Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Plani Taslagi 2014 2018

2014-2018
Bilgi Toplumu Stratejisi

ve Eylem Plan
(Taslak)
Mays 2014
NDEKLER
NDEKLER ........................................................................................................................................1
EKLLER LSTES ..................................................................................................................................2
TABLOLAR LSTES ...............................................................................................................................2
KUTULAR LSTES .................................................................................................................................3
KISALTMALAR .....................................................................................................................................4
I. GR ...........................................................................................................................................9
II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM................................................. 16
III. KRESEL DURUM VE YNELMLER ............................................................................................. 21
IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE POTANSYEL ..................................................................... 39
V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER ............................................................................................... 67
1. Bilgi Teknolojileri Sektr ...................................................................................................... 67
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet ................................................................................ 68
3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam ......................................................................................... 70
4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu ................................................................... 71
5. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni .......................................................................................... 72
6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler ........................................................ 73
7. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret ........................................................................................... 74
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik.................................................................. 75
VI. EYLEM PLANI ............................................................................................................................. 78
VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME VE DEERLENDRME.................................................... 199
2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 1

EKLLER LSTES
ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013 ............................ 10
ekil 2 - Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla Baar Oranlar,
Haziran 2012..................................................................................................................................... 12
ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu Trne Gre
Dalm ............................................................................................................................................ 13
ekil 4 - Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013 .................................................. 14
ekil 5 - ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar, Yzde, 2003-2007 ........... 17
ekil 6 - 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak ...................................................... 20
ekil 7 - OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2012 ve Mbps Bana
Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012 .......................................................................................... 24
ekil 8 - Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi .............................................................................................. 35
ekil 9 - Ktalar Ayrmnda e-Devlet Gelimilik Dzeyi, 2003-2012 .................................................... 37
ekil 10 - Krlmlar Baznda Trkiye BT Pazar, 2006-2012.................................................................. 39
ekil 11 - lkelerde GSYH ve BT Pazarnn GSYH'ye Oran, 2011 ......................................................... 40
ekil 12 - Genibant Abonelerinin Teknoloji Baznda Dalm, Yzde, 2006-2013 .............................. 43
ekil 13 - BT Sektr stihdam, 2006-2011 ...................................................................................... 46
ekil 14 - OECD lkelerinde BT stihdamnn Toplam stihdama Oran, 2010 ..................................... 47
ekil 15 - BT Alannda n Lisans ve Lisans Mezunu Saylar, 2006-2012............................................. 48
ekil 16 - Trkiye ve ABde Son Ay inde Bilgisayar ve nternet Kullanm, 2006-2013 .................. 50
ekil 17 - Hanelerde nternet Eriimi Olmamasnn Nedenleri, 2013 .................................................. 51
ekil 18 - BT Cihaz Sahiplii Karlatrmas, 2012.............................................................................. 52
ekil 19 - 6-15 Ya Grubu ocuklarn nternet Kullanm Amalar, 2013 ............................................. 54
ekil 20 - Belediyelerde Kullanlan Akll Kent Uygulamalar, 2013 ...................................................... 57
ekil 21 - Trkiyede nternetten Yaplan Kartl deme lemleri Tutar ve lem Says, 2009-2013 .... 61
ekil 22 - Kamu BT Yatrmlar, 2006-2013 ........................................................................................ 62
ekil 23 - e-Devlet Kaps Kullanc ve Hizmet Says, 2008-2013 ......................................................... 63
ekil 24 - ABde e-Devlet Hizmeti Sunan nternet Sitelerinin evrimii Kullanlabilirlik Oranlar, 2013 64
TABLOLAR LSTES
Tablo 1 - Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar .................... 12
Tablo 2 - Seili lkelerin Genibant Hedefleri .................................................................................... 25
Tablo 3 - Bilgi Teknolojileri Sektr Hedefleri .................................................................................... 68
Tablo 4 - Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet Hedefleri .............................................................. 69

Tablo 5 - Nitelikli nsan Kayna ve stihdam Hedefleri ....................................................................... 70
Tablo 6 - Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu Hedefleri ................................................. 71
Tablo 7 - Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni Hedefleri........................................................................ 72
Tablo 8 - Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler Hedefleri ...................................... 74
Tablo 9 - nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Hedefleri ......................................................................... 75
Tablo 10 - Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik Hedefleri ............................................. 77
Tablo 11 - Eksenler tibaryla Eylem Listesi......................................................................................... 78
Tablo 12 - Eylemlerin Eksenlere ve Sorumlu Kurululara Gre Dalm .............................................. 81
KUTULAR LSTES
Kutu 1 - Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular .............................................. 18
Kutu 2 - Avrupa iin Saysal Gndem ................................................................................................. 28
Kutu 3 - Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor............................................................................ 53
Kutu 4 - FATH Projesi ....................................................................................................................... 54
Kutu 5 - T.C. Kimlik Kart Projesi ........................................................................................................ 65

KISALTMALAR
2N kinci Nesil
3D Boyutlu (Three Dimensional)
3N nc Nesil
4N Drdnc Nesil
A.. Anonim irketi
AB Avrupa Birlii
ABD Amerika Birleik Devletleri
ADSL Asimetrik Saysal Abone Hatt (Asymmetric Digital Subscriber Line)
AKKY Ak Kaynak Kodlu Yazlm
AKS Adres Kayt Sistemi
API Uygulama Programlama Arayz (Application Programming Interface)
Ar-Ge Aratrma ve Gelitirme
ARBS Aratrmac Bilgi Sistemi
B2B letmeden letmeye (Business to Business)
B2C letmeden Tketiciye (Business to Consumer)
B2G letmeden Kamuya (Business to Government)
BDDK Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu
BMER Babakanlk letiim Merkezi
BT Bilgi ve letiim Teknolojileri
BKM Bankalararas Kart Merkezi
BM Birlemi Milletler
BT Bilgi Teknolojileri
BTAP Bilgi Toplumu Aratrmalar Program
BTK Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu
BTYK Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulu
C2C Tketiciden Tketiciye (Consumer to Consumer)
CBS Corafi Bilgi Sistemleri
CEPT Posta ve Telekomnikasyon dareleri Avrupa Konferans (European
Conference of Postal and Telecommunications Administrations)
Dolar ABD Dolar
DSL Saysal Abone Hatt (Digital Subscriber Line)
EBA Eitim Biliim A

EITO Avrupa Bilgi Teknolojileri Gzlemevi (European Information Technology
Observatory)
EMO Elektrik Mhendisleri Odas
ENoLL Avrupa Yaayan Laboratuvarlar A (European Network of Living Labs)
epSOS Avrupa Hastalarna Ynelik Akll Hizmetler (Smart Open Services for
European Patients)
eSENS Avrupa apnda Entegre Elektronik Hizmetler Projesi (Electronic Simple
European Networked Services)
Eurostat Avrupa statistik Ofisi (The Statistical Office of the European Union)
FATH Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme Hareketi
FCC Federal letiim Komisyonu (The Federal Communications Commission)
G-20 20 Maliye Bakan ve Merkez Bankas Bakan Grubu (The Group of
Twenty Finance Ministers and Central Bank Governors)
GB Gigabit
Gbps Saniyede Tanan Gigabit Says (Giga bits per second)
GML Corafi aretleme Dili (Geography Markup Language)
GPS Kresel Konumlama Sistemi (Global Positioning System)
GSM Global Mobil Haberleme Sistemi (Global System for Mobile
Communications)
GSYH Gayri Safi Yurtii Hsla
HBYS Hastane Bilgi Ynetim Sistemleri
IaaS Hizmet olarak Altyap (Infrastructure as a Service)
IBM International Business Machines Corporation
ICANN nternet Tahsisli Saylar ve simler Kurumu (Internet Corporation for
Assigned Names and Numbers)
IDC International Data Corporation
IMT-2000 Uluslararas Mobil Telekomnikasyon Standartlar (International Mobile
Telecommunications-2000)
INSPIRE Avrupa Topluluu iinde Meknsal Bilgi Altyaps (Infrastructure for
Spatial Information in the European Community)
ISCO Uluslararas Standart Meslek Snflamas (International Standard
Classification of Occupations)
IP nternet Protokol (Internet Protocol)
ITU Uluslararas Telekom Birlii (International Telecommunications Union)
DN nternet Deiim Noktas

KS l Koordinasyon ve zleme Sistemi
LEMOD l Envanter Sistemi Oluturulmas Projesi
KUR Trkiye Kurumu
KBM Kamu Biliim Merkezi
KBS Kent Bilgi Sistemi
KDV Katma Deer Vergisi
KHK Kanun Hkmnde Kararname
KEM Kamu nternet Eriim Merkezi
KOB Kk ve Orta lekli letmeler
KOSGEB Kk ve Orta lekli letmeleri Gelitirme ve Destekleme daresi
Bakanl
K Kamu-zel birlii Modeli
LTE 4N Mobil Teknolojisi (Long Term Evolution)
M2M Makinalar Aras letiim
MAKS Meknsal Adres Kayt Sistemi
Mbps Saniyede Tanan Megabit Says (Mega bits per second)
MERNS Merkezi Nfus daresi Sistemi
MERSS Merkezi Sicil Kayt Sistemi
MGI McKinsey Global Institute
MHz Mega Hertz
MIT Massachusetts Institute of Technology
MYK Mesleki Yeterlilik Kurumu
NACE Avrupa Topluluunda Ekonomik Faaliyetlerin statistiki Snflamas
(Statistical classification of economic activities in the European
Community)
ODT Orta Dou Teknik niversitesi
ODT ATOM ODT Animasyon Teknolojileri ve Oyun Gelitirme Merkezi
OECD Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (Organisation for Economic
Cooperation and Development)
V zel letiim Vergisi
OTT erik Datmn nternet zerinden Yapan Hizmet Salayclar (Over the
Top)
TV zel Tketim Vergisi
SYM lme, Seme ve Yerletirme Merkezi

PaaS Hizmet olarak Platform (Platform as a Service)
POS Sat Noktas (Point of Sale)
PTT Trkiye Posta Telgraf Tekilat Genel Mdrl
RRC Blgesel Radyo Konferans (Regional Radiocommunication Conference)
RTK Radyo ve Televizyon st Kurulu
SaaS Hizmet olarak Yazlm (Software as a Service)
SAN-TEZ Sanayi Tezleri Program
SGK Sosyal Gvenlik Kurumu
SODES Sosyal Destek Program
STK Sivil Toplum Kuruluu
TAKBS Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi
TB Terabayt
TBMM Trkiye Byk Millet Meclisi
TCMB Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas
TGB Teknoloji Gelitirme Blgesi
TGBD Teknoloji Gelitirme Blgeleri Dernei
TB Telekomnikasyon letiim Bakanl
TM Trkiye hracatlar Meclisi
TL Trk Liras
TNAP Trkiye Network Altyap Platformu
TOBB Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii
TOK Toplu Konut daresi Bakanl
TRT Trkiye Radyo ve Televizyon Kurumu
TSE Trk Standardlar Enstits
TUCBS Trkiye Ulusal Corafi Bilgi Sistemi
TUENA Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana Plan
TBSAD Biliim Sanayicileri Dernei
TBTAK Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu
TK Trkiye statistik Kurumu
TRKAK Trk Akreditasyon Kurumu
TRKSAT Trksat Uydu Haberleme Kablo TV ve letme Anonim irketi
UMEM Uzmanlam Meslek Edindirme Merkezleri

UMTS Evrensel Mobil Telekomnikasyon Sistemi (Universal Mobile
Telecommunications System)
UNCTAD Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferans (The United Nations
Conference on Trade and Development)
USOM Ulusal Siber Olaylara Mdahale Merkezi
VAE Veri Ak Eriimi
YASAD Yazlm Sanayicileri Dernei
YASED Uluslararas Yatrmclar Dernei
YAPA Yerel An Paylama Almas
YK Yksekretim Kurulu Bakanl
YPK Yksek Planlama Kurulu

I. GR
1. Bilgi, tarih boyunca toplumlarn zenginliinin en nemli kayna olmutur. Daha fazla ve daha
nitelikli bilgiye sahip olan ve bilgiyi etkin bir siyasal, ekonomik ve sosyal rgtlenme ile doru
biimde kullanabilen toplumlar dierlerinin nne geerek daha yksek bir refah seviyesine
erimitir.
2. zellikle 20nci yzyln ortalarndan itibaren elektronik alannda yaanan gelimeler bilginin
elde edilmesi, depolanmas, ilenmesi ve iletilmesi asndan bir r am ve bilgi toplumuna
dnm srecini de nemli lde hzlandrmtr. Son yllarda ise bilgi ve iletiim teknolojileri
ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarnda kullanlan genel amal bir teknoloji haline
gelmitir. Bu srete bilgi ve iletiim teknolojilerinin bizatihi kendisi bilgi ierii ve katma deeri
yksek bir sektr olarak belirmi, bu teknolojilerin dier sektrlerde kullanm da yeni bilgilerin
retilmesine, yeni ve daha etkin i yap yntemlerinin gelitirilmesine, retim faktrlerinin
retkenliinin artmasna, yeni i ve uzmanlk alanlarnn ortaya kmasna imkn salamtr.
3. Bu gelimeler ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn biimde etkilemektedir. lke
ekonomileri arasndaki rekabet de bu gelimelerden etkilenmekte; bilgi ve iletiim
teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmaktadr.
4. Dijital dnm, bilgi toplumu aktrleri olarak ifade edilebilecek bireyler, giriimler, kamu
kurumlar ve sosyal kurumlar yeni dzenin ruhuna uygun niteliklere sahip olma basksyla kar
karya brakmaktadr. Bu adan, bilgi retme motivasyonu yksek, gnlk hayatnda ve karar
alma srelerinde bilgiyi doru ekilde yorumlayp ileyebilen, sistematik dnme yetenei
gelimi, kendisini ve yaad evreyi sorgulayan ve srekli/hayat boyu renen bireylerin ve
kurumlarn arlkta olduu bir toplum yaps n plana kmaktadr.
5. Bireylerin, toplumlarn ve kurumlarn dinamik ve kendi kendini oaltan bir dnm
srecinden getii bilgi toplumu ann mevcut hukuk dzeni ve kamu politikalar ile
ynetilmesinde glkler ortaya kmakta, yeni politika yaklamlarna ve politikalara ihtiya
duyulmaktadr. Bu erevede, hemen tm lkeler, gerek bilgi toplumunun sunduu frsatlardan
istifade etmek gerekse bilgi toplumuyla birlikte ortaya kan risklerden kanabilmek amacyla,
siyasi/idari, ekonomik ve sosyal politikalarn gzden geirmekte ve bilgi toplumuna ynelik
btnlkl ve yerine gre tematik politika ve stratejiler ortaya koymaktadr. Birlemi Milletler
(BM), Avrupa Birlii (AB), Ekonomik birlii ve Kalknma Tekilat (OECD) gibi uluslararas ve
uluslar st yaplar tarafndan da bilgi toplumunu anlamaya ve bilgi toplumu dnmn
ekillendirmeye ynelik almalar yrtlmektedir.
6. Trkiyede BTteki gelimelere ve bu teknolojilerin ekonomik ve sosyal yaama etkilerine ilikin
politika ve strateji araylar 1990l yllarn ikinci yarsndan itibaren srekli olarak gndemde
olmutur.
7. Trk kamu ynetiminde politika tercihlerini ortaya koyan bir dizi politika metni ve arac
bulunmaktadr. Birincil ve ikincil mevzuat dzenlemeleri, Hkmet Program, Kalknma Plan,
Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan, Yllk Program, Bte ve Yatrm Program, kamu
kurumlarnn stratejik planlar, tematik strateji ve eylem planlar, blge ve imar planlar, idari
teamller ve nihayet ynetim tercihleri ile ynetim geleneklerini bu metin ve aralar arasnda
saymak mmkndr.
8. Trkiyenin bilgi toplumuna ynelik politika, strateji, hedef ve uygulamalar yukarda saylan
politika metinleri ve aralarnda, bu ara ve metinlerin mahiyetinin el verdii llerde ele
alnmtr. Dier taraftan, Trkiye Ulusal Enformasyon Altyaps Ana Plan - TUENA (1999), e-

Trkiye Giriimi Eylem Plan (2000), e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plan (2003-
2004), 2005 Eylem Plan ile Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) hususiyetle bilgi
toplumu politika alanna ynelik hazrlanan politika belgeleridir. Bu almalarda temel politika
metinlerindeki bilgi toplumu tercihleri detaylandrlm ve bilgi toplumu alanndaki politika ve
stratejiler belirli bir btnlk ierisinde bir arada ele alnmtr.
ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013
2006-2010
2000 2003-2004 2005 BLG
1999
e-TRKYE KISA DNEM 2005 EYLEM TOPLUMU
TUENA
GRM EYLEM PLANI PLANI STRATEJS VE
EYLEM PLANI
9. Bu almalardan TUENA ve e-Trkiye Giriimi Eylem Plan uygulanma imkn bulamazken,

2003 ylndan bu yana Kalknma Bakanl koordinasyonunda yrtlen strateji ve eylem
planlarnn uygulanmasnda bir sreklilik salanmtr. Bu dnemde bilgi toplumuna
dnmn toplumun tm kesimlerini kapsayarak ulusal fayda ve katma deeri artracak
ekilde gerekletirilmesi amacyla strateji ve hedefler belirlenerek eylem planlar hayata
geirilmi; uygulamada ise alana gre farkllk arz eden gelimeler kaydedilmitir.
Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)
10. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Trkiyenin dnyadaki gelimelere paralel
olarak bilgi toplumuna dnm hedefini gerekletirmeye ynelik almalarn orta vadeli bir
programa balad temel bir politika metni olarak kabul edilmi ve 2006/38 sayl Yksek
Planlama Kurulu karar ile 28.07.2006 tarihinde uygulamaya konmutur.
11. Bahse konu strateji, bilgi ve iletiim teknolojilerinin toplumun tm kesimlerine yaylmas
suretiyle oluturulacak a etkisi zerinden sonu alma yaklam zerine bina edilmitir. Bu
nedenle, Bilgi Toplumu Stratejisinde bilgi toplumu perspektifinden ekonomik ve sosyal tm
kesimleri, btncl bir yaklamla gz nnde bulunduran stratejik bir ereve ortaya
konmutur.
12. Bilgi Toplumu Stratejisi ile 4 aktr grubuna ynelik belirlenen 7 temel stratejik ncelik
eksenindeki strateji, hedef ve eylemler ortaya konmutur. Buna gre, kamu kesimi, zel kesim,
bireyler ve bilgi ve iletiim teknolojileri sektrn kapsayan aadaki stratejik ncelik alanlar
zerinde odaklanlmtr:
Sosyal Dnm: Vatandalarn gndelik ve i yaamlarnda bilgi ve iletiim teknolojilerinin
etkin kullanm ile ekonomik ve sosyal faydann artrlmas amalanmtr.
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Dnyasna Nfuzu: Bir yandan, KOBlerin bilgisayar
sahiplii ve internet eriimi artrlarak e-ticaret yapmaya tevik edilmeleri, dier yandan
stratejik nem tayan sektr ve blgelere ilikin bilgi ve iletiim teknolojileri ihtiyacnn
belirlenerek bu ihtiyac karlamak zere sektre zel verimlilik programlarnn hayata
geirilmesi hedeflenmitir.

Vatanda Odakl Hizmet Dnm: Kamu hizmetlerinin bilgi ve iletiim teknolojilerinin
yardmyla, kullanm youn ve getirisi yksek hizmetlerden balamak zere elektronik
ortama tanmas ve ayn zamanda i srelerinin kullanc ihtiyalar dorultusunda
yeniden yaplandrlarak hizmet sunumunda etkinliin salanmas amalanmtr.
Kamu Ynetiminde Modernizasyon: Bilgi ve iletiim teknolojilerinin yardmyla, verimlilii
ve vatanda memnuniyetini ncelikli olarak gzeten, lke koullarna uygun rgt ve sre
yaplanmalarna sahip etkin bir e-devlet oluumunun hayata geirilmesi hedef olarak
belirlenmitir.
Kresel Rekabeti Bilgi Teknolojileri Sektr: Bilgi teknolojileri hizmetleri alannda proje
odakl hizmetler ve kamu zel sektr ibirlikleriyle sektr yetkinliklerinin gelitirilerek d
pazarlara alm, paket yazlmda ise rekabet avantajnn daha yksek olduu sektrel
zmlere odaklanlmas amalanmtr.
Rekabeti, Yaygn ve Ucuz letiim Altyap ve Hizmetleri: letiim altyap ve hizmetlerinin
gelitirilebilmesi ve yaygn kullanmnn salanmas iin telekomnikasyon sektrnde
hizmet ve altyaplarda etkin rekabet ortamnn tesis edilmesi, bu yolla hzl, gvenli, srekli
ve kaliteli iletiim hizmetlerinin uygun maliyetlerle sunulmasnn yan sra yeni teknolojilere
dayal telekomnikasyon altyaplarnn kurulmas amacyla uygun ortam yaratlmas
hedeflenmitir.
Ar-Ge ve Yenilikiliin Gelitirilmesi: Dnya pazarlarnda talebi giderek artan, yeniliki ve
yksek katma deerli bir sektr olarak bilgi ve iletiim teknolojileri sektrnde Ar-Ge
faaliyetlerine ncelik verilmesi ve bu alanda rne dnecek yeni teknolojilerin
desteklenmesi ncelik olarak belirlenmitir. Dier taraftan, Ar-Ge ve yenilikilik
faaliyetlerinin gelitirilmesi ve etkinletirilmesinde bilgi ve iletiim teknolojilerinden azami
lde faydalanlmas da amalanmtr.
13. Bilgi Toplumu Stratejisi, bahse konu 7 eksende, 38 kamu kurumunun sorumlu olduu 111
eylem ile hayata geirilecek, 36s temel gsterge olmak zere 117 gsterge ile gelimelerin
takip edildii btncl bir program olarak uygulamaya konmutur.
14. Bilgi Toplumu Stratejisinin uygulanmas, deerlendirme raporlar ve istatistiki raporlama olmak
zere iki ekilde takip edilmitir. 2008-2010 dneminde periyodik olarak hazrlanan
deerlendirme raporlarnda, Eylem Planndaki gelimeler szel olarak ifade edilmi ve Kalknma
Bakanl tarafndan gelitirilen metodoloji erevesinde eylemlerdeki ve Eylem Planndaki
geliim dzeyi saysal olarak tespit edilmitir. Kalknma Bakanl tarafndan, eylemlerden
sorumlu kurulularn katklar ile Mays 2008-Mart 2010 dneminde 5 adet Deerlendirme
Raporu ve Mart 2013 itibaryla da kapan raporu hazrlanarak kamuoyuyla paylalmtr. Bilgi
Toplumu Stratejisindeki gelimeleri takip etmek zere belirlenen 117 gstergedeki gelimelerin
takip edildii istatistiki raporlama almalar 2009 ylnda balam ve 2009, 2010 ve 2011
yllarnda 3 adet Bilgi Toplumu statistikleri yayn hazrlanarak kamuoyuyla paylalmtr.
15. Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda, Haziran 2012 itibaryla yzde 64,1 baar elde
edilmitir. Eylemlerde kaydedilen ilerleme oranlar, eksenler itibaryla aadaki ekilde
gereklemitir.

ekil 2 - Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda (2006-2010) Eksenler tibaryla Baar Oranlar,
Haziran 2012
Kaynak: Kalknma Bakanl, Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010) Nihai Deerlendirme
Raporu, 2013
Yeni Strateji ve Eylem Plannn Hazrlk Sreci
16. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2014-2018) iki aamal bir hazrlk srecinden geilerek
oluturulmutur.
17. lk aamada kavramsal ereve belirlenerek bir hizmet alm gerekletirilmitir. Bu kapsamda
2012 Kasm-2013 Ekim dneminde Stratejinin ve Eylem Plannn hazrlanmasnda
faydalanlacak altyap almalar yrtlm; bu almalarn sonular mevcut durum, kresel
eilimler, makroekonomik etkiler ve ihtiya tespiti olmak zere drt ana grupta dokmante
edilmitir.
Tablo 1 - Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesine likin Hizmet Alm Projesi ktlar
Ana ktlar Destek almalarna likin ktlar

- Mevcut Durum Raporu - Odak Grup almalar ve Raporlar
- Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu - Atlye almalar ve Raporlar
- Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu - lerleme Raporlar
- htiya Tespiti ve neriler Raporu
- Proje ve Katlmclk Portal
18. Hizmet alm erevesinde Trkiyenin bilgi toplumu aktrlerinin hazrlk srecine katlmlarn
salamak ve tevik etmek adna ynl bir katlm sreci iletilmitir. ncelikle, alma
boyunca dzenlenen 24 adet odak grup ve 20 adet atlye almas ile kamu kesimi, zel kesim,
STKlar ve niversitelerden ok sayda katlmc gerek serbest biimde gerekse oluturulan
dokmanlara gr beyan etmek suretiyle sre boyunca birikimlerini, gr, deerlendirme

ve yorumlarn ifade etme frsat bulmutur. kinci olarak, hizmet alm sresince ihtiya
duyulan konularda ilgili kesim ve kiilerle ilave grme ve toplantlar yaplmak suretiyle
almada ihtiya duyulan katk szlm ve ktlara yanstlmtr.
ekil 3 - Hizmet Alm Sresince Grlen Kii/Kurulu Says ve Kiilerin Kurulu Trne Gre
Dalm
niversite
%6
Sivil
Grlen kurulu says 301
Toplum
Kuruluu
% 17 Kamu
kesimi
% 48
zel
kesim
Grlen kii says 745
% 29
* Hizmet alm srecinde gerekletirilen odak grup ve atlye almalar ile birebir yaplan grmelerin
toplamn iermektedir.
19. Ayrca, hem retilen her trl ktnn kamuoyuyla paylalmas hem de isteyen kesimlerin
katklarn almaya yanstabilmesi iin almann balamasndan bir ay sonra bir Proje ve
Katlmclk Portal oluturulmutur. Bilgitoplumustratejisi.org adresinden yayn yapan bu
portalda ktlar yaymlanm, ilgili kesim ve kiilerin grlerini ortaya koyabilecekleri, bilgi ve
belge paylaabilecekleri katlmc ve ak bir platform srekli hazr tutulmutur. Bu suretle,
sadece sonu belgeleri deil, ayn zamanda bu strateji belgesi hazrlanrken oluturulan arka
plan dokmanlarnn oluturulmas aamasnda da ilgili kesimlerin katklarn almaya
yanstmas salanmtr.

ekil 4 - Proje ve Katlmclk Portal Ziyareti ve Ziyaret Says, 2013
30 27.450
25
20
19.139
15
10
5 1.458
813
0
Tekil ziyareti says Toplam ziyaret says
20. kinci aamada ise Kalknma Bakanlnn nclnde ve koordinasyonunda, hizmet alm
kapsamnda yaplan almalar ve retilen ktlar da gz nnde bulundurularak Strateji ve
Eylem Plan oluturulmutur.
2014-2018 Dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
21. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan byme ve istihdam odanda ve sekiz ana
eksende hazrlanmtr. Odak ve kapsamn belirlenmesinde be ana unsur belirleyici olmutur.
Bunlar; Trkiyenin bilgi toplumu alannda geldii aama ve devam eden ihtiyalar, Trkiyenin
temel sorunlar ve nndeki frsatlar, Onuncu Kalknma Plan bata olmak zere ulusal, tematik
ve blgesel politika belgeleri ve Avrupa Birliinin Avrupa in Saysal Gndem giriimi bata
olmak zere uluslararas arenadaki politika tercihleridir.
22. Bu erevede, 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan eksenleri aadaki ekildedir:
1) Bilgi Teknolojileri Sektr
2) Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
3) Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
4) Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
5) Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
6) Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler
7) nternet Giriimcilii ve e-Ticaret
8) Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik

23. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan, bu yapsyla, Onuncu Kalknma Plannda
tanmlanan bilgi toplumu politikalar ve hedeflerinin detaylandrld; bu politikalarn hayata
geirilmesine ynelik strateji ve eylemlerin belirlendii bir politika arac olarak tasarlanmtr.
Sonu olarak, 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan ile Onuncu Kalknma Plannn
lkemizin 2023 hedeflerinin gerekletirilmesine ynelik kurgusuna, byme ve istihdam
odanda, bilgi toplumu politikalar ile salanacak katk resmedilmektedir.
24. Strateji ve Eylem Plan yedi ana blmden olumaktadr. Giri blmnde bilgi toplumu
dnmnn ana hatlar ifade edildikten sonra Trkiyenin bu alanda gemite yrtt
almalar ile bunlarn sonularna ve stratejinin hazrlk srecine yer verilmitir. kinci blmde
Stratejinin Trkiyenin byme ve istihdam hedefleri ile balantsna ve bu hedeflere nasl
hizmet edeceine deinilmitir. nc blmde dnyada bilgi toplumuna dnm
erevesinde mevcut durum ve ynelimlere yer verilirken drdnc blmde Trkiyenin bu
alanda mevcut durumu tespit edilmi ve nndeki frsatlar ortaya konmutur. Beinci blmde
Trkiyenin 2018 ylna kadar uygulamay ngrd politika ve strateji tercihleri ile
hedeflerine yer verilmi, altnc blmde de bu hedeflere ulalmas iin hayata geirilecek
eylemler tanmlanmtr. Yedinci blmde ise Stratejinin uygulanmasnn takibi ve
koordinasyonuna ilikin yaklam ortaya konmutur.

II. BLG TOPLUMU STRATEJSNN ODAI: BYME VE STHDAM
25. Bilgi ve iletiim teknolojileri ekonomik, sosyal ve bireysel yaam youn olarak etkilemektedir.
Says milyar bulan internet kullancs, internet ortamnda giderek daha fazla zaman
geirmekte, renme, elenme, alveri ve sosyal faaliyet ihtiyalarn burada karlamakta,
hayat dijitallemektedir. Ekonomilerde mevcut retim, tketim, birikim ve blm sreleri
dnmekte; yeni rn ve hizmetlerin pay ve etkisi artmakta; i dnyasnn rekabet gc
asndan bu teknolojilere sahip olma ve bu teknolojileri etkin biimde kullanabilme yetenei
daha belirgin hale gelmekte; i modelleri ve igc piyasas deiime uramaktadr. Bilgi ve
iletiim teknolojilerini ve bilgiyi etkin kullanan lkeler uluslararas rekabet avantaj kazanmakta,
kresel rekabet koullarnda bu aratan etkin olarak yararlanamayan lkeler ise yarn dnda
kalmaktadr.
26. OECD lkelerinde, 2009 yl itibaryla zel sektr toplam katma deerinin yzde 8,3n, zel
sektr istihdamnn ise yzde 6sn oluturan BT sektr, katma deeri yksek, dinamik ve
nitelikli istihdam oluturan bir sektrdr. BT sektrnn geliimi bu sektrn GSYHye
yapaca dorudan katknn yan sra, dier sektrlerin geliimi iin de kritiktir. BT rn ve
hizmetlerinin dier sektrlere nfuzu; ekonominin geneli ve tm sektrler iin yenilik
sistemlerinin etkinlemesi, yeni rn/hizmetlerin retilmesi, tedarik, retim, sat gibi tm
srelerde maliyet avantaj, verimlilik art elde edilmesi ve yeni pazarlara eriimi mmkn
klmaktadr.
27. BTin geleneksel sektrlere nfuzu ile bu sektrlerdeki mevcut rn ve hizmetlerin iinde BT
pay artmaktadr. rnein, geleneksel imalat sanayi alanlarndan otomotiv sektrnde yazlm
giderek daha nemli bir girdi ve maliyet kalemi haline gelmekte, st seviye hibrit aralarda
milyonlarca satr yazlm kodu yer almaktadr. Finans, lojistik, ulatrma, enerji, salk, afet
ynetimi gibi alanlarda internet ve BT uygulamalar hizmet retimi ve sunumunun asli unsuru
haline gelmitir.
28. Hayatn dijitallemesi eiliminin bir sonucu olarak saysal ierik hzla bymektedir. Geleneksel
endstrilerin bilgi teknolojileri ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas ile birlikte artan
veri hacminin, verimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn gelitirme gibi alanlarda yenilikiliin
yeni kaynaklarndan biri olaca ngrlmektedir.
29. Bilgi ve iletiim teknolojileri ile i yap biimlerinin kkl bir ekilde deiime uramasyla
birlikte, meslek tanmlar deimekte, bir yandan baz meslekler ortadan kalkarken, dier
yandan nitelikli insan gc a ortaya kmaktadr. zellikle otomasyon sistemlerinin
yaygnlamas ve bireylerin elence, alveri, tketim, haber alma gibi konularda
alkanlklarnn deimesi baz sektr ve mesleklerde i kaybna yol amaktadr. Buna karn,
BTi youn olarak kullanan, bilgiye dayal sektrlerin ve i kollarnn domas ve yeni pazarlara
eriim imkn, yeni istihdam olanaklar yaratmaktadr.
30. BTteki gelimeler siber gvenlik uzman, veri analisti, sosyal medya uzman gibi pek ok yeni
meslein ortaya kmasna yol amaktadr. BT sektr yannda, dier sektrlerde de BT
uzman istihdamnn toplam istihdam ierisindeki paynn giderek artt grlmektedir. te
yandan, pek ok meslek de byk bir dnm geirmekte ve neredeyse BTi etkin biimde
kullanmadan icra edilemez hale gelmektedir. Benzer ekilde, temel BT becerileri pek ok
meslek iin nemli bir tercih nedeni haline gelmekte, bu durum bireylerin BT becerilerini
kazanmasn zorunlu klmakta, BT ile ilikili istihdamn toplam istihdam iindeki pay nemli
lde artmaktadr.

31. BT uzmanlarna ve BT ile ilikili yeteneklerin varlna duyulan ihtiya giderek artmaktadr.
rnein, ABde 2010-2015 dnemi iin yaplan senaryo bazl tahminlerde BT tabanl
yeniliklerin sektrlere hzl nfuz ettii senaryoda 669 bin nitelikli eleman a olaca
ngrlmektedir.
32. Verimlilik, lkelerin rekabet gc ve kii bana gelirdeki artn nemli bir gstergesi
konumundadr. BT kullanmnn verimlilik zerindeki etkisi son 20 ylda ok sayda almaya
konu olmutur. Bu kapsamda Avrupa Komisyonu tarafndan 2010 ylnda yaplan bir almada,
2003-2007 yllar arasnda, Amerika Birleik Devletlerinde (ABD) emek verimliliindeki yzde
1,8lik yllk ortalama bymenin 0,50 puanlk ksmnn BT sermayesindeki derinlemeden, 0,56
puanlk ksmnn ise BT kaynakl toplam faktr verimliliinden geldii ortaya konulmutur. Ayn
dnemde, AB yllk yzde 1,85lik benzer bir emek verimlilii bymesi gstermesine ramen,
bu bymeye BT sermayesindeki derinleme 0,27 puanlk, BT kaynakl toplam faktr
verimlilii ise 0,31 puanlk katk salayabilmitir.
ekil 5 - ABD ve ABde Ortalama Emek Verimlilii Bymesi ve Kaynaklar, Yzde, 2003-2007
2,0
0,46
1,5
0,93 BT Kaynakl Olmayan TFV
0,09
0,19 BT D Sermaye
1,0
nsan Sermayesi
0,56 0,21
BiT Kaynakl TFV
0,13
0,5 BT Sermayesi
0,31
0,5
0,27
0,0
ABD AB
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupann Saysal Rekabetilii Raporu, 2010

33. lkemizde de BTin ekonomiye olan etkilerini ortaya koyan almalar bulunmaktadr. TBSAD
tarafndan 2012 ylnda yaptrlan bir almada, BT yatrmlarnn GSYHdeki paynda yzde
1lik artn kii ba geliri yzde 1,6-1,8 civarnda artrd ifade edilmektedir. 2012 ylnda
YASED tarafndan hazrlatlan baka bir almada ise BT sektr byklnn GSYH iindeki
paynn gelimi lkeler ortalamasna gelebilmesi iin 2011 yl itibaryla 15,2 milyar dolar daha
byk olmas gerektii ifade edilmektedir. Sektrn bu bykle ulamas halinde BTin
salad verimlilik art nedeniyle ekonominin genelinde 12,2 milyar dolar dzeyinde ek
byme salanaca belirtilmitir.
34. Bilgi Toplumu Stratejisi hazrlklar kapsamnda ayr bir almayla, belli alanlarda BT
sektrnn geliimine ve bu teknolojilerin nfuzuna ynelik politikalarn ekonomik byme ve
istihdama olan katks ele alnmtr. Bu kapsamda, yrtlecek baz programlarn ekonomi
zerindeki etkisi, yatrm, tketim, ihracat ve ithalat zerindeki dorudan etkilerini girdi olarak
alan bir kresel makroekonomik model vastasyla incelenmitir. Bu dorudan etkiler, dnya

rnekleri, hedef pazarlar, mevcut uygulamalar erevesinde yaplan analizlerle hesaplanmtr.
(Kutu 1)
Kutu 1 - Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporu Sonular
Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi kapsamnda hazrlanan almalardan biri

Makroekonomik Projeksiyonlar ve Frsatlar Raporudur. Raporun amac Trkiyenin mevcut durumu,
kresel eilimler ve lkeye zel durumlarn ortaya kard frsatlarn belirlenmesi ve bunlarla ilgili
senaryolarn oluturularak makroekonomik etkilerinin hesaplanmasdr. Raporda Oxford Ekonomik
Modelinden istifade edilmitir. Analizler, BTin ekonominin genelinde yaratt retkenlik etkisinin
olmad, dk retkenlik etkisinin olduu veya yksek retkenlik etkisinin olduu varsaymlar
altnda yaplmtr.
Raporda 5 senaryo ngrlmtr:
1- Trkiyenin blgesel veri merkezi olmas ve bulut biliimin yaygnlatrlmas,
2- Trkiyenin geni apl yeni nesil genibant yatrmlar yapmas
3- Frsatlar Artrma ve Teknolojiyi yiletirme Hareketi (FATH) Projesinin yerli BT sektrnn
geliimine destek vermesi
4- Trkiyenin blgesel e-ticaret merkezi olmas
5- ncelikli yazlm alanlar etrafnda kmelenme salanmas (savunma, salk, mobil
uygulamalar/oyun)
Bu 5 senaryonun sonular aadaki grafikte zetlenmektedir:
ekil - Senaryo Baznda Yatrm-Getiri Oran
10
9 8,7
8,3
7,8
8 7,4 Senaryo 1
7
7
5,8 5,9 Senaryo 2
6 5,5
5
4,3 Senaryo 3 *
4
3,1
2,8 Senaryo 4
3
2,2
2
1,3
Senaryo 5
1 0,5
0
retkenlik Etkisi Olmadan Dk retkenlik Etkisi Yksek retkenlik Etkisi
* Senaryo 3te retkenlik varsaymlar yerine dk ve yksek katma deer varsaymlar yaplmtr.
Bu almann sonularna bakldnda, birim yatrm bana salanacak GSYH art itibaryla en
yksek getirinin blgesel e-ticaret merkezi olma ve ncelikli yazlm alanlar etrafnda kmelenme

senaryolar ile birlikte salanaca grlmektedir. FATH Projesinin ise eitime yaplan uzun dnemli
bir yatrm olmas dolaysyla, nmzdeki 10 ylda ekonomi zerindeki etkilerinin snrl olaca
deerlendirilmektedir. Dier yandan elde edilen sonularda, FATH Projesi yatrmlarnn geri
dnnn artrlmas amacyla yerli katma deerin ykseltilmesine ynelik tedbirlerin alnmas
gerektii grlmektedir.
5 senaryo dhilinde, 2013 yl fiyatlaryla 10 yllk sre zarfnda (2014-2023) yaplacak 24 Milyar
TLlik yatrmn 52-86 milyar TLlik GSYH art getirecei hesaplanmtr. Dolaysyla bu senaryolar
dhilinde yaplacak 1 TLlik yatrm 2,2-3,6 TLlik GSYH art salayabilecektir. 2010 yl itibaryla 183
bin kii olan BT sektr istihdamnn, sadece ngrlen 5 senaryonun yrtlmesi durumunda
dahi, yzde 27lik art ile 233 bin kiiye ulaabilecei ngrlmektedir.
35. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan ile hayata geirilecek eylemlerin; biliim
sektrnn gl ve rekabet gc yksek bir yapya kavuturulmas, BTin dier sektrlere
nfuzunun artrlmas ve internet giriimlerinin geliimlerine uygun bir ekosistemin
oluturulmas suretiyle ekonomide byme ve istihdam artn desteklemesi ngrlmektedir.
Dier yandan; genibant altyaplarnn tesisi, yetkin biliim personelinin teminine ynelik
almalar, bilgi toplumuna dnm srecinin gerektirdii hukuki altyapnn hayata geirilmesi
suretiyle bilgi gvenlii ve kullanc gveninin tesisi, yeniliki biliim zmlerinin kent hayat,
yeil biliim, e-salk, bilginin etkin kullanm gibi alanlarda hayata geirilmesi ve kamu
hizmetlerinde kullanc odakllk ve etkinliin salanmas gibi destekleyici almalar ile biliim
sektrnn ekonomiye katksnn etkin biimde aa karlmas salanacaktr.

ekil 6 - 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisinde Eksenler ve Odak
Bilgi Toplumu Stratejisi (2014-2018)
Byme ve stihdam
Eksenler
Bilgi Teknolojileri Genibant Altyaps ve

Sektr Sektrel Rekabet
Nitelikli nsan Kayna

BTin Topluma Nfuzu
ve stihdam
Bilgi Gvenlii ve BT Destekli Yeniliki

Kullanc Gveni zmler
nternet Giriimcilii ve Kamu Hizmetlerinde

e-Ticaret Kullanc Odakllk-Etkinlik

III. KRESEL DURUM VE YNELMLER
Bilgi Teknolojileri Sektr
36. BT sektr ekonomik ve sosyal hayatn tm alanlarn etkileyen yatay bir sektr haline
gelmitir. Hayatn dijitallemesi ile birlikte BT rn ve hizmetlerine olan bamllk artmaktadr.
Sektr, dier sektrlerde yeni rn ve hizmetlerin ortaya kmasna, yeni ve daha etkin i yap
yntemlerinin gelitirilmesine ve retkenliin artmasna imkn salamaktadr. BT sektrnde
ortaya kan katma deerin paylamnda lek ekonomisi ve teknolojiye dayal rekabet
faktrleri belirleyicidir. BT sektr en fazla Ar-Ge yatrm yaplan ve giriim sermayesi eken
sektr konumundadr.
37. BT sektrnn dnya ekonomisindeki pay 2007 ylnda yaklak 1,5 trilyon dolar iken 2011 yl
itibaryla bu rakam yaklak 1,7 trilyon dolar olarak gereklemitir. Bu byklk dnya
ekonomisinin yzde 2,5ine karlk gelmektedir. Pazar ierisinde BT hizmetlerinin pay yzde
33, paket yazlmn pay yzde 18 ve iletiim ekipmanlarn da ierecek ekilde donanmn pay
yzde 49dur.
38. Yksek gelitirme maliyetlerinden dolay lek ekonomisine dayal kresel paket yazlm pazar
kresel oyuncularn hkimiyetindedir. Paket yazlm pazarnda yerel oyuncularn faaliyetleri
zel yazlm gerektiren ya da mteriye yaknln nemli olduu alanlarla snrl kalmaktadr.
39. Kresel BT hizmet ihracatnn toplam hizmet ihracat ierisindeki pay, UNCTAD verilerine gre
on ylda iki kata yakn artarak, 2011 yl itibaryla yzde 5,7ye ulamtr. Gelimekte olan
lkeler, paket yazlm sektrnden farkl olarak, BT hizmetleri sektrnde dnya ticaretinden
nemli paylar alabilmektedir. Bu pay, zellikle dnyada lider konumda olan Hindistann
etkisiyle, 2000 ylnda yzde 14,2 iken 2011 yl itibaryla yzde 30,4 olmutur. BT hizmet
ihracatnda Hindistann yan sra in ve srail gibi lkeler de nemli gelimeler kaydetmektedir.
40. Donanma olan kresel talep artyor olmasna ramen, verimlilik art ve artan rekabetle
birlikte fiyatlar dmekte ve donanm sektrnn dnya ekonomisindeki pay azalmaktadr.
Donanm retiminde in ak ara liderliini srdrmekte olup, Asya lkeleri kresel donanm
retimini domine etmektedir. Bununla birlikte Trkiyenin yakn corafyasnda, donanm
pazarndaki payn artran lkeler de mevcuttur. Dou Avrupa lkelerindeki donanm retimi,
toplam retimin yzde 5'ini amasa da nemli gelime gstermi, 1996-2008 yllar arasnda
Macaristan, ek Cumhuriyeti, Polonya ve Slovakya gibi lkelerin donanm ihracat yllk yzde
30 civarnda artmtr. Bu lkelerin ihracatlar, ihracat kmelenmeleri oluturma politikalarnn
bir sonucu olarak, Macaristan'da iletiim, ek Cumhuriyetinde bilgisayar ekipmanlar, Polonya
ve Slovakyada tketici elektronii gibi alt sektrlerde younlamtr.
41. Geleneksel endstrilerin BT ile dnm ve hayatn saysal ortama kaymas BTye olan talebi
artrmaktadr. Artan talep ve deien ihtiyalara bal olarak BT sektr ierisinde bulut biliim,
byk veri, oyun, mobil uygulamalar ve gvenlik gibi alanlar ne kmaktadr.
42. Bulut biliim, BTin kullanmnda etkinliin ve kullanm younluunun artmasna ve zellikle
yeni giriimlerin yksek miktarda BT yatrmlar gerekmeksizin hayata geirilmesine imkn
tanmaktadr. Dier taraftan, sunulan bulut biliim hizmetleri kalitesinin tanmlanabilir ve
llebilir olmas ve yasalarla gvence altna alnmasna ynelik araylar devam etmektedir.
Gelimi lkeler, kamuya zel bir bulut hizmeti gelitirmekte ya da zel sektrden hizmet
alarak kamu bilgi sistemlerini buluta tamaktadr. Kamuda bulut biliim hizmetleri kullanmnn
yaygnlamas, KOBlere ynelik bulut biliim pazarnn olgunlamas asndan da kritik bir

nem tamaktadr. Kresel BT hizmetleri pazar ierisinde en fazla gelimesi beklenen alan
bulut biliim hizmetleri pazardr. 2012 yl itibaryla 40 milyar dolar byklnde olan pazarn,
yllk ortalama yzde 24 byme ile 2016 ylnda 98 milyar dolara ulamas beklenmektedir.
43. Sosyal hayatn dijital ortama kaymas ve yeni nesil mobil cihazlarla birlikte oyun sektrnn
bymesi ve bu kapsamda evrimii konsol oyunlar, mobil/tablet oyunlar ve sosyal oyunlarn
paynn artmas beklenmektedir. Sosyal ve mobil oyunlar, pazara giri bariyerinin dk olduu
alanlar olup, byk irketler yannda bireysel gelitiriciler de bu pazardan pay alabilmektedir.
44. Akll cihaz kullanmndaki arta paralel ekilde, 2008-2011 yllar arasnda yllk yzde 48
byyen mobil uygulama pazarnn nmzdeki dnemde de hzl bymesini srdrecei ve
2016ya kadar tketici yazlm harcamalarnn yarsnn mobil uygulamalardan oluaca tahmin
edilmektedir. Mobil uygulama pazar, reklam sektr ve e-ticaret iin de giderek nemi artan
bir platform sunmaktadr.
45. nmzdeki on yl iinde saysal ortamdaki veri hacminin 44 kat artmas beklenmektedir. Bu
byk hacimli veri verimlilik, maliyet, hizmet sunumu ve rn gelitirme gibi alanlarda nemli
potansiyel barndrmaktadr. Nitekim OECD byk veriye dayal yenilikilii bymenin yeni
kaynaklarndan biri olarak nitelendirmektedir. Byk veri pazarnn nmzdeki senelerde
ylda yaklak yzde 60 byyerek 2016 ylnda 53,4 milyar dolar seviyesine ulaaca
ngrlmektedir. zellikle ilikisel olmayan veri taban sistemleri ile i zeks ve veri analitii
uygulamalarna olan talep artacaktr. Gelimi lkeler, eitim ve istihdam politikalarnda byk
verinin beraberinde getirdii nitelikli insan gc ana zm aramakta, bu alana ynelik Ar-
Ge programlarna nemli kaynaklar ayrmaktadr.
46. nternet ortamnda gven, gvenlik ve mahremiyetin salanmas ihtiyac ve gittike gelien
siber gvenlik tehditleri, bu alana ayrlan kaynaklar artrmakta; yeni teknoloji, sre ve i
modellerini tetiklemektedir. Siber gvenlik alannda giderek artan sayda firma mobil risk
ynetimi, gvenlik aklarnn denetimi, saysal kimlik ve yetkilendirme ynetimi gibi farkl
alanlarda yeni rn ve hizmetler sunmaktadr. Ayrca, kiilerin ve irketlerin saysal ortamdaki
verilerini kontrol edebilmesi ve bu verilerden fayda salayabilmesine ynelik yeni firmalar
ortaya kmaktadr. 2012 ylnda 38,3 milyar dolar seviyesinde olan bilgi gvenlii hizmetlerine
ynelik kresel harcamalarn 2015 ylnda 49 milyar dolar aaca tahmin edilmektedir.
47. BT son on yldr tm patent bavurular ierisindeki yzde 35-40lk payn korumaktadr. BT
sektr Ar-Ge faaliyetlerine ayrlan kaynak itibaryla da dier sektrlerin nnde yer almakta
olup, bu sektrn 300 milyar dolara yakn Ar-Ge harcamalar tm dnyada yaplan zel sektr
Ar-Ge harcamalarnn yaklak 5'te 1'ini oluturmaktadr. Kresel BT Ar-Ge harcamalarnn
yarsndan fazlas, yaklak 5'te 1'i lke dnda olmak zere, ABD firmalar tarafndan
yaplmaktadr. Dier yandan, Asyann BT Ar-Ge harcamalar ierisinde paynda art
gzlenmektedir. BT, giriim sermayesi yatrmlarnn yarsndan fazlasn eken ana odak
olmaya devam etmektedir.
Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
48. nternetin hayatn her alanna nfuz ettii gnmzde internete olan talep artmtr. nternet
kullanm oranlarndaki art, video ierik orannn ykselmesi, yeni teknolojilere gre deien
ihtiyalar ve yaknsamann da etkisiyle artan veri trafii, daha yksek bant genilii ihtiyac ve
talebini dourmu olup bu talep srekli olarak artmaktadr. Hem kullanc saysnn artmas hem
de internetin her alanda var olmas zellikle de mobilitenin etkisiyle dnya genelinde veri

trafiini artrmtr. 2012-2017 dneminde dnya genelindeki veri trafiinin yaklak kat
artmas beklenmektedir. Dier yandan dnya genelinde internet veri trafiinin ierisindeki
mobil internet veri trafiinin pay giderek artmaktadr. 2012-2017 dneminde mobil internet
veri trafiinin 13 kat artmas beklenmektedir. Bu durum yksek hz ve kalite salayan yeni nesil
eriim ebekelerinin gerekliliini ortaya karmtr.
49. Mevcut genibant ebekelerinde kullanlan bakr kablo altyaps yerini IP tabanl yeni nesil
eriim ebekelerine brakmaktadr. Yeni nesil eriim ebekelerinde sabit altyapda fiber
teknoloji; mobil altyapda ise LTE ne kan ve yaygnl artan teknolojiler olarak
grlmektedir.
50. Artan bant genilii ihtiyacn karlamak iin fiber altyapya gei bariz bir eilim olarak ortaya
kmtr. Yksek maliyetine ramen salad hz ve kalite avantajlarndan dolay fiber teknoloji
sabit genibant hizmetleri ierisindeki payn giderek artrmaktadr. Temmuz 2012 itibaryla
dnya apnda 100 milyon fiber internet abonesi bulunmaktadr. zellikle Uzakdou lkeleri,
ulusal genibant stratejileri dorultusunda belirledikleri hedeflere ulaabilmek iin fiber
altyapya arlk vermitir. Tm genibant balantlar ierisindeki fiber balant oranlarna gre
2012 yl itibaryla Japonya yzde 66,7, Gney Kore ise yzde 61,1 ile bu alanda dnya lideri
konumundadr.
51. Mobil veri trafiindeki byk art mobil pazarda da yeni nesil eriim ebekelerine olan ihtiyac
gndeme getirmi ve 4N haberleme teknolojilerinden LTEyi ne karmtr. Dnya genelinde
Temmuz 2012 itibaryla 60 milyon LTE abonesi mevcuttur. Yine ayn dnem itibaryla toplam 45
lkede LTE hizmeti aktif olarak verilirken 101 lkede LTE yatrmlar bulunmaktadr. LTEdeki bu
geliim hz 3N-4N arasndaki geiin 2000li yllarda yaanan 2N-3N arasndaki geiten daha
hzl gerekletiini gstermektedir. Mart 2013 itibaryla ABDde 47 milyon, Gney Korede 20
milyon LTE abonesi bulunmaktadr. Bu saynn 2017 ylnda dnya genelinde 1 milyara ulamas
beklenmektedir. zellikle artan akll cihaz sahipliinin bu sonuta etkisi bulunmaktadr.
Gelimi lkelerde 2012 yl itibaryla akll telefon sahiplii yzde 56,3 gibi yksek bir
orandayken gelimekte olan lkelerde bu oran yzde 14,5te kalmtr.
52. Elektronik haberleme sektrnde sunulan hizmetlerin yksek maliyetinden kaynaklanan
sorunlarn almas, tketicilerin eriim maliyetlerinin drlmesi ve sektrn bymesi iin
kalc ve etkin rekabet ortamnn salanmasnda altyapya dayal rekabet n plana kmaktadr.
Hizmete dayal rekabet baz avantajlar salamasna ramen, altyapya dayal rekabet,
iletmecilere ebeke ve maliyet kontrol salamas, sermaye yaratmas ve ngrlebilir bir
gelecek sunmas bakmndan tercih edilmektedir. Dnya genelinde dzenleyici kurulularn da
altyapya dayal rekabeti salamaya ynelik dzenlemeler yaptklar grlmektedir.

ekil 7 - OECD lkelerinde Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Aralk 2012 ve Mbps Bana
Ortalama Genibant Maliyeti, Eyll 2012
45 1,8
Mbps Bana Ortalama Genibamt Maliyeti, Yzde

Sabit Genibant Abone Penetrasyonu, Yzde
40 1,6
35 1,4
30 1,2
25 1
20 0,8
15 0,6
10 0,4
5 0,2
0 0
Dier Fiber Kablo DSL Maliyet
Kaynak: OECD Genibant Portal

53. Yeni nesil eriim ebeke altyap maliyetlerinin yksek olmas ve yatrm yapan iletmeci
asndan yatrmn geri dnnn uzun yllar almas, bu altyaplara ynelik devlet desteini
gndeme getirmektedir. Dorudan devlet desteiyle altyapnn yapld (Avustralya, Katar,
Singapur ve Brezilya vb.) lkeler olduu gibi, ksmi yatrm desteinin olduu (Gney Kore,
Fransa ve Malezya vb.) lkeler de bulunmaktadr. Yaygn ve yksek kaliteli genibant eriiminde
dnya lideri konumunda olan Gney Korede 2012 sonu itibaryla sabit genibant abonelerinin
toplam hane saysna oran yzde 96, mobil genibant abonelerinin toplam nfusa oran ise
yzde 100dr. Toplam nfusu 50 milyon olan Gney Korede 2012 sonu itibaryla 13,2 milyon
fiber internet abonesi bulunmaktadr. Gney Kore hkmeti 2008-2012 dneminde gelitirdii
bir politika kapsamnda Ar-Ge giriimlerine fon salayarak ve Ar-Ge almalar, pilot hizmetler
ve teknolojiler, pilot proje uygulamalar, ekirdek teknoloji gelitirme ve evre
koordinasyonuna ynelik almalara dhil olarak altyap kurma almalarna destek olmutur.
Bu dnemde verilen 2,3 milyar dolarlk destek yaklak 69 milyar dolar yatrm yaplmasn
salamtr. Dorudan veya ksmi devlet destei uygulanan lkelerde ayrca yatrmcnn nn
amak iin mkerrer yatrmlarn nlenmesi, dzenleme muafiyetlerinin getirilmesi, kaz
maliyetlerinin drlmesi ve spektrum politikalarnda yenilik gibi mevcut dzenlemelerde
deiikliklere gidilmitir.
54. Birok lke ulusal genibant stratejileri dorultusunda iddial hedefler belirlemektedir. Bunlar
arasnda ne kan rnekler aada gsterilmektedir:

Tablo 2 - Seili lkelerin Genibant Hedefleri
lkeler Hedef Yl Hz Aklama

100 Mbps (ndirme
En az 100 milyon nfus iin
ABD 2020 Hz), 50 Mbps (Ykleme
hedeflenmektedir.
Hz)
Hanelerin en az yzde 50si iin
AB 2020 100 Mbps
hedeflenmektedir.
2020 itibaryla yzde 93lk
Avustralya 2016 100 Mbps
kapsama oran hedeflenmektedir.
Tm haneler iin
Gney Kore 2020 10 Gbps
hedeflenmektedir.
30 bin 803 km uzatma ieren
altyapyla 2014te 40 milyon hane
Brezilya 2014 5 Mbps
halk ve 4283 belediye
kapsanmaldr.
Hanelerin yzde 95inin, iyerleri
ve resmi dairelerin ise yzde
Katar - 100 Mbps
100nn kapsanmas
hedeflenmektedir.
55. Mobil iletiimin temel kayna olan spektrumun etkin ve dengeli kullanmna ihtiya
duyulmaktadr. Spektrum politikalar mobil iletiim sektrndeki rekabeti etkileyebilecek
nemdedir. AB, lkelerin spektrum politikalarna ilikin kararlarnda rekabetin zarar grmemesi
ynnde bir yaklam vurgulamaktadr. ABDde ise FCC, hazrlad Ulusal Genibant Plannda
spektrumun bir ksmnn teknoloji tarafsz olarak kullanma almasn nermitir.
56. erik datmn internet zerinden yaparak son kullancya ulaan hizmet salayclar (OTT)
hem yaygn kullanlan hizmetleri sunmakta hem de veri trafiinin byk ounluunu
oluturmaktadr. Deien telekomnikasyon pazar yapsnn etkisiyle de herhangi bir
yetkilendirme ve ykmlle tabi olmadan hizmet veren OTTler, dnya telekomnikasyon
sektrnden ald pay giderek artrmakta, sektrde altyap ileten ve iletmek isteyen
yatrmclar finansal adan zor durumda brakmaktadr. Dnya genelinde hzla artan veri
trafiine ramen gelirler ayn oranda artmamaktadr. Bu durumun olumasnda sektrdeki kr
marjnn giderek dmesinin ve lisans creti, vergi, vb. maliyetleri olmayan OTTlerin sektrden
giderek artan oranda pay almasnn etkisi vardr. Gelirlerde, veri trafiindeki arta paralel
olacak ekilde bir art olmamas, altyap yatrm yapan telekomnikasyon firmalarnn yeni ve
maliyet gerektiren yatrmlarn engellemekte, altyap yaygnlndaki ilerlemeyi
yavalatmaktadr.
Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
57. BT ile ekonomilerin ihtiya duyduu insan kayna ve istihdam arasnda dorudan ve dolayl
ilikiler bulunmaktadr. BT baz i alanlarnn ortadan kalkmasna neden olurken yeni i
alanlarnn ortaya kmasna imkn tanmaktadr. BT uzaktan alma ve esnek alma
biimlerinin gelimesini salamtr. Bu sayede igcnde verimlilik artlar grlrken
engelliler, ev kadnlar ve renciler gibi kesimler iin daha iyi bir yaam dengesi ve iletmeler
iin de dk maliyetler salanabilmektedir. Dier yandan, BT destekli otomasyon sistemleri

ve yeni i modellerinin ortaya kmas mevcut insan kaynann yetkinliklerinin gelimesini
zorunlu klmaktadr.
58. BT, otomasyonu yaygnlatrmasyla dk eitimli igcnn istihdamnda ve rutin ilemler
gerekletiren orta seviyede eitimli kii istihdamnda azalmaya sebep olmakla birlikte, eitimli
igc asndan yeni i kollarnn ortaya kmasna neden olmutur. 2012 ylnda 30 lke
dikkate alnarak yaplan bir aratrmaya gre internetin geliimiyle beraber kaybolan 1 iin
karl olarak 3,1 yeni iin ortaya kt grlmtr. Trkiyenin de iinde bulunduu 8 lke
(Trkiye, Arjantin, Macaristan, Malezya, Meksika, Fas, Tayvan, Vietnam) iin bu oran 3,2 iken
Rusya, Hindistan ve inde 3,5tir.
59. BT sektrnde nitelikli insan gc talebi dnya genelinde artmaktadr. Buna paralel olarak BT
sektrndeki istihdam art dier sektrlere oranla daha yksek gereklemektedir. 2009-2011
dneminde AB lkelerinde istihdam edilen toplam kii says yzde 0,2 azalrken, BT
sektrnde yzde 2,1lik istihdam art meydana geldii grlmektedir. OECD lkelerinde ise
2009 yl itibaryla zel kesim istihdamnn yzde 6sn oluturan BT sektrnde 1995-2009
dneminde yllk yzde 0,8 istihdam art gereklemi olup bu rakamn toplam zel kesim
istihdam artndan yksek olduu grlmektedir.
60. BT sektrnde salanan bu artn kaynann yazlm ve BT hizmetleri olduu grlmektedir.
OECD lkelerinde, donanm istihdam giderek azalan bir eilim gstermekte, yazlm ve BT
hizmetlerinin istihdam giderek artmaktadr. 1995-2009 yllar arasnda OECD lkeleri genelinde
yazlm ve BT hizmetlerinde yzde 2lik bir istihdam art yaanrken ayn dnemde donanm
sektrnde yzde 1,9luk azalma olmutur. lke rneklerine bakldnda 2008-2011 yllar
arasnda ngilterede donanm sektr yzde 6,5 istihdam kayb yaanrken Almanyada yazlm
ve BT hizmetlerinde yzde 3lk istihdam art olmutur.
61. BT sektrndeki artan igc talebine karn arzn bu konuda nitelik ve nicelik olarak yetersiz
kald grlmektedir. ABde 2010-2015 dnemi iin yaplan senaryo bazl tahminlerde BT
alannda ihtiya duyulan niteliklerde insan kayna arznn salanamayaca ngrlmtr.
2015 ylnda, dk ekonomik bymenin esas alnd senaryoda 86 bin 500 nitelikli eleman
a tahmin edilirken BT tabanl yeniliklerin sektrlere ok hzl nfuz ettii senaryoda bu
an 669 bin olmas beklenmektedir.
62. gc talebindeki artn nitelik ve nicelik olarak karlanabilmesi amacyla lkeler kendi
koullarn dikkate alan stratejiler gelitirmektedir. Avrupa iin Saysal Gndem kapsamnda
nitelikli igc yetitirmeye ynelik eylemlere yer verilmekte, ye lkeler ise bu dorultuda
kendi stratejilerini belirlemektedir. rnein, Avusturya BT eitiminin kalitesini artrmay,
rencilere dijital yetkinlik kazandrmay, e-yetenekleri gelitirmeyi ve e-ierme faaliyetlerine
arlk vermeyi temel hedefler olarak belirlemitir. Ayrca, AB Dijital ler iin Byk Koalisyon
Program ile nitelikli BT uzmanlarnn arznn artmasn ve nitelik uyumazln en aza indirmeyi
hedeflemektedir. Program kapsamnda, BT alannda kariyerin cazibesinin artrlmas ve eitim
programlarnn oluturulmas, renci ve iverenlerin beklentileri dorultusunda mesleki
eitimdeki ve niversitelerdeki mfredatn gzden geirilmesi gibi faaliyetlere yer
verilmektedir. rlandada nitelikli BT uzman ve ynetici an gidermek amacyla kamu
kurumlar ve meslek birlikleri ibirlii ile bir eylem plan hazrlanmtr. Bu kapsamda, ksa
vadede, staj programlar, i arayan kiilere destek program oluturulmas, uzun vadede ise
lisans blmlerinde eitim grenlerin matematik yeteneinin gelitirilmesi, lisans eitimlerinin
zel sektr ibirlii ile glendirilmesi gibi eylemlere yer verilmitir.

63. BT alannda sektrn yapsn ve ileyiini deitiren yeni alanlardaki mesleklere olan talep
artacaktr. Bu kapsamda byk veri alannda veri bilimcileri, bilgi gvenlii alannda siber
gvenlik uzmanlar ve eitli sektrlerdeki akll uygulamalar gelitirecek uzmanlar gibi talebin
yksek olaca alanlar gze arpmaktadr.
64. BT alanndaki eitimin gelitirilmesi yannda lkeler eitim politikalarnda biliim teknolojileri
yetkinlikleri genel seviyesini artrmak amacyla farkl yaklamlar da benimseyebilmektedir.
Bunlardan en dikkat ekeni ABDde orta retim dzeyinde yazlm kodu gelitirmeyi
zendirmeye ynelik olarak balatlan programdr.
65. BTin istihdam piyasasna olan bir dier etkisi i bulma platformlar zerinden i arayanlarla
iverenleri buluturmasdr. Bu sayede iin gerektirdii niteliklere uygun eleman hzl ve etkin
ekilde bulunabilmektedir. Bu platformlarn kullanm yaygnlnn dnya genelinde artmakta
olduu gzlenmektedir.
Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
66. BTin kullanm dnya genelinde hzla yaygnlamaktadr. Ne var ki kullanm younluu ve
nitelii asndan blgeler ve lkeler arasnda belirgin farkllklar bulunmaktadr. 2012 yl
itibaryla, internet kullanm oranlar Avrupada yzde 75, Amerika'da yzde 61, Asya-Pasifik'te
yzde 32, Afrika'da ise sadece yzde 17'dir. Dier yandan, dnya genelinde 4 milyarn zerinde
insan henz internetle tanmamtr.
67. Pek ok lke BTin kullanmn yaygnlatrmak iin kapsaml politikalar yrtmektedir.
Gelimekte olan lkeler eriim altyapsnn yaygnlatrlmasna, cihaz ve eriim fiyatlarnn
drlmesine, bireylere temel BT becerilerinin kazandrlmasna odaklanrken, gelimi
lkeler bireylerin saysal yetkinliklerinin gelitirilmesine, dezavantajl kesimlerin BT ile
tanmasna ve ierik ve uygulama ekosisteminin gelimesine ynelik almalar yrtmektedir.
68. Telemerkezler, bireylerin eriim imknlarnn artrlmasnda ve saysal becerilerinin
gelitirilmesinde pek ok lkede etkili bir ara olarak kullanlmaktadr. ounluu gelimekte
olan lkelerde olmak zere farkl adlar altnda faaliyet gsteren yaklak 500 bin telemerkezden
ylda ortalama 1 milyar insan faydalanmaktadr. Bu merkezler zellikle eitim amacyla gelimi
lkelerde de kullanlmaktadr. rnein, ngilterede 2010-2012 dneminde 4 binin zerinde
telemerkezde eriim imkn sunulmu ve yaklak 1,2 milyon insana bu merkezlerde eitim
verilmitir.
69. lkelerde son dnemde internete eriimin yasal gvence altna alnmas ynnde bir eilim
ortaya kmtr. AB, elektronik haberleme hizmetlerine iyi kalite ve makul fiyatlarda eriimin
yasal gvence altna alnmasn bir hedef olarak benimsemitir. Bu kapsamda, Finlandiya
genibant eriimini kanuni hak olarak tanyan ilk lke olmutur. 2009 ylnda karlan bir
kanunla en az 1 Mbps hznda makul fiyatlarla genibant eriim hizmeti sunulmas iletmeciler
asndan yasal bir zorunluluk haline getirilmiken bu hakka konu olan internet hznn 2015
ylnda 100 Mbpse karlmas gndemdedir.
70. Bireylerin hayatlarnn ak ierisinde BTten faydalanma istei mobil teknolojilerin cazibesini
artrm; bu kapsamda mobil cihaz sahiplii yaygnlam ve internete eriim mobile kaymtr.
Pil ve ekran teknolojilerindeki gelimeler ile konum bazl akll uygulamalarn hzlandrd mobil
devrim akll telefon sahipliini Bat Avrupa ve Kuzey Amerika lkelerinde yzde 70 dzeyine
ulatrmtr. Akll telefon, tablet, e-kitap okuyucu gibi yeni nesil BT cihazlarnda rekabetin
artmas fiyatlarda azaltc bir etki yapmaktadr. rnein akll telefonlarn fiyatlarnda 2017

ylna kadar dnya genelinde yllk yaklak yzde 8 dzeyinde bir azalma beklenmektedir.
Fiyatlardaki bu de paralel olarak kii bana den BT cihaz saysnn 2015 itibaryla Kuzey
Amerika'da 5,8, Japonya'da 5,4, Bat Avrupa'da 4,4 olmas ngrlmektedir. 2010-2013
dneminde sabit genibant abone says dnya genelinde yllk ortalama yzde 10 artarken
mobil genibant abone says yllk ortalama yzde 40 art gstermitir.
71. Sosyal alar internet kullanmnda en ok ilgi eken ve en etkili kullanlan platform haline
gelmitir. 2012 yl itibaryla internet kullanclarnn yzde 82'si sosyal alar kullanm ve
haftada ortalama 6 saatlik sreyi bu platformlarda geirmitir. Bireylerin iletiim, elence ve
sosyalleme gibi amalarla kulland bu kanallardan; irketler ve kamu idareleri iletiim,
reklam, tantm, hizmet sunumu, karar alma srelerine katlm gibi amalarla
yararlanmaktadr. Alternatif bir iletiim mecras haline gelerek bireylerin kendilerini ifade
imknlarn artran bu alar, dnya genelindeki pek ok toplumsal olayda nemli bir ilev
stlenmektedir.
Kutu 2 - Avrupa iin Saysal Gndem
Avrupa Birliinde, bilgi toplumuna ynelik politikalarn belirlenmesi ve ye lkeler arasnda

egdmn salanmas amacyla e-Avrupa Giriimi (1999), Lizbon Stratejisi (2000), e-Avrupa
2005 (2002) ve i2010: Byme ve stihdam iin Bilgi Toplumu (2005) giriimleri uygulanmtr.
Topluluk bnyesinde 2010 ylna kadar uygulanm olan bu giriimlere ramen, blnm saysal
pazar, genibant altyapda eksikler, yetersiz saysal okuryazarlk ve beceriler, birlikte alabilirlik
eksiklii, yetersiz Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri, sosyal sorunlarn zmnde BTten yeteri kadar
yararlanlmamas, siber sular ve artan gvensizlik riski gibi sorunlarn beklenen dzeyde
alamamas nedeniyle, bilgi toplumuna dnmde beklenen ilerlemeler gerekletirilememitir.
Sz konusu sorunlarn almas amacyla 2010 ylnda Avrupa Komisyonu tarafndan Avrupa iin
Saysal Gndem (Digital Agenda for Europe) Giriimi hayata geirilmitir. Avrupa iin Saysal
Gndem, ABnin akll, srdrlebilir ve kapsayc bymeyi hedefleyen Avrupa 2020 Stratejisinin
7 temel giriiminden birisidir.
Genibant internet hznn ABdeki hanelerin tamam iin en az 30 Mbps, yars iin ise 100 Mbps
olmas, dzenli internet kullanmnn tm bireylerde yzde 75e ve dezavantajl bireylerde ise
yzde 60a karlmas, bireylerin yzde 50sinden fazlasnn e-devlet hizmetlerini kullanmas, kamu
BT Ar-Ge yatrmlarnn iki katna karlmas, bireylerin yzde 50sinin evrimii alveri yapmas,
KOBlerin yzde 33nn evrimii satn almas/sat yapmas Giriimin 2020 yl iin ana hedefleri
arasndadr.
72. BTin eitim-retimin tm aamalarnda eriim ve verimlilii artrc bir unsur olarak
kullanlmasna ilikin pek ok yaklam gelitirilmektedir. rgn eitim kapsamnda, okullarda
biliim altyaps kurulmakta, saysal ders ierikleri retilmekte, aralarnda Hindistan, Peru ve
Portekizin de bulunduu pek ok lke rencilere bilgisayar datmaktadr. BT destekli eitim,
eitimin kalitesini artrmasnn yannda rencilerin saysal becerilerinin geliimine de katk
salamaktadr. Yaygn eitim kapsamnda, diplomal ve BT destekli uzaktan eitim programlar
zellikle yksekretimde hzla yaygnlamaktadr. Dier yandan, milyonlarca insan bilgi ve
becerilerini gelitirmek amacyla niversiteler, bu alanda zellemi irketlerce yrtlen e-
renme platformlar veya sosyal paylam sitelerinden yararlanmaktadr.

