Tm kitap severleri Sakl Ktphane'ye bekliyoruz.

Not.
Bu e-kitap tantm amaldr. Sevdiiniz bir yazarn
zarar grmesini istemiyorsanz n izleme yaptktan
sonra beendiyseniz ltfen satn alnz.Hi birey
baskl bir kitab elinize alp okumann verecei keyfi
veremez

Orodruin & Kahin

www.e-kitap.us

Hazrlayan ve Redakte eden: Altun

 ROMANIN HKAYES

Gkte ay bu donanma gecesinin parlakln bile geride brakacak kadar olgun ldyor, ortal gn
ortasnda olduu gibi apaydn seilecek bir hale getiriyordu. Ana caddeye alan dar sokaklardan birisi
zerinde bulunan bu renci pansiyonu tatil yznden ok tenha idi. Sokaa bakan seddin zerindeki
tahta sralarda alt yedi gen ciddi yzlerle oturuyor, herkesin glp elendii, hi deilse aile ocanda
bulunduu bu mutlu anda uzak yurt kelerindeki evlerinde bulunmamann verdii keder, dalgn
baklardan okunuyordu. Yemekten yeni dnmler, gelii gzel sralara ilimilerdi. lerinden bir tanesi
gzel yzl, kumral, ince bir kzd. Yumuak ve sessiz duruunda bir iir ahengi sezilmesine ramen fen
talebesiydi. Belki de bu sebeple ok az konuuyor, zaten tkenmi gibi duran konumay canlandrmaya
teebbs etmiyordu. Hepsinden biraz ayr oturan uzunca boylu, olduka iri bir gen arkadalarndan bir
ey, biraz canllk, biraz konuma bekler gibi bir mddet sessiz oturup da onlarn konumadklarn grnce
ceketinin cebinde ikiye katlanm ve elde tanmaktan ypranm bir kitap kararak t gzlerinin iine
kadar sokup okumaa balad. Bu hareketi, o andaki durumla o kadar yakksz dmt ki genler
istemeksizin gltler. lerinden en ufak tefek grnen ve sesi de bir tuhaf kan bard.

- te tam bir edebiyatya yaraan poz! Yahu! u gzel tabiat seyretmek, hi deilse
seyreder grnmek dururken insan gzlerini ziyan etmek pahasna kitap m okur?

Edebiyat olduu sylenen gen nce cevap vermee niyetli grnmedi. Fakat sonra umumi bir neenin
domak zere olduunu grnce bunu krklemek isteine kaplm olacak ki

- Ya sen, dedi, u gzel tabiat seyreder grnrken acaba kafanda neler kuruyorsun? Kim
bilir kanc defadr ki ihtiyar dnyay seyretmek iin gn en yksek noktasna kurulan
aydedenin en airane manzaralarla beraber nice biftek gibi kanl meydan savalar
grdn, nice snglerin kendi sayesinde nice elik yreklileri acmadan deliini
seyrettiini ve buna ramen hl o canl glmseyiini nasl koruyabildiinin hikmetini mi,
arziyat beimiz?

Tabiyeci gen hemen cevabn bastrd:

- Bu benim deil, romanclarn konusudur azizim. Ben bu en muhteem gecede bile ge

bakarken ayn yalnz kendisini dnrm. Yoksa onun kocam, buruuk yzndeki
glmseyiini deil. Hatt, bir edebiyat muhayyelesiyle konuaym, bu glmseme gnn
birinde bir kahkahaya dnse bile beni yine ilgilendirmez.

Ayn pansiyonda yayan btn rencilerin, en eski Trk tarihisini kastederek hep birden Tonyukuk
diye adlandrdklar bir dieri, bir tarih talebesi heyecanla atld:

- Ya gnn birinde ayn gk yznde yerde birden gzktn grrsen yine

ilgilenmezmisin?

Ufak yapl gen yavaa bu konuana dnerek:

- Sen akamki pilav fazlaca karm deilsen muhakkak ki tarihilii brakp da roman
konular kurmaa baladn. Yoksa bu sama suali sormazdn dedi.

Tonyukuk glmsedi:

- Tarihilii brakmadm. Ama sen de maddeciliine ramen kehanetler savurmaa baladn.

nk hakikaten bir roman yazmak zereyim. Hem de yle bir roman ki hayatn bizzat
kendisini aksettirecek. inde hem romantizme, hem de realizme yer olmakla beraber bizzat
hayatn akndan ayrlmyacam ve buna olduu kadar tarihe de sadk kalacam. Bir roman
ki size 1300 yl ncesini yaatacak ve birbiri ardnca sahneye kan kahramanlar gnmze

www.e-kitap.us
kadar gelecek. Bir roman ki iinde yalnz bir tek kahraman bulunmyacak. indeki her ahs,
tpk hayatta olduu gibi balbana bir kahraman olacak. Romantiklerin de, realistlerin de
eserlerinde daima bir tek iskelet var: Romann kadn ve erkek iki kahraman arasndaki ak
maceras, halbuki benim kitabmda yzyllarn ak bulunaca iin bir tek maceraya, hele on
binlerce romanda tekrar edile edile artk pek bayalaan, mptezel olan ak hikyelerine
saplanp kalmama imkn yok. Bu, yepyeni bir tip roman olacak. Baarabilirsem sana, ey
aydede mtehasss, koca bir teleskop hediye edeceim.

O zaman kadar sessizce konumay takip etmi olan gen kz kart:

- yi ya. Bu anlattklarna gre senin romann tamamiyle realist bir eser olacak.

Mstakbel muharrir bu sefer ona dnd:

- Hayr! Benim kitabm, realitedir diye insanlarn fizyolojik btn hareketlerini en ince
teferruatna kadar mdan, hatt tehirden ekinmiyen eserlerden olmyacak. Madd hayattan
ayrlmayacam. Ama son gnlerin baz telif eserlerinde moda olduu zere en basit ve tabi,
fakat nezih olmyan konular kitabma yklemiyeceim. Bir psikolog nasl her meselenin
hangi ruh mille ilendiini dnr, bir hekim nasl bir hastaln hangi sebeple baladn
bulmaa alrsa, ben de tarihle ok uratm iin olacak milletlerin hareket hatlarnn
neye dayandn aramakla ok vakit geirdim. u muhakkak ki bir milletin mnevverleri de,
halk tabakas da ilenmee ok elverili. Bunun iin de en iyi ey, yani en iyi ara eserler
olabiliyor. Bir aralk Almanyada intihar edenlerin birounun cebinde Verterin bulunduunu
bilmiyor musunuz? Bizdeki hamsetin yzyllarca srp gitmesine de Krolu, Danimend
Gazi, Battal Gazi gibi ilk mellifleri mehul kahramanlk destanlar sebep olmad m? Ben
slpu ve yazc olmadm iin bu iin ne dereceye kadar stesinden geleceimi bilemem.
Nasl basit bir ky hekimin sessiz almalar, kimse farkna varmadan, salk istatistiklerinde
bir yekn tutarsa, nasl bir piyade blnn sava kesin sonucu hazrlyan sebepler
arasnda yer alrsa, ben de eserimle milli terbiyemiz iin kendimce faydal saydm bir hamle
yapacam. te o kadar

O zaman, az nce ayn ndan faydalanarak okumaa alan gen atld:

- Ka gndr u dhiyane klsikleri okumaktan ve anlamaa almaktan yle bir

dma yorgunluuna tutuldum ki, eer eserine baladnsa ve hele hareketli bir

balangc varsa, kuzum biraz anlat da kendime geleyim.

Bu teklif oradakilerin hepsine birden ho geldi. Halkay biraz daha daraltarak bu dnceye itirak
ettiklerini gsterdiler. Aydede bile iyi iitebilmek iin biraz daha alalmt. O srada sanki birdenbire her
ey deiti: renciler pansiyonu olan evin yerinde imdi 1300 yllk bir Trk adr vard. nce yapl kz
grbz, salam, ekik gzl bir bozkr kz olmutu. Erkeklerin salar uzyarak omuzlarna dklm,
balarnda birer brk peyda olmutu. Ceketleri kaftan, iskarpinleri izme haline gelmiti. Edebiyatnn
elindeki klsik eser imdi bir kopuz, fencinin dolma kalemi bel kemerine asl bir bakt. Hepsi imenlere
bada kurmular, kl yaralaryla entilmi sert yzlerine baka bir anlam veren ala ve yeil gzleriyle
Tonyukuka bakyorlard. Mstakbel romanc da belindeki klla heybetli bir er olmutu. Hi nazlanmad ve
ar bir sesle ylece anlatmaa balad:

Birinci Blm

-I-

www.e-kitap.us
 621 YILINDA BR YAZ GECES

Atllar geni ayrla dalmlar, dinleniyorlard. Atndan inmemi olan Yzba Ibara Alp buyruklar
veriyor, atn teye beriye sryordu. Gece basp ortalk iyice kararnca o da atndan indi. erilerinin
yaktklar atee doru yrd. At ua alk onun atn alm gezdiriyordu.

Bu gece yzbann gnlnde bir sknt vard. Bilmeden i gryordu. Atee doru snmak iin yrmt.
Atee yaklanca yaz olduunu, snmak gerekmediini hatrlad. eriler et kzartyorlard. Atee varnca
erlerden birisi diz yere vurarak yzbaya bir amak kmz sundu. Ibara Alp kmz dikti. steksizce iti.
kinci bir erin sunduu et kzartmasn almyarak yanlarndan ayrld. Biraz ilerideki byk aacn dibine
geldi. Bir oyua oturdu. Bakt, dalakald

Onba Yamtar atein biraz uzanda oturmu, hem pusatlarn gzden geiriyor, hem de kzarm bir et
parasn yiyordu. Sava gnlerinde onba kendisini iyi kullanr, rk tahtaya basmazd. gnlk
yemei bir gnde yer, sonra da gn azna bir lokma koymadan dayanr, gcn de kaybetmezdi.
Savatan nce de klcn biler, oklarnn ucunu keskinletirirdi.

Onba, klcn iyice biledikten sonra bir de denemek istedi.yerden bir ot kopararak klcn keskin kysna
dedirdi. Ot bu dokunula kesiliverdi. Ayn zmanda arkadan bir ses duyuldu: Klcn keskin ama usun da
keskin mi? Yamtar ban evirmeden cevap verdi: Srasnda o da keskindir

- yleyse bil bakalm, bu gece yzba neden bunlu (Kederli)

Bu szleri syliyen kii Onba Yamtarn yanna kt. Bu; Onba Parst.

- ki gn nce uluk Kaann nnde yaplan kl oyunlarnda Yzba Ibara Alp yenildi. Onun iin
skntl duruyor.

- Yzba kime yenildi?

- Tunga Tigine

- Yzba bunun iin neden zlsn? Tunga Tigini klta kimse yenemez ki yzba yensin. Hem yzba
yenilse de gene bahadrlkta Tunga Tigine denk saylr. Kl oyununda Tunga Tigin, Ibara Alp yendiyse
at yarnda, ok atmada da Ibara Alp, Tunga Tigine stn geldi.

- Peki yle ise neden sklyor?

Onba Pars birak yudum kmz itikten sonra cevap verdi:

- Binba olacakt, olamad.

Yamtar biraz dnd. Bu sebep onu kandramamt.

- Ibara Alp, binba olmadm diye bunalacak kiilerden deildir dedi

- Ben de binba olmad iin sklyor demiyorum.

- Ya ne diyorsun?

- Ibara Alp Binba olamad. Buna da -ing Katun sebep oldu. Yzba buna kzyor diyorum.

- Yzba buna nasl kzar? -ing Katun, ulluk Kaann karsdr.

- Karsdr ama inlidir.

ki onba uzun zaman sustular. Dalm gibi idiler. Onba Pars sze balad:

www.e-kitap.us
- Gzmle grdm: Kaann ota yannda yzba Katunu selamlamad. Grmemi gibi yapt.

- Dorusunu istersen yzba hakldr. Katun neyse ama bizim elimizde tutsak olan inliler de artk ilere
karmaa baladlar.

- Ibara Alp da bunun iin inlilerden tiksinir. Katunu selamlamad iin binba olamad. fkeden uykusu
kamtr.

- Bizim ulluk Kaan, bahadr, iyi Kaandr ama u inli kary almasayd daha iyi olurdu.

- Bu inli kar bizim bamza kt iler aacak diye korkuyorum

- inde eskiden Sui kaan ailesi vard. imdi Tang kaan ailesi kt. Bu kadn eski ailedendir. inde gene
kendi ailesinin hkim olmas iin uluk Kaan kkrtyor diyorlar.

- Kkrtsa ne kar? Bizce hepsi bir deil mi?

- Orann yzbas bilir. Bana kalrsa susup uyumak iyi. Skntl nesneler konuup boboazlk etmekten
terlemi, srlsklam olmuum.

***

Ibara Alp, kar yatan kara daa bakarken, yarn o dan ardnda toplanp ine akn edecek orduyu
dnyor, akn olduu halde neden iinin skldn anlyamyordu. Koca ayrlkta t kalmamt. Rzgar
flemiyordu bile Ibara Alp bsbtn skld. Brkn bandan, sadan srtndan kard. Genilemek,
skntsn gidermek istedi. Bouna Dnp ardndan bakt. Btn atlar balar yukarda, kulaklar dikilmi
duruyordu. Yzba: Sklan yalnz ben deilmiim diye mrldand. Uyuyan erilerin arasn gezmek iin
brkn giyip, sadan taknd. alacak ey! Uyumu, dalm gibi gzken, t karmayan erilerin hepsi
uyankt. Yattklar yerde yldzlar seyrediyorlar, evreleriyle, terlerini siliyorlard. Geceleyin byle bir
scaklk imdiye dek grlmemiti.

Yzba yeniden eski yerine geldi. Gkyzne bakt. Gzleri gkte dikili kald. Bat yanndan kara bulut
hzla geliyordu.

Bu bulut bir in atlsna benziyordu. Yeryznde bir ot bile kprdamazken gkyznde bulutun bu kadar
hzl dolamasn yzba iyi bulmad. Kendi kendine, bir uursuzluk olacak diye dnd. Tam o srada
yanndan yldrm gibi bir eyin frladn grd. Bir hayvan, belki bir tilki idi. Nereden kp nereye gittii
belli deildi. Can sklan yzba tilkiye benziyen hayvan grnce birdenbire sadana el att. Yldrm hz
ile yayna bir ok yerletirdi. Dz ayrlkta kaan hayvan gezleyip(nianlamak) oku frlatt. Yzbann oku
boa gitmiti. Ibara Alp otuz be yllk mrnde ilk defa attn vuramamt. Birdenbire yznde bir
soukluk duydu. Sonra hzl geriye dnerek bard:

- alk!

Sert bir sesle cevap verdi:

- Buyur!

- Toplan borusunu al!

Fakat alk daha boruyu dudaklarna gtrmeden kl gece birdenbire karard. Ay

grnmez oldu. Bir boradr koptu. Yldrmlar ortal inletmee, yamur bardaktan boanrcasna yamaa
balad. alkn, keskin borusu terken eriler yldrm hz ile frlyarak atlarna koutsular. Yzba bir
srayla atna atlad. Ardmdan gelin. Tez davrann! diye haykrd. Korkun yldrmlar sada solda
atlarken, dolu yzlerini actrken yz atl karki daa doru dolu dizgin at srdler. Yzba, kar yatan

www.e-kitap.us
dan eteklerindeki snaklara erimek istiyor, atllar ard sra yaryordu. Fakat bu yarma uzun srmedi.
Rzgar kendilerine doru yaman bir uultu ile esiyor, atlarn ve erlerin soluunu tkyordu. Yzba
durmadan, olduu yerde atn ahlandrarak yz geri etti: Geri dn! Drt nala! diye bard. Atlar
kamland. Atllar imdi ncekinin tam aksine kouyorlard. Fakat rzgar karmakark esiyor, gidilecek
yolu artyordu. Atlar kesiliyordu. liklerine kadar slanmlard. O gzel ayrlk batak olmu, atlarn
yolunu kesiyordu.

imdi, yarm gnde geldikleri yere doru kayorlard. Dayanakl atlar ile oraya pek abuk varabilirlerdi.
Fakat rzgar onlar yoruyor, karanlk ve yamur, yollarn artyordu. Bylece bir iki saat kotular.

Yamur kuduruyor, rzgar deliriyordu. Artk atlar da, erlere kulak asmaz olmutu. Bir aralk yollar bir inie
geldi.. karanlkta bu inie saldrdlar. Buras aalk bir yerdi. Buraya gelmek onlar iin ok kt oldu.
Yamurlar bu inite sert akan bir dere yapmlard. Yldrmlar ise aal kasp kavuruyordu. Korkun
takrtlarla den iki yldrm btn atlar ileden kard. Kiniyerek dereye atldlar. al zerinden atan
at deli gibi bolua doru koarken zerine den bir yldrmla yanverdi. alk talihli kmt. Birka atl
dereye kaplmlar, baryorlard. Kimse kimseye yardm edecek halde deildi. Atndan dmemi bir
Ibara Alp kalmt. Atsz kalan erler ne yapacaklarn bilmiyorlard. Kimi atn tutmaya savayor, kimi
snacak bir yer bulmaya abalyordu. Bir onba klcn ekmi kendi buyruundaki erleri dzene
koymaya alyordu. Yldrmlar sklamt. Yzba bir an durdu: Trk Tanrs bizden yz m evirdi?
diye dnd sonra sert, gr sesiyle yle haykrd:

- Hepiniz buraya gelin,yanmda toplann! Erler bu buyrua ba eerek toplandlar. Ibara Alp bard:
Tanr ya bizden yz evirdi, yahut kllarmz keskinletirmek istiyor. Tez olun. Kllarnz karp uraya
yon!

Ortal bir an, kl akrts brd. eriler kllarn st ste yere frlattlar.Yzba

da en ste kendi klcn attktan sonra Ardmdan gelin! diye bard. erileri biraz ilerde, aalktan
uzaktaki kayalarn yanna getirdi. Artk geri dnmenin de imkan kalmamt. Sular yukardan inip aadaki
dereye karyor, dere de boyuna kabaryordu. Ibara Alp bard:

- Kayalara sk yapn. Dayanan kurtulur. Gc kalmyan sular alp gtrr!

eriler dizlerine yaklaan suyun iinde kayalarn kntl, sivri yerlerine tutundular. Sular ykseliyor,
yldrmlar biraz ilerdeki kl ynn stne dyordu. Onba Yamtar, tutunduu kayann yukarya doru
sivri ve ince olduunu grnce tek eliyle hemen kemerini kard. Yanndaki iki eriye buyurdu.

- Daha btn gcmz tkenmemitir. Beni sk tutup u kaym kayann sivriliine balamama yardm
ederseniz mzde kurtuluruz. Daha birka kii de kurtulur. Sk tutamazsanz mz birden suya
kaplr, gideriz. Haydi bakalm sen suya srtn verip yaslan bizi koru, sen de beni tut, sulara kaplmadan u
kay dmleyim!

Onba Yamtar, kemerini ortasndan iyice dmledi. Sarkan iki ucunu aaya uzatt. Bu ulardan birini
kendisi tuttu. Birine de dier erilerden biri yapt. teki eri onbaya aslmt. Su bellerine yaklayordu.
Artk yldrmlara aldran yoktu. Gleri kesiliyordu. Soluyorlar, ellerini kayalara skca kenetliyerek sulara
kaplmamaya urayorlard.

Ibara Alp hala atnn stnde idi. Yaynn kiriini kayann sivriliine takm, demirini de eliyle tutuyor,
bylece sulara kar kendini de , atn da koruyordu. Onba Yamtar imdi kayaya ilmikledii kemerine
daha sk sarlmaya mecburdu. nk artk onbaya aslan eri tek deildi. Bunlar birbirine sarlarak
uzayan belki yirmi kii olmulard. Fakat Yamtar itiraz etmiyor, irkilmiyor, yalnz kemere daha sk sarlmaya
urayordu. Bu ara yldrmdan daha keskin, gk grltsnden daha gl bir ses ykseldi.

- Kurt Kaya, elini z!..

www.e-kitap.us
Ve ondan sonra ortal gene yldrmlarn sesi brd. Ibara Alp tam zamannda

grlemiti. Herkesten daha yukar tutunan yzba aknlarn(imek) zaman zaan malar arasnda
Yamtar2n btn yaptklarn grm, sonra da birbirine tutunarak uzyan bu insan zincirini hi
seslenmeden gzleriyle kovalamt. Gnl daima Tanrnn kendilerinden niin yz evirdiini aramakla
urayordu. te durmadan ine akyorlar, yadan bir an uzak kalmyorlar, kllarnn knda uyuduu,
yaylarn gerilmedii, oklarn sadaklardan kmad bir tek gn geirmiyorlard. Fakat Tanr gene niin
kzmt? Yzba bir yandan bunu dnyor, bir yandan da Yamtar gzlyordu. Birden parlyan bir
aknn ksa nda sivri kayann bu bir alay eriye g dayanan eski kay her an artan bir abuklukla
kemirip eelediini grd. Ne yapacan bir akn hzyla kararlatrd ve haykrd: Kurt Kaya elini z!..
Kurt Kaya Yamtarn ardna yapan erlerin arkadan onuncusuydu. Yzbann buyruunu alnca bir an
tereddt etmedi ve kara, azgn sular bu on eri bir anda yuttu. Yzbann ikinci defa grliyen sesi Yamtara
tehlikeyi bildirdi:

- II -

BAATUR AD

Drt yana salnan uluklarla btn eriler Baatur adn ordusunda toplanmlard. Artk geriye
dnlyordu. uluk Kaann z ordusuna, oradan da yurda g olacakt. Yirmi bin atl kuzeye doru ar
ar gidiyorlard. Yzba Iabara Alp 85 erisiyle birlikte bu kmenin ortalarnda bulunuyordu. Btn
ordunun azn bak amyordu. nk uluk Kaann -ing Katun tarafndan aulanarak ldn
renmilerdi.

Onba Yamtarla Onba Pasr dizinin arkasnda idiler. Yava sesle konuuyorlard. Pars diyordu ki:

- inli Katunun yaptn grdn m? in2in altn stne getireceimizi anlaynca Kaan aulad.

Yamtar yle cevap veriyordu:

- Anlyamyorum. Bu Katun kendi ailesinin gene inde Kaan olmasn istemiyor mu? uluk Kaan inlileri
tepeliyerek onun istediini yapacakt. yleyse neden Kaan aulad? Bana kalrsa baka sebepler olsa
gerek

- Baka sebep ne olabilir ki?

- Ne olacan bilmem. Elbette bu kadn sorguya ekilecek. O zaman sebebin ne olduunu biz de
reneceiz.

- Bu kadnn lmesi gerek. Elbette yay kirile onun soluunu tkyacaklardr.

- Kaan aulayan kim olursa olsun yay kirile ldrlemez. Onun klla ban uurmal, yahut okla
gsn delmeli.

- Baatur adn otana bakan inli uaklar grdn m? Belli etmek istemiyorlar ama ileri ilerine
smyor.

- Baatur ad, aas uluk Kaan aulyan bu kary sa brakmaz.

- Zaten bu inli karlar hep ksr oluyorlar. En soylusu be tane dourabiliyor. nekler buzalar. Ksraklar
tay dourur Kanck itten yavru kar. inlinin diisi ise hi ie yaramaz. stelik Kaanmz aular.

- e yaramyan yalnz diisi mi? Erkei ne ie yarar?

- Erkei hi olmazsa tarla srp kuma dokuyor. Biz akn edince yama iin bize mal hazrlyor.

www.e-kitap.us
Sular kararrken ordu konaklad. Yaz olduu iin adrlar yoktu. Bir gece nceki frtna pahalya oturmutu
ama artk onun bir daha gelmiyeceini biliyorlard. Tanr uluk Kaan alarak kzgnln gidermiti. Bu
gece ortalk gzeldi. Serin rzgar esiyor, gkte ince bulutlar geziyor, yandaki ormandan sesler geliyordu.
Bu gece atlar tmar edilmiyor, pusatlar bilenmiyordu. Bu gece kmzlar iilmiyor, kzarm etler, kurutlar
yenilmiyordu. Bu gece her ey iinden pazarlkl idi. Bu gece buyruklar sert verilmiyor, szler keskin
konuulmuyordu.

Gece buuundan sonra ay batt. Karangu (ok karanlk) ortala kt. Gnllere de karanlk indi.
erilerin az uyuyor, ou dnyordu. Bir Trkn ne dnd yznden bilinmez ki. Birden bire bir
ses uyuklyan, dnen erileri dalgnlktan uyandrd. Bu bir kopuzun sesiydi. Otlara uzanm olanlar
doruldular, oturmakta olanlar ayaa kalkt. Ses byyordu. eriler birer ikier sese doru yrr oldular.
Onba Pars, Onba Yamtara bakarak:

- Kara Ozan olacak, gene cotu, dedi. Yamtar karlk verdi:

- Cotu. Bizi de coturacak!

ki onba ar admlarla yrdler. Karanlkta birbirlerini tanmyan birok eriler sese doru gidiyorlard.
Bunlarn arasnda onbalar, yzbalar da vard. Hatt bunlarn arasnda binbalar, tmenbalar da vard.
Bunlarn arasnda Tarkanlar, buyruklar, tiginler de vard. Hatt Baatur ad da bunlarn arasnda idi. Sesi
duyan kalkyor, yryordu.

Kara Ozan yere bada kurmu, kopuzunu syletiyordu. evresinde bir ynn toplanmakta olduunu
sezmiyecek kadar dalmt. Karsnda ok gen bir eri oturmu, Kara Ozana bakyordu. Kara Ozan nce
ald, sonra da cotu, sylemee balad. Sylyor ve alyordu. evresinde t kmyordu. Bu yzlerce
erinin, belerin yrei sanki Kara Ozann kopuzundaki tellerde titriyordu. Kara Ozann parlak sesi bir
gibi bozkra ve gnllere iniyordu. Kara Ozan deyi sylyordu:

uluk Kaan ld m?

Trkler basz kald m?

Korkak inli gld m?

Paralanr yrekler!

Kim bize kurdu tuzak?

Tanr Trklerden uzak!

Kaandr yurda bezek,

Paralanr yrekler!

uluk Kaan yiitti,

imdi umaa gitti.

Bunu bize kim etti?

Paralanr yrekler!

Yldzmz snmtr,

Yalar sevinmitir,

Kaan aulanmtr,

www.e-kitap.us
 Paralanr yrekler!

Ordu, Kara Ozann deyiindeki ezgiyi kavramt. Drtlklerin sonunu hep birden gr sesle sylyorlar,
alyorlard. Bu her biri kanl sava gnleri grm, lmden birka yol yakay syrm sava erleri, 15
yandaki ocuklardan 60 yandaki kocalara kadar bu binlerce kii, titrek seslerle:

- Paralanr yrekler!...

Diye inledike binlerce Bozkurt uluyormu gibi bozkr inliyor, karki ormann iindeki Bozkurtlar bu
soydalara kendi sesleriyle cevap veriyorlard. Kara Ozan sylyordu:

imdi bunludur budun,

Kaan bizi tek kodun,

Bunu sen ettin Katun!

Paralanr yrekler.

Katun, seni asmal,

z yurdunu basmal,

Yz bin inli kesmeli,

Paralanr yrekler.

imdi gnl sayrdr,

Kaanndan ayrdr,

inli Katun eridir,

Paralanr yrekler.

Sayrya em var deme,

Yaramz gelmez eme,

Kara Ozan inleme,

Paralanr yrekler

Kara Ozan kopuz alp ezgisini okurken birdenbire karanlkta bir ses haykrd:

- Ozan kes! Gnlleri dalyorsun!...

Herkes saa sola dnerek haykrann kim olduunu anlamak istedi. Karanlkta bir ey grnmyordu ki O
zaman Kara Ozan, drt yannda evrelenen ynn farkna vard. Ar ar kalkt. Ynn arasna kararak
kayboldu.

Tan atyordu. Bozkr aarrken gnllerdeki karanl da alyor gibi idi. Baatur ad, btn gece
uyumamt. inli uaklar da uyumamak mecburiyetinde kalmlard. Bu uaklardan ikisi bir kyya
ekilmiler, ince konuuyorlard. Birisi:

- uluk Kaannn auland iyi oldu. Yoksa ini altst edecekti diyor teki:

- u -ing Katunun heykelini yapp tapncaklara koymal diye karlk veriyordu.

www.e-kitap.us
Sonra yeni Kaann kim olacan mnakaaya baladlar. Biri dedi ki:

- uluk Kaann oullar iki tanedir: Yaar adla u Tigin. u Tigin, daha on sekiz yanda, ocuk saylr.
Yaar adi yirmi iki yandadr ama benzi sar, ark, donuk bir kiidir. Tabii byk oul olduu iin o Kaan
olacak. O Kaan olunca da ine gn doacak. nk o, savaacak erlerden deildir.

inli uaklar byle gevezelik ederken biraz beride kendilerini dinliyen birisi olduu sezmemilerdi. Dinlemek
iin oraya uzanm olduu anlalan bu erinin alaca karanlkta kim olduu belli olmuyordu. inlileri
dinlerken bir aralk dorulup klcna davranacak oldu. Sonra bundan vazgemi olmal ki yavaa oradan
ekildi. inliler hl konuuyorlard.

Bu srada uzaktan iki atl yavaa yaklatlar. ki yz adm ilerde durdular. Biri eliyle tekine inlileri
gsterdi. Karanlkta iki yz adm uzaktan bu iki inli ancak birer yuvarlak gibi grnyordu. kinci atl
sadandan iki ok ekti. nanlmaz bir abuklukla ikisini de atarak iki inliyi devirdi. Sonra iki atl
uzaklatlar. Bu iler o denl abul olmutu ki, kimse grmemiti.

Ortalk ynca l inlileri buldular. Baatur ad, at uaklarndan ikisinin ldrldn grnce kalarn
att. Toplan borusu alm, Baatur adn tuu kalkm, ad ata binmiti. kartt ulaklar iki at uan
ldreni gren olup olmadn haykrarak soruyorlard. Birka dakikada 20,000 kii Baatur adn iki at
uann ldrldn renmiti. Ulaklar barp yerlerine dnnce Ibara Alp atn drt nala srerek
BAatur adn nne geldi. Atndan atlayp diz yere vurarak selamlad. Baatur ad sordu:

- Yzba Ibara Alp! ki at uan kim ldrd biliyor musun?

- III -

KARA KAAN

On gn sonra tkende Baatur adn kaanl kutlanyordu. Baatur ad artk Kara Kaan adn almt.
Yce ota bezenmi, ssl bir taht kurulmutu. Davullar alnyor, borular tyor, kmzlar sunuluyordu.
Kara Kaann derme ota o kadar bykt ki, iine yzlerce kii alabilirdi. Kaan tahtn stnde kutlu yn
olan solda oturmutu. Sanda bir katun oturuyordu. Tahtn biraz aasnda solda, sada adlar, tiginler,
buyruklar, tarkanlar duruyordu. Daha uzakta alplar, binbalar, yzbalar, onbalar sralanyor, uaklar
durmadan kmz tayordu.

uluk Kaann byk olu olan Yaar ada Kara Kaan tarafndan Tulu Han ad verilmiti. u Tigine de
Kr ad denilmiti. Bununla beraber Tulu Hann solgun yznde sonsuz bir i skntsnn izleri vard.
nk eisi (amcas) Kara Kaann yannda oturan Katun, babas uluk Kaan aulyan, kendi vey anas
-ing Katundu. Kara Kaan, kardeini aulyan bu kadn sorguya ekeceine, kimsenin anlyamad bir
sebeple onunla evlenmiti.

Otan olduka uzanda, Onba Yamtar kimbilir kanc kmz ierken yanna Onba Pars yaklat:

- Yamtar, bu ilere ne dersin? Dedi.

Yamtar cevap verdi:

- Bende sana onu soracaktm. Sen ne dersin?

- Kurultay, Yaar Tigini arktr (Sska) diye Kaan sememi. Beler Yaar Tiginin usunu da
beenmiyorlarm.

- Bunu anladk ama Kara Kaan ne diye aasn aulyan katunla evlendi.

- Benim iittiime gre Trk tresince aa lnce karsn ini alr diye.

www.e-kitap.us
- Trk tresince Kaan aulyan cezasz braklr m?

Onbalarn sz burada kesildi. inli bir uak kmz sunuyordu. Yamtar, inliye yukardan aa bir
baktktan sonra:

- Ulan inli! Sakn u sunduun kmzda da au olmasn? dedi. Sonra kendisine ylk ylk bakan inliye
boaltt ama geri verirken ilave etti. Yirmi amak itim. Yirmi defa lmem gerek. Bir yol lmee
benzemez!..

inli uak ekilip gitti. Pars, Yamtar drterek yavaa dedi:

- Bak bak! yi bak!. uluk Kaann oullar Katuna nasl sert bakyorlar! Yamtar ban otaa evirdi.

- Kara Kaan usluluk etti. uluk Kaann byk olu Yaar Tigini Tulu Han yapt. Onu da douda
Tunguzlarla Tatarlarn stne Han gnderecek.

- Bylelikle onu bandan m savmak istiyor?

- Kim bilir.

- Ya kk olu?

- O daha kktr. Hem Kaan onun da gnln ald. Onu Kr ad yapt.

- Peki bizim Yzba neden bunlu?

- yi bilmiyorum ama dn yeni bir kz dodu. Yzbann imdiye dek drt ocuu oldu, hepsi kz. Belki
bundan bunludur.

Yamtarn bu szleri zerine Onba Pars birden bire durgunlat, sustu.

Yeni Kaann ota nnde toplanan bu binlerce kii bol bol kmz iip esridikleri (arho olmak) halde
byk bir sessizlik iinde idiler. Kaandan en uzakta olanlar bile yava sesle konuuyorlard. Yalnz
davullarn, borularn, zillerin sesleri tkeni dolduruyordu. Gn kararncaya dein elenti yaplacakt.
Bugn greiler greecek, bahadrlar dvecek, nianclar ok atacak, biniciler yaracakt.

Kaann iareti zerine davullar, borular durdu. Kaan solundaki belere dnerek, Tunga Tigine yle
dedi:

- Tunga Tigin! Bugn sen kl oyunu yapacaksn! Bakalm senden zge bahadrlar var m? Bu alplarn
iinde sana denk bir er karsa onu yceltirim. Hepsini yenersen sana kendi elimle seeceim en iyi
atlarmdan dokuzunu vereceim.

Tunga Tigin, yere diz vurup Buyruk Kaanndr dedi. Kara Kaan, bu sefer karya bakt. Glmsedi.
Haykrd:

- tkenin yenilmez yiidi, Bozkurt ailesinin kolu bklmez bahadr, Gk Trklerin yce bei Tunga
Tiginle boy lmek istiyen varsa beri gelsin!

Bir an ortalkta t kmad. Tunga Tigine kyamadklar belli idi. Sonra drt kii karak Kaana doru
yrdler. Otaa yaklanca diz yere vurup kendilerini tanttlar.

- Ben uluk Kaann savata yolda, bilgide ei Apa Tarkanm!

- Ben klc akndan keskin, svata yaya baskn aa sken Kl urum!

- Ben, krk defa ine akn etmi, kardei savata, drt eisi urata, atalar dvte, dedeleri krta

www.e-kitap.us
lm Binba Makara Alpm!

- Ben yzba Ibara Alpm!

-ing Katun, Ibara alpn kendisini pek ksa tanttn grnce Kara Kaana eildi: Bu Alp niin kendini
daha uzun tantmyor? diye sordu. Kaan Ibara alpa dnd:

- Yce Katun, senin de teki erler gibi kendini uzun tantman istiyor dedi.

Ibara Alp yere diz vurup kalkt. Sonra Katuna dnerek kendini yle tantt:

- Ben, att ok amyan, attan yere dmiyen, ine akn ettikte on tmen mal tayan, uluk Kaan ld
diye sevinen iki inliyi iki okte deviren Yzba Ibara Alpm!

Bu szler yldrm gibi indi. Kr ad ve Tulu Han Katuna baktlar. Katun kzarm, dudaklarn sryor,
kendisini tutmaa alyordu. Kara Kaann yznde hibir deiiklik yoktu. Tunga Tigine dnd: Bu
erlerin hangisi ile boy lmek istersin? diye sordu. Tunga Tigin ba eip diz vurdu. Buyruk senindir
dedi. Kara Kaan keskin baklarn drt erin zerinde gezdirdi. Ortalk soluk almyordu. Ar ar yle
syledi:

- Tunga Tigin Iabara Alpla vuruacaksn!..

Ayn zamanda uzakta Onba Pars, Onba Yamtarn omzuna el atp:

- Korkarm bizim yzbaya bir i olmasn, dedi.

Tunga Tigin, ilerleyip Ibara Alpn karsna durdu. stnde yeni gzel bir zrh gslk vard. Tulgasnda
gmten bir ay parlyordu. Ibara Alptan daha uzun, daha iri idi. ekik yeil gzleri tatl sert bakyordu.
Kaan Hazr msnz? diye sordu. Sonra defa el rpt. Birbirinden on adm uzakta bulunan iki yiit
yldrm gibi kl ekerek birbirine saldrdlar. Btn gzler onlara evrilmiti. Arkalarda kalanlar atlara binip
baknyorlard. ki bahadr byk bir ustalkla kl kullanyorlard. ndirilen kllar ya kendi kllar ile
eliyorlar ya kalkanla durduruyorlard.

Ortalkta kl akrtsndan baka bir ey iitilmiyordu. Katun bukulanmt (heyecanlanmak). Ibara Alpn
yenilmesini hatta lmesini istiyordu. Tulu Hanla Kr ad akrabalar olan Tunga Tiginin kazanmasn
istemekle beraber Ibara Alpn yenilmesine de bir trl raz olamyorlard. Ibara Alpn buyruundaki
onbalar gz krpmadan bu arpmaya bakyorlar, Kaan ise donukluunu muhafaza ediyordu. Ortada
sava hzlanyor, sertleiyor, evik admlarla srayan iki bahadr Kaann nndeki alanda geri giderek
dvyorlard.

Bir aralk ikisi de birbirine salarn dnerek sol elleriyle tuttuklar kalkanlar geri aldlar ve korkun fakat o
kadar da gzel ve tatl bir kl oyununa koyuldular ki ikisi de bir adm ilerleyip gerilemeden havada kl
arptryordu. Onlar bu yaman inileri birbirlerinin tulgalarna doru yapyorlar, fakat teki bunu hemen
eldii iin iki yiit havada kl dndryormu gibi oluyordu. Kr ad, gz kesilmi, bu oyuna bakyordu.
Bu de dorusu doyum olmazd. Kara Kaan dvecek iki yiiti iyi semiti. Birden ikisi de birer adm
atarak birbirlerine yaklatlar. Kllar birbirine takl kalmt. Gz gze geldiler. Tunga Tigin:

- Ibara Alp! Seninle dvtm iin vnrm dedi. Sa ol Tigin diye karlk verdi. Sonra ikisi de
birer adm geriye frlayarak kalkanlarn ne aldlar. Dv yine eski hz ile srd. Daha hi birisinde
yorgunluk gzkmyordu, -ing Katun sinirlenmee balamt. Kaana eilere:

- Artk yetimez mi? diye sordu, Kaan ban evirmeden cevap verdi:

- Byle gzel vuruan erleri bu kadar abuk ayrmak yazk deil mi? yi bak! Byle yah dv mrnde
bir daha gremezsin. inde byle eyler yoktur! Katun sustu.

www.e-kitap.us
Ban yine evirdi. Tam bu srada Tunga Tiginin dayanlmaz bir saldr yapt, Ibara Alpa ardu ardnca
kl savurduu, Ibara Alpn bu kllar kalkanyla karlad fakat kalkann bu yaman vurulara
dayanamyarak ikiye ayrlp yere dt grld. Bir anda Katunun gzleri parlad. Ibara Alpn
onbalar dudaklarn srdlar. Kr adn gzleri merakla ald. Kaan glmsedi. Ibara Alp hemen
karsndakine san dnerek klc siper ald. Herkes Tunga tiginin yeni ve son bir saldrn beklerken
onunda kalkann yere frlattn ve Davran Ibara Alp! diye bardn grdler. O demin ki, herkesi
bayltan kl oyunu yine balamt. ki yiit yaman drtler de yapmaa balamlard. Bu sefer artk
kllar ara sra hedefi buluyor fakat tulgalar ve zrhlar buna dayanyordu. imdi Ibara Alp gerilemee
balamt. Tunga Tigin durmadan saldryor, Ibara Alp boyuna korunuyordu. Biri ilerliyor, br
geriliyordu. Ibara Alp biraz yorulmu gibiydi. ekilen ekile sonunda seyircilerin nne kadar geldi. Bir
adm daha gerilerse yenileceini anlad. Tunga Tiginin son saldrn eldikten sonra yaman bir saldr
yapt. Tunga Tigin bundan ancak bir adm geri frlamakla korunabilmiti. Yzbann ikinci saldr daha
yaman oldu. Klc dayanlmaz bir inile Tunga Tiginin tulgasn bulmu, tulga balar koparak yere
dmt. Tunga Tiginin burnundan kan geliyordu. Bunu grnce Katunun gzleri buland. te Ibara
Alp oyunu kazanyordu. Bir kl vuruu daha ba ak kalm olan Tunga Tigini ldrebilirdi. Fakat Katun
yanld. Ibara Alp bir adm geri ekildi. Bir hamlede tulgasn bandan karp yere att ve Davran Tunga
Tigin! diye saldrd. Sava sanki yeni balamt. Uzun salar uuuyor, yzlerinde, alnlarnda ince izgiler
beliriyor, bu izgilerden kan szyordu.

- IV -

TKENN KESKN NANCISI

Ertesi gn leden sonra ok atcl yaplyordu. leden nce greler bitmi, nal Tarkan ile Dokuz Ouz
bei Bilge Tudun teki greilerin hepsini yenerek birbiriyle tutumular, yeniemeyip denk kalmlard.
Onba Yamtar ise ilk grete Krgz pehlivan Alp Bamsy yenmi, ikinci grete Bilge Tuduna yenilmiti.
Bilge Tudun pek yavuz pehlivand amma Onba Yamtarn ona abucak yenilivermesi Onba Parsn
cannu skmt. Greten sonra Yamtara sordu:

- Sen onu yenemesen bile bu kadar tez yenilmezdin. Sana ne oldu? Bir yerin mi aryor? Sayr msn?

- Sayr deilim. Aryan yerim de yok. Senin anlyacan doymuyorum. Kii savaa, gree, kmadan nce
gnlk azn birden yemezse onun kolunda g m kalr? Gn doarken yalnz bir amak kmz itim.
Bo kursakla yaplan gre bu kadar olur. Sonra Dokuz Ouz bei, bizim tken buras (Erkek deve) nal
Tarkan' da yenmesin diye korkmutum.

Bu srada davullar alnp borular tmee balad. Nianclk balyordu. Herkes yerini almak iin yrrken
gr sesli bir ulak yle baryordu:

- tkenin erleri ok atacaklar. Gk Trk Kaanna bakan bunca budunlarn sayl erleri ok atacaklar. Gk
Trk erleri Tlis, Tardu erileri, Dokuz Ouz yiitleri, Karluk bahadrlar, Krgzlar, Bayrkular, Kurkanlar,
Basmllar, Ktaylar, Tabatlar, Otuz Tatarlar, btn Tiginler, adlar, Yabgular, lteberler, beler, buyruklar,
tarkanlar, eriler ok atacaklar! Kara Kaann yce konuu in bei en-king de ok atacak! Herkes yerine
gelsin!...

Aradan ok ksa bir zaman geti. Koca alan binlerce eriler ve bahadrlarla dolmutu. Ortalkta bir uultu
vard. Kaann ota gene her zamanki gibi bu uultudan uzak duruyor, evresinde hibir ey iitilmiyordu.
erilerin toplanmas bitince Kara Kaan, sanda Katun ve solunda konuk in bei en-king olduu halde
grnd. O anda da her yer sustu, herkes diz yere vurdu. Biraz sonra da beler, Kaann soluna ve
sana dizildiler. Yerler alndktan sonra ulan gr sesi ortal kaplad:

- Ulu Kaan, tkenin erlerini denemee aryor! Kolunun gcne, gznn keskinliine gvenen, er
meydanna!

Bu gn ortadaki genilik her gnknden daha bykt. eriler halkay biraz daha geni tutmulard.

www.e-kitap.us
Kaann oturduu yerin sol anda gez tahtas ykseliyor, stnde karaya boyanm yuvarlaklar ok iyi
seiliyordu. Bu yuvarlaklarn says drtt. lk atclk bu drt yuvarla da yukardan aa sra ile vurmakla
balyacak, beceremiyenler alandan ekileceklerdi. Kaann sa anda atclar buyruun hemen ardnca
toplanmlard. Yalnz Kaann sol anda, uzakta olan seyirciler oklarn gez tahtasna nasl dtn
gremiyeceklerdi. Ulak onlara baracakt ama bu, gzle grmek kadar tatl olmyacakt.

Trk tresince konuk kutlu olduu iin Kaan bu denelere girmei dilemi olan en-king'in ilk oku
atmasn buyur etti. inli be yerinden kalkt. Kendisine yol aan bahadrlarn arasndan yryerek
meydana kt. Salnnda bir yelteni, koluna ve nianclna gvenen bir hal vard. Yerine varnca durdu.
Bir erinin uzatt yayla oku ald. Okunu yerletirip yay gererek gezledi. Ortalkta t yoktu. Vzlyarak
kayan okun sesini ez uzaklarda kalm olanlar bile iitiyordu. Birinci ok tahtaya vard. Fakat stteki
yuvarla bulmad. Onun biraz ana sapland, kald. Ulak, okun yuvarlaktan drt parmak aa
saplandn haykrrken sanki ortalk biraz daha sessizleti. Gzler ikinci okun yola kmasn kollad. en-
king aldr etmiyordu. Bu hal ona pek tabii grnmt. kinci olarak erinin uzatt oku ald. Yayna
yerletirip frlatt. Ok gene tahtaya fakat ikinci yuvarlaa deil, ncye sapland. Ortalkta gene t yoktu.
Yalnz in bei biraz sararmt. nc ok birinci yuvarlan bir kar yukarsna dedi. O ana dein,
kprdamyan, soluk almyan erlerin arasnda gene ses karmadan onlar gzliyen Kr ad yerinden frlad.
Kaann nne dinelerek sordu:

- inli konuk bizimle niin eleniyor?

Katunun nnde sorulan bu soruya Kaann yerinde bir cevap vermesi gerekiyordu. Fakat o, daha azn
amadan eriler arasnda bir kahkahadr koptu. Hele arka taraflarda erler dalgalanyor ve uultu artyordu.
Kr ad hzla dnd. Fakat hali grnce onun da dudaklarnda belli belirsiz bir glmseme yayld. Kaana
bakt. O da galiba yavaa glmsyordu.

erilerin byle tamasna sebep Onba Sanar olmutu. Gen onbann gld hemen hemen ylda bir
kere o da hi umulmadk haller karsnda grlrd. Onbann heybetli yz daima ask, dnceli duru,
erlerinden ve pusatlarndan baka eyler onu ilgilendirmezdi. Bugn de gene ask yzle alana yaklat.
Geride kalm olduu iin atndan inmiyerek bekledi. en-kingin kn ve yayn germesini yrei
titriyerek seyretti. Acaba bu yabanc kii ne denl usta nianc idi? Onba Sanar bunu renmei pek
istiyordu. Birinci okun amacn bulamamas Onbann durumunu hi deitirmedi. Yalnz gsnn iindeki
kukunun azaldn gsteren geni bir soluk ald. kinci, nc oklarn uuunu gzledi. Fakat Kr ad bu
acemilii alay sanp da Kaana sorarken atndan drdnc ok, gidip de gez tahtasnn dndan geerek bir
Trk erisinin brkn havaya uurunca Onba artk kendini salverdi. Kahkahalarla baylacak, katlacak
gibi glyor, atnn zerinden sola doru eiliyordu. evresindekiler ve uzaktakiler bir an arm gzlerle
baktlar. Fakat az sonra Onba Sanarn kahkahasn alt eden birok kahkahalar daha ykseldi. Koca alan
derin bir uultu kaplad. en-king geri dnd. Bu sefer sayg ile deil, fakat glmeden katlmamak iin
ellerini brlerine basarak son derece eilen erlerin arasndan geerek yerine vard. Oturdu. Katun, uzun
zamandr Trkler arasnda yaad iin onlarn nasl ok atclar olduunu biliyordu. Fakat gene kardeinin
bu ii baaramamasna ierlemi, dudaklarn sryordu. Kargaalk uzun srmedi. Davulun bir iki
gmleyiinden sonra ykselen ulan sesi atlara devam edileceini bildirdi. Ortadaki erlerin says krk
kadar vard. Ve krk erin att 160 ok en-kingin aknlktan alan gzleri nnde hi amadan gitti,
amac buldu. Bu dene elli admdan yaplmt. AlandaN ekilen sadece in bei olmutu. Erler bu sefer
yzer admdam gerileyerek ayn denemeyi yapmaa arldlar. Atlar sessizlikle yapld. sabetler gene
fazlayd. Fakat bir kere bile amac tutturamyan darda kalmaa mecbur olduundan bu denemeden arta
kalanlarn says ancak 22 idi. Bundan sonra snama daha sk yaplmak gerekti: iki er karlkl geerek
uzunca bir sopay birer ucundan tuttular. Bu sopann ortasndan bir ip sarktlm. pin ucuna bir yumurta
balanmt. Sopay tutan iki er onu biraz kprdatyorlard, bylece de yumurta sallanyordu. Denemeye
girenler elli admdan bu yumurtay vurmak zorunda idiler. Yumurta vurulduka yenisi balanyordu. imdi
en-king adeta yerinde duramaz olmutu. Yannda getirdii, bu oyunlar seyretmeleri iin kendilerine n
sralarda yer verilmi olan in subaylarnn yzne hakl olarak bakamyor, ok sinirli grnyordu. Katun
da ayn durumda idi. Hem onun, kardeinin yenilmesinden baka bir kederi daha vard. te Ibara Alp,
her frsatta kendisine saygszlk gsteren Tunga Tiginle ba baa arparak erliinin herkese bir daha

www.e-kitap.us
tantan ve bu yzden binba olan gen kahraman imdi atlarda da byk bir ftursuzluk gstererek
yayn geriyor, okunu frlatyordu. Fakat bu ok hi amadan istenilen yere gidiyor, sapland tahtayla
birlikte her defasnda Katunun yreini de deliyordu. en-king bir ocuk acemilii gsterdii zaman Ibara
Alp herkes gibi glmemi, hatta Kaan ve Kr ad gibi dudaklarnda bir glmseme bile belirmemiti.
Yalnz gzlerinin ucuyla Katuna bir bakm sonra ululukla ban evirmiti. Bu Katunu kzdrm,
kprtmt. Ama bir yolunu beklemek gerekti. imdi gzleriyle atclar kovalyor, Ibara Alp sadandan
ne zaman bir ok ekse onun amas iin Tanrya yalvaryordu. Faka ite meydanda yalnz iki kii kalmt:
sallanmakta ve uzaklamakta olan yumurtalar ayn soukkanllk ve nmemezlikle vuran Kr ad ve
Ibara Alp...

Erlerin ikisi de ayn ustalkta olduu iin baka bir deneme yapld. Bu defa havaya atlan yumurtalar
inmee balamadan nce vuracaklard. Oklar vnlad. Yumurtalar beraberce delindi. ki yiit de sanki
bundan kvan duyuyorlard. Birbirlerinin kazanmasn ayn yrekten istek ve ho gryorlard. En sonunda
kenarlar birer arn kadar grnen iki byk tahta getirildi. Kr ad ve Ibara Alp ellier okla bu tahtalara
TRK szn yazacaklard. Yazy kim daha nce bitirirse birinci olarak o kutlanacakt. Kimsede ses
yoktu. eriler artk soluklarn bile tutmu gibiydiler. Davulun gmliyen sesiyle birlikte yar balad. ki
yiidin sadaklarndan oklar ekmeleri yaya yerletirmeleri ve amac gezleyip oku brakmalar o kadar
abuklukla oluyordu ki, onlarn bu hareketlerini birer birer takip etmek adeta mmkn deildi. Saniyeler
geiyor, her iki tahtada kelime ekillenmee balyor, fakat kimin kazanaca bir trl anlalmyordu. en-
king artk oturmuyordu. Ayaa kalkm, yumruklar skl, soluu kesik, ylece bakyordu. alk bulunduu
yerden zeki gzlerinin keskin baklarn bir Ibara Alpa, bir Kr ada bir de en-kinge gtryor, en
heyecanl anlarda bile onun bu halini grnce glmekten kendisini alamyordu. Birden ortal keskin
haykrlar kaplad. ki gndr sren enliklerde her kazanan ayn sessizlikle karlyan ve yalnz
ilerinde kutlyan eriler, ok ksa bir farkla stn gelen Kr ad lgnca alklyor, Yaa! diye
haykryorlard. Onun Ibara Alpa kar da olsa stn gelmesi, uluk Kaann cn alacak bir yiidin
aralarnda yaadn gsteriyor ve yreklerinden gelen bu takn sevinci saklyamamalarna sebep
oluyordu. Kr ada elini uzatan Ibara Alpn gzlerinde de bir zafer parlts vard. O da sanki kendi
kazanm gibi sevinli idi. tkenin bu kendisinden st gelen keskin niancsn yank yznde ldyan
sert baklarn yumuatan bir sevin iinde kutluyor, Kaann buyruuyla bir erinin koup getirdii kmz
aman ona kendi eliyle sunuyordu

***

Gn kararyordu. Btn yarlar, koular, oyunlar bitmiti. imdi sz ozanlarnd. Kara Ozanla uu
karlkl kopuz alp deyi syliyeceklerdi. Kaann otan evreliyen halka daralmt. nce Kara Ozan
geldi. Kaan selamlayp bada kurdu. Arkasndan uu geldi O da Kaan selamlayp Kara Ozann
karsna oturdu. Sonra ar ar, yava yava kopuzlar inlemee balad. Btn Trk budunu saygl bir
sessizlik iinde dinliyorlard. lk deyii Kara Ozan sylyordu:

tkenin erleri

Bilir benim gcm.

Kopuzumun mzrab

Aratmaz klcm.

Kara Ozan! Seninle

Ak atan uu mu?

uu bu meydan okuyua hi irkilmeden hemen cevap verdi:

Seni byle syleten

www.e-kitap.us
 Kmz mdr, sc m?

Byle yaman sylersen

Sende komam cm.

Deyiin klcmdan

Daha ldrc m?

Seni basan aknlk

Au gibi ac m?

Kara Ozan fkelenir gibi oldu:

tken erlerinin

Acunda kmaz ei.

tkenin kzlar

Gkte ayn on bei.

Yrekleri kan eder

Gzlerinin atei.

O aknlk dediin

inli konuun ii...

-ing Katundan Kara Ozann szlerini ince olarak dinliyen en-king inelenmi hibi yerinden srad.
Fakat Kaann ve btn Trklerin ta gibi sessizliini grnce durdu. Katun da fkelenmiti. te bir ozan
yce bir be olan kardei ile aka alay ediyordu. Kaana eilerek:

- Bu baya kiinin yce konuu knamasna gz yumacak msn? Dedi

Kaan ayn ta hareketsizlii iinde cevap verdi:

- Ozanlarn sz kutludur, kesilmez!...

Kara Kaan o kadar souk sylyordu ki Katun ileriye gitmekten ekindi. Zaten imdi uu alm, bakalm
neler sylyordu:

inli bein att

Boa gittiyse nola?

inli bu... Saa atsa

Ok gider, der sola.

Neylesin Ulu Tanr

G vermeyince kola.

Kavusun Kara Kaan

www.e-kitap.us
 Kr ad gibi oula.

Kr adn ad geince budun arasnda bir alkalanma oldu. inli be ise zerine yadrlan bu knamalarn
altnda kendinden gemi gibi idi. -ing Katun bu deyileri inceye evirerek kendisine anlattka
kuduruyordu. O denl kprmt ki istemiyerek klcna el att. Kara Ozan onun elini klcna attn
grmt. imdi kopuzla cevap veriyordu:

Klcna el atma,

imdi deyi adr.

Ortalkta dolaan

Ak kmz amadr.

Yad elde oturanlar

Bil ki yurt kaadr.

Senin kl dediin

Trkn oyuncadr.

inli bee ylgnlk gelmiti. Katun l gzlerle bakyordu. Fakat onlara aldran yoktu. imdi sz gene
uuya gelmiti:

tken kzlarnn

Gzleri gnl yarar.

Onlar gndz gne,

Gece ay sarar.

inli meydan okusa

Bunda alacak ne var?

Kei esrik olunca

Dvmaa kurt arar.

inli be, iine baygnlk geldiini anlyor, fakat yerinden kprdyamyordu. Gece olmutu. Artk -ing
Katun da kendisine dilmalk etmedii iin sylenenleri anlamyordu. Fakat her szde knandn sanyor,
ii duygularyla dolup tayordu. Halbuki imdi Kara Ozanla uu karlkl Kr ad vyorlard. Biri bir
drt sylyor, teki baka bir drtlkle buna cevap veriyordu:

tkende arslanlar var.

Kr ad onlardan biridir.

ok yiitler vardr ama

Kr ad erlerin eridir.

Kr ad douran ana,

Ne emzirmi acap ona?

www.e-kitap.us
 Erlik, ululuktan yana

Tanr Kr addan geridir.

Acunda var nice eri

Kimi stn, kimi geri

Kr ad adl Gk Trk eri

Anadan doma eridir.

Klc yldrm eler,

Att ok demir deler,

lm gelse Kr ad gler

On sekiz yldan beridir.

Yiitlik en ileri,

Kalacak on bin yl diri

Gk Trklerin gnlleri

imdi Kr adn yeridir.

***

Davullar elencenin bittiini bildiriyordu. Herkes yerli yerine, adrna gidiyordu. en-king ve Katun fkeyle
dnyor gibiydiler. in bei ablasnn yanna sokularak ince:

- Onlara gstereceim. Bir in bei ile elenmenin ne demek olduunu anlyacaklak, dedi. Katun albz
(eytan) gibi glmsedi:

- Tez canl olma! Her iin bir a vardr, diye karlk verdi.

Sonra in bei subay ile birlikte kendisine ayrlan adrlara yneldi.

***

Geceleyin Kr adn adrnn kaps alarak Tulu Han girdi

- Kr ad, dedi. Yarn ok erkenden yola kacam. Kaan Tatarlarla Tunduzlar idare etmenin g
olduunu syledi. ok abuk varmam gerek. Bana bir diyecein var m?

Kr ad ayaa kalkt. Yava yava Tulu Hana doru yrd:

- Benim sana bir diyeceim yok. Senin bana diyecein var m?

Tulu Han solgun yzne baka bir anlam veren gzleriyle Kr ada derin derin bakyordu. Yreinde bir
szs olduu belliydi. Yava yava unlar syledi:

- inli Katun Kaan kendisine uydurmasn diye korkuyorum. inli be de geldikten sonra Kaan kandrp
aldamaa (ifal etmek) uraacaklardr. Eim Kaan umduum kadar uslu kmad. Sana unu dmeek
isterim ki yurdumuzdaki btn inlilere gz kulak ol.

www.e-kitap.us
Kr ad irkildi:

- Ben btn inlilerin at (ajan) olduunu bilirim. Bana gven! in olursa tezden ulak gndermei
unutma.

ki karde birbirlerine baktlar. Daha sylenmemi szler var gibiydi. Sonra Tulu Han birdenbire:

- Hoa kal, ben gidiyorum diyerek dnd. Kr ad:

- Yolun, uurun ak olsun! Diye karlk verdi.

-V-

TNG YABGU KAANIN ELLER

Gz gelmiti. Trk Ellerinin yaman yz in bei en-kingi baya sayr etmiti. Bu Trk lkesini hem
beeniyor, hem de yadrgyordu. Burada ak ve temiz bir hava, insan salamlatran kmz ve grbz,
salam kzlar olduu iin Trk Ellerini seviyordu. Fakat gneinin keskin, souunun sert, kiilerin etin ve
kzlarn sarp olmasn hi beenmiyordu. imdi inde olsayd, houna giden bir kz oktan elde etmi
olurdu. Halnuki kendisi nl bir be olduu halde burada her hangi bir kz elde etmek yle dursun,
onunla arkadalk bile edememiti.

en-kingin yaman bir i sknts vard. Bunu gidermek iin her gn, yoldalar olan in subayn
aryor, onlarla konuuyor, kumar oynuyor, kmz yahut sc iiyordu. Bugn ise artk hibir ey kendisini
elendirmez olmutu. in subaylarndan birisi en-kinge bir teklifte bulundu:

- Acaba beimiz atla bir gezinti yapsalar, tkenin gzelliini grseler ilerinin sknts gemez mi?

- Yaban gzelliklerini ne yapaym? Bana tkende gzel saray, gzel kuma, gzel kadn gsterebilir
misin?

in subay kt kt gld:

- Beimiz aldatm olmamak iin kesin bir sz etmeyim amma belki gzel kadnlar, hatta gen kzlar
grmemiz kabil olur.

- Gzel kzlar ben de her gn senin kadar gryorum ama grmekten bir ey kmyor ki...

en-kingin fkeli konumas zerine karsndaki sustu. en-king bir ara dnd. Sonra birdenbire sordu:

- Yoksa senin bildiin bir nesne mi var?

- Ben ok nesne bilmiyorum. Yalnz buradan epey ilerde, Orkun rmana varnca orada gzel bir koru var.
Trkler orada ksrak besliyorlar. Her gn oraya bir ok gen Trk kzlar gidip kmz yapyorlar.

- Kzlarn yannda erkek bulunmuyor mu?

- Hayr.

- Tuhaf ey! inde olsa gen kz evinin kapsndan dar adm atmaz. Bu Trk kzlar korkmuyorlar m?

en-king durmadan sc iiyordu. Bu Trk scs de hi indekine benzemiyordu. imdi acunu gzel ve
sevimi bulmaa balamt. Yoldann teklifi de hi yabana atlr gibi deildi. Bir sarak (bardak) sc daha
itikten sonra arkadalarna:

www.e-kitap.us
- Haydi, yle bir at gezintisi yapalm, dedi.

Biraz sonra drt inli yola kmlar, Orkun rma kysnda kzlarn kmz yaptklar yere doru gidiyorlard.
en-kingin esriklii ar derecedeydi. in subaylarna gevezelik etmee balamt:

- inde gene Suiler baa gese ben bilirim yapacam!... -ing Katun boyuna Kara Kaan kkrtyor,
nmzdeki yazda ine akn edilecek. Tanglar drrlecek. O zaman belki ben in Kaan olacam.
Hepinizi birer babu yaparm. Sonra gelir, burasn da alrz!...

Bu son sz zerine in subay srayarak arkalarna, yanlarna baktlar. Ak bozkrda gidiyorlard ama
birisi duyacak diye dleri patlamt. Bununla beraber inanmadklar szleri dinlemek bile pek holarna
gidiyordu.

Bylece epey gittiler. Souk, en-kingin esrikliini geirmiti. Artk istedikleri yere varmlard. Buarad
gzel bir koru yannda kk maaralar vard. Bu maaralar kara, ka, yamura kar snaklk ediyordu.
Buralarda bir ok Trk kzlar alp duruyordu. Buralarda bir ok Trk kzlar alp duruyordu. Ksraklarn
ara sra kinemelerinden baka bir ses duyulmuyordu. Buraya yaklarken en-king arkadalarna dnp:

- Hele bakn, dedi. u kzlarn hepsinde de yayla sadak var. Bir de kllar olsa eri olup kacaklar. Ne
dersin Van-zin-an, sen bu kzlarn byle sava olduklarn da biliyor mu idin?

Van-zin-an, in beine burasn salk veren in subay idi. Bu soruya yle cevap verdi:

- Biliyordum beimiz. Hem de buyurduunuz gibi kllar yoksa da yarm kl demek olan baklar var.

en-kingin gzleri aknlkla ald:

- Doru be! Byle eriye babu olmak isterdim.

inliler byle konua konua kzlarn yanna yaklatlar,Van-zin-an, in beine yaklaarak yle dedi:

- Beimiz u ilerde, doru ksran yanndaki kz gryorlar m? Buradaki kzlarn en gzeli odur. imdiye
dek bir defa bile gldn grmedim.

- Zaten bu Trk kzlar glmek nedir bilmiyorlar ki...

- Hatta erkekleri de...

Fakat Van-zin-an szn bitiremedi. nk tkene geldiklerinin ertesi gnnde ok atlrken Trklerin
en-kinge nasl gldkleri aklna gelmiti. en-king atn yava yava o gzel kzn yanna srd. Kendine
eki dzen vererek kza:

- Bana biraz kmz verir misin? Dedi

Kz ban kaldrp en-kingin yzne bakt. in bei az kalsn atndan decekti. Btn dirliinde byle
gzel bir kz grmemiti. ekik yeil gzleri k gibi parlyor, yznden esenlik ve kan fkryordu. Boylu
poslu kzd. Uzun kumral salar iki rg halinde brknn altndan beline doru uzanyordu. Ayaklarnda
izmeler vard. Kemerinde uzun bir bak sallanyor, kzl elbisesi ona korkun bir gzellik veriyordu. en-
king kendisini toparlyarak gene sordu:

- Bana biraz kmz verir misin?

Kz hi sz etmeden en-kinge bakyordu. teki kzlar ise balarn bile kaldrmamlar, ileriyle
urayorlard. Van-zin-an in beine yaklaarak:

- Beimiz ince sylediiniz iin kz anlamyor, dedi. en-king bu kzn alml gzellii karsnda o kadar
kendinden gemiti ki, Trkeyi, inceyi ayrdedecek durumda deildi. Van-zin-ann kendisini aymas

www.e-kitap.us
zerine iki ayda rendii yarm yamalak Trke ile kza gene sordu:

- Bana biraz kmz verir misin?

Kz gene cevap vermedi. Yalnz dolu bir ama in beine sundu. en-king nedense bu kmzn tadn pek
gzel bulmutu. tikten sonra ama geri verirken arkadan gstererek:

- Bunlara da verir misin? Dedi.

Kz gene hi sz etmeden inliye birer amak kmz uzatt. en-king baarsndan kvan duyuyordu.
Kesesini kararak kza bir in altn uzatt:

- Al bakalm, bu kadar yeter mi? Diye sordu. Kz paray almad:

- Ben kmz satmadm, dedi.

- Ya ne diye verdin?

- stediin iin verdim.

- Benim kim olduumu biliyor musun?

- -ing Katunun kardei olacaksn.

- Nereden anladn?

- tkendeki inliler Trke bilir. Sen daha renememisin.

- Peki! Siz burada korkmuyor musunuz?

- Kimden korkacakmz?

in bei gzel kzn her sorulana sklmadan cevap verdiini grnce umutlanmt. Artk ylmann a
geldiine hkmetti ve kzn gzlerinin iine bakarak:

- Kimden mi korkacaksnz? Mesela benden.

- inliden korkulur mu?

in bei kzn sklp krtmasn beklerken onun ta gibi karlk verdiini grnce hoplad. Fakat
bozulduunu belli etmek istemiyerek gene sordu:

- yleyse neden byle pusatl geziyorsun?

- Yolda bir hayvan saldrrsa korunmak iin

en-king sustu. Kzmt. ok kt eyler dnyordu. Fakat tam bu srada ta kardan, tmsein
ardndan bir atl kt, arkasndan bir daha kt derken atllar oald. Biraz sonra 200 kadar atl kzlarn ve
inlilerin olduu yere doru at srdler. inliler armlard. Kzlardan bir takm bunlara dald, bir takm
ise balarn bile kaldrmamlar, ileri gleriyle urayorlard. Bunlar giyimli, pusatl Trk atllar idi.
ndeki atl dolu dizgin srerek kzlarn olduu yere yaklap bard:

- Kzlar! Bat Kaan Tng Yabgu Kaann elisi Kl Er Tigine yol gsterecek kimse yok mu?

Bu szn zerine btn kzlar balarn kaldrdlar, hepsi birden in beinin karsndaki gzel kza baktlar.
Gzel kz atlya doru gitti:

www.e-kitap.us
- Sizi Kara Kaann otana gtreceim, dedi. Sonra bir kza seslendi.

- Gn Yaruk! Ksraklara sen bakver!

Bunu syliyerek atna bindi. Bu srada atllar da yetimilerdi. nlerinde Kl Er Tigin olduu anlalan bir
be duruyordu. Zrhl giyimler giymiti. Yanndaki erilerin ou da yle idi. Bu yiitlerin arasnda hi
Trke benzemiyen uzun sakalllar da vard. Gzel kz Haydi gidelim diyerek atn drt nala srd. Eli
heyeti de onun yolundan gitti. en-king bakakalmt.

- Van-zin-an! Bu kz krk yllk binici gibi ata biniyor, dedi

- Evet beimiz.

- Trkler at zerinde doup, at zerinde lyorlar. Onun iin ata binmek onlara yrmekten kolay geliyor.

en-kingin can sklmt. Kendisine en yakn olan bir kza yaklaarak sordu:

- Bu giden kz kimdir?

- Ibara Alpn byk kzdr.

- Ad ne?

- Almla!

- Neden elileri o gtrd?

- imizde en ar soylu odur.

en-king daha beklemedi. Atn srerek geldii yere doru gitmee balad. in subaylar ses karmadan
izinden geliyorlard.

Geceye doru, Bat Kaanndan eli geldiini duymyan kalmamt. Kara Kaann buyruu ile eliler ve
onlarla gelenler konuk otalarna yerletirilmilerdi. O gece btn tkenliler hep Kl Er Tigini
konuuyorlard. Sebebini anlamamakla beraber, herkes bu elilerin geldiine seviniyordu. Yamtar, pek
kavryamad bu iler zerinde bilgi edinmek iin gene arkada Parsa komutu. Acun ilerini daha iyi
bilen Onba Pars, her zaman Yamtarn glklerini zer, anlyamad eyleri anlatrd. Onba Yamtarn
ilk sorgusu u oldu:

- Bat kaan m daha ulu, yoksa Kara Kaan m?

- kisi de denktir.

- kisi de denk nice olur? Bir Trk Elinde iki denk Kaan olur mu? ki Kaan olunca biri tekinin
buyruunda demektir.

- On iki yl ncesine dein Trk Elinde bir tek byk kaan vard. O zaman kk kaanlar byklerini
tanrlard. On iki yldan beri tkende de ayr bir kaan var. Artk iki kaan birbirini tanmyor.

- Ne dedin? On iki yldr, tkende de ayr kaan m var? Eskiden tken Kaanlar Bat Kaanlarnn
buyruunda m idi?

- Evet!

Onba Yamtar sustu. Dnmee balad. O imdiye kadar byle eyleri dnmemiti. imdi hatrlyordu.
12 yl nce babas bir gece konuklar ile uzun uzun konumu, iki kaandan, bunun yanllndan,
ktlnden bahsetmiti. Yamtar o zaman 10 yalarnda bir ocuktu. Bu ii imdi anlamaa balyordu.

www.e-kitap.us
Peki, yleyse bat kaanndan niin eli gelmiti? Yamtar bunu da anlamak iin arkadana sordu:

- yleyse Bat Kaan niin eli gnderdi dersin?

- Bat Kaan Tng Yabgu Kaann ok uslu, bilgili, dnceli kii olduunu sylyorlar. Trk Elinin ikiye
blnmesinin dourduu ktlkleri anlam olacaktr. Belki birlemek iin eli gndermitir.

- ki kaan nasl birleir? Biri tekinin buyruuna girmek gerek. Bunu hangisi ister?

- Birbirinin buyruuna girmeden de birleebilirler. Birbirine yalk etmezler, aknlar birlikte yaparlarsa hem
onlar kazanr hem de biz kazanrz. Bu inliler it srs gibi okluk budun? ldrmekle bitmiyorlar. Dokuz
ordularn yensek onuncusunu karyorlar. Onlardan on ldrp bir lsek bile gene biz daha abuk
tkeniriz. Tng Yabgu erisi de bizimle birlik gelse iler bakalar.

Ertesi gn Kl Er Tigin teki elilerle birlikte Kara Kaan tarafndan kabul olundu. Kara Kaan, sanda
Katun olduu halde tahtna oturmutu. Solunda Kr ad, Tunga Tigin ve baka beler vard. Sanda daha
kk beler bulunuyordu. en-king de bunlarn arasnda idi. Davullarla borular selam havas aldktan
sonra Kl Er Tigin ardnda drt be daha olduu halde Kara Kaann karsna geldi. Eliler hep birden
Kaan selamladktan sonra Kl Er Tigin sze balad.

- On Ok Kaan Tng Yabgu Kaann elisi Kl Er Tiginim! Yce Kara Kaana kaann selamlarn, bitiini
(mektup) ve hediyelerini getirdim. Tng Yabgu Kaan, Kara Kaann sa esen olmasn diliyor, erilerinin
keskin kll, kat yayl, demir yrekli olmalar iin Gk Tanrya yalvaryor.

Sonra eilerek Kara Kaana, Tng Yabgu Kaann bitiini uzatt. Bu bitik, ipekten ilemeli bir torbaya
sarlm, byk ve kaln bir katt. Bitii verince arkasnda duran drt kiiye dnd, iaret verdi. Bu drt
beden nce biri ilerledi. Yere diz vurarak Kaan selamladktan sonra elinde tad deriden yaplm
bycek bir kutuyu Kaann nne koydu

- Ben Trgi Bei Oulak Bura Beim! Tng Yabgu Kaann ikinci elisiyim. Bunlar Kaanmz yce
Kara Kaana yollad dedi. Deriden yapma kutunun ii altn dolu idi. Oulak Bura yerine dnnce ikinci
be ilerleyip Kaan selamlad:

- Ben Ouz bei Kl Erkinim! Tng Yabgu Kaann nc elisiyim. Bunu Tng Yabgu Kaan sana
yollad. Savata uurun ak olmasn diledi dedi. Kl Erkin elinde ok gzel ve deerli bir kl tutuyordu.

nc bein sol kolunda kzl gzl bir ak doan vard. Kaana doru ilerleyip selamlad:

- Ben Binba Alp Kutluum! Tng Yabgu Kaann drdnc elisiyim. Bu ak doan Tng Yabgu Kaan
sana yollad. Bu yeryznde az bulunur pek soylu bir doandr. Kartallarla dvr. Penesinden ku
kurtulmaz. Ok gibi uar. Tng Yabgu Kaan bu doan kular nasl tutuyorsa senin de yalarn ylece
tutman diledi dedi

drdnc bein elinde altn kakmal bir eyer takm vard. Kara Kaana unlar syledi:

- Ben Yzba Alp avlm! Tng Yabgu Kaann beinci elisiyim. Kaanmz sana gnderdii dokuz
bidevi (soylu, hzl) at , uaklarmzdadr. Bu eyeri Tng Yabgu Kaan sana yollad. Bu eyerin koulduu at
ile yapacan sonsuz ulcalar (ganimet), mallar alman diledi dedi

Kara Kaann erleri, buyruk zerine hediyeleri ve ak doan aldlar. Sonra Kara Kaan, ba eli Kl Er
Tigine unlar syledi:

- Yce kardeim Tng Yabgu Kaann beni unutmamasndan ok kvandm. Hele gnderdii esiz
hediyelerle beni yarglamasna pek sevindim. Onun keskin uslu, yksek bilgili, kat kollu, sert kll Kaan
olduunu iitiyoum. Ben de onun gibi olmak isterim. Bozkurt ailesinin oullar olduumuzdan aramzda
ayrlk, aykrlk yoktur. Seni de Kl Er Tigin, kendi erlerimden Tiginlerimden ayr tutmuyorum. Siz hepiniz

www.e-kitap.us
burada benim z belerim, erilerim ne ise osunuz. Tng Yabgu Kaann bitiini okuduktan sonra sizinle
gene greceim. imdilik adrlarnzda dinlenin. stediiniz bir ey olursa Tunga Tiginle Ibara Alpa
syleyin. Onlar her dileinizi yerine getireceklerdir.

Kara Kaan ayaa kalknca budun tarafndan selamland. Eliler ekildiler.

Kara Kaan, z adrna ekilip yalnz kalnca: Tng Yabgu Kaann bitiini at. Bitik yle idi:

Ben Tng Yabgu Kaan, bunu Kara Kaana yazdm. Senin sa, esen olman Tanrdan dilerim. Bir
gvdede bir can, bir bata bir beyin olduu gibi bir Elde de bir kaan olur. Biz, Trk Elinde iki kaan
olduumuz iin Trklerimiz yoksul kalyor, azalyor. Bir Elde ba oalrsa budun azalr. Eskiden Trk
Elinde bir kaan varken iler yolunda idi. Yrtlen eri ile lkeye mal, davar getiriliyordu. imdi Trk,
ikiye ayrld. Birbirinden kukulanyor. Seninle ikimiz d yalarmza kar birleirsek budun da kazanr, biz
de gleniriz. Ba elim Kl Er Tigin ile sana be bin altn, yce dedemiz stemi Kaan tarafndan
Acemlerden alnm deerli bir kl, bir ak doan, bir eyer takm, dokuz da bidevi at gnderiyorum

Kara Kaan, bitii okuyunca adrda gezinmee balad. ok dnceli olduu yznden belli idi. Kaan
olaldan beri Trklerin gnln kazanamamt. Budunu biraz bay (zengin) klmak, karnn doyurmak
gerekti. Acaba imdi bu frsat ele giriyor mu idi? Kaan bunu dnyor, bir trl karar veremiyordu.
Kinemekten (Mzakere etmek) baka yol yoktu. Kapy at, nbeti erlerden birine buyruklar vererek
Katunun otana doru yrd.

Katun zaten Kara Kaan bekliyordu. Bat Kaannn neler yazdn merakla renmek istiyordu. Az
konuan sert Kaana dorudan doruya soru sormakla bir ey renilmeyeceini bildii iin kurnazlkla
sze balamak gerektiini anlyordu. Kaann ask yzn grnce sordu:

- Kara Kaan! Cann skacak bir ey mi oldu?

- Hayr!

- Dnceli duruyorsun. Bat Kaan kt eyler mi yazm?

- Hayr!

- Cevap verecek misin?

- Evet!

- Seninle birlemek mi istiyor?

- Evet!

- Birleecek misin?

- Bunu kurultayda konuacaz.

-ing Katun, Kaann gzkt kadar fkeli olmadn anlamt. Kendisine daha bir ok eyler sormann
a idi:

- Kaan senin bana bir adan vard.

- Nedir?

- ine akn edip Tanglar drecek, benim ailemi ine kaan yapacaktn

- Bendan caym deilim.

www.e-kitap.us
- Ne zaman yapacaksn?

- a gelince...

- a ne zaman gelecek?

- Geldi gibi. Bat Kaan ile uzlap o yandan kukusuz olursak ine saldracaz.

- Tanglar devirecek misin?

- Bu ie o kadar kolay deil.

- Neden?

- ok kan dkmek ister.

- Kan dkmekten ekiniyor musun?

- inli kan dkmekten ekinmiyorum. Ancak bu dklecek kan yalnz inli kan olmad iin ekiniyorum.

-ing Katun iin sarpa sardn gryordu. Kaan kkrtmak iin yle dedi:

- Bir Trk Kaan Trklerin savata akacak kann dnr m?

- Yurt korumak iin olursa dnmez. Assz (faydasz) iler iin olursa dnr.

- Benim ailemin inde kaan olmas assz m buluyorsun? Yanlyorsun yce Kaan! Benim ailem inde
kaan olursa bir kere inden toprak alacaksnz. Sonra in ehirlerinde Trkler ticaret yapacaklar. Sonra
da in her yl sana buday, dar, kuma yollyacaktr.

- Sizin vereceiniz kadar topra biz z klcmz ile de alrz. Ticaret ise bize bir ey kazandrmyor. Ne
zaman al veri olsa inliler Trkleri kandrp aldatyorlar. Onun iin bu iin olmamas olmasndan yektir.
Azkla kumaa gelince; bunu biz zaten her aknda inden kendi gcmzle alyoruz. Savatan dilek,
buduna kazan getirmektir. Kazan olmyan yerde Trk budunun kan akmamaldr.

- yle ise btn ini alp bu servetin hepsine birden konmak daha iyi deil mi?

- Biz btn ini alamayz.

- Neden alamazsnz? erileriniz bu denl korkmaz, ylaz kiilerken, attklar ok amazken, atlar yldrm
gibi koarken siz niin ini alamyasnz?

Kara Kaan sert bir kprdanla Katuna bakt. Sesini biraz daha ylselterek sordu:

- inde ka kii vardr?

- 4.000 tmen!

- Ya bizde ka kii var?

- Bilmiyorum.

