Professional Documents
Culture Documents
* Yasama yetkisi Türk milleti adına TBMM’ye aittir, * TBMM genel seçimlerin yenilenmesine istediği zaman karar * TBMM savaş nedeniyle seçimleri 1 yıl erteleyebilir
devredilemez verebilir - Erteleme sebebi ortadan kalkmamışsa, bu işlem
tekrarlanabilir
* TBMM genel oyla seçilen 550 milletvekilinden oluşur * Cumhurbaşkanı
- 1982 Anayasası’nda 400, 1987’deki değişiklikle 450, * TBMM üyeliklerinde boşalma olması halinde ara seçime
1995 yılındaki değişiklikle 550 - Bakanlar Kurulu’nun güvenoyu alamaması gidilir
* 25 yaşını dolduran her Türk milletvekili seçilebilir - Bakanlar Kurulu’nun düşürülmesinden sonraki 45 gün Ara Seçim: İki genel seçim arasında TBMM üyeliklerinde
(2006 değişikliği) içinde yeni hükümetin kurulamaması boşalma olması halinde yapılan seçimdir
Milletvekili Seçilme Yeterliliği - Yeni seçilen TBMM’de 45 gün içinde Bakanlar Kurulu’nun - Her seçim döneminde 1 kez yapılır.
kurulamaması ya da güvenoyu alamaması
- En az ilkokul mezunu olmayanlar - Genel seçimden 30 ay geçmedikçe ara seçim yapılmaz
- Askerliğini yapmamış olanlar gibi durumlarda TBMM başkanına danışarak seçimlerin
- Taksirli suçlar hariç, 1 ya da daha fazla hapis ile ağır yenilenmesine karar verebilir - Genel seçimlere 1 yıl kala ara seçim yapılamaz
hapis cezası alanlar vs.
affa uğrasalar bile vekil seçilemez * Yenilenmesine karar verilen meclisin yetkileri yeni meclisin - Boşalan üye sayısı, üye tamsayısının yüzde beşini
seçilmesine kadar sürer buluyorsa 3 ay içinde ara seçime gidilir
- Hakimler-savcılar, yüksek yargı organları,
- Yüksek öğretim elemanları, YÖK üyeleri - Bir ilin TBMM’de üyesi kalmadığında boşalmayı takip
- Silahlı Kuvvetler Mensupları eden 90 günden sonraki ilk Pazar ara seçim yapılır
- Kamuda çalışan memurlar
- Yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan
diğer kamu görevlileri
görevlerinden çekilmedikçe aday olamaz, vekil
seçilemez
1
4. Seçimlerin Genel Yönetimi ve Denetimi 5. Üyelik İle İlgili Hükümler
* Seçimler yargı organlarının denetiminde yapılır * TBMM üyeleri milleti temsil eder Milletvekilliğinin Düşmesi
* TBMM üyeleri
* Seçimin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen - Devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ve bunlara bağlı * İstifa eden milletvekilinin vekilliğinin düşmesi
içinde yönetiminden Yüksek Seçim Kurulu sorumludur kuruluşlarda - istifanın geçerli olduğu TBMM’ce tespit edildikten
- Yetkileri kanunla belirlenir - Vakıflarda sonra
- 7 asil 4 yedek üyeden oluşur - Sendikalar ve üst kuruluşlarında - TBMM Genel Kurulu’nca kararlaştırılır
- Altısını Yargıtay, beşini Danıştay kendi üyeleri görev alamaz, temsilcilik ve hakemlik yapamaz
arasından gizli oyla seçer * Vekilliğin kesin hüküm giyme ve kısıtlama halinde
- Üyeler salt çoğunluk ve gizli oyla aralarından bir * TBMM üyeleri, resmi ve özel herhangi bir işle düşmesi bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel
başkan ve başkanvekili seçer görevlendirilemez Kurulu bildirilmesiyle olur
- YSK’nin kararları aleyhine itirazda bulunulamaz
* Bir üyenin 6 ayı aşmamak üzere Bakanlar Kurulu tarafından * Meclis çalışmalarına özürsüz ve izinsiz olarak 1 ay içinde
YSK’nin Görevleri görevlendirilmesi meclisin kararına bağlıdır toplam 5 birleşim günü katılmayan milletvekilinin
vekilliğinin düşmesine
- Seçimi düzenli bir şekilde yürütmek * Vekillerin ödenek tutarı en yüksek memur maaşını - durumun başkanlık divanınca tespit edilmesi üzerine
- Seçimle ilgili şikayet ve itirazları incelemek, karara aşamaz, yolluk da ödenek miktarının yarısını aşamaz - Genel Kurulca üye tam sayısının salt çoğunluğunun
bağlamak - Ödenek ve yollukların en çok 3 aylığı önceden oyuyla karar verilir
- TBMM üyelerinin seçim tutanaklarını kabul etmek ödenebilir
- Cumhurbaşkanlığı seçimi tutanaklarının kabul etmek * Milletvekili ile bağdaşmayan görevi sürdürmekte ısrar
Yasama Dokunulmazlığı eden vekilin vekilliğinin düşmesine yetkili komisyonun
