calann Karl

Ve
15 ubat Komplosu
zerine Yazlar
Demir Kkaydn
Bu kitapta yer alan yazlar ilk kez eitli internet sitelerinde yaynlanmtr.
Birinci Sunum: Demirden Kaplar Sitesi, 2005 ubat
kinci Sunum: Kxz Sitesi, 2006 ubat
nc Srm Mart 2013
Drdnc Srm ubat 2017

Dijital Yaynlar
ndir Oku Okut - oalt Dat
Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr.
Kar amac olmadan, okumak ve okutmak iin, indirmek, dijital olarak basmak ve datmak
serbesttir.
Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir.

1
 calann Karl ve 15 ubat komplosu zerine Yazlar

indekiler
Sunu ........................................................................................................................... 4

Birinci Blm: Gn Gnne ......................................................................................... 6

Krt Ulusal Kurtulu Hareketinde Yeni Dnem ve Sorunlar .................................... 6

calan'a Siyasi Snma ............................................................................................ 12

Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin nderi Dmann Elinde Esir ............................. 13

Total Kontrol ............................................................................................................. 15

Trk Solu ve Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ............................................................ 19

"Asrn Davas"nn lk Gn zerine Deerlendirmeler ........................................... 24

Abdullah calan'n Yarglanmas ve Gelimeler ...................................................... 26

Hukuki Karar'dan Sonra Tarihsel ve Politik Karardan nce .................................... 31

Bir Tartmada calan'la lgili Deerlendirme ......................................................... 32

Tavrmn Ksa zeti ................................................................................................... 34

kinci Blm: Yeni Politikann Analizi ........................................................................ 40

Gler ve Politikalar .............................................................................................. 40
PKK ve Trkiye'de Politika.......................................................................................... 40
Yeni Politikann Ortaya Atl Koullar ...................................................................... 43
Psikolojik ve Ahlaki Aklamalar ................................................................................ 44
Bireysel hanetten Kollektif hanete ............................................................................ 47
Liderlik Kalitesi ve Glerin Eilimleri ....................................................................... 49
Karlkl Kullanma ...................................................................................................... 50
Taraflardaki Blnmeler .............................................................................................. 52
Politikann Uygulamas ve Kendisi .............................................................................. 58

2
 Yeni Politikann z ............................................................................................. 59
Politikann Bir Arac Olarak Sava ve Bar ................................................................ 59
Politikann Kendisi ve Aralar .................................................................................... 59
Yeni izgide Deien nedir? ........................................................................................ 60
Yeni Politikann fade Edili zellikleri ve Kendisi .................................................... 61
Yeni Politika Gler Dengesine Bir Uyum Olarak da Deerlendirilemez ................. 62
Hedefler ve Gler ....................................................................................................... 63
Hedeflerdeki Deimeler ....................................................................................... 64
Yeni Politikann Eskideki Tohumlar ........................................................................... 64
Temel Fark: Nasl Bir Devlet? ..................................................................................... 65
Bir Deiiklikte Deiiklik .................................................................................... 65
Kendini demokratik grevlerle snrlama: .................................................................... 66
Ulusal Hareketten Sosyal Harekete Dnme.............................................................. 67
Milliyetiliin Eski Biiminden Yeni Biimine Gei................................................. 71

nc Blm: Ayn Konularda Sonraki Yazlar ........................................................ 74

Bir Deiimde Deiim ....................................................................................... 74

Yeni Politikann ve Eletirilerin z .................................................................... 78

Hakknda Konuulmayan "Sihirli El" ................................................................... 82
Sovyetler Birlii ve PKK....................................................................................... 85
Tarihin "Komplo"su .............................................................................................. 88

Drdnc Blm: Tartmalardan Blmler ................................................................ 90

(Arafiyana Tepki) ................................................................................................. 90
(Kim bunlar Demir abi?ye Yant) ...................................................................... 91
Karln Bulamam Sorular .............................................................................. 95
S(..)y'a "Total Kontrol"le lgili Cevap ................................................................... 96
Sevgili E. karde .................................................................................................... 99

3
 Sunu

15 ubat 1999da calan Kenyada Amerikallar tarafndan Trk stihbarat

grevlilerine teslim edildi. Bundan bir ka ay nce de Suriyeyi terk etmek zorunda
kalm ve sonu esaretle bitecek Odysseus balamt.
Biz o dnemde, btn nemli dnm noktalarnda neredeyse gn gnne, hatta bazen
bir ka saat sonra gelimeleri deerlendirmi ve yorumlar yapmtk.
Ancak o zamanlar btn bu deerlendirme ve yorumlar o sralar ok daha snrl
kullanlan ve ok az sayda kii tarafndan ziyaret edilen baz internet forumlarnda
yaynlanabilmiti. ou bilinmeden yle kald ve unutuldu gitti.
te bu gn gnne yazlm yazlar elinizdeki derlemenin Birinci Blmn
oluturuyor.
Daha sonraki dnemde, Bir Dnemin Eiinde bal altnda, mral srecini ve
oradaki politika deiikliklerini bir seri yazda inceledik. Bu yazlar da ncelikle
sayfamzda yaynladk.
Ama bununla da kalmadk ve bu yazlar o dnemde yazdmz zgr Politika ve
onun Trkiyede kan Gndeme yolladksa da hi birinde baslmad. Sadece
Gecekondu semtlerinde alan kk bir sosyalist grup bunlar alp Son Kavga adl
dergisinde yaynlad. Ve ou kez olduu gibi bu dergi de daha sonra kmaz oldu.
Bu yazlar sadece PKK ve organlar grmezden gelmedi. Hem Trk sosyalistleri hem
de PKK muhalifi Krtler de grmezden geldi. Daha sonraki bir dnemde, bu yazlar
Genellikle Krtlerin mdavmi olduu bir ka tartma forumuna astk ama bu
yazlarda sylenenlere ilikin bir tek ciddi deerlendirmeye rastlamadk. Sanki yokmu
gibi davranld. nk sylenenler hi kimsenin iine gelmiyor, yaratlmak istenen
resimlerle uyumuyordu. Bunun iin dikkatlerden uzak tutulmas, susua getirilmesi
gerekiyordu.
te Bu yazlar da elinizdeki derlemenin kinci Blmn oluturuyor ve Yeni
Politikann Analizi baln tayor.
Daha sonraki dnemde, zellikle zgr politika sayfalarnda, gerek sonraki
deimeleri, gerek yeni politikay analiz eden bir ok yazlar yazdk. Bunlardan ilk
konuyla en ilgili olanlarndan kk bir demet de nc Blm oluturuyor.

4
Kitaplar gerek syleyeceklerini dip notlarnda syler. lk blmdeki yazlar
yazldnda, o sralarda eitli internet forum ve gruplarnda bu yazlara ve o zamanki
tavrma ilikin bir ok kar klar ve eletiriler oluyordu. Bu cevaplarda en alfabetik
ama ayn zamanda bir ok en temel konuyu da sk sk amak gerekiyordu. Ayrca bu
cevaplarda o gnlerin ruh hali ve anlaylar ok daha otantik olarak yansyordu.
te o dnemde bu derleme erevesinde yaplm tartmalar iinden seilmi kk
bir demet yaz da Drdnc Blm oluturmakta.
Bakalm bu kez tepkilerde bir deime olacak m?

Demir Kkaydn
11 ubat 2005 Cuma

5
 Birinci Blm: Gn Gnne

Krt Ulusal Kurtulu Hareketinde Yeni Dnem ve Sorunlar

Trk Devletinin Suriye'yi tehdidi ve basklara dayanamayan Suriye'nin Abdullah

calan' baka lkeye yollamak zorunda kalmas ve Abdullah calan'n talya'ya
gelmesi ile, Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin tarihinde bir dnem bitmi ve yeni bir
dnem balam oluyor. Bu yazda bu dnemin sorunlar ve ksmen de gemi
dnemin dersleri ele alnmaya allacaktr.
Amerika Birleik Devletleri bir sreden beri Ortadou'daki konumunu daha da
glendirmek iin yeni dzenlemeler yapmaktadr. Bu yeni dzenlemelerin en nemli
ayaklarndan biri de srail ile Trkiye arasndaki sk ittifak ve askeri ibirliidir. Trk
egemen snflar, yetmili ve seksenli yllara damgasn vuran, Arap lkelerinin geni
pazarn gzeten ve Arap devletleriyle ve Filistin davasyla nispeten iyi ilikileri
korumaya ynelik tavrn btnyle terk etmi ve kar cepheye gemi bulunuyor.
Elbet bu geii kolaylatran, rnein Krfez savanda bir ok Arap lkesinin de ayn
cephede yer almas; srail'in Filistin direniiyle masaya oturmas gibi gelimelerdir.
Ancak yine de bylesine aktan bir kar tavr, Trk egemen snflar iin, kayplar
karlayacak baka bir kazan ile rasyonel olabilirdi. Bu da, ken Sovyetlerin etki
alannda ortaya kan Orta Asya ve Kafkas lkeleri; ve ksmen de Balkan lkeleridir.
Amerika, bu kten yararlanarak gerek geleneksel Rus ve de Avrupa etkisine kar
buralarda konumunu glendirmek iin Trkiye'yi bu alanda desteklemektedir.
Amerika'nn btn bu dzenlemeleri ve stratejik hamleleri yapmasna yol aan en
nemli nedenlerden bire de Hazar ve Orta Asya'daki Petrol ve doal gaz yataklardr
ncelikle. Bu noktada Trk egemen snflarnn azn sulandran beklentiler ile
Amerika'nn karlar akmakta ve bylece Trk d ve i politikas btnyle
Amerika'nn yrngesine girmi bulunmaktadr.
Fakat Orta Dou ve Kafkaslarn kesime noktasnda, yllardr gl bir gerilla hareketi
srdren ve olduka plebiyen bir karakteri olan PKK bu yollarn emniyeti bakmndan
ciddi bir sorun tekil etmekteydi. Ancak bu sorun dorudan doruya Amerika'dan
ziyade Trkiye iin bir sorundu, Aksine, PKK hareketinin varl, Trk egemen

6
snflarnn Amerika ve bakalarna kar, dolayl ve dorudan etkileriyle, pazarlk ve
antaj gcn azaltt iin, bir yanyla olumlu bile saylabilirdi.
Ancak son zamanlarda, bu konumda kkl bir deiiklik oldu. Amerika kesinlikle
Irak'taki rejimi devirme ynnde bir kararllk iine girdi. Kongreden rejimin yklmas
iin tahsisat karlmasyla ilgili tasarlar hazrlanrken, plann bir paras olarak,
Barzani ve Talabani bir araya getirilip adeta kuzey Irak'ta otonom bir devletin
temellerini atma ve Saddam' devirebilmek iin bir kpr ban salamlatrma
projesine girildi.
Ne var ki, bu plann bir problemi vard. Mttefik Trkiye, byle bir giriimi kabul
edemezdi. Yar bamsz ve PKK'nn cirit att bir Gney Krdistan Trk Devleti iin
kabul edilir bir durum deildi. Bu orta yattrmak iin ona bir garanti verilmesi
gerekiyordu ki, Gney Krdistan'a ilikin projeyi kabul etsin. Bunun en salam yolu,
PKK'nn Eitim, ynetim ve Lojistik destek ssn ortadan kaldrmak, askeri etkisini
snrlamak olabilirdi. Bunun yolu da, Su kartna kar PKK'y destekleyen Suriye'nin
sktrlarak bu destei ekmesini salamak olabilirdi. Bu takdirde, Irak Planna
Trkiye, ayrca ona Gney Krdistan'da daha etkili bir rol verilerek, kazanlabilirdi.
Amerika, Trk genel kurmay araclyla bu plan devreye soktu. Tpk, krfez
savandaki gibi, srail grnte olayn dnda ama pratikte fiilen iindeydi. Suriye'yi
elindeki Trkiye'nin tehditlerine kar bu kozu terk etmeye zorlayan, sadece son
yllarda, dnyann en gl ve tehlikeli sava makinelerinden birine dnm ve belki
de, asker says ve askeri harcamalarn nfusa ve milli gelire oran bakmndan
dnyann en byk bir ka ordusundan birine dnm olan Trk ordusu deildi.
zellikle, Amerika ve srail'in basksyd.
Bu plann bir paras olarak, nce Abdullah calan'a kar bir suikast hazrland.
Suikast baarszla uraynca sz konusu askeri manevralara ve plann ikinci ksmna
geildi. Abdullah calan, byk apl bir komplodan sz ederken yanlmamaktadr,
kendisini Moskova zerinden Roma'ya snmak zorunda brakan gelimelerin
ardnda, yukarda sz edilen dzenlemeler vardr.
Abdullah calan, var olan Krt liderleri iinde, gerek uzun vadeli vizyonlar ve bu
hedefleri gzden karmamasyla ama bunlar ayn zamanda en geni taktik
esnekliklerle birletirebilmesiyle en yetenekli politikacdr. calan da her ciddi
politikac gibi davranmakta, en kk elikileri bile hesap ederek, btn
davranlarn ve mesajlarn bunlara gre ayarlamaktadr. Derler ki, smet nn, her
sabah, Amerika, ngiltere, Rusya, Fransa gibi byk glerin, en nemli yayn
organlarnn yorumlarn okutur, konumlarn ona gre belirlermi. Ecevit'in bile ilk
balarda, lisan bilgisiyle ona bu ii yapt sylenir. Abdullah calan da, srekli
olarak, btn byk glerin ve dmannn btn tavrlarn olabildiince dikkatli

7
izlemekte, bu ynelii salayan karargah personelini srekli yannda
bulundurmaktadr. Btn emperyalist lkelerin nemli gazeteleri, yorumlar, nemli
demeler vs. derhal evrilip kendisine ulamaktadr. Abdullah calan'n demeleri
dikkatlice incelenirse, en kk bir olana ve atla deerlendirip o ynde mesajlar
verdii, davranlar gelitirdii grlr.
Krt Ulusal kurtulu Hareketi iin, Suriye'nin basklara dayanamayp, calan'
Suriye'den kmak zorunda brakmas ve PKK'ya her trl destei kesmesi, bir bakma
Amerikan plannn baaryla uygulanmas olduu kadar, Krt Gerilla Hareketi iin de,
nemli bir savan yitirilmesi ve bir dnemin bitmesi demektir. Bundan sonra, gerilla
hareketi, gl bir lojistik destei yitirmi olacandan, eskisi kadar etkili olarak
varln srdremeyecektir. Esasnda gerillann destekisi Krt kitleleri epeydir,
srgnler ve Ky boaltmalaryla temizlenmi bulunmaktadr. Gerilla, ehirlere
gm bu kitlenin desteini gnlk sava iinde dorudan doruya alabilme
durumunda deildir. Gerillay, olaanst kahramanlk, fedakarlk ve askeri tecrbe
kadar, kesintisiz lojistik destek imdiye kadar ki etkili pozisyonunu korumasn
salyordu. Bu deiikliin, gerillada bir moral bozukluu ve ke yol amayacan
farz etsek bile, gerilla varln srdrebilir ama eskisi kadar etkili olamaz. O daha
ziyade, varln srdrerek bir moral kayna biiminde ilev grebilir bundan sonra.
Bu yenilgi koullarnda, PKK liderinin nce Yunanistan ve Rusya'y denedikten sonra,
Roma'ya gelmesi, yaplabilecek en akllca hamleydi. Ve eer orada kalmay ve bir
Politik mlteci olabilmeyi, gereinde uluslar aras bir mahkemeye kma koullarnda
bile, byk bir baar saylabilir ve Trkiye'deki Krt sorununun varln inkar eden,
onu sadece d mihraklarn bir kkrtmas olarak gren gler iin bir anlamda yenilgi
ve en azndan Krt sorununda ufak da olsa tavizler verilebileceini dnen gler iin
glendirici bir rol oynar.
Abdullah calan, Amerika ve Avrupa arasndaki elikileri iyi izlemekte ve Avrupa'ya
k bu elikiden yararlanmaya dayanmaktadr. u an gelimeler ortadadr. Taraflar
glerini ortaya koymaktalar. Trkiye, calan'n Avrupa'da snma almas halinde,
bunun kendisi iin bir yenilgi olacann bilinciyle, btn varn younu ortaya
srmektedir. Her yola ba vurmaktadr. Buna karlk Krt Hareketi ise, aman
kzdrmayalm bekleyelim gibi bir tavr iindedir.
Avrupa elbette, Orta doudaki Amerikan etkisine kar, kendisi de bu ynde ibirliine
ynelik ak sinyaller veren, Krdistan'n en byk ve Modern partisini elinin tersiyle
atmak istemez, onu bir ekilde elinin altnda bulundurmak isteyebilir. Ama btn
bunlar nihayet bir kayp ve kazan hesab sorunudur. Trkiye'nin iptal edebilecei
sipariler, Avrupa'daki lkelerde konsolosluklar ve faist ve istihbarat rgtleri
araclyla artk Trk devletinin bir beinci kolu halinde rgtlenmi Trk kitleleri de

8
belli bir arla sahiptir bu kararlarn alnmasnda. Arlklara bu adan bakldnda
Krt hareketi daha gsz bir konumdadr. Bunlara ek olarak, PKK'nn plebiyen
nitelii, i demokrasisinin olmay, silahl bir rgt olmas gibi zellikler de belli
bakmlardan Krt hareketi iin Avrupalnn seimini olumsuz olarak etkileyebilecek
faktrlerdir. Ancak, Amerikan burjuvazisinden daha tecrbeli Avrupa burjuvazisi unu
da bilir. PKK aslnda btn radikal ve Marksist sylemine ramen tipik bir ulusal
kurtulu hareketidir. Bugnk liderlii, olabilecek en esnek liderliklerden biridir. Krt
kitlelerinin urad bask ve yaam koullar deimediinden, bunun radikal isyanlar
da var olacaktr. Bir nderliin otoritesinden yoksun bir radikalizm ok daha tehlikeli
olabilir. O nedenle calan'n prestiji ve nderlii korumas uzun vadede Krt ulusal
hareketini en azndan bir btn olarak ynlendirebilmek ve kontrol altnda tutabilmek
iin byk neme sahiptir. te Filistin'de Arafat'n durumu, o artk savaan taraflar
arasnda arabulucu rolndedir adeta. Ancak, Amerika'ya kar stratejisinde Avrupa'nn
uzun vadeli karlar onu PKK'y destekleme zorunda brakabilir.
Amerika iin de, Avrupa'nn elinde rehin olarak bulunan bir calan kabul
edilemeyecek bir opsiyon deildir. calan bir ok kereler, anti amerikanclk gibi bir
kompleksi ya da hedefi olmad yolunda; hakl mcadelelerinin desteklenmesi
halinde her trl i birliini arzuladna dair mesajlar vermitir. Gerillann destei
kesilmi ve calan Avrupa'ya snmtr, Amerika asndan, kendi planlar asndan,
Trkiye'ye kar ykmlln yerine getirmitir. Gerisi Trkiye'nin iidir. Ayrca,
her eyi bir ata oynamak daima yanltr. Risk payn azaltmak ve daima baka
olanaklarn kapsn ak brakmak gerekir. Bu nedenle de Amerika, bir yandan
Trkiye'yi memnun etmek iin PKK liderine kar sert ifadeler kullanmakta, dier
yandan da, tamamen farkl telden alan beyanatlar da verdirmektedir. Bunlar da bir tr
mesajdrlar.
zetle, taraflarn hepsinin iinde, farkl karlar ve uzun, ksa vadeli farkl hesaplar
vardr. Her somut durumda ne olaca, bu glerin mcadelesi sonunda ortaya kar.
Bu nedenle, bu kritik anlarda, glerin ve arlklarn eit olduu momentlerde, kk
bir arln bile tayin edici etkisi olabilir. Terazinin kefelerinde eit arlklar varsa,
birine koyulacak kck bir arlk bile, btn dengeyi alt st eder. Bu nedenle, Krt
ulusal hareketi, olaylarn hzland bu gnlerde varn younu ortaya koymal, ine
deliinden k gese ondan yararlanmal, karncann bile deerini bilmelidir.

9
Krt Ulusal Kurtulu Hareketi bundan nce iki nemli aamadan geti. Birinci aama
1984'de gerillann balamasndan 1992'ye kadar srer. Bu dnemde gerilla hareketinin
ykselii; ehirlerde ayaklanmalar, bunun politikada yansmalar Krt ulusal
uyannn ifadesi olan bir hareketin milletvekillerinin Parlamentoya girmesi;
Trkiye'nin "Krt Meselesi"nin varln zmnen kabul etmesiyle belli bal izgilerini
alr. Hatta Trk egemen snflar arasnda, bir ksm reformlarla sorunun zmn
dnen gl bir eilim vardr. Bu dnemde, ykselen, ilerleyen taraf Krt Ulusal
Kurtulu Hareketidir, gerileyen taraf Trk devletidir. Krt ulusal hareketi srekli yeni
mevziler kazanmaktadr, Trkiye'de ise egemen snflar blnm durumdadr ve Krt
Ulusal Kurtulu Hareketine Trk kitleleri de bugne nispetle olumlu bakmaktadrlar.
Yine ayn dnemde Trkiye'de de Kitle hareketlerinin ksmi bir ykselii yaanmtr
bunlarn yaratt nispi bir zgrletirici hava da egemendir.
kinci Dnem 1992'den gnmze kadar olan dnemdir. Genel kurmay ve zel Sava
Aygt yava yava btn inisiyatifi ele alr. Krt Milletvekilleri hapse tklr; gazeteler
bombalanr; nderler ldrlr, Krt iadamlar ldrlr. Btn Trk Basn Genel
Kurmayn askeri haline dntrlr; Krtlerin yaad blgeler, gerillann iinde
yaad denizi kurutmak iin insanszlatrlr. Binlerce Ky boaltlr, Ormanlar
yaklr, Milyonlarca insan ehirlere g eder. Tedbirler sadece Krtlere kar da
deildir. Krt sorununda nispeten reformist bir zm dnen ve neren evreler
tasfiye edilir. Eref Bitlis ldrlr; zal nce Cumhurbakanlna kaar, ama orada
da temizlenir. Ailesi, bol bulunan yolsuzluk ve skandallar kullanlarak tasfiye edilir.
Btn bunlarda ama yolsuzluklar deil, burjuvazinin bir kanadnn programnn
susturulmasdr. Azn aan kimi Trk burjuvalar ya ldrlr (Sabanc) ya da
Helikopterlerine arza yaptrlarak mesaj verilir ve canlarn kurtarmak iin areyi
keye ekilmekte bulurlar (Cem Boyner).
Bu dnemde gerilla her eye ramen varln srdrmeyi baarr. Krt hareketi
zellikle diplomatik alanda kmsenmeyecek baarlar kazanr. Ne var ki, ayn etkiyi
Trkiye'de ehirlere gm Krtleri rgtlemek ve harekete geirmekte gsteremez.
Ama her eye ramen dnyadaki, pleblere dayanan en gl gerilla hareketi olarak
PKK varln srdrr. Trklerin byk bir blm Genel Kurmayn destekisi haline
dnr. Saldran Taraf Trk devletidir ve en kk bir reform abasna bile tahamml
edilememektedir. "Krt Meselesi"nin zmni tann bile ortadan kalkmtr
Olaylara yle geni bir tarihsel perspektifle bakldnda u gzlemlenir. 1990'larn
banda, "Krt Sorunu" "barl bir zme" daha yakndr. Trk burjuvazisinin
nemli bir kesimi, "Bask tipi zm"den yanadr; ve aslnda Krtlerin de nemli bir
ksm buna eilimlidir. 1990'larn bandan itibaren bu gidi birden bire durmu ve
geriye gidi balamtr. Bu geriye gidite, elbette, Krt Sorununda reformlar neren
kanadn bile, tarihsel miyoplukla, gerillay bir terr ya da asayi vakas olarak ele

10
almas ve onu ezmek iin sonradan kendisini de tasfiye edecek bir zel sava aygt
yaratmasnn bir etkisi, hem de byk bir etkisi vardr ama; daha nemli etki,
muhtemelen, uluslar aras alandaki byk deiikliklerdir.
1990'larn banda ok nemli iki olay vardr. Birisi Dou Avrupa'nn kmesi. Bu
rejimlerin ezilenlerle hi bir ilikisi olmamasna ramen, bir kar kutup olarak
ezilenlerin hareketlerine daha geni bir hareket ve manevra alan salamalar ve
nihayet yanl anlamalar ve illzyonlarn (yani ezilenlerin nemli bir blm iin
bunlar yle olmamalarna ramen farkl bir anlama sahiptiler) moral sonular
itibariyle ezilenlerin hareketlerinde gerilemeye neden olmas; dieri de Amerika'nn
askeri alanda Dnyann tek sper gc olarak ortaya kmas ve bunun ilk uygulamas
Krfez Sava'dr.
Her ikisi de, ezilenlerin hareketleri iin son derece olumsuz koullar ve gericiliin
glenmesi demek olmutur. Belki baka dnya koullaryla senkronize olabilecek bir
Krt Ulusal Mcadelesi bambaka bir sonu verebilirdi. Belki 1990'larn ortalarna
doru, bir bar, belli bir "zm" sz konusu olabilirdi. Yani zal'n Plan
gerekleebilirdi. Bu takdirde Trkiye, spanya benzeri bir lke olarak belki imdi
Avrupa'nn yesi; siyasi ve iktisadi etkisiyle orta douda bir dev olarak ortaya kard.
Ne var ki bu gereklemedi. zel Sava aygt, kesinlikle btn muhalefeti bastrd,
eroin ticaretinden salad paralarla hem savan bir ksmn finanse etti hem
ekonomiye belli bir byme de salad ve btn Trk ulusunu adeta kendi zafer
arabasna balad ve Trkler artk tam bir rme iinde bulunuyorlar. Belki 1930'larn
Almanya's byleydi.
Susurluk ve sonrasndaki gelimeler, en azndan zel sava aygt ile ordu arasnda
belli bir gerilimin yansmasn ifade ediyordu, ancak sonuta zel sava aygt henz
zerrece bir zayflama gstermi deil. Krt Ulusal Hareketi'nin nemli bir baars
olmadka da, bugnk izginin deimesi beklenemez.
Krt hareketinin bu baary salamas halinde karlaaca glklere ise baka bir
yazda deinelim.
*
Krt burjuvazisinin tavr. Bunlarn nemli bir blm bu gnk durumu frsat bilip,
kendilerinin tannaca gn bekliyorlar. Bu salaklar, dadaki gerillalar ve PKK'nn
rgtl gc olmazsa pe paralk deerleri olamayacan gremeyecek kadar kendine
gvenden yoksun, kiiliksizdir. Burjuvazinin bir ksm ise PKK ile ibirliine
ynelmekten baka are bulamamtr.
*

11
Trkiyede ise hemen hemen hi bir muhalefet kalmam grnyor. Tek kalan
muhalefet de kendini yle ifade ediyor. Hani Kissinger'in dedii gibi isyan varsa
sakn reform yapmayn. te imdi gerilla bitti, hadi reformlar yapn artk. Tabii bu
gibi aptallklara kimse deer veremeyecektir. Ancak Krt hareketinin baarlardr ki,
Krt meselesi ynnd reformistleri glendirir.
Byle bir durumda artk hi bir muhalefet kalmam bulunmaktadr. Krt aznln
partisi olan HADEP haricinde, Trkiye'de Krt sorununun zmn programlatrm
ve bir programa sahip hi bir parti yoktur. Bu durumda burjuvazinin fraksiyonlar
arasndaki eliki, Krdistan'da savan iki biimi arasndaki elikiye dnm
bulunmaktadr. Bir yanda, normal ordu, dier yanda zel savan her trl kontrolden
km ordusu. Bu elikidir ki, susurluk ve sonrasndaki atmalara yol amtr. Bir
bakma, Krdistan'da bir para politik tavizler ieren zmden yana olanlar ile var
olan politikann devamndan yana olan gler arasndaki savatr bu. lmlerden lm
beenmek gibi. Ne var ki, bu eliki bile nemli imkanlar sunar.

10.12.1998
17:30

calan'a Siyasi Snma

Trkiye'nin Suriye'yi tehdidi ve calan'n Suriye'yi terk etmek zorunda kalmasyla

Krt hareketi yeni bir aamaya girmi bulunuyor. unu aka koymak gerekiyor. Krt
hareketi, zel sava aygtn tecrit edememi, aksine kendisi zayf bir duruma
dmtr. Bugn dnyadaki tek ciddi silahl Pleb hareketi yok olmann eiindedir.
Abdullah calan'n Avrupa'ya gelebilmi olmas, yenilgi iinde yaplabilecek en doru
hamleydi. Bylece Krt hareketi politik gndemin merkezine oturmu, en byk
silahl hareket, basit bir kriminal vaka durumuna dmekten kurtulmutu. Ancak
tehlike henz gemi deil. in ilginci rehavet srerse, her zamankinden daha byk.
yle grlyor ki, Avrupa calan' Libya, Sudan, Kuzey Kore gibi lkelerden birine
yollamaya hazrlanyor. Bu Krt Ulusal Hareketi iin ok ar bir darbe olur. Krt
Ulusal Hareketi, varn younu ortaya koyup buna engel olmaldr. Rehaveti derhal
brakmal, bu Avrupallara gvenmemeyi, sapanndan bir an iin bile olsun ta eksik
etmemeyi renmelidir.
Sradan bir insan olarak, bizim buradan bir neride bulunmamz sama olabilir. Ne
olursa olsun, durum bize unu sylemeyi gerektiriyor. Krt Ulusal Hareketi nderinin

12
bir kriminal gibi, ad terriste km, zaten her biri bir diktatrlkle ynetilen
lkelerden birine postalanmasna msaade etmemelidir. Bunun iin imdiden dilerini
gstermelidir. Rehaveti derhal brakp, calan'n ilk talya'ya indii gnlerdeki gibi,
btn yollar ve olanaklar kullanmal; byle bir ey yapt takdirde, Avrupalya
bana ok daha byk bela saracan gstermelidir. Avrupa'l ancak astar yznden
pahalya geleceini anlad takdirde geriye adm atar. Almanya rnektir.
Krt Ulusal Kurtulu Hareketi'nin nderi de, kendisine sradan bir kriminal gibi
davranlmasn kabul etmemeli, bir politikac olarak davranma basireti gstermeli;
aka baka bir lkeye gnderilmeyi kabul etmeyeceini ifade etmeli ve byle bir
olasla kar, politik iltica hakk tannncaya kadar imdiden lm orucuna yatmal;
ulusal harekete destek ve rnek olmaldr.
Ancak bu takdirde calan'n Avrupa'da kalmas mmkn olabilir. Bu ise, yenilgide bir
zafer, zel sava aygtnn ise yenilgisi demektir. Byle bir zafer, Krdistan'da bar
isteyen, belli reformlar isteyen gleri cesaretlendirir, baka rzgarlar esmeye balar.
Abdullah calan'a siyasi snma hakk: gnn en acil politik grevidir. Btn gler
bunun iin seferber edilmelidir. Hemen imdi.
Krt Hareketinde, Avrupa'nn demokratlna ya da Roma'nn byklne ilikin
hayaller u an en byk dmandr. Aman Avrupallar kzdrmayalm, uslu ocuk
olalm imdilik, tavr derhal braklmaldr.
Ezen Ulustan bir insan olarak bunlar sylemek belki bana dmez, ama Krt ulusunun
hakl mcadelesinin tavizsiz bir destekisi olarak, bu kritik durumda bu satrlar
yazmadan edemedim.

Krt Ulusal Kurtulu Hareketinin nderi Dmann Elinde Esir

Bugn Orta Dou'daki en byk ve radikal; Krt ulusunun ezilenlerine dayanan silahl
hareketin lideri, Abdullah calan; CIA, MOSSAD, MT'in yani Amerika, srail ve
Trkiye'nin ortaklaa yrttkleri operasyon sonucu dmannn eline esir dm
bulunuyor.
Daha nce olas olumsuz gelimeleri dnerek Krtlere ynelik bir ar yazmtm
"calan'a Siyasi Snma Hakk" diye. calan henz talya'da iken ve bekliyorken. O
sralar Krtlerin arasnda Avrupa hakknda yalan yanl hayaller yayanlarn sesi ok
kyordu.

13
Bu yazya iki yank gelmiti. Biri zcan Soysal'dan. Aa yukar, Avrupa
demokrasisine gven neriyordu. Bir de Krt bir arkada, Hseyin, yank gstermiti.
Hassasiyeti anladn ama ortada korkacak bir ey olmadn ima ediyordu.
Ne yazk ki, imdi olaylar o ardaki hassasiyetin ne kadar hakl, hatta yetersiz
olduunu gsteriyor. Ben o ary yaparken, Abdullah calan'n Trk devletinin eline
debileceini aklmdan bile geirmiyordum. Kt olaslk olarak grdm,
calan'n Libya, Kore, Gney Afrika gibi bir lkede tecrit olmas durumuydu.
calan'n bana gelenler unlar tekrar gsteriyor:
1) Eskiden, ezilenlerin hareketleri, egemenler arasndaki elikilerden yararlanarak,
kendilerine daima kk de olsa soluk alacak, snacak alanlar bulabiliyordu.
Bugnk dnyada bu durum aa yukar olanaksz. ABD'nin yok etmeye karar
vermesi halinde, bir tek kii bile yer yznde snacak bir yer bulamaz. Yeryz,
ABD'nin total kontrol altndadr.
2) Avrupa lkeleri, ABD ile olan elikilerine ramen, bir zamanlar Sovyetler'in
grd fonksiyon kadar olsun bir kar kutup oluturma gc gsterememektedirler.
calan' resmen ABD'ye teslim ettiler. calan, ABD'nin Ortadou'daki yeni
dzenlemesine kar belki ellerindeki etkili olabilecek tek kozdu. calan da bunu
grd iin, son ana kadar bu noktaya vurgu yapt.
3) calan, Amerika'nn Irak'taki yeni dzenleme plann Trkiye'nin desteklemesine
karlk, ABD'nin Trkiye'ye verdii crettir. imdi, Gney Krdistan'da Trkiye'nin
denetimi altnda, Irak'n paralanmas plannn bir paras olarak, bir Krt zerk
blgesi kurulacaktr. Bu blge, Trkiye'nin etkinlik alan altnda kalacaktr.
*
Bundan sonraki mcadeleler iin, bu mcadelenin ve yenilginin derslerini karmak
nmzde bir grev olarak duruyor.
Bu derslerin neler olabilecei zerine bir tartma yararl olabilir.
Bu yazya ek olarak. calan'n Odysseus'u boyunca yazdm bir ka yazy da iliikte
asyorum. Tartmalara bir balang olabilir diye.

