BYOGAZ RETM VE FAYDALARI

BYOGAZ NEDR?
Organik bazl atk/artklarn oksijensiz ortamda (anaeorobik) fermantasyonu sonucu ortaya kan
renksiz - kokusuz, havadan hafif, parlak mavi bir alevle yanan ve bileimininde organik maddelerin
bileimine bal olarak yaklak; % 40-70 metan, % 30-60 karbondioksit, % 0-3 hidrojen slfr ile ok
az miktarda azot ve hidrojen bulunan bir gaz karmdr.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

BYOGAZ RETMNN YARARLARI

Hayvansal ve bitkisel organik atk/artk maddeler, ounlukla ya dorudan doruya yaklmakta veya
tarm topraklarna gbre olarak verilmektedir. Bu tr atklarn zellikle yaklarak s retiminde
kullanlmas daha yaygn olarak grlmektedir. Bu ekilde istenilen zellikte s retilemedii gibi, s
retiminden sonra atklarn gbre olarak kullanlmas da mmkn olmamaktadr.

Biyogaz teknolojisi organik kkenli atk/artk maddelerden hem enerji eldesine hem de atklarn
topraa kazandrlmasna imkan vermektedir.

Ucuz - evre dostu bir enerji ve gbre kaynadr.

Atk geri kazanm salar.

Biyogaz retimi sonucu hayvan gbresinde bulunabilecek yabanc ot tohumlar imlenme zelliini
kaybeder.

Biyogaz retimi sonucunda hayvan gbresinin kokusu hissedilmeyecek lde yok olmaktadr.

Hayvan gbrelerinden kaynaklanan insan saln ve yeralt sularn tehdit eden hastalk
etmenlerinin byk oranda etkinliinin kaybolmasn salamaktadr.

Biyogaz retiminden sonra atklar yok olmamakta stelik ok daha deerli bir organik gbre haline
dnmektedir.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

BYOGAZ ve YAN RNLERNN KULLANIM ALANLARI
Biyogaz, ok ynl bir enerji kayna olarak dorudan stma ve aydnlatma amacyla kullanld gibi,
elektrik enerjisine ve mekanik enerjiye evrilerek kullanm da mmkn olmaktadr. Ayrca biyogaz
retimi sonucu ortaya kan yan rnler de eitli amalarla kullanlabilmektedir.

Biyogazn Istmada Kullanlmas

Biyogazn yanma zellii bileiminde bulunan metan gazndan ileri gelmektedir. Biyogaz hava ile 1/7
orannda kart zaman tam yanma gerekleir. Istma amacyla gaz yaktlarla alan frn ve
ocaklardan yararlanlabilecei gibi termosifon ve ofbenlerde biyogazla altrlarak kullanlabilir.
Biyogaz, svlatrlm petrol gaz ile alan sobalarn meme aplarnda basn ayarlamas yaplarak
kolaylkla kullanlabilmektedir. Biyogaz sobalarda kullanldnda bnyesinde bulunan hidrojen slfr
gaznn yanmadan ortama yaylmasn nlemek zere bir baca sistemi gerekli olmaktadr. Bu nedenle,
daha salkl bir snma iin kalorifer sistemleri tercih edilmektedir.

Biyogazn Enerji Amal Kullanlmas

Biyogaz hem dorudan yanma hem de elektrik enerjiisine evrilerek aydnlatmada

kullanlabilmektedir. Biyogazn dorudan aydnlatmada kullanmnda svlatrlm petrol gazlar ile
alan lambalardan yararlanlmaktadr. Bu sistemde aydnlatma alevini arttrmak zere amyant
gmlek ve cam fanus kullanlmaktadr. Cam fanus sabitletirdii gibi kan sy geri vererek alevin
daha fazla olmasn salamaktadr.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

Biyogazn Motorlarda Kullanm

Biyogaz, benzinle alan motorlarda hibir katk maddesine gerek kalmadan dorudan kullanlabildii
gibi ieriindeki metan gaz saflatrlarak da kullanlabilmektedir. Dizel motorlarda kullanlmas
durumunda belirli oranlarda (% 18-20) motorin ile kartrlmas gerekmektedir.

