BUDZM'N DOASI VE RETLER

Hristiyanln Musevilikten domasndan daha ok Budizm Hinduizmden

domutur. Hristiyanlk brahimi monoteizminin Yahudi olmayanlara (Gentiles)
yaylmasna araclk etmitir ayn ekilde Budizm de Vedalarn hikmetinin tm
dou Asya'ya yaylmasna araclk etmitir. Yine de Hristiyanlk ve Budizm kendi
alanlarndaki vahiylerde tamamen orijinaldir ve nceki vahiylerin gelitirilmesi
veya adaptasyonu deildir.
Hristiyanln (Tanr'ya "ruhta ve hakikatte" kulluk etmek adna) Musevi
yasasndan uzaklamas gibi Budizm de (salt manevi kardelik adna) kastlarn
formel kurumlamasndan uzaklamtr.

Al blmnde akland gibi Theravada Budizm'inde En Yce (veya "lahi")

Hakikat -Highest (or "Divine")- dier ou dinde olduu ekliyle Yce Varlk (Kadir
Tanr) olarak deil fakat Yce Makam -Supreme State- (Nirvana ) olarak tasavvur
edilir. Nirvana kelime olarak "snme" anlamna gelir ve tm dm, yozlam,
sonlu ve geici olann snmesini ima eder. Budizm (baz Mahayana akmlar hari)
dnyay bir tecelli (teophani) deil bir srgn yeri olarak grr; ona sembol veya
manevi dayanan pozitif ynyle deil bozulma ve ayartlmann negatif
ynnden bakar. Bu temel zerinde Budizm'in karakteristii pozitif gereklii
negatif terimlerle ifade etmesidir: ama Nirvana' nn (negativitenin reddi) mutlak,
sonsuz ve mkemmel Hakikat olduu gereinin altn izmektir. Ayn ekilde En
Yksek Hakikat Shunyat ("Boluk"-Void) olarak ifade edilir bu, dnyann geici
szde-bolluunun bo olduunu sylemektir. Buda'nn lakaplarndan birinin
Shunyamrti "Boluun Tezahr" oluu anlamldr. Bu isim Buda'nn Logos ve
Avatara olarak rolnn ak bir iaretidir.

Budizm'de En Yksek Hakikat'e farkl balamlarda Dharma ("Yasa"), Bodhi

("Uyanma", "Aydnlanma, Bilgi") ve Atma ("Benlik") eklinde de iaret
edilmektedir. En Yksek Hakikat veya lahi Hakikat -ve bu zelikle Mahayana
Budizm'inde byledir- Yce Varlk (Supreme Being) olarak da grlr. 1

Yukardaki ifadeler En Yksek Hakikatin ncelikle Yce Makam (Nirvana ) veya

Yce Varlk (Dharmakya veya Mahvairochana) olarak grlmesi sebebiyle
Budizm'in "ateist" (bir inan .n.) olarak ifade edilmesinin hatal oluunun
sebebini aklar. Budizm tarafndan (ister "Makam" ister "Varlk" olarak tasavvur
edilsin) En Yksek Hakikat, mutlak, sonsuz ve mkemmeldir ve bunlar ateizmin
reddettii akn kategorilerdir.

Ayn ekilde Budizm'in bir "din"den ziyade (kelimenin modern anlamnda) bir
"felsefe" olduunu sylemek de hata olacaktr. Saduyunun Budizm'in bir dinin
tm iaretlerine sahip olduunu ve bir "felsefe" olmadn sylemesi bir yana
Budizm Rnesans sonras "felsefelerine" benzememesi gibi basit bir nedenle bir
dindir, nk insan yapm deil kayna ilahi olan bir vahiydir.
Siddartha Gotama "aydnlanma"ya (bodhi) ulaarak -ki Budizm'in ilahi inayet
salayan vahyi ile e anlama gelir- Buda ("Aydnlanm Kii") oldu. Buda ayn
zamanda Shkyamuni ("Shakya kabilesinin Bilgesi"), Shunyamrti ("Boluun
Tezahr" veya "Batnn Teahhusu") ve Tathagata ("Byle-Gitmi" veya
"Tamamen-Varm" yani kendisi olmu ve hali hazrda hem yol hem de Amac
"enkarne" eden kiidir) isimlerine de sahiptir. Buda Mahkarun veya "Mkemmel
Merhamet" olarak da bilinir.

