ANKARA NVERSTES SYASAL BLGLER FAKLTES YAYINLARI NO- 511

ATATRK'N 100. DOUM YILINA ARMAAN

SYONZM
VE
IRKILIK

ANKARA
1982

; & *
ANKAHA NVERSTES SYASAL BLGLER FAKLTES YAYINLARI NO- 511

SYONZM
VE
IRKILIK

ANKARA
1982
 Baka dillere de evrilmi olan bu kitabn Trke basmam P R O F .
D R . T R R K A Y A A T A V Amerika Birleik Devletleri'nde kan n-
c basksndan hazrlamtr. -..-: .

'S

i:-

/A * J :

A N K A R A NVERSTES BASIMEV . A N K A R A 19 8 2
NGLZCE BASKININ NSZ
_ _ . * . ' '-3'

io Kasm 1975'de, Birlemi Milletler Genel Kurulu "Siyonizm'in

bir eit rklk ve rk ayrm olduunu" saptayan 3379 (XXX) sayl
kararn kabul etti. Siyonistlerin ve onu destekleyenlerin bu karara
tepkisi bu ulalan sonucun sz-gelii yanl olduunu gstermee
almak deil, fakat B.M.'i gzden drmee ve karar destekler
biimde oy kullanan 72 ye devletin niyetini ktye yormaa ynelik
bir kampanya balatmak oldu.
Siyonizm'in, 1965'denberi B.M.'in tm yelerince oybirliiyle
kabul edilen rk ayrm tanmnn erevesinde, dikkatli bir biimde
incelenmesine firsat yaratmak iin, Libya Arap Cumhuriyeti Barosu
Siyonizm ve Irklk stne Uluslararas Sempozyumu dzenlemee
ve buna eitli meslek ve lkelerde kabul edilmi kiilikleri olanlar
katlmac olarak armaa karar verdi.
Siyonizm ve Irklk stne Uluslararas Sempozyum 24-28
Temmuz 1976'da Tripoli'de topland. Seksen lkeden be-yz kii
katld. 3379 sayl karara, resm destein yanbanda, kamu deste-
inin de bir gstergesi olarak, u gerei belirtmek gerekir ki, katlan-
larn byk bir ounluu karar desteklememi olan lkelerden
geliyor ve ilerinde rk olmayan grlerinden tr sonra eletirilen
1
kiilerin de bulunduu Yahudi inanl katlmaclar da bulunuyordu.
Konunun nemi ve toplantnn uluslararas niteliine karn, Bat
kitle haberleme aralarnn sempozyumu neredeyse yok saymalar
onlarn yan tutmas ynnden zc bir olaydr.
'rnein, B'nai B'rith yesi yesi olan Klaus J. Hermann', Kanada Yahudi Kongresi
yneticisi Alan Rose ve Kanada Siyonist Federasyonu Bakan Phil Givens "dmana her-
hangi bir konferansta yardmc ve destek olann B'nai B'rith'de yeri yoktur" diyerek, Her-
mann'n kendi deyimiyle, "kamu nnde" muhakeme etmeyi denediler. Canadian Jezvish
Mews, Toronto, i ve 15 Ekim 1976. Ayn gazetede (26 Kasm 1976 tarihinde) yazan J.B.
Sal?berg, Hermann'a yle hitap ediyordu: "Siyonizm'e ve srail devletine ilikin arl-
nz sizi Kuds'te eylem yapan Neturei Karta'clar gibi srail'in en Ortodoks, en ar ve
en fanatik dmanlar ile ayn kefeye sokar." Okuyucu, Klaus J. Herrmann ile bir Neturei
Karta yesi olan G. Neuberger'in bu kitaptaki aratrmalarn okuyarak onlarn "arl"
ve "srail'in nasl fanatik bir dman" olduu hakknda fikir edinebilir. r

111
 Sempozyum oturumlarnda ele alman konular aktif bir biimde
incelendi. Aratrmalarn sunulmasn sorular, aklamalar, eletiri-
ler ve neriler izledi. Bu al-veriten ortaya deerli bilgiler ve anla-
ylar kt. Ne var ki, toplanan tm malzeme bir arada yaymlana-
mayacak bir birikime ulat.
Yinelenen nerilerden biri, madalyonun iki yz olan Siyonizm
ve Apartheid bata olmak zere, rkln btn eitlerini ortadan
kaldrmak iin abalar srdrmekti. Bu nedenle, Sempozyumun
kapan oturumunda "Irk Ayrmnn Btn Biimlerinin Ortadan
Kaldrlmas tin Uluslararas rgt'n kurulmas" karar veril-
di.
Sempozyumun sonunda, bu Uluslararas rgt kuruldu. lk
uluslararas tannmas Austos 1976'da Sri Lanka bakenti Kolom-
bo'da yer alan Balantsz lkeler Konferansnda oldu. 2 Kolom-
bo Konferans Kasm 1975'de 72 devletin destekledii 3379 sayl
karar, bu kez, 86 ulusun desteklemesi ynnden de nemlidir.
Sempozyumda on-dokuz lkeden gelen katlmaclar, kendilerine
nceden yaplan arnn sonucu olarak, aratrmalar okudular. Bu
aratrmalar iinden seilenleri yaynlayarak rkla kar olanlara
sunmu oluyoruz. Sunutan sonra, baz yazarlar aratrmalarnda
yayn iin birtakm deiiklikler yapmak istediler. Bu durum yayn
geciktirdi. Bazlar da deiiklik yapmad; bir ksmnda dipnotlarnn
olmamas gibi grnm farkllklar bundandr.
eitli dilleri kullanan ve farkl alanlarda uzmanlam olan ulus-
lararas nitelikte bir grubun yazdklar bir araya gelince bir stil ve sunu
farkll olmas kanlmazdr. Durum bu kitap iin de byledir.
Ancak, aratrmalar yayn iin toplarken, adlarn yazl ve kaynak-
larn verilii gibi ayrntlarda bir uyum salanmaa allm-
tr.
Aratrmalarda ileri trlen dnceler, kukusuz, yazarlarn
kendilerine aittir ve L.A.C. Barosunu ya da Uluslararas rgt
balamaz.
Kitabn sonuna oybirliiyle alnan bir bildiri ile Uluslararas
rgt kuran karar ve ayrca 3379 sayl B.M. kararnn metni eklen-
mitir. . / .
2
Daha sonra ksa adyla E.A.F.O.R.D. olarak bilinen bu rgt "Danman Stats" ile
Birlemi Milletler'in yapma baland.

V ' ' , . . ' ' ' ' ' ''

 Bu aratrmalarn zamanmzn en nemli konularndan birinin
daha iyi anlalmasna katkda bulunmalarm ve bylece insanlarn
ve halklarn insan haklar ve temel zgrlklerinin rk, renk ve inan
farkna bakmadan, tam olarak tannmasna dayal bir zme varl-
masna yardmc olmalarn umut ederiz.
Temmuz 1977 Irk Ayrmnn Btn Biimlerinin
Ortadan Kaldrlmas in Ulus-
lararas rgt Ynetim Kurulu
 t:
> -i 'V

< "

s
~ v,
 v

TRKE BASKININ NSZ

TRKKAYA ATAV

Irkln ve rk ayrmnn bilimsel ynden yanllnn ve uy-

gulamadaki byk zararlarnn artk biliniyor olmasna karn, bu-
gn bile, milyonlarca kii bu yanl ve zararl akmn hedefidir. Ge-
mite ve imdi, ne trl nedenler ileriye srlrse srlsn, rkln
temelinde, ou kez, siyasal iktidar ve gelir dalm kavramlarna
ilikin amalar da dahil olmak zere, derin sosyo-ekonomik kkler
yatmaktadr. Tarihsel adan ok ksa olarak bakacak olursak, rk-
lk kleci sistemde yenilgiye uratlan kabileler stnde egemenlik
kurmaa yarayan ideolojik bir silh olarak ortaya atld. Smrgecilik
anda baka ktalara ve lkelere giden beyazlar yerlileri smre-
bilmek iin kendi rklarnn stnlne ilikin ideolojiler gelitirdiler.
Emperyalizm baz rklarn stnln ileri srerken, smrgeci
siyasetini hakl karmaa alyordu.
Olduka yakn bir rnei anmsayalm. Almanya'da rk (ve
faist) Nazi rejimi rk stnl kavramna dayanarak milyonlarca
insan ldrd. 7 Nisan 1933 tarihli yasa rnein, Aryan kkenli ol-
mayan kiilerin okullarda retmenlik yapamayacaklarn, hukuk ala-
nnda alamayacaklarn ve tpta hizmet veremeyeceklerini belirti-
yordu. 15 Eyll 1933 tarihli yasa da Yahudilerin Alman yurttaln-
dan karlmas anlamna geliyordu. Yahudiler dahil, rkln bin-
lerce dmanlarnn "rkn safln korumak amacyla" hedef durumu-
na getirilmeleri, sonraki yllarn soykrmnn ilk, fakat anlaml haber-
cileriydi. stelik, daha sonraki olaylar Nazi Almanyasndaki rkln
tek bir lkeyle de snrl kalamayacan, bunun dnya bar iin b-
yk bir tehlike oluturduunu ortaya koydu. Bundan tr, insanln
nemli bir ksm, bugn, rkln silhl atmalara da yol aabilece-
ini ve uluslararas gvenlii tehlikeye drebileceini bilmektedir.
Oysa, modern bilim rklarla ayn grte deildir. Irklk bi-
lime ters dt gibi, ilerle menin, barn ve dostluun da dmandr;
benzer biimde, rkla kar tavr da insanclln ve demokrasinin
en belirgin gstergesidir. Birlemi Milletler Andlamasmn kendi de,
bu uluslararas rgtn birok kararlar da kiiler arasndaki eitlii,

v
rk farkllklarna bakmadan, devletler hukukunun temel ilkelerinden
biri durumuna getirmee abalamaktadr. rnein, Andlamann
amalara ilikin Birinci Maddesinin nc Fkras, "rk, cins, dil
ya da din fark gzetmeksizin," insan haklarna saygy ve temel z-
grlkleri gelitirmek iin uluslararas ibirlii hedefini iln eder.
Madde 55 /3'de de buna benzer bir hkm vardr. Birlemi Milletler
Genel Kurulu'nun 10 Aralk 1948'de kabul ettii nsan Haklar
Evrensel Bildirisi herkesin "rk, renk, cins, dil, din, siyasal ya da
farkl dnce, ulusal ya da toplumsal kken, mlk, doum ya da
baka stat" fark gzetmeden, tm haklara ve zgrlklere sahip
olduklarn belirtir. Genel Kurul'un 9 Aralk 1948'de Soykrm Su-
unu Engelleme ve Cezalandrma Konvansiyonunu kabul rkln
bu en byk belirtisine kar byk bir zaferdi. Gene Genel Kurul'un
14 Aralk 1960 tarihli Smrge lkeleri ve Halklarna likin Bam-
szlk Verilmesi Bildirisi istikrar ve dostluk ilikilerinin ancak kiiler
arasnda farkllk gzetmeyen bir hak anlayyla gerekleebileceini
sylyor, Dnya kamu oyunun eilimini aka gsteren bu bildiriden
yl sonra, 20 Kasm 1963'de, Irk Ayrmnn Tm Biimlerinin Or-
tadan Kaldrlmasna likin Bildiri yaynland. 21 Aralk 1960'da
da ayn ilkeler bir Konvansiyon durumuna getirildi. Daha nemlisi,
Ekonomik, Sosyal ve Kltrel Haklar ile Meden ve Siyasal Haklara
ilikin Uluslararas Andlamalar (16 Aralk 1966) 1948 nsan Hak-
lar Evrensel Bildirisindeki ilkeleri balayc hukuksal biime soktular.
Irk ve benzeri farklar bir yana, tm yurttalarn eitlii ilkesi bir-
ok devletlerin i hukukuna da girmitir. Fakat baz toplumlarda rk-
, neo-Nazi ya da benzeri ideolojilerin propagandasnn yaplabildii
ve baz durumlarda yasalarn buna kar kmadklar grlmektedir.
rnein, Amerikan Kongresinin birtakm yasalar ile Yce Mahke-
menin baz kararlar zencilere ve benzerlerine konmu olan kstlama-
lar kaldrmamaktadr. A.B.D.'de federal yasalarla atan rk fe-
dere devlet yasalar bile vardr. Yalnz A.B.D.'de deil, Kuzey ve
Gney Amerika'nn tmnde, Avustralya'da ve Kuzey Avrupa'nn
baz blgelerinde yerli halklarn tekilerden daha az haklar bulun-
duu artk bilinmektedir. Bat Avrupa bata olmak zere, birok
lkede Trkler gibi gmen iilere, srf farkl bir "rk" tan olduklar
iin, ayr muamele yaplageldii bir gerektir. Hele Gney Afrika'da
beyaz aznlk diktatoryasna dayal hkmet Azanya ve Namibya
halklarm temel insan haklarndan mahrum etmektedir.
Gney Afrika Cumhuriyeti rkln resm devlet politikas ol-
duu bir lkedir. Bin kadar yasa, karar ve ynetmelik farkl rklarn

v
yelerini kentlerde, mahallelerde, parklarda, trenlerde, otobslerde,
okullarda, hastahanelerde, sporda, telefon kabinelerinde, hatt hay-
vanat bahelerinde birbirinden ayrmaktadr. Birlemi Milletler'in
yaklak elli kadar karar da Gney Afrika'daki rkl sulamakta-
dr. Uluslararas toplum rk politikalar "gvenlik" teorileriyle rt-
bas etmeyi de onaylamamaktadr. Hindistan Gney Afrika'da yaayan
Hind kkenli kiilerin ayrma tabi tutulduklarn daha 1946'da Bir-
lemi Milletler'e getirmiti. O zamandan bu yana, dnya kamu oyu-
nun gzlerinin almas ynnde kprlerin altndan o kadar su akt
ki, 30 Kasm 1973'de Apartheid Suunu Yok Etme ve Cezalandrma
Konvansiyonu Birlemi Milletler'de imzaya ald.
Benzer biimde, Siyonizm'in Filistin halkna muamelesi de insan
haklarnn bir halkn tmne bile uygulanamayabileceinin rneidir.
Siyonist felsefeye (bir din olarak Yahudilie deil) dayal srail'de
yasalarla korunan bir eit rklk vardr. Bu nedenle, Birlemi Mil-
letler Genel Kurulu 10 Kasm 1975 tarihli kararyla Siyonizm'i (Ya-
hudilii deil) "rklk ve rk ayrmnn bir eidi" olarak kabul et-
mitir. Irkln artk yalnzca bir i hukuk sorunu olmaktan kp
uluslararas bar ve gvenlii byk tehlikelere atan iddetli at-
malar ya da bunalmlara yol at kabul edilmektedir.
Trkiye Cumhuriyeti de, yllardan beri, iktidarda hangi hk-
metler olursa olsun, smrgecilie^ ve rkla kar olduunu iln
etmi, nitekim Gney Afrika'y ngiliz Uluslar Topluluundan ayrlp
Gney Afrika Cumhuriyeti adn ald 31 Mays 1961'den beri tan-
mam, onunla diplomasi ve konsolosluk ilikileri kurmam, ekonomi,
ve kltr gibi alanlarda hibir ibirliinde bulunmamtr. Trkiye
Gney Afrika Cumhuriyeti'nin uygulad rk ayrm siyasetine kar
Birlemi Milletler Gvenlik Kurulu ve Genel Kurul'da 1960'lardan
beri alnan sulayc kararlara hep olumlu oy vermi ve bu kararlar
uygulamak iin hkmetlerin yetkileri iindeki nlemleri alagelmi-
tir. Ayrca, Gney Afrika Cumhuriyeti'ni rk ayrm siyasetinden vaz-
geirmek amacyla, bu lkeye kar 413 sayl B.M. Gvenlik Kurulu
kararyla konan silh ambargosunun daha etkili biimde uygulan-
masndan ve ekonomik ambargo karar alnmasndan yanadr.
Benzeri biimde, 1947'de Filistin'in blnmesine kar oy kullanan
Trkiye Filistin sorunu hakkaniyetli bir zme kavuturulmad
srece Orta Dou'da srekli bar ve istikrar ortamnn kurulamaya-
cana inanmakta, igal altndaki Arap topraklarnn boaltlmasn
ve Filistinlilerin kendi anayurtlarnda bamsz bir devlet kurma ve
kendi geleceklerini kendilerinin belirlemeleri dahil, tm yasal ve ulu-

x
sal haklarnn verilmesini savunmaktadr. Trkiye 1975'de B.M.
Kurulu'nda oluturulan yirmi- yeli "Filistin Halknn Vazgeil-
mez Haklarnn Kullanlmas Komitesi"ne ye olmutur. 1977'de
Genel Kurul'da alnan bir kararla "Filistin Halkyla Dayanma
Uluslararas Gn" diye kabul edilen 29 Kasm'larda dzenlenen
toplantlarda grev almaktadr.
ngilizce basknn nsznde nasl kurulduu daha ayrntl an-
latlan E.A.F.O.R.D. da rkla ve rk ayrmna kar Birlemi Mil-
letler'in ald kararlarn daha kolay uygulanabilmesi iin, dnya
kamu oyunu yaym ve konferanslar yoluyla bilinlendirme amacyla
kurulmu ve B.M.'e danmanlk statsyle balanm bir rgttr.
Birlemi Milletler'in hedeflerine hizmet ve katk amacyla toplanan
uluslararas bir konferansta seilmi bulunan merkez Ynetim Kurulu
ikier Amerikal ve Arap ile birer ngiliz, Fransz, Belikal, Kanadal,
Brazilyal, Meksikal, Nijeryal, Gney Afrikal, Sri Lankal ve bir
Trkten olumaktadr. Bugne kadar yirmi-yedi yayn olmutur;
ayrca, kitapk biiminde srekli bir Blten karmaktadr. Uluslar-
aras toplantlara katlmakta, kendi Birlemi Milletler'in ama ve
hedeflerine uygun toplantlar dzenlemekte, zellikle Gney Afrika'
da rk ayrmna ilikin doktora almalar yapanlar arasndan se-
tiklerine burslar vermekte ve olaanst deerdeki akademik yayn-
larn en baarl ve rk ayrmna ilikin olanlarna trenle Uluslararas
dl vermektedir. imdiye kadar, A.B.D.'nde Columbia, Kanada'da
Quebec ve Brazilya'da Brasilia niversitelerinde eitli akademisyen-
leri belirli yaptlarndan tr dllendirmitir. Merkez Ynetim
Kurulu yeleri, Tzk gerei, kendi aralarnda alt ayda bir toplan-
t yapmakta ve gemi alt ay iinde rkla kar savam konusunda
B.M.'in eylemi nda kendi programn gzden geirmekte ve ayn
ynde yeni uygulama kararlar almaktadr. Bu toplantlar, imdiye
kadar, A.B.D., ingiltere, Kanada, svire, Libya ve Badat'ta yer
almtr. E.A.F.O.R.D., daha ok, Gney Afrika rk ayrm ile Siyo-
nizm stnde durmutur. Bunun nedeni olmaldr: bu ikisine kar
Birlemi Milletler'de oybirliine yakn bir btnleme vardr; bu
ikisi de dnya bar ve gvenliini tehdit etmektedir; her ikisi de soy-
krma yaklaan bir lde insan haklarn reddetmektedirler.
Elinizdeki kitap rkln bir eidi olan Siyonizm stne youn-
lamtr. E.A.F.O.R.D.'un merkez Ynetim Kurulu'na seilmi,
burada (ve ayrca akademik almalar deerlendiren alt-komitelerde)
1976'dan bu yana grev yapan biri olarak, ortak almamz olan
Siyonizm ve Irklk kitabnn Trkesini hazrlayp lkemiz okuyucu-
larna sunmakla mutluyum.
NDEKLER

ingilizce Basknn nsz

E.A.F.O.R.D. Yrtme Kurulu "i
Trke Basknn nsz
Prof. Dr. Trkkaya Atav vii
I. AI KONUMASI '
Abdullah erafeddin 1

II. SYONZM VE IRKILIK 5

Irklk ve Dnya Bar
Dr. Enis El-Kasm 7
Siyonizm ve Irklk: ' .
elien Grngler ve Alglamalar .,
L. Humphrey Walz . 17
Irklk: Siyonizmin Temel Bir ilkesi
Prof. Dr. Stefan Goranov 29
Siyonizm, Yahudiler ve Yahudilik
Prof. Dr. Joseph L. Ryan, S.J. 41

III. SYONST IRKILIIN GSTERGELER 49

srail'e G Kkrtan Siyonist Entrikalar
Dr. Alfred M. Lilienthal 51
Siyonizm ve Filistin Topraklar ' '
Sami Hadavoi ve Prof. Dr. JValter Lehn 65
Yahudi Ulusal Fonu: Bir Ayrm Araci
Prof. Dr. Walter Lehn 87
1948'den Bu Yana srail'deki Araplar
Nezih Kurah 99

' . ' . , / X I
Filistinlilerin Srgn:
Bir Kanadalnn Uyan
A.C. Forrest 107
srail'deki Dou Yahudileri '
Prof. Dr. Nasr H. Aruri 117

IV. SYONZM VE DEVLETLER ARASI LKLER .. 135

Emperyalizm ile Siyonizm'in
Entellektel Kkenleri ' / . '
Prof. Dr. Edmard W. Said 137
Siyonizm ve Emperyalizm A ,
Prof. Dr. Guy Bajoit 143
Siyonist Yerleme Smrgeciliinin
Belirgin zellikleri ' ;
Prof. Dr. Abdlvehab M. Elmessirt 159
Emperyalizmin Hizmetinde srail'in Rol
Prof. Dr. Trkkaya Atav 167
srail ve Afrika
Prof Dr. Richard P. Stevens 183
srail, Gney Afrika ve ran .
Prof. Dr. Abdlmlik Audah 195
Kurtulu Akmlarna Dmanlk '
ve Gerici Akmlara Destek
S.C.Ikoku 199

V. SYONZM' ELETRENLER 207

Yahudilik ve Siyonizm Arasndaki Ayrm
G. Neuburger , 209
Siyasal Siyonizm ve Anti-Semitizm
stne Tarihsel Perspektifler
Prof. Dr. Klaus J. Herrmann 219
Siyasal Siyonizm: Bir Yahudi Eletirisi
Prof. Dr. Gary V. Smith ....'. 237

x .. .
Siyonizm'i Eletiren Yahudiler
Hatem I. Hseyn 251
Siyonizm: Orta Dou Bar nnde Engel
Mick Ashley 261
EKLER 271
Siyonizm ve Irkla likin Uluslararas
Sempozyum Bildirisi 273
Uluslararas rgt Kurma Karar 279
Birlemi Milletler Karar 3379 (XXX) 281
KATKIDA BULUNANLAR 283

XIII
) , \ '

;
* ' - \ ' . . . ' .

 :
i
' '

AI KONUMASI

.:.*(

I )':
AI KONUMASI
ABDULLAH ERAFEDDN

Ksa bir sre nce, Naziler kendilerinin dndakilere kar vahice

bir sava yrterek, bir ka yl iinde insanln yzlerce ylda yap-
tklarn ykverdiler. ou, kukusuz, o gnlerin aclarn ve kymn
hl anmsar ve birok kii o savan korkun sonularn yaamlardr.
Ne var ki, dnyamz yeni tip bir Nazizmin ortaya kyla kar
karya. Bunu izleyenler de kendi doktrinlerinin tarihin derinliklerine
uzand inancnda. Gerek u ki, onlar da ibrahim'in ve Musa'nn
yasalarn oktan terketmi, "ben bakalarndan daha iyiyim; ben
ateten yaratldm, onlar kilden" diyebilmektedirler.
Siyonizm, insanlk-d, etnik, rk ilkeleri, tm dnyada karmaa
yaratan pervasz tasarlar, uluslararas rgtlerin arlar ve kararlar-
n umursamazl ve yeryznn en byk devletlerinin siyasetlerini
etkileyen kesin rol dzenleyici kollaryla, yalnz bu blge deil, b-
tn dnya iin bir tehdit olarak deerlendirilebilir.
Nkleer g, yllarca, iki sper gcn denetimi altndayd, Artk,
yeryznn denetlenmesi iin rekabet eden birok lke bu gce sahip.
Birok yl sonra belki de btn devletlerin eline gemesiyle denetimi
olanakszlaacak ve gezegenin yok olmas gibi' korkun bir tehlike
belirecek. Kur'an "biz sizden...kabileler ve uluslar... yar attk" der.
Bilginleri, aydnlar, dnrleri ve yazarlar Peygamberin u szlerin-
deki anlamn iyilik ve gzelliini paylamaa arrnn: "ster
yanl yapan, ister ktle hedef olan olsun, kardeinin yardmna
gel." "Yanl yapann yardmna nasl gelinir?" sorusunu da yle
yantlar: "Onun yanl hareketlerini ortadan kaldrmakla."
Ayn biimde, saptam olduunuz gibi, almalarnz ve aratr-
malarnzla rklk adalete aykr ve Siyonizm de bir eit rklk
olduuna gre, hepimizin grevi, yaptklar adaletsizliklere son
vererek, Musa dinini izleyenlerin yardmlarna komaktr.
II
SYONZM VE IRKILIK
IRKILIK VE DNYA BARII
ENS EL-KASIM

Birlemi Milletler halklar, Birlemi Milletler Yasas'nm ba-

langcnda, gelecek kuaklar sava belsndan kurtarmaya olan
kararllklarn aklamlar ve temel insan haklarna, insan kiiliinin
deer ve onuruna, insanlarn byk ya da kk tm uluslarn hak-
larnn eitliine olan inanlarn dile getirmilerdi. Birlemi Milletler
halklarnn zerinde kararllklarn belirttikleri drt konudan ,
eitlik, adalet ve zgrlkle ilgilidir. Gelecek kuaklar sava bel-
sndan kurtarmaya olan kararllktan sonra bu konuya atfta bulu-
nulmas oile, barn korunmasyla, bireyler ve halklar arasnda eit-
liin gerekletirilmesi arasndaki balantnn ak bir anlatmdr.

Birlemi Milletler Yasas'nn Birinci Maddesinde bu dorultuda

ortaya koyduu ikinci ve nc amalar yledir:
"Uluslar arasnda, halklarn hak eitlii ve kendi gelecek-
lerini belirleme ilkesine sayg gstermeye dayanan dostane
ilikileri gelitirmek...
"Ekonomik, toplumsal, kltrel ya da insancl nitelikteki
uluslararas sorunlar zerek ve rk, cinsiyet, dil ya da din
ayrm yapmakszn insan haklarna ve temel zgrlklere
sayg gsterilmesini salayarak ve bunu tevik ederek ulus-
lararas ibirliini gerekletirmek."

Yasann 13 (b) Maddesi de Genel KuruPdan, "ekonomik, top-

lumsal, kltrel, eitimsel alanlarda ve salk alannda uluslararas
ibirliini salamak ve rk, cinsiyet, dil ya da din ayrm olmakszn
insan haklarnn ve temel zgrlklerinin gerekletirilmesine yardmc
olmak" amacyla tlerde bulunmasn ve aratrmalar dzenleme-
sini istemektedir.

Yasann 55'inci Maddesine gre:

"Uluslar arasnda halklarn hak eitlii ve kendi gelecek-
lerini belirleme ilkesine dayanan dostane ve bar ilikiler
 asndan gerekli olan istikrar ve refah koullarnn yara-
tlmas iin Birlemi Milletler;
"Irk, cinsiyet, dil ve ya da din ayrm yapmakszn insan
haklarna ve temel zgrlklere dnya apnda uyulmas-
n ve sayg gsterilmesini salayacaktr."

Birlemi Milletler'in balca organlarndan biri olan Ekonomik

ve Sosyal Konseye, Madde 62 (2) ile, insan haklarna ve temel zgr-
lklere uyulmasn ve sayg gsterilmesini salamak amacyla tavsi-
yelerde bulunma yetkisi verilmitir.

Bu nedenle, herbiri kendi alannda olmak zere Genel KuruPun

ve Birlemi Milletler'in dier organlarnn rk ayrmnn her bii-
minin ortadan kaldrlmas sorunuyla son derece yakndan ilgilen-
diini grmek artc deildir. Smrgeci ve rksal ayrmn hl
balca hedefleri olan nc Dnya lkelerinin giriimleri ve kararl
desteinin bu ynde olduu gze arpmaktadr.

Birlemi Milletler'in ilk kararlarndan biri, 1948'de nsan Hak-

lar Evrensel Bildirisinin kabul olmutur. Bildirinin giri blmnn
daha ilk paragraf yle demektedir:

"nsanlk ailesinin btn yelerinde bulunan onurun ve

bunlarn eit, devredilmez haklarnn tannmasnn, z-
grlk, adalet ve dnya barnn temeli olmasna..."

Genel Kurul ayn szckleri, Uluslararas Meden ve Siyasal

Haklar Szlemesi'nin ilk giri paragrafnda da kullanmtr. 1965
Irk Ayrmnn Btn Biimlerinin Ortadan Kaldrlmasna likin
Uluslararas Szleme'nin giriinin yedinci paragraf da ayn dorultu-
dadr:

"nsanlar arasnda rk, renk, ya da etnik kken temeline

dayanan ayrmn uluslar arasnda dosta ve bar ili-
kilerin gelitirilmesine engel cluturduu ve halklar arasn-
daki gvenlik ve bar, hatt bir ve ayn devlet iinde yan-
yana yaayan kiiler arasndaki uyumu bozabilecek nite-
likte olduunu teyit ederek..."

Tahran Uluslararas nsan Haklar Konferansnn (22 Nisan-

13 Mays 1968) Niha Senedi (1968 Tahran Bildirisi), inter alia,
unlara yer vermektedir:

8
 "nsan haklarnn, rk, din, inan ya da gr biimlerine
dayal ayrmdan kaynaklanan biimde yadsnmas insan
vicdann sarsmakta ve dnyadaki zgrlk, adalet ve bar
kurumlarn tehlikeye sokmaktadr."
1958 ylnda toplanan Birinci Bamsz Afrika Devletleri Kon-
ferans, drdnc blm rkla ayrlm olan Akra Bildirisini
kabul etmitir. Bu bildirinin ikinci giri paragrafnda u cmle yer
alyor:
"Irkln, zehirli etkisini Afrika'nn baz blgelerinde ar-
tan lde yayan ve ktamz iddet ve kana boabilecek
olan bir patlama esi durumuna gelecek lde, insan
haklarnn ve onurunun temel ilkelerinin bir yadsnmas
olduuna tamamen inanm olarak..."
Rastlantsal olarak seilmi bu rnekler, rk ayrm srp gittik-
e dnya barna ve uluslararas ibirliinin decei durumdan duyu-
lan endieyi aka gstermektedir.
Tarih boyunca savalarn, ayaklanmalarn ve devrimlerin kesin
bir nedeni, insan haklarnn bir yana itilmesi ve ondan nefret edilmesi
olmutur. Tiranla, baskya, smrgecilie ve rk ayrmna kar
savam kadar, insann eitlik, zgrlk ve kardeliin savunmasnda
ykselttii ses de eskidir. Savam ve ses, her ikisi de, tek bir rk ya da
tek bir uygarlkla hibir zaman snrlanmamtr. Sanki tarih boyunca
ayn ses duyulmaktadr. Bu, insanln evrensel sesidir, ve insan bu
sesi, felketine yol aacak biimde kmsemektedir. Bu olguyu far-
keden nsan Haklan Evrensel Bildirisi, insan haklarnn hor grlme-
sinin inam isyana zorlayacana ve uluslar arasnda dosta ilikilerin
gelimesini engelleyeceine dikkati ekmitir.
Beyaz insan temsil eden Avrupa hkmetleri, yakn tarihte,
insanln bu evrensel sesine geni lde kulaklarn tkamlard.
nsan haklarna ilikin baka felsefeler ve aklamalara karn, poli-
tikalarnda Avrupal olmayanlara kar rk felsefeler ve uygulamalar
egemen olmutur. nsan rknn stn ve aa diye blnmesi rk
bir Bat rndr. Buradaki eliki, Bat'da, zgrlk, eitlik, toplum-
sal adalet, kiinin ve ulusun kendi geleceklerini belirleme haklarnn
geniletilmesi iin verilen ulusal ya da i savamlarn baarsnn,
Bat'mn Batl olmayan halklara kar izledii politikaya ve taknd
tavra pek yansmam oluudur. Geni bir temel stnde temsil
hkmetlerin kurulmasna ve zellikle siyasal ve meden haklardan
yararlanma konusundaki snrlamalarn ounun kaldrlmasna ta-
nklk eden On-dokuzuncu Yzyl ile Yirminci Yzyln ilk on yl,
ayn zamanda, zellikle Asya ve Afrika halklar zerinde Avrupal
rk felsefe ve uylamalarn douuna da tank olmutur.

insanln, pek ok Avrupal ve Amerikal dnrn kukusuz

duyduu bu evrensel sesinin hkmetlerce tamamen duyulmasn
ve uygulamadaki politikalara yanstlmasn nasl salayabiliriz?
Onlara, insanln bu sesinin evrenselliini nasl kabul ettirebiliriz?
Bu yalnzca, Bat rklnn Afrika ve Filistin'deki kalntlarna kar-
srdrlen gncel savam asndan deil, rkln gelecekte
hortlamasnn nlenmesi asndan da ok nemlidir. Bu sorun nem-
lidir, nk eer "Hr Dnya" adyla anlan Avrupa ve Amerika
Birleik Devletleri, herkes iin eitlik, zgrlk ve uluslarn kendi
geleceklerini belirleme dvasnda rkla kar verilen savama cidd
olarak katlrlarsa, dnyada rkln mevcut kalntlarnn fazla
zorlanmadan ortadan kaldrlacana kuku yoktur. Bu yoldan daha
fazla ac ekilmesi, kan dklmesi, ykm nlenebilir ve nc Dn-
ya'da rkla kart akmlarn domasna gerek kalmaz.

Bat, kukusuz, uluslarn kendi geleceklerini belirlemeleri, z-

grlk ve eitlik haklarnn uygulanmasna ilikin her vaadin, bamb
halklarn zihnindeki byk etkisinin farkndayd. Bu olgu, Birinci
ve kinci Dnya Savalar boyunca sonuna dek istismar edilmitir.
Ancak, bu iki savan sonucu olarak hibir Avrupa lkesi smrle-
tirilmemi, rk ayrmnn acsn ekmemi, hibir smrgenin de z-
grce bamszln elde etmesine ya da kendi geleceini belirleme
hakkn uygulamasna izin verilmemitir. Verilen tm szler be .k-
m ve tamamen Bat'nm egemenliinde olan Milletler Cemiyeti
uluslarn kendi geleceklerini belirleme ilkesi hakknda szde kalan
ilemlerde bulunmu ve ayn zamanda eitli biimlerde, smrgeci-
liin yeni topraklarda yaylmasna izin vermitir. Uluslararas hukuka,
protektora, manda altndaki topraklar, vesayet altndaki topraklar
kavramlarn smrgecilie klf olarak sokan Bat dncesidir. Na-
zizmi, Apartheid'i ve Siyonizm'i reten modern Bat dncesidir.

stnlk anlay Batl yaynlarda hl grlebilmektedir. Bilim,

uluslararas hukuk, felsefe ve genel olarak insan bilimleri alanlarnda
alan herhangi bir Batl renci, bu konulara Batl uygarlklarn
katklarndan habersizdir. Kukusuz, uzmanlar iin kitaplar vardr
ve bunlardan bazlar kusursuz aratrmalardr. Ancak, bu balamdan

10
sradan bir rencinin her konuda kltrel bak asn kendi uygar-
lnn tesinde geniletmesi gereklidir. renci, insan dnnn
tek bir kanalndan deil, tm rmandan yararlanabilmelidir. Bir-
birimizin kltrn tanyarak ve her toplumun insan uygarlna
katksn renerek karlkl anlay ve saygy arttrabilir, tutuculuu
ve ovenizmi azaltabiliriz.
Bu adan, 1950 Avrupa nsan Haklar Szlemesi'nin dnya ba-
rna ynelik bir tehdit olan rk ayrmna zel olarak atfta bulunmu
olmamas ve Szlemeyi imzalam devletlerin Szleme erevesinde
genel olarak rk ayrmna kar dnya apnda srdrlen savam
iinde siyaset ve eylemler benimsememeleri zcdr.
"Hr Dnya"mn nderi Amerika Birleik Devletleri, 1965 ta-
rihli Irk Ayrmnn Her Biiminin Ortadan Kaldrlmasna likin
Uluslararas Szlemeyi onaylamamtr. Onun koruduu srail, bir
adm daha ileri gitmi, Szlemeyi reddetme karar almtr. Ve
hl, Siyonizm ve srail'in rk olmadn ileri srenler vardr.
Irk ayrm neden dnya barna ve halklar arasndaki ibirliine
ynelmi bir tehdit saylmaktadr?
Irk ayrmnn temel zelliklerinden biri onun keyfliidir. Irklar,
halklar ya da bireyleri nesnel olarak deerlendirmez. Sadece bir etnik
ya da rksal gruba mensup olma temelinde bir rk, bir halk ya da
bir bireyi ayrma tabi tutar. Onu aa olmakla damgalar. te yandan,
birinin nesnel nitelikleri ne olursa olsun, dier etnik ya da rksal gruba
mensup olmas, stn olmas iin yeterlidir.
Irk ayrm, insanlarn eitliinin yadsnmasdr. nsann gelime, b-
yme, her alanda insanla katkda bulunma yeteneine sahip bir var-
lk olduunun yadsnmasdr. Ve bu yadsma, tarihin, bu dnyann
hemen tm halklarnn gelimesinden, ileri uygarlklarndan yksek
sesle sz etmesine karn, rk ya da renk esine dayanmaktadr. Uy-
garlk, g ve ilerleme, hibir zaman bir rkn, lkenin ya da halkn
tekelinde olmamtr.
Irk ayrm, yalnz eitlii yadsmakla kalmaz. Ayn zamanda,
frsat eitliini de reddeder ve bu yadsma, rk ayrm politikasnn
dorulanmas iin kullanlan koullar srdrmee almaktadr. By-
lece, smrge halklarna insan ve doa kaynaklarn gelitirme fr-
sat hibir zaman verilmemitir, Her gelime, smrgecilerin gerek-
sinmelerine gre ayarlanmtr. Cezayir 132 yl Fransa'nn bir paras

11
saylmtr. Bu durumda, Cezayir, Fransa'nn dier blgeleriyle ayn
dzeyde gelimeliydi. Oysa, smrgeciliin ierdii rk ayrm Ceza-
yir'e Fransa ile ayn lde gelime olana vermemitir. Nedeni ak-
tr. Eer Cezayirliler Franszlarla eit muamele grselerdi ve frsat eit-
liine sahip olsalard, smrgecilik olay ve smrden doan eyler
durmak zorunda kalrd.
Eitlik ve frsat eitlii inkr edilince, geri kalmlk ve gszlk
koullar, denetime ve nyarglara etkinlik salama lsnde
korunmaktadr. Cesur kiiler bu koullara meydan okuma cesaretini
herzaman gstereceklerdir. Ama insanlar, bireyler olarak, kiisel
amalarnda baarl olsalar bile, frsat eitliinin yadsnmas yznden,
kural olarak, bu amalara uygun hak ve ayrcalklardan yoksun ka-
lrlar. Bir ite frsat eitlii yadsnd zaman, yaam dzeyi donar ve
cidd dzelme olanaklar ok snrl duruma gelir.
Irk ayrmnda, kiisel ya da etnik kendi geleceini saptama
hakk, kiisel ya da ulusal eylem yadsnm ya da snrlandrlm
durumdadr. nsan, geri kalmlm ya da zayfln geici bir durum
olarak, ama yalnz geici bir durum olarak kabul edebilir, nk bu
durumu eylem zgll sayesinde deitirmeyi ister. Ancak, byle
bir durumu sonsuz kaderi olarak kabul etmeyecektir.
Etnik grup iin olduu kadar birey iin de, kendi geleceini
saptama, seme zgrl, bugn ve yarn tm insan yeteneklerini
kullanma zgrln ve risk ve baars ne olursa olsun eylemde
bulunma zgrln gerektirir. Bu seme zgll insann ayrl-
maz parasdr ve hem kendisinin, hem de toplumunun ve ulusunun
kalknmas ve gelimes; iin temeldir. Tm hak ve zgrlkler bireysel,
toplumsal, ulusal ve uluslararas dzeyde, kendi geleceini saptama
hakknn grntleridir. Ulusal dzeyde bir toplum iinde, uluslar-
aras dzeyde uluslararas toplum iinde, bu hakkn gerekletirilmesi
sayesinde serbeste ilikiler kurulabilir. Bireyler ve uluslar, uyum ve
ibirlii yollarn birbirlerinin bu hakkn tanyarak bulabilirler.
Irk ayrmnn insan zihninde yol at atma ok byktr. Irk
ayrmna kar ayn biimde davranmamak, insan ideallerine nemli
lde ahlk ballk ve sebat gerektirir. Irk ayrmnn en tehlikeli
sonularndan biri, daha fazla rk ayrmna yol ama olasldr.
Asl sulu saldrlamayacak kadar gl olduundan tepki, asl su-
luya yneltilmeyebilir. Asl rk ayrmyla balantdan sorumlu tutu-
lamayacak olan daha zayf bir kurban seilir. Bu masum halkn ac

12
ekmesi hakl gsterilemez ve affedilemez. Zamanmzn rneklerin-
den biri, Filistinlilere kar Siyonist srail'in yrtt rk politika-
dr. Bertrand Russell, lmnden hemen nce, bir bildiride unlan
sylemiti:
"Yahudilerin Avupa'da Nazilerin elinden ac ekmesi
yznden sraiPe sempati duymamz gerektii bize sk sk
sylenmitir. Ben bu neride herhangi bir acnn srdrl-
mesini gerektirecek bir neden gremiyorum. srail'in bugn
yaptn ho karlamak ve bugnn dehet verici olay-
larn hakl gstermek iin gemiteki benzer olaylara
bavurmak byk bir ikiyzllktr. srail yalnzca ok
sayda gmeni sefalete mahkm etmemitir; yalrzca igal
altndaki pek ok Arap asker ynetim altna alnmamtr.
srail, ayn zamanda, smrge durumundan daha yeni kur-
tulmu olan Arap uluslarn, asker taleplere ulusal kalkn-
maya gre bir ncelik vererek srekli yoksullamaya mah-
km etmektedir." 1
Irk bir rejim, kendini insann eitlik isteklerinden korumak iin
baskc olmak zorundadr. Eer rklk bir i politikaysa, rejim,
ayrmn yneltildii yerli halk, rk ya da renge kar baskc olmak
zorundadr. Bu, rk politikalarn srekli bir zelliidir. Ve bask
temel insan hak ve zgrlklerinin yadsnmas anlamna gelir ve ka-
nlmaz sonucu isyandr.
Bir bask politikasn srdrebilmek ve ayaklanmaya kar hazr
bulunmak iin rejim, insan ve doa kaynaklarnn nemli bir blmn
bask aralarnn oluturulmasna ayrmak zorundadr. Halkn refah
bu yoldan ikincil nemde bir konu durumuna gelir. Bylece, halkn
geri kalmln koruma politikasndan ayr olarak halkn refahnn
salanmasnda kullanlabilecek kaynaklar da byk lde azaltlr.
Filistin'de ngiliz Mandas sresince tank olduumuz buydu. Filistin'
deki ngiliz Hkmeti, rk Siyonist-ngiliz politikasna kar ayak-
lanmalardan korunmak iin, polis gcne, eitim, salk ve kalkn-
maya harcadndan daha fazla para yatrmtr.
Bazan, rk bir toplum, i ayaklanma olaslna kar kendini
korumak iin yerli halk zorla tahliyeye alabilir. srail bunu yap-
mtr. Ama sorun hl ortadadr ve Filistin ayaklanmas bir gerek-
tir. Filistin devrimi, srail'in rk politikas yznden Filistin'de her-
John Bagot Glubb, Peace in the Holy Land, London, 1971, s. 363-64.

13
kes iin demokratik bir devlet kurma amacna ulamam olsa da,
sail ekonomisi stndeki basks aktr. Ve bu ekonomi tamamen,
Amerika Birleik Devletleri ve dier d kaynaklardan gelen ok geni
lekli srekli yardm akmyla ayakta durabilmektedir.
Irk politikasn srdrmesi iin srail'e akmakta olan milyarlar
muhta Amerikallarn refah ya da dnyann pek ok kesinde
hkm sren alkla sava iin kullanlabilirdi. Amerika Birleik
Devletleri srail'e yalnz bir yl zarfnda, 1967'de, asker malzeme iin
iki milyar dolardan fazla para verirken, Afrika Kalknma Bankasnn
sermayesine yalnzca 25 milyon dolarlk katkda bulunmutur. Ulusal
ve uluslararas dzeyde fonlarn kt tahsis edilmesi, rk politika-
larn benimsenmesi ya da desteklenmesinin dorudan bir sonucudur.
Baz durumlarda rklk, bir halkn -ulusal, etnik ve kltrel-
varlna ynelecek lde ar ve tehlikeli bir duruma gelebilmekte
ve bylece, dorudan yok etme eyleminde bulunmadan soykrmn baz
niteliklerini paylamaktadr. Irklk, hukuken, kurbanlarnn varl-
n yadsyan Siyonist rklk gibi, kesin olarak "zmn soykrm"
olarak nitelenebilir. Filistinliler gibi bir halkm varl tannmaynca,
bu halkn ulusal varlk ve kimlii, temel hak ve zgrlkleri, anayurdu
yadsnnca, bir halk olarak ona baka ne kalmaktadr? Bu halk halk-
lktan kmakta, yeleri de kii olmayan bireyler durumuna gelmekte-
dirler. Bu, gerek soykrm, dolaysyla zmn soykrm iine girmez
mi?
Soykrmn bir baka biimi, Siyonistlerinki gibi baz rk rejim-
lerde uygulanmaktadr. Bu, bir halkn varolma aralarnn ve onun ayr
kltrnn bilinli olarak tahrip edildii, elinden alnd ve bu ekilde
byle bir halkn yaadna ilikin hibir tarihsel ya da kltrel
belirtinin braklmad "kltrel soykrm"dr. Dnyaca nl El
Aksa Camiinin kundaklanmas, Kuds'teki tarihsel antlarn ykl-
mas, Filistin halk danslarnn, giysilerinin, ulusal yemeklerinin s-
railliler tarafndan alnmas vb. bu kltrel soykrmn rnekleridir.
Aslnda, UNESCO Filistin'deki srail etkinliklerini mahkm etmede
yeterince ileri gidememitir.
Son amac kurbanlarn ulusal ve kltrel adan yoketmek olan
tm bu nlemlere kurbanlarn kar kma hakk szkonusu edil-
memektedir. Filistinlilerin kararl direnii, onlarn kar karya bulun-
duklar tehditle llmelidir. Ve yalnzca bu tehdit tamamen deerlen-
dirilip anlalrsa bir hkme varlabilir.

14
 Irk srail, drt savata elde ettii topraklarn stne oturmu-
tur. i956Maki sava Avrupal iki byk gc, ngiltere ve Fransa'y
iine alm, drdnc sava ise iki sper g arasnda atma tehlikesi
dourmutur, insan bir beinci savan getirecei felketleri dn-
mee ekinmektedir. nk beinci ve muhtemelen altnc sava,
Siyonizm bozguna uratlmadka ortaya kacaktr. Ancak, ne yazk
ki, nceden Nazizm rneinde grld gibi, Siyonizm, bakalar
iin olduu kadar kendi halk iin de grlmemi zarar ve acya yol
amadan bozguna uratlamayacakr.

Irkln bozguna uratlmasndan nce Afrika'da ve hatt

Amerika Birleik Devletleri'nde ayn ykm ve aclar grlebilir.
Ayn sonulara yol aan ayn yanlglar. Irklarn hepsi, yal-
nz gcn, insann doutan gelen haklarn egemenlik altna ala-
bileceine ve bu egemenlii sresiz srdrebileceine inanr. "Akl-
lar var ama anlamyorlar, gzleri var ama grmyorlar." (Kur'an,
7:179) Irklar, eit ve zgr yaama isteinin, yaama isteinden
daha gl olduunu renememilerdir. Cretkr Prometheus herbi-
rimizin iinde, ve bask altndaki herkes iin zgrln yelkenleri
alm rzgra...
Irklkla uzlama olamaz, nk rklk mutlak olarak ktdr;
nk rklk zehirlidir ve zehirlemektedir. Irk rejimlerce ya-
ratlan yeni olgular kabul edemeyiz. Nazizmle uzlama, ikinci
Dnya Savann ykm ve dehetine ve milyonlarca insann l-
mesine, ac ekmesine neden olmutur. Eitlik ve kendi gelece-
ini saptama hakk zerinde uzlama olamaz. Btn halklar bu hak-
larndan kendi anayurtlarnda zgrce yararlanmaldrlar. Kendi
topraklar ve emeinin meyvalar yabanc bir rk rejim tarafndan
sonsuza dek elinden alnrken ve igal edilirken hibir halktan gmen
statsn ya da ulusal haklarndan yoksun kalmay kabul etmesi
istenemez. Hibir halkn kendi anayurdunu ya da onun bir parasn
baka uluslara teslim etmesi beklenemez.

Herhangi bir rejimin kendi yaratt rk ve gayrmeru koul-

larn tannmasnda srar etmesi de kabul edilemez. srail Filistinlileri
kendi yurtlarndan atm ve onlar gmen durumuna getirni; ev-
lerini, topraklarn, mallarn ellerinden alm; Kuds'n demografik
ve kltrel yapsn deitirmi; Bat Yakas, Sina ve Golan'da yeni
yerleim blgeleri oluturmu; yzlerce Arap kyn ykm, yerlerine
Siyonist koloniler kurmutur. Tm bunlar rk, smrgeci, gayrme-

15
rudur ve Birlemi MiUetler'in tm organlar tarafndan byle olduklar
iln edilmitir. Tm bu koullar, yerli nfusun haklarn srekli ola-
rak kemirmek abasyla ve deitirilemez gibi grnebilecek bir eyle
dnyann karsna kmak iin yaratlmtr. Realpolitik, temel vaz-
geilmez haklar ve temel zgrlkler, ulusal ve kiisel kendi geleceini
saptama hakk szkonusu olduunda kabul edilir bir ey deildir.
O zaman Orta Dou'daki karkla ve Filistinlilerin hakla-
rn yeniden kazanmak iin verdikleri kararl savama armamak
gerekir. Avrupa'da Nazi rk politikas ve igaline kar gsterilen
direni selmlanr ve yceltilirken, Filistin direniinin terrizm olarak
tanmlanmas zcdr. Bundan sorumlu olan rklk mdr?
Temel hak ve zgrlkler pahasna rklkla uzlama olamaz.
Yalnzca bir zm vardr: Nerede bulunursa bulunsun, rkln
yokedilmesi ve rk, renk, inan ya da din fark gzetilmeksizin is-
tisnasz herkes iin temel hak ve zgrlklerin glendirilmesi.
Hibir rk devlet, kendi yurttalarnn bile zgrlk, gvenlik
Ve refah koullarn gvence altna almay baaramamtr. Aslnda,
rkln zamanmzdaki kalntlar da baarszla uramtr ve ke-
sinlikle baarsz olmaa devam edecektir.
stenen, rkln ortadan kaldrlmasdr, insanlarn deil.
Nazizm ortadan kaldrlmtr, ama Alman halk, Avrupa top-
luluunun, Nazizmin balca kurbanlar olan dier yeleriyle eit-
lik iinde yaamaya balamtr.
Eer rklk ve onun uzantlar yokedilirse, ayn ey Filistin ve
Gney Afrika'da da olabilir ve rkln kurbanlar dahil tm insan-
lar eitlik iinde birlikte yaama olanana sahip olurlar,
Bu amaca ulamann balca aralarndan biri, rkln tehlike-
lerine kar koymak ve tm halklar arasnda kardelik ve anlay
balarn glendirmektir. Bu amala bir Irk Ayrmnn Btn Biim-
lerinin Ortadan Kaldrlmas iin Uluslararas rgt kurulmasn
neriyorum. Bu organn hedefleri, nerede olursa olsun, rk ayr-
m uygulamalarna ilikin bilgileri, insan haklarn ye temel z-
grlkleri savunmak ve tm halklar arasnda anlay salamak iin
sergilemek, toplamak ve yaymak olacaktr. rgt gnll ve hk-
metler-d olacak, yeleri, insann rk, din ya da inan ayrm olmak-
szn doutan onuruna inananlar olacaktr.

16
SYONZM VE IRKILIK:
ELEN GRNGLER
VE ALGILAMALAR
L. HUMPHREY WALZ

Birlemi Milletler Genel Kurulu 10 Kasm 1975'de "Siyonizm'in

bir eit rklk ve rk ayrm olduunu" kabul eden 3379 (XXX)
sayl karar ald. Karar 35'e kar 72 devlet tarafndan desteklenmi,
32'si ekimser oy kullanm ve 3' de oylamaya katlmamt.
Bat'da bunu izleyen yaygn tepki, ilerinde rklk ve Siyonizm
szcklerinin farkl yorumlanlarnm da bulunduu eitli elerden
kaynaklanyordu. Bu nedenle, atan taiafJarm birbirlerini ve temel
sorunlar anlama konusundaki kayglar sonucu bu szcklerin anlam-
larnn akla kavumasna almalar olumlu olmutur.
Birlemi Milletler oylamasndan ksa bir bre sonra Mex'co
City'deydim. Meksika karar desteklemiti ve Amerikan Siyonistleri
de bu lkeyi cezalandrmak iin bir boykot balatmlard. Boykotu
izleyen ekonomik basknn kurbanlarndan biri akla kavuturma
isteini bana yle dile getirdi:
"Biz Meksika'da semitizm-aleyhdarln onaylamyoruz.
Neden? nk Yahudilerle Yahudi olmayanlarn haklan
arasnda ayrm yapyor. Siyonizm de ayn eyi yapmyor
mu? Biz Semitizm aleyhdarln rkln bir eidi ola-
rak kabul ediyoruz. Siyonizm^i de benzer biimde deer-
lendirmek niin doru olmasn ? Soruma 'Hayr' yantm
veren bir Siyonizm tanm var mdr? Varsa, Siyonistler
1
kafamz iireceklerine niin bunu sylemiyorlar?"

Meksika gezim srasnda, Christianity and Crisis (Hristiyanlk

ve Bunalm) dergisinin "Birlemi Milletlcr'in Siyonizm ve Irklkla

27 Haziran 1976 tarihli The JVeu York Times'da. yaynlanan "Travel Power: the Story
Behind the Mexican Boycott" balkl yaznn ardnda da benzeri duygularn yatt
grlyor: "Pek ok Meksikal Siyonizm'i 'devletin destekisi', srail politikasnn yari-
esm kolu olarak deerlendiriyor. Yksek rtbeli Meksikal bir diplomat, "baka trlsn
kim savunabilir?" diyor, "Siyonizm srail'e yerleme konusunda, Yahudileri ve yalnzca
Yahudileri ynlendirmee alyor."

. : 17
lgili Karan"n da ieren 22 Aralk 1975 tarihli says bir dostun evin-
de elime geti. Yazlar arasnda National Catholic Reporter dergisinin
kurucusu olan Robert G. Hoyt'un akla kavuturulmaya dair
baka bir adan benzer bir dilei ifade eden gr vard:

"Siyonizm'i sulayan Genel Kurul kararnn geerlilii

ne olursa olsun, bu dayana metinde bulmak olanaksz-
dr... Karar destekleyen blmler rkln yalnzca kaba-
taslak bir tanmn vermekte, Siyonizm'in teori ya da uygu-
lamada bu tanma uyduuna dair bir kant grlmemek-
tedir." 2

Hem Siyonizm, hem de rklk tartmasnda, bu szckleri

nasl kullandmza dair ak olmak zorundayz. Bakalarnn da
bunlar ne anlamda kullandklarn anlamaa almalyz. Yoksa,
hem kendi zamanmz, hem de onlarnkini boa harcam saylrz.
Daha kts, bizim kullanmz tanmlanmam ya da fena tanm-
lanmsa, dikkatimiz temel sorunlar dna kaymakla kalacak ve bun-
larn zmlenmesi iin harcanacak enerjimizi saptrmaa yol aacak
daha byk bir kargaa oluturabilecektir.

Irklk-Beyaza Kar Siyah:

Irk szcnn iyi-niyetli kimseleri Siyonizm ve rklk arasnda

bir balant kurulmasn yadsmaa srkleyecek en azndan iki
yorumu vardr. Bunlardan biri rk yalnzca siyah-beyaz kavramlar
evevesinde grd iin Siyonizm'e uygulanabileceini kabul et-
mez.3 teki rk biyolojik anlamda anladndan tr Yahudiliin

^Christianity and Crisis, C. and C, s. 318. Anlalan, Hoyt Genel Kurul'un, bir sre nce,
"rk aynm"n tanmlam olduunu bilmiyor. 1904 (XVIII) sayl ve 20 Kasm 1963 ta-
rihli karar bunu "rk, renk ya da etnik kken temelinde, insanlar arasnda ayrm" diye
tanmlyor. Aada belirtilen 2106 (XX) sayl ve 21 Aralk 1965 tarihli karar daha sonra
ve daha bile kapsaml bir tanm getiriyor.
'Siyahlar ve Yahudiler arasnda gerilimler var olduu srece, siyasal Siyonizm ile fazla
ilgilenmiyor gzkyorlar. 21 ubat 1965 tarihli The Public Life'da yaynlanan "New York
Yahudileri Siyahlara Kar Nasl Dndler: Siyah Anti-Semitizm Efsanesini Deerken"
balkl yazda Walter Karp ve H.R. Shapiro, retmenlerin ounlukla Yahudi olduu
zenci evrelerde okullarn ademimerkezilemesine ilikin olarak grltlerin koptuunu be-
lirtmektedirler. Bu, genellikle, yneticileri arasnda Yahudilerin ounlukta olduu ret-
menler birliinin gcn zayflatm olacakt. Bu nedenle, "liberal Yahudi orta snf ile
kentin zenci halk arasndaki ittifak krarak... okullarn ademimerkezilemesi frsatn
ortadan kaldrmak iin sahte bir zenci anti-Semitizmi dzenlediler."

18
bir ilikisini gremez. nc bir gr Yahudileri bir rk olarak ka-
bul eder. Bu son gre gre, hem Semitizm aleyhdarl, hem de
Herzl'ci Siyonizm aka rkdr.

A.B.D. ve Kanada'da rklk szkonusu edildiinde, konuya

siyah-beyaz ilikileri asndan yaklaan ok kii vardr. Bu erevede,
B.M.'in Siyonizm'i rklkla balayan karanndan hemen sonra bir
ikago gazetesinde bir fotoraf yaynland. Gen Golda Meir'i
Mihvaukee'de retmenlik yapt gnlerde siyah bir renciyle
gsteriyordu. Aralarndaki iliki aka itendi. Resmin altndaki
yaz u soruyu sormaktayd: Bu mu rklk olan? Irkl bir siyah-
beyaz kartl biiminde dnen ortalama bir okuyucu herhalde
"hayr" diye yant verecekti.

Washington'da kurulmu, inanlar ve rklar aras bir program

olan Education for Intermet'in yneticisi Siyonist Haham Daniel
F. Polish u soruyu sorduunda ayn dnce sahiplerine hitap edi-
yordu :
"Kim, ben miyim rk olan? Yoksa Amerikan Siyoniz-
minin dev kiisi ve Renkli Halkn lerlemesi iin Ulusal Bir-
lik kurucusu Stephen Wise m ya da onun son beyaz Ba-
kan Kivie Kaplan m?" 4

Belki de, Mays 1976'da Birlemi Milletler Ekonomik ve Sosyal

Konsey'in (ECOSOC) ald bir kararda tek olumsuz oyu kullanr-
ken, Kanada'nn B.M.'deki Bykelisi Saul Rae'nin kafasnda da
rkln benzer bir siyah-beyaz yorumu vard. Hi deilse, kendisinin
aada sz edilen rk ayrmn seerek sulay bu kany yaratyordu.
Bu sulama B.M.'in 1973-83 yllarn "Irkla ve Irk Ayrmna
Kar Savam iin Eylem On Yl" iln erevesinde yaplmt.
ECOSOC bundan nceki "rklk, rk ayrm, apartheid, smr-
gelikten kurtulma ve uluslarn kendi geleceklerini kendilerinin sap-
tamalarna ilikin" B.M.'in kararlarn onaylyordu. Bu kararlardan
biri, kukusuz, Siyonizm 'i rklkla bir tutan Kasm 1975 tarihli ka-
rard. Bykeli Rae lkesinin rk ayrmna, zellikle "haksz ve
alaltc apartheid sistemine" kar olduunu aklad. Ancak, Kana-
da'nn "rklkla Siyonizm arasnda balar kurma giriimlerini kabul
4
C. and C, s. 315. Lincoln niversitesinden Richard P. Stevens "Renkli Halkn lerlemesi
in Ulusal Dernek" (NAACP) yanls Siyonistlerin, bu destekleri karlnda, kar-destek
saladn gstermek iin rnekler vermektedir.

19
edemeyeceini ve etmeyeceini" de iln ederek oyunu ECOSOC ka-
rarna kar kulland. 5
Bazlar israil'in otomatik olarak beyaz Golda Meir'e tand
ayrcalklardan, gene bu israilli kadnn Siyonizm anlaynn Wil-
waukee'li siyah renciyi mahrum etmesini proteto edebilirler. Siyo-
nizm'in rk ayrmnn kurbanlaryla birlikte NAACP'nin beyaz olma-
yan teki yelerini de ayn biimde dta tuttuu da ikayet konusu
edilebilir. Ancak, bu ayrmn deri renginden tr olmad ve by-
lelikle bir rk oluturmad biiminde bir yant ta verilebilir.6

Irklk - Daha Geni Bir Biyolojik Temel:

Irkln daha geni bir tanmna geecek olursak, UNESCO'
ya gre "ayrmc gruplar-aras ilikilerin biyolojik temellerde dorula-
nabilecei yanltmacasna dayanan anti-sosyal inan ve davran-
lar" tanm kapsamna girmektedir. Bu temelde de, rklk etiketinin
Siyonizm'e uygulanabileceinin karsna dikilenler kmaktadr. Bun-
lardan Rosemary ve Herman Ruether unlar yazyordu:
"Genel Kurul'da ounluk Siyonizm'i rklk olarak sula-
mak iin oy kulland. Bu oylama...Yahudilikle rk birbirine
kartran eski Semitizm-aleyhdarln canlandrmakta ve
milliyetilikle rkla yeni karmaklklar eklemektedir...
"Siyonizm'in rklk olarak sulannn temelinde ncelik-
le Yahudilerin 'rk' olduu varsaym yatyor. Ancak ger-
*Christian Science Monitr, 21 Mays 1976. te yandan, Free Palettine (zgr Filistin) dergisi
Mays-Haziran 1976 tarihli saysnda, Siyonizm'in ncelikle deri rengine dayanarak ayrm
yapmamasna karn, Gney Afrika Bakan John Vorster'in Nisan 1976 ziyaretiyle ilgili
olarak zenci-kart duygular ortaya kan israillilerin bulunduunu ileri srmektedir:
"Kendisi srail Babakan Yitzhak Rabin tarafndan 'hararetle' karland. ki nder nemli
bir ekonomik, bilimsel ve endstri andlamasnn imzalandn ve ayn zamanda karlkl
yardmlamay tamamlayc bir kabineler-aras komitenin kurulduunu iln ettiler.
Jerusalem Post ta yle yazmaktayd: "Afrikaner'ler kendilerini srail'e yakn hissettikleri
iin, ok sayda siyah kitleye karn varlklarn srdrebilmeleri ve kendilerini srail'le
birlikte Afrika ktasnn iki ayr ucunda yalnz bana savam veren, benzer karlara sahip
iki beyaz ulus olarak grdklerinden, bu andlamaya ilikin olarak zellikle istekliydiler."
6
Golda Meir'in siyah-beyaz rkln krklememekle birlikte, bunu kendi siyasal kar
iin kulland sylenmektedir, rnein, 10 ve 13 Kasm 197a tarihli Ma'ariv, Meir'in
daha fazla Fantom avc-bombardman ua ve Rogers Plnnn geciktirilmesi karlnda,
rakibinin zenginlere kar tavrndan honut olmayan Amerikal Yahudi evrelerinin yeniden
seilmesinde desteklerini salayabilecei konusunda Bakan Nixon'a sz verdiini ima
etmekteydi.

20
 ekte, srail'de toplanan Yahudiler kk bir devlette bir
araya gelen belki de en fazla ok-rkl grubu oluturuyorlar.
Bunun iine yalnz Dou ve Bat Avrupallarn geni bir ku-
a deil, Arap ve Doulu Yahudiler de dahildir...Bu ok
rkl ve farkl kltrl Yahudileri bir araya toplayan da
Siyonizm'dir.
"Orta Dou'daki gerilimler rksal dzeyde yer almyorlar.
Yahudilerin deiik kltrlerden gelmesi ve tsrail'deki pek
ok Yahudinin etnik ynden Arap olular 'etniklik' snf-
lamasn da yanltc klmaktadr. Arap Yahudisini Arap
Hristiyandan ve Arap Mslmandan ayran grup kimli-
i son aamada dinsel kimliktir." 7
ngiltere'de yaayan ve Filistin sorunu uzman olan Yahudi
gazeteci Marion Woolfsen 14 Mays 1976 tarihli Manchester Guardian'
da yaynlad "Siyonizm ve Irklk" balkl yazsnda yle demek-
teydi :
"Siyonizm'in baz yandalar Yahudilerin bir rk olmadn
ve sonunda Yahudi olmayanlar iin haksz eylemler durumu-
na gelen Yahudi karlarn koruma abalarna dayanarak,
Siyonizm'in rk olarak sonulanamayacan ileri srmek-
tedir. Ancak bu sav eitli lkelerdeki Yahudilerin kendi-
lerine ynelik kym ve basky 'rk' olarak niteleyen zen-
gin bir Siyonist edebiyatnn varl nedeniyle su gtrr
niteliktedir." . {

Bu yazar, Meksika'daki dostlarm gibi, Yahudi olmayanlara Ya-

hudi olmadklar iin yneltilen ayrm ayn biimde rk olarak deer-
lendiriyor. Siyonist-srail rk politikalarnn rnekleri olarak szn
ettikleri arasnda unlar da var:
"Yahudi Ulusal Fonu... 1901'de Dnya Siyonist rg-
tnn Beinci Kongresinde yalnzca Yahudi smrge-
ciliine Filistin'de toprak salamak amacyla kuruldu. Bu
rgt (ve devlet) kent topra olmayan (ve pek ou el
7
C. and C, s. 307-308. Ruether'ler baz Siyonistler ve yandalarnn Yahudiler iin kul-
landklar "seilmi rk", _ "kurban rk" ve benzeri kavramlar anlalan reddediyorlar.
nceleri Anti-Defamation League kadrosundan olan B.Z. Sobel Hebrev Christians: the 13 th
Tribe (New York, 1974) adl yaptnda bu kiiler iin "iki kez seilmi - hem rk, hem inan
ynnden" deyimini kullanmaktadr. 10 Ocak 1976 tarihli The National Observer Amerikan
Yahudi Kongresi Bakan Arthur Hertzberg'in Yahudilere kar konan g kotalarm
"rk" olarak nitelediini yazmaktadr.

21
 konmu Arap topra olan) srail arazisinin % 95'ine
sahiptir. Bu Fonun kurulu yasasna gre, sahip olduu
toprak yalnzca Yahudi yerlemesi iin ayrlmtr;, bu
toprak stnde ina edilecek konutlarda Yahudi olmayanlar
oturamaz ve (srail yurtta Araplar dahil) Yahudi olma-
yanlar bu topraklarda alamazlar."

Irklk m, Yobazlk m?
Siyonizm^ rklkla ayn klmay ho grmeyenlerin srail'in ayrm-
c politikalarna gz yumuyor olduklar sonucuna kolayca varlr. Bu
tartmann ilke farkllklarndan ok szck farkllklarna dayan-
drlabilecei Robert G. Hoyt'tan baka bir alntyla gsterilebilir:
"Dnya Yahudileri kendile ini tek bir halk olarak kabul
ettiler; bazlar, yani Siyonistler, bu halkn belirli bir
corafya alannda uluslaabilmesinin bir hak ve gereksinim
olduunu ileri srd. Filistin'i setiler. Toprak satn almak,
zel diplomasi ve kamu oyu oluturmak, belirli hedefler
seip tedhie bavurmak, Avrupa'da ve baka yerlerde siyasal
ve ekonomik nfuz kullanmak gibi eitli yollarla, varlm
silh gcyle koruduklar (ve snrlarn genilettikleri) yeni
bir Yahudi devleti iin Birlemi Milletler himayesine
kavutular ve byk glerce de tanndlar.
"Btn bunun siyasal ynden akllca ya da etnik adan
kabul edilebilir olup olmamas sorun deil. Bu, rklk
mdr? Buna milliyetilik demek daha uygun grnyor.
Yahudiliin kendi rksal deildir." 8
Bu son noktaya ilikin olarak, bazlar "sa Uruna Yahudiler"
(Jews for Jesus) akmna katlan Yahudilerin srail'de ayrmclkla
kar karya kaldklarn gzlemlemilerdir. Bir Hristiyan ailenin
kendi yaamn tehlikeye sokarak Nazilerin elinden kurtard meslek-
tam Daniel gibi bir Yahudiye yaplanlar da var. Ailenin sergiledii
inancn ylesine etkisi altnda kalmt ki, kendi de Hristiyan oldu.
Bir Yahudi olarak yetitii iin, otomatik olarak srail yurtta ola-
bilme hakkndan yararlanmak istediinde, grld gibi rksal duru-
mu deimemi olduu halde dininden dnd iin srail Hkmeti
bu kiiye bu hakk tanmad. Bu tr rnekler, bazan Siyonist ayrm-
8
C. and C, s. 318. Vurgular benim.

22
cl rk yerine yobaz olarak tanmlamann daha uygun olduunu
gstermek amacyla seilmektedir.
Demek ki, rkln buna benzer birtakm yorumlar 3379 sayl
B.M. kararma leyhte ya da aleyhte olanlar etkilemi. Ancak, Siyonizm'
in rkln bir biimi olarak kabul edilmesi iin oy kullanlrken
kafalarda olan Genel Kurul'un rk ayrmna ilikin resm tanmna
bakmay akl etmi olsalard, byk bir zahmetten kurtulunmu
olurdu. 21 Aralk 1965'te kabul edilen 2106 A (XX) sayl Genel Kurul
Karar rk ayrmn "rk, renk, kuak ya da ulusal-etnik kkene dayal
herhangi bir ayrm, dta tutma, snrlama ya da tercih" olarak tanm-
lamaktadr. Bu geni tanm Siyonizm>in rkln bir biimi olup ol-
madna ilikin herhangi bir tartmada aklda tutulmas gerekir.

Herzl'in Siyonizm'i:

Dnya Kiliseler Kurulu (World Council of Churches) Genel Sek-

reteri Philip Potter "Siyonizm'in...ok deiik biimlerde anlaldn
ve yorumlandn" aklamtr.9
Bu yorumlarn bazlarna biraz sonra deineceim, fakat nce
Herzl'in Siyonizm'ine genel izgileriyle bakalm. Filistin ile ilgili
atmann temelinde yatan ve B.M.'in Siyonizm'den sz ederken
aklnda tuttuu kavram da budur. Bu kavram 1897Ve Theodor Herzl
tarafndan ortaya atlm olup, Filistin ve evresinde bir Yahudi devleti kur-
maa ve yaatmaa alan Yahudi ulusal kurtulu akm olarak tanmla-
nabilir. Bugne kadar ne "Yahudiliin" anlam, ne de istenen topran
snrlar konusunda bir anlama salanabilmitir.

Bir zamanlar Siyonist olduuna inanm ve eski bir israilli olan

bilim adam Michael Selzer 1970'de bu akmdan sz ederken, "Siyo-
nizm onu eletirenlerin kk bir yzdesi, giderek savunucularnn
daha da ufak bir yzdesi tarafndan ancak yeterince anlalabilmi
10
karmak bir olgudur" demitir. Bundan sonra szn edeceklerim
bu sempozyuma katlanlarn ayrntlarna girecekleri bir konunun
genel zetidir. Tartmaya, szcklerin anlamlaryla ilgili yakla-
mm ortaya karacak kadar gireceim.

Herzl'in ve onu izleyenlerin temelde yatan varsaymlar drt

trldr. eitli biimlerde ifade edilmelerine karn bugnk s-
9
Ecumenical Press Service, 11 Kasm i 975.
Reconsidend: the Rejection ofjevish Normalcy, New York, 1970, s. xi.

23
rail'in umutlarnda, tasarlarnda ve uygulamalarnda gl bir biim-
de etkili olmakta devam edip gidiyorlar. A.B.D. D leri Bakanlnn
eski grevlilerinden Edvvin M. Wright'n u anlad ve ifade ettiine
gre, bu varsaymlar unlardr: (i) Yahudiler ve Yahudi olmayan-
lar kaltmsal (ve belki de jenetik) olarak uyum iinde bir arada
yaayamazlar ve Yahudi olmayanlar uzlamaz bir biimde Semitizm
dmandrlar. (2) Btn Yahudiler, kendilerini korumak iin, ayn
lkenin iinde bir araya gelmek zorundadrlar; Filistin'in tm
Yahudilerin geleneksel yurdu olduuna ilikin "gl efsane" 12 bu
topran seimini zorunlu yapmtr. (3) Yahudi olmayanlar ya Ya-
hudi devletinin dna kartlmal ya da yerlemi Yahudilerle
aralarnda hukuksal ve psikolojik bir ayrm duvaryla ayr tutulma-
ldrlar. 1 3 ^) Yahudi devletinin kuruluu Yahudi olmayanlarn yar-
dmn gerektirmektedir: Bunlar (a) kendi lkelerindeki Yahudilerin
gmelerini tahrik edecek Semitizm aleyhdarlan ve (b) dnya Yahu-
dilerinin greli olarak dank kkln amak iin en azndan
bir byk devletin desteidir. Herzl Rusya, Almanya, talya ve Os-
manl mparatorluunun himayesini aram durrrutur. Onu izle-
yenler nce ngiltere ve sonra S.S.C.B. ve zellikle A.B.D.'nin des-
teini salamada daha baarl oldular.

Herzl'in Siyonizm'ine Tepkiler:

Balangta, Herzl'in Siyonizm'inin snrl bir etkisi vard. Herzl*-
den ok nce, Charleston'lu Yahudilerin 1841 Bildirisi "bu lke (A.B.-
D.) Filistin'imiz, bu kent Kuds'mz, bu Tanr evi Tapmamzdr"
diyordu. O tarihte de daha yllar yl, Reformcu Yahudiler bata
olmak zere, Amerikan Yahudilerinin ounun gr buydu. Ayn
grler teki lkelerin Yahudileri arasnda, zellikle Almanya'da
yaygndr. Ortodoks Yahudiler de Siyonizm'e olumsuz tepkide bulun-
dular. Daha 1903'te, Lubavitscher Hasidim siyasal Siyonizm'i "Tanr'ya
kar koyma ve Tevrat'n yadsnmas" olarak suluyordu. Bugn bile
n
The Great Ziont Cover-up, Cleveland, 1975.
"Raphael Patai, der., The Complete Diaries of Theodor Herzl, New York, 1960, s. 56.
"Bu almann sunuluundan ksa bir sre sonra, 7 Eyll 1976 tarihli Al Hamishmar gizli
Koenig Memorandumu'nun israil Araplannn i, konut, eitim ve aile deneklerine ilikin
snrlamalar getirilmesi ve g etmelerinin teviki konusundaki nerilerini aa kard.
Koenig'in rtbesinin indirilmemesi ya da Galilee yneticiliinden alnmamas ve nerilerin
resmen reddedilmeleri gibi gerekler srailli Araplara, gemite olduu gibi, gelecekte de
grecekleri davrann Herzl'in nc varsaymna uygun olaca korkusunu vermek-
tedir.

24 . \ ,
Kuds'te Neturei Karta Tanr'nn tm Yahudileri birletirme rolne
ondan nce sahip kmakla Siyonizm'i bir kfr saymaktadr. 14
Fakat olaylar, zellikle Almanya'da Hitler dnemi, Yahudi
olsun ya da olmasn, pekok kiinin Filistin ve evresi iin bir
Siyonist siyasal program "Yahudi sorunu" iin tek yeterli zm
olarak kabul etmesi iin uygun ortam hazrlad. te yandan, bu
Filistinliler ve komu lkelerde yaayan Araplar iin kanlmaz bir
srl ve boyunduruk anlamna geliyordu. Moe Dayan bu ikinci
tavr olduka ak zetledi:

"Araplarn Yahudilerden kiisel, dinsel ya da rksal neden-

lerden tr nefret ettikleri doru deildir. Onlar bizi -kendi
alarndan pekl hakl olarak- bir Arap lkesini bir Yahu-
di devletine dntrmek amacyla ele geirmi Batllar,
yabanclar, igalciler gzyle deerlendiriyorlar." 15

Siyon ve Siyonizm ile lgili Karklk:

Buraya kadar alntlar yaptm tepkilerin, eitli yanlar olmakla
birlikte, bir ortak zellii de vardr: Hepsi siyasal Siyonizm'in ne oldu-
una ilikin ak bir anlaytan kaynaklanyor. Bu erevede bile, kar-
maklklar byktr, fakat iten ancak iyi bilgilerle donanmam d-
nce yaplar nedeniyle karklklar daha da bymtr. rnein,
ou Siyonizm szcn duyduunda bunu bugnn Orta Dou poli-
tikasyla balantl olarak deil de, Siyon (Sion, iori) szcyle ok es-
kiden beri ilgili birtakm yksek kavramlar asndan yorumlamakta-
dr. "Kilise" ya da "Tanr'nn Krall" anlamna gelen 'Siyon' szc-
nn tarihsel Hristiyan kullanm hl "Ey Siyon...barn...ve tsa'
nn kefaret ve kurtuluunu mjdeleyen haberi vermek iin grevin
yerine getiriliini hzlandr" gibi dualarda grlmektedir. Ve ilgin-
tir ki, yeni Micropaedia Britannica''da Siyonist bal altndaki tek
konu Orta Dou'daki atmayla ilgisiz olup Sahra'nn gneyinde-
ki Afrika'da bir kilise akmdr.

1796'da siyah Amerikan Methodist'leri ayr bir topluluk olarak

rgtlenecek olursa daha youn bir ruhsal gelime olana bulacak-
larn hissettiklerinde, yeni -ve hl byyen- akmlarna "Afrika

"David Caploe, "Zionism: the Dream and the Reality," Middle East International, Ekim
1975-
"Alnt uradan: Noam Chomsky, Peace in the Middle East? New York, 1974, s. 53.

25
Methodist Episkopal Siyon" adn vermilerdi. "Yehova'nn Tank-
lar" umutsuz, yabanclam ve reddedilmilere arda bulunurken,
1884'de "Siyon'un Gzetleme Kulesi Topluluu" olarak rgtlen-
miti. "Siyon Vadisi" denilen yere bu ad Mormonlar tarafndan muh-
teem kaya oluumlarnn kutsal ve heybetli gzellii nedeniyle veril-
miti. "Siyon-Illinois" bir grup inanm tarafndan yaamn tm
yanlarnda Hristiyan idealini ifade etmek iin kuruldu. Ve "Siyon'a
yryoruz" diye balayan dua Filistin ile ilgili olmayp, ilh ve daha
iyi bir dnya dzenine ilikin umutlar iln etmektedir. Siyon szc-
nn bu trl kullanmn bilenler ve Herzl'in Siyonist kavram ya da
uygulamalarna aina olmayanlar Siyonizm szcn iitir iitmez
buna olumlu tepki gsterme eilimindedirler.

Herzl'e Ramen Siyonistler:

Buna ek olarak, Siyonizm szcne tepkileri daha baka elerin

etkisi altnda olan bakalar da bulunmaktadr. rnein, Hal Lind-
sey'in ok satan Son Byk Gezegen Dnya ( The Late Great Planet Earth)16
adl kitabnda savunulan 'bin yllk altn a' gr vardr. Bu kitapta
"tsrail (devletinin) yeniden douu, doal fetlerin saysnda art,
Msr'da sava tehdidi ve eytan'a tapnmann yeniden ortaya k"
sa'nn yeryzne ikinci kez geliini kolaylatran olaylarn iinde sra-
lanmaktadr. Filistin'de bir Yahudi devletinin kurulmasn savunuyor
da olsa, son tahlilde, Yahudilerin Hristiyanl kabul edi dn-
cesinden ayrlmaz grndklerine gre, Herzl'in Siyonizm hedef-
leriyle ortak yanlar var saylmaz.
Hibiri Herzl'in temelde yatan varsaymlarn makl bulmaa
zorunlu olmayan geri kalan Siyonist yanls gr ise, kendini
ortaya atan birok liberalde egemendir. lk nce, 1948'den buyana,
Siyonist ile Yahudi szcklerini birbirlerinin yerini tutan sfatlar olarak
kullananlardan sz edelim. Norman Podhoretz ve benzeri Siyonistler
tarafndan etkili bir biimde yaygnlatrlan bu balamda, lkelerinde
rkla kar (byk lde siyah-beyaz kartlyla ilgili olarak)
savamda, Yahudilerle yardmlama deneyimi olan Batl Hristiyanlar
Siyonist rk yaftasn bir iftira, cil ve aktif bir kar-saldr gerektiren
bir sulama olarak grmektedirler.
Amerikan Siyonist Federasyonu'nun "Siyonizm, Yahudi Ulusal
Kurtulu Savamdr" slogann sorgusuz, sualsiz kabul edenler de
16
Grand Rapids, Michigan, 1970.

26
vardr. Bunlar "Yahudi yurttalarn" kimler olduu ya da kimler-
den ve ne ynde kurtarlacaklarn ya da bu kurtuluun nasl olacan
sormamaktadrlar. Semitizme kar davranlarn kurbanlarna siyasal
olarak sz verilmi bir dnya cennetinin salanmasyla, Siyonizm'in
rkla kar olduuna inanmaktadrlar, o kadar.
Son olarak, Martin Buber'in dledii "Araplara dost...ve btn
Avrupal emperyalist eilimlere kar" bir tr Siyonizm'in imdiki
atmada tehlikede olduunu dnenler bulunmaktadr. Fakat
1931 Siyonist Kongresi Buber'in grlerini reddetmiti. Ve Msr'a
1956 ngiliz-Fransz-srail saldrs Buber'in ideallerinin Siyonist
uygulamadan nasl btnyle silindiini gstermitir.17

Anti-Semitik Siyonizm Yanll:

Semitizme kar bir klf olarak ve rk yaftas iin zel bir iddi-
as bulunan son bir tr Siyonizm yanllndan da sz etmek gerekir.
Bu gr, dnya Yahudilerinin Orta Dou'da tek bir ulusal toplama
yerinde bir araya getirilmelerini amalayan ve Siyonist tasarnn des-
tekleyicisi Yahudi dmanlarnca savunulmaktadr. Bu "g"n
(aliyah) baars, Fichte'nin deyimiyle, "Yahudilerden ve Yahudi
dncelerinden z savunmamz iin" btn Yahudilerin Filistin'e
srlmeleri konusunda On-sekizinci Yzyl Almanyasnda ad geenin
yapt neriyi kamu oyu nnde yinelemekten onlar kurtarabilirdi.
Kasm 1975'de Jacob Bernard Agus'un Yahudi Tarihinin Anlam
(The Meaning of Jewish History) adl kitabnda 18 Fichtc'den alntlar
okuyordum. Bu okuduklarm 1 Aralk tarihli JVewsweek dergisinde
"Haber Yaratanlar" (Nevosmahers) blmne tepkimi renklendirmi
olabilir. Bu blm Iowa niversitesinde merhum Henry A. Walla-
ce'm anlarnn aln u szlerle veriyordu:
"1946 ylna ait bir an Filistin bunalmyla baa kmaa
abalayan bitkin bir Harry Truman portresi iziyor. Ti-
caret Bakan Wallace, yemekli bir kabine toplantsndan
'Bakan Truman'n Yahudilerden cannn epeyi yandn'
"S.v. Bubcr, Universal Jevish Encyclopedia ve Macropaedia Britannica. Siyonistler, kendilerine
Siyonist diyen, ancak Buber ile pek ok ortak yanlar bulunan son akmlardan rahatsz
olmaktadrlar. "srail'e kar giritikleri 'esnek', 'sorumlu' ve 'aklc' olmaya ilikin yaygn
ikna abalaryla, Arap ve Arap yanls propagandann etkisini arttrmaktadrlar." The
Jeunsh Press, 25 Haziran 1976.
I8
New York, 1963, s. 334.
 1
ve Bakann 'onlar yeryznde Hazreti Isa memnun
edemedi; benim daha ansl olmam kim bekleyebilir ki?'
dediini, onlarn kendine bir yarar olmadn yazmak-
maktadr." ;

Bugne kadar, bu tarih gereini Herzl'in "anti-Semitikler

bizim en gvenilir dostumuz...mttefikimiz olacaklardr" 19 bii-
mindeki aklamas nda yorumlama ynelimi grmedim. srail'
deki halk Truman' hl Siyonizm'in en gvenilir dostlarndan biri
olarak selmlar.

Lord Balfour'a kar olan durum iyi belgelenmitir. srailliler

1917 Balfour Bildirisini bir Yahudi devleti kurulmasnda nemli bir
diplomatik adm olarak grrler. Ama gene bu kii 1903'da babakan-
ken zellikle Yahudilerin ngiltere'ye gn snrlayan bir yasann
kabul edilmesi iin ngiliz Parlmentosuna bask yapmtr. 20
Bu tartmal konuya aklk getiren birinden bir alnt yaparak
sz balayaym. Brandeis niversitesi niversite-ii srekli yaynnn
25 Kasm 1975 tarihli saysnda kan "Siyonizm ve Irklk" adl ya-
zsnda, David G. Gil Sijon'u evrensel bara ulamada Yahudi a-
balaryla ilikilendirerek diyor ki:
"Yahudi halk, Yahudiliin fiziksel ve kltrel varln
tehdit eden ve Siyon'un gerek anlamyla aka elien,
srail devletindeki ve siyasal Siyonizm'deki rk e-
lerin stesinden gelmelidir. Bu elerin stesinden gele-
bilmek iin Yahudiler Siyon'un ilk anlamna, yani Filis-
tinliler dahil tm halklar iin adalet ve eitlik yoluyla
bara kendilerini yeniden adamaldrlar. Bunun siyasal
' 1 anlam, ortak yurtlarna geri dnmek asndan Yahudi
ve Filistinlilerin eit haklarn ve hibir halkn tekine
egemen olmad ya da smrmedii, toplumlarn Si-
yon-Filistin topra boyunca yardmlat, ok-uluslu bir
bir devlet iinde yaamay kabul etmektir."

"Alnt: Agus, s. 423.

20
Eski srailli gazeteci Maxim Glilan, How Israel Losl Its Soul, Harmandsworth, 1974, s.
s. 32-33-

28
IRKILIK: SYONZM'N TEMEL
BR LKES
STEFAN GORANOV

Birlemi Milletler Genel Kurulu'nun Kasm 1975 tarihli karan

Siyonizm ideolojisi ve uygulamasnn rk bir nitelik tadn
kesin olarak ortaya koymutur. Giderek artan bu tehlikenin z ve
belirli zellikleri tam ve doru olarak deerlendirilirse, B.M.'in karar,
rkln Siyonist trne kar geni bir savam verilmesine yeni ve
daha byk olanaklar salamaktadr.
nce unu belirtmeli ki, Siyonist rklk ayr bir olgu deildir.
Nitelii ve oynad uursuz rol nedeniyle, uluslararas emperyalist
burjuvazinin en gerici ve saldrgan blmnn, sava glerinin,
smrgeciliin ve yeni-smrgeciliin hem ideolojisi, hem de uygu-
lamasdr.
Nazi Almanyasnn insanlk-d cinayetleri rkln rtc
gc hakknda herkese yle kolay kolay unutamayacaklar bir ders
verdi. kinci Cihan Savanda faizm yere ykldnda rk ideolojiye
ok ar bir darbe indirilmi, fakat yeryznde toplum yaamndan
temelli olarak atlmamt. ada gelimeler rk ideoloji ve siyasetin
yalnzca srail devletine zg bir i hastalk olmadn gsteriyor. Ayn
saldrgan glerin karlarna ve hedeflerine hizmet ederek sermayeci
devletlerde geni biimde belirgindirler. Irk ayrmnn acmasz ilke-
leri Siyahlar, Puerto Riko'lular, Meksika'llar, Kuzey Amerika
Hintlileri ve tekilerin nfusun yaklak bete-birini oluturduklar
en byk sermayeci devlet olan Amerika Birleik Devletlerinde ege-
mendir. Kleliin kaldrlmasndan buyana yz yldan ok zaman
gemi olmasna karn, Amerikan toplumunun geliimi, sermayeci
dzenin aznlklara zgrlk ve eitlik salayamayacan gsteri-
yor.
Gney Afrika rklarnn siyah derili yerlilere kar kanl
arpmalara girimeleri ve Gney Afrika rklarnn ktann byk
bir blmnde smrge basksn korumak ya da yeniden kurmak
iin elele vermeleri birok halklarn zgrlklerini tehlikeye atmakta-
dr. Apartheid, rk ayrm ve Afrika'da yeni-smrgeci yaylma ortak

29
siyasetinin uygulanmasnda birbirine yardm eden Gney Afrika
beyaz rklaryla srail'in Siyonist rklarnn ittifak zellikle teh-
likelidir. Bu ve teki lkelerdeki rk basks sermayeci devletlerin
i ve d ilikileriyle yakndan balantl olup, emperyalist savalar
yrtmek, ilhak edilen topraklar smrgeci mlkiyet durumuna
sokmak ve lkeye eklenen yerlerin asl sahiplerini kendi topraklarndan
srmek ya da onlar yok etmek de dahil olmak zere, eitli biimlerde
ortaya karlar.
A.B.D. bata olmak zere, emperyalist devletlerin yardmyla
uygulanan, Filistin'de Siyonist smrgeci siyaset Kuzey Amerikal
smrgecilerin yerli Hintlilere reva grdkleri ayn rk yntemleri
uygulamaya koymaktadr. "Dnya Yahudi ulusu", "Tanr'nn se-
tii halk" ve "daha byk srail" gibi Siyonizm'in rk sloganlarnn
altnda da ayn genel dnceler vardr. Bu dncelerde, temelde,
emperyalist burjuvazinin "siyah" emekiler ve kendi ulusal proletar-
yasn smrmesini hakl gstermee yarayan ve insan arasnda eitsiz-
lie dayal, bilime ters den ve btnyle ahlktan yoksun eitsizlik
tezine ilikin eler vardr. 1

deolojisi asndan, Siyonizm insanl ana rka ayran

Gobineau'nun rk grlerinin temelde biraz deimi biimidir.
Bu ayrma gre, en geri olan "siyah rk" olup, onu "sar rk" yakndan
izlemektedir. "Beyaz rk" gya en stndr, nk bunda enerji,
dzene eilim ve entellektel stnlk gibi tm erdemler toplanm-
tr. 2 Gerekten gerici ve metafizik nitelikte olan Gobineau'nun teo-
risine gre, "tm uygarlklar beyaz rkn bir rndr ve bu rkn yar-
dm olmadan tek bir uygarlk bile yaayamaz..." 3 Beyaz rkn tekiler
stnde temel ve sonu-gelmez stnl olduunu iln etmek ve renkli
rklarn gelime yetenekleri olmadn sylemekle, rksal dmanl
ve rk basksn krklemektedir. Bundan trdr ki, Marx Gobineu'
ya "barbarln valyesi" adn takmtr. Uydurduu bu rk gr-
lerle " 'beyaz rk' temsilcilerinin teki insanlar arasnda bir eit
tanr olarak kabul edilmelerini istemi, 'beyaz rk'n 'soylu' ailelerinin
de sekinlerin zn oluturduu"nu dorulamak istediini yazm-
t." 4

'Protiv Rasizma, Moskova, 1966, s. 9. '

2
Compte A. de Gobineau, Introduction a l'essai sur l'inegalite des Races humaines, Paris, 1963,
s. 376.
Hbid.
4
Karl Marx, Soineniya, C. X X X I I , s. 546.

30
 Siyonistlerin igal edilen topraklardaki Arap halkna, bu arada
Arap lkelerinden srail'e gelmi olan Yahudilere tavrlar, temelde,
snf ilikilerini biyolojik sosyolojiyle anlatan Vacher de Lapouge'n
rk kavramlarndan esinleniyor. Lapouge'a gre, snflar top-
lumsal bir semenin ve biyolojik yaplar iinde bulunan mor-
folojik farkllklarn rndrler. " 'Beyaz olmayan snflar' uygar
yaamla uyum salayamam vahilerin ocuklar ya da 'kan bozul-
mu' snflarn soysuz temsilcileri" olarak kabul eder. 5
Siyonist rklarn kabullendii ve yeniden yaama kavuturduu
bu rk kavramlarn bilimle ortak bir yan yoktur. Antropolojik ve
psikolojik almalardan hareket eden bilim tek doru sonuca ula-
mtr: bugnk insanln btn rklar fizik adan kuvvete eit
ve kltrel deerleri yaratma ynnden ayn derecede yeteneklidir.
Ama emperyalizmin rk teorisi ve uygulamas insanln byk
bir ksmnn temel birlii ve bylece ana haklarn yok etmeyi hedef
alr; Siyonist rkln hedefi ise, zellikle, Filistin Araplar ve komu
Arap halklardr. Bundan son derece nemli sonular kyor: em-
peryalizme kar klmayacak olursa, Siyonist rkla kar baa-
rl bir savam verilemez. Orta DouMa A.B.D. ile ibirlii yapa-
rak kalc ve dil bir barn gerekleebileceine inanmak ksaca bir
aldatmacadr. Amerika korumakta olduu srail'in ve bylece kendi-
nin karlarn bir yana itmeden bu yola giremez.

atmann, A.B.D.'nin tasarlad ya da ondan mlhem, her

zmnn, aslnda, Arap halklarn hedef aldna dair baz Arap
evrelerinin ihtarlarnda ok gerek pay vardr; bu trl zmler
ancak Araplarn siyasal ve ekonomik ynden baml duruma d-
meleriyle ve zamanla Filistin direniinin ezilmesiyle sonulanr. Arap
devletlerinin verdikleri baz dnler ve Orta Dou'daki ada geli-
meler de gsteriyor ki, Araplarn zm olarak grdklerine yaklaan
Amerika deildir, fakat baz Arap lkeleri emperyalistlerle Siyonistle-
rin zm dediklerine yanamaktadrlar. Byle bir yaklam Siyonizm'
in ilerde smrgeci ve rk genilemesini engellemeyecek, yalnzca
destekleyecektir. Anlalyor ki, Orta Dou atmasna adil bir -
zmn anahtar A.B.D.'nin deil, Arap halklarnn elindedir; yol
pazarlktan deil, emperyalizme kar savamdan geer.
Araplara kar rksal hogrszlk ve dmanln Siyonist
rkln ieriini tketmediine iaret etmek nemlidir. Gr-
!
Vacher de Lapouge, Race et Milin Social: Essais d'Antroposociolot>ie, Paris, 1909, s. 230.

