MGA KATANGIAN NG WIKA
1. May balangkas
Ako ay nag aaral sa De La Sale College of Saint Benilde.
(May masistemang ayos ang mga salita sa isang
pangungusap)
2. Binubuo ng makahulugang tunog
-Gumagamit ang mga tao ng piling tunog upang magkaroon
ng kahulugan ang wika.
3. Pinipili at isinasa-ayos
-Madali ang pag aaral kung ikaw ay matiyaga.
4. Arbitraryo
-Laging nagbabago ang wika ayon sa panahon.
5. Nakabatay sa kultura
-Tagalog ang isa sa pinaka ginagamit na wika ditto sa
Pilipinas.
6. Ginagamit
-Ang wika ay parte ng pang araw-araw na buhay natin.
7. Kagila-gilagis
-Ang wika ay may kakayahan na umakit ng mga tao.
8. Makapangyarihan
-Ang wika ay nakaka-kontrol ng pagiisip ng isang indibidual.
9. May antas
-Ang wika ay nahahati sa apat na uri.
10. May pulitika
-Nakakahatak ng impluwensya ang pagsasalita.
11. Ginagamit araw-araw
- lahat tayo ay gumagamit ng wika upang maipahay natin ang
atin mga layunin araw-araw.
KAUGNAYAN NG WIKA & LIPUNAN
Ang wika ang pagkakakilanlan ng ating lahi. Wika rin ang
nagbubuklod sa mga taong bumubuo ng lipunan. para sa akin, ang
wika ay ang nagsisilbing ilaw na gumagabay sa atin upang
makapagtatag tayo ng isang lipunang malaya. maitaguyod ang
ating mga hangarin at maisulong ang ating mga adhikain. nasa
wika nakasalalay ang pag-unlad ng lipunan at ng mga bumubuo
rito.
Ayon pa kay Constantino (2002) mula kay Eastman (1971),
nahahati sa dalawang dimensyon ang varyabilidad o pagkakaiba-
iba ng wika: ang heograpiko (diyalekto) at sosyo-ekonomiko
(sosyolek). Ang una ay nagpapaliwanag ng pagkakaiba-iba ng
wika dahil sa ibat iba o kalat-kalat na lokasyon ng mga
tagapagsalita ng isang wika. Mula rito ay nadedevelop ang
varayating pangwika. Samantala, sa ikalawa, nagkakaroon ng
pagkakaiba-iba ang wika dahil sa iba-ibang estado ng tao sa
lipunan. Kung kaya, mayroong tinatawag na mga wika ng bakla,
horse language, elit, masa at iba pa.
Sa artikulo naman ni Alonzo batay kay Catford, ang varayti ng wika
ay may dalawang malaking uri: permanenteng varayti at
pansamantalang varayti. Ang permanenteng varayti ay binubuo ng
idyolek at dayalek. Ang idyolek ay ang katangian o gamit ng wika
na kaiba o pekulyar sa isang individwal. Ang dayalek naman ay
nangangahulugang paggamit ng wika batay sa lugar, panahon at
katayuan sa buhay. Ang paraan ng pagsasalita rito ay bumabatay
sa kanyang estado o grupong kinabibilangan. Sa kabilang banda,
ang pansamantalang varayti ay tumutukoy sa kagyat na sitwasyon
ng pahayag. Bahagi nito ang mga sumusunod: rejister, moda at
estilo. Sa paglaon ng talakay sa papel na ito, ipakikita ang mga
paliwanag sa bawat varayti at kung paano ito nakatutulong sa
development ng isang wika. Partikular din sa pag-aaral na ito ang
maipakita ang ibat ibang varayti ng wikang Filipino gayundin ang
lawak ng gamit nito bilang pambansang wika at bilang tugon na rin
sa estandardisasyon at intelektwalisasyon nito.
Ang mga sumusunod ang ilan sa mga varayti ng wika mula sa
artikulo ni Nilo S. Ocampo sa aklat na Minanga.
1. Istandard na Wika Ito ay ang paglalarawan kaugnay sa
tunog, salita, at pangungusap o anupamang may kaugnayan sa
pambansang wika. Ito ay ang varayting maaaring bumuo sa gamit
ng wika sa mga pangmalawakang domeyn sa isang lipunan, gaya
na lamang ng wika sa edukasyon, pamahalaan, midya at iba pa.
2. Punto/Aksent at Diyalekto Ang punto may kaugnayan sa
paraan ng pagbigkas ng isang tao gamit ang kanyang wika. Dito
maaaring madetermina ang kanyang lugar na pinagmulan.