16 ubat 1999 Sal

16:28

14
 Total Kontrol
Krfez Sava srasnda, daha sava olurken, batl lkelerde sosyologlar, bilim
adamlar bu savan ayrt edici nitelikleri zerine akl yrtyorlar, genellemelere
varyorlard. rnein bu savata Medyann korkun rol ve sava tekniindeki
gelimelerin hedef ve hedefleyen arasndaki ilikiyi sanal bir oyuna dntrmesi,
"Krfez sava olmad" biiminde formle edilmiti. Ya da, Noam Chomsky, Krfez
Sava'nn yeryznde ilk defa "bir "rklar" sava" olduunu yazmt: "bir insann
rengine bakarak, hangi tarafta yer aldn tahmin edebilirsiniz" diyordu.
Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve bu hareketin en nemli nderi Abdullah calan'n
karlmas ise, sosyolojik, politik, stratejik ve taktik bakmlardan bir ok yeni ve ayrt
edici nitelikle ykl olmasna ramen hi bir ilgi ekmiyor. Henz bir tek genelleme
abas grlmedi.
Bu ayrt edici nitelikler zerine biraz durmann zamandr. nce sosyolojik olandan
balanabilir.
Abdullah calan'n karlmas elbette Trkiye'nin yanstmaya altnn aksine Trk
istihbaratnn veya zel timlerinin bir baars deil. Onlar "armut pi azma d"
szndeki gibi, Nairobi hava alannn bir kenarnda uak iinde bekliyorlard. calan'
uan kapsna kadar getirip teslim eden Kenya polisi oldu. O Kenya polis timi ise
tamamen veya ksmen CIA ajanlaryd byk olaslkla. Daha sonra Ecevit bile baka
devletlerin yardmn itiraf etmek zorunda kald. Amerikan resmi makamlar da
"diplomatik kanallarn ve istihbarat kaynaklarnn koordineli almasyla" yardm
edildiini resmen dorulad.
Bu karma olay unu gstermi bulunuyor: yeryz Amerika Birleik Devletlerinin
total kontrol altndadr. Bu ezen ve ezilenlerin sava bakmndan son derece nemli
bir nitelik deiikliinin ifadesidir.
Devletlerin total kontrol mekanizmalar hakknda yllardr yazlp iziliyordu. Ancak
bu daima biraz bilim kurgu romanlarna ait bir fantezi olarak grlyordu. Kald ki, bu
uyarlarda hep tek tek devletlerin kendi yurttalar zerindeki total kontrol
mekanizmalar sz konusu ediliyordu.
calan olay ise, bu kontroln gelecee ilikin bir tehlike deil, bir gereklik olduunu
ve yeryz leinde geerli olduunu gsteriyor. Yakndan baklnca bu iki zelliin
de bir btn olduu grlyor.
ABD, Almanya, Fransa, ngiltere, Japonya gibi teknik bakmdan son derece ileri ve
zengin lkeler dndakilerin ou iin en azndan lke iinde kontrol hala yakn veya
uzak gelecekte gerekleebilecek bir durumdur. ABD dndaki zengin lkeler iin ise,
kendi snrlar ya da etki alanlar iin gereklemi bir durum kabul edilebilir. Ama

15
yeryz sz konusu olduunda, ABD'nin kontrol uzak ya da yakn bir gelecein
sorunu deil, artk bir gerek. Bylece tek tek lkeler bakmndan hala gelecee ilikin
bir sorun gibi duran total kontrol, ABD'nin teknik ve zenginlik stnl nedeniyle,
btn yeryznde gereklemi bulunuyor.
Ama bu total kontrol salayan, sadece teknikteki devrim niteliindeki gelimeler
deil, yeryz lsndeki politik deiiklikler. Yani bugn yeryznde ABD'nin
bastrmas durumunda, ona kar bir arlk oluturabilecek bir gcn yokluudur.
rnein, Sovyetler gibi kar bir gcn bulunmas koullarnda, kontrol olsa bile, bu
kontrol operasyonel bir anlam ifade etmeyebilirdi. Belli alanlar, haber alma
bakmndan deil ama, eylem bakmndan Amerikann kontrol dnda kalabilirdi. Ve
rnein Abdullah calan, bylesine kolaylkla, Trk devletinin eline esir
dmeyebilirdi. Bu dmenin tek koulu, dengeyi oluturan her iki gcn
anlamalaryd. Bu da rekabet koullarnda ok istisnai durumlarda sz konusu
olabilirdi.
***
Krt Ulusal Hareketi, ge gelmenin faziletlerinden yararlanamyor ama ge kalmann
reziletleri iinde bunalyor. Bunun en son ortaya k da calan'n yakalanmasnda
grlyor. calan'n yakalanmas, Krt Ulusal kurtulu hareketinin soluk almak iin
dayanabilecei uluslar aras bir denge unsuru olmadn gsteriyor. Btn ulusal
kurtulu savalar, daima bir ekilde gl yardm alacak bir cephe gerisine bir dnya
gc olarak sahipti. Bu fonksiyonu esas olarak Sovyetler gryordu.
Bugnk dnyada, bu durum geerli deildir ve bu, calan'n yakalanmasnda
grld gibi Krt Ulusal Hareketine yeni zorluklar getirmektedir. Hareketler
yeryz leinde stratejik bir neme sahip olmad srece, ksmen byk glerin
elikilerinden, ksmen de, znde bu elikilerin byk lde yansmas olan yerel
glerin yararlanabilmektedir. Ancak, dnya lsndeki dzenlemeler sz konusu
olduunda, hi bir g Amerika'ya direnememekte ve olanaklar ksmak zorunda
kalmaktadr.
rnein uzunca bir sre, Avrupa, Amerika'nn orta douda Trkiye ve srail araclyla
artan etkinliine kar, ksmen kendi lkesindeki faaliyetlere kar ar bask
yntemleri kullanmayarak, ksmen ran araclyla, ABD'nin etkisine kar ran'a daha
esnek davranarak belirli bir direni gsteriyordu. Bu direniin ancak dolayl ve
dorudan hayati ve stratejik planlarla ilgisi olmad srece geerli olabilecei son
calan olaynda ortaya km bulunuyor.
Aslnda Bosna'da daha nce ana hatlar belirmi olan durum Abdullah calan'n
karlnda iyice netlik kazanm bulunuyor. Avrupa, btn kltrel ve iktisadi
gcne ramen, ABD karsnda alternatif bir kutup oluturmaktan uzaktr. Askeri ve

16
teknik bakmdan uzak olduu gibi, iindeki elikiler nedeniyle ortak bir irade
eksiklii nedeniyle de uzaktr. Avrupa, ABD'ye ancak dolayl biimlerde
direnebilmektedir.
Abdullah calan Avrupa'ya geldiinde, Avrupa lkeleri, calan'n Trkiye'ye
verilmeyeceini ifade ediyorlard; hatta Trkiye'yi de sank sandalyesine oturtacak
formlleri Joschka Fischer'in azndan ifade etmi bulunuyorlard. Keza calan'n
talya'ya gelii; talya'nn balangtaki davetkar tutumu, ki bu tutum kendi bana
talya'nn deildi, Avrupa topluluu adna yapyordu talya bunu, Avrupa
Topluluunun Orta Doudaki Amerikan planna ve etkisine kar bir denge unsuru
olarak, Krt kartn elinde tutaca ynnde mesajlar ieriyordu.
Uluslar aras dengeleri iyi izleyen calan da, gerek talya'ya gelerek, gerek geldikten
sonra verdii mesajlarla, Avrupa'ya kendisinin byle bir uzlamaya hazr olduu;
kendisinden ekinmelerine gerek olmadn sylyordu. Askerlere ve faistlere
dayanan Amerika'nn askeri bakmdan gl aya Trkiye'ye karlk; Asker ve
Faistlerin etkisinin snrland; Krtlerin ksmen kltrel ve idari dzeyde
otonomilerinin olduu; gcn silahlardan deil; ksmen demokratik ekiciliinden ve
ekonomik gcnden alan; Avrupa'nn Orta Dou'daki aya ve uzants olacak;
dolaysyla Orta Douda Avrupa etkisini glendirecek bir Trkiye nermitir srekli
calan Avrupa'ya. Avrupa da bir ekilde buna eilimli olduunun mesajlarn
veriyordu. Ama srekli karn arlar da vard. Bunlarn birincisi: PKK'nn bir
yoksullar hareketi olmasyd. kincisi, yle bir Trkiye'nin hem Avrupa kapsnda
tutulup dlanmas hem de o blgede bir Avrupa u beyi olmas arasndaki eliki.
Ancak bir sre sonra hava birden bire deimeye balad. Alman Polisi PKK'nn
kontrolndeki derneklere pe pee basknlar yapmaya balad. calan'a ilikin
haberlerin ve yorumlarn yerini birden bire bir sessizlik almaya balad. Kimse
Uluslararas mahkemeden sz etmez oldu. Amerika'ya giri yasa olan D'alema
Amerika'ya davet edildi ve dnnden sonra birden sertleti. Daha sonraki gelimeler,
hi bir Avrupa lkesinin calan'a giri izni vermemesi ve talya'nn onu snrlar dna
pskrtmesi, btn bunlar, Amerika'nn Avrupa'ya ok byk bir bask uyguladn,
ama Avrupa'nn da bu baskya pek direnemediini veya direnmediini gsteriyor.
Rusya ise, zaten berbat durumu nedeniyle, Duma kararna ramen bile direnemediini
gstermiti. Avrupa'da kalabilmenin tek olana Trkiye ile elikisi nedeniyle,
PKK'ya destek sunan Yunanistan'd. Ancak Avrupa tarafndan yalnz braklm bir
Yunanistan'n Amerika'nn bask ve Trkiye'nin tehditlerine fazla direnebilmesi
beklenemezdi. Beyaz Saray'dan Yunan babakanna edilen telefonlarla Girit adasna
fze yerletirme izni karlnda, calan'n teslim edilmesi; calan daha

17
Yunanistan'da iken belirlenmiti muhtemelen. Bundan sonras sadece Yunanistan'n
Apo'yu teslim editeki rolnn gizlenmesine ynelik dzenlemeler.
Bylece en basit devletler aras ilikide geerli kuraln, snan, eer can gvenlii
tehlikede olan bir politik liderse, iade etmeme ilkesi; bu teaml, bir devletin adeta
"erefiyle" ilgili bir kural, artk geerliliini yitirmi bulunuyor. Sadece Yunanistan'n
calan' utanmazca teslim etmesi, lme gndermesi ve Krt ulusunun mcadelesini
satmas deil; hi bir lkenin ne resmi ne de gayr resmi olarak basnda bu konuda hi
bir protesto ve eletiride bulunmamas btn lkelerin bir su ortakl iinde
bulunduunu gsteriyor.
Tarihte bu olayn bir benzeri yoktur. Bylesine gl bir hareketin liderinin,
yeryznde snabilecei bir lke bile bulamamas ve resmen karlarak kendisini
yok etmek zere arayan lkeye tesliminin Tarihte bir benzeri bulunmamaktadr. Bu
olay sadece biricik olmakla kalmayacak, muhtemelen bundan sonras iin ilk olacaktr.
Bu nitelik deiiklii, ezilenlerin mcadelesi bakmndan yeni sorunlar gndeme
getirmektedir. Bu mcadele, ABD veya genel olarak kapitalizm iin bir tehlike boyutu
tad andan itibaren, arkasn dayayabilecei ya da manevra alan salayp zaman
kazanabilecei bir denge olmamas nedeniyle, bir anda btn dnyann devletlerinin
saldrs altnda kalacak demektir. Byle bir saldrya nasl kar koyulabilecei ciddi
bir sorun olarak ortaya kmaktadr.
Ancak, karlma olay sonrasndaki gelimeler belli bir ip ucu da veriyor gibidir. Yer
yzndeki btn Krtler, ister PKK taraftar, ister ona kar olsun, calan'a yaplan
aalama ve komployu kendilerine kar yaplm kabul ettiler ve kendiliinden bir
ortak irade gsterip, btn dnyada bu durumu protesto ettiler.
Krtler en byk yenilgiyi yaadklar gn aslnda en byk zaferlerinden birini elde
ettiler. lk kez Yeryzndeki btn Krtler, ortak bir Hedef ve bayrak altnda birlemi
oldular. Trk bayraklarnn nnde elleri ve gzleri bal calan, Krt ulusunun
eziliini sembolize eden bu resim, Krt Ulusunun Yeryz lsndeki direniinin
bayra oldu. Uzun vadede, Trk Devleti en byk zaferini kutladn dnd an
kendini en byk yenilgiye mahkum etti.
Bu kendiliinden gelien direni unu gstermektedir. Ezilenler gelecek
mcadelelerinde, tpk dzenli ve gl bir orduya kar nasl ancak Gerilla savayla
bir direni balatlabilir ve g toplanabilirse, benzer ekilde, rgtlln esas
olarak hedefin ortaklndan ve doru kavranndan alan bir uyum ve koordinasyon
ile bir direni noktas oluturabilirler. Ama bu, yani amacn ortakl ve doru
kavran, teorinin nemini arttrr ve bununla da kalmaz, global bir teorik kavray
gerektirir. Btn ezilenlerin mcadelelerinin bir kanala akmas, her yerdeki ayr, her

18
ezilenini ayr mcadelesinin, bir ortak hedef etrafnda birlemesi ve uyumu, ortak bir
program ve strateji; bu da ortak bir teorik baz gerektirir.
nsanln bugn, taktik esneklikle; rgtsel biimlerin eitliliiyle; ortak bir program
ve stratejiyi birletirmeye ve bunun iin de; teorik genelleme ruhuna hi bir zaman
olmad kadar byk ihtiyac vardr.
Ama bugn, ezilenlerin yitirdii ve unuttuu da tam bu teorik genelleme yeteneidir.
Hatta genellemenin kendisi, bir yanlsama rn olduu kadar, egemenlerin ideolojik
hegemonyasnn da bir paras olarak "totalitarizme" yol aaca gerekesiyle ret
edilmektedir.
Demir Kkaydn
09 Mart 1999 Sal
15:39

Trk Solu ve Krt Ulusal Kurtulu Hareketi

Eer Trk Solu diye bir ey kaldysa, bu kalanlarn Krt hareketi karsnda tavrlarna
baktmzda iki kaln izgi grebiliriz.
Bir yanda Murat Belge'den DP'ye kadar, daha ehirli, daha orta snf; genellikle TKP
ve Dev-Yol gibi geleneklerden gelenlerin ifade ettii bir izgi var. Bu izgi Krt
Ulusal Kurtulu Hareketini varolan bir gereklik olarak desteklemeyi reddediyor ve
onun karsndaki tarafsz ve aslnda Trk Devletinin iine yarayan konumunu, "Biz
milliyetiliin her trlsne karyz" ya da "PKK da Genel Kurmay da anti-
demokratik baskcdr bu ikisinden birini seme durumunda olamayz" gibi
gerekelerle ifade ediyor.
Bir de, Krt Ulusal Hareketini destekleyen Trk Solu var. Bu sol genellikle 1974
sonrasnn dier radikal akmlarnn geleneinden geliyor. Yaln Kk'ten, Sol
rgtlerin birliine kadar bir yelpazeyi kapsyor. Bu hareket ve kiilerin Krt Ulusal
Hareketini ya da bunun somut ifadesi olan PKK'y desteklemesi ise, PKK'nn ve onun
mcadelesinin sosyalist olduu; muhtemelen bir Trkiye ya Orta Dou devrimine yol
aaca gibi gerekelere dayanyor.
Birinci Tavr, yani tarafsz tarafllarn tavr, PKK'nn ve Krtlerin mcadelesinin
ezilenlerin mcadelesi, dolaysyla temelde hakl olduu konusunda susmakla
kalmyor ama ayn zamanda; Krt Ulusal kurtulu Hareketi iinde, neyi ve hangi
eilimleri yanstt gibi bir soruyu sormaktan da kayor.

19
kinci Tavr ise, PKK'nn demokratik olmayan nitelikleri ve Milliyeti karakteri
konusunda benzer bir krlk ve suskunluk iinde bulunuyor.
Bu iki zt gibi grnen tavr, aslnda birbirini tanmlamaktadr ve ayn ortak
varsaymlar paylamaktadrlar. Ortak varsaymlar paylatklar, onlarn farkl
dnemlerin egemen sylemleriyle sorunu ele almalar yznden grlememektedir.
Bununla demek istediimiz udur. Murat Belge veya DP gibilerinin problematikleri
seksenli ve doksanl yllarn ideolojik iklimiyle belirlenmitir. Bu problematikler
arasnda, anti-emperyalizm, enternasyonalizm gibi szckler bulunmamaktadr. Hakim
kavramlar: sivil toplum, demokrasi (bununla anlalan genellikle organizasyon ii
demokrasidir), ok kltrllk vs. trnden kavramlardr.
PKK'y destekleyen Trk solunun problematikleri yetmili ve altml yllarn ideolojik
iklimini yanstmakta ve daha ziyade Demokratlk (demokrasi deil), anti-emperyalizm
ve enternasyonalizm gibi kavramlara dayanmaktadr. Bunlarn szlklerinde ise, sivil
toplum, demokrasi ve ok kltrllk gibi kavramlarn pek bir nemi yoktur.
Bu ideolojik iklim farkllklar, tavrlarn ardndaki zdeki zdelii grmeyi
engellemektedir. Vurgularn farkll, gerek ayrmn vurgularda olduu gibi bir
grnme yol amaktadr.
Ama her iki tavr da nem verdii kriterler ve tavrn belirleyen varsaymlar
bakmndan ele aldmzda bu ortaklk daha iyi grlr.
PKK'ya kar kanlar, gizli olarak u varsayma dayandrmaktadrlar karsamalarn
ve dolaysyla tavrlarn: Bir hareket demokratik deilse desteklenmemelidir. Burada
olumsuzluk, anti-demokratikliktir. Destekleyenlerin gerekelerinden hareketle
baktmzda ise, onlarn da gizli olarak yle bir varsayma dayandklar grlr. Bir
ulusal Kurtulu hareketi milliyeti ise, ya da anti-emperyalist veya sosyalist deil ise
desteklenmemelidir.
Her iki tavrda ortak olan, nem verilen kavram bakmndan olumluluk atfedilenin o
harekette bulunup bulunmamasdr. Ama bu olumluluk atfedilen kavramlar ise, o
toplumsal hareketin yapsna deil, ideolojisine ilikin kavramlardr. Yani, gerek,
demokratlk, gerek anti-emperyalistlik, gerek enternasyonalistlik, gerek rgt ii
demokrasi vs., bunlarn hepsi bir hareketi, toplumsal konumundan hareketle deil,
ideolojisiyle tanmlamakta ve tavrn ona gre belirlemektedir.
Her ikisinde de, toplumsal bir hareketi, onun nesnel konumundan hareketle deil, o
harekete damgasn vuran ideolojisinden dolay belirleme sz konusudur. Bu anlamda,
btn Marksist sylemlerine ramen, Tarihsel Maddecilii ret ederler, onu tekrar kafa
st dikerler, Hegelyan yaparlar.

20
Tarihsel Maddecilik, dnceyi varlk belirler der, varl dnce deil. Ancak,
yukarda ifade edilen Trk Solunun kavraylarnda, Krt ulusal Kurtulu Hareketinin
varl, nitelii, onun dncesine gre belirlenmektedir, o hareketin dayand
toplumsal gcn Tarih ve Toplum iindeki nesnel konumuna gre deil.
Bu metodolojik yanln kkleri, kk burjuvazinin sosyalizm anlaynda gizlidir ve
zellikle Trk solunda ok gldr. Bir ka rnekle bu kkleri aklamay deneyelim.
Bir zamanlar, Sovyetlerin nitelii zerine bir tartma yrmt Trk Solu arasnda,
btn bu tartma da ayn Krt sorununda olduu gibi, idealist kavramlarla
yaplyordu. Bir partinin izgisinin o lkenin ya da toplumun sosyo - ekonomik
yapsn belirledii gibi bir anlay egemendi.
Hata bu mantksal samalklara kadar varyordu. rnein Sovyetler birlii ve
benzerleri iin "Revizyonist lkeler" gibi bir kavram kullanyordu THKP-C
geleneinden gelen hareketler. Revizyonist lke kavram. Mantksal olarak sama bir
kavramdr. Revizyonizm bir sosyo ekonomik formasyonu ya da bir devlet biimini
tanmlayan bir kavram deildir. Bir Gr, bir anlay, bir ideoloji revizyonist olabilir
ama bir lkenin ya da toplumun sosyo ekonomik formasyonu ya da devlet biimi
revizyonist olamaz.
Sovyetlere o tartmalar iinde, kapitalist, sosyalist, ya da brokratik olarak yozlam
gei toplumu gibi tanmlamalar yaptnzda, tanmnz yanl olabilir ama bu
yanllk olguya ilikin bir yanllktr; mantksal kategoriler bakmndan bir yanllk
yoktur ortada. Yani iki kere iki be eder gibisinden bir yanllktr bu. Ama Sovyetlere
Revizyonist dediinizde, bu mantksal kategori olarak yanltr. rnein iki kere iki
duvar eder gibi bir yanllktr. Cesur Masa, Krmz Ahlak gibi sama bir kavram
yaratm olursunuz.
Bylesine mantk dlna ramen, binlerce Trk Sosyalisti nasl olur da bunu
grmeden bu grleri savunabilir? Bunun ardnda, dncenin varl belirledii gibi
bir anlay yatmaktadr da ondan. Revizyonist lke dendiinde, o lkeyi yneten
Partinin izgisinin revizyonist olduu noktasndan hareket edilmekte, o parti
revizyonist ise, o lkenin de revizyonist olaca gibi bir sonuca ulalmaktadr.
Aslnda o tartmada, Sovyetlerin sosyalist olduunu ya da kapitalist olduunu
syleyenler de ayn varsayma dayanyorlard. Yani u tarihte kar devrim partiye
egemen olmutur ya da Parti hep sosyalist olmutur diyenler, gizli olarak ayn
varsayma sahiptiler: Partinin izgisinin toplumun sosyo ekonomik yapsn belirledii;
dncenin varl belirledii... Bu tartma iinde sadece Trokist gelenek, Tarihsel
maddeciliin kavram sistemine dayanarak bu tartmay yrtyordu. lkenin nitelii
onun sosyo ekonomik yapsndan hareketle kantlanmaya allyordu. Ve zmleme

21
derinletike, sosyo ekonomik yapnn styap ve o st yapnn da sosyo ekonomik
yap zerindeki etkileri incelenip kavramsallatrlyordu.
Trk solu, sonra bu tartmay kapatt, ama tartmadaki yanllarnn metodolojik
kklerine ynelmedi. Sadece olaylarca ald iin; Sovyetlerin u veya bu karakterde
olmasnn bugn iin politik mcadelede kendini tanmlamada bir anlam olmad iin
tartma kapanr gibi oldu. Aslnda cerahat btnyle orada durmaktadr. Hatalardan,
genel ve temel sorunlardaki hatalardan kalamaz. Onlar sizden hzl koarlar. Ve
kouyorlar. te Krt sorununda yine karnza, ham bu sefer almas daha zor olarak
dikiliyor.
Benzer idealist, varl dnceye gre belirleyen yaklam, yetmili yllarda,
siyasetlerin birbirini "halk saflar arasnda" grme anlay ve tartmasnda da ifadesini
buluyordu. O zamanlar, herhangi bir insan hakknda tavr , onun toplumsal
konumundan hareketle deil, inanlar ve ideolojisinden hareketle belirleniyordu.
Sadece insanlar deil, rgtler, hareketler iin de ayn ekilde tavr belirleniyordu. i
olmanz, yoksullara dayanmanz veya kyl olmanzn bir anlam yoktu. En byk
kapitalist de olsanz, inancnz veya ideolojiniz sizin toplumsal konumunuzu,
dolaysyla da size alnacak tavr belirliyordu. Bylece, aslnda, birbirine en yakn, ki
ou kez en yakn olduklar iin, ayn alanda rekabet ettikleri iin birbiriyle elikileri
gl olan gruplar; sosyolojik olarak ayn toplumsal kesime dayanmalarna ramen ve
tam da yle olduu iin ou kez; birbirlerini ittifak bile yaplamayacak kar devrimci
g olarak grebiliyorlard.
lk bakta, btn bu hatalar gemie aitmi gibi, alm gibi grlebilir. Ama Murat
Belge'den, Yaln Kk'e; DP'den Devrimci Gler Birlii'ne kadar btn ayakta
Trk solu olarak ne varsa; btn bu metodolojik yanl yaatyorlar ve Krt Ulusal
Kurtulu hareketi karsnda ayn mantkla tavr belirliyorlar.
Evveli gn Sovyetler karsnda hangi mantkla tavr belirleniyor, hangi metodolojik
aralar kullanlyordu ise, bugn de ayn aralar kullanlyor. Krdistan'n bir Smrge
olduu; Krt ulusunun ezilen bir ulus olduu; dolaysyla bu ulusal hareketin ezilmeye
ve smrgeci tahakkme kar; ideolojisi, politikas ne olursa olsun, hakl bir hareket
olduu; dolaysyla da desteklenmesi gerektii gibi bir anlay iki taraf iin de yabanc
kalyor.
PKK'y destekleyen rgtlerden hi birisi yle demiyor. Ben bir hareket karsndaki
tavrm, onun nesnel konumundan yola karak belirlerim. Eer dnya apnda bir
Proletarya Burjuvazi saflamas olsayd; bir Kurtulu hareketine kar tavrm, bu
balamda ele alabilirdim. Ama bugn byle bir durum yok. Elimdeki tek ara, ezen
ezilen ilikisidir tavrm belirlemek iin. Krt Hareketi, ezilen bir ulusun klelikten
kurtulma savadr. Hakldr; emansipe edici (kurtuluu) karakteri vardr. Anti

22
Emperyalist, Enternasyonalist, Sosyalist, Demokratik, anti-hiyerarik olup olmamas
bu hareketin hakl olup olmadn belirlemez. Yani onun dncesi varln
belirlemez. Nasl Grev yapan iiyi iverene kar desteklemek gerekirse, bunun iin
iilerden seksizimi, rkl, milliyetilii bir yana atmalar; anti-hiyerarik olmalar
gibi koullara uymas istenemez ise; onlarn hakll toplumsal konumlarndan
geliyorsa; Krt ulusal hareketi iin de ayn durum geerlidir.
Ya da desteklemeyenlerden yle bir iddia duymuyoruz: PKK'y veya Krt hareketini
desteklemiyoruz veya onun karsnda tarafsz bir konum alyoruz. Bunun nedeni onun
anti-demokratik karakteri; milliyetilii; otoriter ve hiyerarici olmas deildir.
Bunlara gre bir hareket karsnda tavr belirlenmez; onun nesnel konumuna baklr.
Krt Ulusal hareketi ezilen bir ulusun hareketi midir? Bir smrgelie kar hareket
midir? Hayr. Onun hakl bir konumu yoktur, dolaysyla ortada bir hakl ile hakszn
sava yoktur. ki taraf da hakszdr. (rnein yle diyebilirler: PKK veya Krtler
Avrupa Emperyalizminin; Trkiye Amerikan Emperyalizminin karlarnn aracdrlar.
Dolaysyla iki emperyalist arasndaki bu atmada taraf olmak sz konusu deildir.)
zetlersek, ster PKK'y desteklesinler ister ona kar ksnlar veya szm ona
tarafsz kalsnlar, btn Trk solu, Krt Ulusal Hareketi karsndaki tavrn; onun
sosyolojik niteliklerinden hareketle deil; ideolojik ya da rgtsel zelliklerinden
hareketle belirleme ortak metodolojik hatasyla malldrler. Toplumsal varlk ve
dnce arasnda bire bir mekanik iliki olmadndan dolay da gerekliin baz
yanlarna gzlerini kapamak zorunda, dolaysyla onu arptmak zorunda kalrlar.
Btn Trk solu aa yukar bu durumda olduundan bu satrlarn yazarnn tavr
anlalmaz kalmaya mahkum olur. Hem PKK'da demokrasi yoktur; hem bir milli
harekettir; hem Avrupa'nn belli bir anlamada zaman zaman dengesidir demek hem de
o hareketi desteklemek; plebiyen bir yan vardr ama sosyalist deildir; hatta
kkenindeki sosyalizmden uzaklamak zorundadr demek; hem bu hareketin
baarsnn, Trkiye ya da Orta Dou'da sosyalist bir devrim deil ama, yar
emperyalist; Osmanl'nn klasik etki alannda etkisi olan bir daha gelimi ve nispeten
daha demokratik bir Trkiye ya da Krt Trk federasyonuna yol aabileceini
sylemek ve buna ramen desteklemek. Bu anlalabilecek bir tavr deildir varl
dnceye gre belirleyen kafalar iin.
Problem sadece bu kadarla da kalmaz. Bizzat Krt hareketi de bu trden bir destekten
rahatsz olur. nk o da ayn, dncenin varl belirledii anlayndadr.
Kendisinin bu gerekelerle desteklenmesi ona bir kfr gibi gelir ve adeta byle bir
destein olmamasn ister.
Bylece Tarihsel maddeciliin klasik yaklam ve metodolojisini kullanan bu tavr;
bilinmez kalmaya mahkum olur. Bu tavr asndan; politik tavr allar bakmndan

23
deil; ama metodolojik olarak, gerekeler bakmndan var olan atma bir kayk
dvdr. Gerek metodolojik atma, bir susu biiminde, bu tavrn hi
tartlmamas ve gndemden uzak tutulmas olarak, PKK'y destekleyen ve
desteklemeyen Trk Solu ve bu tavr arasndadr.
Tabii burada u soru kar. Solun bu tavrn belirleyen nedir? Yani solun dncesi
byle olduu iin mi tavr yle ya da byle olmaktadr?
Bu duruma baktmzda unu grrz. ehirlerin ok yoksullarna dayanan, varolara
dayanan Trk hareketleri, PKK'y destekleme eilimi gstermektedir, buna karlk,
ehir orta snflarna dayananlar, kar ya da tarafsz konumlar almaktadrlar?
Yani DP ya da M. Belge yle dnd, metodolojik hatalar olduu iin "tarafsz"
deildir; toplumsal eilimi ve karlar yle olduu iin tarafsz olmakta ve egemen
olan, benimsedii varsaymlar iinde konumunu merulatrabilmek iin yle
dnmektedir.
Demir Kkaydn
09 Mart 1999 Sal

"Asrn Davas"nn lk Gn zerine Deerlendirmeler

mral'da balayan duruma ile ilgili olarak sadece sabahki blmde calan'n yapt
konumay bir kere izledim. leden sonra yapt konumalar ise izleyemedim ama
dolayl olarak duydum.
Bu ilk verilere dayanarak baz deerlendirmeler yaplabilir.
lk olarak sylenmesi gereken udur: Abdullah calan, ne hukuki ne de politik bir
savunma yoluna gitmemekte; mahkeme salonunu ve mahkemeyi politik ve diplomatik
bir platform olarak deerlendirmektedir.
calan'n Krt hareketinde en etkili nder olmasnn bir rastlant olmad bugn ok
daha aa kmtr.
Ne var ki calan'n politik perspektifi ve davran bir ok kii tarafndan
anlalamamakta, onlar da tpk, zel savan psikolojik sava dairesinin istedii gibi
soruna bakmaktadrlar.
calan'n ne yapmak istediini nce Avukatlar anlam deil.
Avukatlarn davay iki eksende politize etmeye altklar ortada. Bir yanyla A.Z.
Okuolu gibi, davay T.C.'yi ve onun Krtler zerindeki zulmn mahkum etmek ve
T.C.'yi "Mahkum sandalyesine" oturtmak iin vesile olarak deerlendirmek isteyenler
ile, benzerini Hukuk ve "insan haklar" balamnda benzerini yapmak isteyenler.

24
calan ise olaya, mahkemeye den bir sank olarak deil, savaan bir gcn nderi
olarak bakyor. Onun iin, hukuki veya politik savunmann bir nemi yoktur.
Mahkemenin de bir nemi yoktur. nemli olan, PKK ile T.C. arasndaki savata
bundan sonra ne olacadr. O buradan azami bir sonuca ulamak iin, bar tekliflerini
pe pee sralayarak ve jestler yaparak (Ailelere aclarn paylatn sylemesi;
Yunanistan, talya, Rusya'y protesto etmesi; kendisine ikence yaplmadn
sylemesi vs.) Trkiye'deki inkarc gleri keye sktrmakta ve Krt hareketine
mthi bir hakl zemin sunmaktadr. Trk hkmeti bu uzatlan bar elini reddettii
takdirde, bundan sonra olacaklarn suunu ve riskini peinen kabullenmi olacaktr.
Dolaysyla, calan'n politik yaklam iinde Avukatlarn bir yeri bulunmamaktadr.
Yani Mahkemenin adil veya baka trl olmasnn hi bir anlam yoktur calan iin.
O bunu tartmaya girmemekte ve tartmann buraya girmesini engellemek
istemektedir.
Bu amacna ilk gn ulatn sylenebilir. lk gn calan'n zaferidir.
nk calan, izledii stratejide sadece Trk devletine deil, kendi yannda grnen
Avukatlara kar da savamak sorundayd. Onlara her hangi bir ekilde ipi
kaptrmamalyd. lk sz alnda, kendisine herhangi bir bask yaplmadn zellikle
belirterek inisiyatifi ele ald ve davay bu tr zeminlerde srdrmek isteyen avukatlara
gereksizliklerini gsterdi. En zor olan noktalardan biri buydu ve bunu baaryla
uygulad. lk gn bunu baard gibi, en nemli mesajlarn vermi bulunuyor.
A. Z. Okuolu, bu uyumazl daha nce fark ettii, calan' kendi politik savunma
perspektifi iin kullanamayacan anlad iin davadan daha nce ekilmiti. Elbet
ekiliinin resmi gerekesi bu ayrlk deildi. Davann ilk gn, dier etkili iki ismin
de Avukatlar arasndan ayrlmasyla, ki kanmz onlarn da davadan ekilmelerinin
ardnda, calan'n yaklamyla kendilerinin yaklam arasndaki uzlamazl
grmeleri yattdr, calan btn ipleri eline alm ve en byk tehlikeyi ustaca
savuturmu bulunuyor.
calan zetle unu sylemektedir: "Olan olmutur. Bu bir savat. Biz de bir ok kt
iler yapm olabiliriz. Bunu iin zr dilemek gerekiyorsa zr de dileriz. Peki
bundan sonra ne olacak. nemli olan budur. Kan dklmesini gerekten engellemek
istiyorsanz ie bar elim, ite istediinizden fazla jestler. Bunlar iyi niyetimin
kantdr. Demokratik bir biimde, biz Krtlerin kimlii tannarak ve bizlere yasal
olanaklar sunularak bir bar anlamas yapmalyz. Ben bunun iin bir frsatm.
Burada yakalanm olmam bu mzakere iin bir talihsizliktir. Eer bu olanak
kullanlmaz ise daha ok kan akacaktr."
Elbette calan'n bu tavr, zel sava mekanizmas tarafndan af diledi, rk kt gibi
yanstlacaktr. Bu normal. Ama Kimi Krtlerin ve Krt mcadelesine sempatiyle

25
bakanlarn da, calan'n sylediklerinde keskin, mahkum edici szler bulamayp hayal
krklna uramalar pek normal deil.
Krt mcadelesinin bugn iinde bulunduu g durumu herhalde calan kadar iyi
kavrayan yoktur. Krt hareketi bir trl, Krdistan'n belli blgelerinin dnda
tutunamamtr. Dnya'daki dengeler bir Krt devletine olanak tanmamaktadr.
Trkiye'de en gerici gler nfusun byk ounluunu pelerine takm
bulunmaktadr. Trkiye ile elikisi olan devletlerin sunduu kimi lojistik olanaklar
gvenilmezdir (ran, Suriye, Yunanistan). Talabani ve Barzani'den dier Krt
nderlere kadar herkes PKK'ya kar bir tavrdadr. Daha saymakla bitmeyecek btn
bu olumsuzluklar ortamnda ve bir de nderini dmana kaptrm bir hareket
ortadayken, bu son derece zayf ve elverisiz durumdan, bir baar umudu karmak ve
bir baarszlk halinde bile kar cepheyi blmek ve kendi cephesine g vermek
ancak calan'n bugn izledii izgi ile mmkn olabilirdi. Kanmzca calan, kendi
hedefleri asndan durumun gereki bir deerlendirmesini yapm olup ona uygun bir
stratejik geri ekilme ile taktik esneklii baaryla birletirebilmektedir.
calan'n ne yaptn anlayamayanlara u ksa olay belki bir eyi aklar.
Filistin ile srail grmeleri baladnda, muhalefetten biri Mecliste, Rabin'e
yanlmyorsam,"siz imdi dmanmzla m baracaksnz; onunla m masaya
oturacaksnz?" diye sormu. Rabin de, "elbette, insan ancak dmanyla bar yapar"
gibilerden bir ey sylemi. Tam hatrlamyorum imdi. Ama fikir ortada.
calan'n bunu iyi kavrad grlyor. calan'dan Trkiye'yi mahkum edecek sert
szler bekleyenlerin anlamad da bu.
Trkiye'nin kavrayaca ise pheli ama en azndan bunu kavrayan evre ve glere
calan'n g verdii ortada.
lk deerlendirme ve izlenimler bu kadar.
Demir Kkaydn
01.06.1999 03:18:09

Abdullah calan'n Yarglanmas ve Gelimeler

Abdullah calan'n mahkemede hukuki veya siyasi bir savunma yapmamas; aksine
sava yrten taraflardan birinin nderi olarak Trkiye'ye bar nermesi ve somut bir
demokratikleme plan sunmas ve bunun gerei olarak yapt diplomatik jestler;
sava rantiyelerinin kontrolndeki medya tarafndan psikolojik sava yntemlerine
uygun olarak bir propaganda bombardman altnda calan'n teslimiyeti, korktuu ve

26
cann kurtarmaya alt eklinde yanstld. Bir ok ciddi yayn organnn bile
benzer yaynlar yapt grld. Krt Ulusal Hareketi'nin bir ok dostu bile bu
bombardmann da etkisi altnda kalarak, calan'n tavrna kukuyla yaklamaktadr.
imdi medyann bombardmannn yol at toz duman dalrken, giderek calan'n
teslim olmad; aksine bir stratejik geri ekili ve taktik esneklikle sorunun zm
iin yeni ufuklar at grlmektedir.
HADEP: btn basklara ramen seimlerde ald sonula Krdistan'da birinci byk
parti olduunu kantlam ve bir ok yerleim biriminde mahalli idarelerin ynetimini
ele alm bir yasal partidir. PKK: binlerce gerillas, taraftar, sempatizan ile,
dnyadaki en byk ve etkili ordulardan biri olan Trk ordusuna kar gerilla sava
yrten en etkili ve byk gerilla rgtlerinden biridir. imdi bu iki rgt de, en
asgariye inmi ve aslnda Generallerin bile hayr diyemeyecei, calan'n sunduu
programdan ve bunun iin bartan yana olduklarn belirtmi bulunuyorlar.
Trkiye'deki ve ayn zamanda dnyadaki en byk ve etkili iki Krt rgt (HADEP
ve PKK), calan'n tekliflerini desteklediklerini resmen ilan etmi bulunuyorlar. Bu
ak tavrlar, calan'n mahkemede sunduu projeye ayr bir arlk vermektedir.
Bu proje, anayasal bir vatandalk erevesinde, Krt kltrnn ve kimliinin
tannmasn, kltr ve dil farkllklarnn bir kazan olarak grlmesini; mahalli
seilmi yneticilere daha byk yetkiler verilmesini; demokratik reformlar
kapsamaktadr. Buna karlk Krtler de, silahl sava durdurmay ve var olan devletin
ve lkenin btnl iinde kalmay nermektedirler.
imdiye kadar Krt ulusunun verdii mcadeleyi, ayr bir devlet kurma mcadelesi
olarak grenler, bu projeyi kendi hedeflerine ihanet olarak grmektedirler.
Ne var ki, bu deerlendirme ne dorudur ne de gerekidir.
Doru deildir, nk, PKK btn gemii boyunca, ayrlmaktan ziyade, ayrlabilme
hakknn olduu bir demokratik sistem iin mcadele ettii vurgusunu yapmtr.
Hatta sorunu ayrlp ayrlmamak ve ayr bir devlet kurmaktan te, bir ulusun
kimliinin tannmas ve kendi kiiliini gelitirmesi olarak anladn vurgulamtr.
Gereki deildir, nk, Krtler ancak belli uluslar aras dengeler ortamnda, ok
elverili tarihsel koullarda, dnyadaki etkili glerin, gl Trk, ran ve Arap
devletlerinin en azndan bazlarn karya almay gze alabilecekleri bir durumda ayr
bir devlet kurma olana edinebilirler. Bugn ise, buna olanak yoktur. Ne ABD'nin ne
da Avrupa'nn ne de onlar karsnda etki alan hzla gerileyen Rusya'nn byle bir
projeyi destekleyerek sz konusu lkeleri karya almas beklenemez ve
beklenemeyeceini de, calan'n trajik bir sonuca ulaan Odyssseusu esnasndaki
dramatik gelimeler gstermi bulunmaktadr. Ayrca Krt ulusal hareketi, tarihte ei

27
benzeri olmayan bir ekilde, ABD'nin yeryz leindeki total kontrol nedeniyle
nderini savat glerin eline esir vermi ve lojistik desteini byk lde yitirmi,
tayin edici olmasa da ok nemli bir yenilgi alm bulunmaktadr.
Bizzat bu yenilgi ise, Trkiye'deki sava rantiyelerine ve onlarn Krtlerin varln
inkara ve ezmeye ynelik politikalarna g vermi ve ksa zaman nce yaplan
seimlerde bu politikalarn savunucusu partiler ezici bir ounluk kazanmlardr.
te, Abdullah calan, calan'n ahsnda da Krt Ulusal Hareketi, lm ve yok olma
tehdidi altnda iken en zor koullar altnda bir salto mortale (lm parendesi) ile
kendini kendisi olmaktan karp, yepyeni bir ulusun tohumu olarak yeniden ortaya
koymaktadr.
Belli uluslar aras dengeler el vermedii srece, Krt ulusal hareketi sadece bamsz
bir devlet iin savat takdirde baarya ulaamazd. Krt Ulusal hareketi, kendini
ezen uluslarn ezilenleri iin de bir program gelitirdii, yani sadece Krtleri, kendini
deil, kendini ezenlerin de ezilenlerini kurtarmaya kalkt takdirde; yani bir ulusal
kurtulu hareketi olmaktan kp bir sosyal kurtulu hareketine dnt takdirde;
yani bir salto mortale ile kendisi olmaktan kt takdirde baar kazanabilirdi.
Krt hareketleri iinde, plebiyen yapsyla sadece PKK bu gne kadar byle bir
kendini ama potansiyeli ve emareleri gsterebiliyordu. te, calan'n ahsnda, en
elverisiz koullarda, byk lde daha nceki evriminin de mantki bir sonucu
olarak, Krt ulusal hareketi, kendini kurtarmak iin ezenini de kurtarmaya; zafere
ulaabilmek iin nne daha byk grevler koymaya; bir yandan kendisi olarak
kalrken dier yandan da kendisi olmaktan kmaya girimi bulunuyor. Medyann
pimanlk, korku gibi gsterdii tavrlarn gerek nitelii budur.
calan artk sadece Krt Ulusal hareketinin bir nderi olarak davranmamakta,
Krtleri, Trkleri ve dier halklar da anayasal bir vatandalk temelinde kapsayacak
yeni bir ulusun tohumu ve kurucusu olarak davranmaktadr. Artk muhatab sadece
Krtler deil, Trklerdir. Hatta Krtler zerindeki byk prestiji nedeniyle esas
kazanlmas gerekenler Trklerdir. Krtler Trklere baka bir ulus altnda birleelim
diyor. Yani Krt ulusal hareketi kendi olmaktan kp, baka yepyeni bir ulusun
tohumu oluyor. Krt ulusal hareketi bylece, son yzyln etnik temizliklerle
sonulanan ve benzeri Balkanlar ve Kafkaslar'da, Afrika'da byk aclara ve lmlere
yol aan monolitik ulusuluk dnemi yaamadan, bugnn dnyasna uygun, rnein,
ABD, Avrupa ve svire'de olduu trden farkl kltr ve dilleri zenginlik olarak gren
bir ulusuluk projesine ulam bulunuyor. Krt ulusal hareketi, sadece ge gelmenin
reziletleri iinde bunalmad, bu projeyi gelitirebilmesi onun ayn zamanda ge
gelmenin faziletlerinden de yararlanabileceini gstermektedir.

