KRIZA I KORUPCIJA

Pomo} za
povla }ene
STA CE BITI SA CRNOGORSKIM AUTOPUTEM

OSTAO SAMO TEMELJAC: Sa sveanosti poetka gradnje auto-puta

Konstruktor(i) na
kratkim nogama
Trebalo je biti minimalno radoznao i elementarno osposobljen da se iz medija, sa interneta, od
kolega iz okruenja i predstavnika meunarodnih finansijskih institucija dobiju podaci koji su
nedvosmisleno ukazivali na injenicu da konzorcijum okupljen oko hrvatskog Konstruktora nije
sposoban da odgovori preuzetim obavezama. Drugo je pitanje zato su novinari do tog zakljuka
uspjeli doi mjesecima prije Vlade

 petak 9. april 2010.

K
o e biti koncesionar i graditelj po Ugovoru o koncesiji za autoput Bar- koncesionari su traili dodatni rok
autoputa Bar-Boljari? Da li e Boljare, iz prostog razloga jer je Vlada od 60 dana za konano zakljuenje
radovi na najzahtjevnijoj dionici dokument na osnovu kojeg je ve ugovora. Svoj su zahtjev obrazloili
puta poeti u martu? Da li e uopte potroila 25 miliona eura proglasila tvrdnjom da je u projektu obezbije-
poeti? Nepoznanice se mnoe. tajnom. MANS je nakon potpisivanja, na eno uee ,,najveih meunarodnih
lanice hrvatskog konzorcijuma osnovu Zakona o slobodnom pristupu finansijskih institucija, ali da njihove
okupljenog oko splitskog Konstruktora, informacijama zatraio kopiju Ugovora, procedure nijesu mogle biti okonane
zbog gradnje autoputa Bar-Boljare, ima- ali je od Ministarstva saobraaja odbijen do 9. decembra.
ju sve manje vremena da obezbijede uz obrazloenje da bi njegovim objav- Vlada Crne Gore je, pred kraj prole
novac i valjane finansijske garancije za ljivanjem nastala teta znaajno vea godine, prihvatila produenje roka, a
gradnju dionice Smokovac Mateevo, od interesa javnosti da zna pojedinosti premijer je postupak opravdao time
vrijedne neto vie od milijardu eura. Ugovora. to je Konstruktor ponudio garanciju
Jesenas je izgledalo da to nee Istovremeno sa navodnim ba od 500 hiljada eura (dva odsto novca
biti nerjeiv problem. Nakon godina nkarskim garancijama (prema inf koji je Vlada ve namijenila za ovaj
i godina obeanja i najava, u oktobru ormacijama www.podlupnm.info posao). U meuvremenu, pokazalo
je, uz prisustvo premijera Hrvatske, rije je o ne previe vrstoj obavezi se da dobijanje potrebnih kredita
Srbije i Crne Gore - Jadranke Kosor, Zagrebake banke i njene veinske nije samo stvar procedure, kao to
Mirka Cvetkovia i Mila ukanovia vlasnice italijanske Unikredit banke su u decembru objanjavali konce-
- odrana sveanost kojom je oznaen da kreditiraju dio ugovorenog posla) sionari.
poetak gradnje najveeg in-
frastrukturnog projekta u Cr-
noj Gori. Ujedno, to bi mogla
biti i najskuplja saobraajnica
koja e se graditi u Evropi,
poto projekcije pokazuju da
e gradnja jednog kilometra
autoputa, u prosjeku, kotati
16 miliona eura.
Pred okupljanje u selu
Gornje Mrke, Vlada je saop-
tila da e poetak radova na
autoputu pogurati akontaci-
jom od 25 miliona eura. Ali
- radova nema.
,,Uskoro e poeti ge
odetska istraivanja i pr
obijanje pristupnih puteva,
pa e radovi biti vidljivi,
najavio je sredinom januara
Milorad Pustahija, izvrni NEUSPJENA POTRAGA ZA NOVCEM: eljko deri
direktor preduzea Prvi crno-

P
gorski autoput. Njega su, prema registru rema posljednjim vijestima iz
Privrednog suda u Podgorici, osnovali Splitski Konstruktor i njen Hrvatske, osnivai konzorcijuma
splitski Konstruktor-inenjering i zagre- Prvi crnogorski autoput tek pr
baki Institut graevinarstva Hrvatske prvi ovjek eljko deri, egovaraju s Evropskom investicionom
i Tehnika D.O.O. nekoliko mjeseci unazad, u bankom (EIB), Evropskom bankom za
Problem je to se dosadanje najave fokusu su hrvatske javnosti obnovu i razvoj (EBRD), ali i s drugim
koncesionara nijesu obistinile. Crnogor- bankama o osiguranju kredita. Isto
ski elektronski mediji su, 9. decembra zbog medijskih i policijskih vremeno, od Vlade Hrvatske se trai
prole godine, prenijeli nezvanine in- optubi za falsifikovanje pomo u vidu dravne garancije za
formacije iz Ministarstva saobraaja da poslovne dokumentacije, novac koji bi te kompanije pozajmile
je hrvatski konzorcijum, u posljednji as, od kreditora.
dostavio Vladi cjelokupnu bankarsku
izdavanje ekova bez ,,U interesu Hrvatske je da kon
garanciju. Time su se, reeno je, stekli pokria, potpisivanje zorcijum hrvatskih graevinara realizuje
svi uslovi za realizaciju izgradnje najzah- fiktivnih ugovora sa vladom

posao u Crnoj Gori, saoptio je nedavno
tjevnijeg ,,pareta budueg autoputa. biveg hrvatskog premijera ministar finansija te zemlje Ivan uker
Sa druge strane, jo uvijek nije poznato ne obeavajui, ipak, traenu pomo:
koje su obaveze Konstruktora i partnera Iva Sanadera ,,Ako ih date jednoj privatnoj firmi,

petak 9. april 2010. 

onda se svaka moe javiti sa istim Kola su krenula nizbrdo u drugoj poto je, navodno, zbog tih napisa
zahtjevom. polovini septembra prole godine u Libiji izgubio posao vrijedan 1,5

