrd. Sonra da bakalannn bulmasn
nlemek iin s(Qn yapraklar ve daltarla rterek onu orma
na gmd. Ancak ksa bir sre sonra geyii saklad yeri
unuttu ve her eyi dlemi olduunu dnd. yky her
kese sanki bir dm gibi anlatt. Dinleyicileri arasndan bir
adam saklanm geyii aramaya gitti ve onu buldu. Adam
geyii evine tad ve olup biteni kansna anlatt:
"Bir oduncu bir geyik ldrdn dlemi, ve sonra
onu saklad yeri unutmu; ben onu buldum. u oduncu
gerekten yaman bit d."
"Kimbilir, belki de, sen bir geyik ldrm olan bir odun-
, cu grdn dledin," dedi kans. ".Byle bir oduncunun
bulunduuna gerekten inanyor musun? Ama, yine de,
gzmzn nnde bir geyik durduguna gre, dn gerek
olmal." '
"Geyigi bir d sayesinde bulduumu farz etsek bile," diye
grledi koca, "ikimizden hangisinin d grdn bulmak

iin canmz skmann ne anlam var?"

Oduncu o gece evine dnd; akl hala geyikteydi; o gece
gerekten d grd; dnde geyigi saklad. yeri ve onu
bulan adam grd. afakla birlikte diger adamn evine gitti
ve geyii orada buldu. lki adam sert bir az dalana giritiler
ve sonunda geyik davasn karara balamak bir yargca dt:
Yarg oduncuya dnd:
"Sen bir geyigi gerekten ldrdn ve bunun bir d
olduunu dndn. Sonra gerekten d grdn ve onun
gerek olduunu dndn. Dier adam geyigi buldu ve bu

27
yzden seninle tartyor, aa kans onun baka birinin
ldrm oldugu bir geyigi buldugunu dledigini
dnyor. Ksaca, hi kimse geyik ldrmedi. Ama,'
nmzde bir geyik durmakta oldugu iin, en iyi zm onu
ikinizin arasnda bltrmek."
Dava, Cheng Kral'nn kulana kadar gitti ve Cheng Kral

yle dedi:
""Yargca gelince, acaba o bir geyii boldn dlemiyor
mu?"

Liehtse\yak M.S. 300)

 Brahmanlar ve Aslan-

BIR kasahada birbirleriyle arkada drt Brahman yayordu.

Onlann insaniann bilebileceklerinin snnna erimilerse
de gnlk yaam bilgeliinden yoksundular. Drdnc ise
bilgiye bo vermiti; sahip oldugu tek ey gnlk yaam bilge
ligiydi. Bir gn bir araya geldiler ve birbirlerine sordular:
"ayet seyahat etmyecek, kraliann iltifatlanna mazhar olma
yacak, para kaza'nmayacaksak, bu dogal yetenek ve becerileri
miz neye yarayacak?" Sonunda, ncelikle apmalan gereke

nin yola kmak oldugtna karar verdiler.

Ancak biraz ilerlemilerdi ki aralannda en yal _olan
'

konumaya balad. _

"Iimizden biri, drdncmz, yalnzca gnlk yaam bil

geligine sahip olai bir alktr. Bilgi olmadan, srf gnlk
yaam bilgeligiyle, kraliann ltuflan kazanlamaz. Bu yzden
ben derim ki, kazandklanmz onunla paylamayalm.
Birakalm onu eve dnsn."
tkinci sz ald:
"Benim zeki kardeim, ne yazk ki, gerek bilgelikten nasi
bini almamsn. Eve geri dn."
nc sz ald:
"Bu kabql edilebilecek bir ey degil. ocukluktan beri bir
likte oynuyoruz. Gel, soylu dosrim. Sen de ka
zandklanmzdan bir pay alacaksn."
Yola devam ettiler ve bir ormanda, aslan kemiklerine rast
ladlar. Ilerinden biri konutu:
"Bilgimizi snamak iin gzel bir frsat. Haydi hep birlikte
u l hayvan yaama dndrelim."
Birinci sz ald:

29
 "Ben kemikleri toplayp iskelet olutunnay biliyorum."

tkinci sz ald:
"Ben deri, et ve kan saglayabilirim."
nc sz ald:
"Ben ona nasl can verilecegil).i biliyorum."
Birinci iskeleti toplad;. ikinci d,eri, et ve kan saglad.
nc tam yarauga can vere<:ekken, gnlk yaam bilgesi
konutu:
"Bu bir aslan. Eger onu canlandnrsanz, ilk yapacag ey

bizi ldrmek olacaktr."

"ok bnsn," dedi digeri, "bilginin yaratabilecegi
yaptlan asla. engellemem"
"yleyse," dedi gnlk yaam bilgesi, '"ben u agaca
trmaruma dek bekle."
o agaca kugnda tekiler asian canlandrdlar. Aslan
-ayaga kalkp n de ldrd. Gnlk yaam bilgesi aslan
gidene dek bekledikten sonra agatan inip eve dnd.

Pancharatantra M.S. ikinci yzyl)

30
 Bir Golem*

DINI BTN insanlar bir dnya yaratmak isteseler, bunu

gerekletirebilirler.Talmud alin:i Rava, Tann'nn agza
alnamaz adlann . oluturan harfleri eitli ekillerde
birletirerek bir insan yaratnay baard ve onu Haham
'
Zera'ya gnderdi. Haham yaranga bir eyler syledi, ancak
onda hibir karlk alamaynca , Sen sihirden yanltlldn;
tozdan geldin toza dn," dedi.
Iki alim, Haham Hanina ve Haham Oshaia, her Sebt arife
sn, Sefer Yetsirah, "Yarat l Kitab"m inceleyerek
geirirlerdi; bundan' yola karak yanda bir buza ya
rattlar ve sonra ondap. yiyecek o lara k istifade ettiler.

Sanhtdrin, 65, b.

* J L. Borges, Dlsel Varlklar .Kitab, ev. Bora Komez, Mitos

Yaynlan, s. 85-87. Aynnul bilgi"iin ayn kitaba baknz, .n.
31
 - stadn Dn

OCUKLUCUNUN ilk gnlerinden itibaren, Migyur -

buy-du onun ad - daima olmas gerehen yerde olmadgn his
setmiti. Hem ailesinin iinde hem de kynde kendini hep
bir yabanc olarak grmt. Dlerinde, Ngari'ye uygun
dmeyen sahneler giyordu: Issz kumiuklar, yuvarlak
kee adrlar, dada bir manastr; uyank olduu tamanlarda
ise, ayn imgeler gereklii blankla'tyor, rtyordu.
On dokuzuna geldiinde bu suretiere tekabl eden
gereklikle karlama arzusuyla kyn terk etti. Avare, di
lenci, ii, bazen de hrsz oldu. Soiunda bir gn snn
yaknndaki o hana vard.
Evi, yorgun Mool kervann, avludaki develeri grd.
Eii geti ve kendini kervana . hkmeden kadim keiin
nnde buldu. O anda birbirlerini tandlar: Gen avare ken
dini kadim bir lama ve lamay, ok yllar nce keiin onun
mezi lduu zamanki ke,i olarak grd; kei ise,
ocukta, lm stad,n grp tand. Birlikte Tibet mabetie
rine yapm olduklan yolculuklan ve da nanastona
dnlerini andlar. Koyu bir sohbete dalp gemii yad etti
ler; konumalann aynntlarla sslem:ek iin birbirleriyle
yantlar.
Moollann yolculuklannn amac matrlanna yeni bir
efendi bulmakt. Eski efendi leli yirmi yl olmutu ve bu
zaman boyunca onun re-enkayonu iin bou bouna bek
lemilerdi.
Gn aanrken; kerva yava admlarla yola koyuldu. Mig
yur ssz kumluklara, yuvarlak adriara ve nceki enkamas
yonunda bulunduu da manastona dnyordu.

Alexandra David-Neel, Tibet'te Sihir ve Sr (1929}

3Z ,
 fkelenme Korkusu

KATILDICI savalann birinde, Ali hasmm devirdi ve ban

kesrnek iin hgnlne kt. Bu srada adam yzne tkrd.
Ali ayaga kalkt ve adamn gitmesine izin verdi. Kendisine,
"Neden byle 'bir ey yaptn ya Ali," diye soranlara Ali u
karhg verdi:
"Yzme tkOrdugnde onu fkeye kaplarak
ldrmekten korktum. nk ben, dmanlann yalnzca
Allah'n nezdinde safken ldrmek isterim."

Ahmed el-Kalyubi, Nanadir

33
 Andromeda

EJDER, Perseus onun stne ktg sabahkinden daha

saglkl\ ve \{eyifli degildi asla. Andromeda'mn Perseus'a, ne
kadar gz alc grndgn syledigi'anlatlr. O her zaman
ki zindeligiyle kalkm, vs. Bunu Ballard'a syledigirnde . . .
keke airler soyunda yle olmu olsayd dedi. Ona baktm ve
benim de "airler"den oldugu mu syledim .

Samuel B:utler, Defterler

(Londra, 1951)

34
 D

MURRAY bir duri duunu grd.

Hem psikoloji hem bilim, i "lmn ikiz kardei,
uyku"nun diyannda dolaan cismani olmayan benierin garip
maceralann aklamaya geldiginde krlemesine ilerler. Bu
yk, konuyu aydnlga kavuturmaya girimeyecek; aslnda
o Murray'in dnn tutanagndan daha fazla bir ey degil.
Bu garip, uyank uykunun en muammal. safbalaondan biri,
aylar, hatta yllarca srm gibi gzken dlerin birka sani
ye ya da dakika iinde vuku blmasdr.
Murray, idam hkmlan blmndeki hcresinde bekli
yordu. Koridordaki tavan lambasnn g masasnn zerinde
parlyordu. Morray'n yolunu bir zarfla kapattg bir kannca,
beyaz bir k,agt parasnn stnde bir o yana bir bu yana
lgnca gidip geliyordu. Elektrikli sandalyeyle
gerekletirilecek idam akam saat sekizdeydi. Murray
bceklerin en akllsnn soytanlklanna glmsedi.
Bu blmde yedi idam mahkilmu daha vard. Buraya
geldiginden beri. Murray kiinin yazgtanna gtrln
grmt; biri, kapana yakalanm bir kurt gibi lgna
dnmt; digeri, yalanc bir sofulukla T ann'ya ipe sapa gel
mez adaklarda bulunarak ldrmaktan beter olmutu;
neye gelince, ylesine gm ve clz dmt ki
kayla bir tahtaya baglanmt. Murray, cezasn karlarken
yreginin, ayaklannn ve yznn nasl bir durumda
olacagn merak ediyordu; infaz bu akamcl. "Saat sekiz civan .
olmal," diye dnd. .
lki sra olan hcrelerden Murray'nkinin karsnda,
nianlsn ve kendisini tutuklamaya gelen iki polisi katleden
Sicilyal Bonifacio'nun kafesi bulunuyordu. Murray onunla

.35
 uzun saatler dama oynant:;. birbirlerini gremeyen hasmlar
her hamleleri iin koridorun bir ucundm diger ucuna sesleni
yorlard.
Bonifacio kulaklan sagr eden sesiyle bagrd:

"Hey, Maestro Murray; kendini nas'l hissediyosun, ha? Iyi

misin? "
,
"lyiyim, Bonifacio," dedi urray sakince. Ayn anda
kanncann _zarfn stne kmasna izin verdi ve sonra onu
yavaa ta zemine frliltt.
"Bu ok iyi, Maestro Murray. Bizim gibi insanlar, bir rkek
gibi lmeli. Benim srm gekek hafta. Son dama oynunda
seni yendigimi unutma Maestro Murray. . Kim bilir, bir zaman
gelir bi daha oynarz ha, ne dersin? Belki de, bizi
gndercekleri yerde dama aynarken grtlagmz paralarcasna
.barmak zorunda kalcaz. " . ,

Bonifacio'nun gk grlemesini a_1diran hkahasyla takvi

ye edilmi acmasz felsefesi, Murray'n uyumu yregini
rpertmekten ziyade stt. Ama, Bonifacio gelecek haftaya
kadar yaamak zorundayd.
. Hcre sakinleri, koridorun sonundaki kapnn aldgn
l;aber vern elik srgnn, pek iyi bildikleri grltl sesini
iittiler. adam Mup-ay'm hcresin gelip kiliti atlar.
Adamlardan ikisi gardiyand; digeri "Len" idi - ama hayr, o
. eski gnlerdeydi; imdi Muiterem Leonard Winston, yani
yalyaklk gnlerinden bir dost ve yakn.
Murray'n elini ksa, ama gl bir ekilde kavrad, ve "Ha
pishane papaz yerine beni gndermelerini saglad,m," dedi.
Sol elinde, iare't pamagyla bir sayfasm ayrdg kk bir
lncU tutuyordu.
Murray hfife glnsedi ve kk masasndaki birka ki
tapla kalemligi itinayla dzeltti. Bir eyler syleyecekti, ama
aklna, duruma uygun decek hibir sz gelmedi.
MahkO.mlar, seksen ayak uznlugunda yirmisekiz ayak

36
geniliginde olan bu hcreevini Limbo Geidi* diye ad
landrnlard. Limbo Geidi'nin iri yan, boyrat ve mfik bir
adam olan, daimi gardiyan cebinden yanm litrelik bir viski
iesi kard ve onu Murray'a takdim etti:
"Bu adet olmu bir ey, bir bakma ienlere destek oluyor.
Aynca, alkanlk yapma gibi tehliki de yok."
Muray ieyi dibine kadar iti.
"Yetiir evlat! " dedi gardiyan. "Sini:lerini yattrmak iin
yalnzca birazck alman yeter, o zaman her ey bir ipek kadar

przsz olur. "

,<oridora adm attklannda yedi hkmlnn yedisi de
onlarn nereye gittigini biliyorlard. Limbo Geidi dnyann
dnda bir dnyadr; ama, bu dnya, be duyunun bir ya da
daha fazlasndan yoksun brakldgnda, bu eksikligi tela(i
edecek bir baka duyu edinmeyi grenmitir. Her biri saatin
yaklak sekiz olduunu ve Murray'n sekiz sandalyesine
gittigini biliyorlard. Ayn zamanda, birok Limbo Geidi'nde
bir sulu aristokrasisi de vardr. llkel cokular ve kavga
ateiyle harekete geerek dmannn ya da takipisinin
halQcndan gelen, onlan akta ldren kiiler iki ayakl
sanlan, rmcekleri ve ylanlan kk grrler.
. Bu yzden, iki gardiyann arasmda koridoru gemekte
olan Murray'e yedi lm mahkumundan yalnzca veda
laflum ilettiler - Bonifaco; bapisten kamaya alrken bir
gardiyam ldrm olan Marvin; ve ellerini kaldr buyruuna
uymayan ekspres kuryesini katietmi oln tren soyguncusu
Bassett. Geri kalan drt mahkm ha5et iinde hcelerinde
sessiz kaldlar; kukusuz, yasaya kar cllha az pitoresk kar
klannn ansnn verdigi acdan daha ok, Umbo Geidi
toplumunda yaadklan toplumsal afarozun verdigi ac.yla ses
sizlige hkmdular.

* Limbo: Vaftiz edilmeden len ocuklarla Isa'dan nce yaam

olaniann ruhlannn bulunduj:tu yer, .n.
37
 Murray kendi sakinligine ve neredeyse tamamen kaytsz
oluuna at. lnfaz odasnda hapishane gre'llileri, gazete
muhabirieri ve seyircilerden 'oluan yirmi kii vard ve . . .

