MARMARA NVERSTES

SREKL ETM MERKEZ

ETM ALANI: KURUMSAL YNETM LKELER

Haziran 2013

HAZIRLAYAN

DO.DR.ZGR ATIKKA
 NDEKLER

1. GR ............................................................................................................................ 2
1.1.Kurumsal Ynetim Kavram .................................................................................. 3
1.2. Kurumsal Ynetimin Artan nemi ....................................................................... 4
1.2.1. Son Yirmi Be Ylda Yaanan Youn zelletirmeler ............................... 4
1.2.2.Emeklilik Fonlar ve Kurumsal Yatrmlarn Artmas ................................. 4
1.2.3. Sermaye Piyasalarnn Btnlemesi .......................................................... 5
1.2.4. irket Skandallarnn Kurumsal Ynetime Etkileri .................................... 5
1.3.Kurumsal Ynetimin Amac ve Faydalar ............................................................. 6
1.4. Kurumsal Ynetim Alannda Dnyada Yaanan Gelimeler................................ 7
1.4.1. Cadbury Komitesi Raporu .......................................................................... 9
1.4.2. Greenbury Raporu ....................................................................................... 9
1.4.3. Hampel Raporu ........................................................................................... 9
1.4.4. Sarbanes-Oxley Yasas ............................................................................. 10
1.4.5. OECD Kurumsal Ynetim lkeleri ........................................................... 11
1.4.5.1. Hissedarlarn Haklar ve Temel Sahiplik levleri ..................... 12
1.4.5.2. Hissedarlarn Adil Muamele Grmesi ........................................ 13
1.4.5.3. Kurumsal Ynetimde Paydalarn Rol ..................................... 13
1.4.5.4. Kamuya Duyuru Yapmak ve effaflk ....................................... 13
1.4.5.5. Ynetim Kurulunun Sorumluluklar........................................... 14
2.Kurumsal Ynetime likin Yasal Dzenlemeler ........................................................ 15
2.1.SPK Dzenlemeleri .............................................................................................. 15
2.2.Kurumsal Ynetim lkeleri Teblileri .................................................................. 15
2.3. SPK Kurumsal Ynetim lkeleri ......................................................................... 16
2.3.1. Pay Sahipleri le lgili lkeler .................................................................... 17
2.3.2.Kamuyu Aydnlatma ve effaflk ............................................................... 23
2.3.3.Menfaat Sahipleri ....................................................................................... 27
2.3.4.Ynetim Kurulu ......................................................................................... 29
2.4.Kurumsal Ynetim lkeleri Uyum Raporu ........................................................... 39
2.5.Kurumsal Ynetim Derecelendirmesi .................................................................. 40
2.6.Kurumsal Ynetim ndeksi .................................................................................. 40
ALIMA SORULARI ................................................................................................. 42
KAYNAKA ................................................................................................................. 43

1
 1. GR

Gerek Dnyadaki gerekse lkemizde kurumsal ynetim ilkelerinin uygulanmas

iin birok etken bulunmaktadr. irketlerin effaflk, adillik, hesap verebilirlik ve
sorumluluk ilkeleri erevesinde faaliyet gsterebilmelerini salamaya ynelik
kurumsal ynetim kavram, zellikle ABDde yaanan irket skandallar sonrasnda tm
Dnyada gndeme gelen bir kavramdr. Uluslararas dzeyde zelikle OECD
tarafndan 1999 ylnda yaynlanan ve 2004 ylnda revize edilen Kurumsal Ynetim
lkeleri, lke dzenlemelerine referans olma asndan nemli bir yere sahiptir. (Snmez
ve Toksoy, 2011, 63-64)
lkemiz sermaye piyasasnn, ekonomik kalknmaya olan katksnn artrlmas ve
uluslararas finans sisteminin bir paras olarak yaplandrlmas amacna ynelik
olarak, Sermaye Piyasas Kurulunun nclnde Kurumsal Ynetim lkeleri
belirlenmitir. lkelerin hazrlanma srecinde birok lkenin dzenlemeleri incelenmi,
bata 1999 ylnda yaynlanan OECD Kurumsal Ynetim lkeleri olmak zere,
dnyada benimsenmi ve tavsiye edilen genel esaslar ile lkemizin kendine zg
koullar dikkate alnmtr. (Toraman ve Abdiolu, 2008, 105)
Kurumsal ynetim ilkeleri ortaklk haklarn kullanmay, irket ynetimine etkin
olarak katlmay, irket faaliyetleri hakknda bilgi edinmeyi ve gerektiinde hesap
sormay salayan ok nemli ve etkin bir ara olarak grlmektedir. (Erdnmez, 2003,
43) Kurumsal ynetim ilkeleri firmalarn kurulmas ve faaliyet gstermesi aamalarnda
oluabilecek belirsizlikleri azaltarak risk primini drmekte ve bylelikle firmalarn
kaynak temin etmeleri kolaylamaktadr. Dk maliyetle finansman kayna bulabilen
irketler daha hzl bymek suretiyle irket paydalarnn faydalarn azamiletirme
imkan salamaktadr. (Saygl, 2003, s.42)
SPK Kurumsal Ynetim lkeleri ile OECD ilkelerine gz attmz zaman
birbirine ok benzediini grmekteyiz. Her iki metnin temelde benzer olmasna ramen,
oluturulan erevenin ekli farkllklar bulunmaktadr. OECD Kurumsal Ynetim
lkeleri, temelde iki blmden ve 12 balktan olumaktadr. Buna karlk, SPK
Kurumsal Ynetim lkeleri drt blm altnda 27 balk olarak dzenlenmitir.
(Yenign, 2008, 43)

