YARGI

A. Genel Özellikler B. Askeri Yargı

Mahkemelerin Bağımsızlığı * Askeri mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür
* Hakimler görevlerinde bağımsızdır, anayasaya uygun olarak vicdani kanaatlerine
göre karar verirler * Asker kişilerin askeri suçları ile bunların asker kişiler aleyhine veya askerlik görevleri
* Hiçbir organ mahkemelere ve hakimlere emir ve talimat veremez, tavsiyede ile ilgili işledikleri suçlara ait davalara bakmakla görevlidirler
bulunamaz
* Görülmekte olan bir dava hakkında Meclis’te yargı yetkisinin kullanılması ile * Askeri mahkemeler
ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz - Asker olmayan kişilerin
* Yasama ve yürütme organları mahkeme kararlarına uymak zorundadır - Askerliklerini yaptıkları sırada
- Askeri bölgelerde askerlere karşı işledikleri
Hakimlik ve Savcılık Teminatı suçlara da bakmakla görevlidirler
* Hakimler ve savcılar
- Azlolunamaz, kendileri istemedikçe anayasada gösterilen yaştan önce * Askeri yargı organlarının kuruluşu, çalışma esasları, işleyişi kanunla düzenlenir
emekliye ayrılamaz,
- Bir mahkemenin veya kadronun kaldırılması sebebiyle de olsa aylık, ödenek * Askeri mahkemelerin savaş ve sıkıyönetim durumunda hangi alanlarda yetkili
vs. haklarından yoksun bırakılamaz oldukları kanunla düzenlenir

Hakimlik ve Savcılık Mesleği

- Adli ve idari yargı ve savcıları olarak görev yaparlar
- Atanmaları, hakları, görevlendirilmeleri, haklarında soruşturma açılmaları vs.
kanunla düzenlenir
- 65 yaşını dolduruncaya kadar görev yaparlar
- Kanunla belirtilenlerden başka resmi ve özel hiçbir görev alamazlar
- İdari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlıdır
- Hakim ve savcı olup da idari görevde çalışanlar hakimler ve savcılar
hakkındaki hükümlere tabidir Yargı Denetimine Tabi Olmayan Durumlar
Hakim ve Savcıların Denetimi
* Cumhurbaşkanı’nın resen (tek başına) yapmış olduğu işler
* Hakim ve savcılar hakkındaki soruşturma Adalet Bakanlığı’nın izni ile adalet
müfettişleri tarafından yapılır
* Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyeleri
- Adalet Bakanı soruşturmayı soruşturma yapılandan daha kıdemli hakim
veya savcı eliyle yaptırabilir
* Yüksek Askeri Şura Kararları
* Mahkemeler herkese açıktır, mahkemelerin her türlü kararları gerekçeli olarak
* Memurlara verilen uyarı ve kınama cezaları
yazılır, davaların süratle sonuçlandırılması yargının görevidir
* 2004 yılında yapılan düzenleme ile DGM’ler kaldırıldı

1
 C. Yüksek Mahkemeler
1. Anayasa Mahkemesi
* 11 asil 4 yedek üyeden oluşur
* Cumhurbaşkanı
- 2 asil ve 2 yedek üyeyi Yargıtay, 2 asil 1 yedek üyeyi Danıştay, birer
asil üyeyi Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve Sayıştay’ın
gösterecekleri üçer aday arasından ,
- 1 asil üyeyi YÖK’ün kendi üyesi olmayan öğretim üyeleri içinden
göstereceği 3 aday arasından, 3 asil ve 1 yedek üyeyi üst kademe yöneticileri ile
avukatlar arasından seçer (40 yaşını doldurmuş, yüksek öğrenim görmüş veya
öğretim kurumlarında en az 15 yıl öğretim üyeliği veya kamuda en az 15 yıl
çalışmış veya en az 15 yıl avukatlık yapmış olmak şarttır)
* Anayasa Mahkemesi, asil üyeleri arasından gizli oyla salt çoğunlukla 4 yıl için
Başkan ve Başkanvekili seçer. Süresi bitenler yeniden seçilebilir
* Anayasa Mahkemesi üyeleri
- Görevleri dışında resmi veya özel hiçbir kurumda görev alamazlar
- 65 yaşını doldurunca emekliye ayrılırlar
* Anayasa Mahkemesi üyeliği
- Bir üyenin hakimlik mesleğinden çıkarılmayı gerektiren bir suçtan
dolayı hüküm giymesi halinde kendiliğinden
- Görevini sağlık bakımından yerine getiremeyeceğinin kesin olarak
anlaşılması halinde ise üye tam sayısının salt çoğunluğu ile sona erer
2
Anayasa Mahkemesi’nin Görevleri
* Parti kapatma davalarına bakar
* Partilerin mali denetimini yapar
* Milletvekillerinin, milletvekilliğinin düşürülmesine ilişkin davalara bakar
* Kanunların, KHK’lerin ve Meclis İçtüzüğünün anayasaya şekil ve esas
bakımlarından uygunluğunu denetler
- Anayasa değişikliklerinde sadece şekil bakımından inceler ve denetler
* Kanunların şekil bakımından denetlenmesi (son oylamanın öngörülen
çoğunlukla yapılıp yapılmadığı) Cumhurbaşkanı veya TBMM’nin beşte biri
tarafından istenebilir. Kanunu yayımlandığı tarihten itibaren 10 gün geçtikten
sonra şekil bozukluğuna dayalı iptal davası açılamaz
* Cumhurbaşkanını,
Bakanlar Kurulu üyelerini,
Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi Başkan ve üyelerini, Başsavcılarını,
Cumhuriyet Başsavcı Vekili’ni, HSYK ve Sayıştay Başkan ve üyelerini
Yüce Divan sıfatıyla yargılar. Yüce Divan kararları kesindir.
* Yüce Divan’da savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Başsavcı Vekili
yapar
Anayasa Mahkemesi’nin Çalışma Usulleri
* Anayasa Mahkemesi işin kendisine gelişinden başlamak üzere 5 ay içinde
* Başkan ve 10 üye ile toplanır, salt çoğunluk ile karar verir kararını verir. Bu süre içinde karar verilmezse mahkeme davayı yürürlükteki
kanun hükümlerine göre sonuçlandırır
* Anayasa değişikliklerinde iptale, siyasi parti davalarında kapatılmada beşte üç
oy çokluğu şarttır (2001 değişikliği) * Anayasa Mahkemesinin red kararının
Resmi Gazete’de yayımlanmasından sonra
* Şekil bozukluğuna dayalı iptal davaları öncelikle incelenip karara bağlanır 10 yıl geçmedikçe aynı kanun hükmünün anayasaya aykırılığı konusunda
tekrar başvuruda bulunulamaz
* Yüce Divan dışındaki davaları dosya üzerinde inceler
- Ancak, gerekli gördüğü hallerde ilgilileri ve bilgisi olanları ve parti
kapatma davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısından sonra kapatılması
istenen siyasi partinin savunmasını dinler

