Yumurtlama lalar Ve Etkileri

Tm ksr kadnlarn yaklak te biri ile yarsnda yumurtlama problemleri vardr. Bu, yumurtalklarn olgun yumurta
retememesi veya bir yumurta brakamamas (yumurtlayamama) olabilir. Ksrlk uzman, yumurtlama problemlerini geici
olarak dzeltmek ve bir kadnn hamilelik potansiyelini artrmak iin belirli grup yumurtlama ilalarna gvenir. Popler
inancn aksine, bu ilalar tm kadnlar daha dourgan yapmazlar ve gerekte sadece ilalarn alnd ay boyunca ie
yararlar. lalar, yumurtlama problemleri olan baz kadnlarda yumurtlamann daha dzenli olmasna olanak verir. Aksi
taktirde bu kadnlar yumurtlamazlar ve dolaysyla hamile kalamazlar.

Yumurtlama ilalar, yumurtlamann zamann kontrol eder ve yumurtalarn olgunlap braklmalarn uyarrlar. Bu ilalar,
rahim i zarn iyi ynde etkilemek iin hormon retiminin dzeltilmesi gibi dier ksrlk problemlerini dzeltmek iin
kullanlabilir. Bu ilalar, tedavi srasnda birden ok yumurta geliimini uyarmak iin de kullanlabilir.

Bu sayfada, normal yumurtlamann temellerini ve yumurtlama problemlerinin tan ve tedavisini akladk. Yedi tip yumurtlama
ilacnn zel uygulamalar ve amalanan sonular, her ilacn muhtemel yan etkileriyle birlikte sunulmutur.

Normal Yumurtlama

Sre

Yumurtalklar, bir kadnn alt-karn boluunda yerleik, her biri 4-5 cm boyunda ve 2-2.5 cm eninde kk iki bezdir (ekil
1). Kanallarn parmaklara benzeyen aklklarnn yaknnda, rahme her iki yanndan baldrlar. Yaklak olarak ayda bir,
olgun bir yumurta yumurtalklarn birinden salnr. Kanaln parmaklar gibi olan ksm yumurtaln zerini sprr ve
yumurtay kesesinden brakldktan sonra yakalar. Yumurta dllenirse, ki genellikle kanalda olur, oluan embriyo (dllenmi
yumurta) olgunlamaya devam eder ve rahme doru giderken hcre saysn artrr ve rahim iine yerleir. Embriyonun
kanaldaki seyahatinin tamam drt be gn srer.

Hormon retimi

Yumurta retimine ek olarak, yumurtalklar hormon da salglarlar. Hormonlar, pititer bez, bbrekst bezi
YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

veya organlarndan salglanan, kan gibi vcut svlaryla dier organ veya dokulara tanp orada belirli bir etki yaratt
maddelerdir. Yumurtalk hormon retimi dngsnn iki ana dnemi vardr. Folikler dnem olarak bilinen birinci dnemde,
bir yumurta yumurtaln iinde olgunlar. Yumurta, hormon reten bir hcre katman ve sv ile evrelenmitir.

Olgunlamakta olan yumurta, evreleyen hcreler ve sv hep beraber folikl (kese) olarak bilinir. Folikl, ap yaklak 2.5
cm olana kadar byyerek yumurtaln yzeyinde kist gibi bir kese oluturur. Sonra, yumurtlama srasnda sv ve yumurta
beraber salnr.

Doal dnglerde, bir yumurtalk birok gelien kese ierir, fakat her ay genellikle sadece bir kese olgunlua eriir ve
yumurta brakr. Baskn kese olarak bilinen bu kese, dngnn ilk dneminde kan dolamna ok fazla miktarda kadnlk
hormonu (strjen) salglar. strjen rahme gider ve orada rahim demesi hcrelerinin hzla ve tekrarlayarak oalmalarn
uyarr. Bu, yumurtlama yaklatka rahim demesinin kalnlamasna sebep olur. Hekim genellikle bu kalnlamay
ultrasonda grebilir.

Yumurtalktaki hormon retiminin ikinci dnemi yumurtlama ile balar. Baskn kese, 28 gnlk bir dngde 14nc gn
civarnda patlar ve kanaln yaknnda yumurtaln yzeyine olgun bir yumurta brakr. Bo kese kapanr ve kalan folikl
hcreleri sar bir renk alrlar. Bu hcrelere toptan sar cisimcik anlamna gelen korpus luteum denir. Korpus luteum,
dngnn ikinci yarsnda (luteal dnem olarak bilinir) yaklak iki hafta boyunca strjen ve byk miktarlardaprogesteron
salglar.