2
 1.1.Kurumsal Ynetim Kavram
Kurumsal ynetimin net ve ak bir tanmn vermek kolay deildir. Farkl kurumlar ve
aratrmaclar tarafndan kurumsal ynetime ilikin olarak yaplan ok sayda tanm
birbiriyle rtse de, kurumsal ynetimin somut tanmn ekillendirme konusunun
gelecekteki aratrmaclara alan brakt dnlmektedir. (Grbz, Ergincan;2004,s.5)

Ekonomik birlii ve Kalknma rgt (OECD) Kurumsal Ynetim Komitesine gre

kurumsal ynetim, en geni anlamda, irketlerin ynlendirildii ve kontrol edildii
sistem olarak tanmlanabilir ve esasen irketin ynetimi ynetim kurulu, hissedarlar ve
dier kar gruplar arasndaki ilikiler dizisini ierir. Kurumsal ynetim irketin ama
ve hedeflerinin saptand ve bunlara eriebilmek iin performans izleme aralarnn
belirlendii yapy ortaya koyar. (OECD; Corporate Governance Principles, 1998, s.2)

Trk Sanayicileri ve adamlar Dernei (TSAD) irket leri Komisyonu Kurumsal

Ynetim alma Grubunun Nisan 2002de yaynlad bir almada geni ve dar
anlamda modern yaamda insanlarn bir amaca ulamak iin oluturduu herhangi bir
kurumun ynetiminin dzenlenmesidir. Daha dar anlamda ise, bir kurumun beeri ve
mali sermayeyi ekmesine, etkin almasna ve bylece ait olduu toplumun
deerlerine sayg gsterirken uzun dnemde ortaklarna ekonomik deer yaratmasna
imkn tanyan her trl kanun, ynetmelik, kod ve uygulamalar ifade etmektedir.
(TUSIAD, stanbul,2002,s.9)

zetle, bir irketin faaliyeti; irket hissedarlarndan, sermaye piyasas yatrmclarndan,

irketle ticari mnasebete girien veya giriecek olan kiilerden, ii ve memurlardan,
vergi alacakls ve topluma daha iyi bir hayat salama ykmn yklenmi devletten
oluan ve irketin baarl ileyiinden yararlanabildii gibi, baarszlndan ve kt
idaresinden de olumsuz ynde etkilenebilen ve zarar grebilen byk bir sosyal
topluluu ilgilendirmektedir. Kurumsal ynetim, irketlerin ynetiminde ve
faaliyetlerinde sz konusu topluluun haklarn gzeten, dier bir ifadeyle, kar elde
etme ve ortaklarna datma ana unsuru ve amacn tayan geleneksel yaplarnn
yannda, pay sahipleri dhil tm menfaat sahiplerinin haklarnn korumasn ve bu
erevede sz konusu menfaat gruplar arasndaki ilikilerin kurallarnn
dzenlenmesini hedefleyen bir ynetim felsefesidir. (Sehirli, 1999, s.11)

3
 1.2. Kurumsal Ynetimin Artan nemi
Kresellemenin kanlmaz bir gerek olduu gnmzde, irketlerin yeni kurumsal
dzene uyum salayabilmeleri iin organizasyon yaplarn uluslararas kural ve
beklentilere gre ekillendirmeleri gerekmektedir. Bu erevede kurumsal ynetimin
gn getike daha fazla nem kazanmasnn ve karmza daha sk kmasnn farkl
nedenleri vardr.

1.2.1. Son Yirmi Be Ylda Yaanan Youn zelletirmeler

ngilterede balayan zelletirme akm Latin Amerika, Bat Avrupa ve zellikle eski
Dou Blou lkelerinde etkili olmutur. zelletirme dalgas, zelletirilen irketlerin
mlkiyetleri ve ynetimleri hakknda da birok soru iaretini gndeme tamtr.
Devletin, zelletirilen irketlerde, kamu adna ortaklk roln stlenmesi tm dnyada
kurumsal ynetim kavramna yeni bir boyut getirmitir. zelletirmelerde genelde halka
arz yntemi kullanld iin menkul kymet borsalarnn nemi artm ve kk
yatrmclarn haklarnn korunmas konusunun nemi daha dikkat ekmeye balamtr.
(Mentes, 2009, s.59)

1.2.2.Emeklilik Fonlar ve Kurumsal Yatrmlarn Artmas

Gelimi sermaye piyasalarnn en nemli yap talarndan birisi de kurumsal
yatrmclardr. Kurumsal yatrmclar, finansal sisteme yaptklar katklar ile tm
gelimi lke ekonomilerinde nemli rol stlenmektedirler. zellikle, uzun vadeli
yatrm stratejileriyle oluturulan emeklilik fonlar, kamu arlkl sosyal gvenlik
sistemlerini tamamlayc bir fonksiyona sahiptirler.

