Frat niversitesi

Mhendislik Fakltesi
Elektrik - Elektronik Mhendislii Blm

ELEKTRK TESS
PROJES
(DERS NOTLARI)

Hazrlayan:Ar. Gr. Gkay BAYRAK

ELAZI-2007

GR:
Derste stenilenler:

Havai hatl Alak Gerilim datm ebekesi (dall ebeke) projesi ve 1/1000 lekli imar
plan temin edilecektir.

2 adet OG/AG datm transformatr tarafndan beslenebilecek bir blge tespit edildikten
sonra, imar plan eskiz kadna kurun kalemle izilecek.

Kaldrm izgileri izilmeyecek.
Direkler
0,2
Yollar ve sokaklar
0,2
AG Hatlar
0,4 (AG)
Mterek Hat
0,8 (OG) ile izilecektir.

Trafodan kan fazlar:
3 Faz
Abone Besleme Faz
1 Faz
Sokak Aydnlatma Faz
1 Faz
Ntr Aydnlatma Faz
1 Faz
Yar Gece Sokak Aydnlatma Faz
En az 5 faz seilecek.Ky hatlar iin 3 faz yeterli.En fazla ise 6 faz kullanlmaldr.

ekil 1: Proje izimi iin kullanlan izgi kalnlklar

izimde dikkat edilmesi gereken hususlar:
1234567-

Yol aydnlatma zelliklerini gz nnde bulundurmak.

Trafoya geri dn eklinde besleme (geri besleme) yapmamak.
Trafo blgelerini birbirinden dz hatlarla ayrabilmek.
Trafo yerinin iyi belirlenmesi.
Trafo k kollar mmkn mertebe 4 kol olacak.(3 veya 5 kol da olabilir.)
Trafo besleyecei blgenin orta ksmnda bir yere gelmelidir.
Geni yollar varsa dar sokaklardan hat geirilmemelidir.(Sokan uzunluu 50
metreden az ise)


Trafo olarak direk tipi trafo kullandmz farz ediyoruz.400 kVA ya kadar olan
trafolar direk tipi olabilir.Trafonun gc daha byk karsa bina tipi yaplabilir.

AG de iki direk arasndaki mesafe 50 metre veya daha azdr.Maksimum 50
metredir.Daha fazla olamaz.

Cadde varsa dar sokaktan hat gememesi daha avantajldr.

Standart trafo gleri:
25-40-63-80-100-125-160-200-250-315-400-500-630-800-1000-1250-1600 kVA

3 Fazl Sigortalarn Standart Deerleri:
6-10-16-20-25-35-50-63-80-100-125-160-200-250 A

3 Fazl alterlerin Standart Deerleri:
10-16-25-40-63-100-200-400-600-800-1000 A

Faz letken Kesiti:
1,5 - 2,5 - 4 6 10 16 25 35 50 70 - 95 mm2
AG Projesi Dosya Kapsam:
Bir AG proje dosyasnda aada belirtilen dkmanlar srasyla yer alaaktr:
1- Fihrist
2-Gereke Raporu (Mnferit Projelerde)
3-Keif zeti
4-OG ebekesi Keif Cetveli
5-AG ebekesi Keif Cetveli
6-Transformatr Merkezi Keif Cetveli
7-G Hesaplar
8-AG Gerilim Dm Hesaplar
9-Direkt seim ve toplam cetvelleri
10-Vektr diyagramlar (trafo ve kritik direklere ait)
11-AG Tek Hat emas
12-1/25000 lik plan (Mnferit Projelerde)
13-AG ebeke Plan (1/1000 lekli)
OG Projesi Dosya Kapsam:
1- Fihrist
2-Gereke veya Aklama Raporu
3-Keif zeti
4-1/100000lik genel elektrifikasyon planlama haritas
5-Tek Hat emas
6-Kesici Ama Gc Hesab
7-OG Gerilim Dm ve g kayb hesab
8-Keif cetvelleri
9-Direk, travers listesi ve toplamlar
10-1/25000lik nihai enerjilendirme plan
11-OG Plan Profili

12-Proje Tip Dkmanlar veya yklenici tarafndan yaplan enerji nakil hatt,direk, vs. ile
ilgili hesap,konstrksiyon ve detaylar.

ekil 2: Vektr Diyagram

Yollarda ve Kavaklarda Aydnlatma:
1) Gidi-Geli Yollar:
Genilik ykseklikten az ise bu yolda tek tarafl aydnlatma yaplr.

