HZL Okuma Teknikleri PDF

www.MaximumBilgi.
com

Aratrma Serisi No.12

Hzl Okuma Teknikleri

DOSYA ER

Temel dman, Egzersiz Ve Teknikleri

Sa Yar Beyinle "Okuma"
letiim Ve Okumak
n Okumalar
Seerek Okuma
Alglama
Kt Okuma, yi Okuma
Aktif/Pasif Okuma Anlama
abuk Kavrama-Salam Anlama in Pratik Tavsiyeler
Sonsz

Aratrma Serisi No.12 Hzl Okuma Teknikleri
1
"OK HIZLI ve Y ANLAMALI OKUMA"nn
Temel dman, Egzersiz ve Teknikleri
Okumann hangi ekli olursa olsun, ncelikli alma, okuma tekniiyle deil,
vcudunuzun bir paras olan "gz"n fiziki ileyiini dzeltmekle ilgilidir (bir de
yanl alkanlklarn tashihi gerekir). Buna, eski bir deyim de olsa, "idman"
diyelim. Drt idmanla balamakta yarar var.:
1) Gz daha hzl "bakmaya" (yani, ekilleri, yazlan beyne yollamaya)

altrmak. dmanlar "takistoskop" aleti (el arac veya bilgisayar),
altrma yoluyla salanr. Bu aralar yoksa, veya onlara ilveten, resim
ve yazlar elle kapatarak da gzn hzn artrabiliriz;
2) Gz daha geni bir alam bir kerede yakalamaya altrma idmanlar.

Gene yukardaki aralarla fakat bir kerede baklacak/grlecek hedef
yazlarla almalar. Gazete stunlarn ve kitap sayfalarn de byk
"blok" biimler halinde okumaya almak;
3) Yanl alkanlktan ksma idmanlar: (a) Dudak kprdatarak okumay;

(b) Grtlak oynatarak okumay; (c) Okunan kelime ve cmleleri geriye
dnp tekrar okumay nlemek iin eitli aralardan istifade;
4) Okumaya uygun, rahat ortamda okumak, gzn salk durumunu,

kontrol.
Tekniklerin z
Bu,"fiziki" idmanlardan sonra, okuma tekniinin zne gelmi bulunuyoruz.

Burada da aama aama ie girimek gerekir.
En son teknikleri de kaplayacak ekilde hzl okuma nasl uygulanr?
1) lk yaplacak ey, okuma amacn ak-seik belirlemektir. Kendi kendinize

sorun; okuyacanz eyi niin okuyacaksnz? Zevk versin diye mi? Hikye,
roman, iir gibi... Bir sorunun zmlerini renmek iin mi? Bir eyin kolay
yollarn bulmak iin mi? Bir konunun temel dayanaklarn anlamak iin mi?
Yaklaan bir snav iin doru cevaplara hazr olmak mdr okumanzn amac?
Bu "hazrlk" aamasnda maksadnz aka belirlerseniz, rastgele okumaya

balamak gibi, hem zaman kaybettirici, hem de anlamay bulanklatrc
yanllar yapmazsnz. Okumaya beyniniz aydnlk ve hazr olarak giriirsiniz.
2) Amacnz belli. Ve okumak zere kitab, gazeteyi, dergiyi veya raporu elinize
alyorsunuz.
__________________________________________________________________
WWW.MAXIMUMBILGI.COM
2
a) imdi yapacanz ey, bizim "ok Hzl Okuma" sisteminde nerdiimiz
ikinci adm atmaktr: Materyale "Gz Atmak".
1) Kitapsa: Eserin adna ve ikinci balna, yazarn kim olduuna,

yayn tarihine, yayncsna, mmknse "iindekiler" blmne, varsa
"Endeks"ine gz atarsnz. Herhalde satn alma szkonusuysa
fiyatna da. En ok 5 dakikada.
2) Gazete veya Dergiyse: O nshann blmlerine, yaz balklarna, alt

balklara, resimlere, yazarn adna, yaznn uzunluuna bakarsnz.
1-2 dakika yeter.
3) Raporsa: Kimin tarafndan hazrlandna, konu balna, blm

listesine, balklara, ka sayfa olduuna... v.s. gz atarsnz. En ok 3
dakika.
Bunlar tamamladnzda, "bunu gerekten okumam gerek mi? Okuya-

cam ey bu mu? Ne kadarn okumalym?" sorularn cevaplam
olursunuz.
b) Bir baka amacnz da olabilir: lnlardan i veya ev aramak gibi; bir

telefon rehberinden arayacanz ahsn ismini, bir szlkten bir kelimeyi
bulmak gibi. Bunda "Tarama" teknii uygulanr: ne atadnz ok net
ekilde (kelimenin resim gibi ekliyle) gznzde canlandrdktan sonra,
stun ve satrlar boyunca baknz aa doru (veya soldan saa) hzla
kaydrrsnz t ki aradnz isim veya kelimelere gelesiniz.
3) Fotorafik Okuma, yeni listemde sras bizim "ok Hzl Okuma"daki "Gz
Gezdirme" aamasndan nce geliyor.
Bu teknikte, kelimelere, satrlara keskin bakla gz dikme yerine, "Yumuak"

(adeta dalgn) bir gzle ve btn bir sayfaya bakarak yapacaksnz. Ve beyniniz,
"tm" kavrayacak.
Bu nasl olabilecek?
Bilindii gibi, beynimizdeki iki yarmdan her biri az ok farkl bir fonksiyonla
"alglar". "Sol beyin" mantkla dnp anlar (veya, anlamaya alr). Her
grdn, duyduunu, analitik bir ekilde iler: Kk paralara bler, ve
birimden, paradan tekten tme gider, sonuca balar. Bu bilinli okumadr.
"Sa beyin" sezi yoluyla alglar.
lk olarak bir eyin (ekil, yaz, ses) tamamn (tmn) yakalamaya alr; bu.
"bilin-alt"nn alglaydr. Daha sonra sa beyin, yakalamaya alr; sol beynin
de yardmyla, birimlere, ayrntlara iner ve hemen sentezler kurar: tmden teke
alglama tarz.
Okullarda retilen okuma yntemi aksi iddialara ramen hl "tekten tme"

(tek harften, heceden) balanrd ama, imdi kelime ve kelimeler sralanp
__________________________________________________________________
3
okunup sonra 3-4 szck bir arada anlam analizine giriiliyor. Yani gene tekten
tme "ok Hzl Okuma" da "n Okuma", "bloklar" halinde okumaya yneldii
iin "tmdenlik" ilkesine uymaktadr. "Hzl Okuma" aamasnda da 3-4 kelime,
hatta btn bir satr tek bakta alglanmaya alld iin gene "tm" esasldr.
Ancak bunlar, btn bir sayfay bir kerede grmeye almad iin, "Fotorafik
Okuma" derecesinde "Byk Tm" deildi.
Peki, btn bir sayfa, okunmasa bile, "alglanabilir" mi? Deneyler olumlu cevap
veriyor. Saniyede bir sayfa evirmek suretiyle koca bir kitap il be dakikada
"Fotorafik Okuma"dan geirilebiliyor.
- Dikkat: Bu, tam okuma demek deildir.
Burada sz konusu olan, tam okumak iin sadece beyni hazrlamaktr. Yoksa bu
aamada kalrsak, o sayfalarda anlatlanlarn hibirini "bilinli" olarak anlam
saylamayz.
imdi dier aamalara geelim.
4) Gz Gezdirmeli Okuma (Gz Gezdirmeyle Okuma:) okunacak materyalin ana

fikrini yakalayncaya kadar metinden paralar atlana atlana okunur: 2-3
kelimeyi bir defada grerek, paragraflarn ba ve sonlarn okuyarak fikir
edinilir. Ara balklar, resimler ve resim altlarna "italic veya "bold" kelimelere
zellikle dikkat edilir, anlam ters evireceini belli eden szcklerin ("fakat",
"her ne kadar" gibi) ve yapy zetleyeceini belli eden iaret kelimelerin tesi
tam okunur. "Kayman alma" teknii de bu aamada uygulanr.
5) Hzl Okuma: Artk neyi, niin ve ne kadar okuyacamz belli olmutur. tesi
ya tamamen tasfiye edilmi, gereksiz saylm, ya da "kayma alnarak" o
blmler "okunmu" kabul edilmitir.
imdi tam olarak, atlamadan okunacak metinlere geldik.
6) Gene de baz zor anlalan, zor hatrlanan ksmlar kalm olabilir. Metin
sonuna kadar okunduktan sonra o blmler tekrar ve dikkatle okunur, notlar
alnr.
__________________________________________________________________
4
SA YARI BEYNLE "OKUMA"
"Sol Yar Beyinle" hazrlmz bitirdik diyelim: Mantkla ve bilinli ekilde ise
baladk: okuyacamz eyi niin, ne maksatla okuyacamz ak-seik
kendimize hatrlattk, hzlca elden geirdik (gz attk) ve hangi ksm
okuyacamz kararlatrdk.
Sra geldi "Sa Yarm-Beyine".
Yani "tmden" bakmaya. Okunacak eyin tamamna (kitabn tam sayfasna,

gazetenin btn stununa) bakmaya. Scheele'in "Fotorafik Okuma" dedii
ynteme.
A) HAZIRLIK
Bunda da bir hazrlk aamas var.
Sa beyinle almak iin buna uygun bir ruh haline girmeniz lazm. Bu
psikolojik hali bizim derviler eskiden beri bilir ve uygularlard. Hintlilerin e-
itli "Meditasyon" yntemleri (Hinduizmin "yoga'lar, Maharai'nin "matra"l
Transandantal'i, inlilerin Taoizmi, Mevlna'nn, Yunus Emre'nin vecd halleri,
ada psikolojinin "Biofeedback" aralaryla beynin "Alfa" yaynlarn artrma
usulleri, hatta salk reetelerinin "Relax" (geveme) egzersizleri hep bir "derin
huzur" yaratmay amalyor.
Paul Scheele bunlar Amerikan pratikliiyle basitletirmi ve "okumaya"

uygulam. yle ki:
1) Dikkatinizi banzn st-arka tarafna younlatrn. Bunun kolay olmas