- Ben sana diyivereyim: 200 tmen. Bat Kaannda da bir o kadar kii olduunu saysak btn Trk Elinde
400 tmen kii var demektir. Demek ki ben Bat Kaan ile birlesem on inliye kar ancak bir eri
karabileceim. Halbuki Bat Kaan bana erisini veremez. Onun yapaca i bana yalk etmemektir. O
yalk etmeyince ben de bat snrndaki btn erimi gnl rahatl ile oradan ekebilirim. Demek ki 20
inliye kar ben tek eri karabileceim. Bu kadar eriyle in alnr m? Alnr, alnr ama meydan

www.e-kitap.us
savanda alnr. inde kaleler, duvarlar olmasa inin bir ucundan girip te ucundan kmak kolaydr.
Fakat inliler yalnz meydan sava yapmyorlar ki. Kalelere girip saklanyorlar. Sonra tutalm ini aldk
sonu ne olacak? inin her kyne ehrine birka Trk erisi koysam iki gbek sonra yeryznde Trk
kalmaz.

- Peki ama sen bana sz vermitin.

- Ben sana ine akn yapmak iin sz vermitim. Bu szm tutacam!

- VI -

ONBAI SANAR

Onba Sanar tarlasn ekiyordu. Toprak slak olduu iin kolayca kazmt. Yz, her zaman olduu gibi
askt. Bununla beraber Binba Ibara Alpn onbalar arasnda en iyi hallisi o idi. Hi kimsesi yoktu.
Kimsesi olmad iin birka koyunla ksra kendisini bol bol geindiriyordu. adrnda tek bana sessiz bir
hayat srer, ok konumasn sevmedii iin de bundan sklmazd. Onba Kara Budak, onun daysn olu
idi. Koyunlarnn ynlerini Kara Budan anasna verir, o da bunu eirdikten sonra Sanara yetecek kadar
kuma yapar, kalann kendi alrd. Sanar az konutuu gibi az da yerdi. Yamtar onun bu haline aar,
Sanarn nasl yaadna akl erdiremezdi. Onba Sanar olduka zengindi de adrnda bir ko kllar,
yaylar, baklar, sadaklar dururdu. Bunlarn bir ksm babasndan kalm, bir ksmn da kendisi savalarda
ele geirmiti. imdiye kadar ba dara gelmedii iin evinin eyasndan hi birini satmamt. Hele krkler
o kadar oktu ki, belki Kara Kaanda bile bu kadar krk yoktu. Ama gen onbann kaygszl bundan m
ileri geliyordu? Hayr! Onun adrnda 20 kadar deerli krk, altn kakmal bir kl, gmten bir amak,
bir ok deerli pusatlar olmasa da o gene byle olacakt. Onca on klla tek kl birdi. Sanar arada bir
kendi erlerini toplar, onlara sava idmanlar yaptrrd. Bu idmanlarda da, savata olduu gibi, yalnz
kumanda ederdi. Beendiini p beenmediine svmezdi. Onbann beendii nedir, hangi eyi
yadrgar, sevinir mi, yerinir mi, yksnr m, bunlar belli olmazd. Bu gn akama kadar tarlas ile
uramt. ini bitirip tarlaya yle bir gz att. Yarna pek az i kalmt. Dnecekti. Bu srada Fu-lin
grnd. Fu-lin inli bir kadnd. in belerinden birinin kz olduunu herkese sylerdi. Onun be kz
olduunu, tkende Sanardan baka duymayan kalmamt. Kocas zengin bir in tccar idi. ini o
kadar biliyordu ki bir aknda plak denilecek bir halde tutsak olup tkene geldii halde bile birka ylda
burada zengin olmutu. tken Trkleri onun adn bilmezlerdi.ona yalnzca Bay inli derlerdi. Bay inli
yalnz ticaretle Trkleri deil, kumarda da inlileri soyuyordu. Trkler al verite yutulduklarn pek
anlamyorlard ama kumarda yutulan inliler ona di biliyorlard. te Onba Sanar iini gcn bitirip de
tarlasna bakt srada oraya yanaan Fu-lin bu Bay inlinin karsyd. Onba Sanarn ask yz inlileri
pek korktuu halde Fu-lin hi ekinmeden yaklat. Glerek:

- Kolay gelsin Onba Sanar, ne yapyorsun?, dedi.

Toparlama bir sayla gnde on szden ok konumyan Sanar yirmi yllk hayatnda imdiye kadar bir
inliye bir tek sz etmi deildi. Pek az olmakla beraber, ara sra kendisine sz syliyen yahut selam veren
inlilere de karlk vermezdi. Onun iin Fu-line aldr etmedi. Fakat kadn kolay kolay gidecee
benzemiyordu: szn tekrarlad:

- Kolay gelsin Onba Sanar, ne yapyorsun?

Sanar buna da cevap vermedi. Kadn, Sanarn olduka yakn komularndan olduu iin onun huyunu
suyunu iyice biliyordu. Onba Kolay gelsin demesine kzm olmalyd. nk ona gre kolay olmyan i
yoktu. Bundan dolay Fu-lin szn ylece bir daha tekrarlad:

- Onba Sanar, ne yapyorsun?

www.e-kitap.us
- Grmyor musun? Tarlaya bakyorum.

Bu sert cevap kadn sevindirdi. nk tlsm bozulmutu. Sert de olsa cevap almt. Nihayet, Sanardan
da daha yumuak bir karlk bekliyemezdi ya Kadn bu srada tarlaya girmiti. Krtarak yeni bir soru
daha sordu:

- Tarlada ne var?

- Toprak, ta, otlar, solucanlar, bir de sen!

Fu-lin hi oral olmad. Onbaya biraz daha yaklat:

- Sana bir ey syliyeceim.

- Sylemesen iyi olur.

- Neden?

- inli sznden tiksinirim.

Kadn ok pikin davranyordu. Bu szlerden alnmyor, Onba Sanara yaklayor, sokuluyor, krtp
kann(cilve) yapyordu. Bu kadn bir in gzeli idi. nce ve solgun bir yz vard. Gzel kokular
srnmt.

- Onba Sanar! Sana olan szm nemlidir.

Onba aldrmad. Kadn glmsiyerek ta yanna kadar sokuldu.

- Onba Sanar! Sana ok nemli bir ey syliyeceim. Hi ummadn bir ey

Birdenbire Sanarn gzleri ald.

- Ne! Yoksa benim erlerden biri attan m dt?

- Yok canm! Bunda ne var ki? Daha nemli bir ey

- Kara Kaan m ld?

- Hayr daha nemli!

- Ne ise tez syle! Bana bir aylk sz bir gnde konuturdun!

Fu-lin oynak bir hal ald. aknlktan ta gibi duran Onbann boynuna kollarn dolyarak:

- Ben sana vuruldum! Dedi.

Onba bsbtn ard:

- Bundan bana ne be!.. Sen u diyecein nemli nesneyi syle!...

Kadn sarslarak glyor, ban Onbann gsne yaslyordu:

- Syledim ya, seni seviyorum!

- Syliyecein bu muydu?

- Buydu, sevinmedin mi?..

www.e-kitap.us
Sanar, kendisinden sevin bekliyen kadn bir iti itti ki.. Fu-lin, birka adm geri frlyarak yumuak tarlaya
dt. Dten sersemlemiti.

Sanar bard:

- Sen usunu mu kardn be? Bir Trk erisinin attan dmesi, Kara Kaann lmesi nemli deil de senin
bana gnl vermen nemli yle mi? ldrmsn! ine akn edip atan, anan, soyunu, sopunu kestiim,
maln, yurdunu yama ettiim iin mi bana vuruldun?

Sanar geri dnd. adrna yneldi. Artk gn batmt. Fu-lin olduu yerde doruldu. Kzgn yz yava
yava deiti. Glmser oldu. Sona dudaklarnn arasndan unlar mrldand:

- Sen de yola gelirsin Onba Sanar. tekiler de nce senin gibiydiler, grrz

- VII -

KNE

Kurultay kurulmutu. Kaan, Bat Kaanndan gelen bitii, okumas iin Kr ada uzatt. Kr ad bitii
okuduktan sonra Kaan sze balad:

- Trk beleri! Ustan stn us vardr. Ne dnyorsanz, gereken ne ise ortaya atn. Kinielim. Ola ki en
doru yolu bulur ona gre i ederiz.

Belerden biri sz istedi:

- Kara Kaan! Buyruk ver, sz edeyim. Diyeceklerim var, dedi.

Bu yal bir bedi. Sana, sakalna kr dmt. Alnnda, yznde kl yaralarnn izleri vard.
Dnmeden sz ediyor gibi idi. Fakat yakkl sz sylyor, szn dinletiyordu:

- Ben Bat Trk Elini iyi bilirim. Karm da oraldr. Batllar bizden gldr. En iyi atlar orada kar. Bat
Elinde alk olmaz. Trl gzel yemiler vardr. Onlarn tarlalar verimli, ormanlar oktur. Tng Yabgu
Kaann szlerini olduu gibi kabul etmeliyiz. Eskiden Trk Elinde tek Kaan varken budunun boaz tok,
srt pek, yas azd. El ikiye blnnce ilk i olarak birbirine yan bakmaa baladlar. ine giden Trkler
daha Trklklerini unutmadan nasl kl ekmee baladlarsa Dou Trk Eli ve Bat Trk Eli de, byle
giderse, birbirlerini inli gibi greceklerdir. Bana kalrsa hemen Tng Yabgu Kaana eli gnderelim. Bir
andlama yapalm. ki kaan birbirine yalk etmiyeceklerine and isinler. Onlar bize at ve iyi pusat
yollasnlar. Biz de onlara inden aldmz kumalardan yollyalm. Olabilecek gibi ise, iki kaan savalarda
eri vermee de sz versinler.

Kara Kaan teki belere bakt. Tunga Tigin sz ald. Dedi ki:

- Tng Yabgu Kaan bizden gl imi. Gller gllerle badamak ister. Biz de ona gcmz
gsterelim. Elilerini bu k nasl olsa burada alkoyacaz. Yaz gelince ine akn edelim. Eliler erimizi,
gcmz grsnler. Ondan sonra biz de oraya kendi elilerimizi gnderelim. Tng Yabgu Kaan bizim de
gl olduumuzu grrse andlamay daha ok ister. Bize gvenir. Bize aslar gsterir.

Bu szlerden sonra kurultaydaki belerin en genci olan Kr ad sz ald:

- Yah sz ediyorsunuz. Elilere gcmz gsterelim. Sonra andlama yapalm. ki Kaan

yardmlasnlar. Yalnz bir nesneyi unutuyorsunuz!

Herkes birbirine bakt. Anlamamlard. Kr ad devam etti:

www.e-kitap.us
- tkende Trklerin yars kadar inli olduunu eliler grmiyecek midir?

Kr ad bu sorguyu sorunca ortala sessizlik kt. Ne demek istediini gene anlamamlard. Kaan
cevap verdi:

- Grrlerse ne kar? ok tutsamz olduunu anlarlar.

- Hayr bunu anlamazlar. Bunlara tutsak demezler.

Bir be sordu:

- Ne diyorsun Kr ad? Bu inliler bizim tutsaklarmz, klelerimiz deil mi?

- Tutsaklarmzdr ama tkende aa yukar Trklerle denk gibidirler. Tutsaa benzer halleri yoktur.

Kaan gene sordu:

- Kr ad! Demek istediini ak de. yi anlamyoruz.

- Demek istediim u: Burada inlilerin borusu da bizim ki kadar tyor. Kara Kaan tahta oturduu gn
otann ardnda d oluyordu. inli at uaklar bir Trk erisi ile dvyorlard. Eskiden inliler buna
kyabilirler miydi? inliler bu gc nereden, kimden alyorlar? u in bei en-king nedir? kide bir
Katunun hatta Kaann otana girer, Trk belerine denkmi gibi konuur?

- en-king tutsak deil, konuktur.

- Konuktur ama inlidir. inli tutsakken de konukken de hep o inlidir. Konuk olsa bize biz armadk ya.
Kendi budununa yaramyan bizim iimize yarar m? Sonra onun yolda Van-zin-an tkenin her yerini
dolayor. Her yere girip kyor. Ondan sonra da en-kingke ba baa verip konuuyor.

- O da konuktur. Gezerse ne kar?

- Konuksa ne diye tutsak inlilerle dp kalkyor? Onlarla ne konutuklarn biliyor musunuz?

- Bilip de ne olacak? inliler ne konuur ki? Ya alg, ya kadn, ya para

- Yalnz bu kadar deil. Bir de dalavere Bu inlilerin atlk edip etmediklerini dndnz m?

Belerle Kaan doruldular. Hepsinin kalar atld. Kaan sordu:

- in bei at m? Nasl olur? inde kendi ailesi kaan deil ki?

- Bundan ne kar? tkende Bozkurtlar bitip de yerine Dokuz Ouzlar, Karluklar kaan olsa ben gene
ine ya kalrdm. Benim yapacak olduumu in bei neden yapmasn?

Birden lm sessizlii yayld. Kaan Kr adla belere birer birer bakyor, beler gzlerini Kr addan
ayrmyorlard. Kr ad ban yere emiti. Sessizlii Tunga Tigin bozdu:

- inli be atlk ederse ne kar? Kllarmz keskinliini mi yitirir? Yaylarmz m gever.

- Hayr bunlardan biri olmaz. Bizim saymz renirler. Akn edeceimiz zaman haberleri olur. Ona gre
davranr, pusu kurarlar. imizde in iin en korkulu kimse onu bir kolayna getirip ldrrler.

- Kr ad! Sen bizi ocuk yerine koyuyorsun. Bu tutsaklar bizden birini nasl ldrr? inli tutsan elindeki
kl bir Trk beini ldrebilir mi? tkende bir Trk baini ldrmek iin btn in pusata sarlmaldr.

- Ben size inliler bahadrlkla ldrrler demiyorum. Sava alannda bir Trk bei ldrmek inlilere g

www.e-kitap.us
gelir. Ama barta bir Trk Kaann bile nasl ldrdklerini hepiniz grdnz. Ben size klc anlatmyorum.
Audan bahsediyorum.

Kr ad yldrm gibi konuuyordu. Kaan bu szlerden alnmt. Kr ada soukkanllkla sordu:

- Peki Kr ad! Tng Yabgu Kaana eli gndermeden nce ne yapalm diyorsun?

- Ne mi yapalm? Bu inlilerin tutsak olduunu onlara gsterelim. inlilerin z balarna tarlas olmasn.
Onlarn koyunlarnn yarsn alp Trklere verelim. Biz gidip aknda, savata kan dkyor, lyoruz. Onlar
tutsak diye tkende oturup tarla sryor, koyun retiyorlar. Sonra bizim Trklerle al ve i edip, bir
koyuna on tane tilki derisi alyorlar. Sonra da bu tilki derilerini ine satp zengin oluyorlar.

- Bunlarn nn almak kolaydr.

- Kolaydr ama i bu kadarla bitmiyor. Bu inliler Trklerin ahlakn da bozuyor. Tutsak in karlar bin trl
kann yapp Trk erlerini kandryorlar. Bizim kzlarmz byle kann bilmez. in erkekleri nasl kt mallar
bize iyi mal diye srp bizi aldatyorlarsa, in kadnlar da kendilerini boya ile, kann ile srp trk erlerine
satyorlar. Erkekler abuk kanar, in kzlarn bir ey sanyorlar. Elma gibi al yanakl, kumral sal, k gibi
yeil ala gzl, suna boylu Trk kzlar dururken sar benizli, karanlk bakl, sska in avratlarna gnl
kaptryorlar. Evli kadna kt gzle baklr m? Trk tresinde evli kadna ilimek lmle biter. Biter ama
artk tre de suya dt. nk evli kadnlar artk buna raz oluyorlar.

Kurultay yaman bir heyecana dt. Kaan ve beler ayaa frladlar. Kaan bard:

- Ne diyorsun? Evli kadnlara saldran var da duymuyor muyuz?

- Duymuyoruz. Duyurmuyorlar. Dmze girse usumuzu karrdk deil mi? Evet ya!... inli tutsaklarn
karlar Trk erlerini avlyorlar. inliler karlarnn yaptn bilmiyor mu? Biliyor Biliyor ama sesini
karmyor. Bilakis karsn kkrtyor. nk bylelikle aknlarda aldmz ne kadar altn, gm, mal varsa
hepsi Trk adrlarndan inli tutsaklarn adrlarna tanyor. inli bu Yabanc. Yapmaz m? Deyin
bakalm; buna ne yapacaz? Bizim tremizde bir kii evli kadna iliirse kadn ikayet eder, saldran, ilien
yok edilirdi. Ya bu kadn ikayet etmezse Trk tresi bunun iin bir ey sylemiyor.

Kurultay heyecanlanmt. Bir be bard:

- Kadn ikayet etmez olur mu? Byle kadn grlm mdr? Ya o kadnn kocas durur mu?

Kr ad yldrm gibi grlyor, fakat heyecanlanmyordu:

- Trk kadn olursa bylesi bulunmaz. Ama inli karlardan kyor ite!... nk inli erkelere para, mal
gerek. Onun kesesi aka ile dolmaldr. Akay almak iin de maln verir, her eyini verir, daha ileri gider
karsn da verir. in karlar Trkleri byle soyup kocalarn zengin ediyorlar. inlilerin nasl baydn
anladnz m? Bakn tkende doan inli ocuklar o kadar inliye benzemiyorlar. Bunu tkenin
havasndan, suyundan m sanyorsunuz? indeki kpek tkene gelmekle kurt olmuyor da inli tkene
gelmekle nasl Trke benziyor? nk ona Trk kan alanyor. Yalnz inliye alansa iyi. Belki ilerde
inde daha iyi eri kar da daha tatl savarz. Halbuki imdi Trkler de in kars almaa baladlar.
Bizim bildiimiz inli kar almak kaanlar iindir. Bunun da sebepleri vardr. Ya bu Trk erlerinin hepsi
imdi kaan m oldular? inliler Trk kanyla alanarak canlanr, bahadrlarken biz de kanmza in kan
katarak soysuzlaacak myz? Bu gnden tezi yok. Trk erlerini batan karan inli avratlara sopa
ekilmeli. inli avradn kocas bu ii biliyorsa gebertilmeli. inlilerin mal davar nesi varsa yars alnp
Trklere verilmeli. inlilerin z balarna tarla eyesi (sahibi) olmamal. Trk erleri inli karlarla
evlenmemeli. Btn inlilere de gz kulak olmal. Yoksa yayda (ilkbahar) ine yapacamz akn in saray
imdiden duyar.

Kaan belere bakt. O zamana kadar sze karmam olan bir be sz ald.

www.e-kitap.us
- Kr ad doru sylyor. Trk tresi yabana atlmaz. Bizim budunun da suu yok deil. Bir kii pusuya
derse su yalnz kurann deil, biraz da pusuya denindir. Trk erleri inli avratlara aldanp batan
kyorlarsa yalnz in karlarna sopa atp in erkeklerini ldrmekle i bitmez. Trk tresinin tam yerine
gelemsi iin evli kadna ilien bir erlerinin de ba uurulmal. Bizim tremiz evli kadna evli kadna ilien bir
erin ban kesmek iin o kadnn Trk, inli yahut tutsak olup olmadna bakmyor.

Tunga Tigin sze karp Dorudur dedi. Kr ad itiraz etti.

- Olmaz. O zaman Trkle inli bir olur. Trk tresi Trkler iin yaplmtr. Hem de bizim tremizde kadna
zorla saldrann ba kesilir. Trk erleri inli kadnlara zorla saldrmyorlar ki

Kine uzyacakt. Gn batyordu. Kaan belere birer birer dncelerini sordu. On iki beden yars Kr
ad tutmutu. Kaan hangi yana geerse sz onlar kazanacaklard. Kaan son sz syledi:

- Yay gelince ine akn edip gcmz elilere gstereceiz. inlilerin z balarna tarlas olmyacak,
mallarnn yars Trklere datlacak, Trkler in karlaryla evlenmeyecekler. Trk erlerini ayartan in
kadnlarna sopa atlacak, kocalarnn bu iten bilgisi varsa onlar da yok edilecek Trk tresi evli kadnn
budununa bakmad iin bu kadnlara ilien Trk erlerin de ba kesilecek.

- VIII -

YARGU

Btn yasavullar(polis) Kaandan buyruk almlard. Geceleri inlilerin adrlarna iyice gz kulak
olacaklar, bu geceden ie balyacaklard. Evli bir inlinin adrna giren Trk yakalanacak, adrdaki inli
kadn da onunla birlikte delie tklacakt. Kadnn kocas varsa delie tklmadan nce yasavullardan elli
sopa yiyecekti. Yasavulba Baa Tarkan da bu gece vazife banda bulunacakt.

Baa Tarkan, yannda biri ince bilen iki yasavul olduu halde dolayor, ara sra inli adrlarnn nnde
duruyordu. En ufak sese kulak veriyordu. Kaann buyruu kesin ve sertti. Zaten Baa Tarkan da
oktandr byle bir buyruk bekliyordu. tkende ilerin tatsz gitmesinden en ok zlenlerin banda
kendisi vard. Onun iin, her gece gn ncaya kadar ortal gezmei, beklemei gze almt.

Gece yarsna doru ortalk soudu. Baa Tarkan durmakszn gezmekten ackmt. Yasavullardan birini
kmz getirmee gnderdi. Kendisi de teki yasavulla bir aacn dibinde bekledi.

Uzaktan ar admlarla birisi geliyordu. Baa Tarkan yasavula yavaa:

- yi bak bakalm. Tanyacak msn? Dedi.

Gelen, onlarn olduka yaknlarndan geti. Saa sola bakt yoktu. Yryp kayboldu. Baa Tarkan sordu:

- Tandn m?

- Evet! Binba Ibara Alpn onbalarndan Sanardr.

- Bu zaman burada ne aryor?

- Sanarn ilerine akl ermez.

Kmz gelmiti. Dikip canlandlar. Gene gezmee koyuldular. Bu bylece srp gidiyordu. Bir aralk
yasavullardan biri durdu.

- itiyor musun Tarkan? Dedi.

www.e-kitap.us
Baa Tarkan da iitmiti. Yaknlarndan bir mrlt geliyordu. Ses etmeden, grlt karmadan sesin geldii
yana doru yrdler. Bu ses bir inlinin adrndan geliyordu. Bir kadnla bir erkek sertlikle
konuuyorlard. Baa Tarkan ince bilen yasavula dinlemesi iin iaret etti. Yasavul diz kp kulan
adra dayad. Dinledi. erde bir kadnla bir erkek az kavgasna tutumulard.

inli erkek soluk almadan syleniyor, kadn ara sra kesik szlerle cevap veriyordu. Baa Tarkan, yasavulu
drterek yavaa sordu:

- Ne diyor?

- Kadna sen beceriksizsin diyor. u onbay kandramadn, diyor.

Baa Tarkan hoplad:

- Bu onba da kim? Sakn Sanar olmasn?

erde az kavgas byyordu. imdi erkek susmu, boyuna kadn sylyordu. Yasavul kadnn szlerini
Tarkana anlatt:

- Ben onbay adra kadar getirdim; daha artn yapamadmsa su bende mi? Diyor. Bu kadar akay,
mal biriktirip ne yapacaksn? Diyor.

Yasavul birdenbire sustu. Kulan adra daha iyi dayad. imdi erkek haykrrcasna sylyordu. Baa
Tarkan gene drterek sordu:

- Neler sylyor?

- Bu akalarla mallar alp ine kaarak be gibi yayacam. Sen istersen burada Onba Sanarnla kal,
diyor.

Baa Tarkan daha beklemedi. adrn kapsn aarak ieriye dald. ki yasavul da ardnca girdiler. inlinin
benzi sapsar oldu. Bu, tkende herkesi kumarla, ticaretle soyan bay inli idi. Kars gzel Fu-lin ise
aknlkla Tarkana ve yasavullara bakyordu. Baa Tarkann sesi grledi:

- Ulan it inli! Karn ne srp Trkleri soyuyorsun deil mi?

inli: Beimiz diye sze balayacak oldu. Fakat Baa Tarkan onun szn kesti:

- Sus!... Sonra da ine kaacaktn, yle mi?

inli titremee balad. Yasavulba bir daha grledi:

- Ben senin kt cann tamuya (cehennem) yollataym da ondan sonra sen istersen gene ine ka!

Sonra yasavullara dnerek bard:

- Ykn unu yere

inli zaten yklmak zere idi. Yasavulun biri dokunur dokunmaz yuvarland. Baa Tarkan buyurdu:

- Elli denek vurun!

ki yasavulun kamlar kalkp inmee, inli bangr bangr barmaa balad. Fakat bu bart uzun
srmedi. Belki yirminci, belki otuzuncu sopadan sonra, yar da korku yznden, bay inli beline inen sert
bir vurua dayanamyarak ld gitti. Fu-lin pek abuk olup biten bu ilerden o kadar armt ki dili
tutulmutu. Baa Tarkan fke ile sordu:

www.e-kitap.us
- Sen de Onba Sanar m batan kardn?

- Neden susuyorsun? Ama Sanar bir yol daha batan karamazsn. Ona pek gnl verdinse sen de teki
dnyaya gidinceye kadar bekliyeceksin.

Sonra l inliye bakarak yle syledi:

- Sanki kocan acunu soydu da ne oldu? Bu akalar tede geer mi, hi ummam. Ama kocan kurnazm.
Tez geberdi de hem sopa yemekten, hem de idam olunmaktan kurtuldu.

Sonra yasavula buyurdu:

- u aka, altn, gm dolu sandklar srtlayn, sen de d nme bakalm.

Tan aaryordu. Bay inlinin biriktirdii btn paray, iki yasavul omuzlayp srtlamlar, gtryorlard. Fu-
lin de Baa Tarkann ardna dm, yrmekte idi. Zangr zangr titriyordu. nk nereye ve ne iin
gittiini bilmiyordu.

Yasavulba, sandklar bir emin yere yerletirip Fu-lini delie tktktan sonra iki yasavulu ald. Onba
Sanarn adrna yneldi. Sanar ok erkenden kalkard. O gn, erlerine sava idaman yaptracakt.
Kmz dikmi klcn kuanmt. Birdenbire darda ayak sesleri duyuldu. Sonra kap alarak bir yasavul
gzkt:

- Onba Sanar, dar gel! Dedi

Sanar zaten kyordu. kp da Baa Tarkann ask yzn grnce hi irkilmedi. Diz yere vurarak
Tarkan selmlad.

Baa Tarkan sordu:

- Onba Sanar! Bu gece nerede idin?

Sanar her zamanki ask yz ile Tarkana bakt. Cevap vermedi. Baa Tarkan, Onba Sanarn huyunu
hi bilmiyordu, kzarak bard:

- Sana soruyorum! Bu gece nerede idin?

- Sana ne be! Ne diye soruyorsun?

- Ben yasavulbaym. Yasak olan yerlere gidip gitmediini anlamak iin sorarm.

- tkende yasak yer olur mu be?

- Olur.

- Ben bilmiyorum.

- Sylemiyecek misin?

- Hayr!

- Ykn unu yere. Elli denek vurun!

ki yasavul Sanar yere yktlar. Kamlarn hzla kaldrp indirmee baladlar. Sanar hi oral deildi.
Neden dayak yediini anlamyor, zahmet edip sormaa da lzum grmyor, yalnz karsnda Yasavulbay

www.e-kitap.us
grd iin sesini karmyordu. Elli denek bitince Sanar ayaa kalkt:

- Bu gnk idman iin iyi tmar oldu dedi.

Baa Tarkann fkesi artyordu. Sanar artmak iin bard:

- Sen istediin kadar sakla. Ben senin bu gece nerede olduunu biliyorum.

- Biliyorsan ne diye soruyorsun?

- Sen bu gece Bay inlinin adrnda deil miydin?

Sanarn gzleri ald:

- Ne? Ne? Ulan sen ldrdn m? D m gryorsun?

Baa Tarkan yasavullara bard:

- Sylemek istemiyor. Tutun unu. Fu-linin yanna tkn!

Yasavullar davrandlar. Fakar Fu-lin szn iitince lgna dnen onba, klcn ekerek bard:

- Davranmayn! Deerim ha!

- Kar m geliyorsun?

Artk i iten gemiti. ki yasavul ve Baa Tarkan kl ekerek Sanara yryorlard. Dv pek kanl
olacakt. Fakat olmad. nk yldrm gibi bir ses:

- Onba Sanar! diye barm, Sanar da kl indirerek ve dikleerek:

- Buyur! diye cevap vermiti. Bu Binba Ivara Alpt.

Ibara Alp bard:

- Onba Sanar! Klcn knna sok!

Bir akrt iitildi. Kl knna girmiti. Sonra Ibara Alp, Baa Tarkana dnerek sordu:

- Baa Tarkan! Onbay alp gtrmek mi dilersin?

- Evet.

Binba, yeniden Sanara buyurdu:

- Onba Sanar! Klcn adrna koy. Baa Tarkanla git!

Sanar diz yere vurarak cevap verdi:

- Buyruk senindir!

***

Gn doduktan biraz sonra yargu kuruldu. Dokuz yargucu, kaln keelerle sslenen yerlerine oturdular.
Yasavulba Baa Tarkan iki yasavulu ile birlikte yargucularn karsna geti. Budun, bu gn yargu
olacan duyduundan alan epeevre kuatmlard. Ba yargucu, Baa Tarkana yz evirerek sze
balad:

www.e-kitap.us
- Baa Tarkan! Grdklerini, yaptklarn anlat!

Yasavulba, gece olup biteni ksaca anlatt. Ba yargucu buyurdu:

- inli kadn getirin!

ki yasavuldan biri koarak gitti. Fu-lini yargucularn karsna getirdi. Fu-lin bu birikmi insanlar, atk
yzl yargucular grnce korktu, titremee balad. Ba yargucu hemen sorguyu at:

- Adn ne?

- Fu-lin.

- Evli olduun halde bir Trk onbasn ne diye ayarttn?

Yzlerce tkenlinin yakc baklar Fu-linin stnde toplanmt. Kendisini hemen orada ldrecekler
sanyor, ayakta glkle durabiliyordu. Yargucularn cevap bekliyen korkun baklar karsnda titriyerek:

- Kocam yle sylemiti diyebildi.

- Senin kocan bu denl namussuz kii mi idi?

- Hayr! Namuslu idi amma

- Ne? Namuslu idi de seni ne diye kt yola kkrtyordu?

- Kocam ok para biriktirmek istiyordu. Akas olanlara beni saldryordu. Onlar da kanp akalarn
veriyorlard.

- Kocann ne kadar akas vard?

- Bilmiyorum.

- Baa Tarkan! Bu kadnn kocasnda ne kadar aka buldunuz?

- ki yasavulla yalnz altnlar sayabildik. Alt bin aka kt. Gmler dahi bir o kadar var.

- Bu kadar aka kaanda bile yoktur. Kocan bu akalar niin topluyordu?

- ine kap be gibi yaamak iin.

- ine nasl kaacaktnz?

- Bilmiyorum.

- Onbadan nce ka kii ayarttn?

- Be

- Kimdir bunlar? Adlar nedir?

- Bilmiyorum.

- Adn bilmeden nice ayartyordun?

- Kocam bana onlar gsteriyordu. Ben de artlarna dyordum.

- Bak bakalm u yna, iinde onlardan kimse var m?

www.e-kitap.us
Fu-lin alan evreliyen yna bakt. Kendisine sert sert bakan bir ok kimselerin hepsi birbirine benziyor
gibi idi. Zaten bu kargaalkta, bu kt anda bildiklerini tanmayacak bir durumda idi. Ba yargucu sordu:

- Bunlarn arasnda ayarttn kiilerden kimse var m?

- Yok.

Ba yargucu drd sanda, drd solunda oturan teki yarguculara bakarak sordu:

- Bunun cezasn verelim. Baa Tarkan buna elli denek vursub.

Yarguculardan biri itiraz etti:

- Elli denek bu ark karya oktur. Elli denee bunun kocas dayanamam. Kocasnn dayanamadna
kars nice dayansn? Buna on denek yetiir.

- Doru!

- Doru!

- Doru!

- On denek buna azdr. On denek imdi vurulsun. Deneklerin acs geince birka gn sonra yeniden on
denek vurulsun.

- Bu daha doru.

- Evet!

Bu dnce kabul olundu. Ba yargucu, Fu-line bakarak son szlerini syledi:

- Sana on denek vurulacak. Bununla usun bana gelir. On gnde deneklerin beresi geer, o zaman on
denek daha yiyeceksin. Bu da kulana kpe olur. Bundan sonra kimseyi ayartmaa kalkmazsn. Bir daha
karmza gelirsen grecein ceza lmdr.

Baa Tarkann iki iareti zerine iki yasavul Fu-lini gtrp Onba Sanar getirdiler. Ba yargucu sordu:

- Onba Sanar! Trk tresince evli kadna iliilemiyeceini bilir misin?

- Bilirim.

- Bilirsin de ne diye iliirsin?

- Ben kimseye ilimedim.

- Saklyor musun?

- Hayr!

- yleyse doruyu syle.

- Dorusu bu: inli karya ilimedim.

- Baa Tarkan geceleyin seni darda grm.

- Bundan Baa Tarkana ne? Ben geceleyin istediim yerde gezerim.

- Ama inlinin adr yaknndan geliyormusun.

www.e-kitap.us
- inlinin adr nerede bilmiyorum ki, uzak m, yakn m getiimi bileyim.

- Gece yars darda ne aryordun?

- Tarlada bam drmtm. Onu almaa gittim.

- Gece yars ban ne diye almaa gittin? Gn dounca gidemez miydin?

- Geceleyin uykum kamt.

- Uykun neden kat?

- fkeden

- Kime fkelendin?

- inli karya

- Neden fkelendin?

- Akam bana srnat, fkelendirdi.

- Anlat, nasl oldu?

- Gn batarken tarlaya geldi. Sana ok nemli szm var dedi. Ben de meraklandm. Kara Kaan ld
sandm. Tez syle nedir, dedim. Geldi, bana sarma dola oldu. Sana vuruldum, dedi. ttim yuvarland.
Bana srnrken bak knndan kp dm. Gece uykum kanca onu almaa gittim.

Onba Sanarn bu szleri zerine ba yargucu duraksad. Sanarn szlerine inanm gibi idi. Sandaki,
solundaki yarguculara bakt. Onlardan biri Sanara sordu:

- Bu srada inlinin adrna girmedin mi?

- Ne sz anlamaz kiilersiniz be! Girmedim diyorum.

- Onba! Dikballk etme. Yasavullar adrda konuan inli ile karsn dinlemiler. Bunlar adra giren
onbadan bahsediyorlarm.

- tkende Sanardan baka onba yok mu?

Bu cevap zerine btn yargucularn iine kuku girdi. Ba yargucu, Baa Tarkana sordu:

- Baa Tarkan! inliler, adra giren onbann Sanar olduunu sylyorlar myd?

- adra giren onbann adn sylemiyorlard ama bay inli karsna ine kaacan sylyordu. Sen
gelmezsen Onba Sanarnla kal diyordu. Bu szlerden ben adrna girenin Sanar olduunu kestirdim.

Ba yargucu, Sanara sordu:

- Grdn m?

- Benim bir ey grdm yok. adra giren onbann kim olduunu bir yol da inli karya sorsanza

- Baa Tarkan! inli kadn getirin.

Yasavulun biri seirtti. inli gzelini getirdi. Ba yargucu sordu:

- Fu-lin! Yasavullar dn gece kocann sana ine gelmezsen Sanarnla burada kal dediini iitmiler.

www.e-kitap.us
Onba Sanar senin adrna girmediini sylyor. Bu, Onba Sanar myd? Yoksa baka bir onba
myd?

Fu-lin yargucularn nne getirilirken yine titremee balamt. Kendisine : Bir daha karmza karsan
grecein ceza lm olur dememiler miydi? Aradan pek az zaman getii, Fu-lin bu mddet iinde
delikte kapal olup hibir su ilemedii halde yargucularn karsna yine kmaktan d patlamt. Ba
yargucunun sorusu onu canlandrd. Kendisine lm olmadn anlaynca titremesi geti. Onba Sanarn
yzne bakt. Ask yzl Sanar da ona bakyor, hem de irenerek bakyordu.

Fu-lin bir ara dnr gibi oldu. Yargucular susuyorlard. Budunda t yoktu. in gzeli bu iin sonucu
kendi szlerinde olduunu anlamt. Sanar, Fu-linin sustuunu grnce kzarak bard:

- Alak kar sylesene! Dn gece senin adrna giren kimdi?

Fu-linin gzleri szld. Demin korkudan titrerken sararan benzi imdi fke ile kzarmt. Yarguculara
dnd:

- Dn gece adrma gelen Sanard dedi.

Sanar, fkeyle kaldrd yumruunu, iri bir topuz gibi inli kadnn yzne indirerek bard:

- Yalan!

Fu-lin, bir ok dii azna dklm, yz gz kan iinde kalm bir durumda yere yuvarlanm, baylmt.

Ba yargucu, Sanarn bu iine kzmt:

- Neden yalan olsun?

- Ne bileyim? Onu sen bil!

- Onba Sanar! Ban gidecek, dorusunu syle de Tanrya yalanla varma!

- Yalan diyorum be! Onba Sanara inanmayp da bu inli karya m inanyorsun?

Tam bu srada alan evreleyen budun arasnda bir dalgalanma oldu. Koca brkl, uzun boylu, yoksul
giyimli bir gen budunu yararak yargucularn karsna dikildi:

- Sanar doru sylyor. Dn gece bu inli karnn yannda olan bendim dedi. Btn tkenlilerin gzleri
bu bahadrda birleti. Tanyanlar adn mrldandlar:

- Karabudak!

Ba yargucu sordu:

- Sen kimsin?

- Binba Ibara Alpn onbalarndan Karabudam.

- Bu kadnn evli olduunu biliyor mu idin?

- Biliyordum.

- Ne diye adrna girdin?

- Beni ard.

www.e-kitap.us
- Girmeseydin.

- Kann yapp beni aldad.

- adrda kocas yok mu idi?

- Yoktu.

- Seni adrna almasna karlk senden ne ald?

- Benden aka istedi. Bir gm akam vard. Verdim.

- Sana baka bir ey dedi mi?

- Dedi: yarn gece gene gel dedi.

- Gene verecek akay nerden bulacaktn?

- inden yamaladm bir gm bam var; onu verecektim.

- Sen evli misin?

- Hayr.

- Ka yandasn?

- Yirmi.

- Yan gemi. Ne diye evlenmedin?

- Binba Ibara Alpn byk kz Almlay istedim. Sende gnlm yok, dedi. Onba Slemiin singilini ( kz
karde) istedim. Sen yoksulsun dedi.

- Doru mu? Yoksul musun?

- Evet.

- Acunda kimin, neyin var?

- Karm (ihtiyarlam) bir anam var. Yedi kardeim var. Drt ksramla iki koyunum var.

- Tarlan yok mu?

- Vard sattm.

- Kime sattn?

- inlinin birine.

- Neden sattn?

- Singilimi gelin ettim. Ona kaln (eyiz) yaptm.

- Cezan nedir biliyor musun?

- Biliyorum.

- Evli bir kadna ilitiin iin Trk tresince, Kara Kaan buyruunca idam edileceksin.

www.e-kitap.us
- Tasa deil! Tanr beni balar.

- Bir diyecein var m?

- Var; anama, kardelerime Sanar baksn.

- ittin mi Sanar?

- Sar deilim, iittim.

Ba yargucu yerinden kalkt:

- Bunu Kara Kaana bildirmee gidiyorum. Son sz yine onundur dedi.

Ortala bir sknt kt. Ba yargucu Kaann otana girmiti. Kaan ve beler orada idi. Yargucu yere
diz vurdu:

- Yce Kaan! Sulu anlald; bu Onba Karabudaktr. Kadnn yanna gittiini, evli olduunu bildiini
syledi. Trelerimizce idam karar verdik. Son sz gene senindir dedi.

- Bu Onba Karabudak kimdir?

- Binba Ibara Alpn onbalarndan yaz bir erdir.

Kaan dnd. Kr ad bu dn kolluyormu gibi sze balad:

- Yce Kaan! Buyruk ver, bu onbaya baka bir ceza kessinler.

- Olur mu? Treye ba emek gerek deil mi?

- Onbann lm treye uygun olmyacaktr.

- Niin?

Kr ad ba yargucuya dnd:

- Yargucu, Onba Karabudak inli karya zorla m ilimi?

- Hayr, kadn kendisi arm!

Kr ad, Kaana dnd:

- Yce Kaan! Gryorsun ki ortada bizim tremize uyar nesne yok. Onba, kadna saldrsayd o zaman
cezas lmd.

- Onbann yapt bu i trenin baka hibir yerine uymuyor.

- Biz u kt inliler iin bir onbamz ldrrsek budun bize kzar, bizden sour.

- Tre nnde budun dnlmez.

Kaan belere dnd:

- Beler! Yargucunun verdii karar doru mudur?

Beler: Dorudur diyerek karara itirak ettiler. Kr ad tek kalmt.

***

www.e-kitap.us
Ba yargucu yerine geldii zaman alandaki lm sessizlii bozulmamt. Ba yargucu, Karabudaa son
szlerini syledi:

- Onba Karabudak! Kaan yarguyu doru buldu. Trk tresini bozduun iin leceksin.

Karabudakla Sanar baktlar. Sonra yzlerini yere ediler. Yasavulba, Onba Karabudan karsna
gelip durdu:

- Onba Karabudak! Kl m, ok mu?

- Ok.

Gen onba okla lmek istediini bildiriyordu. Yasavullar iki yanna girerek Karabuda gtrdler. Beride,
bir aacn dibinde Karabudak oka tutulacakt. Binba Ibara Alpn btn onbalar, Karabudan sava
yoldalar koarak kagelmilerdi. lk gelen Pars oldu:

- Karabudak! Seni yitiriyor muyuz?

- Grnmez bel. Bir su iledim.

Arkadan Onba Slemi yetiti:

- Karabudak! Kzkardeim seninle evlenmee raz olmutu. Yazk! diye bard. Karabudak ac ac gld.

Onba Yamtar, Karabudan boynuna sarld:

- Yazk yiidim sana! u acunda daha ka amak kmz imitin ki diye alad.

Onba Oul, Karabudan omzuna vurdu:

- Yoldam! Kzkardeini bana verir misin? Ona baktka seni anarm. Olum olursa adn Karabudak
koyarm dedi.

- Veririm. Anama syle. Artk kaln isteme. Yoksulluumu bilirsin.

Onba Ark Buka hibir ey sylemedi. Yalnz Karabudan boynuna sarld.

Onba Gk Br tkenin bu en fkeli, deli onbas bard:

- Syle Karabudak! Kim sebep oldu? Tanr tank olsun onu tepelemeden klcm knna sokmam.

- Sebep olan yok arkada! Sebep ben kendimim

Sanar biraz kyda duruyordu. Arkadana yaklamamt. Hem de akraba idiler. Karabudak ard:

- Sanar! Bana bir avun (teselli) vermiyecek misin? Senin diyecek szn yok mu?

Sanar ar ar yaklat:

- Karabudak! Beni kendine borlu brakarak gidiyorsun. Benim kimseye borcum yoktu. Bu kt! dedi.

Biraz sonra yasavul okular geldi. Baa Tarkan:

- Haydi yiitler. a geldi. Savulun dedi. Onbalar geri ekilirken Karabudak seslendi:

- Binbaya syleyin: Dirliimce baka su ilemedim.

Yasavulba sordu:

www.e-kitap.us
- Onba Karabudak! Gzlerini balyalm m?

- Onba Karabuda gsne saplanacak on oktan korkar m sandn?

Yasavullar Karabudaktan yirmi adm uzakta idiler. Bei diz kmt. Bei onlarn ardnda ayakta
duruyordu. Baa Tarkan buyurdu:

- Ok ek!

On yasavul sadaklarndan birer ok ekerek kirilere yerletirdiler. Baa Tarkan gene buyurdu:

- Gezle!

Yaylar gerildi ve Karabudan gsne evrildi.

Son kumanda ymand:

- Okla!...

Keskin, vnlayc bir ses, bir rzgar sesi iitildi. On ok uarak Karabudan gsn buldu. Gen onbann
gs oklarla yalaarak karde olmutu.

Karabudak ilk nce sarsld. Sonra ne doru sendeliyerek adm att. Yava yava dizleri stne kt.
Yzn, Tanr ile konumak ister gibi, ge evirdi. Bir ey syliyecekmi gibi ellerini yukar kaldrd. Sonra
iri bir aa gibi yere devrilip kald. Toprak bir anda kzl kana boyand. Tam bu srada doludizgin bir atlnn
geldii grld. Binba Ibara Alp drtnala gelmi, fakat yetiememiti. Karabuda yerde grnce
kalarn att. Yere atlayp yanna kotu. Onbann ban koluna yaslyarak kaldrd. Alnndan pt:

- Yiit onbayd. Tanr yarglasn dedi. Diz yere vurup kendisini selmlyan onbalarna bakmadan gene
atna atlyarak drtnala uzaklat.

O zaman onbalar Karabudan lsne yaklatlar. Gsndeki oklardan birer tane ektiler. ekilen
oklarn yerinden gen onbann kan urluyordu (fkryordu). Pars, kmz aman kard. Karabudan
kanndan iine biraz aktt. Sonra ban kararak kendi bileini kesti. Kendi kanndan da damlatt. teki
onbalar da yle yaptlar. Yalnz Oul yanamad. Pars sordu:

- Sen gelmiyor musun?

- Ben sizinle kan kardei olamam. Karabudan singilini alacam.

Onbalar kmzdan birer yudum itikten sonra kalann topraa serptiler:

- Gk tank olsun. Yer tank olsun. Aa tank olsun. Su tank olsun. And itik. Anda (kankarde) olduk.
Kankardeiyiz dediler.

Onba Oul onlara bakt. Kan kaynam, onlarla birlik bulunmak istemiti. Fakat Karabudakla kan
kardei olursa Karabudan kzkardeini alamazd. Halbuki Karabudaa sz vermiti: Onun kzkardeini
alacakt. Alt onba, len arkadalaryla ve birbirleriyle kan kardelii antlamas yaparken, onba Oul
elinde Karabudan barndan ekilip karlm kanl ok olduu halde, gzleri yal, bar yank, ii bunlu
obasna doru gidiyordu.

- IX -

www.e-kitap.us
 ALIK

An zerine dokuz yorgan rtseler uyuyamaz szn alk ok iyi anlamt. Son yiyeceklerini anasyla
karsna ve ocuuna verip kendi a yatt iin btn gece m, uyuyamamt. Bir gn nceden de
azna bir ey koymamt. Bu k iler dzeninde gitmiyordu.

alk, erken davranp da bir geyik, hi olmazsa bir tavan avlamazsa iin nereye varacan bildii iin ok
erkenden kalkarak daa yneldi. Bir tavan avlyabilmek iin sadandaki otuz oku harcamaa raz idi. Atn
srerken karanlklar arasnda baz glgeler grr gibi oldu. Baklarn keskinletirdi: Kendisi gibi bir ok
atllar da avlanmak iin daa, ormana gidiyorlard. Can skld. Atn mahmuzlad. Daa vard srada gn
mt. alk bir de bakp dada yzlerce atly grnce apt: Burada tavandan ok kii var dedi.
Demek ki dn gece a yatan yalnz kendisi deildi. Bunu dnnce sevindi. Elle gelen dn bayram,
diye dnd. Av aramaa koyuldu.

Dada birleip srek av yapanlar vard. Barp tavanlar, snlar rktyorlar, sonra ardndan drt nala
at srerek okluyorlard. Bir geyik vuranlar daha ok durmuyorlar, geyii paylaarak dnyorlard. Fakat
buras o kadar kalabalkt bir tavan, hele bir geyik avlamak her kulun bana konan devlet deildi.

alk defa ok frlatt halde bir ey vuramamt. Alktan elleri titreyip gz karard iin iyi
gezleyemiyordu.

Vakit leye yaklat halde daha iyi bir av yakalamyan aln birden gzleri parlad. te birka yz
adm ilerde iri bir tavan, karki dzln bittii yere doru kayordu. alk da, dzlk bitmeden hayvan
vurmazsa elden karacan anlad iin yaman bir hzla at sryordu. Tavan dzln sonuna
yaklam, arada yz adm kadar bir aklk kalmt ki, alk okunu frlatt. Bir anda tavann tepetaklak
srayp dtn grd. Almak iin yaklat. Fakat hayvann yanna varnca o kadar ard ki, az kalsn
atndan aa yuvarlanacakt. nk tavann gvdesine iki ok saplanmt. alk, att okun tavana nasl
iki ok olarak saplandn dnrken biri soldan, biri de kardan, dzln bittii yerden olmak zere iki
atlnn kageldiini grd. atl tavann nnde kar karya durarak baktlar. alk ii kavramt. ki
atlya sordu:

- Okun birini ben attm. tekini hanginiz attnz?

Atllardan biri cevap verdi:

- Okun birini ben attm.

- yleyse tavan ikimizindir. Blrz.

Fakat nc atl ala yle dedi:

- Tavanda senin payn yoktur. Tavan ikimizin.

- Neden?

- Tavana deen ikinci ok benimdir.

alk duraksad:

- Tavan ben de vurdum. Benim paymda olmal.

- Tavanda iki ok var. Tavan vuranlarndr.

Anlalyordu ki tavana atl da ok atmlard. Fakat bu oklardan ikisi tavana demiti. Vuranlarn bu
kiiden hangisi olduu belli deildi.

www.e-kitap.us
Atllardan biri sadandan birka ok kard. ala ve tekine gstererek yle dedi:

- Benim oklarmda ikier entik vard. Tavanda iki entikli ok varsa yars benimdir.

alk da sadandan oklarn kararak gsterdi:

- Benim damgam atm iki izgidir.

teki atl ok karmad:

- Benim oklarmda damga yoktur dedi.

de atlarndan indiler. Tavana saplanan iki oku kardlar. Birisi:

- ten benim okum. stnde iki entik var diye gsterdi.

kinci oku eline alm olan alk kendi damgasn aryordu. aln gzleri kararmaa balamt. Oku teki
atlya uzatt:

- Bak una hele, iyi bak, dedi; benim alktan gzlerim kararyor da gremiyorum. Benim damgam
gryormusun?

Atl oka iyice bakt:

- Bunda senin damgan yok. Bu benim okumdur diye cevap verdi.

ki atl tavan kesip yzp paylatlar. Sonra atlarna atlyarak uzaklatlar.

***

alk afallamt. Tavan kendisi vurduunu sanyordu. Bu iki atl da nereden kmlard? Gzleri tavann
vurulduu yere takl beklerken bir atl skn etti. ala seslendi:

- Okunu mu aryorsun? urada...

alk atlnn gsterdii yere baknca utancndan kzard. nk kendi oku tavandan yirmi adm beriye
dmt. Topraa saplanm olan oku ekip kard. zerinde kendi damgasn grd.

Durmaa gelmezdi. Atna atlad. Gene av gzlemee balad. Bir aralk gzleri ileri evrildi. Bakt: Uzakta
iki kii at zerinde klla vuruuyorlard. alk vuruu grnce av, al unuttu. Dvenlere doru at
mahmuzlad. ki er yalnz klla arpp duruyordu. alk bunlardan birini tanr gibi oluyordu. Kendi
kendine:

- Belki benim tanlardan biridir. Ona bir ktlk gelmesin. unlar ayraym diye dnd. Klcn
ekerek ikisinin arasna girdi. Atn ahlandrarak bard:

- Ulan alk msnz be? Ne dvp duruyorsunuz? Galiba toksunuz da av avlyacak yerde buraya gelmi
keyfediyorsunuz!

Atllar ayrldlar. kisi de yaralyd. Biri cevap verdi:

- Tavan benimdi. Bu, ben vurdum diye almak diliyor. Kor muyum?

teki atl haykrd:

- Hayr! Tavan benimdir ben vurdum.

www.e-kitap.us
kisi de yerdeki tavan nce kendilerinin vurduunu ne srerek almak istiyorlard. Bu yzden i dve
varmt. alk araya girdi:

- Tanr byle istemi. kinizin oku da vurmu. Ne dvyorsunuz? Ben demin aln birini grdm. Att
ok tavandan yirmi adm uzaa dmt. Gene tavan almak istiyordu. Siz ise uslu kiilersiniz. Bu size
yakmaz. Ben size tavan letirivereyim!

alk yere srad. Tavan yzd. ki denk paraya ayrarak atllara verdi. Atllar birer sa ol dedikten
sonra ekip uzaklatlar. alk bir zaman arkalarndan bakt. Sonra elini dizine vurarak bard:

- Tuuh! Albz alsn. Ben bunlardan kendime biraz et istiyecektim.

alk, dv seyrederken unuttuu aln gene hatrlad. Atn srd. Ormann ky dnemecini dnnce
durdu. Yerde okla vurulmu bir tavan yatyordu. alk vurulup da eyesi kmyan av grnce aalad.
Deminki dve gre bu tok gzlnn kim olabileceini dnd. Fakat bu dncesi uzun srmedi. alk,
Onba Sanar tand:

- Onba Sanar! Bu tavan sen mi vurdun? diye sordu. Onba azarlar gibi cevap verdi:

- Ben vurdum. stersen al!

alk, onbann bu hediyeyi nereden aklna eserek verdiini dnmedi. Bir srayla yere atlad. Tavan
ald. Sonra onbaya dnerek:

- Sa ol onba. ki gndr bir nesne yemedim. Bu da olmasayd alktan geberecektim dedi. Onba ask
yz ile sordu:

- ki gndr nesne yemedin mi?

- Yemedim ya.

- Neden yemedin?

- Yiyecek bulamadm.

- Yiyecek bulunmaz olur mu be? Al unu i!

Onba Sanar kmz aman ala uzatt. alk yarm amak kmz bir dikite bitirerek ama geri
verirken:

- Sa ol onba! diye bard. aln gc yerine gelmiti. Onba Sanar atn srerek uzaklat. alk,
sevinten baya esrik olmutu. Artk eve giderek bu tavan kzartp yemekten zge yol kalmyordu.

Bayra gelirken birdenbire durdu. Onba Yamtarla karlamt. Yamtarn da elinde iri bir tavan vard.
alk:

- Onba! yi av avlamsn dedi. Yamtar somurtarak cevap verdi:

- neresi iyi be? Bu tavan benim diimin kovuunu doldurmaz. Ya evdeki kalabalk ne yiyecek?

Yamtar, aln tavanna gzlerini dikerek sordu:

- Senin tavann yarsn bana satar msn?

- Ne verirsin?

- Yazn ine akn ettiimiz zaman sana bir dana yahut koyun veririm.

www.e-kitap.us
- Verirsin ama beni o zaman bulamazsn.

- Neden?

- O zamana dein ben alktan lrm.

Yamtarn can skld. Birdenbire ala yle dedi:

- Tavanna benimle gre tutar msn?

alk bir dnd. Eve bir tavan yerine iki tavanla dnmek ok gzel olacakt. Sevinerek cevap verdi:

- Tutualm!

Yamtarla alk attan inerek kl ve sadaklarn kardlar. Tututular. Vakit le idi. Yamtar daha iriyar idi
ama alk biraz nce itii yarm amak kmza gveniyordu.

Tavanlar yerde yatyor, iki greinin de kendilerinden daha tok olmyan atlar gezinerek otluyorlard.

alk, gre balar balamaz saldrarak Yamtar yere vurmak istedi. stedi ama am ktne benziyen
Yamtar yle kolay kolay devrilmiyordu. aln att yaman bir elme boa gitmiti. alk bir aaca elme
atm gibi baca acyarak kendisini srtst dmekten g kurtarmt.

alk, uzun zaman uranca yoruldu ve yeniden ackt. Bu kadar didinmeye Onba Sanarn yarm
amak kmz dayanamamt. imdi saldrmak sras Yamtara geliyordu. Artk ayakta greemiyorlard.
Yamtar, al belinden kavryarak yere almt. yle yaman almt ki kendisi de yere yuvarlanmt.
Birbirlerine sarma dola olmulard. Kimin altta, kimin stte olduu belli olmuyordu. alk kalkamazsa
yenileceini anlad. Silkindi, kalkt. ki grei karlkl baktlar. Girimee kyamyarak birbirlerinin
evresinde dndler. Sonra birdenbire kzarak gene kaptlar. Yorgun olduklar iin oyunla gre
kazanmak istiyorlard. Yorgun olduklar iin oyunla gre kazanmak istiyorlard. ki usta grei imdi pek
gzel bir gre yapyorlard. aln grete yaman bir oyunu vard. Karsndakini ellerinden yakalyarak
kendisi birdenbire frlyarak havadan yere den tekinin stne ullanr, srtn yere getirirdi. alk bir
eliyle Yamtarn ensesini tutmu olduu halde, eteki eliyle onun bileinden yakalad. Kendisini srt st
yere att. Yamtar da onun zerine dt. Fakat alk bir ayan kaldrmt. Yamtar, aln ayann
stne derken, o ayayla Yamtarn ar gvdesini kaldrarak kendi bana doru att. Yamtar havada
bir taklak atarken aln ba srasnda derken alk frlad. Yamtarn zerine ulland. te Yamtarn iki
omuzu birden yere gelmek zere idi. Fakat Yamtar kolay kolay yenilir mi? zerine abanm olan koca alk
sanki bir yorganm gibi, Yamtar bir kmldad, kalknd. alk da onu kaldrmamak iin yapt. Bu kakma
kt oldu. nk uzun zamandr sren bu grete iki grei bayrn kysna geldiklerini sezmemilerdi. Bu
kprday zerine ikisi de birbirlerine sarlm olduklar halde bayrdan aa yuvarlanmaa baladlar.
Bayr, aa yukar yz adm kadar vard. ki Gk Trk erisi yuvarlana yuvarlana dzle indiler.
Birbirlerine sk skya yapmlard. Eer dtkleri yer bir su birikintisi olmasayd ayrlacaklar da yoktu.
yice kzm olan greileri bu souk su tmedi. Bilakis terlemi olduklar iin, bu onlara serinlik verdi.
Sudan karak yeniden gree baladlar.

Gre o kadar uzun srmt ki artk akam olmutu. Ortalk kararmaa balyordu. Bir aralk nasl oldu
bilinemez, alnn aya bir taa takld ve alk kendini srt st yerde buldu.

Gre bitmi, alk yenilmiti. Yamtar soluyarak yle dedi:

- Yenildiin iyi oldu. Bak akam olmu.

alk cevap verdi:

- yi olmad. Tavan gitti.

www.e-kitap.us
- yi oldu. Yoksa bu gece a kalacaktk.

- yi olmad. Bu gece a kalacaz.

kisi de demin yuvarlandklar bayra trmandlar. Atlar hl otluyor, tavanlar yerde yatyordu. ki yorgun
eri bayr aknca bsbtn yoruldular. Geni geni soluyorlard. alk yere kt. Yamtar da yle yapt.
alk artk tavan da yitirdikten sonra burada daha ok durmak istemiyordu. Soluyarak kalkt. Atna atlad.
Yamtara hoa kal diyerek srd. Yamtar onun ardndan bard:

- Hey! Buraya gel!

alk dnd. Yamtar elini yere uzatarak:

- Sadanla klcn almadan m gidiyorsun?

alk can sknts ile ne yaptn bilmiyordu. Atndan yere indi. Yorgun hareketlerle klcn kuand. Bu
srada Yamtar atna atlamt. Srd. alk bir ona bir de yere baktktan sonra bard:

- Hey! Onba! Buraya gel!

Yamtar dnd. alk sordu:

- Tavanlar almadan m gidiyorsun?

kisi de yorgunluktan ne yaptklarn bilmiyorlard. alk leden akama kadar canla bala gretikten
sonra tavan kaptrm, evine eli bo dnyordu. Yolda Onba Sanara raslad. Sanar, onu tavansz
grnce sordu:

- Tavan ne yaptn? Yedin mi?

alk bir yandan atn srd. Bir yandan da mrldand:

- Tavan yemedim ama bir halt yedim ki sorma Onba!

alk, adrna girince aknlktan gzleri ald: Kars bir geyii paralam, kzartyordu. Bir anda itihas
alan at ua, kendi eli bo dndn unutarak: Bunu nereden buldun? diye sordu. Kars biraz
dargnla benzer bir sesle: Avladm! diye cevap verdi. alk, iinden karsn beenmi, fakat ses
karmamt. Anas ise alktan ayalta duracak gc kalmam oluna yardm edecek yere ona kt.

- Baban sn diri tutar, ksran kemiinden kmz karrd. Sen hi ona ekmemisin.

alk anasna sert sert bakt. Keskin bir sz edecekti ama kars daha nce davrand:

- inde yl tutsak kalp beceriksizlemi!

Kars sze karnca alk sustu. nk onun ne yaman kadn olduunu biliyordu. O, karsn hem ok
sever, hem de ondan ekinirdi. Karsyla evlendiinin ilk aynda bir gn onunla az dala etmi, sonra i
kzm, yumrua binmi, alkla kars iki pehlivan gibi dvmlerdi. alk bu dvte karsn
bastramam, hatta eline krbac geiren karsndan yaman iki krba yiyerek yz kan iinde kalmt. te
mal meydanda idi: alk kendisine verilen tavan bile kaptrd halde kars koca geyik yakalamt.

Fakat anas ii yine kztrd:

- alk, sen artk erlikten de mi ktn? Attn ok tutmuyor mu?

alk inde tutsak kald yllarda yalan sylemesini renmiti. Kurtulmak iin baka kar yol
bulamyordu:

www.e-kitap.us
- Beni av vuramad diye sana kim dedi?

- Hani nerede?

- Nerede olacak, Yamtarda!

- Neden Yamtarda?

- Ben verdim!

- Niin?

- Yamtar kolay kolay doyar m? Evi kalabalk!

- Kii nce kendi evini dnr. Karn geyii vurmasa ne olacakt?

- Vuracan bilmesem av Yamtara verir miydim?

Eti kzarmt. aln kars nce kaynanasna, sonra ocuklara, daha sonra da ala birer para kesip
verdi. En sonra da kendisi ald. Konumuyorlar, itahla yiyorlard.

alk o gece rahat bir uyku uyudu. Dnde hep iyi eyler gryor, her att okta bir sn, bir geyik
vurarak kimini Yamtara, kimini Sanara veriyor, hatta Binba Ibara Alpa da diri yakalad bir geyii
gtryordu.

-X-

ALIK ARDINDA

Ertesi gn alk yine erkenden kalkt. Bugn tok olduu iin gc yerinde idi. Artk ok atarken kolu titreyip
gz kararmazd. Torbasna iri bir et paras koyduktan sonra adrdan kt. Ortalk karlarla rtlmt.
Dn gece epey kar yam, bu da atlar iin kt olmutu. alk tokken iyi dnrd. Bir gn nceki
snama onun kulana kpe olmutu. O artk bugn, tavan yahut geyik vurmaa deil, ku avlamaa
gidecekti. alk eskiden beri bu ormanda kk kular avlar, bunun iin de aa dallarndan yapt ince
oklar kullanrd. bU kular kk, fakat ok tatl olurlard. Nasl olsa evde birka gnlk et olduu iin
aceleye de lzum yoktu.

Aalara trmanmak gerektii iin alk ata binmemi, karlar eerek ot bulsun diye atn ovaya brakmt.
ok ku yakalarsa bunlar kmzla bile deiebileceini

dnyordu. yle bir amak kmz bulsa artk anasnn az ap dil uzatmaa yz olmyacak, kars da
sevinecekti.

alk ormana varnca gzne kestirdii bir am aacna trmand. Rzgr esmiyor, kuba kar yayordu.
Kendini bir dala iyice yerletikten sonra ba ile dallar keserek yontmaa balad. am aacndan yaplan
oklar kk kular vurmada daha ok ie yaryordu. Dallardan yapt oklar sadana yerletirirken
birdenbire gzleri ileriye takld. Kardan iki yaya konuarak yava yava geliyorlard. alk bunlar grnce
dnd:

- Bunlar da av iin gelseler byle yrmezlerdi dedi. Gelenler biraz daha yaklanca alk onlarn iki inli
olduunu anlad. ki inli, aln aacna doru geliyorlard. Dikkatle bakan alk bunlardan birinin Van-
zin-an olduunu tand. tekine gelince: Bu yoksul klkl, irkin yzl herifi tanr gibi oluyordu ama kim
olduunu hatrlamyordu. alk, gerek en-kingin, gerekse Van-zin-ann pek kurumlu olduklarn iittii
iin bu klksz inli ile ne konutuuna ayordu.

www.e-kitap.us
Bu srada iki inli, aln bulunduu aacn pek yaknndan geiyorlard. Olduka yava sesle
konuuyorlard. Byle olduu halde Van-zin-ann ince en-king kukulanr dediini iitebilmiti.

At ua alk, uzaklaan inlilerin ardndan baktktan sonra:

- Ben bu herifi nerede grmtm? diye sylendi. Sonra kendine kzm gibi birdenbire:

- Albz alsn! Nerede grm olursam greyim. Ben imdi ku avlamaa bakmalym dedi ve ilk okunu
frlatarak karki aalarn birinden bir ku vurdu.

***

alk her vurduu ku iin inip yine aaca karak leyi buldu. 20 ku vurmutu. Bu, az bir ey deildi.
imdi gidip bunlar vererek kmz almaa bakmak gerekti. alk durmadan, al veri yaplan yere gitmee
balad. Kaan, k gnleri al veri yaplsn diye aatan, st rtl byk bir ev yaptrmt. in
tccarlar, ok eski alardan beri, bazan tkende kalrlar, sonra yaz olunca ine dnerlerdi: Onlar al
veri yaptka kaanlar onlardan vergi alrlar, bylece bu al veri iki tarafa da yarard. alk bu byk eve
girince duraksad. imdiye dek buraya birka yol gelmi, fakat hi birinde bu kadar kalabalk grmemiti.

Saa sola baknrken gzne Onba Yamtarla Onba Pars iliti. ki onba, Bat Kaannn elileriyle
birlikte konuuyorlard. alk yava yava onlara yanat. Bu adamlar bozuk bir Trke ile ve ar ar sz
sylyorlard. Yamtar, al grnce:

- Bunlar Sudak! dedi. alk bu sz hi iitmemiti. Sordu:

- sudak ne demek?

- Sudaklar bat evresinde kk bir budundur. Bat kaannn buyruundadrlar. Bunlar Trk deildir
ama Trk dilini bilirler. Bunlar sart (tccar) kiilerdir. Buraya da al veri iin gelmilerdir.

alk Sudaklar bir szd. O halde al verie bunlarla balayabilirdi. Torbasn aarak kular gsterdi:

- Bunlar alr msnz? diye sordu.

Sudaklar bir ara, birbirleriyle kendi dillerince konutular. Sonra bir tanesi ala yle syledi:

- Bu kularn kklerine birer aka, byklerine ikier aka veririm.

alk somurttu:

- Akay ne yapaym? Bana kmz ver. Aka karn doyurur mu?

Onba Pars sze kart:

- Sen akalar al. Bu akalarla da gidip kmz alrsn. Bak, evin te bucanda inliler var. Demin kmz da
satyorlard. Bitmediyse sen de al.

Pars bu szleri syliyerek eliyle evin te kesini gsteriyordu. alk kalabaln arasnda, gsterilen yere
bakt. inlileri grd. Hem de bu inlilerin arasnda sabahleyin ormanda grd klksz ve suratsz herifi
de tand. Kmzn bitmesinden korkarak Sudaa bard:

- abuk, akalar ver. Kular da al!

alk bir davranta kular torbasndan boaltt. Sudan verdii akalar alarak inlilere doru yrd.
Arada sekiz on admlk yer kalmt. Klksz inli ile gz gze gelen alk haykrd:

- Ulan inli! Beni tandn m?

www.e-kitap.us
Fakat inli bu soruya cevap vermedi. Gln bir aknlk ve acele ile yerinden frlad. Kalabal yararak,
tekine berikine arparak kapya kotu. Ardna bakmadan kat. aln az ak kald. inliler de
amlard. Olup biteni grenler de hep ala bakyorlard. At ua, bu herifin neden katn inlilere
tam soracakt ki, sert, gevrek bir kahkaha evin iinde nlad. Sudaklar ise bundan bir ey anlamyarak
alk alk birbirlerine baktlar. Sanar hem glmekten krlyor, hem de kesik kesik ala yle diyordu:

- alk hl adam olmadn. Hi inlinin stne hzl hzl gidilir mi? te byle d patlayp kaar. Belli ki
cann almaa geliyorsun sand...

Gen onbann bu szlerinden sonra btn evi dolduran ve darda da uultular yapan btnleme bir
kahkaha koptu. Btn Trkler glyorlar, inlilerden de ya korkudan, yahut da bu gln gerein aa
vurulmasndan buna itirak ediyorlard. Sudaklara gelince, onlar pek az glen Trklerin yannda glmek
ihtiyalarn doyuramadklar iin bu frsattan istifadeye alyorlard. Yoksa onlar olup biteni grmemiler
ve kt Trkeleriyle Onba Sanarn katlarak syledii szleri anlyamamlard.

Sanarla alk o kadar glyorlard ki ikisi de yere yuvarlanmlard. Katlmamak iin ellerini brlerine
bastryorlar, arada bir sz sylemek istedikleri halde glmekten syliyemiyorlard. Onba Sanar glmee
balad m, hele yere yuvarland m artk bunun arkas kesilmezdi. Halbuki onun kahkahasnn tkenliler
zerinde yle bir tesiri vard ki, Sanar glmee balaynca hepsi glerler, o susmadan susmak bilmezlerdi.
te Sanar yere yuvarlanm, baylacak gibi glyordu. Susmazsa oradakilerin hali nice olurdu? Sanar bu
glmee belki dayanrd ama tekiler kendilerine pek gvenemiyorlard. Geen yl Sanarla birlikte
glerken katlp len bir eri hepsinin aklnda idi. Parsla Yamtar bu tehlikenin nne geecek yolu
buldular. Yerde krlan, kahkahalar atan Sanar omuzlaynca evden dar kardlar. Atna bindirdiler. Atn
yelesine yaslanan Sanar hafife baladlar. Ondan sonra atn krbalyarak srdler.

At drt nala giderken Sanar hl kahkahalar atyor ve bu kahkahalar ovada nlyor, nlyor deil
kkryordu.

alk yerden kalknca hemen inli sartlara yneldi. Akalar nlerine koyarak:

- Bana bunlarn deerince kmz verin! dedi.

inlilerden biri akalar sayd:

- On dokuz aka var. Sana bir amak kmz vereyim! Diye cevap verdi.

alk, aman uzatt. Sonra inlinin doldurduu ama dikti. Sonuna kadar iti. Bir amak kmz itii
iin kvanl olduu yznden anlalyordu. Fakat yava yava yznn neeli hali geti. Mrldanr gibi:

- Hay albz alsn. Ben bu kmz eve gtrecektim. Sanar bana her eyi unutturdu diye sylendi. Sonra
birdenbire kalarn att. inliye dnerek sordu:

- Ne dedin, benden on dokuz aka m aldn?

- Evet beimiz!

- Bana be deme, gzn patlatrm! Ben at uaym.

alk hemen Sudan yanna kotu:

- Sen bana ka aka verdin be?

- Otuz aka verdim.

- Otuz aka verdin de neden inlinin nnde 19 aka kt?

www.e-kitap.us
- Nasl olur? Ben sana 30 aka verdimdi.

alk gene inlinin karsna kotu, bard:

- Ulan inli! Beni kzdrma. Bak Sudak bana 30 aka verdiini sylyor. Ben ondan aldm btn akay
sana verdim. Doru syle. Yoksa...

inli bin trl yemin ediyordu. alk gene Sudaa kotu. Kolundan tutunca herifi deta srkler gibi inli
sartn karsna geldi. Sudaa sordu:

- Bana ka aka verdin?

- Otuz!

- Sen benden ka aka aldn?

- On dokuz!

- Ualan hanginiz yalan sylyorsa bildirsin de gzn patlataym.

inli kurnaz kurnaz glmsemee alarak yle dedi:

- Acaba akalarn yars beimizin kesesinde kalm olmasn?

- Ulan ldrdn m? Benim akam sizin beinizin kesesine girer mi?

- Hayr, hayr! Yani sizin kesenizde kalm olmasn?

- Ne kesesi be? Benim ok sadamla et torbamdan baka kesem olur mu?

Bu srada sudak sze kart:

- Sakn akalar demin glerken drm olmayasn?

alk dnd. Acaba diye mrldand. Bu dnce doru idi. Fakat alk paralar drmediini pek iyi
biliyordu. Biliyordu ama bu heriflerin hangisinin kendisini aldattn kestiremedii iin sustu. Zaten ok
duracak vakti yoktu. Yeniden ormana giderek ku avlamalyd. Hi olmazsa bir amak kmz daha bulup
eve gtrmeliydi. Bu dnce inli ile Suda kurtard.

***

Gn batmna az kalmt. alk yeniden torbasn doldurduu 20 kula hzl hzl dnyordu. inli sartlar
gitmeden yetiip bir amak kmz daha almazsa anasnn dilinden, karsnn dargn baklarndan
kurtulamyacakt. Bir ara ormann ok sklat bir yere geldi. Aalar burada o kadar sk idiler ki, kar bu
sk ve kark dallar tamamen yarp yeri dolduramamt. alk admlarn yavalatt. Ban yukar kaldrarak
ve admlaryla az grlt yapmaa alarak ilerlemee balad. Bu sk dallarn arasnda bir ok ku
saklanm olmalyd. Onlar rktmeden grmek, sonra birden oklamak gerekti. Bylelikle alaca kmz
biraz daha oalrsa evdeki yeri o kadar salamlaacakt.

alk byle sessiz ve tetik admlarla yrrken sol yannda bir grlt duydu. Buna homurdanma ve
solumalar da karyordu. alk bir anda kular, evi, kmz unuttu ve sola doru yneldi. Bu sk aalar
buray epeyce karartyordu. Daha birka adm atmadan iittii ince bir kfr al dikletirdi. Ayn
zamanda durarak olduu yerde mhland. Aalarn ancak birer kula seyreldii bu yerde hemen iki adam
boyu yksekliinde bir ay, st ba paralanm zere ayaa kalkmt. inli ile aynn arasndaki mesafe o
kadar azd ki inli srtndaki sadaktan bir ok ekemiyor, yalnz elindeki iri bakla kendini korumaa
alyordu. alk, inlinin srtndaki sadan, tkende pek grlmedik bir ey olduunu dnecek
zamanda deildi. Ancak ufak kular vurmak iin hazrlad tahta okunu aynn gzne doru gezleyerek

www.e-kitap.us
frlatt. Ok aynn gzne girmi, fakat ayn zamanda ay da korkun bir saldrla ve yaman bir haykrla
inliye saldrmt. alk daha ok durmad. Ban ekerek atld. Aynn srtna defa saplad. Bu
korkun ay, yeni dmannn daha gl olduunu grnce birden inliyi brakarak ala yneldi.

Ay ve alk drt adm aralkla durup bir baktlar. aln att ok demirden olsayd bu ay oktan
gebermiti. Fakat tahta ok yalnz onun gzn kr etmi, bu ise ayy ileden karmt. alk can yanan
aynn ne yaman bir canavar kesildiini biliyor, ona gre davranyordu. Ibara Alpn at ua, b,nbann
bir szn hatrlad. Ibara Alp Korunmak iin en iyi yol saldrtr derdi. Ay ile alk ayn zamanda
birbirlerine saldrdlar. lk den alk oldu. Fakat koca pehlivan iki ayayla birden aynn gbeine yaman
bir tekma vurarak onu da srt st oturttu.

alk daha nce kalkt. Bu dten ii sarslm, kafas da iyice kzmt. Ay daha kalkmadan frlyarak
ban ayya bir daha saplyabildi.

Ay da ayaa kalkmt. Yaralarndan oluk gibi kan akyordu. alk ayya bard:

- Ulan koca olan! Kendini Yamtar m sandn? Nasl, grei kazanp kular da alr, gider misin?

Ay bir daha saldrd. Bu sefer aln ba sapna kadar aynn boazna saplanmt. ri canavar olduu
yere ykld, bir iki debelenmeden sonra hareketsiz kald.

Btn bunlar az ak, gzleri korkudan frlam olarak seyreden inli ay yere yuvarlandktan sonra
aln kendisine doru soluyarak yrdn grnce hemen eildi. Yere dm olan kk takkesini
ald.

stn ban dzeltmeden, ala bir tek teekkr kelimesi mrldanmadan bir tilki gibi aalarn arasna
seirtti; gzden kayboldu. Fakat btn bunlarn pek ksa bir anda olup bitmesi bile ala inlinin yzn
iyice ve yakndan grmesi iin kfi gelmiti. Bu, sabahleyin Van-zin-anla birlikte ormandan geen, biraz
nce de kendisini grnce kaarak Onba Sanar gldren klksz inli idi.

aln kafas, tanyor gibi olduu bu yz hatrlamak iin bir kere daha kart. Kendi kendine: Vay
canna.... diye sylendi. Gzleri sevinle parlad. Sonra Vay canna... diye bir daha sylendi. Bu sefer
gzleri aknlkla ald. alk etrafta korkun iler dnyormu gibi saa sola bakt. alk etrafta korkun
iler dnyormu gibi saa sola bakt. Sonra koarak ilerlemee balad.

***

Gn batal epeyce olmutu ki alk soluyarak evinin kapsn at. Kendisine bakan anasna, karsna bir ey
sylemeden kular yere att. abucak pusatlarn kuand. Sonra frlyarak kapdan kt. Koup atna
atlad. Drt nala srp uzaklat.

- XI -

ONBAI PARS

Onba Pars bir am aacna dayanm, dnyordu. Yamtar, onun karsnda duruyor, bycek bir tahta
parasna ba ile bir ey kazyordu. Hava karl, fakat tkenliler iin gzeldi. Yamtar ban kaldrd.

- Biliyor musun? u acunda ok salak kiiler var dedi.

- Neden bildin?

- Sudaklarla konutum da anladm.

www.e-kitap.us
- Sudaklar sana ne dediler?

- Yer yznde en tatl iin al veri yapp aka kazanmak olduunu sylediler.

Pars yzn ekitti:

- Bu onlarn salakln deil, korkakln gsterir dedi.

Yamtar anlatyordu:

- Ben onlara sava m tatldr, al veri mi? diye sordum, gldler. Kendi aralarnda, kendi dillerince
konutular. Dilleri de hi insan diline benzemiyor.

- Sana ne cevap verdiler?

- Savata kiiler lr. Tat bunun neresinde dediler.

- Hay salak kt kiiler hay! Demek savan tadn almamlar. kze kmz versen tadn alr m? Bunlar da
yle...

Yamtar da fkelenmee balyordu:

- u inlilerle Sudaklar hangi Tanr yaratm? Byle budun yaratmaktansa yek!...

- leri gleri yalan dolan.

- Alak, korkun kiiler...

- te uzaktan inliler geliyor.

Onba Parsn keskin gzleri ok uzaktan gelen en-kingle in subayn semiti. inliler olduka hzl
at sryorlard. ki onbaya yaklanca yavaladlar. Birbirleriyle konuuyorlard. Yamtarla Pars hi
sevmedikleri inlilerin yzlerini grmemek iin onlara arkalarn dndler. Bu srada en-king, Van-zin-
ana eilerek bir eyler syledi. O da glmsiyerek atn dndrd ve iki onbann yanna geldi:

- Sizi selmlarm yiitler! dedi.

Pars aldrmad. Yamtar ters ters bakt. Van-zin-an glerek sordu:

- Yce beimiz en-kingden izin aldm. Sizinle at yartrmak istiyorum. Kendinize gveniyor musunuz?

Yamtar ard:

- Anlamadm. Sen mi yaracaksn? Kim,nle yaracaksn?

- Sizinle...

Pars cevap verdi:

- tkende ocuk mu yok? Sen onlarla yar!

inli glyordu:

- Yce beimiz bana bir altn aka verdi. Yar kazanan akay alacak.

- Yce beinin can bize bir altn aka vermek mi istiyor?

in subay meydan okuyordu:

www.e-kitap.us
- Kendine gvenen er alanna kar.

ki onba baktlar. inli onlar yara kandrmak iin urayordu:

- Trk erileri yartan ekinir mi? imdi mz atlar mahmuzlar, sreriz. u geldiimiz yerde, yce
beimizin otana varmadan nceki tmsee dek gider, sonra gene buraya geliriz. Birinci gelen altn alr.

Pars, inliye dik dik bakt:

- yleyse altn bize ver. Biz sonra Yamtarla yarrz. Kazanan altn alr dedi.

- Beimiz ikinci iin de bir gm aka verdi.

- Onu da bize ver. nc iin bir ey verdiyse onu kendine ayr.

- Yiit! Sen pek yksek konuuyorsun ama korkarm yar yolda kalmyasn!

