T.C.

MLL ETM BAKANLII

HARTA TAPU KADASTRO

TEMEL DEVLER
581MSP085

Ankara, 2011
 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
 NDEKLER

AIKLAMALAR ....................................................................................................................ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. BRNC TEMEL DEV..................................................................................................... 3
1.1. Birinci Temel devin ekli ve Verileri ........................................................................ 3
1.2. stenenler....................................................................................................................... 5
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 10
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 12
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 14
2. KNC TEMEL DEV ..................................................................................................... 14
2.1. kinci Temel devin ekli ve Verileri ........................................................................ 14
2.2. stenenler..................................................................................................................... 17
2.3. kinci Temel devin Hesab ve rnekler ................................................................... 17
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 21
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 22
RENME FAALYET3 .................................................................................................. 24
3. NC TEMEL DEV................................................................................................. 24
3.1. nc Temel devin ekli ve Verileri..................................................................... 24
3.2. Krlma As............................................................................................................... 25
3.2.1. Krlma Asnn Yardmyla Semt As Deerinin Hesaplanmas .................... 26
3.3. nc Temel dev Hesab ve rnekler ................................................................... 29
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 32
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 34
RENME FAALYET4 .................................................................................................. 35
4. DRDNC TEMEL DEV ........................................................................................... 35
4.1. Drdnc Temel devin ekli Ve Verileri ................................................................ 35
4.2. stenenler..................................................................................................................... 36
4.3. Drdnc Temel devin Hesab ve rnekleri............................................................ 37
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 41
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 43
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 45
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 49
KAYNAKA ......................................................................................................................... 51

i
 AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD 581MSP085
ALAN Harita-Tapu- Kadastro
DAL/MESLEK Haritaclk ve Kadastroculuk Dal Ortak
MODLN ADI Temel devler
Temel dev hesaplarnn yaplmas ile ilgili temel bilgi ve
MODLN TANIMI
becerilerin kazandrld renme materyalidir
SRE 40/32
N KOUL

YETERLK Temel dev Hesaplarn Uygulamak

Genel Ama
Snf ortamnda gerekli ara-gere salandnda kuralna
uygun olarak temel dev hesaplar yapabileceksiniz.
Amalar
Gerekli ortam salandnda
1. Kuralna uygun olarak birinci temel dev hesabn
MODLN AMACI yapabileceksiniz.
2. Kuralna uygun olarak ikinci temel dev hesabn
yapabileceksiniz.
3. Kuralna uygun olarak nc temel dev hesabn
yapabileceksiniz.
4. Kuralna uygun olarak drdnc temel dev hesabn
yapabileceksiniz.
ORTAM: Atlye, resim salonu, iletmeler, ktphane, ev,
bilgi teknolojileri ortam
ETM RETM
DONANIM: Bilgisayar, televizyon, DVD, VCD,
ORTAMLARI VE
tepegz,projeksiyon, hesap makinesi, teodolit veya elektronik
DONANIMLARI
teodolit, reflektr, kt, krmz kalem, kurun kalem, gnye,
fonksiyonlu hesap makinesi, silgi.

Modl sonunda kazandnz bilgi ve beceriler retmeniniz

tarafndan hazrlanacak lme arac ile deerlendirilecektir.
LME VE
DEERLENDRME Modlde yer alan her bir renme faaliyetini tamamladktan
sonra; lme aralar ile kazandnz bilgi, beceri ve tavrlar
deerlendireceksiniz.

ii
 GR
GR

Sevgili renci,

Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler harita ve kadastro alannda, temel

devlerin hesaplarnda sizlere yardmc olacaktr.

Gelien teknoloji ile birlikte haritalar bilgisayar ortamnda yaplmaktadr. Alacanz

bu modl bilgisayarla harita yapmnda da size byk kolaylklar salayacaktr. Ayrca
konularn geometriyle de ilgili olmas matematik derslerinde size kolaylklar salayacaktr.

Bu modl sonunda arazideki noktalarn konumlarn daha kolay tespit edebileceksiniz.

Noktalar arasndaki uzaklklar, noktalar aras koordinatlarn durumlarn, oluturduklar
dorultular, bu dorultular arasndaki alar ve dorularn kuzeyle yaptklar semt alarn
hesap yntemiyle bulup haritalarn izimine byk katklar salayacaksnz.

nsanlarn yaamlarn kolaylatracak yol, su, elektrik, kanal, kanalizasyon ve benzeri

projelerin gelitirilmesinde sizlere ne ok ihtiya olduunu alacanz bu beceriler sonunda
grecek ve mutlu olacaksnz.

1
2
 RENME FAALYET1

AMA RENME FAALYET1

Kuralna uygun olarak birinci temel dev hesabn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

Birinci temel devin ne olduunu ve hangi tr ilerde kullanldn aratrnz.

Edindiiniz bilgileri snfta arkadalarnzla paylanz.

1. BRNC TEMEL DEV

Bir A noktasnn koordinatlar ile dier bir nokta olan B noktas arasndaki uzunluk ve
A noktasndaki semt as bilinirse B noktasnn koordinatlar hesaplanabilir. Bu
hesaplamalara birinci temel dev denir.

1.1. Birinci Temel devin ekli ve Verileri

A noktasnn koordinatlar ile bu noktadan B noktasna olan (AB) semt as ve AB

kenar veriliyor. B noktasnn koordinatlar isteniyor.

Verilenler: Ya , X a , AB ve AB

stenenler: Yb ? , X b ?

ekil 1.1den kolayca grlecei gibi,

Yb Ya Y

X b X a X olur.

Burada Ya ve X a verilmitir. X ve Y bulunabilirse Yb ve X b hesaplanabilir.

Yine ekilden ve yukardaki eitlikten grlecei gibi,
Y Yb Ya

3
 X X b X a dr.

Y ve X in iaretleri (AB) semt asna bal olup art ve eksi olabilir.

Yb Ya AB sin( AB ) ve X b X a AB cos(AB ) eitlerinden elde edilen Y ve
X lerin kontrolleri aadaki bantlardan biriyle yaplabilir.