Yan rn Deerlendirme mkanlar;

Biyogaz retimi sonucu sv formda fermente organik gbre elde edilmektedir. Elde edilen gbre
tarlaya sv olarak uygulanabilir, granl haline getirilebilir ve/veya beton-toprak havuzlarda doal
kurumaya braklabilir. Fermantasyon sonucu elde edilen organik gbrenin temel avantaj anaerobik
fermantasyon sonucunda patojen mikroorganizmalarn byk bir blmnn yok olmasdr. Bu
zellik kullanlacak olan organik gbrenin yaklak %10 daha verimli olmasn salar.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

BYOGAZ RETMNN MKROBYOLOJS
Biyogaz organik maddelerin oksijensiz artlarda biyolojik paralanmas (anaerobik fermantasyon)
sonucu oluan arlkl olarak metan ve karbondioksit gazdr. eitli organik maddelerin metan ve
karbondiokside dnm kark mikrobiyolojik flora tarafndan gerekletirilmektedir. Bu oksijensiz
bozunma sonucunda metan gaz aamal bir ilem sonucunda oluur. Oksijensiz bozunmann
(anaerobik fermantasyon) bu aamas aadaki gibi sralanr.

1. Fermantasyon ve Hidroliz

Bu aamada fermantative ve hydrolytic bakteriler olarak isimlendirilen bakteri gruplar organik

maddenin temel gesi olan karbon hidratlar (C6 H10 O5) n, proteinleri (6C 2NH3 3H2O) ve yalar
(C5 OH90 O6) paralayarak CO2, asetik asit ve byk bir ksmn da zlebilir uucu organik
maddelere dntrrler. Bu son gruptaki uucu organik maddelerin byk bir blmnn uucu ya
asitleri olmas nedeniyle, bu aamaya uucu ya asitlerinin [CH3 (CH2)n COOH] oluum aamas ad
da verilir.

2. Asetik Asidin Oluumu

Bu aamada, birinci aama sonucunda aa kan ve uucu ya asitlerini asetik aside dntren
asetogenik (asit oluturan) bakteri gruplar devreye girmekte ve bir ksm asetogenik bakteriler uucu
ya asitlerini asetik asit ve hidrojene dntrmektedir.

CH3(CH2 )n COOH + H2O => 2CH3 COOH + 2H2

Dier bir ksm asetogenik bakteri grubu ise aa kan karbondioksit ve hidrojeni kullanarak asetik
asit oluturmaktadr. Ancak bu ikinci yolla oluan asetik asit miktar, birinciye oranla daha azdr.

2CO2 + 4H2 => CH3 COOH + 2H2O

3. Metan Gaznn Oluumu

Anaerobik fermantasyonun bu son aamasnda metan oluturan bakteri gruplar devreye girmekte,
ve bir ksm metan oluturan bakteriler CO2 ve H2'yi kullanarak metan (CH4 ) ve suyu (H2O) aa
karrlarken, teki bir grup metan oluturan bakteriler ise ikinci aama sonucunda aa kan asetik
asidi kullanarak CH4 ve CO2 oluturmaktadrlar.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

CO2 + 4H2 => CH4 + 2H2O

CH3COOH => CH4 + CO2

Ancak bu aamada birinci yolla oluan metan miktar, ikinci yolla elde edilen metan miktarndan daha
azdr. retilen tm metann %30'u birinci yolla %70'i ikinci yolla yaplmaktadr.