3. Mga Diyalektong Rehiyonal Ito ay naglalarawan sa mga
identipikasyon ng mga konsistent na katangian ng pananalitang
matatagpuan sa isang heograpikong lugar.
4. Isogloss at Diyalektong Hanggahan Ito ay tumutukoy sa
linyang kumakatawan sa pagitan ng mga lugar tungkol sa isang
partikular na linggwistikong aytem. Samantala, ang diyalektong
hanggahan naman ay tumutukoy sa kaibahan ng pananalita sa
ibat ibang lugar kung saan makikita ang pagkakaiba-iba ang gamit
ng mga salita.
5. Ang Katuluyang Kontinuumna Pandiyalekto Kung ang
isogloss ay malaking tulong sa pagddedetermina ng gamit ng wika
sa mga magkakatabing lugar, hindi pa rin kadalasang nagiging
ispesifiko ang resulta ng mga pag-aaral pangwika. Kung kaya, sa
pamamagitan ng kontinuum, makikita ang eksaktong katuluyan ng
gamit ng wika sa magkakatabing lipunan.
6. Bilinggwalismo Ang pagiging bilinggwal ng isang tao ay ang
simpleng resulta lamang ng pagkakaroon ng dalawang magulang
na magkaiba ang wika. Mula ditto ay maaaring madevelop ang
panibagong varayting pangwika.
7. Pagpaplanong pangwika Bumatay na lamang sa unang
handawt na ipinamahagi para sa mas komprehensibong talakay sa
tapik na ito bilang varyasyon ng wika.
8. Mga Pidgin at Creole Ito ay isang varayti ng isang wika na
napaunlad sa kadahilanang praktikal, tulad ng mga pangangalakal,
sa mga pangkat ng taong hindi alam ang wika ng iba pa. Ang
pidgin din ay produkto ng dalawang magkaibang wika na sinasalita
ng dalawang magkaibang tao hanggang sa sila ay makabuo ng
sariling wika. Sa katunayan, ang wikang pidgin ay produkto ng
ising wika na kung tawagin ay leksifayer. Sa kabilang banda,
nagiging creole naman ang isang wika kung ang pidgin ay
nasimulan nang matutunan ng isang bata at magamit hanggang sa
kanyang pagtanda. Restrikted ang creole kaysa pidgin dahil may
mga sinusunod na ritong alituntuning panggramatiko.
9. Wika, Lipunan at Kultura Ipinapaliwanag dito na hindi porke
may parehong kinalakhang lipunan ang dalawang tao ay
parehong-pareho na rin sila ng gamit ng wika. Samakatwid,
nagkakaroon pa rin ng pagkakaiba-iba ang gamit ng wika batay sa
pansarili niyang kultura at mula rito ay nadedevelop ang posibleng
varayting pangwika.
10. Mga Panlipunang Diyalekto Sinusukat naman ang varayti
ng wika batay sa panlipunang diyalekto sa pamamagitan ng uri,
edukasyon, trabaho, edad, kasarian at iba pang panlipunang
sukatan.
11. Edukasyon, Okupasyon, Uring Panlipunan Tumutukoy
naman ito sa sosyal na aspekto ng isang ispiker ng wika batay sa
paraan ng kanyang eudukasyong nakamit at trabaho o
propesyong kinabibilangan. Papasok rin dito ang usaping
langauge register.
12. Edad at Kasarian Nakadaragdag kulay rin ang edad at
kasarian sa pagpapalawak ng varayti ng isang wika. Sa puntong
ito, ipinaliliwanag na kahit na maraming tao ang kabilang sa isang
pangkat panlipunan, nag-iiba pa rin ang gamit ng mga salita batay
sa edad ng tao at kasarian. Halimbawa na lamang nito ang
pagkakaiba ng gamit ng salita ng mga bata kompara sa mga
matatanda. Samantala, may mga pag-aaral naman na nagsasabi
na ang lalaki ay mas malaya ang paraan ng paggamit ng wika,
samantala ang mga babae naman ay mas reserve sa gamit wika o
may kapinuhan.
13. Etnikong Bakgrawnd - Sa pagpapaunlad ngvarayti ng wika,
maaaring maging malaki ang kontribusyon halimbawa na lamang
ng mga bagong lipat na tao sa isang lugar. Dahil sa pagkakaroon
ng magkaibang etnikong bakgrawnd, nagkakaroon din ng
paglalahok o pagsasama ng magkaibang wika.