31
nmn bu, yalnzca, bir yandr. Siyonizm, emperyalizmin temsil-
cileriyle organik balar bulunan Yahudi burjuvazisinin bir akm
olarak, Araplara kars bir nitelik kazanmadan nce, rkl geli-
mesinin temel ve harekete getirici bir ilkesi diye kabul etmiti. Siyo-
nizm Avrupa'da Yahudi zmlenmesinin gitgide byyen srecine
rk bir tepki olarak belirdi. Siyonist ideologlarn bu zemsenmeyi hep
"Yahudi halk"na ihanet olarak grmesi nemlidir. Theodor Herzl Ya-
hudiler ile Yahudi olmayanlarn bir arada yaayamayacaklarn kant-
lamak iin ve smren snflarn Semitizm-aleyhdar programlarndan
da alntlar yaparak, tm halklar hedef alan byk ithamlarda bulu-
nuyor. Diyor ki: "Yahudilerin iinde yaad halklar, ak ya da
kapal, Semitizm dmandrlar." 6 Ona gre, zmsenme temelden
olanakszdr, nk Yahudi olamayan herkeste "doal" bir Semi-
tizm aleyhtarl vardr. Siyonistler, rksal nefreti krklemek iin
tarihsel gelimedeki olumsuz anlar bilerek abartmakta ve "ebed
halk" tekilerin bir trl "bitmeyen" nefretlerine karn ayakta
kalabilmi olan kurbanlar gibi sunmaktadr. 7 Siyonistlere kalrsa,
ite bu nedenden tr, zmlenme ya olanakszdr ya da yzeyseldir.
Ahad Ha'am'n grne gre, neydilerse yle kalmlar, yani tek
ulus olma niteliklerini yitirnemilerdir, nk zmlenme sreci
iinde teki uluslarn entellektel glerinden yararlanmlar ve, Yahu-
dilik temeline dayanarak, onlarla rekabeti savam sonunda ayakta
kalmlardr.8

Ama, uygulamada Yahudi olmayan btn insanlarn szm-ona

rklnn karsna Siyonistlerin gerek rkl kyor. Bunun temeli
de Yahudilerin stn ulus olduklar ve teki halklar iinde nde gelen
rol oynadklar efsanesidir. Kibir dolu etnosentrik mevzilerden hare-
ket eden Siyonistler Yahudilere baka uluslarda olmadklarn sy-
ledikleri birtakm rksal stnlkler de tanyorlar. Yahudilik ulusla-
trlarak, hem gya daha az yetenekli, hem de trel ve tinsel alardan
daha arca gsterilen teki halklarla kar karya getiriliyor. Bu
konuda Ahad Ha'am Nietzsche'ye zg bir itenlikle diyor ki:
"Ve eer her varln hedefi olarak ortaya bir stn insan
kmasn kabul ediyorsak, bu hedefin nemli bir ksm
da bir stn ulusun olumasdr. Tinsel nitelii onu teki
' halklara bakarak trel retiye ve daha kutsal trel temel-
8
Theodor Herzl, Evreyska Derjava, Sofya, 1947, s. 40.
7
S.M. Dubnov, Pime o Starom i Novom Evreysve: 1897-1907, St. Pctersburg, 1907, s. 155.
"Sources de la Pensle Juive Contemporaine, Jerusalem, 1970 s. 42.

32
 lere oturtulmu tm yaam biiminin geliimine daha
yatkn ve yetenekli klan byle bir halk var olmaldr." 9
Kukusuz, ilke ynnden, bunlar salam dnceler deillerdir.
Baka bir yerdeki u szlerine bakarak burada kastedilenin Yahudiler
olduunu anlyoruz:

"Yaradl merdiveninde farkl basamaklar olduunu herkes

doal olarak kabul eder; nce inorganik nesneler, bitki-
ler ve hayvanlar alemi, sonra konuan yaratklar ve hep-
sinin stnde Yahudiler." 10

Bu dncelerin Nazizmin daarcndan dn alnd sonucuna

varlabilir; ancak aratrma tam kartn, yani faistlerin Siyonist-
lerden aldn ortaya koyacak.
Siyonistlerin birok aklamalar ve imdiki eylemleri, onlara
gre, "Tanr'nn seilmi halk"nn bakalarn aydnlatmak deil,
onlarn stnde bask kurmak ve gerekirse onlar ortadan kaldrmak
olduunu gsteriyor. Acmasz gcn ve gya stnlk iddialarnn
yceltilmesini Siyonistler siyasetlerinin "abc"si durumuna getir-
milerdir. Yirminci Yzyln daha ilk yllarnda bile, Ben-Gurion
Filistin'de otururken, yle demiti: "Bugnk dnya gten baka
bir eye sayg duymuyor." Yarm yzyl sonra da, Filistin sorununun
"resm kararlarla deil, silhla" 11 zmleneceini syledi.

Siyonistlerin "Tanr'nn seilmi halk"n Filistin'de sahte "halk-

sz topraa topraksz halk" sloganyla yerletirip canlandrma deneyi,
bandanberi, acmasz bir rk ayrm uygulanarak gerekletiriliyor.
Arap emeini ve Arap rnlerini boykot etmek ve mandac hkmet-
ten toprak satn almak iin kolay koullardan yararlanmak gibi yerli
halk uzaklatrma amacyla birtakm nlemler alnm, bunlar kolay-
latrc zorunlu yasalar da hkmete kabul edilmitir. Ekonomik
basknn istenilen sonular vermedii durumlarda, apak kuvvete ba
12
vurulmutu. Siyonistler, Filistin'in demografik zelliklerini gmen
Yahudiler yararna deitirmekle, Yahudi-Arap ilikilerinde eitlik
olamayaca, ancak Yahudi basksnn sz konusu edilebilecei rk
kuralna aka ve acmaszca drt elle sarldlar. Arap halklaryla drt
9
Sionizm: Otrovlennoye orujiye imperializma-Dokument i materiali, s. 107.
'"Sources de la Penste Juive Contemporaine, s. 49.
"Les Temps Modernes: le Conflict Israo-Arabe, Paris, 1967, s. 124.
"Ibid., s. 116.

33
byk atma bata olmak zere, birok asker karlamalar bu
ilkenin uygulanabilir olduunu da gstermitir.
Siyonizm'in rk nitelii Yahudi ulusal kltrnn teki halklarn
kltrne kar koymasnda da kendini gsteriyor. Siyonistlere gre,
Yahudi kltrnn temel avantaj Yahudiliin stne kurulmu
olmasdr. Yahudilie Yahudi yaamnn entellektel merkezi olarak
baklr; Yahudi halknn, stn din eitiminden tr, rksal birliini
ve deimeyen ulusal kimliini koruduuna inanlr. Ahad Ha'am
der ki:
"-bin yl Yahudi olarak kaldk, nk baka birey
olamayz, nk muazzam ve stn bir g bizi Yahudi-
lie balad...Bylece, Yahudilik, doduu andan buyana
kiide gelien doal igdlerin tmyle birlikte, iimizde
yaamaktadr..." 13
Baz Siyonistler Yahudi kltrnn, dnya kltrlerinin onsuz
geliemeyecei bir itici g olduunu iddia edecek kadar ileri giderler.
A. Bartal yle yazar: "Yahudi halknn ruhu olan Yahudi kltr,
Avrupa kltrleri bata olmak zere, teki kltrlerin itici gc, on-
larn arkasndaki dinamodur." 1 4 Bilim bylesine iddialar hahamlarn
uydurmalar olarak toptan reddeder. Eski zamanlardan gnmze
kadar ncil saplantlarnn tutsa olmu ve Talmud bilgiliiyle
yetimi olan "Yahudi" dnrlerinin sayca bunca ok olmasna
karn, insanla deerli tek bir gr bile verememilerdir. Spinoza
Tevrat'n ilk be kitabnn babasnn Musa olduu efsanesinden ku-
kuland ve Yahudi kanndan gelmesine karn Yahudi ocanda
bilinen o dinsel dnrler ailesine mensup olmad iin, Amsterdam
havrasnca afaroz edilmiti.

Anlalan, ncil ve Talmud gelenekleri Yahudi halknn "kur-

tarc" rol, bu halkn tekilere rksal muhalefeti ve onlardan fark,
Yahudi topluluunun hibir snf eliilen bulunmayan toplumsal
ynden btnl olan bir toplum olduuna ilikin kavramlar, Yahu-
dilerin Filistin'e dneceklerine dair ncil'e balanan bir efsanenin
propagandayla yaylmas gibi Siyonist grleri etkilemitir, Ancak,
ovenizm, rklk ve smrgecilik gibi burjuva ve emperyalist kavram-
lar Yahudilikten gelen elere eklenmi ve onlar "zengin letirmiler-
dir".
"Sources de la Pensie Juive Contemporaine, s. 5 4 .
^Maroden Glas, 2 Haziran 1971.

34
 Ne var ki, Yahudi kltrnde baka eler de var. inde yaa-
dklar lkelerin ulusal kltrlerine bal ve Yahudi kkenli kiiler
yeteneklerini ortaya dkm ve insan yaratclnn her dalnda
byk ve kalc yaptlar ortaya koymulardr. te, bu kiilerin al-
malarnda Yahudi kltrnn btn yeryz iin nemli olan ilerici
ynleri, S.S.C.B., A.B.D., ngiltere, Fransa, Almanya ve benzeri
halklarn ulusal kltrnn ayrlmaz paras olarak ifadesini bul-
maktadr.

Bu gerekler, bir yandan, Yahudilerin rksal ynden olaan

Siyonist grlerinin tmden reddinin kantlardr. te yandan da,
Yahudilerin rksal adan geri olduklarna dair Semitizm-aleyhdar
kavramlarn samasapan olduklarn da gsterir. Ancak, Semitizme
kar insanlk-d ve alaltc dncelerin btn biim ve ve
grntlerini reddederken, Alman Nazileri dnda hi kimsenin,
Siyonistler kadar, "ulusal" dehann alamaz olduunu iddia etmediini
hemen gstermek zorundayz. Saduyu, Max Nordau'un u akla-
masn rk bir kendini beenmilikten baka bir ey olarak kabul
edemez: "Bir Yahudi, tm Asyal ya da Afrikallar bir yana koyalm,
sradan Avrupaldan ok daha fazla yaratc ruha ve daha stn yete-
neklere sahiptir..." 15 Ve Yahudi halknn daha byk evltlar
olduunu, dahilerin ve byk yetenekleri olan kiilerin en fazla Yahu-
dilerde bulunduunu, kltrel, sanatsal ve siyasal incilerin Yahudi-
lerce yaratlmadka bu denli parlamadklarn cidd olarak ileri sr-
mek dzeltilemez bir rk adan hareket etmekle olasdr.
Siyonist rkln gze batan bir yan da srail toplumunun tm
alanlarna girmi olan rk-askerci ruhtur. Garnizon srail devletinin
Siyonist arl da, yani Siyonist genileme plnlarnn nnde
ana engel ve devletin Yahudi niteliine tehlike olan Arap halklarna
kar rkl sergilemektedir. te yandan, ie, yani etnik kkeni ne
olursa olsun, srail emeki halknn ounluuna kar bir rklk da
szkonusudur. Onlarn ayrm uygulanan, bask altnda tutulan ve
aalanan bir halk olarak statleri rksal geriliklerini iddia eden
Siyonist kurulula izah edilmektedir.

srail toplumunun yaamnda Araplara kar rkla verilen

nem Siyonist smrgeciliin zelliklerini en iyi biimde yanstmak-
tadr. Geleneksel smrgecilik yabanc topraklar ele geirdikten baka
yerel halk smrmeyi de hedef olarak gzetirken, Siyonistler igal
'5Max Nordau to His People, New York, 1941, s. 73.

35
ettikleri yerlerden yerlileri karp oray "temizlemeye" alyorlar.
Siyonistler sk sk "Yahudilerin ok fazla tarihi ve ok az corafyas
olduklarn" syler dururlar. Bu yzden, tm ayrmc nlemlerin tek
bir hedefi vardr: Arap nfusu atmak ve srail'i bir Yahudi devleti
olarak kurmak. Revizyonist Siyonist nder Vladimir Jabotinsky der ki:

"Filistin Yahudilere ait olmaldr. Etnik bakmdan temiz

bir Yahudi devletinin yaratlmas amacyla gerekli yntemlerin
uygulanmas, herzaman zorunlu ve gncel olacaktr. Araplar, imdi
bile, onlar ne yapacamz ve onlardan ne istediimizi biliyorlar.
"Durmadan oldu-bittiler yaratmal ve Araplara bizim top-
raklarmzdan ekilerek le dnmeleri gerektiini syle-
meliyiz." 16

deolojik adan, Siyonistlerin Araplara kar olan rklklarnn

dorudan doruya Semitizme-kar rklktan esinlendiini gstermek
geici olmaktan daha byk bir nem tar. Semitizme dman olan-
larn Yahudiler aleyhinde yarattklar kt duygular gibi, Araplar
hedef alan karmak pein hkmler srail ynlarnn bilinlerine
sistematik biimde sokulmaktadr. Arap toplumunun gerilikle e-
anlaml olduu sylenmekte ve Araplar tarihsel gelimeleri yalnz
iki enin sonucuna, yani din ve le balanan entellektel ve psikolo-
jik bir gerilik iinde sunulmaktadrlar. Araplara kar rksal dmanlk
din konusuna da aktarlyor. Arabn sosyo-psikolojik bir tip olarak geli-
emeyecei de syleniyor, nk, Siyonistlere gre, Arap Kuran ve il-
kel igdlerin bir yaratdr ve yle kalacaktr. Ahlaksal deerler
asndan da, Siyonistler onlar insan ahlknn en dk dzeyine
yerletirirler. Araplara kar pein hkmler Siyonist eitim sisteminin
alanna girmekte ve yeni kuaklarn bilincine daha kk yalarda
yerletirilmektedir. Ve Siyonistler btn bunlar, nemli ve yara-
tc etkileri Avrupa, Afrika ve Asya'daki uygarlklarda kolayca g-
rlen eski ve zengin uygarln mirass elan halka yapmaktadrlar.

te rklk yalnzca srail'de yaayan Araplara kar da deil.

Yahudi asll baz srail yurttalar da buna hedef oluyorlar. Siyonist
kurulu srail Yahudilerini iki gruba ayryor: (a) yerli dili branice
olanlar ve (b) yerli dili branice deil, Ladin ya da baka bir dil olan-
lar. Ayn zamanda Ekenazim de denen birinci grup Yahudiler
Bat kkenli olup, devlete ve sendikalarda sorumlu yerlerde grev
16
B. Rainov, Ptitsa na Siyonisma, Sofya, 1969, s. 48-49.

36
yapmaktadrlar. Sefardim denen ikincilerin ise, daha snrl haklar
vardr ve ayn sorumlu mevkilere getirildikleri pek grlmez. Arap,
Afrika ve Asya lkelerinden gelen yoksul ve "alak" dzeyde Yahudiler
de bu ikincidedir. Irk merdiveninin en stnde Filistin'de domu
olan ve bylece Avrupa'dan gelen ilk gmenlerden olma sabra'lar
vardr. Ekenazim denen Avrupal Yahudilerin nndeki frsatlar,
bir kural olarak, Sefardi Yahudilerinden ok daha fazladr.17 Btn
bu gruplarn hepsinin, doal olarak, birtakm alt-gruplar da vardr.
10 Mart 1970'de srail'de kabul edilen yasaya gre, "gerek" Yahudi
olarak tannmayanlar zellikle g durumdadrlar. Bu yasaya gre,
yalnzca doutan Yahudi ya da ortodoks bir haham tarafndan Yahu-
dilie alnm olan bir anann ocuu Yahudidir.
Aslnda, Orta alara zg bir dinsel rklk israil'de yeniden do-
uyor. Din yasalar Yahudilerin Hristiyan yada Mslmanlarla evlen-
melerine engeldir. Bu trl evlilik yapan ailelerin nne eitli ayrm-
lar ylyor: onlar lkenin daha uzak kelerine, kibbutzim'lre ya da
asker yerleim alanlarna gnderiliyor. Yahudi kadnlar, Yahudilie
kabul edili hazrlnn bir paras olarak, Ibranice alma zorunda
braklyor ve ondan sonra tam meden haklara kavuabiliyorlar. A.
Zheromski yle yazyor: "Dnyann hibir yerinde israil'deki gibi,
yatay, dikey, kegen ve daire iinde bir ayrm yoktur." 1 8
ovenist, rk ve saldr politikas israil'in emeki halkna yeni
deneyler, byk tehlikeler ve umulmayan tehditler getiriyor. Sradan
israil yurttana, yalnzca byk Siyonist burjuvazisinin, yani ulus-
lararas tekellerin grnmeyen imparatorluklarna bal milyarder-
lerin karlarna yarayan alaka bir dva iin ac ve sava alanlarnda
erge lm sunmaktadr. Siyonistler, israil halknn btn aclarna
karlk olarak, daha byk bir israil devleti serabn ne sryor-
lar.

Irk Siyonist siyaset yalnz israil'de yaayanlara deil, btn

insanlara ve nerede, nasl yaayacaklarna karar verecek olan dnya
Yahudilerinin demokratik haklarna da yneliktir, israil'in Arap
komularna dman "silhl bir ocak" durumuna dntrlmesi,
Siyonizm'in onlara kar srekli bir sava siyaseti, Filistin halknn bir
yurda sahip olma hakkndan yoksun klnmas, btn bunlar trl ve
ve grlmeyen ktlkleri iermektedir. Siyonistler israil halkn
"Rabotniesko Delo, 26 Ocak 1972.
a
A. Zheromski, J\fa ZaPai ot lordan, Varova, 1965, s. 236.

37
Filistin sorununun tek olanakl zmnden, yani Arap halklarn
anlama ve onlarla iyi komuluk ilikileri siyasetinden alkoymaktadr,
ite bu nedenden tr, dnya Yahudilerinin muhtemel ve gerek
dmanlar iinde en tehlikeli dman Siyonizm olmutur ve yle
kalacaktr.

Siyonistlerin ve baz burjuva sosyologlarnn srail-Arap at-

tmasn iki eit fakat birbirine kar ulusal akm diye sunarak Siyonizm'in
rk ve smrgeci doasn gizleme abalar baarl olamayacaktr.
Siyonist ovenizmi ile Arap milliyetiliini e tutmak bilimsel adan
yanl ve siyasal ynden zararl olup, yalnzca Siyonist saldrganln
Arap milliyetiliinin gya saldrganlna bir tepkiymi gibi gsterme
abasna hizmet etmektedir; ayn nedenle, srail de koca Arap C-
lut'la delloyu, Tanr'nm yardmyla, kazanan kk fakat kahraman
Davut gibi sunulmaktadr.
.
Bilimsel yaklam da gsterir ki, milliyetilik somut tarihsel bir
olgudur ve koullara gre farkl ierii vardr. Bir, alan insanlarn
ileri milliyetilii vardr, bir de gerici milliyetilik. Siyonist milliyet-
ilii bu ikinci trdendir. Orta Dou anlamazl nitelik ynnden
birbirine benzemeyen glerin ve birbirine kar tarihsel gelime'
eilimlerinin atmasdr. Siyonizm'in rk olan temel nitelii, en derin
znde, faizmden farkl deildir. Siyonizm'in ite bu zellii derin
bunalmnn ve tsrail emeki halk ile dnya Yahudiliinden olduu
kadar uluslararas dzeyde tekilerden de gitgide uzaklamasnn ne-
denidir.
Sosyalist lkelerin halklar, gelimekte olan lkelerin ilerici g-
leri ve srail dahil, sermayeci devletlerin bar-sever kesimleri Filis-
tinlilerin ve teki Arap halklarnn hakl davasyla birliktir. Tm
ilerici gler Semitizm dmanlna kar dnsz savamlarn
Siyonist rkla kar kararl savamlaryla birletirmektedirler.
Irkla kar savamn kart bir rklk mevziinden baaryla yrt-
lemeyecei aktr. Byle bir taktik, Orta Dou'ya kalc ve dil bir
bar getirmek yerine, byle bir bar, A.B.D.'nin gya adm adm
yaklam olaynda olduu gibi, daha da uzaklatrr.

atma ancak konunun iindeki elerin zm sonucu son

bulur: (a) srail kuvvetlerinin 1967'de igal ettikleri tm Arap top-
raklarndan ekilmeleri; (b) kendi devletlerini kurma haklar da
dahil olmak zere, Filistinlilerin haklarnn garanti edilmesi; ve (c)

38
tm Orta Dou lkelerinin bamsz varlk haklarnn tannma-
s.^

Bu yaklam sosyalist lkelerin ounluu tarafndan destek-

lenmekte olup, her taraftaki ilerici glerden daha da artan destek
grecektir, nk dil, demokratik ve herkesin gerek kar olan
srekli barla uyumludur.

"Rabotniesko Delo, 29 Nisan 1976. ' '

' 39
 SYONZM, YAHUDLER VE YAHUDLK
JOSEPH L. RYAN, S.J.

Bu yaznn amac Siyonist nderlerin, zellikle ilk Siyonistlerin

Yahudilere ve Yahudilie yaklamn ortaya koymaktr.
zellikle Kasm 1975'de Birlemi Milletler Genel Kurulu'nda
3379 (XXX) sayl karar tartmalar srasnda ve sonra, Siyonizm'i
savunanlar onun rklk gtmediini, nk Siyonizm'in yanda-
larn rklar temel alarak tanmlamadn ileriye srmlerdir.
Amerika Birleik Devletleri'nin Birlemi Milletler'deki o zamanki
ba-temsilcisi Bykeli Patrick Moynihan, B.M.'de yapt bir ko-
numada, Siyonist akmn "yelerini douma gre deil inanca gre
tanmladn" belirtmiti. Moynihan unlar da eklemiti:
"Siyonizm jenetik bir toplulua...tarihsel balarla bal
insanlarn bir akm deildir. Ayn blgede yaayan bir-
birinden ayr topluluklar da kapsamaz...Tam kart
olarak, Siyonistler kendilerini yalnz Yahudi olarak tanm-
larlar ve Yahudi anadan doan herhangi birini ya da, en
nemli nokta olarak, Yahudilii kabul eden herhangi bi-
rini de Yahudi kabul ederler...Bu nemli sorunun dinsel
ve siyasal kltr ile olan ilikisini gz nnde bulundurarak,
konunun tutarlln belirtmek iin syleyelim ki, srail
mahkemeleri bir baka dini seenleri artk Yahudi ola-
rak kabul etmez."
Moynihan, bu gre uygun olarak, yle bir sonuca varr: "Siyo-
nizm ne olursa olsun, 'bir eit rklk' deildir ve olamaz."
Bu gr deerlendirebilmek iin, Arthur Hertzberg'in Siyo-
nist Dnce1 adl yaptnn kapsad Siyonist yazlar antolojisine ba-
vurdum, fleri gelen bir haham ve bilgin tarafndan toparlanan
bu antoloji Siyonist yazlarn tmn kapsamasa bile, onlar hakkyla
'New York, 1959. Baka trl olduu gsterilmedike, tm dipnotlar bu kaynaktandr ve
sayfa numaralan her alntnn sonunda parantez iinde belirlenmektedir.

41
temsil etmektedir. Szkonusu antolojide yer alan yazarlar, hemen
hemen heryerde, Yahudilerin bir halk olduunu belirtiyorlar. ou
da onlar bir ulus olarak gstermekte ve Yahudilerin de bu ulusla
ilikili olduklarn sylemektedirler.

Halk Olarak Yahudiler:

Yahudi Siyonist szcler Yahudileri srarla halk olarak tanm-
lamaktadrlar. 2 Hertzberg'in antolojisi, ilk sayfadan sonuncusuna
kadar, bunun rnekleriyle doludur. Halk, halk olma, toplum ve benzeri
terimler o denli sk kullanlmtr ki, hepsini bir arada belirtmek
skc olur. Bu nedenle, burada ilk ve son sayfalardaki iki rnekle
yetineceim. Yehudah Alkali (1798-1878) 1843'de yle yazmt:
"Bizler, halk olarak, hakl bir biimde yalnzca srail topraklar stn-
de israil olarak tanmlanrz." (105) Ve David Ben-Gurion (1886-
1973) 1944'de "halkmzn ounluu sosyalist Yahudi devletine
dnm bir anayurtta yaayaca" gn grdn yazyordu. (319)

Birden fazla Siyonist yazarn rk terimini kullandn belirtmek

yerinde olur. Yahudilerden sz ederken, Herzl'in nde gelen fikir-
babalanndan biri olan Moses Hess (1812-75) r k szcn sk sk
kullanr, ilk Siyonist dnr olan Hess tamamen On-dokuzuncu
Yzyln bir insanyd. Almanya'da dodu, orada ve Fransa'da yaad.
ada yaamn eletirisel incelemesini yapan iki kitapla ilgili ola-
rak Marx ve Engels ile ibirlii yapt, fakat daha sonra onlardan ay-
rld. Hess Roma ve Kuds adl klsik yaptnda der ki: "Yahudi rk
insanln ilk rklarndan biridir ve iklimle ilgili koullarn etkisine
karn, btnln korumutur." (121) "Irk" reddeden o Alman
Yahudilerine deinen Hess, neden olarak, teki Almanlarn Yahudi-
lere olan nefretini gstermitir. Hess Almanlarn Yahudi rkna din-
lerinden daha byk nefret duyduklarn syler. (120) Hess'in rk
szcn kaleminden kaan herhangi bir szck gibi kabul etmemek
gerekir; bunu sk sk kullanr. Hatt, yle yazar: "Indo-Alman r-
knn Yahudi rk ile kartktan sonra niteliini dzelttiini cidd
olarak syleyenlere ok rastladm". (127) Hess, ayrca, "Yahudi
rk"ndan sz eden ve "snrlar iinde ya da dnda Yahudi rknn
ne kadarnn bulunabilecei bir Yahudi devletini pek ilgilendirmez"
(138) diyen fakat kendinin Yahudi olmad bir Fransz yazarndan
onaylayarak alntlar yapar.

2
Biri dnda, Hertzberg'in antolojisindeki btn alntlar 1948'den nce yazlmtr.

42
Ulus Olarak Yahudiler:
Siyonist yazarlar, eitli yollardan, Yahudilerin bir ulus olduunu
ya da bir zamanlar ulus olduklarn ya da olacaklarn sk sk yine-
lerler. Birok rnekte de, yazarlar Yahudilerin gerekte bir ulus ol-
masalar bile, bu olanaklara sahip bulunduklarn belirtirler. Moses
Hess yle yazar: Gerekten onursuz olan Yahudi...kendi ulusundan
utanan...modern Yahudidir."(i21) "Yahudi ulusuluu ile ilgili duy-
gunun yaayan Yahudiliin z cevheri olduunu anlatr ve Yahudiliin
"ulusal yeniden douu"ndan "Yahudi ulusunun yaama yeniden
kavumas"nn (133) yambanda, "ulusal din"den sz eder.

Rusya'da domu olanlarn yazlarnda, Yahudilerin ulusal

niteliine verilen nem son derece belirgindir. Bylece, Peretz Smo-
lenskin (1842-85), Eliezer Ben-Yehudah (1858-1923), Moshe Lili-
enblum (1843-1910) ve Leo Pinsker (1821-91) gibi yazarlarn tm
Yahudilerin bir ulus olduunu vurgulamaktadrlar. 3
zel neme sahip iki Siyonist yazardan biri, (geleneksel olarak
Yahudi Devleti diye yanl evrilen Yahudilerin Devleti) Der Judenstaat
adl kitabn yazar ve siyasal Siyonizm'in kurucusu, Viyanal gazeteci
Theodor Herzl (1860-1904) ve teki de Herzl'in en nemli yanda
ve izleyicisi Max Nordau'dur. Herzl Yahudi Devleti adl kitabnda
yle yazar:

"Ben Yahudi sorununu toplumsal ya da dinsel bakmlardan

deerlendirmem, bazan byle ya da daha baka biimler
almasna karn. Bu ulusal bir sorundur ve bu soruna bir
zm getirebilmek iin, onu bir araya gelmi uygar ulus-
larca tartlmak ve bir sonuca varlmak zere, uluslararas
siyasal bir sorun olarak saptamalyz. Biz halkz - tek bir
halk." (209)
1902'de yazan Max Nordau unlar belirtti:
"Siyonist olan ve olmayan Yahudiler arasnda anlama
olasln, herhalde, sonsuza dek ortadan kaldran nok-
ta, Yahudi ulusuluu sorunudur. Yahudilerin ulus olma-
d grnde olan ve buna inanan biri, gerekten, Siyonist
olamaz...Kartna inanarak Yahudilerin bir halk oldu-
3
Almtlar: Smolenskin, s. 154; Ben-Yehudah, s. 164-165; Lilienblum, s. 170; Pinsker,
s. 183-184.

, ' ' - 4 3
 duunu kabul eden biri Siyonist olmu demektir, nk
yalnzca lkelerine dn Yahudi ulusunu kurtarabilir..."
(243)
Hertzberg'e gre, menfada bir Yahudi yaam olasln yad-
syan Siyonist yazarlarn arasnda en ars Almanya, svire ve A.B.D.'
nde de yaam olan Jacop Klatzkin (1882-1948) adl bir Rustur. Klats-
kin Yahudilii "ulusuluk"la bir tutarak yle tanmlyordu:
"Yahudilik yansz bir temele dayanr. Yahudi olmak ne
dinsel, ne de etnik bir inanc kabul anlamna gelir. Bizler
ne bir ksurat, ne de bir dnce akmyz; bizler bir
ailenin yeleri, ortak bir tarihin sahipleriyiz. Yahudilerin
ruhan retilerini yadsmakla insan toplum-d kalmaz
ve bunlar kabul etmekle de kii Yahudi olmaz. Ksacas,
bir ulusun paras olabilmek iin, Yahudi dinine ve Yahudi
ruhan grne inanmak gerekmez."(317)

Columbia niversitesinde semitik dilleri profesr ve Amerikan

Siyonistleri Federasyonunun ilk bakan Richard J.H. Gottheil'in
(1862-1936) yazlarndan aktararak btn bu tanklarn geit resmini
sonulandrmak olasdr. Gottheil Amerikan Siyonizm'inin felsefesini
bu federasyonun ilk resm aklamas olan bir yaz zetinde, yle
belirtmektedir: "Biz, Yahudilerin yalnzca dinsel bir grubun tesinde
daha baka bir ey olduuna inanyoruz; onlar yalnz bir rk deil,
ayn zamanda bir ulustur da; bu ulusun iki gerekli zellii, yani or-
tak bir lkesi ve ortak bir dili yoksa da." (500)
Bu alntlarn tm Yahudi ulusuluunu vurguluyor. Bu nok-
tada birlemenin hikmeti neydi? Bir i btnlk m vard? Evet, by-
le bir ey vard ve bu da ksmen Avrupa'da Siyonizm'in olumasna
yol aan durumdan ortaya kt. Siyonizm de, temelde, Yahudi kurtu-
luuna kar bir tepkiydi. Yahudi ulusuluunun merkeziyetiliini
vurgulayan S'yonist srarn tarihsel temelleri nde gelen bir Siyonist
ve Siyonizm stne bir otorite olan Ben Halpern 4 tarafndan anlat-
lyor. Avrupa'da Aydnlanma denen akmn sonucunda ilke olarak her
yurtta iin belirtilen eitlik, eitli hkmetlerin yasalaryla, rnein
1791 Fransz Ulusal Meclisince uygulanmaya balanmtr. 1860
ylna gelindiinde, Bat Avrupa'da Yahudilerin eitlii genellikle
etkindi. 5 Fakat bu durum yerine salam oturmamt; sonraki yllarda,
'The Idea of the Jeuish State, 2. B., Cambridge, Mass., 1969.
5
a.g.k., s. 4.

44
Yahudilerin stats ve dayand ilkelerin geerlilii yeniden deer-
lendirilir oldu.
Yahudilere kar gdlen ayrm ortadan kaldrmak iin iki
zm yolu olasyd - Yahudilere ya kiisel ve yaadklar lkelerin
yurttalar olarak eitlik salamak ya da hepsini topluca bir ulus
olarak kabul etmek. Halpern ikinci olaslk stnde cidd olarak
duranlarn Yahudiler deil, Yahudi olmayanlar olduunu belirtir.
Bununla birlikte, Yahudiler eer bir "ulus" ise ve teki "kiliseler"
gibi bir "kilise" deilse, bu durumda onlarn eitlii ve birlemeleri
bir sorun yaratyordu. Bu glk zgrlk verilmesini savunanlar
tarafndan hissedilmi ve Yahudilere kar olanlarca vurgulanmtr.
Kurtuluu savunanlar tm yurttalarn insan haklarna eit olarak
sahip olduu grnden yanaydlar; ayrca, kilise ve devletin bir-
birinden ayr dnlmesinden tr, yurtta eitliinin nnde
engel olarak yer alan dinsel ayrlklarn ortadan kaldrlmas gerek-
tiine de inanyorlard. te yandan, bir yabancya yurttalarla
eit hak aka verilmeyebilirdi. Bylece, Yahudiler szkonusu ol-
duunda, "kilise" gerekten "ulus"un eit karlysa onlara, o
zaman, yurttalk verilmeyebilirdi.6

Bu gre tepki gsteren baz Batl Yahudiler iki yeni ilke olu-
turdular: (i) Yahudiler bir "ulus" deil, tekileri gibi dinsel bir mez-
hepti; ya da byle deillerse bile, zgrlklerine kavuunca byle
olacaklard. (2) Yahudilerin Siyon'a mesih dnleri soyut ya da
simgeseldi ve bunun Yahudi ayinlerinden karlmas gerekirdi.7
Siyonistler, zellikle, Herzl'den sonra, bu kaynatrc ya da mo-
dern gre kar kesin yant verdiler: Yahudiler etnik bir varlktr
8
ve Yahudi sorunu ulusal bir sorundur. Eer Avrupa'daki Yahudiler
kendi kimliklerini koruyarak yurttala tam sahip olamazlarsa, tek
zm buna kavuabilecekleri bir yer bulmaktr. Halpern, Herzl
iin yle yazar:

"Herzl Yahudi olmayanlarn ulusulukla ilgili sanlarn

yalnz yola gelmez bir gerek olarak deil, ayn zamanda
adil bir ilke olarak kabul etmektedir; ulusuluk, gerekten
yalnzca yurttalarn oluturduu bir kitle deil, fakat

"a.g.k., s. 59.
'a.g.k., s. 60.
"a.g.k., s. 133.

45
 toplumsal ve kltrel kaynamaya tarihsel balarla ula-
m bir insanlar kmesidir. Herzl'in bu gr bylece
ifadesi gerekmez, nk onun yapt ve syledii hereyde
bu vard." 9 .1
Bylece, Siyonistlerin Yahudi ulusuluunu vurgulamalar, Si-
yonizm'in temel grlerinden biriydi. Ve bu vurgulama Yahudilerde
dinin Siyonizm'e ilikin rol hakknda farkl tavrlara yol at.

Dine Kar Ulus:

Siyonist akmn ilk yllarnda Yahudilerin dine kar u tutumlar
gzlenebilirdi: (i) Anti-Siyonist Yahudiler, Yahudilerin bir ulus
deil, dinsel bir toplum olduklarnda srar ettiler. (2) Dinsel Siyonistler
dinin Siyonizm iin temel bir nemi olduunu vurguladlar. (3)
teki pek ok Siyonist de, Yahudi olmann temelinde ulusuluun
bulunduu grnde olduklarndan (ve belki kendileri de din-
dar olmadklarndan), dinin yalnzca belirsiz bir rol oynadn
dndler. Bu son iki topluluun grlerini aadaki alntlarla
rneklemek olasdr.

Smolenskin yasay tanmlamann herhangi bir Yahudiyi top-

lum dna karmayacan savundu:
"Dinsel trelerimizin bazlarn ya da bir ounu uygulama-
y bir yana itenlerin israil'in mirasnda gene de birer pay-
lar bulunacaktr. Gnahlar ne olursa olsun, bunlar kendi
insanlarna kar deil, Tanr'ya kar ilenmi olanlar-
dr... Dine kar gnah ne olursa olsun, her Yahudi kendinden
olan insanlara ihanet etmedike o insanlara aittir. te, yerle-
tirmek zorunda olduumuz ilke budur. Bir halk olduumuz
nerisinden karabileceimiz mantksal sonu da budur."
(145, 146)

Smolenskin bu sonucu desteklemek iin iki sav ileriye srd.

Birincisi, eer bizi tek toplum yapan yasalarsa, tm Yahudiler iin
kalplerimizde niin sevgi besliyoruz? Bu sevginin kayna yasalar
olamaz; baz yce duygular birtakm temel ballk okusudur. kin-
cisi, bu ba eer dinsel bir disiplin oluturuyorsa, o zaman szkonusu
toplum ok yaknda zlp kaybolur, nk ok sayda Yahudi ger-
ekten dinsel disiplinlerini gzden karmaktadrlar.
'a.g.k., s. 142. ' - '

46 " ' ,
 1921'de Filistin'e yerlemi olan Ukranyal "agnostik hamam"
Ahad Ha'am (1856-1927) Yahudi halknn kltrel douu ve a-
dalamas konularna byk nem verdi. 1910'da Jusdas Magnes'e
yazd bir mektupta unu soruyordu:
"Milliyetilerin arasndan dinin ilkelerine inanmayanlar
karmay gerekten dnyor musunuz ? Amacmz buysa,
buna katlamam. Bana kalrsa, dinimiz ulusaldr - yani,
ulusal ruhumuzun bir rndr, fakat bunun kart
doru olamaz. Milliyetimizi aklamadan dinsel adan
Yahudi olmak olanakszsa, o zaman inan gerektiren dinin
pek ok noktasn kabullenmeden ulusal ynden Yahudi
olmak olasdr..." (262)
Aaron David Gordon (1856-1922), Siyoniznr'in Yahudilerce
ekiciliiyle ilgili olarak bir dizi soru stnde durdu: Doum yerimiz
olan topraklar niin terkedelim? Niin kaynamayalm? Yantlan
da yle oldu:
"Kukusuz, din deil. Gnmzde kiinin herhangi bir
din olmadan yaamas olasdr. Yahudilie yalnzca bir din
olarak hl gl biimde bal olanlar ok uzak sayl-
mayan bir gelecekte tam dinsel zgrle kavuabilecek-
lerinden gven duyabilirler." (380).
New York'taki Yeni Toplumsal Aratrma Okulu'nda profe-
sr olan Horace Mayer Kallen 1918'de yle yazmt:
"Yahudi yaamnda Yahudiliin yeri ve ilevinin her-
hangi bir ulusal yaam iinde dinin yeri ve ilevinden fark
yoktur. O yaamn bir parasdr; o toplum iinde halkn
etnik nitelii, tarihi ve ortak azmi ve isteiyle oluan bir
btnn, ne denli nemli olursa olsun, yalnzca bir par- ,
asdr." (527)
Kukusuz, Yahudi ulusuluunun Siyonizm iin gerekli olduu-
nu kabul ederken, Yahudilerin yaamndaki Yahudi dininin yeriyle
ilgili olarak farkl dncede olan dindar Yahudiler dn de vard,
bugn de var. rnein, 1878'de Polonya'dan Filistin'e giden Yehiel
Michael Pines (1842-1912) Yahudilerin ulusal kiiliinin kendine z-
g olduunda srar ederken, bu durumun ulusal etnik nitelikten de-
il, dinden doduu inancndadr. Pines Yahudi diniyle ulusuluunu
birbirinden ayrmaa olanak bulunmadn, bu nedenle de lik bir
Yahudi ulusunun dnlemeyeceini sylemitir:

47
 "Herhangi bir baka ulus belki dininden ayr olarak d-
nlebilir. Ama byle bir ulusuluk, Yahudiler iin i-
rentir." (413)
Modern Siyonist dnrlerin arasnda en olaanst olan
ve gene olaanst deerlere sahip bulunan Abraham Isaac Kook
(1865-1935) Filistin'e 1904'de Hayfa Ba-hamam olarak gitmiti.
O da dinden soyutlanm ulusuluu kesinlikle reddetti:
"Dinden soyutlanm Yahudi ulusuluu kendi kendini
aldatmaktan baka birey deildir: israil'in ruhu Tann'ya
o denli yakndr ki, herhangi bir Yahudi ulususu, ne denli
lik olursa olsun, kendine karn, dinsellii kabul etme-
lidir. Kii kendini ebedlie balayan balar koparabilirse
de, tsrail topluluu bir btn olarak, asla." (430)
Martin Buber (1878-1965) israil'in zelliini, halkla ulusun
din yoluyla kenetleniini vurgulamaktadr:
"srail halk tekilere benzemez, nk...dnyada hem
ulus, hem de dinsel bir toplam olan tek halk budur...
srail birlemi olan bir halk ve dinsel bir topluluktu,
imdi de byledir... Bu ba koparan, israil'in yaamn
koparyor demektir." (459-460)

Solomon Schechter (1847-1915) ayn ban stnde durdu:

"israil'in bilincinin douu ile israil dininin kalkn...birbirinden
ayrlamaz." (508) . . .

Sonu olarak, nce, Siyonist yazarlar, byk bir ounlukla,

Yahudilerin tek bir halk olduunu vurguluyorlar, ikincisi, bu szc-
lerin ou Yahudilerin ulusal nitelii stnde de uyuma varmlardr.
Bazlar Yahudilerin bir ulus olduunu ve byle olmas gerektiini
belirtmektedirler. Her iki grup ta Yahudilerin bir ulus olacana ina-
nyor. ncs, Siyonist yazarlarn ou Yahudi yaamnda dinin
byk bir rol oynadn kabul etmektedir. Bazlar bu roln, herkes
iin deilse bile, hi olmazsa, Yahudiler iin srmesinde srarl dav-
ranmakta, baz tekiler de, bunun reddetmektedirler.

Bylece, Moynihan'n Yahudiler ve Siyonistlerle ilgili olarak

Birlemi Milletler'deki tartmas, Siyonist dnrlerin asndan
bakldnda, eksik, yanl ynlendirici ve drst olmayan bir dzeyde
kalmaktadr. ,

48
III
SYONST IRKILIK
GSTERGELER
"? '"' '<:i"':'; T'-. 'KfT"W.'

SRAL'E G KIKIRTAN SYONST

ENTRKALAR
ALFRED M. LILIENTHAL

Bugnk Siyonist rgtlenmenin birinci hedefi, "srgndekileri"

bir araya getirmektir. Siyonizm'e gre, dnyadaki her Yahudi s-
rail'e gelinceye kadar Galut, yani srgndedir. Bunu kolaylatrmak
zere, srail Knesset'inin 5 Temmuz 1950'de kabul ettii Dn
Yasas ve her Yahudiye israil'e srekli yerleim iin gelme ve otomatik
olarak srail yurttaln kazanma hakk veren 1952 Yurttalk Yasas
kartlarak "Toplama Tasars" yasalatrld. Avrupa'daki Yahudi
Toplama Kamplarnn boaltlmas, ou Hitler'den cann kurtarp gi-
decek yeri olmayan 300,000 kadar Yahudi'nin bir anda srail'e hcum
etmesine neden olmutu. Bat'nn kaplan bunlara almt, nk ka-
plarn kapal kalmasn kendi karma gre Batl Siyonistler bu ynde
aba gsteriyorlard. Siyonist tasarlarna gre, ikinci g dalgas,
A.B.D. ve Bat Avrupa lkelerinden gelecek gnll gmenlerden
oluacakt. Bunlarn gelmeleri, "tam bir Yahudi yaam" srmek
ve "srgn^'de olduklar lkelerdeki zulm korkusundan kurtulmak
isteyeceklerine gre doal olacakt.
Babakan David Ben-Gurion greve geldii andan itibaren,
resm siyasal bildirilerinde, srail'e g yreklendirmek iin hereyi
yapt. Bir grup Amerikalnn ziyareti nedeniyle, 31 Austos 1949'da
yapt bir konumada unlar aka ve olduka militanca ortaya
koymutu:
"Bir Yahudi Devleti kurma ryamz gerekletirmi olma-
mza karn henz iin bandayz. Yahudi halknn byk
bir ksm hl darda; bugn srail'de yalnz 900,000
Yahudi var. Gelecekte btn Yahudiler srail'de toplan-
maldrlar. Ana babalar, ocuklarn buraya getirmeye
aryoruz. Yardm etmeyecek olurlarsa, genlii srail'e
biz getireceiz; ancak umarm buna gerek kalmayacak."
srailli nder, "yeni devletin kurulmasnn hibir zaman Si-
yonizm'in amalarna ulam olmas anlamna gelmediini, harekete
imdi her zamankinden fazla gerek olduunu" sk sk syledi. Siyonist

51
 TT?"

nder 1951 ylnda gelecek on yl iinde 4,000,000 Yahudi'nin daha

srail'e gelmesini tasarlyordu. Ve Ben-Gurion toplanmann nemini
vurgulamak iin hibir frsat karmad. srail Hkmeti Bakan 1960
Aralnda Kuds'te yaplan 25'inci Dnya Siyonist Kongreresindeki
konumasnda, 1961'de srail'deki Amerikal ve Kanadal ahinler
Birlii yeleriyle yapt bir konumada, Mays 1961'de srail Knes-
set'ine sunduu bir raporda, Hadassah'm Ocak 1962'de kutlanan
Altn Jbilesinde verdii sylevde ve Haziran 1962'de Kuds'te dzen-
lenen Amerikan Yahudileri Kongresi Sempozyumunda yapt bir
konumada hep ayn temay vurgulam, srail'in dnda yaayanlar
"Tanrsz Yahudiler" olarak tanmlayarak Amerikal Yahudilerin
"bir Yahudinin ne demek olduundan haberdar olmadklarn"
sylemiti, .

Gurion Amerikal olmadklarn sylemekte ve Amerikan anayurdu-

nun bir parasn oluturmadklarn belirmekte gnlsz davranan ve
srail'in, dnyann heryerindeki Yahudi toplumlarnn temeli olduu,
"Birleik Devletler'deki Musevilii ancak srail ile olan kiisel ba-
larn kurtarabilecei" yolundaki kendi deerlendirmesine katlmayan
Amerikal Siyonistleri azarlad. srail Devletinin' kurucusu, grevinden
ayrlp Negev lnde oturmaa baladktan sonra onun ardl Levi
Ekol, "Amerikan Yahudi toplumunu fethetmek" olarak ortaya koy-
duu hedefe doru abalarn srdrd.

Fakat Ben-Gurion ve ardllar kendi Siyonist Parti yelerini bile

Dn Yasasndan yararlanmaa ikna edemediler. Ben-Gurion Ekim
1962 tarihli Hadassah dergisi iin yazd bir yazda unlar sylyor-
du: "Devletin kurulduu gn, gerek Amerika'da, gerekse Avrupa'da tek
bir Siyonist nder bile diaspora (menfa) ile ban koparmad ve kendi
kaderini srail devletininkiyle zletirmedi." Ve Knesset'te Baba-
kan "Amerikal Siyonistlerin srail'i kendileri iin deil, yurtsuz
Yahudiler iin bir yer saymalarndan" yaknyordu.
Amerikan Yahudisi i-bilirler, heyecanl sempatizanlar, destek-
iler, cmert hayrseverler ve de siyasal fanatikler, Park Avenue'daki
evlerinden, Picadilly'deki katlarndan ya da Rue de la Paix'deki vil-
lalarndan "kk srail" iin almay tercih etmeye devam ediyor-
lard. Bu durumu nl Yahudi gazeteci William Zuckerman Ekim
1959 tarihli Jewish Nevosletter'da yle anlatyordu:
"Ne milliyetilerin, ne de zellikle Ben-Gurion'un kzp
fkelenmeleri bunlarn evlerinde kalma kararn etkilemedi.

52
 Amerikal bir Yahudi iin israil, bir iftihar vesilesi, bir ss
ya da karlnda cmerte para dedikleri yeni bir din
art idi. Fakat ne kendi yurtlaryd, ne de ocuklarnn
yurdu olacakt. Bu Batl Yahudilerin israil'e kar gi-
ritikleri ve toplanmay ideolojik iftira ve madd bozguna
uratan tek direnileriydi."
Yukardaki satrlar 1959'da yazlmt, ancak Batl Yahudilerin
suskunluu israil'in artan abalarna karn bugn de sryor.
Irak, Yemen ve Bulgaristan'dan gelen ilk byk Yahudi gleri
durulduunda, israil ileri gelenleri, bundan byle gsz ve yoksul-
lar deil, A.B.D. ve Bat'dan gelecek olan salkl genleri istediklerini
aka ortaya koydular. G arlarnda arln doktriner szlerden,
israil'in ulusal insan gc gereksinmesi konusundaki ivedi sorununa
kaydrlmasnn daha yararl olaca dnld. Siyonist nderler,
mhendis, teknisyen, hemire ve teki teknisyenlere olan gereksinimi
vurgulayarak, g artk bir hayrseverlik sorumluluu deil, ivedi
bir insan gc sorunu olarak gndeme getirdiler. Ve Ben-Gurion
yle vnyordu:
"Geleceklerine gvenim var. Onlar buna itecek ekonomik
eler vardr. Amerika'daki bir Yahudi Mhendis Yahudi
olmayan irketlerde kolay kolay i bulamayacaktr, btn
aydnlar istihdam edecek kadar da Yahudi irketi yok-
tur."
Ancak Herzl, Weizmann, Wise, Silver ve teki Siyonist kuram-
clarn syledikleri kyamet trks ie yaramad. Amerikal ve Batl
Yahudiler byyen anti-semitizm korkusuna dayal felsefenin te-
kilerine gemesine yardmc olmalarna karn, kendilerini yeterince
tehlike altnda hissetmediler. Amerika Siyonist rgt israil'de Ame-
rikallar iin ticaret okullar ve meslek kolejleri kurduktan ve Siyo-
nistlere ve Siyonist olmayanlara "terk psikolojisini" alamaa al-
tktan sonra bile, Siyonist nder Israel Goldstein yle yaknyordu:

"Amerikal Yahudiler daha ne bekliyorlar? Bir Hitler'in

kendilerini zorla kovmasn m? teki lkelerdeki Yahudi-
leri gmeye zorlayan trajedilerden kendilerinin kurtula-
can m sanyorlar?"
u unutulmamaldr ki, balangtan beri, Filistin'e g yapay
olarak tahrik edilmitir. Avrupa'da Hitler'in kamsndan kurtulup

53
 s-T**^

yersiz yurtsuz kalan insanlarn bile, israil'in yaamlarn yeniden

kurabilecekleri tek yer olduuna ikna edilmeleri gerekti. Bunlarn
1945'te Almanya'nn Amerikan blgesinde bulunan 112,000'inden
55,000'i A.B.D.'ye gitmek iin bavurmutu. Yahudi Ajansnn, yersiz
yurtsuzlarn bulunduu kamplarda srdrdkleri youn propagan-
daya karn, ounluk Filistin'in dnda herhangi bir yere gitmeyi
yeliyordu. A.B.D. Yksek Komiseri'nin Yahudi ileri danmanlar
Simon Rifkind ve Louis Levinthal ile Siyonist nderi Haham Philip
Bernstein'n desteiyle Vaiz Klausner 2 Mays 1948'de toplanan Ame-
rikan Yahudi Konferansna sunduu nl raporda unlar bildiri-
yordu :
"Halkn Filistin'e gitmee zorlanmas gerektii kansnda-
ym. Bunlar ne kendi durumlarn, ne de gelecein neler va-
dettiini kavramaa hazr deiller. En byk hedefleri bir
Amerikan dolar. 'Zor' sznden bir program kasdedi-
yorum. Bu yeni bir program deil, daha nce ve yakn
gemite de kullanlmt. Yahudilerin Polonya'dan ko-
vulmasnda ve 'terk' hikyesinde de kullanlmt.
"Byle bir programda ilk adm u ilkenin kabul edilme-
sidir: Dnya'daki Yahudi toplumu Filistin'e gitmee ikna
edilmelidir...Bununla ilgilenmeyenler, kendi yaamlarn
srdrmee herhangi bir katkda bulunmadan giyinip
. beslenen, kamplarda korunan Yahudi toplumunun ats
altnda duramazlar.
"Bu program gerekletirmek iin Yahudi toplumunun
politikasn deitirmesi ve yersiz kalan insanlar rahat
ettirmek yerine mmkn olduu kadar rahatsz etmesi
. . gerekmektedir.
"Amerikan Ortak Datm Komitesi yardmlar kesil-
melidir... Daha sonra, Yahudileri tedirgin edecek Haganah
trnde bir rgt kurmak gerekebilir. Salanan kolaylklar
kurcalanarak azaltlmal ve imdi Yahudi leri Danman
yurtsuzlarn Vaizleri ve Ajans personelince salanan hima-
yeden vazgeilmelidir." 1
Haham Klausner, halk ile "ne yapacaklar kendilerinden sorula-
cak deil, kendilerine sylenecek hasta insanlar" olarak ilgileneceini
szlerine ekledi. Vaiz, program kabul edilmedii takdirde, "Amerikan
Alfred M. Lilienthal, IVhat Price Israel, Chicago, 1953, s. 194-195.

54-'
Yahudi toplumu politikasn gzden geirmee ve burada nerilmi
olan deiiklikleri yapmak zorunda brakacak bir 'kaza' meydana gele-
bileceini" bildirerek, "o zaman ok daha fazla ac ekilmi olur, da-
ha byk bir anti-semitizm dalgas gelir ve belki bugn verilebile-
ceinden ok daha sert bir savam vermek gerekebilir" dedi. 2
Yurtsuzlar Kamplarnda Siyonist olmayan ve anti-Siyonist
Yahudilere kar iddet ve ayrm eylemlerine giriildi. nemli bir
Amerikal ii nderinin o zaman "yersiz kalm insanlar SiyonizmJi
kabul etmee, Filistin Yahudi ordusuna katlmaa ve yasal farkllk-
lara bo vermee zorlamak" 3 olarak anlatt genel bir kampanya
srdrlyordu. Bu, gnlk taynlara el koyulmas, iten kartma,
Amerikallarn, yurtsuzlarn zanaat eitimi iin gnderdikleri maki-
nalar paralama, muhalefet edenleri yasal korumadan ve vize hak-
larndan yoksun etme biiminde oluyor, hatt onlar kamplardan atma
noktasna kadar varyordu; bir keresinde byle birisi herkes nnde
krbaland. Bunlardan baka, A.B.D.'de de yaplan pogrom'lara.
dair hikyeler anlatlyor, yurtsuzlar tedirgin ediliyorlard. O zaman-
ki nl bir Alman sanat ve ei, kendileri gelip grnceye kadar
Amerika'daki Yahudi aleyhtar iddet gereine inanmaktan kendi-
lerini alamamlard.

srail iin adam devirmenin bir baka yntemi Amerikan Yahu-

dilerine, "Arap ve Avrupa lkelerindeki Yahudileri rehinden kur-
tarmann" dinsel grevleri olduunu hatrlatmakt. Ben-Gurion bunu
1949'daki tsrail seimlerinden sonra aka belirtti:
"srail'in diaspora'daki (menfa) kalntlarn kurtarmalyz,
Ayrca, onlarn mlklerini de kurtarmak zorundayz. Bu iki
ey olmadan bu lkeyi kuramayz." 4
Batl Yahudilerin beklenen ak gereklemeyince, srail dn-
daki Yahudilerin bana dertler aarak onlar gp, Filistinli Arap-
larn terkettii yerleri igal etmeye ikna etmek ya da hatt zorlamak,
srail Hkmeti ile Dnya Siyonist rgt'nn hesapl politikas
2
Ibid., s. 195-6. Klausner Raporunun rk etkileri geenlerde yaynlanan Kocnig Muhtra-
snda yansm. Bu Muhtra'da Galile'yi Arap nfusundan arndrmak ve bylece blgeyi
Yahudiler iin gvenli duruma getirmek iin sinsice nlemler salk veriliyor. branice tam
metin iin bak: Al Hamishmar, 7 Eyll 1976; ngilizce evirisi iin SVVASIA, 15 Ekim 1976.
'Sonra Uluslararas Kadn Giyim ileri Sendikas Bakan Yardmcs ve o zaman rgl
rnler ileri Sendikas yneticisi Louis Nelson 'un mektubu: The New Leader, 21
Austos 1948.
*What Price Israel, s. 197.
1 /
55
oldu. Arap-srail atmas "menfadan kurtulma" iin mkemmel
bir frsat yaratt. srail ve Amerikan Siyonistleri arasnda varlan bir
anlamaya gre, Amerikan Yahudileri gelecekteki srail'e g (Alyah)
hazrl iin eitileceklerdi.
Yurtsuzlar kamplar boaltldktan sonra, srail'e genlerin
% 8o'inden fazlas Dou Avrupa lkeleri ile Arap Orta Dousu ve
Kuzey Afrika'dan gelmiti. Bu Yahudilerin ounun gmee niyeti
yokken, bask ve propaganda karm onlar buna zorlad. Judah Kral-
lnn yklndan sonra, Nabukadnezar, Yahudileri o zaman Babil
denilen Irak'a getirmiti. Babil Talmudu orada yazlmt ve tutsak-
lar Jeremiah'da kendileri iin vazedilen "ehir bar"n orada bul-
mulard. Yzyllarca ekonomik ve dinsel ayrcalklardan yararlanarak
resm prestij ve parasal olanaklar kazanmalar ve sultanlara, paalara
danmanlk yapmalar byk slm mparatorluklar zamannda ger-
ekleti. Irak'ta kabinede Yahudi bakanlar vard ve altm kadar da
havra bulunuyordu. 1946'da ngiliz-Amerikan Komitesine bavuran
Orta Dou Yahudi toplumu temsilcileri, siyasal Siyonizm nedeniyle
Mslmanlarla olan dosta ilikilerinin tehlikeye girdiini bildirmi-
lerdi. O sralarda, Arap lkelerinde, "Vadedilmi Toprak"ta ol-
duundan daha ok sayda Yahudi vard.

Bizim bugn Bat'da Yahudi-aleyhtarl dediimiz ey Arap

dnyasnda hibir zaman olmad. Bundan tr, Siyonistlerin baka
tasarlar yapmalar gerekiyordu. Tpk sa gibi, Musa ve brahim'in
de Islm inana gre peygamber saylmalar, Kuran'n Yahudilere
"kitapl halk" olarak atfta bulunmas ve brahim'in olu shak'
kurban etmeye hazrland Kuds'teki kayann slm'daki en kut-
sal yerlerden biri olmas nedeniyle, burada banazlk tohumlarnn
bymesi zor olacakt. Bu yzden Mslmanlar, Hristiyanlar ve
Yahudiler arasndaki sk balarn koparlmas gerekecekti.

Irak'ta, lkeye gelen Siyonist Ajanlarn (genellikle Dou

Yahudilerinin) yrttkleri iyi rgtlenmi bir Siyonist kampanya
Yahudiler ile Mslmanlar arasna nifak sokmay becerdi.
Buna kar kan Irak Bahamam merhum Sassun Kedr,
"Irak'n Yahudi sorumlular, iyi ve kt zamanlaryla, buray
kendi lkeleri olarak gryorlar ve inanyoruz ki, dertler geecektir"
biimindeki grlerini basna akladktan sonra fiziksel saldrya
urad. Hahamn szn ettii dertler srail'in kuruluu ve Siyo-
nistler ve Yahudiler ile Irak'taki cahil Mslmanlar arasnda bunu

56
izleyen atmalarn sonucuydu. Fakat saylar 150,000'e varan ve
altm kadar havraya sahip olan Irak Yahudileri, 1954'te kartlan
ve kendilerine srail'e gitme izni veren Seme Hakk Yasas'na kar-
n g konusunda istekli deillerdi. Ancak, burada onlar bekle-
yen, teki Arap lkelerinde de Doulu Yahudilerin karlatklar
trajedilerden biriydi. imdi A.B.D.'nde bulunan gen bir Irakl Ya-
hudi olan Reuben David bunu daha sonra yle anlatyordu:
"Siyonistler baskl bir psikolojik sava balattlar...Irak'-
taki yaamn belirsizliklerinden doan doal korkular
kurnazca istismar edildi. 'Mslmanlardan satn almayn'
balkl brorler havralarda datlyor ve Mslmanlarn
eline geerek Yahudi-aleyhtarl yaratmalar isteniyordu...
"Irak'taki Yahudilerin panie kaplmas iin srdrlen
Siyonist abalar hem bir itiin, hem de Dr ekiin gerekli
olduu teorisine dayanyordu. tkinin kayna, Irak'taki
Yahudilerin urad bask olacakt ki, bu ou zaman uy-
durulmu olmakla birlikte, srail'in kuruluunun etkisiyle
ksmen gerekti. ekiin kayna ise, srail'in btn Yahudi-
ler iin 'Anayurt' olduu konusundaki srekli Siyonist
duyurularyd...
"Irak'ta 'itki'nin ihmal edilmemesi iin uraanlar tabii
ki vard. Gazetelerde, bir havra da dahil olmak zere,
Yahudilerin sk sk gittikleri yerlerin bombalanmasyla
ilgili hikyeler anlatlyordu. Bu bombalamalar sonucunda
hi l olmamas ve fazla zarar vermemesi kuku ekiciydi...
Bombalamalarn altnda Siyonistlerin olduu bence ok
akt. Yapmak istedikleri Yahudileri korkutmak ve Msl-
manlarn kendilerine kar harekete getiine inandrmakt.
"Bombalamalarn ok az fiziksel zarar vermesi, kimi zaman
da hi zarar vermemesine karn, Irak'l Yahudiler ze-
rinde genel olarak etki yapt. Yahudilerin evlerinde ve
havralarda byk miktarlarda silh ele gemee baland.
Hkmet, Yahudi maaza ve kahvelerinde ok az zarara
neden olan bombalarn, Yahudi konutlarnda ve havra-
larda bulunan cephanelerin ayn kaynaktan olduuna ve
sorumluluun da ayn kiilerde bulunduuna karar verdi." s
5
Counc JVetvs, American Gouncil for Judaism, New York, ubat 1965. Aynca bak:
Jerusalem Post, 21 Temmuz 1964.

57
 Yzyllarca Mslmanlarla yanyana, tamamen kendi yurtlarn-
da gibi yaayan Yahudiler, Irak yaamnn btn alanlarnda, maliye
bakanl, parlmento yelii, sanayici, tccarlk vb. hizmetlerde
bulunmulard. Bir Doulu Yahudinin dedii gibi, "birlikte ark
syledik, birlikte aladk. Ancak Siyonizm ve israil ortaya ktktan
sonradr ki, bu insan yap kt..." Bugn Irak'taki Yahudi toplu-
munun nfusu iooo'den azdr.
1956 Svey bunalm, Dou Yahudilerini biraz daha toparla-
mak ve bunlarn yerletirilebilecei bir miktar daha toprak elde et-
mek iin israil'e iyi bir frsat verdi. 6 Svey Kanal irketinin Bakan
Nasr tarafndan ulusallatrlmas ve daha sonra kanala el konulmas,
israil'in gizli Sevres Andlamas gereince ngiltere ve Fransa ile bir-
likte Msr'a kar saldrsyla balayan Ekim 1956 Savama yol at.
Kasm aynda Knesset'te yapt konumada, Ben-Gurion, nerede
olursa olsun her Yahudi'nin "asker harekt desteklediini" bildirir-
ken, Msr'daki ve teki Arap lkelerindeki Yahudilerin durumunu
tehlikeye sokacan zellikle hesaba katyordu. Bu, Msr Hkme-
tinin, birok Siyonist sempatizanyla birlikte, lkelerine bal kalan,
ancak sadakatlerine, heryerde Yahudiler adna hareket eden Siyonist-
lerce glge drlen birok masum Yahudiyi de tutuklamasna
gereke oldu.

Yahudilerin, binlerce yldr Yahudi olmayan Arap kardeleri

arasnda bar iinde srdrdkleri varlklarn, 1948'den beri bozan
Siyonizm'in etkisi artk yeni boyutlar kazanyordu. Heyecanl a-
rlar ve alanan korkularla Irak, Yemen, Suriye, Tunus, Cezayir ve
Fas'tan karlan 700,000 kiiye katlma konusunda gnlsz olan
Msrl Yahudiler artk kendilerini son derece tehlikeli bir durumda
gryorlard. Msrl Yahudiler binlerce yldr Mslman ve Hris-
tiyanlarla yanyana yaamlard. Bunlarn bir ksm belki de Musa'
mn giderken ardnda brakt ibrani'lerin torunlaryd. tekileri
M.. 250 ylnda Babillilerin Kuds'teki tapna birinci kez yak-
malarndan sonra Msr'a kaanlard. Philo, iskenderiye'de Kuds'
tekinden daha ok Yahudi olduunu yazar. Yahudiler On-beinci
6
Svey Kanal irketinin ulusallatrlmasm izleyen bunalm srasnda Ben-Gurion daha
da arya gitti. 1956 Yaznda, Amerikal bir diplomatn sorusu zerine srailli nder,
srail'in 8,000,000 Yahudiyi daha alabileceini ve yakn gelecekte 4,000,000 kiiyi bek-
lediini aklad. srail'in o gnk snrlar iinde byle bir nfusu barndrmak aka
olanakszd. ngiltere ve Fransa'da Msr'n irketi ulusallatrmasna kar doan tepkiden
yararlanan srail, nleme sava kisvesi altnda Siyonist yaylma peindeydi.

58
Yzylda Portekiz ve Ispanya'daki Hristiyan zulmnden sonra Rus
Devrimi srasnda Sovyetler'in arlklarndan ve Hitler'in rk
zulmnden kap hep Msr'a snmlard. srail'in 29 Ekim 1956'da
Msr' istils, dnyadaki Yahudileri Msr smandan kastl olarak
yoksun etti; oysa, kinci Cihan Sava srasnda bir Amerikan askeri
olarak Kahire'de yeni yl trenlerine katlrken havralarda ve zellikle
kent merkezindeki byk havrada birok Yahudiye rastlamtm.
Siyonist entrikalara uygun olarak Yahudi g ncelikle srail'in
para, insan gc, asker g gereksinimleri dorultusunda tevik edil-
di. 1948 ve 1956'da toplanan Yahudiler, Moe Menuhin'in szleriyle
"srlen Araplarn braktklar boluu dolduracaklard." 7
Ancak, Doulu Yahudiler ok az zenginlik getirmilerdi; ou
yal ve gszd; ne nclk ruhlar vard, ne de iyi asker nitelik-
leri. Yahudi Ajans "ksntsz g" yerine "semeci g"e eilim gs-
termee balad. Artk Doulu Yahudilerden ancak gen ve gl
olanlar ya da zel mahareti bulunanlar gmeye "ikna" edilecekler-
di. Batl Yahudiler konusundaki abalarnda baarszla urayan
Siyonistler, enerjilerini ilerinde birok nitelikli teknisyen bulunan
Sovyet Yahudilerine ynelttiler.

Sovyet Yahudilerinin gn salamak iin zenle dzenlenen

kampanya byk bir anti-komnist akm barndran A.B.D.'nde
yank yaratt. srail'e g salamada baarl olsun olmasn, belirli
Batl evrelerde srail'e destek Sovyet-aleyhtar kampanya aracly-
la elde edildi. Sovyet Yahudilerinin szde kt durumlarn incele-
mek zere gzlemci, politikac ve Kongre yelerinin bask yapmalar
ve Alcxander Solzhenitzin gibi Sovyet-aleyhtarlarnn yreklendiril-
mesi, szde yardm etme abasnda olduklar Yahudilere zarar veri-
yordu. Ne zaman bir Sovyet Yahudisinin klma dokunulsa, olay
Nev York Times gazetesinin n sayfalarna manet oluyordu.

letiim aralarnn uysallndan daha da yararlanlarak, 1971

ve 1976 yllarnda, Belika'da "Sovyet Yahudilerinin kt durumu"
hakknda yaygn konferanslar dzenlendi. Brksel I ve II toplant-
larna dnyann her yanndan ok sayda ulusal ve uluslararas rgtn
ibirliiyle Siyonist akmn destekileri katld. Bu rgtler arasnda
"Sovyet Yahudilii Ulusal Konferans", "Balca Amerikan Yahudi
rgtleri Bakanlar Konferans," "Uluslararas B'nai B'rith," "Sov-

7
The Decademe of Judaism in Our Time, Beirut, 1969, s. 133. Ayrca bak: 3.133-4 ve 144-6.

59
yet'Yahudilii Avrupa Konferans," "Ltin Amerika Yahudi Kong-
resi", "Dnya Yahudi Kongresi" ve "Dnya Siyonist rgt"
bulunuyordu.
1976'daki Brksel II toplants, Birlemi Milletler'in 1975
Kasmnda ald ve Siyonizm'i "rklk ve rk ayrm" ile bir tutan
karar ile srail devletinin varlnn zne ynelen tehdite kar koy-
mak zere kastl olarak dzenlendi. Siyonizm'in deyimlerini kul-
lanacak olursak, imdi "onlar" bir kez daha "bize" saldrdklar-
na gre, yeni bir anti-semitizmi istismar kampanyalarn gndeme
getirmek herzamankinden fazla nemliydi. Yzbinlerce Amerikal
anti-komnite yaplan bir arda Yahudi dmanlna kar olma
grnm altna Siyonist srail'in karlarna uygun biimde Hitler
hayaleti yerine Stalin'inki koyularak ortaya srld.
Balangta iyi olan Sovyet-srail ilikilerinin bozulmasyla
Bat'da ve A.B.D.'ndeki Siyonistler Sovyetler'de bir Yahudi dmanl
olduu propagandasn gderek yrtmee baladlar. srail-Bat
Alman dostluu gelitike, "Nazi tehlikesi"nin bir propaganda
silh olarak modas geti. Sovyetler Birliindeki Yahudilerin "Ko-
mnist terrn srail'e gitmelerine izin verilmesi gereken kurbanlar
sayldndan, Kremlin'in szm-ona Yahudi dmanl" yeni pro-
paganda silh oldu.
Amerikan kamu oyunu heyecanlandrma ve Sovyet Yahudilerinin
gn tevik etme arac olarak en etkili organ seme ve saptrlm
haberler kartan Mew York Times gazetesiydi. Kimi zaman bu gaze-
tede bile srail'e gmeye kandrldktan sonra, varolan koullarda
"st ve bal lkesi"nde yaamay olanaksz bulup srail'i terkeden
Sovyet Yahudileri ile ilgili olarak arka sayfalara atlm hikyeler
bulunabilirdi. Bu trl yardmlara ynelik Belika' Katolik rgt-
lerinin destei olmasayd, bu masum kurbanlarn bazlar alktan
leceklerdi.
Kamu oyunu S.S.C.B.'ne kar ayaklandrmak amacyla, etkili
reklmlar, televizyon programlar, yarm sayfalk arlar ve bilim
evrelerinden binlerce imza tayan tam sayfalk toplu dilekeler hazr-
land. lk Brksel toplantsndan sonra Sovyet Yahudilii Ulusal Kon-
ferans kampanyann ncln eline ald. Siyonist B'nai B'rith
rgtne gre, Ulusal Konferans srail Hkmetince kurulmutu
ve ondan mal ve teki tr yardmlar da alyordu.
Ka Sovyet Yahudisinin "kurtarlmay" isteyip "kurtarlm lke"-
ye gnderildiine dair nesnel bilgiye hibir zaman sahip olamadk.

66
Ayrca, bu Yahudilerin durumunun Sovyetler Birlii'ndeki dier din-
sel etnik ya da aznlk gruplarndan daha farkl durumda olduu
konusunda da hibir belirti yoktu. S.S.C.B.'ndeki dinsel gruplarn
hepsi iin az inan zgrl vardr.
Sovyet Yahudilerinin stattsn gzden geirmek iin zaman
uygun deil. Ancak, kendilerini Yahudi sayan 2,5 milyon insann
% io'undan fazlasnn dindar olmadn rahata syleyebiliriz.
Sovyet Yahudilerinin ezici bir ounluu kendilerini hem Yahudi,
hem de S.S.G.B.'nde egemen olan komnist kavramlar dorultusunda
Tanr'ya inansz sayarlar. ki tarafta da Yahudilerin ayrma tabi
tutulduunu savunanlar varsa da, olgular ve saylar, bunun herhalde
gerek olmadn gstermektedir. Yahudiler Hkmet yardmcl
ve Bakanlk Mstearl gibi grevlere getirilmilerdir. Meslek sahip-
leri, idar grevde olanlar ve aydnlar arasnda Yahudilerin oran
bunlarn genel nfus iindeki oranndan ok daha fazladr. Sovyet
nfusunun % 1.1'ini oluturan Yahudilerin profesyonel yazar ve
gazeteciler arasndaki oran % 8.5, yksek okul profesrleri iin %
10, film endstrisi personeli iin % 33.3, bilim adamalar iin % 10,
yarg ve hukukular iin % 10.4, doktorlar iin % 15.7 ve mzisyen,
ressam, heykeltra ve aktrler iin % 7'dir.8

Sovyetler Birlii'nde Yahudi-aleyhtarl yaplmadna dair

baka saylar da verilebilir. Sovyetler Birlii'nin, Yahudi olsun olma-
sn, yurttalarnn zgrce kp gmesine genel olarak izin vermedi-
i dorudur. Ancak, bu izni alan Yahudilerin says Kruev'in dev-
rilmesinden bu yana, kat kat artmtr. Krusev'den sonra Kosigin
Yahudilerin srail'deki aileleri ile birlemesine izin vermitir. Haziran
1967 Savandan ve srail'in B.M. Gvenlik Kurulu'nun 242 ve 338
sayl kararlarn hie sayarak igal ettii byk miktardaki Arap
toprandan ekilmeyi reddetmesinden sonradr ki, Kremlin Yahudi
gne kar daha kstlayc olmutur.

Amerikal Siyonist bask gruplarnn harekete geirdii Senatr

Henry Jackson ve arkada Temsilciler Meclisi yesi Vanik'in Sovyet-
Amerikan Ticaret Andlamas yasa tasarsnn deitirilmesi iin ver-
dikleri nergenin kabul iin A.B.D. Kongresinde harcadklar youn
abalar ulusal ve uluslararas iletiim aralarm epeyce megul etti.
Ancak, bu ayn zamanda, Moskova'nn her yl gmeleri iin izin
verdii Yahudilerin says konusundaki tutumunu sertletirmesine
"YVilliam M. Mandel, Russia Re-Examined, Nevv York, 1967.

61
ve bylece Yahudilerin durumunun bozulmasna da neden oldu. Uzun
bir sredir grmeleri sren ve her iki lkeye de yarar salayan
S.S.C.B.-A.B.D. Ticaret Andlamas, son zmlemede Sovyetler
Birlii'nin kendi i ilerine ait bir konu olan Sovyet yurttalarnn
gne Amerikan Kongresinin mdahalesine izin vermeyi reddet-
mesi nedeniyle brakld. 9
sterik sulamalarn tozu, duman ve Amerikan iletiim aralar-
nn abartmalar durumu btnyle iinden klmaz kld. Bylece,
Sovyet Yahudilerinin durumlarnn bozulmasna maksatl olarak ne-
den olundu ve Siyonizm'e yeni g kaynaklar saland. Ancak, 1974
ve 1975'te israil'e g edenlerin saysnn nceki iki yldan az olmas
bu yntemin de pek baarl olmadn gsterdi.
Siyonizm'in toplama abalarnda en gl silhlardan biri
korku olmutur. Yahudi kitlelerine, hatt Hristiyanlara korku psi-
kolojisinin alanmasna yardmc olma konusunda sahibinin sesine
en ok eitli Amerikan iletiim organlar kulak kabartt. Basn,
radyo ve televizyon ve sinemalarda yaynlanan arptlm rportaj-
lar aracl ile szm-ona Yahudi aleyhtarlna kar rn "anti-
semitik" dedii nitelemeleri susturma abalarn gittike arttrarak
kendi felsefesini yaymas da Asya ve Afrika lkelerindeki Yahudilerin
durumlarnn bozulmasnda ok etkili oldu. rnein, Msr'da l
istildan sonra alman sert nlemlere karn, tek bir Yahudinin bile
canna kastedilmezken, Gazze'deki iki nemli olayda, Khan Yunis
ve Rafah'ta savan patlak vermesinden nce 286 Arabn, daha kk
olaylarda 66'snn ve Kafr kynde 48 Arabn daha ldrldn
hangi Amerikan gazetesi yazd?
Gl Nev York Times'm nclndeki Amerikan basn, radyo
ve televizyonu, Yahudilere ve israil'e yaplanlar hep anti-semitizme
ve Yahudi dmanlna yorarak her seferinde hayal haberler yay-
dlar.
zenli ve ustaca dzenlenmi bir propaganda kampanyas,
"anti-semitizm"i heryere yayarken, iin kkenindeki gnah, yani Fi-
s
Kamu oyundaki tartma srasnda D leri Bakan Kissinger, kendisine Sovyet D leri
Bakan Gromiko'nun gnderdii ve srail'e gmesine izin verilebilecek Yahudilerin saysnda
ak bir taahhde girmeyi kesinlikle reddeden mektubu cebinde tayordu. Bu olay Kis-
singer'in iki yzlln bir kez daha ortaya seriyor. nk o, bir yandan Jackson
tasarsn szde destekleyerek Siyonist bask grubunu tatmin ederken, Gromiko'nun mektu-
bunun metnini aklad takdirde, sadece Tasarnn deil, btn szlemenin geersiz
olacan biliyordu. S.S.G.B. daha sonra bunu aklad.
lisnli Araplarn yerlerinden edilmesini gizliyordu. Bu saptrlm
bilgiler bir korku psikozuna girilmesine yardmc oldu. Yahudiler
yle bir mantk yrtyorlard: "Bir gvenlik politikamz olmal.
Belki birgn gidebileceimiz bir yerimiz bulunmal ve bu yzden
israil'in eylemlerini ve karlarn gelitirmeliyiz."
Siyonistlerin menfadaki Yahudilerin durumlarm gszletire-
rek onlar ge zorlamak iin kullandklar balca yntemlerden
birisi din ile milliyetilii ustaca kartrarak Amerikan Yahudilerinde
ifte bir ballk oluturmakt. srail devletinin babas Theodor
Herzl, gnlnde unlar yazyordu: "Anti-semitizm bymtr
ve bymee devam etmektedir ve ben de bymee devam ediyo-
rum." 1 0 Siyonistler, balca toplama silhlar olan anti-semitizmi bir
yandan lanetlerken, te yandan Yahudi ayrlkln ve Yahudilerin
dinsel bir grup olmaktan kp etnik, ulusal bir gruba dnmesine
yol aacak eylemleri tevik ediyorlard. Bu gelime, ayn Yahudi
milliyetilerinin szde korktuklar anti-semitizmi glendirmi olu-
yordu.
Dnya Siyonist rgt Bakan Nahum Goldmann 1958 ylnda
u uyary yapmt: "Anti-semitizmin gerilemesi Yahudilerin bekas
iin yeni bir tehlike oluturabilir;... klsik anlamyla 'anti-semitizm'in
yok olmas Yahudi toplumlarnn siyasal ve madd durumlar iin
yararl olmakla birlikte, 'i yaammzda ok olumsuz etkileri' oldu."
(Nem York Times, 24 Temmuz 1958). Charles Solomon, Blak Friars
Dergisindeki (Ocak 1957) makalesinde, yukardakine benzer biimde
ngiltere'deki Yahudi toplumunun, anti-semitizm eksiklii nedeniyle
tkenme tehlikesiyle kar karya olduuna iaret ediyordu: "Bir
insann kendisinin Yahudi olduunu aka sylemesi glklere,
hatt lme neden olduunda, insanolunun boyun emez ruhu -ya
da belki de inatl - kendini gsteriyor demektir...Ancak, Yahudi
olmak, yalnzca biraz rahatszlk veren bir durum olursa, yce bir
kararllk iine girmek gleir." Amerikan Yahudi Kongresi de Leo
Pfeffer aracl ile unu ortaya koydu: "Byle bir ayrm hayrl ola-
bilir. Yahudiliin bekasn salamak iin bir miktar anti-semitizmin
gerekli olmas m m k n d r . " (The National Jevuish Post and Opinion.
6 Kasm 1959).
"srail ile Yahudi olmayan dnyann balaylannn sona erdiini'
teslim eden Nahum Goldmann, ubat 1975'de Kuds'te toplanan
Dnya Yahudi Kongresinde aka ve cesurca unlar ortaya koydu:
"Marvin Lowenthal, The Diaries of Theodor Herzl, New York, rgsG, s. 7.

63
 "israil konusundaki siyasal bunalm srasnda srail'in
politikas Yahudilerin yaad lkelerce reddedildii s-
rece, bu Yahudiler ile lkeleri arasnda eliki ortaya ka-
caktr. Bunun tek zm sorunun varln takdir edip,
ifte ballklar iin mcadele etmektir."
Siyonistler, srail'in "derlenmesi" konusundaki inanlar kendileri-
ne zg banazlklara dayanan sa kanat rklarn ve yobazlarn des-
teini kazanmada hi duraksamadlar. Ancak, btn bu entrikalara
karn, Siyonist toplanma abalar, Siyonist devletin bozgunu olarak,
baarszlkla sonuland. Ben-Gurion'un dnmeyen Yahudilere ynelt-
tii "Tanrszlk" sulamas bir yana, 1951-61 dnemi iin koyduu
4 milyonluk hedefe ulalamad; arsna yalnz 800,000 kii karlk
verdi. Ayn on yln son dneminde gmen miktar ylda 30,000'e
kadar dt. 1975 ve 1976'da srail'den genlerin toplam, srail'e
olan g at. srailli Siyonistler Amerikal Yahudilerin israil'e
hl kendi yurtlar ve devletleri olarak deil, bir "hayrseverlik"
konusu gzyle baktklarn gryorlard. srail'i siyasal, diplomatik,
ekonomik ve duygusal olarak ne kadar desteklerlerse desteklesinler,
hl doduklar lkelerde kalmay yeliyorlard. Onlarn Siyonist
tanm hep ayn kald: "Siyonist, ikinci bir Yahudiye bir ncy
srail'e gndermek iin para veren bir Yahudidir."

Hikimse gelecekte olacaklar tahmin edemez. Ancak ne yazk ki,

Amerikan kamu oyunun sabretme konusunda bir dayanma snrna
gelmesi ve Siyonizm etkisindeki Amerikan d politikas insanln
ve Amerika'nn karlarm felkete srklediinde kalkp "Sizler
Amerikal msnz yoksa srailli misiniz?" diye sormas olasdr.
Siyonizm'in o zamana kadar baarsz olan srail'e g oyunlar,
baar kazanmaa balayabilir. Bugn srail'i Siyonizm'den arndr-
mak ve gerek Yahudiliin, gerekse slm'n en iyi geleneklerinden
yararlanarak lik, demokratik devlet kurmak iin lml Filistinliler-
le birlikte hareket etmek varken, yukardaki seenein gerekletiril-
mesinden Amerika zararl kmayacak mdr? Filistin'de bar iin
tek yol budur.

64
SYONZM VE FLSTN TOPRAKLARI
SAMC HADAWI ve WALTER LEHN

israil, Birlemi Milletler Andlamas hkmlerini, Filistin an-

lamazlna ilikin eitli kararlar, nsan Haklar Evrensel Bildirisini
ve tabii Sivillerin Sava Zamannda Korunmasna ilikin 1949 Ce-
nevre Szlemesini ineyerek otuz yldr uluslararas topluma meydan
okuyor, onu aalyor, israil'in B.M.'e kar tutumunun bir gster-
gesi de, Genel Kurul'daki delegesinin, 1975 Kasm aynda, Siyonizm'i
"rkln ve rk ayrmnn bir biimi" olarak tanmlayan oylamadan
nceki gsterisiydi. B.M. ve ye lkelere kar saygsnn ls olarak,
karar taslan yrtp "Biz, Yahudi halk iin, bu bir kat parasndan
baka bir ey deildir ve ona kar tutumumuz da byle olacaktr!" 1
demiti. Bu davran, srail'in kstahlnn derecesini ve siyasal
Siyonizm'in ierdii rkln bir sonucu ve belirtisi olarak, dier
halklarn insan haklarna kar saygszln gstermiti.

Bu incelemenin amac, Siyonistlerin Filistin'de toprak edin-

melerinin bir katalogunu karmak deil, srail'in 1948'deki kuru-
luundan nce ve sonra toprak elde etmek iin uygulad teknikle-
ri incelemektir. n bilgi olarak, Manda'dan nce Filistin'deki n-
fusun ve toprak mlkiyetinin yapsndan ve Siyonizm'in Filistin'de-
ki savlarndan ksaca sz edilecektir.

Mandadan nce Filistin:

Filistin kk bir lkedir. Toplam yzlm 27, 027 kilomet-
re (ya da 10,435 m il) karedir. Bunun 26,323 kilometre (ya da 10,164
mil) karesi kara alandr. 704 kilometre (ya da 271 mil) karesini de,
l Deniz'in yars, Tiberias Gl (Galilee Denizi olarak da bilinir)
ve Hulah Gl olmak zere, su dzeyi altndaki topraklar oluturur.
Filistin fiziksel olarak drt ana alt-blgeden oluur: Ky ovas,
yayla blgesi, rdn Vadisi ve gney l. Ky ovas kuzeyde 4
mil, gneyde, kydan rdn Vadisine uzanan Esdraelon Ovasnn
x
The Toronto Star, 11 Kasm 1974.

65
 bulunduu Hayfa hari, 20 mil kadar geniliktedir. Yayla blgesi
kuzeyde Galilee Tepelerini ve gneyde Orta Filistin yksekliklerini
iine alan Esdraelon Ovasyla kesiir. Hebron'un gneyinde yayla
alalr ve gney lne karr. rdn Vadisi kuzeyde Hulah Glne,
gneyde l Denize uzanr; vadinin byk blm deniz dzeyinin
altndadr.
Filistin topraklar, 2,5 milyonu engebeli ve kra, 12,5 milyonu
l olan 26,323,023 dnmlk (4,5 dnm 1 hektar kadardr) bir
alan kaplar. Tarmsal potansiyel bakmndan toprak dengesi fark-
llama gsterir. Topran nitelii genel olarak ovalarda iyi, yay-
lalarda vasattr. Tiberias Gl'nn iyi nitelikli topraa sahip olduu
gney kesimi dnda, rdn Vadisi vasat ya da zayftr.2
Manda'dan nceki Filistin'in nfusu konusunda gvenilir is-
tatistikler yoktur. Ancak, Trklerin ve ngilizlerin verdikleri saylar,
yetersiz de olsalar, hl en iyi bilgi kaynaklarmzdr ve daha yan
tutan kaynaklarn tahminlerinden daha az n-yargldrlar. Trklerin
1914'te yapt saym,3 gebeleri ierip iermedii belli olmayan,
689,275 kiilik bir toplam nfus ortaya kard. Siyonist rgtn
grevlilerinden olan, yani konuya ilgisiz olmayan, Arthur Puppin,
bu toplamn 57,000-62,000'nin (% 8,3-9) Yahudi olduunu tahmin
ediyordu.

Modern demografi tekniklerinin kullanld ilk saym ngilizler

tarafndan 31 Aralk 1922'de yapld. Gebelerin hesaba katlmad
bu saym, 590,890'! Mslman, 83,794' Yahudi, (ngilizler ve dier
Avrupallar dahil) 73,024' Hristiyan ve 9,474' "dierlerinden"
(bunlarn byk blm Drzilerdi) olan 757,182 kiilik bir toplam
sonu verdi. Mslmanlarn, "dierleri"nin ve Hristiyanlarn ezici
ounluunun gerekte Araplar (ana dilleri Arapa olan kiiler)
olduuna gre, bu saylar 673,399 (% 89) Arap ve 83,794 (% 11)
4
Yahudi olarak zetlenebilir. Yahudilerin % 75'i Yafa ve Kuds'n
kentsel alanlarnda younlamt. Demek ki, "Yahudi iftiler" ve
2
John Hope Simpson, Palestine, Report on Immigration, Land Settlement and Development (Cmd.
3686, London, 1930), s. 12-23; W.B. Fisher, The Middle East, London, 1971, s. 385-392;
Sami Hadavvi, Palestine: Loss of a Heritage, San Antonio, Texas, 1963, s. 7-11, 14-23.
'1922 saylarnn alnd Census of Palestine, 1922'yi kaynak gsteren yaptlar: Janet L.
Abu-Lughod, "The Demographic Transformation of Palestine", ibrahim Abu-Lughod,
der., The Transformation of Palestine: Essays on the Origin and Development of the Arab-Israeli
Conflict, Evanston, Illinois, 1971, s. 141.
4
Abu-Lughod, s. 142.

66
 "eski topra srme" hakkndaki Siyonist savlarna karn ne ifti-
lik yapyorlard, ne de teki tarmsal ilerle urayorlard.
Bu dnemdeki toprak mlkiyeti sistemine ilikin gvenilir
bilgi elde etmek daha da gtr. 5 Manda Hkmeti, tahminlerin
"genel olarak kabul edildiini" bildirerek, Ekim 1920 ncesinde Ya-
hudilerin toplam mlkiyeti iin 650,000 dnm saysn veriyordu.6
Bu say Filistin topraklarnn % 2,47'sini oluturuyordu.
Demek ki, Filistin'in Milletler Cemiyetince ngiliz Mandas
altna koyulmasnn arifesinde, Yahudiler Filistin nfusunun % 10-11'
ini oluturuyorlard ve topran yaklak % 2,5'una sahiptiler. ..

Siyonizm'in Filistin'deki ddialar:

Theodor Herzl'in kendi nerdii Judenstaat'm yeri olarak Filis-
tin'den baka yerleim merkezleri de dnm olmasna ve hatt
Filistin'in "iklimi, Rusya'ya ve Avrupa'ya yaknl, yaylma alan
olmamas" 7 gibi kimi kt yanlarndan sz etmi olmasna karn,
Filistin'in dier btn dncelere stn gelen bir yarar olacakt:
"Byk efsane."8 Filistin'in btn Yahudilerin atadan kalma yurdu
olduu efsanesi genel olarak Hristiyanlarca51 ve Yahudilerce kabul
edilmiti; Herzl'in nerisine ancak bylece daha kolay destek sa-
lanabilirdi. Sonunda Filistin'in seimi Yahudi Ulusal Fonu'nun yal-
nz "Filistin ve hemen bitiiindeki lkelerde" 10 smrgeletirme iin
toprak salanmasnn kararlatrld Altnc Siyonist Kongresinde
(Basel, Austos 1903) kesinleti.

Herzl, nerdii devletin snrlarndan baka nitelikleriyle daha

ok ilgilenmi grnr. Gerekten de bu konuda kendi bana fazla
dnmemiti. 1896 Nisannda Gney Afrika doumlu ingiliz H-
ristiyan papaz William Hechler "saatlerce sren" vaaznda Herzl'e
5
Bunun nedenlerinin bir aratrmas iin bak: John Ruedy, "Dynamics of Land Alie-
nation", Abu-Lughod, ibid., s. 120-4; VVilliam R. Polk, David M. Stamlar ve Edmund
Asfour, Backdrop to Tragedy: the Struggle for Palestine, Boston, 1957, s. 71, 230-36.
"Government of Palestine, Survey of Palestine: Prepared in December 1945 andjanuary 1946 for
the Information of the Anglo-American Committee of Inguiry, 2 C, Jerusalem, 1946, I, s. 243.
'Raphael Patai, der., The Complete Diaries of Theodor Herzl, New York, 1960, s. 56.
"ibid. Ayrca bak: s. 133.
'Regina Sharif, "Christians for Zion, 1600-1919," Journal of Palestine Studies V, No. 3-4,
(1976), s. 123-41.
"Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des VI. ionisten Kongresses in Basel, 23. bis 28.
August 1903 (Vienna, 1903), s. 262-63.

' . ' . : ' . . . ' ' ' 6 7

Siyonistlerin u alan kollamalarn sylemiti: "Kuzey snr (Trkiye-
de) rgp'e bakan dalar, gney snr da Svey Kanal olmal." 11
Hechler ayrca "Davut ve Sleyman'n Filistin'i" 12 slogann nerdi.
Herzl, Hechler'in iyi bir rencisi olduunu iki yl sonra 1898 Ekimin-
de arkada Max Boderheimer'in nerisinden, onu onaylayarak sz
ederken gsterdi: "Msr Irmandan Frat'a." 1 3
Birok Siyonistin selmlayarak karlad14 1917 Balfour Bildiri-
15
si kesin olarak belirlenmi bir toprak gstermiyor, yalnzca n-
gilizlerin, "Filistin'de Yahudi halk iin ulusal bir yurt kurulmasn
kolaylatrmak iin btn abalarn" harcalayacaklar konusunda
sz veriyordu. Siyonistler 1919 Paris Bar Konferansna kadar iddi-
alarn yumuattlar ve yalnzca douda (bugnk adlaryla)
Lbnan'da Sidon'dan Suriye'de am'a, gneyde rdn'de
Ma'an, Amman ve Akabe, batda Msr'da El Ari'e kadar olan topra-
istediler.16 zellikle ngiltere ve Fransa arasnda yaplan gr-
meler sonucunda, A.B.D.'nin de onayyla, Filistin'in snrlar saptan-
d ve Filistin Mandas 1 7 Milletler Cemiyeti Konseyi tarafndan Tem-
muz 1922'de onayland. Ertesi yl ngiltere, Manda belgesinin 25'
inci Maddesinde verilen yetkiye dayanarak, Yahudi "ulusal yurdu"
hkmlerinin uygulanabilir olduu alan rdn Irma'nn bat-
syla snrland. Bu, Siyonistlerin hak iddia ettikleri topraktan nemli
lde kkt ve daha sonra tek bana Filistin olarak adlandr-
lacakt. Bylece, Herzl'in yllardr peinde koup ele geiremedii
"ferman" artk Siyonistlerin elindeydi ve Filistin'de byk lekli.
Yahudi smrgeci yerlein i iin sahne hazrd. j
Btn bu grme ve entrikalarda gz nne alnmayan insan-
lar, bir halk olarak tannmayan ve yurtlar, topraklar, gelenek-
"Diaries, s. 342. '.

