DALKAVUKLARGECES

NihalATSIZ














Ankara1941
 ~1~

1GLMEZYZLKADIN
Hattua ehri sevin iinde alkalanyordu. lkenin en gzel zaman olan bu
yaz gnnde anl kral Subbiluliyumann bir olu domutu. Hatti milleti
doumukutlulamaiinlgncaeleniyordu.Kralnsubaylarsavaarabalarna
binerek,btnehirlerebumjdeyivermekzereuargibisrpgitmilerdi.
Sarayn bahesi ileri gelenlerle dolup tayordu. len masalar kurulmu,
prensler, rahipler, kumandanlar, vezirler, tccarlar ve eliler en gzel
yemeklerinbanamlerdi.Kralagetirilenhediyelersaraykapsnadizilmi,
nnesarayaskerleridikilmiti.
Bakumandan Tutail sarayn nnde, masalarn arasnda dolayor,
karklk olmasn, gelenler sayglansn diye ard sra gelen birka subaya
buyruklarveriyordu.Ksaboylu,grvekvrcksakallar,kalngvdesiyleTutail
sukatlmambirHattiidi.okeski,ycebirailedengeliyordu.lkatas,Hatti
devletinikuranPampailebirliktealm,btnatalarhepkumandanolarak
kanlaryladevletehizmetetmilerdi.oksertbiradamd.Kraluygunsuzbirii
yapt zaman bunu kendisine ancak Tutail syliyebilirdi. Yorulmak bilmezdi.
Vakitgeceyarsnayaklathaldebiranbileoturmamt.Arkasndayryen
gen subaylar yorgunluklarn belli ediyorlar, fakat o daha yeni kalkm gibi
dipdiri,sapsalamyrypdolayordu.
Bugecegkteyuvarlak,parlakbirayvard.KralnoludodudiyeTanrlar
gbulutsuz,rzgarserin,ayparlakyapmlard.Heriyolundagidiyordu.
FakatTutailyinememnundeildi.Zatenonunbirdefabilememnunolduunu
grenyoktuki
len masalarnn ortasnda sarayn muzka takm alyor, konuklar
elendiriyordu. Bakumandan, subaylardan bir ikisini daha teye beriye
yolladktan sonra yannda kalan yaveri ile bahenin uzak yerlerine doru
yrd. Ar ar ilerliyerek buradaki sk aalar gzden geirmee balad.
Karda, aalarn en ok sklat yerde birisi duruyordu. Yaver eliyle orasn
gstererek: Kumandanm! lerde birisi var dedi. Tutail gzlerini dikkatle
baktktansonraomuzlarnsilkerekcevapverdi:Hantilyasolacak.Gelbakalm.
Yannagidipburadanearadnsoralm.
Hantilyas,saraynesrarengizkadnidi.Yllardanberisaraydaolduuhalde
ne yapt, kimin nesi olduu belli deildi. imdiye kadar, onun bir defa bile
gldnkimsegrmemiti.okkimseleradnbilmez,glmezyzlkadn
diye anarlard. Yzne, gzlerine, salarna baklrsa bir yabanc idi.
Bakumandan da onu yabanc olduu iin sevmezdi. nk o Hatti olmyan
herkestentiksinirdi.
 ~2~

Hantilyas, iki kiinin kendisine yaklatn duyunca ban evirip her

zamankielemligzleriyleacacbakt.Bubakgenyaveriniindebiracma
duygusunu kabartmad deil. Fakat sert huylu Tutail byle dnmyordu.
indehibiryumuaklk,hizayflkolmyanbirseslesordu:
Buradanearyorsun?Kalabalakarpelensene
Glmezyzlkadnbuszlerdenaalamgibiydi:
Elenipneolacak?lsemdahaiyi.
Tutailinsesindealaykvlcmlarparlad:
lmek istiyorsan seni alkoyan yok. lmnle Hatti devleti batmaz.
SaraynmahzenlerindeKralMurilandankalmaflarlazehirolduunuda
biliyorsun.Bundanbirtasiersendileinekavuursun!
Hantilyas cevap vermedi. deti zre hazin gzlerle karsndaki iki kiiye
bakt.Sonrayavayavauzaklaarakkayboldu.
Bakumandan bir zaman onun ardndan bakt. Sonra yaverine dnerek
fkeli bir sesle: Hatti lkesindeki btn yabanclar mahzene doldurup
azlarnazehiraktmalYardelibirHantilyastannekardedi.
 ~3~

2BYLSU
Tan aaryordu. Hattilerin kral saray kapsnn nne km, konuklarn
tebriklerini kabul ediyordu. lk nce prensler ve prensesler kululadlar. Yeni
doan olu iin tanrlardan uzun yllar, bahtiyarlklar, zenginlikler dilediler.
SonraFrikyaelisigeldi.
Byk kral! Dost ve karde Hatti milleti ile siz, anl atalarna salklar,
uzun mrler, zaferler dilerim. Gnlden gelen kutlulamalarm kabul
buyurursanzbeniunutulmazbirbahtiyarlkiindebrakacaksnzdedi.
KralnyaknndayaverleriylebirlikteduranbakumandanTutailbuszleri
iitinceyznburuturdu:
Alak Frikyal! Nasl da yalan sylyor diye mrldand. Tam bu srada
gevrekveakrakbirkahkahabaheyinlatt.Btnbalarsesingeldiiyana
evrildi ve aknlktan alan gzler nnde Hantilyasn glerek krala doru
yrd grld. Bakumandan klcna el att. Sonra yaverine dnerek :
Yakalaynunudiyebuyurdu.Btnkalabalkarasndaarmyanbirkendisi
vard. Btn sarayn, hatta btn Hattua ehrinin bildii bu glmez yzl
kadnnkahkahaileglmesiokadarumulmazbireydikiherkesdonupkalm,
hattabununkraltahkirdemekolduunubileunutmutu.
Yaverler, ldrm sandklar kadn yakalamak iin frladlar. Fakat kral
onlarabard:
Dokunmayn!Gelsinbakalm!
Hantilyasglerekkralayaklayordu.Yzkzarm,gzleriszgnlemiti.
Okadargzellemitikikraldaistekleruyandryordu.Ellerinikralauzatt:
Byk kral Subbiluliyuma! Olun dodu diye yalnz diriler mi kutlasn?
tebak,benbirlolduumhaldesenikutlulamaageldim.llerdirilerden
dahancedirdeilmi?
Bu szler ve arkasndan kopan yeni bir kahkaha orada bulunanlardan bir
ounu titretti. te bu kadn bir l gibi lmden korkmyarak, kraln
karsnda aldr etmezsizin glyor, kralla senli benli konuuyordu. lym
diyordu.Fakattpkdirilergibiyryor,szsylyordu.
Kralnkalaratld:
Nededin?Senlmsn?Dahadngecesadn.Nezamanldn?Seni
kimldrd?
 ~4~

Hantilyasakrakbirkahkahadahaatt.Kendisineenkeskinbaklarlabakan
Tutailigstererek:
Buna sor! Bana sen lrsen Hatti devleti yklmaz dedi. Saray
mahzenlerindezehirdolu,gitidedi.timveldm.imdisenikutluluyorum.
Kralbakumandanabakt.Tutailinyzkorkunbirhalalmt:
Evet! Zehir imesini ben tledim. nk lmek istediini sylemiti.
Fakatgrlyorkilmedendelirmidedi.
Kadnhalaglmsyordu:
Taslarla itim. Kana kana itim. Yaknda gne tanrs tanus beni
sofrasna alacak. Siz de benimle birlikte gelmek istemez misiniz? ldkten
sonrahereygzelleti.EyanlkralSubbiluliyuma!Senbilekocamanburnun
veagznleimdibanahogrnyorsun!
Ortalabuzgibibirsessizlikkt.YalnzHantilyasnglleriakryor,
herkes nne bakyordu. Kral fkeli bir sesle bakumandana Bu kadn
hemensarayagetirinizdiyebuyrukverdiktensonrageriyedorudnd.Hzl
hzlyryerekierdekayboldu.
Tutail,Hantilyasnzerinekaplangibisaldrd.Kolundanyakalyarak:
Yrmaskara!...Bensanabuedepsizliisorarmdiyetartaklad.Onun
glne, szlerine aldrmadan saraya srkledi. aknlktan dilleri tutulmu
olanyaverlerbirazgeridengeliyorlard.
Kral nde berikiler arkada olduu halde mahzene gidiyorlard. Kral, kral
olalburayaancakbirkeregirmiti.Odasaraydanelerolduunugrmekiindi.
MahzenegirdiklerizamanHantilyashalaglyordu.Birkedesrlanmolan
flarilerindekikorkunzehirleasrlardanberiburadabekliyorlard.
Kral,kadnadnerekbard:
Hangisindenitin?Naslitin?
Hantilyasyere yuvarlanm olan bir bakr tas eline ald.Kapa kaldrlm
birfyayaklaarak:
Buradan itim anl kral! Bunu da senin iin iiyorum dedi. Tas fya
daldrd. Kzl, kpkl bir su ile dolan tas dudaklarna dedirdi. Kraln,
bakumandann ve yaverlerin hayretle bakan gzleri nnde son yudumuna
kadariti.Onlar,kadnnhemendplmesinibekliyorlard.Halbukiondahi
leceebenzerbirhlyoktu.Glyor,admatarkensendeliyordu.Kralsordu:
 ~5~

SyleHantilyas!Katasitin?
tas itim Be tas itim Gece yarsndanberi ontas itim Butatl
zehirdensendeimezmisinkral?
Kral ve bakumandan baktlar. Hantilyas tas yeniden daldrm, kzl su
iiyordu. Kral yaverlerden birine dnd: Buraya birka esir getir dedi.
Asrlardan beri mahzende duran, deil aza bir damlas, insann derisine
demesi bile insan hemen ldrr diye bilinen bu kzl su demek ki
ldrmyordu
Yanndaesirolduuhaldednenyaverekralbuyrukverdi.Buikiden
birertasisinler
Yaver,tasekingenbirdurumlafyadaldrpbiresireverdi.Neolduunu
bilmiyenvecanndanbezginbiradamabenziyenesirsusambirinsangibitas
ald. deta zevkle iti. kinci esir yzn buruturdu. ncs ise itikten
sonraglmsedi.
Kraln buyruu ile esirlere birer tas daha verildi. Kral, bakumandan ve
yaverlerarmlard.nkonlardalecekleriyerdeHantilyasgibiglmee,
kahkahalar atmaa balamlard. Artk kraln buyruunu, yaverin tas
vermesinibeklemiyorlard.Tasbirbirlerininelindenkaparakfyadaldryorlar,
kzl suyu zerlerine dkerek imee abalyorlard. Hantilyas ise kahkahalar
atarakonlarabakyor,bararakdahaokimeekkrtyordu.
Kralaknlklariindeydi.Hanibirdamlasbileinsanldrenbuzehirene
olmutu?Yoksaienlersonramleceklerdi?Busradaesirlerdenbirininyere
dmesi pheleri halleder gibi oldu. Fakat denin zerine eilip yreinin
arpnn,solukalndinliyenyaverin:Yayor,fakatuyuyordemesiakln
bsbtn kartrd. Kraln yaman bir merak sarmt. Birdenbire Tutaile
dnereksordu:
Senbuzehiriiereklmkimsebiliyormusun?
Hayr!
Kralyaverednd:
Yasiz?
Hayr!
Bendebilmiyorum.yleysekimbiliyor?Saknbubobirrivayetolmasn?
 ~6~

Sonrayaverlerdenbirineemretti:
utasdoldurupgetir!
Yaver tas getirdi. Kral yava yava dudaklarna kaldrarak bir yudum
itiktensonrabakumandanauzatarak:
Tadnabak.Bu,birzehirebenzemiyor.Zehirdebylegzeltatolurmu
dedi.
Tutail, kraln verdii tas ald. Btn hayatnda lmle karlamann,
lmdenkorkmamannverdiibiralkanlklabirdikiteiti.Sonra:
Zehir olamaz. nsann iine bir holuk veriyor dedi. Bir mddet
birbirlerine baktlar. Esirler ve Hantilyas hala glp aklabanlk ediyorlard.
Bakumandanglmsedi:
Byk kral! Bu bir zehir deil. Bu itike insana ferahlk veren, insan
gldrenbylbirsu.mrmdeglmiyenukadnndabunuitiktensonra
sevincedmesigsteriyorkibuzehirolamazdedi.Sonrafyayaklaarakbir
tas daha alp iti ve mrnde ilk defa olarak yasay, treyi unutup kraln
karsndakahkahalarlagld.
Kralnmerakbsbtnartmt.TasTutailinelindenkaparcasnaalarak
fya daldrd. Biraz nce korkarak, dnerek bir yudum tatt kzl suyu
dker gibi azna boaltt. Bir an iin tereddtle etrafna bakt. Bir fya
dayanmolduuhaldekahkahalaratanHantilyas,yerdeyatanveyanaklarn
iiren esiri, birbirlerine sarlp gremee alan teki ikisini, glen
bakumandan,aptallaarakbakanyaverlerigrd.Hereyhounagitti.Biraz
ba dnyordu. inde yle bir hafiflik vard ki Hele karsndaki kadn o
kadargzeldikiDayanamad.detaistemiyerekbirkahkahadaoatt.
 ~7~