28
Biimsel olarak bakldnda, Trke'nin resmi dil olarak kabul, Krte'nin Krtler
arasnda ikincil bir dil olarak tannmas; mahalli seilmi idareye daha geni yetki;
demokratik reformlar Krt Ulusal hareketi iin byk bir gerileme gibi grlebilir.
Kimi reformist, ya da silahl mcadeleyi reddeden Krt rgtleri, yllardr bunlar
savunmuyorlar myd? Madem bu noktaya gelinecekti de niye bunca yldr gerilla
sava verildi? Bu varlan nokta onlarn haklln kantlamyor mu?
Bu yaklam da toplumsal bir dnm sadece siyasi, idari, hukuksal ya da ekonomik
bir takm dnmlerle snrlayan yzeysel bir anlaytr. Bu yaklam, insandaki,
Krt'teki dnm ve bunun nemini kavramamaktadr.
Yirmi yl ncesinin Krd ile bu gnn Krd arasnda dalar kadar fark vardr. Yirmi
yllk gerilla sava, dnn kle ruhlu, kendinden utanan Krd'nn yerine bambaka,
kimliinden utanmayan, ona gvenen, isyann ateinden gemi, airetler yerine
modern partilerde ve derneklerde rgtlenmi, kadnlarn ak ya da gizlice ban
ektii yepyeni bir Krt ortaya km bulunuyor. Bu aama yaanmasayd, bugn
calan'n sunduu proje, kendine gvenen kiilikli bir ulusun teklifi deil, klece
yalvarmalar anlamna gelirdi ve benzer izgileri eskiden savunanlarda bu anlamdayd.
En salam dostluklar, en sert kavgalarn sonunda oluabilir. ngilizler Norman ve
Saksonlarn uzun ve sert savalarnn potasnda olumulardr. Bir insann salkl
ruhsal geliimi iin bile ana babasna isyan edip, kendi kiiliini gelitirecei bir
dnem gerekir. Byle bir isyan yaamayanlar, ruha ocuk kalmaya ve
olgunlaamamaya mahkum kalrlar. Bu isyandan sonra ana babayla kurulan karlkl
kabule dayanan sayg ilikisi ile, isyandan nceki iliki, d grn bakmndan bir
birine benzerse de, bunlar kkten farkl ilikileri ifade ederler.
Krt ulusunun salkl bir geliimi iin bu isyan dnemi gerekliydi. Bu olmadan ancak
bir klenin efendisiyle ilikisi olabilirdi. Buradan gerek bir dostluk, saygya dayanan
bir dostluk ve kaynama kamazd. Gerek, eit ve karlkl kabule dayanan bir bar
ancak bir savatan sonra olabilirdi.
Krt Ulusal Hareketi, calan'n ahsnda, kendisini aarak bu yeniden douunu
olaan st elverisiz koullarda yaamaktadr. Kar cephe ok gldr. Dier
yandan da zaman ok kstldr. Sunulan program ve teklif bu savatan kar olmayan
btn toplum katmanlarn kazanmaya yneliktir.
Kartlar karm ve yeniden datlm bulunmaktadr. Artk blnme, Krtler ve
Trkler arasnda deil, bunlarn kendi iinde olacaktr. Ancak bu saflarn yeniden
ekillenmesi ve kristalize olmas, yani toplumun bilincindeki bu deimeler, olaan
durumlarda, ou kez hzlandrlm hukuki prosedrlerden ok daha yava
gerekleirler. calan'n idam, bu sreci geri dndrp onlarca yl geriye itebilir.
dam olmamas ve gecikmesi halinde, toplumdaki bu yeni blnme gerekleip bir

29
arlk kazanabilir ve sava yanls inkarclar tecrit olabilir. Bu ayn zamanda calan'n
idamdan Kurtulmas ve bir mzakere partneri olmas demektir.
Balangta, gerilla savan ve Krdistan'daki kitlesel ayaklanmay bastrmak iin
kurulmu, kanunlar st ve d gizli zel sava aygt, bir sre sonra onu kullandktan
sonra basit bir ara gibi bir kenara atabileceini dnen kurucularnn ban yedi. Bu
aygt yaratanlar bana toplad cinleri datamayan bycye dndler. Bu aygt ilk
yaratanlar, yine Krt sorununun iddetle zlemeyeceini ilk grenler oldular.
Bunlarn bir uzlama zemini araylar, yarattklar aygtn iddetini zerlerine ekti ve
yarattklar canavarn kurban oldular. General Eref Bitlis, Turgut zal ve daha sonra
niceleri... Bu cinayetler, bir uzlamann yollarn tkad ve binlerce insann lmne,
Trk ulusunun giderek rmesine yol at.
Bu zel sava aygt bugn Trkiye'nin gerek egemenidir. Bu aygt zayflatmaya
ynelik, devletin dier kanatlarndan gelen giriimler (Susurluk) bu aygtn gcn
sarsmaya yetmemi, hatta bunlar seimlerden daha da gl olarak kmtr. Bu aygt
iin, sava artk politikann baka aralarla bir devam deil, kendi bana bir amatr.
Hi de kmsenmeyecek, hukuki, siyasi ve iktisadi imtiyazlarla ve glerle donanm
bu aygt, bu gnk konumunu srdrmek iin elinden geleni yapacaktr. Varln
srdrmesi, Krtlerin ezilmesine, inkarna baldr. Krtlerin ve Trklerin
dmanln kkrtmak bu aygtn varln srdrmek iin tek olanaktr.
Bu durumda, bu sava rantiyeleri kast, calan'n bir an nce idam edilmesi; bylece
Trkler iinde Krtlerle birlikte bar iinde yaama yanllaryla Krtlerin varln
inkar edenler arasnda gerek ve yeni bir blnmenin olgunlama ve serpilme olana
bulmadan yok olmas; bunun yerine Krt ve Trkler eklinde bir blnmenin
glenmesi iin elinden geleni yapacaktr. Buna karlk calan'n yaamas, bar
isteyen glerin etkisinin ve onun glenmesinin bir ifadesi olacaktr. Krt ve Trk
halklar arasndaki bar ve calan'n yaam ayrlmazca birbirine balanm
bulunmaktadr.
Dolaysyla, bugn calan'n yaamn savunmak, ayn zamanda bar savunmaktr ve
bu her zamankinden de daha acil ve nemli bir grev olarak ortaya kmaktadr.
calan'n yaamna savunmak, bu inkarc sava srdrmek isteyen sava rantiyelerine
kar durmak demektir.

18 Haziran 1999 Cuma

calan'n Yaaman Savunmak in Hamburg Trk Giriimi

30
 Hukuki Karar'dan Sonra Tarihsel ve Politik Karardan nce

Mahkemeler balamadan calan'n yaama ans ve Krt sorununun ksa veya orta
vadede zlme ans yzde bir bile deildi.
u an calan'n yaama ve Krt sorununun belli bir zme kavumas yoluna
girilmesi ans yzde ellidir.
calan'n teklifleri geerliliini srdryor. Kar cephe ok ve dnme srecinde ve
nmzdeki aylar Trkiye'nin onlarca yllk geleceini belirleyecektir.
nmzdeki dnemde, Krt'n de Trk'n de milliyetisi de solcusu da kendi
ilerinde bir blnme yaamak durumunda kalacaklardr. Krt sorununun zm;
bar ve demokratik cumhuriyet projesinden yana ve buna kar olanlarn blnmesi
somut olarak calan'n yaayp yaamamas erevesinde ekillenecektir.
Trkiye'nin kaderi ile calan'n kaderi birbirine ayrlmazcasna balanm bulunuyor.
calan'n varlna btn sorunu balayan Trkiye, imdi bizzat kurduu denklemin
kurban olacaktr. Ceza suun cinsindendir.
nmzdeki aylar Tarihin hzland aylar olacaktr. ans hi de kk deildir.
Herkes btn gcn ortaya koymaldr.
ok nadir olan bir durum ortaya kyor. Blnme solcu veya sac deil, bunlarn
kendi ilerinde olacaktr.
Akll hi bir Trk milliyetisi, calan'n sunduu programa hayr diyemez. Krtlerle
bar yapm; Sava kaynaklarn ekonomiye yatran ve demokratik zgrlkleri
salam bir Trkiye, Hi bir Trk milliyetisinin bile hayal edemeyecei bir g olur.
Akll hi bir Trk demokrat calan'n Programna hayr diyemez. Trkiye'nin
demokrasi sorunu btnyle Krt sorununa ve Krt sorunu da calan'a kilitlenmitir
Akll hi bir sosyalist, Krt sorunun zmeye ynelik, bugnk zel sava rejiminin
yklmasna yol aacak ve bugn yanndaki Krt ii kardeine kar ilgisiz ve hatta
baskc bir durumdaki Trk iisinin milliyetiliini amasna olanak verecek ve
sosyalizm uruna mcadelenin daha dorudan grevlerine younlama olana
yaratacak bu tekliflere hayr diyemez.
nmzdeki dnemde, uzun vadeli ve politik dnebilen sosyalist, milliyeti, liberal,
demokratlarn ayn safta; sekter ve apolitik dnen; ksa vadeli ve dar karlarn
sosyalist, milliyeti, demokratlarnn kar safta grld gnler gelecektir. Bu
toplumsal blnme, Trk ordusuna da bir ekilde yansyacaktr. Bir yanda bu sava
sisteminin devamnda kendi varlk koullarn ve imtiyazlarn grenler; dier yanda
bir an nce bu savan bir an nce bitmesini isteyen sradan askerler ve subaylar.

31
Sonucu bu mcadele belirleyecektir. Henz hi bir ey kesin deildir. Her g son
noktasna kadar ortaya koyulmaldr ve olaylarn mant iinde ortaya koyulacaktr.
Ama bir kere de bu sistem zlmeye balarsa, gelimelerin kendi i dinamii hi
kimsenin bu gnk dnyada hayal bile edemeyecei olanaklar yaratabilir.
Bu blnme imdi balam bulunmaktadr. Zaman iinde keskinleecek ve daha
tutkulu bir atmaya dnecektir.
Bu mcadelede baar iin en nemli faktr Krt ulusunun byk ounluunun ve
onlarn en etkili iki rgt olan PKK ve HADEP'in imdiye kadar olduu gibi
blnmeden calan'n arkasnda durmaya devam etmeleridir.
Ve bir kehanet: eer bu mcadeleden aslmadan karsa, calan Trkiye'ye, ya da
daha dorusu, Anayasal vatandalk temelinde Krt ve Trkler bata olmak zere
btn kltr ve milliyetlere zgrlk tanyan "Demokratik Cumhuriyet"in babakan
olur.
Demir Kkaydn
30.06.1999 02:11:34

Bir Tartmada calan'la lgili Deerlendirme

4) "Apo' yu ok begeniyor olabiliyor, hatta yazdiginiz gibi, O' nun kiymetini Mahir
Sayin bile anlamamis olabilir. Bu sizin grsnzdr."

Apo'yu beenip beenmemek bir sorun deil. Apo bir ulusal hareketin plebiyen
tabakalarnn nderi. Yani benim dnyamn dnda var olan bir gc doru olarak
deerlendirme sorunu bu.
Burada deerlendirmem, o hareketin veya kiinin kendi amalar asndandr. Benim
amalarm asndan deildir. rnein zal, kendi snf asndan akll ve cesur bir
politikacyd. Ama ayn parti ve snftan olmasna ramen Mesut Ylmaz bir kasaba
politikacs bile olamaz. Aralarnda klas fark vardr. Vizyonlaryla, taktik
esneklikleriyle, hedefleriyle vs.. imdi byle dediimde zal' beenmi ve zalc m
oluyorum? Hayr. Politikay ciddiye alan bir insan olarak, dmda var olan gler
hakknda kendimi ya da ezilenleri yanltmayan, gereki bir deerlendirme yapm
olurum. sabetli de olmayabilir. Bu ayr bir sorun.
imdi ayn ey Apo iin de geerli. O belli bir ulusal hareketin, belli tabakalarnn
eilimlerini yanstan bir politikac her eyden nce. O ulusal hareketin baars

32
asndan baktmzda, Apo'nun btn dier Krt nderlere 20 ektii ortadadr.
Vizyonlar, taktik esneklikleri, hedefine ballklaryla byledir bu. An Krtlerin
yayn organlarna bakn veya Med TV'de Burkay gibi Krt nderlerinin de davet
edildii ak oturumlar falan izleyin. Abdullah calan ile dierleri arasnda be on
gmlek fark var. Biraz politik tecrbesi ve sezii olan bunu grr.
Ya da Apo'yu eletirenlere bakn. Selim rkkaya vs.. Onlarn eletirileri znde
daha sa bir politikay ifade ederler, PKK'nn politikasnn zn eletirmezler. Bu iin
ierie ilikin yan. Ama politika sanatnn gerektirdii kaliteler asndan
baktnzda, onlar Apo'nun trna bile olacak durumda deildirler. Son derece dar
perspektiflerin ve kk ilerin insanlardrlar. Yani onlar da Krt Ulusal Hareketi'nin
Mesut Ylmaz apndaki adamlardrlar.
Tipik bir rnek. Apo Avrupa'ya geldi. Burada kalmas, politik iltica almas, kesinlikle
etelere dayanan zel sava aygt ve ahinler iin bir yenilgi olur ve Trkiye'deki
bugnk ar havann almasna biraz olsun hizmet edebilir. Bu ayrca Krt Ulusal
Hareketi'ne muazzam bir moral ve g verir. Yani bir anda hava tersine dnebilir. Her
ciddi politikac derhal bu durum yarglamasn yapmaldr. Ve buna gre
davranmaldr.
Selim rkkaya, biraz kaliteli bir politikac olsayd. Derhal bir basn toplants
dzenler, Apo hakkndaki eletirileri ne olursa olsun, Apo'nun bir politik nder
olduunu, onu bir kriminal gibi davranmann sama olduunu, PKK yelerine iltica
verilirken bu hareketin nderine ifte standartlarla farkl davranmann yanl olduunu,
ona derhal Politik iltica hakk verilmesinden yana olduunu ilan etmesi gerekirdi.
Ama rkkaya ve Wallraf'n yapt fiilen Apo'nun politik iltica almasna kar kan
Trk hkmetinin ekmeine ya srmek oldu.
Ayn srada bir de Apo'nun yaptklarna bakn. Adam Avrupa'ya yeni gelmi, bu
ortamlar hi bilmiyor. lk bir ka gnlk bir bocalamadan sonra, Amerika Avrupa
elikilerine vurarak srekli mesajlar vermeye balad. Bu mesajlar ve taktiklere
baktnzda bugn hi bir Krt liderinin dnyadaki gleri ve ilikileri bylesine
hassas ve doru deerlendirme yeteneinde olmad ok aktr.
Elbet Apo'nun da snrllklar var. rnein anladm kadaryla, baka bir lkeye
gitmeyi, tabii biimsel olarak sanki kendi isteiyle gidiyormu gibi olacak, bir ekilde
kabul etmi gibi grnyor. Bence burada yanl yapyor. Bence bunu kabul
etmeyeceini, gerekirse lm orucuna vs. gideceini kesin bir ekilde koymas
gerekirdi. Ama zaten ulusal hareketlerin zellii de budur. Yasir Arafat da, Beyrut'u
terk etmiti. Aslnda, orada kalp lm gze alsayd, her ey ok baka olabilirdi.
Ama Yaser Arafata gre, Apo'nun gsterdii performans yine de ok iyi. Yine de
nerdiimiz gibi bir opsiyon tmyle kapanm deil.

33
Mahir Sayn'n da Apo'nun kymetini anlamadn falan yazmadm. Apo'nun anlatt
baz eyleri ve esneklikleri anlamadn yazdm. Bu ok baka bir ey.

07.01.1999 12:48

Tavrmn Ksa zeti

Buralarda yeni olup da bilmeyenler iin tavrmn kendi iinde son derece tutarl ve
devrimci olduunu bir kere daha belirteyim. Benim tavrm hangi hedefler ve anlaylar
balamndadr onu da ksaca aklayaym. Bu tavr eitli yazlarda birbirini
tamamlayacak ekilde aklanmtr defalarca.
Kapitalizmin rme ana girip girmedii nemli deildir. Onun yaamas
insanlk iin en byk tehlikeyi oluturmaktadr. Kapitalizm mant gerei
bymek zorundadr, bu ise fiziki snrlara toslar. Ancak, planl bir ekonomi,
insan ihtiyalar ile doann olanaklar arasnda verili bilgi ve teknik dzeyine
gre optimum zmlere ynelik bir sistem insanla yaama olana sunabilir.
O halde, insan ihtiyalarna deil, kara dayanan bu ekonomik sistemin yok
edilmesi gerekir.
Kapitalizmi ortadan kaldrabilecek tek tarihsel zne, cretliler olmaya devam
etmektedir. Ancak bu ii snf, yeryz lsnde blnm bulunmaktadr.
Zengin lkelerin iileri, cretlileri iin yeryz leinde eitliki bir dzen
istemek, en azndan bugn iinde bulunduklar maddi refah dzeyinden daha
geri bir duruma raz olmak ve bunu istemek anlamna gelecektir, bu nedenle
onlar insanlk lsnde bir eitliki toplumu istemekten karl deildirler
bugnn tarihsel koullarnda
Geri lkelerdeki ii snf ise, nesnel olarak bugnk uygarlktan baka bir
uygarl taslaklatrmaktan karldr. Bu tarz bir yaklam, zengin lkelerin
insanlarnn da bir ksmn yanna ekebilir. Ama bu geri lkelerin ii zmresi
hem ok blnktr, hem byle bir teorik hazrlktan yoksundur hem de
yeterince kltive deildir. Dolaysyla, "beyaz iiler" dediimiz zengin
lkelerin cretlileri yapabilir ama isteyemez, geri lkelerin iileri ise,
isteyebilir ama yapamaz bir durumdadr. nsanln kmaz buradadr.

34
 Bu kmazdan kurtulmak, ancak insanlk iin global bir program ve politikayla
mmkndr. Ulusal dzeyde dorudan sosyalizm hedefine ynelik politika
yapmak artk olanakszdr. Geri lkelerin iileri, ulusal dzeyde programa
sahip olduklar takdirde, sosyalist bir lke kurmay istemeyecekler, buna cesaret
edemeyeceklerdir ve de edememektedirler. Nikaragua bunun rneini
gstermitir. Son yllarn btn ayaklanmalar, kendilerini demokrasi ile
snrlam, zel mlkiyeti sorgulamaktan zenle kanmtr.
Demokrasi ise kapitalizm iin ideal koullar salar. Ezilenlere nispi bir refahla
i pazar byterek, direnilerinin yeteneini arttrarak nispi artk deer
smrsne hz vererek ister istemez o lkedeki kapitalizmin gelimesi iin
daha elverili olanaklar salar.
Geri nceden zengin olanlar sonradan geleceklerin yolunu tkam olmakla
birlikte, bir an iin, her hangi bir lkede demokratik dnmler sonunda geri
bir lkenin, kapitalizm erevesinde bir gelime saladn, gerilikten
kurtulduunu var sayalm. Bu geriliin kendisini ortadan kaldrmayacak, sadece
onlardan birinin veya bazlarnn "snf deitirmesi" beyazlarn arasna
katlmas sonucunu yaratacaktr. Bu nedenle de artk ulusal lekte sosyalist
politika mmkn deildir. Bu tpk, siyahlarn bir blmnn beyazlarn
imtiyazlarna ulama abasn ifade eder.
i snf ve ezilenlerin kendini snrlamas, burjuvazinin de, son yllarda
kazand tarihsel zaferlerle kendine gvenini pekitirmesi, daha nceden pek
dnlemeyecek bir ekilde, belli bir lkedeki ii ve emekiler ile
burjuvazinin, hatta belli konjonktrlerde zengin lkelerin belli kesimlerinin
karlarn ortak duruma getirebilir. Yani tarih, belli baz geri lkelere ya da
eik lkelerine byle bir frsat sunabilir. Ve yle grlyor ki, bunu Trkiye'ye
sunmu bulunuyor. Sovyetlerin k ve Etki alannn giderek gerilemesi,
aslnda Tarih boyunca Bat Roma, Bizans ve Osmanl biiminde devam ede
gelen ve yirminci yzyl banda ulusuluk dolaysyla paralanmaya urayan,
Dou Akdeniz blgesinde kltrel ve corafik bir btnlk oluturan blgede,
daha kapsaml bir toplumsal ekillenmeyi mmkn ve zorunlu hale
getirmektedir. Bu zorunluluu bizzat Balkanlar ve Kafkaslardaki son
boazlamalar kantlam bulunmaktadr. Bu lkeler, ya tam etnik temizliklerle
birbirlerini boazlayarak gten dp kk kukla devletler haline gelecekler
ya da birbirleriyle ortak tarihlerinin yaratt yaknlklar ve kar ortaklklarnn
ihtiyalarna uygun, daha byk ve kapsaml rgtlenmelere ynelik olarak
davranacaklardr.

35
 Tarihin sunduu bu olana en iyi kavrayan ve bizzat plebiyen kkleri ve zorla
bir birlie kar savayla ve son yllarda kazand muazzam politik ve
diplomatik tecrbeyle bunu programatik bir ekilde ilk koyabilen de blgedeki
Krt halk olmutur. Sadece Krt ulusal hareketi bu dinamizmi gsterebilmitir.
("Bir Trk Milliyetisi Olarak" yazdmz yazlarda hep bu konu ele alnmtr.
calan'n bugn ifade ettii bizim o yazlarda ifade ettiimizdir.)
Bu dinamizm, bu gnn koullarnda, gelimi bir Trk-Krt devleti
yaratacaksa da, bu dinamizmi gsterebilme yetenei, ayn zamanda baka
koullarda, ezilenlerin kendilerini snrlamayabilecekleri koullarda, ezilen ulus
hareketlerinin bile sosyalizme doru bir potansiyel, bir ulusal hareketten sosyal
harekete dnme potansiyeli tadn gsterir ve bugn ald somut biim bir
yana, cebirsel bir forml olarak insanlk iin, gelecekteki baka mcadeleler
iin muazzam bir umut kaps aar.
Elbette, byle bir demokratik sistem, calan'n "Demokratik Cumhuriyet"i bir
yandan bu lkelerin ezilenleri iin belli bir rahatlama, genel byme ve refahn
artmasyla genel bir zenginlemeye yol aacak ve fiili sonular itibariyle bir
alt-emperyalist denenebilecek bir gcn ortaya kmasna yol aacaktr. Bu
noktada anlalmayan udur. Kitlesel bir ayaklanma ve demokratik devrim
olsayd veya Krt Hareketi, Trk ordusunu bozguna uratp yle bir
demokratikleme gerekleseydi bile sonu farkl olmazd. O zaman buna daha
kkten, kapitalizme daha fazla g veren, ideolojik ve kltrel hegemonyay
kolaylatran daha gl bir temel salard. Hi biri bu yetenekte olmamakla
birlikte, DP veya TKKO veya Dev-Sol veya Dev-Yol da iktidara gelse,
yapabilecekleri nesnel olarak, zel mlkiyete dokunamayacaklar ve
dokunmayacaklar iin sadece daha gl, Fransz yolundan bir alt emperyalist
lke yaratmak olurdu.
Fransz yolu elbette, en azndan ynlarn insiyatifine ve tarihsel cesaretine
dayand iin, gelecek mcadeleler iin ardnda daha gbreli bir toprak
brakabilecei iin, ve nihayet ynlarn ayaklanmalarnn sonularnn ne
olaca hi bir zaman nceden kestirilemeyecei, daima bilinmeyene, olanaksz
gibi grnene ilikin bir moment de bulundurduu iin; ulaaca hedef
bakmndan deil, salayaca tarihsel deney ve olanaklar nedeniyle sosyalistler
iin elbet taktik dzeyde tercih edilip desteklenmesi gerekendir.
Ne var ki, bu gnk Trkiye ve Krdistan'n nnde, Fransz ve Alman yollar
arasnda bir seim yoktur. Seim, bir balkanlama, halklarn dmanl,
yoksulluk, lmler ve rme ile, yar Prusyal da olsa, ksmi de olsa bir
demokratikleme arasndadr. Ne Trkiye'de bir demokratik hareket var ne de

36
 Krt hareketi zaferden zafere kouyor. Aksine her ikisi de son derece kt
durumda bulunmaktadr.
Bu kt durumda, calan, sunduu programn demokratik ynnden ziyade
Trk burjuvazisinin ve Amerika'nn, hatta blgedeki dier burjuvazilerin ve
halklarn da zenginlemesine yol aabilecek yanlar zerinde durmaktadr.
calan yle dedii iin yle olmayacaktr, yle olaca iin calan yle
demektedir. Onun yapt bunu grmek, bir proje olarak sunmaktr. Bunu
sunmayanlarn ve calan' ihanetle sulayanlarn yapaca da nesnel olarak
farkl bir ey olmayacaktr ve olamaz.
Kald ki, bir deiim balad m, onun nerede duraca belli olmaz. Bugn zel
sava aygt ve sava rantiyelerine kar bir zafer ancak ynlarn demokratik
haklarnda bir gelime ile salanabilir. Ynlar ise demokratik haklarn
kullanmaya baladklar an gerek bir dinamik doabilir.
Dolaysyla, bu projeyi, ister demokratik yanyla tanmlayalm; (krtlerin,
Trklerin ve dier milliyetlerin anayasal vatandalk temelinde anlatklar
demokratik ve mahalli idarelere daha geni yetkiler vermi bir lke) veya bunun
iktisadi ve uluslar aras sonularyla tanmlayalm; (Orta dou, Balkanlar ve
Kafkaslar'da Rusya'dan boalan yeri doldurmu, kltrel, ekonomik ve politik
bir etki alan salam bir lke; bunlarn ikisi ayn eydir. zel mlkiyete
dokunamayan her demokratikleme ekonomik gc ve etkiyi dolaysyla
politik, kltrel etkiyi glendirir.) bir sosyalist iin bu savunulacak bir
program deildir. Bu programatik ya da stratejik dzeyde savunulamaz.
Sosyalistin grevi, bunun sadece bir blk insann daha beyazlar arasna
katlmaktan baka bir anlam olamayacan sylemektir. Sosyalist, anayasal
veya etni temelinde bir ulus iin deil, ulussuzluk iin, ulus ile devlet ve toprak
arasnda zorunlu bir ba kuran ulusuluun anlayn ret eden bir program iin
mcadele etmelidir. Neyle tanmlanrsa tanmlansn, ulus kiinin vicdan sorunu
olmaldr, tpk din gibi. Bu ise, ancak bir evrensel program olarak var olabilir.
nk bu ulusal devletlerin retti demektir ve onlar yok etmeyi
programlatrmak demektir.
Sosyalist burada taktik olarak, sadece insanlk tarihinin genel gidii iinde,
ilerde sosyalist mcadele iin daha elverili koullar yaratabilecei, ezilenlerin
hi olmazsa bir ksmnn acsn nispeten lmlandrabilecei, tpk, bir fabrikada
grev yapan iilerin, kapitalizmi niye ortadan kaldrmaya kalkmadklar iin
sulanamayaca, ama bizzat bu grev mcadelesinin salayaca deneyler,
olanaklar ve bilin nisbi iyiletirmeler yznden desteklenmesi gibi
desteklenebilir.

37
 Burada u soru sorulabilir, bu grev savanda, bu grevi yneten lider, bu grevin
baars iin yeterince uygun davranmakta mdr? Kanmzca davranyor. Her
grevde iiler zafer kazanamazlar. Bazen yenilirler. Hatta bataki koullarndan
bile daha kt durumda bir szleme imzalamak zorunda kalabilirler. Krt
hareketi de bugn kt bir durumda idi. Bu kt durum erevesinde, calan'n
yapt aa yukar yledir. Fabrika sahibine, bakn beni asarsanz, bizlerle bir
bar ortamnz olanaksz hale gelir. Ama biraz akll olun. Bizlerle bir
uzlamaya varr, bizleri tanrsanz, ite byyen pazarn muazzam siparileri
sizi bekliyor. Bundan siz de kazanrsnz, biz de kazanrz. Bizden alacaklarn
bekleyen mahalle bakkal da.
Bulunduu zayf durumda yapabilecei en akllca manevra bu olabilirdi Krt
hareketinin. Krt hareketi savan dnda ikinci bir alternatif bulunduunu ve
bunun kar tarafn da karna olduunu sylemektedir.
Eer program baar kazanr ve bir uzlamaya varlrsa, bu her eyin bittii
anlamna gelmez, aksine toplumsal elikiler var olmaya ve kendini var olacak
daha demokratik biimler iinde gstermeye devam edecektir. rnein.
Demokratik Cumhuriyet nerisi, acilen Ordu'ya yaplm, ki bugn Trkiye'yi
gerek yneten olduundan gerek muhataptr, bir teklif olmasna ramen ve
hatta eer bu bar salarsa, ksa vadede orduya belli bir prestij ve siyasi ve
kltrel etki geleneinin srmesine de yol aabilirse de, ayn zamanda
salayaca dnmlerle bu etkiyi snrlamak iin ok daha elverili koullar
yaratabilir.
zetlersek, bir sosyalist olarak, calan'n izgisini, ne stratejik ne de
programatik olarak desteklek sz konusu deildir. Sadece, ezilenlerin bir
hareketi olarak, onlarn tarihsel deneyi ve insiyatifi olarak, acya ve kan
dklmesine kar bir olanak sunduu iin ve bunu salayabilecei
dncesiyle desteklenebilir.
Ve nihayet, ezen ve ezilen arasndaki bir kavgada, ezilenden yana, hakldan
yana bir tavr srdrmek bakmndan, program ne olursa olsun, tpk
iverenlere kar iilerin grevlerinin desteklenmesi gerektii gibi, Krt Ulusal
Hareketi'ni destekleme grevi herkes iin aktr. Hele esen ulustan insanlar iin
bu destein daha tavizsiz ve ak olarak srdrlmesinin art olduu da bellidir.
calan'n politikalarnn taktik bir hata olduunun var saylmas koullarnda
bile, bir taktik ve politika deiiklii bir hareketin toplumsal konumunda ya da
hakllnda deiiklik anlamna gelmeyeceinden, eskisi gibi Krt ulusal
hareketinin bu en yoksul kesiminin hareketi desteklenmeye devam edilmelidir.
Hem de btn hata ve zaaflarna ramen.

38
 Ancak politik olarak sorumsuzlar, ideolojisi ya da bir taktik yanlndan
hareketle bir hareket karsnda tavr belirlerler. Bizim iin nemli olan hakl bir
sava srdrp srdrmedii ve hangi toplumsal tabakalarn eilimi olduudur.
Krt ulusal hareketinin haklln tartmay bile gereksiz gryoruz. Son
politik klar ise, aksine, ancak bir plebiyen hareket, Krt milliyetiliiyle
balar en zayf olan bir hareket tarafndan ortaya koyulabilirdi. Milliyeti Krt
burjuva ve kk burjuvazisi calan'n koyduu trden bir program gelitirme
yetenei gstermemitir ve gsterememitir. Kimilerinin son politikalarda
zayflk olarak grdkleri onun gcdr. Yeni politika PKK'nn izgisi ve
toplumsal konumuyla elimez, onun ifadesi olduu kadar devamdr da.
Demir Kkaydn
08 Temmuz 1999 Perembe
13:31

39
 kinci Blm: Yeni Politikann Analizi

Gler ve Politikalar

PKK ve Trkiye'de Politika

Somut bir politika, somut gler; onlarn karlarnn ve bu karlar gerekletirmeye ynelik
politikalarna gre yaplabilir. Trkiye'de yllardr btn sorunlar "Krt Sorunu"na kilitlenmi
bulunuyor. Bu sorun erevesinde iki temel g var birbiriyle atan: PKK ve Genel Kurmay.
Bu iki gcn nitelikleri ve hedefleri hakknda net bir gr olmadan Trkiye'de veya
Krdistan'da politika yapmak olanakszdr. Ve bu glerin nitelikleri hakknda yanl bir
deerlendirme, kiiyi ya da partileri objektif olarak hi de istemedii pozisyonlara itebilir.
PKK'nn bu gnk Trkiye'deki durumu, Sovyetler'in 1989 ncesinin dnyasndaki durumuna
benzer. Sovyetler hakknda bir net gr olmadan o gnn dnyasnda politika yapmak nasl
olanaksz idiyse ve ona kar tavrlar son durumada bulunulan konumu belirliyor idiyse, bu
gnn Trkiye'sinde de PKK hakknda net bir gr sahibi olmadan politika yapmak
olanakszdr ve ona kar tavrlar son durumada bulunulan konumu belirler. O zamanlar
Sovyetler Birlii'nin nitelii ve onun politikalarnn hedefleri ve sonular konusundaki
grler btn politik tavrlar belirlemekteydi. Bu temel g hakknda u veya bu gr
otomatikman dnyadaki ve Trkiye'deki atmalarda u veya bu tavr ala da yol ayordu.
Kimilerinin biz Sovyetlere gre politika belirlemiyorduk demeleri de neticeyi
deitirmiyordu. Onlarn bu belirlememesi de Sovyetler karsnda ister istemez belli bir
politikaya denk dyordu. PKK'nn 90'lar Trkiye'sindeki durumu bir bakma Sovyetlerin
90'lar ncesi dnyadaki durumuna benzemektedir. Tavrlar da ayn metodolojik yanllarla
maluldrler.
Sovyetler karsndaki tavrlarn ou, dncenin varl belirledii gibi bir temel
metodolojik yanl iindeydiler. SBKP'ye belli bir gnde artk revizyonist denen bir ekip
egemen oluyor ve o andan itibaren o lke, revizyonist veya kapitalist veya sosyal emperyalist
olarak tanmlanyordu. O ekip egemen olduktan sonra sosyoekonomik formasyonda hi bir
nitelik deiimi gsterilememesine ramen. Benzer temel metodolojik yanl da, PKK
karsnda yaplmaktadr. O temsil ettii gler; program balamnda deil; ideolojisiyle;
rgtn ileyi mekanizmalaryla deerlendirilmitir
Burada elbet aslnda bu tavrlarn belli snflarn veya tabakalarn eilimi olduu; bu eilimin
kendini sosyalist bir ekilde ifade edebilmek iin gerei arptmak veya metodolojik
yanllar yapmak zorunda olduu gerektir. Ama ideolojik mcadelede, kar tarafn iyi
niyetinden phe edilmeyeceinden, onun nasl bir metodolojik yanlla yle bir karsamaya
gittiini gstermek nemliydi.
Bu temel metodolojik yanln yan sra, glerin yer al da benzerdir. Ancak Sovyetler ve
PKK karsndaki glerin dalm farkllk sunmaktadr.

40
Drt temel gr ele alalm:
Birinci gr, Sovyetler'i kapitalist dolaysyla emperyalist olarak grenlerdi.
Diyelim ki, Sovyetlerin kapitalist bir lke olduunu savunuyorsunuz. Bu takdirde, Tpk Dou
Perincek'in ve dier Mao'cu hareketlerin yapt gibi onun geliimine bakp ykselen ve
tehlikeli emperyalist grp, onun karsnda btn var olan her gle ittifaka girebilir ve bunu
meru hale getirebilirsiniz. Bylece istemeseniz bile, Sovyetlerin niteliine ilikin
zmlemenizin yanll nedeniyle, bir anda dnyadaki en gerici gler ile ayn safta
bulumanz iten bile deildir.
PKK'y Trkiye'yi zayflatmak isteyen emperyalistlerin bir maas olarak grdnz m
rnein, tpk o dnemin Maocularnn konumuna dersiniz. Gerekten de, btn
Kemalistler, lhan Seluk'tan 68'liler vakfna kadar hepsi Dou Perincek'in Sovyetler
karsndaki durumuna dmtr PKK karsndaki tavrlaryla: Devletin ve zel savan
destekilii.
Sovyetleri sosyalist gren TKP, TSP, TP gibi burjuva sosyalist ve reformist partilerin PKK
karsndaki tavr bakmndan benzerleri PKK'y Sosyalist olduu gerekesiyle destekleyen
hareketler oluturmaktadr. Yalnz arada kkl bir fark var. Sovyetler'i destekleyenler
genellikle, reformist sosyalistler iken, PKK'y destekleyenler genellikle kk radikal
hareketlerdir. Reformist sosyalistler PKK'y desteklemekten uzak durmakta, aksine ikinci
cumhuriyetilerden kemalistlere kadar geni bir yelpazeye dalm bulunmaktadr. PKK'y
destekleyen kk radikal hareketler ise, genellikle Sovyeti reformist partilerden kopmu
radikal muhalefetlerdir.
Bir de, tpk Sovyetler karsnda olduu gibi, bu gcn niteliini belirleme sorunundan
kaan, ya da btnyle eklektik bir tavr srdrenler vard Dev-Yol gibi. Bu eilim milliyeti
bir argmana dayanmasna ramen, resmi Sovyet gryle ve onu destekleyen partilerin
reformizmine kar arasna koyduu mesafe nedeniyle, pratik olarak lke lsnde bir
muhalefet ve dinamik bir hareket oluturabiliyordu. Ama tam da ona bu zellii veren
milliyetilii, PKK karsnda bu eilimi fiilen tarafsz dolaysyla da Genel Kurmay'n
destekisi konumuna dryordu. Metodolojik olarak bu hareketin btn mantk yaps
aynen PKK karsndaki tavrnda da grlebilir. Ayn idealizm, ayn dncenin varl
belirledii anlay grlr.
Bir de, pek bilinmeyen bir baka tavr vard. Bir yandan, Sovyetler, bir Brokratlam ii
devletidir ama ayn zamanda onu emperyalizmin saldrs karsnda savunmak gerekir; onun
emperyalistlerle olan nesnel elikileri onu ezilen uluslarn ve sosyalist hareketlerin ister
istemez de destekisi yapmaktadr diyenler vard.
Bu tavr PKK karsnda da geerli olmutur. Bir yandan onun bir ulusal kurtulu hareketi ve
onun yoksul kesimlerinin hareketi olduunu sylemek ama te yandan, onun sosyalizan ve
eitliki eilimler tamakla birlikte sosyalist deil bir ulusal kurtulu hareketi olduunu
syleyenler ve tam da bu nedenle destekleyenler. Biz de bu kategorideniz.