"Ibid., s. 711.
I4
Kar bir gr iin, Ahad Ha'am, "After the Balfour Declaration," Gary V. Smith, der.,
Zionism-The the Dream and the Reality: a Jevish Critigue, New York, 1974, s. 83-90.
15
Leonard Stein, The Balfour Declaration, London, 1961; Christopher Sykes, "The Prosperity
of His Servant: A Study of the Origins of the Balfour Declaration," Two Studies in Virtte,
New York, 1953, s. 107-235; Ben Halpern, The Idea of the Jevish State, 2. B., Cambridge,
Mass., 1969, chap. 9; Pok et al., chap. 9; W.T. Mallison, Jr., "The Balfour Declaration:
Appraisal in International Law," Abu Lughod, op. cit., s. 61-111.
6
Halpern, s. 278, 304.
"Henry attan, Manda'nm Milletler Cemiyeti Misak'nn 22'nci Maddesiyle elitii
iirt, uluslararas hukuk asndan geersiz olduunu ileri sryor: Palestine and International
Lau: the Legal Aspects of the Arab-hraeli Conflict, London, 1973; Manda Belgesi, s. 176-81.

68
leri hakknda kendilerine danlmaya gerek bile grlmeyen Fi-
listin'in yerli Arap halkyd, n' Austos 1911 tarihli uzun bir memo-
randumda zamann ingiltere D ileri Bakan Arthur James Balfour
kukular giderici bir ak yreklilikle Manda sistemini ve Milletler
Cemiyeti Misak'nn "(daha nce Osmanl imparatorluuna bal
olanj bu toplumlarn istekleri, mandater devlet seiminde dikkate
alnacak balca etken olmaldr" diyen 22'inci Maddesini 18 inceli-
yor ve Filistin'e ilikin olarak unlar belirtiyordu:
"Misak'm syledikleriyle mttefiklerin politikas arasndaki
eliki ok byktr... nk Filistin'in bugnk sakin-
lerine danmay bile nermiyoruz...Drt byk 'devlet
Siyonizm'le anlam durumdadr. Ve Siyonizm ister iyi,
ister kt olsun, ister doru, ister yanl olsun, bugn o
eski topraklarda yaayan 700,000 Arabn tutku ve n-yar-
glarmdan ok daha derin bir anlam olan yzlerce yllk
geleneklerden, bugnk gereksinmelerinden ve gelecee
ilikin umutlarndan kaynaklanmaktadr. Bence bu do-
rudur." 1

Ksacas, Filistinli Araplar seeneksiz braklyorlard, ingiltere'

yi mandater g olarak seip, onun "ulusal yurt" polilikasn kabul-
lenmekten baka bir seenekleri yoktu.

Ulusal yurt deyimi, Siyonizm'in Filistin'deki iddiasnn z ve

temel bir paras olan gizleme, maskeleme olgusunun bir rneidir.
Siyonist niyetleri maskelemek ve bylece kar klar yaratmamak
iin seilen Almanca Heimsttte szcnn (tam evirisi olmamakla
birlikte) karl olarak kullanlmaktadr. Max Nordau 1920'de un-
lar yazyordu:
"Filistin'de Yahudi devleti kurma abasnda olanlar,
hem btn istediimizi anlatabilecek, hem de bunu, istedi-
1
imiz topraklarn egemenleri Trkleri kkrtmayacak bi-
imde dile getirebilecek dolambal bir sz bulabileceimize
ikna etmek iin elimden geleni yaptm. Devlet karl
olarak Heimsttte'yi ortaya attm...Anlam belirsizdi ama
biz, hepimiz bunun ne anlama geldiini anlyorduk. O

'"Metnin btn iin, attan, s. 175.

19
E.L. Woodward ve Rohan Butler, der., Documents on British Foreign Policy, 19191939
seri I, C. IV, 1919, (London 1952), s. 345.

69
 zaman bu bizim iin judenstaat [Yahudilerin devleti] an-
lamna geliyordu, imdi de yle." 2 0
Siyonist smrgelik genellikle daha byk olan Avrupa s-
mrge akmnn bir paras olarak grlr. Bu kukusuz doru ol-
makla binlikte, Siyonist smrgecilii tekilerden ayran birok zel-
liin gzden karlmasna da neden olmaktadr. nce, Siyonizm var-
olan bir devleti temel alarak yaylmay deil, devletsiz, yurtsuz
saylan bir halk iin bir devlet kurmay gdyordu. kincisi, Siyonizm,
krl biimde smrlecek yeni pazarlar ve insan gc ya da doal
kaynaklar peinde deil, "topraksz bir halk" iin bir devletin kuru-
labilecei "halksz bir toprak" peindeydi.
Byle bir giriimi Yahudi ve Yahudi olmayanlara kar hakl
karmak ve yasallatrmak iin Siyonizm, (a) dn kavramn, yani
yalnzca daha nce kartldklarn syledikleri bir topraa dnme
peinde olduklarna dair kavram ve (b) Yahudi olmayan herkesin
doasnda bulunup, deimez olarak, amacna hizmet edecek biimde
niteledii anti-semitUmi vurgulad. Anti-semitizm, Yahudilerin anayurt-
larndan karlmalarnn ve srgnde de boyunduruk altna alnma-
larnn sorumlusu olarak sunuldu. Siyonistlere gre, tek zm ter-
cihan insansz bir lkeye dnt. stedikleri lke olan Filistin bu ni-
telie uymadna gre, uygun duruma getirilmeliydi; iinde yaa-
yanlar boaltlmalyd. Bylece, o insanlar smrlm olmayacak
(anlalan bu srlmeden daha byk bir ktlkt) ve btn bu
giriim yalnz kabul edilebilir olmakla kalmayacak, doru, iyi, giderek
kutsal saylacakt! ,
20
Sykes, s. 160, dn. i. "Siyonizm'in amacnn, Yahudi halk iin Filistin'de bir yurt yaratmak..."
olduunun akland Birinci Siyonist Kongresi'nden (Basel, Austos 1877) sz ederken,
Herzl Eyll'de unlar yazm: "Basel Kongresinikamuoyu nnde sylemekten kana-
camtek bir szle zetleyecek olsam, unu sylerdim: Basel'de Tahudi Devleti'ni kurdum."
Diaries, s. 581. Chaim Weizmann, ayn Kongre hakknda elli yl sonra yazarken, yle di-
yordu: "Hepimiz onu en azndan Herzl kadar Yahudi devletinin kuruluu olarak gryorduk."
Trial and Error: the Autobiography of Chaim VVeizmann, New York, 1949, s. 68. Ayn konuda
dier Siyonist nderlerden de alntlar yaplabilir.
ingiliz, ve Siyonist memurlarn deyimi ayn biimde anladklar konusunda kuku yok.
1921'de Hindistan dairesinde grevli olan John Shuckburgh unlar yazyor: "VVeizmann'
in Lloyd George'a Majestelerinin Hkmeti, nl Balfour Bildirisi'ndeki 'Yahudi ulusal
yurdu' deyimine ne anlam vermekte? diye sordu. Babakan "Bir Yahudi devleti demek
istiyoruz' diye yantlad." Doreen Ingrams, der., Palestine Papers, 1917-1922: Seeds
of a Conflict, London, 1972, s. 146. 22 Temmuz 1921'de Lloyd George, Arthur James
Balfour, VVinston Churchill, Chaim Weizmann ve dierleri arasndaki bir konumadan sz
ederken, "L.G. ve A.J.B., ikisi de Bildiri ile, her zaman sonuta bir Yahudi devletini
kastettiklerini sylediler" diyor. Middle East Diary, 1917-1956, New York, 1960, s. 104.

70 ' , . .
 Bylece, Siyonistlerin Filistin zerindeki iddias, Filistin'in bir
halk olarak deil, yalnzca ilkel airet ve gebeler topluluu olarak
grlen yerli sakinleri boaltlarak ele geirilmesi ynnde, ngiltere'
nin ve genel olarak Bat dnyasnn desteini salamaya yarayacak
biimde savunulup hakl karld.

Manda Altndaki Filistin:

Manda belgesinin ingiltere tarafndan Milletler Cemiyetine verilip

Temmuz 1922'de onaylanmasna ve Eyll 1923'te yrrle girmesine
karlk, Manda ynetimi uygulama ynnden 1920'de balad. Nisan
1920'de San Remo Konferansnda, Birinci Dnya Savann galipleri es-
ki Osmanl mparatorluunun topraklarnn dzenlenmesi konusunda
ve bu arada Filistin iin mandater devletin ngiltere olmasnda an-
latlar. Bu anlamaya dayanarak ngiltere Temmuz 1920'de daha
nceki asker ynetimi devralarak, Filistin'de sivil bir ynetim kurdu.

Asker ynetim Siyonistlerce sk sk, Siyonizm'in amalarna

kar dmanca bir politika izlemekle ve hatt anti-semitik olmakla
sulaniyordu. Ancak, ynetim kaytlarnn incelenmesi ve memur-
larndan bir blmnn daha sonra Siyonistlerin ak onanyla sivil
ynetimde de grev alm olmalar olgusu bu tr sulamalarn te-
melsiz olduunu gsteriyor. Asker ynetim kendini sava kural-
laryla snrl hissediyor ve igal altndaki dman topran yneti-
yormu gibi davranmak gereini duyuyordu. Bu yzden, genel ola-
rak, Filistin'de statkoyu korumak iin aba gsterdi. Toprak Sicil
Dairelerini Kasm 1918'de kapatt. Yahudi gn durdurmamakla
birlikte, kolaylatrmad da. Ancak bu dnemde, branice resm bir
dil olarak kabul edildi ve Siyonist Komisyona lkede dolama ve geli-
meler plnlama izni verildi. Sivil ynetim Filistin'de statkoyu ko-
ruma ykmll duymad ve gerekte onu deitirmekle grevli
olduu iindir ki, Siyonistler 1920'deki yeni ynetimi pek iyi kar-
ladlar.

Manda, aka Siyonistlerin amalarna uyacak biimde tasar-

lanmt. Yalnz giri ksmnda yer alan Balfour Bildirisi deil, 2,4,6,
11,21 ve 23'nc Maddeler 21 aka Siyonistlerin karlarna gre
formle edilmiti. Byle bir politikayla uyumlu olarak sivil ynetim
Yahudi ya da Yahudi olmayan Siyonistlerle doldurulmutu. Yahudi
2
Metin iin bak: attan, s. 176-81; Ingrams, s. 177-83.

. ' ' ' 7L

grevliler arasnda "Mandacn kurucularndan biri olan" 2 2 Yksek
Komiser Herbert Samuel 23 ve sorumluluklar arasnda btn hk-
met organlarna hukuksal danmanlk yapma, mahkemeleri ve top-
rak sicil dairelerini denetleme ve yasa taslaklar hazrlama bulunan
(ve ei Samuel'in yeeni olan) Basavc Norman Bentwich vard. Ay-
rca, G Dairesi Mdr Albert Hyamson, ayn dairede grevli
(ngiltere'deki Siyonist rgtnn eski bir grevlisi) Deni Cohen,
Hkmet Sekreteri Ba Yardmcs Max Nurock, Ticaret ve Endstri
Mdr Ralph Harari, Levazm Denetisi Harold Solomon da Yahu-
di grevlilerdendi. Bentwich Vahudi olmayanlardan Hkmet Ba
Sekreteri Wyndham Deeds ve onun ardl Gilbert Clayton'u "Yahudi
ulusal yurdunun salam dostlar" 2 4 olarak niteliyor.

Yeni hkmetin ilk eylemleri Temmuz aynda yeni bir G

Ynetmelii ve Eyllde de, Yahudilerin toprak satn almalarn
Arap ayaklanmasnn etkenlerinden biri olarak deerlendirilen25
bir Toprak Transferi Ynetmelii karmak oldu. Mlkiyet transfe-
rine izin veren Toprak Sicil Dairesi Ekimde yeniden ald ve Fi-
listin'de ok karmak ve zlmesi g bir konu olan yeni bir ta-
pulama sistemi uygulamaya konuldu. Bundan beklenen Siyonistlerin
toprak ele geirmelerini kolaylatrmak, hzlandrmak ve daha
ucuzlatmakt.

Btn bu nlemler, her zaman bilerek olmasa da, Siyonistle-

rin amalarna yaklamalarna hizmet etti. Buna gzel bir rnek,
gya toprak aalarnn kirac iftileri topraklarndan karmalarn
"Feldmareal Allenby, 6 Mays ig2o'de D leri Bakanlna gnderdii "ok cil, zel
ve ok gizli" bir telgrafta Samuel'in atanmas konusunda uyarda bulundu: "lk ynetici ola-
rak bir Yahudi'nin atanmas olduka tehlikeli olacaktr kansndaym...Filistinli Msl-
man ve Hristiyanlar...bu olay...lkenin birden Siyonist bir ynetime devri olarak grecek-
ler... arlklarn ynetime kar koyacak... her trl hkmeti g duruma sokacaklar."
Asker ynetimin ba General Bols, Samuel'in atanmasna tepkileri yle bildiriyor:
"aknlk, umutsuzluk ve fke, Mslman-Hristiyan halkn duygularyd...Yahudiler
arasnda bir dindalarna bahedilen bu eref nedeniyle genel bir honutluk vard; ancak, bu,
dinsel zgrlkleri iin yeterli nlem salanamad korkusunu duyan Ortodoks Yahudi-
ler nedeniyle azalabiliyordu..." Bols, Avrupal bir Siyoniste atfta bulunarak sonuca var-
yor: "lk alt ay Mslman ve Hristiyanlardan korunmak iin bir ngiliz muhafza gerek
duyacak, alt ay sonra Siyonistlerden korunmak iin ifte ngiliz muhafz isteyecek." Ing-
rams, s. 105-107.
"Norman. ve Helen Bentvvich, Mandate Memoirs, 1918-1948, London, 1965, s. 12.
2i
Ibid., s. 32.
25
Thomas Haycraft bakanlndaki komisyonun bulgular: Report of the Commission of Inqu-
iry on the Disturbances of May 1921, (Cmd. 1540; London, 1921), s. 51.

72 ' . . . ,
nlemek iin hazrlanan Toprak Transferi Ynetmeliidir. Ynet-
melik istenenin tersi bir sonu verdi, nk byk toprak paralarnn
ounun sahipleri bu topraklardan uzakta yayorlard. Toprak
sahipleriyle kiraclarn ilikileri o zamana kadar greli olarak iyiy-
ken, yeni ynetmelik, Siyonist arsa komisyoncularmca yreklendirilen
kiraclarda, kendileine st kapal hkmlele verilen belirli "kira-
clk haklan"nn artk kira demelerini gerektirmeyecei kansn
yaratt. Mlkleri sorun yaratan, buna karlk az bir gelir alabilen ve
vergi yk de olan toprak sahibi g bir durumda kaldn grd.
Siyonist toprak komisyoncular bu srada devreye girip, topraklar
satn almay ve toprak sahiplerini dertlerinden kurtarmay neriyor-
lard.

Yahudi irketlerine devlet topraklan ve doal kaynaklar zerinde

sulama, elektrik retme, l Deniz'den potasyum ve dier maden-
lerin kartlmas gibi ayrcalklarn verilmesi smrgecilere yarayai
dier nlemlerdi. Herhangi bir biimde ve hibir ayrcalk Yahudi
olmayanlara verilmiyordu ve Manda'dan nce verilmi olanlar da,
bir ngiliz irketi verilmi olsa bile rnein, Kuds Elektrik ve Hulah
ayrcalklar daha sonra hkmetin el altndan yardmyla ele
geil iliyordu. Araplarn elinde kalan tek ayrcalk Himmah Scak Su
Kaynaklar idi. Bu ayrcaln sahibi olan Sleyman Nazif yazarlar-
dan birine (Hadawi), ayrcaln iptal edilmesini istemiyorsa satmas
gerektii yolunda kendisine basklar yapldn anlatmtr.

Bunlar gibi somut konulardan baka, daha ok sembolik anlam

olmakla birlikte. Araplara baml durumlarn ve ellerindekini
erge kaybedeceklerini hatrlatp onlar fkelendiren yntemlerde kul-
lanld. Ekim 1920'de Filistin'de karlan bir pulun st ksmnda
Arapa, oltasnda ngilizce ve altnda branice Filistin szc yaz-
lyd. branice olann yannda Eretz Tisrael'i simgeleyen, yine b-
ranice alef ve yod harfleri vard. Bentwich'e gre, bu yolla "Samuel,
geleneksel Yahudice adn resmen tannmasn ustalkla salam
oldu." 2 6 Bentwich, bir Arap milliyetisi grubun bu harekete mahkeme
yoluyla kar koymaa altn, ancak "mahkemenin ynetimin
eylemine karmay reddettiini" ekliyor. .
Siyonist amalarn gerekletirilmesinde olumlu tutum ta-
knmasnn yannda, ynetim Yahudi olmayan Filistinlilere kar
uygulanan ak ayrm nlemek iin hibir ey yapmad. Yahudi
26
Bentwich, s. 64.

' . ' .' Y 3

Ulusal Fonu'nun (Keren Kayemeth Leisrael) toprak satn almasna,
toprak stnde mlkiyetin devredilmesini engelleyecek ve Yahudi
olmayanlara kiralanmasn yasaklayacak biimde szlemeler yap-
masna izin verildi; Yahudi kiraclar, kira szlemesinde Yahudi
olmayanlarla i yapmamay, bylelerini ilerinde altrmamay y-
kmleniyorlard. Manda belgesi hkmlerinde yar-hkmet organ
gibi gsterilen (M. 4, M. 6, M. 11) ve aslnda "Siyonist rgl'nn bir
bir dier ad" 2 7 olan Yahudi Ajans'nm Austos 1929'da benimse-
dii kurucu belgesinde unlar belitiliyordu (M. 3):

"Tcprak, Yahudilerin mlkiyeti olarak elde edilmeli...

[ve] Yahudi halknn devredilmez mlk olarak korun-
maldr. Ajans, Yahudi emei temelinde tarmsal kolo-
nizasyonu zendirecek, Ajans tarafndan srdrlp ge-
litirilen btn almalarda Yahudi emeinin kullanl-
mas bir ilke olarak kabul edilecektir." 28 .;
Benzer biimde, Filistin Kurulu Fonu'nca (Keren Hayesod)
Yahudi kolonistlere sermaye salamas iin yaplan deme anlama-
larnda "yerleen kimse, yardmc tutmak zorunda kald zaman,
yalnzca Yahudi ii altrmay stlenir." (M. 7) deniliyordu. 29
Zamann Yahudi Genel Federasyonu (Hisladrut) Arap iileri
temsil etmemekle kalmayp, onlarn Federasyona bal bir sendikada
toplanmalarn da engelledi ve Siyonist olmayan Yahudi iveren-
lere de dier Arap iilerin yerine Yahudi iilerin alnmas yolanda
bask yaparak Araplara i verilmesini engellemek iin her abay
gsterdi.30 srail'in nde gelen haftalk dergilerinden Ha'olam Hazeh'in
Yaz leri Mdr Uri Avnery'nin deyiiyle:

"brani Emei demek, Arap Emeine Hayr demek anla-

mna geliyordu. Topran rehinden kurtarlmas, ou
zaman, orada yaamakta olan Arap fellhlardan kur-
tarmak demekti. Portakal bahesinde Arap altran
bir bahe sahibi dvaya ihanet etmi bir hain, yalnz
bir Yahudi iiyi iten yoksun brakmakla kalmayp,
daha nemlisi, lkeyi bir Yahudi iiden yoksun brakan
alak bir gerici saylyordu. Onun bahesine saldrlmal,

"Halpern, s. 195.
28
Hope Simpson, s. 53.
2S
Ibid.
M
Ibid., s. 55. " '

74
 Araplar zorla kartlmalyd. Gerekirse, kan dkmek
meruydu." 31
Avney, ayrca, kirac olarak toprak ileten Araplarn "bir kib-
butz kuilmas gerekince Yahudi Ulusal Fonu tarafndan ele gei-
rilen topraktan hemen karldklarn" da ekliyor.
"Yardmc" grevliler, "kolaylatrc" yasalar ve hkmetin
"nfusun dier kesimlerinin (yani Araplarn) hak ve durumlarnn
zarar grmemesi"ni (Manda Belgesi, M. 6) salama yolundaki a-
balarnn pek de cidd olmamas ya da en azndan etkisiz olmasyla
yaratlan hava iinde Siyonistlerin toprak elde etmeleri ve koloniler
kurmalar artc deildir. artc olan Yahudilere ait toprak ml-
kiyetinin daha hzl bymemesi ve Filistin topraklarnn daha geni
bir kesimini kapsayamamasdr.

Manda dneminde toprak elde etmenin balca mekanizmas sa-

tn alma ve kk miktarlarn hkmetten kiralanmasyd. Manda
ynetimince toprak mlkiyeti konusunda son tamamlanm istatistik-
ler, 1945-sonu saylar temel alnarak, 1946 ylnda ngiliz-Amerikan
Aratrma Komitesi iin yapld. Sonular 1945 Ky statistikleri'nde32
(Village Statistics: 1945) yaynland. Bu almada unlar temel aln-
mt: (1) Toprak tapularnn son dzenlemelerinin tamamland
alanlara ilikin kaytlar (Filistin yzlmnn % 5 kadar) ve (2)
teki alanlar iin Krsal Emlk Vergisi Ynetmelii gereince atanan
ky vergi datm komitelerinin hazrlad vergi ykmlleri listesi.
Bunlara gre, Yahudilerin toplam mlkiyeti 1,491,699 dnm, yani
Filistin topraklarnn % 5,67'siydi. Eer biz de hkmetin yapt gibi
Ekim 1920'den nceki miktar 650,000 dnm (% 2,47) kabul eder-
sek, incelediimiz dnemde Yahudilerin mlkiyeti 841,699 dnm
(%3,2) artm demektir.

Ky statistikleri mlkiyet sicillerini ve vergi kaytlarn temel al-

dna gre, feshedilmez vekletname sahibi (gerek anlamda deil,
kaytlara gre malik olan) Arap komisyonculardan satn alnp Yahu-
dilerin mlkiyetine geen topraklan kapsamamaktadr. Bu yntem,
zellikle, ubat 1940'ta yaynlanp Mays 1939'da yrrle girmi
olan Toprak Transferi Ynetmelii ile dzenlenen "snrl blgeler"de

3
'hrael without imists: a Plea far Peace in the Middle East, New York, 1968, s. 85.
32
Kuds, 1964, Bu, aklayc notlarla tekrar baslmtr: Hadavvi, der., Village Statistics
1945; a Classification of Land and Area Ovnership in Palestine, Beirut, 1970.

75.
toprak elde etmek iin kullanld. 33 Yahudilerin toprak mlkiyeti
sorununa bylece katlan elikilerin snrl bir gstergesi de, Yahudi
Ulusal Fonu'nun 1939-44 yllar arasnda tek bana 325,742 dnm-
lk toprak satn aldn ileri srmesine karlk, hkmet kaytlarnn
ayn dnemdeki btn Yahudi almlar iin 110,140 dnm saysn
vermesidir.34

Manda ynetimi (yine ngiliz-Amerikan Aratrma Komitesi

iin) Ky statistikleri'ne dayanarak, ancak yukardaki elikileri
aka kabullenerek Filistin Raporu (Survey of Palestine) hazrlad. Bu
aran ma 1920-45 dneminde topl'am 938,365 dnm 3-56)
toprak ele geirildiini kabul ederek, Yahudilerin toplam emlkini
1,588,365 dnm 3 5 (% 6.3) alarak gstermektedir. Ele geirilen toprak
miktar yllara gre nemli lde deiiyordu; en dk miktar 1920
ylndaki 1,048 dnm, en yksei ise 1925'deki 176,124 dnmd;
1920-45 arasnda her yla ortalama 36,091 dnm dyordu.

Bu almlara ek olarak, Yahudiler 195,000 dnmlk devlet top-

ran ela kiralamlard.36 Siyonist kaynaklarn bunlar da ou za-
man Yahudi mlk gibi gstermesine karn, doal olarak bu toprak-
lar Yahudi mlk olarak kayda gememitir.

Yahudi Ulusal Fonu'nda uzun sre grev alan ve 1945-46 yl-

larnda ynetim kutulu bakanl yapan Abraham Granott, daha
sonralar daha byk saylar verdi. Granott'un ileri srdne gre,
1947 sonunda Yahudiler, Manda dneminde kazanlan toplam 1,
084,000 dnm (%4#i2) dahil, 1,734,000 dnm 3 7 (% 6.59) toprak
sahibi olmulard. Granott'un Yahudi topraklarn en fazla miktarda
gsterme abas ak olduuna gre, bu say en yksek olarak alna-
nabilir; gerek saynma daha az olmas gerekir. Ne olursa olsun,
hkmetin ve Granott'un saylar birbirinden fazla farkl deildir.
Bu durumda, Manda dnemi sonunda Flistin'deki Yahudi toprak
mlkiyetinin en fazla % 7 orannda olduu sonucuna rahata vara-
biliriz.

33
Robcrt J o h n ve Sami Hadavvi, The Palestine Diary: 1914-1945, Beirut, 1970, s. 332-34;
George Kirk, The Middle East in the War, London, 1952, s. 232-35.
34
Walter Lehn, " T h e Jevvish National Fund," Journal of Palestine Studies, I I I , No. 4 (1974),.
s. go-91. - . .
^Survey of Palestine, I, s. 244.
x
Ibid., s. 258. .
37
Agrarian Reform and the Record of Israel, London, 1956, s. 28.- .

7 6 . v ; . >
 /

Bu sonu hemen iki soru akla getiriyor: (i) Manda dneminde

salanan kolaylklara karn, neden Yahudilere ait topraklarn ora-
n bu dnemin sonunda daha yksek, rnein % 60-70 deil de,
% 6-7 olarak kald? (2) Yahudi rgtlerince ve tek tek kiilerce
satn alnan topraklan satanlar kimlerdi? Bu sorularn yantlan bir-
biriyle ilikisiz deildir.
lk sorumuza tek ve basit bir yant bulunamaz. Sermaye yok-
luu kimi zaman bir etken olmu olabilir. Bir lye kadar da bu
dorudur, ancak nedenlerin btnnde greli olarak ok kk bir
yer tutar. Kukusuz daha nemli olan, ilk Siyonistlerin Filistin'deki
Yahudi gnn, kolonizasyonun ve geliimin oram hakknda (g-
rnte ngiliz Hkmetince de kabul edilmi olan) tahminleri-
nin, Avupa ve Filistin'in gereklerinden deil, umut ve dlerden
kaynaklanan safa ve/ya da ar beklentiler olduu olgusudur. Sre-
nin beklenenden ok daha uzun olmas, btnyle ngrlm
olmasa da, ou zaman nemsenmeyen dier etkenlerin gndeme gel-
mesini gerektirdi. Bunlar arasnda en nemlisi Filistinli Araplam
byyen direnii ve Mandater olarak ngiltere'nin stlendii iki
ykmllkten biri olan bamszlk- istekleriydi. Bu, ngiltere'nin
Manda ve "ulusal yurt" giriimi konusundaki kayglarnn artmasna
ve Peel Komisyonunun Nisan 1936'da balayan Arap ayaklan-
masndan sonra Haziran 1937 tarihli raporunda u yargya varma-
sna yol at: "Tek cmleyle sylemek gerekirse, Filistin'de, imdi
olduu gibi, hem Araplarn kendi kendilerini ynetme isteklerini
kabul edip, hem de Yahudi ulusal yurdunun kuruluunun gvenliini
salayamayz." 38

Birinci soruya verilecek yantn, ikinci soruyla da ilikili olan

hi olmazsa bir nemli yn daha vardr. Siyonistler daha fazla
toprak satn alamyorlard, nk kk toprak sahibi Araplarn ezici
bir cunluu topraklarn satmaya yanamyor ve ekici fiatlar ve-
rilmesine bile kanmyorlard. Bu da, onlarn daha sonraki olaylarda
da sk sk belirecek olan zelliklerini, topraklarna olan ballklarm
kantlamaktadr. Siyonistlerin bunu anlamaya niyetli olmadklar ve
olamayacakla hi de artc deildir.
Topraklar satanlar konusu henz yeterince aratrlm deildir
ve bilgilerimizin ou Siyonist kaynaklardan alnmadr. Ancak, Arap
'"Government of Palestine, The Political History of Palestine under Brilish Administralion,
Jerusalem, 1947. UNSCOP tarafndan hazrlanmtr.

7 7
 toprak sahiplerini genel olarak toprak satmaya istekli ve bundan
honutlarm gibi gsterme abalarna karn, kendi verdikleri say-
larn bile bu iddiay desteklememesi bu kaynaklatn gvenilir olabile-
ceini gsteriyor.
En ayrntl bilgiyi 1936 Mart ay sonunda Yahudi Ajans statis-
tik Dairesince yaplan bi almaya dayanarak Granott veriyor. Buna
gre, topraklarn % 52.6's "topraklarnda oturmayan byk toprak
sahiplerinden", % 24.6's "topraklarnda yerlemi olan byk top-
rak sahiplerinden" ve % 13.4' hkmet, kiliseler, yabanc irketler
ve zengin i adamlar gibi kaynaklardan satn alnmt. Bu, toplam
% 90.6 ediyor ve geriye "fellhlardan" alnm yalnz % 9.4 kalyordu;
bu miktarn hemen hemen yars da 1891 ve 1900 yllar arasmda, 3g
Manda'dan ve Yahudi Ulusal Fonu'nun kuruluundan ok nce
satn alnmt. Granott 1947'deki Yahudilerin toprak mlkiyetinin
% 57'sinin byk toprak sahiplerinden, % 16'snm hkmet, kiliseler
ve yabanc irketlerden ve % 27'sinin kk toprak sahiplerinden
alnm olduunu tahmin ediyor, ancak ayrntl bilgi vermiyor.40

Topraklarnda yerlemi olmayan (yani Filistinli olmayan) mlk

sahiplerinin Yahudi rgtlerine ya da kiilere yaptklar toprak sat-
laryla ilgili bir memorandumda Granott'un 1936 Martmdaki
grleriyle uyumlu bilgiler veriliyor. 25 ubat 1946 tarihini tayan
ve Arap Yksek Komitesince ngiliz-Amerikan Aratrma Komitesine
sunulan memorandum, o zaman Filistin'in kimi blgelerinde yap-
lan bir alan aratrmasna dayanyor; bu da, eksik olduunun kant.
Memorandumda topraklarnn banda durmayan satclarn adlar,
satlan toprak miktar ve kiralanm alanlar bildiriliyor. Verilen say-
lardan toplam 461,250 dnmn, yani Manda dneminde Yahudilerce
satn alman topam yarsnn topraklarnda ikamet etmeyen mlk
41
sahiplerinden satn alnd anlalyor.

Blnen Filistin: ' .' ' _

Mandater olarak stlendii ancak birbirine ters den ykm-
llklerini badatrabilmek ve Filistin'de byyen atmayla baa-
kabilmek iin btn abalarn harcayp tketen ingiltere, sorunu
39
77w Land System in Palestine: History and Slructure, London, 1952, s. 277.
4
Ibid., s. 278. Efraim Orni'niil verdii saylar da Granott'unkilere uyuyor: Agrarian Re-
form and Social Progress in Israel, Jerusalem, 1972, s. 52.
4l
Hadawi, Village Statistics, s. 27-28.

78 . -
ubat 1947'de Birlemi Milletler'e devretti. eitli komite ve alt
komite raporlarndan sonra, sonu olarak, B.M. Genel Kurulu 29
Kasm 1947'de Filistin'i bir Yahudi devleti ve bir Arap devleti ile
Kuds, Bethlehem ve evresi iin uluslararas ynetim altnda bir
corpus separatum olarak e blen 181 (II) numaral tavsiye kararn
benimsedi.

Tpk Manda karar gibi, blme tavsiyesi de Siyonistlein

karlar dorultusunda tasarlanmt. Yahudilerin nfusun te-bi-
rini oluturmasna ve topran % 7'sine sahip olmalarna karn,
szkdnusu karara gre, iyi topraklarn ounu da kapsamak zere,
Filistin topraklarnn % 56's (14,800,000 dnm dolaylarnda)
nerilen Yahudi devletine42 veriliyordu. Kararda, ayrca, Filistin'de
yaayan herkesin insan ve yurttalk haklarnn korunmas konu-
sunda "gvenceler" ve kutsal szler vard; bunlar da uygulamada
Manda belgesindeki benzer gvencelerden daha anlaml deildi. Av- '
rupa ve Amerikan devletleri, 1920'de olduu gibi, 1947 ylnda da .
belirli eliki ve atmalara temel hazrlarken, ileiin her naslsa
iyi gideceine ve Filistin sakinlerinin nerilen, birbirine balanm
devletlerde uyum ve bar iinde yaadklarn safa umuyorlard.

kacan kestirmek iin khin olmak gerekmeyen atma,

blme tavsiyesinin benimsendii gnlerde balad. Sonra zamanla
yatt ve 1949'da israil ve Msr, Lbnan. rdn (o zamanki
adyla Maveryrdn), Suriye tarafndan (ancak zellikle belirt-
mek gerekir ki, hibir zaman Filistinliler tarafndan deil) karlkl
ate-kes anlamalar imzaland; srail devleti daha nceki Filistin'in
% 56'sn deil, % 77'sini (20,400,000 dnm) denetimi altna alm
oldu. Ayrca, israil denetimi altndaki alanlar, nceden orada yaayan
Araplardan boaltlmt. Bylece, Siyonizm'in eski bir amac bir
dereceye kadar gereklemi oluyordu. -

Artk, Filistinlilerin geri dnmesini ve srail'in topraa iyice'

yerlemesini salama alma yolunda admlar atma sras gelmiti, ilk
43
amaca, yerinden ayrlanlarn geri dn reddedilerek varld
ve ikincisi de, bu amaca ynelik bir dizi nlem yasalatrlarak sa-
42
Hadawi, Palesiine, s. 17, 25, 42. . '
"Granott, Agrarian Reform, s. 95. Bunu hkmetin "cesur bir karar" olarak niteliyor:
"Araplar hibir durumda srail'e dnmemeli." Ben Gurion yle yazyor: "Onlarn hibir
zaman dnmemesini salamak iin hereyi yapmalyz!" Michael Bar-Zohar, Ben Gurion:
theArmedProphet,Eng\ewoodCli,N.J., 1968, s. 148. V

79
 land. 44 Bylece, amaca, yalnz Siyonizm'in sempatizan ve desteki-
lerinin gzlerinde yasallatrarak deil, gerekten de "yasal" yollar-
dan varlm oldu.
Bu ^nlemlerden birincisi, 1945 ylnda Filistin'de ykselen Si-
yonist terrizmiyle baa kabilmek iin Manda ynetimince be-
45
nimsenen Savunma (Olaanst Durum) Ynetme ligi'ne dayanyordu.
Bu ynetmelik srail tarafndan korundu ve 1966'ya kadar, srail'deki
Araplarn bal bulunduklar asker ynetimin dayana oldu.
Szkonusu ynetmelie gre asker yneticiler kendi blgelerinde mut-
lak gce sahip oluyorlar ve hibir st ynetime ya da etkili bir yarg
denetimine bal olmuyorlard. Tek uygun dzeltim yolu olan Yk-
sek Mahkemeye bavuru hakk bile sonuta anlamsz kalyordu.
Yneticinin bir davrann hakl gstermek iin "gvenlik nedenleri"-
ni ne srmesi Mahkemece herzaman geerli kabul ediliyordu. Madde
125 asker yneticilere herhangi bir alan ya da yeri kapal alan ve
yasak blge iln etme yetkisi veriyordu; bu blgelere giri ve k
ancak yneticinin yazl izniyle olabiliyordu. Bu yoldan, kimi blge-
lerin kapal olduu bildirilerek ve giri iin gerekli olan iznin verilmesi
reddedilerek srailli Araplar kolayca evlerinden ve topraklarndan
yoksun braklabiliyorlard.
Ayn ama ve etki dorultusundaki Olaanst Durum Ynetme-
lii (Gvenlik Blgeleri) 1949'da kabul edildi. Bu da daha nce Savun-
ma Bakanlnca yaynlanmt ve geerlilik sresi Knesset tarafndan
dnem dnem uzatlyordu; yeterince hizmet ettikten sonra 1972
sonunda yrrlkten kaldrld. Bu ynetmelik, Savunma Bakanlna
yetkililerden izin alnmadan girilemeyen gvenlik blgeleri saptama
yetkisi veriyordu. Yetkililere ayrca, szkonusu blgede oturanlar
zerinde, blgeden kartma hakkn da iermek zere, gerek an-
lamyla mutlak yetkiler verilmiti. Ynetmelikte, Galile'nin kuzey
yarsnn byk kesimi, gen alannn btn, Gazze eridine snr
olan alanlar ve Yafa-Kuds demiryolu hatt gvenlik blgeleri olarak

"srail kaynaklarna dayanarak Sabri Jiryis, "The Legal Structure for the Expropriation
and Absorption of Arab Lands in Israel," Journal ofPalesline Studies, III, No. 4, (1973), s. 82-
104. Ayrca bak: Hadawi, Palesline, s. 50-6"! ve Jiryis, The. Arabs in Israel, New York,
1976, s. 75-134.
"Arap ayaklanmasna kar hazrlanan Olaanst Durum Ynetmelii (1939) temel alnm-
tr. Daha sonra, srail Adalet Bakam olan Ya'acov Shapira unlar bildiriyor: "Savunma
ynetmelikleri ktndan beri Filistin'deki kurulu dzenin benzeri hibir uygar lkede
yoktu...Bizimkine benzeyen bir sistemin ancak igal altndaki bir lkede bulabilirdiniz."
Jiryis, The Arabs, s. 12.

80 .
saptanmt. Ynetmeliklerin inenmesi, 1945'de de olduu gibi, su
saylyor ve bu suu ileyen hapis ya da para cezasna arptrlyor-
du. / ' . - ; ,

Yukardaki ynetmeliklerle uyum iinde yrtlen Olaanst

Durum Ynetmelii (bo [yani iletilmeyen] Topraklarn letilmesi) de
1949 ylnda kabul edildi. Bu ynetmelik, daha nce 1948 Ekiminde
geici hkmet tarafndan topraklarn "terkedilmesine" ve "ilen-
meden (nadas halinde) braklmasna " neden olan savan etkilerine
kar bir nlem olarak yaynlanmt. Ocak 1949'da Tarm Bakanl
bunlarn yrrlkte kalmasn istedi, nk bylece:

"[Yahudi iftileri ve rgtlen] tarma ynelttik ve yarm

milyon dnmden fazla ilenmi topra ektik. zellikle
Negev'in kurtuluu ile birlikte, daha nceki sakinlerinin
ounluunun boaltt geni alanlarn transferinden
sonra karlatmz sorun mlkiyetin tescili sorunudur;
bu bir milyon dnm topraktan daha yararlanmamz
demektir."

Szkonusu ynetmelik, kapal alanlar ve gvenlik blgeleri

kuran ynetmeliklerle balantl olarak etkin biimde yrtld.
Gz koyulan, ancak Araplarn yaad bir alan kapal ya da gven-
lik blgesi iln ediliyor, sakinleri de "gvenlik nedenleriyle" kovulu-
yor ve/ya da girip topra ileme izni verilmiyordu. Bylece, toprak
doal olarak ilenememi oluyordu. Bunu daha sonra Tarm Bakanl
devralyor ve komu Yahudi yerleim birimlerine ilemek ve retim
yapmak kouluyla tahsis ediyordu.

Araplarn, zellikle kentlerdeki mlklerine el koymaya yarayan

drdnc nlem 1949 tarihli Olaanst Toprak Msadere Yasas
idi. Yasa, yeni Yahudi gmenlere geici konut ve resm 46 rgtler
iin yer salamak gerekesiyle kartlmt. Batan yl amamak
zere saptanan el koyma sresi birok kez uzatld; "gvenlik" iin
zorunlu grlmesi durumunda birinin mlkne el koyulabiliyor ve
bu artk devlet mlk saylyordu.
Beinci ve belki de en nemli nlem, 1950 tarihli Sahibi Banda
Bulunmayan Emlka likin Yasa idi. Bu daha nce, Aralk 194.8'de

"Ulusal ya da kimi zaman israilli (israil'e ait) szleri gibi, resmi sfat da srail'de, "israil
devletine ait" deil, "Yahudi" karlndadr.

81
 1
Sahibi Banda Bulunmayan Emlka likin Olaanst Ynetmelik*
adyla yrrle girmiti. Grnrdeki ama srail denetimi altnda
bulunan blgede ayrlm olan Filistinlilere ait emlki kesin bir dzen-
leme salanncaya kadar bir Kayyumun denetimine brakmakt.
Ancak, Kayyum, tkitn bu mlkleri devlete ve Yahudi Ulusal Fonu'na
devretmi olmasna karn, hl "sorumlu" olduu iin clsa gerek,
varln bugn de srdryor. Szkonusu yasa, Kayyuma geni
takdir yetkisi vermiti. Sahibinin (ya da sahiplerinin) "mlknn
banda bulunmad" kansna vard emlki devralabiliyordu. Ter-
sini kantlamak mlk sahibine dyordu. Kayyumdan, bir kii-
nin mlknn banda bulunup bulunmadn saptarken yararlan-
d bilgi ya da kayna aklamas istenemedii iin tersini kantlamak
olanaksz oluyordu. Kayyum, "iyi niyetle" hareket ederken bile
aka hatalar yapabiliyordu. Yasa "mlknn banda bulun-
mayan" kiiyi ylesine geni tanmlamt ki, "Filistin'deki olaan
ikmetghn" ne Zaman, nerede, nasl ya da ne kadar sredir ter-
kettiine baklmadan, "29 Kasm 1947'den sonra kasaba ya da
kyn terkeden her Filistinli bu ynetmelik gereince mlknn
bandan ayrlm olarak nitelenir" 48 deniyordu. Bu yasann geer-
lilii "Geici Devlet Konseyince... 19 Mays 1948'de iln edilen ola-
anst durum...sona erdii bildirilene kadar" srecekti. Olaan-
st durum ise bugne kadar sryor.
Sahibi banda bulunmayan mlkn yasal zilyeti olarak Kay-
yumun, ksa sre sonra, 1950'de karlan Gelime Otoritesi (Mlkiyet
Transferi) Tasan gereince kurulan bir makama bunu aktarma yet-
kisi vard. Szkonusu makam bu emlki gerektiinde (1) devlete,
(2) Yahudi Ulusal Fonu'na, (3) nce Yahudi Ulusal Fonu'na ne-
rilmi olmak kouluyla, yerel ynetim makamlarna ve (4) srail'de
kalan Arap mltecileri yerletirmekle grevli bir rgte satabilecekti.
Ancak, bu sonuncu rgt hibir zaman kurulamad ve bylece toprak-
larn hemen hemen hepsi devlete ve Yahudi Ulusal Fonu'na "satld."
Btn bu nlemler, Araplar, ilemelerini engelleyerek top-
raklarndan yoksun klarken yasalarda genel olarak mlkiyetten sz
"Ayn amaca ynelik daha nceki bir nlem Haziran 1948' tarihli Terkedilmi Alanlar Bil-
dirgesi idi. Burada terkedilmi olan "srail silhl kuvvetlerince fethedilmi ya da teslim aln-
m ya da sakinlerinin btn ya da bir blmnce boaltlm yerler" biiminde tanmla-
nyordu. Ayrca, geici bir hkmete "herhangi bir yeri 'terkedilmi alan' iln etme yetkisi
veriliyordu." Don Peretz, hrael and the Palestine Arabs, Washington, 1958, s. 149. srail'in,
sahibi banda bulunmayan topraklara ilikin politikasyla ilgili olarak, s. 141-91.
w
Ibid., s. 152.

82 '

V-
edilmiyordu. Bunun yerine, topran ilenmesi ve besin madde-
leri retiminin artndan yararlanma hakkndan ve srail'de pek
yaygn bir gereke olan "gvenlik" de ilerinde olmak zere, belir-
li amalar iin el koyma yetkisinden sz ediliyordu. Bylece, bu
nlemler yasal mlkiyeti teknik olarak nceki sahiplerinde brak-
yordu. Aslnda, niyetleri bu deildi ve 1953'de karlan Toprak
iktisab (Szlemelerin Geerlilii ve Tazminat) Tasas ile bunun da
aresi bulundu. Szkonusu yasa, Maliye Bakanlna, daha nce-
ki nlemlerle devralnan topraklarn mlkiyetini Gelime Otorite-
si araclyla devlete aktarma yetkisi veriyordu. Knesset'te yaplan
tartmalar srasnda yasann amac ve geekesi Bakan tarafndan
akland: "Sava srasnda ve sonrasnda alnan belirli nlemler
yasalatrlmak" isteniyordu. Bakan unlar da ekledi: "Devletin
gvenliiyle ve temel kalknma projeleriyle ilgili bir takm nedenler
bu topraklarn sahiplerine geri verilmesini olanaksz klmakta-
dr."

Yasa, nceki maliklere tazminat verilmesi koulunu da geti-

riyordu; miktar Maliye Bakanl belirleyecekti. Bu miktar 1 Ocak
1950'dekidee zerinden saptand. srail'deki hzl enflsyon nedeniyle
1953 ylnda bu miktar en dk bedelin bile altnda kalyordu; bu-
gn biraz adilce dnldnde byle bir tazminatn aka el
koyma ilemine ince bir yasallk klf geirmekten baka birey olma-
d anlalr.

Filistinlilerin satmay reddettikleri topraklarndan yoksun bra-

klmalar bu tr yntemlerle "yasal"latrld. Bylece elde edilen top-
raklar ulusal (ya da srail) topraklar olarak kabul edildi, israil'de
bu tanm, Yahudi olmayanlara kiralanamayan ve yasalara gre
stnde Yahudi olmayanlarn altrlmas yasak olan "Yahudi"
topraklar anlamna geliyordu.
srail'deki Araplar topraklarndan skmek iin alnan btn
bu etkili nlemlere karn, eitli gelimeler istenen sonuca varl-
masn, yani geride kalan Araplarn da gitmeye "zendirilmesi"ni
engelledi. Bunlar arasnda Aaplarm topraklarn brakmaya kar
inatla direnmeleri, yksek doum oran (imdi 1967 ncesi srail
topraklarndaki nfusun % 15'i kadar) ve bu byyen aznlk iin
topran yetersiz olmas saylabilir. Nazareth Belediye Bakan Tev-
fik Zeyyad, srail'in "el koyma politikas" sonucunda "1948'de Arap
kylere ait olan ortalama alan 16,500 dnm iken, bunun 1974'de

83
5,000 dnme dt"n belirtiyor. 49 Verdii rneklerden biri
olan Nazareth'in "topraklarndan oundan yoksun kalrken nfu-
sunun kat (15, ooo'den 45,000'e) arttn" sylyor. Krsal nfus
asndan, "Arap kynn ilenebilir ortalama topra 1948'de 9,136
dnmken bunun 1974'te 2,000 dnme dtn" belirtiyor.

eitli nedenlerden dolay yeterli sayda Yahudi ifti ve tarm

iisinin salanamamas ve Arap iilere daha dk cret denmesi
olgusuyla birlikte, yukardaki gelimeler Yahudilerin artan oranda
Arap i-gc kullanmalar sonucunu yaratt; hatt, kimi iftliklerde
Araplar ortak olarak altrldlar. Tarm Bakanl bu uygulama-
lar "bir kanser" 5 0 olarak niteledi. Tarm Bakanl ve Yahudi Ajans
Yerleim Dairesi bu "salgm" nlemek iin "iddetli bir kampanya"
balatt, bu tr uygulamalarn yasalarn inenmesi anlamna gel-
diini bildirerek uyarlarda bulunuldu ve kimi iyerlerine para cezas
verildi. 51

Bu sorunla ilgili olarak, btnyle baarl olamayan bir aba da

1967 tarihli Tarmsal Yerleim (Tarmsal Toprak ve Suyun Kullanmnn
Kstlanmas) Yasas52 idi. Yasann amac, Yahudi Ulusal Fonu'un-
kiler de dahil olmak zere, ulusal topraklar stnde Yahudi
olmayanlarn kiralama, ortaklk yapma ve kiracdan kiralama gibi
haklarn nlemekti. Bu yasayla ve devletin Yahudi Ulusal Fonu'ndan
devralp benimsedii benzeri kstlayc, ayrc politikalarn 1967
ncesi tsrail topraklarnn "% 90'nm stnde" 5 3 bir blmnde
uygulandn unutmamak gerekir.
Filistinli Araplar yukarda belirtilen nlemlerle topraklarn-
dan "yasal olarak" yoksun brakldlar ve yerinden koparlanla-
rn geri dnmeleri engellendi. srail'in 1967'den beri igal ettii

""The Fate of the Arabs in Israel" (Ekim 1976'da New York'da yaplan bir konuma),
Journal o/Palestine Studies, VI, No. 1, (1976), s. 96. srail basnndaki daha ayrntl yaynlar
iin bak: "Revolt in Galilee"; Filistinlilerin grleri iin, "Struggle for the Land," Journal
ofPalestine Studies, V, No. 3-4, (1976), s. 192-200 ve 229-36.
i0
Ha'aretg, 13 Aralk 1974, Israel Shahak, der., The Non-Jevo in the Jevish State: A Collec-
tion of Documents, Jerusalem, 1975, s. 3.
"Ma'ariv, 3 Temmuz 1975 ve Al Hamishmar, 21 Temmuz 1975; Shahak, s. 17, 19, 22. Ayrca
bak: Jiryis'in nszndeki Noam Chomsky'nin aratrmas, The Arabs.
"Government of Israel, Lavs of the State of Israel, Vol. a (1966-67), s. 105-10. Bu nlem ve
etkileri konusunda ayrntl bilgi iin bak: Jiryis, "Recent Knesset Legislation and Arabs
in Israel," Journal of Palestine Studies, I, No. 1, (1971), s. 53-67.
53
Orni, s. 7, 82. . ,

84
topraklarda, zellikle Bat Yakas ve Gazze eridinde, bu top-
raklarn uluslararas hukuka gre statleri nedeniyle durumun
henz ak olmamas ve karmak olmasna karn, benzeri politika-
lar uygulamakta olduunu eldeki kantlar gstermektedir.54 Bu ey-
lemler, srail'in de imzalayan taraflardan biri olduu, ama imdi-
ye kadar yalnzca ihll ederek "saygsn" gsterdii 1949 Cenevre
Szlemelerinin aka inenmesidir, israilli bir avukat olan Felicia
Langer'in Ekim 1976'da Ncw York'ta yapt bir konumada syle-
dii gibi:

"srailli yetkililer Bat Yakas'nda bir-buuk milyon d-

nmden fazla topraa, Bat Yakas'nn toplam alannn alt-
da-birine, Gazze eridinin te-birine el koydular. Binlerce
Bedevi zorla topraklarndan kartld. Bylece, 100,000
dnmlk bir alana el kondu. Mlteci kamplarn szde
seyrekletirme politikas mltecilerin kitlesel olarak srl-
mesi ve binlerce evin yklmas sonucunu verdi...galciler
ayn eylemi Kuds'n Arap kesiminde de ortaya koydular;
kentte ve banliylerinde 22,000 dnm Arap toprana
el koyuldu, burada oturup alan on-binlerce Arap
zorla karld. Evini terketmektense lmeyi yeleyeceini
syleyen yal dul Salaime'yi hibir zaman unutamayaca-
m. 800 Arap yapsnn yklmasndan sonra, Kuds'
evreleyip Beit Jala ve El-Cerha yoluna varan 13 yeni
srail blgesi yetkililerin deyiiyle Kuds evresinde bir
halka oluturuldu. Sonu olarak, cidd bir demografik
deime ortaya kt. 1948'de 140,000 olan Arap sakin-
lerin says nemli lde derek 1974'te 70,000'e indi." 5 5

1920'de Yahudiler Filistin topran % 2.5'una sahipti. Manda

dnemindeki almlarn sonucunda bu oran 1948'de % 6-7'ye ykseldi.

"rnein bak: Felicia Langer, With My Ou Eyes, London, 1975; Shulamit Aloni,
"Shall We Secretly Obtain Land?" Tediot Aharonot, 26 Mart 1976 (ngilizce evirisi'
SVVASIA'da (Washington, 23 Nisan 1976); Terence Smith, "Covert Israeli Deals on
West Bank Stir Furor," The New York Times, 12 Nisan 1976; Amnon Kapeliouk, "Less
Land for More People," Manchester Guardian Weekly, 20 Haziran 1976 (1 Haziran 1976
tarihli LeMonde'dan); VVilliam J. Drummond, "Israeli Settlements Called Obstacle to
Peace Accord,"' The Washington Post, 26 Eyll 1976 ve "Allon Plan Implemented,"
Israel and Palestine, Paris, Aralk 1976.
"Alntlar: Association of Arab-American University Graduates, NezvslHter (Detroit),
5 Aralk 1976.

85
1948'de tsrail'in kuruluundan sonra, bir blm satn alnarak ou
da asker igal zerine el koyularak byk miktarda toprak kazanld.
Bugn, srail devleti "Yahudi halk" adna 1967-ncesi topraklarn
% 75'ine ve Yahudi Ulusal Fonu ile Yahudi toprak sahibi kiiler
% 20'sine sahip bulunmakta, Araplarn elinde ise % 5 kalmaktadr.
1967 sonrasnda Bat Yakas ve Gazze'deki satn alma ve el
koyma ilemleri buralar da israil'e katmakta ve Siyonist amacn,
Filistinlilerden arnm Filistin peinde hl koulduunu gster-
mektedir.

86
 YAHUD ULUSAL FONU
BR AYRIM ARACI
YVALTER LEHN

Yahudi olmayanlara kar kastl ve plnl olarak ayrm ya-

pan Siyonist kurulularn en gzel rnei, Balfour Bildirisinden on-
alt yl nce kurulmu olup, bugn hl etkinlik gsteren Yahudi
Ulusal Fonu'dur (Jewish NationalFund / JNF). 1 Bu incelemede JNF'nin
kurulu ve geliimi ile satn alma ve el koyma biimindeki toprak
politikalar ksaca gzden geirilecektir.

JNF'nin Geliimi:
ilk nce 1881 ylnda Moses Lilienblum ve 1884'te Hermann
Schapira tarafndan ve Austos 1897'de Basel'deki Birinci Siyonist
Kongresinde 2 nerilip, bunu izleyen kongrelerde tartlm olmakla ,
birlikte, J N F Beinci Siyonist Kongresinin (Basel, Aralk 1901)
giriimiyle "Filistin ve Suriye'de toprak alm amacyla kullanlmak
zere, Yahudi halk iin bir vakf"3 olarak kuruldu. Schapira'nn
zgn tasarsna uygun olarak, JNF'nin btn aama ve etkinlik-
lerinde Dnya Siyonist rgt'ne verilen mutlak denetim yetkisi bu-
gne kadar srd. J N F , Viyana'daki kararghla hemen etkinlik
kazand. Bu karargh 1922'de tand Kuds'te bugn de duruyor.
'Bu inceleme ksmen u makaleden zetlenen aratrma temel alnarak hazrlanmtr:
"The Jevvish National Fund," Journal ofPalestine Studies (Yaz 1974), s. 74-96. Bu makalede
JNF'nin 1905-50 arasndaki yllk toprak almlar ve daha baka referanslar ve ayrntlar da
vardr.
2
Israel M. Biderman, Hermann Schapira, Father of the JNF, C. II, JNF ionist Personalities
Series, New York, 1962; Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des I. Zionisten-Congesses,
Basel, 29 bis 31. August 1897, Vienna, 1897, 165-68.
2
Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des V. gitmiten Congress in Basel, 26. bis 30. Decem-
ber 1901, Vienna, 1901, s. 266. JNF nerisinin tartlmas iin bak: s. 265-303. Asl yle:
"Der Jdische Nationalfonds soll ein unantastbares Vermgen des jdischen Volkes s'ein,
das...ausschliesslich nur zum Landkaufe in Palstina und Syrien vermented v/erden darf."
Kimi delegelerin JNF nerisine itirazlar arasnda ilgin olan biri "Yahudi halk"nn yasal
olarak tannan bir varlk olmadyd; bylece, fonun ve satn alnan topraklarn mlki-
yeti yasal adan tartma konusu olacakt. Tahudi Halk deyimi daha sonra Siyonist kulla-
nmda bir anahtar e olduu iin bu Kongre'de Siyonistlerin bununla ilgili olarak dile
getirdikleri kukular vurgulamak ilgin olmaktadr.

87

K.
 JNF'nin amalar ve eylem biimi Altnc Siyonist Kongresinde
(Basel, Austos 1903)4 enine boyuna tartld. Ksmen Birinci ve Be-
inci Kongrelerde anlamaya varlan maddeler zerinde younlaan
tartmann konular unlard: (1) J N F , "Yahudi halk"nn elindeki
"Yahudi topraklar"nm tapularn satn almak iin "dnyadaki
btn Yahudilerden" para toplayacakt. (2) Yalnz "Filistin ve kom-
u lkelerdeki" topraklar elde edilecekti. (3) "Tarmsal ve bahelik
topraklardan baka ormanlar ve her trl arazi" de satn alnacakt.
(4) Toprak "vazgeilmez" olacakt ve "Yahudi bireylere bile satla-
mayacakt." (5) Toprak JNF tarafndan iletilecek ya da "49 yl
amayan" sreler iin "yalnzca Yahudilere" kiralanacakt; kiracnn
topra bir bakasna kiralamas yasak olacakt. Mlkiyet ve kiralama
zerine konulan bu kstlamalarn modeli Kutsal Kitap'tan alnmasna
karn (karlatr: Leviticus 28:8-10, 23-4), amalar aka ulusal
ve siyasal nitelikteydi.
J N F ilk al-verilerini 1905 ylnda Filistin'de parsellik top-
lam 5,600 dnm (1 dnm = 1 hektar) toprak elde ederek yapt.
J N F 1907'da ingiltere'de bir anonim ortaklk olarak kuruldu. Ortaklk
Muhtms'nda saptanm olan ama "Yahudilerin yerletirilmesi
amacyla alm, kiralama ya da deime yoluyla toprak elde etmekti." 5
lk Kibbutz 1909 ylnda Tiberias yaknndaki Deganya'da J N F tara-
fndan kuruldu.
Yine de ilk yllarda gelime ve toprak kazanm hzl deildi;
1919 sonunda JNF'nin Filistin'de 16, 366 dnm tapulu topra vard.
Ancak 1920 yl bir dnm noktas olarak, daha yaygn toprak alm-
larnn balangcna iaret etti. Temmuz aynda Londra'da yaplan
Siyonist Kongresinde toprak mlkiyeti ve kiralamaya ilikin (ayrnt-
lar bundan sonraki blmde anlatlacak olan) temel kavramlar
tartld. Ayn ay, Yahudi dvasna herzaman sempati gstermemi
olan ngiliz Asker Ynetiminin yerini, Dnya Siyonist rgt'nn
ve Filistin'deki Siyonist Komisyonun gvenine sahip olan Herbert.
6
Samuel'in bakanlndaki Sivil Ynetim ald. Yeni hkmet, Eyllde

'Stenographisches Protokoll der Verhandlungen des VI. Zianisten-Kongresess in Basel, 23. bu 28

August 1903, Vienna, 1903, s. 259-64, 297.
5
Jewish National Fund, Report on the Legal Structure, Activities, Assets, Income and Liabilies
of the Keren Kayemeth Leisrael, Jevish National Fund, Jerusalem, 1973, s. 17. (Bu rapor
bundan byle Report diye anlacaktr.) Memorandum and Articles of Association'm tam
metni, 1907 basks ve deitirilmi biimi s. 15-45'de verilmektedir.
6
Bir Yahudi ve Siyonist olan Sir Herbert Samuel, kendi ynetiminin yelerinden Norman
Bentwich tarafndan "(Cinaim) Weizmann' ve Ulusal Yurdun szcln yapanlar

88
Yahudilerin toprak almn kolaylatran ve 1921 'de Filistin Arap ayak-
lanmasna neden olan Toprak Transferi Ynetmeliim yrrle
koydu. Ekim aynda Filistin'deki Toprak Sicil Daireleri tekrar
ald, bylece toprak mlkiyetinin yasal yollardan devri kolayla-
trld. Bur;lardan baka, hkmet JNF'nin "kamu yaar dorultu-
sunda amalar olduunu" 7 kabul etti ve onu Filistin'de toprak satn
alma ve gelitirme konularnda yetkili bir irket olarak tescil etti.
Bu trl gelimelerin sonucu olarak, JNF'nin elindeki topraklar,
JNF'ye gre 1920 sonunda 22,363 dnmken 1930'da 278,627'ye,
1940'da 515,950'ye, 1948 Maysnda 936,000'e ykseldi. Bylece,
tsrail devleti 1948 ylnda kurulduunda JNF'nin topraklar Filistin
topraklarnn (26,323,023 dnm) % 3.55'ini ve Yahudilerin sahip
olduklar topraklarn (1,734,000 dnm 8 , Filistin topraklarnn %
6-59'u) % 54'n oluturuyordu.
1948'den bu yana birtakm nemli gelimeler oldu: (1) Filis-
tin'deki 1947-49 savann ve Filistinli Araplarn ounluunun g
etmesinin bir sonucu olarak, o ana kadar JNF'nin, sahipleri satmay
reddettikleri iin satn alamad byk miktarda toprak "terkedil-
mi" iln edildi. 9 Ocak 1949 ve Ekim 1950'de srail Hkmeti ile
yaplan anlamalarla, J N F "Gelime Otoritesi" (Development Aut-
hority) denen kurulutan 2,373,676 dnm szde- "terkedilmi"
toprak satn ald ve 1948'deki topraklarn katna kard. Bu an-
lamalar JNF'ye topran "ak tapusunu" teslim etmi oldu ve Filis-
tinlilerin ilerdeki yerleimlerinden sorumlu olmayacana dair g-
vence verdi. 10 (2) Mays 1945'de srail'de Keren Kayemeth Leisrael,
destekleyen ngiliz devlet adamlarndan, "Balfour Bildirisi politikasnn mimarlarndan"
ve "Manda'nn yaratclarndan biri" olarak tantlyor. Norman ve Helen Bentvvich,
Mandate Memories: 1918-1948, London, 1965, s. n, 59 ve 12.
iReport on the JNF, s. 5.
"Abraham Granott, Agrarian Reform and the Record of hrael, London, 1956, s. 28. 1945-56
yllarnda JNF Ynetim Kurulu Bakan olan Granott bu sayy 1947 sonundaki toplam
Yahudi mlkleri iin veriyor. Bu say Manda hkmetinin verdii saydan yksek olmakla
birlikte, fark fazla deildir ve Granott'un verdii say bizce de kabul edilebilir. Bu aratr-
mada toprak mlkiyetine ilikin olan btn saylar aksi belirtilmedii takdirdeJNF
kaynaklarndan alndndan, en st rakamlar olarak deerlendirilmelidirler. JNF'nin
mlklerinin miktarm fazla gsterme ynndeki ak eilimi de gz nnde bulundurulur-
sa, gerek saylar biraz daha az olabilir.
9
Topraa el koyma eylemine yasal bir grnm vermek iin koyulan bir dizi srail yasas
iin bak: Sabri Jiryis, "The Legal Structure for the Expropriation and Absorption of Arab
Lands in Israel," Journal of Palestine Studies, II (Yaz 1973), s. 82-104.
'"JNF'nin 1949'daki aklamas yleydi: "srail'deki topran % 8o'inden fazlas yasal
olarak, ou lkeyi terketmi olan Araplara aittir. Bu Araplarn kaderi...bar andlamalar

89
yani "israil Srekli Fonu" kuruldu; ancak tbranice isim (ksaltl-
m olan KKL, JNF'yi de belirtir) ngilizce Yahudi Ulusal Fonu'
nun bir evirisi deildir. Bu yeni irket, 1907'de ngiltere'de kurulmu
olan JNF'nin btn malvarln, borlarn v.b.'ni devrald; bylece,
J N F bir srail irketi olmu oldu. Yeni Ortaklk Szlemesi ve Muh-
tras 11 ile 1907'deki karlatrldnda, bir tek istisna dnda, nemli
bir farkllk olmad ortaya kar. JNF'nin ilk hedefi ayndr, ama
etkinlik gsterecei "belirlenmi blge" artk "srail Hkmetinin
egemenlii altndaki srail devleti" olarak tanmlanmaktadr. Niyet
ne olursa olsun, bylelikle srail Hkmetinin kesin denetimi ve ege-
menlii altndaki, 1967'de igal edilmi topraklarda JNF'ye, etkinlik
gsterme yetkisi verilmi olmaktadr. 1954 ylnda topraksal yaylma
olanann ngrldn ve bu tr beklentiler ynnde hazrlk
yapldm dnmek yanl m olur? (3) Kasm 1961'de J N F ve srail
Hkmeti Temmuz 1960'da yrrle giren yasa temel olmak zere,
karlkl yetki ve sorumluluklarn belirleyerek J N F ile devletin
ilikisini aa kavuturan ve iki organ oluturan bir szleme12 im-
zaladlar. Bu iki organ, (hkmet denetimindeki) srail Topraklan
Ynetimi ile (JNF denetimindeki) Toprak Gelitirme Ynetimi
idi. kinci olarak, anlan devlet ve J N F topraklarnn, masraflar
sahiplerine denmek zere, slahndan, gelitirilmesinden ve aa-
landrlmasndan sorumluydu. Top aklarn tapusu JNF'nin ve dev-
letin elinde bulunmasna karn, ynetimi bir rnek politika uygulayan
Toprak Ynetiminin (Otoritesinin) elindeydi. Bu politikann en
nemli etkisi, JNF'nin topraklaryla birlikte 1967-ncesi srail top-
raklarnn % 90'n oluturan btn devlet topraklarna JNF'nin
toprak politikasnn uygulanmas sonucu vermesiydi.13 Bu aba daha

hkmleri niha olarak saptandnda belli olacaktr. Ancak, JNF topraklar elde etmek
iin o zamana kadar bekleyemez...Bylece, geriye Arap maliklerince terkedilen topraklar
srail Hkmeti araclyla almak kalyor..." Jewish National Fund, Jevish Villages in
Israel, Jerusalem, 1949, s. xxi. yl sonra JNF, etkinliklerini "Yahudilerin eski anayurtta
ayak baslacak bir yer kazanmak ve bu eski topra yabanc mlkiyetinden ve lden kur-
tarma yolundaki savamnn ayrlmaz bir paras" olarak tanmlyordu. Jewish National
Fund, Nahlaot in Israel: A Guide to Nahlaot on JNF Lana, Jerusalem, 1959, s. ii.
"Report on the JNF. s. 56-76.
i
Ibid., s. 78-83. Bu a n l a m a u y a s a y a d a y a n y o r d u : Temel Yasa: srail Topraklan (ig
Temmuz 1960'da karld), srail Topraklan Yasas (25 Temmuz 1960) ve srail Topraklar
Ynetimi Yasas (25 Temmuz 1960); srail Hkmeti, srail Devleti Yasalar, C. XVI
(1960), s. 48-52.
"Bir J N F yaym (Efraim Orni, Agrarian Reform and Social Progress in israil, Jerusalem, 1972)
yle diyor: "1960'da srail devleti btn kamuya ait topraklar iin JNF'nin politikasn

90
sonra 1967'de kartlan ve devletin ya da JNF'nin topraklarnda Yahu-
di olmayanlarn kiralama ve iletme haklarn etkili biimde nleyen
Tarmsal Yerleim (Tarmsal Topraklarn ve Suyun Kullanmnn Kstlan-
mas) Tasas'nn14 kartlmasyla desteklendi.
(4) Bu gelimelerin bir sonucu olarak, JNF, etkinliklerini, 1
bu yana igal edilmi olan topraklar stnde de giderek geniletti
ve toprak kazanmma ek olarak toprak slahn, byk lekli aa-
landrmay asker bakmdan nemsiz saylmayacak yollarn yapmn
ve yeni Yahudi yerleimlerine eitli biimlerde yardm da arttrd.
Igl edilmi topraklardaki bu etkinliklerin bir kesiminin uluslararas
hukuku, zellikle 1949 Drdnc Cenevre Szlemesini aka ihll
ettiini ve israil'in bu ihlllerine JNF'yi ara ettiini belirtmek gere-
kir.^

Toprak Politikalar:
Yukarda da belirtildii gibi, J N F ilk toprak almn 1905'de
yapmasna karn, 1920-ncesinde ilerleme pek hzl deildir. Her-
eyden nce, JNF'nin byk almlar iin yeterli sermayesi yoktu.
kincisi, JNF'nin, Osmanl dneminde toprak alm konusunda
yabanclar iin konulmu olan kstlama ve yasaklarla uramas
gerekiyordu; bu dnemi Birinci Dnya Savann kargaas izledi.
Filistin'in 1917'de ingiliz ordusunca igalinden sonra, Asker Ynetim
Toprak Sicil Dairelerini kapatt ve bu daireler 1920'de Sivil Yneti-

benimsedi" (s. 7). "Benimsemek"ten kastedilen yle aklanyor: JNF'nin "ilkeleri srail
yasalarna sokuldu ve toplam devlet arazisinin % go'mdan fazlas iin balayc oldu"
(s. 82). Orni ayrca diyor ki: "Toprak Otoritesi'nce yaplan kira szlemeleri genel ola-
rak, Anlamadan (yani 1961 Szlemesinden) nceki yllarda JNF'ce yaplanlara benziyor"
(s. 36).
"srail Devleti Tasalan, C. XXI (1966-67), s. 105-10. Ayrca bak: Sabri Jiryis, "Recent
Knesset Legislation and thc Arabs in Israel," Journal of Palesline Studies I (Gz 1971),
s- 53-67-
l5
srail'in 1967'den bu yana igal altndaki topraklardaki eylemleri, Gvenlik Konseyinin
14 Haziran 1967 tarih ve 237 sayl ve Genel Kurulun 4 Temmuz 1967 tarih ve 2252 (ES-V)
sayl kararlaryla balayan birok B.M. kararma konu olmutur. Hatt, Genel Kurul,
2443 (XXIII) say ve ig Aralk 1968 tarihli kararyla "gal Altndaki Topraklardaki Hal-
kn nsan Haklarn Etkileyen srail Uygulamalarn nceleme Komitesi" kurmutur. Genel
Kurulun 31'inci oturumunda (1976) igal altndaki Arap topraklaryla ilgili sekiz karar
benimsenmitir. Uluslararas hukuku ineyen bu tr eylemlerin JNF'nin "hayrseverlik"
kisvesi altnda aktif biimde para toplad birok lkenin hi olmazsa hkmet evrelerinde
pek az sorun yaratmas merak konusudur. Bak: Middle East International'n zel Raporu,
"The Jewish National Fund-Charity or Politics?" London, 1975.

91
min balamasna kadar kapal kaldlar. ncs, JNF ak bir top-
rak politikas gelitirmemitir.
Toprak kiralama ve elde etme politikalarnn gelitirilmesine
temel olan kararlarn alnd Londra Siyonist Konferans (1920)
yukadaki durumun deitirilmesinin balangcna iaret ediyordu.
Konferans, "Siyonist toprak politikasnn temel ilkesinin Yahudilerin
yerleecei alanlar Yahudi halknn ortak mlkiyetine dntrmek"
olduunu ve JNF'nin "Yahudi toprak politikasnn arac" olacan
aklad.16 Bylece, topran Yahudilerin zel mlkiyetine gemesi
engellenmemekle birlikte, bunun Dnya Siyonist rgt'nn kaynak-
laryla desteklenmesi de zendirilmedi. Benimsenen kararlarda ayrca,
kiralarn (1) toplam 98 yl olmak zere bir 49 yl iin daha yenilene-
bilecei, (2) iletmenin paralanmasn nlemek amacyla, yalnz
tek bir varise miras olarak geirilebilecei bildiriliyordu. Ayrca, kira-
cnn (3) o toprakta yaamn srdrmee, (4) (tarmsal toprak-
larn szkonusu olduu durumlarda) topra kendisi ekmee, (5)
tarmsal topraklar iin topran deerinin % a'si, kent topraklar
iin % 4' orannda yllk kira demee raz olmas gerekiyordu.
Topraa (6) yedi ylda bir yeniden deer biilecek ve kira buna gre
ayarlanacakt. Ayrca, (7) kiralanan topran bykl kirac ve
ailesinin yardma gerek duymadan ileyebilecekleri oranda olacakt
ve (8) hibir kirac birden fazla yer kiralamayacakt. Daha 1903'deki
Siyonist Kongresinde kiracnn Yahudi zorunluluuna karar verilmi
olduunu da unutmamak gerekir.
Uzun dnemli kiralama sistemi, gelitike, btn bu zellik-
lerinin yannda, kiralanan mlkn JNF'nin onayna bal olarak bir
bakasna kiralanabilmesine, saulmasna, ipotek edilmesine, miras
braklabilmesine ya. da armaan edilmesine izin verir duruma geldi.
JNF, iletmelerin denetiminde, kullanlan toprak miktarn azaltmak
iin ve kirac kira szlemesi hkmlerini inedii takdirde topra
geri almak iin kullanabilecei daha ileri haklarndan istedii za-
man yararland. Geri alma olaylarnda kirac, szleme hkmle-
rinin inenmesinin niteliine bal olmak zere, yapt masraf-
larn karl olarak tazminat alabiliyordu. Btn bu durumlar-
da JNF'nin takdiri belirleyiciydi ve buna itiraz edilemiyordu.
Kiracnn haklar da dahil olmak zere, btn bu hkmler,
kira szlemelerinde aka belirtilen, ancak J N F ya da Siyonist yayn-
I6
Orni, s. 31-2; ayrca bak: Granott, s. 49-53 ve Etcyclopedia of ionism and Israel, New York
1971, s.v. Land Policy in Israel ve London gionist Conference of 1920.
larnda hemen hemen hibir zaman aa vurulmayan bir st kou-
la balyd: Kirac Yahudi olmalyd ve "topran ilenmesiyle ilgili
btn ilerin yrtlmesinde yalnz Yahudi igc kullanlmas"na
raz olmalyd.17 Bylece, toprak Yahudi olmayan bir kiiye kiralana-
myor, satamyor, ipotek edilemiyor, verilemiyor ve miras brak-
lamyordu. Yahudi olmayanlar toprakta ve topran ilenmesiyle ilgili
ilerde altrlamyorlard. Bu koulu ineyen kirac JNF'ye zarar
vermekten sorumlu tutuluyor ve koulun nc kez inenmesi,
JNF'ye, kiracya hibir tazminat demeden kira szlemesini feshet-
me hakkn veriyordu. 18
JNF'ye ve srail basnndaki haberlere gre, bu kstlayc poli-
tikalar bugn de, yalnz J N F tarafndan deil, devlete de yasal
olarak destekleniyor ve gerek JNF, gerekse devlet topraklarnda
uygulanyor. srail'de ikisine de ulusal toprak deniyor, ama gat<pt;r
ki, bu sz srail deil, Yahudi topra anlamna gelmektedir. Bu top-
rakta Yahudi olmayanlara i verilmesi yasay ineme olarak kabul
edilmekte ve ona gre ilem grmektedir. Baz Yahudi iftiler ve
tarm kurumlar, Yahudi tarm iisi azl ve Arap ii cretlerinin
dkl nedeniyle, Arap ii ahtrmaktalar. Bu uygulama Tarm
"JNF kira szlemesi, madde 23; tam metin iin bak: John Hope Simpson, Palestine:
Report on Immigration, Land Settlement and Development (Cmd. 3686; London, 1930), s. 53. Bu-
gn kullanlmakta olan kira szlemesi metnini elde etmek mmkn olmad; JNF bu metni
ya da bu konuda bilgi vermeyi reddetti. Bundan da bu tr politikalarn srail'de hl
yrtld ve uygulamalarn devlet topraklarnda da gerekletii anlalyor. Bak dip-
notu 13; Israel Shahak, der., The Non-Jew in the Jevish State: Collection of Documents,
Jerusalem, 1975, Blm I ve s. 126-67; Noam Chomsky'nin Sabri Jiryis, The Arabs in
Israel (New York, 1976) adl eserdeki nsz.
Yahudi olmayan iilerin almalarnn yasaklanmas JNF ile birlikte ortaya kmad.
Theodor Herzl bu gereksinimi daha 12 Haziran 1895'de ngrmt: "Baldr plak halka
kendi lkemizde i olana vermeyip dier lkelerde alma olanaklar salayarak
snrlarmzn tesine gndereceiz." Raphael Patai, /ier., The Complete Diaries of Theodor
Herzl, New York, 1960, s. 88.
e
Granott, The Land System in Palestine: History and Structure, London, 1952, s. 315-26. Burada
JNF'nin gelitirdii kiralama sisteminin ayrntl bir deerlendirmesi yaplmaktadr. Ancak,
yazar bu sistemin yalnzca Yahudilere uygulandn aka belirtmiyor. Bu durum Siyo-
nizm konusunda aratrma yapacak olan bir kimsenin herzaman karlaabilecei bir sorunu
ak olmamak, bilgisi olmayanlarn gznde gerei ve Siyonizm'de sakl olan rkl
gizleyebilen ifre szckler ya da dolambal lflardan sz edememek gibi sorunlarn bir
rneidir. Bylece, Siyonist literatrden derinlemesine haberdar olmak gerekmekte ve halk'
m yalnz Yahudiler anlamna geldiini, bir gmen ya da yeni yerleen'in yalnzca bir Yahudi
olabileceini, bir yerleim biriminin yalnz Yahudiler iin yerleim olduunu, ulusal yurt'un
srail deil, Yahudi topra anlamna geldiini, v.b.'ni anlayabilmek iin sadece yasa me-
tinlerine deil, srail'deki uygulamaya bakmak gerekmektedir.

93
Bakannca, sert biimde mdahale edilmedii takdirde, yaylacak bir
"kanser"' 19 olarak tanmland. Baz yerleim birimleri daha da ileri
gittiler; birtakm topraklan Araplara ikinci elden kiraladlar ya da
Araplar ortak olarak kabul ettiler. Bu "salgm" nlemek iin,
Tarm Bakanl ve Yahudi Ajansnn Yerleim Dairesi, bu tr uy-
gulamalarn, yasalarn, Yahudi Ajans ynetmeliklerinin ve devlet
ile JNF arasndaki szlemenin inenmesi anlamna geldiini bildi-
rerek, yerleim birimlerini uyaran "iddetli bir kampanya" balat-
tlar. Yahudi olmayanlara i vererek yasay ineyenler para cezasna
arptrldlar ve "bir zel Fona para yardm" yapmalar isten-
dik

Toprak elde etme politikasna gelince, JNF'nin "ne kadar ve nere-

de olursa olsun" ilkesine dayanan belirsiz bir politikas vard. Sonuta
alman topraklarn nitelii ve tarmsal potansiyeli birbirinden farkl
olabiliyordu; topraa sahip olma ve gelitirme fiyatlar yksekti;
toprak paralar ou zaman ufak ve birbirinden ayryd. 1920 Londra
Konferansndan sonra balamak zere, JNF daha ak ve daha aklc
bir toprak elde etme politikas gelitirdi. nceleri bu politikaya yn
veren balca dnce tarmsal yerleime uygun toprak bulabilmekti.
Bu da byk ya da kk olsun bitiik toprak paralar bulunmasn
gerektiriyordu. Bu kez, JNF, kk toprak sahibi Filistinli Araplarn
topraklarn satmaa pek niyetli olmadklarn ararak rendi ve
almalarn, sahipleri tarafndan deil, Arap komisyoncular ara-
clyla iletilen byk top aklar zerinde younlatrd. Bu abalar
daha baarl sonu verdi; 1920'de yalnz 5,997 dnm toprak ala-
bilen JNF, 1921 ylnda 43,021 dnm elde etti.

Toprak almyla ve tarmsal kolonizasyonla bir Yahudi devletinin

kurulmasnn nceki Siyonist tahminlerinin ok stnde zaman gerek-
tirecei ve daha nemlisi, Filistinli Araplarn Manda hkmetine
bamszlk iin yaptklar gittike artan basklar nedeniyle muhte-
melen uygun olan zamann da yeterli olmayaca 1920'lcrde giderek
belli oluyordu. Bylece, topran tarmsal yerleime uygun olup olma-
mas dnda kayglar ne kt ve toprak satn almnda stratejik ve
ulusal siyasal amalar nem kazand. Ancak, bu amalar kimi zaman

"Ha'aretz, 13 Aralk 1974.

2
MZ Hamishmar, 21 Temmuz 1975. Buradan kaynak gstererek, Shahak s. 22'de bir dipnotu
ekliyor: "Cezalar gelir vergisinden drlmek iin teberru eklinde alnyor; bylece,
iren bir rk ayrm ve mal yozlama bileimi oluuyordu." Ayrca bak: Ma'ariv, 3 Temmuz
1975 ve Ha'aretz, 21 Temmuz 1975 ve 27 ubat 1976.

94
tarmsal yerleim amacyla eliiyordu. Tarmsal yerleim byk ya
da bitiik topraklarn yelenmesini gerekli klarken, stratejik ve
ulusal kayglar snr alanlarnda bulunan ve bu yzden ounlukla
birbirinden ayr durumda olan toprak paralarnn alnmasn gerek-
tiriyordu. Zamanla ulusal ve stratejik amalar temel hedefler olarak
belirdi ve 1937 Peel Komisyonunun Filistin'in blnmesini salk
vermesinden sonra "ngrlen Yahudi devletinin dnda kalan alan-
larda toprak elde etmek ve buralarda yerleim merkezleri kurmak
JNF politikas oldu." 2 1 "Tel rgl ve kuleli" yerleim birimleri
bu yeni. politikann bir rnyd. Bylece, J N F giderek Siyonist
siyasal hedeflerin, yani n koulu Filistinli Araplar ulusal miras-
larndan yoksun klmak olan bii Yahudi devleti kurma hedefinin
dorudan ve etkili bir arac oldu.
1940'da J N F belirgin bir gerileme gsterdi. ngiliz Hkmetinin
1939'da White Paper'da. (Beyaz Rapor) izdii politikaya uygun ola-
rak yeni Toprak Transferi Ynetmelii, Mays 1939'dan itibaren
geerli olmak zere ubat 1940'da yaynland. Ynetmelik Filistin'i
blgeye bld. Filistin yzlmnn % 95'ini kaplayan A ve
B blgelerinde Yahudilerin toprak satn almalar ya yasakland
(A Blgesi) ya da sert biimde kstland (B Blgesi). Yalnzca kk
bir "zgr Blge"de Yahudilerin toprak almlarna kstlama koyul-
mad; bu blgede tcpram yarsndan fazlas zaten Yahudilere aitti.
Bu ynetmelik ne kadar kstlayc grnrse grnsn ve bunun ya-
ynlanmasnda hkmetin niyeti ne olursa olsun, Eyll 1939'da 473,
000 dnm olan topraklarn Eyll 1946'da 835,000 dnme kmas
(bu artn te-birinden az bu denemde Yahudilerin almlarna
ait hkmet kaytlarna yansmasna karn) JNF'nin srekli toprak
almlar stnde pek az etki yapt. Bu dnemdeki almlarn % 79'u
A ve B Blgelerinde gerekleti.22 Hepsi olmasa da bu almlarn
ou, kukusuz, Ynetmeliin inenmesi anlamna geliyordu; bu da
JNF'nin hedeflerine ulamada ne kadar etkili olduunun ve hk-
metin kendi kartt Ynetmeliklerin uygulanmasnda gsterdii
gevekliin bit kantyd.

J N F etkinliklerinin Filistinli Araplar zerindeki etkisi aklama

abas gerektirmeyecek kadar belirgindir. Mays 1948'de hkmetten
sonra Filistin'in en byk toprak sahibi olan JNF'nin Filistin toprakla-
"Encyclopedia of Zionism and Israel, s. 628-29; ayn biimde, Granott, Tarm Reformu, s. 34-5.
22
Jewish National Fund, Reportfor 5700-5706(1939-1946), 22'nci Siyonist Kongreye sunul-
mutur. Basel, 9 Aralk 1946 (Kuds, 1946), s. 14-21.

95
 nn vazgeilmez biimde Yahudiletirerek Filistinli Araplarn ulusal
miraslarndan yoksun braklmalarna bilerek nemli katkda bulun-
duunu sylemek bile yeter. Bylece, John Hope Simpson'un 1930'da
belirttii gibi, sonuta "toprak bir eit kapitlsyon oldu. Artk
Araplar bu topraklardan ne imdi, ne de gelecekte hibir yarar gre-
meyeceklerdi."23
Sonu olarak u iki gzlem sunulabilir: (1) JNF ilk toprak almn
1905'de yapt ve Mays 1948'de 43 yllk toprak almnn sonucu
olarak Filistin topraklarnn % 3.55'ini oluturan 936,000 dnmlk
tapuya sahip oldu. J N F (Toprak. Sicil Dairesi'nin yeniden al
tarihi olan) Ekim 1920'den (kstlayc Toprak Transferi Ynetme-
lii'nin geerlilik tarihi olan) Mays 1936'ya kadar toplam on-dokuz
ylda, almalarnda hibir yasal engelle karlamad. Ayrca, Mays
1948'deki topraklarnn yarsn bu dnemde elde ettiine baklrsa,
Mays 1939'dan sonraki engellemeler hi de cidd deildi. Demek ki,
israil devletinin varlndan nce JNF'nin toprak almnn boyutunun
artc biimde kk olduu yargsna varmak doru olur. 1950
sonundaki toplam J N F topraklarnn (3,396,333 dnm) % 72.44'
srail'in Mays 1948'de kuruluundan sonra elde edildi. Bu top-
raklar tabii ki daha nceki sahiplerinden -Filistinli Araplardan- satn
alnmad.
1948 Sava srasnda srail geici hkmeti Arap mlklerinin ele
geirilmesini salamak iin bir dizi kararname kard, "israil silhl
kuvvetlerince igal edilen, teslim alman ya da iinde yaayanlarca ks-
men ya da btnyle boaltlm olan alanlar "terkedilmi" saylyor-
du. 2 4 Filistin'i ya da Filistin'deki srail kuvvetlerinin denetiminde olan
alanlar terketmi olsun olmasn, "topranda ikamet etmeyen"
kiilerin sahip olduu bu mlklerin 25 gzetimi iin geni yetkilere
26
sahip bir Kayyum atanmt. 1950'de Knesset'in benimsedii yasa-
23
Simpson, s. 54.
24
Don Peretz, Israel and the Palestine Arabs (Washington, 1958), s. 149.
**Ibid., s. 151: "Kayyum, srail'deki Arap mlklerinin ounu kendi takdirine dayanarak
ve herhangi bir kii ya da kurulua ait olan mlkn banda sahibinin bulunmadn
yazl olarak belirterek devralabiliyordu. Bir mlkn sahibinin banda bulunduunu ka-
ntlamak mlkn sahibine dyordu; ancak, Kayyuma bir kiinin mlknn banda bu-
lunmadna dair bilgiyi nereden salad sorulamyordu. Szkonusu olan mlkn btn
haklar Kayyuma ait oluyor ve Kayyum, mlknn banda bulunmadna karar verdii
bir kiinin ilerde elde edebilecei mlkiyet haklarna da el koyabiliyordu."
2e
Ibid., s. 152: "Kyn ya da kentini 29 Kasm 1947 tarihinden sonra terkeden her Filis-
tinli Arap, mlknden ayrlm saylabilirdi..." Ne zaman, nerede, niin ya da ne kadar
sre iin ayrld gz nne alnmadan..."

96
larla 2 7 Kayyuma ve mlkleri satma ve bylece mlkiyetlerini yeni
kurulan Gelinme Otoritesi'ne aktarma yetkisi verilmiti. Bu kurulu
gerektiinde sz konusu mlkleri (i) devlete (2) JNF'ye (3) (ancak
nce JNF'ye nerilmi olmak kouluyla) yerel otoritelere ve (4)
topraksz Filistinlileri israil'de yerletirmek zere kurulmas ngrlen
(fakat gerekte hibir zaman kurulmam olan) bir rgte satabile-
cekti.
JNF, imdi sahip olduu topraklarn drtte-n bu yntem-
lerle elde etti. JNF'nin Filistin topraklarnn ok kk bir kesiminden
fazlasna sahip olmas yolundaki daha nceki abalar -yani satn
alma- baarszla uradndan, ancak bu yntemlerden sonu
umuluyordu. Btn bunlardan baka, bu olgu, kk toprak sahibi
Filistinli Araplarn, fellhlann ezici ounluunun topraklarn
herhangi bir fiata satmay reddettiklerinin de kantyd. JNF'nin
Filistin topraklarn "kurtarma" abalanna kar kan da yine Fi-
listinlilerdi.
JNF'nin bugn sraiPde en ok toprak slah ve aalandrmayla
ilgilendii sanlmasn; (JNF'nin srail'de bilinen baka bir ad olan)
israil Topraklar Fonu Genel Ynetmeninin 23 Mart 1976'da israil
Radyosunca duyurulan szleri ilgin olmaktan da tedir. 28 Bu duyu-
ruda JNF ve israil Toprak Ynetiminin igal altndaki Bat Yaka'
s'nda "yaplar, kamu kurulularn ve kilise mlklerini" ieren top-
rak alm iin, ortaklaa kurduklar bir irket aracl ile "50 milyon
israil pound'u (6.6 milyon dolar)" harcad bildiriliyordu. Genel
Direktrn sylediine gre, btn almlar gizliydi ve "alman top-
raklarda yaayan yerli Araplarn ou henz bu topraklarn israil
Topraklar Fonu'nun mlkiyetinde olduunu bilmiyorlard." Yaplan
ilemler gizli olduundan, szkonusu topraklarn miktar da belir-
sizdir. JVew York Tm&y'dan Terence Smith'in bu konuda hazrlamaa
alt rapor da eksik kalmtr. Smith'e gre, kendi verdii saylar
gerek toplam miktardan az olmasna karn, satn alman ve e) koyu-
lan topraklar dahil 1,200,000 dnmden fazla tutmaktadr.

"Ayrntlar iin bak: Peretz, Blm IX ve Jiryis, "The Legal Structure..."

2
"Bu duyurunun metni Knesset yesi Shulamit Alani'nin bir makalesinde vardr: "Shall
We Secretly Obtain Land?" Tediot Aharonot, 26 Mart 1976, evirisi: SWASIA, 23 Nisan
1976. Btn alntlar bu kaynaktandr. Bunu u yaz izledi: Terence Smith, "Covert Israeli
Land Deals on West Bank Stir Furor," The New York Times, 12 Nisan 1976. srail'deki top-
rak politikalaryla ilgili ksa ama yararl bir zet iin bak: Amnon Kapeliouk, "Less Land
for More People," Manchester Guardian Weekly, 20 Haziran 1976 (Le Monde, 1 Haziran 1976'
dan eviri).

97
 Bu topraklar yeni Yahudi merkezleri kurmak zere JNF tara-
fndan hazrlanmaktadr ve bylece 1949 Drdnc Cenevre Szle-
mesi aka ve cretkrca inenmektedir.29 srail bu szlemeyle
imzalayan taraflardan biri olmasna karn, imdiye kadar sznde
durmam ve bu yzden nafile de olsa Birlemi Milletler tarafndan
defalarca knanmtr. 30
31
Grld gibi, JNF'nin "Mavi Kutu"su hl kapaldr ve
Filistin topraklarnn kurtarlmas sreci devam etmektedir.
Bunu deitirmek ise, Filistin direniinin konusudur.

29
Madde 49 (6): "gal kuvvetleri kendi sivil halkn igal ettii topraklara gnderemeyecek
ya da aktaramayacaktr."
"Genel Kurul'un geenlerdeki Otuz-birinci Oturumunda (1976) ald (ve 129'a 3 kabul
edilen) 106-A ve 106-B (134'e o) sayl kararlar.
3
JNF'nin Yahudi aileleri iin at bir para toplama kutusu. Bu yntem 1902'den beri
kullanlmaktadr.