3HEREYNPUNDUNUBULANFLOZOF
Filozof lnasam o gn evinden kmamt. Krala bir iir yazyordu. Her ne
kadar kendisi filozof idiyse de arasra iir de yazard. Gzleri sevinten
parlyordu.Fakatbuparlaklkpekbelliolmuyordu.Okadarkalnkalarvardki
gzlerininnrtyordu.Bukalnkalarla,busevimsizveyalandolancyz
ile hi de bir Hattiye benzemiyordu. Asurdan gelmi, babas vezir olmu,
kendisideHattuatadomutu.Asurdilinibilmezdi.Hattiretmenlerinden
ders almt. Keyfine dkn, tembel bir adamd. Fakat kendisini satmasn
bilirdi. Anas onu ylan yumurtasyla besledii iin ok haindi. Kendisinden
bakakimseyidnmezdi.Fakatnlbirfilozoftu.Hereyinpundunubularak
yaard. Babas vezirliinde epey para rpmt. lnasam ise bu kadarla
kanmyordu. Bir eyler olmak istiyordu. Byk bir tahta levhann zerine
yazdiirisonbirdefadahaokudu:
Eykahramananlkral;Hattilerinbirincisi!
Klcnnimeiyletitretirsindrtbiryan.
Sensinyurdunhemaltn,hemgm,heminicisi
Tarihdahagrmemitirseningibikahraman!
Dnyadakikrkdevleteseninadnkorkusalar.
GeleceksindiyetitrekFrikyannelmalar.
Urartunungzellerisenianpakadalar,
ldrrsnbirbaklakanlhaydutKaskalar.
Senolmazsankimdoyurur,kimyaatrHattileri?
Babamzda,anamzda,varmzdasensin!
FiravununordusunuAmurrudanatileri!
Oldr,sendirisin,ohastadr,senesensin!
Dorusu iir pek gzel olmutu. Kimbilir kral bunun iin kendisini nasl
mkfatlandracakt?Bumidinsevinciyle,kertenkelekzartmasgetirsindiye
karsn armak zere iken kap vuruldu ve saray yaverlerinden biri kraln
kendisinibeklediinibildirdi.
lnasambuarasevinmigzkt.Fakatiteniebirkorkudaduymad
deil.Bununlaberaberbtnkurnazlntaknrsagelebilecekolantehlikeleri
nliyeceindendeemindi.
Kraln huzuruna girdii zaman bakumandanla onu pek denceli buldu.
Byk bir sayg ile Subbiluliyumay selamlad. Kral nndeki anaklar
doldurankzlsuyugsterereksordu:
Filozoflnasam!Bunlarnneolduunubiliyormusun?
 ~8~

Filozofyaklapdikkatlebakt.Birazdnd.Hibireyebenzetememiti.
Fakatbilmiyorumdemeiyksekfilozofluunayaktramadiin:
KralHazretleri!Bunlarboyadrcevabnverdi.Kralglmsedi:
boya m? Halbuki sen bundan on yl nce bunlarn korkun bir zehir
olduunusylemitin.Unuttunmu?Hanisaraynmahzenindekiflardakendi
kendinekprenbirsularvard.tebunlarosularimdiboyadiyorsun.
EvetKralHazretleri!Bunlarzehirdir.Fakatboyaiinkullanlr.
Senbuzehriiebilirmisin?
Busorgulnasamnbenzinisaratverdi.Hattabirazsendeledi.Beyniallak
bullakolmakzereidi.Bereketversinyinekurnazlyardmayetiti:
KralHazretleribuyrukkarsaierim.YalnzOzaman
Ozamanneolur?
KralHazretleriiinbaladmiiryarmkalr.
Ve kraln cevabn beklemeden tahta levhay karp krala sundu.
Subbiluliyuma iirden pek anlamazd. Fakat kral olduu iin anlar gzkmek
mecburiyetindeidi.iiriokuduktansonrasordu:
Buiirdahanekadarolacak?
Filozofungzleriparlad:
Bunungibibeparadahaolacak!
Kralgld:
BuokdeilkiNekadarzamandabiter?
Bugn takdim ettiim u paray ancak bir ylda yazdm. iirin bitmesi
dahaenazbeylister.nkKralHazretlerineverilecekbiriirinherkelimesi
zerine haftalarca dnmek gerektir. Hele bu kral bizim anl kralmz
Subbiluliyumaolursa
Buszler,bakumandanTutailingzlerinifkeiledoldurdu.Dudaklarnn
arasndan:
KpekAsurlu!Nasldayalansylyordiyemrldand.
lnasamniiriveszlerikralaaslmaksadnunutturmutu.Dediki:
 ~9~

Filozof! Asrlardan beri mahzende duran bu zehirleri dn gece Hantilyas

veesiriti.Hattabizdeitik,bireyolmadk.Bukrmzsudaylebirhassa
var ki insann biraz ban dndryor; iine bir nee veriyor. Tad da gzel.
Hatta mrnde glmemi olan Hantilyas bunu itikten sonra kahkahalarla
gld. Ben de mrmde ilk olarak rahat bir uyku uyudum. Halbuki her gece
devlet ilerini dnmekten uykum kaard. Seni bu suyun ne olduunu bize
anlatman iin ardm. Hattuan bilginlerine, airlerine de haber yolladm.
Dnpbununneolduunuaakaracaksnz.
lnasambtnhilekrlntaknmt.Bircevapbulmakzereidi.Fakatbu
sradakralselamlyanbiryavernlairrdasngeldiinibildirdi.
~10~
 ~11~

4CCERDAS
Cce boylu ve iman gbei ile pek gln bir yaratk olan rdas, kral
selamlad zaman herkesin iinden ir glme duygusu geti. Ona irenerek
bakan Tutail bile dudaklarn srmaktan kendini alamad. Hatti lkesindeki
herkesin soyunu sopunu, gemiini bilir, ona gre deer bierdi. rdasn
genliinde nasl tavuk alarak geindiini biliyordu. Sonra zengin olmu,
tekineberikinemedhiyeleryazarakgzegirmivememlekettenkazanmt.
Tavukhrszlyaparkenpekylkbirgenti.airolduktansonrayapmackbir
kurumla herkese gz da vermek istediinden kalarn atar, azn smsk
yaparakyleyrrd.Fakatnekadarglnolduunubilmiyordu.
Kraltaslardakisuyugstererek:
air rdas!Senin iirlerinde bu suyun ad geer mi? Bununne olduunu
banasyliyebilirmisin?diyesordu.
Cce air, kendisinden iki kar ilerde bulunan gbei ile paytak paytak
yryerektaslarayaklat.Dikkatlegzdengeirdi.Dediki:
KralHazretleri!Bu,krallarnvekralielerinykanmalarnamahsustlsml
birsudur.Bundaykanankrallarnhayatlarebedi,devletlerikuvvetli,ordular
yenilmez olur. nk bu suya gk ve yer Tanrs Arinnann gz yalar
karmtr.EvetArinnaBiriirimdeArinnaiinyledemitim:
EykadnTanrlarnengzeliArinna
Ingnlmngzlerinesaarsn.
Buairyzbinkeretapnmakdilersana,
Fakatsenbulutgibiykseklerdeuarsn.
Sendenbirparavardrherkadndamuhakkak,
EykadnTanrlarnenanlsArinna!...
Kralbirdenbireairinsznkesti:
Seniiirokuyasndiyearmadm.Tastakisuyunneolduunubilesindiye
ardm.Bilemedin.Bususaraynmahzenindekiflardanalnmtr
rdasnrengiutuvekollaraayadt:
Zehir!...diyebildi.Kralglmsyordu.
Haydibakalmair!utaslardanbiriniiHounagidecek
 ~12~

Cce air gbeinden umulmyan bir eviklikle srad. Sonra kekeliyerek

sordu:
NebuyurdunuzKralHazretleri?eyimmi?Fakatsonralrm
Kral cevap vermedenglmsyordu. rdaskendinden gemiti. Alamaya
balad:
Aman Kral Hazretleri! Sonra lrm. Daha genliime doyamadm.
Emredin,gidiptekbamaFrikyalkesinizaptedeyimEmredin,uradayirmi
defataklaataymFakatdahahayatadoymadm
rdaspekokeylersyliyecekti.Syliyemedi.nkokadarkorkmutuki
sonundadpbayld.
BuhaligrenTutail,kralnduyabileceibirsesle:
Frikya lkesini tek bana zaptedecek olan kahramana bak. Frikyay bal
kovan, kendisini de ay sanyor dedi. Kral hala glmsyordu. Yaverlere
buyruk verdi.Aylsn diye rdasn azna kzl su dktler. air ncegzlerini,
sonra yuttuu suyun lezzetini anlamak istiyormu gibi azn oynatt. Yaverin
tuttuu tas houna gitmi olacak ki yar beline kadar dorularak hepsini bir
dikiteiti.Fakatgzleri,hlglmekteolaniliipdeitiisuyunmahzendeki
flardan kan zehir olduunu anlaynca derinden bir ah ekerek ikinci defa
dp bayld. lnasam alayla bayld dedi. Bakumandan buna Frikya
fetholundu diye cevap verdi. Kral yaverlerden birine dnerek bahekimi
armasnbuyurdu.
 ~13~

5BAHEKMZZA
Bahekim Zizann gzleri uzaktan grmezdi. Kapdan girince uzaktan kral
sanarak byk amdanlar selamlad. Fakat yaklap da suunu anlaynca
kraldankendisinibalamsndinledi:
ok okuduum iin gzlerim yoruluyor. Uzaktan gremiyorum Kral
Hazretleri. Mum, evresini aydnlatr. Fakat dibine k veremez. Ben de
herkesinhastalniyiederim,fakatkendimiedememded.Kralsordu:
BahekimZiza!Gzlerinibukadaryormakiinlevhaokudun?
imdiyekadardrtbinlevhaokumuumdurKralHazretleri!
Tutailyinefkeylemrldand:
Yalansylyorkpek.Evinigrdm.Yztanekadarlevhasvar.
Kral,yanbandasylenenbuszleriiitmiti.Zizayasordu:
Drtbinlevhaokuduunagrebukzlsuyunneolduunubilmelisin.Bak
bakalm,nediracaba?
Hekim Ziza gzlerini taslara kadar indirdi. Okuduu levhalar hatrlatmak
istergibigzlerinisaasolakaydrd.Sonrasevinle:
Evet Kral Hazretleri! Bunlar salk Tanrs Kamruepan kanl gz
yalardr. Btn hastalklara iyi gelir dedi. Kral yerde yatan cce rdas
gsterdi:
Fakat rdas bundan ier imez dt. Kendisine bunlarn saray
mahzenindekiflardanalndnsylemitik.
Saray mahzenindeki flarn ad geer Ziza rperdi. Btn Hattuta halk
gibiodahigrmediibumahzendebirtakmflarolduunu,flarniinde
pekkorkun bir zehirbulunduunu biliyordu. Hatta yanlmyorsa buzehirden
biradamnelineiki,banabirdamlamaslmnesebepolurdiyebiryerde
okumutu.
Kralsordu:
HekimbaZiza!Butaslardanbiriniiebilirmisin?
Zizannyreikorkuilearpt.Fakatbirdenbireferahlyarakcevapverdi:
SizdenbuyrukolursaierimKralHazretleri!
 ~14~

Aslnda pek korkak bir adam olan Zizaya bu yiite szleri syleten ey
kuannaltndasakladkkbirkutuyuhatrlamasidi.Okutudaenkeskin
zehirleri bile st haline getiren bir panzehir vard. Ziza bunu kendi hekimlik
bilgisiylebulmuveyaokuyarakrenmideildi.BirHintingenesiolananas
bunusrolarakretmiti.BukorkmamazlgrenTutaildearmt.Hint
ingenesindendoanbuyalancveyabancheriftebukadarkatyreinnasl
olupdabulunduunubirtrlanlyamyordu.
Kralylededi:
Sadakatini ve cesaretini beendim. Fakat kzl suyun ne olduunu
bilemedin. Bunun iin bir kurultay toplamaa lzum var. Tutail! imdi
katiplere syle: Asur, Kalde, Frikya, Lidya, Kaska, Amurru, Msr ve btn
lkelerin krallarna mektuplar yazlsn. Bu suyun ne olduunu anlamak iin
bilginlerini buraya gndersinler. Gelecek bilginler iin de hazine vezirinden
biner gm ekel al. yi subaylar sava arabalaryla abuk gidip bilginleri
getirsinler.
Tutail suraksad. Kraln yzne tuhaf tuhaf bakyordu. Subbiluliyuma
bard:
Neduruyorsunbakumandan?Szlerimianlamadnm?
Anladm Kral Hazretleri! Ancak bir noktay aydnlatmak isterim. Mektup
yazlacak lkeler arasnda Kaskay da sylediniz. Bu nasl olur? Onlar hem
bizim en byk dmanmzdr, hem de ok geri, kaba insanlardr. Onlarda
bilginnegezer?Kaskayayollanacakbinekelbounagnderilmiolacak.
Kralkzmt:
Senbenimdediimiyap.Oradadabilginlervardr.
SonraZizayadnd:
Hekimba!Artksendebtnustalngstererekrdasaylt.
Bunu syliyerek odadan kt. Bakumandan ve yaverlerle lnasam da
ardndayrdler.Yalnzbiryaver,Zizannyanndakalmt.Zizaonadnd:
Gen yaver! u zavally ayltmak zere bana byk anaklar iinde su
getirirmisiniz?
Yaver dar seirtti. Hekimba, yerde bir et klesi gibi yatan rdasa
eilerekbaktktansonrakendikendinesylenmeebalad:
 ~15~