G
1
H

H ortalama 10 metre alnabilir.

ekil 3: Tek Tarafl Dzen

G=(1 / 1,5 ) x H
ekil 4: ki tarafl kaydrlm dzen

ekil 5: ki tarafl karlkl dzen

G>1,5 x H

Enine ask dzeninde lambalar aras 50 metre art aranmaz.Tarihi yaplarn bulunduu
dar sokaklarda kullanlabilir.

ekil 6: Enine Ask Dzeni

2) Expres ve Otoyollarda
a) Refjde Konsollu ki Sral Dzen

ekil 7: Refjde Konsollu ki Sral Dzen

Projede lambalar en son izilir.
b) Refjde boyuna ask dzeni:

ekil 8: Refjde Boyuna Ask Dzeni

Bu tr dzende direkler aras mesafe 80-90 metre olabilir.
3) Kavaklar:

ekil 9: Kavaklar

Kavak yerinde iki keye apraz olarak lamba yerletirilir.Bu tr yerlerde kavaktan
balamak daha avantajldr.Direkler sokak izgisinden 2 mm uzakta izilmelidir.

ekil 10: 2 Ynl Kavaklar

ekil 11: Alak Direkler

ekil 12: Uzun Direkler

4) Virajlar:
300 metreden byk yarapl virajlar,dz yol gibi aydnlatlr.Daha kk yarapl virajlarda
lambalar aras aklk dz yollardakinin 0,5 ile 0,75 kat kadar kk tutulur.
G 1,5.H ise lambalar tek tarafl olarak virajn dna yerletirilir.Daha geni yollarda iki
tarafl karlkl dzen tercih edilir.ki tarafl kaydrlm dzen kesinlikle kullanlmaz.


Yeil alanlarda imen aydnlatma armatr kullanlr.imen aydnlatma armatrnde akkor

Flamanl lambalar bulunur. (40 W, 60 W)

ekil 13: Virajlar

Geni yollarda kesikli izgi yer alt kablosudur.Dar yollarda ise yer alt yerine havadan gei
yapabiliriz.

ekil 14: Dar yollarda havadan direkt gei

ekil 15: Geni yollarda yer alt geii

Trafo yerini seerken dikkat edilecek nokta;projenin ortasna yakn bir yere gelmeli ve drt
kol alabilecek bir yere konulmaldr.
Byk ve geni yollarda, yolun yars bir trafodan,dier yars ikinci trafodan beslenmelidir.

OG hatlar sadece trafolar beslemek iin kullanlacaktr.Bu hatlarla ilgili hesap

yaplmayacaktr. OG hatt projenin bir tarafndan girip,dier tarafndan kacak ekilde
gsterilecektir.Bu hattn bulunduu direkler mterek direk olacak ve bu direklerin hesab
yaplacaktr.
OG Hatt, refjl yollarda ortadan gtrlr.YGde kullanlan traverslere konsol
denilir.Direkler zerinde traverslerin seimi de yaplmaldr.

ekil 16: OG Hattnn Projede Gsterilii

ekil 17: Tayc Direk

letken Cinsleri:

3xL + R/L  AG
(3x25) + 3xL + R/L  AG ile OG iletkenleri farkl ise (Mesela AG:Al, OG:Cu ise)
(1/0 AWG) + 3xL + R/L  AG ile OG iletken cinsleri ayn ise.(Biz bunu kullanacaz)
OG Hatt yksekten getii iin yeraltndan geirmeyeceiz.(AG Hattn geirebiliriz)

OG de saf Al iletken kullanlmaz.OG de kullanlan St-Al iletkenler standart olarak

tanedir:
Swallow-Krlang
Raven-Kuzgun
Pigeon-Gvercin
AGde kullanacamz en kk kesitli iletken Rosedur.
AG Hat Tertipleri (Al iin):
5 x Rose
5xR
3 x Lily + Rose/Lily
3xL+R/L
3 x Iris + Rose/Lily
3xI +R/L
3xPansy + Rose/Iris
3xP +R/I
3xPoppy+Rose/Pansy
3xPo +R/P
3xAster+Rose/Pansy
3xA+R/P
3xPhlox + Rose/Poppy
3xPh+R/Po
3xOxlip+Rose/Aster
3xO+R/A
3xDaisy+Lily/Phlox
3xD+L/Ph
3xPeony+Lily/Oxlip
3xPe+L/O
3xL +R/L de;
L:Abone Faz
R:Sokak Aydnlatma Faz
L:Ntr
AG Hat Tertipleri (Cu iin):
3x16+10/16 mm2
Bazen 5x10 mm2
2
3x25+10/25 mm
3x35+10/25 mm2
3x50+10/35 mm2
3x70+10/50 mm2
3x95+10/50 mm2
letken Ad

Ksaltmas

Rose
Lily
Iris
Pansy
Poppy
Aster
Phlox
Oxlip
Daisy
Peony
10 mm2
16 mm2
25 mm2
35 mm2
50 mm2
70 mm2
95 mm2