98
1948'DEN BU YANA SRAL'DEK
ARAPLAR
NEZH KURAH

Filistinli Arap halknn getiimiz yzyldaki tarihini belir-

leyen balca etkenler, Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasna
ynelik Siyonist giriimi baarl klma abalarna ilikindi.
Filistin'in bu yzyln banda komu lkelere gre daha gelimi
bulunmas ve ayrca tarma elverili alanlarda nfus younluunun
greli olarak daha fazla olmas, Siyonist giriimin baarsn iki etkene
baml kld: (i) Araplar topraklarndan yoksun brakma, (2)
onlar Filistin'den kartma. Bir baka deyile, ama, Filistin top-
rayd, Filistinliler olmadan.
Siyonist propaganda birok kiinin zihnine Siyonist gn balan-
gcnda Filistin topraklarnn oturulmayan, insansz olduu masaln
yerletirmiti. Aksini belirten istatistiksel verileri gsterenlere kar-
, Siyonistler nfusun balca, toprakla zel ilikisi olmayan gebe-
lerden ve birka ilkel kylden olutuunu savunuyorlard.
Oysa gerekte, ingiltere 1917 ylnda Filistin'i igal ettii zaman,
55,000 Yahudi nfusa karlk 600,000 Arap vard. 1948'de Manda
ynetimi sona erdiinde, 1,400,000 Arap ve 600,000 Yahudi bulunu-
yordu. Yahudi saysndaki artn balca nedeni glerken, Arap
nfusun art ncelikle doal nedenlerin sonucuydu.
Filistin'in israil devleti kurulmadan nce oturulmayan bir
yer olduu sav, yalnz tarihsel gereklere deil, eitli Siyonist ileri
gelenlerinin Manda dneminde "Arap sorunu"na ilikin olarak ner-
dikleri tasarlarla da elimektedir. 1951-73 yllar arasnda Yahudi
Ulusal Fonu Ynetim Kumlu bakan yardmcs ve Yahudi Ajan-
s smrgeletirme blm bakan olan Joseph Weitz, 1940 ylma
ait gnlnden alnt yaparak Davar'da. (29 Eyll 1967) unlar ya-
zyordu :
"Bu lkede iki halka yer olmad bizim aramzda ak
ve kesin olaak anlalmaldr. Araplarla birlikte olduka
bu lkede bamsz bir halk olma yolundaki amacmza

99
 ulaamayz. Tek zm, Araplar olmakszn Eretz srail'dir,
en azndan Eretz israil'in Bat kesimidir...Ve bunun,
Araplar, hepsini tek bir ky ya da airet kalmakszn komu
lkelere aktarmaktan baka bir yolu yoktur. Aktarma Irak,
Suriye ve hatt Maveray rdn'e ynelik olmaldr.
Bunun iin para, ok para bulunacaktr; yalnz bu aktarma
sonucu lkemiz milyonlarca kardeimizi ekebilir. Baka
hibir seenek yoktur...Artk, yaplacak i komu lkelerin
Eretz srail Araplarm emebilme yeteneklerinin incelen-
mesidir."

Bu szler, 1932'den beri Yahudi Ajansnn st dzeyde bir g-

revlisi olan Joseph Weitz'in 1940'ta gnlne yazd ve kendisi-
nin 1967'de alnt yapt szleridir. Weitz'e gre, 1948'de olan
"ifte bir mucize" idi. Ayn makalede,. Filistinli Araplarn "trans-
ferinin", yani kovulmalarnn nceden tasarlanm olduunu kabul et-
mi olmasna karn, bunun doa-st bir hareket olduunu ima
ederek, bir mucize olarak tanmlyor. 1948 Savann km olmas
da ifte mucizenin teki parasdr. Bu mucizenin her iki paras da
Weitz iin byk doyum kaynadr. Ayn yazda 1948 olaylarn aa-
daki szlerle anlatyor:

"Bamszlk Savann patlak vermesi bizi mthi ke-

yiflendirirken ifte bir mucize de ortaya kard: Top-
rak zaferi ve Araplarn ka. Alt Gn Savanda ise,
yalnz tek bir mucize gerekleti: Byk bir toprak zaferi.
Ancak kurtarlan topraklardaki nfusun ounluu ye-
rinden kprdamadan kaldlar. Bu, bizim [Yahudi] devle-
timizin temellerinden yklmasna neden olabilir/'
Ancak, Araplarn "ka"na ilikin 1948 "mucizesi" eksik kald.
Filistin'in zellikle Birlemi Milletler'in 1947 tarihli blnme tav-
siyesinde nerilen Arap devletine verilen kesimlerinde ve savala
birlikte Siyonist glerin igal ettii kesimlerinde 156,000 Arap kal-
mt. O zaman, eitli koullar Siyonist glerin onlar "transfer"ini
engelledi. Bu Arap aznlk 1948'den sonra Filistin'de kald ve 1948'de
156,000 kiiyken, yksek bir doal art hzyla bugn 540,000'e yk-
seldi .
srail'in gerek kuruluundan nce, gerek daha sonra, eitli
Siyonist rgtlerin etkinlikleri Filistinli Araplar topraklarndan yok-
sun klma ynndeydi. Bu rgtlerin devletin kuruluu ncesi dnem-

100
deki baarlar tngiliz Manda ynetiminin yaratt elverili koullara
karn ok snrlyd. 1948'de Siyonist rgtler Filistin'in toplam
yzlmnn yalnz yzde-altsma sahipti. Devletin kuruluundan
ve Araplarn ka mucizesinden sonra, 350'den fazla eski Arap
kynde yaayanlara ait 3.25 milyon dnm topraa el kondu. s-
lail gazetelerinden Ha'aretz'in (4 Nisan 1969) yazdna gre, Moe
Dayan, Haifa Technion rencileriyle konuurken, bir soruya kar-
lk unlar sylemiti: "Bu lkede kurulu hibir yer yoktur ki, daha
nce Arap nfusu olmasn..." srail insan ve Yurttalk Haklar Birlii
Bakan Israel ahak'n hazrlad 1973 ubat tarihli bir raporun
nsznde unlar okuyoruz:
"i948'den nce srail devletinin topraklarnda bulunan
Arap yerleim merkezleri hakkndaki gerek, srail'deki
yaamn en fazla saklanm srlarndan biridir. Hibir
yayn, kitap ya da bror bunlarn yerini ya da saysn
vermez. Bu, doaldr ki, maksatl olarak, resmen kabul edil-
mi olan 'bo lke' efsanesinin srail okullarnda retilmesi
ve konuklara anlatlabilmesi iin yaplmaktadr." '.

Rapor, srail otoritelerince yklan 385 kyn listesini vererek

srmektedir.
Ancak, el konulan topraklar mltecilerinkiyle smrl deildi.
srail'de kalan Arap aznlna ait topraklar da ayn ileme urad.
1948 ile 1970 yllar arasnda toplam 1 milyon dnm toprak Arap
kyllerin elinden alnd. Balca geim kayna tarm olan bir
topluma, topraklarna el koyulmasyla birlikte, 1948-66 arasndaki
18 yl asker ynetim uygulamas, binlerce aileyi tam bir yoksullua
itmek anlamna geliyordu.
srailli yetkililer, dier nlemlerle birlikte, bir de, younlam
Arap toplumunu lkeye yaymaya ve byk kentler evresinde yok-
sulluk halkalar oluturmak zere onlar yeniden datp, bylece ucuz
ve niteliksiz igc salamay tasarlyorlard. Ancak, Arap ky ve
kasabalarnda ekonomik ve toplumsal ilerleme ve gelime ynndeki
btn yollarn kapatlm olmasna karn, bunda otoriteler ksmen
baarl olabildiler. Sadece yerleim blgelerinden uzak yerlerde i
aranabiliyordu. Yaknda bulunabilen iler, Yahudilerin yapmak
istemedikleri, en az gelir getiren, en ar ve ou zaman yalnz mev-
simlik ya da geici ilerdi. Ne var ki, srailli yetkililer, Araplar ky-
lerini ve kentlerini boaltmaya zorlamada baarl olamadlar. Arap

101
iilerin % 70'inden fazlasnn uzak yerlerdeki ilerine gitmek iin
afakta kylerinden kmak zorunda kalmalarna, yetkililerin inaat
izni vermeme bahanesi olarak Arap kent ve kylerinin haritalarn
dzenlemeyi reddetmi olmalarna ve hl reddetmelerine karn,
Arap aznlk, te-ikisinin yaad Filistin'in kuzey kesiminde youn
olarak varln srdrmektedir.

israilli yetkililer yalnz topraklara el koymakla ve Arap kesimin-

deki kalknma projelerini engellemekle yetinmediler. Ayrca, zaman
zaman, Arap kyllerin, el koyulan ve Yahudi olmayanlara toprak
kiralanmasn ya da onlarn cretli ii olarak bu topraklarda al-
trlmasn yasaklayan koullarla Yahudi kii ya da rgtlerine devre-
dilen kendi topraklarnda almalarn engellemek amacyla iddetli
kampanyalar atlar. Gene de, israil yasalana aka aykr olmasna
karn, kimi Araplar, kendi topraklarnda ortak ya da cretli ii
olarak almay baarabildiler. Bu durumun nedenleri ksmen Yahudi
kiri ve rgtlerin cretleri Yahudilerden daha dk olan Araplar
altrma ve toprak aas ve mteahhit olma niyetlerine balana-
nabilir.

Araplar toplumsal katmanlarn en altnda tutarak g etme-

e itme abalaryla birlikte, srail'deki Arap aznlnn etrafn
evirme politikas, Arap kesimindeki eitim olanaklarna getirilen
snrlamalarla daha da ileri gtrld. srail'deki Araplar arasndaki
eitim mmkn olan her biimde ksteklendi. Araplar ve Yahudiler
ayn devlet iinde yaamalarna karn, eitim alannda ayn kolay-
lklara sahip deildirler. Ders programlar bir yana, madd olanaklar,
retmenlerin eitimi ve elverili kaynaklar konularnda Arap eiti-
mi, Yahudi eitiminden ok daha aa dzeydedir. Yksek retim
bir takm yollardan kstlanmaktadr. Ibranice bilgisi zorunludur,
ancak bu koul yerine getirilmi olsa bile, niversite yetkilileri okul
cretleri konusunda glk kartarak Arap rencilerin saysn
kstlamaktadrlar. Fakat eer bir Arap renci btn bu glkleri
ap niversiteden mezun olmay baarabilse bile, diplomasnn ken-
disine hibir ey salamadn grr. Siyonist rgt ve onun eitli
temsilcilerinden baka srail Hkmeti ve onun resm organlarnn
srail'deki balca iverenler olduunu akldan karmamak gerekir.

Eitim grm insanlar niteliksiz ii statsne indirgeme sre-

cini ve onun ierdii tehlikeleri bir srailli gazeteci Haaretz'de (12
Aralk 1975) yle anlatyor:

102
 "Binlerce Nazareth'H ceplerinde birer lise ya da hat-
t birer niversite diplomas tamalarna karn, her-
gn kasabalarndan kp endstri ve inaat ilerinde ou
zaman niteliksiz ii olarak almaya gidiyorlar. Onlar
artk boyun een kyller deildirler. Artk dnyann
herhangi bir yerindeki gerilla ordusu iin doal rezervi
oluturuyorlar."
Geen yirmi-sekiz yl iinde israil'deki Araplar toplam nfusun
yzde 11-15'ini oluturuyorlard ve nfuslar doal art oranna ve
Yahudi gndeki de bal olarak artt. Devletin kuruluundan
beri srailli yetkililer Arap aznl, en fazlasndan, ilk frsatta kur-
tulunmas gereken geici sakinler olarak grdler. Onlarn insancl
ya da siyasal haklarnn tannmas hkmetin ya da yerel makam-
larn herhangi bir zaman aklna bile gelmedi. srail'deki hkmet
mekanizmas byk Arap aznln etkili biimde temsiline de ola-
nak vermemektedir. Babakann Arap ileriyle ilgili danman her-
zaman en ar Arap aleyhtar Siyonist unsurlar arasndan seilmek-
tedir; bir Arabn bu greve getirilmesi ise, anlalan dnlemez
bile.
Siyasal ya da meslek herhangi bir Arap rgt her zaman yasa-
d saylm ve nderleri ya yutuklanm ya da srlmtr. srail'de
herzaman ok sayda siyasal parti bulunmutur ama bunlarn arasnda
bir Arap siyasal partisi hibir zaman olmamtr. Araplarn, yalnzca
kendilerini ye olarak bile kabul etmeyen Yahudi ve Siyonist siyasal
partilerine oy vermelerine "izin verilmektedir." Bu durum kimi
Siyonist yazarlarca bile komik bulunmutur. brani niversitesinden
Amnon Rubinstein, ar dinci ve milliyeti Ulusal Dinci Parti'nin
1973 seimlerinde 20,000 Arap oyunu nasl aldn Ha'aretz'deki bir
makalede (7 Nisan 1967) yle anlatyor:
"Bu partinin Knesset yelerinden ikisi, yeliklerini Arap-
lara borludurlar, yani bu partinin gcnn bete-biri
parti yelerinin banda olduu kurulular araclyla elde
edilmitir...Arap oylarn toplamada yararlanlan balca
be kurulu vardr: Birincisi, leri Bakanl (inaat
izinlerini denetler); ikincisi, Sosyal ler Bakanl (her trl
yardm datr); ncs, Din leri Bakanl (cami ve
kiliselere yardm etme yetkisi vardr); drdncs, Bar
lan niversitesi (burs verme yetkisi vardr); ve beincisi,
btedir. (Ulusal Dinci Parti'nin btesi)."

103
Rubinstein'in Ulusal Dinci Parti'yi ve onun Arap oylarn toplama
yntemlerini eletirmesi, dier partilerin baka trl davrand
ya da Yahudi oylarn toplamada btn partilerin yntemlerinin te-
melde farkl olduu biimde anlalmamaldr. Farkllk, Araplarn
srail'de bir hak olarak elde ettiklerinin gerekte kar karl
"satlan" eyler olduu olgusundadr.
Demokratik olsun olmasn, rk olmayan bir sistemde, srail'deki
Arap aznlk Knesset'te en azndan 18 yeyle, kabinede 3 bakanla
ve ayrca eitli kamusal kurumlarda uygun sayda kiiyle temsil edi-
lirdi. Oysa, bugne kadar, israil'de Knesset'teki Arap yeleri says
bu saynn te-birini gememi ve hkmette hibir zaman Arap
bakan bulunmamtr.
Irk olmayan bir devlette, gazeteciler srail'de yazlanlar yaza-
mazlard :
"srail iki uluslu bir devlet deil, aznl olan bir Yahudi
devletidir. Galile'yi gelitirmekten sz ediyoruz, ancak
lkenin bu kesiminde bir Yahudi ounluu grme y-
nndeki tutkularmz gizlemiyoruz."
Bir Yahudi ounlua ulamak batan beri Siyonist akmn
amac olarak aklanmtr; Filistin'deki Yahudi ynetiminin bandan
buyana bu amaca ynelik etkin almalar yaplmtr. 1948'de istenen
Yahudi ounluu, binlerce Filistinli Arabn kylerinden, kentlerin-
den kartlarak devletsiz mlteciler durumuna sokulmasyla sa-
lanmtr. Joseph Weitz'in szlerini anmsarsak, "Yahudi ounluu"
slogannn anlam ve nemini daha iyi kavrayabiliriz. Bu nceleri
btn olarak Yahudi devletindeki Yahudi ounluu anlamndayd;
1948'de byk bir bedel karlnda saland. imdi, Yahudi devleti-
nin btn kesimlerinde bir Yahudi ounluu salanmak isteniyor. Bu
da u yoldan biriyle ya da ikisiyle birlikte salanabilir; (1) Devletin
dndan Yahudiler getirip bunlar her blgede ounluk oluturmak
zere datmak; ya da (2) Araplarn saysn her blgede aznla
decek biimde azaltmak. Bu da Araplar kovmay gerektirir.

imdilik, Siyonist eylem srail'e byk lekli Yahudi gn

salamak iin gerekli otan anti-semitik havay yaratacak durumda de-
ildir. Siyonist propaganda aygtlarnn hibir zaman beceremedik-
leri gsteri frsatn verecek Hitler'lei ya da mini-Hitler'ler yoktur.
Bylece, Siyonizm'e ikinci seenei uygulamaktan, siailli Araplar
yerlerinden kovup srmekten baka yapacak ey kalmamaktadr.

104 .
 srailli yetkililerin srail'deki Arap aznl elinde kalan son
topraklardan da yoksun etme yolundaki son abalar ancak aclar
arttrp bar umutlarn silmee yarar. srail'deki Arap topraklarnn
savunmas iin 30 Mart 1976'de dzenlenen "Toprak Gn" Siyo-
nizm'in srail'deki Araplara, Yahudi olmayan aznla yaptklar
konusunda kimilerinin gzlerinin almasna yardmc olabilir, is-
rail Hkmeti, Toprak Gn olaylarnn ertesinde Arap aznl so-
rununu tartrken, Babakan Rabin, Araplarn "dinsel ve kltrel"
haklarnn tannacan bildirmiti. Kabinenin yesi bunlara "u-
lusal" haklarn da eklenmesinden sz edince, Rabin "bu hkmetin
yetki alam bu eklemeye izin vermez" demiti.

srail'in Arap aznla kar izlemi olduu ve hl izlemekte

olduu politikayla, Bat Yakas ve Gazze eridinde igal yetkililerince
izlenen politika temelde ayndr. Sz konusu politika, Filistin halkn
insan ve siyasal haklarndan yoksun klmay, toprak ve teki mlk-
lerine el koymay ve bylece rk ayrmn temel almaktadr. Bu da
ancak dmanln iddetlenmesine ve daha ileri atmalara neden
olabilir.

srail'deki ve srail dndaki Yahudiler, Siyonizm'in onlar srk-

ledii uurumun gittike farkna varyorlar. Bunlar dindalar iin
duyduklar kayglar nedeniyle, Siyonist nderlerin tehlikeli poli-
tikalarna kar durmaa balyorlar. Kimi srailli Yahudiler, Siyonist
nderlerin politikalarn deitirebilme umutlarn hepten yitir-
miler ve g ediyorlar. Resm Siyonist kaynaklar imdi A.B.D.'ndeki
300,000 sraillinin Varlndan dem vuruyorlar.
Avrupa'da, Amerikalarda, Gney Afrika'da ve Yeni Zelanda'
daki sekiz milyon kadar Yahudi ise, bu zarar karlamaa hi istekli
grnmyorlar. Tamamen zgr olduklar halde, lkelerini terkedip
srail'e g etmeyi reddettiler. Gerekte kar ktklar ey, kendilerine
ak yarar olmayan, sonu belirsiz bir savan tuzana dme ola-
sldr.
Dnya kamu oyundan ve dnyadaki onurlu insanlardan destek
isterken, bunu yalnz Filistin halknn hakl dvas iin istemiyoruz.
Filistin halkn desteklerken insan olarak Yahudileri de desteklemi
olacamz konusunda srar ediyoruz. srail Hkmetine srail'deki
ve igal altndaki topraklardaki Araplara zulmetme politikasna son
vermesi ynnde bask yapmakla, bu hkmeti 1967 snrlar iin-
deki ve tesindeki topraklara el koymaktan vazgemee yneltmek-

105
le, Araplarn insan ve siyasal haklarn tanmaa zorlamakla, Ya-
hudiler ve Araplar arasnda normal insan ilikilerin kurulmasn
salayacak bir havann yaratlmasna katkda bulunmu olacaksnz.
Bu szlerin amac mecazlar yapmak deil. Siyonizm'in iki sorun
yarattna kesinlikle inanyoruz: Bir Yahudi sorunu ve bir Arap
sorunu. Bu iki sorunun zm, Siyonizm'in, rkln znn
yenilgisini gerektirmektedir.
Ancak Siyonist devletin tasfiyesi ve yerine lik ve demokratik
bir devletin kurulmas bar getirebilir ve Filistin'de yaayanlar
-hepsini- ve dnyann bu blgesinde yaayanlar lm ve ykmdan
kurtarabilir.

106
FLSTNLLERN SRGN:
BR KANADALININ UYANII
A.C. FORREST

Benden, 1967 Yaznda rdn, srail, Suriye, Lbnan, Msr,

Kuds, Gazze ve Filistin'in Dou Yakas'nda grp duyduklarma
dayanarak Filistinlilerin srgnn anlatmam istenmiti. Bu geziyi,
Amerika ve Kanada'nm nde gelen dinsel gazetelerinin ynetmenleri-
nin istei zerine ve "yeni mlteci sorunu" dedikleri konuyu inceleyip
rapor hazrlamak zere yapmtm.

zninizle, ncelikle hikyeyi, Filistin halknn dalmas bala-

mnda genel bir grnme oturtaym. Ayrca, Batl kiliselerin rol,
Amerikallarn tutumlar ve Yahudi tepkisi ve savunmas hakknda
bir takm dnceler eklemek istiyorum.

Bat Avrupa ve Kuzey Amerika dnda, btn dnya, bir Siyo-

nist-Yahudi devleti kurulmas amacyla, Filistin'in yerlisi olan o-
unluun, evlerinden yurtlarndan atlm ve ulusal- mal-varln-
dan yoksun edilmi olmas gerektiini rendi. Bunlarn ou u
ya da bu yolla srlmt; kalanlarsa, sonuta bamszlklarndan
ve onurlarndan yoksun klndlar; Gazze ve Bat Yakas'nda asker
igal altnda ya da srail ve Kuds'te snrl beer ve meden hak-
larla yaamaya zorlandlar.

Birlemi Milletler Yardm ve Ajansnn eski Genel Ynet-

meni John H. Davis konuyu yle zetliyor: "Mltecilerin, inceden
hazrlanm bir ana plnn bir paras olarak, srailliler tarafndan
yurtlarndan kovulmalar olgusunun nemi yeterince farkedileme-
1
mitir." Ve unlar ekliyor:
"Bir Yahudi devleti, Yerli Arap halka kar bask ve kuv-
vete bavurmadan ortaya kamazd...Siyonistler srail'i
kurmak iin byk glerden yeterli destek aldklar anda
kanlmaz olarak yerli Arap halk yurdundan kartlacak,
dnleri zorla engellenecek, mlklerine el konulacak ve
'The EvasivePeace: a Study ofthe ^ionist-Arab Problem, London, 1968, s. 57.

107
 srail'e genlere ihsan edilecekti; ve kanlmaz olarak
yurttalarn gmenlerin oluturduu ve dnyadaki b-
tn Yahudilerin potansiyel yurttalar sayld yeni bir
hkmet kurulacak, bu arada srlen yerli Araplar ml-
teci ve yabanc statsne indirgenecekti." 2
Bu olgular daha yaygn olarak bilinip kavrandnda, Kuds,
Gazze ve Bat Yakas'm terketmeleri iin Filistinlilere uygulanan vahi
ve srekli basklarn btn bir srecin bir paras olduu grlecek-
tir.
Beyrut Amerikan niversitesi retim yelerinden Yusuf Sa-
yigh, bir zamanlar Orta Dou'ya getirdiim bir grup Hristiyana
bu durumu aa yukar u szlerle anlatmt:
"ou zaman 'Hristiyanm' diyen insanlarn elinde Ya-
hudilere yzyllardr yaplan feci hakszlklar dzeltil-
mee abalanrken, bir baka feci hakszlk Filistin hal-
kna yaplyor. Bu hakszlk dzeltilene kadar Kutsal
Topraklarda bar olmayacaktr."
Sayigh konumasn Araplarn Yahudi aleyhtar olmadklarn
anlatarak srdrd. "Srgn"deki Yahudilere kar ilenen sular-
dan sorumlu olmadklarn yle belirtti:
"Yahudilere yaplm olanlar hakknda vicdanlarnz
yattrmak iin, Araplar yzyllardr yaam olduk-
lar topraklardan soyup srmede Siyonistlerle ibirlii
yaptnz."
Bizim buna karlk, "onlar biz deil, adlarna yakmaz Av-
rupal Hristiyanlard" demekten baka verecek yantmz yoktur.
Ancak, Kanadal bir kadnn u szleri sylediini duymutum:
"Ne derlerse desinler, ncil'de Tanr'nm bu lkeyi Yahudilere va-
J
adettii yazldr, bu da bana yeter.' Kutsal Kitabn bu tr yan-
l anlalmasnn ve bir takm insanlara -Filistinli Araplara- bu szlerle
gsterilen duyarszln sorumluluu Bat'daki kiliselerin srtndadr.
Bu aldrmazlk ve anlayszlk nasl bu kadar derinleebilir?
Byle bir yzeysellik nasl olabilir? John Davis gibi insanlarca ak
seik klnan gereklere karn, dnyann yaadmz kesimindeki
bu kafa karkl, n-yarg ve cehalet nasl srebiliyor?
2
Ibid., s. 88.

108
I Btn olup bitenin, Siyonist ideolojinin ve Yahudi olmayanla-
rn yaamakta olduu bir lkede bir Yahudi devleti kurma azmindeki
Siyonizm'in dorudan ve tahmin edilen bir sonucu olduunu nasl
oluyor da gremiyorlar? . .
Bunu mmkn klan tek yntem, zekice, zenle hazrlanm, us-
taca uygulanan ve kitlesel destek alm bir propaganda programyd.
Dnyada Siyonizm ve srail Hkmetinin yrtt almalarn hi-
biri, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki propaganda kampanyalazna
yetiemedi.
lkemde, Birlemi Milletler ya da teki rgtler, niversite-
ler, hkmetler ya da kiliselerin almalar erevesinde Orta Do-
u'da bulunmu olup da benim rapor ve gzlemlerime katlmayan
hikimseye rastlamadm. Ancak Orta Dou'yu hi gidip grmemi
olanlar arasnda benimle ayn grleri paylaanlara ok az rast-
ladm.
Bat'da, Siyonist propagandasnn ok etkin olmasnn nedeni
birok unsurlarn sonucudur: Filistin sorunu ve geliimi hakknda
bilgisizlik, daha nceki anti-semitik akmlarn ve zellikle Av-
rupa'da Nazi dneminde yaplanlarn yaratt sululuk duygular,
hele tutucu ve banaz Hristiyanlarca Kutsal Kitabn yanl anlal-
mas, Hallarn tarihi arptmasnn bir sonucu olan Arap kart
n-yargnm varl ve edebiyatmzda Araplara kar klielerin bulun-
mas. Bunlara, mazlum saylanlara duyulan takdir duygularn ve
Araplarn hikyelerini Batllara anlatmadaki baarszlklarn da
ekleyebiliriz. Btn bu unsurlar, ar derecede yetenekli Siyonist
propagandaclar tarafndan ustaca smrld, hatt kimi zaman
gelitirildi. Bu uzmanlar o kadar baarlydlar ki, rezil Goebbels
bile altta kalrd.

Devam eden cehalete daha sonra bir e daha katld. Bat'da

oumuz Araplar bilmez, Yahudileri bilirdik. Yahudilerin ounun
A.B.D. ve Kanada'ya gmeden nce Avrupa'da kt zamanlar geir-
. diini bilirdik; bazlar da bizim aramzda yaamak zere geldiklerin-
de kt gnler geirmilerdir. Ancak, sonuta ou dertlerden kur-
tuldu ve bizim kltrmze, ulusal varlmza katkda bulundular.
Araplarn Bat dnyasna matematik, edebiyat, tp, bilim ve teknoloji
alanlarnda yaptklar katklar da henz yeterince bilinmiyor.
Haziran 1967 Sava, benim Filistin atmasn kavraymda bir
dnm noktas oldu. O zamana kadar, yarglarmda az ok renksizdim.

109
iki tarafta da hatalar ve dorular gryordum.Bu benim iin hem
yle, hem byle grlebilen bir eydi. Bu konuda kendimi gazete
okuyan, haberleri dinleyen ve dnecek baka sorunlar olan tipik
bir Kanadal olarak gryordum.

Sonra 1967 Hazirannda on-be gnde bir kan ve bir milyon

kadar tirajl bir dergi olan Presbyterian Life'm yaz ileri mdr benim
yeni mlteci sorununu inceleyip, yaz yazmak zere Orta Dou'ya
hemen gidip gitmeyeceimi sordu.

Geen Hazirandaki sava srasnda ve sonrasnda ou El-Cer-

ha evresinde mlteci kamplarndan gelen binlerce Filistinlinin
nehri aarak Dou Yakas'na getiklerini biliyordum. Bunlarn der-
hal Bat Yakas'ndaki kamplarna ve yurtlarna dnmeleri konu-
sunda B.M. Genel Kurulunda bir karar alnm olduunu da bili-
yordum. Gazetelerde, bunlarn dnleri konusunda haberler oku-
mutum ve bir televizyon programnda, Hazirandaki sava srasnda
rdn'e snp, ykk Allenby Kprsn geerek tekrar Bat Yaka-
s'na dnen Filistinliler gsterilmiti. Bu yzden tereddt edip, yaz
ileri mdrne "geri dnyorlar" demi, grp duyduum haber-
lerden sz etmitim.

Oysa, Presbiteryan'larm Beyrut, am ve Kahire'de temsilci-

leri vard ve bunlar daha deiik haberler gnderiyorlard. Amerikan
kiliseleri, "yeni mlteciler" iin bir yardm toplama kampanyas
rgtlemee balamlard bile.
Biraz isteksizce de olsa gitmeyi kabul ettim. nce New York'ta,
sonra Cenevre'deki Dnya Kiliseler Konseyinde ve Beyrut'ta konuyla
ilgili olarak bana ksa bilgi verilmiti. Ancak, olup biteni Amman'a
geldikten sonra renebildim.
Mltecilerin hepsinin ne zaman dnm olacan sormam ze-
rine, Amman'da bir papaz "demek ki siz de televizyon programn
izlediniz" dedi. "srailliler televizyon ekimi iin bir gn 144 kiinin
dnmesine izin verdiler. Ayn gn bu tarafa gelen 600 kiinin ise ne
ne filmini ektiler, ne haberini verdiler." Bir trl inanamyordum.
Oysa kantlar evremdeydi; kamplara, okullara, camilere, maara-
lara, adrlara, doldurulmu ya da akta yaayan, evinden yurdundan
henz atlm 300,000 insan vard. Ve bunlar geici kprleri aarak
herzaman batdan douya doru olmak zere, hl akn akn geli-
yorlard. . .

110
 Ertesi gn UNWRA'dan bir ofrle birlikte Allenby Kprsne
gittim. Orada, emekli olmu ama ne olup bittiini grmek iin geri
gelmi Q<aker (Kuveykr) mezhebinden bir Amerikal olan Willard
Jones'a rastladm . Onunla birlikte, kendilerine serbest iradeleriyle
lkelerini terkettiklerine dair kat imzalatmak isteyen srailli asker-
lerin yardmyla, iri br, sapa yollardan akm halinde nehri
gemeye alan mlteci grubunu seyrederken, Willard "bu 1948'de-
kinden de kt" diye mrldanyordu.

Battaniyelerini, mobilyalarn, krk dkk ev eyalarn ve bebek-

lerini yanlarnda tayorlard. Dost, akraba ve kamplarda yiyecek
ve barnak bulmak iin scak ve tozlu yola dzlmlerdi.

Daha sonraki haftalarda bunlarn birouyla grtm. 300,000

kadar Bat Yakas'n terketmiti. ou hl rdn'dedir. Tanklar
ve uaklarla ihtar edilmiler, napalm tehdidiyle karlam ve panik
iinde kamlard. Paniin, bunu Filistin Arap nfusunu azaltmak
iin frsat bilen srail tarafndan karld bir gerektir. Birka, ilk
kargaalk gnlerinden sonra nehri geip geri dnmlerdi; bunlarn
kimisi tutuklanp, tekrar douya gitmek zere nehir kenarna brakl-
mlard. sraillilerin yerle bir ettii Imwas (ncil'deki Emmaus), Neit
Nuba ve Yalu kylerinden kaan yal insanlarla grtm; bunlardan
en az bir yal ve hasta bir kadn canl canl evinde gmlmt.

Amman ve evresindeki B.M. ve Yakn Dou Kiliseler Konseyi

Brolarn, evlerine ve mlteci kamplarna gitmek iin haykran,
kaybettikleri kanlarn, kocalarn ve ocuklarn arayan binlerce
mlteci kuatmt.
Yaz boyunca iler kmaza girmiti; hikye imdi biliniyor.
srail yine Birlemi Milletler'e meydan okuyordu. Daha sonra, gi-
denlerin geri dnmeleri konusunda bir forml zerinde anlamaya
varld. rdn'de 170,000 kii dn belgelerini imzalad. srail btn
yollar kullanarak bunu engellemeyi baard ve ancak 20,000'den
daha az bir grup insan dnebildi. Dierlerinin dnmemesine baka
klflar bulundu: "Fikirlerini deitirdiler. Gelmek istemediler."
Bazlarnn fikirlerini deitirmelerinin nedeni ise, srail'in ailerin
bir ksm yelerine izin verip dierlerine vermemesi ve ocuklar aile-
den ayrmasyd.

Daha sonra bir gece, Bethlehem'in evresinde bir kampa bal

mlteci evinde kaldm. Yerin geniliine armtm; bana btn

111
bir oda verilmiti; evde bir de ana ile olu oturuyordu. Ailenin sava
srasnda blndn anlattlar. Baba ile alt kadar ocuu nehri
gemi, ana ile en byk oul Bethlehem'e dnmt. 1969'da aile-
leri birletirme grmelerine karn, baba ve ocuklar hl Jara
yaknndaki Souf kampndaydlar. Sonraki yllarda baba ile kk
kzlara dnme izni verildi; erkek ocuklar ise asla dnemediler.
Temmuz 1967'de Karamah' ve rdn'deki teki kamplardaki
smaklar ziyaret ettim. Gney Suriye'de ak alanlarda uyuyan
binlerce insan grdm. Msr'da Yukar Msr'dan gelenler iin hazr-
lanan ev ve kylerde 13,000 kadar Gazzeli ve Sinal Filistinlinin otur-
duu Kurtulu (Liberation) blgesini gezdim. Msr'a Haziran 1967'de
35,000 mlteci gelmiti.
Daha sonra srail'in Londra Bykelisi olan Michael Comay,
Araplar iin bir tehlike ve srailliler iin bir frsat olan bir ile ura-
maktayd. Bana, "Golan Tepelerinin topra ahanedir, oraya 30,000
Yahudi yerletirebiliriz" demiti. Basnda, Yigal Allon'un "Jepthah
orada karar vermiti" diyerek Golan'n srail'e ait olduunu syledii
bildiriliyordu. Bunun muzaffer Siyonistlere ok anlaml geldii grl-
mekteydi. 3000 yl nce bir brani Peygamberin bu tepelerde konu-
mu olmas, modern srail'e o topraklarda hak iddia etmesine geieke
olabiliyordu! Bat Yakas ve Gazze'nin ne olacana aldrmakszn,
Kuds'n birleik ve srail'in bakenti olarak kalacan da Michael
Comay sylemiti. Hibir politikac Dou Kuds' nceki sahiplerine
vermeyi ngremezdi.
Bir sre sonra srail polisinin bana getirilecek olan ve srail'de
bylesine bir grev alan tek Dou Yahudisi Shlomo Hillel, benden
Kanada'y bir miktar Filistinli kabul etmesi iin uyarmam istedi.
srail'de Araplarn tembel ve geri olduklar konusunda ve srailli-
lerin Bat Yakas'n kalkmdrarak Araplar iin ne harika eyler yapa-
caklar ile ilgili varsaymlar hakknda ok eyler iitmitim. Ve Mic-
hael Comay, kaanlarn yurtlarna dnmeleri ve ileriyle yeniden bir-
lemeleri iin her trl yardmn yaplaca konusunda bana garanti
vermiti. "1948'de maruz kaldmz sulamalarla tekrar karlamay
gze alamayz" derken bunu sylemek istiyordu. O zaman iten ol-
duunu sanmtm. 1948 ylnda 730,000 kadar Filistinli, artk srail
devleti olan topraklardan Gazze'ye, Bat Yakas'na, rdn'e, Suriye'ye
ve Lbnan'a kamt. 1967 ylnda bu kez 400,000 kii yeni igal
edilen topraklardan katlar. Bunlarn belki de yars iin bu, ikinci
gleriydi.

112
 Kuds dnda konu bir zaman ya da gerekli ilemleri tamam-
lama sorunu gibi grnyordu. Topraklarn terkeden insanlarn tek-
rar geri dnecekleri syleniyordu.
ki snr tesi alan gezip grdm. Bunlar rdn Nehri'nin
Allenby Kprsndeki Bat Yakas ve Latroun kynn bulun-
duu yerdi.
Latroun blgesindeki Beit Nuba, Talu ve Imwas kylerini gez-
mek iin ne zaman izin istesem, red cevab alyordum. Sonunda iyice
srarl davrandm; unlar konutuk: "zr dileriz, ama oraya gi-
demezsiniz." "Niin?" "O kyler artk mevcut deiller." Ne olmutu
ki? "Bunlar Filistinli komandolar barndryor ve havaalan iin bir
tehdit oluturuyorlard." Demek ki, israilliler, ellerine frsat getii
takdirde, sava klf altnda insan topluluklarn korkutup ortadan
kaldryorlard.3
Kprye gitmek iin izin almam gnler srd; orada Filistinli-
lerin imzalamalar istenen kadn bir rneini grdm. Bu kad im-
zalayanlar, yerlerini zgr iradeleriyle terkettiklerini syleyerek
doumla kazanlm bir haklarndan vazgemi oluyorlard. Kimileri-
nin paras yoktu, oluk ocuklarndan ayr dmlerdi. rdn Neh-
ri'nin Bat Yakas kapalyd. Dousu ise ailelerinden ayr dm
ve parasz, pulsuz kalm umutsuz insanlar iin bir kap kurtul-
ma kapsyd. srail, topraklar terkeden insanlara serbest ulam ve
ve tama kolaylklar salama konusunda ar derecede yardmcyd,
fakat bu arada dnlerini nlemek iin maynlar ve muhafzlar yer-
letirilmee balanmt bile.
Amman'da, Yakn Dou Kiliseler Konseyinin sava kt sra-
da Dou rdn'de bulunan bir grevlisine rastladm. Nablus yakn-
larnda kars ve be ocuu vard. Hergn geri dnmeye alyordu
ve bir keresinde nehri geerek bunu baarmt. Ancak, yakalanp tu-
tuklanm ve getirilen kad imzalamadnda rdn Nehri'nde, sa'-
nm vaftiz edildii yerin yaknlarnda s bir blgeye getirilmi ve neh-
rin te yakasna gemesi emredilmiti.
Benim hikyelerim ve tekiler Bat basnnda kmaya balad-
nda iki trl tepki gsterildi: Birincisi, sert biimde eletirildim ve

'srailliler tarafndan yklp boaltldktan sonra, 1975 ylnda Kuneytra'y gezdim. Ancak,
Latroun kylerinde srailliler kalntlar gmp kyden hibir iz brakmazken, Kuneytra'-
da btn kalntlar duruyordu.

113
abartmakla, saptrmakla, yalan sylemekle ve Ottawa'daki Arap Ha-
ber Hizmetlerinde almakla sulandm. Daha sonra, anti-semitik
olduum iddia edildi ve kilisem beni yazar olarak grevlendirdii
iin eletirildi. kincisi, kiliseler Filistinlilere yardm amacyla nemli
miktarlarda katkda bulundular. Bazlar, mlteci sorununun adil bir
zme kavuturulmas uyarsnda bulunan ve Filistinlilerin derhal
yurtlarna dnmeleini isteyen kararlar aldlar. Bazlar ise, B.M.'nin
22 Kasm 1967 tarih ve 242 sayl kararma benzer kararlar alacak
kadar ileri gittiler. Benim kendi kilisem ve tekiler, hkmetimizi
Orta Dou'da adil bir bar iin bask yapmas konusunda uyaran bir
karar aldlar. Bu srada, Kanadal ve Amerikal Siyonistlerin Ottavva
ve Washington'daki lobilerini ne kadar etkili olacak biimde rgt-
lediklerini renecektik.

lgin bir gelime de, Batl kiliselerin kulland dilde grld.

1948'i izleyen yllarda, kiliseler "zavall Arap mlteciler"den sz
ederdi. Daha sonra, "zavall Filistinli mlteciler" demee baladlar.
Onlara eski ayakkab ve st tozu gndermitik. Sonralar dil ve yn-
temler deiti. "Filistinliler"den ve kendi kendine yardm program-
larnn gereinden sz etmeye baladk. Bu daha sonra, "Filistin hal-
kna yaplan hakszlk" oldu ve sonuta baz Hristiyanlar "Filistin
halknn kendi geleceini saptamas"m isteyen kararlar alyorlard.

Gazeteler terristler derken, kiliseler komando szcn kullan-

maa baladlar ve terrizmi onaylamamakla birlikte, kamplarda
byyen ve hakszla uram ana babalarnn yalanp ldn g-
ren Filistinli genlerin, ellerinden alnm olan evlerini ve yurtlarn
geri almak iin aresizlik iinde iddete nasl bavurduklarn akla-
maa altlar.
J- unlar duyup bildiriyorduk: "Biz merhamet deil, adalet is-
tiyoruz; adr ve snak deil, Filistin'deki evlerimize dnme hak-
k istiyoruz."
Yoksul Filistinlilerin -ya da bizim nceleri deyiimizle, zavall
gmenlerin- byle deerlendirilmi olmasndan ok pimanlk duyu-
yorum. Ancak, din adamlar bu konuda aydnlatldklar zaman
gmenlere anlayla yaklatlar. .,
lkemde yaygn eletiri ve saldrlarn hedefi durumuna gel-
diim bir srada, iletiim konusunda uzman olan bir arkadama unu
sordum: "Yahudiler neden benimle bu kadar ok urayorlar?"

114
Hemen cevap verdi: "nk sen Filistinli mlteciler iin almaa
devam ediyorsun. unu bil ki, dnyadaki her Yahudi o konuda su-
luluk duygusu iindedir." Sanrm bu da onlarn duyarlln, ar
tepkilerini, iddetli saldrlarn ve hareketlerini aklamaktadr.
1968 Baharnda Kiliseler Ulusal Konseyinin Orta Dou Komite-
sinin New York'taki bir toplantsna katlmtm. Bakanlk iin n-
seimler balamt. eitli adaylarn, Orta Dou konusundaki gr-
lerini bildiren bir haber okumutum. Robert Kennedy, Nelson
Rockefeller, Richard Nixon, Hubert Humphrey, Eugene McCarthy ve
teki adaylarn herbiri, israil'i kaytsz artsz destekleme konusunda
dierlerine stn gelmee alyordu. Komitede, bu adamlar bir
trl anlayamadm syledim. Ya durumdan haberleri yoktu ya da
bunlar ilkelerden ok oylarla ilgilenen kukulu kiilerdi.

Komite bakan glmsedi ve "bizim siyasal yaammz pek iyi

anlamamsnz, galiba" dedi.
" Bu tr kukulu politikaclarn tiranlm ykmak iin, Filistinlilerin
hikyesi drste ve zenle anlatlmaya devam edilmelidir, tyi
niyetli hi kimse, kamplardaki gmenlere ve evlerinden yurtlarndan
yoksun kalm bir halka ait olan bu hikyeyi renip iin adaletsiz-
liine ilgisiz kalamaz.

115
 SRAL'DEK DOU YAHUDLER
NASIR H. ARUR

israil'deki Dou Yahudilerine1 toplumsal, ekonomik ve rksal

ayrm uyguland gerei artk bir tartma konusu deil. Nfusun
% 6o'n oluturmalarna karn, birinci snf yurtta deillerdir. Dev-
letin toplumsal, ekonomik ve siyasal kurumlarndaki temsilcilerinin
oran saysal ounluklaryla karlatrldnda bir hi kalr; oysa,
Avrupa-Amerika kkenliler (Eskenaziler) saylarna gre ok daha
yksek oranlarda temsil edilirler. Doulu kesimde grlen mahrumi-
yetler alma, eitim, konut, gelir, sosyal refah ve siyasal katlma
alanlarnda ortaya kar. ki Yahudi toplumu arasndaki eitsizlikler,
Filistin'de Siyonist devletin kuruluundan bu yana daha da artmtr
ve toplumsal uurumlarn daraldna dair hibir belirti de yoktur.
Tam kart, istatiksel veriler uurumlarn genilediini gstermektedir.

israil'de ulusal gelirden en byk pay, balca Eskenazilerden

oluan sermaye sahipleri ve yneticilerin en st tabakas almaktadr."
Yksek cretli usta iiler ve hkmet memurlar orta tabakas daha
yksek gelirlere ynelecek bir konumdadrlar. Dou Yahudileri top-
luluklarnn szn edebilecekleri meslek ustalklar olmad iin,
kendi kategorilerinde rekabet olanaklar da yoktur. Varlklar en fazla
sosyo-ekonomik piramidin en alt tabakasnda, yani "ulusal gelirdeki
pay gittike azalan tek grup" 2 olan endstri ve tarmda alan kol
emekileri tabakasnda gze arpar, israil'de yoksulluk ve etnik kken
birbirine skca bal eylerdir.

Ancak, 1967 savandan sonra ve savan dorudan bir sonucu

olarak, Doulu topluluklarn kk bir kesiminin kk mteahhit
ve usta iilerin oluturduu alt-orta tabakaya ykseldiklerini belirt-

'Halen israil'de kullanld zere, Doulu sfat Asya ya da Afrika kkenli Yahudilere verili-
yor; bunlar ayrca Sefardik olarak da bilindiklerinden bu iki terim birbirinin yerine kul-
lanlabiliyor. Avrupa ya da Amerika kkenli (Kuzey ve Gney) Yahudiler Ekanazi bili-
nirler.
2
J. Peri, "The Black Panthers in Perspective," New Outlook, XIV, No. 5 (Haziran-Temmuz
s. 54.

117
mek gerekir. zellikle Sefardi topluluunun sosyoekonomik duru-
mundaki greli iyileme, sraillilerin "gvenlik" dedikleri eye verdik-
leri byk nemle birlikte bunun sonucu olan ekonomik faaliyete
baldr. Hayfa niversitesinden Shifeh Wise'n bir incelemesinde,3
tarmda altrlan Sefardiler azalrken, bir kesiminin usta ii olduk-
lar ya da ordu ve polis rgtne girdikleri aklanmaktadr. Bunlar
kol iiliinden kaydrlrken, yerlerini ilk kez igal altndaki toprak-
larda yaayan Araplar almtr. Ancak yine de, srail proletaryasnn
yaamsal kesimlerinde Dou Yahudileri ar basmaktadr. Bu, Siyo-
nist lknn buyruu gereidir.

I. Toplumsal-Ekonomik Uurumlar:
i. Gelir: ~
srail'de etnik topluluklar arasnda gelir eitsizliinin varln
hikimse yadsmamaktadr. Ancak, bu eitsizliklerin boyutu, nemi
ve etkileri konusunda gr ayrl vardr. srail Bankas Direktr
David Horowitz'in bakanlndaki "Gelir ve Toplumsal Uurumdaki
Eilimleri nceleme Komitesi" 1971 Temmuzunda ekonomik eit-
sizlik ve toplumsal btnlemeyle ilgili olarak hkmete iyimser bir
rapor sundu. Komitenin balca bulgusu, Afrika-Asya kkenli ailelerin
yaam dzeylerinin, btn ailenin yaam dzeyleriyle karlatrld-
nda 1963-1970 yllar arasnda ykseldii savyd:
"Bu gelimenin kantlar ortalama gelir dzeyinde, ko-
nut koullarnda ve dayankl tketim mal maliklerinin
saysndaki arttr. En dk gelirli aileler arasnda As-
ya-Afrika kkenli ailelerin oran derken, bunlarn en
4
yksek gelirli aileler arasndaki oran artmtr."
Bir "gelime" sz konusu olsa bile, saysal olanak son derece
lmldr. Rapordaki tablolardan biri, 1963 ylnda ortalama bir Afrika-
Asya kkenli ailenin gayrisafi gelirinin srail'deki btn Yahudi
ailelerinin ortalama gelirinin % 63', 1970'de ise % 69'u olduunu gs-
termektedir. Ayrca, 1963-64 dneminde, Afrika-Asya kkenli Yahudi-
lerin % 33,5'nin en dk gelirli kesimin 1 /5'ini oluturduklar, oysa

'Ma'ariv, 25 Mays 1973.

'Bulletin of the Institute for Palestim Studies, Supplement to I I I , No. 16 (16 Austos 1973),
s. 530; ayrca bak: Arnon Magen, " T h e Social Gap-Four Views," New Outlook, XIV, No.
8 (Ekim-Kasm 1971), s. 55; Michael Bruno, " T h e Social Gap is Not Really Closing,"
New Outlook, XVI, No. 1 (Ocak 1973) s. 12-13.

118
1968-69 dneminde bu orann % 30.1 olduu grlmektedir. En yksek
geliri olan kesimin 1 /5'i iindeki Dou Yahudileri iin paralel sa-
ylan % 5.4'ten % 8'e bir art gstermektedir.
Bu saylarn aldatc nitelii toplumsal-ekonomik uurumu
daralmak yerine geniledii kansnda olan srailli bilim adamlarnn
dikkatinden kamad. brani niversitesinde grevli bir iktisat olan
Michael Bruno bu raporu yle eletirdi:
"Komite, dikkatleri temel soruna ekmek yerine, karla-
trlmas olanaksz ve ekonomik eitsizlerdeki azalmay
ifade eder grnen bir dizi istatistiksel verinin arkasna
saklanmay tercih etmitir." 5
Bruno, Doulu ailelerin gerek ortalama gelirinin btn ailelerin orta-
lamasnn, Komitenin savunduu gibi % 69 deil, % 50 olduunu
ileri srmektedir.6 Anlamazlk, Komitenin Doulu cretlilerin aile
boyutuyla, Eskenazilerinki arasndaki fark hesaba katmamasndan
douyor. J. Peri bunu yle aklvor:
"Dou Yahudisi ailelerin Batl Yahudi ailelerinin ka-
t kadar ocuklar vardr: ya da daha fazla ocuu olan
Yahudi ailelerinin % 65'i, be ve daha fazla ocuu olanla-
: rn ise % 8o'i Afrika-Asya kkenlidir. Bundan u sonu -
kar: Mutlak cretler eit olsa bile, Doulu Yahudilerin g-
reli cretleri gerekte daha dktr. Bunun etkisiyle y-
le bir dngsel zincirleme tepki ortaya kar: kii bana
den gelirdeki eitsizliin bymesi ekonomik uurum
meydana getirir; bu da toplumsal, eitimsel gerilik v.b
yaratr." 7
Ayrca, Komite sadece resm gelirleri gznne alm ve gizli kr-
8
lar hesaba katmamt.
- Sosyo-ekonomik uurumun bydn greli tketim dzeyin-
deki d de kantlamaktadr. 1959 ylnda, byk ailelerdeki kii
bana tketim, ortalama Yahudi ailesindekinin % 68'iyken, bu oran
igg'd? % 47'ye dmtr.9 Bu on yl boyunca Ulusal Sigorta
Kurumunun ok ocuklu ailelere 250 milyon L tutarnda deme
5
Bruno, s. 12.
'Ibid.
7
Peri, s. 54.
8
Magen, s. 56.
'Ibid.

119
yaptn ve bu byk ailelerin % 90'nn Afrika-Asya kkenli olduunu
da gz nnde bulundurursak, yukardaki saylar daha da anlam
kazanr.
Yoksulluk ile etnik kken arasndaki olumlu akmaya baka
tamamlayc rnekler Babakann ocuklar ve yoksullukla ilgili zel
Komisyonunun raporunda bulunabilir. Bu komisyonca "sknt iinde-
ki ocuklar" olarak tanmlanan ocuklarn % 95'inden fazlas Doulu
ailelerin ocuklardr. Ma'ariv'e gre (13 Nisan 1973), Komisyon,
nfusun en alt 2 /io'u ulusal gelirin % 6'sm alrken, en. stteki 2 /io'u
%40'n alyordu. Bu olgunun tam anlam, en alttaki 2/10'luk
ara-tabakann hemen hemen btnyle Doulu olduu gereinin
nda deerlendirilmelidir.

Szold Enstitsnn 1972 ylnda yaynlad bir rapora gre,

israil'de 200,000'den fazla ocuk, Ulusal Sigorta Enstitsnn l-
tlerine gre 10 "yoksulluk izgisinin"11 altnda yaamaktadr, israil'
deki btn ocuklarn 1 /4'n oluturan bu yoksul ocuklarn % 84'
Afrika-Asya kkenlidir.
Dou Yahudilerinin durumu Ekim 1973 savandan sonra daha
da bozulmu gibidir. 21 Mart 1975 tarihli Davar'a. gre, btn israil-
lilerin % 20'si "yoksul durumda" olup % 10 "yoksulluk izgisinin"
altnda yaamaktadrlar. Babakann sosyal iler danman Baruch
Lcin, en son sayy eyrek milyon olarak vermi ve % 94'n Do-
ulularn oluturduu 18 yan altnda 175,000 kiinin yoksulluk
izgisinin altnda yaadn sylemitir.12 te yandan, baka bir kay-
nak da yoksulluk izgisinin altnda olan (baka bir deyile, drt kiilik
bir aile birimi olarak 693 L kazanan ) tm ailelerin % 6o' Afrika-
Asya kkenlidir.13

ou resm ya da yar-resm israil kaynaklarna dayanan

yukardaki veriler, son on-be yldr oluan gelir uurumunda belirgin
bir kapanma olmadn ve yoksulluun etnik zelliklerle akt-
n gstermektedir. Gelirler asndan Dou Yahudileri gerekten ikin-
ci snf bir toplumdur.

'"Yoksulluun gstergesi: (1) oda bana kiiyi akn insan dmesi; (2) aylk 75 L.
gelir; ve (3) babann reniminin en fazla yedinci snf olmas.
"Yakov Habib, Children in Israel, Szold Institute (Nisan 1922). Central Statistical Office'in
bir almasna dayanlarak hazrlanmtr.
2
Bulktin of the Institute for Palestine Studies, V, No. 15 (1 Austos 1975).
"Sema Kenan'n raporu, Davar, 16 ubat 1975.

120 . - ' -
2. Konut:
Konut konusunda Ekenaziler yararna yaplan ayrm, gelir
konusunda yaplanlardan daha belirgindir. Devletin Yahudi nite-
liini oluturmak amacyla "srgndekileri bir araya getirme"
tutkusu, byk bir konut sknts yaratmtr. Siyonistler, Bat'dan ve
Sovyetler Birliinden gelen ve teknik eleman niteliine sahip g-
menler iin belirli bir bedel, bir karlk denmesi gerektiini biliyor-
lard. Bu gmenlere dk kirayla mbleli, konforlu televizyonlu evler
ve araba gibi zendirici yararlar saland. Ayrca, kiilik bir aile-
ye oda dmek zere yeni evlere yerletirildiler. Oysa, Doulu ailele-
rin % 19'u kii bir odada olmak zere yaamaktadrlar. Ekenazile-
rin ise yalnzca % 5,8'i bu biimde yaamaktadr. srail iskn Bakanl-
eski memurlarndan Suzy Barry, kendisine Doulu aileler iin bir ya
da iki odal evler ayrma talimat verildiini ve bundan onlarn daha
fazla da ocuk iin yer bulamamalarnn amalandn sylemektedir.14
Oda bana ten fazla insann dt evlerde yaayan 214,000 s-
railli ocuun % 38'i Doulu ve yalnz % 6's Avrupa kkenlidir.15
Doulu bir Yahudi tarafndan yazlp Black Panther'dt (9 Kasm
1972) yaynlanan "Bir Askere Mektup" balkl yazdan alman aa-
daki blmler, Doulu topluluunun byk bir kesiminin konut ye-
tersizliinin ve yoksul yaam koullarnn bir sonucu olarak, iine d-
t yabanclamay aka gstermektedir:
"Sevgili Kardeim, selm!
Sen askere gideli epeyce zaman geti. Bende olup bitenleri,
doal olarak, pek bilmiyorsun. nce, beinci olumun
doduunu haber vereyim; Ezra ve Geula ile ayn yata
paylaacak.
En byk olum Ya'acov'u geen hafta polis tutuklad.
Bakkaldan bir ikolata almakla sulanyor. Onun gele-
ceinden korkuyorum. yl slahevinde kalmaya mahkm
olaca syleniyor. Bu kurumlarda kalanlarn mr boyu
su ilemeye itildiklerini bilirsin...
Dn yedi yandaki kzm Ruthie'yi Hadassah hastahanesine
gtrdm. Doktor, Ruthie'nin ateli romatizmaya yakalan-
dn syledi. Bu hastaln ok kalabalk (bizim ev bir-
buuk oda) bir evde oturmann sonucu olduunu anlatt..."
L4
Marion Woolfson, "Zionism and Racism," The Guardian, 14 Mays 1976.
"Ma'ariv 13 Nisan 1073'den Chdren'in Israel, 22 Mays 1973.

121
Sonra, skn Bakanlna gidip bavurduunu, ancak geri evrildiini
anlatyor ve mektubunu yle srdryor:
"Kzm Ruthie neden yeni bir gmenle bir tutulmuyor? O-
nun lmesini istemiyorsak, yeni bir eve tanmamz gerekli...
Dorusunu istersen, yle bir yere geldim ki, kz lecek o-
lursa ok fazla aldrmayacam; zavall ok ac ekiyor...
Ama bilirsin, bu lkede lmek bile zor. lm ylesine
pahalya patlyor ki, dndke kemiklerim szlyor; on
yllk almadan sonra bile aylk gelirim hl 483.60 L.
Sevgili kardeim, senin elinde bir silh var ve bu gergin
gnlerde ktlklerle savatn sanyorum. u ok nemli
eyi bilmeni istiyorum: Sen beni savunmuyorsun. Benim
korunacak malm, mlkm yok, yaamm da yaam deil.
Senin yaptn beni ezenleri savunmak..."
Konut konusunda yaplan ayrmn bir baka rnei "Beit Yan
22" diye bilinen olayda grld. Tel Aviv'in banliylerinden biri
olan Beit Yam'da gmenlere ayrlm blok apartmanlar, Dou Yahu-
dilerinin oturduu bir mahalle olan Hatikva'dan gelen yirmi-iki aile
tarafndan 19 Nisan 1973'de igal edildi. "galciler" zorla yeni apart-
manlara girdiler ve hkmet kendilerini bir yere yerletirmeyi kabul
edene kadar orada kalmaa yemin ettiler. Bunun zerine hkmet
grmeyi kabul etti ve drt ya da daha fazla kiinin bir oday pay-
lat durumlarda bunlar iki yl iinde uygun konutlara yer-
letirmee sz verdi. 16
Dou Yahudilerinin konut sorunlarnn hafiflediine ilikin
hibir belirti yoktur. Siyonizm "toplama" politikasn etkin biimde y-
rtt srece BatMan ve S.S.C.B.'nden gelen yeni gmenlere konut
ayrcalklar tannmakta ve g tevik iin baka yararlar salanmak-
tadr. Hkmet bu gmenlere gerekten dk faizli bor, vergi
kredisi ve yzde-bine varan ithal vergisinden muaf olarak ithal mallar
alabilme gibi olanaklar tanmtr. Sayya dkldnde, bu ayrca-
lklar para ya da mal olarak aile bana 100,000 L tutarken, Dou-
lular ayda 400-500 L kazanabiliyorlar ve sekiz kiilik aileleriyle bir-
likte 30-40 metre karelik bir ya da iki odal yerlerde oturuyorlar. 17
Dzenden yana olan Horovvitz Komitesi'nin verdii saylar
bile, 1960 ve 1970 yllar arasnda Doulu topluluun konut sounun-
da ok az bir iyileme olduunu gstermektedir. Bu dnemde, tek
'6The Nem Tork Times, 22 Mays 1973.
"Woolfson, op. cit. , - '

122
odada ya da daha fazla kii olarak oturan Bat kkenli ailelerin
oran % 12'den % 2'ye derken, Afrika-Asya kkenli ailelerde bu
oran % 49'dan % 25'e dt. 18 Ayn kaynaktan alman dier veriler,
iyileme hznn Afrika ve Asya kkenli gmenlerde teki btn grup-
lardan daha yava olduunu gstermektedir; ayrntlar aadaki tab-
loda zetlenmitir:19

Gn kkeni ve Oda bana ya da yileme Oran

zaman Daha Fazla Oturanlarn
Yzdesi
. 1960 1965 1970
Asya ve Afrika
1948 ncesi 37 20 12 1:3 .
1948'den buyana 49. . . . . .30 25 1:2.,
Avrupa ve ABD . .
1948 ncesi 4 2 1 1:4
1948'den bu yana 12 6 2 1:6

3. Eitim:
Eitim ve konut sorunlar birbiriyle skca ilintilidir. Yoksul aile-
ler dk kira ile ev bulamadklarndan, ar borlar altna giriyor
ve bylece baka eylerden fedakrlk etmek zorunda kalyorlar.
Toplumsal yardm ilerinde alan israilli Alisa Levenberg bu olguyu
yle aklyor:
"En ok sorun olan konu, cretsiz olduu durumda bile
ucuz olmayan eitim konusudur. Okul niformalar ve
yardmc kitaplar harcama gerektiriyor; gidi-geli ve ders
aralar pahalya geliyor ve ocuklar ite almaynca ge-
lir kayb oluyor. Bu yzden, ou zaman gereksinimlere
uygun da olmayan konut gideri iin aileler eitimden
fedakrlk ediyorlar ve bu ksr dng aaya doru srp
gidiyor."20
Saylar, Doulular ile Ekcnaziler arasnda geni bir uurum
olduunu gsteriyor. Szold Enstitsnn 1972 tarihli bir incelemesinde
3-4 yalarndaki Doulu ocuklarn % 47'si ana okullarna giderken,
bu saynn Ekenaziler iin % 82 olduu belirtiliyor. Okula kaydolan
s
Al Hamishmar (4 Aralk 1975) farkl saylar vermektedir. Oda bana ya da daha
fazla kii yaayan Doulu ailelerin yzdesi 1966-1972 arasnda % 58'de % 48'e indi.
Ekenazi aileler iin kout saylar % 18.4 ile % 11.5'tur.
"Bulletin of the Institute for Palestine Studies, Supplement to I I I , No 16 (16 Austos 1973).
20
"Poverty and the Other Israel," New Outlook, XIV, No. 5 (Haziran-Temmuz 1971), s..
49-

123
Doulu rencilerin ancak % 24' onuncu snfa kadar gelebilirken,
Ekenazi rencilerin % 55'i bu dzeye ykselebiliyor. 1973 ylnda
nfusun % 6o'n oluturan Doulu topluluk ilkokullarda % 60,
ortaokullarda % 30 ye niversite rencileri arasnda %10'luk bir
oranda bulunuyor; niversite mezunlarnn ise, ancak % 3' Doulu.21
Szold Enstitsnn incelemesinde 18 yan altndaki srailli ocuk-
larn % 4.0'nm bile aile reislerinin ilkokul mezunu olmad ve bu o-
rann Doulular iin % 55 iken tekilerde % 16 olduu ortaya kyor.
Cincinnati niversitesi Tp Fakltesinde retim yelii ya-
pan Irakl bir Yahudi olan Kenneth Kattan, Irakl Yahudilerin I-
rak'taki okullardaki saysal durumunun Israil'dekinden daha iyi
olduunu sylyor. Kendisi Badat'taki tp okulunda 60 kiilik bir
snftaki 10 Yahudiden biriyken, 1951'den bu yana tsrail'deki bu tr
okullara hibir Irakl Yahudi alnmamtr. Ayrca, 1947 ylnda
Irak'ta yksek okuldan 651 Yahudinin mezun olduunu, oysa 1957
ylnda israil'de 86 Irakl Yahudinin yksek okulu bitirebildiini
ekliyor.22
Eitimdeki engel, yukarda incelenmi olan sosyo-ekonomik
glkleri de etkiliyor; btn bunlar Doulu Yahudilerin srail
toplumunun kenar kesiminde yaadn gsteriyor. Onlarn btn-
lemesi acl bir savam ve nceliklerin temelli olarak yeni batan
deerlendirilmesini gerektirecek.

4. Siyasal Katlma:
Ayn biimdeki ayrm, devletin siyasal kurumlarnda ve hk-
met organlarndaki temsil ve katlma srasnda da ortaya kyor.
Nfusun % 60'n oluturan Doulular parlmentoda % 20'lik bir
temsil oranna sahiptirler.
23
Doulularn Parlmentoda Temsili

Parlmento (Knesset) Doulularn Yzdesi

kinci 9
Altnc .. : 20
Yedinci 15 '
Sekizinci 16.6
"Ma'ariv, 22 Nisan 1973.
22
Jewish Post and Opinion (New York), 26 Mays 1972.
"Ma'ariv, 4 Mays 1973; ve Elie Eliachar, "Born to Fail: Israel's Communal Problem,"
j\ew Outlook, XVII, No. 3 (Mart - Nisan 1974), s. 70.

124 , . .
 Sekizinci Knesset'te yalnz 20 Doulu vard. Bunlarn 11'i ii
ittifakndan, 6's Likud'dan, 2'si Ulusal Dinci Partiden (Mafdal)
ve 1'i Bamsz Liberallerdendi. Doulu topluluun nde gelenlerinden
ve eski Knesset yesi Elie Eliachar, toplam Knesset yelerinin altda-
birini oluturan bu miktarn ancak saysal olduunu, nk bu Doulu
parlamenterlerin "Sefardik-Doulu topluluktan ok Ekenazi siyasal
partileriyle bal olduklarn" gz nnde tutmak gerektiini syl-
yor. 24 Yazar "bu durum srail demokrasisini karikatre evirmek-
tedir" 2 5 diye belirtiyor.
Bugn yrrlkte olan seim sistemi, semenleri siyasal parti
listelerine balama yoluyla semen ile seilen arasndaki dorudan
balanty nleyerek sosyo-politik dzeyleri siyasal rgtlenmeye ve
kurulu sistem erevesinde siyasal iktidara ynelmelerine olanak
vermeyen ya da topluluklar oy hakkndan yoksun etmee ynelik
bir nitelik tayor. Bu siyasal engelin en iyi rnei, sekizinci Knesset
seimlerine katlan alt listedeki adaylardan tek bir toplu temsilcinin
bile seilmemesiydi.26
Seim sisteminin yannda, Knesset yelerine kamu fonlarndan
denek verilmesi biimindeki uygulama hlihazrdaki yeler kar-
snda yeni adaylarn aleyhine bi durum yaratmakta ve siyasal se-
kinler arasnda gerek bir ak nlemektedir.
D leri, Gvenlik, Maliye ve Hukuk ileri konularnda ba-
lca Knesset komiteleri Ekenazilerden oluuyor. Sefardikler'e ise,
ancak Amerikan Senatosunda Bakan Yardmcs kadar yetkili ve
nemli bir nitelii olan gstermelik Knesset Baakanl ikram ediliyor.
Doulularn kabinedeki durumuna bir rnek, On-Yedinci hk-
metteki toplam 19 yeden 3'nn, yani % 15.8'inin Doulu olmasdr.
Raphael Penkler, ilk on-yedi hkmetteki bakanlarn etnik dalm
konusunda Al Hamishmar'da yaynlanan bir dizi incelemesinde, onun-
cu hkmete gelinceye kadar, Mslman lkelerden genlerin
kabineye giremediklerini gsteriyor;27 Eliahu Sasoon bu nitelikte
olup da bakan olan ilk kiiydi.
Kabinedeki birka Doulu yeden biri olan Shlomo Hillel, polis
rgtnn ba olan bakanla getirildiinde Doulu topluluk hi de
"Eliachar, s. 71.
"Ibid., s. 70.
"Ibid., s. 71.
21
Al Hamishmar, 21 Haziran 1974.

125
isa

Doum yeri ve cemaat yeliine gre bakanlarn dalm28

Dou Avrupa Bat Avrupa slm lkeleri Filistin Doulu

Hkmet Bakanlarn says
No. /o No. % No. % No. /O No. %
Geici 13 10 76.9 2 15.4 1 7.7 1 7.7
1. 12 9 75 2 16.7 1 8.3 1 8.3
2 13 9 69.2 3 23 1 7.7 1 7.7
3. 13 9 69.2 3 . 23 1 7.7 1 7.7
4. 16 8 50 5 31.2 3 18.7 1 6.2
5. 16 8 50 5 31.2 3 18.7 1 6.2
6. 12 7 58.3 4 33.3 1 8.3 1 8.3
7. 16 12 75 3 18.7 1 6.2 1 6.2
8. 16 12 75 3 18.7 1 6.2 1 6.2
9. 16 9 56.2 4 25 ' 3 18.7 2 12.5
10. 16 8 50 4 25 1 6.2 3 18.7 2 12.5
11. 15 R 53.3 3 20 1 6.7 3 20 2 13.3
12. 16 9 56.2 3 18.7 1 6.2 3 18.7 2 12.5 .
13. 18 13 72.2 2 11.1 1 5.5 2 11.1 2 11.1
14 22 15 68.2 2 9.1 2 9.1 3 13.6 2 9.1
15. 24 17 70.7 2 8.3 I 4.2 4 16.7 2 8.3
16. 22 14 63.6 3 13.6 2 9.1 3 13.6 3 13.6
17. 19 11 57.9 1 4.3 2 10.5 5 26.3 3 15.8

"Ibid.
memnun kalmamt. Elie Eliachar kendi toplumlarnn gereksinim-
lerini karlayacak bir grevi muhtemelen buna yeleyecek olan Dou-
lularn duygularn yle yanstyor:
"Ayr bir Polis Bakanl olan hibir demokratik lke bil-
miyorum... Sefardikler'in Polis Bakanlndan fazla birey
istemediklerini ve onjarn asl gereksinim duyduklar e-
yin cemaatler arasndaki uurumlar srdren ve giderek
genileten nedenlere dorudan mdahale edebilecek ve
bu uurumlar kapatp birletirme yetenei olan bir bakan-
lk olduunu Babakan Bayan Golda Meir'e bildirebilirle
olana bulmutum. Sefardikler'in istedikleri bakanlk-
lara rnek olarak da iskn, Eitim, alma ve Sosyal G-
venlik Bakanlklarn vermitim." 29

Elachar'n duygularn Sefardik topluluunun nemli bir kesimi

de anlalan paylayordu. Sosyal Refah Bakannn Kasm 1975'de
lm zerine Sefardik topluluu kendi aralarndan birinin bakan
olarak atanmasn hkmetten istedi; ancak Ulusal Dinci Parti
(Mafdal) Sefardik olmayan birini aday gsterdi ve o seildi. Sefadik
szclerinden emon Abizimr bu konuda Davar'a. (16 Eyll 1975)
kan yazsnda, sosyal yardma en fazla gerek duyanlarn byk o-
unluunun Sefardikler'in oluturmasna karn, bu yardm kulla-
nanlarn ounun Ekenaziler olduunu sylyordu. Yazar Maf-
dal nderlerine "Mafdal adaylarna oy verenlerin ounluunun
Sefardikler olduu basit gereini" hatrlatmaktayd. Bu durumda*
Sefardikler'in kabinede temsil istekleri arasnda, Ekenazilerin teke-
linde olan ve srail'deki tanmyla "siyasal mutfa" da, 3 0 yani Ba-
bakanlk, Savunma, D leri ve Maliye Bakanln da katmalar
durumunda hkmetin tepkisinin ne olaca meraka deer.
Sefardikler'in yerel ynetimlerde, ii sendikalarnda ve ordudaki
durumlar da pek iyi deil, israil'deki valilerin ve yerel meclis ba-
kanlarnn ancak % 13' Sefardik'tir. Yrtme Meclisi yelerinin %
11'i, Genel Kongre yelerinin % 22'si ve Histadrut ii kurullar ye-
lerinin % 28'i Sefardik'tir.31 Doulu Yahudiler arasnda egemen olan
duygu, kendilerinin siyasal iktidara ynelmelerine kar kan kurulu
dzenin onlar bir savaa armakta hi de tereddt etmedii ynn-
29
Eliachar, s. 73.
ia
Ma'ariv, 25 Mays 1973.
"Al Hamishmar, 4 Aralk 1975.

127
dedir. Ekim 1973 savandan sonra yaynlanan bir Kara Panter Bildiri-
sinde u soru soruluyordu:
"Kuzeyde ve Bar-Lev hattnda dven dzenli ordunun
askerleri kimlerdir? Yerde ve tanklarda kim savat? On-
lar yoksullarn ocuklar deiller miydi?" 3 2
Ve Elie Eliachar ayn duygulan yle yanstyordu:
"Geen savan btn cephelerinde savaan asker ve subay-
larla konuurken beni en ok artan, onlar (Doulular)
arasnda sava ve sonrasna ilikin olarak oluan gr
birlii oldu. Bunun z uydu; 'Savata eitler olarak l-
meye vardk; ancak bakalm bar zaman eitler olarak
yaayabilecek miyiz 1' " 3 3
Doulularn piyade ve tank snflarnda temsil oran ok
yksek olmasna karn, subay kadrosundaki oran yalnz % 30'du. 34
Ayrca unu da belirtmek gerekir ki, Doulularn srail'deki ailele-
rin 1 /4'n oluturmalarna karn, ocuklarnn says askerlik a-
ndaki ocuklarn yarsndan fazladr.35 Doulular devlet grevlerin-
de birinci derece memurluklarda hi yoktur ve en yksek derecede
saylar % 3 ile snrldr.36

5. Topluluklararas tlikiler:
israil'deki etnik ilikileri konu alan birok incelemede, Sefardikler/
Doululular ve Ekenaziler arasndaki ilikileri tanmlayan niteliklerin
kuku, fke, horgrme, giderek tam bir dmanlk olduu belirtil-
mektedir, ingilizce konuan bir Hintli Yahudinin Kuds'n beyaz
derili Ekanezilerin oturduu kesimi olan Hakarim'e tanmas g
olabilir. Milfred Shapiro, Siyonistler ve Sahralar (^ionists and Sabras)
adl yaptndT)oulularla ayn masaya oturmay bile reddeden
Ekenazilerden sz eder. A.B.D.'ndeki Ekenazi Yahudiler arasnda
da bunlara benzer duygularn yaygn olduu sylenmektedir. Paris'te
yaynlanan aylk srail ve Filistin'in, yaz ileri mdr Maxim Ghilan'a
gre, orada Doulular Kutsal Toprak'tan gen anlamnda yodim
olarak nitelenmektedirler. Biri "Isa akna, bunlar insana Araplar

*2Al Ittihad (Hayfa), 27 Kasm 1973.

m
Eliachar, s. 72.
3i
Al H'amishmar, 5 Ocak 1976.
3S
Ma'ariv, 25 Mays 1973.
^Jevish Post and Opinion, 26 Mays 1972.

128
anmsatyor" 37 bile demiti. Bir yanda Ekenaziler koyu derili ve -
az gelimi Doulular hor grrken, te yanda Doulular da Ekenazi
gmenlere tannan ayrcalklara fkelenmektedir. Arap Orta-Do-
usu kkenli ailelerden gelen Yahudilerden oluan Kara Panter
Partisi szclerinden Saadia Marciano bu topluluun duygularn
yle aklyordu:
"Rusya'daki bir Yahudi drt saat hibir ey yemezse, bu
bir alk grevidir. Ama bir Sefardik ocuk tam on saat
azna hibir ey koymasa, bununla kimse ilgilenmez. Be-
ni Rus Yahudilerine artk srail'e gelme izni verilip verilme- .
mesi ilgilendirmiyor. Onlar buraya Yahudi devleti kurma-
a m geliyorlar, yoksa benim devletimi almaa m? Biz Se-
fardikler tek bir ey biliriz: Rusya'dan zulm nedeniyle ka-
tn syleyenler buraya geldiklerinde be odal bir daire
elde edebilmek iin daha az yaygara koparmalar gerekir.
Yirmi yldr burada yaayan bir Sefardik ek bir oda iste-
yecek olsa, hkmet 'tayflar' deyip gemekten baka
ey yapmaz." 3 8

Tannm srailli hicivci Sylvia Keshet bu toplumlararas at-

maya u dipnotu ekledi:
"Kskn ve hayal krklna uram genlerin azndan
'srail bir Ekenazi devletidir', 'Golda, bize Yidi ret!',
'Golda, bizi Rusya'ya gnder ki, haklara sahip gmenler
olarak dnelim' gibisinden szleri artk duymamak iin'
temel sorunlara eilinmelidir." 39
"Beit Yam 22" olayna katlanlardan Ovadia Nachum da JVew
York Times muhabirine unlar sylemiti:
"Burada doup byyenlerin elde edemedikleri eyleri
onlar (Sovyet Yahudileri) neden elde edebiliyorlar? Sadece
Ekenazi olduklar iin mi?" 4 1 '
Topluluklararas evlenmeye kar taknlan tutum da toplumsal
btnlemenin bir baka gstergesidir. 1955'de srail'deki evlilik-
"Israel and Palestine, Ocak-ubat 1976.
M
Patrick Marnham, "Israel's Black Jews,".Afetti Statesman (London), Haziran 1972, s.
898.
39
" T h e Panther Hunters," New Outlook, XIV, No. 7 (Eyll 1971), s. 82.
"The New Tork Times, 22 Mays 1973.

129
 lerin % n.8'i karkt. On-be yl sonra bu oran % 17.5'a ykseldi.
. Telaviv niversitesinden Y. Peres'in topluluklararas evlilik konusun-
da, yksek okul rencilerinin. tutumuna ilikin 1968'de yapt
bir anketin sonularna gre, Ekenazi rencilerinin %39'u bu tr
evliliklerden yana olduunu aklyor, % 39'u baz ekinceler koyuyoi
ve kalan % 22'si btnyle kar kyordu. Oysa, Sefardikre ncilerin,
Filistin doumlular da dahil, % 81'i bu tr evlilikleri onaylyor-
lard. 41 Bu saylar ayrca aklamaya gerek brakmayacak kadar
ak.

, II. Sosyo-Ekonomik Uurumlar Konusuna eitli Yakla-

mlar : .
"ki israil" olarak bilinen olguyu aklayc rnekler sayszdr.
Bir stereotip olarak hemencecik tembel, gelimemi, cahil ve rene-
mez diye niteledikleri ya da kendi yabanc gemii, adetleri ve ideal-
leri ynnden "evreye uymaz" gerekesiyle bir yana ittikleri (ou
kez de esmer derili) Doululara kar olan sa-kanat antipati bu r-
neklerdendir. Bu durum, zengin ya da yoksul, kimi beyaz Amerikal-
llarn Amerikal zencilerf ka takndklar rk tavra kouttur. Irk
beyazlar siyahlarn kendilerini "kantlamalar", kendi kendilerini ol-
duklar yerden ekip karmalar gerektiini sylerler. Yani, aradaki
uurum btnyle topluluklara ilikin bir sorun olarak grlr.
kinci olarak, aradaki uurumu daha liberal bir yaklamla
topluluklar balamnda deerlendirenlere de rastlanr. Sa kanatn
aksine, bunlar durumu iyiletirmenin sorumluluunu Doululara deil,
hkmete yklerler. Bu reformcu tutum liberal tehis ve tedavi
yntemlerine bir rnektir. Kiisel kar burada balca yol gsterici
ilkedir. Yukardan yaplan reformlar, alttan gelen bir toplumsal
devrime kar tek seenek olarak grlr. Ulusal ayrcalklarn (gven-
lik, g vb), yeniden deerlendirilmesi ve "brein" yeniden paylatrl-
mas, liberallere gre "topluluklararas uurumu" kapatacak tek anah-
tardr. Elie Eliachar bunu yle anlatyor:
"Bence gvenlik bayra iki yanldr; biri 'savunmay' ifade
eder, teki de topluluklararas uurumun kaldrlmasn.
Bu sorunlar birbirinden soyutlanamaz. Parasal kaynak-
larmzn bunun iin yeterli olmad sav kabul edilemez.
Megalomanyak tasarlar iin aklszca harcanan kamu
4
Magen, s. 51.

130
 fonlar yukarda belirtilen ynde kullanlabilir; bu srail'in
'iki tsra'e' blnmesini nleyecek ve bizi, neysek o yapa-
cakt: tek bir halk!' 4 2
brani niversitesinden iktisat Michael Bruno'da yle sormakta:
"Bugn ncelii olmas gereken ulusal btenin, baars iin yeterli
bir koul olarak deil, sorunlar hafif gstermek iin gerekli bir koul
4i
olarak dzenlendiine kuku var m?"
Dier liberaller de hkmeti etnosentrik olmakla sulayarak
hkmet toplumsal ve kltrel uurumu kapatmak iin cesur admlar
atmad takdirde, "bar yapld" zaman bile durumun daha kt
olaca konusunda uyarda bulunuyorlar. 44
Son olarak, Kara Panterler, Komnist Partisi (Rakah) ve srail
Sosyalist Partisi (Matzpen) gibi gruplarn radikal yaklamndan sz
etmek gerekir. srailliler Kara Panterleri, ilk kez 3 Mart 1971'de
bir grup Doulu gen Kuds Belediyesinin nnde Doulu Yahudi-
lere uygulanan toplumsal, ekonomik ve rksal ayrm protesto ederken
kefettiler. Gsteriyi bastrma ve tutuklama gibi en yukar katlarda
kararlatrlp hemen alnan nlemler eitsizlie kar zararsz protesto
gsterisi olarak balayan hareketin radikallemesi sonucunu yaratt.
Egemen grubun, onlar Fasl Gmenler Federasyonu araclyla
eritme abas baarszla urad ve Panterler giderek israil Yeni
Solu olan Matzpen ve Siah'a yneldiler.45 1972'ye gelirken, Panter-
ler Doulu Yahudilerin yoksulluunu snf balam iinde deer-
lendirmee baladlar ve ertesi yl israilli Demokratlar ile birlee-
rek Dye (Yeter) adl siyasal akm oluturdular. 46 Genel Sekreterlie
seilen Irakl Yahudi alom Kohen, akmn topluluk ayrmna dayan-
madn aklad; ancak hareketin temel amacnn sosyo-ekonomik
uurumu kapatmak ve btn topluluklardan aydnlarn, sanatlarn
ve okumu kiilerin desteini salamak olduunu belirtti.

Kohen'in tutucu yeler tarafndan gerek amatan saparak,

Filistinliler'in dvasn destekleyen sol kanat gruplarla ibirlii yap-
makla sulanmas zerine, Haziran 1974'de bu akm iinde bir
47
blnme ortaya kt. 1975'de Panterler sola ve bar kampna kay-

"Eliachar, s. 15.
"Bruno, s. 15. Altn ben izdim,
"rnein bak: Levenberg, s. 39.
"Davar, 9 Haziran 1972.
4%
Ha'areU, 22 ubat 1973.
"Ha'aretz, 19 Haziran 1974.

131
dlar. Eyll 1975'de Beersheba'da dzenlenen birinci parti kongrele-
lerinde, alom Kohen partinin sosyo-ekonomik uurum sorununa
yaklamn yle zetledi: "Bizim savammz etnik ayrmla s-
nrl deildir; tsrail proletaryasnn snf savamnn balamnda
deerlendirilmelidir." 48
Kara Panterler reformcu ve devrimci yaklamlar arasnda gidip
gelirken, Matzpen Doulularn yoksulluunun devletin kapitalist
Siyonist niteliinden kaynakland grn savunuyordu. Matz-
pen'e gre, Siyonizm'in Doulu toplulua uygulad ayrm, Filis-
tin halknn srlmesi, yoksullatrlmas ve malna mlkne el konul-
masndan daha az knanacak nitelikte deildi. Devletin smrgeci
nitelii srailli Yahudi iilere Araplarla karlatrldnda kanl-
maz olarak madd ayrcalklar tanm olmasna karn, Doulu Yahu-
dileri Ekenazilerle eitler dzeyinde btnletirme abalar baarsz-
la urad. Devlet, yabanc yatrmclar ve Batl gmenleri ekmeye
ve yerli yabanc kapitalistlere daha byk krlar iin gvence ver-
mee ynelik ekonomik politikalar izlerken, ou Dou Yahudisi ve
Arap olan iilerin smrlmeleri de artyordu. 49 Bylece, etnik ayr-
lklarla snfsal ayrlklar akm oluyordu.

Ayrca, srail'in Yahudi toplumunu "btnletirmek"deki ye-

teneksizlii ya da isteksizlii devletin doasnn bir baka boyutundan
kaynaklanmaktadr. Gerek Siyonizm'in, gerekse kapitalizmin dina-
mikleri, niteliksiz ve yar-nitelikli Doulu Yahudisi iinin eitilmesi
iin kitlesel bir abaya girilmesine kardr. Byk miktardaki d
yardmn sonucu olan ekonomik bymenin talepleri dorultusunda,
Siyonist dzen Bat'dan ve S.S.C.B.'nden usta iiler devirme yolunu
seerek Dou Yahudileri topluluunun kt durumunun srmesine
neden oldu. Bu yaklam, devletin Siyonist-kapitalist niteliinin,
Bober'in teki tsrail (The Other Israel) adl yaptnda incelenmi olan
bir baka ynn glendirdi:

"Yahudilerin israil'e gnn "Siyonizm asndan gerek

deeri bir yana, Dou Yahudilerinin kitlesel bir ykselii
Siyonizm iin ayn zamanda bi baka sorun yaratabilirdi;
niteliksiz ve yar-nitelikli iiler arasnda ortaya kan
boluk ancak Arap iilele doldurulabilirdi; bu da onlarn
srail proletaryasnn yaamsal kesimlerine egemen olma-

"Israel and Palestine, Aralk 1975, s. 12.

"Arie Bober, der., The Other Israel: the Radical Case Against Zin>sm> New York, 1972, s. 31.

132
 lan sonucunu yaratrd. Siyonizm'in ileri gelenleri byle
bir eye hogr gsteremezlerdi. Sonuta u sylenebilir:
israil toplumu saf Yahudi ve kapitalist olarak kald
srece etnik blnmeler giderek daha byk oranda snf-
sal blnmelerle akacaktr." 50
Bober, bu tr blnme ve farkllklarn Doulularca snfsal a-
dan deil, etnik adan deerlendirildiini ekliyor. Doulular da tpk
A.B.D.'ndeki "yoksul beyazlar" gibi, israil toplumunun en ovenist,
fanatik ve rk unsurlaryla kaynayorlar, yar-Faist Herut Partisini
ve teki sac akmlar destekliyorlar.
Dou Yahudilerinin yoksulluu ie devletin smrgeci-Siyonist
nitelii arasndaki ilikiye Matzpen bir baka boyut daha ekliyor.
Sounun znde, Siyonizm'in iki byk hedef i yatmaktadr: tam
bir Yahudi devletinin nkoulu "srgndekilerin bir araya getiril-
mesi"dirki, bu da Doulularn ikinci snf yurtta durumuna so-
kulmalar ve bylece btnlemi bir Yahudi devleti kurulmas yo-
lundaki ikinci amacn zayflamas sonucunu yaratr. nemli olan
soru udur: bu dudumda bir ksm Yahudilerin teki Yahudi yut-
talarm yannda kendmi kk grd bir saf Yahudi devleti nasl
savunulabilir ? . '
Ayrca, dardan yetenekli ve usta insanlarn getirilmeleriyle "g-
venliin" vurgulanmas hereyden nce, Doulularn yoksulluunun
nedenidir. Doulular silh iin ekmekten fedakrlk ederek ve Bat'dan
g zendirmek iin uygulanan lks yaam koullarnn ve teki ta-
sarlarn kefaletini deyerek en ar yk tamaktadrlar.
Bu smrlen unsurlarn bir gn gelip "Avrupal Siyonist nder-
lerinin muhteem tasarlarnn" 51 ykn artk ekemeyeceklerine
karar verip vermeyecekleri merak konusudur.

i0
lbid., s. 92.
"Marnham, s. 898.

133
IV.
SYONZM VE DEVLETLER
ARASI LKLER
EMPERYALZM VE SYONZM'N ENTEL-
LEKTEL KKENLER
DWARD W. SAID

Emperyalizm, hem toplumsal, siyasal ve kltrel bir bask sis-

temi, hem de bir dnya gr olarak tm alarn ortak olgusudur.
Egemenlii srasnda pek ok kltr, kendi iradesini daha zayf o-
lan teki kltrlere zorla kabul ettirmee almtr. Emperyalizm,
deimez bir biimde, zel ve giderek gizli bir mitoloji ortaya koy-
maktadr. Emperyalizmin efsanelerinden bazlar, gl bir kltrn
stn kltr olduu; doal hiyerariler yaratmak amacyla gerein
kendisinin irad olarak deitirilebilecei; egemen ulusun efendi
rktan geldii yolundaki ve benzeri grlerdir. Tm bu dncelere
u ya da bu biimde, btn byk Avrupa, Asya ve Amerika mpa-
ratorluklarnda rastlanabilir.
Bununla birlikte, emperyalizm On-dokuzuncu Yzyl boyunca
yeni ve gl bir biim kazanmtr. Herzl'in dncelerinin ve Fi-
listin'in 1880'lerden itibaren smrgeletirilmesinin kkenleri, Siyo-
nizm ve emperyalizmin ortak kkenleri On-dokuzuncu Yzyl Av-
rupa entellektel kltrnn tarihinde bulunabilir. Emperyalizm ve
Siyonizm'in entellektel kklerini ok ksa olarak ortaya koymak is-
tiyorum, nk her ikisinin de kurban olarak, bizi hl etkileyen ve
On-dokuzuncu Yzyl siyasal ve kltrel dnnn miras olan
bask sistemlerinin epistemoloji, metodoloji ve tarihini yeterince far-
kedemediimiz kansndaym. Bu nedenle, bunlar tarihsel zenginlik-
leri iinde tam olarak grnceye kadar, rkl yeni bir eymi ya
da zamanla ortadan kalkacak gen ve geici bir olguymu gibi d-
nme yanlgsna deceiz. Siyonizm'le emperyalizmin birbirlerin-
den ilham aldn, her ikisinin de, kendi slubuyla, Bat'nn siyasal
ve entellektel kltrn tam ortasnda bulunduunu ve ahlkszln
ya da adaletsizliin deil, nc Dnya'nn Avrupal olmayan ve
renkli diye adlandrlan halklar stnde egemenlik kurmaa ynelik
bilimsel ve siyasal bir iradenin rnleri olduunu gstermee ala-
cam. Modern Avupa emperyalizmine ve rkla kar savam,
bir uygarlk savamdr ve bunu, kaynakland dnceler sistemini

137
anlamadan srdrmemiz olanakszdr. Ancak, bunu anlarsak, onunla
bilimsel bir biimde savaabiliriz.
Siyonizm'in bir parasn oluturduu modern emperyalizmin
ykselme dnemi, Hobson ve Arendt'in bu dnemin balama tarihi
olarak belirledikleri 1870'ten gerilere uzanr. Bir dnce sistemi ola-
rak emperyalizmin kkleri On-dokuzuncu Yzyln balarnda bulunur,
-en etkili olduu dnem, Avrupa'nn byk glerinin geni toprak-
lar kazandklar dnemle tam olarak akr. 1815 ile 1918 arasnda
Avrupa'nn smrgeci imparatorluklarnn Asya, Afrika ve Ltin
Amerika'da ellerinde bulundurduklar alanlarn dnya toplam yzl-
mnn % 35'inden % 85'ine ykseldiini anmsamak gerekir. y-
leyse, u sorular sormak zorundayz: (1) Avrupa emperyalizminin
temel nitelikleri nelerdi? ve (2) Siyonizm Avrupa emperyalizminin
gerek grlerinin sistemi iinden organik olarak nasl ortaya kt?
Emperyalizm, tm amac toprak ynnden genileme ve bunun
merulatrlmas olan siyasal bir felsefedir. On-dokuzuncu Yzyl em-
peryalizmi ve modern emperyalizm ile bunlardan nceki her trl em-
peryalizm arasndaki fark, On-dokuzuncu Yzyl emperyalizmi ve mo-
dern emperyalizmin gereklik konusunda sistematik biimde etkili ve
yar-bilimsel bir gre dayanmasdr. Gerekten, emperyalizmin ta-
rihinin, modern bilimin oluumunun ve tahrif edilmesinin, kullanm-
nn ve ktye kullanmnn tarihi olduu sylenebilir, tte, bunu vur-
gulamak istiyorum. Modern bilimsel emperyalizmin bilekenleri n-
ce felsef ve ikinci olarak ekonomik ve topraksaldr. 1918'de Clemence-
au, "gelecekte Fransa Almanya'nn saldrsna urarsa, Fransa'nn
savunulmas iin siyahlardan oluan birlikler toplamaya snrsz
bir hak"k olduuna inandn sylerken, belirli bir bilimsel doru-
lulukla, Fransa'nn, siyahlar, Poincare'nin deyimiyle, beyaz sahip
Fransz iin ekonomik bir cephane haline dntrme g ve bilgisine
sahip olduunu anlatmak istiyordu.
Bu gcn kayna, kendi merulatrd bilginin ve eylemlerin
belirli bir trdr. Bu, Avrupa biliminin On-dokuzuncu Yzyln ba-
nda, dnyay ve onun sakinlerini daha gl-daha zayf, geri-ileri,
stn-aa tipler olarak snflandrma ve tiplendirme konusunda ka-
zand bilgidir. Modern emperyalizmin gerek kkeni, sistematik s-
nflandrma dncesidir ve bu dnce -biyoloji, dilbilim, antro-
poloji ve tarih gibi bilimlerde- On-dokuzuncu Yzyl Avrupa biliminin
gerekletirdii balca baardr. Emperyalizm bu dnceden yola
karak arpklatrlm bir ilke elde etmi ve bunu insanlarn dn-

138
yasna kasten uygulamtr. rnein, karlatrmal anatomiye ba-
karsanz, Linnaeus ve Buffon'la balayan ve Cuvier'nin tm doay,
ayr tr, tip, nitelik ve snflamalara ayrd ve bunlarn hepsine
ayr ve birbirine indirgenemez doal zellikler verdii Le Regne
Animal (18 ij) adl yaptyla doruk noktasna ulaan snflandrma bi-
limini (taxonomy) farkedebilirsiniz. Cuvier bunu, tamamen Darwin'in
dncelerinin gelitirilmesi ve yanl olarak insanlara ve .toplumlara
uygulanmasna benzeyen bir biimde ileri gtrmtr: ona gre,
insanlarn kendileri de beyaz, krmz, sar, kahverengi ve siyah tiplere
ayrlabiliyordu; beyazlar makul, anlayl, egemen; siyahlar ar
tabiatl, baz eyleri etraflca dnebilme yeteneinden yoksun; sar-
lar, plnl ve sessiz; kzderililer ise vahi, fkeli vb. idiler, insanlar
farkl snflara ayran bu tr kavramlar, Gobineau'nun yaptlarnda
ve daha sonra Spengler'de tam rk ifadelerini bulmu ve youn biim-
de yer almlardr.
Karlatrmal anatominin ve doa tarihinin snflandrma yn-
teminin destekleyicisi dilbilimin snflandrma yntemiydi. Dil aile-
lerinin etno-kltrel ve rksal tipler olarak snflandrlmas William
Jones, Franz Bopp ve Friedrich Schlegel gibi dilbilimciler tarafndan
dil aileleri ya da gruplar arasndaki yapsal ve tarihsel akrabalklarn
bulunmasyla balamtr. 1808'de Schlegel, bir yanda Hint-Alman
ya da Aryan dilleriyle, te yanda Hami-Sami dilleri arasnda bir fark
grdn sylyordu. Aryan dilleri yaratc, canl, estetik adan
ho dillerdi; Sami dilleri ise mekanik, kendini yenileme yeteneinden
yoksun, yalnzca basitti. Daha sonra, Ernest Renan, Schlegel'in bu
tipolojisinden yola karak, stn bir Aryan'la Aryan olmayan akl,
kltr ve toplumu ayran byk fark genelletirmitir.