D
irektori Konstruktora i Instituta kada je splitska policija Optinskom milijardi eura.
graevinarstva Hrvatske, eljko dravnom tuilatvu predala krivinu ,,Na provedenom natjeaju u Libiji
deri i Jure Radi, nijesu, da- prijavu protiv deria zbog krivotvo- bili smo ve odabrani izvoa velikog
kle, zavrili posao zbog koga su, prema renja slubene isprave kojom je od graevinskog projekta vrijednog 1,5
pisanju Poslovnog dnevnika, poetkom Slobodne Dalmacije pokuao da naplati milijardi eura, objanjavao je deri
godine boravili u sjeditu hrvatske Vla- odtetu od 1,7 milijardi kuna (oko 200 Nacionalu 2007. godine. ,,U studenome
de. A zagrebaki Nacional pie: ,,Iako se miliona eura). 2005. dobili smo obavijest iz libijskog
tvrdi kako u ovom sluaju jo nita nije Spor je poeo 2005. godine kada se Ministarstva prometa i veza, upuenu
dogovoreno, Poslovni dnevnik doznaje u Slobodnoj Dalmaciji pojavio lanak izravno meni kao glavnom direktoru
kako eljko deri ljude u crnogorskoj Konstruktor inenjering kupuje i osniva Konstruktor inenjeringa. Doista je
vladi uvjerava da je pomo iz Banskih poduzea radi pranja novca u kome strano primiti pismo takvog sadraja.
dvora osigurana,,. Crnogorska vlada se tvrdi da je deri na sporan nain Proitao sam ga uasnut... Obavijestili
je, ipak, ,,u cilju smanjenja gubitaka postao vlasnik Konstruktor inenjeringa, su nas da nas eliminiraju iz toga posla,
vremena, odluila da dok eka Hrvate tako to je za 1,5 miliona maraka kupio jer je ambasada Libijske Damahirije u
- zapone i preliminarne pregovore preduzee sa 400 graevinskih maina Zagrebu dostavila negativno posebno
sa drugorangiranim ponuaem, gr- i 2000 zaopoljenih koje je, prethodno, izvjee, zasnovano na novinskom
ko-izraelskim konzorcijumom ija je knjigovodstvenim kombinacijama lanku u Slobodnoj Dalmaciji....
ponuda bila za vie od Ispostavilo se da je navodno pismo
milijardu eura vea od koje je deri itao ,,uasnut najobi-
hrvatske (3,92 prema niji falsifikat. Zapravo, sredinom prole
2,77 milijarde eura). godine Libija je zvanino demantovala
Skupa sa vremenom tvrdnje o dobijenom pa izgubljenom
za nabavku novca topi poslu navodei da Konstruktor nije ni
se i kredibilitet nosilaca uestvovao na tenderu za izgradnju
konzorcijuma kompa- autoputa.
nije Konstruktor inenje- ,,Nemam komentara na pismo ko
ring i njenih zvaninika. je spominjete jer za njega ne znam,
I to je, pretpostavljaju oglasio se deri poetkom septembra
hrvatski mediji, razlog o demantiju libijske vlade. Koju nedjelju
to pregovore sa ino- kasnije policijska krivina prijava je
bankarima ne vodi de- potvrdila da ono postoji.
ri ve njegov kolega iz Slino je i sa privatizacijom. deri
IGH. ,,Prema neslube- tvrdi: ,,U proteklih deset godina bilo je
nim informacijama, pie albi na pretvorbu Konstruktora, ali sve
Jutarnji list 12. januara, pravomone sudske odluke su potvrdile
,,elnici EIB-a i EBRD-a da je sve provedeno zakonito. Konstruk-
sumnjiavi su prema tor inenjering je od tada u vlasnitvu
isplativosti cjelokupnog 600 malih dioniara, meu kojima sam
projekta, no zapreka i ja. Ni danas Konstruktor inenjering
dogovoru je i sam direk- nema veinskog vlasnika. Hrvatski javni
tor Konstruktora eljko servis (HRT), sa druge strane, jesenas
deri kojem ne vjeruju izvjetava o nezvaninim informacijama
zbog nedavnih afera. prema kojima ,,Dravno odvjetnitvo
Stoga je pregovore sa upravo zavrava istragu koja je poela
ove dvije banke preuzeo prije devet godina. ekaju se i odgo-
Jure Radi. POSLOVI UZ POMO DRAVE: Jure Radi vori vezani za, po mnogima, spornu
Splitska kompanija i njen prvi osloboeno dugova (oni su ostali u privatizaciju Konstruktora poetkom
ovjek, nekoliko mjeseci unazad, u Konstruktoru, dananjem Graenju). 90-ih....

A
fokusu su hrvatske javnosti zbog U istom lanku iznijete su i tvrdnje ko privatizacija i vlasnika
medijskih i policijskih optubi za penzionisanog inenjera i predstavnika struktura mogueg partnera u
falsifikovanje poslovne dokumentacije, manjinskih akcionara Konstruktora Boa gradnju autoputa ne interesuju
i zd ava n j e e k ova b e z p o k r i a , Biuka da uprava kompanije, preko de- vlasti u Podgorici, onda bi ih trebalo
potpisivanje fiktivnih ugovora sa setina erki-firmi, pere pare, odnosno zaintrigirati poslovno iskustvo Kon-
vladom biveg hrvatskog premijera Iva ,,vrti novac na sumnjive raune. struktor inenjeringa iz Katara. Naime,
Sanadera, zloupotrebe insajderskih Konstruktor je tuio Slobodnu policija u Dohi, glavnom gradu Katara,
informacija... Dalmaciju zahtjevajui naknadu tete otkrila je da je direktor podrunice

 petak 9. april 2010.

