Professional Documents
Culture Documents
Yaratan
El hacedor (1960)
1995 Marfa Kodama
Bu kitabn yayn haklan The Wylie Ageney (UK) Ltd. araclgyla alnmnr.
nsz: 2013,james Woodall, new introduction
The Man in the Mirror of the Book. A Life ofjorge Luis Borges
nszn haklan Aitken Alexander Associates'ten alnnunr.
tletiim Klasikleri 68
ISBN-13: 978-975-05-1425-8
2014 lletiim Yaynclk A. .
I. BASK12014, stanbul
tletiin Yaynlan
Yaratan
El hacedor
EvtRENLER
Peral Bayaz Charum -Aye Nihal Akbulut
JAMES WOODAll'UN 0NS0ZYlE
\''',
iletiim
Editrn Notu:
Kitapta yer alan dzyazlarn ve "Mze" blmndeki iirlerin evirisi Pera!
Bayaz Charum'a, dier iirlerin evirisi Aye Nihai Akbulut'a aittir.
IiNDEKILER
KRONOLOJL. .....
..... 9
................... 31
. ..............45
....................47
YARATAN . ......... .
DREAMTIGERS....
. ............50
. ... .. .
. ..... . ..
. .......... 51
. ............... 52
.............. 53
......... .........
SARI BlR GL
..
.. .... ..
55
56
. . .. . . . . . . . . . . . . . . . .
. 58
......... .
..........................60
. .................... ....................................... 62
....................... . ............... ........................65
....
. .
66
. ............. .
..
68
70
................................... ..72
...... ........
74
..
RAGNAROK...................................................
CEHENNEM, I, 32 ..
..
. ........
.............................85
. .. ........ ............. 87
.... .
.. ..
...... . .. ...........
...
..
..
....
AYNALAR...................................
ELVIRA DE ALVEAR . ..
......................................................... .......... 98
..
. .
..... ..101
SUSANA SOCA .... .... .... . .. . ...... .. ... . . .. ... ... ... . ....... . . . . .......... .... .. ... ..... .. 103
AY.
104
YAGMUR . . .. ... . .. ..... . ........ . ...... .. . .. . . ....... . . .
.
.
. 109
CROMWELL'IN ORDULARlNDAN
BlR KOMUTAN TASARIMINA YAZlLMlTlR .. ...................................... .110
.
...
. .
.. .
. .. ...
..
...
..
. .
..
........................................................................................................................................................
........ .... .
...
.... .
..
... . . . . . . . . . . . .................. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.......... .. . .. .............
TEKl KAPLAN...............
. . .. ... .... .. .
BLIND PEW.............. ........... . . . . .. .. ....... . .. .... ............
BlN SEKlZ Yz DOKSANLARDAN
BlR GRNTYE GNDERME
.. ...........
ALBAY FRANCISCO BORGES'lN
LMNE UKlN (1833-74) .........
. ........115
...
ARlOSTO VE ARAPLAR. .. . . . .. .
.
..
.. . .. . .. .120
.. .
.. . . ..
... .. .... . . .
.. ..
. ..............
...
..
. ..
... . .. . .......... . . .
. .. ....... . .
..
...
.... . .......... . . . . .
..
. .. . ..... .121
.. ... 122
. .. . . . . . . . . . . . . .
. .
MZE ............... .
. . .. .
. .
. . . .. .........139
........................................141
BlLlMDE KESINLIK ZERNE . . . ...
..... .. ... ......... ............142
DRTL . .. ... .... .. ....... ... .... ... . .. ... . ...
. ...........143
SlNlRLAR........................................ . . . .......... . . . . . .. .. .. .. .. ...... .
. . . . .... ... . .. . . .. ..... 144
AIR NN LAN EDIYOR .. . . .. . ........ .. ....
KRONOLOJI
Tarih
1896
Adas.
1897
Tarih
1898
Yrek Burgusu; H.
Dnyalar Sava.
- Henry james,
G. Wells,
1899
Dlerin
Yorumu'nu yazd.