iin yuvarlak bir cismi (pinpon topunu diyelim) banzn o noktasna otur-
tun, ama gerek bir topu deil, hayalisini hayalimizde canlandrp oraya
yerletirin. Dikkatinizi, kafanzn arka tepesinde durduunu farzettiimiz
pinpon topu zerinde younlatrn;
2) Rahat bir ekilde oturun;
3) Derin bir nefes aln, bir-iki saniye tutup yavaa boaltn ve 3 saysn
aklnza getirin; iinizden "Geve" szn bir iki defa tekrarlayn.
Vcudunuza verdiiniz bu emirle, tepeden trnaa kaslarnz gevetin.
Bedeninizi bir geveme dalgasnn kapladn tasavvur edin. Hibir
adaleniz gergin kalmasn,
4) Zihninizi de sakinletirin. Gene derin bir nefes aln, 2 rakamn dnn

ve beyninize "geve" talimatn verin. Aklnzdan gemile ve gelecekle il-
gili dnceleri atn, silin; sade u na "fokus" yapn, younlan.
__________________________________________________________________
5
Nefesinizi salarken, gerginliklerin, dertlerin ve sorunlarn akp gittiini
dnn.
5) Bir nefes daha aln, biraz tutun, yavaa dar verin. Zihninizle l saysnn
sesini iitin. Aklnzda gzel, zevkli bir iek canlandrn.
Artk Sa Yarm Beyniniz devreye girmitir. Sezile kavrama ruh haline

kavumuunuzdur. Beyniniz, ounlukla, "Gevemi halde canl uyankllk"
demek olan Alfa yaynlar karyor demektir: (8-12 Hz.)
Bundan sonraki aamalara gemeden nce, hibir gerginlik veya dikkat ekmeler
olmamasna dikkat edin, ama sakn kendinizi zorlamayn. Fotorafik Okuma
yaparken de bu huzur ve sakinlik ortamnda olacanz kendinize tatl tatl
hatrlatn.
Bu 5 aamal hazrlk ilk nceleri birka dakikanz alr; fakat alkanlk haline
gelince, bir kere nefes alp vermeniz yetecektir.
B) DALGIN-BAKI/FOKUS (Fotorafik Okuma)
Hazrlk tamamlannca bir an gzleriniz kapal halde durun, sonra sakince ap

okuyacanz eye (sayfaya, stuna) bakn. Kelimelere, cmlelere, paragraflara
"keskin" ekilde bakmayn. Byle dik bakma, sol beyin kresini, yani mantkl,
eletirici, analitik beyninizi uyandrr, ii bozar. Sayfann, stunun tmne
yumuak dalgn bir bakla bakn.
Yazlar "flu" (net olmayan ekilde) grlrse tel etmeyin, daha iyi. Bu gz
bebeinizin evresindeki hcrelerle "raflarla bakyorsunuz demektir; gz sinirleri
"rod"lardan gelen mesajlar doruca sa beyne iletir (oysa keskin "fokus"lu bak,
sk skya gzbebeine yerlemi olan "cone"lardan kan sinirler yoluyla
ekilleri sol beyne nakledilir).
Gznz, eski alkanlkla, hemen kelimeleri yakalayp okumaya alabilir.

Bunu nlemek iin (ama tel etmeden, sakince ve aklnza kafanzn stndeki
hayali pinpon topunu getirerek) u yolu deneyin: Kdn st-alt-yan, hatta
paragraf aralarndaki beyaz boluklara bakn; kitapta, sayfann drt kesine. Ve
"dalgn-bak" haline kavutuunuzu farkedince tam sayfaya bakn (ya da 2
sayfann ara krmna). Sayfalar de sakince bir veya iki saniyede bir evirin.
"Ama okumadm ki" demeden. Sa beyniniz alglad bile.
15. yzylda yaam olan Japon samuray Miyamoto Musai de bakn iki ayr
eidini "ken" ve "kan" szckleriyle ayrt eder. "Ken" bak, bir saldrgann
hareketlerini olup biterken yakalar, "kan" ise dman klcn savurmadan daha
olu annda sezile alglar ve savunma imkn salar.
Amerika'da Tecrbi Psikolog olan kzm Ceylan da bana ilgin bir deney
anlatmt: parmaa bir darbe gelmeden birka salise nce ac/alarm iareti olan
gz krpmasnn harekete getii tespit edilmi.
__________________________________________________________________
6
zetle: Foto-Focus yumuak-dalgn bak sa beyne analitik olmayan grntler
yolluyor ve tmn bilin-altna geirip sezi yoluyla alglatyor.
Sa beyine fotoraflanm olan bu sayfalar, bundan sonraki hzl okumayla,

bilin stne kyor ve TAM OKUMA oluuyor.
__________________________________________________________________
7
LETM VE OKUMAK
Sesli Okuma
Ayn dili konuanlar iin szle anlamak kolayd, doald. Fakat yazy yazmak
ve okumak eitim gerektiriyordu. O yzden de okuma-yazma az sayda
insanlarn becerebildii bir eydi (2000'ler girerken bile hala her lkede okuma-
yazma bilmeyenler vardr).
Okuyabilenler de bin yla yakn bunu sesli olarak yapyorlard; yani yazdaki
kelimeleri yksek sesle okuyorlard.
Baka trl yaplabilecei akllarna bile gelmiyordu, nk binlerce yl

okumann bilinmedii gnlerde, o szckleri sesle yapmlard. Nihayet insanlar
-bir iddiaya gre Ortaan yarsnda- "iinden", yani "seslendirmeden" okumaya
baladlar. Gya seslendirmeden! Gene de okumay bir baka ekilde -ama
duyulmayacak ekilde- seslendirerek yapyorlard: ya dudaklar okurken
kprdyor, ya da grtlaklar hareket ederek iten seslendiriyorlard (bugn bile
byle okuyanlar pek oktur); dolaysyla okuma hzlar frenleniyor ve
yavalyordu.
te "Hzl Okuma" eitimlerinin krmaya altklar bu "kt alkanlktr:

kolay deil, bin yllk bir yntem!
Talim grmemi "normal" bir konumac dakikada 125-150 kelime "syler"

(saatte 7500-9000); ayn artlar altnda bir okuyucu ("iten seslendirerek"
okuyan) dakikada 150-160 kelime okuyabilir (saatte en ok 9500 szck)...
Grld gibi okuma hz, konuma hzyla neredeyse ayndr. Oysa o kt

alkanlk yenilirse, ayn okuyucu dakikada 250-1000 kelime okuyabilir (saatte
15.000-60.000). Anlayarak. Hatta, daha iyi anlayarak!
ten Sesli-Sessiz Okuma
Okurken hznz en ok frenleyen, yavalatan "kt" alkanln, kelimeleri

seslendirmektir demitik: arlatrma, srasyla, dudak kprdatarak, grtlak,
oynatarak, bunlarn hibirini yapmayp da, szckleri iten, derinden
En zor vazgeilen alkanlk iten seslendirmektir. Ama bunun da areleri vardr.

Bunlar grmeden nce, iten (bazen de azdan) sesli okumann her zaman
"kt" saylmayacan da belirtmek gerekir. Hatta gerekli:
1) iir okurken
2) Yabanc dilde "telaffuz" renirken
3) Sessiz okuduunuzda anlayamadnz ksmlar gelmise
__________________________________________________________________
8
4) Size yeni gelen bir sze veya deyime rastlamsanz.
Buna karar verip, ona gre sesli veya sessiz okursunuz. Bu da "Esnek Okuma"
ynteminin bir parasdr.
"Tam sessiz" okumanz gerekti diyelim.
"inizden sessiz okuyamam ki" demeyin. Otomobille giderken, "DUR" iaretini

grdnzde, dikkat edin, herhalde iinizden seslendirmeden okuyor, daha
dorusu anlayveriyorsunuzdur.
Yahut "ACL IKI", "SGARA LMEZ" gibi iaretleri de bir hamlede, dtan,
iten, sessiz okuyabiliyorsunuzdur.
Gznzle beyniniz tam bir iliki kurdu mu, kelimelere bile gerek olmadan,
birka saniye iinde bir olay anlarsnz -hem de birok ayrntsyla. Mesel bir
trafik kazasn (canl veya televizyonda). Halbuki bu "grdklerinizi"
(=anladklarnz) yazyla ya da szle anlatmaya kalksanz dakikalar alr.
u halde, cmleleri kelime kelime okumaya gerek olmadan da (hele iinizden

seslendirerek okumaya hi gerek olmadan) "ok Hzl Okuma" yntemiyle her
eyi mkemmel anlarsnz, hatta ok kere daha iyi.
ten Sesli Okuma Alkanln nlemek in
En iyi are, okurken duraksz NEFES alp vermenizdir.
Dikkat edin, okurken normalde hemen her kelimede nefesimizi ksa bir an
iimizde tutar, sonra devam eder, sonra gene tutarz. Tpk okurken
gzbebeimizin de duraklar yapmas gibi.
Bu tabii, doal bir alkanlktr. Gz, kii iin tehlikeli veya ilgin bir ey
farkeder etmez hem gzbebeklerini o ey zerine sabitletirir, hem de nefesini
tutar. Ve bu arada grd eyi iinden kelimeletirip seslendirir.
Yapacanz ey, nefesinizi hi tutmadan, normal bir ritimle alp vermeniz ve

bunu aksatmadan okumanzdr.
Talim yaparken, okumaya girimeden nce sayfann veya stunun stne,

kadn beyaz (yazsz) ksmna birka saniye bakp normal ritimle teneffse
balamayn. Nefes kontroln elde edince okumaya balayn ve ayn ritimle
sonuna kadar okuyun.
__________________________________________________________________
9
Baka "Frenler"
O eski alardan kalma baka "Okuma Frenleri" de vardr: Okuduunu, hi

lzum yokken bile, tekrar okumak; okuduu kelimeleri, cmleleri tekrar gzden
geirmek.
Daha zararl bir "fren" de, "tekten tme" giderek okumaktr. Yani harf harf
okuyup heceye varmak, hece hece okuyup kelimeye varmak, kelime kelime
okuyup satr-cmleyi tamamlamak.
Okullarmz nihayet bunun yanln anlam, "artk modern yntemle", tmden

teke varla, yani kelime kelime okumay retiyoruz" diye vnyorlar. Halbuki
"kelime" tam anlamyla bir "tm" deildir; okumada tm olan, cmle veya
satrdr. (3 kelimeyi, kelime kelime okutup, sonra tek kelimelere geri dnmek de,
o retmenlerin sandklar gibi, tmden teke gidi deildir; gene tekten tmedir)
3-4 szc bir bakta grr, beynimize aktarrsak ite asl o zaman "btnler"
halinde beynimize giden mesaj hem daha iyi anlalr, hem de okuma hzl olur.
OKUMAK
Alfabelerin harflerinden oluan (veya gerek-geree yakn-sadece iaret