FALSIFIKAT IZ LIBIJE PODIGAO BURU: Split
Konstruktora Kreimir Puljiz jednoj
od lokalnih kompanija podizvoaa
izdao ek bez pokria, u vrijednosti ve-
oj od milion dolara. Katarska policija
je raspisala potjernicu i za Harunom
Omerbaiem, efom nabavke Kon-
struktorove podrunice. Iako tvrde da
njihovi ljudi nisu osumnjieni, uprava
Konstruktora je nakon afere smijenila
rukovodstvo u podrunici, prenosi
Jutarnji list.
A portal www.podlupnm.info , kra-
jem novembra prole godine, izvjetava
kako je hrvatsko Dravno tuilatvo
,,prije par dana spremilo krivinu
prijavu zbog osnovane sumnje da je
uprava Hrvatske autoceste, u dogovoru
s bivim premijerom Ivom Sanaderom
i ministrom Boidarom Kalmetom,
potpisala ugovore teke 4,4 milijarde
kuna za izgradnju dionice Doli Du-
brovnik, iako su znali da za ovu javnu
nabavku nemaju osigurana sredstva,
a sve kako bi kod kasnijeg raskidanja
ugovora sa partnerima, HAC bio u
obavezi potpisnicima ugovora isplatiti
odtetu, koja bi prema nekim najavama
mogla dosezati i do 350 milijuna kuna.
Sporni ugovori, tvrdi portal, ,,ije su
potpisivanje izriito naredili Ivo Sana-
der i Boidar Kalmeta, potpisani su sa
preduzeima Viadukt d.d.; Strabag AG;
Skladgradnja Grup d.o.o.; Konstruktor
inenjering d.d... Pria je od tada samo
dobila na aktuelnosti, ali se njen epilog
jo ne nasluuje.
Nijesu sve afere u kojima se po-
minje Konstruktor inenjering ostale
bez epiloga. Prolog ljeta je posla-
nik SDP eljko Jovanovi ustvrdio
kako je iz dokumenata koje je vidio
kao predsjednik Nacionalnog vijea
za praenje provoenja Strategije
suzbijanja korupcije, zakljuio da su
najvii dravni zvaninici i ministri iz
HDZ-ove vlasti, skupa sa vlasnicima
i dioniarima preduzea IGH i Kon-
struktora, ,,zahvaljujui povlaenim
informacijama, pokupovali jeftino
poljoprivredno zemljite na Peljecu
oekujui da e se ta ulaganja vie-
struko isplatiti zbog gradnje mosta
i autoceste. Prvih dana ove godine
stiglo je saoptenje USKOK-a (Ured
za sprjeavanje korupcije i organi-
zovanog kriminala) po kome sporno
zemljite ,,nije na samoj trasi budue
autoceste Zagreb-Split-Dubrovnik,
nego u njezinoj blizini, te da prikuplje-
ne spoznaje ne upuuju na to da je
ono otkupljivano radi kasnije prodaje
Hrvatskim autocestama.
Z
vaninici u Podgorici nikada, ni
jednom rijeju, nijesu najavili
ak ni mogunost da bi sve ovo
moglo uticati na preispitivanje ugovora
sa konzorcijumom u kome Konstruk-
tor igra glavnu ulogu. Ili je sluajna
podudarnost onoga to se deava u
Hrvatskoj sa ovdanjim glasinama koje
kau da privilegovani kupuju, ili su
ve kupili, zemljite na trasi autoputa
BarBoljari.
P.S.
Tekst je objavljen u januaru, dok je
hrvatski konzorcijum traio finansijske
garancije a Vlada Crne Gore - ekala.
l
petak 9. april 2010. 
EKONOMSKA KRIZA I ZLOUPOTREBA DR@AVNE POMOCI SLU^AJ
PRVA BANKA
Nepodnosljiva
lakoca poslovanja
Sluaj Prve banke je tipian proizvod crnogorske tranzicije,
u kom je, u jednoj linosti, mogue objediniti dravniku
PRVA BANKA poziciju i privatne poslovne interese, a sve objasniti irim
- PRVA BRIGA:
Premijer Milo drutvenim interesom
S
ukanovi
luaj Prve banke je domai primjer
globalnog fenomena dravnog
intervencionizma, pod kapom
neoliberalnog ekonomskog koncepta,
koji se zaklinje u samoregulaciju i
uvenu svemo ,,nevidljive ruke tr-
ita, ali samo dok mu to odgovara.
Ujedno, to je i pria o kombinaciji
megalomanije i nesposobnosti
jednog menadmenta, koji je
zaveden politikim, i uopte, dru-
tvenim statusom svojih vlasnika,
umislio da se loe stvari mogu
dogoditi samo drugima. Sluaj
Prve banke je i tipian proizvod
crnogorske tranzicije, u kom je,
u jednoj linosti, mogue obje-
diniti dravniku poziciju i privatne
poslovne interese, a sve objasniti irim
drutvenim interesom.
Kljuni faktor je bila dominacija
porodice premijera Mila ukanovia
u njenoj vlasnikoj strukturi koja je,
ukupno, neznatno manja od 50
posto. Glavni akcionar je premi-
jerov brat Aco ukanovi sa 46
procenata, dok sam premijer ima
oko dva posto. Sa nepunim procen-
tom koji posjeduje i premijerova
sestra Ana Kolarevi, porodica
 petak 9. april 2010.
ukanovi je vlasnik skoro polovine
Prve banke. Upravo zbog premijero-
vog uea, cijela stvar je, od poetka,
bila naroito zanimljiva sa politikog
aspekta. U iu interesovanja domae
javnosti, Prva banka je dospjela kada
je zapala u tekoe zbog nelikvidnosti
uslijed nerazumnog i olakog davanja
kredita. Tada je, skrhana razmetljivim
ponaanjem i loim poslovnim pote-
zima menadmenta, dobila dravnu
finansijsku pomo od 44 miliona eura.
ukanovievi kritiari su tada govorili
da je dravnu pozajmicu ,,bankaru Milu
ukanoviu odobrio premijer Milo
ukanovi. Na optube da se radi o
konfliktu interesa, odgovarano je obra-
zloenjem da je sve uraeno po Zakonu
o zatiti bankarskog sistema, koji je
doneen kajem oktobra 2008. godine,
u vrijeme poetka ekonomske krize, ali
i krize Prve banke koja se, po miljenju
strunjaka, mogla predvidjeti znaajno
prije sunovrata globalne ekonomije, jo
tokom 2006. i 2007. godine.
Ve tada je Prva banka doivljavala
pretjerano veliki rast. Kao glavni razlog
za teko stanje u koje je ova banka
naknadno dospjela, ustanovljena
je ,,pasivizacija Centralne banke,
koja je prouzrokovana promjenom Prve banke traiti pomo od Vlade, kampanje, uputio eksplicitnu podrku
zakonske regulative, pomou tridesetak rekao je premijer ukanovi, ubrzo po vladajuoj partiji. Kompanija A2A je, u
amandmana koje je, navodno, preko usvajanju Zakona, krajem 2008, dodavi domaoj javnosti, definitivno stekla sta-
poslanika DPS-a, progurao takozvani da bi podrao zahtjev bilo koje banke tus favorita, kada je u sred tenderskog
poslovno-finansijski lobi. kao to je to uraeno sa Prvom. ,,Naj- procesa, kupila paket od 15-ak posto
,,Neuspjenost Centralne banke bitnije je da je sve po zakonu i u skladu akcija Elektroprivrede, koji su bili u vla-
da anticipira autohtone uzroke krize sa nacionalnim ekonomskim interesima snitvu domaih investicionih fondova,
likvidnosti unutar bankarskog sektora - to jeste, zakljuio je tada ukanovi. za ta se pretpostavlja da se ne bi moglo
zemlje, izazvane krizom u Prvoj banci, Meutim, ipak e ostati zabiljeeno uraditi bez instrukcija iz Vlade. Fini ten-
struno je iznenaujua, ali sistemski da je samo Prva banka traila i dobila dera je dodatno podgrijao nagaanja o
oekivana, nalaz je Studije sluaja pomo od drave. To se pokuavalo favorizovanju Italijana jer je, po ocjeni
Prve banke koju je realizovao Institut objasniti tezom da kritiara tenderskog
Alternativa. je Prva banka je- procesa, samo traen
Mila Kasalica je, kao autor Studije, dina domaa, koja U iu interesovanja razlog da se odbaci,
prezentujui dokument, govorila o nema ,,majku-ban- domae javnosti, Prva u finansijskom smislu,
moguem irem uticaju posrnua Prve ku u inostranstvu, tridesetak posto bo
banke. Kasalica je tada ocijenila da se ali ta tvrdnja nije banka je dospjela kada lja, ponuda grkog
kriza koja je nastala usljed njenog ko- bila odriva, jer u je zapala u tekoe zbog konzorcijuma, to je
lapsa ne smije ponoviti, jer crnogorski Crnoj Gori posluje nelikvidnosti uslijed na kraju i uinjeno,
bankarski sektor i ukupni ekonomski jo nekoliko doma- uz obrazloenje da
privredni sistem nema snage i kapaci- ih banaka.
nerazumnog i olakog su uz ponudu, Grci
teta da ponovo preivi takvu krizu. Uz Dravna poza davanja kredita. Tada ispostavili i dodatne,
zakljuak da lo menadment nije bio jmica 44 miliona je, skrhana razmetljivim neprihvatljive uslove.
sposoban da se nosi sa situacijom, kao eura nije bila jedina ponaanjem i loim Na kraju je pobijedila
ostali razlozi koji su Prvu banku doveli na pogodnost za Prvu italijanska A2A, koja
ivicu kolapsa, u dokumentu se navode banku. Sumnjama poslovnim potezima je trebalo da, za doka-
i takozvana ,,otimaina deponenata, u njen privilegovan menadmenta, dobila pitalizaciju i kupovinu
odnosno, strategija po kojoj je me- status, doprinio je i dravnu finansijsku pomo dijela dravnih akcija
naderima Prve banke jedino bilo vano sluaj dokapitalizac Elektroprivrede, uplati
da klijenti dou u banku, odnosno,da ije i djelimine pro- od 44 miliona eura 192 miliona eura, pre-
ne budu kod konkurencije. ko Prve banke, koja
,,Menadment je jednim dijelom je prema podacima
bio bankarski, ali nije imao ni znanja Centralne banke Crne
ni strunog integriteta da sprovede Gore iz novembra
rast banke. Jedno je biti menader 2009. godine, tada
u normalnoj situaciji, u kojoj se, izala iz minusa. Na-
jednostavno, planira rast od 10, ili 20 kon gubitaka koje je
procenata, ak u naem ekonomskom biljeila u prethodna
bumu i 50 procenata. Druga stvar je tri kvartala, konano
postaviti ambiciozan cilj da se sti- je ostvarila dobit od
gne lider (u domaem bankarskom oko 658 hiljada eura,
sektoru, prim. aut.) koji je sada teak prvenstveno zahva-
milijardu i 134 miliona, a banka koja ljujui transakcijama
je u manje od dvije godine rasla 24 sa dravnim, i akcija-
puta, sada je na svega pola od toga, ma malih akcionara
ocijenila je tokom prezentacije Stu- Elektroprivrede. A2A
dije, polovinom 2009. godine, njena grupa je za 43,7 odsto
autorka. vlasnitva u EPCG pla-