73. BT, bireylerin gnlk yaamlarnda kkl deiikliklere yol amakta; bu dnmn
yansmalar haber alma, elence, eitim, kltr, alveri, kamu hizmeti gibi alanlarda tketim
ve hizmet alma alkanlklarnda grlmektedir. Haber alma amacyla radyo, gazete, televizyon
gibi geleneksel medya kanallarn kullananlarn oran azalrken interneti ve sosyal medya
kanallarn kullananlarn oran hzla artmaktadr. Saysal mziin kresel mzik piyasasndaki
pay 2006 ylnda sadece yzde 10 iken, 2013 ylnda yzde 44'e ykselmi olup, ayn orann
2016 ylnda yzde 53 olmas beklenmektedir. Benzer ekilde e-kitap pazar hzla
bymektedir. 2017 itibaryla ABD'de e-kitap satlarnn basl kitap satlarn gemesi
beklenmektedir.
74. Hemen her alanda karlalan bu dnm bata ocuklar olmak zere bireyler asndan
eitli riskleri de beraberinde getirmekte ve BTin topluma nfuzuna olumsuz etki
edebilmektedir. Uygunsuz ierik, oyun bamll, sanal zorbalk, nefret sylemi,
dezenformasyon gibi BTin bilinsiz veya ktye kullanmnn yol at riskler artmaktadr.
Dier yandan, bata sosyal alar ve oyunlar olmak zere youn BT kullanmnn yol at i
performansnn dmesi, zamann iyi deerlendirilememesi, aile ii iletiimin gerilemesi ve
beden salnn bozulmas gibi olumsuz yansmalar da grlmektedir. Bu durum bireylerin
bilinli BT kullanmna ynelik kapsaml politikalarn gelitirilmesi ihtiyacn dourmutur.
Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
75. Bilgi toplumu dnm bireysel ve toplumsal riskler yannda siber saldrlar, biliim sular,
kiisel verilerin izinsiz kullanm, veri hrszl, kullanclarn istismar gibi nemli sorunlar da
beraberinde getirmitir. Bu sorunlar ekonomik kayp, kullanclarda gven eksiklii ve
hizmetlerde kesinti gibi sonular dourabilmekte; bilgi toplumuna dnm srecini
yavalatmaktadr.
76. Bu kapsamda lkeler, BT'in daha yaygn ve gvenli kullanmn temin edebilmek amacyla bilgi
gvenlii, kiisel verilerin korunmas, biliim sularyla mcadele ve gvenli internet gibi
alanlarda ulusal stratejiler gelitirmektedir. Bu ulusal abalar yannda BTin yaygn kullanm ve
zellikle internetin kresel yaps gerei bahse konu alanlarda uluslararas ibirlii de
zorunluluk haline gelmitir. Dier taraftan uluslararas kurulular uluslararas ibirliinin temini,
saldrlara etkin ve annda mdahaleyi salayacak hukuki, kurumsal ve teknik altyap ile
koordinasyon mekanizmalarnn tekil edilmesine ynelik rehber ilke, strateji ve eylem planlar
hazrlamaktadr.
77. Son yllarda gerek lkeler gerekse irketler arasndaki kresel lekteki rekabet sanal dnyaya
tanmtr. lkeler, istihbarat kurulular veya irketlerin kendilerine tehdit veya rakip olarak
grd muhataplarna ynelik kontrol altna alma, bilgi szdrma, zarar verme gibi faaliyetleri
sklkla gndeme gelmektedir. Wikileaks, Stuxnet, Prizma gibi ok boyutlu uluslararas etkileri
olan rnekler mevcuttur. Yaplan bir aratrmaya gre kresel dzeyde faaliyet gsteren
irketlerin siber saldrlar neticesinde 100 bin dolarn zerinde ekonomik zarara urama oran
2007 ylnda yzde 5 seviyelerinde iken bu oran 2013 ylnda yzde 40a ulamtr. Bunun
neticesinde lkeler ulusal gvenliin bir bileeni olarak bilgi gvenliini ele almakta, ellerindeki
bilgi varlklarn saldrlara kar korumak amacyla nlemler almakta, siber savunma ve saldr
ekipleri oluturmaktadr.
78. lkelerin korumas gereken bilgi varlklar arasnda kritik bilgi altyaplar giderek nem
kazanmakta; lkeler bu altyaplara ilikin zel nlemler almaktadr. Kritik altyaplarn kapsam

ve tanm, BTin insan yaamnda daha fazla yer almasyla birlikte zel sektr elindeki bilgi
altyaplarn da kapsayacak ekilde genilemekte ve bu alanda kamu-zel ibirliini (K) esas
alan karar alma ve koordinasyon modelleri ortaya kmaktadr. ABD, 2013 ylnda kard
Ulusal Altyap Koruma Plan ile kritik bilgi altyaplarnn korunmasna ilikin kapsaml tedbirler
alm, bu alanda ilgili taraflarn ibirliine vurgu yapmtr.
79. Gnmzde kiisel verilerin korunmas, bilgi toplumuna dnmn salkl biimde
gerekleebilmesi iin zlmesi gereken nemli bir mesele olarak grlmektedir. BT
hizmetlerinden faydalanan bireylere ait byk aptaki kiisel veri, hizmet sunum srecinde
kayt altna alnmakta, ilenmekte ve nc taraflarla paylalabilmektedir. nmzdeki
dnemde giderek gelien ve eitlenen hizmet ve teknolojiler yoluyla kiisel verilerin
ilenmesinin katlanarak artaca ngrlmektedir. Ancak bu durum kiisel verilerin izinsiz
kullanm ynndeki endielere ve kullanc gveninin azalmasna neden olmaktadr. Bu
kapsamda lkeler kiisel verilerin toplanmas, ilenmesi, kullanm ve paylamna ilikin
kurallar ieren ulusal veri koruma mevzuatlarn oluturmaktadr. Dier yandan uluslararas
kurulular lkelerin veri koruma mevzuatnn gelimesi amacyla rehber ilkeler hazrlamaktadr.
80. Kiisel verilerin korunmas, kresel BT hizmetlerinin yaygnlamas ve lkeler arasnda artan
veri trafii nedeniyle sosyal ve iktisadi adan uluslararas nemi haiz bir konuma gelmektedir.
Bu erevede, lkelerin veri koruma hukuki altyaplarnn uyumlatrlmas abalarnn artt
dikkat ekmektedir. BT hizmetleri alannda korumac yaklam gden baz lkeler veri koruma
mevzuatlarn sklatrarak yabanc irketlerin yerel pazarlarna eriimini zorlatrmakta, bu
yolla yerel BT irketlerine avantaj salamaya almaktadr. BT hizmetleri ihracats lkeler ise
ilikide olduu pazarlarn veri koruma alanndaki gereksinimlerini karlamaya ynelik tedbirler
almaktadr. Youn kiisel veri kullanm olan salk, sigorta, finans gibi geleneksel hizmetlerde
de yurtd pazarlara eriim iin veri koruma mevzuat nem arz etmektedir.
81. AB Veri Koruma Direktifi kiisel verilerin korunmas alannda tm dnyada kabul gren bir
ereve sunmaktadr. Sz konusu Direktif kiisel verilerin kazara kaybn, yetkisiz kiilerin eline
gemesini ve bu kiilerce yasad bir biimde imha edilmesini nlemek amacyla uygun teknik
ve kurumsal nlemlerin alnmasna ynelik hkmler iermektedir. Sosyal alar, bulut biliim,
lokasyon bazl hizmetler ve akll kart gibi teknolojik gelimeler ve kresellemenin getirdii
zorunluluklar dikkate alnarak sz konusu Direktifin gncellenmesi almalar srmektedir.
82. e-Salk, akll ebekeler, akll ulatrma gibi BT uygulamalarnn kullanmnn yaygnlamas ile
bilgi gvenlii gnlk yaamn srdrlmesi iin vazgeilmez bir noktaya gelmektedir. Dier
yandan, nesnelerin interneti, byk veri, mobil teknolojiler, yaknsama, bulut biliim, d
kaynak kullanm gibi teknolojik gelime ve eilimlerin de etkisiyle BT gvenlii ve kullanc
gveninin salanmas daha da zorlamaktadr. Bu nedenle hizmetlerin kesintisiz ve kaliteli
sunumu ve hizmetten faydalananlarn veri mahremiyetinin temini iin lkelerin gl bir
hukuki, kurumsal ve teknik altyapya sahip olmalarnn nemi artmaktadr.
83. nternet zerindeki ilemlerin ekonomik deerinin artmas, internetin anonim yaps, saldr
aralarnn ucuzlamas ve bunlara eriimin kolaylamas, sulular arasndaki ibirliinin
kolaylamas ve artmas gibi nedenlerle nmzdeki dnemde yeni su trlerinin ortaya
kmas ve siber sularda artn devam etmesi beklenmektedir. Dier yandan, biliim suu
haricindeki dier sularn ilenmesinde internet etkin bir haberleme kanal olarak giderek
artan oranda kullanlmaktadr. lkeler siber sularla mcadele kapsamnda adli ve kolluk
birimlerinin kapasitelerini glendirmekte, ceza hukuku sistemine biliim sularn dhil
etmekte ve bu sularn karmakl ve snr aan boyutlar nedeniyle uluslararas ibirlii

araylarn artrmaktadr. Bununla birlikte, lkelerin yaklam ve mevzuat farkllklar nedeniyle
uluslararas ibirliinde zorluklar yaanmaktadr.
84. nternetin gvenli kullanm kapsamnda lkeler genellikle kullanclar bilinlendirme, eitim
verme, farkndalk kampanyalar dzenleme gibi yntemleri benimsemektedir. te yandan,
istenmeyen ieriin yayndan kaldrlmas ve internetin reglasyonu kapsamndaki karar alma
mekanizmalarna STKlar ve meslek birliklerinin dhil edilmesine ynelik rnekler dikkat
ekmektedir.
85. nternetin gvenli kullanmna ilikin almalarn dnya genelinde yaygnlk kazand
gzlenmektedir. nternet zerinde zellikle ocuklarn maruz kald bir takm riskleri azaltmak
amacyla birok lke, gvenli internet programlarn uygulamaya koymaktadr. BTde yaanan
gelimeler, gnmzde eriim, ierik ve barndrma hizmet salayclarnn tanmlanmasnda
geleneksel yaklamlarn etkinliini azaltmaktadr. Snr tesi BT hizmetlerinin giderek
yaygnlamas ile bu alanda dzenleme yapmak ve yaptrm uygulamak zorlamaktadr. Bu
kapsamda devletler yaptrmlar hayata geirebilmek iin snr tesi ibirliklerine ihtiya
duymaktadr.
Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler
86. BTin eitli alanlarda kullanlmas ve yaknsayan teknolojiler bu teknolojilere dayal yeniliki
zmleri n plana karmtr. BT toplumun kent yaam, evre, eitim, salk, enerji vb.
alanlardaki temel sorunlarna zm bulunmasnda, odanda vatandalarn olduu bir
anlayla yeni hizmetlerin sunulmasnda ve bilgi tabanl dk karbon ekonomisine dnm
srecinde anahtar role sahiptir. Bu alanlarda sunulan yeniliki zmler, yalnzca bir
teknolojinin deil BTle ilgili pek ok ileri teknolojinin birlikte kullanld hizmetler olacaktr.
nmzdeki dnemde n plana kan nemli bir unsur da retilen byk miktardaki saysal
verinin nitelikli kullanm ve retilen nitelikli bilgiye eriimin kolaylatrlmasdr.
87. Gnmzde 7 milyar civarnda olan dnya nfusunun yzde 52si kentlerde yaamaktadr.
Dnya genelindeki bu ehirleme oran ykselme eilimindedir. Bu hzl ehirleme konut,
altyap, ulam, eitim, salk, gvenlik gibi hizmetlerin kaliteli ve srdrlebilir biimde
sunulmasn giderek gletirmektedir. Gelimi lkeler ehirlerde sunulan pek ok hizmetin
sunumunu ve takibini kolaylatran, kalitesini artran ve gerek zamanl bilgiye dayal karar
almay mmkn klan CBS tabanl akll kent uygulamalarn hayata geirmektedir.
88. Vatandalarn ihtiyalarnn daha etkin kanallar araclyla tespit edildii, bu ihtiyalara uygun
BT rn ve hizmetlerinin gelitirildii ve bunlarn gerek hayatta, ihtiya sahibi kesimler
tarafndan test edildii yaayan laboratuvarlar yaklam, akll kent uygulamalarnda yaygn
olarak kullanlmaktadr. Yaayan laboratuvar uygulamalar zerine bilgi ve tecrbe paylam
amacyla lkeler bir araya gelmektedir. rnein 2006 ylnda bu amala Avrupa Yaayan
Laboratuvarlar A (ENoLL) kurulmutur.
89. Akll kentler evre alannda da nemli kazanmlar salamaktadr. Avrupada nemli ehirlerin
yesi olduu EUROCITIES tarafndan da akll kentler iin, en dk enerji kullanm ile en
yaanabilir evreyi sunabilme vurgusu n plana karlmaktadr. zellikle akll elektrik
ebekeleri ve akll binalar bu alandaki nemli gelimelerdir. ABde tketilen elektriin yzde
40dan fazlas binalarn aydnlatma, stma ve soutmasnda kullanlmaktadr. AB tarafndan
topluluk programlar kapsamnda desteklenen akll bina pilot projelerinden yzde 20 enerji
tasarrufu saland grlmtr. Akll kentler alannda gelimi ve gelimekte olan ok sayda

lke kamu bankalar, aratrma fonlar veya dorudan kamu yatrmlar yoluyla yksek miktarda
kamu kayna ayrmaktadr.
90. Kresel sera gaz salmnn 2010-2020 dneminde yzde 30 civarnda artmas ngrlmektedir.
2012 yl itibaryla BT sektrnn kresel karbon salmnn toplam salmn yzde 2-3lk ksmn
oluturduu tahmin edilmekte olup bu oran BT kullanmnn yaygnlamasyla beraber gn
getike ykselmektedir. Veri miktarnn artmas ve bulut biliim uygulamalarnn yaygnlamas
veri merkezlerine olan talebi artrmtr. Veri merkezlerinin BT sektrnn toplam karbon
emisyonu iindeki orannn 2007 ylndaki yzde 13 oranndan 2020 ylna kadar yzde 22ye
kmas beklenmektedir. Artan enerji maliyetlerini ve sera gaz salmn drmek amacyla veri
merkezleri alannda standartlar belirlenmektedir. Ayrca, kresel veri merkezi firmalar enerji
ihtiyalarn yenilenebilir enerji kaynaklarndan temin etmeye ynelmektedir.
91. Sera gaz salm konusundaki uluslararas gelimelerin yansmas olarak lkelerin bu alandaki
hedefleri ve mevzuat dzenlemeleri, irketleri retim srelerini iyiletirme ve enerji
verimliliini artrma konusunda BT destekli zmlere yneltmitir. Yeil biliim iklim
deiiklii ile mcadele ve enerji verimlilii alannda kilit sektr konumunda olup Kresel e-
Srdrlebilirlik Giriiminin 2008 ylnda yapt almaya gre, BTin bata tamaclk, bina,
enerji gibi sektrler olmak zere tm sektrlerden kaynaklanan kresel sera gaz salmn yzde
15 azaltabilecei ngrlmektedir. BTin tm sektrlerde salayaca enerji verimlilii ile 2020
ylna kadar yaklak 600 milyar Avroluk tasarruf yaratlabilecei tahmin edilmektedir. Bunun
yannda, BT rnlerinin evreye duyarl bir ekilde retilmesine ve ekonomik mrn
tamamlam e-atklarn olumsuz evresel etkilerinin en aza indirilmesine ynelik almalar da
arlk kazanmaktadr.
92. Enerji verimliliinde BTin bir dier nemli rol yenilenebilir kaynaklardan retilen enerjinin
elektrik ebekesine dhil edilmesidir. Datk halde bulunan ve kesintili enerji salayan bu
kaynaklardan elde edilen enerjinin planl ve sreklilik salayacak ekilde ebekeye dhil
edilmesinde akll ebeke uygulamalar nemli katk salamaktadr. Gelimi lkeler elektrik, su,
doalgaz gibi datm ebekelerinde verimli, srekli, gvenilir ve kaliteli hizmet iin akll
uygulamalar gelitirmektedir. AB 2003-2012 dneminde datm ebekelerine ynelik 300 akll
uygulamann gerekletirilmesi iin toplam 5,5 milyar Avro kaynak ayrmtr.
93. Hzla artan nfus ve ortalama yaam sresinin uzamasna paralel olarak lkelerin salk
hizmetleri alanndaki harcamalar artmaktadr. Dnya genelinde salk harcamalarnn GSYHye
oran 1995 ylnda yzde 8,8 iken 2010 ylna gelindiinde yzde 10,4e kmtr. Bu oran Kuzey
Amerikada 2010 ylnda yzde 17,2 olarak gereklemitir. zellikle artan salk harcamalarn
kontrol altna almak, salk hizmetlerinde verimlilii ykseltmek, verilere ve analizlere dayal
kararlar vermek, vatandalara sunulan hizmetlerin kalitesini ve kapsamn artrmak amacyla e-
salk hizmetlerinin kullanlmas dnya genelinde nemli nceliklerden biri olarak
grlmektedir.
94. Gelimi lkelerde elektronik salk kaytlarnn retimi ve paylam ile teletp alannda nemli
gelimeler kaydedilmitir. lkeler aras elektronik salk kaytlarnn ve elektronik reetelerin
paylam amacyla Trkiyenin de dhil olduu 23 Avrupa lkesinin katlmyla epSOS Projesi
uygulanmaktadr. Teletp uygulamalar kronik hastalarn uzaktan izlenmesi, nfus younluu
dk blgelere salk hizmetinin ulatrlmas ve takibi maliyetli vakalarda nemli frsatlar
sunmaktadr. Danimarka, sve, Norve ve Finlandiya ulusal dzeyde teletp uygulamalarn
gerekletirmi lkeler olarak ne kmaktadr. Ayrca ABde kronik hastalarn takibi amacyla
eitli teletp projeleri desteklenmektedir.

95. Mobil teknolojilerin gelimesiyle salk hizmetlerine ilikin sreler de dnme
uramaktadr. Mobil cihazlardan alnan hasta verileri elektronik salk kaytlarna dntrlp
salk hizmetleri daha dk maliyetlerle daha etkin bir ekilde sunulabilmektedir. 2010-2012
dneminde mobil salk uygulamalar pazar 13 kat bymtr. 2015 ylnda akll telefon
kullanclarnn yzde 30unun mobil salk uygulamas kullanaca tahmin edilmektedir.
96. 2020 ylna kadar 50 milyar cihazn birbiri ile balantl olaca tahmin edilmektedir. Sensr ve
gelien ip teknolojilerinin gnlk hayattaki pek ok canl ve cansz varla entegre edilmesi ve
bunlarn birbirleriyle olan iletiimi (makinalar aras iletiim - M2M) etrafmzdaki nesneleri
yaayan bir bilgi sisteminin unsuru haline getirmektedir. Nesnelerin interneti olarak
adlandrlan bu yap bilginin analizi ve otomasyon alanlarnda nemli frsatlar sunmaktadr.
Bilginin analizinde nesne veya verinin konum ve zaman bazl takibi ve sensr tabanl karar
destek sistemleri ne kmaktadr. rnein, cep telefonu sinyali ve aralardan alnan GPS
verisiyle insan hareketliliinin en youn olduu blgeler gerek zamanl olarak izlenebilmekte
ve bu verilere dayal olarak ticari kararlar alnabilmektedir.
97. Nesnelerin interneti uygulamalarnn olgunlamas ve her sektrde yaygnlamas byk
hacimli saysal verinin retilmesine neden olmaktadr. Ayrca, zellikle perakende sektrnde
firmalarn mteri davranlar ile ilgili toplad veriler, her sektrde artan multimedya
kullanm ve sosyal alarda retilen verilerin ynetilmesi ve analiz edilmesi ihtiyac yeni
teknolojilerin gelimesine ve byk veri kavramnn ortaya kmasna yol amtr. Hzla artan
byk veriden ekonomik ve sosyal fayda retmek amacyla, lkeler ve irketler bu alana byk
ilgi gstermekte ve Ar-Ge almalar bata olmak zere, yksek miktarda kaynak ayrmaktadr.
Byk veri pazarnn nmzdeki senelerde ylda yaklak yzde 60 byyerek 2017 ylnda
53,4 milyar dolar seviyesine ulaaca ngrlmektedir. Bu byme beraberinde yeni i
kollarnn olumasna ve istihdama katk yapmaktadr. MGI tarafndan salk, kamu ynetimi,
perakende, imalat ve kiisel konum bilgisi alanlar byk verinin kullanlabilecei nemli
dnm alanlar olarak nitelendirilmektedir.
98. Veri toplama ve analizlerinde salad avantajlarla, tarm arazileri zerindeki bitki rtsnn
ve sulanabilir alanlarn tespiti, arazi kullanmnn planlanmas, rekolte tahmini, lleme ve
erozyon etkisinin belirlenmesi gibi alanlarda CBS ve uzaktan alglama teknolojilerinden nemli
lde faydalanlmaktadr.
99. BTin nemli kullanm alanlarndan birisi de afet ynetimidir. Afet ncesi planlama, erken uyar
sistemleri, afet sonras hasar tespiti ve yardm organizasyonu gibi temel konularda sensrler ve
mobil teknoloji tabanl byk veri uygulamalar ile CBS altyaplar yaygn olarak
kullanlmaktadr. Japonyada uydu haberlemesi ve sensr bazl olarak afet erken uyar sistemi
kurulmu; bunlara dayal olarak deprem, dev dalga gibi afetlerden ksa sre nce devreye giren
yangn nleme, bilgilendirme, tahliye gibi mekanizmalar oluturulmutur. Dnya genelinde,
afet annda kontrol salayacak etkin bir ynetim mekanizmasnn oluturulmas amacyla
almalar yrtlmekte, almalarn odan ise afet srasnda ve sonrasnda etkin bilgi
paylam oluturmaktadr.
100. BT, kltrel mirasa ve bilimsel bilgiye eriim konusunda nemli frsatlar sunmaktadr. ABDde
2007 ylnda ktphanelerin yzde 38i e-kitap hizmeti verirken bu oran 2011 ylnda yzde
67ye kmtr. Ayrca ktphaneler kullanclarn deien kullanm alkanlklarna uyum
salayarak internet ve sosyal alar zerinden daha fazla hizmet sunmaya balamlardr.
Bilimsel bilgiye ak eriim konusunda Avrupada Aratrma Sonularna Ak Eriim Platformu
kurulmu, bu platform ile akademisyenlerin cretsiz sunduu yaynlarn tek noktadan

sunulmas almas devam etmektedir. Ayrca, Avrupa Mevcut Aratrma Bilgi Sistemi
kapsamnda aratrmaclara, yrtlen bilimsel aratrmalarn knyeleri ile tamamlanan
projelerin sonular sunulmaktadr.
nternet Giriimcilii ve e-Ticaret
101. nternet araclyla gerekleen ekonomi, dier bir tabirle internet ekonomisi 2000li yllarn
bandan bu yana nemli bir byme sergilemektedir. nternet, ncelikli olarak perakende,
finans, seyahat, eitim, elence ve ulatrma sektrlerinde internet tabanl yeni i modellerinin
ortaya kmasn salam; pek ok sektrdeki ekonomik bymeyi ve dnm nemli lde
etkiler hale gelmitir. rnein, internetin ngiltere ekonomisine katks 2012 ylnda GSYHnin
yzde 8,3 seviyesinde gereklemitir. 2016 ylnda G-20 lkelerindeki internet ekonomisinin,
2010 yl seviyesinin yaklak iki katna karak, 4,2 trilyon dolara ulaaca ngrlmektedir.
Kresel apta internet ekonomisine gei hzl biimde devam etmekte; zellikle gelimi
lkelerde, internet ekonomisini ilgilendiren pek ok alanda nemli politika ve eylemler hayata
geirilmektedir.
102. Giriimcilik, gnmz ekonomilerinde nitelikli byme ve istihdam asndan giderek daha
nemli bir konu haline gelmektedir. Bu kapsamda, tm dnyada giriimciliin desteklenmesi ve
gelitirilmesi, zellikle ekonomik bymenin salanmasnda ve yeni istihdam oluturmada
temel nceliklerden biri olarak ele alnmaktadr. Giriimcilik, yenilik yapma kapasitesinin
grece yksek olduu ve yeni i kurma maliyetinin dk olduu sektrlerde younlamaktadr.
Bu durumda, genelde biliim sektr, zelde ise internet, hem yeni i alanlarnn ortaya kmas
hem de istihdamn daha nitelikli hale gelmesi bakmndan nemli frsatlar sunmaktadr.
103. Geni pazarlara eriim, dk sermaye gereksinimi ve dk iletme giderleri, internet
irketlerini geleneksel irketlerden ayran temel unsurdur. Yaplan aratrmalar, biliim
irketleri arasnda da internet irketlerinin pek ok adan farkllatn ve n plana ktn
gstermektedir. 2000-2011 yllarn kapsayan dnemde, internet irketlerinin gelirleri yllk
ortalama yzde 31, istihdam ettikleri kii says ise yllk ortalama yzde 15 art gstermitir.
Sz konusu saylar, biliim alanndaki dier sektrlerle kyaslandnda, olduka yksektir. te
yandan, kresel apta faaliyet gsteren iletmeler incelendiinde, 2011 ylnda alan bana
retilen gelir, bir internet irketi iin 925 bin, bir yazlm irketi iin ise 460 bin dolar
seviyesindedir.
104. nternet giriimleri, zellikle i plannn gelitii balang aamasnda, uygun finansman ve
ynetim bilgisine ihtiya duymaktadr. Melek yatrmclk, balang aamasndaki internet
giriimlerinin finanse edilmesi ve ynlendirilmesi asndan en nemli ara konumundadr.
ABD, ngiltere, srail gibi melek yatrmclk konusunda baarl lkelerde, yaygn ve rgn melek
yatrmc alar bulunmaktadr. Fransa, ngiltere ve Yeni Zelandada, melek yatrmclara ynelik
nemli vergi tevikleri ve devlet destei salanmaktadr. Byme ve olgunlama aamasndaki
baarl internet giriimleri kolay ekilde giriim sermayesi edinebilmekte ve ciddi lde
yabanc yatrm ekebilmektedir.
105. Kuluka ve hzlandrc merkezler, internet irketlerinin balang aamasndaki geliimini
salayan, dnya genelindeki en etkili yaplardr. Bu merkezlerin ana amac, baar vaat eden
fikirlere sahip giriimciler ile yatrmclar bir araya getirmek ve giriimlerin balang
finansmanna eriimini salamaktr. nternet giriimlerinin yatrm bulmas ve ticarilemesi
srecinde kuluka ve hzlandrc merkezler; mekn, donanm, eitim, ynlendirme ve

danmanlk gibi konularda nemli destek sunmaktadr. ABDde internet ekosisteminin nemli
bir ayan oluturan hzlandrc merkezler, zellikle internet ve mobil teknolojiler konusunda
younlam durumdadr. ABDde yaplan bir aratrmaya gre, bir kuluka veya hzlandrc
merkezden baaryla mezun olmu bir giriimin uzun dnemde hayatta kalma oran yzde 87
iken, sradan bir giriim iin bu oran yzde 44tr.
106. Dnya genelinde, giriimcilie daha yatkn nesillerin yetimekte olduu bir dnem
yaanmaktadr. Bu potansiyelin retime dnmesi iin, bata rgn eitim araclyla,
giriimcilik deneyiminin kazanlmas ve paylalmas gerekmektedir. Yeniliki fikirlerin hayata
gemesi asndan, balang aamasnda ynlendirme yapacak danmanlar kritik rol
oynamaktadr. Baarl giriimcilerin varl ve ulalr olmas, baar hikyelerinin paylam ve
dllendirme benzeri mekanizmalar giriimcilik kltrnn olgunlamas asndan byk fayda
salamaktadr.
107. rn ve hizmet ticaretinin internet ortamnda gereklemesi olarak tanmlanan e-ticaret, fiyat
avantaj, eitlilik ve kolaylk asndan ortaya koyduu deer nerisi ile geleneksel ticaretten
ayrlmaktadr. e-Ticaretin kresel hacmi, 2009-2012 dneminde yllk ortalama yzde 16lk bir
byme sergileyerek, 2012 ylnda 1,5 trilyon dolar seviyesine ulamtr. letmeden tketiciye
e-ticaret, kresel hacmin yaklak te ikisini oluturmakta; bu ticaret trnde seyahat ve
tamaclk, saysal rnler, giyim ve aksesuar, bilgisayar ve tketici elektronii gibi sektrler n
plana kmaktadr. e-Perakende pazarnn toplam perakende pazar iindeki pay giderek
artmakta olup, Gney Kore gibi lkelerde bu oran yzde 20 seviyesine yaklam durumdadr.
te yandan, e-ticaret irketlerinin geleneksel perakende irketlerine kyasla, daha geni
kitlelere ulat ve daha hzl byd grlmektedir. ABDnin nde gelen bir e-ticaret irketi,
2006-2011 dneminde yllk yzde 35 byrken, bu oran geleneksel perakendeciler iin yzde
6 seviyesinde gereklemitir.
ekil 8 - Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi, 2009-2012
1.800
1.600
1.400 1.534
1.336
Milyar dolar
1.200
1.000 1.131
948 988
800
836
600 688
400 566 546
500
443
382
200
0
2009 2010 2011 2012
letmeden tketiciye letmeler aras Toplam
Kaynak: nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Kresel Eilimler ve lke ncelemeleri Raporu, 2013

108. KOBlerin e-ticaret ortamna geii, hem internet ekonomisinin bymesi hem de i srelerin
saysal ortama tanmas suretiyle irketlerin kurumsallamas ve etkin ekilde vergilendirilmesi
asndan nemli ekonomik frsatlar barndrmaktadr. in, Gney Kore, ngiltere, spanya ve
dier pek ok lkede KOBlerin internet ve e-ticaret yetkinliklerini artrmaya ynelik altyap,
gvenlik, teknik eitim gibi konularda kapsaml destekler verilmektedir. nternet pazaryerleri,
KOBlerin e-ticaret yapmas asndan kolaylatrc bir zm olarak ortaya kmaktadr. inde
elektronik perakendeciliin geliimi KOBlerin bymesine nemli katklar sunmakta olup, e-
perakende satlarnn yzde 90 pazaryerleri zerinden gereklemektedir.
109. lkelerde e-ticaretin geliimine destek olmak iin e-ticaret ile ilgili eitli kanunlar ve
dzenlemeler yaplm; e-ticaret faaliyetlerini dzenleyici ve denetleyici kurumlar
belirlenmitir. rnein, ABDde internette tketici bilgilerinin gizliliinin ve genel tketici
haklarnn korunmas, gvenli demenin salanmas, internette reklama ynelik faaliyetler ve
e-posta gnderiminin dzenlenmesi, szlemelerde elektronik imza kullanm ve kaytlar ile
vergilendirme konular dzenlenmitir. Birok lkede tketici gveninin artrlmas ncelikle ele
alnmakta; e-ticaret sitelerinin gvenlii ve mevzuata uygunluu denetlenmekte ve
belgelendirilmektedir. Giriim sermayesi, hisse senedi opsiyonlar, hak edi, vergilendirme ve
benzeri alanlardaki dzenlemeler internet ekosisteminin geliimi asndan olduka nemlidir.
Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik
110. BTteki gelimelerin yeni ihtiyalara hzla cevap verebilme potansiyeli, kamu hizmetlerinin
sunumunda nemli yeniliklerin hayata geirilmesini de mmkn hale getirmi, hizmetlerin
vatandalara ve giriimlere ulatrlmasn kolaylatrmtr. 1990l yllarda ortaya kan e-devlet
kavram ve elektronik kamu hizmetleri sunumunda, balangcndan itibaren hzl ve nemli bir
geliim gzlenmitir. BM e-devlet aratrmalarna gre; e-devlet hizmetlerinin geliiminde
dnya ortalamas 2003ten 2012 ylna gelindiinde yzde 49a ykselmitir. Bu geliim
srecinde, balangta teknik zmlerin yeterli olaca dnlm, ancak zaman iinde
ortaya kan yasal ve idari glklerin almas ve kamu ynetiminde kullanc odakll ve kamu
hizmetlerinde etkinlii esas alan yeni yaklamlarn benimsenmesi gerektii anlalmtr.

ekil 9 - Ktalar Ayrmnda e-Devlet Gelimilik Dzeyi, 2003-2012
72
70%
60%
57
54
55
50 53
50% 50
49
40 42
40%
38
35
30%
28
25
20%
2003 2004 2005 2008 2010 2012
Avrupa Trkiye Amerika Asya
Afrika Okyanusya Dnya Ortalamas
Kaynak: BM e-Devlet Aratrmalar (2003-2012)
111. Mobil teknolojilerin e-devlet hizmet sunumunda tercih edilen en yaygn teknoloji olmas
beklenmektedir. Teknolojideki gelimeler ve kullanc tercihlerindeki deiimlere bal olarak
sosyal alarn e-devlet hizmet sunum srelerinde giderek daha fazla kullanlaca
ngrlmektedir. Kamu karar alma mekanizmalarndan, tantm ve bilgilendirme faaliyetlerine,
hizmetlerin elektronik ortamda sunumundan, hizmetlerin sunum kalitesinin ve kullanc
memnuniyetinin llmesine kadar her aamada sosyal a kullanm artmaktadr. Kullanc
odakl hizmet sunumunun bir gerei olarak kiiselletirilmi e-devlet hizmet sunumu n plana
kacaktr. Ayn ekilde, elektronik hizmet sunumunda sanallatrma, bulut biliim, yeil biliim,
ak kaynak kodlu yazlm (AKKY) gibi yeni gelimekte olan eilimler de giderek yaygnlaacaktr.
112. Kamuda ortak veri merkezleri ve kamu bulutuna gei konusunda dnya genelinde kayda deer
bir eilim gzlenmektedir. lkeler gvenlik ve tasarruf gibi avantajlar sebebiyle mevcut
durumda ok sayda olan veri merkezlerini birletirmeye ynelmitir. Gney Kore, ABD ve
ngiltere ortak veri merkezleri konusunda baarl rnekler olup yeniliki uygulamalar
gerekletirmektedir. Kamu bulutu konusunda alma yapan lkeler ynetim yapsnn,
nceliklerin ve yol haritasnn belirlenmesi, zel sektrle ibirlii modelinin oluturulmas,
gvenlik ve mevzuat uyumlatrmas konularna odaklanmaktadr. Bulut biliim hizmetinin
tedarik yntemi konusunda dnya rneklerine bakldnda; Hollanda ve Gney Korede
kamuya zel bulut kullanmnn tercih edildii, ABD ve ngilterede ise bulut hizmetinin belirli
koullar altnda zel sektrden saland grlmektedir.
113. Teknolojideki gelimeler kamu kurumlarnda ortak hizmetlerin sunulmasn giderek daha da
kolaylatrmakta; kurumlar arasnda bilgi ve belge paylamyla tek durakl, btnleik ve

yksek nitelikli e-devlet hizmet sunumu gerekletirilebilmektedir. Bu sayede nemli lde
maliyet ve zaman tasarrufu salanarak idari ykler azaltlabilmektedir. Kamu kurumlar gerek
teknolojik imknlar srelerine yanstma, gerekse kullanc taleplerini karlama basksyla
kurumlar aras entegrasyonla btnleik hizmet sunumu salamakta, hatta lke snrlarn aan
hizmetlerin gelitirilmesine ynelmektedir. Salk, ortak kimlik gibi alanlar kapsayan ABnin
eSENS Projesi bu yaklamn bir rneidir.
114. Kamu verisinin nc taraflarla paylalmas, bir yandan katma deerli yeni hizmetlerin
yaratlmasna, bir yandan da kamu ynetiminde effafl ieren ak devlet yaklamnn
hayata gemesine imkn salamaktadr. nemli sosyal, ticari ve akademik faydalar olan ve
modern kamu ynetimi anlayna da yansmaya balayan bu paylam konusunda lkeler
yeniliki admlar atmaya balamtr. ABD, ngiltere, Kanada, Kenya gibi gelimi ve gelimekte
olan pek ok lkede kamu verisinin katma deerli hizmetler yaratmak zere paylalmas iin
kurallar oluturulmu ve paylam portallar hayata geirilmitir. Kamu ak veri katalouna
sahip lke ve uluslararas kurum says 2012 sonu itibaryla 40 gemi, BM e-devlet gelime
endeksinde en st sradaki 10 lkenin tamam ak veri kataloglar kurmutur.
115. Kamu harcamalar ierisinde nemli bir yer tutmaya balayan BT mal ve hizmet almlarn daha
etkin hale getirmek zere ABD, AB lkeleri, Singapur ve Gney Kore gibi lkelerde yeni tedarik
yntem ve kurallar gelitirilmektedir. Bu kapsamda almlarda maliyet tasarrufu, kalite ve
standart birlii salayan ereve anlamalarla ortak tedarik gibi yntemler yaygn olarak
kullanlmaktadr.
116. te yandan, e-devlet hizmetlerinin sunumunda etkinliin artmas, idari yklerin azaltlmas,
hizmetlerin kullanmnn artmas, kiisel verilerin korunmas ve bilgi gvenliinin salanmas
iin, lkelerde geleneksel hizmet srelerine gre tasarlanm idari ve yasal dzenlemeler
gzden geirilmekte ve bilgi toplumu hizmetlerine uygun hale getirilmektedir.
117. Kamu biliim personelinin yetkinlii konusuna nem verildii gzlenmekte, dier yandan bu
personelin istihdam usulleri ve alma biimleri konularnda lkeler kendi koullarna gre
dzenlemeler yapmaktadr. rnein; Almanya ve ngilterede biliim personelinin ie
alnmasnda zel snavlar uygulanmakta, daha yksek maa ve kariyerde ykselme imknlar
salanmakta, Hollandada biliim personeli farkl kurumlarda alarak deneyim
kazanabilmekte, ABDde ise zel sektr biliim alanlarnn geici sreyle kamu grevlisi
olmasna imkn tannmaktadr.

IV. TRKYENN MEVCUT DURUMU VE POTANSYEL
118. lkemizin nfusu ve dnya ekonomisindeki pay dikkate alndnda, BT pazarnn kk olduu
ve nemli bir byme potansiyeli tad grlmektedir. Trkiye BT pazar 2007deki 5,93
milyar dolar seviyesinden 2012 yl itibaryla 9,6 milyar dolar seviyesine ulamtr.
ekil 10 - Krlmlar Baznda Trkiye BT Pazar, 2006-2012
10
1,26
1,13
8 0,79
0,7
0,91
0,53 0,71 0,58
Milyar Dolar
6 0,44
0,64 0,72 0,51
0,49 0,52
4 7,58
7,07
5,7 6,08
5,44
4,8 4,7
2
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Donanm Yazlm BT Hizmetleri
Kaynak: IDC
119. BT harcamalar kii bana den gelir seviyesiyle ilikilendirildiinde orta gelir grubundaki
lkelerin alt bandnda yer aldmz grlmektedir. lkemizde yazlm ve BT hizmetleri
harcamalarnn BT pazar ierisinde ald yzde 21lik pay, yzde 50lik dnya ortalamasna
gre olduka dktr. Bu durumda, BTnin en nemli kullanclar olan telekomnikasyon ve
finans sektrnn yksek i kaynak kullanm etkilidir. Bu sektrler ihtiyalarn, BT sektr
yerine kendi bnyelerinde oluturduklar birimler vastasyla karlamaktadr. BT harcamalar
ierisine zel ve kamu kurumlarnn i kaynak kullanm dhil edildiinde, yazlm ve hizmetlerin
BT ierisindeki pay yzde 40lar seviyesine kmaktadr.

ekil 11 - lkelerde GSYH ve BT Pazarnn GSYH'ye Oran, 2011
5,0 60.000
4,5
50.000
4,0
3,5
40.000
3,0
Dolar
Yzde
2,5 30.000
2,0
20.000
1,5
1,0
10.000
0,5
0,0 0
Donanm Yazlm BT Hizmetleri Kii Ba GSYH
Kaynak: IDC
120. BT pazarndan nemli bir pay alan donanm pazar byk lde ithal rnlerden olumakta
olup, yerli rnlerde yaratlan katma deer dk katma deerli montaj ilemleriyle snrldr.
Yksek katma deerli retimin olduu yazlm ve hizmetler pazar da ok kk olduundan BT
sektrnn GSYHye katks dk kalmaktadr.
121. BT sektrnn lkemiz ekonomisi ierisindeki yerinin deerlendirilmesinde zel kesimin
ekonomik aktiviteleri ierisinde yaratt katma deer ve istihdam iki nemli gsterge olarak n
plana kmaktadr. BT ile iletiim sektr arasndaki yaknsama nedeniyle, sektrn yaratt
katma deer iletiim sektryle birlikte deerlendirilmektedir. Buna gre, 2012 yl itibaryla,
BT sektr katma deerinin zel sektr katma deeri ierisindeki pay yzde 4,63tr. Bu oran
kresel lekte yzde 5 civarndayken, OECD ortalamas yzde 8in zerindedir. lkemizde, BT
uzman kullanclarn toplam istihdam ierisindeki pay ise yzde 1,11 olup, bu oran OECD
lkelerinde yzde 3-4ler seviyesindedir. Bu gstergeler dikkate alndnda sektrn
potansiyelinin yeterince aa kmad grlmektedir.
122. 2023 yl ihracat hedefinin yakalanmasnda yksek katma deerli rn ve hizmetlerin ihracat
byk nem tamaktadr. Trkiye henz, kresel deer zincirinin yksek katma deer yaratan
halkalar ierisinde potansiyeli ile orantl biimde yer alamamaktadr. Onuncu Kalknma
Plannda vurgulanan hizmetler sektrnde katma deeri yksek alanlarn paynn artrlmas
hedefi kapsamnda BT sektrnn geliimi nem tamaktadr.
123. BT sektrnn geliimi asndan KOBlerdeki BT kullanmnn yaygnlamas, bireysel
kullanmn artmas ve FATH Projesi bata olmak zere kamu almlar nemli bir potansiyel
tamaktadr.
124. lkemizde, byk lekli iletmelerin (250+ istihdam) igc verimlilii dzeyi, kk lekli
iletmelerin (1-19 istihdam) verimlilik dzeyinin yaklak 5,5 katna kadar ulamaktadr. Kk
lekli iletmelerin verimlilik dzeyinin dk kalmasnda nemli sebeplerden bir tanesi dk

teknoloji kullanmdr. TKin 2013 yl Giriimlerde Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas
sonularna gre kurumsal kaynak planlama yazlmnn kullanm oranlar byk lekli
iletmelerde (250+ istihdam) yzde 57,8 iken, kk lekli iletmelerde (10-49 istihdam)
yzde 14,9 dur. ve retim srelerinin BT kullanlarak tasarm ve otomasyonu, KOBlerin
geliimi iin nemli bir potansiyel tamaktadr.
125. Bulut biliim, kullandka ve kullandn kadar de prensibiyle biliim maliyetlerinde esneklik ve
tasarruf imkn tanmaktadr. Mevcut durumda pazar ierisinde ok kk bir pay olan bulut
biliim hizmetlerinin nmzdeki dnemde hzl bir byme gstermesi beklenmektedir. Bulut
biliim hizmetlerine ynelik farkndalk eksiklii ve bu hizmetlerden yararlanmak isteyen
KOBlerin duyduu mahremiyet, gvenlik gibi endieler bulut biliim hizmetlerinin KOBlere
yaygnlamas nnde engel tekil etmektedir. BT sektrndeki mevcut mal ve hizmet datm
kanallar da KOBleri bulut biliim hizmetleri kullanmna ynlendirici ekilde almamaktadr.
126. Programlama, modelleme, animasyon, tasarm, kurgu, mzik ve ses gibi pek ok alan kapsayan
oyun teknolojileri, bata savunma, salk ve eitim olmak zere dier sektrlerde de youn
olarak kullanlmaktadr. Trkiyede gen nfus dolaysyla dijital oyun kltr son derece
yaygndr. Trkiye dijital oyun pazarnn 2012 yl itibaryla, 300 milyon dolar at tahmin
edilmektedir. Oyuncu says itibaryla Trkiyeye benzer olan Gney Korede dijital oyun pazar
2 milyar dolar bulmaktadr. Bu kapsamda lkemiz nemli bir i pazar potansiyeline sahip olup
bu potansiyelin deerlendirilerek ihracata dntrlmesi imkn bulunmaktadr.
127. Kamu BT yatrmlarna 2006-2012 dneminde, 2013 yl fiyatlaryla, 11,2 milyar TL tahsis
edilmitir. Kamu BT yatrm tahsisleri 2013 ylnda 3,5 milyar TLyi amtr. BT sektrnn en
nemli kullanclarndan biri olan Kamuda BT yatrmlar iin ayrlan kaynan artm olmas,
sektrn geliimi iin de nemli bir frsattr. Ancak, ihale mevzuat, proje ynetimi ve insan
kayna konusundaki eksiklikler kamu almlarnn BT sektr asndan sahip olduu
potansiyelden yeterince yararlanlamamasna sebep olmaktadr. 2008 ylnda yaplan yasal
dzenlemeyle, kamu kurumlarnn, TRKSAT A..den yapacaklar e-devlet hizmetlerine ilikin
almlar Kamu hale mevzuatndan muaf tutulmutur. Bu ve benzeri muafiyetler, kamuya proje
ve zm gelitiren sektrn eletirilerine muhatap olmaktadr.
128. FATH Projesi, eitim alannda lkemizin gelitirdii en nemli projelerden biridir. Proje
kapsamnda tm dersliklere akll tahta yerletirilmesi, ortaokul ve lise dzeyindeki 10,6 milyon
renciye tablet bilgisayar datlmas ve eitimin biliim destekli olarak gelitirilmesi
hedeflenmektedir. Proje, ubat 2012de pilot olarak uygulanmaya balanmtr. Proje, lei ve
sreklilii itibaryla BT pazarnn geliimi ve yerli katma deerin artrlabilmesi iin nemli bir
geliim frsat sunmaktadr.
129. Dnya donanm pazarnn yzde 65-70i 5-10 kresel irketin kontrol altndadr. Pazara giri,
patent korumasna sahip teknolojilerin nemi, ilk yatrm avantaj ve lek ekonomisi gibi
nedenlerle olduka zordur. Bu bakmdan, gelecekte talep grecek teknolojilerin tespit edilmesi
ve Ar-Ge faaliyetlerinin buralara younlamas teknolojik rekabet avantaj elde edilebilmesi
asndan arttr. Dier yandan, mevcut teknolojiler iin tasarm ve pazarlama stratejileri
vastasyla i ve blgesel pazarda marka yaratma imkn bulunmakta olup, son dnemde,
zellikle tablet ve akll telefon pazarna ynelik olarak bu tr abalarn artt grlmektedir.
130. BT sektr doas gerei farkl kamu kurum ve kurulularnn grev alanlarna girmektedir.
BTye ynelik politikalarda istenen sonularn elde edilebilmesi iin, sektrel politika ve
uygulamalarda e gdm ve sektrde faaliyet gsteren oyuncularn politika ve dzenlemelere
ilikin taleplerinin ortak bir platformda ekillendirilmesi ihtiyac bulunmaktadr.

131. BT firmalar, Ar-Ge ve yenilikilik, KOBler iin kurumsallama, giriimcilik ve ihracat destekleri
gibi yatay tevik ve desteklerden yararlanmaktadr. Son dnemde, Ulatrma, Denizcilik ve
Haberleme Bakanl Ar-Ge fonu ve Ekonomi Bakanl ihracat desteklerinde olduu gibi BTi
ya da alt alanlarn kapsayacak ekilde zellemi desteklerin oluturulmasna balanmtr.
Gerek yatay gerekse sektre zel olarak uygulanan destek programlarnn etkilerinin
deerlendirilmesi ve programlarn elde edilen geri bildirime gre dinamik bir yapda yeniden
tasarlanmas ihtiyac srmektedir.
132. Yeni ve zgn yazlm faaliyetlerinin desteklenmesini de ieren 5746 sayl Ar-Ge Faaliyetlerinin
Desteklenmesi Hakknda Kanun ile 4691 sayl Teknoloji Gelitirme Blgeleri Kanunu sektr
etkileyen balca dzenlemeler arasndadr. Nisan 2014 itibaryla, Teknoloji Gelitirme
Blgelerinde (TGB) faaliyet gsteren 2.667 firmann yzde 58i yazlm ve biliim alanndadr.
TGBler, yazlm gelitiren BT firmalarnn te birinden fazlasn bnyesinde barndrmaktadr.
TGBlerin performanslarn ortaya koymaya ve mevcut destekleri bu blgelerin
performanslaryla ilikilendirmeye ynelik olarak balatlan almalar sektr dorudan
etkilemektedir. Mart 2014 itibaryla Ar-Ge Merkezi Belgesi alan 155 iletmeden 17si BT
sektrnde yer almaktadr. BT sektr Ar-Ge merkezlerinde yaklak 1.600 aratrmac
almaktadr. Dier yandan, Ar-Ge merkezleri iin 50 tam zamanl aratrmac artnn yazlm
ve hizmetler sektrnn KOB arlkl yaps gz nnde bulundurulduunda nemli bir kst
olduu grlmektedir. ubat 2014te yaplan bir yasal dzenleme ile tam zamanl aratrmac
saysnn otuza kadar indirilebilmesine veya bu sayda sektrler itibaryla farkllamaya imkn
tannmtr.
133. Trkiyede elektronik haberleme sektrndeki serbestleme sreci, Trk Telekomnikasyon

A..nin sabit elektronik haberleme hizmetleri alannda sahip olduu tekel haklarnn 2004 yl
banda sona ermesi ile balam ve sektr rekabete almtr. 2005 ylnda yerleik iletmeci
Trk Telekomnikasyon A..nin yzde 55 hissesinin zelletirilmesiyle sektr zerindeki devlet
tekeli ortadan kalkmtr.
134. Trkiyenin genibant teknolojileri ile tanmas bakr altyap zerinden sunulan DSL
teknolojileri ile olmutur. DSL teknolojileri sabit genibant internet hizmetleri ierisinde 2006
ylnda yzde 98lik paya sahipken Eyll 2013 itibaryla yzde 81,4 seviyesine gerilemitir. Bu
oran OECD genelinde 2006 ylnda yzde 62 iken 2012 yl itibaryla yzde 53,6ya gerilemi
olup giderek dmektedir. 2006 ylnda 2,8 milyon olan DSL abone says Eyll 2013 itibaryla
6,66 milyona ulamtr. Ancak bu say son 3 yldr yatay bir seyir izlemektedir. Ayn dnemde,
yzde 98lik kapsama oran ile birok Avrupa lkesinin nnde olan Trkiyede DSL teknolojileri
ile lke genelinde genibant altyap yaygnl salanmtr.

ekil 12 - Genibant Abonelerinin Teknoloji Baznda Dalm, Yzde, 2006-2013
2013
2012
2011
Mobil nternet
2010 xDSL
Fiber
2009
Kablo nternet
2008
Dier
2007
2006
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu (BTK), Pazar Analizi Verileri

135. Sabit genibant hizmetleri iin 2004 ylnda Yeniden Sat, 2007 ylnda Veri Ak Eriimi (VAE)
ve 2009 ylnda ise Yerel An Paylama Almas (YAPA) yntemleri benimsenerek rekabetin
artrlmas amalanmtr. Ancak 2004 ylndan gnmze kadar geen sre ierisinde alternatif
sabit genibant iletmecilerinin pazar paylar AB ortalamasnn olduka altnda kalm ve
istenilen dzeyde rekabet yaps olumamtr. Etkin rekabeti desteklemesi ve kullanclara
farkl internet paketleri sunarak sektrde alternatif iletmecilerin de nn amasn salayan
YAPA modeli Trkiyede geliememitir. Bu modelin yerine daha ok VAE yntemi
uygulanmaktadr. Eyll 2013 itibaryla yalnzca 3 bin civarnda YAPA abonesi mevcutken VAE
yntemiyle 828 bin DSL abonesine hizmet sunulmaktadr. YAPAnn geliememesinde
dzenlemelerin etkin biimde uygulanmamas etkili olmutur.
136. Fiber teknolojinin, sabit genibant internet hizmetleri ierisindeki pay giderek artmaktadr.
Fibere eriim alannda Trk Telekomnikasyon A..ye ksmi muafiyet salayan Bilgi
Teknolojileri ve letiim Kurulu Karar sayesinde fiber abone saysnda son iki ylda nemli bir
art kaydedilmitir. 2010 ylnda 154 bin abonesi bulunan fiber internet altyaps Eyll 2013
itibaryla 967 bin aboneye ve yzde 12 hane halk kapsama oranna ulamtr. 2012 sonu
itibaryla sabit genibant ierisinde fiber internet penetrasyonu asndan yzde 8,2lik oranla
Trkiye, Japonya, Gney Kore ve sve gibi lkelere gre geride olmasna ramen, OECDye ye
32 lke ierisinde 13nc srada yer alm; ABD, Fransa, Almanya, Kanada, ngiltere gibi
lkeleri geride brakmtr.
137. Elektronik haberleme altyapsn tesis etmek iin kaz ve inaat almas yapmak zorunda olan
iletmeciler ile yerel ynetimler arasnda gei hakkna ilikin skntlar yaanmaktadr. Yerel
ynetimlerin belirledii gei hakk cret ve prosedrlerindeki farkllklar uygulamada zaman ve
maliyet sorunlarna yol amaktadr. 2012 yl sonunda Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme
Bakanl tarafndan gei hakkna ilikin dzenleme yrrle konulmu olmakla birlikte yerel
ynetimlerle altyap iletmecileri arasndaki skntlarn ortadan kaldrlmasna ihtiya
duyulmaktadr.

138. Genibant internet hizmetleri ierisinde kablo internet altyaps, altyapya dayal rekabeti
salamas asndan alternatif bir ebeke olarak nemli bir konumdadr. BTK ve Rekabet
Kurumu tarafndan 2001 ylnda kablo TV altyapsnn dier iletmecilerin kullanmna
almasna ynelik kurul kararlar alnmasna ramen gelir paylam modelinden dolay
istenilen sonu alnamamtr. Trk Telekomnikasyon A.nin zelletirilmesi ile beraber 2005
ylnda kablo TV altyaps TRKSAT A..ye devredilmitir. ubat 2005te Kablo Platform
Hizmetine ilikin olarak BTK tarafndan yaplan dzenleme 2007 ylnda Dantay karar ile iptal
edilmitir. Kablo TV altyapsna ilikin uygulanan gelir paylam modelinden ve bu piyasann
rekabete alamamasndan kaynakl sorunlar kablo TV altyapsnn potansiyelinden yeterince
yararlanlamamasna sebep olmutur. lkemizde sadece 22 il ile snrl olan kablo internet
altyaps hanelerin ancak yzde 16sna ulaabilmitir. 2006 ylnda 27 bin olan kablo internet
abone says Eyll 2013 itibaryla 483 bine ulam olup sabit genibant abone says ierisinde
yzde 6lk bir paya sahip olmutur. ABDde bu orann yzde 55 ve OECD genelinde yzde 30
seviyelerinde olduu dnldnde kablo internet altyapsnn lkemizde yeterince
geliemedii ve etkin olarak kullanlamad anlalmaktadr.
139. Abone says bakmndan 2004 ylndan beri d eilimi gsteren ve Eyll 2013 itibaryla 13,7
milyon abonesi bulunan sabit telefon hizmetlerinin yannda mobil telefon abone saysndaki
artma eilimi devam etmi ve ayn dnem itibaryla yzde 91,1lik penetrasyon oran ile 68,9
milyona ulamtr. Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn yrtmekte olduu
projeler ile elektronik haberleme ve mobil altyaps olmayan yerleim yerlerine altyap
kurulmas iin yklenici firmalar ile maliyeti evrensel hizmet gelirlerinden karlanmak zere
szlemeler yaplmtr. Bu sayede kapsama oran yzde 100e yaklamtr. Sabit telefon
abone saysnn dmesine ramen mobilitenin ve mobil telefon abone saysnn artmas,
genibant hizmetlerinin mobil cihazlardan alnmas ihtiyacn dourmutur.
140. BTKnn Kasm 2008de yapt 3N mobil haberleme sistemi ihalesinde operatrlere Ar-Ge
irketleri ile alma ve KOBlerden hizmet satn alma zorunluluu getirilmitir. Yaplan bu
ihaleyle beraber Temmuz 2009dan itibaren lkemizde mobil genibant hizmeti verilmeye
balanmtr. Mevcut durumda 2N ve 3N lisans alarak hizmet veren mobil iletmeci
arasndaki rekabet 2008 ylndaki numara tanabilirlii ile daha da artmtr. Ancak iletmeciler
tarafndan kullanlan farkl frekans bantlarndan kaynaklanan dezavantajl bir durum
bulunmaktadr. Ayrca mobil veri trafiindeki art, mobil hizmetler iin daha fazla spektrum
kayna ihtiyacn dourmutur. Eyll 2013 itibaryla 47,5 milyon 3N abonesi ve 13,7 milyon
mobil genibant abonesi bulunmaktadr. Yeni nesil eriim ebekelerinden LTEye henz
geilememi olmakla beraber 4Nye gei iin gerekli almalar devam etmektedir. Bu
kapsamda, saysal yayncla gei amacyla boaltlan 790-862 MHz band BTKya
devredilmitir.
141. Genibant teknolojilerinin hz, kalite, yaygnlk ve eitlilik bakmndan blgelere gre farkllk
dzeyi, sektr zerindeki nemli orandaki vergi yk ve bu blgelerde tam anlamyla bir
rekabet ortamnn yakalanamam olmasndan dolay bu teknolojilere eriim maliyeti, OECD
lkelerine oranla yksek seviyelerdedir. lkemizde aylk genibant eriim maliyetinin kii ba
milli gelire oran 2006 ylnda yzde 4,9 iken, bu oran 2012 yl itibaryla yzde 1,9a dmtr.
Ayn oran OECD lkelerinde ortalama yzde 1 seviyelerindedir.
142. Sabit ve zellikle mobil haberleme hizmeti sunan iletmeciler arasnda altyap paylam
yeterince gelimemitir. Bu durum iletmecilerin maliyetlerinin ykselmesine, evrenin
olumsuz etkilenmesine ve kaynak israfna neden olmakta, sonu olarak genibant eriim

maliyetlerini ykselterek kullanm oranlarna etki etmektedir. Sektrde altyap paylamnn
salanmas amacyla 2013 ylnda BTK tarafndan dzenleme yaplm ve sabit elektronik
haberleme altyaps kurmaya ve iletmeye yetkili tm iletmeciler tesis paylam
ykmllne tabi klnmtr.
143. nternet alan adlar ynetimini kresel dzeyde gerekletiren nternet Tahsisli Saylar ve
simler Kurumu (ICANN) ubat 2013te ABD dnda stanbul ve Singapuru internet alan adlar
ynetimi konusunda kresel merkezler olarak belirlemitir. Bu gelime, Trkiyenin internet
ynetiimi alannda daha etkin olmas ve internet ekosistemindeki eitli hizmetlerin
lkemizden sunulmas sonucunu beraberinde getirecektir.
144. Trkiyede kadnlar ve genlerin igcne katlmnn dk olmas, gen nfustaki isizlik
orannn ykseklii ve nitelikli igc arz ve talep dengesindeki aksaklklar gibi istihdam
piyasasn etkileyen temel unsurlarn yannda BT sektrnn kendine has zellikleri de bu
sektrdeki istihdam ve insan kaynaklar yapsna etki etmektedir. Sektrdeki teknolojik deiim
hz ve dinamik yap nedeniyle sektr alanlarnda aranan niteliklerin srekli yenilenmesi ve
insan kaynan yetitirmek iin gerekli eitim mekanizmalarndaki eksiklikler bu zellikler
arasndadr.
145. Haziran 2013te aklanan 2011 yl Yllk Sanayi ve Hizmetler Aratrmas sonularna gre
Trkiye BT sektr istihdam yaklak 196 bin olup, 2006-2011 dneminde yllk ortalama
yzde 4 byme gstermitir. Sektrn istihdamndaki bu arta ramen BT sektr
istihdamnn toplam istihdam iindeki paynn ise, toplam istihdamdaki art sebebiyle, bu
dnemde ayn seviyede (yzde 1,7) kald grlmektedir.

ekil 13 - BT Sektr stihdam, 2006-2011 *
250 2,00
BT'teki istihdamn toplam istihdama oran, Yzde

1,95
196
200
183
BT Sektr stihdam, Bin kii
174 172 1,90

161 162
150
1,85
1,81
1,79
1,80
100
1,75
50 1,70 1,70
1,70 1,70
1,70
0 1,65
2006 2007 2008 2009 2010 2011
BT sektr istihdam BT'teki istihdamn toplam istihdama oran
* 2009 yl BT sektr istihdamnda NACE Rev. 2 listesindeki Tketici elektronii rnlerinin imalat
kalemi dhil edilmemitir. Toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
kapsamndaki istihdam rakam dikkate alnmtr.
Kaynak: TK, Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
146. Yazlm ve BT hizmetleri sektrlerinin kk olmas, Trkiyede byk donanm retim
merkezlerinin bulunmamas, iletiim sektrnde istihdam asndan doygunluk seviyesine
ulalmas ve dier sektrlerdeki dk BT kullanm nedeniyle BT sektr istihdamnn genel
istihdam ierisindeki paynn dk olduu grlmektedir.

ekil 14 - OECD lkelerinde BT stihdamnn Toplam stihdama Oran, 2010
18
35
16
14 30
12
Geni tanm - Yzde

Dar tanm - Yzde
10 25
8
20
6
4
15
2
0 10
Fransa
Almanya
Hollanda
Danimarka
talya
Yunanistan
Polonya
ABD
Norve
Lksemburg
Portekiz
ek Cumhuriyeti
Finlandiya
Avustralya
Avusturya
Estonya
Belika
Kanada
rlanda
Slovakya
Slovenya
spanya
Macaristan
zlanda
Trkiye *
svire
ngiltere
sve
Dar Tanm Geni Tanm
* Trkiye verisi hesaplamalarnda toplam istihdam rakam olarak Yllk Sanayi ve Hizmet statistikleri
kapsamndaki istihdam rakam dikkate alnmtr.
Kaynak: OECD
147. BT sektrnn oluturduu istihdam yannda BTin i dnyasna nfuzu ve bu alanda istihdam
edilen insan kaynan deerlendirmek bakmndan BTi iinde kullananlarn da incelenmesi
gerekmektedir. OECD tarafndan ISCO-88 meslek snflandrmas baz alnarak BT uzmanlar
(dar tanm) ve faaliyetlerinde BTten istifade eden alanlar (geni tanm) belirlenerek
bunlarn toplam istihdam iindeki oranlar takip edilmektedir. Dar tanm ierisinde bilgisayar ve
elektronik ile ilgili profesyonel meslek mensuplar yer alrken, geni tanm ierisinde ynetici,
mimar, mhendis, avukat, istatistiki ve sekreter gibi BTi mesleini gerekletirebilmek iin bir
ara olarak kullanan alanlar bulunmaktadr. Trkiye, 2010 yl itibaryla dar tanmda yzde
1,7, geni tanmda ise yzde 10,9luk bir istihdam oranna sahiptir. Bu oranlarn her ikisinde de
lkemizin OECD lkelerine gre geride kald grlmektedir.
148. BT alannda niversitelerde n lisans ve lisans dzeyinde eitim grm insan kayna arz son
dnemde giderek artm; mezun says 2006-2012 dneminde yzde 60,9 art kaydetmitir.
2012 ylndaki mezunlarn yzde 32,6s lisans, yzde 67,4 ise n lisans mezunudur. Dier
yandan 2013 ylnda BT ile ilgili meslek lisesi blmlerinden mezun olanlarn says 44 bin kii
olarak gereklemitir.

ekil 15 - BT Alannda n Lisans ve Lisans Mezunu Saylar, 2006-2012
40.000
35.000
30.000 11.372
9.934 10.021
25.000
9.171 9.816
20.000 2
Mezun
8.197
7.714
15.000
23.467
10.000 20.572 21.193
15.675 16.757 16.823
13.945
5.000
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
n Lisans Lisans
* BT ile ilgili blmler iin aadaki blmler esas alnmtr: Meslek Liseleri: Biliim teknolojileri alan
ereve program; nlisans: Bilgisayar, elektronik, mekatronik, bilgi ynetimi ve e-ticaret; Lisans:
Bilgisayar, istatistik ve bilgisayar, matematik ve bilgisayar, ynetim biliim sistemleri, iletme bilgi
ynetimi, bilgi ve belge ynetimi, enformatik, elektronik-elektrik, kontrol mhendislii, mekatronik,
saysal programlar (endstri, makine)
Kaynak: SYM, 2006-2012 Dnemi Yksek retim statistikleri
149. Bunun yannda, uluslararas yazlm firmalar tarafndan desteklenen sertifika programlar
kapsamndaki yazlm gelitirme becerisi kurslar, niversiteler, belediyeler ve STKlar
tarafndan bu alanda istihdam artrmaya ynelik kurslar verilmektedir. Sertifika programlar ve
mesleki biliim eitimleri sektrdeki insan kaynann yeni yetkinliklerle donatlmasn,
yetkinliklerin gncel tutulmasn ve dier sektrlerden insan kayna akn salamaktadr.
rnein, Microsoft eitim program dzenleyen 17 eitim merkezi tarafndan 2010-2011 yllar
arasnda verilen toplam sertifika says 7.632dir. KUR tarafndan dzenlenen Nitelikli Biliim
alanlar Program kapsamnda 10 ilde dzenlenen sertifikal eitim programlarnda 600 kiiye
eitim verilmitir.
150. Dier yandan, BT alanndaki hzl teknolojik deiimler bu alanda alanlarn rgn eitimde
ald bilgilerin yetersiz kalmasna neden olmaktadr. Bu yzden BT ile ilikili tm sektrlerde
alanlarn mesleklerini yerine getirebilmeleri iin meslek ii eitimden geirilmeleri
gerekmektedir.
151. nsan kayna arzndaki arta ramen iverenlerin talepleri nitelik olarak karlanamamaktadr.
lkemizde BT uzmanlarnn youn olarak istihdam edildii, 20si BT sektrnden, 12si ise
farkl sektrlerden byk lekli 32 irket ile 2012 ylnda iverenlerin taleplerine ynelik bir
aratrma yaplmtr. Aratrma, BT alannda almaya balayan yeni mezun kiilerin nitelikleri
ile iverenlerin nitelik beklentilerinin tam olarak uyumadn gstermektedir. Aratrmaya

dhil edilen iverenlerin yzde 35i giri seviyesi pozisyonlar iin niversiteden ie alnan
mhendislerin BT ile ilgili bilgi ve becerilerinin ve ie hazrlk durumlarnn yeterli olmadn,
yzde 63 giri pozisyonu ve yzde 78i ise ara pozisyon iin BT alannda nitelikli insan kayna
bulmann dier alanlardaki insan kaynana gre daha zor olduunu belirtmektedir. Ayn
aratrmaya gre, iverenlerin yzde 84 nmzdeki 5 yl ierisinde BT ile ilgili birimlerde
alacak pozisyonlarn dier i kollarna oranla daha fazla artacana inanmaktadr. Bunun
yannda, TBSAD tarafndan 2012 ylnda yaplan bir almada, almaya katlan iverenlerin
yzde 58i sektrn en byk sorununun nitelikli insan kayna a olduunu ifade etmitir.
152. Yksekretim kurumlarnda verilen BT eitiminin nitelii teknik donanm ve retim eleman
kapasitesine bal olarak niversiteden niversiteye nemli lde farkllamaktadr.
verenlerin yzde 72si BT alanndaki giri pozisyonlar iin niversite snavndaki sralamaya
gre ilk yzde 10luk dilimdeki niversitelerden mezun mhendislerin dier niversite
mezunlarna kyasla bilgi, beceri ve ie hazrlk durumu asndan nde olduunu
dnmektedir. niversitelerin mevcut eitim kapasitelerinde grlen bu farklar, BT
sektrnn arad nitelikte insan kaynann nemli bir blmnn karlanamadna iaret
etmektedir. Bu erevede, BT alanndaki eitim kurumlar arasndaki nitelik farkn azaltmak
amacyla yksekretimde biliim blmlerinin kapasitesinin gelitirilmesine ihtiya
bulunmaktadr.
153. lkemizde BT alanndaki igc talebi artmakta, yeni meslek tanmlar ve nitelik gereksinimleri
olumaktadr. Bu gereksinimler dorultusunda, BTte ihtiya duyulan insan kaynann
yetitirilmesinde bu alandaki eitim programlarnn ieriinin, ortaya kan yeni meslekler de
dikkate alnarak, piyasa talebini karlayabilecek ekilde yaplandrlmas ihtiyac bulunmaktadr.
Bu erevede, BT eitim mfredatnn gncellenmesinde piyasa talepleri ve yeni mesleklerin
dikkate alnmas gerekmektedir.
154. Bu alandaki insan kaynann geliimindeki unsurlardan biri de mesleki yeterliliklerin
tanmlanmas ve belgelendirilmesidir. Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) dier sektrlerde
olduu gibi biliim sektrnde de mesleki standartlarn ve ulusal yeterliliklerin belirlenmesi ve
ayrca bu yeterliliklerin sertifikasyonla elenmesi almalarn srdrmektedir. Aralk 2013
itibaryla biliim teknolojileri alannda deiik seviyelerde 17 meslek standard yaymlanmtr.
155. Mesleki ngilizce bilgisi BT sektr alanlarnn yetkinliklerini gncel tutmas ve yeni
gelimelere ayak uydurabilmesi asndan nem arz etmektedir. ok uluslu BT firmalarnn
lkemize ekilmesi, mezunlarn yurt d projelerde grev almas ve hizmet ihracatnn
kolaylamas asndan niversitelerdeki BT blmlerinde verilen ngilizce eitiminin
gelitirilmesi gerekmektedir.
156. BTin salad uzaktan alma imknlaryla birlikte i dnyas daha esnek alma imknlarna
kavumaktadr. Bu yolla, BT, istihdam piyasasna zaman ve mekn esneklii kazandrarak
igcne katlm artrmaktadr. Ancak, Trkiyede esnek alma biimlerine AB lkelerindeki
kadar rastlanmamaktadr. Uzaktan alma imknlar ile ne kan sektrlerden biri de ar
merkezleridir. Kasm 2013 itibaryla lkemizde 43 ilde 1.060 ar merkezi lokasyonunda
yaklak 80 bin kii istihdam edilmektedir. olanaklarnn nispeten az olduu ehirlerde
istihdam yaratan ar merkezi rnekleri lkemizde oalmaktadr.