Pars bu gzel, karl havada en-kingin de yar girmesini teklif edecekti. Bunun iin ban ondan tarafa
evirdi. Amma da tuhaf! en-king yanndaki iki inli birlikte bozkrda atn srp uzaklamt. Yar
seyretmiyecek olduktan sonra ne diye aka sunuyordu? Parsn beyninde bir akn akt. Sonra inliye
dnerek:

- Sen Yamtarla yar. Ben burada sizi beklerim, dedi.

Yamtar, biraz ileride otlyan atna srad. inliye:

- Sen yz adm ileriye git. Senin atn yorgun. Pars krbacn kaldrp indirince yara balarz dedi.

Van-zin-an yz adm ileriye gitti. Ban evirerek iareti bekledi. Pars kamsn yukar kaldrmt.
Birdenbire hzla indirdi. ki at frladlar.

Pars bir mddet iki atn ardndan bakt. Sonra koarak kendi atna bindi. inli ile Yamtarn gittiklerinin tam
aksine olarak drt nala srd. in bei ile yoldalarnn izlerini kovalyordu.

Onba kar zerinden atn alabildiine srerken gzleriyle ufku kolluyordu. Onun bozkrda, byle yldrm
gibi umasna inliler sebep olmutu. Pars, u inlinin gelip yar teklif etmesinden nedense kukulanm,
hele yarn bu yana doru deil de te yana oluu onu bsbtn ikillendirmiti. Pars iyice biliyordu ki
ucunda bir i olmadan inli para vermezdi. Hele bu yarta Van-zin-ann yenilecei yzde yzken in
beinin bir altn gzden karmasnn elbette kt bir sebebi vard. Pars bunlar dnd iin yara
girmemi, inlilerin ardna dmt. O doludizgin koarken yalnz inlilerin arkasndan gitmei
dnmyordu. Onca en byk i inlilerin ardndan gitmek deil, inlilerin gittii yere yetimekti.

Onba, uzaktan atllar grnce atn kamlad. Yldrm gibi inerek inlilerin yanna geldi. inli kr bir
ata binmi olan Almlann karsnda duruyorlard. Gzel Almla her zamanki durgun ve aldr etmiyen
haliyle onlara bakyordu. Parsn yetitiini grnce glmsedi.

Onba, atn en-kingin tam karsna getirerek durdu. Susarak baktlar. Sonra Pars, Almlaya sordu:

- Sana bir ey dediler mi?

- in bei nereye gittiimi sordu.

- Nesine gerekmi?

- Bilmem.

Pars, inliye dik dik bakt. Sonra onun yzne tkrr gibi yle syledi:

www.e-kitap.us
- inlisin ama kurnaz deilsin.

en-king glyor, bu Trkle alay etmek istiyordu. Yksekten bakarak onbaya sordu:

- Nerden bildin?

- Yar ne srp bizi buradan uzaklatrmak istedin ama olmad.

- Sen bu aklnla yce bir Tarkan olsan gerekti.

- Senin gibi bir be olmaktansa olmamak yek

en-king alay edeyim derken hakarete uraynca kzard. Bir an dnr gibi durakladktan sonra bard:

- leri gitme! Sonra kan olur!

- Fena m? Kannn rengini grrz.

- Karnda kii olduunu unutma! Buradan sa dnmezsin!

- kii mi? ok azsnz be!...

en-king fke ile klcn ekti. Onu grnce iki in subay da yle yaptlar. Fakat onba Pars oral deildi.
in beine yle dedi:

- Benim yerime nzle Almla dse olmaz m?

Byk bir soukkanllk ve ciddiyetle sorulan bu soru en-kingi ileden kard. Haykrarak onbann
zerine saldrd. Pars atna evik bir kprdan yaptrarak onun bu saldrn boa karrken klcn da
ekti. Drt atl birbirine kart. D balamt.

Pars hi tela etmiyor, usta bir eri olduunu gsteren hareketlerle kl kullanyordu. inliler baryorlar,
saldryorlar, Pars kuatyorlar, kl savuruyorlar, fakat dediremiyorlard. O yalnz savurlan kllar
eliyor, durmadan at dndryordu.

Almla, at zerinden glmsiyerek bu d seyrediyor, bu savatan holand anlalyordu.

Bir aralk, dler kendisine yaklanca seslendi:

- Pars! n de tepeliyemezsen gzmden dersin!

Pars, kl akrtlar arasnda cevap verdi:

- Merak etme, yoruldular.

Biraz sonra inlilerden biri haykrarak atndan dt. Yaras byk deildi. inli olduu iin korkmutu.
Onba Parsn da yznde ince yaralar vard ama aldrmyordu. O, kendisinden ok atn korumaa
alyordu. Almla yeniden seslendi:

- Pars! yi deviremedin!

Fakat Almlann gzleri den inliye iliince szn kesti. nk yaral inli ayaa kalkm, yayn
geriyordu. Frlataca ok Pars vurmasa bile atn yaralyacak, Pars iki atlya kar yaya dmee mecbur
kalacakt. Almla bunu grnce kendisinden otuz adm uzakta bulunan inliye drt nala atn srd. inli
kendisine yaplan bu saldr grnce hemen yarm bir dn yapt ve okunu Almlaya frlatt. Atn
gsne saplanan ok onu yere devirirken Almla da atn zerinden karlarn stne frlad. Bu frlay sert
olmu fakat yumuak kar onu korumutu. inlinin hemen yan banda yere den Almla byk bir

www.e-kitap.us
eviklikle srayarak ayaa kalkt ve inliye saldrd. Beride kii at zerinde arprken bu ikisi de yerde
boumaa balad. Zaten sol koluna kl yemi olan inliyi Almla ilk saldrta yatrarak altna ald ve iki
eliyle boazna yapt. Beriki, elleriyle Almlann bileklerine sarlarak kendini boulmaktan kurtarmaa
abalad. Beceremeyince son bir gayretle belindeki baa el atarak Almlann yzne doru savurdu.
Gzel Almlann yana batan baa izilmi, kanlar akmaa balamt. Gen kz, yaralannca inliyi brakp
ayaa kalkt. inli de hemen frlad. Almla ban ekmiti. Birbirlerinin evresinde bir dndler. Sonra
Almlann atlmasyla gene gs gse geldiler. evik bir elme ile inliyi gene yere alan Almla sol eliyle
onun bak tutan sa elini yakalarken diziyle de teki koluna bast. Sonra hzla kaldrd ban sapna
kadar boazna saplad. Herif debelenip geberirken ayaa kalkan Almla kardan bir atlnn drt nala
kendilerine doru geldiini grd. Onba Pars hl iki inli ile urayordu. Kardan yldrm gibi gelen atl
dlerin yanna gelince durup bard:

- Bu da ne demek? Kl indir!

Almla yznden, Pars da sesinden bunun Kr ad olduunu tandlar. Hemen kl indiren Pars, Kr ada
dnmek istedi. Fakat bunu frsat bilen en-king klcn indirmi olan Parsa bir kl savurarak onu kolundan
yaralad. Pars can acsyla atnn yelesine kapand ve inledi.

in beinin bu kanckln gren Kr ad ona doru at srd:

- Sen benim kl indir, diye buyruk verdiimi iitmedin mi? diye sordu.

Sonra onun cevap vermesini beklemeden kamsyla en-kingin yzne yle bir vuru vurdu ki in bei
gk diyemeden attan derek karlarn zerine serildi, kald. teki in subay bunu grnce hemen atndan
yere atlad. Diz kerek Kr ad selmlad.

Kr ad, evresine balnd. Yznden kanlar akt halde kendisine bakan Almlay yaral kolunu tutarak
toplanmaa alan Pars, yerde l yatan inliyi gzden geirdi. Drt nala at srerken bu inliyi u gzel
kzn ldrdn grmt. Sordu:

- Kz, sen kimsin?

- Binba Ibara Alp kz Almlaym.

- Neden vurutunuz?

Almla olan biteni anlatt.

- Ibara Alpn kz olduun belli. Nasl dtn grdm. elik yrekli, bahadr kzmsn. Seni
beendim!

Sonra Parsa dnerek sordu:

- Sen kimsin?

Kan iinde olan Pars atndan atlad. Diz yere vurup Kr ad selmlyarak:

- Ibara Alp onbalarndan Parsm diye cevap verdi.

- lk saldran kim oldu?

- Onlar

Kr addan yedii krba ile baylp den en-king yava yava kendisine geliyordu. Kr ad, tiksinti dolu
baklarla ona bakarak yle dedi:

- Bu senin kulana kpe olsun. Burada snt olduunu unutma. Bir daha edepsizlik etmee kalkarsan

www.e-kitap.us
senin kt cann kzl tamuya gnderirim.

Sonra Parsla Almlaya dnd:

- Almla! Atn ldren inlinin at senindir. tekilerin atlar da onbanndr. Ben yetimeseydim Pars ikisini
de haklyacakt. Atlar vermekle borlarnn hepsini bile deyemiyorlar. Haydi gidin!

Almla ile Pars, Kr ad selmlyarak atlar alp yola koyuldular. en-king arkadann yardm ile ayaa
kalkmt. Kr ad ona sordu:

- in beleri teke tek vurumasn bilir mi? Bileine gveniyorsan seninle kllarmz bir deniyelim!

inli ses etmedi. Kr ad sesini daha sertletirdi

- Ben de yaya olacam. sterseniz ikiniz birden vuruun. Yreiniz kat m? Hounuza giderse kalkanm da
brakp yaln kl vuruaym. Tulgam da ataym.

inlilerden bouna karlk bekliyen Kr ad onlarn bu susuu karsnda yzn buruturdu:

- Siz alak, yreksiz kiilersiniz. Ancak birkanz bir araya gelince bir kadnn ardndan gidebilirsiniz dedi.

Sonra atn dolu dizgin srerek uzaklat.

***

Van-zin-am ile yapt yar kazanp altn alan Yamtarn ilk ii Pars aramak oldu. Onun yaral olarak
adrnda yattn renince bir ey anlamyarak oraya seirtti. Kapdan ieri girince Parsn yattn,
evresinde Almla ile Sanar, Slemi, Ark Buka, Gk Br ve Oulun toplanm olduunu grd.
Parsn benzi sararmt. Ak sakall bir utac (doktor) onun yaral kolunu dalyordu. Yamtar

- Ne oldun Pars? diye bard.

Pars yorgun bir sesle:

- ok kanm akt da yoruldum diye cevap verdi.

Yamtar, evresine baknd. Almlann yzndeki yaray grnce gzlerini at:

- Birbirinizle kl oyunu mu yaptnz? diye sordu.

Onba Oul, olanlar ksaca Yamatara anlatt. Utac iini bitirmiti. Bu srada darda bir grlt, bir
akrt iitildi. Onbalar yere diz vurdular. Utac elini barna basarak ba indirdi. Ibara Alp, yatandan
dorulmaa alan Parsa eliyle yatmasn iaret ederek utacya sordu:

- Nasl? Yars derin mi?

- Uzun yoldan geldii iin ok kan akm. Bu yara kapanr. ok kmz ierse gvdesi glenir, lmez.

Onbalar birbirlerine baktlar. Binba, Almlaya dnerek:

- Git ne kadar kmz varsa hepsini getir dedi. Almla karken, Ibara Alp, Yamtara bakt:

- Yamtar! al bul. Gn batmadan nce beni grsn diye buyruk verdi. Sonra Parsa dnerek bir
diyecei olup olmadn sordu.

Pars:

www.e-kitap.us
- Bir diyeceim yok. Kznla vn! Bir inliyi ldrd. Beni de buaraya srtnda tad. Baylmm diye
cevap verdi.

Ibara Alp gittikten sonra Almla geldi. Elinde kk bir amak vard. Parsn yanna koydu:

- Btn kmzmz bu, dedi.

O zaman onbalar hep birden ktlar, Yamtar yarta kazand altnn kararak Sanara verdi:

- Bununla bulabildiin kadar kmz al. Ben al bulmaa gidiyorum dedi.

Onbalar birbirlerine, evlerinde kmz olup olmadn sordular. Hibirinde kalmamt. Ayakta ksa bir
konuma oldu. Yedi koyunla iki at ortaya kondu. Sanar bunlar her onbann obasndan toplyarak
inlilere satacak, stne altn da katarak hepsiyle kmz alp Parsa getirecekti.

***

Akam, Onba Sanar, banda hl Almlann bekledii baygn Parsn adrna, yedi byk amak
dolusu kmzla girerken Yamtar da Ibara Alpn karsna kyor ve diz vurduktan sonra:

- alk ortalardan kaybolmu. Kars birka gndr aln gzkmediini, nereye gittiini de bilmediini
syledi diyordu.

- XII -

AIT

Sanar, karak ortal dondurduu halde talimlerinden geri kalmyordu. Kendi buyruundaki erleri imdi
de drt gnlk sava talimine karmt. lk gn drt nala hep yol gitmiler, geceleyin de frtna altnda
yrmlerdi. tane yedek atlar vard. Bu yryle av bulacaklarn bildikleri iin bu atlar almlar,
avladklarn atlara yklemilerdi. Onba Sanarn adn tkende herkes bilirdi. Yaman sava ve iyi eri
idi.

Bu, drt gnlk sava talimlerinde tkenden o kadar uzaklamlard ki nerde ise, biraz daha gitseler
ine akn edebilirlerdi.

Drdnc gn, talimler bitmi, yedek atlar avla dolmu olarak tkene dnyorlard; yorgundular.
Bereket versin frtna ve kar dinmiti. Gzn alabildiine uzanan bu geni alanda atla gitmek pek gzel
oluyordu. Sanar ve erileri yorgunluk karyor gibi idiler. Birdenbire erlerden biri:

- leride bir at gidiyor dedi.

leride bir at ar ar tkene doru gidiyordu. Sanar hemen saa, sola, ne, arda bakarak erleri, atlar
sayd. Eksik yoktu. Gene gzlerini ileriki ata diken Sanar bir ara baktktan sonra:

- Atn zerinde bir de atl var. Ardmdan tez gelin! diyerek atn mahmuzlad. Hepsi birden dolu dizgin
frladlar.

Sanarn keskin gzleri yanlmamt. Atn yanna vardklar zaman bunun zerinde yaral bir atlnn
bulunduu, atn stnde durabildiini grdler. At, sahibini drmemek iin pek yava, sarsntsz
gidiyordu. Sanar yaralya sordu:

- Kimsin? Burada ne aryorsun?

Cevap yoktu. O zaman atllardan bir yere atlad. Yaralya yaklaarak eilip yzne bakt ve Sanara

www.e-kitap.us
dnerek:

- Ibara Alpn ua alk dedi.

Erler birbirlerine baktlar.

Sanarn buyruu ile yere indirilen alk konuamyordu. Ara sra gzlerini ayor, sonra gene kapyordu.
Galiba lecekti. Sanar buyurdu:

- abuk, yaralarn tmar edin!

aln gsnde bir ok yaras vard. tesinde berisinde de birka kl yaras bulunuyordu. Ok yaras
bykt. al bitiren oydu.

Yaralar dalanr ve ala zorla kmz iirilirken Sanar iki atn arasna gerdirdii kee ile alk iin bir yatak
hazrlatmt. alk onun zerine yatrld. Yola kld.

Sanar beynini atlatacak kadar dnyordu: alk neden yaralanmt? Buralarda ii ne idi?

Sanar bu bilmeceyi zmeden tkene vardlar. al adrna yatrdktan sonra Onba Sanar, Binba
Ibara Alpa giderek olup biteni anlatt.

Ibara Alp geldii zaman alk gzlerini amt. Binba:

- alk, nereye gitmitin? diye sorunca alk gzleriyle iaret ederek gneyi gsterdi. Sonra bayld.

Utaclar, al kurtarmak iin em veriyorlar, yaralarna trl merhemler sryorlar, dualar okuyorlard.
Fakat yaral bir trl kendine gelemiyor, hatta ktleiyordu.

***

tkene geldiinin drdnc gn alk biraz iyileir gibi oldu. Onu her gn yoklyan Ibara Alp, al
iyice grnce niin ortadan kaybolmu olduunu yine sordu. alk pek glkle yalnzca:

- at!... diyebildi ve sustu.

Binba kalarn atmt. Bu at kimdi? alk her sz ediinde baylacak gibi yorulmasa ok sorgu
soracakt. Fakat alk o kadar gsz dmt ki ancak soluk alabiliyordu. Buna ramen Ibara Alp bu
nemli ii anlamadan da brakamazd. Sordu:

- Bu at nerede?

- Geberdi.

- Sen mi geberttin?

- Evet.

- Seni o mu yaralad?

aln gc kesilmiti. Gzleriyle evet iareti verip sustu. O kadar bitkindi ki artk sorgulara karlk
veremiyordu.

Binba ile alk bunlar konuurken Onba Sanar da aln adrnda idi. Birdenbire irkildi. ala sordu:

- Sakn u seni grnce kaan inli herif olmasn? diye bararak sordu.

www.e-kitap.us
alk glmsedi. Gzleriyle evet iareti verdi. O zaman Sanar, al veri evindeki klksz inliyi ve inlinin
al grnce nasl katn Ibara Alpa anlatt.

Binba ban eerek dndkten sonra Sanara sordu:

- O inlinin at olduunu nasl anladn?

Sanar ayn sorguyu ala sorunca at ua son bir gayrette bulundu. Kesik kesik:

- inde tutsakken onu grmtm. in subay idi. Bir de bitik yakaladm. Atmn eeri altnda... Torbann
iinde... diyebildi ve yeniden bayld.

Ibara Alp Sanara bakt. Onba anlamt:

- Atna kars binip ava gitmitir. imdi bulurum! dedi ve frlyarak atna atlayp drt nala srd.

***

Gn batmna pek az kala Sanar kan ter iinde Ibara Alpn adrna girdi. Selm verdikten sonra
binbaya bir kt uzatarak:

- aln atnn eeri altnda bunu buldum dedi.

Ibara Alp kvrlm kd aarak bakt. Yzn buruturarak:

- Bu ince yazlm. Zaten tkende byle kdn ii ne? dedi. Sonra Sanara dnerek unlar syledi:

- Sen git. Bunu yarn okuruz. Kimseye bir sz etme!

- Buyruk senindir!

Sanar karak kendi adrna yneldi.

Ibara Alp ve Sanar, azlarn sk tuttuklar halde at haberi tkende yaylmt. tkenliler bunu
kimseden iitmedikleri halde kendi duygularyla sezip bulmulard. Trl trl sylentiler dolayordu:

- alk bir at yakalam.

- al atlar vurmu.

- alk baygn yatt iin atn adn syliyemiyormu.

tkendeki inliler bsbtn psrklamlard. Nedense bu iten pek rkyorlard. en-king bile
yzndeki kam yarasnn acsn unutup bu iin stnde dmt. Geceleyin Van-zin-an ve teki inli
subay adrna ekmi, onlarla konuuyordu. yle diyordu:

- inden bir atn gelmesi bizim iin iyidir. nk Kaan kkrtmak iin bir sebep olacaktr. inde
imdiki aileyi ykp bizim ailemizi kaan yaparsa bir daha byle at grmiyeceini ona anlatmal.

Van-zin-an bu fikre itiraz etti.

- Hayr beimiz. Kaan at duyarsa bizim iin de kt olur. nk onca indeki u ve bu aileden nce
inden gelen at nemlidir. Bu at haberi doru ise Kaan art bize de iyi gzle bakmaz.

- Neden bakmasn? Sen de amma tuhaf dnyorsun. u Ibara Alpn at ua bir kendine gelse de
atn adn sylese...

www.e-kitap.us
- Ibara Alpn at ua biliyor muymu?

- Orasn iyi bilmiyorum. Yalnz bu at uann iyi ince bildiini, ok ak gz olduunu duydum. Her halde
bir eyler renmitir. atn in kaanndan geldii aka ortaya ksa Kara Kaandan ine akn iin
izin istiyeceim. Elbette bana krk bin, elli bin atl verir.

- Hayr beimiz! Kara Kaan size eri vermez.

- Neden?

- Aknda yama olunacak mallar yalnz Trklere vermek ister de ondan...

- Ben mal ne yapaym? Ben aldm mal yine kaana veririm. Bana in Kaanl gerek...

- yle ama yine vermez!

- Ulan, sen de bu gece amma dikine gidiyorsun. Ykl uradan!...

en-king yle fkelenmiti ki hemen klcna davranmt. Bereket versin Van-zin-an abucak yerinden
kalkm, kapdan dar kendini atmt. Yoksa teki muhakkak bir ey yapard. en-king teki in subayna
dnd:

- Bu hmbl herife de ne oldu be? Amma kstahlam. Karmda olduunu unuttu.

- Evet beimiz! Onun halinde iki gndr bir deiiklik var.

***

Gece yarsna doru tkende yaman bir frtna kt. Rzgr korkun lklarla uulduyor, kar deli gibi
yayordu. Ormandaki kurtlarn hep birden ulumas iin korkunluunu arttryordu. Souk da artmt.
Bora, tipi, frtna, kar souk tkeni yllardr grlmemi bir biimde kasp kavuruyordu.

alk yatanda inliyor, kars btn gnn yorgunluu iinde uyuyor, sonra frtnadan uyanyor, fakat
davranamyarak gene dalyordu. Kanc uyanp dal idi? Bunu pek bilmiyordu. Bir aralk uyanlarnn
birinde aln glgesini ayakta grd. Kadn yeniden gzlerini kapyacakt. Fakat o anda aln ne kadar
sayr olduunu hatrlad. Gzlerini at. alk kapya doru yava admlarla ilerliyordu. Kars bu gizli gidiin
sebebini anlyamad. alk kapdan karsa gene gnlerce gelmiyecek ve belki bana daha byk iler
gelecek sand. Birden seslendi:

- alk!

alk bu sesi duyunca kapnn nnde dimdik durdu. Kmldamad ve ses etmedi. Fakat kars artk iyice
uyanmt. Yeniden bard:

- alk, nereye gidiyorsun?

Bu sefer alk yavaa cevap verdi:

- imdi gelirim diyerek kapy ap frlad. Bu konumadan aln anas da uyanmt. Gelinine sordu:

- Gelin, alk gitti mi?

- Gitti.

- Ayakta duramyordu. Nasl yryecek? Darsn tipi savuruyor.

Kadn bu szlere cevap vermedi. Sonra tella kaynanasna bard:

www.e-kitap.us
- abuk! abuk ra yak!

aln anas yandan umulmyacak bir hzla frlad. abucak ray yakt. adr aydnlanmt. Yal kadn
ray aln yatt yere tutunca donakaldlar. Gitti sandklar alk yatanda idi. Fakat gsne sapna
kadar bir bak saplanm ve alk lmt.

***

Ibara Alp, Sanara buyurdu:

- Onba Sanar! ince iyi okuyan iki inli bulup tez bana getir.

- Buyruk senindir.

Ibara Alp fkeliydi. At ua aln ldrlmesi onu pek kzdrmt. Demek ki aln ldrd in
at yalnz deildi ve arkada c almt. Sanar iki inliyi bulup getirinceye kadar binba, adrda bir
aa, bir yukar dolat.

Onbann getirdii iki inliden biri durmdan srtan yal ve kambur bir herifti. teki orta yal ve dzgn
klkl idi. Ibara Alp inlileri szerek:

- inceyi iyi okur musunuz? diye sordu. Kambur, geveze bir adamd.

Sze balad:

- Elbette okurum beimiz. inde olsaydm imdiye kadar...

Binba onun szn kesti:

- Sana bunlar sormadm. yi okur musun dedim.

- Okurum beimiz.

- Ya sen.

- Okurum.

- imdi size ince bir mektup okutacam. Eer biriniz yanl okursa kendini yok bilsin.

Sonra orta yal inliyi gstererek Sanara buyruk verdi:

- Sen bunu al, darda beni bekle!

Sanar, inliyi alarak kt. Ibara Alp bitii(mektubu) kambur inliye uzatt:

- unu oku bakalm. Sonra Trkeye evir. Doru evirmezsen ne olacan biliyorsun.

inli uzatlan mektubu ilk nce kendi kendine bir okudu. Fakat okuyunca benzi sarard. Elleri titremee
balad.

- Ne yazyor?

- Beimiz... Kt eyler... ok yaman...

- Sen yahlna, yamanlna karma. Ne yazyor?

inli biraz yutkundu. Kendini toparlamaa alt. Sonra Trkeye evirmee balad:

www.e-kitap.us
Yce in Kaanna:

Sadk kullarnzdan May-tu-ing buraya gelerek buyruklarnz bildirdi. Buyruklarnz yaplacaktr. Trk
lkesinde imdi biraz alk vardr. Bu yzden ilkbaharda ine akn edeceklerdir. en-king ve -ing Katun
hl Trk kaann kandrmaa urayorlar. Kendi ailelerinin gene ine kaan olabileceini umuyorlar.
Burada Kr ad, inlilere ok dmanlk gsteriyor. Amcalar Kara Kaan, -ing ile evlendi diye Kr ad
ve Tulu Han, kaana dmandrlar. Fakat bunu belli etmiyorlar. Bu frsattan yararlanarak aralarna yalk
sokmak, Trkleri ikiye blmek sonra hepsini ezmek kabildir. en-king artk eski hareketini kaybetmitir.
Gzel bir Trk kzna vurulmutur. imdi hep onun ardndadr. Bu yzden bir Trk onbas ile dvm,
Kr addan dayak yemitir. Bu bitii ben sadk kleniz Van-zin-an size May-tu-ing ile gnderiyorum.

Ibara Alpn yz pek sertlemiti. kinci inliyi ararak bir de ona okuttu. ki inlinin szleri birbirine
uyunca adrndan kt. Kendisi gelinceye kadar iki inliyi bir yere brakmamasn Sanara syledikten
sonra atna atlad.

Binba Alp, diz yere vurarak Kr ad selmlad zaman o, kendisine yeni verilmi kat bir yayn
denemelerini yapyordu. Binbann yzne baktktan sonra:

- Ibara Alp! Sanrm kt bir haber getirdin dedi.

- yi bildin ad. tkenin iine kadar at girmi de haberimiz yok.

- Bu at inli, deil mi?

- Evet.

- Byle olaca belli idi. Kim imi? Tuttunuz mu?

Ibara Alp, aln ortadan yok olmasndan balyarak ldrmesine ve mektubun tercmesine kadar olan
btn ileri Kr ada anlatt. Bitii de kendisine verdi.

Kr ad biraz dnd. Sonra Ibara Alpa yle dedi:

- Biz ii bildiimiz gibi bitireceiz. Ondan sonra kaana bildireceiz.

Sonra, kapda nbet bekliyen eri ararak yasavulbann hemen bulunmasn buyurdu.

Yasavulba Baa Tarkan abuk geldi. birden atlanp yola koyuldular. Kr ad ii Baa Tarkana
syledii zaman koca yasavulba dilerini gcrdatt.:

- Bu yabanclarn gnn birinde tkeni satacaklar da haberimiz olmayacak diye mrldand.

atl Van-zin-ann adrna urayp onun en-kingin yannda olduunu rendikleri zaman
glmsediler. Oraya varmalar uzun srmedi.

Kr ad, arkadan Ibara Alp ve Baa Tarkan atk yzlerle en-kingin adrna girerek aknlk ve tella
ayaa kalktlar. en-king, Kr addan, Van-zin-an da Ibara Alptan fena halde rkmlerdi. teki in
subay ise kendilerinin de kii olduunu dnerek bu Trkn kendileriyle dvmee geldiini
sanm, yrei arpmt. Trklerin uafak bir eye kzdklar zaman dvmee geldiklerini biliyordu.

Kr ad, bitii en-kinge frlatarak:

- unu oku, dedi.

in bei bir ey anlamadan mektubu yerden ald. At Van-zin-an mektuba gz atp tanynca bsbtn
sarard. Hatta biraz sendeledi. en-king ise mektubu okuyup bitince aknlkla elinden drd. Sonra
Van-zin-ana :

www.e-kitap.us
- Alak! diye haykrarak klcna davrand. Kr ad bir adm att:

- Hemen pusata el atma. Bizim onunla daha konuacaklarmz var dedi. Sonra Van-zin-ana dnd:

- at ba! Foyan meydana kt. imdi bize doru syle. Ibara Alpn at uan sen ldrdn deil mi?
bizi bouna yorma. Sen ldrmedinse bir arkadan var, o ldrd demektir. Yasavulba seni krbala
syletmeden nce kendin doruyu syle!

Van-zin-an, Kr adn akaya gelmez yiit olduunu biliyordu. Korku ve ter iinde:

- Ben ldrdm! diye bildi.

- Bu kanckl neye yaptn? O yatakta yaral yatyordu.

- Beni ele vermesin diye.

- Senin at olduunu biliyor mu idi?

- Hayr, fakat May-tu-ingi tanm. Sonra onu ldrp dndn rendim. Belki May-tu-ingden benim
adm duymutur diye ikillendim.

- Gebermee hak kazandn atba! Fakat biz sizin gibi alak deiliz. Sana kendini korumak hakkn
veriyoruz. abuk ol. Klcn ek!

Kr adn son szleri byk bir sertlikte sylenmiti. Kr ad klcn ekmiti. inlinin teredddn
grnce bard:

- Sana klcn ek diyorum. Kii gibi lmesini bil!

Van-zin-an bir an mitlendi. Hatt kt kt glmsedi. Sonra klcn ekti. en-kingin byk otann
iinde bir kl d balad. inli cann kurtarmak iin canla bala arpyor, hatt bazan hcuma bile
geiyordu. Fakat d uzun srmedi. Koluna yaman bir drt yiyen Van-zin-an klcn drrken
yldrm hzyla inen Kr adn klc at inlinin ban gvdesinden ayrverdi. Ibara Alpla Tarkan aldr
etmiyen gzlerle bakarken inlileri yaman bir heyecan sarmt. Kr ad klcn knna soktuktan sonra
Baa Tarkana buyruk verdi:

- Yasavulba! Bu herifin mal, akas, davar, nesi varsa hepsini alp aln evine gtr, karsna,
ocuklarna ver!

- Buyruk senindir ad!

- Sana gelince in bei! Bu sana ders olsun. Bizim ilerimize karmaktan vazgemezsen gnn birinde iin
neye varacan unutma. Yoldalarn da z doru er kiilerden se.

- XIII -

BUDUN KIZGIN

Ibara Alp, addan ayrlnca al veri evine urad. Bugn buras ok kalabalkt. Fakat bu kalabalk al
veri yapmyor, uunun kopuzunu dinliyordu. uu hem alyor, hem okuyordu:

ok kt zaman oldu,

Acun ne yaman oldu.

www.e-kitap.us
 baarmak dilerken

imiz duman oldu.

***

Yirmi deilken ya,

Ibara Alp yolda,

inli yznden gitti

Karabudak onba.

***

Albzn eli midir?

Beler hep deli midir?

Buras tken mi

Yoksa in Eli midir?

***

-ing katun karda,

inli kpekler ba

Klcyla vuruldu

Kahraman Pars Onba

***

inli karn ars

Kiilerin yars

Bizden artk tyor,

inlilerin borusu

***

Budur gnl yar:

ldrdler al

Hepimizi Aldatt

inlinin en al!

Dinleyiciler comulard. Hep birden oynuyorlar, baryorlard. Oynarken kl ekip arptranlar da vard.
Srayp kerek ve hep birden adm atarak couyorlar, deta kaynyorlard. Arada svp saymalar da
iitiliyordu. Ibara Alp bu oyunu biraz seyrettikten sonra kt ve yalnz kalp dnmek iin ormana doru
at srd.

www.e-kitap.us
 - XIV -

AKIN

Aradan drt ay geti. lkbahar, tkeni cennet gibi gzelletirmiti. Bozkrlar yeermi, karlarn erimesiyle
kabaran sular hzlanmt. ine akn vard. Yz bin kiilik bir Trk ordusu hazrlanm, Kara Kaann
buyruunu bekliyordu. Tulu Hana yirmi bin kiilik ordusu ile gelip Kaann buyruuna girmiti. Kr ad ve
Tunga Tigin kendi tmenlerinin bana gemilerdi. Kaan da altm bin kiilik z erisi ile geriden
gelecekti. Binba Ibara Alp, Kr adn tmeninde idi. Bat Kaannn elileriyle in bei en-king, Kara
Kaann ordusunda bulunuyorlard.

622 ylnn gzel bir gnnde yry buyruu verildi. Kr adn tmeni nc idi. 100.000 atl bir yol bile
ardna bakmadan atlarn mahmuzlad. Akn oldu mu, sava balad m, Trkler ata bindi mi artk onlarn
gzleri yalnz ileriyi grr, geride braktklar ocuklar, karlar, analar akllarna gelmezdi.

Bu koca ordu drt nala yrylerle be gnde in snrn am, byk in duvarnn nne gelmiti.

inliler hemen ate yakarak Trk ordusunun geldiini gerilere bildirmiler, in seddinin kaplarn iyice
kapyarak kulelerde toplanmlard.

nc tmenin babuu olan Kr ad, Binba Ibara Alp ararak yle dedi:

- Ibara Alp! Bu duvar abuk amalyz. Bunun iin de ben bir ey dndm. En keskin nianclardan on
kii seeceksin. Bizim ikimizle birlikte bu on kii duvarn en uygun yerini oka tutarak oradaki inlileri
devirirken yine en seme bahadrlardan, iyi kl kullananlardan on kii de merdivenle duvara trmanp
aa inerek kapy bize aacaklar.

Ibara Alp sz etmedi. Yalnz buyruk senindir diyerek geri dnd. Pek az sonra yirmi kiiyle Kr adn
karsna dikildi. Bunlarn onu keskin nianc, onu da yaman kl idi. Onbalardan Yamtar, Pars, Slemi
ve Sanar okularn arasnda idi. Ark Buka, Gk Br ve Oul ise kllarn iindelerdi.

Kr adn setii birka yzba kendi erleriyle birlikte in duvarnn tesine berisine yalandan saldrlar
yaparak inlileri oyalarken asl tmen burada bekleyecek ve on fedai kapy anca ieri saldracakt.

Kr adn buyruu zer,ne saldr balad. Kr ad, Ibara Alp, Yamtar, Pars, Sanar, Slemi ve alt er
at zerinde ilerliyerek in duvarnn hcum edilen kulesindeki inlileri oka tuttular.

Onba Ark Buka, Gk Br, Oul ile yedi er ise yaya olarak merdiveni srp duvara dayadlar.

Kr adla yanndakiler yle ok yadryorlard ki kuledekiler gz aamyorlar, birer birer vurulup

dyorlard. Merdiven dayanmt. En nde tkenin deli onbas Gk Br olmak zere on fedai
merdivene trmanyorlard. Onba, kalkann siper etmi kyor, arkasndan Oul geliyordu. inliler
tehlikeyi anlamlard. Balarn karp ok atamadklar iin ierden talar frlatyorlard. Bu iri talardan
kimisi Onba Gk Brnn kalkanna geliyor, merdiveni sarsyordu. Fakat aadan merdiveni iki tane
pehlivan gibi Gk Trk eri tutuyor, Gk Brnn elik kollaryla tuttuu kalkanna ise bir ey olmuyordu.

Kr adla Ibara Alpn ve tekilerin yamur gibi yadrd oklar inlileri sapr sapr yere sererken Onba
Gk Br bir admn in seddinin stne atarak klcn syrd ve havada yaman bir dndr dndrd.
Bu dndr srasnda inlilerin bir adm gerilemeleri Onba Oulun da duvara kmas iin kfi
gelmiti. kisi kl savurmaa balaynca teki sekizi de ieri atladlar. Sert bir kl sava balad. Burada
on Trkler inliler gs gse gelince aadakiler ok kesmee mecbur oldular. Kr ad duvara abuk
bir gz gezdirdi. Duvarn stnde bir lm dirim arpmas baladn, on Trkn bir ok inli tarafndan
sarldn, sadan soldan da bir ok inlilerin koarak yardma geldiini grnce fedailerin baskn
tutturamadklarn anlad. Bu skk durumda iler abuklukla zlebilirdi. Kr ad yanndakilere klla

www.e-kitap.us
duvar gstererek davrann! diye haykrd. Sonra atndan atlyarak merdivene seirtti. Ibara Alp,
onbalar ve erler de yle yaptlar. Kr ad bir solukta duvara kmt. tehlikeliydi. Ya bir yol bulup
buradan aa inerek kapy aacaklar, yahut da 22 kii burada leceklerdi. Kendi yanndan da bir o kadar
inli daha koarak geliyorlard. Kr ad, kulenin en yksek yerine karak Ibara Alp yanna ekti ve ona
buyurdu:

- Ibara Alp! Ben buradan gelenleri okla durduracam. Sen de teden gelenleri durdur. erilerinden en
iyilerine buyruk ver; Biz okla i grrken klla yay yarp mutlaka asnlar!

Ibara Alp bard:

- Onbalar! Klla inlileri yarp aa inin. Hepiniz lseniz bile kapy an. Ordu ieri saldracak. abuk!

Kr ad saa, Ibara Alp sola ok yadrr ve 13 er karlarndaki 50-60 inli ile kl tokutururken Ibara
Alpn yedi onbas yani Yamtar, Pars, Slemi, Sanar, Gk Br, Ark Buka ve Oul klla inlilrin
arasna daldlar. Ibara Alp soldan gelen 50-60 kadar inlinin her atta en nde olann vuruyor. Kr ad
daha abuklukla sada ayn ii yapyordu. On er ise birer birer krlyor, fakat canlarn da pahalya
satarak bir yandan da inlileri kryordu.

Onbalar inlilere yaman dalmlard. En nde iri Yamtar koca kalkanyla siper alarak yryor, klcn hi
kullanmyordu. Kolarn arasna dalm bua gibi yalnz yryyle inlileri eziyordu. Tulgas ile demir
gslne gelen kllara aldr bile etmiyordu. Yamtarn sol gerisinde Pars kvrak ve uslu oyunlaryla
adm adm yryor, etraf da kolluyordu. Gk Brnn ardnda Slemi, Parsn arkasnda da Ark Buka
vard. Sanar en geride bulunuyor, bylelikle bu alt onba bir daire tekil ediyorlard. Sanar Yamtarla
arka arkaya dnmt. Yamatar adm adm ilerledike o da adm adm gerileyerek bu dairenin gerisini
koruyordu: Onba Oul ise dairenin tam ortasnda topa gibi dnyor, aksyan, yadm istiyen arkada
hesabna bir iki kl drt yaparak durumu dzeltiyordu.

Onbalarn ii yolunda gidiyordu. nk Kr adla Ibara Alp yardma gelen inlileri uzaktan okla
devirerek evrelerindeki kalabaln oalmasna engel oluyorlard. Fakat bu iyi durum uzun srmedi.
nk Kr adla Ibara Alp n oklar bitmi, nlerinde arpan on erden de ayalta yalnz be kii
kalmt.

Ibara Alp, erlerden birine buyruk vererek merdivenlerden gene aaya inerek ok getirmesini syliyecekti.
Fakat merdiven devrilmi ve paralanmt. Artk kar yol yoktu. burada bitirilecekti. Kr adla Ibara
Alp be erin arasna kararak kllarn ektiler. Arkalarn duvarn burlarna vermiler, kendilerinin on
misli inli ile vuruuyorlard. Ibara Alp bu inlileri yarmak, onbalarn yardmna komak iin saldr
yapt. Fakat Albz alsn! Bu gn iler dikine gidiyordu. Tam inlileri saa sola yarp birkan devirmiken
klc krld ve Ibara Alp yaral olarak gene Kr adn yanna geldi. O srada binbann yanndaki bir er
vurulmu, dnyordu. Ibara Alp tam zamannda onun klcn elinden kaparak yarlmakta olan sralarn
gene dzeltebildi. Yoksa darma dank olacaklard.

Kr adla Ibara Alpn boa gitmeyen oklar kesilip de yol bulan inlilerden bir blk yedi onbaya
saldrnca ar ar ilerliyen onbalar neye uradklarn anlyamadlar. lk nce bir sarslr gibi oldular.
Sonra Yamtar kfrle kark haykrd:

- Hay albz alsn! Bunlar inlilere para ile erilik eden Ktaylar... t olu itler gelecek a buldular!...

yi eri olan bu Ktaylar zaten yorgun ve kendilerinden ok ya ile sarlm olan onbalara atnca i
deimiti. Bununla beraber kapnn nne kadar da gelmilerdi. te ekse kap alacak, Gk Trkler ieri
dolacakt. Bunu ilk gren deli onba Gk Br haykrd:

- Haydi kmldann! Karmzda az kii kald. u ii becerelim!

Gk Brnn az kii dedii gene kendilerinin ik misli idi. Kllar yle bir sertlikle kalkp iniyordu ki, biraz

www.e-kitap.us
sonra hi birinden hayr kalmad.

Bu ne yaman bir arpma, ne korkun vuruma idi. u ufack yerdeki birka kii acunun en sert savan
yapyordu. Bu; er kiilerin, elik kollu, demir yrekli erilerin iiydi. Bunun iin biraz sonra meydanda
inlilerden kimse kalmam, meydan Gk Trklerle Ktaylara kalmt.

Yedi Gk Trk onbas ile on be Ktay...

Savalar yava yava yoruldu. Geni geni soluyorlard. Yorgun kollarla vurulan ve demir tulgalara ,
zrhlara inen kllar krlp entildikleri iin braklm, baklara el atlmt. Kimisi bir, kimisi iki ya ile
urayordu. Yamtar ise tek bana drt Ktayla bouuyordu. Ktaylar onun ok gl pehlivan olduunu
anlamlar, drd birden zer,ne ullanmlard. Artk yukarda neler olduunu da bilmiyorlard.

Yukarya gelince: orada kii kalmlard. Ortada bir eri iki eliyle tuttuu iki kalkanla savurlan kllara
kar duruyor, onun sanda Kr ad, solunda Ibara Alp on on be inliye kar dvyordu.

Savan en can alacak yeri aada idi. Bir aralk Onba Oul bir yandan bir Ktayla sarma dola
yuvarlanrken, bir yandan da bard:

- Yazk bize be! Yalnz kendi kt canmz korumakla m uraacaz? Haydi frlyalm. Birimiz u mandal
evirsin, binbann buyruunu yapmadan m gebereceiz be?

Bu son sz zerine onbalar bir silkinip davrandlar. Fakat bouna... te artk yeniliyorlard. Damarlarnda
g kalmamt. Soluyorlar, abalyorlar, lkin bir ey yapamyorlard. Her yerlerinden kan szyordu.
Baklar da krlmt. Kendileri de, yalar da zrhl olduu iin baklarn ou i gremeden dm,
atlmt. Onbalar lmn yaklatn seziyorlar, byle olduu halde kapnn mandaln unutamyorlard.
Hepsi bir an iin karlarndaki yadan kurtulup kapya komak, mandal amaktan baka bir ey
dnmyordu.

Bu ii ilk deniyen Yamtar oldu. Son bir gayretle kalkarak bir Ktay iki eliyle yakalayp kaldrd ve
karsndakilere frlatt. Karsndakiler sendeleyip derken kapya doru kotu. Fakat tam mandal
evirirken vnlyan ok kreine saplanarak koca Yamtar diz st kertti. Yaral Ktaylardan biri okunu tam
zamannda kullanarak bu ie engel olmutu. Yamtar, cannn yanp yanmadn anlyamadan yeniden bir
Ktayn saldrna urad; birlikte yere yuvarlandlar.

Bu sefer Pars frlad. Fakat iri bir Ktay hemen ardndan koarak onu belinden kavrayp yere ald.

nc olarak Sanar saldrd. Karsndaki iki Ktaydan birini elme, birini de yumrukla devirdikten sonra
mandala kotu. Fakat demin Yamtar yaralyan yaral Ktay erisi bu sefer de Sanar kolundan vurdu. O
zamana kadar da Sanarn payna den iki ya yetierek zerine atldlar.

Yedi onba ile on be Ktay artk yerde bouuyorlard. Kalkan, yaral Ktay okla vuruyordu. Bu Ktay erisi
kendilerinden otuz krk adm ilerde yere dmt. Bacana kl yemi olduu iin kalkamyor, fakat
salam kollaryla iyi i gryordu.

Onba Ark Bukann payna bir ya dmt. Fakat bu iri yar ve ok gl bir eri olduundan Ark
Buka kendisini glkle koruyordu. Onba birka defa kendisini boumaktan g kurtarmt. Ark Buka
kan iinde kalm olduu halde mandala en yakn kendisi olduunu biliyor ve biraz da ileride de yerde bir
bak bulunduunu gryordu. Bu, krlmam uzun bir bakt. Ktaylardan birinin olacakt. Elini ona
dedirebilse ii bitirebileceklerdi. Ark Buka bouma arasnda evresine bir gz att. Drt be adm ileride
Onba Oul iki Ktayla bouuyordu. Zavall Oul alta dmt. deta can ekiiyordu. Ark Buka
ona haykrd:

- Oul! Ayann ucunda bak var. Tepip bana frlatrsan kurtulacaz!

Oul, evresini grmeden ayayla bir iki defa tepti. Bak Ark Bukaya yanam, o da son bir

www.e-kitap.us
davranla onu kavrayabilmiti. Onba, ba iri Ktayn karnna saplarken Oul bouk bouk bard:

- Yeti! Geberiyorum...

ki Ktaydan birisi ona sarlarak kollarn yakalam teki de boazn skyordu.

Ark Buka, Oulu dnecek ada deildi. Yalnz bir tala iki ku vurmak istedi. Kalkarak kapya doru
frlarken Oulun boazn skan Ktayn yzne yaman bir tekme savurdu. Bu tekme Oulun
grtlandaki basky gevetmi, ona soluk aldrmt. Ayn zamanda Ark Buka mandala el att.

Fakat yaral Ktay ok kirite bekliyordu. Hemen gezliyerek okunu frlatt. Bu seferki hepsinden daha yaman
oldu. nk ok Ark Bukann tam cierini delerek gsnden kmt. Koca Onba sarslarak yere
derken kendini toplad. Gene kalkarak mandala sarld. Kendisine ok atan grmt. Onbay vuran
onun gene kalkabileceini ummad iin yayna yeniden ok koymakta acele etmemiti. Gs yarld
halde kalkp son bir gayretle mandala yaptn grnce hzla yayna bir ok yerletirdi. Fakat ge kalmt.
Onba mandal evirmi, kapy ayordu. Yaral Ktayn frlatt ikinci ok Ark Bukann gsne sapland.

Koca onba kapy amaktan doan sevinle ac ac glmsiyerek haykrd:

- Okla kanck olu okla!... Ark Bukay devirmekle i biterse bir de benim iin ek!...

Onba sustu. Ayakta gzleri kapanyordu. Dimdik yere dt. Yiit aln topraa kapanarak ylece kald.

Darda kapnn almasn bekliyen Gk Trk atllar doludizgin haykrlarla saldrrken, artk i iten
getiini anlyan Ktaylar kamaktan baka kar yol bulamadlar. Hepsi birden; ldrmee, bomaa
altklar yorgun onbalar brakarak kamaa davrandlar. Ge kalmlard. Yldrm gibi ieri dalan atllar
bir saldrta hepsini devirerek ieri doldular. Birka da yukar ynelerek Kr adla Ibara Alpn yardmna
kotular. Tam anda yetimilerdi. nk burada kra kra Kr adla Ibara Alp yalnz kalmlard.
Yere serdikleri inlilerden arta kalan sekiz on kii iki kahramann iini bitirmee urayorlard.

Kr ad son buyruklar vererk binba ile birlikte kapnn yanna indikleri zaman yiit onba Ark Bukann
ls evresinde yorgun argn oturan alt onbay birbirlerinin yaralarn balarken buldular.

***

Gn batarken Trk ordusu drt yerden in duvarn am, kaplar tutmu ve in snrlar iinde adr
kurmutu.

Kara Kaann otanda beler toplanmlard. Bat Kaannn baelisi Kl Er Tigin de konumalar
dinliyordu. Ksa bir konumadan sonra kararlar verildi: Yarn, tan atmadan yrye geilecek, Tulu Han
en doudan saldracakt. Onun batsnda Kr adn tmeni bulunacak, daha da batda da Kara Kaanla
Tunga Tigin yryeceklerdi. Yldrm hz ile ine saldrlacak, yetiecek kadar ulca (ganimet) alnrsa in
ordularnn gelmesi beklenmeden dnlecekti. Yalnz Kr adn cann skan bir ey olmutu. O da Kara
Kaann en-kingi binba yaparak kendi buyruuna vermesiydi. Fakat Kr ad bunun da kolayn buldu:
Geceleyin kendi buyruundaki binbalara ulak yollyarak gece yars yola klacan bildirdi. Yalnz en-
kinge ulak gitmemiti. Uzun yrylerle yorulmu olan en-king geceleyin adrnda derin derin uyurken
Kr ad tmenini alm, inin iine dalmt.

Kr adn ncs Ibara Alpt. O da onba Pars ileri karmt. Pars dnk boumada ufak tefek
yaralar, bereler alm olmakla beraber gene onbalarn en salam idi. Kendi buyruundaki on erle
karanlklar kollyarak, tetikte ilerliyordu. Gn aarrken uzaktan inlileri grdler. Parsn imdilik yapacak
baka ii yoktu. Geri dnerek, be yz adm geriden gelen Ibara Alpa inlilerin grndn bildirdi.
Binba boru aldrarak erisini yayarken inliler de Gk Trkleri grmler, savaa hazrlanmlard.

Ibara Alpn bin kiisi iki sra halinde dizilmiti. Binba ortada ve nde bulunuyordu. At ua boruyu
ttrnce bin kii birden korkun sava haykrlaryla inlilere doru at saldlar. Daha yz admdan ok

www.e-kitap.us
ekerek yaklaan bu eriler pek yaman geliyorlard. Fakat birdenbire ne oldu, bilinmez... inlilere elli adm
kala durdular. Biraz daha ok yadrdktan sonra hzla yzgeri ettiler. O ne? Trkler kayordu.

inlilerin babuu bu frsat karmak istemedi. Verdii buyrukla Gk Trklerin ardna dt. Trkler hem
kayorlar, hem de artlarna ok ekiyorlard. Bu ok ekiler o kadar dzgnd ki kendilerini kovalyan
inlileri yaban rdei gibi vurup attan dyordu.

Birden, gene nasl olduunu anlalmadan keskin bir boru daha tt. Borunun tmesiyle Trklerin yzgeri
etmesi bir oldu. in babuu saa sola baknca sarldklarn anlad. Trkler kayor gibi grnerek inlileri
arkalarna drmler, ortalar fazla koarak inlileri arkalarna drmler, ortalar fazla inlileri ieri
alm, iki kskacn iki az gibi inlileri kstracak durumu hazrlamt. imdi Trkler yzgeri edince inliler
bu kskacn iinde kalm oluyorlard. in babuu kuatldklarn grnce budalaca aldandk! diye
bard. Sonra erilerine kl ektirdi. Okla i grseler Trklerin kendilerini bitireceklerini biliyordu. Belki
klla bu kuan bir yerini yarp geebilirlerdi.

inlilerin kl ektiini grnce Ibara Alp bard:

- Kl ek!...

Bu buyruk Yzbalar ve onbalar tarafndan sylene sylene en uzaktaki erilerin kulana kadar gitti.
Sonra buyruk vermee lzum grmiyen Binba drt nala inlilere at srd.

Yldrm gibi kl ekmi olan Gk Trk atllar da onun gibi keyifli bir nesne idi. inliler de aa yukar
kendileri kadar olduu iin teke tek dvyorlar ve bu arpmay at zerinde yapyorlard.

Sava uzun srmedi. Biraz sonra inlilerin hepsi yere serilmi, babular da yaral olarak tutsak edilmiti.

inlilerin abucak yok edildiini gren Ibara Alp artk ulca toplamak a geldiini anlyarak klc ile
ilerdeki ky gsterdi.

- Haydi ky yama edeceiz. Dolu dizgin!...

Gk Trk erileri yldrm gibi kye saldrdlar. Zaten beride sava balarken sonunun ne olacan kestiren
kydeki inliler atlara atlyarak kamlard. At olmyanlar da tabana kuvvet kouyorlard. Gk Trkler kye
girerken orada hemen hemen kimse kalmamt. Zaten erilerin de onlara bakt yoktu. Onlar koyun,
davar, mal topluyorlard.

- XV -

EN-KNGN FKES

en-king sabahleyin uyanp da Kr adn oktan gittiini renince kprd. evresindeki erlere barp
ard. Sonra kendi buyruundaki bin eri alarak Kr adn izinden drt nala at srd. Fakat nedense
baka zaman yldrm gibi uan bu atllar bu gn aksyorlard.

en-king hem Kr ada kzp svyor, hem de korkuyordu. Niin ge kaldn diye Kr adn kendisine bir
oyun etmesinden ekiniyordu.

in bei byle kuku iinde at sre sre leyi etti. Gne tepelerine kt zaman en-king bir sava
alanna gelmi bulunuyordu. Burada bir sava olduu, yerde yatan llerden belli idi. te yzlerce inli
serilmi yatyordu. Aralarnda Trkler de bulunuyordu. en-king ilk nce alana yle bir bakt. Sonra
gzne yerde bir Trk yarals iliti. Gzleri kapal, kesik kesik alyordu. in bei atndan atlyarak yaralya
yaklat. Yksek sesle ona sordu:

www.e-kitap.us
- Yaral! Sava nice oldu? Bizimkiler nerede?

Yaral Trk yava yava gzlerini at. en-kingi grnce ban evirdi. Sona gene ona bakarak yle
dedi:

- Biz sizi yendik. Sizinkiler hep kzl tamuya gitti.

in bei kzard. Yaral Trk eri kendisini ya inli sanmt. en-king bir eyler sylemek gerektiini
seziyordu. Dik bir sesle:

- eri! Beni tanmadn m? Ben Kara Kaan binbalarndan, -ing Katun kardei en-king beim, diye
bard.

Yaral yine gzlerini aarak fsldad:

- Biz sizi yendik. Git yurdunu kurtar!

in beinin eli klcna gitmiti. Ban kaldrp erilerine bakt. Kendisine dikilen bu gzlerde sert bir
meydan okuma, bir svme duyar gibi oldu. lmek zere olan yaraly brakarak atna atlad. Bin atlsnn
ardna takarak srd.

Kye vardklar zaman Ibara Alp erleri ky yama ediyorlard. en-king bir ara yamaya bakt. Ibara
Alpn erileri evlere giriyorlar, bulduklarn alp yedek atlara yklyorlard. Bir takm da teden beriden
koyunlar topluyor, srp getiriyordu. in bei kendi erlerini de yamadan istifade ettirmek iin arkasna
dnd. Dzgn sralar halinde duran erlerine bard:

- Haydi, siz de yama edin!

O, buyruk zerine erlerin sevinle dalacaklarn sanmt. Kimsenin yerinden kprdamadn grnce
ard. Yeniden bard:

- Anlamadnz m? Yama edin diyorum!

Fakat ortalkta en kk bir kprdan bile olmad. en-king fkelenmiti. Bu da ne demek oluyordu? Hangi
cretle kendi buyruuna kar geliyorlard? Bu sefer fkeden zangr zangr titriyerek yine bard:

- Size sylyorum! Yama edin!

in bei nerdeyse kuduracakt. Yoksa kendisine isyan m ediyorlard? te beride, ok iyi tand Onba
Pars bir torbann iine doldurduu ulcalar alp gelirken kendisinin buyruk verip bardn, erlerinin de
aldr etmediini grm, glmsemiti. en-king daha ok rezil olmak istemedi. Sralarn en nnde
bulunan yzbalardan birini ard:

- Yzba, buraya gel!

Yzba at srp geldi.

- Neden buyruuma kulak asmyorsunuz? Niin yama etmiyorsunuz?

- Yama hakkmz yok!

- Neden?

- Ky Binba Ibara Alp almtr. Hak onundur.

- Ben size buyruk veriyorum.

www.e-kitap.us
- Olmaz; treye uymaz.

en-king tre szn iitince durdu. Trk tresinin ne yaman ey olduunu, ona ba emeyen kii Kaan
olsa ve byk bir kahraman olup Trklere zaferler kazandrm bulunsa bile gene ezeceklerini en-king iyi
biliyordu. Onun iin yzba Treye uymaz deyince sz kesmiti. imdi artk ne yapacan pek
bilmiyordu. Yzbaya kendisi gelinceye kadar beklemelerini syliyerek kye girdi.

Ibara Alp aryordu. Kr ad kendisine buyruk vermeden ekildii iin ne yapmas gerektiini Ibara
Alptan soaracakt. Hem de durumu bilmiyordu. Kr ad ortada grnmyordu. Bunlar renecekti.

Kyn iinde at ile yava gidiyordu. Evlere eriler giriyorlar, ilerine yaryan ne bulurlarsa alp kyorlard.
Buras bycek ve olduka zengin bir ky, hatt bir kasaba idi.

en-king giderken kk bir meydana raslad. Burada birka eri ayak zerinde konuuyorlard. Bir tekine
yksek sesle bir eyler anlatyor, brleri dinliyordu. Anlatan yle diyordu:

- Herif ak gzn biri imi. Bizim aldmz ky kendi erilerine yama ettirmek istiyordu. Daha Trk
Tresini renememi. in akl... erilie yatmaz ama atlk olursa ona erer.

en-king kendisinden bahsolunduunu anlamt. Arkas kendisine dnk olan eriye doru at srd.
Krbac ile bana vuracakt. Fakat bu eri at sesini iitince geri dnd. O zaman in bei duraksad. nk
bu, Onba Parst. en-king bard:

- Onba! izmeden yukar kma!

- izmeyi atm yok. Senin beceriksizliini sylyorum.

- leri gitme...

- Zaten gitmiyorum. Yerimde duruyorum.

- Sana haddini bildiririm.

- Klla m?

- Neyle olduunu sonra grrsn!

en-king bu sz syliyerek uzaklat. Parsn yanndakiler de glerek birer birer gidiyorlard. Pars, aklna
bir ey gelmi gibi birden dnerek gitmekle olan in beine bard:

- Yoksa Kr adn kams ile mi?

en-king bunu iitince atn durdurdu. Kan beynine sramt. Yayna bir ok yerletirerek gezledi. Yeniden
arkasna dnp nndeki torba ile uramakta olan Parsa frlatt. Ok vnlyarak utu ve Onbann tam bir
kar sanda topraa sapland. Pars ar ar ban evirip oku kimin attn aramaa koyulurken keskin,
akrak bir kahkaha ky nlatt. Bu kahkahay iitince hemen evlerden bir ok eriler frlyarak olan biteni
anlamak istediler. Sanar kyda, atnn stnde yana doru eiliyor, en-kinge bakarak katlacak gibi
glyor, hem de syleniyordu.

- Ulan herif hl ok atmasn renememisin be... Elli admdan Pars vuramad. Acaba dokuz admdan
kz vurabilir mi?...

Bu szler ve Parsn yannda sapl duran ok, elli adm tede kudurmu gibi bakarak atnn stnde duran
en-king erilere meseleyi anlatmt. Sanarn kahkahasn iittikleri her zamanda olduu gibi hepsi birden
katlarak glmee baladlar.

Sanar atnn yelesine kapanm, glyor ara sra ban kaldrarak evresine bakyor, gzlerinden pr pr

www.e-kitap.us
ya akyor, sonra gene atn zerine eiliyordu.

en-king, tkende ok att gndekinden daha fena olmutu. nk o zaman ancak bir konuktu. imdi
ise Gk Trk ordusunda binba olduu halde gene kendisini saymyorlar, glyorlard.

Drt evreyi uuldatan bu glme birdenbire kesilince in bei ban kaldrd. Ibara Alpn ortada
grn herkesi susturmutu. Yalnz bir kii, atndan aa yuvarlanm olan Sanar hl krlasya
glyordu. Binba saa sola baknd. ki onba koarak bir kucaklayta Sanar atna bindirip yelesine
baladlar. Sonra at krbalyarak koturdular. Sanar glmee balad m baka aresi bulunmazd. Her
zaman byle yaparlard.

en-king, bu frsattan istifade ederek Binba Ibara Alpa soraca eyleri sormak istedi. Atn ona doru
srmek isterken bir akrtdr koptu. Kyn ilerisinden Kr ad, arkasndan birka binba ve yzba
olduu halde gzkt. Dolu dizgin geliyorlard. O denl hzl geliyorlard ki in bei kendisini iniyecekler
sanarak korktu, kyya ekildi. Halbuki drt nala gelen o atllar daha kendisine varmadan, Ibara Alpn
nnde znk diye durdular. Kr ad yksek sesle unlar syledi:

- Ibara Alp! in Kaanndan eli geldi. Bizimle bar yapmak iin birok mal, dar, kuma, aka, hayvan
veriyor. Kara Kaan raz oldu. Geriye dnyoruz.

en-king bu szleri iitince bandan aa kaynar su giymi gibi oldu. O ne umuyordu, ne kmt? Demek
ki Kara Kaan ini alarak kendi ailesini in tahtna geirmei hi tasarlamamt. in bei bunlar
dnrken Kr ad ona dnd. yle dedi:

- Senin erilerin bir ey yama edemediler. tkene elleri bo dnecek deiller ya! Kyn dnda onlar
iin biraz mal braktrdm. Hemen yamalat!

en-king kendi buyruundaki erilere bu yama buyruunu verdii zaman onlar pek isteksiz buldu. Hatt
yzbalardan biri yerinden bile kprdamad. in bei ona niin gitmediini sorunca u cevab verdi:

- Yama, kl hakk olmal. Biz klcmzla bir i grmedik ki.

Yzba bu szleri syliyerek slk almaa, atn okamaa balad. en-king bu gn btn aksiliklerin
kendine geldiini dnerek dilerini skt. Yzbann yanndan uzaklat.

***

Ertesi gn btn Gk Trk ordusu inden aldklar bol ulca ile karnlar tok ve keyifleri yerinde olduu
halde tkene dnyordu. Koca ordunun iinde halinden memnun olmyan iki kii vard. Bunlardan biri
in bei en-kingdi. kincisinin kim olduunu okuyucular ilerde reneceklerdi.

- Birinci blmn sonu -

kinci Blm

-I-

KIRA ATA

Selenge rma sessiz akyordu. Ortalkta bir lm sessizlii vard. Karki tepede seyrek am aalar
grnyor, stte gne parlyordu. Buras Selengenin Baykal glne yaklat bir yerdi.

Selengenin akt yola ynelmi yorgun bir atl yava yava ilerliyor, gzleriyle durmakszn ileriyi

www.e-kitap.us
kolluyordu. Bu, tkenden gelen bir yolcu idi. stnde kl, yay ve sadandan baka bir ey yoktu.
Durumundan, gidiinden yce bir bahadr olduunu anlalyordu. Fakat kendi de, at da o kadar yorgundu
ki gn batmna kadar yryebilecekleri pheliydi.

Irman bir dirseini anca birdenbire atlnn gzleri parlad. lerde, solda yaln bir tepe grnyor,
tepenin stnde sivri kaya sralanyordu. Yorgun yolcu atn mahmuzlad. Kayalara doru dizgin
boaltt. Biraz sonra tepenin eteine varmt. Buras hi de uzaktan grnd gibi deildi. Pek sarp
olduu yaklanca anlalyordu. Yolcu atndan atlyarak kayalarn arasndan szan billur suya eildi. Kana
kana itikten sonra ban kayalara kaldrd. Bir zaman gzleriyle bir eyler aradktan sonra trmanmaa
balad. Yorgun yolcunun yorgun at ar ar yryerek sska otlarla karnn doyurmaa alyordu.

Yolcu epey trmanp ykseldikten sonra bir dzle vard. Burada, nereye gideceini bilemiyerek durdu.
nk bu dzln kenarnda maara gibi drt oyukbulunuyor ve oyuklardan bir tanesinin de ierde kule
gibi ykseldii grlyordu. Yolcu bir mddet klanca anlalyordu. Yolcu atndan atlyarak kayalarn
arasndan szan billur suya eildi. Kana kana itikten sonra ban kayalara kaldrd. Bir zaman gzleriyle bir
eyler aradktan sonra trmanmaa balad. Yorgun yolcunun yorgun at ar ar yryerek sska otlarla
karnn doyurmaa alyordu.

Yolcu epey trmanp ykseldikten sonra bir dzle vard. Burada, nereye gideceini bilemiyerek durdu.
nk bu dzln kenarnda maara gibi drt oyuk bulunuyor ve oyuklardan bir tanesinin de ierde kule
gibi ykseldii grlyordu. Yolcu bir mddet oyuklara baktktan sonra kendisine en yakn olan sadakine
doru ilerledi. Bir insann eilmeden girebilecei byklkteki kapdan admn att. Fakat ylece kald.
erde, ykseke bir yerde ok iri drt doan atlmaa hazr bir halde kendisine bakyorlard. Zaten buraya
girmekte de bir fayda yoktu. nk bu drt doann durduu yer kapal bir ta odadan baka bir ey
deildi.

Yolcu geri ekilerek yine dzle kt. Aadaki kaynan okayc rltsndan, kayalara arpan ince
rzgrn fleyiinden ve kendi ayak seslerinden baka hibir ey iitilmiyordu. Acaba yanl m gelmiti?

Bu sefer yine ayn yava admlarla oyua doru ilerledi. Bu oyuk kapkaranlk bir delikti. Admn ieri atp
biraz durdu. Sessiz ve karanlkt. Birdenbire ilerde iki kor peyda oldu. Sonra bunlarn yanna iki kor daha
geldi. Korlar bymee baladlar. Yolcunun keskin gzleri de karanl delmek ister gibi bakyordu. Korlar
adm adm kendisine yaklarken o da gzlerini karanla altrm, ierdekilerin ne olduunu anlamt:
Bunlar byk iki kurttu. Yolcu gzlerini oyuktan ayrmyarak adm adm geriledi ve Doanlarla kurtlar
birlikte yaadna gre buras olacak, yanlmamm dedi. imdi ne yapmalyd? Geriye kalan iki kovuktan
iri bir ay karak homurtularla kendisine doru yrmee balamt. Ay ar ar yryor, yolcu da
dzlkte ar ar geriliyordu. Bu yolcunun belinde klc, ba; srtnda da yay ve sada olduu halde
pusata davranmayp ayy byle oyalamas tuhaft. stnde bulunduklar dzln aaya inilecek yalnz
bir tek yeri vard. Yolcu o tek yerden dzle km, imdi ise oradan olduka uzaklamt. Hem de
kendisinde, bu aa inilecek biricik yere doru gitmek iin bir teebbs yoktu. Bilakis dik kayalara doru
geriliyordu. Biraz sonra kayalarn srtna dokunduunu duydu. Artk gerileyerek yer kalmam, ayyla yz
yze gelmiti. Ayaa kalkan ay bir buuk insan boyunda idi. Yolcu ile aralarnda iki adm ya var ya yoktu.
Fakat yolcuda hibir tel yahut korku grlmyordu. Kendisine atlmak zere olan ayya sessiz ve
hareketsiz bakyordu.

Ay, kendisinden hi umulmyan bir hzla bu iki admlk yoldan yolcunun zerine atld. Fakat atlmasyla
yaylanm gibi itilerek geri frlayp yere dmesi bir oldu. Srtn kayalara veren yolcu aynn karnna
vurduu tekme ile onu top gibi geriye atmt. Bu yorgun yolcunun yaman bir bahadr olduu anlalyordu.

Yere den ay ac ac brd yolcu hi istifini bozmad. Ayya:

- Cann yaktmsa bala. Yoksa sen benim canm karacaktn dedi.

Bu srada, stnde bir kule olan drdnc kovuktan ak sal, ak sakall bir ihtiyar karak ayy deviren
yolcuya bakt. Sonra, ayaa kalkarak yine atlmak istiyen ayya bard:

www.e-kitap.us
- Evine gir, sesini kes!

Yolcunun aknlktan alan gzleri nnde koca ay bu szleri anlyarak ve homurtusunu keserek kt
kovua girince bahadr yolcu, ihtiyara dnerek:

- gnlk yoldan geliyorum. Kra Ata sen misin? diye sordu.

htiyar bayla evet iareti yapt. O zaman yabanc elini gsne basarak ba eip onu selmlad ve bir iki
adm atarak kendisini tantt:

- Bana Yzba B Alp derler. Kara Kaan ordusundanm. Senden bahtm okuman dilemek iin geldim.
Okur musun? Yoksa imdiye dek olduu gibi kendi bildiim gibi mi i greyim?

htiyar, gzlerini B Alpn gzlerine dikti. Sonra onun elini tuttu. Gzlerini hi krpmadan ar ar
unlar syledi:

- Yzba B Alp! Otuz iki yandasn. Yce birisini ldrmek istiyorsun... Dokuz yla kalmaz, olan olur...
Dokuz yl daha geer, kat kl kullanmak gn gelir... Ondan tesini de Gk Tanr bilir...

htiyar, gzlerini B Alptan ayrnca gen yzba bir irkildi. Bir ey sylemek istiyordu. Fakat ona sz
brakmadan beriki yle dedi:

- Bu gece bende konuk kal. Gece yars bahtna bakar, sana t veririm. imdi biraz dinlen. Aadaki
atn da dnme, yiyecek bulur. Kimse de ona ilimez.

Sonra belindeki rme kemerden bir ddk kararak drt defa fledi. Bu keskin sese ieriden drt doan
karlk verdi. Oyuklardan birer birer kan doanlar Kra atann tam karsnda durarak kanatlarn atlar.
B Alp bu kulara beenerek bakyordu. Kam, sol kolunu ufk tutunca doanlardan bir tanesi srad.
htiyar konua av kular getir diyerek onu uurdu. teki doan da yle yapt. Kular ok gibi frlayp
uzaklatktan sonra ikisi, st kuleli kovua doru ilerlediler. Buras teki kovuklar gibi karanlk deildi.
Kulenin stnde birka delik olduu iin k alyor, merdiven biiminde olan kysndaki talarla da stne
kadar klyordu. Kovua girince B Alpn ilk gzne arpan ey yerdeki byk bir post ve yn hayvan
kemii oldu. Bunlar hep krek ve ak kemikleri idi. Kra Ata kemiklerin yanndaki ama gstererek:

- Kmz doludur. ebildiin kadar i dedi.

Buradaki her eye aan yzba amaktaki kmz da imdiye dein tatmad bir biimde tadna aarak
dikti. Yarsn itikten sonra brakarak:

- Bu kmz Tanr ksraklarnn style yaplm olmal dedi.

Bu srada kamn doanlar birer birer dnyor, avladklar kular kovuun nne brakarak ekiliyorlard.

- II -

YZBAI BG ALP

Gn batarken Kra Ata kulenin en stne kp Tanrya yakarn yapm, sonra doanlarn getirdii
kular, yakt atete kzartarak B Alp arlamt. Kendisini pek az yiyordu. Yzba gece yarsna
kadar vaktin nasl geeceini bilemiyordu. Grnte bir ey olmamakla beraber iinden sabrszlanyordu.
Bir ey sylemi olmak iin:

- Kra ata! Bu kurtlarla ay bir ey yemezler mi diye sordu.

www.e-kitap.us
- Her gece kurtlardan biri gidip bir geyik avlar. Onu bltrrm, yerler. Bana da pay kar.

- Demek ay burada bouna duruyor.

- Hayr, bouna deildir. Geceleyin burasn bekler.

- Ya kurtlar? Onlar beklemez mi?

- Kurtla doan soy hayvanlardr. Onlar herkesle dvmezler. Gerektiinde dvrler ama iyi dvrler.

- Kra Ata! Sen bu hayvanlar nasl altrp adamcl yaptn?

- Tanr srrdr oul, sorulmaz.

- Bilemedim. Bala!

Yarmay ufka doru yaklayordu. Rzgr sivri kayalara arptka korkun sesler karyordu. B Alp
sadan, yayn karak posta uzanmt. te u karsndaki adam, biraz sonra ona bahtn okuyacak,
ilerisini syliyecekti. Yzba, u anda, imdiye kadar hi dnmedii eyleri dnyordu. O kendini bildi
bileli savatan, ordudan, kaandan, yadan, adrdan, attan baka bir ey dnmemiti. imdi, aklndan
yle eyler geiyordu ki kendisi bile aydn olarak anlyamyordu. Hatt onu buraya getiren duygu bile belli
belirsiz bir eydi. Buraya nasl gelmi, Kra Atay nasl bulmutu? imdi srasyla bunlar hatrlamaa
urayordu:

Babasn hi tanmamt. Ne olduunu bilmiyordu. Sormaa da lzum grmemiti. Ya savata lm, ya

tutsak olmu olmalyd. Hangi savata lm olmasnn da fazla bir deeri yoktu. Savan ve yann hepsi
bir deil miydi?

Kendisini dedesi bytmt. Dedesi seksenlik bir koca idi. yle olduu halde gen yiitlerden bile onun
srtn yere getirecek kimse pek bulunmazd. Elli altm yl nce Gk Trklerin byk kaan olan stemi
Kaann karsnda ak Dada btn greileri yenerek stemi Kaandan altn kakmal bir kl aldn
kendisine anlatmt. te o kl imdi torunu B Alpn belinde idi. Koca dedesi ona daha ilk binicilik
dersleri verirken:

- Trk ata bindi mi, gz z atasn bile grmemeli. Oul! Gerektiinde kii cann bile verir. Ama at,
avrat, pusat; bu verilmez demiti.

B Alp, tkenin temiz havas iinde byrken dedesi ona eski kaanlar, yabgular anlatr, tler
verirdi. Dedesinin ok bilgi kii olduunu imdi imdi anlyordu. O kadar uzun yayan, bu kadar kii
tanyan, bu denl dnya kavgas gren kimse elbet bilgi olurdu.

Dedesi ona Tanry, onun gkte ok uzak ve ok yksek bir yerde oturduunu anlatrken yeryznde de
Tanr ile konuan Tanr erenleri olduunu sylemi ve bir gn:

- Oul! Ban darda kalrsa Tanr erenlerinden Kra Ataya bavur. Yukarda, Selenge sonlarnda,
Kayalardadr.

B Alp on drt yanda iken dedesi ld zaman artk kimsesiz kalmt. Kzkardeleri evlenip gitmiler,
daylar savata lmlerdi. Dedesi ona ok atmasn, kl ve karg kullanmasn, ata binmesini, gremesini
retmiti. Kii olunun bu acuna vurumak, savamak iin geldiini de biliyordu. Trk Eline, Trk
budununa ktlk eden kim olursa olsun tepelemei de yine dede t etmiti. Kiilerin en ala inli
olduunu da bir ok hikyelerle rnek gstererek anlatmt. Artk bu bilgilerle B Alp iin orduya
katlarak savaa atlmaktan baka i kalmamt. O da kl yedii, gvdesine ok batt halde lmemiti.
Ama yine baht kapal idi. Kapal olmasa imdiye dek defa evlendii halde kars da lr myd?
B Alpn ocuklar da yaamamt. Kim bilir, belki de yer yznde bir oul brakmadan gecekti.

www.e-kitap.us
O, bu gne kadar hi byle uzun dnmemiti. imdi kavgasz bir yerde, bir Tanr erenin konuu olarak
kendisi de her zamankinden ok Tanrya yakn duruyor, bu uzun dncelerin ondan geldiini sanyordu.
Kra Ata daha ilk bakta kendi gnln okuyuvermiti. Dedesi galiba Kra Ata ile akraba olduklarn da
sylemiti. Yanlmyorsa nc veya drdnc gbek babalar birleiyordu. Ne iyi etmiti de buraya
gelmiti. Vaktiyle stemi Kaann da neler yapacan nceden bildiren Kra Atay bu gn btn Trkler
arasnda pek az kii biliyordu. Onun oturduu yeri bilenler ancak lrken oullarna sylerlerdi. Oullarna
syliyemeden lenler ok olur, bylelikle Kra Atay bilenler azalrd. O, Gk Trk devletinin kurulduu
yllardan kalan biricik yadird. Btn eski kaanlar, savalar, her eyi bildiini, dedesi B Alpa
sylemiti. Dndke dedesinin syledikleri aklna geliyor, bir ok eyler hatrlyordu.

Yzba byle dne dururken ufuktaki yarmay batt. Yeryz karanla gmld. Yldzlar parlayp
snyor, rzgr hafifliyordu. B Alp dirliinde ilk defa olarak yaamann tatl olduunu duydu.

***

Bu gzelliin ortasnda dal uyluya dalan yzba, kamn:

- Konuk kalk! Gece yarsndayz diyen sesiyle uyand. Baka zamanda ve baka yerde olsayd byle
apansz uyanlarda klca el atarak frlad. Halbuki imdi Tanr ereninin evinde gvenerek yatt iin
gvenerek uyanyor, sonra da yldrm gibi hzla deil, yava yava kalkyordu. Kra Ata akmak tayla
taei yakm, bir krek kemii seiyordu. B Alp sadan takarken o da bir kydan uzun, yass bir ta
getirmi, atein aydnlnda bu tan stndeki yazlar okuyordu. Okumasn bitirdikten sonra ta, ald
yere dikkatle koydu. Yzba atein karsna gemesini iaret ederek krek kemii atee tuttu. Onun
bahtn okumaa balad:

- B Alp! Skntn nedir? Buraya neden geldin?

- Ben yce ar soydan gelmiim. Kaan benim bama binba olarak en-kingi dikti. tkende bu en-
king ile -ing Katun yznden Trkle imli farksz oldu. Kara Kaan bunlara gz yumuyor. Kaan
ldrrsem iler dzene girer mi, girmez mi? sana bunu sormaa geldim!

Kamn baklar deimiti. Atee islenen, yanan krek kemiine bakyor, ar ar sylyordu.

- Byk gnler geliyor... Ktlk olunca ay paralanacak... Kara Kaan ldrmiyeceksin... Onu tasa
ldrecek... Bir ulu ehirde toplanm krk er gryorum... Aralarnda sen de varsn... Yamur yayor...
Irman kysnda dvyorsunuz... Budun kurtuluyor... Bin yz yllk lmden sonra dirileceksiniz...
Acunun batmna dek adnz gnllerde kalacak...

Kam heyecanlanmt. Az kpryor, sert hareketler yapyordu. Birdenbire elindeki krek kemiini
frlatarak yere dt. Ellerini ge kaldrarak Tanr, Tanr d,ye inlemee balad. Karki kovukta kurtlar
uluyor, doanlar haykryordu. Kamn btn szlerini ezber eden B Alp ayakta kaskat kalmt. Bin
yz yl sonra dirilmek?... Kara Kaan ldrmeden iler nasl dzelecekti? en-king yine kendisine buyruk
verecek olduktan sonra kendisi nasl yayacakt? Ay nasl paralanacakt? inde bir isyan duygusu
kabaryor gibi idi. Fakat yine bu anda dedesinin bir szn hatrlamt: Dedesi ona Tanr erenleri hi
yanlmazlar, onlarn szlerinden kmak doru deil, diye retmiti... Kim bilir, belki bu ilerde de bir
hikmet vard.

B Alpn beyninde dnceler birbirini kovalarken birdenbire aklna en-king gelmiti. ine yaplan son
aknda beceriksizlii yznden kendi erlerine hibir ey kazandramaynca Kr ad onlara bir ksm mal
ayrtm, yamalayn diye de en-kinge buyruk vermiti. B Alp o gn en-kinge o kadar kzgnd ki
yamaya itirak etmemi, hatt en-king kendisine niin mal yamalamadn sorduu zaman: Yama
kl hakk olmaldr diye cevap vermiti. O gn en-kingle ok kt bakmlar ve ilerinden yalk
duymulard. Koca ordu tkene dnerken malsz, akndan memnun olmyarak dnen bir B Alp vard.
Bereket versin dnyada tek bana yayordu. Yoksa oluk ocuu a kalacakt.

www.e-kitap.us
te imdi de bu nl kam, iki dokuz yl daha bekledikten sonra yavuz iler olacan haber veriyordu.
aresiz bekliyecekti. Yarn tan atncaya kadar Kra Atann konuu olduu iin artk yapacak i kalmamt.
Kuleye doru yryp postun zerine uzand.

- III -

DN

B Alp, tkene yorgun argn dnyordu. Karn toktu. Yaral da deildi. Fakat iinde bir eziklik,
yreinde isteksizlik duyuyordu. Kra Atann szlerinden sonra geceleyin uyuduu zaman dnde hep
korkun eyler grmt. imdi neler grdn pek iyi hatrlyamyordu. Fakat iindeki duygu artk
gkten belalarn yaacan ona sylyor gibiydi. Tan atarken uyand zaman Tanrya smarladk demek
iin Kra Atay aram, fakat bulamamt.

sivri kayadan aa inince slkla atn arm, at diri bir halde koarak gelmiti. Yzba atna atlaynca
drt nala kalkm, ardna bakmadan Sivri Kayalardan uzaklamt. te artk le oluyordu. Selengenin
kysndaki u aaln altnda dinlenmek ne kadar ho olurdu.