X Y 2 AB sin AB 50 g

X Y 2 AB cos AB 50 g
Y ve X i hesaplayabilmek iin A ve B noktalarndan Y ve X eksenlerine
paraleller izelim. Meydana gelen AKB geni bir dik gendir (ekil 1.2). Bu genin A
noktasndaki as AB semt asna eittir. Trigonometriden bildiimize gre;

ekil 1.1: Birinci temel dev

4
 ekil 1.2: Birinci temel dev

Y Yb Ya
Sin( AB)
AB AB

X X b X a
Cos ( AB) olur. Buradan;
AB AB

AB sin( AB) Yb Ya

AB cos( AB) X b X a bulunur.

Bu eitliklerde bulunmak istenen Yb ve X b yalnz braklacak olursa

Yb Ya AB sin( AB ) ve X b X a AB cos(AB )

formlleri elde edilmi olur.

1.2. stenenler
A ve B gibi iki noktann birisinin koordinatlar verilip iki nokta arasndaki uzaklk ve
semt as verildiinde dier noktann koordinatlar bulunur. Yani A noktasnn koordinat
deerleri verildiinde, B noktasnn koordinat deerleri istenir ( X b ? , Yb ? gibi).
Ancak B noktasnn koordinat deerleri verilip, A noktasnn koordinat deerleri de
istenebilir ( X a ? , Ya ? gibi).

Koordinat Fark Hesaplama

ki noktann koordinat arasndaki fark hesaplamak iin;

Y Yb Ya veya X X b X a formlleri kullanlr.

5
 rnek:

Aadaki tabloda verilenlere gre iki nokta arasndaki (X ve Y ) koordinat

farkn bulunuz.

Nokta Y (m) X (m)

No
A 1550,34 1000,00
B 1425,06 1040,78

zm:

Y Yb Ya

Y 1425,06 m 1550,34 m

Y -125,28 m

X X b X a

X 1040,78 m 1000,00 m

X 40,78 m

Hesaplanan Koordinat Farkn Bilinen Koordinata Ekleyerek stenen Noktann

Koordinatlarn Hesaplama

Hesaplanan koordinat farkn bilinen koordinata ekleyerek istenen noktann

koordinatlarn hesaplamak iin;

1. B noktasnn koordinat deerleri verilip A noktasnn koordinat deerleri

istendiinde;

Y Yb Ya Ya Yb Y veya X X b X a X a X b X

formlleri kullanlr.

2. A noktasnn koordinat deerleri verilip, B noktasnn koordinat deerleri

istendiinde;

Y Yb Ya Yb Y Ya veya X X b X a X b X X a

formlleri kullanlr.
6
 rnek: Ya 1623,54m ve X a 1000,34m olarak verilmitir. ki nokta arasndaki
koordinat deerleri Y 123,63m ve X 104,56m olarak hesaplanmtr. Buna gre B
noktasnn koordinat deerlerini bulunuz.

zm: Yb Y Ya Yb 123,63m 1623,54m Yb 1747,17 m

X b X X a X b 104,56m 1000,34m X b 1104,90m

Birinci Temel devin Hesab ve rnekler;

rnek 1:

Aadaki verilenlere gre B noktasnn koordinatlarn bulunuz?

Verilenler stenenler:
Ya 3623,25 m
X a 2663,62 m
X b ? Yb ?
AB 156,13 m
( AB) 75 g ,6523

zm 1:

Deerler Yb Ya AB sin( AB ) ve X b X a AB cos(AB ) formllerinde

yerine konursa

Yb Ya AB sin( AB ) = 3623,25 m + 156,13 m sin 75g,6523

Yb 3623,25 m + 144,85 m

Yb 3768,10 m

X b X a AB cos(AB ) = 2663,62 m + 156,13 m cos 75g,6523

X b 2663,62 m + 58,27 m

X b 2721,89 m bulunur.

7
rnek 2:

Aadaki verilenlere gre B noktasnn koordinatlarn bulunuz?

Verilenler: stenenler:
Ya 3000,00 m
X a 2650,00 m
X b ? Yb ?
AB 1265,03 m
( AB) 173 g ,2504

zm 2:

Yb Ya AB sin( AB )

Yb 3000,00 m + 1265,03 m sin 173g,2504 =3000,00 m + 516,04 m

Yb 3516,04 m

X b X a AB cos(AB )

X b 2650,00 m + 1265,03 m cos 173g,2504 =2650,00 m 1154,99 m

X b 1495,01 m bulunur.

8
rnek 3:

Aadaki verilenlere gre B noktasnn koordinatlarn bulunuz?

Verilenler: stenenler:
Ya 513,77 m
X a 397,15 m
X b ? Yb ?
AB 142,17 m
( AB) 35 g ,6917

zm 3:

Yb Ya AB sin( AB )
Yb 513,77 m + 14
2,17 m sin 35g,6917 =513,77 m + 75,60 m

Yb 589,37 m

X b X a AB cos(AB )

X b 397,15 m + 142,17 m cos 35g,6917 =397,15 m + 120,41 m

X b 517,56 m bulunur.

9
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aada verilen koordinat deerlerine gre 102 nolu noktann koordinatlarn
bulunuz?

Nokta No Y(m) X(m)

101 4000 5000
102 ? ?

(101102)= 132g,1603 101 102 =156,34m

lem Basamaklar neriler

Koordinat deerlerini formlde yerine Hesap ilemini yapnz.

yerletiriniz. Hesap makinesi kullannz.
Bilinmeyen noktann koordinat Hesaplanan koordinat farkn bilinen
deerini bulunuz. noktann koordinat deerlerine ekleyiniz.
Dik koordinat sistemindeki, koordinatlar
ki nokta arasndaki mesafeyi
belli olan iki nokta arasndaki uzakln
hesaplaynz.
hesaplanmas konusundan faydalannz.
ki nokta arasndaki koordinat farkn Koordinat fark hesaplama konusunda
hesaplaynz. verilen bilgilerden faydalannz.

10
KONTROL LSTES

Aada hazrlanan Kontrol Listesine gre uygulama faaliyetinde yaptnz program

deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun olan
iaretleyiniz.

Sra Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 Koordinat deerlerini formlde yerine yerletirdiniz mi?