Progesteron ve strjen, kann iinde rahme doru seyahat ederek, rahim demesinin daha da olgunlamasna ve embriyo
iin besin salamasna neden olur. Yumurtlamadan yaklak bir hafta sonra rahim demesi bir embriyonun yerlemesi iin
uygun durumdadr. strjen ve progesteron salgs, eer embriyo yerlemezse, yumurtlamadan yaklak iki hafta sonra
der ve sonuta rahim demesi atlr. Rahim demesinin bu atlmasna adet kanamas denir.

Adet kanamasnn ilk gnne dngnn birinci gn denir. Adet dngsnn uzunluu dngnn birinci gnnden bir
sonraki adet kanamasnn balad gne kadar saylarak saptanr. Dng uzunluundaki deikenlik genellikle folikler
dnemdeki deikenlie bal olsa da luteal dnem de uzunlukta deiken olabilir. Luteal dnem 11 ile 16 gn arasnda
srmelidir. Yetersiz progesteron retimi nedeniyle sresi yeteri kadar uzun deilse gebe kalabilme problemleri ortaya
kabilir. Yumurtlama, adet kanamasndan genellikle iki hafta nce olduu iin 28 gnlk adet dngs olan bir kadn en
byk ihtimalle 14nc gnde yumurtlar. Benzer olarak 32 gnlk dngs olan bir kadn byk ihtimalle 18inci gnde
yumurtlar.

Beyinden Gelen Direktifler

Hipotalamus ve pititer bez yumurtlamaya yol aan olaylar ahenkle ynetir. Bu organlar kan akmnda seyahat eden hormon
habercileri vastasyla yumurtalklarla haberleirler. Hipotalamus, beynin tabannda yerlemi, ba parmamz
byklnde, bir ok vcut grevlerini kontrol eden ve pititer bezi ayarlayan bir yapdr. Aa yukar parmak ucu
byklndeki pititer bez hipotalamusun tam altnda yerlemitir. Hipotalamus, gonadotropin salglatc hormon (GnRH)
salglar. Bu hormon pititer beze folikl uyarc hormon (FSH) ve lteinizan hormon (LH) salglamasn syleyen bir
habercidir. FSH ve LHnn her ikisi de yumurta kesesinin olgunlamasnda rol alrlar fakat ncelikle FSH keseyi bytp
artan miktarlarda strjen retmesini salar. Kese bydke kan akmndaki artan miktarlardaki strjen pititer beze FSH
retimini azaltmas konusunda sinyal verir. LH dalgas yumurtlamay tetikler. Yumurtlamadan sonra korpus luteum esas
olarak progesteron retir. Progesteron rahim demesini dllenmi yumurtann yerlemesi iin hazrlar (ekil 2).

Tan

Yumurtlamann Saptanmas
YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

Yumurtlama problemlerinin tehisindeki anahtar, yumurtlamann saptanp dorulanmasdr. Bu bir ok ekilde yaplabilir.
Adet dzeninin deerlendirilmesi baz ipular verir. Bir kadn 25 ile 35 gn arasnda bir adet gryorsa muhtemelen dzenli
yumurtluyordur. Her adetin ilk gnnden 14 gn nce yumurtlamann olduunu da varsayabilir. Bununla birlikte, hi
yumurtlamamasna ramen rasgele oluan rahim kanamasnn olabileceini de akldan karmamak gerekir. Dahas, bir
kadn olduka dzenli adet grp de yumurtlamayabilir. Yumurtlamay saptamak iin bir ok yol vardr.

Tedavi: Yumurtlama lalar

Kim Yumurtlama lalarna htiya Gsterir?

Yumurtlama ilalar ya yumurtlamann zamann kontrol etmek yada dzensiz yumurtlamay ayarlamak iin kullanlrlar. Bu
ilalar doru kullanldklarnda bireylerin ounda yumurtlamay uyarrlar ve birden fazla yumurtann olgunlamasna
yardmc olarak yumurtlama sonras problemleri de dzeltebilirler. Yumurtlamann zaman bilinirse doktor, rnein bir
alamay gebelik ihtimalini en yksek hale getirmek iin kadnn hamile kalabilecei gnlere denk drebilir.