41
Trk solunda PKK'nn ne olduu zerine ciddi bir tartma olmad, 60'l ve 70'li yllarda btn
eksik ve yanllna, ok snrl kavramsal aralara dayanmasna ramen, Sovyetlerin nitelii
zerine olduu trden. Ama herkesin bir ekilde bir gr bulunuyordu ve mral'ya kadar bu
grler bir ekilde istikrarl bir ekilde varlklarn srdryorlard.
mral'da calan'n ifade ettii yeni politika, PKK karsndaki tavrlarda birden bire nemli
deiikliklere yol at. PKK'nn sosyalist olduunu syleyenler, onun ihanet ettii sonucuna
ulatlar ve kar tavr aldlar. PKK'nn emperyalistlerin maas olduunu syleyenler, yeni
politika karsnda daha hayrhah tavrlar aldlar. PKK karsnda Genel Kurmay ve PKK'y
ayn kefeye koyup tarafszl srdrenler, PKK'ya gre politika yapmayz diyenler de,
nispeten olumlu bir yaklam iine girdiler.
(PKK'nn yeni izgisinin sosyalist veya emperyalizmin ajan diyenlerde yol at ters
dnm. Bu onlarn deerlendirmelerinin yanlln da gsterir.)
lk bakta, bu politikann milliyeti Trk sol eilimlerinin hayrhah desteini almasna ve
imdiye kadar PKK'y desteklemi radikal Trk sosyalistlerinin desteini kaybetmesine
baklarak, calan'n ifade ettii izginin PKK'nn toplumsal yapsna uymayan bir teslimiyet
izgisi olduu; sadece calan'n prestiji nedeniyle etkili olduu gibi bir sonuca ulamak
mmkndr. Ancak bu grntedir ve bu calan'n yeni izgisinin PKK'nn toplumsal
yapsyla ve eski izgisiyle elitii anlamna gelmez. eliki PKK'dan ziyade onu
deerlendirenlerde bulunmaktayd ve btn deerlendirmeler iflas etmi bulunmaktadr.
Aslnda mral btn Trk Solunu PKK deerlendirmelerini gzden geirmeye zorlamaldr.
PKK'nn nitelii Krt ulusal hareketi ve solu iinde de benzer alt stlklere yol at. Bunlar da
iki grupta toplanabilir. PKK'y bir Krt milliyetisi hareketi olarak grp, bamsz bir
Krdistan idealine ulamak iin en gl ara olarak grenler, onu Krt davasna ihanet
nedeniyle eletirmeye baladlar. PKK'y bir sosyalist hareket olarak grenler de, sosyalizm
davasna ihanet nedeniyle. Ayn ekilde bu tavrlar da kendi yanllaryla yzlemelidirler.
PKK sadece bir Krt hareketi deil, daha ziyade bir Krdistan hareketiydi ve yoksullar
hareketiydi, bir modernleme hareketiydi. Uluslama modernlemenin bir aracyd.
Dier yandan PKK sosyalist bir hareket de deildi. Sosyalist bir sylemi, bir vokableri vard
ve dayand yoksullar nedeniyle eitliki bir eilimi iinde tayordu ama ne dayand
toplumsal gler ne de ideolojisi ve programyla sosyalist deildi.
PKK ve HADEP calan'n ortaya att politikay destekliyorlar. Bu u soruyu ortadan
kaldrmyor: PKK ve HADEP'in nitelii nedir, deimi midir? Ortaya atlan Politika nedir?
Bu konularda doru drst bir cevap olmadan Trkiye'de somut politika yaplamaz. Eer
PKK ve HADEP tarafndan savunulan ve uygulanan politikay, diyelim ki, Genel Kurmay'n
politikas, bir ihanet politikas olarak deerlendiriyorsanz, bu gler karsndaki tavrnz,
dolaysyla somut glerin mcadelesindeki yeriniz farkl olacaktr, baka bir trl
deerlendiriyorsanz baka.
Bu nedenle, calan'n mral'da ortaya koyduu politikann ne olduu ve bu politikay
destekleyen ve uygulayan glerin nitelii sorunu Trkiye'de politika yapmak iin temel

42
nemde olmaya devam ediyor. Bunun ne olduu ise son derece ciddi bir analiz abas
gerektiriyor. imdi bu politikann ne olduunu anlamaya alalm.

Yeni Politikann Ortaya Atl Koullar

Yeni Politika, dmann eline esir dm bir nder tarafndan, yani Abdullah calan
tarafndan, idamla yargland bir mahkemedeki ifade ve savunmalarda ifade edilip
ekillendirildi. Daha sonra da, Avukatlar araclyla ve devletin resmi gz yummasyla
detaylandrld.
Bu politikann ortaya atl koullar, yani idam tehdidi altnda, dmann eline gemi bir
politikac tarafndan atlm olmas, ona btn rgtlerde ve hareketlerde grlebilecek politik
deimelerde karlalan problemlere ek olarak yeni problemler getirmektedir.
En sradan insan bile hakl olarak yle dnecektir:
"Trk devleti gibi, insan haklar ve demokrasinin zerrece deerinin olmad bir lkede bu
koullarda ekillendirilen ve kamu oyuna duyurulan bir politika ne lde Krt ulusal
hareketinin karlar kaygsyla ekillendirilmi olabilir? Aksine Trk Devleti buna izin
verdiine gre bu politika, Trk devletinin yllardr bir sava yrtt Krt Ulusal
Hareketi'nin deil, Trk devletinin karlarna uygun bir politikadr. calan'n Trk
devletiyle bir pazarlk iinde cann kurtarmasna ynelik bir politikadr.
Dolaysyla ortada, politika dzeyinde tartlmas gerekmeyen, bir kiinin zaaflar dzeyinde
tartlmas gereken, psikolojik ve ahlaki dzeyde tartlmas gereken bir sorun vardr.
Ortada Krt hareketinin yeni politikas deil, Trk devletinin eskiden beri srdrd
politika vardr ve Trk devleti imdi bu politikasn, eline geirdii liderin azndan, o liderin
etki ve prestijine dayanarak btn Krt hareketine kabul ettirmektedir. Abdullah calan,
artk Krt Ulusal Hareketi'nin bir nderi deil, Trk devletinin basit bir oyunca ve ajandr.
i bittiinde de muhtemelen ii bitirilecek bir ara."
Ama bu ihanet ve k iddias sadece soldan gelmiyor.
zellikle eskiden beri calan ve PKK'nn politikasna muhalif olmu Krt milliyetileri
tarafndan srekli ifade edilmektedir. Bunlardan en bilineni de, calan'n ilk balarda
avukatln yapan Ahmet Zeki Okuolu'nun yazp syledikleridir. nternetteki tartma
forumlarnda byle yzlerce akl yrtme ve argman bulmak mmkndr.
Krtlerin moralini bozmak isteyen ve Krt varln inkara yeminli Trkler de (rnein E.
laan) calan'n zldnden, kendi cann kurtarmak iin, Krtlerin mcadelesini
sattndan, ihanet ettiinden sz ediyorlar.
Krt Ulusal hareketini en tavizsiz biimde desteklemi kiiler bile (Haluk Gerger, smail
Beiki) calan'n ifade ettii izgiye ya kar kyorlar ya da belli bir mesafe koymak
gereini hissediyorlar veya en azndan Krtlerin mcadelesinin dmanlar tarafndan
kullanlmamas iin susmay tercih ediyorlar.
PKK'nn politikalarn destekisi veya PKK'nn militanlar bile calan'n ihanetinden sz
edenlere kar, gl argmanlarla deil, imanla ya da kfrle ya da "siz ne yaptnz" gibi

43
argmanlarla kar kmaktan baka bir davran gsteremiyorlar ya da tamamen susarak
byle bir eletiri yokmu, insanlarn kafalarnda bu tr sorular yokmu gibi davranyorlar. Bu
semptomlar, "ihanet" grne katlmayanlarn bile, kendilerini gl ve salam
hissetmediklerinin bir gstergesi olarak kabul edilebilir.

Psikolojik ve Ahlaki Aklamalar

Politika Deiikliini, "ihanet" olarak grenler bunu politik olarak tartmamakta dolaysyla
onu calan'n kiilii, psikolojisi veya ahlakna ilikin bir tartmaya dntrerek
tartmaktadrlar. Bu olana onlara sunan elbette politika deiikliinin ortaya atld
koullardr. Politikay politik olarak tartmaya girmeyenler bir ka alt gruba ayrlmaktadrlar

1) lk grupta, calan' insan olarak savunmak ama bu politika deiikliini reddetmek

isteyenler anlabilir. Bunlar deiiklii, psikolojik ya da ahlaki deil kimyasal nedenlerle
aklamaktadrlar. Yani calan, bu gn tekniin ok gelitii bir dnyada, ilalarla,
modern psikolojik kertme teknikleriyle iradesiz klnmtr. Bundan dolay sulanamaz,
artk devreye baka faktrler girmitir. Bunlar da bir ihanet olduunu dnmektedirler
ama bunu calan'n zayfl ya da baka saplantlaryla deil, kimyasal aralarla izah
etmektedirler. Yani bu ilalarn etkisiyle calan artk kendi bilincinde olan bir insan
deildir, bir bakma "cezai ehliyeti" yoktur bu yaptklarndan dolay. lk balarda
Avukatlarn aklamalar da hep bu noktaya arlk veriyor, calan'n yorgun grnd,
yani iradesi olmad imas yaplyordu. Ama, sylediklerini calan'dan tenzih etmekti.

(Bu tr bir iddiann, calan'n etkisizletirilmesinin ve onun mirasn ynetme hakkn ele
geirmenin bir arac olarak kullanlabilecei zerinde pek durulmu deil. Baz polisiye
romanlarda, aslnda akl banda kiilerin, rnein onun mirasna konmak isteyenlerce,
cezai ehliyeti olmad tarzda gsterildii, bylece tecrit ve tasfiye edilip vesayetinin ve
mirasnn ve servetinin bu komployu yapanlarn eline getii durumlar anlatlr. A. Z.
Okuolu'nun ilk dnemde yaptklar, bilinli ya da bilinsiz byle bir anlama sahiptir.
Sanki calan'n koruyucusu gibi ortaya kmaktadr ve korumak istediinin iradesinin
ilalarla kertilmi olduunu yani cezai ehliyeti olmadn ima etmektedir ilk sralarda.
Vasisi olarak o miras (Krt Ulusal Hareketini) idare etmenin kendisine deceini
dnyordu muhtemelen. Dnmese bile yaptnn nesnel anlam buydu. Dorusu,
calan, pimi bir politikac olarak bunun erken farkna vard.)

2) Yeni politikay politika olarak deil de, psikolojik dzeyde tartanlarn en seviyelileri,
calan'n da bir insan olduu, btn insanlar gibi, btn zayf ve gl ynleriyle,
korkularyla hatalar ve unutkanlklar karmaas olduu; bu yzden cannn derdine dm,
bu yzden zayflk gstermi olabilecei tarznda bir akl yrtmektedirler. "Bir halkn
nderi olan bir kiinin buna hakk yoktur ama ite olan budur. Bunda anlalmayacak bir
yan yoktur." demektedirler

3) Bir ksm, olayn daha spesifik boyutunu aklamaya kalkmaktadrlar, bunda direk cann
kurtarmaya ynelik bir ihanetten ziyade, ihanet bir saplantyla izah edilmektedir. calan,

44
 kendisi olmadan Krt hareketinin bir baar elde edemeyecei, yaayamayaca gibi bir
saplant iinde olduundan, kendisinin yaamasn her eyden nemli grmekte, btn iyi
niyetine ramen, kendisine ilikin bu saplants yznden nesnel bir ihanet durumuna
dm bulunmaktadr. rnein Okuolu'nda byle bir versiyon da bulunmaktadr.

4) Psikoloji ve karakter boyutunda calan'n politika deiikliini kendini kurtarmak iin

yapt, dolaysyla ortada politik olarak tartlacak bir sorun olmad ynndeki gr
glendiren baka argmanlar da getirilebilir. Hemen yle akla geliveren bir kan syle
sralayabiliriz:

a) rnein gen insanlara gre yal insanlarn cannn kymetli olmas gibi, nder
konumundaki kiiler, yaptklar ile, yrttkleri politikayla daima biraz "mesleki
deformasyon" denebilecek bir yabanclama iinde bulunurlar. nantan ziyade aklla
hareket ettiklerinden, nderlerin genellikle kendilerine inanan taraftarlardan, inancn
onlarn yaamnda daha az yeri olduu iin, daha az direnli olduklar dnlebilir. Bu
bakmdan veriler calan'n aleyhinedir.

b) Dayankl olamayacana dair ok ba vurulan ve olduka rasyonel gelen dier bir

argman da, kendisinin hi bir zaman gerillalk yapmam oluu; zorluklara kar
direncinin denenmemiliidir. Sk sk sylendii ve kendisinin de defalarca belirttii
gibi, kendisi hi de dalarda gerillalk falan yapmamtr. ok uzun yllardr am'da
veya Bekaa'da, her sradan lmlnn arzulayabilecei bir hayat srdrmtr.
almamaktadr, yapt i, kendisini gerekletirdii yabanclamam emekten oluan
politikadr. Esas olarak bir ka suikast giriimi bir yana braklrsa, dadaki gerillalara
veya ehirdeki PKK militanlarna gre tehlikesiz bir yaam srdrmtr.
Taraftarlarnn sevgi ve onurlandrmasyla srekli manevi bir doyum iinde bir hayat
srdrmektedir yllardr. Btn bunlar, onun cannn kymetli olaca, dolaysyla
"ihanet" edebilecei ynnde bir kant olabilir ve zaten bir ok muhalifi ve zel savan
psikolojik grevlileri tarafndan benzer grler sk sk ifade de ediliyor.

c) calan'n kendi muhaliflerine kar ok sert ve acmasz olduu sk sk sylenmektedir.

Genellikle sertliin, kendine gvensizliin bir yansmas olduu, ar sekter ve sert
tiplerin genellikle daha az direnli olduu genel bir eilimdir. Bu da calan'n direnme
gsteremeyeceine bir kant olarak getirilebilir

d) Ayrca u da getirilebilir: calan bir ok konumasnda, "ben Korkak bir insanm, ben
Deniz'ler, Mahir'ler gibi bir kahraman deilim" anlamnda szler eder. Bu konumalar
acaba, ilerde dlebilecek imdiki gibi bir durumda gsterilecek tavr rasyonalize
etmek iin nceden sylenmi olmasn?
Bu ve benzeri daha bir ok rnek getirilebilir. Hemen her ey, calan'n dmann
elinde esirken onun basklarna kar bir direni gsteremeyecei, teslim olaca, ihanet
edecei yolundaki grleri glendiriyor.

45
5) Bir de calan'n zln, kimyasal, insani ya da psikolojik deil, daha ziyade ahlaki bir
boyutla aklayanlar bulunmaktadr. Bunlara gre, calan Ahlaki olarak zaten kkn bir
kiidir. Haremi vardr, her trl komplonun badr vs. vs.. Adeta yeryznde yaayan bir
eytandr. Dolaysyla bu gibi ahlaki bakmdan dkn kiilerden bir diren beklemek
anlamszdr, kmesi gayet normaldir.

6) Son kategoride ise, calan'n bandan beri Trk veya Amerikan gizli servislerin ajan
olarak, ykselen Krt hareketini kontrol altna almak iin grevli olduu, ortada yeni ve
deien bir durum olmadn iddia edenler bulunmaktadr. Btn komplo teorilerinde
olduu gibi her ey birbiriyle son derece tutarl biimde aklanmakta, her olay yerli yerine
konmaktadr.

(Biz bu teorinin taraftarlarna Focault'un Sarkac'n tavsiye ederiz. O kitab okuduktan

sonra, calan'n aslnda binlerce yldr sregelen daha byk bir komplonun bir arac
olduunu greceklerdir. Katarlar, Kabalaclar, Masonlar vs. hepsi bu byk komplonun
bir parasdr. Bunlar doru bir iz zerindedirler sadece fazla Krdistan merkezli
dnp, dnya apndaki binlerce yldr sregelen komployu grememektedirler.
Komplonun muazzam byklnn farknda deildirler. Ancak yaknda bu eksiklikleri de
giderip bizim karmza daha gelimi ve byk bir teoriyle kacaklarn dnyoruz.)

Btn bu kategorilere yenileri de eklenebilir. Sonu deimez. Hepsinin ortak zellii bir
politikay politika olarak tartmamalar; onu ifade eden kiinin iinde bulunduu
koullardan hareketle ifade eden kiinin tartmasna evirmeleridir. Ve ilk bakta
gerekten ok hakl gibidirler.

Herkes ondan savunmasnda Trk devletini mahkum edecek bir savunma beklerken, o
kendisine iyi muamele edildiinden sz etti; faist eilimli olduklar iin seilmi "ehit
Aileleri"nden zr diledi. Yaamas halinde sava bitireceini syledi. Her ey
tartlmaya bile demeyecek kadar ak. Bu adam cann kurtarmak iin ihanet etmi
bulunuyor. Bunu grmemek iin kr olmak gerekir. Ortada tartacak bir ey yok.

Ancak baz teoriler, doru olamayacak kadar ak ve mantkldrlar. Tpk gnein douu
ve bat gibi. Her ey ok aktr. Gne her sabah doar, ykselir, g bir batan bir
baa kat eder ve akam da dier taraftan batar. ok ak ki, gne dnyann etrafnda
dnmektedir.

Ama bu gn biliyoruz ki, gne dnyann deil de, dnya gnein etrafnda dnyormu.
Demek ki, z ve grnm her zaman zde olmuyor. ok ak gibi grnen olaylara ise,
belli bir kukuyla, "acaba gerekten yle mi?" diye bakmak gerekiyor. Biliyoruz ki,
tarihteki en byk yanllar, doruluundan phe etmediklerimiz, dolaysyla
doruluunu snamadklarmzdr.

46
 Bu yazda bunu yapmay; ar kovanna bir omak sokmay deneyelim. Acaba gerekten
yle mi? Sorusunu soralm.

Bunun iin, yukarda ksaca deinilen grlerin doru olduu, calan'n ister ilalar, ister
kariyerizmi veya ihtiraslarnn, ister byk bir komplonun paras olarak ihanet ettii
iddiasnn doru olduu var saymndan hareket ederek, sorunu ihanet dzeyinde
tartmann kmaz ve elikilerini gstermeyi deneyeceiz.

Bireysel hanetten Kollektif hanete

Bu "ihanet"in ilgin bir zellii var. hanet, bildiimiz kadaryla saf deitirmek, kar tarafa
gemek demektir. calan'n "ihanet"inde ilgin bir olguyla kar karya kalyoruz. calan
"ihanet" etmeden nce, calan'n ve PKK'nn politikasna kar olanlar ayn eklide kar
olmaya devam ediyorlar, eski destekiler de desteklemeye. Ortadaki politika deiikliinin
ap ve bunu ortaya koyulduu artlarn yaratt pheler gz nne getirilirse, taraflar adeta
hi fire vermeden, ihmal edilecek kklkteki firelerle, aynen varlklarn ve birbirleri
karsndaki konumlarn srdryorlar. Elbet her iki tarafta da, btn nemli politika
deiikliklerinde olduunda olabilecek trden, istisnalar var. Ancak bunlar belli bir toplumsal
gc yanstmayan, daha ziyade kiisel dzeyde tavrlar. Belli politik eilimleri yanstanlarnki
ise kolaylkla aklanabilecek bir durumda.
calan'n mral'da gelitirdii izgiyi, PKK Bakanlk Konseyi ve PKK adn bile anmaya
demeyecek lde fire vermeden izliyor. Bunu gnll olarak yapyor. nk calan,
dmann elinde esirdir; rgt zerinde hi bir kontrol ve yaptrm mekanizmas yoktur.
rgtyle ve kendisini destekleyen Krt kitlesiyle tek ba, Avukatlar araclyla yollad
grlerden olumaktadr. in ilginci, calan yakalandnda, hareketin dardaki merkezi
olan Bakanlk Konseyi, calan esir olarak bulunduu srece, syledii hi bir eyin
kendilerini balamayacan da aka ifade etmiti. Daha sonra, zerlerinde calan'n fiziki,
rgtsel, idari hi bir yaptrmnn olamayaca bir durumda, bu sylediklerinden geri adm
attlar ve o zamandan beri calan'n direktifleri dorultusunda hareket ediyorlar. Ayn durum
PKK'y destekleyen ana Krt kitlesi iin de geerlidir.
HADEP de PKK bakanlk Konseyinden bile nce calan'n izgisini desteklediini belirtmi
bulunuyor. Veriler HADEP'e verdikleri oylarla Krdistan'n snrlarn izen Krt kitlesinin de
calan' destekledii yolunda. rnein geenlerde kz dergisinde ilgin bir gerekten
yaanm yk vard. Diyarbakr'a Ylmaz Gney'in Yol fimi geliyor. Filmin banda mral
Cezaevi grlnce, sinemadakilerin hepsi alklamaya balyor orada imdi bulunan calan'a
sempatilerini belirtmek iin.
Keza, calan'n avukatlarnn eitli ehirlerde Krtlerle yaptklar toplantlar anlatan bir
rportajda, Avukatlarn stanbul'daki tartmalarn ve eletirilerin etkisi altnda, bu tr ihanete
ilikin eletirilere ne cevaplar verecekleri yolunda hazrlandklar, ama toplantlarda kimsenin
byle bir sorunu olmad, gelenlerin bu politikalarn baars iin neler yapmak gerektii
zerinde younlatklar ve Avukatlarn bu anlamda beklemedikleri bir srprizle
karlatklar ifade ediliyordu.

47
Zaten btn duyumlar, calan'n izgisinin esas olarak PKK ve HADEP sempatizan ve
taraftarlar tarafndan desteklendii ynnde. Hatta ihanet teorisinin taraftarlar bile bunu ak
veya zmnen itiraf ediyorlar. Yani en byk iki Krt rgt, eskisi gibi calan'n izgisini
gnll olarak benimsemi bulunuyor.
Byle bir durum, ortaya ok ciddi sorular getirmektedir. Kimileri bu sorunlar grmezden
gelerek esip grlemeye devam ediyor. Bunun sosyolojik olarak ortaya kard sorunlarn
farknda olanlar ise, sorunu kolayc bir aklamaya kayyorlar. imdi biraz bunlara bakalm.
Nedir ortadaki ciddi sorun?
Byle bir durumda, eski izgiyi destekleyen btn gler, bugn ihanet denen yeni izgiyi
desteklemeye devam ediyorlarsa o zaman "kollektif bir ihanet"ten sz etmek gerekir. "Krt
ulusal hareketi kendisine ihanet etmektedir" demek gerekir. Ama milyonlarca insann toplu
bir ihaneti sz konusuysa, artk ortada ahlaki kategorilerle ele alnamayacak, "ihanet"
denemeyecek, sosyolojik olarak ele alnmas gereken bir deiim var demektir. Krt Ulusal
Hareketi'nin esas ktlesinin toplumsal konum ve kar ve hedeflerindeki deiimi, bunun
nedenlerini ve grnm biimlerini ele almak gerekmektedir. Bunu ihanet izgisinden sz
edenlerin ok daha ciddiyetle yapmas gerekmektedir, nk onlar, bu "kollektif ihanet"
iindeki kitleyi kazanmak hedefindedirler. Ciddi bir politikac, her an toplumsal glerin
konum ve kar ve hedeflerindeki, bunlarn ifadelerindeki deiiklikleri ciddiyetle izlemelidir.
Ortada ok ciddi bir durum vardr, Krt kitlesinin konum ve karlarnda ok nemli bir
deiiklik gereklemi olmaldr ki imdi calan'n ihanet denen politikasna bu kitle aynen
katlmaktadr. hanet tezinin savunucularnn btn stratejik ve politik grlerini gzden
geirmelerini gerektirecek bir deiiklik demektir bu. Nedense calan'n "ihanet"inden sz
edenlerde, bu sosyolojik ve politik boyuta ilikin bir aba ya da deerlendirmeye rastlamak
olanakszdr.
Bu zellik, yani ortada kollektif bir ihanetten sz edilmesi gerektii, otomatikman tartmay,
calan'n dayanp dayanmad, ihanet edip etmedii noktasndan, sosyolojik ve politik
boyuta gemeye zorlar her ciddi politikacy. O noktadan sonra artk, ister can korkusundan,
ister baka bir nedenden olsun, ortaya atlm ve en gl rgtler ve milyonlarca Krt
tarafndan savunulan bu programn, bir politik izgi olarak ele alnmas gerekir. Buna kar
olabilirsiniz, ama eletirilerinizi, programatik ve stratejik dzeyde koymanz, onu bir politik
izgi olarak eletirip baka bir politik izgi nermeniz gerekir.
Keza, ihanet denebilecek bir izgiden sz ediyorsanz, o muazzam kitlenin niin byle ihanet
denen bir izgiyi benimsediini sosyolojik olarak ele almanz ve aklama denemelerinde
bulunmanz gerekir.
Ne var ki, izgiyi ihanet ile sulayanlarda, ne bu izginin bir politika olarak eletirisi ne de bu
deiikliin sosyolojik nedenleri zerine gidildii grlmemektedir. Onlar, btn bu soruyu
geitirmektedirler. Nasl m? Kitle'nin ihaneti grmedii, onun henz ihanet olduunu
anlamad ama yaknda anlayaca nermeleriyle. Zaten onlarn btn gayretleri de,
calan'n hayranl ile gzlerinin balandn ve bu nedenle calan'n yeni izgisini
izlediini dndkleri Krtlere bu gerei aklamaya ynelik oluyor. Bunun iin yaptklar

48
da, calan'n ne kadar yaramaz bir adam olduuna veya PKK'nn ne kadar berbat bir rgt
olduuna dair iddialar tekrarlamak. Yani, eskiden beri yaptklarna devam etmek.
Ancak, ynn kandrlml ve ihaneti imdilik gremedii argman, sorunu sosyolojik ve
politik boyutuyla tartmaktan kamay salyor ama aslnda kat soru onun karsna tekrar
kyor?
Niin bazlar calan'n ihanetini grebiliyor da, niin bazlar gremiyor? Niin eskiden beri
PKK'y destekleyenlerin byk ounluu ortadaki ihaneti gremiyor da, niin eskiden beri
PKK ve calan'n dman ve muhalifi olanlar ortadaki ihaneti grebiliyor? Politik konumlar
ile, ihaneti grp grememeler arasnda bylesine byk bir iliki olunca, ayn soru, yani
niin, o PKK'y ve HADEP'i destekleyen Krt kitlesinin hanet'e ortak olduu ve bizi
sosyolojik ve politik bir tavr almaya zorlayan soru, sadece biim deitirmi olarak, PKK'y
ve HADEP'i destekleyen Krt kitlesinin niin hanet'i gremedii sorusu biiminde var
olmaya, hem de ok daha gl olarak, devam ediyor.
Bunun bir dier cevab, bu kitlenin bu ihaneti gremedii deil, grmek istemedii olur. Bu
da sorunu ortadan kaldrmaz. Niin dierleri grmek istiyor da, niin bunlar grmek
istemiyor. Ortada milyonlarca insann ve bu insanlarn eilimlerini dile getiren en gl iki
rgtn bir tavr sz konusu ise, hanete ortak olma, grmeme veya grmek istememe, ihanet
gibi ahlaki bir kavramla deil, sosyolojik ve politik kavramlarla ele alnmak zorundadr. Yani
bu "hainler"in hedefleri ve bu hedeflere ulamak iin dayanmay planladklar gler ve
mcadele biimleri nelerdir? Buna karlk, eletirmenlerinki nelerdir? Nedense
eletirmenlerde bu dzeyde seviyeli ve kaliteli bir tartma bulmak mmkn deil.

Liderlik Kalitesi ve Glerin Eilimleri

Byle kollektif bir ihanet, veya ihaneti grmeme ve grmek istememe, nder ve nderin
temsilcisi olduu toplumsal gler ilikisi balamnda ele alndnda, sorun ayaklar zerine
koyulduunda ortaya ne kar?
nderler, temsilcisi olduklar glerin eilimlerini nceden sezip, onu bilinli bir ekilde
ifade edip uygulamaya geirenlerdir. Eer bir nder, temsilcisi olduu glerin eilimlerine
ters derse, (bu ters dme nderin ya da dayand glerin konumlarndaki deimeler
nedeniyle olabilir), etkisini ve prestijini yitirir; nder ve gler arasnda bir kopu, bir krlma
olur. Byle bir ey olmadna gre, ve ihanet iddialarnn dediini doru kabul edip, ortada
ihanet denecek kadar farkl bir izginin bulunduunu var saysak bile, calan'n yapt, nderi
olduu gcn eilimlerini nceden sezip onlara bilinli bir ifade vermektir. Yani calan,
ihanet ettii iin, PKK'y ve HADEP'i destekleyen Krt kitlesi de ihanet iinde deildir, O
kitle ihanet ettii iin, o kitlenin eilimlerini en iyi grp ifade eden lideri de ihanet
etmektedir. Ve bu ihanetiyle liderlik niteliklerini, yani, nderi olduu toplumsal glerin
eilimlerini nceden sezme ve onlara bilinli bir ifade verme yeteneini, kantlamaktadr.
Bu durumda tekrar baa dnm oluruz. Ortada calan'n ihaneti deil, eer bir "ihanet"ten
sz edilecekse; Krt Ulusal Hareketinin esas kitlesinin ve en byk rgtnn bir ihaneti sz
konusudur; calan'n yapt sadece bu "ihanet"ten sonra da o glere nder olmaya devam

49
etmektir. Yani onlarn eilimlerini ifade etmektir o bu ihanete bilinli bir ifade vermektedir
btn gerek nderler gibi.
Elbette byle milyonlarca kiiyi kapsayan deiiklikler "ihanet" dzeyinde
tartlamayacandan; o "ihanet" denen politikaya yol aan toplumsal eilimleri ve o
politikay tartmak gerekir.
Eer calan'n ifade ettii politika, bir kiinin politikas olarak kalsayd, bir ihanetten sz
edilebilirdi belki, ama ortada en byk iki Krt rgtnn savunduu ve baars iin
glerini seferber ettii bir politika var. Dne kadar PKK ve calan dmanl yapanlar m
tek uyank ve iyi niyetli? Yllardr en dinamik Krt rgtlerinin gerillaln, yneticiliini,
militanln, sempatizanln yapanlarn, PKK ve calan dmanlarndan daha az uyank ve
iyi niyetli olduklarn dnmemiz iin bir neden yok.
Ciddi politika yapmak isteyenler bu politikalar tartr. Bu politikalar nelerdir? Hedefleri
nedir? Hangi glere dayanmay hedeflemektedir. Ne gibi rgt ve mcadele biimleriyle
baarya ulamay planlamaktadr? Sorular bunlardr.
O halde, tartmay doru kulvara ekelim. Brakalm Apo ihanet mi ediyor, korkudan Krt
hareketini satt m gibi, son derece sbjektif yaklamlar bir yana. Objektif olarak dne kadar
Krt Ulusal Hareketini desteklemeye devam eden kitlenin bugn de desteklemeye devam
ettii bu yeni politikann ne olduu ve doru olup olmad tartlmaldr. Bu politikann
doru olup olmadn tartabilmek iin, bu politikann ne olduunu belirlemek gerekiyor.
Ama bu politikann ortaya atld zel koullar nedeniyle, politikann zne varabilmek iin,
onun ifade edildii, taktik, diplomatik, ideolojik biimlerden de soyutlamak gerekiyor.
Bundan sonraki blmlerde bunu deneyelim.

Karlkl Kullanma
hanet teorisi, politikann ifade edili biimi ve koullar bakmndan da btn olgular
kapsayc ve aklayc olamaz. Yine ayn mant izleyerek bunu gstermeye alalm. Yani
diyelim ki, calan u veya bu nedenle teslim olmutur ve Trk devletinin her istediini
yapmaya hazrdr.
Ancak bu teslim olan kii, yani calan, sradan bir kii deildir. Dnyadaki en gl ve canl
ulusal hareketlerden birinin ana rgtnn kurucusu ve yneticisi; bu ulusal hareketin nderi,
hatta o ulusun bayradr. Karlmas, onu Krt ulusunun bayra da yapmt. Her Krt ona
yaplan kendine yaplan olarak alglyor ve yle davranyordu. calan'n en sert muhalifleri
bile byle davranyordu.
Bylesine bir prestiji, manevi otoritesi bulunan bir hareketin nderini ve rgtn yneticisini
ele geiren iin, ortaya muazzam bir frsat kar; nk o noktada her ey bir tek insann
direncine kilitlenmi olur. Bu diren kertilirse, kar tarafa altndan kalkamayaca ar
darbeler vurulabilir; toparlanmas zaman alacak moral bozucu etkiler salanabilir. Trkiye
gibi tecrbeli bir devletin bu olana kullanmayacan dnmek saflk olur.

50
Bu durumda karsnda teslim olmu bir calan bulunan T.C. ne yapabilirdi? Elbette bu
durumu kendi karlar asndan azami sonula deerlendirmenin hesabn yapacaktr.
Seenekler bellidir.
calan karldnda kim vurduya getirilip yok edilebilir, Krt ulusal hareketi ndersiz ve
bayraksz braklabilirdi. (Fiziki ldrme)
Bir zamanlarn Mollalarn TUDEH nderine yaptklar gibi, Televizyona karlarak orada
pimanlk getirmesi salanabilir ve bylece manevi olarak ldrlebilirdi.
Trk devleti, muhtemelen bu opsiyonlar zerine dnmtr ama ister kendi iindeki farkl
politikalarn atmalar; ister uzun vadeli karlar nedeniyle bu yola girmemitir.
Girmemesinin nedeni calan'n konumudur. calan'n maddi veya manevi olarak
ldrlmesinin yol aaca zararlarn faydalardan ok olacann grlmesidir. calan'
maddi veya manevi olarak ldrmek (Kald ki, bask uyguland takdirde, byle bir baskya
pek ala calan direnebilir ve hesap yanl da kabilirdi.):

a) Krtler ve Trkler arasnda kapanmayacak bir dmanln temelini atacandan;

b) Krt Ulusal Hareketinin, muhtemelen blnm ve uzun vadede hi bir g tarafndan

kontrol altna alnamadan iddet yntemlerine (muhtemelen bu sefer uak karmalar,
Bat'nn ehirlerinde bombalamalar eklinde) ba vurmas adeta kanlmaz olduundan
Trk devletinin kendi karlar asndan rasyonel ve aklc olmazd.
Bu durumda sadece bu nedenlerle bile nc bir alternatif Trk devletinin ve Genel
Kurmaynn karlar bakmndan daha akllca bir yol olarak ortaya kar: calan'n prestijini
ve etkisini Krtlerin mcadelesini tasfiyede kullanmak. Ama bunun iin de calan'n en
azndan daha uzunca bir sre Krt hareketinin nderi olarak kalmasn salamak. calan'n bu
tasfiye politikasn uygulayabilmesi iin, bunu Krtler iin yapt izlenimini vermesini
salamak. Yani blnmeyi engelliyerek; (blnme demek kontrolden kma demektir) toptan
bir zararszlatrmaya ve teslimiyete ulamak.
Ancak, calan her ne kadar ok etkili bir liderse de, bolukta hareket etmez, szlerinin PKK
ve Krt kitlesi tarafndan izlenebilmesi iin, ikna edici olmas gerekir; aksi takdirde bunlara
katlm salanamaz ve blnme kanlmaz olur. O halde, kullanmak istediinize, yani
calan'a, bir insiyatif ve hareket alan salamanz gerekir. Ama bunu saladnz an, onun da
sizi bir ekilde kullanmasn kabul etmisiniz demektir. Kullanan daima kullanlr, kullanlan
da daima kullanr. Yani o andan itibaren, bir uzlama sz konusudur.
Hangi nedenle olursa olsun, ortada bir uzlama, karlkl kullanma sz konusu olduunda,
sorun artk teslimiyet gibi ahlaki ya da psikolojik olarak ve bir kii boyutunda tartlamaz;
politik olarak; kimin kimi niin ve nasl kulland; kimin kimi hangi amalar iin kulland
noktasndan tartmak gerekir. Daha doru bir ifadeyle, yaplan uzlamann ne olduu ve
taraflar bu tr bir uzlamaya hangi nesnel durumlarn zorlad; bu uzlamadan taraflarn
kendi alarndan neyi amaladklar gibi sorular nda, yani politik olarak ele almak
gerekir. O halde bunu yapmay deneyelim.

51
Taraflardaki Blnmeler
Hi bir politika bolukta yaplmaz, daima somut gler ve farkl politikalar arasnda bir
atma vardr. Egemen olan politika hi bir zaman biricik politika deildir, onun yan sra
daima baka politikalar ve gler vardr ve o egemen politika ayn zamanda onlara kar da bir
mcadele yrtmek zorundadr.
Her ciddi politikac, kar tarafn propagandasna deil, o propagandann ardndaki satr
aralarna, nanslara, kar taraftaki farkl politikalara ve glere dikkat eder ve taktiklerini ona
gre ayarlar. Nasl Trk devleti, gerek Krt hareketi gerek PKK iinde farkl eilimleri
glendirecek araylar iinde olduysa, PKK da Trk devleti iinde kendi konumunu
glendirecek eilimlere destek verecek araylar iinde olmutur. Ama burada bile gerek
Trk Devleti, gerek PKK veya Krt hareketi birer soyutlamadrlar. Trk devletinin deimez
ve bir tek politikas yoktur; Krtlerin ve PKK'nn da. Her birinin iinde farkl politikalar
vardr; genellikle egemen politika bu farkl g ve politikalarn bir dengesini yanstr. Farkl
politikalarn kar tarafta da paratlar bulunur, Yani her iki tarafta da, kar tarafta glenmesi
kendisini glendirecek politikalar vardr.
Bu mekanizmayla, her iki taraftaki farkl politikalar, kar tarafn iinde kendi pozisyonlarn
glendirecek farkl politikalarla zmni ya da ak bir ittifak iinde olurlar. Her d sava bir i
savatr, ama her i savan da darda destekileri vardr.
Her durumda temel olarak farkl eilimden sz edilebilir. Saldrp yok etmek isteyenler;
yani sonularla mcadele edilerek sorunun ortadan kalkacan syleyenler. Sonularla
mcadele edilerek hi yol alnamayacan, nedenlere inmek gerektiini syleyenler. Ve yok
edelim ama byle saldrarak olmaz, akll manevralarla bu yaplabilir diyenler.
Krt sorununda da Trk devletinin iinde de eilim olagelmitir. Birinci eilimi zal ifade
ediyordu ya da ikinci Cumhuriyetiler. Bunlar, Krtlere belli haklar verilir ve reformlar
yaplrsa, Trkiye'nin muazzam bir dinamizm kazanacan dnyorlard hakl olarak.
Reform politikas, klasik Krt sorununu bir terr olay olarak gren anlayn, Krdistan'daki
ayaklanmalar ve Krt uyannn ykseliiyle iflas etmesi ve etkisini yitirmesi sonucunda
giderek arlk kazanmt ama hala ok gl deildi ve gcn arttrmak iin kar tarafn
yardmna ihtiyac vard. Yani kar taraf da bu reform politikasna bir cevap verdii, reform
politikasn kendi iindeki rakiplerine kar glendirdii takdirde belirleyici bir politika
haline gelebilirdi.
zal'n el altndan Atekes istei ve calan'n buna verdii olumlu yant, bu politikann
zirvesi oldu. Aslnda Krt sorununun belli bir zme en ok yaklat nokta buydu. Ancak,
her eylere kadir sanlan calan da kendi iindeki sertlik tarafllarnn basks altndayd.
stne stlk, yllardr dayanlan ideolojik temel de bu glerden yanayd. Bu politika her iki
tarafta da, 1993'den sonra tasfiye oldu. Trk tarafnda, zel sava aygt, sadece reform
taraftarlarn deil, bu savan daha akllca yntemlerle yrtlmesini savunanlar bile
etkisizletirdi.