Baylacakzamanbulmuhayvanherif.Baylacanageberseydidebenim
yerimeseninlemezarclarurasayd...Korkakherif...Birdekadnlaraiiryazp
kahramanlktaslar.Senidmankarsndadeil,birtarlasannnkarsnda
grmekisterim...Sersem...rkbeyinli...Yreksiz...Kaltaban...
Yaver, iki saray askerine ykledii bykanaklarla gelen su getirmeseydi
bu kfrler uzayp gidecekti. Hekimba, baygn yatann nce boynunu udu.
Sonra anaklardan birini kaldrnca iindeki suyu bandan aa boaltt.
rdasta kprdamalar oldu. kinci ana da bana yiyince gzlerini bsbtn
apetrafnabaknd.Hekimbaonudorultarak:
Ah sayn air! Gemi olsun, dedi. Sizi kurtarmak iin btn ustalm
kullandm.Emin olun, banza bir ktlk gelseydiyreime inerdi. Sizingibi
incebirair,kahramanbirarslan,keskindncelibirbilgindnyadaacapvar
mdr?Tanrlarakurbankeseceim.nkHattilkesininvncolansizingibi
bir stad kurtuldu. Yannzda dahaok kalamyacam iin zlyorum. Fakat
okilerimvar.Genyaversizeyardmeder.Hoakalnzsevgilidostum!
Zizabuszlerisylediktensonraaceleilekpgitti.rdasayaakalkmt.
Bir istei olup olmadn soran yavere hayr cevabn verdikten ve onunla iki
askerin uzaklamalarn bekledikten sonra elleriyle kendisini yoklad. Sa
olduuna pek inanamyor gibiydi. Nasl olmutu da o korkun zehir azna
dkldkten sonra lmemiti. Acaba gerekten kendisini Hekim Ziza m
kurtarmt?Hayatnoalakherifeborluolmakistemiyordu.Zatenondanda
byle bir ustalk ummuyordu. rdas, srlsklam olduunu farkna varnca
dncelerini bir yana brakt. Saray bahesinin havuzuna dm olsa ancak
bukadarslanrd.Buklkladahafazladuramyacananladve:Namussuz
herif! Kovalarla su dkm de hayatn kurtardm diye vnyor diye
sylenerekyrmeebalad.
Bu srada, zehir imek tehlikesini de bir pundunu bularak atlatm olan
Filozof lnasam evine dnm ve taze susam yanda kzartlm iri
kertenkelelerdenibaretyemeinibykbiritahlayemeebalamt.
~16~
 ~17~

6KURULTAY
Aradan ay gemiti. Uzak, yakn ellerden bilginler Hattutaa gelmilerdi.
Hatti lkesinin btn ehirlerindeki akll, bilgili kimseler de Hattutata
toplanmlard. Bunlarn hepsi bir kurultay yaparak kral mahzenindeki flar
dolduranveiinceinsangldrenkzlsuyunneolduunuortayakoyacaklard.
HattibilginleriarasndaKargamtangelenkezninidevard.okokumu,
ok ey renmi, ciddi, uysal kendi halinde bir kimse idi. Asur ve Frikya
dillerinikendidilikadarbilir;Msr,Lidyadillerinikonuur;Amuru,Hurri,Kaska
dillerinden de anlard. Btn bu lkeleri gezmi, oralardaki kral
ktphanelerini grm, levhalarn hepsini okumutu. Bir okuduu ey bir
dahaaklndankmazd.
Gzn en lk bir gnnde kral saraynn byk tren odasnda kurultay
toplad. Subbiluliyuma altn kakmal tahtnn zerinde idi. Yannda gzdesi
Yamzu vard. Bu Hattuta gzeli yuvarlak yz, uzun salar, ay bal gibi
imangvdesiyleyabancbilginleringzlerinikendizerineeakiyordu.Kraln
sanda prensler ve prensesler vard. Solunda bakumandan Tutail, rahipler,
sarayyaverlerivevezirlersralanmt.Karsnda,birtaraftaHattibilginleri,bir
taraftadayabancbilginleroturarakodaydolduruyorlard.
Kraloturduuyerdenunutkuokudu:
Ey Hatti bilginleri! Ey dost, mttefik ve karde ellerin yksek deerli
bilginleri! Buraya gelmeden nce hepiniz saray mahzenini gezerek flarn
iindeki kzl suyu grdnz. Atalarmdan bana miras kalan bu suyun ne
olduunu,nedenyapldunkefediniz.BenbununTanrlardankalmabirey
olacan sanyorum. Bunun Tanrlardan atalarma yadigr edilmi bir su
olduunuispatedersenizsizimkafatlandracam.Ozamanhazineminkaps
sizealacaktr.
kezniniden baka yerli, yabanc btn bilginlerin gzleri parlad. lk nce
lnasamszald:
Byk kral! Deerli bilginler! Sze herkesten nce baladm iin
suumun balanmasn dilerim. Kral Hazretlerinin fikirlerinde byk isabet
vardr. Bu sular Tanrlar tarafndan kralmzn yce atalarna armaan
olmasayd imdiye kadar iilip bitirilirdi. Asrlarca zaman herkes bunu zehir
diyebildi.nkTanrlar,insanlaronunyannayaklatrmakistemedikleriiin
gnllere yle ilham etmilerdi. O halde niin, bunun zehir olmadn imdi
anlald? nk Tanrlar bunu kraln en yksei olan kralmz Hazretleri iin
saklyorlard.
 ~18~

lnasamsznbitirmedenlgncabiralktrkoptu.Bilginlerbuszok
beenmilerdi.Ccerdas,kendisinikralagstermekiinayaakalkyor,adeta
tepinerek el rpyordu. Kral memnundu. Fakat ciddi duruyor, sevincini belli
etmiyordu.
kinciolarakszalanMsrlbilginkralselamladktansonraylededi:
Sayn bilginler! ok sz sylemiyeceim. nk ok sze lzum yok.
Vaktiyle Msrda bir papirste grmtm. Msr Tanrs Amonra ile Hatti
Tanrlar konuarak bir krala, gnllere sevin veren bir su armaan etmek
istemiler ve bunun hangi kral olmas gerektiini uzun uzun mnakaa
etmilerdi.Sonundaanlaarakbununinsanlayenibirdeviraanpekanlbir
kralolmasnkararlatrmlarvebukralnmanevimeziyetleresahipolmaktan
bakapekyakklveehlagzlolacandancedenkefetmilerdi.tebu
kral byk cmertlii, keskin zekas ile bizi burada konuklyan anl
SubbiluliyumaHazretleridir.
Bu szler deminkinden daha lgn bir alk toplad. Cce rdas hem
alklyor hem de kendini yiyordu. Byle giderse kraln adad mkafat
yabancbilginlerkazanacakt.Tutailisehayretindenaknadnyorve:
Dalkavukluun bu kadar da grlmemitir. Herif bizim a kral ehla
gzlyappkt.Korkarmkikraldabunainand.imdibuccerdasdakalkp
kraln hyar kadar kocaman burnu iin fndk burnu derse iime fenalk gelir,
belki de yreim durur diye dnyordu. Bakumandann aklna gelen
bana da geldi. Cce rdas sz alm, yzne yapma bir ciddiyet vererek
sylevebalamt:
imdiyekadarsylenenszleritasdikederim.Bendebakabirdelildaha
vereceim.Benheraynilkgnndesabahakarbirryagrrm.Buryada
kadnTanrArinnagkteninervebenikollararasndaskarakanlkralartk
hediyemizikabuletsinderdi.bUnunnedemekolduununcelerianlyamtm.
Bir gece bu hediyenin ne olduunu sordum. Gld. Beni kollar arasnda
bsbtnskaraktlsmlsudedi.GryorsunuzkibusuTanrlartarafndan
kralmzahediyedirveArinna,Tanrlarelisiolarakaylarlaryamagirmiti.Ah,
TanrArinna!Bakn,onuniinbiriirimdenedemitim:
 ~19~

EykadnTanrlarnengzeliArinna!
Ingnlmngzlerinesaarsn.
Buairyzbinkeretapnmakdilersana,
Fakatsenbulutgibiykseklerdeuarsn
Sendenbirparavardrherkadndamuhakkak,
EykadnTanrlarnenanlsArinna!
Seningzelliinigrnceoldumahmak,
EykadnTanrlarnenycesiArinna!
Fedaolsunurunabtnbalarlar,
Seninsevginlebtnhameriklerkzarsn.
Kahvaltnolsunbtnyumurtasarlar,
Benideal,yedesembunabelkikzarsn.
Sendenbirparavardrmuhakkakherkadnda,
SanabtnHattilervermelidircann.
Gzlerininrengivarrdeinkanadnda,
Seniniindkerimyzbinerinkann!..
CcerdasiirinibitirdiizamanalklarnlarkenTutailkraladorueildi.
Kral Hazretleri! Yz bin erin kann dkyor da kendi kann neden
acaba? diye sordu. Kral gld ve alklar hala oday doldururken
bakumandanaucevabverdi:
Canm,herifingvdesinigrmyormusun?Ondanekanvarkidksn.
Tutailinuzakyzbuszlerdensonrabirazglmsergibioldu.imdisz
srasHekimZizadaidi:
Ben mesleimin icab olarak insanlarn yreini dinlediim, gzlerinin
iine baktm, kafalarn gzden geirdiim, boyunu ltm zaman onlarn
nerelerinde ne hastalk vardr, ka yandadr, hangi aileden, hangi
memlekettendir,anasnedir,babasnedirderhalanlarm.Bugnbukurultayn
sebebi olan u tlsml suyun Tanrlar tarafndan anl kralmza armaan
edildiiartkispatolunmutur.Bilhassadeerlibilginrdasnryasndansonra
bunda hi phe kalmamtr. Ben size bu tlsml suyun baka bir hassasn
syliyeceim.Bu suhekimlik iin en byk ilalardanbiri haline gelmitir. Bir
adamn gnlnde sknt olduu yahut ikembesine ylan kat, burnuna
sivrisinek girdii zaman bu tlsml sudan bir tas iermek onun iyilemesine
yetiecektir.Yalnz...Evet,yalnzbusuyuherkesusulsz,greneksizimez.Bu
suyun st ve iyi taraf Kral Hazretlerinin ve onun uygun grecei yksek
kimselerindir.Alttakalmolanksmlarisehalkndr.Busuyunneolduunun
 ~20~

anlalmas dolaysyla bir de teklifim var: Bundan sonra bu suyun tortuly

ksmlarsatakarlmalvehazineyebirvaridatteminedilmelidir.
Yine alklar oday doldurdu. Cce rdas yine ayaa kalkarak tepiniyor,
kendisini krala gstermek istiyordu. Hekimbandan sonra btn yerli ve
yabanc bilginler sz alp trl szler sylediler. Szlerinin birbirine
benzemiyen taraflar vard. birletikleri biricik nokta bu tlsml suyun Tanrlar
tarafndan krala armaan edildii idi. Baka sz syliyecek kimse kalmamt.
Kral,kurultaybitirmekbuyruunuvermekzereidi.Tambusrada,enarkada
yer alm olan ve son bilginler sz sylerken uykuya dalm bulunuveren
kezniniayaakalkt.Kolundabirokyazllevhalarvard.Sarayterifatnhi
bilmediianlalyordu.Dorudanszebalad:
Yahu! Siz ne kadar salak heriflersiniz be!.. Kral Hazretlerinin
mahzenindeki suyu Tanrlar tarafndan gnderilmi diye sylyorsunuz. Hi
yleeyolurmu?Bendnyannheryerinigezipbtnyazllevhalarokudum.
Hi byle bir ey grmedim. Ama benim grdm ve bildiim eyler vardr.
imdisizeonlaranlatacam.Butlsmlsudediinizeygzelbirikidir.Adna
arapderler!..
Buszlerzerineodadanbirhomurtuvemrldanmadalgasgeti.Herkes
birbirine bakt. Kralla Yamzu da tuhaf tuhaf baktlar. Yamzu fkelenmiti.
SevgilikralaTanrlartarafndangnderilmiolantlsmlsuyuinkaretmeklebu
kabaadamhakaretetmiolmuyormuydu?Dayanamyaraksordu:
arapdanedir?Ltfenanlatrmsnz?
Yahu! Ne acele ediyorsun? Elbette anlatacam. arap denilen iki zm
suyudur!..
Bu szler zerine umumi aknlk son dereceyi buldu. keznini bunun
farkndadeildi.Farkndaolsadaaldrmazd.Szlerinedevametti:
Kral Muril 400 yl nce btn Assuva lkesini ba edirdii zaman
Lidyallar onazm vergisi gndermei kabul etmiler. Bir ylokzm oldu.
Andlama gereince kendi lkelerinde kann onda birini vermee mecbur
olduklarndan bunu be yz fya doldurup arabalarla getirdiler. zm ok
diye sarayda herkes tka basa yedi. Murilin kars bir gece zmden patlad.
Bunun zerine Muril zm yemei yasak edip yiyeni zehirlensin diye de
barahibe dua ettirdi. Barahip dua edince herkes korkup zehir oldu diye
zmdenelekti.Kral,Lidyayzmvergisindenbalad.
 ~21~