Bireysel tasarruflarn, kurumsal yatrm irketleri tarafndan ynetilen yatrm fonlar ve

emeklilik fonlar emsiyesi altnda birlemesi sonucu ortaya byk bir finansal g
kmtr. Bu gcn talepleri karsnda irketlerin, kurumsal ynetim ilkeleri
erevesinde, daha adil, daha effaf, daha gvenilir ve daha ok sorumluluk sahibi
olmas zorunlu hale gelmitir. irketlere sermaye ya da kredi olarak yaplan
yatrmlarda kurumsal yatrmclarn arlnn artmas ile birlikte zellikle ABDde
kurumsal yatrmclar, irket ynetimlerini daha yakndan takip etmeye, gerekli
grdklerinde irket ynetimini aka eletirmeye ve irket genel kurullarnda irket
ynetiminin olumasnda etkili olmaya balamlardr. Bu gelimelerin arkasndaki
temel neden, iyi ve salkl bir kurumsal ynetimin, irket riskinin ve dolaysyla
yatrmclarn talep ettikleri getiri orannn dmesini salam olmasdr.(Ergincan, s.3)

4
 1.2.3. Sermaye Piyasalarnn Btnlemesi
Gelimi ve gelimekte olan lkelerin sermaye piyasalar her geen gn daha da
btnlemektedir. te yandan gelimekte olan lkelere yatrm yapan gelimi lke
kurumsal yatrmclarnn eitlilii de artmaktadr. 1970li yllarda gelimekte olan
lkelere giren yabanc fonlarn kayna ounlukla gelimi lke bankalaryken, 1990l
yllardan itibaren tahvil ve hisse senedine yatrm yapan kurumsal yatrmclarn nemi
artmtr. Gelimekte olan lkelerin kresel piyasalarla btnlemesi, bu lkelerin
kullanabilecekleri fonlarn miktarn arttrarak ekonomik geliimlerine byk katkda
bulunmutur. te yandan finansal btnleme gelimekte olan lkelerin piyasalarn ve
ekonomilerini gelimi lkelerdeki gelimelere ak hale getirmitir. Dnyadaki
sermaye piyasalarnn btnlemesi ve zellikle ABnin tek para birimi kullanmaya
balamas sonucu daha da byyen sermaye piyasalar, kurumsal ynetime olan ilgiyi
arttrmtr. (Dren, 2002, s.51)

1.2.4. irket Skandallarnn Kurumsal Ynetime Etkileri

Dnyann en byk ve gelimi sermaye piyasasna sahip ABD, gelimi kurumsal
yatrmclarn varl, yatrmc haklarn koruyan ve etkin ekilde uygulanabilen yasal
yapsna ramen Enron ve World.com gibi ok byk irket skandallar ve iflaslarna
sahne olmutur. Bu durum, kurumsal ynetim uygulamasndaki eksikleri gndeme
getirerek, daha duyarl yasal dzenlemeler ve titiz uygulamalara olan ihtiyac ortaya
karmtr.

1997de yaanan Asya krizi ile balayp daha sonra tm dnyada yaanan byk irket
skandallar, ABDde ortaya kan Enron, World.com ve Avrupada yaanan Parmalat
skandallaryla zirveye kmtr. Enron ve World.com skandallar o gne kadar
yaanm eitli irket skandallarna gre farkl sonular dourmulardr. Enron ve
World.com skandallarn izleyen dnemde, dnyadaki tm finansal aktrler ve yasa
koyucular kurumsal ynetimle ilgili mevcut uygulamalar sorgulamlardr. irketler,
skandallardan korunmak amacyla kurumsal ynetim ilkelerini benimseyerek
iselletirme yoluna gitmilerdir. Yasa koyucu ve dzenleyici kurumlar ise gelecekte
yaanmas muhtemel skandallar ve krizlere kar nlem almak amacyla kurumsal
ynetim ilkeleri ve konuyla ilgili yasa ve dzenlemeleri hayata geirmilerdir.(Mentes,
s.67)

5
 1.3.Kurumsal Ynetimin Amac ve Faydalar
Kurumsal ynetim uygulamasnn birok nedenleri ve gerekeleri bulunmaktadr.
Kurumsal ynetimin balca amalarn maddeler halinde u ekilde aklayabiliriz:

- irket st ynetiminin sahip olduu g ve yetkilerin keyfi kullanmnn

engellenmesi, bir baka ifadeyle ynetimin g ve yetkilerini ktye kullanarak
kendilerine zel menfaatler salamalarnn ortadan kaldrlmas,
- Yatrmc haklarnn korunmas,
- irket hissedarlarnn adil ve eit muameleye tabi tutulmasnn salanmas,
- irket ile dorudan iliki ierisinde bulunan menfaat sahiplerinin haklarnn
korunmas ve gvence altna alnmas, bu erevede rnein, aznlk haklarnn
korunmas,
- irket faaliyetleri ve finansal durumu ile ilgili olarak kamuoyunun aydnlatlmas
ve effafln salanmas, bu erevede hisse senetleri borsada ilem gren irketlerin
effaf olmas ve kurumsal yatrmclar ve dier paydalar iin nem tayan bilgiyi
zamannda ve eksiksiz kamuoyuna aklamalar,
- Ynetim kurulunun sorumluluklarnn ak olarak belirlenmesi,
- irket st ynetiminin karar ve eylemleri dolaysyla hissedarlara ve dier
paydalara hesap verme ykmllnn temin edilmesi,
- Veklet maliyetlerinin azaltlmas,
- irket kazancnn pay sahiplerine ve daha genel olarak tm menfaat sahiplerine
haklar orannda geri dnmnn salanmas,
- Byk hissedarlarn aznlk hisselerine el koyma tehlikesinin nne geilmesi,
- Uzun vadeli yatrm yapan kurumsal yatrmclar asndan gven tesis edilmesi
ve sermaye maliyetlerinin drlmesi, irketin hisse senedi ihrac yoluyla finansman
kaynaklarna kolay eriim imknlarnn arttrlmas,
- Risk alan sermayedar ile karar veren profesyonel kar elikisinin kurallara
balanarak kontrol altna alnmaya allmasdr.