Yumurtlama ilalar, seyrek yumurtlayan kadnlarda aylk yumurtlamay salamak veya yumurtlamayan kadnlarda
yumurtlamay tevik etmek iin de yazlabilir. Kadnlar, erkek tipi hormonlarn yumurtalklardan fazla salglanmas (polikistik
yumurtalk sendromu [PCOS]), pititeride yetersiz FSH ve LH retimi veya normal seviyelerdeki LH ve FSH dzeylerine
yumurtalklarn iyi yant vermemeleri gibi nedenlerle yumurtlamayabilirler. Yumurtlama ilalar adet grmeyen kadnlarn
tedavisinde gerekli olabilir ve luteal dnem yetmezliini geici olarak dzeltmek iin kullanlabilirler.

Korpus luteumdaki progesteron retimi erkenden kesilirse, korpus luteum rahim demesini olgunlatrmaya yetecek kadar
progesteron retmezse veya yumurtalk normal yumurtlama zamannda gerekte yumurta brakmazsa luteal dnem
yetmezlii oluur. Yumurtlama ile bir sonraki adetin balangc arasndaki aralk genellikle 11-16 gndr. Eer bir luteal
dnem yetmezlii olursa bu zaman ksalabilir ve rahim demesi embriyoyu kabul edip beslemeye uygun durumda olmaz;
dolaysyla yerleme oluamaz. Yumurtlama ilalar, yumurtlama sonrasnda korpus luteumdan progesteron salgsn
artrarak luteal dnem yetmezliini dzeltmek iin kullanlrlar. Bylece rahim demesini embriyo yerlemesi iin daha
uygun hale getirirler. Rahim demesi doal progesteron kullanlarak da desteklenebilir.

Yumurtlama ilalar, her denemede birden fazla yumurta geliimini tevik etmek iin de kullanlabilirler. Bu, alama veya tp
bebek gibi yardmla remenin eitli ekillerine hazrlk amacyla yaplr. Ama, en az bir yumurtann dllenip gebelikle
sonulanaca midiyle birok olgun yumurta gelitirmektir.

Yumurtlamay uyarmak iin ila verilmeden nce hormon dengesizliklerine bakmak iin bir aratrma yaplmaldr. Anormal
(yetersiz) yumurtlamaya, bazen tiroit hastal gibi dier durumlardan kaynaklanan bir hormon dengesizlii neden olur.
Dengesizliin dzeltilmesi, ksrlk ilalarn kullanmadan yumurtlamann kendiliinden devam etmesine izin verebilir.

Sklkla Reete Edilen Yumurtlama lalar

En sk reete edilen yumurtlama ilalar, klomifen sitrat, folikl uyarc hormon (FSH), insan koryonik gonadotropini (hCG), ve
insan menopoz gonadotropini (hMG)dir. ok zellemi uygulamalar olan bunlar ve dier drd (bromokriptin, kabergolin,
gonadotropin salglatc hormon (GnRH ve GnRH analoglar) aada tarif edilmitir. Bu yumurtlama ilalarn ve yan
etkilerini listeleyen bir izelge yaptk (Tablo 1).

Tablo 1: Yumurtlama lalar, Marka Adlar ve En Sk Yan Etkileri

YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

Jenerik Ad Marka (Adlar) ekil En Sk Yan Etkiler

Klomifen Sitrat Klomen Tablet oul doum, dk orannda art

Gonaphene Kaln, kuru rahim az salgs

Serophene Scak basmalar, bulant, meme hassasiyeti

Ara sra ba ars, bulank grme

Depresyon, deiken ruh hali

Yumurtalk kistleri, kask ars

Folikl Uyarc Hormon Puregon ne oul doum orannda art

(FSH) Gonal-F Dk ve erken doum orannda art

Meme hassasiyeti, bymesi ve enjeksiyon yerinde dknt

Deiken ruh durumu, depresyon

Hafiften iddetliye kadar deien ar uyarlma sendromu

(bym yumurtalklar, karn ars ve ikinlik)

nsan Koryonik Pregnyl ne Tek bana alndnda bilinen yan etkisi yok
Gonadotropini (hCG) Ovitrelle