* Kanunların, KHK’lerin, Meclis İçtüzüğünün anayasaya aykırılığı iddiasıyla

doğrudan doğruya

- Cumhurbaşkanı Anayasa Mahkemesi Kararları

- TBMM üyelerinin en az beşte biri
- Ana Muhalefet Partisi Meclis grubu * Kesindir, iptal kararları gerekçesi yazılmadan açıklanamaz
- İktidar partisi Meclis grubu (Koalisyon hükümetlerinde dava açma
hakkı en fazla üyeye sahip olan partinindir) * Kanun veya KHK’nin iptalinde kanun koyucu gibi hüküm tesis edemez

iptal davası açabilme hakkına sahiptir
* İptal davası açma hakkı iptali istenen kanun, KHK veya İçtüzüğün Resmi
gazetede yayımlanmasından başlayarak 60 gündür
* Kanun, KHK, Meclis İçtüzüğü ya da hükümleri iptal kararlarının Resmi
Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlükten kalkar
* Anayasa Mahkemesi iptal hükmünün yürürlüğe gireceği tarihi ayrıca
kararlaştırabilir. Bu tarih kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı günden
başlayarak 1 yılı geçemez

* İptal kararı geriye yürümez

Anayasaya Aykırılığın Diğer Mahkemelerde İleri Sürülmesi
* Kararlar Resmi Gazete’de hemen yayımlanır; yasama, yürütme, yargı
( Somut Norm Denetimi, İtiraz veya Def’i Yolu)
organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağlar
* Bir davaya bakmakta olan mahkeme
uygulanacak kanunun, KHK’nin anayasaya aykırılığı kanısına varırsa
Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda vereceği karara kadar davayı geri bırakır