Bu aamada deiik bakteri grubu etkinlik gstermektedir. Anaerobik fermantasyonda

bekletme sresine, atk su ve atk organik maddelerin trne, ortamn PH ile ierdikleri iyonlara ve
bunlara baml olarak oluan mikroorganizmalar topluluunun yapsna gre deiik scaklk
blgesi mevcuttur. Anaerobik fermantasyonun nc aamasnda devreye giren ve metan
oluumunu salayan metan bakterileri, fermantasyon ortamnn scaklna gre gruba ayrlr:

1- Psychrophilic (Sakrofilik) Bakteriler Optimum faaliyet scakl: 5- 25 C

2- Mezophilic (Mezofilik) Bakteriler Optimum faaliyet scakl: 25- 38 C

3- Thermophilic (Termofilik) Bakteriler Optimum faaliyet scakl: 50- 60 C

Sakrofilik bakteriler deniz ve gl diplerindeki tortullar ile bataklklar, termofilik bakteriler ise yksek
scaklklardaki volkanik ve jeotermal bataklklar ierisinde yaamaktasrlar. Bu bakteri gurubu ile
yaplan fermantasyonda, sakrofilik, mezofilik ve termofilik fermantasyon ile ayn ad almaktadr. Bu
bakteri gruplarndan 1. ve 3. grupta yer alan sakrofilik ve termofilik bakteriler sr gbresi ierisinde
yaamamaktadr. Sr gbresinde mezofilik bakteriler bulunmaktadr. Biyogaz tesisinde sr gbresi
kullanlmas durumunda mezofilik fermantasyon uygulanr.

Biyogaz retimi olduka nemli bir biyolojik sretir. Bu nedenle tm artlarn eksiksiz salanmasnn
gereklilii aksi durumda verimli gaz retiminin olmayaca aktr.

Bugn, kurulan bir ok biyogaz tesisinin kullanm d kald bilinmektedir. Tm artlarn uygun
olduu durumlar iersinde kurulmas gereken blgeler iin en uygun biyogaz tesis tipi seilmelidir.
retilen biyogazn kontentindeki metan gaz retiminin baars bir faktrn etkisi altndadr. Bunlar;

Ortam scakl

Hammaddenin cinsi ve miktar

Ortam asitlii (PH)

Partikl bykl

Fermantasyon sresi

Karbon azot oran (C/N)

Tesis tipi

Kuru madde miktar

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

Ortam scakl, metan gaz oluumunda en nemli etmendir. Bu nedenle scak blgelerde tesisin
baars daha yksek olmaktadr. Metan oluturan bakteriler ani scaklk deiimlerinden, gndz-
gece scaklk farkllklarndan ok abuk etkilenmektedir.

Anaerobik bakterilerin en nemli besin maddeleri karbon ve azottur. Mikroorganizma karbonu enerji
kayna olarak kullanrken azotu yeni hcrelerin oluturulmasnda yap malzemesi olarak
deerlendirir. Karbon azota nazaran 25-30 kat daha fazla kullanlr. deal karbon/azot oran 30/1 dir.
Bu oran;

C/N Oranlar

Buday sap: 87/1

Msr sap: 53/1

Hayvan dks: 29/1

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

BYOGAZ'n ISIL DEER
1 m3 BYOGAZIN SALADII ISI MKTARI: 4700-5700 kcal/m3

0,62 litre gazya

1,46 kg odun kmr

3,47 kg odun

0,43 kg btan gaz

12,3 kg tezek

4,70 kWh elektrik enerjisi edeerindedir.

1 m3 BYOGAZA EDEER YAKIT MKTARLARI:

0,66 litre motorin

0,75 litre benzin

0,25 m3 propan

BYOGAZ RETM PROSES

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

BYOGAZ RETMNDE KULLANILAN ORGANK ATIK/ARTIK
HAMMADDELER
Biyogaz retimi iin organik ierikli maddeler kullanlmaktadr.

Hayvansal Atklar

Sr, at, koyun, tavuk gibi hayvanlarn dklar, mezbahane atklar ve hayvansal rnlerin ilenmesi
srasnda ortaya kan Atklar zellikle krsal kesimler iin nerilen biyogaz tesislerinde
kullanlmaktadr.