Choragon

nsan Menopozal Menogon ne FSH iin olanlarla ayn

Gonadotropini (hMG) Menopur

BromokriptinKabergolin Parlodel Tablet Bulant, kusma, burun tkankl

Dostinex Ba ars, ba dnmesi, baylma

Tansiyon dmesi

GnRH analoglar Lucrin ne Scak basmalar, ba ars

Decapeptyl Deiken ruh durumu, uykusuzluk

Haznede kuruma

Meme klmesi

Arl iliki

Kemik erimesi

GnRH antagonistleri Orgalutran ne GnRH analoglar iin olanlarla ayn

Cetrotide

Klomifen Sitrat
YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

En yaygn reete edilen yumurtlama ilacnn jenerik ad klomifen sitrattr. Marka adlar Klomen, Gonaphene ve
Serophenedir. Bu ila en sk seyrek adet gren kadnlarda yumurtlamay uyarmak iin kullanlr. Standart doz ardk 5 gn
boyunca bir-iki tablettir (50-100 mg). Tedaviye genellikle adet balangcndan sonraki ikinci, nc, drdnc veya beinci
gnde balanr. Eer gerekirse, klomifen tedavisine balamadan nce iilen progestin tabletleri veya doal progesteron
ineleri ile adet kanamas getirilir. Hekim progestin veya progesteron vermeden nce gebelik testi yapabilir. Farlutal, adet
kanamasn getirmek iin en sk kullanlan progestin olan medroksiprogesteron asetatn marka addr. Vajinal progesteron
(Crinone) veya progesteron haplar (Progestan) da yazlabilir. Hekim kadnn gebe olmadndan emin olmadka bu ilalar
kullanlmamaldr.

Klomifen hipotalamustaki strjen alclarn bloke ederek alr ve bylece hipotalamus kanda strjen eksiklii olduunu
sanr. Sonuta, hipotalamus pititer beze, kana daha fazla FSH ve LH salglamas emrini verir. Yksek FSH seviyesi bir kese
ve onun yumurtasnn geliimini tevik eder. Kese bydke kana strjen salglar. Son klomifen tableti alndktan yaklak
bir hafta sonra hipotalamus artm strjen seviyesini hisseder ve pititer beze LH dalgas brakmas sinyalini gnderir. Bu
LH dalgas yumurtlama denen bir srete olgunlam keseden yumurtann braklmasna neden olur.

Tedavi baarl olursa genellikle son klomifen tabletinin alnmasndan yaklak bir hafta sonra (adetin 12 ile 21inci gnleri
arasndaki bir gn) yumurtlama olur. Toplam dng sresi 35 gn kadar uzun olabilir. ou doktor, klomifenin standart
dozlarna hastann yantn izlemek iin adet dzeni, yumurtlamay ngrme kitleri veya kan progesteron seviyelerine
gvenir. Bu yumurtlama testleri pozitifse genel olarak dier baka ilalara gerek yoktur. Bununla birlikte, eer phe varsa
klomifene baladktan 18-21 gn sonra progesteron seviyesini lerek veya ultrason izlemi ile yumurtlamann olup olmad
ve zaman saptanabilir. Yumurtlama olmazsa sonraki birka denemede klomifen dozu artrlabilir. Daha yksek dozdaki
klomifen yumurtlamay salamazsa hekim tedavi sresini uzatmay seebilir. Klomifen yumurtlamay salamakta baarszsa
bazen hekim dier ilalar eklemeyi seebilir.

Klomifen rahim az salgsnn niteliini salgy koyulatrp kurutarak ve sperm iin alamaz bir engel haline getirerek
deitirebilir. Hekim, rahim az salgsn uygun kvama getirmek iin ila verebilir veya rahim azn amak iin alama
yapabilir. Bazen ilacn hMG veya FSHya deitirilmesi en uygun hareket olabilir.

Klomifen bazen rahim demesini inceltebilir ve yerlemeye uygunsuz hale getirebilir. Bu olursa hekim rahim demesinin
kalnln artracak ila yazabilir veya ilac hMG veya FSHya deitirebilir.

ou hasta iin yeterli bir deneme salamak amacyla yumurtlamay balatacak en dk doz klomifen genellikle drt ile alt
kr kullanlr. Alt kr sonras klomifen kullanan iftlerin yaklak yzde 40-45i gebe kalr. ou otorite, klomifenin alt krden
daha fazla verilmemesini nerirler. Hipotalamusun bozukluklarna bal dzensiz yumurtlamas olan veya hi yumurtlamayan
kadnlar veya ok dk strjen seviyeleri olan kadnlar genel olarak klomifene iyi yant vermezler.