eklindeki) sembolleri "deifre" etmek, okumak demektir.
Gz, okumann ilk basama ise de, bir aratr; gz bakar, ekilleri foto-raf
makinesi gibi kayda alr ve beyne yollar. Gzn bakt eyi gren, yani asl
okuyan gz deil, Beyindir.
Beyin Nasl Okur, Nasl Kavrar?
Beyin, nceden rendii sembollerin anlamlarn hatrlar ve bylece okuma

hsl olur. Mesel "A" eklinin "A" sesinin simgesi olduunu bilir. Ya da "Ana
St iyidir" gibi 3 kelimeye gz, ya tek tek szcklere, ya da ne birden bakp
beyne "yaz ekli" olarak yollaynca, beyin bu sefer harflerin sesleriyle uramaz,
kavram karmaya alr: eer tek kelime gelmise, tesinin gelmesini bekler ve
bir "btn" ona ulanca, yaz eklinin de, kelimenin de anlamn "deifre" eder.
Bunlarn ou sol yar beyin tarafndan yaplr.
Sol Beyin okurken yorumlar, kyaslar, yarglar, ne, neden, ne zaman, nerede,
kim gibi ana sorular sorup yazda bunlarn cevabn arar.
__________________________________________________________________
10
Okunan eylerin eidi
Okuma bir gazeteden, bir dergiden, bir kitaptan, TV veya bilgisayar ekranndan,
tabeldan, daktilolu bir rapordan, ya da elyazs bir mektuptan olabilir. Teknik,
bilimsel, haber niteliinde veya "fiction" (roman, hikye, iir) trnde de olabilir.
Okumay zevk almak iin, kltrmz geniletmek iin, bilgilenmek iin,

zorunlu olduu iin, hatta, efkarlannca, derdimizi unutmak iin okur, dalp
gideriz. Montesquieu, "hibir zntm yoktur ki, bir kitaba dalarak hafiflemesin"
der. ok okuyan, Hzl Okuma talimi grmese bile, hi okumayandan veya az
okuyandan daha hzl ve daha iyi anlayarak okur.
Ritimli Okuma
Kelime gruplarn bir bakta okumaya "Blok Okuma" denir. Bu "bloklar" bir
ritim dahilinde okumak verimi artrr.
Tabii her materyal ayn ritimle okunamaz. Dar stunlu metinlerde (gazete ve
baz dergi stunlar) ortalama 5-6 kelime bulunur. Orta hzda gz 2-3 duru
yapar; yani 2.5-3 kelimeyi bir kerede okur.
Kitap veya A-4 kadna yazlm raporlar satr bana en az 10 kelimedir. Bu

durumda gz ortalama 4 duru yapar. Fakat gz geni alana alrsa, dar
stunda bir, kitap satrnda iki duru yapar, bu da okuma hzn en azndan bir
katna karr.
Esnek Okuma
"Bilgi a", "Bilgi Toplumu" gibi deyimleri pek sk kullananlar, "ada imaj"
yarattklar iin fazla haber/bilginin her zaman iyi bir ey olduunu sanrlar.
Oysa daima yle deildir. Okunacak eylerin gitgide art sonuna kadar alm
bir musluktan lavaboyu dolduran ve delikten akacak vakti olmayan suya benzer:
taar etraf berbat eder. Ya da, 1-2 tablet aspirin fayda verirken, 20 tane alrsak
zehirlenmemiz gibi bir eydir. 2000'li yllarda artk bel haline gelen "ar
bilgi/haber" seline isim buldular: nfoglut, yani bilgi/haber tkankl. (ancak
sitemizin bu bilgi kargaasna bir dzen ve dzey getirdiini de belirtmeden
gemeyelim.)
Yaplan bir aratrmaya gre, ilmi (bilimsel) bilgi/haberler her 12 ylda bir kat,
genel bilgi/haberler ise her iki buuk ylda bir kat artyormu!
Okuyanlar iin bu selin altnda kalma tehlikesi var, meer ki eskisi gibi deil de,
hem "Esnek", hem de "Hzl" okumay becersinler. Bu demek deil ki hereyi
"daha hzl" okusanz baa karsnz; hayr, yetiemezsiniz! "Neyi" ve o "ne"nin
"neresini", "ne kadar" okuyacanz nceden kestirmeye mecbursunuz.
__________________________________________________________________
11
te buna, "Esnek Okuma" denir.
"Her metni u kadar hzla okuyorum" demek de doru deildir, nk her

materyal, cinsine ve arlna gre, farkl hzlarla okunur.
Hereyi ayn hzla (veya ayn yavalkla) okuma alkanlndan vazgemek

gerekir. Bir muhasebeci bilirim, rakamlar, cetvelleri dikkatle ve yava
okumann alkanlyla, eve gelip de eline bir roman aldnda onu da yava
yava okur! Bir bakas da, Hzl Okuma teknikleriyle kelimeleri er drder
grp getiinden, teknik bir raporu veya bilimsel bir makaleyi ayn sratli
tempoda okumaya kalkar ve tabii okuduunu az anlar.
Bu esnekliin bir baka boyutu da vardr: Hangi metni, hatta o metnin hangi
ksmn ne kadar hzla okuyacanz da bilmeniz gereklidir. Ona gre bir yntem
seeriz.
u yntemlerden birini veya srasyla hepsini uygularz: Gz Atma, Tarama,

Atlama, Kayman Alma, Yan Semeli Okuma, Gz Gezdirmeli Okuma, Hzl
Okuma, ok Hzl veya daha yava okuma gibi.
Sonra, hangi blm veya eseri, hangi makaleyi okuyacanz saptar, trafikte
arlaan, hrlanan, kuak deitiren bir araba gibi "esnek" bir okumaya balar,
pek ok gereksiz okumay da ekirge gibi atlar geeriz.
Mesela, rakam ve istatistik dolu bir raporu, her ifadesi nemli bir dava
gerekesini, her kelimesi bir kymetli ta gibi olan edebi bir eseri normal hznn
yans sratinde, hatta tekrar tekrar okurken, elenceli bir gazete haberini, bir
polisiye roman normal hznzn 2-3 kat hzla okursunuz. Hele zamannz
kstlysa, ona gre de bir hz ve yntem uygularsnz.
Okuyacanz Materyalin Snflandrlmas
1) "A" grubu materyal: evremizde olan bitenleri renmek, kltr edinmek,

ailemizle ilgili, faydal bilgi toplamak iin okuyacaklarmz;
2) "B" grubu materyal: Zevk iin okuyacaklarmz: roman, iir, fantezi,
3) "C" grubu materyal: Okul ve eitimimiz, mesleimiz, iimiz,

mutluluumuz, salmz, baarmz iin okuyacaklarmz.
"Tr" olarak da yle sralarz: Gazete, dergi, rapor, metin, mektup, ett... v.b.
Hznz, sessiz veya iten sesli okuma tercihlerinizi yapn, yle okuyun.
Bu da ESNEK okumadr.
Bazen de, bir ehir otobsnden aktarma yapar, vasta deitirir gibi, metnin bir
ksmn olduu gibi atlar, baka bir sayfadan devam edersiniz, iki Amerikal
__________________________________________________________________
12
okuma uzman, "Esnek Okuma"y yle tarif ediyor: "Okuma yntemini ve hzn
okuma amacna ve okunan metne gre ayarlayabilme"
Ancak bylelikle "Bilgi ann ar haber/bilgi kasrgasndan salkla

kabilirsiniz.
__________________________________________________________________
13
N OKUMALAR
n-okumay hepimiz, retilmeden de yapar dururuz. Gazete okurken haberlere

yle bir gz gezdirir, bir fikir ediniriz. Koca rapor ve dosya evrakyla karlaan
meslek sahipleri (avukatlar, mhendisler, yneticiler), ktlar hzla elden
geirir, bana sonuna, ortasna bir gz atar, fikir edinmeye alr.
Bunu hep yaptmza gre demek ki bu bir ihtiyatr. Yazlan her ey bizi
ilgilendirmez ya da evrakn, kitabn neyin nesi olduunu hemen renme
merakna der, hepsini okumadan acele bir gz gezdirmeyle zn, sonucunu
yakalamak isteriz. Veya unuttuklarmz hatrlamak iin. Bir baka geerli sebep
de, hangi ksmlarn okumamz gerektiini anlamak iin tmn kubak
grmek isteyiimizdir. Nihayet ok ksa zamanda bir konu hakknda fikir
edinmemiz gerekebilir. Be dakika iinde ne yaplabilir? Gz gezdirmeyle okuma
ile bunlar yaplabilir.
te bunlar iin n Okumayla abuk doru fikir edinmeyi bilerek ya da

bilmeyerek hep yaparz.
Atlamayla Atlama Arasnda Fark
Bu atlamalar kendimiz yaparz da, en verimli ekilde yapar myz? Yaplan

testler gstermitir ki, rastgele (yani bu yolda eitilmeden) yaplan gz gezdirilen
materyalden birok yanl sonulara ve yetersiz fikir edinmelere varlyor. yice
okunmas (ok Hzl Okuma ile tabii) gereken cmlelerin, nemsiz sanlp
"atland", hele Trke'deki "hileli" "ma" ile "mama" eklerinin ("yapmamalyz"
kelimesini "yapmalyz" gibi) ters grlp yanl anlamalara yol at belli
olmutur. ok defa, abuk fikir edinmek isterken, "abuk yanl fikir"
edindiimiz olmutur.
Onun iin, n Okumay salam bir teknikle yapmak iin ilkeler konmutur.
n Okuma bir baka bakmdan da ok nemlidir: dier teknikle (yani ok Hzl

Okuma ile) okuyacanz her eye nce "n Okuma" ile gz gezdirirseniz ve konu
hakknda nceden salam bir fikir edinirseniz, doru drst (yani ok Hzl
Okuma ile) okumaya getiinizde, hznz kesin olarak daha da artacaktr, (Sa
Beyni ilk nce kullanarak "tm" alglamak da bunun balang yntemidir).
A) Sa-Beyinle Tm Alglamak
(nceki blmlerde anlatld.)
B) n Okumann Ayr Yntemleri
1) Gz Atma: Soru: "Neymi?" (makale, kitap, dosya) - Bu soruyu cevaplamak

iin kitabn adna, gazete yazsnn manetine, dosyann etiketine... v.b. bir
gz atma;
__________________________________________________________________
14
2) Tarama: Neyi aryoruz? Nerede bulabiliriz? Bir eyi bulmak iin belirli bir
dzenle "tarama": telefon rehberinde aradmz ismi, i ilanlarnda il-
gilendiiniz ii, szlk veya ansiklopedide bir ad veya szc, bir kitapta
sizce gerekli olan bir konuyu ileyen blm buluncaya kadar "gz
kaydrarak" taramak;
Atlanacaklar, Atlanmayacaklar
Gz Gezdirmeyle Okuma, tm hakknda iyice fikir edinme yntemidir. Gz

