Afate Te Zgjidhura Te Provimeve

Fakulteti i inxhinieris elektrike dhe kompjuterike
Dr.sc Ilir Limani, MSc Faton Maliqi
Prmbledhje e detyrave t zgjidhura (t paredaktuara)

nga provimet e lnds:
PRPUNIMI DIGJITAL I SINJALEVE
Prishtin, Shtator 2014
Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

Afati: Dhjetor 2013. (07.12.2013)
1. Nse sinjali n hyrje t nj sistemi linear dhe invariant n zhvendosje sht

ather dalja do t jet:
1
1
2
a) Prcaktoni funksionin transmetues

, dhe skiconi diagramin e poleve dhe zerove?
b) Prcaktoni prgjigjen impulsive t sistemit
?
c) A sht sistemi shkaksor dhe a sht sistemi stabil?
2. T prcaktohet sinjali
n dalje t sistemit me prgjigje impulsive

1
2
nse n hyrje kemi sinjalin

10
5 sin
20 cos
3. Jan dhn sekuencat

0 , 1, 2, 3, 4 ,
0 , 1, 0, 0, 0 ,
1 , 0, 0, 0, 0
ku secila prej tyre e ka
a) Prcaktoni sekuencn
ashtu q
ashtu q
b) A mund t gjindet sekuenca
?
?
4. Le t jet
nj sekuenc stacionare q paraqet zhurm t bardh, me vler mesatare
. Le t jet
hyrja n lidhjen kaskad t dy sistemeve
zero dhe me varianc
diskrete, shkaksore, lineare dhe invariante n zhvendosje, sipas Figurs s paraqitur n
vijim
?
b) T prcaktohet prgjigja impulsive e gjith sistemit ?
dhe
, ather prcaktoni shprehjen pr
c) Nse
variancn , nse kemi gjetur prgjigjen e prgjithshme impulsive nga rasti nn b) ?
a) T prcaktohet shprehja pr variancn

Afati: Janar 2014. (12.02.2014)
1. Nj sistem linear dhe invariant n zhvendosje e ka prgjigjen frekuencore
2 3
3 ,
<
16 2
=
2 3
0,

16 2
N hyrje t ktij sistemi vie vargu periodik i impulsive me period = 16;
[] =
[ + 16]
=
a) Prcaktoni daljen e sistemit [] ?

b) Skiconi karakteristikat amplitudore t , dhe ?
Zgjidhje:
Sinjalin n hyrje [] e ka paraqitjen frekuencore si n vijim
16
+ 16 =
1
=
16
= =
= =
1
=
16
= =
2
+ 16
2
=
16
+
=
2
16
Prandaj, shihet se paraqitja frekuencore e sinjalit n hyrje sht srish varg periodik i
impulsive me distanc prej
mes veti. Por, pasi q
16
ultlshues me frekuenc kufitare

3
periodik n brezin 16
3
16
3
16
paraqet nj filtr ideal
, ather n dalje kemi vetm komponentet e vargut
e q i bie t jen tri komponente. Ilustrimi i till sht
treguar n Figurn n vijim:
Nga Figura mund t formojm sinjalin n dalje me vetm kto tri komponente:
=
2
2 3
2
2 3
2
+
8
+
8 +
16
16
16
16
16
Tani, duke shfrytzuar iftet transformuese:

1 2
0 2 0
dhe
si dhe duke shfrytzuar zbrthimin e Euler-it, marrim prfundimisht sinjalin n dalje:

=
1 1
2 3
+ cos
+
16 8
16
8
2. sht dhn nj sistem linear dhe invariant n zhvendosje prmes ekuacionit t diferencs
5
1 + 2 = [ 1]
2
Prcaktoni t gjitha vlerat e mundshme t prgjigjes impulsive [] n momentin = 0 ?
Zgjidhje:
Ky problem zgjidhet duke e gjetur fillimisht funksionin transmetues t sistemit (), dhe
pastaj duke gjetur t gjitha prgjigjet e mundshme impulsive q rezultojn pr regjione t
ndryshme t konvergjencs. Kshtu, zbatojm -Transformimin n ekuacionin e
differences dhe marrim:
5
1 1 + 2 = () 1 1
2
dhe kshtu fitojm funksionin transmetues
()
1 1
1 1
2/3
1/3
=
=
=
=
+
1
() 1 5 1 + 2
1 2 1 1 1 1
1 2 1 1 2 1
2
2
N kt rast, dallojm kto regjione t konvergjencs:
Rasti 1:
< 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

2
1 1
= 2 1
3
3 2
Rasti 2:
1
2
0 =0
< < 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

2
1 1
= 2 1 +
3
3 2
Rasti 3:
=>
=>
0 =
1
3
> 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

2
1 1
= 2 +
3
3 2
=>
0 =1
3. N vijim jan dhn dy sekuenca me gjatsi t fundme:

= cos
,
2
1
=
2
= 0, 1, 2, 3
= 0, 1, 2, 3
a) T prcaktohet [] q paraqet t = [] ?
b) T prcaktohet thurrja rrethore =
prmes thurrjes lineare ?
n mnyr t drejtprdrejt
c) T prcaktohet thurrja rrethore = n mnyrn e zakonshme?

Zgjidhje:
a) N fillim gjejm 4 t sekuencave dhe :
Pastaj, gjejm si n vijim
Tani, si rezultat i periodicitetit shfrytzojm zvendsimet:

dhe
dhe marrim
nga ku duke shfrytzuar e gjejm daljen []
=
3 3 3 3
, , ,
4 8 4 8
b) Fillimisht prcaktohet thurrja lineare e sekuencave:

= 1, 0, 1, 0
1 1 1
= 1, , ,
2 4 8
prmes shprehjes
[ ]
=
dhe pasi q t kryhen veprimet pr 0 6 ather marrim rezultatin e thurrjes

lineare q sht
1 3 3 1 1
= 1, , , , , , 0
2 4 8 4 8
Tani, pasi q thurrja lineare ka gjatsi 6, ndrsa thurrja rrethore ka gjatsi 4, ather
amplitudat e indekseve kohor 4, 5 dhe 6 mbshtillen dhe superponohen tek amplitudat
e indekseve 1, 2 dhe 3, dhe fitojm rezultatin pr thurrjen rrethore!
1 1 1 3
3
3 3 3 3
= 1 , , + 0, , 0, 0, 0 = , , ,
4 2 8 4
8
4 8 4 8
c) Thurrja rrethore n mnyrn e zakonshme realizohet si n vijim:
3
= =
[ ]
=0
nga ku e realizojm kt kalkulim pr vlerat = 0, 1, 2, 3, dhe marrim:
Pra, sht
=
3 3 3 3
, , ,
4 8 4 8
dhe vrtetohet q n t tri rastet fitohet rezultati i njejt n mnyra t ndryshme!