"D," bu noktada, cmlenin tam ortasnda, O. Henry'nin

lmyle kesildi. Ancak biz sonunu biliyoruz: Sevgilisini
ldrmekle sulanan ve hkm giyen Murray yazgsn tarif
siz bir kaytszlkla karlar. Elektrikli sandalyeye gtrlp
balanr. Bircf.en, lm odas, seyirciler, infaz hazrlklan
btnyle gerekd gzkr. Ona korkun bir hataya kur
ban gidiyormu gibi gelir. Bu sandalyeye neden baland? Ne
yapt? Ne su iledi? Uyanr: Kars ve ocuklan yanndadr.
Cinayetin, durumann, lm cezasnn, elektrikli sandalye
nin btunyle bir d olduunu fark eder. Hala titrerken,
kansn alnndan per. o anda elektrik verilir.
lnfaz Murray' dn keser.

O. Henry
 Kraln Vaadi

TOSTIG - Godwin'in oglu, ngiltere'nin Sakson kral Ha

rold'un erkek kardei - iktidara gz dikti ve Norve Kral Ha
rald Sigurclson ile g birligi yapt. (Norve kral daha nce
Bizans ve Afrika'da ordulara kumandanlk yapmtr; lakab
Landda, yani Memleket Ykc, idi; ayn zamanda nl bir
airdi.) Tostig ve Harald bir Norve ordusunun banda
ngiltere'nin dogu sahillerine ayak bastlar ve jorvik (York)
kalesini teslime zorladlar. jorvik'in gneyinde Saksonya or
dusuyla karlatlar. Yirmi . valye, igalcilerin saflarna
yaklatlar; savalar gibi adar da 'zrhlyd. valyelerden biri
bagrd:

"Kont Tostig orada m?"

"Burada oldugunu inkar edemem," diye karlk verdi

Kont.
"Eer gerekten Tostig isen," dedi valye, "Sana,
kardeinin affn, dostlugunu ve de krallg:n te birini sun
maya hazr olduunu sylemeye geliyorum."
"Eger kahul edersem," dedi Tostig, "Kral, Harald Sigurd
sson'a ne verecek? "
"Kral onu da unutrnad," diye yantlad valye. "Ona alt
ayak ngiliz topg vercek; o ok. uzun oldugu iin bir ayak
da fazladan verecek."
"yleyse, Kralna syle," dedi Tostig, "lene kadar
sayaacagz."
valyeler geri ekildi. Harald Sigurdsson dneeli bir
ifadeyle sordJ,I:
Bylesine gzel konuan bu adam kimdi?"
"Godwin'in oglu Harold idi."

39
 Gne batnadan Norve ordusu yok edildi. Harald Sigurd
sson savata katledildi; Kont'un akbeti de aym oldu.

Hemshringl, 91-92
 Esirin And

CIN, kendisini san bakrdan yaplm kpten kurtaran

balkya anlatr:
"Bil ki ben asi bir cinim ve ben Davud'un olu Sleyman'a
bakaldrdm. Yenildim.. Davud'un oglu Sleyman, Tann'ya
imami agtrdt beni, ama ben red<ettim. Kral beni bu kpe ka
patt ve onun agzm Yceler Ycesi'nin adtyla mhrledi.
Sonra, sadk cinlerine kp okyanusun ortasna atmalanm
buyurdu. limden, "Kim .beni kurtanrs:t onu sonsuza dek
zengin yapacam," dedim. Ama tam bir yzyl geti, kimse
beni kurtarmad. O zaman kendi kendime, "Kim beni kur
taorsa ona yeryznn tm sihir sanatlarn aklayacagm,"
dedim. Ama drtyz yl getii halde ben hala denizin dibin
deydim. O zaman dedim ki: "Kim beni kurtanrsa onun
dilegini yerine getireceim. " Ama dokuzyz yl geti. O
zaman, aresizlik iinde Yceler Ycesi'nin ad1 zerine yemin
ettim: "Kim beni kurtanrsa, onu katledeceim. lmeye
haztrlan bakalm, ey kurtarcm! "

Binbir Gece Masallan

nc Gece
 Nosce Te Ipsum*

MEHDl ve aireti, General Gordon tarafndan savunulan

Hartum'u kuatyordu. Dmanlardan birka savunina _-hat
lanm geti ve kuatma altndaki kente girdi. Gordon onlan
tek-tek ele geirdi ve her birine kendilerini grebilecekleri bir
ayna gsterdi. Herkesin lmeden nce kendi yznn nasl
olduunu bilmesi gerektiini dnyordu.

Fergus Nicholson, Antologia de espejos

* Kendini bil, .n.

 Sezgsel Olan

ENDLS'n gbeginde, deyim uygunsa, bbreginde, bir

tp okulunun bulunduu sylenir. stad sordu
"Pepe, evladm, bu hastann durumu ne?"
"Anlayabildighn kadanyla," dedi talebe, "ggs ile srt
arasnda bir an var .ve bu onun yuvasn yapm."
"Neden byle diyorsun, benim edepsiz evladm?"
"stad, nk iimden byle geliyor."

Alfonso Reyes, El deslinde (1944)

43
 Spermeni Nasl Buldum

MR. BERNARD SHAW ve diger modem yazarlarm okurlan

-
Spermen'in bulundugt haberiyle Hgilenebilirler. Ben bul
dum onu; Gney C:oydon;da yayor. Baanm, tamamyla
yanl bir kokuyti 'izl eyen ve imdi yaratg Blackpool'da
aryor olan Mr. Shaw'a byk bir darbe . olacak; Mr. Wells'in_ .
onu ozel bir laboratuvarda gazlardan ' retme fikrine gelince
hep bunun barszlga mahkum oldugunu dnm-
md:. Mr. Wlls'i temin ederim ki, Croydondaki Spermen
tamamen olagan biimde dogmutur, tamamen olagand
oldugu kuku.gtrmese de.
. Ayrca anne ve babas, dnyaya bahettikleri bu harika
varlg hak etmiyorlar degildi dogrtsu. Lady Hypatia Smythe
Browne (imdi Lady Hypatia Hegg) ad, grkemli toplumsal
.hizmetler yapt D>u Yakas'nda asla unutulmayacaktr.
Onun bkp usanmadan yinledigi.- "ocuklar kurtarn ! "
glg, ocuklarn kabaca boyanm oyuncaklarla oynarna
lanna izin verilmesinin, onlarn grme yeteneklerinin zalimce
ihmal edildigi geregine parmak basyorou. Mor ve parlak
krmzya bakmalanna izin verilen ocuklarn ileriki
yalannda ogunlukla grme bozulduu ektiini kantlamak
iin kar klamaz istatistiller alntlyordu; Daldaki May
mun salgnn Hoxton'dan neredeyse tamamen silinmesi, onun
bitip tkenmez cihadlan sayesinde oldu. Kendini toplumun
hizmetine adam birl. olarak, bkp usanmadan sokaklan
arnlyor ve onun efkati karsnda ogunlukla gz yaianna
boulan yoksul pc'iklann hepsinin oyuncaklarn alyordu.
Hayrl hizmetleri, ksmen Zerdt inancria duydugu yeni
ilgi, ksmen de vahi bir emsiye darbesi yznden kesildi. Bu
ceza, bir sefahatten bakmsz dairesine dndnde, Lady

44
Hypatia'y yatak odasinda, en azn sylefsek, akl yceltmesi
olanak d taklit bir yalboya tabioyu indirirken bulan sefih
bir rlanda'l tarafndan verildi. Bu cahil ve ksmen de kafay
bulmu Kdt, toplumsal reformcuya, btnyle sama olan
hrszlk sulamasyla birlite, ciddi bir darbe indirdi.
Lady'nin pek zarif bir dengede olan zihni sarsld; ve o, ksa

sren akl hastal esnasnda Dr. Hagg ile evlendi.
Dr. Hagg'e gelince, umarm, onun hakknda bilgi vermeye
bile gerek yok. imdilerde Ingiliz demokrasisinin pek fazla il
_gilendii, Yeni-Bireyci Soyantm konusundaki cretkar de
neylede birazck tankl olan irinin bile, onun adn
hemen tanmas ve gayn kiisel bir gcn kiisel korunuis
. iin onu salk vermesi gerekir. Yaamnn ilk dnemlerinde,
bir elektrik mhendisi olarak, insafsz igrsn, ocukluk
dneminde hatmettii linler tarihine uygulad. Daha 'sonra
en byk jeologlanmzdan biri oldu; ve yalnzca jeolojinin
verebilecei gelecek Sosyalizmi zerine bildiimiz o yrekli
ve parlak bak asn gelitirdi. Balangta, kocann
grleriyle aristokratik karsnnkiler arasnda belli belirsiz,
ama fark edilebilir bir atlak var gibi gzkmekteydi. Ne de
olsa, l.ady (kendisine ait etkili epigram kullanrsak) yoksul
lan; kendilerine kar .korunmalan taraftanyd; oysa Dr.
Hagg, acmasz bir biimde, yeni ve arpc bir metafor kulla
narak, en zayflann en altta kalmas gerektiini sylyordu.
Ancak, sonuta, evli ift her ikisinin grlerh.in pheye
mahal brakmayan modern karakterleri iinde zsel bir birlik
idrak ettiler; ve bu aydnlatc ve anlalr forml iinde ruh
lan huzur buldu. Uygarlmzn en yksek iki tipini
oluturan bu ho Hanmefendi ile kaba bir tp adam olmak
dnda her ey olan bu Beyefendi'nin birlemesi, Batter
sea'deki tm emekilerin gece ve gndz byk . bir
sabrszlkla bekledikleri Spermen'in doumuyla ,kutsand.
Dr. ve Lady Hypatia Hagg'in evini pek zorlanmadan bul-

45
 dum; ev Croydon'un dagnk sokaklannn sonundayd ve bir
dizi kavak agacyla kapatilmt. Alacakaranlkta kapya
vardm, ve, dogal olarak, insaniann ocuklanndan ok daha
olaganst olan bir varlg iinde banndran bu eviri bulank
cssesinde, imgelemimin bir oyunu olarak, karanlk ve cana
vanms bir ey grdm. Eve girdimder I..ady Hypatia ve
kocas tarafndan zarif bir nezaketle karlandm; ama,
imdilerde on be yanda kadar olan ve kendini sradan bir
odaya kapatan Sperinen'i grmekte zorluk ektim. Babas ve
annesi ile konumam ise bu gizemli varlgi karakterini tam
olarak aga karmad. Solgun ve dokunakl ehresiyle ve
Hoxton'daki birok evi aydnlattg patetik uuk gri ve yeil
giysileriyle bady, ocugtndan sradan bir insai annesinin .
kaba kibirliligi iinde sz eder gzkmyordu. Cesur bir
adm atarak Spermen'in gzel grnp grnmedigini sor
dum.
"O kendi sndardn kendisi yaratyor," diye karlk verdi
I..ady,. hafife i ekerek. "Bir 4zlemden Apollo'dan daha
gzel. Bizim aag dzleriimizden .grldgnde
"'
kukusuz . . . " Ve tekrar i. ekti.
Kendimi korkun bir ekilde kkrtlm hissettim, ve ani
den, "Kl var m? 11 diye sordum.
Uzun ve skc bir sessizlikten sonra Dr. Hagg, "O
dzlemde her y farkldr," dedi dzgn bir sele. "Onda bu
lunan ey, nasl desem, yani, elbette ki. . bizim kl dedigirniz
ey degilir . . . ancak-"
"Srf anlatm kolaylg iin," dedi kans, olduka. yumuak
bir sesle, "halktan kiilerle konuurken ona kl denmesinin
uygun olacagn sanmyor. musun? "
Doktor birka dakikalk d.n:neden sonra, "Belki
haklsn," dedi. "Byle bir kldan ancak tebih yoluyla
konuulabili. "
"Tann akna," diye nledim biraz sinirlice, "ayet bu ey
kl deilse ty m?"
Hagg korkun bir sesle, "Tyden anladmz eyle ayn
ey deil,'' diye yantlad beni.
fkeyle ayaga kalktm. "Her neyse," dedim. "Acaba onu
grebilir miyim? Ben bir gazeteciyim, ve merak ile kiisel gu
rurdan baka hibir dnyevi gdm yok. Spermen ile el
skm olduumu anlatmak isterim."
Koca ve kans _ar ar ayaa kalktlar ve sknt iinde
ylece kalaldlar .
".ey elbette," dedi lady Hypatia, aristokratik bir ev sali
besine yaraan ekici glinst;mesiyle. "Ama, sannm
anhyorsunuz, o tam anlamyla el skamaz . . . yani onun eli
bi,zim anladmz el deil . . . sannm anlyorsunuz . . . yani
onun yaps, elbette . . . "
Btn nezaket kurallann bir kenara braktm ve bu
inanlmaz yaratn iinde bulunduunu sandm odann
kapsna atldm. Kapy atmda hibir ey gremedim,
nk oda rifiri karanlkt. Ama nmde ksa ve zgn bir
hrla arkamda ise iki lk sesi iittim.
"Yapagnz yaptnz! " diye haykrd Dr. Hagg, geni
alnn ellerinin iine gmerek. "Oiu cereyanda braktnz; bu
nedenle de ld."
O gece Croydon'dan kazasz belasz . aynlrken; insan
biiminde olmayan bir tabutu tamakta olan siyahlar iinde
insanlar grdm. Rzgar, bamn stnde feryat etti; kavak
lan hmla bir o yana bir bu yana sallad; sanki kavaklar koz
mik bir ceruu;e treninin nnde eilip selama duruyordu.
"Aslnda," dedi Dr. Hagg, "tm evren en muhteem doumun
bsranna alyor. " Ama ben rzgann feryadnda alayc ve
neeli bir gln bulundugtnu dndm.

G. K. Chesterton

47
 Kraln Uyan

1753'TEK1 askeri yenilgilerini takiben,

Kanada'daki Fransz
a
ajanlan Kzlderililer arasnda, Fr nsa Kral'nn derin bir uy
kuya dald ve gemi birka yl boyunca uyumu olduu,
ama inidi .uyanm ve tyarir uyanrnaz ilk szlerini,' "Benim
kzlderili evlatlannn lkesini igal eden ngilizleri hemen

dm atmalyz," olmu olduu, sylentisini yaydlar.

Sylenti bir utan bir uca, btn _ktaya yayld ve nl Ponti
ac Komplosu'nun nedenleriqden biri oldu.

H. Desvignes Doolittle,
Dnya Tarihi stne Dagnk Dnceler
(Niagara elalesi, 1903)
 Bir efin lm

(;ACHARi'nin dzensiz birlikleri, askeri birlikler tarafndan

yenilince, Cachar1, bugn onun adn tamakta olan riehrin
kenaimda lme terk edildi. Yre sakinleri, lmekte olan
efn, kurlurmu gibi, iki gn iki gece boyunca, sanki hala
savamak istiyornucasna, nasl, "te Cacha:i burada, Cac
!ari buda, Cachar1 burada . : . " diye uluduguiu anlatrlar.

Le6n Rivera, Bocetos de un asistente

(La Plata, 1984),

49
 Tebligat

lSKOYA'nn eski savalannn birinde Douglas klan efi

dman eline dt. Enesi gn, di,lz bir tabak iinde bir
domuz ba getirdiler kuledeki odasna. Bunu grr grmez,
Douglas yazgsnn belirlendiini anlad. O gece ba kesildi.