Gezdirmeyle Okuma da her eyden nce, ana temay bir bakta ayrntlardan
ayrmalsnz. Hemen her yazda nemli olan 3 unsur vardr: (1) Konu veya
sorun, (2) Sebepler, (3) zmler-sonular.
Gznz bir paragrafa, bir cmlenin bana gezdirin, bakn bakalm orada bu 3
unsurun z nerede; gz gezdirip onu bulun ve okuyun, arada uzun
tanmlamalar, tasvirler, artarda "rnekler", "mesel"lar, benzetmeler, airane
veya felsefi "parantezler", tariheler ve tekrarlamalar gelir geer. Siz de bunlar
gein, atlayn.
"unu da hatrlatmakta fayda vardr ki...", "u da gsterir ki...",

"Mesela/rnein.." "birok defalar.." gibi szckler, ayrntl cmlelerin geldiini
gsterir. Atlayn.
Ama, "u farkla ki...", "Bir baka...", "u da var ki.." "fakat/ama" gibi kelimelerle
balayan cmleleri sakn atlamayn= bunlar, yeni bir fikrin ele alnacann
iaretleridir. "Anlalyor ki.." "Demek oluyor ki..." "Dikkat edilecek nokta.." fikri
vurgulayan iaretleridir, okuyun. "Ksacas", "sonu olarak" szckleri zet ifade
eder. nemlidir.
Gz Gezdirmeyle Okuma'da gsterdiimiz bu yntemler phesiz sizin kendi

amacnza gre uyarlanmaldr. Okuyacanz yazdan ne elde etmek
istiyorsunuz, ne aryorsunuz? renciyseniz, kolejlere snavla alnma konusunda
hangi kurallarda deiiklik yaplmas dnlyor haberinin gereini renmek
istiyor olabilirsiniz; o zaman, yazdaki filn yetkilinin adn, demecini nerede
verdiini, geen yllarda kurallarn ne olduunu, neden imdi deitirilmesi
istendiini hep atlayabilirsiniz. Sizin, gz gezdirip aradnz satrlar, sadece yeni
kurallar hakknda bilgi veren cmlelerdir.
rnein burlara merakl bir hanmsnz; terazi burcundansnz. Akrep vs.

burlar hakkndaki "kehanetleri" atlar, "Terazi"yi bulur, sade onu okursunuz.
(zaten kendiliinizden bunu yapyorsunuzdur.)
Demek ki, her ey sizin kendi amacnza tbidir, bunu berrak bir ekilde
aklnzda tutar, Gz Gezdirmeyle Okumaya yle balarsnz. Aradnz kolay ve
karmadan bulabilmeniz iin de, Gz Gezdirmeyle Okuma yntemlerini
hatrlayarak yazya gz gezdirirsiniz.
__________________________________________________________________
15
"Nefis" Yazlar, Bo Laflar
Ancak her yaz Gz Gezdirmeyle Okuma ile okunmaz. Baz yazlar o kadar nefis,
o kadar gzel veya derindir ki, Gz Gezdirmeyle Okuma'ya gelmez. Her kelimesi
bir gzellik veya bilgelik mcevheridir. Bunu farkeder etmez, yazy (kitab), Gz
Gezdirmeyle Okuma ile deil, ok Hzl Okuma yntemiyle okumaya koyulun.
Buna karlk pek ok yazar laf geveler durur. Vaktiniz olsa bile bunlar Gz
Gezdirmeyle Okuma ile yle bir gz gezdirmeniz yeter. Baz yazlarda ise, yer
yer Gz Gezdirmeyle Okuma, yer yer de ok Hzl Okuma yntemleri
uygulanmaldr.
zeti:
1) lk paragraf, ayrnt mdr, ana konu mudur, anlayncaya kadar doru-

drst okuyun; balang cmlelerinden ya biri, ya ikisi (hatta 1-2
kelime) ne olduunu belli eder;
2) Paragraf balar ayrnt cinsindense atlayn, son cmleye bakn; temel

fikirse, okuyun (ok Hzl Okuma ile);
3) Baz yazarlar, ana fikri paragrafn sonuna saklarlar; onun iin batan
bir iki paragrafn son satrlarna da bir gz atn; eer yle ise, yazarn
slp ve yakalamsnz demektir; paragraflarn balar ayrnt ve
sonuca var hazrl, sonlar ise okunacak ksm demektir.
4) Yazarn dn tarzn, fikirlerini ifade biimini de yakalamaya

aln; o zaman, gerekli cmlelerin bile tamamn okumanza lzum
kalmaz: cmlenin ortasna bir gz atar, iin neye varacan ve ne
dendiini anlar, cmleyi bitirmeden teki cmleye atlarsnz.
5) ok kere yazarlar, ilk paragrafta ana konuyu yerletirir, fikrin hangi

yne gideceini anlatr. Son paragraf ise, konuyu toparlar, sonular
tekrarlar. Onun iin bunlar dikkatle okunmal, ara yerdekiler ise
nemli bir noktay karmamaya zen gsterilerek, Gz Gezdirmeyle
Okuma yntemiyle gz gezdirilmelidir.
6) Siyah (bold) veya italik yazlar mutlaka okuyun. "Trnak" iindekiler,

isimler, tarihler nemli olabilir, okuyun.
3) Semeli Okuma: Okuyacamz yeri bulduktan sonra sade o ksm okumak.

Gene de konuyla dolayl iliii olan blmleri Gz Gezdirmeyle Okuma ile
okumanz gerekebilir. Telgraflarda nasl temel szcklerle maksat
anlatlabiliyorsa, bur-da da yle okuyun.
4) Gz Gezdirmeli Okuma veya nbak: Bir metnin ana fikrini

yakalayncaya kadar, veya zn anlayncaya kadar veya tam olarak,
__________________________________________________________________
16
fakat hzl okumaya karar verdiiniz bir yaz hakknda nceden fikir
edinmek iin "atlaya atlaya" gz gezdirmek (ama belli bir sistem
dahilinde); yaznn giri ve/veya sonu ksm nemlidir.
Gz Gezdirmeyle Okumann ayr ayr yntemleri vardr:
a) "Ecremage" (yani kayman alma): Metnin temel fikrini bulmak iin-

dir. nemli cmleler tam okunur, ayrntlara "gz gezdirilir". Balarken
birka cmle okuyun, sonra paragraflar hzla inin. (Asetatlarn u
biimde olanlar kullann)
b) Atlamal okuma: Her paragrafta bir cmle veya yars okunur, teki
paragrafa atlanr, ara manetlere gz gezdirilir.
c) apraz okuma: Paragrafn ilk kelimesinden, sonuna doru apraz bir

izgi boyunca (izginin rastlad kelimeleri) okumak. Dar veya geni
zigzag asetatlardan yararlanabilirsiniz.
Gz Gezdirmeyle Okuma'da, her sayfaya 10 saniye yeterlidir.
Dier okuma eitleri:
HIZLI OKUMA (H.O.): Bir yazdaki hereyi, fakat daha hzl olarak okumak.
DKKATL OKUMA: Hzl Okumadan sonra, konuda tam anlalamam, veya

aklda tutulamam blmler kalmsa, veya ok gzel bir cmle ya da
benzetmenin tam tadna varamamsanz, bunlar 2-3 defa tekrar okunabilir (ama
metnin tamam H.O. ile okunup bitirildikten sonra). Ezberlemek iin de, bellek
zelliinize gre, 3-5 veya 10 defa tekrarlayabilirsiniz.
imdi bunlar, asl Hzl ve Tam okumaya gemeden nce, biraz daha aalm ki,
hi unutmayasnz:
n Okuma'nn Nedeni ve Nasl:
"n Okuma"nn, abuk Doru fikir edinmek iin maksada gre deien 4-5 eidi
vardr. Amacnza gre bunlardan birini sein (buna "semeli okuma" denir).
Srasyla tekrar hatrlayalm:
__________________________________________________________________
17
1) GZ ATMA yntemi:
a) Nerede ie yarar?: Kitap, dergi, dosya seerken.
b) Nasl uygulanr?: Kitap, satn veya dn almadan nce adna,

konusunun ne olduuna, yazarn ismine, "indekiler"in blm
balklarna, yaynland tarih ve, almaya niyetleniyorsak, tabii
fiyatna da gz atarz. Varsa, arka kapakta kitap ve yazar hakknda
verilen bilgiye de gz atmada yarar vardr.
2) TARAMA = Yerini bulma yntemi:
a) Nerede kullanlr?: Aklnzda bir ey vardr: birinin telefon

numarasn bulma, bir isim, aradnz bir dosya, gazete ilnnda i
ararken size uyacak i, afite maaza veya konferansn adresi, bir
kitabn "indekiler"de ilgilendiiniz konunun sayfas,
ansiklopedide, szlkte bir konu bal vbAratrma iine
giritiimizde, okumadan nce ilk kullandmz yntemler, "Gz
Atma" ile "Tarama"dr.
b) Nasl uygulanr?: Bunun yntemi renmeden ok kere

kendiliimizden yaparz. Gene de aklda tutulacak bir iki husus
vardr: Bir kere, neyi nerede bulabileceinizi kestirin. Buna
"renmeyi renmek" diyoruz. Sonra, hemen okumaya (veya hzl
okumaya) balamayn, kendinizi tutun, dnn, belki de
okumadan nce yukardaki iki yntemle balamanz daha verimli
olabilir. Hatta bu iki yntem yetebilir bile. Bir de yazl metni
tararken, parmanzla satrlardan aa, kh hzlanp, kh
yavalayp kayn.
3) ATLAMALI OKUMA yntemi = (apraz okuma)
Bu yntem ilk ikisine benzer. Fark, ilk paragraf okuduktan sonra, n-

ceden yer saptamadan (tespit etmeden) rastgele birka paragraf tam oku-
yup, birkan atlayp son paragrafa da gz gezdirmek noktasndadr. S-
tun veya sayfalar aa doru apraz gz kaydrmayla okunur.
4) KAYMAINI ALMA yntemi = (Scanning/ecremage):
Buna "Selektif / Semeli" okuma da denir.
a) Ne Zaman kullanlr?: En ok, vaktiniz azsa veya metin ar ve