4. Le t jet [] nj sekuenc stacionare q paraqet zhurm t bardh, me vler mesatare
zero dhe me varianc 2 . Le t jet [] hyrja n lidhjen kaskad t dy sistemeve
diskrete, shkaksore, lineare dhe invariante n zhvendosje, sipas Figurs s paraqitur n
vijim
a) T prcaktohet shprehja pr variancn 2 ?

b) T prcaktohet prgjigja impulsive e gjith sistemit nse
2 = [] ?
c) T prcaktohet shprehja pr variancn 2 ?
1 =
dhe
Zgjidhje:
a) Shprehja pr variancn 2 fitohet n kt mnyr:
2 =
= 2 [] 2
Pasi q vlera mesatare e procesit n hyrje sht zero, ather edhe vlera e procesit n
dalje t sistemit linear dhe invariant n zhvendosje sht zero:
= 1 =
1 [ ]
=
Duke aplikuar operatorin e pritjes matematike pr t dy ant, marrim:
1 [ ] ,
= 0, = 0
Kshtu, marrim shprehjen pr variancn:
2 = 2 [] =
1 [ ]
=
1 [ ]
=
1 1 [ ]
= =
= 2
1 1 [ ] = 2
= =
b) Pasi q sistemet 1 dhe 2 jan t lidhur n kaskad, ather prgjigja

impulsive e gjith sistemit sht n fakt thurrje e tyre
= 1 2 =
=0
dhe pas zbrthimit t seris, marrim

=
1 / +1
[]
1 /
c) Tani, dalja [] mund t paraqitet si thurrje

= [] []
dhe pasi q [] sht zhurm e bardh, ather edhe n kt rast vlen si n rastin a)
2 =
2
= 2 []
= 2
2 []
=

Afati: Maj 2013. (23.05.2013)
1. Nj sistem shkaksor, linear dhe invariant n zhvendosje e ka funksionin transmetues
a) Prcaktoni prgjigjen impulsive t sistemit,

?
b) Prcaktoni daljen e sistemit,
, nse n hyrje kemi sinjalin
Zgjidhje:
a) Pasi q rendi i polinomeve n numrues dhe emrues t funksionit transmetues sht i
njejt, ather fillimisht i pjestojm polinomet dhe pastaj ndajm parcialisht pjesn e
mbetur, dhe fitojm:
Duke aplikuar Transformimin e Kundrt n Koh Diskrete Furie, marrim:
b) Pasi q sinjali n hyrje sht sinjal eksponencial, ather prdorim vetin e

eigenfunksionit pr sistemet lineare dhe invariante n zhvendosje si n vijim:
ku
dhe kshtu fitojm daljen e sistemit:
2. Prgjigja frekuencore e nj filtri brez-lshues me dy pole dhe dy zero sht dhn n

vijim:
Amplituda
0.5
pi/2
pi
Frekuenca [w]
Prcaktoni funksionin transmetues t ktij filtri nse karakteristika amplitudore e tij bie
pr
nga vlera e tij maksimale n frekuencn
?
Zgjidhje:
Pasi q filtri brez-lshues e ka qendrn e brezit t lshimit n
pole n
, dhe gjithashtu ka zero n pikat
Pra, funksioni transmetues i tij ka formn:
Faktori i amplifikimit
n frekuencn
, ather ai ka dy
dhe
.
prcaktohet duke e vlersuar prgjigjen frekuencore t filtrit

, dhe marrim:
Vlera e -it prcaktohet duke e vlersuar prgjigjen frekuencore t filtrit

frekuencn
:
nga ku marrim:
ose
Prandaj, funksioni transmetues i filtrit t krkuar sht:
3. N shum zbatime sht e nevojshme q t shumzohet nj sekuenc me nj sekuenc

tjetr t ashtuquajtur dritare
. Le t jet
sekuenca -pikshe, dhe le t jet
dritarja e Hammingut:
Prcaktoni
padritarizuar
t sekuencs s dritarizuar
?
prmes
t sekuencs s
Zgjidhje:
Le ta zbrthejm dritaren e Hammingut n terme t eksponencialeve komplekse:
nga ku marrim
Prandaj,
Pasi q
i shprehjes
sht
sht
, ather marrim
4. Zhurma e bardh me vler mesatare

lshues q ka prgjigje impulsive:
, dhe
i shprehjes
t shprehjes s krkuar:
dhe varianc
kalon npr filtrin ideal ult-
a) Prcaktoni vlern mesatare t procesit t rastit n dalje t filtrit ?

b) Prcaktoni vargun e vetkorrelacionit t procesit n dalje t filtrit ?
Zgjidhje:
Filtri ideal ult-lshues me prgjigjen impulsive t lartcekur, e ka prgjigjen frekuencore
a) Vlera mesatare e procesit n dalje t filtrit sht:
Prandaj, vargu i vetkorrelacionit do t jet:
Pra,

Afati: Qershor 2013. (26.06.2013)
1. Nj sistem stabil, linear dhe invariant n zhvendosje e ka funksionin transmetues
Nse n hyrje kemi funksionin shkall njsi

a) Prcaktoni daljen e sistemit
b) Prcaktoni daljen e sistemit
, ather:
prmes thurrjes s
me
duke llogaritur inverzin e
?
?
Zgjidhje:
Pasi q rendi i polinomeve n numrues dhe emrues t funksionit transmetues sht i
njejt, ather fillimisht i pjestojm kto polinome. Pastaj, emruesin e pjess s mbetur
t shprehjes racionale e rregullojm duke gjetur polet e funksionit transmetues dhe tani
mund t parcializojm si n vijim:
Pasi q specifikohet se sistemi sht stabil, ather regjioni i konvergjencs sht