52
Krt tarafnda ise, Semdin Sakk'ta ifadesini bulan muhalefet ksa vadede amacna ulat ve
bir bakma, sertlik taraftarlar birbirlerini glendirdiler. Ancak, PKK iinde uzun vadede, bu
izgi giderek g kaybetti ve calan'n esneklik izgisi arlk kazand.
Bylece her iki tarafta egemen gler birbirinin parat olmayan glerdi. PKK iinde, bir
uzlamay reddetmeyen, Trk devletinin btnl erevesinde, dil ve kltr gibi haklar ve
demokratiklemelerle ilk aamada yetinen gerisini ilerde demokratik biimler iinde
yrtlecek mcadelelere brakan calan'n izgisi g kazanrken, Trk devleti iinde, bu
izginin parat adeta yok duruma geliyor, zel sava aygtnn imha ve inkar izgisi egemen
izgi haline dnyordu.
PKK'nn btn gayretleri ve manevralar, mesajlar, Krt sorununda reformlar isteyecek
izgiyi etkili ve gl bir pozisyona getirmeye ynelikti. Bu ynde gelen her sinyali
deerlendirip derhal cevap veriyordu. Btn atekesler, programatik deiiklikler bu anlama
geliyordu. PKK'nn kendi gcyle kar taraf yok etme, askeri bir yenilgiye uratma olana
yoktu. Baarsna giden tek yol, kar taraftaki inkar ve imha politikasn tecrit etmek
olabilirdi ve btn davranlar buna ynelikti.
Trk tarafnda ise inkar ve imha gleri, tm ipleri ele geirmi bulunuyorlar ve PKK iinde
calan'n temsil ettii uzlama politikasnn tasfiyesini hedefliyorlard. Bunun iin, her
eyden nce, rgt iinde tartmasz bir belirleyicilii olan calan'n tasfiyesi gerekiyordu.
Bu nedenle calan'a kar suikastlar yaplyordu.
Ancak bu suikastlardan calan bir yara almadan ktysa bu tesadflere bal deildir byk
lde. Her ne kadar etkilerini yitirmi olsalar da, akllca yntemlerle tasfiyeciler ve
reformlarla zmcler vardlar ve ilerde durumlarn glendirecek olan muhataplarnn
tasfiye olmasn istemezlerdi. calan'n politikas reformcular olabilecek en iyi ekilde
glendirmeye ynelikti. Ama dier yandan, Krt hareketini akllca tasfiye etmek isteyenler
iin de, calan bir ehveni er durumundayd. Krt hareketinde bir Trk dmanl hi
olmamt. calan, pek ala ehirleri, Trk Hava Yollarn bir cehenneme evirebilecekken
bunlarn hi birine ba vurmamt. Ve nihayet calan en byk rgt bir btn olarak
disiplin altnda tutabiliyordu. calan'n lm, onlarca ayr rgtn, suikastlarn, sabotajlarn,
daha byk bir terr ortamnn kapsn aar, zel savan Mafialam kadrolarna daha uzun
sre daha egemenliklerini srdrme olana verirdi. Bu nedenlerle, bu gler de, kendi
ilerindeki Mafia ve zel sava glerine kar calan'a el altndan yardm edip, onun
imhasnn nne gemilerdir. Yani, her iki tarafta da, kar tarafta zmni olarak veya fiilen i
birlii yaplan bir g vardr. Nasl calan, zel savalara kar reformistleri, hatta klasik
Trk ordusu subaylarn destekleyen; onlarn konumunu glendiren manevralar yapyorsa,
bu gler de, elbet kendi snrl olanaklar lsnde benzer destekler sunmulardr. calan
suikastlerden muhtemelen bu desteklerle kurtulmutur. zetle, her iki taraftaki uzlama
politikaclar uzun sredir birbirleriyle zmni bir i birlii iinde bulunmaktadrlar.
Susurluk, bir bakma, klasik Ordu glerinin, zel sava glerine kar, onlarn etkisini
krmaya ynelik i mcadelesidir. Benzer mcadeleler elbet, bambaka bir sylemle, PKK

53
iinde de yaanmtr. Bu mcadeleler sonunda, calan'n uzlama izgisi tartmasz
egemenlik salam ve calan'n salam taraftarlar btn etkili organlara gelmitir.
calan politikann bu dilini ok iyi bilmektedir. te yakalandnda calan'n ldrlmesini
engelleyen, bir yandan, onu maddi veya manevi olarak ldrmenin faydadan ok zarar
getirecei ama ayn zamanda bu gler aras atmada, akll savalarla reformistlerin
calan'n yardmna duyduklar ihtiyatr. calan'n ldrlmesi demek, Krt ve Trkler
arasnda bir daha kapanmas zor bir savan kmas demek olurdu. Ve hzla ykselecek
intikam eylemleri, zel savalarn konumunu daha da glendirirdi. zel savalarn
etkisini snrlamak iin bile calan'n yaamas gerekiyordu.
calan ele getiinde, onu yok etmek isteyenler ile, canl elde tutmak isteyenler arasnda nasl
bir atma olduunu bilmiyoruz. Ancak, byle bir atmann olduu kolaylkla var
saylabilir ve bu atmann hala srd dahi dnlebilir. calan'n mral'da tutulmas
(yani Deniz kuvvetlerinin etkin olduu bir alanda. Btn dnyada deniz kuvvetleri daha
esnektir. Niye Diyarbakr'da veya Ankara'da deil. nk orada bir kim vurduya gitmesi
ihtimali daha yksektir.) ve Mahkeme'de Cam Hcre ile sembolleen koruma tedbirleri,
dardan deil, bizzat Devletin iinden gelecek bir giriime kar tedbir zellikleri
sunmaktadr. (Belki u sralar calan'n idam tehlikesi azalm bulunuyor ama, hala
ldrlmesi tehlikesi var ve belki eskisinden de daha gl. nk, calan prestijiyle, zel
sava rejiminin dayana olan Gerilla savan bitirmek zere.)
calan' yakalayp yaamasn isteyenler de, calan da birbirlerinin dilini bildiklerini
bilmektedirler deneyleriyle: calan, kendisine kar suikastleri bir biimde ihbar edenleri,
onlar da atekeslerle kendi ellerini glendireni.
Sava akllca yntemlerle bitirmek isteyen kanat, calan' ldrmekten ise, calan
araclyla su savaa son verebilir. Bylece, su stratejik dnmlerin yapld dnemde,
eller serbestler. Ayrca, seimlerin gsterdii gibi, artk tmyle bir inkar faydaszdr. Mahalli
idareler Krt partisinin elindedir. Bunlar sisteme entegre etmek iin, belli tavizler de
verilebilir. rnein Krte'nin serbest braklmas, mahalli idarelere biraz daha otonomi gibi.
Dolaysyla, sava akllca yntemlerle bitirmek isteyen kanadn calan' kullanmaya ihtiyac
vardr. Keza reformist kanadn da iine gelir bu. Ama politikada kullanmak demek daima
kullanlmak demektir de, calan'n kullanlabilmesi iin, en azndan onun otoritesini ve
rgtnn birliini korumasn salayacak, onun politikasna dierleri karsnda g verecek
admlar da atmak gerekecektir. Ayn ekilde calan da, eskiden beri olduu gibi, kar
taraftaki Krt sorununu uzlamayla zmek isteyen gleri glendirmeye ynelik admlar
atmaktan karldr.
Aslnda mral'da yaplan politika ve karlkl birbirini kullanmalar yeni deildir ve yllardr
var olan ilikilerin devamdr. Bu sadece, ok zel koullarda yrtlmektedir. Ar bir darbe
altnda, ok aza raz olarak yrtlmektedir.
Bu bir uzlamadr. Her iki tarafn da bunda belli avantajlar vardr. Elbette Krt taraf elinde
ok kt kartlar olduu iin, ok az bir hareket kabiliyetine sahiptir. Politikada hi bir zaman

54
hi kimse uzlamalar prensip olarak reddedemez. Sorun uzlamalarn yararl olup
olmaddr. calan elbet bir uzlama yapmaktadr. Gerilla savana son vermekte,
karlnda sanki baz demokratik haklar ister gibi yapmakta ancak aslnda Trkiye
politikasna yerlemekte ve kendi programn sunmaktadr. Onun en nemli nitelii, onu
sradan bir politikacdan ayran da budur. Ortaya baka bir program srp, Trkiye
politikasna girmekte ve Krt Ulusal hareketine, en byk yenilgisinde en byk baarnn
yolunu amaktadr.
calan'n programnn aynsn hukuki bir dille ve post modern bir literatre dayanarak
Yargtay Bakan ifade etmi bulunuyor. Ve bu program, okunduunun ertesinde btn
Trkiye'de yaayan insanlarn ounluunun onayn almt. Bu program korkusuzca
uygulayabilecek ve ondan karl glere dayanan ayn zamanda stratejik vizyonlar olan tek
ciddi politikac Abdullah calan'dr. Aslnda u an, calan toplumun ounluunun onayn
Sami Seluun ahsnda alm bulunuyor. nsanlar henz Sami Seluu onayladklarnda
calan' onayladklarn bilmiyorlar. Bunu anladklar gn, calan Trkiye'nin en etkili
politikacs olabilir.
Gerillann Trkiye topraklar dna kmas ve savaa son vermesi de aslnda byk bir taviz
deildir. Bu zaten bir ekilde yaplmas gereken bir dnmd.
PKK ve calan, ok uzun sredir, gerillann Trk ordusuna kar bir zafer kazanmasnn
mmkn olmadn biliyorlard. Bunu eitle defalar ifade de ettiler. Zaten tek tarafl
atekesler bir bakma fiilen gerilla savann giderek uzayan aralklarla durdurulmasndan
baka bir ey de deildi.
Gerilla artk sadece moral bir fonksiyon ve Krt ulusunun kendini dntrmesi iin bir ara
grevi grmekteydi. Gerilla, askeri bir stnln ya da zaferin deil, diplomatik ve politik
manevralarn aracyd. Balangtaki roln grm ve artk giderek mcadelenin ykseliinin
nnde bir engel olmaya balamt. Ortada silahl bir g olmas ayrdr, gerilla sava
ayrdr. Gerilla sava artk, anlamn yitirmi, kendini kar taraftaki parat politikay ypratan
bir nitelie brnmt.
Ancak onun bu durumda olduunu bilmesine ve btn otoritesine ramen, calan bile
gerillann Trkiye dna kmasn isteyemezdi normal koullarda. Bir bakma calan'n
karlmas, Krt hareketine iinde bulunduu bu kmazdan kabilmek iin tanrnn
armaan olmutur. Bu sayede, normal olarak dnlemeyecek dramatik deiiklikler byk
bir sorun olmadan gerekletirilebilmitir. Gerillann durdurulmas da bu anlamda
deerlendirilmelidir. Aslnda yaplmas gereken bir ii yapyor PKK. PKK bir pazarlk unsuru
olarak deil; artk mcadelenin geliimine hizmet etmedii iin gerilla savan durdurmak
zorundayd. Ama calan, simdi, zaten yaplmas gereken bir ii, sanki bir pazarlk unsuru gibi
yapyor. Karlnda hi bir taviz bile koparlmasa, gerillann bu ekilde, byk bir
paralanma olmadan ve ksa zamanda bitirilmesi bile Krt ulusal hareketi iin byk bir
kazantr. Eer rnein bir genel af, olaanst halin kalkmas, Krte zerindeki yasaklara
son gibi kar tavizler koparrsa bunlar fazladan gelmi kazanlar olur.

55
calan'n mral'da yapt yeni deildir, yllardr yapt politikann baka koullarda
devamndan baka bir ey deildir. calan' ihanet ile sulayanlar, bu politikann srekliliine
gzlerini kapayamazlar. O zaman da eer bir "ihanet"ten sz edilecek ise, yllardr sren bir
ihanetten sz etmek gerekir ki; uzun yllardr calan hi de Trk devletinin elinde rehin
olmadndan ortaya yine iki alternatif kalr. Ya uzun yllardr uygulanan ve bu gn mral'da
da devam eden politika ayn politikadr, doru veya yanll tartlabilir ama ihanet gibi
kavramlara smaz. Ya da Eer yllardr bir ihanet var ise, bu da, calan'n bandan beri Trk
devletinin Krt hareketini yoldan karmak iin bu hareketin bana getirilmi bir ajan olduu
yolundaki konspirasyon teorisine varlr. Bu bakmdan, komplo teorisi ihanet teorilerine gre
daha byk bir tutarlla sahiptir.
Kald ki bu tr uzlamalar, calan iin, sadece Trkiye balamnda deil, uluslar aras
balamda da yeni deildir. calan ilk kez rehin kalmyor. Denebilir ki calan'n son otuz yl
bir rehin olarak gemitir. calan yllardr Suriye'nin elinde bir rehindi de ayn zamanda. Bir
rehine olarak, tpk bu gn yapt gibi, Trkiye Suriye elikilerinden yararlanarak; bir Rehin
olarak Suriye ile uzlamalar yaparak; en modern ve gl gerilla hareketini yaratt.
Sanlyor ki, calan'n Suriye'deki durumu, bu gnk durumundan farklyd. calan,
Suriye'nin imkanlar ve desteine karlk, ok ince bir alevi katmana dayanan Esat
diktatrlne, ki en kanl diktatrlklerden biridir, Suriye Krtleri'nin bir tr desteini
sunuyordu. Suriye'de Krtlerin vatandalk haklar bile yoktur. calan bunu hi bir zaman ne
yazlarnda, ne konumalarnda sz konusu bile etmemitir. Esat rejimine en kk bir eletiri
bile getirmemitir. calan' bu gn yapt uzlamadan dolay eletirenlerin, ayn mant,
Suriye ile yaplana uygulamalar da gerekir. Yani, onlarn deyiiyle calan Suriye Krtlerini
satmtr, PKK'nn mcadelesi iin.
Elbette ortada bir satma olay yoktur. Suriye Krtleri, tpk imdi Trkiye'deki Krtler gibi,
gnll olarak bu "sat" kabullenmilerdir. Onlar pratik insanlar olarak, uzlamalar
yaplmadan politika yaplamayacan bildiklerinden, calan'a "Sen bizim haklarmz Esat
rejimi karsnda savunmuyorsun, bize ihanet ediyorsun" dememilerdir.
Suriye de karlk olarak hem rejimini glendirmek hem de su meselesinde Trkiye'ye bask
yapmak iin PKK'y kullanm ve kullanmaya almtr. Denildii gibi, kullanan da
kullanlr. Sorun bundan kimin yararl ktdr. Hi bir akl banda Krt, PKK'nn bu Suriye
ile ilikiden kazanl kmadn iddia edemez.
calan dn Suriye'nin elinde bir rehin olarak yaptklarn, bu gn Trk devletinin elinde bir
rehin olarak yapyor. Tek deien, uzlama yapt glerdir. calan'n dengeleri olan Suriye,
ran, Yunanistan ve Avrupa, basklar, rvetler ve/veya bir Krt Trk atmas beklentisi
karlnda calan' satm bulunuyorlar. Orta doudaki dengeler Kkten deimi
bulunuyor. Bu koullarda calan da yeni duruma uygun uzlamalar yapmaktadr. Ama bunu
sadece uzlamalar yaplan gler olarak deil, stratejik ve programatik boyutta bir deiiklikle
yapmaktadr. calan sadece Trk devleti iindeki, reformist kanadn elini glendirici
manevralar yapmyor; tpk Suriye'nin elinde rehineyken bir Krt hareketi yaratt gibi imdi

56
de Trkiye'nin elinde bir rehine olarak bir demokrasi hareketi yaratmaya alyor. Deiiklik
bu noktada bir nitelik deiiklii karakteri tamaktadr.
calan ve PKK sadece kendi gleriyle Trk ordusunu yenemeyeceklerini oktan beri
biliyorlard. Keza oluan denge durumunun uzun vadede Krt ulusal hareketinin aleyhine
altn da. Bu nedenle, son yllardaki btn politikalar, Trkiye'de belli bir
demokratikleme salayabilecek ve Krt realitesini biraz da olsa tanyabilecek politik glerin
ortaya kmasna ve glenmesine ynelikti. Btn bu yndeki propaganda ve giriim hi bir
ekilde Trk muhataplarna ulaamadan, Med TV'nin yaynlar gibi uzayn sar boluklarnda
kaybolup gidiyordu.
Ancak btn bu giriimlerin temel bir eksii vard. Btn bunlar Krt hareketine bir destek
olarak dnlyordu; bir dolayl yedek olarak; dardan bir mttefik olarak grlyordu ve
bir stratejik anlama sahip deildi; dolaysyla programatik deil; taktik ve rgtsel dzeyde
bir sorun olarak grlyordu. rnein PKK kendisini destekleyen Trk solcularna, "ite
buyrun imkanlar, hadi yapn bir eyler" yaklam iindeydi daima. Radikal Trk solu ise,
zaten dnya gerekliini kavramaktan uzak, PKK'nn ateiyle snan; PKK'nn sosyalist
devrim yapaca hayalleriyle kendini avutan bir sol olarak byle bir hareketi yaratamazd.
Byle bir hareketin kmamas hep yeterince azim ve irade gsterememekle; Trk solunun
smrgeci Kemalizm'iyle aklanyor buradan eletirilerek ve sktrlarak sanki o kendine
gelecek ve grevlerini de yapacakm yaklam iinde bulunuluyordu.
Ama mral'da bu durum deimi bulunuyor. Artk, Trklerin kazanlmas, bir taktik ya da
lojistik destek sorunu; bir dolayl yedek sorunu deil; bir dorudan gcn kazanlmas
sorunudur ve programatik bir anlama sahiptir.
Evet, calan, grnte, Trk devleti tarafndan kullanlyor. Krt gerilla hareketi sava
brakyor. Bylece Genel Kurmay kurun bile atmadan Trkiye Topaklarn Gerilladan
temizlemi ve bir zafer kazanm oluyor. Evet Askeri bakmdan byledir de. Zaten bu
nedenledir ki, politika askerlere braklamayacak kadar ciddi bir itir. Ama politik olarak,
btn bunlar yaparken, calan, a) Eskiden beri yapt ve srdrd politikasn srdryor
yani Devlet iindeki reformlardan yana glerin elini glendiriyor; ama bunlara ek olarak iki
baka i daha yapyor: b) Zaten yaplmas gereken gerilla savana son verme iini bir bar
taarruzuna evirerek yapyor; bar bayran ve insiyatifini ele geiriyor ok nemli bir moral
stnlk salyor. c) Trk ulusunun ounluuna dorudan bir demokratik cumhuriyet
program sunuyor; Trk politikasnn tam gbeinde politika yapyor ve gettodan kyor.
Toparlarsak, bu politika bir karlkl kullanma koullarnda ekillenmektedir. Kimileri bu
manevralarn ve taktik uzlamalarn kendisini bir politika olarak anlamaktadr. Bunlar bir
politika deil, o politikann gerekletirilmesine ynelik taktikler, manevralar, uzlamalardr.
Tekrar vurgulamakta yarar var ki, calan bandan beri uygulad, Krt sorununda reformist
zmden yana glerin elini ve konumunu glendirmeyi hedefleyen politikasn
uygulamaktadr. Hem de bu sefer, dorudan doruya Trk halkna da mesajn ileterek. Bu
oyunda, askeri bakmdan kullanan, Trk genel kurmay denebilir. Dman sava

57
brakmaktadr. Ama politik bakmdan kazanan ve kullanan calan'dr. calan' kullananlar
ayn zamanda kullanlmaktadrlar. calan' ihanetle sulayanlarn anlamad budur.
Tabii bu politika ayn zamanda her gn deiebilen sertleme ve yumuamalarla; taktik gidi
gelilerle ekillendirilmektedir. Bir gn "ehit Aileleri"nden "kendi payna den" lsnde
zr diler; ertesi gn saldrlar devam edince "Bizim de ehitlerimiz var" diye sert de kar.
Taktik manevralar, diplomatik bir dil vs. hepsi i iedir. Bunlardan birini veya dierini ne
kararak bu politikann ne olduu anlalamaz. Bu niteliklerinden soyutlanarak baklmaldr
bu politikaya.
Ama bu taktik admlar sayesinde esas kazanl kan PKK ve calan olmaktadr, bu kazancn
meyveleri henz grlmese de. Tipik bir rnek olarak ehit aileleri gsterilebilir.
Anlatlanlara gre, iin bu yann medya yanstmyor, calan'n zr dilemesi ve bar
istemesi zerine ehit ailelerinin bir ksm ok geiriyor ve "biz yandk bari bakalar
yanmasn" yaklam iinde calan'n tavrna kar olumlu bir yank gsteriyorlar ve dier
yaygarac ailelerle aralarna mesafe koyup onlar eletiriyorlar hatta aralarnda atmaya
giden durumlar oluyor. Mahkemelerin sonunda da, zaten ehit aileleri artk ortalama Trk
bile tiksindiriyordu. calan kazanmt.
Ayn olay, bar gruplar iin de geerlidir. Btn nemsiz gsterme abalarna ramen, PKK
kamu vicdannda PKK sava bitirmek isteyen, Trklerle birlikte yaamak ama bunun iin
demokrasi ve kendi dilini konuma gelitirme hakk isteyen bir konum alm bulunuyor. Bu
politik ifadesini bulmam olmakla birlikte insanlarn kafalarna yerlemi bulunuyor.

Politikann Uygulamas ve Kendisi

Burada anlatlan taktikler, uzlamalar vs. politikann kendisi deil, uygulamas
gerekletirilmesidir hala onun kendisi ya da z deildir. Taktiklerin, uzlamalarn,
mcadele biimlerinin doru olup olmadklar kendi balarna anlalamaz. Onlarn hangi
ama erevesinde uygulandklarna baldr doru veya yanl olmalar. rnein sizin farkl
bir amacnz varsa, baka bir ama asndan uygulanan politikalar ve taktikleri, uzlamalar
kendi amacnz asndan eletirmeniz anlamszdr. Burada yaplan bizzat amacn eletirisidir,
yani politikann z.
Yani ihanet tezini kabul ettiimizde, bu ihanet ayn zamanda bir uzlama olduundan ve de
prensip olarak hi bir uzlama reddedilemeyeceinden ve her uzlama ancak kendi amalar
asndan ele alnabileceinden politik olarak tartmak; yani yeni politika programatik
znden dolay ele alnmak zorundadr. Yani buradan da, tpk, kollektif ihanet sorununda
olduu gibi ayn noktaya varm oluruz. Sorun ihanet dzeyinde tartlamaz; politik olarak
tartlmaldr.

58
 Yeni Politikann z

Politikann Bir Arac Olarak Sava ve Bar

"Sava politikann baka aralarla devamdr" diye bir sz vardr, ayn szn tersi de
dorudur, yani bar da politikann baka aralarla devamdr. Sorun byle koyulduunda u
grlr: bar da sava da bir aratr bir hedefe ulamak iin. Politika ise, geni anlamyla
toplumsal glerin kendi istek ve iradelerini stn klma mcadelesinden baka bir ey
deildir. Yani politika bir mcadeledir; geni anlamyla bir savatr. Sava ve bar ise bu
geni anlamyla savan; yani politikann aralardrlar, politikann kendisi deildirler, kendi
bana bir ama hi deildirler. Onlar bir ara olarak tanmladmzda, onlar ayn zamanda
mcadele yntemi olarak tanmlam oluruz ve dorusu da budur. Mcadele, Trke'de daha
geni bir anlamda kullanlabiliyor Sava'a gre. Ama Sava da, sadece silahl sava deil,
rnein ideolojik, politik, diplomatik savalar anlamnda da kullanlr. Sava bu geni
anlamyla ele aldmzda, bar da fiziksel sava gibi, geni anlamyla savan bir biimidir.
Bar savan bir biimi olduuna ve prensip olarak hi bir mcadele biimi, yani sava biimi
ret edilemeyeceine gre, prensip olarak bara ya da savaa kar klamaz. Sorun hep, bu
yollarn amalara hizmet edip etmedii noktasnda toplanr ve bu adan tartlmaldr. Yani,
rnein birisi bar savunduu iin kategorik olarak mcadeleyi brakm olmakla
sulanamaz, eletiri ancak, o mcadele biiminin amalara hizmet edip etmedii noktasndan
olabilir. (Elbette burada esas nemli olan, yani amacn kendisini bir an iin tartma d
brakyoruz.) Prensip olarak ne sava ne de bar yollar reddedilemez. Sorun bunlardan
hangisinin, ne lde amaca hizmet ettiidir. Her ey bir sre sonra zddna dner. Bir dnem
yararl olan bir ara bir sre sonra mcadelenin nnde bir engel haline gelir. Politika
sanatnn incelii bu deiimi nceden sezebilmek; gerektii anda bu deiimi grp
gerekletirebilmektir.
PKK'nn yeni barl yollar kullanan ve silahl mcadeleyi brakan politikas da kendi
bana, kategorik olarak, silahl mcadeleyi brakt iin sulanamaz ve eletirilemez, nasl
nceden silahl mcadele yrtmesi de kategorik olarak reddedilemez idiyse. Eletiri ancak
izlenen yolun amalara hizmet edip etmedii noktasndan olabilir.

Politikann Kendisi ve Aralar

Yeni politika, bu politikann gereklemesine ynelik, diplomatik, politik taktiklerden ve
admlardan ibaret anlalyor. Btn bunlar ise, politikann aralardr, kendisi deil. PKK'nn
yeni izgisini eletirenlerin ou, onu amalar, yani gerek anlamda politikas asndan
deil, (bu konuda ounlukla susuyorlar) kulland ara bakmndan kar kyorlar. Yani

59
politikann kendisini deil, onun izledii yolu eletiriyorlar ama bunu sanki politikann
kendisinin bir eletirisiymi gibi yapyorlar.
Ne var ki, yanllk sadece kar kanlarda ve eletirmenlerde bulunmuyor. O politikay
savunanlar da bunu eletirmenlerle ayn dzeyde savunuyorlar. Sonuta politikann kendisi
deil, onun taktik ve mcadele biimleri zerine bir tartma, politikann kendisi zerine bir
tartmann yerine geiyor. Biz burada bu yeni politikay, ne onu toyca ve aptalca savunanlara
gre ne de bu toyca savunulara bakarak yine toyca ve aptalca eletirenlere gre
deerlendirmeye alacaz.
Mcadele iinde, hedefleriniz ayn kalabilir, yani programnz ve o programa ulamak iin
gler ve bunlarn konumlan, yani strateji ayn kalabilir, ama buna karlk, rgt ve
mcadele biimleriniz deiebilir. Bunun tersi durumlar da sz konusu olabilir. rnein,
programnz, stratejiniz deiebilir ama rgt ve mcadele biimleriniz ayn kalabilir. Ama
belli bir noktada bunlarn hepsi de deiebilir.

Yeni izgide Deien nedir?

te PKK'nn son deiiminde byle bir durum sz konusu deildir. Sadece rgt ve mcadele
biimleri deil, hedefler ve strateji deimektedir ve deimitir. Bunlarla ayn anda rgt ve
mcadele biimleri de deimitir ve deimektedir, bu da yeni izginin gerekten yeni bir
izgi olduunun anlalmasn gletirmekte, rgt ve mcadele biimlerindeki deiim, esas
nemli deiim olan hedefler ve stratejideki deiimin nne gemekte onun anlalmasn
zorlatrmaktadr. Yollar zerine tartmann, politikann kendisi zerine bir tartmann yerini
almasnn bir nedeni de budur. Deiimi, sadece silahl mcadelenin ve gerilla savann
braklmas olarak anlamak ve onu bu dzeyde tartmak, deiimin nemini ve apn
kavramamak demektir.
Anlalmayan nokta udur. Pek ala eski hedefler ve glerin yer alyla yeni rgt ve
mcadele biimlerinin (yani gerilla yerine ehirlerde mcadele vs.) uygulanmas da; yeni
hedeflerle, eski rgt ve mcadele biimlerinin uygulanmas da mmknd. Olaanst hzl
gelimeler sonucu, belki yava yava ortaya kp, uzun bir hazm dneminden sonra
gerekleebilecek deiiklikler, (ki bu ynde 93'den beri belli bir deiiklik sz konusudur)
bir anda ve topluca ve o dnmn yapln aibe altnda brakan koullarda yaplm
olmaktadr.
Demek ki "bu yeni politikann kendisi nedir; yani hedefler ve glerin yer al (strateji)
bakmndan ne gibi bir deiiklik sz konusudur; ne gibi tarihsel ve sosyolojik deimeler
byle bir politik deiiklii gerekli ve olanakl klmtr?" gibi sorulara cevap aramak
gerekiyor nce.
Bu politikann ne olduunu ele alrken, elbette temel kaynak Abdullah calan'n ifade ve
savunmalardr. Ama sadece bunlar deil, bu politikay destekleyen iki en byk Krt
rgtnn HADEP ve PKK'nn bu politikay ete kemie brndrmeleridir de. Abdullah
calan, bu politikay, bu dnm byk lde yaadklarndan sezileriyle sonular
kararak ve bir seri taktik ve diplomatik manevralarla ve smrgeciliin yadigar son derece

60
kt bir Trke'yle ekillendirmektedir. stne stlk, bu yeni politika ierii gerei yeni bir
muhataba ynelmekte ve onun kazanlmas ve en azndan n yarglarnn trplenmesine
uygun bir dille formle edilmektedir.

Yeni Politikann fade Edili zellikleri ve Kendisi

Yeni politika, her eyden nce Trkiye'nin Batsndakilere ynelik bir politikadr. Onlara
nerilen bir programdr. Ama bu kitlenin en nemli blm, bir yandan neredeyse oven
milliyeti ve Kemalist'tir de. Geni kitlelerin bu Milliyetilii ve Kemalizm'i bir tr din
gibidir. Akll bir rgt nasl iileri rgtleme abasnda, Allah'n varl zerine bir
tartma yrtmekten kanmak, hatta o inan sahiplerinin tepkisini ekmeyecek davran,
konuma ve giyim normlarna uyarsa ve uymak zorundaysa; nemli olann hedeflerde bir
araya gelmek olduu ise; calan da, yeni politika gerei, kazanmak istedii geni kitlelerle bu
trden bir davran ilikisi iindedir. TP mitinglerinde, sosyalist milletvekilleri ezan okurken
konumalarna ara verirlerdi. Bu onlarn Mslman olduunu gstermezdi. Sadece konuanlar
deil, dinleyenlerin ou bile Allah'a inanmazd o mitinglerde. Kimsenin o TP
milletvekillerini ve TP'li kitleleri Mslman oldu diye sulamak aklnn kesinden
gememiti. imdi ayn eyi Abdullah calan, Kemalizm ve oven bir milliyetilik tarafndan
ifal edilip zel sava dairesinin yedei haline gelmi kitleleri kazanmak iin yapnca,
Kemalist ve milliyeti olmakla sulanyor.
Keza, pek ala Mslman bir toplulua sosyalizm propagandas yapmak istiyorsanz,
Kuran'dan alntlar ve eitliki davranlar ne karmanz, slam' sosyalist bir yorumla
sunmanz da olaandr. Benzerini, demokratik hedefler ve Krt ulusunun haklar bakmndan
calan da yapyor. rnein Atatrk'n bilmem hangi tarihte yazd bir tamimi ya da yazy,
Krt ulusunun haklar balamnda zikrediyor. Ya da Atatrk'n hedeflerinin ieriinden te,
rnein dayand hi bir g olmadan, taktik esnekliklerle, dengeleri bir birine kar
kullanarak hedefine ulamas gibi zelliklerini kastediyor ve bu anlamda byk bir politikac
olduunu sylyor. Kimileri bundan calan'n Kemalist olduu gibi sonular karyor.
Btn bunlar ne politikann kendisidir ne de dayand ideoloji. Bunlar politikay hedeflenen
kitlenin yn dzeyine uygun; onun n yarglarn amaya ynelik poplarizasyonlardr.
calan'n savunma ve ifadelerinde yapt byk lde bu niteliktedir, Kemalistler ve Trk
milliyetilerine kar. Kimileri bu biimlere taklp, onun gerek programatik zn
gremiyorlar ve calan'n rnein Sami Seluun konumasn desteklemeyecei gibi
sonulara ulaabiliyorlar. Bunlar, dinlere kar hep saygl olduklarn sylyorlar ama ayn
ekilde, modern dinler olan Kemalizm ve Milliyetilik karsnda benzer davranlar farkl bir
kategoridenmi gibi deerlendiriyorlar. Denecek ki, Kemalizm ve milliyetilik resmi bir
ideoloji. Doru ama, Kitlelerin Kemalizm'i ve milliyetilii ile Resmi Kemalizm ve
milliyetilik; tpk kitlelerin dini ile resmi eriat slam' gibi farkldr. calan'n yapt,
Kemalist ve milliyeti argmanlar kullanarak yeni program; yani Krtlerin haklarnn
tannd bir demokratik dnmler sistemini savunmaktr.
O halde, bu programn ne olduunu anlamak iin, onun Milliyeti ve Kemalistlere ynelik
dilini ve ideolojisini bir yana brakmak, o kabuun iindeki z grmek gerekmektedir.

61
Ama soyutlama bu noktada da kalamaz. Bu ifadeler ayn zamanda ayn zamanda bir
diplomatik dildir de. Sadece Kitlelere deil, Trk ordusunun generallerine ynelik onlarn
anlayaca dilde mesajlardr da.
Bir devlette politikaclar ve diplomatlar farkl dil kullanrlar. Ayn politikay savunan bir
gazete ba yazar, bir politikac ve bir diplomat, ayn politikay birbirinden ok farkl biimde
ifade edeceklerdir. Bu ifade farkllklarna bakp, politik farkllklar olarak deerlendirilemez
bunlar. Politikann z, bu ifadelerden te onun programatik hedeflerinde ve dayand
glerdedir. calan btn bunlar bizzat kendisi yapmak zorundadr. Ayn metinde diplomat,
politikac ve sosyolog gibi davranmak zorundadr.
Sadece bu kadar da deil, stne stlk, btn bu farkl ifadelerdeki politikay her an deien
duruma gre taktik dzeyde uygulamann vurgulamalar da yansmaktadr.. Bu politika ayn
zamanda zaman zaman sertleen, zaman zaman yumuayan; kah oraya kah buraya vurgu
yapan son derece deiken taktiklerle birlikte ekillendirilmektedir.
Ve nihayet, btn bunlar Genel kurmay ve Apo arasnda bir karlkl oyun biiminde
yrtlmektedir. Genel Kurmay Apo'nun konumasna ve mesajlarnn duyulmasna, silahl
savaa son verme karlnda tabii, bunu yaparken onun otoritesini ve prestijinin tkenecei
beklentisiyle izin vermektedir. Tabii calan'a bunun karlnda, siz bunlar yapn, devlet sizi
grecektir mesaj verilmektedir. calan bilerek bu oyuna girmekte, kullanl esnasnda o da
kar taraf kullanmaktadr. PKK rnein zaten silahl mcadeleyi brakmak zorundayd.
calan gerilla savann artk kendini tekrarladn ve hi bir k perspektifi sunmadn,
herkesten iyi biliyordu. Bu anlamda zaten yapmas gerekeni yapmakta, ama bunu sanki bir
pazarlk unsuruymu gibi yrtmektedir. Kendisini kullandrmakta ama kendisi de kar taraf
kullanmaktadr.
Dolaysyla yeni politikann ne olduu onun toyca savunucularna bakarak anlalamaz. Keza
calan'n sylediklerinin zne inmeyen yzeysel deerlendirmelerle de anlalamaz. Yeni
politika, onu ekillendirenlerin taktik sertleme ve yumuama manevralarndan, Genel
kurmayla karlkl kullanma abalarndan, diplomatik dilinden, kimi kulland kavramlarn
dayand ideolojiden ve nihayet onu formle edenlerin, rnein calan veya Bakanlk
Konseyi szclerinin zaman zaman yaptklar yanl deerlendirme ve karsamalardan
soyutlanarak analiz edilip ne olduu anlalabilir.

Yeni Politika Gler Dengesine Bir Uyum Olarak da Deerlendirilemez

Bu yeni politikann mimar olan calan bir politikac olarak, bu yeni politikay elbet
toplumsal analizlerden yola karak ekillendirmiyor. Onu yaadklarndan hareketle, i
gdleriyle ve sezileriyle ama zellikle byk uluslararas politik deimelerden hareketle
ekillendiriyor. Ama bu ekillendirmenin kaynanda ve sonularnda bunlar olmakla birlikte,
politik deiiklik, ok daha kkl ve derindeki deiikliklerin ifadesidir de, bizzat bunu
formle edenler, yani calan, PKK veya HADEP, byle ifade etmemi olsalar ve bunun
bilincinde olmasalar bile.

62
Burada tarihsel ve sosyolojik koullar zerine vurgu yapmak gerekiyor. Kimileri de aslnda
uluslararas g ilikilerindeki deimeleri, tarihsel ve sosyolojik deimeler olarak anlama ve
deiimi bu dzeyde tartma eilimi gsteriyorlar: tek kutuplu bir dnya, Rusya'nn
gerilemesi gibi... Bunlar dnya apnda g ilikilerindeki deimelerdir, ama glerde ve
onlarn konumlarndaki ve niteliklerindeki deimeler deildir.
Dolaysyla kimileri de bu deiimi, onun gerekletii tarihsel ve sosyolojik balamdan
koparp, politik ya da jeopolitik bir boyuta indirgemekte, onu jeopolitik bir dzenlemeye
uymaya; uluslararas glerin yeni bir dzenleniine bir ayarlanmaya indirgeyip bu noktadan
eletirmekte veya savunmaktadr. rnein kimileri bunu ABD'nin Orta Dou ve Balkanlar'da
yapt yeni dzenlemeye, PKK'nn ABD'ye oynayarak, bu politikaya uyum salamas olarak
gryor ve bu noktadan eletiriyor. Kimileri de yine tam ayn noktadan hareketle gerekilik
adna savunuyor. Elbette, politik deiiklie yol aan olaylarn ardnda, bu deiiklikler yer
almaktadr ama bunlar da politikann kendisi deil, onun koullar, vesileleri veya dolayl
gleridir. Dolaysyla, yeni politikann koullar, sonular veya dolayl gleri zerine bir
tartma da yine politikann kendisi zerine bir tartma gibi yrtlmektedir. Elbette,
ezilenler var olan gler iindeki atmalardan yararlanacaklardr, PKK'nn politikasndaki
deimelerin byle bir boyutu da vardr. Ama bunlar da politikann kendisi deildir.

Hedefler ve Gler
Politikann z onun hedeflerinde ve o hedeflere ulamak iin dayanaca toplumsal
glerdir. Her hangi bir politika, ncelikle ve daima bu z asndan ele alnmaldr. Ve de
buna bal olarak, politik deime, hedeflerde ve bu hedeflere ulamak iin dayanlacak ve
karya alnacak glerde bir deimedir her eyden nce.
Ama daha nemlisi, bunlar kiiler ya da rgtlerin istek ve iradeleriyle gereklemezler. Bu
tarihsel ve sosyolojik deiiklikler sonunda rgt ya da kiiler unu ya da bunu istemek
zorunda kalrlar. PKK'nn yeni izgisi de bu anlamda bir deiikliktir. Onu formle eden en
nemli kii olan Abdullah calan bile, yapt deiikliin sosyolojik ve tarihsel boyutu
hakknda bir fikir sahibi olmayabilir. Bizzat kendisi bile bu deiiklii, aslnda derindeki
srelerin ifadesi olan kimi grnglere gre belirliyor ve aklyor olabilir. Bunlar nemli
deildir, onu formle edenler ve uygulayanlardan te bu deiikliin tarihsel ve sosyolojik bir
boyutu var ise, onu anlamak gerekmektedir.
Bu deiikliin garip bir kaderi var. Bir kiinin olaanst kritik koullardaki kimi diplomatik
ifadelerinin ardnda gereklemitir. Dolaysyla gerek mcadele ve rgt biimlerindeki
deiikliklerin gz alcl; gerek calan'n bu deiiklii formle ettii koullarn
olaanstl, zdeki deiiklii glgede brakmakta, bunun grlmesini ve anlalmasn
engellemektedir. Elbette, bu deiikliin muhaliflerinin sorunu bu biimde tartmakta
karlar vardr ama savunanlar asndan da ayn yanlg sz konusu olduundan, burada
bilinli bir yanl anlamadan te bir kavrayszlk da sz konusudur.