K
riza Prve banke je prola za- VEINSKI VLASNIK: Aco ukanovi, biznismen tila ukupno skoro 450
hvaljujui ubrizgavanju 44 miliona eura: Vladi, El
miliona eura dravnog novca. daje Elektroprivrede Crne Gore. Tender ektroprivredi, fondovima i graanima, a
Uprkos injenici da je ova pozajmica, za ovaj aranman, od samog poetka cjelokupna suma je prola preko rauna
u nekoliko trani vraena, dio javnosti su pratile pekulacije o favorizovanju Prve banke.
nije mogao da se otrgne utisku da je Italijanske kompanije A2A, koje su po- U svakom sluaju, Prva banka je jed
Zakon o zatiti bankarskog sistema, na ele jo u vrijeme posjete italijanskog na od ukupno 11 banaka koje posluju u

osnovu kog je drava dala tu pozajmicu, premijera Silivija Berluskonija, uoi Crnoj Gori, od kojih je veina u stranom
usvojen upravo radi Prve banke. ,,Realno prologodinjih parlamentarnih izbora, vlasnitvu. Nakon godine suoavanja
je oekivati da e jo neka banka poput kada je u jeku prethodne predizborne sa problemom teke nelikvidnosti, koji

petak 9. april 2010. 

je eskalirao nakon velikog povlaenja
depozita iz crnogorskog bankarskog
sektora uslijed ekonomske krize, uoa
va se tendencija da se iz Prve banke
plasiraju optimistine informacije.
To je bio sluaj i neto ranije, kada se
govorkalo o mogunosti da e arapski
investitori, koji za dvadesetak milijardi
eura zakupe ulcinjsku Veliku plau, u
paketu preuzeti i Prvu banku. Tender
za Veliku plau nije uspio, milijarde
nijesu ule, a Prva banka je i dalje na
istom mjestu.
I
ako je u potpunosti vratila zajam
dravi, Centralna banka joj i dalje
zabranjuje da odobrava nove kredi-
te. Domai mediji su zabiljeili i javnu
polemiku izmeu ove dvije institucije.
Prvi ovjek Prve banke Predrag Drecun
je, prije oko tri mjeseca tvrdio da je
Centralna banka kriva to im je novac
zarobljen i nedostupan crnogorskoj
privredi, odnosno, da CBCG jo uvijek,
potpuno neobjanjivo, dri mjere
protiv Prve banke, tako da se deava
da je od 200 miliona eura gotovine na
raunima banaka, preko 70 miliona kod
Prve banke, a da taj monetarni poten-
cijal ne moe da nae korisnika zbog
administrativnih mjera. Na Drecunove
optube, glavni ekonomista CBCG Ni-
kola Fabris je odgovorio injenicom
da je Prva banka ponovo najmanje
likvidna u crnogorskom bankarskom
sektoru.
Spas, po svemu sudei, stie kroz
dokapitalizaciju. Naime, gurajui ,,prst
u oko graanima, nezadovoljnim zbog
previsokih rauna za elektrinu energiju
koju su potroili u januaru, i saznanja da
su primorani da plaaju i ono to im se
ne isporuuje: tehnike gubitke i ukra-
denu struju, Elektroprivreda je objavila
KAKO OUVATI
KONTROLU:
Ljubia Krgovi,
predsjednik
Savjeta CBCG
 petak 9. april 2010.
odluku da sa 10 miliona ,,Ovom vrstom kr
eura kreditira Prvu banku Dravna pozajmica 44 edita, Prva banka zn
kroz, takozvani, subordi- aajno prevazilazi ko
nirani kredit. Meutim, miliona eura nije bila eficijent solventnosti
poto se Elektroprivreda jedina pogodnost za koji u sluaju Crne Gore
ve izjasnila da po iste- Prvu banku. Sumnjama iznosi 10 odsto. Prva
ku roka od pet godina banka ve sada ima ko-
nee povlaiti sredstva,
u njen privilegovan eficijent solventnosti
ovaj kredit prije treba status, doprinio je i izmeu 14 i 15 odsto
posmatrati kao vid do- sluaj dokapitalizacije u stopi adekvatnosti
kapitalizacije. i djelimine prodaje kapitala. Smatramo da
Elektroprivreda je je apsolutno nema nika-
dnom ve dokapitali- Elektroprivrede Crne kvog razloga da Prva
zovala Prvu banku kada Gore banka bude pod mje-
je, prije neto vie od rama Centralne banke,
godinu dana zapadala u rekao je glavni izvrni
najdublju krizu. Tom dokapitalizacijom direktor Prve banke Predrag Drecun.
M
od est miliona eura, Elektroprivreda je eutim, Prvom bankom se ne
svoje uee u kapitalu Prve banke, sa bavi samo Centralna banka.
9,46 poveala na neto vie od 18,24 Vrhovno dravno tuilatvo
odsto, potvrdivi time poziciju drugog jo vodi pretkrivini postupak u vezi
najveeg akcionara. sa njenim poslovanjem, saoptila je
,,Imajui u vidu iznos trenutne vri- Vrhovni dravni tuilac, Ranka arapi.
jednosti akcija na berzi, smatramo da Odjeljenje za suzbijanje organizova-
je napravljen dobar poslovni potez, jer nog kriminala, korupcije, terorizma i
se akcije mogu prodati na berzi po vie- ratnih zloina tuilatva je u januaru
strukoj cijeni, tako da, u svakom sluaju, prole godine, postupajui prema
moemo imati samo pozitivne efekte, uputstvu dravne tuiteljke Ranke
poruili su tada iz kompanije. Meutim, arapi, pokrenulo postupak za pri-
umjesto finansijskog efektuiranja pret- kupljanje potrebnih obavjetenja o
hodne investicije, Elektroprivreda sada poslovanju Prve banke Crne Gore. Od
ulae jo 10 miliona eura u Prvu banku, Centralne banke je zatraeno da, u
a sasvim je izvjesno da e se i ovaj potez skladu sa zakonskim ovlaenjima,
EPCG tumaiti, iskljuivo, kao legitiman napravi detaljan izvjetaj o poslovanju
poslovni potez u sopstvenom interesu. Prve banke od poetka 2006. do kraja
Ostae ipak zabiljeeno prole godine i da im ga u najkraem
da novih deset mi- roku dostavi radi preduzimanja daljih
liona eura stie u radnji u pravcu utvrivanja eventualne
pravo vrijeme krivine odgovornosti odgovornih u
za Prvu banku, toj finansijskoj kompaniji. Iz tuilatva
jer e se ovaj je saopteno da je CBCG polovinom
novac smatrati decembra prole godine, informisala
dopunskim ka- arapi o problemima u poslovanju
pitalom. Prve banke i ukazala na postojanje
osnovane sumnje da su odgovorni u
njoj, nezakonitim postupanjem, ugrozili
prava svojih deponenata i
povjerilaca. Uz informaciju
je, navodno, dostavljen i
odreeni broj materijalnih
dokaza.
arapi sada kae da jo
uvijek nije u mogunosti da
precizira kada e postupak
biti okonan, jer su provjere
jo uvijek u toku.
l
KAKO SU VLAST I POVLASCENI INVESTITORI UNISTILI ALUMINIJSKU
INDUSTRIJU
Agonija na
rate
POD ZEMLJU PO PRAVDU: Rudari Boksita tokom trajka
Dok se radnici KAP-a spremaju
za ,,bazen radne snage, rudari
su ve vie do 20 dana u jami
pokuavajui da se izbore za
prava koja su im garantovana
zakonom i Kolektivnim
ugovorom. A Crna Gora je jedina
zemlja na Balkanu koja nema
ni jednu fabriku za preradu
aluminijuma
N
eto vie od etiri godine nakon
to su predstavnici Centralno
evropske aluminijske kompanije
preuzeli upravljanje Kombinatom alu-
minijuma i Rudnicima boksita bilans
stanja i uspjeha ovog, kako su mu