, dhe marrim shprehjen pr prgjigjen impulsive:
a) Dalja e sistemit prmes thurrjes prcaktohet n kt mnyr:
Tani dallojm dy raste:

1)
2)
Pra, tani marrim daljen e sistemit si shum e t dy rasteve dhe kemi:
b) N kt rast mund t shkruajm:
dhe duke shfrytzuar transformimet, marrim daljen e sistemit:
Pra, vrtetohet se rezultatet n rastet a) dhe b) jan t barabarta, por t fituara n

mnyra t ndryshme!
2. sht dhn sistemi linear dhe invariant n zhvendosje me prgjigje frekuencore:
Prcaktoni daljen e sistemit
nse n hyrje kemi sinjalin:
Zgjidhje:
Sinjalin e hyrjes
mund ta zbrthejm si n vijim:
dhe
Duke prdorur faktin se sinjalet e forms eksponenciale jan sinjale vetanake t

sistemeve lineare dhe invariante n zhvendosje, marrim:
3. sht dhn sistemi linear dhe invariant n zhvendosje prmes ekuacionit t diferencs
,
a) Prcaktoni amplitudn e prgjigjes frekuencore t sistemit ?
b) Prcaktoni parametrin
me 1 ?
, ashtu q vlera maksimale e
t jet e barabart
Zgjidhje:
Nga ekuacioni i diferencs gjejm funksionin transmetues t sistemit:
a) Pr t gjetur prgjigjen amplitudore t sistemit, kalojm n domen t frekuencs
Tani gjejm prgjigjen amplitudore katrore si n vijim:
dhe prej ktu marrim prgjigjen amplitudore:
b) Q prgjigja amplitudore e ktij sistemi t arrij vlern maksimale, nga shprehja e

msiprme shihet se kjo vler arrihet kur emruesi i saj arrin vlern minimale, e kjo
shum qart shihet se arrihet n vlern e frekuencs
, dhe tani e prfshijm
kushtin e dhn:
Nga shprehja e fundit e gjejm vlern e parametrit :
4. Procesi i rastit
Figur:
gjenerohet nga zhurma e bardh
sipas skems s paraqitur n
Procesi i rastit nuk mund t vzhgohet drejtprsdrejti. Vzhgimi

formohet nga
sinjali i rastit
dhe zhurma tjetr e bardh
, sipas skems n Figurn e siprme.
Funksionet e vet-korrelacionit pr zhurmat e bardha dihen dhe jan:
dhe
Gjithashtu dihet se ndr-korrelacioni n mes t zhurmave t bardha

zero.
Prcaktoni dendsin spektrale t fuqis t procesit t vzhgimit
dhe
,
sht
?
Zgjidhje:
Funksioni transmetues i sistemit q i ndrlidh proceset e rastit
dhe
lexohet
nga skema dhe ka trajt (nnkuptohet q sistemi duhet t jet shkaksor dhe stabil):
Dendsia komplekse e fuqis pr procesin
sht:
Meqense zhurma e bardh

nuk sht n korrelacion me zhurmn tjetr t bardh
, ather as
nuk do t jet n korrelacion me
, prandaj vlen:
Prandaj, dendsia spektrale e fuqis e procesit n dalje
sht:

Afati: Shtator 2013. (25.09.2013)
1. sht dhn transformimi Furie i sinjalit [] me shprehjen
=
1
1 + 0.8
T prcaktohen transformimet Furie t ktyre sinjaleve:

a) 1 = /2 [ + 2]
b) 2 = [] cos 0.4
c) 3 = [] []
Zgjidhje:
1 =
1 =
=
1 =
1 =
b)
c)
2 2
/2 + 2 = . + 2 =
=
= 2
=>
2
2
1 + 0.8
S pari e zbrthejm sekuencn 2 [] si n vijim:

1
1
2 = [] 0.4 + 0.4
2
2
e pastaj si n shembullin paraprak marrim transformimin sipas vetive:
1
1
2 = 0.4 + +0.4 =
2
2
1
1
2
2
=
+
0.4
1 + 0.8
1 + 0.8 +0.4
N kt rast marrim:
1
1
1
3 = =
=
1 + 0.8 1 + 0.8 1.64 + 1.6 cos
2. Funksioni transmetues i nj sistemi linear sht prcaktuar me shprehjen:

=
+1 2
0.95 3
Ky sistem duhet t realizohet n trajt rrjetore.

a) T prcaktohen parametrat e strukturs rrjetore?
b) T skicohet struktura rrjetore e ktij sistemi?
c) A sht sistemi stabil?
Zgjidhje:
Funksioni transmetues mund t shkruhet n formn:
=
+1 2
1 1 + 1 2
1 + 2 2 + 3
=
=
0.95 3
1 0.95 3
1 2.85 1 + 2.7075 2 0.857375 3
a) Pr t gjetur koeficientt e refleksionit, s pari punojm me shprehjen n emrues:

3 = 1 2.85 1 + 2.7075 2 0.857375 3
nga ku marrim koeficientin e tret t refleksionit, 3 = 0.857375.
Pastaj, gjejm polinomet prkatse inverze prmes shprehjes: = 1 ,
t cilat i zvendsojm n shprehjen rekurzive zbritse pr polinomet tjera:

1 =
1 2
Pas zvendsimeve sipas shprehjeve t msiprme, marrim:
3 = 0.857375 + 2.7075 1 2.85 2 + 3
2 = 1 1.99562 1 + 0.996501 2 => 2 = 0.996501
2 = 0.996501 1.99562 1 + 2
1 = 1 0.999561 1 => 1 = 0.999561
Pastaj, punojm me shprehjen n numrues pr gjetjen e koeficientve pesh sipas
relacionit:
1 1 + 1 2 = 0 + 1 1 + 2 2 + 3 3
ose prmes shprehjes rekurzive:
1 =
nga ku gjejm koeficientt pesh:
0 = 3.99213, 1 = 7.97128, 2 = 4.85,
3 = 1
b) Struktura rrjetore e sistemit sht paraqitur n vijim:
c) Sipas kriterit t Schur-Cohn-it mbi stabilitetin, < 1, ather vrtetojm q

sistemi sht stabil pasi q t gjith parametrat e refleksionit e plotsojn kushtin.
3. Le t jet [] nj sekuenc reale me gjatsi n 5 pika, e cila e ka -n 7

t shnuar me []. Nse [] sht 7 i sekuencs [], ather:
a) Vrtetoni nse sht 0 = [0] ose jo ?
b) Prcaktoni lidhmrin mes 1 dhe 1 ?
Zgjidhje:
a) Shprehja pr [] shnohet:
4
= 0,1, ,6
=0
Pastaj, pr transformimin inverz, marrim:

1
0 =
7
=0
1
=
7
[] + []
=0
1
=
7
[] = [0]
=0
pasi q sht sekuenc reale dhe nuk ekziston pjesa imagjinare.

b) Pr t prcaktuar lidhmrin mes 1 dhe 1 , s pari kemi parasysh q pasi q
[] sht sekuenc reale, ather vlen
=
Prandaj,
= [7 ]
Dhe tani kemi,
1
1 =
7
=
=
=
=
1
7
[]
=0
6
=0
1
7 +
2
7
1
1
1 +
2
14
1
1
1 +
2
14
1
1
1 +
2
14
1
=
7
6
=0
=0
+ []
7
2
7
7
2
7 77
=0
6
7
=0
6
76
=0
1
1
1
= 1 + [6] = 1 + 0 = 1
2
2
2
4. Procesi i rastit [] sht i definuar si n vijim
= + []
ku [] sht zhurm e bardh me varianc njsi, ndrsa sht definuar si n vijim
= 1 + []
ku, - sht nj konstant, ndrsa [] sht nj tjetr zhurm e bardh me varianc

njsi e pavaruar nga [].
a) Prcaktoni funksionin e vetkorrelacionit, [] ?
b) Prcaktoni dendsin spektrale t fuqis, ?
c) Prcaktoni fuqin totale t procesit [] ?
Zgjidhje:
a) Funksioni i vetkorrelacionit i procesit [] prcaktohet si n vijim:
=
= + [] + [ ]
= +
Ndrsa, funksionin e vetkorrelacionit t procesit [] e prcaktojm nga ekuacioni i

diferencs s sistemit pr fitimin e procesit [] nga zhurma e bardh [], me
funksion transmetues:
()
1
=
() 1 1
Dendsia spektrale e fuqis e procesit [] fitohet si n vijim:

=
= 1 =
1
1
1
1
1
1
Tani, duke shfrytzuar transformimin tabelar nga njri domen n tjetrin:
1 2
1 1 1
ather marrim sekuencn e vetkorrelacionit t procesit , si n vijim
=
1 2
dhe rrjedhimisht marrim sekuencn e vetkorrelacionit t procesit []:
2
= + =
+ =
+
1 2
1 2
b) Dendsia spektrale e fuqis prcaktohet me shprehjen
=
1+
1
+1
2 cos
c) Fuqia totale e procesit [] prcaktohet me shprehjen:

[]
1
=
2
1
2 2
= 0 =
+1=
1 2
1 2

Afati: Tetor 2013. (19.10.2013)
1. Nj sistem shkaksor, linear dhe invariant n zhvendosje sht dhn prmes ekuacionit
t diferencs
1
+
1 = [ 1]
a) Prcaktoni prgjigjen impulsive t sistemit, [], si funksion i konstants ?

b) Pr far brezi t vlerave t -s, sistemi do t jet stabil ?
Vrejtje: Detyra t zgjidhet trsisht n domenin kohor!
Zgjidhje:
a) Duke marr q sistemi sht shkaksor, pra = 0 pr < 0, dhe duke marr q
pr = [] fitojm = [], ather shihet se zgjidhja mund t fitohet n
mnyr rekursive, si n vijim
0 =0
1 =1
1
2 =
1
3 = 2
1
4 = 3
dhe n kt mnyr shihet qart se rezultati mund t prgjithsohet pr do

1
=
[ 1]
b) Sistemi do t jet stabil nse plotsohet kushti q > 1.

2. sht dhn -transformimi i sinjalit [] me shprehjen = ln 1 .
Prcaktoni -transformimin e sinjalit [] t prkufizuar si n vijim:
[]
=
Zgjidhje:
Ekuacionin e diferencs mund ta shkruajm n formn
=
=
+ = 1 + []
=
1 1 =
=
=
2
1
=
1
1
1 1
()
[]
3. Jan dhn dy sekuenca:

1 = cos
2 = sin
a) Prcaktoni thurrjen rrethore t 1 me 2 ?

b) Prcaktoni vetkorrelacionin rrethor t sekuencs 1 ?
c) Prcaktoni korrelacionin rrethor t 1 me 2 ?
Zgjidhje:
Fillimisht zbrthejm sinjalet 1 dhe 2 n formn n vijim:
1 2 /
1
+ 2 / = 2 / + 2(1)/
2
2
1 2 /
2 =
2(1)/
2
a) -t t 1 dhe 2 jan:
1 =
,
1 = 2
0,
= 1 = 1
,
=1
2
2 =
,
=1
2
0,

Pr t gjetur thurrjen rrethore, shfrytzojm vetin:

= 1 2
1 2
dhe marrim produktin:

2
,
4
1 2 =
2
,
4
0,
=1
=1

dhe marrim sinjalin resultant

=
1
2
sin
2
b) Pr -n e vetkorrelacionit rrethor t 1 , marrim:

1 () = 1
2
= 4 ,
0,
= 1 = 1

dhe fitojm
1
2
= cos
2
c) Pr -n e korrelacionit t 1 me 2 , kemi:
2
,
4
1 2 () = 1 2 () =
2
,
4
0,
dhe marrim sekuencn e krkuar
=1
=1