George D. Brown, Kaledonya Patikalarnda Toplananlar

(Dunbar, 1901)

 Aklama *

lFLAH OLMAZ kukucu Wang Chung, Ankann degimez .

bir tr oldun,u inkar etti. Dedi ki, tpk ylann bala.
sann kaplumbaaya dnmesi gibi, ban ve bolluk
yllannda, geyik tek boym.za ve kaz da anka kuuna dnr.
Bu deiimleri, l.. 2356 ylnda lmparator Yao nun saray av
lusundaki imenlerin al al kmasn salayan "o nl sv" ile
aklad;

Edwin Broster, Sert Danme Tarihine Ek

(Edinburgh, 1887)

* J. L Borges, L?sel Varlklar Kitab, ev. Bora Komez, Mitos

Yaynlan, s. 63, .n.

51
 Bir skender Sylencesi

llNDE, Byk lskender'in Babil'de lmedigi, aksine, or

dusundan ayn derek kayboldugu,. ve Asya'nn derinlikleri
ne doru yol aldnn dlendii Roben Graves'in iirini kim
hatrlamaz? lskender bilmedii corafyada bir sre
dolattktan sonra, san benizli insaniann ordusuna rastlam
. ve ii savamak olduundan, onlann saflarna katlm. Yllar
gemi, en sonunda bir gn, savalara paralan denirken,
kendisine verilen altn sikkelerden biri skender'in kafasn
kantrn. Sikkenin stndeki resmi tanm ve kendi kendi
ne. yle dnm: Bu sikkeyi Makedonyal skender iken
Erbil zaferini kutlamak iin bastrmtm.

Adrienne Bordenave,
La modification du Passt ou la seule base de la Tradition,
(Pau, 1949)
 Yapt ve air

HlNDU air Tulsi Das, Hanuman ve maymunlar ordusu

hakknda bir Geste* yazd. Yllar sonra bir kral tarafndan ta
bir kuleye hapsedildL air hcresinde derin dnceye dald
ve _bu dnceleri sonucunda Hanuman ve onun maymunlar
ordusu hasl oldu. Kenti ele geirip kuleye girdiler ve Tulsi
Das' serbest braktlar.

R. F. Burton, Hindistan (1887)

* Genellikle manrum ekilde yazlan macera ya da romans, .n.

53
 Soyantm

SOYW ve sekin bir Lady, Puriten bir tmen olan Mr.

Dodd'a ylesine lgnca bir akla tutulmutu ki, evlilik
yatagn,. bir melek ya .da bir aziz dnyaya getirme gayesiyle
kullanmasna izin vermesi iin kocasna yalvard; ncak, ken-

disine bu izin bahedildigi halde, dogum normal oldu.

Dnmmond, Ben lonsiana (yak. 1618)

54
 Napoli Dilencisi

NAPOU'de oturdugum srada, saraynn kapisnda, fayto

na binmeden nce birka kuru atma alkanlgnda cOldugum
kadn bir dilenci durutdu. Bir gn, birdenbire, bu dilencinin
bana hibir zaman, lkrann belirtmedigi geregiyle aklm
kanm halde, gzlerimi ona diktim. lte o zaman grdm
ki, o gne kadar bir dilenci olarak kabul etmi oldugum,
krmz toprak ve yan yanya rm muz kabuklanyla dolu,
yeil boyal bir hta kutudan baka bir ey degilmi.

Max jacob, Le Cornet a Dts (1917)

5.5
 Bir Tann skenderiye'yi Terk Ediyor

SEZAR'n birliklerinin skenderiye'de hkm sren Anto

nious'u kuattg ve kentin, korkulu bir bekleyi iinde,
aresizlin o derin sessizline gmlmken gittike
ykselen bir sesin kentte nasl nladgn anlatan bir masal
vardr. Saysz mzik aletinin yanks ve kendilerini satirik
arklara ve dansiara kaptrm byk bir insan ktlesiydi bu
sesin nedeni; bir Baks enliglnin lgn yryn
andnyordu. Bu kalabalga, kent merkezinden ayrlp dman
kampna alan kapya dogru ynelmeleri sylendi; kapdan
geer . gemez, bu neeli amata yok oldu. Kehanetlere ve
alamedere itibar edenlerin gznde bu, daima ona benzer
ligiyle kurumlanm ve mstesna bir imanla bagl olmu
oldugu Baks tarafndan terk ediliyor oldugunu bildiren bir
iaretti Antonious'a.

Pluurch'n Kout Yaanlan'ndan

 Dii mef

GZELLER gzeli Hsi Shih kalann att. Bir irkin kyl

kz onu grd ve sanki bir srra ermi gibi hayretten dona
kald. Byk Hanm'a yknneye alu; binbir zahmetle
kendini kt bir ruh durumu iine so kup skntl bir ifadeyle
kalann att. Sonra sokaa kt. Zenginler _kap kendilerini
evlerine kilitlediler ve dan knay reddettiler; yoksullar
kanlann ve ocuklann yklendikleri gibi uzak diyatlara
do yola knlar.

Herbert Alien Giles, Chuang Tzu (1889)

57
 Dokuzuncu kle

lRVAN veya Arnavutluk Preiisi lbrahim, Imparatorluk

tahtn pt. Ban ve uzlama gstergesi olarak l:nparator'a
sundugu ipekler, adar ve mucevherlerin her biri, Tatar ,gele
neklerine uygun olarak, dokuz paradan oluuyordu; ama,
her eyi kl krk yararak inceleyen maiyettekilerden biri
yalnzca sekiz klenin bulunduguna dikkat ekti. Byle bir
uyarya kar hazrlkl olan lbrahi:m, "Ben kulunuzum doku
zuncu," diye karlk verdi ve dalkavuklugu Timur'un
glumsemsiyle dullendirildi.

Gibbon, Roma lmparatorlugu'nun Gerileyi ve ka,

Blflm LXV
 Bir Muzaffer

HIMILCON'da degiik trden bir merhamet grld. Sicil,.

ya'da byk . zaferler kazann olmasna karn, orduda has

talga yakalanm birok askerinin telef olmasndan ylesine
byk bir yasa gmlmt ki, Kartaca'ya bir zafer
sarholuguyla girmek yerine, yas kyafetleri iinde, bir kle
klg olan ak bir hac pelerinine brnm halde girerek,
kimseyle tek kelime konumadan evine gitti ve orada kendi
elleriyle yaamna son verdi.

Saavedra Fajardo, ldea de un Principe Polttico-crlstiano

XCVI (1640)

59
 Tehlikeli Mucize Yaratcs

MORMONlZM'e inanmayan bir rahip, Yalva joseph Smith'i

ziyaret etti ve ondan bir mucize gstermesini istedi. Smith

onu yle yantlad:

"Hay, hay efendim. Seimi size bmlkyorum. Kr olmay
m yeglersiniz, sagr oly m? Fel olmay m, yoksa elini
zin kurumasn m istersiniz? Sein birini! lsa adna isteginizi
yerine getireceim."

Rahip kekeleyerek talep etmi oldugu mucizelerin bu

trden mucizeler olmadgn syledi.
"Bu durumda efendim," dedi Smith, "maalesef mucizesiz
kalacaksnz. Srf sizi ikna edecegim diye bakalann incite
mem."

M. R Werner, Brigham Young (1925)

6o
 ato

SONUNDA byk bir' atoya. vard; alnana u szler

BEN KlMSEYE AlT DECtltM VE .HERKESE AlTlM.
kaznmt:
GIRMEDEN NCE Bl.JRADAYDIN. AYRILDICINDA DA BURADA
KALACAKSIN.

Diderot, Kaderci]acques'dan (1773)

 Heykel

SAIS'deki .tanna heykelinde pek muammal olan u yaztt

bulunur: OLMU OLANIN HEPSI, OLANIN HEPSl, OlACAK
OLANIN HEPSI BENlM, VE HIBIR LML (IMDIYE KADAR)
PEEMl KALDIRMADI.

Plutarch, Isis ve Osiris'e Dair

dokuzuncu paragraftan
 Uyan

KANARYA ADALARI nda , klcnn ucuyla Bat'y gsteren

'

bronzdan devasa bir svari heykeli vard. Heykelin kaidesin

de u szckler kazlyd: GERIYE DON. BENIM ARKAMDA
HIBIR EY YOK.

R. F: Burton, 1001 Gece, II, 141

 Villena'nin Olagand Yetenegi

lNIESTA Lordu'nun lmnden . 'birka yl sonra; sim

yaclar ve diger tefsirciler ya da safdiller, onun -ismine sahip
kmaya ve ona atfettikleri ya da onun nl ktphanesinde
bulundunu farz ettikleri apokrifal kitaplar icat etneye
baladlar. Bu yaptlardan biri, pek byk bir yanllkla, Bilge
Alfonso'nun parlak ansna atfetmeye abaladklan Hazineler
ya da Kilider Kitab idi. Ama bu hususta ok dah tuhaf ve
nemli olan, Kordaba'nn yirmi bilge kiisi tarafndan Don En
rique de Villena'ya hitaben yazldg iddia edilen betikdir. Bu
harika belgede, Villena'ya, diger olaganst yetiler yansra,
"heliotrapia" ta araclgyla gnei kzllatrabilme, "ohelo
nitler" araclgyla gelecegi bilebilme, "andromena" otu
yardmyla grnmez olabilme, "baxillo de arambre" ile iste
rliginde yaur yagdnp imek aktrabilme, ve "ydopia"
otunun yardriyla havay sferik biimde dondurabilme gibi
olagand yeeneklt;r bahedilir. Mriderini yandarken Don
Enrique alegorik bir d anlatr; bu dte, ir tavusa binmi
olan, biljmlerin evrensel stad Hermes Trismegistus ona bir
ty ve bir geometrik betiler tablosu 've byl bir sarayn
anahtann, ve, son olarak da yce simyasal smn kilitli
oldugu yerin drt anahtann ihsan eder.

Antologca de Poetos Lericas Castellanos 'dan

Menndez y Pelayo
 Oyunun Glgesi, I

MABINOGION serisini oluturan masallardan birinde, iki

'
dman kral, askerleri yanbf!ianndaki bir vadide karlkl
savar- ve birbirlerini ldrrken, satran . oynarlar. Sava ra
porlanyla birlikte ulaklar gelirler; krallan oilan hi iitmez
gibi gzkder v gm satran tahtasna eilere altn
talan sl)rerler. Yava yava, savan gidiatnn oyunun
gidiatn izledii ortaya kar. Akama doru, krallarcLm biri
oyun tahtasn altst eder, nk mat olmutur; biraz sonra
her yan kana bulanm bir svari gelip ona haberi verir: "Or
dunuz kayor. Krall kaybettiniz."

Edwin Morgan,
Galler ve Cornwapre Hafta Sonu Arkada ( Chester, 1929)
 Oyunun Glgesi, II

FRANSlZLAR, 1893'te Madagaskar'n

bkentini
kuattklannda yerli dinin papazlan fanorana"' oynayarak
kentin savunmasna kauldlar; ve kralie ile halk, askeri bir-
liklerin mcadelesine gsterdikleri ilgiden ok daha byk
. bir ilgiyle - dinsel inanlarna gre zaferi kesiniemek zere

oynanan - oyunun hamlelerini izlediler.

Celestino Pidomeque, Cabotaje en Mozambique

(Porto Alegre, tarihs)

Bir tr satran.

66
 Mcrim Gzr

MASAL bir adamn drt bin dinara bir kz 'almas ile balar.
Bir gn adain gzlerini kzn zerine .dikti, ve sonra gz
yaiarna boguldu. Kz ona neden aladn sordu. Adam
yantlad: "ylesine gzel gzlerin var ki bana Rabbe ibadet
etmeyi bile unutturuyor." Kz yalnz kalnca gzlerini oydu.
Adam onu bu halde grd ve acyla sarsld. "Kendine neden
_ eziyet ettin? Deerini drd n." Kz yle rlk verdi:
"Bende bulunan hibir eyin sizi Rabbe ibadetten
alkoymasn istemem." Adam o gece, dnde bir ses iitti:
"Kz deerini sana gre azaltt, ama bize gre artrd; ve biz
onu senden aldk." Uyandnda adam, yasunn alunda drt
bin dinar buldu. Kz lmt.

Ahmed e-$irvani, Hadikat el-Afrah

 Yalva, Ku ve Ag

tsRAll geleneinde, yolunun stne gerilmi bir agla

karlaan bir yalva . hakknda oyle bit yk . anlatlr.
Yaknlarda bulunan bir ku Yalva'a seslenir: Hey, Tann'nn
Yalva', beni yakalamak iin bu a buraya asan adamdan
daha alk biri olabilir mi? Beni yakalayacak yle m'i? Heni : de
hen bu ag grrken." Yalva yoluna devam eder. Dnnde
kuu aga yakalanm' bldUr. "Ne tuhaf," diye -Qnler Yalva.
"Ksa bir sre nce bana yakalanmazlgndan,. ag geren
adamn alldgndan sz eden sen degil m:iydin?"
"Yalva," diye karlk verir ku, "tayin edilen saat
geldiginde artk ne gzlerimiz vardr ne de kulaklanmz."

Amed et-Toitui, Sirac el-Mul-uk

68
 _Gksel Ge}ik *

TZU P.UH Y gksel geyiin madenierin derinliklerinde

yaadn anlatr. Bu fantastik ha)":.lnlann en byk arzulan
gn gna kmaktr; bu yzden marleneilere kendilerine
yardm etmeleri iin yalvanrlar. Evvela, madencilere gizli
al un ve gm damariamu gsterneyi vaat ederler bu taktik
tutmay\Ca hi dunadan madencileri rahatsz ederler; so
nunda madenciler onlan yakalayp galerilere kapatrlar ve
zerlerine duvar rerler. Bazen geyikler madeneilerden sayca
stn olurlar ve ite o za111an madencileri ikence yaparak

ldnlrler.
Gn tna kmay baaran geyikler evreye hastalk ve
lm saan pis koku lu bir svya dnrler. .

G. Willoughby-Meade,
in Gulyabanilm ve Cinleri, ( 1923)

* ]. L. Borges, Dsel Varlklar Kitab, ev. Bora Komez, Mitos

Yaynlan, s. 88.
 A

LORD ve Lady tamalkar olduklan kadar oburrlular da. Ilk

defnda, a saygyla eri girip, "Acaba Lord ve Lady hiz
metten honut kaldlar m?" dir.e sordugunda onu, .
"Bauakla dnelerlizi sana iletecegiz," diyerek savdlar.
tkinci defasnda hibir karlk vermediler. nc defasnda
onu iten kovmay akllanndan geirdilerse de yapamadlar,
nk gerekten olanst bir ayd. Drdnc defasnda
(Ah, Tannm! Kentin dnda oturuyorlard, daima kendi
balannaydlar ve canlm ok skdyordu) evet drdnc
defasnda konumaya baladlar: "Kebere sosu enfes, ama
keklik canapt biraz sert." Sonra konumalan spor, politika,
din konutanna girerek srdrdler. Ann da istedigi buydu
zaten, nk o, byk ayarnc tfrit'in Hayali'nden baka bir
ey dldi.

Max: Jacob, Le Comet a Des (1917)

,
 Tartmaclar

BYK dkkanda birka kovboy yaz ve fonetik zerine

tartyorlar. Santiagolu Alparracin'in okumas yazmas yok,
ama bu durumdan Cabrera'nn habersiz- oldunu sanyor;
Albagacin trara* szcnn yazlamayacn ne styor.
. Ayn ekilde okumas yazmas olmayan 'Crisanto Cabrera ise
. '

sylenebilen her eyin yazlabileceini iddia ediyor. "Eer

trara yazabilirsen," diyor Albarracin, "herkesin hesabn ben
deyeceim." "Bahsi kabul ediyorum," diye karlk veriyor
Cabrera; sonra ban kanyor ve ucuyla toprak zemine bir
eyler iziktiriyor. Arkada bir yerlerden ihtiyar Alvarez eilip
gzn dikiyor ve karah aklyor: "Gn gibi aikar: trara."