- Frank Baurn, O:z: Bycs;
Joseph Conrad, Lordjim.
1901
10
Buddabrooklar.
Tarih
1902
Baslerville Tazs.
1903
1904
1905
1906
Mezbahalan.
1907
11
Tarih
Yazann
Hayat ve Eserleri
1908
1909
1910
-Halley kuyrukluyldz
dnyadan geti. Tango mzigi
popler oldu.
-E. M. Forster, Howards End;
Gaston Leroux, Operadaki
Hayalet.
1911
1912
1913
12
Tarih
1913
Saraybosna'da suikaste
Alnanca gt"endi.
1915
1916
Dnm.
1917
1918
Arjantin'de gt-enciler,
niversitelerde reform talebiyle
gsteriler yapt. Devrilen Rus
an Il. Nikola ve Romanov ailesi
Boleviklerce ldrld. lspanyol
Nezlesi Salgn tm dnyaya
yayld. Bugn bu salgnla I 00
milyon kiinin ld tahmin
edilnektedir.
13
Tarih
1919
Ohio.
-Birleik Devletler'de Volstead
Yasas'nn yrrlge girmesiyle
alkol yasag balad. Kadnlara
Birleik Devletler'de oy hakk
tannd. tk ticari radyo yayn
yapld.
-D. H. Lawrence, k Kadnlar;
Edith Whanon, Masumiyet ag.
1920
1921
1922
1923
1924
14
Tarih
-Thomas Mann,
Biiyliii Da; E.
M. Forster, Hindistan'a Bir Geit;
Franz Kafka, Dava.
1924
1925
Kavgam' yaymlad.
-Hitler,
yaymland.
- F. Scott Fitzgerald,
Muhteem
Dalloway;
Franz Kafka,
Dava.
1926
Giine de
Doar; William Faulkner, Ak ve
Olum; Vladimir Nabokov, Mary.
1927
Deniz Fenai.
1928
Gerileme ve
kU; Virginia Woolf, Orlando.
1929
Caudemo San
Martin yaymland. Denemelerini
Unc r kitab
Ofle;
15
Tarih
1930
Degimde
Dlrlen.
- Seimlerde hileyle General
1931
1932
Dalgalar.
yaymland.
Yeni
Dnya; Vladimir Nabokov,
Karanlkta Kahhaha.
llk Nazi toplama kamp ina
1933
1933-34
Alallgn Evrensel
Tarihi'ni
yaymlad.
1934
- Dust Bowl:
Kuzey Amerika'da
Ve Durgun
Alard Don; Evelyn Waugh, Bir
Avu Toz.
16
Tarih
1935
1936
-Berlin'deNazi Olimpiyatlan
dzenlendi. lspanyol l Sava
balad. Kral VIII. Edward, tahttan
ekilmeye karar verdi ve krallg
kardeine braku.
-William Faulkner, Abalom,
Abalom!
1937
- Hindenburg Facias:
Almanya bandral Hindaburg
zeplinindeNew Jersey'ye ini
srasnda yangn ku. Yolcu ve
mrettebattan 36 kii hayaun
kaybetti. Amelia Earhan'n uag,
Pasifik Okyanusu'nda kayboldu.
Japonya, in'i igal etti.
-Virginia WooU,
1938
BabasJorge Guillermo
ld. Noel arifesinde, Borges
kafasndan agr bir sakatlk
geirdi; tedavisi srasnda kan
zehirlenmesinden lmekten son
anda kunuldu.
Yllar.
Rock;
VladimirNabokov,Infaza an;
Jean-Paul Sartre, Bulant.
1939
1940
17
Tarih
1940
Koestler,
1941
Brecht,
Bergson,jamesjoyce ve Virginia
Woolfldo.
- Orson Welles'in bayapt
Oyko kitab
Yollan arallanan
Bahe yaymland. Adolfo Bioy
lsidro
kitabn
Oppenheimer bakanlgnda
Manhattan Projesi balad.
Stalingrad Muharebesi.