3

2. Yargıtay
* Adliye mahkemelerince
verilen kararların son inceleme
merciidir.
* Kanunla gösterilen belli
davalara da ilk ve son derece
mahkemesi olarak bakar
* Üyeleri birinci sınıfa ayrılmış
adli yargı hakim ve savcıları ile
bu meslekten sayılanlar
arasından HSYK’ce salt
çoğunluğun gizli oyu ile seçilir
* Başkan, Başkanvekilleri ve
daire başkanları kendi üyeleri
arasından Yargıtay genel
kurulunca salt çoğunluğun gizli
oyuyla 4 yıl için seçilir, süresi
biten yeniden seçilebilir
* Yargıtay Başsavcısı ve
Başsavcı vekili
Cumhurbaşkanı tarafından
seçilir
* Kuruluş ve işleyişi kanunla
düzenlenir
3. Danıştay
* İdari mahkemelerce verilen
kararların son inceleme
merciidir.
* Kanunla gösterilen belli
davalara da ilk ve son derece
mahkemesi olarak bakar
* Üyelerinin
- dörtte üçü 1.sınıf hakim ve
savcılar arasından HSYK;
- dörtte biri nitelikleri
kanunla belirtilenler arasın-
dan Cumhurbaşkanı tarafından
seçilir
* Başkan, Başkanvekilleri ve
daire başkanları kendi üyeleri
arasından Danıştay genel
kurulunca salt çoğunluğun gizli
oyuyla 4 yıl için seçilir, süresi
biten yeniden seçilebilir
* Kuruluş ve işleyişi kanunla
düzenlenir
Görevleri
* İdari davalara bakmak
* Başbakan ve Bakanlar
tarafından gönderilen kanun
tasarıları
* Tüzük tasarılarını incelemek
* İdari uyuşmazlıkları çözmek
* Kamu hizmetleri ile ilgili
imtiyaz ve sözleşme hakkında 2
ay içinde düşüncesini bildirmek
4. Askeri Yargıtay
* Askeri mahkeme kararlarının
son inceleme merciidir
* Üyeleri Cumhurbaşkanı
tarafından atanır
* Kuruluş ve işleyişi kanunla
düzenlenir
* Askeri Yargıtay Başkanı,
Başsavcısı, İkinci Başkanı,
Daire Başkanları Askeri
Yargıtay üyeleri arasından rütbe
ve kıdem sırasına göre atanırlar
4
5. Askeri Yüksek İdare
Mahkemesi
* Askeri hizmete ilişkin
eylemlerden doğan
uyuşmazlıkların yargı
denetimini yapan ilk ve son
derece mahkemesidir
- Ancak askerlik
yükümlülüğünden doğan
uyuşmazlıklarda ilgilinin asker
kişi olması şartı aranmaz
* Askeri hakim sınıfından
üyeleri mahkeme üyelerinin
çoğunluğunun gizli oyu ile
gösterilecek üç aday arasından,
hakim sınıfından olmayan
üyeleri subaylar arasından
Cumhurbaşkanı’nca seçilir
* Kuruluş ve işleyişi kanunla
düzenlenir
6. Uyuşmazlık
Mahkemesi
* Adli, idari ve askeri yargı
arasındaki uyuşmazlıkların
kesin olarak çözüm merciidir
* Başkanlığını Anayasa
Mahkemesi’nce kendi üyeleri
arasından görevlendirilen üye
yapar
* Diğer mahkemelerle Anayasa
Mahkemesi arasındaki görev
uyuşmazlıklarında Anayasa
Mahkemesi kararı esas alınır
 Ç. Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) D. Sayıştay

* Başkanı Adalet Bakanı’dır, Bakanın müsteşarı kurulun tabii üyesidir
* 3 asil 3 yedek üye Yargıtay Genel Kurulu’nun
2 asil 2 yedek üye Danıştay Genel Kurulu’nun her üyelik için
gösterecekleri üçer aday arasından
Cumhurbaşkanı’nca 4 yıl için seçilir. Süresi biten üye yeniden
seçilebilir
* Hakim ve savcıları mesleğe kabul etme, atama, nakletme, disiplin
cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar,
Adalet Bakanı’nın bir mahkemenin, hakimin veya savcının
kadrosunun kaldırılması konusundaki teklifini karara bağlar
* Kurul kararları hakkında yargıya başvurulamaz
* Kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının gelir-giderlerini,
TBMM adına denetler
* Kesin hükümleri hakkında yazılı bildirim tarihinden itibaren 15 gün
içinde bir kereye mahsus olmak üzere karar düzeltilmesi isteminde
bulunulabilir. Bu kararlar dolayısıyla idari yargı yoluna başvurulamaz
* Vergi, benzeri mali yükümlülükler ve ödevler hakkında Danıştay ve
Sayıştay kararları arasındaki uyuşmazlıklarda Danıştay kararları esas
alınır
* Mahalli idarelerin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay
tarafından yapılır (2005 değişikliği)
* Kuruluş ve işleyişi kanunla düzenlenir

* Adalet Bakanlığı’nın merkez kuruluşunda geçici veya sürekli olarak

çalıştırılacak hakim veya savcıların muvafakatlarını alarak atama
yetkisi Adalet Bakanı’na aittir

* Adalet Bakanı ilk toplantıda onaya sunulmak üzere gecikmesinde

sakınca bulunan hallerde hizmetin aksamaması için hakim ve savcıları
geçici yetki ile görevlendirebilir

5
Dosya adı: YARGI
Dizin: D:\KPSS\anayasa (Renkli)
Şablon: C:\Documents and Settings\acer pc\Application
Data\Microsoft\Templates\Normal.dotm
Başlık:
Konu:
Yazar: user
Anahtar Sözcük:
Açıklamalar:
Oluşturma Tarihi: 16.07.2008 10:46:00
Düzeltme Sayısı: 10
Son Kayıt: 26.08.2008 20:50:00
Son Kaydeden: user
Düzenleme Süresi: 15 Dakika
Son Yazdırma Tarihi: 26.08.2008 21:27:00
En Son Tüm Yazdırmada
Sayfa Sayısı: 5
Sözcük Sayısı: 1.676(yaklaşık)
Karakter Sayısı: 9.556(yaklaşık)