157. Dnyadaki gelimelere paralel olarak telekomnikasyon sektrndeki rekabetin artmas, cihaz
fiyatlarnn ucuzlamas, internetin hayatn her alanna nfuz ederek temel bir ihtiya haline
gelmesi gibi nedenlerle Trkiye'de BTin yaygnl ve kullanm son yllarda art
gstermektedir. Ne var ki mevcut durumda BT kullanm dzeyi, Trkiye'nin hzla gelimekte
olan ekonomisi ve gen nfus arlkl demografik yapsna nispetle yeterli grnmemektedir.
rnein, son ay iinde internet kullanan bireylerin oran 2004 ylndan itibaren hzl bir art
gstermi olmasna ramen son 3 ylda nispeten yatay bir seyir izleyerek 2013 ylnda yzde
43,2 olarak gereklemitir. 2012 ylnda AB lkelerinde son ay iinde internet kullananlarn
oran ise yzde 74 olarak gereklemitir. BT kullanm adna gsterge niteliindeki bu orann
AB ortalamas ile fark ve son yllar itibaryla doygunluk sinyalleri vermesi, Trkiye'de yaygn BT
kullanmnn nnde baz yapsal engellerin varlna iaret etmektedir.
ekil 16 - Trkiye ve ABde Son Ay inde Bilgisayar ve nternet Kullanm, 2006-2013
80 74 76
73
71
69
70 66 75
63 74
59 71
69
60 65
62
50 57
43,5 44,3
52 42,1
39,1
Yzde
40 34 35,6
42,7 43,2
29,6 40,5
37,6
30 34
21 32,2
20 26,9
18
10
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
AB Bilgisayar AB nternet TR Bilgisayar TR nternet
Kaynak: TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas, Eurostat

158. 2013 itibaryla internet eriimi olmayan hanelerin oran yzde 50,9'dur. Bu hanelerde eriim
olmamasnn nedenleri arasnda internet zerindeki ieriin faydasz veya zararl grlmesi,
cihaz ve balant cretlerinin yksek olmas bata gelmektedir. Bu bilgiler nda, saysal
ierik, uygulama ve hizmetlerin yetersizlii veya bu konudaki farkndalk eksiklii, eriim ve
cihaz fiyatlarnn ykseklii ile saysal becerilerin yetersizlii BT'in yaygnlamasnn nndeki
balca engeller olarak ortaya kmaktadr.

ekil 17 - Hanelerde nternet Eriimi Olmamasnn Nedenleri, 2013
Cihaz fiyatlarn yksek buluyor 29,1
nternet kullanmaya gerek duyulmuyor 27,6
nternet hakknda hibir fikri yok 22,3
nternet balant cretini yksek buluyor 19,4
Kullanmay yeterince bilmiyor 18,5
nterneti baka yerde kullanyor (i, okul, vb.) 13,2
0 5 10 15 20 25 30 35
Yzde
Kaynak: TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas, 2013

159. Trke saysal ierik ve uygulamalarn yeterli hacim ve nitelikte olmamas BT kullanmnn
bireyler asndan yeterince cazip olmamasna neden olmaktadr. 2013 yl itibaryla internet
sitelerinin yzde 55'inin ngilizce ierikte olmas ngilizce bilmeyen bireyler asndan bir
dezavantaj unsurudur. Bir baka gsterge olarak deerlendirilebilecek Wikipediada 1000
konuan bana den makale says Trke'de 3 iken, talyanca'da 16, Lehe'de 22,
Norvee'de ise 85'tir.
160. Eriim fiyatlar ise mobil teknolojilerdeki gelimelere bal olarak genibant hizmetlerinde artan
rekabet ve 2009 yl itibaryla zel letiim Vergisinin (V) yzde 15'ten yzde 5'e drlmesi
sonucu son yllarda nemli lde d gstermitir. ounlukla ithal edilen BT cihazlarnn
fiyatlar ise yzde 18 oranndaki KDV ve bazlar iin uygulanan yzde 25 oranndaki zel
Tketim Vergisi (TV) sebebiyle benzer gelimilik dzeyindeki Brezilya, Meksika, Rusya gibi
lkelerden bile yaklak iki kat pahaldr. Bu durum, Trkiye'yi mobil cihazlar bata olmak zere
cihaz sahipliinde kresel lekte geri sralara itmektedir. Dier yandan, FATH Projesi
kapsamnda datlacak yaklak 10,6 milyon tablet bilgisayar ile pek ok haneye ilk defa BT
cihaz girecektir. Dolaysyla, Projenin hayata geirilmesiyle lkemizde cihaz sahiplii ve
internete eriim asndan yeni bir dnem balayacaktr.
161. BTin son yllarda rgn eitimde youn biimde kullanlmasnn da katksyla ocuklar ve
genlerde saysal okuryazarlk oran yksektir. Dier yandan, saysal gmen olarak
nitelendirilebilecek belli bir yan zerindeki bireylerde temel BT becerilerinin eksiklii nemli
bir sorundur.

ekil 18 - BT Cihaz Sahiplii Karlatrmas, 2012
60 56,3
52,1
50
40
Yzde
30
23,4
19,4 18 20,7
20
14,5
10 10 9,6
10
2,5 1,7
0
Masast bilgisayar Dizst bilgisayar Akll telefon Tablet bilgisayar
Gelimi lkeler Gelimekte Olan lkeler Trkiye
Kaynak: Pyramid, Yankee

162. Bireylerin BT'e eriimde eitsizliini ifade eden ve cinsiyet, ya grubu, engel durumu, gelir
dzeyi, eitim seviyesi, ikamet edilen corafi blge gibi demografik ve bireyin sosyo-ekonomik
zelliklerine ilikin deikenler itibaryla farkllk gsteren saysal blnme BT kullanmnn
nndeki yapsal engellerin en belirgin sonucudur. rnein, 2013 itibaryla erkeklerin yzde
53,1'i internet kullanrken bu oran kadnlarda yzde 33,4'tr. nternet kullanm oranlar 16-24
ya grubu iin yzde 68,7, 55-64 ya grubu iin yzde 11,1, 65-74 ya grubu iin ise sadece
yzde 4,2'dir. Kentlerde yaayanlarn yzde 58'i internet kullanrken bu oran krsal kesimde
yaayanlar iin yzde 28,6'dr. stanbul'da internet kullanm oran yzde 61,4 iken Gneydou
Anadolu'da yzde 34,5'tir. Saysal blnmenin en ak grld grup olan engellilerde ise
bilgisayar, cep telefonu ve internetten hibirini kullanmayanlarn oran 2010 itibaryla yzde
60,6'dr. Mevcut veriler, saysal blnmeye yol aan etkenlerin tespitinin yaplarak her bir
toplumsal grup iin odakl politika ve stratejiler gelitirilmesi gerektiini ortaya koymaktadr.
163. lkemizde internet kullanm oranlar nispeten dk olmakla birlikte internet kullanclarnn
kullanm sresinin yksek olduu grlmektedir. 2013 yl itibaryla internet kullanclarnn
yzde 68,9'u interneti hemen her gn, yzde 22,7'si ise haftada en az bir defa kullanmaktadr.
Dzenli internet kullanmda yllar iinde grlen art, internette geirilen sreyi de artrmtr.
Bir ay iinde internette geirilen sre Trkiye'de ortalama 31 saat iken Avrupa'da 26,9 saattir.
164. nternet kullanclarnn yzde 73' evlerinde, yzde 36's iyerinde, yzde 22,4' bakalarnn
evinde, yzde 16's ise internet kafelerde internete eriim salamaktadr. Cihaz veya internet
balantsna sahip olmayan bireyler iin hala nemli bir ilevi olan internet kafeleri kullanma
oran, erkeklerde yzde 22,3 iken, kadnlarda yzde 6,3'tr. Ayrca, 6-10 ya grubu ocuklarda
internet kafeleri kullanm oran yzde 8,7 iken, bu oran 11-15 ya grubu ocuklarda 28,8dir.
ocuklar bata olmak zere lke genelinde internet kafelerin yaygn kullanm bu meknlarn
artlarnn tm bireyleri kapsayacak biimde gelitirilmesini gerekli klmaktadr.
165. Sosyal alar ve sosyal medyann kullanm lkemizde olduka yaygndr. Trkiye'deki internet
kullanclarnn yzde 96,2'si sosyal alar kullanmakta olup sosyal alarda bir ayda geirilen

ortalama sre ise 10,2 saattir. 6-15 ya grubundaki ocuklarda ise sosyal alara katlma oran
yzde 53,5'tir.
Kutu 3 - Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor
Birlemi Milletler Kalknma Program (UNDP), Kalknma Bakanl, Habitat Kalknma ve Ynetiim
Dernei ve Microsoft ibirlii ile yrtlen Bilenler Bilmeyenlere Bilgisayar retiyor (BBB)
projesi, bata ocuklar, genler, kadnlar ve engelliler olmak zere dezavantajl bireylerin BT
konusunda kapasitelerinin artrlmas yoluyla Trkiyenin e-dnm srecine katkda
bulunmaktadr. Proje, Ulusal Genlik Parlamentosu, Kent Konseyleri Genlik, Kadn ve Engelliler
Meclisleri ve yerel ynetimler ortaklnda, 78 il ve 129 kentteki 1200 gen gnll eitmeni, 50
master eitmeni ve yzlerce gen gnllnn katks ile yrtlmektedir.
2005 ylndan bu yana yaklak 150 bin kiiye temel bilgisayar ve internet becerileri, ofis
programlar, saysal yaam ve internet gvenlii, web tasarm ve yazlm gelitirme eitimleri
verilmitir. Katlmclarn ya ortalamas 19 olup, yzde 58ini kadnlar, yzde 42sini erkekler
oluturmaktadr.
Eitimler yerelde Bakanlklar veya yerel idarelerce salanan mekn ve altyap kullanlarak, bunun
yan sra altyapnn yetersiz kald yerlerde yerel idarelerin destei ile Srekli Eitim Merkezleri ve
Biliim Akademilerinde gerekletirilmektedir.
Proje, UNDP tarafndan en iyi uygulama rnei olarak gsterilmi, ayn zamanda 2008 yl Aralk
aynda Avrupa Komisyonu tarafndan dzenlenen Avrupa e-erme dllerinde Corafi Katlm
kategorisinde en iyi be projeden biri seilmitir.
166. ocuklarda BT kullanm hzla artmaktadr. TK tarafndan 2013 ylnda yaplan ocuklarda
Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmasna gre 6-15 ya grubundaki ocuklarda
bilgisayar, internet ve cep telefonu kullanm oranlar srasyla yzde 60,5, yzde 50,8 ve yzde
24,3tr. Ayn ya grubunda internet kullanan ocuklarn yzde 38,2si interneti haftada 2 saate
kadar, yzde 47,4 3-10 saat arasnda, yzde 11,8i 11-24 arasnda, yzde 2,6s ise 24 saatin
zerinde kullanmtr. Evde kullanm oran yzde 65,6, okulda kullanm oran yzde 27,9 iken,
internet kafelerden eriim oran ise yzde 21,4tr. ocuklarn internet kullanm amalarna
bakldnda dev yapma ve bilgi arama, oyun oynama ile sosyal alara katlmann st sralarda
yer ald grlmektedir. nternet kullanmnn ocuklardaki yaygnl ve bu kullanmn geliim
hz dikkate alndnda, ocuklarn daha nitelikli ierik ve uygulamalara ynlendirilmesi ve bu
alanda ierik geliimi ihtiyac dikkat ekmektedir.
167. ocuklarn bilgisayar banda geirdii zamann artmas ile bilgisayar ve internet kullanmnn
baz ocuklarda bamllk dzeyinde grlmesi ocuklarn serbest zamanlarn deerlendirme
alkanlklarn belirgin lde etkilemi, bu teknolojileri bilinli kullanmann nemini
artrmtr. Bu konuda kamu, zel sektr ve STK'lar tarafndan hukuki, teknik ve eitsel ynleri
olan pek ok alma yaplmakta olsa da, BT'in yaygnlamas ve zellikle internet zerinden
yaplan faaliyetlerin eitlenmesi bu teknolojilerin yol at psikolojik, sosyal, fizyolojik, kltrel
riskler ile daha etkin bir mcadeleyi gerekli klmaktadr.

ekil 19 - 6-15 Ya Grubu ocuklarn nternet Kullanm Amalar, 2013
dev yapma veya renme 84,8
Oyun oynama 79,5
Bilgi arama 56,7
Sosyal medya alarna katlma 53,5
Film, dizi, tv yaynlar, video izleme, mzik dinleme 50,1
Dosya indirme (oyun, film, program, mzik vb.) 21,9
e-Posta veya anlk ileti gnderme 17,9
Online haber, gazete ya da dergi okuma 13,8
Sesli ya da grntl grme yapma 7,3
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90
Yzde
Kaynak: TK 6-15 Ya Grubu ocuklarda Biliim Teknolojileri Kullanm ve Medya Aratrmas, 2013
168. Tm okullara BT snflarnn kurulmas ve BT derslerinin zorunlu olarak mfredata alnmas ile
yaygnlk kazanan eitimde BT kullanmnn, FATH Projesi'nin hayata gemesiyle daha da
younlamas beklenmektedir. FATH Projesi kapsamnda saysal ders ieriklerinin yer ald
Eitim Biliim A (EBA) zenginletirilmekte, mfredat yeni teknolojilere uyumlatrlmakta,
retmenlere hizmet ii eitim verilmektedir.
Kutu 4 - FATH Projesi
Tm okullara BT snflarnn kurulmas ve BT derslerinin zorunlu olarak mfredata alnmas ile

yaygnlk kazanan eitimde BT kullanmnn, FATH Projesinin hayata gemesiyle daha da
younlamas beklenmektedir. Eitim ve retimde frsat eitliini salamak ve okullardaki
teknolojiyi iyiletirmek amacyla tasarlanan Proje 5 ana bileenden olumaktadr. Bunlar,
1. Donanm ve yazlm altyapsnn salanmas
2. Eitsel e-ieriin salanmas ve ynetilmesi
3. retim programlarnda etkin BT kullanm
4. retmenlerin hizmet ii eitimi
5. Bilinli, gvenli, ynetilebilir ve llebilir BT kullanmnn salanmas olarak belirlenmitir.
Proje kapsamnda okulncesi, ilkretim ile ortaretim dzeyindeki tm okullara internet eriim
altyapsnn tesis edilmesi, tm dersliklere akll tahta temin edilmesi, tm retmen ve rencilere
tablet bilgisayar datlmas, retim programlarnn BT destekli retime uyumlu hale getirilerek
eitsel saysal ieriklerin oluturulmas ve bu ieriin Eitim Biliim A (EBA) zerinden paylama
almas hedeflenmektedir. Hazrlk almalar ve pilot uygulamalar devam eden Projenin,
kapsam, lei ve sreklilii asndan, yazlm, hizmetler, saysal ierik ve mobil uygulama
pazarnn bymesine ve donanmda yerli katk paynn artrlmasna ynelik nemli katk

salayaca deerlendirilmektedir.
FATH Projesine ilikin ihale ynetmelii, 07/07/2012 tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle girmitir. Proje kapsamnda a altyapsnn tesisine ilikin ihale sreleri tamamlanm
olup kurulum almalar srmektedir. Donanm almlar kapsamnda etkileimli tahta ve ok
fonksiyonlu yazc ihalesi Temmuz 2013te yaplm olup ihale sreci devam etmektedir. 2015 sonu
itibaryla btn ortaokul ve liseleri kapsayacak biimde 347 bin adet etkileimli tahtann
kurulumunun yaplmas hedeflenmektedir. Pilot proje kapsamnda 62 bin 800 adetinin datm
yaplan tablet bilgisayarlardan 10,6 milyon adetinin teminine ilikin sre Haziran 2013te
balamtr. Ayrca, hazrlanan elektronik ieriin paylalmas amacyla oluturulan Eitim Biliim
An zenginletirme ve retmenlerin hizmet ii eitim almalar devam etmektedir.
169. Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda (2006-2010), lke genelinde 4.500 tam zamanl
Kamu nternet Eriim Merkezinin (KEM) kurulmas yoluyla bireylerin BT yetkinliklerinin ve
internet eriim imknlarnn artrlmas hedeflenmitir. Bu dorultuda, halk eitim merkezi,
mesleki eitim merkezi, kla, ktphane gibi yerlerde yaklak 2 bin KEM kurulmu; aralarnda
baarl olanlar bulunmakla beraber, bu merkezler tasarmna ilikin eitli eksiklikler nedeniyle
beklenen etkiyi oluturamamtr. BTin kullanmnn yaygnlamas, saysal okuryazarln
artrlmas, saysal becerilerin gelitirilmesi gibi amalarla kamu, yerel ynetimler, niversiteler,
zel sektr ve STKlar tarafndan hayata geirilen giriimlerin saysnda son yllarda belirgin bir
art gzlenmektedir.
170. Trkiye'de bilgi gvenlii ve kullanc gveninin salanmasn amalayan almalar 1990l
yllardan itibaren balatlmtr. Bu yllardaki almalar internet teknolojilerinin yeteri kadar
yaygnlam olmamas nedeniyle daha ziyade kamu bilgi sistemleri kapsamnda
deerlendirilmi ve bilgi gvenliinin salanmas odanda yrtlmtr.
171. 2000'li yllarn bandan itibaren kamu ve zel kesim tarafndan salanan e-devlet, e-bankaclk
ve e-ticaret gibi alanlardaki eitlenen hizmetlerde bilgi gvenliinin salanmas, bu hizmetlerin
yaygnlamas iin n art haline gelmitir. Benzer ekilde, bu alanlarda kiisel bilgilerin
depolanmas ve kullanm hzla artm, dolaysyla kiisel bilgilerin mahremiyetinin salanmas
gereksinimini gndeme getirmitir. Dier yandan, internet ve bilgisayar kullanmndaki
yaygnlama biliim yoluyla ilenen sular ortaya karmtr. Bu nedenle hem hizmet
sunucular hem de bu hizmetlerden faydalananlar nezdinde bilgi gvenlii ve kullanc gvenine
ilikin konularn btncl bir bak asyla ele alnmas lkemizde ncelikli hale gelmitir.
172. Bilgi gvenlii konusunda farkndaln oluturulmas ve bilgi gvenlii kltrnn kullanclar
ve hizmet sunucular tarafndan iselletirilmesi ulusal bilgi gvenliini salamada ele alnmas
gereken konulardan birisi olarak dikkat ekmektedir. Ulusal bilgi gvenliinin salanmasnda
uluslararas ibirlii olanaklarndan faydalanlmas tm dnyada olduu gibi lkemiz iin de bir
gereksinimdir. zellikle siber saldrlarn snr aan nitelii lkelerin birbirleriyle teknik ibirliini
ve bu saldrlar nlemede egdm ierisinde hareket etmesini zorunlu klmaktadr.
173. Kritik bilgi altyaplarnn lkemiz iktisadi ve sosyal yaamnda artan nemi nedeniyle, bu
altyaplarda gvenliin salanmas hayati nem arz etmektedir. Bu kapsamda, enerji, finans,
iletiim, salk, ulatrma, su ve kamu hizmetlerindeki bilgi sistemleri ve altyaplarnn
korunmas n plana kmaktadr.

174. Trkiyede kiisel verilerin korunmasna ilikin yasal dzenleme almalar 2000li yllarn ilk
yarsndan itibaren gndemde olmasna ve mteaddit defalar tasar olarak TBMMye
sunulmasna ramen henz tamamlanamamtr. Bununla birlikte 2010 ylnda Anayasada
yaplan bir dzenlemeyle kiisel veriler temel bir hak olarak koruma altna alnmtr. lkemiz,
kiisel verilerin korunmasna ilikin yasal dzenlemelerin tamamlanmas ile AB lkeleri
nezdinde veri koruma bakmndan gvenilir lke statsne kavuacaktr. Bu dzenlemenin
yaplmas lkemizdeki BT sektrnn bata AB lkeleri olmak zere yurt dna bilgi toplumu
hizmetleri sunabilmesi, kiisel verinin temel girdi olduu finans, salk, sigorta gibi sektrlerde
lkemizin i potansiyelinin artmas ve lkeler arasnda veri paylam ve adli ibirlii kanallarnn
etkin almas iin de gereklidir.
175. Ulusal bilgi gvenliine ilikin yasal altyapnn oluturulmas almalar uzun bir dnemdir
gndemde olmakla birlikte henz sonuca ulatrlamamtr. almalarn Adalet Bakanl
koordinasyonunda tamamlanarak bu konudaki eksikliin giderilmesi nem arz etmektedir.
2012 ylnda Bakanlar Kurulu Kararyla Siber Gvenlik Kurulu kurulmu ve 2013 ylnda Ulusal
Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem Plan kabul edilmitir. Bu kapsamda, Mays
2013te Ulusal Siber Olaylara Mdahale Merkezi (USOM) kurulmu, Kasm 2013te karlan bir
tebli ile kamu kurumlarnda ve zel sektr kurulularnda siber olaylara mdahale ekiplerinin
oluturulmas dzenlenmitir.
176. lkemizde internet vastasyla ilenen sularn say, eit ve niteliinde art yaanmaktadr. Bu
art siber sula mcadelede geleneksel yntemleri ilevsiz klmakta veya uygulanmasn
zorlatrmaktadr. Siber sula mcadelede kamu kurum ve kurulular arasnda koordinasyon,
nitelikli personel istihdam, adli ve idari sreler gibi alanlarda bir takm sorunlar gze
arpmaktadr. Bu sorunlar dikkate alnarak siber sula mcadelede koordinasyon altyaps, adli
ve idari sreler, nitelikli insan kayna ve eitim, teknik altyap, kullanclarn bilinlendirilmesi
ve suun nlenmesi, uluslararas ibirlii, siber su Ar-Gesi gibi alanlar kapsayan btncl bir
strateji gelitirilmesi gerekmektedir.
177. 6460 sayl Kanun ile biliim hukuku ile alakal davalara bakmakta olan hukuk mahkemelerinde
ihtisaslamann n almtr. Ancak, biliim sular ile etkin mcadelede biliim teknolojileri
alannda uzmanlam savc ve hkimlerin grev yapyor olmas ve ihtisas mahkemelerin
kurulmas nem arz etmektedir.
178. nternet ortamnda ilenen belirli sularla mcadeleyi amalayan ve ierik, yer, eriim ve toplu
kullanm salayclarnn ykmllklerini dzenleyen 5651 sayl Kanun 2007 ylnda kabul
edilmi ve Kanunun uygulanmasnda TB grevlendirilmitir. 2011 yl ubat aynda TB
tarafndan Gvenli nternet Program balatlmtr. Dier yandan 2014 ylnda 5651 sayl
Kanunda tadilat yaplmtr.
179. nternet kullanm zellikle ocuklar uygunsuz ierie maruz brakabilmekte, siber zorbalk,
nefret sular, zararl alkanlklarn zendirilmesi gibi riskleri de beraberinde getirmektedir.
Bunlara kar ocuklar bata olmak zere toplumun tm kesimlerine ynelik bilinlendirme
faaliyetlerinin yrtlmesi nem arz etmektedir. Bu kapsamda zellikle STKlarn
bilinlendirme srecinde aktif rol stlenmesi ve bu alandaki politikalarn oluumuna etkin
biimde katlmalar ihtiyac bulunmaktadr.

180. lkemizdeki kent nfusunun hzl art ulam, enerji, su, salk, evre ve gvenlik gibi alanlarda
pek ok sorunu da beraberinde getirmektedir. Bu sorunlarn zlmesi, kamu hizmetlerinin
iyiletirilmesi ve vatandalarn yaam kalitelerinin artrlmasnda BT destekli yeniliki zmler
byk bir potansiyel barndrmaktadr.
181. Trkiyede akll kentler konusunda merkezi kurumlarn ve yerel ynetimlerin CBS tabanl
zmleri bulunmakla birlikte, bu konuda henz temel hedefler konulmam ve stratejiler
belirlenmemitir. Trkiyede akll kent zmleri zellikle byk ehirlerde bata kentsel
hizmetler, ulam ve su hizmetleri olmak zere eitli alanlarda hayata geirilmeye
balanmtr. ubat 2013te 40 belediye ile yaplan Belediyeler Akll Kent Uygulamalar
Anketine gre belediyelerde kentsel hizmetler ve ulam alanndaki akll kent uygulamalar
ne karken, enerji ve su alanndaki akll kent uygulamalar daha az sayda belediye tarafndan
hayata geirilmitir.
ekil 20 - Belediyelerde Kullanlan Akll Kent Uygulamalar, 2013
Akll sokak aydnlatmas sistemleri 4 6 30

Bina/konut enerji ynetimi sistemleri 3 3 34
Enerji
Akll elektrik sayalar 2 2 36
Akll elektrik ebekesi 1 2 37
Akll su sayalar ve talep ynetimi 4 9 27
Su
Szntlarn tespiti ve nleyici bakm 2 7 31
Akll parkmetreler ve cretlendirme 6 6 28
Ulam Filo takibi, bakm, konum belirleme hizmetleri 23 17
Btnleik toplu tama cret demesi 15 4 21
Kltr ve turizm hizmetleri 13 12 15
Kentsel Hizmetlere elektronik kanallardan eriim 31 4 5
Hizmetler Acil mdahale ve afet hizmetleri 9 12 19
Hava kalitesi takibi 12 2 26
Uygulamaya alnmtr
Planlama ve/veya kurulum aamasndadr
zmmz/uygulamamz bulunmamaktadr
Kaynak: Belediyelerde Akll Kent Uygulamalar Anketi 2013
182. Kentsel dnm srecinde akll kent uygulamalar nemli frsatlar sunmaktadr. Kentsel
dnmn tasarmnda, ynetiminde ve srece vatanda katlmnn salanmasnda yeniliki
uygulamalarn kullanlmas zaman ve maliyet tasarrufu salamaktadr. Bu kapsamda akll kent
altyaplarnn oluturulmas, yeni ina edilecek binalarda akll bina uygulamalarna yer
verilmesi gibi tedbirler yaam standardnn artmasna katkda bulunmaktadr.
183. Akll kent planlamas iin temel tekil eden CBS altyaps lkemizde az sayda belediye
tarafndan hayata geirilmitir. ileri Bakanlnn 2011 ylnda tm belediyelerin yzde 90
zerinde yapt e-devlet anketine gre CBS almalar belediyelerin sadece yzde 3nde
tamamlanm olup yzde 14nde ise ksmen devam etmektedir. CBS altyapsn oluturacak
teknik kapasitesi olmayan belediyelerin bu konuda desteklenmesi ihtiyac gzlenmektedir.

184. Belediyelerin, akll kent zmlerini hayata geirme srecinde karlatklar en nemli engeller
finansman, kentler arasnda birlikte alabilirlii salayacak standart ve rehberlere olan ihtiya,
mevzuat ile ilgili problemler, uygulamalarn vatandalar tarafndan benimsenmemesi ve
nitelikli insan kayna eksikliidir.
185. lkemizde 2000 ylndan itibaren artan sanayileme ve kentleme enerjiye olan talebi de
giderek artrmaktadr. Trkiye, OECD lkeleri ierisinde getiimiz 10 yllk dnemde enerji
talep artnn en hzl gerekletii lke durumundadr. Dier yandan artan enerji tketiminden
kaynaklanan sera gaz salm ve iklim deiiklii lkemizde de evresel sorunlara kar tedbirler
alnmasn ncelikli hale getirmeye balamtr. Trkiyede 2012 ylnda yrrle konulan klim
Deiiklii Eylem Plannda yeil biliim ayrca ele alnmamtr. Bu nedenle yeil biliim
kapsamnda yaplmas gereken almalar btncl bir ekilde ele alan bir yol haritasna ihtiya
bulunmaktadr. Yeil biliimin nemli bir parasn da e-atklarn azaltlmas oluturmaktadr.
Trkiyede yllk oluan elektronik atk miktar ortalama 400-500 bin ton civarnda olduu halde
firmalarca toplanan yasal atk miktar 2011 yl iin 8 bin ton civarnda kalmtr. 2012 ylnda
kan Atk Elektrikli ve Elektronik Eyalarn Kontrol Ynetmelii ile reticilere, satclara ve
tketicilere elektronik atklarn bertaraf edilmesine ilikin ykmllkler getirilmesi sonucu
toplanan elektronik atk miktarnn artmas beklenmektedir.
186. Yeil biliimin en etkin kullanlabilecei alanlarn banda akll ebekeler gelmektedir. Akll
ebeke uygulamalarnn yaplmasna, 2012-2023 Enerji Verimlilii Strateji Belgesinde yer
verilmitir. Ancak akll saya ve uzaktan okuma sistemlerinin yaygnlamasna karn, elektrik
ebekelerinin gerek zamanl izlenmesine ve ynetimine ilikin uygulamalarda ilerleme
salanamamtr.
187. Son yllarda lkemizde salk alannda yaanan dnmn bir paras olarak, BT destekli pek
ok yeniliki hizmetin sunulmaya baland grlmektedir. zellikle, salk standartlar,
elektronik salk kaytlar, randevu sistemleri ve teletp alanlarnda yaanan gelimeler,
vatandalarn salk hizmetlerine daha rahat eriimini mmkn hale getirmitir. lkemizde
salk verilerinin belirli standartlar dorultusunda toplanmasn, analizini ve deerlendirmesini
salamak amacyla Ulusal Salk Veri Szl hazrlanmtr. Ayrca, Salk Bakanl tarafndan,
salk alannda yazlm gelitiren firmalara ynelik bir sertifikasyon mekanizmas
oluturulmutur. Salk Bakanl bnyesindeki tm e-salk uygulamalarna altlk oluturan
Salk-NET bireylerin salk verilerini merkezi bir yapda toplamakta ve nemli bir karar destek
sistemi olarak almaktadr. Ancak, toplanan hasta verilerinin kiisel verilerin korunmasna ve
mahremiyetine uygun ekilde paylalabilmesi iin mevzuat deiiklii gerekmektedir. 2007
ylnda balanan teletp uygulamasnda mevcut durumda 61 gnderici ile 10 alc hastane
birbirine balanarak verilerin tetkiki uzaktan yaplabilmektedir. Ancak, teletp uygulamalar
sonucunda verilen kararlarn sorumluluunun kime ait olaca konusundaki belirsizlik bu
uygulamalarn yaygnlamasn engellemektedir. lkemizde 10 milyonun zerinde
hipertansiyon ve diyabet hastas, 1,5 milyon fiziksel engelli ve 400 binin zerinde evde bakm
hizmeti alan hasta olduu dnldnde uzaktan salk uygulamalarnn yaygnlamasnn bu
alanlarda yaplan harcamalarda byk oranda tasarruf salayaca deerlendirilmektedir.
188. Trkiyede byk veri alannda almalara balanm olmakla beraber, hayata geen byk
veri uygulama rnekleri snrldr. Haberleme, perakende, bankaclk gibi mteri
davranlarnn yakndan takip edildii alanlarda faaliyet gsteren irketler veri analizi
almalar yapmaktadr. Kamu kurumlarnda ise vergi, sosyal gvenlik, emniyet gibi baz

alanlarda byk miktardaki veriler zerinde eitli analizler yaparak verimlilii artrmak, kayp-
kaak oranlarn drmek ve hizmet kalitesini ykseltmek iin almalara balanmtr.
189. Saysal ierik miktarndaki art ve internette geirilen srenin artmas, Trke ieriin nemini
artrmaktadr. Kltr ve Turizm Bakanl ktphane hizmetleri ile Trkiyedeki sreli yaynlara
eriimi kolaylatrmak amacyla eitli almalar yapmtr. YK Tez Merkezinde halen saysal
ortama aktarlm olan 300 bin civarnda yksek lisans ve doktora tezine eriim
salanabilmektedir. Ayrca, lkemizden niversitelerin de yer ald bilimsel bilgiye ak eriime
ynelik uluslararas baz giriimler bulunmaktadr. Ancak, snrl miktarda sunulabilen saysal
ieriin artrlmas iin gerekli yasal ve teknik engellerin kaldrlmas ve bilimsel bilgiye ak
eriim konusunda niversitelerin ibirliine dayal yaplarn kurulmasna ihtiya duyulmaktadr.
Ayrca, ktphaneler bilgi araynda bavurulan ilk kaynak zelliklerini hzla kaybetmektedir.
Bundan dolay, ktphanelerin kullanclarn dikkatini ekmek iin kaynaklara ve bilgilere
annda ve farkl cihazlardan kesintisiz eriim imkn salamalar gerekmektedir. lkemizde
sanal mzeler alannda ise kltr varlklarnn dijitalletirilmesine ynelik almalar
yrtlm, ancak bu alandaki nitelikli insan kayna eksikliinden dolay ilerleme snrl
seviyede kalmtr.
190. lkemizdeki giriimcilik ekosistemi henz gelime aamasnda olup, internet kullanm ve e-
ticarete olan talep yeterli byklkte deildir. te yandan, nitelikli internet giriimlerinin
ortaya kmasn salayacak gen nfus ve genileyen pazarlara olan yaknlk gz nne
alndnda, internet giriimcilii ve e-ticaret, Trkiye iin nemli frsatlar barndrmaktadr.
191. Trkiyede internet giriimciliinin nndeki en byk engel, zellikle balang aamas
giriimlerin finansman yetersizliidir. Trkiyede olgunlam irketlere ynelik giriim
sermayesi fonlar yaygnlamakla birlikte, zellikle balang aamasndaki giriimlere ynelik
yatrm aralarnn says ve hacmi olduka dktr. Bu adan, lkemizde ortaya kan yeni
internet giriimleri nemli lde finansman eksiklii yaamaktadr. Yeni bir giriim iin
finansman bulma kolayl endeksi ABDde yzde 96 iken bu oran Trkiyede yzde 12dir.
192. Erken aama giriimlerin baarya ulamas asndan son derece nemli olan melek yatrmclk
ve bu alandaki rgtlenme Trkiyede henz gelime aamasndadr. Milyon nfus bana
den melek yatrmc a says Trkiyede 0,1, ngilterede 1,0, Yeni Zelandada ise 4,1dir.
2013 ylnda yrrle giren Bireysel Katlm Sermayesi Ynetmelii, lkemizde melek
yatrmcln gelimesi ynnde nemli bir adm olmutur.
193. Trkiyede erken aama giriimlere ynelik sunulan devlet desteklerinin tr ve miktar asndan
danklk gsterdii ve takip edilebilir olmad gzlenmektedir. 2011 yl verilerine gre
KOSGEB tarafndan salanan desteklerin yaklak yzde 6s biliim alannda faaliyet gsteren
iletmelere verilmitir. te yandan biliim irketleri arasndan nemli lde farkllaan
internet giriimlerine zel herhangi bir destek bulunmamakta; mevcut destek programlarnn
deerlendirme ve kabul ltleri, internet giriimlerinin bu desteklerden faydalanmasn
zorlatrmaktadr.
194. nternet giriimcilii alanna genel olarak gen insanlarn yneldikleri grlmektedir. Trkiye bu
adan nemli bir giriimci potansiyeline sahiptir. zellikle rgn eitim araclyla, erken
yalarda gerekli becerilerin edinilmesi bu potansiyelin harekete geirilmesi asndan olduka
nemlidir. alma yandaki nfus dikkate alndnda, okul ii veya okul dnda giriimcilik

eitimi alm bireylerin oran Almanyada yzde 21,2, Brezilyada yzde 9,4, Trkiyede ise
yzde 6,3tr. Bunun yan sra, lkemizde rgn eitim kapsamnda verilen giriimcilik
derslerinin uygulama boyutu zayf kalmaktadr.
195. Trkiyede genel anlamda giriimcilie olan kltrel eilim ve istek yksek olsa da, gen nfus
arasnda temel eitim sonras kendi iini kurma oran dktr. Bunun balca sebepleri;
lkemizde giriimcilie ynelik risk algsnn hala yksek olmas ve zellikle bu alandaki
ynlendirme mekanizmasnn yetersiz olmasdr. Trkiyede internet ekosisteminin gelimesi
iin zellikle giriimci bireylere ve erken aama giriimlere danmanlk salayacak ynlendirici
mekanizmalarna nemli lde ihtiya vardr.
196. lkemizde internet giriimciliinin nndeki balca engellerden biri, irket ama ve kapama
srelerinin zorluudur. Gelimi lkelerle kyaslandnda Trkiyede irket kurma sresi ksa
olmasna ramen irket kurma masraf yksektir. rnein irket kurma masrafnn yllk kii ba
milli gelire oran Trkiyede yzde 12,7 iken bu oran ABDde yzde 1,5 ve ngilterede yzde
0,3tr. te taraftan, lkemizde asl zorluk irket kapatma ve iflas srecinde yaanmaktadr.
flas sonras alacaklarn temin sresi ortalama olarak ngilterede 1 yl, Trkiyede ise 3,3 yldr.
Benzer ekilde Trkiyede iflas srecinin alacaklya maliyeti, alacak miktarnn yzde 15i iken
bu oran gelimi lkelerde yzde 5 seviyesindedir.
197. alanlara ynelik hisse senedi opsiyonlar, zellikle teknoloji irketlerinin bymesi ve
geliimi iin olduka etkili bir ara durumundadr. Vergi mevzuatmzda, alanlara hisse senedi
opsiyonu salanmasna ynelik tevik edici herhangi bir dzenleme bulunmamaktadr. Bu
dzenlemelerin yaplmas durumunda, internet giriimcilii de dhil olmak zere, Trkiyede
teknoloji giriimlerinin olgunlamasnn nndeki nemli engellerden biri ortadan kalkacaktr.
198. Trkiyede internet kullanclar arasnda evrimii alveri yapma oran 2013 yl itibaryla
yaklak yzde 25 olup, bu oran gelimi lkelerde yzde 70, gelimekte olan lkelerde yzde
50 seviyesindedir. Dier yandan e-ticaret hacminin toplam perakende pazar iindeki pay
lkemizde sadece yzde 1 iken bu pay gelimi lkelerde yzde 5-15, gelimekte olan lkelerde
ise yzde 3-4 seviyesindedir. lkemizdeki internet kullanclarnn ya ortalamasnn dk
olmas ve insanlarn internetten alverii gvenli bulmamalar, evrimii alveriin tercih
edilmesini engelleyen balca unsurlardr. nternet kullanm yaygnlnn gelitirilmesi ve e-
ticaretin gvenliine ynelik tedbirlerin alnmas durumunda, Trkiyede internet ekonomisine
olan talep asndan nemli gelimeler kaydedilebilecektir.
199. Trkiyede iletmeden tketiciye toplam e-ticaret pazar hacmine ilikin salkl verilere ulamak
olduka zordur. te yandan iletmeler aras pazara ynelik herhangi bir veri mevcut deildir.
nternet zerinden gerekleen kartl ilemler tutar, lkemizde e-ticaret hacmini tahmin etmek
iin kullanlan nemli bir gstergedir. Sz konusu tutar son yllarda nemli bir art gstermi,
2013 ylnda gerekleen 168 milyon ilemle toplam 34,6 milyar TL harcama yaplmtr.

ekil 21 - Trkiyede nternetten Yaplan Kartl deme lemleri Tutar ve lem Says, 2009-2013
40 168,1 180
35 160
133 34,6 140
30
120
25 102,3
Milyon adet
Milyar TL
25,2 100
20
75,4
80
15 18,7
57,2
60
10 12,9
40
9,1
5 20
0 0
2009 2010 2011 2012 2013
lem tutar lem Says
Kaynak: Bankalararas Kart Merkezi (BKM)

200. Trkiyedeki internet kullanclarnn evrimii alveri yapmama nedenleri arasnda; gvenlik,
gizlilik ve hizmet kalitesine ynelik endieler bulunmaktadr. Trkiyede e-ticaretin
geliebilmesi ve tketici tercihinin e-ticarete doru ynlendirilmesi iin gvenlik ve gizlilik
kayglarnn giderilmesi ve hizmet sunum standartlarnn oluturularak kullanc gveninin
artrlmas gerekmektedir.
201. e-Ticaret deer nerisinin nemli bir ekseni olan fiyat avantaj incelendiinde, gelimi
lkelerin aksine, Trkiyedeki e-ticaret sitelerinin sadece belirli tr rnlerde fiyat avantaj
sunabildii gzlenmektedir. lkemizde e-ticaret pazarnn gelimesi iin zellikle KOBlerin
internet ortamnda rekabet edebilmeleri ve dk fiyatl rn/hizmet sunabilmeleri
gerekmektedir. Bu kapsamda KOBler iin nemli bir masraf tekil eden teknik altyap
giderlerinin desteklenmesine ihtiya duyulmaktadr.
202. Trkiye'nin ABye katlm srecinde, ABnin e-ticaret alanndaki direktiflerine uyumlu olarak,
"Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun Tasarsnn hazrlanmas ihtiyac ortaya
kmtr. Bu kanun ile ticari iletiimin, elektronik iletiim aralaryla yaplan szlemelerin ve e-
ticarete ilikin bilgi verme ykmllkleri ile uygulanacak yaptrmlarn dzenlenmesi
amalanmaktadr. Aralk 2010da hazrlanan Kanun Tasars 2013 ylnda TBMMde ilgili
komisyonda grlerek kabul edilmi ve Genel Kurula sevk edilmitir.
203. lkemizin bilgi toplumuna dnm srecinde, zellikle 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve
Eylem Plann takip eden dnemde kamu hizmetlerinin elektronik ortamda sunumu konusunda

nemli admlar atlmtr. Vatandalar ve giriimciler tarafndan sklkla kullanlan pek ok kamu
hizmeti elektronik ortamda sunulmaktadr.
204. Son dnemde bir ksm hayata geirilmi, bir ksm ise pilot aamada srdrlmekte olan e-
devlet hizmetleri arasnda; Merkezi Nfus daresi Sistemi (MERNS), Adres Kayt Sistemi (AKS),
Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBS), Merkezi Sicil Kayt Sistemi (MERSS), elektronik
yazma, kimlik kart gibi ortak altyap ve hizmetlerin yan sra, eitim, salk, vergi, adalet,
emniyet, sosyal gvenlik, gmrk ve baz yerel ynetim hizmetleri gibi vatandalar ve giriimler
tarafndan yaygn ekilde talep gren temel uygulamalar bulunmaktadr. Ancak, kurum
dzeyinde hayata geirilen uygulamalara ramen hem kamu hem de kullanclar asndan idari
ykleri azaltarak maliyet ve zaman tasarrufu yaratmaya, vatanda memnuniyeti ve yaam
kalitesini arttrmaya ynelik kurumlar aras entegrasyon ve ortak hizmet sunumu konusunda
almalarn devam ettirilmesi ihtiyac bulunmaktadr. Kamu BT yatrmlarna 2013 ylnda 224
proje iin yaklak 3,6 milyar TL yllk denek ayrlmtr. Sz konusu byklk, 2006 ylna gre
reel olarak yaklak 3 kat art ifade etmektedir. Son dnemdeki yatrmlar genellikle idame-
yenileme, mevcut uygulamalar iyiletirme, olgunlatrma ve yaygnlatrmaya yneliktir. Bu
erevede, srecin balangcndan itibaren; ncelikle temel e-devlet uygulamalar iin zmler
getirilmi ve btnleik e-devlet hizmetleri sunumu iin temel altyaplar oluturulmu olmakla
birlikte, gelinen noktada sunulan e-devlet hizmetlerinin says yerine vatanda odakllk ve idari
yklerin azaltlmas yaklamyla bu hizmetlerin niteliklerinin arttrlmas ve hem yerel hem de
merkezi dzeyde kamu karar alma mekanizmalarna katlmn salanmas nem kazanmtr.
ekil 22 - Kamu BT Yatrmlar, 2006-2013
4.000 3.586
3.500
3.000 2.616
2.379
2.500
Milyon TL
2.000
1.465
1.500 1.232 1.266
1.121 1.136
1.000
500
0
2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Kaynak: Kalknma Bakanl Bilgi Toplumu Dairesi, Kamu BT Yatrmlar 2013

205. Elektronik kamu hizmetlerinin tek noktadan, btnleik ve gvenli ekilde sunumunu
amalayan e-Devlet Kaps 18 Aralk 2008 tarihinden bu yana hizmet vermeye devam
etmektedir. Son dnemde, vatandalar ve giriimlerin gnlk yaamlarn yakndan ilgilendiren
yerel ynetim hizmetleri de youn olarak Kapya dhil edilmeye balanmtr. Kullanm youn
hizmetlerin de e-Devlet Kapsndan sunulmaya balanmasyla birlikte, kaytl kullanc saysnda
dikkat eken bir gelime salanmtr.

ekil 23 - e-Devlet Kaps Kullanc ve Hizmet Says, 2008-2013
1.000 18
878
900 16,1 16
800 14
13,9
700
12
600 547
10
Adet
Milyon
500
8
400
5,9 6
300
255
163 4
200
100 42 2
22
0 0 0,2 0,2 0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 (*)
Sunulan Hizmet Says Kullanc Says
* 2013 Aralk ay verisi

Kaynak: TRKSAT, e-Devlet Kaps
206. AB tarafndan 2013 ylnda yaymlanan e-Devlet Kyaslama Raporunda Trkiye, e-devlet
hizmetleri kullanm zerinde nemli etkisi olduu ngrlen e-devlet hizmetleri olgunluk
gstergesi ve kullanc odakl hizmet sunumu iin gelitirilen evrimii hizmetlerin sunumunda
kullanm kolayl gstergesi asndan AB27+ ortalamasnn zerinde yer almtr.

ekil 24 - ABde e-Devlet Hizmeti Sunan nternet Sitelerinin evrimii Kullanlabilirlik Oranlar, 2013
86 88
81 82
78 79
73 75
70 70 71 71
64 65
52
33
Kaynak: AB e-Devlet Kyaslama Raporu 2013 (e-Government Benchmark 2013)

207. TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas 2013 yl sonularna gre; Trkiyede
16-74 ya aras toplam nfusun yaklak yzde 20si, internet kullanan bireylerin ise yzde
41,3 e-devlet hizmetlerini kullanmaktadr. Dier taraftan, TK Giriimlerde Biliim
Teknolojileri Kullanm Aratrmas 2013 yl sonularna gre; 2012 ylnda 10 ve daha fazla
alan bulunan tm giriimlerin yzde 73,7si e-devlet hizmetlerini kullanmaktadr. TK-2012
Yaam Memnuniyeti Aratrmas sonularna gre e-devlet hizmetlerinden memnuniyet oran
yzde 94,3tr.
208. Kamu kurumlarnn elinde bulunan verinin paylam ile oluturulabilecek ekonomik ve sosyal
faydalar dikkate alndnda kamu verisinin paylam zellikle yeniliki hizmetlerin gelitirilmesi
konusunda byk bir potansiyel barndrmaktadr. Ancak, kamu verisinin yeni katma deerli
hizmetlerin gelitirilmesi amacyla nc taraflarla paylam konusunda lkemizde somut bir
ilerleme salanamamtr.
209. Ayn ekilde, lke koullarna uygun bir e-devlet organizasyon modelinin oluturulmas ve
gelecekte daha da nem kazanmas beklenen sanallatrma, mobil uygulamalar, bulut biliim
gibi yeni teknolojilerin e-devlet uygulamalarnda kullanmna ynelik usul, esas ve standartlarn
belirlenmesi ihtiyac devam etmektedir.
210. CBS tabanl projeler mekna dayal uygulamalarn gelitirilmesinde byk nem arz etmekte,
kullanm kolayl salamakta ve karar destek sistemleri iin nemli bir altlk tekil etmektedir.
Son dnemde CBS kullanan e-devlet uygulamalarnn says ve yatrm miktar artmtr. Ancak,
CBSye ilikin projelerde koordinasyon eksiklii ve zellikle yerel ynetimlerde mkerrer
yatrmlar gzlenmektedir. Dier taraftan; CBS tabanl projeler konusunda yetkin insan gc ve
meknsal veri eksiklikleri bulunmakta; CBSnin karar destek sistemi olarak yeterince

kullanlmad grlmektedir. Vatandalarn yaam kalitesini arttracak akll kent yaklamna
uygun kent ynetimi bilgi sisteminin idari ve teknik gereksinimlerinin belirlenmesi ve illerde
oluturulmas gerekmektedir.
211. te yandan, BTin giderek daha karmak hale gelmesi, sunulan hizmetlerin say ve eitliliinin
artmas gibi sebepler kamu kurumlarnn BT projeleri hazrlama ve uygulama kapasitesini
zorlamaktadr. Daha nitelikli projeler iin gerekli olan nitelikli biliim personelinin kamuda
istihdamn salamak zere ie alma srelerinin uygun ekilde dzenlenmesi, ayn i tanmna
sahip biliim personelinin farkl unvan ve cretlerle istihdamn nleyecek ekilde mali haklar,
kadro unvan ve dier zlk haklarnn gzden geirilmesi ve iyiletirilmesi gerekmektedir. 375
sayl Kanun Hkmnde Kararname (KHK) ile baz koullarda istihdam edilen kamu BT
personelinin cretleri konusunda yaplan iyiletirmeler, zmleyici ve programc kadrolarnn
teknik hizmetler snfna dhil edilmesi gibi son dnemde yrrle giren mnferit
dzenlemelerle bu konuda ksmi iyiletirmeler salanm olmakla birlikte, kamu biliim
personeli istihdamnn btncl bak asyla ele alnmas ve kapsaml bir dzenleme yaplmas
gerekmektedir.
Kutu 5 - T.C. Kimlik Kart Projesi
2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda 46 no'lu "Vatandalk Kart; Pilot Uygulamas ve
Yaygnlatrlmas" eylemine yer verilmitir. Sorumluluu ileri Bakanl Nfus ve Vatandalk
leri Genel Mdrl'ne verilen sz konusu eylemle T.C. Kimlik Kartnn gelitirilmesi, bir pilot
uygulama kapsamnda test edilmesi ve sonrasnda da lke apnda yaygnlatrlmas
amalanmtr.
Proje kapsamnda yrtlecek almalara ilikin esaslar ise 2007/16 sayl Babakanlk
Genelgesiyle belirlenmitir. Genelge uyarnca ncelikle bir pilot uygulamann hayata geirilmesi,
pilot uygulamann tamamlanmasnn ardndan yaygnlatrma aamasna geilmesi ngrlmtr.
Bolu'da yrtlen pilot uygulama kapsamnda 220 bin kiiye T.C. Kimlik Kart datlm ve
uygulama 2010 yl Kasm aynda sona ermitir. T.C. Kimlik Kart Projesinin yaygnlatrma
almalarna devam edilmekte olup projenin 2016 ylnda tamamlanmas planlanmaktadr.
Kamu hizmetlerine eriimde kimlik dorulama amacyla kullanlacak, temel kimlik bilgilerini ve
biyometrik unsurlar da ieren elektronik kimlik kartnn yaygnlamasyla tm kimlik dorulama
fonksiyonlar tek bir kartta toplanacaktr. T.C. Kimlik Kartnn kullanlmaya balanmasyla
uygulamalarn kritiklik derecesine gre farkl seviyede kimlik dorulama yntemlerinin
kullanlmasna imkn tannacaktr.

212. stihdama ilikin hususlarn yan sra, 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi uygulama dnemi ve
sonrasnda artan bir seyir izleyen kamu BT yatrmlar ve BTin her trl kamu hizmeti
sunumunda vazgeilmez hale gelmi olmas da BT yatrm projelerinin hazrlk ve uygulama
srelerinde kurumsal kapasitenin arttrlmas gereini kuvvetlendirmektedir. Kamu BT
projelerinin ve buna dayal kurumsal faaliyetlerin, kurumun ve kullanclarn ihtiyalarn da gz
nnde bulunduran kapsaml n hazrlk srelerinden geirilmesine; bu kapsamda, kurumsal
stratejik planlarla uyumlu olacak ekilde, yerel ynetimler de dahil olmak zere, kurum biliim
stratejilerinin hazrlanmasna ihtiya duyulmaktadr. Dier taraftan, kamu bilgi ilem
birimlerinde getirilen teknik zmler ile sahip olunan bilgi ve deneyimlerin dier kurumlarla
yaygn ekilde paylalmasnda eksiklikler olduu gzlenmektedir. Kurumlarda BT proje ve
uygulama kapasitesinin arttrlmas, daha hzl ve ucuz zmler gelitirilmesi ve bylece daha
etkin hizmet sunumu iin, kamu BT zmleri ile en iyi uygulamalarn kurumlar arasnda
paylalmasn salayacak koullarn oluturulmas gerekmektedir.
213. Kamu kurumlarnn BT rn ve hizmet almlar ve kamu BT projelerinin hacmi, e-devlet
hizmetlerinin yaygnlamasna paralel olarak artmaktadr. Ancak, mevcut mevzuat geleneksel
ve standart mal ve hizmet almlar iin tasarlandndan ve BT rn ve hizmetleri tedarikinde
etkinliin salanmas ve mevzuattan kaynaklanan sorunlarn giderilmesi amacyla gzden
geirilmesi gerekmektedir. Ayrca, kamu BT projelerinin hayata geirilmesi ve mevcut
sistemlerin idamesinde, bata kamu zel ibirlii modeli olmak zere alternatif finansman
modellerinin aratrlmasna da ihtiya duyulmaktadr. Bu itibarla, kamu satn alma
mevzuatnn; daha doru ve rasyonel almlarn yaplmasn ve BT projelerinin uygulama
etkinliinin arttrlmasn salayacak ekilde gncellenmesi gerekmektedir. Bunun yan sra,
mevzuatn ortak tedarik gibi tasarruf salayc yntemlerle eitlendirilmesine, alternatif
finansman modellerinin kullanlmasna, firma belgelendirme sisteminin oluturulmasna ve
yerli sanayinin desteklenmesine imkn salayacak ekilde gzden geirilmesine de ihtiya
duyulmaktadr.

V. STRATEJLER VE 2018 HEDEFLER
214. Bu blmde eksenler baznda tespit edilen bilgi toplumu politikalarnn temel amac lkemizde
ekonomik byme ve istihdam desteklemektir. lkemizin 2023 yl iin belirledii milli gelir,
ihracat gibi hedeflerin yakalanmas, yksek ve istikrarl ekonomik bymenin elde edilmesi ve
nitelikli istihdam oluturulmasnda ekonomik ve sosyal tm alanlarda yaygn ve etkin BT
kullanm kritik nem arz etmektedir.
215. BT rn ve hizmetleri eitimden kltr faaliyetlerine, retimden pazarlamaya, kamu
hizmetlerinden ulusal gvenlie kadar her alanda yatay olarak kullanlmakta, bu alanlardaki
sre ve yaplar derinden etkilemektedir. Dolaysyla hayatn hemen her alannda grlen BT
kullanmnn yaygnl, tm politika alanlarnda bu teknolojilere ilikin ortak bir yaklam ve
yatay bir koordinasyonu zorunlu klmaktadr. Bu kapsamda, bilgi toplumuna dnm
lkemizin ncelikli ve uzun vadeli gndem maddelerinden biri olarak deerlendirilecek, bu
alana ynelik politikalar etkin biimde uygulanacak ve takip edilecektir. Ayrca; vergi, tevik,
istihdam, sanayi, hizmetler, ihracat, yatrm ve i ortam, fikri mlkiyet, Ar-Ge ve yenilikilik,
eitim, salk, adalet, gvenlik, kamu hizmetleri gibi farkl politika alanlarnda alnacak
kararlarda bilgi toplumuna dnm ve BT kullanmda etkinlik bak as esas alnacaktr.
Politikalarn hayata geirilme srecinde ilgili kesimlerin ibirlii salanacak ve uygulamann
etkinlii katlmc bir sre ile deerlendirilecektir.
216. Ekonomik byme ve istihdam odandaki bilgi toplumu politikalarnn hayata geirilmesinde
bu teknolojileri kullanarak rn-hizmet reten BT sektr stratejik sektr olarak
deerlendirilecektir. BT sektrnn bymesi ve etkinliinin artmas, dier tm sektrlerin
verimliliinin ve rekabetiliinin artmasna katk salamaktadr. Dnya rneklerinde grld
zere, gelimi bir BT sektr lkemiz ekonomisinin bilgi ekonomisine dnm iin anahtar
rollerden birini stlenecektir. Bu kapsamda, BT sektrnn salam temeller zerinde geliimi
ve yurtdna alm desteklenecektir.
1. Bilgi Teknolojileri Sektr
217. BT ekseninde temel ama rekabeti bir piyasa yaps ierisinde gelien gl bir BT pazarnn
olumas ve sektrn ekonomiye salad dorudan ve dolayl katknn artrlmasdr. Bu
amala, bata KOBlerde olmak zere BT kullanmnn yaygnlatrlmas salanacak, BT
sektrnn yerli katma deeri ve ihracat artrlacak ve BT politikalarnn etkin ekilde
ynetilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.
218. Bata KOBler olmak zere iletmelerin i verimliliinin artrlmasnda BTden yararlanlacaktr.
Bu kapsamda bulut biliim hizmetlerinin kullanm desteklenecektir. Bulut biliim hizmetlerinin
geliebilmesi ve yaygnlamas iin gerekli yasal ve idari dzenlemeler yaplacaktr.
219. Kamu projelerindeki BT rn ve hizmet alm sreleri, yerli katma deerin artrlmasn ve
KOBlerin geliimini gzeten bir anlayla dzenlenecektir.
220. BTe ynelik Ar-Ge, yenilikilik ve ihracat teviklerinin, belirlenecek ncelikli alanlarda, etkileri
llebilir bir yapda uygulanmas salanacaktr.
221. FATH Projesi kapsamnda tablet ve akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki uygulamalarn
gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr. erik retimi, ieriin uluslararas
piyasalarda satn da temin edecek ekilde tevik edilecektir.

222. Oyun sektrnn geliimi desteklenecek, gerekli admlar belirlenecek bir strateji ve eylem plan
erevesinde atlacaktr.
223. BT ihracatmz, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle ne kan gvenlik,
savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar ve oyun gibi alanlara odaklanlarak
artrlacaktr.
224. Uluslararas piyasalara eriimi olan firmalar etrafnda ekosistem oluturulmas salanacak, BT
sektrndeki kresel oyuncularn, kresel deer zincirinde yksek katma deerli hizmetlerden
pay almamz salayacak ekilde Trkiyeye ekilebilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr.
225. TGBlerde salanan desteklere benzer nitelikte, yazlm sektrne zel lokasyon bamsz
destekler verilecektir. Ar-Ge merkezleri ile ilgili mevzuatta, yazlm ve BT hizmetleri sektrnn
yaps gz nnde bulundurulmak suretiyle gerekli deiiklikler yaplacak ve sektrn Ar-Ge
merkezi says artrlacaktr.
226. BTye ilikin politika yapm sreci etkinletirilecek, kamu, zel kesim ve sivil toplum
kurulularnn bu politikalarn belirlenmesi ve uygulanmasnda birlikte almas salanacaktr.
227. BT sektr verileri, sektrn geliiminin izlenmesine ve uluslararas karlatrmalarn
yaplmasna imkn verecek ekilde takip edilecektir. Bu amala, ilgili kamu kurumlar ile birlikte
zel sektrn elinde bulunan verilerin takibi iin bir mekanizma oluturulacak; verilerin dzenli
olarak kamuoyuyla paylam salanacaktr.
Tablo 3 - Bilgi Teknolojileri Sektr Hedefleri
Hedefler 2012 2018

1,2
1,76
BT pazarnn GSYH ierisindeki pay (yzde) (9,63 milyar
(23 milyar dolar)
dolar)
21 35
BT sektr ierisinde yazlm ve hizmetler sektrnn pay
(2,05 milyar (8,05 milyar
(yzde)
dolar) dolar)
BT sektr ihracat (milyar dolar) 0,5 2
BT sektr katma deerinin zel sektr toplam katma
4,63 (2011) 5,7
deerine oran (yzde)
Kaynak: Kalknma Bakanl, TK, IDC
2. Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet
228. Genibant teknolojilere eriimde alternatif seeneklerin olumas, sektrn gl bir yapya
kavumas iin altyapya dayal rekabetin artrlmas, genibant kullanm yaygnlnn
artrlmas, hzl ve kaliteli genibant eriimine tm kesimlerin uygun maliyetle ulamas ve
rekabette srekliliin salanmas temel amatr.
229. 2018 ylnda lkemizde hanelerin en az yarsnda en dk 70 Mbps, hanelerin tmnde en
dk 20 Mbps hznda internet balants salanacaktr.
230. Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr. Bu Stratejide 2018
yl iin belirlenen genibant hedeflerinin nasl hayata geirilecei detaylandrlacaktr.
231. Altyap eitlilii, hz, kalite, sosyo-ekonomik durum, etkin rekabet ortam ve kullanm oranlar
asndan farkllk gsteren yerlerde fiber eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal

blnmeyi azaltmak iin blgesel bazl dzenleme yaklam ve yatrm modelleri
benimsenecektir.
232. Yeni nesil eriim altyaplarndaki yaygnl artrmak amacyla iletmeciler arasnda altyap
paylamna ynelik destek ve dzenlemeler hayata geirilecektir.
233. Yeni nesil eriim ebekelerinde yaygnl artrmak zere iletmeciler tarafndan stlenilen
yatrm ksmi devlet yardmlaryla desteklenecektir. Genibant altyapsnn gtrlmesinin
iletmeciler asndan krl olmad blgelere yatrm yaplmas evrensel hizmet gelirleri ile
tevik edilecektir. Sz konusu gelirlerin amacna uygun ve etkin kullanm temin edilecektir.
234. Elektronik haberleme altyaps kurmak isteyen iletmecilerin yerel ynetimlerle yaadklar
gei hakk sorunlarnn ortadan kaldrlmas salanacak, bu alandaki dzenleme etkin biimde
uygulanacaktr.
235. Fiber eriim altyaps maliyetlerinin dmesi ve yatrmlarn artmasna katk salamak zere
bina ii iletiim altyapsna ait standartlar belirlenecek ve bunlarn uygulanmas salanacaktr.
236. Sektrde altyapya dayal rekabetin artmas ve sunulan hizmetlerin eitlenmesi salanacaktr.
Bu kapsamda, mevcut kablo TV altyaps zelletirilerek alternatif bir ebeke haline gelmesi ve
altyap yaygnlnn artmas temin edilecektir.
237. Spektrum politikas etkin rekabet bakyla gzden geirilecektir. Bu kapsamda adil paylam,
eriim maliyetleri, hz ve kalite unsurlar da deerlendirilerek yeniden tahsis almalar
tamamlanacak ve bu kaynaklarn bir ksmnn teknoloji tarafsz olarak datlmas, mevcut ve
yeni iletmecilerin kullanmna almas salanacaktr.
238. Mobil iletiim hizmetleri zerindeki vergi yk, genibant eriim talebini artrmak iin
hafifletilecektir.
239. Elektronik haberleme sektrnde uygulanmakta olan dzenleyici ereve gzden geirilecek,
ilgili taraflarn katlmyla ortaya konacak yeni dzenlemeler hayata geirilecektir.
240. Elektronik haberleme sektrne ait dzenlemelerde, sektrde oluturaca etkileri daha iyi
deerlendirmek iin, dzenleme ncesi ve sonras etki deerlendirmesi almalar yaplacak;
bu amala katlmc mekanizmalar gelitirilecektir.
241. 2N ve 3N teknolojisine geite edinilen deneyimlerden hareketle 4N teknolojisinin lkeye ve
sektre getirecei katma deerin maksimum olmas iin gerekli hukuki, idari ve teknik
almalar tamamlanacak ve 4N yetkilendirme sreci gecikmeksizin balatlacaktr.
242. Yeni nesil eriim ebekelerine ait haberleme ekipmanlarnn yurtiinde retilmesine ynelik
gerekli admlar atlacaktr. Bu kapsamda, yerli retime dnk tevikler verilecektir.
243. Trkiyenin uluslararas bir veri iletim merkezi olmasna ynelik tedbirler alnacaktr. Bu
kapsamda, internet deiim noktalarnn oluturulmasna ynelik ihtiya duyulan mevzuat
almalar tamamlanacak; bu alana uluslararas yatrm ekmek iin vergi muafiyeti, yer tahsisi
ve enerji destei gibi tevikler verilecektir.
Tablo 4 - Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet Hedefleri
Hedefler 2012 2018
Genibant Abone Younluu (yzde) 1 26,5 70
Fiber nternet Abone Says (bin) 645 4.000
LTE Abone Says (milyon) - 20
Alternatif DSL letmecilerinin Pazar Pay Oran (yzde) 10,8 25
Genibant Eriim Maliyetlerinin Kii Ba Milli Gelire Oran
1,9 1
(yzde)
1
Genibant abone saysnn nfusa oran olup, genibant abone saysna mobil genibant aboneleri
dhildir.
Kaynak: BTK, Kalknma Bakanl

3. Nitelikli nsan Kayna ve stihdam
244. Nitelikli insan kayna ve istihdam ekseninde temel ama BT sektrnn ihtiya duyduu
nitelikli insan kaynann yetitirilmesi ve BT ile yeni istihdam olanaklarnn yaratlmasdr. Bu
amala, zellikle yksekretim kurumlarndaki eitici says ve nitelii ile BT eitimi alan
renci says artrlacaktr. BT eitimi alannda zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki
ibirlii gelitirilecek, meslek ii eitimler ve BT alannda ngilizce bilgisi yaygnlatrlacaktr.
245. Yksekretim dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT sektrnn ihtiyalarn
karlamak zere gelitirilecektir. Bu kapsamda, akademisyenler ve zel sektr temsilcilerinin
katlmyla danma gruplar oluturulacak; niversitelerin BT mfredat dzenli olarak
gncellenecek ve salanan gelimeler kamuoyuyla paylalacaktr.
246. BT alanndaki insan kayna arznn artrlmas iin bu alanda eitim veren retim yesi says
artrlacak; bu kapsamda yurt d eitim burs programlar gelitirilecek, yurt dnda bulunan
Trk retim yelerinin lkemize ekilmesi amacyla alma yaplacaktr.
247. BT sektrnn insan kayna ihtiyacnn karlanmasna ynelik zel sektr ve eitim kurumlar
arasnda ibirlii salanacaktr. Bu erevede, yeni mezunlarn nitelikleri ve ie hazrlk
durumlar ile zel sektrn beklentileri arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere
zel sektr ve eitim kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilecektir. Bu kapsamda, zel sektrn
niversitelerde merkez kurmas, renci staj ve bitirme projelerinin etkinletirilmesi vb.
konularda dzenleme yaplacaktr.
248. Meslek ii eitimler etkinletirilecek ve yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda, BT alannda
belirlenecek konularda zel sektrn meslek ii eitim amacyla yapaca harcamalara ynelik
destek mekanizmas oluturulacak, buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
249. lkemizde biliim yoluyla istihdamn artrlmas amacyla, eitim alanlar ve ibirlii yaplacak
kesimlere ilikin bir almaya dayal olarak yaygn eitim programlar dzenlenecek; her yl 20
bin kiiye bu kapsamda eitim verilecektir.
250. BT alannda eitim grenlerin ngilizce bilgisi gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT ile ilikili n
lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce bilgisine sahip olmas iin
mfredatn gncellenmesine ve yeterli eitim kadrosunun kazandrlmasna ynelik
dzenlemeler yaplacaktr.
251. BT ile yeni istihdam olanaklar salamak zere bata gelimekte olan blgelerde olmak zere
ar merkezleri gibi uzaktan alma yoluyla istihdam yaratmasn salayacak yatrmlar tevik
edilecektir. Bu teviklerde ncelikli olarak dezavantajl kesimlerin istihdamnn artrlmas
amalanacaktr.
252. Yurt dndan nitelikli biliim alanlarn Trkiyeye ekmek zere dzenlemeler hayata
geirilecektir. Bu kapsamda, vatandalk, alma izinleri gibi konularda sektre zel kolaylklar
ele alnacaktr. Yaplan dzenlemeler bata blge lkelerine ynelik olmak zere tantlacaktr.
Tablo 5 - Nitelikli nsan Kayna ve stihdam Hedefleri
Hedefler 2012 2018

BT istihdam oran (OECD - dar tanm) (yzde) 1,7 (2010) 2,6
BT ile ilikili istihdam oran (OECD - geni tanm) (yzde) 10,9 (2010) 15
BT ile ilikili blmlerden mezun says (n lisans, lisans) 34.839 70.000
Kaynak: TK, YK, OECD

4. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu
253. Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu ekseninde temel ama biliim teknolojilerinin
sunduu frsatlardan etkin biimde faydalanlmas ve bu teknolojilerin toplumun tm
kesimlerine yaygnlatrlmasdr. Bu amala, BT cihaz sahiplii ve eriim imknlar artrlacak,
saysal beceriler gelitirilecek, Trke saysal ierik zenginletirilecek, engellilerin BT imknlar
gelitirilecek, BTin bilinli kullanm tevik edilecek ve toplumun BT eriim, kullanm ve
becerileri daha salkl llecektir.
254. Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, faal durumda olan KEMlerden
hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden, yerel ynetimler altnda faaliyet
gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu Biliim Merkezi (KBM) olarak yaplandrlacaktr.
KBMlerin kuruluunda lkemizin blgesel gelime politikalar kapsamnda belirlenen ncelikli
gelime illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir. KBMler bata evrensel hizmet gelirleri
olmak zere kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde eriim imknlarnn sunulmasna
ek olarak bireylerin saysal becerilerini gelitirmeye ynelik eitimler verilecektir. Bu eitimler
iin ynlendirici ierik oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak
kamuoyuyla paylalacaktr.
255. nternet kafelerin artlar, bata fiziksel koullar olmak zere, tm bireylere hizmet
verilebilmesini teminen iyiletirilecektir.
256. FATH Projesi kapsamnda datlacak olan tablet bilgisayarlardan internete eriim amacyla
hem ocuklarn hem de ailelerin yararlanmas iin belirli kota, hz ve fiyat artlar salanarak
257. Trke saysal ieriin geliimine katk salamak amacyla bireyleri BT kullanmaya tevik
edecek eitsel saysal ierik ve uygulamalar temin edilerek paylama alacaktr.
258. Engellilerin BTe eriim imknlar gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT'e eriebilmek iin zel
yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin bu rn ve hizmetleri edinebilmeleri tevik
edilecektir.
259. BTin bilinli kullanm tevik edilecektir. Bu erevede, eitim mfredat, etkin kullanld
durumda BT'in ekonomik, sosyal ve kltrel adan oluturduu olumlu etkiyi ierecek biimde
zenginletirilecektir. BT'in bilinsiz kullanld durumda yol am olduu risklere kar
bilinlendirici uygulamal ierie mfredatta yer verilecektir.
260. Bireylerin BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri daha salkl llecektir. Dezavantajl
olarak nitelendirilebilecek orta ya ve st, gelir dzeyi dk, kadn, engelli, krsal kesimde
veya az gelimi blgelerde yaayan bireylerin BT eriim ve kullanm durumlar ile becerileri
llerek her bir gruba ynelik odakl politikalar gelitirilmesini mmkn klacak bir saysal
blnme endeksi gelitirilecektir. Mevcut durumda yaplmakta olan saha aratrmalar
bireylerin saysal becerilerini de lecek biimde geniletilecektir.
Tablo 6 - Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu Hedefleri
Hedefler 2013 2018

1
nternet kullanm oran (yzde) 43,2 75
1
Engellilerin internet kullanm oran (yzde) 10,4 (2010) 25
1
Kadnlarn internet kullanm oran (yzde) 33,4 65
1
Krsalda internet kullanm oran (yzde) 23,7 55
1
45 ya st bireylerin internet kullanm oran (yzde) 15 25
Genibant internet eriim imkn olan hane oran (yzde) 49,1 75
1
Son ay iinde
Kaynak: TK

5. Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni
261. Bilgi toplumuna dnmn salkl bir ekilde tesis edilebilmesi iin bilgi gvenliinin
salanmas ve kullanc gveninin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda ulusal bilgi
gvenliine ve kiisel verilerin korunmasna ynelik yasal altyap oluturulacak, siber sula
mcadele btncl bir ekilde ele alnacak, gvenli internet uygulamalarnda eitim ve
farkndalk faaliyetlerine arlk verilecektir.
262. Ulusal bilgi gvenliine ynelik yasal, teknik ve idari altyap oluturulacaktr. Bu erevede,
hem kamu hem de zel sektre ait bilgi sistemleri ve kritik bilgi altyaplarna ilikin denetim,
standardizasyon ve koordinasyon yetki ve sorumluluklar kanunla dzenlenecek ve bu alana
zg kurumsal yap oluturulacaktr. Kritik bilgi altyaplarnn olas saldrlara kar korunmas
iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bilgi gvenlii kltrnn kurumsal ve bireysel dzeyde
olumasn salayacak bilinlendirme almalar yaplacaktr. Ulusal bilgi gvenliinin
korunmasnda uluslararas ibirlii glendirilecektir. Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-
2014 Eylem Plan etkin ekilde uygulanacak, teknolojik eilimler ve ihtiyalar dorultusunda
gncellenecektir.
263. Bilgi gvenlii alannda hem hizmetten faydalananlarn hem de hizmet sunumunda grev alan
personelin eitim ve farkndalk almalar yaygnlatrlacaktr. Bu alanda ihtiya duyulan insan
kayna ile akademik personel ihtiyacn karlamaya ynelik tedbirler alnacaktr.
264. Kiisel verilerin korunmas ile ilgili yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar tamamlanacaktr.
Bu almalarda konunun iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin mahremiyeti arasndaki denge
gzetilecektir. Kiisel veri ileyen kurulularn ve verileri tutulan bireylerin bilinlendirilmesine
ynelik almalar yaplacaktr. Kiisel verileri ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri ileme
yaam dnglerini ortaya koyan bir alma yaplarak verinin toplanmas, ilenmesi ve yok
edilmesi srelerinde gerekli nlemlerin alnmas salanacaktr.
265. Biliim alannda ortaya kan yeni su trleri ile etkin mcadelenin salanmas amacyla siber
sula mcadelede kurumlar aras koordinasyonu glendirmeyi amalayan Ulusal Siber Su
Stratejisi hazrlanarak yrrle konulacaktr. Siber sula mcadelede byk nemi haiz olan
uluslararas ibirlii olanaklarn artrmak iin bu alanda gerekli faaliyetler yrtlecektir.
266. Biliim sularyla mcadelenin etkinletirilmesi amacyla biliim ihtisas mahkemeleri kurulacak,
bu mahkemelerde grev yapan yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler
alnacaktr.
267. nternetin daha gvenli kullanmnda toplumsal farkndal artracak tedbirler alnacaktr. Bu
erevede hem kamu kurum ve kurulular hem de zel sektr ve STKlar eliyle farkndalk
kampanyalar yrtlecektir.
Tablo 7 - Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni Hedefleri
Hedefler 2012 2018
Gvenli internete ilikin eitim alan vatanda says 40.000 250.000

Siber olaylara mdahale ekibi (SOME) kurulu bulunan kamu
- 200
kurumu says
Kaynak: TB

6. Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler
268. BT destekli yeniliki zmler ile ekonomik, sosyal ve evresel faydalarn elde edilmesi ve
yaam kalitesinin artrlmas temel amatr. Bu kapsamda zellikle akll kentler, evre, enerji ve
yeil biliim, e-salk ve nitelikli saysal ierik konular ncelikli olarak ele alnacaktr.
269. Akll kentlere dnm iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji ve hedefler tespit
edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan ynetiim modellerinin hayata
geirilmesine ynelik politikalar belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm
kapsamndaki blgelerde akll kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol
haritas oluturulacaktr. CBS ve Kent Bilgi Sistemi (KBS) zmlerinin yerel ynetimlerde
yaygnlamasna ynelik destek verilecektir. Ayrca merkezi kurumlar ile yerel ynetimlerin
rettii kamu verisi kullanlarak akll uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek
salanacaktr.
270. Yksek teknoloji rnlerinin gelitirilmesinde ve ticariletirilmesinde yaayan laboratuvarlar
yaklam benimsenecektir. Bu kapsamda, Vatandalarn yenilikilik srecinin iine ekildii
ortamlar hayata geirilecektir.
271. BTin salk alannda kullanm imknlar artrlacaktr. Vatandalarn hayat kalitesinin
artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve bakm uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr.
Bu balamda, salk ve bakm hizmetlerinin birlikte sunulduu entegre bakm hizmetlerinin
yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan hizmetlerin nitelii, kapsam ve sunum biimi
ile bu hizmetlere ilikin cretlendirme mekanizmas yeniden tasarlanacaktr.
272. Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve mahremiyet ilkeleri erevesinde paylalmas
salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz
olarak sisteme girmesi ve oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere mahremiyet
ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri
uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek ve salk alannda etkin birlikte
alabilirlik ve uluslararas standartlara uyum temin edilecektir.
273. Enerji verimliliinin artrlmas ve evrenin korunmasnda BTin etkin bir ara olarak
kullanlmas salanacaktr. Bu kapsamda, BT sektr ve dier sektrlerin evreye olumsuz
etkilerinin azaltlmasnda yeil biliim uygulamalarna arlk verilecektir. Kamu kurumlarnda
yeil biliim kullanmnn artrlmas salanacaktr. Toplumun tm kesimlerinde yeil biliim
farkndal oluturulacak, zel sektr bu konudaki giriimler iin tevik mekanizmalaryla
desteklenecek ve yeil biliim konusunda nitelikli insan kaynann yetitirilmesi salanacaktr.
274. Byk verinin ekonomik deere dnmesi salanacaktr. Bu amala sosyal gvenlik, salk,
vergi, gvenlik gibi alanlar bata olmak zere kamuda byk veri uygulamalar gelitirilecektir.
275. BT vastasyla kltrel miras niteliinde eserlere ve bilimsel bilgiye eriim imknlar
artrlacaktr. Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen ve planlanan
saysallatrma almalarnda koordinasyon mekanizmas ve standardizasyon sreci ortaya
konacak, sz konusu bilgi merkezlerinde bulunan kltrel varlklarn ve eserlerin
dijitalletirilmesine ynelik almalar yrtlecek ve bunlara farkl ortamlardan kolay eriimi
mmkn klacak aralar hayata geirilecektir. Ayrca, bilimsel nitelikteki bilginin ak bir ekilde
sunumu iin ulusal politikalar gelitirilecektir.