Buda'nn nceki sayfalarda genel hatlar izilen hayat hikayesi Buda'nn

kendisinin ifade ettii u szlerle Budist dinin asl reti yapsn sunar : "Ey
mritler! Ben yalnzca iki ey retiyorum ac ve acdan kurtulu." Onun hayat
hikayesi zahitlik (asceticism) ve nefse dknlk (self-indulgence) arasndaki altn
ara demek olan onun "Orta Yol" (Sanskritede madhyampratipad / Pali
majjhima-ptipad ) doktrininin arkaplann verir.

Buda'nn temel retilerinden tm onun nl lk Vaaz, "Yasa Tekerinin

Hareketine Yerleme" (Dharmacharka Pravatana )'de verilmektedir ve bu retiler
"Drt Yce Gerek" ve "Sekizkatl Yol" olarak bilinmekte ve mukaddes
saylmaktadr.

Drt Yce Gerek

(1) Ac ekme evrenseldir
(2) Ac ekmenin sebebi tutku veya bencil arzu (trishn)dur.
(3) Ac ekmekten kurtulmak arzunun yok edilmesidir.
(4) Acnn yok edilmesini baarmann yolu Orta Yol'u, Sekizkatl Yol'da tanmlanan
teknii izlemektir.
Sekizkatl Yol:
bilgelik(prajna) blm:
1- Doru grler
(Doru anlay)
2- Doru ama
..............................................
ahlak (shila) blm:
3- Doru sz
4- Doru davran
5-Doru seim
..............................................
idrak/tahakkuk (samadhi) blm:
6- Doru aba
7-Doru dikkat
8-Doru younlama
Sekizkatl Yol, blmyle -"bilgelik" , "idrak" (tahakkuk-realization .n.) ve
"ahlak"- tm dinlerde zorunlu olarak bulunan hakikat, ruhsal yol ve fazilet
eklindeki unsurun rneini vermektedir.
Ahlak blmnde "davran" unsuru "Be Emir" eklinde bilinen gndelik
kurallarda aklanr.
Be Emir
1. Cana kymaktan saknma
2. Verilmeyeni almaktan saknma
3. tm gayri-meru cinsel eylemlerden saknma
4. Yalan sylemekten saknma
5. Sarholuk verici maddelerden saknma
Hinduizmi btnleyen Karma doktrini ("insann ektiini bimesi") Budizm'de de
bulunur. Karma, "karmik sreklilik", ve "reenkarnasyon" ile ilgili daha fazla bilgi
iin bkz. s.101-103.
Hemen hemen her din gibi Budizm de insanlk tarihini tedrici fakat hzlanan bir
yozlama olarak grr ve Buda'nn Maitreya-Buda olarak geri dnecei
gelecekteki bir "dnyann sonu"nu tasavvur eder. Hinduizm'de Kalki-Avatar
formunda dnyann sonuyla ilgili (apocalyptic) beklentinin benzeri Hristiyanlk ve
slamiyet'te Mesih'in ikinci gelii formunda grlr.

lk Buda'nn (di-Buddha) insanln kurtuluu iin Kendini pek ok kez tezahr

ettirdii sylenir. Buddhavamsa (Khuddaka Nikya nn parasdr) "geyik
mabedinde Yasa Tekerini dndren" di-Buddha'nn on tezahrn sralar,
tezahrlerden sekizi gemitir, Gautama'y mteakiben onuncu tezahr
(Maitreya) bulunmaktadr.
Bu on Buda (Parantez iindeki Sanskriteleriyle birlikte Pali dilindeki isimler) u
ekilde sralanr:
Dhammadassin
Siddhatta (Siddhrta)
Phussa
Vipassi (Vipashyin)
Sikh (Shikin)
Kakusanddha (Krakuchchanda)
Kongamana (Kanakamuni)
Kassapa (Kshyapa)
Gotama (Gautama) [tarihi Buda]
Metteya (Maitreya) [gelecek Buda]
Hinduizm'de Tanr Vinu'nun on temel Enkarnasyonu (Avatralar) vardr.
Hinduizm'e ve Budizm'e ait on Enkernasyon dizisi arasndaki belirli bir benzerlik
gze arpmaktadr. Enkernasyon dizisinde sondan ikincisi tam olarak Gautama
Buddha ve son "apokaliptik" Enkarnasyon (Kalki veya Maitreya)dur.
Buda'nn bizatihi rneini takiben Budist dininin nihai amac samsra' nn (dnya)
balang noktasndan Nirvana'ya ("Kaytlardan arilik" veya "lahi Makam") -dier
bir deyile izafiliin balang noktasndan Mutlak'a- ulamaktr. Budist retisine
gre Nirvana'nn idrakinin temel engelleri be "bireylik sfat" (skandhalar)tr.
Bunlar:
beden (rpa)
duyumlar (vedan)
dnceler (samjn)
arzular (samskra)
bireysel bilin (vijnna)
Be skandhalar insanlarn acnn asl kana olan (duhkha) kleshaya ("zerihler"
veya "tutkular")a maruz kalmalarnn sebebidir. Bunlar :
cehalet veya illzyon (moha) ___ domuzla temsil edilir.