R
L
I
P
Po
A
Ph
O
D
Pe

Trke
Karl
Gl
Zambak
Ssen iei
Hercai Meneke
Gelincik

Alev iei
Papatya

Kesiti
mm2
21,14
26,60
33,53
42,49
53,48
67,14
84,91
107,38
135,20
152,10

Yklenebilme
Akm (A)
110
125
143
165
193
225
262
306

Arl
(kg/km)
58
73
92
116
146
184
232
293

78
104
137
168
210
260
310

10

letken Ad

Kesiti
(mm2 )

Yklenebilme
Akm (A)

Arl
(kg/km)

Swallow
Raven
Pigeon

26,69/4,45
53,52/8,92
85,12/14,18
(Al) / (St)

120
195
275

107,8
216,2
343,9

Topraklama:
Parafudurlar ve direkler koruma topraklamas yaplr.letme topraklamas ise yaklak 15
direkten sonra tekrar yaplr.
Koruma topraklamas gvde topraklamasdr.Direklerin,parafudurlarn,gerilim altnda
bulunmayan metal ksmlarn topraklamasdr.Amac canllar,zellikle insanlar elektrik
arpmalarna kar korumaktr.
letme topraklamasnda ise daima ntr topraklanr.Ynetmelikte toprak gei direnci 2
olarak tavsiye edilir.st snr 5 dur.
letme topraklamasn birka yerde yapmamzn sebebi :

Ntr iletkeninin kopmasna kar tedbir olarak.(Ntr kopuksa ve fazn biri gvdeye temas
ederse gvdeye dokunan kii arplr)

Birbirine paralel bal olan topraklamalar topraa gei direncini drr.
NOT:Btn mterek direklerde koruma topraklamas uygulanmas mecburidir.
PROJE HESAPLAMALARI:

ekil 18: rnek Proje

11

1) Direk Glerinin Hesab:

a) Yayl G Yntemi:

ekil 19: Yayl G Yntemi

Hattn her birim boyundan belirli bir gcn ekildii varsaylr.Hattn boyu belli olduuna
gre arplarak, iki direk aras iin toplam yk belirlenmi olur.Aboneler direkler araclyla
hatta baland iin hesaplanan hat ykleri direklere irca edilerek (indirgenerek) direk gleri
bulunmu olur.Buna gre bir direkten ekilen g:

Pa-b =

J .n.l
2

(W)

Bantsyla bulunur.
Pa-b=Bal olduu direin (b) yardmyla g hesab yaplacak olan direkten ekilen (a) g
(watt)
l = a-b direkleri arasndaki mesafe (metre)
n = mar durumuna gre belirlenecek (kabul edilebilecek) ortalama kat says.
mar plannda:
B-5 : Bitiik dzende 5 katl
5
A 3 : Ayrk dzende 5 kata msaade (nden 2 m. , yandan 3 m. boluk brakmak kaydyla)
2

5 Katl ayrk dzende ortalama 3 kat alnabilir.(aralardaki bo arsalardan dolay)

7 Katl bitiik dzende yollardan dolay ortalama 6 kat alnabilir.
J :G Younluu (W/m.kat) Blgenin aile bana nfus miktar ve nfus art hz bu faktr
belirler.
J kylerde 20, ehirlerde ise 40 veya 50 (byk ehirlerde) alnr.Bizim projelerimizde 40
olarak alnabilir.

rnek proje iin n=3 ve J=40 olarak seilmitir.

1.1 TR1 I Nolu Kol in Direk Glerinin Hesab:

Trafo direinden ekilen g:

PT-1=

40.3.40
=2400 W
2
12

PT-25=

40.3.45
=2700 W
2

PT-51=

40.3.45
=2700 W
2

PT-R= PT-1 + PT-25 + PT-51 =7800 W

1 numaral direkten ekilen g:
P1-T=

40.3.40
=2400 W
2

40.3.40
=2400 W
2
P1= P1-T + P1-2=4800 W

P1-2=

2 numaral direkten ekilen g:

P2=P2-1 + P2-3 + P2-6 + P2-13 = 2400 + 2400 +2400 +2700 = 9900 W
Direk No
TR1
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24

Direk Gc (W)
2400
4800
9900
5400
5400
2400
4800
7200
2400
4800
6600
1800
2400
5100
4800
7500
5400
5400
2700
4200
4800
5400
4800
4800
2400

Direk Akm (A)

3,64
7,29
15,04
8,2
8,2
3,64
7,29
10,94
3,64
7,29
10,03
2,73
3,64
7,75
7,29
11,39
8,2
8,2
4,1
6,38
7,29
8,2
7,29
7,29
3,64