2 Bilinmeyen noktann koordinat deerini buldunuz mu?

3 ki nokta arasndaki mesafeyi hesapladnz m?

4 ki nokta arasndaki koordinat farkn hesapladnz m?

11
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. Bir A noktasnn dik koordinatlar Ya=515,37 m; Xa=418,25 m; B noktasna olan

uzakl AB =117,68 m ve semti (AB)=134g,1854 olduuna gre B noktasnn
koordinatlar aadakilerden hangisidir?

A) Yb= 614,39 m B) Yb= 615,39 m

C) Yb= 616,49 m D) Yb= 617,49 m

Xb= 356,03 m Xb= 357,04 m

Xb= 358,05 m Xb= 359,06 m

2. Yb 1000,04m ve X b 1054,03m olarak verilmitir. ki nokta arasndaki koordinat

deerleri Y 139,65m ve X 124,56m olarak hesaplanmtr. Buna gre A
noktasnn koordinatlar aadakilerden hangisidir?

A) Ya= 850,39 m B) Ya= 855,39 m

C) Ya= 840,39 m D) Ya= 860,39m

Xa= 899,47 m Xa= 909,47 m

Xa= 919,47 m Xa= 929,47m

3. Aadaki tabloda verilenlere gre iki nokta arasndaki (X ve Y ) koordinat farkn

bulunuz.

Nokta No Y(m) X(m)

A 1150,94 1012,00
B 1105,06 1040,78

A) X =28,78m B) X =38,78m

C) X =48,78m D) X =58,78m

Y = - 45.88m Y = - 55.88m

Y = - 65.88m Y = - 75.88m
12
4. Bir A noktasnn koordinatlar ile dier bir nokta olan B noktas arasndaki uzunluk ve A
noktasndaki semt as bilinirse B noktasnn koordinatlar hesaplanabilir. Bu
hesaplamalara .............................. denir. Yandaki bolua aadakilerden hangisi
gelmelidir?

A) 2. temel dev B) 1. temel dev

C) 4. temel dev D) 3. temel dev

5. Aadakilerden hangisi birinci temel dev formldr?

A) Yb Ya AC sin( AB ) X b X a AB cos(AB )
B) Yb Ya AB sin( AB ) X b X a AB * cos (AC)
C) Yb Ya AB sin( AB ) X b Ya AB cos(AB )
D) Yb Ya AB sin( AB ) X b X a AB cos(AB )

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

13
 RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA

Kuralna uygun olarak ikinci temel dev hesabn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

kinci temel devin ne olduunu ve hangi tr ilere kullanldn aratrnz.

Aratrdnz bilgileri snf ortamnda tartnz.

2. KNC TEMEL DEV

Dik koordinatlar bilinen iki nokta arasndaki kenar uzunluu ile bu kenarlarn kuzey
ile yapt ann bulunmas problemi ikinci temel dev olarak bilinir.

2.1. kinci Temel devin ekli ve Verileri

Bir AB dorusunun A ve B noktalarnn koordinatlar (Ya , X a , Yb , X b ) veriliyor. A
ve B noktalarn birletiren dorunun (AB) semt as ile AB kenar uzunluunun hesab
isteniyor.
ekil 2.1deki geometrik bantlardan,

Y Y Ya
tg ( AB) b formlnden (AB) semt as hesaplanr.
X X b X a

Sins ve kosins trigonometrik fonksiyonlarndan;

Yb Ya Xb Xa
Sin(AB)= ve Cos(AB)= (2.1)
AB AB

Buradan AB uzunluu,

Yb Ya Xb Xa
AB ve AB (2.2)
sin( AB ) cos( AB )
yazlabilir.
A ve B noktalarndan Y ve X eksenlerine birer dik izecek olursak meydana gelen
AKB dik geninde KB dik kenarnn AK dik kenarna oran (AB) semt ann tanjantn
verir.

14
 Y Y Ya
tg ( AB) b (2.3)
X X b X a

Formlden grld gibi B noktasnn koordinatlarndan A noktasnn koordinatlar

karlarak bulunan Y Yb Ya fark X X b X a farkna blnerek (AB) semt
asnn tanjant deeri bulunur.

Semt asnn hangi blmde olduunu anlamak iin Y ve X lerin iaretlerine

bakmak yeterlidir. (Tablo 2.1)

1. Blge 2. Blge 3. Blge 4. Blge

y, Y , sin + + - -
x, X , cos + - - +
Tablo 2.1: Y, Y , Sin , X, X , Cos nn blgelere gre iaretleri

(2.3) eitliine gre (AB) semti Y ve X lerin iaretlerine bal olarak drt
Y
blgede olabilir. Eer in iaretleri,
X

ise a birinci blgededir. Hesapla bulunan a, aranan semttir.

ise a ikinci blgededir. Hesapla bulunan aya 200g eklenerek aranan semt elde

edilir.

ise a nc blgededir. Hesapla bulunan aya 200g eklenerek aranan semt elde

edilir.

ise a drdnc blgededir. Hesapla bulunan aya 400g eklenerek aranan semt

elde edilir. Yukardaki ifadeleri tablolatracak olursak,

Y X Blge (AB)
+ + I
+ - II 200g+
- - III 200g+
- + IV 400g+
Tablo 2.2: kinci temel problemde alarn blgelerde gsterilii

15
 ekil 2.1: kinci temel dev

Semt as bulunduktan sonra bu a ve Y Yb Ya veya X X b X a farklar

yardm ile AB kenar hesaplanr. Kenarn hesabnda birinci temel devde grdmz,

AB sin( AB ) = Yb Ya

AB cos(AB ) = X b X a formllerinden faydalanlr.

Bu formllerden sin(AB) ve cos(AB) eitliin dier tarafna alnarak AB kenarnn

hesap formlleri bulunur.