Kltrel-antropolojik baka bir snflandrma yntemi de, gezgin-

lerin, hukukularn ve smrge yneticilerinin yaptklar ayrmlara da-
yanyordu. Bu snflandrma sistemi, bilimsel adan dorulanabilir
bilgiye dayanyor gibiydi. Bir yanda uygarlam ve ilerlemi toplum-
lar, te yanda geri ve uygarlamam toplumlar bulunuyor. Uygar bir
insann topra ileyebileceine, yararl eyler retebileceine, yara-
tabileceine, baarabileceine, ina edebileceine inanlyordu. Top-
lak onun iin yararl ve verimli olmasna karn, uygarlamam
toplumun elinde ya kt kullanlr ya da bozulmaya terkedilirdi. Mo-
dern Avrupa smrgeciliinin byk mlkszletirme akmlar, Ame-
rika, Afrika ve Asya topraklarnda yzyllarca yaam tm toplum-
larn, bu topraklar stnde yaama haklarnn ellerinden birden

139
 alndn syleyen bu retiden domutur. Robert Knox'un Siyah
' Irklar'da. (The Dark Ra<es) aklanan retisinde, insanlar, beyaz ya da
gelimi reticiler, kara ya da aa tketiciler olarak blnmtr;
John Westlake ve Emer de Vaartel'in retisinde topraklar (oturu-
luyor olsalar bile) bo ve uygar alanlara ayrlyor ve bu topraklar
beyaz Avrupalnn bunlar zerindeki yksek hakk temelinde teslim
alnyordu. Afrika, Asya ve Amerika'da milyonlarca hektarlk toprak-
lar, bylece, birden bo iln edilmi, bunlarn halklar ve toplumlar
yok edilmi ve buralar gene ayn biimde bizden stn beyazlar
tarafndan doldurulmutur.
Avrupa'da 1870'ler boyunca, toprak elde edebilmeleri iin an-
cak bilimsel olarak ortaya karlmay gerektirecek lde belirgin
corafi toplumlar mantar gibi yayld. Bylece, modem bilimle em-
peryalizm arasnda, sonucu o zamana dek grlmemi bir felket,
insanlar iin lsz bir sefalet, snrsz bask, tarifsiz bir bel olan bir
evlilik yapld. Siyah, sar ve kahverengi derililerin halk olmadklar
iln edildi, topraklar ellerinden alnd, statleri bir kalem dar-
besiyle btnyle ortadan kaldrld. Bu insanlar, kzlderililerin
toplama yerlerine (rezervasyonlara), siyahlarn bantustan'lara ve ba-
z dnemlerde kadnlarn evlerine, sulularn hapishanelere, akl
hastalarnn tmarhanelere ve hastahanelere hapsedilmeleri gibi
. hapsedildiler. Bu nedenle, emperyalizm yalnz fetih deil, ayn
zamanda tarihe yakmaz diye iln edilen insanln hapsedilmesi ve
saklanmas sistemidir. Lord Cromer'in 1908'de syledii gibi, baml
rklar ynetilmek zorundadr - kendi kendilerine braklmamaldrla.
Btn bunlar bilim, kltr, yksek ussallk adna yapld ve sylendi.
imdi size emperyalizmin dourduu dnsel koulu gstermenin
en iyi yolu, belki de, General Sherman'n Buffalo Bili ve onun Bat
Amerika'daki kahramanlklar stne yazd mektuptan bir para
aktarmaktr:

"Missouri Nehriyle Kayalk Dalar arasndaki ovalarda,

1865'te yaklak 9,5 milyon kadar manda vard; imdi bun-
larn hepsi yokolmu -etleri, derileri ve boynuzlar iin l-
drlmler. Mandalarn yeri, onlarn iki kat kadar cins
srla doldurulmu olsa da bu, saldn, zulm ve cinayet
gibi grnmektedir. O tarihte yllk yiyeceklerini salama-
lar asndan, bu mandalara baml olan 165,000 kadar
Pawnee, Sioux, Cheyenne, Kiovva ve Arapahoe yayordu.
imdi, onlar da yokolmu ve onlarn yerlerini, topran gl

140
 gibi atran, saylan, vergi veren, doa ve uygarlk yasalaryla
ynetilen, onlardan iki- kat fazla beyaz erkek ve kadnlar
almtr. Bu deiiklik yararldr ve sonsuza dek srecektir."
Kari Marx bile 1853'te ngiliz smrgecilii ve Hindistan
hakknda yazarken, rnein zalimliine karn ingiliz smrgecili-
inin Hintlilerin yararna olacan ve onlar Doulu geri-kal-
mlklar iinden ekip karacam ve modern halk durumuna d-
ntreceini sylerken, kendini bu tr dncelerden kurtaramam-
tr. Benzer bir biimde, Fransz ozan Lamartine, 1833'te Filistin ve
Suriye'yi gezmi, binlerce kasaba ve insan tanm, yine de insansz
topraklar, snr olmayan beldeler, gereklii olmayan toplumlar gr-
dn aklayabilmitir.
yleyse, beyaz Avrupa emperyalizminin balca zellikleri unlar-
dr: (1) topraksal yaylma; (2) teki toplumlar stnde stnlk kur-
ma istei; (3) tm doay ve insanl bilimsel olarak etnosentrik, ile-
ri-geri, gelimi-az gelimi, normal-sulu, stn-aa zihniyetler, top-
lumlar, diller, trler gibi ayr snflamalara blme; (4) bunlarn hep-
sini, amac dolaysz fetihleri bilimsel bir rtyle, giderek insancl bir
nezaketle gizlemek olan hukuksal, topraksal, rksal ve toplumsal -
retiler olarak mkulmu gibi gsterme.
Siyonizm'de olduu gibi, On-dokuzuncu Yzyln dilbilim, ant-
ropoloji, biyoloji ve sosyoloji snflamalarnn ounda Samilerin
-Sami dillerini (Arapa, branice, Amhari ve Mehri dilleri vb.) konu-
anlar- aa olduklar kabul ediliyordu. Siyonizm'in anti-semitizm
denen eye ve Dreyfus olay gibi adaletsizlik rneklerine bir yant
olarak doduu doru olmakla birlikte, ilk Siyonistler, Dou toprak-
larna ilikin emperyalist dnn biimini, felsefesini, dilini ve s-
lbunu Avrupal evrelerden almlardr. Hannah Arendt'in iaret
ettii gibi, Yahudi sermayedarlar (rnein, Baron Hirsch ve sonralar
(Rothshild'ler) smrgeci tasarlarn desteklenmesi giriiminde zaten
n plnda bulunuyorlard. Gene de, Filistin stndeki Siyonist tasar,
aynen ngiliz, Fransz, Alman, Amerikal ve Ruslarn toprak geni-
lemeleri iin kullandklar deyimlerle biimlenmiti. lk Siyonistlerin
Filistin'e ynelmesi, Avrupallarn bo ve uygarlamam iln ettikleri
topraklara ynelmeleri gibiydi. Yerli Araplar geri ya da yok kabul edi-
liyordu. Filistin'deki Yahudi haklan, Tasmanya'da, gney, dou, bat
ve kuzey Afrika'da, boydan boya Asya ve Amerika'da ayn eyi yapan
gl Avrupa emperyalizminin hukuksal, giderek metafizik diliyle
belirlenmiti. Siyonizm'in trajik krl, yalnzca Avrupallarn Ya-

' . . . . 141
hudiler stndeki basklar iinde deil, Avrupa'nn siyah, sar, kahve-
rengi ve krmz halklar stndeki basks arasnda ve onun bir paras
olarak domu olmasnn altnda yatmaktadr. Yine de Siyonizm
mttefikini ezilenler arasndan deil, ezenler arasndan semitir.
Sonu olarak, halksz toprak kavram Westlake'in oturulmayan
arazi kuramyla tamamen ayn eydir. "Yahudi Emei" (Avodah
tvrit) ve Asya'da, bulunduu yerle badaamam, ayr bir Avrupal
blge kavramlar, Leopold de Saussure'n yeni kazanlm topraklarda
yerli ve Avrupal yaplarn ayr tutulmas gereinden sz eden sav-
laryla tamamen ayndr. Yahudiler iin snrsz bir "Dn Yasas"
tannmas ve bunun Yahudi olmayanlarn hibirine tannmamas,
Asya, Afrika ve Amerika'daki her beyaz kolonide bulunabilecek, ayn
kavrama dayanmaktadr. Hereyden nemlisi, Yahudi "rk"nn
varlna ilikin militan bir kavram, yalnzca eskiden beri Hristiyan
Avrupa'da Yahudilere uygulanan zulmden deil, Gobineau, Stevvart
Chamberlain ve Renan'n rk tipolojilerinden domutur.
yleyse, Siyonizm, teorisi ve pratiiyle, Avrupa emperyalizminin
daha alt dzeyde bir yinelenmesidir. Mara'n, nc Napolyon'un,
amcas Napolyon Bonaparte'n gln bir taklidi olduunu syleme-
sine benzer biimde, Siyonizm'in de Avrupa emperyalizminin gln
bir taklidi olduu sylenebilir. Siyonizm, emperyalizm gibi, ideolo-
jisini oluturduu devletin iinde devlet kurumlarndan, srail basket-
bol ligine kimlerin katlp kimlerin katlamayacana; kimin Yahudi
saylabileceine; kimlerin bir noktadan bir noktaya seyahat edebile-
ceine; kimin topraa sahip olabileceine kadar hereyi yneten
-ve bozan- bir dnce sistemidir. Yani, Siyonizm ve emperyalizm-
den sz ettiimiz zaman, ayn slleden gelen, ayn gereksinimlerden
doan bir dnceler ailesinden sz etmi oluyoruz.
Ve eer -zenciler, Araplar, aalanan talyanlar, Endonezya-
llar, ekik-gzller gibi- bazlarmz insan haklarna sahip olma ko-
nusunda bilimsel bir biimde ehliyetsiz ilh ediliyorsak, bizi hl
elinde tutan ve insan olarak bizim vazgeilmez haklarmz yadsyan
tutsaklk, mlkszletirme, smr ve bask sisteminin tmn tehir
ve imha etmek iin birlememizin zamandr. Ortak dvann ve kar-
deliin gerek bir dnya kltrn yaratmak grevimizdir. Ancak,
savammz srdrebilmemiz iin nce zincirlerimizin farkna var-
mamz, onlar anlamamz ve krmamz gerekmektedir. Ve imdi,
en azndan kendi yarattmz zincirlerle balanmaya rza gstermek
zorundayz.

1 4 2 . . , - . . " .
SYONZM VE EMPERYALZM
GUY BAJOIT

tdeoloji ve emperyalizm szcklerinin anlamlan kiiden kiiye

ok deitii iin bu iki szce benim verdiim anlamlan aklamak
istiyorum.

deoloji, toplumsal ilikilere anlam kazandran ifadelerin tutarl

bir btndr. "Anlam kazandrmak" deyimiyle, bu ilikilerin top-
lumsal oyuncularnn, szkonusu ilikileri doal, kabul edilebilir,
gerek, dorulanabilir, meru grdklerini, ksacas, sama deil,
mantkl bulduklarn belirtiyorum. Bylece, oyuncular, bu ilikilerin
tm stn niteliklere sahip olduklar duygusuyla, onlara, byle dav-
ranmak zorunda olduklar iin deil, kendiliklerinden, itenlikle kat-
lrlar.

Bu adan, Siyonist ideoloji, Yahudileri ve onlarn Yahudi olma-

yanlarla ilikilerini gsteren, canlandran ve tarihlerini yorumlayan,
dolaysyla Siyonist akma anlam veren bir sistemdir. Baka bir deyim-
le, Siyonist ideoloji Yahudilerin (ya da Yahudi olmayanlarn) Filistin'
de bir Yahudi devleti yaratlmasn normal, meru ve doru bulma-
larn ve bunu "Yahudi sorunu"nun tek zm gibi grmelerini
salar, ya da salamay amalar. . -

tdeoloji, toplumsal oyuncunun, katld toplumsal ilikilerin

snf ilikileri, iktidar, etki, yetki ve g gibi farkl sistemleri iindeki
konumunun dorudan bir rndr. Hibir dnce, hibir temsil
sistemi, insann ya da dnyann alglamasnn hibir biimi mutlak ya
da evrensel deildir. Tm zaman ve yerle temelden ilikilidir ve hi-
biri kendi bana iyi ya da kt deildir. Hepsi, toplumsal oyuncunun,
davrann belirleyen toplumsal ilikiler iindeki konumuna gre dei-
ir.

Siyonist ideolojiyi anlamak ve onu biimlendiren kavram ve d-

nceleri aklamak iin, Yahudilerin katldklar ve hl katlmakta
olduklar deiik toplumsal iliki sistemleri iin, belirli blgelerdeki

143
 (Avrupa, Amerika Birleik Devletleri, srail) ve belirli dnemlerdeki
(1880'den gnmze) konumlarn anlamak gereklidir.
Emperyalizm, bir devletin tekisi stnde egemenlik kurma hareke-
tidir. Bu egemenlik kurma pek ok biimde olabilir: (i) ekonomik-
yama ve mallarn eitsiz deiimi; d yatrm, ucuz igc ile
yeni ve daha geni pazarlardan yararlanma; (2) siyasal- zorla
kabul ettirilmi ynetim kurumlar ve asker bask; (3) kltrel-
dnce sistemlerinin ve rgtlerinin ileyilerini yneten kurallar.
Egemenlik, bir devlet tarafndan, baka bir deyile, fetih amalaryla
merulatrlm iddete bavurma gcne sahip bir toplumsal oyuncu
tarafndan uygulanr.
Bu tr d fetih herzaman, fethi gerekletiren devletin eylemi-
ni, zerinde kurulu olduu toplumun ulusal bir tanmna dayandr-
dn ifade eder. Bylece, emperyalizmin br yan her zaman ulus-
uluktur: Ulusu ideoloji, emperyalist ideolojinin bir gerekesidir. Bir
devlet, yalnzca eer kendi dayand toplumun teki toplumlardan
farkl bir tanmn verebiliyorsa, baka bir devlet karsnda eylemini
srdrebilir. Birey, eer "ierde" olan baka bir ey varsa, "darda"
olabilir.
Toplumun rgtlenme temeli, ister kent, tmar, blge, lke, im-
paratorluk ya da kt'a, ne olursa olsun, bu sav doruluunu korur.
Ekonomik artn birikim modelini hangi retim aralar oluturursa
olutursun, sav yine dorudur. Emperyalizm yalnzca kapitalist
devlete zg deildir, teki devletlerle ilikilerinde bir egemenlie
dayanan her devlet iin geerlidir. Emperyalizm Hallardan, smr-
geletirmeden ya da br hegemonya biimlerinden sz edildiinde
.bir g ilikisi anlamna gelir.

Sorun:
Ele aldmz sorun, Siyonist ideolojiyle emperyalist akm arasn-
daki ilikiyle ilgilidir. Bir baka deyimle, 1880 ile gnmz arasnda
egemen olan lkelerin emperyalist siyasetinin, Siyonist ideolojisinin
ortaya knn, gelimesini ve baarsn nasl ve ne lde aklad-
n grmee alacaz.
Bu soruna ilikin en basit yaklam, Siyonist ideolojinin belliba-
l tezlerini ele almak ve bunlarn, emperyalist yaylmann ideolojik tez-
lerine ve gereklerine ne lde bal olduunu grmektir. Bu konuda
biz toplumbilimsel bir yaklam benimsemek zorundayz. Bu tr tar-

144
tmalarda daha sk grlen ahlk, giderek hukuksal bir bak as
benimsemek anlamsz ve tehlikelidir. Siyonizm'in kt bir ey olduu-
nu, Yahudilerin hakl olmadklarn sonsuz bir biimde tekrarlamakla
ne kaz anlabilir? Emperyalizm ve rklk gibi Siyonizm de vardr ve
bunlarn hepsi gldr. Siyonizm'in gelecekteki evrimini nceden
kestirebilmemiz ve bylece bu evrimi hzlandrmak ya da yavalatmak
amacyla etkili bir siyasal strateji benimsememiz iin, onun tarihini
aklamamz ve kkenlerini, gelimesini, birbirini izleyen dnm-
lerini anlamamz gerektir.

Siyonizm, becerikli bir biimde, kendini koullara uydurmay

ve dntrmeyi baarm ve bu yoldan eitli stratejileriyle Bat
emperyalizminin desteini elde etmi ve Yahudi devleti kurma tasa-
rlarn uygulamaya koymu siyasal bir akmdr. Anlamamz gereken,
bunu nasl baarddr.

Benim bu almadaki varsaymlarm unlardr: Siyonist akmn

ilk kez ortaya kt geen yzyl sonundan beri emperyalizm iki ayr
strateji izlemitir:(i) Daha ok Avrupal gler tarafndan uygulan-
m ve kinci Cihan Sava'mri sona ermesinden sonra ortadan kalk-
maa balam olan smrgeci emperyalizm ki, geleneksel Siyonizm
bu tr emperyalizme tekabl eder; ve (2) ncelikle A.B.D.'nin uygula-
d ve bu lkenin siyasal ve ekonomik egemenlii eline geirmesiyle
balayan hegemonyac emperyalizm. srail Devletinin 1948'den beri uy-
gulad srail Siyonizmi de emperyalizmin bu trne uymaktadr.
1971-75 ekonomik bunalmyla birlikte (hereyden nce Amerikan,
ama ayn zamanda Avrupal ve Japon) yeni bir emperyalist strateji
gelimee balamtr. Bu stratejiye de pasifist emperyalizm diyelim.

Szkonusu strateji, egemenlik altndaki dier lkelerin eko-

nomik, siyasal ve kltrel bamllklarn srdrmek iin kullan-
dklar temel yntemle birbirinden ayrlr. Smrgeci emperyalizm,
metropol dndaki topraklan kendine katar ve buralarda oturan top-
lumlar metropol devletinin dorudan ynetimi altna, sokar. Hege-
monyac emperyalizm, emperyalist devletin dolaysz askersel gcn
kullanr. Pasifist emperyalizm ise, ok-uluslu burjuvazinin eitli
kesimleri arasndaki ittifaklar korumak iin baml devletlerin
askersel gcnden yararlanr.

Biz imdi, Siyonizm'in, kendini bu emperyalist stratejiye uyar-

layabilmek amacyla geirdii deiiklikleri inceleyeceiz.

' . 145
I. Siyonist Akm ve Smrgeci Emperyalizm:
i. Siyonizm'in deolojik Savlar:
Bu savlar iki grupta toplanabilir: Yahudi tarihinin yeniden yorum-
lanmasna ilikin olanlar ve Siyonist uygulamalarn merulatnlmasna
ilikin olanlar.
Siyonist tarihin yeniden yorumlanmas u temel kavrama
dayanmaktadr: Birlik, teklik ve sreklilik.
Birlik: Dnyadaki Yahudi toplumlarnn temel niteliini olu-
turan danklk, saysz blnme ve farkllklar karsnda Siyonistler,
Yahudi birlii dncesini yeniden canlandrmaya almlardr. Tm
Yahudilerin "bir" olduu ileri srlmtr. Bu "bir" nedir? Bir ulus,
bir halk, bir rk.
Teklik: Siyonistler ayn zamanda, zellikle A.B.D. ve Bat Avrupa'
da Yahudileri tehdit eden, toplum tarafndan zmsenme tehlikelerini
grerek bu ulusun, bu halkn, bu rkn tekliini yeniden dile getirmi-
lerdir. Yahudilerin farkl olduu savunulmutur. Ne bakmdan? Kl-
trleri, deerleri ve uygarlklar bakmndan. Bu teklii ne srerek
yalnzca Yahudilere kendi kiilikleri konusunda bir fikir vermek deil,
teki uluslarn, halklarn ve rklarn muhalefetini de aklamak mm-
kndr. nk Yahudiler farklydlar; dier uluslarla, halklarla,
ya da rklarla bir tutulamazlard; yleyse, Yahudiler mevcutturlar,
ama anti-semitizm tarafndan datlmlardr. nk Yahudilerin
teklikleri deimez; anti-semitizm ise evrensel ve ifa bulmaz bir
olgudur.
Sreklilik : Siyonist pln dorulamak amacyla Siyonistler, Yahu-
dilerin bu kendilerine zg birlik ve tekliklerini, dalmalarndan nce-
ki zamanlara uzatmak ve bu dalmadan tr anti-semitizmi sula-
mak durumundaydlar. Baka bir deyile, Filistin, kendi tek klt-
ryle Yahudi ulus, halk ve rknn tarihsel ve coraf beii durumuna
getirilmeliydi. Ayrca, Siyonistler, bu zel birliin tarih iinde hibir
zaman bozulmadn ve Yahudi halk ve ulusunun "Vaadedilmi
Toprak"a dnmeyi herzaman istemi olduunu sylemek zorunday-
dlar.
Bir kez bu balama yerletirilince, "Yahudi sorunu"nun tek
zmnn Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmas olduu sonu-
cuna varmak aikr, doal, doru ve meru olmaktadr. yleyse, yu-
kardaki yaklamdan "doal olarak" kaynaklanan ve Siyonist

146
tasary merulatrmaya ynelik savlar unlardr: (a) Yahudi halknn
Filistin'e dnmesi ve bu ulus iin bir devlet kurulmas doal (her ulu-
sun bir devleti vardr) ve tarihsel (Filistin, Yahudilerin, anti-semitizm
tarafndan terke zorlandklar ana-yurdudur) bir haktr, (b) Yahudi
ulusu iin bir devlet kurulmas, Yahudi sorununun tek zmnn (Ya-
hudiler farkl bir ulusturlar ve anti-semitizmin de tedavisi olanakszdr)
ve Yahudi halknn durumunun (Yahudilerin dier toplumlar iinde
durumlar anormaldir; buralarda geicidirler, orada otururlar fakat
yurtsuzdurlar) normalletirilmesinin tek yolunu oluturmaktadr.
Menfada kurtulu olamaz, (t) Filistin, Siyonistlerin tanmladklar
biimiyle "haLksz bir toprak" olduuna gre, dn herhangi bir
sorun yaratmaz. Bu durumda, onu neden "topraksz bir halk"a
vermemeli? Filistinliler ne bir ulus, ne de bir halktr; az ok
barbar, uygarlamam bir kabileler grubudur, (d) Yalnz dn
sorun yaratmamakla kalmayacak, uygar bir akm olan Siyonizm
bu geri blgeye modem uygarl, ekonomik gelimeyi, kltrel yet-
kinlii, siyasal demokrasiyi ve toplumsal adaleti getirecektir, (e)
Ayrca, Siyonizm sosyalist bir harekettir, nk Filistin'e adalet ve
demokrasiye dayanan bir toplum sokmay tasarlamaktadr; nderleri,
insann bir bakas tarafndan smrlmesine kar kan sosyalist
ncleridir.
Yahudileri seferber etmek ve Filistin'de bir devlet yaratma ta-
sarlarn merulatrmak iin Siyonist akm tarafndan gelitiri-
len balca ideolojik savlar bunlard ve bugn de hl bunlardr.
Bu savlarn "doruluu"nu tartacak deilim. Yahudi tarihinin
bir yorumuna kar bir tekini savunmaktan, ya da Siyonist dnce-
lerle kendi temellerinde savamaktan ok, Siyonist dncelerin sos-
yolojik bir zmlemesini yapmak amacmdaym. Bu fikirler nereden
geliyor? Neden -hl- baarl olabilmektedir? Emperyalist akm ve
kapitalist Bat ideolojisiyle aralarnda ne gibi bir ba vardr?

2. Smrgeci deoloji ve Siyonist deoloji:

Siyonist ideolojinin temel savlarn akla kavuturduumuzda,
bu savlarla, smrgeci akm iindeki Batl devletlerin emperyalist
ideolojisinin savlarnn benzerlii dikkati ekmektedir.
Smrgeci uygulamalarn merulatrmak ve halklarn smr-
geci fetihler iin seferber etmek amacyla, Avrupa ulusal devletleri hep
ayn savlar kullanmlardr: (a) Devletlerin snrlar iindeki insan

147
topluluklarnn birlii, ulusluk dncesinin yceltilmesine dayandrl-
mtr. Burjuva devrimlerinden sonra Franszlar, ingilizler, Alman-
lar ve benzerleri kendilerini bir ulus olarak bir anayurtta birlemi
bir halk gibi hissetmelerine ynelik bir ideolojik bilinlendirmeye
maruz kalmlardr. Bu ulusuluun abartlmas, szkonusu ulus-
larn kendilerini ve dolaysyla teki topluluklar birer rk olarak
tanmlamalarna yol amtr; Nazizm buna bir rnektir. Bu birlik,
ulus kavramlaryla ilgili olarak alglandnda, snf atmasn n-
lemek olan i amaca ve Avrupa'nn teki topluluklaryla olan at-
malar hakl gsterme ve smrgeci istillar merulatrma olan
d amaca hizmet ediyordu. Irk dncesi, hereyden nce, smr-
geletirilmi halklarla ilikili olarak kullanlmtr. Bu yzden, ulus,
halk ve rk dnceleri modern anlamda tarihsel dncelerdir ve
dikkate deer bir biimde (btnyle deise de) smrgeciliin
dorulanmasna hizmet etmilerdir. Smrgeci ideoloji, ulusu ide-
olojinin br yzdr, (b) Avrupa halklarnn ulusal birliklerine
ilikin bu nerme, bunlarn tekliklerine ilikin nermeyle yanyana-
dr. Tm lkelerin yurttalarnn zihinlerinde filizlenen ve hl
yaayan saysz ulusal ve genellikle kk drc n yarglam
hatlanmas bu durumun kantlanmas iin yeterlidir. Siyonist akm
gibi, Batl devletler de tarihlerini belirli bir ulusal birlik erevesin-
de yeniden yorumlamlardr. Herhangi bir Avrupa lkesinin bir
tarih kitabn okuyun! Bu teklik, Siyonist akmda olduu gibi, ulu-
sal kltr ve ulusal deerler ad altnda ele alnmaktadr, (c) Avru-
pa ulusuluuna temel oluturan zel birlik, herzaman srekli bir
ey gibi grlmtr. Eski alar'dan kopmay temsil eden Orta a'-
dan sonra, Rnesans, Yunan ve Roma kaynaklarna dn gerek-
letirmitir. Her ulus, yaad zaman, kanlmaz olarak Eski a-
lara uzanan, tekniini ve srekliliini bu ala dorulayan bir gemi
iinde garantiye almaa almaktadr, (d) Son olarak, Avrupa dev-
letleri, yine Siyonist akm gibi, uygar olmad sylenen dnyada vi-
lyetler, manda topraklan, protektoralar, ksaca, smrgeler kurma-
y doal haklan saymlardr. Bu yzden, o dnyann toplumlarn
kendi toplumlarndan farkl olarak, ulus ya da halk deil, barbar
kabileler olarak grmler, bunlara modern uygarln, ekonomik
ilerlemenin, demokrasinin ve benzeri nimetlerin getirilmesinin ken-
dilerine den bir grev olduunu dnmlerdir.

Bu ksa zmleme, Siyonist akmn smrgeci oluumun ideolo-

jisine gre modellemi bir ideoloji rettiini gstermek iin yeterlidir.

148
 Ancak, Siyonizm'in savlarnn smrgeci savlardan temel bir
noktada ayrldn belirtmek gerekir. Siyonist tasar, smrgeci bir
macera olsa da, nceden varolan bir devlet stnde yaylan bir ulusu
iermemektedir. Siyonist tasar, zel olarak, kendini bir ulus ve bir
halk olarak gren, ama devleti olmayan bir toplum iin bir devlet
yaratmakt. Byle bir tasary merulatrmann tek yolu, smrge-
ciliin savlan arasnda bulunmayan ak biimde Siyonist akma zg
bir kavram olan dn fikrini vurgulamakt. Smrgeci istilcln
kulland hak, bakalarn uygarlatrma hakkyken, Siyonist tasa-
rnn kulland hak dn hakkdr.

Bu durum byle bir tasary srdrmenin tek yolunun neden

baka bir devletin smrgeci yaylmasndan yararlanmak ve bu isti-
ly neden bu baka devletin, ingiltere'nin peinde gerekletirmek
olduunu aklyor. Bu, ayn zamanda, baka devletlerin desteini
kazanmann tek yolunun neden anti-semitizm savn vurgulamak ol-
duunu da gsteriyor. Kendiliklerinden g kullanarak bir istilya giri-
ecek aralara sahip olmadklar iin Yahudiler, srekli zulm gr-
dklerini ve anti-semitizmin ifa bulmaz doasn ne srerek ve
Yahudi sorununun tek zmnn bir devlet yaratlmas olduuna
dikkati ekerek menfadaki Yahudilerin ve teki devletlerin destei-
ni kazanmak zorundaydlar.

Son olarak, Siyonist akm kendine zg bir baka grne de

sahipti: Kurulacak devlet Yahudi olmak zorundayd. Ama bu, Kongo'nun
Belikal, Cezayir'in Fransz olmasna benzemiyordu. Yahudi dev-
leti ncelikle ve ideal olarak btnyle (kendi metropol olmayan)
Yahudilerden oluacakt. Bylece, smrgeci glerin yapt gibi,
bir baka insan topluluunun, insan gcnn, kaynaklarnn, pazar-
larnn smrlmesi deil, daha ok Filistin toplumunun kendi top-
raklarndan karlmasnn meru bir yolunu bulmak szkonusuydu.
Bu meruluk, elikili olarak, sosyalist savdan ve Yahudi halknn duru-
munun normalletirilmesi dncesinden yararlanarak salanm-
mtr.

Siyonist akm sosyalist dnceye uymak amacyla uygarla-

trma savn toplumsal adalet savyla kaynatrmak zorunda kald.
Bylece, Filistinli igcnn smrsn engellemek iin Filistinliler
nce Siyonist Yahudilerin yerletikleri tm topraklardan, sonra da
Siyonist devletten atldlar. "Yahudi emei, Yahudi rnleri" slogan
bylece ortaya kt.

149
 Normalletirme sav ayn amaca yneliktir. Bir devletin yaratlmas
iin bir sanayi alanlar ve bir tarm alanlar snfna gereksinim
vard. Tarihsel nedenlerden tr Yahudiler, tarmsal ya da sna
almaya pek alkan deillerdi. Bu yzden, "normal" bir halk duru-
muna gelmek, onlar iin tarlalarda ve fabrikalarda kendilerinin al-
masn gerektiriyordu.
Bunlardan ne sonu karabiliriz? Eer emperyalizm bir ulusun
bir teki stnde egemenlik kurmasna olanak veren bir akmsa, Siyo-
nist akm aka smrgeci bir akmdr. Ama, smrgeciliin zel
bir biimidir; bir Yahudi devleti kurma amacna sahip olmas bak-
mndan da, tarihsel olarak kukusuz tek biimidir. Bildiim kadaryla,
hibir smrgeci ulus, kendi halk iin bir devlet yaratmamtr.

II. srail Devleti ve Hegemonyac Emperyalizm:

israil devletinin ideolojik savlarnn zel niteliini anlamak
istiyorsak, nce u iki eyi anlamalyz: (i) kinci Cihan Sava'n
izleyen smrgelikten kurtulu akmndan sonra emperyalist stratejide
oluan deimeler ve (2) israil devletinin tarihine damgasn vuran
zgl varolu koullar.

1. srail deolojisi ve Devletin leyiine likin Gerekleri:

israil devletinin siyasal szl Siyonist akmn balca savlarn
aka iermektedir, israil, zellikle Arap Rnesansmdan sonra gl
olmak zorundayd; bunun iin, Yahudile in bu blgeye byk saylarda
g etmeleri ve menfada bulunduklar lkelerde erimeleri gerekliydi.
Yani, dn, anti-semitizm, Yahudi halknn birlii ve teklii savlar-
nn vurgulanmas srdrlmeliydi. ~
Ancak, israil ideolojisi, devlet pratiinin gereklerinden doan
yeni savlan da iermektedir. Bir devlet bir akm deildir. Toplumsal
ilikileri rgtlemek, baka deyimle, snf egemenliini, siyasal iktidar
ve etkiyi i ynetim ve dsal gc iin iine sokmak zorundadr. Toplu-
mun ileyebilmesi iin merlatrlm iddete sreklilik kazandrlma-
ldr. Ve eer iddet merulatrlacaksa, devlet, rgtledii toplumsal
ilikilere anlam veren bir ideoloji retmek zorundadr.
israil devleti halkna, ilk olarak, nasl var olduunu aklamak ze-
re kendi tarihinin bir yorumunu sunmak zorundadr. O zaman, Yahu-
dilerin bir devlet kurma savam, ingiliz smrgeciliine kar bir ulu-
sal kurtulu savam olarak gsterilecektir. Belli ki bu aklama pek

150
ustaca yaplm olup, israil devleti, bylece, smrgecilie kar akma
tarafm gibi grnmekte ve kendi smrgeci niteliini beceriklilikle
gizlemektedir. Ama nc Dnya lkeleri buna pek kanm grn-
myorlar. Ayrca, israil devleti iin tarihini yeniden yorumlama
gereksinimi, topraklarn nasl elde ettiini ve daha nce buralarda
yaam olanlarn artk neden orada bulunmadklarn aklamak zo-
runda olduu anlamna da geliyor. Yaplan aklama, topraklarn
uygun bir fiattan satn alnd, Filistinlilerin Arap devletlerince
yaplan propagandadan korkup katklar iin bu topraklarda ol-
madklar yolundadr. Filistinliler imdi gmendirler (bylece, hl
bir ulus ya da bir halk olarak tannm deillerdir) ve kamplarda ya-
amlarn srdrmektedirler, nk Arap devletleri onlar bnye-
lerine kabul etmemekte, onlardan, gerilim ve sava yaratmak ama-
cyla yararlanmak istemektedirler, ite, bu yzden, Filistinliler
gnmzn bels terristler olup kmlardr!

ikinci sav, bir israil ulusal birlii kurma sorununa ilikindir.

Herhangi bir toplum gibi ar biimde heterojen toplumsal-kltrel
gruplardan oluan ve atan karlara sahip siyasal glere ve top-
lumsal snflara blnm olan srail toplumunun, i atmalarn
gelimesine izin vermemesi (herhangi bir baka toplum iin gereken-
den daha fazla) gereklidir. Bu nedenle, dtan gelen Arap tehdidiyle
srekli olarak glendirilen, kltre ve dine dayal bir kutsal birlik a-
rs yaplmaktadr. srail kendini denize dkmek isteyen "ArapGolyat"
m srekli soykrm tehdidi altndaki "kk Dvut"tur! Anti-semitizm,
bu kutsal birliin bir baka silhdr: Bu yzden, anti-Siyonizm'in
her tr sistematik biimde anti-semitizmle kartrlmtr. stelik,
i birlik elbette g yoluyla tamamlanamayacaktr. Devletin totaliter
olduu bir lkeye g etmeleri iin Yahudileri bulunduklar lkeyi
terketmeye kim zorlayabilir? yleyse, bir hkmet biimi olarak si-
yasal demokrasiye sayg duyulmalyd. Bu salanmasayd, yalnz
Yahudiler g etmeyi reddetmekle kalmayacaktr. srail de Batl
lkelerin resm desteini yitirecekti.
nc sav, israil devletinin ilikilerini, toplumlar-aras evresi-
ne uydurmasn salamaktadr. Orta Dou'da israil, kendine dman
bir evrede yalnz kalm durumdadr. Bu nedenle, asker gce
sahip olduu dncesini, karlk verme gcnn ve savunma yete-
neinin etkililiini geerli klmak zorundadr, ama bunda hibir
zaman arya kamamaldr: srail hibir zaman saldrmaz, yal-
nzca kendini "savunur" ve "misilleme"de bulunur. srail, ayn

151
zamanda, gvenlik, gvenilir ve tannm snrlar isteinde bulunur-
ken bar isteini ortaya koymak ve anlamazln nedeni olarak Arap
tarafndan byle bir istein bulunmadn ne srmek zorundadr.
Yahudi toplumu erevesinde de, srail devleti, nermekte olduu
zm yolunun geerliliini srekli olarak savunmaldr. Bylece,
tm Yahudiler adna konumal, "Yahudi devleti" zmnn tek
doru zm yolu olduunu gstererek kendini, Yahudi kltrnn
ve Yahudi ulusunun yeniden douunun yurdu olarak sunmaldr. Des-
tekleri yaamsal nem tayan byk gler karsnda srail devleti
kendini, yani teknolojik maharet, ekonomik ilerleme ve siyasal
demokrasi gibi Batl deerlerin Orta Dou temsilcisi olarak gs-
termek zorundadr. Son olarak, nc Dnya karsnda da kendim,
bir siyasal istikrar ve zgrlk ortamnda ekonomik ilerlemesini
gerekletirmeyi baarm bir ulusal kurtulu akm olarak gster-
mektedir.

srail ideolojisinin bellibal bu sav, herhangi bir devletin,

toplumunun ileyiini gvence altna almak iin zmek zorunda
olduu u temel sorunla akmaktadr: birliin salanmas,
teki devletlerle ilikilerin dzenlenmesi ve kendi tarihine anlam verme
sorunu. Bunlar zellikle ulusal sorunlardr, ama grdmz gibi
ulusuluk ve emperyalizm ayn eyin iki yz gibidir.

a. srail deolojisi ve Emperyalizm:

israil devleti, tarihte, tam Bat emperyalizminin strateji ve bi-
im deitirdii anda yaratlmtr.
Emperyalist strateji uluslar arasndaki g dengesine baldr;
uluslararas iblm de bunun sonucudur. kinci Cihan Sava'ndan
sonra ve ayn zamanda bu savan bir sonucu olarak, uluslararas g
dengesinde bir deiiklik ortaya kmtr. Savata yklan Avrupa
smrgeci balarn zmee balam, ngiltere ve Fransa'nn smr-
ge imparatorluklarnn kmesinden yararlanmaa kalkan, Woodrow
Wilson'dan beri uluslarn kendi geleceklerini kendilerinin belir-
lemesi doktrinini savunan Amerika Birleik Devletleri olmutur . By-
lece, geni bir smrgelikten kurtulu akm balam, birok ulus bu
akm sresince bamszln resmen kazanmtr. Siyonist akm
bu sre iinde becerikli bir biimde kendine yol am ve A.B.D.'nin
desteiyle ngiltere'nin zayflamasndan yararlanarak bir devlet
kurmay baarmtr.

152
 Amerikan desteini yitirmek bu yeni devletin iine gelmiyordu; bu
nedenle israil A.B.D. ile bir ittifak andlamas imzalad; srail ekono-
misi gl deildi. srail, yabanc sermaye girdisi olarak ylda 500
milyon-i milyar dolar istiyordu. Bu para yalnzca menfadaki Yahudi-
dilerden, ve A B.D. bata olmak zere, Batl devletlerden gelebilirdi.
Buna karlk, srail'in Orta Dou'daki emperyalist Amerikan strate-
jisine bir dizi hizmette bulunmas bekleniyordu: Arap pazarlarn
krmak ve Arap birliini nlemek, Arap ulusal akmn ve halk
oluumlar paralamak, Arap lkelerini ekonomik gelime yerine
savaa yatrm yapmaa zorlamak, ilerici olmayan Arap rejimlerinin
iktidarda kalmasn salamak iin "gnah keisi" roln stlenmek
gibi...
Allmam bir smrgeci akm olan Siyonizm, bylece, ayn
biimde allmam olan emperyalist bir devletin, srail'in kurul-
masna yol amtr. srail, hem emperyalist, hem de baml bir
devlet olduu iin, baml gler adna emperyalist ilevi yerine getiri-
riyordu. Emperyalizmin bu allmam grnts dnyadaki tek r-
nek deildir: Brezilya ve ran da emperyalizme bylesine hizmet
eden devletlerdir. Ayrca, srail emperyalizmi Batl glerden fark-
l olarak ekonomik egemenlii (yatrm, pazar, igc) iermemekte
(ya da ok snrl lde iermekte), daha ok sava yoluyla uygula-
nan tipik askersel emperyalizm niteliini tamaktadr.
Son olarak, srail ilevinin, Orta Dou'da Amerikan emperya-
lizminin "beki kpeklii"ne indirgenemeyeceini kabul etmek gere-
kir. srail kendi stratejisine uygun olarak, Siyonist smrgecilik
tasarsn izlemektedir. Ve kendi halkn koloniletirilmi topraklara
yerletiren bir smrgecilik akm, Amerikan emperyalizminin stra-
tejisiyle mutlaka uyumak zorunda deildir. Elbette, Siyonist akmn
smrgecilikle tam olarak akmamas gibi, srail ideolojisinin de
emperyalist ideolojiye tam olarak tekabl etmemesi de artc deildir.
Byk glerin egemenlikleri altnda tuttuklar lkeler karsnda
kullandklar emperyalist dil, uluslarn kendi geleceklerini kendilerinin
belirlemelerinden, ulusal kurtulutan, bar iinde bir arada yaama-
dan, modernlemeden, ekonomik ve teknolojik kalknmada ibirlii ve
benzerinden sz eder. Balca savlar, emperyalist glerin, baml
lkelerdeki ekonomik, siyasal ve kltrel varln merulatrmaa
ynelmitir. srailliler, gvenilir ve tannm snrlar iinde bartan
sz etmeleri dnda, Araplarla konuurken bu trden bir dil kullan-
mamaktadrlar.

153
 Bunlardan karlacak sonu ne olabilir? srail devleti Orta Dou'
da kukusuz emperyalist bir ilev yerine getirmektedir. Ancak bu,
emperyalizmin (ona askersel hizmet biiminde) belirli bir trdr
ve israil, yalnzca emperyalizmin bir hizmetisi durumuna indirgene-
mez, nk kendine zg smrgeci bir tasar olan Siyonizm'i izle-
mee devam etmektedir.

III. tsrail Devleti ve Yeni Emperyalist Strateji:

Yukarda sylenenlerden, Siyonist tasarnn Filistin'i smrge-
letirmedeki baarsnn btnyle, srail'in Batl gler, zellikle
A.B.D. adna emperyalist bir ilev grmesine bal olduu sonucuna
varabiliriz. Tamamen Araplarla savat iin srail, Siyonist tasary
srdrebilmesi, yani Yahudilerin "dnn" ve devletin Yahudili-
inin srekli salanmas bakmndan gerekli olan (ekonomisini den-
geleyen sermaye, ekonominin ilerliini salayan igc, silhlar,
nfusunun ounluu iin yksek yaam standard gibi) madd
yardm elde edebilmektedir. Ama srail, yine savat iin Orta
Dou'da, kendine dman bir ortamda tecrit edilmi durumda ve
ekonomik adan Batllara baml kalmaktadr. Bylece, srail,
bamllnn ve emperyalizmin ksr dngs iinde hapsolmu
bulunmaktadr.
Siyonist bir Yahudi devleti oarak srail'in varlnn srmesi, u
nazik dengeye ve u koullara baldr: (i) tsrail toplumunun yksek
yaam dzeyine ve dolaysyla ekonomik gce ve srekli bir d tehdi-
din varlna dayanan birliin korunmas; (2) Menfadaki Yahudilerin
"dn" iin, ya da en azndan anti-semitizm karsnda bir snak
grevini yerine getirecek bir Yahudi devletinin srekli varlnda bulu-
nan karlarnn korunmas; ve (3) srail'in ekonomik ann byk
ksmn karlayan A.B.D. ve Batl glerin koulsuz destei. Eer
bu koullardan biri, ya da daha fazlas ortadan kalkarsa, srail devleti
Siyonist tasarnn ngrd biimde bir Yahudi devleti olarak var-
ln srdremeyecek, nk kendini ayakta tutan maddesel ara-
lara artk sahip olamayacaktr.
Yahudilerin bulunduklar toplumlar tarafndan zmsenmesi
dnda bu koulun varlna ynelik balca tehdit, Orta Dou'da
varlacak olan bartr. Bu bar nereden gelebilir? Bar, A.B.D.'nin
Orta Dou'da emperyalist stratejisini deitirme gereksinimini duy-
mas ve bir Amerikan-Arap ve Avrupa-Arap ittifakn balatmasyla
doabilir.

154
 te, 1973 Savandan beri yaanan tamamiyle budur. Emper-
yalistler, Orta Dou bar zerine konumaktan sklmlardr ve im-
di onu uygulamaya almaktadrlar. Bu "pax americana"nn\ nndeki
tek engel, Filistin direni hareketidir. Emperyalistler, bu yzden,
Filistin direnimini ortadan kaldrma ura iindedirler.

Bu gelimelere bir aklama getirmek zere u varsaymlar

nermek istiyoruz : Bir "uygarlatrma" projesinin altnda yatan her
retim ve birikim biiminin, bu projeyi uygulayabilecei topraksal-
rgtsel bir tabam olmaldr. Bu taban, retici glerin gelime dere-
cesine gre dar ya da geni olabilir. Ayrca, bu rgtsel taban, top-
rak iinde bir i birlii ve bir i-blmn gerektirir. Bu taban,
kapitalist retim biiminin tarihi iinde, nce kent (ticaret kapi-
talizmi), sonra ulus olmutur. Bu ulus, retici glerin bymesi ve
ve sermayenin odaklamas gibi byyen ve gitgide tm lkeyi saran
endstri gelimesinin eksenini oluturmutur. Ulusal kapitalizm,
kinci Cihan Sava'nn birka yl ncesine kadar Bat Avrupa'nn
uygulad geleneksel smrgecilie dayanan bir i i-blmyle
birlikte gelimitir.

kinci Dnya Sava, ulusal kapitalizmden ok-uluslu kapita-

lizme gei srecini, ayn zamanda, uluslararas i-blmnde bir
gei srecini balatmtr. Baka bir deyile, savan sona ermesinden
sonra kapitalizmin topraksal temeli deimee balamtr. Egemen
lkelerde bu deiiklik kendini, ulus kavramnn ve ulus kavramn
ieren siyasal kurumlarn aama aama reddedilmesiyle, baml lke-
lerde ise, emperyalizmin biiminde ortaya kan bir deimeyle gster-
mitir. Smrgecilikten kurtuluu olanakl klan da baml lkeler-
deki bu deimedir.

lk aamada, bu smrgecilikten kurtulu baml lkelerde,

kurtulu akmlarnn topraksal-rgtsel taban olarak ulus kavram-
nn domasna yol amtr. Ama bu ulus kavram ierii bakmndan
egemen lkelerde geerli olan kavramdan farklyd. Anwar Abdel
Malik'in ortaya koyduu gibi, bu kavram, bir "ulusuluk"tan
ok "ulusalclk" niteliindeydi. Balangta bu ulusalc tasar Ameri-
kan emperyalizmine iyi uyuyordu; nk hereyden nce, Avrupa
emperyalizmine karyd ve bylece g dengesinin yeniden belirlen-
mesine yardm etmekteydi. Yeni uluslar kar karya getiriyor, on-
lar blyor ve sosyalizm aleyhine kapitalizmin etki alannn geni-
lemesine olanak veriyordu.

155
 Bu ulusalc tasar Amerikan emperyalizmine artk uygun d-
memektedir. Bunun birinci nedeni, sz konusu ulusalcln temel
olarak Amerikan emperyalizmine ynelmi olmas ve A.B.D.'nin
bu akm kendi asker gcyle evrelemesinin ok pahal bir duruma
gelmesidir. Dolaysyla, emperyalizme hizmet eden yerel asker g-
lerin gelitirilmesi gerekmektedir. Baml lkelerde asker rejimlerin
yaygnlaan varl bu srecin bir grntsdr. Bu ulusalc tasarnn
A.B.D.'ye ynelik olduunu sylerken, elbette, Gney Dou Asya'y,
balantsz lkeleri, ham madde reticisi lkeler arasndaki itttifak-
lar, yeni ekonomik dzen yararna gelien hareketi ve benzerlerini
kastediyorum. Sz edilen olgunun ikinci nedeni, kinci Cihan Sa-
va'nn sonundan beri kapitalizmin yapsnn uluslararas olma y-
nnde radikal biimde deimi olmasdr. Bu, en azndan, u an-
lama gelmektedir: Dou-Bat yumuamas, Avrupa ve Japonya'da
Amerikan ok-uluslu kapitalizmine rakip kutuplarn gelimesi ve pek
ok baml lkede ok-uluslu kapitalizme bal bir burjuvazinin
olumas. zellikle bu son gelime, ulusalc tasarnn da de tesinde
bir eilimin varln aka gstermektedir.

Bu zmlemede, Amerikan emperyalizminin stratejisinde kkl

bir deiikliin oluturduunu grebiliyoruz. A.B.D. stratejisi, artk,
Vietnam'da olduu gibi, silhl kuvvetler araclyla ulusalc akm-
larla savam anlamna gelmemektedir. Bu strateji, Amerikan ok-
uluslu kapitalizmiyle, ona baml lkelerdeki burjuva snflar ara-
snda, mmkn olduu kadar ittifak yaplmasna dayanmaktadr.
Bu yeni ittifaklar, baml lkeleri denetleyen (Ltin Amerika tipin-
de) asker rejimlerle korunmak zorundadr.
Byle bir strateji, uluslar arasnda ticaretin ve yatrmlarn i-
lerlik kazanmasn .ve dolaysyla, bir yandan ulusal resm evrelerin
desteini, te yandan bar -silhl atmann varolmamasn- gerek-
tirir. Devlet aygtna skca bal olan bu ok-uluslu burjuvazi grup-
larnn pek ok Orta-Dou lkesinde gitgide ortaya kt bence
aikrdr. Bunlar, dier lkelerde bir tekno-brokrasi devleti biimini
alrken, israil ve Msr'da daha ok zel birrjuvazi niteliine brn-
mektedir. Orta Dou barnn, bu ok-uluslu plna yaygnlk kazan-
drmas gerekir ve bu bar, blge lkelerindeki ulusalc ya da ulusu
tasarlarn zayflamasyla gerekletirilebilir. Gariptir ki, ok-uluslu
tasarnn, Orta Dou'daki yeni Amerikan stratejisinin karsna kan
sorunlar, geleneksel smrgeci Siyonizm, Filistin direnii ve Suriye
srail ilikileri sorunlardr.

156
 Bu bar gerekletirmek zere, Amerikan emperyalizmi, itti-
faklar zendirmek amacyla blgedeki Arap devletleri iinde siyasal
deiiklie yol amak; srail'i, topraksal yaylmaya ynelik Siyonisj
tasanda koulsuz olarak desteklemekten vazgemek; Filistin direniini
zayflatmak ve Golan Tepeleri sorununu zmek zorundadr.
Tarihin garip ilerini bir kez daha gryoruz: srail'in douuna
yol aan gelimelerin aynlar bugn onu yolundan alkoyacaklardr.

157
SYONST YERLEME SMRGECL-
NN BELRGN ZELLKLER
ABDLVEHAB M. EL-MESSR

Filistin'deki Siyonist toprak paras Batl devletlerin baz ekono-

mik ve nfus sorunlarn zmek ve asker harekt iin bir s grevi
yklenmek amacyla destekledikleri yerlemeci smrgeciliktir. Btn
bilinen yerlemeci smrge topraklar genelde uzak bir corafya bl-
gesinde olmasna karn, destekleyen devletle gl balantlarn
koruyan yabanc bir halkn oturduu ayr birimler durumunda-
dr. Belki de bu yzden, hemen hemen hepsi, smrgecilik merkezi ile
balar kolay kurmak ve malzeme yollarn gvende tutmak iin,
ky blgelerinde oluurlar. Yerlemeci smrge topraklar, Afrika ve
Asya'ya alan kap olarak srail kuzeyde ve Gney Afrika da gney
ucunda olmak zere, Afrika'y epeevre sararlar. Cezayir, Angola ve
ve Mozambik'teki yerlemeler de yuvarla tamamlar.

israil'in teki smrgeci giriimlerle ortak birtakm yanlar

vardr. Tarihsel kkeni ve zel durumu birleerek, ona hep birlik-
likte bakldnda, zel bir smrge, tipi oluturan drt belirgin zellik
vermitir.

Bu zelliklerin ilki ve en nemlisi olarak, Siyonist yerlemeci

smrgecilii teori ve uygulamada, nfus transferi ilkesine dayan-
drlmtr. Dnce olarak Avrupa'da domu olmasna karn,
Siyonist toprak paras genel olarak Avrupa'daki nfus fazlas iin
bir k noktas olmayacak, yalnz Yahudi yerleme yeri diye kullan-
lacakt. Siyonist yerlemecilerde topraa oturup onun doal ve insan
kaynaklarn smrmek iin deil, buralara "yeniden sahip kmak",
ama bu topraklar yerli halk olmakszn ele geirmek amacyla geldiler.
Oysa, yerlemeci smrgeciliin birok biimlerinde bir toprak igal
edilir, oraya yabanc bir halk yerleir ve yerlileri smrmee balar.
te yandan, Siyonist yerlemeci smrgecilikte (Siyonizm'in zellii
herhalde buradan geliyor) toprak alnr, yabanc insanlar yerleir
ve yerli halk da "transfer" edilir.

159
 Ola ki, Siyonizm, bu ynden yerlemeci smrgeciliin en "saf"
biimini temsil eder. Transfer siyaseti yerleen toplumun i istik-
rarn garanti etmee yardmc olmaktadr; ayn zamanda, yerinden
edilen toplumun ekonomik ve kltrel yaplarn da batan sona
bozar. Bcn-Gurion de Gaulle'e, Cezayir sorununun bir zm ola-
rak, Franszlarn ky blgesini boaltmalarn, sonra oraya kendi
adamlarn yerletirmelerini ve bu toprak parasn da bamsz bir
devlet olarak iln etmelerini nerdiinde, bu yerlemeci smrgecilik
tipini ileri srm oluyordu.
Siyonist yerlemeci smrgeciliin bu zellii Siyonist olmayan-
larca herzaman anlalmamtr. Kari Kautsky Yahudiler Bir Irk m-
dr? adl klsik yaptnda buna dokunuyor. Yazar, Filistin'deki
Yahudi smgeciliinin "orada kalmak ve yerlileri kendilerine bam-
l klmann dnda onlarn topunu birden dar karmak" niyetlerini
aa vurduundan, yerleen Yahudilerin Arap bamszlk savam
srasnda byk ac ekeceklerini belirtmiti.1 Bugn, sosyalist ei-
limli Matzpen israil'de Siyonist smrgeciliin bu ynn sapta-
yp hem Filistinliler, hem de srailliler iin tam sonularn belirten
az sayda gruptan biridir.

Siyonist yerlemeci smrgeciliin ikinci belirgin zellii destek-

leyicilerinden, ayn zamanda, hem bamsz, hem de onlara baml
olmasdr. Tm yerlemeci devletler, gelimelerinin u ya da bu aa-
masnda, bir destekiye gereksinim duyarlar. Bamlln derecesi,
sresi ve biimini bir sr tarihsel ve siyasal koul belirler. Angola
ve Cezayir gibi nfus transferi temeline oturmam olan toprak par-
alar, gl balarn koruduu ve ondan kendi iin bir kimlik
duygusu yaratt anayurda btnyle aktr. Anayurdun dedii
bir eit yasadr, nk bu toprak paras onun neredeyse organik
bir blntsdr. Bir kar atmas belirir ve bu toprak pahalya
patlar ya da zorluklar karrsa, ortadan kaldrlr. Eski yerleen-
ler de anayurtlarna dnerler ve anlamazlk bylece anayurt yararna
zmlenmi olur.
Nfus transferi temeline bal toprak paralar ise, destekleyici
devletten yava yava daha fazla zerklik ve bamszlk kazanma ei-
limindedirler. Yerleenler ynetimi erge kendi ellerine alr ve byk
lde kendi iine kapal bir devlet kurarlar; bunun bir rnei
Gney Afrika'dr.
2
Karl Kautsky, Ar e the Jews a Race? New York, 1926, s. 212.

160
 Siyonistlerin kendi devletlerinin bamsz olmasn istedik-
lerine kuku yoktur. Cecil Rhodes Weizmann'a "Fransz denetimi"ne
ilikin itirazlarn sorduunda, Siyonist nder Franszlarn, ngi-
lizlerin aksine, "herzaman halkn iine kartklarn ve onlara Vesprit
franais (Fransz ruhu) denen eyi kabul ettirmee" altklarn
sylemiti.2 Ancak, olaylar gsterdi ki, Siyonist toprak paras bu tip-
lerin hibirine benzemedi. Hem belirli lde baml kald, hem de
bir miktar bamszlktan yararland. Bu gerek, Siyonizm'e zg bir-
takm elere balanabilir.
Siyonist yerlemeciler sadakat borlu olduklar ve bunun kar-
lnda, smrge dnemi sona erdiinde, korumasna snacaklar
tek bir Avrupa lkesinden gelmediler. teki Avrupal yerlemeci
smrgecilerin aksine, Siyonistlerin bir "anayurd"u yoktu; onun
yerine yalnzca belirli bir noktaya kadar gitmee hazr ama herzaman
bir "vey-ana"lar vard. vey-ana vey-ocuu, o vey-ocuk
kendini ne denli kullandysa o kadar kulland. Destekleyicilerle Siyo-
nistler arasndaki iliki bir kar sorunu olduundan ve derin ya da
organik balarn bir rn olarak ortaya kmadndan, Siyonist
toprak pepee birok destekleyicinin korumasna kavutu. Bunun
sonucu olarak, Siyonist nderlik, Orta Dou'da imparatorluk gcnn
gerek ya da hayalden merkezini arama abasnda, Osmanl m-
paratorluundan Fransa'ya ve nihayet ngiltere'ye ba vurarak
dikkatini bir arlk noktasndan tekine evirdi, durdu. Son zaman-
larda, A.B.D.'nin dnya nderliini elinde tuttuu dnlerek,
uluslararas dzeyde siyasal eylem o yne dnmtr.

Siyonist devletin bu anlamda ift yne ekilebilir nitelii iki

gcn sonucudur. Greli bir bamszlk nfus transferi ve destekleyici
devlet iin nemli birtakm hizmetleri yerine getirme yoluyla elde
edildi. Yalnz, topra elinden alnan ve yabanclatrman Filistinli-
lerin dmanl ve direnci ba gsterince, kendini koruma duygu-
lar destekleyen devlete dayanma isteini arttrd.
Jabotinsky Filistin'in, bir Yahudi devleti olarak, "her yandan
Arap lkeleriyle evrili olduka, Arap ve Mslman olmayan her-
hangi bir gl imparatoilua herzaman dayanmak isteyeceine"
inanyordu. Bu yalnzl ngiltere ile Yahudi (ama yalnz Yahudi)
bir Filistin'in arasnda srekli bir ittifakn neredeyse Tanrsal bir
2
Chaim VVeizmann, Trial and Error: the Autobiography of Chaim IVeizmann, New York, 1949,
. 191.

161
temeli" 3 gibi gryordu. Jabotinsky mzmin bir deneyci olduu iin,
gvenlii asndan birtakm isteklere ak duruma getirecek bir
zamann gelebileceini dnemedi.

Destekleyici devlete yaklama ve ondan uzaklama, bamsz-

lk ve bamllk, ittifak ve atma gibi karmak ve sonsuz ritm
Bat ile Siyonistlerin ilikilerini bandan beri nitelendiriyordu. Her
iki taraf da tekini "kullanmaa" alt ve "ortak karlar" denilen
eyi kendine gre tanmlad. ngiltere ile Filistin topra arasndaki
ilikiler buna iyi bir rnektir.

- Filistin'e Yahudi yerlemesi temasn ilk ele alanlar ingiliz smr-

gecileri oldu. Balfour Bildirisi ve sonra da Manda ynetimi Siyonistlerin
Orta Dou'da bir basamak elde etmelerine olanak verdi. ngilizlerin
korunmas sayesinde, Filistin'in kaplar Yahudi gne ardna kadar
ald. Yerleenlerin, Yahudi nfusunun bymesi ve toprak stndeki
egemenliklerinin kurulmas iin, Manda hkmetinin tam ibirliine
gereksinimleri vard. 4 1930'larda Filistin'de Arap direnci daha b-
yynce, Siyonistleri koruyanlar ngilizler oldu. Ben-Gurion ngiliz-
lerin kanat geren bu tavrn "Balfour Bildirisi'nden bu yana en byk
siyasal baar" szleriyle belirledi.5 Ha?aret'vn Filistin'deki asker
denge zerine yazan asker muhabiri Siyonistlerin 1936 Filistin
bakaldrmasndan sonraki glerini "Filistin'deki ngiliz Hkme-
ti ve ordusundan aldklar gl destee" balamt.6 Sonunda
1948-1949'da Siyonist zaferine yol aan da onlar yararna olan bu
asker dengeydi.

Ancak, ngilizlerle Siyonist smrgeciler arasndaki ilikiler yeni

elerin basksyla ktlemee balad. Bunlarn arasnda "dost"
Arap hkmetlerinden olduu kadar artan Filistin direncinden de
ngilizler stnde oluan siyasal bask da vard. Baka bir neden A1-.
man ajanlarnn Yahudi gmenler arasna karabileceklerine dair
ngiliz korkusuydu. Sonra da dorulanan o zamanki inanca gre,
Naziler Siyonist hedeflerini ve yasa-d g (Aliyah B) destekliyor
3
Ben Herman, "Zionism and the Lion," ^ionism, Israel and the Arabs, Hal Draper, der.,
Berkeley, 1967, s. 31, 27.
4
Michael Bar-Zohar, Ben Gurion: the Armed Prophet, Englevvood Cliffs, N.J., 1968, s. 3g.
s
Ibid., s. 56.
'Alnt: Eli Lobel, "Palestine and the Jews," The Arab World and Israel, Ahmed El-Kodcsy
ve Eli Lobel, der., New York, 1970, s. 68.

162
ve bu yolu Orta Dou'da ngilizler iin birtakm sorunlar yaratma
amacyla kullanmaa karar vermi bulunuyorlard.
Bu yeni elerin nda, destekleyici devlet Filistin'de smrgeci
yerleme hakknda Siyonist yerlemecilerle uyumayan bir gr
gelitirdi. Bylece, ngiliz Hkmeti Araplara daha yaklaan bir
dizi Beyaz Kitaplar yaynlad ve kurallar kabul etti. ingilizlerin ok-
tandr stnde durmadklar, Filistin'in gmen kabul edebilme
snrlarna ilikin temel kavramlar Yahudi gn azaltmak iin
ortaya atld. Destekleyen devlete smrge topra arasnda, bazan
Kral Davut Otelinin bombalanmas gibi ar biimleri de ieren d-
manlklar balad.
Ne var ki, atma denetlenebilir snrlar erevesinde kalyordu.
Jabotinsky'nin ngiliz mparatorluu hakkndaki szleri daha sonra
Siyonizm'i Yahudi halknn "ulusal kurtulu akm" olarak tanm-
layan Siyonist "belgat"na gre kukusuz daha gerekidir. Jabotinsky
Leopold Amery'ye 1935'de yazd mektupta, ngilizlere kar oldu-
una dair dedikodunun gerek olmadn anlatmaa alarak, n-
giltere'yi eletirmi olmasna karn, "Balfour Bildirisi'ne deer veril-
dike, ngiltere hakl ya da haksz olsun," ona bal ve mteekkir
kalacan sylyordu.7
Biyografisini yazan Bar-Zohar'n da belirttii gibi, Ben-Gurion
da, ngilizlerle ilikilerin gerginletii bir zamanda bile, "Filistin'de
bir Yahudi devletinin ngiliz karlarn koruyacan" 8 sylemee
hazrd. ngilizler, hl, uzun-dnemli karlarna daha fazla nem
nem verir grnyorlard.
Szkonusu toprak paras 1948'de bir devlet olunca, ngiltere
ile ilikiler normalleti ve 1950 ngiliz-Fransz-A.B.D. l Bil-
dirisi bu topran gvenliini garanti etti. Msr'n ngiliz-Fransz
srail igaline uramas gibi, eski destekleyici devletle ibirlii 1956'da
yeni aamalara vard. Filistin direnciyle Arap basksnn artmas
ve destekleyici devletin ilgisini bekleyen, genileyerek yeryzne ya-
ylm karlar karsnda, Siyonist toprak paras smrgeci dev-
letin tam desteiyle daha nce sahiplendii "hak"larn bir ksmndan
gene vazgemek ve zorla ele geirdii topraklar boaltmak zorunda
kalyordu. Bugne kadar, sraillilerin karlat ana sorun bu ol-
mutur. Yaamlarn srdrmek iin A.B.D.'ye dayanma zorunlulu-
'Joseph B. Schechtman, Fighter and Prophet: the Vladimir Jabotinsky Story-the Last Tears,
New York, 1961, s. 297.
8
Bar-Zohar, s. 89. ;

163
unu duymular, ancak bu destek onlar yeryzne dalm birok
karlar olan bir sper-gcn basksna da ak duruma getirmitir.
Durumu tamamlayan baka bir e "menfa"daki Yahudilerdir
ki, onlar da, Siyonist devlet gibi, hem greli olarak zerk; hem de daha
byk bir yapya bamldrlar. Amerikan Yahudileri srail'e mal
ve siyasal ynden inanla destek olmaktadrlar; ancak byle bir des-
tek, garanti veren Amerikan taraf ile Siyonist toprak arasnda temel
kar birlii olduu srece srebilir. Dardaki Siyonistler ikili bir g-
rev yapyorlar. Filistin'deki toprak paras yararna A.B.D'nde bir
bask grubu gibi alarak, israil iin kendine benzeyen teki devlet-
lere gre ok daha fazla hareket serbestisi ve bamszlk elde etmek-
tedir. Fakat (israil'in durumundaki elii uradan douyor ki) A.B.D.
srail'in Amerikan dnya karlaryla uyum salayabilmek iin siya-
setini deitirmesi gerektiine karar verirse, dardaki Yahudiler Filis-
tin'deki toprak paras stne bask yapmak zorunda kalyorlar.
Siyonizm'in tarihi yalnz Siyonizm ile yabanc lkelerdeki Yahu-
diler arasnda deil, smrgeci Siyonizm ile parasal ve diplomatik
"menfa" Siyonizm'i arasnda da bir gerginlik tarihidir. Bu gerginlikler
Brandeis-Weizmann ve Goldmann-Ben-Gurion arasndaki atma-
larda aka ortaya dklmtr. Bugn, bu trl gerginlikler, baz
"menfa"daki Siyonistler smrgeci Siyonizm'in ilhak ve yaylmac
siyasetlerine (sanki bu denli siyaset Siyonist tasarnn organik para-
lar ve mantksal sonular deilmi de birtakm sapmalarm gibi)
kar koyduunda aa kmaktadr.
Siyonist yerlemeci smrgecilii teki trlerden ayran nc
zellik onun ilhak ve yaylmac doandr, israil "Ehl-i Kitap" olan
Yahudi halknn devletidir. Bu dinsel kavramdan yalnz nfus trans-
feri deil, btn Yahudileri iine alacak bir genileme dncesi de
douyor. Alman doumlu Siyonist yazar ve istatistiki ve Berlin'de
kan haftalk Volk und Land dergisi yaz ileri mdr ve kurucusu
David Trietsch Birinci Siyonist Kongreden hemen sonra Herzl'e
"ge olmadan 'Byk Filistin' tasarsn ele almasn" sylemi ve
unu eklemiti: "On milyon Yahudi 25,000 kilometre karelik topraa
9
smaz." Herzl'in Hristiyan orta William Hechler de ona 26 Ni-
san 1896'da Yahudi devleti iin kabul edilip yaygnlatrlacak bir
slogan olarak "Davud ve Salamon'un Filistin'i " szlerini salk ver-
10
miti. Anlalan Siyonist nder etki altnda kalm olmal ki, iki yl

"Alnt: Moshe Menuhin, Jeuish Critics ot ^ionism, Detroit, 1976, s. 11.

o
Raphael Patai, der., The Complete Diaries of Theodor Herzl, New York, 1960, s. 342.

164
sonra, Yahudi devletinin topraklarn belirsiz dinsel-tarihsel szck-
lerden ok dinsel-coraf ereveyle tanmlad: "Msr'daki Nehirden
Frat'a Kadar." 1 1 Bu slogan Haham Fischmann, Yahudi ajans yesi
olarak, Birlemi Milletler Filistin zel Komitesi nnde 9 Temmuz
1947'de aklamada bulunulken yankland. O konumada dedi ki:
"Vaad Edilen Toprak Msr'daki Nehirden Frat'a kadar uzanr;
Suriye ve Lbnan'dan paralar ierir." Ama kiinin Nil-Frat for-
mln ok ciddiye almas gerekmez. nemli olan bunun kaps
ak bir dinamizm, yaylmaya ynelik yerlemeci bir smrgecilik
olduudur. Herzl'in gncesine baklrsa, devletin snrlar Yahudi
nfusu bydke genileyecektir: "Ne kadar fazla gmen gelirse,
o kadar ok toprak alnacaktr." 12

12 ubat 1952'de, Moe Dayan aka bir israil imparatorluu

kurmaktan sz etti. 13 Eski Savunma Bakan yaylmay srekli bir
olu olarak gryor. Anayurdu kurma sreci, yani "yerleme, yayl-
ma ve snrlar daha da geniletmek iin daha Yahudiler getirtme,
yerlemeler ve smrge alanlar kurma" yz yl nce balam! 1968
Yaznda, bir grup Yahudi kkenli Amerikan rencisine hitap eder-
ken yle demiti: "Hibir Yahudi bu srecin sona erdiini syle-
mesin. Hibir Yahudi yolun sonuna geldiimizi azna almasn."
Bu szlerin Golan Tepelerinde sarfedilmi olmas da ayr bir nem
tar." 14

"Daha Byk israil" akmyla ilikisi olan israil yazan Eliezer

Livneh 21 Kasm 1973 tarihli Ha'aretz'de 242 sayl Gvenlik
Kurulu kararma Siyonizm'in "gcnn tam zirvesindeyken"
boulaca sonucunu dourmas dncesiyle kar koymutu. Di-
yordu ki: "1967'deki gibi zaferler Sovyetler Birlii'nden g etme
rnei duygular olutururken, kurtarlm (aslnda, igal edilmi)
blgelerden gerilemek bir Siyonist bunalm yaratr". Ona kalrsa,
"israil toplumuna bir ama ve hedef kazandran" bu kurtarma (i-
gal) abasdr ve onsuz gmenlerin gelii durabilir. s israil'in bir
anayasa yaynlamay istememesinin nedenleiinden biri bu yaylma

"Ibid., s. 711.
n
Ibid., s. 701-702.
"Alnt: Sami Hadavvi, Palestine in the United Nations, New York, 1964, s. 36.
u
Ma'ariv, 7 Temmuz 1968. Alnt: Moshe Machover, "Reply to Sol Stern," ISRAC, London,
Ocak 1973, s. 30.
"Alnt: Noan Chomsky, Peace in the Middle East? Reflections on Justice and Nationhood, New
York, 1974, s. 182.

165
seeneini ak brakmaktr. Resm bir aayasa metninde, smrgeci
yerlemeci devletin snrlarnn belli olmas gerekir.16
srail'in yalnzca "menfa"daki Yahudilerden tr ya da din-
sel-ulusal-topraksal birtakm hedeflerin gerei olarak geniledii
dnlmesin, nk srail yaylmaclnn Sina'daki petrol alanlar
ve ilerde yerleip gelitirilecek yerler gibi somut ekonomik ve krl
yanlar da vardr. Ancak, bu ynler yalnz teki yerlemeci topraklarn
deil, btn smrge giriimlerinin ortak zellikleridir.
Siyonist topran drdnc belirgin zellii, nfus transferi
bir yana, rksal ve kltrel heterojenliidir. Bu gerek te gsteriyor ki,
Yahudiler deil tek bir rksal grup, tek bir etnik grup bile olutur-
mamaktadrlar. Avrupal Ekenazi Yahudiler kltrel ynden ok
farkllklar gsterirler; Ruslar, Polonyallar, Almanlar, Franszlar ve
hatt her iki Amerikan ktasndan Amerikallar bunlarn iinde say-
lr. Bunlarn herbirinin, bazan (bir yanda Almanlar, te yanda
branileri destekleyenlerin atmalar gibi) aa kan anlamazlk-
lar olan, kendine zg bir kltr gelenei ve ou kez kendi dili
vardr.

Filistin'e Avrupa nfusunun gelmesi, Arap lkelerindekiler de

dahil olmak zere, Asya ve Afrika'dan "Doulu Yahudilei" denen-
lerin de g etmesine neden oldu. Bu sre srail toplumunda kltrel
olduu kadar rksal ynden de daha byk farkllklarn domasna
yol at.- srail'de aka ikinci snf yurtta durumunda olan Doulu
Yahudilerin nfusa oran yzde 6o'tr.
Siyonist devletin bu zelliini baka bir yerde grmek olanaksz-
dr, nk Doulu Sefardik Yahudiler smrgeciliin kurbar. olan-
larn arasndan gelmektedirler. Bylece, srail'i, analitik ve siyasal
adan, Gney Afrika gibi yerlemeci bir smr topra ve Katan-
ga'y da Biafra gibi ayrlk bir devlet olarak grmek yararl olabilir.
Siyonist toprak bu ynyle i istikrar asndan bir zaaf olu-
turuyorsa da, srail toplumunun gelecei asndan olumlu bir not
olabilir. Btn teki zellikler atmann zm seeneini snr-
larken, kltrel ve rksal farkllama srail'in Orta Dou ile btn-
lemesi iin bir umut yaratmaktadr. Dardan getirilen nfus bs-
btn yabanc saylmaz, nk onun byk bir ksmnn Filistinli
Araplar ve komularyla ortak ekonomik ve siyasal karlar vardr.

'"Emmanuel Rackman, Israel's Emerging Constituthn: 1948-1951, New York, 1955, s. 148.

166
EMPERYALZMN HZMETNDE
SRAL'N ROL
TRKKAYA ATAV

Modern Siyonizm emperyalist lkelerin tekelci evreleriyle itti-

fak yapm olan varlkl Yahudi burjuvazisinin ideolojisi, uygulad
politika ve bir rgtler sistemidir. Emperyalist lkelerin ynetici
evreleriyle israil militaristleri arasnda yksek derecede bir ibirlii
vardr. Siyonizm belirli karlara hizmet eden gerici bir sistem ola-
rak, ayn zamanda, snfsal bir oluumdur.
On-dokuzuncu Yzylda ortaya kmasndan buyana, Siyo-
nizm'in ideolojisi ve rgtlenmesi konusunda, israil'in douunda
olduu gibi, birok ey yazlmtr.1 israil ancak birka yldan beri
var olmasna karn, ada Batl yazarlar bata olmak zere, hakknda
pek ok yayn vardr. Ne var ki, bazan zengin Siyonist rgtlerce
desteklenen ve genelde yan tutan yaklamlar oluturduklarn-
dan, bu almalarn birounun pek az bilimsel deeii vardr.
Bylece, Ferdynand Zvveig'in gzlemledii gibi,2 arln o top-
raklarda domu bir israillinin duymasn istedikleri birok ef-
sanenin yaratlmasna yardmc olurlar. "Kutsal Kitap", "Kutsal
Toprak", "Kurtarma", "israil'in Sreklilii", "Dn", "ifa",
"Srgn", "israil'in zel Yaratcl", "Yahudiliin Somutluu
Olarak israil", "Kurucu Babalar", "Yahudi Sorununun zm",
"israil'in Merkez Olmas" ve "Daha Doyurucu Yahudi Yaam"
gibi sylencelerin, hepsi "israil'in biriciklii ve mucizevilii" inancnda
zetlenebilir. Bu sylencelerin amac, Kibbutz ve Histadrut stne
kurulu "demokratik bir toplum" ve "sosyalist bir devlet" izlenimi
yaratarak, Bat dnyasn harekete geirmek ve gerei Afrika ve Asya
halklarndan gizlemektir.

Bu konuda Uri Avnery, W.T. Mallison, J.W. Parker, Harry L. Shapiro, Barbara W.
Tuchman, R. de Vaux, H. M. Orlinsky, T. Draper, I. Cohen, Marvin Lovventhal, J.J.
Petuchovvsky, Nahum Sokolovv, A.M. Lilienthal, Galina Nikina, Yuri Ivanov, Sir G.A.
Smith, Filistin Kurtulu rgt Aratrma Merkezi ve eitli Arap niversitelerinin aka-
demik almalarna baklabilir. Ayrca: Trkkaya Atav, "Filistin Sorununun Ardn-
daki Gerek: srail'in Kuruluuna Kadar," A..Siyasal Bilgiler Fakltesi Dergisi, Ankara
C. XXV, No. a, s. 29-69,
2
Ismel: the Suord and Harp, London, 1969.

167
 Ancak, israil'in devlet sistemi ile i ve d siyaseti, Amerika Bir-
leik Devletleri bata olmak zere, nde gelen emperyalist devletlerle
bir ittifak aa vurmaktadr. Bu yzden, bu aratrma, bu devletin
emperyalizmin hizmetindeki bugnk roln deerlendirebilmek
iin resm sistemi, toplumsal snflar ve siyas partileri de dahil ol-
mak zere, israil toplumunun yapsn, bugnk srail nderlii ile
dnya tekelci evreleri arasndaki ilikileri ve israil'in yaylmac d
politikasn incelemee alacaktr.

srail'in Devlet Sistemi:

Aratrmann bu blm yazl olmayan Anayasann zelliklerini
ya da israil toplumunu yneten yasalar inceleme amacn gtmyor.
Burada yalnzca bu devletin nitelikleri ile emperyalizmin hizmetinde
oynad rol arasndaki balar gsterilmee allacaktr.3
israil iktidarn varlkl burjuvazinin elinde olduu ve Siyonist
ideolojisinin yaamn her ynn etkisi altnda tuttuu bir devlettir.
Devlet brokrasisi ve siyas partilerin ou onun kesin etkisindedir.
Resm gr israil'in, kiiler arasnda bir kartlk bulunmayan,
homojen bir Yahudi devleti olduudur. Ancak, hkmetin kar yerli
ve yabanc sermaye ile ok yakndan balantl olup, bu durumun
i ve d politika stnde kukusuz etkisi vardr. Gerek u ki, israil
toplumu hzla kutuplamaya doru yol alyor.
Siyasal partiler yelpazesi bu toplumsal kutuplamay yanst-
maktadr. Mapai, Mapam ve Ahdut Ha'avoda kendilerine "ii"
partisi diyorlar. Liberal Parti, Bamsz ii Partisi ve faist Herut
orta snf kurululardr. Hepsi Siyonist ideolojiyi benimsemitir.
Bu Siyonist partiler siyasal yaam etkiler ve ekonomik rgtlenmeyi
denetimleri altnda tutarlar. Amerikan sermayesi bata olmak zee,
yabanc sermayeyi ekme gereksinimi stnde hepsinin anlam
olmas konumuz bakmndan nemlidir. Programlar hayret edilecek
derecede birbirine benzer. D politikada, A.B.D. ile ilikiler Arap
komular aleyhine genilemeye kadar tm nemli konularda dnce
farkllamas yoktur, israil'deki Siyonist siyas partiler dnya Siyon-
nist akmnn tamamlayc eleridir. Mal yardm bata olmak zere,
geni destek saladklar yabanc lkelerdeki Yahudi evreleriyle
srekli temaslar vardr. Bu trl israil partileri emperyalizmle i-
3
Joseph Badi, Fundamental Lavus of the State of Israel, New York, 1961; O. Kraines,
Government and Politics in Israel, London, Ailen ve Unwin., 1961.

1*8
birlii halinde olan dtaki Siyonist evrelerle temasta ana eyi
olutururlar.
Bu partilerin bazlar sol ya da sosyal-demokrat olma iddiasn-
dadr. 4 rnein, birtakm Batl yazarlarca sosyalist bir parti olarak
tanmlanan Mapai (ya da Mijleget Poalei Erets Israel, yani israil i
Partisi) sermayeden ve emperyalizmden yanadr ve alanlarn
karlaryla atan bir siyaset izler. Mapai ileri gelenleri sa-kanat
orta snf partileriyle ittifak iinde eylem yapmlar ve saldrgan d
politikay desteklemilerdir. Mapai 1956 ve 1967 yllarnda Arab
lkelerine yaplan saldrdan dorudan doruya sorumludur.
Ayn biimde, Mapam ve Ahdut Ha'avoda, Mapai ncln-
deki koalisyon hkmetlerine katlmlardr. Emperyalizmden ve
genilemeden yana bir siyasete sol-kanat perdesi ekme grevi yap-
mlardr. Mapam, koalisyon hkmetinin orta olarak, Haziran
1967 saldrsna katlmtr. Ahdut Ha'avoda'nn "aktif savunma"
kavram onu genileme ve emperyalizmle ibirlii programnda
srail nderliiyle ayn kefeye koymutur.
En byk burjuva partisi, belki de, Genel Siyonist ve lerici
Partilerin birlemesiyle 1961'de kurulan Liberal Partidir. 1907'de
Chaim Weizmann'n kurduu Genel Siyonist Partisi byk sermayeyi
temsil eder ve zel iletmeler stnde hkmet denetimine kardr.
Yabanc sermayeyi destekler ve 1965 ile 1967 saldrlarnda faist
Herut'la ittifak yapmtr. Byk i adamlar, endstri erbab ve
toprak sahipleriyle herzaman yakn ilikileri olmutur. Yerel burju-
vaziye snrsz haklar yanyan ve srail'in daha da askerletirilmesini
isteyen Liberal Parti, daha sonra, Herut ile ayn gr paylaarak,
"Daha Byk srail" yaratlmasn istemitir. Herut ise, Irgun ve
Stern (terrist) gruplarn da iinde bulunduran ar, faizmden
yana bir rgttr. Byk endstri ve mal evrelerden destek alr.
Araplara kar "nleyici sava"tan yana olmutur. srail Komnist
Partisi de, Marksist bir izgi izler.
Bir milyondan fazla yeli Histadrut ya da srail Genel i
Federasyonu en byk kamusal rgt ve devlet iinde en nemli
ekonomik birimdir. ilere ak olan Histadrut sendikaclk, sosyal
gvenlik ve eitim-kltr eylemleriyle ilgilidir. yeleri iinde kollek-
tif iftlikler, kooperatifler ve zel kylerde alanlar da vardr. "Si-
4
Alfred Sherman, "Israeli Socialism and the Multi-Party System," The London, C. XVII,
x\"o.5 (May 1961), s. 318 ve d.

- ' x 169
yonizm'in ulusal bir arac" olarak 1920'de kurulmu olan bu rgt
onun siyasetini de kararlatran Mapai'n etkisindedir. Histadrut ta
1956 ve 1967 saldrlarn desteklemitir.
Baz Batl kaynaklarca yaplan yaynlara baklacak olursa,
krsal srail'de baka trl bir toplum dzeni olduu akla gelebilir,
insan krbk blgelerin batan baa kibbutz'larla.5 bezenmi olduklarn
da dnebilir. Ancak, gerek u ki, kibbutz'lar Yahudi nfusunun
herzaman ok kk bir yzdesini (yzde 6 kadar) oluturmu olup,
bugn yzde 3'e inmi olan bu oran gitgide dmektedir. kinci
olarak, kibbutz*la.rm ilenen topraktaki pay da gn getike azalyor.
Kibbutz akm moral itme gcn kaybetmi olup kibbutz iisi artk
srail ideali olmaktan ok uzaktr. Siyonist ideologlar bu komnal
iftliklerdeki ortaklk esini "srail sosyalizmi" dedikleri eyin
propagandasn yapmak iin kullanyorlar. srail kibbutz'nn baz
gelimekte olan lkeler, zellikle Afrika iin uygun olduunu syle-
mektedir. Filistin'de ilk kibbutz 1909 gibi erken bir tarihte kurulmu-
tur. O zamanlar, en etkin tarm biimi buydu. Fakat bir asker
yerleme niteliklerini de kazanarak, topran asl sahiplerinden yasa-
d alnmasnda bir rol oldu. Bundan baka, srail'de kapitalizmin
genel olarak gelimesine de kendilerini uydurdular. Eitsizliin yne-
tici "aristokratlar"la sokaktaki kii, konut ve eitim gibi konularda
grld bu lkede gittike artan bir toplumsal tabakalama var-
dr. 6 Daha nemli olarak, asl, kibbutz yerlemelerinde retim aralar
gerekte kollektif tarmclara deil, bankaclara ve kredi aanlara
ait olduundan, kibbutz bir "sosyalizm adas" deildir. srail devleti
ve ekonomisinin erevesi iinde, kibbutz'da. bile toplu smrye
7
aktr. Kibbutz akmndaki drt ulusal rgt te Dnya Siyonist
rgtyle ve eitli Siyonist siyas partileriyle balantldr.

israil'in Bat ile ttifak ve Saldrgan D Politikas:

Bir nceki blmde srail devletinde iktidarn nerede olduunu
ve dnyadaki hangi merkezlerin onunla ittifak iinde bulunduunu
5
Raul Teitelbaum, The Kibbutz in Contempomry Israeli Reality, Telaviv, 1954; E. Kanovsky,
The Economy of the Israeli Kibbutz, Harvard, 1966. Bir Sovyet aratrmas: JVarodi Azii i
Afriki, No. 3 (1965), s. 190-198.
s
Eva Rosenfeld, "Social Stratification in a 'Classless' Society (Kibbutzim in Israel),"
American Sociological Revievo (December 1951), s. 796 ve d.
'hud Hakibbutzim Vehakvutzot, Hakibbutz Haartzi Hashomer Hatzaie, Hakibbutz
Hameuchad ve Hakibbutz Hadati.

170
gstermee altm. Bu durumda, srail i siyasetini Bat etkisi iine
almak iin sahne hazr saylr. srail'in d politikas szkonusu edil-
diinden, bu nokta daha bile dorudur. Kukusuz, Bat'nm baz emper-
yalist evrelerinin Orta Dou ve Kuzey Afrika'da birtakm ihtiraslar
vardr. srail'i yneten evrelerin de emperyalist karlarla ayn do-
rultuda yaylmac hedefleri olduu su gtrmez.
Bir A.B.D. Temsilciler Meclisi belgesi8 srail'in Bat iin stiatejik
nemini iyi tanmlyor. Bu belgede srail olduka uzun kys, byk
bir liman (Hayfa) ve bir hava alan (Lydda) olan, kta arasnda
bir kpr gibi gsterilmektedir. Svey Kanalna ve Msr'daki hava
alanlarna yakndr. Zengin petrol blgeleri iindedir. srail'in kurul-
masna ilikin koullar, devlet yaps ve emperyalist evrelerle iliki-
leri dikkate alndnda, srail'e ulusal kurtulu akmlar ve ilerici
glere kar bir rol verilmitir.
Amerikan Hkmeti srail'i resmen iln edildikten on - bir
dakika sonra tand. lk A.B.D. Bykelisi James G. McDonald
gerekli agrement' d,aha vermeden, Truman tarafndan atanm ve
kendine resm stat tannmt. lkenin iine hemen akan Amerika-
l danmanlar srail'de yaamn birok alanlarn denetim altna al-
dlar. 1957'dv; A.B.D 'nde kurulan "srail in Amerikan Yahudi
Dernei"nde, eref yeleri olarak, nde gelen Amerikan maliyeci-
leri ve endstri erbab yer alyordu Elliden fazla Amerikan Ya-
hudi kurumu almaya balad. srail'e akan para okadar byk-
t ki, Harlan Cleveland'n szleriyle,9 alan tarafn onu ie yarar
biimde tketecek yetenekte olup olmad szkonusuydu.
A.B.D. Hkmeti srail ile balangta birka andlama imzalad.
1952'de imzalanan Bilgisel letiim Gvence Program srail'e kitap,
dergi, kt, basm arac ve laboratuvar malzemesi giriini salad.
Eitimsel deiim programlar A.B.D.'ne srail'deki eitim sistemini
etkileme olana vedi. A.B.D. 1952'de srail'le (resm gazete olan
Reumot'ta. 1961'de yaynlanacak olan) bir asker andlama imzalad.
1950 Hava Ulam Andlamas A.B.D.'ye srail topran stiatejik s
olarak kullanma hakkn zaten vermiti. lk yardmlarn bir blm
limanlar, sler ve demiryollar yapm iin kullanld. 1952 Kar-
8
The Mutual Security Programme: Hearings Before the Commillee on Foreign Affairs, House of Rep-
resentatives, Eighty-Second Congress, First Session (June 26-July 31, 1951), Washington, U.S.
Government Printing Office, 1951, s. 644-647.
9
Harlan Cleveland, "Commentary," Tensions in the Middle East, der., Philip Thayer, Bal-
timore, the Johns Hopkins Press, 1958, s. 233-234.
lkl Savunma Yardm Andlamas israil'in sava ve ekonomik gizilini
Amerika'nn hizmetine sunmas sonucunu getirdi. O zamandan beri,
asker "yardm" niteliksel bir deiime urad. nce asker gere
olarak balad, sonra Hawk fzeleri gibi asker savunma silhlarna
dnt ve daha sonra Skyhawk bombardman saldr silhlar biimine
brnd. Skyhawk yalnzca dzenli silhlar, kimyasal ve donanma
saldrlar iin torpidolar deil, ayn zamanda nkleer bombalar ve
fzeler de tamaktadr. A.B.D. srail'i Arap halklarn sindirmek iin
bir silh olarak kullanmaa hazrlanyordu. srail yneticileri lkelerini
emperyalizmin su orta yapyorlar ve doal olarak byle bir siya-
sete kar beklenen tepkiyi uyandryorlard.

srail'e ilikin ingiliz siyaseti Orta Dou'da ulusal kurtulu akm-

larnn ezilmesi isteiyle belirleniyordu. Filistin iin ingiliz Manda
ynetiminin bitiminden kaynaklanan iddia ve kar-iddialar, israil'e
sermaye yatrmlar ve silh salanmasyla yer deitiriyordu, ingil-
tere israil'e, zellikle Msr'a kar ingiliz, Fransz ve israil ortak sal-
drsnn yer ald 1956'dan beri asker ara ve gere vermektedir.10

Fransa'nn israil ile ilikileri 1956'dan sonra geliti. Ancak,

daha sonra 1967 saldrsn knayarak israil'i aka destekleme siyase-
tini terketti. 11
israil'in Federal Alman Cumhuriyeti ile ilikileri 1952 onarm
andlamasnn imzalanmasyla daha iyiye yneldi. Bu andlama
Almanya iin Orta Dou'ya szma kaplarn at. israil burada da
gene ibirliki bir srama tahtas olarak ie yaryordu. Alman onarm
demeleri 1956 atmalar srasnda tam zamannda israil'e akmt.
Bonn'un NATO'da ve Ortak-Pazar'da arl olduundan, Alman
12
dostluu nemliydi. Almanya'da da israil ile F.A.C. ilikilerini
gelitirmek iin alan on kadar Yahudi rgt vardr. 13

'"ngiltere'de srail'i destekleyen otuzdan fazla rgt vardr. ngiliz Yahudileri Millet-
vekilleri Dernei, Anglo-Yahudi Dernei, Yahudi Kadnlar Birlii, Byk Britanya ve r-
landa Siyonist Federasyonu ve Siyonist Genlik Federasyonu bunlardan birkadr.
"Fransa'da yirmi kadar Yahudi rgt vardr. nde gelenleri unlardr: Fransa ve Cezayir
srailliler Kltr Dernekleri Birlii, Paris Sefardik Kltr Dernei, Evrensel srail tti-
fak, ada Yahudi Belge Merkezi, Fransa Ortodoks Hamamlar Konseyi, Fransz Yahu-
dileri Temsil Konseyi ve Geleneksel Yahudilik Temsil Konseyi.
I2
A.J. Fisher, "Israel and the German Federal Republic," Contemporary Revietu, London
No. 1099 (July 1957), s. 100 ve d.; Narodi Azii i Afriki, No. 4 (1963), s. 48-53.
3
nde gelenleri: Almanya Merkez Yahudi Konseyi, Bavarya Yahudi Topluluklar Kon-
seyi ve Aa Saksonya Yahudi Topluluklar.

172
 Yukarda sylenenler gsteriyor ki, emperyalist devletlerin s-
rail'e vedii rol ile srail ynetici evrelerinin yaylmac tasars
ayn madalyonun iki yzdr. Bu ama birlii tm srail tarihinde
grlebilir. Emperyalist gler blgede eylemin iine daha fazla
girdike srail yaylmacl daha da belirginlemitir.
Bu saldrgan siyasetin srail toplumunu daha askerletirmi
olmasna amamak gerekir. srail Ordusunun ekirdei Haganah
ve (daha nce ngiliz Ordusunun bir paras olan) Yahudi Tugayyd.
Bamszlktan sonra, srail subaylar Amerikan, ngiliz ve Fransz
asker kolejlerinde eitim grmee baladlar. Yeni gmenler asker
eitimden geirildi, genler askere alnd, etkili bir yedekler seferber-
lik sistemi yaratld ve stratejik endstriye ncelik verildi. Bylece,
srail 1956 saldrsna hazrland srada, ordu da malzeme, bece-
ri ve moral ynlerinden hazrd. Centurion ve Patton tanklar,
Skyhawk jetleri ve baka karmak silhlar 1956'dan sonra geldi.
srail'in askerletirilmesi Orta Dou'da asker paktlar olutur-
ma abasyla elele yrd. srail daha 1951'de btn ilgililere nerilen
ve Araplarn redde kararl grndkleri Orta Dou Komutanl
tasarsn destekleme iaretleri gsteriyordu. srail D leri Bakan
Moe arett'in VVashington'u ziyareti 23 Temmuz 1952 A.B.D.-srail
Andlamasyla sonuland. Artan snr atmalar, nihayet, byk
asker karlamalara yol at. Bylece, srail Svey Kanal irketinin
millletirilmesinden ok nce Msr'a saldrmaya hazrd. A.B.D.
1956 saldrsna katlmamt ama, Msr'n saldrya urayacan
biliyordu.14 A.B.D. ilerici Arap rejimlerinin zayflamas yannda, bl-
gede yeni mevziler kazanmay hesaplyordu. 1957'de iln edilen
Eisenhovver Doktrini Amerika'nn teki Batl smrgeci gleri
geride brakmaa kararl olduunu gsteriyordu. Bu doktrin Orta
Dou lkelerinin i ilerine karmay ve Arap dnyasnda kurtulu
akmlarn bask altnda tutmay hedef alyordu. srail bunu resmen
21 Mays 1957'de onaylad.