13

Ia =

P
3.380.1

Evlerde reaktif g dikkate alnmaz.Bu nedenle cos =1 olarak alnr ve g ifadelerinden

yararlanlarak direk akmlar hesaplanr.
2. Moment ve Kesit Hesab:
2.1. TR1, I Nolu Kol in:

Kolun en uzun ve en ykl taraf seilir:

ekil 20: TR1, I Nolu Kol in Moment ve Kesit Hesab

Moment ifadesi:

M= 40(174,95 + 167,66 + 79,27 + 71,98 + 40,09 + 18,22 + 10,93 + 3,64)

+ 45(87,02 + 30(33,71) + 50(26,42)
= 22669,6 + 3915,9 + 1011,3 + 1321
= 28917,8 m.A
Kesit:

S=

M
ile hesaplanr.Burada;
K .

K=letkenlik (Kal=35 m/ .mm2)

=Caiz max. cer gerilmesi ( AL =8 kg/mm2)
28917,8
=103,28 mm2 Bu deere en yakn standart st kesit Oxlip iletkenidir.Buna gre
35.8
hat tertibi 3 x O + R/A olur.
S=

14

2-15 numaral direkler arasndaki kesiti belirlemek iin:

M2=MT-40(174,95 + 167,66) = 15213,4 m.A
S2=

15213,4
=54,33 mm2
35.8

Standart kesit : Aster, Hat tertibi 3 x A + R / P olur.

M15=2915,2 + 1011,3 + 1321 =5247,5 m.A

S15=18,74 mm2

Standart Rose iletkeni seilir. Hat tertibi 5 x R olur.

Isya Gre Kontrol:

I1=

I max 174,95
=
=218,69 A
cos
0,8

Oxlip iletkeninin akm tama kapasitesi 306 A olduundan uygundur.

I2=

87,02
=108,77 A
0,8

Aster iletkeninin akm tama kapasitesi 225 A olduundan uygundur.

3. Gerilim Dm Hesaplar:

% e=

100
K .S .U 2

l.P + 100.2X
.U

l .Q

X:Hattn reaktans

K.S.U2=10-7.Ktri
U2=10-7.Mtri
% e= 10-7.Ktri. l.P + 10-7.Mtri. l .Q
Yukardaki eitliin ikinci ksm mesken beslemelerinde gz nnde bulundurulmaz.
Al ve Cu iletkenler iin K ve M katsaylar sayfa 12deki tabloda verilmitir.Moment
hesabnda olduu gibi en uzun yol seilir.Al kesiti Cu dan 1,6 kat daha byktr ancak Al
0,5 kat daha hafiftir.

Direk ini-klar yaklak 10 m. alnabilir.Moment hesabnda ini klar dikkate
alnmaz.

AGli hava hatlarnda gerilim dm snr %5-6dr.OG ve YGde bu oran %10,
motorlarda %3, i tesisatta ise %1,5 ten kk olmaldr.

15

3.1 Abone Gerilim Dm Hesab:

ekil 21: Abone Gerilim Dm Hesab

AKTF G
Branman Noktasna
40
502,5
317,5
rca Edilen Yk
Hat Ykleri (m)
980
940
437,5
G Younluu (J)
40
40
40
K
1,77
1,84
2,93
veya 2,48/2
-7
%ea=10 .K.L.P
0,069
0,55
0,64
Toplam %ea=2,34 < 5 uygundur.

120
120
40
9,36
1,07

AG ebekesi gerilim dm hesaplarnda Al iletkenler iin K ve M katsaylar:

letken
Rose
Lily
Iris
Pansy
Poppy
Aster
Phlox
Oxlip

Ktri
9,36
7,42
5,88
4,67
3,70
2,93
2,33
1,84

Mtri.
2,34
2,28
2,24
2,18
2,14
2,07
2,02
1,98

Kmono
55,8
44,3
35,1
27,9
22,1
17,5
13,9
11,0

Mmono
13,96
13,62
13,38
13,04
12,80
12,46
12,10
11,84

AG ebekesi gerilim dm hesaplarnda Cu iletkenler iin K ve M katsaylar:

letken
10 mm2
16 mm2
25 mm2
35 mm2
50 mm2
70 mm2

Ktri
12,4
7,75
4,96
3,54
2,48
1,77

Mtri.
2,62
2,40
2,26
2,16
2,06
1,08

Kmono
74,5
46,5
29,8
21,2
14,9
10,6

Mmono
15,7
14,4
13,6
13,0
12,4
11,9

16

Bu yaptmz Abone Gerilim Dm Hesabdr.Binalarn aydnlatmasnda da Aydnlatma

Gerilim Dm Hesabn yapabiliriz.
Aydnlatma gerilim dm hesab iin kullanacamz armatrlerin gleri:
Sodyum buharl