Luis L. Antutano,
"Cincucnta anos en Gorchs"
(Medio siglo en campos de Buenos Aires Olavarria, 19 1 1) .

* Trara: Ikili aydanlk iin demirden u ayakl destek.

 Korkagn aknlg

ORDUDA isyan kt. Bir zrhl s v ari acele yle atn e yerle- .

rnek iin frlad , ama, aknlkla, yu lar ku yrua .ta kt v e ata

b ard:. "A llahn b elas, keke alnn bu kadar geni ve ye le n
bu kadar uzun oln as ayd! "

Ahmed e l-Ib eli i, Mustatref

 Anahtarlarn Sahibine Iadesi

ROMA LEJYONLARI Kuds . kentini igal ettiklerinde, bir

kl darbesiyle can verecegini bilen Bapapaz, Tann'nn
bedinin anahtarlarn sahibine iade etmek istedi. Onlar
gkyzne dogru frlatt, ve Tanr'nn eli onlar ald. Btn
bunlar daha nce Baruch Vahyi'nde bildirilmiti.

Minah, Taanith, Bl. XXIX'den

73
 Cins Mevta

HYRCANIA'da, plebler sokak kpeklerini besler, zengin ve

soylular ise evcil kpekleri. Pek iyi bilcliginiz gibi, bu toprak
larda en iyi kpek cinsleri retilir. Ve bu kpekler herkesce,
imkanlan oTannda, ldklerinde mideye indirilebilecek
ekilde yetitirilir; nk yerli halk bunun en iyi gmlme
biimi oldugna inanr.

Tusculanae Disputationes'den
.
Marcus Ttdlius Cicero, Kitap. 1

74
 Sirenierin Sessi,zligi ...

YETERSIZ, hatta ocuksu nlemlerin bile, birinin tehllke

den kurtulmasna hizmet edebilecegine kant:
Ulysses kendisini Sirenierden korumk iin kulaklann
balmumu ile tkayp kenlini gemisinin direine smsk
balatmt. Doal olarak ayn eyi; SireJl].erin byk bir
,
uzaklktan bile byleyebildikleri kiiler dnda, ondan
nceki herhangi bir ve he yolc\1 yapabilirdi; ama bunun
hibir ie yaramayaca btn dnyaca pek iyi biliniyordu. Si
renlerin arks her eyin iine ileyebiliyor, ve ayarttklannda
uyandrd arzu, zincirlerden ve direklerden ok daha gl
balan bile parampara edebiliyordu. Belki Ulysses de b\lnlan
iitmiti, ama pek adrmad. Bir avu balmumu ile bir kula
zincirine katksz . bir gven . besleyerek ve kk
nlemlerinden masum bir kvan duyarak Sirenlerle
karlamak zere yola kt .
.Ama Sirenierin arklanndan ok da lmcl bir silah
lan daha ardr ki, o da sessizlikleridir. Geri byle bir ey
asla olmamtr, ama birinin onlann arklanndan kumilabile
cei pekali kurgulanabilir; ama sessizliklerinden asla. Kendi
gcyle onlan yenme duygusuna ve bunun sonucunda ortaya
kan nndeki her. eyi srkleyen esrimeye kar hibir

dnyevi g kaytsz kalam.azd.

Ve, Ulyss yanianna yaklatnda, bu dman yalnzca

sessizlikleriyle : yenebil!!ceklerini dndklerinden midir,
yoksa balntmu ve zindilerinden baka hibir ey

dnmeyen Ulysses'in yzndeki mutluluk onlara a:k

sylemeyi unutturduundan mdr bilinmez, Sirenler, bu

* Franz Kafka, tarala Dgn Hazrlklan, . ev. Ka:muran ipal,
Cem Yaynlan, .n.

75
yaman arkclar, gerekten de ark sylemediler.
Ama Ulysses, ifade yerindeyse, onlann sessizligini

iitmedi. Onlann ark sylediklerini ancak bunu kendisinin
iitmediini sand. mr an iin kp inen grtlaklann, iip
duran gslerini, yalf\ dolmu glerini, yan ak dudak
larn grd; ve btn hunlann, e\rresiide yanklanp Snen
ve iitnedii nameleri elikiteri olduunu dnd. Ama,
biraz sonra tm bu grtintler, uzaklara saplanm
baklanndan kayp gitti; Sirenler onun kararld karsnda
gzden yitti; ve ona en yakn oldukn anda Ulysses onlan
.

artk fark etmez oldu.

Ama Sienler - her zamankinden daha. gzel - gerinip

uzandtlitr, souk salann rzglrda serbeste dalgalanmaya
braktlar ve her eyi unutarak peneleriyle kayalara skca
yaptlar. Artk kimseyi ayartma arzusu duymuyorlard; tm
istedikleri Ulysses'in byk gzlerinden yaylan aydnl
doyasya seyretmekti.
Eger Sirenierin bilinleri olsayd o anda yok olup giderler
di. Ama olduklan gibi .kaldlar; tOm olmu olan Ulysses'in el-
lerinden kurtulmu olduuydu. .

Bu aniatlana ek olarak yle bir ey de anlatlagelmitir.

Denir ki, Ulysses ylesine kurnaz, ylesine tilkinin biriydi ki,
yazg tannas bile zrhn delemedi. Hani insan anlaynn
tesinde ama, belki de o , Sirenlein sessiz olduunu
-
gerekten fark etti ve yukanda anlatlan numaray hem onlara
hem de tannra kari bir ei kalkan olarak kulland.
.

Franz Kafka, in Sedli

 Tokat

BAZILARI haindir, tpk sann Halgercia gibi. kocas

oldu ve_ hepsinin lmne nedEm oldu. Son beyi, insartUmn
en yreklisi ve en uyumlusu Lithend'li Gunnal"'d. Bir
defa5nda . Halgerda . kt bir ey yapt, ve Gurinar onun
yzne bir tokat patl;m. .Halgerda onu hi balamad. So
nunda dmanlm Gunnar' evin4e kuattlar. Kaplar kilitliy
di - ierisi amamen sessizdi. Dmanlardan biri

pencereler-
.
den birinin pervazna kadar trmand, mna Gunnar'n
kargsndan kurtulamad. "Gunnar evde mi?" diye sordu . evi
kuatanlar. "Bilmcyorum - ana kargsimn evd olduu
kesin," dedi yaral adam ve son esprisiyle birlikte son nefesini
. verdi. Gunnar, uzunca bir sre, oklanyla onlar evden uzak
tuttu, ama sonunda manlardan biri yay kiriini kesti.
Bunun zerine Gunnar, san salan pek uzun ve pek gzel
g
olan kars Hl erda'ya, "Salanndan bana bir kiri yap," dedi.
"Bu senin iin bir lm kaln meselesi .mi? " diye sordu Hal
gerda. "Evet," dedi Gunnar. "Pek gzel," dedi Halgerda. "Bu
durunda sana, bana vtrduui tokat hatrlatrm. lmn
grmek benim en byk arzum. " Bylece Gunnar, sayca ok
stn olan dmanlarca ldlirld; sonra tazs Samr' da

ldrdler, ama lmeden nce Samr da birini haklad.

Kk 'Denemeler'den ( 1891)
Andrew Lang

77
 Kilimdeki. Model

SATIRLARI batan aag tekrar okuyup zerlerine

dnrken bana Henry james'in Kilintdeki Model yksn
haurlatular; yk, birok kitap yazm ve hayranlanndan biri
nin, btn masallannn tek bir izlen eidemelen oldugunu .
fark etmemi olmasna ok arm bir yazn adam fikrini
iler; bu izle, ayn bir ark kiliminin modeli gibi, btn
yazdklannn iinden geen ortak bir modeldi. Dogru
haurlyorsam, yazar, modelin dogasn aklamadan lr ve
james yky, pek zarif bir ekilde, bizi, yaamnn artaka
lann, tm kitaplarda . rtk olarak bulunan bu tek modelin
gizemini kavramaya adayacagn anladgmz sadk hayranla
ba baa brakarak bitirir.

Londra Maceras'ndan (1924)

Arthur Machen
r
i
1

-
.

Iki Kral v;e Iki Labirentin yk * -;

< __

SZNE gvenilir tarihilerio anlattna gre (geri her

eyi_ bilen bir tk Allah'tr) eski zamanlarda Babil'de hkm
sren bir kral varm. Bu kral btn mimarlanyla sihirbaz
lann rm ve aklba_ hibir insann iine girmeye ce
saret edemeyecegi kadar dolambal, girenierin de yollann
kaybedecekleri kadar ince tuzaklarla dolu bir labirent ina et
melerini buyurmu. Bu giriim kfr saylrm, nk
insan artmak da mucizeler yaratmak da yalnzca Allah'a
zgdr. Gel zaman git zaman, bu kraln sarayna Arap kral
anndan biri gelmi; Babilli kral da {konugunun saflgyla
eglenmek zere) konuk kral labirente. sokmu. Konuk kral
labirentte drt dnerek krku ve aknlk iinde k yolunu
araya araya akam e.tmi. Sonunda tek arenin Allah'tan gele
ceg!ni grerek O'nun yardmna sgnm ve ok gemeden
kapy bulmu. Dan ktgnda azn ap da tek bir sene
nite bulunmam. Buhun yerine Babilli krala kendi yurdunda
kendisinin de bir labirenti oldugunu ve Allah nasib. ederse bu .
'

labirenti bir gn seve seve ona gsterebileceni sylemi.

Sonra Arabistan'a dnm, komutanlann ve ordulann topla
yarak Babil zerine yrm. Talihi ylesine yaver gitmi ki,
lkenin kalelerini yerlebir etmi, halkn kltan geirmi,
kjal da tutsak alm. Onu hzl giden ,bir deveye bagla:n ve
le srm. gn yol almlar, sonunda galip kral: "Sen za
mana sz geen, ey agnn en yce kral! Sen beni Babil'de
saysz merdivenle, kapyla, duvarla dolu tntan bir labirente
hapsetmek istemitin; ite imdi de Yce Allah bana seni
kendi lahirentime sokma frsat verdi. Bu yle bir labirent ki
'

* Yollan atallarun Bahe, j.LBorges, ev. Fatih zgven, s. '100-1 ,

Can Yaynlan, .n.

79
bunda ne tnnamlacak merdivenler, ile zorlanacak kaplar, ne.
insan yorgunluktan bitkin drecek sonsuz koridorlar, ne
de birdenbire nne kan duvarlar var. "

Demi ve Babilli . kraln iplerini zp onu orada, ln

ortasp.da alk ve susuzluktan lmeye brakm. lmeyen
Canlya And Olsun.

Midian Topraklann Tekrar Ziyaret'den (1879)

R. F. Burton

8o
 ttiraf

1232 BAHARINDA , Avignon yaknnda, silahor Gntran

D'Orville, malikane lordu :ialim Kont Geoffroy'u hunharca
ldrd. Olayn hemen ardndan Kont'u intikam almak iip.
ldrdgn itiraf etti. Dedii"ne baklrsa, kans onu Kont ile
aldatmt. .

Silahr, ba kesilerek lme mahkum edildi; ve infazdan

on dakika nce, hcresinde, kansn grmesin izin verildi.
"Niye yalan syledin?" diye sordu Giselle D'Orville. "Niin
beni iffetsiz bir kadn durumuna drdn?"
"nk zayfm," diye. karlk verdi kocas. "Bu durumda
sadece ba)m kesecekler. Ama eer, 'onu bir tiran olduu iin
ldrdgm itiraf etmi olsaydm, nce bana ikence eder-

lerdi."

Manuel Peytou

8
 '-

Faust'un Bir Bal.a Versiyonu

O YILLAR boyunca, Podesta kumpanyas Buenos Aires

yresinde tumeye kmt ve ugradtklan yerlerde gaucho te
malan ileyen oyunlar oyn\lyorlard. Hemen her kasahada
oynadklar, oyun ]uan Moreiaro temsiliydi, ama San icolas
kasabasna geldiklerinde Hormiga Negra'y, yani Kara
Kannca'y oynamamn gzel bir eni olacan dndler.
Sannm, bu lakabn, genliinde bu topraklann en byk do
landncs olan birine verildigini hatriatmama gerek yok.
Gsterinin arifesinde, ya ilerlemi, temiz ama yoksullara
zg giysiler iinde, olduka ksa boylu bir adam kumpanya
adrnda belirdi. "nsanlar," diye balad adam, "iinizden bi
rinin, pazar gn herkesin nne kp kendisinin Kara
1\annca oldugunu syleyeceginden sz ediyor. Sizi
uyanyorum, buna kimse kanmaz; nk Rara Kannca benim
ve b(ni herkes tanr."
Podesta kardeler kendilerine zg bir saygyla adam
agtrladlar ve ona sz konusu oyunun, onun efsanevt ansna
sunulan en saf ve .en lksel .bir sayg oldugunu anlattlar.
Hatta ona otelden bir tepsi ile getirilen cinleri takdim ettiler,
ama hibiri ie yaramad. Adam sarslmaz bir kale gibi
karannda srar etti ve ak bir ifadeyle imdiye kadar hi kim
senin kendisine saygda kusur etmediini, ve eger imdi biri
ortaya kp kendisinin Kara . Kannca o'dugunu ne srerse
onun icabna bakacagn belirtti.
Grnen ky klavuz istet:ezdi. Pazar gn, bildirilen sa
atte, Podesta kumpanyas ]uan Moreira temsilini oynuyordu.

Fra Diavolo, "Vistazos eritkos a los orfgenes

de nuestro teatro," Caras y Caretas, 1911
 Hazine

ERKEK kardeim hiddetle; nlayan duvara ekile tekrar

vurdu. Duvara bir kez daha, vurdu ve byk bir grlt du
yuldu. Duvarda birden kk atlaklar belirdi ve sonra, sanki
eki anahtar tana isabet etmi gibi, duvann gayn munta
zam bloklan ayild, ve nmzde karanlk ve tozla kapl bir
oyuk ald. Ilk bata bu belirsizlikte ir glge, bu karanlkta
daha koyu o!,in bir blge fark ettik. Kardeim byk bir
hrsla oyu geniletmeye balad, ve lambay yaklatrd. O
zanan, tm heybetiyle kaskat ve dimdik drmakta olan onu
\ grdk. Bir an iin, zengin brokar cppesini, panltl
mcevherleri, yaldzl bir ha evresinde demetlenmi kemik
buketiii, uzun bir piskoposluk tacna dayanan kafatasn
seebildik. Kardeim yaklatrdka grnt iyice belir
ginleti ve sonunda piskoposun toza dnen figr sessizce
yere dt.Kemikler, psikoposhk tac ve cppesi, hepsi toz
olmutu. Ve artk ar, meftm, lmsz mcevherler bizim
di.
Hepsini byk bir sabrla tek tek sattmz hazinenin
eitli piskopos yzkleri, son derece gzel talarla sslenmi
sekiz monstrans, birka ar siboryum, lsa'l halar, eski para
lar ve byk altn madalyalarla dolu deri bir antadan
olutunu sylemek herhalde deeri hakknda yeterli fikir
verir. 1

imdi dndftmde bile aynimak iin neden o kadar

acele ettiimizi hala anlayamyorum. Kardeimin sonraki
yaamnn seyrlni biliyorum, nk kendisi, bir sre nce,
huysuz ve can skkn bir ekilde, bauidan geenleri bana an
latt. Olduka sakngan balyor ve payna den para ok
tutumlu bir ekilde kullanyor; sonra, neredeyse

83
 amaladgnri btnyle dnda serveti artmaya balyor.
ok_ zengin . oluyor, evleniyor, ocuklan oluyor; sonra daha
. da zenginleiyor ve zirveye ulayor. Daha sonra, yava yava
ama nlenemez bir ekild.e serVeti yok oluyor, ve anladgma
gre, kardeim, daha nce parasnn artndan duydugu gibi,
yava yava elinden kayndan da, haz .duyuyor. Ve sonunda
_tek oir kuruu bile blmyor. Ama. imdi btn bunlan hi
umursamyor. .
te yandan ben kendi payma deni harcayarak baladm.
Bir ressam oldugumu - ya da yle oldugumu sandgm -
syleyip sylemedigimi hatrlamyorum; gizli blmeyi
buldugumJ.Izda eski kentimdeki akademide resim izmeye
balamak zereydim. Bu durumda, param yetenegimi
gelitirmekte kullannam ok dogald. Avrupa'ya uzun bir
yolculua kim ve bkp usan;:nadan stad!m olacak
sanaty aradm. Paristen Venedik'e, Venedik'tei Madrid'e
getim. . Ve orada on iki yl akn bir sre . kaldm, nk
stadm orada . bulmutlm. Onunla oturdu,m, onunhi
. altm ve onunla birlikte uzun: yllar geirdim. . Ve sanatm
olduka ilerlettim. stad gizliden gizliye - nk gizlilikti
onun yntemi __: sanatn bana aktard. Teknigini ve -gereklik
kavramn grendim; grdg renkleri grdm, elim sanki
onun nabz atlanyla birlikte hareket etti. Maestro bana
btn bildiklerini, belki de bildiginden bile fazlasn gtetti;
bazen bana kusursuz bir ekilde aktardg tkirierin henz

trettigi dnceler olduunu hissediyordum. Ama sonunda,

stad'mn raklk dnemimin bittigine karar verdigi zaman
gelip att; zgndm ama artk stad'tan aynimak ve 'kendi

yoluma gitmek zorundaydm.