Ben-Gurion'un Bat bakentlerini ziyaretinden sonra, Amerikan

Skyhavvk uaklarnn yollanmasna ilikin 1962 andiamas baarld.
Bu, Amerikan siyasetinin srail ile Araplar arasndaki atmay
derinletirmede nemli bir admyd. srail ile Federal Alman Cum-
huriyeti arasnda diplomatik ilikilerin balamasnn 1965'de ilnn
1966'da ekonomik yardm andiamas izledi. srail Savunma Bakan
"Anthony Eden, The Memoirs of Anthony Eden: Full Cinle, Boston, 1960.

173
 Yardmcs Tzvi Dinstein ayn yl gene Amerikan Skyhavvk uaklar
salamak iin yeni bir andlama yapmak zere Washington'a gitti. Bu
gelimeler srailli nderlerin Araplarla bir asker atmaya doru yol
aldklarn gsteriyordu.
Gereklerin incelenmesi kiiyi 1967 savann, ona kar olanlar
hedef alarak, enperalistlerce balatldna inanmaya sevkcdiyor.
srail yaylmacl bu hedefe giden bir ara olarak kullanlmt,
okadar. Ne saldrdan nce, ne saldr srasnda, hatt ne de sonra,
Amerika srail asker evrelerini sulayan bir tek sz sarfetti.

14 Mays 1967'de, Kuds'te srail'in kurulu.yldnm nedeniyle

bir asker geit treni yapld. Asker tren birok diplomatik temsil-
ci tarafndan srail'in bakentini Telaviv'den Kuds'e tek yanl olarak
tama kararn onaylamama belirtisi olarak boykot edildi. Birlemi
Milletler Bar Gc Komutan General Odd Bull da trende bulun-
mad. Askersizletirilmi bir blgede geit treni dzenlemek ate-
kes andlamalarmn bozulmas olduu kadar ak bir kkrtclkt da.
Fransz Le Monde srail'in "Suriye'ye kar topyekn saldr" tasarsn
aklayan belki de tek gazeteydi.15 Gerilimi daha da arttran bir
olay olarak, srail, bar gcnde komutanlk yapan General Rikhye'yi
tayan bir B.M. uana ate etti. srail B.M. kuvvetlerinin kendi
topraklarna kabul bile etmezken, bar gcn ektiklerinden tr
eletirilenler U Thant ile Msr oluyordu. Ayn biimde, Bakan
Nasr srail gemilerinin ya da baka bayrakla seyreden ama srail
iin stratejik yk tayanlarn Tiran Boazndan gemelerine izin
verilmeyeceini bildirdii zaman, gndeme konan konu "Akaba
Krfezi'nin ablukas" oldu. Oysa, srail dnda tm ticaret gemileri
Eilat limanna urayabilirlerdi. stelik, btn devletlerin kendi
kara sularnda egemenlik haklar vardr. Tiran Boazlarndaki olay
da bundan farkl birey deildi. srail'in Akdeniz'de uzun bir kys
olduundan, Akaba Krfezi'nin kapatlmas onun "boulmas"
anlamna gelmiyordu. Abluka srail devletinin varln tehlikeye
atmad. Bu lke iin barn korunmas asl nemli ama olma-
lyd. srail'i bir Arap okyanusu iinde kck, zayf birey olarak
gsteren Bat propagandas gerei yanstmyor. srail'in gerisinde
byk emperyalist gler vardr. 1956'da srail'in emperyalizme kar-
olan Arap komularn bir trl kabul edemeyen devletler nce
ngiltere ve Fransa, sonra da Amerika olmutu. 1967'de, bu lkeler

5
i4-i5 Mays 1967.

174
"niha zm", yani Nasr'm iktidardan drlmesini ister g-
rnyorlard.
i Haziran 1967'de, Levi Ekol General Moe Dayan'1 Savunma
Bakanlna atad ve rgun'un eski nderi Menahem Begin de dardan
bakan oldu. O zaman, israil'in 1956 Sina kahramannn ellerine tevdi
edildiine inanlyordu, israil Moe Dayan'n orduyu ve halk topar-
lamada insan-st bir grevi baard, onlar rgtledii, asker
plnlar izdii ve lkeyi tam gnde savaa ve zafere gtrd
efsanesini yayd. Ancak, gerek u ki, sava karar ok nceden aln-
mt. Randolph ve Winston Churchill Alt Gnlk Saa adl kitap-
larnda General Ezer Weizmann'dan u alnty yapyor: "Herey
iin bir tasarmz var - Kuzey Kutbunu ele geirmek iin bile." Gene-
ral Mordechai Hod da kampanyann tasarland yllarda unlar
sylemi: "Plnla yaadk, plnn stnde uyuduk, pln yuttuk. Onu
durmadan gelitirdik."16
israil'in sava srasnda yaptklar "savunma" gereinden ok
teye gitti. Sivillere kar napalm bombalar kullanld, hatt Msr-
llar yannda savatklar iddias ortaya atlarak Gazze'de bar gc-
ne bal baz Hintli askerler bile ldrld. Arap sava tutsaklarna
yaplan ilem tm insancl ilkeleri iniyordu. Arap kentleri ve kyleri
yerle-bir edildi. Hakaret, iddet, yama ve ynsal katliam /apld.
srail ileri gelenleri Kuds', baz rdn topraklarn, Golan Tepe-
lerini ve Sina'y kendilerine kattklarn iln ettiler. Yz-binlerce Arap,
gene, iddetten ve bir yerden bir yere srlm olmaktan tr ka-
mak zorunda brakld. srail gmen sorununu pepee yaratarak
bunu komu Araplar stnde bir bask arac olarak kullanmak ve
Yahudi g iin daha fazla toprak edinmek amacn gtt. Btn
bu sylenenler bar iinde yanyana yaamann deil, israil'in igal
isteinin kantlardrlar.
Irak'n Birlemi Milletler delegesi Adnan Pachachi israil'in
saldrdan hemen sonraki durumunu u szlerle ok iyi aklyordu:
"Siyonist igal esin ve itici gcn Avrupa zindanlar-
nn rn olarak ikence, grm kiilerin zlem ve d-
lerinden almaktadr. Avrupa'daki Yahudi halka ektirilen
bask ve hakaret yllarnn Hitler kymyla doru-
una ulamas, grnd kadaryla, bugn srail'in kade-
N
- rini belirleyen Avrupal Yahudilerin ruhsal yaplarnda
16
s. 65 ve 91.

175
 derin bir iz brakmtr. Yzyllarn ylgnl ve kini imdi
Filistin Araplanna yaplan grlmemi vahetle bir k
yolu bulmaktadr. Fakat kaderin ne acmasz bir cilvesidir
ki, Yahudilerin, topraklarnda Orta a Avrupa'snn
anlatlmaz vahetinden uzak bir kurtulu ve korunma yeri
bulduklar Araplar bugn bylesi hayaszca youn bir
bir basknn kurban olmaktadrlar...
"Amerikan Hkmetinin tavr, ne yazk ki, bizim en kt
kukularmz pekitirmitir. Grnen odur ki, srail'in
Arap dnyasndaki Amerikan karlarn ve ihtiraslarn
geniletmede gvenilir bir ara olaca bu hkmetin
yerlemi bir siyasetidir."17
israil'in eylemlerinin ardndaki gerek neden bu lkenin ynetici
evrelerinin tekelci sermayenin ne denli etkisi altnda olduklarnn
anlalmasyla daha iyi ortaya kabilir. Yetmi Yahudi i adamnn
da katld, uluslararas maliye ve endstri evrelerinin byk kon-
ferans srail'in hangi karlara hizmet ettii ve lkenin gerek sahi-
binin kimler olduu hakknda bir fikir vermektedir.18 srail yalnz
kendi kaynaklarna dayanarak silhl kuvvetlerini srdremez. Emper-
yalist devletler srail'e petrolle dolu Orta Dou'da kendilerinin bir
bir arac, Arap halklarnn ulusal kurtulu akmn durduracak bir
kale ve Bat'nn stratejik karlarn kollayacak bir s olarak baktlar.

Dnya Siyonist rgt'nn 24 Eyll 1967'de Basel'de yaplan

Yetmiinci Kurulu Toplantsnda ovence ve tehditlerle dolu szler
iitildi. General Itzhok Rabin, Dr. Nahum Goldmann ve bakalarnn
sylediklerine baklrsa, srail'in rdn, Lbnan ve Suriye gibi dev-
letleri siyasal ynden btnyle ortadan kaldrmay tasarlad sonu-
cuna varlabilir.
Amerika'dan baka Alman Federal Cumhuriyeti'nin de sra-
il'in saldrgan siyasetine destek olduunu belirtmek nemlidir.
srail'in asker zaferlerine katkda bulunan silhlar onarm andla-
mas sayesinde Bat Almanya'dan salanmtr. 1967 sava, anti-
tank Kobra fzeleri de dahil olmak zere, baz Bat Alman silhlarnn
denenmesi iin de frsat yaratm saylr. Bu sava kk fakat hareket

"Jan Dziedzic ve Tadeusz Walichnowski, Background of the Sx-Day War, Warsaw, Interp-
ress Publishers, 1961, s. 72-73'den Provisional Verbatim Record, A/PV. 1537, June 7, 1967,
51 Extraordinary Session of the U.N. General Assembly.
"Konferans iin: Observer, 6 Austos 1967.

176
yetenei yksek bir ordunun sayca daha kalabalk bir dmana stn
gelebileceini gstermitir. Baz Batl asker evrelerin bu deneyin
kazanlarn Avrupa sahnesine tamak istemeleri de akla geliyor.
Bat Alman nkleei fizikilerin srail'de ok aktif olduklar ve bu l-
kenin atom bombasn Araplarla olan diyalogda bir kuvvet arac ola-
rak kullanmak istedii de biliniyor. Negev l yeralt nkleer deney-
lere sahne olmu ve burada fze rampalar kurulmutur. Bu merkezler
Bat Alman bilimcileri iin, nkleer silhlara sahip olma isteklerine
yardmc olacak deney noktalar durumuna gelmitir.

Grnen odur ki, emperyalizm sava srdrmede israil'i bir

ara olarak semekle doru bir seenekte bulunmutur. Bat'nn st-
lenmeyi gze alamayaca bir eyi, iyi silhlanm bir srail gnll
olarak yapmaktadr. srail'in kukusuz kendi ihtiraslar olduu halde,
dnyada ve zellikle Orta Dou'daki durum dikkate alndnda, em-
peryalizmin ve yeni-smrgeciliin gnll bir arac durumundadr.

srail'in daha nce Afrika'ya szmas da ayn erevede deerlen-

dirilmelidir. srail, Arap boykotunun etkilerini bertaraf etmek ve
kendi emellerine bir k yolu bulmak amacyla, Afrika'da bir yer
edinmek iin hibir abay esirgememitir. Afrika, nce, byk bir
ham madde kaynadr. Afrika endstrisini kendi ekonomisine bala-
maa alm, ucuz emek ve zengin ham maddeye dayal dk
retim maliyetinden yararlanm ve israil'de pazarlanabilir mallar
iin fabrikalarn, rnein Kenya ya da Fildii Kys'nda turungiller
rnn tayacak tahta kasa yapmna yardm etmitir. Baz Afrika
lkeleri, endstrileri ya da srail makinalar kullanan tarmlar
araclyla ekonomik ynden. srail'e balydlar. Afrika'ya belirli
anlamda sendikalama ve kooperatif anlayn gtren de Histadrut,
yani srail i Sendikalar Federasyonuydu.

Daha nemlisi, srail bu ktadaki tm ulusal kurtulu akmlarnn

karsnda yer almtr. Gney Afrika'daki rk aznlk hkmetine
destek olmutur. Amerika'nn ve Federal Alman Cumhuriyeti'nin
yardmyla birok Afrika devletinin bamszln engelleyici eylem-
lerde, grece grnmez fakat stratejik adan nemli roller oynamtr.
Amerikan Hkmeti israil'in Afrika'ya yardmnn eidi ve znn
biimlenmesine mdahale etmitir. Bu mdahale, dorudan doruya
ayaklanmalara kar uygulamalardan hareket eden asker eitimin s-
tnde durarak stratejik ynden nemli blgelerde toplanmtr. Ango-
la'da Portekizlilerden srail yapm Uzi makinal tfeklerinin ele ge-

177
girildiine dair raporlar vardr. 19 lsrail'"'n "Gney Afrika ile Kutsal
Olmayan ttifak" 2 0 ne keyf bir rnektir, ne de yalnzca bir rast-
lant. Gerekten, Paul Ginievvski Apartheid'in ki Tz21 adl kitabn
israil Siyonizm'i ve Gney Afrika apartheid'i arasndaki ideolojik yakn-
lk ve pratik ibirlii stne oturtmutur. srail, rk rejimleri silh
ve asker danmanlarla beslemektedir.22 Bu denli ilikiler srail iin
"intihar ilikileri" 23 olarak tanmlanabilir. Gerekten de yle ol-
mutur; birok Afrika lkesi ve devletle diplomatik ilikilerini kesmi
durumdadr.
srail Asya'nn da bir paras olmaa abalamtr. Baarsz-
szhkla karlam ve bu abasndan herhalde vazgemitir. Baar-
rszl kanlmazd, nk srail ve Siyonizm yalnz Asyal olma-
dklar gibi, Asya'ya karydlar da. Jawaharlal Nehru 1955 Bandung
Konferansnda tehlikenin srail'den ok ona arka kan gl devlet-
lerden geldii konusunda Araplar uyarmt. 24 Bandung'dan sonra,
srail'in hibir Asya-Afrika ya da balantsz lkeler konferansna
arlmamas kabul edilmiti. Birbirini izleyen her konferansn
srail'i daha sert biimde sulamas nemlidir. srail yorumcular
Asya-Afrika iin iyi olann srail iin kt olduunda birleiyorlar.
1958 Kahire Birinci Asya-Afrika Dayanma Konferansnn srail'
in Orta Dou'nun ilerlemesini ve gvenliini tehdit eden bir s
olduu karar, sonradan Gine, Endonezya, Cezayir, Tanzanya, Gana
ya da baka yerlerde yaplan hukukular, gazeteciler, genlik ve kadn
toplantlarnda yinelenmitir.

Birlemi Milletler'de yaplan oylamalarn incelenmesi srail'den

uzaklaldm gsteriyor. Gemite srail'i desteklemi olan Malawi,
Lesotho, Svvaziland ve Botswana gibi devletler (pek kk olduklar
gereinden baka) rk Gney Afrika rejimine bamldrlar. s-
rail'in dostlar, genellikle, bu topraklarda yabanclara asker sler

"S.R. Salman, Israel and Counter-Insurgency in A/rica, [Beirut,] Center for Palestine Studies,
1974, s. 7.
20
GeorgeJ. Tomeh, Israel and South Africa, New York, New World Press, 1973, s. 48.
21
Paul Giniewski, The Two Faces of Apartheid, Chicago, Henry Regnery Co., 1965, s. xvi.
22
Libyan Arab Republic, Ministry of Information and Culture, Israeli Penetration in Af-
rica, Tripoli, the General Administration for Information, 1974, s. 15.
23
Trkkaya Atav, "srail'in ntihar likileri, "Teni Halk, Ankara, 4 Kasm 1973;
"srail'in Afrika'daki Durumu," ibid., 28 Ekim 1973; , "Israil-Irk Gney Afrika
ittifak m ? " Bar, Ankara, 21 ubat 1974.
24
G.H. Jansen, ^'oniim, Israel and Asian Nationalism, Beirut, the Institute for Palestine Studies,
1971, s. xiv.

178
verirler. srail dostlarn ekonomik, hatt asker ynden u ya da bu
Avrupa devletine yakndan baml kk, zayf ve tutucu lkeler
arasndan seer.

Saldrgan D Politikann e Yansmas:

D lkelerden byk paralarn akmas srail'in, zellikle ilk
yllarda ekonomik glklerinin stesinden nasl gelebildiinin ve
bu ynde bir retim gizili olmad halde dta saldrlar nasl yr-
tebildiinin yantdr. Bu trl grlmemi parasal destein lkenin
ekonomik kalknmasndan baka hedefleri olduu burada belirtil-
melidir.

israil'in d deme borlarnn yaratt durum, Sina kam-

panyas uasnda, parasal destee Amerika'nn da katldn ortaya
koyuyor. Ameikan Hkmeti israil'e resm yardm geici olarak
durdurduysa da, (1956 saldrsndan sonra da) hibe biiminde
gene Amerikan kaynaklarndan gelmee devam etti. israil yneti-
cileri bu kampanyann israil ekonomisi stndeki etkilerini ortadan
kaldrmak iin emperyalist devletlere daha fazla yaslandlar ve eme-
iyle geinen ynlara yeni vergiler koydular.

Yllarca, Filistin daha geni ve tamamlayc bir rgnn ayrl-

maz paras oldu. Filistin'in komu Arap lkeleriyle ekonomik
ilikileri olmas doaldr. evresindeki Arap dnyas ile hibir ili-
kisi olmayan israil ham maddelerden btnyle yoksundur. Naren-
ciye yetien bu lkede tarm genellikle gda ynnden halkn gerek-
sinimini karlamamaktadr. Endstri gelimemi, d ticaret a
byktr.

Ekonominin 1968'de bymesi endstrinin sava retimine

ynelik genilemesinden tryd. Ayn biimde, baz srail yaynlar
tarm rnlerinde de fazlalk olduunu sylemekte, ancak bunun
ynlarn satn alma gcnn dmekte olduundan kaynaklanp
kaynaklanmadn belirtmemektedirler. Devlet sermayecilii yerel
zel ve d tekelci sermayenin hizmetindedir. Devlet sektr bu ev-
relerin ar basks altndadr. rnein, israil'in Hadera'daki en
byk kt fabrikas Amerikan sermayesinin denetimindedir.
Amerikan Kaizer-Frazer irketi byk bir otomobil montaj ku-
ruluunu iletmektedir. Petrol arayan zel sermayedir. lkenin
d-alm siyaseti incelendiinde, srail'in temel endstri ham

179
maddeleriyle dardan getirilen mamul maddelerde bamll
ortaya kar. Ancak, gitgide byyen d ticaret ann ana nedeni
artan sayda uak satn almasdr. Bu nedenle, ek bte kararlar
almak israil'de olaandr. Asker masraf btenin byk bir orann
oluturmaktadr. 1969'da, yani 1967 saldrsndan hemen sonra,
asker masraflar btenin yzde 54.1'ini kapsyordu. Demek ki, sosyal
refah, salk, sigorta ve benzeri alanlara asker amalardan daha az
para sarfediliyor. Hkmet enflsyonu ve srail parasnn deer kay-
betmesini durduramamaktadr. Gelime bteleri hemen hemen
btnyle dtan gelen gelirle karlanyor. Fonlarn te-biri de
borlarn denmesine gidiyor, tsrail bu mal evrelere byk l-
de bamldr. .

Sonu:
srail kendine zg bir emperyalist nfuz rnei oluturuyor.
srailli yneticiler, Siyonist rgtler araclyla, emperyalist lkelerin
etkili gerici evreleriyle yakn iliki iindedirler. srail'in ileri gelen-
leri i politikada sermayenin karlarna ve d politikada da yayl-
mac bir programa hizmet etmektedirler. Dnya Siyonist rgt
srail ileri gelenleriyle uluslararas gericilik arasnda kkrtc anla-
malarn yapld bir aratr. Bu rgt geni yetkileri olan yabanc
ve devlet dnda bir kurulu gibi alr. leri gelenleri ar eilimli
sraillilerle rgt Ne w York'tan yneten Amerikan Siyonistleridir.
srail'in ynetici evrelerinin, aslnda, Amerikan denetiminde olan
Siyonist rgtn yalnzca bir parasn oluturduu sylenebilir. srail
Hkmeti bu rgtn yneticilerini, kendilerinin grev ve yetkilerini
ilgilendiren bir yasa tasars henz Knesset'e sunulmadan nce,
haberdar etmektedir.

Bugnk Siyonizm de menfada birlemi ve ac eken bir Yahudi

ulusunun varl, Yahudi sorununun toprak elde etmekle zm ve
Semitizm dmanlnn srp gitmesi gibi Siyonizm'in klsik inan-'
larna oturmaktadr. Dnya apnda birlemi bir Yahudi ulusuna
ilikin iddialar Yahudilerin kendine zel, bakalarndan ayr ve daha
nemlisi, "seilmi" ve "stn" olduklar inancna yol at. kinci
olarak, dnya Yahudiliinin zorunlu olarak srail'e gmesi istei
on-be milyon insann yerletirilmesini gerektiriyordu. Bundan tr,
1967 saldrsnn da gsterdii gibi, Araplar Siyonizm'i bir tehdit olarak
kabul etmekte hakldrlar. Siyonizm Orta Dou'da emperyalizmin bir

180
arac olarak, uluslararas bar ve gvenlik iin de bir tehdittir. Son
olarak, gerici ve yaylmac bir ideoloji olan Siyonizm'in Semitizm
aleyhtarlyla da bir ilikisi yoktur. Bugnk Siyonizm israil'de
ve Amerika'da byk Yahudi burjuvazisinin ideolojisidir. Emper-
yalizme hizmet eder ve kurtuluu gleri hedef alan yeni-smrgeci
taanlarn yardmcsdr. Yahudi sorununu zemez; emperyalizmin
yalnzca Yahudi kanaddr. Ona kar duranlar emperyalizme kar
olduklar iin bu tavr taknmaktadrlar.

181
SRAL VE AFRKA
RIGHARD P. STEVENS

srail devletinin Mays 1948'de kurulmasndan bile nce, Afrika'da

ve baka yerde srail varlnn temelleri siyasal Siyonizm ve ktaya
miras kalan imparatorluk yaps iinde atlmt. Bunun sonucu olarak,
bu varln aratrlmas bizi yalnz srail'in abalarna Afrika'da
nasl yardmc olunduu srecini deil, dorudan doruya ya da do-
layl olsun, srail yararna iletilecek olan bu basklarn doasn da
anlamamza yardmc olacaktr. .
Bu tartmann biraz snrnda grnmekle birlikte, Siyonistlerin
ilk balarda ilgilenmeleri konusunu ele almak Siyonizm'in smrgeci
ve yerlemeci niteliini anlama asndan yararsz deildir. Bylece,
Herzl'in Der Judenstaat adl kitabnn yaynlanmasndan yalnzca
yedi yl sonra, ngiliz Smrge Bakan Joseph Chamberlain Siyonist
ndere Uganda'da (aslnda, Kenya) bir Yahudi yerlemesi kurmasn
neriyordu. Chamberlain'in 1903 tarihli Altnc Siyonist Kongre-
sinde kabul edilen nerisinin Uganda demiryolunun yapm gibi
birtakm pratik dncelere bal olmasna karn, daha nemli ola-
rak, gney Afrika'da ngiliz rk ve imparatorluk siyasetiyle ilgiliy-
di. Chamberlain Boer Savandan sonraki dnemde, Gney Afrika'da
beyaz uzla siyasetinin kesin baars iin Yahudi desteine gereksinim
olduunu anlyordu. Savatan sonra tanmaz mal yklerle kar kar-
ya kalan Smrge Bakan Gney Afrika'nn kalknmasnn Rand
evresindeki byk endstri ve maden zenginlii yoluyla olabileceini
bilmekteydi. Tm ngiliz dominyonlar iinde, Gney Afrika Yahudi-
1
dilerin ve Yahudi sermayesinin en girift olduu yerdi. Chamberlain'in
biyografisini yazm olan Julian Amery'nin dedii gibi, "zellikle
Rand Yahudilerin elindeydi ve...Chamberlain ile Milner Gney
Afrika'nn kalknmas ve gelecekteki ilerlemesini bu zenginlie
balyorlard." 2 Gney Afrika'nn 1898'de Gney Afrika Siyonist
Federasyonu kurulmadan nce Siyonist eylemin bir merkezi olduu
gerei ve "Rand madenlerinde en zengin giriimci ve yatrmc

South African Jevoish Chronicle, 25 Eyll 1903.

2
Julian Amery, The Life of Joseph Chamberlain, C. IV, London, 1951, s. 257.

183
 Yahudilerin Siyonist olmalar" 3 , ingiltere ve Amerika Birleik Devlet-
leri bata olmak zere, teki Bat devletlerinde daha sonrak iSiyonist
baars, i siyasal yap ile d siyaset arasndaki ilikiye bir rnek olu-
turabilir.

Gney Afrika Yahudiliinin siyasal Siyonizm'le, "Uganda nerisi"

ile ilgisine yansyan -ama ilk tercihi oluturmayan- derin balants
bu zamansz tasary da ayordu. Aslnda, Gney Afrika Yahudileri
siyasal Siyonizm'e o denli balydlar ki, lke Yahudilerinin yzde
99'unun Siyonist balants pekl sylenebilirdi.4 Gney Afrika'ya
yzde 8o'i Litvanya'dan gelen Yahudi gmenler, ilk balarda yok-
sul olmalarna karn, tm beyazlar gibi buradaki rksal eitsizliklerin
yukarlara trmanmak iin olanak saladn arabuk farkettiler.
Birok gzlemci 120,000 Gney Afrikal Yahudinin 1945'e kadar,
dnyada kii bana en zengin Yahudi topluluunu oluturacan
ve, Amerika da dahil olmak zere, herhangi bir yerdeki Yahudi
topluluundan daha fazla Siyonist dvasna katkda bulunacan
sylyordu.5
Herzl'e aka dn vermek iin dnlm ve Gney Afrika
Yahudi topluluuna ho grnmek isteyen Uganda nerisinden baka,
Afrika'daki Yahudi yerlemesini ilgilendiren baka birok tasar daha
vard, fakat bunlar ounlukla Israel Zangvvill'in nderliinde Yahudi
Toprak rgt'nn nerileriydi. Bu tasarlarn herbiri siyasal
Siyonizm'in, ister Libya'da italya, ister Sudan'da. ngiltere ve
' ister Angola'da Portekiz olsun, bir smrgeci devletin karlaryla
uyutuu noktasndan yola kyordu. En son verilen rnekte, bu
tasary destekleyenler "Portekiz Hkmeti'nin Angola'y etkin bir
biimde igal altnda tutamamasmdan tr, bu dnceyle ibirlii
yapmak zorunda olduunu, Gney-Bat Afrika'dan gelen bir Alman
tehdidiyle kar karya bulunduunu ve 'Angola'da Portekiz bayra
altnda gl bir Yahudi kolonisinin o bayran orada dalgalanmas-
nn tek yolu olduunu' " 6 tahmin ediyorlard. Birinci Cihan Sava'nn
balamasyla Yahudilerin Afrika'ya yerlemesine ilikin tm tart-

'Robert G. VVeisbord, A/rican Z'on, Philadelphia, 1968, s. 126.

4
Sarah G. Millin, The People of South A/rica, Ncw York, 1954, s. 236.
5
Dan Jacobson, " T h e Jews of South Africa: Portrait of a Flourishing Community,"
Commentay, C. XXIII (Ocak, 1957), s. 39; Edwin S. Munger, Afrikaner and African
Nationalim, London, 1967, s. ao.
6
John Marcum, The Angolan Revolution: the Anatomy of an Explosion (1950-1962), C. I,
Cambridge, Mass., 1969, s. 3. Alnt: Israel Zangvvill, Report, London, 1913, s. ix.

184
malar kesin olarak sona erip Filistin n plna kmsa da, byle
bir gelime olmu olsayd ne gibi olas sonular olabileceine dair
dncelere yer vermee deer. Bir tarihi yle diyor:
"Bu nerinin (Kenya) kabul edilmesiyle Yirminci Yzyl
tarihinin nasl deimi olabileceini dnmek ilgin.
Kenya szkonusu olunca, kii unu sorabilir: Bir Yahudi
topluluunun orada bulunmas ingilizlerin o blgeyi denet-
lemelerine yetecek miydi ? Ya da Afrika milliyetilii kendi
iindeki byle bir toplumu smrgeci, kendi geleceini
saptama hakk olmayan ve ulusal varlk hakk olmayan bir
grup olarak m grrd?...Herhalde, Afrika milliyeti-
lii, Orta Dou'daki Arap milliyetiliinde olduu gibi,
modern siyasal Siyonizm'le atacakt. O zaman da, horoz
d Dou Afrika'da olacak ve Nasr yerine de Kenyatta
Siyonistlerin nefret ettii kii olacakt." 7 ... .

Olaylar yle geliti ki, ne Kenyatta ve ne de Libyal ya da Angolal

milliyetiler Siyonist yerlemecilerle kar karya gelmek zorunda
kaldlar; gelimeler farkl olsayd, Siyonizm'in smrgeci niteliini
pek az kii yadsyabilirdi.
Bu arada, Siyonistler Afrika'da dikkatlerini, ngiliz Afrikas
-yani, Kenya, Rodezya'lar ve Gney Afrika- bata olmak ve Belika
Kongosu onu izlemek zere, Yahudi yerlemelerinin kalabalk ol-
duu yrelere toplamlard. Burada Siyonist ve emperyalist dn-
cenin birbirine ball ve bamll, neredeyse, Afrika'nn g-
neyindeki beyaz aznln merkezine yaknlk orannda nemliydi.
Bu siyasal, toplumsal ve kltrel ilikinin gerek doas kendini
Gney Afrika'nn en tannm siyaset adam olan General Jan Christian
Smuts ile daha sonra srail'in ilk Cumhurbakan olacak olan Siyonist
nder Chaim Weizmann arasndaki derin kiisel ilikide gsterecekti.

Smuts'm Weizmann'a ve Siyonizm'e yaknl ingiliz imparatorluk

varln kollayan bir grevlinin oynad roln yanbamda, lkesinin
smrgen sermayeci sisteminin gereksinimlerini dikkate alarak yumu-
atlm ve modernletirilmi de olsa, kendi Afrikaner halknn rk
ve saptrlm teolojisinden de douyordu. Smuts-Weizmann dostluu-
nun nemi, ancak, Weizmann olmasa Balfour Bildirisi'nin olmayaca
ve Smuts olmasa 1910'da siyah ounluk tm bir yana itilerek kurulan

'VVeisbord, s. 257. , -

185
Gney Afrika Birlii'nin sarslp yklaca anmsandnda, tam
olarak anlalabilir. Her ikisi de bir anlama "temsil" ettiklerine kar
benzer durumlarn korumaa alyor ve her ikisi de ekonomik, si-
yasal ve stratejik boyutlarda imparatorluk esi adna hareket ediyor-
lard. Her iki durumda, Smuts ve Weizmann Bat uygarlnn, bir
Hristiyan misyonu ya da Yahudi-Hristiyan hedefi olarak, baskyla
smr ve igalle denetimi sanki iyi eylermi gibi gstermek yetene-
ini kendilerinde toplamlard.
1975'de yaynlanm olan Weizmann ve Smuts: Siyonist-Gney
Afrika birliine likin Bir alma adl kitabmda uzun uzadya
anlatlan bu ilikinin ayrntlarna girmeden belirteyim ki, Weiz-
mann, 1940'larn banda, 1939-ncesi Ingiliz-Siyonist ibirlii
Beyaz Kitabnn canlanabileceim umduu anlarda, Smuts'a bu
ittifakn ncs ve beyaz stnlne dayal bir Pan-Afrikanizm'in
babas olarak, Afrika'nn gelecei iin bir tasar nermiti. Weizmann,
26 ubat 1943 tarihli ve "Afrika Hakknda Memorandum" baln
tayan bu ilgi ekici belgede, "Afrika'nn savatan sonra ngiliz
Smrge mparatorluunun herhalde belkemii olacana dayal"
bir tez gelitirdi. Weizmann burada, daha sonra, petroln yerine gee-
cek olan yeni bir kimya endstrisi iin karbonhidratlarn geni kul-
lanmn ngren bir gelime tasars neriyordu. Bu tasar iinde
Weizmann, bir Yahudi Filistin'in, "Afrika Ktasnn, byk bir olu-
um olma yolunda geliebilmesi iin bir laboratuar ya da deneme istas-
yonu rol oynayabileceini" ileri sryordu. "Afrika ile Filistin
arasnda yaratlacak bu ban Filistin'in Arap evresi iinde yerini
glendirebileceini ya da ekonomik ve siyasal ynden, ilerde kurula-
bilecek bir Arap Federasyonu yerine Afrika blokuna girmesini kolay-
latracan" belirterek szlerini bitiriyordu.8 Smuts Afrika'nn ve
imparatorluun geleceini, kukusuz, gereki olarak grd ve bu
tasary ele almad halde, Weizmann'm Afrika'ya yaklam, genel
izgileriyle, srail'in dnce biimini oluturdu. Bu arada, Gney
Afrika'nn destei 1947'de Filistin'in blnmesine ilikin B.M. kara-
rna yol aan karmak Siyonist manevralarna bir hayli katkda
bulundu.

Gney Afrika, gene Smuts'n nderlii altnda, uluslararas

dzeyde Yahudi devletinin desteine koarken, ierde hkmetinin
karsna militan ve rklk asndan daha da sa kanatta olan,
'Richard P. Stevens, Weizmann and Smuts: A Study in Z>o"ist-South African Cooperation, Beirut,
1975, ek, s. 123-7.

186
Afrikaner'lere dayal Milliyeti Parti dikilmiti. Bu partinin gemiinde
Semitizm-aleyhdar tavrlar olmasna karn, 1947 ye 1948'de dramatik
bi deiiklik de yer ald. Irk bir aznlk rejimi korunacaksa, yalnz
beyaz dayanmasnn gerei takdir edilmi olmakla kalmyor, fakat
Yahudi sermayesinin kp gidecei korkusu da duyuluyordu. Bylece,
1948 genel seimleri yaklatka, bir zamanlar Hitler'in rk mito-
lojisini benimsemi olan partinin dncesinde bir deiiklii gsteren
birka iarete rastland. Milliyeti Afrikaans basn Filistin'deki n-
liz siyasetine kar Siyonist terrizm ve muhalefetini desteklemekle
kalmyor, Tanr'nn Setii Hristiyan rk dedikleri Afrikaner'lerin
ngilizlerle ba koparma isteini Siyonistlerin tavrlarna benzetiyor-
lard. 26 Mays 1948'de Milliyetilerin, az farkla da olsa, zaferinden
hemen sonra, Malan hkmeti israil'i de jure tand.

srail'in diplomatik ynden tannmasn hemen, Yahudi desteini

kazanmak iin dnlm olan teki eylemler izledi. Malan iktidara
geldikten alt hafta sonra, kendinin ve hkmetinin beyazlarn her-
hangi bir blntsne kar ayrmdan yana olmadklarn aklad.
Malan, srail'e yatk birok teki devletin tavrnn daha da tesine
giderek, yasalarla uyumad halde, srail'de hizmet etmek zere
Yahudi yedek subaylarn gitmelerine izin verdikten baka, ngiliz
Uluslar Topluluunda Yahudi devletini ziyaret eden ilk babakan
da oldu. Gney Afrika'nn karlat cidd parasal sorunlara karn,
hkmet srail'in ok gereksinim duyduu mal ve parann yollan-
masna izin verince, Malan'n Yahudi topluluu stndeki etkisi
aa yukar tamamlanmt. 9 Milliyetilerin srail'i desteklemesi
ve Semitizme kar olan resm siyasetlerine son vermelerinin Yahudi
toplumundaki tepkisi bu partinin grlerinin btn aamalarda kabul
edilmesi oldu. Bylece, apartleid resmen siyasal bir sorun oluyordu,
havrada ya da Yahudi basnnda sulanacak bir ahlk sorunu deil. 10

srail'in bamszlnn ilk on ylnda, bu devletin ilikileri Gney

Afrika, Etyopya ve Liberya ile snrl kalmt. Hem Etyopya, hem
Liberya'da ynetici Amerikan-Liberyal sekinlerde ar tutucu
Baptist (Protestan) mezhebi ile birlikte gl bir Amerikan varl
ve karmak bir Kral Salomon sllesi mitolojisi srail ile ilikileri
etkilemiti. Ayn zamanda, Fransa Bat ve Ekvator Afrikas, Belika
9
Richard P. Stevens, "Zionism, South Africa and Apartheid: the Paradoxical Triangle,"
Phylon, C. XXXII, No. 2, 1971.

187
Kongosu, ngiliz Bat, Dou ve Orta Afrikasmda bulunan Avrupa
ynetimleriyle ticaret ve ekonomi ilikileri kurulmutu. 1957'de
Gana ile balayarak bamszlk gelip attnda miras olarak kalan
ilikiler bunlard. eitli ilikilerin varlna karm, srail asndan,
Gney Afrika ve teki beyaz aznlk gmenleri ynetimiyle ilikiler
geri kalan Afrika karlarndan ar basmaktayd. Bunun sonucu
olarak, Gney Afrika'nn rk siyaseti Birlemi Milletler'in neredeyse
kuruluundan beri bu rgtte tartlmaktaysa da, srail bu lkenin
tutumunu sulama akmna katlma gereini duymuyordu.
Ancak, 1955-1956 yllarna gelindiinde, olaylar srail'in Afrika
ile ilikilerini yeni batan ele almas zorunluluunu dourdu. srail'i
dta tutan 1955 Bandung Konferans ve 1956'da Svey'e ngiliz-
Fransz-srail saldrs srasnda yer alan Yeni Delhi Asya Sosyalist
Konferans srail'in Batllarla ve emperyalistlerle olan ilikilerinin onu
zenilmeyen bir duruma soktuunu gsteriyordu. Bylece, Birlemi
Milletler'de ounluu oluturacak olan devletlerle yakn ilikiler
kurma karan verildi. Ksaca, bu Afrika siyaseti temel ilkeye otu-
racakt : (a) Arap etkisinin, gerekirse asker yardm yoluyla, snrlan-
mas ; (b) Arap Birlii yesi olmayanlarla ekonomik ilikilerin geni-
letilmesi; ve (c) Birlemi Milletler'in iindeki (ve sonunda Afrika
Birlii rgtnde) Arap devletlerine kar kullanlmak zere, Arap
olmayan Afrika devletlerinin diplomatik desteini kazanma. Aktr
ki, bu siyaset ancak yeni devletler biimsel egemenliklerine kavu-
tuka yava yava tam olarak uygulanmaa balamt. Fransz uydusu
olanlar bata olmak zere, bu devletlerin ounun, ekonomik ve
siyasal ynden, Paris'e ok fazla bal olmalar gerei karsnda ba-
mszlklarnn bir anlama kukulu olmas srail asmdan ek bir yarar
salyordu. Temelde, srail bamszlktan nceki gnlerde kurduu
ticaret balantlarnn yaratt havadan yararlanyordu.

1957 ve 1961 yllar arasnda srail'in Afrika siyaseti Gney Af-

rika ile olan ilikilerini n plna almakta devam ettiyse de, Temmuz
1961 'e gelindiinde Fransa'ya ynelik tutucu devletlerden bile apart-
heid'i srail'in knamasn isteyen basklar gelmee balad. Bylece,
srail'in ilk rkek tepkisi apartheid'i "lkenin beyaz olmayan oun-
luunun karlarna zararl" olarak tanmlamas oldu. Bunu, ksa
bir sre sonra, srail'in B.M.'de Gney Afrika'ya kar oy verenlere
birka kez katlmas izledi.
srail'in, Gney Afrika'nn rk siyasetine ilikin daha nceki
on- yldr srdrd tavr nda, bu dn, anlalabilecei

188
gibi, Gney Afrika'nn duyarll asndan bir hayli srpriz olarak
geldi. Gney Afrika Afrikaans basn ihanete uram bir an kz-
gnl ve itenlii ile unu sorabiliyordu:
"srail halknn kendini Yahudi olmayanlar arasnda koru-
maa almasyla Afrikaner'in olduu gibi kalma abas
arasnda bir fark var m? srail halk, Tevrat'tan yola
karak, teki halklarla neden karmak istemediini an-
latmaa alyor; Afrikaner de ayn eyi yapyor..." 11

Gney Afrika D leri Bakan "Gney Afrika Hkmet ve

kabinenin bakanlar tek tek, gemite, srail ile ilikileri iyiletirmek
iin yapmadklarn brakmadklarn" syleyerek srail'i "dmanlk
ve kadirbilmezlik"le sulad.12 Babakan Dr. Verwoerd u rahatsz
edici gzlemde bulundu: Yahudiler srail'i orada bin yl yaam olan
Araplardan aldlar. Bu noktada onlarla ayn dncedeyim; srail,
Gney Afrika gibi, bir apartheid devletidir." 13 Sonunda diplomatik
ilikilerin bykelilik dzeyinden elilik dzeyine indirilmesiyle,
srail-Gney Afrika balarnda resm olarak bir souma yer aldysa
da, ekonomik ve kltrel ilikiler gl kald. Baz durumlarda, G-
ney Afrika Siyonist rgt aslnda bykelilik grevlilerinin ele
almas gereken birok iler yaptlar. Daha nemlisi, Gney Afrika
Yahudilii neredeyse genellikle cidd bir srail yanls olarak deer-
lendirilen bu durumu affettirecek bir yol olarak dnya kamu oyunca
Gney Afrika'ya yneltilen eletirileri baka ynlere ekmee al-
yordu. Bu durum, Gney Afrika Milletvekilleri Kurulu ve Siyo-
nist rgt'nn sraryla, Yahudi kurulularnn apartheid'i resmen
sulamaktan kandklar B.M.'de zellikle grlyordu.

Afrika ve Asya ile daha gl ilikileri ngren srail karar,

Histadrut ( Genel Federasyonu) ve Mapai'm (srail i Partisi)
Filistin'deki Siyonist abalarnn balangcndan beri gelitirdii ba-
lantlarn bezedii ii akm ve Bat Avrupa sosyalizmine ilikin te-
maslardan yararlanabildii iin anslyd. Gerekten, srail'in bir
Afrika-Asya siyasetine girime istei, Uluslararas zgr i Sendi-
kalar Konfederasyonunun temsil ettii sendikaclk akmnn Afrika
ile ilikileri geniletme kararyla birleti. Brksel'de stlenen ve "a-

"Alnt: Henry Katzew, "South Africa: a Gountry Without Friends," Midstream, lkbahar
1962, s. 73.
12
Ibid. . . -.
u
Rand Daily Mail, 23 Kasm 1961. .

189
rl" ve "sola kaymay" snrlama abasna yardmc olan ve bu-
nu byk lde denetleyen A.B.D. sendika federasyonlar A.F.L.
-C.I.O. idi. Bu rgtn Siyonizm'le gl bir biimde balants ve
Afrika'da abalarnn C.I.A. desteiyle belgelenmi olmas bu yaznn
erevesini aan konulardr. Ksaca, bu nderler, bu demektir ki,
Afrika'da ii sendikalar akm kanalyla "lml" nderler yaratma
yolunda adamakll aba harcamaktayd. Ve bu denli nderler de,
Amerikan, ngiliz, svire ve skandinavya ii akmlarnn yardmyla
Histadrut tarafndan 1960'da Telaviv'de kurulmu olan ve gya
siyasal ynden yansz Emek almalar ve birlii Enstitsnde
deil de baka nerede eitim grebilirlerdi? Bundan byle, Manda
dneminde yerlemecilerin ekonomik ve siyasal yaamn deneyimi
altna alp biimlendiren Histadrut ve Mapai gibi gler geni kay-
naklarn ve dikkatlerini, srail d politikasna destek kazanma yolun-
da, nc Dnya'ya evirdiler.

Bunun sonucu olarak, srail 1958 ve 1967 yllar arasnda Afrika

da genellikle hakknda iyi konuulan, bir sr yaratc ve gerekten
bir hayli beceri isteyen ilere kalkt. Yksek masrafl tasarlardan
kanarak ve insan esi stnde durarak, dokuz yllk bir sre
iinde 2485 srail uzman Afrika'da altlar. Asya, Ltin Amerika
ve Akdeniz dahil olmak zere, btn blgelere yollanan uzmanlarn
toplam saysnn 3476 olduu gereinden hareket edersek, Afrika'nn
srail'in bir numaral hedefi olduu anlalr. Ayn biimde, eitim
iin, srail'e getirilen 12,627 yabanc iinde yarsndan fazlas, 6640
kii Afrika'dand. Bu Afrikallarn says 1958'de 59'dan 1964'de
528'e frlamt. Gelimi devletlerin dnda ayn eyi eyi yapan
devletler iinde en by olan srail'in bu abasna ilikin dikkate
deer gerekler, rakamlar ve mantk Leopold Laufer'in srail ve
Gelimekte Olan lkeler birliine Teni Yaklamlar (1967) adl kitabnda
yer almaktadr. A.B.D. D leri Bakanl Uluslararas Gelime Ajan-
s'nda grevli biri tarafndan yazlm olan bu kitap srail'in Afrika'daki
baarsnn temelini anlama ve bundan yararlanma umudunu bes-
leyen iin son derece nemlidir.

Afrika'da srail'in ve Milliyeti in'in abalarnn temel gerei

her ikisinin de Amerikan onayyla i grm olduklar ve A.B.D'nden
gelen teknik yardmdan byk lde yararlandklardr. Bylece,
1950'lede Drdnc Nokta programlaryla A.B.D.'ye gidip eitim
gren be srailliden en az biri, daha sonra srail'in kendi kooperatif

190
programna katlmtr.14 srail'in Afrika'daki varlnn ne biim
birey olduunu, C.LA.'den yardm gren Massachusetts Teknoloji
Enstitsne bal Uluslararas almalar Merkezi denetiminde
Arnold Rivkin'in 1962'de yazd kitap baka bir dzeyde ortaya koy-
mutur. 1 5 Rivkin, Afrika ve Bal: zgr Dnya Siyasetinin eleri adl
bu kitabnda, "tsrail rneinin, Bat modelinden farkl, fakat zgr
dnyann karlarna komnist rneinden ok daha fazla uyan,
bir eit ekonomik 'nc g' olabileceimi" sylyordu. Rivlin
Amerika iin gerekten hkmet siyaseti olacak u neri stnde duru-
yordu :

"israil'in nc g olarak rol de nc-lke yardm

tekniini yaratc biimde kullarak arttrlabilir. Afrika'ya
yardm geniletmek isteyen bir zgr dnya devleti, is-
rail'in zel durumu ve birok Afrika lkesi tarafndan iyi
kabul grdn gstermi olmasndan tr, bu artn
bir bln israil kanalyla yneltebilir. rnein, Bat
Almanya ya da A.B.D., srail'in Afrika lkelerine ek yar-
dmlarna mal destei oluturmak iin, srail'in zel
hesabna yatrlanlarla geri denmek zere, srail'e Al-
man Mark ya da dolarla zel kredi aabilirler. Bu krediler
israil'in deme dengesindeki olumsuz durumu daha iyiye
gtrecei gibi, Afrika lkelerine yaplan yardma mal
ynden, geri-denmezlik temeli stne, desteklemek iin
ek kaynaklar olutururlar. Bu trl nc-lke yaklam
zgr dnyann ok-ynl yardm gruplamalarna zel-
likle uygundur."

Aktr ki, Amerika asndan, srail ile iyi ilikiler iinde olan
herhangi bir Afrika devletinin, A.B.D. ile kt ilikiler iinde olmas
olas deildir. Daha aka, A.B.D. siyasal ynden, mtevazi bir
srail varl sayesinde, bir hayli daha youn ve dorudan Amerikan
mdahalesinden ok daha fazla kazanabilir.

israil, 1967'den nce B.M.'de Afrika ile ilgili olarak yaplan birka
yoklamada tuhaf durumda kaldysa da srail'in abalan, genelde,
baarl olarak deerlendiriliyordu. Herhalde ok sayda deiik re-

"Leopold Laufer, Israel and the Developing Countries: New Approaches to Cooperation, New
York, 1976, s. 5. ,
5
Arnold Rivkin, Afrika and the West: Elements ofFree World Policy, New York, 1962, s. 84-85.

191
mlerle yakm ilikiler kurduktan baka, srail ekonomisi belirli
yararlar saland. in tuhaf u ki, srail-Afrika ilikilerinde deiik-
lik Haziran 1967 savanda srail zaferi ile balad. Gney Afrika'nn
beyazlar da ,dahil olmak zere, Bat dnyasnn gururu ve geni
topraklarn fatihi srail, bu zaferden igalci, gl ve Prusya-Hegel
modelinin gerek imaj olarak kt. Uzun sredir "evrilmi", "tek
babna kalm", "tehdit altnda" ve kk "demokrasi kalesi" diye
sunulan srail ilkelerine bal Afrikal nderlere artk byle grn-
myordu. Tanzanya Cumhurbakan Julius Nyerere ve birok
baka nder srail'den tm igal ettii topraklardan ekilmesini
istemekle kalmayp, srail'in Filistinli kimliini tanmamasn ve Gazze
ile Bat Yakas'ndaki Araplara muamelesini eletirdiler. Ama, do-
rudan doruya ekonomik tehdidi de ieren Ekim 1973 sava Afrika
devletlerinin srail'den kopmasn hzlandrd. Yalnzca Lesotho,
Swaziland ve Malavvi, Gney Afrika'nn etkisine ok ak devlet
olarak, srail ile ilikilerini srdrd.

Afrika'dan gelen ve retici ile tketici uluslar arasnda artan

rekabetle de balantl olan tepkinin bu aamasnda, srail, Afrika'nn
eilimini bir yana koyarak, gene, daha nceki Gney Afrika ile daha
ak ilikiler siyasetine dnd. Pretoria'daki diplomatik temsilciliini
bykelilik dzeyine kai an srail Hkmeti "apartheid'i reddeden
siyaseti deimemekle birlikte,...srail, Gney Afrika da dahil olmak
zere, btn lkelerle olaan diplomatik ilikiler kurmas gerektiine
inandn" aklamtr. Bundan sonra, bir sr ziyaretiler ve heyetler
her iki ynde gidip gelmee baladlar; Gney Afrika'ya gelenler iinde
daha fazla bilineni Moe Dayan'dr. Ve Nisan 1976'da, srail Hk-
metinin arsyla, Gney Afrika Babakan John Vorster daha yakn
iliki ler kurma resm hedefiyle srail'e gelmitir. Eklemee gerek yok ki,
Gney Afrika Yahudi topluluunun bu yeniden yaatlan ye ak
ilikiler yznden byk bir kvan iinde olduu aktr. srail'in
dostlar bile bu ilikilerin douraca sonularn srail'in imajn
bozduunu teslim ederken, Filistinli Arap genliinin ve siyah G-
ney Afrika genliinin balatt kanl gsteriler ve basklar dnyann
dikkatini bu yerlemeci devletlerin srp giden varlna ekmitir.
Ancak, her iki durumda da, A.B.D. eletiriyi saptrmaa ve onlara
kar asker harekt engellemee alt. Gney Afrika ile bu
ilgi srail'i savunanlar g duruma drmekle birlikte, yer-
yznde ayakta kalan rk devletler en doal ilikilerini btnle-
tirirken, tarihin doal seyrine uyduu gereini gryoruz.

192
 Ek:
( ,

srail ile Gney Afika arasndaki ideolojik, ekonomik ve gittike

artan asker ilikiler B.M. olduu kadar teki uluslararas rgtlerin
de rapor ve kararlarna konu olmutur. Bunlar, iki rklk bii-
mi arasnda benzerlii grecek kadar yetenekli davranmayarak,
bir yandan apartheid'i sularken, te yandan, iki yzllkle Siyo-
nizm'i alklayan kimi devletleri rahatsz etmitir. Ne var ki, B.M.'
in Batl olmayan ounluk yeleri "derin tarihsel ve ideolojik kk-
leri" 1 6 olan bu benzerlii grmekte glk ekmemekte ve Afrika
ktasnn ba ile dibinde yer alan bu iki klk kalesinin arasnda,
karlkl yarara bal, artan yakn ilikiyi endieyle izlemektedirler.

3151/G (XXVIII) sayl ve 14 Aralk 1973 tarihli karar diyor

ki:"
"Genel Kurul, Portekiz, Gney Afrika ve srail'in (giri pa-
ragraf 7) birbirlerine salad siyasal, asker ve mal yar-
dmda grld gibi, Portekiz smrgecilii, apartheid reji-
mi ve Siyonizm'in birletiinin altn izerek, (5) zellikle,
Portekiz smrgecilii, Gney Afrika rkli, Siyonizm
ve srail emperyalizmi arasndaki kutsal olmayan ittifak
knar."

3324 E (XXIX) sayl ve 16 Aralk 1974 tarihli karar:

"Genel Kurul, (5) srail ve Gney Afrika arasnda siyasal,
ekonomik, asker ve teki ilikilerin glenmesini knar."
3411 G (XXX) sayl ve 10 Aralk 1975 tarihli karar:
"Genel Kurul, (4) Gney Afrika rejimi ve srail arasnda
siyasal, asker, ekonomik ve teki alanlarda ilikiler ve
ibirliinin glenmesini gene knar."
31 /6 E sayl ve 9 Kasm 1976 tarihli karar:
"Genel Kurul, Genel Kurul kararlarnda belirtildii gibi
(yukardaki karar), Gney Afrika rk rejimi ve srail ara-
snda siyasal, asker, ekonomik ve teki alanlarda ilikiler ve
ibirliinin glenmesini tekrar tekrar sulam olduunu
anmsayarak... srail'in Genel Kurul ve Gvenlik Kuulu'-
16
ig Austos 1976'da B.M. Apartheid'e Kar zel Komite'nin kabul ettii rapor: Report
on the Relations betveeen Israel and South A/rica.
"Bu alntlarda, B.M. uygulamasna uyulmutur.

193
 nun kararlarn ar biimde inemek suretiyle, Gney Afri-
ka askerlerini eitmek zere yar-asker personel yollamas ve
ve Gney Afrika'ya sava gemisi ve baka sava malzemesi
satmas gereinden tr derin endie duyarak, Apart-
heid'e Kar zel Komite'nin srail ve Gney Afrika ili-
kilerini ilgilendiren raporunu dikkate alarak, 18 israil'in
Birlemi Milletler kararlarn ar biimde ineyip
Gney Afrika rk rejimini sululuk siyasetinde yrek-
lendirerek, Gney Afrika rk rejimiyle srp giden ve
artan ilikilerini cidd biimde knar; kamu oyunu israil'in
Gney Afrika rk rejimiyle ibirliine harekete geirmek
iin, Genel Sekreter'den ApaHheid'e Kar zel Komite'nin
raporunu, eitli dillerde, geni olarak datmasn ister."

Israil-Gney Afrika ilikileri, hemen hemen ayn szcklerle,

son zamanlarda, Mays 1976'de Trkiye'de stanbul'da toplanan
Yedinci Mslman D leri Bakanlar Konferansnda, Haziran-
Temmuz 1967'da Mauritius'da Port Louis'de bir araya gelen Afrika
Birlii rgt Bakanlar Kurulu Yirmi-yedinci Olaan Oturumunda,
Austos 1976'da Sri Lanka'da Kolombo'da Balantsz lkeler
Devlet ya da Hkmet Bakanlar Beinci Konferansnda ve Mart
1977'de Msr'da Kahire'de Birinci Afro-Arab Zirve Konferans top-
lantsnda belirlendi ve knand.

8
Alnt: dipnotu 16.

194
SRAL, GNEY AFRKA VE RAN
ABDLMLK AUDAH

srail ve Gney Afrika arasndaki ilikiler konusuyla bir dere-

ceye kadar ayrntlaryla evvelce ilgilenildiinden,1 ben kendimi bu
ilikilerdeki baz yeni gelimelerle snrlayacam ve gelecekteki
eilimlerin bir evrimini izmee gayret edeceim.
Gney Afrika ile ilikilerin gelimesi bir dizi gzlem gerektirir.
Bana gre, sper ve byk gler, ana eksen Kuzeyde israil, Bat'da
Iran ve Gneyde Gney Afrika olmak zere, uluslararas sistemin bir
alt blmn kurarak yeni uluslararas durumlar yaratmaa al-
yorlar. Ama, uluslararas sistemin Arap ve Afrika-Arap alt blm-
lerinin eylem ve abalarn felce uratmaktadr. Bu giriim dev-
letin nisbeten gelimi ekonomilerine ve onlarn askersel bask ara-
larna dayanmaktadr, "ilerleme ve g" kavram Bat mantnn
liberal kavramdr. Ek olarak, bu lkeler ok byk yzeyli geni
bir alan toprak-alt madenlerini ve teki doal kaynaklar snrlan-
drmaktadrlar. Bu alann iinde ve yaknnda gnmz uluslararas
ticaretinde byk neme sahip denizler ve okyanuslar vardr. Bu alan
iindeki siyasal birimler grece zayftrlar. Aralarnda smrgeci d-
nemde miras kalan siyasal sistem kararszl ve dnya enflsyonun-
dan kaynaklanan ekonomik bunalmn da bulunduu artan sayda
sorunlardan sknt ekmektedirler.
u ana deinki hibir resm anlama bu eksendeki lkeyi
balamamaktadr. Buna karn, ikili ilikiler ve dzenlemeler belir-
gindir. Bu uluslararas durumun billrlamasnda, uluslararas ili-
kiler rntsndeki deimeler, 1970'lerdeki gler dengesi ve 1980'
lerdeki tasarlar nda katalizr Amerika ve dolaysyle NATO
politikasdr.
Bu aamann ve gelecekteki geliimlerinin ama ve hedeflerini
aa karmak iin Haziran 1967 sava ve sonrasna, Arap lkelerinin
'Sempozyumda Abdlmlik Audah'nn sunumu Richard P. Stevens'in "srail ve Afrika"
konulu aratrmasndan sonradr. Audah, bundan tr sunumunu burada yaynlananla
snrlamtr.
v
/
' 195
yenilmesi ve Svey Kanalnn kapatlmasna gitmemiz gerekiyor.
NATO'nun stratejik kavramlarna gre, uluslararas sistemin Arap
alt-blmnn eylemlerini denetleme ve caydrma grevi yapan
israil ile birlikte Arap blgesinde yeni bir durum belirdi. Buna Av-
rupa'nn ve Amerika'nn H : nt ve Gney Atlantik Okyanusu yoluyla
uluslararas gemicilik ve ticaret yollanma olan artan ilgisi eklendi.
Bunun iindir ki, biz on yl nceden balamak zere belirli bir dzeye
kadar Amerika'nn ve Avrupa'nn karlarnn Arap blgesinin mer-
kezinden gneye, yani Basra alanna kaydn gryoruz. Bundan
sonradr ki, Avrupa ve Amerika'da Basra blgesinde asker boluk ile
devletlere szma ve saldr biiminde olan d dokuncalar konusunda
tartmalar balad. Ayn zamanda ran'n asker gc ilgi gerektiren
bir biimde gelitirildi. Bu oluamlara NATO'ca verilen nem,
1960'larn sonuna doru konuyu incelemek ve neriler getirmek
amacyle bii adhoc komitenin kurulmasyla sonuland. Kasm 1972'de
-bu tarihi iyi hatrlamanz neriyorum- NATO Konseyi Hint Okyanu-
su ve Gney Atlantik blgesinin savunmasn ve teftiini neren tasa-
rlarn oluturulmasn gerektiren komite raporunu onaylad. Byle-
likle, hi duyurulmadan NATO eylem blgesi ve askersel eylem alan
geniletildi. Resm olarak NATO, kesin ykmllklerine bal
olarak, ktay tm kysyla snrlayan Akdeniz'i olduu kadar,
Bat Avrupa ve Yenge Dnencesinin kuzeyindeki Atlantik blgesin-
deki Amerika'y da korur.

Bu kurulan ve onaylanm strateji, NATO'yu ilgilendirdii ka-

daryla, bir donanma ss ve Basra blgesinden Hint ve Gney Atlantik
Okyanuslar denizyollar araclyla Bat Avrupa ve iki Amerika'lara
kadar uzanan petrol akmn koruyan ekonomik ve asker istihkm
durumuna gelen Gney Afrika'nn nemini arttrmtr. Hint Ok-
yanusunda byk bir Ingiliz-Amerikan ssnn ina edildii Diego
Garcia gibi adalar, asker ve stratejik nemlerini arttrmlardr.
Ayn durum Afrika ktasnn Bat ve Gney kylarna, baka
bii deyimle, Angola, Namibia ve Cape Verde Adalarna olduu
kadar uluslararas denizcilik yollarnn olduu Dou Afrika (Mozam-
bik) kys iin de szknusudur. Bu blge ve lkele, ya Avrupa
baatlnn srekli klnmas, ya da Bat Avrupa ve Amerika siya-
sasn kabul eden hkmetler oluturulmas plnnn baars iin
gereklidir.

Fakat grlmemi bunalmlar ortaya kt ve alnan tm nlem-

lere ve uygulanmasn garanti eden hkmlere karn, bu pln

196
engelledi. Bu bunalmlar, aadaki biimde zetlenebilecek belirli
baz uluslararas gelimelerin sonulardr:
1) Portekiz imparatorluunun tasfiyesini balatan faist rejimin
k Mozambik'te FRELIMO'nun rolnn tannmas, bu Cep-
henin nderlii altnda bamszlk bildirisi zerinde anlamaya varl-
masnn yannda Angola'nn bamszlnn ve Cape Verde Adala-
r'ndaki referandum tarihinin belirlenmesi.
Bu bamsz Afrika lkeleri, Bat dnyas ve NATO'nun dev-
rimci ve sosyalist devletler, yani hr dnyann dmanlar olarak ad-
landrd bir halkaya dahil edilmilerdir. Tm bunlar, 1976 sonuna
doru Angola'daki savan ardndaki gizli gdleri gstermektedir.
Ne yazk ki, byk glerin mdahalesi ve bu sorunla ilgili olarak
uluslararas elii Angola sorununa bakmak iin toplanan Afrika
Birlii rgt toplantlar srasnda aka belli olduu zere ulus-
lararas sistemin Afrika blgesinin kmesine yol at.
2) Ekim 1973 savann bir sonucu olarak ve zellikle petroln
Arap haklarn savunmada bir silh olarak kullanlmasndan sonra,
dnya kamu cyu imdi Arap dncesiyle ayn grtedir. Bu ba-
lamda, Afrika-Arap ibirlii yalnzca srail'le Afrika lkeleri arasn-
daki ilikilerin sertlemesiyle deil, fakat ayn zamanda B.M. Genel
Kurulunda bir ortak grn uyarlanmasyla en yksek noktasna
ulat. Bu, Gney Afrika delegesinin itimatnamesinin reddinin ve
Yasser Arafat'n 1974 dneminde konumak zere arlmasnn
nedenini de aklar.
3) Fakir ve zengin lkeler arasndaki kartln iddetlenmesi,
yeni bir dnya ekonomik dzenini ve ham maddeler fiyatlarn gr-
mek zere toplanan B.M. zel dnem tartmalar srasnda somut
olarak ifadesini buldu. Bu duurh, nc Dnya lkeleri arasnda
yeni bir ereve iinde sorunlarn daha belirtme ve tutumlarn daha
iyi saptamay salamasnn yansra bir dayanmaya da yol at.
Bunlarn hepsi kurtulu akmlar eylemlerinde genel bir kesilme
olduundan gerekliydi. Bunun nedenleri, gerici darbeler, ekonomik
bunalmlar ve baz kurtulu ve smrgecilie kar savam nder-
lerinin lmyd.

Gney Afrika ve srail arasndaki ilikiler iki lkenin aka bir

eksen oluturmasna kadai desteklendi. Diplomatik temsilcilikleri
bykelilik dzeyine ykseltildi. Gney Afrika Babakan Vorster,

197
1976 Nisannda srail'i ziyaret etti ve bu lkeyle ekonomik anlamalar
imzalad. Binlerin, Filistin, Zimbabwe,Namibia ve Azania'da (Gney
Afrika) doru olarak zgrlk akmlar ve silhl savamlar diye an-
dmz, onlarn terrizm ve szma dediklerine kar koymak amacyla
ve gizli asker anlamalar, haber alma raporlar deiimi ve egdm
deneylerine de atf yapld.
teki ve daha nemli dzeyde, Amerika, Afrika devletleri ve
nderleriyle dorudan doruya temaslar kurmada daha faal bir rol
oynuyor. En son rnek D leri Sekreteri Kissinger'in Lusaka'da
Afrika'nn gneyindeki sorunlara siyasal zmler getirmeyi ama-
layan Amerikan siyasetine atfta bulunmasdr. Kissinger, ek olarak,
Gney Afrika Babakan Vorster ile Bonn'da grtn aklad
ve Austosta Tahran'da bir baka grmenin olacan bildirdi. Bu-
gne kadar hi kimse, bunun Iran ve Gney Afrika arasnda ilikiler
kuran ve bylece iran' Israil-Gney Afrika eksenine katan bir giri-
im olduunu bilmiyor.
Ksaca, Arap ve Afrika devletleri, imdi yenilenmi Amerikan
giriimleri, NATO stratejisi ve kendi asker ve stratejik beklentilerini
tehdit eden artan sorunlar ve bir srprizin sonularn etkisiz klc
israil, Gney Afrika ve iran'n rol ile kar karyadrlar.
Gemi deneyimin nda, bu dmanlk politikasna kar gel-
mede bize den tek zm, bize dosta olan lkelerce, blgesel ve
uluslararas rgtlerce desteklenen Afrika-Arap ibirliini bir silh
olarak kullanmaktr. Fakat bu pln etkisizletirmesi olas ana eylem,
Filistin, Zimbabwe, Namibia ve Azania direni akmlar arasndaki
ibirliini glendirmektir. Byle bir egdm, israil ve Gney Af-
rika'ya kesin bir darbe vurmada ve bylece blgemizdeki son rk
rejimlerden kurtulmada tek aratr.

198
KURTULU AKIMLARINA DMANLIK
VE GERC AKIMLARA DESTEK
S. G. IKOKU

Emperyalizmin kurtulu akmlarna dman olduu genellikle

bilinmektedir. Ayn biimde, emperyalizmin gerici gleri destek-
ledii de bilinen bir olgudur. Bu yzden, bu almann amac
emperyalizmin salad yardmlar sralamak deil, emperyalist
yardm politikalarnn, iinde etkinlik gsterdii kavramsal ve ilem-
sel ereveyi betimlemektir.
Bu alma Afrika ile snrl olacaksa da, bulgular genel olarak
tm nc Dnya'ya uygulanabilir.
Bugn Afrika'nn siyasal halitasnda krk-sekiz egemen devlet
grlyor. Bu devletler ulusal egemenliin ve kendi kendini ynet-
menin eitli dzeylerinde bulunmaktadrlar. Afrika'nn ayn siyasal
haritas, smrgeciliin birka blgede hl varolduunu gstermek-
tedir: Bat Sahra, Afar ve Issa'larn topra, Zimbabwe, Namibia
ve Azania (Gney Afrika). Teknik adan egemen olsa ve uluslararas
toplum tarafndan byle grlse de, Gney Afrika'daki apartheid,
Afrika'da kabul edildii gibi smrgeci bir uygulamadr. Bu gr,
Afrika Birlii rgt'nn 1963 ylnda yaplan al oturumunda
alnan Irk Ayrm ve Dekolonizasyona ilikin karara uzanmaktadr.
Afrika'da bugn yalnz be baml lke bulunduu iin, smrge-
cilie gemie ait bir olgu gibi bakma eilimi vardr- bu dn bii-
mi siyasal deil, aritmetikseldir. Bu eilim, ilerleme ve modernlemede
ortaklktan, "yeni bir bar, refah ve insan onuru dnemi J 'nden sz
eden emperyalist propaganda tarafndan kasden zendirilmektedir.
Gney Afrika'nn son kurtuluuna giden yolda grld gibi, bu
eilim, yumuama ve diyalog yanlsamas tarafndan beslenmektedir.
Giri niteliindeki gzlemlerimizi tamamlamamz asndan her
Afrika devletinin i politika modeliyle, bu devletin ktadaki kurtulu
akmlar karsndaki tutumu ve konumu arasnda bir iliki bulun-
duunu belirtmek yararl olacaktr. Bu durum ayrca u iki olguy-
la karmaklayor: 1) Kurtulu akmlar iindeki paralanma ei-

199
limi; (2) Afrika dndaki kurtulu akmlarnn desteklenmesinin ko-
ullar ve nitelii.
Bu almada kurtulu akm deyimine geni anlam verilmitir.
Deyim u anlamlar kapsyor: 1) Smrge kaln tlanndaki kurtulu
akmlar; (2) Azania'dakiapartheid kart akmlar; (3) Filistin Kur-
tulu rgt'nn savam; (4) bamsz Afrika devletlerinde yeni-
smrgecilikle savaan halk hareketleri. Zimbabwe, Namibia, Bat
Sahra ve Afar ile fssa'daki savamlarn ulusal kurtulu akmlar ol-
duu genellikle kabul edilir. Afrika Ulusal Kongre'sini ve Azania Pan
Afrika Kongresi'ni de ulusal kurtulu savamlar iinde grmekte
bir saknca yoktur. Filistin Kurtulu rgt'nn savam bir ulusal
kurtulu akmnn tm niteliklerine sahiptir. Siyonizm Filistin'de ya-
banc bir edir; Filistinli Araplarn ounluunu yurtlarndan ederek
ve onlarn tm siyasal haklarn ellerinden alarak bir Arap lkesini
smrgeletirmitir. Bu rk temeline dayanan smrgecilik, israil
Yahudi devletinin kurulmasnda kullanlmtr. Bu durum, gce da-
yanan ve temelde Gney Afrika'daki apartheid'den farksz rksal s-
tnlktr.
Kurtulu akm deyimi, bamsz Afrika lkelerinde yeni emperya-
lizm rneklerine kar olan halk hareketlerini de iine almaktadr. Bun-
larn kurtulu akmlar olarak tannmas gerekil, nk eski bir s-
mrgedeki emperyalist karlar ortadan kaldrmak iin bir devletin
kurulmas teknik stnlk salasa da, smrgeci d karlara olan
ulusal bamllk srmektedir.
imdi konumuzun dier esi olan yardm olgusunu ele alrsak,
iki-yanl ya da ok-yanl uluslararas yardmn insancl bir uygulama ol-
madn syleyebilirim, Yardmdan beklenen diplomasiyle hizmet-
tir. Buna karlk, diplomas yardmdan, yardm veren lkenin kar-
larnn yrtlmesi ve gelitirilmesi iin elverili siyasal ve askersel
koullarn salanmasnda yararlanr. Dnya Bankas'nn eski bir
bakan olan Eugene Black gelime yardm diplomasisinden sz eder-
ken yeterince drst ve iten olmutu. Black, bu yardmn ve yardm
plnnn, yardm alan lkeyi, veren lkenin karlar dorultusundaki
bir siyasal ve ekonomik gelime izgisinde tutmak amacyla kullanl-
dn aka grmt. Bu durum, yardm veren lkelerin genellikle
ok-yanl yardmlara neden pek hevesli olmadklarn ve neden daha
ok iki-yanl yardma bavurmak istediklerini aklamaktadr.
kar gzetmeyen yardmdan da sz ediliyor. Bu, itensizlik ve
dzenbazlktr. En dk oranda ve koulsuz olarak yardm vermek

200
olasdr ve gerekten de iyi bir eydir. Ancak, genellikle, yardmn
iyi-niyet olgusunun varln destekleyecei, ya da yardm alan l-
kenin, veren lkenin kendi karlar acsndan dmanca grd
bir siyasal izgiyi ve diplomatik eylemi izlemesini engelleyecei
umulur.
Yardmn burada belirtilen biimde kullanlmasnn ideolojik
snrlamalarnn bulunmadnn vurgulanmas gerekir. deolojik
bak as ne olursa olsun, herhangi bir lke, kendi karlan
desteklemek iin yardmdan yararlanabilir. Belirleyici etken ideoloji
deil, yardm veren lkenin taahhd ve yeteneidir.
Ekonomik, askersel, siyasal ya da diplomatik olsun, yardm, e-
itli ve hemen hemen her amaca hizmet eder. Dolaysyla, yardm
Afrika devriminin zmleyicileri iin kendi bana pek nemli de-
ildir. Asl byk nem tayan, yardm evreleyen koullardr. Biz,
yardmn kayna, nitelii ve altnda yatan zihniyetle ilgilenmekteyiz.
Ancak, yardmn bu eitli yanlar dikkatle incelendikten sonra,
yardmn Afrika devrimini destekledii ya da kstekledii gibi bi-
limsel bir sonuca varlabilir. Yardm, yardm veren lkenin deil,
bizim bak amzdan deerlendirilmelidir. , ,
Emperyalizm tarafndan Afrika ve Orta Dou'ya verilen yar-
dmn stratejisi ve taktikleri yalnzca emperyalizmin bu blgedeki
jeopolitii asndan tam olarak anlalabilir. Bu konuda e
nemlidir: (i) Amerika Birleik Devletleri'nin nderliindeki emper-
yalist glerin egdml eylemi; (2) Gney Afrika ve srail'in
askersel-siyasal sler olarak salamlatrlmas ve (3) Afrika'nn her
her alt blgesinde ileri asker karakollar ve/ya da diplomatik eksenler
kurulmas.
1960'a kadar Afrika'daki smrgeci glerin zerk hareket ettik-
leri sylenebilir. Gana'nn Nkrumah'snn, Msr'n Nasr'nn, Gine'-
nin Seku Ture'sinin etkinlikleri, Afrika kurtuluunun desteinde e-
gdml Afrika diplomasisinin stratejisini ortaya koymutur. Afrika'da
smrgeci gler de benzer bir biimde tepki gstermiler, kendi
aralarndaki -ve baz uydu Afrika lkeler arasndaki- egdml
eylemden Afrika devrimine kar direnmek iin yararlanmaa ba-
lamlardr. Bu stratejinin en belirgin gstergesi Afrika Birlii rgt'-
nn, ak emperyalizmden kurtulua yardmc olacak fakat yeni-s-
mrgecilie ve uydulamaya kar savam engelleyecek biimde
kurulmu olmasdr. Bu tutukluklara karn, Afrika devrimi 1963
ile 1975 yllar arasnda ilerleme kaydetmitir. Portekiz smrgeci

201
 NATO lkelerinden salad yardma ramen sava alannda
bozguna uramtr. Gana'da, Libya'da, Sierra Leone'de, Benin'de,
Brazzaville Kongosunda, Somali'de, Etyopya'da, Uganda'da ve Ni-
jerya'da yeni-smrgeci mevziler geriletilmitir. Emperyalizmin An-
gola'da bozguna uramas, Afrika'daki eski smrgeci glerin -tn-
giltere, Fransa, Portekiz, Belika- egdml eyleminin, Afrika dev-
riminin artan gcyle baa kamayacan Bat'ya son kez ve arpc
olarak gstermi, emperyalizmin stratejik yedei Amerika Birleik
Devletleri'nin savaa katlmas gerekmitir.
Afrika devriminin zmleyicileri bunu bir sre bekle-
milerdi. Bu gelimenin bu srada ortaya kmas Asya'daki kurtulu
hareketlerinin gcne ok ey borludur. Fakat, A.B.D.'nin vekilleri
araclyla kendi etki alanlar olarak Afrika'da at koturan eski s-
mrgeci glere bamszlk kart konumlarda teden beri yardm
ettii, onlar cesaretlendirdii bilinmektedir. Ama, imdi, A.B.D.
Afrika'da stlendii nderlik roln kendisi aa karmtr.
Bu yln 27 Nisannda, Zambiya'nn Lusaka kentinde tarihsel
konumasn yapan Amerika Birleik Devletleri D leri Sekreteri
Henry Kissinger yle diyordu:
"Bakan Ford beni buraya bir taahht ve ibirlii mesajyla
yollad. Afrika'ya geldim, nk Afrika'ya ynelik tehditler,
birok ynden, modern aa ynelmi tehditlerdir. Ahlk
ve siyasal olarak, Afrika'daki ulusal bamszlk dram,
son kuak boyunca uluslararas ilikileri deitirmitir . . .
Afrika'ya lkemin sizinle almak istediini gstermek
zere ak bir dnce ve ak bir yrekle geldim...
Gezimin amac Amerikan politikasnda yeni bir bir d-
nemi balatmaktr.
"Bir dnya gc olarak Amerika'nn sorumluluklar, bu-
gn, bizim, dnyann bete-birini kaplayan geni ktann
bamszl, bar ve refahyla yakndan ilgilenmemizi
gerektiriyor." :'
Mesaj yeterince ak. ki noktay aydnlatmamz ve bir noktay vur-
gulamamz Henry Kissinger'in hedeflerini daha derin bir biimde de-
erlendirmemize olanak verecektir.
Zaire'de Belika'nn brakt denetleyici g grevini stlenme-
sinin; NATO'nun Gine-Bissau, Mozambik, Cape Verde Adalar,

202
Principe, Sao Tome ve Angola'daki ulusal kurtulu akmlarna set
ekme abalarnda Portekiz'e saland ak ve yzsz destein;
Angola i savanda FNLA ve UNITA glerini silh, para ve paral
asker yardmyla desteklemesinin; Rodezya ve Gney Afrika'ya kai
uygulanan Birlemi Milletler yaptrmlarn atlatmasnn; ve asker
ve ekonomik alanda, Birlemi Milletler'de ve son olarak Entebbe
Hava Alanndaki insafsz saldrda srail'i aka desteklemesinin
gsterdii gibi, Amerika Birleik Devletleri Afrika'da hibir zaman
ulusal bamszlktan yana davranmamtr.
kinci olarak, Henry Kissinger Afrika'ya Lusaka konumasnda
savunduu gibi, "ak dnce ve ak yrekle" gelemezdi. nk
ayn konumada Amerika D leri Sekreteri daha sonra, elinde
"bu kt'a iin yeni bir yardm program" bulunduunu sylemitir.
Bu konudaki dncesi o kadar somut bir duruma gelmiti ki, Kissin-
ger, "ok-yanl ibirlii yoluyla kalknma"nn "endstrilemi ulus-
larn, petrol reticisi yeni zengin lkelerin ve bizzat kalknmakta
olan lkelerin" ibirliini gerektireceini syleyebilmitir. Kissinger
Amerikan hedeflerinin ne olduuna karar vermi olmaldr, nk
Afrika'nn "A.B.D. ile atma taktikleri"yle baarya ulaamayacan
belirtmi ve ardndan tehdit edercesine eklemitir: "Bizim [A.B.D.]
kendimize olan saygmz o kadar gldr ki, ierden ya da d g-
lerden gelecek basklara izin vermeyiz."
Henry Kissinger'in Lusaka konumasnda aa vurmad bir
byk gerek, A.B.D.'nin geni Afrika topraklarnda kar olduudur.
Gerekte, Amerika'nn ilgisini eken, toprak, daha dorusu Afrika
topraklarnn altndaki ya da stndeki zenginliklerdir.
Emperyalizmin Afrika'daki jeopolitiinin ikinci dayana, k-
tann iki ucunda iki gl askersel-siyasal ssn kurulmasdr. Bun-
lar, apartheid bayra altndaki Gney Afrika ve Siyonizm'in sava
lnn ardndaki srail'dir. Bu askersel-siyasal sler, kesinlikle
Afrika kart siyasal grler gelitirmilerdir. Son aylarda, yalnz
kendilerini savunacak gce sahip olmadklarn, snrlarndan binlerce
kilometre tede saldr eylemine giriebilecek yetenekte olduklarn
da gstermilerdir.
Emperyalizmin Afrika'daki jeopolitiinin nc kayna, Af-
rika'nn her alt blgesinde ileri asker karakollarn ve/ya da diplo-
matik eksenlerin olutuulmasdr. Burada egemen Afrika devletlerin-
den yararlanlmaktadr. Ama, Afrika ktasnda emperyalizmin as-
kersel ve siyasal eylemlerini arttrmaktr.

20a.
 lgili lkelerdeki i gelimelerin sonucu olarak bu karakollarn
srekli deimesine karn, sistematik olarak kurulmak istenen ey
konusunda ak bir fikre varmak hl olasdr. Kuzey-bat alt-bl-
gesinde bir asker karakol var - Fas. Kuzey-dou Afrika'da rdn'le
Sudan' artan lde kendine ekmee alan Kahire-Riyad diploma-
- tik ekseni var. Dou Afrika'daki asker karakol Kenya'dr. Bat Afrika'-
da ise Togo ile Kamerun'u artan lde kendine eken Dakar-Abican
diplomatik ekseni bulunmaktadr. Emperyalizmin Orta Afrika'daki
ncs Zaire'dir. Ve Gney Afrika alt-blgesinde Zambiya'ya bir
diplomatik rol verilmitir. Bu eytan plnlara etkinlik kazandrma
sreci geliiyor. Plnn gerekleip gereklemeyeceini, sonradan or-
taya kacak dncelerin ve i gelimelerin bu devletleden baz-
larm kendilerine verilmi lolden kurtarp kurtaramayacaklarn gr-
mek iin biraz zamana gereksinim vardr.
Burada bir noktay vurgulamak gerekiyor: Kahire-Riyad dip-
lomatik ekseninin emperyalist konumlara hizmet etmesi iin yaratl-
mas gibi, Siyonizm'in Afrika'ya kar bir asker ve siyasal s olarak
kullanlmas da, Afrikallarn ve Araplarn savamlarnn ayrlmaz
bir biimde, skca birbirine balanm olduunun -eer byle bir kant
gerekliyse- olumlu bir kantdr. Arap dvasnn Afrika ile ilgisi ol-
madn savunan Afrikallar ve ayn biimde Arap lkeleriyle Afrika'
daki ulusal ve ekonomik bamszlk savamlarnn temel balantsn
grmeyi reddeden Araplar, yerlerini emperyalizmin yannda belirle-
mektedirler. Bunun farknda olup olmadklar nemli deildir. Ve
Arap petrol zenginliinin bir blmnn Afrika'nn emrine verilmi
olmas bu durumu rtmemekte, aslnda denetim mekanizmasnn
ne kadar zenle oluturulduunu gstermektedir. Yardm alan l-
kelerin yardmn asl kaynan ve nedenini farketmelerini nlemek
amacyla, emperyalizmin yardm, gittike daha ok gerici Afrika ve
Arap gleri araclyla gndermekte olduu aklk kazanmakta-
dr.
Modern an en iyi bilinen emperyalist yaplar, tarihsel olarak
beyaz rkn yaratt eyler olsa bile, emperyalizm znde bir renk
ya da rk olgusu deildir. Temel etken ekonomik g olmutur. Emper-
yalizmin yaratt dnya ilikileri iinde Afrika ve Arap lkelerinin
zde konumlar, bu iki halka, empeiyalizmin, Siyonizmin, apart-
heid'in ve Arap-Afrika gericiliinin diplomatik entrikalarnn ve pro-
pagandalarnn kolayca kamayaca bir birlik ve tutarllk vermek-
tedir.

204
 imdi Afrika'daki emperyalist yardm stratejisi konusunda genel
sonulara varlabilir:
1) Kurtulu akmlarna yaplan yardm, genellikle bu akmla
iinde blnmelere yol amak ve" bunlar srdrmek, dolaysyla
siyasal bamszla giden yolu kesmek anlamna gelir. Byle olmad
takdirde, ak smrge ynetiminin sona ermesi kanlmaz noktaya
gelmise, bu tr bir yardm, doacak bamsz devletin yeni-smr-
geci izgisine konmas anlamna gelecektir.
2) Bamsz Afrika devletlerine yaplan yardm aslnda gerici
(yani empeyalizm yanls) rejimler iindir. Bununla gzetilen ama iki
ynldr: Ekonomik ve kltrel bamszln elde edilmesi ve yaam
dzeyinin gelitirilmesi iin halktan gelen i basklara kar bu gerici
rejimleri desteklemek; kendi kendini ynlendirerek kapitalist sistemi
reddetmi olan Afrika devletlerini istikrarszla srklemek iin bu
gerici hkmetleri desteklemek.
3) Apartheid'e ve Siyonizm'e yaplan yardm, Afrika ve Orta
Dou'yu emperyalist yrngede tutmak iin, bu birincil nemdeki
sleri destekleme amacna yneliktir.
Sonu olarak, yardm, Afrika ve Orta Dou'da emperyalist
konumlar gelitirmenin en byk silh durumuna gelmitir. Yar-
dm verme mekanizmalar iinde apartheid, Siyonizm ve Afrika-Arap
gericiliinden yararlanlmaktadr. Emperyalizme kar savam yal-
nzca birleik siyasal ve diplomatik eylemi deil, Arap ve Afrika dev-
rimlerinin gleri tarafndan ayr bir yardm stratejisinin gerek-
letirilmesini de gerektirecektir.

205
SYONZM'
ELETRENLER
YAHUDLK VE SYONZM ARASINDAK
AYRIM
G. NEUBURGER

Tevrat, ilk insann yaradlndan sz ederken, en nde gelen

Yahudi yorumcularndan Rashi, Adem'i oluturan topran, yer-
krenin bir noktasndan deil, deiik yerlerinden alndn anlatr.
Bylece, insan onuru kiinin doduu yere bal olmad gibi, bir
blgeyle de snrlanmaz.

Kiinin bykl ya da deeri d grnyle llmez. Ya-

hudiler, Adem'in, Tanr'nn 1 bir yansmas ve tm insanln atas
olduuna inanrlar, insan tarihinin bu aamasnda, kendi dndaki
kiilere cannn istedii gibi muamele eden ayrcalkl insanlara yer
yoktur. nsan yaam kutsaldr ve insan haklar, 'ulusal gvenlik'
ya da teki nedenlerden tr onlar yok etmek isteyenlerce yadsna-
maz. Bunu, ok sk ve ok uzun ikinci snf insan durumunda kalm
Yahudilerden iyi kimse bilmez. Ancak, baz Siyonistlei deiik ola-
bilir; bunda alacak birey de yok, nk Yahudilik ve Siyonizm
ayn ey deildir. Aslnda, birbirine uymaz ve birbiriyle uzlamazlar.
yi bir Yahudi Siyonist olamaz; Siyonistse iyi bir Yahudi olamaz.

Altm yl akn bir sredir, babamn yapt gibi, Siyonizm'e

kar savam verdim ve dolaysyla onun ne olduunu biliyorum.
Bu savamn iinde son on ya da yirmi yldr bulunanlar iin
sylemek zorunda olduklarm artc, giderek ok etkisi yapc
olabilir. Hereye karn, bu sorunlar kesinlikle ve aklkla ortaya
konmal, nk Siyonizm hastal yeterince tanmlanmazsa, iyiletimi
salanamaz. Siyonizm'e kar olanlar uzunca bir sre d ile ve iyi
niyetli istekten kaynaklanan dncelerle ilgilendiler. Siyonizm'in
ne olduunu anlamak iin, kiinin, Yahudilii, Yahudiliin kar ve
olumsuzlamas olan Siyonizm'i ve Yahudi tarihini bilmesi gerekir.
Bana ayrlan sre iinde, Siyonistlerin eylemleri hakknda konuma-
mayacam; bunlar bakalarnca yeterince ele alnacaktr. Bir Yahudi

'Ortodoks Yahudiler henhangi bir dilde, Tanr'nn adn olduu gibi yazmamakta, rnein
"Tanr" (God) yerine "T-" (G-d) demektedirler.

209
 olarak, Tanrya isyan ve Yahudi halkna ihanet saylan Siyonizm'in
ne olduunu tartmay tasarlyorum.
ilk nce, birka tanmlama: Yahudi kimdir? Yahudi, bir Yahudi
anas olan ya da, Yahudi din yasalar (Halaah) uyarnca Yahudi-
lii kabul etmi herhangi birisidir. Bu tanm bile. rkl dlar.
Yahudilik, ilkelerini benimsemi kiiler bulmaya almaz; ancak,
bu ilkeleri kabul edenler eitlik esasna gre kabul grrler. Bunun
nasl olduunu grelim: En mmtaz ve sayg gren hahamlarn
bazlar Yahudilii sonradan kabul etmi kiilerdir. Yahudi analar
ocuklarn her Sebt gn (Yahudiliin kutsal gn olan Cumartesi)
ve tatil arifesi kutsarlar ve buau bin yldan beri yaparlar. ocuklar
kzsa, kutsama "Tanr seni Sarah, Rebeka, Rael ve Leah gibi yap-
sn"dr. Bu anaerkillerin hibiri Yahudi olarak domamt; onlar
Yahudilii sonradan kabul edenlerdendi. ocuklar erkekse, kutsama
"Tanr seni Efraim ve Menae gibi yapsn" biimindedir. Bu ikisinin
anas daha sonra Yahudi ve Yusuf'la evlenen Msrl bir kadnd.
Gelmi gemi Yahudilerin en by Musa bile daha sonra Yahudi
olmu Midyal bir kadnla evlenmiti. Son olarak, Yahudilerin
kutsal yazlar olan Tena, Ruth'un kitabn kapsar. Bu kadn, dou-
tan Yahudi gibi, Yahudi halknn geleneksel dman olan Moab'
llardan gelmedir. Bu kitap, Ruth'un Yahudilie geiini betimler
ve her yl "Yasa"nn (Tevrat) vahiysini yaatmak iin kutlanan ta-
tilde "Eski Ahd"in ilk be kitab olarak okunur. Ruth'un kitab,
hemen bitiminde ad geenin Yahudilerin en byk kral olan Kral
Davud'un bykannesinin ninesi olduunu anlatr.
t

Siyonistlerden baka, Yahudileri bir rk olarak grmekte srar

edenler Nazilerdir. Onlar da yalnzca rkln samaln ve us-
dlm kantlamaa hizmet ettiler. Irksal olarak bir Bayan Muller'in
ya da bir Bay Meyer'in Yahudi ya da Aryan Nazilerin (Yahudi
olmayan Almanlara verdikleri ad) olup olmadn kantlamann
bir yolu yoktu. Bir kiinin Yahudi olduunu kararlatrmann tek
yolu, onun atalarnn dinsel soyunu izlemekti. Irksal samalk iin
2
bu kadar sz yeter.
Irksal gurur, gemite kendi ksr ovenizmleri ile krelmi
Yahudilerin ykm olmutur. Bu bizi, ikinci bir tanma getirir: Bir
Yahudi halk var mdr? Eer varsa, grevi nedir? Bunu kesin bir
2
Ancak, Yahudiler, erkek ya da kadn olsun, tinsel atalaryla gurur duymakta ve kendilerini
kii olarak Yahudi tarihi ile zdeletirmektedirler.

210
akla kavuturalm: Yahudi ulusu, bir kuak nce Siyonist politi-
kaclar tarafndan oluturulmu ya da yaratlm deildir. Yahudi
ulusu, kendilerine gelecek tm Yahudi kuaklar iin Tam tarafndan
verilen Tevrat' benimseyip "Yapalm ve Duyalm" 3 yantn verdik-
lerinde Sina Da'nda dodu. "Siz bugn halk oldunuz" tmcesi
bugn de geerli olmakla birlikte, binlerce yl nce sylenmiti.

Yahudi geleneine gre, tm insanlara uyarlanan yedi Nuh

yasas4 vardr. Sonra, aktrenin temel ltlerini oluturan ve
tm tek-tanrl dinlere inananlara yol gsteren "On Emir" gelir.
Bunlara ek olarak, Yahudiler iin zorunlu ve Halaak'a. gre her
Yahudinin kendine uygun olann gzetmek zorunda olduu 613 yasa
vardr. Bu "emirler"in (mitzvoth) yerine getirilmesi Yahudi olmann
ve dolaysyla Yahudi halknn zn ve Tanr ile olan anlamalarn
oluturur.

Yahudiler hangi nedenden tr "seilmi halk"trlar? Her

Yahudi, herhangi bir yer ve zamanda Tevrat' okumas gerektiinde,
"bizleri teki halklar arasndan kim seti ve Tevrat'n bize verdi?"
der. Yahudiler bu biimde seilmilerdir. Yahudi halk bakalar
zerinde egemenlik kurmak ya da fethetmek ya da savamak iin de-
il, Tanr'ya ve dolaysyla insanla hizmet iin seilmitir. "Ve eller
Esau'nun elleridir" tmcesi, geleneksel olarak, "ses Yakub"unken id-
deti simgeleyen eller Esau'dur anlamnda yorumlanagelmitir. By-
lelikle, fiziksel iddet Yahudiliin gelenei ya da itibar ettii bir deer
deildir. Yahudi halk asker stnlk ya da teknik baarlar konusunda
rnek oluturmak iin deil, fakat aktresel davran ve tinsel yaln-
lkta en gzeli salamak grevinden tr seilmitir. Siyasal Siyo-
nizm'in sularnn en ktsn ve temelini oluturan ve teki tm
yanl uygulamalarn aklayan temel suu, teden beri, Yahudi
halkn Tanr'sndan ayrmaa almas, ilhi andlamay hkmsz
ve geersiz klmay amalamas ve Yahudi halknn yce idealleri
yerine "modern" devlet ve sahte egemenlii geirmek istemesidir.
Birok Yahudiyi ve Yahudi olmayanlar yanltmann aralarn-
dan biri, Siyonistlerin Yahudilikte kutsal olan adlar ve simgeleri
3
ncil'de israil'in ocuklar diye bilinen Yahudilerin, Musa Sina Da'ndan inerek Tanr'nn
emirlerinden onlar haberdar ettiinde, syledikleri.
4
Bunlar unlardr: (1) bir yasalar (ve yaptrm) sistemi kurmak; (2) Tanr'ya kfretmemek;
(3) putlara tapmamak, (4) zina gibi, cinsel ahlkszlk yapmamak; (5) ldrmemek; (6)
almamak; ve (7) canlnn herhangi bir yerini yememek.