kskanlk veya ehvet (lobha) ___ horozla temsil edilir.

fke veya gurur (dvesha) ___ ylanla temsil edilir.

llzyon, ehvet, gurur ("dnya, beden, eytan"): bunlar hepsi de birbirine

indirgenebilen temel varolusal rtler -veya ahlaki ktlkler-dir. sembolik
hayvan aldanan insanlarn grnrdeki umutsuz durumlarna bu ekilde iaretle
genellikle birbirlerini yutarken tasvir edilir. Tek kurtulu merhametli Buda ve onun
vazettii Yoldadr: Drt Yce Gerek ve Sekizkatl Yol. Bylelikle kii skandalar
(egoizm) aabilir ve kleshalar (tutkular) yenebilir ve samsara'nn kleliinden
kurtulur. (Mahayana bodhisattva retisi ve "alt erdem" veya pramitalar iin
bkz. s. 55 ve 61)
Manevi aba ve Buda'nn ltfuyla itibari veya bilfiil Nirvana makamna ulaan kii
arhat veya arhant (Sanskritede "deerli kii"), arahat (Pali), logan (ince) veya
rakan (Japonca) olarak bilinir. Bu terimler "aziz" diye tercme edildiinde anlam
kaybna urayabilmektedir. En Yksek Gereklik ile birliin eitli derece ve
tarzlar vardr ve bu, Budizm'in tamamen izah ettii bireydir.
Nirvana Buda tarafndan tahakkuk ettirilir ve bu St. Irenaeus'un nl vecizesini
hatrlatr -tm maneviyatlarda ve mistisizmlerde Logos'un merkezi rolnn kesin
bir ifadesi : "Tanr insan oldu ki insan Tanr olabilsin" Budizm'in durumunda bu sz
u ekilde ifade edilebilir: Nirvana samsara oldu ki samsara Nirvana olabilsin.
Bu anlay Frithjof Schuon'dan gelmektedir (bkz. The Unanimous Tradition, edited
by Ranjit Fernando, Sri Lanka Institute of Traditional Studies: Colombo, 1991,
s.22-23). Baka bir yerde Schuon unlar yazmaktadr:

Buda Amitabha'nn zikri kefaret (redemption) retisi zerine kuruludur. Amitbha

Buda'nn I ve Hayatdr; Amitbha'nn zikrinde talip (devotee)altndan bir
Merhamet halesine girer, smin mukaddes nurunda gvenlik bulur; mkemmel
teslimiyetle ve mkemmel krle birlikte bu nura dalar. Amitbha'nn ismi talibi
Sukhvat'ye ("Bat Cenneti") doru tar. (Stations of Wisdom, London, 1961,
p.144)
Bu, Ark lke okulunda merkezi bir rol oynayan Buda'nn "Asli Yemini"ne yaplm
bir gndermedir (bkz. s.63-65). Buddha isminin tekrar Hinduizm'deki japa-yoga.
Dou Hristiyanlndaki "sa Duas" ve slam'daki zikrullah ("Tanr'nn anlmas")
gibi dier dinlerdeki manevi mnacaat metotlarna tekabl eder. Budizm'deki
manevi mnacaat veya anma (Sanskrite) Buddhnusmriti, (incede) nien-fo,
(Japoncada) nembutsu olarak bilinmektedir.