. Dnmn zerinden sadece birka ay gemiti ki, hi
bitmeyecekiu gibi gelen bir gece, her eye ragmen iyi bir res
sam lmam olabilecegim kukusuyla kvranmaya baladm.
Diger ressamlardan haberdardm 'aina on,lan pek kaale
almamtm; dier resimleri gnn.tm ama onlan hep
kmsemitim. Ama imdi, aniden, kemirici bir tedirginlie
kaplmtm. Isel gvensizliin besledii bir onur knkl
iindeyken, yalboya resimlerimi halkn nne karmaya
karar verdim. Bu, aynlrken stad'mm yetki vermedii bir
hareket tarzyd. Bu durumdayken yaptlanm sergiledim.
Sonu olarak, bazlan anlalmaz, ounluk ise nemsiz
buldu. Ksa bir sre iinde, yaptlanmn deersiz olduunu ve
bir sanat olamadm kavradm. stadma defalarca yazdm
kukSuz; ama ondan ne bir yant ne de bir haper alabildim.
Teselliye gelmez bir keder iinde, gnlerce, bir ocuk ya
da bir mahkum gibi evde dolatm. Geni holler ie odalan,
sonsuz koridorlan arnlayp durdum. Evden biri, bir kezinde.
bana, bir zamanlar iittiimiz bir ykye.. uyarak bir . gece
duvann yann olduumuz oday ziyaret etmek isteyip iste
mediimi sordu. Usuz bucaksz evin derinliklerinde, glnt
rluvannn stne, birisi, ya batl inanla ya da zel bir ama
gtmeden, bana, duvann iine kapatlm piskoposa ait
olduu sylenen bir portre asmt. Bu portre, Avrupa'ya
gidiimden ksa bir sre sonra bulunmutu.
Resmi grmeye gittiimde geceydi; bu yzden fener kul
lanmak zorunda kaldm. Przl duvann nnde feneri dik
katlice kaldrm ve ttim heybeliyle aydnlanm portreyi
grm hatrlyorum. Sanki kayp sahne ye,niden can
lanm gibiydi: Ayn yaldzl pelerini, uzun tac ' grdm.
Olduka tuhaf ama tek fark portrenin bana ok daha gerek
gelmesiydi. Gzlerim, far etmemi olduum, hatrlaya

madim bir eye takld; o anda, piskopos'un yznn

stad'mm yz olduunu, Piskoposun stad'm r,>lduun
anladm.

Mareel Tamayo (Buenos Aires, temmuz 1953)

 Byk Ikence .

lFRlTLER bana, duygusallar ve bilgiler iin bir cehennem

bulundunu anlattlar. Onlar orada, penceresiz ve iyice bo
olan usuz buak.Sz bir saraya braklrlar. Sanki bir ey
aranyonnu gibi sren bu lanetlenmi . yrye baladktan
bir sre sonra onlar, beklendigi gibi, en byk ikencenin
Tanr'nn nazan dikkatine alnmamak oldugunu ve moral ezi
yetin . fiziksel eziyetten ok daha kt oldugunu sylemeye
balarlar. Bunun zerine ifritler onlan, hi kimsenin kurtara
mayacag, ate denizine atarlar.

Sahte Swedenborg, Dler (1873)

86
 Teoloji

BlLBlGlNlZ gibi 'pek ok yolculuk yaptm. Bu olgtl' &al;

bir yolculun daima byk oranda bir yanlsama oldu
gnein altnda yeni bir ey olmadg, her eyin bir ve ayn
oldu ; vs. nesrmlejini dogrulama. olanag veriyor, ama,
olduka paradoksal bir ekilde; ayn olgi bana, srprizlerle
arlamak ve yeni bir eyler bulmaktan umudu kesmenin
temelsiz olduunu, aslnda, dnyann tkenmez olduunu
ne srme olanag da veriyor. Syledigime kant olarak,
Kk Asya'da kadim Magi Kralhgnm varisieri olan ve
rtnrnek iin koyun pstekileri giyen . obanlar lkesinde
. tank oldum tuhaf ve artc inanc hatrlamak yeterli ola
caktr. Bu insanlaf-Uykuya inanrlar.- "Uyuma imnda," dediler
bana, "gn boyu yapt eylere gre, kii ya cennete ya da ce
henneme _gider." Eger biri kp da, "Uyuyan birinin bir yere
gittigini hi grmedim; deneyimime gre, uyuyalar ' biri
onla n uyandrana dek, neredeyseler orada yatyorlar," diye
kar ksa, o zaman yle karlk verirlerdi: "Hibir eye
inanmaktaki srartn sana kendi gecelerini unutturuyor,
yoksa kim ho ve korkun dleri bilmez? Aynca, bu yzden,
uykuyu lmle kantnyorsun. Herkes, d gren iin baka
bir yaamn var oldu olgusuna tanktr; oysa l olmann
kant olduka farkldr: Onlar toza dnerek olduklan yerde
. kalrlar."

H. Garro, Tout lou Mond, Oloron-Saint-Marie (1918)

 Mknats

ZGR tRADE'nin bir yanilsama ve Kader'in kanlmaz

olduundan sz ederken, {Wilde] u meseli anlatr:
"Bir zamatlar bir mkmus vard, ve bu mknatsn
yanbanda elik ee talalan yaard. Bir gn drt ee
tala mknatsn ziyaretine gitmek iin ani bir arzu hissetti,
ve bunun ne kadar gzel bir ey ola:ca zerine konumaya
baladlar. Yaknlanndaki dier ee talalr onlarn
. kommalanria kulak misafiri oldular, ve onlar da ayn arzu
un kiciligine kapldlar. Onlara bakalan katld ve sonun
da btn ee talal3n bu konuyu tartmaya balad; belirsiz
arzulan yava yava- bir itkiye. dnt. "Neden bugn gitmi- .
yoruz?" dedi bir ksm; ai:na dierleri yarna 'kadar beklenie-
nin daha iyi bir gr olduunu dnyordu. Bu esna hi
farknda olmadan, grnte onlarla hi ilgilenmeyen ve ta
mamen hareketsiz duran mknatsa doru iradelerinin dmda
ekiliyorlard.. Farkna varmadan, komulanna gittike daha
fazla yaklaarak tartmalarn srdrdler; konutuka gitme
itkileri byd, ve sonunda en sabrszlar, geri kalanlar ne ya
parlarsa yapsnlar, kendilerinin o gn gideceklerini bildirdi-
ler. Bazlannn mknats ziyaret etmenin devleri olduunu,
ve aslnda bunu ok daha nce yapm olmalan gerektiini
syledikleri iitildi. Ve, knutuka ilerlediklerini fark etme
den, mknatsa gittike . daha _ok yaklatlar. En sonunda
sabrszlar ar bast, ve, nne geemerlikleri bir itkiyle tm
grup, "Beklemenin anlam yok. .Bugn gideceiz. imdi gide
ceiz. Hemen gideceiz," diye bard. Ve sonra, tek bir ka
rarl vcut halinde azametle yrdler, ve gz ap
kapayncaya kadar, her yandan mknatsa yaptlar. lte o
zaman mknats glmsedi '- nk elik ee talalan, ziya-

88
retlerini kendi zgr iradeleriyle geiekletirdiklerindin bi
kuku duymamlard.

Oscar Wilde' Yaam, Blm 13'ten. ;

Hesketh Pearson (Londra, 1946-1954)
 Tukenmez Soy

O KENTTE her ey kusursuz ve kkt: Evler, mobilyalar,

aletler, dkkanlar, baheler. Orada ne tr bir okbilmi pigne
soyunun yaadm aratrmaya baladm. kk gzl bir

olan ocuu aradrri yant verdi:

"Bu ileri yapan biziz. Anne ve babalanmz, ksmen ben
likiliklerindn ve keyiflerine dknlklerinden, ksmen_ de
bizi memnun etmek ve bize alma zevkini tattrmak iin u
andaki ekonomik ve ho yaama tarzmz kurdular. Onlar ev
lerde oturur, kat oynayp mzik dinler, okuyup sohbet
eder, sevip nefret eder iken (tutkulu insanlardr dorusu), biz
ev yapma ve temizleme, marangozluk, ekin bime, alm satm
oyunlan oynuyoruz. l aletlerimiz byklklerimizle
oranuldr. Ama' gnlk sorumluluklanmzn hepini artc
bir kolyhkla yerine getirmeyi baanyoruz. ltiraf etmeliyim
ki, balangta, hayvaniann bir ksm, zellikle de evcil olan
lar, bizi pek dinlemiyorlard, nk ocuk olduumuzu bili
yorlard. Ama yava yava, ve tabii ki, birka hile ve nmara
kullanarak, onlan yola getirdik; sonunda bize sayg rluynay
rendiler. Yaptmz iler zor deil ama olduka yorucu. Sk
sk yar atlan gibi trliyoruz. Bazen kendimizi yerlere atar ve
oyunu srdrmeyi reddederiz (o zaman, mera:qn imlerini ya
da kk toprak paralanm yeriz, ya da deme talanm yala
yarak doyanz), ama bu tr kaprisler yalnzca ksa bir sre,
kuzenimin syledii gii, "bir yaz yamuru kadar" sp.rer.
Kukusuz, her ey de ebeveynlerimiz yaranna deildir. Onlar
da zorluk ekerler: Evlerine, neredeyse melerek, iki
bklum girmek zorundadrlar, nk hem kapla: hem de
odalar minnacktr. Minnack szc dillerinden dmez. Ye
dikleri yiyecek miktan, pek obur teyzelerime gre, son derece
,
 azdr. Su itikleri bardaklar ve fincanlar susuzluklann gider
mek iin son derece yetersizdir, ve sannm bu, son zamanlar
da grlen kova ve diger kapiann alnmas dalgasn
' aklayabilir. Giysileri" zerlerine dar geJir, nk makineleri
miz daha. geni giysjler dikmeye uygun degildir ve asla da ol
mayacak. ogu yeikin, eger birden ok yataklan yoksa, iki
bklm uyumak zorundadr. Eger, zavall yoksul babamn ta
biriyle; mendil kadar olan hattaniyelerden bir tomar bumay
baaramazlarsa, souktan titre:rler. imdilerde insanlar, kim
senin bir para tatma nezaketini bile gstermedigi dn pas
talann, en kgnden "kel blgeleri bile rtmeyen peruklan,
yalnzca doldurulmu sinekkuianna uygin ku kafeslerini
protesto e<liyorlar. Ayn protestoculann . ktcl honut
suzluklanm gstermenin bir yolu olarak, seremonilerimize ve
teatral ya da sinernatografik gsterilerimize hemen hi
katlmadklanm dnyorum. Tiyatro'daki koltuklann onla
ra uygun olmadgm ve, umumi bir yerde, deme zerinde
otumia fikrinin onlan dehete drdgn de eklemeliyim.
Ama, orta boylu, kk csseli kiiler (her gn daha da fazla
tayorlar) arkamzdan yerleTimizi alyorlar. Kendimize
guveniyoruz, ' ama dalgn da degiliz. Sahtekarlann kkn
kazmak uzun zaman ald. Yetikinler kk ama ok
kkken bizim gibiler, bizim gibi derken, yorgun
oldugumuz zamanki gibi demek istiyorum: Yzleri izgilerle
dohyor, gzlerinin altnda ilikler oluuyor, dgiik dilleri
kantnp belirsiz bir ekilde konuuyorlar. Bir . gn bu
yaratklardan biri beni de aldatt: Bu konuyu dnrnek bile
istemiyorum. Geri artk on.Ian daha kolayca tespit edebiliyo
iz. Toplulugumuzun dna atmak iin onlara kar hep te-
tikteftz. Mutluyuz. Sannn mutlu}ruz.

"Bir ygn kesinsizlikle kuanldgmz dogru: Szgelimi, in

sanlann yetikin olduklaimda, normal oranlanna, daha
dogrusu onlan karakterize eden an llerle niteli
orantszlklanna ulaamamalannn bizim hatamz oldugu
biiminde etrafta dolap duran bir sylenti var. Onlann bir
ksm on yanda, daha ansl ola,larsa yedi yanda bir
ocuun boyunda kalyor. ocuk olmaya alyorlar ama, .
srf birka in ksa olmakla ocuk olunamayacan
anlamyorlar. te yandan biz, istatistiklere gre, kimseyi al-
4atmamz gerekmeksizin, gten dmeksizin ve oldumuz
gibi kalarak, gerekten gittike klyoruz. .
"Btn bunlar bizi gururlandnyor, ama tedirgin de _edi
yor. Bir sre nce erkek kardeim bana marangozluk
.
aletleri-

nin kendisine pek ar geldiini syledi. Bir kz arkadam ise
nak inesinin kendisine bir kl gibi gzktgn anlatt.
Aynca ben de, bir el baltasn kullanrken olduka zor
landn hissettim.
. ."Ebeveynlerimizin,' oynamamza izin verdikleri rol eli
mizden alabilecekleri ;olgusu bizi pek telalandrmyor; nk
byle bir ey yapmalarna asla izit vermeyiz ve byle bir ey
karsnda, onlara teslfm etmedn nce, m.akinelerimizi krar,
elektrik fabrikalann ve su borulann imha ederiz; ama
ncelikle zrriyeimiz ve soyumuzun geleceyle ilgiliyiz.
"Bununla _birlikte, aramzdan bazlan, . klrken, bu
zaman zarfida dnya grmzn de gittike daha in
sancl, gittike daha iten olacanf ne sryor."
_

Silvina Ocampo
 lmn Yz

. GEN bir Acem bahvan Prensine dedi ki:

"Koruyun beni! Bu sabah lm ile karlaum. Yznde
tehditltar bir ifade vard. Bu gece, yardmnzla bir mucize
gerekletirip ; lsfahan'da oln'lak istiyorum."
Yce gnll Prens, atlann ona dn verir. O gn
leden sonra Prens, lm ile karlar ve ona sorar:
"Bu sabah neden b,ahvanmza tehditkar bir ehreyle
baktn?"
"Tel.ditkar bir ehre degldi benimkisi," diye yantlanr
soru, "hatta aine, akn bir ehreydi. nk bu sabah
onunla karilatm yer lsfahan'dan olduka uzak bir yrdi,
oya bu gece onu alnarn gereken yer lsfahan'd."