Yb Ya X Xa
AB = b (2.4)
sin( AB ) cos( AB )

Grld gibi AB kenar bir kere ordinat farknn sin(AB)ye blnmesinden, bir
kerede apsisler farknn cos(AB)ye blnmesinden elde edilir. Fakat hesaplanrken
gvenirlii artrmak iin, apsis ve ordinat farknn hangisi bykse onunla ilem yaplr.
(AB) semt as 50g dan kk olduu zaman X ler Y lerden byk, semt as 50g ile
100g arasnda bulunduu zaman ise Y ler X lerden byktr. Buna gre a 50g dan
kk ise kosins alnarak X buna blnr. A 50g ile 100g arasnda ise sins alnr ve
Y buna blnerek AB kenar bulunur. 100g dan byk alarda 100g dan karlp geriye
kalan dar a ile hesap yaplaca iin yine yukarda anlatld gibi ilem yaplr.

(AB)= asnn kontrol ise ( +50g)n bulunmasyla salanr.

16
 X Y
tg ( +50g)=
X Y

(2.4) eitlii kenar iin ayn zamanda bir kontrol salamakla birlikte,

AB = Y sin( AB) X cos( AB) Y 2 X 2 forml de kontrol iin

kullanlr.

2.2. stenenler
A ve B gibi iki noktann koordinatlar verildiinde, semt as ve iki nokta arasndaki
uzunluk bulunur. Yani A ve B noktasnn koordinat deerleri verildiinde, semt as ve iki
nokta arasndaki uzunluk istenir. ( ( AB ) ? , AB ? gibi.)

2.3. kinci Temel devin Hesab ve rnekler

kinci temel devin aamalar aadaki gibi yaplr;

ki noktann koordinat deerleri verilir.
stenenler belirtilir.
Semt as hesaplanr.
Hesaplanan semt as blgeye gre ilem grr. (Tablo 2.2)
ki nokta arasndaki uzunluk hesaplanr.

rnek 1:

Ya= 3521,23m, Yb= 3543,42m, Xa= 2563,32m, Xb= 2591,33m, verildiine gre
semt asn (AB)=? ve AB =? uzunluunu hesaplaynz.

zm 1:
Y Y Ya 3543,42m 3521,23m 22,19m
tg ( AB) b = 0,792217
X X b X a 2591,33m 2563,32m 28,01m

SHIFT, 2ndf ve INV tanjant kullanlr.

( AB) tg 1 0,792217 ( AB) 42 g ,6521 olduu iin a birinci

blgededir. A birinci blgede olduundan, kan sonucun ayns semt olarak kabul edilir.
Yani (AB) semti 42g,6521 olur.
AB uzunluu iki yolla bulunur.

17
 Y X 22,19m 28,01m
I.yol: AB = AB =35,73m
sin( AB) cos( AB) sin 42 ,6521 cos 42 g ,6521
g

II.yol: AB = Y 2 X 2 AB = 22,19m 2 28,01m 2 AB =35,73m olur.

rnek 2:

Aada verilmi olan A ve B noktalarnn koordinat deerlerine gre bu noktalar

arasndaki kenar uzunluklarn ve semt alarn hesaplaynz.

a)
Nokta No Y(m) X(m) (100101)=?
100 5000 5000 100 101 =?
101 5219,51 6077,87
b)
Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?
A 5000 5000 AB =?
B 5416,20 4138,13
c)
Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?
A 5000 5000 AB =?
B 4013,97 4878,42
d)
Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?
A 5000 5000 AB =?
B 4576,97 5791,44

zm 2:

a)
Y 101b 100 a 5219,51m 5000,00m 219,51m
tg (100 101) = = 0,203652
X 101b 100 a 6077,87m 5000,00m 1077,87m

Y
(100 101) tg 1 0,203652 (100101)=12g,7900 olduundan a aynen
X
kabul edilir.

Y X +219.51 +1077.87
100 101 = = = = = 1100.00
sin(100-101) cos(100-101) sin12,7900 cos12.7900

100 101 = 1100.00 m

18
 b)
Y Y Ya 5416,20m 5000,00m 416,20m
tg ( AB) b = = -0,48290
X X b X a 4138,13m 5000,00m 861,87m

Y
( AB) tg 1 0,48290 ( AB) 28 g ,6399 olduundan a II. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( AB ) 28 g 6399 200 g ( AB ) 171 ,3601
g

AB = Y 2 X 2 AB = 416,20m 2 861,87m2 AB =957,10m

c)
Y Y Ya 4013,97 m 5000,00m 986,03m
tg ( AB) b = = +8,1101
X X b X a 4878,42m 5000,00m 121,58m

Y
( AB) tg 1 8,1101 ( AB) 92 g ,1897 olduundan a III. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( AB ) 92 g1897 200 g ( AB ) 292 ,1897
g

I. Yol:
AB = Y 2 X 2 AB = 986,03m 2 121,58m 2 AB =993,50m

II. Yol:
Y X 986,03m 121,58m
AB = AB =993,50m
sin( AB) cos( AB) sin 292 ,1897 cos 292 g ,1897
g

d)
Y Y Ya 4576,97m 5000,00m 423,03m
tg ( AB) b = (AB)=-0,53451
X X b X a 5791,44m 5000,00m 791,44m

Y
( AB) tg 1 0,53451 ( AB) 31g ,2499 olduundan a IV. blgededir.
X
Bulunan aya 400g eklenir. Yani ( AB ) 31g 2499 400 g ( AB ) 368 ,7501
g

I. Yol:
AB = Y 2 X 2 AB = 423,03m2 791,44m 2 AB =897,40m

19
II. Yol:
Y X 423,03m 791,44m
AB = AB =897,40m
sin( AB) cos( AB) sin 368 ,7501 cos 368 g ,7501
g

20
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

Aada P1 ve P2 noktalarnn koordinat deerlerine gre semt asn ve P1P2

uzunluunu bulunuz? (P1-P2)=? , P1 P 2 =?

Nokta No Y(m) X(m)

P1 6000,00 5000,00
P2 345,04 717,62

lem Basamaklar neriler

Verilen deerleri formlde yerine
Hesap ilemini yapnz.
yerletiriniz.

ki nokta arasndaki semt asn Konuyla ilgili rnek zmlerden

hesaplaynz. yararlannz.

ki nokta arasndaki uzunluu Konuyla ilgili rnek zmlerden

hesaplaynz. yararlannz.

KONTROL LSTES

Aada hazrlanan Kontrol Listesini gre uygulama faaliyetinde yaptnz program

deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun olan
iaretleyiniz.