63
Hedeflerdeki Deimeler

Yeni Politikann Eskideki Tohumlar

Batan hemen belirtelim ki, bu deiiklikler bir anda gkten zembille inmemitir, kimilerinin
iddia ettii gibi bir anda mral'da ortaya atlm deildir. Bunlarn izleri ve tohumlar, bu
deiiklikleri mmkn klan zellikler daha nceden de vardr. Sadece bunlar son
deiikliklerle kesin ve net biimlerini alm bulunmaktadr. Yani bir nitelik deiimi sz
konusudur. Kimilerinin iddia ettii gibi, eski izginin devam da deildir birdenbire gkten
zembille inmedii gibi.
Bunu yle bir rnekle somutlayabiliriz. rnein, anayasal vatandalk temelinde, Trke'nin
resmi dil olmaya devam edecei, ama Krte zerindeki bask ve kstlamalarn kaldrlaca
(dier demokratik taleplerin yan sra) bir biim nerilmi bulunmaktadr. Hemen yle
itirazlar yaplmaktadr: Yllarca sadece bu krntlar iin mi savatk? (Bu itirazn somut g
ilikilerini hesaba katmamasn bir yana brakalm. Yani olur ki, btn mcadelenize ve
fedakarlnza ramen yine de yenilebilirsiniz ya da byk yenilgiler alm alabilirsiniz, ok
kk kazanlar hatta hi bir kazan olmadan kayplarla da, yorgun olduunuz bir durumda
bir anlama yapmak zorunda kalabilirsiniz. iler bunu ok iyi bilirler. Sanlann aksine
grevlerin ou, yenilgilerle ve baarszlklarla biter, ou kez iiler balangtakinden de
kt koullar kabul etmek zorunda kalabilirler. Ayn durum uluslar iin de geerlidir. Krt
ulusu da, ar yenilgiler ald ve olduka da yoruldu. lke olarak, pek az bir kazanla bir
uzlamaya gidilmesi reddedilemez. Ancak konumuz bakmndan itirazlarn bu ynn bir
yana brakalm.) Yukarda sylendii gibi, Krte zerindeki basklarn kalkmas ve
Trke'nin resmi dil olmaya devam etmesi formlasyonunu alalm. Bu yle hi de yeni bir
formlasyon deildir. Bir bakma. Abdullah calan, bir ka yl nce Mahir Sayn ile yapt
grmelerden oluan "Erkei ldrmek" adl kitapta, aa yukar, biz ayr bir devlet
kursak bile uzun sre yeni bir Trk devleti gibi alrz herhalde diyordu ve PKK'nn bizzat
kendisini rnek veriyordu: PKK'nn gneyli Krtlere Trke rettiini, PKK'nn btn
eitimlerinin Trke olduunu vs. sylyor, bu konuda bir kompleksleri olmadn
anlatyordu. Bu tr ifadeler ve gereklikler gz nne getirildiinde, yeni formlasyon hi de
gkten zembille inmi deildir, byk bir kopu veya tersine bir dn deildir. Fiili olarak
PKK'nn yaptn ya da o varsaymsal Krt devletinin yapacan, Trk ve Krtlerin birlikte
yaayaca devletin yapmas gereken olarak nermektedir. Burada nemli deiiklik, nerilen
biimden ziyade bunun kime nerildiidir. Eskiden Krtlere bir zorunluluk olarak nerilen,
imdi gelecein bir biimi olarak Trklere de nerilmektedir. Sorunun can alc ve
anlalmayan noktas tam da burasdr. Krt devletinin veya PKK'nn fiilen Trke
bakmndan yeni bir Trk devleti gibi almas, smrgeciliin brakt, katlanlmas
gereken bir tarihsel zorunluluk iken; yeni formlasyonda, anayasal vatandalk temelinde,

64
resmi dili Trke olabilecek bir devlet (kald ki, bu Krte'nin de ikinci bir resmi dil
olmasnn yolunu kapamaz, ilerdeki bir deiiklik olarak onun yolunu da aar) Krtler iin
almas gereken bir gemii ifade eden bir durumu deil; Krtler ve Trkler iin ulalmas
gereken bir hedefi ifade etmektedir. Bu muazzam bir deiimdir ayn zamanda.
Yeni politikann btn unsurlarnda benzer durumlar sz konusudur. Bunlar yeni politikann
zndeki yeniliklerin grlmesini engellemektedir. Benzer konumlar yepyeni bir balamda
ifade edilmekte, yepyeni bir anlam kazanmakta, hedeflerde ve glerin yer alnda kkl bir
deiiklie denk dmektedirler. Ama bunlarn hi biri de gkten zembille inmi deildir.

Temel Fark: Nasl Bir Devlet?

Yeni ve eski politika arasndaki en kr gze batacak ok ak fark udur: eski politikada
bamsz bir Krt devleti temel amatr. Bu devletin biimi bile tartma konusu deildir.
Keza, o bamsz devletin, kendisine kar mcadele iinde olutuu Trk devletinin
biiminin ne olaca da hi bir ekilde sorun deildir.
Yeni politikada ise, Trklerin ve Krtlerin iinde yaayacaklar devletin biimi tartma
konusu edilmekte, bamsz bir Krt devleti sorun bile edilmemektedir. Bu devasa bir
deiikliktir ve hemen her gzn grebilecei bir deiimdir.
Elbette byle bir deiiklik, bu deiiklik iin kazanlacak gler bakmndan da muazzam bir
deiiklii getirmektedir. Eski biimde en geni Krt kitleleri birletirmek, bu birlemi
glerle Trk devletini sktrmak, Trklerin en azndan bir blmn tarafszlatrmak ve
Krt sorununun varln inkar edenleri tecrit etmek sz konusuydu. z ve nemli yedek
gler, Krtlerin iindeydi. Trklerin iinde dolayl ve tarafszlatrlacak gler vard.
Yeni politika ise, Trkler ve Krtlerin en geni kesimlerini bir araya toplamakta ama rnein
Krt varln Tmyle inkar edenleri tecrit etmeye ynelik olduu kadar, bamsz bir Krt
devleti hedefindekilerle de kopumakta, bu gleri yitirmektedir. Yeni politikada yedek g
Trklerin geni kitleleri olmakta, ama buna karlk, bamsz bir Krt devleti hedefindekiler
yitirilmektedirler. Bu muazzam bir deiikliktir. Trklerin ve Krtlerin iinde yeni bir gler
dzenlenii demektir yeni politika.
En kaba byle bir gzlem bile hedef tanmlamalar ve glerin yer alndaki devasa
deiiklii gstermektedir. imdi bu deiikliklerin daha ayrntsna girmeyi deneyelim.

Bir Deiiklikte Deiiklik

Aslnda bu politika deiiklii, her biri stratejik neme haiz deiikliktir. Bir deiikliin
iinde deiiklik vardr. Bu nemli deiiklii ksaca yle zetleyebiliriz:

1) Kendini demokratik grevlerle snrlama (Sreksiz Devrim);

2) Ulusal hareketten sosyal harekete dnm;
3) Ulusuluun klasik biiminden yeni biimine dnm.

65
Yeni politikann ne olduu, bu deiimin btnl iinde anlalabilir, ama bunun iin
nce bu deiimlerin her birini dierinden soyutlayarak ayr ayr ele almak gerekiyor.

Kendini demokratik grevlerle snrlama:

Yirminci yzyln tarihi bir bakma, demokratik karakterdeki ayaklanmalarn sosyalist
devrimlere dnmelerinin tarihidir. Hi bir demokratik devrim ve halk ayaklanmas kendini
demokratik (yani burjuva, yani zel mlkiyeti dokunulmaz tabu gren) programla kendini
snrlayamam, istemese bile zel mlkiyete ve burjuvaziye kar bir konuma doru
ilerlemitir. (Bu demokratik devrimlerin sosyalist devrimlere yol amas, onun tarihte ald,
brokratik olarak yozlam biimlerle kartrlmamaldr. Bu biimler bu dnmn
zorunlu sonucu deildi). Rus, in, spanya (yenilgisi tersinden kantlar), Yugoslavya, Kba,
Vietnam. Yirminci yzyla damgasn vuran btn byk demokratik ayaklanmalar veya
devrimler sosyalist devrime dnmek zorunda kalmlardr. Bunun byle olacan da,
Marksistler zaten yzyln banda nce Rusya'ya ilikin, daha sonra da genellemi bir eilim
olarak n grmlerdir. 1917de balayp 1989'da biten ksa yzyln tarihi, bir bakma bu
Srekli Devrimlerin tarihidir.
Ancak, yzyln sonunda, ayn radikal ve demokratik karaktere sahip byk hareketlerde bu
eilimin yok olduu grlr. Bunlardan bir kana deinelim.
Sandinist hareketi baarsna Yirminci yzyl henz son bulmadan ulamt ve buna uygun
olarak sosyalist bir devrime doru dnme eilimleri gsteriyordu. Ancak, bir sre sonra,
kendisini nce zel mlkiyete dokunmamakla ve demokratik karakterdeki kazanmlarla
snrlamak zorunda kald. Bir gei biimiydi. Eski ve yeninin zellikleri bir aradayd.
Gney Afrika'daki hareket ise, muazzam bir proletaryaya dayanmasna ve ok daha gl
sosyalist gelenekleri olmasna ramen, brakalm zel mlkiyete kar ynelmeyi, bunun adn
bile azna almadan, kendini sadece siyasi eitsizliin giderilmesiyle snrlamak zorunda
kald.
Zapatist hareket de bir rnek olarak ele alnabilir. Bu hareket de, klasik biimlerden kendini
demokratiklemeyle snrlamak noktasna doru kaymak zorunda kalmtr. Toplumsal
eitsizliklere yapt vurgu, ki bunu Dnya leinde de yapmaktadr, Kapitalizm
erevesinde, yeni liberalizme bir eletiri olmann tesine gidememektedir.
PKK'da da ayn deiim eilimi gzlemlenebilir. 1993'den sonra, sosyalizm giderek bir
retorie dnr. Ancak, son politikada artk bu net bir biimde ortaya km bulunmaktadr.
calan'n "Demokrasinin Zaferi" dedii ya da PKK'nn ideoloji ve politikasnn Souk
Savata ekillendiine dair syledikleri, bu deiimin ifadeleridir.
Bu hareketlerin hi biri ihanetle sulanamaz. Nasl, yirminci yzylda, demokratik
karakterdeki devrimlerin ounun nderlikleri, Srekli Devrim teorisine kar olmalarna
ramen, olaylarn akyla sosyalist bir devrime dnmek zorunda kaldlarsa, ayn ekilde
tersinden, bu gnn yreklerinde sosyalizm ideali bulunan nderlikler olaylarn akyla
kendilerini demokratik grevlerle snrlamak zorunda kalyorlar.

66
Bu nemli deiiklik, toplumdaki snflarn ilikilerindeki nemli bir deiikliin
yansmasdr. Hem Yirminci yzylda yaanan tecrbeler ve Sovyetlerin yklmas; hem de
Dnya proletaryasnn zengin ve fakir lkelerdeki blnml ve zengin lkeler
proletaryasnn ulat refah dzeyi nedeniyle Bat Proletaryasnn bir gn yardma
geleceine dair bir iaret ve umut olmamas nedeniyle bu deiiklik gereklemektedir. iler
ve emekiler, sosyalist bir devrime girimenin kszl ve baarsz deneyleri nedeniyle
sosyalist bir devrime girime, bir deneme yapma cesaretini yitirmi ve kendilerini kapitalizm
erevesinde olabilecek baz iyiletirmeler iin mcadele etme perspektifiyle snrlam
bulunmaktadrlar.
Buna karlk, Burjuvazi ise, tekrar kendine gvenini kazanm bulunmaktadr. Artk, tpk on
dokuzuncu yzylda olduu gibi, bazen politik deimeleri salayabilmek iin, tekrar ii ve
kylleri kkrtp yeni dzenlemelerde kullanabilir. Bunlarn kapitalizme kar bir
mcadeleye dnmesi tehlikesi yoktur.
te, PKK'nn son dnmlerle ortaya kan yeni politikasnn bir z, bu, kendini
demokratik grevlerle snrlama noktasnda toplanmaktadr. Bu tarihsel ve genel eilim, net
olarak PKK'nn program ve hedefleri haline dnmektedir.
Bu dnm onu burjuvazi asndan daha kabul edilebilir bir partner haline getirmektedir.
Ama yine bu dnm nedeniyle, klasik Marksist sylemli mttefiki kk sol gruplardan ve
kendi iindeki benzer eilimlilerden kopumaktadr.

Ulusal Hareketten Sosyal Harekete Dnme

Toplumsal mcadeleler tarihi, bir bask biimine uramann, dier bask biimlerine kar
otomatik bir hassasiyet getirmediini, aksine krl beslediini gstermektedir. Bir bask
biiminden doan hareket, dier bask biimlerinden doan hareketlerde ou kez bir
mttefik deil, kendi glerini ekebilecek bir tehdit grr.
iler, sermayenin smr ve basksna urarlar ama iiler kadar seksist ve rk toplum
kesimi azdr. i hareketi, ulusal hareketlere, aznlk hareketlerine, kadn hareketine,
siyahlarn hareketine, ekoloji ve bar hareketlerine daima kuku ve dmanlk refleksleri
gstermitir.
i ve sosyalist hareketi en ok bu nedenlerle eletiren dier hareketler de daha iyi bir snav
vermemilerdir. Ulusal hareketler, siyahlarn hareketleri, kadn hareketi ve dierleri de
dierlerine kar ii hareketinden daha da byk krlkler iinde bulunmulardr.
Ama sosyal mcadeleler tarihi bize unu da gsterir. Bir toplumsal hareket, gelimesinin belli
bir aamasnda mcadele iinde geliip radikalleme eilimi gsterdiinde, gerek karsndaki
gleri yenebilmek iin baka ezilenleri kazanmak; gerekse kendisini var eden daha genel
nedenlere ilikin programlara ynelmek zorunda kalr ve bylece hedeflerini kendisini yaratan
sorunlarn tesine tar; bu ayn zamanda dier bask biimlerine kar, onlar da kapsayan
programatik ve stratejik yneli salar.

67
i hareketi, daha dou yllarnda bu gerei grmt ve sadece iilerin sorunlarna
younlamann, kendiliinden ii bilinci, sendikal bir bilinten teye gidemeyeceini ve
toplumu deitirme yetenei gsteremeyeceini belirlemiti. Bu nedenle, iiler tm
toplumun nne program koyup ilk modern partileri ekillendirebilmilerdi. i hareketinin
bugnk zayflnn temelinde bu zelliini yitirmesi gelmektedir; toplumdaki yepyeni
znelerin ihtiyalarn da karlayan bir global program gelitirmede gsterdii
yeteneksizliktir ii hareketinin bu gnk sefaletinin en nemli nedenlerinden biri.
Trkiye'de hep ii mitinglerinde grlen "Emek en yce deerdir"; "iyiz haklyz" gibi,
iilerin dikkatini iiler zerine eken ve iilerin sorunlarn ne karan sloganlar, aslnda
kendiliinden ya da sendikalist sloganlardr. Gerek ii hareketi, ii hareketi olmaktan
kt, tm toplumundaki gayr memnunlarn hareketi olduu takdirde gerek bir ii hareketi
olabilir.
Bu yle genelletirilebilir: Bir toplumsal bask biiminden doan hareket, bu bask biiminin
sorunlarn at takdirde gerekten adna layk bir hareket olabilir. i hareketi ii hareketi
olabilmek iin ii hareketi olmaktan kmak zorundadr rnein. Bu btn toplumsal zneler
ve hareketler iin geerlidir.
i hareketinin gsterdii eilimi benzer ekilde baka hareketler de gstermitir. Btn
bunlarda ortak olan bir dier nokta da udur. i hareketini, ii hareketi olmaktan kmaya
aran eilim, ayn zamanda onun iindeki en radikal eilimdir ve bu ar ayn zamanda
dier eilimlere; yani ii hareketini kendisinin sorunlaryla snrlamak isteyen ii
zmrelerine kar bir mcadeleyi gerektirir. Dolaysyla, ii hareketi ii hareketi olmak
istiyorsa, ii hareketini ii hareketi olarak tutmak isteyen ii hareketiyle kopumak
zorundadr; onun egemenliine son vermek zorundadr. Bu nedenle, her devrimci ii
hareketinin oklar daima, ii hareketi iindeki bu iici (sendikalist , uvriyerist) eilimlere
kar olmutur ve olmak zorundadr.
i hareketi iin geerli bu tarihsel eilim ve kural btn dier hareketler iin de geerlidir.
rnein Siyah hareketini ele alalm. Bu hareket, kleciliin gl etkilerinin olduu gney
eyaletlerinde, isyan eden klelerin ideoloji ve stiline uygun olarak sa ve Gandi gibi pasif
direni yntemlerine dayanan Martin Luther King gibi; sanayilemi Kuzey ehirlerinin
gettolarnda ise, Muhammet, brahim'in gze gz, dii di diyen geleneine uygun Malcom X
gibi nderler yaratmt. O dnemde, hareket radikalletike, bu iki nderde de hareketi srf
siyahlarn hareketi olmaktan karma, btn ezilenlere ynelme eilimi grlr. Tabii bu ayn
zamanda hareketlerde bir blnmeyi de beraberinde getirir.
Martin Luther King, sola doru evrilirken, daha sonra Amerikan devletinde nemli grevler
stlenen A. Joung gibiler saa kayyordu. King ldrld gn, direni yapan iilerle
dayanmaya gitmekteydi. Evrimi bu ynde olduu iin ldrlmt. Benzer bir evrimi,
baka bir yoldan Malcom X de yaamt. O da, Hacca gittiinde, smr ve basknn sadece
rk biimleri olmadn grm; dnyada ve Amerika'da baka ezilenlere de ynelmiti.
Tam da bu nedenle, bu radikallemesi nedeniyle, Siyah slam tarafndan ihanetle sulanp
dlanm ve yine King gibi ldrlmtr.

68
Kadn hareketinde de, dier hareketlerde de benzer eilimler her zaman var olmular ama
genellikle egemen olamadan, gsz ve etkisiz kalmlardr.
Ulusal hareketler bu alanda en snrl olagelmilerdir. Bir ulusal hareketin, nesnel sonular ve
dolayl destek araylarndan te, programatik olarak kendisini ezen ulusun sorunlarn da
sorun yapmas ve onlar iin de bir program gelitirmesinin rnei yoktur. rnein rlanda
Ulusal hareketi, ngilzlere, Filistin kurtulu hareketi sraillilere ortak bir program nermi,
onlar da kurtarmaya kalkm deildir. Bu zellik sadece Zapatist harekette grlmekte,
bunun nedeni de hareketin ulusal olduu kadar snfsal niteliinin bulunmasdr.
PKK'nn yeni ynelii tam da bu anlama gelmektedir. PKK bir ulusal hareket olmaktan
kmakta, bir sosyal harekete dnmektedir. Sadece Krtleri deil, Kendisini Ezen ulusun
ounluunu da kapsayacak bir program sunmaktadr. Bu muazzam bir deiimdir.
Elbette bu deiimin kkleri de, PKK da vardr. Krdistann yoksullarna dayanan bu hareket,
byle bir deiim iin gerekli sosyal temele zaten sahipti. Yine ayn temel zerinde, 60'l ve
70'li yllarn ideolojik ikliminden gelen Marksist ideoloji de bunun iin olumlu koullar
yaratyordu. rnein, PKK'da, hi bir zaman dier Krt rgtlerinde grlen olduka oven
biimler grlmezdi.
Bu muazzam deiimi kolaylatran dier geleneksel zellikler arasnda, zellikle ok az
kavranm ikisi nemlidir. PKK sadece bir Ulusal Kurtulu Hareketi deildir. PKK ayn
zamanda bir Kadn Hareketidir. PKK'nn en az anlalm yanlarndan biri de budur. PKK,
feodal balar altndaki kadna modern toplumun zgrlklerini tattrm, ona insan olmann
ne olduunu gstermitir. Bu nedenle, Kadnlarn PKK'ya ball erkeklerden ok daha
gl olmutur; nde grnen erkekleri oraya iten, Kocalarn mitinglere, ocuklarn
gerillaya yollayan kadnlarn hareketidir PKK.
PKK kadn erkek ilikilerindeki pritenlii nedeniyle ok eletirilir ama bu eletiriyi
yapanlarn anlayamadklar; bir kadn hareketinin o muazzam feodal basky ve erkek
egemenliini ancak byle bir biimde bertaraf edebileceidir. PKK'nn hem yoksullara
dayanan zellii hem de Kadn hareketi olma zellii onun kendisi olmaktan knn, yani
bir ulusal hareket olmaktan, bir sosyal hareket olmaya dnmnn ardndaki glerdir; ve
bunu kolaylatrrlar.
Ama daha az dikkati ekmi ve anlalamam bir yan da, PKK'nn douunda, bir Krt ulusal
hareketi olarak domad, yine benzer bir kendini ama sreci, benzer bir "salto mortale"
attdr.
PKK ehirlerde radikalleen tipik bir renci hareketi olarak domutur, PKK olmadan nce;
bu hareket, btn dier renci hareketi gruplarndan sonra km; ama balangta bir sosyal
hareket olarak domutur; daha sonra bu sosyal hareket bir ulusal hareketin ekirdei
olmutur. PKK'nn ehirlerden, Krdistan'a ve onun dalarna gidii, bu gn yaptn
tersinden daha balangta yapmasdr. imdi bu hareket, bir bakma tekrar eski kt
noktaya dnmektedir. Ama arkasnda muazzam bir ulusal uyanla.

69
PKK'nn bu bir ulusal hareketten sosyal harekete dnm yle bir rnekle daha iyi
anlalabilir: Hikmet Kvlcml, 1930'larda yazd yol adl kitabnn Krt sorununu ele ald
blmn bal "htiyat Kuvvet: Milliyet (ark)"tr. Yani yedek g, dou, Krtler ya da
ulusal sorun. Muhatap Trkiye'nin iileridir. Bu zneye, devrim yapmak istiyorsanz,
Krtleri kazanmanz, onlar iin bir programnz olmas gerekir demektedir. Burada Krtler bir
kazanlacak Nesnedir.
PKK'nn bu yeni izgisi iin eer bir kitap yazlsayd, bunun balnn yle olmas gerekirdi:
"Yedek G: Trkiye'nin Ezilenleri (Bat)". Burada, aktrler tmyle yer deitirmi
bulunmaktadr. Kvlcml'da Nesne olan Krtler, bu formlasyonda znedir. Kvlcml'da
zne olan Trkiye isi, bu formlasyonda Nesnedir.
Elbette bu iki konum birbiriyle elimez, birbirini tamamlar. Burada eksik olan, Krtlerin
mcadelesini kendi sorunu olarak grecek bir Trkiye ezilenleri ve iisidir.
Elbette, Bat'daki ezilenleri kucaklama perspektifi de gkten zembille inmemitir. PKK'da her
zaman Trkiye'nin ezilenlerini kazanma derdi olmutur. Hatta yllarca bu hareketlenmeyi
beklemitir.
Ancak, bu destei hep Trk solunun salamasn beklemitir. Bu destei hep bir tr
dayanma olarak beklemitir. Trkiye'nin solu ve ezilenleri, PKK'nn mcadelesinin bir
destekisi olarak anlam tayordu. Bir lojistik destek ss gibi. Hatta bu bizzat byk
ehirlerdeki Krtler'e olan yaklamda da grlr. Bunlar hep, Gerilla iin bir rezerv, bir
lojistik destek ss olarak deerlendirilmitir. Bunlarn kendi hayat ve sorunlarna ilikin bir
program hi bir zaman bulunmamtr. ehirlerdeki Krtlerin kazanlamamasnn ardnda bu
yatmaktadr. Bat'nn ehirlerindeki Krt iin Krdistan hayali artk somut sorunlara bir cevap
deildir. Ama rnein, Batnn ehirlerindeki insanlarn dil ve kltr sorunlar ok daha
nemliydi ama bunlarn da PKK iin nemi yoktu ya da ok daha geri plandayd.
Bir sosyal harekete dnme niteliiyle yeni politika, bu mcadeleye yepyeni ufuklar
amaktadr. Krt ulusal hareketi bir ulusal hareket olmaktan kma ve bir sosyal harekete
dnmeyi isteme iradesini gstermi bulunmaktadr. Ve ancak tam da byle gerek bir ulusal
harekettir her zamandan daha fazla.
Ama nasl ki, ii hareketinin radikal izgileri ii hareketi olmaktan kmak ve gerek bir ii
hareketi haline gelebilmek iin, ii hareketi iindeki "srf iici" eilimlerle kopumak ve
onlara kar sert bir mcadeleye girmek zorundaysa, PKK da benzer ekilde, srf Krt
akmlarla kopumak, onlara kar sert bir mcadeleye girmek zorundadr. O zaman gerek bir
Krdistan partisi - Krt Partisi deil -, haline gelebilir. Krdistan'daki btn dier aznlklar
(buna Trkler de dahildir) da kendi safna ekebilir
lgintir, PKK'nn yeni politikasna nazire, yeni politikann muhalifleri, ilk toparlanma
giriimlerinden birine "Krt Krt diyalogu" adn vermilerdir. Ama Krt Krt diyalogu,
Krdistan'n yarsna yaknn oluturan dier aznlklar daha batan dlar. PKK'nn yeni
izgisi ise doas gerei onlar ierir. Yeni izgi, Krt partisinden bir Krdistan partisi olmaya

70
dnm demektir ayn zamanda, yani Krdistan balamnda da, bir ulusal hareketten sosyal
harekete dn sz konusudur.
Elbette bu eilim boluktan domad, tohumlar bandan beri vard. PKK bandan beri bir
Krt partisi olmaktan ziyade bir Krdistan partisi olmaya alt. Hi bir Krt hareketinin
olamad kadar Krt olmayan unsurlar bnyesine ald ve mttefiine dntrd.
Bu niteliksel deiimin karlma ve sonrasndaki dramatik gelimelerden sonra olmas son
derece olaandr. Ancak, byk yenilgiler ya da sarsntlar insanlarn ve toplumsal kesim ve
partilerin hayatnda nemli niteliksel deimelere yol aarlar. Ancak, bir politikann
snrlarna varldnda, artk baka yol kalmadnda gizli potansiyeller harekete geirilebilir.
Var olan biim, size hala bir baar ve genileme olanaklar sunuyorsa, durumu gzden geirip
yeni ynelilere girmeniz iin bir neden yoktur.
Tabii, bylesine byk bir yenilgi ve sarsnt (hareketin liderini ve bayran dmana
kaptrmas) halinde bu deiimin yaplm olmas, bu deiikliin, yani bir sosyal harekete
dnme zelliinin anlalmasn gletirmekte, onun Krdistan'a ilikin hedeflerine ihanet
olarak kavranlmasna yol amakta; Trkleri kazanmaya ynelik uygulamalar ise kar tarafa
teslimiyet gibi anlalmaktadr.

Milliyetiliin Eski Biiminden Yeni Biimine Gei

Milliyetilik geni yeniden retimin ocuudur. Kapitalizm ncesinde retim, basit yeniden
retimdi ve kapal ekonomiler egemenliini srdryordu. Modern retim ise, srekli
byyen devasa boyutlarda bir retimdir. Bu tr bir retim ancak, sadece retilen mallarda
deil, o mallar kullanacak tketicilerde ve o mallar retecek ve son durumada kendisi de bir
mal olan igcn satacak iilerde de bir standartlamay gerektirir. Toplum bir ok
denemelerden sonra buna en uygun biim olarak Ulusu ve Ulus devleti bulmutur.
Ulus, en azndan son iki yzylda Kapitalist retim iin el elverili bir biim olduunu
kantladndan, bu gn ulusal devletlerin kar konulmaz bir zaferle btn yer yznde
egemenliklerini srdrd grlyor.
Ancak, ulusal devletin klasik ve yaygn biiminde en nemli e olan dil, dolaysyla o dilin
kaynakland hayali ya da gerek topluluklar temeldirler. Almanya'da Almanca konuan
Almanlar, Fransa'da Franszlar gibi. Klasik biimde her devletin homojen bir ulusu olmalyd.
Yoksa bu ya zorla yaratlyor ya da katlanlacak bir araz gibi, beraber yaanlacak bir hastalk
gibi grlyordu.
Etni, kltr ve dile dayanan, ulusu bunla tanmlayan biim, Kapitalist retimin bu gnk
ihtiyalar iin giderek bir engel olmaya balamtr. Bir yandan, Avrupa Topluluu gibi,
klasik anlamyla uluslardan oluan uluslarn yepyeni bir ulus iinde bir araya gelileri; dier
yandan dnya ticaretinin ok hzl gelimesi (globalleme) ve muazzam igc gleri ulusun
yeni ve daha esnek formlarn gerekli klmaktadr kapitalizm iin. Bunun yan sra Elektronik
alanndaki devasa atlmlar da bunu her zamankinden daha olanakl yapmaktadr.

71
Yeni biim bir oklarnca ulusuluun almas olarak kavranlmaktadr. Aksine, yeni bak
ulusuluu reddetmemekte, onu amamakta, onu yaatmak iin ulusun tanmnda deiiklik
yapmakta, onu esnetmektedir.
Ulusuluk ulusal olan ile politik olann akmasn n grmek ve istemek demektir. Klasik
ulusuluk, ulusu bir dil ve kltr ve de ksmen soy birlii olarak tanmlayarak, bunlarla politik
olan arasnda akma aradndan, bunlara politik bir nitelik vermekteydi. Ulusunun
mantnda, bir dilden sz etmek ister istemez, potansiyel olarak yeni bir ulustan sz etmek
anlamna geliyordu. nk ayr bir dil var ise, orada ayr bir ulus da var demektir, ayr bir
ulus var ise, ayr bir devleti de olmas gerekir. Buradan ya byk paralanmalara ya da byk
katliamlara varlyordu.
Bu gnk yeni ulusuluk anlay, politik olanla ulusal olann akmas ilkesini reddetmiyor
ya da onu amyor, sadece ulusal olan farkl biimde tanmlyor, dil, kltr ve etniyi politik
alann dna karyor. Ulusu, hukuki bir tanma indirgiyor, dil, kltr, etniyi politik alandan
dlyor. Artk, nasl eitli dinlerden olmanzn bir ulusun vatanda olmanzla bir sorun
oluturmamas gibi; u veya bu dili konumanz, u veya bu kltrden olmanz da bir ulusun
vatanda olmak bakmndan bir sorun oluturmamaktadr. Eskinin aksine, yeni kavraya
gre, uluslar bir ok kltr, etni ve dillerden oluurlar. Burada deien sadece ulusun
tanmdr, onun etni ve dil ile, kltr ile ba koparlmakta, hukuki bir tanm erevesine
ekilmektedir. Ama o hukuki olarak tanmlanm olan ulus ile siyasi olann akmas ilkesi;
ulusuluun bu temel ilkesi hala geerliliini srdrmektedir, btn samalyla ortaya
km olmasna ramen.
Ulusuluun bu biiminin ideolojik hazrl, zellikle her eyi relatifletiren post modernizm
tarafndan yaplm bulunuyor. Bilgisayar ve iletiim alanndaki muazzam ilerlemeler de bunu
mmkn klyor. Dnn Fordist standart araba reten fabrikasnn yerini, bugn mterinin
tek birey olarak zevkine gre zel varyantlar reten otomatiklemi fabrikas gibi,
gnmzn ulusuluu da dinler gibi diller karsnda da benzer bir esneklik gsteren bir
ulusuluktur. imdi Krt ulusal hareketinin vard da tam byle bir ulusuluktur.
Krt ulusal hareketi ge dodu, bu nedenle ge douun sorunlarn epeyce yaad, ama bu
ge dou, ona ayn zamanda baka zellikler de kazandrmaktadr. Krt ulusal hareketi, daha
bir ulusal devlet kurmadan klasik anlamyla ulusuluktan, ulusuluun bu post modern
diyebileceimiz biimine gei yapt. Anayasal Vatandalk denen programatik neri, dil ve
kltr politik alann dna itip, ulusu hukuki bir tanmlamaya dntrmektedir. Bu
balamda, resmi dil olarak Trke bile, teknik bir anlam iermektedir, o ulusu oluturanlarn
ounluunun dili olarak daha pratik olaca iin, politik alann dna itilmektedir.
PKK'nn yeni yneliinde, imdiye kadar bu kltr ve dil haklar iin mi uratk diye
eletirilen yeni nitelik, aslnda ulusuluun yeni biimine gei zellii tamaktadr. Krtler,
btn dilleri ve klasik anlamyla uluslar politik alann dna iten bir proje ile km
bulunmaktadrlar. Bu anlamda Krtler Trklerin nne gemi bulunmaktadrlar. Projelerine
Trkleri kazanmalar sz konusudur. Bu ise, projeyi ilk atan, kazanmaya alan
olduklarndan, onlar kurulacak yeni biimin prestijli kurucusu yapar. Klasik ulusu bir

72
devlette, dilini konuan bycek ve biraz imtiyazl bir aznlk konumu deil; yeni ulusal
devlette kuruculuktur Krtlere neriler. Aslnda eer bu program baarya ularsa, fiilen,
resmi dili Trke veya Trke-Krte olan, (bunu yeni politikann baarya ulap
ulamayaca ve ularsa nasl bir biimle ulaaca belirleyecektir) bir tr Krt-Trk
devletinden sz etmek gerekecektir.
Yeni politika, ulusuluun eski biiminden yeni biimine gei olma zellii ile aslnda, bu
gnk Trk devletinin dayand resmi ideolojik temeli berhava etme potansiyeli
tamaktadr. calan'n Atatrk'ten yapt kimi alntlarn yukarda deinilen anlamn
grmeyip onu programatik bir teslimiyet olarak anlayanlar, yeni politikann Kemalizm'i
berhava eden zelliini grmemektedirler. Bu politik alann dna itmenin kendisi bu gnk
g ilikilerine gre bir politik hedeftir ve bu gnk devletin ideolojisi iinde yaama ans
yoktur. Bu nedenle, bu gnk devlet ideolojisi ierinde bir minimuma raz olma gibi grnen
hedef, aslnda bu gnk, devlet ideolojisini tecrit edip ple atmak iin bir programdr.
Taviz gibi grnen, bu gnk devletin resmi ideolojisine, yani klasik, dil, soy ve kltre
dayanan ulus tanmna kar, yeni ulus tanmdr. Bu tanmda dil ve kltr ve etni politik
alann dna itilmektedir.
Grld gibi, aslnda her biri dierinden bamsz bu deiiklik bir arada gereklemi
bulunmakta ve yeni politikann zn oluturmaktadr.
Bu zn her bir unsuru, dieri zerinde bir etkide de bulunmaktadr; bir sosyal harekete dn
zellii, kolayca ulusuluun yeni tanmyla birleebilmektedir. Btn bunlar da kendini
demokratik grevlerle snrlamayla.
(Bu yaz SON KAVGA dergisinin Mart 2000 tarihli14. saysnda, 17 ve 22. sayfalar arasnda
"Hedeflerdeki Deimeler: Yeni Politikann Eskideki Tohumlar" bal altnda
yaynland.)
(Bu yaznn Glerdeki deimeler blm o zaman yazlamad. Ancak sonra bir ok
yazda bu tekrar tekrar ele alnd.)

73
 nc Blm: Ayn Konularda Sonraki Yazlar

Bir Deiimde Deiim

Artk "mral Sreci" diye adlandrlan, Krt Ulusal Hareketinin yeni stratejisi,
dikkatlice incelendiinde, onun bir stratejik deiim iinde stratejik deiim
ierdii grlr. Bu stratejik deiiklik, onun karsna ve yanna ald yeni gleri
belirlemektedir.
Birinci stratejik deiiklik kendini demokratik grevlerle snrlamadr.
Yirminci yz yl boyunca, demokratik taleplerden kaynaklanan hareketler ve ulusal
kurtulu hareketleri, ilk nce Rusya'da ve daha sonra da bizzat Rusya'nn sunduu
dnya dengelerinin ek etkisiyle, iktisadi ve kltrel koullarn bulunmad bir ok
lkede, gerek kendi burjuvazilerinin korkakl ve ihaneti; gerek uluslararas
burjuvazinin tehdit ve basklar karsnda, sosyalist tedbirler gelitirmek ve sosyalist
devrimlere dnmek zorunda kaldlar.
Yani demokratik karakterli devrimler sosyalist devrimlere dnmek zorunda kaldlar
ve kendilerini demokratik grevlerle snrlamadlar. Yirminci yzyln btn trajedisi
bu dnmde, toplumsal ve kltrel koullar olumadan, kyl ve ulusal karakteri
ar basan devrimlerin sosyalist karakterli dnmler yapmak zorunda kalmalarnda
ve buna karlk koullarn var olduu lkelerin ise onlara yardma gelmemelerinde
gizlidir. Bu gn bakldnda yirminci yz yl tarihinin, bir kmaz sokan ucuna
kadar gidip geri dn ve kalnan yerden balamak gibi grnmesinin nedeni de budur.
Fakat yirminci yzyln bitiiyle de akan byk alt slk sonucunda bu gn gelinen
noktada grlen odur ki, demokratik karakterli hareketler, ideolojik ekillenmeleri
geen yz ylda sosyalist devrimlere dnmeye dayansa bile, kendilerini demokratik
karakterdeki grevlerle snrlamak zorunda kalyorlar. Pratik ve teori arasnda, geen
yzyldaki bakkszlk bu sefer ters ynde varln srdryor. Yirminci yzylda,
on dokuzuncu yz yl yadigar programlar demokratik grevlerle snrl partiler
sosyalist devrimlere yneliyordu, imdi ise, yirminci yzyl yadigar programlar
sosyalist devrim hedefleyen partiler kendilerini demokratik taleplerle snrlamak
zorunda kalyor.
Bir ka rnei hatrlatmak yeter. Geen yz yln son devrimlerinden olan Nikaragua,
balangta, sosyalist bir devrime doru, tpk rnein Kba'da olduu gibi hzl bir
deiim geirdiyse de, bir sre sonra bu hzn kesmek ve demokratik bir programla
kendini snrlamak zorunda kald. Ama daha arpc bir rnek Gney Afrika'dr. Gney

74
Afrika'daki hareket, hem programataik ve ideolojik olarak kendini demokratik
grevlerle snrlamayacan ifade ediyor hem de Rusya dahil hi bir devrimin
dayanmad kadar gl bir ii snfna dayanyordu. Bu hareket bile kendini
demokratik grevlerle snrlamak zorunda kald. Geri lkelerdeki btn dier kurtulu
hareketlerinde, rnein en radikal grnen Zapatistalarda bile bu deiim
gzlenmektedir. Eitliki bir toplum ideali bir ekilde hepsinde korunmaktadr bir
bakma, ama bu o kadar uzak bir gelecein sorunudur ki, somut politika ve strateji
asndan bir anlam yoktur artk.
Krt Ulusal Hareketi de bu genel eilime uymak zorundayd ve uydu. Kendini
demokratik grevlerle snrlayacan aka ifade etti. Birinci nemli stratejik
deiiklik budur. Bu deiiklik, Krt Ulusal Hareketine, sosyalist bir devrim umuduyla
destek veren kk sosyalist ve radikal gruplarn, yeni stratejiye tepki duymalarna ve
dier deiiklikleri anlayamamalarna yol amaktadr.
Kendini bu demokratik grevlerle snrlama, yoksullara dayanan bu hareketlerin
demokratik hedeflerine ulaabilmek ve onlar savunabilmek iin yeni yollar aramasna
yol amaktadr. Srekli devrimi yaratan dinamik; yani uluslar aras burjuvazinin
basks ve kendi burjuvazisinin korkakl ve ihanetinin yoksullar ne karmas; bu
sefer kendini baka bir biimde da vurmaktadr. Yirminci yzylda, nasl yoksullara
dayanan demokratik karakterli dnmler birikmi enerjisini sosyalizme doru, tabiri
caiz ise derinliine ileri giderek deerlendirmeye altysa, bu yz ylda da, bu
enerjiyi geniliine yaylarak deerlendirmeye alacak gibi grnyor. Ya da yle
ifade edelim. Geen yz yln bir lke iinde derinliine ilerleyerek sosyalizme ulama
hedefi yerini; ulusal snrlar dnda, bir blgede demokrasiyi yayma hedefiyle yer
deitirmektedir. Demokratik grevlerin snrlar alamyor ise; sosyalist devrime
dnn yolu kapand ise; ulusal snrlar aarak; demokrasiyi ulusal snrlarn tesine
yayarak bu kmazdan klma denenemez mi? Geen yz yl sosyalist devrime
dnerek k arama damgasn vuruyordu ise bu yz yla da demokratik grevleri
ulusal snrlarn dna yayarak bu k arama temel rengini verecek gibi grnyor.
Bu eilim ilk nce Meksika'daki Zapatist harekette grld. Bu hareket ulusal baskya
kar ama ayn zamanda yoksullara dayanan bir hareketti. Giderek kendini demokratik
grevlerle snrlamasna paralel olarak, Meksika'da ve dnyada demokrasiyi
hedefleyen ve neo liberalizmi karya alan taleplerle yeni dayanaca glere yneldi.
Ulusal bir hareket olmasna ramen, ulusal baskya btnsel bir demokrasi araclyla
ulamann yolunu denedi ve deniyor. ok kk bir nfusa, ok kk bir gerilla
gcne dayanmasna ramen tecrit olmamay ve Meksika hatta bir derecede de
dnyadaki muhalefet iin bir katalizr rol oynamay baaryor. Ve bu tr ynelilerin
potansiyelleri hakknda belli ip ular vererek ilgin bir keif kolu deneyi sunuyor.