. Le Grand Ecart'dan, jean Cocteau

93
 lman, Yan lman ve manszlk

KADlM zamanlarda adm ha<: yolculugtndayd; adam

lardan biri bir papaz, digeri .erdemli bir kii, ncs ise bal-

tah bir serseriydi.

YoUanna devam ederken, papaz imann esaslanndan sz
etmeye balad.
"Dinimizin kantlann dogann yaptlannda buluruz," dedi
ve ggsn dvd.
"Dogru," dedi erdemli kfi.
. "Kitaplanmzda srekli belirtildigi gibi," dedi papaz, "ta
vus_kulannn pek bet bir sesi vardr." Sonra aglamakl bir
sesle, "Ne .keyif! Ne huzur! " diye bagrd.
"Benim bu trden bntlara ihtiyacm yok" dedi, erdemli
kii.
"yleyse seninkisi usa uygun bir iman degil," dedi papaz.
"Yce dorudur, ve galip gelecektir! " diye haykmb erdem
li 'kii. "Ruhumda sadakat var; emin ol, Odin'in tininde sada
kat vardr. "
"Bu, szcklerle oynamaktan baka bir ey degil,': , diye
tersiedi papaz. "Tavuskuu iin bu trden bir uval
samalgn anlam yok."
O srada bir iftlikten geiyorlard; itin zerine tnemi
bir tavus grdler, ku agzn at ve bir blbl gibi akd.
"Ne haber?" dedi erdemli kii. "Ama bu beni sarsamazi
Yce dognidur ve galip gelecektir! " "
"Ifrit bu tavus ile uup gidiyor! " dedi papaz ve bir iki mil
gzleri nnde, zgon zgn yrd.
Bir sre sonra bir tapnaga vardlar, orada bir Fakir Il\UCize
kabilinden eyler yapyordu.

94
 "lte ! " 4iye haykrd papaz,.-'' Ite imann gercek esaslan.
Tavus okyanusta bir damladr. Budur dinimizi temeli." Ve
ggsn dveie karn agrtyan biri gibi inledL
"Barut gre," dedi erdemli kii, "btn u_nlar tavuskuu
kadar bile amaca hizmet etmiyor. Ben inanyortm ki dogru
ycedir ve galip gelmelidir ve bu Fakir el abuklugundan iba
ret manfetlerini kyamete dek srdrse de bu numaralar
benim gibi birini etkilemez. "
Bu sler karsnda Fakir'in tepesi ylesine att ki elleri
titredi; ve bingol Bir ucizenin tam ortaslida elbise kolun-
dan rtlar dverdi.
.
"Ne haber? " dedi erdemli kii. "Tabii ki bunlar beni sarsa
maz ! "
"lfrit Fakir ile uup gidiyor! " diye haykrd papaz. "Bu yol
culugu srdrmenin iyi bir ynn gerekten gremiyonim."
"Gnln ferah tut," dedi erdemli kii. "Yce dogrudur ve
galip gelecektir. "
"Galip geleceginden gerek,ten emin misin?" dedi papaz.
"nurum zerine yemin ederim," dedi erdemli kii.
Bylece teki gnl rahalg iinde yola deva;m etti.
, Sonunda koarak biri geldi, ve onlara her eyin yitiril
. digini, karanlgn glerinin Gksel Malikaneleri kuattgn,
Odin'in lmekte oldugunu, ve ktlgn galip geldigini an
latt.
"ok kt aldatldm," diye bagrd erdemli kii.
"imdi her ey bitti," dedi pap. . .

"Acaba lfrit'le anlamak iin ok mu ge?" . dedi erdemli

.
kii.
"Umanm degildir," dedi pap. "ZateJl her durumda Mene
mekten baka seenegimiz yok." Ve san serseriy bakarak,

"Ba!tanla ne yapyorsun, yle? " diye sordu .

"Odin ile birlikte lmeye gidiyorum," dedi serseri. .
R. J_. Stevenson

95
 Mucize

BlR Yogi bir nehrin kirsru\ gemek istiyordu, ama san

dalcya deyeek bir kuruu bile yoktu, bu yzden nehri
yryerek ge'ti. Bunu iiten bir baka Yogi, bu mucizenin
yalnzca sandaHa karya gemek iin denmesi gereken
birka kuru degerinde oldugunu syledi.

W. Somerset Maughan,

Bir Yazann Notdefteri
(Londra, 1949-1951)
 tki Ezamanl Ebedi
1

PEK iyi bilindii zere, Baba Tann, Ogul Tanr'dan nce

deildir. .
Ogtl yaratldnda Baba ona sotdu:
.
"Seni nasl yarattim biliyor musun? "
Oul yantlad:
"Bana yknerek."

Johannes Cambrencis, Animadversiones

(Lichfield, 1709)

97
 Toplumsal Baan

UAK paltomu e apm verdikten sonra kendinden

-memnun olmann kztrdg tatl bir hazla gecenin iine
doru yrdm. "Ne muhteem bir . akamd," diye
dndm kendi kendime. "lnsa.nlann en .anlaylln. en na
zikleri toplanmt. Finans ve felsefe hakknda_ syledik
lerimden nasl da etkilendiler ve cyaklayari domuz taklidime
nasl da kahkahayla glder. "
Ama hemen sonra, "Tannm ne korkuntu," diye
mnldandm. "Keke lm olsaydm."

t.ogan Pearsall Smith, Triyia (1918)

gB
 Tren

TREN gnf?atnna dogru, her gnk ikindi seferini

yapyord'!l. Ama, sanki manzaray bekliyomucasna, prog
ramn gerisinde seyrediy.ordu.

Annemin istedigi bir eyi almak iin yola kmtm. Gide

cegim yol ok hotu; trenin tekerlekleri, kaygan ve kaypak
raya'n okar gibi dnyordu. Trene binmenle birlikte e eski
anlanmn, yaamnn ilk anlannn peine derek oyalan
maya baladm. Tren ilerlerken, bellegimden bir anne kku
sunu bulup kardm: Istlm. s:t, yanm alkol. Bylece
geti zaman, ilkduraga kadar: Haedo. Daha sonra,' oynadgm
ocuk oyunlann hatrladn. Gzlerimin nnde Ramos
Mejia belirdiginde genlik dnemine geiyordum: Glgeli, ro
mantik bir sokak, ve fle l;azr bir kz gz,t. Tam orada,
hemen btm1yle Endls stili olan evinin verandasnda
anne babasyla tanp' grtikten sonra evlendim. aru
iittigirnde kasaharun kilisesinden kyorduk: Tren ilerleme
ye balyordu. Vedalatm, ve bzm sayesinde, treni yakalaya
bildim. Biraz sonra kendimi, belki de bellekte canlandnlmas
olanaksz bir gemie dogni tnel amaya altgm Ciudade-

la'da buldum.
Arkadam olan istasyon efi kendimi iyi haberlere

hazrlamam sylemek iin geldi nk kanm bu mealde bir

telgraf gndenniri. ocuksu bir dehetle, (bu trden deheti
yeterince hissettim) , stlm st ve alkol ansndan nce
gelen bir dehede ugtatm. Bu arada Liniers'e vardk. Orada,
dernizyolu irketinin zaman asndan pek cmert davrandg
bu istasyonda, ev yapm giysiler iindeki ikizleri getiren
kanma yakalandm. lndik ve Liniers'in bhrlendigi u
panltl dkkaniann birinden onlara pek k hazr takm elbi- .

99
 seler ve de pek ho okul antalanyla kitaplan aldk. Yolculuk
etmi olduumuz treni, diger tren st ielerini boaltrken
uzun bir rtar yapm olan ayn treni, istasyonda bulduk.
.
Ama kanm Liniers'de kald, oysa ben, genligin icat ettigi
akalan yapp futboldan konuan, ve, pek k ve pek saglkh
grnen ocuklannn grntsnde-n keyiftenerek trende
kaldm. Ancak Flores'de he5apta olmayan bir gecikme oldu:
Drezingler arpmt; kavakta olan bu kaza rtara neden
oldu. B esnada, beni. tanyan, Liniers istasyon efi, Flores is
tasyon efine ektigi telgrafla benimle . temas kurmutu.
Benim iin kt haberleri vard. Kanm lmt ve cenaze
. korteji, gecikmi treni Flores'de yakalamaya ahacak.
Byk bir keder iinde trenden. indim, okullannn pulunduu
Caballito'ya dogru onlan nden yollam oldugum iin
ocuklara bir ey syleyemedim.
Baz akrabalann ve yakn arkadaiann yardmyla kamp,
grnmez alkonuluunun yerini iaretleyen ve onu isimlen
diren basit bir demir hala, Flores'deki mezarlga gmdk.
Flores kasabasna geri dndgmzde, bylesine mutlu ve
bylesine Zntl olaylar boyunca bize elik etmi olan
treni yine orada bulduk. El Once'ta akrabalanmla vedalatm,
ve aklmda zavall ksz ocuklann ve lm kat?-m olduu
halde, bir uytlrgezer gibi, altgm Sigorta irketi'nin yolunu
tuttum. Ama yerini bulamadm. :
Yrenin gediktilerine sora sora yeri saptadm; "Sigorta
irketi" binas uzun zaman nce yklmt. Yerinde yirmi be
katl bir bina duruyordu. Bana onun bir Bakanlk binas
oldugu sylendi; sigortaszlgn egemen olduu emniyetsiz
ligi ilerden kararlara kadar her eye blatg bir yer.

Asansre binip yirmi beinc.i kata ktm, ilk pencereye dogru

fkeyle kotum ve kendimi camdan aag braktm. PamukJu
bir incir agac gibi yapraklan ve dallan olan byk bir agacn
yeillikleri arasl'la dtm. Parampara olan vcudumun etle-

100
ri anlarimm iine sald. Anlar eridi, vcudumla birlikte,
annerne teslim edildi. "Bahse girerim seni _ne iin
gnderdiimi ammsamadn," dedi annem, aka yollu bana
gzda veriyormu_ gibi parak. "Sende bir ku akl var."

Sango Dabove ( 1 946)

- 101
 Cezalandnlan Kkrtma

MODJAlAID'n anlatng bir yk vardr: Nuh, yere boylu

boyunca uzanm bir aslann yanndan geerken ona bir

tekme savumu; ama bu kilde kendi cann yakm ve
btn gece uyuyamain. "Tanrm," diye haykrm, "k}egin ,
canm yakt! " Bunun zerine_ Tann ona u vahyi yollam:
"Tnn hakszlg cezalandnr, ama nce sen baladn."

Ahmed el-Kalyubi, Kitab en-Nanadir

'

102
 Masal

KRAL, "Seni lme mahkum ediyorum, ama seni Sen ola

rak deil Xios olarak qlmeye mahkum ediyorum," dedikten
sonra, Xios'un btnyle farkl bir lkeye gnderilmesini bu
yurdu. Ad deitirilmi ve usta rtularla yeni bir grnm
verilmiti. Yeni lkesinin i nsanlan onun iin yeni bir gemi,
yeni bir aile, onunkilerden ok farkl yetenekler yarattlar.
nceki yaamna ilikin bir ey hatrlayacak olsa, onu ya
lanlyor, divane oldunu ve bunun gibi eyler, sylyorlard.
Ona bir aile hazrladlar; onun olduklann syleyen bi
kars ve ocuklan oldu.
Szn ksas, her ey ve herkes, olmad kiinin o
oldunu sylyordu ona.

Paul Valery, Histoires Bristes ( 1 950)

103
 Prestigieu", Sans Doute *

MASKELl adam merdivenleri kyordu. Ayak sesleri gece

nin iinde nlad: Tik, tak, tik, tak.

Aguirre Acevedo, Fantasmagon ( 1927)

* (Franszca) Kuku duyulmadan tannan anlamnda, .n.

104
 Her Yerde Hazr ve N azr I

BUDDHA, Stravasti kentinden ayrlrken geni bir dzlg

bir utan bir uca gemek zorunda kald. Tannlar gkyzn.n
degiik yerlerinden, gneten korunmasn saglaya..cak
gnelikler atnlar ona. Velinmetlerinden hibirini krmak ve
gcendirrnek istemeye Buddha pek ince bir dnceyle'ken
dini ogaltt, ve bylece tannlann her biri kendisinin verdigi
gnelikle birlikte yryen bir Buddha grd.

Moriz Wintemitz,
Geschichte der.indis.ch Literatu.r ( 1920)

10.5
 Her Yerde Hazr ve N azr, II

OYKNN Sir William jones tarafndan aktanlan versiyo

nuna gre, kadnszlg canna tak etmi kederli bir Hindistan
tanhs, 14516 kans olan baka bir tanndan kanlanndan biri
ni dn istedi. Koca buna u szlerle nza gsterdi: "Megul
olmadgn grdgn bitini al." Ihtiyac olan tann, 14516
saray tek tek ziyaret etti. Sarayiann hepsinde, vin hanm
efendisiyle birlikteydi.
tkinci tann ke:pdisini 14.515 kez ogaltmt ve bylece
kanlanndan her J?iri, yalnzca kendisinin tannnm iltiCauna
mazhar olduunu dnmt.

Simon Pereyra, S. ].,

Cup.rento anos en el lechu del Ganges (Goa, 1887)

. 1o6
 Kaza

ANlATILDIGINA gre:
1
Haham Elimelekh mrideriyle birlikte akam yemei yi-
yordu. Hizmetkar ona bir tabak orba getirdi. Haham taba
devirdi ve orba batan aa masann zerine dkld. Daha
sonra Rimanov Halarn olacak gen Mendel haykrd:
.. Efendim, ne yaptnz? imdi hepimizi hapse atacaklar. "
Dier mrider glmsedi, aslnda kahkaha atmak istiyor
lard, ama stadn varl onlan engelledi. Haham hi ama hi
glmsemedi. Bayla onaylama anlammda bir iaret
'
yaptktan sonra Mendel'e yle dedi:
"Korl.uml, evladm."
Bir zaman sonra, ayn gn lkedeki btn Yahudileri
hedef alan bir fermann tnparatorun imzasna sunulmu
olduu renildi . . lmparator birka kez ty kalemini eline
alnsa da her defasnda bir eyler iini blm, ama sonunda
ferman imzalam. Sonra, mrekkebi kurulamak iin kum
torbasna doru uzanm, .ama yanllkla mrekkep hak
kasn alm ve kaAdn zerine dkm. Bunun zerine de
Imparator ferman yrtm ve bir daha onu kendisine asla ge
tirnemelerini buyurmu.