Bitkisel Artklar

nce kylm sap, saman, anz ve msr artklar, eker pancar yapraklar ve imen artklar gibi
bitkilerin ilenmeyen ksmlar ile bitkisel rnlerin ilenmesi srasnda ortaya kan artklardr.

Bitkisel artklarn kullanld biyogaz tesislerinin iletilmesi srasnda proses kontrol byk nem
tamaktadr. Bu nedenle krsal kesimlerde bitkisel artklardan biyogaz eldesi nerilmemektedir.

Organik erikli ehir ve Endstriyel Atklar

Kanalizasyon ve dip amurlar, kat sanayi ve gda sanayi atklar, znm organik madde deriimi
yksek endstriyel ve evsel atk sular biyogaz retiminde kullanlmaktadr. Bu atklar zellikle
belediyeler ve byk sanayi tesisleri tarafndan yksek teknoloji kullanlarak tesis edilen biyogaz
retim merkezlerinde kullanlan atklardr.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

eitli Kaynaklardan Elde Edilebilecek Biyogaz Verimleri ve Biyogazdaki Metan Miktarlar

BYOGAZ VERM METAN ORANI

KAYNAK
(litre/kg) (Hacim %'si)

Sr Gbresi 90-310 65

Kanatl Gbresi 310-620 60

Domuz Gbresi 340-550 65-70

Buday Saman 200-300 50-60

avdar Saman 200-300 59

Arpa Saman 290-310 59

Msr saplar ve artklar 380-460 59

Keten & Kenevir 360 59

imen 280-550 70

Sebze artklar 330-360 Deiken

Ziraat atklar 310-430 60-70

Yerfst kabuu 365 ---

Dklm aa yapraklar 210-290 58

Algler 420-500 63

Atk su amuru 310-800 65-80

HAYVANSAL KAYNAKLARDAN ELDE EDLEBLECEK ORTALAMA

GBRE ve BYOGAZ MKTARLARI
Hayvan Arl Baznda retilebilecek Gnlk Ve Yllk Ya Gbre Miktarlar

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

 Bykba hayvan canl arln % 5-6's kg-ya gbre/gn

Koyun-Kei canl arlnn % 4-5's kg-ya gbre/gn

Tavuk canl arlnn % 3-4's kg-ya gbre/gn

Ya Gbre Miktar
Hayvan Adedi Hayvan Cinsi
(ton/yl)

1 Byk Ba 3.6

1 Kk Ba 0.7

1 Kmes 0.022

Elde Edilebilecek Biyogaz Miktar

Gbre Cinsi Gbre Miktar
(m3/yl)

Sr 1 ton 33

Koyun 1 ton 58

Kmes Hayvan 1 ton 78

BYOGAZ RETMNDE DKKAT EDLMES GEREKEN HUSUSLAR

Fermantrde (retim tank-sindire) kesinlikle oksijen bulunmamal,

Antibiyotik alm hayvansal atklar retim tankna alnmamal,

Deterjanl organik atklar retim tankna alnmamaldr,

Ortamda yeni bakteri oluturulmas ve bymesi iin yeterli miktarda azot bulunmal,

retim tanknda asitlik 7,0 - 7,6 arasnda olmal,

Metan bakterileri iin substratta (S) sirke asidi cinsinden organik asit konsantrasyonu 500 - 1500
mg/litre civarnda olmal,

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

 Fermantr scakl 35 C veya 56 C de sabit tutulmal,

retim tankna k girmemeli ve ortam karanlk olmal,

retim tanknda minimum %50, optimum %90 orannda su olmal,

Ortamda metan bakterilerinin beslenmesine yetecek kadar organik madde paralanm-tlm

olarak bulunmaldr.

BYOGAZ TESSLERNN TASARIMI ve TASARIMDA DKKATE

ALINMASI GEREKEN PARAMETRELER
Biyogaz tesisleri planlanan amaca gre farkl teknolojiler kullanlarak ina edilmektedirler.