90 W (Kavak,kpr,tnel,otoyol Aydnlatmalarnda-sar renkli)

Civa buharl
125 W veya 250 W (Sokaklar ve yollar iin-yeilimsi beyaz)
Fluerosan : Yol aydnlatmas iin uzun armatrlerden (3x40 ) W
Sokaklar ve yollar iin
imen aydnlatma armatr: (3x40) W akkor Flamanl lambalar kullanlr. (mantar tipi)
3.2 Aydnlatma Gerilim Dm Hesab:

ekil 22: Aydnlatma Gerilim Dm Hesab

17

AKTF
G
Branman
Noktasna
rca Edilen
Yk

Hat
(m)

125 125

1375

125

125

500

125

125

125

125

125

125

2875

1500

1375

1250

750

625

500

375

250

125

Ykleri

G
Younluu
(J)
K
%ea=
10-7.K.L.P

3125

3000

44,7

36,65 36,65 41,85 41,85 41,85 55,8 55,8 55,8 55,8 55,8 55,8

0,14

0,44

0,42

0,28

0,25

0,20

0,16 0,1

0,13 0,08 0,05 0,02

Toplam %ea=2,27 < 5 uygundur.

Cu hat tertibi : 3 x 70 + 10 / 50 seilmiti.
(R+P) iin Kmono=

55,8 + 27,9
=41,85
2

(R+A) iin Kmono=

55,8 + 17,5
=36,65
2

74,5 + 14,9
=44,7
2
Gerilim dm byk olursa (R+ A) deki R bytlr ve hat tertibinin dna klr.Refjde
aydnlatma direkleri varsa faz-ntr yer altndan gtrlr.letken kesiti 6 mm2 alnabilir.Hatta
eer fazla uzun deilse 4 mm2 de alnabilir.
(10+50) mm2 iin: Kmono=

4.Trafo Glerinin Hesab:

4.1 TR1 in:

II = (174,95 + 3,64) = 178,59 A

III = (105,22 + 4,10) = 109,63 A
IIII = (152,15 + 4,10) = 156,25 A
Itop= II+ III+ IIII = 444,47 A

174,95
Moment hesabndan geldi.

PEBEKE.= 3 .U.IT.cos
= 3 .380.444,47.0,8=234,033 kW
PAYD=(78+1)x125= 9,875 kW

18

Burada 78 direin her birinde bir lamba ve trafo direindeki lamba ile toplam 79 lamba
olacaktr.
PKAY=%10.( PEBEKE.+ PAYD)=%10.(234,033+9,875)=23,404 kW
PT= PEBEKE.+ PAYD+ PKAY = 234,033+9,875+23,404=267,312 kW
TR1in grnr gc: S1=

267,312
PT
=334,14 kVA
=
cos
0,8

Nominal Trafo Gleri:

25-40-63-80-100-125-160-200-250-315-400-500-630-800-1000-1250-1600 kVA
olduu gz nnde bulundurulursa standart trafo gc rnek hesaplama iin 400 kVA olarak
seilebilir.
5.Direk Hesaplar ve Seimleri:

Direklerin grevleri bakmndan snflandrlmas:

1- Tayc Direkler:
a) Normal Tayc Direk (T)
b) Kede Tayc Direk (KT)
2-Durdurucu Direkler:
a) Normal Durdurucu Direk (D)
b) Kede Durdurucu Direk (KD)
3-Ayrm (Branman) Direkleri: (A)
4-Nihayet (Son) Direkleri : (N)
Tepe kuvvetleri bakmndan direk ekseni ikiye ayrlr:
a) Zayf Eksen
b) Kuvvetli Eksen

ekil 23: Zayf ve Kuvvetli Eksen

19

ekil 24:Direk Seimi in rnek Proje

Direk Hesaplar:
1) Normal Tayc Direklerin Seimi:

Rzgar kuvvetine gre seilirler.Genellikle ynetmelikteki 1. varsaym en byk tepe

kuvvetini verir.Bu durumda rzgar kuvveti direin kendisine de etki edeceinden bu kuvvet
direk tepesine indirgenerek (W), direin rzgarsz durumdaki tepe kuvvetinden (P)
kartlr.Bu ekilde bulunan tepe kuvvetine rzgarl tepe kuvveti denir.
1. varsaym: P-W Tellere gelen rzgar kuvveti
P: Rzgarsz tepe kuvveti (kg.k)
W: Diree etki eden rzgar kuvveti (kg.k)
Boy / Tepe Kuvveti = 9,3 / 1,5 (P=1,5x100=150kg.k) ve W= 27 kg.k
P-W (Rzgarl Tepe Kuvveti) = 150-27=123 kg.k