Sra Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 Verilen deerleri formlde yerine yerletirdiniz mi?

2 ki nokta arasndaki semt asn hesapladnz m?

3 ki nokta arasndaki uzunluu hesapladnz m?

21
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

1.Aadaki verilen tabloya gre (AB) semt as ve AB uzunluu aadakilerden

hangisidir?

Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?

A 600 700 AB =?
B 500 550

A) (AB)=237g,4334 B) (AB)=137g,4334 C) (AB)=337g,4334 D) (AB)=247g,4334

AB =180,28m AB =170,18m AB =190,08m AB =200,18m

2. Aadaki verilen tabloya gre (AC) semt asn ve AC uzunluu aadakilerden

hangisidir?

Nokta No Y(m) X(m) (AC)=?

A 600 700 AC =?
C 710 580

A) (AC)=137g,4334 B) (AC)=152g,7662 C) (AC)=97g,4634 D) (AC)=127g,4334

AC =150,28m AC =162,79m AC =172,08m AC =186,18m

3. Aadaki verilen tabloya gre (AB) semt asn ve AB uzunluu aadakilerden

hangisidir?

Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?

A 600 700 AB =?
B 570 800

A) (AB)=207g,4434 B) (AB)=177g,4444 C) (AB)=111g,1333 D) (AB)=381g,4453

AB =110,28m AB =170,18m AB =140,40m AB =104,40m

22
4.ki noktann dik koordinatlar aadaki gibidir.

Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?

A 725,54 1625,38 AB =?
B 258,73 1015,02

Bu iki nokta arasndaki uzaklk ile (AB) semti aadakilerden hangisidir?

A) (AB)=341.5657 B) (AB)= 241.5657 C) (AB)=144g,2992 D) (AB)=164g,4883

AB =760,28m AB =768.41m AB =768,41m AB =772,40m

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

23
 RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA

Kuralna uygun olarak nc temel dev hesabn yapabileceksiniz.

ARATIRMA

nc temel devin ne olduunu ve nerelerde kullanldn aratrnz.

Aratrdnz bilgileri snf ortamnda tartnz.

3. NC TEMEL DEV
(AB) semti ve krlma as bilindiine gre (BC) semtinin bulunmas problemi
nc temel dev olarak isimlendirilir.

3.1. nc Temel devin ekli ve Verileri

Bir AB dorusunun semt as ve bu doru ile dier bir BC dorusu arasndaki as
veriliyor. BC dorusunun semt as isteniyor.

ekil 3.1: nc temel dev

24
 ekil 3.2: nc temel dev

ekil 3.1den anlalaca gibi (BC)=(BA)+ dr. Ancak ekil 3.2deki (BA) semti
ile asnn toplam 400 graddan byk olmaktadr. Bir aya 400 grad ilave veya
karldnda o ann deeri deimeyeceinden 400 graddan byk kan alardan 400
grad karlarak (BC) semt as bulunur.

(BA) semt as yerine (AB) semt as verilmi ise (BA)= (AB) 200g olduu iin,
yukardaki formlde (BA)nn yerine yerine konulacak olursa (BC)= (AB)+ 200g
bulunur.

3.2. Krlma As
ekil 3.1 veya ekil 3.2de olduu gibi, AB ve BC kenarlar arasnda kalan aya ( )
krlma as denir.

ekil 3.3: Krlma alar

25
3.2.1. Krlma Asnn Yardmyla Semt As Deerinin Hesaplanmas

ekil 3.1 ve ekil 3.2ye gre (BC) semti,

(BC)=(AB)+ 200 g olur.

Semt hesaplanrken u kurallara uyulur.

0 g ( AB ) 200 g ise BC semtine 200g eklenir.

200 g ( AB) 400 g ise BC semtinden 200g karlr.

400 g ( AB) 600 g ise BC semtinden 200g karlr.

600 g ( AB) 800 g ise BC semtinden 600g karlr.

Yukardaki ifadeleri tablolatracak olursak

a 0 g ( AB) 200 g +200g

b 200 g ( AB) 400 g -200g
c 400 g ( AB) 600 g -200g
600 g ( AB) 800 g -600g

Tablo 3.1: 200 Gradn ne zaman toplanp, ne zaman karlacann gsterilii

Yani (AB) semt as ile krlma as toplam 0 ile 200 grad arasnda ise 200 grad
eklenir. 200 grad ile 600 grad arasnda ise 200 grad karlr. 600 grad ile 800 grad arasnda
ise 600 grad karlr.

Bu durumlar ekiller zerinde grmek mmkndr.

26
ekil 3.4: ( BC ) ( AB) 200 g

ekil 3.5: ( BC ) ( AB) 200 g

27
 ekil 3.6: (BC)= (AB)+-200

ekil 3.7: ( BC ) ( AB) 600 g

28
 rnek 1:

ekil 3.4de (AB)= 120g,5645, 75 g ,6987 lldne gre (BC) semt asn
hesaplaynz.

zm 1.

( BC ) ( AB ) ( BC ) 120 g ,5645 75 g ,6987 ( BC ) 196 g ,2632

( BC ) 200 g olduundan +200 grad eklenir.

Yani ( BC ) 196 g ,2632 200 g ( BC ) 396 g ,2632 olur.

rnek 2:

ekil 3.6da (AB)= 350g,4356 , 110 g ,6754 lldne gre (BC) semt asn
hesaplaynz.

zm 2:

( BC ) ( AB ) ( BC ) 350 g ,4356 110 g ,6754 ( BC ) 461g ,1110

(BC) 600 olduundan -200 grad karlr.

Yani (BC)= 461.1110 200 => (BC)= 261.1110 grad olur.

3.3. nc Temel dev Hesab ve rnekler

rnek:

Aada verilmi olan semt alar ile iki doru arasndaki krlma alar dikkate
alnarak dier noktalarn semt alarn hesaplaynz.
a) Verilenler stenen
(AB)=100g,4356
110 g ,6754 (BP)=?

b) Verilenler stenen
(BA)=39g,1881
54 g ,5338 (BP)=?