1
2
1 2 = sin
2
4. Le t jet dhn sinjali i rastit [] me funksion t vetkorrelacionit [], vler mesatare

zero dhe varianc 2 . Ky sinjal parashikohet n mnyr lineare prmes ekuacionit t
diferencs t rendit t par:
= [ 1]
ku sht sinjali i gabimit.
a) T nxjerret shprehja pr variancn e sinjalit t gabimit, 2 ?
b) Prcaktoni vlern e parametrit pr t ciln arrihet vlera minimale e variancs 2 ?
c) Cilat jan kushtet q duhet t plotsohen ashtu q fuqia e gabimit t jet m e vogl se
fuqia e sinjalit, 2 < 2 ?
Zgjidhje:
a) Vlera mesatare e sinjalit t gabimit sht:
[] = [ 1] = 0
ndrsa varianca ipet me shprehjen
2
= 2 = 1
= 2 + 2 2 2 [ 1]
= 2 + 2 2 2 [1]
[1]
Nse zvendsojm sekuencn e normalizuar t vetkorrelacionit 1 = [0] =
[1]
2
ather marrim:
2
= 2 1 + 2 2 1
b) Pr tu arritur vlera minimale e 2 , duhet t derivojm shprehjen sipas -s:

2
1 + 2 2 1 = 2 2 1 = 0

nga ku gjejm se
[1]
= 1 =
[0]
Nse zvendsojm kt vler t -s n shprehjen e prgjithshme, marrim:
2 = 2 1 2 1
c) Relacioni 2 < 2 do t vlej sipas kushtit
0 < 1 < 1

Afati: Mars 2011. (06.04.2011)
1. sht dhn funksioni transmetues i sistemit shkaksor prmes shprehjes,

1 z 1
H z
8 6 z 1 z 2
a) Prcakto prgjigjen impulsive t sistemit.
b) Prcakto prgjigjen e sistemit n sinjalin shkall njsi , kur kushtet
fillestare jan y[-1]=1 dhe y[-2]=0.
c) Prcakto prgjigjen e sistemit n sinjalin shkall njsi, kur kushtet
fillestare jan zero.

Afati: Mars 2011. (06.04.2011)
2. T prcaktohet transformimi diskret Furie (TDF) n N=10 pika pr sinjalin

diskret
3
4
x n cos
n sin
n
5
5
3. N figur sht paraqitur struktura e nj filtri digjital, ku dhe kan vlera

arbitrare.
X z G
Y z
a) Prcakto funksionin transmetues H(z)t ktij filtri.

b) Prcakto vlern e koeficientit G ashtu q prgjigja amplitudore e filtrit t
ket vler njsh n frekuencn =0.

Afati: Mars 2011. (06.04.2011)
4. Sinjali i rastit gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] prmes filtrit digjital q
prshkruhet me ekuacionin diferencial,
1
s n s n 1 2w n
4
Sinjali s[n] nuk mund t vzhgohet n mnyr t drejtprdrejt, por n mnyr
t trthort prmes vzhgimit x[n] i cili definohet me relacionin
1
x n s n v n
2
ku v[n] sht zhurm e bardh dhe nuk sht n korrelacion me w[n]. Dihet se pr
zhurmat e bardha vlen rw l rv l l .
a) T prcaktohet filtri i Wienerit me zgjatje P=2 i cili nga x[n] n mnyr
optimale vlerson vlern e kaluar t sinjalit, s[n-1].
b) T prcaktohet fuqia e gabimit t vlersimit pr kt rast.

Afati: Mars 2011. (06.04.2011)

Afati: Dhjetor 2011. (17.12.2011)
1. Nj sistem stabil, linear dhe invariant n zhvendosje, i ka dy zero n pikat z1,2 j
dhe dy pole n pozitat p1,2 1 j / 2 . Dihet gjithashtu se H(1)=0.8.
a) T prcaktohet funksioni transmetues i sistemit H(z) dhe zona e konvergjencs.

b) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e definon sistemin.
c) T prcaktohet prgjigja e sistemit n qoft se n hyrje t tij vepron sinjali
1
n
sin
x n
u n
2
2
2 j 3 /4
e
p2*
2
1 z1 z 1 1 z2 z 1
H z A
1 p1 z 1 1 p2 z 1
Zgjidhje: a) z1 e j /2 z2* , p1
1 z1
1 z1 1 z2
A
H 1 A
1 p1 1 p2 1 p1 2
2
H z
c)
Y z
X z
2
4
A 1.
5/2 5
1 z z 1 z z 1 z
1 p z 1 p z 1 z 0.5z
1
b)
, z
2
2
1 z
y n y n 1 0.5 y n 2 x n x n 2
1 z 1 0.5 z 2
1 1 n
2 1
1
2 z 1
n
j j u n , X z
, z 1
4 j 1 jz 1 1 jz 1 2 1 z 2
2 2j
1 z 2
2 z 1
2
z 1
2
Y z H z X z
, z
1
2
2
1
2
1 z 0.5 z 2 1 z
2 1 z 0.5 z
2
2 C1
2 C2
Y z
1
2 1 p1 z
2 1 p2 z 1
x n
C1
z 1
1 p2 z 1
Y z
p11
1
j , C2 C1* j
1 p2 / p1 p1 p2
z p1
2
2
j
1
2 j 3 /4 1
e
z
2
2
2
j
1
2 j 3 /4 1
e
z
2
n
2 2 j 3 /4
2 2 j 3 /4
y n
e
e
u n
u n
2j 2
2 j 2
2
3
2
sin
4
2
n u n
2. FIR filtri digjital me prgjigje impulsive h[n] dhe karakteristik lineare fazore
prshkruhet me ekuacionin e diferencs
y n h 0 x n h 1 x n 1 h 2 x n 2
Dihet se vlerat e prgjigjes frekuencore t ktij filtri n frekuencat =0 dhe =2/3
jan 1, prkatsisht 0 dhe se h[1]0.
a) T prcaktohet prgjigja impulsive h[n] e filtrit.
b) T prcaktohet prgjigja frekuencore e filtrit H(ej).
c) T skicohet prgjigja amplitudore dhe fazore e filtrit.
Zgjidhje:
a) Kushti pr linearitet t fazs sht
h n h N 1 n
ku N=3. sht e qart se h 0 h 2 ose h 0 h 2 . Po t ishte prgjigja impulsive