nsan Koryonik Gonadotropini

Pregnyl, Profasi ve Choragon, insan koryonik gonadotropinlerinin (hCG) marka isimleridir. Bazen klomifen rejimine hCG
eklenir. Bir kadnn doal LH dalgas gibi, hCG baskn kesenin yumurtay brakmasna neden olur. Hamilelik srasnda
bebein einden retilen ve hamile kadnlarn idrarndan karlan hCG kimyasal yap ve ilev olarak LHya benzer. Hekim,
hCG uygulamasnn kesin gnn saptamak iin ultrason grntlerini veya kan strjen seviyelerini kullanabilir.
Yumurtlama, hCG uygulandktan sonra genellikle 36-72 saat sonra olur. Erken bir gebelik testi, hCG uygulamasndan sonra
10 gnden daha erken yaplrsa, yanl olarak pozitif kabilir. Eer hasta hCGden sonra hala yumurtlamazsa hMG veya
FSH iin aday olabilir.

nsan Menopoz Gonadotropini

YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

Menogon, u an kullanlan en etkili yumurtlama ilalarndan biri olan insan menopoz gonadotropininin (hMG) marka addr.
ne olarak kullanlr ve menopozdaki kadnlarn idrarlarndan elde edilen eit miktarlarda FSH ve LH (veya LH yerine hCG)
ierir. FSH ve LHnn yumurtalklar zerinde, bir denemede birden fazla yumurta retmelerini uyararak, dorudan etkileri
vardr.

hMG sklkla klomifeni baarsz olarak denemi yumurtlamayan kadnlara reete edilir. Pititer bezleri yeterli miktarlarda
FSH ve LH retmeyen ve sonuta adet grmeyen kadnlara da yardmc olabilir. Ek olarak, bu ila tp bebek ve dier
yardmla reme teknolojilerinde ok sayda yumurta retimine yardmc olmak iin kullanlr. Gen kadnlar daha yallara
gre daha fazla yumurta retme eiliminde olmalarna ramen her kadn farkl yant verir. Birok hekim, yumurtaln hMGye
nasl yant vereceini daha iyi ngrmek iin adetin ikinci veya nc gnnde FSH iin kan alr. Adetin ikinci veya nc
gnk FSH dzeyi ykselmise bu ilalara zayf bir yant ngrlebilir. Bu koullar altnda, dier yardmla reme yntemlerini
ieren alternatifler tartlabilir.

hMG tedavisi, her deneme srasnda bir seri ineler ve dikkatli bir takip ierir. Bu belirli miktarda bir risk, paha ve zahmet de
ierebilecei iin bir ok hekim nce laparoskopi de dahil tam bir ksrlk aratrmas nerir. Yumurtlamamaktan baka ksrlk
problemi olmayan kadnlar, hMG kullanm ile her deneme bana yaklak yzde 20-30 gebelik oranlar ile kendiliinden
yumurtlayan kadnlarnkilere yaklaan gebelik oranlarn bekleyebilirler. ou hekim hMG tedavisine adetin ikinci veya
nc gnnde balar. Olaan balama dozu her gn enjekte edilen bir veya iki ampuldr (75-150 nite). neler genellikle
7 ile 12 gn aras bir sre yaplr fakat bu sre yumurtalklar yant vermekte gecikirse uzayabilir. Kese boyutu ultrasonla takip
edilir ve kan strjen seviyesi tedavi boyunca sk sk llebilir. Testler yumurtalklarn hMGye yant vermediini gsterirse
doz artrlabilir. Ama bir veya daha fazla olgun kese ve uygun strjen seviyesi elde etmektir, bylece yumurtlama hCG
enjeksiyonu ile tetiklenebilir. Eer ok fazla kese geliirse veya strjen seviyesi fazla ykselirse hekim yumurtalklarn ar
uyarlmas sendromu veya oul gebelik riskini almak yerine hCG enjeksiyonundan vazgeebilir.

Folikl Uyarc Hormon

Puregon ve Gonal-F FSHnn marka adlardr. FSH ilk zamanlar menopozdaki kadnlarn idrarndan saflatrlrd. Son
zamanlarda, saf sentetik FSH sofistike retim teknikleri ile gelitirilmitir ve gnmzde Gonal-F ve Puregon marka adlar ile
satlmaktadr. Bu rnler hi LH iermezler. Deri altna enjeksiyonla uygulanrlar. Bu FSH ilalar hMG gibi hipotalamus ve
pititeriyi atlayp yumurtalktaki kese geliimini dorudan uyarrlar.