Martin Bu,ber

107
 Beyaz Nilfer Tarikati

BIR' ZAMANLAR Bey Nilfer tarikatna mensup bir ada

vard. Ve karanlk sanatlara hkmetmek isteyen birok ki
onu stad kabul etti.
Bir gn l falcs yola kmak iin wrland. Ev
giriine .bir , baka tasn yerletirildigi bir tas koydu, '
mriderine ona gz kulak almalanr, ama, ne olursa alst
stteki tas kaldnp alttaki tasn iine bakmatnalann
- huyu
du.
l falcs henz aynlmt ki mrideri steki ta
kaldrdlar ve alttaki tasn saf suyla dolu olduunu, suyt
iinde de direkleri ve yelkenleriyle samandan kk. bir ger
bulundugunu grdler. Fena halde aran mrider gemi
parmaklanyla itelediler. Gemi devrildi. Bunun zerine gemi
hemen dzeltip kaldrdklan tas yerine koydular.
l falcs o anda grnd ve,
"Emirlerime neden itaat etmediniz?" dedi.
Mrider yapuklann inkar edince l falc's yle dedi:
"Gemim San Deniz'de devrildi. Beni aldatmaya nasl cr
edersiniz?"
Bir leden sonra l falcs avlunun kesinde kk t
mum yakt ve mriderine onu rzgardan kohmalartm huyu
du. Mrider mumun banda nbet tutmaya baladlar. 1
nbet sras gelip gemi ama l falcs geri dnmemi
Olduka yorgun ve uykulu olan riritler daha fazla dayan
may,p uyk_uya daldlar. ' Ertesi gn kalktklannda mu
snmt. Bunun zerine onu tekrar yaktlar.
l falcs o anda grnd ve dedi ki:
"Emirlerime neden itaat etmdiniz?"

1:o8
 Mrider uyuduklann inkar ettilet:
"Hi ama hi uyutnadk. Bylece, mumu da hi
sndrmedik."
l falcs onlara dedi ki:
"Ben, Tibet lnn karanlnda yolumu kaybedip on be
fersah orn oraya dolamken, sizler . beni kandrnaya
alyorsunuz."
Bu kez mrider dehte kapldlar.

Richard Wilhelm, Chinesische Volksmdrchen (1924)

 Kitapla Korunma

CH'IANG LING'den bilge Wu, l falcs Chang Ch'i 51

hakaret etmiti. l falcsnn alacagtndan emin olan
bir lamba gnda kutsal Dnmler Kitab'n okuy
tm geceyi uyank geirdi. Aniden bir rzgar uguitus
sard ve sonra evin giriinde elinde bir mzrakla.bilgeyi t
eden bir sava peyda oldu. Wu, kitabyla savay yer
virdiktei sonra ona bakmak iin egildiginde omn ka
kesilmi bir figrden baka bir ey olmadgn grd. Wu
kitabnn yapraklan arasna yerletirdi. Ksa bir sre s
kara suratl iki kk kt cin baltalann saHayarak
gi;-di. Wu onlan da kitabyla yere serdi ve onlar da ka
figrlefe dntler. Bilge onlan. da kitabnn yapra
arasna yerletirdi. Gece yars gzleri ya iinde bir 1
kapy ald. .
"Ben Chang'n karsytm," dedi kadn. "Kocam vt
oglum size saldrmak iin buraya geldiler, ancak siz o
kitabnzn arasna koydunuz. Onlan serbest braknanz
size yalvanyorum."
"Ne kocan ne de ogullann kitabnn iinde," diye ka
verdi Wu. "Kitabrin arasnda yalnzca bu kattan fg
var."
"Ruhlan bu kagttan figrlerde," dedi kadn. "ayet :
skene kadar geri dnmezlerse, evde yatan bedenleri ya:
dnemeyecek. " .
"Kahrolas sihirbazlar! " diye bagrdi Wu. "Merhameti
etmiyorlar. Onlan serbest bmikinaya niyetim yok. Sif
durumuna zldgm iin ogullanndan birini sana geri

cegim; ama benden daha fazlasn isteme."

110
 Wu, kara suratl kat figrlerden birini kadna verdi.
Ertesi gn Wu, l falcs ve en byk olunun nceki
gece lm olduklann rendi.

G. Willoughby-Meade,
in Gulyabanileri ve Cinleri (1928)

lll
 Buluma

ROMA nefretiyle bytlm ve onu yok etmek zere

egtilmi iki karde Hannihai ve Hasdrubal biri gneyden,
teki kuzeyden olmak zere talya'ya saldrdlar. Kardeler
onbir yldr birbirlerini grmyorlard; zafer gnnde
Roma'da bulumay tasarlyorlard. Ama Konsl Gaius Clau
dius Nero, Metaurus Nehri'nin kysnda Hasdrubal' yendi.
Hasdrubal'n bann kesilip Hannihai'n kamp;a atlmasn
buyurdu. Hannibal, Hasdrubal'n yenilmi oldugunu byle
grendi.

Louis Prolat, La Tarif de Marseille (1869)

112
 Adadaki Su *

SUYUN grnnde bir tuhaflk olduu iin, zehirli olabi

leceini dnerek imekten ekindik. . . Bu svnn ne menem
bir ey olduunu nasl ak seik aklayacam bilemiyo
rum, yle birka szckle anlatlacak gibi_ deil. Btn
eimlerde normal su gibi aksa da, elalede alad zamanlar
dlnda, hi de yle allm bir berrahlga sahip deildi. . . . nk
bakta, zellikle eimin ai: olduu yerlerde, noral suya
katlm koyu_ arap zank kvammdayd. Fakat dier
olaanst zelliklerinin yannda bunun laf bile edilemezdi.
Renksiz degildi, ancak yle. bir rnek rengi de yoktu ...,.. bir ya
nardner ipein renkleri gibi, morun akla gelebilecek her to
nunu gzler nne sererek akyordu . . . . Bir leeni doldurup
suyun tamamen durolmasn bekledikten sonra, btn sv
ktlesinih her biri farkl toncia ayr ayr damarlardm
olutuunu, bu damariann birbirine kayMmadn
grdk. : .. Damariann zerinden aprazlamasna bir bak
geirdiimizde su, ban at yolu hemen rtyordu;
ba ektiimizde btn izler annda yok oluverdi. Oysa,
tam iki damarn aras bakla yukandan aaya doru. kesil
diinde kenetlenme gucunun hemen kapatamad
mkemmel bir ayrma salanyordu.

A. Gordon Pym'in Hihdyesi 'nden, Edgar Allen Poe

(E. A. Poe'nin Eserleri, New York, 1900)

* ]. L Borges, Dsel Varlklar Kitab, ev. Bora Komez, Mitos

Yaynlan, s. 156, .n.
llJ
 Bilirnde Kesinlik stne *

. . . BU Imparatorlukta, Hantaclk Sanat ylesine bir

Mkemmelik'e erimiti ki, bir tek Eyalet'in Haritas btn
bir ehir'i ve lnparatorlugun Haritas btn bir Eyalet'i
kaphyordu. Zamanla, bu lsz Haritalar yetersiz bulundu
ve Hantaclk Okullan, Imparatorluk byklgnde olan ve
noktas noktasna, onunla akan bir Imparatorluk Haritas
izdiler. Hantaclk almasna daha az bagllk duyan Sonra
ki Kuaklar, bu an bytlm Harita'nn Yararsz
oldugunu dndler ve, Saygszlk da gstererek, onu
Gne'le Klar'n Acmaszlkianna terk ettiler. Bat
llerinde hala, Hay\ranlar ve Dilencilerin banndg,
paralanm Harita Kalnlan duruyor; tm lkede Cografya
Bilim kollanndan baka iz kalmam.

Suarez Miranda, Viajes ek Varones Pruckntes,

kitap drt, ksm XLV. (Lerida, 1658)

* evirenler: C. B. Akal ve E. Ozden, Gerge4an, s. 4, 1987, .n.

114
 Gnl Vermi enci

"YEDI yandan itibaren nesnelerin biimlerini izme

evkine kapildm. Ellime yaklarken, bir izim koleksiyonu
sergiledim, ama yetmilerim4e daha nce yaptm hibir ey
beni tatmin etmez oldu. Ancak yetmi yanda, yaklak
olarak da olsa, kulann, balkiann ve bitkilerin doasn ve
gerek biimini sezebildim. Sonu ' olarak, seksendeyken
byk bir ilerlme gsterecegim, daksanmda btn eylerin
zne nfuz etmi olacagm; yzmde kesinlikle daha yk

ve tarifsiz bir duruma yl,<selmi olacam ve ayet yz on

yana ularrsam, her ey, her nok ve her izgi yaayacak.
Benim kadar yaayacak olanlan, bu szlerimi tutup tuta-
. madgm dogmlamaya davet ediyorum."
Bu, eskiden Hokusai, imdi ise, izim delisi yal adam,
Huakivo-Rayi denilen bendeniz tarafndan yetmibe yanda
yazlnuur. *

Hokusai 89 yanda ld.

Adler-Revon, ]apanische Literatur

:115
 Tes elli Degiimleri

BTN bunlar, Klasik dnemden bin yedi yz yl kadar

.
nce San Nehit kysna kadar uzanm Hsia Krallgnda
olmu olmal. Bu krallkta ahali diniyle vn duyarm: Bu
din, bnlukten, deniz ylanlanna, aslanlara, byclere, kem
gozlere ve bunun gibi eylere duyulan kaba inanlardan
annm, btn bunlan sradan . ve ham bulan, ama -inansz
bir materyalizmin kucana da dmemi bir dinmi. Tek bir
iman partas srdurllyorm ve bu iman parasna ilikin
hi kimse en ufak bir kuku duymuyonnu. Szn ksas hi
kimse, herkesin kendi bana, ek olarak, farazi ya da sanlan
bir bala ovndgrtden; gvdesine ek olarak herkesin farazi
bir gvde, ve bylece fatai:i ' kollar, hacaklar (ve en kk
blmlerile kadar diger farazi organlar) , kullandgndan
kuku duymuyormu; ta ki, Portekizce tarihsel ka}'l.tlarda,
"yalnzca bir yzl", o Litrado, Tahsilli Olan ve Cizvit derle
melerinde, "yzsz Tahsilli Olan," diye adlandnlan bir
sapkn ortaya kana dek. Vaazlannda bu adam zorluklar ve
engellerle. karlam. Hibir sakatn koltuk degnekleri kul
lanmadan farazi bacagndan istifade edemedigini aklamaya
giritiginde kendisine, zayf imarun bu trden talihsiz ve
utan verici rneklerine maalesef pek ;51k rastland ama
bunun gerek dine ilikin hibir ey ispatlamad sylenmi.
Ve, her halkarda, (hafif bir ton deiikliiyle) dncelerini
unu sorarak destekliyorlarm: Pek a;Z yk olan; hzn ve
knt anlarnda (ki bu anlarla her daim karlalabilir) ,
huzur ve teselli saglayabilecek bir inanc neden bir kenara
atmak gereksin ki?

T.M. Chang, Bo Vakit Korusu,

(anghay, 1882)

6
 Sancho Panza Hakkndaki Hakikat

SANCHO Panza, bunu kendisine hi Vn vesilesi yapm

dan, bir yn valye ve serven romanlann yltar yl hi
durmadan akam ve gecesaaderinde bir solukta yutarak, son
radan Don Kiot adin verdii eytannn dikkatini kendi
zerinden baka yne ekmeyi ylesine ustaca baard ki,
aztan eytan tam. bir zgrlk iinde e delice ilere

kalktysa da, eer belirlenmi olsayd Sancho Panza!nn ken

disi olacak, nceder. belirlenmi bir amacn yokluu nedeniy
le, hi kimseye zarar vermedi. zgr insan Sancho Panza,
belki bir sorumluluk hissiyle, seferlerinde Don Kiot'u felsefi' .
olarak takip etti ve mrnn sonuna dar bunlan byk ve
retici bir elence kayna olarak grd . .

Franz Kafka

1 17
 Selamet

BU, gemi zamarilar ve krallklardan bir ykdr. Bir hey

kettra bir tininn refakatinde sarayn bahelerinde
yryordu. Mehur Yabanclar Labirenti'nin ardnda, Boynu
Vurulmu Felsefeciler'e adanm Koru'nun sonunda, heykelt
ra tirana en son eserini takdim etti: Bir su perisi eklinde bir
fiskiye. Sanat baansyla mest olmu, eserinin teknik
aynntlanm sayp dkerken birden hamisinin yakkl
yzndeki tehlikeli glgelenmeyi fark etti. Bu ifadenin nede
nini anlamakta da gecikmedi. Tin kesinlikle, "Bylesine
silik, niteliksiz biri," diye dnyordu, "nasl oluyor da
benim gibi uluslarn efendisinin bile yapamadg bir eyi ya- .

pabiliyor?." Bu esnada, su , imek iin fskiyeriin kenanna

konmu bir ku kanatlanm rparak havaland, ve heykeltra
o anda kendini selamete karacak fikri buluverdi. "Ne kadar
nemsiz olurlarsa olsun4tr," dedi heykeltra kuu gstererek,
"kabul etmeliyiz ki bizden daha iyi uuyorlar."

Adolfo Bioy Casares

8
 Uykusuzluk

ADAM erkenden yatar: Uyuyamaz. Pek makul olarak bir

sre yatakta dner. araflan buruturur. Bir puro yakar.
Biraz okur. Tekrar sndrr. Ama uyuyamaz. Sabah te
kalkar. Yan odadaki ar],cadan uyandnr. Sorunlann anlatr;
iyuyamamaktadr. Ondan t ister. Arkada yry yap
masn ve belki biraz kendini yormasn, ve sonra bir fincan
hlamur iip s6ndrmesini Utler. Adam btn bunlan
yapar. Ama uyuyamaz. Tekrar kalkar. Bu kez doktoia gider.
Hep olageldii gibi doktor bir yn ey syler. Ama yine uyu
yamaz. Sabah altda bir tabanca doldurur ve beynine skar.
Adam lr. Ama hi uyuyamamtr. Uykusuzluk pek inat
bir eydir.

Virgilio Pifera (1 946)

i19
 akn

BlR AVCI, hayvanlar rktrnek iin, eV;Tedeki al rpy

atee verdi. Birden bir kayadan bir adamn ktn grd.
Adam sakin bir ekilde atein iinden geti Avc koarak
.

onu yakalad.
"Syle bana, kayann iinden gemeyi nasl beceriyorsun?"
" Kaya m? Onunla ne demek istiyorsun?"
"Atein iinden yrdn de grdm! "
"Ase mi? Atele ne demek istiyorsun?"
Ayrmlan tamamen silmi bu kusursuz Taocu, eyler
arasnda hibir aynm grmyordu.

Henri Michaux , Unbarbare en Asie

120
 Msr Usul eytana Uyma

BABA meslegi olan kitaplga balamadan nceki birka

yl boyunca, Tanr'nn isim ve sfatlarnn bir ygn insan
tarafndan yinelenmesinden ibaret olan ve "zikr" denilen dini
ayinlere atlmaktan baka megalesi yoktu; hala bu ayinlere
sk sk katlr. O zamanlar, zellikle canl ylan yemekle nl
olan Sa'diyye dertilerinin tarikatnn yesiydi; burada ona
ylan yiyicilerden biri olmas sylenir, ama o kendisini byle
pek kolay hazmedilen bir yiyecekle kstlayacak biri degildf.

Bir gece, eyhlerinin de bulundugu bir derviler top-

lantsnda, arkadan aka gelip, demenin stne konul
mu bir rtumun etrafndaki uzun cam muhafazay kavrad ve
ondan byke bir porsiyonu mideye indirdi. Hayretle ona
bakakalan eyh ve dier derviler onu tarikatn geleneklerini
ihlal ettii iin knadlar; nk cam yemek, yaplmasna izin
verilen mucizeler arasnda deildi; ve sonuta onu hemen
kovdular. Bunun zerine arkadam Ahmediyye tarikatm
katld; Almediler de, dier tarikat gibi, asla cam yerrie
diinden, o da bir daha cam yememeye karar verdi. Ama, b.
sre sonra, birok Sa'diyye raftannn da. bulundugu, tarih
kardelerinin bir toplantsnda, arkadam yine aka geldi v :
sradg gibi avizeye bal kk cam lambalardan birini ya
kalad, ve iindeki ya ve suyla birlikte mun yarsna yaknn
yiyip yuttu. Kurallan ihlal ettii iin yarglanmak zere
eyh'in huzuruna getirildi; ama bir da cam yemeyeceine
yemin edince ne bir ceza ald ne de kovuldu. Ama, bir sre
sonra, bu yeminine karn yine cam bir lamba yeme arzusuna
kar koyamad; cam yerken yannda bulunan drvi
kardelerinden biri de ayn eyi yapmaya kalkt; ama ne .
yazk ki, byk bir para, bu gzpek kardein diliyle dama

121
arasna sapland; bu paray karana kadar arkadann can
kt.