14. Idyolek Nakatutulong din naman ang idyolek sa
pagpapalaganap ng ibat ibang varayti ng wika. Nadedevelop kasi
rito ang gamit ng wika ng isang individwal na tanging yunik o
pekulyar sa kanya.
15. Register Ang rehistro ng wika ay napakalaki ng maaaring
maging kontribusyon kaugnay pa rin sa varayti ng wika. Ang
rejister ay tumutukoy sa ibat ibang domeyn ng wika na
malawakang nagagamit sa ibat ibang larangan gaya ng
edukasyon, midya at marami pang iba.
16. Tenor Tumutukoy naman ito sa pormalidad at kaimpormalan
sa gamit ng salita. Halimbawa, iba ang paraan ng pagtawag ng
isang ina sa kanyang anak sa tuwing may iuutos ang ina.
Samantala, sa kaparehong sitwasyon, iba ang tenor o paraan ng
pagtawag ng isang titser sa kanyang estudyante na kapwa nag-
uutos din.
17. Larangan Tinatalakay rito ang mga espesyalisadong mga
salita na nagagamit sa ibat ibang larangan. Bukod sa varayti,
maaari rin na maging dukal ito ng inaasam na intelektwalisasyon
ng isang wika.
18. Paraan Ang paraan o moda ay tumutukoy sa pagiging
sensitibo o pagpapahalaga sa mismong gamit ng komunikasyon.
Halimbawa, mas katanggap-tanggap pa rin bilang pormal na
pagdodokumento ay ang pasulat na paraan kaysa pasalita.
Nangangahulugan lamang na ang modang pasulat ay may mas
mataas na pagtingin.
19. Katangian ng Pananalitang Espontanyo Bahagi ito ng
pagtuklas sa mga varayting pangwika dahil ang pagsasalitang
espontanyo ay maaari ring makapag-ambag sa varayti ng wika
gamit ang mga tinatawag na verbal filler o verbal static ayon na rin
kay Guffey.
20. Diglossia Ginagamit ang salitang ito para ilarawan ang
isang sitwasyong may dalawang may napakaibang varayti ng wika
sa loob ng isang kominidad ng pagsasalita na ang bawat isa may
parehong katungkulang panlipunan.
21. Determinismong linggwistiko Sistema ito ng
pagkakategorya na kung ano ang nakikita ninyo, at kung gayon,
mahihila kang tingnan ang isang bagay sa paraan kung paano mo
ito nakita. Ito rin ay ang pinakamasidhing versyon ng pagtatakda
ng wika sa pag-iisip.
22. Ang Haypotesis na SapirWhorf Ito ay ang pagtanaw sa
isang bagay gamit ang wika. Proponent ng teoryang ito ay sina
Edward Sapir at Benjamin Whorf.
1. Dayalek/ Dayalekto
-pagkakaiba iba o baryasyon sa loob ng isang particular na
wika.
-wikang sinasalita ng isang neyographical.
Hal: pakiurong nga po ang plato (Bulacan hugasan)
pakiurong nga po ang plato (Maynila iusog)
2. Idyolek
-nakagawiang pamamaraan sa pagsasalita ng isang individual o
ng isang pangkat ng mga tao. ( uri ng wikang ginagamit at iba pa)
-Individwal na estilo ng paggamit ng isang tao sa kanyang wika.
Hal: Tagalog Bakit?
Batangas Bakit ga?
Bataan bakit ah?
3. Sosyolek
-baryasyon ng wika batay sa katayuan sa lipunan ng nagsasalita
o sa pangkat na kanyang kinabibilangan.
-may kinalaman sa katayuang sosyo-ekonomiko ng nagsasalita
Hal: Wika ng mag-aaral
Wika ng matanda
4. Register
-isang baryasyon sa wika na may kaugnayan sa taong
nagsasalit o gumagamit ng wika.
-mas madalas nakikita/nagagamit sa isang particular na
disiplina.
-pagkakaroon ng pagbabago ng wika sa taong nagsasalit o
gumagamit ng wika ayon sa:
a. Tono ng kausap o tagapakinig (tenor of discourse)
naaayon ang wika sa sino ang nag-uusap.
b. Paksa ng pinag-uusapan (field of discourse) batay sa
larangan na tinatalakay at sa panahon.
c. Paraan o paano nag-uusap ( mode of discourse)
pasalita o pasulat pagtalima sa mga panunturan dapat sundin
batay sa uri ng piniling paraan ng pag-uusap.