Rahipduskamdayanamad.Ayaakalkarakbard:
Sen rahiplerin adn aznanediye alyorsun?Seningibi yabanclar kutlu
olanlarn adn anmamaldr. Tlsml suya zm diyorsun. Biz zmn ne
olduunu biliriz. Nasl oluyor da yuvarlak zmler byle su oluyor? Neden
kralnkarsndayalansylyorsun?
kezninihikzmamt:
Yahu! Beyni bulanm kocakarlar gibi ne telalanyorsunuz? Ben daha
szmbitirmedimki...KralMurilinzamanndadaseningibisalakbirrahip
vard. Kraln gzne girmek iin zmlere dayak atmaa kalkt. Kocaman bir
sopailebtnflardakizmleridvd.Osopayyiyincetabiizmlerinhep
suyukt.Okadarsopasenyesenkartbirherifolduunhaldesenindesuyun
kar. Sonra bu flarn zerine birer kapak konuldu. Zamanla onlar arap
oldular.arapdenenikizatenbyleyaplr.
Yamzuatlaraksordu:
Btnbusyledikleringzelamaispatolunmakister!
Yahu! spat edemiyeceim sz syler miyim? Lidya krallarnn
ktphanesinde bu zmlerin gnderildiini yazan iki levha var. Hatti kral
Mursilaiinarabalarlazmgnderdikdiyor.BuLidyallarkalnkafalherifler
olduklarndan Muril diyemezler. Mursila derler. Bana da bir trl keznini
diyemezler,kazninyaderlerdi.oikilevhaybenkendiktphanemiinkopya
ettim.tebakn!..
kezniniikitahtalevhayYamzuyauzatmakiinilerlerkendevamediyordu:
Bizim krallarn ktphanesinde de Lidyadan zm vergisi geldiini yzan
tulalar vardr. Eski Hattidili yazlmtr. Kral Murilin kars zehirlendi diyor.
Amadorudeildir.nkzmdenadamzehirlenmez.okyersepatlar.Ben
Lidyadabirgeceokyemitim.Azkalsnpatlyordum...
keznini2ninkeskinszlerizerinekurultaydailkncebuzgibibirsessizlik
oldu. Sonra, arm olan bilginler yava yava kendilerine geldiler. Kral
Subbiluliyuma tahtnn zerinde, gzlerini bir noktaya dikmi olduu halde
somurtkan bir yzle oturuyordu. Gzdesi Yamzu bir krala bir de kezniniye
bakyor,kzyorvekzaryordu.lkitirazccerdastangeldi.
Olamaz, diye bard, hi byle ey olur mu? Bu tlsml su zm suyu
olsayd Tanr Arinna her gece ryama girerek bunun kralmz iin saklanm
olduunusylervebenikollararasndaskarmyd?
 ~22~

kezninisoukkanllnhibozmuyordu:
Yahu! Arinna seni kollar arasnda sksa senin pestilin kard. Tanr
Arinnanniikalmaddaseningibisuratszbircceherifikollararasnaalacak?
Sen Tanr Arinnay deil, Babil eytan Aranniyi grp kartrm olacaksn.
nkBabileytanccelerinkoruyucusudur.
Cce rdasn iine baygnlklar geliyordu. Oturduu yere der gibi
kmt. Fakat yiitlie leke srmemek iin mrldanyor, darda seni
yakalarsamtepelerimdiyesyleniyordu.
Yamzunun kzgnl gitgide artyordu. Bu kaba adama bir ders vermek
ihtiyacn iddetle duymakta idi. Zaten kendisi de ongndrbilginolmak iin
ders aldndan artk kendisinden stn kimse olmad kanaatindeydi. ri ve
imangvdesiyledeoradakibilginlerdenstnd.Szesertliklebalad:
kezninibilginliksatthaldehibireybilmiyor.Buradakibtnbilginler
bu suyun Tanrlarca gnderilmi olduunu syledi. O ise zm suyu dedi. Bir
bilginekseriyetindncesineaykrszsylermi?Bilginbilirkiokluunsz
azln sznden dorudur. nk kuvvet okluktadr. Kuvvet ayn zamanda
akl ve bilgi demektir. Byle olduu halde o umumun fikirlerine kar gelerek
bilgisizliiniortayakoymuolmuyormu?okluadarsalrm?
Trenodasnyinealklarnlatmaabalad.kezninihiistifinibozmadan
grltsnn kesilmesini bekledi. Sonra her zamanki soukkanll ile cevap
verdi:
Yahu! Sen ne ksr akll kadnsn!.. okluk kuvvet olur mu? Senin szn
doru olsa buradaki bu salak herifler ok olduklar iin Kral Hazretlerinden
kuvvetliolmakgerekir.Hereyiniyisi,zazdr.Birinsanyzeekten,birakll
yzaptaldan,birbilginyzbilgisizdenstndr.
Rahipduskamyerindenfrlayarakbard:
Nedemekistiyorsun?Kendinikrallabirmitutmakistiyorsun?
Yahu!Sennesalakherifsin!Benbyleeysylermiyim?
Odada grlt olmaa balamt. Bu grlt arasnda biri yanndakine:
Fena halde kzd dedi. teki cevap verdi: Hayr, glmesini tutamad da
glmekiinekindi.
 ~23~

Kraln niin kt anlalmad. Fakat onun orada olmamas bilginlere

byk bir cesaret vermiti. Hep birden keznininin zerine ullandlar. Cce
rdasbaryordu:
Vatanhaini!Seninkelleniuurmal!..
lnasamakabireysylemiyor,fakatgeridenbazatelilerikkrtarak
kezniniyi dvmee heveslendiriyordu. duskam, Tanrlar tahkir etti diye
yumruk skyor, Ziza krala saygszlk gsterdii iin derisinin yzlmesini
tavsiye ediyordu. Nihayet hepsinin hamiyetleri cotu. zerine saldrarak
dvmee baladlar. keznini yedii dayaa aldrmyordu. Tahta levhalarn
kurtarmak sevdasnda idi. Bundna dolay inen yumruklara, tekmelere karlk
vermiyor, elbisesinin yrtlmas ona vz geliyordu. ki koltuuna ald ald
tahta levhalarna skca sarlm olduu halde yol ap kendisini dar atmak
istiyordu. Fakat berikiler onca en deerli eyin levhalar olduunu sezince
onlara da saldrmaa baladlar. Koltuundan ekip paralyorlar, kafasna
arpyorlard. O hala mdafaa etmiyordu. Kapya epey yaklamt. Fakat son
levhasdaelindenalnpparalanncakzd.SavaTanrsZamamayasnarak
karsndakilerden birine tokat indirdi. Bu tokat o kadar hzl inmiti ki onu
yiyen adam bir anda yere devrildi. Ayn zamanda kendisini dvenler de
duraksayp aldlar. Tokad yiyen adam, Hekimba Zizann kardei ikinci
hekimPilgaidi,kezninikarsndakibilginlerebakarakdediki:
Yahu! Ne biim adamlarsnz! Bu levhalar yazmak iin on drt yl btn
dnyaydolamtm.imdiyenidenyazmakiinondrtyldahadolaacam.
Bunu syliyerek yrmee balad. Saray bahesinin sonunda bal duran
eeine binerek Hattuatan kp Kargam yolunu tuttu. Oradaki evini ve
eyalarnsattktansonrayineeeinebinerekMsrayneldi.Evvelceyapt
gibi yine Msrdan balyarak btn dnyay dolaacak, kral
ktphanelerindekilevhalarkopyaedecekti.
~24~
 ~25~

7KHNLKA
Tlsml suyun ne olduunu anlamak zere btn dnya bilginlerinin
toplanmasyla kurulan kurultay, onun Tanrlar tarafndan kral Subbiluliyuma
iinhazrlanmbirbtnbilginlerbinergmekelverdiktensonradalm,
btnbilginlerbinergmekelalmlard.Hepsimemnundu.Enoksevinen
Lidyal bilgindi. nk bu tlsml suyun memleketinde kan zm dolaysyla
biliyordu.Kral,kenditebasolanbilginleredebykparamkafatlardatm,
Hattutataonlaratopraklarbalamt.
Yabancbilginleryurtlarnadnmekiinyolakarlarkenkralnsubaylarda
onun bir buyrultusunu Hatti eline bildirmek zere yola kyorlard: bundan
sonra o kzl suya arap denmeyip Tanrnn krala gnderdii tlsml su
denecekti.nkkurultaydakonuulaneyler,kralnmahzenindekizehirdiye
bilinen suyun arap adnda bir iki olduu abuka halk arasnda yaylm,
herkesin aznda arap laf dolamaa balamt. Hatta ba olanlar
zmlerindenarapyapmaakalkmt.
Buyrukpekksabirzamandabtnlkeyeulatrld.Bunaramenherkes
zmsuyunaarapdemektedevamediyordu.Heleosuyuiipkeyiflendikten
sonra kral subaylarnn, rahiplerinin ve hakimlerin nnde bile arap
demekten kimse ekinmiyordu. in garibi u ki kral sarayndakiler de akam
olduktansonratlsmlsuyuarapdiyebahsediyorlard.Hattakralnkendiside
akamolduktansonratlsmlsuyuarapdiyeanyordu.
Kralnbuyrultusunaramenarapadnnyaylmasndaenmhimsebep
Kahinilkaolmutu.Falclk,kahinliketmez,yldzlarabakmazd.Amahalkonu
yinekhindiyebilirdi.Birikidefa,ncedensylediieylerkmtdaondan...
Hattuan kysndaki kulbesinde oturur, tarlasnn verimi ile yaard.
Bandaki zmden arap yapmasn biliyordu. Pek garip tabiatl idi. Kimseye
sokulmaz, kimseyle konumaz, pek az kimseyle arkada olurdu. nsanlar kurt
belle,kuzukarsabahtnaderdi.Akkalbliydi.Akkonuurdu.Nezaketnedir
bilmezdi. Eskiden ankova ehrinde bahakimdi. Kraln yaknlarndan, vergi
hrszl yapan birisini mahkum ettii iin hakimlikten atlmt. Bir iki dostu
mstesna,kimseyisevmezdi;sevmekne,herkestenirenirdi.Kralnsaraynda
bilginler toplants var dedikleri zaman o, lgnlar toplasdr diye cevap
vermiti. Krala, Tanrnn ba lgn, Yamzuya giyimli inek, Zizaya salk
tanrsnn tkr derdi. Onun iin lnasam dnen bir kpek, cce rdas
konuanbirfndksanidi.
Akama doru kars Tubika ile yandaki olu Muryay karsna alr,
onlaradersverirdi.Amanaslders?..Karsnaokdefakadnlarnktln,
 ~26~

eytanlarn kulu olular zerine sz syler, dncesini ispat etmek zere

yle derdi: Dnsene! Kadn denilen yaratk bu kadar kt olmasayd o
kadnlar birinden cce rdas doar myd? Kadn kt deilse kraln gzdesi
Yamzuyanediyeceksin?Kimbilirnaslbozukbirstemmiolmalkilnasam
bukadarfenaolmutur.Velhaslokberbattrlar.Bukadarktolaninsanlarn
yaamasnda ne fayda var. Kadnlarn arasnda senden baka iyisi yoktur.
Sendnebakabtnkadnlarkesmeli!..
yandakiMuryayadauekildeszlersylerdi:
Bakolum!Kocamanadamoldun.Artkaklnbanadevirmeninzaman
geldi. Gzn drt a da iyi bir adam ol. Yoksa Subbiluliyuma arabna adn
deitirdii gibi ikinci bir lgnda suyun, havann adn deitirmee kalkar,
elmaaacnnmeyvesiyerineyapraklaryenilsindiyebuyrukverirsehalinnice
olur? Sana o kadar t veriyorum; gidip u krala bir tokat atmak alkna
gelmiyor. Hibir ey yapamasna u cice rdas adndaki fitneci herife bir temiz
dayak da atamaz msn? te btn insanlar fena... Bir sende midim var.
Sendenbakaherkesikesmeli...
Bu szlerden kk Muryann aklnda en ok arap ve elma kalyor,
rasgeldiiyerdebunlarsylyordu.nkoburbirocuktu.Elmaytanyorve
yemesine baylyordu. arabn da yiyip imee ait bir ey olacan anlyordu.
Evlerininnndenkimgesearapyahutelmadiyebaryorbyleliklearap
adyayldkayaylyordu.Kkbirocukyasakbirkelimeyidorusyleyile
haykrherkesinpekhounagidiyordu.
Bir gn kraln yaverlerinden Sabba oradan geiyordu. Kapnn nnde
oturmu olduu halde elma yemekte olan kk Murya elmasn ona
gstererek elma diye bard. Sonra alm olduu zere arkasndan da
arapdiyehaykrd.Sabba,kralapeksadkt.nkbirdilencininoluolduu
haldekralonualpyaveryapm,iftliklerveripzenginetmiti.Sevgilikraln
yasak ettii bir kelimeyi kck bir ocuun bile sylemesine tahamml
yoktu.Hemen:Senigidikralhainisenidiyerekocuahcumetti.
Kk Muryay babas pek dvken yetitirmiti. Byk bir adamn
kendisine saldrdn, ondan nasl olsa dayak yiyeceini anlaynca hemen
yerdenbirtakaptveyaverSabbannkafasnaindirdi.
Muryaatttalayaverinalnnyard.Fakatbununceremesinibabasekti.
nk Sabba krala bir vatan haininden bahsedince bir yn asker ilka2nn
evinegeldi.Onutevkifederekmuhakemesiyaplmakzerehapishaneyeattlar.
 ~27~