zvaninici tepali ,,posla stoljea, moe
se predstaviti i ovako:
KAP je privatizaciju doekao sa
godinjom proizvodnjom od 120 hi
ljada tona aluminijuma, raunajui i
fabrike za preradu metala u njemu je
radilo 3.010 zapoljenih, dobavljaima
i povjeriocima (ne raunajui dravu)
dugovao je oko 100 miliona dolara.
Danas Kombinat aluminijuma radi
sa manje od 50 odsto kapaciteta,
dugovi su uveani za priblino etiri
puta (ponovo ne raunajui 130 150
miliona eura koje je Vlada novcem,
bankarskim garancijama i preuzima-
njem, odnosno, oprostom dugova
,,uloila u kompaniju tokom prole
godine) a preostalih 1.700 radnika
sa zebnjom oekuju realizaciju plana
uprave po kome broj zapoljenih treba
smanjiti za dodatnih 600 radnika uz
obeanje da je isplata sljedee plate
,,neizvjesna zbog nagomilanih du-
gova prema Elektroprivredi.
petak 9. april 2010. 
POMO VLASNIKU, RADNICIMA OTPREMNINA: Protest radnika KAP-a
U Nikiu, istovremeno, 70 rudara
Rudnika boksita ve due od 20 dana
trajkuje zatvoreno u jami Bioki stan,
pokuavajui da se na taj nain izbori
za potovanje radnih prava koja su im
garantovana Kupoprodajnim i Kolektiv-
nim ugovorom. Rudnik ne radi godinu
dana a broj radnika je sa nekadanjih
1.200 smanjen na priblino 500 ljudi.
Narasli su samo dugovi i sada, tako
makar tvrdi resorni ministar ekono-
mije Branko Vujovi, iznose oko 40
miliona eura.
N
adati se da e, dok ovaj tekst sti-
gne pred itaoce, nikiki rudari
naii na razumijevanje nadlenih
i okonati trajk u oknima jame Bioki
stan. Nije, meutim, iskljueno da bi se
za isto vrijeme u Dajbabama mogla for-
mirati nova radna jedinica sa 600 radni-
ka iz Elektrolize, Glinice, Anoda Uprava
svoju zamisao pokuava sprovesti pod
radnim nazivom ,,bazen radne snage,
dok su radnici predloenu novotariju
prozvali ,,pogon zelena livada. Umje-
sto u proizvodnji aluminijuma radnici
iz ,,bazena bi, prema planu uprave,
brali voe na Plantaama ili sakupljali
10 petak 9. april 2010.
smee kraj crnogorskih drumova (,,neka
bude isto) dok im takav tretman ne
dodija, pa pristanu na odlazak iz firme
uz otpremninu koja je i desetak puta
manja od one garantovane Kolektivnim
ugovorom.
,,Na sastanku sa Vjaeslavom Krilo-
vom (predsjednik borda) i Aleksejem
Arhipovim (kadrovski direktor) reeno
nam je da je finansijsko stanje KAP-a
katastrofalno te da je pred zatvaranjem,
ukoliko se ne restruktuira i oslobodi jo
600 radnika prema ponuenom socijal-
nom programu, prenio je medijima po-
etkom marta predsjednik Sindikalnog
odbora KAP-a Zoran Miloevi.
Istovremeno, iz uprave Kombinata
su najavili da su od suda zatraili
da poniti Kolektivni ugovor koji su
potpisali njihovi prethodnici, zbog
,,spornih odredbi da se radnici kojima
se sistematizacijom ukine radno mjesto
proglase za tehnoloki viak i dobiju
otpremninu od 18 pa do 50 hiljada
eura. Upravi se mnogo vie dopadaju
odredbe Granskog kolektivnog ug
ovora za djelatnost metalurgije i
metalopreraivake industrije prema
kome bi otpremnine bile tek neto vee
od etiri hiljade eura.
A o razmjerama planirane sis
tematizacije govori podatak da od
sadanjih 129 radnika Glinice (koja inae
ne radi skoro godinu dana) u tom pogo-
nu treba da ostane samo njih 25.
B
ilo bi oekivano da crnogorska
vlast izvrna i sudska brane
princip prema kome se zakon i
meusobno ugovorena prava i oba-
veze moraju potovati. Umjesto toga,
oni dre stranu onome ko ne potuje
ugovorene obaveze.
,,Ne mogu se isplatiti otpremnine
kako trae radnici, poruio je mini-
star Vujovi uz objanjenje: ,,To nije
realno i takvim rjeenjem gomilali bi
se gubici, preduzee ne bi radilo i to
bi vodilo steaju koji cijelo vrijeme
pokuavamo da izbjegnemo. A zato
se poslodavac prihvatio obaveze koju
ne moe da ispuni? O tome se ministar
ne izjanjava.
Umjesto Vujovia, ast da nam
objasni kako su zakoni i ugovori u
Crnoj Gori samo mrtvo slovo na pa-
piru, pripala je ministru rada i soci-
jalnog staranja Suadu Numanoviu.
On kae: ,,Poslodavci i radnici moraju po
tovati zakon, ali kao zemlja u tranziciji
moramo da imamo malo fleksibilniji
odnos.
A Vujovi radnicima i kritiki na
strojenoj javnosti spoitava nedovoljno
razumijevanja za napore koje Vlada
ulae da bi prebrodila nevolje koje ima
njen partner, veinski vlasnik KAP-a.
,,Od poetka krize naa koncepci-
ja je bila da sauvamo KAP i Rudnik
boksita.
Imali smo dosta problema da ub
ijedimo poslodavce da ne uvedu steaj
i prekinu proizvodnju, a sa smanjenom
proizvodnjom i restrukturiranjem imaju
ansu da posluju. Bojim se da radnici
to nedovoljno cijene i zaboravljaju
okolnosti u kojima se sve deava,
kae Vujovi.
Sagledajmo, zato, okolnosti ,,u
kojima se sve deava. Ali ne kroz
prizmu globalne ekonomske krize koja
je posluila kao opravdanje nadleni-
ma iz Vlade, KAP-a i Boksita, ve kroz
stavke kupoprodajnih i koncesionih
ugovora kojima su precizno propisane
obaveze jedne i druge strane do kraja
2010. godine.
Prema Ugovoru o kupoprodaji
dravnih akcija u KAP-u, predvieno
je da Vlada Crne Gore kupcu ,,nee
dozvoliti:
- prodaju, prenos ili otuenje bilo
kojeg dijela najvanijih sredstava;
- stvaranje nikakvog optereenja
na najvanijim sredstvima;
- likvidaciju, steaj ili prinudnu
upravu u KAP-u;
- smanjenje godinje proizvodnje
za vie od 30 odsto u odnosu na 2004.
godinu;
- kanjenje u plaanju obaveza
prema zaposlenima;
- kanjenje u plaanju rauna za
utroenu elektrinu energiju prema
EPCG.
Svaku od ovih stavki, izuzev one o
likvidaciji i steaju, kupac je prekrio.
U sluaju da se vlasnik oglui o
navedene odredbe, predvieno je da
Vlada pred sudom moe pokrenuti
postupak za raskid Ugovora na tetu
kupca. Vlada, takoe, ima pravo da
Ugovor raskine ,,bez odlaganje i bez
arbitrae u sluajevima da se:
- proizvodnja smanji za vie od 50
Iznevjerena
obeanja
,,Potpuno smo sigurni da smo Kombinat aluminijuma prodali pra-
vom partneru, ustvrdio je tadanji potpredsjednik Vlade Branimir
Gvozdenovi 29. jula 2005. godine pokuavajui da razuvjeri sve one
koji su upozoravali da nain na koji je obavljena privatizacija KAP-a i
Rudnika boksita ne najavljuje srean kraj. ,,Odradili smo dobar posao
za Crnu Goru i obezbijedili razvoj i poveanje proizvodnje, odnosno
asortimana. U potpunosti smo se zatitili da sve u ugovoru to je
potpisano bude ostvareno. I raskidne klauzule u ugovoru su jake. To
nam dozvoljava da u sluaju veih poremeaja u sistemu KAP-a Vlada
preuzme kompaniju. Ako se ne ispuni investicioni program predviene