Biyogaz tesislerinin kapasite olarak snflandrlmas:

Aile tipi : 6 -12 m3 kapasiteli

iftlik tipi : 50 -100 -150- m3 kapasiteli

Ky tipi : 100- 200 m3 kapasiteli

Sanayi lekli tesisler : 1000 - 10.000 m3 kapasiteli

Aile tipi biyogaz tesisleri zellikle in'de ok yaygn bir ekilde kullanm yerlerine yakn yerlerde
kullanlmaktadr. Aile tipi biyogaz tesisleri dndaki dier tesislerin ounda biyogazn olutuu
ortamn (fermantr) stlmas optimum biyogaz retimi iin gerekli olmaktadr. Biyogaz retiminde
ortam scaklnn 35 C civarnda olmas istenir. Biyogaz tesislerinde s kontrolnn salanmas
amacyla gne enerjisinden yararlanlabilecei gibi en pratik ve yaygn kullanlan sistem, tesisin iine
yerletirilen scak sulu serpantinlerden yararlanmaktadr.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

Biyogaz retiminde Kullanlan Sistemler Genel Olarak Ayr Grupta Toplanmaktadr.

1. Kesikli (Batch) Fermantasyon

Tesisin fermantr (retim tank) hayvansal ve/veya bitkisel atklar ile doldurulmakta ve alkoyma -
bekletme sresi kadar bekletilerek biyogazn oluumu tamamlanmaktadr. Kullanlan organik
maddeye ve sistem scaklna bal olarak bekleme sresi deimektedir. Bu sre sonunda tesisin
fermantr (reaktr) tamamen boaltlmakta ve yeniden doldurulmaktadr.

2. Beslemeli - Kesikli Fermantasyon

Burada fermantr balangta belirli oranda organik madde ile doldurulmakta ve geri kalan hacim
fermantasyon sresine blnerek gnlk miktarlarla tamamlanmaktadr. Belirli fermantasyon sresi
sonunda fermantr tamamen boaltlarak yeniden doldurulmaktadr.

3. Srekli Fermantasyon

Bu fermantasyon biiminde fermantrden gaz k baladnda gnlk olarak besleme yaplr.

Sisteme aktarlan karm kadar gaz alnm kelti sistemden darya alnr. Organik madde
fermantre her gn belirli miktarlarda verilmekte, alkoyma sresi kadar bekletilmekte ve ayn
oranlarda fermente olmu materyal gnlk olarak fermantrden alnmaktadr. Bylece gnlk
beslemelerle srekli biyogaz retimi salanmaktadr.

Modern Bir Biyogaz Tesisinde Ana Organ Yer Almaktadr:

I. Fermantr - Sindire (Organik maddenin doldurulduu tank depo)

Bu ksm hava almayacak ekilde tasarlanan ve ierisinde bir kartrc olan tanktr. Ayrca tanknn
ierisine bir stc yerletirilmelidir. Biyogazn retilmesi iin fermantr ierisindeki organik madde
bulamacnn scakl 35C 'den az olmamaldr. Fermantr scaklkl dtke gaz retimi de
dmektedir. Ayrca yine ieriye hava almayacak ekilde fermantrn bir organik madde giri az
birde k az yerletirilmelidir.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

II. Gaz deposu

Byk kapasiteli tesislerde oluan biyogaz, bir yerde toplamak ve gaz basncnn sabit kalmasn
salamak iin kullanlan depodur. Fermantr zerinden alnan gaz bir boru ile bu depoya tanr.
Buradan da kullanma gnderilir. Kullanm fazlas depoda kalr.

III. Gbre (organik madde) Deposu

Biyogazn retilebilmesi iin fermantre alnacak organik maddenin kuru maddesinin %8'i gememesi
gerekir. Bunun anlam, sr gbresi kullanlacaksa gbrenin bire bir orannda su ile kartrlmas
demektir. Bu madde fermantasyon sresi sonunda fermantrden ayn ekilde kacaktr. Akkan
durumuna gelmi olan bu bulama halindeki gbrenin depolanmas iin betondan yaplm havuz
eklinde bir gbre deposuna ihtiya vardr. Bu anlatlan 3 ana organn yansra biyogaz retim
sisteminde; hammadde depolama tank, gaz borular-valfleri ve balant ekipmanlar, stma
sistemleri, pompalar, kartrclar, s transfer elemanlar, ayrma ve filtrasyon elemanlar da
kullanlmaktadr.