Aada maddeler halinde zetlediimiz faydalar nedeniyle, kurumsal ynetimin nemi

kreselleen dnya ekonomik dzeni iinde her geen gn biraz daha artmaktadr.
(Aktan, 2006,s.11)

- Kurumsal ynetim, makroekonomik politikalardan, rn ve faktr

piyasalarndaki rekabet dzeyine kadar firmalarn faaliyetlerini biimlendiren bir dizi

6
unsurdan oluan daha geni bir ekonomik erevenin iinde yer almaktadr. Kurumsal
ynetimin erevesi, ayn zamanda yasal, dzenleyici ve kurumsal faktrlere dayanr.
Buna ek olarak, i ahlakna, ait olduklar toplumun deerlerine sayg ve evre bilinci
gibi etmenler de, irketin imaj ve uzun vadeli baars zerinde bir etkiye sahip olabilir.
- yi kurumsal ynetim uygulamalarnn irketler ve lke asndan nemli
yararlar bulunmaktadr. Konuya irketler asndan bakldnda, kurumsal ynetim
kalitesinin yksek olmas; dk sermaye maliyeti, finansman imknlarnn ve
likiditenin artmas, krizlerin daha kolay atlatlmas ve iyi ynetilen irketlerin sermaye
piyasalarndan dlanmamas anlamna gelmektedir. Konuya lke asndan
baktmzda ise iyi kurumsal ynetim, lkenin imajnn ykselmesi, sermayenin yurt
dna kamasnn nlenmesi, dahas yabanc sermaye yatrmlarnn artmas,
ekonominin ve sermaye piyasalarnn rekabet gcnn artmas, krizlerin daha az zararla
atlatlmas, kaynaklarn daha etkin bir ekilde dalmas, yksek refahn salanmas ve
srdrlmesi anlamna gelmektedir.

Gerek lke iinde, gerekse lke dnda kaynak yaratan kii veya gruplar, haklarn
koruyacak yasal dzenlemelerin olmamas halinde ya sz konusu lkelerde yatrm
yapmama karar almakta yada yatrm yapsalar bile gl irket ynetim standartlar
olan lkelerle kyaslandnda yeterli hukuksal dzenlemelere sahip bulunmayan
lkelere saladklar kaynaklar iin daha yksek risk primi talep etmektedirler. Bu da
kaynak ihtiyac bulunan lkelerin kaynak maliyetlerini arttrmaktadr.

Bu nedenle kurumsal ynetim, ekonomik etkinlik ve byme asndan son derece

nemli sonular dourmaktadr. Etkili bir kurumsal ynetim firma deerinin maksimize
edilmesi konusunda irket yneticileri zerinde bir bask oluturmaktadr. zel sektrn
genilemesi ve daha rekabeti bir piyasa ekonomisinin yaratlmasyla birlikte, etkili bir
kurumsal ynetimin sz edilen bu kkl ekonomik deiimlerden ekonomik yararlar
salayabilmek iin anahtar bir role sahip olduu gn getike anlalmaktadr.

1.4. Kurumsal Ynetim Alannda Dnyada Yaanan Gelimeler

Dnyada zellikle son on yl iinde kurumsal ynetim konusunda pek ok alma
yaplmtr. Bu almalarn arkasndaki temel gdler daha ok hesap verebilirlik ve
sorumluluk ile hisse senedi piyasas yatrmclarnn daha iyi korunmas olmutur.
lkelerin kendilerine zg hukuki altyaplar, kltrel ve politik ortamlar, iletme
tarzlar ve hissedarlk yaplar nedeni ile kurumsal ynetim konusundaki almalar her

7
lkede farkl yapdaki kurumlarca yaplmtr. Bu almalar; baz lkelerde hkmet
organlar tarafndan atanan ve i dnyasnn tannm kiilerinin, yatrmc
temsilcilerinin, akademisyenlerin ve mesleki rgt temsilcilerinin de dhil olduu
komiteler tarafndan yrtlrken, baz lkelerde de borsalar veya dzenleyici otoriteler
tarafndan yrtlmtr. Kurumsal ynetim ilkelerine veya kodlarna uyum baz
lkelerde istee bal olarak serbestken baz lkelerde uygula veya akla prensibine
dayaldr. Dier bir ifadeyle irketler bu ilkelere uyup uymama konusunda serbesttir,
ancak uymamalar durumunda bunun nedenini kamuya aklamak zorundadr. Baz
lkelerde kurumsal ynetim kodlarn veya ilkelerini kanun halinde formle ederek
zorunlu hale getirmitir. (Ulusoy, 2011, s.55-56)