su kazne i mogunosti raskida ugovora pred meunarodnom arbitra-
om. Upravo zbog toga su est mjeseci trajali pregovori i bili teki i
naporni.
Istovremeno,
Gvozdenovi je
najavio potpisiva-
nje ugovora ko-
jim e isti partner
preuzeti i Rudnik
boksita. ,,To e
poboljati stanje u
ovoj nikikoj kom-
paniji, najavljivao
je aktuelni mini-
star urbanizma.
Pokazalo se da ni
jedna od iznijetih
tvrdnji nije tana.
Gvozdenovi se
danas ne oglaa-
va, poto problemi
KAP-a i Boksita
vie nijesu u nad-
lenosti njegovog
ministarstva.
odsto u odnosu na 2004. godinu; od proljea prole godine kada je to,
- dugovi prema zaposlenima preu prvi i posljednji put, uradio ministar
pet miliona eura; finansija Igor Luki.
U
- dugovi prema EPCG preu deset mjesto toga, Vlada je i akom i
miliona eura. kapom sipala novac poreskih
Prvi i trei uslov ispunjeni su tokom obveznika pokuavajui da za-
prole godine. Rauna li se novac koji stupnike Olega Deripaske privoli na
je uprava KAP-a neovlaeno prisvojila odustajanje od arbitranog zahtjeva
sa rauna Sindikalne organizacije (2,3 tekog oko 350 miliona eura. Vlada
miliona u februaru ove godine i 650 je, predoio je ministar ekonomije
hiljada eura neposredno prije nego to Branko Vujovi, preuzela obavezu da
su Rusi preuzeli upravljanje fabrikom) izda garanciju na kreditno zaduenje
uz dugove prema radnicima iz radnog KAP-a u visini od 135 miliona eura. Od
odnosa i taj uslov je ,,na limitu. tog iznosa 25 miliona e se koristiti za
Ipak, raskid ugovora se ne pominje socijalni program, 22 za radni kapital, tri
petak 9. april 2010. 11
za vraanje duga Montenegro bonusu,
63 miliona za obaveze prema konzor-
cijumu banaka i 21 milion prema CKB.
Lako je izraunati 110 miliona iz ovog
paketa otilo je za redovne poslovne
aktivnosti koje su, ili bi makar morale
biti, obaveza vlasnika. To je tano dva
puta vie nego to su Rusi dravnim
fondovima platili pakete akcija KAP-a
i Rudnika boksita.
U
z to e Vlada, novcem pore-
skih obveznika, u naredne
tri godine sa 45 miliona eura
subvencionirati nabavku struje za
Kombinat. U taj iznos nijesu uraunati
prologodinji trokovi Crne Gore za
nabavku elektrine energije za KAP.
Doprinos poslodavca prevazilaenju
aktuelne krize ogleda se u tome to
je sa rauna KAP-ovog sindikata oteo
novac namijenjen stambenom zbrinja-
vanju zapoljenih. Uz to su promijenili
partnera i ugovor po kome mu ispo-
ruuju sav proizvedeni aluminijum.
Tako je vajcarski Glenkor zamijenila
vajcarska Trafigura koju su osnovali
bivi direktori Glenkora. Prema in-
formacijama koje je objavio Monitor,
aranman sa Trafigurom je takav da oni
aluminijum dobijaju po cijeni koja je
nia od onoga to je plaao Glenkor.
Primjera radi, primarni aluminijum
istoe 99,8 odsto (osmica) Glen-
kor je plaao 50 - 60 dolara preko
berzanske LME cijene (iako je
aktuelna premija u regionu
bila 140-150 dolara po toni),
dok ga Trafigura premira sa 30
- 45 dolara.
Vlada nije reagovala na
nove uslove poslovanja, mada
e prema ugovoru ije se
potpisivanje najavljuje od ljeta
prole godine formalizovati
svoj povratak u KAP i Boksite
preuzimanjem polovine akcija
koje su se nakon privatizacije vodile
kao vlasnitvo CEAC-a.
Gotovo identi-
na pria i u Nik
iu. Koncesioni
Ugovor kojim je
NA BUDETU:
Oleg Deripaska,
finansijski
posrnuli ruski
oligarh
12 petak 9. april 2010.
AD Rudnici boksita dobilo pravo na
eksploataciju rude iz reona Nikika
upa, iz novembra 2005. godine,
previa da Vlada ima pravo da raskine
ugovor, izmeu ostalog, i u sluaju
da koncesionar dospije u stanje ne-
likvidnosti, ako ne obavlja djelatnost
godinu dana, ili ne kopa rudu u skladu
sa dinamikom i koliinom utvrenom
Ugovorom (650 hiljada tona godinje
od ega 180 hiljada tona iz jame Bi-
oki stan). Iako su makar dva od ova
tri uslova prekrena Vlada zvanino
nije dovela u pitanje dodijeljenu
koncesiju. A, prema ugovoru, da je
ona oduzeta Boksitima, dolo bi do
raskida i kupoprodajnog ugovora ve
zanog za akcije Rudnika i Kombinata
aluminijuma.
Tako bi Vlada povratila vlasnitvo
nad kompanijama koje su, ugovorom
iz 2004. godine, oigledno predate u
pogrene ruke. Umjesto toga, ona se
odluila da novcem poreskih obveznika
finansira tue trokove, dok konaan
ceh koji bi mogao pasti na teret Crne
Gore iz dana u dan raste. Branko Vujovi
daje prilino tanu dijagnozu problema
vezanih za KAP i Boksite: ,,Vlasnici su u
krizi bili vie preputeni sebi i finansij-
ski su se manje posvetili fabrikama u
Crnoj Gori. Odravali su se iz tekue
proizvodnje i manjih finansijskih inj
ekcija vlasnika, preputajui Vladi da
sagleda da li ima interes da sauva
preduzea.
Zato je onda terapija pogrena?
,,Kupovinom anse za crnogorsku
industriju aluminijuma stvaraju se
uslovi da, ako ne etiri hiljade, bar 1,5
do dvije hiljade porodica od te djelat-
nosti u Crnoj Gori mogu kvalitetno da
ive, objasnio je u ljeto prole godine
premijer Milo ukanovi , nakon
to je Vlada prihvatila nacrt ugovor o
poravnanju sa veinskim vlasnikom
KAP-a.
T
aj ugovor, meutim, do danas
nije zaivio. Predstavnici Vlade i
CEAC-a jo uvijek ,,usaglaavaju
detalje. Potom treba da ga verifikuje
Skuptina akcionara KAP-a. Crnogorsku
Skuptinu niko nije pitao za miljenje.
A sutina tog sporazuma, pokazae
se, lei u to dubljem zatrpavanju svih
podataka koje su CEAC i Vlada prikupili
o meusobnom partnerstvu i dostavili
ih arbitranom sudu u Frankfurtu. Rusi
su od nas, zvanino, potraivali oko
360 miliona na ime prikazivanja lanih
podataka i neizvrenih ugovorenih
obaveza. Vlada od njih, dodue nezva-
nino, oko 200.
A onda su se zavaeni partneri
ponovo bacili u ,,zagrljaj. Obnova
poslovnog prijateljstva kotala nas je,
za sada, blizu 200 miliona eura. I ne
mari to je od Kombinata aluminijum
ostalo samo ime. Od nekadanjeg
repro-lanca koji je inio skoro treinu
crnogorskog drutvenog proizvoda
ostala je samo fabrika ingota koja ne
moe da funkcionie bez viestrukih
dravnih subvencija.
Neko se tu, ipak, dobro okoristio.
Ili treba da vjerujemo kako je sasvim
normalno to to je tona boksita
prije privatizacije kotala 26, a prije
obustavljanja proizvodnje u Rudniku
60 eura. I da je u redu da je proizvodna
cijena aluminijuma u KAP-u sa 1650,
u istom periodu, porasla na vie od tri
hiljade dolara za tonu. U meuvremenu,
Crna Gora je postala jedina zemlja na
Balkanu koja nema ni jednu fabriku za
preradu aluminijuma. l
DR@AVA I NEUSPJESNI INVESTITORI SA ISTOKA