Atn aala evirdi. Aalarn sklat bir yere gelip indi. Selengeden su iip glgelie uzand. Yorgun
at da bir iki ot yolduktan sonra aalarn arasnda yere kt. Yzba hayretle atna bakt. Demek ki at
fena halde yorgundu. Ban topraa dayyor, halsiz gzlerle B Alpa bakyordu. Gne tepeye kt
zaman scaklk dayanlmaz bir hal almt. Yzba, gne batmadan yola kmam diye dnd. Elinde
kala kala bir tek at kalmt. Ona da bir ey olursa yeryznde sipsivri kalacakt. Nasl olsa acelesi yoktu.
Geceleyin yola kar, ay batncaya kadar yol alabilir, bylelikle atn yormam olurdu. Bu karar verince
uyumann iyi bir ey olaca aklna geldi ve uyumaa alt. Uyuyor mu idi? Dalgn m, yoksa baygn m idi,
belli deildi. Uzaktan duyulan takrdlarla gzlerini at. Akam oluyordu. Birka atlnn geldii takrdlardan
anlalyordu. Kulan yere dayad. Bir ara dinlendikten sonra Buraya doru geliyorlar dedi. At da ban
kaldrm, kulaklarn dikmiti. Kalkacak gibi bir durumu vard. B Alp bir iki slkla atna rahat durmasn
anlatnca ban yere uzatt, ylece kald.

Nal sesleri yaklayordu.

Biraz sonra drt atl B Alpn ilerisine kadar gelerek durdular. Yzba bunlar uzanm olduu yerden,
yapraklar, otlar arasndan gryordu. Onlar kendisini grmyorlard. Grmeleri iin nne kadar gelmeleri
gerekti. lerinden birinin bir yzba yahut binba olduu anlalyordu. Bir tanesi de inli idi. Balar
olduu anlalan yzba yahut binba drdncsne dnerek: Sen burada bizden ayrlacaksn dedi.
Sonra birbirlerine yaklaarak bir eyler konutular. Bu gizli konuma B Alpn gzlerini at. Bu sonsuz,
ssz bozkrda bu drt kii neden gizli konuuyorlard? Hele ilerinde bir de inli olunca konumadan
Yzba B Alp bsbtn ikillenmiti. Konumaz kzyordu. Hepsinden ok syliyen de inli idi.
Bakanlar olan adamn sert bir iaretinden sonra inlinin de sinirli sinirli Olmaz, Tulu Han kzar diye
barmas B Alpn beyninde bir k gibi akt: Bu drt kii Tulu Hann adamlaryd. Fakat aralarndaki
inliye ne oluyordu? Burada neye byle konuuyorlard?

Birdenbire drt atldan atlarn srdler. Gneye doru gitmee baladlar. Sonra yine birdenbire
bakalar durup dnd. B Alpn biraz ilerisinde at stnde durarak atnn yelesini okyan atlya
bard:

- Onba Pars! Biz ufukta kaybolmadan yola kmyacak ve drt ay geirmeden de hann yanna dnm
olacaksn!

Adnn Onba Pars olduu anlalan atl yere zplad. Diz yere vurarak: Buyruk senindir diye cevap verdi.
teki drt nala kalkarak uzaklatlar. B Alp yatt yerden onbaya ve atna bakt. Onba iyi
giyimli, iyi pusatl, at da gzel ve besili idi. Glmsedi:

www.e-kitap.us
- Tulu Han ordusu Kara Kaan ordusundan daha giyimli diye mrldand. Onbann torbasnda da iyi
yiyecek olduu ikinliinden belli idi. B Alp bu ikin torbay grnce ackr gibi oldu, imrendi. Peki
ama bu adamlar ne diye birbirlerinden ayrlmlard? Kt bir dilekleri mi vard? Yzba ufka bakt. Gne
batyordu. Tam bu srada Onba Pars da atn mahmuzlam, gneye uuyordu. B Alp yerinden
kalkmadan bakt: Onba drtnal gidiyor, yiyecek torbas da eskisinden daha byym gibi grnyordu.
Yine glmsedi : A buza ak bulutu ana memesi sanr dedi.

***

Gece, B Alp drt nala yol alyordu. nce ay bozkr olduka aydnlatyor, yolu gsteriyordu. Rzgr da
onun yardmcs idi. Yzba keskin gzleriyle hep ilerisini kollyarak uuyor, bir yandan da u Onba
Parstan biraz yiyecek istemedii iin, kendi kendisine iin iin yanyordu. Sonra aklna Kra Atann szleri
geldi: Ktlk olunca ay paralanacak dememi miydi? yle ise en iyisi kendini imdiden ala altrmakt.
Ala alrsa ktlkta fazla sknt ekmezdi. Fakat sonra yine gld: Bizim budunun boaz tok olduu
zaman var m? Biz hep byle az, hep byle yoksuluz diye dnd. Sonra yine aklna akam grd
drt atl geldi. Aralarndaki inli iini bulandrd. Sakn Tulu Han ine Kara Kaandan eli gndermesin
diye sylendi. Btn Trkler biliyorlard. Kaan da onlardan kukulanyor, -ing Katuna bal
bulunuyordu. Acaba Tulu Han, kaan olmay m tasarlyordu? Bu drt atlnn yannda bir de inli olmasayd
B Alp bu ie hi aldr etmiyecekti. Fakat ara yerde inli olunca ite muhakkak dalavere ver demekti.
Onun iin atlnn gidiini, Onba Parsn geride kaln hi beenmemiti.

- IV -

BG ALPIN YEN YUMUU (VAZFES)

Yzba B Alp adrndan ieri girip de kaln bir keeden ibaret olan yatana kendini att zaman son
lokma yemeini yiyeli epey olmu ve yeniden ackmt. Nasl edip de biraz yiyecek bulmak gerektiini
dnrken aklna Onba Parsn dolu torbas geldi. Derken o drt atly hatrlad. Bu ite buduna gelecek
bir ktlk olsa gerek diye dnd. Sonra bunu kaana duyurmay tasarlad. Tabi, nce binbasna
gitmeliydi. B Alp birdenbire yatandan frlad. Sanki baskna uram gibi dikildi ve klcna el att.
Binbasnn en-king olduu aklna gelmi ve yzba kudurur gibi fkelenmiti. Sonra birdenbire
duraksad: Binbam inli en-kingse tmenbam Kr ad sa olsun diye dnd. Fakat yine
birdenbire yzn buruturdu. Grdklerini Kr ada anlatrken Tulu Hann adn da syliyecekti. O
zaman Tulu Handan phelendiini de anlatmalyd. Fakat Kr ada kardeini ikayet etmek doru olur
muydu? Yzba, kararszlkla yine yatana uzanp uzun uzun dnd.

Kaps alp da ieriye bir ulak girdii zaman zihninde Kra Atann szlerini tekrarlyordu. Ulak, yzbay
selmladktan sonra :

- Yzba B Alp! Kaan semni hemen otanda grmek diler diye ald buyruu bildirdi. Yzba
sayg durumu ald:

- Buyruk kaanndr.

Sonra birlikte adrdan ktlar. Atlarn kaann otana doru koturdular. Otan evresi kalabalkt. ki
kaps ardna kadar almt. Nbetiler ortala baka bir manzara veriyordu. Ulak, otan kapsnda
Yzba B Alp ulaklar ba olan Br Tarkana tantt. Br Tarkan, kaana doru yrd. Biraz
gerisinde B Alp yryordu. Tarkan ve yzba yere diz vurarak kaan selmladlar. Yzba B Alp
kaana ve sanda, solunda olanlara bakarken Tunga Tiginin, Kr adn ve teki tiginlerle belerin
yannda en-kingi de grerek kan tepesine kmt. -ing Katun bugn kaann yannda pek gzel ve
sevinli grnyordu. B Alp kaann iaretiyle ayaa kalknca Tarkan onu kaana tantt:

- Kr ad tmeni yzbalarndan Yzba B Alp!

www.e-kitap.us
Kara Kaan, Kr ad ve en-king gzlerini B Alpa diktiler. en-king, in aknnda kendi buyruklarna
kulak asmyan sonra yamaa itirak etmiyen dikbal yzbay tand:

Kaann gir sesi ortalkta ykseldi:

- Yzba B Alp!

Yzba yine yere diz vurdu:

- Buyur Kaan!

- Seni Bat Kaanna nc eli setim. Yarn Tunga Tiginin buyruunda yola kacaksnz. Gereken at,
giyim, azk adrna gnderilecektir.

- Buyruk senindir!

- Bir diyecein, diliyecein var m?

- Dileim salndr!

- Yarn gne doarken otan nnde hazr bulunacaksnz. imdi git, hazrlan!

B Alp yere diz vurarak dokuz adm geriledi. Sonra, kaan bir daha selmlyarak geri dnp hzl
admlarla otadan kt.

Kendi adrna girdikten biraz sonra da kapsnn nnde at sesleri iitildi. Bir ulak, Yzba B Alp
selmlyor ve kaann kendisine gnderdii atl srmal giyimleri, bir torba az ve bir kese akay
kendisine veriyordu.

Ulak, kaann gnderdiklerini verince son buyruklarn bildirdi:

- Yarn gn domadan takmlarn ve erlerinle otan nnde bulunacaksn. Kaan hepinizi gzden
geirecek.

- Buyruk kaanndr!

-V-

YUMRU

Yzba B Alp ilk nce kaann gnderdii ata bakt. kisi yk, biri binek at idi. Kesenin iinde epey
aka vard. Bunlarla her eyden nce kendisini ve atlar doyurmak gerekti. B Alp adra girip birka
pusatla bir iki keeden ibaret eyasna baktktan sonra kararn verdi. ki binek atndan birine adrn,
birine eyalarn ykliyecek, kaann gnderdii binek atn da yedek olarak kullanacakt. Yanna da yalnz
at ua Yumruyu alacakt. nc eli bile olsa buyruunda yalnz bir tek er gtrmek o kadar yakk
almyacakt ama bu yoksullukta bundan daha ilerisi de yaplamazd.

Yzba kararn verince atna atlad. Yumrunun adrna vard. Yumru, adrn nnde atn tmar
ediyordu:

- Yumru!

- Buyur!

- Yarn bat kaanna doru yola kyoruz. Benimle geleceksin!

www.e-kitap.us
- Yedek adrn var m?

- Yok.

B Alp, kaandan gelen keseyi at. Aa yukar drtte birini kararak Yumruya uzatt:

- Yarna kadar kendine bir adr, bir yk at, bir de iyi giyim al. Kalann da eve brak. Yarn tan atmadan
gelip benim atlar tmar et. Drt at tmar edeceksin. Ona gre davran.

- Buyruk senindir!

Atn mahmuzlyan B Alpn arkasndan Yumru ilk nce avucundaki akalara bakt. Yzba, in
kaannn hazinesini mi yama etmiti? Etmemise bu kadar bol akay nereden bulmutu? Fakat vakit
geirmee gelemezdi. Bir srayla atna atlayarak al veri evine doru srd.

Yk atn kolayca buldu. adr bulmak iin biraz sknt ekti. Kendisine gzel bir giyim ile yepyeni bir de
brk ald. Geriye be gm kaa kalmt. Onu da anasna vererek kendisi dnnceye kadar bann
aresine bakmasn syledikten sonra ekip gitti.

Yumru, alt kardein en by idi. 17 yanda idi. Fakat btn tkende ondan daha iri ancak Yamtar
vard. Doduu zaman aylk bir ocuk kadar byk olduu iin Yumru adn takmlard. Babas, uluk
Kaan zamannda savata lmt. Anas, aln karsnn kzkardeiydi. Gle yzl bir yiit olan Yumru,
anasyla birlikte kardelerine bakmak iin alr, kardelerinin iki by de de kendisine yardm ederdi.
Byle olduu halde a yatt akamlar ok olurdu. Ama o hi ikyet etmezdi. Yzne bakanlar onu hep
glmsyor sanrlard. Yana gre ok gl idi. Ama Yamtar gibi usata bir grei deildi. ok gr sesli
idi. Bunun iin Yzba B Alp onu at ua semi, boru almasn da retmiti.

Kendisine pek byk gzken serveti, B Alptan alp iini bitirdikten sonra akrabalaryla vedalamaa
gitti. nce amcasna gitti. Sonra teyzesine urad. Teyzesinin byk olu Gm de orada hazrlkla
urayordu. Yumru daha azn amadan teyzesi Yumruya izahat verdi.

- Binba Ibara Alp yarn bat kaanna ikinci elilikle gidiyor. Babasndan sonra Gm at ua ald.
Gm de gidecek.

- Ben de Yzba B Alpla gidiyorum.

- B Alpn buyruunda baka kimler gelecek?

Bunu Gm soruyordu. Yumrunun bir eyden haberi yoktu. Sustu. Gm:

- Binba Ibara Alp ikinci eli olduu iin benden baka iki onba ile be er daha gtryor dedi.

Vedalap adrna geldii zaman ortalk kararmt. Bu gece hepsi birden karnlarn iyice doyuracak kadar
yiyecek bulmulard. Yumru hibir zaman bu kadar tatl bir uyku istei duymamt. Tokluk insanlar galiba
uyutuyordu. Gidecei yerlerde de karnn iyice doyuracan dnerek tatl bir uykuya dald.

***

Erkenden gzlerini anca hemen frlad. B Alpn drt atn tmara gidecekti. Atna binerek yzbasnn
adrna vard zaman onu da uyanm grd. Yzba adrn ykm, yk atna yklemek iin dryordu.
Yumru tmara balad. Ustalk ve abuklukla drt atn da tmarn bitirdikten sonra yzbaya iin bittiini
bildirdi. B Alp, Yumrunun yardmyla adrn bir ata, eyalarn teki ata ykledikten sonra Yumruya
buyruk verdi:

- Sen de gidip yeni giyimlerini giy. adrn ykleyip tezden buraya gel!

www.e-kitap.us
Ortalk rken Yzba B Alp ve at ua Yumru hazrlanmlard. Kaann buyruu gereince otan
nnde bulunmaktan baka i kalmamt.

- VI -

ELLER

B Alp, Yumru ve atlarla kaann otana yaklat srada evresinde bir canllk olduunu sezdi.
Gzleriyle ulaklar ba Br Tarkan aryordu. Aksi gibi gzlerine Br Tarkandan baka herkes iliiyordu.
Biraz ilerde Tunga Tigini grr gibi oldu. Sonra yine ileriye doru baknrken Br Tarkann kendi nnde
dikildiini grd:

- B Alp! urada duracaksnz. Ibara Alpn yannda Kaan sizi gzden geirecek.

Binba Ibara Alp atnn stnde kmldamadan duruyordu. Ardnda, yine at stnde, eski at ua aln
olu olan, imdiki at ua Gm vard. Gmn ardnda Onba Yamtarla Onba Sanar duruyorlard.
Be er, onbalarn arkasnda yer almlard. Bunlarn gerisinde de ykl atlar sralanmt. Ibara Alpn
ilerisinde, kaan otana daha yakn olan bir yerde Tunga Tigin at zerinde duruyordu. Ardnda iki at
ua, onlarn arkasnda da drt onba ile on er vard. Yedek atlar da epey oktu. Yzba B Alp daha
beride, Tunga Tigin ve Ibara Alpla ayn hizada durdu. Yumru atlarla arkasnda yer almt.

elinin karsnda kaann erilerinden krk kadar er yer almlard. ok beklemediler. Keskin bir boru
sesi havay nlatrken kaan otann kaplar ald. Kaan gzkt. O anda eliler ve erleri ile karlarnda
duran eriler atlarndan inerek yere diz vurup kaan selmladlar.

Kaann ardndan Kr ad ile bir be ve en-king geliyordu. Otan kapsna en yakn Tunga Tigin olduu
iin kaan ilk nce onun nnde durdu. Keskin baklarla Tegini ve ardndaki erleri szd, Tunga Tigini
zaten tkende herkes biliyordu. Ardndaki erlerin de durumunu ve kln beenmiti. Bunlar bat
kaannn katnda kendi yzn ak edecek kiilerdi. Birinci eliye sz etti:

- Tunga Tigin!

- Buyur kaan!

- Bu bitii bat kaanna vereceksin. Sana sylediim eyleri de onunla konuup dediklerimi yapacaksn.

- Buyruk senindir.

Tunga Tigin, kaannn uzatt biti ald.

- Bat kaanna verecek ne armaann var?

Bu soru zerine birdenbire B Alpn kalar atld. Fakat hemen yz dzelerek gzlerinin sevinle
parlad grld. Tunga Tigin bat kaanna verecei armaanlar sayyordu:

- Altn kakmal bir klla drt avc doan gtryorum. ki top da in ipei var.

- yi. Bir dilein var m?

- Dilei salndr!

Kaan biraz yryerek Ibara Alpn nnde durdu. Onu ve erlerini gzden geirdi:

- Ibara Alp!

www.e-kitap.us
- Buyur Kaan!

- Bat kaanna gtrecek ne armaann var?

- Altn ilemeli bir kemerle gm kakmal bir bak, bir de ak doan gtryorum.

- yi. Erlerin arasnda iyi kl, keskin nianc, yavuz binici, gl grei var m?

- Var kaan.

Kaan gerideki erlere ve onbalara bakyordu. Gzleri Yamtara taklmt. Eliyle onu gsterip yine sze
balad:

- u onbay gzm sryor. Grei midir?

- Evet Kaan!

- Kaanlk enliinde yenilmiti. Bat kaannn nnde de yenilmesin.

- O zaman alktan yenilmiti. imdi a deildir.

- Bir dilein var m?

- Dileim salndr.

Kaan, birka adm daha atarak Yzba B alp bir tek at ua ile grnce kalarn att:

- Yzba B Alp! Bir erle mi gidiyorsun?

- Evet Kaan!

Kaann sesi dikleti:

- Bat kaannn yannda dou kaannn nn byle mi koruyacaksn?

- Kaann nn yceltmek iin byle gidiyorum.

Kaan fkeyle bakt:

- Bunu anlamadm!

- Yanma baka erler de alsaydm doyurup giydiremezdim.

- Sana bir kese yollamtm. Almadn m?

- Aldm kaan! Btn bu hazrlklar o kese ile yapld, nk hibir eyimiz yoktu.

- Hibir eyin neden yoktu? in aknndan yeni dndk. Sen bir ey yamalamadn m?

- Hayr kaan!

Kaan bir duraksad. fkesini yenmee alyordu. Sordu:

- Neden yamalamadn?

- Biz geride kalmtk. Yamaya yetiemedik.

- Nasl olur? Sen kimin buyruunda idin?

www.e-kitap.us
- inli konuun buyruunda idim.

- Konuk mu? O artk konuk deil. Onun tmenba olduunu bilmiyor musun?

- Bilmiyordum kaan!

Kaan, en-kinge dnd:

- Sen bir ey yamalamadn m?

en-king B Alpa kt kt bakarak cevap verdi:

- Bu yzba yama iin buyruk verdiim halde yamalamad. O zaman da byle dikballk etti.

- yle mi B Alp?

- Yalandr kaan! Yama kl hakk olur. Kr ad yamalad maln bir takmn acyarak bize brakmt.
Biz kendimiz kimseyi vurup maln almadk. Biz bu aknda yann yzn grmedik.

Yalan sz en-kingin yznde tokat gibi patlamt. Kr ad, kaana Bu yzba doru sylyor
diyince bu tokat bir krba olmutu. imdi kendisi de Kr ad gibi bir tmenba idi. Fakat susmay daha
doru buldu.

Kaan fkesini yenmee uraarak B Alpa sordu:

- Bat kaannn katnda ok atlsa kim atacak?

- Ben atacam.

- Kl oyunu olsa?

- Ben oynyacam.

- At yartrlsa?

- Ben yaracam.

- Gre yaplsa?

- Ben greeceim.

- Byle yavuz bahadrsn da neden senin adn imdiye dein iitmedim?

- Ta yerinde ardr kaan!

- Bat kaanna gtrecek armaann var m?

- Var kaan!

- Nedir?

- Bir ok!

- Bat kaanna gtrmek iin bu yaman bir ok olmal.

- Evet kaan! Bu okla bir inli beni gezlemiti. Tulgamn alnna vurup bana demedi. Sonra ben bu okla on
drt inliyi okladm. Hepsinin de tulgas delindi, ok alnlarndan ieri girdi; beyinleri patlad.

www.e-kitap.us
- Armaan olmak iin bu kadar yeter mi?

- Yetmez kaan. Bu ok inde yaplmtr. zerine yapld yln, gnn tarihini atmlar. Yz yllk bir ok.
Bu kadar eski bir ok grlmemitir.

- Peki. Bir dilein var m?

- Dileim salndr.

Elileri gzden geirme ii bitince kaan geriye dnd. Otann kaps nnde atna bindi. Kr ad ve
tekiler de atlanarak kaann ardnda durdular. Borular, davullar almaa balamt.

Eliler artk yola kyorlard. lk nce birinci eli Tunga Tigin, arkasnda kendi erleri olduu halde geti.
Kllarn ekmilerdi. Kaann nnden geerken kllarn eerek onu selmlyorlard. Sonra ikinci eli
Ibara Alp ve erleri geti. En geride de nc eli B Alp ve at ua Yumru geliyordu. Yumrunun
sevimli ve gle yz kaan yumuatt. Eli alay, kaann nnden birka yz adm aldktan sonra atlar
mahmuzland. Hzlanan atlarn nallarndan kalkan tozlar havaya ykseldi. Atllar ufukta kldler. Biraz
sonra grnmez oldular.

- VII -

YOLDA

tkenden uzaklatktan sonra yry dzeni deiti. Sava yrylerinde olduu gibi en nde iki nc
bulunuyor, bunlar kafileden birka yz adm ileride gidiyorlard. Kafilenin en nnde, iki yannda Ibara Alp
ve B Alp olduu halde Tunga Tigin yer alyor, bunlarn ardndan Ibara Alpn ve Tunga Tiginin
onbalar geliyordu. At uaklar, yedeklerindeki atlarla birlikte onbalarn arkasnda idiler. En geride erler
vard. Arada bir, onbalardan biri kafileden ayrlyor, drt nala saa, yahut sola giderek ufuklar
gzetledikten sonra yine kafileye yetiip srasna giriyordu.

eli de pek az konuuyorlard. Tunga Tiginle Ibara Alp eskiden biraz tanyorlard. B Alp ise
yalnz orduda grmlkleri vard. Zaten o da konumaa pek niyetli deildi. Birinci, ikinci elilerin aklnda
hep B Alpn kapanla konumas vard. nc eli ise kaanla konuurken ne diye bir srasn getirip u
Onba Pars anlatmadm diye yazklanyordu.

Tunga Tiginin drt onbas iyi giyimli, iyi yapl, iyi durumlu yiitlerdi. Bunlardan ikisi, Onba Karpakla
Onba Burguan kardetiler. Kardelikleri benzeyilerinden de belliydi. Uzun boylu, yeil gzl, kumral
sal bahadrlard. Karpak, alnndaki ve yanandaki kl yaras izleriyle ok savalara girip km olduunu
gsteriyordu. Burguan ise sol gznden akana doru uzyan izgi ile lmcl bir ok yemi olduunu
anlatyordu. Burguann sol gz iyi grmezdi.

Onun iin eskiden keskin nianc olan onba imdi herkes kadar ok atabilirse Tanrya krediyordu.

Onba Alka, bir noktaya diktii akr gzleriyle daima bir ey dnyormu duygusu veren bir yiitti.
Anas Uygurdu. Onun iin onu tkende ok defa Uygur Alka diye arrlard. ok evikti. At zerinde
yapmad ustalk bal olduu halde bir srayta bir ata binmi, tkene kadar a ve susuz olduu halde
elleri bal, bu atla gelebilmiti.

Daha yeni onba olan Yamur ise tekilere benzemiyordu. Esmer yuvarlak yznn ortasnda kara gzleri
hep glmsyordu. On yedi yanda idi. Dolgun yanaklar vard. Bu yzden, ona ilk bakanlar karlarndaki
ok iman sanrlard. Halbuki Onba Yamur iman deildi. Orta boylu, ar hareketli idi. Fakat
umulmadk zamanlarda ok evik ve sert hareketler yapar, mesela okunu yaya yerletirdikten ok ar
davranr da sonra yay ekip gezliyerek ok salarken pek evik olur, bunlar da hep glmsiyerek yapard.

www.e-kitap.us
Ibara Alpn onbalarndan Yamtarla Sanar hep yan yana gidiyorlard. Sanar ask yz ile ileriye
bakarak susuyor, hatt arada bir Yamtarn syledii szlere de ya tek szle cevap veriyor, yahut bunu da
yapmyordu.

At uaklarndan Gmle Yumru da yan yana gidiyorlar ve galiba btn kafile arasnda da en ok bunlar
konuuyorlard. Gm, tpk babas ala benziyordu. Yumru ise anasna brakt drt gm akann
onlar uzun zaman daha doyuracandan emin olduu iin her zamankinden daha gler yzl idi. ki teyze
olu, mrlerinin en kaygsz gnlerinde idiler. Konakladklar yerlerde adr kurmak, ate yakmak, at tmar
etmek, gn domadan kalkp adr skmek onlar iin iten bile deildi. Hele evlerine pek byk bir servet
brakm olmalar gnllerini sevinle dolduruyordu.

Gn batarken bir su banda konakladlar. adrlar kuruldu. Ateler yakld. Tunga Tiginin buyruu ile iki er
nbete durdular. Gece ortasna doru nbetiler deiecek, onbalardan biri de nbetileri kontrol
edecekti.

***

O gece, gn doumuna doru nbette bulunan Gm, uzaktan atl bir glgenin ok yava ve sessizce
yaklatn grnce yayna bir ok yerletirerek atn srd. Yirmi otuz adm yaklanca yayn gererek
bard:

- Dur bakalm! Kimsin?

Atl glge, Gme tan gelen bir sesle cevap verdi:

- Yabanc deil, tkenden geliyorum.

Gm atn srerek yananca srtndaki sadak, belindeki kltan baka; atn terkisine aslm kopuzu ile
tkenin nl ozan uuyu tand. kisi arasnda otuz admdan yaplan sert konuma konak yerindekilerin
hepsini uyandrmt. nk hepsi tetikte idiler. Gelen yabanc olmad iin de yeniden uykuya
dalabilirlerdi. Fakat gelenin uu olmas hepsini kaldracak kadar kuvvetli bir tesir yapmt. Tunga Tigin
ona doru yryerek glmsedi:

- De bakalm uu! Seni ardmzdan buraya atan ey nedir? Yoksa kaan seni de drdnc eli mi seti?

uu atndan atlyarak Tunga Tigini selmlad:

- Hayr Tigin! Atamn, anamn z yurdunu zledim. Bat kaannn eline gidersem doduum yerleri,
kocam anam bir daha grrm diye geldim. Umarm ki beni aranzda ok grmezsiniz.

- Seni aramzda grmekle kvanr, vnrz. imizde ozan yok. Bat kaannn katnda ozanlar
karlamas olursa sen de Dou Trkleri iin kar msn?

- Buyruk senindir Tigin! Bat elinde dodum ama gnmn ou douda geti. Doulu da saylrm. Zaten
benim iin Trkn doulusu, batls olmaz. Trkleri doulu, batl diye ayrmak kaanlarn, tiginlerin iidir.
Ozanlarn deil

Tunga Tigin yeniden glmsedi:

- Yorulmu olacaksn!

Sonra at uaklarndan birine seslendi:

- uuya kmz sunup et verin!

uu geldikden sonra kimse yeniden uyumak isteini duymamt. Zaten tan yeri de aaryordu. Yry

www.e-kitap.us
dzeni kurulduu zaman Tunga Tigin, uuya seslendi:

- uu! Yryte dilediin yerde bulunabilirsin.

Bylece, eli alay gnleri gece, geceleri gn ederek yola koyuldu. Her i dzeninde gidiyor, ara sra av
avlanmasndan baka bir deiiklik grlmyordu.

- VIII -

BATI KAANI

Bir ulak, otan kapsn arak: Dou kaannn elileri kaan selmlar diye bard zaman, en nde
Tunga Tigin, sonra Ibara Alp ve B Alp, en geride de birka onba olduu halde Kara Kaann elileri
ieriye girdiler. Bat Trklerinin kaan olan Tng Yabgu Kaan altndan bir taht zerinde oturuyordu.
Yannsa Yarkn Katun, sa ve solda da tiginler, Tarkanlar, beler vard. Tarkanlar arasnda ak sakal Dede
Korkut gze arpyordu. Dou kaanndan gelen eliler bu bat belerinin kendilerinden ok stn bayln
daha ilk grte klklarndan anlamlard.

eli ve onbalar tahta kadar yaklaarak yere diz vurup kaan ve katunu selmladlar. Ayn zamanda
elinin birden yreklerinde ac bir ey szlad. nk de hediye getirirken yalnz kaan dnmler,
katunu hesaba katmamlard. Kendi kaanlarnn katunu, hi sevmedikleri inli -ing Katun olduu iin
batda Trk kanndan gelme bir Yarkn Katun bulacaklar nedense hi birinin aklna gelmemiti. Yalan
syliyemezlerdi. aresiz bu ilk acemilii barlarna ekeceklerdi.

Tng Yabgu Kaan ayaa kalkt:

- Dou Trkleri kaan, soydam Kara Kaann elileri bize n verip otamz enlendirdiler dedi.

Eliler ve onbalar kalktlar. Tunga Tigin sze balad:

- Dou Trkleri Kaan Kara Kaann birinci elisi Tunga Tiginim. Kaanmdan yce bat kaanna bir bitik
getirdim. Ayrva syliyeceklerim de var. Yce kaana armaanlarm sunuyorum.

Tunga Tigin arkasna dnerek Onba Karpan tad altn kakmal klc ald ve:

- Nice anl savalar grm olan bu klcn yze kaana uur getirmesini dilerim diyerek ulaklardan
birine uzatt.

Sonra Onba Burguanla Alkann kollarnda duran drt avc doann birer birer alarak ulaklara verirken:

- Yce kaann yavuz avc olduunu iittiimizden bu avc doanlar da sunuyoruz dedi.

En sonra Onba Yamurun tuttuu iki top in kuman verirken:

- Son aknmzda inden aldmz kumalardr. Yce kaan da pek yavuz bir bahadrlar olduunu
bildiimiz erilerini bizimle birlikte ine saldrtrsa daha pek ok ulcalar bulabileceimizden emin olabilir
diyerek elilik yumuunun gereklerini daha imdiden yapmaa balad.

Tunga Tigin szlerini bitirince Ibara Alp kendisini tantt:

- Kara Kaann ikinci elisi Binba Ibara Alpm. Yce kaana altn ilemeli bir kemerle gm kakmal bir
bak, bir de ak doan getirdim.

Ibara Alpn arkasnda duran Yamtarla Sanardan hediyeleri alarak kaann ulaklarna verdi.

www.e-kitap.us
Son olarak B Alp ilerleyip yere diz vurdu:

- Kara Kaann nc elisi Yzba B Alpm! Yce kaana bir hatra olarak u yz yllk oku
sunuyorum.

Tng Yabgunun otanda derin bir sessizlik oldu. Kaan, katun ve btn beler gzlerini dikkatle B
Alpa dikerlerken tunga Tiginle Ibara Alp kzararak balarn ne ediler. B Alp otada esen havay
sezmiti. Durumunu hi bozmadan szlerine devam etti:

- Yce Kaan! Senin gibi ulu bir kaana bu kadarck bir armaanla gelmekteki yakkszl biliyorum.
Dou Trk Elinde, aramza i kartrc inliler katlmasayd, lkemizde uursuzluk olup ktlk olmasayd
sana yarar armaanlar getirebilirdik. Yoksulluumuz iin bizi bala!

Tng Yabgu Kaan bu ak yreklilikten holanmt. nc eliye sz etti:

- Yzba B Alp! Yoksulluk iyi bir ey deildir. Ama korkulacak yoksulluk gnl ve yrek yoksulluudur.
En byk baylk pek yrekli, kat kollu, ylmaz gzl olmaktr. Dou Trklerinde senin gibi ak szl
yiitler varken onlara yoksul denemez. Dou Trk, bat Trk bir aacn iki daldr. Kkmz birdir.
Birimizin bayl hepimizin bayl, birimizin yoksulluu hepimizin yoksulluudur.

B Alp bu szlere yle karlk verdi:

- Yce Kaan! Senin ordun da bizimle birlikte ine akn ettii gn tkenden yoksulluk kalkacaktr!

Tunga Tigin ve Ibara Alp balarn kaldrdlar. Bu sz beenmilerdi.

- IX -

TNG YABUNUN ERLERYLE KARILAMA

Kara Kaann elileri ertesi gn Tng Yabgu tarafndan yaplacak bir teftite bulunmaa arlmlard.
Kaan, ordusunu gzden geirecek ve elilere de bunu gsterecekti.

lk nce yaya olarak kl talimi yapan bahadrlar grdler. Karlkl onar kii bir davulcunun davula
vurduu ahenkli tokmak sesine uyarak klla vuruuyorlard. Tokman bir iniinde bir taraf karkilere kl
indiriyor, karkiler de hep birden kalkanla siper alyorlard. Tokman ikinci vuruunda berikiler saldra
geiyor, ncekiler siper alyordu. yi giyimli, elik zrhl olan bu eriler iyi kl vuruyorlard. Tng Yabgu
Kaan, vuruan bu yirmi bahadr elilere tantt:

- Bu on kii Trgi bahadrlardr. Karlarndakiler de Ouzlardr. Hepsi de yzba ve onbalardr. Savata

snanm seme erilerdir.

Kara Kaann elisi bu kl talimine zevkle bakyorlard. Davul gm! gm! gm! diye ttke kllarla
kalkanlardan rak! rak! rak! diye ahenkli ve ho bir ses kyordu.

Bu gzel vurutan sonra elli kadar atlnn iki takm halinde yapt karg talimini seyrettiler. Bunlar da
byk bir ustalkla karlkl kullanan igil ve Yama erileriydi. Daha tede birbirlerinin rakibi olan Argu ve
Tuhs nianclar ok talimi yapyorlard. Tng Yabgu Kaann ordusunda btn uruklarda, boylardan eriler
vard, Tunga Tigin evresine bir daha bakndktan sonra kaana sordu:

- Yce Kaan! Ordunda iyi eriler olduu grlyor. Her boyun bahadrlar burada toplanm. Yalnz
aralarnda Sudaklar gremiyorum.

Kaan glmsedi:

www.e-kitap.us
- Sudaklar erilik etmez. Onlar yalnz al veri etmesini bilirler. Sudaklar Trk deildir.

Sonra elinin yzlerindeki sorguyu grerek ilave etti:

- Bat Trk Elindeki Sudaklar, Dou Trk Elindeki inliler gibi zararl deildir. Hem saylar azdr; hem de
ayr devletleri yoktur.

Tng Yabgu Kaan elilere kendi ordusunu gsteriyor, bir ok eyler anlatyordu. Bir aralk durarak sordu:

- Tunga Tigin! Benim erilerimle kl oynamak, ok atmak, gremek, yarmak ister misiniz? ine
yaptnz akn Kl Er Tiginden dinledim Yce bahadr kiiler olduunuz anlalyor.

Tunga Tigin yere diz vurdu:

- Buyruk senindir kaan!

***

Ertesi gn, Tng Yabgu Kaann ota nnde iki kaann bahadrlar karlatlar. Dede Korkut, Tanrya
yakar yaptktan sonra oyunlara baland. Bat Trklerinden bahadra kar Tunga Tigin, Ibara Alp ve
Bg Alp karak klla vurutular.

Tunga Tigine kar, Tng Yabgu Kaann yeeni Br Tigin grlmemi bir hzla kl kullanyordu. Uzun
bir arpmadan sonra Tunga Tigin ile yeniemediler.

Ibara Alpa kar Tmenba Buga Be kt. Onlarda yeniemediler.

Bg Alpa kar Arslan Tarkan kt. Yalnz Tng Yabgu ile belerin deil, dou kaan elilerinin de
arm gzleri nnde Yzba Bg Alp, hi umulmyan bir ustalkla arparak Arslan Tarkan yendi.
Hibir yerden ses kmam, kimse bir sz sylememiti. Yalnz Yumru kendi kendine: Ta yerinde ardr
dedi.

Sra ok atmaa gelmiti. Kara Kaan ordusundan Ibara Alp, Bg Alp, Yamtar, Gm ve baka iki er ok
atacaklard. Batllardan on kii kmt. Yakndan balyarak uzak hedeflere doru ok atlyor, biraz
aksyanlar karlamadan karlyordu. Doulularn umudu Ibara Alpta idi. Bat Trklerini bu kadar keskin
bulacaklarn hi ummamlard. Tunga Tiginin aklndan hep Kr ad geiyordu. Zaman geip atmalar
gletike nianclar birer birer meydandan ayrlyordu. Doululardan yalnz Ibara Alpla Bg Alp
kalmt.batllardan alt kii vard. Bu sekiz kii her hedefe her oku amadan dediriyorlard. Nihayet
kprdyan hedeflere ok atmaa balamlard. Batllar her hedefi vuruyor ve niancl kazanacaa
benziyordu. Nitekim yle oldu. Uzun atlardan sonra ancak bir tanesi ortadan ekilerek be kii kaldlar ve
bu be kii niancyla Ibara Alp ve Bg Alp bir trl yeniemediklerinden atcla son verildi.

Bu sefer ta yerinde ardr diyen yalnz Yumru deildi. Tunga Tigin de ayn eyi mrldanyordu.

imdi greler yaplyordu. Doululardan Bg Alp, Yamtar ve Gm ktlar. Batllardan bir ok grei
kmt. Fakat kaann buyruuyla en usta olan tanesi kalarak brleri ekildiler. Doulularn umudu
Yamtarda idi. Fakat Yamtar btn gcne ve ustalna ramen uzun bir gre sonra yenilince Doulularn
can skld. Hele Ibara Alp ok zld. nk karn tok olan Yamtarn bu sefer yenilmeyeceini Kara
Kaana sylemiti. Gm pek abuk yenildi. Fakat Yamtar yenen ve ondan daha iri olan Karluk greisi
ile tutumak hi de kolay olmad. Tuttuu yeri koparan bu Karluk yiidi yalnz gle deil, ustalkla da i
gryordu. Koca Yamtarn bileini inciten bu korkun grei Bg Alpn bir yerini krar diye Doulularn
iine rknt girmiti. Fakat yzba onun boyuna, arlna, gcne hi aldrmadan baa ba etin bir
gre yapyordu. Herkes Bg Alp beenmiti. Onun esiz, yavuz bir grei olduunu herkes anlamt.
ri Karluk bir defa Bg Alp belinden kavrad halde kaldrp yere alamam, aksine bir defa Bg Alp
onu yere arpmt. Gre uzadka hzlanyordu, hzlandka sertleiyordu. Yamtar, bileinin acsn
unutmutu. imdiye dek tkende Yzba Bg Alp ne diye grelere kmazd diye dnyordu. Tunga

www.e-kitap.us
Tiginle Ibara Alp yan yana durmular, ilerinden heyecan duyarak seyrediyorlard. Umulmadk bir anda
Bg Alpn, koca Karluk greisini kavrayarak yere attn ve omuzlarn yere dedirerek grei
kazandn gren Binba Ibara Alp, Tunga Tigine dnd. Gzlerinin ii glerek ona:

- Ta yerinde ardr tigindedi.

Sra at yarlarna gelmiti. Kaann ota nnden kalkacak olan atllar drt be bin adm ilerde dikilmi
olan tular kaparak yeniden otaa gelecekleri. Batllardan yirmi kii atl yara giriyordu. Doululardan en
nde Bg Alp km, ardndan Onba Sanar, Onba Alka, Onba Yamur ve er gelmiti. Tunga
Tigin, Batllarn nl atlarna kar yar kaybedeceklerini sanyor, yalnz Onba Alkadan bir eyler
umuyordu. Yumru ise Yzba Bg Alpn bu yar kazanacana emindi.

Atllar dizildiler. Davulun tokma defa kalkp indi. nc gmleyiten sonra 27 atl kamlarn
aklattlar. 27 at yldrm gibi frlad. Bir mddet, talim yapyormu gibi hepsi ayn hzda kotular. Sonra
yava yava geride kalanlar oldu. Batllar arasnda Tng Yabgu Kaann olu Tre Tigin de vard. nce
Onba Sanarla Onba Alka ve Batllardan drt kii en nde gidiyorlar, bunlarn biraz ardndan da Tre
Tiginle Onba Yamur geliyordu. En geride Batllardan bir binba yaryor, Yzba Bg Alp bunun bir
at boyu ilerinde bulunuyordu. Yolun yarsna doru Alka hepsini geti.

Sanar kendisi ile birlikte koan drt Batly geirmemek iin urayor, fakat baaramyordu. Drt Bat
atls yava yava kendisini geiyorlard. Tre Tiginle Onba Yamur at ba beraber kouyorlar ve
Sanara yetiiyorlard. Bg Alp deta yrtnyor ve birer birer nndekileri geiyor, ardndaki Batl binba
da onu kovalyordu. imdi Doulularn erinden ikisi arkada kalmlard.

Tulara yaklarken Onba Alka en nde idi. Alka, tulardan birini kaparken bir uursuzluk oldu: Kavrad
tuu yere drd. tkenin en iyi binicisi olduu iin hemen atndan yere sryarak drd tuu
kapt. Fakat bu srada ikinci olarak gelen batl bahadrn at ile arparak yere dt. Ba hzla bir taa
vurdu, bayld.

Atllar birer birer tular kapp dndler. Son gelen yar Doulu idi. Kendi umutlar olan Onba Alkay
yerde grnce atndan atlad. Ayltmak iin yzne kamsyla yavaa vurduktan sonra onu kucaklayp
atna bindirdi. Eline tuu ve kamy vererek haykrd:

- Onba! Yar kaybediyoruz. Yar kazandktan sonra istersen l ama imdi baylma!

Ve Alkann atna krbala sert bir vuru yapt. Yar aylm olan Alka dolu dizgin komaa balarken kendisi
de hi umudu olmad halde atna binerek yara devam etti.

Dnte yar kzmt. imdi en nde Batl atl kouyor, bunlarn ardndan da Onba Yamurla Sanar
ve Tre Tigin geliyordu. Daha geride Bg Alp be Batl ile ekiiyor, bunlarn hemen arkasndan da
Onba Alka cann diine takarak yar baygn bir halde uuyordu. En geride Alkay ata bindiren yiit at
koturuyordu. Yolun yarsna varrken Yzba Bg Alp ve Alka tekilerini birer birer gemee baladlar.
Bg Alp korkun bir hal almt. Yamurla Tre Tigin de Sanar geride brakmlard. Biraz sonra Onba
Yamurun Tigini ve nndekilerin hepsini geride brakarak baa getii grld. Yzba Bg Alp da
tekileri geiyor, Onba Alka ise onun hemen ardndan geliyordu. Bunlarn ardnda Batllar hemen hemen
bir hizada kouyorlard. Sanar ok geride kalmt. Doulu er en geride kalmamak iin birbirleriyle sk
bir yara tutumulard. Birdenbire Yzba Bg Alpn at ile birlikte yuvarland grld: At atlamt.

Alka yava yava Yamura yetiiyordu. ki Doulu onba en nde at ba beraber gidiyorlar, arkalarndan
Tiginle teki Batllar geirmemee urayorlard. Bir aralk Yamur, Alkann kamsn drdn ve
atnn yelesine doru kapandn grd. Alkann atna sert bir kam vururken bard:

- Alka! Tuu sk kavra! Baylmamaa al!

Alkann at, sahibi idare etmedii halde yldrm gibi kouyordu. Alka ban atn yelesinden kaldramyor,

www.e-kitap.us
fakat tuu smsk tutuyordu. Tng Yabgu Kaann olu ok yaklamt. Fakat bir trl aray
kapatamyordu. Tiginin ardndan 19 Batl geliyordu. Btn Doulular arkada kalmlard. Bg Alp ise
yalnz geride kalm deil, yaya kalmt. Sanar, geride kalm olan Doulularn en nnde idi. Hi
olmazsa bir Batly gemek iin atn kamlyor, her eyi yapyor, fakat gemek yle dursun, aradaki
akl bile koruyamyordu. Yarn bitmesine drt yz adm kalmt. Yamurla Alka hl at ba
gidiyorlard. Tigin hemen arkalarnda idi. Yamur yorulmu, bunalmt. Fakat yz her zaman olduu gibi
glmsyordu. Bir aralk Alkann yana doru kaykldn grd. O ne? Alka, tkenin en iyi binicisi olan
Alka, kollar arkadan bal olduu halde inden tkene kadar attan dmeden kaan Alka imdi atndan
m dyordu? Onba Yamur, at stnde yldrm gibi gittikleri halde Alkay omzundan kuvvetle tutarak
kaldrp atnn yelesine brakt. Alkann akr gzleri kapanmt. Baylm olduu anlalyordu. Yamur
yeniden haykrd:

- Tuu sk kavra!

Yar bitiyordu. Tre Tigin iki Doulu onbay geememiti. kisi birden ayn hizda birinci olarak yar
bitirmilerdi. Onba Yamur hemen atndan atlyarak kaann karsnda yere diz vurdu. Birincilik tuunu
dikti. Tigin de atndan atlamt. nclk tuunu dikmek iin Alkann gelip ikincilik tuunu dikmesi
bekleniyordu. Drdnc, beinci ve sonrakiler de hep gelmilerdi. Fakat Alka hl atndan inmemi, ban
da kaldrmamt. Tuu sk sk tutuyordu. Tunga Tiginle Ibara Alp yanna gidip attan inmesi buyruunu
verdikleri zaman hibir cevap alamadlar. Yolda dp yaralandn en son atldan renince tuunu
dikmek zere elinden almak istediler. Fakat Alka o kadar sk tutuyordu ki, alamadlar. Tunga Tigin
ayltmak, kmz vermek iin ban kaldrmak istedi. Yar kazanan Alkann daima dalgn bakan akr
gzleri imdi eskisinden daha dalgn bakyordu. Aklann gzleri artk Tunga Tigini grmyordu. Onba
Alka yar kazandn da bilmiyordu.

Onba Alka Doulular n kazansn diye lmt.

-X-

YAMTARIN TARTIMASI

Dou kaannn elileriyle elilerin maiyetine ok konukseverlik gsteriliyordu. Her gn toya arlyorlar,
arada bir Tng Yabgu Kaan len veriyordu. Hatta bir lenin sonunda Binba Ibara Alp Bat
binbalarndan Barman Bele and ierek kan kardei olmutu. Barman Be, Tng Yabgu Kaann enitesi
olduu iin Batda sz geen, saylan bir bahadrd.

Batllarn konukseverliinden en ok sevinen ve faydalanan Onba Yamtard. Krk gn byle doyduktan

sonra gre tutsaydm srtm yere gelmezdi ama neyleyim ki greler erken yapld diye kendi kendine
syleniyordu. Burada en yakn arkada ve andas Onba Sanar olduu iin ondan hi ayrlmyor, toylarda
onunla yan yana oturuyor, tok gzl olan Sanarn payna denin yarsn da kendisi yiyordu. Kmzn,
ayrann, etin, kurutun, yemiin says yoktu. Dorusu bu Bat Trkler bay kiilerdi.

***

Bir sabah Yamtarla Sanar kendilerini konuklayan Onba Derse ve gezerken ulu bir aacn altnda bir
kalabalk grdler. Aksakall iki koca bozuk bir Trke ile evrelerinde toplanm olanlara bir eyler
anlatyorlard. Yamtar, Dersenin yzne bakt. Bozuk dille konuan bu garip klkl adamlardan bir ey
anlamamt. Onba Derse:

- Bunlar Rum lkesinden gelmi papazlardr dedi.

Ne Yamtari ne de Sanar bir ey anlamamlard:

www.e-kitap.us
- Rum lkesi mi? imdiye dek byle bir lke duymamtm.

- Rum lkesi batda byk bir lkedir. evresinde byk denizler varm. Bizans diye bir ehirleri varm ki
iindeki kiilerin saysn kimse bilmezmi.

- Papaz ne demek?

- Papaz onlarn sayg gren kiilerine derler. Bizim kamlar gibidir. Kendi Tanrlarnn buyruunu bildirir.

Onba Yamtar ok ilgilenmiti. Papazlara yaklatlar.

Onlar evrelerindeki Trklere Tanrdan, sa Yalavatan (peygamberden), Meryemden bahsediyorlar,

Trkler de hi ses karmadan merakla bu szleri dinliyorlard. Yamtar bir mddet dinlendikten sonra
merak bsbtn artm olduu halde papazlardan birine sordu:

- Bana bak koca! Yalava diyip duruyorsun. Yalavacn ne demek olduunu bana sylesene

- Yalava, Tanrnn elisidir.

Yamtarn aknlktan gzleri ald:

- Ne? Tanrmn elisi mi? Tanr, kaan m ki elisi olsun?

- Tanr btn yerlerin, gklerin, insanlarn, hayvanlarn kaandr!

Yamtar biraz daha ard:

- Bizim Tanrmzn eli gnderdiini hi iitmedim dedi. Sanara dnerek sordu:

- Sen iittin mi?

- Hayr!

Rum papaz ar ve yava bir sesle cevap verdi:

- Sizin Tanrnz, bizim Tanrmz diye ayr ayr Tanrlar yoktur. Tanr birdir. O da btn insanlarn Tanrsdr.

Yamtar bsbtn ararak sordu:

- Tanr bir midir? Bizim Tanrmzla inlilerin Tanrs bir midir?

Papaz glmsiyerek evet cevabn verdi. Yamtarn akl bu ilere bir trl yatmyordu:

- yle ise biz inlilerle savarken bu Tanr hangimize yardm eder?

- Tanr savaanlara yardm etmez. nk btn insanlar kardetir. Kardeini ldreni Tanr sevmez.

- Ne dedin? t srs kadar inlilerin hepsi benim kardeim mi? Ulan sen delirdin mi? Bu kadar kardei
hangi ana dourabilir?

- nsanlar kardetir. sa yle sylyor.

- sa da kim oluyor?

- Tanrnn elisi ve olu!

Yamtar az kalsn yere yuvarlanacakt. Bir mddet syliyecek sz bulamyarak yanan kad. Sonra
papaza sordu:

www.e-kitap.us
- Bu sa senin yalava dediin adam m?

- Evet!

- Tanrnn olu olduuna gre ok ulu kii olsa gerek.

- Elbette.

- Boyu elli kula var myd?

- Hayr! sa yalava da senin gibi benim gibi bir kiidir.

Yamtar, papaza keskin keskin bakt. Bu ak sakal koca doru mu sylyordu? Bunu bir trl anlyamyordu.
Yeniden sordu:

- Tanr hangi katunla evlendi de bu sa Yalava dodu?

- Tanr hibir katunla evlenmez.

Artk Yamtarn can sklmt. Bu bn koca neler sylyordu? Bararak sordu:

- Bana bak koca! Benimle doru konu. Tanr evlenmediyse bu yalava anasz m dodu?

- Hayr anas vard. Onu Meryem dourdu.

- Bu Meryem, Tanrnn katunu deil miydi?

- Deildi.

- Ama say dourdu, deil mi?

- Dourdu.

- sa da Tanrnn olu

- Evet!

Yamtar yzn ge kaldrp sylenmee balad: sa Tanrnn olu. say Meryem dourdu. Ama
Meryem, Tanrnn katunu deil. Tanr, sann babas sann anas, babas var. Babas Tanr Anas
Meryem ama Meryem, Tanrnn katunu deil sa.

Onba Yamtar szlerini bitiremedi. Gk demeden tartmay dinliyen Onba Sanar, bu mantkszlkla
sinirleri bozularak mehur kahkahasn savurmutu. Papazlarla evrelerindeki Trklerin gzleri birden
Sanara evrildi. O, her zaman yapt gibi brlerini tutarak, gzlerinden yalar akarak katlyor,
kahkaha arasnda da kesik kesik yle baryordu:

- Tanr ile Meryem evlenmeden bu yalava nasl doar be? Herhalde bu bunan Tanrs Meryemin otana
gizlice girdi de Kara Kaan duymasn diye bizden saklyor. Yoksa onun sonucu da Karabudan sonucuna
benzerdi

Yamtar, bu grliyen kahkahalar arasnda yine yere dm olan Sanar, Onba Dersenin yardmyla bir
ata bindirip balamaa alrken bard:

- Bana bak, koca papaz! Trk Tanrs, Trk Tresine aykr i yapmaz. Sizin Tanrnz tkene gelirse ii
yamandr.

www.e-kitap.us
 - XI -

TKEN YOLUNDA

Kara Kaann elileri, Bat Elinde iki ay kaldktan sonra tkene dnyorlard. Tunga Tigin, bat kaanyla
defa gizli grme yapm, kendi kaanna gtrmek zere bir de bitik almt. Bat Elinde ok byk
konukseverlik grmler, Bat Trkleriyle kaynamlard. Gerek kaan, gerek katun, gerekse beler hem
Kara Kaanla -ing Katuna hem de kendilerine ok byk hediyeler vermilerdi. Batdan tkene, bir
ok atlara yklenmi deerli hediyeler gtryorlard. Fakat Onba Alkay, dalgn bakl Uygur Alkay
orada brakmlard.

Klta, grete, yzlerini ak eden Yzba Bg Alpn deeri aralarnda deeri artmt. Tunga Tigin de
yar kazanan Onba Yamura iyi koumlu gzel bir at balamt. At ua Yumru, yine yan yana gittii
Gme at atlatmam olsayd Bg Alpn mutlaka yar da kazanacak olduunu sylyor, Gm ise
Alka ile Yamura yetimesine imkn olmadn, ancak nc gelebileceini ileri sryordu.

Ayl bir gecede, konaklam olduklar su banda dinleniyorlard. Tunga Tigin, Ibara Alp otlara bada
kurmular, konuuyorlard. Konu tkenle Bat Elinin ltrlmesi, iki Trk kaannn birlemesi ve
tkenin bu yllarda ekmekte olduu sknt ve yoksukluktu. Sz dne dolaa kendi evlerine geldi. Sonra
bir aralk, Tunga Tiginin bir sorusu zerine Ibara Alp kendi onbalarn anlatmaa koyuldu. Onlarn
erdemlerini birer birer saydktan sonra: Ben Onba Pars tekilerden stn grrm. Uslu erdir. yi
dnr dedi. Tunga Tiginle Bg Alp ayn zamanda Onba Pars m diye sordular.

Onba Pars ad Tunga Tigini de, Bg Alp da ok ilgilendirmiti. Tunga Tigin, en-kingle vuruan Parsn
adn iitmiti. Bg Alp ise, Kra Atann yanndan dnerken grd drt atly ve onlarn arasndaki
Onba Pars hatrlamt. Tulu Hann yanndan gelen bu drt kiiden birinin inli olduunu yzbann
aklna gelince, yeniden, iini bir kurdun kemirmekte olduunu duydu. Beyninden yldrm hzyla dnceler
geiyordu. u ii Tunga Tiginle Ibara Alpa amal m, amamal m? Buna karar veremiyordu. Amann
doru olacan bildii halde iinden gelen bir ses ona amamasn buyuruyor, bundan da Bg Alp
bunlanyordu:

- Binba! Bu Onba Parsa gvenin ok mudur? diye sordu.

Ibara Alp byle bir soru ile karlaacan hi dnmemiti:

- Gvenim oktur. tkene dnnceye kadar evimi Onba Parsa smarladm diye cevap verdi.

Arada bir sessizlik oldu. Sonra Ibara Alp birdenbire aklna bir ey gelmi gibi sordu:

- Onba Pars tanr msn?

- Bir defa uzaktan grdm.

Bg Alp dnyordu: Acaba Tulu Han, Kara Kaana kar bir isyan m hazrlyordu? Onba Pars, Ibara
Alpn buyruunda olduuna gre acaba Ibara Alp da bu iin iinde mi idi? Tulu Han bylece tu kaldrrsa
acaba iyi mi olurdu, kt m? u inli -ing Katunla en-king, Kara Kaan yanl yola doru yrttkleri
iin acaba Tulu Han tarafn tutmak tken iin yerinde olmaz myd?

Sonra birdenbire Kra Atann szlerini hatrlad. Kra Ata Kara Kaan tasa ldrecek demiti. Bg Alp
ban ge kaldrd. Kra Atay yeniden gryor gibiydi. 1300 yl sonra dirileceksiniz demiti. Adnz dnya
batncaya kadar unutulmyacak demiti. Bir rman kysnda dveceksiniz demiti. Byk gnler
yaklayor demiti.

Bu szler aklna gelince yzba heyecanlanr gibi oldu. Sonra birdenbire tekilere : Kra Ata adn iittiniz
mi diye sordu. Bu sorguya Tunga Tigin evet, Ibara Alp hayr diye cevap verdiler

www.e-kitap.us
Sonra, pek uzun bir susma oldu. eli birbirinden baka eyler dnyorlard. nn de dnd
eyler kt eylerdi. Ayr yollardan ayn sonuca varyorlard. nn de bilmedii tek ey uydu: Hepsi bu
kara dncelerde kendisini yalnz sanyor, arkadalarnn da beyninden korkun eylerin getiini
bilmiyordu. Susuyorlard. Gzel aya, parlak yldzlara hi bakmyorlard. leriye dalm olan gzlerinin de bir
ey grd yoktu. Yalnz dnyorlard. Nbeti olan onba ve erlerden bakalar ise otlara uzanmlar,
uyuyorlard. Yan yana uzanm olan Yumru ve Gm, bat kaan nnde yaplan oyunlar iin uzun uzun
konumular, yorularak dalmlard. Bir aralk Yumru gzlerini yar aarak Gme dnd:

- At atlamasayd Yzba Bg Alp birinci gelecekti dedi.

Gm hafif uykusu arasnda bu szleri duymutu. Gzlerini amadan cevap verdi:

- Hayr! At atlamasayd Yamurla Alkadan sonra nc gelirdi

- XII -

ALMILA

tkenin en gzel kz olan Almla bir ok gnlleri kendisine balamt. Hele Onba Parsla birlikte
inlilerle arparak bir inliyi ldrd duyulaldan beri n artm, gnlleri oalmt. Artk tmenba
olan en-king de gnln ona kaptranlar arasnda idi. -ing Katuna dayanarak tkende borusunu
ttren bu inliyi Trklerden kimse sevmedii halde kaan, anlalmaz bir direnme ile onu tutmakta
devam ediyordu. en-king, Almla ile evlenmei aklna koymutu. Ibara Alpn tkende ok sevildiini,
hatta uzaktan kaan ailesine mensup olduunu renmi, Almlaya kar duyduu sevgi artmt. Fakat
tkendeki iler inde olduu gibi yrmyordu. Almla soylu bir aileden olmasa bile onu evlenmek iin
raz etmek gerekiyordu. Kald ki hem Binba Ibara Alpn kz kolay kolay erkek beenmiyecek olan yiit
bir kzd. en-kingin yannda, inden getirdii subaydan ancak bir tanesi kalmt. en-king kendisini
Trklere sndrmak iin yanna bir iki Trk subay almak istemi ise de, baaramamt. Btn bu iler
Almlann gzne girmek iin yaplyordu. Fakat Almlann glmez yz en-kinge bakmyor, yalnz Onba
Pars grd zaman biraz glmsyordu. en-king gnln yle kaptrmt ki neredeyse kendinden
geecekti.

Sonunda bu iin kendisini bitireceini anlyarak kzkardei -ing Katuna bavurup yol gstermesini diledi.
-ing Katun her eyden nce bu evlenmeden kendi ailesine bir fayda gelir mi, ailesi yine inde kaanlk
tahtna kar m diye dnd. en-king, Almla ile evlenirse Ibara Alpn da yardmn elde edecekleri
muhakkakt. -ing Katun Trk greneince en-kingin gece st ste Almlann adrna girerek onunla
konumasn, kendisiyle evlenmee kandrmasn tledi. en-king byle bir Trk grenei olduunu
bilmiyordu.

- adrna girersem bana bir ey demezler mi? diye sordu.

- Demezler. Zaten ge vakit gireceksin.

- Almla beni istemiyor. adrna alr m?

- Trk grenei byledir. Kz seni istemese de bir ey demez. Sen tatl dille kzn gnln kazanmaa
alacaksn.

- Ya kazanamazsam?

- gece st ste gidip kazanmaa urarsn. Kazanamazsan artk drdnc gece gidemezsin.

- Bu Trkler ok tuhaf!

www.e-kitap.us
- unu da sakn unutma: Geceleyin karanlkta ok ciddi olacaksn. Sakn albza uyup taknlk etmee
kalkma, ldrrler.

en-kingin benzi att. Trklerin iine bir trl akl erdiremiyordu.

Byle olduu halde o gece korkarak, yrei arparak Almlann adrna girdi. Anas ve kardeleriyle
birlikte Almlann yatt adra girmek en-kingin sinirlerini bozmutu. Karanlkta Almlann nerede
olduunu gremiyor, zangr zangr titriyordu. Gzleri karanla altktan sonra Almlay seti. Kaln bir
keenin zerinde yatyordu. Ba ucunda bir bak vard. Bu bak en-kingin subayn ldren bakt. Onu
grnce en-kingin bacaklar titremee balad. Dikkatle Almlann yzne baknca onun da uyanm olup
kendisine bakmakta olduunu grd. Yavaa Almla diyebildi. Almla yerinden kalkmadan Ne
istiyorsun diye sordu. en-king heyecanla Almlann yanna diz kmt. Gzleri karanla bsbtn
alm olduu iin onun l l gzlerini gryor, ne diyeceini aryordu. adrdakilerin hepsi uyanp
durumu grdkten sonra yeniden gzlerini kapamlard.

en-king tan atncaya kadar Almlaya yalvard. Fakat yumuamak bilmiyordu. Kendisi iin bir tehlike
olmadn grdkten sonra en-kinge biraz gven gelmi olduu halde Almlann gzleri kendisine
baktka ayor, yeniden titremee balyordu. -ing Katun, gzel szler syliyerek kzn gnln almasn
sylemiti. Halbuki o ne syliyeceini bilmiyor, yalnz yalvaryor, yalvaryor, sonra alyor, fakat yanndaki
kz bir dnya gzeli olduu iin en-king bundan da byk bir bahtyarlk duyuyordu.

Almla hep yatyordu. in bei yalvardka Sende gnlm yok diye kestirip atyor, Seni almak iin ne
yapaym diye sorduka Bouna urama diye cevap veriyordu. en-kingin gnl umutsuzlukla dolmutu:
Almlann kendisinden tiksindiini anlamt. Katunun kardei, bir in tigini ve Trk ordusunda tmanba
olduu halde bu kz kendisini istemiyordu. Fakat Trk greneine uyarak onu adrndan kovmuyor,
onunla konuuyordu.

Sabah oluyordu. Oratalk aarmaa balamt. imdi Almlay daha iyi grebiliyordu. Hey ulu Tanr! Bu ne
gzellik, ne gz kamatrc yakkllkt! nsan onun gzlerine bakamyor, yannda bulunmaktan heyecana
derek titriyordu! en-king ona baktka eriyeceini sanyordu. Beynine gelen bir pheyi aa
vurmaktan kendisi alkoyamad:

- Yoksa baka birinde gnln m var?

Almla bu soruya cevap vermiyerek sert sert bakt. in beinin yrei titremiti. Kendisini toplyarak ilave
etti:

- Syle de her kimse onun hakkndan geleyim!

en-king bu szleri ta gnlnden duyarak, iinden gelerek sylyordu. Almla yine ban evirerek bakt.
Fakat bu sefer keskin deil, glmsiyerek bakyordu. Bu glmseyi en-kingi bitirdi. Alamakl oldu. Ne
syliyeceini ard. Almlann glmseyii gemiti. Fakat gzlerinin iinde hl bir glmseme var
gibiydi. Yavaa: Tanyer aard dedi. en-king anlamt. Bitkin bir halde adrdan kt.

Bundan sonra st stte iki gece daha Almlann adrna girdi. Fakat gnln edemedi. Byk bir
umutsuzluk iinde -ing Katuna giderek olan biteni anlatp ondan yardm istedi. en-king derin bir aka
tutulduunu anlyor, gz Almladan baka bir ey grmyordu. Onun urunda her eye katlanabilecekti.
Tmenbalktan, gnn birinde in kaan olmak hlyasndan vazgeecekti. Ama Almladan dnya yklsa
vazgeemeyeceini -ing Katuna anlatyordu. Katun ise bu ii baka bakmdan gryordu. Ona gre,
kendi kardeinin Almla ile evlenmesi kurduu planlarn gereklemesine yardm edecekti. nk Ibara
Alp ile akraba olacaklar, kaan soyundan olan Ibara Alpn bahadrlndan, nfuzundan
faydalanacaklard.

-ing Katun kendi nfuzunu kullanmaa karar verdi: Bir gn bir ulak Ibara Alpn adrna gelerek
Katunun Almlay kendi katna ardn bildirdi. Almla niin arldn aa yukar anlamt. Katunun

www.e-kitap.us
otana gidip yere diz vurduu zaman -ing Katun onu glerek karlad. Fakat istee girmeden nce bir
ok sorular sordu. Sonra Almlann gzelliini vdkten sonra birdenbire ciddileerek kendisini, kardei
en-kinge almak istediini syledi. Gzel Almla hi tereddtsz: Ben onu istemiyorum diye cevap verdi.
Bu sert cevap zerine Katun biraz duraksad:

- Katunun kardei olan bir be, bir tmenba reddolunur mu? diye sordu.

Katun kendi mevkiinin arl ile Almlay alt edeceini sanyordu. Halbuki o:

- Ben de Ibara Alpn kzym diye cevap verdi.

-ing Katunun kalar atld. Kardeinin maiyetindeki inli subaylardan birini ldren bu kza bir ders
vermek gerekiyordu:

- Ben sana buyruk veriyorum. en-king ile evleneceksin dedi.

Almla yere diz vurdu:

- Buyruk senindir. Ama benim de artm var. Ben, benden olak kapan, yarta beni geen erle
evleneceim. Trk Tresine gre bir kz byle bir art koabilir.

-ing Katun fke ile bakt. Ibara Alpn kz kendisine akl retiyordu. Ortaya Tr Tresini atmakla
kendini kskvrak baladn anlamt. Katun treye aykr sz syliyemez, buyruk veremezdi. Fakat ne de
olsa katunluk gc rselenmiti. uluk Kaan aulayp ldren, Kara Kaan zerinde bu kadar sz olan
kendisine kar u gen kzn kafa tutmas onu fkelendiriyordu. Neylesin ki yapacak baka bir ey de
yoktu:

-Peki! At yartrp olak kaprsnz diye szn bitirdi.

-ing Katun, olak kapmacada en-kingin Trklerle boy lemiyeceini biliyordu. Bu oyunda bir
erkein, kendisini istemiyen kzn elinden ola kapmasnn ok g olduunu da biliyordu. nk kz
istemedii erkein yzne krbala vurabilirdi. Almla gibi gl ve bahadr bir kz bu yarta, daha
dorusu vuruta elde etmek her ere nasip olur ilerden deildi. Katun bunu nlemek iin tkende
korkun bir sylenti yayyordu: Almla en-kingle evlenecek, baka birisi ola kaparsa katun tarafndan
ldrlecek diye Bu sylentiyi en ok inliler yayyor, gizli gizli herkese fsldyor, Almlann da gnl
olanlar her eyi iitmilerdi. Gzleri ylmak yle dursun, en-kingin adn iitince kan beyinlerine
sramt. Onba Parstan bakas bunun yalan olduunu bilmiyordu. Yalnz Pars, Ibara Alpn buyruu ile
onun otana bakmaa memur olduundan olup biteni renmi, en-kinge olan yal artmt.

Olak kapma gn tken iin sayl bir gn olmutu. Almla ile evlenmek istiyenler yz kiiden oktular.
Bir kz isteyenlerin bu kadar kalabalk olduu imdiye dek grlmemiti. Almlay almak istiyenlerin ou
yzba ve onbalard. lerinde en byk rtbelisi tmenba en-kingdi. Fakat o da bu kadar Trk atls
arasnda ne yapacan arm, heyecandan benzi sararmt. Yalnz rtbesine ve katunun kardei
olmasna gveniyordu. Fakat -ing Katunun ortaya att korkun sylentiye ramen bunca yiidin
Almlay istemekten ekinmeyii onun umutlarn krmt.

Atllar saf halinde alana dizildiler. Dizili rtbe srasna gre olduundan en-king en bata bulunuyordu.
Yannda iki binba vard. Sonra yzbalarla onbalar geliyordu. Onba Pars sonlara doru idi. en-kingin
at kaan ahrndan km iyi bir at olduu iin Almlaya abuk yetieceini umuyordu. Fakat mesele
ola onun elinden almakta idi. en-king bu ie giriirken karsndakini bir kz olarak gryor, kz diyince
de aklna elimsiz ve nazik in kzlar geliyordu. Trk kzlarnn, hele Almla gibi boylu boslu, gl kuvvetli
ve ylmaz bir kzn elinden olak kapmak, hele bunu Almla istemedii halde yapmak Bunlar dndke
en-kingin iine baygnlk geliyordu. Alanda t kmyordu. en-kinge yle geliyordu ki bu sessizlii bozan
ey yalnz kendi yreinin arpntsdr.

Biraz sonra gzel Almla gzkt. Kr bir ata binmi kucana kesilmi bir olak alm olduu halde alana

www.e-kitap.us
doru at sryordu. Btn baklar ona evrildi. Bu baklarda anlatlmaz acayip bir sertlik, korkun bir
anlam vard. Almlay sevenlerin baklarndaki bu sertlik ona deil, onu hakszlkla kendilerinden koparmak
istiyen deersiz en-kinge ve en-king ablas, yani -ing Katunaa kar idi.

Almla, atllarn nnden geerek bir aa bir yukar dolayor, kendisini bekliyenlere dikkatle bakyordu.
en-kingden baka herkes brakm, dnya gzeline bakarken inli be dizginleri sk kavram olduu
halde tetikte duruyordu. Almla, atllarn nnden, onlarla yirmi otuz adm aral olarak yeniden geiyordu.
Onba Parsn nnden geerken gzlerinin iinden glmsemesi, bu glmsemeyi grenlerin iini szlatp
yakmt. Onlar Onba Parsn beenildiini, istendiini anlamlard. Fakat sonuna kadar ekimekten
caymyacaklard.

Bu aralk kimsenin beklemedii bir ey oldu: Almla at srerek dizinin bana geldii zaman bir davul
gmledi ve tetikte duran en-kingin, Almlaya doru hzla at koturduu grld. Davul vakitsiz
gmlemiti. Almla, atllarn nnden dokuz defa gemeden ve kamaa balamadan nce davul vuramaz,
atllar onu kovalyamazd. Almlann en-kinge yakn olduu bir anda davulun gmlemesinde bir
dzenbazlk olduu muhakkakt. Nitekim davula bakanlar, onun banda kaann at uaklarndan bir
inlinin bulunduunu grmler, bu iin iinde katun tarafndan hazrlanm bir kurnazlk olduunu
anlamlard.

Almla da aranlar arasnda idi. Fakat en-kingin kendisine doru hzla yaklatn grnce atn yz geri
ettirip drt nala kamaa balad. Artk dzen, tre, yasa kalmamt. Gz gre gre Almlay inliye
kaptracak deillerdi ya Hepsi birden atlarn mahmuzlayarak frladlar. Koca alan bir at takrtsdr
kaplad. Btn atllar birden ayn hedefe doru kotuklar iin biraz sonra skp daraldlar. Bunun nne
gemek iin bazlar teki atllarn dndan byk bir kavis izmee baladlar. Onba Pars ise nndeki
atllar srp yararak doru Almlaya kouyordu.

Almla, kucandaki olaklahzn alamam olduu iin nceleri ok hzl gidemedi. En iyi ata binip
herkesten nce frlam olan en-king ise ona epey yaklat. Almla ile aralarnda sekiz on admlk bir aklk
kalmt. Bu da yava yava kapanyordu. Almla ardna bakt: inli be kendisine yaklarken tekiler de
ona yaklayorlard. Gzleriyle arkasn bir szd: Onba Pars grmt. Gz gze geldikleri zaman sanki
ikisinin gzlerinden birer gizli k kt ve bu klar ok gibi giderek tekinin yreine yerleti.

Almla tel etmiyordu. en-king yetimi, sa gerisinden kendisiyle ayn hizaya girmee alyordu.
Sonunda bu ii baard. imdi sra ola kapmaa gelmiti. Geridekilerin en nde olanlar ise daha
onlardan on be adm kadar uzakta idiler. Onba Pars, gzlerini keskin baklarla ikisine dikmi, ha bire at
koturuyordu. Nihayet heyecanl an geldi: en-king ola kapmak iin Almlann atna doru eildi. Fakat
eilmesiyle geriye ekilip kendi atna kapanmas bir oldu. Almla krbacyla onun yzne sert bir vuru
vurmu, neye uradn bilmiyen en-king de can acsyla atnn yelesine kapanmt. Bununla Almlay
kaybetmi oluyordu. nk hi idare edemedii at onu yar alanndan dar karm, meydan brlerine
brakmt.

Binba Ay Bele, Onba Pars, Almlaya ok yakndlar. Ay Be Almla ile Pasrn arasnda bulunuyor, Pars
yanatrmamaa alyordu. Dier btn atllar saa, sola geerek Almlann nne kmaa alyorlard.
ok evik olan Ay Ba, Almlaya yaklaarak olaa el att. imdi ikisi yan yana kouyorlar, ola
ekitiriyorlard. Ay Be, yava yava ola alr gibi oluyordu. Fakat Almla brakmad. Krbacyla onun
eline vurmaa balad. Birinci vuruta olak Almlann elinden kalmaktan kurtuldu. kinci vuruta Ay
Bein eli kan iinde kalarak basksn gevetti. nc, drdnc vurulardan sonra ola brakt. Pars bir
iki adm geride ve yine Ay Bein solunda idi. Almla evresini abuk bir bakla szdkten sonra birdenbire
atn ahlandrarak geri dnp drt nala srd. Btn atllar da ayn eyi yaptlar. imdi geldikleri yere
doru bir kou balamt. Almlann biraz sa gerisinden Ay Be gidiyor, Pars da onu sa gerisinden
kovalyordu. Almlann solundakiler biraz daha geride kalmlard. Bu yzden Almla atn sola doru
arkettiriyordu. Onba Pars artk fkelenmee balamt. Kalar atkt. nk tehlikeli kararn vermiti.
Bunun iin emektar atna gveniyordu. Atn delice mahmuzlyarak son hzn verdi ve Ay Bein atna
yaklarken onu birdenbire sratt. Bu yaman bir srayt. At inanlmaz bir ekilde hoplyarak Ay Bein

www.e-kitap.us
zerinden at ve Almlann yanna derek kouya devam etti. imdi Almla ile yan yana gidiyorlard. Pars
olaa el att. Almla hi aldrmyor, yalnz atn daha ok hzlandryordu. Biraz sonra olak Onba Parsn
kucanda idi. Kouya baladklar yere kadar yan yana geldiler. Btn atllar artlarnda idi. Yalnz en-king
ortadan kaybolmutu.

Almla ile btn atllar atlarndan indiler. Pars, Almlay iki omzundan tutarak kendine doru ekti.
Yanaklarndan perek:

- Nianmz kutlu olsun, Ibara Alpn kz dedi.

Binba Ay Be glmsyordu. Kanyan elini gstererek:

- Almla! Beni elsiz koyacaktn dedi.

akac bir yzba sze kart:

- Almlay alamadm iin yerinsem bile, onun kamsn yemediim iin sevinirim. Onba Parsn ekecei
var!

Sonra hepsi birden Almlann, Onba Parsn erefine haykrdlar, uur ve kut dilediler.

- XIII -

-NG KATUN

Katun, yaplan hileye ramen kardeinin kazanamadn iitince ierlemiti. Almlann Parsla evlenmesine
mutlaka engel olmalyd. Yoksa kurduu planlar suya decek, Ibara Alp gibi byk bir kozu
kaybedecekti. Yaknda eliler batdan gelince Ibara Alpn tmenba olacan biliyordu. Ibara Alp gibi bir
tmenbann yardmndan uzak kalmak denmez bir kayp olacakt. Bundan dolay -ing Katun her areye
bavurarak Almlay kendi kardeine alman yollarn bulmak istiyordu. Kaann at ua olup kendisine
atlk eden inliler Onba Parsla Almlay takip ediyorlar, gittikleri yeri, yaptklar ii gn gnne -ing
Katuna bildiriyorlard.

Bir gn katun at uaklarna buyruk vererek bir gezintiye kacan bildirdi. Kendisine ok ssl ve gzel bir
at hazrland. Yannda bir binba ile yedi sekiz eri olduu halde gezmee kt. Kimse nereye gideceini
bilmiyordu. Katun ar ar at sryor, ardndan gelen binbay ara sra yanna ararak bir eyler
konuuyordu. Bugn Katunun dudaklarnda albzca bir glmseme vard. Kafasndan neler getiini kimse
bilmiyordu. Bylece gide gide bir aal vardlar. ki nianl atlarn brakm, konuuyorlard Katunu
grnce yere diz vurarak onu selmladlar. Katun dorudan doruya Parsa sz syledi:

- Onba Pars sen misin?

- Evet Katun!

- Almla ile evlenecek misin?

- Evet Katun!

- Almladan vazgemek iin benden ne dilersin?

Onba Parsn kalar atld. Gzleri yalazland. Sesi toklat:

- Katun! Bana in kaanln versen yine Almladan vazgemem!

fkelenmek sras -ing Katuna gelmiti:

www.e-kitap.us
- Onba! Katunun buyruuna kar m geliyorsun? Ben sana buyruk veriyorum: Almlay brakacaksn!

- Hayr Katun! Almlay brakmayacam!

- Buyruuma kar m geliyorsun?

- Evet!

-ing Katunun istedii olmutu. Binbaya dnerek: Bunu tutun diye son buyruunu verdi. Binbasan
Parsn yakalanmas iin buyruk alan eriler atlarndan inerek onu tutmak iin stne yrrken onba
klcn ekerek: Davranmayn diye haykrd. Erler kl ekmek iin bir an duraksarken Almla bir srayta
atna atlad. Kamsn aklatarak, sahipleri inmi olan atlarn zerine saldrarak onlar krbalamaa,
kovalamaa balad. Pars durumu kavramt. O da byk bir eviklikle atna sryarak yaya kalm olan
erilere dald. Bir iki kl vuruuyla onlar datt. Birkan yaralad. O zaman Binba, Parsla vurumann
kendisine dtn grerek Parsa doru at srd. At stnde arpmaa baladlar. Almla, erlerin
atlarn srp dattktan sonra yeniden dv yerine gelmiti.

Yaya erlerin zerine at sryor, onlarn Parsa saldrmalarna engel oluyordu. -ing Katun, gznn
nnde yaplan, fakat hi de kendi isteince olmyan vurumay fke, kin ve korku ile seyrediyordu. Ah u
karganm (Melun) Almla! Bu ie o karmasayd imdiye kadar Pars yakalanm olacakt. Katun, bu ok
gzel, ok becerikli kahraman kza kar iinden hem fke, hem kskanlk duyuyor, bu iki aykr duygu onu
adamakll zyordu.

Pars da, binba da yaralanmt. Katun, durumun kt olduunu grnce buyruk vererek vuruu
durdurmasn binbaya bildirdi. Ayrldlar. Pars soluyor ve katuna sert sert bakyordu. Katun:

- Katunun buyruuna ba ememenin sonucunu greceksin diye haykrd.

Pars glmsedi:

- Btn sonular yaz yere girmektir. Ha bir gn nce, ha bir gn sonra

Katun bir iaretiyle binbay ardna takarak dnerken yaya kalan erler slkla atlarn armaa baladlar.
Parsda Almlay yanna alarak yola koyuldu.

***

Bu haber tkene yaylmadan nce Bat kaanna giden elilerin dnd haberi yaylm, gn batmna
doru da eliler dnmerdi. Almla, bugn olup bitenleri babasna anlatm, Ibara Alp da Onba Pars
ararak bir eyler konumutu. Elilerin gelmesinden doan hareket arasnda , ortalk kararrken, kaan
Onba Parsn yakalanmas iin buyruk verdii zaman yasavullar onu bulamamlard. nk Parsla Almla
yanlarna iyi pusatlarla iki yedek at alm olduklar halde Bat kaannn lkesine, Ibara Alpn andas
Binba Barman bein yanna kayorlard.

Parsn ka, Yzba Bg Alpn kafasndaki dmn biraz daha sklamasna sebep olmutu. nk
tkene geldiklerinin ertesi gn, Bg Alp, Binba Ibara Alpn adrna gelerek Almlay istedii zaman,
Onba Parsla nianland cevabn alm, Onba Parsn adn iitince de Kra Atadan dnerken grd
Onba Pars aklna gelmiti. Birdenbire btn eski pheleri yeniden canlannca binbaya sordu:

- Onba Pars nerede? Kendisini hemen gremez miyim?

- Onba Pars Almla ile kamtr.