Bugnk anlamda kurumsal ynetim kavram ilke olarak, Sir Adrian Cadbury
bakanlndaki bir komite tarafndan hazrlanan ve ksaca Cadbury Raporu olarak
adlandrlan 1992 tarihli raporda (The Cadbury Committee Report: Financial Aspect of
Corporate Governance) ele alnmtr. Bu raporun yaynlanmasn takiben kurumsal
ynetim alannda tartma ve almalar byk ivme kazanmtr. Kurumsal ynetim
dzenlemelerinin says Avrupa Birliinde 45, Dnya genelinde ise 100 civarndadr.

Ekonomik Birlii ve Kalknma rgt (OECD) tarafndan hazrlanan ve Millstein

Raporu olarak da bilinen Rapor (Corporate Governance: Improving Competitiveness
and Acces to Capital in Global Markets) ve bunu takiben 1999 ylnda yaynlanan
OECD Kurumsal Ynetim lkeleri, bu alandaki en nemli gelimeler olmutur. OECD
son dnemde meydana gelen olaylar nedeniyle 1999 ylnda uygulamaya konulan ve
uluslararas piyasalarda bu konuda nemli bir referans tekil eden OECD Kurumsal
Ynetim Prensiplerini gzden geirerek, mevcut kurumsal ynetim sistemlerinin
eksikleri ve gelimesi gereken alanlar belirlemek zere almalar balatmtr. Ayrca
son dnemde Dnya Bankas, OECD ve bu iki rgtn zel sektr temsilcilerinin
katlmyla oluturulan Global Kurumsal Ynetim Forumunun (Global Corporate
Governance Forum GCGF) almalar ne kmaktadr. Forumun amac lkelerde
kurumsal ynetim standartlarn gelitirmeleri iin yardmc olmaktadr. (Pelin Ataman
Erdnmez, 2003,s.42-43)

Kurumsal ynetim alanndaki almalarn ve eitli lkeler tarafndan hazrlanan

rehber, kanun, kural ve ynetmeliklerin says ok fazla olduundan bu alanda nemli
dzenlemeler olarak kabul edilen Cadbury Komitesi Raporu, Grenbury Raporu, Hampel

8
Raporu, Sarbanes-Oxley Yasas ve OECD Kurumsal Ynetim lkeleri aada
aklanmtr.

1.4.1. Cadbury Komitesi Raporu

Cadbury Komitesi 1992 ylnda Kurumsal Ynetimin Finansal Ynleri adl
almay yaynlamtr. Cadbury Komitesi raporunda genel olarak kurumsal ynetim
ilkelerinin erevesi belirlenmi ve bu alanda oluturulan neriler dnya apnda kabul
edilen bir model haline gelmitir. Bu neriler OECDnin Kurumsal Ynetim lkelerini
belirlemesine yardmc olmutur. (Sleyman Uyar, 2004, s.125)

Sir Adrian Cadbury bakanlndaki Kurumsal Ynetim Finansal Boyutu Komitesi

Raporu, Kurumsal Ynetim standartlarn ykseltmek ve finansal raporlama ve
denetime gveni arttrmak amacyla tm halka ak firmalarn uygula veya
uygulamyorsan akla ilkesi erevesinde uymalar gereken ilk en iyi uygulama
kodudur. lkeler ynetim kurulunun faaliyetlerini, oluumunu, kompozisyonunu ve
balca ynetim kurulu komitelerinin faaliyetlerini, icrac olmayan ynetim kurulu
yelerinin kurula yapacaklar katklar, firmann raporlama ve kontrol mekanizmalarn
ele alr. (Ulusoy, s.63)

1.4.2. Greenbury Raporu

Sir Richard Greenbury bakanlndaki alma grubunun Ynetim Kurulu yelerinin
dllendirilmesi adl raporu, ynetim kuruluna yaplan demelerde daha fazla effafl
tevik eder ve halka ak firmalarda st dzey ynetici kazanlar ile ilgili detaylar
aklama zorunluluu getirir. Raporun iki temel amac vardr:

- Her yl pay sahiplerine firmann st dzey yneticilerinin dllendirme

politikasn tam olarak raporlamak zere bamsz ynetim kurulu yelerince
oluturulan dllendirme komitesinin kurulmas,
- Ynetim kurulu yelerinin kazanlarn dorudan doruya performanslaryla
ilikilendiren performans ltlerinin oluturulmasdr.

1.4.3. Hampel Raporu

Sir Ronald Hampel in bakanlk ettii Kurumsal Ynetim Komitesinin raporu Cadbury
ve Greenbury komitelerinin tavsiyelerinin gzden geirilmesiyle oluturulmu,
birletirilmi kodu ierir. Rapor ynetim kurulu yelerinin paydalarla ilikiden
sorumlu olduklar ancak pay sahiplerine hesap vermekle ykml olduklarn belirtir.