Bumhimbirmuhakemeidi.Onuniinhakimlerinenbykleriseilmiti.
Saraynbahesindemahkemekurulmu,evresineHattuanbiroktannm
halk ylmt. ilka eskiden hakim olduu iin bu muhakemeye hi aldr
etmiyordu. Epey zamandr elenememitim, iyi bir frsat kt, diye
dnyordu.
Bahakimarbirsesleilkayasordu:
Suluilka!Seninolun,yaverSabbayaarapdiyebarm!
ilkacevapverdi:
Benduymadm.Olumasorun!
Olun yanda imi. Bu yataki ocua ceza verilmez. Babas olduun
iinsenhesapvereceksin.
Vereyim,fakatortadahesapverilecekbireygrmyorum.
arapdemeninyasakolduunubilmiyormusun?
Biliyorum.Amaherkesinbuikiyeyinearapdediinidebiliyorum.Hatta
senindeikitasitiktensonraarapdiyebardndandahaberimvar
Bahakimingzleriald:
Vay!Birdebanaiftiraediyorsunha?
Neiftiras?stersenbirdeseninkkolunasoralm.
Kkocuunszylemahkemeyrrm?
Benimiinyryordaseniniinnedenyrmyor?
Benhakimim!
Pekisonraneolacaksn?
Sonravezirolacam.
Dahasonraneolacaksn?
Hi!..
Senbirkayldahauratktansonrahiolacaksn.Benbugndenhiim.
Demekkisendenstnm.
Bylegiderseseninbanuurturum!
 ~28~

ilkasoukkanlidi:
Benimuurtmaklanearabnarapolduuhakikati,nedeseninbenden
aaolduunhakikatideimez.
Sen oluna arap adn kasten retmekle kraln yasasna aykr gelmi
oluyorsun.
Sen de araba arap deil demekle Tanrlarn koyduu hakikate sapa
gitmioluyorsun.
Orasnasenkarma,vatanhaini!..
ilkagld.Bahakiminyznekeskinkeskinbaktktansonratokbirsesle
cevapverdi:
Eski krallarn saraylarnda bile senin kadar gln bir dalkavuk
bulunamazd.Banavatanhainidiyensenmisin?BabanLidyalbirlamc,anan
Msrlbiresirdi.AnannanasdaAmurrudangelmibirfahieidi.Yzdeyz
yabanc bir adam olduun halde benim gibi su katlmam bir Hattiye vatan
haini diyordun. Hangi vatann haini? Lidyann m? Msr2n m? Amurrunun
mu? Bu vatann sahibi benim! Sen burada snt olduun halde bana vatan
haini diyorsun. Sen vatann ne olduunu biliyor musun? Vatan sululardan
alnan rvet deildir. Vatan atalarn klcyla alnan ve kanla korunan
topraklardr. Senin atalarndan bu toprak iin lm kimse var m? Ben sana
cevapvermeemecburdeilimbenisorguyaekmekiinHattikantayanbir
hakimgelsin.
Bu umulmadk cevaplar bir yldrm tesiri yapt. Her taraftan sesler,
homurtular,haykrmalarykseldi.Muhakemeyiyapmannimkanyoktu.nk
ilkahakikatenartkhibirsorguyacevapvermiyordu.Bahakimonunidamna
hkmedecekti. Fakat muhakemeyi dinlemekte olan Tutail ie kart. Ne
sylediysesyledi.Sonundailkaberaatetti.Yalnzbahesininbtnmahsul
zaptolunarakalnndanyaralanmolanyaverSabbayatazminatolarakverildi.
KkMuryabirmevsimiinelmaszkald.
Birkagnsonradakralnyenibirbuyrultusuarapdemeninartkyasak
olmadnbildiriyordu.
 ~29~

8YAMZUKIRALEOLMAKSTYOR
Kral Subbiluliyuma araba iyice dadanmt. leye doru uykudan kalkyor,
devlet ilerine yle byle bakyor, akama doru arap masasnn bana
geerekvezirleriylebirlikteiiyordu.Geceleyinhepsisarhooluyorlar,aradan
srasaygkalktiinuygunsuzhareketleryapyorlard.
Kral sarho olunca kendisini Tanrlar kadar byk ve stn grmee
balyor, sofrasndakilere rtbeler balyordu. Ertesi gn ayld zaman bu
rtbelerigeriyealddaoluyordu.Fakatnihayetaylmazbirhalegeldiinden
bu rtbeler sahiplerinde kalmt. Eski vezirlerden arap imiyenlerin hepsini
azletmi, yerlerine yenilerini getirmiti. lnasam, cce rdas, rahip duskam,
hekimba Ziza, ikinci hekim Pilga hep vezir olmulard. Yalnz bakumandan
Tutailarapimemektesrarediyordu.Birgecekralnsofrasndabulunmu,
herkesin cvdn grnce tiksinerek bundan vazgemiti. Kral onun btn
lkedenekadaroksevildiinibildiiiinazledememiti.Ondanbirazekinirdi.
Fakatiteniekinbeslemiyordeildi...
Bir akam yine iki masasna oturulmutu. Artk devletin ileri de burada
konuuluyordu. Zihinlere bir parlaklk geldii iin memleket daha iyi diare
olunuyor, her bakmdan daha ileri gidiyordu. Kararlar cesaretle verilebiliyor,
bykglklerkolaylklayeniliyordu.
OakamyenivezirNidibadalendeidi.Birdakyndengetirildiiiin
pekkabasababiradamd.Herszedilidnmez,sarayterifatndeil,alelade
nezaket kaidelerini bile bilmezdi. Kral onun byle olduunu bildii halde
vezirlie getirmee ekinmemiti. nk birka zamandr Subbiluliyumann
ahlakdeimi,devletileriniahsielencesinealetederolmutu.Bakalmbir
kznaslvezirlikedecekdiyeglyordu.
araplar iildike kafalar dnyor, kahkahalar atlyordu. Gecenin bir
yeniliideYamzununoradabulunmasyd.Odaiiyor,aradanzamangetike
krala baygn baklar frlatyordu. Sofrada en gzel yemiler, gvercin
yumurtalar,trltrlstlerdenyaplmyourtlar,domuzkzartmalar,ballar
vard. Kraln yaverlerinden birou da bulunuyor, uaklar hizmet ediyordu.
Krala yaranmak isteyenler kendi elleriyle soyduklar bir yemii ban ucuna
saplyarakkralauzatyorlar,kabulnistiyorlard.Hantalyapl,imanvepek
obur olan Nidiba uzun zaman yalnz ikembesini doldurmakla urat iin
kralakargsterilenbuzeninfarknavaramamt.
Nihayetbankaldrdzamanbunezakethareketinigrm,kendisiiin
de bunun yaplmas gerek bir vazife olduunu anlamt. Masadan ald kzl
 ~30~

kabuklu iri bir elmay soyarak bana saplad. tekileri taklit ederk krala
sundu:
anl,bykkral1ltfenkabuledermisiniz?
Subbiluliyumaelmayald.FakathareketlerindeaknveacemiolanNidiba
eliniekerkenyanllklakralnnndekiyourtananabatrd.Birbirlerinin
btn yanllarn bulmak istiyen vezirlerin hepsi bunu grmlerdi. Tela ve
teessfgstererekmuayyenbirerhareketyaptlar.lnasamdahailerigiderek
Nidibaya:
Vezir Hazretleri! Dikkatsizlik ettiniz. Eliniz anl Kral Hazretlerinin yourt
kabna girdi, diye bir ihtarda bulundu. Nidiba alk alk baknrken kral
glmsedive:
Zararyok.Yourtcackoldudiyecevapverdi.
Kral eskiden ok ciddi idi. Kimse ile elenmezdi. Fakat bir zamandr yeni
adetkarmherkesleelenmeebalamt.Vezirlerbunaseskaramadka
ii ileri gtrerek nkte ve alay hakarete vardrr olmutu. Bu seferde byle
oldu.Meclisederinbirsessizlikkt.
Yamzuherkestenazitiiiinmeclisiidareetmekistiyordu.Kralagizlicebir
eylersylediktensonrakralnglmsediivelnasamabakarak:Haydibize
trksyledeelenelimdediigrld.lnasamsaygileayaakalkpkral
selamladktansonraokumaabalad:
ehvetdenilenbadabirakamaylankz,
Hergnyenibirkalbisokanruhuylankz!
Artkyeter,urundaakangzyadinsin!
Eyhandesibinevykan,fetsaylankz,
Kasanda,boulsanda,gebersendebenimsin!
Dnyaysaranerrinekanperdesiinsin,
ehvetdenilenbahedehergnbaylankz!
Yakaburadan,birmezarnaltnagiresin.
Yahutbenisarsansonuyokkineesirsin,
Eyaksefil,kendisilkintaplankz!
Trkokunurkenbirkatasarapdahaienkralnbadnmeebalamt.
lnasamasordu:
Bunusenmiyazdn?
EvetKralHazretleri!
 ~31~

Gzelyazmsn.Yabestesinikimyapt?
OnudabenyaptmKralHazretleri!
Aferin.Veziroluncabyleolmal.unubirdahaokubakaym...
Kral, her msrada birka yudum daha iiyor ve gzleri dnyordu. Trk
bittii zaman cokunun en yksek derecesini bulmutu. Dayanamad. Aka
gelerekelindekiaraptasnyaabevezirdiyehaykraraklnasamnbana
frlatt. Bereket versin ki kral iyi nianlyamamt. Yoksa tas isabet etseydi
vezirin hali pek ackl olacakt. lnasam tehlikeyi atlatmt. Fakat tekileri
dncealmt.Hertrksyliyenebirtasatlrsabunlardabazlarnnhedefe
vurmalarihtimalidnlmiyecekgibideildi.NetekimkralimdideZizaya
trk sylemesi iin buyruk vermiti. O da uzaktan iyi grmiyen gzlerini
krptrarakokumaabalad
Eygzlerininrengibtnruhumusarsan!
Gnlmdebugnatsiyahrenkliiekler.
Birgnbenirzgarlarakalbinlesorarsan
Canverdiseninurunaoktandiyecekler.
Tkalbegirengzlerininlelerinden
Gelsevgili,gelsenbanabirsemlikadehsun!
Hititretmemikalbimioynattyerinden,
Oynattevetsendekibadndrenefsun!
Eygzlerihanergibikeskindilikaplan!
sterbanaaknbtnlmnektir.
sterbenildrmekiinsinemesaplan.
lsembileakmsenitakipedecektir.
ButrklerienbykdikkatledinliyenYamzuidi.nkgereklnasamn
gerekse Zizann trklerinde kendisine kar bir sevginin aa vurulduunu
seziyordu. Fakat kraln gzdesi tabii, kraln klelerinin sevgisine tenezzl
edemezdi. O imdi kafasnda bir takm gizli planlar iziyordu. Ziza ise gz
kesilmi, kendi kafasna inecek olan tas bekliyordu. Fakat bu sefer kral tas
frlatmad.Yaverlerindenbirinednerek:
binekelgetiripmkafatolarakYamzuyaverindedi.
 ~32~

TrkybakalarsylediihaldemkafatYamzununalmasndakiyksek
hikmeti kimse anlyamamt. Bununla beraber bu hareketi tasvip etmekten
gerikalmadlar.YalnzPilgabunudorubulmad.nkkardeiZizamkafat
alsayd belki kendisine de bir pay kard. Kral, onun yzndeki gerintiden
Yamzununaldmkafattandolayhonutsuzlukduyduunuanlamt.
Pilga,dedi,sennednyorsun?
Kraz Hazretleri! Bu mkafat yersiz buluyorum. Hazinede kalsa daha
lzumlubiriesarfolunabilirdi.
Senaptalherifinbirisin.Buradaiinyok.abukdefolburadan...
Taslarla iki iilmiti. Herkes kendisini kahraman ve dev sanyordu. Pilga
kafatutacakoldu.
Kral Hazretleri! Ben bir vezirim! Buras da dev sofrasdr. Oturmak
hakkmdr!..
Kralifritkesilmiti;yaverlerinebard:
abukunukargatulumbayappatn!
Yaverlerkoutular.Pilagydrtyanndanyakalaypbirikisalladktansonra
savuru verdiler. Vezir sarholuktan cannn yandn pek anlyamyordu. Kral
isefkesinialamamt.Buyrukverdi:
Bunu baheye gtrp havuza elli defa daldrp karn. Sonra buraya
getirin!
Yaverler Pilgay srklerken kral sofradakilere bakt. Sinmiler, kendi
aralarnda bir eyler konuuyorlard. Bu gizli konumalardan kraln kulana
yalnzTutailkelimesialnmt.Subbiluliyumaglereksordu:
AcabaTutailgrsebunanederdi?
lnasamcevapverdi
NedemeecesaretedebilirkiKrakHazretleri?
Ccerdasilaveetti:
Geridncelibiradamdr.Builerdenanlyamaz.
Rahipduskamkovuculuktatekilerdengerikalmakistemiyordu.
KralHazretlerininyaptnalklamamakTanrlarnbuyruunavetreye
aykrdr.
 ~33~