Tablo 8 - Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler Hedefleri
Hedefler 2012 2018
Yaayan Laboratuvar Uygulama Says 2 20
CBS Altyaps Tamamlanan Belediyelerin Yzdesi 3 30
Teletp Alc Hastane Says 10 100
Kaynak: ileri Bakanl, Salk Bakanl
7. nternet Giriimcilii ve e-Ticaret
276. Yksek katma deerli internet giriimlerinin ortaya kmasna imkn veren gelimi bir internet
ekosisteminin olumas ve Trkiyenin bir e-ticaret merkezi haline gelmesi temel amatr.
277. Melek yatrmcln geliimi tevik edilecek; melek yatrm alarnn lke genelinde
yaygnlatrlmas ve etkinletirilmesi amacyla kamu-sivil toplum ibirlii gelitirilecek ve bu
alanda faaliyet gsteren kurululara ve ilgili etkinliklere destek salanacaktr.
278. Kamu kurumlar tarafndan giriim sermayesi fonlarna salanan desteklerde internet
giriimciliinin de kapsama dhil edilmesi ve bu alana aktarlan sermaye miktarnn artrlmas
salanacaktr.
279. Trkiyede, balang aamasndaki internet giriimlerine finansman ve altyap destei
salamay amalayan bir destek program oluturulacak, verilen destekler dzenli ekilde
izlenecek ve deerlendirilecektir.
280. nternet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi amacyla, ncelikli
olarak niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezler kurulacak ve sz konusu merkezlerin
teknoloji gelitirme blgeleri ile ibirlii salanacaktr.
281. irket kurma, kapama ve tasfiye ilemlerini dzenleyen mevzuat, internet giriimlerinin
ihtiyalar dorultusunda gzden geirilecek; vergi mevzuatnda, alanlara hisse senedi
opsiyonu salanmasna ynelik tevik edici dzenlemeler yaplacaktr.
282. nternet giriimcilii kltrnn gelimesi ve yaygnlamas amacyla; giriimcilik alar,
yurtii/yurtd etkinlikler, proje yarmalar ve benzeri uygulamalar tevik edilecektir. rgn
eitimde, uygulamaya ynelik giriimcilik programlar, STKlar ile ibirlii iinde gelitirilecek ve
yrtlecektir.
283. Trkiyede ve dnyada gerekleen e-ticaretin yakndan izlenebilmesi ve deerlendirilmesi
amacyla bir altyap gelitirilecek, pazar dinamiklerini anlamaya ynelik aratrmalar
yrtlecektir.
284. evrimii alveriin daha gvenli ve gvenilir artlarda gereklemesi amacyla, e-ticaret
sitelerinin snflandrlmas ve belgelendirilmesine ynelik uygulama hayata geirilecektir.
285. Trkiyede elektronik ve mobil ticaret deme altyapsnn gelitirilmesine ynelik bir aratrma
yrtlecek; bu alanda ihtiya duyulan eylem ve uygulamalar tasarlanarak hayata
geirilecektir.
286. e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret irketlerinin
yurtdna alm stratejik bir yaklam dhilinde tevik edilecektir. Bata komu lkeler ve

yakn pazarlar olmak zere, Trkiyenin dnya geneline hizmet sunan bir e-ticaret merkezi
haline gelmesi salanacaktr.
287. Trkiyedeki KOBlerin rn ve hizmetlerini internet zerinden sunmasn salamak amacyla
eitim ve altyap destei salanacaktr. nternette KOBlere ynelik pazaryerlerinin oluumu
tevik edilecektir.
288. e-Ticaretin ileyiini dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren mevzuat dzenlemeleri
sonulandrlacak ve uygulamaya konacaktr. Bu kapsamda, Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi
Hakknda Kanun Tasarsnn yasalamas sonrasnda ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir.
289. e-Ticaretin ve internet ekonomisinin bymesine paralel olarak ortaya kabilecek kaytdlk
ve vergilendirme sorunlarnn zmne ynelik tedbirler alnacaktr.
290. Kresel internet irketlerinin Trkiyede yatrm yapmalar ve istihdam salamalarna ynelik
almalar yrtlecektir.
Tablo 9 - nternet Giriimcilii ve e-Ticaret Hedefleri
Hedefler 2012 2018
nternetten alveri yapanlarn oran (yzde) 24,1 70
Giriimcilik eitimi alm bireylerin oran (yzde) 6,3 15
Melek yatrmc a says (milyon nfus bana) 0,1 1
Kaynak: TK, Global Entrepreneurship Research Association, Kalknma Bakanl
8. Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik
291. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda tasarmdan uygulama aamasna kadar hizmetlerde

etkinliin salanmas ve kullanc odakllk ilkesinin benimsenmesi temel amatr. Bu erevede;
ncelikle vatanda ve giriimlerin ihtiya ve beklentileri analiz edilecek, kamu i sreleri bu
anlay erevesinde basitletirilecek, hizmetler kullancnn en yksek fayday salayaca
ekilde tasarlanacaktr. Benzer ekilde, e-devlet hizmetlerinin; kamu ynetiminde effafln,
gvenilirliin, hesap verebilirliin ve katlmcln artrlmas iin bir ara olmas salanacaktr.
292. Elektronik kamu hizmetleri kullanclara farkl platformlardan, birlikte iler ve btnleik bir
yapda, kiisel bilgi mahremiyeti ve bilgi gvenlii salanarak sunulacak, vatandalardan
mkerrer bilgi talep edilmeyecektir. e-Devlet hizmetlerine eriimde dezavantajl kesimlerin
talep ve ihtiyalar zellikle gzetilecektir.
293. e-Devlet faaliyetlerinin kurumlar st ve kurumlar aras dzeyde gl ve etkin bir
koordinasyon ierisinde yrtlmesi salanacaktr. Bunun iin gerekli ynetim ve organizasyon
yaps oluturulacaktr.
294. Ortak altyap ve hizmetler ile temel bilgi sistemlerinden henz tamamlanamayanlara ncelik
verilecek, kamuda ortak uygulamalar yaygnlatrlacak ve birlikte alabilirliin salanmas
ynnde almalara devam edilecektir.
295. Kamu kurumlarnn e-devlet hizmet sunumunda uymalar gereken usul ve esaslar
belirlenecektir. e-Devlet faaliyetleri hazrlanacak eylem planlar kapsamnda yrtlecektir. Bu
eylem planlarnda yerel ynetimlere ynelik ortak hizmet ve uygulamalara da yer verilecektir.

Gelimelerin izlenebilmesi ve deerlendirilebilmesi amacyla gstergeler belirlenecek ve
periyodik olarak llecektir.
296. e-Devlet proje ve uygulamalar btnsel bir yaklamla ele alnacak, kamuya ait BT yatrm
projeleri kurumlar aras koordinasyon ve birlikte alabilirlii esas alan bir anlayla
yrtlecektir. Ayrca, kamuda AKKY kullanm tevik edilecektir.
297. Gerekli hazrlk almalar tamamlandktan sonra kamu bulutu hayata geirilecektir. Bu
kapsamda, ncelikli olarak kamu veri merkezlerinin btnletirilmesi almalar
tamamlanacak, sanallatrma ve bulut biliim altyap ve uygulamalar iin usul ve esaslar
belirlenecek, gerekli teknik, idari ve yasal altyap oluturulacak ve kamu uygulama platformu
hayata geirilecektir.
298. Vatandalarn gndelik yaamlarn kolaylatrmak ve yaam kalitesini arttrmak ve zellikle
iletmeler zerindeki idari ykleri azaltmak amacyla; yerel ynetim hizmetlerinin elektronik
ortamda, ortak norm ve standartlarda sunulmas salanacak ve e-Devlet Kapsna entegre
edilen yerel ynetim hizmetlerinin says arttrlacaktr. Kent hizmetlerinin hzl, salkl ve
ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde verilebilmesi iin belediyecilik hizmetleri ve kente
ilikin almalar yapan dier kurum ve kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve
etkin bir koordinasyonun salanmas ile saydamlk, katlm, hesap verebilirlik ilkelerinin
uygulanmasna ynelik entegre kent ynetimi bilgi sisteminin temel esaslar belirlenecek ve 81
il merkezi iin gelitirilecektir.
299. Corafi verinin retimi, paylam ve karar alma srelerinde kullanmna ilikin politikalar
belirlenecek, bu politikalarla uyumlu eylem plan hazrlanacak ve ihtiya duyulan yasal
dzenlemeler hayata geirilecektir. CBSye ilikin kamu yatrm projelerinde koordinasyon
eksiklii giderilecek ve mkerrer yatrmlar nlenecektir.
300. e-Devlet hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojiler ile sosyal a imknlar etkin ekilde
kullanlacaktr.
301. Kamu kurumlarnn e-devlet projesi hazrlama ve ynetme kapasiteleri gelitirilecek,
kurumlardaki bilgi ilem birimlerinin yetkinliklerinin gelimesi salanacak, kamu biliim
personelinin zlk haklar iyiletirilecek, biliim uzmanl kadrosu ihdas edilecektir. Byk
lekli e-devlet projeleri yrten kurumlar bata olmak zere kamu kurulularnda kurum
stratejik planyla uyumlu BT stratejisi hazrlanmas yaklam benimsenecektir.
302. Kamuda BT rn ve hizmeti tedarikinde maliyeti azaltmak iin talep toplulatrmas ve benzeri
ortak tedarik yntemleri gelitirilecektir. hale mevzuatnda kamu BT rn ve hizmet
almlarnda etkinlii arttrmak zere gerekli deiiklikler yaplacaktr.
303. Kamu verisinin paylam ve yeniden kullanmna ilikin politikalar gelitirilecek; buna dayal
olarak kamu verisinin nc taraflarca yeni katma deerli rn ve hizmetler iin yeniden
kullanlmasna ilikin yasal ve idari dzenlemeler yaplacak, ayrca gerekli teknik altyap
oluturulacaktr.
304. Kamu politikalarnn oluturulmasnda ve kamu karar alma srelerinde katlmcln
desteklenmesine ynelik tedbirler alnacak; kamu ynetiminde BT destekli katlmclk
uygulamalar gelitirilecektir.
305. Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln salanmas, vatanda ve giriimler zerindeki idari
yklerin azaltlmas ve e-devlet proje ve uygulamalar yrten kamu kurumlarnda etkinliin
arttrlmas iin mevcut yasal ve idari dzenlemeler gzden geirilecek, ihtiya duyulan
deiiklikler yaplacaktr.

Tablo 10 - Kamu Hizmetlerinde Kullanc Odakllk ve Etkinlik Hedefleri
Hedefler 2012 2018

e-Devlet hizmeti kullanm oran (yzde):
- nternet Kullanan Bireyler Arasnda (16-74 Ya Aras) 41,3 60
- Tm Giriimler Arasnda (10+ alan stihdam Eden) 73,7 85
Vatanda odakllk ilkeleri asndan gzden geirilecek
- 50
hizmet says
Kamu bulutuna dhil olacak kurum says - 30
Ak Veri Katalouna dhil edilecek veri seti says - > 20.000
Kaynak: TK

VI. EYLEM PLANI1
306. 2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda her bir eylemin Stratejideki hangi politikayla
ilikilendirildiine, eylemin aklamasna, eylemin hayata geirilmesinden sorumlu olacak
kuruma ve bu kurumun eylemin uygulanmasnda yakn ibirlii ierisinde olup birlikte alaca
kurumlara, eyleme neden ihtiya duyulduuna, eylemin hangi admlarda hayata geirilmesinin
ngrldne ve hangi srede hayata geirileceine yer verilmitir.
307. Eylem Plannda yer alan 73 adet eylem Stratejide tanmlanan eksenler baznda toplu ekilde
aada yer almaktadr.
Tablo 11 - Eksenler tibaryla Eylem Listesi
No Eksen ve Eylem Ad
1. BT Sektr Veri Altyaps Oluturulmas
2. BT Sektrne Ynelik Tevik ve Desteklerde Etkinlik Salanmas
3. KOBler iin Bulut Program Gelitirilmesi
4. Yazlm Sektr alma Grubu Kurulmas
5. FATH Projesinde erik retiminin Tevik Edilmesi
6. BT Sektr Firmalarnn Kresel Pazarlara Almnn Salanmas
7. Oyun Sektr Stratejisi Oluturulmas
8. Ar-Ge Merkezlerinin BT Sektr Asndan Gzden Geirilmesi
9. Yazlm Firmalar iin Lokasyon Bamsz Destekler Oluturulmas
10. Akll Cihazlarda Yerli Katma Deerin Artrlmas
11. Kablo TV ve nternet Altyapsnn zelletirilmesi
12. Blgesel Bazda Dzenleme Yaklamna Geilmesi
13. Fiber Eriim Destekleme Program Oluturulmas
14. Dzenleyici erevenin Gzden Geirilmesi
15. ncl Dzenleyici Etki Analizinin Benimsenmesi
16. Ulusal Genibant Stratejisinin Hazrlanmas
17. Spektrum Kaynaklarnn Tahsis Edilmesi
18. 4N Mobil Genibant nternete Geilmesi
19. Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi
20. Bina i nternet Altyaps Kurulumunun Zorunlu Hale Getirilmesi
21. nternet Deiim Noktas Kurulumunun Desteklenmesi
22. niversitelerdeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
23. Meslek Liselerindeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
24. zel Sektr ve Eitim Kurumlar Arasnda BT Eitimi birlii Program Gelitirilmesi
25. Meslek i Eitimlerin Etkinletirilmesi ve Yaygnlatrlmas
26. Yaygn Mesleki Biliim Eitimleri Dzenlenmesi
27. Yksekretimde BT Blmlerinin Kapasitelerinin Gelitirilmesi
1
Eylem tablolarnda yer alan Politikalar ve Gereke blmleri, yaynlanacak resmi belgede yer almayacaktr.

28. BT Eitiminde ngilizce Yetkinliinin Artrlmas
29. BT Destekli Uzaktan alma Koullarnn Oluturulmas
30. Yurtdndan Nitelikli gc ekme Program Gelitirilmesi
31. Saysal Blnme Endeksi Oluturulmas
32. Engellilere zel BT Yazlm ve Donanmlarnn Yaygnlatrlmas
BT'in Faydalar ve Oluturduu Riskler Konusunda Bilinlendirme iin Mfredatn
33.
Gncellenmesi
34. nternet Eriiminin Yaygnlatrlmas
35. Trke Saysal eriin ve Uygulamalarn Gelitirilmesi
36. Yerel Ynetimlerde Kamu Biliim Merkezlerinin Kurulmas
37. nternet Kafelerin artlarnn yiletirilmesi
38. Ulusal Bilgi Gvenlii Kanununun karlmas
39. Kiisel Verilerin Korunmas Mevzuatnn karlmas
40. Siber Sula Mcadele Stratejisi ve Eylem Plannn Oluturulmas
41. Gvenli nternet Kullanmnda Farkndaln Artrlmas
42. Biliim Sular htisas Mahkemelerinin Kurulmas
43. Akll Kentler Program Gelitirilmesi
44. Akll Uygulamalarn Desteklenmesi
45. Yaayan Laboratuvarlar Program Gelitirilmesi
46. e-Salk Kaytlarnn Entegrasyonunun Salanmas
47. e-Salk Standardizasyonu ve Akreditasyonunun Gerekletirilmesi
48. Entegre Bakm Hizmetlerinin Yaygnlatrlmas
49. Yeil Biliim Program Gelitirilmesi
50. Kamuda Byk Veri Pilot Uygulamas Gerekletirilmesi
51. Kltrel ve Bilimsel Nitelikte Saysal Bilgiye Ak Eriimin Salanmas
52. e- Ticaret Mevzuatnn Tamamlanmas
53. nternet Giriimcilii Destek Merkezi Oluturulmas
54. e-hracat Stratejisi Oluturulmas
55. nternet Giriimcilii Kltr Programnn Gelitirilmesi
56. e-Ticaret zleme ve Deerlendirme Sistemi Oluturulmas
57. nternet Giriimleri iin niversitelerde Hzlandrc Merkezleri Kurulmas
58. e-Ticaret Sitelerinin Belgelendirilmesi
59. Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumunun Salanmas
60. Kent Ynetimi Bilgi Sistemi Gelitirilmesi
61. Kurumsal Biliim Stratejilerinin Oluturulmas
62. Kamu Biliim Personeli stihdamnn Dzenlenmesi
63. Kamuda AKKY Kullanmnn Desteklenmesi
64. Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi Kurulmas

65. Kamu Bulut Biliim Altyaps Oluturulmas
66. Trkiye Corafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Plannn Hazrlanmas
67. Kamu Biliim Tedarikinin Etkinletirilmesi
68. Kamu Verisinin Paylalmas
69. Kamu Politikalarnn Oluturulmasnda BT Destekli Katlmclk Program Gelitirilmesi
70. e-Devlet Mevzuatnn Gzden Geirilmesi
71. e-Devlet Hizmetlerinde Mobil Platformlar ve Sosyal Medyadan Yararlanlmas
9. Yatay Konular
72. Bilgi Toplumu Aratrmalar Program Gelitirilmesi
73. Bilgi Toplumu zleme Sistemi Gelitirilmesi

308. Eylemlerin eksenler itibaryla ve sorumlu kurulular baznda dalm aadaki tabloda yer
almaktadr.
Tablo 12 - Eylemlerin Eksenlere ve Sorumlu Kurululara Gre Dalm


No Sorumlu Kurulu
Yatay Konular
Toplam
1 Babakanlk 3 3
2 Adalet Bakanl 3 3
3 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl 2 2
4 Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl 5 1 2 8
5 alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl 3 3
6 evre ve ehircilik Bakanl 1 1 1 3
7 Ekonomi Bakanl 1 1 2
8 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl 1 1
9 Gmrk ve Ticaret Bakanl 2 2
10 ileri Bakanl 1 1
11 Milli Eitim Bakanl 1 1 3 5
12 Kalknma Bakanl 1 1 2
13 Kltr ve Turizm Bakanl 1 1
14 Salk Bakanl 3 3
15 Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl 6 1 7 14
16 Yksekretim Kurulu 3 3
17 Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu 3 3
18 Telekomnikasyon letiim Bakanl 1 1
19 Sosyal Gvenlik Kurumu 1 1
20 Devlet Personel Bakanl 1 1
21 zelletirme daresi Bakanl 1 1
22 TK 1 1 2
23 TSE 1 1
24 KOSGEB 1 1 2
25 Emniyet Genel Mdrl 1 1
26 KUR 1 1
27 STKlar 1 1 2
28 ODT Teknokent Ynetim A.. 1 1
TOPLAM 10 11 9 7 5 9 7 13 2 73

1. BT Sektr Veri Altyaps Oluturulmas
BT sektr verileri, sektrn geliiminin izlenmesine ve uluslararas

karlatrmalarn yaplmasna imkn verecek ekilde takip edilecektir. Bu
Politika amala, ilgili kamu kurumlar ile birlikte zel sektrn elinde bulunan
verilerin takibi iin bir mekanizma oluturulacak; verilerin dzenli olarak
kamuoyuyla paylam salanacaktr.
BT sektrndeki gelimelerin izlenmesine ve uluslararas karlatrmalarn

yaplmasna altyap oluturmak amacyla ilgili kamu kurumlar ve sivil toplum
Aklama
kurulular ile birlikte sektr verilerinin takibi iin bir mekanizma
oluturulacak ve veriler kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii TK (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl,
yaplacak kurulular Ekonomi Bakanl, Gelir daresi Bakanl, TOBB, STKlar
BT sektr pazarna ynelik harcama verilerinde TK ile pazar verisi sunan

irketlerin (EITO, IDC, Gartner, Interpromedya gibi) verileri arasnda
farkllklar bulunmaktadr. Bunda TK tarafndan toplanan verilerin
firmalarn NACE snflandrmasna gre yer aldklar faaliyet kodlar itibaryla
toplanmas ve firmann toplam cirosunun, firmann retiminin en ok olduu
rn veya hizmetin yer ald faaliyet altnda snflandrlmas nemli bir
etkendir.
Trkiye yazlm ve BT hizmetleri sektrlerinin ihracat rakamlar
incelendiinde birbirinden ok farkl rakamlar ile karlalmaktadr. Bunun
temelinde BT hizmet ihracat istatistiklerinin idari kaytlar ve raporlama
(anket) zerinden toplanmyor olmas ve yazlmn genellikle makine,
medikal, otomotiv, donanm gibi bir rn veya hizmetin paras olarak ihra
Gereke edilmesi yatmaktadr.
MERSS Projesi ile tzel kiiliklere ait bilginin tekil numara ile bir sistemde
birletirilmesi ve irket bilgilerinin uluslararas standartlara uyumlu hale
getirilmesi amalanmaktadr. Bu kapsamda, MERSSin getirdii imknlardan
yararlanlarak idari kaytlardan hareketle BT sektrne ynelik olarak
salanabilecek istatistiklerin deerlendirilmesi ihtiyac bulunmaktadr.
MERSS Projesi halen yaygnlatrma aamasnda olup Projenin 2014 yl
iinde faaliyete gemesi beklenmektedir.
Anket zerinden elde edilecek verilerde zel sektr ve sektr STKlaryla
irtibat ierisinde olunmas; raporlama ya da idari kaytlardan hareketle elde
edilen verilerin sektr temsilcileriyle kontrol edilmesi ihtiyac bulunmaktadr.
BT sektrnn lkemiz ekonomisi iindeki yerinin ortaya konmas, sektrel

analizler yaplabilmesi, uygulanan politika ve stratejilerin etkilerinin takip
edilebilmesi asndan sektre ynelik salkl bir veri altyapsnn
BT sektrne ynelik olarak sunulmas gerekli temel verilerin listesi

karlacaktr. Bu liste oluturulurken, Benchmarking Digital Europe,
OECD Guide to Measuring the Information Society gibi almalardan
yararlanlarak, sektrel verilerin AB ve OECD lkeleriyle karlatrlabilir
olmasna dikkat edilecektir.
BT sektr veri listesi zel sektr temsilen STKlar ile gzden

Uygulama admlar geirilecektir.
Bu verileri toplamakla grevli kamu kurum ve kurulular tarafndan, bu
verilerin hangi yntemle elde edilecei, ne kadar sklkla gncellenecei
vb. hususlar ierecek ekilde i plan ortaya konacaktr.
Belirtilen i planlar erevesinde elde edilen ve gncellenen veriler
kamuoyuyla paylalacaktr. Paylalan verilerin Resmi statistik
Programnda yer almas salanacaktr.
Balang - Biti Yl 2014-2015
2. BT Sektrne Ynelik Tevik ve Desteklerde Etkinlik Salanmas
BTe ynelik Ar-Ge, yenilikilik ve ihracat teviklerinin, belirlenecek ncelikli

Politika
alanlarda, etkileri llebilir bir yapda uygulanmas salanacaktr.
BT firmalarnn yararland tevik ve desteklerin sonularnn izlenebilir

olmas ve aralarndaki egdmn salanmas amacyla BT sektrne verilen
Aklama
tevik ve destekler gzden geirilecek ve gerekli deiiklikler yaplacaktr.
Verilen tevik ve destekler, performans kriterleriyle ilikilendirilecektir.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, Ulatrma,

Sorumlu ve ibirlii
Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma Bakanl, KOSGEB, TBTAK,
yaplacak kurulular
Kalknma Ajanslar, TTGV
BT firmalar, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, KOSGEB, Ekonomi Bakanl,

TBTAK, TOBB, Kalknma Ajanslar gibi birok farkl kurum ve kurulu
tarafndan salanan Ar-Ge ve yenilikilik, KOBler iin kurumsallama,
giriimcilik ve ihracat destekleri gibi yatay tevik ve desteklerden
yararlanmaktadr.
Gereke
Son dnemde, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl Ar-Ge fonu ve
Ekonomi Bakanl ihracat desteklerinde olduu gibi BTi ya da alt alanlar
kapsayacak ekilde zellemi desteklerin oluturulmasna balanmtr.
Farkl kurumlar tarafndan verilen tevik ve destekler arasnda mkerrerlikler
bulunmaktadr. rnein Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn yeni

giriimcilere ynelik Teknogiriim Sermaye Destei ile TBTAKn yrtt
Bireysel Giriimcilik Aamal Destek Program benzer nitelikte programlardr.
Sektr etkileyen 5746 sayl Ar-Ge Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakknda
Kanun ve 4691 sayl Teknoloji Gelitirme Blgeleri Kanunu gibi balca
dzenlemelerin vergi harcamalar itibaryla maliyeti kamuoyuyla
paylalmamaktadr.
Tevik ve destekler arasnda egdmn salanmas, bunlarn birbirini
tamamlar mahiyette olmas amacyla gereken durumlarda tevik ve
desteklerin kapsamnn yeniden dzenlenmesi veya sonlandrlmas,
salanan bu desteklerin sonularnn etkin ekilde izlenmesi ve tevik ve
desteklerin elde edilen bulgular erevesinde performansa dayal olacak
ekilde dinamik bir yapda ele alnmas gerekmektedir.
BT firmalarnn yararlanabildii Ar-Ge ve yenilikilik, giriim ve ihracat

destekleri envanteri kartlacaktr.
Bu tevik ve destekleri sunan kurumlarca, sunulan desteklerin izlenebilir

bir yapya kavuturulmas iin gerekli ihtiyalar belirlenecektir.
Kurumlar tarafndan, verilen tevik ve desteklere ilikin performans
kriterleri belirlenecektir.
Uygulama admlar Tevik ve desteklerde yaplacak yeni dzenlemeler iin ihtiya duyulan
mevzuat deiiklii paketi hazrlanacak ve deiiklikler uygulamaya
konacaktr.
Salanan tevik ve desteklerin sonular izlenecek, tevik sistemi dinamik
bir yapya kavuturulacaktr.
Yaplan almalar, sorumlu kurulu koordinasyonunda dzenli olarak
deerlendirilecek ve egdm salanacak; elde edilen sonular
3. KOBler iin Bulut Program Gelitirilmesi
Bata KOBler olmak zere iletmelerin i verimliliinin artrlmasnda BTden

yararlanlacaktr. Bu kapsamda bulut biliim hizmetlerinin kullanm
Politika
desteklenecektir. Bulut biliim hizmetlerinin geliebilmesi ve yaygnlamas
iin gerekli yasal ve idari dzenlemeler yaplacaktr.
KOB'lerin bulut biliim hizmetlerinden yararlanabilmesi amacyla bu

hizmetlere ilikin farkndalk artrma almalar da dhil olmak zere
Aklama KOBlere ynelik sunulacak altyap ve yazlm hizmetlerinin bulut biliim ile
salanabilmesi konusunda bir program uygulamaya konacaktr. Bu program
ile hizmet kalitesinin artrlmas ve maliyetlerin drlmesi amacyla

KOBler adna toplu szlemelerin yaplmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
KOSGEB (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl
yaplacak kurulular
Bulut biliim, kullandka ve kullandn kadar de prensibiyle KOBlerin bilgi

ilem maliyetlerinde esneklik ve tasarruf imkn tanmaktadr. MGI
tarafndan hazrlanan bir raporda yer alan rnekte, bulut biliim hizmeti alan
bir firma yzde 22ler seviyesinde tasarruf salamtr.
Ancak bulut biliim hizmetlerinden yararlanrken, verilerin gvenlii,
hizmetin kesintisiz ve gvenilir ekilde alnmas, irket bilgilerinin farkl
hizmet sunucular arasnda tanabilirlii gibi hususlarn gz nnde
bulundurulmas ve taraflarn sorumluluklarnn yaplan szlemelerde
ayrntl ekilde ele alnmas gerekmektedir.
Bulut biliimin poplerlik kazanmasnn ardndan, bulut biliim zelliklerini
tamayan mevcut baz biliim zmlerinin bulut biliim hizmetleri olarak
pazarlanmas, KOB'leri bulut biliim konusunda yanl
Gereke
ynlendirebilmektedir.
Bulut biliim hizmetlerine ynelik farkndalk eksiklii, bu hizmetlerden
yararlanmak isteyen KOBlerin duyduu endieler bulut biliim hizmetlerinin
KOBlere yaygnlamas nnde engel tekil etmektedir. BTnin mevcut mal
ve hizmet datm kanallar da KOBleri bulut biliim hizmetleri kullanmna
ynlendirici ekilde almamaktadr.
Bu nedenlerden tr, KOBlerin gerek bu teknolojilerin salayabilecei
imknlar, gerekse bu amala yapacaklar szlemelerde dikkat etmeleri
gerekli hususlarda bilgi ve destek almalar ihtiyac bulunmaktadr. KOBlerin
bulut biliim teknolojilerinden yararlanabilmesi iin bir program kapsamnda
hizmet sunucular ile hizmeti alanlar arasnda araclk yaplmas
gerekmektedir.
KOBlerin bulut biliim hizmetlerinden yararlanma konusundaki

ihtiyalar, engelleri ve alglar aratrlacaktr.
Bu aratrma nda, KOBlerin bulut biliim farkndaln artrmaya
ynelik tedbirler alnacaktr.
Bulut biliim hizmetleri sunan firmalar ile KOBlerin ihtiyalarna ynelik
Uygulama admlar hizmetler konusunda grmeler yaplacak; bu hizmetlere ilikin
standartlar belirlenecektir. Bu kapsamda veri mahremiyetine ilikin
gerekli tedbirler alnacaktr.
KOBlere hizmet sunanlarn cretsiz rnekler salamas ve rnlerini
tantmas, iyi uygulama ve tecrbelerin KOBler arasnda duyurularak
paylamnn salanmasna imkn verecek bir platform oluturulacaktr.
KOBlerin kalite standartlar belirlenmi bulut biliim hizmetleri

kullanmnn yaygnlatrlmas konusunda gerekli tevik mekanizmas
oluturulacaktr. Bu kapsamda, bulut biliim hizmet salayclardan ortak
tedarik, ereve anlama vb. yollarla hizmet tedarii deerlendirilecektir.
Bulut biliim hizmetlerinin etkinlii, hizmet sunum kalitesi, memnuniyet,

gvenlik, vb. hususlarda programn geliimi dzenli olarak takip
edilecektir.
4. Yazlm Sektr alma Grubu Kurulmas
BTye ilikin politika yapm sreci etkinletirilecek, kamu, zel kesim ve sivil
Politika toplum kurulularnn bu politikalarn belirlenmesi ve uygulanmasnda
birlikte almas salanacaktr.
Yazlm sektrne ynelik politika ve dzenleme faaliyetlerini yrten kamu

kurumlar ile yazlm sektr temsilcilerinin dzenli olarak bir araya gelecei,
Aklama
uygulamalarn gzden geirilecei, kamu tarafnda atlmas gereken
admlarn tespit edilecei Yazlm Sektr alma Grubu kurulacaktr.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Ulatrma

Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Maliye Bakanl, Ekonomi Bakanl,
Sorumlu ve ibirlii
Gmrk ve Ticaret Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Salk Bakanl, Savunma
yaplacak kurulular
Sanayii Mstearl, Hazine Mstearl, Gelir daresi Bakanl,
niversiteler, MYK, KOSGEB, TBTAK, KUR, TOBB, STKlar
BT sektr doas gerei farkl kamu kurum ve kurulularnn grev

alanlarna girmektedir. rnein, yazlm sektrne ynelik tevik ve
desteklerle alakal Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ekonomi Bakanl ve
TBTAK gibi kurumlar muhatap iken politika belirleme konusunda Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl veya vergi dzenlemeleri
konusunda Gelir daresi Bakanl yetkili olabilmektedir. Bunun bir sonucu
olarak farkl kurumlarn hayata geirdii uygulamalarn birbirine etkisi ve
yazlm sektrnn btnne olan sonular arzu edilen seviyede
gereklememektedir.
Gereke
Dier yandan, yazlm sektrnde faaliyet gsteren oyuncularn politika ve
dzenlemelere ilikin taleplerinin ortak bir platformda ekillendirilmesine de
ihtiya bulunmaktadr. TOBB bnyesinde kurulu bulunan Yazlm Sektr
Meclisi ve zel sektr firmalarnn katlm salad sivil toplum birliktelikleri
(YASAD, TBSAD, vb.) zellikle kamu kurumlarnn katlm ve almalarn
kamu kurumlar tarafndan takibinde yeterli seviyede ilev grememektedir.
Bu nedenle, yazlm ve hizmetlere ynelik sektrel politika ve uygulamalarda
e gdm ve dinamizmin salanabilmesi iin kamu kurum ve kurulularnn
kendi iinde ve sektrle arasndaki iletiimin dzenli bir yapya

kavuturulmas gerekmektedir.
Komisyonun yaps, yeleri ve alma usul ve esaslar belirlenecektir.
Komisyon, kamu kurumlarnn strateji ve eylem planlarnda yazlm ve BT

hizmetleri ile ilgili olarak ortaya konan eylemler ve sektrn
taleplerinden hareketle belirlenebilecek alanlarda almalar yapacaktr.
Uygulama admlar
Toplant raporlar, yaplan almalar ve elde edilen sonular dzenli
olarak raporlanacaktr.
Komisyonun almasna ilikin her trl destek sorumlu kurum
tarafndan salanacaktr.
5. FATH Projesinde erik retiminin Tevik Edilmesi
FATH Projesi kapsamnda tablet ve akll tahtalarda kullanlmak zere

yeniliki uygulamalarn gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr.
Politika
erik retimi, ieriin uluslararas piyasalarda satn da temin edecek
ekilde tevik edilecektir.
FATH Projesi kapsamnda ierik retimi tevik edilecektir. Datlacak

tabletler ve akll tahtalarda kullanlmak zere yeniliki uygulamalarn
Aklama gelitirilmesi iin rekabeti bir ortam yaratlacaktr. Salanan destek ve
teviklerin, retilen ieriin uluslararas piyasalarda satn da temin edecek
ekilde verilmesi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, TBTAK, STKlar
yaplacak kurulular
FATH Projesi, eitim alannda lkemizin gelitirdii en nemli projedir. Proje

kapsamnda tm dersliklere akll tahta yerletirilmesi, orta okul ve lise
dzeyindeki tm rencilere tablet bilgisayar datlmas ve eitimin biliim
destekli olarak gelitirilmesi hedeflenmektedir. FATH Projesi ile ortaya
konan amalara ulalabilmesi iin eitim ieriinin oluturulmas kritik nem
arz etmektedir.
Trkiyede eitim teknolojilerinin eitim/retim srelerinde kullanm
Gereke konusunda uygulamalar mevcut olmakla beraber, teknoloji ile
zenginletirilmi, etkileimli renme ortamlarnn yaratlmas iin farkl bir
bak asyla yeni uygulamalara gerek duyulmaktadr.
Milli Eitim Bakanl tarafndan kurulan EBA, bata Milli Eitim Bakanlnn
elinde bulunan ierik olmak zere kamu kurumlar, eitim ierii sunan zel
sektr kurulular, STKlar, eitimciler ve ierik gelitiren tm taraflarn
desteiyle giderek byyen bir ierik platformudur. EBA zerindeki ierie
yetkilendirilmi kullanclar cretsiz olarak eriebilmektedir. EBA zerinden

ierik gelitirme almalar devam etmektedir.
FATH Projesini desteklemek zere, TBTAK ile Milli Eitim Bakanl
arasndaki ibirlii protokol erevesinde yeniliki eitim teknolojileri ve
yntemlerinin gelitirilmesi amacyla 2012 ylnda 1003-ncelikli Alanlar Ar-
Ge Projeleri Destekleme Program kapsamnda BT01-FATH Projesi Bilgi ve
letiim Teknolojileri ar program almtr.
Eitim yazlmlarn yurtd pazarlara ihra etme noktasnda belli bir
yetkinlie sahip olan lkemizde, FATH Projesi erevesinde yaratlacak ierik
nemli bir ihracat potansiyeli de tayacaktr.
Bu erevede, eitim ierik ve uygulamalarnn tketicilere sunulaca
platformun, bu rn ve hizmetlerde kalite ve niteliin geliimini
hzlandracak ekilde rekabeti bir ortam salamas; FATH Projesi
kapsamnda eitim ieriinin gelitirilmesinin ve bu ieriin hedef pazarlara
uygun ekilde zelletirilerek ihracnn tevik edilmesi gerekmektedir.
zel sektr kurulularna ticari nitelikli eitim ierii iin verilecek

destein kapsam belirlenecektir.
Uygulamalarn teknik ve pedagojik adan deerlendirilmesi iin usul ve
esaslar belirlenecektir.
zel sektrden temin edilecek eitim ieriine ilikin i modeli

Uygulama admlar belirlenecektir.
EBAda uygulama maazas alacaktr.
Uluslararas piyasalara eitim ierii ihracatnn desteklenmesi amacyla
Eitim ieriinin gelitirilmesine retmen ve rencilerin katlm uygun
yntemlerle tevik edilecektir.
6. BT Sektr Firmalarnn Kresel Pazarlara Almnn Salanmas
BT ihracatmz, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle

ne kan gvenlik, savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar ve
oyun gibi alanlara odaklanlarak artrlacaktr.
Politika Uluslararas piyasalara eriimi olan firmalar etrafnda ekosistem
oluturulmas salanacak, BT sektrndeki kresel oyuncularn, kresel
deer zincirinde yksek katma deerli hizmetlerden pay almamz salayacak
ekilde Trkiyeye ekilebilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr.
BT sektrnde faaliyet gsteren firmalarn bata blgesel pazarlar olmak

Aklama zere uluslararas piyasalara almnn salanmas amacyla gerekli
almalar yrtlecektir. Bu kapsamda ncelikli olarak odaklanlacak

alanlarda destekler verilecek; kresel pazarlara eriimi olan yerli ve
uluslararas firmalar etrafnda ekosistem oluturulmas salanacaktr.
Ekonomi Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Gmrk ve

Sorumlu ve ibirlii
Ticaret Bakanl, Dileri Bakanl, Yatrm Destek ve Tantm Ajans,
yaplacak kurulular
Eximbank
2023 yl ihracat hedefinin yakalanmasnda yksek katma deerli rn ve

hizmetlerin ihracat byk nem tamaktadr. Trkiye henz, kresel deer
zincirinin yksek katma deer yaratan halkalar ierisinde potansiyeli ile
orantl biimde yer alamamaktadr. Onuncu Kalknma Plannda vurgulanan
hizmetler sektrnde katma deeri yksek alanlarn paynn artrlmas
hedefi kapsamnda BT sektrnn geliimi nem tamaktadr.
TBSAD verilerine gre 2011 yl itibaryla, 732,5 milyon TL olan BT
ihracatnn 455,9 milyon TLlik tutar yazlmda, 117,6 milyon TLsi
donanmda, 159 milyon TLsi ise savunma sanayiinde gereklemitir. Yazlm
ihracatna devlet politikas olarak zel bir nem veren lkelere bakldnda
bu rakamn gelime potansiyeli olduu grlmektedir. rnein, Hindistan
yazlm ve hizmet ihracat 2011 yl itibaryla 69 milyar dolar, srail iinse 2009
yl itibaryla 6,2 milyar dolardr.
Ekonomi Bakanl tarafndan yrrle konulan 2012/4 sayl Dviz
Kazandrc Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakknda Tebli ile yazlm ve
hizmet (oyun ve mobil uygulama alanlarnda ilave hkmlerle) ihracat
desteklenmektedir.
Gereke
BT sektrnn ihracat kapasitesinin daha da artrlmas ve uluslararas
pazarlara almnn desteklenmesi iin ilave tedbirlerin alnmas
gerekmektedir.
Bu kapsamda, verilen teviklerin mevcut ihracat kapasitemiz ve kresel
eilimlerden hareketle ne kan alanlara yaygnlatrlmas gerekmektedir.
Ayrca, BT firmalarnn ihracata ynelik sat kanallarn sfrdan oluturmak
yerine uluslararas pazarlara eriim imkn olan firmalarla ibirlii yapmas,
ok uluslu firmalarn sektrdeki kk lekli firmalarn yetkinliini ve
teknolojik geliimini hzlandracak ekilde lkemize ekilmesi gibi ilave
tedbirler alnmaldr. Verilen ihracat teviklerinin performans odakl ekilde
tasarlanmas yoluyla, sektrde byk oyuncularn yaratlmas ve verilen
teviklerin ekonomiye olan geri dnnn llmesi ve hzlandrlmas
gerekmektedir.
Blge lkeleri bata olmak zere lkemizin yakn ilikide olduu lkelerle
artan ekonomik ve siyasi ilikiler BT sektrnn daha kolay i yapmas
imknlarn beraberinde getirmektedir. Sz konusu lke pazarlarna alm
iin bu ibirlii imknlarnn deerlendirilmesi nem arz etmektedir.
Uygulama admlar BT firmalar ihracatnn artrlabilmesi iin hem tm sektre ynelik, hem

de alt sektr ve alan baznda farkllaan hususlar sektr temsilcileri ile
ele alnacak ve bir yol haritas belirlenecektir.
BT ihracat, mevcut ihracat kapasitesi ve kresel eilimlerden hareketle
ne kan gvenlik, savunma, salk, telekomnikasyon, i uygulamalar
ve oyun gibi alanlara odaklanlarak artrlacaktr.
Trkiye hracat Kredi Bankasnn (Eximbank) salad ihracat destekleri

eylem kapsamnda zel olarak deerlendirilecektir.
Tevik ve destekler, firmalarn ihracat performansyla ilikilendirilecektir.

Yerli oyuncularn kresel deer zincirine entegre olmas ve ihracat
imknlarnn artrlabilmesi amacyla BT sektrndeki kresel
oyuncularn nitelikli istihdam ve katma deerli retim salayacak ekilde
Trkiyeye ekilebilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr.
Kresel pazarlara eriim kanallarna sahip yerli ve uluslararas firmalar
etrafnda ekosistem oluumu iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu
ekosisteme dayal olarak BT mal ve hizmetlerinin ihracat imknlar
gelitirilecektir.
Trkiyenin uluslararas alanda corafi, tarihi ve kltrel adan yakn
ilikide olduu lkelere BT sektrnn ihracat potansiyelini artrmaya
ynelik giriimlerde bulunulacaktr.
7. Oyun Sektr Stratejisi Oluturulmas
Oyun sektrnn geliimi desteklenecek, gerekli admlar belirlenecek bir

Politika
strateji ve eylem plan erevesinde atlacaktr.
Sektr ve niversite temsilcileri ile birlikte oyun sektr detayl biimde

analiz edilecek, bu analizlere dayal olarak sektrn geliimini destekleyecek
Aklama
Oyun Sektr Stratejisi hazrlanacak ve bu strateji erevesinde ortaya
konacak eylem plan hayata geirilecektir.
ODT Teknokent Ynetim A.. (S), Ekonomi Bakanl, Bilim, Sanayi ve

Sorumlu ve ibirlii
Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Ankara Kalknma Ajans,
yaplacak kurulular
niversiteler, STKlar
Bireysel yazlm pazarnda bymeyi nmzdeki yllarda mobil uygulamalar

ve oyunlarn srklemesi beklenmektedir. BT yazlm pazar kresel lekte
2011 ylnda 68 milyar dolarlk bir bykle ulam olup, bunun ierisinde
Gereke mobil uygulamalar 13 milyar dolar, oyun pazar ise 21,4 milyar dolarlk bir
paya sahiptir. Oyun pazarnn yzde 9 byme gstererek 2015 yl sonunda
30,6 milyar dolara ulamas beklenmektedir.
Trkiyede 21,8 milyona ulaan oyuncu kitlesi bulunmaktadr. Oyuncularn

11,4 milyonunun dijital oyunlara harcama yaptklar ve oyun pazarnn 2012
itibaryla 300 milyon dolar at tahmin edilmektedir. Yerel paynn yzde
5ler dzeyinde kald Trkiye oyun pazar geliime aktr. Trkiyede gen
nfus dolaysyla dijital oyun kltr son derece yaygn olup gnde 39 milyon
saat oyun oynand tahmin edilmektedir. Trkiye, sosyal oyun kategorisinde
oyuncu bana oyun oturumu sresinde 38,4 dakika ile dnyada birinci
konumdadr.
Programlama, modelleme, animasyon, tasarm, kurgu, mzik ve ses gibi ok
fazla alan kapsayan oyun teknolojileri, bata savunma, salk ve eitim
olmak zere dier alanlarda da youn olarak kullanlmaktadr. rnein oyun
tabanl eitim yaklamnn FATH Projesi ierisinde nemli bir yer tutmas
beklenmektedir.
Gelimi bir oyun sektrne sahip olmann bir dier faydas, kendi kltr ve
tarihimize dayanan yerli oyunlarn lkemizin tantmna salayaca katkdr.
Son dnemde lkemiz oyun sektr yabanc yatrmclarn da ilgisini
ekmektedir. ok uluslu firmalarn ortaklk ya da satn almlar yoluyla
lkemiz oyun pazarna girmesi, yerli oyun sektr ile bu sektrn gereksinim
duyduu nitelikli insan kaynann geliimini hzlandracaktr.
Oyun sektrnde Trk firmalarna verilen destekler BT sektrne verilen
genel destekler kapsamnda yurtdna alm ve maddi proje destekleri ile
snrldr.
ODT Teknokent bnyesinde bulunan Animasyon Teknolojileri ve Oyun
Gelitirme Merkezi (ATOM) n kuluka merkezi olarak Trkiyede dijital
oyunlar ve animasyon sektrleri zerine faaliyet yrtmektedir. Sektrn
geliimine ynelik atlmas gereken admlar incelemek ve kurgulamak zere,
Ankara Kalknma Ajans tarafndan desteklenen ve ODT Teknokent Ynetim
A.. tarafndan gerekletirilen Ankara Dijital Oyun Kmesi Kapasite
Gelitirme Projesi yrtlmtr. Proje kapsamnda, sektrde nitelikli igc
oluturulmas, sektr paydalar arasnda ibirlii ve iletiim salayacak bir
zemin oluturulmas ve uluslararas ibirlii imknlarnn salanmasna
ynelik almalar yaplmtr.
Genlik ve Spor Bakanl bnyesine 2011 ylnda Trkiye'de oyun
sektrnn kademeli olarak gelitirilmesi ve bu sahada lkenin blgede lider
bir konuma ykselmesi, lkede geleneksel oyun kltrnn yaygn hle
getirilmesi gibi hedeflerle Trkiye Dijital Oyunlar Federasyonu kurulmutur.
Ancak, Eyll 2013te Federasyon gelimekte olan federasyonlar kapsamna
alnarak lavedilmitir.
Bu erevede, oyun sektrne ynelik btncl bir stratejinin oluturulmas
ve bu strateji kapsamnda atlacak admlarn belirlenmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar Sektr ve niversite temsilcileri ile birlikte oyun sektrnn mevcut
durumu, geliiminin nndeki engeller, gelime alanlar gibi hususlar

analiz edilecek ve bir yol haritas belirlenecektir.
Bu yol haritasna uyularak, oyun sektrnn geliimini destekleyecek

strateji hazrlanacak, bu strateji erevesinde ortaya konacak eylem
plan hayata geirilecektir.
Eylemlerin sonular izlenerek, belirlenen politika ve tevikler
gncellenecektir.
8. Ar-Ge Merkezlerinin BT Sektr Asndan Gzden Geirilmesi
Politika TGBlerde salanan desteklere benzer nitelikte, yazlm sektrne zel

lokasyon bamsz destekler verilecektir. Ar-Ge merkezleri ile ilgili
mevzuatta, yazlm ve BT hizmetleri sektrnn yaps gz nnde
bulundurulmak suretiyle gerekli deiiklikler yaplacak ve sektrn Ar-Ge
Aklama BT sektrnn Ar-Ge merkezlerinin saysnn artrlmas amacyla sivil toplum

kurulular ile de ibirlii yaplarak yazlm ve BT hizmetleri sektrnn yaps
gz nnde bulundurulmak suretiyle ilgili mevzuatta sektre zg gerekli
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Maliye Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular STKlar
Gereke BT sektr Ar-Ge ve yenilikilik faaliyetlerinin youn olduu bir sektr olup
kresel Ar-Ge harcamalar ve patent bavurularnn 3te 1ini kapsamaktadr.
Baheehir niversitesi BETAM tarafndan hazrlanan Trkiyede novasyon
raporuna gre, 2003-2012 dneminde patent bavuru saylarndaki arta
ramen lkemiz, hem milyon kii bana den patent bavurusu says hem
de bu bavurular ierisinde yksek teknolojilerin ald pay asndan orta ve
st gelir grubundaki lkelerin gerisindedir. Son dnemde bir art olsa dahi,
Mart 2014 itibaryla Ar-Ge Merkezi Belgesi alan 1.553 iletmeden 174 BT
sektrnde yer almaktadr. Ar-Ge merkezleri iin mevzuatta tanmlanan 50
tam zamanl aratrmac artnn yazlm ve hizmetler sektrnn KOB
arlkl yaps gz nnde bulundurulduunda nemli bir kst olduu
grlmekte olup bu durum sektr temsilcileri tarafndan dile getirilmektedir.
19/02/2014 tarihli ve 6518 sayl Kanunun 101 inci maddesinde yaplan
dzenlemeyle; tam zaman edeer Ar-Ge personeli saysn otuza kadar
indirmeye, kanuni seviyesine kadar artrmaya veya sektrler itibaryla
belirlenen snrlar dhilinde farkllatrmaya Bakanlar Kurulu yetkili
klnmtr.
Bu erevede, BT sektr asndan Ar-Ge Merkezi Belgesi almak iin 50 tam
zamanl aratrmac saysnn drlmesi bata olmak zere sektr firmalar

iin salanan kolaylklar gzden geirilmelidir. Ayrca, yabanc firmalarn
lkemize ekilmesi ve lkemizdeki firmalarn yenilikiliinin artrlmas
amacyla Ar-Ge merkezi saysnn artrlmasna ilikin sektre zg
kolaylklarn gelitirilmesi gerekmektedir.
Uygulama admlar Sektr temsilcileri ile istiare edilerek ve yurt d rnekler incelenerek,
5746 sayl Kanunda yaplan deiiklik erevesinde, BT sektr iin tam
zaman edeer Ar-Ge personeli says belirlenecektir.
5746 sayl Kanunda Ar-Ge Merkezlerine ilikin BT sektrne zg
yaplmas gerekli dier deiiklikler deerlendirilecektir.
Bu alma sonrasnda ihtiya duyulan mevzuat dzenlemeleri
yaplacaktr.
9. Yazlm Firmalar iin Lokasyon Bamsz Destekler Oluturulmas
Politika TGBlerde salanan desteklere benzer nitelikte, yazlm sektrne zel

lokasyon bamsz destekler verilecektir. Ar-Ge merkezleri ile ilgili
mevzuatta, yazlm ve BT hizmetleri sektrnn yaps gz nnde
bulundurulmak suretiyle gerekli deiiklikler yaplacak ve sektrn Ar-Ge
Aklama Yazlm sektrne ynelik destekler lokasyon bamsz hale getirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Maliye Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular Teknoloji Gelitirme Blgeleri Dernei (TGBD), STKlar
Gereke BT sektrndeki firmalara salanan en kapsaml destekler TGBler

bnyesinde salanmaktadr. Kurumlar vergisi muafiyeti, gelir vergisi
muafiyeti, retilen Ar-Ge ve yazlm rnlerinde KDV istisnas, SGK primi
iveren hissesinde yzde 50 indirim, dier vergi ve harlardan muafiyetler
TGB bnyesindeki firmalarn yararland desteklerdir. Bu destekler
sebebiyle, nitelikli insan kayna ve Ar-Ge faaliyetlerinde ibirlii iin gerekli
akademik kadrolara ve imknlara sahip niversitelerde kurulu teknoparklar
yzde yz doluluk oranlaryla faaliyet gstermektedir. Yazlm sektrndeki
firmalar da nitelikli insan kayna ihtiyac ve pazara yaknlk nedenleriyle
ounlukla, teknopark doluluk oranlarnn yksek olduu byk ehirlerde
yer almaktadr. Ar-Ge merkezlerindeki 50 uzman kst ile birlikte bu durum,
yazlm alannda faaliyet gsteren KOBlerin mevcut tevik ve desteklerden
yararlanmasn gletirmektedir.
ubat 2014te yaplan bir yasal dzenleme ile Trkiyede gerekletirilen
aratrma, gelitirme ve yenilik faaliyetleri ile yazlm faaliyetleri neticesinde
ortaya kan bulularn; kiralanmas sonucunda elde edilen kazan ve iratlar,
devri veya sat neticesinde elde edilen kazanlar, Trkiyede seri retime

tabii tutularak pazarlanmalar halinde elde edilen kazanlar, Trkiyede
gerekletirilen retim srecinde kullanlmas sonucu retilen rnlerin
satndan elde edilen kazanlarn patentli veya faydal model belgeli bulua
atfedilen ksmnn yzde 50si kurumlar vergisinden istisna tutulmu, bu
oran sfra kadar indirmeye ve yzde 100e kadar artrmaya Bakanlar Kurulu
yetkili klnmtr. Ayrca aratrma gelitirme, yenilik ile yazlm faaliyetleri
neticesinde ortaya kan patentli veya faydal model belgeli bulua ilikin
gayri maddi haklarn kiralanmas, devri veya sat katma deer vergisinden
istisna tutulmutur.
Yazlm sektrnn BT yatrmlarnn katma deere dnmesini salayc
rol dnldnde, yazlm sektrnde faaliyet gsteren firmalarn,
mevcut teviklerden ayr olarak Ar-Ge nitelii tayan ve tamayan
faaliyetlerinin desteklenmesi nemlidir.
Bu erevede, TGBlerde salanan mevcut destek ve tevikleri tamamlayc
ekilde bu desteklerden bir blmnn yazlm sektrnde faaliyet gsteren
firmalara lokasyon bamsz olarak sunulmas gerekmektedir.
Uygulama admlar Yazlm sektrnn ihtiyalar, sektrn yararland mevcut tevik ve

destekler nda, STKlar ile istiare edilerek belirlenecektir.
Mevcut tevik ve desteklerden lokasyon bamsz ekilde
sunulabilecekler, desteklerin hangi firmalara, nasl verilecei ve takibin
nasl gerekletirilecei gibi unsurlar itibaryla netletirilecek; getirecei
mali ykle birlikte ortaya konacaktr.
Yaplacak fayda/maliyet analizi sonucunda, lokasyon bamsz olarak
verilecek tevik ve desteklere karar verilecektir.
Bu almalar sonrasnda gerekli mevzuat dzenlemeleri yaplacaktr.
10. Akll Cihazlarda Yerli Katma Deerin Artrlmas
Politika BT sektrnn yerli katma deeri ve ihracat artrlacak ve BT politikalarnn

etkin ekilde ynetilmesine ynelik tedbirler alnacaktr.
Aklama pazara ynelik olarak retilecek akll cihazlarda yerli katma deerin
artrlmas ve bu rnlerin ihracn salamak amacyla bir program
erevesinde, odakl Ar-Ge destekleri, vergi tevikleri ve sektrel
dzenlemeler hayata geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Ekonomi Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
Kalknma Bakanl, Hazine Mstearl, Bilgi Teknolojileri ve letiim
Kurumu, TBTAK, Yatrm Destek ve Tantm Ajans, STKlar

Gereke lkemiz, BT cihaz penetrasyonunda gelimi lkelerin gerisindedir. Akll
cihaz sahiplii ise bu lkelere gre ok daha dktr. Tablet sahiplii
gelimi lkelerde 2012 yl itibaryla yzde 9,6 iken lkemizde yzde 1,7;
akll telefon sahiplii ise srasyla yzde 56,3 ve yzde 10 dzeylerindedir.
nmzdeki dnemde, dier gelimekte olan lkelerde olduu gibi
lkemizde de akll cihaz sahipliinin artaca ngrlmektedir. Akll cihazlar
dhil olmak zere donanmda yerli katma deerin dk olmas nedeniyle,
bu cihazlarn yaygnlamas ile birlikte cari akta art meydana gelecektir.
2013 yl itibaryla mobil cihazlar iin yaklak 2,7 milyar TLlik, bilgisayarlar
iin ise 1,5 milyar TLlik ithalat gereklemitir.
FATH Projesi, lei ve sreklilii itibaryla BT pazarnn geliimi ve yerli
katma deerin artrlabilmesi iin nemli bir geliim frsat sunmaktadr. Proje
kapsamnda datlacak 10,6 milyon tablet ve bunlarn 4 senede bir
yenilenecek olmas, yabanc yatrmclarn lkemize ekilebilmesi iin nemli
bir frsattr. Proje kapsamnda lkemizde retilecek tabletlerden akll telefon
retimine gei ve bu akll telefonlarn i pazara arz projenin devamnda
meydana gelecek muhtemel gelimeler kapsamnda deerlendirilmektedir.
Dier yandan, lkemizdeki mobil iletmeciler ile yerli reticileri arasnda yerli
telefon retimi konusundaki giriimler artmaktadr. Bu kapsamda ithal
bileenler ile Trkiyede montaj yaplan ya da tasarm, yazlm gibi bileenleri
Trkiyede, retimi ise yurt dnda gerekleen rn rnekleri
bulunmaktadr.
Donanm retiminde in ak ara liderliini srdrmekle birlikte, Trkiyenin
yakn corafyasnda, donanm pazarndaki payn artran Macaristan, ek
Cumhuriyeti, Polonya, Slovakya gibi lkeler de mevcuttur. Bu lkeler,
iletiim, tketici elektronii, bilgisayar ekipmanlar gibi farkl alanlara
odaklanmlardr.
lkemiz, akll cihazlar iin nemli bir pazar potansiyeline sahiptir. Dier
yandan, lkemizde faaliyet gsteren mobil iletmecilerin yurt dndaki
ortaklklar ya da sahip olduklar yabanc iletmeciler dolaysyla yurtd
pazarlara alma imkn da mevcuttur. Bu potansiyel, donanm pazarndan
katma deer alnabilmesi iin nemli bir husus olan lek ekonomisinin
oluturulmasna imkn tanmaktadr.
Bu kapsamda, FATH Projesi ile yakalanacak yerli retim ve mobil
iletmecilerin yerli akll cihaz retimi konusundaki giriimleri lkemizdeki
akll cihaz penetrasyonunu ve bu cihazlardaki yerli katma deeri artrmak
zere bir program kapsamnda desteklenmesi gerekmektedir. Bu amala,
odakl Ar-Ge destekleri, vergi tevikleri ve sektrel dzenlemeler hayata
geirilmelidir.
Uygulama admlar Akll cihaz retiminde yerli katma deerin artrlabilmesi iin mevcut
durum ve potansiyel analizi yaplacaktr. Bu analizde, tasarm, yazlm

gelitirme, kritik teknolojiler gibi alanlar ierilecektir.
Akll cihazlarda yerli katma deerin artrlmasna ynelik odakl Ar-Ge

destekleri salanacaktr.
Bu program kapsamnda desteklenen rnlerin ihrac ve i pazara
arznda salanabilecek tevik ve dzenlemeler hayata geirilecektir.

11. Kablo TV ve nternet Altyapsnn zelletirilmesi
Sektrde altyapya dayal rekabetin artmas ve sunulan hizmetlerin

eitlenmesi salanacaktr. Bu kapsamda, mevcut kablo TV altyaps
Politika
zelletirilerek alternatif bir ebeke haline gelmesi ve altyap yaygnlnn
artmas temin edilecektir.
Elektronik haberleme sektrnde etkin rekabetin salanmas iin farkl

genibant teknolojilerin paynn artrlmas ve mevcut kablo TV ve internet
Aklama
altyapsnn verimli kullanlmas amacyla TRKSAT A..ye ait kablo TV ve
internet altyapsnn, uygun bir model ile zelletirilmesi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii zelletirme daresi Bakanl (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme

yaplacak kurulular Bakanl, BTK, TRKSAT A..
Altyapya dayal rekabet; rekabet sreklilii, sektrn gl bir ekonomiye

kavumas, kullanclara alternatif seenekler sunulmas ve hizmete dayal
rekabet ynteminde yerleik iletmecinin altyap asndan tekel konumunda
olmas gibi sebeplerden dolay nem arz etmektedir. BTK ve Rekabet
Kurumunun son yllarda yapt dzenlemeler de altyapya dayal rekabeti
bir piyasa yapsnn oluumuna yneliktir. BTK ve Rekabet Kurumu tarafndan
2001 ylnda Trk Telekomnikasyon A.. aleyhine alan soruturmalar
neticesinde, kablo TV altyapsnn dier iletmecilerin kullanmna almasna
ynelik kararlar alnmasna ramen gelir ortakl modelinden dolay
istenilen sonu alnamamtr. Trk Telekomnikasyon A.nin
zelletirilmesi sonrasnda 05-48/681-175 sayl ve 21.07.2005 tarihli
Rekabet Kurulu Karar erevesinde kablo TV ve internet altyaps 5335 sayl
Kanunla Nisan 2005te TRKSAT A..ye devredilmitir. Ancak gelir ortakl
Gereke modelinden kaynaklanan hukuki sorunlar devam etmitir. ubat 2005te
Kablo Platform Hizmeti balkl Ynetmelik eki yaymlanmtr. Alternatif bir
altyap oluturma amac tayan bu dzenleme de, 2007 ylnda Dantay
karar ile iptal edilmitir.
2013 Eyll itibaryla yaklak 1,19 milyon kablo TV, 483 bin kablo internet
abonesi vardr. Saysal yaynclk, VOIP ve genibant internet hizmeti sunan
kablo TV altyaps, hanelerin ancak yzde 16sna ulaabilmitir. Kablo
internetin sabit genibant teknolojileri ierisindeki pay Trkiyede yzde 6
civarndayken, bu oran ABDde yzde 57, Kanadada yzde 55, ilide yzde
50, Macaristan ve Belikada yzde 49, Hollandada yzde 45, OECD
lkelerinde ise ortalama yzde 31 dzeyindedir.
Kablo TV ve internet altyapsnn zelletirilmesiyle beraber, zel sektr
tarafndan daha etkin kullanm salanacak, yeni nesil eriim teknolojileri ile
gncellenecek, sunulan hizmetler eitlenecek ve genibant internet

piyasasnda altyapya dayal rekabet artacaktr. Ayrca, bu sayede Trke
saysal ieriin zenginletirilmesine katk salanacaktr. Hizmet verildii
gnden gnmze kadar kablo TV altyapsndaki tm bu gelimeler ve kablo
TV altyapsnn olmas gerektii dzey gz nne alndnda bu altyapnn
zelletirilmesi gereklilii ortaya kmaktadr.
zel sektre devredilecek altyap ve varlklar tespit edilecektir.

zelletirme iin uygun model belirlenecektir. Bu kapsamda, altyapnn il
Uygulama admlar
baznda farkl firmalara devri dikkate alnacaktr.
zelletirme prosedrleri tamamlanacaktr.
12. Blgesel Bazda Dzenleme Yaklamna Geilmesi
Altyap eitlilii, hz, kalite, sosyo-ekonomik durum, etkin rekabet ortam ve

kullanm oranlar asndan farkllk gsteren yerlerde fiber eriim altyapsn
Politika
yaygnlatrmak ve saysal blnmeyi azaltmak iin blgesel bazl dzenleme
yaklam ve yatrm modelleri benimsenecektir.
Trkiye genelinde geerli olacak dzenleyici admlar yerine, lkemizin farkl

Aklama blgelerinde internet hizmetine ilikin arz ve talebin durumuna gre blgesel
bazda farkl dzenleyici admlarn atlmas yaklam benimsenecektir.
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Genibant internet eriiminde, gelimi blgelerde altyap rekabeti youn

olarak yaanrken, altyap eitliliinin olmad, sosyo-ekonomik farklarn
olduu ve etkin rekabet ortamnn tesis edilemedii zellikle dk ve orta-
dk gelir dzeyli blgelerde genibant kullanm oranlarnn da dk
kald grlmektedir.
Bu farkllklar sebebiyle ngiltere, Polonya, Portekiz, ek Cumhuriyeti gibi
lkelerde toptan genibant eriim pazarnda ulusal pazarlarn analize tabi
tutulmas yerine blge ve rekabet farkllklarna dayal olarak alt pazarlar
Gereke tanmlanm ve bu tanmlamaya istinaden dzenleme yaklam ve
iletmecilere uygulanacak yaptrmlarda farklla gidilmitir.
lkemizde gerek fiber internet, kablo internet, 3N gibi altyaplarn yaygnl
gerekse internet kullanm durumu blgeler arasnda nemli farkllklar
gsterebilmektedir. 2012 yl sonu itibaryla toplam 645 bin fiber internet
abonesinin 204 bini stanbulda, 84 bini zmirde ve 81 bini ise Ankarada
bulunmaktadr. Bu bykehirdeki abone says toplam fiber internet
abone saysnn yzde 57sine denk gelmektedir. Kablo internet altyaps ise
Eyll 2013 itibaryla sadece 22 ilde kurulu olup 1,19 milyon kablo TV, 483 bin

kablo internet abonesi bulunmaktadr. Fiber internet ve kablo internetin
dk abone oranlarna karn mobil genibant abone says Eyll 2013
itibaryla 13,7 milyona ulamtr.
Gelimi blgelerde altyapya dayal rekabetin balam olmas, dier yandan
grece az gelimi blgelerde ise sabit altyapda yerleik iletmeciden baka
alternatifin bulunmamas, sabit genibant eriim piyasasnda lke apnda
tek bir yaklamn yerine blgesel bazda dzenleme yaklamna iaret
etmektedir. nternet kullanm durumunun blgeler arasnda farkllk
gstermesi ve belli blgelerde farkl genibant altyaplarnn
kullanlamamasndan dolay alnan dzenleyici tedbirlerin bu farkllklardan
bamsz olarak lke genelinde uygulanmas dzenlemelerin etkinliinin
snrl kalmasna sebep olmaktadr.
Dolaysyla, yeni nesil eriim altyapsn yaygnlatrmak ve saysal blnmeyi
azaltmak iin Trkiye genelinde uygulanacak olan dzenlemeler yerine arz ve
talebin durumuna gre blgesel bazl dzenleme yaklam hayata
geirilmelidir.
Genibant internet piyasasnda altyap yaygnl ve kalitesi, sunulan

hizmetlerin eitlilii, iletmeci says gibi arz ynl ve kullanm oran,
kullanc says, kullanm karakteristii, gelir gibi talep ynl hususlar
asndan farkllk gsteren blgeler tespit edilecektir.
Tm blgelerde altyapnn yaygnlnn ve internet kullanm oranlarnn
Uygulama admlar artrlmasn temin edecek farkl dzenleyici tedbirler alnacaktr. Bu
kapsamda, mevcut dzenlemeler gzden geirilecek; ihtiya olan yeni
Blgesel bazda dzenleme yaklamnn oluturduu etki dzenli olarak
takip edilecek ve bu kapsamda oluturulacak raporlar kamuoyuyla
paylalacaktr.
13. Fiber Eriim Destekleme Program Oluturulmas
Yeni nesil eriim ebekelerinde yaygnl artrmak zere iletmeciler

tarafndan stlenilen yatrm ksmi devlet yardmlaryla desteklenecektir.
Politika Genibant altyapsnn gtrlmesinin iletmeciler asndan krl olmad
blgelere yatrm yaplmas evrensel hizmet gelirleri ile tevik edilecektir. Sz
konusu gelirlerin amacna uygun ve etkin kullanm temin edilecektir.
Fiber eriim ebekelerinin kurulmasnn ekonomik adan uygun olmad

blgelerde yaplacak yatrmlar bir program erevesinde desteklenecektir.
Aklama
Sz konusu program iin ihtiya duyulacak finansal kaynak ncelikli olarak
evrensel hizmet gelirlerinden karlanacaktr.

Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Maliye Bakanl, BTK,
Kullanclara yksek hz ve kalitede internet eriim imkn sunan yeni nesil

eriim altyaplarnn kurulumu iin gereken yatrm, nfus younluu dk
yerleim yerlerinde, bu yatrmla elde edilecek ilave gelire kyasla yksek
olduundan, sz konusu yatrmlar belirli blgeler/ehirlerle snrl
kalmaktadr.
Yeni nesil eriim ebekelerinin kamu tarafndan desteklenmesi konusunda
dnya rneklerinde farkl yaklamlar gzlenmektedir. Avustralya, Katar,
Singapur ve Brezilya vb. lkelerde dorudan devlet desteiyle altyap
yaplmaktadr. Gney Kore, Fransa ve Malezya vb. lkelerde ise kamunun
ksmi yatrm destei salad grlmektedir.
Gney Kore yaygn ve yksek kaliteli genibant eriiminde dnya lideri
konumundadr. 2012 sonu itibaryla sabit genibant abonelerinin toplam
hane saysna oran yzde 96, mobil genibant abonelerinin toplam nfusa
oran ise yzde 100dr. Toplam nfusu 50 milyon olan Gney Korede 2012
sonu itibaryla 13,2 milyon fiber internet abonesi bulunmaktadr. Gney Kore
2008-2012 dneminde Ar-Ge giriimlerine fon salayarak ve Ar-Ge
almalar, pilot hizmetler ve teknolojiler, pilot proje uygulamalar, ekirdek
teknoloji gelitirme ve evre koordinasyonuna ynelik almalara dhil
olarak altyap kurma almalarna ksmi destek salamtr. Bu dnemde
verilen 2,3 milyar dolarlk destek yaklak 69 milyar dolar yatrm yaplmasn
Gereke
salamtr.
Trkiyede 2012 yl sonu itibaryla 645 bin olan toplam fiber internet abone
says iinde en byk ehirdeki fiber internet abone saysnn pay yzde
57dir. Bu durum fiber altyap yaygnlnn belli yerlerle snrl kaldn
gstermektedir. 2011 ylnda BTK tarafndan alnan fiber internet iin ksmi
muafiyet karar, yeni nesil eriim ebekelerine yaplacak yatrm tevik
amal karlmtr. 2011 ylndan itibaren fiber internet abone saylarnda
ciddi geliim grlmektedir.
Elektronik haberleme sektrnde batk maliyet olarak adlandrlan yksek
hacimli altyap yatrm maliyetleri vardr. Bu maliyetler piyasaya yeni girecek
olan iletmecilerin nne bir engel olarak kmaktadr. Kendi imknlar ile
yeni nesil eriim ebekelerine yatrm yapmak isteyen iletmeciler, bu
kurulum maliyetlerinden dolay ancak uzun vadede geri dn
salayabilmektedir. Altyapya dayal rekabetin salanamad yerlerde yeni
nesil eriim ebekelerinin yaygnln artrmak ve bilgi toplumuna dnm
srecini hzlandrmak amacyla iletmecilerin bu altyapya yatrm iin ilave
tevikler salanmas gerekmektedir. Bunun en etkin yntemi ise kurulum
maliyetlerinin bir ksmnn kamu tarafndan karlanmasdr.
Bu kapsamda, daha byk yatrmlarn nn amak ve yatrm maliyetlerini
ksmen desteklemek zere fiber eriim altyap yatrm yapacak iletmecilere

gerekli maddi destek salanacak ekilde bir programn hayata geirilmesi
gerekmektedir.
Fiber eriim ebekelerinin yaygnl ve yaylma hz ile talep ynl

unsurlar iller baznda incelenecek ve bu ebekelerin kurulumunun tevik
edilecei iller tespit edilecektir.
Sz konusu yatrmlara salanacak ksmi devlet desteinin kapsam ve

Uygulama admlar boyutu hazrlanacak olan Ulusal Genibant Stratejisi erevesinde
belirlenecektir.
Yatrm desteine ynelik gerekli mevzuat almalar tamamlanacaktr.
Fiber eriim ebekelerinin kurulumunun desteklenmesi amacyla gerekli
kaynak ncelikle evrensel hizmet gelirlerinden karlanacaktr.
14. Dzenleyici erevenin Gzden Geirilmesi
Elektronik haberleme sektrnde uygulanmakta olan dzenleyici ereve

Politika gzden geirilecek, ilgili taraflarn katlmyla ortaya konacak yeni
Elektronik haberleme sektrne ilikin olarak, 2008 ylnda hazrlanan

Elektronik Haberleme Kanunu ve sonrasnda hayata geirilen ikincil
dzenlemelerin neticesinde ortaya kan gelimelerin ve eksik kalan
Aklama hususlarn deerlendirilmesine ynelik bir etki analizi almas
gerekletirilecektir. Bu almalar sonucunda ilgili taraflarn katlmyla
beraber yeni bir dzenleyici ereve belirlenecek ve ortaya kacak
sonularn salkl bir ekilde izlenmesi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Sektrn temel dzenlemesi saylan Elektronik Haberleme Kanununun 2008

ylnda karlmasnn ardndan ok sayda ikincil dzenleme hayata
geirilmitir. Bu kapsamda yetkilendirme, eriim ve arabalant, tarife, pazar
analiz, gei hakk, hizmet kalitesi, tketici haklar, numara tanabilirlii gibi
alanda ikincil dzenlemeler hayata geirilmitir. Tm bu dzenlemelerin,
sektre nemli etkileri olmakla beraber elektronik haberleme sektrnde
Gereke
salanan rekabet seviyesi konusunda eksiklikler bulunmaktadr.
Avrupa Komisyonu elektronik haberleme sektrne ilikin dzenleyici
erevesini dzenli olarak gzden geirmektedir. Komisyon, bu kapsamda
1998, 2002 ve 2009 yllarnda hayata geirdii dzenleyici erevelere ilikin
kapsaml almalar yrtmtr. ngilterede Ofcom tarafndan Stratejik
Gzden Geirme (Strategic Review of Telecommunications SRT) almas

2004-2005 yllarnda yrtlmtr. Benzer ekilde Kanadada da elektronik
haberleme sektr dzenlemelerinin gzden geirilmesine ilikin olarak
2005 ylnda Telekom Politikalarn Gzden Geirme Paneli (Policy Review
Panel) almas yaplmtr. Sz konusu dnya rneklerinde dzenleyici
erevenin gzden geirilmesi srecinde gr alma sreci iletilmesi, etki
analizi yaptrlmas ve yeni bir paket nerisi ortaya konulmas aamalar
gzlenmektedir.
Bu rneklerden de grld zere dzenleyici erevenin gzden
geirilmesi suretiyle, bata genibant internet piyasasna ynelik
dzenlemeler ve sabit-mobil ikamesi olmak zere dzenlemelerin elektronik
haberleme sektrnde ortaya kard olumlu ve olumsuz sonularn tespit
edilmesi, olas mevcut aksaklklarn dzeltilmesi ve gelecekte hayata
geirilecek yeni dzenlemelerin daha etkili olmas ihtiyac karlanabilecektir.
Bu erevede, katlmc bir yaklamla mevcut dzenleyici erevenin gzden
geirilmesi ve yeni bir dzenleyici erevenin oluturulmas konusunda
almalarn yrtlmesi gerekmektedir.
Dzenleyici erevenin gzden geirilmesinde dikkate alnacak ilkeler

tespit edilecektir.
Elektronik haberleme sektr ve ilgili dier taraflarn talep ve
beklentilerini almak zere bir danma mekanizmas oluturulacaktr.
Etki analizi konusunda uzmanlam, telekomnikasyon sektr ve
rekabet gibi konularda yeterli bilgi ve tecrbeye sahip bamsz bir
kurulua elektronik haberleme sektrnde geerli olan dzenlemelere
Uygulama admlar
ilikin btncl etki analizi yaptrlacaktr.
Etki analizi neticesinde ortaya konan ihtiyalar ve danma
mekanizmasndan gelen katklar dorultusunda dzenleyici ereve
yenilenecektir.
Yeni dzenleyici erevenin sonularn grmek adna izleme ve

deerlendirme sistemi kurulacak ve belirli periyotlarla gzden
geirilecektir.
15. ncl Dzenleyici Etki Analizinin Benimsenmesi
Elektronik haberleme sektrne ait dzenlemelerde, sektrde oluturaca

etkileri daha iyi deerlendirmek iin, dzenleme ncesi ve sonras etki
Politika
deerlendirmesi almalar yaplacak; bu amala katlmc mekanizmalar
gelitirilecektir.
Aklama Genibant internet piyasasna ilikin olarak hayata geirilecek

dzenlemelerin ncesinde, sz konusu dzenlemelerin orta ve uzun vadeli

etkilerinin ngrlmesine ynelik ncl etki analizi yapma prensibi
benimsenecek ve ncl etki analizi mevzuatla zorunlu klnacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
BTK (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl
yaplacak kurulular
Elektronik haberleme sektrnde yaanan hzl gelimeler karsnda alnan

dzenleyici kararlar ksa vadede istenilen ynde etki gsterse de uzun
vadede bir takm olumsuz sonulara yol aabilmektedir. Sektrn ulat
byklk ve teknolojinin deiim hz dikkate alndnda elektronik
haberleme sektrndeki dzenlemelerin etkisinin dzenleme yaplmadan
nce etki analizi yaplmak suretiyle anlalmas ve veriye dayal olarak
sunulmas nem arz etmektedir.
Mevcut durumda BTK, yapaca dzenlemelerle ilgili sektrden ve kamu
Gereke kurumlarndan gr almaktadr. Ancak dzenlemelerle ilgili etki analizi
almas yaplp yaplmad bilinmemekte; yaplyor ise sonular
kamuoyuyla paylalmamaktadr.
Dzenleyici tedbirler alnmadan nce, orta ve uzun vadeli bir perspektifle
gerekletirilecek ncl etki analizi almalar rekabet ortamnn
gelitirilmesine katk salayacaktr. ncl etki analizi yaklamnn, elektronik
haberleme sektrne ilikin dzenlemeler hayata geirilmeden nce
uygulanmas; balaycl salamak iin bu hususun mevzuatla dzenlenmesi
gerekmektedir.
Alnacak dzenleyici kararlarn ncesinde uzun vadeli etki analizi

yaplmas genel prensip olarak benimsenecektir.
Analizin yaplaca dzenleyici kararlarn kapsam tespit edilecek;
belirlenen kapsamdaki dzenlemelere ilikin ncl etki analizi yaplmas,
balaycl salamak iin mevzuata dercedilecektir.
Uygulama admlar
Elektronik haberleme sektrnde faaliyet gsteren iletmeciler ve ilgili
dier taraflarn mevcut etki analizlerine katlm salamas iin bir
mekanizma gelitirilecektir.
lgili tm paydalarn grlerini alarak ve bilimsel yntemlerden istifade
edilerek her bir dzenlemenin etkileri ncl olarak analiz edilecektir.
16. Ulusal Genibant Stratejisinin Hazrlanmas
Bilgi Toplumu Stratejisi ile uyumlu ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr.

Politika Bu Stratejide 2018 yl iin belirlenen genibant hedeflerinin nasl hayata
geirilecei detaylandrlacaktr.

lkemizin bilgi toplumu olma hedefine ulama yolunda nemli bir adm olan
2018 ylnda hanelerin en az yarsnda 70 Mbps, tmnde ise 20 Mbps
Aklama hznda genibant internet eriim hedefi dorultusunda uygulanacak
politikalarn ve hayata geirilecek uygulamalarn belirlenmesine ynelik
ulusal genibant stratejisi hazrlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, BTK,
Dnya genelinde internetin ekonomik ve sosyal adan sunduu

avantajlardan faydalanma konusunda baarl lkelerin, yksek hzlarda
internet eriimine imkn tanyan genibant internet altyapsnn
yaygnlatrlmasna ve internet kullanan bireylerin orannn artrlmasna
ynelik detayl hedefler belirledii ve bu ynde attklar admlar genel bir
genibant internet plan kapsamnda ekillendirdikleri grlmektedir.
rnein Avustralya 2009 ylnda National Broadband Network (NBN),
ngiltere 2009 ylnda Digital Britain ve ABD ise 2010 ylnda National
Broadband Plan (NBP) isimli kendi ulusal genibant planlarn yrrle
koymutur. Ayrca AB, Avrupa iin Saysal Gndem Giriimi kapsamnda ilgili
lkelerin kendi genibant stratejilerini hazrlamalar gerektiini
belirtmektedir.
Gereke
lkemizde ise Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan
TBTAKa hazrlatlan Elektronik Haberleme Altyaps ve styaps Projesi
almalar devam etmektedir.
lkemizin de resmi bir genibant internet stratejisine sahip olmas bu
kapsamda yrtlen almalarn ortaya konan hedefler dorultusunda ve
bir btnlk ierisinde yrtlmesini salayacaktr. Ayrca, bu sayede,
yrtlen almalara ilikin izleme ve deerlendirme faaliyetleri
yaplabilecektir. Bu kapsamda ABnin 2020 hedeflerine paralel bir ekilde,
lkemizde de 2018 yl iin belirlenen genibant hedefleri dorultusunda,
sektr tm ynleriyle ele alan bir ulusal genibant stratejisinin hazrlanmas
gerekmektedir.
Genibant eriimde tespit edilen ulusal hedefler dorultusunda, sabit ve

mobil internet kullanmas arzu edilen bireylerin says ya da oran; blge,
ya, cinsiyet vb. krlmlar da dikkate alnarak detayl olarak
belirlenecektir.
Belirlenen hedeflere ulalabilmesi iin, blgesel bazdaki farkllklar ve
Uygulama admlar
zel ilgi gerektiren alanlar (i blgeleri, TGB, OSB, retim kurumlar vb.)
da dikkate alnarak, izlenmesi gereken politikalar ortaya konacaktr.
Benimsenen politikalarn hayata geirilebilmesi iin yaplacak
dzenlemeler, salanacak destekler vb. admlar tespit edilecektir.
Yukarda saylan unsurlarn bir araya getirildii resmi ulusal genibant

internet plan hazrlanacak ve kamuoyuna ilan edilecektir.
Ulusal genibant internet stratejisine ilikin gelimeler dzenli olarak

izlenecek ve yllk raporlarla kamuoyunun bilgisine sunulacaktr.
17. Spektrum Kaynaklarnn Tahsis Edilmesi
Spektrum politikas etkin rekabet bakyla gzden geirilecektir. Bu

kapsamda adil paylam, eriim maliyetleri, hz ve kalite unsurlar da
Politika deerlendirilerek yeniden tahsis almalar tamamlanacak ve bu kaynaklarn
bir ksmnn teknoloji tarafsz olarak datlmas, mevcut ve yeni
iletmecilerin kullanmna almas salanacaktr.
900 ve 1800 MHz bantlarndaki, GSM iletmecilerine tahsis edilmemi

Aklama spektrum kaynaklar etkin rekabeti gzetecek ekilde kullanma alacak ve
sz konusu kaynaklarn teknoloji bamsz olarak kullanlmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
GSMin youn ekilde kullanm artan spektrum ihtiyacn dourmutur. Bu

kapsamda Avrupa lkeleri genelinde P-GSM bandna ek olarak 880-890 MHz
ve 925-935 MHz bantlar da toplam 2x10 MHz E-GSM frekans band olarak
kullanlmaktadr. Ayrca, ECC/DEC/(06)13 numaral Posta ve
Telekomnikasyon dareleri Avrupa Konferans (CEPT) karar dorultusunda
GSM 900 ve GSM 1800 bantlarnn IMT-2000/UMTS hizmetleri iin
kullanlmasna karar verilmitir.
Benzer bir ekilde, BTKnn 2011/DK-08/396 nolu Kurul Karar gereince
GSM hizmetleri iin tahsis edilen frekanslarn, GSM iletmecilerine tahsisli
olduu srece 3N hizmetleri iin de kullanlmasna karar verilmitir. Ayn
Kurul Kararnda boaltlan E-GSM bandnn 2N ve 3N hizmetlerinde
Gereke kullanlmak zere Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl tarafndan
ihaleyle tahsis edilmesi ynnde neri getirilmitir.
Elektronik haberleme sektrnde 2N ve 3N lisans alarak hizmet veren 3
iletmeci vardr. Ancak 900 MHz ve 1800 MHz frekans bantlar arasnda
kapsama oran ve altyap maliyetleri asndan nemli farklar olduundan, bu
durum rekabeti bozucu bir etki yaratmaktadr.
CEPTin sz konusu kararndan sonra, GSM bantlarnn lkelerin ihtiyalar ve
yaplan dzenlemeler dorultusunda yeni nesil sistemler iin teknoloji
tarafsz olarak planland grlmektedir. 2007 ylndan bu yana ngiltere,
Fransa, Almanya, Norve ve sve gibi birok lke bu ynde uygulama
yapmtr.
Hlihazrda kullanlmayan spektrum kaynaklarnn adil ekilde datlmas ve

tahsis edilen kaynaklarn 3N ve 4N teknolojileri iin kullanlabilmesiyle
iletmecilerin mobil genibant internet hizmetlerini daha uygun artlarda
sunabilmesi mmkn olacaktr.
zellikle 900 MHz ve 1800 MHz bantlarnda henz kullanlmam spektrum
kaynaklarnn, 4N iin tahsis edilmesi dnlen bantlar da gz nnde
bulundurularak adil bir ekilde dalmnn yaplmas gerekmektedir.
900 MHz ve 1800 MHz bantlarnda yeterli spektrum kayna olmayan

iletmecilerin bunlarn kullanm haklarna bedeli karlnda sahip olmas
Uygulama admlar salanacaktr.
Spektrum kaynaklarnn 3N ve 4N internet hizmeti sunumunda
kullanlabilmesine ynelik gerekli dzenlemeler yaplacaktr.
18. 4N Mobil Genibant nternete Geilmesi
2N ve 3N teknolojisine geite edinilen deneyimlerden hareketle 4N

teknolojisinin lkeye ve sektre getirecei katma deerin maksimum olmas
Politika
iin gerekli hukuki, idari ve teknik almalar tamamlanacak ve 4N
yetkilendirme sreci gecikmeksizin balatlacaktr.
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunulabilmesi ve lke genelinde

yaygnlamas iin gerekli teknik almalar yaplacak, yetkilendirilecek
Aklama
iletmecilerin ykmllkleri belirlenecek, ihale ve yetkilendirme sreci
2014 yl iinde tamamlanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK
yaplacak kurulular
ITU tarafndan 2006 ylnda yaplan Blgesel Radyo Konferansna (RRC-06)

gre Trkiyenin de iinde bulunduu Avrupa blgesinde 2015 ylna kadar
saysal yayncla gei tamamlanacak ve bu tarihten sonra analog yayn
sonlandrlacaktr. Karasal televizyon yaynclnda saysal teknolojilerin
kullanlmaya balanmasyla karasal yaynclk iin kullanlan 470-862 MHz
bandnn byk bir ksmnn boalmas gndeme gelmitir. lk etapta
boalacak olan 790-862 MHz bandnn saysal yaynclk dndaki hizmetlere
Gereke tahsis edilmesine karar verilmi ve bu bant BTKya devredilmitir. BTK bu
band yeni nesil genibant hizmetleri iin ayrmtr. Hlihazrda bu band
Almanya, Fransa ve Danimarka gibi lkeler LTE iin kullanmaktadr. Bu
sebeple 4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunulabilecei spektrum
kaynaklarnn kullanlabilir duruma gelecei 2015 ylndan nce, gerekli
teknik, hukuki ve mali srelerin tamamlanmas gerekmektedir.
Japonyada ortaya km olan 3N teknolojisi 1998 ylnda Japonyada ilan
edilmitir. 2002 ylnda ABDde, 2003 ylndan itibaren ise Avrupada

kullanlmaya balanmtr. 3N elektronik haberleme hizmetleri, lkemizde
ancak 2009 ylnda faaliyete geebilmitir. zellikle bu teknolojiye erken
geen lkelerin gelimi lkeler olduklar ve kendi teknolojilerini retip bu
teknolojileri ihra ettikleri gerei gz nnde bulundurulduunda
teknolojiye erken kavumann nemi daha iyi kavranmaktadr. 3N elektronik
haberleme hizmetlerine gei iin yaplan lisans ihalesinde yksek
yetkilendirme cretleri kamu asndan avantaj yaratsa da iletmeciler
asndan yaplan yatrmn geri dn uzun vadede ancak sz konusu
olabilmektedir. 3N teknolojisini lke olarak ge kullanmaya balamamz yeni
teknolojiler kullanma ve ksa srede yaygnlama gibi avantajlar gsterse de
bu, teknolojiye ve bu teknoloji zerinden sunulan yeniliki hizmetlere ge
ulalmas sonucunu beraberinde getirmitir. Bu tecrbeden hareketle
teknolojiyi ve hizmetleri sadece kullanan deil ayn zamanda gelitiren lke
olmak hedefinden hareketle, yksek hzl mobil eriimi salayan 4N
teknolojilerinin lkemizde balatlmasna ve yaygnlatrlmasna ynelik
belirlenecek hazrlk almalarnn vakit kaybetmeksizin balatlmas
gerekmektedir.
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunumu iin tahsis edilecek

spektrum kaynaklar tespit edilecektir.
hale yntemi, yetkilendirmeden elde edilecek gelirden ziyade hizmetin
Uygulama admlar
hzla sunulmas gz nnde bulundurularak tasarlanacaktr.
Sz konusu kaynaklar iletmecilere, kamu yararn ve etkin rekabeti
gzetecek ekilde tahsis edilecektir.
19. Yerli 4N Elektronik Haberleme Ekipmanlarnn Tevik Edilmesi
Yeni nesil eriim ebekelerine ait haberleme ekipmanlarnn yurtiinde

Politika retilmesine ynelik gerekli admlar atlacaktr. Bu kapsamda, yerli retime
dnk tevikler verilecektir.
4N elektronik haberleme hizmetlerinin sunumu iin gerekli altyap

unsurlarnn yurtiinde retilebilmesine ynelik tedbirler alnacaktr. Bu
Aklama
amala Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn Ar-Ge fonu
marifetiyle yerli retim iin ar bazl destekler verilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji
yaplacak kurulular Bakanl, TBTAK, BTK
BTKnn 2008 ylnda dzenledii 3N ihalesinde Ar-Ge ile ilgili

Gereke ykmllklerden birisi, her bir operatre ilk yl iin yaklak 250 milyon
dolar donanm ve yazlm rn satn alma zorunluluu, ebekeye ilikin
donanm ve yazlm yatrmlarnn en az yzde 40n, en az 200 Ar-Ge

personeli altran irketlere yaptrma ykmll olmutur.
3N ihalesinde takip edilen yaklamdan farkl olarak 4N elektronik
haberleme hizmetlerine geite, bu teknolojilerin ihtiya duyaca rnlerin
yurtiinde retilmesine ve bu alanda alacak uzman personel
yetitirilmesine imkn verecek ekilde dzenlemelerin yaplmas faydal
olacaktr. 2N ve 3N elektronik haberleme hizmetlerinde kullanlan rnlerin
arlkl olarak yabanc kaynakl olmas tecrbesinden de hareketle 4N iin
ihtiya duyulacak rnlerin vakit kaybedilmeden yurtiinde retilmesine
ynelik gerekli hazrlklarn balatlmas gerekmektedir.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlna ait Ar-Ge fonunun, 4Nde
ihtiya duyulacak olan elektronik haberleme ekipmanlarnn Trkiyede yerli
sanayi tarafndan retiminde kullanlmasna ilikin arya klmas, farkl
reticilere yaptrlacak olan Ar-Ge rnlerinin maliyetinin karlanmas,
ortaya kacak baarl rnlerin tercih edilmesine ilikin tedbirlerin alnmas
ve klacak ar bazl desteklerin yerli teknolojinin retimine ve cari an
azaltlmasna fayda salayacak ekilde olmas gerekmektedir.
4N elektronik haberleme hizmetleri ile ilgili olarak ihtiya duyulacak

rnler tespit edilecektir.
Sz konusu rnlerin yurtiinde retilmesine ynelik kapsaml bir
Uygulama admlar alma yaplacaktr.
Sz konusu rnlerin retimine ynelik mali destekler Ulatrma,
Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn Ar-Ge fonundan ar bazl olarak
salanacaktr.
20. Bina i nternet Altyaps Kurulumunun Zorunlu Hale Getirilmesi
Fiber eriim altyaps maliyetlerinin dmesi ve yatrmlarn artmasna katk

Politika salamak zere bina ii iletiim altyapsna ait standartlar belirlenecek ve
bunlarn uygulanmas salanacaktr.
Yeni ina edilen binalarda bina ii sabit internet altyapsnn bulunmasna

ynelik zorunluluk getirilecektir. Genibant internet altyapsnn binalarda
Aklama
kurulumunu zorunlu klacak teknik artname ve ynetmelikler hayata
geirilecek ve bu uygulama denetlenecektir.
Sorumlu ve ibirlii evre ve ehircilik Bakanl (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme

yaplacak kurulular Bakanl, BTK
Bina ii fiber internet altyapsnn tesisi, nceden planlanmad takdirde zor

Gereke ve maliyetli olmaktadr. Bu sebeple yapm aamasndayken nceden
belirlenecek olan yap standartlarna gre binaya fiber internet altyapsnn

getirilmesi salanarak inaat maliyetleri azaltlacak ve bina ii fiber deme
maliyeti decektir. Fiber altyap maliyetlerinin dmesi ile yatrmlarn
artmasna katk salanacak ve kendi bina ii altyapsna sahip olan kullanclar
farkl iletmeciler arasnda kolayca gei yapabilecektir.
Mays 2014te Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu tarafndan Bina i
Elektronik Haberleme Tesisat Teknik artnamesi yaymlanmtr.
Yap standartlar konusunda evre ve ehircilik Bakanlnn Yap leri Genel
Mdrl sorumludur. Yeni yaplan binalarda aranan artlardan olan
telefon tesisat iin Trk Telekomnikasyon A.. Bina i Telefon Tesisleri
Teknik artnamesi ve Telefon ebeke Tesisi Ynetmelii ve kablo TV altyaps
iin EMO Ortak Anten TV/R ve Kablo TV/R Datm Tesisat Ynetmelii gibi
uyulmas gereken mevzuata benzer ekilde fiber internet altyaps iin de
teknik artname ve ynetmelik hazrlanarak belirli bykln zerindekiler
ncelikli olmak zere belli artlar tayan yaplar iin uyulmas zorunlu hale
getirilerek gerekli denetimlerin hayata geirilmesi gerekmektedir.
Yeni ina edilen binalarda bina ii sabit internet altyapsnn bulunmasn

Uygulama admlar teminen gerekli mevzuat deiiklikleri yaplacaktr.
Yaplan dzenlemenin uygulamas denetlenecektir.
21. nternet Deiim Noktas Kurulumunun Desteklenmesi
Trkiyenin uluslararas bir veri iletim merkezi olmasna ynelik tedbirler

alnacaktr. Bu kapsamda, internet deiim noktalarnn oluturulmasna
Politika ynelik ihtiya duyulan mevzuat almalar tamamlanacak; bu alana
uluslararas yatrm ekmek iin vergi muafiyeti, yer tahsisi ve enerji destei
gibi tevikler verilecektir.
Uluslararas internet hizmet sunucularnn trafik deiiminin lkemizde

gereklemesine ynelik ihtiya duyulan tedbirler alnacaktr. Bu kapsamda,
Aklama
vergi muafiyeti, yer tahsisi ve enerji destei gibi tevik ve destekler
salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), BTK, Gelir daresi
yaplacak kurulular Bakanl
nternet kullanmnn her geen gn artt gnmzde kullanm ile beraber

veri trafii de artmaktadr. Bu veri trafiinin byk ksm yurtiinden ziyade
yurtdnda gereklemektedir. nternet veri trafiinin yarsndan fazlasn
Gereke video hizmetleri oluturmaktadr. Cisconun 2012 ylnda tketici internet
trafii zerine yapt aratrma, videonun tm internet trafii ierisindeki
paynn yzde 51 olduunu ve bu orann 2017 ylnda yzde 66ya kacan
gstermektedir. Ayrca BTKnn 2013 nc eyrek verilerine gre

Trkiyede toplam sabit genibant internet kullanm miktar 755.797 TB
olmakla beraber bunun yzde 90 veri indirme, yzde 10u veri ykleme
eklinde gereklemitir. Bu hizmetlerin yurtiinden sunulamyor olmas
ekonomik kayplarn yan sra sektrn gelimesi nnde en byk
engellerden biri olarak durmaktadr.
2012 yl itibaryla Avrupada 39 farkl ehirde toplam 146 DN
bulunmaktadr. 7 alternatif iletmecinin katlmyla 2011 ylnda kurulan
Trkiye Network Altyap Platformu (TNAP) ise TTNET katlm
salamadndan DN olmak iin yetersiz kalmaktadr.
Dnya veri trafiinin nemli bir ksmn elinde tutan byk internet
irketlerinin Trkiyede kurulu olmamas ve bu hizmetlerin kullanmndan
kaynaklanan baz hukuki problemler de Trkiye asndan sorun tekil
etmektedir. DNlerin kurulmasyla internet servis salayclarnn balant
maliyetleri azalacak, trafiin dolamndan kaynaklanan gecikmeler azalarak
hizmet kalitesi artacak, byk internet oyuncularnn lkemize gelmesi,
rekabetin gelimesi ve bu veri trafiinin nemli bir ksmnn yurtiinde
kalmas salanacaktr. Dolaysyla DNlerle beraber uluslararas veri
tamacl, veri merkezi, bulut biliim hizmetlerinin salanmas ve saysal
ieriin zenginlemesi, bilgi gvenlii ve kiisel verilerin korunmas gibi
konularda byk faydalar salanabilecektir.
Bu kapsamda Trkiyede DNlerin kurulmasn cazip hale getirmek iin bata
evrensel hizmet gelirleri kullanlmak zere vergi muafiyeti, yer tahsisi ve
enerji destei gibi teviklerin verilmesi gerekmektedir.
DNlerin yurt iinde kurulmas ile alakal olarak yerli ve yabanc internet
oyuncular ile grmeler yaplacaktr.
Uygulama admlar DNlerin kurulmas iin salanacak destek ve teviklerin kapsam
belirlenecek ve ihtiya duyulan mevzuat hazrlanacaktr.
Mevzuat uygulama ve izleme mekanizmas gelitirilecektir.

22. niversitelerdeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
Yksekretim ve lise dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT

sektrnn ihtiyalarn karlamak zere gelitirilecektir. Bu kapsamda,
Politika akademisyenler ve zel sektr temsilcilerinin katlmyla danma gruplar
oluturulacak; niversite ve meslek liselerinin BT mfredat dzenli olarak
niversitelerde BT sektrnde ihtiya duyulan nitelikte mezun yetitirmek

zere, yksekretim dzeyinde verilen BT eitiminin nitelii
gelitirilecektir. Bu kapsamda, akademisyenlerin katlmyla zel sektr
Aklama
temsilcilerinden oluturulacak danma gruplar tarafndan sektrn etkin
almasna ve taleplerinin karlanmasna ynelik olarak tespit edilecek
mfredat deiiklik nerileri niversitelere sunulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
STKlar (S), YK, niversiteler
yaplacak kurulular
BT, tm sektrlerde yaygn olarak kullanlmakta olup kullanm amalar ve

ekilleri srekli deimektedir. Bunun bir sonucu olarak BT alanna ynelik
ihtiya duyulan yetkinliklerde nemli deiimler yaanmaktadr. Bu alanda
alacak insan kaynann yetkinliklerinin gncel tutulmas sektrn ve
ekonominin geliimi asndan hayati nemi haizdir. verenlerin nitelik
beklentileri ile zellikle yeni mezunlarn ie hazrlk durumlar arasnda
uyumazlklar bulunmaktadr. Ayrca, byk veri, bulut biliim, siber
gvenlik, yeil biliim, e-salk ve internet giriimcilii gibi BT hizmetlerinde
ihtiya duyulan niteliklere sahip insan kayna talebinin karlanamayaca
ngrlmektedir.
Trkiyedeki niversitelerde bulunan BT ile ilgili blmler unlardr: n
Gereke lisans: Bilgisayar, elektronik, mekatronik, bilgi ynetimi ve e-ticaret; Lisans:
Bilgisayar, istatistik ve bilgisayar, matematik ve bilgisayar, ynetim biliim
sistemleri, iletme bilgi ynetimi, bilgi ve belge ynetimi, enformatik,
elektronik-elektrik, kontrol mhendislii, mekatronik, saysal programlar
(endstri, makine).
Trkiyede yaplan bir aratrmaya gre iverenlerin, sadece yzde 24 giri
seviyesi pozisyonlar iin niversiteden ie aldklar mhendislerin BT ile ilgili
bilgi ve beceriler ile ie hazrlk durumlarn yeterli bulurken yzde 35i yeterli
bulmamaktadr. Trkiyedeki BT alanndaki irketlerin eitim kurulular ile
iletiimine bakldnda, 2012 ylnda kresel lekte yaplan bir aratrmaya
gre, dnyadaki irketlerin yzde 32si eitim kurulularyla hi iliki
kurmazken lkemizde bu orann yzde 58e ykseldii grlmektedir. Bu
iletiim eksiklii sonucunda eitim kurulular, zel sektrn ihtiyalar

dorultusunda mfredatlarn gncelleme sorunu yaamaktadr.
Bu kapsamda, zel sektr kurulularnn niversite seviyesindeki BT eitimi
mfredatna ilikin deiiklik ve gelitirme nerilerini niversitelerle
paylaabilecekleri bir mekanizmann kurulmasna ihtiya duyulmaktadr.
niversitelerde BT ile ilgili alanlardaki n lisans, lisans ve lisansst

programlarnn almas ve mfredat oluturulmasna ynelik ilgili
akademisyenlerin de katlmyla zel sektr temsilcilerinden oluan
Yksek retim BT Mfredat Danma Gruplar oluturulacaktr.
Danma gruplarnn yapaca dzenli atlye almalar sonucunda

Uygulama admlar
niversitelerin ders programlarna ynelik tavsiye kararlar hazrlanacak
ve niversitelere sunulacaktr.
Danma gruplarnn almalar, yenilenen mfredat ve elde edilen
sonular konusunda hazrlanacak yllk raporlar kamuoyuyla
paylalacaktr.
23. Meslek Liselerindeki BT Eitim Mfredatnn Gncellenmesi
Yksekretim ve lise dzeyinde verilen BT eitimlerinin nitelii, BT

sektrnn ihtiyalarn karlamak zere gelitirilecektir. Bu kapsamda,
Politika akademisyenler ve zel sektr temsilcilerinin katlmyla danma gruplar
oluturulacak; niversite ve meslek liselerinin BT mfredat dzenli olarak
BT sektrnde ortaya kan yeni nitelik ihtiyalar, Milli Eitim Bakanl ve

zel sektr temsilcilerinin katlmyla oluturulan meslek liselerine ynelik
alacak bir danma grubu tarafndan takip edilecektir. Bu grup tarafndan
Aklama
ihtiya duyulan niteliklere ilikin mfredat deiikliklerine ynelik neriler
Bakanla sunulacaktr. Bu nerilere uygun olarak meslek liselerindeki BT
eitim mfredat dzenli olarak gncellenecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Milli Eitim Bakanl (S), STKlar
yaplacak kurulular
Meslek liselerinde biliim teknolojileri alan ereve program kapsamnda a

iletmenlii, bilgisayar teknik servisi, veri taban programcl, internet
sayfas programcl blmleri bulunmaktadr.
Gereke Meslek liselerinin bu blmlerinde verilen eitim, BT sektrnn zellikle

ara eleman ihtiyacn karlamas asndan nemlidir. 2013 ylnda meslek
liselerinin BT blmlerinden yaklak 44 bin renci mezun olmutur. 2011-
2013 dneminde meslek liselerinin BT blmlerinden mezun olan toplam
renci says ise yaklak 130 bindir. Bu rakam ayn dnemde niversitelerin

n lisans ve lisans BT blmlerinden mezun olan toplam renci saysndan
daha fazladr.
Meslek liselerinde eitim veren retmenlerin BT sektr ile ilikilerinin
gelitirilmesi ve eitim mfredatnn gelitirilmesi gerekmektedir. Bu amala,
sektr temsilcilerinin taleplerinin alnmas ve bu taleplere uygun olarak
meslek liseleri BT blmleri mfredatnn dzenli olarak gzden
geirilmesine ihtiya duyulmaktadr.
Meslek liselerinde yeni BT blmlerinin almas ve mfredat

oluturulmasna ynelik olarak Milli Eitim Bakanl ve zel sektr
temsilcilerinin katlm salad Meslek Lisesi BT Mfredat Danma
Grubu oluturulacaktr.
Danma Grubunun yapaca dzenli atlye almalar sonucunda
meslek liselerinin ders programlarna ynelik tavsiye kararlar
Uygulama admlar hazrlanacaktr.
Bu kararlar uyarnca meslek liseleri BT blmlerinin mfredatlar
gncellenecektir.
Danma Grubunun almalar, yenilenen mfredat ve elde edilen
sonular konusunda hazrlanacak yllk raporlar kamuoyuyla
paylalacaktr.
24. zel Sektr ve Eitim Kurumlar Arasnda BT Eitimi birlii Program

Gelitirilmesi
BT sektrnn insan kayna ihtiyacnn karlanmasna ynelik zel sektr

ve eitim kurumlar arasnda ibirlii salanacaktr. Bu erevede, yeni
mezunlarn nitelikleri ve ie hazrlk durumlar ile zel sektrn beklentileri
Politika arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere zel sektr ve eitim
kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilecektir. Bu kapsamda, zel sektrn
niversitelerde merkez kurmas, renci staj ve bitirme projelerinin
etkinletirilmesi vb. konularda dzenleme yaplacaktr.
niversite mezunlarnn nitelikleri ve ie hazrlk durumlar ile zel sektrn

beklentileri arasndaki farkn kapatlmasna yardmc olmak zere zel sektr
ve eitim kurumlar arasnda ibirlikleri gelitirilecektir. Bu kapsamda,
niversite rencilerine zel sektr firmalar tarafndan burs, stajyerlik ve
Aklama yar zamanl i olanaklarnn salanmas, zel sektr temsilcilerinin
niversitelerde ders vermesi, zel sektr ile niversitelerin ortak
aratrmalar yapmas ve aratrma merkezleri kurmas gibi konulara arlk
verilecektir. Bu ibirliklerinin hayata geirilmesine ynelik tedbirler alnacak
ve gerekli mevzuat hazrlanacaktr.

Sorumlu ve ibirlii
YK (S), Kalknma Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Trkiyedeki irketlerin eitim kurumlar ile iletiimini tespit etmeye ynelik

bir aratrmaya gre zel sektr kurumlarnn yzde 58inin eitim
kurumlaryla hi iliki kurmad ortaya kmtr. Bu durum, irketlerle eitim
kurumlar arasndaki etkileimin az olduunu gstermektedir.
Bunun bir sonucu olarak, yeni mezunlarn sahip olduu nitelikler ve ie
hazrlk durumlar ile iverenlerin beklentileri arasndaki nemli farkllklar,
dier bir deyile nitelik a bulunmaktadr. TBSAD yeleri ile 2012 ylnda
yaplan bir almada, almaya katlan irketlerin yzde 58i nitelikli igc
an sektrn en byk sorunu olarak belirtmektedir. Bu nitelik a, zel
Gereke sektr ve eitim kurumlar arasndaki ibirlii gelitirilerek azaltlmal; insan
kaynann zel sektr tarafndan ihtiya duyulan niteliklerin farknda olarak
yetitirilmesi iin nlemler alnmaldr.
Trkiyedeki niversitelerde zel sektr tarafndan kurulan aratrma
merkezi snrl saydadr. Bu kapsamda Gazi, stanbul Bilgi, Ko ve Yakn Dou
niversitelerinde, BT sektr irketleri ile ortak aratrma faaliyetlerine
ynelik olarak kurulan aratrma merkezleri bulunmaktadr.
Bu erevede, zel sektr ve eitim kurumlar arasnda ibirliinin eitli
aralarla gelitirilmesine ynelik tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
niversite rencilerinin zel sektrde yar zamanl almalar tevik

edilecek; bitirme projelerini zel sektr firmalarnn projelerinde
alarak tamamlamasnn zorunlu hale getirilmesi iin mevzuat
dzenlemesi yaplacaktr.
BT alannda zel sektrdeki stajyerlik ve yar zamanl i olanaklarn takip
Uygulama admlar edecek ve etkin bir ekilde rencilere ulamasn salayacak internet
portal ilgili STKlar tarafndan iletilecektir.
BT firmalarnn temsilcilerinin niversitelerde ders veya seminer

vermesi tevik edilecektir.
zel sektr ile niversitelerin BT alannda ortak aratrmalar yapmas ve
aratrma merkezleri kurmas tevik edilecektir.
25. Meslek i Eitimlerin Etkinletirilmesi ve Yaygnlatrlmas
Meslek ii eitimler etkinletirilecek ve yaygnlatrlacaktr. Bu dorultuda,

BT alannda belirlenecek konularda zel sektrn meslek ii eitim amacyla
Politika
yapaca harcamalara ynelik destek mekanizmas oluturulacak, buna ilikin
mevzuat hazrlanacaktr.

Meslek ii eitimler ile BT sektr alanlarnn yetkinlikleri artrlacaktr. Bu
Aklama kapsamda, ilgili STKlar tarafndan dzenlenecek meslek ii eitim
programlarna ynelik destek verilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), STKlar
yaplacak kurulular
BT alanndaki hzl deiimler rgn eitimde renilen bilgilerin gncelliini

yitirmesine neden olmaktadr. Dolaysyla, BT alannda alanlarn
teknolojik gelimeyi yakalayabilmek iin kendilerini srekli gelitirmesine
ihtiya bulunmaktadr. Meslek ii eitimler ile alanlara, altklar
alanlarda ihtiya duyulan nitelikler kazandrlmaktadr.
Trkiyedeki meslek ii eitimlerin yeterince yaygn olmad grlmektedir.
Yaplan bir aratrmaya gre, yeni ie alnan alanlara ie giri eitimi veren
irketlerin oran Trkiyede yzde 41 iken, almada yer alan dier 8
lkedeki ortalama yzde 87dir. Bunun yan sra, Trkiyedeki meslek ii
eitim sresi ortalama 7 saat iken dier 8 lkede eitim sresi ortalama 21
Gereke saattir.
Bu dorultuda, BT alanndaki eilimler ve ihtiyalar dorultusunda
belirlenecek olan odak alanlarda meslek ii eitimlerle alanlarn niteliinin
artrlmasna ynelik destek olunmasna ihtiya bulunmaktadr.
Dier yandan, BT alannda yaanan teknolojik gelimelerin hzl ve yakndan
takip edilebilmesi asndan sektr temsilcilerinden oluan STKlarn
teknolojik gelimeler nda sektrn ihtiyac olan eitimleri tespit
edebilme kabiliyeti dier alternatiflere gre daha yksektir. Bu nedenle,
belirlenecek odak alanlarda dzenlenecek meslek ii eitimlerin STKlar
zerinden hayata geirilmesi almann etkinliini artracaktr.
Biliim alannda eksiklii hissedilen meslek ii eitimlerin tespitine

ynelik belirli aralklarla altaylar dzenlenecektir.
Belirlenen odak alanlarda zel sektrn meslek ii eitim amacyla
yapaca harcamalara ilikin salanacak destek mekanizmas
belirlenecek ve ilgili mevzuat oluturulacaktr.
Uygulama admlar
Sivil toplum kurulular tarafndan oluturulan mesleki eitim
programlarna katlm gsterecek irketler tarafndan denen katlm
cretlerinin yzde 50si karlanacaktr.
Salanan destein baarsnn llmesine ynelik takip mekanizmas
kurulacak ve elde edilen sonular kamuoyuyla paylalacaktr.
26. Yaygn Mesleki Biliim Eitimleri Dzenlenmesi

lkemizde biliim yoluyla istihdamn artrlmas amacyla, eitim alanlar ve
ibirlii yaplacak kesimlere ilikin bir almaya dayal olarak yaygn eitim
Politika
programlar dzenlenecek; her yl 20 bin kiiye bu kapsamda eitim
verilecektir.
En az lise dzeyinde eitim seviyesine sahip kiilerin BT alanndaki

yetkinliklerinin artrlarak istihdam edilebilir seviyeye ykseltilmesine ynelik
olarak biliim alannda yaygn eitim programlar dzenlenecektir. Bu
kapsamda, BT sektrnn yan sra zellikle BTi kullanan dier sektrler
Aklama
tarafndan talep grmekte olan mobil uygulama yazlm, bilgisayarl tasarm
ve internet sayfas tasarmcl gibi biliim alanlarnda eitim programlar
oluturulacaktr. Bu kapsamda ylda 20 bin kiiye yaygn mesleki biliim
eitimi salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
KUR (S), Yerel Ynetimler, STKlar
yaplacak kurulular
Trkiyede yaplan bir aratrmaya gre, iverenlerin yzde 63 giri seviyesi

iin, yzde 78i ise ara pozisyonlar iin BT alannda eleman bulmann dier
alanlara (pazarlama, sat, finans) gre daha zor olduunu belirtmitir. Ayn
aratrmaya gre, iverenlerin yzde 84 nmzdeki 5 yl ierisinde BT ile
ilgili birimlerde alacak pozisyonlarn dier i kollarna oranla daha fazla
artacana inanmaktadr.
Dnya rnekleri incelendiinde lkelerin yaygn mesleki eitimler yoluyla BT
insan kaynan karlamada eitli programlar uygulad grlmektedir.
rnein, Avusturyann efit21 Eitim, Sanat ve Kltr iin Saysal Gndem
stratejisinin odakland temel alanlar arasndaki eitim ile ilgili eylemlerde,
BT eitiminin kalitesinin ve saysal yetkinliinin artrlmas, istihdam
piyasasnda verimlilii yakalamak iin e-yetenekler zerine gidilmesi
amalanmaktadr. ek Cumhuriyetinde de EDUCA isimli stratejik program ile
Gereke farkl sektrlerde e-yeteneklerin gelimesi iin sektr zelinde almalar
gerekletirilmektedir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl, TOBB, Milli Eitim Bakanl, KUR ve
TOBB Ekonomi ve Teknoloji niversitesi ibirliiyle oluturulan Uzmanlam
Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Beceri10 Projesine sanayi alanndaki
iverenlerin ihtiyacna gre belirlenen iba eitimleriyle 81 ilde devam
edilmektedir. Projenin temel amac, vasfsz igcne sektrn ihtiya
duyduu alanlarda eitimlerin verilerek igcne katlmnn salanmasdr.
ubat 2011de balanan program kapsamnda 2012 yl sonu itibaryla 4.300
kur vastasyla toplamda 45 bin kii eitim grm olup, 30 bine yaknnn
istihdam edildii aklanmtr.
Trkiyede lisans, n lisans ve meslek liselerinin BT blmlerinden her yl
yaklak 80 bin kii mezun olmaktadr. BT alanndaki insan kayna talebinin
karlanabilmesi ve mezun olduklar alanlarda i bulma sorunu yaayan

kiilere istihdam olana oluturmak amacyla BT d alanlarda eitim alm
kiilere yaygn eitim programlar yoluyla BT yetkinlii kazandrlmas
mmkndr. Dolaysyla, belirlenecek alanlarda yaygn mesleki eitimlerin
dzenlenmesine ihtiya duyulmaktadr.
Bu kapsamda BT sektr ve zellikle BTi kullanan dier sektrlerin ihtiyac
olan alanlarda eleman olarak alabilecek igcnn yetitirilmesi amacyla
ylda 20 bin kiinin yaygn mesleki biliim eitimlerinden geirilmesi ve bu
konuda sektr ile kamu kurumlar arasnda ibirliinin gelitirilmesi
gerekmektedir.
Yaygn mesleki biliim eitimlerinin saysnn ve etkinliinin artrlmas

amacyla, biliim sektrnn de destei ile BT alannda ihtiya duyulan
insan kayna talebi ve niteliinin belirlenmesine ilikin almalar
yaplacaktr.
Bu almalarn sonucuna gre belirlenecek olan odak alanlarda KUR
tarafndan yaygn mesleki biliim eitim programlar alacaktr.
Uygulama admlar Programa katlanlarn eitim cretleri KUR tarafndan karlanacaktr.
Eitim programlarnn hayata geirilmesinde yerel ynetimler ve STKlar
ile ibirlii yaplacaktr.
Alan eitim programlarndan elde edilen sonular kamuoyu ile
paylalacak; eitim programlarnn ierii konusunda geribildirim
alnacaktr.
27. Yksekretimde BT Blmlerinin Kapasitelerinin Gelitirilmesi
BT alanndaki insan kayna arznn artrlmas iin bu alanda eitim veren

retim yesi says artrlacak; bu kapsamda yurt d eitim burs
Politika
programlar gelitirilecek, yurt dnda bulunan Trk retim yelerinin
lkemize ekilmesi amacyla alma yaplacaktr.
Yksekretimde BT blmlerinin kapasitelerinin gelitirilmesine ynelik

tedbirler alnacaktr. zellikle bu alanda eitmen ihtiyac olan n lisans ve
lisans programlar tespit edilerek bu programlar iin ilave kadro tahsis
Aklama
edilmesi, bu blmlere ynelik yurtd yksek lisans ve doktora burs
imknlarnn gelitirilmesi gibi yollarla niversitelerin BT blmlerinin
kapasiteleri desteklenecektir.
Sorumlu ve ibirlii YK (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
yaplacak kurulular TBTAK, STKlar
Gereke Trkiyede BT ile ilgili alanlardan mezun olanlar, iverenlerin beklentilerini

yeterli lde karlayamamaktadr. Bunun nedenlerinden biri de BT eitimi

veren baz yksekretim kurumlarndaki eitim niteliinin dkldr.
Dier yandan eitim kalitesinin lm ve takibi konusunda da eksiklikler
bulunmaktadr.
Yaplan bir aratrmaya gre, iverenlerin yzde 72si BT alanndaki giri
pozisyonlar iin niversite snavndaki sralamaya gre ilk yzde 10luk
dilimdeki niversitelerden ie alnan mhendislerle dier niversitelerden ie
alnan mhendisler arasnda bilgi, beceri ve ie hazrlk durumlar asndan
nemli bir fark olduunu dnmektedir. Bu durum, yksekretim
kurumlarnda verilen eitimin niteliinin niversiteden niversiteye nemli
lde farkllatnn bir gstergesidir.
BT ile ilgili blmlerde retim eleman says dier blmlere gre azdr.
BT ile ilgili lisans ve n lisans blmlerinde retim grevlisi bana den
renci says srasyla 211 ve 27 iken ayn dnemde tm blmlere den
renci saysnn ise 59 ve 14 olduu grlmektedir.
Yurt dnda birok lkenin niversitelerinde BT blmlerinin eitim
kapasitelerinin gelitirilmesine ynelik zel sektr ile niversiteler arasnda
farkl ibirlikleri bulunmaktadr. ABDdeki Nokia, IBM, Walt Disney ve Yahoo
irketleri ile srasyla MIT, Stanford, Carnegie Mellon ve UC Berkeley
niversiteleri arasnda kurulan aratrma merkezlerinde irket uzmanlar ve
niversite retim yeleri beraber yeniliki teknoloji projeleri
yrtlmektedir. Hindistanda zel sektr ve niversite arasnda ibirliini
hedefleyen ve 2011 yl itibaryla lkedeki 397 niversiteyi ieren Infosys
Kamps Balant program ile sektr temsilcileri sektr bak asn seminer
ve atlye almalar ile niversite rencilerine anlatmaktadr. Bunun
yannda, TATA Danmanlk Hizmetleri tarafndan birok renciye staj ve
burs olana salanmaktadr. Google; Amerika, Kanada, Avrupa, Orta Dou,
in ve Avusturalya gibi deiik blgelerde yksek lisans rencilerine burs
vermekte ve teknolojik yenilikler dorultusunda indeki Peking ve Tsinghua
niversitelerindeki retim yeleri iin eitimler dzenlemektedir.
Microsoft; Asya, Kuzey ve Gney Amerika, Avrupa blgelerindeki birok
niversite ile kurduu laboratuvar ve aratrma merkezlerinde, bu
niversitelerdeki retim yeleri ile almalar yapmaktadr.
Trkiyede farkl kamu kurumlar tarafndan BT alanndaki akademisyenlerin
yetitirilmesine ynelik yurtd eitim destekleri salanmaktadr. TBTAK
tarafndan yazlm ve bilgi gvenlii gibi konularn da bulunduu alanlarda
yurtdnda doktora eitimi almay amalayan kiilere ynelik yurtd
lisansst program eitim destei verilmektedir. YK tarafndan
niversitelerdeki aratrma grevlileri ve retim yelerine belli srelerle
yurtd yksek lisans, doktora ve doktora sonras aratrma destekleri
verilmektedir. Milli Eitim Bakanl Avrupa Birlii ve D likiler Genel
Mdrl tarafndan yabanc lkelerin hkmetlerinin verdikleri aratrma,
yksek lisans ve doktora burslar koordine edilmektedir. Dier yandan eitli
vakflarn yurtd yksek lisans ve doktora burs imknlar da bulunmaktadr.

Bu erevede, yksekretim BT blmlerinin kapasitesinin gelitirilmesi
amacyla bu blmlerdeki akademisyen ihtiyacnn tespit edilmesi, bu
erevede ilave kadro tahsislerinin yaplmas ve yurt d burs imknlarnn
BT alannda eitim veren n lisans ve lisans programlarnn eitim

kadrosunun nicelik ve nitelik durumu tespit edilecektir.
Eitmen ihtiyac olduu belirlenen n lisans ve lisans programlar iin
ilave kadro tahsis edilecek; bu programlara ynelik yurtd yksek lisans
Uygulama admlar
burs imknlarna ncelik verilecektir.
BT alannda eitim veren n lisans ve lisans programlarndaki tm
eitmenlerin yetkinliklerinin teknolojik gelimeleri takip edebilecek
dzeyde olmasn salayacak eitim modelleri gelitirilecektir.
28. BT Eitiminde ngilizce Yetkinliinin Artrlmas
BT alannda eitim grenlerin ngilizce bilgisi gelitirilecektir. Bu kapsamda,

BT ile ilikili n lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli ngilizce
Politika
bilgisine sahip olmas iin mfredatn gncellenmesine ve yeterli eitim
kadrosunun kazandrlmasna ynelik dzenlemeler yaplacaktr.
n lisans ve lisans programlarnda verilen BT eitiminde ngilizce derslerinin

Aklama
niceliini ve etkinliini artrmaya ynelik zmler gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
YK (S), STKlar
yaplacak kurulular
Mesleki ngilizce bilgisi zellikle yazlm gelitirici kiilerin yetkinliklerini

gncel tutmas ve yeni gelimelere ayak uydurabilmesi iin nemli bir
niteliktir. Ancak, BTin youn olarak kullanld sektrlerde yaplan bir
aratrmaya gre iverenlerin yaklak yzde 80i ngilizcenin ie alacaklar
kiide ok nemli bir kriter olduunu belirtirken, alanlarnn ngilizce
yetkinliklerinin yeterli olduunu dnen iverenlerin oran yaklak yzde
47dir.
Gereke
BT alanndaki hzl deiimler dikkate alndnda BT alannda eitim veren
kurumlarn ngilizce dil becerisine sahip mezunlar vermesi, rencilerin
mezuniyet sonras gelimeleri takip edebilmesi asndan nem arz
etmektedir. Bu sayede, ok uluslu BT firmalarnn lkemize ekilmesinin
kolaylatrlmas, mezunlarn yurt d projelerde grev almas ve hizmet
ihracatnn kolaylamas iin zellikle yksekretim mfredatnda ngilizce
alannda iyiletirmelere ihtiya bulunmaktadr.

BT ile ilikili n lisans ve lisans programlarndaki rencilerin gerekli
ngilizce bilgisine sahip olmas iin mfredatn gncellenmesi, yeterli
Uygulama admlar eitim kadrosunun kazandrlmas amacyla dzenlemeler yaplacaktr.
Mfredatn gncellenmesinde ilgili STKlarn BT alannda ihtiya duyulan
ngilizce yetkinliine ynelik katklarndan yararlanlacaktr.
29. BT Destekli Uzaktan alma Koullarnn Oluturulmas
BT ile yeni istihdam olanaklar salamak zere bata gelimekte olan

blgelerde olmak zere ar merkezleri gibi uzaktan alma yoluyla
Politika istihdam yaratmasn salayacak yatrmlar tevik edilecektir. Bu teviklerde
ncelikli olarak dezavantajl kesimlerin istihdamnn artrlmas
amalanacaktr.
BT destekli uzaktan alma koullar oluturulacak ve bu yolla zellikle

dezavantajl kesimin igc piyasasnn dnda kalmas engellenecektir. Bu
Aklama amala zel sektr ve kamuda uzaktan almaya ynelik ihtiya duyulan
tedbirler alnacaktr. Ayrca, iverenlerin ve alanlarn uzaktan alma ile
ilgili bilinlendirilmeleri salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), SGK, Devlet Personel Bakanl,
BTin salad uzaktan alma imknlar, istihdam piyasasna zaman ve

mekn esneklii kazandrarak igcne katlm artrmaktadr. Veri giri
operatrl, mteri ilikileri ynetimi, tasarm ve yaynclk hizmetleri gibi
alanlarda rnekleri grlen uzaktan alma biimleri dnya genelinde
yaygnlamaktadr.
4857 sayl Kanununda esnek alma biimleri yer almakta, buna paralel
olarak 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununda da
esnek alanlarn sosyal gvenliini salamaya ynelik dzenlemeler
bulunmaktadr. 2014/4 sayl Yksek Planlama Kurulu Karar ile 06.05.2014
Gereke tarihinde uygulamaya konulan Ulusal stihdam Stratejisinde yasal
dzenlemesi bulunmakla birlikte yeterli uygulama alan olmayan esnek
alma biimlerinin uygulanabilirliinin artrlmasna ynelik politikalar
benimsenmitir. 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ve engellilerin kamu
kurumlarnda istihdamna ynelik 3 Ekim 2011 tarihinde karlan 2011/2192
sayl Kararda uzaktan almaya ilikin bir hkm bulunmamaktadr.
Bu erevede, BT destekli uzaktan alma biimlerinin yaygnlamas
amacyla tedbirlerin alnmas gerekmektedir. Kamu ve zel kesimde
alanlarn uzaktan alma imknlarnn gelitirilmesi, buna ilikin
dzenlemelerin yaplmasna ihtiya duyulmaktadr.

Ulusal stihdam Stratejisi erevesinde istihdam piyasasnda farkl
uzaktan alma biimlerinin yaygnlamasna ynelik tedbirler
alnacaktr.
Uygulama admlar stihdam piyasasnda iveren ve alanlar uzaktan alma biimleriyle
ilgili olarak bilinlendirilecektir.
Kamu alanlarnn da uzaktan alma olanaklarndan
yararlanabilmesine ynelik olarak yasal dzenlemeler yaplacaktr.
30. Yurtdndan Nitelikli gc ekme Program Gelitirilmesi
Yurt dndan nitelikli biliim alanlarn Trkiyeye ekmek zere

dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu kapsamda, vatandalk, alma
Politika
izinleri gibi konularda sektre zel kolaylklar ele alnacaktr. Yaplan
dzenlemeler bata blge lkelerine ynelik olmak zere tantlacaktr.
BT sektrnn geliimini destekleyecek nitelikli igcnn corafi, tarihi ve

kltrel yaknlmz olan lkeler bata olmak zere yurtdndan ekilmesi
amacyla bir program uygulanacaktr. Bu kapsamda, bata stanbul olmak
Aklama
zere lkemizdeki i ve yaam koullarna ilikin tantm faaliyetleri
yrtlecek, vatandalk ve alma izinleri gibi alanlardaki mevzuatta gerekli
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl (S), Dileri Bakanl, ileri Bakanl,

Sorumlu ve ibirlii
Ekonomi Bakanl, Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl, SGK,
yaplacak kurulular
STKlar
BT sektrnn geliimi iin en nemli faktrlerden biri nitelikli igc bulma

kolayldr. Bu kolaylk yerli firmalarn bymesi ve yurt dna alm kadar,
uluslararas firmalarn Trkiyeye gelme veya Trkiyede byme kararlarn
etkilemektedir. Nitelikli igcnn; eitimin niteliinin artrlmas, meslek ii
eitimler, yaygn BT eitimleri, vb. yollarla yurt iinden temin edilmesi ilk yol
olarak kullanlmaldr. Ancak, ihtiyaca ve imknlara bal olarak, yurt dndan
nitelikli igc ekilmesi de mmkndr.
Gereke Yurt dndan nitelikli igcnn ekilmesi konusunda birok dnya rnei
bulunmaktadr. ABD ve ngiltere gibi, dil, nitelikli eitim, i ve yaam
koullarnn cazibesi gibi farkl sebeplerle dnyann pek ok lkesi iin bir
ekim merkezi olduu rnekler yannda, nitelikli igcn ekme konusunda
zel tedbirler alan lke rnekleri de mevcuttur. rnein Almanya, Make it
in Germany program ile yaad demografik deiim (yalanan nfus
sorunu) sebebiyle sknt yaayacak istihdam piyasas iin yeterli say ve
nitelikte igcnn lkeye ekilmesinin amalamaktadr. Almanyada,
mevcut trendlerin devam ettii ve hibir tedbirin alnmad durumda 2025

ylnda igc ann 6 milyon kiiye ulaaca ngrlmektedir. Sz konusu
program kapsamnda bata doktor, mhendis, bilim adam ve BT uzmanlar
iin alma izinleri, vize, tanma vb. konularda kolaylklar salanarak cazibe
oluturulmaya allmaktadr. Benzer ekilde Kanada, 2008 ylnda bu yana
uygulamakta olduu CEC (Canadian Experience Class) Program ile lkeye
geici olarak gelen renci ve alanlar lkede tutma amacn gtmektedir.
CEC ile 2008-2012 dneminde 20 bin kii Kanadaya kabul edilmi olup 2013
ylnda bu rakamn 10 bine ulamas beklenmektedir.
Yurt dndan nitelikli igc ekilmesindeki tarihi zenginlik, kltrel eitlilik,
eitim, salk, barnma, vb. temel ihtiyalarda sunulan hizmetin kalitesi gibi
faktrlerle ekillenen ehirlerin cazibesidir. Blge lkeleri nezdinde artan
itibarmz ve bu lkelerle gelien ekonomik, siyasi ve kltrel ilikilerimiz,
lkemizi cazip bir konuma getirmektedir. Bata stanbul olmak zere,
Trkiyenin artan cazibesi, BT alanndaki nitelikli igcnn ve giriimcilerin
lkemize ekilmesinde en nemli faktr olacaktr.
Blgemizdeki lkelerde devam eden istikrarszlk zellikle i ortamnn zarar
grmesine sebep olmutur. Bu durumun BT alanndaki nitelikli igc ve
giriimcilerin Trkiyeye ekilmesinde etkili olmas beklenmektedir. Dnya
Bankas tarafndan hazrlanan Ortam 2014 (Doing Business 2014)
Raporuna gre, 189 lke arasnda Trkiye i yapma kolayl bakmndan
69uncu srada yer almaktadr. Ayn raporda, blge lkelerindeki sralama u
ekildedir: Suriye: 165, Irak: 151, Msr: 128, Yemen: 133, Lbnan: 111,
rdn: 119, ran: 152, Cezayir: 153, Libya: 187, Kosova: 86, Arnavutluk: 90,
Bosna Hersek: 131, Tacikistan: 143, zbekistan: 146
lkemizde yabanclarn ve Trk asll kiilerin almas temel olarak 4817
sayl Yabanclarn alma zni Kanunu ve 2527 sayl Trk Soylu Yabanclarn
Trkiye'de Meslek ve Sanatlarn Serbeste Yapabilmelerine, Kamu, zel
Kurulu veya yerlerinde altrlabilmelerine likin Kanun ile Yabanclarn
alma zinleri Hakknda Kanunun Uygulama Ynetmeliiyle
dzenlenmektedir. alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan
yabanclarn alma izinlerinin kolaylatrlmas amacyla evrimii bavuru
ve takip imkn tanyan bir sistem hayata geirilmitir.
BT sektrne nitelikli igc ekilmesi amacyla, vatandalk, alma izinleri
gibi konularda sektre zel kolaylklar salanmas, konuya ilikin mevzuat ve
uygulamalarn gzden geirilmesi ve bata komu lkeler olmak zere, Msr,
Pakistan, Endonezya, Malezya gibi lkelerde konuya ilikin tantm
almalarnn yaplmas gerekmektedir.
BT sektr temsilcilerinin desteiyle yurtdndan nitelikli igc

ekmeye ynelik tedbirler planlanacak ve bir program dhilinde
Uygulama admlar uygulama plan karlacaktr. Sz konusu uygulama plan, 10. Kalknma
Plan kapsamnda yrtlen Nitelikli nsan Gc iin ekim Merkezi
ncelikli Dnm Programnda oluturulan almalarla egdm

iinde yrtlecektir.
4817 ve 2527 sayl Kanunlar ve ilgili ikincil mevzuat bata olmak zere,
konuya ilikin mevzuat deiiklikleri yaplacaktr.
Trkiyede okuyan ve burs alan yabanc rencilerin yurtiinde istihdam
program kapsamnda ncelikli olarak deerlendirilecektir.
Programn belirlenen hedef lkelerde tantm yaplacaktr.
Programdan elde edilen sonular raporlanacak ve ihtiya duyulan ilave

tedbirler dzenli olarak gzden geirilecektir.