75
Krt Ulusal Hareketi de ayn yola girmi bulunuyor. Yeni stratejinin dnya tarihsel
bakmdan nemi burada bulunmaktadr. Burada ikinci ve nc deiiklikler
gndeme geliyor.
kinci stratejik deiiklik, ulusun kltr, etni ve dile bal tanmndan hukuki bir tanmna
geitir.
Ulus ilk doduunda, yani Amerika'da tam da bu kltr, etni ve dilden soyut anlamyla
ortaya kmt. Dnyadaki bu ilk ulusal devletlerden biri, ne bir dil ne de bir soy
ortaklna dayanyordu. Belli bir toprak parasnda, hukuki olarak tanmlanm
insanlardan oluuyordu ulus. Kltr, dil, etni ulusun tanmnn dndayd yani politik
bir anlama sahip deildi. Bindii gibi ulusuluk, ulusal olanla politik olann
akmasn ngrr, ulusal olan hukuki bir tanma indirgenince etni, kltr ve dil
politik olmaktan kyorlard. Ne var ki, daha sonraki dnemde ulusuluk dncesi
ve modernleme, uzun yllardan beri benzer dili konuan, az ok ortak bir kkten
geldiine inanlan blgelerde yaylnca, Kltr, etni ve dil giderek politik bir anlam
kazand ve ulus olmak gibi ulusuluk da bunlardan ayrlamazmasna alglanmaya
balad.
Son yllarda gerek dnya lsnde muazzam igc gleri, gerek eitli uluslarn
Avrupa'da olduu gibi baka bir ulus kurmaya ynelileri, gerek bilgisayar ve iletiim
alanndaki gelimeler ve gerekse yine bilgisayarlarn sanayie uygulanmasna bal
olarak, klasik fordist standart retim ve tketim kalplar yerine, daha esnek ve eitli
versiyonlar olan retim ve tketimin olanakllamas gibi gelimeler, yirminci
yzyln uluslamalarna damgasn vurmu olan etni, kltr ve dile dayanan ulus
tanmlarnn deitirilmesinin ve ulusuluun ve uluslarn kt ilk dnemin
anlaylarna geri dnlmesinin koullarn yaratt. Bir bakma ulusuluk da, ilk kt
yere, ulusun hukuki tanmna dnyor.
(Dou Avrupa, Balkanlar, Kafkasya ve Orta Asya'daki ulusal hareketler hi bu tabloya
uymaz grnyorlarsa da, onlar da aslnda, yirminci yzyln banda, Osmanl ve
Habsburg hanedanlarnn sonunu getiren gelimelerin olduu yere dnm bulunuyor.
Oralarda filim kopmutu, imdi kald yerden devam ediyor, o ulusal hareketler bu
gnn dnyasna deil gemie aittirler.)
te Krt Ulusal Hareketi, Anayasal vatandalk temelinde kltr, dil ve mahalli
otonominin gelimesi gibi formlasyonlarla aslnda ulusun yeni bir tanmna gemi
bulunuyor. Bylece snr izgilerini, Krtler ve Trkler arasnda deil, Krtlerin ve
Trklerin, dil, etni ve kltre dayanan eski ulusuluk tanmnda srar edenleriyle, dili
ve etniyi ulusun tanmnn dolaysyla politik alann dna itenleri arasnda iziyor. Bu
yeni izgiyle her iki tarafta da yeni gler kazanrken baz gleri de kaybediyor.
Klasik ulus tanmnda srar eden Krt burjuvazisi ve milliyetilii, tam da bu nedenle,

76
Krt Ulusal hareketini ihanetle suluyor ve en saldrgan tavr alyor. Ayn ekilde
Trkler arasnda da Genel Kurmaydan MHP ve Ecevit'e kadar btn bu yeni ulusuluk
karsnda kesin bir tavr alyor. Bylece, yeni izgi, her iki tarafn dil ve etniye
dayanan milliyetilerini kendisine kar olmakta birletiriyor. Bunlar, Krt Ulusal
hareketine kar, yeni izgi kendi paradigmalarnn almas anlamna geldiinden
zmni ve fiili bir kar ortakl ve i birlii iinde bulunuyorlar. Bu nedenledir ki,
kendini demokratik grevlerle snrlamann milliyeti ve burjuva eilimleri kazanmas
gereklememekte; milliyetiler milliyetiliin klasik tanm reddedildii iin; klasik
sosyalistler ise, ulusuluun daha esnek bir biimine ramen kendini demokratik
grevlerle snrlad iin, yeni izginin karsnda yer alyorlar. Ama gerek bu
milliyeti anlay, gerek sosyalist anlay, ikisi de gemiin dnyasnn ifadeleri
olduu, bu gn var olan gerekten uzak olduklar iin; yeni izgi ile kartlar
arasndaki atma gemiin, talamn yeni olanla ve gelecee ait olanla
atmasdr.
Elbette bu yeni ulus tanm, Trklerin ok byk bir blmnn de karnadr.
Trkiye'de bu ulusuluun bu iki biimi arasnda, zellikle PKK'nn mcadelesinin
ykselmesiyle balam bir mcadele srmektedir. Ne var ki, bu mcadele daha ziyade
ideolojik ve kltrel bazda srmekte, Krt Ulusal hareketinde olduunun aksine,
somut bir program ve onu savunacak politik gten yoksundur. Trk tarafnda, rgtl
ve gl olan, Ulusun klasik tanmdr, Krt tarafnn aksine. Krt taraf, yeni
izgisiyle, Trkiye'deki paralellerine rgtlenme ve bir politik g olma olana
sunarken, Trk taraf da, yeni izgiye kar saldrs ve basksyla, Krt tarafndaki
klasik milliyetilere ayn olana sunmaktadr. Klasik Trk milliyetiliinin kalesi
Genel Kurmayn klasik Krt Milliyetilerinin glenmesine, Krt Milliyetilerinin de
var olularn srdrp etkilerini arttrabilmek iin yeni izginin baarsz kalmasna
gerekleri vardr.
nc stratejik deiiklik, ulusal bir hareketten sosyal bir harekete dnme zelliidir.
Genel anlamyla elbette her ulusal hareket bir sosyal harekettir: Ama daha dar anlamda
sosyal bir hareket, dinamiini ulusal olmayan (snfsal, cinsel ve daha baka)
ayrmlardan alan hareket demektir. Ulusun bir tanmndan dier tanmna gemek,
henz ulusal hareket olma zelliini amak anlamna gelmez; ama bunu olanakl hatta
zorunlu klar.
Ulusal bir hareket ad stnde, ulusal basky ortadan kaldrmaya yneliktir, bu bask
sadece ayr bir devlete ulamakla deil; ulusu baka biimde tanyarak ve dil gibi
zellikler politika dna, yani ulusun tanmnn dna itilerek de ortadan kaldrlabilir.
Ulusal baskya son vermeye yeni biimde, sadece ulusun yeni bir tanmyla

77
ulalabilir, klasik biimde tpk ayrlmayla veya ayrlma hakkn elde etmeyle
ulalabilecei gibi.
Ama bunu baarabilmek iin, eski ulus anlayn egemen klan glerin tasfiyesi
gerekmektedir. Teorik olarak, pek ala, yeni bir ulus tanmna dayanan ama ayn
zamanda hi de demokratik olmayan bir rejim mmkndr. te, Krt Ulusal Hareketi,
sadece ulusun yeni tanmyla yetinmiyor, yetindii takdirde ulusun yeni bir tanmna
ulalamayacan, dolaysyla ulusal basky ortadan kaldramayacan gryor;
Ulusal basky ortadan kaldrmak iin ise, demokratik ve sosyal dnmleri de
hedefleyerek, ulusuluun eski tanmna dayanan glere kar btn demokratik
gleri kapsayan bir harekete dnmeyi de hedeflemi bulunuyor; ama byle
yaptnda da ulusal bir hareketten bir sosyal harekete dnyor. Ama bu sosyal
hareket ise, kendini demokratik grevlerle snrlyor. Bylece daire kapanyor ve yeni
strateji bir tmlk olarak ortaya kyor.

15 Mart 2000 aramba

Yeni Politikann ve Eletirilerin z

Politikada bir gc kazanmak demek baka bir gc yetirmek demektir. nk toplumda

konum ve karlar birbirine zt ve birbiriyle elien insan kmeleri vardr. Bunlardan birini
kazanmaya ynelik bir aba dierini yitirmeye yol aar. Birini kaybetmeden baka birini
kazanamazsnz.
Byk politik ve stratejik dnmler daima belli gleri kazanrken, belli gleri kaybetme
sonucu verir. Soru udur: "Krt ulusal hareketinin gerekletirdii son politika deiiklii,
glerin hangi diziliine dayanmaktadr?"
Ne var ki, bunu ele almadan nce, ksaca kartrlan baka bir sorunu ayrmak gerekiyor. Bir
politik ve stratejik dnm bolukta gereklemez. Politika deiiklii, belli g ilikileri
ortamnda gerekleir; hareketler, strateji ve politika deiikliini, bir seri diplomatik ve taktik
manevralarla gerekletirmek zorundadrlar. Diplomatik ve taktik manevralar, stratejik
deiikliin kendisiyle kartrmamak gerekir.
rnein, gerilla savann braklmas ve Trkiye hudutlarnn dna kma karar, bir stratejik
veya programatik deiiklii deil, mcadele biimlerinde bir deiiklii ifade eder. Krt
ulusal hareketi pek ala eski program ve stratejisiyle de silahl mcadeleye son vermi
olabilirdi. Bunun tersi de mmknd, yeni strateji, eski mcadele biimleriyle de
srdrlebilirdi. Ancak bu ikisinin ilikisinde, belirleyici olan, strateji ve politikadr,

78
mcadele biimleri deil. Mcadele biimlerine baklarak bir politikann doruluu veya
yanll sylenemez, ama mcadele biimlerinin doruluu veya yanll, ancak politika
ve strateji iinde deerlendirilebilir.
Unutmamal, son derece doru bir politika ve strateji, son derece aptalca, mcadele ve rgt
biimleriyle srdrlebilir. Bunun tersi de dorudur. Son derece yanl bir politika, son derece
akllca mcadele ve rgt biimleriyle gtrlebilir. Mcadele ve rgt biimlerinin
doruluu ve hakll, politika ve stratejinin doruluu ve hakll anlamna gelmez.
O halde, her ciddi politikac, her hangi bir gcn politikasnn ve stratejinin gerek mahiyetini
anlayabilmek iin, onu gerekletii, ifade edildii biimlerden soyutlayp ele almal, onun
znn ne olduunu ortaya karmal, sonra btn o rgt ve mcadele biimlerini;
diplomatik manevralar; ideolojik argmanlar, bu soyutlanarak z ortaya karlm hedefler
ve strateji balamnda; ona hizmet edip etmedikleri bakmndan deerlendirmelidir.
Ne var ki, bir politikay yaratanlar ve uygulayanlar, onu imdi bizim burada ele aldmz gibi,
belli soyutlama dzeylerinde gelitirip, sistemlice ortaya koyma durumunda olmazlar. Onlar
bunu ou kez, olaylarn dayatmasyla, ne yaptnn tam bilincinde olmadan; daha ziyade
sezileriyle gerekletirir ve ifade ederler. Tarihte yaptklar deiiklikleri bilinlice yapp,
anlamlarnn bilincinde olanlarn biricik rnei, Rus devrimcileridir. Bu bakmdan bir
politikann ve stratejinin ne olduu anlayabilmek sanldndan ok daha karmak ve zorlu
bir itir.
*
imdi bu genel metodolojik yaklamlar nda, Krt ulusal hareketinin, yeni stratejisinin ne
olduunu anlamaya alalm.
Krt Ulusal Hareketi, Ulusal baskya kar olumu bir harekettir ve var oluundan
kaynaklanan temel hedefi, Krtler zerindeki ulusal basky ortadan kaldrmaktr. Bu genel
hedef iinde, Krtler zerindeki ulusal basknn ortadan kalkmasna, ancak Krtlerin kendi
ulusal devletiyle ulalabilecei, btn Krt siyasi akm ve hareketlerinin ortak varsaym
olagelmitir.
Bu varsaymda, ulusal basknn son bulmasna, bir ulusal devletle ulalabilecei anlaynda,
ulus esas olarak, diliyle tanmlanm oluyordu. Krt ulusunu, ana dili Krte olanlar ve ana
dili Krte olduu iin bask altnda olanlar oluturuyordu.
Ne var ki, Krtlerin, Dnyann en kritik blgesinde, her biri ok gl olan ve dnyay
yneten glerce arlklar hesaba katlmak durumunda olan devletler ve uluslar arasnda
(Trkler, Araplar, Farslar) paralanml durumu, bamsz bir Krt devletine ulaarak
ulusal baskdan kurtulma yolunu, hele ABD'yi bir lde dengeleyen Sovyetlerin kyle
adeta olanaksz klyordu. En son, en modern ve byk Krt rgt olan, PKK'nn bakan
Abdullah calan'n yeryznde ban sokabilecei bir lke bile bulamamas, bu zorluun en
somut kantn oluturuyordu.
Bu dnya koullarnda Krt ulusal hareketi iin adeta umutsuz ve ksz bir durum ortaya
kyordu. Ayr bir devlet iin mcadelenin, btn hakllna ramen, dnya apnda ve

79
blge apndaki byk glerin kar arl karsnda adeta hi bir baar ans
bulunmuyordu. Bu umutsuz durum karsnda, tek umut dnya ve blge lsndeki glerin
elikilerini temel alarak, tpk Gney Krdistan'daki rgtlerin yapt gibi ayakta kalma ve
onlarn bir dengesi olarak varln srdrme olasl kalyordu. Bu ise, sadece atan
glerin bir piyonu ve uzants olmaktan baka bir sonu vermezdi. Bir gcn kendi hedefleri
asndan, atan glerin elikilerinden yararlanmas ile, atan glerin basit bir uzants
olmas arasnda bir fark vardr. Bir dntrc stratejik hedef ve program yoksa, basit bir
uzant durumuna dmek kanlmazdr.
Bu durumda, Krt ulusal hareketi iin bir tek ans kalyordu, Krt ulusunu kurtarabilmek iin,
kendisini ezen uluslar da kurtarmay hedeflemek. Bunu mcadelenin olaan bir yan rn
olarak deil; dorudan somut bir hedefi olarak ortaya koymak. Bylece, ulusal baskya kar
klasik ve allm, yirminci yzyln stradart zmnden daha farkl bir yaklam
gerekiyordu.
Dnyada, belli bir dil ve etniye dayanan uluslar artk bu gnn dnyasnn ihtiyalar iin,
geliimin bir olana deil bir engeli olmulard. Her yerde, "ok kltrllk", "ok etnililik";
kltr ve dil farklarn" ortadan kaldrlmas gereken arazlar deil, "bir zenginlik" olarak
gren bir sylemin egemenlii vard. Btn bu sylemin yolu da zaten gerek fonksiyonu
byle bir programa ideolojik ve metodolojik temel salamak olan, relativist post-modern
grlerce alm bulunuyordu.
te bu ideolojik iklimde, zaten nceden beri var olan tohum halindeki eilimleri ve nihayet de
gelimelerin dayatmasyla, dnyada ilk kez bir ulusal hareket, Krt Hareketi, yaygn ulus
tanmn deitirerek, ulus tanmnda dil ve kltr politik alann dna iterek; hem ulusal
baskya son verme, hem de blgedeki uluslara bir perspektif verme yoluyla, iinde bulunduu
kmazdan kurtulmay deniyordu.
Bu adeta bir paradigma deiimi anlam tayordu. Eski biimde, egemen ulusun ulus tanm
zorunlu olarak aynen benimsendiinden, bu dayatlm ayrm izgisi iinde, ancak ayr bir
devlet yoluyla ulusal baskya son verilebilecei noktasna ulalyor ama gerek durumun
buna imkan tanmamas ksz bir durum yaratyordu. imdi ise, ezilen ulus, ezen ulusa,
baka bir ulus tanmn nermektedir: gelin ulusun tanmn hukuki bir noktaya getirelim; dili
ulusun tanmnn dna karalm demektedir. Bu size de, bize de, hatta btn blgeye de,
rahat ve istikrar getirir. Hem gnn dnyasnn ihtiyalarna uygundur; hem de blgenin
sorunlarna bir zm sunar. Hem de blgeyi byk glerin rekabeti karsnda koruyucu bir
fonksiyon grr. Eski zmde (dile dayanan ulus temelinde ayr devlet) ezilen ulus,
"ayrlk" iken, yeni zmde (dili ulusun tanmnn dna kararak btn dilleri eitlemek)
ezilen ulus "birliki" olur.
Bu yaklam, fiilen ezen ve ezilen ulus iin baka bir blnmeyi, dolaysyla baka bir gler
diziliini gerektirir. ncelikle, her iki ulus ta, ulusu "dile" gre tanmlayanlar ve
tanmlamayanlar; dili, kltr ve etniyi politik alann dna atmak isteyenler ve istemeyenler
diye blnr.

80
te, Krt ulusal hareketinin yeni stratejisinin ve programnn z budur. Bylesine ufuk ac
bir proje ve bu projeyi destekleyen dinamik bir halk var ortada.
Krtler arasnda, yeni srece muhalif olanlar, itirazlarn btnyle mcadele biimleri,
taktikler vs. noktalarna bakarak getiriyorlar. Onlarn gerek itirazlar ise aslnda, yeni
projeyedir. Onlar aslnda, eski anlaylarn ve zmlerin yeni olana direncini temsil
etmektedirler. Trk solunun da btn duyarszlnn ardnda, bu muazzam deiiklii
anlamamak yatmaktadr. Onlar da ayn ekilde, gemiin dnyasn yanstmakta ve bu
nedenle, Krt hareketinin projesine paralel bir Trk tarafndan proje getirilmesinin nnde
adeta bir engel haline dnmektedirler.
Krt hareketi, elbette ynla yanl iler, g ve zaman israflar yapyor. Ama btn bunlar,
bu yeni proje asndan deerlendirilebilir. rnein, bu stratejinin bizzat uygulayclar, bu
projeyi yeterince anlam deiller ve onu geni ynlarn bilincine kazmak iin gerekeni
yapmyorlar. Yeni politikay taktikler ve mcadele biimlerine ilikin deiikliklermi gibi
kavryor ve o dzeyde savunuyorlar. Eletirmenleriyle ayn zeminde bulunuyorlar. Toyca
savunarak rezil ediyorlar.
Evet, yeni politikann kendisi var olanlar iinde en doru politikadr. Bir ulusal hareketin
ulaabilecei en ileri noktay temsil eder. Bu politika ancak baka bir adan eletirilebilir:
zm hala ulusal olanla politik olann akmasnda arad iin. Ama bunu bir ulusal
hareketten beklemek anlamsz olduu gibi, bu yndeki bir eletiri, bu gnn Orta Dousunda,
Krt hareketinin projesine g de verir.
Kimileri bizim Krt ulusal hareketini eletirmediimizi sylyorlar. Hayr eletiriyoruz. Hatta
okuyup anlayabilen iin her yazmz bir eletiridir. Hem programatik olarak baka bir
program sunuyoruz, hem de ou kez, onu bizzat kendi amalar asndan da akllca
davranmamakla eletiriyoruz. Ama btn bu eletirilerimiz, ya daha ilerden ya da onun kendi
amalar asndandr. Yeni izginin muhaliflerinin geriden yaptklar trden bir eletiri
deildir ve olmayacaktr bu eletiri. Aksine, muhalifler, belki ok akllca hatta "doru" iler
yapyor olabilirler; ama onlarn programlar yanl; eski, alm varsaymlara dayandndan,
hi bir k sunmadndan, o en "doru" ve "hakl" argmanlar bile, yanl bir politikaya
hizmet ettiinden; dolaysyla yanlsamalara yol atndan; doru bir politikaya tabi
yanllardan ok daha yanltrlar.
Yanllar zerine kurulu bir dnyada doru bir hayat olamayaca gibi; yanl politika ve
stratejiler iinde doru taktik ve mcadele biimleri olamaz.

13 Mays 2000 Cumartesi

81
Hakknda Konuulmayan "Sihirli El"

Toplumsal gler aras iliki de, hedefe ulamak iin izledii yollar bakmndan, tpk
insanlar aras ilikiye benzer,. En basit sava hilelerinden biri, sa gsterip sol
vurmaktr. Yani karnzdakinin dikkatini baka yere ekerek, onun glerini yanl
yere ymasna, baka yerleri zayflatmasna yol amak ve oradan vurmak.
"Eein aklna karpuz kabuunu drmemek" veya "deliye ta andrmamak" diye
pratik halk bilgeliinin binlerce yllk tecrbeyle zetledii yol da son durumada, sa
gsterip sol vurma taktiinin daha sofistike ve kefi zor biimidir. Ve bu yntem,
medyann toplum hayatnda kazand nemle birlikte, toplumsal glerin
mcadelesinde ve ezilenlerin mcadelesinin engellenmesinde tayn edici bir rol
oynamaktadr. Modern toplumda bask ve smry srdrmenin en etkili yolu: en
nemsizi en nemli gsterme, en nemliyi en nemsiz gsterme, mmknse o alanda
susma ve deliye ta andrmamadr. Buna Trk politik yaamnda, "gndemi belirleme"
deniyor.
Trkiye politikasnn "karpuz"u ya da "ta" "Krt Sorunu"dur; "eei" ya da "deli"si
de ezilen ynlar. Trkiye'deki toplumsal gler arasndaki gerek mcadele Krt
sorunundaki grler etrafnda deil, Krt sorununun gndemi belirleyip
belirlememesi noktasnda gereklemektedir.
Trkiye'yi yneten gerek gcn, yani u Osmanl yadigar "devlet snflar"nn, daha
da zcesi genel kurmayn zel sava stratejisi, eitli egemen gler arasndaki atma
ve atlaklardan imkan bularak gndeme gelen bu sorunu adeta yokmua evirmek
noktasnda topland.
Bu durum hala srmektedir. Geen haftalarda bir hukukunun Cumhurbakan
seilmesi dolaysyla bir ok yazar (ahin Alpay, mer Madra, Sami Kohen, M. Ali
Birand vs.) Trkiye'nin son bir ylda politik atmosferinin ok nemli deiimler
geirdiini belirten yazlar yazd.
rnein Birand yle diyor: "1999'dan itibaren sihirli bir el ok eyi deitiriverdi."
(Hrriyet, 24 Mays aramba 2000, s. 8, "Trkiye, ilk defa iyimser havaya girdi")
Bu yazlarda hemen hemen btn yazarlar, politik ortamdaki yumuama ve
deimelerin nedenlerini anlatrken globallemeden, halkn huzur ve demokrasi
arzularna, bat lkelerinin istikrarl bir Trkiye istemelerine kadar birok neden
sayyorlar ama gerek nedeni hi biri anmyor bile, gerek neden sanki bir vesile,
yumuamann bir grn imi gibi, calan'n karlmas ve PKK'nn silahl
mcadeleyi durdurmu olmas olarak sz ediliyor.

82
Btn bu yazarlarn pek ala bildii ama yazmad ve yazmak istemedii ve bu
nedenle de aslnda en nemliyi en nemsiz gibi gsterdikleri nokta budur.
Bir an iin orada bir Krt ulusal hareketinin olmadn, Krdistan'daki Krt ynlarn
rnein Hizbullah'n byk etkisi altnda olduunu veya apolitik olduunu veya
PKK'nn yeni izgisini izlemeyip, umutsuzluk iinde tamamen ylgnlk ve lgnlk
arasnda blndn dnn. O yazlarda sz edilen iyimser havaya yol aan
gelimelerin hi biri olmazd.
Btn bu olumlu grdkleri deiimi Krt ulusunun demokratik zlemlerine, bu ynde
rgtllne ve bu yndeki siyasi iradelerine borlu olduklarn ne grmek ne de
gstermek istiyorlar. Ama kendileri de dahil herkes, bunun temel neden olduunu
biliyor. Ve tam da bildikleri iin, bu gcn etkisini snrlamak ve yok etmek iin,
yaptklar reorganizasyonun kontrolden kmamas iin, yine savan bir paras olarak
bu gerei gizliyorlar ve Genelkurmayn arkasnda saf duruyorlar. Syledikleri
sylemedikleridir.
Bu ayn zamanda Trk burjuvazisinin genel eilimini de ifade ediyor. Genel Kurmay
yine yukardan reorganizasyona girerek burjuvaziyi tekrar arkasna alm bulunuyor.
Boyner'lerin, Sabanc'larn klar yapmak zorunda kaldklar dnemin atlamalar
byk lde egemen blok tarafndan onarlm bulunuyor. Ordu yine gerek siyasi
gc elinde bulunduracak ve burjuvazinin istediklerini, yukardan ve kontroll
biimde gerekletirecek. Ama o bin yllk devletilik btn arlyla orada duracak.
Bu gler karsnda bu ereveye sayacak demokratik eilimleri olan tek rgtl
politik g ise Krt ulusal hareketi. Bu hareketin szn ettikleri yumuamadaki
gerek etkilerini gizleyerek aslnda burjuvazi, bu radikal demokratik eilime kar
korkusunu ve Genelkurmayla ittifakn yanstm oluyor.
Peki, burjuvazi byle de, sosyalistler farkl m? Hayr. Onlar da egemen ulusun
emekilerinin ezilenler karsndaki krlnn ifadeleri olarak, egemenlerin bu zafer
arabasna biniyorlar ve kendi iplerini ekiyorlar.
Trkiye sosyalistlerinin suu, "Krt sorunu"nda nerdikleri zmlerin yanl ya da
doru olmasnda deildir. Sosyalistler, en doru zmlerin taraftar bile olsalar, esas
byk sular, Genelkurmayn, medyann, burjuvazinin Krt sorununu sorunlardan bir
sorun gsteren tavrnn paralelini, aynen sol bir sylemle srdrmeleridir. Sosyalistler
en azndan prensipte ezilen ulusun haklarn ve Krtlerin ezilen bir ulus olduunu
tanyordu, bu bakmdan pek ala sosyalisttiler; ama Krt sorununu, kendi
gndemlerinin birinci maddesi yapmayarak ve bunu toplumun da gndeminin birinci
maddesi yapma savana girmeyerek, tam da egemen ulusun semptomlarn
gsteriyorlar ve Trk olarak davranyorlard ve davranyorlar. zmleriyle sosyalist
ama temel sorun etmeyileriyle Trk olarak dnp davranyor Trk Solu. Bunun iin

83
onlardan bu yazda, genel olarak sosyalistler deil, Trk sosyalistleri diyerek sz
ediyoruz.
Trk sosyalistlerinin esas olarak ii snfyla pek balar ho olmamtr. Ya ii
snfna yaban kalnmtr ya da ii snf iinde alma, sendika avadanlklarnda
alp sendika brokrat olmayla kartrlmtr. Aslnda gerek durum hala aynen
devam etmesine ramen, yazlan ve sylenenlere bakldnda, Trk sosyalistlerinin
adeta snf kesildii grlr. "Snfa gitmek", "snfa dayanmak" en itibarl eletiriler.
Benzer durum internasyonalizm gibi konularda da grlebilir. Trk sosyalistlerinin
internasyonalizmle "Cuma vaazlar" veya "Pazar konumalar" dnda fazla canl bir
ilgisi ve ilikisi yoktur; ama son yllarda birden bire "globallemeye" kar olmann
gndemlerinin birinci maddesi oluverdii grlyor.
Aslnda btn bu anszn canlanan "snf"lk da, "internasyonalist"lik de, gerek
sorunu, yani "Krt sorunu"nu, brakalm toplumun gndemini, kendi gndemlerinin
dnda tutmann aracdrlar. Ve iin teorik klf hazrdr: "Krt sorunundan baka
sorunlar da var"; "kendimizi Krt sorununa gre tanmlayamayz".
Ama byle yaparak tam da genelkurmayn yaptn yapmakta ve onunla paralellik
iinde bulunmaktadrlar. Gereklik somuttur, eyler grndkleri gibi deildirler. En
snf ve internasyonalist gibi grnen szler, kararlar ve davranlar en koyu ve gizli
milliyetilii gizlemenin arac olabilirler, konumuzda son yllarda Trk
sosyalistlerinde olduu gibi.
Trkiye'de gerek bir sosyalist muhalefet, ancak, bu hakknda konuulmayan,
sorunlardan bir sorun gibi grlen "Krt sorunu"nu en nemli sorun olarak gren ve
dier sosyalist eilimlerle, somut politika bakmndan izgisini bu noktadan eken bir
erevede ortaya kabilir. Ve ancak byle yaklaan bir g, kendi bamsz
programyla ayr bir g olarak, Krt ulusal hareketi ile ittifak yaparak (ttifak yapmak
iin ayr bir program dolaysyla ayr ve bamsz bir odak olmak gerekir) bu can alc
sorundaki toplumu sarsc ve yukardan kontroll reorganizasyonu kontrolden karp
gerekten aadan dnmlerin yolunu aabilir.
Evet, rejim gmlek deitiriyor ve ylanlarn gmlek deitirme anlar, canllarn
kabuk deitirip metamorfoza uradklar anlar en zayf olduklar anlardr. Bu
sosyalistlerin nne esiz bir frsat sunuyor kendilerini ve toplumu bir para olsun
deitirebilmeleri iin. Bunun ilk koulu da deliye ta andrmak. Deli: ezilenler; Ta
ise Krt ulusal hareketi.
24 Mays 2000 aramba

84
Sovyetler Birlii ve PKK

Ciddi politika, dnyadaki ve lkedeki temel glerin konum kar ve karakterleri

konusunda net grlere sahip olmadan yaplamaz. Yirminci yzylda politik
gelimeleri belirleyen iki byk g vard: Sovyetler ve dier kapitalist lkeler.
kincisinin nitelii zerine bir tartma yoktur, ama Sovyetler Birlii'nin karakteri
sorunu,yirminci yzyl dnya politikasnn en kritik sorunu olmutur. Sovyetler'in
karakterini syle ya da byle tanmlamak, dnyadaki btn gelimeler karsnda
baka bir tavr al anlamna da geliyordu.
Sovyetler Birlii'ni eer kapitalist bir lke olarak grrseniz, rnein Trkiye'de
Aydnlk izgisinde ifadesini bulan izgide olduu gibi, pek ala "Ykselen Emperyalist
Sovyetler"e kar, "gerileyen emperyalist"lerin en hzl saldrganln bile savunabilir
veya benzer ekilde, TKP'lilerde olduu gibi, onu bir "Sosyalist lke" olarak grebilir
ve tm durumlarda kaytsz artsz destekleyebilir veya "Brokratik olarak yozlam
bir ii devleti" olarak grebilir, bir yandan Emperyalizme kar savunurken dier
yandan eletirebilirdiniz. Sovyetlerin karakteri ylesine belirleyici idi ki, Sovyetlerin
karakteri sorusuna cevap verilmemesi bile, somut politika bakmndan bir cevap
anlamna geliyordu. Ka yoktu.
Yirminci yzylda dnyada nasl Sovyetlerin karakteri sorunundan ka yoksa ve
temel politik tavrlar son durumada onun karakteri sorusuna verilen cevaplar
tarafndan belirleniyordu ise, bu gnn Trkiye'sinde de PKK'nn karakteri sorusundan
ka yoktur ve politik tavrlar son durumada onun karakteri sorusuna verilen
cevaplar tarafndan belirlenmektedir. Yirminci Yzylda Dnyada nasl Sovyetler
konusunda ak bir gr sahibi olmadan politika yaplamaz idiyse, bu gnn
Trkiye'sinde de PKK'nn karakteri konusunda ak bir gr olmadan politika
yaplamaz.
Sovyetlerin karakteri sorununun, onlarca yl solun temel sorunlarndan biri olmasnn
nedeni onun bu nemidir. Ama buna verilen cevaplarda izlenen metodoloji, hi de o
neme uygun deildir. Kimileri Sovyetlerde kapitalizme has ar retim buhran gibi
fenomenler grlmemesi, aksine kapitalist olmayan retim biimlerine has srekli
yetersiz retim buhran olmasna ramen, iktisadi kategoriler alt st ederek Kapitalist
ekonomi olarak tanmlamtr. Kimileri, snflar toplumdaki temel retim ilikileri
iindeki konumlarna gre belirlenmesine ramen, tketimdeki ve smr deil
soyguna dayanan ayrcalklar olan Sovyet brokrasisini kapitalist olarak ele alm ve
snf, zmre, tabaka gibi sosyolojik kavramlarn ierii boaltarak brokratik kast bir

85
snf olarak tanmlamtr. Kimileri "revizyonist diktatrlk" trnden kavram
iftlerinde olduu gibi, bir dncenin nitelemesini bir sosyo ekonomik formasyonun
nitelemesi yapp, "yeil iyilik" veya "iki kere iki mum eder" gibi mantk samalklarna
varmtr. Kimileri, SBKP Merkez Komitesinin izledii izgi veya ideoloji ile sosyo
ekonomik formasyonun deitiini kabul etmi bylece dncenin maddeyi
belirledii anlamna gelen bir idealizme varmtr.
Btn bu hatalarn temelinde, onun karakterini politikas ve ideolojisinden hareketle
tanmlama, yani idealizm, tarihsel maddeciliin fiili reddi bulunmaktadr. Sovyetler
baka are kalmaynca Hitlerle saldrmazlk pakt imzalayp, beraberce Polonya'y
bltnde de, Faist Alman ordularn yenerken de, kylleri ve Sovyetlerdeki
halklar srerken de, ulusal Kurtulu hareketlerini desteklerken de, Hitler ile ittifak
yapt dnemde, ba dman ngiliz ve Fransz emperyalistleri olduunu sylerken
de, sonra Hitler ordular saldrdnn ertesi gn, Faizme kar her gle ibirliini
savunurken de, Gorbatchow da Stalin de hep ayn zmrenin karlarn savunmaya
ynelik politikalar izliyorlard ve btn bu eliik gibi grnen politik ve ideolojik
izgiler boyunca Sovyetler hep ayn karakterdeydi ve hep ayn sosyo-ekonomik
formasyondayd ve ayn egemen brokratik kastn egemenliine sahipti.
Btn bu birbirine ok zt gibi grnen politikalar ve ideolojik izgiler hep ayn
toplumsal gcn konum ve karlarnn ifadesiydiler. Zaten ciddi bilimsel aba,
birbirine en zt gibi grnen olaylar arasndaki ortaklklar bulmaktan baka nedir ki?
Nasl geen yzylda dnyada Sovyetler'in karakteri konusunda bir gr olmadan
politika yaplamaz idiyse, bu gn Trkiye'sinde de PKK'nn karakteri konusunda ak
bir gr olmadan politika yaplamaz. Nasl o zamann dnyasnda bir yanda
Emperyalistler deir yanda Sovyetler gibi iki temel gcn mcadelesi var idiyse ve bu
mcadelede, taraflarn birinden yana olmamak mmkn deil idiyse, bu gnn
Trkiye'sinde Trk smrgeci ve egemenliinin ifadesi Genel Kurmay ve Krt Ulusal
Hareketinin ifadesi PKK birbiriyle atan iki temel gtrler. Bu atmann dnda
kalmak mmkn deildir.
Trk solu, en azndan Sovyetlerin karakteri sorununu tartmt. PKK'nn karakteri
konusunu tartmad bile. Bu sorudan srekli kat ve gndemine koymad. An sol
hareketlerin ve partilerin organlarna bakn, bu konuda bir tek polemik bile
bulamazsnz. u ya da bu yndeki bir tanmlamay, sosyolojik ve metodolojik olarak
ele alp inceleyen bir tek yaz yoktur.
Bu konuyu tartmamas, Trkiye'de solun ciddi politika yapmak diye bir sorunu
olmadnn ya da byle bir politika yapmaya apnn yetmeyeceinin ifadesidir. Ama
sadece bu kadar deil, bu tartma yokluu, ayn zamanda, Krt hareketini susua
getirmek anlamna gelmektedir. Yani fiilen, kar tarafa hizmet edilmektedir.