antisimetrike, ather kohzgjatja teke e filtrit do t impononte q h 1 0 . Meqense ky nuk
sht rasti prfundohet se prgjigja impulsive ka simetri ifte, pra vlen h 0 h 2 dhe
prgjigja impulsive e filtrit ka trajtn
h n h 0 n h 1 n 1 h 0 n 2
Prgjigja frekuencore e filtrit sht
H e j h 0 h 1 e j h 0 e j 2 h 0 e j e j e j h 1 e j
2h 0 cos e j h 1 e j 2h 0 cos h 1 e j
Nga kushti i par q H e j 0 1 fitohet ekuacioni 2h 0 h 1 1 deri sa nga kushti i dyt
2
h 1 h 0 h 1 0 . Prej ktu h 1 h 0 . Kur kjo
3
zvendsohet n ekuacionin e par fitohet
1
h 0 h 1 h 2
3
Pra prgjigja impulsive e filtri do t jet
1
1
1
h n n n 1 n 2
3
3
3
b) Prgjigja frekuencore e filtrit sht
1 1
1
1 1
H e j e j e j 2 e j e j e j
3 3
3
3 3
1 2cos j 1 2cos j
e
e

3
3
3
H e j 2 /3 0 fitohet 2h 0 cos
c) Prgjigja frekuencore e filtrit mund shprehet prmes prgjigjes amplitudore dhe fazore si
H e j H e j e
ku prgjigja amplitudore sht e prcaktuar me

1
H e j 1 2cos
3
ndrsa ajo fazore me
1 2cos 0
,

, 1 2cos 0
H e j
/3
/3
2 / 3
/ 3
/3
2 / 3
2 / 3
3. Dendsia spektrale e fuqis s procesit t rastit x[n] sht dhn me shprehjen

5 3cos
Rx e j 8
5 4cos
a) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe
shkaksor, i cili kur n hyrje ngacmohet me zhurm t bardh me varianc njsh
n dalje e prodhon procesin e rastit x[n].
b) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe
shkaksor, i cili kur n hyrje ngacmohet me procesin e rastit x[n] n dalje e jep
zhurmn e bardh me varianc njsh.
Zgjidhja:
5 3 / 2 e j e j
3e j 10 3e j
Rx e j 8
4
2e j 5 2e j
5 2 e j e j
Rx z 4
1 3z 1 1 3z
3z 10 3z 1
4
2 z 5 2 z 1
1 2 z 1 1 2 z
Rx z H z H * 1/ z * Rw z H z H * 1/ z * , Rw z 1.
H z H 1/ z
*
1 3z 1 3z
4 1 2z 1 2z
Pr t qen sistemi shkaksor dhe stabil nevojitet q poli i H(z) t jet brenda rrethit njsi
z 1 . Kjo arrihet nse pr H(z) n emrues zgjidhet termi 1 2z me rrnj n pikn z=1/2.
Pr termin n numrues i kemi dy zgjidhje, 1 3z 1 ose 1 3z dhe secila nga kto dyja e
kryen funksionin e dshiruar. Le t shnohet me H0(z) zgjedhja nismtare e funksionit
transmetues t filtrit
1 3z 1
1 3z 1
1 3z 1
H0 z 2
2
1 2z
2 z 1 1/ 2 z 1 z 1 1/ 2 z 1
Parashenja dhe poli n z=0 n shprehjen e siprme nuk jan t rndsishme, q leht
verifikohet. Pra, procesin e rastit x[n] mund ta kryej edhe filtri H1(z),
1 3z 1
H1 z
1 1/ 2 z 1
Ekuacioni diferencial q e prshkruan kt filtr sht
1
x n x n 1 w n 3w n 1
2
Provohet se t njjtin proces t rastit e gjeneron edhe sistemi i prshkruar me ekuacionin
1
x n x n 1 3w n w n 1
2
b) N kt rast problemi sht i kundrt. Shnohet,
1
1 1 2 z 1 2 z
Rw z G z G 1/ z Rx z 1 G z G 1/ z
Rx z 4 1 3z 1 1 3z
*
Duke pasur parasysh kushtet e detyrs zgjidhet,

1
1
1 1 2 z 1 2 z 1 1/ 2 z
1 1 1/ 2 z
G0 z
2 1 3z 2 3z 1 1/ 3 z 1
3 1 1/ 3 z 1
Shprfillet parashenja, duke fituar njrn zgjidhje pr ekuacion t diferencs t filtrit
zbardhs,
1
W z
1 1 1/ 2 z
1
1
1
w n w n 1 x n x n 1
G1 z
1
3 1 1/ 3 z
3
3
6
X z
Zgjidhja tjetr do t jet
1
1
1
w n w n 1 x n x n 1
3
6
3
4. sht dhn z-transformimi i sinjalit x[n] me shprehjen X z ln z / z 1 .
Prcakto z-transformimin e sinjalit y[n] t prkufizuar si
y n
k xk
Zgjidhje:
y n
k x k
n 1
k x k nx n y n 1 nx n
1 z Y z n x n z
1
Y z
dX z
dz
z d
z
z
1
z
Z
ln
n u n
z 1 dz z 1
z 1 z z 1 z 12
2

Afati: Nntor, 2010, (28.12.2010).
1. sht dhn nj sistem shkaksor i cili n funksionin e tij transmetues i ka dy zero n

pikat z1,2 1.5e j /6 dhe nj pol n pikn p=-0.8.
a) Prcakto funksionin transmetues H(z) dhe prgjigjen impulsive h[n] t ktij
sistemi, n qoft se dihet se H z z 1 1.
b) Skico nj struktur t prshtatshme pr implementim t ktij sistemi.
c) A sht stabil ky sistem?
2. Prcakto prgjigjen frekuencore t sistemit q e ka prgjigjen impulsive t prcaktuar

si n vijim,
1n , n N 1
h n
prndryshe
0,

Afati: Nntor, 2010, (28.12.2010).
3. Le t jet x1[n] sinjal shkaksor me zgjatje t pafundme dhe i mbledhshm pr nga

vlera absolute me z-transformim
1
X1 z
1 1/ 3 z 1
Le t supozohet se x2[n] sht nj sinjal tjetr me zgjatje t fundme N, q ka TDF n N
pika t prkufizuar me shprehjen,
X 2 z X 1 z z e j 2 k / N , k 0,1,, N 1.
Prcakto shprehjen pr sinjalin x2[n].