29
c) Verilenler stenen
(BA)=365g,1921
120 g ,1218 (BP)=?

d) Verilenler stenen
(AB)=570g,3565
115 g ,1891 (BP)=?

zm:

a) ( BP ) ( BA)

(BP) 100g,4356 + 110 g ,6754

( BP) 211g ,1110 400 g olduundan 200 grad karlr.

( BP) 211g ,1110 200 g

( BP) 11g ,1110 olur.

b) ( BP ) ( BA)

(BP) 39g,1881 + 54 g ,5338

( BP) 93 g ,7219 200 g olduundan 200 grad eklenir.

( BP) 93 g ,7219 200 g

( BP) 293 g ,7219 olur.

c) ( BP ) ( BA)

(BP) 365g,1921 + 120 g ,1218

( BP) 485 g ,3139 600 g olduundan 200 grad karlr.

( BP) 485 g ,3139 200 g

( BP) 285 g ,3139 olur.

30
d) ( BP ) ( AB )

(BP) 570g,3565 + 115 g ,1891

( BP) 685 g ,5456 800 g olduundan 600 grad karlr.

( BP) 685 g ,5456 600 g

( BP) 85 g ,5456 olur.

31
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET

A ve B noktalarnn semt as (AB)=66g,4514 ve krlma as 116 g ,7845

olarak verildiine gre (BC)=? semt asn bulunuz.

lem Basamaklar neriler

Deerleri formle yerletiriniz. Hesap ilemini yapnz.

Krlma asnn yardmyla semt as

Semt as deerine krlma asn
deerinin hesaplanmas konusundan
ekleyiniz.
yararlannz.

Semt hesabnda uyulmas gereken

Semt as deerini hesaplaynz.
kurallar hatrlaynz.

32
KONTROL LSTES

Aada hazrlanan Kontrol Listesi gre uygulama faaliyeti 1de yaptnz program
deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun olan
iaretleyiniz.

Sra Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 Deerleri formle yerletirdiniz mi?

2 Semt as deerine krlma asn eklediniz mi?

3 Semt as deerini hesapladnz m?

33
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

1. ( AB ) 280 g ,4455 , 234 g ,7568 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as
aadakilerden hangisidir?

A) 314g,2013 B) 315g,2023 C) 316g,2013 D) 317g,2023

2. ( AB ) 170 g ,5645 , 95 g ,6987 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as

aadakilerden hangisidir?

A) 66g,2632 B) 66g,1632 C) 66g,1032 D) 66g,2632

3. ( AB ) 320 g ,5645 , 175 g ,6987 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as
aadakilerden hangisidir?

A) 293g,2632 B) 294g,2632 C) 295g,2632 D) 296g,2632

4. ( AB ) 66 g ,4514 , 116 g ,7845 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as

aadakilerden hangisidir?

A) 381g,2652 B) 382g,2872 C) 383g,2359 D) 384g,2902

5. ( AB ) 162 g ,6821 , 207 g ,1440 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as
aadakilerden hangisidir?

A) 149g,1603 B) 159g,2002 C) 169g,8261 D) 179g,1485

6. ( AB ) 315 g ,8815 , 115 g ,2036 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt as
aadakilerden hangisidir?

A) 230g,1873 B) 231g,0851 C) 232g,1755 D) 233g,1005

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.
34
 RENME FAALYET4

RENME FAALYET4
AMA

Kuralna uygun olarak drdnc temel dev hesabn yapabileceksiniz.

ARATIRMA
Drdnc temel devin ne olduunu ve nerelerde kullanldn aratrnz.
Edindiiniz bilgileri snftaki arkadalarnzla tartnz.

4. DRDNC TEMEL DEV

A, B, C noktalar koordinatlar ile verildiine gre bu noktalar birletiren dorular
arasndaki ann bulunmas problemi drdnc temel dev dir. Bu temel dev ikinci temel
devin bir uygulamasdr.

4.1. Drdnc Temel devin ekli ve Verileri

A, B, P noktann koordinatlar veriliyor. Bu noktalar birletiren dorular arasndaki

as isteniyor.

ekil 4.1: Drdnc temel dev

35
 ekil 4.2: Drdnc temel dev

Yukardaki ekil 4.1de grld gibi ( BP ) ( BA) dr. ekil 4.2de

( BP ) ( BA) olduu iin ( BP) 400 g ( BP) olarak dnlmelidir. O zaman yine
400 g ( BP) olur.

A, B, P noktalarnn koordinatlar verildiine gre (BP ) ve (BA) semtleri ikinci

temel deve gre hesaplanabilir. Hesaplanan semtlerin as elde edilir.

4.2. stenenler

ekil 4.1 ve ekil 4.2de grld gibi A, B ve P noktalarnn koordinat deerleri

veriliyor. Bu deerler dorultusunda semt alar bulunur. Buna gre iki doru narasndaki
krlma as istenir.

36
4.3. Drdnc Temel devin Hesab ve rnekleri

ekil 4.3: Drdnc temel dev

ekil 4.3de ( AC ) ( AB ) dir. (AC ) semti, (AB ) den kk karsa, hesapla

bulunan (AC ) semtine 400g eklenir. 400 g ( AC ) den (AB ) karlarak as bulunur.

rnek 1: ekil 4.3de A, B, ve C gibi koordinatlar bilinen nokta arasndaki

asn hesaplaynz.

Nokta
Y(m) X(m)
No
A 600 700
B 870 560
C 300 500

zm1:
Y Y Ya 870m 600m 170m
tg ( AB) b = = -1,21429
X X b X a 560m 700m 140m

Y
( AB) tg 1 1,21429 ( AB) 56 g ,1418 olduundan a II. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( AB ) 56 g1418 200 g ( AB ) 143 ,8582
g

37
 Y Yc Ya 300m 600m 300m
tg ( AC ) = (AB)=1,50000
X X c X a 500m 700m 200m

Y
( AC ) tg 11,50000 ( AB) 62 g ,5666 olduundan a III. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( AC ) 62 g ,5666 200 g ( AC ) 262 ,5666
g

Buradan

( AC ) ( AB ) 262 g ,5666 143 g ,8582 118 g ,7084 bulunur.

rnek 2:

Aadaki ekilde A, B, ve C gibi koordinatlar bilinen nokta arasndaki , ve

asn hesaplaynz.

ekil 4.4: Drdnc temel dev

38
 Nokta
Y(m) X(m)
No
A 3800,00 4000,00
B 3870,00 4150,00
C 3920,00 3860,00

zm 2:

( AC ) ( AB ) ( BA) ( BC ) (CB ) (CA) formllerinden

, ve alar bulunur.