20

Rzgar Akl:
aw =

a1 + a2 40 + 50
=
= 45 m
2
2

olarak hesaplanr.

ekil 25: Rzgar Akl Hesab

2-T Direinin Seimi:

Tablo 3.1e gre:

3xPansy : 3x0,44 = 1,32 kgk/m
1xRose: 1x0,31 = 0,31 kgk/m
1Iris : 1x0,392=0,392 kgk/m
Toplam:2,022 kgk/m
2-T direine etki eden toplam rzgar kuvveti: 45x2,022=91 kgk olur.
Tablo 3.7den demir direk olarak 6,5U tipi (P-W=143 kgk) seilir.
Tablo 3.10dan aa direk olarak 0-10 tipi (P-W=146 kgk) seilir.
Tablo 3.9dan beton direk olarak 1,5/10 tipi ( P=150 kgk, W=29 kgk, P-W=121 kgk) seilir.
Direk Tipi
10-H
6,5U
1,5/10

P
344-229
200-80
150

P-W
308-168
143-40
150-29

ekil 26: Eksenlere etki eden kuvvetler

21

NOT:Bir direi dier direklere balayan hat uzunluklarndan biri 40 m. veya daha fazlaysa
direk normal boylu seilir.Uzunluklarn her ikisi de 40 metreden az ise ksa boylu seilir.
2) Kede Tayc Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. ve 6. varsaymlar genellikle en byk kuvveti verir.Hangisi daha byk

tepe kuvveti verirse direk o varsayma gre seilmi olur.
1.varsaym: P Max. ekme kuvvetleri bilekesi
6.varsaym: P-W +5 C deki ekme kuvvetleri bilekesi ile bu bileke yani yani aortay
ynnde iletkenlere etki eden rzgar kuvvetleri toplam.
NOT: I. Blgede buz yk dikkate alnmaz.Tablo 3.1 blgelere gre iletkenlerin birim
boyuna etki eden rzgar kuvvetini verir.
3-KT Direinin Seimi:
3xPansy =3x138,5=415,5 kgk
1xRose = 1x100 =100 kgk
1xIris =1x125=125 kgk
Toplam:640,5 kgk
I. varsayma gre:

ekil 27:rnek Hesaplama

Pbi=2.P.cos

=2.640,5.cos 80=223 kgk

6. varsayma gre:
3xPansy =3x24,25=72,75 kgk
1xRose = 1x12=12 kgk
1xIris =1x19=19 kgk
Toplam:103,75 kgk

22

Pbi=2.P.cos

=2.103,75.cos 80=36 kgk

2
Rzgar kuvveti; 3xP+R/I iin normal taycda 2,022 kgk/m olarak hesaplanmt.
a + a2 40 + 50
aw = 1
=
= 45 m
2
2
Toplam 2,022x45=91 kgk bulunur.
6. varsayma gre aortay ynnde etkiyen toplam kuvvet Ptop=91+36=127 kgk bulunur.
1.varsaymn sonucu daha byk tepe kuvveti gerektirdiinden direk seimi 1. varsayma gre
seilmelidir.
Demir direk olarak 8I (P=300 kgk)
Beton direk olarak 2,5/10 (P=250 kgk)
Aa direk olarak A-10 (P=261 kgk)
3) Normal Durdurucu Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. varsayma gre seim yaplr.Bu varsayma gre; iletkenlerin max. ekme
kuvvetlerinin bir yanda %100 olduu,dier yanda ise iletken saysna gre aadaki izelgede
gsterilen oranlarda zayflad kabul edilerek yani;
P (Tek tarafl max. ekme kuvvetleri toplam) x a
Olacak ekilde direk seilir.Burada a ya kopma veya zayflama arpan denilir.
letkenlerin
toplam says
(toprak teli hari)

6 ve yukars

0,75

0,60

0,50

0,40

4-D Direinin Seimi:

3xP+R/I iin ma. ekme kuvvetleri toplam 640,5 kgk idi.a katsays izelgeye gre 0,5 tir.

ekil 28: 4-D Direinin Seimi

Direin hangi tarafndaki kuvvet az ise, o tarafn zayflatyoruz.
Aa : H-10
Demir: 8U
Beton: 3,5/10 olarak seilebilir.

23

4) Kede Durdurucu Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. ve 5. varsaymlar gz nne alnr:

1.varsaym: P iletkenlerin en byk ekme kuvvetlerinin bir yanda %100 olduu, dier
yanda ise a orannda zayflad varsaylarak bulunacak bileke kuvvet.
5.varsaym: P iletkenlerin ve toprak tellerinin en byk ekme kuvvetleri bilekesi.
5) Nihayet Direklerin Seimi:

Ynetmelikteki 1. varsaym kullanlr.