Edward William Lane

Modern Msrllarn Gelenek ve Grenekleri ( 1836)
Yazann nsz

122
 Retrospektif

TUFAN srasnda, bir Nuh Gemisi olsun buyurdular, hay

vanlar bogulmasn diye.

Clemente Sosa,
Informe sobre la conducci6n de haciendas en pie en balsas
entre Villa Constituci6n y Campana (Kampana, 1913)

123
 Sank

ANlATILIR ki:
Viyana'daki lmparator, Galikya Yahudilerinin zaten yete
rince sefU olan hayat artlann daha da agrlatran bir ferman
ilan etti. O yllarda, Halarn Elimelekh'in alma stdyosunda
Feivel adnda agrbal bir grenci yaainaktayd. Bir gece Fei
vel kalkp Halarn'n odasna gitti ve ona dedi ki:
"stad, Tann'ya kar dava amaktr istegim."
Agzndan kanlan kula iitince Feivel byk bir dehete
kapld.
Halarn sakin ir sesle yant verdi:
"Pekala, ancak mahkeme gece toplanmaz. "
Ertesi gn iki stad Lizhensk'e geldi: Koznitz'den Israel ve
Lublin'den jacob Yitzhak. Bu iki stad, Halarn Elimelekh'in

evinde konakladlar. Hafif bir yemegi takiben Haham, Feivel'i

agrd ve ona dedi ki:
"Haydi, imdi bize davan akla."
"Kendimde bunu yapacak kudreti bulamyorum," dedi Fe-
ivel kekeleyerek.
"Sana bu kudreti bahediyoru{Il," dedi Haham.
Feivel bunun zerine konumaya balad:
"Neden bizi bu lmparatorlutn hizmetinde tutuyotlar?
Tann Tevrat'da: 'srail'in evladlan benim hizmetkarlanmdr;
demedi mi? Bizi yaban ellere gnderdi, ama bizi serbest
brakmalki, O'na hizmet delim."
Halarn bu szlere yle karlk verdi:
"imdi, yarglan etkilernelerini nlemek n, yasa
geregince, davac ve davaimm mahkeme salonunu terk etmesi
gerekiyor. Odana ekilebilirsin Feivl. Dnyann Efendisi,

124
Sen'den buray ter etmeni isternek ne haddimize; gndr
dnyay tan ve varlndr bizi yaatan; biliriz ki varln ol
madan tek bir an yaayamazdk. Ancak Yce Tann, bizi etki
lemene izin vermeyecegiz. "
Sonra sessizlik iinde ve gzleri kapal dneeye
daldlar. Gece olurken Feivel'i ardlar ve ona kararlann
akladlar. lddiasn hakl bulmulard,. Ayn saatte lmparator
ferman !ptal etti.

Martin Buber

125
 Seyirci

DON JUAN ; u geen kimin cenazesi?

HEYKEL : Zat alinizini Neden?
DON JUAN : lmek! Ben mi?
HEYKEL : Kaptan ldrd sizi, yalan yatagda
yatmak iin evden ktgnzda.

jose Zorrilla, Don]uan Tenorio-, (1844)

Perde lll, Sahne 2

'

126
 Ar Dindarlgn T ebiikeleri ,

BIR gn Ebu Nuvas, bir arkadan ziyaret ederken at

atrdamaya balad. "Bu da ne?" diye sordu Ebu Nuvas.
"Korkma camm," dedi arkada, "yaluzca Rabb'e kreden
bir at o." Bu szleri duyar duymaz Ebu Nuvas, evi terk etti.
"Hey, nereye gidiyorsun?" diye seslendi arkada ardndan.
"Korkanm ki pek muhterem atnz biraz sonra aka gele
cek," diye cevaplad Ebu Nuva.s; "ve altnda. bulunan fakir
bendenide birlikte secdeye duruverecek.,

Nuzhat el-Callas

127
 Bir Fantezi Sonucu .

"NE tuhaf! " dedi kz., ihtiyatla ilerleyerek. "Ne ar bir

kap! " "Konuurken kapya, dokundu ve kap birdenbire
grltyle kaparuvetdi.
"Tannm! " diye haykrd adam. "Ieride kaldk; ne bir
mandal ne de bir srg var grnrde. Yaptna bak; ikimizi
de -buraya kilitledin."
"lkimizi deil, yalmzca birimizi," dedi kz ve kapmn
iinden geip gzden kayboldu.

I. A. Ireland, Ziyaretler (1919)

128
 prt Dnce *

LEQPARlAR tapnaa saldnyorlar ve adak testilerini iip

bitiriyorlar; bu yeniden yeniden yineleniyor: Sonunda olaca
nceden kestirilebiliyor ve serernoninin bir paras oluyor.

Kargalar bir tek kargann gg yok edebileceini ne

srer. Ona kuku yok: Ama gn kula duymaz byle bir
sav, nk gk, kargalann yoklu demektir.

Av kpekle avluda oynuyorlar, yine de, yabani hayvanlar

ne kadar hzla ormana dalyor olurlarsa . olsunlar onlann din
den kurtulamayacak

Kral ve kraln habercisi olmak arasnda bir seim yapma

lan istendi. ocuklar gibi hepsi haberci olmay istediler. Ite
bu yzden habercilerden geilmiyar imdi, saa sola
koturuyor, yeryznde hi kral kalmad . iin artk an
lamszlam ve eskimi haberleri birbirlerine tayorlar Sefil
hayatianna memnuniyetle son verirlerdi; ama ballk yemih-
'
leri yznden buna cesaret edemiyorlar.

Franz Kafka,
"Gnah, Ac, Umut ve Gerek Yol zerine Dnceler"
(in Seddi)

* Bu eviride u eserden yararlanlmtr: Franz Kafka, Tarada

Dlln Hazrlklan, ev. Kamuran ipal, Cem Yaynlan, .n.
129
 Tilkili .yk *

W\NG, arka ayaklan zerinde duran ve srtlann bir agaca

dayam iki tilki grd. Tilkilerden birinin elinde bir Jdgt
paras vard, ve ift sanki bit akaya glydu.
Wang onlan rkterek karnaya aln ama hi aldn et
mediler; bunuri zerine o da kagd tutan tilkiye -ate etti.
Tilki gznden vuruldu ve Wang kagd alp gitti. Biraz sonra
hana geldi ve servenini diger konoklara anlatmaya balad.
Szlerini srdrrken handan ie:r:i.' bir gzl yaral bir adam
girdi. Adam Wang'n yksn can klagyla dinledikten
sonra ona kagd gsterip gsteremeyecegini sordu. Wang
tam kagd uzatrken, hanc bu yeqi kom.igtn kuyruklu
oldugunu fark etti, ve, "Bu bir tilki yahu! " diye bagrmasyla
birlikte, adam annda bir tilkiye dnerek svverdi.
Tilkiler anlalmaz iaretlerle dolu bu kad ele
geirebilmek iin defalarca teebbste bulun.dular, ama hep
elleri bo dndler. Wang artk evine dnmeye hazrd: Yolda
cmbr cemaat bakente giden ailesiyle karlat; onun tali
matma uydukann sylediler; annesi, "Btn mal mlk
satn, bakentte bulualm," diyen mektubu gsterdi. Wang
rnekrubu gzden geirdiginde onun bo bir Jdgt paras

oldugunu grd. Artk balann sokabilecekleri bir atlan

yoktu ma Wangyine de, "Geri dnelim," dedi.

Bir gn herkesin lm oldugunu dnd en kk_

karde kageldi. Ailesinin bana gelenleri sorunca Wang
btn yky anlatt. Tilkilerle karlamasndan bahseder
ken kk karde, "Ah ! " dedi, - "tm felaketierin ba bu. "
.
* j. L. Borges, Dsel Varlklar Kitab, ev. Bora Komez ,' Mitos
Yayulan, s. 68, .n.

130
 '

Wang ona ka.d gsterdi. Kk karde kd Wang'n elin-

den kapt gibi cebine att ve, '"Sonunda istedimi aldm,"
diye haykrd; ve o anda bir tilkiye dnerek kirii krd.

Niu Chiao, Ling kua! lu

(dokuzuncu yzyl}

13 1
 Hal Byle Olunca

REDWALD (Dotu Saksonlann Kral) Kent'te kendisini

Hristiyan inancna baglayan dinsel ayinlere katlmt, ama
btn bunlar boa gitti, nk evine dnerken, kans ve bir
takm sapkn g"etmenleri tarafndan akl elindi, ve bu
yzden inancndan .ark etti. . . ve ayn tapnak iine, lsa'ya
adak sunulan bir sunak yansra ifritlere* adak sunulan
kk bir sunak1daha yaptrd.

Muhterem Bede,
Ingiliz Ulusunun Kilise Asndan Tarihi, ll, 15
(evirenler: john Stevens v e Lionel jane,
Londra, 1944)

* Bede, kadim Germen ilahlann "ifritler" diye adlandnyor. Bu par

ay, ayn e5erdeki, V. D. Scudder'in nsz ile karlatnnz: " . . .
bir Hristiyan Kilisesi iine Kral Redwald taralndan Odin adna

yaptnlan kk bir sunak."

1J2
 pdin

BlR gece, anlatldgna gre, inan degitirmi Olaf

Trygvason'un saraynn avlusunda bir adam peyda oldu.
Yalyd, . kara ir pelerine brnmt ve apkasn

gzlerinin stne kar egmiti. Kral ona ne tr hnerleri

oldugunu sorunca yabanc _pek gzel harp aldn ve yk
anlattgn s.yledi. nce hai-p ile kadim havalar ald;_ bir ara
Gudrun ve Gunnar'dan sz etti; sonunda da Odi'in
dogumunu anlatt. Syleligine baklrsa, Odin'in aogumunda
kader tannas grnmt: llk ikisinin ouga byk
mutluluklar vaat etmesine karn nc kzgn bir kilde,
" ocuk yan banda yanan u mumdan daha . uzun
yaamayacak," diye bildirmi. Anne ve baba, Odin'in
lmemesi iin mumu sndrmler. Olaf Tiygg-Vason
yknn dogrulugundan kukulannca yabanc onun tama
men dogru olduunu syledi ve mumu ka np .. yaku. Onlar
mumun yann seyre dalmken, adam ge oldugunu ye git
mesi gerektigini syledi. Mum bitip kendi kendine snnce
adam aramaya kuar. .Kral'n .ikametgahndan birka aam
tede, Odin l yatyordu.

jorge Luis Borges ve Delia Ingenieros

Antiquas literaturas gennanicas (1951)

133
 Aurea Medioeritas *

MALHERBE bir baka hayat olup olmadgndan pek emin

degildi, ve ne zaman cennet ile cehennemden bahsetseler,
"Herkes gibi yaadm, herkes gibi lmek ister, herkesin gittigi
yere gitmek isterim," demek adetindeydi. .
_

Tallemant des Raux, Les Historiettes XXIX .

*(Latince) Ilmllk, itidal, .n.

134
 Iindekiler
nsz 1 Anthony Kerrigan, 5
n Not 1 Borges, Casares, 5

Olum Hukmu, 7 Napali Dilencisi, 55

Esrarmgi.z Kurtanc, 8 Bir Tann lsendetiye'yi Terk
Ogcdain Yok Edilmesi, 19 Ediyor, 56
Cilia'tn Oykls, 20 Dii mez, 5 7
.Karlama, Dokuzuncu Kle, 58
Memnun Etmek Zor, 24 Bir Muzaffer, 59
Nathaniel Hawthorne'un Defter Tehlikeli Mucize Yaratcs, 60
lerinda Dagnk Temalar, 25 ato, 6 1
Chuang Tzu'nun D, 26 Heykel, 62
Saklanm Geyik, 27 Uyan, 63
Brahmanlar ve Asfan, 29 ' Villena'nn Olagand
Bir Golem, 31 Yetenegi, 64
stadn Dnl, 32 Oyunun Glgesi, I, 65
Ojkelenme Korkusu, 33 Oyunun Glgesi, II, 66
'
Andromeda, 34 Mcrim Gzler, 67
Dl, 35 Yalva, Ku ve Ag, 68
Kraln Vaadi, 39 Gksel Geyik; 69
Esirin And, 41 A, 70
Nosce Te lpsum, 42 ""{artmaclar, 71
Sezgisel Olan, 43 Korkagn aknlg, 72
Spermeni Nasl Buldu"), 44 Anahtariann Sahibine Iadesi, 73
Kraln Uyan, 48 Cins Mevta, 74
Bir efn lm, 49 Sirenlerin Sessizligi, 75
Tebligat, 50 Tokat; Tf,
Aklama, 5 Kilimdeki Model, 78
Bir lskender Sylencesi, 5 2 Iki Kral v.e Iki Labirentin
Yapt v air, 53 yklsl', 79
Soyantm, 54 Itiraf; 8 1

1 35
 ,,

Faust'un Bir Ba'ka akn, 120

Versiyonu, 82 Msr Usul eytana Uyma, 1 2 1
Hazine, 83 Retrospektif, 123
Byk lkrnce, 86 sank, 124
Teoloji, 87 Seyirc,i , 1 26
Mknats, 88 , An Dindarlgn
Tkenmez Soy, 90 Tehlikeleri, 127
lmn Yt, 93 Bir Fantezi Sonucu, 128
lman, Yan Iman Drt Dnce, 129
ve Imanszlk, 94 TilkiJi yk, 130
Muciz_e, 96 Hal Byle Olunca, 132
Iki Ezamanl Ebedi, 97 Odin, 133
Toplumsal Baan, 98 Aurea Mediocritas, 134
Tren, 99
ezalandnlan Kk,rtma, 102
Masal, 103
Prestigieux, Sans Doute, 104
Her Yerde Hazr ve
Nazr, I, 105
Her Yerde Hazr ve
Nazr, II, 106
Kaza, 107
Beyaz Nilfer Tarikat, 108
Kitapla Korunma, 110
Buluma, 1 12
Adadaki Su, 1 13
Bilirnde Kesinlik Ostne, 1 14
Gnl Vermi Ogrenci, l l S
Teselli Degiimleri, 1 16
Sancho Panza Hakkndaki
Hakikat, 1 1 7
Selamet, 1 18
Uykusuzluk, 1 19

13
BBBdBBBBBBBB
. .

Borges, Shakespeare'in herkesin toplam,

yani hi kimse olduunu sylemiti.
Peki Borges kim? John Updike'n dedii

gibi , 11dnya edebiyatnn devi11 mi, yoksa

George Seeiner' n dedii gibi, "Poe ve

Baudelaire'den sonraki en byk diijf11 m? :
!
Borges ve Casares, Uzak Do;'dan,
.
.
:

Avrupa'dan, Amerika'dan ve Arap 'i
.
i.
dnyasndan, deiik zamanlara ait .
.
:

metinleri yan yana getirmiler. !

0/aanusJ Masallar
Gelecek dlerin batdan gemi
1
.
:

dlerin unutuluu, r i
:
Yabanc ifrider, ev ifritleri , kiinin kendi
ifritleri,

:
i:
nanlar ve inkarlar antolojisi . . . :.
:
Yani dler antolojisidir.
Jl :

i
'a :
. :
lt
.
.
,.
: i