Bg Alp aylardan beri Almlay dnyordu. Bat kaannn nnde yaplan oyunlardan sonra Ibara
Alpn kendisine kzn vereceini, Almlann da kendisini reddetmiyeceini umuyordu. Fakat imdi?... Btn
umutlar bir anda krlm, stelik u Onba Pars da bir iyice grememiti. Bg Alp kendinde imdiye

www.e-kitap.us
kadar duymad bir yorgunluk duydu. Sonra Ibara Alpla bir eyler konuarak adrdan kt.

***

Birka gn sonra Yzba Bg Alp, Ibara Alpn ikinci kz Gn Yarukla evlenmiti

- XIV -

BOZKIR YASASI

Gz gelmiti. tkende serin, hatta sert rzgrlar esiyordu. Drt andalar, yani Yamtar, Sanar, Slemi ve
Gk Br, Onba Slemiin adrnda toplanmlar, kmz iiyorlard. Artk aralarnda bulunmyan
arkadalarn, selde boulan Onba Buray, idam olunan Onba Karabuda, in seddinde len Onba
Ark Bukay, kaan Onba Pars anyorlard. Hele Parsn eksiklii kendini ok belli ediyordu. Nereye
gittiini kesin olarak bilmiyorlard. Yamtar, Binba Ibara Alp batda Binba Barman Bele anda olduu
iin oaraya gitmi olacan mmkn gryordu.

Slemi:

- Parsn Almla ile ka korkarm bizim binbann tmenba olmasna engel olmasn dedi. Onba Gk
Br her zamanki fkeli durumu ile:

- Olabilir. Dizginler -ing Katunun elinde diye cevap verdi.

Onba Yamter, bu k da tkende ktlk olur mu diye dnyordu. Ham de bu yl tkende gre tutup
yenilerek tavann Yamtara verecek bir alk da yoktu. Bat elinde yedii bol ve tatl yemeklerin hayali
zavall Yamtar daha imdiden perian ediyordu. Sanar ise deti olduu zere ask yzle oturuyor, sze
karmyor, pek az kmz iiyordu. Bu srada bir atn ayak sesleri iitildi. Slemi kim olduunu anlamak iin
dar frlad. Biraz sonra Onba Burguanla birlikte ieri girdi. Burgaan glmsyordu:

- Size sevineceiniz bir haber getirdim. Bilin bakalm nedir? dedi.

Slemi atld:

- ine akn m var?

- Deil.

Yamtar sordu:

- in kaanndan yiyecek hediye mi geldi?

- Deil.

Gk Br sze kart:

- Yoksa -ing Katun mu ld?

- Bilemedin.

Sanar yine susuyordu. Yamtar ona dnd:

- Sanar! Biz bielmedik. Sen bil bakalm dedi.

Sanar ters ters cevap verdi:

www.e-kitap.us
- Banan ne be!

Burguan meraklarn giderdi:

- Ibara Alp tmenba oldu. Bundan sonra kendisine Ibara Han denecek.

Bu sz zerine Sanardan baka hepsinin yzleri hlmserken Burguan devam etti:

- Yzba Bg Alp binba oldu. Onba Yamur da yzba oldu.

Yamtar bir amak kmz daha bir dikite itikten sonra dncesini syledi:

- Hepsi yerinde. de bunu hak etmilerdi. Yalnz eksik bir ey kalyor.

- Eksik kalan nedir?

- Bende bir tok onba olmak isterdim.

- Tokluk rtbe deil ki kaan sana versin.

- Kaan bana tokluk vermezsa bir sr toklu (kuzu) da veremez mi? Bu k alktan kurtulurdum.

Bu haber gerekten holarna gitmiti. Kmzlar boyuna iiliyordu. Burguan bir amaktan ark imemi,
onlarn yanndan karak atna atlad gibi kuzeye doru srmt. Bu sr sebepsiz deildi. ki yldr
gnl ektii bir kz almaa gidiyordu.

Onba Burguan atn drt nala srd. Sonra trslad. Varaca yere gece olurken eriecekti.

Yolun yarsnda mola vermek iin ilerde gzken aal elverili bulup oraya doru at srerken aaln
bo olmadn orada grd atlardan anlad. Gen bir kadnla bir erkek atlarndan inmi, galiba
dinleniyorlard. Epey uzakta da yine birka kii daha gzkyordu. Burguan yanlarna varnca erkek
gvensiz gzlerle ona bakt. Be geliten holanmad anlalyordu. Burguan atndan inerken yabanc dik
bir sesle sordu:

- Kimsin? Burada iin ne?

- Bana Burguan derler. Sen kimsin?

- Onba Pars!

Burguan sz ksa kesip dinlenmek zere yere uzanmak istiyordu. Fakat beriki, ii uzatyordu:

- Buraya neye geldin?

- Kz almaa

- Adama kolay kolay kz vermezler.

Burguan glmsedi:

- Ben almasn bilirim.

Bunun zerine Onba Pars birdenbire kkredi:

- atsn deil mi? Nice gndr ardmda olduunu bilmiyor deilim. Onba Pars kovalamann ne demek
olduunu sana gstereceim. abuk davran, yoksa geberirsin!

Pars, yldrm hzyla kl ekti. Burguan da yle yapt. Kllar birbirine dedi. Gen kadn kyya ekilmi

www.e-kitap.us
vuruu seyrediyordu.

Bu sonsuz bozkrda imdi bir lm dirim sava oluyordu. Bozkrn deimez yasasna gre iki er burada bir
lk, bir dnce, bir elence yahut bir hi iin savap vuruacaklar, sonunda biri, belki her ikisi, bir daha
kalkmamak zere decek, doymaz bozkr denin gvdesini kendisine gda yaparak sessiz yaayna
devam edecekti.

Kllar birbirine arptk imek akyor, vuruular saldr yaparken sava uran baryor, gen kadn
dvenlere korku ile bakyordu. Burguan, karsndakinin bir saldrn nledikten sonra sert bir kl
savurdu. Kl bu sefer yerini bulmu, Parsn sa akandan enesine kadar derin bir yara izmiti. Kanlar
giyimine akyor, fakat o hi aldr etmeden dve daha byk hzla devam ediyordu. Burguan dve
yorgun argn balad iin kesilmee, solumaa balamt. Parsn bir vuruu gsne deip kanlar
szmaa baladktan sonra daha ok yoruldu. Bir aralk soluk aldlar. Sonra yeniden birbirlerine saldrarak
vurumaa devam ettiler. Geni alanda sere serpe arpyorlar, ileri geri sryorlard. Vuruun en sert
annda Burguann elinden klcnn dt, Burguann bir adm geriye hoplyarak baa el att
grld. Bak sert bir ekile knndan syrld ve adm ilerdeki Parsa frlad. Pars ba gsne
yiyerek diz st kmt. Fakat byk yiitlikle sol elini ban sapna getirdi kavrayp kardktan sonra
Burguana frlatt. Omzuna saplanm olan ban acsyla sendeliyen Burguann zerine saldrarak klla
yaman bir drt yapt. Onba Burguan ktk gibi bir yklla topraa serildi. ki eliyle gsn tutarak
inledi.

Onba Pars ayakta g duruyor, sendeliyordu. Kanl klcn knna glkle soktuktan sonra atna doru
yrd. Ses karmadan dv seyretmi olan gen kadn sayg ile ata bindirdikten sonra kendisi de
atna atlad. Kan iinde olduu halde, ilerde gzken adamlara doru yol ald. Bir zaman sonra hepsi
birden ufukta kayboldular.

Akam oluyordu. Bir atl, Burguann yatt yere doru geliyordu. Uzaktan keskin gzlerle bakarak bir atn
binicisiz durduunu, biraz yaklanca da yerde birisinin yattn grmt. O zaman drt nala ilerlemi,
Burguann yannda yere atlamt. Bu gelen atl, Binba Bg Alpt. Baygn yatan yaralya baknca Onba
Burguan tand. Yaralnn ban eliyle tutup kaldrarak seslendi:

- Onba! Onba! Ne oldun?

Burguan inliyerek gzlerini at. Bg Alp tanmt:

- Bozkrn yasasna uydum Tanrya gidiyorum binba.

- Burada ne iin vard?

- Sevdiim kza gidiyordum.

- Neden vurutun?

- Bilmiyorum

Bg Alpn kalar atld. Burguan galiba sayklyordu. Yeniden sordu:

- Seni kim yaralad?

- Onba Pars.

- Ne? Onba Pars m?

- Evet.

- u onbay bana tarif edebilir misin?

www.e-kitap.us
Burguan sararyordu. Kan, damarlarndan ekiliyordu. Gzlerini kapad. Bg Alp sorusunu tekrarlad.
Onba gzlerini glkle aabildi:

- Yzne uzun bir kl yaras atm. akandan enesine kadar

Onbann gzleri tekrar kapand. Sesi yavalyarak: Sevdiim kz artk beni beklemesin dedi, Bg Alp,
kolundaki yaralnn glmsediini, bir eyler mrldandn grd. itebildii biricik sz bozkr yasas
olsu

***

Yasa, yasaya ba een oullarndan Burguan almt

- XV -

TULU HAN

Tulu Han otandan oturmu, dnyordu. Karsnda bir be ayakta duruyor, Tulu Hann soluk ve
kederli yzne bakyordu. ki yldr Dou Trkelinin kuzey blgelerini idare eden Tulu Handa amcas Kara
Kaana kar bir kin balam, bym, dayanlmaz bir hal almt. Babasn ldren -ing Katun ceza
grmemiti. stelik amcas bu kadn alarak tahta gemi, kendi kaanlk hakkn gaspetmiti. Tulu Han
bunu bir trl balyamyordu. Kaanlk tahtn elde etmee karar vermi, yapaca ileri tasarlamt.

Bir aralk gzlerini yerden kaldrarak karsndaki bee Ge kaldlar dedi. Be, bir sayg durumu aldktan
sonra: Biraz nce ulak daha gnderdim. Neredeyse haber alrz diye karlk verdi. Sonra sk bir sessizlik
iinde uzun bir zaman geti.

Tulu Han imdi otan iinde geziniyordu. Cannn ok skld anlalyordu. Yanndaki bee hi bakmadan
onunla konuuyordu:

- tkenden haber var m?

- Var. Eliler bat kaannn yanndan dndler.

- ki kaan anlamlar m?

- Bunu kimse bilmiyor.

Bu srada dardan at sesleri iitildi. Tulu Han ban kaldrarak bakt. Bein gzleri parlad:

- Geldiler.

eriye bir ulak girerek yere diz vurdu:

- inli hanm geldi Han!

Tulu Han yanndaki bee buyruk verdi:

- Hanm kendisi iin hazrlanan otaa al. amur bele ang-su buraya gelsin.

Binba amur Be, uluk Kaann en gzde belerindendi. O ldkten sonra olu Tulu Hana sadk
kalm. Tulu Han kaan olamad diye adamakll ierlemiti.

Biraz sonra amur Bele inli ang-su, Hann karsnda idiler. Hann soluk yznde bir lt vard.
Aylardr ilk defa glmsyordu:

www.e-kitap.us
- Anlat bakalm amur Be, nice oldu? dedi.

Binba, koynundan bir bitik karp Hana sunduktan sonra anlatt:

- Her ey buyruunca oldu Han! in veliahdiyle konutuk. Sana akrabasndan bir hanm konuy
(Zevce/E) olarak gnderdi. tken kaan olman iin yardm edeceini bildirdi. O da gerektiinde senden
yardm isteyecek.

Han, inliye dnd:

- Sen de syle bakalm!

ang-su srtarak eildi:

- in veliahdi emin size 10 kese aka gnderdi. Arlk olup gze arpmasn diye baka hediye yollamad.

- Yolculuk nasl geti?

- Birka tehlike atlattk. inli uaklardan ikisi ld.

- Nasl?

- Baskna uradk.

Tulu Han, amur Bein yzne bakt. Binba yzn buruturdu:

- inli uaklarn ld bir ey deil. Bizim erlerimizden birisi ld. Hemen hepimiz yaralandk.

Tulu Han hayret etti:

- Byk bir sava m yaptnz?

- Hayr Han! Yavuz bir bahadra attk. Geceleyin vurutuk.

- Bu kadar ii bir tek bahadr m yapt?

- Evet Han!

- Kimmi bu yavuz bahadr?

- renemedik. Geceleyin bize saldrd. Okla, klla vurutuk. Aramzdan n ldrd; bir oumuzu
yaralad. Glkle pskrttk.

- Sizden ne istiyordu?

- Bilmiyoruz.

Tulu Han biraz dndkten sonra:

- Bir dileiniz var m?

amur Be yere diz vurdu:

- Dileim salndr.

ang-su da yere diz vurdu:

- Tulu Han! Konuyu getirmek iin yardm edenlere aka adamtm. Bana bu akay vermeni dilerim.

www.e-kitap.us
Tulu Han, inliye bir kese frlatt.

***

Tulu Han amur Bei oatana artt:

- Binba! Babam kaana yaptn gibi bana da ok hizmet ettin. Elbet gnn birinde bunu derim. imdi
senden yeni bir hizmet daha bekliyorum.

- Buyruk senindir.

- tkene giderek kardeim Kr adla grecek ve bu bitii ona vereceksin.

Tulu Han, elindeki bitii amur Bee uzatt:

- tken taht iin savaa gireceimi, kendisinden yardm istediimi de syliyeceksin.

- Buyruk senindir.

- Her eyin hazrlandn, inli bir konuyla evlendiimi, in veliahdi eminden yardm greceimi de
anlatacaksn. Sonra ondan aldn cevab bana en abuk bir zamanda ulatracaksn.

- Buyruk senindir.

- Bu ii baarmak iin yanna, konuyu getirmee giderken aldn adamlardan en iyilerini al. Bu kese de
gereken yerde harcaman iindir.

Tulu Han, dolu keseyi amur Bee uzatt. Binba keseyi aldktan sonra yere diz vurdu:

- Buyruun yerine gelecektir diyerek otadan kt.

***

Biraz sonra atl tken yolunda drt nala uuyorlard.

- XVI -

ZLEN BLMECE

Binba Bg Alp, Tunga Tiginin verdii toydan dnerken al veri evine uramt. Tunga Tigin toy
sonunda konuklarna beer gm aka vermi olduundan Bg Alp bu aka ile kars Gn Yaruka bir
eyler almak istiyordu. Fakat bir trl yarar bir nesne bulamamt. Bg Alp alacak bir ey bulamd iin
al veri evinden kmak zere idi ki, gzleri ilerde birisine takld. Onu tanyor gibi oldu. Fakat tanyamad.
Bahadr kii olduu klndan anlalan o adam da kendisinden nce al veri evinden kmt. Bg Alp
da dalgn dalgn oradan kp kendi adrna yrd. Tam adrna yaklarken karlat birisi Bg Alpn
iddetle dikkatini ekti. Bu adamda hibir olaanstlk yoktu. Yalnz sa akandan enesine kadar yeni
alm bir yarann gze arpan izleri vard. Bg Alp birdenbire Onba Burguann szlerini hatrlad:
Burguan, Onba Parsla vurutuunu ve Parsn yznde, akandan enesine kadar derin bir yara am
olduunu sylemiti. Parsn ad zihninden geince Bg Alp dikkatini onun zerine yd ve Kra Atadan
dnerken grd Onba Pars hatrlad. Ta kendisiydi. Yalnz biraz arklam ve yorulmutu. Fakat Onba
Pars burada ne aryordu? Onun katuna kar geldikten sonra tkenden katn herkes duymutu. O
halde?...

Bg Alp, adrnn nne gelmiti. Hzla ieri girerek Gn Yaruku ard:

www.e-kitap.us
- Gn Yaruk! Eniten Onba Pars tanrsn deil mi?

- Tanrm.

- Bak adrn nnden geiyor. Yznde byk bir kl yaras var.

Gn Yaruk seirtti. adrn keesini aralayp bakt. Yz yaral adam grmt:

- Bu benim enitem Pars deil dedi.

Bg Alp armt; sordu:

- yi grdn m?

- Grdm.

adrndan frlyarak yz yaral adamn arkasndan ilerledi, yetiti:

- Sen Onba Pars deil misin? diye sordu.

Yz yaral adam birdenbire duraksad. pheli gzlerle Bg Alpa baktktan sonra : Evet diye cevap
verdi.

- Biz bacanaz.

- Benim bacanam yok.

- Sen Ibara Hann onbalarndan deil misin? Karn Almla deil mi?

- Hayr!

Bg Alp armt. Bir mddet baktlar. Sze yine Bg Alp balad:

- yle ise syle bakalm: Onba Burguan neye ldrdn?

- Onba Burguan m?

- Evet.

- Tanmyorum.

- Nasl tanmazsn? Senin yzne u yaray aan Burguan tanmaz olur musun?

Yz yaral adam irkilir gibi oldu. Sertleerek:

- Sen kimsin? Bana niin soru sorup duruyorsun?

- Ben binba Alpm. Senden pheleniyorum. Sen Tulu Hann adam deil misin? Selenge boyunda, sivri
kayalar yannda iki Trk ve bir inli ile geen Onba Pars sen deil misin?

Onba Pars klcna el att. Tam bu srada ilerden drt nala bir ulan geldii grld. Ulak yol ayordu.
nk arkasndan kaanla maiyeti hzla geliyorlard. Bg Alpla Pars acele yol amak mecburiyetinde
kaldlar. Fakat biri bir yanda, teki br yanda kalarak birbirlerinden ayrlmlard.

Kaan, arkasnda birka be ve ulak olduu halde geiyordu. Yolda olanlar yere diz vurarak onu
selmladlar. Kaan ekildikten sonra Bg Alp kar yana bakt: Onba Pars ortadan kaybolmutu.

***

www.e-kitap.us
O gece atl Selenge boyundan kuzeye doru gidiyordu. Bunlardan biri Binba amur Bedi. Yannda
bulunan Onba Parsla konuuyordu:

- Onba! Ardmza kimsenin dmediini iyi biliyor musun?

- Biliyorum Binba!

- Ardmza derler de savamak gerekirse durumumuz iyi olmaz. Geen sefer biz o kadar kalabalk
olduumuz halde bir tek Bg Alp iimizden n ldrmt.

- Dorudur. Selenge kysndaki aalkta beni nasl grdne de aklm ermiyor.

- Bg Alp Kr adn adam olmasa ondan ikilleneceim ama deil. Kr ad, Tulu Hann teklifini kabul
etmedi.

- Kr ad, Tulu Hann teklifini kabul etmese bile bunu kaana sylemiyecektir. Kaan o da sevmiyor.

tc bir geceydi. Rzgr sert esiyordu. Binba amur Be glmsiyerek Parsa bakt:

- Bg Alpn seninle neden bu kadar ilgilendiini biliyor musun?

- Hayr.

- Seni bacana olan Onba Parsla kartryordu. Ibara Hann onbalarndan bir Pars var ki, Ibara
Hann byk kz Almla ile evlenmi, sonra da batya kamtr. Bg Alp bu Pars hi grmemitir. Senin
adn nereden duyduysa duymu, seni kendi bacana sanmtr. Byle sanmasayd iin bitikti.

- Bg Alp imdi gerek durumu renmi midir?

- renmitir ama artk i iten gemitir.

- Neden?

- nk imdi yaral olarak otanda yatmaktadr!

Pars bir ey anlamyarak amur Beiin yzne bakt. Binba bilmeceyi zd:

- Seni kaybettikten sonra aramaa balayp izine dt. O zaman benimle karlat. Beni de tanyacakt. O
gece birbirimize kl savururken yzyze gelmitik. Beni tanmak ister gibi yzme bakarken hemen bir ok
ekip gezledim. Devrildiini grnce de artk beklemeden sizi bulmaa geldim.

- XVII -

PHE

Aradan iki yl daha geti. tkenliler yoksullukla peneleerek iki yaz, iki k geirdiler. Bir eyler olacak
gibiydi. Fakat bir ey olmuyordu. tkenlilerde, dnde komak istedii halde koamyan kimselerin
durumu vard.

624 ylnda bir gn, belerden biri Kara Kaann otana girerek yere diz vurdu. Kocam in kaannn
Trk aknlarndan yldn, Trkler saldrmasn diye bakenti olan Siganfuyu ykmay dndn, in
kaannn olu eminin bu dnceye kar geldiini bildirdi.

Kara Kaan, tahta getiinden beri kendisini yalnz brakmyan tereddtler iinde dnyordu. O, her
eyden nce -ing Katunun tesirinde kaldn biliyor, fakat bu tesiri silkip atamyordu. en-kingin

www.e-kitap.us
tkende kovuculuk (iftira) ve kartrclk yaptn da anlyor, katunun hatrn krmamak iin buna da
gz yumuyordu. tkenlilerin fkesinin nne gemek iin ara sra ine aknlar yapyor, fakat bu aknlar
umulduu kadar doyum ve ulca getirmiyordu.

Bu tereddt ve kararszlk iinde bir ay geti. Bir gn Tunga Tigin, kaan otana girerek doyum iin
mutlaka ine bir akn yaplmas gerektiini bildirdi. Kaan sordu:

- Tulu Han da bizimle birlikte akna gelir mi?

- Kaan buyurduktan sonra elbet gelecektir.

- Tulu Hana haber saln. Be gne kadar akna kacaz.

***

Bundan sonra gnde kaan, beleri defa beleri otana kabul ederek uzun boylu konutu. Bu
konumalarda -ing Katun ve tmenba en-king de bulunuyordu. Aralarnda neler konuulduunu kimse
bilmedi. Fakat Kaan ine akn yaplacan aa btn Trklerin gzleri parlad.

Birka gn sonra Trk ordusu gneye doru hzla ilerliyordu. Kr ad, Tunga Tigin, Ibara Han ve en-
king birer tmenin banda olduklar halde Kaann buyruunda idiler. Tulu Ham da z erisi ile geliyordu.

Bu ordu ine korku ve lm saarak in duvarna dayand. Duvar aaral birka kola ayrlp gneye doru
akt. Sonra yine toplanarak in bakentine yneldi. in halk bucak bucak kayor, in erileri de kalelere
snarak lmden, tutsaklktan kurtulmaa abalyordu.

in bakentinde korkunun dourduu bir karklk balamt. Kimse ne yaptn, ne yapacan

bilmiyordu. Sarayda da bir tel ba gstermiti. in subaylarndan soukkanln kaybetmiyen yalnz in
kaannn olu emin kalmt.

Kara Kaan, erisinin en semelerinden ayrd 10.000 kii ile eminin zerine yryordu. Bu seme
orduda hemen hemen btn tmenbalar, binbalar, yzbalar, onbalar bulunuyordu. Tulu Han da
birlikte idi. Fakat o kadar ok yamur yayordu ki hep srlsklam olmulard. Yamur bir trl kesilmiyor,
iliklerine iliyor, en kts yaylarn geveterek kullanlmaz bir duruma getiriyordu.

Ordunun ncs olan 100 atl Yedi Ejder Tepesine vard zaman in ordusunun bir blmn orada
buldular. Trklerden o denl ylmlard ki Trk ncsnn gzkmesi in ordusunun sarmaa, kargaalk
uyandrmaa yetti.

emin, kendi erisinin kaacan anlad. Bunu nlemek iin olaanst bir ey yapmak gerekiyordu. Uzun
uzadya dnecek zaman olmad iin yaverini ararak hemen birka yiit subayla yz kadar eri
ayrmasn buyurdu. Baka bir subay da gerideki asl in ordusuna koturarak bu ordunun sava dizi haline
girmesini ve ar ar ilerlemesini syledi.

Kendi ardna takt yz kadar erisiyle Kara Kaana doru at srd. tuun dikilmi olduu yerde
kaan yaklat. Trk ordusunda yz elli adm kadar yaklat. Trk ordusunda t bile kmyordu. emin yz
elli admda bard:

- Kara Kaan orada m?

Dilma, bu szleri yksek sesle Trkeye evirdikten sonra kaann buyruu ile cevap verdi.

- Kara Kaan buradadr.

- Ben in kaannn olu ve Tsin belerbei eminim! Size hibir borcumuz yok. Neden lkemizi yama
ediyorsunuz?

www.e-kitap.us
Susutu. Szlerinin nasl bir tepki yaptn grmek istiyordu. Fakat dilma bu szleri Trkeye evirirken
bata kaan olmak zere btn Trklerin ta gibi durduklarn grd. Aralarnda hibir kprdanma
olmamt. Atlar bile sessiz ve hareketsiz duruyordu.

emin atnn stnden kalkarak geriye bakt. Byk in ordusunu yava yava yaklayordu. O zaman
yeniden bard:

- Savarsak eriler lecektir. Bu kadar susuzun kann dkmekte ne fayda var? Bunun iin karnza yz
atlyla ktm. Kaanla teke tek vurumaa geldim. Kim alt olursa o taraf yenilmi olur!

Dilma bu szleri de Trkeye evirdikten sonra kaann yz deiti. Bir tuhaflat. Glmsedi. Kara
Kaan dirliinde ilk defa glmsyordu. Kaann kendisine cevap vermee tenezzl etmeyerek
glmsemesi emini fkelendirmiti. Trk Kaan kendisini aalyor, ona glyordu. Fakat fkeye
kaplacak zaman deildi. Palavra ile davay kazanamazsa in devleti yklabilirdi. Uzaktan tuunu grd
Tulu Han tarafna doru at srd. yle bard:

- Tulu Han! Sizinle ittifak etmitik. Size yardm etmitim. Yaptnz and unuttunuz mu? Benimle ba baa
vuruarak yenmek veya yenilmei bu vurua balamak ister misiniz?

Tulu Han hi cevap vermedi. Ban nne edi. Kara Kaann dirliindeki ilk glmseyii son olmu, imdi
kalar atlarak Tulu Hana ynelmiti. Kara Kaann yanndaki btn beler Tulu Hana bakyorlard. Hele
Kr ad Onun gzlerinden imekler kyor, beyninde yldrmlar akyordu. Demek ki kardei kendisine
haber gnderdii zaman doru sylemi, bu aal yapmt. Tulu Han susuyor, kimseye bakmyordu.
Niin susuyordu? Kara Kaann iine phe girmiti. Demek Tulu Han in kaannn oluyla anlamt.

Belerin hi biri bundan bir ey anlamamt. Yalnz Binba Bg Alpn kafasndaki bir dm zlmt.
O, Tulu Hana yakn bir yerde bulunduu iin gzlerini ona dikmi, inceliyordu. Yava yava beynindeki
karanlk bir nokta aydnlanmaa balamt. Dikkatle baknca Tulu Hann gerisindeki bir binbaya gzleri
takld. Bu, Kra Atann yanndan dnerken grd, Onba Burguann ldrlmesinden sonra
karanlkta arpt binbayd. Bu al veri evinde grd, daha sonra kendisini okla yaralyan
binbayd. Demek Tulu Hann adam olan binba in kaannn oluyla Tulu Han birletirmi, arada
elilik, araclk yapmt. Bu kt ileri gizli gizli yapt iin de nne kanlar yok etmei tasarlamt.

Bg Alp biraz daha geriye baknca Onba Pars tand. te artk karanlk nokta kalmamt. Daha ok
emin olmak iin gzleriyle Ibara Han arad. Ibara Lap kendisinden elli adm kadar ilerde duruyordu.
Bg Alp grlt etmeden ona yaklat. lerde, Tulu Hann arkasnda duran bei gstererek tanyp
tanmadn sordu. Ibara Han bunun Binba amur Be olduunu syledi. Daha geride duran, yz kl
yaral Onba Pars ise tanmad.

Trk ordusunda derin bir sessizlik vard. Kara Kaan dnyordu. Geriden gelen byk in ordusunu
grmt. Kendi byk ordusu epey geride kalmt. Nice zamandr yaan yamurlar yay kirilerini
gevetmiti. Bu yaylarla ok atlmazd. Ya eminin szleri?... Demek ki Tulu Han onunla anlamt. Tam bu
srada Tulu Hann yanndaki belere bir eyler syledii, biraz sonra da Tulu Han erilerinin 200 adm
kadar geriye ekilerek durduklar grld. Kara Kaann hi phesi kalmamt. Kendisi savaa balasa
aabeyle Tulu Han yardm etmiyecekti. tkenden bu kadar uzakta, inin iinde, ok atmyan kirilerle ve
kalabalk in ordusuyla savamak Kaan buna kyamad. Tunga Tigine buyruk vererek Tulu Hana
gnderdi. Tulu Han, kaan tarafndan eli seilerek in ordusuna yollanyordu. Biraz sonra Tulu Han bar
iin in sarayna giderken Trk ordusu hzla kuzeye doru ekiliyordu.

erilerin azn bak amyordu. Bu kadar yorgunluktan bu kadar emekten sonra yurtlarna eli bo
dnyorlard. Belerin kalar atkt. Kaann kararszlna ierliyorlard. Binba Bg Alp ge bakarak
boyuna slk alyor, Tanr galiba kaann gzlerini kapad. En nemli iini can dmanna smarlad diye
dnyordu.

in kurtulmutu

www.e-kitap.us
 - XVIII -

ONBAI SLEM

tkende iler yine ters gitmee balamt. Alk yz gstermiti. Bu k en ok sknt ekenlerden biri
Onba Slemiti. ki kk kardei, anas, kars, kk ocuuyla gen onba hayli dertte idi. Bir trl
ileri yoluna girmiyor, alktan kurtulamyordu. in yamalarnda eline geen ne kadar deerli eya varsa
birer birer satyor, karlnda et, kmz, kurut bulup evini alktan ldrmemee alyor, ara sra da ava
kyordu. Evdeki son krntnn bitmi olduu bir gnde Onba Slemi adrndan frlyarak yiyecek
bulmak zere ormana yneldi. Talihsiz bir gnd. Akama kadar ancak bir tavan avlyabilmiti. Bunu
evine gtrmek zere dalgn dalgn dnerken birdenbire karsna birisi kt. Boynunda asl olan
torbasnda yiyecek dolu olduu anlalyordu:

- Sen Onba Slemisin, deil mi? diye sordu.

- Evet!

- Evinde yiyecein yok, deil mi?

- Yok ya.

- Torbam yiyecek dolu. Sana syliyeceklerimi yaparsan bu yiyecekleri sana veririm.

Onba Slemi ban okyarak glmsedi:

- De bakalm. Bunlar nice itir.

- Kolay ilerdir. Bu yiyeceklerden baka aka da alacaksn.

Onba Slemile karsndaki adam baktlar. yi giyimli, iyi pusatl bir bahadrd.

- Aka senin olsun tkende mal yok ki aka gesin. u torbada neler var?

- Kurutla kzarm et dolu. Kk bir amak da kmz var.

- yi. Anlat bakalm, neymi bu yapacam i.

yi giyimli bahadr, Onba Slemie biraz yaklaarak sesini kst:

- Sen Ibara Han tmenindensin deil mi?

- Evet.

- Senden istediim u: Ibara Han tmeninde ka eri, ka onba, ka yzba olduunu renip bana
diyeceksin.

Slemiin gzleri ald:

- Bu kadar er saylr m be?

- Sen teker teker sayacak deilsin.

- Ya nasl sayacam?

www.e-kitap.us
- Onbalardan, yzbalardan kendi buyruundaki erlerin saysn renceksin.

Slemi elini alnna att. Bir eyler dnd. Sonra karsndaki adama sordu:

- Sen kimsin? Neden kendin saymyorsun da bana saydrmak istiyorsun?

Beriki gld:

- Kim olduumu sorma. Bu bilgiyi niin istediimi renmee de kalkma. Yalnz bana syle: Dediimi kabul
ediyor musun, etmiyor musun?

Slemi dnmee balad. Karsndaki adamn niin bunlar renmek istediini, niin kendisine bol
keseden yiyecek ve aka vermee kalktn anlyamyordu.

Onun bu kararszln gren karsndaki adam yeniden sze giriti:

- Onba Slemi! Yzba olmak ister misin?

- sterim.

- yleyse dediimi yap.

Slemi ard:

- Bana bak! Ibara Han yahut Kr ad gibi konuuyorsun. Beni yzba yapmak senin elinde mi? Hem sen
benim adm nereden biliyorsun? Ben seni tanmyorum

- Ben seni tanyorum. Kr ad yahut Ibara Han deilim ama seni yzba yaptrabilirim

- Nasl yaptrabilirsin?

- Tulu Hann buyruuna girersen hemen yzba olursun. Ama dediim gibi Ibara Han tmeninin saysn
bana bildireceksin.

Slemi, durumu kavramt. Birden yz deiti:

- Sen Tulu Hann buyruundasn deil mi?

- Evet!

Bir ara ikisi de sustular. Yabanc adam glmsyordu:

- Onba Slemi dedi, Tulu Han yaknda Trk kaan olacak. Bar yapmak iin ine gittii zaman in
kaan onu kendi tahtna oturtarak yan yana konutu. Onu Kara Kaanla denk tuttuunu syledi. Onba
Slemi! Gzlerini drt a! Kara Kaan Trk budununu uuruma gtryor. Hem kaanlk uluk
Kaandan sonra Tulu Hann hakk idi. Kara Kaan katunun elinde oyuncaktr. Bizi ancak Tulu Han
kurtarabilir.

- Dediklerini kabul ediyorum. gn sonra sana istediin bilgiyi getireceim.

- yi. Ondan sonra birlikte Tulu Hann ordusuna gideceiz. gn sonra seni yine burada, bu vakit
bekliyeceim. Atlar hazr olacak. oluk ocuunu da birlikte getir

- Olur.

Bilinmiyen adam yiyecek dolu torbasn Slemie uzatt. Bir kese de aka verdi. Ayrldlar.

www.e-kitap.us
 ***

gn sonra Onba Slemi ormann kysnda buluacaklar yere gidiyordu. Onda kavta giden deil,
yay gzliyen adamn durumu vard. Baklaryla ileriyi ve yanlar kolluyordu. Ormana yaklarken ok
uzaktan birka atl gzne iliti. Slemi, sava uran barmak zere idi ki bir ok vzlyarak kulann
dibinden geti. O zaman gen onba at stnde dikilerek geriye bakt ve sava uranyla haykrd. Ayn
anda ayn barlarn iitilmesinden sonra teden beriden atllar drt nala saldrdlar. kinci ve nc
oklar da onbann yanna dt. O da sadaa el atm, karya ok ekmee balamt. ok uzaktan
oklayorlard. Geriden gelenler yaklatktan sonra Slemi onlarla birlikte ormana doru saldrd.
Ormandakiler kalabalk saldr grnce artlarna ok ekerek kamaa balamlard. Orman onlar
koruyordu. Akamn basmaa balyan karanl da kaanlarn ilerine yaryordu. Tek tk oklar atlyor,
fakat uzaklk ve karanlk bunlarn hedefe varmasna engel oluyordu.

Nihayet kaanlar kurtuldu. Kovalyanlar yalnz bir at yakalyabilmilerdi. Ibara Han bu atn iyi koumlu ve
bakml durumuna bakarak:

- Bu at in kaannn ahrndan kma benziyor dedi. Bg Alp cevap verdi:

- Tulu Hann da in kaanndan fark yok. erileri in beleri gibi doyumlu ve giyimlidir

Yamtar, atn zerine bir gz att. Atn zerinde bir torba, torbann iinde de yiyecek var m diye bakyordu.

Karanlkta dnerlerken Bg Alp , Kra Atann kendisine syledii hatrlyordu. Dokuz yla kalmaz, olan
olur; Dokuz yl daha geer, kat kl kullanmak gn gelir. Ktlk olunca ay paralanacak. Bir ulu ehirde
toplanm krk er gryorum. Aralarnda sen de varsn. Yamur yayor. Irman kysnda
dvyorsunuz. Budun kurtuluyor. Adnz unutulmyacak. 1300 yllk lmden sonra dirileceksiniz. Acunun
batmna dek adnz gnllerde kalacak

- XIV -

ONBAI OUL

Ibara Hann onbalarndan oul, akgz bir onbayd. inle bar olduu zaman snra gidip al veri
yapar, hatt daha ierlere bile giderek kendisine kazan salard. Tulu Han eli olarak ine gidip Kara
Kaan adna bar yaptktan sonra snrda al veri balam, bir ok Trkler, teker teker, yahut kme
kme snra giderek al verie balamlard. Ati sr, koyun, krk satyorlar, pirin, dar, kuma alyorlard.
oul birka kere ine gidip geldii iin biraz ince de biliyordu.

Arkada Karabudakn kzkardeiyle evlendikten sonra bir olu olmu, verdii sz gereince adn
Karabudak koymutu. Banda ok kalabalk olmad iin geim darl ekmiyordu. inle bar yaplp snr
alnca satlacak iki atla be koyunu nne katarak snra ulamt.

Burada yer yer pazarlar kurulmutu. Hararetli bir al veri yaplyordu. Satlk mal olan Trkler mallarn
dizip bekliyorlar, bir inli kendilerine yaklap al veri teklif bekliyorlar, bir inli kendilerine yaklap al
veri teklif edince pazarla balyorlard. oul atlaryla koyunlarn bir arada serbest brakp nlerine
biraz kuru ot verdikten sonra kendisi at zerinde yemeini yemee balad. Alc inliler yava yava
onbann yanna gelerek koyunlarn, atlarn gzden geirmee baladlar. Birbirleriyle abuk abuk bir
eyler konuuyorlard. oul bu konumalardan pek bir ey anlamyordu.

Epey bekledikten sonra koyunlara bir lac kt. Bir inli be koyuna be gm aka verdi. oul be
koyun iin torba pirin istiyordu. inli direniyor, pirin olmad iin aka verdiini, bu aka ile drt
torba pirin bile alabileceini sylyordu. Onbann aka yerine pirin istemekten amadn grnce
yanna iyice sokularak arsz arsz srtt:

www.e-kitap.us
- Sen uslu bir Trke benziyorsun. Szm iyi dinle: Bu akalar alarak koyunlar bana sat. Sonra doru
Siganfuya giderek iki atn da orada sat. stediin kadar pirin alp yurduna dn dedi.

Bu dnce oula pek yumuak geldi:

- Peki inli! Senin dediin olsun diyerek koyunlar inliye verip be gm akay ald. Bu sattan pek
sevinli olan inli gz krparak:

- imdi doru Siganfuya Ama klcn burada bir yere brak. Seni klla ieri brakmazlar dedi. Sonra da
ylarak: nk Trkler yaramaz olur diye ekledi.

Artk Onba oul iin inin bakentine ynelmekten baka i kalmyordu. ki at yedeine alarak atn
yorgaya kaldrd.

***

Ertesi akam oul Siganfuya giriyordu. Keeye sard klcn satlk atlardan birinin srtna yerletirmiti.
ehir kapsndan girerken in karakolu kendisini ksa bir sorguya ekmi, iki tan satmak iin geldiini
renince bir aka toprak bast vergisi alarak onu ieri koyuvermiti. oul nce kendisine bir konuk evi
arayp bulmu, atlarn ahra ekerek srtndaki keeyi alp odasna getirmiti. Ak havaya alm olan
onbayla atlarna bu dar sokakl in ehri ve ahr sknt veriyordu ama yaplacak baka bir ey yoktu.

Akam karanlnda oul, konuk evinin geni avlusunda tahta bir sedire oturup kendisine yiyecek
smarlad. Birka konuk daha vard. Herkes birbiriyle konuarak yemek yiyordu. Biraz sonra ieriye,
klndan subay olduu anlalan biri, arkasndan iki kii olduu halde girip konuk evi sahibine buyruklar
verdi. O ieri girince ouldan baka herkes ayaa kalkp onu in greneince selmlad. Ev sahibi bu
yeni gelene ok sayg gsteriyor, onunla hep beimiz diye konuuyordu. Bu in bei, oula yle bir
baktktan sonra beride bir yere oturup yanndakilerle birlikte yemek yemee balad. oul smarlad
yemei bekliyor, fakat bu yemek bir trl gelmiyordu. nk konuk evi sahibi ile iki yama boyuna yeni
gelen in beine hizmet ediyordu. Onbann can sklmt. Yanndan geen yama kolundan yakalyarak
kendine ekti:

- Bana bak yamak! Benden sonra gelenlerin yemeini getirdin. Benimki ne oldu? diye sert bir sesle
sordu.

oulun demir bilekle yakalayp kendisine ektii yamak korkudan titremee balamt. Yava sesle: Bu
yce be, in veliahdi Kien-ingin yaveridir dedi. Onba sesini ykseltti:

- Yaverse bana ne! Ben daha nce gelip yemek smarladm. Bu yemek hemen gelecek, anladn m?

Bu szleri syledikten sonra hzla ittii yamak birka adm frladktan sonra yere kapakland. inli yaver,
oulun przl bir ince ile syledii szleri iitip onun Trk olduunu anlamt. Yaverin kendisi de
inli anadan domu bir Trkt. Pek kk yata ine gelmi olduu iin Trkeyi konuamaz olmutu.
Yalnz biraz anlard. Trln de unutmu deildi. Karsndakini grp gl bir bahadr olduunu
anlaynca houna gitmiti. Onbaya dnerek:

- Yiit! Sen kimsin? diye sordu.

- Ibara Han tmeninden Onba oul!

Ibara Han ad zerine yaver doruldu. Ibara Han inliler bilirlerdi.

- Burada ne aryorsun?

- At satmaa geldim.

www.e-kitap.us
- Ka atn var?

- ki.

Yaver ilgilenmiti. Trk atlarna ine herkes alc kard:

- u atlar getir de bir grelim.

oul ahura seirtti. Satlk atlarn zp karmak zere iken demin yere savurduu yamak tella ahrn
kapsnda gzkt. Soluk solua Aman bahadr! Sakn buradan kma! imdi Prens eminin adamlar da
konuk evine geldiler. Her halde bir dv kar dedi.

Onba pek de bir ey anlamamt:

- Ulan, ne diyorsun? Dv olan yerden kalr m? diye cevap verdi. Yamak ellerini ovuturuyordu:

- Ah bahadr ah! Sen bilmezsin. in kaannn olu birbirine yle dmandr ki, adamlar birbirlerini her
grdkleri yerde ldrrler.

oul dinlemeden atlaryla birlikte avluya geldi. Yine subay klkl birisiyle arkasnda adam demin
kendisiyle konuan yaverin karsnda duruyorlard. oul bir Trk onbas olduu iin burada bir
dvn balamak zere olduunu anlamt. Hi phesiz bu dvte seyirci kalamazd. ki taraftan birini
tutmak gerekti. Tutmak gerekince de az nce konutuu yaverin yann tutmak doru olurdu. Hem onlar
drde kar kiiydiler. stelik yaver kendisiyle arkadaa konumutu. oul fazla dnmee lzum
grmeden odasna seirtti. Keesini hzla aarak klcn karap kuand. Sonra valuya kotu. Sava
balamt. eminin subay ile erisi saldrmlard. oul yirmi admlk yolu kouncaya kadar Kien-
ingin yaveri, iki erisi ykld iin tek bana kalmt. oul, yaverin yanna gelince durum deiti.
Birka denemeden sonra ilk vuruuyla birini, biraz sonra ikincisini devirdi. in veliahdnn yaveri bu
beklenmedik yardmdan ok sevindii iin sava naralar atarak vuruuyordu. Avludakiler darmadan
olmulard. Kimi kam, kimi bir kyya ilimi, dv seyrediyordu. Fakat bu arpma uzun srmedi.
oul, acemi bir eri olan karsndaki inli birka kl tokuturduktan sonra Trkvari bir kl savurdu. Bu
savurula inlinin ba gvdesinden ayrlp yere dmt. Kar tarafta tek bana kalan ve in veliahdnn
yaveriyle vuruan in subay, oulun da kendi karsna geldiini grnce kamaktan baka kar yol
bulamad. Byk bir hzla koarak avlunun kapsndan kayboldu.

in veliahdnn yaveri, gler yzle oula dnd:

- Yiit! Artk Trk deilim desen de inanmam. Adn nedir?

- oul!

- Benim adm da Karakulandr ben de Trkm. Ama yllardr konumaya konumaya Trkeyi unuttum.
Anlyorum da konuamyorum. imdi benim konuumsun. Artk bu geceyi burada geirmene raz olamam.
Benim evime gideceiz. Atlarn da in veliahdna satp iyi aka alrsn. Buralarda satarsan seni aldatrlar

***

Biraz sonra oul, Karakulann evinde, atlarn onun ahrna ekmi ve dirliinde grmedii,
gremeyecei bir yemek yemi olduu halde, gzel bir yatakta uyuyor, tkende durup dinlenmeden
geen yirmi be yllk bir dirliin yirmi be yllk yorgunluunu karyordu.

- XX -

KARAKULAN

www.e-kitap.us
Onba oul bir aydr Karakulann evinde konuk bulunuyordu. Karakulan onun atlarn iyi bir deerle in
veliahdna satp akasn oula vermiti. Artk oulla Trke konuuyordu. nce epey glk ekmi,
birka gn sonra almt. Yalnz ara sra baz kelimeleri hatrlamyor, o zaman bunlarn yerine incesini
sylyordu.

Karakulan, konuk evinin avlusundaki dvte oulun kendisine yapt yardm unutamyor, bunu
demek iin elinden geleni yapyordu. oul olmasayd Karakulan imdi lm bulunacakt. Karakulan,
oulu in veiahdinin maiyetine almak iin uram, fakat red cevab almt. in veliahd, oulu
kendi katna kabul etmi, yaverini kurtard iin teekkrler ona gzel bir kl, bir gm kakmal kemer
ve bir kese altn aka vermiti. Bu kadar arlamadan sonra da oul hemen ekip gitmee utanyor,
Karakulan srar ettii iin onun evindeki konukluunu uzatyordu. Anas inli olduu iin Karakulan
Trkten ok inliye benziyordu. Fakat kl kullanmakta, ata binmekte, yiitlikte inliye deil Trke
yaknd. Gn getike arkadalklar, yaknlklar artyor, oula in sarayndaki dalavereleri anlatyordu:
in kaann olu vard. Biri veliaht Kien-ing idi ki Karakulan bunun yaveriydi. Biri en yiitleri olan
emindi. Biri de Yen-kie idi. de birbirini ekemiyor, fakat emine kar teki ikisi birlikte hareket
ediyorlard. Hatt bir defa emini aulamlar, fakat o kurtulmutu.

Karakulan bunlar anlattktan sonra oulla birlikte ehir dnda ava kyor, onu skmamaa alyordu.
Yine bir gn avdan dnerken oula bsbtn ald:

- Onba! Bu k Siganfuda geirmeni ok istiyorum. nk in kaannn olu birden birbirlerine kar

gizlice hazrlanyorlar. Yaknda mutlaka aralarndaki kozu klla paylaacaklardr. Bu ite senin gibi bir
yiidin yardmdan faydalanmak istiyorum. Sen aramzda olursan biz onlar yeneriz.

Kendisinden yardm istedikleri iin oul Hayr kalamam diyemiyordu. Fakat gnl de, burada kalmaa
hi raz deildi:

- tkende evim yurdum var. Beni beklerler diye itiraz etmek istedi. Karakulan bunun da cevabn buldu.

- Ben tkene haber salp senin yurduna bildiririm. Aka da gnderirim.

Bu parlak teklif karsnda oul direnemedi. tkene gidip gelmi olduu iin orasn bilen bir inli,
yannda iki pusatl arkada, bir kese aka, bir at yk pirin ve dar olduu halde oulun evine doru
yola karken oul da in bakentinde bir k geirmek zere Karakulann evine iyice yerleti.

Karakulan evli deildi. Fakat evinde bir ok gen kadnlar verd. oul merak edip de bunlarn kim
olduunu o zamana kadar aratrmamt. imdi baz akamlar, oul Karakulanla birlikte yemek yerken
bu gen ve gzel in kzlar alg alp ark sylyorlar, oyun oynuyorlard. Hatt bu kzlarn giyimleri de
bir tuhaft. Kollar, gsleri olduka plakt. oul imdiye kadar hi byle ey grmemiti. Karakulann
sofrasnda kzl renkli sc bulunuyor, bunu iince oul dnyay bir tuhaf gryordu. Hatt bu kansz
cansz, elimsiz in kzlar bile houna gidiyordu. Hele bu kzlarn bir gzel kokular vard ki yanna
yaklatka oulun usunu bandan alyordu.

Geceler getike kzlar oula daha ok yaklayorlar, kendi elleriyle sc sunuyorlar yanna oturuyorlar,
hatt onu pyorlard. Bir gn, yine bann dumanl olduu bir ada oul da dayanamyarak kzlardan
en gzelini pt. Sonra birdenbire aklna bir ey gelmi gibi kalar atld. Karakulana sert bir sesle ve
Trke olarak sordu:

- Karakulan! Bu kzlar kim? Bunlar evli mi?

- Hayr, niin sordun?

- Niin mi? bunalr evliyse tkende beni ldrrler be!

- ldrrler mi? neden?

www.e-kitap.us
- Trk Tresini bilmiyor musun? evli kadna ilien ldrlr.

Karakulan glmsedi:

- tkenden pek kkken ktm iin Trk Tresini bilmiyorum. Ama bu kadnlara sen gle bir ey
yapmyorsun ki... Onlar kendileri seni pyorlar.

oul ac ac glmsedi:

- Onba Karabudaka yle yapmlard. Ama yargucular dinlemediler.

Sustular... oulun gzleri bunland. Belirsiz bir yere bakarak:

- Zavall Karabudak! Hem de baya kiiler gibi oka tutularak ldrld dedi.

- Ya nasl ldrlecekti?

- Bilmiyor musun? yle ya... Elbette bilmezsin. Trk Tresince soy kiiler ldrlrken kanlar topraa
aktlmaz. Yay kiriiyle boularak ldrlr. Karabudak byle ldrmediler. O benim kayn eemdir.
Olumun ad da Karabudak...

in kzlar saz alp ark okurken oul bir tas sc daha iip bir yemi daha yedi:

- Karakulan! Bu kzlar nedir?

- Bunlarn hepsi krnaktr. (Cariye)

oul krnan ne olduunu eskiden iitmiti. Daha ok dnmee lzum grmedi. te in ehrinde,
onlar gibi sc iinde ba dnm, kendisinden gemiti. Yannda kendisine kann yapan ince yzl kz
tutup kendisine doru ekti. Karakulan kahkahalarla glyordu. Trke olarak:

- oul! Yalnz Trk kaanlar bu in gzellerinden zevk alacak deiller ya. Biz de kendimize gre birer
kaanz dedi. Onun da kucanda bir in gzeli vard.

oulun sevgiyle kendisine doru ektii in gzeli yaman bir in gzeliydi. Onba ertesi sabah aylp
uyand zaman onu kendi odasnda bulmutu. Oraya ne zaman, nasl geldiini hi hatrlamyordu. Bu ie
bylece devam ediyor ve in gzeli Onba oula sahip kyordu. Sanki onun karsyd. Artk her gece
onunla beraber kalyor, ona bakyor, bir kadnn kocasna gsterdii btn zeni ona gsteriyordu. oul
da ondan holanmaa balamt. tkendeki karsn dnyordu. Karabudan bu gz elmas yanakl,
ala gzl, bouyly, evik, pars bakl singili yannda bu in gzeli pek snk kalyordu. Ama bunda da
anlalmaz, ekici bir ey vard ki oulu bylyordu. Ya hele o kokusu... En gzel ieklerde bile
olmyan bu kokuyu duyduka oulun hep ba dnyordu. Sonra onun elimsiz, ark, gsz oluu da
oula bir tuhaf geliyordu. tkendeki, o ta sksa suyunu karacak olan kadn nerde, buradaki nazik,
korkak kadn nerde idi? Fakat btn bunlara ramen bundan holanyor, ayrlmak istemiyordu. Karakulana
nereden de sz vermiti? K burada geirmek iin sz vermese imdi tkende olacak; bana bu inli
gzel bel kesilmiyecekti.

Karakulan ok sevinli gzkyordu: in kadnlar Trk kadnlarna benzemez ama bunlarn da kendilerine
gre gzellii vardr diyor, sonra glmekten katlarak : Kii her gn en gzel yemekleri yese bkar, tatsz
yemeklere can atar diye szn bitiriyordu.

Karakulan hi de kt kii deildi ama ahlk deimiti. tken yasasn hi bilmiyordu. Bu inde de
baka trl yapmak galiba kabil deildi.

Bazan oula in veliahdinin saraynda kalacan syliyerek eve gelmiyor, o zaman oul evin sahibi
oluyordu. inli uaklarn ba kendisine byk sayg gstererek yine alg dzenini hazrlyor, aya gzel

www.e-kitap.us
yemekler yaptryor, onun gnn gn ediyordu. oulun sevgilisi artk onu teki kzlardan kskanmaa
balamt. oul -onlardan birine glmsiyerek baksa alyordu. Onba kendi kendine Bu yere batas
in benim de ahlkm bozdu diye syleniyor, bir iki ay sonra tkene gidince bunlardan kurtulacan
dnerek kendisini avutuyordu.

***

K geip bahar gelmiti. oul nerdeyse tkene dnecekti. Bir gn Karakulan kendisine yaklat:

- oul! in kaan olu arasndaki ekememezlie bir son vermek zere n de yarn iin saraya
ard. Yarn sarayda kan gvdeyi gtrecek. Belki de veliaht in tahtna geecek. Bu dvte bize yardm
edeceksin, deil mi? diye sordu.

oul zaten bu dve karmak iin burada bekliyordu. Elbet diye cevap verdi. Karakulan sevincinden
onun boynuna sarld. Yaplacak ileri anlatt. O gece saz fasln yapmadan erken yattlar.

Ertesi gn her ey hazrd. Karakulan, oula bir yayla sadak vermi, oulu aralarna karmt.
yz sava veliahtle birlikte sarayn avlusuna gelip durmular, sonra veliaht yanan yaverini alarak ieri
girmiti.

oul bekliyordu. Yaya dvmek pek tatl olmyacakt ama hi yoktan yine iyi idi.

in kaannn teki oullar da saraya kendi erileriyle gelmilerdi. Neredeyse burada kavga enlii
balyacakt.

Onba oul birdenbire Karakulann koarak geldiini grd. Yaver, yaklanca Trke olarak : oul
ardmdan gel diye haykrd. Ok gibi frlyan oul ona yetiirken, Karakulan, kou arasnda durumu
anlatt:

- emin tetik davrand. Veliahdi de, Yen-kieyi de uzaktan okla ldrd.

oul, yaveri omuzundan tutarak durdurdu:

- Nereye gidiyorsun? yleyse vurualm.

- Veliaht ldkten sonra vurumak para etmez. Bizim eriler artk vurumaz.

- Biz ikimiz gidip vuramaz myz? Veliahdin cn alamaz myz?

Karakulan, oulun kolundan ekerek yeniden komaa balad:

- Sarayda binlerce eri var. kimiz ne yapabiliriz?

Karakulann yannda komakta olan oul sordu:

- imdi nereye gidiyoruz?

- Canmz kurtarmaa...

- Avluda braktmz eriler nolacak?

- Onlara bir ey olmaz. Onlar hemen eminin erileri olup ardmza decekler.

oul sert bir kfr savurarak komakta devam etti. Yaverin evine gidiyorlard. Sarayda olup bitenden
kimsenin haberi olmad iin herkes yavere sayg ile yol ayordu.

Nihayet Karakulann evine vardlar. Uaklara buyruk vererek oulla Karakulann binek atlar, iki de

www.e-kitap.us
yedek at hazrland. Byk bir abuklukla pusat ve azklarn aldlar. Karakulan birka kese altn da yanna
almay unutmad. aknlkla kendisine bakan ba uaa birka gne kadar geleceklerini, kendisi gelinceye
kadar evi bildii gibi evirmesini syliyerek atna atlad. oul da yle yapt. ehrin sokaklarndan drt
nala geerek kapsna geldiler. Veliahdin yaveri burada tannd iin bir ey sorulmad. Kapdan ktlar.
Kurtulmulard.

O zaman oulun aklna yaverin evinde brakt inli sevgilisi geldi. Karakulana onlarn ne olacan
sordu. Beriki byk bir kaytszlkla:

- Evimi zaptedecekler. indekiler ya eminin sarayna, yahut onun yaverinin evine gidecek...

oul az kalsn alyacakt:

- O kz beni seviyordu. Onu ne diye birlikte almadk?

Karabudak gld:

- Siganfu kzn tken kz m sandn? O seni unuttu bile. Belki imdi yeni sevgilisiyle ba baadr.

oul bir kfr daha savurarak atn mahmuzlad. Sonra birdenbire aklna bir ey gelmi gibi sordu:

- Sen nereye gidiyorsun?

- tkene... Anayurduma... toprak ana vefasz oullarn da barna basmaktan ekinmez...

- XXI -

KITLIK

mevsim daha geti. Kocalar ld. Yeni bebekler dodu. Bebekler yrmee, kk ocuklar koa
binmee alt. Ksraklar tayland; inekler buzalad. Ormanda boz kurtlarn enikleri ava kmaa balad.
Yamtar, Sanar ve oul yzba oldu. Balangsz, sonsuz zaman yrd. 627 ylnn k aylar geldi.
Karakulan, Tunga Tiginin buyruunda bir yzba olmutu. inin i yzn iyi bildii iin bilgisinden Kara
Kaan faydalanyordu. Karakulanla oul in bakentinden kaarken in kaan olan emin Tay-tsong
adn alm, Trklere sert davranmaa balamt.

O yl pek sert bastrmt. Kii boyu kar yayor, frtnalar tkeni inletiyordu.

***

gnden beri azna bir lokma koymam olan Yzba Yamtar, gn domadan ava kp gn batmna
kadar abaladktan sonra elleri bo olarak evinde dnd zaman grd ey ok acklyd: Kars alktan
yataa serilmi, bir yandaki olu lm halinde idi. tekiler de periandlar. Fakat kk ocuk ala
dayanamamt.

Yamtar dar frlad. Ne yapp yiyecek bir ey bulmalyd. Birka adm atmt ki andas Gk Br ile
karlat.

Onba Gk Br bu sefer fkeli deil, kzgn hatta delirmi gibiydi. Yamtara bard:

- Yzba Yamtar! Bu kepazelik nedir? Bir tek atm, bir tek koyunum kalmad. Hepsi ld. imdi de eve
kk kzm alktan lyor. Sen ne yapyorsun?

- Yapacak bir ey yok. Bir tek atm kald. Onu kesip yiyeceiz. Gel sana da bir para vereyim.

www.e-kitap.us
ki anda hzl admlarla Yamtarn ahrna yneldiler. Albz alsn! Yamtarn son at da dn gece lmt.
are yoktu. l at paraladlar. Hemen orda ate yakp kzartmaa koyuldular. Ate sndkten sonra
paylatklar kzarm etleri yiye yiye adrlarnn yolunu tuttular. Ge kalmlard. nk evlerine girdikleri
zaman Yamtarn olu, Gk Brnn kz lm bulunuyordu.

Yamtar, gsz, ark kalm karsna et yedirerek onu kurtarmaa abalyordu. gndr bir ey yemiyen,
ondan nce de uzun zaman azna bir iki lokma atan bu zavall gen kadnn midesi lm at etini kabul
etmiyordu. Taze et, kmz istiyordu. Bu durum karsnda Yamtar ok dnmedi. adrdan frlyarak Gk
Brye kotu, ardmdan gel dedi.

Gece idi. Souk derilerini szlatyor, yzlerini donduruyordu. Yzba Yamtar iri gvdesiyle karanlkta bir
dev gibi yryor, bir yandan da Gk Brye Biz tkenin sahipleri alktan lrken tutsak inliler bolluk
iinde yaasnlar... Bu olur mu? Elleirnden gle yiyecek alacaz. -ing Katunla en-king yetmiyormu
gibi her gn birka inli be yahut bilgin daha kyor. Kara Kaana verdikleri tlerle tkeni
karmakark ediyorlar. Bizim kaan da onlara inanyor. Bu olur mu? Ben yzbaym. Sen hl onbasn.
Sonra elli admdan koca Onba Pars vuramyan en-king tmenba... Bu olur mu? diyordu.

inlilerin toplu bir halde oturduklar evlere gelmilerdi. Yamtar, yaptn bilen bir adam durumuyla inli
evlerinden birine girdi. Bu evde, tkende zengin olmu inlilerden biri oturuyor, kars ve inli uayla
birlikte bolluk iinde yayordu. ri bir Trk yzbasyla bir onbann sert bir yzle ieri girdiklerini gren
inlilerin benzi att. Yamtar kkredi:

- Ulan inli tez davran! Ne kadar yiyecek varsa uraya y!

Ev sahibinin aknl gemiti. Kafa tutmak istedi:

- Sizi Kara Kaana ikayet ederim. en-king benim dostumdur. Sonra...

inli szlerini bitiremedi. Bir akrt oldu. Yamtar imek gibi bir hzla klcn ekerek savurup inlinin ban
uurmutu.

Kars ayakta duramyarak yere ylmt. Uak titriyerek kouyor, kmzlar, kurutlar taze etleri getiriyordu.
Yamtar hepsini srtladktan sonra:

- Haydi Gk Br! Ardmdan gel dedi.

Gk Br biraz daha ierde kalmt. Sonra koarak Yamtara yetiti:

- Kalanlar da ben hakladm. Yoksa -ing Katuna ikyet edip anamz alatrlard dedi.

Yolda yiyecekleri paylatlar. Herkes kendi adrna kotu.

Yamtar, karsn lmden kurtarmaa alyordu. Fakat evde herkes at. lm atn etini vtecek kadar
salam bir ikembesi olan Yamtardan baka herkes iyi yiyecek istiyordu. Kocam ninesine o kadar
aldrmyordu ama yarn birer yiit olarak savaa girecek olan oullarna baktka ii szlyordu. Kk olu
lmt. Emzikli kars da ok kt durumda idi. Yamtar bunaldka inlilere dman oluyor, Tanr bize
inliler yznden fkelendii iin byle yapyor diye dnyordu.

inlinin evinden toplad azk hemen hemen bitmiti. Yamtar iin biraz bir ey kalmt. Yamtar bu gzelim
yiyeceklere baktka ackyor, acktka da lm atn kzartmasndan attryordu. Gzn, ayrn iin
karsna ayrd amaktan bir trl alamyordu ki dardan ayak sesleri iitildi. Kap alarak ieri Slemi
girdi. Benzi sapsar isi. Yanan rann yzne vurduka bsbtn sar gzkyordu:

- Yamtar! Alktan lyoruz. Evde diri olarak bir karm kald. Onun iin bana biraz azk veremez misin?
diye yalvard. Yamtar dnmeksizin kmz amana el att. Yarsn kendi karsna ayrp kalann da
Slemie uzatt. Yumruk kadar da kurut paras verdikten sonra:

www.e-kitap.us
- Al, bunlar yengeme ver dedi. Sonra lm atn kzartmasndan bir para koparp:

- Bunu da sen ye diyerek uzatt.

***

Ertesi sabah Yzba Sanar erkenden kalkarak elinde kalan son iki attan birini kesip gzelce kzartt.
Kendisine irice bir para ayrdktan sonra atna atlyarak andalarnn evlerine uramaa balad. nce evi
en kalabalk olan Yamtara urad. Koca Yamtar slyordu. nk o gece hem ninesi, hem oullarndan
biri, hem kk kardei, hem de kars lmlerdi. Gk bama ykld diyip ah ekiyor, yanaklarndan
aaya yalar boanyordu. Somurtkan ve sylemesini bilmiyen Sanar Kalanlar kurtarmaa bak
diyerek ona byk bir para et verdi. mrmde hemen hemen daima a yaam olan Yamtar hayatnda
ilk defa olarak nnde bol yiyecei varken aa el srmeden duruyordu. Drt yandaki kzyla yandaki
oluna et vererek yiyin dedi. Sanar kp gittii zaman itahla eti yiyen ocuklarna bakarak bada
kurmu olduu yerde duruyor, hi ses etmiyor, fakat gzlerinden bol ve gr damlalar sanki yayordu.

Sanar ondan sonra Onba Slemiin evine urad. Slemiin benzi sar, gzleri kzarkt. Ac ac
glmsyordu. Sanar durumu kavrad: Slemiin kars lmt. Sanar syliyecek sz bulamad. Oraya
bir para et brakarak kt.

En sonra Gk Brnn evine girdi. Deli onba evinde yoktu. Kocam anas can ekiiyordu. Kars halsiz,
yatanda yatyor, iki ocuu alktan alayordu. Sanar eti getirince iki kk a kurt gibi saldrd.

Gen kadn glerek doruldu. htiyar nine de ise hibir hareket grlmedi.

Yzba Sanar kendi evine giderken birdenbire atn durdurdu: Yerde birisi yatyordu. Yz
grnmyordu. Fakat Sanar yere atlayp ban kaldrnca tand. Bu Onba Karpakt. Sanar ilknce bunu
donmu sanarak yzn karla uvalamak istedi. Karpak donmu deildi. Gzlerini aarak Sanara baknca:
Bouna urama benim iim bitti diyebildi.

- Yaral msn?

Karpan baklar deiti.

- Yara da sz m? Karmla drt ocuum ld. Ben dokuz gndr am.

Sanar byk bir emekle onu yerden kaldrarak atna yerletirdi. Kendisi de glkle binerek evine doru
srd. Karpa yatana yerletirerek kendisine ayrd etten ince bir para kesip ona verdi. Fakat Karpak
almyor, gzleri tuhaf bir ekilde parlyordu:

- -ing Katuna mjde ver. Bir Trk onbas daha lyor dedi. Biraz sonra Karpak yoktu.

- XXII -

SYAN

Korkun k Kara Kaana gre daha iyi atlatan Tulu Han souk bir bahar gnnde otanda otururken
Binba amur Be ieri girerek:

- Tulu Han! Kara Kaandan ulak geldi. Seni grmek istiyor dedi.

Han buyruk verdi:

- Gelsin!

www.e-kitap.us
Biraz sonra Kara Kaann ulaklarbas Br Tarkan ieri girerek yere diz vurdu. Tulu Han kendisine
gelenin Br Tarkan olduuna biraz arm gibiydi. inde fkeli bir alay nlamas bulunan sert bir sesle
sordu:

- De bakalm Br Tarkan! Yce kaan baula yollamakla beni yarglamak m diler?

ok sert bir adam olan Br Tarkan tok bir sesle karlk verdi:

- Hayr Han! Ktlk ve alk tkende adam komad. Sana yollyacak baka ulak bulamad iin beni
gnderdi.

Tulu Hann yz sertleti:

- Kaann buyruu nedir?

- Srtardular, Dokuz Ouzlar, Bayrkular isyan ettiler.

- Evet?

- Yce Kaan bu isyan bastrmaa seni memur etti.

- Yalnz kendi erimle mi?

- Hayr! Kr ad ve Ibara Han tmenleri de senin buyruunda olacak.

Br Tarkan yancndan bir tahta kard. Bu tahta Kara Kaann yazd bitikti. Bunu sayg ile Tulu Hana
uzatt. Tulu Han bu ar yumutan hi de kvanmamt. Srtardular, hele Dokuz Ouzlar gibi yiit kiilerle
arpmak, hem de hi sevmedii amcas Kara Kaann taht iin arpmak hoa gider ey deildi. Br
Tarkana keskin baklarla bakt:

- Neye isyan etmiler?

- Alktan. Kara Kaan tkeni doyurmak iin vergi istemiti.

- Kaan imdi de bizden kan vergisi istiyor.

Br Tarkan sustu. O da Tulu Hana keskin baklarla bakyordu. Yann verdii tecrbe ile Tulu Hann
gnlnden geenleri anlyordu. Onun baklarnn ve szlerinin arkasnda kaybedilmi bir tahtn acs ve
zlemi gizliydi.

Tulu Han, Br Tarkann baklarndan rahatsz olarak sordu:

- Kr ad ve Ibara Han tmenlerinin erisi tamam mdr?

- Hayr!

- Bu kadar eriyle Dokuz Ouzlar, yanlarnda Srtardular Bayrkular da olduktan sonra yenilir mi?

- Bu k tkende attan da kiiden de krgn oldu. Kara Kaann sana yollyaca eriler yar a kiilerdir.
Kendi erini de katarak tepelemen kaann buyruudur.

Arada bir susu daha oldu. Sonra Tulu Hann Buyruk kaanndr dedii iitildi. Fakat Tulu Han bu szleri
sylerken glmsyor, kaan aalyordu. Br Tarkan fkeden kpkrmz oldu.

***

Aradan on be gn gemiti. Tunga Tigin, kaann otana girerek yere diz vurduktan sonra:

www.e-kitap.us
- ler kt kaan dedi. Kara Kaan iki gndr zaten titizleniyordu. Bekledii haberin gecikmesini iyiye
yormuyordu. Tulu Han yenildi mi? diye sordu. Tunga Tigin kederli bir sesle evet dedi. Sonra u szlerle
haberi tamamlad:

- erimiz darmadan oldu. Dokuz Ouzlar ounu krdlar. Tulu Han pek az eri ile dnyor!

- Kr adla Ibara Han sa m?

- Sa ama salam deiller.

- Gelince onlar hemen buraya getir.

- Buyruk senindir...

***

Akama doru Tunga Tigin, Kaann buyruunu yerine getirerek Tulu Han, Kr ad, Ibara Han kaan
otana soktu. babu kaan selmladlar. Kara Kaan ok zgnd. Sert bir ses sordu:

- Tulu Han! Sava nice oldu?

- Kt oldu kaan! nk atlarmz ark, erimiz yorgundu. Bize yiit eriler saldrmt.

- Bu kadar byk bir bozgun iin ark at, yorgun eri, yiit ya bahane olabilir mi?

Tulu Han sustu. Bozgun gerekten bykt. Kaan imdi omuzundan ve kolundan yaral olan Kr adla
konuuyordu:

- Kr ad! Bu bozgunun Gk Trk kaanln temelinden sarsacan dnmedin mi?

- Gk Trk kaanl Dokuz Ouzlara yenilmekle temelinden sarslmaz kaan! nk Dokuz Ouz bizim
kendi budunumuzdur. Sonunda yola geleceklerdir. Gk Trk Kaanln temelinden sarsan ey baka
eydir.

Kara Kaan fkeyle bakarak sordu:

- De bakalm: Kaanl temelinden sarsan ey nedir?

- tkendeki inlileridir. Hele bu inlilerin i bana geenleridir.

- Ne demek istiyorsun? en-kingi mi anlatmak istiyorsun?

- en-king ve onun gibileri...

- Onu tmenba yapan benim!

- Buyruk senindir kaan! Ama buyruun senden gelmesi kaanln yklmasna engel olmaz!

Bu sert karlk kaann yzn kzartmt. Tokatlar gibi ac bir sesle sordu:

- Siz savata devinizi yaptnz m?

- Yaptk! Dokuz Ouzlar bora gibi, ate gibi saldryorlard. Gsz erlerimizin yay geren bilekleri titrerken
onlarn her oku bir Gk Trk deviriyordu. Bozgunun nne gemee imkan yoktu. Yzba Yamtarla
yumru adndaki er olmasayd erimiz bsbtn yok olacakt.

Kaan meraklanmt. Yzba Yamtar tanyordu. Yumruyu da hatrlamt. Sordu:

www.e-kitap.us
- Bunlar ne yaptlar da eriyi kurtardlar?

- Sert akan bir deredeki yklm kpry omuzlar stnde tutarak erimizi geirdiler.

- Bir tek kprden eri geerken Dokuz Ouzlar ne yaptlar?

- Saldrdlar. Biz onlar okla karladk.

- Yannda kimler vard?

- Ibara Han, Bg Alp ve birka yzba!

Kara Kaan dikkatle Ibara Hana bakt. Yznden ve gsnden yaralyd. Dimdik duruyordu. Kara Kaan
bilmedii bir sebeple Ibara Han seviyordu. Ona sordu:

- Ibara Han! Ok yamuruyla dokuz Ouzlar geciktiren arkadalarnz kimlerdi?

- Yanmzda Binba Bg Alptan baka Yzba Sanar, Yzba oul, Yzba Yamur, Onba Slemi
vard. Hepimiz, Kr adn tek bana yaptn yapm deiliz.

- Yaralarn derin mi?

- Bu yaralar beni ldrmez kaan! Yalnz iime iliyen baka bir yara var: Onba Slemi savata can
verdi.

- Ibara Han! Kii evinde doar, savata lr. Bir Gk Trk onbasnn lm sana neden bu kadar
dokunuyordu?

- nk onun lm herkesin lmne benzemiyordu kaan!

Ibara Han, gzlerini otan bir ucuna dikmiti. Savan o ann yeniden gryordu. Bu yle yiite bir
manzara idi ki kii bunu lnceye dek unutamazd: Gk Trkler kimi atl, kimi yayan kprye doru
kayorlar, koca Yamtarla Yumrunun gslerine kadar suya girerek insan gc stnde bir erlikle
omuzlarnda tuttuklar kprden geerek kar kyya ulayorlard. Kprden ancak yan yana iki kii
geebiliyor, kar kyya varan lmden kurtuluyordu. Kr ad, Ibara Han, Bg Alp, Sanar, oul,
Yamur, Slemi kprnn sanda, solunda durarak uzaktan saldran Dokuz Ouzlara ok yadryorlard.
Kr ad o gn bir yldrm parasyd. Ona artk tkenin keskin niancs denemezdi. O imdi ok Tanrs
gibi bir eydi. Biimine getiriyor, bir okla iki kiiyi birden deviriyordu. Atsz kalm iki yaral er, Dokuz
Ouzlarn att oklar yerden toplayp bunlara getiriyordu. Fakat Dokuz Ouzlar lm hie sayarak yle
bir saldryorlard ki biraz daha durdurulmazlarsa Gk Trk ordusunu yok edebilirlerdi. O zaman Bg Alpn
yanaan Dokuz Ouzlara at sald ve tek bana onlar durduu grld. Onun yapt bir artmaca, bir
oyalama idi. Fakat Gk Trklerin kar kyya gemesini salyacak kadar uzun srmemiti. te o srada
oku biten Onba Slemi atndan atlad. Kprnn sol bandaki ince aaca koarak kemeriyle kendisini
koltuklarnn altndan bu aaca balad. Bu i o kadar abuk olmutu ki Ibara Handan baka kimse
grmemiti. Bg Alp kan iinde yann karsndan ekilirken Slemi klcn savurarak gr sesle Dokuz
Ouzlara baryor. Onlara meydan okuyordu. Dokuz Ouzlar onu grnce ok yamuruna tuttular. Bir
anda Slemi delik deik olmutu. Fakat bal olduu iin dmyor, hl klcn savuruyordu. Yiit Onba
Gk Trklere gereken zaman kazandrmt. Sa kalanlarn hepsi kar kyya geebilmilerdi. Onun
diriliinde eilmiyen ba saa bklm, tulgas bandan dm, yz gz kan iinde kalmt.
Gvdesinde krk elli tane ok vard. Onba Slemi lmt. Fakat klcn hl smsk tutuyor ve bu kadar
ok yedii halde neden dmediini anlamyan asi Dokuz Ouzlarn drt nala saldr karsnda Gk Trk
Kaanlnn kanl sanca gibi boynu bkk, bar deik duruyordu.

Kprden geen son Gk Trk Ibara Hand. Slemiin, topra bol bol sulyan kanlar Ibara Hana
tkende Trk yasas yrsn diye ldm diyor gibi gelmiti. Sonra Yamtarla Yumru kprye brakp
kar kyya gemiler, arkadalar tarafndan karlarak ata bindirmilerdi.

www.e-kitap.us
Ibara Han btn bu sava, bu yiitlii yeniden grr gibi olmutu. Kara Kaana bunlar anlatrken o da
rpererek dinliyor, heyecanlanyordu.

***

Konuma bitmi, babu otadan kmt. O gece btn tkenlilerin iini karalar brmt. Dokuz
Ouzlara yenilmek neyse ama Tulu Hann tevkif edilerek zincire vurulup hapsedilmesi yldrm tesiri
yapm, tkenliler ilerinden kaana gcenmilerdi.

- XXIII -

YZBAI YAMUR

Yzba Yamur Be, yaralarn tmar ettirmek iin utacya uradktan sonra kendi adrna dnmt.
Yazn sonu geldii halde, geen Dokuz Ouz savanda ald yaralar iyilememiti. Utanc , yaralarn
tezden onarlmas iin iyi beslenmek gerktiini syleyip Yamur u gldrmt. nk btn tkenliler
gibi Yzba Yamur da ktlktan sknt ekiyor , ok geceler a yatyordu. Anas, kars,kzkardei, kk
olu hep birlikte ktla dayanyorlard.

Buna bir are bulmak gerekti. lk nce, buyruunda bulunduu Tunga Tigine bavurarak kendisine biraz
yiyecek verip yardm etmesini diledi. Tunga Tigin glmsedi:

- Bizi lmden kurtaracak kadar daha ok bir ey bulabilirsen al diye cevap verdi. Bunun zerine Yamur
atadan, dededen kalma birka bak, kamay alarak atna atlayp in snrnn yolunu tuttu. Bunlar satp
biraz yiyecek getirmee karar vermiti.

Yola koyulduunun akamnda kendisi gibi birok tkenlilerin de in snrna doru akmakta olduklarn
grd. Tek giden azd. ou ikier, er, drder, beer kiilik takmlar halinde gidiyorlard. Ertesi gn
Yamur Be de kiiye katlarak drt kiilik bir takm yapmt. Yoldalarndan biri tkenin iyi bildii
Kara Ozand. Kopuzu boynunda asl idi. kincisi aln olu Gm, ncs de yznde uzun bir kl
yaras olan Onba Parst. Kara Ozan molalarda, gece konaklamalarnda kopuzunu ele alyor, onu imil imil
inleterek gzel ezgiler alyor, bazan komalar dzyordu.

in snrna varmadan bir nceki konakta oturmular, ay seyrediyorlard. Hibir azklar kalmad iin bol
bol su ierek yere uzanmlard. Bir zaman tellere dokunduktan sonra bulmak istedii ezgiyi kavram
olacak ki bir yandan sylemee, bir yandan da almaa balad:

Trk, atna atlad;

inin d patlad.

Silinmez damandan

Klcn kanl tad.

Yamur, Pars ve Gm bir ta sessizlii ile dinliyorlard. Kara Ozan sylyordu:

Alk e oldu, gitmez;

Yoksulluumuz bitmez.

Ahmz ge kt,

Kara Kaan iitmez.

www.e-kitap.us
 Uza gnlerim uza,

Tanrm g ver kopuza

A brakp yendirdin

Bizi Dokuz Ouza

Kara Ozan birdenbire sustu. Ban ne emiti. Niin sustuunu hi biri anlamamt. Yeniden balayp
kendi gnllerini dalamasn bekliyorlard. Ozanlarn sznde ve kopuzunda b m vard, bilinmez.
Fakat onlar alp sylerken tken tek yrek gibi arpard. imdi tkenden uzakta, in snrnn ucundaki
bu tkenliler de Kara Ozann ezgilerinde Tanrdan gelme bir yanklk buluyorlar, bu yankln hi
gememesini, bitmemesini istiyorlard. Fakat Kara Ozan hl ban kaldrmamt. Ne oluyordu? Bir eye
mi dalmt? Yoksa sayr m idi? Kendisine en yakn olan Yzba Yamur, omuzuna el att:

- Ozan! alsana dedi.

Gen yzba, ayn altnda ban kaldran Kara Ozann yzn bunlu, gzlerini yal grd. Bu yal
gzlerde son ktln yok ettii bir ocan zntleri vard. tkende her evden birka kii alan ktlk Kara
Ozann evini silip sprm, kars, baldzlar, ocuklar, kardeleri, ksz yienleri hep birden lmlerdi.
Kara Ozann evinden on yedi kii eksilmi, yalnz kendisi kalmt.

O zaman Yamur Be onun elinden kopuzunu ekip ald. Teller zerinde bir iki gidip geldikten sonra alp
sylemee balad:

Alktan inler obam,

Srtmda yrtk abam.

Karm yasl, olum a;

Hey babam, aman babam!

tkenin alar

Kemirir aalar.

Nerde inin balar?

Hey babam, aman babam!

Kl durur mu knda?

Tanrm bizi yaknda

Bay klver aknda.

Hey babam, aman babam!

Yamurun ozan olduunu kimse bilmiyordu. O, kopuz alp deyi sylemesini babasndan renmiti.
Babas ona hey oul, aman oul diye deyiler sylerdi. O da imdi, artk lm olan babasn anarak hey
babam, aman babam diye alyordu.

***

Drt yolda in snrndaki pazarlarn birinde bir gn kalp mallarn satarak yiyecek aldktan sonra tkene
dnmee balamlard. lk gn olaysz geti. kinci gn leyin mola verdikleri bir tepecikte dinlenirken

www.e-kitap.us
kuzeyden bir tozun kalktn, bir karaltnn bymee baladn grdler. Gzlerini oraya diken
tkenliler bir atl ynnn yava yava kendilerine doru ilerlediini anlamlard. Fakat bunun ne
olduunu kestiremiyorlard. Byle bir kalabaln al veri iin in snrna yneldii grlm ey deildi.
Keskin gzlerini gelen kalabala dikmi olan Gm: Aralarnda arabalar da var diye bard. Yzba
Yamur buna tkenden g m oluyor diye karlk verdi. Bu sz hepsinin iinde bir sz uyandrd.
nk imdi tken Dokuz Ouzlarla Srtardularn elinde idi...