9
Raporda, ayrca kurumsal yatrmclarn oy verme haklar olan konularda daha dikkatli
davranmalar gerektii vurgulanr.

1.4.4. Sarbanes-Oxley Yasas

zellikle Enron skandalndan sonra yatrmclarn sermaye piyasasna olan gvenleri
byk lde sarslmt. ABDde yatrmclar asndan oluan bu olumsuz ortam
iyiletirmek ve sermaye piyasasna olan gveni arttrmak amacyla almalar
balatlmtr. Senatr Sarbanes Oxley tarafndan hazrlanan ve bu isimle anlan yasa
Temmuz 2002de kabul edilerek yaymlanmtr. lgili yasa; yatrmclarn daha doru
bilgilenmesini salamak, yatrmclarn haklarn korumak, bu noktada irket
ynetiminin sorumluluunu arttrmak denetim komitesinin gzetim ve denetim
sorumluluunu gelitirmek ve denetilerin irket ynetiminden bamszln salamak
gibi amalar edinmitir. (Uyar,s.15)

Bu srete ok sk sorgulanan kurumsal ynetimin glendirilmesi, kurumsal ynetimi

oluturan veya bu ynetime etki eden unsurlarla irket ilikilerinin yeniden
tanmlanmas bu ilikilerde effafln salanmas, kamuoyunun daha iyi
bilgilendirilmesi ve sistemin daha denetlenebilir hale getirilmesi Kanunun temel
hedefleridir. Sarbanes-Oxley Kanununun amac, irketlerin sermaye piyasas mevzuat
veya dier nedenlerle halka yapacaklar aklamalarn doruluunu ve gvenilirliini
arttrmak suretiyle yatrmclar korumak olarak belirlenmitir. Bu ama erevesinde
genel olarak u konularda dzenlemeler yaplmtr. (Uyar, s.15)

- Finansal raporlama konusunda yeni ykmllkler getirilmi,

- Kurumsal ynetim ile ilgili konularda yeni bir ceza hukuku yaratlm,
- Halka Ak irketler Muhasebe Gzetim Kurulu (PCAOB Public Company
Accounting Oversight Board) oluturulmu,
- Denetim komitelerinin rol ve bamszl glendirilmi,
- Deneti bamszl ile ilgili olarak yeni baz kstlamalar getirilmitir.

SEC (Securities and Exchange Commission)e bal ABD irketleri 15 Kasm 2004
tarihi itibariyle ve SECe tabi uluslararas irketler de 15 Temmuz 2005 tarihi itibariyle
bu kanunu ynetim mekanizmalarna entegre etmek zorundadr.

Sarbanes Oxley Kanunu; halka ak irketler muhasebe gzetim kurulunun kurulu ve

ileyii, denetim firmalarnn bamszl, irketin sorumluluu, mali bilgilerin

10
arttrlmas, analiz kar atmalar, komisyon kaynaklar ve otoritesi, almalar ve
raporlar, kurumsal ve su unsuru tayan suiistimal sorumluluu, beyaz yakallar sular
ile ilgili cezalarn arttrlmas, kurumsal vergi iadeleri ve kurumsal suiistimal ve
sorumluluk konular olmak zere 11 ana balktan olumaktadr. (Fisun Gkalp, 2005,
s.108)

Sarbanes-Oxley Kanunu, ABDde faaliyet gsteren halka ak irketler asndan

kurumsal ynetime ve kamunun aydnlatlmasna ilikin tay olduka ykseltmitir.
Pek ok irket gnll olarak kanunun emredici olmayan hkmlerini yerine
getirmektedir. Kanunda yer alan dzenlemelerin uygulanmas, irket ii kontrol ve
ynetimi daha etkili hale getirmektedir. Yine kanun dzenlemelerinin gerektii ekilde
uygulanmas, irketlerin daha etkili bir kurumsal ynetime sahip olmalarn
saladndan, yatrmclar bu irketlerin menkul kymetlerine daha fazla itibar etmekte
ve bu irketleri bir ekilde dllendirmektedir. Ksa vadede irketlere Kanunun
getirdii mali klfetler uzun dnemde bu irketlere daha yksek fayda olarak geri
dnmektedir.

1.4.5. OECD Kurumsal Ynetim lkeleri

Pariste 14 Aralk 1960 tarihinde imzalanan ve 30 Eyll 1961 tarihinde yrrle giren
Konvansiyonun 1.Maddesine gre OECD aadaki amalar dorultusundaki
politikalar desteklemektedir(OECD, 2005,s.2)

- ye lkelerde mali istikrar korunarak ekonomik byme ve istihdamn

srdrlebilir en yksek seviyelerde gerekletirilmesine, yaam standardnn
ykselmesinin salanmasna ve bylece dnya ekonomisinin gelimesine katkda
bulunmak,
- Ekonomik kalknma srecindeki ye ve dier lkelerde salkl ekonomik
gelimeye katkda bulunmak,
- Uluslararas ykmllklere uygun, ayrmc olmayan ve ok tarafl bir biimde
dnya ticaretinin gelimesine katkda bulunmaktr.

Kurumsal ynetim ilkelerine ilikin taslak metinler internet de dhil olmak zere eitli
iletiim kanallar araclyla geni kitlelere ulam, bu kiilerin de yorumlarnn
alnmas salanmtr. OECD lkeleri, 26-27 Mays 1999 tarihindeki 29 hkmeti temsil
eden bakanlarn bulunduu OECD Konsey toplantsnda kabul edilerek yaymlanmtr.