Zizadayletamamlad:
Hemdearapimiyor...
Tam bu srada bir yaver gelerek bakumandan Tutailin kral grmek
istediinibildirdi.
Emirkt:Gelsin!
Bakumandan, kraln karsna geldii zaman kral yeni bir tas daha
boaltyordu.Tutailitepedentrnaaszdktensonrasertbirsesle:
Bak,seniniinnelerdiyorlardedi.
NelerdiyorlarKralHazretleri?
Seniniingeridnceli,yasayaaykrigrrdiyorlar.
Yalan sylyorlar Kral Hazretleri! Yalnz vazifemle urarm. Elenmem.
Kimsenin karsna gz koymam. Ahlakszlk etmem. arap imem. Bunun iin
beniekemiyenlerbylesylyorlardr.
Kralngzleriparlad:
Aferin!Zatenbyleolduunubiliyordum.Bentpkseningibiyimdirdedi
veayaakalkarakTutailinalnndanpt.Sonragidipistirahatetmesiiinona
izinverdi.Fakatberikikmldamyordu.Dediki:
Kral Hazretleri! Buraya mhim bir haber vermek iin geldim. Kaskalar
snr amlar, kylerimizi yama edip Hattileri ldrmee balamlardr. Ne
buyurursunuz?
Kralnsarholuugeergibiolmutu.BirandndktensonraTutaile:
Heryerdekisubaylarahabergnder.Alaylarnalphzlyryleburaya
gelsinler.Sendesavaarabalarnhazrlat.Yarnbenigr.Savaakantemin
ederimdedi.
Bakumandangittiktensonralnasamtasnkaldrd:
KralHazretlerininkazanacabykzafererefine...
Bunubrleritakipetti.Okadariildikivezirlerbirerbirerszdlar.Pekaz
ienYamzuilearabadayanklolankralkald.Yamzunekadarmmknseo
kadarcilveyaparakkralgcklamakveondankendisinikralieyapmavaadini
koparmakistiyordu.
 ~34~

Subbiluliyumadiyork:
Kralieolupneyapacaksn?Bizimseninleolanakmzyetmezmi?Bilirsin
ki ak maddi deildir. Biz birbirimizi sevdikten sonra kralln, kralieliin ne
deeri kalr? Dile benden:cce rdasn derisini yzp sana izmeyaptraym.
Yahut lnasamn kalarn yoldurup hal rdreyim. stersen bahekim
Zizann bacandan aaca astrp altnda muzka aldraym. Fakat kralie
oluncabirtakmmerasimetbiolursun.Bak,imdikikraliebeniaydabirdefa
bilegremiyor...
BuszlerYamzuyukandramyordu.Diyorduki:
SevgiliKralm!Benseninurunahereyifedaederim.Fakatseninbana
sevginin bir nianesini grmeliyim. Bu da benimle evlenmendir. imdi herkes
banatuhafgzlebakyor.Arkamdandedikoduyaptklarnduyuyorum.Kralie
olursam kimse bana yan bakmaz. Dn Asur elisi ile grtm. Bana anl
kralnzpekzengin,pekglvekahramanbirkral.Yalnzikieksiinigrdm
dedi.
Subbiluliyumayerindensrayaraksorud:
Neymioeksikler?
Elidediki:Kralnznarslanlarn,dvbualarn,atlarn,doanlarn
grdm. O kadar zengin olduu halde bunlar az buldum. Bizim kralmzda
bunlardanoktur.
Subbiluliyumayineglmsedi:
Niin bizim kralmzn hayvanlar azdr ama aralarnda insan gibi
konuanlarvardrdemedin.
Yamzu bu szlerden bir ey anlamamt. Kral karsnda szp yerlerde
yatmaktaolanvezirlerigstererek:
Eliyebunlardanbahsetseydinkendikrallarnnhayvanlarnbenimkilerle
mukayeseedemezdi..
Bu sz o kadar holarna gitti ki kahkahalarla gldler. Glmeler bitince
kralsordu:
kincieksikneymi?
kinci eksiin Kral Hazretleri iin Yamzu gibi bir inci ile evlenmemesi
olduunusyledi.
ylemi.Senbirincimisin?
 ~35~

Yamzu krtarak cevap vermee alrken drt yaver, aralarnda Pilga

olduuhaldeieriyegirdiler.Onuellidefasaraybahesindekihavuzadaldrp
kardklarnsylediler.Vezirinstbasrlsklamd.m,titriyordu.Kral
birtasdahaarapierek:
VezirHazretleri!Benimsoframdankalkmyanlarbenitebylekaldrrm.
Buseninkulanakpeolsun.Senivezirliktendeazlediyorumdedi.
ZavallPilgayalnzazledilmeklekalmad.araplaiyicekztktansonraserin
bir gecede elli defa souk suya dalp kmak yznden hastaland. ki gn
iindelpgitti.
~36~
 ~37~

9ORDUSAVAAIKIYOR
Bakumandan Tutailin yorulmak bilmez alkanl sayesinde, ordu on be
gnde savaa hazrlanmt. O gn Hattuata kraln nnde bir geit resmi
yaparakKaskalarzerineyryecekti.Kralvevezirlersavaiinsonkararlarn
vermek zere toplanmlard. nceleri herkes kraln da ordu ile gideceini
sanyordu.FakatsonraYamzuilegizliveuzunbirkonumadansonrabundan
vazgeti.Kralnniincaydnkimsebilmiyordu.
Ccerdasnyeeniaskerealnmt.Bubykereftendolayrdassevin
vevniindeduruyordu.Bununlaberaberyeenininkraladahaokhizmet
edebilmek iin baka bir vazifede kullanlmas gerektiini de unutmuyordu.
Bunu bildirmek iin kraldan sz istedii zaman vatanperverne bir heyecan
iindeydi:
Kral Hazretleri! Yenilmez ordunuz bugn hain ve vahi Kaskalar
tepelemekiinyolakyor.Eerburadasizevevatanadahabykhizmetler
yapmamolsaydmbendeorduilegiderveenaaonbe,enokyzyirmi
atlKaskaldrerekkelleleriniburayagetirirdim.Fakatneyapaymkiburadaki
vazifemdahamhimdir.Bunungibibugnsavaakacakordudadabirgen
var ki ii Kaskalar yok etmek ateiyle yanyor. Fakat bu gen yle sadk bir
kulunuz ki onun buradaki varlndan sizin ve devlet iin daha ok istifade
edilebilir.Zatenbuyceordununiindebirkiinineksikveyaartkolmasndan
ne kar ki. Halbuki bu gen iek yetitirmekte esiz bir ustadr. Sarayn
bahesinde alarak kralmzn gnln aacak iekler yetitirirse daha iyi
olmaz m? Bunun askerlikten alnarak saray bahesinde bir vazifeye az bir
aylklatayinedilmesiniricaederim.BugenbenimyeenimNittahabastr
Kral sadk vezirinin bu ricasn kabul etti ve yaverlerinden birini Tutaile
gndererekogencisarayayollamasnbildirdi.
lnsam da ayn ekilde askere alnm olan enitesi iin ayn eyleri
syliyecekti.Fakatccerdasnarkasndanaynisteiyapmakhoolmazdiye
dnd. Her eyin pundunu bulmaa alk olduundan Yamzuya yanat.
Enitesi, kadn izmesi yapmakta ok usta olduu iin kendisine en k
izmelerin yaplmas gerekliini, bunun vatana askerlikten daha byk bir
hizmet tekil ettiini anlatt. Yamzunun araya girmesi ile kral, izmeci de
ordudan karp saraya ald. Hekim Zizann ise kayracak tane kaynesi
vard. O, bu kiinin askere gitmesinde tbbi ve shhi bakmdan tehlikeler
gryordu.Tanrlarkorusun,buhastannordudabulunuubirbozgunlua
bile sebep olabilirdi. Uzun bir nutukla bunlar krala anlattktan sonra onlarn
askerliktenkarmasiinizinald.
 ~38~

Bylelikle ordunun sefere kmas iin yaplan son toplantda her ey

halledilmi bulunuyordu. Zaten biraz daha gecikirse ordu saysnn epey
azalacan sezen bakumandan da atk bir yzle kral selamlyarak geit
resmiiinizinvermesiniistemiti.
KralvekraliebahedekitahtlarnaoturupevrelerineYamzu,vezirlerve
yaverlerdizildiktensonramuzkatakmsavahavalaralmaabalad.
lk nce 120 sava arabas geti. Her birinin iinde seme 3 asker
bulunuyordu. Arkasndan yayalarn geii balad. Kl, kalkan ve karglarla
pusatlanm5000yayakralselamlyarakvesavatrkssyliyerekgetiler.
Dahasonraiyiatlarabinmi1200atluzunkarglarylayryorlard.Enarkada
dabakumandanTutail60muhafzaskeri,yiyecekveoktayanarabalarve
karargah adryla geliyordu. Tutailin iyi giyimli seme muhafzlar kraln
nndengeerkenutrkysylyorlard:
SelamsanaHattua!Btnevrenyemyeil!..
Yanbakanyabancnngzlerinioyarz!
BamzdaolduktabakumandanTutail
Dmannlkesinikzlkanaboyarz!
ElvedaeyHattua!Belkidnmeyizgeri;
Belkilmkurmuturbizeyollardapusu...
YryiitTutail,yranlcenkeri!
HerkesbilsinnaslmHattilerinordusu...
Bu trkde kendi ad gemedii iin kraln kalar atlmt. Vezirler de
bunun farkna varmlard. Tutaili drmek iin bu iyi bir frsatt. nk
vezirlerinbirokicraatndaTutailengeloluyordu.
60 muhafz asker adeta Hatti ordusunun direini tekil ediyordu. nk
bunlar halis Hattilerden seilmi iyi talimli, nianc, kl kullanmakta usta ve
kahraman erlerdi. Sava arabalarndaki askerler de fena deildi. Fakat
piyadeler pek derme atma idi. ou talimsizdi. Atllar ise hep iltimasl
zenginlerin akrabalar idi. Daha kts piyade kumandannn Asurlu, suvari
kumandannn da Msrl oluu idi. Tutail bunlar azletmek iin ok uram,
fakatkralaszngeirememiti.Birazdahasraretsekralkendisiniazledip
onlardan birini bakumandan yapacakt. Onun iin tutail bu yabanc
kumandanlaragzyummu,btnmidini60muhafzile120savaarabasna
balamt.
Hattua halk yollara dklm, orduyu seyrediyorlard. Ordunun
yrdyolKhinilkannevininnndengeiyordu.ilkakarsveoluile
birliktegeiiseyrediyor,biryandandasyleniyordu.
 ~39~

te bu sava arabalar fena deil ama tekerlek yalanmam. Bu grlt

ile pek uzaktan Kaskalara kendilerini bildirecekler. Belli ki hazine veziri ya
parasn alm. Piyadelerin pek ba bozuk olduu belli. Bundan tabii bir ey
olamaz. nk piyade kumandan Asurlu bir serseridir. Karsn bizim krala
takdim etmek sayesinde bu kumandanl ald. Bak olum Murya! u piyade
kumandannnboynuzlarngryormusun?Birvurutaondmanyereserer.
KkMuryadikkatlebakndhaldeboynuzabenzerbireygremeyince
babasnasordu:
Baba!Nerdekumandannboynuzlar?
Olum!Gzlerinidrta.Ufackolaklarnboynuzlarngryorsundabu
ikier adam boyundaki boynuzlar grmyor musun? Evet, evet. Belki de
gremezsin.Grmekiinbirazbymeklazm.Bupiyadelerhepesirden,soyu
sopubelirsizlerdentoplanm.Zatenyoldabunlarnyarskaar.Kalanyarsda
Kaskalar haklar. Bak, imdi suvariler geliyor. Bundan nceki Kaska savanda
bunlariyiigrdlerdi.OzamanbalarndaTutailinoluvard.Drtyaraalp
lmt.Bakalmimdikumandanlarkim?Eyvah!Grdnmbamzageleni?
ittilerimdoruimi.Msrlserserisuvarikomutanolmu.Bundandatabiine
olabilir? Msrlnn olu, Yamzu ile gnldalk ediyor. Yamzu dalavere ile
sevgilisininbabasnsuvarikumandanyaptrd.Kraldaarapimektenbunun
farknda deil. Bizim kralla u piyade kumandann toslatrsak acaba hangisi
kazanr?OlumMurya!Sanadaabukbydiyebindefasyledim.Bukadar
elma yediin halde hala bymyorsun. Gryorsun ki sen bymeden iler
yoluna girmeyecek... Bak, ite Tutail geliyor. Hatti devletinin tek ve son
direi... O da lrse ykldk demektir. Gryor musun, evresine nasl da su
katlmam Hatti kahramanlarn toplam? Olum Murya! Sen de on be yl
sonrabunlarnarasnakatacaksn.
Muryaaskerleripekbeenmiti.Babasnasordu:
Baba!Bendesavaagitsemolmazm?
Olmaz olum. Daha pek kksn. Bununla beraber gitsen de olur. u
piyadekumandanolanAsurlukzdendahaokieyaryacanmuhakkaktr.
***
Aradan ay gemiti. Gz yamurlar Hattua slatrken ordunun
dnmek zere olduu haberi geldi. Srekli arpmalardan sonra Kaskalar
yenilerekdenizkysnadoru,dalarnardnaatlmlard.
 ~40~