Afati: Nntor, 2010, (28.12.2010).
4. Nj proces i rastit x[n] ka spektr kompleks t dendsis s fuqis t dhn me
z 1/ 3 z 3 1
Rx z 9
; z 2
z 1/ 2 z 2 2
a) Prcakto prgjigjen impulsive e filtrit shkaksor h[n] q n dalje t vet
gjeneron kt proces t rastit kur ky n hyrje ngacmohet me zhurm t bardh
w[n] me varianc njsh.
b) Prcakto prgjigjen impulsive e filtrit t kundrt g[n], gjithashtu shkaksor, i
cili kur n hyrje ngacmohet me procesin e rastit x[n] n dalje t tij e jep srish
zhurmn e bardh w[n].

Afati: Prill, 2010, (11.04.2010).
1. sht dhn sistemi shkaksor prmes funksionit transmetues H(z),

1
H z
2
3
25
a) Prcakto prgjigjen impulsive t sistemit.

b) Prcakto prgjigjen e ktij sistemi n hyrjen x n n , nse kushtet
fillestare jan y[-1]=1 dhe y[-2]=15/2.
Zgjidhje:
1
a) H z
2
1
2
z
2
25
2
25
2
z z 1
5 5
A1
2
z
5
A2
z
1
5
2 1
9
1 1
9
7
A1 5 2 10 , A2 5 2
2 1
1 2
1 2
2
5 5
5
5 5
n 1
n 1
9 1 z
7 1 z
9 2
71
H z z
, h n u n 1 u n 1
z
2 2
1
2
2 5
25
z
z
5
5
b) Ekuacioni i diferencs q e prshkruan sistemin sht
3
2
1
y n y n 1
y n 2 x n 1 x n 2
5
25
2
Zbatohet z-transformimi njansor n ekuacionin e siprm duke marr se x n n ,
3
2
1
Y z z 1 Y z y 1 z z 2 Y z y 1 z y 2 z 2 z 1 X z z 2 X z
5
25
2
Rregullohet shprehja si n vijim,
3 2 1 2 15
1
3 1 2 2
z Y z
z
z 1 z 1
1 z
25
5 25
25 2
2
5
2
25
Yn z Yd z
2
1
25
25
Transformimit t prgjigjes s detyruar Yd(z) i prket prgjigja impulsive h[n], mbetet t

caktohet vetm prgjigja e natyrshme yn[n] si transformim i kundrt i Yn(z).
Yn z
2
z
2 z
2 z
2 2
21
, yn n u n u n
2
1
2
1
25
5 z
5 z
5 5
55
z z
5
5
5
5
Prgjigja e prgjithshme do t jet

n
2 2
21
92
y n yn n h n u n u n
55
55
2 5
n 1
71
u n 1
25
n 1
u n 1

Afati: Prill, 2010, (11.04.2010).
y n
217 2

50 5
n 1
u n 1
171 1

50 5
n 1
u n 1
2. TFKD i nj sinjali sht dhn me shprehjen:

2
j 2

e ,
j
X e
3
3
0,
t tjera
Prcakto sinjalin x[n] q e ka kt transformimi Furie.
Zgjidhje:
2
R e j
Q e j
1
/ 6
2 / 3
/ 3
/ 2
/6
Q e j
/3
1
1
R e j /2 R e j /2
2
2
/2
2 / 3
N baz t vetis s modulimit kemi

q n r n cos n
2
Gjithashtu vlen,
X e j Q e j e j 2 , x n q n 2 r n 2 cos n 2
2
/6
1
1 1 j6n j6n 2

2e jn d
sin n
r n
e e
2 /6
jn
n 6
Prej ktu,
x n
2
1
1
sin n 2 cos n 2
sin
sin n 2
n 2
2
n
2
3
n
2
3
n 2 6
3. N figur sht treguar struktura e nj sistemi shkaksor diskret.

x[n]
r[n]
q[n]
y[n]
z-1
0.2
Prcakto funksionin transmetues t sistemit H(z) dhe prgjigjen impulsive t sistemit

h[n].
Zgjidhje:

Afati: Prill, 2010, (11.04.2010).
r n x n 0.2r n 1
q n r n x n
y n q n 2r n 1
nga kjo,
R z X z 0.2 z 1 R z , R z
Q z R z X z
1
X z
1 0.2 z 1
2 0.2 z 1
X z
1 0.2 z 1
2 0.2 z 1
1
X z 2 z 1
X z
1
1 0.2 z
1 0.2 z 1
2 1.8 z 1
H z
1 0.2 z 1
n
n 1
h n 2 0.2 u n 1.8 0.2 u n 1
Y z Q z 2 z 1 R z
4. N hyrje t nj sistemi shkaksor me funksion transmetues,

1
H z
z 0.2
vepron procesi i rastit x[n] me funksion t vet-korrelacionit rxx l 5 l . Prcakto
funksionin e vet-korrelacionit t procesit t rastit n dalje t sistemit, ryy[l].
Zgjidhje:
Ryy z H z H 1/ z Rxx z
Ryy z
1
1
5
10 z
5
; 0.2 z 5
1
1
z 0.2 z 0.2
z 0.2 0.2 z z 5 z 0.2 z 5
Ryy z
z
A
B
A
B
25 1
25 1
z 0.2 z 5 z 0.2 z 5 12 z 0.2 12 z 5

25
25
25
l
l
ryy l
0.2 u l 5l u l 1 0.2
12
12
12

Afati: Prill 2012. (05.05.2012)
1. sht dhn sistemi stabil prmes ekuacionit t diferencs
4
y n x n y n 1
5
T prcaktohet prgjigja e ktij sistemi y[n] n hyrjet e poshtshnuara:
n
a) x n 1 j , n
b) x n cos n / 4 u n
c) x n 1 , n
n
Zgjidhje: Poli i H(z) sht n -4/5, meqense thuhet se sistemi sht stabil, ai ather duhet t jet
shkaksor. Funksioni transmetues i sistemit sht
1
4
H z
, z
1
1 4 / 5 z
5
n
Sinjalet me trajt funksionale x[n]=a jan sinjale vetjake t sistemeve lineare, sepse
y n
h k a nk a n
a) Pr x[n]=(1+j)n vlen
x n 1 j
n
Prgjigja n kt sinjal sht