FSH deneyen ou kadn zaten klomifen tedavisini baar olmadan denemilerdir. Bu kadnlarn birounun yksek LH ve
dk veya normal FSH seviyeleri vardr. Bu kombinasyon, yumurtlama problemi olan kadnlardaki yaygn bir tehis olan
polikistik yumurtalk sendromunun (PCOS) tipik zelliidir. hMGye ilk yant yetersiz olduunda sklkla FSH eklenir.

Bromokriptin ve Kabergolin

Baz kadnlar, pititer bezleri yeni annelerde st retimini uyaran bir hormon olan prolaktini ok fazla salgladklar iin
dzensiz yumurtlarlar. Artm kan prolaktin seviyeleri normal yumurtlama dngsn durdurabilir nk prolaktin FSH ve LH
salgsn basklar. Bu durum, pititeri tarafndan salnan prolaktin miktarn azaltan ila olan bromokriptin veya kabergolin ile
sklkla tedavi edilir. Parlodel bromokriptinin ve Dostinex de kabergolinin marka addr.

Hamile olmayan kadnlarda ykselmi prolaktin seviyelerinin birok nedeni vardr. Ar prolaktin,adenom denen bir eit iyi
huylu pititer tmr yapan pititerinin iindeki hcre topluluundan kaynaklanabilir. Bilgisayarl tomografi (CT) yada manyetik
rezonans grntleme (MRI) gibi modern grntleme teknikleriyle ok kk adenomlar bile saptanp byklkleri
llebilir. Bromokriptin ve kabergolin adenomu kltebilir ve prolaktinin kan seviyesini normale getirebilir. Sklkla sadece
dk dozda olmak zere ilacn devaml kullanm adenomu olan hastalarda normal prolaktin seviyelerini srdrmek iin
gereklidir.
YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

Baz kadnlarda prolaktin ykselmesinin nedeni pititer bezdeki prolaktin reten hcrelerin fazla almasndandr. Yksek
prolaktin seviyeleri, sakinletiriciler, ar kesiciler, alkol ve nadir vakalarda doum kontrol haplar gibi belirli ilalarn
kullanmndan kaynaklanabilir.

Bu ilalar prolaktin retimini basklarlar ve kan prolaktin seviyesi vakalarn yzde 90ndan fazlasnda normale geri dner.
Bromokriptin prolaktin seviyesi normale inene kadar gnde bir ile drt kez arasnda tablet olarak alnr. Hazneden de
alnabilir. Kabergolin haftada iki kez bir-iki tablet alnr. Tedavi edilen kadnlarn, yaklak yzde 85i yumurtlar ve baka
ksrlk nedeni yoksa hamile kalabilir. Bromokriptin ve kabergolin tedavisi genellikle hamilelikte kesilir. Prolaktin seviyeleri
normale indikten sonra hala yumurtlamayan kadnlara bromokriptin ve kabergolinle birlikte klomifen veya gonadotropinler
verilebilir.

Gonadotropin-Salan Hormon Analoglar (Agonistler ve Antagonistler)

GnRH analoglar GnRHa benzer sentetik hormonlardr fakat ok farkl bir ekilde etki gsterirler. Bu eit birok ila
mevcuttur: Lucrin (lprolid asetat) ve Decapeptyl (triptorelin asetat) GnRH agonistleridir. Orgalutran (ganireliks asetat) ve
Cetrotide (cetroreliks asetat) saf GnRH antagonistleridir. Azdan alndnda etkisiz olan bu ilalar ine eklindedir.
GnRHun ritmik salnm pititer bezin LH ve FSH salglamasn uyarr. Bununla birlikte bir kadn GnRH agonist aldnda
pititer bezi sentetik GnRHa ritmik ekilden ziyade srekli ekilde maruz kalr. LH ve FSH retimindeki ilk arttan sonra
pititeri bu iki hormonu salglamay durdurur. Bu yumurtalk hormonlarnn retimini durdurur, yumurtlama nlenir ve strjen
seviyeleri azalr. GnRH agonistleri, anormal yumurtlama dngleri olan baz hastalara hMGye daha iyi yant vermeleri iin
verilir. GnRH agonistleri, yumurtalklarla pititer bez arasndaki haberlemeyi nleyerek, gonadotropin inelerinin kese
uyarmnn yegane kayna olmalarna olanak tanr. Baz hekimler agonistleri yumurtlamay balatmak ve pititerinin erken
olarak LH dalgas yaratmasn nlemek iin kullanrlar. Erken LH dalgas sklkla tp bebekteki yumurtlama tedavisinin iptal
edilmesiyle sonulanr. GnRH antagonistleri LH ve FSHnn hemen basklanmasna neden olur.