31. Saysal Blnme Endeksi Oluturulmas
Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, faal durumda

olan KEMlerden hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden,
yerel ynetimler altnda faaliyet gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu
Biliim Merkezi (KBM) olarak yaplandrlacaktr. KBMlerin kuruluunda
lkemizin blgesel gelime politikalar kapsamnda belirlenen ncelikli
Politika gelime illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir. KBMler bata evrensel
hizmet gelirleri olmak zere kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde
eriim imknlarnn sunulmasna ek olarak bireylerin saysal becerilerini
gelitirmeye ynelik eitimler verilecektir. Bu eitimler iin ynlendirici ierik
oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak
Eriim, sahiplik, kullanm, fayda gibi alt endekslere ait gstergeler zerinden
(i) dk gelir grubundaki, (ii) orta ya ve st, (iii) engelli, (iv) kadn, (v) krsal
Aklama
kesimde yaayan, (vi) az gelimi blgelerde yaayan vb. bireylerin ortalama
nfustan sapmasn lecek bir saysal blnme endeksi gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii TK (S), Kalknma Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl,

yaplacak kurulular Milli Eitim Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, BTK
lkemizde BT kullanm oranlar son yllarda yatay bir seyir izlemektedir. Bu

teknolojilerin, dezavantajl olarak ifade edilen nfusun nemli bir ksm
tarafndan kullanlmamas lke genelinde saysal blnmeye yol amaktadr.
BTe eriimde eitsizlii ifade eden saysal blnme ounlukla dk gelir
dzeyine sahip, orta ya ve st, engelli, kadn, krsal kesimde veya az
gelimi blgelerde yaayan bireyleri iermektedir. rnein, 2013 yl
itibaryla internet kullanm oranlar erkeklerde yzde 53,1 iken kadnlarda
yzde 33,4; 16-24 ya grubu bireyler iin yzde 68,7 iken 65-74 ya grubu
bireyler iin yzde 4,2; kentlerde yaayanlar iin yzde 58 iken, krsal
kesimde yaayanlar iin yzde 28,6; stanbulda yaayanlar iin yzde 61,4
Gereke
iken, Gneydou Anadolu blgesinde yaayanlar iin yzde 34,5tir. BTe
eriimde en dezavantajl grup olan engellilerde bilgisayar, cep telefonu ve
internetten hibirini kullanmayanlarn oran 2010 itibaryla yzde 60,6'dr. Bu
veriler saysal blnmenin Trkiyede nemli bir sorun olduunu ve bu
sorunla mcadele asndan daha etkili bir lm mekanizmasnn
oluturulmas gerektiini ortaya koymaktadr.
TK tarafndan her yl dzenli yaplan Hanehalk Biliim Teknolojileri
Kullanm Aratrmas, her ne kadar BT ara ve hizmetlerinin sahiplik ve
kullanmn ayrntl olarak verse de zellikle dezavantajl gruplarn BT'e
eriim ve kullanm yeteneklerinin toplumun geri kalanndan farkn etkin ve

yllar iinde takip edilebilir biimde lememektedir. Uluslararas
uygulamalara benzer biimde gelitirilecek; eriim, kullanm ve yetenekler
gibi alt endeksler zerinden dezavantajl gruplarn (dk gelir grubu, orta
ya ve st, engelli, kadn, krsal kesimde veya az gelimi blgelerde
yaayan) BT'e adaptasyonunu lecek bu tr bir endeks hem saysal
blnme konusundaki farkndal artracak hem de bu alanda daha odakl
politika ve uygulamalarn gelitirilmesine imkn tanyacaktr. Ayrca byle bir
endeks ayn zamanda Stratejinin baarsnn genel anlamda lmne imkn
tanyacaktr.
Trkiye gereklerinden ve ITUnun BT Geliim Endeksi ve Gney

Korenin Saysal Blnme Endeksi gibi uluslararas rneklerden hareketle
saysal blnmenin lmne imkn tanyacak alt endeksler, bu
endekslerin arlklar ve lmne ilikin gstergeler ilgili taraflarn
oluturaca bir grup tarafndan tespit edilecektir. Bu gstergelerde,
standart eriim ve kullanm gstergelerine ek olarak, BT'in nitelikli
kullanmna ve oluturduu faydaya ilikin gstergelerin yer almas
Uygulama admlar salanacaktr.
Tespit edilen gstergeler, eer mevcut durumda llmyorsa, TK
tarafndan gerekletirilen Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm
Aratrmasna eklenecektir.
Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas sonular ve dier
verilere gre endeks deerleri hesaplanacak ve yllk olarak
aklanacaktr.
32. Engellilere zel BT Yazlm ve Donanmlarnn Yaygnlatrlmas
Engellilerin BTe eriim imknlar gelitirilecektir. Bu kapsamda, BT'e

Politika eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin bu rn
ve hizmetleri edinebilmeleri tevik edilecektir.
BT'e eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin

says, engel tr ve gerekli olan yazlm/donanmlar ile piyasa fiyatlarn
ieren bir alma ile hangi yazlm ve donanma hangi seviyede ve hangi
yntemle destek salanaca, engellilerin ihtiyalar, engel tr ve gelir
Aklama
dzeyi dikkate alnarak ortaya konacaktr. Buna gre, grme ve ortopedik
engelliler bata olmak zere ihtiya sahipleri iin gerekli yazlm ve
donanmn tevik edilmesine ynelik mevzuat hazrlanacak ve STK'larn
desteiyle engelliler nezdinde farkndalk almalar gerekletirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl,
yaplacak kurulular Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl

Bilgi toplumuna dnm srecinde engellilerin ierilebilmesi ve saysal
blnmeye maruz kalmamas iin yazlm ve donanm sahipliine ilikin
tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Toplumun yaklak yzde 12'sini oluturan engelliler pek ok alanda olduu
gibi BT'e eriim hususunda da dezavantajl bir konumdadr. 2010 ylnda TK
tarafndan gerekletirilen zrllerin Sorun ve Beklentileri Aratrmas'na
gre engelli bireylerin yaklak yzde 60' cep telefonu, bilgisayar ve
internetten herhangi birini kullanmamaktadr.
5378 sayl zrller ve Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde
Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun ile engellilerin eitimleri, meslekleri,
gnlk yaamlar iin zel olarak retilmi her trl ara-gere ve zel
Gereke bilgisayar programlar iin KDV muafiyeti getirilmitir. Ancak, saha
aratrmalarndan kan sonu, engellilere ynelik rn ve hizmetlerde
(rnein; metinden konumaya eviri yazlm, sesli komut yazlm, kabartma
bilgisayar niteleri, konuma destekli telefon, ellerini kullanamayanlar iin
dijital fare gibi) var olan KDV muafiyetinin bu rn ve hizmetlerin
yaygnlamasnda yeteri kadar etkili olmadna iaret etmektedir. Bu
durumun nedenleri arasnda engellilerin genel itibaryla gelir dzeylerinin
dk olmas, engellilere ynelik yazlm ve donanmlarn grece pahal
olmas ve temel ihtiyalara eriimde bile zorluk yaayan bu bireyler asndan
BTe eriimin bir lks halini almas yer almaktadr.
Bu kapsamda, sosyal devlet olmann gerei olarak engellilerin BTe eriiminin
artrlmas iin ilave baz ekonomik teviklerin uygulanmas gerekmektedir.
BT'e eriebilmek iin zel yazlm ve donanma ihtiya duyan engellilerin

says, engel tr ve gerekli olan yazlm/donanmlar ile piyasa fiyatlarn
ieren bir alma yaplacaktr. Bu almada hangi yazlm ve donanma
hangi seviyede ve hangi yntemle destek salanaca, engellilerin
ihtiyalar, engel tr ve gelir dzeyi dikkate alnarak ortaya konacaktr.
Bu almann sonularna gre, engellilere zel yazlm ve donanma

Uygulama admlar kamu tarafndan salanacak destee ilikin mevzuat hazrlanacak ve
yrrle konacaktr.
Evrensel hizmet gelirleri bata olmak zere yararlanlacak bte
kaynaklar haricinde, sosyal sorumluluk kapsamnda zel sektrn
destei gibi alternatif finansman kaynaklar deerlendirilecektir.
Destekten yararlanacak engellilere ynelik olarak ilgili STK'larn destei
ile farkndalk almalar yaplacaktr.
33. BT'in Faydalar ve Oluturduu Riskler Konusunda Bilinlendirme iin

Mfredatn Gncellenmesi

BTin bilinli kullanm tevik edilecektir. Bu erevede, eitim mfredat,
etkin kullanld durumda BT'in ekonomik, sosyal ve kltrel adan
Politika oluturduu olumlu etkiyi ierecek biimde zenginletirilecektir. BT'in
bilinsiz kullanld durumda yol am olduu risklere kar bilinlendirici
uygulamal ierie mfredatta yer verilecektir.
lk ve orta retim mfredat, etkin kullanld durumda BT'in ekonomik,

psikolojik, sosyal, kltrel adan oluturduu olumlu etkiyi ifade edecek
Aklama biimde zenginletirilecektir. BT'in bilinsiz kullanld durumda yol am
olduu risklere kar bilinlendirici ierik mfredata eklenecektir. Risklere
kar bilinlendirme eitimi etkili olmas iin uygulamal olarak da verilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Milli Eitim Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, BTK, Basn Yayn
yaplacak kurulular ve Enformasyon Genel Mdrl, RTK
BT genel amal bir teknoloji olarak bireysel, ekonomik ve sosyal yaamn

kalitesini pek ok adan gelitirmektedir. Uluslararas adan, BT ve zellikle
internete eriim temel bir hak ve gereklilik olarak deerlendirilmektedir.
Bununla birlikte bu teknolojilerin yaygn kullanm nedeniyle siber sular,
siber zorbalk, bilgisayar, internet ve oyun bamll gibi yeni risk alanlar
ortaya kmakta; kiisel bilgilerin ktye kullanm, nefret sylemi,
dezenformasyon gibi olumsuzluklar daha kolay yaygnlamaktadr.
2012 ylnda Avrupa genelinde 9-16 ya grubundaki ocuklar zerinde
gerekletirilen EU Kids Online aratrmas BT'i en yaygn kullanan kitle olan
ocuklar asndan yol gsterici bilgiler iermektedir. Aratrma sonularna
gre, Trkiyede ocuklarn yzde 25'inin interneti bamllk derecesinde
youn kulland tespit edilmitir. Facebook hesab olan ocuklarn yzde
42'si bilgilerinin herkese ak olduunu; yzde 19'u adres, yzde 18'i ise
telefon bilgilerini paylatn; yaklak yzde 50'si ise gizlilik ayarlarn
Gereke deitirmeyi bilmediini ifade etmitir. Ayrca Trkiye'deki ocuklarn yzde
3' siber zorbala maruz kaldn, yzde 18'i internet zerinden yabanclarla
iletiime getiini, yzde 13' cinsel, yzde 15'i zararl ierie (intihar,
uyuturucu vb.) maruz kaldn ifade etmitir. Tm bu risk faktrlerine
ramen ailelerde beceri ve bilin dzeyinin yetersiz olmas problemi daha da
derinletirmektedir. Babalarn yzde 49'u internet kullanrken, bu oran
annelerde sadece yzde 24'tr. Saysal okuryazarlk oran dk olan veliler
ocuklarn internetin yol at risklerden korumak iin eve internet
balatmamay tercih edebilmektedir. Nitekim, Ipsos KMG tarafndan
gerekletirilen Ev Telefonu, Hat, nternet ve Bilgisayar Sahiplii Aratrmas
sonularna gre 2012 yl itibaryla bireylerin yzde 7'si hanelerine internet
balatmama gerekesi olarak ocuklar ve gvenlik kayglarn ne srmtr.
Tm bu verilerden hareketle, toplumun bir kesimi bu teknolojileri yol at
riskler balamnda zararl olarak tanmlarken, dier bir kesim bu
teknolojilerin yaygnln kullanm amacndan bamsz olarak risksiz

grmektedir. Bu durum, baz kesimlerin BTin faydalarndan hi istifade
edememelerine ya da snrl dzeyde istifade edebilmelerine yol aarken;
baz kesimlerin de riskler konusunda farkndalk eksiklii nedeniyle bu riskler
karsnda korumasz kalmasna neden olabilmektedir.
BT kullanmnn daha bilinli hale gelmesini tevik ederek bu teknolojilerden
elde edilen toplumsal faydann en st dzeye karlmas gerektii aktr. Bu
kapsamda ilk ve orta retim dzeyinde bulunan rencilere verilen ders
mfredatnda (biliim teknolojileri ve yazlm, sosyal bilgiler, vb.) BTin ve
internetin bilinli kullanmna ynelik gelitirmeler yaplmas ve uygulamal
eitimlerin verilmesi gerekmektedir.
lk ve orta retim dzeyinde verilen Sosyal Bilgiler ve Biliim

Teknolojileri ve Yazlm derslerinin kapsam gelitirilecektir.
BT'in etkin kullanld takdirde ekonomik ve sosyal adan yol at
olumlu etkiler eitim ieriine dhil edilecektir. zellikle BT alanndaki
baar hikyelerinin ierikte yer almas salanacaktr.
BTin barndrd psikolojik ve fizyolojik risklere kar hem farkndalk
Uygulama admlar hem de sahip olunmas gereken yetkinlikler ile ilgili teorik ve uygulamal
eitim ierii oluturulacaktr. Bu uygulamal eitim ierii; sosyal
paylam sitelerinde kullanc ayarlarnn yaplmas, tannmayan kiilerle
arkada olunmamas, internette karlalan bilgilerin doruluunun test
edilmesi, bilgisayar oyunlarna yaklam gibi ocuklarn gnlk hayatta
sklkla karlat durumlar kapsayacak kapsam ve gncellikte olacaktr.
retmenlere ilgili ierik konusunda hizmet ii eitim verilecektir.
34. nternet Eriiminin Yaygnlatrlmas
FATH Projesi kapsamnda datlacak olan tablet bilgisayarlardan internete

Politika eriim amacyla hem ocuklarn hem de ailelerin yararlanmas iin belirli
kota, hz ve fiyat artlar salanarak dzenlemeler yaplacaktr.
FATH Projesi kapsamnda datlan tabletlerden hem ocuklarn hem de

ailelerinin yararlanmas iin belirli bir kota dhilinde evden internet eriimi
imkn sunulacaktr. Bu uygulama, hlihazrda internet balants olan
Aklama hanelerde kota lsnde faturaya indirim olarak yanstlacak; internet
balants olmayan hanelerde ise tercihe bal olarak sabit ya da mobil
genibant eriim imkn salanacaktr. Bu kotal eriim cretsiz olarak
sunulacak ve kamu tarafndan sbvanse edilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Milli Eitim Bakanl (S), Maliye Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve
yaplacak kurulular Haberleme Bakanl, BTK, STKlar

2012 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas
sonularna gre, internet eriimine sahip olmama nedenleri arasnda
nternete balant cretinin yksek olmas (ADSL, evirmeli balant,
abonelik vb. cretleri) seenei yzde 19,4 ile st sralarda yer almaktadr.
Benzer biimde, Ipsos KMG tarafndan gerekletirilen Ev Telefonu, Hat,
nternet ve Bilgisayar Sahiplii Aratrmas sonularna gre 2012 yl
itibaryla internet balatmama gerekesi olarak bireylerin yzde 25'i
nternet balants aylk creti pahal, yzde 35'i ise Ekonomik durumumuz
msait deil seeneklerini ne srerek dorudan veya dolayl olarak
internet eriim cretlerinin pahallna iaret etmitir. Bu durumu destekler
mahiyette, Trkiye, 2012 Eyll itibaryla satn alma gc paritesine gre
ortalama genibant internet eriimi tarifeleri bakmndan OECD lkeleri
arasnda en pahal 3. konumdadr. Bu veriler, zellikle dk gelir grubundaki
bireyler iin internet eriiminin pahal olduunu gstermektedir.
FATH Projesi kapsamnda yaklak 10,6 milyon renciye tablet bilgisayar
Gereke datlacaktr. Trkiyede 2013 yl itibaryla yaklak 17 milyon hanenin yzde
49,1inde internet eriimi bulunmaktadr. Kentlerde internet eriimi olan
hanelerin oran yzde 57,4 iken krsaldaki hanelerin yzde 29,1inde internet
eriimi bulunmaktadr. FATH Projesi ile krsal blgeler bata olmak zere pek
ok haneye ilk defa BT cihaz girecek olmas internet balants sahipliini
yaygnlatrmak iin nemli bir frsat ortaya koymaktadr. Bu kapsamda
datlan tabletlerle beraber sunulacak kotal (rnein 1 GB) ve cretsiz
internet paketleri, bireylerin internetle tanmasna ve internet eriimi
konusundaki farkndaln artmasna katk salayacaktr. Ayrca, FATH
Projesinin evdeki internet eriimi ayann tamamlanmas eitim kalitesinin
artmas ve frsat eitliinin salanmas bakmndan nem arz etmektedir.
Dier yandan bu uygulama uzun vadede telekomnikasyon pazarn
bytecektir.
Bu erevede, FATH Projesi kapsamnda internet eriiminin yaygnlatrlmas
amacyla cretsiz ve kotal internet eriim paketlerinin kamu tarafndan
hanelere salanmasna ynelik bir alma yaplmas gerekmektedir.
lgili taraflarn katlmyla bir bant genilii/kota/maliyet almas

yaplacaktr.
Sabit ve mobil iletmecileri ile mevcut ve yeni abonelerin durumu, eriim
artlar ve deme koullarna ilikin grmeler yaplacaktr.
Uygulama admlar Yaplan alma neticesinde, kotal ve cretsiz internet eriimi hizmeti
sunulacaktr.
Bilinli ve yerinde internet kullanmn tevik amacyla, rencilerin ve

ailelerin grece daha ok faydalanaca sitelere (rnein EBA, vikipedi
gibi) daha yksek bir kota uygulanmas veya bu sitelerin kotasz olarak
sunulmas deerlendirilecektir.

35. Trke Saysal eriin ve Uygulamalarn Gelitirilmesi
Trke saysal ieriin geliimine katk salamak amacyla bireyleri BT

Politika kullanmaya tevik edecek eitsel saysal ierik ve uygulamalar temin edilerek
paylama alacaktr.
BT ve internet kullanmayan bireylerin ya, cinsiyet, igc durumu, eitim

durumu, meslek gibi demografik zellikleri ve bu gruplara ynelik
gelitirilebilecek ieriin kapsam tespit edilecektir. Belirlenen kapsamdaki
Aklama
Trke saysal ierik ve uygulamalar, kamu tarafndan zel sektrden temin
edilecek veya kamu kurumlarnn elinde var olan ierik derlenecektir. Bu
ierikler EBA zerinden paylama alacaktr.
Milli Eitim Bakanl (S), Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl, evre ve

Sorumlu ve ibirlii
ehircilik Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Aile ve Sosyal Politikalar
yaplacak kurulular
Bakanl, Salk Bakanl, Diyanet leri Bakanl, TK, TRT
2012 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm Aratrmas

sonularna gre, internet eriimine sahip olmama nedenleri arasnda
Hanede kimsenin nternet kullanmasna gerek olmuyor (ierik faydasz,
zararl veya ilgin deil vb.) seenei yzde 27,6 ile ikinci srada yer
almaktadr. Bu durum, bireylerin ilerine yarayan saysal ierii ve
uygulamalar internette bulamadklarna iaret etmektedir. nternetteki
ieriin hem nitel hem de nicel adan byk blmnn yabanc dilde
(zellikle ngilizce) olduu dikkate alndnda, yabanc dil bilmeyen bireyler
iin internetin yeterince ilgi ekici olmamas doaldr.
Gereke
Bu sebeple, zel sektrn ierik ve uygulama gelitirme anlamnda yeterince
dhil olmad, iftiler, balklar, ormanclar, yallar, ev hanmlar gibi belirli
meslekler ve sosyoekonomik gruplarn ihtiyacna cevap veren Trke saysal
ierik ve uygulamalarn retiminin kamu eliyle tevik edilmesine ihtiya
duyulmaktadr. Benzer ekilde, Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
tarafndan iletilen tarm TV gibi kamu tarafndan oluturulan ve farkl
kesimlerin ilgisine hitap eden ieriin derlenmesi gerekmektedir.
Bu kapsamda EBA zerinden Trke ierik ve uygulamalarn gelitirilmesi iin
bir program yrtlmesi gerekmektedir.
Bir saha aratrmas yaplarak ya da TK Hanehalk Biliim Teknolojileri

Kullanm Aratrmas kapsamnda, BT ve internet kullanmayan bireylerin
ya, igc durumu, eitim durumu, meslek gibi demografik zellikleri
Uygulama admlar
tespit edilecektir.
Saha aratrmas sonular ve uzman deerlendirmeleri neticesinde
belirlenen meslekler ve sosyoekonomik gruplarn ihtiya veya ilgi

duyaca konulara ilikin ierik ve uygulama gelitirme alanlar
belirlenecektir.
rgn eitime ierik ve uygulama temin edilmesine benzer biimde bu
kesimlere ynelik ierik ve uygulamalar EBA zerinden yaynlanmak
zere satn alnacaktr. Dier taraftan, kamu tarafndan retilen ierik ve
uygulamalarn derlenmesine ynelik alma yaplacaktr.
EBA, Trkiyenin eitim ierii alannda ak eriim platformu olarak
gelitirilecektir.
retilen ieriin ilgili kesimlere ulatrlmas amacyla yaygn
bilgilendirme ve farkndalk almalar (bror, afi, reklam, kamu spotu
gibi) yaplacaktr.
36. Yerel Ynetimlerde Kamu Biliim Merkezlerinin Kurulmas
Bireylerin BTe eriim imknlar artrlacaktr. Bu kapsamda, faal durumda

olan KEMlerden hizmet sunumuna devam edilecektir. Bu merkezlerden,
yerel ynetimler altnda faaliyet gsterenler ve yeni kurulacak olanlar Kamu
Biliim Merkezi (KBM) olarak yaplandrlacaktr. KBMlerin kuruluunda
lkemizin blgesel gelime politikalar kapsamnda belirlenen ncelikli
Politika gelime illeri ve krsal alanlara ncelik verilecektir. KBMler bata evrensel
hizmet gelirleri olmak zere kamu kaynaklar ile desteklenecektir. KBMlerde
eriim imknlarnn sunulmasna ek olarak bireylerin saysal becerilerini
gelitirmeye ynelik eitimler verilecektir. Bu eitimler iin ynlendirici ierik
oluturulacak, merkezlerin faaliyetleri dzenli olarak raporlanarak
Yerel ynetimlere KBM amalar iin merkezi idare tarafndan hibe yoluyla
destek verilmesine ynelik mevzuat almas yaplacaktr. Merkezlerde
Aklama
verilecek yaygn eitimler iin ynlendirici ierik oluturulacaktr. Merkezlerin
faaliyetleri dzenli olarak raporlanacak ve kamuoyuyla paylalacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), ileri Bakanl, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Trkiye Belediyeler Birlii, Yerel Ynetimler
Trkiyede 2013 yl itibaryla bilgisayar kullanm oran yzde 49,9, internet

kullanm oran ise yzde 48,9dur. Ayn yl itibaryla genibant internet eriimi
olan hanelerin oran ise yzde 46,5tir. Bu veriler, nfusun yardan fazlasnn
Gereke bilgisayar ve internet kullancs olmadna, hanelerin yardan fazlasnn ise
internet eriim imknna sahip olmadna iaret etmektedir. Eriimin
yannda saysal becerilerin yetersizlii de BTin yaygnlamas nnde nemli
bir engeldir. 2013 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri Kullanm
Aratrmas sonularna gre, hanelerde internet eriimine sahip olmama

nedenleri arasnda Kullanmay yeterince bilmiyor seenei yzde 20,3 ile
st sralarda yer almaktadr. Benzer biimde, Ipsos KMG tarafndan
gerekletirilen Ev Telefonu, Hat, nternet ve Bilgisayar Sahiplii Aratrmas
sonularna gre 2012 yl itibaryla internet balatmama gerekesi olarak
bireylerin yzde 9'u Evde bilgisayar kullanmay bilen yok, yzde 4,9'u Evde
internet kullanmay bilen yok seeneklerini ne srmlerdir. Bu veriler,
temel BT becerilerinin yetersizliinin saysal blnmenin baat
nedenlerinden biri olduunu ortaya koymaktadr.
Bu kapsamda, bireylerin internet eriim imknlarnn artrlmas ve BT
yetkinliklerinin gelitirilmesi amacyla 2006-2010 yllar arasnda uygulanan
Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda lke genelinde 4.500 tam zamanl
KEM kurulmas hedeflenmitir. Bu dorultuda, halk eitim merkezi, mesleki
eitim merkezi, kla, ktphane gibi yerlerde yaklak 2 bin KEM kurulmu;
aralarnda baarl olanlar bulunmakla beraber, bu merkezler tasarmna
ilikin eitli eksiklikler nedeniyle beklenen etkiyi oluturamamtr. Bu
durumun, idari, hukuki, finansal ve teknik eitli sebepleri olmakla beraber
merkezlerin kurulum aamasnda mevzuat, finansman, insan kayna gibi
hususlarda tasarmnn dzgn yaplamamas ile merkezi idarenin bu tr
yaygn ve yerelde yrtlen hizmetlere uygun olmayan yaps etkinsizlik ve
verimsizliin balca nedenleri arasndadr. KEMler adna ortaya konan
hedeflerin hayata geirilememesi, bu merkezlerin altyap tekil edebilecei
yaygn eitim faaliyetlerinin aksamasna neden olmutur.
Bu erevede, yerel ynetimlerin toplumun ihtiyalarna ok daha etkin ve
hzl cevap verebildii gereinden hareketle, KBM adyla yerel ynetimler
bnyesinde kurulacak yaplarn dk maliyetle yksek etki oluturmas
beklenmektedir. Mali adan deerlendirildiinde, 10 kiiye hizmet edecek
bir KBM kurulumu iin yaklak 20 bin TL yeterli olacaktr. KBMlerin kltr
merkezi, belediye hizmet binalar gibi sk kullanlan ve altyap sorunu
olmayan yerlerde konumlandrlmas, merkezlerin iletimine ilikin bte ve
personel esnekliine sahip olunmas yerel ynetimleri avantajl klan dier
unsurlardr. Yerel ynetimlere salanacak destekle ok sayda kiinin bu
merkezlerden internet eriim hizmeti ve eitim almas salanabilecektir. Bu
kapsamda merkezlerin yerel ynetimler eliyle faaliyet gsterdii, merkezi
idarenin ise ierik salayc, denetleyici ve finansr konumunda olduu bir
yeni KBM modelinin ortaya konmas gerekmektedir.
lgili taraflarn katlmyla, yeni alacak KBMlere ilikin hukuki, teknik ve

finansal ayaklar olan, bu merkezlerin kurulum ve iletimini kapsayan bir
mevzuat almas yaplacaktr. lgili mevzuat, yerel ynetimlerin
aacaklar ve merkezi idarenin hibe yoluyla (rnein yzde 50) destek
Uygulama admlar
olaca merkezlere ynelik blgenin nfus, gelimilik, ihtiya durumu
gibi zelliklerini ierecek ekilde hazrlanacaktr. Yerel ynetimlere
merkez amalar amacyla salanacak hibenin evrensel hizmet gelirleri
kapsamnda verilmesi deerlendirilecektir.

karlan mevzuat kapsamnda Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme
Bakanl tarafndan yerel ynetimler iin bir rehber hazrlanacaktr.
Rehberin yaynlanmasnn ardndan yerel ynetimler iin hibe destei
arsna klacaktr.
Milli Eitim Bakanl tarafndan merkezlerde yaplacak yaygn eitim
faaliyetleri iin ynlendirici mfredat ve ierik gelitirilecektir.
Yerel ynetimler, alan merkezlerde hizmet alan kii says, hizmet
alanlarn profili (ya, cinsiyet, engellilik vs.), verilen eitimler gibi
hususlara dair verileri dzenli olarak ileri Bakanlna raporlayacak, bu
veriler kamuoyuyla paylalacaktr.
37. nternet Kafelerin artlarnn yiletirilmesi
nternet kafelerin artlar, bata fiziksel koullar olmak zere, tm bireylere

Politika
hizmet verilebilmesini teminen iyiletirilecektir.
nternet kafelerin mekn, personel, hizmet sunumu gibi konularda iyeri

ama ve faaliyet standartlar belirlenecektir. Bu standartlar tayan internet
kafeler belirli kriterlere gre snflandrlacaktr. nternet kafelerde oynanan
Aklama
oyunlar iin yaa bal belirli izin mekanizmalar getirilecektir. nternet
kafelerin, ihtiya duyulan blgelerde yaygn eitim kapsamnda
kullanlabilmesi iin gerekli tedbirler alnacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl (S), ileri Bakanl, Milli Eitim Bakanl,
yaplacak kurulular TB, Belediyeler
lke genelinde BT cihaz penetrasyonunun dk olduu ve internet

balants sahipliinin yeterince yaygn olmad gz nne alndnda
saylar 22 bini bulan internet kafeler, BT eriimi iin nemli bir frsat
oluturmaktadr. Bu meknlar ounluu ocuk olmak zere her gn yaklak
5 milyon insann kulland tahmin edilmektedir. 2012 ylnda Avrupa
genelinde 9-16 ya grubundaki ocuklar zerinde gerekletirilen EU Kids
Online aratrmas sonularna gre Avrupa genelinde ocuklarn yzde 12'si
internet kafeleri kullanrken, bu oran Trkiye'de yaklak yzde 50'dir.
Gereke ocuklarn bulunduu hanelerde internet eriimi sahiplii oran Trkiye'de
yzde 52 iken, Avrupa lkelerinde bu orann ortalama yzde 94 olmas bu
durumun balca sebepleri arasndadr.
Yaplan saha aratrmalarnda internet kafelerin fiziksel ortamnn bata
kadnlar olmak zere toplumun baz kesimleri tarafndan kullanlmaya msait
olmad ortaya kmaktadr. 2012 yl TK Hanehalk Biliim Teknolojileri
Kullanm Aratrmas sonularna gre, internet kafeleri kullanma oran
erkeklerde yzde 22,2 iken kadnlarda yzde 6,1'dir.

Ayrca internet kafeler ocuklar tarafndan zellikle oyun oynamak amacyla
youn olarak kullanlmaktadr.
Bu nedenlerle, bu meknlarn daha iyi koullarda hizmet vermesine ynelik
tedbirlerin alnmasn zaruri klmaktadr.
lgili taraflarn katlmyla oluturulacak bir komisyon marifetiyle, internet

kafe amak ve iletmek iin (i) mekna ilikin fiziki koullar, (ii)
iletmecilerde aranan nitelikler, (iii) hizmet sunumu ve kalitesi ile (iv)
mesleki ve etik kurallara dair standartlar belirlenecektir.
Belirlenen standartlar tayan internet kafeler, kurulan komisyon

tarafndan belirlenen; mekna ilikin fiziki koullar (aydnlatma,
havalandrma, m2 byklk), bilgisayarlarn donanm ve yazlm
kapasitesi, engellilere uygunluk gibi kriterlere gre snflandrlacaktr
(rnein, otellerdekine benzer bir yldz sistemi). Bu snflandrma,
rahatlkla grnecek ekilde mterilerin bilgisine sunulacaktr.
Uzmanlarn katlmyla oluturulacak bir komisyon marifetiyle internet
Uygulama admlar
kafelerde oynanan oyunlara ilikin izin ve ya kriterleri belirlenecek ve
nternet kafelerin kullanmn tevik etmek iin kadnlara zel, 16 ya alt
ocuklara ynelik, sadece internet gibi farkl iletme modelleri
deerlendirilecektir.
nternet kafe iletmecileri, uzmanlar tarafndan belirlenen bir eitim
ierii zerinden sertifikal eitimlerden geirilecektir. Yaplan
snflandrmann ardndan internet kafelerin, ihtiya olan blgelerde
kamu, yerel ynetimler veya STK'lar tarafndan verilen yaygn biliim
eitimleri iin mekn olarak kullanlabilmesine ynelik tedbirler
alnacaktr.

38. Ulusal Bilgi Gvenlii Kanununun karlmas
Ulusal bilgi gvenliine ynelik yasal, teknik ve idari altyap oluturulacaktr.

Bu erevede, hem kamu hem de zel sektre ait bilgi sistemleri ve kritik
bilgi altyaplarna ilikin denetim, standardizasyon ve koordinasyon yetki ve
sorumluluklar kanunla dzenlenecek ve bu alana zg kurumsal yap
oluturulacaktr. Kritik bilgi altyaplarnn olas saldrlara kar korunmas iin
Politika
gerekli tedbirler alnacaktr. Bilgi gvenlii kltrnn kurumsal ve bireysel
dzeyde olumasn salayacak bilinlendirme almalar yaplacaktr. Ulusal
bilgi gvenliinin korunmasnda uluslararas ibirlii glendirilecektir. Ulusal
Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem Plan etkin ekilde uygulanacak,
teknolojik eilimler ve ihtiyalar dorultusunda gncellenecektir.
Ulusal Bilgi Gvenlii Kanunu konusunda mevcut taslak almas vakit

Aklama kaybetmeksizin sonulandrlacak; kurumsal yaplanmann tekili ve ikincil
mevzuat almalarnn tamamlanmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Adalet Bakanl (S), Babakanlk, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme

yaplacak kurulular Bakanl, TBTAK, STKlar
BTnin kullanmnn yaygnlamas bilgi gvenlii sorunlarn da beraberinde

getirmitir. Bu erevede sadece kamu kurumlarnn sahip olduu bilgi
sistemleri ve altyaplar deil, ayn zamanda sosyal ve ekonomik yaamdaki
rol nedeniyle zel sektr eliyle iletilen kritik altyaplarn bilgi gvenliinin
salanmas da nem kazanan bir konu haline gelmitir. Dier yandan BTnin
faydalanclar olan vatanda ve i dnyasnn bu alandaki sorunlar ve
maduriyetleri de giderek artmaktadr. Bu durumda ise ulusal bilgi
gvenliinin salanmas ve bunun bir kurumsal yaplanma eliyle yrtlecek
bir koordinasyon mekanizmasnn hayata geirilmesi nem arz etmektedir.
Ulusal Bilgi Gvenlii Kanunu ile ilgili almalar 2000li yllarn bandan
Gereke itibaren gndemde olmutur. Bu kapsamda Ulusal Bilgi Gvenlii Kanununun
yasalamas Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plannda 87 numaral Bilgi
Gvenlii ile lgili Yasal Dzenlemeler eylemi ile ngrlm; ancak
hazrlanan taslak almas Kanun haline dnememitir.
11/6/2012 tarihli ve 2012/3842 sayl Ulusal Siber Gvenlik almalarnn
Yrtlmesi, Ynetilmesi ve Koordinasyonuna likin Bakanlar Kurulu Karar,
20/10/2012 tarihli ve 28447 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle
girmi ve akabinde Ulusal Siber Gvenlik Stratejisi ve 2013-2014 Eylem
Plannn kabulne ilikin 25/3/2013 sayl Bakanlar Kurulu Karar, 20/6/2013
tarihli ve 2013/4890 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
Sz konusu Eylem Plannn Siber Gvenlik Konusunda Mevzuat

almalarnn Yaplmas balkl 2 nolu eyleminde Mevcut birincil
mevzuatn (kanunlar) siber gvenlik konusunda ihtiya duyulan hususlar
kapsayacak ekilde gncellenmesi ve yeni dzenleme gereksinimlerini
karlayacak birincil mevzuat almalarnn tamamlanarak Siber Gvenlik
Kuruluna sunulmas ngrlmtr. Bu kapsamda Ulusal Bilgi Gvenlii
Kanun Taslann yasalamas da Eylem Plannn temel amalarndan bir
tanesi olarak ne kmaktadr.
Dier yandan Adalet Bakanl tarafndan, tamamlanamayan Ulusal Bilgi
Gvenlii Kanun Taslann gncellenmi srm olan Ulusal Biliim
Gvenlii Kanun Taslann oluturulmas almalar srdrlmtr.
Ulusal bilgi gvenliinin salanmasnda kurumsal yaplanma ve koordinasyon
modelinin belirlenmesi ve yasal bir zemine kavumas nemini korumaktadr.
Bilhassa zel sektr elindeki kritik altyap iletmelerinin bilgi gvenliini
salamada koordinasyon, kamu ile zel sektr ilikilerinde yetki ve
sorumluluklar ve test, denetim, standardizasyon, ikincil mevzuat vb.
hususlarn bilgi gvenlii yasas ile ereve altna alnmas ihtiyac
bulunmaktadr. Bu kapsamda, Adalet Bakanl koordinasyonunda devam
ettirilen almalarn vakit kaybedilmeden neticelendirilerek Ulusal Biliim
Gvenlii Kanununun yasalatrlmas gerekmektedir.
Adalet Bakanl tarafndan srdrlen Ulusal Bilgi Gvenlii Kanun

Tasla almalar vakit kaybedilmeden tamamlanacaktr.
Taslan hazrlanmas srecinde oluturulacak kurumsal yapnn
zerkliinin temin edilmesi, kamu ve zel sektr temsilcilerinin srece
Uygulama admlar dhil edilmesi, uluslararas ibirliinin tek elden yrtlmesi gibi hususlar
gz nnde bulundurulacaktr.
Tasarnn Mecliste yasalamas sonrasnda kurumsal yaplanma tekil
edilecektir.
Kanun sonras ikincil mevzuat almalar tamamlanacaktr.
39. Kiisel Verilerin Korunmas Mevzuatnn karlmas
Kiisel verilerin korunmas ile ilgili yasal altyap ve ikincil mevzuat almalar
tamamlanacaktr. Bu almalarda konunun iktisadi boyutu ve kiisel bilgilerin
mahremiyeti arasndaki denge gzetilecektir. Kiisel veri ileyen kurulularn
ve verileri tutulan bireylerin bilinlendirilmesine ynelik almalar
Politika
yaplacaktr. Kiisel verileri ileyen kamu kurum ve kurulularnn veri ileme
yaam dnglerini ortaya koyan bir alma yaplarak verinin toplanmas,
ilenmesi ve yok edilmesi srelerinde gerekli nlemlerin alnmas
salanacaktr.

Kiisel Verilerin Korunmas Kanunu Taslann yasalamas sonrasnda Veri
Aklama
Koruma Otoritesinin tekili ve ikincil mevzuatn tamamlanmas salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Adalet Bakanl (S), Salk Bakanl, BTK, BDDK, niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Kiisel veri, kiinin mahrem ve zel saylan bilgileri olup kiisel verinin ayn
zamanda ticari deeri de bulunabilmektedir. Salk, finans gibi hassas kiisel
veriler bata olmak zere zellikle kamu hizmetlerinin elektronik ortamda
sunumunun yaygnlamas ile BT kullanlarak kiisel verilerin ilenme
kapasitesi artmtr. Kiisel verilerin giderek daha ok tutulmas ve ilenmesi
durumu ise zellikle bireyler zerinde kiisel verilerin nasl kullanld, hangi
amalarla ilendii gibi endieleri beraberinde getirmitir. Kiisel verilerin
ktye kullanm ncelikle insan haklar balamnda ele alnmas gereken
nemli bir konudur. BTin yaygnlamasyla kiisel verilerin ktye kullanm
riskinin artmas bilgi toplumuna dnmn nndeki nemli psikolojik
engellerden bir tanesidir. Bu nedenle gnmzde OECD, AB gibi uluslararas
kurulular da dhil olmak zere lkeler tarafndan ilkeler benimsenmi ve bu
ilkeler yerel dzenlemelere dntrlmtr. Kiisel verilerin korunmas
birok lkede yasal korunma altna alnm olup bu korunum bir kurumsal
yaplanma eliyle salanmaktadr.
ye lkelerin hukukunu ve uygulamalar yeknesak hale getirme amac olan
ABnin kiisel veri korumas alannda da benzer abalar bulunmaktadr. Veri
koruma alanndaki 95/46/EC sayl Direktifi bu konuda pek ok lkeye model
Gereke tekil etmektedir. Bu direktif ile ye lkelerdeki bireylerin kiisel veri
gizliliinin en st dzeyde koruma altna alnmas amalanmakta ve kiisel
verilerin Birlik ierisinde serbest dolamn salayacak kalc bir dzenleme
salanma ihtiyac karlanmaktadr.
Son yllarda ortaya kan teknolojik gelimeler ve kreselleme olgusu AB
Veri Koruma Direktifinin gncellenmesi ihtiyacn dourmutur. zellikle
internet teknolojilerinde grlen ilerlemeler, sosyal alar, bulut biliim
teknolojileri, lokasyon bazl hizmetler ve akll kart uygulamalar kiisel
verilerin korunmas hususunda yeni kurallarn konulmas ve uygulamalarn
yaplmas ihtiyacn aa karmaktadr. Bu ihtiyalara binaen 29. Madde
Veri Koruma alma Grubu tarafndan Veri Koruma Reformu almalar
srdrlmektedir. lkemizde kiisel verilerin korunmas meselesi nceleri
daha ok bir AB mktesebat uyum konusu olarak grlmtr. Bu kapsamda
2000li yllardan itibaren BTnin yaygnlamas ile kiisel veri mahremiyeti
ihlallerinin artmas neticesinde veri korumann ayn zamanda kii hak ve
hrriyetlerini de kapsayan bir boyutu olduu anlalmtr. Bu kapsamda
2010 ylnda gerekleen referandumla kabul edilen Anayasa deiiklii ile
Anayasann 20nci maddesinde kiisel verilerin korunmas temel bir hak
olarak koruma altna alnm ve bu korumann ayrntlarnn kanunla
dzenlenecei ifade edilmitir. Sz konusu yasal altyapnn Kiisel Verilerin

Korunmas Kanunu Tasla ile salanmas ngrlmektedir.
Kiisel verilerin korunumunun lkemizde yasal gvence altna alnmam
olmas, zellikle kiisel veri ieren bilgilerin ilendii ekonomik faaliyetlerde
zel sektr kurulularna byk zorluklar karmaktadr. zellikle AB
lkelerine ynelik bilgi toplumu hizmetleri sunumunda kiisel verilerin
korunmas hususu lkemize ynelik ciddi bir rekabet dezavantaj
dourmakta ve bu alandaki potansiyelden yeteri kadar faydalanlamamas ile
sonulanmaktadr. Ayrca adli makamlar ile kolluk glerinin uluslararas
ibirlii gerektiren veri paylam odakl ibirlii de lkemizdeki yasal altyap
eksiklii nedeniyle tam anlamyla gerekletirilememektedir.
Kiisel verilere ilikin kanunlar biliim teknolojilerinin kullanmna olan
gvensizliin nemli lde nne gemektedir. Bu kapsamda sz konusu
kiisel verilerin korunmasn daha da etkili hale getirmek iin bu alann
kanuni ereve altna alnmas ve veri koruma otoritesinin tekili
gerekmektedir.
Bu kapsamda, uzun bir dnem boyunca srncemede kalan taslak
almann neticelendirilmesi ve Kiisel Verilerin Korunmas Hakknda
Kanunun karlmas gerekmektedir.
Adalet Bakanl tarafndan hazrlanan taslak Meclise sevk edilecektir.

Kanun Taslanda ngrlen, bamsz ve gvenceli yelerden
Uygulama admlar mteekkil Veri Koruma Otoritesi kurulacaktr.
Konuya ilikin ikincil mevzuat kartlacaktr.
Sektrel veri koruma mevzuat yasa ile uyumlu hale getirilecektir.
40. Siber Sula Mcadele Stratejisi ve Eylem Plannn Oluturulmas
Biliim alannda ortaya kan yeni su trleri ile etkin mcadelenin

salanmas amacyla siber sula mcadelede kurumlar aras koordinasyonu
Politika glendirmeyi amalayan Ulusal Siber Su Stratejisi hazrlanarak yrrle
konulacaktr. Siber sula mcadelede byk nemi haiz olan uluslararas
ibirlii olanaklarn artrmak iin bu alanda gerekli faaliyetler yrtlecektir.
Biliim alannda ortaya kan yeni nesil su trleriyle daha etkin bir biimde
Aklama mcadele edebilmek iin siber sula mcadele stratejisi oluturulacak;
uygulamada atlmas gereken admlar bir eylem plan ile tespit edilecektir.
Emniyet Genel Mdrl (S), Adalet Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve

Sorumlu ve ibirlii
Haberleme Bakanl, TB, ileri Bakanl, Dileri Bakanl, Jandarma
yaplacak kurulular
Genel Komutanl

nternetin ortaya k ve BTin kullanmnn artmasyla birlikte siber ortama
zg yeni su tipleri ve bu sular ileme konusunda yetkin sulular ortaya
kmtr. Siber sularn nmzdeki yllarda daha da artaca; siber
sulularn yetkinlii ve elindeki saldr aralarnn daha da glenecei
ngrlmektedir. Bilgi toplumuna dnm srecinde bireyin BT
kullanmna olan gven dzeyini nemli lde dren siber su sorununun
stratejik bir yaklamla ele alnmas gerekmektedir. Bu kapsamda konunun
ciddiyetine istinaden Emniyet Genel Mdrl tarafndan bu sularla
mcadelede yetkin personelden oluan bir uzmanlk birimi olarak 2011/2025
sayl Bakanlar Kurulu Karar ile Biliim Sularyla Mcadele Daire Bakanl
kurulmutur. Bu birimin ismi 2013 yl iinde Siber Sularla Mcadele Daire
Bakanl olarak deitirilmitir.
Gereke Siber sula mcadelede ulusal dzeyde tm payda kamu kurum ve
kurulularnn ve STKlarn koordinasyonu ve ibirliine ihtiya
bulunmaktadr. Koordinasyon ve grev paylamnn eksik olmas, biliim
sularyla mcadelede etkinlii nemli lde azaltmaktadr. Adaletin
salanmasnda kovuturma ve yarglama srecinin hzl olmas gnmzde
hukuk devletinin ilevselliinin salanmasnda nemli bir ihtiya olarak gze
arpmaktadr. Bu noktada kolluk ve adli srelerde takip edilmesi ngrlen
kovuturma ve yarglamann hzlanmas, personelin eitimi, usul
kanunlarnda gereken iyiletirmelerin yaplmas, uluslararas ibirliini artrc
tedbirlerin alnmas, adli biliim ve delil tespiti srelerinin basitletirilmesi
gibi konularn ulusal bir strateji dhilinde ele alnmas gerekmektedir.
Bu kapsamda ilgili paydalarn etkin katlmyla ulusal siber su stratejisinin
oluturulmas ve eylem planlar ile hayata geirilmesi gerekmektedir.
Uluslararas rneklerden hareketle ve ilgili kesimlerin destei ile strateji

ve eylem planna ilikin kapsaml bir hazrlk almas yrtlecektir.
Teknolojide yaanan deiim ve uluslararas gelimeler strateji ve eylem
plannn ekillendirilmesinde gz nnde bulundurulacaktr.
Uygulama admlar Strateji ve eylem plan yrrle konulacak; eylemlerde elde edilen
sonular dzenli olarak izlenecek ve yllk raporlarla kamuoyunun
bilgisine sunulacaktr.
Siber Su Strateji ve Eylem Plan kapsamnda elde edilecek deneyim

bata blge lkeleri olmak zere uluslararas ibirlikleri yoluyla
paylalacaktr.
41. Gvenli nternet Kullanmnda Farkndaln Artrlmas
Politika nternetin daha gvenli kullanmnda toplumsal farkndal artracak

tedbirler alnacaktr. Bu erevede hem kamu kurum ve kurulular hem de

zel sektr ve STKlar eliyle farkndalk kampanyalar yrtlecektir.
ocuklar ve genler bata olmak zere, bilinli internet kullanm ve kullanc

Aklama gveninin salanmas iin farkndalk artrmaya dnk gerekli almalar ve
kampanyalar yrtlecektir.
Sorumlu ve ibirlii TB (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Milli
yaplacak kurulular Eitim Bakanl, TBTAK, Emniyet Genel Mdrl, STKlar
nternetin toplumun tm kesimleri tarafndan giderek artan bir yaygnlkla

kullanm sonucu bireyler internetten kaynakl bir takm risk ve tehditlere
kar daha korumasz hale gelmektedir. zellikle son yllarda internet
kullanm yann giderek dmesinin de etkisiyle ocuklar ile genlerin maruz
kald risklerde gzle grlr bir art olmutur.
5651 sayl Kanun uyarnca TB tarafndan yasa d ierie eriimin
engellenmesi konusunda baz tedbirler alnmaktadr. Dier taraftan,
2011/DK-14/410 sayl BTK kararna dayal olarak nternet Servis
Salayclarn (SS) kullancnn tercihine bal olarak aile ve ocuk olmak
zere iki profilde cretsiz gvenli internet hizmeti sunmasna Kasm 2011de
balanmtr. Bu iki profildeki gvenli internet hizmetinden yararlanan abone
says Kasm 2013 itibaryla 1,6 milyona ulamtr.
Gvenli internet kullanm ve zellikle ocuklar ve genler bata olmak zere
toplumun dier kesimlerinin maruz kald bu zararlar srekli bir biimde
Gereke
medya gndeminde yer almaktadr. Bu zararlar en aza indirecek tedbirlerin
banda internetin daha gvenli kullanmn kolaylatrc uygulamalar ve
bilinlendirme almalar gelmektedir. TB tarafndan gvenli internet
uygulamalarnn tantm bata olmak zere Milli Eitim Bakanl, Emniyet
Genel Mdrl, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl gibi farkl kurumlar
tarafndan farkl ieriklerle eitli bilinlendirme ve farkndalk almalar
yrtlmektedir. Ancak bu almalar arzu edilen yaygnla ulaamamtr.
nternetin bilinli ve gvenli kullanmnn bilgi toplumuna dnmn nemli
bir kolaylatrcs olduu dikkate alnmaldr.
Bu kapsamda yetikinlerde BT kullanm konusundaki bilgi eksikliinden
kaynaklanan nyarglar ile pheci yaklamn en az seviyeye indirgenmesi ve
bata ocuklar, genler ve ebeveynler olmak zere toplumdaki tm internet
kullanclarnn bilinlendirilmesi amacyla bir dizi alma yrtlmesi
gerekmektedir.
Bte, kullanlacak yntemler ve medya platformlar, paydalar,

uygulama admlar vb. hususlar tespit edecek bir kampanya stratejisi
Uygulama admlar hazrlanacaktr.
lgili kurum ve kurulularla ibirlii ierisinde bilinlendirme
kampanyalar dzenlenecektir.

Dzenlenecek kampanyalarda zellikle STKlarn aktif katlmnn
salanmas temin edilecek, bu anlamda STKlar ile ibirliine gidilecektir.
42. Biliim Sular htisas Mahkemelerinin Kurulmas
Biliim sularyla mcadelenin etkinletirilmesi amacyla biliim ihtisas

Politika mahkemeleri kurulacak, bu mahkemelerde grev yapan yarg personelinin
yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler alnacaktr.
Biliim sularnn yarglanmas iin ihtisas mahkemeleri oluturulacak, bu

Aklama sular bakmndan adli sre konunun uzman hkim ve cumhuriyet savclar
tarafndan yrtlecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Adalet Bakanl (S), HSYK
yaplacak kurulular
Trk hukukunda biliim sular henz ok eski gemie sahip

bulunmamaktadr. Biliim sular ilk kez 1989 tarihli Trk Ceza Kanunu n
Tasars ile gndeme gelmi, biliim sularna ilikin ilk yasal dzenleme ise
14.06.1991 tarih ve 3756 sayl 765 Sayl Trk Ceza Kanununun Baz
Maddelerinin Deitirilmesine Dair Kanunda Biliim Alannda Sular
bal altnda yaplan dzenleme ile olmutur. lkemizde de tpk dnyada
olduu gibi bu yeni su trleri ve yntemleri art gstermektedir. Bu sularla
mcadelede etkin yntemler izlenmesi byk bir gereklilik olarak ortaya
kmaktadr.
Biliim sularnn giderek artmas ve eitlenmesi ile birlikte bunlarn
yarglamasna ilikin sorunlar da beraberinde gelmektedir. Bnyesinde
olduka teknik ve teferruatl bilgiye sahip olma artn barndran biliim
sular alannda, yarglama srecinin salkl ileyebilmesi bakmndan
Gereke
mahkeme ve savclklarn bu alana ilikin yeterli ve gncel bilgiyi srekli
olarak haiz bulunmalar gerekmektedir.
Biliim sistemleri hakknda bilgi sahibi hukukular tarafndan yarglamann
yaplmas gerektii genel kabul gren bir gr olmakla birlikte bu konuda iki
farkl yntem savunulmaktadr. Buna gre ilk grte, bu sular bakmndan
zel ihtisas mahkemeleri kurulmas gerektii vurgulanrken; ikinci grte ise
zel ihtisas mahkemeleri yerine genel mahkemelerde yaplacak bir i blm
ile sorunun zlebilecei iddia edilmektedir.
17 Nisan 2013 tarih ve 6460 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu ile
Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun ile i durumunun gerekli
kld yerlerde hukuk mahkemelerinin birden fazla dairesinin
oluturulabilecei ve bu dairelerin numaralandrlaca hkm altna
alnmtr. Ayrca ihtisaslamann salanmas amacyla, gelen ilerin

younluu ve nitelii dikkate alnarak, daireler arasndaki i dalm Hkimler
ve Savclar Yksek Kurulunca belirlenebilecektir. Bu Kanun ile birden fazla
dairesi bulunan baz byk adliyelerdeki hukuk mahkemelerine gelen
dosyalar, dava konularna gre tevzi edilerek mahkemelerin uzmanlamas
amalanmaktadr. Bu dzenleme ile biliim hukuku ile alakal davalara
bakmakta olan hukuk mahkemeleri asndan ihtisaslamann n alm
bulunmaktadr. Hukuk mahkemeleri asndan gerekleen bu ihtisaslama
ceza mahkemeleri iin de gerekmektedir.
Biliim sularna ilikin ihtisas mahkemelerinin kurulmas daha nce 2006
ylnda Adalet Bakanl tarafndan biliim sularna ilikin allan bir
taslakta ele alnmtr. Hayata geirilemeyen bu kanun taslanda da biliim
sularn yarglayacak mahkemelerin ihtisaslamasna imkn tanmak zere
bu sular bakmndan ihtisas mahkemeleri kurulmas gerektii ifade
edilmektedir.
Biliim sular yarglamasnn geleneksel ihtisaslama ihtiyacndan daha fazla
zellik arz ettii bilinmektedir. Bu erevede ceza muhakemesinde
mahkemeler aras i blm zmnn yeterli olamayacandan bu alanda
ihtisas mahkemelerinin kurulmas gerekmektedir.
Biliim sular konusunda ihtisas mahkemelerin kurulmasn mmkn

klan kanuni dzenleme tamamlanacaktr.
durumunun gerekli kld yerlerde Hkimler ve Savclar Kurulunun
olumlu gr ile Adalet Bakanlnca, sz konusu kanun ile dzenlenen
biliim sularna ilikin ihtilaflara bakmak zere Biliim htisas
Uygulama admlar Mahkemeleri kurulacaktr.
Bu mahkemelerin yarg evresi Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu
tarafndan belirlenecektir.
Kurulmas ngrlen bu mahkemelerde grev yapan hkim, savc ve
dier yarg personelinin yetkinliinin arttrlmas iin gerekli tedbirler
alnacaktr.

43. Akll Kentler Program Gelitirilmesi
Akll kentlere dnm iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji ve

hedefler tespit edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan
ynetiim modellerinin hayata geirilmesine ynelik politikalar
belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm kapsamndaki
Politika blgelerde akll kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol
haritas oluturulacaktr. CBS ve Kent Bilgi Sistemi (KBS) zmlerinin yerel
ynetimlerde yaygnlamasna ynelik destek verilecektir. Ayrca merkezi
kurumlar ile yerel ynetimlerin rettii kamu verisi kullanlarak akll
uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek salanacaktr.
Akll kent zmlerinin hayata geirilmesi ve yaygnlatrlmas iin ncelikli

olarak bu alanda strateji ve hedefler belirlenecektir. Bu balamda,
belirlenecek strateji akll kent zmlerinde odaklanlacak alanlar,
hedefleri, payda katlm yntemlerini ve zmlerin hayata geirilmesi iin
gerekli olan finansman modelini ortaya koyacaktr.
Aklama Bu balamda, ncelikle akll kent uygulamalar standartlarnn ortaya

konulmas ve bu standartlar gzetilerek eitli Ar-Ge almalar
desteklenecektir. Bunun yan sra, gelitirilen teknolojik rnlerin
ticariletirilmesinde kamu almlarnn etkin bir ekilde kullanlmas ve
yaayan laboratuvar konusunda pilot uygulamalarn yaplmas salanacaktr.
Bu amala, LBANK A..nin yerel ynetimlere salad kaynaklar bata
olmak zere kamu kaynaklaryla akll kent uygulamalar desteklenecektir.
evre ve ehircilik Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Salk Bakanl,

Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Enerji ve Tabii Kaynaklar
Sorumlu ve ibirlii Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl,
yaplacak kurulular ileri Bakanl, LBANK A.., Gelir daresi Bakanl, TBTAK, TSE, TOK,
Afet ve Acil Durum Ynetimi Bakanl, Yerel Ynetimler, niversiteler,
STKlar
Kamu kurumlar ve yerel ynetimler ulam, kentsel hizmetler, KBS ve CBS

standartlarnn belirlenmesi, enerji ve gvenlik alanlarnda akll kent
zmleri kapsamnda deerlendirilecek almalarda bulunmakla birlikte
akll kent alannda btncl politika, strateji ve hedefler belirlenmemitir.
Uygulamaya geirilen eylemlerin izlenmesine ve performans takibine ynelik
Gereke
sre, ara ve ynetiim yaps bulunmamaktadr. Kresel rnekler
incelendiinde, akll kent uygulamalarnn tmleik ve btncl bir ekilde
hayata geirilmesi iin ciddi finansal kaynaklar ile uzun vadeli bir ngrye
ve stratejiye gerek duyulmaktadr.
Dolaysyla, akll kentler konusunda odaklanlacak stratejilerin ve

standartlarn belirlenecei ve yerel ynetimlere akll kent uygulamalar
desteklerinin salanaca kapsaml bir akll kent programnn uygulanmas
gerekmektedir.
Programn kapsam dikkate alnarak bir Program Yrtme Kurulu

oluturulacaktr. Yrtme Kurulu yesi kurumlarn uygulama
admlarndaki sorumluluklar tespit edilecektir.
Oluturulacak strateji aadaki bileenleri ierecektir:
o Trkiye zelinde odaklanlacak akll kent zmleri ve hangi
blgelerde/ehirlerde hangi zmlere odaklanlacann
belirlenmesi
o Uygulamalar baznda temel hedeflerin belirlenmesi (rnek: akll
kavaklarn hangi ehirlerde ve ehirlerde hangi blgelerde
yaygnlatrlaca)
o Payda katlmnn salanmas (rnek: yaayan laboratuvarlar)
o Kentlerin marka deerinin glendirilmesi ve yatrmclar ve
iverenler iin cazibesinin artrlmas amacyla belirli ltleri
karlayan kentleri tanmlamak, akll kent seviyesini belirlemek
ve uygulamalarn izlenebilmesini salamak iin akll kent endeksi
oluturulmas
o Finansman modelinin belirlenmesi ve salanacak fonlardan
Uygulama admlar
yaralanmak iin gerekli olan bavuru srecinin tanmlanmas ve
bavurularn deerlendirme ltlerinin ve salanacak fon
miktarlarnn belirlenmesi
o Finansman destei alan kentlerde, akll kent endeksinde yer
alan performans gstergelerine dayal olarak izleme ve
deerlendirme yaplmas (rnek: fonlarn ilerleme durumuna
gre salanmas)
Akll bina konsepti kapsamnda uygulanan bina otomasyonu, uzaktan

llebilir akll saya, enerji verimlilii yksek stma ve aydnlatma
sistemleri vb. rnlere ynelik standartlar belirlenecektir.
Standartlara uygun rnlerin gelitirilmesi iin TBTAK bnyesinde yeni
bir Ar-Ge destei program oluturulacak ve ilgili kamu kurum ve
kurulular uzmanlarndan oluan bir teknik komite ile desteklenecek
projeler belirlenecek ve izlenecektir.
LBANK A.. tarafndan yerel ynetimlere salanan kaynaklarn akll kent
uygulamalarnda nasl kullanlacana dair usul ve esaslar tespit
edilecektir. Bu kapsamda yerel ynetimler bir program dhilinde
desteklenecektir.

44. Akll Uygulamalarn Desteklenmesi
Akll kentlere dnm iin gerekli tedbirler alnacaktr. Bu amala strateji ve

hedefler tespit edilecek, btnleik alma prensipleri ile gerek duyulan
ynetiim modellerinin hayata geirilmesine ynelik politikalar
belirlenecektir. Metropol blgelerinde ve kentsel dnm kapsamndaki
Politika blgelerde akll kent uygulamalarna ncelik verilecek ve buna ilikin bir yol
haritas oluturulacaktr. CBS ve Kent Bilgi Sistemi (KBS) zmlerinin yerel
ynetimlerde yaygnlamasna ynelik destek verilecektir. Ayrca merkezi
kurumlar ile yerel ynetimlerin rettii kamu verisi kullanlarak akll
uygulamalarn gelitirilmesi iin ar bazl destek salanacaktr.
Bata Meknsal Adres Kayt Sistemi (MAKS) projesi olmak zere, kamu
kurumlar tarafndan hayata geirilen birok proje sonucu retilen kamu
verisi kullanlarak katma deeri yksek hizmetlerin (zellikle mobil
uygulamalar ve corafi hizmetler) gelitirilmesi ve vatandalarn kullanmna
sunulmas salanacaktr. Bu balamda, kamu verisi kullanlarak salk,
Aklama
ulatrma, bina, enerji, afet ve su ynetimi vb. alanlarda zel sektr ve
niversiteler tarafndan gelitirilecek projeler Kalknma Ajanslarnn
belirledii ncelikler dorultusunda ar bazl desteklenecektir. Bylece,
zel sektr ve niversite yaratcl ile kamu verisinin bir araya getirilerek
katma deerli yeniliki zmlerin ortaya konulmas salanacaktr.
Kalknma Bakanl (S), ileri Bakanl, Salk Bakanl, Ulatrma, Denizcilik

Sorumlu ve ibirlii ve Haberleme Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Enerji ve Tabii
yaplacak kurulular Kaynaklar Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl, Afet ve Acil Durum
Ynetimi Bakanl, Kalknma Ajanslar, Yerel Ynetimler
Dnyadaki eilimlere benzer ekilde Trkiye nfusu ve nfus iinde kentlerin

pay artmaktadr. Kentlerdeki hzl nfus art pek ok sorunu da
beraberinde getirmektedir. Ortaya kan bu sorunlar kentlerdeki ekonomik
ve sosyal hayat olumsuz ynde etkiledii gibi kent sakinlerinin yaam
kalitesini drmekte ve kentlerin marka ve rekabet gcn azaltmaktadr.
Gnmzde kentlerin yaadklar sorunlar zmeyi ve kentlerde
yaayanlarn yaam kalitesini artrmay amalayan BT destekli yeniliki
zmler nem kazanmaktadr. Bu zmler dnyadaki pek ok ehirde hzla
Gereke uygulamaya geirilmektedir. rnein, salk, ulatrma, binalar, enerji ile afet
ve su ynetimi bata olmak zere kentlerde ortaya kan problemlerin
giderilmesi amacyla ortaya konulan bu hizmetler sayesinde kent sakinleri
ulam sresinin azalmas, acil durum hizmetlerinin iyilemesi ve elektrik
kesintilerinin azalmas gibi avantajlardan yararlanabilmektedir. Bu sayede,
bir yandan zaman, enerji ve su maliyetlerinde nemli boyutta tasarruf elde
edilirken bir yandan da kentlerde yaayan vatandalarn yaam kalitesinde
iyileme salanmaktadr. Bunun yan sra, bu zmlerin, kentlerin marka
deerini artrmadaki nemi giderek artmaktadr. Dier taraftan, bu

zmlerin hayata geirilmesinde kamu kurum ve kurulular tarafndan
retilen veriler kritik bir konuma sahiptir. rnein, merkezi ve yerel
ynetimler tarafndan retilen trafik, yol yapm/bakm ve kaza verileri ile
toplu tama bilgilerinin paylalmasyla, yolculuk zamanlamas ile rota ve
ulam modu seimi konularnda daha etkili kararlar alnmasn ve mevcut
altyap ve aralarn daha verimli kullanlmasn salayacak zmlerin
gelitirilmesi mmkn olabilecektir. Bu nedenle, kamu verileri zerine
tasarlanacak akll zmlerin yeniliki yerel aktrler tarafndan kamu
desteiyle hayata geirilecei ve bu zmlerin lke genelinde paylamn
salayacak kapsaml bir almaya ihtiya duyulmaktadr.
Kalknma Ajanslar tarafndan kent dzeyinde gelitirilecek akll

uygulamalara ilikin ncelikli alanlar ile gerekli finansman belirlenecektir.
zel sektr firmalar ve niversiteler tarafndan gelitirilecek
uygulamalarn finansmanna ynelik olarak Kalknma Ajanslar tarafndan
destek program uygulanacaktr.
Uygulama admlar Gelitirilecek uygulamalarn blgeler aras paylamna imkn salayacak
ak bir platform oluturulacaktr.
Kalknma Ajanslarnca blgelerinde katlmc ynetiim ve akll
uygulamalar konusunda farkndaln artrlmas ve bunlarn
yaygnlatrlmasna ynelik aratrma, eitim, altay, sempozyum,
konferans, yurt d teknik alma ziyaretleri vb. dzenlenecektir.
45. Yaayan Laboratuvarlar Program Gelitirilmesi
Yksek teknoloji rnlerinin gelitirilmesinde ve ticariletirilmesinde yaayan

Politika laboratuvarlar yaklam benimsenecektir. Bu kapsamda, Vatandalarn
yenilikilik srecinin iine ekildii ortamlar hayata geirilecektir.
Program kapsamnda vatandalarn yenilik srecine katlarak, gelitirilen

rnlerin ticariletirilmesini hzlandran yaayan laboratuvar konseptinin
tanm, ilkeleri ve farkl laboratuvarlar arasnda koordinasyonun salanmas
Aklama yntemleri belirlenecektir. Ayrca, bu ilkeler erevesinde, lkemizde
uygulanacak olan akll kent pilot almalar bata olmak zere, kentlerin
deiik blgelerinde yaayan laboratuvar pilot uygulamalar hayata
geirilecektir.
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Gelir daresi

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, TBTAK, Kalknma Ajanslar, Yerel Ynetimler, niversiteler,
yaplacak kurulular
STKlar
Gereke Yaayan laboratuvar uygulamalar kentlerde yaayan vatandalarn

ihtiyalarnn ortaya konulmas, ihtiyalara uygun rn tasarlanmas ve

gelitirilmesi ile gelitirilen rnlerin gerek hayatta test edilmesine imkn
salayan oluumlardr. Bu sayede, vatandalarn rnlerin gelitirilmesi
aamasnda yenilik srecine dhil olmas ve rnlerin daha hzl bir ekilde
ticariletirilmesi salanmaktadr. Akll kent uygulamalarnn hayata
geirilmesinde nemli bir rol olan yaayan laboratuvar uygulamalar Paris,
Amsterdam, Malaga gibi Avrupann belli bal kentlerinde yaygn olarak
bulunmaktadr. Bununla birlikte, son yllarda yaayan laboratuvar konsepti
Avrupa snrlarn am ve her ktada yaayan laboratuvar uygulamalar
hayata geirilmeye balanmtr. Bunun yan sra, yaayan laboratuvarlar
alannda bilgi ve tecrbe paylam ile en iyi uygulamalarn belirlenmesi ve
bu uygulamalarn tantlmas amacyla 2006 ylnda ENoLL kurulmutur.
lkemizden Eskiehir-Tepeba ve stanbul-Baakehir belediyeleri ENoLL
ana yedir.
Yaayan laboratuvar uygulamalar, lkemizde kentlerin ihtiyalarna uygun
ve doru bir ekilde tasarlanm akll kent uygulamalarnn hayata
geirilmesinde ve bu uygulamalarn ticariletirilmesinde nemli frsatlar
sunmaktadr. Bununla birlikte, yaayan laboratuvar konusunda yeterince
bilgi ve tecrbe birikimi bulunmamaktadr. Bu balamda, ncelikle, yaayan
laboratuvar uygulamas tanmna, ideal bir yaayan laboratuvar kurulumu
iin gerekli artlarn belirlenmesine, buna ilikin gerekli etdn yaplmasna
ve yaayan laboratuvarlar arasnda gerekli koordinasyon mekanizmasnn
oluturulmasna ihtiya bulunmaktadr.
Kavramsal erevenin oluturulmas ncesinde ilgili paydalar

belirlenecektir.
Mevcut Ar-Ge ve yenilikilik destekleri yaayan laboratuvar uygulamalar
erevesinde gzden geirilecektir.
Yaayan laboratuvar uygulamalarna ilikin olarak gerekli
tanmlamalarn, uygulamalarn hayata geirilmesinde gzetilecek
ilkelerin ve yaayan laboratuvarlarn koordinasyonuna ynelik en iyi
uygulamalarn tartlaca kavramsal ereve belgesi oluturulacaktr.
Oluturulacak belge dorultusunda salanacak Ar-Ge ve yenilik
Uygulama admlar destekleri konusunda gerekli mevzuat deiiklikleri yaplacak ve yaayan
laboratuvar uygulamalar konusunda ilgili kesimlerin farkndalklar
artrlacaktr.
Akll Kentler Program ile egdm salanacak ve bata sz konusu
program kapsamnda uygulanacak olan pilot almalar olmak zere
belirli kentsel blgelerde (rnek: niversite kampsleri) pilot
uygulamalar yaplacaktr.
Pilot almalar sonucunda elde edilecek geri bildirimler dorultusunda
gerekli dzenlemeler yaplacak ve potansiyel ieren blgelerde yaayan
laboratuvarlarn hayata geirilmesi iin yol haritas oluturulacaktr.

46. e-Salk Kaytlarnn Entegrasyonunun Salanmas
Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve mahremiyet ilkeleri

erevesinde paylalmas salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren
birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz olarak sisteme girmesi ve
Politika oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere mahremiyet ilkeleri
erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri
uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek ve salk alannda
etkin birlikte alabilirlik ve uluslararas standartlara uyum temin edilecektir.
Elektronik salk kaytlarnn salk birimleri tarafndan detayl olarak

oluturulmas ve oluturulan bilginin hastann kendisi dhil olmak zere
mahremiyet ilkeleri erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Bu
balamda, elektronik salk kaytlarnn ve gerekletirilen tedavi ile ilgili
Aklama
sigorta bildirimlerinin sisteme girileri ortak bir uygulama zerinden
gerekletirilecektir. Bu ortak kayt girii sonucunda salk ve sigorta
alanndaki sistemler arasndaki entegrasyon ve elektronik salk kaytlar
detayl bir ekilde toplanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Salk Bakanl (S), SGK, Salk Kurulular
yaplacak kurulular
Salk alannda hayata geirilen bilgi sistemlerinde elektronik salk kaytlar,

kaynak ynetimi, hastane randevu sistemi, envanter ynetimi ve
koordinasyon konularna odaklanlm ve temelde kamunun bu alandaki
altyap eksiklikleri giderilmitir. Bununla birlikte, salk hizmeti veren
kurulularn Salk Bakanl ve SGK sistemlerine ayr ayr giri yapmalar
nedeniyle, demeyle ilgili MEDULA sistemine girilerin eksiksiz yapld,
Salk Bakanlnn ihtiyac olan salk kaytlarnn ise sisteme girilmedii
grlmektedir. Bu durum, salk sistemi iin kritik neme sahip olan salk
Gereke
verilerinin toplanamamasna veya toplanan salk verilerinin SGK verileri ile
tutarsz olmasna neden olmaktadr. Bunlara ek olarak, oluturulan salk
kaytlarnn gerek kurumlar arasnda gerekse vatandalarla paylam
konusunda da ilerleme kaydedilememitir. Bu nedenle, salk kaytlarnn
eksiksiz bir ekilde toplanmasn salayacak ve toplanan verilerin ilgili
kesimlerle mahremiyet ilkeleri erevesinde paylamn salayacak bir
mekanizmann gelitirilmesi ve bu balamda teknik ve hukuki altyapnn
oluturulmasna ihtiya bulunmaktadr.
Kiisel salk verilerinin paylamn, gizliliini ve gvenliini salayan

Uygulama admlar
Elektronik salk kaytlarnn, sigorta bildirimleri ile birlikte salk
kurulular tarafndan ortak merkezi sisteme giriini salayacak

Bireylerin kendi salk kaytlarna ulamasn, dzenleme yapmasn ve

salk alanlarnn yetki aldklar hastalarnn salk kaytlarna eriimini
salayacak elektronik salk kaytlar portal kurulacaktr.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri ile e-reete sistemleri tarafndan
toplanan verilerin (radyoloji, patoloji, laboratuvar verileri gibi) hastalarn
elektronik salk kaytlarna entegre edilmesi salanacaktr.
47. e-Salk Standardizasyonu ve Akreditasyonunun Gerekletirilmesi
Salk verilerinin etkin ekilde kullanlmas ve mahremiyet ilkeleri

erevesinde paylalmas salanacaktr. Bu kapsamda, salk hizmeti veren
birimlerin elektronik salk kaytlarn eksiksiz olarak sisteme girmesi ve
Politika oluturulan kaytlarn hastann kendisi dhil olmak zere mahremiyet ilkeleri
erevesinde ilgili taraflarla paylam salanacaktr. Ayrca e-salk hizmetleri
uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlar belirlenecek ve salk alannda
etkin birlikte alabilirlik ve uluslararas standartlara uyum temin edilecektir.
e-Salk hizmetleri uygulamalar ve cihazlarna ilikin standartlarn

belirlenmesi, birlikte alabilirliin ve standartlara uyumun salanmas iin
Aklama veri modeli, veri paylam modeli, arayz ve gvenlik standartlar, verilerin
gizlilii, uygulamalarn ve cihazlarn akreditasyonu gibi almalar uluslararas
standartlara uygun olarak yaplacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular TSE, TRKAK
BTin en youn kullanld alanlarn banda salk gelmektedir. Bununla

birlikte, lkemizde salk biliimi hzla gelimi ve hastane bilgi ynetim
sistemleri (HBYS) reten ok sayda firma faaliyet gstermeye balamtr. Bu
durum, rekabet asndan nemli kazanmlar salamakla birlikte,
standardizasyon ve youn veri al verii gerektiren salk alannda nemli
problemlere neden olmaktadr. Ayrca, ilerleyen dnemlerde, zellikle
uzaktan salk ve bakm alannda kullanlabilecek M2M iletiim kurabilen
Gereke mobil cihazlar HBYS ile entegre ekilde alacaktr. Bu cihazlarn uluslararas
standartlarda veri retmesi ve iletmesi iin standardizasyon ve akreditasyon
ihtiyac ortaya kacaktr.
Yukardaki hususlara ek olarak standardizasyonun salanmasna ynelik
dzenleme yaplmas buna ilikin akreditasyon sisteminin iletilmesi
gerekmektedir. Bu almalarn uluslararas standartlara uygun olarak
yaplmas gerekmektedir.

lgili paydalarn katlmyla uluslararas standartlar gzetilerek e-salk
alannda kullanlan HBYS benzeri uygulamalarda kullanlan verilere ve
Uygulama admlar cihazlara ilikin standartlar oluturulacaktr.
Standartlara uygun rnlerin akreditasyonuna ilikin altyap almalar
yaplacaktr.
48. Entegre Bakm Hizmetlerinin Yaygnlatrlmas
BTin salk alannda kullanm imknlar artrlacaktr. Vatandalarn hayat

kalitesinin artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve bakm
uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr. Bu balamda, salk ve bakm
Politika hizmetlerinin birlikte sunulduu entegre bakm hizmetlerinin
yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan hizmetlerin nitelii, kapsam
ve sunum biimi ile bu hizmetlere ilikin cretlendirme mekanizmas yeniden
tasarlanacaktr.
Vatandalarn hayat kalitesinin artrlmasnda BT destekli uzaktan salk ve

bakm uygulamalarnn kullanlmas salanacaktr. Bu balamda, salk ve
bakm (sosyal bakm ve z bakm) hizmetlerinin birlikte sunulduu entegre
Aklama
bakm hizmetlerinin yaygnlatrlmas amacyla vatandalara sunulan
hizmetlerin nitelii, kapsam ve sunum biimi ile bu hizmetlere ilikin geri
deme mekanizmas gzden geirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Salk Bakanl (S), Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, SGK, Yerel Ynetimler,
Trkiyede 2013 ubat ay itibaryla evde bakm hizmetinden yararlanan

kiilerin says 400 bini gemitir. Ayrca, 2012 yl iinde evde bakm
hizmetleri iin yaplan deme miktar 2,9 milyar TLye ulamtr. Bunlara ek
olarak Trkiyede 10 milyondan fazla hipertansiyon ve diyabet hastas ve 5
milyondan fazla 65 ya st nfus ve nfusun yaklak yzde 2-3nn
fiziksel engelli olduu dnldnde bu kesimler iin zmler sunan BT
destekli uzaktan salk ve bakm hizmetlerinin, bu kesimlerin yaam kalitesini
artrma ve salk harcamalarn azaltlma potansiyeli yksektir.
Gereke
Uzaktan salk hizmetleri kapsamnda teletp sistemleri nemli frsatlar
sunmaktadr. AB rnei incelendiinde Birlik lkelerinin pek ounda teletp
uygulamalar zerinde pilot almalar yrtlmektedir. Yrtlen bu
almalar arlkl olarak aadaki alanlara odaklanmtr:
Kronik hastalkl bireylerin uzaktan takibi,

Salk hizmetlerine nfus younluunun dk olduu uzak
blgelerden eriim,

Salk ve sosyal hizmet sunan kurumlar arasnda hasta bilgisinin
paylam ve sunulan hizmetlerin egdmnn salanmas,
Yksek salk maliyeti tayan vakalarda uzaktan salk hizmetlerinin

sunulmas.
Trkiyede ise Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Plan (2006-2010) erevesinde
belirtilen teletp sistemlerinin gelitirilmesi tamamlanm olmakla birlikte,
iletmesinde yaanan problemler zellikle teletp sistemlerinin kullanm
sonucunda verilecek olan kararlarn sorumluluunun kime ait olacann
belirsizlii dolaysyla gnmzde kullanmda deildir. Ayrca, uzaktan tan,
salk denetimi, uzaktan doktor eriimi, uzaktan bakm gibi yurtdnda
yaygn kullanm rnekleri grlen daha yeniliki alanlar, Trkiyede halen
pilot veya yeni uygulama aamasndadr. Bu hizmetlerin salanmasnda
zaman kstlamas bulunmamasndan dolay, salk personelinin mevcut
alma saatleri ve nitelii bu hizmetlerin sunumunu engellemektedir.
Entegre bakm hizmetleri, salk ve bakm hizmetlerinin kalitesini artrma ve
bu hizmetlerin finansman olarak daha srdrlebilir bir ekilde verilmesini
salama konusunda nemli frsatlar barndrmaktadr. Ayrca, bu konu
kapsamnda yeni hizmetlerin ve yntemlerin ortaya konulmasyla, uzaktan
salk ve bakm alanndaki aktrler, deer zincirleri ve geri deme
planlarnda birok yeniliin ortaya kaca dnlmektedir. Bu balamda,
ihtiyalar dorultusunda BT destekli uzaktan salk ve bakm hizmetlerinin
belirlenmesi ve bu uygulamalarn hayata geirilmesi nndeki engellerin
giderilmesine ynelik kapsaml bir alma yaplmas gerekmektedir.
Entegre bakm hizmetleri konusunda ihtiyalar ve gelime alanlar

belirlenecek; bu alanda kurumsal grev tanmlar netletirilecektir.
Ortaya konulan ihtiya ve gelime alanlarna uygun zmler e-Salk
Standardizasyonu ve Akreditasyonu eylemi kapsamnda tanmlanacak
standartlara uygun olarak belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri kapsamnda kullanlacak cihazlarn
temin modeli (toplu alm, vatandan temin etmesi vb.) belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri alannda hizmet verecek salk
Uygulama admlar alanlarnn rol ve sorumluluklar belirlenecek ve bu kapsamda uzaktan
salk ve bakm hizmetleri uygulamalar sonucunda verilen kararlarn
hukuki sorumluluuna ilikin mevzuat dzenlemesi yaplacaktr.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri uzmanlk merkezlerinde istihdam

edilecek nitelikli insan kaynann salanmasna ynelik yaklam
belirlenecektir.
Uzaktan salk ve bakm hizmetleri alannda eitimler salk alanlarna
sunulacak ve meslek liselerinde ve niversitelerde bu alanlarda
mfredat oluturulacaktr.