zorsa. Tabii edebi eserlerde uygulamazsnz.
b) Uygulama: Okumaya balar balamaz, kelimeler ve satrlar

boyunca kelimelerin ve cmlelerin siluetini hzla alglayarak
kayarsnz. Telgrafla yollanan mesajlar hatrlayn. Mesel:
__________________________________________________________________
18
"Yarn 3.30 Anadolu Ekspresiyle eimle Haydarpaadayz. Stop.
stanbulda 3 gn. ABC oteli skdar. Stop. Ahmet'e haber. Stop.
Selmlar."
Mektup olsa ayn eyi u ekilde yazardk: "Mehmet dostum.
Eimle birlikte yarn 3.30 da kalkan Anadolu Ekspresi treniyle

stanbulda Haydarpaa garna geleceiz. stanbul'da 3 gn
kalacaz. Ahmet'e ltfen haber verin. Eim ve ben selmlarmz
yollarz."
te "Kayman alma" yntemiyle, yukarda koyu harfli kelimeleri

okumamz ayn mesaj anlamamza yeter. Hele yazy yazan, "fuzuli"
szcklerle sz uzatma meraklsysa (nutuklarda, konferanslarda
bunun gibi "lafebesi" merakllarna ok rastlanr) ve yle cmleler
yazlmsa:
"Birok hususlarda bu gerekleri tek tek veya toplumca anlamakta

zorluk ekilmemesi gerekirken, bunlara srekli olarak gz
yumulduu kansna varmann g olmayacan dnmek
isterim... v.b."
Oysa sylenmek istenen undan ibarettir:
"Bu gerekler apaikr gzmzn nndeyken hep gz yu-marz

bence."
Demek ki, yazarn "laf ebesi" olduunu farkeder etmez, gereksiz

szckleri atlayp kayman alarak, sade o kelimelere dikkat
ederek okuruz.. Tamamen atlamasak bile, bir iki tanesini okuyup
geeriz. Esas olan ana fikri yakalamak ve bunu aklda tutup yle
okumaktr.
Bu yntemin bir baka uygulamas da, okurken edindiimiz bilgiler

nda daha okumadmz cmlelerin ne demek isteyeceini
sezinleyip, o satrlara geldiimizde, srf tahminimizin doruluunu
anlayacak kadar gz atp atlarz.
5) YARI SEMEL OKUMA:
Bir yazy okumaya balaynca bizi ilgilendirmeyen veya fazla teknik

kelimeleri atlaya atlaya, yarayacak blmlere gelir ve bunlar "Hzl
Okuma" ile okuruz
__________________________________________________________________
19
SEEREK OKUMA
Bir de zevkli bir tecrbeyi Hzl Okuma ile yazk etmek vardr: stn kaliteli bir
edebi parada ok kere her bir kelime titizlikle seilmitir. "Nans" farklar,
uyandraca armlar, renkler, ses ahenkleri hep dikkatle ayarlanmtr.
Gustave Flaubert, "Madame Bovary" romann 17 ylda yazmtr; her gn kara
tahtasna bir cmle yazar, karsna geer, oturur dakikalarca seyreder,
beenmedii kelimeleri siler, yerine daha uygun bulduu bir baka szc
koyarm. Byle "mcevher" gibi parlatlm kelimeleri er er hzla geerseniz
tadna varmam olursunuz
Demek ki hereyin bir yeri ve zaman var. Okunacak metne gre okuma hzn
ayarlamaya ve seerek okumaya "esnek okuma" demitik. Yalnz hz deil,
okuma yntemini de metne ve amacnza gre ayarlamalsnz. Eer sade genel
bir fikir edinmek iin, ya da hangi ksmnn bizi ilgilendireceini tespit iin
okumaya balayacaksak, o zaman demin szn ettiimiz Gz Gezdirmeyle
Okuma veya Atlamal Okuma yntemini seeriz.
"Bilgi a"nda haber-bilgi yn gitgide iinden klmaz hale geldiine gre

(Bilgisayarc deyimiyle "Infoglut") ill hereyi okumak bize ok vakit kaybettirir -
hzl okumak dahi. Gz Gezdirmeyle Okuma burada da ie yarar ve bize gerekli
olan okumay sememizde kullanrz.
Bir de "zaman" faktr vardr: bir metni okumamz art olabilir, fakat
zamanmz kstlysa o zaman en hzl okuma "vitesine" geeriz. Bu bile bizi
yetitiremeyecekse o zaman Atlamal -"Kayman alma" (Skimming-ecremage)
tekniine geeriz.
En sk rastlanan durum, okunacak metnin kategorisine gre hzn seilmesidir.

Metin trleri yle sralanabilir:
1- Gazete
2- Dergi
3- Kitap
a) roman/hikaye,
b) bilimsel,
c) teknik
4- Rapor
5- Evrak, i mektubu
6- Grafik tablolar, saylar
7- El yazs (not, mektup ...v.b.)
Gazete ve Dergi Okuma
Gazete stunlar, genelde, dergi stunlarndan daha dardr ve daha kolay

okunur. Satrn ortasndan aa satrlara doru kaymak ok kere en hzl
yntemdir. Dergi stunlar ise (kitap stunu gibi) gazeteninkinden biraz veya
__________________________________________________________________
20
ok daha genitir, ya satrn ilk ve son kelimelerine gz kaydrarak, ya da satrn
bandaki ve sonundaki szckleri atlayarak okuyun.
Size hangisi en rahat geliyor ve en verimli oluyorsa onda karar kln. Dikkat:
1) Gazetede ve dergide, haberin canalc noktas byk manetle (balkta)

verilir.
2) Rportajlarda nce sorulara gz atn.
3) Resim ve izelge alt yazlar konuyu aydnlatr.
4) Makale-fkra yazarlarnn slbu farkl farkldr. Aina deilseniz, ilk ve

son paragraf okuyun; ana tema bazen ilkinde, bazen en son paragrafta
aklanr.
5) zellikle gazete haberlerinde nemli olay ilk cmlelerde verilir, son-

rakilerde ayrntlara girilir.
6) "Spot"lar yaz veya haberin zetini veya temasn verir.
7) Dergide ise ilk paragraf zet deil, "giri" veya "tantm" niteliindedir.
Gazete ve dergiler iin Hzl Okuma (H.O.) ve Gz Gezdirmeyle Okuma

tekniklerinin bir karm kullanlr. Gz Gezdirmeyle Okuma ile ilgi alannza
giren haber, fkra ve diziyi seer, onlar da H.O. yntemiyle okursunuz. Gz
Gezdirmeyle Okuma aamasnda manetler, zetler, resim altlan, koyu dizilmi
szckler ve sekin kelime gruplar okunur. H.O. ile okunacaklar ise daha nce
belirttiimiz metotlarla.
Baz gazeteler H.O. yntemiyle dakikada 600-700 kelime hzla okunursa,

ortalama, Hrriyet'in l sayfas 50 saniyede, Sabah'nki l dakikada, Milliyet'inki l
dakikada 20 saniyede bitirilir. Demek ki ortalama 1-1.5 dakikada.
Tempo, Aktel trnde bir derginin tamam l saat 10 saniyede, orta boy roman
da iki buuk saatte "hatmedilir" (roman, sradan bir eserse, bu sratle, edebi bir
"aheser"se, dakikada 200 kelime gibi bir yavalkla okunmaldr).
Rapor, evrak, i mektubu, "Kayman alma" yntemiyle ilgili blmleri taranr,

gereken ksmlar dakikada 300-400 kelime hzyla okunur. mektuplarnda az
miktar "atlama" yaplr, sonra da size in bir konuysa 400-450 kelime hzyla
okunur; in deilseniz en ok 300 kelime sratle.
Grafik tablolar, saylar, el yazl mektuplar daha yava (dakikada 250-300'le)

gzden geirilir.
Bilimsel ve teknik kitaplar, raporlar ve aratrmalar, zorluklarna gre,

dakikada 150-200 kelime hzyla okunur, anlalmayan blmler, ilk okumadan
sonra (tercihen bir blm bittiinde) geri dnp tekrar gzden geirilir.
__________________________________________________________________
21
zetle, hznz metnin kolayl-zorluu, sizi ilgilendirii, konu hakknda bilgili
veya yabanc oluunuz, yaznn slbu, kulland szcklerin adal-eski, veya
ar "yenici-uyduruku", cmlelerin uzun veya ksa oluu tayin eder. Tabii o
andaki yorgunluk dereceniz de.
__________________________________________________________________
22
ALGILAMA
Yava, Hzl veya ok Hzl, "Okuma"daki amacnz, bu faaliyetten faydal bir

sonu karmaktr (buna, okurkenki -ve sonra hatrlanncadaki- zevk dahildir).
Okurken, ekil-kelime veya satrlar deil, anlamlar yakalarz. Demek ki beynin

ilk ilemi, ALGILAMAK'tr.
Sonra bu okunan eyleri (veya grntleri) beyin, arivine veya deposuna

yerletirir (elektrik uyarsyla kimyasal bir proteine dntrlp "yaptrlr").
Buna "Bellee/Hafzaya geirme" diyoruz. Beyin de hafzayla ilgili iki veya
trl ilem yapar:
1) Enstantane (ok az sreli kayt). Bu kayt bir iki dakika iinde silinir;
2) Uzun sreli kayt: Bu da, duruma gre birka saat veya birka ay "aklda
tutulur". Bazlar ise mr-boyu hafzada saklanabilir. Hibir eyin
unutulmad ve beyinde bir "dipsiz kuyu"da alkonulduu
sanlmaktadr.
Sonuncu ilem, istek zerine, beyin arivindeki kaytlarn bilin stne

karlmasdr. Buna da "Hatrlama/Anmsama" deriz. Ezberlemiizdir.
Bunu, okurken de (okuduumuz blmleri unutmadan), daha sonralar,

gerektiinde de yaparz: anmsarz, hatrlarz, arm yaparz.
Bunun tesinde artk "DNME" gelir: okunan, alglanan, saklanp

hatrlanan, yani renilen eylerden, analiz veya sentez ilemleriyle sonu
karmak: kyaslamak, zm bulmak, pln yapmak, harekete gemek
(uygulamak), ama bunun yerine, gevi getiren bir mahlk gibi, hatrladklarmz
hibir "dnme" ileminden geirmeden aynen tekrarlayanlar da vardr: Ezbere
sylemek veya yazmak. Kukusuz ezberin de yeri ve gerei vardr ama, asl
nemli olan, hatrladmz verilerden yeni bileimler (fikir) retebilmektir.
__________________________________________________________________
23
KT OKUMA, Y OKUMA
Okumay arlatran nedir? Nedir hzn frenleyen? Birka "mnasebetsiz" freni