yi bilinen bir Budist reti de antm (Pali dilinde anatt) "benliksizlik"tir. Bu

reti, "varoluun durumu"ndan (trilakshana) yani;

geicilik (anitya)

ac (duhkha)

benliksizlik (antm)
durumlarndan biridir. Antm retisinin genellikle zannedildii gibi tm'nn
reddi olmadn anlamak nemlidir. Bizlere basite " zehir"e (yanlg, ehvet,
gurur) maruz kald srece mahlukatn tm dan yoksun olduu sylenir. Ayn
sebeple inayetin ifa edilen yollarna kran duyanlar yanlg ve tutkunun
stesinden gelirler ve hakikaten kendilerini tm'ya yerletirmilerdir (veya
yerletirirler). Hristiyanlk terimleriyle "Cennetin krall iinizdedir". Son retinin
yanl anlalmasnn manevi zehirlerin en lmcl olduunu hemen belirtelim.
Gnahkar nefsi Tanrsal ile e klmak "new age" (yeni a) ideolojisinin temel
kusurudur.
Bilinen bir rnekte Buda gen bir kadn (antma "benlik olmama"nn sembol)
arayan bir grup insanla karlar ve onlara : "Ne dnyorsunuz? Benlii
arasanz daha iyi olmaz myd?" [attnam gaveseyytha] (Vinaya Pitaka, i, 23.)
Buda, Benlie/Self (tm) pek ok iarette bulunmutur : "Benlii snanz
yapn." (Samyutta Nikaya, iii, 143.) "Snanz Benliiniz olsun." (Dgha Nikya,
ii,120.) "Benlik", tm'nn, (ki gerekte "kin Tanr", nirvanik Gereklikle e
anlama gelir) Hinduizm ve dier dinlerde olduu gibi Budizm'de de merkezi bir
yeri vardr.
Yine Digha-Nikya (iii,84), Tathgata'nn "Brahma olma" ve "Dhamma-olma"
olduu sylenir, ki bu ifadeler Tathgata'nn (Buda) tm (Benlik) olduu kadar
Brahma(Yce Uluhiyet), Dhamma'nn (Yasa veya Norm) muadili olduunun altn
aka izmektedir.
Budist "benlik olmama" (anatt) retisinin Musevi-Hristiyan Metinlerinde de
paraleli bulunmaktadr. Yalnzca Tanr : "Ben Benim" diyebilir. Yalnzca tm
tamamyla ve doru manada gerektir. Mesih'in St. Catherine of Siena'ya bir
ryette: "Sen, sen deil Benim." dedii yazldr. St. Catherine'in kendisi :
"Kendimi bulamyorum; artk Tanr'dan baka ben yok."demitir. St. Paul, "Ben
deil bende Mesih." dediinde de ayn hakikati bildirmitir. Budist retisi gibi
Hristiyan retisi de hereyin yalnzca izafi gerekliinin Mutlak olmadn aka
ortaya koymutur ve bu, manevi aba iin gerekli bir doktrinel giritir.