* Seçimden önce veya sonra bir suç işlediği iddia edilen bir raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir
milletvekili
- Anayasa değişikliklerinin halkoyuna sunulması * Partisinin kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep
- Cumhurbaşkanı’nın halk tarafından seçilmesi işlemleri - Meclisin kararı olmadıkça tutuklanamaz, sorguya olduğu Anayasa Mahkemesi’nin kararında belirtilen
milletvekili seçimlerinde uygulanan hükümler ile aynıdır çekilemez ve yargılanamaz milletvekilinin milletvekilliği
- Ağır cezayı gerektiren suçüstü, seçimden önce - bu kararın Resmi Gazete’de gerekçeli olarak
soruşturmanın başlaması bu hükmün dışındadır, ancak bu yayımlandığı gün sona erer
halde yetkili makam durumu TBMM’ye bildirmek
zorundadır * Vekilliği düşürülen milletvekili veya diğer bir milletvekili
* Milletvekiline verilen cezanın hükmü üyeliğinin sona 7 gün içinde kararın iptali için Anayasa Mahkemesine
ermesine bırakılır, üyelik boyunca zaman aşımı işlemez başvurabilir
- Anayasa iptal istemini 15 gün içinde kesin karara
* TBMM’deki siyasi parti gruplarınca dokunulmazlıkla ilgili bağlar
görüşme yapılamaz
2
TBMM’nin Görev ve Yetkileri
Kanun Bakanlar Kurulu ve Bakanlar Kurulu’na Bütçe ve Kesin Hesap Para Basılmasına Uluslararası Antlaşmaların Genel ve Özel
- Koymak Bakanları denetlemek KHK Çıkarma Tasarılarını Görüşmek, Savaş İlanına Onaylanmasını Af İlanına Karar
- Değiştirmek Yetkisi Vermek Kabul Etmek Karar Vermek Uygun Bulmak Vermek (3/5 çoğunluk)
- Kaldırmak
* Cumhurbaşkanı tamamen veya kısmen uygun bulmadığı kanunları gerekçeli olarak 15 gün içinde TBMM’ye geri gönderir
* TBMM kısmen uygun bulunmama durumunda sadece uygun bulunmayan maddeleri görüşebilir
* TBMM geri gönderilen kanunu aynen kabul ederse, kanun Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanır, ancak
Cumhurbaşkanı kanunun anayasaya aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne dava açabilir
* Meclis geri gönderilen kanunda yeni bir değişiklik yaparsa Cumhurbaşkanı değiştirilen kanunu tekrar Meclis’e geri gönderebilir
3
3. Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Çıkarma Yetkisi Verme
4
4. Milletlerarası Antlaşmaları Uygun Bulma
* Ekonomik, ticari veya teknik ilişkileri düzenleyen, süresi 1 yılı aşmayan antlaşmalar yayımlanma ile yürürlüğe konabilir.
Bu antlaşmalar 2 ay içinde TBMM’nin bilgisine sunulur
* Kanunun verdiği yetkiye dayanılarak yapılan antlaşmaların TBMM’ce uygun bulunma zorunluluğu yoktur
* Usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar kanun hükmündedir. Anayasaya aykırılık nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz
1. Toplantı ve Tatil 2. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı 3. İçtüzük, Siyasi Parti Grupları
* Her yıl Ekim ayının ilk günü * Üye tamsayısının en az üçte biri ile toplanır * Meclis, çalışmalarını İçtüzük
kendiliğinden toplanır (184 milletvekili) hükümlerine göre yürütür
* Bir yasama yılında en çok 3 ay tatil yapar * Katılanların salt çoğunluğu ile karar verir * İçtüzüğün yargısal denetimini
* Ara verme ya da tatilde - Karar yeter sayısı üye tamsayısının dörtte birinin Anayasa Mahkemesi yapar
- Doğrudan doğruya ya da bir fazlasından az olamaz (134 milletvekili) * Siyasi parti grupları en az 20
Bakanlar Kurulu’nun istemi üzerine Cumhurbaşkanı’nca * Bir bakan kendi yerine oy kullanmak için üyeden oluşur
- Doğrudan doğruya ya da üyelerin beşte birinin yazılı başka bir bakana yetki verebilir * Kolluk ve yönetim hizmetleri
istemi üzerine Meclis Başkanı * Bir bakan kendi oyu ile birlikte en çok 2 oy kullanabilir Meclis Başkanlığı eliyle yürütülür
tarafından toplantıya çağrılabilir
* Ara verme veya tatil sırasında toplanan Meclis,
toplanma konusunu görüşmeden ara verme veya tatile
devam edemez
5
4. Başkanlık Divanı
* Siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur
* TBMM Başkanlık Divanı için bir yasama döneminde iki seçim yapılır
İlk seçilenlerin görev süresi 2, ikinci devre için seçilenlerin görev süresi 3 yıldır
6
5. TBMM’nin Bilgi Edinme ve Denetim Yolları