tekrar da olsa, sayalm:
1) Gznz idman grmemi, belli bir hza taklp kalmtr. (Fotoraf

kamerasnn merceindeki ama-kapama hzn ayarlayan
mekanizmann taklmas gibi bir ey). Bylece gznz her satrda 8-
10 defa duru yapyor;
2) Satrdaki kelimeleri tek tek okuyarak ilerliyorsunuz (2-3 kelimeyi bir

kerede okumak yerine); "Yar Cahil" dediklerindenseniz
(estafurullah) kelimeyi bile bir btn olarak deil "hece-hece, belki de
harf-harf okuyorsunuzdur;
3) Dnn: ii bilye dolu iki kutu olsun; 2 yardan, bilyeleri tek tek
alan m, yoksa ikier er alan m kutusunu daha hzl boaltr ve
kazanr?
4) Heceleri, kelimeleri, cmleleri okuduktan sonra; "belki iyi okumadm,

belki atladm, belki iyi kavramadm" gibi kayglarla bir daha
okuyorsunuzdur. Yani her cmlede biraz geri gidip tekrar
ilerliyorsunuzdur;
5) Okuduklarnz -kendi kendinize okurken bile- yksek sesle okur gibi

dudaklarnz kprdatarak, ya da dilinizi, ses tellerinizi oynatarak
okuyor olabilirsiniz, (kimi de, zihninden kelimeleri "sesli" gibi geirir);
oysa sesin srati, gznkinden yavatr (ikisi arasnda bazen 3
kelimelik bir ara vardr). Sonuta gz durup "i sesi" beklemek zorunda
kalr;
6) Ayrntlara ve 3.-4. derece nemi olan fikirlere taklyor, bu yzden de

esas kavram ak-seik anlayamyorsunuzdur;
7) "Sindire sindire okumak daha iyidir" grne katlp okuma hznz

gereinden fazla frenliyorsunuzdur. Oysa btn deneyler gstermitir
ki, hzl okuma (metne gre hzn ayarlanmas artyla) hem anlamay,
hem de hatrlamay artrmaktadr;
8) Pasif bir ekilde okuyor, yazarla birlikte onun ana fikirlerinin akna
kaplmyor, paralar arasndaki mnasebeti yakalayamyorsunuzdur;
9) Yeterince kendinizi veremiyorsunuz ("konsantre" olamyorsunuz);

onun iin de dikkatiniz, etraftaki grltlerle, olan bitenlerle aklnza
gelen baka ilerle kolayca datlyordur;
10) abuk yoruluyorsunuz, nk okumak sizin iin zor, yava giden bell
bir itir. ok lzum olmadka kitaplara el srmemeyi
yeliyorsunuzdur;
__________________________________________________________________
24
11) Bir de, bilen bilmeyen -ve ok kere kendimiz de- yanl iddialar ileri
srer ve bunlara inanrz. Bunlar, kendi icadmz olan "fren"lerdir.
Mesela, bir konuyu daha iyi anlamak iin yava okumamz gerektiine
inanrz.
Halbuki zorlukla ve pek yava okuyanlarla okumay yeni renenler,

okuduklarn en az anlayanlardr, ilerde de greceimiz gibi, beyin gzden
hzldr ve gzn grntleri beyne yava nakletmesi anlaya fayda getirmez;
bilakis.
Kelimeleri tek tek okumann "salam yntem" olduuna nedense inanrz. Oysa
orman, tek tek aalara bakarak deil, uzaktan toplu halde seyretmekle daha iyi
anlarz. nk "btn", paralardan daha anlamldr. Okumada da yle. Ne var
ki bu yanl inanlar bir kere kafamza yerletirilmitir.
Kendinizi bu tasvir ettiklerimizden biri veya birka olarak gryor musunuz?
Gryorsanz zlmeyin, bu saydklarmz, size okul srasnda taktklar

frenlerdir, yanl retimden doma alkanlklardr, bu lzumsuz frenleri
normale evirebilirsek, az sonra tasvir edeceimiz rencilerimiz gibi
olabilirsiniz. Kt alkanlklar da dzeltilebilir:
KT OKUMA ALIKANLIKLARI KIRMAK
Kt, yani yava, yanl okumann tek sebebi, 5500 yldr insanlara okumaya
yanl retmeleridir: her yerde byle.
Birka are;
1) Hala kelime kelime okuyorsanz, "geni alan" talimlerinizi uygulayn.
2) Okurken dudak kprdatyorsanz: Dilerinizin arasna bir kalem

tututurun ve yle okuyun. Bir sre sonra bu kt deti yenmi
olursunuz.
3) Okuduunuz kelimeyi veya cmleyi, anladnz halde bir daha okuma

eiliminiz varsa: beyaz kt kesin, okuduunuz ksmlar bununla rtn
ve okuduka kaydrn, okuduklarnz nnda kapatn. Geri kayma
alkanln az sonra unutursunuz.
4) Aklnz dalyor, okuduklarnzdaki anlam sk sk karyorsanz:

Birka satr okuduktan sonra, bir paragrafa balarken, yazarn
iddiasnn ve ana fikrinin ne olduunu yle aklnzda "tekrar
canlandrn" ve okumaya yle devam edin.
5) Satrlar bulank gryorsanz: Bir gz doktoruna muayene olun.
__________________________________________________________________
25
Y OKUYANIN ZELLKLER
1) Dakikada 400-800 kelime arasnda bir hzla okur; hzn, okuduu

malzemeye gre ayarlar;
2) Anafikirleri kapmak iin okur; onlar oluturan kelimelerin kelime

okuduklarn farketmeden, fikir olarak okur;
3) Kendine gveni olduundan, okuduunu tekrar okumaya kalkmaz

(meer ki ok gerekli olsun);
4) Bir satrda gz ancak 1-2 defa durur:
5) Okumas tam anlamyla "sessiz okuma"dr. Dil, dudak, ya da ses teli

oynamaz;
6) Ayrntlar hzla okuyup geer, geri plan iin yazlanlar bir bakta
kapp devam eder, yazarn temel amacn ve anlat yolunu arar;
7) Okuduu eye kendini iyice verir; evresiyle irtibat kesilmi gibi olur;
8) Saatlerce yorulmadan okuyabilir.
__________________________________________________________________
26
AKTF/PASF OKUMA ANLAMA
Anlayarak okumada okuyucu "Aktif", sade szcklerin ekillerini grerek okuyan

da "pasif" okuyucudur.
Aktif okuyucu yazarla adeta konuur, onu anlar, fikirlerini, ne demek istediini
kavrar, hatta daha okumad sayfalarda nelerle karlaacan az buuk
tahmin eder.
Okurken de hep Ana Fikri ve "Konu ne? Sorun n? Sonu ne? zm (varsa)
ne?"lerin cevabn yakalamaya gayret edin. Koyu (bold) veya italik harfli
cmleleri, anahtar kelimeleri, ara balklar biraz daha yava ve dikkatinizi
younlatrarak okuyun, ikinci derece fikirleri, ayrnt zerinde duran cmle ve
paragraftan ok hzl okuyarak devam edin, ama atlamayn (Gz Gezdirmeyle
Okuma'da ise bunlar atlarsnz). Yazarn slubuna aina iseniz, nemli-nemsiz
paragraflar nceden bilir, hznz ona gre ayarlarsnz.
Zor veya teknik metinlerin hzl okunmas ve anlalmas
Roman, ve teknik olmayan gazete, dergi gibi materyaller bu yntemlerle ok hzl

okunabilir. Fakat, kh yazarn adal slbu yznden, kh konunun size
yabancl, derinlii ve teknik szcklerle dolu oluu yznden yer yer
anlamayabilirsiniz. O zaman ne yapmanz lzm?
Bir kere hznz ayarlayn, biraz arlasn, fakat kesinlikle o anlalmaz sz ve

terimler gelince o noktada daha yava vitese gemeyin, ve hele orada durmayn,
geriye gz atmayn, devam edin. Daha sonra gelecek cmleler, sayfalar veya
resimler, emalar ok kere o karanlk blmleri aydnlatverecektir. Ama
sayfalar artarda daha anlalmaz hale geliyorsa ve bir k grnmyorsa (ya da
hla alacakaranlkta yol alyorsanz) ite o zaman durun. Metne tekrar bakn,
zellikle hi anlalmayan kelime ve terimlerin altn izin, anlamlarn aratrn:
szle bakn, ansiklopedi veya www.MaximumBilgi.coma girin. Notlar aln.
Hatta ayn metni tekrar okuyun. apraz endekslemeler karn, izelgeler izin.
Bunlar ayrca ayn metne bir baka zaman gz attnzda hemen kavramanza,
hatrlamanza yardmc olacaktr.
Btn bunlar phesiz ne kadar vaktiniz olduuna tbidir. Zamannz kstlysa,

"Kayman alma" yntemine bavurun, sonra da, en nemli grlen birka
blm hz ayaryla tam okuyun.
__________________________________________________________________
27
Dipnotlarn ve Kaynakalarn Okunmas, Atlanmas, Anlalmas
Bir metinde, esas konuyla dolayl ekilde balantl olan baz ilveler vardr,
bunlar ok kere stun/sayfa altlarnda, kitap sonlarnda, kk, bazen de italik
harflerle dizilidir.
Bunlarn hepsine "Not" veya "Dipnot" diyelim (kitabn sonlarnda verilmi

olsalar bile).
Dipnotlar eittir:
1. Konuyla dorudan doruya ilgisi olmayan, ayrnt veya fkra cinsinden

yazlar.
2. Teknik veya uzmanlam yazlara aklk kazandran, genel okuyucuyu deil

de, uzmanlarn isteyebilecei ilve bilgiler.
3. Bibliyografi (Kaynaka): Konuyla ilgili yaynlanm eser ve makaleleri,

kaynak vererek gsteren dipnotlar. Uzmanlar iin ok gereklidir. Veya sizi
ilgilendiren bir nokta yeterli verilmemitir ya da yazarn iddialarndan
pheniz vardr, baka kaynaklardan bunun dorusunu aratrmanz iin
gerekli olabilir. Dier okuyucular bu kaynaka notlarn okumasa da olur.
Hzl Okuyarak Anlamay Etkileyen Faktrler ve Amalar
1) Metnin arl, tr
2) Okuyucunun sz ve bilgi daarc
3) Okuyucunun dikkat ve "konsantrasyon" derecesi
4) Heves / ilgi (motivasyon) durumu
5) Analiz, Sentez ve Kyaslama yetenei
6) Bellek / hatrlama
7) Uygulama - Kullanma
8) Okurkenki ortamn dikkati etkileyecek durumu
9) Okurken dudak kprdatmak, iten "sesli" okumak, parmakla kelimeleri
cmleleri izlemek ("Tarama" haricinde).
__________________________________________________________________
28
ABUK KAVRAMA-SALAM ANLAMA N
PRATK TAVSYELER
renmedeki esas ilkeyi aklnzda tutun: Beyin, bir gerei/konuyu, u gene iyi
oturtabilirse iyi kavramaya balar:
1) Yaznn/konunun anlatm yaps ("Strktr");