Hibir ey anlamadan bekliyorlard. Kafile biraz daha yaklanca Kara Ozan: Bunlar hep inliler diye
sylendi. O zaman hepsi birden ayaa kalkt. Onba Pars klcn okad. Yamur bir srayta atna bindi.

Bu gelenler eri deildi. Aralarnda kadnlar,ocuklar da vard. Fakat nereye gidiyorlard?

Kafile yava yava drt tkenliye yaklat. En nde eri klkl iki kii vard. Bunlarn omuzlarnda
sadaklar, bellerinde kllar aslyd. Arabalara kadnlarla ocuklar binmi, eyalar yklenmiti. Tektk yaya
gidenler de vard ama ou atlyd. in tuhaf yanlarnda bir ok da sr ve koyun gtrmeleriydi. Trkeli
alktan krlrken bu inliler bu kadar hayvan nereden bulmulard? Yzba Yamur, kafilenin kolbasna
buyruk verir gibi bard:

- Dur bakalm. Kimsiniz? Nereye gidiyorsunuz?

Kafilenin bandaki eri klkl iki kiiden biri cevap verdi:

- Kara Kaann buyruu ve izni ile ine dnyoruz.

- Hepiniz inli misiniz?

- Hepimiz Trkelindeki inlileriz.

- ine niin dnyorsunuz?

- Trkelindeki ktlktan lmemek iin...

Yzba Yamurun yzndeki glmseme birdenbire silindi. Ktlktan katklarn syliyen inlilerin yannda
btn Trkelini doyuracak kadar mal, davar, ylk, azk vard. Drt arkada bir bu mallara baktlar, bir de
ktlktan len yaknlarn dndler. Birden hepsinin bozkurtluk damar kaynad. Yzba Yamurun bir
iaretine bakyorlard. Gen yzba burada Kara Kaan tresinin deil, bozkr yasasnn yrrlkte
olduunu dnerek sert bir sesle sordu:

- Trkelinde ktlk varsa siz bu kadar davar nereden buldunuz?

inli srtt:

- Be yiit! Biz bunlar alm satmla kazandk.

Btn Trkler gibi Yamurun akl da alm satmla zengin olmaa bir trl ermiyordu. Hele Trkler alktan
krlrken tutsak inlilerin alm satmla zengin olmas dnyadaki en byk hakszlkt. Kendi kendine abuk
bir hesap yapt. Sonra daha dik bir sesle inliye bard:

- Yoldalarna syle: Azk, mal, davar, at ne varsa drtte birini bize ayrsnlar. Ondan sonra cannz sa
olup ine gidebilirsiniz...

inlinin yz karmakark oldu. O da kendi kendisine bir hesap yapyor ve drt kiiye kar kendi
okluklarna gveniyordu:

- Hangi hakla bizim malmz istiyorsunuz?

- Klcmz hakk ile!

www.e-kitap.us
- Be yiit! Kl bizde de var. Tatllkla isterseniz drdnze birer koyun verelim. Ama btn malmzn
drtte birini isterseniz vermeyiz.

Yzbann gzleri kararmt:

- imdi senden malnzn drtte birini istemiyorum. O biraz nceki isteimdi. imdi yarsn istiyorum.

inli gld:

- Ben de drt koyunu biraz nce veriyordum. imdi bir olak bile vermem dedi.

Yamur Be hzla sadandan bir ok ekti ve inli davranmadan gezliyerek onu gsnden vurdu. inli
inliyerek atndan yere dt., bir iki debelendikten sonra hareketsiz kald. Ortala derin bir sessizlik dt.
inliler ok kalabalktlar. Fakat pek aznda pusat vard. Karlarndaki drt kii ise tepeden trnaa
pusatlydlar. ki taraf birbirine hrsla bakt. Sonra yzbann buyruu iitildi:

- Tez davrann! Neyiniz var, neyiniz yoksa yarsn bu yana ayrn. Yeniden tartmaa kalkarsanz malnzn
hepsini alrm. Haydi, abuk!

inliler iin sarpa sardn, btn mallarnn tehlikede olduunu grnce ellerinde olann yarsn
ayrmaktan baka kar yol olmadn anladlar. Kafilenin gerilerinde olanlar da nden arkaya yaplan
seslenmelerle durumu kavramlard.

Yzbann buyruu ile Gm ileri atlm, inlilerden alnan hayvanlar sraya , dzne sokuyor, bu ii tek
bana byk bir ustalkla baaryordu. Derken bir grlt koptu. Bir inli at srerek Gk Trklerin yanna
geldi. fkeli bir sesle haykrd:

- Bana hakszlk oldu. ki koyun yerine koyun alnd.

Bu szler Yamura kar sylenmiti. Sonra birdenbire Onba Pars gren inlinin gzleri parlad:

- Onba Pars! u arkadana syle de koyunun birini geri versin dedi.

Yamurla Kara Ozan bu inlinin dzgn bir Trke ile sz sylemesine ve krk yllk tan gibi Parsla
konumasna amlard.

Pars cevap vermiyordu. inli durmadan sylyor, elleriyle iaret yapyordu. Yzba Yamur sert bir sesle
inliyi susturdu:

- Yzba dururken onbayla konuulmaz!

- Onba Pars benim kap yoldamdr.

- Ulan inli! Kendini Trk bei mi sandn? Onba Pars neden senin kap yoldan oluyormu? Sen kimsin?

inlinin hilekr yznde kt glmsemeler dolayordu. Bir Yamura, bir Parsa bakyor, ktlk
etmekten holanan bir durum alyordu:

- Yce be, Ben Trk bei deilim ama Trk belerinin otana ok girmiim. Tulu Hanla lende ok
oturmuum. Tulu Hann ok buyruunu yerine getirmiim. Bu Onba Pars da Tulu Han ordusunda idi.
Onun iin benim kap yoldamdr. Adm ang-sudur.

Yamurla Kara Ozan baktlar. inli, araya fit soktuundan pek keyifliydi. Hatt kafasnn iinden u
Trkleri hemen orackta dvtrp alnan mallarn kurtarmak gibi yaman bir dnce bile geiyordu.
Karsndakileri birbirine katmak iin szlerine devam etti:

- Onunla ok yolculuk ettim. Yavuz bahadr olduunu da bilirim. Hatta bir gn tkenli bir yiitle

www.e-kitap.us
vuruunu da uzaktan seyrettim. Kendisi yaraland halde karsndakini ldrmt. lenin adn da
sylemiti. Galiba Onba Burguand...

- Onba Burguan m?

Bunu Yamur sormutu. Demek kendi arkadan ldren adam imdi yannda bulunan Pars'. Yamur
klcna el att. Fakat hemen kendini toplyarak inliye haykrd:

- Susacak msn? Yoksa susturaym m?

inli susmutu. Yzba son buyruunu verdi:

- Haydi bakalm, drlanmay kesip yola koyulun! abuk...

inliler gneye doru akp gittiler. Drt Trke elli kadar atla birka yz sr ve koyun, torbalar dolusu da
azk kalmt. Yzba Yamur letirmeden nce Onba Pars sorguya ekmek istiyordu:

- De bakalm Onba! Benim yoldam Burguan ldren sen misin? diye dik bir sesle sordu. Pars olur
olmaz eylerden yklacak kii deildi:

- Evet, ben ldrdm diye cevap verdi.

- Er erle dr ama senin u suratsz inli ile yoldaln iyi kii olmadn gsteriyor. Syle bakalm,
Burguan neden ldrdn?

- kimizde Tulu Han ordusunda olduumuz iin inliye yoldatm. Burguana gelince o bana engel olduu
iim ldrdm.

Burguan Parsn ldrdn anladktan sonra Yamurun daha ok konumaa niyeti yoktu. teki de
daha ok hesap vermee hi istekli gzkmyordu. Kartal baklaryla birbirlerini kolluyorlard. Birdenbire
kl ekerek birbirlerine saldrdlar. At zerinde sert bir vuru balad.

- XXIV -

TANRI TRKLERE KIZIYOR

Gne Trkeline yeni bir yaz daha getirmiti. Fakat artk tken Gk Trklerin deildi. Stardular oraya
hakim olmular, hanlar da ur Bilge Kaan ad ile Gk Trklere rakip bir durum almt. O korkun ktlk
gemi, len lp kalan kalmt. Yamtar, Sanar ve Gk Br kmz iiyorlard. Yamtarn karn tok, srt
pek olduu iin keyfi yerinde idi. Sz dnp dolap Tulu Hana geliyordu. Tulu Han hapisten ktktan
sonra Kara Kaan tanmam, ine eli gnderip yardm dilemiti. Gk Trk Kaanlnn tahtn dava
etmekten bir trl caymyordu. Yamtar:

- in kaan bu kez Tulu Hana yardm etmedi dedi.

Gk Br:

- Tulu Han en iyi elilerini yitirdi de ondan diye cevap verdi.

Yamtar sordu:

- Bu iyi eliler kim?

Gk Br her zaman olduu gibi sert sert ve fkeli konuuyordu:

www.e-kitap.us
- Ba elisi Binba amur Bedi. Tulu Han hapiste iken onu bua sst (boynuzlad). Barsaklar dar
urayp ld. Bir de onun yardmcs Onba Pars vard.

Yamtarn gzleri ald:

- Ne Pars m? Bizim Pars m?

- Bizim Pars olur mu? Baka Pars. Onu da Yzba Yamur Be ldrd.

Yamtar ferahlamt. Bu ferahlkla bir amak kmz daha iti. Gk Br tamamlad:

- Bir de inli ang-su vard. Tulu Han ine eli gnderdike dilmal bu herif yapard. Yzba Yamur
onu da, Gm ardndan gnderip temizletti.

- yi olmu. u yzbay grrsem ona iki amak kmz vereyim.

Yamtarn adrnda idiler. Bir yandan kzarm et yiyorlar, durmadan da kmz iiyorlard. Bir aralk Yamtar
elini srtna gtrerek svazlad. Sonra:

- Uykudan kalksam k iindeyiz sanrdm. Souk mu var, nedir? Bu kadar kmz itiim halde yorum.
Yaz gn de byle ndn kimseden iitmemiti.

Gk Br ellerini uuturdu:

- Yah sz ettin. Benim de ellerim donmu. Yoksa ok kmz iip esridik mi?

- Esriyen kiiye dnya scak gelir. Biz ise neredeyse donacaz.

Hi sze karmyan Sanarda dn anlamt. Yazn bu en scak aynda byle souk nasl olurdu?
Bu ite elbet bir yanllk vard. Sanar bunu anlamak iin kalkp kapya yneldi. Gn batmak zere idi.
Srtlar kapya dnk olan Yamtarla Gk Br arkalarna souk bir rzgrn dediini duyarak balarn
kapya evirilirlerken kapnn dndaki grltden Sanarn yere dtn anladlar. Arkasndan Sanarn
o nl kahkahas ortal nlatt. ki anda bir an iin baktktan sonra frlayp kapdaki keeyi araladlar.
Aman ulu Tanr!... Koca Yamtarn gzleri yuvasndan urayp az ald. Yalnz vay, vay, vay!... diye
haykrabildi. Deli Gk Br ise o kadar armt ki aknlktan yere yuvarland. Yazn ortasnda kuba
kar yayordu. Kapnn nndeki kardan Sanarn aya kayarak yere dmt. Bir yandan da katlyor,
bir yandan da:

- Bizim adrda kmz ierken drt ay geip k gelmi de haberimiz olmam diye syleniyordu. Bu srada
Yamtarn be yandaki kzyla drt yandaki olu karlarn arasnda de kalka koarak geliyorlard.
Yamtar onlar grnce biraz toparlanarak sordu:

- Ulan, bu ne?

Sanki yazn ortasnda kar yamasndan sorumlu olanlar kk ocuklarm gibi koca yzba onlara
bakyor, onlar sorguya ekiyordu. Kz, korkulu ve akn gzlerle babasna bakyor, souktan titreyip
dileri birbirine vurarak sylyordu:

- Baba! Biz krda oynarken birdenbire kar yamaa balad. ok yoruz baba

Fakat Sanarn kahkahalar btn sesleri bastryor, konumaa imkan vermiyordu. Yamtar ne yapacan
armt. Sanar susturmak iin onu atnn srtna balayp koturmaktan baka kar yol yoktu. Halbuki
Sanarn at imdi burada deildi. Hem de Sanarla urarsa ocuklarla kendisi de donacakt. Yere
dm olan Gk Bry bir davranta kaldrarak bard:

- abuk, Sanar ieri getir!

www.e-kitap.us
Kendisi de ocuklar yakalyarak ieri girdi. Hemen onlar bir keeye sararak oturttu. Srtna klk krkn
geirdi. Gk Brnn ieri getirip brakt, katlmak zere olan Sanar kavraynca Gk Brnn srtna
verdi. Savata buyruk veriyormu gibi buyurdu:

- adrn iinde Sanar kotur. Hem sen snrsn, hem de o katlp soluu kesilmeden kurtulur. abuk
davran!

Srtnda Sanar olan Gk Br adrn iinde koarken Yamtar hzla yedek adr direklerini karp krd.
Kavla tututurarak yakt. Birdenbire gelen ktan lmemek iin yaplacak baka i yoktu. ocuklar atein
bana getirdi. Sonra krkn karp yere atarak yorulmu olan Gk Brnn srtndan Sanar ald. Ona
krk giyip atein karsna gemesini syledikten sonra kendisi adrn iinde Sanar koturmaa balad.
Yamtar ok gl olduu iin abuk yorulmyacakt ama adr dar olduu iin dne dne komak
mecburuiyeti ban dndryor, kparken sendeliyordu. Sanar ise gzlerinden yalar boanarak
kahkahalar atyor, katlmak derecesine geliyor, bir yandan da: Yamtara bak!... Kara Kaann
aygrlarndan daha ekin kouyor diye syleniyordu. Byle tuhaf bir eyi ilk defa gren ocuklar da
glmee, kahkahalar savurmaa balamlard. Deli Gk Br ilk nce Sanara fkeli fkeli bakyordu.
ocuklarn gl ona gerekten glnecek bir ey olduunu hatrlatt. Yamtarn kocaman krk iinde
kendisinin bir ocuk kadar kal da tuhafna gitti. O da kahkahalarla glmee balad. Yamtar, hem
sendeliyerek kouyor, hem de alnndan terler damlyarak yle diyordu:

- yi oldu. Kztm. Yoks asouktan donacaktm. Sizde amma glyorsunuz be!... Glnecek ne var ki?..
Pek de yok deil ya

Ve dayanamyarak o da glmee balad. Kahkahalar atan Sanar srtnda olduu halde o da glyor,
kahkahalar savuruyor, bir yandan da adrn iinde fr dolay dnyordu.

***

Yazn en scak anda be gn, Trkeli karak varm gibi souktan donup bunald. Hazrl
olmyanlardan donup lenler, sayr denler vard. Herkesi bir korku brmt. Bu, herhalde Tanrnn bir
fkesi olmalyd. Trkelinin en kocamlar bile yaz ortasnda byle bir ne grmler, ne de kendi
atalarndan, dedelerinden iitmilerdi. Evet, herhalde Tanr fkelenmi, Trklere gcenmi olacakt. Herkes
bunu dnyor, buna bir sebep aryordu.

Tanr elbette fkelenirdi. Kara Kaan bir yerde durmuyor, oradan oraya gyordu. Trkler artk eskisi gibi
llerini yakmyorlar, gmyorlard. Kaan, inli -ing Katunun szlerine kanmakla kalmyor. en-kingi
Trk beleri gibi tmenba yapyordu. Tulu Han, durumu unutarak ayr kaanlk kurmak davasnn
ardndan kouyordu. inlilerden gelen bel yetmiyormu gibi kaan imdi de ao-teyen adl bir in
bilgininin szleriyle i grr olmutu.

Yamtar o geceyi nasl atlattna ayordu. Hem Sanar katlmaktan, hem de ocuklarla Gk Bry
donmaktan kurtarmt. Son ktlktan sonra kendilerini yeni yeni toparlamaa alrken bu be gnlk don
yeniden bir ok hayvanlar ldrm, kendilerini yine acnacak duruma sokmutu. Souklar gemiti ama
budundaki rknt gememiti. lerinde anlalmaz bir ac, byk bir korku vard. Onlara gkten bel
yaacakm gibi geliyordu.

Bir akam Yzba Yamtar ocuklaryla birlikte yemeini yiyip kalkmt ki, birdenbire adrn kaps ald.
rann snk altnda Yamtar, Gk Brnn sapsar benzini semekte glk ekmedi. Andasnda bir
olaanstlk olduunu anlyan Yamtar, Ne var Gk Br diye sorarken karsndakinin titremekte
olduunu da grd. Gk Br sz syliyemiyordu. eneleri birbirine arpyor ve kprdamadan Yamtara
bakyordu. Dirliinde hibir eyden korkmam olan bu tken delisini byle titreden ey ne olabilirdi?

Bugnlerde Tanrnn fkesi zerlerine yamakta olduu iin Gk Brnn korkusu yava yava Yamtara
da bulayordu. Omuzlarndan tutarak onu sarst: Sylesene ne var diye bard. Gk Br yine azn
amad; yalnz Yamtar kolundan tutarak onu adrn kapsndan dar ekti. Yine kar ve buz grecini

www.e-kitap.us
sanan, fakat byle bir ey grmedii iin ferahlyan Yamtara g gsterdi. Yamtar bir irkildi; gzlerini
ualyarak yine ge bakt. Sonra Gk Brnn yakasna yaparak ve korkudan titreyerek: Bu da ne?
diye bard. ki anda birbirlerine sarlarak titremee balamlard. nk gkte tane ay birden
parlyordu. Onlar byle dururken birdenbire uzaktan bir haykr iittiler. Sonra bir kouma, bir grlt
oldu. Biraz sonra btn Trkeli ayakta idi. Baryorlar, kllaryla kalkanlarna vurarak grlt yapyorlar,
ge ok frlatyorlard. Yamtar Durmak olmaz diyerek Gk Bry adra ekip pusatlarn durduu yere
gtrd. abucak birer sadak takndlar. Birer klla kalkan alp dar frladlar. Onlarda kllarn
kalkanlara vurmaa, ge ok frlatmaa baladlar. Kadn, erkek, oluk, ocuk binlerce kiinin barmas
korkun bir grlt yapyor, kpekler uluyarak, atlar kiniyerek, inekler brerek bu grlty
arttryorlard.

ayn birlemesini bouna bekliyerek barp yoruldular. Aylar, batncaya kadar birlemedi. Batp ortal
karanla braktktan sonradr ki bu korkun ve comu insanlarn gnllerine biraz su serpildi. adrlarna
ekilip uyudular. Buna uyudular denemezdi. Yorgunluktan hepsi szmlard.

***

Fakat btn Elde uyumyan bir kii vard. Binba Bg Alp sabaha kadar Kra Atann szlerini
dnmt. Bg Alpn beynine ilenmi olan bu szler yava yava gerekleiyordu. Kra Ata demiti
ki: Byk gnler geliyor Ktlk olunca ay paralanacak Kara Kaan ldrmiyeceksin Onu tasa
ldrecek Bir ulu ehirde toplanm krk er gryorum Aralarnda sen de varsn Yamur yayor
Irman kysnda dvyorsunuz Budun kurtuluyor Adnz unutulmyacak Bin yz yllk lmden
sonra dirileceksiniz Acunun batmna dek adnz gnllerde kalacak.

te ktlk olduktan sonra ay paralanmt. Demek ki sra Kara Kaann tasadan lmesine gelmiti. Bg
Alp, Kra Atann szlerini, o szler sylendii zaman bu kadar iyi kavryamamt. imdi, iler olduktan
sonra, eskiden kavryamad o szlerin ne byk gerekler olduunu anlyor, derin derin dnyordu. Bir
ulu ehirde toplanm olan krk er caba kimlerdi? Bu ulu ehir neresi olabilirdi? Hele bin yz yllk
lmden sonra dirilmek?...

Bg Alpn gnlnde anlalmaz bir sknt vard. Tan yeri aarmadan adrndan km, krda, bayrda
gezinmee balamt. Nereye gittiini kendisi de pek bilmiyordu. Ne yaptnn da farknda deildi. Bir
aralk kendisine geldii zaman bir tmsee yaslanm olduunu, gnein domak zere bulunduunu
grd. Birdenbire beyninde imek gibi bir dnce akt: Acaba yine Kra Ataya gitse nasl olurdu?
Acaba Kra Ata sa myd? Bg Alp gitmee karar vermek zere idi. Birdnebire gzleri ileriye takld.
Tuhaf ey!... Topraktan kzl duman kyordu. imdiye kadar byle bir ey grmemiti. Yazn kar
yadktan, gkte ay grldkten sonra imdi de yerden kzl bir buunun fkrmas ne anlalmaz, ne
inanlmaz eydi.

Gne ykselirken buular da artyor, dumanlayordu. Admlar, Bg Alp evine doru srklerken bir
ok kiiler de aknlk ve korku ile yeri kaplyan kzl dumana bakyorlar, bir oklar da pusatlanarak
adrlarnn kapsnda bekleiyorlard. Hi kimse olan ilerin i yzn anlyamyordu. Ne kamlar, ne
ozanlar, ne beler, ne kocamlar bu ilere bir kulp takamyorlard. Herkes balarnda bir felaketin
dolatn sezip duruyor, buna kar bir ey yapamamann verdii tevekklle boynunu bkp susuyordu.
K, ktlk, alk, sayrlk Trkelini kasp kavurmu, ou lm, kiiler ve atlar ark kalmt. Tanrnn fkesi
herhalde daha gememi olacak ki imdi de yaz ortasnda don oluyor, ay e blnyor, yerden kzl
dumanlar fkryordu.

***

Tanrnn Trklere fkesi daha gememiti

- XXV -

www.e-kitap.us
 BOZGUN

Ertesi bahar, Trkeline erkence geldi. Gkten inen trl bellarla bitkin hale gelen bu insanlar biraz
doyum olmak iin ine akn etmekten baka hibir eyin fayda vermiyeceini dnmekte birliktiler.
Kaan ne tasarlyordu da akn buyruunu vermiyor, bunu bir trl anlyamyorlard. Akn buyruu
geciktike sylentiler, dedikodular artyor, aktan aa kaan aleyhinde sylenmekten ekinmiyenler
oalyordu.

i-ing Katun, inli adamlar yoluyla kaan ve kendisi aleyhinde kimlerin konutluunu haber alyordu.
Bunlarn arasnd aabeynba Bg Alpn da bulunduunu iitince bunu nlemek gerektiini, nlenmezse
kt bir sonuca varabileceini dnd. Bg Alpn gzn daldan budaktan saknmaz bir bahadr
olduunu iitmiti. stelik Ibara Hann damad idi. -ing Katun, Kara Kaana en sadk be olan Ulu
Tarkan artarak buyruklarn vermekte gecikmedi. Bg Alp herkes tanyordu. Hele Bat Kaanna eli
gittikten sonra n, san bsbtn yaylmt. Ulu Tarkan, binbay bulduu zaman sert bir sesle sordu:

- Binba Bg Alp! Kaan ve Katun aleyhinde sz etmisin, doru mu?

- Dorudur Tarkan!

- yleyse, kaann buyruunu beklemek zere seni hapsedeceim.

- Peki, gidelim!

Tam bu srada atl bir ulak gelerek yarn erinin toplanmas iin Kara Kaann verdii buyruu bildirip drt
nala uzaklat. O zaman Bg Alp ite bir yanllk olacanz sezerek:

- Ulu Tarkan! Buraya gelmek iin buyruu kaandan m aldn diye sordu.

- Hayr! Katundan aldm.

- yleyse seninle beraber gelmem.

- Neden?

- Kara Kaan savaa gitmek iin beni orduya arrken -ing Katun beni delie tkmak iin sana buyruk
veremez.

- -ing Katun bana bu buyruu verdi

- Verse de deeri yok. Birazdan atma bindikten sonra -ing Katunun buyruunu tanmam.

Ulu Tarkan ok direnmedi. nk Bg Alpn hakl olduunu gryordu. Dirense de binbann

dinlemiyeceini anlyor, onunla teke tek dvmek gerekeceini gryordu. Bg Alpla teke tek
dvtkten sonra da katunun buyruunun yerine gelmesi ihtimali pek azd.

Ulu Tarkan geri dnd.

***

Binba bg Alp bunun ne biim bir akn olduunu anlyamyordu. Ibara Han ordusu akna gelmemiti.
Kr ad tmeni de yoktu. Tulu Hana gelince, O Kara Kaanla birlikte akn etmek yle dursun, ona ya
olmu, inle dostlua girimiti. Kara Kaan ordusu ine yrrken Tulu Han kendisine ekerek inin
glendiibir ada Kara Kaan iki tmenlik eriyle akna kyordu. stelik bu iki tmenden birinin ba da
uygunsuz inli en-kingdi.

Yryn ilk gecesinde, konakladklar yerde Binba Bg Alp, Binba Ay Bele bunlar konuuyordu.
Atlarn sonsuz bozkrda otlamaa brakp kendileri yere uzanmlard. At ua Yumru epey ilerde, borusu

www.e-kitap.us
belinde olduu halde bada kurmu, klcn biliyordu. Bg Alp dedi ki:

- Ay Be! Niin iki tmenle akn yapldn biliyor musun? Ibara Hanla Kr adn niin aknda
bulunmadn biliyor musun? Bu aknda ne kazanacamz, yahut ne kaybedeceimizi biliyor musun?

Ay Be ac ac glmsedi:

- Bunu -ing Katunla en-kinge sormal. Bu kadar alk ektikten sonra biz, kadnlarmz ve ocuklarmzla
ine yklenmeliydik.

ki binba kendilerine bir bilmece gibi gelen meseleyi konuarak hararetli bir tartmaya daldlar. lk nce
ok yava konuuyorlard. Sonra sesleri ykseldi. Yumrunun iitebilecei kadar sertleti. Yumru, basit bir
eri olduu iin akna giden erilerin says onu pek ilgilendirmiyordu. On tmenle saldrmak, yahut iki
tmenle akn etmek arasnda ayrnt grmyordu. O imdiye kadar karsnda hep bir tek ya grmee
almt. O bir teki hakladktan sonra baka tekler de kyordu ama bundan Yumruya bir zarar
gelmiyordu. Ya, isterse yz tmen olsun, yz tmeni birden Yumrunun karsna kacak deildi ya Bu
yz tmenin iindeki herhangi bir tmenden herhangi bir er kendisine gelecek, Yumruda onu nasl olsa
tepeliyecekti. Onu tepeledikten sonra tekiler de gelse ayn eydi. Bu binbalar da ne diye oturup eri
says yapyorlard? Yumru bunlar dnmee vakit bulmad. Serin gece rzgrnn altnda, topran
zerinde, yldzlara bakarak tatl ve rahat bir uykuya dald.

Binbalar gece yarsn getiini durmamlard. Hatta yava yava yaklap arkalarnda duran glgeyi de
sezinlememilerdi. Daha dorusu bunun farkna varmlard ama, gelip geecek olan bir gece nbetisine
bakmaa lzum grmemilerdi.

Fakat glgenin ba ularnda dikilip kalmas sonunda binbalarn dikkatini ekti. Balarn kaldrp fkeyle
nbetiye bakmalaryla yerden frlamalar bir oldu. Deminden beri nbeti diye aldrmadklar bu glge
Kara Kaann ta kendisiydi.

ki binba yere diz vurdular. Kaan bunlu baklarla onlar szerek Yanl dnyorsunuz binbalar
dedi. Sonra onlarn ta gibi sessiz ve hareketsiz durduklarn grerek szlerini tamamlad:

- Ibara Hanla Kr adn btn erisini toplasak bir tmen tutmaz. Bunun da yars atszdr. Kendim de
ancak iki tmen eri karabildim. Ibara Hanla Kr ad bozuk dzen erileri ve ark atlaryla Trkelini biz
yokken herhangi bir saldra kar koruyacaklardr. Son ktlk ve alkta ne kadar insan, ne kadar hayvan
ld biliyor musunuz? Bilemezsiniz Ben, Trk Kaan Kara Kaan, bu orduyu donatmak iin, binlerce
attan kalan bir iki yz atm da erilere dattm. Bindiim tek ekin atmdan baka bir eyim yok.

Kara Kaan bu szleri syledikten sonra abuk ve sert admlarla uzaklat. ki binbann bu ie canlar ok
sklmt. Bg Alp sabaha kadar uyuyamad.

***

ki gn sonra Gk Trk ordusu Uyang dana vard zaman ncler inlilerin grndn bildirdiler.
nclerle atlarn getirdii bilgiye gre in ordusu iyi giyimli, iyi besili be alt tmenden mrekkepti.
Kara Kaan en ok dndren ey Tulu Hann da kar tarafta olup olmad idi. Tulu Hann ve
erilerinden kimsenin in ordusunda bulunmay Kara Kaann biricik avuncu oluyordu. Yoksa yorgun ve
ark iki tmenle kat stn dmana kar arpmak o kadar kolay deildi.

Bg Alp Trk ordusunun sa kanadnda geriye, yedek olarak konulmutu. Olduka yksek yamatan
btn sava alanna bakan bir yerde, binba in ordusunun yry ve diziliini dikkatle gzden
geiriyordu. Ya sra halinde skk dzenle ilerliyordu. nc karmamt. Kaan, tam orda tuunu
dikmi ve Binba Ay Bei nc olarak saldra yrtmt.

Ay Be, buyruundaki bin kiiyle yorgaya kalkt. Sonra hzland. Yaya be yz adm kala keskin bir boru
alanda nlad. O zaman drt nala kalktklar grld. Sava haykrlaryla inlilere doru at teperlerken bir

www.e-kitap.us
yandan da ok yadryorlard. ki yz adm kalaya kadar byle yartlar. Sonra bir boru daha tt. Ay Be
bininin birden geriye dnerek kamaa baladn Bg Alpn gzne arpt. Bu yapmacktan ka tam
srasnda yaplyordu. nk ilk sradaki iki in tmeni Ay Bei sarmak zere sadan soldan ileri atlmt.
Ay Be tuzaa dmemiti. Boru ile btn erisini saa ektikten sonra yeniden yz geri edip in
tmenlerinden birine saldrd. Kaan bu manevray beenmi, soldan ilerliyen in tmenine kar da baka
bir bin karmt.

Ay Be imdi Bg Alpn bin adm kadar yaknda dvyordu. Karga srsne doan girer gibi yaya
dalm, onlar darmadan etmiti. Soukkanllkla yksek bir yerden sava seyreden Bg Alp yavaa:
Kaan hakl diye mrldand. nk Trk atlar her zamanki yldrm hzyla koamyor, Trk oklar her
zamanki amaz uularla inli gsleri delemiyordu. Bin adm uzaklktan bile Trk atlarnn in atlarna
gre ne kadar arklam olduu seiliyordu.

Ay Be yeniden syrlm, geriye doru kayor, arkaya atlan oklarla inlileri hrpalamaa alyordu. Bu
srada Bg Alpn gzleri yakndaki Ay Beden ayrlarak kaan ynne evrildi. Kaann tuunun
havaya kalkm ve iki ordunun btn varlklaryla birbirine girmi olduunu grd.

Kendisi kaandan buyruk almadka buradan kmldamyacakt. Fakat inlilerin be tmenle kaana kar
saldrmalar, onun da buna kar durmas artk kendisine buyruk veremiyeceini gsteriyordu. Tekrar Ay
Bee bakt. Albz alsn!... Ay Be kl ekip inliye saldrrken ok yiyip devrilmi, yarya inmi olan bini
hzla ekilmee balamt. Bg Alp, biraz gerisinde duran Yumruya: Saldr borusu al! diye bardktan
sonra yayna el att. Boru nlarken Bg Alpn bin atls yldrm gibi frladlar. Bg Alp, Ay Bein kalan
atllarn da kendisine katarak dolu dizgin saldrd. Kararn vermiti. Yapsa da, yapmasa da kararndan
dnmiyecekti.

inlilere doru at kotururken ilk nce ok yadrarak onlarn nde bulunanlarn sapr sapr yere dkt.
Sonra boru ile erisini toplyarak yapabildikleri en hzl kou ile in ordusunun ardna srd. Bunu yapmak
iin byk bir kavis izmek ve inlilerden daha ok yol almak gerekiyordu. Ne olacan anlamyan
inlilerin ksa bir anlk aknlndan faydalanarak yldrm gibi ilerledi. inliler durumu kavramlar, ksa
yoldan Bg Alp nlemee girimilerdi. O zaman binbann sesi grledi:

- Yzba Yalakar!...

Sava ve at grltleri arasnda yine o kadar sert bir ses karlk verdi:

- Buyur!

Bg Alp, kendi arkalarndan gelen ve kendisinin, in ordusu gerisine dmesini alan in atllarn klla
gstererek buyruunu verdi:

- Ben yann ardna eriinceye kadar bu gelen inlileri oyala!

- Buyruk senindir.

Yzba Yalaklar yanda tkene getirilmi bir Krgzd. Ka yldr, bir frsat bulup Kgmen Dan
aarak atasnn yurduna gitmei, baba ocan grmei tasarlyor, fakat her yl bir engel kyordu. Bu
buyruu alnca artk Kgmeni amak umutlarn brakmak gerektiini anlad. nk kendi yz atlsyla bir
tmen inliyi oyalamak pek yaknda Umaa varmak demekti. Fakat pek yaknda leceini dnmek onu
asla yksndrmedi. Koca Krgz yzba, iinde dirlie veda etmenin gariplii de nlyan ok gr ve
heybetli bir sesle erlerini abucak evresine topladktan sonra yz kiiyle on bin inliye dald. Yalakar, her
kl vuruta bir inli deviriyor ve : Al! Kgmen Da akna... diye baryordu erleri de comulard.
Onlar da inlileri ikiye bien vurularn tken akna, Kara Kaan akna, -ing Katun akna, en-
king akna diye bararak yapyorlar, bir yandan da gne grm kar gibi eriyorlard.

Yzba Yalakar gerekten Kgmene gidecekmi gibi ilerliyor. Neredeyse in tmenini batan baa yarp

www.e-kitap.us
geecekti. Fakat at vuruldu ve kendisini yerde buldu. Pek yakndan atlan bir ok brne sapland. Dnya
lem gzne karanlk oldu. Yzlerce at zerinden geti. Fakat yiit Krgz ve yz eri Bg Alpa istedii
zaman kazandrmt. Binba, koyun srsne kurt girer gibi in ordusuna ardndan dalmt. Pek tuhaf
sava oluyordu. Be in tmeni Kara Kaann iki tmenini geriye doru srerken Bg Alp da bu be
tmeni kovalyor, onun ardndan da kendisini kovalyan in tmeni geliyordu.

Bg Alp o gn yrtnrcasna dvt. Ok ve klla yaralar ald. ok inliyi tatl canndan ayrd. Yiit
erlerinden yzlercesini feda etti. Fakat bozgunun nne geemedi. Binba, inlilere verdirdii byk
kayplar dolaysyla bozgunun, yok olma derecesine gelmesini nlemi olmakla avunabilirdi. Nitekim inliler
Trk ordusunun ardndan gelememiler, kendileri de rahata byk l geebilmilerdi. Fakat
avunamyordu. Yzbalarnn hepsi, onbalarnn ou sava alannda yatyordu. Bg Alpn bini, yz
kii kalm, Kara Kaann iki tmeni de l getii zaman yarya inmiti.

- XXVI -

ALDATMACA

Kr ad, Gk Trkelinde kendi yerine br Tarkan brakm, gneye, kaan ordusuna doru drt nala at
sryordu. Ardnda be atl daha vard. Kaandan gelen ulak bozgun haberini getirdii zaman fkeyle
klcna el atm, fakat bar iin ine eli yollanacan iitince brkn yere alarak : Bar m? diye deli
gibi barmt. Kr ad ne yapp yapp eli gitmesine engel olmak iin kaann yanna komay dnm,
gn grm Br Tarkan kendi yerine braktktan sonra ona ok tetik olmasn, nk inlilerin imdi
frsattan faydalanarak Trkeline dou-gneyden saldrmalar ihtimali olduunu sylemi; yanna ulakla
birlikte bir yzba, iki onba, bir de at ua alarak yola kmt.

Keskin gzleriyle hep ileriye bakyordu. Fakat bakt yeri grmyor, nk beyninden imek hzyla bin
bir trl dnce geiyordu. Kr ad, kaann kararszlna fkeleniyor, bir sava, bir bar yapmakla
Trkelinin bir ey kazanmyacan biliyordu. Alk ve ktlkla krlm, azalm, arklam olmalarna ramen
eldeki btn kuvvetlerini toplyarak inle arplrsa doyum olacaklarna, baka kar yol olmadna
inanyordu. ok eski alarda, yzlerce yl nce atalarnn yaptn iittikleri gibi, arlklarla kadn ve
ocuklar kuzeye yollyarak toplayabildikleri btn atllarla ine yldrm gibi bir saldr yapmak, sonra
ekilerek kuzeye dnmek, artlarna decek inlileri kendi yurtlarndan uzaklatrdktan sonra onlarla bir
lm-dirim savana girimek en doru iti. Kaann, Ibara Hann, kendisinin btn atllarn toplamak,
hatta tulu Han ordusunun artklarn derlemek gerekti. Bu yetimezse bat kaanndan da eri istenebilirdi.
Yaplacak her ey yaplmadan ine bar iin eli yollamak... Bunu Kr adn akl almyordu.

***

Kr ad ve be atls gn kararrken Kara Kaan ordusuna vardlar. Orduda derin bir sessizlik vard. Yarsn
sava alannda brakm olan bu ordunun yorgun, yaral erlerinde bir bezginlik gze arpyordu. Akn iin
yurtlarndan karlarken yanlarnda ok azklar yoktu. ini yama edip mal ve azk bulacaklard. Sava
kaybettikten sonra bu umut suya dm, yine alk balamt. Yurda dnp ordaki az buuk doymaktan
zge yol yoktu. Kr adn gelii birdenbire orduyu canlandrd.

Kara Kaan, otanda yalnz bana oturmu, zntl bir yzle dnyordu. Kr adn gelii yzndeki
gerginlii datt:

- Kr ad! Sava kaybettik dedi.

- Birini kaybettikse ikincisini kazanabiliriz.

Kaan ac ac glmsedi:

www.e-kitap.us
- Elimde yorgun argn, ou yaral on binli atl kald. Belerin ou ld. Bu kadarlk bir eri ile sava
kazanlr m?

Kr adn gzlerinde kvlcmlar parlayp snd:

- Buyruk verirsen imdi yurda ve Ibara Hana ulak salar, nice atl varsa getirip bir daha talih deneriz.

Kara Kaan sert baklarla bakt. Sonra kendisinden umulmyan yumuak bir sesle sordu:

- Gk Trk Kaanlnn geleceini bir talih denemesine mi brakacaz?

Kr ad sert sert yle cevap verdi:

- Talih denemek bar yapmaktan yektir. nk barla geleceimizin kararm olmasn nceden kabul
etmiiz demektir. Talih denersek kazanmak ihtimali vardr.

Kaan mtevekkil bir sesle: Ben bar iin ine eli yolladm diye karlk verdi.

Kr adla bir baktlar. Kaann baklarndan keder szyordu. tekinde parlamak zere olan bir atein
kvlcmlar grlyordu. Sesi gittike dikleerek sylemee balad:

- Bar iin eli gndermekle kt ettin kaan! imdi inliler bizden ok ey istiyeceklerdir. Onlarn isteini
kabul etmek ine tutsak olmakla denktir. Buyruk ver: Yurda ulak salp btn erilerimizi burada toplyalm.
Bizimle adam gibi konuurlarsa ho! Konumazlarsa yeniden akn edelim. Burada bekleyip alktan lecek
miyiz? Ben gelirken Br Tarkana hazr olmasn buyurdum. 2000 atl yola kmak iin buyruk bekliyor.
Ibara Han da kendi erisiyle gelirse inlilere bir ders verebiliriz. Yenilirsek durumumuz imdikinden daha
kt olacak deildir. Hi olmazsa Trk kaan ba edi diye vn duyamazlar.

Kaan ban nne emi, dnyordu. Yine karaszlk iinde olduu belliydi. Otada derin bir sessizlik
oldu. Sonra kaan ban kaldrd. Kr adn gzlerinin iine bakarak: Dilediini yap dedi. Kr ad yere
diz vurdu:

- Buyruk senindir kaan!

Hemen dar frlad. Yurttan getirdii iki onbaya ksa bir buyruk verdikten sonra birini Br Tarkana,
birini de Ibara Hana yollad. Bunlar onlarn btn kuvvetleriyle gelmesini salamak iin gidiyorlard. Br
Tarkana giden onba oradaki iini bitirdikten sonra daha kuzeye, Tulu Hann eline giderek oradan da eri
getirmee uraacakt. Kr ad bu i olunca, yurttan getirdii yzba ile kendi at uan ard. Onlara
gizlice bir buyruk verdi. Bu ikisi drt nala yola ktktan sonra ordunun arasna kararak erileri yakndan
grmek iin yrd. Kr ad delice bir i grm, yzbayla at uan bat kaanna yollamt. Kara
Kaan kendisine dilediin gibi yap denememi miydi? te o da diledii ii grerek bat kaanna eli
gndermi, en byk hzla yardm dilemiti. ok dnecek, hazrlk yapacak zaman yoktu. Bu iin gizli
kalmasn, kimsenin duymamasn istedii iin yalnz bir yzbay eli diye yollam, yanna da ancak kendi
at uan verebilmiti. Elinin yanna ne aka, ne azk, ne de yardmc komutu. Bunlar yaplrsa hem
vakit kaybolur, hem de iitilip yaylrd. Ksa szlerle yzbaya yapaca iin bykln ve arln
anlatm, yiyeceini yolda bulmasn, ok hzl gitmesini sylemi ve bat kaanna varncaya kadar aldklar
yumu hakknda kimseye bir ey sylememesini buyurmutu.

Kr ad o gece hi uyumad. Ordunun durumu, sandndan daha ackl grnyordu. Yarallarn iinde
ar olanlar inliyor, bunlarn azlarna verecek bir yudum kmz bulunmuyordu. Nbetilerden biri
yaralarndan kan sza sza lmt. Son savan kahraman Bg Alp yaralarn kzgn demirle daladktan
sonra baylmt. Orduda aa yukar subay kalmamt. ki tmenbadan biri olan Tunga Tigin er
meydannda kalmt. teki tmenba en-kinge bir ey olmamt. Kr ad bu uursuzluu grdke kan
beynine sryor, onu ldrmemek iin kendini g tutuyordu. Binbalardan bir Bg Alp kalmt. O da
bitik halde idi. Kr ad sabaha kadar uraarak, salam kalm olan onbaya btn orduyu saydrd.
inli en-kingi adam yerine saymyordu. Kaandan ve kendisinden baka 1 binba, 4 yzba, 21 onba,

www.e-kitap.us
9850 er kalmt. Bunlarn 600 tanesi savaamyacak kadar ar yaral idi. Br Tarkanla Ibara Han
erilerinden hangisi nce gelirse Kr ad onlarn az ile bu 600 eriyi doyurarak geriye yollayacakt. Br
Tarkandan gelecek olan 2000 kiiyle, 11.300 e kacaklar, Ibara Hann erisiyle daha da gleneceklerdi.
Fakat yazk!... Talih artk kendilerinden yz evirmi olacakt. nk gn doarken gelen onba, Ibara
Han erisinin gelmekte olduunu, fakat ok sayr olduu iin Ibara Hann bu erinin banda
bulunmadn bildiriyordu. Kr ad kalar atlarak sordu:

- Gelen eri ka kii?

Sonra ii szlyarak u cevab ald:

- 1400 kii! Ibara Han kendi yannda ie yaramaz 20 er alkoydu. Onlarn da at yok.

Kr ad hayal krkl iindeydi. Ibara Handan bir tmen geleceini sanarken 1400 kiiyle karlamak
onun umutlarn topraa gmmekti. Fakat yiit Kr adn iradesi sarslmyor, umutsuz olsa bile vazifeyi
yapmaktan geri kalmyordu. 600 ar yaraly birka erin yannda geriye yollarken Br Tarkann yollad
2000 atl da skn etti. Btn gece uyumam ve alm olduu halde hibir yorgunluk duymadan orduyu
dzene koymakla urat. 12.700 kiilik bir ordu ile byk in kuvvetlerine kar ne yapabileceini
dnyordu. Btn yapabilecei ey biraz daha zaman kazanmaktan ibaretti. Belki Tulu Han ordusundan
biraz eri gelir, biraz daha zaman kazanlsa belki bat kaan da yardma koard. Bu dnce ile orduyu
dzene koyup birok yzbalar binba, onbalar da yzba yapt. inli en-kinge bir tek eri vermeyip
onu yanna artarak sert bir sesle:

- Seni kaann yaveri yaptm dedi.

en-king hakarete uramt. nk kendisi gibi bir tmenba olan Kr ad onu erisinin bandan alyor,
kaan yaveri yapyordu. Buna hakk yoktu. Kaana ikyet edecekti. Fakat en-king bu kararn tatbik
edemeden orduda bir dalgalanma oldu, in kaanndan eli gelmiti.

***

Kara Kaan, yannda Kr ad, en-king ve Binba Bg Alp olduu halde in elisini otana kabul etti.
Elinin yannda Trke bilen bir in subay dilmalk yapmak iin gelmiti. Eli pek gler yzl bir adamd.
Kaana ok sayg gsteriyordu. lknce, urad bozgundan dolay kaan avundurarak savan bir talih ii
olduunu, nice deerli kaanlarn ve babularn da bozgun acsn tatm olduklarn syledi ve bununla
Kara Kaann deerinin asla azalmyacan szlerine ekledi. Sonra bar yapmak iin kaann artlarn
sordu. O zaman Kr ad atlarak:

- Kaan! Buyruk verirsen bu ii daha nce kendi aramzda grelim dedi. Kara Kaan, inlilerden ok
ar artlar beklerken onlarn kendisine bar art sormalarndan ferahlk duymutu. Kr adn isteini
kabul ederek: bunu yarn bildiririm diye eli ile olan konumaya son verdi.

Kr ad da eliden ar artlar bekliyordu. Fakat ar bir art grmeyince o, Kara Kaan gibi ferahlamam
aksine olarak iinde bir sknt duymutu. Bu skntnn nereden geldiini bilmiyordu. Bir sezgi ile bu ite bir
ktlk buluyor, yrei bundan dolay sklyordu. Bg Alp ise kanszlktan sararm yz ile hemen kaan
otandan km, in elisinin ardndan bakakalmt.

Kr ad da, Bg Alp da bu konumada en-kingin bulunmasndan kukulanmlard. Onu oldum olas

kt bildikleri iin balarna gelen her ktlkte, gelecek her belda onun parman aryorlard. inli idi.
Yalnz bu sebep onun kt olmas iin yetip artard bile. kisi yalnzca konutuktan sonra en-kingi gz
altnda bulundurmaa karar verip gvendikleri bir onbay onu gzetlemekle devlendirdiler.

in elisi adrn, orann en yksek yerine dikmiti. Yannda dilma subaydan baka iki er, bir de a
vard. Byle sava zamannda ve alannda bile a ile gezmek Trklere pek gln gzktnden tuhaf
tuhaf bakyorlard. A akama kadar iki defa a piirmi, hatta oradaki yaral iki Trk erine de biraz

www.e-kitap.us
vermiti. Pek boboaz, pek konukan bir adamd. Boyuna ince bir eyler sylyor, Trkler de bunu
anlamaynca dilma aryor, onun yardm ile konumaa alyordu.

- Bunlar gzel yemeklerdir. Gvdeyi glendirir. Yaralarnz abuk onartr.

Trklerin karn ok at. Ses etmeden verileni yediler. Fakat boboaz a susmuyordu.:

- Yaralarnz derin mi?

Trkn biri cevap verdi:

- Kl izii...

Ve kanl kaftann aralyarak gsndeki dalanm yaray gsterdi. A tuhaf bir lk att:

- Ne izgi? Oyuk, oyuk!... Bu yara bu kadar yemekle gemez.

Bunu syliyerek Trke biraz yiyecek daha getirdi. enesi yine iliyordu:

- Btn yarallara da vermek isterdim ama bilmem ki yeter mi? Ka yaralnz var?

- Yarasz er olur mu? Hemen hepimiz yaralyz...

A acnyordu:

- Yazk!... Yazk... Ah bu sava ne kt ey! Bizim eriden binlercesi ld. Kalan da bitik bir halde ine
dnd.

Trk bu szleri garipsedi:

- Bizim de yarmz ld. Bunda aacak ne var?

inli acyan gzlerle Trke bakyor, bir yandan da trl trl alarla onu arlyordu:

- Siz de yarn yurdunuza dnp dinlenirsiniz. Yaralarnz iyileir.

Trk iyice kzmt:

- Yurda dnecek olsaydk yurtta kalanlar da buraya gelmezdi. Kii adrda doar, ayrda lr.

***

O gece Kr adla Bg Alp eriler arasnda gezinirken bir yandan da konuuyorlard. en-kingi gzliyen
onba onun kukulandrc bir hareketini grmemiti. Kr ad uzun bir uykusuzluktan sonra yatmak iin
Bg Alptan ayrlmak zere idi. Birdenbire epey yaknlarnda olduka byk bir ate grdler. Kr ad od
yakma yasak ettii halde byle byk bir atein yaklmas buyrua kar gelmekti. Hzla atee doru
yrdler. in elisinin adr kurduu tmsein nnde sert sesle konumalar oluyordu. Bir Trk nbetisi
ate yakmann yasak olduunu, hemen sndrmelerini ihtar ediyor, in elisi de ince bir eyler syliyerek
karlk verirken a yemeini piirmekte devam ediyordu. Bu ge vakitte yemek piirmek garip bir
oburluktu. Kr adla Bg Alp oraya varnca nbeti yere diz vurdu:

- Kr ad! Bu herifler Trke anlamyor diye haykrd. Kr ad nbetiye buyruk verdi:

- Sdr!

Nbeti atee doru yrd. nne gemek istiyen ay kavraynca yere ald. Sonra kendi srtndan
abucak kaftann kararak atein zerine kapatp sndrd. O zaman ileriden koarak gelen dilma eliyle

www.e-kitap.us
konutuktan sonra Kr ada bu hareketin sebebini sordu. Kr ad kmsiyen gzlerle eliyi ve dilma
szdkten sonra:

- Sen eri deil misin? Geceleyin orduda od yaklmayacan bilmiyor musun dedi.

Dilma yeniden eliyle konutu. Sonra ok saygl bir durumla balanmalarn diledikten sonra byle bir
buyruktan haberleri olmadn syledi.

***

Biraz sonra Kr ad yorgunluktan, Bg Alp yaralarnn arlndan tr kara toprak zerinde, birer ince
keeye sarnarak szmlarken in elisinin otanda eli ile dilma yava sesle konuuyorlard. Dilma yle
diyordu:

- Yarlar ldne gre demek buraya aa yukar 10.000 kii geldi. Gerideki kuvvetlerini de
ardklarna baklrsa imdi 15,000 kii olmaldr. Bizim a grevini iyi baard. Ate iaretiyle Trklerin
saysn bizimkilere bildirdik. Yalnz, Kr ad sndrtmeseydi ounun yaral olduunu da bildirecektik
ama...

Eli szn kesti:

- Bu kadar yeter. Bizimkiler 60.000 kiiyle gelecekler. Baskn yaplaca iin Trklerin hakkndan geliriz.

- XXVII -

TUZAIN NDE

Bir ulak, dal uykuya yatm olan Kr ad uyandrarak kaann kendisini beklemekte olduunu syledii
zaman gne domutu. Fakat btn orduda bir uyku halsizlii ve sessizlii vard. Ibara Han ve Br
Tarkan erilerinin bir gn nce getirdikleri azk btn orduya letirilmi, bu sabaha bir lokma yiyecek
kalmamt.

Kr ad otaa girince Bg Alpla en-kingin gelmi olduunu grd. e yaramaz kalp en-king i kaan
otanda , Trk kaanlnn en zl ilerinden konuacak kimseler arasnda grnce birdenbire tasarlad.
Bunu uursuzluk sayd.

Kara Kaan, in elisine verilecek cevab konumak iin toplanty kurmutu. Kr ad sz alarak, son
sava inliler kazanmken, bar yapmann erefsizliini ileri srd. Kaann kendisine vermi olduu
yetkiye dayanarak Tulu Han ordusuna ve bat kaanna haber salp yardm gelinceye kadar in elisini
oyalamak gerektiini, bu da kabil olmazsa ellerindeki ordu ile bir sava daha yapmann art olduunu
keskin szlerle anlatt.

Bat kaanna haber sal kaan zerinde bir yldrm etkisi yapt.

- Ondan yardm geleceini umar msn diye sordu.

- Biz gereini yapmaktan geri kalmyalm da ondan sonrasn Tanr ya brakalm.

Kaan, bu dnceye kar koydu:

- inliler bar iin eli yolladlar. Demek ki savamaa niyetleri yok. Bu yorgun argn durumumuzda,
uyuyan ylann kuyruuna basmakta ne kazancmz var?

- erefimizi kazanacaz .

www.e-kitap.us
Otada derin bir sessizlik oldu. Sonra Kr ad szlerini yle tamamlad:

- Yarya indiimiz yetmiyormu gibi bir de inlilere yenilmiiz olarak yurda dnersek artk Trk ellerinde
admz, sanmz yok olur.Hi bir boy bizi tanmaz. Gk Trk kaanl kalmaz.

Kaann, sorucu gzlerle kendisine baktn gren B Alp da:

- Kr ad doru sylyor... bar bir oumuzun cann kurtarr ama atalardan kalan nmz
ldrrdiyerek Kr ad destekledi.

Kara Kaan , en kinge yneldi:

- Sen ne dnyorsun diye sordu. Eri zl, eri szl inli glmsedi:

- Doruyu sen bilirsin kaan diye cevap verdi.

Bu srada darda bir at komas, bir akrt iitildi. Sert sesle bir eyler konuuldu. Sonra otan kapsndaki
nbetilerden birinin ieri girerek yere diz vurduu grld:

- Yce Kaan! Yzba Yamtar mutlaka seni grmek diliyor.

Kaan bu vakitsiz ziyarette kt bir haberin sakl olduunu sezmiti. Gelsin diye buyruk verdi. Biraz
sonra koca Yamtar otan iindeydi. Kaan, gk Trklerin en iri gvdeli adam olan yzbay yle bir
szdkten sonra:

- Yzba Yamtar! Diyecein nedir diye sordu.

Yamtarn cevab otan iinde bir aknlk havas estirdi:

- in elisi yanndakilerle kat.

Kr adla Bg Alp baktlar. Kaan yine sordu:

- Nbetiler grmedi mi?

- Nbetiler aulanm!

- Sen bu iin nasl farkna vardn?

- ok azklar olduunu iitmitim. Biraz istemek iin adrlarna gittim. Kimse yoktu. evrede be alt atl
Trk erinin yatmakta olduunu grdm. Hepsinin yannda trl in yemekleri vard. Auladklarn
anladm. Yiyecekler ok gzel olduu halde ben de yemedim.

Yamtar szn bitirmeden darda bir at akrts daha iitildi. Nbetiyi dinlemeden ieriye giren Yzba
Yamur, kaan selmladktan sonra:

- in ordusu gneyden hzla yaklayor dedi.

Kaan sert bir dikilile ayaa kalkarak:

- Tular kalksn, borular sava borusunu alsn buyruunu verdi.

Yzba Yamur otadan dar frlarken Yzba Selik kaann karsnda yere diz vurdu ve fkeli bir
sesle:

- inliler doudan da, batdan da gerimize doru sarkyorlar! dedi.

www.e-kitap.us
Kr adla Bg Alp bir daha baktlar. Binba: Dn geceki atein ne demek olduu anlald diye
mrldand.

Kaan herkesin kendi yerien gemesini syledikten sonra otadan frlamt. Borular alyor, Gk Trkler
kouarak atlarna atlyorlard. Kr adn yapt dzenle ordu sava durumuna giriyordu. Fakat atlarna
binecek zaman ancak bulabilmilerdi. in elisinin gece atele verdii iaret zerine in ordusu hzla
yryerek kaan sarm, in elisi Trk ordusunda bulunduu iin bir saldra ihtimal vermiyen kaan
gafil avlamt.

Kr ad, Gk Trk ordusunun en salam ve ypranmam erleri olan Ibara Han ve Br Tarkan erisini
kendi buyruuna alarak gneyden gelen inlilere saldrrken Bg Alp da kendi bini ile geriden gelen in
tmenine at tepti. Kuatlm olduklarn iin manevra yapacak zamanlar yoktu. ek gemeden iki ordu
gs gse geldi. imdi yalnz kllarla karglar iliyordu.

Ya, kaann tuuna doru saldryor, onu tutsak etmek istiyordu. Kaan, evresindeki at uaklaryla
birlikte yaklaan inlilere ok yadryor, Kr ad ve Bg Alp gs gse kl sava yapyordu.

lknce inliler, Gk Trk ordusunu sarm olduklar halde, baarl bir i gremediler. leye kadar
bylece bouuldu. Fakat leden sonra, Trkler bsbtn azalnca durum deimee balad. Kr adla
Bg Alp yava yava gerileyip kaann evresine yaklatlar. Yorgunluktan l gibiydiler. Zaten ou
yaral ve a olan bu eriler birer birer attan dyorlar, edebi bozkr kanlaryla ssliyerek can verip
gidiyorlard. Sava alannda kllarla karglarn kalkanlara, tulgalara arparken, er gvdesine girerken
kard sesler korkun bir ahenk yapyor, bu ahenge sava uranlar, svmeler, yarallarn iniltisi de
karyordu.

Binlerce Trkle inlinin yatt alanda imdi akam oluyordu. Kllarla bir ok yara alan, yz kan iinde
kalan Kr ad evresine abuk bir gz att. Ancak iki bin kii kalmlard. Kaan iyice kuatlm, kendini
korumaa alyordu. Dar bir yere skmlard. evrelerini sarm olan inliler kum gibi kaynayordu. Kr
ad, kaan kurtarmak gerektiini dnd. Bg Alp grmek iin baknd. Binba grnrlerde yoktu.
ok dnecek zaman kalmamt. Hzla kaana doru at srerek yaklarken gzne Yumru iliti. Ona
Toplan borusu al! buyruunu verdi. Yumru toplan borusunu alarken Kr ad kaann yanna gelmi,
ona:

- Kaan! Biz yay oyalarken sen de onlar yarp yurda ula. inlileri aldatmak iin tularn burada kalsn
diyordu.

Orada gzne yzba Selikle Yamtar ilimiti. Onlarla yanlarndaki birka eriye buyruk verdi. Kaan
ortaya alarak in erisini yarmaa, kaana yol amaya baladlar. Kr ad uzaktan onlara yardm ediyor,
amaz oklaryla nleirne kan inlileri deviriyordu. Biraz sonra yardmn kesti. nk yannda kalan
birka yz eriyle inlileri tutmaa, oyalamaa mecbur olduunu biliyordu.

Yumru da kaann yannda idi. Gk Trklerin en iri erleri olan Yamtarla Yumru kllarn yaman vurularla
inlilerin bana indiriyorlar, vurduklar inliler ses karmadan cansz, dyorlard. Yzba Selik karg
kullanyor, kaan da elinde yay olduu halde Selike yardm ediyor, inlileri birer birer avlyordu. drt
at ua kaann arkasnda bulunuyorlar, geriye ok ekerek yay yaklatrmamaa urayorlard.

Gne batm, kaanla yanndakiler epey ilerlemiti. inliler kendilerini yarmaa uraan u birka kiinin
arasnda kaann da bulunduunu bilselerdi baka trl yaparlard. Fakat Kr ad, kaann tuunu
kaldrarak savat iin onlar kaan tutmak umudu ile asl oraya saldryorlar, eri harcamaktan
ekinmiyorlard.

Ortalk biraz daha karard. Yumru ve at uaklarndan ikisi yaralanp dt. Kaann oku bitmi, klc
krlm, kargs bir inlinin gsnde kalmt. Belindeki baktan baka pusat yoktu. Yamtar kan ter
iinde bir inliyi daha hakladktan sonra inlilerin hemen hemen yarlm olduunu grd ve : Davran
Kara Kaan diye haykrd. Bu haykr evrelerindeki inliler arasnda bir dalgalanma yapt. Herhalde

www.e-kitap.us
ilerinde Trke bilenler vard ki, bir eyler barmaa, daha sert saldrmaa baladlar. Ne syledikleri
anlalmyordu ama Yzba Selik Kieli Han! Kieli Han! naralarndan inlilerin, kaann burada
bulunduunu sezdikten anlad. nk u it suratl inliler, Kara Kaan demee dilleri dnmedii iin
kaana Kieli Han derlerdi. Yzba Selik, kaann tehlikede olduunu grnce onu kurtarmak iin baka
yol da yoktu. Ah bu kt yalan ah!... Dedesi yalan syledii iin Tanrnn fkesi urayp lm, babas da
btn dirliinde bir yol yalan syledii iin uluk Kaann buyruuyla ldrlmt. Ne kt talih ki imdi
de kendisi yalan syliyecek ve yalan syledii iin inliler tarafndan ldrecekti. Yzba Selik:

- Evet, Kara Kaan benim! Tanmadnz m it inliler? diye bard. Sonra atn yzgeri ettirerek onlara
dald. inliler arasnda yeniden bir kaynama ve haykrma oldu. Yzbann zerine hrsla saldrdlar.
Selik, Yama boyundan olduu iin ok yakkl idi. inliler bu yzden kaanl ona yaktrm olacaklar
ki yakalamak iin saldryorlar, fakat baedemiyorlard. inlilerin bu yanlndan faydalanan kaan, ardnda
Yzba Yamtarla bir at ua olduu halde onlar yarm, kuzeye doru at sryordu. Arkalarna sekiz on
inli dmt ama kaan olduunu bilmedikleri iin ii sk tutmuyorlard.

Yzba Selik bir yandan inlilerle vuruurken bir yandan da haykryor, inliler svyor, onlarla alay
ediyordu. Fakat bu alay uzun srmedi. nce at vuruldu. kendisini salam olarak ele geirmek istiyen
inliler onun yaya kald halde dve devam ettiini ve salam denecek durumda bulunmayp yaralar
iinde kana bulanm olduunu grnce lsn tutmak iin saldrdlar. Selik bitkin, kan iinde, gc
kesilmi olarak topraa derken aklna yurttaki olu geldi: Dedem, babam ve benim gibi acaba olum da
yalan syliyerek mi lecek diye dnd. Bu dnce Yzba Seliin son dncesiydi.

Kara Kaan, Seliin kazandrd zamanla inlileri yararak at srerken inliler durumu kavramlar,
aldandklarn anlyarak ardndan at koturmaa balamlard. Kaann at btn Trkelinde ei olmyan
yaman bir ekin att. Onunla hibir at yaramazd. Yamtar koamyacan biliyordu. Sadanda ok
kalmamt. Yanlarnda yaran at uana oku olup olmadn sordu. Onda da yoktu. O zaman kaana
yle dedi:

- Kara Kaan! Biz yay biraz daha oyalarken sen yurda ula, kaan sa olduka Gk Trkeli yklmaz!...

Sonra at uana buyruk vererek geri dnd. Artk iyice kararan bozkrda ikisi birden, kendilerini kovalyan
inlilerin iine daldlar...

- XXVIII -

SON GL

Bozkrdan sanki bir bel kasrgas esip gemiti. Kim bilir ka bin yldan beri doup batan gne, hibir
zaman klarn byle ackl bir grnn zerine serpmemiti. Dnyann talihi mi deimiti? Yoksa yeni
bir a m balyordu?

Sava alannda on bin Trk cansz yatyordu. Bunlar Gk Trkelinin timsali olan kaan kurtulsun diye
lmler, bu uurda bir o kadar inliyi de tatl canlarndan ayrmlard. Acaba kaan kurtulup budunun
bana geebilmi miydi? Bu tasal dnceyi artk bu ller dnemiyordu. Bunu dnenler, imdi yaral
olarak inlilere tutsak olan iki bin kiiydi.

Sekiz yerinden delik deik olmu olan Kr ad, ate dolu gzlerle sava alanna bakyordu. On bin Trkle
on bin inlinin kan bozkr kzartmt. Yalanc inlinin tuzana derek yenilmiler, yok olmulard. Ka
yldr srp giden uursuzluklar yznden koca Gk Trk ordusu bitmi, kala kala u kan iindeki iki bin
tutsaktan ibaret kalmt. Kr adn gnlnde sonsuz bir ac, onulmaz bir sz yanyordu. Kaan
kurtulmutu. Fakat acaba Gk Trkelinin bana geip devleti de kurtulabilecek miydi? inliler kaan
soyundan olduu iin Kr adn atn almamlard. Ykseke bir yerden sava arkadalarna bakyordu.
Kahraman Bg Alp, kanl giyimleriyle, tulgasz kalm ba ve sapsar benziyle bir yiitlik ant gibi

www.e-kitap.us
duruyordu. Beri yanda bir yzba, yerde dilerini skarak sallanyor, yeniyle alnndan akan kanlar
siliyordu. Bu yzbann bir baca kopmutu. Dalanm sarlm olmasna ramen kan dinmiyor, yann
yannda inlememek iin diini skyor, acyla ban sallyor, kii gcnn stnde emek sarfederek rpnp
duruyordu.

Onun yannda somurtkan yzl Yzba Sanar kprdamadan ayakta duruyor, bir eliyle gsne
basyordu. Eli ve elini bastrd yer kan iindeydi.

Kr ad baklarn biraz daha uzaa evirdi; yanandaki kl yarasndan kan szan Yzba Yamurun her
zaman, hatta savata bile glmsiyen gzleri artk glmsemiyor, bunlu baklarla Yamtara bakyordu.
Yzba Yamtar koca gvdesiyle topran stnde yatyor, yzn buruturuyor, ara sra yavaa inliyordu.
Alnnda ve yananda derin birer kl yaras vard. Bir karg sa kolunu delmi, bir kl da bacan
paralamt. Bunlar o kadar ok bir ey deildi. lle u gsn delip kreinden kan ok olmasa... Ok,
da yzbann gvdesine sapl duruyordu.

Yamtarn yannda Yzba oul bada kurmu, ban nne emi, dirseklerini dizlerine dayyarak
ban elleri iine alm, ylece duruyordu. Omuzu kan iindeydi. enesinden aaya kan szyor, bu kana
gz yalar karyordu.

Kaftan para para olmu olan Onba Gk Br diz km, eki elini birden sol gzne bastrm, belli
olmyan birisine svyordu. Gk Brnn sol gz bir okla kr olmu, avularna kan doluyordu.
Parampara kaftannn altndan gvdesi grnyordu. Grnen her yerinde bir yara, en aa bir izik
vard. tken delisi atndan dtkten sonra da dvm, klc dtkten sonra bana el tam, bak
tutan eline kl yedikten sonra yumrukla saldrm, yedii klca aldrmam, karg drt ona vz gelmi,
fakat yandan gelen bir ok gzn karnca dayanamyarak devrilmiti. Geriye kalan tek gzyle evresini
grecek hali yoktu. Ne olduunu bilmiyordu. Gk Trk ordusunun bittiini, kendisinin tutsak edildiini de
bilmiyordu. Byk bir ac duyuyor, sverek acsn azaltmaa alyordu.

Biraz daha ilerde, Bg Alpn at ua Yumru, lm bir yzbann gsne bana dayam, korkun
gzlerle ge bakyor, kesik kesik inliyordu. Onun yannda, yaralara yz tannmaz bir hale gelmi olan bir
eri, yere uzanm, yaralar szladka slk alarak ban kaldryor, sonra yine srt st yatyordu.

Kr adn keskin baklar yarasz bir er arad. Yoktu. Hafif yarallar arlara yardm edeceklerdi. Baka
hibir are yoktu. On bin ly birer birer tanmaa imkn yoktu ama en-kingin lmedii de muhakkakt.
Ac ac glmsedi. Her halde bu krgndan sa ve salam olarak kurtulan tek kii en-kingdi. Kendileri can
pazarnda iken o korkak inli kim bilir nasl yolunu bulup svmt.

evrelerini kargl, yayl in erileri evirmiti. Bunlar tetikte, yaral Trkleri kolluyorlard. Daha uzakta asl
byk in ordusu dzene girmee alyor, yarallarn kaldryordu.

Kr ad atndan glkle indi. Glkle yryerek Yamtara yaklat. Hafif yaral bir eri ararak onun
yardmyla Yamtarn gsne sapl oku glkle kard. Soluu kesilmi, Yamtar ise baylmt. Ar
yarallarn kimisi lyor, kan dinmiyen bazlar lm haline geliyordu. Kr ad bir iki salamca eri ararak
llerin kaftanlarndan yrtt paralar onlara kavla yaktrp Yamtar'n gsnden kan oku kzdrd.
Bununla Yamtardan balyarak evresindeki yarallarn yaralarn dalamaa balad.

***

Gn batmna bir karg boyu kalmt. Tutsaklar in atllarnn ortasnda gneye doru yrmee baladlar.
Bekilik eden in erilerinin sanda, solunda asl in ordusu yn halinde gidiyordu. Kr adn
dalamalaryla birok yaral lmden kurtulmu, verdii buyruklarla da hafif yarallar ar yarallarn koluna
girmiti. Kr addan baka hepsi yayan gidiyordu. A, susuz olarak; yaralar szlya szlya ine kadar hep
byle yaya gideceklerdi. in ordusunun yars Trkeline baskn vermek zere ayrlmt. Kr ad yurtta
kalan kocamlarla, kadnlarn, ocuklarn ne olacan dnyor, iinden onlar kurtarmas iin Trk
Tanrsna yalvaryordu.

www.e-kitap.us
Birdenbire gzleri Bg Alpa iliti. Bitkin durumda olduu halde srtnda birisini tayordu: Bu, baca
kopmu olan yzba idi. Kr ad atndan indi. Bg Alpla baktlar. Sz sylemiyorlar, baklarla
konuuyorlard. Yzbay ata bindirdiler. Kesik bacandan hl kan akyor, yz gitgide beyazlayordu.

Salam kalan gzyle de ortal iyi gremiyen tken delisi, baka bir erinin koluna tutunarak
yryordu.

Koca Yamtar tek bana srkleniyor, neler ektiini de Tanr ile kendisi biliyordu. Biraz geri kalanlar
inliler karg ile sayorlard. Yola kal ok olmad halde aralarnda sekiz on kii bylece eksilmiti.

Bir aralk Kr ad irkildi. Fatih ve aknc olarak gittikleri ine imdi tutsak olarak gtrlmek birdenbire
yreine bir arlk verdi. Az kalsn yeri g inleten bir haykrla baracakt. Yz kzard. Bg Alp sz
sylemeseydi belki kendinden geecekti. Binba, at stndeki yzbay gstererek : ld. Bunu brakp
yayan birisini bindirelim diyordu. Baca kesilmi olan yzbay indirip yere uzattlar. Kr ad ata
binmee en ok muhta birisini aramak iin ban arkaya evirmiti ki ortal nlatan bir kahkaha nce
tutsaklar, onlarn ardndan da inlileri durdurdu: Yzba Sanar o nl kahkahasn savuruyor, yaral
gsne bastra bastra kanlara bulanm olan ellerini brlerine dayyarak sendeliyordu. Baka zamanda
olsayd Sanarn kahkahas btn orduya da bular, onlar da kahkahalarla gldrrd. Fakat imdi
glmyorlar, glemiyorlar, ilerinde ince bir telin koptuunu duyuyorlard. Btn tutsaklarn iine iliyen bu
kahkaha iki kiiyi rpertmiti. Sanarn nadas olan Yzba Yamtarla Onba Gk Br o kahkaha atarken
her zaman yaptklar gibi artk onu atnn srtna balyarak koturamyacaklarn anlaynca birdenbire ileri
burkulmutu. Gk Brnn tek gz imdi evresini iyi gryor, katlan Sanar gryor, yaya giden sava
arkadalarn gryordu. evrelerindeki pusatl inliler onun btn delilik damarlarn kabarmt. Bozkrda
grleyip yaylan bir sesle Sanar! Sanar! diye bard. Sanar aldrmyor, glmekten yere diz km
olduu halde en gr, en akrak kahkahalarla glerek haykryordu:

- Tanrnn iine bak. Tavan srs Bozkurtlar tutsak etmi gtryor. Islak kargalar doanlar yendi be...

Yamtar, Kr adn bo atn gzne kestirerek Sanar bindirmek iin izin almak iin yaklarken
kahkahalar arasnda u szler tutsaklarn kulaklarnda, beyinlerinde, yreklerinde nlyordu:

- Gk Trklere bak!... Hepsi atsz kalm... Bir tek atta da baca kopuk yzba gidiyordu... Trkelini
brakp Siganfuya devlet kurmaa gidiyoruz diyeceim ama iimizde Kara Kaan yok...

Sanarn kahkahalar zerine btn tutsaklarn, btn in ordusunun durmas inliler arasnda bir
kaynama yapmt. in muhafzlarnn babuu eliyle Sanar gstererek bir eyler syledikten sonra
birka inlinin Sanara doru kotuu grld. Fakat beriki hi oral deildi:

- kz kadar Yamtar kei kadar inli tutsak etmi, gtryor diye katlarak baryor, gzlerinden yalar
akyordu.

inlilerin Sanara doru kt bir istekle geldikleri belliydi. En ndeki, kargsyla drt yapmak zereydi.
Sanarn yannda duran Yumru kargy eliyle tutarak Tekdur diye bard. Zavall Yumru arkadan gelen
ikinci inlinin bana vurduu bir vurula sendelerken teki sert bir drtle Sanar karglamt. Sanar
yere kapakland. Fakat kahkahas kesilmedi:

- Yzba Sanara bak! Uyuz inli kendisini sanyor da koca Gk Trk bir ey yapamyor...

Sanar bunlar sylerken glyor, glyor, katlyordu. Baka bir inli onun hl susmadn grnce
klcn Sanarn bana ald. Sanar bir daha kapaklandktan sonra dizleri stnde yine doruldu. Yine
glyor, kahkahalarla baryordu:

- Ulan, kl yle mi alnr? Biz bu uyuz itlere mi yenildik be? Yazklar olsun...

Gk Br ile Yamtar, Sanarn evresindeki inlilere saldrmak zere bir frladlar. Bg Alp bir eliyle
birini, bir eliyle de tekini tutarak durdurdu: ok ge dedi.

www.e-kitap.us
Bu srada inlilerden biri sadandan ok ekmi, Sanar arkadan vuruyordu. Sanar srtndan oku yiyince
kahkahas bir an iin kesti. Kalar atlarak dimdik ayaa kalkt. Sonra yine sendeliyerek kahkahalar
atmaa, ortal nlatmaa devam etti:

- Yzba Sanar srtndan ok yedi yiyecekler. Vuran da u it enii klkl inli...

Sanar bunlar syliyerek birka adm att. Sonra sendeliyerek dizleri stnde kt. Glmesini kesmemiti.
Sesi hl o gr sesti. Bu sefer baka bir inli kardan ok ekerek gsnden vurdu. Yzba yine ayaa
frlad. Yine glyordu:

- inlinin de yiidi varm be! Hem de bizim tmenba en-kingden daha keskin nianc... Kara Kaan
seni grse tarkan yapard...

Son olarak omuzuyla boynu arasna bir kl vuruu yiyen Sanar yan st yere dmt. Gsne ve
srtna saplanan oklar onu byle yan st tutuyordu. nc oku brne yedikten sonra artk bir daha
kalkamad. Fakat kahkahalar hl nlyor, yalnz her an biraz daha yavalyor, zayflyor, snyordu.
inliler nbetlee kl ve karg ile vuruyorlar, Sanar gldke fkelerinden kuduracak hale geliyorlard.

Bu alayl kahkahalar yava yava kesildi, bitti. Bozkr derin bir sessizlik kaplad. Sonra tek ata Yamtar
bindirilmi olduu ve Gk Brnn kolunda Bg Alp olduu halde tutsak kafilesi gneye doru akp gitti.

Bozkra gece inmiti. Gkte parlak bir ay, havada serin bir rzgr vard. Yzba Sanarn oklarla delik
deik, kl ve karglarla parampara olmu gvdesi toprak anann gsnde yatyordu. Yatt yer kpkzl
olmutu. Gneye dnk olan yz hl glmsyordu. Bu glmsiyen yzde inlilerle alay eden, kendi
kt talihlerini yeren, Kara Kaana kzan bir anlam vard. Bu kahkahalarn nlad yerden ok uzak bir
yerde, kahkahalarn ge ykseldii zamandan ok zaman sonra, bir yazc, Gk Trklerin torunlarna
bildirinceye kadar bu kahkahalar, bu anl alay ve anl lm unutulup gidecekti.

Gece, tutsaklar ufukta bile grnmez olduktan ok sonra, gkten melekler indiler. tkenin, bu
somurttuu zaman sz etmiyen, gld zaman drt yan nlatan hem ask yzl, hem akrak yiidinin,
kahraman Yzba Sanarn topraktan yaratlm gvdesini topraa brakarak elikten ve ateten
yaratlm ruhunu ge ykselttiler. eref ve zafer ilahileri syliyerek Umaa ilettiler.

Yzba Sanar Umaa varal on yz yldan ok oldu. Onun dt mehul yerde, ay

kl yaz gecelerinde hl ztrapl kahkahalar ve eref ilahileri iitilir. Bu ilahiler rzgrn
kard sestir. Onu herkes iitir. Fakat o ztrapl kahkahalar herkes duyamaz. Onun
yanklarn uzak, yakn ellerden, ancak iinde Tanr Dann odu yanan gnller sezer. Bu
ztrapl kahkahalar Yzba Sanarn soyu, onun dt yerde zafer treni yapncaya kadar
yllarca, belki yzyllarca srp gidecek...

- kinci Blmn sonu -

nc Blm

-I-

BR YIL SONRA

Kara Kaan, zntden sararp solmu olan yzne daha ac bir anlam veren bunlu baklarn bir yere
dikmi, uzun zamanda beri kprdamadan duruyordu. Son ylda bandan geenler yldrm hzyla gzlerinin
nnden uup gidiyordu. Hepsini gnl szlaryla hatrlyor, fakat aydr tutsak olduu aklna geldike bu
sz dayanlmaz bir hal alyordu. Pusatsz olarak tek bana Ibara Hann yanna geldii zaman onu
adrnda sayr bulmu, kendi yurduna dnmek istedii anda da, tebaas olarak elinde kalm olan yz bin
ocuk, kadn ve kocamn inlilere tutsak dtn renmiti. Ibara Hann yannda yirmi eriyle

www.e-kitap.us
drt bin kadn ve ocuk vard. Bir tek atlar kalmamt. Byle bir durumda iken in ordusu kagelmi,
yirmi erle birka kadn ve ocuk Kara Kaanla Ibara Hann bakanlnda uzun bir ok sava yapp son
oklarn attktan sonra tutsak dmlerdi.

Kara Kaan tutsak olarak Siganfuya nasl geldiini bir trl hatrlyamyordu. Bir Trk Kaannn tutsak
dmesi nasl oluyor da Tanry fkelendirmiyor ve gkten bel yamyor diye ayordu. aydr her gn
gururu krlyor, erefine kam vuruluyor, iine au aktlyordu. Oturmas iin kendisine verilen konan,
in kaannn hademeler bann evi olduunu renince yldrmla vurulmua dnm, geceleyin dili sz
sylemez olmu, kolu tutmamt. Sabaha kadar kle halinde yattktan sonra biraz kendine gelmi, fakat
kolu eski gcn elde edememiti.

Bozkrda, sonsuz yaylada at koturmaa, ak havada yaamaa alm olan kaana in bakenti zindan
gibi geliyordu. Oturduu konan byk bahelerine, ssl ieklerine, havuzlarna bakmyordu bile. Yalnz
derin derin, ac ac dnyordu.

Kara Kaandan hi ayrlmayan Ulu Tarkan, yetmi yln eemedii, fakat tutsakln kerttii omuzlaryla
odaya girerek yere diz vurduu zaman Kara Kaan elemli gzlerini ona evirdi:

- Ulu Tarkan! Beni artk kaanmm gibi selmlama! Bir tutsaa sayg gsterilmez dedi.

Koca Tarkan, krm yznn ortasnda hl sert bakan gzlerini yere dikti:

- Zaman Tanr yaratm, kii oullarn onun iine pusatsz atmtr. Kl, karg, ok... Bunlar ancak kii
oullarna kar ie yarar. Tanr bize lm verdiyse, Trk budununu, kutsuz kldysa bunu nlemek iin
alalm. Tutsak da olsan sen yine Gk Trk Kaansn. Ben de senin lalan ve Ulu Tarkanm.