49. Yeil Biliim Program Gelitirilmesi
Enerji verimliliinin artrlmas ve evrenin korunmasnda BTin etkin bir ara

olarak kullanlmas salanacaktr. Bu kapsamda, BT sektr ve dier
sektrlerin evreye olumsuz etkilerinin azaltlmasnda yeil biliim
uygulamalarna arlk verilecektir. Kamu kurumlarnda yeil biliim
Politika
kullanmnn artrlmas salanacaktr. Toplumun tm kesimlerinde yeil
biliim farkndal oluturulacak, zel sektr bu konudaki giriimler iin
tevik mekanizmalaryla desteklenecek ve yeil biliim konusunda nitelikli
insan kaynann yetitirilmesi salanacaktr.
Farkl sektrler iin yeil biliim alanndaki stratejiler belirlenecek, hedefler

ortaya konulacak ve bu hedeflere uygun olarak baz yeil biliim uygulamalar
hayata geirilecektir. Bu program kapsamnda kamu ve zel sektrde yeil
Aklama
tedarik tevik edilecek, kamu binalarnda enerji verimlilii artrlacak ve yeil
veri merkezleri kurulacak, akll retim sistemleri tevik edilecek, toplumda
yeil biliim alannda farkndalk artrc tedbirler alnacaktr.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Gelir daresi

Sorumlu ve ibirlii Bakanl, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve
yaplacak kurulular Haberleme Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Kamu hale Kurumu,
YK, Yerel Ynetimler, STKlar
klim deiikliiyle mcadele ve srdrlebilir kalknmann salanmas

konular ile bunlarn gerekletirilmesine ynelik ortaya kan yeil byme
paradigmasyla beraber, BT destekli akll uygulamalar ve yeil biliim
konular da bilgi toplumu politikalarnn ncelikleri arasnda yer almtr.
Gerek BT rnlerinin kullanm sonucu oluan evreye olan olumsuz
etkilerinin azaltlmas gerekse BTi kullanarak dier sektrlerin evreye olan
olumsuz etkilerinin azaltlmasnda akll zmlerden faydalanlmas konular
bu nceliklerin erevesini oluturmaktadr. Bundan dolay, yeil biliim
kavram daha az karbondioksit emisyonu ortaya karan biliim zmleri ile
imalat, ulatrma, inaat gibi dier sektrlerdeki emisyonun azaltlmasnda
Gereke
kullanlan zmlerin btn iin kullanlmaktadr.
Trkiyenin enerjide da bamll ve enerjideki d ticaret a gz nnde
bulundurulduunda, yeil biliimin lkemiz iin nemi daha da artmaktadr.
Bu kapsamda, BTin enerji verimlilii konusundaki potansiyeli daha iyi
anlalmakta ve bu konuya ilikin politika dzeyindeki almalarn saysnn
artt gzlenmektedir. Ancak, yeil biliim konusunun kapsam dikkate
alndnda, bu konu, gerek BT sektr gerekse yeil biliimin enerji
verimlilii alannda nemli derecede katk sunabilecei dier sektrlere
ilikin politika dokmanlarnda yeterince irdelenmemektedir. Bu balamda,
sektrel politika belgelerinin yeil biliim bak asyla yeniden gzden

geirilmesi ve bu belgelere yeil biliim konusunda strateji, hedef ve
uygulamalarn konulmas gerekmektedir. Ayrca, bu kapsamda yaplacak
uygulama almalarnn sonularnn ilgili taraflarla paylalmas, konunun
geni kesimler tarafndan daha iyi anlalmas asndan faydal olacaktr. Bu
amala, yeil biliim alannda strateji ve uygulama dzeyinde geni katlml
ve kapsaml bir program oluturulmasna ihtiya bulunmaktadr.
Programn kapsam dikkate alnarak bir Program Yrtme Kurulu

oluturulacaktr. Yrtme Kurulu yesi kurumlarn uygulama
admlarndaki sorumluluklar tespit edilecektir.
Yeil biliim alannda hedef ve eylemler oluturulacak, dier alanlardaki
politika, strateji ve eylem planna ilikin almalara yeil biliim
konusunun nfuz etmesi salanacaktr.
Bu program kapsamnda; sanayi, ulam, enerji, binalar, evre gibi

alanlarda oluturulacak olan politika ve strateji belgelerinin yeil biliim
ile ilgili hedefleri ve eylemleri iermesi ve mevcut belgelerin belirlenen
hedefler dorultusunda gncellenmesi salanacaktr.
Uygulama admlar
Kamu kurum ve kurulularnn yeil biliim rnlerini tedarik etmelerini
tevik etmek zere kamu ihale mevzuatnda dzenleme yaplacaktr.
Vatandalara ve iletmelere rnek olmas asndan kamu binalarnda
enerji verimliliinin salanmas ve kamuda yeil veri merkezleri
kurulacaktr.
Yeil biliim alannda nitelikli insan kayna yetitirilmesi iin mfredat
deiiklii ile ilgili almalar yaplacaktr.
Yrtlecek uygulamalar sonucunda elde edilen sonular ilgili kesimlerle
paylalacaktr.
50. Kamuda Byk Veri Pilot Uygulamas Gerekletirilmesi
Byk verinin ekonomik deere dnmesi salanacaktr. Bu amala sosyal

Politika gvenlik, salk, vergi, gvenlik gibi alanlar bata olmak zere kamuda byk
veri uygulamalar gelitirilecektir.
Kamu kurum ve kurulular tarafndan byk veri alannda pilot uygulamalar

hayata geirilecektir. Kamu verisi kullanlarak sosyal gvenlik alannda byk
Aklama
veri pilot uygulamasnn gelitirilmesi ve baar rneklerinin oluturulmas bu
teknolojilerin Trkiyede yaygnlatrlmasna nclk edecektir.
Sorumlu ve ibirlii
SGK (S), Salk Bakanl, TBTAK
yaplacak kurulular

Trkiyede byk veri alannda almalara balanmakla beraber, gerek
anlamda byk veri uygulama rnekleri snrldr. Trkiyedeki haberleme,
perakende, bankaclk gibi mteri bilgisinin ve mteri davranlarnn
yakndan takip edildii alanlarda faaliyet gsteren byk zel irketler,
mterileri ile ilgili toplam olduklar byk hacimdeki verileri kullanarak
mteri davranlarn tahmin etme, mterilerine sunulan hizmetlerin
kalitesini artrma, mteri memnuniyetini ve balln artrma, karar alma
mekanizmalarna yardmc olacak ngrler retme, rn tasarmlarn
mteri beklentilerine gre ekillendirme, rn fiyatlandrmasn optimize
etme, detayl mteri segmentasyonu yapma ve rnlerini sunduklar
kanallarn verimliliini artrma gibi alanlarda veri madencilii almalar
yapmaktadr.
Byk veri uygulamalar, zel sektrn yan sra youn miktarda veri reten
kamu kurum ve kurulular iin de nemli potansiyel barndrmaktadr. Bu
uygulamalar sayesinde, retilen veriler kullanlarak detayl, kapsaml ve anlk
analizlerin yaplmas mmkn olmaktadr.
Kamu verisi kullanlarak gelitirilebilecek byk veri uygulamalarna ilikin
rnekler yle sralanabilir:
Salk ve sigortaclk verileri kullanlarak salk alannda harcamalarn
Gereke azaltlmas ve salk hizmetlerinin kalitesinin artrlmas
Vergi kaaklarnn nlenmesi amacyla yaplan vergi beyanlarnn
doruluunun otomatik olarak incelenmesi ve yanl/hatal
beyanlarn belirlenmesi
nternet zerinden toplanan veriler ve kamudaki dier verilerin
entegrasyonu sonucunda bilgi gvenlii risklerinin daha iyi bir
ekilde analiz edilmesi
Gvenlik kameralar, kiisel konum bilgisi salayan cep telefonu,
sensr, vb. aralarla toplanan verilere dayal gvenlik
uygulamalarnn gelitirilmesi
SGK, toplam olduu byk miktardaki yaplandrlm ve yaplandrlmam
veriler zerinde eitli analizler yaparak verimlilii artrmak, kayp-kaak
oranlarn drmek ve hizmet kalitesini ykseltmek iin byk veri
konusunda almalara balamtr.
Byk veri uygulamalarnn kamu kurum ve kurulularna salayaca
faydann daha iyi anlalabilmesi ve bu uygulamalarn lkemizde
yaygnlamas aamasnda ihtiya duyulacak bilgi, tecrbe ve verinin
salanmas amacyla, iinde kamu kurum ve kurulularnn yer ald bir pilot
almann yaplmasna ihtiya duyulmaktadr.
Sosyal gvenlik alannda byk veri uygulamalar belirlenecektir.

Uygulama admlar
Byk veri uygulama alanlar ile ilgili fayda ve maliyet analizleri

yaplacaktr.
Fayda ve maliyet analizine gre ncelikli alanlar ve gereksinimler

belirlenecektir.
Byk verinin kamudaki kullanm alanlar hakknda ilgili kamu
alanlarnn eitilmesi ve byk veri alanndaki bilin artrlacaktr.
51. Kltrel ve Bilimsel Nitelikte Saysal Bilgiye Ak Eriimin Salanmas
BT vastasyla kltrel miras niteliinde eserlere ve bilimsel bilgiye eriim

imknlar artrlacaktr. Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde
srdrlen ve planlanan saysallatrma almalarnda koordinasyon
mekanizmas ve standardizasyon sreci ortaya konacak, sz konusu bilgi
Politika
merkezlerinde bulunan kltrel varlklarn ve eserlerin dijitalletirilmesine
ynelik almalar yrtlecek ve bunlara farkl ortamlardan kolay eriimi
mmkn klacak aralar hayata geirilecektir. Ayrca, bilimsel nitelikteki
bilginin ak bir ekilde sunumu iin ulusal politikalar gelitirilecektir.
Ktphane, ariv ve mze gibi bilgi merkezlerinde srdrlen ve planlanan

saysallatrma almalarnda koordinasyonu salayacak, standartlar
belirleyecek ve bu standartlara uyumu denetleyecek mekanizmann
oluturulmas, mze ve ktphanelerde bulunan kltrel varlklarn ve
eserlerin dijitalletirilmesinin belirlenen standartlar erevesinde
Aklama
gerekletirilmesi ve vatandalarn mlkiyetinde bulunan kltrel mirasn
dijitalletirilmesinin tevik edilmesi salanacaktr. Hzla gelien cihaz
teknolojilerinden dolay vatandalarn farkl cihazlardan ktphane ve
mzelerdeki dijital eserlere ve ierie eriiminin ve ierik
zenginletirilmesine katlmnn salanmas incelenecektir.
Sorumlu ve ibirlii Kltr ve Turizm Bakanl (S), Babakanlk, YK, TBTAK, TSE, niversiteler,
yaplacak kurulular Yerel Ynetimler, STKlar
Trkiyede son yllarda ktphanelerin ve mzelerin sunduklar hizmetlerde

BTin yaygn olarak kullanlmas ile ilgili almalar yrtlmtr. Trkiyede
saysal ktphaneler ve sanal mzeler alannda yaplan yatrmlar toplumun
byk bir kesimi tarafndan kullanlmamaktadr.
Mekn olarak ktphanelerin nemi azalmakla beraber saysal
Gereke ktphanelerin nemi artmaktadr. Trkiyede saysal ktphaneler alannda
yaplan almalar, aratrmaclarn haricinde toplumun tm kesimlerini
kapsayacak ekilde geniletilmemi ve saysal ierik (e-kitap, video, mzik,
vb.) olarak ktphaneler eksik kalmtr.
Trkiyede pek ok kamu kuruluu mevcut eserleri saysallatrma almas
yrtmekle beraber bu almalar arasnda ortak standartlar belirlenmemi

ve koordinasyon salanamamtr.
Bunun yan sra, aratrmaclarn bilimsel nitelikte bilgiye eriim
mekanizmalar konusunda derin tartmalar devam etmektedir. Bir tarafta,
makaleler, kitaplar, aratrmalar gibi bilimsel bilginin cretli ve snrl eriimle
sunulduu platformlarn daha nitelikli bilimsel bilgi retiminin srdrlebilir
bir yap ierisinde gerekletiini savunan gr yer alrken, dier tarafta
bilimsel faaliyetlerin yllar boyu devam eden bir srecin paras olduu ve
her bir bilimsel faaliyetin nceki almalarn zerine ina edilerek
gerekletiinden yola klarak, bilimsel nitelikteki tamamlanm almalara
internet zerinden herhangi bir yasal ve teknik engel olmadan ve cretsiz
eriilebilmesi gerektii gr n plana kmaktadr.
Her geen gn artan internet kullanm, kullanclara sunulan saysal ierik
hacmini hzla artrmaktadr. Kullanclar zamanlarnn byk blmn
internet ve mobil cihazlarn kullanarak geirmektedir. ABDde 2008 ylndan
2012 ylna kadar geen srede kullanclarn fiziksel ortamda gazete ve dergi
okumak, radyo dinlemek ve TV seyretmek iin harcadklar zamanda d
gzlemlenirken yine ayn dnem iinde internette ve mobil cihazlar
kullanarak geirdikleri zaman hzl bir art gstermitir. rnein, 2008
ylnda video izlemek iin harcanan zamann yalnzca yzde 12si internete
ayrlrken (TV: yzde 71), bu oran 2012 ylnda yzde 31 olarak (TV: yzde 52)
gereklemitir. Bunun yan sra, kullanclarn dijital ierik harcamalar ve
harcama yapan kullanc saysnda da nemli artlar yaanmaktadr. rnein,
2008 ylnda vatandalarn yzde 10unun internet zerinden nitelikli video
eriim yelii bulunurken, bu oran 2012 ylnda yzde 28e ulamtr.
Ayrca, bilimsel ve kltrel nitelikte olan saysal ve saysallatrlm bilginin
kullanclarn kullanmna almas nem arz etmektedir. Bu balamda,
Avustralyada Trove adnda Avustralya ve Avustralyallar hakknda bilgi
bulmay salayan bir ulusal arama motoru devreye alnmtr.
Bunlara ek olarak, internetin ve arama motorlar kullanmnn yaygnlamas
sonucu bireyler kaynaklar bulmada daha fazla seenekle kar karya
kalmaktadr. Gnmzde ktphaneler bilgi araynda genellikle bavurulan
ilk kaynak zelliklerini hzla kaybetmektedir. Bundan dolay, ktphanelerin
kullanclarn dikkatini ekmek iin kaynaklara ve bilgilere annda ve farkl
cihazlardan kesintisiz eriim imknlarn salamalar gerekmektedir.
Dolaysyla, kullanclarn kltrel ve bilimsel nitelikte saysal ve nitelikli
bilgiye eriim imknlarn artracak bir dizi almann yaplmasna ihtiya
bulunmaktadr.
Saysallatrma standartlarnn belirlenmesinde kamu kurumlar arasnda

ibirliinin salanmas iin gerekli olan koordinasyonu salayacak ve
Uygulama admlar
farkl kesimlerin standartlar konusunda grlerini deerlendirecek
mekanizma oluturulacaktr.

Saysallatrlacak her bir eser tr iin standartlar belirlenecektir.
Saysallatrlacak kltr varlklarnn kapsam belirlenecek ve bu kapsam

ve belirlenen standartlar dorultusunda saysallatrma almalar
yrtlecektir.
Saysallatrlan eserlere merkezi eriimi salayacak donanm ve yazlm
altyaps kurulacak ve ortak katalog oluturulacaktr.
Kltrel ve bilimsel nitelikte saysal yerli ierik sunulan bir arama motoru
gelitirilecektir.
Bilimsel nitelikte olan aratrma ve makalelerin ak bir ekilde sunumu
iin ulusal ve kurumsal dzeyde ak eriim politikalar gelitirilecektir.
Vatandalarn saysal ierie eriimini salayacak ve eriilen ieriin
zenginletirilmesine olanak verecek sistemler kurulacaktr.
Ktphane ve mze dndaki bilgi kaynaklar, ierik ve hizmetler
ktphane ve mze iindeki kaynaklarla btnletirilecektir.
Kullanclar tarafndan yaratlan ierik ktphanelerdeki ve mzelerdeki
standart ierikle birletirilecektir.
Gelitirilen uygulamalar ile ilgili toplumu bilgilendirici ve kullanm
zendirici tantm kampanyalar yrtlecektir.

52. e- Ticaret Mevzuatnn Gelitirilmesi
e-Ticaretin ileyiini dorudan veya dolayl olarak ilgilendiren mevzuat

dzenlemeleri sonulandrlacak ve uygulamaya konacaktr. Bu kapsamda,
Politika
Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun Tasarsnn yasalamas
sonrasnda ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir.
lkemizde, e-ticaretin daha gvenli bir zeminde yaplmas ve bu konudaki

yasal eksikliklerin giderilmesi adna, Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi
Hakknda Kanun Tasarsnn yasalamas sonrasnda vergilendirme, tketici
Aklama
haklar, kiisel bilgilerin gizlilii, fikri mlkiyet, gvenli deme sistemleri ve
benzeri alanlarda, e-ticaret ortamnn geliimini destekleyecek ikincil
dzenlemeler yaplacak ve gerekli tedbirler alnacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), Adalet Bakanl, Kalknma Bakanl, STKlar
yaplacak kurulular
Trkiyede e-ticaretin yaygnlamasnn nndeki en nemli engellerden biri,

bu alandaki yasal dzenlemelerin yetersizliidir. e-Ticaret alannda baarl ve
gelimi lkelerin tmnde, e-ticareti dzenleyen ana kanunlar yrrle
sokulmu durumda olup, bu alandaki belirsizlikler byk lde giderilmitir.
rnein ABD, OECDnin e-ticaretle ilgili ilkelerini benimseyerek e-ticaretin
geliimini artrmak iin zaman iinde gerekli tm dzenlemeleri
gerekletirmitir. ABDde internette tketici bilgilerinin gizliliinin ve genel
tketici haklarnn korunmas, gvenli demenin salanmas, internette
yaplan reklam faaliyetleri ve e-posta gnderiminin dzenlenmesi, elektronik
imza ve kaytlar ile vergilendirme konular belirli kurumlarca dzenlenmekte
ve denetlenmektedir.
Trkiye'nin ABye katlm mzakereleri srecinde, AB tarafndan e-ticareti
Gereke dzenleyen direktiflere uyum salanmas amac ile "Elektronik Ticaretin
Dzenlenmesi Hakknda Kanun Tasarsnn hazrlanmas ihtiyac ortaya
kmtr. Bu kanun ile ticari iletiimin, elektronik iletiim aralaryla yaplan
szlemelerin ve e-ticarete ilikin bilgi verme ykmllkleri ile uygulanacak
yaptrmlarn dzenlenmesi amalanmaktadr. Aralk 2010da Adalet
Bakanl koordinasyonunda hazrlanan Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi
Hakknda Kanun Tasars Bakanlar Kurulu tarafndan TBMMye sunulmutur.
Ancak Tasars kadk hale geldiinden Ekim 2011de tekrar Meclise
gnderilmitir. Aralk 2013 itibaryla Tasar, TBMM Genel Kurulu gndeminde
yer almaktadr. Tasarnn kanunlamasnn ardndan, gelimi lke
rneklerine benzer ekilde Trkiyede de e-ticareti ilgilendiren alanlarda
ikincil dzenlemelere ve rnek tekil edecek rehber ve klavuzlara ihtiya
vardr.

Bu erevede, Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun
Tasarsnn yasalamas ve sonrasnda ikincil dzenlemeler ile rehber ve
klavuzlarn hayata geirilmesi gerekmektedir.
Gmrk ve Ticaret Bakanl koordinasyonunda, e-ticaretin nndeki

yasal engelleri tespit edecek buna ynelik tedbirleri belirleyecek bir
alma grubu kurulacaktr.
e-Ticarete ilikin mevzuat altyaps, sz konusu alma grubu araclyla
teknolojik gelimeler nda gzden geirilecek; zel sektrn
gereksinimleri dorultusunda ilave neriler gelitirilecektir.
Bata vergilendirme ve tketici haklarnn korunmas olmak zere e-
Uygulama admlar
ticaretin geliimini ilgilendiren alanlarda ikincil mevzuat dzenlemeleri
hazrlanacak ve gerekli tedbirler alnacaktr.
Mevzuata uygun olarak, klavuz niteliinde e-ticaret szlemeleri
oluturulacaktr.
Mevzuata ilikin bilgilendirme ve yaygnlatrma etkinlikleri
dzenlenecek ve mevzuatn iletmeler ve tketiciler tarafndan
benimsenmesi salanacaktr.
53. nternet Giriimcilii Destek Merkezi Oluturulmas
Trkiyede, balang aamasndaki internet giriimlerine finansman ve

Politika altyap destei salamay amalayan bir destek program oluturulacak,
verilen destekler dzenli ekilde izlenecek ve deerlendirilecektir.
Trkiye kkenli, yksek katma deer ve nitelikli istihdam salayacak internet

irketlerinin ortaya kmas adna, erken aama internet giriimlerine ve
Aklama
KOBlere finans, danmanlk ve altyap destei salayacak bir merkez
oluturulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii KOSGEB (S) Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kalknma Bakanl, Gmrk
yaplacak kurulular ve Ticaret Bakanl, Ekonomi Bakanl, STKlar
lkemizde ortaya kan internet giriimleri, finansal destek, danmanlk

(mentorluk) hizmetleri asndan nemli engellerle karlamaktadr. Sz
konusu engeller, zellikle erken aama internet giriimlerinin irketlemesini,
ticarilemesini ve kurumsallamasn nlemekte, yeniliki fikirlerin hayata
Gereke gemeden yok olmasna sebep olmaktadr. Hlihazrda, Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl, KOSGEB, TBTAK ve Ekonomi Bakanl gibi kurumlar
tarafndan, internet giriimlerinin de yararlanabilecei muhtelif destek
programlar iletilmektedir. te yandan, devlet tarafndan yeni giriimler iin
sunulan destekler, deerlendirme srelerinin farkllklarndan dolay,

internet giriimlerini ou zaman kapsam dnda tutmaktadr. Bunun balca
nedeni, bir rn veya hizmet olarak gelitirilen internet uygulamalarnn, bu
alanda uzmanlam kiiler tarafndan, ayrntl olarak deerlendirilmesinde
yaanan zorluklardr. Tm sektrlerdeki giriimleri hedef alan mevcut destek
programlarnn deerlendirme mekanizmalar, internet giriimlerinin ihtiya
duyduu ayrntl deerlendirme sreleri iin yetersiz kalmaktadr.
Ekonominin belkemiini oluturan KOBlerin internet ortamnda i yapar
hale gelmesi, i veriminin artmas ve rekabetiliin gelimesi asndan
olduka nemlidir. Gney Kore, in, spanya gibi lkeler internet
giriimciliini desteklemek ve e-ticareti gelitirmek amacyla KOBlere
ynelik nemli programlar hayata geirmi durumdadr. ngiltere KOBlerin
internet ortamna geiini desteklemeye ve bu alanda kamu-zel sektr
ibirliini gelitirmeye ynelik bir program 2014 yl iinde hayata geirmeyi
hedeflemektedir.
nternet giriimlerinin sunduu hizmetlerin hem iletmeler hem de
tketiciler asndan yaygn ekilde kullanmn salamak iin gvenli ve
gvenilir deme aralarna ihtiya duyulmaktadr. Yaplan almalar,
lkemizde bu adan nemli eksiklikler bulunduunu gstermektedir.
zellikle KOB niteliindeki yerli internet giriimlerinin bankalardan sanal
POS edinmeleri olduka zordur.
Balang aamasndaki internet giriimleri ve e-ticarete gei yapmay
dnen KOBlerin ihtiyalarnn karlanmas iin, finansman, eitim,
altyap, ynlendirme gibi konularda destek salayacak zellemi bir birimin
oluturulmas gerekmektedir. Destek ihtiyac bulunan balang
aamasndaki internet giriimlerinin ounlukla, irketleme srecindeki
bireysel projeler veya KOB giriimlerinden olutuu dnlrse, bu alana
zel destek mekanizmasnn KOSGEB bnyesinde kurulmas uygun olacaktr.
te yandan, KOSGEB tarafndan sunulan mali ve dier desteklerin eitlilii,
internet giriimlerinin ihtiyalarn karlamada daha etkin ve kapsaml bir
programn yrtlmesine imkn tanyacaktr. Ancak KOSGEBin, internet
giriimlerinin ihtiyalar ve nasl geliebilecekleri konusunda daha yetkin hale
gelmesi ve bu alanda uzmanlam bir birime sahip olmas gerekmektedir.
KOSGEB bnyesinde, internet giriimlerinin desteklenmesini salamak ve

sadece bu amaca hizmet etmek amacyla, koordinasyon grevi
stlenecek nternet Giriimleri Destek Merkezi oluturulacaktr.
Trkiyede internet giriimlerinin faydalanabilecei mevcut destek
Uygulama admlar programlarnn etkinliini ve bu alandaki eksiklikleri tespit etmeye
ynelik bir alma yrtlecek; ihtiya duyulmas durumunda bu alanda
kamu kurumlar tarafndan verilen tm desteklerin merkezi bir program
altnda toplanmas deerlendirilecektir.
nternet giriimlerini deerlendirmek ve giriimcilere danmanlk
salamak zere, uzman havuzu oluturulacak; verilecek destek trlerinin

kapsam, miktar ve artlar belirlenecek ve snflandrlacaktr.
nternet giriimlerinin ve KOBlerin sanal POS edinmelerini

kolaylatrmak amacyla kamu bankalar ile ibirlii bata olmak zere
Hem KOBlerden son tketicilere olan ticareti hem de KOBlerin kendi
aralarndaki ticareti gelitirmek amacyla sanal pazaryerleri kurulacaktr.
nternet giriimleri iin destek programnn hayata geirilmesi ve
srdrlmesi iin gerekli yasal ve teknik tedbirler alnacaktr.
Sunulan desteklerin verimliliinin ve etkinliinin nesnel kriterlere gre
lmlenmesi iin bir deerlendirme mekanizmas gelitirilecek; destek
program bu dorultuda srekli olarak gelitirilecektir.
54. e-hracat Stratejisi Oluturulmas
e-Ticaretin, nemli bir ihracat kanal haline gelmesi amacyla, yerli e-ticaret
irketlerinin yurtdna alm stratejik bir yaklam dhilinde tevik
Politika edilecektir. Bata komu lkeler ve yakn pazarlar olmak zere, Trkiyenin
dnya geneline hizmet sunan bir e-ticaret merkezi haline gelmesi
salanacaktr.
e-Ticaret kanalnn, Trkiyeye corafi, tarihi ve kltrel adan yakn lkeler

Aklama bata olmak zere, dnya geneline mal ve hizmet ihracatn nemli lde
artrmak amacyla bir strateji ve eylem plan hazrlanacak ve uygulanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ekonomi Bakanl (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular Dileri Bakanl, Gelir daresi Bakanl, TM, STKlar
Corafi ve politik konumu gz nne alndnda, Avrupa ve Ortadou

lkelerini kapsayan blgede, Trkiyenin bir e-ticaret merkezi olma
potansiyeli olduka yksektir. Yaplan muhtelif aratrmalar, genileyen
pazarlar olarak adlandrlan ve Trkiyeye corafi, politik ve kltrel adan
yakn lkelerde, nmzdeki dnemde nemli bir e-ticaret pazarnn
oluacan ngrmektedir. rnein Ortadou ve Kuzey Afrika lkeleri, son
yllarda e-ticaret hacminin ve talebinin en hzl artt lkelerin banda
Gereke gelmektedir. Sz konusu blge iin iletmeden tketiciye e-ticaret pazarnn
2013 ylnda, bir nceki yla gre yzde 31 orannda artaca
ngrlmektedir. Bu oran, dnya geneli iin yzde 17 seviyesindedir. Mobil
teknolojilerin yaygnlamasna paralel olarak, Ortadou lkelerindeki e-
ticaret hacminin 2015 yl itibaryla 15 milyar dolar seviyesine ykselecei ve
bu orann yaklak te birlik ksmnn mobil ticaret araclyla
gerekleecei tahmin edilmektedir. Trkiye ile sz konusu lkeler arasndaki
e-ticaret potansiyelinin ortaya kmas iin, stratejik bir yaklam dhilinde,

orta ve uzun vadede frsat alanlarnn belirlenmesi ve buna ynelik
tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Gney Kore, lkeler aras e-ticaretin gelitirilmesi ve bu yolla ihracatn
artrlmas konusunda en etkin uygulamalar yrten lkelerin banda
gelmektedir. Gney Kore, 6 Asya lkesini kapsayan Pan-Asya e-ticaret ann
ve Gney Kore-Japonya e-ticaret ibirliinin oluturulmasnda etkin rol
almtr. Bu lke ayrca Almanya, ngiltere gibi Avrupa lkeleri ile e-ticaret
alarnn oluturulmas iin almalar yrtmektedir. Gney Kore
irketlerinin kresel pazarlara almn desteklemek amacyla Kresel e-
Ticareti Destekleme Merkezi kurulmutur.
Trkiyenin blgesel e-ticaret merkezi olmas yolunda atlacak en nemli
admlardan biri; Trkiye merkezli bir elektronik deme altyapsnn
olumasn salamaktr. Sz konusu altyap, ilk etapta yurtii alveriler
olmak zere, Trkiyenin blge genelinde gerekleen e-ticaret deer
zincirine dhil olmas iin nemli avantajlar salayacaktr. Bunun yan sra,
ihracat ortamnn gelitirilmesinde nemli rol oynayan lojistik sektrnn
geliimine ynelik tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Onuncu Kalknma Plannda da belirtildii zere, lkemizin 2023 hedefleri
asndan, genileyen pazarlara olan ihracat artrmak ve bu amala e-ticaret
kanaln etkinletirmek olduka nemlidir. 2023 Trkiye hracat Stratejisinde,
ihracatta sektr ve lke eitlendirmesinin nemi vurgulanm, bu amala
yerli irketlerin yeni pazarlara ynlendirilmesi amacyla politika ve
uygulamalarn gelitirilecei belirtilmitir. Bu adan, e-ticaret alannda
benimsenecek programlarn, alnacak tedbirlerin ve hayata geirilecek
uygulamalarn, belirli bir strateji ve takvim erevesinde ekillenmesi ve
Ekonomi Bakanl koordinasyonunda, e-ticaret kanalyla ihracatn

gelimesi iin ihtiya duyulan stratejiyi belirleyecek ve buna ynelik
eylemleri tasarlayacak bir kurul oluturulacaktr.
Strateji iin altyap tekil edecek verilerin derlenmesi, analizlerin
yaplmas, lke rneklerinin incelenmesi ve uygulama nerilerinin
gelitirilmesi amacyla danmanlk hizmeti alnacaktr.
llebilir hedeflere dayal, farkl ticaret trleri ve sektrlerini kapsayan
Uygulama admlar e-ihracat stratejisi, zel sektr dhil ilgili paydalarn katlmyla
oluturulacaktr.
Elektronik ihracatn geliimini destekleyecek mekanizmalar ve aralar
belirlenecek; bu kapsamda yerli e-ticaret irketleri iin etkinlii
llebilir ihracat tevik sistemi gelitirilecek, yerli bir deme sisteminin
kurulmas amacyla almalar yrtlecektir.
e-Ticaret alannda blgesel ve kresel markalarn ortaya kmas iin yerli

irketlerin yurtdna almn kolaylatrc tedbirler alnacak ve

markalama srecinin ynetimi iin hizmet alm gerekletirilecektir.
e-hracat geliiminin izlenmesi ve deerlendirilmesi amacyla; gerekli

teknik altyap oluturulacak, dzenli ve ayrntl ihracat raporlar
yaymlanacak ve kamuoyu ile paylalacaktr.
55. nternet Giriimcilii Kltr Programnn Gelitirilmesi
nternet giriimcilii kltrnn gelimesi ve yaygnlamas amacyla;

giriimcilik alar, yurtii/yurtd etkinlikler, proje yarmalar ve benzeri
Politika uygulamalar tevik edilecektir. rgn eitimde, uygulamaya ynelik
giriimcilik programlar, STKlar ile ibirlii iinde gelitirilecek ve
yrtlecektir.
Trkiyedeki giriimcilik potansiyelini, sermaye gereksinimi nispeten az olan

ve dinamik yapsyla lkemizin nfus yapsna uygun olan internet giriimcilii
Aklama
alannda ortaya karmak adna, bu yolda nemli bir engel tekil eden
kltrel sorunlarn almas iin program ve uygulamalar gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), Milli Eitim Bakanl, YK, Kalknma
yaplacak kurulular Bakanl, TRT, STKlar
lkemizde giriimciliin nndeki en nemli iki engel; sermaye edinmedeki

zorluklar ve giriimcilik kltrnn yetersizliidir. nternet giriimcilii iin
ihtiya duyulan sermaye dk olduu iin sermayeye eriimde sorun
nispeten daha az hissedilmektedir. Dier taraftan, internet giriimcilii
alanndaki kltr eksiklii ise nemli boyuttadr. rnein Trkiyede
niversite mezunlarnn kariyer olarak giriimcilii, zellikle de internet
giriimciliini seme oran gelimi lkelere oranla dktr. Ayrca,
lkemizde giriimcilik alannda verilen eitimlerin uygulamal olmamas, bu
alanda deneyim eksikliine sebep olmaktadr. Sz konusu kltrel engelleri
amak adna, ilk, orta ve yksekrenimde, eitim ve uygulama
Gereke programlarnn oluturulmas gerekmektedir.
Deneyim sahibi ve i plan, organizasyon ve teknoloji anlamnda ynlendirme
yapabilecek kiiler (mentorlar) gen giriimlerin baarsnda nemli rol
oynamaktadr. Bunun yan sra, STKlar araclyla da internet giriimcilii
kltrnn lke genelinde yaygnlamas ve bu alanda yatrmc ve mentor
alarnn kurulmas olduka nemlidir. Gelimi lke rneklerinde, sz
konusu alarn olumas amacyla sadece belirli kmelenmelerde bile bir
senede 100n zerinde etkinliin yapld bilinmektedir.
lkemizdeki internet giriimcilii kltrn gelitirmek ve bu alandaki
uygulamal eitim programlarn yaygnlatrmak temel bir ihtiya olarak
karmza kmaktadr. Bu balamda, internet giriimcilii konusunda

uzmanlam kii ve kurulularn tecrbelerinden azami lde yararlanmak
suretiyle, zellikle genlere bilgi ve deneyim kazandracak uygulamalar
gelitirilmeli, gen giriimcilerin rgtlenmesini salayacak toplumsal
etkinlikler dzenlenmelidir.
Uygulamal internet giriimcilii derslerinin ilk ve orta retim dzeyinde

mfredata eklenmesi amacyla ierik gelitirilecektir.
Giriimcilik konusunda faaliyet gsteren STKlarla ibirlii yapmak
suretiyle, lkemizde giriimcilik kltrn gelitirmeye ynelik ortak
Melek yatrmclk ve mentorluk alarnn gelimesi iin etkinlikler
Uygulama admlar dzenlenecektir.
rnek tekil edecek baarl giriimciler aracl ile lke genelinde,
genlere ynelik tantm etkinlikleri dzenlenecektir.
Giriimcilik projeleri iin yarmalar dzenlenecek ve bu alanda baarl

olmu birey ve irketler dllendirilecektir.
niversitelerde internet giriimciliini konu alan dersler ve seminerler,
giriimcilik alannda uzman danmanlar tarafndan verilecektir.
56. e-Ticaret zleme ve Deerlendirme Sistemi Oluturulmas
Trkiyede ve dnyada gerekleen e-ticaretin yakndan izlenebilmesi ve

Politika deerlendirilmesi amacyla bir altyap gelitirilecek, pazar dinamiklerini
anlamaya ynelik aratrmalar yrtlecektir.
Trkiyede ve dnyada, e-ticaretin geliimini izlemeye ve deerlendirmeye

Aklama imkn salayacak gsterge ve istatistikler ayrntl ekilde tanmlanacak,
izlenecek ve deerlendirilecektir.
Gmrk ve Ticaret Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye Bakanl,

Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, TK, TCMB, Gelir daresi
yaplacak kurulular Bakanl, PTT A.., Trkiye Bankalar Birlii, Uluslararas Nakliyeciler
Dernei, STKlar
Trkiyede, e-ticaretin farkl ticaret trlerinde ve mal/hizmet sektrlerinde

geliimini izlemek, bu alandaki verilerin eksikliinden dolay salkl ekilde
yaplamamaktadr. lkemizde bu alanda kullanlan verilerin byk
Gereke ounluu, Bankalararas Kart Merkezi tarafndan derlenen ve internet
zerinden gerekleen kartl demelere dayanmaktadr. Bu haliyle,
Trkiye'de gerekleen e-ticaretin hacmi ve detaylar tam olarak ortaya
konamamaktadr. rnein e-ticaret kapsamna giren ama internetten sipari
edilip teslimatta nakit veya kredi kartyla deme yaplan ilemler (deme

sanal POS ile yaplmad iin) BKM verilerine dhil edilmemektedir.
e-Ticaretin lm ve deerlendirilmesinde eitli zorluklar bulunmaktadr.
Gelimi lkeler, bu alanda baar salamak amacyla OECD, Eurostat ve
benzeri uluslararas kurulularla yakn ibirliini benimsemektedir. Salkl,
gncel ve srdrlebilir verilerin derlenmesi iin ncelikli olarak e-ticaret ile
ilgili tanm ve standartlarn kresel apta kabul grm yaklamlar ile
uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir. rnein Danimarka statistik Kurumu
(Statistics Denmark) tarafndan yrtlen bir program dhilinde, e-ticarete
ilikin lke ve dnya verileri pek ok kaynaktan yararlanlarak derlenmekte,
bu alanda anketler dzenlenmekte ve istatistikler merkezi bir yaklamla
srekli gncellenmekte ve iyiletirilmektedir.
lkemizde e-ticaret alannda salkl ve srdrlebilir politika, strateji ve
eylemlerinin oluturulmas iin, bu alandaki veri ve gstergelerin srekli
ekilde derlenmesi ve takip edilmesi gerekmektedir. Trkiye'de farkl ticaret
trleri (B2C, B2B, B2G, C2C vs.) ve farkl sektrler (seyahat, elektronik, hazr
giyim, gda, saysal ierik vs.) iin e-ticaret hacminin ve geliiminin lmne
imkn verecek verilere ihtiya duyulmaktadr. Bunun yan sra, e-ihracat
hedefleri dorultusunda, Trkiye ile yksek ticaret potansiyeline sahip
lkelere ilikin e-ticaret pazar aratrmalarnn yaplmasna imkn tanyacak
verilerin de elde edilmesi gerekmektedir. Ayrca sanal POS kullanlmadan
gerekleen e-ticaret demelerinin kayt altna alnmas iin gerekli
altyapnn oluturulmas gerekmektedir.
Elektronik ve mobil ticareti izlemek iin gerekli gstergeler

belirlenecektir.
zleme ve deerlendirmeyi etkin klacak veri setleri tanmlanacak ve sz
konusu verilere eriim olanaklar gelitirilecektir.
Gmrk ve Ticaret Bakanl ile BKM, e-ticaret dernekleri ve irketleri,
tamaclk dernekleri ve irketleri gibi eylemin hayata gemesinde
Uygulama admlar
ihtiya duyulan verilerin temin edilecei taraflar arasnda verilerin
korunmas ve mahremiyeti gibi hususlar dzenleyen protokoller
imzalanacaktr.
zleme sistemi iin BT altyaps tesis edilecektir.
zleme ve deerlendirme sonular dzenli olarak yaymlanacak ve

kamuoyu ile paylalacaktr.
57. nternet Giriimleri iin niversitelerde Hzlandrc Merkezleri

Kurulmas
Politika nternet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile temas etmesi

amacyla, ncelikli olarak niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezler
kurulacak ve sz konusu merkezlerin teknoloji gelitirme blgeleri ile ibirlii
salanacaktr.
nternette i yapmaya ynelik yeni fikirlerin hayata gemesi, balang

aamasndaki internet giriimlerinin kurumsallamas ve yatrmc alar ile
Aklama temas etmesi amacyla, niversiteler tarafndan iletilecek yeni hzlandrc
merkezlerin kurulumu ve bu merkezlerin teknoloji gelitirme blgeleri ile
ibirlii salanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl (S), niversiteler, Kalknma Bakanl,
yaplacak kurulular TBTAK
Kuluka (incubator) ve hzlandrc (accelerator) merkezler internet

giriimlerinin balang aamasnda ihtiya duyduu destek ve sermayeye
erimelerine yardmc olan, dnya genelinde etkili olmu bir destek
mekanizmasdr. Bu merkezlerin ana hedefi baar vadeden fikirlere sahip
giriimcilerin, fikirlerini ticariletirmelerine destek olmak ve onlar
yatrmclarla (melek veya giriim sermayesi) buluturmaktr. Kuluka
merkezleri hzlandrc merkezlere kyasla daha byk lekli olmaktadr.
Hzlandrc merkezler lek olarak daha kk olmalarnn yannda internet
giriimciliinin doasna uygun biimde daha dinamik bir ortam sunmaktadr.
Gelimi lkelerdeki kuluka ve hzlandrc merkez rnekleri kurumsal bir
yapyla ynetilmekte ve giriimci yetitirme programlar uygulamaktadr.
Youn bir taleple karlaan bu kurumlar giriimcileri seerek kabul etmekte,
eitim programlar araclyla ynlendirici danmanlk salayarak i
fikirlerinin geliimine katkda bulunmaktadrlar. Bu tr organizasyonlarn
giriim fikirlerini Ar-Ge ve yenilikilik odakl olmaktan ziyade ticari bir bak
Gereke asyla deerlendirmeleri, onlar internet giriimcilii iin teknoparklardan
daha uygun bir ortam haline getirmektedir.
Kresel rneklerdeki baarl kuluka merkezlerinin nemli bir zellii
giriimcileri destekleyen eitim programlarna verilen nemdir. Yine kresel
rneklere baktmzda bu tr kuluka ve hzlandrc merkezlerin genellikle
stratejik kmelenmelere yakn ve entegre olarak konumland
grlmektedir.
Trkiye'deki hzlandrc merkezler hem say hem de nitelik asndan gelimi
lke rneklerinden olduka geridedir. Bununla birlikte TOBB Ekonomi ve
Teknoloji niversitesi bnyesindeki Garaj ve zyein niversitesi
nclnde kurulan Giriim Fabrikas gibi baarl rnekler bulunmaktadr.
Bu erevede, internet giriimlerine ynelik hzlandrclarn niversiteler
bnyesinde yaplandrlmas daha etkin bir zm olarak ortaya kmaktadr.
Bu nedenle, zellikle internet giriimcilerini karma potansiyeli yksek olan
niversiteler bnyesinde hzlandrc merkezlerin kurulmas amacyla

niversitelerin merkezi bir kurulu tarafndan desteklenmesi amacyla bir
program yrtlmesi gerekmektedir.
Kresel en iyi rneklerden yararlanmak suretiyle, internet giriimcilii

iin ihtiya duyulan destek alanlar ve bu alanlar iin en uygun
hzlandrc merkez yaps belirlenecektir.
Hzlandrc merkezlerin kurulmas ve srdrlebilir bir yap iinde

almas amacyla bir destek yntemi belirlenecek ve bu yntem
Uygulama admlar dorultusunda 20 niversiteye destek salanacaktr.
Kurulan merkezlerin teknoparklar, Ar-Ge merkezleri gibi teknoloji
kmelenmeleri ile eletirilmeleri salanacak; ibirliinin yntemi ve
kapsam belirlenecektir.
niversitelerdeki renci ve eitim grevlilerinin giriimci veya alan
olarak sz konusu merkezlerde faaliyet gstermeleri tevik edilecektir.
58. e-Ticaret Sitelerinin Belgelendirilmesi
evrimii alveriin daha gvenli ve gvenilir artlarda gereklemesi

Politika amacyla, e-ticaret sitelerinin snflandrlmas ve belgelendirilmesine ynelik
uygulama hayata geirilecektir.
nternet kullanclarnn evrimii alveri ile ilgili endielerinin giderilmesi, e-

ticaret hacminin artrlmas, hizmet kalitesinin gelitirilmesi ve bu alandaki
Aklama kaytdln azaltlmas amacyla; e-ticaret sitelerinin belirli kalite
standartlarna uyumunu denetleyen ve bu siteleri snflandrarak
belgelendiren bir yap kurulacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
TSE (S), Gmrk ve Ticaret Bakanl, TRKAK, BDDK, STKlar
yaplacak kurulular
Trkiyede internet kullanclarnn evrimii alveri yapmalarnn nndeki

balca engellerden biri gvenlik, gizlilik ve hizmet kalitesi konularnda
yaanan endielerdir. Birok lkede e-ticaret sitelerini gvenlik, mevzuata
uygunluk, mteri memnuniyeti ve benzeri konularda denetleyen ve
belgelendiren kurum ve kurulular mevcuttur. Bu kurumlar zellikle tketici
tarafndaki endieleri gidermek ve kullanc gvenini tesis etmek amacyla
Gereke
uygulamalar gelitirmektedir.
ABDde Daha yi Hizmetleri Brosu (Better Business Bureau - BBB),
Almanyada Alman Perakende Birlii (EHI), Gney Korede ise Bilgi Ekonomisi
Bakanl bnyesindeki bir merkez e-ticaret sitelerine ynelik akreditasyon
ve belgelendirme salamaktadr. Ayrca ABDde faaliyet gsteren e-ticaret
siteleri mterilere ait finansal verileri saklarken, ilerken ve iletirken

Payment Card Industry (PCI) standartlarna uymak zorundadr. ABnin Avrupa
iin Saysal Gndem Giriimi erevesinde, AB genelinde gven damgas
verecek kurumlarn oluturulmas ve ileyiinin dzenlenmesi
ngrlmektedir.
2006-2010 dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannda, 26 numaral e-
Ticaret Gvenlik Altyaps eylemiyle, gvenli e-ticaret iin uygulanmas
gereken standartlarn belirlenerek e-ticaret yapan firmalarn yetkilendirilmi
kurulularca denetlenmesini esas alan bir sertifikasyon mekanizmas
kurulmas amalanmtr. Eylemin sorumlu kuruluu olarak TSE
belirlenmitir. Ancak eylem tamamlanamamtr.
Trkiyede bir belgelendirme sisteminin kurulmas ve bu belgelendirmenin
akredite edilmi kurulular tarafndan yaplmas, evrimii alverite gvenin
tesisine katk salayacak; e-ticaret hacminin ve hizmet kalitesinin artmasna
yardmc olacaktr. te yandan, belgelendirme salayacak kurulularn
satclar ve tketiciler arasnda arabulucu rol stlenmesi, ortaya kacak
anlamazlklarn hukuki zemine tanmadan ksa srede sonulandrlmas
asndan nemlidir.
Bu adan, Trkiyede evrimii alverie olan talebi artrmak ve bu alandaki
gven algsn gelitirmek amacyla e-ticaret sitelerine ynelik bir
snflandrma ve belgelendirme yapsnn oluturulmas gerekmektedir.
Bata AB uygulamalar olmak zere, kresel yaklamlarla uyumlu ekilde

belgelendirme ve akreditasyon sreleri ve standartlar belirlenecektir.
Belirlenen standartlar dorultusunda, belgelendirme yapacak bamsz

kurululara ynelik usul ve esaslar gelitirilecek; sz konusu kurulularn
akreditasyonuna ilikin dzenleme yaplacaktr.
Gven damgas uygulamasnn, e-ticaret siteleri ve tketiciler asndan
salayaca faydalara ynelik tantm ve bilgilendirme faaliyetleri
yrtlecektir.
Uygulama admlar
e-Ticaret ilemlerinde karlalan anlamazlklarn zmnde,
arabuluculuk sreleri belirlenecek; buna ilikin mevzuat hazrlanacaktr.
e-Ticaret firmalarnn saklad ve iledii kiilere ait finansal verilerin

gvenliine ynelik artlar ve yaptrmlar belirlenecek; ilgili kurumlar
tarafndan denetimler yaplacaktr.
Asgari standartlara uyum gstermeyen sitelere ynelik yaptrmlar
belirlenecek ve sitelerin srekli ekilde gzden geirilmesi suretiyle
dinamik bir akreditasyon yaps oluturulacaktr.

59. Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumunun Salanmas
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda tasarmdan uygulama aamasna kadar

hizmetlerde etkinliin salanmas ve kullanc odakllk ilkesinin
benimsenmesi temel amatr. Bu erevede; ncelikle vatanda ve
giriimlerin ihtiya ve beklentileri analiz edilecek, kamu i sreleri bu anlay
Politika
erevesinde basitletirilecek, hizmetler kullancnn en yksek fayday
salayaca ekilde tasarlanacaktr. Benzer ekilde, e-devlet hizmetlerinin;
kamu ynetiminde effafln, gvenilirliin, hesap verebilirliin ve
katlmcln artrlmas iin bir ara olmas salanacaktr.
e-Devlet hizmetlerinin kullanc odakl sunumu iin gerekli tedbirler

alnacaktr. Bu erevede; e-hizmetlerin tasarlanmas ve srdrlmesinde
kamu kurumlarna yol gsterecek rehberler, hizmetlerin tek durakl,
btnleik ve entegre sunumu iin belirli ilkeler ve program dhilinde e-
devlet kapsna tanmas ve tm bunlarn yan sra e-devlet hizmetine kendi
imknlar ile erimede glk yaayan dezavantajl kesimler iin tek admda
hizmet sunan kamu birimleri vastasyla yz yze yrtlmesi iin dier
imknlar tasarlanacak ya da iyiletirilecek, ayrca kullanmn arttrlmas iin
tantm ve bilgilendirme faaliyetleri yrtlecektir.
e-Devlet hizmetlerini kullanc odakl hale getirmek iin gncel tutulacak
Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberi hazrlanacak ve e-devlet
hizmetlerinin (rnein; kamu internet siteleri, kamu mobil uygulamalar) bu
rehberde belirlenen ilkelere uyumu salanacaktr. Elektronik kamu
hizmetlerinin bu rehbere uyumunun izlenmesi ve gncel tutulmas iin
gerekli mekanizma belirlenecektir. Ayrca, mevcut Kamu Kurumlar nternet
Aklama
Sitesi Klavuzu (2006) da TBTAK tarafndan kullanc odakllk ilkeleri
asndan yenilenecek ve kamu kurum ve kurulular internet siteleri bu
klavuzun ilkelerine uygun ekilde dzenlenecektir.
Kamu kurum ve kurulularnn hizmetlerini, belirlenecek kriterlere uyan
hizmetlerden balanmak zere e-devlet kapsnda sunmalar salanacaktr.
Merkezi ve yerel ynetim hizmetlerinden yllk olarak belirli bir ilem hacmini
aanlar vb. gibi belirli ilkelere gre seilmi olanlar yeniden tasarlanacaktr.
lkemizde halen kstl olan mobil e-devlet hizmetleri Kullanc Odakl e-
Devlet Hizmet Sunumu Rehberi ilkeleri erevesinde nicelik ve nitelik
itibaryla gelitirilecektir. Dezavantajl kesimlerin e-devlet hizmetlerine
eriimi iin, Tek Admda Hizmet Brolar ya da telefon gibi daha eriilebilir
yntemler de kullanlmaya devam edilecektir. Bu kapsamda, halen
salanmakta olan imknlar gelitirilecektir.
e-Devlet hizmetleri kullanmnn arttrlmas iin bireyler ve giriimler, her

trl medya yardmyla bilinlendirilecek ve bilgilendirilecektir.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Babakanlk, Kalknma

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, ileri Bakanl, RTK, TBTAK, TRT, TSE, TRKSAT, Trkiye
yaplacak kurulular
Belediyeler Birlii, STKlar
e-Devlet hizmetleri genel olarak teknoloji odakl zmler eklinde

alglanmakta, bu hizmetlerin kullanc odakll geri planda kalabilmektedir.
Bunun sonucu olarak, saysal blnmenin daha da artmas veya e-devlet
hizmetleri kullanmnn istenildii lde yaygnlaamamas gibi
olumsuzluklar gndeme gelmektedir. Teknolojiden ziyade kullancy odak
noktasna koyan bir yaklamla, kullanc gereksinimlerinin daha iyi
anlalmas, hizmet sunumunda verimliliin ve vatanda memnuniyetinin
arttrlmas gerekmektedir.
Trkiye, Eurostat verilerine gre bireylerde ve giriimlerde e-devlet kullanm
orannda ABde son sralardadr. Trkiye, Avrupa lkeleri arasnda bireylerde
e-devlet hizmetleri yoluyla bilgi almada 32 lke iinde 30 uncu, form
indirmede 31 inci, form gndermede 29 uncu konumdadr. Giriimlerde e-
devlet hizmetleri yoluyla bilgi almada 23 nc, form indirmede 29 uncu,
form gndermede ise 27 nci sradadr. Cap Gemininin 2013 Mays aynda
yaymlanan AB e-devlet kyaslama raporu sonularna gre; Trkiyede e-
devlet hizmetleri kullananlarn tm nfusa oran yzde 20, internet kullanan
nfusa oran ise yzde 45tir. Bu konularda AB ortalamalar ise srasyla;
yzde 26 ve yzde 36dr. Sonular, Trkiyede e-devlet hizmetlerinin
kullanmnda frsatlar olduunu gstermektedir. e-Devlet hizmetlerinin
Gereke kullanlmas iin bu hizmetlerin sunulmas, sunulan hizmetlerin bilinmesi,
bilinen hizmetlerin tercih edilmesi, tercih edilen hizmetlere eriilebilmesi ve
eriilen hizmetlerin kolaylkla kullanlr halde olmas gerekmektedir.
nternete ve e-hizmetlere eriim konusunda dezavantajl konumda olan
kesimlerin 2006/35 sayl Babakanlk Genelgesi ile oluturulan Tek Admda
Hizmet Brolarnda e-devlet hizmetlerine eriebilmeleri asndan imknlar
deerlendirilmelidir. Tek Admda Hizmet Brolarnda e-devlet hizmetlerine
kendi imkn ve yetenekleri ile eriemeyen vatandalarn kamu ile olan ileri,
kendilerine yardmc olacak araclarn yardmyla yine e-hizmet imknlar
erevesinde gerekletirilebilecektir.
lkemizde e-hizmetlerin sunumunda eitli ilerlemeler salanm olsa da
halen e-devlet hizmetlerinin kapsam, kullanm ve eriimi konularnda
nemli geliim potansiyeli vardr. e-Devlet hizmetleri gelitirilirken, kamu
hizmeti srelerinin elektronik ortama uygun olarak yeniden tasarlanm
olmamas, hizmetlerin kullanmnn dk kalmasnn balca nedenleri
arasnda yer almaktadr. Bu itibarla e-devlet hizmetlerinin, yllk belirli bir
ilem hacmine sahip hizmetlerden balanmak ve belirli bir program dhilinde
kullanc odakllk ilkeleri asndan ele alnarak yeniden tasarlanmas
gerekmektedir.

Kamu internet sayfalarnn belirli ilke, standart ve normlara gre
dzenlenmi olmas, kullanc odakllk asndan nemlidir. Bu bakmdan,
2006 ylnda hazrlanm olan Kamu Kurumlar nternet Sitesi Klavuzunun
gzden geirilmesi, kapsamnn geniletilmesi ve hizmet sunumunda
kullanlan arayzlere ilikin bir klavuz haline dntrlmesi gerekmektedir.
Klavuzda, internet sitelerinin yan sra akll telefon, tablet gibi mobil
teknolojiler, akll televizyon gibi yeni teknolojik eriim kanallar da
kapsanmaldr.
Trkiyede e-devlet hizmetlerine eriim konusunda bilinirlik sorununun,
kullanmn daha yksek seviyelere ykselmemesinin temel nedenlerinden
biri olduu anlalmaktadr. Bu bakmdan, sunulmakta olan e-devlet
hizmetleri konusunda hem bireylerin hem de giriimlerin her trl medya
aralar (kamu spotlar, e-devlet hizmetlerinin tantmna ilikin programlar,
vb.) yoluyla bilinlendirilmesi ve bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Kamu hizmetlerinin elektronik ortamlarda sunumunda kullanc odakllk
ilkelerine uygunluk sayesinde kullanmn ve kamu hizmetleri sunumunda
etkinliin artyor olmas, e-devletin tek bana teknolojik bir kavram
olmadn gstermektedir. Bu kapsamda, e-devlet hizmetlerinde kullanc
odakll artrmak iin; kamu kurumlarna yol gsterecek rehberler,
klavuzlar, hizmetlerin yeniden tasarlanmas, e-devlet kapsnn
zenginletirilmesi, hizmetlerin kullanc odakl dnmnde dezavantajl
kesimlerin zellikle gz nnde bulundurulmas, mobil hizmet ve sosyal
medya gibi yeni imknlarn etkin ekilde kullanlmas ve tantm ve
bilgilendirme faaliyetlerinin yrtlmesi gerekmektedir.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl koordinasyonunda

Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberinin hazrlanmas iin
kamu kurumlar ve STKlar ile ibirlii yaplacaktr.
ncelikle rehberin kapsam belirlenecektir. Rehberde; elektronik ortama
tanmas gereken e-devlet hizmetlerinin belirlenmesinde kullanlacak
kstaslar, Rehbere uyumun e-devlet hizmetinin kullanmna etkisini
lmek iin izleme ve geri besleme sisteminin zellikleri, e-devlet
hizmetlerinin bilinirliini lme ve arttrma yntemleri, e-devlet
hizmetlerinin tercih edilmesini salayacak yntemler vb. hususlar
Uygulama admlar
kapsanacaktr.
Bunun yan sra, TBTAK tarafndan hazrlanan Kamu Kurumlar nternet
Sitesi Klavuzu (2006) kapsam geniletilerek Kamu Kurumlar Hizmet
Sunumu Arayz Klavuzu haline getirilecektir. Bu Klavuz, kamu kurumlar
internet sitelerine ek olarak akll telefonlar, tablet, akll televizyon gibi
farkl eriim kanallarn da kapsayacaktr. Yeni klavuz, Kullanc Odakl e-
Devlet Hizmet Sunumu Rehberinde yer alan ilkelere uygun ekilde
hazrlanacaktr.
Kamu kurum ve kurulular hizmet sunum arayzlerini bir program

dhilinde bu klavuzun ilkelerine uygun olarak gzden geirecek ya da
gelitirecektir.
Ayrca, rehbere ve klavuza uyumun izlenmesi ve gncel tutulmas iin
izleme/deerlendirme mekanizmas belirlenecektir.
Kamu kurumlarnda rehber ve klavuzla ilgili bilinirlik salanacaktr.
Kamu hizmetleri Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet Sunumu Rehberine

uyum asndan gzden geirilecek; bu kapsamda, yeniden tasarlanacak
e-devlet hizmetlerinin belirlenmesinde kullanlacak kstaslar (rnein;
kullanclar ve kamu iin salayaca zaman ve maliyet tasarrufu, yllk
ilem says, kullanc says gibi) belirlenecektir. Yeniden tasarlanacak
kamu hizmetleri halen elektronik ortamda sunulan ya da henz
sunulmayan tm kamu hizmetleri arasndan seilecek ve hizmet
tanmnda hizmet sunum srecinin aamalar yerine hizmetin btn gz
nnde bulundurulacaktr.
Hizmetlerin yeniden tasarlanmas srecinde, mobil teknolojilerin ve

sosyal medya imknlarnn kullanm zellikle gz nnde
bulundurulacaktr.
Hizmetlerin yeniden tasarlanmas iin bir alma takvimi oluturulacak,
hedefler ve izleme/deerlendirme mekanizmas belirlenecektir.
Belirlenen hizmetler iin hizmet sunum sreci, hizmetin arayz gibi
alanlarda yaplacak iyiletirme ihtiyalar ve bilgi gvenlii de gz
nnde bulundurularak belirlenecektir.
Belirlenen hizmetlerle ilgili kapsaml dnm projeleri hazrlanacak, bu
projelerin hayata geirilmesi iin her kurumda proje ekipleri kurulacaktr.
Mevcut tek admda hizmet brolar, Kullanc Odakl e-Devlet Hizmet

Sunumu Rehberi erevesinde zellikle dezavantajl kesimlerin ihtiyalar
asndan gzden geirilecek ve gerekli grlen iyiletirmeler
yaplacaktr.
e-Devlet hizmetlerinin tantlmasna ilikin iletiim stratejisi hazrlanacak

ve oluturulacak bir ekip tarafndan hayata geirilecektir.
e-Devlet hizmetlerinin vatanda ve giriimlere salad avantajlar n

plana kartan (gvenlik, hz, 24 saat ulalabilirlik vb.) bir bilgilendirme
ve bilinlendirme kampanyas uygulanacaktr.
60. Kent Ynetimi Bilgi Sistemi Gelitirilmesi
Vatandalarn gndelik yaamlarn kolaylatrmak ve yaam kalitesini

Politika arttrmak ve zellikle iletmeler zerindeki idari ykleri azaltmak amacyla;
yerel ynetim hizmetlerinin elektronik ortamda, ortak norm ve standartlarda

sunulmas salanacak ve e-Devlet Kapsna entegre edilen yerel ynetim
hizmetlerinin says arttrlacaktr. Kent hizmetlerinin hzl, salkl ve
ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde verilebilmesi iin belediyecilik
hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan dier kurum ve kurulularn
hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir koordinasyonun salanmas
ile saydamlk, katlm, hesap verebilirlik ilkelerinin uygulanmasna ynelik
entegre kent ynetimi bilgi sisteminin temel esaslar belirlenecek ve 81 il
merkezi iin gelitirilecektir.
Kent ve kent sakinlerine ynelik hizmetler ve bunlar reten kurum ve

kurulular tespit edilecektir. Farkl kurumlar tarafndan ve farkl amalara
ynelik retilen hizmetler entegre edilecektir. Kent iin gerekli hizmetlerin
hzl, salkl ve ekonomik olarak srdrlebilir bir ekilde verilebilmesi iin
Aklama belediyecilik hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan dier kurum ve
kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir
koordinasyonun salanmas ile saydamlk, katlm, hesap verebilirlik
ilkelerinin uygulanmasna ynelik entegre kent ynetimi bilgi sistemleri
ncelikle pilot blgelerde ve daha sonra 81 il merkezi iin gelitirilecektir.
ileri Bakanl (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma

Bakanl, evre ve ehircilik Bakanl, Salk Bakanl, Enerji ve Tabii
Sorumlu ve ibirlii
Kaynaklar Bakanl, Milli Eitim Bakanl, Kltr ve Turizm Bakanl, Bilim,
yaplacak kurulular
Sanayi ve Teknoloji Bakanl, LBANK A.., Yerel Ynetimler, Trkiye
Belediyeler Birlii, STKlar
Hzla byyen ve gelien kentlerin ihtiyalarnn karlanabilmesi ve kentlerin

ynetilmesi giderek zorlamaktadr. Kent ynetimi sadece belediye
hizmetleri ynetiminden ibaret olmayp, kent ve kentliye ynelik farkl
payda kurum ve kurulular tarafndan yrtlen hizmetlerin btnnden
olumaktadr. Bu nedenle, ulam, eitim, salk, gvenlik, evre, alt ve st
yap, enerji, kltr ve turizm, sanayi, konut gibi alanlarda farkl kurumlar
tarafndan sunulan hizmetlerin btnlk iinde ynetilmesi; bu amala, bu
alanlara ilikin verilerin birlikle alabilirlik ilkesi erevesinde entegre
edilmesi gerekmektedir. Ayrca, kent sakinlerinin kent ynetimi srelerine
katlmlarnn salanmasna da ihtiya bulunmaktadr. Bir kent ynetimi iin
Gereke
gerekli planlama, yatrm ve hizmetlerin; hzl, ekonomik, effaf ve katlmc
bir anlayla gerekleebilmesi iin gl bir koordinasyona ihtiya
bulunmaktadr. Belediyecilik hizmetleri ve kente ilikin almalar yapan
dier kurum ve kurulularn hizmetlerinde verimliliin artrlmas ve etkin bir
koordinasyonun salanmasnda, kent ynetim bilgi sistemi nemli bir hizmet
arac olacaktr.
Etkin ve salkl bir il ynetimi salamak ve il dzeyinde politikalar belirlemek
ve yatrmlar planlamak amacyla biri halen devam etmekte olan iki proje
almas mevcuttur. Bu projeler l Envanter Sistemi Oluturulmas (LEMOD)
Projesi ile l Koordinasyon ve zleme Sistemi (KS) Projesidir. Sona eren

LEMOD kapsamnda, kamuda bilgiye dayal politika ve karar oluturma
srelerinin gelitirilmesi maksadyla merkezdeki karar vericiler ile taradaki
mlki idari amirlerin bavuraca gncel ve doru saysal verileri hzl, kolay
ve gvenli bir ekilde sunabilen bir bilgi edinme ortamnn gelitirilmesi, bu
amala bir il envanter sisteminin oluturulmas amalanmtr. Karar
vericilerin bu sistemi kullanarak bakanlklar ile dier kamu kurum ve
kurulular bnyesinde tutulan tm saysal verilere gvenli bir ekilde
eriebilmeleri ve kullanabilmeleri ngrlmtr. Ancak, proje kapsamnda
hangi tr verilerin toplanaca ve bunlarn nasl elde edileceine ynelik
kapsaml bir alma yaplmam olmas, gelitirilen sistemdeki fonksiyonlarn
yetersizlii, eitim ve tantm eksiklii gibi nedenlerle proje hedefine
ulaamamtr.
Bu alanda devam eden KS Projesi ile yerel dzeyde planlama yaplabilmesi,
merkez ve yerel dzey arasndaki iletiimin glendirilmesi, karar destek
sisteminin oluturulmas, blgesel ve yerel kalknma politikalarnn
etkinletirilmesi ve takibinin salanmas hedeflenmektedir. Proje
kapsamnda il yatrmlarnn sisteme girilmesi belli lde salanm olup,
dier verilerin sisteme girilmesi ve deerlendirme mekanizmasnn
oluturulmas almalar devam etmektedir. 6360 sayl Kanun ile;
bykehir belediyelerinin bulunduu illerde kamu kurum ve kurulularnn
yatrm ve hizmetlerinin etkin olarak yaplmas, izlenmesi ve koordinasyonu,
acil ar, afet ve acil yardm hizmetlerinin koordinasyonu ve yrtlmesi,
ilin tantm, gerektiinde merkezi idarenin tarada yapaca yatrmlarn
yaplmas ve koordine edilmesi, temsil, tren, dllendirme ve protokol
hizmetlerinin yrtlmesi, ildeki kamu kurum ve kurulularna rehberlik
edilmesi ve bunlarn denetlenmesini gerekletirmek zere valiye bal
olarak Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanl kurulmutur. Bakanlklar ve
dier merkezi idare kurulular, kaynan aktarmak artyla illerde
yapacaklar her trl yatrm, yapm, bakm, onarm ve yardm ilerini bu
bakanlk araclyla yapabilecektir. Yatrm zleme ve Koordinasyon
Bakanlklar, afet yardm, acil ar, yatrm izleme, rehberlik ve denetim,
strateji ve koordinasyon ile idari mdrlkler kurabilecek ve bakanlklarn
alma usul ve esaslar ileri Bakanlnca karlacak ynetmelikle
belirlenecektir. Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanlnn sevk ve idaresi,
vali veya vali tarafndan grevlendirilecek bir vali yardmcs tarafndan
yerine getirilecektir. Merkezi idare tarafndan yaplan her trl yardm ve
destein koordinasyonu, denetimi ve izlenmesi ve acil durumlarda bizzat
yerine getirilmesi Yatrm zleme ve Koordinasyon Bakanl tarafndan
salanacaktr.
Kent ynetimlerinin fiziki, sosyal, kltrel, ekonomik ve ynetsel alanlarda
btncl almalar gerekletirilmesini salamak, kente ilikin politikalarn
oluturulmas, salkl plan ve programlarn belirlenmesi, effaf ve katlmc
bir planlama ve denetim mekanizmas oluturulmas iin kent ynetimi bilgi
sistemine ihtiya bulunmaktadr. Sz konusu bilgi sistemleri 81 il iin kentin

ihtiya ve dinamiklerine gre gelitirilmelidir. Kent sakinlerinin kent
zelindeki byk yatrm ve evre kararlarnn alnmasna sz konusu sistem
zerinden katlmnn salanmasna ynelik altyap da oluturulmaldr.
Mevcut kent hizmetleri belirlenecek ve bu hizmetlerden sorumlu kurum

ve kurulular tespit edilecektir.
Hizmetlerin birbiriyle entegrasyonuna ynelik idari ve teknik almalar

yaplacaktr.
Kent leine gre ihtiya duyulacak yazlm ve donanm tespit
Uygulama admlar
edilecektir.
Ortak olarak oluturulmasnda fayda grlen modller belirlenecektir.
Yaplan almalar dorultusunda kent ynetimi bilgi sistemi

gelitirilecek, pilot uygulama yaplacak ve daha sonra
yaygnlatrlacaktr.
61. Kurumsal Biliim Stratejilerinin Oluturulmas
Kamu kurumlarnn e-devlet projesi hazrlama ve ynetme kapasiteleri

gelitirilecek, kurumlardaki bilgi ilem birimlerinin yetkinliklerinin gelimesi
salanacak, kamu biliim personelinin zlk haklar iyiletirilecek, biliim
Politika
uzmanl kadrosu ihdas edilecektir. Byk lekli e-devlet projeleri yrten
kurumlar bata olmak zere kamu kurulularnda kurum stratejik planyla
uyumlu BT stratejisi hazrlanmas yaklam benimsenecektir.
Yerel ynetimler de dhil olmak zere kamu kurumlar, belirlenecek bir

program dhilinde mevcut kurumsal stratejik planlarna uyumlu, dnemsel
biliim stratejileri hazrlayacaktr. Biliim stratejisi, kurumun e-devlet
hizmetleri sunumu amacyla yapacaklar yatrm, teknoloji tercihleri,
kurumsal kapasite, tasarruf planlar, fayda, maliyet, i plan gibi unsurlar
kapsayacaktr. Bakanln hizmet ettii kesimler baznda BT vizyon ve
Aklama
hedefleri, mevcut BT yaps altnda ynetiim, teknik altyap ve gvenlik,
planlanan BT yatrmlar altnda bu yatrmlarn ierikleri, takvimi, yatrm
miktar ve finansal etkisi vb. hususlar kapsayacaktr. 5018 sayl Kanunda,
kurumlarn biliim stratejisi hazrlamalarna ynelik gerekli deiiklik
yaplacak; ikincil dzenlemeler hayata geirilecektir. Bu dzenlemelerde
nfusu 50 bin ve zerinde olan yerel ynetimler de kapsanacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye
yaplacak kurulular Bakanl, ileri Bakanl
Gereke Pek ok kresel rnekte kamu bilgi ilem birimleri, kurum organizasyon
yaps ierisinde stratejik bir neme sahiptir. Bununla birlikte Trkiyede, bilgi

ilem birimleri kurum stratejilerinin gelitirilmesine ve ynetsel kararlara
kstl katkda bulunmaktadr. Trkiyede hlihazrda az sayda kamu
kurumunda BT stratejisi hazrlanmtr. Dier yandan kamu bilgi ilem
birimlerinin kurum stratejik planna katklarnn, byk ounlukla ancak
zerinde altklar projelerin detaylarn bildirmekle snrl olduu
grlmtr.
Kresel rneklerde ise lkeler BT stratejilerini bakanlk seviyesinde
gelitirmeye balamtr. En kapsaml rneklerde bakanlk BT stratejisinin
ierii u hususlar kapsamaktadr: Bakanln hizmet ettii kesimler baznda
BT vizyon ve hedefleri, mevcut BT yaps altnda ynetiim, teknik altyap ve
gvenlik, planlanan BT yatrmlar altnda bu yatrmlarn ierikleri, takvimi,
yatrm miktar ve finansal etkisi vb.
Kurumun stratejik plan ile uyumlu bir ekilde hazrlanacak olan kuruma ait
dnemsel BT stratejisi sayesinde; kurumun BT yatrm ihtiyalarnn
projeksiyonu, gelecek dnemde kurumun faaliyetleri ile uyumlu teknik
altyapnn oluturulmas, teknoloji seiminde kurum ii ve kurumlar aras
uyum ve koordinasyonun salanmas, maliyet ve tasarruflarn tahmini ve
kurumun her seviyedeki birimlerinin gelecekteki BT ihtiyalarnn ortak
tedarik ile karlanmas ve nihayet kurumlar aras ortak tedarik sz konusu
olduunda kurumlarn gelecekteki almlarn tahmin ve konsolide etmek
mmkn olacaktr.
5018 sayl Kanun kapsamnda kamu kurumlar dnemsel stratejik planlar
hazrlamaktadr. Sz konusu stratejik planlar, genel olarak kurumun vizyonu,
misyonu, stratejik amalar ve hedeflerini kapsamakta, ancak bu ama ve
hedeflere ulamada gerekli faaliyetlerin yrtlmesini destekleyecek yazlm
ve donanm ihtiyacna ve hatta sz konusu faaliyetlerin yrtlmesini
salayacak biliim altyaplarnn neler olacana ilikin yeterli analizlere
ounlukla yer vermemektedir. Bu itibarla, kurumun stratejik ama ve
hedefleri ile uyumlu biliim stratejisinin de hazrlanmas gerekmektedir.
Sz konusu biliim stratejileri temel olarak u hususlar kapsayacaktr:
kurumun BT vizyon ve hedefleri, mevcut BT yaps altnda ynetiim, teknik
altyap ve gvenlik, planlanan BT yatrmlar altnda bu yatrmlara ilikin
teknoloji tercihleri, kurumsal kapasite, tasarruf planlar, fayda-maliyet
analizi, i plan, yatrm miktar, finansal etkisi vb. hususlar. Bu yaklam
dorultusunda yasal dzenlemelerin 5018 sayl Kanunda ve ikincil
mevzuatta yaplmasna ihtiya bulunmaktadr.
Kurumsal biliim stratejilerine ilikin usul ve esaslar belirlenecek;

kurumsal biliim stratejilerine ilikin rehber hazrlanacaktr.
Uygulama admlar Kurumlarn biliim stratejisi hazrlama program yaplacaktr.
Kurumsal strateji metinlerinin izlenmesi/deerlendirmesi konusunda

uygulanacak mekanizma tanmlanacak ve uygulamaya geirilecektir.