2) Dzeni;
3) liki kprleri.
imdi, basit gibi gzken pratik tavsiyelere geelim: (bunlarn bir ksm eskiden
beri bilinen ve "iyi alanlar" diye tannanlarn uygulad kk, fakat ok
faydal usullerdir; daha sonra greceimiz yeni tekniklerle birlikte
uygulanmaldr):
1) Not alma: Okurken kitabn veya yaznn kenarna notlar kn (tabii kitap
sizinse; deilse bir defter veya kada). Eskilerin "der-kenr" dedikleri bu notlar
"telgrafvri" ksa szckler de olabilir; iaretler de olur -unlar gibi:
1) "bk, s.14": bir baka yerde gene bu konuya ait bir ey var demektir: ilve
ya da "burada sylediinin tersini yazyor orada..." gibi.
2) (=): Konu-fikir burada balyor..... (=) burada bitiyor.
3) .....: az-ok, belki
4) !: Amma da ha!., inanmyorum!
5) ?: anlamadm
6) ??: bana ters geliyor, incele.
Bunlar veya kendi dneceiniz baka iaretleri kullanabilirsiniz.
2) Baz bilgileri ilerde kullanabilmeniz iin kitabn sonuna kendinize gre ayr
bir "indeks" yapn (alfabetik olmayabilir) ve o bilginin bulunduu sayfay belirtin;
3) lerde tekrar gzatnca sizde arm yapabilecek kelimelerin altn (normal

veya fosforlu kalemle) izin; ama, bir yaknmn yapt gibi, hemen her
kelimenin altn izerseniz, nemli olanla olmayan kaybolur. izeceklerinizi
dikkatle seerek izin;
4) Okuduunuz blmlerin zetini karn (modern ders kitaplarnn ou bunu

zaten verir; yeterli deilse veya ok ayrntya girmise kendiniz yenisini yapn);
5) Bu zetlerden veya esas metinden yararlanp bir "ema" (izelge) izin ("Bu
Kitabn Dzeni" blmndekine benzer bir ey); tekrar alrken konuyu
kubak grmenize ve tmyle anlamanza yardmc olur ve bylelikle esas
metni tekrar okumaktan kurtulursunuz; veya sadece izelgenin tam
anlatamad ksm metinden bir daha okumakla yetinirsiniz;
__________________________________________________________________
29
6) Psikolojide "Tor" sistemcilerinin 1970'lerde ne srdkleri bir yolu deneyin:
daha ilk batan, yazlarn bandan balamayn, nce sonuna bir gz atn: ok
kere bu sizin iin konunun varaca noktay "ele verir" ve ondan sonra yeniden ve
batan okumaya balaynca; nereye gittiinizin hep farknda olacanzdan daha
kolay kavrarsnz. Tabii ki roman (hele polisiye roman) okurken bunu
yapmazsnz!
7) Trkede (Hint-Avrupa dillerinden ayr olarak), fiil ok kere cmlenin sonuna

gelir ve bu bakmdan anlay birka saniye geciktirir, alkoyar. Fiil ise -fikrin en
nemlisi olmasa bile- en mhim unsurlarndan biridir. Onun iin cmlenin
sonuna hzl bir gz atarak balamak Trkede anlamay abuklatrr.
8) Youn bir dikkatle okuyun ve aln (Concentration). Dardan grlt ve

hareket, yetersiz k, ba ars gibi etkenleri gidermeye aln; gideremezseniz
aldrmamay deneyin, o da olmazsa almay erteleyin, yoksa sayfalar
"okuyarak" evirip durursunuz, 10-15 dakika sonra bir de bakarsnz ki tek bir
kelime bile anlamamsnz.
Hayal kurma da dikkati datr; iradenizi kullann. En iyi are de "Hzl

Okuma"dr: dikkatiniz yle younlar ki, araya bir ey girmeye frsat bulamaz.
"Kavrama"nn psikolojik temel ilkelerine dayanan uygulamalar:
Her ne okursanz okuyun (Kitap, rapor, gazete, dergi ve bunlardan bir ksm veya
sayfa) -daha balarken listesini birazdan vereceim- sorular hemen zihninizde
sorun ve okuduka cevabn arayn:
En iyisi, Amerika'da "New York Times" gazetesinin mehur ettii ve onlarn

haber bltenlerinin ilk paragrafnda hep cevaplandrarak kullandklar soru
dizisiyle balayalm:
1) Kim veya kimler?

2) Nedir olay?
3) Ne zaman
4) Nerede?
5) Nasl olmu?
6) Niin olmu?
7) Nasl sonulanm?
Bu gazetecilik slbu bazen her duruma uymayabilir; onun iin yelpazeyi biraz
daha aalm:
Konu nedir? Okuduum ey neye aittir? Ne anlatmaya allyor? Beni ne derece

ilgilendirir?
Sormaya ve okurken cevaplar aramaya devam edin:
Yaznn en ana fikri nedir?
__________________________________________________________________
30
Sorun nedir?
Sorunun sebeplerini bu yazda bulabilecek miyim?
Sonu ve (varsa) zmler olarak ne deniyor, ne teklif ediliyor?
Yazarn konu hakknda gr ne? Ana fikri ne?
Bunlar nasl iliyor? Nasl ispatlyor veya aksi fikirleri nasl eletiriyor?
rnekleri ne? Benzetmeleri?
Paralel izgileri? Yaratt armlar?
Her yeni blm veya sayfalara geldiinizde, yeniden bu sorular sorun. Bu

nceleri zor gelebilir; fakat beyninizi talimlerle buna altrn. Ayrntlara
boulmadan okumay renin (bunlar sonra okur, zerinde durursunuz).
Kelimelerin gznz yakalamasna, saplanma eklinde yavalatmasna izin
vermeyin. Yaznn, yazarn dn veya bilgi kmesinin tmn bir kerede
alglamaya aln. Bunun iin de:
'aret kelimelere" dikkat edin,
"Gz Gezdirme" tekniklerinde belirteceimiz "dikkat edin" trndeki kelime ve

cmlecikler, hzl (ve yanl yapmadan) anlamanz iin ok nemlidir. Burada
ana prensibi belirtelim: baz szckler iin ayrntsnn ve tekrarnn iaretidir:
"rnein/mesel" (veya "gene bunun gibi...") ile balayan cmleler.
Bazs ise, anlamn deitirileceini anlatan szler, heceler (Trke'de

mama=yapmama) veya yepyeni bir bahse geileceini belirten szckler:
"bundan ayr olarak", "ise de"... v.b.
Bylesine hzl ve tm (yani ana fikirleri) kavrayarak okuyutan sonra geriye

dnp ve bu sefer ayrntlara da dikkat ederek okuyun. Ezber isteyen hallerde
(zellikle okullarmzda) mecburen okuduklarnz ezberleyin: zet ve
izelgelerinizi kullanarak ve nceki blmlerde anlattmz "hatrlama"
yntemlerinin de yardmyla.
Bu tavsiyeler herkes iin geerlidir.
Bunlar yaplmazsa, saatler geer, ana fikirler detaylar arasnda boulup

kaybolur, pek bir ey anlalmaz ve iyi de aklda kalmaz. Ama yaplrsa, bir saat
iinde ne kadar ok eyi anlayp aklda tutabildiinizi grr ve aarsnz.
lave tavsiyeler
1) Daha ok okuyun. ok okuyanlarn, mesel, ne yapp yapp ayda bir-

iki roman veya genel kltr kitab bitirenlerin anlay yetenei ve
__________________________________________________________________
31
okuma hz bilenir. Anlama yeteneimizi zorlayan, ar sluplu
romanlar, zor konulu kitaplar okuyun, az anlasanz bile devam edip
okuyun; bu bir nevi egzersiz olur. Hafif halterler pazu gelitirmez;
2) Hep Temel Fikri yakalayarak okuyun. Yaznn, raporun, kitabn

yapsn (strktrn) hissetmeye aln. Ciddi bir eserde kark bir
cmle dizisi (veya paragraf) gelirse zerinde fazla durup anlamak iin
vakit kaybetmeyin, durmayn, okumaya devam edin; emin olun, az
sonra o cmlelerin ne demek istedii kendiliinden belli olacaktr; ya
pek de nemli olmad ortaya kacak ya da aklamalar gelecek;
3) Romanda konunun eridi/iplii/dokusu nedir? atma neden, kimler

arasnda, bunlar farketmeye bakn. Hikaye trnden olmayan
yazlarda ise tema arayn;
4) Hzl okuyun ama, kendinizi pek de fazla zorlamayn: illa 500 illa 1000
kelime okuyacam derken gerginleirsiniz ve verimli anlamay
kaybedersiniz;
5) u gerei iyice aklnzda tutun; kelime veya cmlenin okumakla

ilikisi azdr: basl eyler, birer karalt ve semboldr. Nasl artk
kelimelerdeki "harfler"le hecelerle vakit kaybetmiyorsanz satrlara da
saplanmayn, fikri arayn. Okumak, fikirleri yakalamaktr. Tekrarda
fayda var:
a) Fikirlere ynelerek okuyun, bunlarn arasndan da, asl

can alacak fikirleri yakalayn, okurken gznz tek kelimelere
(tek tek) veya satra saplanp durmasn. Beyniniz gznzn
peinden deil, gznzn peinden deil, gznz beyninizin
sorularn ve hzl araylarn izlesin; gznz, ray stndeki
tren gibi kayp gitsin, yukardaki sorular (ana fikri, sorunu,
ispatlar ... v.b.) yakaladka duraklasn (istasyonlara ulaan tren
gibi). Ve gene hareket etsin. Beyin, durakta ald bilgi ykn
hazmedip, daha ne gelmesi lazm, neyi bulmas lazm onlar
dnerek okumay kaydrsn.
Bunu pek ok kimse kolay kabul edemez. Neden? Kiiliinizden