1.varsaym: P iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin max. ekme kuvvetleri toplam.
10-N Direinin seimi:

Pbi=5 x100=500 kgk

Demir : 10 I (500 kgk)
Beton : 5/10 (500 kgk)
Aa :O-10 (534 kgk)
7-KD Direinin Seimi:

1.varsaym:

ekil 29: 7-KD Direinin Seimi

Pbi= (640,5) 2 + (250) 2 2.(640,5).(250). cos 60o

Pbi=559 kgk
5. varsaym:
Pbi= (640,5) 2 + (500) 2 2.(640,5).(500). cos 60o
Pbi=583 kgk

24

5. varsayma gre direk seimi yaplr:

Demir : 10U (700 kgk)
Beton : 6/10 (600 kgk)
Aa :A-10 (783 kgk)
6) Ayrm Direkleri:

1. varsaym: P Ana hat ve kollardaki iletkenlerin ve toprak iletkenlerinin max. ekme

kuvvetlerinin bilekesi.
2. varsaym: En byk bileke kuvveti verecek ekilde ana hat ve kollardan birinde,izelgede
verilen a arpanlar orannda bir zayflama gz nne alnarak bulunacak bileke kuvvet.
5-A direini gz nne alalm:
1. varsayma gre;

ekil 30: 5-A Direinin I. Varsayma Gre Seimi

Pbi=5xR=5x100=500 kgk
2. varsayma gre:

ekil 30: 5-A Direinin II. Varsayma Gre Seimi

25

Zayflamay kk olan taraftan alacaz. a=0,5 olarak alnrsa;

640,5 x 0,5=320,25 kgk
Pbi= (500) 2 + (320,25) 2 =594 kgk
Direk 2. varsayma gre seilmelidir:
Demir : 10U (700 kgk)
Beton : 6/10 (600 kgk)
Aa :A-10 (783 kgk)
Burada A tipi demir veya ift aa direk kullanlrsa,bunlarn kuvvetli eksenlerinin hatta dik
dorultuda olmas uygun bir yerletirme eklidir.nk bileke kuvvet ile hatta dik dorultu
arasndaki a 35 dereceden kktr.( =32,64 o )
Eer bir bileke kuvvetin kuvvetli eksenden sapmas 35 dereceden daha byk olursa bu
bileke kuvveti aadaki izelgede verilen m katsaysna blerek,kuvvetli eksen ynnde
gerekli olan direk tepe kuvveti yeniden bulunmaldr.

0-35 o

40 o

50 o

60 o

70 o

90 o

0,9

0,78

0,71

0,67

0,66

Direk branman ynnde yerletirilmelidir.rnein;

Pbi 5,94
=
837 kgk
0,71 0,71
6-A Direinin seimi:

ekil 31: 6-A Direinin Seimi

Pbi= (500) 2 + (320,25) 2 2.(500).(320,25). cos130o

Pbi=747 kgk

26

NOT:Cosins Teoreminde:

ekil 32: Cosins Teoremi

a 2 = b 2 + c 2 2.b.c. cos A eklindedir.
=30,84 o olduundan demir direin (12I) veya aa direin (A-10) kuvvetli ekseni ana hat
dorultusunda yerletirilirse, herhangi bir problem sz konusu olmaz.

Demir : 12 I (900 kgk)

Beton : 8/10 (800 kgk)
Aa :A-10 (783 kgk)
Mterek Direk Seimi:

ekil 33:Mterek Direk

h1
PAG + POG
P=
h2

h1
h2

: AG irca katsays. (0,85 alnr)

27

P=0,85.

PAG + POG

NOT:Btn mterek direk boylar 11 metre alnacaktr.

OG letkeni

3 x swallow

Rzgar Kuvveti
kgk/m

ekme Kuvvetleri (kgk)

I. blge
II. Blge

III. Blge

1,13

440

416

445

1,13
=0,376 kgk/m
3
440
I. Blge iin ekme kuvveti:
=146 kgk
3
Mterek Direk Seiminde Dikkat edilecek Hususlar:
1 x swallow =

1-Swallow iletkeninde tayc ke olarak kullanma snr 130 derecedir.Bundan daha kk

alarda AG iletkenleri tayc olarak gese bile swallow iletkeninin durdurulmas
gerektiinden direk mterek durdurucu ke direi (MDK) niteliini kazanacaktr.