slam'da da benzer bir mana inancn "Tanr'dan baka tanr yoktur" eklindeki
ikrarnda bulunur. Baz slam mistikleri veya Sufiler bu temel dogmay Budist
retisiyle tamamen uyumlu bir tarzda "Bir Hakikatten baka hakikat yoktur"
eklinde yorumlamaktadrlar ki bu "Benlikten baka benlik yoktur" szyle ayn
anlama gelmektedir. Sufiler ayn zamanda dk nefsin/lower soul (nefs) "yok
olmas"nn (fena) ve Tanr'da "daimi"liin (beka)gerekli oluundan sz ederler.
Budist manevi retisi dk nefsin boluu (anatt) zerinde durur; yalnzca
arhant (samsra'nn stesinden gelmi ve Nirvna'y baarm aziz) tamamen
"uyanm", tamamen "Dhamma-olmu"tur.
Moliere'nin deyilerine benzer ekilde doluluk ve yalnzca doluluk olduu gibi
boluun yalnzca boluun olduunu da syleyebiliriz: Dnyann geersiz
doluluu (samsra) ve Isszln kutsal bir Boluu (Shnyat) vardr; ayn
zamanda gnahkar nefsin beyhude boluu (anatt) ve Benliin kutsal Doluluu
(tm) da vardr.
Hristiyanln kklerinin mahlukatta deil Halikte oluu gibi Budizm'in de kkleri
samsra ("hayali", yanltc)da deil farkl balamlarda Dharma ("Yasa", "Hakikat",
"Norm"), Bodhi ("Aydnlanma", "Bilgi"), ve tm ("Benlik") eklinde iaret olunan
Nirvna (Hak, Doru)dadr.
Burada Budizm'de metafiziin mevcut olduunu sylememiz gerekir; Budizm
bazen varsayld gibi yalnzca bir metodoloji deildir. Onun metodunun tesiri
retisinin hakikati zerine kuruludur. Tersi durumunda hibir ey anlalamazd.
Sayfa 23'de ifade edildii gibi Hinduizm ve Hristiyanlk gibi Budizm de
"enkarneci" (incarnationist) ve "ikonac" (iconodulic)tir. Buda yalnzca -Yasa
(dharma) Tekerini (chakra) dndren" doktrini retmekle kalmaz ayn zamanda
fiilen de Nirvana'y zuhur ettirik/enkarne eder. Buda imaj -nn doast kayna-
Budist maneviyatta derin ayinsel neme sahiptir. Bu balantlar nda "Buda
beerst gzelliin aralaryla da rettii" sylenir.
Hristiyanlkta Logos doktrinine byk nem verilir. Gerekte Logos doktrini (ona
verilen isim ne olursa olsun) her dinde merkezi bir yere sahiptir zira Logos insan
ile Tanr arasnda vazgeilmez bir badr.
Her dinde Kurucu Logos'un kiilemi halidir ve bu anlamdaki rol her zaman
sarihtir. Mesih : "Benim araclm haricinde hikimse Baba'ya gelemez" demiti.
Muhammed : "lkin Peygamberiyle karlamayan hi kimse Tanr ile
karlamayacaktr." ve de : "Beni (peygamberi) gren Hakikati (Tanr) grmtr."
demitir. Budizm'de arpc bir benzerlikle Buda : "Dhammay gren beni grr ve
beni gren Dhamma'y grr." demiti. (Samyutta-Nikaya, iii, 120)
Logos ile tam manasyla gerekleen bu zdeleme her Kurucunun (Peygamber
veya Avatra'nn) bu tip mutlak terimlerle konumasn salar ve bunu da
gerektirir. Eer yle olmasayd ne bir din sorunu ne de kurtulu iin herhangi bir
imkan olurdu.
En temel dini bak as iki temel gereklii yani Tanr ve insanolu veya Halik ve
mahluku tasavvur eder. Budizm'de birine tekabl eden ift Nirvana ve samsaradr.
Bu iki gereklikten her birinde yine de bir ayrm yaplabilir. nsanolu gznne
alndnda onun beden ve nefsten olutuu ( biri cismani alem dieri sptil veya
psiik aleme aittir) aktr. Tanr gznne alndnda (veya Nirvanik Hakikat) tm
byk dinlerin metafizikilerine ve mistik teologlarna gre aada ekilde ayrm
yaplabilir:

(1) lahi Cevher ("Varlk-tesi"/Beyond-Being dzeyi)