Cijena
prevare
Od slatkorjeivih obeanja,
ostale su prazne fabrike
hale, gole ledine i nikad
zavrena gradilita. Poto je
nepotovanje kupoprodajnih
ugovora pretvorila u regularno
ponaanje Vlada, sada
K
rajem devedesetih godina prolog
vijeka, u Crnoj Gori je proklamo-
van princip privatizacije dravnih
preduzea. ,,Ne prodajemo preduzea, OD SLAVE DO BANKROTA:
ve kupujemo dobre investitore, govo- Sergej Polanski i njegov
rilo se tada. Time je trebalo uiniti smi- nedovreni projekat na Zavali
slenim postupak u kom se neto daje za
nita, ili skoro nita. Istina, u Crnoj Gori kliznih leajeva, za koju se, u domaoj
posluje nekoliko uglednih investitora, javnosti, nije ula nijedna rije kritike. Tu
koji su doli sa ve steenim ugledom, su i Deutsche Telekom, norveki Telenor

a meu njima su: japanski Daido metal i francuski Socitete General... koji vae
novcem graana, pokuava koji je akter, vjerovatno, jedine besprije- za ugledne meunarodne investitore,
da minimalizuje tetu korne privatizacije - kotorske Industrije ali je njihov dolazak u Crnu Goru ipak

petak 9. april 2010. 13

obiljeen privatizacionim, odnosno, zastupnik veinskog vlasni-
koncesionim nepoznanicama. ka, osoba koja je dugo bila
Iako su u Crnoj Gori prisutni general u ruskoj tajnoj slubi
ulagai sa svih strana svijeta, ruski KGB, a krae vrijeme, dok je
investitori su prethodnih godina do- predsjednik Rusije bio Boris
nijeli najvie novca, najambicioznije Jeljcin ak i na njenom elu,
projekte i iznevjerena oekivanja. manjinski vlasnik i direktor
Od velikih obeanja, ostali su samo Splendida arko Radulovi
nedovreni poslovi, gomila dugova je odgovorio da ne zna.
i more problema. Izuzetak je beiki ,,Pitau ga. Znam da im 60
hotel Splendid, u koji je ugraen ruski godina, jer je nedavno slavio
kapital, a ije poslovanje u osnovnoj roendan i da je penzioni-
djelatnosti do sada nije registrovano san kao general, rekao je
kao problematino. tada Radulovi, nakon ega

P
riliv ruskog kapitala u Crnu je advokat Vukevi izjavio
Goru, privukao je panju ak da je u pitanju osoba protiv
i Generalnog direktorata za koje je u Rusiji dugo vreme-
spoljnu politiku EU. U njihovom na voen istrani postupak
Izvjetaju s poetka 2008., ije je zbog pronevjere novca.
izvode objavio Monitor, a koji je Mediji su, naknadno, sve to
sainjen povodom tvrdnji da ,,Rusi povezali sa injenicom da je
esto preko Crne Gore peru novac, Viktor Ivanjenko bio direktor
da su ruski biznismeni najprisutniji ruskog giganta Jukos, koji je
u bazinoj i hotelskoj industriji i uniten u obraunu ruske
kupovini nekretnina, kae se da je Vlade sa, nekada najmo-
,,dio ruskog kapitala stigao preko nijim ruskim oligarhom, Mi-
treih zemalja: Velike Britanije, Kipra, hailom Hodorkovskim.
vajcarske, svjetskih off-shore desti- Upravo ulaganja u turi-
(NE)POTVRENE SUMNJE: Predrag Mitrovi, direktor
nacija, zatim preko lokalnih firmi, di stika preduzea i hotele na
jelom i u gotovini, ime se zvanino Uprave za sprjeavanje pranja novca crnogorskoj obali pokazuju
procijenjeni udio od 8,1 odsto ruskih napravljen mimo urbanistikog plana, svu (ne)uspjenost ruskih investitora u
investicija u Crnoj Gori, poveava na bez urbanistiko-tehnikih uslova, na Crnoj Gori i odstupanja izmeu obea-
vie od 25 odsto. Tome u prilog govori lokaciji biveg Splendida, saoptio je nog i realizovanog. Budva - omiljeni
i podatak prezentovan 2007., nakon Jovovi. To je, uoi otvaranja hotela predmet metaforinog izraavanja
susreta crnogorskog premijera Mila 2006, potvrdio i arko Radulovi: promotera domaeg turizma; od ,,pr
ukanovia i Predsjednika Rusije Vla- ,,Hotel se gradi godinu i po, i svi smo ijestonice turizma, to datira jo iz
dimira Putina, da su ruske investicije u znali da nema graevinsku dozvolu. Da socijalistikog perioda, sve do crnogor-
Crnoj Gori, u tom trenutku premaivale smo ekali dozvolu, hotel bi bio gotov skog Monte Karla, kao recentnog pro-
iznos od dvije milijarde eura. tek 2008. godine. izvoda. Meutim, umjesto alternative
Mjeovita rusko-crno- Splendid je, potom, mondenskom ljetovalitu na azurnoj
gorska kompanija Monte- Pranje novca je veliki publicitet dobio obali, prijestonica domaeg turizma je
negro stars, koja upravlja kroz crnogorske crne postala ,,Moskva na moru. Tom nazivu
lancem hotela u ijem pojam koji se u vie hronike koje su se bav je, pored ekspanzije ruske populacije
sastavu se nalaze: jedan navrata povezivao ile serijom bombakih na budvanskoj rivijeri doprinijela,
sa pet zvjezdica - Splendid, sa ruskim poslovnim napada, koji su pret- vjerovatno najoitija ilustracija ruske
susjedni Montenegro i bu hodili ubistvu visokog grandomanije, podrane od strane
dvanski Blue Star, vai za poduhvatima. Jedan policijskog funkcione- vladajuih struktura u Crnoj Gori.

O
najbolju privatnu hotelsku od njih je i privatizacija ra Slavoljuba ekia, d brojnih pompeznih najava
kompaniju u Crnoj Gori. ulcinjskog hotela koji je vodio istragu o izgradnje luksuznih hotelskih
Meutim, ova firma, i njeni navodnom pokuaju kompleksa, na primorju, uglav-
hoteli imaju istoriju koju
Otrant reketiranja vlasnika nom na budvanskoj rivijeri, a koji bi
karakteriu brojne sumnje tog hotela. Tokom su- poslovali u okviru uvenih svjetskih
i neregularnosti. enja, advokati optuenih su ukazali brendova kao to su Sheraton, Hilton,
Poznati crnogorski arhitekta Novak na zanimljive injenice o vlasnicima Four seasons na kraju nije bilo nita. Od
Jovovi je, jo u vrijeme gradnje hotela tog hotela. obeanja su ostale gole ledine, ili nikad
Splendid, dnevniku Vijesti rekao da Odgovarajui na pitanje advokata zavrena gradilita, kao to je sluaj sa
taj objekat predstavlja najveu divlju Zorana Vukevia - da li je Viktor hotelom As u Perazia dolu, koji je jo
gradnju na crnogorskoj obali. ,,Hotel je Ivanjenko jedan od partnera i zakonski daleke 2002. godine prodat ruskoj grupi

14 petak 9. april 2010.