11
2002 ylnda OECD hkmetleri, kurumsal sektrdeki gelimeler dikkate alnarak
lkelerin gzden geirilmesi iin arlm; deiiklik metni, gerek OECD yesi olan
gerekse OECD yesi olmayan hkmetler yannda profesyonel kurumlar, ticari
birlikler, sivil toplum kurulular ve uluslararas standart belirleyici organlara
danldktan sonra dzenlenmitir. Nihayet 22 Nisan 2004 tarihinde 20 OECD lkesi,
irketler ve sermaye piyasalarna kar kamu gveninin yeniden ina edilmesi
grnden hareketle, kurumsal davranlarn iyi bir ekilde uygulanmasna ilikin yeni
neriler eklenen OECD lkelerinin deitirilmi metnini onaylamtr.

OECD Kurumsal Ynetim lkeleri, ye lkeler iin faaliyet ve srelerini

kolaylatrmak iin bir referans niteliinde olup, balayc deildir. Uygula,
uygulamyorsan akla ilkesi geerlidir.

OECD Kurumsal Ynetim lkeleri:

- Hissedar Haklar ve Temel Sahiplik levleri

- Hissedarlarn Adil Muamele Grmesi
- Kurumsal Ynetimde Paydalarn Rol
- Kamuya Duyuru Yapma ve effaflk
- Ynetim Kurulunun Sorumluluklar, olarak be ana balk altnda toplanmtr.

1.4.5.1. Hissedarlarn Haklar ve Temel Sahiplik levleri

Hissedar haklarnn korunmas kurumsal ynetimin temel amalarndan birisidir. Bu
ilke ile birlikte temel hissedar haklarna deinilmi ve zellikle hissedarlarn bilgi
edinme haklar gvence altna alnmaya allmtr.

Pratik olarak, irketi hissedarlar ynetemez. Hissedarlar, deiik ilgi, ama, yatrm
sresi ve kapasiteden oluan kiiler ve kurumlardr. Hissedarlarn irketi etkilemesi,
ynetim kurulu yelerinin seimi, baz olaand ilerin onaylanmas ve irket
szlemesinde belirtilen dier konular yoluyla olur. (Altn, 2006,s.59)

Temel hissedar haklar, OECD tarafndan alt ekilde belirtilmitir.

- Hisse kaytlarnn gvenceye alnmas,

- Hisselerin aklanmas ya da transfer edilebilmesi,
- irket hakknda zamannda ve dzenli olarak gereken bilginin edinilmesi,
- Genel kurullara katlm ve oy kullanlmas,

12
- Ynetim kurulu yelerinin seilmesi,
- irket karlarndan pay alnmasdr.

1.4.5.2. Hissedarlarn Adil Muamele Grmesi

Sermaye piyasalarnn en nemli unsurlarndan biri yatrmclarn koymu olduklar
sermayenin iletmede kontrol gcn nemli lde elinde bulunduran gruplarca
ktye kullanlmamasna olan gvenidir. zellikle bu alandaki hukuki dzenlemelerin
zayf olduu lkelerde kontrol hisselerine sahip hissedarlarn dier hissedarlarn
haklarn istismar etmesi oka grlmektedir. Her lke kendi ulusal hukuk sistemi
ierisinde sermaye piyasas aralar zerinde hissedarlara eit davranlmas esasn ihlal
eden ilemlerin yaplmamasn salamaldr. (Demirba,Uyar;2006,s56)

Bu ilkeye gre tm hissedarlara adil muamele yaplmas salanmal, haklarnn ihlali

halinde ise yeterli bir telafi ya da tazminat elde etme imknna sahip olmaldrlar.

1.4.5.3. Kurumsal Ynetimde Paydalarn Rol

Kurumsal ynetim erevesi, paydalarn haklarn yasalarda veya ikili anlamalarda
belirtildii ekilde tanmal, servet ve yeni i alanlar yaratmada, iletmeler ile menfaat
sahipleri arasnda etkin ibirliini ve mali adan gl iletmelerin ayakta kalmasn
tevik etmelidir.

Bir irketin yatrmclar, alanlar, satc ve alclar, kreditrleri, ksacas paydalar o

irketin baarsn byk lde etkilemekte ve rekabet gcn arttrmaktadr.
Kurumsal Ynetim lkeleri daha geni bir kesimin haklarn korumakta ve daha etkili
bir ekonomik sistemin olumasna katk salamaktadr.

1.4.5.4. Kamuya Duyuru Yapmak ve effaflk

Kurumsal ynetim erevesi, irketin mali durumu, performans, mlkiyeti ve idaresi
dhil olmak zere irketle ilgili btn maddi konularda doru ve zamannda aklama
yaplmasn salamaldr.