Y Y Ya 3870,00m 3800,00m 70m

tg ( AB) b = = 0,46667
X X b X a 4150,00m 4000,00m 150m

Y
( AB) tg 1 0,46667 ( AB) 27 g ,7965 olduundan a I. blgededir.
X
Bulunan a aynen alnr. Yani ( AB ) 27 ,7965
g

Y Y Ya 3920m 3800m 120m

tg ( AC ) c = = -0,85714
X X c X a 3860m 4000m 140m

Y
( AC ) tg 1 0,85714 ( AC ) 45 g ,1124 olduundan a II. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( AC ) 45 g1124 200 g ( AC ) 154 ,8876
g

Y Yc Yb 3920m 3870m 50m

tg ( BC ) = = -0,17241
X Xc Xb 3860m 4150m 290m

Y
( BC ) tg 1 0,17241 ( BC ) 10 g ,8691 olduundan a II. blgededir.
X
Bulunan aya 200g eklenir. Yani ( BC ) 10 g 8691 200 g ( BC ) 189 ,1309
g

(AB), (AC) ve (BC) alar 200 graddan kk olduu iin 200 grad eklenerek (BA),
(CA) ve (CB) semt alar bulunur.

( AB) 27 g ,7965 ise ( BA) ( AB) 200 g ( BA) 227 g ,7965

( AC ) 154 g ,8876 ise (CA) ( AC ) 200 g (CA) 354 g ,8876

39
 ( BC ) 189 g ,1309 ise (CB ) ( BC ) 200 g (CB) 389 g ,1309

Buradan

( AC ) ( AB ) 154 g ,8876 27 g ,7965 127 g ,0911

( BA) ( BC ) 227 g ,7965 189 g ,1309 38 g ,6656

(CB ) (CA) 389 g ,1309 354 g ,8876 34 g ,2433 bulunur.

rnek 3:

Verilenler Verilenler Verilenler

(BA) = 79g,6665 (BA) = 350g,4356 (AB) = 146g,4116
(BP)= 116g,1547 (BP) = 31g,8510 (BP)= 75g,1650
stenen stenen stenen
=? =? =?

zm zm zm
(BP)= (BA)+ (BP)= (BA)+ (BP)= (AB)+ 200

(BP)-(BA)= 400g+(BP) - (BA)= (BP)-(AB) 200=

=(BP)-(BA) =400g+(BP) - (BA) =(BP)-(AB) 200

=116g,1547-79g,6665 =400+31g,8510-350g,4356 = 200 +75g,1650-46g,4116

= 36g,4882 bulunur. = 81g,4154 bulunur. = 128g,7534 bulunur.

40
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aada ekilde A, B ve P noktalarnn koordinatlar bilindiine gre AB ve BP
dorular arasnda kalan krlma asn hesaplaynz.

Nokta
Y(m) X(m)
No
A 950,65 1500,00
B 1672,32 850,43
P 2012,87 1550,55

lem Basamaklar neriler

kinci temel deve gre (BA), (BP) kinci temel devle ilgili rneklerden
semt alarn hesaplaynz. yararlannz.
Drdnc temel deve gre krlma Drdnc temel devle ilgili
asn bulunuz. rneklerden yararlannz.
Sonucun doruluunu kontrol ediniz. Yaptnz ilemleri gzden geiriniz.

41
KONTROL LSTES

Aada hazrlanan Kontrol Listesine gre uygulama faaliyeti 4de yaptnz

program deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun
olan iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. kinci temel deve gre (BA), (BP) semt alarn
hesapladnz m?
2. Drdnc temel deve gre krlma asn buldunuz
mu?
3. Sonucun doruluunu kontrol ettiniz mi?

42
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
LME SORULARI

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak lnz.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

(lk soruyu aadaki ekli ve tabloyu dikkate alarak cevaplaynz).

ekil 4.6: Drdnc Temel dev

Nokta
Y(m) X(m)
No
A 44852,31 28958,45
B 45917,40 27125,04
C 44001,06 27506,83

1. Yukardaki ekle ve verilenlere gre krlma as aadakilerden hangisidir?

A) 77g,2686 B) 67g,1676 C) 57g,2686 D) 67g,2686

43
 2. ekil 4.6ya gre krlma as aadakilerden hangisidir?

A) 53g,8764 B) 63g,9764 C) 53g,9764 D) 63g,9854

3. ekil 4.6ya gre krlma as aadakilerden hangisidir?

A) 78g,7550 B) 88g,7550 C) 78g,8650 D) 88g,8650

4. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=89g,1641 (BA)=27g,1891

A) 51g,7550 B) 61g,9750 C) 61g,8000 D) 71g,8650

5. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=107g,1587 (BA)=31g,4897

A) 75g,6690 B) 65g,9440 C) 75g,8054 D) 65g,7785

6. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=112g,4895 (BA)=62g,5127

A) 49g,9768 B) 39g,7532 C) 48g,2858 D) 49g,8426

7. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=61g,7891 (BA)=346g,9152

A) 104g,6710 B) 114g,8739 C) 114g,8745 D) 124g,7035

8. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=73g,1542 (BA)=348g,7665

A) 104g,3755 B) 114g,3677 C) 124g,3877 D) 134g,0627

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

44
 MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aada verilen, 1 numaral poligon gzerghndaki noktalarn koordinatlarn temel
devlerden faydalanarak hesaplaynz. ( 201, 202, 204 ve 170 poligonlarnn koordinatlar
bilinmektedir. S poligon kenarlar ve krlma alar arazide llmtr).