Biyogaz retiminde Kartrclarn nemi

Metanojenlerin rettii metabolitlerin datlmas,

Taze hammaddenin bakteri populasyonuna homojen olarak karmas,

kelmelere ve heterojeniteye engel olunmas,

Homojen scaklk dalmnn salanmas,

Bir bakteri populasyonunun fermantr iinde iyice dalmas,

Fermantr iinde heterojen l blgelerin olumamas.

Bu dorultuda uygun bir kartrma elemannn seimi nem kazanmaktadr. Modern biyogaz
tesislerinde, daldrmal motorlara bal mekanik marine tip kartrclar, hidrolik kartrma salayan
pompalama sistemleri veya gaz enjeksiyonuyla oluan pnmatik kartrma sistemleri kullanlr.

Mezofolik ve termofilik scaklklarn evresel olarak salanamad, zellikle scakln korunmas

gereken biyogaz tesislerinde s transfer elemanlar byk nem tarlar. Plakal s deitiriciler, shell-
tube s deitiriciler yannda kapal devre s pompalar, gne enerjili stclar kullanlmaktadr.

Elde edilen biyogazn kalorifik deerinin artrlmas ve korozif zelliinin giderilmesinde, evre-insan
sal zerindeki potansiyel zararlarnn azaltlmas olduka nemlidir. Ayrca biyogaz bileimindeki
slfr orannn %0,05 den daha aalara ekilmesi istenir. Bu amala fiziksel absorbsyonu
saalayacak kat ve svlar, membran ayrclar ve farkl kimyasallar kullanlr. Biyogaz iindeki olas su
molekllerinin tutulmasnda ise silika jel, almina veya molekler elekler kullanlr. Korozif slfr ve
karbondioksit tutulmas iin demiroksit kullanm yaygndr.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

Bu modern ileri teknoloji uygulamalarn dnda uzun yllardr kullanlan sistemler de mevcuttur. Krsal
kesimler iin nerilen ve kstl yerel imkanlarla yaplp kullanlmakta olan bu tr sistemler ok deiik
tipte olup genel olarak ksmda tanmlanmaktadr;

1. Hareketli kubbeli biyogaz tesisleri

2. Sabit kubbeli biyogaz tesisleri

3. Balonlu biyogaz tesisleri

Toprak altna gmlen ve tula-beton bir yapdan oluan bu tip biyogaz tesisleri fermantrn iyi
izolasyonunun salanmas durumunda krsal kesimler iin ideal bir biyogaz tesisidir.

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.

Tesis Tasarmnda Dikkate Alnacak Hususlar

Uygun hammadde miktar

Hammaddenin cinsi ve zellikleri

Istma ihtiyalar

Kartrma ihtiyalar

Kullanlacak malzeme ve ekipmanlarn cinsi

Tesisin kurulaca yerin seimi

Tesis inaat ve tesisin yaltm

Tesisin stlmas ve iletme koullar

Biyogazn depolanmas ve datm

Biyogazn tanmas, tesisten kan biyogbrenin depolanmas, tarlaya tanmas ve datm

Biyogaz kullanm aralarnn belirlenmesi

Hayvan Saylarna Bal Olarak Kurulabilecek Biyogaz Tesisi Kapasiteleri

Ya Gbre htiyac (kg-

Hayvan Says (Adet) Tesis Bykl (m3) Biyogaz Miktar (m3/gn)
ya/gn)

2500 Tavuk 15 200 17

10 Bykba hayvan 10 150 5

Kaynak: Pales Mhendislik ltd.