Kurumsal biliim stratejilerinin hazrlanmasna ilikin olarak 5018 sayl
Kanunda deiiklik yaplacak ve ikincil mevzuat dzenlemeleri
yaplacaktr.
62. Kamu Biliim Personeli stihdamnn Dzenlenmesi

Politika
Kurumlarn biliim kapasitelerinin gelitirilmesi amacyla kurumlarn

bnyesinde ve kurumlar arasnda eitlilik arz eden biliim personeli
istihdam sistemi basitletirilecek ve adil hale getirilecektir. Ayrca,
kurumlarda biliim personeli istihdam konusunda d kaynak kullanm, yar-
zamanl alma, kurumlar arasnda geici personel deiimi vb. yntemler
Aklama
aratrlacaktr. Kamuda "Biliim Uzman Yardmcs" ve Biliim Uzman
kadrosu ihdas edilecek, bu ekilde istihdam edilecek personel, kadroya
uygun/iin gerektirdii nitelikleri len ie alm srelerinden ve yeterlik
snavlarndan geirilecektir. Ayrca, biliim personelinin kurumlar arasnda
grevlendirilmesi iin yntem gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Devlet Personel Bakanl (S), Babakanlk, Maliye Bakanl, Ulatrma,
yaplacak kurulular Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Memur Sendikalar, STKlar
Kamuda nitelikli BT personeli istihdamnda mali ve idari imknlarn

iyiletirilmesi asndan gelitirmeler yaplmas gerekmektedir. Kamu biliim
insan kayna uygulamalar, biliim personeline zel sektre kyasla daha az
cret ve kariyer imkn salamaktadr. Kresel rneklerde kamuda BT
yetkinlii yksek personel istihdam etme konusunda yeni alma yntemleri
oluturulmutur. Kamuda biliim personelinin ie yerletirilmek zere
seiminde de eksiklikler bulunmaktadr. Personel KPSS dnda biliim
konusunda kurumun zel koullarna uygunlukla ilgili herhangi bir yazl ya da
Gereke
szl snava tabi olmadan kamuda almaya balamaktadr.
Son dnemde kamuda istihdam edilen biliim personeline ilikin eitli
dzenlemeler yaplmtr. 31.12.2008 tarihinde 375 sayl KHK kapsamnda
yaplan bir dzenleme ile byk bilgi ilem birimlerinin 657 sayl Kanunun
4/b maddesi kapsamnda altrlan personele denen cretin belirli bir kat
cret demek suretiyle personel istihdamna imkn tannmtr. Ayrca, 24
Temmuz 2013 tarihinde yaynlanan 2013/5002 sayl Bakanlar Kurulu Karar
ile 657 sayl Kanun kapsamnda yaplan bir dzenlemeyle zmleyici ve

programc kadrolar Teknik Hizmetler snfna dhil edilmitir. Yaplan bu
ksmi iyiletirmelere ramen, halen kamuda ayn ya da benzer i tanmndaki
BT personelinin farkl mali imknlar ve zlk haklaryla almas
konusundaki kural ve koullarn gzden geirilmesine ihtiya duyulmaktadr.
Bu erevede; kamuda istihdam edilen Mhendis, Programc, zmleyici
vs. kadrolar yerine kariyer uzmanl olarak "Biliim Uzman Yardmcs" ve
Biliim Uzman kadrosunun ihdas edilmesi gerekmektedir. Sz konusu
kadrolarda istihdam edilecek personel, iin gerektirdii nitelikleri len ie
alm srelerinden ve yeterlik snavlarndan geirilecektir. Ayrca, kamuda
elde edilen bilgi ve deneyimlerin baka kurumlara yaygnlatrlmas
amacyla, belirli alanlarda uzmanlam biliim personelinin, dier
kurumlarda geici grevlendirmesine imkn tanyacak dzenleme
yaplacaktr.
Devlet Personel Bakanl tarafndan kamuda BT personel istihdam

politikas zerinde bir alma balatlacaktr.
Bu almada, kamu BT personeli altrma usul ve esaslar belirlenecek
ve iyiletirme konusunda olabilecek tedbirler ortaya konulacaktr.
Kresel rnekler ve zel sektrdeki en iyi uygulamalar da gz nnde
bulundurularak belirlenecek kadrolarn grevleri, yetki ve sorumluluk
tanmlarnn yaplmas, yeni usullerin belirlenmesi; hlihazrda kamuda
istihdam edilen Mhendis, Programc, zmleyici vs. kadrolar yerine
kariyer uzmanl olarak "Biliim Uzman Yardmcs" ve Biliim Uzman
kadrosu ihdas edilecektir. Biliim Uzman Yardmcl kadrosunda
istihdam edilecek personel, bu kadroya uygun/iin gerektirdii nitelikleri
len ie alm srelerinden ve yeterlik snavlarndan geirilecektir.
Uygulama admlar Sz konusu kadrolar iin kariyer uzmanlklara eit zlk haklar ve kariyer
imknlar belirlenecektir.
Kurumlarda BT birimlerinde alan personelin kurumlar arasnda geici

grevlendirilmesi konusunda usul ve esaslar belirlenecektir.
Dzenlemenin yapld tarihte kurumlarda eitli unvanlar altnda
istihdam edilen biliim personelinin, yeni kadrolara intisabnda geerli
olacak ilke ve koullar (snav vs.) ve zlk haklarna ilikin hususlar
belirlenecektir.
Kurumlarn biliim stratejilerinde, personel istihdamna ilikin hususlar
yeterli detayda ele alnacaktr.
657 sayl Kanunda ve ilgili dier mevzuatta gerekli dzenlemeler
yaplacaktr.
63. Kamuda AKKY Kullanmnn Desteklenmesi

e-Devlet proje ve uygulamalar btnsel bir yaklamla ele alnacak, kamuya
ait BT yatrm projeleri kurumlar aras koordinasyon ve birlikte alabilirlii
Politika
esas alan bir anlayla yrtlecektir. Ayrca, kamuda AKKY kullanm tevik
edilecektir.
TBTAK, niversiteler ve ilgili STKlarn da desteiyle, AKKYnin kamuda

kullanmna ynelik strateji hazrlanacaktr. htiya duyulan alanlarda AKKY
gelitirilecek veya mevcut AKKY zmlerine destek verilecektir. Ayrca,
niversitelerin de AKKY gelitirilmesine destek olaca bir mekanizma
Aklama oluturulacaktr. Bunlara ek olarak, pek ok ynden avantajlar bulunan AKKY
kullanmnn arttrlmas iin bir AKKY bilgilendirme portal oluturulacak; bu
portal araclyla AKKY stratejisi, AKKYye ilikin gncel gelimeler ve
etkinlikler takip edilebilecektir. AKKY rnleri gvenlik asndan incelenerek
gvenli grlen rnler bu portalda yer alacaktr.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TBTAK, Kalknma

yaplacak kurulular Bakanl, niversiteler, STKlar
Doru ekilde ve doru bir srete uygulandnda AKKYnin alternatiflerine

gre daha avantajl olduu dnya genelinde kabul grmektedir. Dnya
genelinde AKKYnin pazar paynn alternatiflerinden daha fazla olduu rn
gruplar bulunmaktadr. rnein, 2012 yl itibaryla sunucu yazlmnda
AKKYnin pazar pay yaklak yzde 70tir. Ayrca AKKY; birlikte alabilirlik,
toplam sahip olma maliyeti, gvenlik ve gvenilirlik, ak standartlara
uygunluk gibi konularda alternatif yazlm modellerinden daha avantajldr.
AKKY, zellikle lisans maliyetleri, ak standartlara uyum ve firma bamll
bakmndan kazanm salayabilir. Ancak, bu avantajlar her AKKY zm iin
geerli deildir. Bu sebeple, kamuda kullanlacak AKKY rnleri doru
seilmelidir. Bu amala srekli bir politika dngsnn iletilmesi
gerekmektedir.
Gereke ok sayda lkede AKKYye ilikin politika seviyesinde almalar

yrtlmtr. ABD, Avustralya ve ngilterede ihale srecinde AKKY
yazlmlarnn da deerlendirilmesini zorunlu tutan veya tavsiye eden
dzenleme yaplmtr. ABD, Avustralya, Brezilya ve ngilterede kamu kurum
ve kurulularna AKKY kullanmnda yol gsterecek rehberler hazrlanmtr.
Hollanda, ngiltere ve Gney Korede ise eylem planlar hazrlanarak bir yol
haritas erevesinde kurumlara ynelik hedefler belirlenmitir. Kamu
yazlmlarnn AKKY olarak paylald lkeler de bulunmaktadr.
AKKYnin yaygnlamasnn nndeki nemli engellerden birisi, zel sektr
tarafnda teknik destek ekosisteminin olumam olmasdr. Trkiyede
yazlm sektr, AKKY rn ve hizmetlerini gelitirme ve destekleme
konusunda yeterli olgunlukta deildir. zel sektrn AKKY destei
konusunda uzmanlamas, kamunun AKKY kullanm ynnde tercihte
bulunmas, hatta belirli rn gruplar iin zorlayc bir politikaya sahip olmas

ile mmkn olacaktr. Bununla birlikte, AKKY destei sunacak kurulularn
desteklenmesi, gei srecinin hzlanmas asndan faydal olacaktr.
AKKYnin bakm ve idame srelerinde gerektirdii yetkinlik seviyesinin
grece yksek olmas, bu alanda hayata geebilecek politikalarn dikkatli bir
ekilde hazrlanmasn zorunlu klmaktadr.
Yukarda bahsedilen hususlardan hareketle, AKKY konusunda geni bir
ereveye sahip bir programn hayata geirilmesi gerekmektedir.
Kamu iin AKKY stratejisi belirlenecektir.
Kamu kurumlarnca ihtiya duyulan alanlardaki AKKY rnlerinin

geliiminin takip edilmesine, yeterli olgunlua ulam rnlerin kamuda
yaygnlatrlmasna ve ihtiya duyulmas halinde var olan AKKY
rnlerinin gelitirilmesi veya kamu kurumlarna uyarlanmasna ynelik
usul ve esaslar belirlenecektir.
AKKY gelitirilmesi veya kamuya uyarlanmas konularnda niversiteler
ve STKlar ile ibirlii salanacaktr.
Uygulama admlar
Kamuda yaygnlatrlmas planlanan AKKY zmlerinin gvenlik
testlerine tabi tutulmasna ynelik bir mekanizma hayata geirilecektir.
AKKY bilgilendirme portal hayata geirilecektir.
AKKY ekosisteminin olumas iin zel sektr kurulularna ynelik

destek mekanizmas gelitirilecektir.
Kamu kurumlarna ynelik bilgilendirme, tantm ve eitim faaliyetleri
yrtlecektir.
64. Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi Kurulmas

Politika
BT projesi hazrlama ve sreleri ynetme konusunda kurumsal kapasitenin

arttrlmas amacyla Kamu Biliim Yetkinlik Merkezi oluturulacaktr.
Merkezin hizmetlerinden yararlanmay talep eden merkezi ve yerel
Aklama kurumlara BT proje gereksinimlerinin belirlenmesi, teknik artnamelerin
yazlmas, BT projeleriyle ilgili teknik kararlarn verilmesi srecinde ve proje
ynetimi konularnda destek verilecektir. Bu merkez bnyesinde verilecek
eitim ve dier hizmet ii programlarla BT proje srelerinden, kullanc

odakllk ilkelerine, hizmet srelerinin yeniden tasarlanmasndan en iyi
uygulamalarn paylalmasna kadar pek ok konuda ilgili kamu personelinin
yetkinliklerinin artmas salanacaktr. Ayrca, kurulacak elektronik platform
zerinde, en iyi uygulamalar ve kurumsal deneyimler paylalarak bilginin
yaylmas ve bylece, yrtlen BT yatrm srelerinde etkinliin arttrlmas
da desteklenmi olacaktr. Merkez ayrca, BT projeleri ynetiminin
gelitirilmesi amacyla proje ynetim rehberi hazrlanmas, evik metodoloji
gibi yeni proje srelerinin gelitirilmesinde de grev alacaktr. Merkez,
kendisine verilmi danmanlk, eitim ve yol gsterme grevleri dnda, BT
projelerinin uygulama srelerinde yklenici olarak yer almayacaktr.
Sorumlu ve ibirlii
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TBTAK, TRKSAT
yaplacak kurulular
Merkezi idare ve zellikle yerel ynetimlerde, kurumlarn BT yetkinlikleri

konusunda eksiklikler gze arpmaktadr. Yerel ynetimler de dhil olmak
zere pek ok kamu kurumunda BT yatrmlar ile ilgili olarak; teknik
artname hazrlndan ihalenin sonulandrlmasna kadar tm srelerin
yrtlmesi konusunda kurumsal kapasitenin arttrlmasna ihtiya
duyulmaktadr. Bilim ve Teknoloji Yksek Kurulunun (BTYK) 15 Ocak 2013
tarihli 25. toplantsnda da e-Devlet Organizasyonu Ynetim Modeli
almalar kapsamnda bakanlklarn e-devlet projelerindeki st dzey
danmanlk ihtiyalarn karlamak, kurumlar st ortak altyap ve
projelerde teknoloji danmanl salamak zere bir teknik danmanlk
birimi oluturulmasnn gerei dile getirilmi ve bu grevleri yerine getirmek
zere TBTAK ve TRKSAT A.. tanmlanmtr. Talep halinde, her aamada
srece destek olacak ve ayn zamanda en iyi kurumsal uygulamalar bir
Gereke
platform zerinden paylama aacak olan bir teknik danmanlk biriminin
varl, merkezi ve yerel kamu kurumlarna ait BT proje srelerinin daha
etkin yrtlmesini salayacaktr.
Bu itibarla, pek ok kamu kurumunda gzlenen sz konusu eksikliklerin, BT
konusunda pek ok alanda hizmet verecek bir yetkinlik gelitirme merkezi
yardmyla giderilmesi ve kurumsal kapasitenin arttrlmas gerekmektedir.
Merkez bnyesinde verilecek eitim ve dier hizmet ii programlar; BT
projesi hazrlama ve yrtme sreleri, kullanc memnuniyetini arttracak
ilke ve uygulamalar, hizmet srelerinin kullanc odakllk asndan yeniden
tasarlanmas ve en iyi uygulamalar ile kurumsal deneyimlerin paylalmas
gibi pek ok konuda ilgili kamu personelinin yetkinliklerinin artmas iin
gerekli grlmektedir.
Merkezin kuruluu ve ynetimi ile ilgili usul ve esaslar belirlenecektir.
Uygulama admlar Merkezde grevlendirilecek personelin/eitimcilerin hangi ilke ve

kurallar erevesinde istihdam edilecekleri belirlenecektir. Merkezde
esnek alma, d kaynak kullanm gibi istihdam yntemleri tercih

edilecektir.
Merkezin hedeflerinin nasl belirlenecei, faaliyetlerinin nasl izlenecei

ve llecei konularnda ilke ve usuller belirlenecektir.
Merkezin bnyesinde kurumsal deneyimlerin ve en iyi uygulamalarn
paylalmasna ilikin usul ve esaslar belirlenecek ve bir elektronik
platform oluturulacaktr.
65. Kamu Bulut Biliim Altyaps Oluturulmas
Gerekli hazrlk almalar tamamlandktan sonra kamu bulutu hayata

geirilecektir. Bu kapsamda, ncelikli olarak kamu veri merkezlerinin
btnletirilmesi almalar tamamlanacak, sanallatrma ve bulut biliim
Politika
altyap ve uygulamalar iin usul ve esaslar belirlenecek, gerekli teknik, idari
ve yasal altyap oluturulacak ve kamu uygulama platformu hayata
geirilecektir.
Kamu kurumlarna ynelik bir bulut biliim altyaps kurulacaktr. Gerek bulut
biliim altyaps, gerekse bu altyap zerinde almas planlanacak ince
istemci gibi zm ve teknolojilere ilikin ilke, esas ve standartlar hayata
Aklama
geirilecektir. Ayrca, konuyla ilgili teknoloji ve zmlere ilikin Ar-Ge
almalar yrtlecektir. e-Posta, ierik ynetimi vs. gibi uygulamalar,
kamu bulut biliim modeli kapsamnda deerlendirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TRKSAT, TBTAK, TSE
yaplacak kurulular
Bulut biliim, kaynak tasarrufu salamas, esnek biliim modellerine imkn

tanmas gibi sebeplerle nem tamaktadr. Bulut biliim tarafndan sunulan
hizmet seviyede olabilmektedir: Hizmet olarak Yazlm (SaaS), Hizmet
olarak Platform (PaaS) ve Hizmet olarak Altyap (IaaS). Bunlardan; Hizmet
olarak Yazlm, kamu genelinde ortak kullanlan yazlmlar iin geerlidir. e-
Posta, web hosting, video konferans sistemleri, video kayt ve gsterim
hizmeti gibi hizmetler bunlara rnek olarak verilebilir. Hizmet olarak
Platform ise, kurumlarn kendilerine zel ihtiyalarn zmek iin rettikleri
Gereke yazlmlarn bulut biliim altyaps zerinde almasn temin etmek iin,
bulut biliim hizmet salaycsndan temin ettikleri arayzlerle (APIler)
gelitirilmesi esasna dayanr. Hizmet olarak Altyap ise, genellikle
uygulamalarn sunucu seviyesinde mdahale gerektiren bileenler iermesi
durumunda tercih edilmektedir. Bahsi geen bu seviyelerden Hizmet olarak
Yazlm, uygulanmas mmkn olduu durumlarda en fazla avantaj salayan
hizmet seviyesidir. Bunun sebebi, hizmetlerin devam iin ihtiya duyulan
igcnn ok byk bir ksmnn hizmet alcdan hizmet salaycya geiyor
olmasdr. Elde edilecek avantaj, Hizmet olarak Platform ve Hizmet olarak

Altyap seviyelerine doru geildike azalmaktadr.
Sz konusu bu alternatifler, belirli bir plan dhilinde hayata geirilmelidir.
Bulut biliim ile kamu bilgi ilem birimlerinin, hizmet vermekte olduklar
alanlara odaklanarak daha nitelikli e-devlet projelerinin ortaya kmas
salanabilecektir. Ayrca, bulut biliim ortak uygulamalarn ortak uygulama
standartlarnda etkin bir ekilde hayata geirilmesine destek olmaktadr. Bu
bakmdan, bulut biliim altyapsnn kurulmas iin gerekli koullarn
aratrlmas, esaslarn belirlenmesi ve tm kamuya hizmet verecek ekilde
AB ile ABD, ngiltere, Almanya, Gney Kore ve Japonya gibi lkelerde
kamuda bulut biliime ilikin politika seviyesinde kapsaml almalar
yrtlmektedir. lkeler kamuda bulut biliime ilikin olumlu bir tavr
sergilemekle beraber bulut biliimin baz risklerini de vurgulayarak bunlara
ilikin zm nerileri oluturmaya almaktadr. rnein; ABD (CloudFirst)
ve ngilterede (G-Cloud) bulut biliim ve kamu alm sreci byk oranda
entegre edilmi olup kamu kurumlarnn bulut biliimi ncelikli olarak
deerlendirmesi politika seviyesinde desteklenen bir husustur. Almanyada
bir yandan kamuda bulut biliim kullanm desteklenirken dier yandan zel
sektr bulut biliim Ar-Ge almalar konusunda desteklenmitir. ngiltere ve
Japonyada (Kasumigaseki) kamu bulutu kurulmasna ynelik eylemler
hayata geirilmitir.
Bulut biliim altyaps, felaket kurtarma merkezlerinin hayata geirilmesi
konusunda byk kolaylklar salamaktadr. Bu merkezi altyap, nitelii
itibaryla yedekli olarak hizmet verebilecek ekilde tasarlanmaktadr. Bu
nedenle, kamu bilgi sistemleri tarafndan verilen hizmetlerin felaket annda
da kesintiye uramamas bu altyap sayesinde daha etkin bir ekilde
mmkn olabilecektir.
Kamu bulutuna ilikin yasal ve idari dzenlemeler hayata geirilecektir.
Kamu kurumlar tarafndan bulut biliim altyapsnn kullanmna ynelik

usul ve esaslar, bulut biliimin farkl hizmet seviyeleri iin belirlenecektir.
Kurumlar tarafndan bulut biliime olan talebin artmasna ynelik
yaptrm ve tevikler karara balanarak hayata geirilecektir.
Hizmet olarak Yazlm seviyesinde, kamu genelinde yaygnlatrlmas

Uygulama admlar
planlanan ncelikli bulut biliim uygulamalar tespit edilerek bu
uygulamalar gelitirilecek, tantm yaplacak ve yaygnlatrma
Hizmet olarak Platform seviyesinde, bulut biliim altyaps zerinde

alacak ve zerinde uygulama gelitirilmesine imkn tanyacak ara
katman yazlm gelitirilecek ve gerekli eitimlerin verilebilecei bir
mekanizma tasarlanarak hayata geirilecektir.

Altyap ve uygulama yazlmlarnda AKKYya ncelik verilecektir.
Bulut biliim altyaplarnda kullanlan ince istemci gibi zm ve

teknolojiler deerlendirilecek, nceliklendirilecek ve bu
nceliklendirmeye gre ilgili konularda Ar-Ge almalar yrtlerek bu
zm ve teknolojiler hayata geirilecektir. Kurulan altyaplarn felaket
kurtarma merkezi olarak kullanlmas hususunda gerekli yaptrm ve
tevik mekanizmalar hayata geirilecektir.
Bulut biliim iin gerekli destek programlar planlanarak uygulamaya

konacaktr.
66. Trkiye Corafi Bilgi Stratejisi ve Eylem Plannn Hazrlanmas
Corafi verinin retimi, paylam ve karar alma srelerinde kullanmna

ilikin politikalar belirlenecek, bu politikalarla uyumlu eylem plan
Politika hazrlanacak ve ihtiya duyulan yasal dzenlemeler hayata geirilecektir.
CBSye ilikin kamu yatrm projelerinde koordinasyon eksiklii giderilecek ve
mkerrer yatrmlar nlenecektir.
Corafi verinin retilmesi ve paylamna ilikin politikalar belirlenecek, bu

politikalarla uyumlu eylem plan oluturulacak ve gerekli yasal dzenlemeler
Aklama
hayata geirilecektir. Bata ak kaynak kodlu CBS yazlmlar olmak zere
yerli CBS yazlmlar desteklenecektir.
evre ve ehircilik Bakanl (S), Orman ve Su leri Bakanl, Gda, Tarm ve

Sorumlu ve ibirlii Hayvanclk Bakanl, Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, ileri
yaplacak kurulular Bakanl, Harita Genel Komutanl, TK, Tapu ve Kadastro Genel
Mdrl, TBTAK, Yerel Ynetimler, niversiteler, STKlar
CBS zellikle son 20 ylda daha geni kullanm alanlar bulmu, mekna dayal
olarak sunulan pek ok hizmetin temel bileeni haline gelmitir. CBS alannda
dnyada yaanan gelimelere paralel olarak, lkemizde CBS tabanl
uygulamalar gelitirilmesine ynelik abalar artmtr. Merkezi ve yerel kamu
kurumlar tarafndan ok sayda CBS tabanl uygulama projesi hayata
geirilmeye balanmasnn bir yansmas olarak gemite hazrlanan strateji
ve eylem planlarnda CBS altyaps oluturulmasna ynelik eylemlere yer
Gereke
verilmitir.
e-Dnm Trkiye Projesi Ksa Dnem Eylem Plannda (2003-2004) 47 nolu
Trkiye Ulusal Corafi Bilgi Sisteminin (TUCBS) oluturulabilmesi iin bir n
alma eyleminde hangi bilgilerin hangi kurumlar tarafndan tutulaca ve
paylalaca ile bilgi ve bilgi deiim standartlarnn belirlenmesine ilikin bir
n alma yaplmas hedeflenmitir. Bu eylem kapsamnda mevcut durumun
ortaya konulmas ve yaplmas gerekenlere ilikin bir anket almas yaplm

ve bu anketin sonularnn tartlaca ve tm kamu kurum ve
kurulularndan yelerin temsil edilecei bir alma grubu kurulmutur.
Ocak 2005 itibaryla alma grubu raporunu tamamlamtr. Eylemin devam
niteliinde yeni bir eyleme 2005 Eylem Plannda da yer verilmitir. e-
Dnm Trkiye Projesi 2005 Eylem Plan 36 nolu TUCBS oluturmaya
ynelik altyap hazrlk almalar eylemiyle ilem ve veri kapsam ile
standartlarn (snflandrma, metaveri, veri toplama-depolama-kalite-
paylam esaslar) belirlenmesi, iletiim altyaps, kurumsal yaplanma grev
ve sorumluluklarn tanmlarn ieren TUCBS politika/strateji dokmannn
hazrlanmas ve yasal dzenleme ihtiyalarnn tespit edilmesi
hedeflenmitir. Eyleme ilikin TUCBS Politika ve Strateji Dokman
hazrlanarak eylem tamamlanmtr. 2006-2010 Dnemi Bilgi Toplumu
Stratejisi ve Eylem Plannda, yukarda zetlenen iki eylemin devam
niteliinde, 75 nolu CBS Altyaps Kurulumu eylemine yer verilmitir. Eylem
ile corafi verilere ilikin ierik ve deiim standartlarnn belirlenmesine
ynelik almalar yaplm olup, bu kapsamda 10 temel veri temas
belirlenmi ve bunlara ilikin uygulama emalar gelitirilmitir. Dier yandan
CBSdeki idari yaplanma 2011 ylnda yeni bir boyut kazanmtr. 644 sayl
KHK ile evre ve ehircilik Bakanl bnyesinde, ulusal corafi bilgi
sisteminin kurulmasna, kullanlmasna ve gelitirilmesine dair i ve ilemleri
yapmakla sorumlu Corafi Bilgi Sistemleri Genel Mdrl kurulmutur.
Temel temalara ait veri tanmlama dokmanlar, uygulama emalar, detay
kataloglar ve GML dokmanlar hazrlanm olmakla birlikte sadece adres
temas ilgili kurulula allmtr. Dier temalarn da sorumlu kurulular ile
allmasna ihtiya bulunmaktadr. Ayrca, TUCBS Projesinin devam
niteliinde ve bu 10 temel veri temas dnda lke gereksinimleri ve INSPIRE
eklerinde yaynlanan veri temalarnn da allmas gerekmektedir.
Trkiye corafi bilgi sisteminin INSPIREa uyumlu olarak gelitirilmesi, farkl
kamu kurumlar tarafndan yrtlen CBS projelerinde mkerrerliklerin
nlenerek koordinasyonun salanmas, meknsal veri retimi ve paylamna
ynelik politika ve standartlarn belirlenmesi, CBS alannda yerli yazlm
sanayiine dnk tedbirlerin alnmas gerekmektedir.
Bu kapsamda, Trkiye Corafi Bilgi Stratejisinin gelitirilmesi, stratejiyi
destekleyecek nitelikte eylem plannn oluturulmas, eylem plan uygulama
ve izleme admlarnn belirlenmesi ve gerekletirme ltlerinin
tanmlanmasna ihtiya duyulmaktadr.
altay yaklamyla ortak politikalar belirlenecektir.

Belirlenen politikalara ynelik eylem plan oluturulacaktr.
Uygulama admlar
htiya duyulan veri temalarnn retilmesine ynelik planlama ve
nceliklendirme yaplacaktr.
Corafi verinin retim ve kullanmna ynelik kalite standartlar

belirlenecektir.
CBSye dayal yazlm ve uygulamalar desteklenerek yerli yazlm

sanayiinin gelitirilmesi tevik edilecektir.
Belirlenen politikalarla uyumlu mevzuat dzenlemesi yaplacaktr.
Bata ak kaynak kodlu CBS yazlmlar olmak zere yerli CBS
yazlmlarn destekleyecek tevik mekanizmalar oluturulacaktr.
67. Kamu Biliim Tedarikinin Etkinletirilmesi
Kamuda BT rn ve hizmeti tedarikinde maliyeti azaltmak iin talep

toplulatrmas ve benzeri ortak tedarik yntemleri gelitirilecektir. hale
Politika
mevzuatnda kamu BT rn ve hizmet almlarnda etkinlii arttrmak zere
gerekli deiiklikler yaplacaktr.
Kamu tedariki ile ilgili yasal ve idari dzenlemeler, kamu biliim rn ve

hizmet almn (yazlm, donanm, hizmetler, danmanlk, veri
saysallatrma, vb.) kolaylatracak ekilde gzden geirilecek ve gerekli
dzenlemeler yaplacaktr. Bu dzenlemelerde yerli sanayiye ve KOBlere
destek olacak ve AKKY kullanmn destekleyecek hususlara yer verilecektir.
Kamu tarafndan yaplmas planlanan byk bteli biliim projelerinin
Aklama
gelitirilmesi ve mevcut byk bteli biliim projelerinin bakm, onarm ve
idame ilerinin yrtlmesine ynelik K modeli bata olmak zere
alternatif finansman yntemleri uluslararas uygulama rnekleriyle
incelenerek lkemize uygunluu asndan deerlendirilecektir. Ayrca,
almlarda tasarruf salayan kurum ii ve kurumlar aras ortak tedarik sistemi
kurulacaktr.
Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), Kalknma Bakanl, Maliye

Sorumlu ve ibirlii
Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Kamu hale Kurumu, KOSGEB,
yaplacak kurulular
Devlet Malzeme Ofisi, TSE, niversiteler, STKlar
Kamu ihale mevzuatnda biliim rn ve hizmetleri almlar asndan glk

yaratan hususlar bulunmaktadr. Ayrca, baz yasal dzenlemelerle, bu
alanda baz kurumlara kamu ihale mevzuatndan muaf olma imkn
tannmtr. Kamu kurumlarnn sz konusu kurumlarla gerekletirdikleri
projelere ilikin szlemeler, ile i ait muayene ve kabul artlar konusunda
Gereke da kamu ihale mevzuatndaki kapsaml kurallar ounlukla
bulunmamaktadr. Doas gerei paralara ayrlabilen biliim ilerine
ramen, modler projeler kamu ihale mevzuatna gre
dzenlenememektedir. halelerde maliyet n plana kmakta, toplam fayda
esas alnmamaktadr.
Kamu ihale mevzuatnda yapm ileri, mal alm, hizmet alm ve danmanlk

olmak zere 4 tip uygulama/alm eidi bulunmaktadr. Kamu biliim
projeleri, ounlukla donanm ve danmanlk almlar dhil olmak zere
Hizmet Alm Uygulama Ynetmeliine gre yaplmaktadr. Ancak bu yntem
kamu biliim projelerinin niteliine uygun olmadndan uygulamada
birtakm skntlar yaanmaktadr.
Dier yandan, 5018 sayl Kanunda kamunun biliim rn ve hizmetlerinin
etkin tedarikini gletiren birtakm hkmler bulunmaktadr. Kamu
kurulular, bte hazrlama ve uygulama kurallar erevesinde 1 yllk bte
hazrlamaktadr. Bu hkm gereince kamu biliim projelerinde zm
olarak bir yl aan projelerin maliyetlerinin ou bir yllk ihaleye yklenmeye
allmakta ve bu da kamu asndan verimlilik problemleri ortaya
karabilmektedir.
BTYKnn 15 Ocak 2013 tarihinde yaplan 25. toplantsnda kamuya hizmet
veren BT irketlerinin belgelendirilmesine ilikin bir karar alnmtr. Buna
gre, e-devlet ihalelerine kabul edilecek firmalara ynelik Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanl tarafndan belgelendirme sistemi oluturulmasna, bu
kapsamda e-devlet uygulamalar kapsamndaki hizmet almlarnn firma
belgelendirme sistemi dorultusunda yaplabilmesi iin mevzuat deiiklii
ihtiyacnn allmasna karar verilmitir.
Ortak tedarik konusunda herhangi bir yasal ya da idari dzenleme
bulunmamaktadr. Biliim yatrmlarnda da ortak tedarik ile byk tasarruf
salanabilecei dnlmektedir. Bu kapsamda, kamu kurum ve kurulular
adna merkezi satn alma ilevini yrtmek zere kurulmu olan Devlet
Malzeme Ofisinin imknlar deerlendirilmelidir. Ayrca, kamu hizmetlerinin
elektronik ortamda sunulmas iin gereken yazlm ve donanm temini, veri
saysallatrma ileri ile kamu kurumlarnda hlihazrda hizmet veren bilgi
sistemlerinin bakm, onarm ve idameleri iin ou zaman byk kaynaklar
tahsis edilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda, pek ok sektrde eitli
finansman yntemleri ile kamu ve zel sektrn kaynak ve imknlarnn bir
araya getirildii ve kamu hizmetinin daha etkin sunulduu grlmektedir.
rnein halen, kamu bilgi sistemlerinin byk ounluunun bakm, onarm
ve iletimi iin zel sektrden hizmet alm yaplmaktadr. Ayrca, K
lkemizde halen enerji, salk, ulatrma gibi kritik neme sahip sektrlerde
uygulanmaktadr. Bu itibarla, K ve benzeri finansman modellerinin; byk
bteli kamu biliim projelerinin gelitirilmesi, bakm ve idamesinin
salanmasnda ve bu suretle daha hzl, etkili ve kaliteli kamu hizmeti
sunumunda faydal olabilecei ngrlmektedir.
Kamu ihale mevzuat ve kamu harcamalarn dzenleyen mevzuat bir

btn olarak gzden geirilerek biliim ilerine uygunluk ve biliim
Uygulama admlar almlarnn yerli sanayi ve KOBlere destek olacak biimde bir politika
olarak kullanlmas asndan deerlendirilecek; gerekli yasal ve ikincil
mevzuat nerileri belirlenecektir. Bu almada; modler ihale, ortak
tedarik, satn almada maliyet d unsurlarn daha etkin ekilde

uygulanabilmesi gibi hususlar kapsanacaktr.
e-Devlet projelerinde baz kurumlardan ihalesiz hizmet alm

yaplabilmesi sebebiyle ortaya kan rekabeti bozucu etkiler
giderilecektir.
Kamu biliim projeleri kapsamnda yaplan mal ve hizmet almlar iin
firma belgelendirme sistemi oluturulacaktr.
Kamuda biliim almlarnda ortak tedarik imknlar deerlendirilecektir.
Bu konudaki esaslar belirlenecek ve Devlet Malzeme Ofisinde ortak
tedarik iin altyap oluturulacaktr. Kamu biliim almlarnda ortak
tedarik sayesinde salanan tasarruflara ilikin lmleme almalar
yaplacaktr.
Kamu biliim projelerinde bata K modeli olmak zere alternatif
finansman modelleri uluslararas iyi uygulama rneklerini de kapsayacak
ekilde aratrlacak ve lkemize uygun i ve finans modeli
belirlenecektir. Bu kapsamda mevzuatta gerekli dzenleme yaplacaktr.
zellikle K modelini uygulama konusunda deneyimi olan Ulatrma
Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Salk Bakanl, Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanl gibi kurumlar arasndan pilot kurumlar ve projeler
seilecektir.
68. Kamu Verisinin Paylalmas
Kamu verisinin paylam ve yeniden kullanmna ilikin politikalar

gelitirilecek; buna dayal olarak kamu verisinin nc taraflarca yeni katma
Politika
deerli rn ve hizmetler iin yeniden kullanlmasna ilikin yasal ve idari
dzenlemeler yaplacak, ayrca gerekli teknik altyap oluturulacaktr.
Yerel ynetimler dhil olmak zere, kamu kurum ve kurulularnn

topladklar ve rettikleri veriler, kiisel bilgilerin korunmas, gvenlik, ticari
sr vb. kstlar dikkate alnarak kamu bilgisinin katma deerli hizmetler
yaratmak amacyla kullanm ve bu sayede yeni giriimlerin olumas, effaf
kamu ynetimi anlayna katk salanmas ve daha fazla bilimsel alma
Aklama yaplmasna imkn tannmas amacyla paylalacaktr. Bu amala gerekli
hukuki ve teknik altyap hazrlanacak, kamu verisinin nc taraflarla
paylam ve yeniden kullanm iin gerekli ak veri katalou oluturulacak,
kurumlarn veri paylam konusunda ihtiya duyacaklar danmanlk hizmeti
sunulacaktr. Veri paylam konusunda kurumlarn farkndalk almalar
yrtlecektir.
Sorumlu ve ibirlii Babakanlk (S), Maliye Bakanl, Ulatrma Denizcilik ve Haberleme

yaplacak kurulular Bakanl, Kalknma Bakanl, Babakanlk Devlet Arivleri Genel Mdrl,

TK
Kamu verisinin paylam ve nc taraflarca katma deerli hizmetler

retmek iin yeniden kullanm ekonomik ve sosyal faydalar salamaktadr.
Ayrca, bu paylamn kamu ynetiminde effafl artrc etkisi olacaktr. Pek
ok lkede, rnein; ABDde (data.gov) ve ngilterede (data.gov.uk) kamu
bilgilerinin paylalmas iin zel altyaplar oluturulmutur. Ayrca, kamu
harcamalar ve hkmetin ileyiine dair veriler yeniden kullanma alarak
effaflk artrlmtr. Dier taraftan, 8 lkenin katlm ile kamu ynetiminde
effafln artrlmas, yolsuzlukla mcadele, ynetiimin glendirilmesi iin
yeni teknolojilerin kullanlmas amacyla Ak Ynetim Ortakl (Open
Government Partnership) giriimi balatlmtr. Trkiyenin de ye olarak
taahhtte bulunduu faaliyetler arasnda kamu bilgisinin paylamna da yer
verilmitir.
Bununla birlikte, lkemizde kamu verisinin yeniden kullanlmasnn yasal
altyaps ve verinin uymas gereken ltler henz belirlenmemitir. Verinin
Gereke
yeniden kullanmn kolaylatrmak iin, sadece istatistiki olarak zetlenmi
veriye deil, ayn zamanda kiisel ve hassas bilgilerden arndrlm ham
veriye de yer veren ak kamu verisi katalou oluturulmasna ihtiya vardr.
Kamu verisinin yeniden kullanm alannda yol alm olan lkelerde kamu
verisinin yeniden kullanm iin gerekli yasal altyap hazrland, yeniden
kullanma alabilecek verilerin belirlendii ve kamu kurumlarna veri
paylam zorunluluu getirildii grlmektedir. BM e-devlet gelime
endeksinde en st srada yer alan 10 lkede bu verilerin yaynlanaca ak
veri kataloglar 2012 sonu itibaryla oluturulmutur.
Sonu olarak, kamu kurumlar tarafndan retilen, ilenen ve muhafaza
edilen bilgilerin, belirli ilke ve kurallar erevesinde, sz konusu bilgileri
deiik ekonomik ve sosyal amalarla ileyerek toplumun tm iin katma
deerli hizmetlere dntrebilecek kiiler ve giriimlerle paylalmasna
ynelik almalarn yaplmasna ihtiya duyulmaktadr.
Kamu verisinin yeniden kullanmna ilikin ilke, usul ve esaslar

belirlenecektir. Bu almaya merkezi ve yerel kamu kurumlarnn yan
sra zel sektr, STK ve niversiteler de katk verecektir.
Veri paylamna ilikin yasal ve idari engeller konusunda bir alma
yaplacak ve engellerin giderilmesi iin gerekli dzenlemeler hayata
geirilecektir.
Uygulama admlar
Yeniden kullanma alabilecek verinin tanm yaplacak ve Kamu Veri
Katalou oluturulacaktr.
Kamu kurumlarnn belirlenen usul ve esaslar dhilinde, hangi teknik

standartlarda veri paylaabilecekleri ve verinin gncel tutulmas
konularnda bir rehber oluturulacaktr.
Kamu verisinin paylam iin gerekli olacak altyapnn teknik zellikleri

belirlenecek ve veri.gov.tr portal hizmete alacaktr.
Kamu kurumlar, belirlenmi usul ve esaslara uygun olarak bir takvim

erevesinde verilerini paylama aacaktr.
Kamu kurumlarnn veri paylam dnda, nc taraflarn da kurulacak
altyap zerinde kamuyu ilgilendiren verileri paylaabilmelerinin usul ve
esaslar da belirlenecektir.
Kullanc memnuniyetinin periyodik olarak llmesi ve izlenmesi iin
gerekli dzenlemeler yaplacaktr.
Kamuoyunu bilgilendirme almas yaplacaktr.
69. Kamu Politikalarnn Oluturulmasnda BT Destekli Katlmclk

Program Gelitirilmesi
Kamu politikalarnn oluturulmasnda ve kamu karar alma srelerinde

Politika katlmcln desteklenmesine ynelik tedbirler alnacak; kamu ynetiminde
BT destekli katlmclk uygulamalar gelitirilecektir.
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmak

zere, politika kararlar, mevzuat dzenlemeleri ve hizmet sunum sreleri
Aklama dhil, kamu politikalarnn oluturulmasnda katlmcl gelitirmeye ynelik
bir Program hayata geirilecek; kamu ynetiminde BT destekli katlmc
uygulamalar gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii
Babakanlk (S), Kalknma Bakanl, niversiteler, STKlar
yaplacak kurulular
Kamu politikalar, bir btn olarak devletlerin yasa koyma, uygulama ve

kamu hizmeti sunma fonksiyonlar araclyla gn yzne kmaktadr. Kamu
politikalar, gnmzde birey ve toplum hayatnda btn ynleriyle
belirleyici ve ynlendirici boyutlara ulamtr. yle ki insann doumu ncesi
ve lm sonras alan bile kamu politikalar ile ekillendirilmektedir. Devlet
aygt, btn gelimiliine ramen, birey ve toplum hayatnn btn
unsurlarn ideal bir dzleme tayacak yetkinlie ulaamamaktadr. Bu
Gereke eksiklik, gerek hayatta kamu ynetiminde eitli dzeylerde aksaklklarla
ortaya kmaktadr. Kamu ynetiminde, bu eksikliklerin giderilmesi amacyla
mevzuat, kurumsal yaplanma, kurumsal kapasite, insan kayna vb. unsurlar
asndan sreklilik arz eden bir yeniden yaplanma sreci gzlenmektedir.
Bu meyandaki nemli ynelimlerden biri de kamu politikalarnn
oluturulmasnda katlmclktr. zellikle, BTteki gelimelerle birlikte
katlmc ynetim yaklamnda ya daha nce mevcut olmayan uygulama
imknlarna kavuulmu ya da mevcut katlm pratiklerini uygulama

imknlar son derece kolaylamtr. BT ve zellikle sosyal medya sayesinde
kamu hizmetlerinin sunumunda ve kamu politikalarnn oluturulmasnda
bilgi verme, geribildirim/ikyet alma, kamuoyunu takip etme, gr alma ve
danma gibi fonksiyonlar ok daha pratik ve etkin biimde
yrtlebilmektedir.
Trk kamu ynetimi, katlmc ynetim pratiinin gelitirilmesine olanak
tanyan bir ynetim rejimi ile yasal ve kurumsal dzleme sahiptir. Bununla
birlikte, ynetim alkanlklar ve uygulama asndan katlmclk yeterince
gelimemitir.
Bu erevede, Trk kamu ynetiminde, yasal ve dzenleyici erevenin
kalitesini artracak ve kamu hizmeti sunumunda etkinlii salayacak BT
destekli katlmc ynetim yaklam ve uygulamalarnn gelitirilmesine
ihtiya bulunmaktadr.
Kamu politikalarnn oluturulmasnda yaplacak btn almalarn

erevesini izecek BT Destekli Katlmclk Program hazrlanacak ve ilan
edilecektir.
Katlmc ynetim konusunda mevzuat taramas yaplacak; mevzuattaki
eksiklikler giderilecek; katlmclk ilke, usul ve esaslar belirlenecektir.
Trk kamu ynetiminde katlmc uygulamalar envanteri karlacak;

dinamik bir yapda gncellii salanacak ve en iyi uygulamalar
paylalacaktr.
Katlmcla ynelik teorik ve pratik bilginin zenginletirilmesi ve
uygulamaya aktarlmas amacyla katlmcla ynelik aratrmalar
Uygulama admlar
desteklenecektir.
Babakanlk BMER, Trk kamu ynetiminde katlmc ynetim

mekanizmasnn ana unsuru olacak ekilde gelitirilecektir.
Bakanlklar ve merkezi kamu kurumlar tarafndan, Babakanlka
hazrlanacak Katlmclk Program ve gncellenecek BMER uygulamas
erevesinde kurumsal Katlmclk Eylem Planlar hazrlanacak ve
uygulamaya geirilecektir.
Uluslararas almalardan da yararlanarak Trkiye'ye zg katlm
olgunluk endeksi ile kurumsal ve tematik performans gstergeleri
gelitirilecek; takip eden dnemde lm yaplacaktr.
70. e-Devlet Mevzuatnn Gzden Geirilmesi
Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln salanmas, vatanda ve giriimler

Politika zerindeki idari yklerin azaltlmas ve e-devlet proje ve uygulamalar
yrten kamu kurumlarnda etkinliin arttrlmas iin mevcut yasal ve idari

dzenlemeler gzden geirilecek, ihtiya duyulan deiiklikler yaplacaktr.
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmaya

Aklama ynelik kamu politikalarnn hayata geirilmesi iin gerekli grlen idari ve
yasal dzenlemeler belirlenecek ve gerekletirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Babakanlk (S), Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, Kalknma

yaplacak kurulular Bakanl, STKlar
Kamu hizmetlerinin sunumunda kullanc odakll ve etkinlii artrmak zere

bir yandan kamu politikalar oluturulurken, dier yandan da bu politikalarn
hayata geirilmesi iin gerekli olan idari ve yasal dzenlemelerin belirlenerek
gerekletirilmesi gerekmektedir. Geleneksel yntemlerle sunulan kamu
hizmetlerinin e-devlet hizmeti eklinde sunulmasnn nnde idari ve yasal
engel ve eksiklerin bulunmas doaldr. Bunlarn giderilmesi iin, ncelikle
mevcut idari ve yasal dzenlemelerde hizmetlerin elektronik ortamlarda
sunumunun nndeki engel ve eksikliklerin neler olduu tespit edilmelidir.
Daha sonra yaplacak olan almalarda, hem mevcut idari ve yasal
dzenlemelerde bu ynde deiiklikler yaplmal, hem de ihtiya
duyulmasna ramen mevcut olmayan dzenlemeler gerekletirilmelidir.
Daha nce, 2008 ylnda Babakanlkta oluturulmu olan e-Devlet Danma
Grubu 11 e-devlet projesi kapsamnda alma yapm ve bir kanun tasars
tasla hazrlanmtr. Tasar ile kamu kurum ve kurulularnn mevzuatnn,
hizmetlerin elektronik ortamda sunumuna engel tekil eden hususlardan
arndrlmas suretiyle elektronik ortamda hizmet sunumunun
yaygnlatrlmas ve bylece hizmetlerin hzlandrlmas amalanmtr. Bu
Gereke balamda; Hukuk Usul Muhakemeleri Kanunu, cra ve flas Kanunu, dari
Yarglama Usul Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanununda; vize ve pasaport
bavurularnn elektronik ortamda yaplabilmesi ve sonulandrlabilmesi,
noterlik ilemlerinin elektronik ortamda gerekletirilebilmesi, salk
hizmetlerinin sunumunda elde edilen kiisel salk verilerinin
deerlendirilme koullarnn belirlenmesi, kamu kurum ve kurulularna
elektronik ortamda bavuru yaplabilmesi, e-Devlet projelerinde gerekli
koordinasyonun salanmas ve gvenli elektronik imzann bankaclk ve
finans bata olmak zere mali sektrlerde kullanm iin yine srasyla
Pasaport Kanunu, Noterlik Kanunu, Salk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, Dileke Hakknn Kullanlmasna Dair
Kanun, Ulatrma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun ve
Elektronik mza Kanunu ile bunlarn dndaki baz dier kanun ve KHKlarda
deiiklik yaplmas ngrlmtr. 2010 ylnda TBMMye sunulan Kanun
Tasars Tasla yasalaamam; ancak bu Tasarda ngrlen dzenlemelerin
bir ksm farkl yasal dzenlemelerde hayata gemitir.
Kamu hizmetlerinde kullanc odaklln arttrlmas ve idari yklerin e-devlet
hizmet sunumu sayesinde azaltlabilmesi iin bu ve benzeri dzenlemelerin
periyodik olarak gerekletirilmesi, gerekli grlen idari dzenlemelerin ve

yasa tasars hazrlklarnn, kamu idaresinde en st dzeyde koordinasyon
grevi ile tehiz edilmi olan Babakanlkn koordinasyonunda yaplmas
gerekli grlmektedir.
e-Devlet alanndaki idari ve yasal dzenlemelerin belirlenmesi,

hazrlanmas ve gncellenmesinde takip edilecek usul ve esaslar
belirlenecektir.
Mevcut idari ve yasal dzenlemelerin kamu hizmetlerinin elektronik
Uygulama admlar ortamda sunumuna engel tekil eden hususlardan arndrlmas iin
gerekli yasal ve idari dzenlemeler Babakanlk koordinatrlnde
periyodik olarak belirlenecektir.
Gerekli grlen idari ve yasal dzenlemelere ilikin mevzuat taslaklar
hazrlanacaktr.
71. e-Devlet Hizmetlerinde Mobil Platformlar ve Sosyal Medyadan

Yararlanlmas
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojiler ile sosyal a imknlar

Politika
etkin ekilde kullanlacaktr.
e-Devlet hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojilerden ve sosyal medya

imknlarndan etkin biimde yararlanlacaktr. Bu amala kamu kurumlarna
Aklama yol gsterecek bir rehber hazrlanacak, ncelikli hizmetler bir program
dhilinde mobil ortama aktarlacak ve kullanc talepleri dikkate alnarak
mobil hizmetler ve sosyal medya kullanm dzenli olarak gelitirilecektir.
Sorumlu ve ibirlii Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl (S), TRKSAT

yaplacak kurulular
Trkiyede 2004-2013 yllar arasnda mobil telefon abone saysnda art

yaanm ve abone says Eyll 2013 itibaryla yzde 91,1lik penetrasyon
oran ile 68,9 milyona ulamtr. 2012 ylnda toplam nfusun yzde 10u
akll cep telefonu sahibiyken, akll cep telefonlarnn tm cep telefonlar
iindeki oran ise yzde 16ya kmtr. Ayrca lkemizde Eyll 2013 itibaryla
13,7 milyon mobil genibant abonesi bulunmaktadr. Mobil telefon, akll cep
Gereke telefonu ve mobil genibant internet abone saylarnda meydana gelen
ilerleme ve art sayesinde mobil teknolojiler e-devlet hizmetlerine ulamay
kolaylatran nemli aralardan birisi haline gelmitir.
Bununla birlikte, lkemizde halen nemli lde e-devlet hizmeti mobil
ortamda sunulmamaktadr. Ocak 2013 itibaryla e-Devlet Kapsndan sunulan
hizmetlerin yzde 6s, en ok kullanlan 10 hizmetten 7si, en ok kullanlan
100 hizmetten 35i e-Devlet Kaps Android mobil uygulamasndan

sunulmaktadr. Ayn dnemde, e-Devlet Kaps hizmetlerinin yaklak yzde
2,5i mobil ortamda gereklemitir. Mobil hizmetlerin yaygnlamas ile e-
devlet hizmetlerine talebin artaca dnlmektedir.
Birok lke kamu hizmetlerinin mobil teknolojiler zerinden sunulmas iin
almalar yrtmektedir. Gney Kore ve ABDde kamu kurumlar iin mobil
yazlm gelitirme rehberleri hazrland ve kamu mobil yazlm gelitirme
platformu kurulduu grlmektedir.
Dier yandan, Trkiyede zellikle son yllarda sosyal medya kullanmnda da
nemli derecede art yaanmaktadr. Trkiye'deki internet kullanclarnn
yzde 96,2'si sosyal alar kullanmakta olup sosyal alarda bir ayda geirilen
ortalama sre ise 10,2 saattir. Kamu kurumlarnn Facebook, Twitter gibi
sosyal medya aralarn kullanmlar artmakla birlikte bu kanallarn e-devlet
hizmetlerinin sunumunda yeteri kadar etkin kullanlamad grlmektedir.
Bu gelimeler nda, kamu kurumlarnn demokrasi kltrnn olumasna
katkda bulunan katlmcln salanmas, vatandalarn ihtiyalarnn
belirlenmesi, e-devlet hizmet sunumunda kullanc odaklln artrlmas, e-
devlet hizmetlerinin tantm adna sosyal medya aralarn daha etkin
kullanmas gerekmektedir.
Kamu hizmetlerinin sunumunda mobil teknolojiler ve sosyal medya

imknlarnn daha etkin kullanlabilmesi ve kamu kurumlarnn tevik
edilmesi amacyla bir rehber hazrlanacaktr.
Kamu hizmetlerinden mobil ortamda sunum potansiyeli yksek olanlar
talep analizi ile belirlenecek ve nceliklendirilecektir.
Uygulama admlar Mobil ortama aktarlacak hizmetler, hazrlanacak rehber ve kurumlarn
kurumsal biliim stratejileri ile uyumu gzetilerek bir program dhilinde
hayata geirilecektir.
Mobil teknolojiler ve sosyal medya alanndaki son gelimeler ile sunulan
hizmetlerdeki kullanm kolayl ve skl dikkate alnarak hizmetler
dzenli olarak gzden geirilecek ve gelitirilecektir.

Yatay Konular
72. Bilgi Toplumu Aratrmalar Program Gelitirilmesi
Bilgi toplumu alannda aratrma, gelitirme ve yenilik almalar

Politika
desteklenecektir.
Bilgi toplumu alanndaki bilimsel almalar destekleyecek ve bu

Aklama almalardan kamu politikalarnn oluturulmasnda daha fazla
yararlanlmasn salayacak bir program hayata geirilecektir.
Kalknma Bakanl (S), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, Ulatrma,

Sorumlu ve ibirlii
Denizcilik ve Haberleme Bakanl, YK, TBTAK, Kredi ve Yurtlar Kurumu
yaplacak kurulular
Genel Mdrl, niversiteler, STKlar
Trkiyenin bilgi toplumu politikalarnn belirlenmesinde bilimsel ve analitik

almalardan daha fazla istifade edilmesine ihtiya bulunmaktadr.
Bilgi toplumu politikalar, byk oranda BT retimi ve kullanm ile bunlarn
bireysel, ekonomik, sosyal ve siyasal etkilerini konu almaktadr. Politika
yapc kamu kurumlar; insan kaynaklar ve kurumsal kapasiteleri
erevesinde rasyonel bir politika erevesi oluturabilmek iin bilgi toplumu
tanmna giren hemen her alanda doru ve gncel veri ve bilgilere ihtiya
duyduklar kadar; kapsaml bilimsel/analitik almalara da gereksinim
duymaktadr. Ancak yapsal ve davransal baz nedenlerle bu gereksinim
yeterince karlanamamaktadr: niversitelerin idari ve bilimsel zerklikleri
nedeniyle kamu kurumlarnn ihtiya duyduklar alanlarda ilave almalar
talep edebilmeleri, kiisel ilikilerin tesinde, kurumsal balarn
Gereke glendirilmesi, kurumlar aras protokoller ve ilave mevvikler vastasyla
mmkn olabilmektedir. niversiteler haricinde bilimsel/analitik alma
yrten kurumlarn says ise son derece azdr. Dier yandan, kamu
kurumlar mevcut bilimsel almalardan kurumsal kapasite eksiklii,
davran alkanlklar vb. nedenlerle st dzeyde istifade edememektedir.
Bu nedenle niversiteler bata olmak zere bilgi toplumu alanndaki
bilimsel/analitik almalar tevik edecek, bu almalarn finansmann
salayacak ve bu almalardan kamu politikalarnda daha fazla
yararlanlmasn temin edecek bir yaklama ve araca ihtiya duyulmaktadr.
Bu erevede, lkemizde bilgi toplumuna ynelik olarak yaplacak bilimsel
almalarn planlanmasna, bu planlama dhilinde arttrlmasna,
gelitirilmesine ve desteklenmesine ynelik bir aratrma program
balatlmas gerekmektedir.
Bilgi toplumu aratrmalarnn erevesi (kapsam) belirlenecektir.

Uygulama admlar
Bilgi Toplumu Aratrmalar Program (BTAP) kapsamnda salanacak

desteklere ilikin bte kaynann oluturulmas, ynetimi ve denetimi
konusunda (SODES, SAN-TEZ gibi benzer uygulamalar rnek alnarak)
mevzuat hazrlanacaktr.
Program kapsamnda lisans, yksek lisans ve doktora almalar

desteklenecektir.
zellikle eksiklii hissedilen alanlarda (kamu bilgisinin paylam, sosyal

medya kullanm, saysal yerlilerin davran biimleri, vb.) bilimsel
alma, aratrma ve uygulama projelerinin desteklenmesine ynelik
olarak ar bazl destekler salanacaktr.
BT sektrnn geliimi, bilgi toplumuna ynelik farkndalk almalar,
uluslararas ibirlii gibi alanlarda gelitirilecek projeler de program
kapsamnda desteklenecektir.
Belirlenen kapsam dhilinde yerli ve yabanc kaynaklar ierecek dinamik
bir bilgi toplumu aratrmalar katalou hazrlanacaktr.
Bilgi toplumu aratrmalar ktphanesi (fiziki, sanal ve saysal
ktphaneler) oluturulacaktr.
Bilgi toplumuna ynelik akademik bir dergi karlacaktr.
Bilgi toplumu alanndaki yaynlara belirli kurallar erevesinde destek
verilecektir.
Bilgi toplumu aratrmalar aratrc bilgi sistemi ve bilgi toplumu
uzmanlar veri taban oluturulacaktr. (TBTAK ARBS ile ibirlii
ierisinde bilgi toplumu aratrmalar aratrc bilgi sistemi kurulacak;
ayrca yerli ve yabanc bilgi toplumu uzmanlar veri taban
gelitirilecektir.)
BTAP temel bilimler program hayata geirilecek; bata BT alanndaki
teknolojik gelimenin arkasndaki temel bilimler olmak zere lkemizin
fen bilimleri ve sosyal bilimler alanndaki kapasitesinin gelitirilmesine
destek verilecektir.
73. Bilgi Toplumu zleme Sistemi Gelitirilmesi
Trkiyenin bilgi toplumuna dnm sreci etkin biimde izlenecek ve

Politika
deerlendirilecektir.
Bilgi toplumuna dnm srecinin izlenmesi ve deerlendirilmesine ynelik

Aklama almalar kamuoyuna ak biimde yrtlecek; ihtiya duyulan alanlarda
odakl almalar yaplacaktr.
Sorumlu ve ibirlii STKlar (S), TK, Kalknma Bakanl

yaplacak kurulular
Trkiye, 2000li yllarn bandan itibaren bilgi toplumuna dnm amacyla

yrtt almalara hz vermitir. 2003 ylndan bu yana Kalknma
Bakanl tarafndan yrtlen bilgi toplumu almalarnn koordinasyonu
farkl alanlarda devam eden alma ve projelerin bir strateji etrafnda
yrtlmesi ve takibini salamtr.
2006-2010 dneminde uygulanan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
dzenli olarak yaynlanan deerlendirme raporlar ile izlenmi; bu stratejiye
ilikin gstergeler ise Bilgi Toplumu statistikleri yayn ile takip edilmi; sz
konusu rapor ve yaynlar kamuoyuyla paylalmtr. Dier yandan, STKlarn
nclnde oluturulan stanbul Bilgi Toplumu zleme Grubu gibi yaplar
tarafndan bilgi toplumuna dnmn lm ve takibine ynelik baz
almalar yrtlmtr. Sivil toplum kurulularnn bu yndeki almalar
bamsz sosyal gzlem ve denetim asndan nem arz etmektedir.
Gereke
Bilgi toplumuna dnmn belirli gstergelerle takibi ve bu gstergelerin
lm eitli zorluklar barndrmakla birlikte, zellikle OECD, BM, ITU, AB
gibi uluslararas ve uluslar st yaplar tarafndan kapsaml metodolojiler
oluturulmakta ve dnemsel politika ve hedefler dorultusunda lmler
gerekletirilmekte ve kyaslamalar yaplmaktadr.
Yeni bilgi toplumu stratejisinin effaflk, hesap verebilirlik ilkeleri
erevesinde takibi amacyla strateji ve eylem plannda elde edilen
sonularn izlenmesi ve raporlanmas nem arz etmektedir. Bunun yannda
zellikle uluslararas kurulularn bu konudaki birikimlerinden de
yararlanarak ve STKlar ile ibirlii yaparak sadece strateji ve eylem plan ile
snrl kalmayacak baz odak alanlarda (sosyal medya, internet kullanm
alkanlklar, e-ticaret, vb.) detayl incelemelerin yaplmasna imkn verecek
almalarn da yrtlmesine ihtiya duyulmaktadr.
zleme ve deerlendirme sistemine ilikin rol ve sorumluluklar

belirlenecektir.
Bilgi toplumuna dnm srecinin izlenebilmesini salayacak hedef,
gsterge ve istatistikler tanmlanacaktr.
Tanmlanan gsterge ve istatistiklerin periyodik ekilde derlenmesi iin
ihtiya duyulan teknik alma altyaps (anket, kamuoyu aratrmas vs.)
Uygulama admlar oluturulacaktr.
Derlenen verilerin kayd ve paylam iin bir internet uygulamas

tasarlanacaktr.
Bilgi toplumu deerlendirme almalar periyodik olarak kamuoyunun

bilgisine sunulacaktr.
htiya duyulan baz odak alanlarda (sosyal medya, internet kullanm
alkanlklar, e-ticaret, vb.) detayl incelemelerin yaplmasna imkn

verecek almalar yrtlecektir.

VII. UYGULAMA, KOORDNASYON, ZLEME VE DEERLENDRME
Bilindii zere lkemizin bilgi toplumuna dnm srecinin ynetiim mekanizmas 2007/7 sayl
Babakanlk Genelgesi ile oluturulmutur. Bu kapsamda e-Dnm Trkiye cra Kurulu, Dnm
Liderleri Kurulu ve Danma Kurulunun rol ve sorumluluklar bulunmaktadr. Dier yandan, ok
sayda kurum ve kurulu da mevzuatta tanml grevleri erevesinde bu dnm srecinde grev
almaktadr.
2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plannn uygulama dneminde mevcut ynetiim
yapsnda deiiklik yaplmas ngrlmektedir. Bu blm daha sonra netletirilecektir.

Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Plani Taslagi 2014 2018

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bilgi Toplumu Stratejisi Ve Eylem Plani Taslagi 2014 2018

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

2014-2018

Bilgi Toplumu Stratejisi

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 1

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 2

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 3

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 4

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 5

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 6

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 7

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 8

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 9

ekil 1 - Trkiyenin Bilgi Toplumuna Ynelik Temel Politika Metinleri, 1999-2013

9. Bu almalardan TUENA ve e-Trkiye Giriimi Eylem Plan uygulanma imkn bulamazken,

Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan (2006-2010)

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 10

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 11

Yeni Strateji ve Eylem Plannn Hazrlk Sreci

Ana ktlar Destek almalarna likin ktlar

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 12

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 13

Tekil ziyareti says Toplam ziyaret says

2014-2018 Dnemi Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 14

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 15

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 16

Kaynak: Avrupa Komisyonu, Avrupann Saysal Rekabetilii Raporu, 2010

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 17

Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi kapsamnda hazrlanan almalardan biri

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 18

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 19

Bilgi Toplumu Stratejisi (2014-2018)

Bilgi Teknolojileri Genibant Altyaps ve

Nitelikli nsan Kayna

Bilgi Gvenlii ve BT Destekli Yeniliki

nternet Giriimcilii ve Kamu Hizmetlerinde

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 20

Bilgi Teknolojileri Sektr

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 21

Genibant Altyaps ve Sektrel Rekabet

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 22

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 23

Mbps Bana Ortalama Genibamt Maliyeti, Yzde

Dier Fiber Kablo DSL Maliyet

Kaynak: OECD Genibant Portal

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 24

lkeler Hedef Yl Hz Aklama

Nitelikli nsan Kayna ve stihdam

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 25

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 26

Bilgi ve letiim Teknolojilerinin Topluma Nfuzu

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 27

Kutu 2 - Avrupa iin Saysal Gndem

Avrupa Birliinde, bilgi toplumuna ynelik politikalarn belirlenmesi ve ye lkeler arasnda

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 28

Bilgi Gvenlii ve Kullanc Gveni

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 29

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 30

Bilgi ve letiim Teknolojileri Destekli Yeniliki zmler

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 31

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 32

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 33

nternet Giriimcilii ve e-Ticaret

2014-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan - Taslak 34

ekil 8 - Kresel e-Ticaret Pazar Hacmi, 2009-2012