Hissedarlar ve potansiyel yatrmclar ynetim uygulamalar hakknda yarg sahibi

olabilmeyi salayacak lde dzenli, gvenilir ve karlatrlabilir bilgilere eriim ile
hisselerin seimi, sahiplik ve deerleme hususlarnda bilgi talebindedirler. Temel
bilgilendirme alanlar:

- irket hedefleri ile kurumsal ynetim yaps ve politikalar,

13
- Bilano, kar/zarar ve nakit akm tablolar,
- Ticari amalar ve faaliyetlere ilikin etik kurallar ile evre politikalar,
- Sermaye pay sahiplii ve oy haklar,
- Ynetim kurulu ve yrtmenin yeleri, bu kiilerin gelirleri,
- Grnrdeki sektrel, blgesel, mali ve evreyle balantl risk faktrleri,
- alanlar ve dier menfaat sahiplerine ilikin, performans etkileyecek
nitelikteki konulardan olumaktadr.

Bu alanda nemli olan bir dier konu, irkete ait bilgilerin uluslararas alanda
karlatrlabilir dzeyde hazrlanp sunulmasdr. Avrupa Birlii, finansal bilgilerin
karlatrlabilirliinin salanmas amacyla 2005 tarihinden itibaren, tm halka ak
irketlerin Uluslararas Finansal Raporlama Standartlarna uymasn zorunlu klmtr.
lkemizde ise bu standartlar Trk Muhasebe Standartlar Kurulu (TMSK) tarafndan
Trkeye evrilmi ve tm iletmelere muhasebe ve finansal raporlamada bu
standartlara uyum zorunlu hale getirilmitir.

1.4.5.5. Ynetim Kurulunun Sorumluluklar

Ynetim kurulu, hissedarlarn genel kurulda kendilerine verdii yetki ile onlarn
karlarn gzetecek bir ynetim organ oluturur ve bu ortamn baarsn takip eden
irketin en st stratejik karar alma organdr.

Kurumsal ynetim ilkelerince ynetim kurulu, irketin stratejisine yol gstermenin

yannda, faaliyetlerini bamsz ve adil bir ekilde srdrerek, irketin ynetim
performansnn izlenmesi, hissedarlarn karlarna gre hareket ederek, paydalarnda
karlarnn gzetilmesinden sorumludur.

Ynetim kurullar, kar atmasnn sz konusu olabilecei durumlarda bamsz bir

biimde muhakeme yrtebilecek yeterli sayda ynetici olmayan kurul yesi atamay
hesaba katmaldr. Bamsz kurul yeleri kurulun karar alma srelerine belirgin bir
biimde katkda bulunabilir. Kurulun ve ynetimin performansnn
deerlendirilmesinde nesnel bir bak as getirebilirler. (Tusiad,2002,s.48)

Ynetim kurulu faaliyetlerini gerekletirebilmek ve sorumluluklarn yerine

getirebilmek iin, geerli olan geree uygun bilgilere her zaman ulaabilme imknna
sahip olmaldr.

14
2.Kurumsal Ynetime likin Yasal Dzenlemeler

2.1.SPK Dzenlemeleri
Ulusal sermaye piyasalarmzda kanun koyucularn daha nceki ksmlarda
belirttiimiz benzer finansal fiyaskolar ile karlalmasn engellemek, tm paydalar
asndan olas menfi gelimelerin nne geebilmek ve bu ynde en etkin ve tek zm
olarak ortaya atlan "kurumsal ynetim" olgusunu mevzuatmza yerletirmek adna
att ana admlar balca unlardr:

2.2.Kurumsal Ynetim lkeleri Teblileri

-Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan lkemizdeki kurumsal ynetim uygulamalarnn
gelitirilmesi amacyla Seri:IV No:41 sayl Tebli yaymlanmtr
-11.10.2011 tarih ve 28081 sayl Mkerrer Resmi Gazete'de yaymlanan 654 sayl
Kanun Hkmnde Kararname ile Seri: IV, No: 54 sayl Kurumsal Ynetim lkelerinin
Belirlenmesine ve Uygulanmasna likin Tebli, 11.10.2011 tarih ve 28081 sayl 2.
Mkerrer Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
-04.11.2011 de Seri:IV No:56 sayl Kurumsal Ynetim lkelerinin Belirlenmesine ve
Uygulanmasna likin Tebli Hakknda Basn Duyurusu yaplmtr.
-654 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Sermaye Piyasas Kurulu'nun grev ve
yetkileri arasna eklenen "sermaye piyasasnda kurumsal ynetim ilkelerini tespit ve ilan
etmek, yatrm ortamnn iyiletirilmesine katkda bulunmak zere, borsada ilem gren
halka ak anonim ortaklklardan halka aklk oranlar, yatrmc says ve nitelii, dhil
olduklar endeks ve belirli bir zaman dilimindeki ilem younluunu dikkate alarak
belirlemi olduu gruplarda yer alanlarn kurumsal ynetim ilkelerine ksmen veya
tamamen uymalarn zorunlu tutmak" hkmne dayanlarak hazrlanan ve 30/12/2011
tarihli ve 28158 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren Seri:IV No: 56
sayl Kurumsal Ynetim lkelerinin Belirlenmesine ve Uygulanmasna likin
Teblide, uygulamada ortaya kabilecek sorun ve tereddtlerin giderilmesini teminen,
Kurulumuza iletilen gr ve neriler de dikkate alnarak baz deiiklikler yaplmas
ihtiyac domutur. Bu kapsamda Seri:IV, No:57 sayl Kurumsal Ynetim lkelerinin
Belirlenmesine ve Uygulanmasna likin Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli
11.02.2012 tarih ve 28201 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

15