"Kii-tesi" Tanr

(2) Yaratc, Srdren ve Hkmeden olarak Tanr

"Kiisel" Tanr
Bylece gerekliin drt dzeyine ulayoruz: iki beeri ve iki ilahi. En nemlisi iki
lahi ve iki salt beeri dzey arasnda bulunan Antik ve Ortaa filozof ve
teologlarnn Ruh (Spiritus veya Pneuma) veya Mdrike/Entelekt (Intellectus veya
Nous) dedikleri dzey bulunmaktadr. Ruh veya Mdrike (Sanskritede Buddhi),
her ne kadar "yaratlm" olsa da biim-st ve "evrensel"dir. Ona, dorudan
"Nirvanik" veya lahi olan tarafndan temas edilir. Dier taraftan nefs biimsel ve
"bireysel"dir. Mdrikemize ait olanlar bilincimiz ve adalet duygumuzdur. Hereyin
tesinde Mdrike insanolunun Mutla idrak etmesi ve Hakikati bilmesini
salayan melekedir. Onun -hayvanlardan farkl olan- yeteneinin kayna olan
objektivite onu sbjektivite iinde hapsolmaktan kurtarr. O, tanm gerei beeri
bir durumdur.
"Mdrike"/Entelekt terimi, hayalgc, hafza, duyu ve irade ile birlikte nefsin
(anima veya psie) ieriklerinden biri olan "zihin" (diskrsif mantk melekesi) ile
kartrlmamaldr.
Ruh veya Mdrike "meleki"/angelic" aleme, Platonik arketipler alemine aittir.
Mdrike yalnzca, insann oluumundaki objektif veya "arketipal" unsuru
destekler. Bu yzden nefsin "ls"dr; nefs asla Mdrike'nin "ls" deildir.
Ruh veya Mdrike ayn madalyonun iki yzdr, ilki Varla (veya tahakkuk'a)
aitken ikincisi Hakikate (veya doktrine) aittir.
Bu arada modern psikologlarn Ruh ve nefsi anlamszca birbirine kartrmalarnn
lmcl bir hata olduu zira bunun Ruh'u "yok etmek" anlamna geldiini ifade
etmek belki de nemlidir. Mutlan -ve objektivitenin- bu intikamla "yok edilmesi"
din ve ruhsallk iin ykc sonular olmutur.
Ruh veya Mdrike kavram -veya gerei- olmadan Tanr ve insan arasnda
muhtemel herhangi bir temas olamaz. Deistlerin bu tip bir durumda olduu
grlyor. Tanr "varlk" olarak yaratlmam Logos iken Ruh veya Mdrike
gerekte yaratlm Logos'a tekabl etmektedir. Bylelikle iki "Yz"e sahip
(yaratlm ve yaratlmam) Logos insan ve Tanr arasnda "kpr" kurar.
Yaratlmam Logos Mutlak'ta izafnin (Yaratc olarak Tanr) arketipidir ve
yaratlm logos izafi olanda (bu bir taraftan Hakikat ve Erdem, Sembol ve Takdis;
dier taraftan Avatra, Tathagata, Kurtarc veya Peygamberdir) Mutlak'n
yansmasdr.
Budizm'de gerekliin bu be dzeyi "uknum"/hypostases veya Buda'nn
"bedenler"i (trikya) formunda grnr. Bunlar aadaki gibi sralanr:

(1) lahi Cevher "Varlk-tesi"

(Beyond-Being) Dharmakaya
("evrensel beden")

(2) Kiisel Tanr

(yaratlmam Logos) "Varlk"/Being
Sambhpgokya
("saadet beden")
("Logos")

(3)Ruh veya Entelekt

(yaratlm Logos)

SPIRITUS, NTELLECTUS

(4) Nefs/Soul
ANIMA
Nirmnakya
(geici beden)

(5) Beden
CORPUS

1. Dzey, "Varlk-tesi" veya lahi Cevher Mutlaktr. 2. dzey "Varlk" veya Kiisel
Tanr Mutlak'n kendi kendine ilk tezahrdr ve izafiyetin balangcdr. Hindu
terimleriyle bu tma ve My arasndaki ilk ayrmdr. 3.4. ve 5. dzeyler birlikte
mahlukat, varoluu veya tezahr olutururlar.
Rene Guenon'un metafizik terminolojisinde makrokozmik adan 3. dzeyin "biim
st tezahr" (Semavi veya meleki alem) olduu sylenebilir. 2 ve 3. dzeyler
birlikte "daha yksel My" olarak adlandrlmaktadr. Dnyada tezahr/teophany
olarak grlen "yksek My"nn bir imas bulunmaktadr.
Makrokozmik adan 4 ve 5. dzeyler birlikte "biimsel tezahr" ("dnya" veya
samsara) oluturur. Bu "dk My" -Tanr'dan ayrlma veya srgn anlamnda
dnya-dr.
Metafizik adan "dk Maya" (samsara) beeri veya ahlaki dzeyde illzyondur,
iva kaynadr ve gl bir ekilde tuzaa drr. O, esaret altnda tuttuu
kimseleri serbest brakmakta gnlszdr. Tersine "yksek Maya" -ihamla ve
enteleksiyon ile olduu kadar ilahi vahiy yoluyla da tefekkr edilebilinen ve
ulalabilen- zgrletirici ve kurtarcdr. Hristiyan terminolojisinde Havva (Eva)
ve Meryem (Mary) arasndaki farktr bu. Budizm'de de ac ve acdan kurtulutur.
Byk dinlerin kurucular Logos'un -2.ve 3. dzeyler- enkarnasyonudurlar. 1
Bkn. 1. Frithjof Schuon'un Etudes Traditionnelles'deki "Les cinq Presences
divines" makalesi (Paris) September-October 1962.

William Stoddart

eviri isim bildirmek istemeyen bir hikmet talibine aittir.

Yukardaki yaz William Stoddart; "Outline Buddhism" Foundation for Traditional

Studies, 1988, s.27- 39'daki "The Nature and the Teachings of Buddhism"
blmnden alnmtr.