Tp bebek programlarnda bir GnRH agonisti, sklkla gonadotropinler verildii zaman kendiliinden yumurtlamay
engellemek iin kullanlr. GnRH agonist ve antagonistlerinin her ikisi, keselerin toplama ncesi yumurtalarn brakmalarna
neden olabilen, istemediimiz LH salglanmasn nleyebilir. Birok ksrlk uzman, tp bebek iin yumurtalklarn uyarlmas
srasnda GnRH analoglarnn eklenmesinin dllenme iin daha fazla olgun yumurta ve dolaysyla transfer edilecek daha
fazla embriyo salayacana inanmaktadr.

GnRH agonistlerinin, dng ortasnda yumurtalk keseleri olgunken verildiinde yumurtlamay uyarmaya yardmc olduu da
gsterilmitir.

Yumurtlama lalarnn Risk Ve Komplikasyonlar

Yumurtlama ilalarnn kullanmna bal potansiyel risk ve komplikasyonlar vardr. Yan etkiler, yumurtlama ilalarn almadan
nce tartlmaldr.

Klomifen alan kadnlarn yzde 10a varan ikizleri olma ihtimali vardr. ki bebekten daha fazlasna sahip olma ihtimali yzde
1den daha azdr. Klomifen tedavisiyle elde edilen gebeliklerde dk riski biraz artmtr. lacn yumurtalklar hafif-orta
derece ar uyarmalar sonucunda kasklarda rahatszla yol aabilen yumurtalk kistleri oluabilir. Dier bir klomifen
denemesine balamadan nce yumurtalk kistine bakmak iin ultrason yaplabilir. Klomifenin dier yan etkileri ilac alrken
scak basmalar ve deiken ruh hali, takiben de depresyon, bulant ve meme hassasiyeti olabilir. Deiken ruh hali artc,
iddetli olabilir ve tedavi denemesi boyunca devam edebilir. nceden bahsedildii zere, luteal dnem yetmezlii de
oluabilir. Yan etkiler yksek dozlarda daha sktr. Nadir olan iddetli ba arlar ve grme problemleri tedavinin hemen
kesilmesi ve hekimin aranmas gerektiinin iaretleridir. Youn izleme ramen oul gebelikler gonadotropin denemelerinin
YUMURTLAMA LALARI VE ETKLER

yaklak yzde 25inde oluurlar. oul gebeliklerin yaklak te ikisi ikiz, te biri z veya fazlasdr. Erken doum oul
gebeliklerin bilinen bir riskidir. Rahimdeki ceninlerin says arttka erken doum riski artar. Erken doum, yenidoan ciddi
solunum sknts, beyin kanamas, enfeksiyon, beyin felci ve lm gibi birok komplikasyonlara maruz brakr. z veya
daha fazlasna sahip baz hastalar bu riskleri azaltmak abas iinde okfetsl gebelik azaltmas denen bir ilemi geirmeyi
seerler. Gonadotropin tedavisinin potansiyel dier yan etkileri meme hassasiyeti, enjeksiyon yerinde ime veya dknt,
karnda ilik hissi ve hafif karn arsn kapsar. En ciddi yan etki, yumurtalklarn bym ve arl olduu yumurtalklarn
fazla uyarlmas sendromudur. iddetli vakalarda, karn boluu ve gste sv birikir. Vakalarn yaklak yzde 2sinde
fazla uyarlma hastaneye yatmay gerektirir. Allahtan, fazla uyarlma yumurtlama yokken nadiren oluur. Gonadotropin
tedavisi gren hastalarn ou yumurtlamay tetiklemek iin hCG enjeksiyonuna ihtiya duyduklar iin, tetkikler hastann
strjen seviyesinin ok yksek olduunu gsterir veya ok fazla yumurta kesesi mevcutsa hekim iddetli derecede fazla-
uyarlma veya oul gebelik ansn azaltmak iin enjeksiyonu yaptrmamay seebilir. Genellikle klomifenle olandan daha az
iddetli olmakla beraber baz kadnlar gonadotropin tedavisi srasnda ruh halinde oynamalar yaayabilir. Gonadotropin
tedavisi srasndaki dramatik hormon kaymalarna bal duygusal deiiklikleri bu tedaviye bal stresten ayrmak zordur.
Sebep ne olursa olsun, ruh halinde bir deiim gonadotropin tedavisi srasnda beklenebilir.