Njega turs. To je bila prva znaajnija
privatizacija u kojoj su se kao partneri
pojavili ruski investitori, a tu se sada,
osam godina kasnije, umjesto luksu-
znog hotela prua gomila razbacanog
graevinskog materijala. Otvaranje se
najavljuje za 2011. ali u to niko ozbiljan
ne moe biti siguran.
Z
a projekat Astra Montenegro na
brdu Zavala kod Budve, nema ni
najava koje bi mogle biti makar
samo produkt neijih elja. Kompanija
Mirax, ruskog tajkuna Sergeja Polon-
skog je propala, (ili nije?) pa na Zavali
sada, umjesto turistikog kompleksa i
hotela u obliku jedra, avetinjski zjapi
naputeno gradilite. Sluaj Zavala je
nastavak boleivosti drave prema
investitorima, od kojih je oekivano
da, pored novca, u Crnu Goru donesu i
praksu dobrog poslovanja, drutvenu
i korporativnu odgovornost, uvaa-
vanje ivotne sredine, koja bi trebalo
da ima poseban status u ekolokoj
dravi... Umjesto tih benefita, na Za-
vali se, uz murenje drave, gradilo na
divlje, a nakon posrnua kompanije,
ostale su samo naikane nezavre-
ne stambene zgrade. Investitoru je
ostavljeno na volju kada e i da li e
zavriti zapoeto. Odgovornost nulta,
sankcija nulta...
Nulta su i saznanja o sumnjama
u vezi sa poslovanjem petrovakog
hotela koji se nekada zvao 4. jul, a sada
Monte Casa, koji je prodat Rusima za 2,6
miliona. Hotel je otvoren 2007. godine,
tek nakon brojnih upozorenja Ministar-
stva turizma da e ugovor biti raskinut.
Mediji su svojevremeno konstatovali
da je ovaj, jedan od najljepih hotela
na primorju, ve mjesecima prazan,
i to ne samo bez gostiju, ve i da ga
ni menadment i ruski vlasnici, pred-
stavnici kompanije Moskovska trastova
grupa ne obilaze, iako je u njegovu
modernizaciju uloeno preko 10 mili-
ona eura. Za ovaj hotel, koji godinama
nije radio, pekulisalo se da je paravan
za pranje novca, ali tako neto do sada
nije otkriveno i dokazano.
Inae, pranje novca je pojam koji
se u vie navrata povezivao sa ruskim
poslovnim poduhvatima. Uz tijela EU,
tim problemom su se bavile i nadlene
slube iz Crne Gore i Rusije. Dodue,
makar javno, bez znaajnijih rezultata
sve je ostajalo samo na sumnjama i
Gazde i njihovo blago
Iskustvo sa ,,stratekim partnerima i ,,uglednim investitorima iz Rusije
je najvei danak uzeo u metalskoj industriji, u kojoj se na najbolji nain
pokazao njihov kvalitet kao stratekih partnera. Ostae upamen primjer
neuvene hajduije koju je demonstrirao ruski Midlend, koji je nikiku
eljezaru dobio za aicu eura, to je valjda, trebalo da bude paradigma
principa ,,kupovine dobrih investitora. Jedva je prola jedna godina kada
je ruski, takozvani, strateki partner, bukvalno preko noi pobjegao iz Crne
Gore. Prethodno je transportovao sve to je bilo na lageru, pa je nakon
njegovog odlaska ostala gola ledina.
Ovih dana, svjedoci smo, slina pria ponavlja se i u najstarijem po-
gonu eljezare, hladnoj valjaonici. Rusko-vajcarska kompanija Tehnostil
postala je njen vlasnik 2002. godine. Tek poto su nezadovoljni radnici
ovog preduzea stupili u trajk javnost je upoznata sa injenicom da su
iz valjaonice u inostranstvo otpremljene najvrjednije maine. Vlasnicima
nije smetalo to to je upravo na tim mainama ostvarivano oko 70 odsto
ukupne proizvodnje u preduzeu, ali ni to to su one bile stavljene pod
hipoteku kao garancija za kredit uzet od NLB Montenegrobanke. Inae,
40 odsto garancija za ovaj kredit obezbijedila je Vlada Crne Gore. Ministar
ekonomije Branko Vujovi nedavno je izjavio kako u Vladi vie ne znaju
ni gdje je sjedite kompanije Tehnostil.
Mnogo znaajniji ruski investitor od Midlenda i Tehnostila, u Crnoj Gori
je Centralno-evropska aluminijumska kompanija ruskog tajkuna Olega
Deripaske, koja je dio njegove globalne kompanije Rusal, irom svijeta
zaduene za vie milijardi dolara. Ovaj milijarder, meutim, nakon posr-
nua Kombinata aluminijuma nije uspio da digne kompaniju na noge, bez
pomoi novca crnogorskih graana, a ostae upamena epizoda kada je
ruski oligarh, kad su zapeli pregovori, u blic-posjetu Podgorici, doputovao
svojim luksuznim avionom Gulfstream, meu najboljima u biznis klasi,
ija se vrijednost procjenjivala na oko 40 miliona eura. To je bilo tek neto
manje od 49 miliona, koje je ponudio za veinsko vlasnitvo KAP-a.
eljezara u Nikiu
tvrdnjama da ,,istraga traje. tvrdio da je ulcinjski hotel Otrant pri-
Jedan od karakteristinih primjera vatizovan nezakonito i sa elementima
je privatizacija ulcinjskog hotela Otrant, pranja novca, ocjenjujui da se svi: od
koji je kupila ruska kompanija Barkli. predsjednika Privrednog suda, preko
Predsjednik ajo grupe arko Rake- Uprave za sprjeavanje pranja novca,
vi, takoe uesnik na tom tenderu, je do tuilatva, trude da sakriju kakav je
tokom petogodinjeg sudskog procesa ,,strateki partner kupio hotel.
petak 9. april 2010. 15
OTVARANJE SLJEDEE GODINE: Hotel As u Perazia dolu
R
akevieva firma je traila da se Barkli diskva-
lifikuje iz postupka prodaje Otranta zato to
nije ispunjavao kljune uslove. Umjesto toga,
njena ponuda je proglaena za najbolju i hotel je
prodat Rusima za 2,5 miliona eura i petogodinje
investicije od 4,5 miliona. Rusi su pobijedili na ten-
deru sa svega jednim poenom prednosti u odnosu
na Rakevievu kompaniju, iz koje su tvrdili da je za
kupca Otranta izabrana kompanija u steaju, koja
ne izvrava poreske obaveze, i da je isplata izvrena
preko najvee praonice novca u Bugarskoj.
Direktor Finansijsko-obavjetajne slube Rusije
Viktor Zubkov je, u septembru 2007. godine,
potvrdio da njegova sluba pune dvije godine
prikuplja informacije o sumnjivoj kupovini hotela
Otrant. Odreene operativne podatke imamo i
nastaviemo dalju istragu, kratko je prokomen-
tarisao Zubkov nakon potpisivanja sporazuma o
saradnji sa crnogorskom Upravom za spreavanje
pranja novca.
Skoro godinu kasnije, u jul 2008. godine, o
,,sluaju Otrant govorio je i direktor crnogorske
Portal www.podlupom.info objavljuje prie, koje se odnose na probleme korupcije i
organizovanog kriminala, nastale u saradnji NVO MANS sa novinarima Vijesti, Dana i Monitora.
Autori: Esad Krci i Zoran Radulovi.
Ovaj projekat je podran od strane USAID/ORT-a.
16 petak 9. april 2010.
Uprave za sprjeavanje pranja novca Predrag
Mitrovi. ,,U vezi tog predmeta je, inae, postojala
razmjena obavjetajnih podataka sa vie drava.
Ono to smo dobili proslijedili smo podnosiocu
zahtjeva, Vrhovnom dravnom tuiocu. Zbog
specifinosti operativnih podataka nijesmo dobili
saglasnost za njihovo dalje korienje u postupku,
jer su informacije dobijene iz vie izvora pri emu je
neophodno potovati interne propise i proceduru.
Zbog toga je skidanje tajnosti s ovih dokumenata
jedino mogue putem meunarodne pravne po-
moi, rekao je Mitrovi Danu.
Uglavnom, sumnje koje je pokrenuo Rakevi do
danas, zvanino, nijesu ni potvrene ni osporene.
S
vim ovim poslovima, bilo da se radi o privati-
zacijama, direktnim ili greenfield investicija-
ma, koje su u meuvremenu zavrene, neza-
vrene, nezapoete... zajedniko je, uz domovinu
investitora i to to Vlada Crne Gore esto, skupa sa
lokalnim samoupravama, u kontinuitetu tolerie
krenje zakona i kupoprodajnih ugovora.
l