Kaan cevap vermedi. Kendisine gemii hatrlatan her ey iini kedere bouyordu. Beyni iki nokta
arasnda yldrm gibi iliyor, yreini oyuyor, onu lme gtryordu: Gk Trk Kaanl ve tutsaklk...

Ulu Tarkan yeniden sze balamt:

- in kaan, Tulu Hana da zel eri komutanl verdi. Fakat Tulu Han bunu beenmedi. nk Ibara
Hann da zel eri komutan olduunu, kendisinin ondan daha stn bulunduunu dnyor.

Kara Kaan, Ulu Tarkana bakyordu. Baklarnda bir sorgu vard. Tarkan devam etti:

- Tulu Han kaanlk umuyordu. in kaan onun bu komutanla hi kvanmadn grnce kendisine
ayrca Peping ehrinin beliini verdi. Yarn yola kacak.

Kara Kaan belli belirsiz glmsiyerek sordu:

- Lala! Bunlar bana niin anlatyorsun?

- nk Trk kaansn!

- Ordusuz, erisiz, pusatsz, lkesiz Trk kaan...

- erin burada tutsak olmu, seni bekliyor. Pusatlarn in depolarnda. lkende de Srtardular oturuyor.
Bir gn bunlarn hepsi kurt bal sancan glgesinde birleecektir.

- Biz o gn gremiyeceiz.

- Oullarmz grr. Oullarmzda grmezse torunlarmz grr.

Kara Kaan birdenbire ayaa kalkt. tkende olsayd bu kalk byk bir fkeyi anlatrd. imdi ise yalnz
dayanlmaz bir acy gsteriyordu. Ulu Tarkan bunu sezdi ve yaabildii kadar sakin bulunmaa alarak
unlar syledi:

www.e-kitap.us
- Ibara Hanla Kr ad seni grmee gelecek.

Kara Kaan, Ibara Han ok severdi. Kendisine sonuna kadar sadk kalm olan Ibara Han iyi ahlk,
yiitlii, yakkll ile her gittii yerde kendisini sevdiren birisiydi. Nitekim inliler bile onu sevmi, in
kaan kendi zel erilerinin komutan yapacak kadar gven gstermiti. Ibara Han bu rtbeyi kendi
budununun aleyhine almadan elde etmiti. Aykrlar badatrmak her kiinin baaraca i deildi.

Kara Kaan, Kr ada daima biraz ekingen davranrd. Bu da galiba Tulu Hann kardei olduu iindi. Kr
ad hibir zaman Tulu Hanla ibirlii yapmam olduu halde Kara Kaan nedense ona snamyordu. Kr
ad, kaanl kurtarmak iin byk fedakrlklar yapmt. Fakat Kara Kaan ona, Ibara Hana gvendii
kadar gvenemiyordu.

kisi birlikte geldiler. Onu, tkende kaan selmlar gibi selmladlar. Sonra byk bir ciddiyetle, Gk
Trk kaanl varm gibi konumaa baladlar. Btn bunlar Kara Kaan yaralyordu. Ac bir sesle, artk
bu gibi eyleri konuamyacan, nk aydan beri tutsak olmann utancn hl silemediini anlatt.

Ibara Han, bu szler zerine, kaann acsna sayg gsterip susmu, Kr ad ise yz kpkrmz olduu
halde ayaa kalkmt:

- Sen aydr tutsak bulunuyorsun. Bizimki bir yl oldu. Acya kaplp her eyden elimizi ekersek
kaanl kim diriltecek? Onun yklmasnda hepimizin su paymz var. Dirilmesinde de hepimizin emei
olmaldr dedi.

Kaan, bozgundan nce de yeeni ile byle bir tartma yaptn hatrlad. Sonuna kadar sava tarafls
olan Kr ad hep ar syler, ar dnr, ar i yapard. Kara Kaan ona sz etti:

- Kaanl ykan Tulu Han olmutur.

Bu szlerde Tulu Hann kardei olan Kr ada kar da bir fke kvlcm gizliydi. Kr ad bunu anlamakta
gecikmedi:

- Kara Kaan! Gk Trk Kaanln ykmakta sen de Tulu Handan aa kalamdn!

Kaan, bana bir kl yeseydi, bu kadar sarslmazd. Sesini ykseltti:

- Kaanlk taht iin inlilerle gizlice anlaan senin kardein deil miydi?

- inlilerce anlaan benim kardeimdi. Babam kaan aulayan inli -ing Katunla evlenip, onun keyfince
Trk ordusunu savaa srp karan da amcamd.

Kara Kaan, Ibara Han, Kr ad ve Ulu Tarkan bakarak sustular. Sonra Kr ad, sava gnlerinde
buyruk veren sesiyle sze devam etti:

- en-king serserisini tmenba yapan sen deil misin? tkendeki tutsak inliler kime gvenerek
mardlar? Tulu Han gsz ordusuyla yenildi diye onu neden zincire vurdurdun? inle anlat halde onu
neden ldrtmedin?

Kaan elini kaldrarak Yeter diye bard. Sonra ayaa kalkarak:

- -ing Katunla evleniim Trk tresine uymak iindir. Aa lnce ini (erkek karde), yenge ile evlenir.
Bilmiyor musun? diye sordu.

Kr ad karlk verdi:

- Biliyorum. Kaan ldrenin ldrldn de biliyorum.

- Kr ad! Tulu Hann elisi gibi konuuyorsun.

www.e-kitap.us
- Hayr! Bozkurt soyundan bir Trk ad gibi konuuyorum.

Kara Kaann sesinde alayl bir titreyi belirdi.

- Onun iin mi in kaannn Tulu Hann buyruunda olan zel erisinde subay oldun?

- Takndm kl in kaan iin deil, Trk budunu iin ekilecektir.

- Tulu Hann kardei olmasaydn bu szlerine inanrdm.

Bu szlerdeki aalama Kr adn yzne bir kl gibi arpt. O anda rak diye keskin bir ses iitildi: Kr
ad yldrm hzyla kl ekip kaana doru bir adm atmt. Bu abuk davran Ibara Hanla Ulu
Tarkana kllarna doru el attrm, Kara Kaan ise ta gibi kprdamadan olduu yerde durmutu.

Uzun bir an, Kr adla kaan odlu gzlerle baktlar. Sonra Kr ad bir adm daha atarak:

- Senin Trk kaan olduunu unutmuum dedi. Knndan ektii klcn, btn dirliinde ilk defa kana
bulamadan yine knna sokuyordu. Sonra ok yava bir sesle szlerini tamamlad:

- zaman doruyu da, eriyi de gsterecek.

Kr ad bunu syliyerek kp gitti. Susuyorlard. Kaan bir ey sylemek istedii halde susuyor, Ibara
Han bir ey saklyarak susuyor, Ulu Tarkan her eyi bildii iin susuyordu.

Uzun zaman sustuktan sonra Kaan, yz bunlu olduu halde oturup tekilere de oturmalarn iaret etti.
O zaman Ibara Han, gergin sinirleri biraz geveten u szleri syledi:

- Bu sabah da Tulu Hanla tartp ona bak frlatt. Tanrya kr ki Tulu Han kolundan ald kk bir
yara ile savuturdu. Yoksa... Trkler birbirine girdiler diye inliler ok sevineceklerdi...

- II -

CAN ACISI VE GNL ACISI

Yamtar, kemerini kast zaman iyice arklam olduunu anlad. tkendeki ktlkta bile bu kadar
incelmemiti. Bir aacn dibine bada kurarak bunun niin byle olduunu dnmee balad. stedii
kadar doymuyordu. Siganfu ehrinin evresine yerletirilmilerdi. inliler kendilerine toprak vererek ekip
bimelerini sylemilerdi. Yamtar ektiini biene kadar daha nice aylar geecekti. Trkelinde de toprak
ekerlerdi ama btn yiyecekleri yalnz topraa bal deildi. Av avlarlar, ku kularlar, kmz yaparlar,
koyun, dana keserlerdi. Burada bunlar yoktu. Aalardan yemi topluyorlard ama bir aacn yemii
Yamtar en ok iki gn besliyordu. Son savaa girerken geride braktklar oluk ocuklar da tutsak olarak
Siganfuya getirilmiti. imdi Yamtar hem kendisini hem de sekiz yandaki kz ile yedi yandaki olunu
beslemee mecburdu. Bu znt yetmiyormu gibi bir de aatan yaplm in evlerinde oturmak ona pek
ar geliyordu. Bu inliler de ne biim yaratklard! Canlar yer deitirmek istese de bu evler tanmazd ki
gtrsnler. Trklerin o gzel derme evleri nerde, bu tahtadan aklm evler nerde? aresiz Yamtar da
imdi aa kurdu gibi bu aatan yapma evin iinde yatmaa almak iin urayordu. Hele ata binip
krlarda koturamamak... Bunlarn hepsine dayanacakt. lle u tutsaklk olmasa...

Tutsaklk pek gcne gidiyordu. t yerine koymad, bir yakalasa boynunu koparabilecei clz, suratsz,
karganm inliler Yamtara buyruk veriyorlard. teki Trkler gibi kendisine de bir tarla verdikleri zaman
bir in subay, yannda kocam, bunak bir inli olduu halde Yamtara gelip gya tarlann nasl ekileceini
retmiti. Yamtar tarlann nasl belleneceini; budayn, darnn nasl ekileceini biliyordu. inlilere bu ii
bildiini syledii zaman kendisiyle alay etmiler:

www.e-kitap.us
- Bu i barbar ii deil, ok atmaa benzemez. Hele akna hi... demilerdi.

Saf yrekli Yamtar iinden : Belki inlilerin ekip bimesi baka trldr diye dnerek renmee raz
olmu, Peki, ret de greyim demiti. Fakat inlinin tarlata bel vurmas hi de baka trl deildi.
stelik gsz kollaryla, beli derine saplayamyor, topra abuk kaldramyor, hzl i gremiyordu. Yamtar
Ver bakalm unu diyerek beli inlinin elinden alm, onun fal ta gibi alan gzleri nnde ustalk ve
abuklukla tarlay bellemee balamt. Beli elinden brakrken inli subaya:

- Sen u ii brak da bana u aatan evde nasl yatlacan ret demi; onunla adr m, tahta ev mi
daha iyidir diye uzun bir tartma yapmt.

in subay giderken bu ie altktan sonra in dilini reneceini syleyince Yamtar arm:

- Ne? in dili mi? in dili olur mu be? diye haykrmt.

Yamtar o zamana kadar inlilerin ayr bir dili olacan dnmemiti. inlilerle hi yz yze konumamt.
imdiye dek inlilerle kl ve ok diliyle konuup ek gzel anlamt. imdi ise karsndaki kendisine
Trke sylyordu.

Yamtarn in dili olur mu diye haykrmas zerine in subay da armt:

- Benimle eleniyor musun? Elbette in dili olur.

- in dili varsa bana ne? Neden renecekmiim?

- inlilerle konuup anlamak iin.

- Seninle konuup anlayorum ya.

- Ben Trke bildiim iin benimle anlayorsun. inlilerin hepsi Trke bilmiyor ki...

- Canm! Ben de inlilerin hepsiyle konuacak deilim ya. Sen yeter de artarsn bile.

- Baka bir inli ile konumak gerekirse?

- Bu da dert mi? sen gelip dilmalk yaparsn.

- Sen ne sz anlamaz kiisin ? Ben iimi gcm brakp sana dilmalk m edeceim? Ya ben gidersem? Ya
Trke bilmeyen bir subay gelirse?

Yamtar biraz dnm, sonra in dilini renmek pek gcne gittiinden:

- Bana bak! Ben in dilini falan renmem. inliler Trke rensinler diye cevap vermiti.

te o gnden beri aylar getii halde ince bir tek sz renmemiti. u mendebur inceyi renmek
yle dursun, nerde ise ata binmei, ok atma, gremei de unutacakt. Gk Trk ordusunda yzba
olduu halde burada baya kiiler gibi yalnz tarla bellemek, rn satmak, elde ettii aka ile baka eyler
almakla m gnn geirecekti? Yamtar bu kara dnceler iinde bunalmakta iken yanna Gk Br gelip
kt. Son bozgunda gznn birini kaybeden tken delisi, ktlklardan artakalan iki ocuundan birini de
tutsaklk kargaalnda yitirmi; lsnden, dirisinden haber alamamt. Yedi yandaki oluyla birlikte
Yamtara komu eve yerlemi tarlasn bellemee balamt. Tek gzle dnyaya bakmak hi de ho
deildi. Bir gn Yamtara:

- Tek gzle kii iyi gremiyor. Fakat bu pis in ehrinde tutsak olduumuzu grmek iin o bile fazla
demiti. imdi iki anda yanyana oturuyorlar, gnllerinde bir duygu tepkisi, beyinlerinde dnce alkants
olduu halde konumadan dalgn gzlerle ileriye, belirsiz bir yere bakyorlard. Neden sonra Gk Br, ar
bir yk silkeler gibi sze balad:

www.e-kitap.us
- Yamtar! Tulu Hann Pepinge giderken yolda ldn iittin mi?

- Hayr!

- Azndan kan boanp lm. 29 yanda idi. in kaan da Tulu Hann olu Urkuyu onun yerine Peping
bei yapt.

Yamtar, Gk Brnn yzne bakt. Gk Br bu bakn ne demek olduunu anlamt:

- Urku imdi 14 yanda ama grbz, yiit bir tigin. Dedesi uluk Kaan andryor diye szn
tamamlad.

Yeniden sustular. Birdenbire Gk Brnn olu kageldi. :inlinin kendisini aradn syledi. Deminden
beri sknetle konuan Gk Brnn delilik damarlar birdenbire kabarmt:

- Albz alsn! Bu itler yine ne istiyorlar? diye bard. Sonra frlyarak hzla yrmee balad. Yamtar bu
gidii hi beenmemiti. Yerinden kalkacak hali olmad halde isteksizlikle bir davrand. O da ar ar Gk
Brnn evine doru gitmee balad.

Deli Gk Br fkeyle evinin bahesine gelince karsndaki inliye sert sert bakt. Biri subay, biri erdi.
Birinin de dilma olduu anlalyordu. Ne istiyorsunuz diye bard. Dilma:

- Gk Br sen misin? diye sordu.

- Benim! Ne diyeceksen abuk de de yklp git!

Gk Brnn bararak fkeli fkeli konumas zerine dilmala subay ince bireyler konutular. Dilma:

- Sen tarlarn hepsini bellememisin. Subay be gne kadar bellemen iin sana buyruk veriyor dedi.

Gk Br armt. Sana, soluna, gerisine bakt. Sonra dilmaca dnd:

- Anlamadm. Kim buyruk veriyor?

- Subay.

- Hangi subay?

- te bu, yanmzdaki subay.

- Ne buyruu veriyor?

- Tarlay bellemen iin buyruk veriyor.

- Hangi tarlay?

- Senin tarlan.

- Ulan sen ne sylyorsun? Benim tarlama bu kei klkl subay ne karyor?

Dilma yeniden ince bir eyler konutu: sonra:

- Subay diyor ki: Tarlalar Trklere biz verdik. Tutsak olduklar iin de onlara istediimiz buyruu
verebiliriz. Bundan baka subay dedi ki...

inli dilma szn bitiremedi. Srtt. Glmee balad. Gk Br, inlinin glmesine bsbtn kzarak
bard:

www.e-kitap.us
- Sylesene! Baka ne dedi?

- Dedi ki: Bu Trk tek gzyle bu kadar yksekten konuuyor. Ya iki gz de olsa acaba ne kadar
yksekten konuacak?

Gk Br en duygulu yerinden vurulmutu. Birdenbire lgna dnd. in subayna ynelerek:

- Tek gzl onba Gk Bry beenmiyor musun? diye bard. Sonra kudurmu gibi haykrna
devam etti:

- itlerin de iki gz var ama bu onlar it olmaktan kurtarmyor!

Dilma rkmt. Bir adm geriledi. Subay klcna el atp knndan drt parmak syrd. Gk Br kpkrmz
kesilmiti:

- Tutsaklm ne diye bama kakyorsun? Senin gibi nice kpekleri tepeledim. Kl, kndan yle yarm
yamalak syrlmaz uru klkl!... Senin klcn tek gzl Onba Gk Brnn derisini kesmez, anladn m?

Gk Brnn sesi evrede n n tyordu. Birdenbire in subaynn zerine atld. O daha klcn
ekmee vakit bulamadan sol yana zerine elik gibi tokadn indirdi. Trk usul inen bu tokat in
subayn yere sermee yetmiti. Dilmacn barts arasnda teden beriden bir sr inli kouurken,
yanlarndaki in eri de klcn Gk Brnn koluna indirip kan iinde brakmt. tken delisi, kk bir
ocuktan koluna omak yiyerek biraz can acyan bir adam gibi inliye baktktan sonra kendisine doru
gelen inlileri yle bir szd. Sonra:

- te imdi hepiniz birden epey bir ey edersiniz diye haykrd ve onlara doru atld.

Arkadan gelmekte olan Yamtar yalnz tokadn sesini duymu ve sesinden bunun bir Trk tokad olduunu
anlyarak Gk Brnn bir i kartrmakta olduunu kestirip admlarn hzlandrmt. Fakat Yamtar ge
kalmt: Yedi sekiz inli, Gk Bry yaka paa gtryorlard. Yamtarn gzlerine in subaynn morarp
imi yzyle burnundan kan boanan bir inli, kulaklarna da Gk Brnn: Bu, tek gzmn hakk.
tekini vermek iin de on tanenizi tamuya gnderdim diye haykran sesi arpt.

***

Gk Br o geceyi kapkaranlk ve slak bir zindanda elleri bal ve a geirdikten sonra ertesi gn bir in
kumandannn karsna karld. Bir gn nce dvt inlilerle dilma orada idiler. Kumandan, bir in
subayna pusatla saldrmann lm cezasyla karlk greceini bilip bilmediini sordu. Gk Br elleri
zlmeden bir eye cevap vermiyeceini kesin bir durumla anlattndan kumandann buyruuyla elleri
zld. Kl yaras alm olan kolu btn gece bal kalmaktan uyumutu. Gk Br kolunu uuturarak
cevap vermee balamt:

- Bende pusat olsayd bunlarn hepsini yok ederdim.

Kumandan ask bir yzle sordu:

- u in subaynn yzne bir pusatla, hi olmazsa bir ta veya demirle vurduun anlalyor. Yalan
syleme. Doruyu sylersen cezan azalr.

Gk Br omuzlarn silkti:

- Ben onun yzne atadan grdm gibi bir tokat vurdum o kadar...

Kumandan fkelenmiti:

- Yalan syleme. Ben sana doruyu syletmesini bilirim diye bard.

www.e-kitap.us
Gk Br de fkelenmiti:

- Ulan! Ne direnip duruyorsun! nanmyorsan gel sesin de yzne bir tokat vuraym. Derini patlatp
avurdunu iiremezsem Trkm diye gezmem!...

Dilma bu szleri inceye evirmee korktu. Gk Brye bir adm daha yaklaarak yumuak ve edepli bir
cevap vermesini syledi. tken delisi yalanclkla sulandrlmaa fena halde ierlemiti. En ksa bir anda
imek gibi bir tokadn aklad ve dilmacn yere arplarak serildii grld. Baylmt.

Gk Br in kumandanna dilmacn kanayan, ien moraran suratn gstererek:

- Grdn m mankafa? Uru klkl bir inlinin uursuz yzn ezmek iin pusat gerekir mi imi? diye
baryordu.

Kumandan kendisine yaplan bu saygszlktan dolay byk bir kzgnla kapld. Gk Bry tutturarak
yeniden balatt. Sonra dilmac ayltarak onunla Gk Brye u korkun karar bildirdi:

- in kaannn buyruunu dinlemiyerek tarlan srmediin, in kaannn bir subayna el kaldrmak

kstahlnda bulunduun ve in kaannn saray kumandalarndan birinin karsnda saray dilmalarndan
birine vurmak gibi byk bir cretkrlk yaptndan dolay yz krba yiyecek ve teki gzn de karlmak
suretiyle sana yakan sonuca arptrlacaksn!

Gk Br bu szleri rpermeden dinledi. Sonra kumandan ang-unga :

- Ben iki gzm kr olduu halde de sizin en yiidinizin hakkndan gelirim dedi.

***

Onba Gk Br meydanlkta bir kte balanp yar beline kadar soyulduktan sonra krbalanmaa
balad. Arkasnda karlkl durmakta olan iki inli, krbalarn olunca gleriyle nbetlee indiriyorlar,
toplanm olanlar da bararak, haykrarak, sverek krbalar kkrtyorlard. Gk Br ses karmadan
krbalar yiyor, srtnda kzl izler oluyor, bu izlerden kan szyordu. Gk Br ses karmadka krba
vuranlar daha sert vurmaa alyorlar, bakanlar ulur gibi bararak, yiit Trke daha ok svyorlar,
yumruk skyorlar, onun dvlmesinden sevin duyuyorlard. Meydanlk ok kalabalklamt.

Bu duygusuz kalabalk arasnda yalnz bir kii yal gzlerle bu sahneye bakyor, dudaklarn sryor, bir
yandan da inci gibi yalar yanaklarndan aa yuvarlanyordu. Bu, gerilerde ykseke bir yere ilimi olan,
Gk Brnn olu, yedi yandaki Sungur idi.

Yz krba bitmi, Gk Br gk dememiti. Sungur daha neler olacan bilmiyordu. Yaklan atee bir takm
demirlerin sokulup karlmasndan da bir ey anlamamt.

Fakat Gk Brye son krbalar vurulurken gelen Yamtar olacak ii anlamt. Sungurun da bunu
grmesini istemiyordu. Onu yakalyarak kucana ald. ocuk gitmek istemiyordu:

- Ee (Amca)! Kalalm dedi.

Yamtar titriyen bir sesle cevap verdi:

- Kalmyalm Sungur! Baban birazdan gelecek!

Sonra, grbz bir ocuk olduu halde, kendi kucanda kck kalan Sunguru kavryarak yrmee
balad. Sungur, yanan Yamtarn yanana dayamt. kisin de yz slakt.

O gece Yamtar, Sunguru kendi evinde kendi ocuklaryla brakarak Gk Brnn evinde kald. Geceleyin
in kumandanl yapsna giderek Gk Bry almt. Artk dnyann klarna ve renklerine iki gz de

www.e-kitap.us
kapanm olan andasnn kolundan tutarak onun evine gelirken zerine yldrm dm iri bir aaca
benziyordu. Kan kardeinin yardmna koamam olmaktan doan bir i acs, Gk Brnn gzn kzgn
ile karan acdan aa deildi. Kendinden utanyordu. Ay altnda eri br sokaklardan sert
admlarla yryen bu iki kara bahtldan biri, iri ve gzleri gren Yamtar ar bir manevi yk altnda km
gibi ilerlerken; teki tkenin kahraman delisi, ba emiyen Gk Br, artk sonsuz karanla gmlm
olan yiit onba, Tanrya bakar gibi hafife ge evrilmi olduu halde dimdik, vekarl ve heybetli
admlar atyordu.

- III -

FLOZOF EN-MA

Yamtar imdi daha ar bir yk altnda idi: Gk Brnn tarlasn ekip bimek, andasna ve andasnn
oluna bakmak da artk kendi grevleri arasna girmiti. lk gnlerde teki Trklerden epey st, yourt, et
bularak Gk Bry beslemi; abuk iyiletirmeye almt. Gk Br birka gn yatp bir yere kmam,
sonra her gn tarlasna karak bir aacn altnda oturmay det edinmiti. Hemen hemen hi
konumuyordu. Srtn aaca veriyor, ban aaca yaslyor; sabahtan akama kadar ylece kalp
dnyordu. Pek az yemek yiyordu. Yalnz sk sk Sunguru aryor, ne yaptn soruyor, Sungur yapt
ii veya bir ey yapmadn syleyince peki diyip sessizlie dalyordu. Yamtar onun iinde ne byk
kasrgalar estiini anlamt. ok konumamann, hatt onu avundurmaya alp fkelendirmenin; iinin
ince tellerine dokunmamann doru olacan biliyordu. Gnde drt kere yanna geliyor, yemeklerini
Gk Br ile yiyor, bu arada ona birka ey sylyordu. Yamtar andasn sevindirecek haberler vermee
alyor, holanmyacan sand eyleri ondan saklyordu.

Bylelikle bir yl daha geti. Gk Br artk duygularyla gzlerinin yokluunu gidermee balamt.
Evinden tarlaya yahut Yamtarn evine giderken yolu przsz yryor, yaklat yerde birisi olup
olmadn seziyordu.

imdi btn zamann olu Sungurla Yamtarn olu Gktaa gre dersi vermekle geiriyor, onlar
gretiriyor, onlarn birbirlerine yaptklar oyunlar, gzleri grmedii halde alacak bir sezgi ile anlyor,
yanllarn dzeltiyordu. Bazan Yamtar da geliyor, o da derslere karyor; hatta kklerle elense ederek
onlarn isteini arttryordu. Kk greiler bir ayda ii ilerletmilerdi. Gk Br onlara aa dallarndan
iki kl yapp vurumalarn da retmiti. Yamtar da deriden kalkan yapm, ii tamamlamt. Gktala
Sungur akllarna geldike greiyorlar, kl oyunu yapyorlar, ta yartryorlard.

Bir gn yine merakl ve kendilerine gre etin bir gre yapyorlard. Babalar da gz ve gnlle onlara
bakyordu. Kendilerini gree o kadar kaptrmlard ki, yal bir inlinin yanlarna yaklatn grmediler.
Bunu ilk sezen Gk Br oldu. Yamtarn omuzuna vurarak: Sor bakalm, u inli ne istiyor dedi. Gre
durmu, Yamtarn az aknlktan ak kalmt. Gk Br artk, yalnz birisinin yaklatn sezmekle
kalmyor, bunun inli olduunu da anlyordu. Yamtar imdi iki ocuu gretiren iki yllk tutsak Yamtar
olmaktan km, Trk bei, Gk Trk ordusunun yzbas Yamtar olmutu. Sert bir sesle:

- De bakalm inli! Ne istiyorsun? dedi.

Yal inli belirsiz bir ekilde glmsedi. alacak ey! Bu inli glmsedii zaman teki inliler gibi iren
ve aldatc bir yz almyor, aksine olarak sevimlileiyordu. Yamtar buna bakyor, ocuklar bunu seziyor,
Gk Br bekliyordu. inli olduka dzgn bir Trke ile cevap verdi:

- Size birka t vermek istiyorum.

Gk Brnn sa elini, kemerinin soluna doru att grld. Bu kl ekerken yaplan bir davrant.
Fakat iki elinin birden aa dmesi bir oldu. Kemer kaynn solunda artk eskiden olduu gibi bir kl
asl deildi. Bir inlinin gelip de kendilerine t vermek istemesi onu ileden karmaa yeterdi.

www.e-kitap.us
Yamtarn verdii karlk fkelenmekte olan Gk Brnn iine birka damla su serpti:

- Bizim inliden alacak hibir dmz yok!

Kocam inli bu szlere kzmad. Biraz daha glmsiyerek:

- Bu kk ocuklar niin gretiriyorsunuz? diye sordu.

Yamtar ard:

- yi gremei rensinler diye.

- yi greip nolacak?

- Sen alk msn, nesin? Bu ocuklar krk yl byle ocuk kalacak deiller ya. Elbet byyp er olacaklar.

- Er olunca gre ne ilerine yaryacak?

- Gremeden, dvmeden, ok atmadan, kl vurmadan, karg sanmadan, at yartrmadan kii er olur

mu?

inli glmsiyerek:

- Trk felsefi... dedi.

Yamtar bundan bir ey anlamamt. Sordu:

- Ne dedin?

- Trk felsefesi.

- Nedir o?

- Trklerin derin dncesi.

- Trkleriin derin dncesi mi dedin? Peki neymi o?

- Demin syledin ya: Gremek, dmek, yarmak...

- Bunlar kt eyler mi?

- ok kt!

Yamtarn gzleri ald:

- Ne? Ya iyi olan nedir?

- Bilimi felsefe.

Yamtar glmsedi:

- Peki bu bilimle felsefe nedir, ne ie yarar?

- Doruyu bulmaya yarar.

- Bana bak inli! Kocamlk seni bunatm m ne? Byle t vereceksen abuk buradan ekil de bizi
fkelendirme. Doru ile erinin ne olduunu biz biliyoruz.

www.e-kitap.us
inli yine glmsedi:

- Bilmiyoruz.

Yamtar fkelenmee balamt:

- Doruyu bilmiyorsam sana ne? Ne diye gelip bana kendi samalarn retmee kalkyorsun?

- nk herkese doruyu retmek iin hocama sz verdim.

- Hocan m? Hocan kim?

- Hocam nl in filozofu ao-lien. Ben de onun ra filozof en-ma. Hocamdan ayrlal drt yl oldu. Her
yeri gezip insanlara doruyu retmee alyorum.

Yamtar merakla sordu:

- Sen drt yl ncesine kadar rak m idin?

- Evet!

Yamtar acyarak bakt:

- Bana bak inli! Seni krmak istemem, szlerime gcenme ama pek beyinsizmisin.

- Neden?

- Sakaln aarncaya kadar rak kalrsan sana uslu kii denmez ya.

- Bilim ve felsefe abuk renilmez.

Yamtar yine gld:

- Canm! in iinin glnden nolacak? Kl savurmaktan da daha g deil ya...

- Daha gtr.

- Daha m gtr? yleyse sen yaman bir bahadr olacaksn. stersen gel seninle bir kllaalm. Ama imdi
klcm yok. En iyisi gel seninle greelim.

- Ben gre bilmem.

- Bilim ve felsefe greten daha gl diyorsun. Kolayn bilmeden gcn nasl rendin?

- nk gre faydaszdr. Bilim kiiye ok ey retir

Yamtarn can sklmt:

- Siz inliler her eyi biliriz sanyorsunuz. Tarla bellemeyi yalnz kendimiz biliriz sanrsnz. Bana bu ii
retmek iin de bilgili bir inli gelmiti ama ben ondan daha iyisini bildiimi kendisine gsterdim. Senin
bilim, felsefe dediin de byle sama bir ey olacak. Ben iyi ok, attm, ata bindiim halde karnm
doyuramyorum. Senin felsefe dediin nesne benim alm giderir mi? sen bana onu syle.

- Elbette giderir.

Yamtar sevincinden bir irkildi. inliye doru bir adm att:

- abuk syle: u felsefe nedir? Tez davran da u yere batas alktan kurtulaym.

www.e-kitap.us
inli yine glmsiyerek cevap verdi:

- Bu bir gnde olacak i deil. Bunun iin uzun zaman ders almak, renmek gerek.

- IV -

YAMTAR FLOZOF OLUYOR

Yamtar o gnk konumadan sonra inli filozofun evine dadanmt. Filozof en-ma altm be yalarnda
bilgin bir ahlk idi. Felsefesini yaymak, insanlar doru yola gtrmek, t vermek iin ok yer gezmiti.
inin her yerini dolatktan baka, Tibete, Koraya Trkeline, Hinde kadar uzanmt. Bir ok dilleri bilirdi.
Daha ao-lien in ra iken bazan onunla birlikte, bazan onun izniyle yalnz olarak bu lkeleri gezmee
balam, her yerdeki insanlarn ahlk, detleri, dnleri hakknda geni bilgi edinmiti. Bir felsefeyi
yaymann ok g olduunu biliyordu. Hocas uzun mrnde yalnz kendisini yetiirebilmiti. Kendisi ise
henz kimseyi doru yola getirememi, fakat bundan ylgnlk duymamt. Elbet bir kiiyi aydnla
karacam diye dnyor, evresini dolaarak tler veriyordu.

Kara Kaanla birlikte yz bin kadar Trk tutsak olarak ine gelince bu bedbaht insanlar zerinde bir defa
deneme yapmak, dncelerini onlara amak istedi. lk nce Kara Kaana telkin yapmak istedi. Fakat o
yanna kimseyi kabul etmiyordu. Bu ii baaramaynca kaandan sonra en ileri gelen Trklere yani Ibara
Hana, Kr ada, Ulu Tarkana bavurdu. Ibara Han kendisini uzun uzun dinledikten sonra bu
dncelerin Trklere uygun gelmiyeceini, Ulu Tarkan ise Kara Kaann kabul etmedii bir eyi kabul
edemiyeceini bildirdi. Kr ada gelince o, ok sert ve kesin bir durumla bir inlinin dnceleri ne olursa
olsun benimsemiyeceini bildirerek iin iinden kmt. Byle olduu halde en-ma bezmemiti. Bu sefer
Trklerin halk tabakas iinde ders verecek kii aramaa balamt. Fakat tutsak olduklar halde gzleri
yukarda olan Trklere sz anlatmak pek gt. Bir gn gen bir Trke felsefeden ve bilimden bahsedip
felsefenin insan ruhunu glendirdiini anlatrken Trk onun szn keserek : Bu felsefeyi bir ata
yedirsem beni tkene bir gnde ulatrr m? diye sormu, felsefenin yenecek bir nesne olmadn
syleyince de kendisine sert sert bakp yanndan uzaklamt. en-ma yine bkmam, tekrar belere
bavurmaa balayarak bu sefer B Alp yakalam, ona ders vermee kalkmt. Bg Alp kendisiyle,
ksa bir tartma yapm sonra ona : Bu felsefe dediin nesne yarn ne olacan bildirir mi? diye sormu,
hayr cevabn alnca: Neye yarar? Kra Ata felsefenin ne olduunu bilmiyordu ama yarn neler olacan
bana diyivermiti diye filozofun nne dikilmi, yarn kimsenin bilemiyecei hakknda en-mann yapt
btn direnmelere ramen: Sana inanmam inli! Ben Kra Atann szn kulamla iitip dediklerinin
doru ktn gzmle grdm diye kestirip atmt.

en-ma yine usanmamt. Yine Trklerin arasnda dolam, bu sefer de Yamtara atmt. inli filozof
barbarlktan holanmazd. Fakat kendi felsefesini anlamak bakmndan Trkleri inlilerden daha kabiliyetli
buluyordu. Bunlar ii, d bir olan doru zl, doru szl kimselerdi. Gerei bulmak, felsefeyi kavramak
iin ilk art doru olmaktr diye dnyordu. ri gvdeli Yamtar karn doymad iin felsefe yolu ile aln
toklua evrileceini umduu iin bu ie giritiini saklamamt. en-ma aln da, tokluunda bizim birer
kuruntumuz olduunu ona anlatmaa alacak, bylelikle Yamtar kazanacakt. Yamtarn iri, yar, gl
kuvvetli olmas da iyi idi. nk iyi bir filozof olursa da, ta gezip dncelerini yayarken yorulmaz,
yorgunluklara, glklere katlabilirdi.

Yamtarda bir deiiklik olduunu Gk Br de anlyordu. imdi Gk Brye verilen yemek daha oktu.
Bunun niin byle olduunu dnm, bir gn durup dururken:

- Yamtar! Bizim azmz m oald diye sorup hayr cevabn alnca : yleyse sen az yemek yiyorsun
diye kesin bir sonu karmt. Doru idi. Az yemek yiyor, kendi leinin yarsn Gk Br ile ocuklara
veriyordu. Yamtar, Gk Trk bei oludu iin yalan syliyemezdi.

- Evet, dedi. Yiyeceimin yarsn nze letiriyorum. Gk Br buna kar koydu:

www.e-kitap.us
- Olmaz! Sonra alktan lrsn.

- Ben ackmam.

- Ackmaz msn?

Gk Br bu szleri byk bir aknlkla sylemiti. nk Yamtar diyince akla ilk gelen dnce ackmak,
doymamak, ok yemek oluyordu. Btn dirliinde hemen hemen her gnn yar a geirmi olan
Yamtarn imdi Ben ackmam demesi elbette alacak iti. Arkadann sorusuna yine ackmam diye
cevap verince Gk Brnn iine kuku dt. Bir adm atarak Yamtar tuttu. Elini onun omuzundan
koluna doru iterek:

- Ackmaz msn? Yoksa sen Yamtar deil misin? diye sordu.

- Yamtarm

- Yamtar olursun da ackmaz olur musun?

- Ackmam.

- Nasl olur be?

- Ben artk filozof oldum.

Gk Br kendi byk derdi ve yarna ait dnceleri arasnda inli en-ma ile olan konumay, hatta en-
mann kendisini bile unutmutu. Az yemek yiyen andas ackmadn, nk filozof olduunu syleyince
bunu bir hasatalk sand:

- Sayr msn? Neren aryor?

Yamtar da bu sayrln nerden kondurulduunu anlamt:

- Bir yerimin ard yok.

- Yok mu? Olduunu sylediin o zrlt, bir eit sayrlk deil mi?

- Filozofluk mu?

- Evet.

- Ha!... O sayrlk deil.

- Ya nedir?

- O mu? O byk bir i.

Gk Br bir ey anlamyarak sordu:

- Yamtar! Sende bir bakalk seziyorum. u filozofluk mudur, nedir her ne ise bana anlat da bileyim

- Filozofluk derin dnmektir. Her kiinin bilemedii bilgileri bilmektir.

- Filozof olan kii ackmaz m?

- Ackmaz.

- Neden?

www.e-kitap.us
- Neden mi? nk toklukla aln fark yoktur.

- Ne?

- yle deil. Yanl syledim. nk alk kiinin kendi kuruntusudur.

- Kuruntu mu?

- Evet! Kii kendisini ok a sanr. ok yer. Halbuki az yese de olur.

- Sonra?

- Sevinmek, yerinmek bounadr.

- Ya!... Neden?

- nk yeryznde ne sevinecek ne de yerinecek olay yoktur.

- Yoksa neden kimine sevinip kimine yeriniyoruz?

- Kuruntu...

- Vay canna...

Yamtar vnmee balad:

- Yalnz bu kadar deil, daha neler var, neler!

- Neler var?

- lm yok.

- Ne?

- lm yok.

- Ama herkes lyor.

- Onlar lmyor.

- Ya ne oluyor?

- Biim deitiriyor.

Gk Br sustu. Uzun zaman dnd. Her zamanki fkeli sesine hi benzemiyen yumuak bir sesle:

- Anlamyorum. Bu filozofluk kiinin bandan usunu alan bilmedik bir sayrlk olacak dedi.

Sonra, filozofluu anlatamad iin sklan Yamtara acyarak szn bitirdi:

- Anda! Utacya git.

-V-

KURUNTU

www.e-kitap.us
Yamtar, retmeni olan en-mann tavsiyeleriyle frsat bulduka Siganfuyu gezmeye balamt. Bu byk
ehrin sokaklarnda gezip tozuyor; evlere yaplara, adamlara bakyor, insanlar hakknda dnce sahibi
olmaa alyordu. Fakat hl inceyi renememiti. en-ma uzun tartmalardan sonra inceyi
renmenin gerekli olduuna Yamtar kandrm, ona ders vermee balamt. Fakat birka ay getii
halde kelime olarak ancak ben, sen, o; cmle olarak da Karnm tok ve Yaamak d grmektir
demesini belliyebilmiti. Yamtar btn saflna ramen ussuz kii deildi. ince renememesinin sebebi
inlilere kar duyduu tiksinti, bir de bu dilin gl idi.

en-ma ilknce ben demesini retmiti. Bu szn incesi vuo idi. kz brmesine benziyen bu
sz tekrarlamak Yamtara pek g gelmi, gnlerce bo, bu, b, b diye hecelemiti. (Gk
Trkede v harfi olmad iin Yamtar glk ekiyordu); hibirisinin doru olmadn en-madan
iittike fkelenmi, yapamadka inad tutmu, sonunda tpk inli gibi vuo diyebilmiti. Sen
kelimesinin incesi olan n de epey tartmaya yol amt. nk Yamtar n demiyor, ini diyordu.
(Gk Trkede kelime bana n herfi pek nadir olarak geldiinden Yamtar zorlanyordu) retmeni
bataki i nin lzumsuzluunu anlattka Yamtar ayor, hele szn sonunun n diye uzatmaktaki
sebebi bir trl kavryamyordu. (nk Trk dilinin bir hususiyeti de sesli harflerin daima ksa oluudur)
Fakat ne de olsa bu sz vuo demek kadar g deildi. ince o demek olan ta ise Yamtarn pek
houna gitmiti. Sylenmesi kolayd. Bu beeniini en-maya:

- Bak, ite bu, insan diline benziyor demekle bildirmiti.

Byle teker teker ince szleri renmenin uzun sreceini anlyan Yamtar cmle renmee kalkm ve
ilk nce ince Karnm tok demesini ezberlemiti. Bunu bellemekten maksad, renmee balad
felsefenin anaizgileri zerindeki bilgisini gstermekti. Nitekim Yaamak d grmektir cmlesini de ayn
dnce ile en-maya sormu, alm, bin glkle renebilmiti. byle przsz gitseydi koca
Yamtar, ar aksak da olsa, yarm yamalak da olsa inceyi renecek, konuabilecek hale gelecekti. Fakat
derslerin birinde retmenine ince byk nasl denir diye sorup da ta cevabn alnca beyni allak
bullak olmu, byk bir yorgunluk duymutu. Ta hem o anlamna geliyor, hem de byk demek
oluyordu. Her ne kadar en-ma ikisinin sylenei arasnda bir ayrnt olduunu sylemi ve her ikisini bir
ok defa tekrarlyarak soluk tketmi idiyse de Yamtar ikisinin ayn olduunu savunmada direnmi,
sonunda eline inlinin yaz frasn alarak Gk Trk yazsyla iki ta yazarak:

- Baksana! Bunlarn ikisi de birbirinin benzeri deil mi? diye sormutu. O zaman en-ma glmsemi ve:

- Trk yazsyla yaznca ikisi de birdir ama in yazsyla yaznca ayr olduklar anlalr diye vermi ve iki
kark, acayip ekil izerek birinin o demek olan ta birinin de byk demek olan ta olduunu
Yamtara aklamt. Yamtar, in yazsn grnce bsbtn sklm, iine baygnlk gelmiti. nk en-
ma ona, ince rendikten sonra eski in yazsn da reteceini sylemiti. Bu konuma Yamtar iin bir
dnm noktas olmu, ince ben, sen, o, karnm tok, yaamak d grmektir demekten baka ne
rendiyse hepsini unutmu; yeni bir ey renmesine de imkn kalmamt.

en-ma buna zlm, fakat bkknlk getirmemiti. inlilerle biraz daha ok dp kalkarak inceyi
renmesi iin ona Siganfu sokaklarnda dolamay tlemiti.

Yazn ilk gnlerinden bir gnd. Birden Yamtarn ii szlad. Ah tken ah!... imdi Trkelinde olsayd
yeil yamalarda, sonsuz bozkrda nasl at koturur, dalarda nasl geyik avlard. Bu Siganfu ehrinde ise
tpk inliler gibi boucu uyuuk gezmekten baka yapt bir ey yoktu. O kalabalk aile ocandan kala
kala bir kendi bir de olu Gkta kalmt. Kz, bu kapal ehirde solmu, azndan kan boanarak lmt.
Kendi yurdunda olsa neyse idi ama, yabanc yerde tutsak yaamak baa dnce kii, eini de, oluk
ocuunu da yannda grmek istiyordu.

Yamtar artk iyice dncelere dalmt. Grmeden bakyor, bilmeden yryordu. Bir aralk geni bir alana
geldiini iittii alg seslerinden anlad. Boyal tahtalarla evrilmi bir bahenin kapsnda inli algclar
alg alyor, acayip klkl bir inli bararak bir eyler sylyordu.

www.e-kitap.us
Yamtar yava yava yaklat. Barann evresinde epey kii toplanmt. Bazlar kapdan ieri giriyordu.
Galiba inlilerin bayram var diye dnc. Yamtar, gittike artan kalabalk arasnda, biraz sonra, farkna
varmadan o barp aran acayip klkl inli ile yz yze geldiini grd. Herif, Yamtara bir eyler
sylyor, eliyle ierisini gsteriyor, fakat Yamtar bu inceden hibir ey anlamyordu. Yalnz, etrefil ince
szler arasnda kulana bir n alnr gibi oldu. Anlad bir sz getii iin sevindi. Onunla ince
konumaa karar vererek Vuo Yamtar dedi. Ben Yamtar demekle kendisini tantm oluyordu. Geveze
inli biraz susar gibi oldu. Yamtar bundan faydalanarak ve eliyle kendisini gstererek tekrarlad:

- Vuo Yamtar!

inli galiba anlamt. Karsndakini herhalde ince bilen birisi sanmt. Eliyle Yamtar gstererek syledi:

- N Yang-ta!

Bir anda Yamtarn tepesi att. Albz alsn! O uursuz ta yine karsna kmt. Alk inlinin dili Yamtar
demee dnmyor, Yang-ta diyordu. Bararak trke cevap verdi:

- Dilini ylan soksun! Yang-ta deil, Yamtar....

inli, yine ince sylemee balamt. O kadar ok, o kadar abuk konuuyordu ki Yamtar banda bir
arlk duyuyordu. Anlamad iin cevap vermedike inli daha ok konuuyor, eliyle bol bol iaretler
yapyordu. Bu savruk el hareketleri arasnda bir aralk herifin eli Yamtarn karnna dedi. Arkasndan da bir
sr sz syledi. Yamtar, bu inlinin karnna dokunmakla karnnn a olup olmadn soruyor sanmt.
te ince konumak iin iyi bir frsat kmt. Yamtar hemen inceyi yaptrd:

- Karnm tok!

Bu cevap, konukan inliyi hemen susturmutu. Hayretle Yamtarn yzne bakyordu. evrelerinde olanlar
da hayretle gzlerini dikmilerdi. Yaknndakiler, szlerine; uzaktaki uzun boyu ile iri gvdesine bakp
ayorlard. Acayip klkl inli yeniden sze balyarak el iaretiyle gzlerini gsterince Yamtar arkadaa
onun omuzuna vurdu. Herif, Yamtarn en yava dokunuu olan bu vurula krlma derecesine gelen
omuzunun acsyla kvranrken o, ince : Yaamak d grmektir dedi. Ortalkta derin bir sessizlik oldu.
Yamtar bu sessizliin neden doduunu anlamak iin sana, soluna baknrken koluna bir el yapt ve bir
ses Trke:

- Yamtar! Sen misin? Sana ne olmu byle? diye bard. Yamtar ban evirdi. lknce gzne bir brk
arpt. Sonra eski yolda Yzba oulu tand. oul sylyordu:

- Deminden beri sana sesleneceim ama o kadar deimisin ki tanmakta glk ektim. Neden byle
arkladn? Sayr msn?

- Sayr deilim. Buradaki algnn, grltnn ne iin olduunu anlyaym diye yanatm. Boboaz inli
tebelle oldu.

- Burann ne olduunu biliyor musun?

- Hayr.

- Buras iyi bir kazan yeri. Herkes hnerini gsterip aka alyor. stersen sen de hemen gir.

Yamtar hemen boynunu bkt:

- Benim ne hnerim var?

oul anlatt:

www.e-kitap.us
- inli hneri gsterecek deilsin. Cambazl inliler yapyor. Trkler de gree kyor.

- Hner buysa kolay. Ok atmak, kl oynamak da var m?

- imdilik yok ama ilerde belki o da olur.

oul, inli ile ince bireyler konutuktan sonra Yamtarla ieri girdi. Bycek bir bahenin evresine
inliler oturmular, orta yeri ak brakmlard. Burada iki direin arasna gerilmi bir ip Yamtarn dikkatini
ekmi, bunun ne olduunu sorarak ipin zerinde inlilerin hner gsterdiklerini renmiti. Gerilerde ince
aalarla ayrlm bir yere gelince Yamtar karsnda Yumruyu buldu. oul:

- Yamtar! Bu gn ikiniz greirsiniz. Burann sahibi hner gsterenlere aka veriyor dedi.

Yumruyu da buraya oul getirmiti. ince bildii iin siganfuda her yere girip km, burasn renmi,
hatt burada bir iki defa inli greilerle gremi, sonra Yumruyu da bulup getirerek ona da bir kazan
salamt. Yumru btn in greilerini yendikten sonra nihayet oulla gremi, onu da yenerek
seyirciler arasnda n salmt. inliler ona Trk buas diyorlard. Artk karsna kacak kimse kalmad
iin imdi iki in greisiyle birden greiyor, bu greler Siganfu halknn pek houna gidiyordu. Fakat
yumru in greilerini ikier ikier de yeniyordu. Yalnz bir defa biri Ktay, biri Tibetli olan iki greiyle
yapt bir grete yenilmi, fakat sonra bunlar teker teker pek kolaylkla alt etmiti. Bugn ise Yamtarla
tutuacakt. Yamtar gibi nl bir greiyle yapaca karlama herhalde pek sert olacakt.

Cambazlklar, hokkabazlklar yapldktan sonra sra gree geldi. Elence bahesinin sahibi Yamtar
seyircilere tanttktan sonra iki nl greinin imdiye kadar grlenlerden daha merakl bir gre
yapacan bildirdi.

Yamtarla Yumru ortaya ktlar. Fakat her gn hakemlik yapan inli, Yamtardan rkm, bir trl alana
gelmiyordu. Bu iki dev gibi Trkn arasnda ezilemem diyor, direniyordu. Halk mrldanmaa balamt.
Elence bahesinin sahibi, imdiye kadar, kendisine epey kazan salam olan oula yalvard, hakenlii
ona kabul ettirdi. oul defa el rptt; Yamtarla yumru el ense ettiler...

Yamtar daha uzun boylu, daha iri, daha yal, daha usta idi. Fakat iki yldr hi grememiti. Yumru ise
son aylarda burada krktan fazla gre yapm olduu iin idmanl idi. lk denemelerden sonra sert giriler
balaynca bahedeki btn sesler dindi, herkes gz kesildi. inliler iin bukorkun bir eydi. Bu iki dev
birbirlerine attklar elmeleri aaca taksalar aa devrilirdi. Hele belden kavrayp yere almalar pek
yamand. Baka biri olsa kemikleri krlr, belki lrd. Ne akla gelmez oyunlar yapyorlard. Birka inli bu
korkun manzaraya daha fazla bakamadklar iin seyiri yarda brakp svtlar.

Gre ok uzun srd. Yorulduu iin soluyarak kurt kapanna den Yamtarn srt yere geldii zaman
seyircilerden ou kam, ancak birka yrekli kii kalmt. Bu sonucu ne oul, ne de Yumru
umuyordu. oul eski yoldann arklamaktan doan gszlk yznden yenildiini anlamt. Fakat yine
ok zlmt. Ona:

- Yazk be Yamtar! Yenildin! dedi

Yamtar glmsedi:

- Hayr! Ortada yenen, yenilen yok.

oul ararak sordu:

- Ya srtnn bu topraa demesi nedir?

Yamtar, filozof durumuyla cevap verdi:

- Kuruntu!...

www.e-kitap.us
 - VI -

YAMTAR UYANIYOR

Yamtar o gnk yeniliinden sonra elence bahesinin en nl oyuncusu olmutu. Eski arkadann bir
deri, bir kemik kaldn grp bunun alktan ileri geldiini anlyan oul, bahenin sahibi ile grerek
yeni bir oyun yapmasn teklif etmi, teklifi de kabul ettirmiti.

Bu oyun u idi: elence bahesinin sahibi ortaya olduka ok aka koyacak seyircilerin iinde en ok
yemek yiyebilecek olan bir yara aracakt. Ortaya kan seyirci ne kadar yemek yerse, bahenin
sahibinin karaca adam ondan ok yiyecekti. Yar seyirci kazanrsa bahe sahibinin koyduu akay
alacak, kazanamazsa yars kadarn bahe sahibine verecekti.

Bahe sahibinin ortaya karaca adam Yamtard. ok yemek yarn kazanaca muhakkakt. lk gn
Yamtar bir kuzu evirmesi ile drt byk anak yourt yiyerek yar kazand. Yamtar hem iyice doymu,
hem de greteki kazancndan daha ok aka alarak onlarla Gk Brye ve ocuklara yiyecek tamt.

kinci gn art deiti: Yamtar, inlinin yediinin iki katn yiyecekti. Fakat Yamtar krk tane iri ku eti, alt
anak yourt, yirmi anak pirin yiyerek bunu da kazand. Kim ne yese iki katn kolaylkla kvryordu.
Yamtarn oburluu Siganfuda duyulunca ehrin en oburu olmakla tannan ksa boylu, fakat pek iman bir
inli byk bir aka karl ile Yamtara meydan okudu. O gn elence bahesi tklm tklm dolu idi. in
beleri de gelip seyirciler arasnda yer ald. Yamtar iki kuzu ile drt anak dolusu yemi yedi. zerine de
kendiliinden iki byk amak su iti. lk defa olarak:

- Bu gn iyi doydum! dedi.

oul, eski yoldann benzine kan geldiini, biraz kendisini toplayp glendiini grnce elence bahesi
sahibiyle yine konuarak Yamtar Yumru ile ikinci defa gretirmek istedi. stedii, Yamtarn aka
kazanmasyd.

Gerekten yedi sekiz yemek yarnn verdii tokluk ve kazanlan akalarla yar a yatmaktan kurtulmu,
Yamtatn gc yerine gelmiti. Yamtar st ste iki grete Yumruyu yendi. bu hale gelince onun
karsna Yumruyu beraberce yenen Ktayla Tibetliyi kardlar. Koca Yamtar bunlar da biimine getirip
kafa kafaya vuruturarak yenince herkesin ilgisini ekecek yeni bir gre yapmak gerekti. Yamtarla Yumru
ayn zamanda alt greiye kar greeceklerdi. kisi Ktayla Tibetli idi. Drd de Siganfunun greileri
idi. Elence bahesinin sahibi ehrin ileri gelenlerinden bazlarnn gree gelmesini salamt. Bunlarn
arasnda birok yksek rtbeli in subaylaryla, saray adamlar, vezirlerden de Vey-ing vard. Sekiz
greinin iki takm halinde gremesi imdiye dek grlm ey deildi. Tellallar ehrin sokaklarnda
bararak halk bu seyire armlard. O nk giri creti iki kat ykseltildii halde bahe dolmu, bahe
sahibinin de az kulaklarna varmt. Grein yaplaca yer geniletilmi, ileri gelenlerin oturmas iin
ykseke localar yaplmt. Bir inli ile oul hakemlik ediyorlard. oulun el rpmasndan sonra sekiz
kii birbirine girdi. Eskiden beraberce Yumruyu yenmi olan Ktayla Tibetli yine onunla tutuup drt inliyi
Yamtara brakmlard. Yumruyu yine yenerek hep birden Yamtara saldrp onu da srt st getirmek
tasarsn gidiyorlard. Kendileri Yumruyu yeninceye kadar drt inlinin de Yamtar oyalyacandan emin
idiler. Bu tasar Yumrunun da iine geliyordu. Yumru nasl olsa uzun zaman iki rakibini tutabilir, bu srada
da Yamtar drt inlinin srtn yere getirebilirdi. Gre byk sertlikle balad, kzt, krc bir durum ald.
Halk baryor, kendi greilerini cesaretlendiriyordu. Seyirciler arasnda birka Trk de vard. Yzba
Yamurla Gm yan yana oturmulard. Fakat bunlarn hi sesi kmyor, kaytsz bir yzle greenlere
bakyorlard. Localarn birinde de Kr adla B Alp oturuyor, kprdamadan seyrediyorlard. in veziri
Vey-ing, Trklerin en byk yas idi. Bir greilere, bir de Kr adla B Alpa bakyor, gzlerinden
kin yalazlar sayordu. Kr ad klc ile oturuyordu. in kaannn zel erisinde yksek rtbeli subay
olmu, yanna da epey Trk toplamt. inlilere kar yapt savalarda ok inlinin canna kym olan u

www.e-kitap.us
B Alp da zel eri subaylar arasna girmiti. Byle giderse tutsak diye buraya getirilen Trklerin hepsi
in kaannn zel erisi olacaklard. Hem de...

Vey-ing dncesini yard abrakt. nk gre alanndaki kargaalktan bir i olduunu anlayp baknca
Yamtarla tutumu olan drt in greisinden birinin kolu krlm olduu halde dar karldn grd.

Dorusu Vey-ing, iinde byk bir kskanlk duyuyordu. u hi sevmedii, tiksindii Trklerle kendi
budunu bir trl boy lemiyordu. Onlar ya oklukla, ya tuzaa drerek, ya aldatarak yenebiliyorlard.
Ama eit artlar altnda Trkleri yenemiyorlard. Hele ki iki Trke kar alt kiinin kmas, drt inlinin bir
Yamtarla baa kamay stelik birinin kolu krlarak meydandan ayrlmas Vey-ingin haysiyetine
dokunuyordu. Hele u Kr adn tutsak olduunu unutarak Siganfuda ululukla gezinmesi, kl
akrtdatmas, ehir evresinde drt nala at koturmas, Bg Alpla her gn ok atmas onu iinden
fkelendiriyordu. Gnn birinde inin bana bel olacak bu Trkleri yok etmek iin in kaanna trl
tasarlar vermise de bir sonu alamamt. nk teki vezirler Trklerin ekincilie, dokumacla
altrlmasn istiyorlar, Vey-ingi desteklemiyorlard. Ekincilii, dokunmacl zaten bilen Trkleri yalnz
bu ilere balyarak ehirlere, kylere yerletirmek onlardan gelecek tehlikeyi nlemek iin yeter
sanyorlard. Bunu byle sanmak, boynuna tasma geirilen kurtu kpek oldu sanmak gibi yanlt. Hem
de...

Vey-ing dald dnceyi yine yarda brakt. nk gre alanndaki kargaalktan bir i olduunu
anlam, ban oraya evirince Yamtarla green inliden birinin baylp karga tulumba edilerek
karldn grmt. te bu da onun iini kinle yakan bir eydi. tken devi ikisini gre d ettikten
sonra teki ikisini elbette yenerdi. Vey-ing, Yumrunun yapt gree hi aldrmyordu. Trke kar Ktay
ve Tibetli kmt. Ona gre bu barbarlarn hepsi de birdi. Ven-ing Trkten de Ktaydan da, Tibetliden
de ayn derecede tiksinirdi. Varsn onlar gresinler, bousunlar , isterse birbirlerini ldrsnler,
dnyadan bir barbar daha kalkaca iin bu iyi olurdu. Fakat beri yanda drt inlinin bir barbara
yenilmesi... te bu gcne gidiyordu. Hem de...

Vey-ing yine dncesinden ayrlmt. nk Yamtar iki inliyi kafa kafaya vurduktan sonra ikisinin de
srtn yere getirmi, pestili km olan iki inli gre alanndan ekilmiti. imdi ortada drt barbar
kalyordu. Yumru son gcn kullanarak iki greiye kar dayanrken birdenbire yknn hafiflediini
duydu. nk Yamtar gree girince Ktayla kapm, Yumruyu Tibetli babaa brakmt. Artk inli
seyircilerin barts iitilmiyordu. Vey-ing ise kin saan gzlerini Kr adla Bg Alptan ayrmyordu.
Fakat onlarn yznde bir sevin grmyor, Ah karganmlar! En sonunda sevinmek istiyorlar diye
dnyordu. Fakat galiba Kr ad sevinemeyecekti. nk Yamtar yorulmu, ypranm, soluyordu. in
veziri imdi umutlanyor, Ktayla Tibetlinin Trkleri yenmesi iin iinden Tanrya yalvaryor, u Kr ad
buradan sevinli kmasn da ne olursa olsun diyordu. Yakarn Tanr galiba kabul edecekti. nk imdi
Yamtar alta dm, g durumda kalmt. Ktay, ona boyunduruk takm, evirmee urayordu.
Yamtar, kzgn bir bua gibi soluyordu. ki kiiye kar etin bir gre yapm olan Yumru da belini Tibetliye
kaptrm, bocalyordu. Yamtar soluyarak Yumruya haykrd: Yetimezsen iim bitik! Yumru: Ben de iyi
deilim diye karlk verecekti. Birdenbire gzleri Kr adn locasna iliip Bg Alpla gz gze geldi. Bu
bak mutlu bir bak oldu. Yumru, Bat kaannn katnda Bg Alpn iri Karluk greisini nasl yendiini
hatrlad. O greteki ince oyunu yalnz Yumru grebilmiti. Hi dnmeden dirseklerini Tibetliye
dayyarak zorlu bir iti yapt. Onun bir anda geviyen kollarna yukardan aa bir bilek vuruu yaparak
kendi belinden yakalam olan Tibetlinin kollarn zd. Yldrm hzyla trpan atarak onu kavrayp yere
ald. almasyla srtn yere getirmesi bir oldu. Tibetlinin kprdayacak hali kalmamt. oul ve inli
hakem el rparak Tibetlinin yenildiini bildirdiler. Yumru Tibetli knca geni bir soluk ald. Yamtarn
btn gc kesilmek zere idi. Omuzunun biri yere gelmiti. tekinin de gelmemesi iin insan gc
stnde emek harcyordu. Yumru, birden ona sayncaya kadar yardma gelmezse Yamtar yenilecekti. Hzla
Ktay omuzundan yakalayp kaldrd. Silkeliyerek ileri frlatt. imdi Ktay, iki Trk greisine kar tek
kalmaktan doan aknlk iinde idi. Bir an baktlar. Yamtar soluyarak yle dedi:

- kimiz birden giriirsek erlie smaz. Ya sen tutu, ya ben...

www.e-kitap.us
Yumru, Ktayn kendi hakk olduunu biliyordu:

- Onu bana brak dedi ve el rparak dald.

Biraz sonra Ktay yenilmiti. Vey-ing iinde kvlcmlar parlyan gzleriyle Kr ad arad. Onun
sevincini grerek biraz daha fkelenmek, Trklere biraz daha ya olmak istiyordu. Fakat ne Kr adda
ne de Bg Alpta bir sevin belirtisi, glmsiyen bir yz yoktu. Baklarn seyirci kalabalna evirdi. Bu
yn arasnda da balarnda brkleri, omuzlarna dklen uzun salaryla birka Trk gzne arpt. Fakat
bunlar da ayn umursamaz baklarla bakyorlar, sevin gstermiyorlard. Vey-ing buna bsbtn ierledi.
Ah kuduz barbarlar! Kurumlarndan yanlarna varlmyor. Grete kazanmak hep onlara vergi imi gibi
aldrmyorlar diye mrldand. Bu kadarla kalsa iyi idi. Yanndaki locada oturan ve in kaannn
yverlerinden olan yksek rtbeli bir in subay, yanndaki baka bir in subayna Trk greilerini
tutmak iin ok glk ekti. Trkleri beenenlere hi tahamml yoktu. Bir yandan in kaan bunlar iyi
binici ve nianc olduklar iin zel eri yapp bir takmna subaylk verirken, bir yandan in subaylar
Trklerin gcn beeniyor, in kadnlar arasnda da Trklere gnl kaptranlar oluyordu. Yamtarla
Yumruyu ven u yaverin kzkardei bunlardan biriydi.

Vey-ing daha ok bekliyemedi. Kalkp gitmek zere iken gzleri yine Kr ad2 arad. Fakat o gitmiti.

Yamtar, elence bahesi sahibinin verdii akalara baknca bir yanllk var sand. Hepsinin kendisine mi ait
olduunu oulun dilmal ile sordu. oul bu akay ok grmemesini syledi:

- Sana verdii 15 akay ok mu buluyorsun? Senin yaptn gre yznden kendisi iki bin aka
kazand dedi.

Yamtarn gzleri almt:

- ki bin aka m dedin? Kim bilir bu aka ile ne ok azk alnr!

Sonra aka ile yklendii trl yemekler Gk Br ve ocuklarla birlikte nasl yiyeceini dne dne
yola koyuldu. Kendi tarlalarndan aldklarnn yanna ardan alnanlar da konulunca hepsi adamakll
doyuyorlard. Gk Br bir ey sorumuyor, Yamtar da sylemiyordu. lk defa o akam toklukla aln ayn
ey olmadn , aln kuruntu deil, yaman bir gerek olduunu anlad. Artk kendisinde uyuukluk
duymuyor, can kl kuanp dvmei ok ekiyordu. Gktala Sungur da Gk Brnn dersleri
sayesinde gelimiler, kk birer bahadr olmulard. Byle drt be yl daha geerse bunlar iyi birer eri
olacaklard.

Yamtar o gece, o yorucu grein verdii yorgunlua ramen uyuyamad. Aln verdii mecburiyetle
filozof olmu, fakat felsefe onu bir trl doyurmamt. imdi iyice doyduktan sonra felsefeye, bilime
dalmakta ne zoru vard? Kii olu savamak iin doar, savaacak gc bulmak iin yemek yerdi. Yamtar
felsefeyle doyacan sanmakla aldanm, uzun denemelere ramen aln giderememiti. u inliler ne
yalanc kimselerdi! Kocam en-ma toklukla alk birdir diyerek kendisini aylarca aldatm, bu yzden
Yumruyla olan ilk grei kaybetmiti. Artk fesefeye falan lzum kalmyordu. Yamtar bu dnceyle
yatandan frlad. Doru en-mann evine gitti. Filozof bir rann altnda kitap okuyordu. Yamtar gecenin
ge anda felsefeye ait bir gl zmek zere geliyor sand. Glmsiyerek yzne bakt. Beriki ok
ciddi idi:

- Bana bak en-ma! Ben filozof olmaktan caydm dedi.

inlinin tatl glmseyii siliniverdi:

- Neden?

- Filozofluum birka ay daha srseydi grete Gktaa bile yenilirdim.

en-ma bu szlerden bir ey anlamamt. Yamtar devam etti:

www.e-kitap.us
- Sen bana alk bir kuruntudur, demitin. imdi anlyorum ki, kuruntu olan alk deil, senin felsefenmi.

en-mann yznde, uzun didinmelerden sonra bulabildii tek rencisini elden karmann verdii bir
gerginlik vard. Nerdeyse alyacakt. Syliyecek sz bulamyordu. Yamtar:

- Sana hoa kal demee geldim dedi ve ince Karnm tok diye tamamlad. Filozofun baklarna kar
da Trke olarak: Hem de gerekten tok. Kuruntu deil szlerini ekledi.

- VII -

KIRA ATANIN SYLEDKLER GEREKLEYOR

Bylelikle iki yl daha geti.

Bg Alp, sekiz yandaki kzyla biri alt, biri de be yanda olan iki oluna okuluk dersi veriyordu. Ibara
Hann kz, Almlann singili olan Gn Yaruk kendisine tane grbz ocuk yetitirmi, bir drdncs ise
tutsaklk kargaalnda lp gitmiti. Bg Alp imdi in kaannn zel erisinde subayd. Kr ad eski
pusat arkadalarn birer birer bu eriye almaa alyordu. Ibara Hann da emeiyle Yamtar, Yumru,
oul, Yamur, Gm de zel eriye girmiler, kl kuanmlard. Bunlar ve adlarn bilmediimiz daha
nice Trkler de imdi in kaannn erileriydi. Birou in kaannn erisi olmak istememiler, fakat Kr
adn Gnnde gerekli olur diyerek buyruk vermesi zerine bu ie girmilerdi.

Tutsaklkla, alkla acnacak durumuna den; Yamtar ve Yumru gibi akayla greecek kadar yoksullaan,
beleri ince ad takan, erkekleri in kadn alan Trkleri bu darmadanklktan kurtarmak iin nelerin
gerektiini Kr adla Bg Alp ok konumulard. Eski sava ruhunu yaatmak iin onlar in kaanna
eri yapmaktan baka yol bulamamlard. Bir defa kl takp ata binsinler, tesi kolayd.

Bg Alp da bunu yapyordu. Gk Br gibi iki gz kr olan bir eski onbaya bile at ve pusat
bulmulard. O imdi, Trk belerinden bir kann dokuz on yalarnda bulunan oullarna retmenlik
ediyor, hatta ehir dndaki dzlklerde at koturuyordu. Gk Br, at ile ilk defa bu dzle kt
zaman ilerdeki engeller hakknda Yamtara birka soru sorduktan sonra atn mahmuzlam, deli gibi at
teperek yllardr zentisini ektii kouya yank ruhunu kandrmak istermi gibi koturmu, koturmutu.
imdi ise her gn yannda yedi sekiz ocuk olduu halde krlara, bayrlara kyor, kl, ok, gre, at
talimleriyle akam ediyordu.

Bg Alp ocuklarn analarnn yanna gnderdikten sonra dnceye dald. Onun her zaman caymadan
bkmadan dnd ey, Kra Atann unutulmaz szleriydi. Bu szler Bg Alpn beynine sanki ilenmi
gibiydi:

- Byk gnler geliyor... Ktlk olunca ay paralanacak... Kara Kaan ldrmiyeceksin... Onu tasa
ldrecek... Bir ulu ehirde toplanm krk er gryorum... Aralarnda sen de varsn... Yamur yayor....
Irman kysnda dvyorsunuz... Budun kurtuluyor.... Adnz unutulmyacak... 1300 yllk lmden
sonra dirileceksiniz... acunun batmna dek adnz gnllerde kalacak...

Kra Atann dedii gibi byk gnler gelmi, ktlk olmu, ay paralanmt. O, Trk budununun
kurtulacan da sylemiti. Bg Alp be yldr bu umutla tutsakla katlanyordu. Yoksa in kaannn zel
erisinde subaylk deil, kendisine in tarkanln verseler bile tutsakla dayanamazd.

Bg Alp derin derin dalmt. eriye Yumrunun girmesiyle uyand. Onu yine at ua olarak almt.
Yumrunun yznde, her zaman grlmiyen bunlu bir dncenin izleri vard. zntl bir sesle:

- Bg Alp! Kara Kaan Umaa vard dedi.

Bu szler kendisine yine Kra Atay hatrlamt. Kocam kam:

www.e-kitap.us
- Kara Kaan ldrmiyeceksin... Onu tasa ldrecek dememi miydi? te dediklerinden biri daha
kyordu. Kara Kaan drt yl tutsak yaanp bunaldktan yiyip imeden kesilip benzi solduktan, in
kaannn kendisine verdii rtbeler bile gcne gidip utan duyduktan sonra art yeryznde
yayamam, lmt...

Yumru:

- Kr ad seni bekliyor diye szlerini tamamlad.

Bg alp; Kr ad durgun, Ibara Hanla Ulu Tarkan zntl buldu. Kr ada eesinin, Ibara Hana
da yakn akrabas olan kaann lmnden dolay basalnda bulundu. Ksa bir grmeden sonra yu
treninin nasl yaplacan kararlatrdlar.

***

Binlerce Trkn hazr bulunduu yu treninden sonra Kara Kaann cesedi yaklarak klleri Pa
rmann dousuna gmld. Trklerin ou kaana krgn, kzgn veya gceniktiler. Byle olduu halde
gzleri yalyd. Gk Trk kaannn tutsak olarak lmesi arlarna gitmiti. O gn o kadar duygulu idiler ki
Kr ad veya Ibara Han kp da kendilerine haydi dese, sonunu dnmeden hep birlikte inlilere
saldrabilirdi.

Yamtar kendinde bir krklk duyduu iin birka gn evinden kmamt. Gk Br de ocuklara birka gn
talim yaptrmam, Kara Kaan anda yaplan savalar, olan ktlklar, Sanarn lmn ve nihayet
kendi gzlerinin nasl kr olduunu anlatm, kendi olu Sungur, Yamtarn olu Gkta, oulun oullar
Karabudakla Kzl Buka, Slemiin olu Barmaklak, in seddinde len Ark Bukann olu gay Br,
Uygur Alkann olu Tanrvermi bu anlatlanlar gz krpmadan, soluk almadan dinlemilerdi. Bir gn
Yamtar krklnn getiini grerek evden kmt. Gk Br de rencileriyle birlikte krlara gitmee
hazrlanyordu. Arkadalar oul kageldi. Baklar bir tuhaft, Yamtarla Gk Brye:

- Ne yapyorsunuz? diye sordu.

Onlarn dnyaya aldr etmiyen bir durumla her zamanki ilerine balamak zere olduklarn grnce:

- Olan ilerden haberiniz yok mu? Dedi.

Ne Yamtarn, ne de Gk Brnn bir eyden haberi yoktu. oul bsbtn tuhaflamt:

- Bu Siganfu da amma tuhaf yer. Bir haber, ehrin bir ucundan br ucuna iki gnde gitmiyor. ki gn
nce Ulu Tarkann kendisini ldrdn iitmediniz mi?

ki anda arp duraksadlar. Yamtar kekeledi:

- itmedik. Tarkan kendisini niin ldrd?

- Kara Kaann lmnden sonra yaamak istemedii iin.

Ortalkta derin bir sessizlik oldu. Bu sessizliin ortasna oulun szleri bir kor paras gibi dt:

- yleyse bugn de Ibara Hann kendisini ldrdn bilmiyorsunuz...

oul bunu sylerken sesinde bir hkrk titremiti. Birden ona sayacak kadar zaman geti mi, gemedi
mi, bu pek belli deildi. Bir anda bykle yedi kn brklerini atp alatklar grld. Kkler
hkrp baryorlard. Yamtarla oulun gzlerinden yalar boanyordu. Gk Brnn yz kzarm,
ban ge kaldrmt. Bu byk yas arasnda, kaskat bir sesle:

- Ibara Hann lmne alamak iin gzlerim olmasn isterdim dedi.

www.e-kitap.us
 - VIII -

N TRKLERN AHLKINI BOZUYOR

Bg Alp uzun sren bir talimden sonra evine dnmt. inli erilere en kolay eyleri retmek bile g
oluyordu. in kaannn zel erisindeki Trklerle ba hotu. Bunlar ok atmasni kl savurmasn, karg
sanmasn, ata binmesini zaten biliyorlard. Hep birlikte saldr, boru ile toplan, birden yzgeri edi de
onlar iin su imek gibi idi. Fakat on sekiz yana kadar eline pusat almam , ata binmemi inlilerden eri
yetitirmek zc bir iti. Kavraylar da yoktu. inliler eri olmak iin deil, dokuma yapmak, yemi
yetitirmek ve filozof olmak iin yaratlm yarbuuk kiilerdi. Halbuki kendi ocuklar bile bu inli
erilerden daha yah sava usulleri biliyordu. Hatta Bg Alpn sekiz yandaki kz ok atmakla, ata
binmekte onlardan usta idi. Bu dncelerin iinde ocuklarn ard. Onlarla yine her gnk talimleri
yapt. Sonra her akam yapt gibi Siganfu sokaklarnda gezintiye kt. Bu gezintiler aylardan beri srp
gidiyor, fakat kimsenin gzne arpmyordu. Bg Alpn ok defa ayn yerlerde dolap geceleyin evine
dnmesinde elbette bir sebep vard ama bunu kendisinden baka yalnz bir kii daha biliyordu.

Gece oluncaya kadar dolatktan sonra ok dar sokaklarn birinden dnmee balad. Gk epey bulutlu idi.
Yarlanm bir ay bulutlardan kurtulduka sokaklar olduka tyordu. Yine ayn k serptii bir anda, ilerde
bir Trkn yava yava yrmekte olduunu grd. Brknden ve klndan Trk olduunu anlad bu
kii, Bg Alpa gizli bir istekle ve ihtiyatl olarak yryor gibi geldi; admlarn yavalatt. Keskin baklarn
karanla dikerek onun ne yaptn grmek istedi. Baka bir zaman olsayd Bg Alp bakasnn ak ve
gizli herhangi bir iiyle ilgilenmez, geerdi. Fakat imdi durum o durum deildi. Bg Alp her gizli
hareketle, her pheli adamla ilgilenmee mecburdu. Niin mi? bunu biraz sonra kendiliinden
reneceiz...

Bu srada ay birdenbire buluttan kurtularak ortal aydnlatt. Bereket versin ki sokak eri br
olduundan her zaman snacak glge bulmak kabildi. Bg Alp da yle yapt: nce bir glgeye, sonra bu
glgeyi yapan kntnn arkasna gizlendi. lerde yabanc da nce bir glgeye saklanmt. Bg Alp onun
ileriden ok geriyi kolladn grnce bulunduu yerde kprdamadan durdu. Yabanc Trk bir zaman
ylece durup ayn buluta girmesini bekledikten sonra istedii olmaynca glgeden kt. Hzl admlarla
yryerek biraz ilerdeki bir evin kapsna geldi. Bg Alp sakland yerden bu yabancnn kapya yavaa
vurduunu, sonra kapnn alarak ieri girdiini grd.

Merakla yava yava kapya yaklaarak inceledi. tekilerden daha byk bir evin kapsyd. Artk gz
kapal gelse bulabilirdi. Yarn gece yine gelmek niyetiyle dnmek zere idi. Birdenbire aklna Kra Atadan
dnerken grd drt atl ve bunlarn arasndaki Onba Pars geldi. O zaman o drt atlnn iine
karsaydm belki Tulu Hann ayr kaanlk gtmesine engel olup bir ok ktlkleri nliyebilirdim diye
dnd. Bu dncenin verdii rknt ile bulunduu yerde kald. Sokaktan geenler pek azd.

ok beklemedi. Kap yavaa ald. Ay, Bg Alpa yardm ediyordu. In tam o srada yine sam, Bg
Alp da evden gizlice kan Trkn Yzba oul olduunu grmt.

Bg Alp incelemelerini derinletirdi. Bu evin zengin bir inli tccara ait olduunu rendi. oul buraya
sk sk geliyordu. Niin geliyordu? Bg Alp, epey nce Siganfudaki Trk belerinin evlerini birer birer
gezdii zaman oulun kars suna boylu, ok gzel, Almlay hatrlatan bir kadnd. Bu kadn dadanmak
Bg Alpn kavryamad bir iti. Siganfuda Trk Tresi yrrlkte deildi ama evli kadna ilimek de
ayrca byk su, bir aypt. Yoksa iin iinde baka bir i mi vard? Bg Alp bunu da hesaplyarak zengin
inli tccarn dkknna gitti. Yal, sska, gz akadan baka bir ey grmiyen bu adamla epey al veri
etti. Ondan baz bilgiler edinebilmek umuduyla sk sk dikkna urar oldu. Fakat fazla bir ey renemedi.

Bg Alp bir ayda oulun iki defa o eve girdiini grd. Hatt bu girilerin biri epey merakl oldu.
oul girdikten epey sonra ev sahibi olan inli de geldi. Evin iinde her zamanki sessizlik devam

www.e-kitap.us
ediyordu. Biraz vakit geti. Kapy yavaa ald. oul bir glge gibi syrlp uzaklat. Bg Alp durumu
kavryamam, iine kurt dmt. Acaba oulla inli bu gece konuunu biliyor muydu? yle ise?...
yle ise ikisi, kendi aralarnda m bir eyler konuuyorlard? Konuuyorlarsa ne konuuyorlard? Sakn...

Bg Alp, bu ilerin hi de sava ilerine benzemediini gryordu. Bunlar etrefil, ince ilerdi. Kendi usu
bu ilere pek yatmyordu. Bunu hi kimseye de amamt. Kendi kendine bu bilmeceyi zmeye uratka
bilmece daha apraklayordu. Hele bir gn oul zel erideki yumuunun banda da bulunmaynca
Bg Alp ne diyeceini, ne dneceini ard.

Bir gn Trk beleri Siganfu yresindeki dalarda ava gitmilerdi. O gn Bg Alpn gznden kamyan
ey u oldu: oul bir tek av avlyamad. Nianclkta sona kald. Kl oyununda yenildi. Grete iki gz
kr olan Gk Brye alt oldu. At yarnda da geride kalp ortalktan ekildi. Onu ancak ertesi gn eride
grebildiler.

Bg Alp aklna gelen bir eyi yapmay tasarlyarak bir gn Yamtar ve oulu yanna ald. Atla
Siganfunun iinde baz yerleri dolat. Sonra oulun yanna ald. Atla Siganfunun iinde bazyerleri
dolat. Sonra oulun geceleri girdii evin sahibi olan zengin inlinin dkknna geldi. Atlarndan
atladlar. Bg Alp, oulun yzn karmadan konuuyordu. Birka ey aldktan sonra tccara:

- Arkadalarm tanyor musun? diye sordu.

Tanmyordu. Yamtarla oulu adlarn syliyerek tantrd. inlinin yznde ne ufak bir deiiklik
olmamt. Glmsiyerek onlara mal satmak iin dil dkyordu. Yamtar, iinde yiyecek bulunmyan bu
dkkna isteksizlikle bakyordu. Fakat oul inli tccarn adnn Ling-tao olduunu Bg Alptan iitince
o zamana kadar sakin olan yznde bir deiiklik oldu. Kalar atlp gzleri ilgi ile bakarak:

- Ling-tao mu? diye sordu. Bg Alp da gzlerini ona dikerek:

- Evet! Tanyor musun? dedi.

oul, inli tccar uzun uzun szdkten sonra glmsedi. Sonra yere bakarak:

- Hayr! diye cevap verdi.

Bg Alp yine kesin bir ey anlyamamt. O gece Yumruyu yanna alarak inlinin dkknn ve evini
gsterip belledikten sonra u buyruu verdi:

- Gndzleri dkkn, geceleyin de evi gzetliyeceksin. Dkkna Trklerden kim uruyor, geceleyin eve
kim giriyor reneceksin. Kendini aa vurmadan ii yrteceksin. Kendi aa vurmadan ii yrteceksin.
Grdklerini kimseye sylemeyip bana diyeceksin!