Bromokriptin ve kabergolinin muhtemel yan etkileri burun tkankl, yorgunluk, uyuukluk, ba arlar, bulant, kusma,
baylma, ba dnmesi ve tansiyon dmesini ierir. ou hastada bu yan etkiler dozaj ayarlayarak giderilebilir. Baz
hekimler yan etkileri nleme abas ile ok dk bir dozla balayp kademeli olarak artrrlar. Bromokriptin ve kabergolin
tedavisi sonucu oul gebelik riski artmaz.

GnRHun, oul doum ve yumurtalklarn ar uyarlmas gibi risk ve komplikasyonlar olduka kktr. GnRH antagonisti
veya agonisti alan hasta, sklkla scak basmalar, deiken ruh hali ve haznenin kurumasn ieren geici menopoz
belirtilerine sahiptir. Ek olarak, ba arlar, uykusuzluk, meme boyutunda klme, iliki srasnda ar ve kemik kayb
olabilir. Bu yan etkiler geicidir ve GnRH agonist ve GnRH antagonistleri kesildikten sonra, pituiteri zerindeki etki tamamen
geicidir.

Yumurtlama lalarnn Uzun Dnem Riskleri

Yllarca klinik kullanm sonras, hekimler hastalarna yumurtlama ilalarnn doumsal zr riskinde bir artmaya yol
amadn emin bir ekilde tavsiye edebilirler. Yakn zaman nce, bir ok alma klomifen ve gonadotropin gibi
yumurtlamay salayan ilalar kullanan kadnlarn yumurtalk kanseri iin artm bir risk altnda olabileceini ortaya
atmlardr. Bilgiler, ksr kadnlarn ve zellikle de ksrlk ilalar alan kadnlarn daha yksek bir yumurtalk kanseri riskine
sahip olduklarn nermesine ramen artm riskin nedeninin ilalar olup olmad bilinmemektedir. Aslnda, iyi bilinen bir
almada ksrlk ilalar kullanlsn yada kullanlmasn hamilelik elde edilmesi yumurtalk kanseri riskini azaltr. Bir alma
uzun dnem klomifen kullanmnn yumurtalk kanseri oranlarnda art implicate etmesine ramen hangi ksrlk ilalarnn
riskleri artrabilecei (tabii eer artryorsa) bugn itibariyle tamamen kesin deildir. Gonadotropin kullanm ile ilgili ou
alma yumurtalk kanseri iin hi risk art gstermez. Bu konular ele alan daha fazla alma gerektii aikardr. Bu
arada, bu ilalar alan kadnlarn riskleri hekimleri ile tartmalar nemlidir. Yumurtlamay salayan ilalarn bariz yararlar
ispatlanmam riskler ile tartlmaldr.

Sonu

Ksr kadnlarn hepsi yumurtlama ilalar iin aday deildir. Yumurtlama ilalarna ihtiyac saptamak iin hekimler,
yumurtlama probleminin olup olmadn ve varsa kesin sebebini belirlemek iin hastalarnn bir dizi tetkikler yaptrmalarn
isterler. Bir kez tehis konulduunda, yumurtlamay tetikleyecek doru ila ve dozaj saptamak birka denemeyi (ay) bulabilir.
Yumurtlamayan bir kadn, ultrasonlar, kan tetkikleri ve dier izleme ilemleri iin doktorunu sk grmeye hazrlkl olmaldr.
Cinsel ilikinin dikkatle zamanlanmas gerekebilir. Yumurtlamann ayarlanmas zaman, para, enerji ve duygu yatrm
gerektirir. ou deneme bir gebelik elde edilmedii iin hayal krkl ile sonulansa bile ounluk en sonunda salkl bir
bebek dourduu iin tm abalara deer.