doma sebepler olabilir:
1) Belki bir rencisiniz, size hereyi okuyup

ezberlemeyi altrmlardr, 2. ve 3. derece fikirleri ilk
hamlede atlamak size zor geliyordur,
2) retmenseniz, rencilerinizin dev katlarn yanl

yakalamak iin kelime kelime okumak sizde huy haline
gelmitir,
3) Hukukuysanz, ifadelerde yanl veya yalan yakalamak

gayretiyle hibir ey atlamamak sizin iin her zaman
gerekli gibi geliyordur,
__________________________________________________________________
32
4) Teknik raporlarla uraan meslek sahipleri (istatistikler,
muhasebe hesaplan, spesifikasyonlar, tbbi literatr gibi
eylerle uraanlar) "ince eleyip sk dokumay" adet
edinmilerdir,
5) Ya da "mkemmelci" ("perfectionist") karakter

sahibisiniz veya titiz bir brokratsnz, hereyin eksiksiz,
sraya uygun ve belirli bir dzen iinde cereyan etmesini
hayatnz boyunca uygulamsnzdr... v.b.
Bu gibiler iin, "ilk hamlede sade ana fikirleri oku ve onlara dikkat et, ayrntlar
atla veya stnde fazla durmadan ana temalar aramaya devam et" dendi mi
tepki gsterirler.
Evet, bir dereceye kadar hakldrlar; zerinde allacak baz eyler "atlamalara"
msait deildir. Yukarda rnek olarak verdiklerimiz phesiz ayrntlaryla
okunmaldr. Ancak burada bile, yer yer, baz atlamalar yapmay, ok nemliyi az
nemliden ayrmak, tm veren bir grup kelimeyi veya rakam bir kerede
okumak daha verimli olabilir.
Ancak, bir materyal tr vardr ki her kelimesi hatta her hecesi ve harfi
okunmaldr-, daktilo veya matbaa dizgi alanlarndan bahsediyoruz. Onlar
atlayarak okursa vay halimize. Bir de iir ve ok edebi sluplu romanlar
atlanarak okunmamal.
almann ruh hali:
alma psikolojisi uzman ve pek ok irkette alanlara yol gsteren Prof.

Mark Viktor Hansen, alma hzn ve kalitesini artrmak iin u tavsiyelerde
bulunuyor:
1) Yaplmas gereken ileri bir liste halinde toparlayn;
2) e en kolay yerden balayn. Zordan balarsanz usanabilir ve "yarna

erteleme" yollarn dnmeye balar, ya da ii tmyle atlatmann
arelerini ararsnz. Oysa kolaydan balayp hemen sonulara
ularsanz kendinizi iyi hisseder, ii brakmaz, zor ksmlara da "tam
gaz" girersiniz ksacas: Motivasyon;
3) Sevmediiniz bir i zerinde alyorsanz, nceden kendinize bir dl

vaadedin (bu da Motivasyon);
4) yi bildiiniz, baarl olduunuz (ve holandnz) konulara arlk

verin,
5) Rahat, i ac bir ortamda aln
__________________________________________________________________
33
6) Kendinizi kt hissettiiniz zaman size deer veren, sevdiiniz
kiilerle konuun."
Gz Salna Dikkat Ederek Okumak
1) Tabii nce durumunuzu gz doktoruna muayene ettirip anlamalsnz.

Belki gzle veya yeni cama ihtiyacnz vardr.
2) Ik gze deil, okuduunuz eye (kitaba, gazeteye) ve arkadan

gelmelidir.
3) Kitapla gz arasndaki en iyi mesafe 30-40 cm.dir.
4) Kitab yere (masaya) dz yatrmayn, hafif eik biimde tutun veya

altna (bir yanna) destek koyun.
5) Okurken arada bir durun, uzaa bakn; gznz dinlenir.
6) Trende, otobste, yatakta okumamaya aln.
7) Kk harfli ve gri kda baslm yazlar bol kta, parlak sayfalar

daha az kta okuyun.
__________________________________________________________________
34
SONSZ
Tm bu bilgilerden sonra sitemiz hakknda da birka kelime etmemiz doru

olacaktr. Bilgisayar ekranndan herhangi bir yazy okumak elbette ki basl bir
yayn okumaktan daha farkl bir olgu. Peki biz yani www.MaximumBilgi.com
ekibi olarak hzl ve rahat bir okuma platformu hazrlamak adna ne yapyoruz,
imdi bunlar birka maddeyle sralayalm:
1) Sitemizde kullanlan %40 gri renk, gz yormadan optimum okuma zemini

salar. Tam siyah veya tam beyaz gz abuk yorar.
2) Sitemizin arayznde hareketli yaz ve logolar minimum dzeyde

tutulmutur. Canl renklerde hzla hareket eden banner gibi objeler dikkat
dalmasna ve gzlerin abuk yorulmasna neden olur.
3) Konu anlatm sayfalarnda justify (iki yana yasl) paragraf dzeni

kullanlr. Bu yntem blok halinde okumalar iin en idealidir. Ortal ya da
sola yasl paragraflar blok grnmn bozacandan hzl okuma teknii
kullanmak pek mmkn olmayacaktr.
4) Konu anlatmlarnda anafikir n planda tutulur ve gereksiz anlatmlardan

kanlr.
5) Yazdrlabilir Grnm zellii sayesinde tm grafiklerden arnm

biimde makalelerimizi okuyabilir ve de dilerseniz yazcdan kt
alabilirsiniz.
6) ndirilebilir dosyalarmz pdf formatnda hazrlandndan ekran

grnm ayarlarnz dilediiniz lee getirebilirsiniz.
__________________________________________________________________

HZL Okuma Teknikleri PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

HZL Okuma Teknikleri PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.MaximumBilgi.

Aratrma Serisi No.12

Temel dman, Egzersiz Ve Teknikleri

Temel dman, Egzersiz ve Teknikleri

1) Gz daha hzl "bakmaya" (yani, ekilleri, yazlan beyne yollamaya)

2) Gz daha geni bir alam bir kerede yakalamaya altrma idmanlar.

3) Yanl alkanlktan ksma idmanlar: (a) Dudak kprdatarak okumay;

4) Okumaya uygun, rahat ortamda okumak, gzn salk durumunu,

Bu,"fiziki" idmanlardan sonra, okuma tekniinin zne gelmi bulunuyoruz.

En son teknikleri de kaplayacak ekilde hzl okuma nasl uygulanr?

1) lk yaplacak ey, okuma amacn ak-seik belirlemektir. Kendi kendinize

Bu "hazrlk" aamasnda maksadnz aka belirlerseniz, rastgele okumaya

1) Kitapsa: Eserin adna ve ikinci balna, yazarn kim olduuna,

2) Gazete veya Dergiyse: O nshann blmlerine, yaz balklarna, alt

3) Raporsa: Kimin tarafndan hazrlandna, konu balna, blm

Bunlar tamamladnzda, "bunu gerekten okumam gerek mi? Okuya-

b) Bir baka amacnz da olabilir: lnlardan i veya ev aramak gibi; bir

Bu teknikte, kelimelere, satrlara keskin bakla gz dikme yerine, "Yumuak"

"Sa beyin" sezi yoluyla alglar.

Okullarda retilen okuma yntemi aksi iddialara ramen hl "tekten tme"

- Dikkat: Bu, tam okuma demek deildir.

imdi dier aamalara geelim.

4) Gz Gezdirmeli Okuma (Gz Gezdirmeyle Okuma:) okunacak materyalin ana

imdi tam olarak, atlamadan okunacak metinlere geldik.

Sra geldi "Sa Yarm-Beyine".

Yani "tmden" bakmaya. Okunacak eyin tamamna (kitabn tam sayfasna,

Bunda da bir hazrlk aamas var.

Paul Scheele bunlar Amerikan pratikliiyle basitletirmi ve "okumaya"

1) Dikkatinizi banzn st-arka tarafna younlatrn. Bunun kolay olmas

2) Rahat bir ekilde oturun;

4) Zihninizi de sakinletirin. Gene derin bir nefes aln, 2 rakamn dnn

Artk Sa Yarm Beyniniz devreye girmitir. Sezile kavrama ruh haline

B) DALGIN-BAKI/FOKUS (Fotorafik Okuma)

Hazrlk tamamlannca bir an gzleriniz kapal halde durun, sonra sakince ap

Gznz, eski alkanlkla, hemen kelimeleri yakalayp okumaya alabilir.

Sa beyine fotoraflanm olan bu sayfalar, bundan sonraki hzl okumayla,

Baka trl yaplabilecei akllarna bile gelmiyordu, nk binlerce yl

te "Hzl Okuma" eitimlerinin krmaya altklar bu "kt alkanlktr:

Talim grmemi "normal" bir konumac dakikada 125-150 kelime "syler"

Grld gibi okuma hz, konuma hzyla neredeyse ayndr. Oysa o kt

ten Sesli-Sessiz Okuma

Okurken hznz en ok frenleyen, yavalatan "kt" alkanln, kelimeleri

En zor vazgeilen alkanlk iten seslendirmektir. Ama bunun da areleri vardr.

2) Yabanc dilde "telaffuz" renirken

3) Sessiz okuduunuzda anlayamadnz ksmlar gelmise

"Tam sessiz" okumanz gerekti diyelim.

"inizden sessiz okuyamam ki" demeyin. Otomobille giderken, "DUR" iaretini

u halde, cmleleri kelime kelime okumaya gerek olmadan da (hele iinizden

ten Sesli Okuma Alkanln nlemek in

En iyi are, okurken duraksz NEFES alp vermenizdir.

Yapacanz ey, nefesinizi hi tutmadan, normal bir ritimle alp vermeniz ve

Talim yaparken, okumaya girimeden nce sayfann veya stunun stne,

O eski alardan kalma baka "Okuma Frenleri" de vardr: Okuduunu, hi

Okullarmz nihayet bunun yanln anlam, "artk modern yntemle", tmden

Alfabelerin harflerinden oluan (veya gerek-geree yakn-sadece iaret

Beyin Nasl Okur, Nasl Kavrar?

Beyin, nceden rendii sembollerin anlamlarn hatrlar ve bylece okuma

Okumay zevk almak iin, kltrmz geniletmek iin, bilgilenmek iin,

Kitap veya A-4 kadna yazlm raporlar satr bana en az 10 kelimedir. Bu

"Her metni u kadar hzla okuyorum" demek de doru deildir, nk her

Hereyi ayn hzla (veya ayn yavalkla) okuma alkanlndan vazgemek

u yntemlerden birini veya srasyla hepsini uygularz: Gz Atma, Tarama,

Okuyacanz Materyalin Snflandrlmas