211
--.; 1912'de Almanya-Polonya snrnda Siyonizm'le savamak zgl
amacyla bir dnya Yahudi rgt kuruldu. Agudath srail (israil Birli-
i) adl bu rgt dnyadaki gerek Yahudi halkn temsil etmek ve Si-
yonistlerin temelsiz ve haksz isteklerini aa karmak iin kuruldu.
Sadk Yahudi kitlesi ve tm hahamlar Agudath israil'e katldlar. Viya-
na ve Marienbad'da Siyonizm kart kongreler topland. Polonya gibi
lkelerde, Agudistler parlmento yesi oldular. Elli yl akn sredir,
Agudath ynetimi altnda Kutsal Toprak'larda yaayan Siyonizm
kart Yahudiler kendilerini Siyonistlerce ya da Siyonistlerin herhangi
bir kmesince, zellikle Va'ad Leumi (Ulusal Meclis) gibi yar resm
Siyonist bir rgte temsil edilmelerini istemediklerine dair yazl
olarak aklama yapma konusunda Filistin'de mandater g olan
ingiltere'den izin aldlar.
Ksa bir sre sonra, Agudath israil'in Filistin'deki nderi olan
Hollandal eski saygn diplomatlardan Jacob de Haan, Arap nder-
leriyle, Yahudi ve Araplarn eit haklara sahip olacaklar bir devletin
Filistin'de niha olarak kurulmasna ilikin grmeleri balatt. Bu
yolla, Haan, Siyonist bir devletin yaratlmasn nlemek istiyordu.
Yaamnn tehdit edilmesine karn, de Haan, Siyonist bir devletin
ierdii byk tehlikelerin tamamen bilincinde olarak, Tconuma ve
grmelerini srdrd, 1924'te ingiltere'deki ilgilileri grmek zere
ayrlmasndan hemen nce, akam ibadetinden dnerken, Siyonist bir
yar-asker g olan Haganah tarafndan Kuds'n ortasnda katle-
dildi. Yarm yzyl akn bir sre nce, bu inanm ve esin dolu Ya-
hudi, dnyann gelecekte kurulacak ve Siyonist devletin neden ola-
bilecei glklere ve sorunlara kar kr ve sar olduu bir zamanda,
ok nemli sayd bir kavgada yaamn kaybediyordu.
Bu trden terrizm ve artan Siyonist bask sonucu Agudat
Israel adm adm zayflamaa ve uzlac tavr almaa balad. Na-
zi dnemi boyunca, temel amac Siyonizm'le savamak olmasna kar-
n, Siyonistlerle anlama ve dzenlemelere giriti. Siyonist devlet ku-
rulduktan sonra, Agudath fsrael gemii ile ban kopard, bakan-
lar dzeyinde Siyonist hkmete katld ve seilen Agudistler par-
lmentoya girdiler. Hl Siyonizm kart bir grnm yaratmaa
alan Agudath Israel, Kutsal Toprak'ta "bamsz" okullar ebeke-
sini kurdu; ancak bugn, bu okullarn btelerinin byk ounlu-
u Siyonist hkmete karlanmaktadr.
Bu gelimeler nda, Siyonizm'e kar sava uzlamakszn
srdrmek isteyen Yahudiler Agudath israil'i terkettiler ve Ibranice

214
"Kentin (yani Kuds'n) Koruyucular" anlamna gelen Neturei
KartcCy kurdular. Neturei Karta, bylelikle, baz yerlerde "Kuds'
n Dostlar" diye bilinen dnya apnda bir akm durumuna geldi.
Neturei Karta'nn en byk nderi merhameti cesaretine eit
olan, esin dolu ve inanl Haham Amram Blau idi. Adaletsizliin,
ahlkszln ya da iki yzlln karsnda sessiz kalamazd. Yahu-
dilerce sevilir, Hristiyan ve Mslmanlarca saylrd. Kuds'te
domu, Kutsal Toprak'lardan tm yaants boyunca ayrlmamt.
Yazlarnda yasal Siyonizm'in ortaya kma dein, Yahudilerin
ve Araplarn uyum iinde yaadklarn sk sk vurgulamt.6 Ha-
ham Blau, Kuds'te, Osmanl oteritelerince, ngilizlerce ya da
Araplarca deil, Siyonistlerce hapse atlmt. Suu neydi? Diren-
le ye erefle, kendi gvenliini dnmeden, Kuds'n kutsal niteli-
ini "yeniliklere" ve Siyonistlerin saldrlarna kar savunmutu.
Sebt gnnn kutsall iin savam verdi ve Siyonist rejimde yr-
tlen irkin hareketlere ve ahlkszla kar kt. Haham Blau, Me-
sih'in geliinden nce bir Yahudi devleti kurulmasn rezalet ve ahlk-
szlk olarak niteledi. Neturei Karta, onun nderliinde, yllarca,
Siyonist devletin yasalln tanmadn ve yasalarn geerli olma-
d duyurdu.

Siyonist devlet ve Araplar arasndaki atmann ilk dneminde,

Neturei Karta hahamlar, beyaz bayrak tayarak sava hattna ka-
dar gittiler ve bu savata taraf olmay istemediklerini ve bir Siyonist
devletin yaratlmasna kesinlikle kar olduklarn akladlar. Haham
Blau, son aklamasnda, Mslman ve Hristiyan Filistinlilere kar
Siyonistlerin eylemlerini ve Yahudi halknn Siyonistlerce, "bir pa-
pazlar krall ve kutsal bir ulus"tan,tinsel temelden yoksun, ovenizm
stne kurulu, igale dayal ve asker yiitlie bal modern bir dev-
lete dntrlmesi abalarn knad. Peygamber Jeremiah gnn
ovenist ve putperest Yahudi hkmetine "kentlerinizin says tan-
rlarnz oluturuyor" diye parlamt. Siyonistler, imdi de, benzer
biimde yeni bir statko yaratyor ve 1967'den beri igal ettikleri
topraklarda yeni yerleim merkezleri kurarak mevkilerini genile-
tiyorlar.

'Yahudiler teki lkelerde yamaya urar, kovulur, ldrlr ya da dinlerini deitirmee

zorlanrken, Arap ynetimindeki Yahudi yaam baka yerde ender grlr biimde geli-
miti. Yaklak bin yl nce yaam olan ve retileri bugnn Yahudileri iin de balayc
saylan en byk Yahudi haham Musa bin Maimon (1135-1204) en unutulmaz yazlarn-
dan bazlarn Arapa yazm, braniceye sonra evrilmiti.

215
 Haham Blau, son demecinde, Siyonist devleti bir ye olarak ka-
bul ettiinden ve tanmasndan dolay Siyonistlere' grlmemi l-
de prestij ve g saladndan tr Birlemi Milletler'i knad.
Siyonizm kart uluslarn onu dinlemesinin, davasna nem vermesinin
ve bu byk yanl bertaraf edip dzeltmesinin artk zamandr.
B.M.'e yaplan parasal yardm desteinin ekilecei korkusuyla, Si-
yonist devletin yelikten karlmasyla ilgili hibir eylem yaplmad
bilinmektedir. Gemi kuak boyunca saylar artan Siyonizm kart
bu lkeler B.M.'in zarara urayaca herhangi bir parasal kayb
karlama konusunda neriler ileri srmelerinden neyi amaladklarn
gstermeli ve ye lkeler korkusuzca, sindirilmeden ve vicdanlarna
uyarak oy kullanmaldr.

ncil'de de deinildii gibi, Yahudi talihinde, daha nceleri

kitlelerin aldatldklar ve ancak aznlkta kalan Yahudilerin, Yahudi
halknn gerek grevine bal kald zamanlar olmutur. Bunun ilk
rneklerinden biri altn inee tapmak olmutu; bugn, maalesef,
Siyonist devletin tapnma znesi durumuna gelmesiyle bunun yine-
lendiini gryoruz. Siyasal Siyonizm'in ortaya kmasndan ve etki-
sinin genilemesinden nce, Yahudi nderleri, dine ballklarna,
namuslarna, bilgilerine ve adalet ile merhamete olan sayglarna bak-
larak seilirlerdi. Bugn, szde Yahudi nderleri, ou kez, Siyonist
devlete ve Siyonist davalara katklarna gre seiliyorlar. Yahudi
yasalar ve geleneksel kavramlar uyarnca tamamen niteliksiz olan
bu szde Yahudi nderleri, Yahudi halk adna ve yerine aklamalar
yapmakta ve kararlar vermektedirler. Bu, zamanmzda en byk
Yahudi topluluunun bulundua A.B.D. iin zellikle dorudur.
Oklahama'daki bi hanmn sylediini hi unutamam: "Bugnn
Yahudilii harika! Btn yaplmas gereken ey para vermek."

Haham Blau, lmnde bile, Neturei Karta'mn yalnzca bir-

kayz kiinin nemsiz bir mezhebi olduunu yadsmtr. Ancak,
Haham Blau, iki yl nce Kuds'te bir Cuma sabah ldnde,
birka saat iinde 22,000 kiiden az olmayan bir insan topluluu
cenaze trenine katlmt.
Gemite her zaman, Yahudileri aldatanlar yar yolda kalmlar,
yalnzca Tevrat, Talmud (yazl ve szl yasa) ve Halaah'm geer-
liliini savunan ve demagojiye kar duran Yahudiler ayakta kalabil-
milerdir. Neturei Karta bu gelenei srdryor. Onlar Siyonizm'in
nnde duran canl engeller olmaa devam ediyor ve amzda Si-

216
yonizm tarafndan yanl yola srklenmemi gerek Yahudi halk
adma konuuyorlar.
Kutsal Toprak'lann, Romallarca igali srasnda da ulusalclk
ve ulusal gurur temeli stne oturtulmu bir savan kaybedilemeyece-
ine inanan Yahudiler vard. Anlan Yahudiler, gnmzdeki Siyonist-
ler gibi, herhangi bir uzla ya da anlamaya karydlar; sonuna kadar
savamaya kararlydlar. Ancak, anlan zamanda, hemen hemen iki-
bin yl nce, en nde gelen hahamlardan Yocanan ben Sakkai dei-
ik bir yol seti. Asker maceraclar. Yocanan'n, igal edilmi Kuds
kentinden Romallarla grmek zere ayrlmasn nlediler; o da
mritleri tarafndan bir tabut iinde Romallarn kararghna gt-
rld. Yocanan, Romallara, Yahudilerin ne bir orduya, ne de
silhlara gereksinim duyduunu belirtti ve Yavnel'de bir yeiva (Ya-
hudi din okulu) kurmalar iin izin istedi. Yahudiliin ve Yahudi hal-
knn benliinin kkletirilmesine yardmc olan o zamann militarist-
leri ya da generalleri deil, bu din okulu oldu.
Btn Yahudilerin Siyonist olmamas gibi, btn Siyonistlerin
de Yahudi olmad aklkla belirtilmeli. Lord Balfour ve General
Smuts gibi Yahudi olmayan Siyonistleri harekete getiren ey kuku
uyandrcdr. Siyonist akmn bandan beri, en inanl ve en ateli
Siyonistlerin bir blm, Siyonizm'i nemli bir "din" akm ve pey-
gamberlik grevinin yerine getirilmesi olarak kabul eden Hristiyan
din adamlar olmutur. Bu kiiler, ayn zamanda, Siyonist davaya
nemlice hizmet edenlerdir.
Siyonizm'in temel hedeflerinden biri aliyah, yani Yahudilerin
bulunduklar lkelerden Siyonist devlete gdr. Ancak, son birka
yldr, yzlerce, binlerce israilli, 'siyonist cennet' dnda toplanmay
yelemiler, Amerikan Yahudileri ise 'ayaklar ile yaptklar seim'
sonucu bir araya gelmeyi' reddetmilerdir. Bu Yahudiler Siyonist
devletin gerekte dev bir g'to'dan baka birey olmadn bilmekte-
dirler.
Amerikan Yahudileri, teki lkelerdeki Yahudi topluluklarna
yardm etmek yerine, Siyonist devlete yardm etmek iin younlamak
konusunda harekete gemitir. Siyonistler, eylemlerinin doal gerei,
gvenlikleri iin, teknik stnlklerine ve oka A.B.D. tarafndan
salanan nleyici asker caydrmaclklarma dayanmaktadrlar.
Hibir ey, Yahudi halknn gerek ideallerinden te olmaz.
Yahudi halk seilmiti, "nk siz tm uluslarn en azsnz." Mez-

. . 217
mur'un syledii gibi, "onlar aralarna ve beygir glerine dayan-
maktadrlar, fakat biz lmsz Tann'nm adn anarz."
Bir nemli noktay daha szkonusu etmee deer. Dnya Siyo-
nist rgtnn eski bakanlarndan biri, bir Siyonistin, Siyonist dev-
lete koulsuz ballkla ykml olduunu, bu ballkla ilgili bir ke-
kime olmas durumunda ilk balln Siyonist devlet iin olmas
gerektiini aka ifade etmitir. Ancak, Yahudi yasasna gre, bir
Yahudi, yurtta olduu lkeye sadakat ve itaat borludur ve doal
olarak hibir sadk Yahudi amzn en nde gelen hahamlarnca
knanm Siyonist devlete sadakat ve itaatle ykml deildir.
Amacm Siyonizm'e kar ne yaplmas gerektiini ayrntl
olarak ne sermek deildir. Ancak, bireylere kar soyut ve anlk
eylemlerin ya da Birlemi Milletler ile teki yerlerde birtakm karar-
lar benimsenmesinin Siyonizm'e son verecek etkin aralar olmadn
sylemeliyim. Ayrca, Siyonizm'e kar savan, ilknce, Akdeniz
kylarnda deil, fakat Siyonizm'in en gl kalesinde, A.B.D.'nde
verilmesi gerektiini aklamam da gerekiyor.
Bir Amerikan yurtta olarak, hkmetimizin ve politikaclar-
mzn, lkemizin kurucusu George Wshington'un tavsiyesiyle ta-
mamen elien bir davran iinde bulunmalarndan dolay zg-
nm. Yabanc balantlardan ve yabanc glerle kalc balak-
lardan kanmak yerine, Washington'daki kurulu Siyonizm'i y-
lesine iten barna basmtr ki, onun gznde Siyonist devlete kar
B.M.'de herhangi bir eletiri ve siyasal Siyonizm'e kar herhangi
bir muhalefete girimek cezalandrlabilir bir su durumuna gelmi-
tir ve uysal Amerikan iletiim aralar, byle bir samala kar
konumaya cesaret bile edemezler.
Bu zamana dein, maalesef, Amerikan Siyonistlerinin her yl
daha fazla etkinlik kazandn grmekteyiz. Bu gerek, on yl nce
bile dnlemeyen olaylar ve gelimeleri olanakl kld. Bugn,
A.B.D.'nde Siyonizm'e kar kmak ok cesaret iidir. kinci Cihan
Savanda da italya'da Faist aleyhdar ve Almanya'da Nazilere kar
olmak ok cesaret gerektirmiti. Siyonizm, uzun dnemde, Yahudi
halknn ve dnyann uzun tarihinde geici bir sapmadan baka bir-
ey deildir.
Son olarak, nyarg, kin ve adaletsizliin yok olaca ve tm dnya
uluslarnn Kuds'e ha seferine katlaca kehanetinin dorulanaca
konusunda inanl olalm ve bunun gereklemesini umalm, "nk
Benim evim tm uluslar iin ibadet yeri clarak adlandrlacaktr."

218
SYASAL SYONZM VE ANT-SEMTZM
STNE TARHSEL PERSPEKTFLER
KLAUS J. HERRMANN

Byk Yahudi filozofu Constantin Brunner'den szetmeyen hibir

Siyonizm ve anti-semitizm tartmas tam saylamaz. 1862'de Ham-
burg'un Altona kasabasnda (Ortodoks) Hahamlk Mahkemesinin
Bakan Haham Akiba Wertheimer'in torunu olarak, Leopold Werthei-
mer adyla dnyaya gelen Brunner, nne Spinoza retisi zerindeki
almalaryla kavutu. Ancak, bunun da tesinde, Brunner, Yahudi-
lerin kurtuluu ile ilgili tm alanlarda bilimsel ve kiisel almalarn
yansra, Yahudi dmanlna dayal rklk ya da dinsel ve toplum-
sal muhalefet grnm altnda sergilenen Yahudi dmanlna kar
savamda aktif biimde yer alyordu. Anti-semitizm ve Siyonizm'e
kar kararl savam ancak yetmi-beinci doum gnne bir gn kala
Lhey'de lmesiyle son buldu.

"Yahudiler, Yahudi dmanlarnn rk teorilerinden etkilen-

milerdir" diyen Brunner, Siyonistleri, retmen olarak nl rk ve
belge sahtekr Houston Stewart Chamberlain'i semekle sulam
ve Chamberlain'in "zrvalarnn", rk konusunda hazrlanm bir Siyo-
nist kitapta hemen hemen aynen "gevelendiini" belirtmitir. Brunner,
"Yahudi kkenli Almanlarn, nasl olup da bir Yahudi ulusundan sz-
etmee balayabildiklerini ve en adisinden bir iftiray nasl olup da
samasapan hayallerine temel yapabildiklerini" anlamann g
olduunu savunmutur.1

Brunner'in rencilerinden Ernst Ludwig Pinner de, kendisinin

de nceleri bir Siyonist olmasna karn, Siyonistleri "ulusal duygu-
lar hakl klmak iin Avrupa'nn en yeni samalna, yani rk te-
orisine drt elle sarlmakla, eskiden dinsel banazlk ve dmanlk
iin szkonusu olduu gibi, imdi de rk banazlk ve rk d-
manln, ulusal duygular zehirlediini, bugn hereyi hakl klmak
iin bir bayrak gibi yceltilen tek eyin rk olduu gereini kavra-
yamamakla" sulamtr. Pinner ayca Siyonistleri "rk lgnlk

'Constantin Brunner, Der Judenhass und die Jfuden, Berlin, 1918, s. 112.

219
hastalna yakalanm Yahudiler" diye tanmlayarak, " . . . nk
bunlar da aynen Yahudi dmanlar gibi, rk bilincinden siyasal sonu-
lar kartmlardr" demitir.2 Pinner, Yahudileri "banazlk ve nef-
ret tacirlii yapmak" sulamasndan kanmakla birlikte,3 daha
sonralar bunu yapmak zorunda kalp kalmayaca hususu da tartma-
ya aktr.
Siyonizm ve an-semitizm kavramlarn tartrken bu szlerin
duygular stndeki byk etkileri dikkatle snanmal ve incelenmeli-
dir. Yahudiler, ister Musevi dininin izleyicileri olmalar nedeniyle,
ister iddia edildii gibi "Sami" diye adlandrlan bir rktan geldikleri
iin, ya da isterse ekonomik ve toplumsal nedenlerle karlatklar
nefretten tr, tarihlerinin byk bir blmnde bir aznlk toplumu
olarak yaamak zorunda kalmlardr. Atalarnn, daha dorusu manev
atalarnn dinine olan ballklar nedeniyle, srekli olarak bask-
lara maruz brak'mlardr. Bu basklaim grlmedii lkelerin says
en azndan Avrupa'da pek fazla deildir. zellikle Nazi cehennemi
srasnda gerekten Yahudi olan ya da rk Nazi yasalar uyarnca Ya-
hudi olarak belirlenen 4.2 milyon kii katledilmitir.4

Siyonizm:
Siyonizm kavram, nderleri ve izleyicileri tarafndan Yahudi
(ya da srailollar, braniler, Museviler) diye bilinen toplumun,
ayr, ulusal bir halk olarak egemen bir siyasal birim biiminde Fi-
listin'de "yeniden" yerletirilmesini ieren bir smrgeletirme hareketi
anlamn kazanmtr. Siyonizm'i bu anlamda ilk kez 1890 ylnda
Nathan Birnbaum kullanmtr. 1896'dan bu yana ise, Siyonizm
terimi, Filistin'de bir "Yahudi ulusal yurdu" kurulmas hedefi ile
Theodor Herzl tarafndan gelitirilen siyasal akm iin kullanla-
gelmitir.

Siyonizm teriminin bulucusu ile bu ad tayan siyasal akmn

yaratcs arasndaki ilikilerin, dostluktan fersah fersah uzak bu-
lunmas da kendi apnda elenceli bir elikidir. Viyana'ya Polonya-
dan gelen bir gmen ailesinin ocuu olan Birnbaum, 1880 yllarndan
beri Mathias Acher takma adyla Yahudi milliyetiliinin gelitiril-
2
Ernst Ludwig Pinner, "Meine Abkehr vom Zionismus," Los vom Zionismus, Frankfurt
a/M, 1928, s. 32.
'Ibid., s. 33
4
Howard M. Sachar, The Course of Modern Jemish Historv, Cleveland, 1958, s. 457.

220
meinde aktif bir rol oynamaktayd ve svire'nin Bascl kentinde Aus-
tos 1897'de dzenlenen Birinci Siyonist Kongresi'nde kendisini Herzl'
in nceli olarak sunmutu. Ancak gurur ve kendine hayranlkta kim-
senin boy lemeyecei ve daha nce ne Birnbaum'u, ne de teki
Dou Avrupa'l Siyonizm ideologlarnn adm duymu olan Herzl,
bu onuru kimseyle paylamaa niyetli deildi ve Birnbaum'u kibirli
ve inat bir sahtekr olarak nitelendirmekteydi.5 Herzl sonralar
unlar yazmt:
"Hazret, bana ve bakalarna yazp eref dilendii mektup-
larnda, bir ounu grdmz brorlerden bir tane de
kendisi yazm olduu iin kendisini Siyonizm'in bulucusu
ve kurucusu olarak takdim etmekte...bununla da kal-
mayarak kendisi ile beni karlatrmaa cret etmekte-
dir.'*
in asl elenceli yan ise, Birnbaum'un 1899'da Siyonist akmdan
tmyle ayrlarak, ona uzlamaz bir dmanlk duyan sofu bir
Yahudi durumuna gelmesidir.
Tarihsel adan Siyon, sonradan Kuds denecek olan kente
ait olacak tepelerden, Jebusitler tarafndan tahkim edilmi birinin
addr. Tevrat'ta "gene de Dvud Siyon kalesini zaptetmeyi baard
ve bundan byle buras Davud'un Kenti diye bilindi" demekledir
(II Samuel 5:7). Bylece, Siyon nce tm Kuds kentini, daha sonra
tm Filistin'i ve nihayet tm k'hal adaih yisra'el, yani sraiPli ya da
tm Yahudi topluluu iirsel bir biimde tanmlamak iin kullan-
lan bir kelime durumuna gelmitir.
Siyasal Siyonizm'i tartrken baz kavramlar doal olarak tmy-
le darda braklmaktadr. Bylece, Ortodoks Yahudilikte, Mesih
ya da lmden sonraki dnyaya inanan Siyonizm diye tanmlanan bir
hedef, bir zlem, baka deyile tm Yahudilerin doa st, kurtarc
glerin etkisiyle Kutsal Tcpraklar'da toplanaca inanc vaidr. Bu
manev zlemler, bir Maluth amayin ya da "kutsal dzen"in ve Tanr
tarafndan bir bar dnyasnn kurulmu olmasn, bu zlemin gerek-
lemesi iin nkoul olarak grrler. Siyasal Siyonistler ise, apak
nedenlerle kutsal kitaplarda sa'nn dnyaya dnp bin yl saltanat
sreceine ilikin blmleri kendi hedef ve abalaryla e anlaml
olarak grm ve gstermee almlardr.
5
Marvin Lowenthal, The Diaries of Theodor Herzl, New York, 1962, s. 102.
%
Ibid., s. 2 2 6 .

221
 On-dokuzuncu Yzyldaki teologlarnn kutsal kitapta vazedilen
tm Yahudilerin bir gn Siyon'a ve Kuds'e dnecekleri kehaneti ile
ilgili tm pasajlar radikal bir biimde ortadan kaldrdklar Re-
formcu Yahudiler akmnda ise, "gerek Siyonizm" terimi, bu kavram,
Siyonizm'in siyasal ya da ulusal-kltrel kullanmlarndan ayrdet-
mek iin kullanlmtr. Bu nedenle, Amerikan Reformcu Yahudilik
akmnn nde gelen teologlarndan olan Haham Kaufmann Kohler,
"resm Siyonizm"i, Yahudileri "gerek, adalet ve bara adamaa" 7
aran ve dinin genel ahlaksal kullanm iin sembolik bir kavram
olarak gelitirilen "gerek Siyonizm"den ayrr. Kohler'in "gerek
Siyonizm" tanmlamas, coraf bir Filistin'e yer tanmayan Muse-
vilik ve Yahudi anlayndan kaynaklanr. 1874'te lmne kadar
Almanya'da lml reformcu ya da liberal Musevilik akmnn nde
gelen dnr Haham Abraham Geiger de diyordu ki:
"israil halk diye bir ey artk yoktur. imdinin Li86o'larm,)
gnlleri ve zlemlerinde de artk buna yer yok. srail'lile
artk bir inan toplumu durumuna gelmilerdir."

Geiger Kuds'e dnme zlemlerini de bir kalemde yle silmek-

tedir :

"Kuds bizim iin gemite gerein retisinin fkr-

d kutsal bir kaynak olarak kalacaktr...imdiki hara-
beler yn Kuds ise, bizim iin olsa olsa iirsel ve me-
lnkolik bir an olabilir, ama ruhlarmz besleyemez.
Hibir sevincimiz, hibir amudumuz, Kuds'le ilgili ola-
maz...Kuds bizim iin meknla snrlanm bir yer
deil, bir dncedir. Dualarmzn gerek anlamn kavra-
yamayp, szlerinin bizi sevgimizi o yere ynelttiimiz
anlamnda bir yanlgya dyorsak, bu yanlgya yol-
aan szckler ortadan kaldrlmaldr."

Bir baka vesileyle de, Geiger, Alman vatannda yurttalk hakla-

rna sahip olmak isterken, bir yandan da gelenekleri, dilleri ve z-
lemleriyle birer Filistinli olarak kalmak isteyen Yahudileri eleti-
8
rerek bu tutarszl "samalk" olarak nitelendirmitir.

'Richard J. H. Gottheil, Zionism, Philadelphia, 1914, s. 100.

"JakobJ. Petuchowski, "Abraham Geiger, the Reform Jewish Liturgist," New Perspectives
on Abraham Geiger, New York, 1975, s. 44-5; ayrca: Ludwig Geiger, der., Abraham Geigers
nachgelassene Schrifen, Berlin, 1875, C. I I , s. 241-242.

2 2 2 . ' ' ' ' '

 Yahudi teolojisinde, perdenin teki yannda yeralan ve gelenek-
lerinde hibir deiiklie yer tanmayan Ortodoks Yahudiliin Al-
manya'daki en yetkili szcs Haham Samson Raphael Hirsch de,
Reformcu Yahudiliin Yahudi milliyetilii karsndaki konumuna
katlmtr. Hirsch, ibrani dilinde "halk" kavramn ifade eden "W
szcnn yalnzca teolojik anlamda srail'e atfta bulunduunu ve
dolaysyla srail'liler (Yahudiler) iin kullanldnda bunun ancak
dinsel bir anlarri ifade ettiini aka belirtmitir.9 Hirsch'e gre, Filis-
tin'e dn, Tanr'nn srail halk iin hazrlad doa-st bir tasa-
rnn bir parasyd ve bu nedenle gereklemesi Tanr'ya brakl-
malyd. 10 Yahudiliin Ortodoks yorumuna gre, dua metinlerinde
Siyon ve Kuds iin duyulan zlemler, pratik siyasetler durumuna
getirilmemeli ve Tanrsal dzenlemeye braklmal, hele bir Yahudi
tarafndan, yurttalk sorumluluklarna ters decek bir biimde bir
siyasal eylem amac olarak benimsenmemeliydi. Gerekten de, (Siyo-
nist Mizra akm bir yana braklacak olursa) Ortodoks Yahu-
diliin dnya apnda anti-Siyonist rgt Agudath Tisrael, 1948
ylnda Siyonist devlet kuruluncaya dek Siyonizm'e kar aktif olarak
savam vermi, hatt Siyonistlere kar Arap milliyetileriyle i-
birliinde bulunmutur. 11

Gene nde gelen Ortodoks Yahudi din adamlarndan Viyana

Bahaham Moritz Gdemann da, Knigsberg niversitesi Teoloji
Krss Hristiyan yesi Cari Heinrich Cornill'in u szlerine onay-
layarak atfta bulunmutur:
"BabiPlilerin zorladklar sgn sonucu Judah, Asurlu-
lann srgn srail'i nasl yokettiyse, varln bir ulus
olarak ayn biimde yitirdi. Fakat Judah, kendini Yudaizme
(Musevilie) dntrd: yklan devletten bir kilise do-
du, dalan halktan ise bir toplum. Ve bu Judaizm ei
grlmemi bir dnya erei saptad kendine; dinin gelecei
ve gelimesi, bu erein gerekletirilmesine balyd." 12

Bahaham Gdemann'a, Siyonistlerin savunduklarnn aksine, '"Isra-

il'lilerin seilmilii yolunda, buncasna yanl yorumlanan dog-

'H.D. Schmidt, "The Terms of Emancipation: 1781-1812," Leo Baeck Institute of Jews
from Germany, Tear Book I, London, 1956, s. 41.
I0
Mordecai M. Kaplan, The Greater Judaism in the Making, Ncw York, 1960, s. 337.
n
Ibid., pp. 337-8.
2
Moritz Gdemann, Nationaljudentum, Vienna, 1897, s. 20. .

223
mann bir ulusal nitelik gibi yapay ve zorlama bir zeminden deil,
yukarda sz edilen bu dinsel grevin gerekletirilmesi grevinden"
kaynaklandn savunmutur. Bahaham Gdemann'a gre, bu
seilmilik z bakmndan ulusal banazlk ve gurur gibi kavramlarla
elimekteydi ve Tanr'nm eski israil'e antik toplumlar arasndaki
kkln tekrar tekrar hatrlatmasnn nedeni de buydu. 1 3 Nihayet,
Viyana Bahaham u sonuca varmaktadr:
"Hibir yetkili makam, Yahudi topluluuna, kendi ulusal
- zerkliini yeniden kazanma yolunda bu 'kansz Hal Se-
feri' diye adlandlan akm balatmas arsnda bulun-
mamtr. Byle bir davran, tasarlarnda 'srgn'n de
kukusuz bir anlam tad Tanr'nm ilerine karmak
anlamna gelirdi. Siyon eskiden de, imdi de Yahudiler iin
kendi geleceklerinin bir sembol ve tm insanl kapsa-
yan bir kavramdr. Bizim dualarmzda Siyon'a dn iin
yakarmz bu anlamda anlalmaldr; bu anlama en ters
den ey milliyetiliktir."14

Bu birka alntnn gsterdii ve bu biimde sunulabilecek daha

pek ok rnekte de desteklenebilecei gibi, ant,i-Siyonizm, Ortodoks
ya da Liberal-Reformcu dallar ile tm Yahudiliin ayrlmaz bir par-
asdr. Resm Siyonizm'in Yahudiliin Siyonizm olduu ve bugn
srail Cumhuriyeti'nin teolojik srail'in gereklemesi anlamna gel-
dii biiminde binlerce kez yinelenen iddialar, bu gerek karsnda
temelsiz kalmaktadr. Ayn biimde, Siyonizm'in Ulusal Dinci Partisi'
nin iddialar da, Mesih ve sembolik Yahudi hedeflerini, Filistin'de
toprak edinmekle e anlamda tuttuu iin kabul edilebilecek eyler
deildir.

Anti-Semitizm:
Anti-semitizm kadar sama ve isel anlamdan yoksun kelimelerin
says pek azdr. Shem, ncil'de Nuh'un en byk oluna ve genel ola-
rak yanl biimde "Sami" diye adlandrlan ve her bir Sami dilini
konuan braniler, Aramiler, Araplar ve Etyopyallar gibi halk ve
topluluklarn yaratcs olduuna inanlan kiiye verilen addr. By-
lece, Semite (Sami), dil-bilimsel bir kavram olmaktadr ve Semitik
(Sarqice) diye adlandrlan bir dili konuan kimse anlamna gelmekte-
"Ibid., s. 21.
"Ibid., s. 41.

224
dir. Samice ise, iki kola blnen bir grup akraba dili tanmlamak i-
in kullanlmaktadr: branice, Kennice, Moabitce, Fenike dili, Sr-
yanice, Armice v.b. bu dilin kuzey kolunu olutururken, Arapa, Meh-
r, Sokotri, Amharik, Tigre v.b. de gney kolunu oluturmaktadr. Do-
laysyla, doru kullanldnda Sami (Semtte) szc, ana dili Sami-
ce olan bir kiiyi tanmlamakta, ancak o kikinin rk, ulusu, yurtta-
l ya da bal olduu din konusunda hibir bilgi salamamakta-
dr.

Belirli bir rk, belirli bir dili konuan insanlarla e anlaml olarak
grme yolundaki kt niyetli eilim, Sami szcn Arapa, bra-
nice ve benzeri dilleri konuan insanlar.tanmlama anlamna kavu-
turan Johann Gottfried Eiehhorn (i752-1827) adl bir Dou Dilleri
Profesr tarafndan balatlmtr. Eiehhorn, farkl dil "aileleri"ni
(akraba diller grubunu) konuan topluluklarn bir zamanlar tek ve
uyumlu bir rk oluturduklar varsaymndan hareket etmekteydi.
Bylelikle, Sami'ler (Semite'l&r) Avrupa'nn byk bir blm, ran
ve Hindistan alt ktasnn kuzey yars ile sonraki gler nedeniyle
baka blgelerde akraba dilleri konuan topluluklarn mensup olduk-
lar iddia edilen Aryan (ri) 15 rkndan farkl bir rk olarak kabul edil-
mekteydi. On-dokuzuncu Yzyla gelindiinde ise, dilbilimciler en
en azndan tarihe bilinen zamanlar iinde rk trleri ile belirli
dilleri ya da dil gruplarn konuan topluluklar arasnda bir ilinti
bulunmad gereini kavramaya balamlard. Ancak Sami ve Ari
gibi terimlerin nceki kullanm biimleri, halk dilinde arplm
olarak kullanlmaa devam ettiinden "Sami" szc, hatal bir
biimde, tek ve ayr bir rk oluturduu saylan Yahudileri betimle-
mek iin kullanlr duruma geldi.

Bundan tretilen anti-semitizm szc, modern anlamyla ilk kez

Hamburg'lu gazeteci Wilhelm Marr, (dnr Friedrich Nietzsche'-
nin kaynbiraderi) Bernhard Foerster ve Fransz doa bilimcisi Er-
nest Joseph Renan'n yazlarnda 1879-1880 yllarnda yeralmtr.
Marr, terimi Renan'dan alm olabilir. Bu tartmalar bir yana,
Marr 1880'de J^vanglose antisemitisehe Hefte16 bal ile Yahudi inanl
Almanlar hedef alan ve iinde nefretini kustuu bir dizi propaganda
bror yaynlamtr.

15
Sanskrit arya (asil)'den tretilen Aryan (r), o zaman, daha sonra Into-Germanik ve imdi de
Indo-Avrupa diye bilinen diller ailesine verilen ad oldu.
'eAntisemitism, The Jeuish Encyclopedia, New York, 1901.

225
 Yahudilerin dinsel bir aznlk olarak basklara maruz kalmalar
iin anti-semitizm gibi szcklerin bulunmas kukusuz gerekmiyordu.
Bu sama szcn asl nemi, rk anlamnda yatmaktadr. Bu
szck bulununcaya dek, Yahudilere kar duyulan tepkinin nede-
ni, Yahudilerin dini inanlaryd; Yahudiler ounluk tarafndan
"sapma" ya da "dinsizlik" olarak nitelendirilen ve aznlkta bulunan
bir inann izleyicileriydiler. Btn bunlar, rk Yahudi dmanl-
nn gelimee balanmas ile nemini yitirdi. Bu yeni akmn nder
ve izleyicileri, Yahudilerin dinsel inanlarna hi ya da pek az nem
veriyorlar, abalarn Yahudiliin rksal gemiinin saptanmas ze-
rinde younlatryorlad. "Yahudi rk" diye bir eyin, kalem er-
babnn yarm yamalak dnsel eylemleri ya da "ngiliz rk"nm
bir "gemiciler rk" olduundan szeden On-dokuzuncu Yzyl
Avrupa dil geleneklerinin dnda var olmad gerei, Yahudi d-
manl tacirleri iin hibir anlam ifade etmiyordu.

Tarihsel bir sapma olarak, Nazilerin Yahudilere kar yrttk-

leri kampanya srasnda anti-semitizm tanmlamasn giderek terket-
tiklerini de belirtmek gerekir. Daha 1936 ylnda Naziler, bu szcn,
Sami dilini konuan tm uluslara kar olmak gibi yorumlanacann
farkna varmlard. Bu, izlenen amala ters dtnden, Yahudi
dmanl alannda nde gelen Nazi ideologlarndan Johann von
Leers, "gttmz ayrm, Yahudi dinine bal olmayan teki Sami
topluluklarn deil, yalnzca Yahudileri hedef aldndan anti-semi-
tizm tammlamas yanltr" 17 diyordu. Nitekim, 1942'den itibaren Nazi
rgtleri Yahudilere kendileri ve uydular tarafndan Yahudi olarak
tanmlananlara kar yrttkleri kampanya srasnda, kullandklar
dilde anti-semitizm yerine "Yahudi aleyhtarl" terimini getirmilerdi.

srail:
M.. 722 ylnda ayn ad tayan kralln yklmasyla, SRA-
L szc, Israiloullarn, yani k'hal adathyisrd'el diye bilinen toplu-
luu tanmlamak iin kullanlmtr. Bylece, bu sz, sraillilerin dini
ya da daha yaygn kullanld ve peygamberler diye bilinenlerin
lmsz mesajlarn sunduklar eski Judah krallnda uyguland
biimiyle Judaizm (Musevilik) diye adlandrlan dinin izleyicileri
anlamn tamaa balamtr. Sh'ma yisra'el, adonay elohenu, adonay

"Johann von Leers, "Zur Geschichte des deutschen Antisemitismus," Theodor Fritsch, der.,
Handbuch der Judenfrage, Leipzig, 1936, s. 514.

226
echad (Dinle ey israil, Yaratan Tanr'dr ve Tanr Tektir) szlerinde
kastedilen, lik ya da ulusal bir halk topluluu deildir. Eer byle
olsayd, o zaman eski srail krallnn "on kayp kabilesi", kukusuz
teker teker saylrd. Gerekten belirtelim ki, "kayp" denen bu kabile-
ler kaybolmam, zellikle bugn Arap lkelerine ait olan blgelere
dalm, dolaysyla Arap ve bu arada Filistinli Arap halklaryla
kaynamtr. stelik, bugnk k'hal adath yisra'el, yani dnyadaki
tm srailoullarnn byk bir blm de, eski israil ve Judah kral-
lklarnda yaayanlarn fiziksel anlamda torunlar da deillerdir.
Bylece, ISRAlL bir teoloji kavram, Israil'liler de, bu dine ya da
Judaizm'e bal olanlar anlamn kazanmaktadr. Gerekten de
On-dokuzuncu Yzyl sresince Avrupal ve Kuzey Afrikal Yahudiler,
Yahudi szcnn yerine daha eski ve daha saygn grnen IsraiPli
szcnn kullanlmasn salamak iin byk abalar gstermi-
lerdir. 18 Gnmze dein, Viyana, Mnih, Karlsruhe, Nrnberg,
Wrzburg ve Leipzig gibi kentlerde Yahudi cemaat kurumlan, Is-
rail (Israilitische Kultusgemeinde) sfatn kullanagelmilerdir. Dola-
ysyla, aynen SLM kelimesinin tm Mslman toplumlarn ifade
eden bir szck olmas gibi, tSRAL de Yahudilerin kollektif varlk-
larn ifade etmektedir.

Filistin'de Siyonist ya da Ulusal-Yahudi devleti Mays io,48'de

kurulduunda, bu devletin kurucular, Filistinli Araplarn ve hatt
Filistin'de yerlemi bulunan Yahudilerin nemli bir kesiminin istek-
lerini hie sayarak bu devleti, kutsal SRAlL adn vererek onurlan-
drmlardr. Ayn biimde, Siyonist szc de, Yahudilerin kutsal
gelenekleri arasndan, zellikle Siyon'ua Mesih ve evrensel bir anlam
tad Ortodoks Yahudiliin literatrnden zenle seilmitir. By-
lelikle, bilerek yaratlan karmakln nedenleri zerinde uzun uzun
durmak gerekmez. Siyonistler israil'den sz ettiklerinde, ayn ad ta-
yan devleti ya da cumhuriyeti kastetmekte, bylece dinsel bir top-
lum iin gelitirilmi (k'hal adath) kavramn, hi bir biimde Davud'-
un krallnn Tanrsal buyrukla yeniden kurulmas anlamna gele-
meyecek olan Filistin'deki devlet anlamnda bilerek arptmaktadr-
lar.

tSRAlL szcne Filistin'deki Siyonist devletin ad gibi sah-

te bir anlam kazandrmann, baz Siyonistler iin bile kabul edile-
meyecek bir ey olduu, Simon RawidowiczJin hararetli protesto-

"Israeliten, Jdisches Leptikon, Berlin, 1929.

227
larndan anlalmaktadr. Yirminci Yzyln nde gelen ve parlak
bir entellektel yetenee sahip Judaistlerinden olan Rawidowicz.
yaamn kltrel Judaizm diye adlandrlabilecek konuya adam-
tr. Kendisi Siyonist devletin adnn srail olarak belirlenmesine
iddetle kar km ve "Israilcilere" duyduu kzgnl, onlar Ju-
daizm'in temellerini sarsmaa almakla sulamaya kadar vardr-
mtr.19

Szcklerin kabul edilemeyecek biimde arptlmasnn bir ba-

ka rnei de anti-Siyonizm diye bilinen alanda karmza kmaktadr.
Ne yazk ki, anti-semitik alaklarn, rklklarn anti-Siyonizm
kavramnn arkasnda gizlemeye almalarnn rnekleri grlm-
tr. Beklenebilecei gibi de, Siyonistler anti-Siyonizm 'in bu kt ni-
yetli kullanmlarna drt elle sarlarak 'anti-Siyonizm eittir anti-
semitizm' biiminde gelitirdikleri sahte denklemi satmaya kalk-
mlardr. Bu tr artmaca ve arptmalarn rnekleri saylamayacak
kadar oktur. Bir zamanlar anti-Siyonizm'in kalelerinden biri olan
Dnya lerici Yahudiler Birlii Yrtme Kurulu Bakan Haham
Richard G. Hirsch, bu denklemi andrr demelerde bulunmutur ve
en nemli Yahudi rgtlerinin ileri gelenleri arasnda anti-Siyonizm'i
anti-semitizm ile ayn anlamda grenlerin listesi upuzundur. Bu iki-
\ zlln en iyi rneklerinden biri anti-Siyonist Hristiyan kilise men-
suplarn anti-semit2mle sulayan Yahudi ve Hristiyan Siyonistlerin
tutumlarnda gzlenebilmektedir. Bu Siyonistlerin bizzat kendileri,
iddialarna g kazandrabilmek abasyla, anti-semitizmin zehirli
cephaneliine el atmaktadrlar. 20

Siyonizm ve Anti-semitizm Diyalektii:

Anti-semitik akm, zellikle 1879-80'den sonra, tarihin rk
kavramsallatrlmas stne oturtulmu bulunmaktayd. Bu akm
ortaya karan ve gelitirenlerin bir saplant derecesinde bal olduk-
lar gre gre, Yahudiler "Aryan" uluslar iinde yabanc bir un-
surdurlar, "Sami" rkndan gelmektedirler ve Hristiyan dinini be-
nimsemeleri, Yahudilerin "Sami" niteliini deitirmez. Bunun da
tesinde baz anti-semitiklere gre, Hristiyanlk da Yahudi olmayan-
lara Yahudiler tarafndan kabul ettirilmiti ve dolaysyla Hristi-

19
Simon Rawidowicz, "ISRAEL, The People-The State," Judaism, II, 1953 s. 35.
20
Arnold Forster ve Benjamin R. Epstein, The New Anti-Semitism, New York, 1974, blm
6: "The Clergy."

228
yanln da ortadan kaldrlmas nemli bir grev durumuna gelmek-
teydi. Bi Nazi "bilim adam" 1940'da anti-semitik akmn balan-
g dnemleriyle ilgili olarak unlar yazyordu:
"Irkn, Nasyonal Sosyalizmin (Nazizmin) dnya gr
iindeki stn ve ar basan nemi, amzn Yahudi
aleyhtar akmna hem biim, hem de hedef kazandrm-
tr. Irk ve kan, Nasyonal Sosyalist akmn anti-semitiz-
mini ynlendiren dee saptama eleridir." 21

Alman imparatorunun saray rahibi Adolf Stoecker (1835-1909),

"Yahudiler, krlmam Samiliklerini Alman varlnn karsna kar-
maktadrlar" biimindeki sama ve rk savlanyla, modern anti-se-
mitiklerin tipik bir ncs olarak gsterilebilir.22 stelik, papaz bu
savlarn Yahudi Almanlarn yurtseverliinin Yahudi olmayan Al-
manlarca bile eriilemeyecek bir dzeye ulat srada ortaya atmt.
Gene de Stoecker, Yahudi Almanlarn lml saylabilecek dman-
larndan biriydi. Kendisinin dnya olaylarn yorumlama ve hatt ye-
niden dzenleme yolundaki garip plnlarna gre, Yahudilerin H-
ristiyan dinini benimsemeleri ile, "Sami" rkndan gelmelerinden
kaynaklanan kaltmsal eksiklikleri giderebilecekti.

"Pratik Anti-semitizmin Kurucusu" unvann gururla benimseyen

Theodor Fritsch (1852-1933) ise, byle din deitirme gibi zmlere
hogrl davranamyordu. Kendisine "Anti-semitizmin Eski stad"
(Altmester des Antisemitismus)2i sfat da verilen rk nefretin bu al-
kan bahvan, "Hristiyan ve Yahudiler" gibisinden atflara ate
pskryordu:

"Judah, bir din deil, bir ulus demektir. Dolaysyla 'Ya-

hudilerle Hristiyanlar' bir arada gren kii, ulusumuzun
yanltlmasnda suu paylamaktadr. Judah, her biri son
kiisine kadar Hristiyanla gese de, yabanc olan ve
yle kalacak bir ulustur. Almanlar ve Yahudiler birbir-
lerine dman iki ulustur ve bunun iin btn Alman-
lar dinsiz olsa, buna karlk tm Yahudiler Hristiyan-
l gese bile durum deimez...Bu, ksr bir dinsel tar-
2
Josef Mller, Die Enteicklung des Rassenantisemitismus in den letzten Jahrzehnten des 19. Jahr-
hunderts, Berlin, 1940, s. 5.
22
PauI W. Massing, Vorgeschichte des politischen Antisemitismus, Frankfurt a/M, 1959, s. 238.
23
Mller, s. 44-45.

229
 tma deil, iki dman ulus arasnda bir sava sorunu-
dur. "24
Bu anti-semitizm rneinin, Siyonist teorisyen Jakop Klatzkin
tarafndan da aynen benimsenmesine amamak gerekir:
"Biz, zetleyecek olursak, tabii ki yabancyz. Biz sizin
aranzda yabanc bir ulusuz ve yle kalmak istiyoruz.
Aramzda kapatlmas olanaksz byk bir uurum yer
almaktadr... "25

Klatzkin, Siyonizm'in doal bir mttefiki olduu gr ile anti-

semitizmi neredeyse gklere karmtr. Rus arnn Yahudileri getto'
larda toplama uygulamasna yle alk tutmutur:
"Bu, Yahudilerin Dou Avrupa'da varlklarn srdrmesi-
ne dmanlarmzn yapt bir katkdr. Bu 'kstl yer-
leme' uygulamasnn, bizim ulusal dvamza yapt hiz-
meti gerektii gibi kavramaliyiz. Bu barajn kaldrlma-
s durumunda, Yahudilerin lkede zgrce gezinmesine
izin verilmesinde ounluk iinde erime dalgasnn nasl
kabaracan bir dnnz. Bize tm erime kaplarn
kapadklar, halkmzn dank deil topluca, yaygn ve
kark deil, ayr bir birlik iinde yaamalarn sala-
dklar, vaftiz hakkn bile kstladklar iin bizi ezenlere
teekkr borluyuz." 2 6
Siyonist ideologlarn bu en ycesi yle devam ediyor:
"Bat'ya bir bakp anti-semitizmin, Yahudiliin varl-
n srdrmesinde ve ulusa yeniden douumuzun tm heye-
can ve dalgalarnn yeni cokunluunda sahip olduu nem-
li pay grmemiz gerekir... Gerek udur ki, dmanlar-
mz Museviliin srgnde glenmesi iin ok ey yapm-
lardr . . . Deneylerimiz bize gsteriyor ki, liberaller, bi-
zi bir ulus olarak yoketmenin yntemlerini anti-semitist-
lerden ok daha iyi bilmektedirler." 27
Anti-Siyonizm'i anti-semitizm ile ayn ey olarak grme bir yana,
anti-semitizm hemen hemen evrensel olarak Siyonizm'in en yakn
"Fritsch, s. 5.
"Jakob Klatzkin, Krisis und Entscheidung im Judentum, Berlin, i g a i , s. 118.
2e
Ibid., s. 62.
"Jbid., s. 63.

230
mttefiki olarak grlmekteydi. Theodor Herzl, gnlnde Baden.
Grandk Birinci Friedrich ile grmesini yle kaydetmiti:
"Gene de kendisi benim bir devlet kurma tasarm byk
bir hevesle karlad. Ancak dvamz desteklemesi halin-
de, halkn kendisini anti-semitizmle sulamasndan ekin-
diini ifade etti." 2 8

Grlyor ki Herzl, bu samim deerlendirmeden hi de rahatsz

olmamt. Anti-semitik nefret tacirlerinin Siyonistlerin yannda ka-
rarl biimde saf tuttuklarnn, bu rklarn Filistin'de bir "egemen
Yahudi devleti" kurulmas planlaryla beslendiklerinin ve bu nedenle
de kendisinin tasarlarn sonuna dek ve aka desteklediklerinin
pek iyi farkndayd. Bu nedenle, daha sonra Deutsch-soziale Bldlter
adn alacak olan ve ilk yaymcsnn nl Theodor Fritsch'den ba-
kasnn olmad ntisemitische Correspondenz dergisi, Birinci Siyonist
Kongresi'nin toplanmasn alklyor ve Kongre'ye, "Yahudilerin
bir an nce Almanya'dan ayrlarak Filistin'e yerlemeleri tasarsnn
uygulanmas" iin en iyi dileklerini gnderiyordu.
HerzFin gnlkleri incelendiinde, Siyonizm'in anti-semitistle-
rin programlar ile paralelliinden zaman zaman rahatsz olduu gz-
lenmektedir. Herzl'in yakn adam olarak bilinen, Viyana'da yaynla-
nan Neue Freie Presse'nin kent haberleri editr Josef Oppenheim,
Herzl'in Der Judenstaat adl kitabnn Londra'da Jemish Chronicle'da.
baslmas zerine, "eer Jemish Chronicle makalesi Almanca da basla-
cak olursa, Yahudi aleyhtarlarna gndodu demektir. Tam ileri-
ne yaryacak bir ey" demiti. 29 Kendi gnlnde ise Herzl, "eer
brorm baarl sonu salar ve Oppenheim'n dnd gibi bir
anti-semitik grltye yol amazsa, iler ok farkl olur" diye yazm-
30
t." Gene bir Yahudi olan gazetenin sahibi Eduard Bacher Herzl'in,
Yahudilerin evrelerindeki toplum iinde erimeyecekleri savyla ilgili
olarak "cidd ve byk kayglar" besliyor ve "anti-semitiklerin bun-
31
dan yararlanmaa alacaklar" grn tayordu. Nfuslu Berliner
Tageblatt gazetesinin yneticilerinden Arthur Levysohn da Herzl'e
Siyonist tasarlarna kar savam vereceini yazyor ve semitiklere
bulunmaz bir frsat saladn belirtiyordu. Herzl ise, "anti-semi-

28
Lowenthal, s. 118.
29
Ibid., s. 88.
M
Ibid., s. 89.
"Ibid.

231
tiklerin bunu istismar edeceklerini ve metinden ilerine yarayacak-
lar nasl olsa ekip alarak bunlar dillerine pelesenk edeceklerini"
savunmasna karn, gnlne ayn gn dt bir baka kaytta,
anti-semitiklerin abalarna tuttuu alktan pek de honutsuz g-
rnmyordu : 3 2

"Bugn basmevine gittim ve sahipleri Hollinek kardelerle

grtm. Sanrm her ikisi anlalan birer anti-semitik. Beni
byk bir itenlikle karladlar. Brorm beenmi grn-
yorlar. Bir tanesi bana, 'birinin kp arabuluculuk grevini
stlenmesinin zaman geldi de geiyordu bile' dedi." 3 3

iin ilgin yanlarndan biri de, Siyonistlerin kutsal yazlarnn,

mzik ustas Richard Wagner'in salad tempo ile kaleme aln-
m olmasdr. Der Judenstaat'm. yazld gnlerde, Herzl'in gnl-
nde u satrlara rastlanmaktadr:

"Geceleri tek elencem, Wagner'in mziini, zellikle

oynand kadar izlediim Tannehauser operasn dinlemek.
Yalnzca opera olmad geceler dncelerimin doruluu
konusunda kukulara kaplyorum." 34

Anmsanaca gibi, besteci Richard Wagner de, hatt bu kelime

yazlarda.daha yerlemeden nce bir Yahudi aleyhtar olarak hakl bir
n salamt. Wagner'in Das Judenthum in der Musik (Mzikte Yahudi
Etkileri) adl aalayc brornde meslektalar Yahudi mziki-
lerin kiilikleri ve yaptlar konusunda gelitirdii rk zrvalar,
yalnz kendi a iin deil, tm zamanlar iin yetip de artacak ni-
telikteydi, Dolaysyla, Wagner'in 1859 ylnda yaynlanan brorn
"Yahudilie kar son, fakat Almanya'da kesin sonulu sava balat-
m olmasna" armamak gerekir.35 Bu durumda, Siyonizm'in kut-
sal kitabnn, Wagner'in mziinin etkisiyle kada dklm olmas
Siyonizm'in felsefesine olduka uygun dmektedir! Fakat herhalde,
Herzl'in en byk "yapt"na yaplacak en byk hakaret de, Siyonist
tsrail devletinde kltr bekilerinin, Wagner'in mziinin Siyonizm'in
temel belgesine ilham salayan bu mziin halka dinletilmesine bu-
gne kadar izin vermemeleridir.

Ibid., s. 91.
M
Leon Kellner, Theodor Herzls zionistische Schrifkn, Berlin, 1904, s. 18.
Tritsch, s. 12.

232
 1908 ylnda bakannn etkisiyle anti-semitizm ideolojisini
resmen benimsemi olan bir rgt "Pan-Cermen Birlii"dir {Der
Alldeutsche Verband). Aslnda, Heinrich Class adn tayan bu baka-
nn da grlerini kabul ettirmek iin fazla uzun boylu abalara ge-
reksinimi yoktu, nk rgt, "Alman rkna ve kanna yabanc bir
unsur" olarak grlen Yahudilere zaten olduka dman bulunuyordu.
Class'n rehberliyle dernein tz yalnzca Yahudilerin deil,
Yahudilerle evlenmi olanlan ya da Yahudi akrabalar bulunanlarn
da ye olmalarn nleyecek biimde deitirilmiti. Class, anti-se-
mitizmin, kendisinin "daha yirmi yandayken madd ve manev bir
paras durumuna geldiini" itiiaf ediyor ve "daha sonraki siyasal ya-
antsn etkilediini" sylyordu.36 Bu adam, ayn zamanda, Siyo-
nizm'in en etkili destekilerinden ve hayranlarndan biriydi. Class 1912'
de Daniel Frymann takma adyla Ben Kayzer Olsaydm balkl ve iki
yldan daha ksa sre iinde be bask yapan bir kitap yaynlad.
Class bu kitabnda anti-semitik programn aklarken en salam ta-
nklar olarak Siyonistleri gstermekteydi:

"Kltrmzn tm rnlerine katlmalarna karn Al-

man olmayan, nk temel farkllklar nedeniyle isteseler
de Alman olamayacak Yahudileri yabanc bh rk olarak g-
renler sevinsinler, nk bizzat Yahudiler arasnda bile
Siyonizm demlen milliyeti akm giderek daha fazla yan-
da topluyor. Siyonistlere apkalarmz kartmalyz; ken-
dileri, Yahudilerin, deitirilemez zellikleri ile ayr bir halk
olduklarn aklk ve drstlkle itiraf ediyorlar...Kendileri
ayrca Yahudi yabanclarn, iinde yaadklar ulusla ger-
ek biimde kaynamalarna doal rk yasalann elverme-
diini de ayn aklkla itiraf ediyorlar... Siyonistler, Yahudi
dmanlarnn, rk teorisini benimseyenlerin herzaman sylediklerini
doruluyorlar. Kendileri, tm halklarna oranla kk bir
grup oluturuyorlarsa da, vazettikleri gerekle hibir
zaman yadsnamaz. Almanlar ve Yahudi milliyetileri
Yahudi rknn yokedilemeyecei konus'unda ayn gr
paylayorlar. yleyse, Almanlar, bundan gerekli siyasal
sonular kama hakkndan kim yoksun brakmak iste-
yebilir?"
Class, daha sonra bu szn ettii sonulan, "Yahudi sorunu"
diye adlandrd sorunun zm iin hazrlad nerilerde
36
Massing, s. 252.

233
sralamaktadr. Yahudilerin her trl kamu grevinde alma-
lar engellenmeli, seme ve seilme hakkndan yoksun braklmal,
hukuk, retmenlik ve tiyatro yneticilii gibi meslekler kendi-
lerine yasaklanmaldr. Kadrolarnda Yahudilerin yerald gazete-
lerin bu durumu aklamalar zorunlu klnmal ve "Alman" sayla-
bilecek gazetelerin sahipleri ve yazarlar arasnda Yahudi bulunmama-
sna zen gsterilmelidir. Ticar bankalarn yneticilerinin Yahudi
olmasna izin verilmemeli ve Yahudiler ne toprak sahibi olabilmeli,
ne de kiralayabilmelidirler. Ayrca, Yahudiler, Yahudi olmayanlara
oranla iki kat vergi deme zorunda braklmaldr. Heinrich Class'n,
Adolf Hitler'in iktidara gelmesi zerine, Reichstag'm (Alman Parl-
mentosu) onur yesi yaplmasna amamal.37
Siyonist-Milliyetilerin Yahudilerin Avrupa toplumu iindeki
yerleri konusundaki dncelerine bir baka destek de Theodor Fritsch'
den gelmektedir. Siyonist ideolojiye olan hayranln Der Hammer
adl dergisinde yle dile geti misti:
"Biz Siyonistleri Yahudilerin en drst unsurlar olarak gr-
mee devam ediyoruz. nk onlar Yahudi olmayanlarla
kaynamann olanakszl gibi iki ayr rkn birbirlerinin ge-
limesini ve kltrn karlkl olarak engelledikleri gere-
ini de kavryorlar. Onun iin, biz de Siyonistler gibi iki
toplumun 'net bir biimde ayrlmasn' ve branilerin, zel
bir Yahudi yurduna yerletirilmelerini istiyoruz..." 38
Siyonistlerle Yahudi aleyhtarlarnn bu koalisyonuna kar koy-
mak im Liberal Yahudilik Dernei iinde yeralan Alman Yahudi
Topluluklarnn nde gelenleri, 1912'de bir Anti-Siyonist Komite kur-
dular. ounluu aile reisleri olmak zere Mays 1914'de 1007 yeye
sahip olan bu komite "Alman Yahudilerini aydnlatmak ve Siyonizm'e
kar savam" grevini benimsedi. 39 Aslnda, komite bellibah Yahudi
dernekleri adna eylemde bulunduundan, ye saysnn ok zerinde,
yanm milyon kadar Alman Yahudisini temsil etmekteydi. Yaynlad
bir dizi brorde Siyonizm'e kar en iddetli sulamalar yneltmekte
duraksamiyordu. Houston Stewart Chamberlain tarafndan yazlan
ve yzeysellikle kendini vme sanat alannda esiz bir rnek sayla-
bilecek On-dokuzuncu Yzyln Temelleri adl "garip" kitapla ilgili
" P a u l W. Massing, Rehearsal for Destruction, New York, 1949, s. 247.
SB
Der Hammer (Leipzig), Ocak 1922.
""Antizionistisches Komitee, Handbuch der jdischen Gemeindeverualtung, Berlin, 1913. s. xi;
ayrca: Protokoll des Antizionistisches Komitee, 2 Mays 1914.

234
olarak komite tarafndan yaynlanan bir raporda, Chambelain'in
ideolojisine lyk olduu" yant verilmekte, "amizu anti-semitiz-
minin rk nefret olduu saptandktan sonra yle denmektedir:

"Ve bu oven, ulusal rk lgnlk, Siyonizm'in teorik te-

meli, ruhsal topra olmaktadr! Onun somut tipolojik yn-
leri ve etkinlii bu teoriden kaynaklanmaktadr. Bu yads-
namaz gerek, aslnda, bu sahte Mesih akmn en acmasz
eletirisini de oluturuyor. Bu durumdan Siyonizm'in nite-
likleri ve belirtilerine ilikin tm sonular karlmal,
Siyonizm'in rk anti-semitizmle, Yahudilere bunca ac ek-
tiren bu illetle ayn bataklkta filizlenip gelitii kavran-
maldr. Rengi ister r anti-semitik, ister Ulusal-Ya-
hudi olsun, zehirli bir kuyudan ekilen suyun nitelii ay-
ndr ve dnyada hibir g bu sudan sala yararl bir
iki yapamaz. Ulusal demagoji ve rk anti-semitizmin,
kltre kar ilenen sular olduu grn tayan her-
kes -herkesin bu grte olduuna inanyoruz- ayn biim-
de bu sakat dncelerin Yahudi giysileri giymi ikiz kar-
deini, yani ulusal Siyonizm'i de mahkm etmelidir, nk
bunun ykc etkileri de berikiyle eit dzeydedir." 40
"Siyonistlerin gr alar, anti-semitiklerinkinin ben-
zeridir. Hatt, ikisinin eylem ereveleri iindeki fark-
llklar, nemsiz saylacak kadar azdr. Anti-semitizm
gibi Siyonizm de uyumsuzluk, hogr yoksunluu, adalet-
sizlik ve kartn kavrayamamak grnmleriyle kendini
belli eder...Kendini Yahudilerin mallarna, zgrlklerine
ve onurlarna kar en utanmazca komplolarla ortaya konan
anti-semitizm ile Siyonizm arasndaki uyuma, Siyonizm'in
de anti-semitizm gibi egemen bir mevki kazanmas duru-
munda kukusuz daha ak seik izlenebilecekti. Bun-
lardan birine yneltilebilecek herhangi bir sulama, ay-
nen tekisi iin de geerlidir. Siyonizm'in etkisinde kalan
zayf iradeli kimseler bilmelidirler ki, farknda olmak-
szn anti-semitizmin savlarn benimsemektedirler.
"Bunlar bu davranlaryla ikiz kardei anti-semitizm gibi
Siyonizm'in de yalnzca Yahudi dini ile deil, ahlk ilke-
"Antizionistisches Komitee, Schriften zur Aufklrung ber den ionismus, Nr. 2, Der ^ionistnus:
seine Theorien, Aussichten und Wirkungen, Berlin, 1913, s. 11-12.

235
 lerine sahip her dinle tam bir elii oluturduunun kant-
lanmasna katkda bulunmaktadrlar." 41
Yahudi anti-Siyonistler, anti-semitiklerin rklklarn tehir
etmee abalarken, Siyonistler anti-semitiklerin hedeflerinin gerek-
lemesini kolaylatracak eylemlere dalm balunmaktaydlar. rnein,
Fransa'da nl arkeolog Salomon Reinach, anti-semitikler tarafndan
kendi amalarna hizmet etmesi iin bulunan "Yahudi rk" zerine
yazd incelemede byle bir rkn varln reddedince, L'echo Sioniste'
in sayfalarndan salan imeklere hedef olmakta gecikmemi ve
"ounluk iinde e; ime yanllarnn, kendileriyle Yahudi olmayan
dnya arasndaki her engelin yklmas iin son ve en st dzeydeki
abaya destek olmakla".sulanmtr. L'echo Sioniste anti-semitik ideo-
lojinin bu son derece sama savunusuna bir de ty dikmek zere,
1904'de bir Siyonist aratrmac olan Hermann Jacobsohn'un kafatas
lmleri zerindeki katklarna yer vermitir. Hint-Avrupa aratr-
malarnda uzmanlam bulunan Jacobsohn, be yaz olarak yayn-
lanan dizisinde ayr bir "Yahudi rk tipi"nin varln kantlamak
iin, kafatas lleri, sa ve gz rengi vb. konularndaki tm bilgi
hazinesini ortaya sermitir.42 .

Ayn yl iinde nde gelen bir ngiliz Yahudi bilim adam ve

siyasetisi Siyonizm konusundaki grlerini yle zetlemitir: "Si-
yonizm'in oluturduu tehlike, bu ideolojinin, Yahudi aleyhtarlnn
doal ve uyumlu bir mttefiki, ayn zamanda gerekesi olmasdr." 43

*Ibid., s. 20.
4
Michael R. Marrus, The Politics of Assimilation, Oxford, 1971, s. 271.
"Lucien Wolf, " T h e Zionist Peril," Jevish Quarterly Reviev, October 1904, s. 22-23.

236
SYASAL SYONZM:
BR YAHUD ELETRS
GARY V. SMITH

10 Kasm 1975'te dnya nfusunun % 93'e varan bir ounluu-

nu temsil eden devletlerin delegeleri, Birlemi Milletler'de Siyoniz-
m'i "rkln ve rk ayrmnn bir biimi" olarak tanmlayan karar
dorultusunda oy kullandlar. Genel KuruPun bu karar, rk ayrmna
kar dnya yzeyinde sava veren ve B.M., blgesel konferanslar ve
rgtlerce de desteklenen bir dize hareketin en son rneini olutur-
maktadr.
Amerikan Siyonistlerinin B.M.'in bu kararma tepkisi hemen
ve tahmin edildii gibi cldu. Amerikan Yahudi Kongresince The New
York Times gazetesine tam sayfa verilen bu iln balanda unlar var-
d: "Yahudi olmaktan gurur duyuyoruz. Siyonist olmaktan gurur du-
yuyoruz." leri srlenler arasnda bu kez de unlar bulunuyordu:
"Yahudi halknn bir Yahudi devleti, yani srail'i kurma hakk n-
cil'in szne ve 'Gelecek Yl Kuds'te' 1 duas ile sona eren iki-bin
yllk oluuma dayanmaktadr." Yahudiliin kutsal inanlarna siyasal
Siyonizm'in ilkeleri yoluyla ulaldna dair efsane bir kez daha ileri
srlyordu.
Siyonizm'i Yahudilikle eitlemek, Siyonist akmn en eskimeyen
propaganda baarlarndan birisi olarak dorulanmtr. Bu e anlaml
ilemin etkisi, siyasal Siyonizm'in Yahudiliin znde olduunu
yayan yanl izlenim olmutur. Bu dnce biimini birka yl nce
bir yazda cesaretle dile getiren Michael J. Rosenberg demiti ki:
"Modern srail devletinin merkeziyetini kabul etmeyen gz-
lemci Yahudi kendi kabul grmedii gibi, varlna bile nadiren
2
katlanlr."
Siyonist dnceyi gelitirme abasnda, geleneksel "Siyon Ak"
ile Yahudi devletinin yeni batan kurulmas arasndaki eletirel ayrm
mulaklatrlm ve dnyacl ulara doru arptlmtr. Bununla
birlikte, uygun bir adan bakldnda, bu farkllk manev gelenekle-

The New York Times, 3 Aralk 1975.
2
James A. Slecpcr ve Alan L. Mintz, der., The Nem Jews, New York, 1971, s. 82'de "Is-
rael without Apology."

237
ri en yce sayan Yahudilerle Yahudi dnyacl milliyetilii ve Siyonist
devleti, Yahudi ideallerinin gereklemesi olarak grenler arasnda
niin az ya da hibir uzlama salanamadnn nedenleriri gsterir.
Milliyetilik konusunda uzman olan ada Amerikan tarihisi mer-
hum Hans Kohn, "Siyon'a" olan geleneksel zlemi, dindar Yahudilerin
"Tanr Tapna"nn bulunduu yere dnlerini dile getiren manev
tutku olarak tanmlar. Siyon'a ulamak Tanr'nn buyruklarndan
amamakt:
"Siyon Tanr'nn szne uygun olarak yaamak anlamn-
dayd. Bu tr bir yaam ar bir grevdi, incil, fbranilerin
grevden kamak, kendilerini bu boyunduruktan kurtar-
mak, 'normal' bir yaam srmek yolunda giritikleri aba-
lara ilikin hikyeler anlatr. Hi bitmeyen kar kma
hareketleri, ta bata 'Altn Dana' evresindeki dans ile
balamt. Hl da devam ediyor. Bu olay Yahudi tarihinin
birletirici balarndan bir tanesi olmutur..." 3
Peygamberden kaynaklanan Yahudilik, teki uluslar taklit ederek
g ve iktidar peinde komak gibi ekici elere kar, ahlk, adalet
ve merhamet ilkesini retti. Kumlan eski devletler ksa srede ykl-
d ve istil edildi, fakat Yahudiliin yaam siyasal kabuunu aarak
srd ve yeryznde manev bir g olarak geliti. Buna karlk,
siyasal Siyonizm'in gerek z etnik ve blgesel ynelimidir. Siyonizm'
den yana olan Yahudi halk kavramn ve Siyonist bir devlet kurulma-
sn, Yahudiliin balca zaferi olarak grrler. srail eski Babaka-
n Golda Meir'in szleriyle, Filistin'de Yahudi egemenliinin yeniden
kurulmas "devrimlerin en bydr." 4 Michael Rosenberg gibi,
Golda Meir de Yahudi milliyetiliini ve Yahudi siyasal gcn Yahu-
dilerin binlerce yl Filistin dnda kalmalarnn toplam etkisinden
daha byk nemdeki statye ykseltmek biimindeki Siyonist ideolo-
jik gr yanstmaktadr. Gerek anlamda, srgnden sonra dalan
Yahudilerin dinsel anlamdaki hedeflerine her inan ve /ya da bunlarn
insanla katklar, gznne hi alnmam ya da en az neme indir-
genmitir. Bylece, Siyonist devlet, modern Yahudi devrimi olarak
ortaya kmaktadr.

Modern siyasal Siyonizm'in kkleri, manev Siyon'a dnle ilgi-

li peygamberce giriimde deil, On-dokuzuncu Yzyl Yahudi var-
3
"Zion and the Jewish National Idea, " Menorah Journal, C. XLVI (Sonbahar-K 1958),
s. 18.
4
Yeshiva niversitesinde (New York) 8 Mart 1973'de konuma.

238
lnn toplumsal-siyasal koullarnda, zellikle de Dou Avrupa'daki
anti-semitizmin uygunsuz hareketlerini deitirmek abalarnda yatar.
Siyasal Siyonizm Bat Avrupa kltrne alm Yahudilerin ncl-
nde, ksmen Bat Avrupa Yahudilerinin kltrel yoldan bt-
nyle erimelerine ve bask altndaki Dou Avrupa Yahudilerinin
kendi mahalleri iinde bir eit hapsedilmelerine seenek olarak sunul-
mutur. Siyasal Siyonizm'in "kurucu babalarnda" dindar Yahudilerin
dinsel evki yoktu; onlarn Yahudi yurdu istei On-dokuzuncu Yzyl
Avrupa milliyetilii gibi biimlenen ve Yahudi varln etnik ve
belirli topraklarla snrlayarak normalletirme yolunu arayan dnyacl
bir arayt. Yahudi Aydnlanma ann rnleri olan Leo Pinsker
ve Theodor Herzl, mitsiz bir biimde anti-semitik siyasal bir dnyada
Yahudilerin gszlnn zntsn duydular, "ilerici Yahudi-
lerin yutsever duygularn yeniden uyandrmay" istediler ve Yahudi
kitlesine "bilinli bir 1 'ahudi siyasal eylemi" mesaj vermeyi savundular.
Yine onlar, Yahudilerin ulusal bir varlk oluturduuna ve teki
uluslar gibi olmalar gerektiine inandlar. Bu durum artk onlarn da
"uluslar ai asnda yabanc" olmayacaklar bir anayurt gerektirmek-
teydi.
Yirminci Yzyla girerken, siyasal Siyonizm,Yahudi sorununun -
zmnde olas bir ka seenekten biri olarak ortaya kt. Bununla bir-
likte, Yahudilerin Siyonizm'e ilk tepkileri olduka dmancayd. Din-
sel Yahudiliin ileri gelenlerinin birou, Siyonist inanlar her yayl-
dklar yerde eletirdiler. Hatt, 1897'deki ilk Siyonist Kongresinin
toplant yeri, Alman Hahamlar Yrtme Kurulu ve yerel Yahudi
toplumu grevlilerinden gelen sert anti-Siyonist tepkiler nedeniyle,
Mnih'ten svire'nin Basel kentine alnd. Siyasal Siyonizm'e kar
Filistin ile Orta ve Bat Avrupa Yahudilerinden gelen muhalefet, din
ve siyaset, yani Tevrat'n kutsal szleri ve kk politikaclarn dn-
yacl kayglar arasndaki ayrm vurgulad. Bu duruma rnek, Ku-
ds ayrlk toplumundan Haham Joseph Hayyim Sonnenfeld'in
bir Macar meslekdama 1898'de yazd "kirletici taraftan geldii
iin Herzl'e, "Tek Varl"; yadsdklar iin de Siyonistlere iddetle
atan mektuptaki tavrd. Sonnenfeld, "onlar, ayn zamanda, srail
ile teki uluslar arasndaki btn fark ve ayrmn milliyetilikte, kanda
ve rkta yatt, iman ve dinin yzeysel olduu dncesini de ileri
srdklerini" yazyor.5 Ortodoks Agudath srail akmnn nde gelen
5
Emile Marmorstein, Heaven at Bay: tke Jevish Kulturkampf in the Holy Land, Londra, 1969,
s. 79-80'den Der Tid (New York), 25 Haziran 1965.

239
 teorisyenlerinden olan Isaac Breurer, Siyonizm ve Agudath israil
arasndaki atmann "Babil kargaa gn" ve "Sina gn" ara-
sndaki atma olduuna inanmt. Siyasal Siyonizm'in Filistin'e
"bo elle" geldiini ve gemi alarda teki uluslarn kendi yaam-
larnda grmedikleri hibir dnceyi grmediklerini savundu.6
A.B.D. ve ngiltee'deki Reformcu Yahudilik de siyasal Siyo-
nizm'in amalarna kar kt. Daha 1885'de, Amerikan Hahamlar
Merkez Konferans Pittsburg Programnda Yahudilerin dinsel bi
toplum oluturduklar ve artk bir ulus olmadklai ilkesini kabul etti.
1897'de Merkez Konferansn Sekizinci Yllk Toplantsnda bir ko-
numa yapan Haham Isaac M. Wise, o yl Basel'de Birinci Siyonist
Kongresinde kabul edilen siyasal Siyonist "tasar"y, "dnceden
yoksun bir topya...hasta zihinlerin geici bir sarholuu, srail'in
kutsal dvasn salksz politikaclarn deli dansna evirmesi" bii-
minde tanmlamt.7 Amerikal Haham Kaufmann Kohler'e gre,
Reformcu Yahudiliin en bata gelen ilkesi "Yahudiliin Tanrsnn
bir kabile Tanrs olmamas gibi ulusal bir din olmad gerekler ve
ahlkn evrensel bir sistemi" olduuydu.8 Kohler, manev Siyon'un,
insanlk iin, insan iradesiyle oluturulamayacam ve yine bir blge
eridinin sahibi biiminde yorumlanamayacan vurgulamt. Yz-
yln bitiminde, ngiltere'de Liberal Yahudiliin kurucusu Claude
Montefiore Siyonist nderliin "Yahudi dinine ok az ya da hi ilgi
gstermediine" ve bir siyasal devlete olan Siyonist zlem ile Yahudi-
liin "yaayan ve ruhsal bir g" olarak srp gitmesini isteyenler
arasnda temelden bir atma bulunduuna iaret etmiti.9

Siyonizm hakknda, Yahudiliin Ortodoks ve Reformcu gibi fark-

l dinsel alarndan ortaya atlan bu tr temsil grler, Yahudilik
simgelerinin yirmi-sekiz yldan beri Siyonist devletin siyasal yapsna
aland gnmzde, ilgin birer okuma paralar oluturmaktadr-
lar. "Agudath srail" ve genel Refomcu akmn Siyonizm'e kar
koymay terketmelerinin ve giderek onunla bir ibirlii ilikisine

6
Leo Jung, der., Judaism in a Changing World, New York, 1939, s. 189'da "The Challenge
to Israel."
'Central Conference of American Rabbis, Tearbook, C. V I I (1897), s. xii.
'Alumni Association of the Hebrew Union College, Kaufmann Kohler: Studies, Adresses and
Personal Papers, Philadelphia, 1939, s. 330-311'de " T h e Faith of Reform Judaism." Bu yaz-
nn asl urada yaynlanmt: Menoral Journal, C. II (ubat 1916), s. 8-15.
'Michael Selzer, der., ^ionism Reconsidered: the Rejection of Jevish Normalcy, New York, 1970,
s. 64'de "Nation or Religious Community?"

240
girmelerinin bir sonucu, srail'de yaplan seimlere katlan, ya da
"menfa"daki genel Siyonist dvalarna sahip karken yrtlecek,
siyasal rekabet ve iktidarn semeresini alabilme yeteneklerinde yatar.
Birok Ortodoks Yahudi ve baz Hassidik mezhepler, Siyonist
devletin lik milliyetiliine hl kar koyuyorlarsa da, siyasal Si-
yonizm'e muhalefet Yahudiler arasnda geni bir biimde destek-
lenmemektedir. eitli Yahudilerin Siyonist ideolojiyi onaylamak iste-
memeleri, ou kez, srail'in merkez oluunu modern Yahudi ba-
llnn temeli kabul eden Yahudi devleti yetkililerince ve dnyaya
yaylm Siyonistlerce dmanlkla, hatt nefretle karlanmaktadr.

Siyonizm'in Yahudilerce Kabul:

Theodor Herzl, Yahudilerin durumunu olaanlatrmak amacyla,
Yahudi sorununu, uluslararas siyasal eylem araclyla zmleye-
cek ulusal bir sorun olarak ortaya koydu. Alman milliyetiliinden esin-
lenerek Herzl'in anti-semitizm iin nerdii zm, onun varsaym-
larn elde tutmak, bunlar kullanmak ve onun grnrdeki ebed
gazabndan, kavramsallatrlm bir Yahudi uyrukluu iin bir
"anayurd" ya da devlet araclyla kanmakt. Herzl, hernekadar,
Yahudilerin siyasal iktidarlarn ve egemenliklerini kurabilecekleri
birka yer ngrmse de, zellikle Dou Avrupal Yahudi kitlelerinin
eninde sonunda bir araya toplanmalarn salayabilecek olan Filis-
tin'e dn dncesinin simgesel nemli ve duygusal gcnden yarar-
lanmak iin her trl ynteme bavurdu. Herzl, "Siyon'un Aklar"
gibi daha nceki smrgeletirme abalarn "ilgin" bulmakla bir-
likte, szkonusu abalarn ok sayda Yahudiyi Filistin'e ekmede
yetersiz olduunu grmt. Herzl'in inanna gre, gerekli olan,
gl bir ulusun "sahipsiz bir toprak paras"n stnde "tam ege-
menlik" kouluyla balanasyd. Yanlzca topraa g etmenin ye-
tersiz olduunu vurgulayan Herzl, szkonusu topraa yasal yoldan
sahip kmak iin gerekli siyasal badamalarn nemi stnde durdu:

"e szmann kt sonulanmas kanlmazdr. Szkonu-

su bu ie szma, yerli nfusun tehdit edildiini hissettii
ve hkmeti daha fazla Yahudi akmn durdurmaa
zorlad kanlmaz ana dein srer. Dolaysyla, g,
bizler bylesi bir g srdrme egemen hakkna sahip
olmadka sonu vermez." 1 0

"Jacob M. Alkow, der., The Jevish State, New York, 1946, s. 95.

\ 241
 Herzl, Avrupa ktasnda gelien milliyetiliin demokratik libera-
lizmi bir eit alaya almasndan ve siyasal Siyonizm'in, Birinci Siyonist
Kongre'nin ana hedeflerinden biri olarak, Yahudiler arasnda Yahudi
ulusal bilincinin Filistin'e yneltilmesinde baarl olmasndan nce,
1904 ylnda ld. Buna karn, Herzl, gerekte Michael Selzer'in de
gzledii gibi, Yahudi tarihine egemen eilim dorultusunda uzunca
bir sre yadsnm statkonun yeniden dzenlenmesine alan
"kar-devrim eylemi"nin temellerini atmt.11 Bu eylem, ayn za-
manda, Yahudilikle ulusalc zlemler ve emperyalist g politika-
larn uyum iine sokmakla, Filistin zerindeki Siyonist iddialardan-
kaynaklanan almalar stnde de belirleyici etkilere sahip oldu.
Filistin iin dnlen egemen ad yetkisel bir biimde konduundan,
oradaki Siyonist yerleme gruplar Yahudi devletinin oluturulmas
ve ynetimin ilk kurbanlar olan Filistinli Araplar tarafndan yasal
olarak kabul edilmedi.
Yirminci Yzyl boyunca eitli Siyonist kmeleri arasndaki
ideolojik paralanmalara karn, Siyonizm'in genel hedefi Filistin'de
btnyle Yahudi ulusal niteliini salamak ve korumakt. Filis-
tin'de egemen olmak ve orada siyasal denetimi ele geirmek abas,
bata Avrupal, sonra da Amerikan Siyonistlerinin ban ektii ve
inat bir Arap yerel ounluunu barndran toprak stnde btn
haklara sahip olma savnda smrgeci bir savam olarak deerlen
dirilebilir.
Filistin, 1922'de Osmanl Trk ynetiminden ingiliz Mandasna
gemiti. Bundan be yl nce, Araplarn bamszlk istekleri Balfour
Bildirisiyle sonulanan Avrupa'daki siyasal entrikalardan tr so-
nusuz braklmt. Bu belgede, ingiltere, Filistin'deki Yahudi ol-
mayan ounluun ve teki yerlerdeki Yahudilerin haklar tehlikeye
dmedike, anlan yerde bii Yahudi anayurdu kavramn olumlu
karlyordu. Bildiride kullanlan szcklerin mulak ve kstlayc
olmasna karn Siyonist nderlik bunu kamu oyu nnde Filistin'de
bir Yahudi devletinin kurucu belgesi olarak deerlendirdi. Bildiri,
Filistinli Araplar iin, topraklarnn ve yaamlarnn denetini ele
geirmee alan ingilizlere ve Siyonistlere kar kanlmaz savam
iin bir n-uyaryd.

Alman milliyetiliinin Avrupa ktasnda ykselmesiyle birlikte,

Batl Yahudilerin On-sekizinci Yzyl sonlarndan bu yana ak ol-

"Selzer, s. xv.

242
duklar yava yava aydnlanma ve zmleme sreci boa kyordu.
Nazizmin, ortadan kaldrc temel ilkesi altnda, Yahudiler ve teki
aznlklar yok edilmek istendiler. Aryan rknn stnl ad altnda
yrtlen bu byk karklk, Yahudilerin umutsuzca ve tek-ileti-
imli olarak Siyonist ideolojiyi bir daha dnmee itti. Siyonist
kuramn tezi olan ve anti-semitizmin herzaman ve heryerde var
olduuna dair sav, insan ilerlemesinin hem liberal, hem Marxist
zmlerine karn dorulanm grnd. Siyonizm Bat Avrupa
ve A.B.D. Yahudi nderlii arasnda etkin bir g olarak byrken,
Yahudi sorununun zm iin ayakta kalabilecek tek zmn
kendi programlar olduuna dair yasallk kazanmak istemi iin
gerekli olan d siyasal destei salamada da baarl oldu. srail dev-
leti, Avrupa Yahudiliinin ikilemine yaknlk duyan uluslararas
siyasal iklim iinde kuruldu. Ancak, bu sre iinde, Siyonist ideo-
lojinin isel elikileri hemen elde edilecek amalardan tr dikkate
alnmad. Bugn bizleri kayglandran da bu elikilerdir, nk bun-
lar Siyonizm ve rklk arasndaki ilikiyi aklayc kuramsal g-
rngeyi salamaktadr.

Siyonizm'in Yahudilerce Eletirisi:

Siyasal Siyonizm'in tm tarihi, kendileri Yahudi olan anti-
Siyonistler, Siyonist olmayanlar, kltrel ve insancl Siyonistler
tarafndan ok iyi dile getirilmi ciltler-dolusu eletirilerle kout
gitmitir. Bu almann amac, birok gruplar ve siyasal Siyonizm'in
ok saydaki zglsel eletirisini ayrtrmak ya da siyasal Siyonizm'le
savaan Yahudi gruplarnn veya devinimlerini belirleyen tutumlarn
biimini ya da eitliliini incelemek deildir. almada, daha ok,
siyasal Siyonizm'in ayrmc birimleri, Siyonizm'in nitelii hakknda
kuvvetli ekinceleri derin bir toplumsal-siyasal gr sergileyen,
onun kuramsal elikilerine ilikin geerliliini hibir zaman yitirmeye-
cek savlar ieren, evrensel ve insancl deerler iin ok byk bir
kaygy aklayan nceki tannm Yahudi eletirmenler zerine
odaklaarak vurgulanacaktr.
Siyonizm, Yahudi eylem isteinin bir yansmasdr. Yahudilii si-
yaset sahnesine karak ve tm Yahudilerin ballklar zerine siyasal
iddialar ileri srerek, Yahudi tarihinin ynn deitirmee aba-
lamtr. Yahudilerin anti-semitizmden ancak bir ulus-devlet ere-
vesinde uzak olabileceklerini ve hedeflerine belirli bir halk olarak
byle varabileceklerini vurgulamtr. Fakat, 1904'de yazan ngiliz ta-

243
rihisi Lucien Wolf a gre, Siyonizm "anti-semitizmin doal ve sadk
bir mttefiki ve onun varlnn en gl nedeni" idi. 1 2 Krk yl sonra,
Amerikal siyasal felsefeci Hannah Arendt gibi,13 Wolf da, Filistin'de
Siyonist bir yeniden -uluslatrma abasnn Yahudilik iin cidd bir teh-
dit olduunu dnmt. Wolf, On-yedinci Yzylda szde kutare
Sabbatai Zevi'nin nderliinde Yahudilerin yeniden uluslatrlmas
atlmnda maruz kaldklar felketi hatrlatyordu.
Birok Batl Yahudi, kendi varlklarn, ezilmi, Dou Avrupal
Yahudilerin tinsel umutlar ve duygular evresinde odaklam olarak
kabul etmiyorlard, iinde bulunduklar lkelerin ekinsel dokusuyla
iyice btnlemi olduklarndan, siyasal Siyonizm'i, "srgn olduklar"
topraklarda adm adm kazanlm Yahudi gvenlii ve zgrlk-
lerine kar bir tehdit olarak gryorlard, ingiliz Hindistan Devlet
Bakan Edwin Montagu, Siyonizm'i, "Birleik Kralln yurtsever
bir yurttamca kabul edilemeyecek ie yaramaz siyasal bir inan"
olarak deyimliyordu.14 Balfour Bildirisine kar kan Montagu,
Siyonizm'in yalnzca btn lkelerdeki Yahudi haklarn tehlikeye
sokmakla kalmayp, amalarnn kendi mant gerei, Yahudilerin
Filistin'de btn tercihli yerlere yerletirilmeleri anlamna geldiini
biliyordu. Montagu ve ingiliz ada romanc Laurie Magnus
gibi birok Yahudi Siyonistlerin blndkleri lkelerde oy hakkndan
mahrum edilmeleri gerektiini savunuyorlard. Amerikal dou
bilimcisi Morris Jastrow 1919 Paris Bar Konferansna gnderdii
bir aklamada, Yahudi tarihinin ynnn yanl bir yorumlamas
olduuna inand siyasal Siyonizm'in "gerici" niteliine dikkatleri
ekiyordu. Jastrovv^a gre, Yahudiliin Filistin'de ulusal bir birim
olarak yeniden oluturulmasna ilikin Siyonist hedef "ift ballk"
ieriyordu. Jastrow rk ya da din temeli stnde bir devlet kurulmas
giriimini reddediyordu, nk bu giriim "bir ayrma tasars"
oluturacakt ve ilkesel olarak "anti-demokratik" olacakt. 15

ilk Siyonist yazlarn birounda Yahudilerin rksal teklii

kavram vurgulanmtr. Bu yazlarn temel sav, Yahudilerin ayr bir
2
"The Zionist Peril," Jewish Quarterly Reviev, C. XVII (October 1904), s. 22-23.
""The Jcwish State: Fifty Years After - Where Have Herzl's Politics Led?" Commentary,
C.I (May 1946), s. 8.
""'The Anti-Setnitism of the Present Government," Classified Memorandum, 23 August 1917;
Great Britain, Public Records Office, Cab. No. 24/24.
15
Bar Konferansna iletilmek zere, Kongre yesi Julius Kahn'n 4 Mart 1919'da Bakan
Woodrow Wilson'a sunduu (ortak yazlm) aklamann tm metni iin bak: Jastrovv,
Zionism and the Futun of Palestine, New York, 1946, s. 151-159.

244
rk oluturduu ve ulusal dehlarnn yalnzca Filistin'de serpilip
geliebileceiydi. Yahudi tarihinin bu rk yorumuna kar Ameri-
kal dnr Morris S. Cohen 1919'da yle yazyordu:
"Ulusal Siyonizm Yahudiler iin kapsaml bireysel zgr-
lk deil, grup zerklii istiyor.. . Ulusal bir Yahudi Fi-
listin'i temelde, ayr bir rk, budunsal bir din ve belir-
li bir toprakta gizemli inan stne kurulmu bir devlet
anlamna gelmek zorundadr... Siyonistler temelde... anti-
semitiklerin rk ideolojilerini kabul eder, ancak deiik
sonular karrlar. Ark ya da stn olan rk Teuton deil,
Yahudi rkdr. Her tr erdem, aile sevgisi, idealizm vb.
onun ruhunun kendine zg nitelikleridir. Bu ruh yal-
nzca Filistin'de dal-budak salabilir, brani dilinde gerek
ifadesini bulur." 1 6
Cohen, Yahudi tarihinin nda, Siyonizm'i bir "sapma" olarak
grr. Siyonizm, uzun zamandan beri silinmi Yahudi ulusal ta-
rihinin ksa dnemlerini yeniden elde etmee bo yere abalamak-
tadr. Ayrca, nk yaklam "zgrlk ya da insancl uygarla"
kart olarak, yanl ncller stne oturtulmutur.
Gohen, Edwin Montagu ve Morris Jastrow gibi rka ya da dinsel
inanca ilikin ayrlklarn olmad lik bir Filistin'in kurulmasn
kuvvetle desteklemitir.
Siyasal Siyonizm'in ruhsal bunalm bu ideolojiye ilikin Yahudi
eletirisinin nde gelen temas olmutur. 1898'de yazlm "Deerlerin
Ters-yz Edilmesi" adl yazsnda, ekinsel Siyonist Ahad Ha'am (Rus
asll brani yazar Asher Ginzberg'in takma ad), "Kutsal Kitap klca
ve Peygamberler canavara yer verirken" 17 Nietzsche yanls etkiye
uyan baz Yahudi yazarlarca savunulan Siyonizm'den yaknyordu.
Bu tanrsz Siyonizm Yahudilii bir yana itmi, yerine kabilesel b-
rani ulusuluunu koymutu. Martin Buber, yirmi- yl sonra, Karls-
bad'da ye alan On-ikinci Siyonist Kongre'de konuurken "meru"
ve "zoraki" ulusuluu birbirinden ayrd. Gnmz ulusuluunun
"iktidar isterisi"ne dnmesi tehlikesiyle srekli olarak kar karya
olduuna dikkati ekiyordu. Yahudi ulusuluu zaten "grup egoizmi"
16
"Zionism: Tribalism or Liberalisin?" jVew Republic, 8 March 1919, s. 183; u kaynakta bir
sonszle birlikte yeniden yaynland: Cohen, The Faith of a Liberal, New York, 1946, s.
326-333.
"Leon Simon, der. ve ev., Selected Essays of Ahad Ha'am, New York, 1970, s. 233.

245
ile yozlamt. Yahudiliin aktresel gerekliliklerini oktan bir yana
koymu ve devleti kendi iinde son olarak deerlendirme siyasal
olaanl dncesiyle bezenmiti. 18 Buber'in siyasal Siyonizm'in
Yahudi aktresinden ayrlna kar duyduu honutsuzluk Siyo-
nistlerce Filistinli Araplara kar uygulanan hakszlklar iin duyduu
kaygda yansyordu. Ihud Dernei'nin (Brith Shalom tinsel akmnn
ardl) bir yesi olarak 1961'de yazd bir yazda unu savunuyor-
du:

"Yalnzca isel bir devrim, ldc nedensiz kin hastaln-

dan kalkmz kurtaracak gce sahip olabilir...Bu hastalk
bize tamamen bir ykm getirmeye mahkmdur. Ancak
bundan sonradr ki, topraklarmzdaki yal ve genler,
kutsal kitabn Halk ve 'uluslarn ' olduumuz hak-
knda boboazlk edip, barp aracamza uzak-
lardan getirilen Yahudileri kasabalarna yerletirdiimiz,
evlerini miras aldmz, imdi de tarlalarn ekip bi-
tiimiz, bahelerinin, balarnn meyvalarm topladmz
ve kentlerini soyduumuz, eitim, hayr ve dua evleri dik-
tiimiz bu sefil durumdaki Arap gmenlerine kar ne
byk sorumluluumuz olduunu anlayacaklardr." 19

Filistin'in Siyonistlerce smrgeletirilmesi srecinde, Araplar

perde gerisinde bahtsz bir glge gibi aslydlar. Birok Siyonist iin
psikolojik olarak yoklard ve bylece onlarn insanln ve deerini
yadsmak ok daha kolay oluyordu. Filistin'i bir Yahudi yerleim
devleti durumuna getirmek iin resm ve gayrresm tasarlarn bolluu,
yerli Arap nfusunun isteklerini ve zlemlerini dikkate almyordu.
Filistin, Israel ZangwilPin iddia ettii gibi, "halksz bir toprak"
deildi; buna karn, Avrupa ve Amerika'da Arap ounluun te-
mel haklarn ya da byle bir smrgeletirmenin Filistin'in Arap
nitelii stndeki uzun-vadeli etkilerini dikkate almayan grkemli
tasarlar hazrlanyordu. Bu eilime ilk kar kan Yahudilerden biri
1891'de Filistin'deki kk Siyonist koloniyi, topran nfussuz ya
da ekilmemi olmad ve de Araplarn hayvan dzeyinde vah
insanlar olmadklar hususunda uyaran Ahad Ha'am'd. "Filistin'
den Gerek" balkl yazsn yle srdryordu:

18
5 Eyll 19a 1'de yaplm bir konuma olarak: "Nationalism", Israel and the World,
Buber, der., New York, 1948, s. 214-226.
"Mor, Ocak-ubat 1961; Moshe Menuhin, Jevish Critics of ^ionism, Detroit, 1976, s. 21.