- Roben Musil,
1943
Nitdiksiz Adam.
18
Tarih
1944
1945
- Ajantin, Japonya ve
Almanya'yla diplomatik ilikilerini
sonlandrd ve iki lkeye sava
ilan etti; Birlemi Milleder'e
kurucu ye olarak katld.
Pern tutukland, daha sonra
Descamisados {"Gmleksizler")
ad verilen grubun protestolan
sonras serbest brakld. Dresden
bombaland. Yalta Konferans
topland. Hiroima ve Nagasaki'ye
atom bombas atld. ll. Dnya
Sava sona erdi. Franklin Delano
Roosevelt, Adolf Hitler ve Benito
Mussolini'nin lnleri. Postdam
Konferans'yla Avrupa, Bat ve
Sovyet bkklanna aynld.
- Amerikal air Ezra Pound,
talya'da direnii rgtlerce
tutukland ve serbest brakld.
ABD Silahl Kuvvetleri'nce
tutuklu bulundugu ktlada, nl
kantolann yazd. Pablo Neruda,
ili'de Komnist partiden senatr
oldu. Aleksandr Soljenitsin
Stalinis hkmeti eletirdigi iin
sekiz yl hapse mahldim edildi.
Hermann Broch, Vergilius'un
Olm; Jean-Paul Sartre, Akl
a; George Owell, Hayvan
iftligi;John Steinbeck, Sardalya
Soka.
19
Tarih
1946
1947
Veba; Max
Aydnlanmann Diyaleltigi.
- lsrail devleti kuruldu. Berlin
1948
plal ve Olu;
Kafkas Tebeir
Dairesi.
1949
20
Tarih
1949
1950
1951
Bestiario;].
D. Salinger, avdar Tarlasnda
ocuklar; Vladimir Nabokov,
Konu, Hafza: Tekrar Ele Alnm
Bir Otobiyografi. Sinclair Lewis,
Ludwig Wittgenstein ve Andre
Gide'in lm.
1952
nl deneme kitab
Sorutunnalar
Oteki
yaymland.
Cad Kazan
Git
Dokuz yki.
21
Tarih
1953
1954
1955
mdrlgne getirildi. Bu
profesrlgne getirildi, bu
srdrd.
22
Tarih
1956
Yolda; Vladimir
Pnin; Boris Pastemak,
Doktor ]ivago; Ayn Rand, Atlas
Silkindi.
Nabokov,
1957
Dogum
Gn Partisi, Londra'da bir hafta
Hoakal Columbus;
Titm'n Sirenlm;
jean Anouilh, Becke; Erving
Goffman, Gnlk Yaamda
Benligin Sunumu; Karl R. Popper,
Bilimsel Aratrmann Mang.
- "MZigin Oldg Gn":
Kurt Vonnegut,
1960
El hacedor
(Yaratm) yaymland.
23
Tarih
1960
1961
1962
1963
24
Tarih
1963
el mismo yaymland.
1965
1966
Arid.
Adolfo Bioy-Casares'le, H.
yaymladlar.
25
Tarih
1967
1968
1969
Vg yayunland. Margarita
Guerrero ile yazdg. Kurgusal
Varlklar Kitab'n yaymlad.
26
Tarih
1970
nc yk kitab Brodie
- Ongania'nn grevinden
boand.
1971
1972
tigres yaymland.
1973
Ktphanesi'ndeki grevinden
istila etti.
27
Tarih
1973
1974
1975
hayatm kaybetti.
1976
noche yaymland.
Deniz, Deniz.
28
Tarih
1978
1979
1980
1981
29
Tarih
1982
grld.
1984
1986
oradadr.
30
NSZ
jAMES WOODALL
31
"tki Kral ve Onlann lkil.abirenti" ("Losdos reyes ylos dos laberintos") ve "lbn-i
32
(1952). Daha sonra Alqh and other stories balg alunda Ingilizce Cape bas
ks 1971 'de yaynland.
(*)
33
34
35
36
"Se ha planteado un grave problema etico para el pals, tanto con el terrorismo
como la represi6n" , j.Iglesias Rouco, La Prensa, 6.5.1980.