MD : Mterek Durdurucu
MN: Mterek Nihayet
MA: Mterek Ayrm
MT: Mterek Tayc
MTK: Mterek Tayc Ke

MN direi.AG gibi hesaplamas yaplr.

kisi de durdurucu veya tayc ise toplanr.Biri durdurucu

dieri tayc ise durdurucuya gre hesap yaplr.

28

A 130 dereceden kk olduu iin

(OG de) kede

durdurucu kullanlr.
2-MN Direkleri in:
a) OG iletkeni tayc, AG iletkeni nihayet durumunda ise MN direi AG iletkenine gre
seilir.
b)Dier durumlarda ise varsaymlar btn iletkenlere uygulanr.
Trafo Direkleri:
Tr. Direk Tipi

Tepe Kuvveti

Direk Arl

T15/T15K

1500

T25/T25K

2500

T35/T35K

3500

T50/T50K

5000

848/795
784/725
938/885
868/810
1027/975
960/905
1154/1097
1080/1025

Diree Konulacak
Tr. Gc
100 kVA dahil

160 kVA dahil

250 kVA dahil
400 kVA dahil

Tabloda diree konulacak trafo gc nemli deildir.nemli olan bizim hesaplayacamz

tepe kuvvetidir.
OG irca katsays 1,437dir.
P= PAG

h2
POG
h1

P= PAG + 1, 437 .POG

Trafo direklerinde direin tepe kuvveti,tepeden itibaren 1,5 metre aadaki AG orta
traversine tatbik edilebilecek maksimum kuvvet demektir.
Beton trafo direkleri iin gerekli zellikler:
a) Trafo direinin boyu normal olarak 11,5 metredir.En kk tip 8 / 11,5 tir.
b) Trafo direi semboln nne TR yazlarak belirtilir. TR 8/11,5 gibi
c) Trafo direinin seimi AG direklerinin seiminde kullanlan cetvellere gre
yaplr.Bulunan deere 300 kg platform arl ilave edilir.
d) Trafo direkleri normal ve ksa tip olmak zere iki eittir.Ksa direkler, normal direklerden
1,5 m. ksadr.Drt tipi vardr.Bunlar; T15 ,T25 ,T35 ve T50 dir.
e) Trafo direinin tepe deeri AG seviyesindeki deerdir.
f) Direk arlklarna OG travers arlklar dahil deildir.
g) 34,5 kVluk hatlarda izolatr boyu 35 cmdir.

29

ekil 34: Trafo Direi

Eski projelerde trafo direkleri 3 tip idi.

TR-20
2000 kgk
TR-26
2600 kgk
TR-23
2300 kgk (seksiyonerli)
Trafo Direi Vektr Diyagram izimi:
a) AG havai hat cerleri buz yk blgesine gre aynen alnr.
b) OG enerji nakil hatt cerri ise;

P= PAG

h2
POG
h1

1) Mesnet izolatrl halde (normal direk)

h2 11,5 + 0,35
=
= 1,48 ile arplarak AG seviyesine indirgenir.
h1
8
2) Gergi izolatrl halde (normal direk);

h2 11,5
=
= 1,437
h1
8

ile arplarak AG seviyesine indirgenir.

3) Mesnet zolatrl Halde (Ksa Direk)

h2 10 + 0,35
=
= 1,294 ile arplarak AG seviyesine indirgenir.
h1
8
4) Gergi izolatrl halde (ksa direk)

h2 10
=
= 1,25
h1
8

ile arplarak AG seviyesine indirgenir.

30

 Beton trafo direklerinin seiminde hesaplanan tepe kuvvetine 300 kg. platform arl
ilave edilir.

ekil 35: Trafo Direine Bal Kollar

ekil 36: Trafo Direine Etki Eden Kuvvetler

R=Rx + Ry = 780 + 140=920 kgk

R < T15 =1500 kgk seilir.
NOT: Trafo direi E.N. Hatt geli istikametine bir yz dik olarak dikilecektir.
AG Traversleri: iki eittir:
1- t: Tayc
Tayc ba kullanlan direklerde
2- n: Nihayet
Durdurucu ba kullanlan direklerde

31

ekil 37: eitli AG Traversleri

OG Traversi:
D-250: Durdurucu
T-250 : Tayc
N-250 : Nihayet

ekil 38: OG Traversleri

32

Park ve Sokak Aydnlatmalar in Direk simleri:

PA-4,5 , PA-5 , PA-6 .. Park Aydnlatmas

AD-8/1
AD-8/2
AD-8/3
AD-9/15
AD-10/15
AD-11/15

eklinde devam edenler Aydnlatma direkleridir.

AG izolatrleri : E-60, E-80, E-95

OG izolatrleri : VHD, VKS eklinde belirtilir.

33