lem Basamaklar neriler

(201202) semti verilmemise
koordinat deerlerinden ikinci temel
deve gre hesaplaynz.
Birinci temel devin formln
yazarak aldnz deerleri formlde
yerine koyunuz.
202 poligonunun Y ve X deerlerini
bulunuz.
202 poligonunda bulunan, (202181)
semtini bulunuz.
Bulduunuz deere gre, nc temel
devdeki kurallar dikkate alarak
ilemi yapnz.
(202181) semt asn bulunuz.
Birinci temel deve gre 181
poligonunun koordinatlarn
hesaplaynz.
Ayn ilem srasn uygulayarak 182,
183, 184 ve 185 poligonlarnn
koordinatlarn bulunuz.
201 poligonunun koordinat deerlerini,
(201202) balang semtinin ve (S1)
poligon kenarnn deerlerini dosyasndan
alnz.
Birinci temel devin ekli ve verilerini
inceleyiniz.
Y ve X koordinat deerlerini cm
hassasiyetinde hesaplaynz.
Balang semti olan (201202)ye 202
poligonundaki krlma asn (poligon
as) ekleyiniz.
Krlma asnn yardmyla semt as
deerinin hesaplanmas konusundan
faydalannz.
Semt asn grad saniyesi hassasiyetinde
hesaplaynz.
Bulduunuz (202181) semt as
deerini ve S2 poligon kenarn
kullannz.
Temel devleri kurallarna uygun olarak
kullannz.
45
KONTROL LSTES

Aada hazrlanan deerlendirme leine gre kendinizin veya arkadanzn yapt

almay deerlendiriniz. Gerekleme dzeyine gre Evet-Hayr seeneklerinden uygun
olan kutucua iaretleyiniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. (201202) semti verilmemise koordinat deerlerinden

ikinci temel deve gre hesapladnz m?
2. Birinci temel devin formln yazarak aldnz
deerleri formlde yerine koydunuz mu?
3. 202 poligonunun Y ve X deerlerini buldunuz mu?
4. 202 poligonunda bulunan, (202181) semtini buldunuz
mu?
5. Bulduunuz deere gre, nc temel devdeki kurallar
dikkate alarak ilemi yaptnz m?

6. (202181) semt asn buldunuz mu?

7. Birinci temel deve gre 181 poligonunun koordinatlarn

hesapladnz m?

8. Ayn ilem srasn uygulayarak 182, 183, 184 ve 185

poligonlarnn koordinatlarn buldunuz mu?

Bu faaliyet sonunda kazandklarnz aadaki sorular cevaplandrarak

lnz.

1. Birinci temel devin formln yaznz.

2. kinci temel devde kullanlan formlleri yaznz.

3. nc temel devin formln yaznz.

4. ekle gre drdnc temel devi kullanarak krlma asnn formln yaznz.

46
 5. Bir A noktasnn dik koordinatlar Ya=2000,00m; Xa=2500,00m; B noktasna olan
uzakl AB =204,45m ve semti (AB)=226g,4518 olduuna gre B noktasnn
koordinatlarn bulunuz.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

6. Yb= 2500,10m ve Xb= 5000,50m olarak verilmitir. ki nokta arasndaki koordinat

deerleri fark Y 139,65m ve X 124,56m olarak hesaplanmtr. Buna gre
A noktasnn koordinatlar aadakilerden hangisidir?

A) Ya= 2360,45m B) Ya= 2855,39m C) Ya= 2365,39m D)Ya= 2639,65m

Xa= 4875,94m Xa= 4909,47m Xa= 4880,47m Xa= 5125,06m

7. ( AB ) 336 g ,1582 , 327 g ,0916 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt
as aadakilerden hangisidir?

A) 63g,2498 B) 64g,0091 C) 65g,1535 D) 66g,8465

47
8. ki noktann dik koordinatlar aadaki gibidir.

Nokta No Y(m) X(m) (AB)=?

A 253,04 1045,08 AB =?
C 643,53 1295,62

Bu iki nokta arasndaki uzaklk AB ile (AB) semti aadakilerden hangisidir?

A) (AB)=44g,4774 B) (AB)=63g,6840 C)(AB)=44g,2602 D) (AB)=64g,1733

AB =363,18m AB =463,95m AB =563,41m AB =463,40m

9. ( AB ) 336 g ,1582 , 327 g ,0916 olarak llmtr. Buna gre (BC) semt
as aadakilerden hangisidir?

A) 63g,2498 B) 64g,0091 C) 65g,1535 D) 66g,8465

10. Verilenlerden faydalanarak aadakilerden hangisi krlma asdr?

Verilenler: (BP)=91g,4661 (BA)=326g,1262

A) 135g,6699 B) 145g,2277 C) 155g,3388 D) 165g,3399

48
 CEVAP ANAHTARLARI

CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI

1 C
2 D
3 A
4 B
5 D

RENME FAALYET 2N CEVAP ANAHTARI

1 A
2 B
3 D
4 C

RENME FAALYET 3N CEVAP ANAHTARI

1 B
2 A
3 D
4 C
5 C
6 B

RENME FAALYET 4N CEVAP ANAHTARI

1 D
2 C
3 A
4 B
5 A
6 A
7 B
8 C

49
 MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1. Yb Ya AB sin( AB ) ve X b X a AB cos(AB )

Y Y Ya Y Ya X Xa
2. tg ( AB) b ; AB = b b ; AB = Y 2 X 2
X X b X a sin( AB ) cos( AB )

3. (BC)= (AB)+ 200 g

4. ekilde ( BP ) ( BA) olduu iin ( BP) 400 g ( BP) olarak dnlmelidir. O zaman
=400g+(BP)-(BA) olur.

5. Yb Ya AB sin( AB )
g
Yb 2000,00m + 204,45m sin 226 ,4518 =2000,00m - 82,53m
Yb 1917,47m

X b X a AB cos(AB )
g
X b 2500,00m + 204,45m cos 226 ,4518 =2500,00m - 187,05m
X b 2312,95m

6 A
7 A
8 B
9 A
10 D

50
 KAYNAKA

KAYNAKA
KABASAKALOLU Sebahattin, lme Bilgisi, MEB, stanbul, 2002

SARIBIYIK Tahsin, lme Bilgisi ve Uygulamas, MEB, stanbul,2005

SONGU Celal, lme Bilgisi Cilt 2, Ankara, 1981

YERC Mehmet, Meslek Matematii, MEB, stanbul, 1988

51