Yumru yere diz vurdu:

- Buyruk senindir!

lk gnleri ne dkkna, ne de eve hibir Trk uramad. Beinci gnn gecesinde oul eve girip uzunca
kald. Birka gn sonra stste iki gece daha eve geldi. Bundan sonra dkkna da uramaa balad. inli
ili iyice tan oldu. Yumru her gnk sonucu Bg alpa bildiriyordu. Bir gn pek heyecanl geldi. nemli
bir ipucu yakalam gibiydi.

- oul yine dkkna urayp uzun uzun konutu. O ayrldktan sonra ben dkkna gittim. inli pek
sevinliydi. olun akam ge vakit almak zere bir yn mal smarladn syledi.

- Sonra?

- Sonra oul akam dkkna gelmedi. inli onu beklerken o teki eve girdi.

www.e-kitap.us
Bg Alp kurnazl anlamt. oul inliyi geleceim diye oyalyarak rahata eve girip kmt.
Yumrunun anlamad nokta ise Trk beinin sznde durmamasyd.

Byk bir znt iinde:

- oul yalan syledi dedi.

- IX -

BE YIL SONRA

Aradan be yl daha geti. Gk Trkler tutsakla deli on yl olmutu. imdi gay Brler, Gktalar,
Barmaklaklar, Sungurlar, Kara Budaklar, Kzl Bukalar, Tanrvermiler yetikin birer genti. Hepsi de zel
erinin ocuk denecek kadar gen subaylarydlar.

Kr adla Bg Alp sabahtan beri konuuyorlard. Pek nemli bir konu zerinde olduklar belliydi.

Kr ad uzun bir sessizlikten sonra yle dedi:

- On yllk tutsaklk artk sona ermelidir. Admz, sanmz yok olmasn diye, budun yeniden dirilsin diye ie
koyulmann ap geldi. Trk beleri hep in kaanna m iini gcn verecek? Tiinler, adlar in adlar
m tayacak? Budunun ahlak imdiden bozulmaya balad. tkendeki bahadrlk havas artk yreklerde
esmiyor. ocuklarmzn gzlerini in evlerinde dnyaya alyor. Kadnlarmz ksrlayor , erkeklerimiz
melezleiyor. B Alp !Enini,boyunu dndm. Her ii hesapladm. Budunu kurtarmak iin ihtilal
karacaz!....

Kr ad n gizli dnceleri bilen yalnz B Alpt.Yllardan beri onunla konuup hazrlanyor, onun
buyruklar yerine getirmek iin saa sola kouyordu. oulun ardna dmesi de bunun iindi. Ona yle
cevap verdi:

- Kr ad! Onyl sren kutsuzluun sonu gelmi olsa gerek. Kara Kaan, Tulu Han.. Bunlar budunun
bana geecek kadar gl deillerdi. uluk Kaan dan sonra bunlar pek snk kalmlard. Artk Kara
Kaan yok. uluk Kaann olu olarak sen varsn . Kr ad ! htilale bamzda olacak, i baarlnca
kaanla geeceksin!

Kr ad bu dnceyi kabul etmedi:

- Hayr B Alp ! htilale bakanlk edecek, fakat kaan olmyacam!

B Alp hayretle bakt:

- Ya kim kaan olacak?

- Urku..

Kr ad ok kesin konuuyordu. B Alp bir zaman azn amad. Sonra yava bir sesle sordu:

- Sen niin kaan olmuyorsun?

- Kaan olmak iin bir ihtilale bakanlk etmek istemiyorum.

- Fakat Urku daha on be yanda.

- Zarar yok. Babam kaann btn erdemlerini kendisinde toplam. uluk Kaandan sonra kaanlk Tulu
Hann, Tulu Handan sonra da Urkunun hakk idi.

www.e-kitap.us
Bg Alp, Kr adn kaan olmas dncesine kendini o kadar altrmt ki onun syledii szlerin
treye uygun olmas bile kendisini kandramyordu.

- Kr ad! Sen Bozkurt soyunun en bysn. Bizim tremize gre kaanlk len kaann oluna deil,
kardeine, amcasna, yeenine de geebilir. Btn belerin de seni kaan seeceklerini biliyorum.
Kaanmz sen olacaksn!

- Hayr! Btn beler beni sese de yine kaan olmyacam. Kaanlk buduna bir hizmettir. Fakat ayn
zamanda kiinin bir kazancdr. En yce hizmet, karlk kazan beklemeden yaplan hizmettir. imdiye dek
Trk budununa gereince hizmet edemedim. Hem borcumu demek, hem de Bozkurt ocann son
yllardaki uygunsuz ilerini silip kapatmak iin kaan olmyacam. iHtilali en seme Trklerle yapacaz.
Tasarladm i ok atlgancadr. Baarrsak budun kurtulacak, baaramazsak dklecek kanlarmz geride
kalanlara devlerini hatrlatacaktr. lme kar gz krpmadan yaplan her saldr byk bir lk iin
ekilen her kl, atlan ok, ekilen her emek bil ki bouna deildir. Bunun sonucu mutlaka kazanl
olacaktr. Byle ilerde ne kadar yiitlik gsterilirse, ne kadar can harcanrsa baar o kadar kesin olur. Bir
ie giriirken nce iyi dnp tasarlamal. Tasarladktan sonra, yaplacak en iyi i artk fazla bir ey
dnmeden dilee saldrmaktr. On yl bekledik, daha bekliyemeyiz. Bu kadar byk bir lk iin kl
ekerken, bakanlk eden kiinin gnl kanm, usu yatm olmaldr. Byle olursa bakan daha gl olur.
Daha sert buyruk verir. Ben ihtillde daha iyi buyruk vermek iin gnlm yattrm olmak isterim. Bunun
iindir ki, kaanl kabul etmiyorum. Kaan Urku olacaktr.

Bg Alp tkendeki sertliini yeniden taknmt:

- Buyruk senindir dedi.

***

O gece gkteki yldzlar titreip yanyor, tkenden gelen sert bir rzgr cierlere dolup tayordu. Kr
adn evinde toplant vard. Kr adla Bg Alp gvendikleri tm belerinden birkan armlard.
Aldklar buyruk gereince yayan olarak geliyorlard. nce iri Yamtar, arkasndan Yamurla oul, daha
sonra da Ay Kutlukla Emen geldiler. Yedi kii az kl bir odada byk bir i konuuyorlard. Her zamanki
gibi ciddi idiler. Fakat baladklar iin ululuundan habersiz gibi idiler. Tarihe ml olmu kahramanlklarnn
en anlsn yaratacaklarn bilmiyorlard. Kr ad sze balad:

- Trk Beleri! On yl sren tutsaklk sona erecektir. tkende devlet kuran atalarmzn ruhunu daha ok
incitmemek, ssz kalm bozkrlar daha ok yalnz brakmamak, yay daha ok gldrmemek, budunu
nsz brakmamak, Trk Tanrsn daha ok fkelendirmemek iin devleti yeniden kuracaz. Devleti
diriltmek iin de in kaanna kar bir ihtill yapacaz. Bg Alpla bunu kararlatrdk.

Ksa bir sessizlikten sonra sordu:

- Yzba Yamtar! Bizimle birlik olacak msn?

- Evet Kr ad!

- Yzba Yamur ya sen?

- Evet Kr ad!

- Yzba oul! Sen?

- Evet Kr ad!

- Onba Ay Kutluk! Sen?

- Evet Kr ad!

www.e-kitap.us
- Onba Emen! Sen?

- Evet Kr ad!

Kr ad klcn ekti. Binba Bg Alpla yzba iki onba da yle yaptlar. And vereceklerdi. Kr ad
syledi:

- Gk girsin, kzl ksn!

Hepsi tekrarlad:

- Gk girsin, kzl ksn!

Kllar hzla knlara girdi. imdi Kr ad yeniden sze balad. Szleri od paras gibi gnllere ve
beyinlere yazlyordu:

- Urku Tigin Trk kaan olacaktr. Onu tkene gtrp kaan yapmak iin nmzdeki engelleri
ykacaz. Bu engeller in kaan ile in erisinin bu azlkla o okluu yenmek iin okluun ban ezmek
gerek. in kaann tutsak edip elimizde rehin olarak tutacaz. Bu sayede Urkuyu kaldrp toplyabildiimiz
Trklerle tkene kadar gtreceiz. Elimizde in kaan rehin durduka bize bir ey yapamazlar. in
kaanna buyruk verdirip isteimizi elde edebiliriz. inliler, kaanlar tutsak olduu iin onu dinlemezlerse,
yahut kaan tutamyacak duruma gelirsek, o zaman onu ldreceiz.

Kr ad sustu. Bg Alp da ilerinde olduu halde alt Trk bei in kaannn nasl tutsak edileceini
dnyordu Kr ad bu dnceleri sezmi gibi yine sze balad:

- in kaan her gece klk deitirerek ve yanna eri almyarak ehrin sokaklarnda geziniyor. Yannda
yalnz bir yaver bulunuyor. Onu bu srada yakalyacaz. Onu tutacamz yer sarayn ahrlarna yakn
olduu iin kendisini gle ahrlara gtrecek iyi atlar alacak ve seyisleri yok edeceiz. in kaannn zel
erisi olduumuz iin bizden kimse phelenmez. Aramzda in kaan da olduu halde sarayn bat
dairesine gideceiz. Urku Tigin orada bulunuyor. Oradan Urkuyu kurtarp in kaanna zorla buyrultular
yazdracaz. Urku Tiginin kapsnn kapal olmas ihtimalini de dnrsek yanmzda iri talar
bulunduracak ve gerekirse bunlarla kapsn kracaz. Bu iler olurken bir takmmz atlar hazr bulundurup
evreyi kollyacak.

Kr ad yeniden sustu. Yar aydnlk odada alt bein gzlerindeki korkun ltlar gryordu. Bu ltlarda
on yllk zentiden sonra yeniden savaa balamann sevinci, yadan almann vnc, kl akrtlarnn
kvanc vard. Bu byk maceraya hemen imdi atlmak istiyor gibi dalgndlar. Kr adn sesi onlar bu
dalgnlktan uyard:

- Trk Beleri! Bu i gece sonra , ay tolunken yaplacak. gne kadar yapacanz iki yumu var:
Birincisi pusatlarnz iyi bilemek ve azlk olduumuzu dnerek zrh gslklerinizle elik tulgalarnz
hazrlamak. kincisi de gne kadar en yiit, en gvenilir arkadalarnz, yaknlarnz ihtille arp and
verdirmek!

Yamtar sz ald:

- Kr ad, buyruk verirsen sana imdiden sekiz kiinin adn syliyeceim.

- Kim bunlar?

- Biri Onba Gk Br!

Kr adn baklar bunland:

- yi dedin yzba! Onu ben de dndm. Ama neyliyelim ki iki gz de grmyor. Byle bir ite Gk

www.e-kitap.us
Br be yapabilir?

- Kr ad! On yldr karanlkta yayan Gk Br bu gn bekliyordu. Onun gnei ancak byle bir gnde
doacaktr. Doru dedin: Grmyor, fakat seziyor. Hi olmazsa bir inliye denk olacak kadar seziyor.
Buyruk ver de gelsin.

Kr ad ban nne edi. Uzun uzun dndkten sonra:

- Peki gelsin! dedi.

Yamtar devam etti:

- teki yedi kii de Gk Brnn rencileri. Benim olum Gkta, Slemiin olu Barmaklak, Ark
Bukann olu gay Br, oulun oullar Karabudak ve Kzl Buka, Gk Brnn olu Sungur, Alkann
olu Tanrvermi. Bunlarn hepsi 15-16 yanda gen yiitler. Gk Br hepsine ok atmasn, kl
vurmasn, karg sanmasn retti. Hepsi bu gn iin yetiip bydler. Biz onlardan daha kat vururuz.
Onlar bizden daha abuk vururlar. Onlarla biz birlikte olursak birbirimizi btnleriz.

Kr ad:

- Bu gen bahadrlar aramzda grmek eski akn gnlerini hatrlatacaktr dedi.

Bg Alp yerindi:

- Yazk! Benim olum ancak on yanda. Bu savaa girecek kadar olgun deil...

O zaman Kr adn aklna kendi ailesi geldi. On yanda bir kzyla drt yanda bir olu vard. tekiler
bu kt in ehrinde hep lmt.

-X-

YAKARI

Yamtar, verilen karar, ertesi gece Gk Brye bildirdii zaman Gk Br bada kurmu olduu yerden
frlyarak andasnn boynuna sarlm, onu pmt. O gece Yamtarn klavuzluu ile Gk Br ve yedi
rendi Kr adn katna giderek and imilerdi. imdi ihtillciler on sekiz kiiydi. Pusat talimlerine hz
vermilerdi. Herkes eksiini, gediini kapatmaa alyordu. Yamtarla Yumru ertesi gn Kr adn
buyruuyla daa karak btn gn iri ve ar kaya paralarn alp hzla baka kayalara arpmak idmann
yapmlard.

kinci gnn akam krk bir kii olmulard. Bg Alp bu sayy Kr addan renince rperdi. Yine Kra
Atann szlerini hatrlamt:

- Bir ulu ehirde toplanm krk er gryorum... Aralarnda sen de varsn.

O gece Yamtar eve ok ge dnd. Gk Brnn karanlk odasndan hafif bir ses geliyordu. Yamtar,
pencereden giren ay nn biraz aydnlatt odaya sessizce yaklap bakt: Andas yzn douya
dndrm, ellerini ge kaldrm oldupu halde yava yava yakaryordu:

- Trk Tanrs! Trk Yersular! Umay! Yarn iin bana g verin! cm yada kalmasn! Budun tutsak
olmasn. Trk Tanrs! Eimi alp on iki yldr gnlm kara kldn. Gzlerimi alp on yldr dnyam karanla
saldn. Yksnmedim. Yarn iin bana ululuunu sa. Sava bitinceye kadar gzlerimi a! Kana kana
vuruaym. Doya doya kraym. Can gvdeme yk oldu. Bir umudum sende kald. Sonsuz karanlm
aydnlat! Snmez ndan bir damlasn yoluma frlat! Ocam sndr de budunu yaat! ... Trk Tanrs!

www.e-kitap.us
Can senin olsun, gzlerimi ver! Yllarca neler ektim, kimse bilmedi. Gzlerim k arad, ama bulamad.
Gzsz at koturdum, gnl tat almad. Her eyden vazgetim. Yalnz bir savalk k ver. Trk Tanrs!
Gn rengini, gnein parlakln, gecelerin ss olan yldzlar, yeil aalar, hatt arkadalarm,
yaknlarm, olumu bile gsterme. Yalnz ben dvp lnceye kadar yay gster. Sadamdaki ok,
kolumdaki g, damarmdaki kan tkeninceye kadar yay gster...

Yamtar sanki soluk almadan dinliyordu. Andasnn hafif sesinde gnlleri dalyan ezgiler vard. te yarn
akam olan olacak, i baarlsa bile bir oklar lecekti. Gk Br lmei kafasna iyice yerletirmiti. Yalnz
lmeden nce yay grerek dvmek, onlardan gzlerinin cn alarak vurumak iin Tanrya yalvarp
yakaryordu. Yamtarla Gk Br be alt adm aralkla yz yze duruyorlard. Birisinin geldiini daha
uzaktan bile sezmee alm olan Gk Br bu gece yan bana kadar gelen Yamtar duymamt.
Kendinden uzaklam, baka bir dnyaya dalm gibi ba yukarda, eller alm, sylenip duruyordu.

Yamtar da kendinden gemi gibi idi. Andasnn bu gizli yakarna gizlice geldii iin utan duyduundan
ilk nce ne yapacan bilememi, fakat sonra kendisini yakara kaptrdndan gznn nnden bir ok
eski eyler hzla gelip gemiti. Yarn belki kendisi de, sevdikleri de, kendisini sevdiklerine balyan
htralar da ayrlp paralanacak, hibir ey kalmyacakt. Yamtar, inli filozof en-mann kendisine asla
veremedii felsefi bir dnle lmn g taraf galiba bu olacak diye dnd: sonra birdenbire Gk
Brnn:

- Ulu Tanr! Ululuuna son yok. te artk gryorum diyen sesiyle aylarak gzlerini ona dikti.

Hayret!... Gk Brnn km, oyulmu gzlerinden aa yalar iniyordu. On yldr kuruyan bu pnarlar
yine canlanm m idi? Yamtar hayretle, utanla, biraz da koru ile andasna bakyor, onun kendisini de
grerek seslenmesini bekliyordu. Fakat o, gzleri Yamtara evrik olduu halde bir ey sylemiyor,
yakarna devam ediyordu:

- Trk Tanrs!... Kuruyan gzlerime ya verdin. Yay gryorum. Yeryznde bir gececik daha senin
konuunum. Verdiin alma! Gzlerimin yan silme! Beni kendimden utandrma! Budunu yerindirme!
Yay sevindirme!...

Ik Gk Brnn gzlerine deil, gnlne inmiti. Yay onunla gryordu. Sevdiklerini, yaknlarn,
kendisini hi grmyordu. Grseydi on yllk ilenin aartp gen yata apak yapt salar kendisini
rktebilir, yznn acdan krm izgilerini bsbtn oaltrd.

Gk Br sevinle alyarak hl yakaryordu. Yalar alacak bir grlkle yanaklarndan iniyordu. Fakat
Tanrya yakaran ve gzlerinden yalar szan yalnz o deildi. Saf yz ve iri gvdesiyle, Gk Brnn
grmedii koca Yamtar ve biraz geride ocuk yzl, hnl baklaryla Yamtarn grmedii Sungur da eller
ak yakaryor ve sessiz sessiz alyorlard.

- XI -

HTLL

Byk gece gelip att:

Kr ad, yaplacak saldrn btn inceliklerini tasarlayp son buyruklarn verdikten sonra konuyunun
yanna geldi. Ona her zamankinden daha sert bir sesle:

- Konuy! Bu gece budunu kurtarmak iin kanl bir i yapacaz. lrsem bildiin gini yap dedi.

Sonra onun yanaklarndan perek ocuklarn ard. Sarlp kucaklad.

Evinden kt zaman yzne arpan serinlikte ban ge kaldrd. Bulutlar umulmadk bir hzla kouyor,

www.e-kitap.us
rzgr beklenmedik bir sertlikle esiyordu. Kr adn kalar atld. abuk admlarla yryerek saray
ahrlarna doru yneldi. Ahrlardan iki yz adm kadar ilerde birbirine dikey iki duvar vard. Yarda kalm
bir yapnn duvarlar olan bu iki duvar, iki aacn da yardmyla kendi arasna snanlar evredekilerin
gzlerinden saklyacak bir snak gibiydi. Kavt (randevu) orada olacak. Yarm kalm duvardan baknca
saray ahrlarn, in kaannn her gece getii yolu grmek kabildi. Kr ad oraya varrken yamur
iselemee balamt. Kendinden nce kavta gelenler yere diz vurarak onu selmladlar. imdi kimi
duvarlarn dibinde, kimi aalarn altnda sessiz, hareketsiz bekliyorlar, bir yandan da havada bulutlar
olarak evreyi karartyor, her ksa anda bir iki kii daha gelerek Kr ad selmladktan sonra bir kyya
ekilerek sessizce duruyordu.

Kr ad vaktin geldiini hesaplamt. Arkadalarn adlaryla ararak yoklamaa balad:

- Binba Bg Alp!

- Buyur!

- Yzba Yamtar!

- Buyur!

- Yzba Yamur!

- Buyur!

- Yzba oul!

Kr ad bu seslenie cevap alamad. Bir an sustuktan sonra tekrarlad:

- Yzba oul!

Yine cevap yoktu. oul gelmemiti. zerinde durmyarak yoklamaa devam etti:

- Onba Gk Br!

- Buyur!

- Onba Ay Kutluk!

- Buyur!

- Onba Emen!

- Buyur!

imdi sra yeni onbalara, Kr adn onbalk verdii gen Trk belerine gelmiti:

- Onba Sungur!

- Buyur!

- Onba Gkta!

- Buyur!

- Onba Barmaklak!

- Buyur!

www.e-kitap.us
- Onba Kzl Buka!

- Buyur!

- Onba karabudak!

- Buyur!

- Onba gay Br!

- Buyur!

- Onba Tanrvermi!

- Buyur!

Beler bitmi, sra karabuduna gelmiti:

- Kara Ozan!

- Buyur!

- Gm!

- Buyur!

- Yumru!

- Buyur!

- l Kaya!

- Buyur!

- ar!

- Buyur!

- Kalalduruk!

- Buyur!

- Utar!

- Buyur!

- Tunga!

- Buyur!

- Klk!

- Buyur!

- Ilan!

- Buyur!

www.e-kitap.us
- Yeke!

- Buyur!

- Arbuz!

- Buyur!

- Ab!

- Buyur!

- Turumtay!

- Buyur!

- Turul!

- Buyur!

- obaykm!

- Buyur!

- Kaban!

- Buyur!

- Toluk Tge!

- Buyur!

- Alp Aya!

- Buyur!

- engi!

- Buyur!

- k Kara Ak!

- Buyur!

- Ya!

- Buyur!

- Kutan!

- Buyur!

- Yrm!

- Buyur!

- Badruk!

www.e-kitap.us
- Buyur!

- Toku!

- Buyur!

Yoklama bittikten sonra bir an, t bile kmadan bir susu oldu. Sonra Kr adn biraz fkeli gibi dikleen
sesi ykseldi:

- Yzba oul!

oul hl gelmemiti. O zaman Kr ad onu oullarna sormaa karar verdi:

- Onba Karabudak!

- Buyur!

- Baban nerede?

- Bilmiyorum ad!

- Onba Kzl Buka!

- Buyur!

- Sen de bilmiyor musun?

- Bilmiyorum ad!

Artk karanlkta birbirlerinin yzlerini seemiyorlar, ancak karaltlarn gryorlard. Deminden beri oul
zerinde kafa yoran Bg Alp, gnlerdir iini kemiren pheyi Kr ada amak iin yaklat:

- Kr ad! Son gnlerde onu bir inlinin evine geceleri girerken grmtm. Olmaya ki...

Bg Alp szn tamamlamadan sustu. Bir Trk bei hakkndaki kukularn aa vurmaktan utanyor,
fakat bu kadar nemli bir anda her hangi bir umulmadk tuzaa dmemek iin de her tedbire bavurmaa
kendisini mecbur sayyordu.

Karanlkta Kr adn sesi yeniden ykseldi:

- Yzba oulun nerde olduunu bilen var m?

Bir ses cevap verdi:

- Biraz nce kendisini grdm.

- Nerde grdn?

htillcilerin en yals olan altm yandaki Badruk, Yzba oulu grd yeri birka szle anlatt.
Burasnn, geceleri evine girdii zengin in tccarnn dkkn olduunu Bg Alp ve Yumru anlamlard.
Kr adla Bg karanlkta baktlar. imdi karar vermesi iin Kr ad bekliyorlard.

Yamur artmt. Rzgr pek sert esiyordu. Byle bir gecede in kaannn sokaa kmasna imkn yoktu.
oul da burada bulunsayd Kr ad, yapacaklar ii birka gn sonraya atabilirdi. Fakat imdi durum
deiiyordu. Ya bir ihanete uradlarsa?... Kr ad uzun boylu dnmedi. Kesin bir sesle arkadalarna:

- in kaan bu gece sokaa kmyacak. Onu tutmak iin biz saraya saldracaz dedi.

www.e-kitap.us
Krk kii oraya zaten lme kadar arpmaa and ierek gelmilerdi. Onlar iin, sokakta tek yaverler giden
in kaann tutsak etmekle, binlerce erinin koruduu saraya saldrmak arasnda hibir ayrm yokru.
Yaptklar iin byklne, kendilerinden yzlerce yl sonra gelenlerin aaca da akllarna gelmiyordu.
Bildikleri tek ey Trk erefini kurtarmak iin pusata davrandklar idi.

Kr ad bana tulgasn geirmi, en ok okla i greceini bildii iin, arlk yapmasn diye zrh
giymemiti. Bg Alp da zrh giymemi, fakat kl ve yaydan baka kemerine iki bak takmt.

Yamtarn iri kalkan yannda idi. Kolunun altnda bir de ok ar ta vard. Bu ta demir kaplar krmak iin
kullanacakt. Kendisi gibi gl olan Yumruda da byle bir ta bulunuyordu.

lerinde hem tulgal, hem zrhl, hem de kalkanl olan yalnz Gk Br idi. Gzleri grmedii iin onu
batan baa savunma pusatlaryla donatmlard. Fakat Gk Br dn geceki yakartan sonra gzlerinin
yay grdne inand iin yanna sadak ve yay almasn da unutmamt.

Koca Badruk ok hafif giyinmiti. Belinde klc, bir elinde yay, bir elinde de on tane oku vard. Arlk
olmasn diye sadak bile almamt. Bu yatan sonra yaya dv yapmak iin gcm kalmad. On oku
atncaya kadar sra kllara gelir diye dnyordu.

Kara Ozann sada okla dolu idi. Klc, ba tamamd. Fazla olarak arkasna kopuzunu da takmt. Byle
bir gnde can yolda kopuzundan ayrlmaa gnl raz olmamt.

Gen beler tulga giymiler, zrh takmamlard. Herkesten baka olarak l Kayada drt be tane bak,
k Kara Akda iki tane ksa karg vard. Biri bak atmada, biri uzaktan karg savurmada ok usta
olduklar iin byle gelmilerdi.

Bardaktan boanrcasna yamaya devam eden yamurun akrts arasnda Kr adn ihtillden nceki
son buyruu iitildi:

- imiz arlat iin saraya hep birden saldracaz. D kaplardaki bekiler uzaktan okla ldrlerek ses
etmeden ieri gireceiz. erde in kaannn dairesine giden kaplar Yamtarla Yumru ta vurarak kracak.
Tasarmz nce in kaann yakalamak, bu olmazsa ldrmek. Sonra Urkuyu kurtarmaa alacaz. Ben
lrsem buyruk verme sras Bg Alpta, ondan sonra Yamtarda, Yamtardan sonra Yamurdadr. O da
lrse bildiiniz gibi yaparsnz. imdi yaylara ok koyup ardmdan gelin.

Krk kii yaylarn yar germi olduklar halde sessiz admlarla yrmee baladlar. Ne rzgr iitiyor, ne
de yamuru duyuyorlard. te on yldr bekledikleri gn gelip atm, gzlerinde tten savan eiine
varmlard. Trk budunu bu lgnca saldrla tutsaklktan kurtulacak, tkende atalarnn kurduu devleti
yeniden yaatacaklard.

Yryorlard

Gnllerinde tatl duygusu, gzlerinde Trk Kaanlnn hayali olduu halde sessiz admlar atyorlard.
Gzleri olmyan Gk Br bile, kimse kolundan tutmad, yol hakknda bir ey bilmedii halde sessiz, fakat
herkes kadar salam admlarla yryordu.

Tarihin krk mehul kahraman karanlkta yryordu

En nde Kr ad, Bozkurt soyunun o od paras olu vard. Vazifesi olan Trk budununu kurtarmak, fakat
hakk olan kaanl bakasna vermek iin, rknn iir tarihine en gzel msra yazmakzere, gzler ilerde,
el kirite yryordu.

Onun arkasnda Bg Alp, Yamtar, Yamur, Gk Br, Ay Kutluk ve Emenbir sra helinde ilerliyorlard.
Bg Alp, salam yapsnn altndaki daha salam yreiyle, kulanda Kra Atann szleri nlad halde
yryor, Yamtar iri gvdesinin heybetine yakan iri ta sa koltuunun altnda olduu halde yryor;
Yamur gze ilk arpan dolgun yanaklar ve glen gzleriyle yryor; Gk Br gzleriyle deil, Tanrnn

www.e-kitap.us
gnlne sald kla grerek yryor; Ay Kutluk on yl nceki kl yarasnn asilletirdii yz ile; Emen,
inlilerin ldrd dokuz karde, day, iki ee ve babasnn diye haykran sesleri kulanda olduu
halde yryordu.

Krk kahraman yamurun altnda yryordu

Kr adn yedi gen onbas; kimi on be, kimi on alt, kimi on yedi yanda olan Sungur, Gkta,
Barmaklak, Karabudak, Kzl Buka, gay Br ve Tanrvermi nc sray tekil ediyordu.

Trk sras ve Trk saygs dzenince yryorlard. Belerin ardnda 29 er dizi halinde yryorlard.

***

Bunlar bylece saraya doru yrrken, deminden beri sren saanakla amurlanan Siganfu sokaklarndan
birisi kouyordu. Bazan bir su birintisine basarak sratt amurlar yzn gzn boyuyor, bazan
sertleen rzgrla soluu kesilerek duruyor, sonra yeniden kouya balyordu. Gecenin bu annda koan,
sendeliyen, soluyan bu adam ouldu. Ba akt. Fakat srtnda sada, elinde yay, belinde klc vard.

oul niin ge kalmt? Bg Alp kukulanmakta hakl m idi?

ou uzun zamandan beri Albza uymutu. Vaktiyle Kara Kulann konandaki inli krnaklardan birine
gnl kaptrm, ine tutsak olduktan sonra Siganfuda o inli kadn yine grerek akl bandan gitmiti.
imdi zengin ve kocam bir in tccarnn kars olan bu kanl in gzeli oulun usunu bandan
alm, onu gnaha sokmutu. Geceleri, tccar eve dnmeden nce kadna gitmeyi huy edinmiti. Bg Alp
bir gece ite onu bu eve girerken grm, fakat iin ne olduunu bir trl anlyamamt. Hatt bir gece
oul evdeyken inli de gelmi, fakat kadn onu salkyarak evden kmasn salyabilmiti. te imdi
oul yine oradan geliyordu. Bu lm derneine giderken inli sevgilisini de son defa grmekten kendini
alamam, onun evine gitmiti. Fakat tccar eve gelmi, oulu yakalam, o da Bu gece ksmet senden
balamakm diyerek onun ban uurmutu. Kadn korkup alamaa balam, kocasnn lsn
gtrp bir yere gmmesi iin oulu sktrmsa da bu gece baka ii olan yzba bunu kabul
etmemi, bu yzden aralarndaki tartma kavga halini almak zere iken oul zamann getiini grerek
brkn giymeden sokaa frlamt.

Kouyor, iinden inliye karglar savuruyor, svyor fakat yine komakta devam ediyordu. Yorulmutu.
Soluunu tkyan saanak da hzn kesiyordu. Saray ahrlarna yaklamt. Keyi dnse tekilerine
kavuacakt. oul son gcn toplyarak yeniden ileriye atld. Keyi dnd. Yazk!... Ge kalmt.
Arkadalarnn hep birlikte saraya gitmekte olduklarn, grd karaltlardan anlad. Biraz durup geni
geni soluk ald. Sonra yeniden komaa balad. Bir Trk beinin yayan olarak bu kadar yol komas
grp iitilmi ey deildi.

oul arkadalarna yetiirken ilk oklar atlp ilk nbetiler yere serilmi ve krk kii daha hzl yrmee
balamt. O imdi ge kalmann cezasn ekiyordu. Bir Trk bei ve Gk Trk ordusunda bir yzba
olduu halde bu n gnnde en geride yryordu. Daha ocuk denecek kadar gen olan ve ilk defa
savaa giren oullar Karabudakla Kzl Buka bile kendisinden ilerde idiler. Uzun kou kendisini zaten
kztrp terletmiti. Bu dnce ile bsbtn kzt. Kan ter iinde kald.

Krk bir kii imdi sarayn d kapsna doru yryordu. Ellerindeki kaln denekler uzunda ra tutan
nbetiler evreyi aydnlatyorlard. Burada alt nbeti vard. Kr ad, arkasndakilere iaret verdi. Kirileri
gerdiler. Sonra, Kr adn oku frlar frlamaz arkasndan on ok daha utu. Nbetiler yere serilmiti.

Yryorlard. eriyi dnmeden, arkaya bakmadan, gzler yalnz ileriye dikilmi olduu halde
yryorlard. Byk dne yaklayorlard. Drlen nbetiler birer perevden baka bir ey deildi.

Sarayn d kapsndan girince karlarna bir bahe kt. Yz adm ilerde saraym asl kaps bulunuyordu.
Bu kap henz kapanmamt. erinin kapya kadar gelip aydnlatyor, saylar ok olan nbetileri

www.e-kitap.us
ihtillcilerin gzleri nne koyuyordu.

Kr ad arkaya dnd:

- Ok yadrp hzla saldracaz! Davran!...

Yksek sesle Trke verilen bu buyruk nbetilerin dikkatini ekti. Fakat krdamaa vakit bulamadlar. Ok
yamuru ortal allak bullak etmi, nbetilerden ancak iki tanesi kapdan ieri girmee vakit
bulabilmiti.

Krk bir kii koarak kapya geldiler. te artk sarayn iinde idiler. Kr adla Bg Alp sarayn iini, in
kaannn ve Urkunun dairelerini biliyorlard. Be alt basamak merdiven ktktan sonra ok byk bir
odaya gelmilerdi. te soldaki byk kap kaann dairesine giden kapyd. Fakat ihtillciler merdivenleri
karken ince birka haykr iitilmi, sonra tokmaklarn tun levhalara vurulmasndan doan sesler btn
saray nn ttrmt. Bu tun sesleri tehlikeyi bildiren, yardm istiyen seslerdi. Yamtar artk kendisine
ar gelmee balayan iri ta var gc ile kaann kapsna indirmi, bunu Yumru takip etmiti.

Bu grltler arasnda kardan yzlerce in erisinin ihtillcilere doru gelmekte olduunu grld. imdi,
Yamtarla Yumru demir kapy krmaa alrken ihtillcilerle in erisi arasnda elli altm adm kadar bir
uzaklktan hzl bir oklama balad.

Kr ad, tkenin bu en keskin niancs imdi her yay ekite bir inliyi en can alacak yerinden vurup
deviriyor, onun okunu yiyenlerde gk diyemeden lyordu.

Bg Alp pek de nian almadan ok atyor, fakat her seferde kardaki kalabalktan birini sava d
ediyordu.

Yzba Yamur, gzlerinin iindeki glmseyi snmeden telasz, ar, talim yapar gibi ok frlatyordu.

tken delisi Gk Br, on yl nceki halini almt. Gnlne Tanrnn indirdii kla yay gryor , sava
uran haykrarak yay geriyordu.

Gen onbalar alacak abuklukla ok ekiyorlard.

Hl nlyan tun seslerine, Yamtarla Yumrunun demir kapya indirdikleri talarn sesine, savaanlarn
haykrna imdi bir de yarallarn iniltisi karmt. ki taraf da birbirine adm adm yaklayordu.

htillcilerden ilk vurulup den Turumtay oldu. Arkasndan Arbuz ve Kaban devrildiler. Gk Brye birka
ok dediyse de batan baa zrhl olduu iin yaralanmad. Karda in lleri st ste ylm ilerine
rknt girmiti. Kamak zere idiler. Fakat bu srada kardaki kapdan yeni bir eri kolunun daha girdii
grld. stelik o kapnn yanndaki kap da alm, oradan da bir alay inli girip ihtillcilere saldrmaa
balamt.

Oklarn uarken kard ses, dardaki frtnann sesini bastryordu. imdi Gk Trkler olduklar yerde
duruyor, inliler adm adm ilerlemee alyor, fakat ok yamuru altnda sapr sapr dklyorlard.
htillcilerden Alp Aya, Yeke ve Kalalduruk da cansz yatyorlard. Onba Ay Kutluk omzuna bir ok
saplanm olduu halde vurumaa devam ediyordu.

Koca Badruk savaa gelirken ald on tane oku bitirmi, fakat i hl klca gelmedii iin yerden ok
aramaa balamt. Turumtayn gvdesine saplanm olan oklardan birini ekip yayna yerletirirken
karnna ok yiyerek diz st kt. Bununla beraber okunu savurdu. Sonra yz koyun yere kapand. Brk
dt. Ak salar yerdeki kzl kana bulat.

Yamtarla Yumru demir kapy hl krmamlard. Savaa katlmyorlar, in kaannn dairesine giden
kapy krmak iin bouna urap duruyorlard. Artk kapy krsalar bile i iten gemiti. Ilan, Kutan ve
Onba Emen de vurulup dmler, buna kar in saraynn btn muhafzlar uyanp ayaklanmlard.

www.e-kitap.us
imdi yirmi be, otuz adm aralktan oklayorlard. k Kara Ak gr bir haykrla bardktan sonra iki
kargsndan birini savurdu. Ne yaman savurutu!... Karg in subaylarndan birini zrhl olduu halde delip
ardndan km, onu frldak gibi dndrp yere sermiti. Bunu grnce l Kaya da baklarna el att. lk
bak birinin gsne, ikincisi baka birinin boazna, daha sonraki ncnn yanana sapland.
Drdncsn atamad. Bir anda drt be ok gsn delmiti. l Kaya lrken, inliler gibi gerileyip yan
st deil, birka adm atp ilerliyerek yz koyun dt.

Sava ok kzm, sertlemi, hzlanmt. Onba Ay Kutluk, onun arkasndan da Utar, Toku ve Onba
Tanrvermi lmlerdi.

Onba Gkta ihtillciler dizisinin en solunda, duvarn dibinde idi. Kendisinden on be, yirmi adm geride
in kaannn dairesine giden kap bulunuyor, burada da babas Yamtar, yannda Yumru olduu halde hl
iri talar kaldrp indirerek kapy krmaa urayordu. Gktan sadanda ok kalmad iin sana
baknrken nce koluna, sonra brne iki ok sapland. nliyerek kt. O zaman Gkta yayn babasna
frlatarak bard:

- Hey!... Baba!...

Koluna bir yay arpan Yamtar ban evirip olunu kan iinde yerde grnce durdu. Gkta; genlie
doymyan, savaa kanmyan, dirlii bilmiyen, lm anlamyan Gkta yeniden haykrd:

- Orda i yok. Buraya yeti!

Kapy kramad iin tepesi kzp gzne bir ey gzkmiyen Yamtar, arkadalarnn bir ounu lm ve
inlilerin artm olduunu grnce kapy brakt. Koarak ihtillcilerin sava dizisine girerken elindeki iri
ta inlilere doru frlatt ve sadaa el atarak savaa girdi. ri ta inlilerin tepesine derken Yamtarn,
arkadan da ayn ekilde tan frlatarak Yumrunun savaa girii inlileri biraz durdurdu.

Yamtar, deminden beri yapt ii savaa benzer yeri olmad iin imdi vurumaktan byk bir keyif
duyuyor, tesine berisine deip geen oklara, hatt Gktan lmne aldrmyordu.

k Kara Ak ikinci kargsn da baka bir inliye sapladktan sonra vurulmu, arkadan da ar ile
Onba Kzl Buka Umaa varmt.

Binba Bg Alp btn gc, btn ustal ve kahramanl ile dvyordu. lk nce oul kavta
gelmedii iin ihanete uradklarn sanmt. imdi oulu kendi aralarnda yaral olarak canla bala
savarken grnce ii ferahlamt. Bu arada aklna yine Kra Atann szleri gelmiti.

Kra Ata:

- Yamur yayor Irman kysnda dvyorsunuz demiti.

Yamurun yad yad doru idi. Fakat ite rmak kysnda deil, sarayn iinde dvyorlard.

Artk iki tarafnda oklar bitmiti. imdi ne olacakt? htillciler yarlanmt. klca binse yirmi kat ya ile
uramak gerekecekti. Bu srada Kr ad2n buyruu grledi:

- Bg Alp! drt kiiyle yay oyala! Ahra saldrp atlar alacaz!

Bg Alp evresine baknp bir anda durumu grd. Savaa ge girdikleri iin daha oklar tkenmemi olan
Yamtarla Yumrunun yay ekileri arasnda buyruunu verdi:

- oul, Gk Br, Yamtar, Yumru, Sungur benimle kalacaklar! tekiler Kr adn ardndan Davran!...

Kr ad arkasnda Yamur, Barmaklak, Karabudak, gay Br, Kara Ozan, Gm, Tunga, Klk,
obaykm, Toluk Tge, engi, Yga ve Yrm olduu halde geriye dnd. Demin geldikleri yoldan imdi

www.e-kitap.us
hzla uzaklayorlard. Rzgr hafiflemi, fakat yamur dinmemiti.

Bg Alp kl ekerek saldr buyruunu verdi. Be arkada da yle yaptlar. Gk Br alacak bir
sertlikte, sanki gzleri varm gibi vuruuyordu. Yamtar, korku salan iri gvdesiyle inlilere kl tersiyle
vuruyor, fakat vurduu kafay krp paralyordu. Sungur babasnn yannda, kl talimi yapar gibi,
vurumann btn kaidelerine uyarak dvyor, oul ge kalmaktan doan utancn silmek iin canla
bala savayor, Yumru da Bg Alpn gzne girmek iin ok atlganlk gsteriyordu. Hepsi yaralydlar.
Bg Alp kendi nne gelenleri darmadank ediyordu. Kl vurular arasnda evresine abuk bir gz
attktan sonra artk burada ilerinin kalmadn anlad. Kr ad2a gereken zaman kazandrmlard
arkadalarna:

- Yava yava kapya doru geri!... diye bard.

Bu buruk byk bir dzgnlkle yerine geliyordu. Fakat inliler, gzleri grmiyen Gk Bryle babasnn
yanndan ayrlmyan Sungur2un evresini sarmlard. Baba, oul arkalarn duvara vermilerdi. Gk Br
zrhl olduu iin kltan saknmyor, yalnz kendi vurduunu hesaba katyordu.

Bg Alp, yannda Yamtar, oul ve Yumru olduu halde kapya doru ekiliyordu. Biz darya frlarken
kapy kapatp inlileri biraz daha oyamal diye haykrd. Kapdan kmak zere idiler. Yamtarn gzleri,
artk oluyla birlikte ister istemez lme braklm olan andasna iliti. Birden kalar atlarak bard:

- Gk Br! Gzn kartan herif karnda duruyor!

Bunu syledikten sonra dar frlad. O srada Bg Alp da kapy iddetle ekerek kapam, tokma
Yumrunun eline vererek:

- Sk tut! Atrma! Bize biraz daha zaman kazandr diye buyruk vermiti. Sonra tekilerle birlikte saray
ahrnn yolunu tuttu.

***

Yamtarn grliyen sesi Gk Bry ldrtmaa yetmiti. Kalkann frlatarak karsndaki inliye saldrd.
Dnyada en gl kii lm gze alm olan kiidir. Gk Br dn geceden beri lm gze almt: imdi
ise cn bizzat kendisine ktlk edenden almak gibi binde bir ele geen frsatla karlamak onu
bahtyar etmiti. Byk bahtyarlklar da kiiyi delirtir. Gk Br biraz da bundan delirdi. Klcn savurarak
ileriye atlrken klc havada baka bir klla arpt. Bu pek sert arpma ile krlan kllarn kvlcm
parlayp snerken Gk Br in kumandan ang-ungla kucaklat.

- Tanrnn iini gryor musun kanck dl? diye bard. Sonra ikisi birden yere yuvarlandlar.

imliler ona kl rrken Gk Br inlinin boazn skyor, Bir yandan da belinden ektii bakla
gzn oymaa alyordu. ang-ung bir eliyle boazn korumaa urarken, bir eliyle de Gk Brnn
bakl elini bileinden yakalam olduu halde durdurmaa abalyordu.

Sungur babasnn kalkann eline almt. Babasna saldran inlilere o da karlk saldrlar yapyor, ald
kl derslerini iyi renmi olduunu belli ediyordu.

Gk Brnn kalas ve baca iki byk kl yaras alm, kan fkrmaa balamt. Fakat o buna hi
aldrmyor, boumakta devam ediyordu. Nihayet bileini inliden kurtard. Ban onun gz pnarna
getirerek daldrp kard. Btn o sava grlts arasnda inlinin ac ac haykr, her trl sesi
bastrarak sarayn koca odasnda nlarken Gk Brde lksne ermi kimselerin rahatl vard:

- Sungur! cm aldm! diye bard. Sungur cevap vermiyordu. Gen onba zrhl olmad iin uzun
boylu dayanamam, birka kl ve karg drtyle delik deik olarak cansz, yere devrilmiti.

Gk Br yeniden bard:

www.e-kitap.us
- Sungur! itmiyor musun? cm aldm!...

Buna sert ve tnlayc bir ses cevap verdi. Bir kl vuruu Gk Brnn tulgasn paralayp drm, ak
salar meydana kmt. kinci bir vuru yzn akandan enesine kadar paralad. O zaman korkun
bir kahkaha iitildi:

- Ge kaldn it tohumu!... Ben cm aldm!...

Gk Br; on yldr kederini iine atan Gk Br, yan banda ldn sezdii olunun gamndan ve
almann verdii sevinten ldrm, korkun kahkahalar atyordu. Bu kahkahalar nlad, nlad, sonra
birdenbire snd

***

inliler hep birden kapya saldrmlard. Fakat dardan kuvvetle ekildii iin bir trl almyordu. Bg
Alp, Yumruya kapy tutmas buyruunu verdikten sonra Yamtar ve oulla birlikte saray ahrna doru
komaa balamt. Fakat oul birka adm sonra kapaklanp dt. Ayn zamanda ayanda yaman bir
sz duyarak inledi. O zaman ayana diklemesine bir ok saplanm olduunu grd. mkn yok,
koamyacakt. Diz st srnerek tekrar kapya geldi. Tutunarak ayaa kalkt. Yumruya:

- Kapy bana brakp sen ahra ko dedi.

Yumru iki eliyle kapnn tokman tutuyor, ierden inliler amak istedike ekip brakmyor, arkadalarna
vakit kazandryordu. Yumru .ok ar ve gl olduu iin bu ii baaryla yapyordu. Yannda oulu
grnce houna gitmedi. nk o daha geenlerde yalan sylemi, bu gece de kavtta bulunmamt.

- Bg Alp bu ii bana smarlad diye cevap verdi.

oul inliyordu:

- Ayama ok batm, yryemiyorum. Ben nasl olsa kalacam. Sen cann kurtar dedi.

Yumru direniyordu:

- Gidemem! Bg Alpn buyruu yle

oul kzmt:

- Ulan! Bg Alp sana gn douncaya kadar burada kal m dedi? inlileri biraz oyalayp zaman
kazandrman syledi. Sen oray bana brak da ahra git!

Yumru bu iibir trl brakmak istemiyordu. O zaman oul yaynn kiriini kapnn tokmana geirerek
evirdi. Yumruyu iterek onun yerine geti:

- Yzba oul sana buyruk veriyor; Ahra koup arkadalarnn yanna ula!... diye bard.

oul ban ekip azna alm, salam ayan kapnn teki kanadna dayam, kendisini arkaya
vermiti. Fakat Yumru kadar gl olmad iin kap sarslyor, aralanyor, sonra kapanyor, tekrar alr
gibi oluyordu. Yumru, yzbadan buyruu alnca koarak uzaklamt. Kapnn ieriden de bir tek tokma
vard. Fakat inliler birbirlerinin belini tutarak uzun bir dizi halinde ektikleri iin sonunda oulun
kollarnda g kalmad. Yayn brakt. Aznda tuttuu ba eline ald. lk gelenin gvdesine daldrd.

Yzba oulun artk ayakta duracak kuvveti kalmamt. ki eliyle kapnn almyan kanadn tutarak
bekledi. adm ilerisinde, kendisini ldrmek iin saldran eli kll, kargl erilere yle bir bakt.
Karsnda onlar olmasa oktan kendini yere brakr, yaralarnn acsyla inlemee balard. Fakat kendisine
saldrdklarn grnce dmek iin vurmalarn bekledi. lk kl boynu ile omuzu arasna inip ince bir kan

www.e-kitap.us
fkrtt. oul bu vuruu hi beenmemiti. Kendisi olsayd byle bir vurula karsndakinin ban
gvdesinden ayrabilirdi. Vuran aalayc baklarla szerek glmsedi:

- Acemice vuru!... dedi.

kinci vuru bana indi. Alnndan gzlerine inan kan dnyay karanlk etti. Sonra gsne bir karg
sapland. O zaman kapy brakarak kargy kavrad; dik bir aa gibi yere derek kald.

***

oul kapda inlileri oyalarken Yumru frlam, Bg Alpla Yamtarn ardndan komaa balamt. Bg
Alpla Yamtar sarayn ahrna vardklar zaman burada seyislerle ihtillciler arasnda kl vuruu yaplyordu.
Yirmi kadar seyis, sarayn tun levhalarna tokmakla vurulunca pusata sarlmlar, ahrn drt kapsn
tutmulard. Tehlikenin ne olduunu, nereden geldiini bilmedikleri iin atlara eyer vurup beklemilerdi.

Kr ad, arkasnda on be ihtillci olduu halde saldrnca neye uradklarn ardlar. Bir anda kaplardan
ieri atldlar. Fakat gelenlerin azlk olduunu grnce kar koymakta gecikmediler.

htillciler yorulmulard. Hepsi yaralyd. Seyislerin iini abuk bitiremiyorlard. Kllar akrdyor, savalar
soluyor, baryor, bu grltye atlarn kinemeleri tepinmeleri de karyordu.

Kr ad, karsndaki inliyi devirdikten sonra ileri atlarak bal atlardan birini zp stne atlad. At
stnde sava Deminden ektiklerinin aynnda su imek gibi keyifli kalyordu. At, usta biniciyi anlamt.
Onun bir iaretiyle ahland. Kr ad inlilere dalm, bir iki kl vuruuyla bir kiiyi daha yere sermiti.
Fakat beri yanda ihtillcilerden Yrm, biraz sonra da Ab lmcl yaralarla yere dmlerdi, Yzba
Yamur da enesine derin bir yara aan bir kl yemiti. Kl akrtlar arasnda Kr adn buyruu iitildi:

- Atlara!...

Zaten seyislerden de ayakta olan pek fazla kimse kalmam Bg Alpla Yamtarn ahra dalmas, seyislerin
hepsini yok edecek sava bitirmiti.

htillciler atlar zerken Kr ad bard:

- Ahrn gizli kapsndan kacaz. Drt kii drt kapda inlileri tutacak. Biz kuzeye doru at tepip Vey
rmann kprsnden geeceiz

Sonra Bg Alpa u buyruu verdi:

- Bg Alp! Drt kiiyi kaplara dikip ardmzdan gel! Gizli kap alaktr. At stnde geilemez.

Kr ad szn bitirirken Yumru soluk solua ieri girmi ve:

- Geliyorlar! t srs kadar ok diye barmt.

Kr ad byk ahrn gizli kapnsa doru atn ekerek yrrken Bg Alpn sesi grledi:

- engi!... Turul!... Yamtar!... Yumru!... Kaplar tutun!...

Drt kii drt kapnn nne birer kaya gibi dikildiler

tekiler Kr adn ardndan atlaryla birlikte yrrken Bg Alponlara son szlerini syledi:

- Drt at zp sizin iin brakyorum. iniz bitince bunlara binip bize katlrsnz!

Ahrn gizli bir kaps olduunu pek az kii bilirdi. Ahrn en sonunda, samanlarn yl olduu yerde duvara
bir kee aslyd. Keenin arkas botu. Buradan elli adm kadar yrdkten sonra bir arsaya kyordu. Bu

www.e-kitap.us
elli admlk yol yer altndan geiyordu. Yksek bir atn tek bana geebilecei genilikte idi. Kr ad buray
biliyordu. Fakat ihtille kadar kimseyi sylememiti. Seyislerden bazlarnn bile bilmedii bu gizli yol bugn
onlar kurtaracakt. imdi arkasnda Yamur, Barmaklak, Karabudak, obaykm, Toluk Tge, Ya ve
Br Alp olduu halde gizli yer alt yoluna dalmt. Yola sen son giren Bg Alp keeyi koparm atm,
samanlar ekip kapnn azndan uzaklatrm ve drt at birbiri ardnca kapnn nne dizerek nlerine
biraz saman brakmt. O bu ileri bitirmeden inliler kapya dayand. Drt koruyucu ilk hamleleri yaptlar.
Bu, drt inlinin yere serilmesi demekti. Bg Alp gizli yola girmek zere iken gz sadaa iliti. inde
tane ok vard. Yayna bir ok yerletirerek gezledi. Ok, Yamtarn omuz bandan geerek bir inlinin
alnndan girdi, onu ktk gibi yere yuvarlad. kinci okunu enginin koruduu kapya yollad. Bu sefer bir
inli gznden vurulup yldrm arpm gibi yere kapanmt. nc ok Turulun yardmna kotu. Bu
oklar inlileri aldatm, ihtillcileri hep birden ierde olduklarn sandrmt.

Bg Alp iini bitirince telszca atn tuttu; gizli yola dald.

***

Ahrn drt kapsnda drt ihtillci bir lm-dirim vurumas yapyorlard. Kamak iin atlar hazr olmakla
beraber buradan kurtulmalarna imkn yoktu. Ahrn ii o kadar geniti ki drdnn yan yana gelerek bir
cephe tutmalar, sonra adm adm geriliyerek gizli kapya doru ekilmeleri kabil deildi. Kaplardan ieri
girince kuatlacaklar muhakkakt. Bunu hepsi biliyordu. Onun iin arkadalarna zaman kazandrmak,
canlarn pahalya satmak, ya ldrerek almak ve biraz da dvn tadn kararak dnyaya gelmenin
gereini yapmak iin sevinle, istekle, kyasya vuruup duruyorlard.

Yzba Yamtar herkesinkinden daha uzun ve iri olan klcn yle bir savuruyordu ki, dedii yerden hayr
kalmyordu. Sava balyal pek az olduu halde drt tanesi devrilmi, tekilerine de korku salmt. Sarayn
iindeki sava, byk tala demir kapnn dvlmesi, sonra koumalar kendisini yle acktrmt ki, byle
bir lm-dirim annda bile aln duyuyor, iki amak kmz olsa imdi ne gzel iilirdi diye dnyordu.

Yirmi yanda, sert bakl bir sava olan engi ok dzgn, ok kvrak, przsz vuruuyordu.
Saldrlarnda, korunularnda Yamtarn andas olan Onba Pars hatrlatan bir hesapllk vard. ok
soukkanl idi. Kapnn nnde inliyi devirmi, kendisinin de aln, yana ve enesi izilmiti.

Turul hoyrat vuruuyordu. Yeryznde kimsesi kalmam yoksul bir kii idi. O sabah, bu kanl dne
hazrlanrken dirliinin hatralarn gz nnden bir daha geirmi, kendi kendisiyle hesaplamt. O gece
46 yan dolduruyordu. Anas, byle bir gecede, yamur yap frtna uuldarken doduunu kendisine
sylemiti. Demek, tpk doduu geceye benzer bir gecede lecekti. Tanr byle istemiti. Btn mrnde
doru kii olarak yaadktan sonra bir gece nce bir inlinin bahesinden trl a ve yemi urulam,
onlar yiyerek karnn doyurmutu. in kaannn zel erisinde deildi. Onun iin yoksulluk ve alkla ok
penelemiti. Byle bir savaa a olarak, gc kesilmi bir halde girmek doru olmazd. Onun iin bu
uruluu yapm, dirliinin son yaprana bunu ekledii iin de epey zlmt. Dnyann souunu,
scan ok grm, yrei katlamt. Gsnde ve omzunda iki kl yaras vard. yle olduu halde
yksnmeden sert vurular yaparak savayordu. Kapnn nnde inliyi yere sermiti.

Yumru ise ok yorgundu. Sarayn iindeki dvten sonra kapdaki ekime, onun ardndan hzl bir kou
ile ahra geli, gelir gelmez de ahrn bir kapsnn tutulmasn zerine al Yumruyu bitkin hale getirmiti.
lk hamlede bir inliyi yere sermi, imdi ise yalnz kendisini korumaa balamt. yle birden yirmiye
sayacak kadar bir zaman bulsa da dinlense ok iyi olacakt. Ama kanck ya ona bu frsat hi verir miydi?

Yumru daha ok dayanamyacan anlyordu. Btn dncesi rmaa doru at sren arkadalarna
yetecek zaman kazandrmakta idi. Birdenbire dalana bir klcn saplandn duydu. Yaman bir can acs
iinde kl vuran grmt. Klcn iki eliyle kavryarak havaya kaldrd. inlilere vurun der gibi gsn
gererek bir adm att. Sonra olanca gc, olaanca hz ile indirerek Al! diye bard. Kl tulgay
paralam, kafay ikiye bierek yay yere sermiti. Fakat ayn zamanda bir karg Yumrunun yreini
delmi. Yumru btn arl ile cansz olarak dmt.

www.e-kitap.us
Yamtar, engi ve Turul ancak iyi erilerde olan altnc duyularyla gerilerinin tehlikede olduunu,
Yumrunun dtn gremeden sezmilerdi. Kl vurumalar arasnda balarn yana, geriye evirecek
birer an buldular. Yumrunun dtn, onun koruduu kapdan inlilerin girmekte olduunu grdler. O
anda buyruk alm yahut szlemi olduunu grdler. O anda kendilerine en yakn yemlie srtlarn verip
yan yana durdular. Yamtar, yerde kalm olan Yumruya bakarak:

- Tuh be! Bir kargya dayanamad dedi.

Sonra srtn dayad yemliin salamln denemek iin eliyle yoklayp iine baknca gzleri parlad.
nk orada koca bir para kzarm et duruyordu. Herhalde seyislerden birinin olan bu eti Yamtar hemen
yakalayp srd ve Yiyecek bulduka yaamak iyi eydir diye mrldand.

inliler ierde yalnz Trk grnce armlard. Gizli kapy onlarda bilmiyorlard. Bir an baktlar.
Sonra ihtillcinin zerine atldlar. Artk geni bir yerde olduklar iin hep birden kiiye
saldrabiliyorlar, yanlarna geliyorlar, birine kar drt be kl sallyabiliyorlard. Yamtar hem kl
vuruturuyor, hem de iri et parasn dileriyle kopara kopara yiyordu.

kiinin bu kalabala kar arpmas uzun srmedi. nce Turul dt, sonra egi devrildi. Yamtar
hl dayanyor, byk bir itah ile de etini yiyordu. Elinde iri bir lokma daha kalmt. Birden sol eline bir
kl indi. Kan iinde kalan elinden et paras derken sa bileine gelen ikinci bir vuru koca Yzbay
klsz brakt. O zaman Yamtarn sa eli yemlie yapt. Bir tututa kocaman bir tahta parasn kopard.
Bunu kaldrp karsndakilere indirirken keskin bir sava uran haykrarak inlilerin zerine atld. Kendisine
kar tutulan kllar ona oyuncak omak gibi sudan gelmiti. Kucak kucaa gelip be alt kii birden yere
yuvarlandlar. Yamtar birinin boazn yakalam skarken arkadan kendisine indirilen kllarla parampara
oluyordu. Boaz sklan inli lmt. Fakat bu tken devi kolay kolay lmyordu. Kpkzl kanlar iinde
ayaa kalknca inliler yle bir gerilediler. Ondan korkmulard. Yamtar, evresi alnca yeniden yemlie
kadar sendeliyerek gidip dayand. Brk dm, uzun salar, byklar ve sakal kandan kpkzl olmutu.
Giyimlerinin yirmi yerinden yirmi kzl leke her an byyerek oalyor, koca Yamtarn gvdesinden hayat
ekip alyordu.

Yirmi kzl leke, hayatn ona kazandrd yirmi eref nian idi. imdi ne elinde bir kl ne stnde bir pusat
vard. Glkle dayanarak tutunduu yemlie iyice yaparak inlilere bakyordu. Onlar da hem hayret,
hem de korku ile be alt adm uzaktan Yamtara bakyorlar, nasl olsa leceini anladklar iin bu korkun
deve yaklamaa kyamyorlard. Yamtar yerde, elinden den et parasn arad:

- Yazk! Eti bitiremeden leceim dedi.

Sonra yemlie daha ok yaslanarak:

- Gkta da ld. Ocamzdan kimse kalmad diye inledi.

Bu srada dardan gelen nal sesleri akrtlar iitilmi ieriye yeniden in erileri dolmutu. Klklarndan
daha savaa hi girmemi olduklar anlalan bu erilerin banda saray babularndan biri vard. Gizli
kapy bilen bu adam, yanndakilere orasn gstererek ince bir eyler syledikten sonra Yamtara bakt.
Tanmt. Byk bir fke ile yayna ok srerek Yamtara frlatt. Ok, koca yzbay karn ile gsnn
birletii yerden deldi. Yamtar bir sarsld. Sonra yava yava dizleri stne kt. Sa eli hl yemliin
tahtasn tutuyordu. Saray babuu, in kaanna ihanet etmi olan bu haini kendi eliyle ldrmek erfini
kazanm olmak iin yayna bir ok daha yerletirdi. Bu sefer ki Yamtarn sa cierini bulmutu. Gzleri
kapanyor, yemlii tutan eli geviyordu. Gzleri yerde, demin elinden den et parasna iliti. unu
yiyemedii iin yalar sevinecekti. Onlar sevindirmek istemedi. Son bir kmldanla ban kaldrd. Saray
babuuna, hl unutmam olduu ince Karnm tok kelimelerini syledi. Sonra asrlk bir aa gibi
devrilerek serilip kald.

***

www.e-kitap.us
Kr ad yannda sa kalan on iki arkada olduu halde kuzeye doru son hzla at sryordu. Saray
ahrnn en iyi atlar almlard. Yamur hl yayor deil, boanyor, ortal sele bouyordu. htill
baarlamamt. imdi dalarda, bayrlarda olan dzensiz Trkleri ayaklandrarak tkene gitmekten,
devleti onlarla kurmaa almaktan baka are yoktu. Artk kimin kaan olaca ii sonra dnlecekti.

inliler durumu biraz ge kavramlar, sonra dokuz on koldan eri kararak Kr adn ardna salmlard.
O yaknlarda geilecek bir tek kpr olduu iin btn kuvvetler oraya doru at yartryorlard. Gecenin
karanl, yamurun boanmas, rzgrn sertlii, imeklerin grlts arasnda imdi on atl kprye
doru at koturuyorlard.

Tarihin en heyecanl yar yaplyordu

Bg Alp, on kiinin en geride olanyd. Iramaa doru at srerken yine aklna Kra Atann szleri
gelmiti:

- Bir ulu ehirde toplanm krk er gryorum Aralarnda sen de varsn Yamur yayor Irman
kysnda dvyorsunuz

Gerekten de ulu ehirde toplananlar arasnda kendisi de vard. te yamur da yayordu. Demek ki
rman kysnda bir dv daha olacakt. Bg Alp bunlar dnrken Vey rman kysna varmlard.
Albz alsn!... Saanaktan rmak ykselmi, geecekleri kpry alp gtrmt. Karanlkta Kr ad2n
buyruu iitildi:

- Saa sola alp bakn. Geit var m?...

Irmak o kadar cokun, yle sert akyordu ki geit bulmak kabil deildi. Burada ok durmaa da gelmezdi.
inliler nerdeyse yetieceklerdi. Kr ad atn srerek suya biraz daha yaklat. Suyun grltsnden at
rkmt. Geri geri gidiyordu. Saa sola alanlar bardlar:

- Geit yok!

Bu srada Gm atndan atlayp yere kulan dayad. Biraz dinledikten sonra kalkarak:

- Kr ad! ok zamanmz yok. Yaklayorlar dedi. O zaman, yznde hafif bir kl yaras olan Kara Ozan
sze kart:

- Ben size biraz daha zaman kazandrabilirim belki karya geersiniz.

Bunu syler sylemez atn geriye srerek karanlkta kayboldu. Kara Ozann yannda hibir pusat
kalmamt. inlileri nasl durduracan bilmiyorlard.

Fakat mademki kendilerine biraz zaman kazandracakt, yleyse karya gemek iin uramaktan baka
yaplacak i yoktu.

On iki kii, atlarndan inmi olduklar halde yava yava rman kysnda yryorlard. Elinden tuttuklar
gay Br klc ile kyy kolaan ederek geilebilecek bir yer aryordu. Geit aramakla hi ilgilenmiyen
yalnz Bg Alpt. O burada bir sava olacana budunun kurtulacana inanmt. nand iindir ki imdi
dinlenerek inlileri btn gcyle karlamak istiyordu.

***

Kara Ozan inlilere doru at srdkten sonra durdu. Gelirken grd bir tmsee kp bekledi. inliler
nerden gelirlerse gelsinler, mutlaka bu yoldan geeceklerdi. te uzaktan gelen nal sesleri yaklamaa
balamt. Kara Ozan gzlerini ileriye dikti; karanl yard: Geliyorlard. O zaman atndna indi. Yerden sivri
bir ta ald. At geminden tutup birka adm koturduktan sonra sivri tala vurup salverdi. At hzla koarken
kendisi de tmsein tepesine kp bada kurdu. Can yolda kopuzunu srtndan kararak elini tellerin

www.e-kitap.us
zerinde gezdirdi. Tngrdatmaa balad.

Oraya doru gelmekte olan ilk in kolunun subay binicisiz bir atn kotuunu grnce durmutu. At
tutturup saraydan alnm olduunu anlaynca htillcilerin bu yrelerde olduunu kavrad. Kprye doru
gidecekti. Fakat tam bu srada kulana bir ses arpt. Bu bir alg sesi idi. in subay biraz kulak verince
bunun bir Trk algs olduunu anlamakta gecikmedi.

Kara Ozan btn dikkati kendi zerine ekmek iin kopuz alyor, sonra yava yava kendisini ezgiye
kaptrarak sylemee balyordu:

Kr gn gelince

Gnl yle ho olur.

Szler klla okundur,

Gayr szler bo olur.

Gnl nedir? Bir gonca

Hayat dikendir onca.

Yaamaa doyunca

Can, grnmez ku olur.

Bozkurt bizim nmz;

an doludur dnmz.

Erince son gnmz

Btn dirlik d olur.

Krk kiiydi erimiz,

Dp kald yarmz.

Ba koyacak yerimiz

Yaz yerde ta olur.

Kara Ozan, sz uzun

Feryad ok kopuzun.

Bir bir andka gzn

Kanl kanl ya olur

Kara Ozan, dald i dnyasndan bir akrty ve bir barla ayld. Karsnda bir yn in atls duruyor,
bakanlar olduu anlalan birisi kendisine ince bir eyler sylyordu. inliler onun kendinden gemi bir
halde kopuz alp sesle de sylemesine amlar, yamur altnda bu ii yapan bir lgn sanmlard.
zerinde pusat olmad iin ona saldrmamlar, fakat yzndeki kl yarasndan kukulanmlard. in
subay ona kim olduunu, burada ne aradn soruyor, fakat Kara Ozan, bu kadar inceyi anlad halde
cevap vermiyordu.

www.e-kitap.us
inli, cevap alamaynca yere atlad. Bu garip adamn yanna sokularak tanmak istedi. Bu klk, bu yaralar
onun savatan km olduunu aka gsteriyordu. Fakat neden burada alg alyordu? Arkadalarndan
niin ayrlmt? inli subay belki bunu anlamaa alacakt. Fakat o srada drt nala gelen ikinci bir inli
kolu onu bu dncesinden caydrd. Kara Ozana yaklaarak kopuzunu almak istedi. Yaan yamur altnda
uzun zaman kald iin telleri gevemi, iyi ses vermez olmutu. Fakat o, Kara Ozann elinde ata
ocandan kalan biricik mirast. Canl, cansz her eyini yitirmi, yalnz can yolda kopuzla kalmt. inlinin
elini iterek Trke:

- Kopuzuma karlk in kaannn sarayn balasan yine vermem dedi.

inli bu garip adamn aksilendiini grnce ok dnmedi. Onun ihtillcilerden olduunu anlamt.
Klcna el att. Fakat ekemedi. nk Kara Ozan, devini baaryla yapm, yer yznde istei kalmam
kimselerin rahatl iinde kaldrd kopuzunu hzla onun bana indirerek yere sermiti. Bir anda
barmalar, at salmalar oldu. Kara Ozan bana bir kl yiyerek yuvarland. Sonra atlarn ayaklar altnda
inenerek gzlerini ebediyen kapad. Bu lm, onun imdiye kadar syledii en gzel deyilerden daha
gzeldi.

***

Vey rmann kysnda geit aryanlar hl bir yer bulamamlard. Irman en dar yerinde durmulard.
Burada iki kynn aras elli adm kadard. Fakat su ok akntl idi. Kr adn buyruu ile atlarn btn
dizgin ve zengi kaylar kesilerek birbirine sk skya baland. Giyimlerden de baz paralar kesilerek
kaylara eklendi. Kr ad, kayn bir ucunu br kyya ileterek arkadalarn atlaryla karya geirmek
istiyordu. Fakat bunun iin birisinin karya geerek kay teye gtrmesi gerekiyordu. Kr ad
arkadalarna dnd:

- Kendine gvenen yzc kim var?

Barmaklakla obaykm ktlar. Barmaklak, bedi. nce onun gemesi lzmd. Kr ad yaplacak ii ona
anlatt. Kydan yirmi otuz adm geriledikten sonra koturarak suya dald. lk nce fkrdayan suda at ile
birlikte kayboldu. Sonra atn ve Barmaklan balar grnd. Barmaklak atn yelesine yapm, onu
yzdrmee alyordu. Fakat gayretleri bouna idi.suyun akntsna kaplarak atyla birlikte
srkleniyordu.

Kayn bir ucunu kyda kii tutuyordu. Birden Barmaklan atndan ayrldn, atn korkun
kinemelerle suyun iinde kaybolduu grld. Barmaklak kudurmu su ile yapt grete yenilmiti.
imdi kydakiler onu hzla ekiyordu. Albz alsn!... Bu gece btn uursuzluklar zerlerinde idi. Kyya
sekiz on adm kala birdenbire kayn koptuu ve Barmaklan srklenmee balad grld. O zaman
obaykm kendisini suya frlatt. Birka kula attktan sonra yanna vard. Onu tuttu. lk nce suyun
akntsna kar gelerek biraz kyya yanatlar. Sonra iki kuvvet denkleti. Bouna kulalarla olduklar yerde
durdular. Daha sonra su ikisini de gtrmee balad. ki yiit sularn iinde, onun hzna uyarak
srklendiler. En sonra ikisi de sularn arasnda bir daha grnmemek zere kayboldular. Fakat
birbirlerinden asla ayrlmadan, yan yana, omuz omuza, el ele olduklar halde

Artk yay beklemekten baka yaplacak i kalmyordu. Zaten nal sesleri yaklayordu. Kr adn sert sesi
Atlan! buyruunu verdi. Dizginsiz atlara sradlar. Bir Gk Trk iin atn dizginli olup olmamasnn deeri
yoktu. Yazk ki sadaklarnda ok kalmamt. Yoksa daha nicelerini canlarndan ayrr, belki de sular biraz
durgunlancaya kadar savaabilirlerdi. Yamur ok yavalamt. imdi kardan gelen kalabalk
yaklayordu. Kr ad klcn ekerek son buyruunu verdi:

- Sonuna kadar!...

Bu son buyrukta bir veda hengi vard. On kii kalmlard. Hepsi gnllerinden gelen bir sesle ilerinden
Sonuna kadar diye tekrarladlar.

www.e-kitap.us
Kr ad hi sz etmeden gelenlere doru at sald. Dokuz arkada da yle yaptlar. Karanlkta, at zerinde
sert bir vuruma balad. Bu artk son arpma idi.

Bg Alp ileriye atlrken bir an iin yine Kra Atann szlerini hatrlad:

- Yamur yayor Irman kysnda dvyorsunuz Budun kurtuluyor Adnz unutulmayacak 1300
yllk lmden sonra dirileceksiniz Acunun batmna dek adnz gnllerde kalacak

Kra Atann btn dedikleri doru kt iin Bg Alp budunun kurtulacana, bin yllk lmden sonra
dirileceklerine, acunun batmna kadar adlarnn gnllerde kalacana inanyordu. Bu inanla dvt
iin hepsinden daha yaman vuruuyordu.

Kr adn byle bir inanc yoktu. O, umutsuzluun verdii ac ile vuruuyor, kryor, deviriyordu.

Yzba Yamur gle yzn hi deitirmiyen yarasyla kl savuruyor, at ahlandryordu.

ki gen onba, Karabudakla gay Br yan yana kl indiriyorlard.

Gm, babas aln bir hikyesini hatrlyordu: Gmn dedesinin ad da Gmt. te o Gm

byle bir lgn suyun kysnda dvrken suya dm, fakat Tanr kendisini kurtarm.

Toluk Tge sert naralar atyor, klc krlm olan Tunga kl kn ile arpyordu.

Klkle Ya anda idiler. Kendilerini deil, birbirlerini koruyorlard.

Yamur dinmiti. Rzgr da tarihin krk bir kahramanna oynayaca oyunu oynadktan sonra susmutu.
Bulutlarn yars dalm, gece aydnlanmt.

imdi aydnlkta bir ok atl birbirine giriyor, saldryor, vuruyor, baryor, haykryordu. Artk talihin izdii
sonu belli olmutu. lk den Karabudak oldu. Bir inli ile sarma dola olduu halde attan yere ykld.
Arkasndan Ya devrildi. Biraz sonra da bir inlinin karnn deen Gmn ensesine bir kl indi.
Elindeki kl knn bir inlinin kafasnda kran Tunga karg ile sanld.

Bu arada srlerek rman kysna kadar gelmilerdi. Alt kii, damarlarnda kalan son gle son
mdafaalarn yapyorlard. Bu, artk sona ermi hayatlarn birka ksa an daha uzatmak iindi. Bu
kahramanl yaparken bin yz yl sonra bir yazcnn, kendi htralarn yaatmak iin bu satrlar
yazacan dnmyorlar, anl maceralarn Trk oullarnn nasl bir ihtirasla okuyacaklarn bilmiyorlard.

Vuruuyorlard. Kan iinde, kin iinde vuruuyorlard. Bulutlar durmu, ayla yldzlar dikkat kesilmi, bu
sava seyrediyorlard. zerlerinde ruhlar dolayor, Tanrnn yarlgamalar balarna serpiliyordu.

Birdenbire Yzba Yamur bana kl yedi. Sonra omzuna bir karg sanld. Atnn yelesine kapanmt.
Bir an acyla inler gibi derin bir ah ekti. Sonra btn hzyla atn ahlandrarak kendisine karg sanan
inlinin atna atlad. Boazndan ve belinden kavryarak al aa etti. kisi birden attan kayarak topraa
dtler, Yamur, inlinin boazn skyor, ban ekmi olan beriki boyuna onun srtna, omzuna
daldrp karyordu. Yava yava nabzlar arlayordu. Bak son defa Yamurun srtna saplandktan
sonra bir daha kmam, orada kalmt. Parmaklar hl inlinin boaznda idi. Dolgun yanaklar kan
iindeydi. Gle yz gerilmi, donuk bakyordu. Gzlerinin iinden gen bir kadnla iki bebein hayali
ldyarak geiyordu. Yamur Be lmt.

Bg Alp da lmcl bir yara alm, atndan dyordu. Son bir i yapmak iin elini bana att. En yakn
inliye frlatarak grtlana saplad. Sonra kendisini amurlu topraa brakrken bin yz yl sonra diye
mrldand.

imdi Kr ad tek bana kalmt. Toluk Tge klla ldrlm, gay Br at stnde belinden kavrad
bir inli ile birlikte rmaa dm, Klk de andas Yan lmnden sonra onu vuran inliyi

www.e-kitap.us
tepelerken can vermiti.

Kr ad, lm inli ynlar zerinde tek bana in kaanlna kar vuruuyordu. Yaln klt. Brk
dm, kaftan para para olmutu. Gs akt. Gsnden, alnndan, yanaklarndan, boynundan kan
szyor, fakat o yine vuruuyor, dvyor, arpyordu.

O imdi yar tanr gibi bir eydi. lm de baka trl olmalyd. Krk kahraman birer birer dtkten sonra
o hl ayakta idi. Uzun salar omuzlarnda uuyor, gzleri kvlcmlar sayor, kolu yldrm hzyla kalkp
iniyor, her inite bir inliyi deviriyordu.

En sonra lm kz onun eline bir sarak sundu. Kr ad bu ac sara gzn krpmadan iti. Atnn
yelesine kapand. Ban dayad. Sa elinde kl hl smsk duruyor, sol eli sarkyordu.

Kr ad lm, fakat attan dmemiti.

lm, fakat yenilmemiti

- XII -

SON

Yalar, onun yiit ban gvdesinden ayrp in kaanna gtrdler. in kaan, btn saray, btn
Siganfu ondan tirtir titremiti. Bu titreyi yalnz Kr addan deil, onu yetitiren rktan geliyordu. Kr ad
lmyle budununu kurtarmt.

Ertesi gn Siganfuda yarglar kuruldu. htillden haberi olmyan Urku, gney vilayetlerinden birine
srld. Sarayn adamlar Kr adn ocan sndrmek iin btn ehri aradlar. Kr adn drt yandaki
olunu bulsalar yok edeceklerdi. Konuyu ve on yandaki kz ihtillin kacan biliyorlard. Kzyla ksa
bir konuma yaptktan sonra konuy, olunu alarak bilinmedik bir yere doru gitti.

inliler geldikleri zaman Kr adn kz yalnzd. Yargnn nnde ihtilli bildiini, anasyla kardeinden
haberi olmadn syledi. Babasnn kesik ban gsterdiler. Gzlerinden yalar akarak : Yurt ve eref
iin diye karlk verdi. Hayatn kurtarmas iin bildiklerini aa vurmas gerektiini bildirdiler. Hi cevap
vermedi.

Kr adn kz lme mahkum edildi. Onba Ay Kutluun babasyla Turumtayn eesi de idam cezas
almlard. Kr adn kzyla Ay Kutlukun babas yce soydan olduklar iin Trk tresince yay kiriiyle
boularak ldrlmeleri gerekirdi. in kaan, hakaret olsun diye, okla ldrlmelerini buyurdu.

O akam in saraynn bahesinde de oka tutuldular. Kr adn kz ortada duruyordu. Yirmi erisi
nian almt. Bir buyruk iitildi. Arkasndan keskin bir vnlay

ki erkek, dmesin diye Kr adn kzn kolundan tutuyorlard. Kendileri yaadkta Kr adn kz topraa
demezdi. Birka ksa an onu ayakta tutabildiler. lk nce Ay Kutluun babas dt. Turumtayn eesi
diz km olduu halde onu hl ayakta tutmaa abalyordu. Sonra o da kapakland. En son den, drt
okla yaralanm olan Kr adn kz oldu

Gece btn gzelliiyle inmiti. Ayn on bei klarn Tanrnn rahmeti gibi sayordu. Siganfu sarayndan
Vey rmana kadar olan btn yerlerde bir baka hava var gibiydi. Bu gece inlileri bir korku sarm,
kimse sokaa kamyordu. nk o alanda ehitlerin ruhlar dolayordu.

Birden buralar bulutland. Sis gibi, duman gibi, fakat onlardan daha baka, daha gzel bir ey evreyi
sard. Sonra birdenbire bu dmdz beyazln zerinde, yerden birisinin kalkt grld. Elinde yerden

www.e-kitap.us
kaldrlm, gnderi kurt balm bir tu vard. Yarasndan kanlar akan bu hayalet Kr add.

Bir eliyle tuu ykseltirken, teki eliyle duman alana bir iaret yaparak Kalkn diye haykrd. Krk ehit
birden kalktlar. Kr ad eliyle ilerde bir yeri gsterdi. Oraya diye grledi. Gsterdii yer Tanr Da idi.
Tepesinde atalarn ruhu dolayordu. Krk bir ehidin ruhu bir frtna gibi, bir musik gibi, bir k akarak
Tanr Dana doru yrmee baladlar Onlar orada, balarnda Alp Er Tunga olan atalar kafilesi
bekliyordu. Bu krk bir ehidin evresini bir anda yz binlerce baka ehitler sard. Tanrnn huzurunda
balyan bu en muhteem resmigeit byk, sonsuz boluu sarsarken birdenbire bir trk; azametli,
rpertici, Tanrsal bir trk kinat titretti:

Delinse yer; kse gk; yansa, kl olsa drt yan

Yce dilee doru yine yrrz yayan.

Yldrmdan, tipiden, kasrgadan ylmyan;

lmle elenen tun yrekli Trkleriz!...

Bu trk hl gklerde nlyor.

Kr ad ve krk arkada, ayl kzl bayra bekliyerek hl ufuklar gzlyor

- SON -

13 Nisan 1946

Saat: 21

Maltepe

www.e-kitap.us
Tm kitap severleri Sakl Ktphane'ye bekliyoruz.

Not.
Bu e-kitap tantm amaldr. Sevdiiniz bir yazarn
zarar grmesini istemiyorsanz n izleme yaptktan
sonra beendiyseniz ltfen satn alnz.Hi birey
baskl bir kitab elinize alp okumann verecei keyfi
veremez

Orodruin & Kahin

www.e-kitap.us

Hazrlayan ve Redakte eden: Altun