246
 -TT^-.,- T,"

"Yahudiler srgndeki topraklarda kleydiler ve birden

zgrlklerine kavutular; bu deiiklik onlarda despotizm
eilimini uyandrd. Onlar Araplara dmanca ve gaddar-
ca davranyorlard; onlar haklarndan yoksun brakyorlar,
nedensiz olarak onlara saldryorlar, hatt bu yaptklaryla
vnyorlar; aramzdan hibiri bu iren ve tehlikeli
eilime kar durmuyor." 2 0
Ahad.Ha'am, 1927'de lnceye dein, siyasal Siyonizm'in tin-
sel Yahudilikten sapmasnn yansmas olarak Filistinli Araplara Si-
yonist ilgisizlie kar gelmeyi ieren sesini srekli olarak ykseltti.
Yahudilerin Arap emeine kar uyguladklar her trl boykota
kar durdu ve eer Siyonistler Arap zlemlerine dikkat etmezlerse,
Filistin'de ortaya kabilecek kanlmaz srtmeler konusunda
uyarlarda bulundu. Balfour Bildirisi'nin "gerek anlam" hakknda
ar iyimser Siyonist kamu bildirilerini eletiren Ahad Ha'am yerli
nfusun haklarn hie sayan yorumlara dikkati ekti. Deiik bir
adan yazmasna karn, Morris R. Gohen Filistin'deki Yahudi o-
unluun szde "stn Ekinleriyle" (Kuttur) Avrupa'nn "Totanik
idealistlerine" benzettii Siyonist "idealistlerce" ihmal edildiini,
benzer biimde gzlemiti.21
Birinci Cihan Sava-sonras Avrupasnn siyasal ve ekonomik
yaam, bu ktadaki Siyonist eylemin boyutlar ve younluunu
olduu kadar Filistin'e Yahudi gnn tipini de dorudan do-
ruya etkiledi. 1934'de Jevuish Nevosletier adl yaynn Amerikal ku-
rucusu ve yaz ileri mdr William Zukerman Siyonist akm iin-
de faist gruplarn artan gcne dikkati ekiyor, yeni gmenlerin
Sol-Sosyalist Siyonistler gibi olmadklarn, ounlukla paralan-
m Avrupa orta snfnn temsilcileri olduklarn belirtiyordu. Bun-
lar Filistin'e de topraa ak olduklar iin deil, buray geride brak-
tklar sosyo-ekonomik yapya uygun olarak biimlendirmek iin
gelmilerdi. Zukerman'a kalrsa, bu yeni Yahudiler "faizmin kurban-
l a r y d ama, "ayn zamanda, faizmi ruhsal ynden destekliyorlard."
ounun siyasal inanlar 1925'de Polonya'da Vladimir Jabotinsky'nin
kurduu Siyonist Revizyonist akmn sa-kanat ideolojisiyle uyu-
maktayd. Zukerman Siyonistlerin iddeti istenilen amalara ula-
mak iin meru aralai olarak kullanma taktiinden gitgide daha
2
"Hans Kolin, "Ahad Ha'am: Nationalist with a Difference," Commentary, C. XI (June
I95 1 ). s. 563-
2
"Zionism: Tribalism or Liberalisin?" s. 183.

3.47
 fazla yararlanmalarn onaylamyordu. Bu yolun kabul Yahudi-
liin ancak "normal knts"ne yol aabilirdi. Siyonizm'in "nn-
deki Alman milliyetiliinden ders almas" gerektiini sylyor,
"artk bugn, cehaletin ve krln mazur grlemeyeceini" belir-
tiyordu/' 2 2
Avrupa'da Nazizm Siyonist gruplara bir Yahudi kamusal istek-
leri dile getirmede etkin bir giriim kazandrd. 1920'lerde ve 1930'
larda i Siyonist gruplarn ounluunca "Faist" ve "Hitlerci"
diye adlandrlan Siyonist Revizyonist partinin hedefleri, 1942'de,
o tarihte Yahudi Ajanl Yrtme Kurulunun bakan olan David
Ben-Gurion'un nerilerini Amerikan Siyonist rgt kabul edince res-
men onaylanmt. Biltmore Program (Yahudi g ile toprak almn
snrlamak ve Filistin'de sonunda bamsz iki uluslu bir devlet kurmak
isteyen 17 Mays 1939 tarihli ngiliz Beyaz Kitabn reddettikten
baka, bir Yahudi ordusu ve Filistin'in btnnde bir Yahudi devleti
oluturulmasndan yanayd. nerilen Yahudi devleti erevesinde,
Arap ounlua aznlk stats tannyordu. 1944'e gelinceye kadar,
Atlantic City'de toplant yapan Amerikan Siyonist rgt "Filis-
tin'in btnnde, blnmemi ve kltlmemi olarak" bir Yahudi
devleti kurulmasn isteyen karar oybirliiyle ald. Bu arada Arap
ounlua hibir atfta bulunulmuyor ve, Hannah Arendt'in dedii
gibi, Filistin'li Araplar,' byk lde, "kendi istekleriyle g etme
ya da ikinci snf yurtta olma" 2 3 seeneiyle kar karya brakl-
yorlard.
Kk bir Reformcu Yahudiler grubu da, Biltmore Programnn
Filistin'li bir Yahudi devletine dntrlmesi kararna kar ka-
rak, 1943'de Amerikan Yahudilik Kurulu'nu (American Council jor
Jdaism) oluturdular. Bu grubun ilkeler aklamas unu syl-
yordu :
"Filistin'de ya da baka bir yerde, Ulusal Yahudi Devleti
kurma abalarna bozguncu bir felsefe olarak karyz...
Yahudilerin rk, ulusal ve teorik yurtsuzluunu vurgu-
24
layan bu denli teorilerin tmnden ayrlyoruz."
Bu Kurulun Haham Elmer Berger ve Morris S. Lazaron gibi'
nderleri Yahudiliin insancl hedeflerini n-plnda tutmaa al-
M
"The Menace of Jewish Fascism," The Nation, 25 April 1934, s. 467.
2
"'Zionism Reconsidered," Selzer, s. 213.
u
TheNew Tork Times, 31 August 1943; Elmer Berger, The Jevish Dilemma, New York,
1945, s. 246.

248
arak Siyonizm'e kar Yahudi tutumunu gzler nne sermee
abaladlar. Haham Lazaron, Yahudi yaamnn "ulusal ve etnik"
temellerini reddederken, 1944'de unlar yazyordu:
"Bu durumda iki tutum var. Birinde, Yahudilik evrensel
zellikleri de olan ulusal bir dindir; tekinde, Yahudilik
evrensel bir dindir ve Yahudiler ve kendilerini Yahudi-
likle zdeleyen herkes bu evrensel dinin sahipleri ve yo-
25
rumculardrlar."
1946 gibi olduka ge bir tarihte, Kuds'te brani niversitesi
bakan Judah M. Magnes Filistin'de akln egemen olmas iin aba-
lamaktan geri durmadlar. Filistin'in blnmesine kar kan ve,
Yahudilerle Araplar arasnda dostluk ve ibirlii stnde durarak,
iki-uluslu bir devletin yaratlmas dncesinden yana olan Ihud
Birlii'nde, Martin Buber gibi, nde gelen biriydi. Filistin'de rgtl
Yahudi terrn konu edinerek New York City'de bir Siyonist
gruba konuma yapan J.L. Magnes Siyonist ileri gelenlerinin Yahudi-
ler iin bir Yahudi devletinden baka bir seenek olmad retisinde
bulunmalarnn yanl olduunu aklad. Siyonistlerin, iinde ba-
kalarn dta brakma zelliini tayan byle bir hedef gtmelerinin
Yahudi ahlk retisine aykr olduunu syledi. Yahudi devletinin
peygamberi Vladimirjabotinsky ve onun ideolojik izleyicisi Menahem
Begin'in rettikleri kuvvete ve baskya bavurmakt. Bunlar peygam-
bere dayal Yahudiliin retilerinden ok Micah Joseph Berdichevsky
ve Saul Chernichovsky'nin kabileci anlaylarndan kaynaklanyor-
lard. Magnes, "bir Yahudi devleti, olunsa bile, bunun ancak sa-
vala olabileceini" 26 belirtiyor ve unu soruyordu: "Bizim ulus-
uluumuz, btn uluslarnki gibi, dinsiz ve kuvvet ile iddete mi
dayaldr yoksa ruhsal bir ulusuluk mudur?" 2 7

Siyonist devlet 1948'de, nceden tahmin edildii gibi, iddet ve

kargaalk iinde dodu. Bu sre iinde, Filistinli Araplarn yz-bin-
lercesi, birou psikolojik terrn ve Yahudi silhlarnn kurban ola ak,
yurtlarn ve devletlerini yitirdiler. 1948'den bu yana, Araplarla srail-
liler arasnda byk atma Filistinli Araplarn daha da mlk kaybet-
mesi ve srail denetimindeki topraklarn bymesiyle birlikte yrd.
2S
"Palestine: the Dream and the Reality," Atlantic Monthly, November 1944, s. 86.
26
I7 Temmuz 1946'da yaplan bir konuma: "A Solution Through Force?" Zionism: the
Dream and the Reality- A Jevish Critique, Gary V. Smith, der., New York, 1974, s. 110.
"Norman Bentvvich, For ^ion's Sake: a Biography of Judah L. Magnes, Philadelphia, 1955, s.
131.

249
te yandan, devletin Siyonist nitelii deimeden kald. Kendinden
olmayan dta brakan ve anti-demokratik yanlan, genileyen devletin
toplumsal, ekonomik ve siyasal yapsnda belirginleti.
Baarnn byk lde plak kuvvet, siyasal etkinlik ve etkili
propagandayla lld ve bunun yanl olarak hakla bir tutulduu
bir ada yayoruz. Siyasal Siyonizm bu ller iinde baarl ol-
mutur. Buna karn, bu ideolojinin Yahudilerce yaplan eletirisi,
eletirmenlerin Yahudilie ve/ya da evrensel, insancl deerlere ve
bunlarn rk, kk kabilesel ballklar ve kutsal ulus-devletler gibi
ksa grl yaklamlarn stne kabilmelerinin bir gstergesi ola-
rak, bugn de geerlidir ve gld.
Gnmzde, Siyonizm'i eletiren Yahudiler azalm olup Yahu-
dilik (ak ya da dolayl biimde) israil devletinde kurumlam olan
Siyonizm'in ayrmc ideolojisi ve uygulanmasn byk lde onay-
lanmsa da, gelenek gene de lmemitir. Eletiri geleneini srail'in
iinde ve dnda birok kii ve gruplar baarl bir biimde ve cesa-
retle srdryorlar. 1972'de srail Sosyalist rgtnden Arie Bober
unu yazyordu:

"Siyonist devlet, 1967'den bu yana igal edilmi topraklar

iinde, Filistinli Araplar yerlerinden etmek, oralara Yahu-
dileri yerletirmek ve Filistin kar koymasnn btn ifade
biimlerini ezmek iin dorudan doruya asker bask
sistemi uyguluyor. Siyonist devlet, kendi snrlar iinde,
Arap yurttalardan oluan aznl da sistematik biimde
ulusal bask altnda tutuyor." 2 8
srail nsan ve Yurtta Haklar Dernei Bakan srail a-
hak'm 1975'de yazdklar, konusu "Siyonizm ve Irklk" olan bu sem-
pozyumu dorudan doruya ilgilendirir niteliktedir:
"Bana kalrsa, srail devleti deyimin tam anlamyla rk
bir devlettir. Bu devlette insanlar sadece (Yahudi olmayan)
kkenlerinden tr, en srekli ve hukuksal ynde ve yaa-
mn en nemli alanlarnda ayrma tabi tutulmaktadrlar.
Bu rk ayrm Siyonizm'le balam olup, bugn daha ok Si-
yonist akmn kurumlaryla ibirlii iinde srdrlyor." 29
a
The Other Israel : the Radical Case Against Zionism, Garden City, New York, 1972, s. 1.
29
"The Racist Nature of Zionism and of the Zionist State of Israel," TheLing (Americans for
for Middle East Understanding adl kuruluun yayn organ), C. VIII (VVinter 1975-76),

250
SYONZM' ELETREN YAHUDLER
HATEM I. HSEYN

On-dokuzuncu Yzyl sonlarnda Siyonist devinimin balang-

cndan buyana, Siyonist varln yaratlmas sonucu Orta Dou'da
oluabilecek atmalar, bozulmalar ve basknn yansra Siyonizm'in
tehlikeleri konusunda birka tannm Yahudi yazar ve nder uyarda
bulunmulardr. Farkl ideolojik okullar temsil edenler, Filistin'de
Siyonist, bakalarna kapal, asker bir devletin blgeye bar getir-
meyecei ve ne Arap ne de Yahudi karlarna hizmet edeceinde
birlemektedirler. Bu durum yalnzca daha fazla atma ve kan
dkmne neden olacak, bylece emperyalist karlara hizmet ede-
cektir, okadar.

Siyonizm'in ideolojik okula ayrlabilen eletiricileri, konuya

yaklam ve incelemede ayrlmalarna karn, hepsi u amata birle-
mektedirler: Siyonist ideoloji ve uygulamann eletirisi.

1) Sosyalist-Marks Okul: Bu okulun en tannm yele arasn-

da Abram Leon, Isaac Deutscher ve Maxime Rodinson gibi
Yahudi dnrleri vardr. Bu kmeye Hyman Lumer, Jon Rothc-
hild ve Larry Lockwood gibi bir grup Marks Amerikal Yahudiyi
de sokabiliriz. Son zamanlarda, Arie Bober, Haim Hanegbi, Akiva
Orr ve Peter Bu ek gibi birka srailli Marks da bu okuldan do-
mutur.

2) ki Ulusun Yanyana Yaayabileceine nanan Okul: Bu okulun

ilk kurucular arasnda Judah Magnes, Martin Buber ve Albert
Einstein vardr. Bunlarn grn daha sonra Noam Chomsky,
I.F. Stone ve Paul Jacobs gibi bir ksm Amerikal Yahudi de
paylat. Bu okula katlan srailli aydnlar arasnda Amos Kenan,
Arie Eliav ve Mattityahu Peled saylabilir.

3) nsancl-Dinci Okul: Bu okulun en tannm kurucusu Ahad

Ha'am'dr. Ayrca, William Zukerman, Elmer Berger, Norton Mezvi-

251
T^-rrn^

nsky'nin yansra Ortodoks Yahudilerin kurduu Neturei Karta adyla

tannan mezhep de bu okula dahildir.

Sosyalist-Marks Okul:
Bu okul, Siyonizm'i Yirminci Yzyl sonlarnda varolan kapitalist
burjuva Avrupa sisteminin doal bir rn olarak grr. Rothschild
ailesi, Herzl ve Weizmann gibi Siyonist devinimin en nde gelen
kurucular ve destekleyicilerinin Avrupa'daki ynetici snflarla
iice bulunan kapitalist burjuva snfndan geldiini belirtir. Bu ne-
denledir ki, Siyonist devinimin kurucular Trkiye, Almanya ve daha
sonralar ngiltere gibi emperyalist glerin ynetici snflarndan yar-
dm istemilerdir. Bu yardma karlk Filistinlilerin topraklar stnde
emperyalist asker s doru ilev grecek bir karakol oluturmann
yansra parasal adan emperyalist karlara hizmet etmeyi vadet-
milerdir.
Abram Leon, Siyonistlerin ne srdkleri gibi Siyonizm'in bir
"ulusal kurtulu devinimi" deil, "doal olmayan ve bilimsellikten
yoksun bir ideoloji" olduunu belirtmekte ve sorunun temelini olu-
turan kapitalist sisteme kar kmadan Siyonizm'in Yahudi sorununu
zemeyeceini dnmektedir. Leon, Yahudilerin kurtuluunun kapi-
talist ve emperyalist sistemlerin ortadan kaldrlmasyla olabileceine
inanmaktadr. 1
Isaac Deutscher Amerikan emperyalizmi ile srail'in ilikisini
saptam ve blgedeki Amerikan karlarn korumak amacyla srail'in
asker bir s grevini yklendiini belirtmitir. Deutscher diyor ki:
"srailliler bamsz deildirler. srail'i bamsz klan
eler bir lde, yirmi yl aan gemiiyle iice olutu-
rulmutur. Btn srail hkmetleri srail'in varln
'Bat'ya uyumlu' olmaya dayamlardr. Yalnz basma
bu durum srail'i Orta Dou'da Bat'nn karakolu yapmaya
yeterli olmu, bylece kurtulular iin savam veren Arap
halklar ile emperyalizmin (ya da yeni-smrgecilik)
arasndaki byk atmaya kartrmtr."2
Deutscher srail'in 1967 savanda Msr'a indirdii darbeyle
Amerika'nn emperyalist karlarna hizmet ettiini belirtmi ve ilerici
'Abram Leon, The Jeush Question: A Marxist Interpretation, New York, 1970, s. 244-256.
2
"Interview with Isaac Deutscher: On the Israeli-Arab War," New Lefi Reviev, No. 44
(July-August 1967), s. 31.

252
ve radikal devinimleri oluturan srail halk ile Arap halk arasnda
ibirlii yaplp, bylece Siyonizm ve rkln teki biimlerini yene-
bilecek bir ittifak yaratlncaya kadar srail'in bu rol oynamay
srdreceini nceden grmtr. Deutscher Siyonist devletin rk
zelliinin farkna varm ve "balangtan itibaren Siyonizm'in
katksz bir Yahudi devleti yaratmak iin uratn ve Arap halknn
kendi topraklarndan karlmasndan memnunluk duyduunu" be-
3
lirtmitir.

Yahudi tarihi Maxime Rodinson da srail devletinin Filistin

topraklar stnde Yirminci Yzyl balarndaki Avrupa ve Amerikan
yaylmasnn sonucu olaak kurulduu, bu durumun nc Dnya
halklarn siyasal ve ekonomik olarak smrmek iin koloniyel yer-
lemeler yaratmay amalad sonucuna varmtr.4 Rodinson,
bundan baka, Filistin'deki Arap halkn smrlmesi, bask altnda
tutulmas ve topraklardan kovulmas gibi davranlar inceleyerek
srail'deki rejimin rk niteliini kantlamtr. Ancak, atmann
bir yanda Arap halk, te yandan da srail ve emperyalizm arasnda
olduu grn paylamamakla Deutscher'den ayrlmaktadr. Bu
nedenle, Deutscher gibi bamszlk iin Arap savamn destek-
lememekte, Araplarn Yahudilerle yanyana yaamas temeline dayal
"insancl" dedii bir zm nermektedir.5

Amerikal Marks Yahudiler Siyonizm'i en ok eletirmi ve

srail'i Arap blgesinde Amerika'nn kapitalist ve stratejik karlarn
koruyan emperyalist bir s olarak grmlerdir. Hyman Lumer,
ksa bir almasnda, srail'in Arap ulusal devinimine kar saldr
olarak kabul ettii 1956 ve 1967 savalarmdaki roln inceleyerek
emperyalist bir s olarak nasl grev yklendiini kantlamtr.
Ayrca, A.B.D. ile ibirlii yaparak Afrika'daki ulusal kurtulu devi-
nimlerini yenilgiye uratmak amacyla srail'in stlendii grevleri
de aratrmtr.6 Lumer, igal edilen Filistin'deki Araplara kar bak
3
Ibid., s. 40.
4
Maxime Rodinson, Israel - a Colonial Settler State'? New York, 1973, s. 91.
5
Rodinson unu neriyor: "israil'in nce Araplara madd ve manev adaletsizliklerden tr
tazminat demesi ve ikinci olarak baka adaletsizliklerin yaplamayaca yeni bir siyasal
yapya kavumas gereklidir. " , "The Future of Palestine: A Humanistic Approach,"
The Arab World: From Nationalisn to Revolution, der., Abdeen Jabara ve Janice Terry, Wil
mette, Illinois, 1971, s. 183.
'Hyman Lumer, ionsm : Its Role in IVorld Politics, New York 1973.

253
ve uygulad politika dolaysyla Siyonizm'in rk bir devinim ol-
olduunu vurgulamaktadr. 7
Gerek Jon Rothchild, gerekse Larry Lockwood almalarnda
srail'in kapitalist sistemle balantl olduunu, sosyalizm ve sosyalist
kurumlarla hibir ilikisi bulunmadn belirtmektedirler. srail'deki
bir kibbutz'da yaam olan Lockvvood, arl srail eknomisi zerinde
toplam, Amerikan irketleriyle organik balantsn kantlam
ve srail ekonomisinin yalnz Araplar deil, ayn zamanda baskc
hkmet politikalarna kar kmaya balayan Doulu Yahudileri
de (Sefardim) smrdn vurgulamtr. te yanda, Rothchild
Siyonizm'in Gney Afrika ve Rodezya'daki rk rejimlerle ilikilerini
younlatrd, sosyalist ve kurtulu devinimlerine kar cephe al-
d grn savunmaktadr. 8

Son zamanlarda bir grup srailli Yahudi Siyonizm'i sosyalist

adan eletirmee baladlar. Matzpen adyla tannan sosyalist bir
rgtte birleen bu aydnlar yerli Araplar smrerek koloniyel
bir karakol durumuna gelen srail'in kuruluunu inceleyen bir dizi
deme, belge ve alma yaynlamlardr. srail hkmetlerinin
igalci politikalarn eletirmekte, Filistin halknn ulusal haklarn tan-
makta ve kendilerine geleceklerini saptama hakknn verilmesinden
yana kmaktadrlar. Kendi karlar iin anti-semitizmi kullanmay
amalayan Siyonizm'in rk, koloniyalist bir devinim olduunu bir
dizi bilimsel alma araclyla kantlamaa abalamlardr. B ildiri-
lerinde bask altnda srailliler, Araplar ve ii snfnn Siyonizm'i
yenmek ve Filistin'de yeni bir sosyalist demokratik dzen kurmak
iin ortak savam vermeleri arsnda bulunmulardr. 9
srail'i terk ederek Amerikan Sosyalist Partisi'ne katlan baka
bir srailli Marks Peter Buch da Siyonizm'i sert bir biimde kna-
mtr. Buch, srail'in Amerikan karlarna hizmet ederek saldrgan
bir asker devinimle 1967 savanda yer aldn ve ilerici Arap ulusal

'Lumer, "Zionism is Racism," Jerusalem Times (Canada), January 1976.

8
Larry Lockvvood, mperialism and the Israeli Economy, Buffalo, New York, 1973; Nathan
VVeinstock ve Jon Rothchild, The Truth About Israel and Zionism, New York, 1970.
"Filistin kar-koyma hareketi ve FK bu gruptan farkl dnmekte ve Yahudilerin kendi
geleceklerini kendilerinin saptamalarndan ve byleca Filistin'de bir Yahudi devletinin ku-
rulmasndan yana deillerdir. FK Yahudilerle Araplarn Filistin'de lik ve demokratik
bir devlet iinde yanyana yaamalarn nermekte ve iki-devletli zm dncesini
reddetmektedir. Bak: Arie Bober, der., The Other Israel: The Radical Case Against
London, 1972, s. 145-175; Peter Buch, Zj-m^m an& tne Arab Revolution, New York, 1967.

254
devinimini yktn yazmtr. Buch da emperyalizm ve Siyonizm'i
yenmek ve Orta Dou'da sosyalist bir toplum kurmak iin ortak ve
snfsal bir Arap-Yahudi savam nermektedir.
Siyonizm'in rk ve smrgeci bir devinim olarak en acmasz
eletirisini, hi kukusuz, Sosyalist-Marks Yahudiler yapmaktadr.
Avrupa, A.B.D. ve srail'den toplanarak kaln ciltler oluturan al-
malarn tm bir tek sonucu dile getiriyor: Siyonizm baar ans
olmayan bir devinimdir, nk emperyalizmle btnlemitir ve
bundan dolay, oluan nc Dnyada yeri yoktur.

ki Ulusun Yanyana Yaayabileceine nanan Okul:

Bu okulun kurucu ve destekleyicileri Siyonist nderliin temel
ideolojisine deil, zellikle Filistin'de yaayan Filistinli Araplara kar
yaklamna ve kulland taktie kar kmaktadrlar. Balangtan
beri bu okul Yahudilerin Filistin'de bir Yahudi devleti kurma hakk
olduunu savunmu ve bu durumu Araplar koloni durumuna geti-
recek ya da karakollar oluturacak emperyalist ya da koloniyel giri-
imlerin bir paras olarak kabul etmemitir. Filistinli Araplarn
Siyonizm tarafndan ulusal haklarnn hie sayldna ve bask
altnda tutulduklarna inanan bu okul savunucular bu konuda Si-
yonist ileri gelenleriyle uyumuyorlar. Bylece, "Filistinlilerin ulusal
haklar"n tanmakta ve srail devletinin yannda bir de Arap devleti-
nin kurulmasn nermektedirler.
Bu okul grn Filistin'de iki eit hakkn varolduu varsay-
mna dayandrmaktadr: Yahudilerin yerleme ve kendi ulusal yurt-
larn kurma hakk ile Araplarn kendi ulusal yurtlarnda kalma
hakk. Bundan dolay, her iki halk Filistin'de iki ulustan oluan bir
devlet iinde bir arada yaayabilirler.
ki ulusun yanyana yaayabileceini savunanlar Araplara ulus
olma hakk tandklarndan tr Siyonist nderler tarafndan Si-
yonist dvaya ihanet etmekle sulanmaktadrlar. Ayrca, Araplarn
Filistin'de yerleen Yahudilerin hibir hakkn tanmadn dnen
Siyonistler bu okulu savunanlar idealist olmakla da suluyorlar. Bu
nedenle, bu okul Siyonist devinim iinde aznlk bir gr olarak
kalmakta, sesini duyurmakta ancak Filistin'de oluan olaylar etki-
leme olanandan uzak kalmaktadr.
Bu okulun nderlerinden biri, Siyonizm'in sven ve milliyeti
eilimini ve Yahudi devletinin stnln bir hayli eletiren, Yahudi

255
 dnr Martin Buber'dir. Buber ruhsal bir hmanistti ve Yahudi-
lerin Filistin'e dnmesini daha ok hogrl bir ereve iinde ve
Filistinlilerle yanyana yaama' kouluyla nermekteydi. 10
Benzer bir biimde, Yahudi dnr Judah Magnes de Siyonist
Araplara bask yapmas ve smrmesi ile birlikte iddete ve mili-
tarizme dayal politikasndan tr eletirmektedir. Magnes yle
yazyor:
"Buradaki [Filistin'deki] Yahudiler siyasal bir kurulu yarat-
ma abas iinde eski Hashmonea* ailesi gibi kaba gcn
ve militarizmin tutsa m olacaklar? Araplar dnda her-
eyi dnm grnyoruz. Eer bizim hakl bir dvamz
varsa, onlarn da var. Eer biz bu topraklar seviyorsak ve
onunla tarihsel balarmz varsa, Araplarn da var. Eer
bu yaam alannda yaamak istiyorsak, Araplarla yanyana
1
yaamal, onlarla bar iinde olmalyz. Byk Arap
demokrasilerinin stnde onlarn iine karr durumdayz.
Samimi bir uzlam aratrmalyz - iddet ve gce deil,
dayanma ve anlaya dayal olarak". 11
Magnes bu adan hareket ederek Filistinli Araplarla ibirliini
nermi, fakat Siyonist nyarg ve eletiri ile karlamtr. Dn-
celerinin byk bir ksmn gerekletirememitir ama, srail'in Arap-
lara ait topraklan igal etmesi ve asker hkmetini Filistinlilere zorla
kabul ettirmesiyle Siyonizm ve srail'in siyasetine ilikin birok kor-
ku ve kehanetlerinin gerek olduu sonradan kantlanmtr.
Albert Einstein'in Yahudi devleti ve Siyonizm konusunda ayn
ekinceleri vardr. Magnes'e benzer bir biimde o da Araplarla ibir-
liini nermi ve bu nedenle Siyonist devinime tam destek olmam-
tr. yle yazyor:
"Bir Yahudi devleti kurulmasn desteklemektense, Arap-
larla bar iinde yanyana yaama temeline dayal aklc
bir anlamay yelerim. Pratik nedenleri bir yana, ne dere-
ce alakgnll olursa olsun, benim anladm biimiyle
Yahudiliin temel doas snrlar, ordusu ve iktidar gc
olan bir Yahudi devletiyle uyumaz. zellikle kendi
saflarmzda dar bir milliyetilik anlaynn gelimesi
'"Martin Buber, "Nationalism", Gary Y. Smith, der., ^ionism: The Dream and the Reality
New York, 1974, s. 56-66.
*M.. kinci Yzylda Kuds'te yaam olup Helenizmin Yahudilii ykmasn engelle-
mede etkin olmu bir aile.
"Moshe Menuhin, The Decademe of Judaisnin Our Time, Beirut, 1969, s. 317.

256
 nedeniyle Yahudiliin iden zarar grmesinden endie
duymaktaym." 12
Amerikan Yahudileri arasnda, Siyonist nderlie kar kmakta
ve srail devletinin siyasetini birok ynden eletirmekte olan Noam
Chomsky, I.F. Stone ve Paul Jacobs gibileri de iki uluslu okulun
savunucularmdandr. Arap topraklarnda srail'in asker igale son
vermesini ve Filistinlilerin kendi geleceklerini kendilerinin sapta-
masyla bamszlk hakknn srail tarafndan tannmasn istemek-
tedirler. Chomsky ve Stone otuz Yahudi ileri geleniyle birlikte im-
zaladklar bildiriyle tsrail'in siyasetini eletirmilerdir. Bu bildiride
srail devletinden "Filistin halknn u anda yaadklar blgede kendi
devletlerini kurma hakkn" kabul etmesini istemiler ve "srail bir-
liklerinin Bat eiia ve Gazze blgesinden geri ekilmesi konusunda
srail devletinin her dzeydeki Filistinli nderlerle grmesi gerek-
tiini" vurgulamlardr.13

te yandan, Stone, B.M.'in Siyonizm'i rkln bir biimi ola-

rak knayan kararna yakn bir tutumdadr. Stone, karardan sonra
yazd bir yazda bu karar kabul etmemekle birlikte, zellikle
tsrail devletinin Araplara bask yapmas ile onlarn insan ve meden
haklarn inemesine bal olarak kararn baz yanlarnda gerek
pay olduuna inanmtr. Bundan dolay, srail'in asker igale son
vermesini ve Filistin halknn istedii ynetimi kurma ve bamszlk
hakknn tannmasn nermektedir. 14

Son zamanlarda, bu Amerikal Yahudiler, kendi grlerini pay-

laan, srail Hkmetinin politikasn eletiren ve igal edilen top-
raklardan ekilerek orada bir Filistin devletinin kurulmasn isteyen
kk bir grup srailli Yahudi ile ibirlii yapmaa balamtr.
srailli Yahudi eletiriciler Araplarn srail'in varln tanmas
ve kabul etmesi, bylece bar iinde bir arada yaanmas iin tek
seenek olarak bu politikay grmektedirler. Amos Kenan srail
hkmetinin siyasetini yle eletirmektedir:

"srail devleti Yahudi olmayan bir milyon insan denetimi

altnda tutuyor. Bunlar eit yurtta olmamakla birlikte,
n
lbid., s. 324.
"The New York Times Reviev of Books, 1 July 1971. ln srail ile Filistinlilerin birbirlerini
bir Filistin ve teki de srail olmak zere, iki devlet erevesinde karlkl olarak
tanmalarn neriyor.
14
I.F.Stone, "Zionism and Peace," The New York Times, 22 November 1975.

257
 israil onlar denetleyip duruyor. Araplar srail'e yksek
yaam dzeyi salayan ucuz emek gc sunuyorlar...
Belki de srail'de bartan yana olanlarn grevi iki halkn
eit olarak yaayaca iki uluslu devlet biiminin kabul
edilmesi iin savamaktr." 15
Bu grte olan ve srail'i eletiren srailli ve Amerikal Ya-
hudiler, son zamanlarda, anti-Siyonist olarak rutelendirilememek-
le birlikte, ve sraillilerle Filistinlilerin bar iinde yanyana ya-
amalar konusunda yeni fikirler sunma amacnda olan ve Breira
(Seenek) adl yeni kk bir rgt kurmulardr. Federasyon er-
evesinde iki devletli bir zm savunmu ve bu amaca ynelik
birtakm neriler yaynlamtr. srail Hkmeti, kamu nnde, iki
devletli bir zm eletirmekte ve Bat eria ile Gazze blgesinde
bir Filistin devleti yaratma dncesini kabul etmemektedir.

fnsancl-Dinci Okul:
Bu okulun savunucular Siyonist devinime, onun btn dn-
celerine ve politikalarna dinsel ya da manev adan kar kmak-
tadrlar. Yahudiliin bir milliyetilik deil, bir din olduuna ina-
nyorlar. Bunlara gre, Yahudilik evrensel kardelie ve insanlk
deerlerine baldr; dolaysyla, devlet, milliyetilik ve dar kabile
sadakati ile hibir ilikisi yoktur.
Bu okulun ilk kurucularndan Ahad Ha'am On-dokuzuncu Yz-
yl sonlarnda balayan Siyonist devinimin ncs Theodor Herzl
tarafndan sunulan dar kabile milliyetilii anlayna kar kmt.
Ha'am, Herzl ile birok noktada, bu arada baskyla karlamadan
yurtlarnda kalma hakkna sahip olduklarna inand Filistinli Arap
halknn haklar sorununda uyuamamaktayd. Ha'am Filistin'de
yalnz Yahudilerden oluan bir Yahudi devletinin yaratlmasn
onaylamyordu. Manev deerlerden hareketle Filistin'e Yahudi
gn nermi, ancak Yahudi gmenlerin Arap yerlilerle bir arada
yaamas gerektiini vurgulamt. Herzl'i sven olmakla sulam
ve Filistin'deki Araplarn haklarn hie saymann atma ve sava
anlamna gelecei yolunda uyarda bulunmutu. 16
s
Araos Kenan, "Between Gaza and Tel Aviv, De Facto, VVe Already Live in a Binational
State," Gary V. Smith, op. cit., s. 187 ve 193.
16
Ahad Ha'am'm grlerini Hans Kohn inceliyor: "Zion and the Jewish National Idea,'
Micheal Selzer, der., ^tonisrn Reconsidered: The Rejection of Jevish Normalcy, London, 1970,
s. 193-212.

258
 Ahad Ha'am "insancl bir Siyonist" olmakla birlikte, teki Yahudi
nderleri, evrensel Yahudi reti ve ideallerine aykr olarak kabul
ettiklerinden, Siyonist devinime katlmay reddetmi ve Siyonizm'e
tmyle kar kmlard. Anti-Siyonist nderlerden Haham Elmer
Berger Yahudiliin yksek manev deerlerine bal evrensel bir din
olduunu, bu nedenle ulusal ya da devlet nitelii olmadn vur-
gulamtr. Yahudilie indirdii darbe nedeniyle Siyonizm'i iddetle
eletirmi ve Siyonizm'in Filistin'de Yahudilerden oluan bir Yahudi
devleti kurarak Yahudi olmayan halkn yurtlar zerindeki eit hak-
larn hie saydn belirtmitir.17

Ayn adan hareket eden Yahudi yazar Norton Mezvinsky

Filistinli Araplarn meden ve insancl haklarnn yamsra ulusal
haklarn da hie sayarak kurulmu olan israil'i rk bir toplum olarak
tanmlar. Mezvinsky israil igali altndaki topraklarda yaayan
"israilli Araplar"m durumunu inceleyerek bunlarn yasalar uyarnca
yurttalk haklarndan tam olarak yararlanmalar gerekirken, ikinci
snf yurtta durumunda olduklar sonucuna varr. Mezvinsky sorunun
zmn yle sunar:
"zm...israil devletini Siyonizm'den kurtarmaktr. Siyo-
nist devletin bar yoldan ortadan kalkmasn ve yerine
lik, demokratik, ok rkl bir devletin kurulmasn gn-
deme getiren bu neri Orta Dou halklarnn tm sorun-
larn zmee yeterli olmamakla birlikte, somut ve olumlu
bir adm saylabilir." 18
Amerika ve israil'de ubeleri bulunan ve Ortodoks Yahudi-
lerin bir blmnn kurduu Meturei Kcta adyla bilinen mezhep
Siyonizm'e tutucu ve dinsel adan kar kmakta, Siyonizm'i Yahu-
diliin manev retilerinden sapma olarak nitelendirmektedir. B.M.'de
Siyonizm konusunda tartmalar srerken, bunlar B.M. Genel Sek-
reterine ak bir mektup gndererek, Siyonizm'in yansra Filistin'de
bir Yahudi devletinin kurulmasna kar olduklarn bildirdiler ve
kutsal topraklarda btn dinlere ak demokratik bir devletin kurul-
masn nerdiler. 19

"Elmer Berger, "The Real Issues in the Arab-Israeli Conflict," Gary V. Smith, op.
cit., s. 218-243.
18
Norton Mezvinsky, "The Zionist Character of the State of Israel," ibid., s. 254-255.
"The Nev York Times, 7 November 1975. Bu grup Yasser Arafat'n Birlemi Milletler'i
ziyareti srasnda ona bir mektup da gndererek FK'nn Filistin'de lik ve demokratik
bir devlet nerisini desteklemitir.

259
 Sonu olarak, 1800'lerin sonlarnda Siyonist devinimin ilk belir-
tilerinin ortaya kmasndan bu yana, Siyonizm ve onun ideolojisi-
ne kar en temel ve salam eletiriler Yahudi aydnlar ve nder-
lerinden gelmitir. Bu Yahudi eletiricilerin bazlar nceleri Siyonist
devinimin yesiydiler, fakat sonralar onun siyasa ve yntemlerinin
etkisinden kurtuldular.
Bu eletirmenlerin yazdklar ve vardklar sonular Filistin
sorununa tek zmn Siyonizm'i bir ideoloji ve kurum olarak orta-
dan kaldrmak ve yerine hogr, eitlik ve birarada yanyana yaama
kurallarna dayanan yeni bir ideoloji oluturmak olduunu gsteri-
yorlar. Bylece, Siyonizm'i eletiren Yahudiler Filistin'de Yahudi,
Hristiyan ve Mslmanlarn eit olarak bar iinde yanyana yaa-
yacaklar lik ve demokratik bir devletin kurulmasna ilikin Filis-
tinliler tarafndan nerilen zmn doruluunu kantlamakta-
drlar.

260
SYONZM: ORTA DOU BARII
NNDE ENGEL
MICE ASHLEY

israil Filistinli Araplarn haklarn ineyerek komu Arap

devletlerine ait olan topra kendi denetiminde tutmaya yarayacak
bir andlama aray iinde olduundan, Arap-srail atmasnn
kesin zm bir tahminden ileri geememektedir. Her iki taraf
iyi niyet gsterdii takdirde Araplar ve Yahudiler iin bar ve refah
pekl olasyken, srail'in bu ksa grl ve hereyi kendine yontan
siyasetinden tr, blgede srekli olarak sava tehdidi ve gven-
sizlik havas esmektedir.

srail komularna ait olan topraklar elinde tutuunu hakl

gstermek iin, birtakm kukulu dinsel ve gvenlik teorileri dnda,
'ddialar ileri sremez; bu hukuk-d toprak igalinin sonucu da
sava tehlikesini arttrmaktadr. srail ile Arap devletleri arasndaki
toprak atmas Filistin-srail anlamazlklar son bulsa kolayca
zmlenebileceine gre, Arap-srail kmazna bar zmn
nndeki byk engel srail'in Filistin Araplarna kar tutumudur.

Bu nedenle, Filistinlilerin Manda ynetimine sokulan Filistin

snrlar iinde bir ulusal kimlik yaratma ve isterlerse bu topraklara
dnme dileklerini hakl olarak kabul etmek zorundayz. Filistinlilerin
isteklerinin szn ederken, Siyonistlerin anayurdundan srlm
Filistinlilerin ounun dnme hakkn yadsmann nedeni olarak,
bir Yahudi devleti kurma isteklerini de unutmamak gerekir. Siyonist-
ler, bir yandan, srail'in varlnn Birlemi Milletler kararna dayan-
dn sylyorlar, te yandan da, Filistinlilerin anayurdlarna dn-
melerini destekleyen ayn rgtn kararlarn hie sayyorlar. Siyonist
propaganda rgtnn, bu Birlemi Milletler kararndan hareketle,
Bat dnyasn Filistinlilere kar yrtlen ayrm politikasn kabule
zorlandna kuku yoktur ve bu kukuyu duyanlar yok yere "Semitizm
aleyhdar" olmakla sulanmaktadrlar. Modern siyasal Siyonizm'in
dnya Yahudiliini temsil ettiine dair gerek-d durum yaygn-
dr; oysa, Siyonizm ncil'i ktye kullanan Yahudi kkenli bazi kii-
lerin ortaya attklar ve destekledikleri siyasal bir doktrindir. Ayn

261
zamanda, Yahudi kkenli bakasna srail ve Siyonizm hakknda
bamsz, siyasal bir karar verme hakkn da tanmama abasdr.

ngiliz Hahamba Hermann Adler 1878'de unlar yazmt:

"Filistin'in Romallar tarafndan igalinden buyana, bizim
siyasal bir toplum olarak varlmz son buldu. Biz iinde
yaadmz lkenin yurttayz, Biz, kukusuz, belirli
dinsel ilkeleri olan ve kendine zg din trelerine uyan
ama yerine gre yalnzca ngiliz ya da Fransz ya da Al-
man olan kiileriz; ancak, yurttalarmzla teki din men-
suplarnn herhangi biri gibi ilikilerimiz, ulusal refahta
ayn karmz ve yurttalk ayrcalklar ile grevlerinde
ayn paymz vardr." 1

Ne var ki, birok Yahudi din nderi, sahte bir milliyetilik olan
Siyonizm'in akntsna kaplarak, belki de iin bilincine varmadan,
Siyonist rkla dinsel bir klf hazrlayan bir tutuma itilmilerdir.
Bylece, bir Kurtarc'nn nclnde srail'e dne ilikin ncil'e
dayal kehnetin yerini silha bavurma ve siyasal hilekrlk alm-
tr.
imdiki ngiltere Hahamba Immanuel Jacobovitz, 9 ubat
1976'da Nemsday denilen B.B.C. televizyon programnda, bir din
nderi olarak arln Yahudi ile Siyonist arasnda bir fark bulun-
madna dair efsaneden yana koydu ve srail'e kar olann Semi-
tizme de kar olduuna ilikin kansn da buna ekledi. Rportaj
yapan bir Yahudi ile bir Siyonist arasnda bir fark bulunup bulun-
madn sorduunda, yle buyurdu: "Bana kalrsa, kukusuz yok-
tur..." Semitizme kar olmadan srail'e kar olunup olunamayaca-
na dair bir soruya da ayn biimde gereklerden uzak yant vererek
dedi ki: "Teoride olasdr ama, uygulamada hayr." Bu yantlar
Siyonizm'in yayd yanl bilgileri dzeltmenin ve kamu oyunu
Israil-Arap atmasndaki gereklere dayal ve Orta Dou'da bara
katkda bulunabilecek bir program destekleme grevinin nemini
gstermektedir. lk adm kiileri Semitizm-aleyhdar olarak sulanma
korkusundan kurtarmak ve onlar Birlemi Milletler ile bir yanda
Siyonizm, te yanda Avrupa anti-Semitizminin kurban olan Filis-
tinliler stnde ykc etkisi bulunan srail'in kuruluu hakkndaki ger-
eklerden haberdar etmektir.

'Alnt: Leonard Stein, The Balfour Declaration, London, 1961, s. 75-76.

262
 1964'de Amerikan D ileri Bakanl szclerinden biri "bu
bakanln 'Yahudi halk' kavramn bir devletler hukuku kavram
olarak kabul etmediinin bilinmesini istediini" sylemiti.2 Fakat
bu hukuksal gerek israil Hkmetini ve Siyonistleri srail'in btn
Yahudilerin yurdu olduunu iddia etmesini ve srail'in dndaki
Yahudilerin de anayurdun dnda menfada yaadklar efsanesini
gelitirmelerini engellememitir. Yzyllar bulan Arap varl btn-
nyle bir yana itilerek "Yahudilerin yurtlarna dnd" stnde
durulduundan, bu efsanenin kabul Bat lkelerinde birok insan
etkilemi, Filistinlilere kar Siyonist saldrsna destek kazandrm-
mtr.

Hepimizin diledii dine ve bununla birlikte gelen efsaneye inan-

maa ve baka din mensuplarnn da bunlara sayg gstermelerini
beklemee hakkmz vardr. Ama srail ile Siyonistler Tevrat'taki
dinsel mitolojinin, Filistinlilerin kendi anayurtlarndan ve toprak-
larndan kovulmalar ve Arap komularna ait olan yerlerin ilhak edil-
mesine siyasal mazeret olarak (kt biimde deitirilerek) kabulnde
srar etmektedirler. Btn Yahudilerin daha sonra Ibraniler diye bi-
linen ve Filistin'i igal ederek orada bir krallk kuran kabilelerden gel-
diine dair iddialar kabul edilebilirlik snrlarn aan ve iki-bin
yldan fazla bir sre iinde rksal paklk ma eden bir dncedir.

nl bir antropolog Siyonistlerin kabul ettirmee alt

"Yahudi rk" efsanesini yle ele almaktadr. Meksika Ulusal ni-
versitesinden Profesr Juan Comas diyor ki:
"...'Irklk' dncesinin ounda olumsuz bir tepki ya-
ratmasna karn, eitli gruplarn bundan yarar ummas
sonucu olarak, bu dncenin ayakta kalmas ilgintir.
rnein, Siyonist Yahudiler yalnz tarih deil, kan, kltr
ve gelecein de sreklilii anlamna gelen, rkl anmsa-
tan belirli zellikleriyle bir 'Yahudi halk'nn hep szn e-
dip durmaktadrlar. Bylesine bir tavr Yahudilerin Alman-
ya'da rklk adna son derece kt bir muameleden geiril-
melerinden sonra daha da dikkate deer. Bunu israil'de bir
'anayurd' kurmak ve teki lkelerdeki Yahudilerle balan-

2
A.B.D. D leri Bakan Yardmcsnn Haham Elmer Berger'e 20 Nisan 1964 tarihli
mektubu; alnt: W.T. Mallison, Jr., "The Zionist-Israel Juridical Claims to Constitute
'TheJewish People' Nationality Entity and to Confer Membership in it: Appraisal in Public
International Law," George Washington Law Revieu, C. XXXII (Haziran 1964), s. 1075.

263
 tlar, dinden yararlanarak, glendirme ve desteklerine ka-
vumak iin yapyorlar...Antropolojik gerek ise, Yahudile-
rin rk asndan heterojen olduklar ve bir Yahudi rkndan
sz etmee neden olmad merkezindedir. Tarih boyunca
srekli olarak gm olmalar ve isteyerek ya da baka
nedenlerle ok sayda ulus ve halklarla ilikiler iinde bulun-
malar rklarn karmasn o derece etkilemitir ki, gya
srail halk denenler arasnda her halka benzeyen rnekler
bulmak olasdr..."3

Prof. Comas Almanya'da 1921 ve 1925 yllar arasnda evlilik

yapan yz Yahudiden 58'inin gene bir Yahudiyle ve 42'sinin Yahudi
olmayan biriyle yaamn birletirdiini belirterek iddialarn geli-
tirmektedir. Berlin'de, 1926'da, iki e de Yahudi olan 861 nikh kyl-
m, 554' ise Yahudi olmayanlarla birlemilerdir. Yazar szn
yle srdryor: "Hele 'Semitik' olmadklar halde, Yahudi dinini
kabul etmi olan ok sayda eleri dikkate alrsak, rakkamlarm kendileri
konumaktadrlar.' ' 4
Buna ek olarak, daha bir ok kiinin Yahudilie kabul, srail'in
Filistinlilere kar izledii ayrm siyasetinin, menfadaki Yahudilerin
ncil'den yola karak bir yerde toplanmalar yznden geerli ol-
duuna dair Siyonist iddialarn alaya almaktr. srail ve Siyonist-
lerin Nazi gaz odalarndaki Yahudi kurbanlarn anlarn kullanarak,
"Yahudi devleti"ni tehlikeye drecek diye Filistinli Araplara yurt-
larna dnmeyi yasaklad iin, yalnzca gaz odalar dnda, ayn
rk ar ve stn insanlar kavramna dayal bir toplum kurma olayn
geerli klmas, hafif bir deyimle, biraz gariptir. Naziler, bilindii
gibi, Alman Yahudilerin! Aryan devletinin yararna ya yerlerinden et-
mi ya da ortadan kaldrmlard; srail'deki Siyonist siyaseti yal-
nzca derece ynnden farkldr. Fakat btn Yahudilik iin Filis-
tin'de iki-bini akn yldr var olmayan (ve aslnda yerli halkn igali
sonucu kurulmu olan) bir krallkla dorudan doruya ilikiler ortaya
ksa bile, bu durum Filistinlilerin srail tarafndan kovulmalar
ya da aa grlmeleri iin yeterli neden olamaz. Siyonistler, yap-
tklarna dayanak olarak ncil'i gsterdikten baka, israil'in varl-
n hep Birlemi Milletler'in kararyla da anlatmaktadrlar. B.M.

'Alnt: Sami Hadawi, Bitter Harvest: Palestine Betveen 1914-1967, New York, 1967, s. 34.
'Ibid., s. 35.

264
Genel Kurulu'nun Filistin'i blen oylamas (181-II sayl ve 29 Ka-
sm 1947 tarihli karar), hukuklii kukuda olmasna karn, kabul
edilse bile, srail genilemesi yada rklnn bir nedeni ya da hu-
kuksal dayana olamaz. Yahudi kkenli Amerikan yazar Alfred
Lilienthal diyor ki:
"B.M. Filistin sorununu abuk, hafif ve iddial bir biimde
ele almakla devletler hukuku ve uluslararas rgtlenme-
nin prestijine cidd bir darbe vurmutur. Genel Kurul
mantkl iki neriyi, yani Filistin'de bir referandum ve
hukuksal sorunlar Uluslararas Adalet Divan'na sunul-
mas nerilerini geri evirmitir." 5
B.M.'in 1947'de ald Filistin'i blme tavsiye karar, ou g-
men olan Yahudiler nfusun te-birini oluturduu halde, nerilen
Yahudi devletine topran yzde 56'sn ayrd iin, yerli Filistinli
Araplara dil davranmamtr. Buna ek olarak, Yahudi devletinde,
topran te-birinin sahibi olan gney Filistin gebe Araplar da
katlnca, Yahadi saysnca Arap da vard. Yani, Filistin'in tm bir
yana, bir parasnda bile btnyle bir Yahudi devleti tasarlanmam-
t. Bylece, B.M. nerisi srail'e Filistin'in tmn igal etme, Filistin-
lilere evlerine ve topraklarna dnme hakkn tanmama ve hele kom-
u Arap lkelerine ait olan topraklar ele geirme yetkisi vermedi.
Ne var ki, srail'in yapt bundan baka bir ey deildir ve stelik
bunun iin de B.M. onaynn sz ediliyor. srail'in Filistin'i blen
B.M. kararn ve Filistinlilerin haklarn teslim eden teki kararlar
tanmamas ve ayn zamanda kendi varln saydrabilmek iin
bu rgtn otoritesinden yararlanmas Arap - israil anlamazl-
nn temel nedenidir. Filistinlilein kendi yurtlarndan kovulmalar
(ya da orada oturmalarna izin veriliyorsa, ikinci snf yurtta sta-
tsnde tutulmalar) ya da Arap devletlerinin igal edilmi olan
topraklarn kaybetmeleri iin kabul edilebilir bir neden olmadna
gre, srailli Yahudilerin kalc bir bar uruna genel adaletin
Araplara ve Yahudilere uygulanmasn istelemeleri gerekir.

Ancak, srailli Yahudilerin tutumlarn deitirerek devletlerinin

rk ve ahlk-d olduunu ve Filistinlilerle komular adalet ara-
dka daha kanl atmalara girieceini kabul etmesi olas grnm-
yor. Tarihin verdii dersleri grmezlikten gelmek aptallk olur:
Smrgeciler igal ettikleri topraklarda ele geirdikleri stnlk
5
Alfred M. Lilienthal, Whal Price Israel, Chicago, 1953, s. 72-73.

265
durumlarn ahlk nedenlerden tr geri vermezler. Ekim 1973
olaylarndan kmas gereken dersleri bir yana itmee abalayan
srailli Yahudilerin Arap dnyasna zorla bir zm kabul ettirme
inancndan vazgeerek adalete stnlk tanmaa hazr olduklar
sylenemez. Bu durum, doal olarak, Araplara bir meydan okumadr
ki, savaa yol aabilir. Ayn zamanda, Gney Afrika'daki apartheid'e
kar kp israil rkl konusunda sessiz kalanlara da bir meydan
okumadr. Onlarn sessizlii daha rahatsz edicidir, nk Siyonist-
lerin Araplara kar ayrmc bir siyaset uyguladklarna ilikin dnya
kadar belgeli kant var. srail'in rklna kar bir kampanya s-
railli Yahudilerin rkln Arap dnyas ile uzun srecek bir at-
maya giden yol olduunu anlamalarna, son tahlilde, yardm ede-
cektir. Bar ve dostluun bedeli yalnzca adalet olduu bir srada,
srailli Yahudiler nefret yayp dururken, susan kii gerek bir dost
deildir.
Daha adil bir srail toplumu iin destek, insan haklarnn
Araplara ve Yahudilere evrensel biimde uygulanmas uruna sa-
vam veren kk srail gruplarn da glendirecektir. Uluslararas
toplumun Afrika'da apartheid'e kar olduu kadar Siyonist rkl
da sulayabilecek derecede ilkelerine sahip olduu inancndan hare-
ketle, srael ahak ve Felicia Langer gibi cesur savamclarn Siyo-
nist kurulua kar eit olmayan savamda desteklenmeleri gerekir.
srail nsan ve Meden Haklar Dernei Bakan srail ahak'm
Moe Menuhin'e yazd ve kendindeki deiiklii anlatan mektu-
bundan belki hepimiz dersler karabiliriz:

' " 1956 savama k a d a r . . . beyni ykanm bir Siyonist-

tim. Kafr Kasm'daki nl katliam ve Ben-Gurion'un
ilhaklar, nc krallk ve benzeri konulardaki ak-
lamalar beni dnmee evketti. Daha sonra, 1967
sava -acmaszlklar, yerli halk uzaklatrmalar, yalanlar,
daha da genileme istekleri- beni eyleme itti... srail'e ve
halkma byk bir ak beslediim iin, bizim Nazileme^
miz bamza gelecek en byk felkettir. Tehlike gerek-
6
tir."

srail ahak'n sylemek istedii ok ak: Siyonizm hem srailli

Yahudinin, hem de Filistinli Arabn ahlkl bir toplamda bar iinde
yaayabilme umutlarn tehlikeye drmektedir. Siyonist rkl
6
Moshe Menuhin, Jevish Critics of Zionism, Detroit, 1976, s. 35.

266
destekleyen srailli Yahudi, uluslararas toplumun eitli Birlemi
Milletler kararlarnda belirtilen ve Filistinlilere kar olan sorumlu-
luklarn yerine getirecei belli olunca, bu gerei daha abuk ka-
bul edecektir.

B.M.'in Filistinli gmenlere ilikin siyaseti kukusuz olduka

aktr; bu siyaset onlarn yurtlarna dnme haklarn belirleyen
(194-III sayl ve 11 Aralk 1948 tarihli) u karardan buyana, 1948
ylndan beri her yl yinelenmi durumdadr: "Genel Kurul... evle-
rine dnp komularyla bar iinde yaamak isteyen gmenlere en
ksa srede izin verilmesine ve dnmek istemeyenlerin mallarna ve
mal kayb ya da zarara karlk, uluslararas hukuk ya da adalet
ilkelerine gre, sorumlu hkmet ya da mercilerce tazminat den-
mesine karar vermektedir..." (Paragraf 11). Ama B.M. bu eilimi her
yl gsterdiyse de, uygulanmas iin olumlu adm hibir zaman at-
mad: sonu, hayal sukutuna urayan ve imdi bar iin tehlike diye
grlen Filistinlilerin silhl savama ba vurmalar olmutur. Bara
asl tehlike srail'in bu karar uygulamay kabul etmemesinden ve B.M.'
in uygulamada baarszlk gstermesinden douyor. Fakat zamann
gemi olmas ve Siyonist saldrnn Filistinlilere kar greli bir baar
kazanmas bunu merlatrmaz ya da rkla uygar bir ehre ka-
zandrmaz.

sail yetkilileri toprak sahiplii, gvenlik ve yurttalkla ilgili

yasalarda Araplara kar ayrmc bir siyaset izlemektedi lei. Ama
srail'in rkl belki de en ak biimde Temmuz 1950 tarihli D-
n Yasasnda grlyor. Her Yahudiyi, yanl biimde, srail'den
g etmi biri olarak kabul eden bu yasa onlara lkeye girip yurtta
olma hakk vermektedir. Ama gmen olmu yerli Filistinliye lkeye
girme hakk tannmamaktadr. Filistinlileie kar bu ak ayrm, siyah
Afrikalnn ikinci ya da nc snf yurtta olduu, fakat, Filistin-
lilerin aksine, anayurtlarnn snrlar iinde yaayabildikleri Gney
Afrika'daki uygulamadan da ktdr. srail, lkenin Siyonist yap-
sn dramatik bir biimde deitirme sonucunu douracandan, g-
menlere dn hakk vermektedir. Orada bir Yahudi ounluu ya-
ratma tasars srekli olarak gelitirilmekte olduundan, Araplarn
dnmesi snrlanmakta ve Yahudiler hep srail'e ge davet edil-
mektedirler. Bu ayrmn bir Aap gmen stndeki acl etkisi
kendi de darda yaayan Ahmet Halil adl Filistinli bir hukukunun
u szlerinde en iyi biimde ifadesini bulabilir:

267
 "Hayfa'da domuum. Babam da, dedem de. imdi,
gmenim. Golda Meir Rusya'da domu, Amerika'da
okumu ve imdi benim lkemde Babakan. Abba Eban'la
Cambridge'de hukuk eitimi grdm. O Gney Afrika'da
dnyaya gelmi, ngiltere'de okumutu. imdi, benim
lkemde yayor, bense oraya giremiyorum." 7
Mteveffa Bertrand Russell Orta Dou atmasna ilikin son
aklamasnda Yahudi kkenli Amerikal gazeteci I.F. Stone'un sz-
lerinden alnt yaparak, Filistinli gmenlerin "dnya Yahudiliinin
boynundaki ahlaksal deirmen-ta" 8 olduunu sylemiti. Dnya
Yahudiliin bu sorunu namusluca ele almas iin ahlkl ve cesur
davranmasnn zaman gelmitir.
Siyonistler ayn hakk Filistinlilere tanmamazlkta devam eder-
ken, Yahudilerin Rusya Yahudilerine lkelerini terk ya da oraya
dnme hakk iin nsan Haklar Evrensel Bildirisine atfta bulunmalar
ahlka uymaz. srailli olmayan Yahudilerin, bir yandan srail'in
Dn Yasasn kabul etmezken, bu topraklarn Yahudi anayurdu
olduu dncesinden hareketle, yerli Araplarn kartlp Yahudi
gmenlerin onlarn yerine yerletirilmelerini desteklemeleri de
ahlka smaz. in iki-yzl yan u ki, srailli olmayan Yahudilerin
ou "menfa"dakilerin bir araya toplanmasn gerekletirecek
Dn Yasasn kabul ederken, yzde 8o'i de doduklar lkeden ay-
rlmamak suretiyle bu yasaya ayaklaryla red oyu vermi oluyorlard.
srailli olmayan Siyonistler hem srailli Yahudileri, hem de Filis-
tinli Araplar etkileyen Siyonizm'in sonularna alc gzle bakacak
olurlarsa, ahlk bir tutum iine girmi olurlar. Ksa dnemde, srail,
srailli olmayan Yahudilere (srail'in rkln kabul ettikleri nokta-
sndan hareketle), grnrde yenilmez bir devleti destekledikleri
inanc iinde, duygusal bir boalma olana vermi oluyordu. Fakat
zaman Filistinlileri bir ulus olma ve Filistin smrlar iinde yaama
hakk iin savam iradesini zayflatmad, glendirdi. Ekim 1973
sava ise, srail'in yenilmezlii efsanesini ykt. Bunun sonucu olarak
da, srailli Yahudiler, gvenlik iin, Araplar glendike nemi
azalacak olan silha dayal ve ulusal apta bir eit toplama kampnda
yaamaa herzamankinden daha fazla mahkm olmaktadrlar. Dn-
ya Yahudilii iin daha sorumlu bir tavr taknmas ve kendi asl
anayurtlarnn gvenlii asndan, srailli Yahudilere Isaac Deutsc-
7
The Guardian, London, 22 Aralk 1973.
"Kahire'de 2 ubat 1970'de toplanan Uluslararas Parlamenterler Konferansna mesaj.

268
her'in 1967'de syledii "Man katn sich totsiegenl" (Kii muzafferane
kendi mezarna doru ilerleyebilir)9 anlamndaki Almanca ataszn
anmsatmas zaman gelmitir. srailli Yahudilerin gerek dostlar
Filistinli Araplarn da dostlardrlar, nk srailli Yahudiler iin
kalc bar, Filistinli haklarnn adil olarak tannmasndan doacak,
bu da Araplar ve Yahudiler iin gerek gvenlii salayarak aralarnda
dostluk kuracaktr. Adil bir zm dnya Yahudiliine olduu kadar,
Filistinlilere de, bekledikleri gibi, kendi yurtlarnda eit yaama hakk
vermelidir.
yleyse, durum olduka aktr. Filistinliler yalnzca kendi yurt-
larnn snrlar iinde bir halk olarak kukuksal ve insan haklarna
kavuma dnda birey istemiyorlar. Irk bir srail'in Filistinlilere
bu temel insan haklarn vermemesinin hukuk ya da ahlk ynnden
bir mazereti yoktur. Uluslararas toplum ve dnya Yahudilii soruna
Yahudi kkenli bir srail rencisinin gsterdii u cesaret ve ahlkla
bakabilmeli ve bundan sonra adaletsizlii sona erdirecek yolu bul-
maldr. Szkonusu renci demiti ki:
"Irk siyasetin dayanaklarn tartmak istemiyorum. En
nemli gerek bunun var olduudu. Demek ki, ilk adm
gerei kabul etmektir: srail devleti rk bir devlettir
ve onun rkl Siyonist akmn rklnn zorunlu bir
bir sonucudur. Gerekler gereklerdir. Ancak, bundan
sonra, eer istersek, byle bir rkln Yahudiler iin
'yasaklanrken' Yahudilerin elinde neden 'iyi bir ey' ol-
duunu tartabiliriz." 10
srail-Arap atmasnda bar zmn nnde byk engel
Siyonizm'in rkldr, nk srail'in Arap komular iin, Siyonist
akm siyasal hedeflerine ulasn diye, topraklarn ya da Filistinlilerin
haklarn yitirmeleri iin hakl nedenler yoktur.
Geen zaman, Kaliforniya Temsilcisi Julius Kahn'n hazrlad,
birok tannm Yahudi kkenli Amerikalnn destekledii ve Bakan
Woodrow Wilson'a sunulup 1919'de yaynlanm olan dilekedeki
szlerin mantn azaltmamtr. Bu dileke u szlerle bitiyordu:
"Filistin'in, inan, rk ya da etnik farkllklar tanmlayan
ve lkeyi her trl baskya kar koruyabilecek, demokratik
9
Isaac Deutscher, The Non-Jewish Jew and Other Essays, London, 1968, s. 141.
""'The Racist Nature of Zionism and of the Zionist State of Israel, Pi Ha'aton, Kuds b-
rani niversitesi renci gazetesi, 5 Kasm 1975.

269
 bir hkmetle ynetilen zgr ve bamsz bir devlet ola-
rak kurulmasn istiyoruz. Filistin'i, imdi ya da ilerde her-
hangi bir zamanda, bir Yahudi devleti olarak grmek is-
temiyoruz." 11
atmayla dolu, akp giden yllar bu gzel ideali, Filistin'de
sekter olmayan ve demokratik hkmet arsn daha da uzakla-
m bir d durumuna getirmi olafrr. Fakat adalet hem Yahudiye,
hem de Araba, Kutsal Toprak'ta, Filistin'in bar ynden birleme-
si uruna, birlikte dosta yaamalar yolunu amaldr. Basit ve insancl
szlerle ifade etmek gerekirse, atmaya zm yllar nce bir gmen
kulbesinde gen bir Arap kadnn bana sylediklerinde bulunabilir.
Demiti ki: "Evim olmadan kendime saygm yok."
Siyonist rkln Yahudilerce reddedilmesi hem Arap, hem
srailli Yahudiye kendine saygsn kazandracak ve rnl bir i-
birliine yol aacaktr. Ancak bunun iin Filistinli olmayanlarn, Av-
rupa'daki Semitizm aleyhdarl ve Siyonist rklk iin ok ar
bir bedel demi olan Filistinlilerin haklar uruna sarslmaz biimde
destek olmalar gereklidir.

n
The New York Times, 5 Mart 1919; ayn kaynak: Middle East International, Eyll 1976.

270
EKLER
SYONZM VE IRKILIA LKN
ULUSLARARASI SEMPOZYUM BLDRS
Trablus, 24-28 Temmuz 1976

-1-

Irklk insan aalar. Baz erkeklerin ve kadnlarn eit onu-

ra, eit haklara ve eit insanlk statsne sahip olmalarn yadsr. Ba-
zlarna daha byk onur, daha yksek bir stat verir, stn haklar
ve zel ayrcalklar tanr. Ayrcalklarla bunlardan yoksul braklm-
lar arasndaki snr, bireysel yararllk tarafndan deil, grup kimlii
tarafndan belirlenir; ayrm, Birlemi Milletlerin tanmyla (Genel
KuraPun 21 Aralk 1965'te oybirliiyle kabul ettii Irk Ayrmnn Her
Biiminin Ortadan Kaldrlmasna likin Szleme'nin Birinci Mad-
desi) "rk, renk, soy, ulusal ya da etnik kken"i ierecek bir biimde
rk zerine temellendirilmitir.
Irkln bir ksm insanlar aalamas, hepsini aalamas de-
mektir. yleyse, yzszlkle aa vurulmaya ve dnyann baz yer-
lerinde acmaszca uygulanmas srp giden rklk ve etnosentrizm
tm insanl ilgilendirmektedir.
Irk etnosentrizm kanlmaz olarak hep kendini merkez olarak
alr; zeldir. Irkla kartlk ise, evrenseldir; rklk nerede hkm
srerse srsn, hangi biime brnrse hrnsn, rkla kartln
ilgi alan tm yeryzn kapsar.
Bylece, rkla kartlk dvasna tm uluslararas toplum ta-
rafndan sahip klmaa balanmtr. Bu dva, artk, yalnzca belirli
bir rk sistemin son kurbanlarnn dvas olarak grlmemektedir.
Belirli bir rk sistem karsnda kazanlan zaferin yalnz bu
sistemin kurbanlar iin bir zafer olmas gibi, rkln kalntlarna
kar srdrlen savam da, her ynyle bir dnya savam olma-
ldr.

-2-

Birlemi Milletler Genel Kurulu'nun, rgtlenmi uluslararas

toplumun bu yce organnn "Siyonizm'i rkln ve rk ayrmnn

273
bir tr" olarak belirleyen, 3379 (XXX) sayl ve 10 Kasm 1975
tarihli kararn memnunlukla karlyoruz. Bu karar, Siyonizm'in
rk niteliinin, dogmasnn, programnn ve uygulamalarnn dn-
ya apnda gittike artan lde tannmasna resm bir ifade kazan-
drmtr.
Siyonizm'in ve onun rk ve emperyalist mttefiklerinin Birle-
mi Milletlere kar, rgtn yukarda sz edilen, salam ilkelere
dayal ve cesur kararma yant olarak giritii acmasz iftira kampan-
yas, Siyonizm'in ve rkln, bugnn dnyasndaki umutsuzlu-
unu ve yalnzln ortaya koymaktadr.

-3-
Birlemi Milletler kararna kar srdrdkleri kampanyada, A-
merika Birleik Devletleri ve srail'in balca silh olarak kullandkla-
r "anti-siyonizm anti-semitizmdir" sloganndan daha sahte bir ey
olamaz. Bu sahte slogan, Yahudiliin Siyonizm'le ve ayn biimde Ya-
hudilerin Siyonistlerle yanl olarak bir tutulmasna dayanmaktadr.
Siyasal Siyonizm'e kar ilk muhalefetin, Siyonizm'in etnik, mil-
liyeti nceliklerinin ve toprak nceliklerinin, Yahudi dininin ah-
laksal kural ve inanlaryla uyumadn vurgulayan Yahudi ruhan
nderleri tarafndan gl bir biimde dile getirildiini anmsamak
gerekir. Bunlar, "Siyon"un znn, ruhsal bir istek olduuna; bunun
gerekletirilmesinin topraa dayal bir etnik temelde, normalletir-
meyi hedef alan siyasal bir milliyetilikle deil, Tanr'nn buyruk-
larna uymakla olas olacana dikkati ekmilerdir. Bu ruhani mu-
halefet, gnmze dein srmtr.

teki Yahudi ileri gelenleri, Siyonizm'in yalnz bir kesime zg

olmasna, etnosentrizmine ve ahlaksal, insancl ve evrenselci temeller
stnde uygulad rksal adaletsizlie kar kmlardr.
Bundan baka, dnyadaki Yahudilerin ou, kendilerini bulun-
duklar lkede, buradan er ya da ge g edecek ve yalnz kendilerine
ait olan Judenstaat''a yerleecek olan geici konuklar ya da srgnler
olarak deil, bu lkenin yurttalar olarak grmektedirler. Bu neden-
le, Yahudilerin byk ounluu, Siyonizm'in, tm Siyonistlerin
israil'e g etmek olan grevlerini yerine getirmeleri arlarna
kulak asmamtr. Judenstaat'm kurulmasndan bu yana geen yirmi-
sekiz yl dahil, Siyonist akmn bandanberi geen seksen yl boyunca,

274
dnya Yahudi halknn ancak kk bir blm bu arlara yant
vermitir. lkelerinden g eden Yahudilerin pek ou iin israil
dnda bir hedef szkonusudur. srail'e g eden Yahudilerin de yz-
binlercesi sonradan, srail'e geldiklerinde Siyonizm karsnda hayal
krklna uradklarn ifade etmilerdir. .
Ksaca, anti-Siyonizm'in anti-Semitizm olduu yolundaki adi
sulama, Siyonizm'e kar en gl muhalefeti Yahudilerin olutur-
masyla; Yahudiliin aka Siyonizm'den ayrlabilir (ve Yahudilerin
pek ouna gre onunla uzlamaz) olmasyla ve Yahudilerin o-
unluunun Siyonist rgtlere katlmay, kendilerini Siyonizm'le
zletirmeyi ya da Siyonizm'in koyduu ilk zorunluluk olan srail'e
g etme grevini yerine getirmeyi reddetneleriyle yalanlanmtr.
Anti-Semitizm'i de, rkln her ve herhangi bir baka biimini
eletirdiimiz gibi, iddetle eletirdiimizi sylememize gerek yoktur.

- 4 - . - ' .

Siyonizm, temelde, On-dokuzuncu Yzyl Avrupa emperyaliz-

lizminden kaynaklanr. Balangcndan bu yana, Siyonizm'in Filistin
stndeki tasarlar Afrika, Asya, Avustralya, Kuzey ve Gney Ame-
rika'daki Avrupa koloni yerleimleryle ayn biimde ele alnm ve
belirlenmitir. Smrgeci Avrupa ve A.B.D. emperyalizminin etkin
ve gerekten temel rol olmakszn, srail Filistin'e kendi kendine
ortaya kamazd. Filistin'in asl sakinleri hem yaamamaya mahkm
edilmiler, hem de Siyonistlerin onlara kar davranlarnn gster-
dii gibi, rk bakmndan aa insan muamelesi grmlerdir. Siyo-
nizm'in yntemleri, Filistin'in Yahudi olmayan yerlerini nce grmez-
likten gelmeyi, sonra tecrit etmeyi ve son olarak mlkszletirmeyi,
topraklarndan atmay ve olursa yok etmeyi amalyordu. >

Sonu olarak, Siyonizm, yalnz sistematik bir ideoloji deil, Yahu-

di olmayanlara ynelik sistematik bir rk ayrm btndr. Siyonizm,
srail'in kuruluunun siyasal felsefesi, gnce ve gemi siyasal pratiinin
temeli olarak kurumsallam ve devlet biimine dnm rklktr.

5~
Yahudi olmayanlarn (Filistinli Mslman ve Hristiyan Arap-
larn) kendi atalarnn yurdundan kovulmalar Siyonizm tarafndan
tlenmi, srail tarafndan gerekletirilmitir. Siyonizm'e kalrsa,

* 2 7 5 '
her Yahudi, doduu lke, yurttal ve tabiyeti dikkate alnmak-
szn, nerede bulunursa bulunsun, srail'e g etmek zorundadr;
ve srail'in temel yasalarndan biri olan, Dn Yasas ad verilen szde
yasaya gre de, (Siyah Yahudilerin srail'e g etmelerine fiilen ar
snrlamalar getirilmi olmasna karn) her Yahudi bu hakka sahip-
tir. Bylece, Siyonizm, bir yandan, Yahudi olmayanlarn topraklarn-
dan kovulmasna ynelik bir ideoloji, te yandan Yahudiler iin ve
Yahudiler tarafndan smrgeci bir yerleme felsefesidir. Siyonizm, ay-
n zamanda, Yahudileri kendi lkelerinden ayrma, onlar bir lkede
toplama ve bu lkelerin Yahudi olmayan yerli sakinleri tahliye etme
ideolojisidir.

-6-

1967'den beri igal altnda tutulan ve stnde yerleim yerleri

topraklar dahil, tm Filistin'de, Siyonizm, ordu ve polis tarafndan
ayakta tutulan ve Yahudi olmayanlarn yaamalarn sert bir biimde
dzenleyen ve onlarn vazgeilmez insan ve yurttalk haklarn yad-
syan hukuksal bir rklk a rmektedir.

Filistinlilerin ounluuna kar rk ayrm, onlarn yurtlarna

dnme ve kendi geleceklerini belirleme haklarn kullanmalarm
engelleme biiminde uygulanmaktadr. Irk ayrm, srail'de yaayan
Filistinli aznla kar ise onlarn eit stat ve eit haklarnn tann-
mamas biiminde olmaktadr.

Toplumda aa dereceden saylmalar d dnyada dikkatleri

yeni eken Doulu Yahudilere ve siyah Yahudilere kar da bir rk
ayrm sz konusudur. Siyonist devlet tarafndan siyah Yahudilere
ve Doulu Yahudilere uygulanan ayrm, Yahudi olmayan yerlilere,
Filistin'in Arap halkna uygulanan ayrm knadmz lde, iddetle
knyoruz. .

-7- - :.
Siyonist devlet, son yllarda, rkln ve smrgeci yerleme-
ciliin teki kalesi olan Gney Afrika ile balarn aka gelitirmi
ve yeni balar kurmutur. Uluslararas toplum, yalnzlatrma ceza-
snn rk Aparlheid rejiminin boynundaki ilmiini skmaya al-
tka, onun doal mttefiki olan srail, bu niyetleri boa karmaa
aba gstermektedir. .

276
 srail'in gerici ve kurtulua kar glerle ibirlii ve bunlara
yardm, onu gericilie, rkla, smrgecilie ve emperyalizme
balayan organik ban bir gstergesidir. srail'in doasnda varolan
ulusal kurtulu akmlar ve rkla kartlk dmanl, yakn tarih-
te Angola ve Lbnan'da, emperyalizmin karlarnn hizmetinde ve
kendi karlar adna ortaya kmtr.

-8- . . ' . . . . '

Siyonizm'in bir ulusal kurtulu akm oluturduu yolunda son

yllarda ileri srlen sav, Siyonizm'in kendilerini smrgeciliin,
Bat Asya'daki ncleri olarak gren ve byle*olduklarn aka iln
eden kurucularna ve ilk nderlerine olduka inanlmaz ve gln
gelecektir. Siyonizm'in kendine ulusal kurtulu akm etiketini y ap-
trmas, Siyonist akmn balamasndan yetmi-bir yl sonra, 1968
ylndaki Yirmi-sekizinci Dnya Siyonist Kongresinde olmutur.

Baka bir halkn ata yurdundan atlmas yoluyla kendi halknn

kurtuluunu hedef alan hibir akm gerek bir kurtulu akm ol-
duunu iddia edemez.

Irkln antitezi, tm insanlarn ortak insanlnn, rk, renk,

soy, ulusal ya da etnik kken farklarnn tesinde bulunduunun ta-
nnmasdr. Tm insanlarn hak, onur ye stat eitlii, bu ortak in-
sanlktan kaynaklanr.

Siyonist rklk Kutsal Topraklar'dan kaldrlmadka, Filis-

tin'de adalet salanamaz. Siyonist rkln yaratt adaletsizlikler,
kklerinden koparlm Filistinlilerin yurtlarna dnmeieriyle ve yeni
bir Filistin ulusal yaamna zgrce ve tam olarak katlmalar, kendi
geleceKerini belirleme konusundaki vazgeilmez haklarna sahip ol-
malaryla dzeltilebilir. Filistin'de Siyonizm tarafndan kurulmu olan
rk tekelcilie yant, eit ve zgr insanlardan oluan oulcu bir
toplumun, yani Mslman, Hristiyan ve Yahudilerin eit biimde
taraf olduklar ve eit biimde bunlarn tmne ait olan bir devletin
yaratlmas olacaktr.

Bu, Filistin Arap halknn tek meru temsilcisi olan Filistin Kur-
tulu rgt'nn iln edilmi amacdr. Bu ama, Filistin halknn

. 277
hakl savamnn karsnda yer alan ideolojinin ve rejimin rkl-
yla, Filistinlilerin oulcu, demokratik, lik Filistin.'de birlikte yaa-
may istedikleri insanlar arasnda bir ayrm yapmaktadr.
Bu soylu, insancl ve rkla kart hedefi btn kalbimizle des-
tekliyoruz.

278
ULUSLARARASI RGT KURMA
KARARI
Trablus, 28 Temmuz 1976

Siyonizm ve Irkla likin Uluslararas Sempozyum, rkla,

zellikle bunun Siyonizm ve Apartheid diye bilinen biimlerine kar
savamn ykseltilmesi ve bu amaca ynelik abalarn rgtlenmesi
gereini kabul etmektedir.
Uluslaaras toplumun rk ayrmna kar savamn meruluunu
tanmasn gznnde bulunduran Sempozyum, aadaki kararlar
almtr:
1. Bu vesileyle, IRK AYRIMININ BTN BMLERNN
ORTADAN KALDIRILMASI N ULUSLARARASI RGT
adyla bir uluslararas rgt kurulmutur. rgtn merkezi, Libya
Cumhuriyeti'nin Trablus kentindeki Baronun merkez brosu olarak
belirlenmitir. rgt, bamsz, hkmetler dnda, halkn bir r-
gt olacaktr.
2. rgt, her yerde, rk ayrmnn her biiminin, zellikle Siyo-
nizm'in ve Apartheid'in ortadan kaldrlmasna katkda bulunan tm
amalar benimseyecek ve daha byk bir etkinlik salamak zere
aada belirtilenler de dahil, bu amaca ynelik abalar rgtleye-
cektir :

a. Genel olarak rklk, zel olarak Siyonizm ve Apartheid zerine

almalarn ve referanslarn hazrlanmas, bilgi toplanmas ve bun-
larn yaylmas; ,..,
b. Irklk sorununa ve bunun insan toplumu, onuru ve dnya
bar karsnda oluturduu tehlikeye, yaynlar, konferanslar, sem-
pozyumlar ve benzeri aralarla daha byk lde dikkat ekilmesi;
c. Irk, renk, soy, ulusal ya da etnik kken nedeniyle ayrmdan
arnm, adalet, kardelik, eitlik gibi ahlaksal ve insancl deerlerin
onaylanmas;
d. Smrgecilik, rklk ve emparyalizme kar savam veren
kurtulu akmlarnn desteklenmesi;

279
 e. Irklk, smrgecilik ve emperyalizm arasndaki ilikilerin
aa karlmas;
f. Ayn amalarn gerekletirilmesi iin teki akm ve rgtlerle
egdm ve ibirlii kurulmas.
(Kararn burada yer almayan ve geri kalan paragraflar, r-
gtsel ve ynetimsel ayrntlarla ilgilidir. eviren ve derleyen).

280
BRLEM MLLETLER GENEL
KURULU'NUN 3379 SAYILI VE
10 KASIM 1975 TARHL KARARI

Genel Kurul,

rk Ayrmnn Btn Biimlerinin Ortadan Kaldrlmasna Iii-

kin Birlemi Milletler Bildirisi'ni iln eden 1904 (XVIII) sayl ve
20 Kasm 1963 tarihli kararn ve zelikle "rksal farkllk ya da s-
tnlk iddiasndaki herhangi bir doktinin bilimsel bakmdan yanl,
ahlaken knanmas gereken ve toplumsal ynden adalete aykr ve
tehlikeli" olduunu vurgulamasn ve "dnyann baz blgelerinde,
bir ksmnn yasal, ynetimsel ya da baka nlemlerle hkmetlerce
uyguland rk ayrm olaylarna hl rastlanmasndan tr" kay-
glanmasn anmsayarak,

3151 G (XXVIII) sayl ve 14 Aralk 1973 tarihli kararnda,

inter alia, Genel Kurulun Gney Afrika rkl ile Siyonizm arasndaki
kutsal olmayan ittifak knadn da anmsayarak,
19 Haziran ve 2 Temmuz 1975 tarihleri arasnda Mexico City'de
yer alan Uluslararas Kadnlar Yl Dnya Konferans'nda iln
edilen ve "uluslararas ibirlii ve barn, halklarn onuru ve kendi
geleceklerini kendilerinin saptamalar hakknn tannmasn olduu
kadar, ulusal kurtulu ve bamszln elde edilmesini, smrge-
cilik, yeni-smrgecilik, yabanc igal, Siyonizm, apartheid ve rk
ayrmnn btn biimlerinin ortadan kaldrlmasn gerektirdii"ne
ilikin ilkeyi benimsemi olan Kadnlarn Eitlii ve Barn Geli-
mesine Katklar Meksika bildirisini dikkate alarak,
28 Temmuz ve 1 Austos 1975 tarihleri arasnda Kampala'da
yer alan Afrika Birlii rgt Devlet ve Hkmet Bakanlar Mec-
lisinde kabul edilen ve "igal altndaki Filistin'deki rk rejimle
Zimbabwe ve Gney Afrika'daki rk rejimlerin, bir btn oluturan
ve ayn rk yapya sahip olarak ve insan onuru ile btnln bask
altnda tutmay hedef alan siyasetleriyle organik balar kurarak, or-
tak emperyalist kkeni olduunu" syleyen 77 (XII) sayl karar da
dikkate alarak, . '

281
 2
5 ve 3 Austos 1975 tarihlerinde Lima'da (Peru) yer alan
Balantsz lkeler D leri Bakanlar Konferans'nda kabul edilen
ve Siyonizm'i ok cidd biimde dnya bar ve gvenlii iin
bir tehdit sayp btn lkeleri bu rk ve emperyalist ideolojiye
kar aran Uluslararas Bar ve Gvenlii glendirme ve Ba-
lantsz lkeler Arasnda Dayanma ve Karlkl Yardm pekitir-
mee ilikin Siyasal Bildiri ve Stratejiyi de dikkate alarak,
1. Siyonizm'in bir eit rklk ve rk ayrm olduuna karar
verir.

.t

282
 KATKIDA BULUNANLAR

Nasr H. Aruri Kuzey Dartmouth'da Southeastern Massac-

husetts niversitesinde Siyasal Bilgiler blm bakan ve profesr-
dr. Filistin'lidir. Yaynlar arasnda: rdn: Bir Siyasal Gelime
almas (ngilizce, 1972); srail galine Filistin Direnci (der., 1970)
ve Orta Dou Potas: Ekim igys Arap-srail Sava stne almalar
(der., 1975). . .'
Mick Ashley Siyonist-Filistin atmasna ilikin yazlar ve
konumalaryla bilinen bir ingiliz gazetecisidir. Yahudi kkenli
olduundan, 1930'larda, hem Siyonistler, hem de Londra'daki fa-
istler "Filistin'e gitmesini" nermiler, yazar da konuyla bu nedenle
ilgilenmee balamtr. almalarnn sonunda, ulat sonular
ortaya koymad takdirde, "Filistinlilere ait olan topraklarn onlardan
alnmasna katlm olaca" dncesine varmtr, ingiliz ii
Partisi, onun Ynetim Kurulu, i Orta Dou Konseyi ve Arap-In-
giliz Anlamasn Gelitirme Konseyi yesidir. : "
Trkkaya Atav Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakl-
tesi ile Basn ve Yayn Yksek Okulunda Uluslararas ilikiler Pro-
fesrdr. ok sayda yaynlarnn bir ksm, birok dillerde baslm
olan ve insan haklarnn rk ayrmna ilikin ve Uluslararas liki-
ler disiplini iinde kitap ve makalelerdir. niversitede Afrika, Filis-
tin ve Uluslararas Politikada Aznlklar ile ilgili dersler de vermek-
tedir. Konuya ilikin yaynlarnn bazlar: Afrika Ulusal Kurtulu
Mcadeleleri (1975), Gney Afrika'da Durum (Londra, 1979), Filistin
Sularnn Kullanm ve Devletler Hukuku (New York, Montreal, Paris,
1982), Kuds ve Devletler Hukuku (Viyana, 1981), Siyonizm'in Felsefesi
ve Afrika in Sonular (Nairobi, 1982), israil'in Silahlandrlmas (Yeni
Delhi, 1982).
Abdlmlik Audah Kahire niversitesinde Kitle Haberlemesi
Fakltesi Dekandr. El-Ahram'm Yaz ileri Mdr Yaidmchmda,
Kahire'de Siyasal ve Stratejik almalar Merkezi Mdrlnde ve
Indiana niversitesinde retim yeliinde bulunmutur. Msrl

283
 olup, Afrika'da incelemeler yapm, Afrika sorunlarn konu alan
uluslararas toplantlaida bulunmutur.
Guy Bajoit Belika'da Louvain'de Katolik niversitesi Sosyo-
loji Profesrdr. Yaynlar arasnda: Uluslararas Ortamda Orta Dou
atmas: 1973-1974 (1974) ve (bakasyla) Apartheid ve Siyonizm
(1977).
Enis ElKasm Lincoln's Inn yesi ve E.A.F.O.R.D. Genel
Sekreteri olan bir hukukudur. Filistinlidir. Uzun yllar ngiltere ve
A.B.D.'de kalm, bir ara Libya Petrol Komisyonu bakanl yapm-
tr. Yaynlar arasnda: Irk Rejimler ve Yerli Halklar Topra (Londra,
1981).
Abdlvehab M. Elmessir New York'da Arap Devletleri Bir-
. lii'nin kltrel iler danmandr. Kahire'de Ain ams niversite-
sinde ngiliz ve Amerikan Edebiyat doentlii ve Msr D leri Ba-
kanl Diplomasi Enstits retim grevlilii yapmtr. Yaynlar
arasnda: Bat Emperyalizminin ss srail (1969), Tarihin Sonu: Si-
, yonist deolojinin ncelenmesine Giri (Arapa, 1973) ve Siyonist Kavram-
ramlar ve Terminoloji Ansiklopedisi: Bir Eletiri (Arapa, 1975).
A.C. Forrest Kanada Birlemi Kilisesinde grevlidir; ayn za-
manda, The United Church Observer gazetesinin mdrln yapmak-
tadr. Kanadaldr ve Orta Dou'da, Afrika'da incelemeler yapm,
Kutsal Olmayan Toprak (1971) adl kitab yazmtr.
Stefan Goranov Sofya'da Bulgar Bilimler Akademisine bal
ada Toplumsal Teoriler Enstitsnde Tarih Profesrdr.
Sami Hadavvi Filistin Hkmetinde (1920-1948), zellikle top-
rak ve vergi deerlendirilmesi iinde alm bir yazardr. Toprak
sahiplii, snflandrlmas ve vergilendirilmesi konularnda ilk elden
bilgi sahibidir. Filistin'de domu olup Kanada'da yaamaktadr.
Yaynlar arasnda: Filistin: Bir Gelenein Kayboluu (1963), Ac Hasat:
1914-1967 Yllan Arasnda Filistin (1967) ve (bakasyla) Filistin Gn-
l: 1914-1948, 2 cilt (1970).
Klaus J. Herrmann Montreal'de Concordia niversitesinde
Siyas limler doentidir. Berlin'de zgr niversiteye bal Judaizm
almalar Enstitsnde retmenlik yapmtr. Almanya'da do-
mu olup, Kanada'da yerlemeden nce in'de ve Amerika'da kal-
mtr. B'nai B'rith'de faal yedir ve u Almanca kitabn yazardr:
nc Reich ve Alman Yahudi rgtleri: 1933-1934 (1969).

284
yelii yapmtr. Filistinlidir ve Filistin Ulusal Konseyi yesidir.
Yaynlar arasnda: Joseph Conrad ve Otobiyografi Efsanesi (1966),
Balanglar: Ama ve Yntem (1975) ve Dou almalar (1975).
Abdullah erafettin Libya Barosu bakandr. Libya'da domu
olup, meslekten hukukudur. Temmuz 1976'da yer alan Siyonizm
ve Irklk Uluslararas Sempozyumunda bakanlk yapm, onun
kurduu rgtn de bakanlna seilmitir.
Gary V. Smith Montgomery'de Alabama Devlet niversite- ^
sinde Siyasal Bilgiler retim yesidir. Amerikaldr ve u kitab
derlemitir: Siyonizm : D ve Gerek, Bir Yahudi Eletirisi (1974).

Richard P. Stevens Fennsylvania'da Lincoln niversitesinde

Siyasal Bilgiler Profesrdr. Lesotho'da Pius XII niversitesinde
ve Sudan'da Hartum niversitesinde retim yelii yapmtr. Ameri-
kaldr. Yaynlar arasnda: Amerikan Siyonist-Gney Afrika birlii
Hakknda Bir alma (1975) ve (bakasyla) srail ve Gney Afrika:
Bir likinin Gelimesi (1976).
L. Humphrey Walz Birlemi Presbyter Kilisesinde grev yap-
m, Orta Dou'yu daha iyi anlamaa alan Amerikallarn kard
The Link dergisinin ilk mdrlnde bulunmutur. Amerikal olup,
Orta Dou'yu sk ziyaret etmi, Filistin hakknda yaygn biimde
konumalar yapmtr.

286
 Hatem I. Hseyn Washington'da Arap Devletleri Birlii'nin
Mdr Yardmcsdr. Filistin Kurtulu rgt'nn Birlemi Mil-
ler'deki heyetinde de bulunmutur. Filistinli olarak Amerika'ya
gelmeden nce, Lbnan ve Msr'da oturmutur. Yaynlar: Arap-
srail atmas: Aklamal Kaynaka (1975), Filistin'de Bara Doru
( X 975) v e Filistinliler: Seilmi Tazlar (1976).

S.G. Ikoku Nijerya Apartheid Komitesi Bakanl da yapmakta

olan bir gazetecidir. Nijeryal olup, Afrika'da emperyalizme ve
rkla kar savam veren faal bir aydndr.
Walter Lehn igal altnda Filistin'de Birzeit niversitesinde in-
giliz Dili Profesrdr. Kahire'de Amerikan niversitesinde de g-
rev yapm, Teksas niversitesine bal Orta Dou Merkezi Mdrl-
nde bulunmutur. Kanadal olup, uzun srelerle Orta Dou ve
Amerika'da oturmutur. Yaynlan arasnda: Filistin Direncinin Geli-
mesi (1974) ve (bakasyla) Kahire Arapasna Balang (1965).

Alfred M. Lilienthal New York'ta yaynlanan Middle East

Perspectiue dergisinin mdrln de yapan bir hukukudur. Yahudi
kkenli Amerikan yurttadr. Orta Dou'da uzun yllar incelemeler
yapmtr. Yaynlar arasnda: srail Meye Patlad (1953), Orta Dou
Elden kyor (1957), Madalyonun br Yz: Arap-lsrail atmasna
Bir Amerikan Bak (1965) ve Siyonist Balant (1978).
G. Neaburger Yahudi kkenli biri olarak Almanya'da domu,
imdi Amerika'da oturmaktadr. Yahudi sorunlar iinde faal yer
almakta olup, Neturei Karta yesidir. Agudath srail Dnya Genlik
rgt'nn bakanln yapm, kinci Cihan Savandan nce Av-
rupa'daki en son Agudath srail Dnya Kongresini dzenlemitir.
Uzun yllardanberi Siyonizm'e kar kan bir yazardr.
Nezih Kurah am'da El-Ard Filistin almalar Enstits
aratrmaclarndandr.
Joseph L. Ryan Katolik Kilisesinde grevlidir. Beyrut'ta St.
Joseph niversitesinde ders vermi Badat'ta El-Hikme niversite-
sinde dekanlk ve rektr yardmcl yapmtr. Amerika'da domu
olup, Filistin hakknda ok sayda konumalar yapm, Orta Dou
olaylarnn doru anlalmas ve Filistin'de adalet ve eitliin uygu-
lanmas iin oluturulan Amerikan kurulularnda almtr.
Edvvard W. Said Columbia niversitesinde ngiliz ve Kar-
latrmal Edebiyat Profesrdr. Harvard niversitesinde de retim

235
 I

Fiyat: 310 lira