Kral yeni iki masasn kurdurmu, vezirleriyle birlikte devlet ilerini

konuuyordu. Onun beyninde imdi yeni yeni lkler dolayordu. Asuru
Msrvebtndnyayzaptetmek,Yamzuyubavezirliegetirmekvesonra
Tanrlarn heykellerini ykarak kendisini tanr ilan etmek istiyordu. mee
baladktansonrasonraherkesisinekkadarkkveehemmiyetsizgryordu.
Fakatokiiyor,buyzdenmidesinesanclargeliyordu.Zizavezirolduuiin
onunyerinebahekimliegetirilenTeenbtndidinmelerineramenkraln
derdine are bulamyordu. Ancak iki imezse bu sanclarn da gelmiyeceini
sylyor,fakatkralbudealdretmiyordu.Daimakralnyanndabulunan
bahekim bugn arabn fazla karldn grnce sayg ile krala yaklat.
Kulanaeilerek:
Kral Hazretleri! Shhatiniz iin artk imemenizi rica ederim dedi. Kral
bayla kabul iareti yaptktan sonra sevincinden az kulaklarna varm olan
Teeninhayrettenalanaznavegzlerinebakmyarakvezirlerineylededi:
Vezirler! Bahekim artk benim midemle hibir sanc kalmadn,
istediim kadar arap iebileceimi syledi. yleyse taslarnz doldurun!
Bahekiminerefinebirertaneielim.
araplariilirkenieriyegirenbiryaverbakumandanTutailingirmekiin
buyruk beklediini syledi. Vezirler yzlerini buruturdular. Kral,
bakumandanngelmesiniemretti.
Tutailyorgunveypranmgrnyordu.Yzndebycekbirklyaras
vard. ayda birka yl daha kocam gibiydi. Kral selamladktan sonra iki
masasnavevezirlerebakt.Bubaktaaagrme,tiksinme,irenmevealay
vard.Subbiluliyuma,bakumandanahitapetti:
Hogeldinbakumandan!Anlatbakalmsavanasloldu?
Tutailinelindebirtahtavard.Savanksacasnorayayazmt.Levhaya
bakabakakralaanlatmaabalad:
Hattuatan ktktan on gn sonra ilk arpmay yaptk. On gnlk
yry srasnda 5000 piyademizden 2000i, 1200 atlmzdan 200 ordudan
akmlard. Buradan 7000 kadar askerle ktm halde ilk sava 4800 kadar
askerleyaptm.BuarpmaKaskalarnkknckuvvetleriyleyapldiin
onlar pskrtmek g olmad. Fakatbundan sonra byk sava verdim ki
her biri bize pek kanlya mal olmutur. nk piyade kumandan askerlerine
sz geiremiyor, suvari kumandan benim buyruklarma kulak asmyordu. lk
byk arpmadapiyadelerabucakbozuldu.Bu sava,sava arabalarmzla
kazandk. Fakat arabalarmzn ou mahvoldu. kinci byk arpmada
 ~41~

suvarilerimiz Kaskalarn nnden katlar. Bu arpmay piyade kumandann

azledip piyade kumandanln bizzat yapmak suretiyle kazandm. Son byk
arpmadaKaskalarbtnkuvvetlerinikullandlar.Savaarabalarmzbitmiti.
Bu sava hemen hemen 60 muhafz askerimle ben yaptm. alnmdan
yaralandm.Kaskalarmahvettik.Fakatbizdebitmitik.Hibirsavaarabamz,
hibir atlmz kalmad. Btn muhafzlarm savata ldler. Ben, piyadelerin
iindekamyan,sebateden100kadaraskerlebirlikteyayaolarakdndm.
7000 kiilik bir orduyla giden bir kumandann sava kazand halde 100
kiiyle dnmesi korkun bir eydi. Kral donuk gzlerle bakumandana
bakarkensordu:
Piyadevesuvarikumandanlarnerde?
Onlar sakalan iki ata binerek Hattuaa doru katlar. Yakalayp idam
ettiremedim.
Peki bakumandan! Hizmetlerinden ok memnunum. imdi gidip
dinlenebilirsin.
Tutail,kralselamlaypkarkensarhovezirleronunaleyhindebireyler
fsldayorlard
~42~
 ~43~

10KAHRAMANLARGECES
Hattuta halk zafer sevinci iindeydi. Tutail her yerde byk bir kahraman
olarak kutlanyordu. Halk tapncaklara koarak Tutailin 60 muhafz ile 120
sava arabasnn askerleri iin Tanrlara yakaryorlard. Onlar canlarn
harcyarakdevletikurtarmlar,Hattimilletineparlakbirzaferkazandrmlard.
Hattuallar sarayn nne giderek haykryorlar, kraln erefine yaa diye
baryorlard. Heyecan o kadar oktu ki kral, saraydan karak halka
grnmek mecburiyetinde kalmt. Nmanyiiler kral, kralieyi, Tutaili,
vezirleri, Yamzuyu hatta Hantilyas bile alklyorlar, kraln yz yl daha
yaamasndiliyorlard.Biraralkbarlararasndabirses:
Kral Hazretleri! Bu zaferin erefine bir kahramanlar gecesi tertip edin
diyehaykrd.Yn,bufikredehemenitiraketti:
evet, evet! Bir kahramanlar gecesi yaplsn... Kahramanlar anlsn... Zafer
kutlulansn!..
bu dilek pek umumi ve kat idi. Kral kabul etmek mecburiyetinde kald.
Eliyleiaretediphalksusturduktansonra:
Ey byk Hatti Milleti! Ey bin Tanr Elinin kahraman milleti! Dileinizi
buyruksayyorvekabulediyorum.nksizinsznzTanrlarnszdr.
gn sonra kahramanlar gecesini kutlayacaz. Hepinizi sarayn bahesindeki
lenearyorum.Ltfenbudavetimikabulediniz.nkben...
Halkkralnnesylediiniartkdinelmiyordu.Onlarlenearlncagzel
yemeklerinakilekendilerindengemiler,kralfalanunutmulard.Kralda
szleri dinlenmedii iin kzp ieri girmiti. Halk denen bu ynn kz
srsnden fark yoktur. Saman grnce obann kavaln dinlemez diye
syleniyordu.
Ccerdas,kralnfkesiniistismaretmekniyetindeidi.Ylangibisrnerek
yaklat:
KralHazretleri!Halkocukgibidir.Herkesekanar.Kendileriiinbabagibi
olan kral dururken babann dman olan herhangi bir yabancya inanabilir.
Zannedersem bu halk bu terbiyesizlie sevkeden Bakumandan Tutail
olmutur.nkmuhafzlarnsylediitrkdeyalnzkendiadgeiyor,anl
kral Subbiluliyumadan bahsolunmuyordu. imdi de kahramanlar gecesi
yaplsndiyemilletikkrtanoolmutur.Bununlakendisinebykereftemin
etmekistiyor.
 ~44~

lnasam,ccerdastangerikalmakistemiyordu:
Kral Hazretleri! Bakumandan her yerde kendisinin en asil Hatti
ailesinden olduunu, hibir yabanc kanla karmadn syleyip duruyor. Bu
ne demektir? Ben onun kralla gz koyduunu sanyorum. Hatti Elinde
kralnkindendahaasilailebulunabilirmi?Enasilaileyemensubumdemekben
kralmyahutkralolacamdemektir.
Rahipduskamadetiolduuzereyapmackbirfkeileylediyordu:
Kral Hazretleri! Zaten bu Tutail yalanclk ediyor. 7000 askerle savaa
kp100 kiiyle dnyor, sonrada savakazandm diye bbrleniyor. Bu en
gln sz! Bu kadar asker kaybeden bir kumandan nasl dmann yenmi
olabilir?Sonrapiyadevesuvarikumandanlarnidamedemedimdiyezlyor.
Bu kumandanlar bizzat siz tayin etmitiniz. Onlar idam etmek size kar en
byk saygszlktr. Zaten alnndaki kl yarasndan da belli ki savata dayak
yemi. Kaksalar gibi deersiz bir dmann karsnda 120 sava arabasyla
7000 asker kaybetmek beceriksizliin aheseridir. Bu bakumandan
azletmeniziricaederim.
Zizayinehekimlikbakmndanfikiryrtyordu:
KralHazretleri!Tanrlarnsizearmaanettiiarabimiyenbiradamda
Tanrlarn verdii g bulunmaz. Tutail arap imedii iin hastadr. Hasta
adam orduyu nasl idare eder? Onun sava Tanrs Zamana deil, yumurcak
TanrsYarriskorumaktadr.
Nidibaisekayaparkengzkaranbirdurumlaylediyordu:
Kral Hazretleri! Kurbaa kze benzeyim derken nasl atlamsa bu
Tutail denilen herifte size benzeyim derken yle atlyacak. Bunu hemen
azledipyerinebakabirisinigetirmeli.Zatenbakumandanlknedir?Bunukim
olsayapar.Buiisadkyaverlerinizdenbirisineversenizdahaiyiolur
Vezirler sz sylerken kral durmadan arap imi, arabn scakl bana
vurmutu. Cce rdas yerinden sratacak bir grlt ile yumruunu masaya
vurduktansonrayaverlerinednerekbard:
abuk, Tutaile giderek kendisini azlettiimi syleyin. Bakumandanlk
klcn geri versin. Evini de arayn. Altn, gm ne bulursanz getirin. Piyade
kumandann bakumandan yaptm da kendisine bildirin. Bakumandanlk
klcnonagtrn.
Yaverler seirttiler. Vezirler, sonunda en byk belay atlattklar iin
seviniyorlard.
 ~45~

Tutailevindeyatyordu.Yzndekiklyarasndanbakagsndebirok
yaras vard. Kars ve kz yaralarn ykyorlar, st iirerek kuvvetlendirmee
alyorlard. Yaverler girip kraln buyruunu bildirdikleri zaman eliyle
duvardaki bakumandanlk klcn gstermekle mukabele etti. Altn, gm
yoktu.Sonrayinebakumandanlkbuyurganlileyaverlerebireliaretiyapp
abucak gitmelerini bildirdi ve ban te tarafa evirerek onlar grmek
istemediinianlatt.YaverlerkarkenengeridekalmolanSabba,kendilerine
kapy am olan Tutailin hizmetisine dikkatle bakt. Sonra onun yanan
okamakistergibibirhareketyapt.Fakatbuhareketkendisineacyamaloldu.
nk kz, grnnden umulmyan bir kuvvetle yavere tokat indirmi ve
kapy iddetle kapatmt. teki yaverler bu manzaray grnce gltler.
Sabbaadetakuduruyordu:
Nebudalakz,diyehaykrd,gerikafaladamnhizmetisiolduunaslda
belli. Sanki yanan okasaydm veya pseydim, yahut kucama alsaydm
dnyamyklrd?Bunlardahakralmznadetinirenmemiler.Geengece
kralhazretleribenimkzkardeimiyatakodasnaaldzamanbenhikzdm
m?BilakisYamzununfkedenkzaranyzngrerekhoavakitgeirdim.
Yaverler vazifelerini yapp dndkten sonra krala raporlarn vermiler ve
kahramanlar gecesinin hazrlna imdiden balamak iin ondan buyruk
almlard.
gn pek abuk geti. Saray bahesi bir len yeri olmutu. Da gibi et
ylm, gl gibi st salm, deniz kadar arap hazrlanmt. Yirmi kiilik
muzka takm gzel havalar alarak milleti elendiriyordu. Hattuan on bin
kiilik btn nfusu aa yukar saray bahesine dolmutu. Millet,
kutlulanacak kahramanlarn banda Tutaili grmek istiyordu. Onun azlolup
yerinepiyadekumandannngeldiinigrncebiranaalargibioldular.Fakat
kraln nutkunu dinledikten sonra her eyi unutup araba sarlmalar g
olmad. Bedava olan arap halka Tutaili de, kahramanlar da unutturmutu.
Geri Tutail yoktu. Ama arada bir yaverlerden biri bararak halk bir
kahramannerefineimeearyordu.
lk nce anl ve kahraman kral Subbiluliyumann erefine iildi. Arkadan
Kaskalar yok eden yiit piyade kumandan iin taslar kalkt. Daha sonra da
memleketikahramancaidareederekzaferinkazanlmasndadeerlihizmetleri
geenvezirleriinaraplardolduruldu.BuaradayaverSabbadaunutulmad.
Millet,bahedekahramanlarkutlularkensaraynbyktrenodasndada
kral ve vezirler ayn eyi yapyorlard. Sevincinden boyuna srtan
bakumandan,YamzuveHantilyasdaoradaidiler.Kral:
 ~46~

Hantilyas bir kahramandr. arab kefetti. Bin Tutaile tercih olunur

diyeonailtifatediyor,Hantilyasglmsiyerekgnlacgzelliiileevresine
neelersayordu.Artkosaraynglmezkadndeildi.Saraynincisi,gzellii,
ssidi.
Gece yars olduu zaman bahedeki halkn ou szmt. nk o
grmemiler alay arab st ste dkercesine iip kendilerinden gemilerdi.
Trenodasndaiseneeyenibalyordu.Kralhertasaraptansonrabirpimi
saksaan yumurtas yiyor ve bu tevazuu ilse vezirlerinin daha ok sevgi ve
saygsnkazanyordu.Sofradakonuulaneydaimakralnatmevzuolurdu.
imdifelsefibirmevzuzerindeidiler.Vefilozoflnasamilekonuuyorlard.
Kralbirtasdahaitiktensonradediki:
Filozof! okluk ile Azlk aslnda birdir. Onu ok veya az diye ayran
bizim kuruntumuzdur. Mesela bir tas arapla on tas arabn fark yoktur.
Netekim bazen on tas arap bir tas arabn tesirini yapmaz. Bazen de bir tas
arap bir adam sarho eder. Neden byle oluyor? nk iimizdeki kuruntu
bize ok itiimizi sylerse biz bir tas ok grp sarho oluruz. imizdeki
kuruntu az itiimizi sylerse on tas itiimiz zaman bile dipdiriyizdir. Doru
deilmi?Nedersin?
lnasam ok kurnaz olduu iin birdenbire kraln dncesini kabul
etmedi.nkkralndakikasdakikasnauymazd.imdiiddiaettiibireyin
biraz sonra aksini iddia eder ve ilk iddiada kendi fikrine itirak ederse kzp
tahkir ederdi. Onun iin iin bir pundunu bulmal, ortalama gitmeliydi. Kaln
kalarnnaltndamelunbirbaklabakangzleriniyeredikerekcevapverdi:
Kral Hazretleri! Esas itibaryla azlk okluk birdir. Buyurduunuz gibi bir
tas arapla on tas arabn fark yoktur. Yalnz baz hallerde azlkla okluun
farklarvardrsanrm.
Negibi?
Mesela okluun yksek bir derecesi olan bin ile azln yksek derecesi
olanyoklukyanisfrarasndabirfarkbulunmasicapeder.nkbintasarap
ienadamnedeolsabundanbirazmteessirolur.Sfrtasarapienadamsa
mteessirolmaz.nkarapimemitir.
 ~47~