86
Tartlmam olmasna ramen, PKK hakknda, zmni deerlendirmelere, ona kar
tavrlardan hareketle bakldnda u grlr: btn sol akmlar, Sovyetlerin karakteri
konusundaki metodolojik hatalarn aynen PKK konusunda da tekrarlamaktadrlar.
Yukarda saydmz btn hatalar PKK konusunda da grlr. Onu belli dnemdeki
politikalarndan ya da sylemlerinden hareketle deerlendirme, rgt ve mcadele
biimlerinden hareketle ona kar tavrlar belirleme sz konusudur.
PKK dn "Bamsz birleik Krdistan" derken de, bu gn "Anayasal vatandalk
temelinde" orta douda bir halklar federasyonu derken de; dn gerilla sava verirken
de, bu gn bar taarruzu yaparken de ayn PKK'dr. Btn bu birbiriyle farkl gibi, zt
gibi grnen politikalar, mcadele biimleri ve sylemler ayn toplumsal gcn farkl
koullardaki politikalar olmaktadr. Btn bu politikalar ve ideolojik sylemler o
gcn karakterinde bir dnm anlam tamamaktadr. Bunu en iyi Trk genel
kurmay bilmektedir ama ne Trk solcular ne de PKK'nn Krt muhalifleri bunu
anlama yeteneinde deildirler.
Nedir peki PKK'nn karakteri? PKK her eyden nce Krtlerin ulusal baskya kar
direniinin hareketidir. Bu, dn byleydi, bu gn de byle. kinci olarak, Krtlerin
ulusal baskya kar hareketi sadece PKK'dan ibaret deildir. Krdistan'daki btn
snf, tabaka ve eilimler bu ulusal hareket iinde bir ekilde ifadelerini bulmaktadrlar
ve bu gler arasnda ayn zamanda bir mcadele de srmektedir. PKK bu gler
arasnda, Krt ezilenlerinin ve yoksullarnn eilimlerini ifade eder, yani ulusal
kurtulu hareketinin pleplerinin, "baldr plaklarnn" hareketidir.
PKK'nn bu toplumsal karakterinin deitiine dair en kk bir belirti yoktur. Elbette
bu plep hareketi glenip, ulusal harekete damgasn vurduktan ve dier hareketler
marjinalletikten sonra, Krt ulusal hareketindeki farkl toplumsal gler bu hareketin
iine kayarak, onun iinde kendi eilimlerini ifade etmenin yollarn aramlardr
aramaktadrlar ve arayacaklardr. Bu da PKK iinde daima gizli ya da am bir takm
mcadelelerde ifadesini bulmaktadr ve bulacaktr. Ama btn bunlar sonucunda
PKK'nn toplumsal karakterinin deitiini gsteren hi bir deiiklik yoktur. Aksine,
PKK politikalarnda esnek manevralara ba vurduka, bunu dengelemek iin kendi
iinde daha seici davranmtr.
Demek ki, her kes nce PKK'nn toplumsal karakteri konusunda ak bir cevaba sahip
olmaldr. Tavr buna gre belirlenir: bu konudaki bir yanlg kiiyi, nice akll eyler
sylyor grnrse grnsn, PKK ve Genel kurmay arasndaki mcadelede, kar
tarafn yedei durumuna drverir.
PKK'nn karakteri konusundaki btn dier deerlendirmeler, kendi iinde elikiler
tamak istemiyorlarsa, son durumada, PKK'nn batan beri, MT'in Krt hareketini
yoldan karmak iin kurup el altndan destekledii yolundaki sama komplo teorisine

87
varmak zorundadr. Sama ama kendi iinde tutarl tek teori budur. Ve bu nedenle
PKK'nn toplumsal karakteri sorusuna sosyolojik bir cevap aramayanlarn sonunda
varacaklar noktadr.
Trk solu ise, PKK'nn karakteri sorusunu sormayarak, ve bu alanda ciddi bir
tartmadan kaarak, Krt ulusal hareketine ve kendine en byk ktl etmektedir.

31 Mays 2000 aramba

Tarihin "Komplo"su

Bir tarihte, Muhammet Ali Clay'n, ocukken bisikletinin alnmas zerine, onu alan
hrsza ders vermek iin boks rendiini okumutum. Bir ocuk iin bisikletinin
alnmas byk bir felakettir. Ama bu felakettir ayn zamanda, kk Muhammet
Ali'nin, o gne kadar bilinmeyen, gizli kalm geliememi glerinin ve
yeteneklerinin ortaya kp serpilmesine ve onun dnya tarihinin gelmi gemi en
byk boksrlerinden biri olmasna yol aan. Bu felaketi yaamasayd belki, o
Muhammet Ali, siyah gettosunda, isizlik ve yoksulluun penesinde kavrulup giden
milyonlardan biri olarak kalacakt. Onun iin derler: "Her errin bir hayr vardr" diye
Byk felaketler, aresiz gibi grnen durumlar kiilerin ve toplamlarn gizli kalm,
gelime frsat bulamam glerini aa karrlar. calan'n karl ile sonulanan
sre, bir yanyla Krt uyan iin byk bir darbeydi, ama bu ayn zamanda Krt
uyannn o zamana kadar ne kmam, nem verilmemi, gizli kalm glerini de
aa karmtr. Bu darbe, tpk bir aacn dallarn budamak, yeni ve taze
srgnlerin yeermesine olanak salamak gibi bir ilev grmtr. Eer Krt
uyannda bu gizil gler olmasayd, bu ar darbe byk bir yenilgi ve dalla son
bulabilirdi. Ama bugn geriye baktmzda, Krt uyannn kendine gveninin
pekitii, olgunlat grlmektedir.
Bu gn dnyada, politik bakmdan en gelimi ve olgun halk olma zelliini Krtler
gsteriyor. Hedeflere ball, yaratc taktik ve mcadele biimleriyle ve
komplekssiz bir diplomasiyle bylesine baarl birletirebilen, politik olarak aktif ve
rgtl, baka bir g yok u an dnyada. Bylesine muazzam bir g elbet uygun
koullar bulduunda, btn orta douyu alt st edecek deiikliklere imzasn atabilir.
Gelecekte Krt uyannn tarihini yazacaklar, komplo ve mral srelerini Krt
uyannn tarihinde en nemli sramalarn yaand dnemler olarak
tanmlayacaklardr. imdiki rmlk, yeniden ykselen iddet ve inkar politikas

88
kimseyi yanltmamal. Bu frtnalar gelip getiinde, geride Krt uyan, hem sadece
Krtler iin deil, Trkler ve btn blgedeki dier halklar iin de bir perspektifi;
bunu gerekletirecek gc ve politik olgunluu olan biricik g olarak ortada
kalacaktr.
*
Krt uyannn bu potansiyellerini harekete geirii zellikle iki balk altnda
toplanabilir.
Birincisi, Krt uyan, kendisini kurtarabilmek iin, kendisini ezenleri de kurtarmak
gerektiini grm ve bunu programlatr bulunuyor. Yani bu anlamda, ulusal bir
uyan, ayn zamanda ulusal bir uyan olmann snrllklarn ayor, sosyal bir
uyann tohumlarn atyor. Dolaysyla ilk kez, bir ulusal hareket kendini aarak
sosyal bir harekete dnyor. Sadece kendi iin deil, btn blge iin demokratik
bir sistem neriyor. Sadece kendisinin baars halinde, belki yan rn olarak baka
halklara da demokratikleme getirebilirdi bu uyan. Ama Komplo ile birlikte,
denklemdeki yerler deimi bulunuyor. Demokratikleme, baarnn nesnel, dorudan
veya dolayl bir sonucu olarak deil, baarnn koulu olarak ortaya koyuluyor.
Bylece Krt uyan ulusal egoizmin dar kalplarn kryor. Baka uluslara da
kendisinde bir rnek sunuyor.
kincisi, Krt uyan, ulusuluun klasik biimlerini ayor, etniye ve dile dayanan
ulusuluk yerine, ulusun tanmndan bu unsurlar dlayp, tm dilleri ve kltrleri
eitleyen, ulusun hukuki tanmna geen bir ulusulua ulayor. Byle bizzat kendi
iinde doduu ulusuluun eski biimi ayor. Kendini ezen uluslar ve dier
blgedeki uluslar, kendi iinde, eski ve yeni ulusuluk tanmlarna gre yeniden
tanmlamaya, dolaysyla onlar kendi iinde bir hesaplamaya aryor. Bylece, her
ulusun iinde, eski ulusuluk biimlerine kar kanlarla ok geni ve kar durulmaz
bir cephenin tohumlarn atyor. Zaten byle gler harekete geirilmeden, bir baarya
ulamak da olanakszdr.
Bu iki byk deiiklik olmadan Krt uyannn zafer kazanmas olanakszd. Elbette
bu deiikliklerin tohumlar bu uyanta bandan beri vard, ama bunlar gelimemi,
gizli kalm, ne kmam yanlard. Komplo bu gizli gcn bu yaklamlarn ne
kmasna ve gelimeye balamasna yol at.
Denebilir ki, bu deiiklikler, devletlerin Krt uyanna komplosuna kar, tarihin o
komplolar boa karacak kar "komplo"sudur. Yaayan grecek.
17 ubat 2001 Cumartesi
demir@comlink.de
http://www.comlink.de/demir/

89
 Drdnc Blm: Tartmalardan Blmler

(Arafiyana Tepki)

Biz Trklerin aalk kpekler tarafndan ynetilme hakkimiz var da Krtlerin niye
olmasn?
Brakn kimler tarafndan ynetileceklerine kendileri karar versin, karar verecek
haklar olsun.
Abdullah calan, bizi yneten kpeklerin yannda, katillerin yannda peygamber
saylr.
Atatrk' veya Sleyman Demirel'i ya da baka birini seven veya ulusal nderi gren
Trklerin oran, Apo'yu yle gren Krtlerden azdr.
Simdi bir durum farz edin. Demirel ya da Ecevit, Krtler tarafndan karlm, adi bir
kriminal muamelesi grm, yollardaki Krtler "ver o Ecevit'i bana i i yiyeyim"
diyorlar. Spikerler katil ba Demirel diye szlerine balyorlar. Krt bayrann
nnde elleri bal resimleri ekiliyor. Bu aalanma kimin aalanmas olurdu? Ve
siz ne yapardnz?
Bu duyarszlnzn cezasn ok ar deyeceksiniz. Bu ate sizi de yakacak.
Elinizdeki tek barl zm ve kardelik olanan bu davranlarnzla yok ettiniz.
Anlamyorsunuz ki nice yz bin lnn yolunu ayorsunuz. Bu aalanmay artk
Krtlere kabul ettiremezsiniz. ok yanlyorsunuz. Abdullah calan'in ahsnda btn
Krt ulusu aalanyor. Bunun karsnda susan da o sua ortaktr.
Ellerinizden kan damlyor.
rensiniz
Demir Kkaydn

90
(Kim bunlar Demir abi?ye Yant)

Sayn A. S.,
"Kim bnlar Demir abi?" adl yaznz okudum. Elimden geldiince inelemelerinize ve
sorularnza aklk getirmeye alaym.
Ayrca yine buraya yazan Bachdi imzal arkada da imal ve dolayl olarak beni daha serin
kanl olmaya ard. Bakalar da telefonla ya da maille, tepkimi anladklarn ama daha
padagojik olmamn daha iyi olabileceini bildirdiler. Ve nihayet sessizlik de bir tepki olarak
kendini aa vurdu.
Ben de o gnden beri hi bir ey yazmadan buray izliyorum. Buraya yazanlar henz
tanmyorum. Ama aydn insanlar olduklar belli.
Bu izleme dneminde grdm u: daha avamdan insanlarn tartt tartma forumlarnda
da ayn ekilde gruplamalar oluyordu. Bir yanda Trkler. Bunlar da genellikle ikiye ayrlyor.
Birinci grup: "Ben milliyetiliin her trlsne karym" gerekesiyle, ikinci grup: "ne genel
kurmayn ne de anti demokratik PKK'nn (veya Apo'nun, veya Krt Ulusal Hareketi'nin,
duruma gre deiiyor.) tarafn tutmak zorunda deilim" gerekesiyle, bu ezen ve ezilen
ulusun savanda ve daha batan yenik olann karsnda tarafszl seerek pratikte geerli
politikann yedei bir pozisyon alyorlar. Elbette aydnlar ya da kendini solda ve/veya
demokrat addedenler sokaktaki kaba milliyetiler gibi bir tavr gstermeyecektir. Ama nesnel
sonular itibariyle ayn tarafta yer almaktadrlar.
Bu sorunda anlalmayan udur: bu atmada tarafszlk mmkn deildir. Biriden olmayan
dierindendir. Bir koca adam bir kk ocuu, ya da aciz bir kadn eziyor, dvyor,
aalyor. Kadn ya da ocuk kendini savunmak iin kendisini dven koca adamn taaklarna
tekme atyor (acaba burada taak kelimesini deil de "hayalarn" ya da "belden aas"
szlerini mi kullansam, biraz kaba ve sert oluyor galiba). Araftaki demokratlarmz,
aydnlarmz ve solcularmz ise, hep bir azdan: "Temelde hakl olabilirsin ama belden aa
vurmamalsn, ben sizin byle kuralsz (anti demokratik ya da milliyeti) kavganzda taraf
olmak zorunda deilim" diyorlar ve o kadn veya ocuun o adam tarafndan ezilmesinin ve
dvlmesinin karsnda seyirci pozisyonu alyorlar. Dolaysyla, pratikte filen ezenin yannda
yer alm oluyorlar.
Bir de benim tavrm var. Ezen ulustan bir insan olarak. br taraf ne yaparsa yapsn hakldr
diyorum. Yapaca hi bir ey onun haklln ortadan kaldrmaz diyorum. nk ortada bir
spor karlamas yok. Biri daha batan altta ve yenik olann bu durumdan kurtulma
mcadelesi var. Benim grevim, Trk ordusunun, devletinin yenilgisi iin almaktr. Ancak
byle bir yenilgi Trkiye'ye demokrasiyi getirebilir. Daha az kan dklmesine, daha az acya
olanak salar. Tarafsz her tavr, Trk ordusu ve devletine yaradndan, dolaysyla daha ok
kan dklmesine, daha ok acya ve toplumsal rmeye yol amaktadr.
"Elinizden kan damlyor"un anlam budur. fadenin sertliine bakmayn. Buyurun zn
tartalm.

91
Peki niin byle sert bir ifade setim.
Yllardr politik mcadele iindeyim. 12 Mart ve Eyll grdm, Balyoz harekatlarn, polis
aalamalarn, arkadalarmn lmlerini ve daha bir ok eyi yaadm. Ama Abdullah
calan'n o video kaytlarn seyrederkenki aalanmay hi bir zaman hissetmedim.
Dmanmdr yapar diyordum. Ama bunlarn hi birisinde aalama yoktu. Ne her hangi bir
devrimci rgt, ne bir eylemi yapanlar vs. aalanmyorlard. Cezalandrlyorlar, eziliyorlar,
nefretler kusuluyordu. Her ey vard. Ama bylesine aalama yoktu.
Resmi sylemin aksine, Trkiye'nin devlet yneticileri, MT'i iti, biti, hepsi PKK'nn
Krtlerin en byk kesiminin desteini alm rgt olduunu bilirler. Abdullah calan'n
karld andan itibaren adeta btn dnyadaki Krtlerin ezici ounluunun da bayra
haline geldiini de bilirler. rnein ran'da PKK'nn hi bir rgtlenme abas olmamt,
binlerce ranl Krt yryler yapt ller verdi. Yaadm yerlerden biliyorum. Apo'ya
dman, PKK'dan nefret eden ynla Krt "Biji APO" diye slogan atyor artk. (Tipik bir
rnek: http://members.aol.com/medusai/S.G.htm. nk, onlar da Apo'ya yaplan
aalamalarn, aslnda Krtln aalanmas olduunu biliyorlar. ("Ne kadar da anti
demokratik, geri, ilkel bir tavr. Hep bir kiiyi ne karyorlar. te kii tapnmas, bunun
gidecei yer belli deil mi?" byle yaklamlar maallah burada da bol bol var.)
te her Krt, benim duyduum hiddetin yz katn duymutur. Bu hiddeti bu sayfalara
yanstmak, buraya yazanlara olaylarn nereye gittii hakknda bir fikir vermek iin byle
ifadeler setim. Dier forumlarda beni izleyenler bilirler, olduka yumuak slup kullanrm.
nk buraya yazanlarn byk ounluu yle bir yanlg iindeler: bu i bitti. Hayr her
ey yeni balyor. Krt Ulusal Kurtulu Hareketi kadar barl, sivilleri gzeten bir ulusal
hareket grlmedi imdiye kadar. Ve Trkiye bunu her eyden nce Apo'ya borluydu. Ama
artk, bu aalanmalarla artk Krtler Trklerden son derece hakl olarak nefret etmektedirler.
Hi bir Trk, kendini yakan iki solcu ve bizim gibi marjinal tipler dnda kimse, Krt
ulusunun acsna ortak olmad. Vurdum duymazlk egemen oldu. Bu sayfalarda bu vurdum
duymazl gryoruz. Bu vurdum duymazl krmak iin insanlar kendilerini yaktlar.
Bunlara haber olarak bile deer verilmedi. Artk o kendisini yakanlar o vurdum duymazlar
yakacaklar.
te o sert ifadelerle bu durumu anlatmaya alyorum. Bunu sadece anlamanz deil, benim
tepkimde yaamanz istedim. Bugn yaptm sizlere ok sama, taktik esneklikten yoksun,
sert, kaba, gnl yoksunu vs. gelebilir. Ama yarn br gn, keke daha fazla "mahkeme
duvar" gibi olsaymz, keke daha sert ve ar klsaym diyeceiniz gnler gelecektir.
Bana, "seni bir gnl adam bilirdim" diyorsunuz. Bana kalrsa ben tam da gnl adam
olduum iin yle davrandm. Bu sayfalar bir de Krtlere okutun. Bakn o zaman, onlar
benim tepkilerimde gnl adaml, dierlerinin ounda ta gibi bir soukluk ve sinizm
greceklerdir. Tam da gnl adam olduum iin, tam da kardelik iin yle davrandm. Ama
tabii kiminle karde olunaca da bir sorudur. Tabii ben tarafsz aydnlarn mahkeme duvar
olmu yzlerine, ektii acy paylatm anlayan Krtlerin scak baklarn tercih ederim.
O davranm bir Trk Krt kardelii iin kk bir tatr.

92
Bu tartma forumlarnda imdiye kadar kimsenin kimseyi ikna edebildiini grmedim.
Sadece buralarda deil, hayatmda da. Ama baz anlk yaantlarn insanlarda derin alt st
olulara yol aabildiini grdm oldu. Tepkimin sertliiyle, imdiden Krtlerin hncn ve
acsn bir para olsun yanstmaya altm. Anlatmaya altm, "sizin dnzda bu tepki, bu
pozisyon, bu ac var. Durumunuzu ona gre belirleyin"dir.
***
Gnl adamlndan, kalp cellatlndan, karncay incitmekten sz ediyorsunuz. sterseniz bu
konulara sonra girelim. Sadece unu diyorum. Baz durumlarda, karncay incitmeyleyim
derseniz, binlerce karncann lmne yol aarsnz, kalpleri krmayaym diyerek nice
kalplerin durmasna. Bir operatr ya da doktor dnn, hamile kadn ocuunu douramyor.
Ben gnl adamym, insana bak vuramam diyerek, rnein sezaryan yapmaz ise o kadnn
ve ocuun lmne yol aar. imdi bu doktor, eline neteri alp, kadnn karnn yarmaya
baladnda ne diyeceiz?
Bugn Trkiye'de Krt sorununun bir an nce zlmesi; daha az kan dklmesi; demokratik
bir sistemin kurulmas, her eyden nce, Krt ulusuna kar ezme politikalarnn iflasyla; yani
Krt direniinin srmesi ve zaferler kazanmasyla mmkndr. Bu direniin her zayflamas,
faistlerin ve zel harp dairesinin izgisinin doruluunun kant anlamna gelir ve onlar
glendirir. te son gnlerdeki olaylar. Artk kimseden Krt dili, onlara otonomi szleri bile
kmaz oldu. "Gneydou'ya yatrm ve devletin evkatli eli" teraneleri ortal kaplad.
Abdullah calan'n Avrupa'da lke bulamamasyla, Krt direniinin urad yenilgilerle
rnein Orhan Pamuk ya da Ahmet Kaya'ya yaplanlar birbiriyle baldr. Ancak Krt
mcadelesinin baars, kontr-gerilla izgisine kar olan glerin tekrar etki salamalarna ve
seslerini karmalarna yol aar.
Krt mcadelesinden sz ediyorum. nk, maalesef Trkler iinde, Krtlerin mcadelesini
aktan destekleyen bir parti yok. DP ise son olaylarda snfta kalm bulunuyor. nsan
Haklar Dernei kadar olsun bir tutarllk gsteremedi. Duyduuma gre, "pimanlk yasas"
gibi szler bile telaffuz etmi. Partili avukatlar calan'n savunmas iin grevlendirmedi.
Gz balama ve ine yapmak ikenceden sayld halde, bunu protesto etmedi.
DP bunu yapmazsa kim yapacak? Ama DP'nin bu tavr unun da ifadesidir. Btn Trk
ehir orta snflar, Krt ulusal kurtulu hareketini desteklememekte, filen, szm ona
"tarafsz" bir tavr taknmaktadr.
Bu durumda biraz kalp krmak gerekiyor. Bugn kalp krmay gze almazsak yarn nice
kalpler duracak.
***
yle yazyorsunuz:
"ne diyem abi, ilgin adamsn vesselam. oynamadan, satran tahtasna bakp olup biteni
izliyorsun. stelik saha kenarndaym gibi bir nevi kolukla / think-thanklk karm bir
grev stleniyorsun. bulunduun yerden politik dnyann haritasn kartyorsun. oyuncunun

93
seni duyduu bile yok. dorularnn kalitesinden, aklc zmleme yeteneinden ok eminsin.
dolaysyla ve ne yazk ki, kendini sorunlatrma gcnden de mahrum kalyorsun."
Byle bir grevi ve konumu ben stlenmi ya da sei deilim. Savunduum konumlar
yznden byle saha kenarnda kalyorum. Trk olarak, Krtlerin mcadelesini, kaytsz
artsz desteklediim iin, Trkler tecrit ediyor. nk, milliyeti Krtleri, anti demokratik,
stalinist bir Krt hareketini desteklediimiz syleniyor. Krtleri destekleyiimdeki gerekeler
nedeniyle ise, Krtler ve Krtleri destekleyen dier Trk radikal solu Tecrit ediyor. O radikal
Trk soluna gre, Krt devrimi, Ortadou devrimini ve yeni bir sosyalist devrimler an
balatacak. Onlar bu gerekeyle destekliyorlar. Zaten PKK da kendini yle gryor. Ben ise,
PKK'nn plebiyen bir yan olmakla birlikte milliyeti bir hareket olduunu, Krt ulusal
hareketi ve PKK'nn baars halinde, Trkiye'nin nispeten demokratik bir lke olacan,
bunun da ekonomide yol aaca dinamiklerle, spanya ya da Yunanistan trnden, Avrupa
Birlii yesi, ikinci kategoriden ama ayn zamanda eski Osmanl topraklarnda etkili yar
emperyalist Trkiye veya Krt-Trk federasyonu sonucu vereceini sylyorum rnein. Bu
da ne sosyalist ve redikal krtlerin ne de onlar aktan destekleyen radikal Trk solcularnn
houna gidiyor. Bir de yle tecrit oluyoruz.
Bu durumda sadece, bir sosyalistin tavrnn ne olmas gerektiine rnekler sunmak, artk l
kpek muamelesi gren tarihsel maddeci kavramlarn dnyann bugnk durumunu anlamak
ve bir yneli salamak iin biricik aralar olduunu somut analizlerle gstermek, ve nihayet
gelimelerin derslerini sistemletirmek; yani gelecek nesiller iin bir rnek, bir gelenek
brakmak yapabileceim tek eylem olarak ortaya kyor.
Maalesef yazlarm basacak, benden yaz isteyecek bir tek organ yok. Ne Trkiye'de ne de
Krtler arasnda. Herhalde bunun sulusu ben deilim. Herhalde, sadece bir yer bulabilmek ve
dlanmamak iin benden grlerimi deitirmem istenemez.
***
yle diyorsunuz:
" kr tuttuunu hesab arafiyandakilere irensiniz diyen mektuplar denip"
Ben Arafiyan'dakileri kastetmedim. Somut olarak o yazy yazan kast ettim. "Siz" zamiri,
oulu deil, nezaket anlamndaki, ikinci tekil ahs iin kullanld anlamdayd. Ama ben bu
kullanmla krlml, acy yanstmaya altm.
***
Dier deindiiniz bir ok konuya ise, ilerde inallah, zamanmz ve mekanmz olursa
gireriz.
Kaln salcakla
Demir Kckaydin

94
Karln Bulamam Sorular

Sayn A. S.,

Ben de sizin gibi yeniyim. Ben de dolayl olarak bilim adamlar, yazarlar,
enteresan tartmalar yapyor diye duymutum. Eski baz tartmalar da download
edip okumutum. Rembetiko, mzik, Kvlcml gibi. Bunlar benim de ilgimi eken
konulard.
Nihayet ilgin, kfr yemeden insanlarn tartt bir yer buldum diye de baya
sevinmitim. Ancak yine de iimde bir kuku vard. Daha nce de baka
forumlarda ve mailbox sistemlerinde unu grmtm. Herkes zlf yare
dokunmayan konular olduu srece, gayet "uygar" tartyordu. Ama can alc
konu ortaya knca, paralanm bir organ gibi btn dokular o krk
noktada apak grlyorlar ve o uygarlk yok oluyordu. Bu da artc bir
ey deildi aslnda. Ayrca, u ok uygarlndan, demokratlndan,
toleransndan sz edilen batllar da hi farkl deildirler. Sorun, daima,
nezaketinizi srdrebileceiniz alann genilii, rezervlerinizle ilgilidir.
Yani o toplumun refah seviyesiyle son durumada.

Bu kritik konu, "Krt meselesi" idi. Yllardr bu tr forumlarda grlen

uydu. Bu konu aldnda, aa yukar btn Trkler ve Krtler kar
taraflarda yer alyorlar. Trklerin, bir ksm, yani genellikle solcu
olanlar, bu kar tarafta olularn, her ikisinden de olmamak biiminde
tanmlyorlar. Ve nihayet, o nezaketin yerini baka bir slup alyor. O andan
itibaren aslnda hangi konu tartlm olursa olsun, Krt sorunundaki
tartismalar ve tavirlar baglaminda bir anlam tasiyor.

Bu bolunmeyi, sosyolojik bir olgu olarak ele alan sunu gorur, kendileri
hakkindaki yargilari ne olursa olsun, Turk aydinlari, fiilen kendi
devletlerinin yaninda yer almakta ve ezilen ulusun acisi, psikolojisi,
mucadelesi ve dunyasi hakkinda tam bir korluk hukum surmektedir. Ama bu da
yeni ya da original bir durum degil. Sirp, Hirvat, Sloven'lerin aydinlari da
farkli bir tavir almadi. Fransiz aydinlari da. Sartre, "igrncsiniz" diye
yaziyordu. "herkes herseyi biliyor aslinda" diyordu. Ya da Avrupali beyaz
adam da siyahlar karsisinda (siyah burada politik bir kavramdir) ayni
tavirdadir.

95
Ama bu da hayret edilecek bir sey degil. Ne derler "tok acin halinden
anlamaz", "ates dustugu yeri yakar". Hic kimse imtiyazlarindan gonullu
feragat etmemistir bu dunyada.

Burada bir de yeni bir argumanla karsilasiyoruz. Ben milletleri reddediyorm.

Bu varolan gercekligin otesinde ucuncu bir yoldur.
Turk'lerin ustunluklerini ve konumlarini gizlemenin yeni versiyonu da bu.

Yalniz bu baylar cok basit bir seyi unutuyorlar. Bugun dunyadaki devletler,
herhangi bir millete aidiyeti kisinin bir vijdan ve secimi sorunu olarak
gorselerdi o zaman boyle demenin bir anlami olabilirdi. (Ama oyle bir
toplumda da Kurt meselesi olmazdi zaten.) Ama bugun dunyadaki devletler, bunu
kabul etmiyorlar. Bir milletten olmak, politik bir sorundur bugunun
realitesinde. Burada yapilmasi gereken, millietleri politik bir sorun
olmaktan cikarma politikasini egemen kilmak olabilir ki bu da politik bir
savastir.

Benim milletim yok diyenler, pasaportlarini yaksalar, bu devletlere vergi

vermeseler, askere gitmeseler, sinirlari tanimasalar; yani siyasi ve ulusal
olanin cakismasini ongoren bugunku anlayisi, bir butun olarak sorgulayip, bu
baglamda bir itaatsizlik eylemi sergileseler, o zaman samimi bir durum sz
konusudur. Burada egemen bir ulusun kendi egemenligini koruma ve surdurme
cabasi soz konusu degildir denilebilir. Ama boyle bir durum yok. Masallah,
siyasi ve ulusal olanin cakismasi prensibine gore sekillenmis bu devletlerin
nimetlerini yiyorlar. Kurtler soz konusu olunca ortada sadece bu tur sozler
kaliyor.

S(..)y'a "Total Kontrol"le lgili Cevap

Sayn S.,
Sizinle tartmamz mmkn deildir, nk siz ezilen Krt ulusuna kar Trk
devletinden yanasnz. Diyelim ki, dedikleriniz doru kt. PKK ilerde kk bir rgt
haline geldi. Bu Trkler iin en byk talihsizlik olur. Biraz modern, biraz demokratik,
biraz insan olmak iin Tarih'in nlerine koyduu bir frsat yitirmi olurlar. Bu Krtler
iin de daha ok bask ve ac demektir. Ve siz btn bunlar iin kna yakabilirsiniz.

96
Seven'in veya Soysal'n Avrupa ve bat Demokrasisinin hayranlar olarak ne dedikleri
beni ilgilendirmez. Benim yazdklarm ayrdr ve aadadr. Siz okuduklarnz da
anlamyorsunuz. Ho anlasanz ne deiir ki, klelii semisiniz bir kere.
Koca ngiltere o kck rlanda ile ba edemedi, Trkiye edebilir mi? Belki 10, 20,
30 yl mcadele gerileyebilir. Ama Krtlere klelii artk kabul ettirmeniz mmkn
deildir. Ama sizler hepiniz birer gnll kle oldunuz. Bunun iin kaybettiinizin
farknda deilsiniz.
Siz banz kuma gmn, Planl elilik basklarndan te, binlerce PKK taraftar
olmayan Krt, hatta PKK'ya kar olan Krt, dnyann bir ok yerinde kendiliinden
hem de Apo'nun resmiyle yrd. Trkiye'dekiler bask yznden yryemediler
belki, ama binlercesi, on binlercesi alad, yemekten imekten kesildi. Ecevit
Diyarbakr'a gitti ve bir tek Allah'n kulunu bulamad resmi grevliler ve korucular
dnda konuacak.
te Apo'nun Avukat. Apo'nun en sert eletirmenlerinden biriydi. imdi onu
savunmak iin savayor. Hem de, APO'nun ahsnda Krt ulusunun aalandn,
kriminalize edilmeye alldn syleyerek. Davann politik bir dava olduunu
syleyerek. Bu sadece kk bir rnektir. Milyonlarca Krt benzer ekilde dnyor.
Avukatta yansyan bu genel eilimin kk bir rneidir.
Krtlerin ok byk bir blm ilk kez, dnya apnda, bir ulus olarak ayn duygular,
ayn aclar yaadlar. Siz bunun nasl devasa bir kkten deiiklik olduunu
anlayamazsnz.
Sradan Trkler bile, Apo'nun o karlndan ncesi ve sonrasndaki fark biliyorlar.
Sradan Trkler bile, btn milliyetiliklerine ve ovenizmlerine ramen, o resmin
Krt'leri nasl aaladn, ve iki ulus arasnda hi bir eyin artk ESKS GB
OLAMAYACAINI BLYORLAR. Hatta bunun ne anlama geldiini sezdikleri iin,
rgtl faistler ve medya dnda sradan insanlar, Krt'lerin olduu yerde en ufak bir
sevin gsterisi bile yapmaktan kandlar. Sadece sustular ve yere baktlar.
Geenlerde bir arkada anlatt. Bu fabrikada tek Krt. Dierleri hepsi hem de Faistler
tarafndan rgtlenmi Trkler. Her zaman birbirlerine satayorlar. Diyelim bir ka
gerilla lmse, veya emdin Sakk yakalanmsa, sizin burada yaptnz gibi sevin
gsterisinde bulunuyorlar, laf dokunduruyorlar. O da onlara laf yetitiriyor. Krt
hareketi bir baar kazandnda bu sefer bu onlara. Bir i yeri ortamndaki bu ilikiler
tahmin edilebilir.
Ama Abdullah calan'n yakaland gn, o faist iilerden hi biri, o arkadan
gzne bile bakmyor, onunla karlamamaya alyor ve ona kar son derece saygl
davranyorlar, elde olmadan karlatklarnda da son derece saygyla selam veriyorlar,

97
o gnden beri. O gnden beri ne taklma var, ne laf aktrma. Sadece artk korkulan
bir dmana gsterilen sayg. Her yerde benzer psikolojik deimeler var. Bunu
mterilerimden ben de biliyorum.
Geen gn bir Trk kadn terzi bindi arabaya. Konu buraya geldi. Artk hi bir eyin
eskisi gibi olamayacan. Kznn kocasnn Krt olduunu, ama o gnden beri onlarn
evine misafirlie bile gidemediini, araya bir duvar girdiini sylyordu. Byle
binlerce olay aktarlabilir.
Siz bunlarn ne anlama geldiini anlayamazsnz. Bu konuda sradan insanlar kadar
bile basiretiniz yoktur. Trkiye'nin istihbarat servislerinin bandakiler bile bunun
byle olduunu bilirler. Ama onlarn grevlileri, byle deilmi gibi propagandaya
devam ederler. Bari u istihbarat servislerinin bandakiler kadar gereki olabilseniz.
Ne gezer. Onlarn zel sava grevlileri gibi dnyor ve yazyorsunuz.
Maa alp almadnzn nemi yok. Mantnz ayn.
Siz komplocu bir mantkla olaylara yaklaarak aslnda gerei anlamann yollarn
kendinize tkarsnz. Ama sizin gerek diye bir derdiniz yok ki. u Osmanl'dan
devralnm, binlerce yllk iren, keyfi, insanlarn iindeki tm zgrlk eilimini
bask, iddet ve ikenceyle daha tomurcuklanmadan ldren ve koca ulusu kuaklardr
insanlktan karan; onlar kendilerine bile saygs olmayan; zayflar karsnda
kabalaan, gller karsnda kpekleen insanlar haline getiren Trk devletini
korumaktan baka ne derdiniz var ki?
Siz de aslnda bunun bir rnsnz. Yazlarnzdaki, tavrnzdaki sinizmi
gremeyecek ve bundan rahatsz olmayacak kadar ufunetin kokusuna almsnz.
Demir Kkaydn
10 Mart 1999 aramba
10:05

98
Sevgili E. karde

(Kusura bakmayn, siz bana "demir abi" diye yazdnzdan ben de oyununuza uymak
iin "karde" diye yazdm.)
nsanlar kendileri hakkndaki yarglarla m yarglamak gerekir? Yoksa yaptklarnn
nesnel sonularyla m?
Siz tarafsz olduunuzu ve olmak istediinizi sylyorsunuz. Kendinizi bir futbol ma
seyircisi yerine koyuyorsunuz. Ortada bir futbol ma deil, biri daha batan yenik
olann bu ezilme ve yenikliken kurtulma mcadelesi varsa, orada tarafszlk olamaz.
Tarafszlk nesnel sonularyla sttekine hizmet eder. Size tarafnz sein demiyorum.
Zaten tarafsnz diyorum. Kendi isteiniz ve iradeniz dnda, dnce ve
davranlarnzn nesnel sonularyla tarafsnz. Bunu gsterme abasdr btn
rpnm. Bu en basit snf mcadelesi kuraln, ezen ezilen mcadelesi kuraln
unutmu grnyorsunuz.
Arafta olmak ile tarafsz olmak ok baka eylerdir. Tarafn t'sini atnca geri Araf
kalr ama, Cennet ve Cehennemin arasndaki Araf'n tarafszlkla bir ilgisi yoktur. O
ok daha derin, hayatn gerek elikilerinin ifadesidir.
rnein benim konumum Araf'a denk der. Bir sosyalistim. PKK'nn mcadelesinin
sosyalizmle ilgisi olamadn, nesnel sonular itibariyle gl, demokrat ve hatta
emperyalist bir Trkiye yaratmaktan baka bir sonu veremeyeceini, isteyip
istememeleri nedeniyle deil, dnyann koullar olanak salamad iin yle
olacan dnmeme ramen, ezilenlerin bir hareketi olduu iin destekliyorum. Araf
budur. Araf trajedidir. Araf nesnel koullarn insann karsna ilahi bir ceza gibi
kmas, bunun bilincinde olu ve bu cezay ekmeye mahkum olmadr.
"Hi duyulmam bir dnya" yok. Duyulmam dnyalar anlattklarn ve
anlatacaklarn syleyenler, sadece kendi dnyalarn, kendi snrllklarn, kendi
ufuklarn anlatrlar. Resim resmedileni deil, resmedeni anlatr.
"yeni bir dil" yaratlamaz. Yaratlsa bile, yeni yarattn sananlarn aksine, var
olanlarn bile gerisinde olur.
"Onlarn dili", "onlarn dnyas" deniyor. Nedir "onlar". Bence ok ak. Kapitalizm
denen u sermaye dzeni. Onu koruyan ve kollayan devletler. Bunlar fiziki gler.
Bunlarn egemen olduu bir dnyada, topik "yeni bir dil" yaratm adalar mmkn
deildir. Kendinizi baka bir eye gre tanmlayamazsnz. O sizi tanmlar. yle
tanmlar ki, kimilerinin kendilerini "baka bir eye gre tanmlama" dncesini bile
tanmlar. "O mahiler ki derya iredir deryay bilmezler."

99
"Onlar" yerine "sermaye" ve "devlet"i koyduunuz an, btn yazlm o gzel
cmlelerin bys kaybolur. "Muhalif olmak" ancak ve ancak devlet ve sermayenin
egemenliine kar, onu ykabilecek biricik g olan milyarlarca altta kalm insann
eylemi iin bir ey yapmakla mmkn olur. O insanlar ancak o eylem iinde
kendilerini de deitirip, belki "baka bir dil" bulup "duyulmam hikayeler" anlatrlar.
Onun nasl bir ey olduu hakknda bir fikir sahibi olmak istiyorsanz. Btn dnyada
u sralar ayaklanm olan Krt ulusuna bakn.
Krt ulusu bir devrim yayor. Binlerce yln kleliinden kurtuluyor. Bu muazzam
devrimci kabarta sizler sadece yzeyde grnenle oyalanyorsunuz. Yok Apo
tanrlatrlyormu. Yok iddet kullanlyormu. Evet ezilenlerin yourt yiyii de
byle. Devrim'i ne sanyorsunuz. Devrim "temiz" bir ey deildir. Fransz Devrimi'ni
yapan Paris'in Baldr plaklar baka bir ey deildi. Ama devrimin byle kavran
sadece yzeysel bir kavrantr. Bu gericilik ikliminde, bu "Zeitgeist" da baka bir ey
de beklenemez zaten.
Syledikleriniz yeni de deil. Sufi tarikatlerin binlerce yldr deneyip durduunun,
gnmze uygun versiyonudur. Evet imdi mistisizm zaman. "Herkes kapsnn
nn sprrse btn ehir tertemiz olur zaman". Belki devrimlerin zaman, "bir
sorunu ortadan kaldrmak iin onun nedenlerini ortadan kaldrmak gerekir"in zaman;
"Sermaye'nin devletinin ve Sermaye ilikilerinin tasfiyesi gerekir"in zaman hi
gelmeyecek. Gelmesin. Biz her zaman taze o eski arky sylemeye devam edeceiz.
Muhalif olmann ne olduunu da. Muhalif olmak, her eyden nce, bu gnn arksn
sylememektir.
Sayglar
Demir Kckaydin

100