Times, 5.6.1980.
38
41
42
snn nedenini yle aklad : "O kadar ok insan beni taklit edi
yordu ki, ben de alp kendi kendimi taklit etmeye karar ver
dim." Be yl sonra Kum Kitabi yaymland. Bu bir yk derleme
si idi ve Borges'in br kitaplaryla karlatrldnda, sanki Bor
ges'den alnt yaplm gibiydi; yorgun bir slubu vard . Bu onun
son yk kitab old u .
Brodie'nin Raporu hakknda sylediklerinden de anlalaca
Paper Tigers: The Ideal Fictions of]orgc Luis Borgcs, john Sturrock, s. 1.
43
LEOPOLOO LUGONES'E
45
46
YARATAN
49
D.RFAMTIGERS
51
llRNAKIAR
(*)
52
RTL AYNAlAR
54
ARGVMENTUM ORNITHOLOGICVM*
(*)
55
TUTSAK
57
GSTERMELK
59
61
LLER DlYALoGU
Adam, 1877 ylnn bir k gn, tan vakti geldi Gney Ingil
tere'den. Sportif yapl, pembe yanakl, imand; yle ki her
kesin onu bir Ingiliz sanmas kanlmazd, gerekten john
Bull tipiernesine ok uyuyordu. Banda bir melon apka,
zerinde nden ak tuhaf bir palto vard. Erkekler, kadnlar
ve ocuklardan oluan endieli bir grup, adam bekliyordu.
Kimilerinin boynunda krmz bir izgi vard, tekilerin ba
yoktu , karanlkta yryormu gibi ekinerek kararszlk
iinde ilerliyorlard. Yava yava yabancya yaklatlar, arka
lardan bir yerden birisi kt bir eyler syledi, ama eski bir
korku duraksamalanna neden oluyordu, daha ileri gitme
diler. San benizli, karanlk bakl, sa sakal sanki yzn
yiyecekmiesine birbirine kanm bir asker, kalabalgn
nne kt. On, on iki yara izi kaplann izgileri gibi bede
nini yanyordu. Yabanc, onu grnce dilini yutar gibi oldu
ama sonra ilerledi ve elini uzatt.
"Byle saygn bir savay hainlerin silahlanyla yklm
grmek ok ac," dedi tok bir ses tonuyla. "Ama cellatlann,
ktlklerinin cezasn Victoria meydanndaki hapishanede
ekmeleri iin emir vermi olmak mutluluk verici ! "
62
az
SAHNE
dn bilmiyor.
65
BiR SORUN
67
SARI BtR GL
69
TANlK
71
MARTN FIERRO
73
DEGllMLER
75
77
79
SARAY BENZETMESI
84
.RAGNARK
86
CF.HENNF.M, I, 32
88
BORGES VE BEN
90
ARMAGANIAR tlR
92
KUM SAAn
94
95
SATRAN
II
97
AYNAlAR
100
ELVIRA DE ALVEAR
102
SUSANA SOCA
103
AY
105
1 06
107
108
YAGMUR
1 09
CROMWELL'N ORDULARlNDAN
BR KOMUTAN TASARIMINA YAZILMITIR
110
111
TEKl KAPLAN
(*)
1 12
BLIND PEW
1 14
115
1 16
A. R.'NN ANISINA
118
1 19
BORGESLER
120
LUIS DE CAMOENS'E
121
122
l960'TAN BtR VG
124
ARlOSTO VE ARAPlAR
126
1 28
1 29
ANGLOSAKSON DlLBLGlSt
AUMAL\IUNA BAlARKEN
1 31
LUKA XXIII
133
ADROGUE
134
1 35
136
tR SANATI
138
Mze
141
DRTL
142
SINIRlAR
143
144
CMERT DMAN
GERING'in
145
HERAKLlTUS'UN PlMANLIGI
1 46
v,
16
j. f. K ANISINA
Bu kurun eski.
SONDEYl
148