Btn vezirler bu ahane cevab beenmilerdi. Hele yeni bakumandan,

rkda olan lnasamn szlerinden dolay vn bile duyuyordu. Kral da bu
szlerdenholanmgibigrnyordu.Birsaksaanyumurtasyediktensonra
vezirinepekfelsefibirsualsordu:
Peki!Ohaldesfrnedir?
Mesela:sizinkarnzdaben!..
Bu o kadar parlak bir cevapt ki cce rdas kskanlndan atlyacakt.
HekimZizabylebircevapvermiolabilmekiinulumaarazidi.YalnzNidiba
buszlerdekiincenkteyikavryamamt.Kavryacakhaldededeildi.nk
itikeitahalyor,yedikedearapiesigeliyordu.
Aradanepeyzamangetiihaldekralbireysylememiti.Adetibyleydi.
Beendiini belli etmemee alrd. Ancak, bir mddet sonra yaverlerinden
birinednerekbuyrukverdi:
Halklnasamerefineisin!
Yaver baheye kp bakr yuvarlak zerine tokmakla vurarak halk
uyandrmaa alt. ou szmt. Bir ksmnn kmldayacak hali yoktu. Ona
ramenyaverbard:
EyHattiler!Kralmzbuyurdu:Kahramanlnasamerefineieceksiniz!..
Henz ayakta olanlar arasnda bir alktr koptu. Yaasn kral, yaasn
lnasamdiyebararakarapitiler.
imdi tren odasnda baka bir konuma mevzuu almt: Tarihteb
bahsolunuyordu. Kral, eski savalar, eski krallar anlatyordu. Byk kral
olmak iin zafer kazanmann, lkeler amann, milleti doyurmann art
olduunuilerisryordu.Subbiluliyumaokmtevaziidi.Eskikralararasnda
en ok Flabernas ile Murili beeniyor, fakat Murili daha stn tutuyordu.
Diyorduki:
Eski, yeni btn krallarn hayatn okudum. Muril byk krallarn en
byvesonuncusudur.Ondansonraonaeitbirkralgelmemitir.
Rahipduskamoyapmackheyecanileayaakalkt:
NediyorsunuzKralHazretleri!KralMurilphesizokbykbirkraldr.
Onun gibi kral ya bir, ya iki tane vardr. Fakat gnmzde muhakkak ki
Murildenbyk,hemokbyk,hemdepekokbykkralvardr.
 ~48~

Buszlerrdasazkalsnldrecekti.Herkesokadargzelszlersyledii
haldeodahabireysyliyememiti.HeyecanlayutkunupdururkenNidibann
haykr duyuldu. Nidiba deminden beri her nedense doymu ve epeyce de
sarho olmutu. Rahip duskamn krala aykr bir dnce yrttn
grnce krala yaranmann tam zaman geldiine hkmetmi ve atlmt.
Adetafkeileduskamabaryordu:
Sen sus! Kral Hazretlerinden daha m iyi bileceksin? Madem ki o
Murilden daha byk bir kral gelmemitir diyor, yleyse gelmemitir. Ne
diyedirenipgnmzdebykkralvardrdiyipduruyorsun?
Nidibann am devirmesine herkes alk olduu halde bu seferki tevil
gtrrgibideildi.Ccerdas,Nidibayahcumedereknaslbirdalkavukluk
yapabilirim diye dnyordu. Kraln szleri onu durdurdu. nk kral
glerek:
nsanlar hakknda niyetlerine gre hkm vermek doru olur diyordu.
Artk kimse sz sylemiyor,yalnz arap iiyordu. Tanyeri aarmakzere idi.
ki beyinlere tesir ettike hareketler, baklar szler uursuzlayor, bo yere
glmsemeler,manaszfkelenmelerbirbiriardncaherkesiokaypgeiyordu.
Kral delilik hezeyan halinde idi. Deha ile lgnlk arasnda bir noktada
bulunuyordu. Gsne dm olan ban birdenbire kaldrd. Ufuklardaki
dman ordularna bakan kahramanlar gibi ilerisini szdkten sonra iki elini
birden boynu hizasna kaldrd. Sol eli ilerideydi. Sa elini omzuna kadar
ekerekokatmataklidiyaptktansonraaznniinebakanvezirleredoru:
Birokattm!..Kebapoldudedi.Vezirlerbakarakbuyksekhikmeti,bu
grlmemi vecizeyi tasvip yollu ba salladlar. Pek beenmiler, fakat
anlyamamlard. Okun kebep olmasndaki yksek hikmet her kulca anlalr
nesnelerdendeildi.Bumuammayzmekereficcerdasanasipoldu:
KralHazretleriedebisanatlarnnenincesiniyaparakcihanaveinsanla
parlak bir ufuk daha amlardr, dedi nk atlan ok bir geyik yavrusunu
vurup kayaya saplanrsa, bu kaya akmak tandan yapld iin ate alrsa,
geyik okla delinmi olduu halde okun hzndan dolay elli defa dnerse hi
phesizkebapolur.Hemdekebaplarnentatls
Ziza o kadar alklamt ki beyni ilemiyordu. u sevmedii domuz cce
muhakkakkikralngznegirmiti.
Ziza sarholuktan dolay etraf hemen hemen hi grmemee balyan
gzleriylebir krala, bir de Hantilyasa bakyor,krala yaranmakla, HAntilyasa
sevgisini sylemek arasnda bir tercih bocalamas yapyordu. Kral yine tevili
 ~49~

kolaybirszsylersemeseleyoktu.Fakatyatutupda,mesela:Birokattm
helva oldu derse ne yapard? Helvann baln, ununu, yan nereden bulup
karrd? Bir aralk krala yaranamyacam diye mitsizlie der gibi oldu.
Krala dalkavukluk etmekten vazgeerek gzel. Hantilyasn ilgisini kendi
zerine ekmek istedi. Fakat hay aksi eytan hay! O kadar sarhotu ki birka
adm uzaktan Hantilyas ile Yamzuyu birbirine kartryordu. Onlar kraln
sanda ve solunda oturuyorlard. Fakat hangisinin Hantilyas olduunu
kestiremiyordu. Yamzunun ay balna benziyen gvdesiyle tekinin ince ve
biimli endamn birbirine kartrmak iin amma da imiim diye
dnebiliyordu. Bununla beraber su yalnz arapta deildi. Gzlerinin az
grmesi de buna biraz sebep olmutu. Birdenbire adeta iradesi dnda bir
drtleayaakalktvekralaylededi:
Kral Hazretleri! Bu kahramanlar gecesinden unutulmamas geren bir
kahraman daha var: o da u parlak gzleri ve ince gvdesiyle kadnlarn en
gzeliolanYamzudur.
Ziza, sonunu herkesin merakla bekledi szn burada kesiverdi. nk
armt. Hantilyastan bahsetmek isterken azndan Yamzu kvermiti. O
kadar armt ki bir mddet ne syliyeceini bilemedi. Sonra iinden Ne
yapalm? Bir ok attm, helva oldu. aresiz yan da, baln da, ununu da
bulacazdiyedndktensonradevametti:
Evet! Yamzu bir kahramandr. nk leni idare eden ve kadn olduu
haldebukadarimeedayananbirkimseelbettekahramandr.Buradakikzl
araptan yirmi tas imek yirmi dmann kann imekten daha m kolaydr.
Deildir.Birhekimolmaksfatilesizesyliyeyimkidahakolaydeildir.Daha
gtr.OhaldekahramanlargecesininenbykkahramanKralHazretleriden
sonra ikinci kahraman Yamzudur. nc kahraman Hantilyastr. Drdnc
kahraman lnasamdr. Beinci kahramanrdastr Hayr , hayr Yanldm
Batan saycam: Birinci kahramanKral Hazretleri kinci kahraman Yamzu
ncsHantilyasDrdncsdeben
Ziza szlerine devam edemedi. nk birdenbire kraln azndan,
burnundan kan boanarak devrildiini grd. Kraln arkasnda bulunan
bahekim Teen ile yannda oturan Yamzu seirttiler. tekiler donakalmt.
Bahekim, yannda bulundurduu hayat iksirinden kraln azna damlatmaa
alyordu.Gnaarmt.Birmddetkralngsnvekollarnualadktan
sonra kalbini dinliyen Teen sevinle: ok kr kralmza bir ey olmad.
Fakat birka gn kprdamadan yatmas lazm dedi. Sonra hepsi sarho olan
yaverlere emir vererek kral srtlatp yatak odasna gtrtt. Zaten ortada
 ~50~

iilecek arap, yenecek yemek de kalmamt. Yeni bakumandan da

meydandankaybolmutu.
Vezirler evlerine vezirlik treni ile dnmek iin sava arabalarna binmek
istiyorlard. Fakat korkak Tutail Kaskalarla yapt savata sava arabalarnn
hepsini kaybetmiti. Baka are yoktu: Yayan gideceklerdi saray bahesine
ktklar zaman btn halkn szp yatm olduunu grdler. Bsbtn
szmam olan baz genler birtakm kadnlarla uygunsuz durumda idiler. Bu
manzaralnasamnnamusunadokundu:
Alakherifler!Utanmyormusunuz?diyebard.Sarhogenlerdenbiri
bankaldrarak:
Kzma vezir hazretleri! Sizin at altnda yaptnz biz yldzlarn altnda
yapyoruzdiyecevapverdi.
Ccerdassarholuktankekeliyerekhomurdand:
Halkneektenfarkyoktur!
Bunadabakabirgencevapverdi:
Eeindesenden
Rahipduskamfkelenmiti:
Alak,vatanhaini!Senbirvezirehangicretlebuszlerisylyorsun?
okdrlanma!Bugecekahramanlargecesidir.Bizdeaktasabahlamakla
kahramanlkyapyoruz.YaasnKral!..
Zizaakhavayakncabirazalmgibiydi:
Bu vatan hainlerini idam ettirmeli. Sarayn bahesine saygszlk
gsteriyorlardiyehaykrd.
Bakabirsarhoyerdenkalkarakcevapverdi:
Yava gel vezir hazretleri! Bizi buraya kral ard. Kraln konuklarn
iadamettirmekkralaisyandr.Senkralaisaynmediyorsun?
ZatenkorkakolanZizabuszlerdenbsbtnrkmt
Haa, haa!.. Ben kraln klesiyim. Ama sizler bahenin namusunu
lekelediniz.Bugeceninkahramanlargecesiolduunuunutuyorsunuz
 ~51~

Hangi kahramanlar gecesi? Kahramanlar ldler. Bu gece dalkavuklar

gecesidir.Bulenekonmakiinsabahakadaryaasndiyebardk.Tabiisiz
deierdeebekgibitaklaattnz.Yaasnkral!..
Nidibannsabrtkenmiti:
Bana bak! Nankrlk edip durma. Kral ve vezirler olmasa hepiniz a
kalrsnz. Dman gelip hepinizi gtrr. Kle diye satar. Biz en ar ykleri
tayaninsanlarz.Bizesayggstermeemecbursun!..
Buszlerzerinesarhohngrhngralamaabalad.Hemhkryor,
hemde:
Benimeeimdearyktayoramayinebendendayakyiyor.Amma
danankrmmdiyesyleniyordu.
Vezirler iin sarpa sardn, resmi otoritelerini kullanacak bir vastann
ortada bulunmadn grerek bahe kapsna doru yrdler. Sendeliyerek
evlerininyolunututtular.
Khinilka,birarkadailebtnbukonumalardinlemiti.Birsarholara,
birdevezirlerebaktktansonra:
usarho,berikiherifleripaavrayaevirdidedi
Arkadacevapverdi:
Yanlsyledin.Paavralartersineevirdi!..
SON
26Mays1941Pazartesi
Maltepe
 ~52~

AIKLAMA:
Bu metinde geen szlerin aslnda gerek yaamlardan alnd aklayc bir
metin de eklenmitir. Anahtar balyla Dalkavuklar Gecesinin ahslar,
mehur Kral Subbiluliyuma ve Tutail mstesna olmak zere, dier btn
ahslarnisimlariaynenveyatekharffarkylatersindenokunduklarndayahut
ayn harfler iinde baka bir terkibe tabi tutulduklar zaman hemen bilirirler;
mesela, Pilgay ele alalm: Galip.. Yani, eski Maarif vekili Reit Galip.. Buna
gre, kh kk veya ortanca ad, kh soyadyla belirtilen kahramanlarmz
tehisedebilirsiniz.KrallaBakumandanagelinceelmalumdenilmektedir.