1
y n
1 4 / 5 2e j /4
2e j /4
h k a
2e j /4
n
a n H z z a
, n
5 2
5 2 4e j /4
2e j /4
, n
Kuptohet ky rezultat mund t shkruhet edhe n kt trajt

5 1 j
1
n
n
y n
1 j
1 j , n
1 4 / 5 1 j
95j
b) Le t zgjidhet detyra me thurje dhe le t prvetsohet mnyra e shkurtuar t shnimit t trajts s sinjalit
si n vijim
1
1
1
1
x n cos n / 4 u n e j n /4u n e j n /4u n b n u n b n u n
2
2
2
2
ku
2
2
b e j /4
1 j , b 1 e j /4 1 j b*
2
2
Edhe pr prgjigjen impulsive t sistemit le t marrim se a=-4/5, q do t thot se vlen
h n a nu n
Duke ditur se y[n]=0 pr n<0 dalja pr n0 llogaritet si thurje
n
n
1
1
1
k
k
y n b k b k u k a nk u n k a n b / a a n 1 / ab , n 0
2 k 0
2 k 0
k 2
1 n 1 b / a
a
2
1 b / a
Pas rregullimit t shprehjes fitohet
n 1
y n
1 n 1 1 / ab
a
2
1 1 / ab
n 1
, n0
1 1
1
a 1b n a 1b 1 n
n 1
a
b , n 0
b
1 1
2 1 a 1b 1 a 1b 1
2 1 a 1b
1 a b
Meqense a sht real dhe b-1=b*, pr rrjedhoj vlen
y n
a 1b
a 1b 1
1
1
,
1
1 1
1
1 a 1b 1
1 a b 1 a b
1 a b
Kjo do t thot se zgjidhja sht

1
1 n 1
y n 2 Re
a
c
1
2
2
1 a b
ku
bn c
b n , n 0
5 2
8
1
1
j
0.4351 j 0.2041

1
8
5
2
j
5
2
1 a b 4 2
a 1b
5 2
8
cn e j 0.6007e j 0.3467
1 j
1
1 a b 4 2
8 5 2 j5 2
N qoft se kto vlera s bashku me parametrat a dhe b zvendsohen n shprehjen e prgjithshme
fitohet
n
4
n
0.3467 u n
y n 0.4351 u n 0.6007 cos
5
4
c) Zgjidhet si nn (a).
y n
h k a
nk
an
h k a
a n H z z a
Ku a=-1. Drejtprsdrejti prcaktohet sinjali dals

1
n
n
y n
1 5 1 , n
1 1 4 / 5
2. sht dhn sistemi me funksion transmetues
1 z 1
H z
1 2r cos / 3 z 1 r 2 z 2
a) T skicohet struktura e sistemit n trajtn e dyt direkte t transponuar.
b) T prcaktohen koeficientet e strukturs rrjetore dhe t skicohet struktura rrjetore e sistemit.
c) Prcakto periodn e prgjigjes impulsive t sistemit kur r=1.
Zgjidhje: a)
2 r cos / 3
2 r cos / 3
r 2
r 2
b)
C z
1 z 1
1
1
2 2
A2 z
1 2r cos / 3 z r z
2
Drejtprsdrejti fitohet K2=r , pastaj prcaktohet koeficienti i refleksionit K1, nga A2(z) dhe B2(z) ku
B2 z r 2 2r cos / 3 z 1 z 2
H z
A1 z
A2 z K 2 B2 z
1 K 22
1 2r cos / 3 z 1 r 2 z 2 r 4 2r 3 cos / 3 z 1 r 2 z 2
1 r4
2r 1 r 2 cos / 3 z 1
Nga C1 z 1 z
2r cos / 3
z 1 , K1
2r cos / 3
1 r
1 r
1 r2
lexohet vlera e koeficientit d1=-1. N hapin e ardhshm prcaktohet
4
2r cos / 3 1
2r cos / 3
C0 z C1 z d1 B1 z 1 z 1 1
z 1
d0
2
1 r
1 r2
Struktura rrjetore e sistemit sht treguar n figur

X z
Y z
d) Pr r=1 kemi funksionin trasnetues

1 z 1
1 z 1
H z
1 2cos / 3 z 1 z 2 1 pz 1 1 p z 1
Poli sht i prcaktuar me p cos / 3 j sin / 3 e j /3 . N detyr nuk na intereson prgjigja e cila
shihet se do t ket natyr osciluese me frekuenc 0 / 3 , por perioda e oscilime q prcaktohet nga
barazimi
n N
n 2
N 2 ; N 6
3. N qoft se sinjali x n n 2 n 2 n 5 ka TDF X[k] n N=10 pika t prcaktohet

TKDF (transformimi i kundrt diskret Furie) pr
a) Re{X[k]}
b) Im{X[k]}
Zgjidhje: Le t prvetsohet shnimi
X k Re X k j Im X k X R k jX I k , k 0,1,,9
Pr madhsi komplekse vlejn barazimet

1
1
X R k X k X k ; X I k X k X k , k 0,1,,9
2
2j
Vlen gjithashtu
N 1
N 1
N 1
N 1
X k x n W10nk x n W10 nk x n W1010n k x 10 n W10nk ; n 0,1,,9
n 0
n 0
n 0
n 0
a) Duke u mbshtetur n ekuacionet e msiprme dhe vetin e linearitetit t TDF prfundohet se vlen
implikacioni
1
TDF
TDF
x n
X k x n x 10 n x1 n
X R k
2
M tej vlen,
x 10 n 10 n 2 8 n 5 n n 2 n 8 n 5
Duke i zvendsuar shprehjet e mparshme, fitohet rezultati

1
1 N 1
x1 n x n x 10 n X R k W10 nk n n 2 n 5 n 8
2
10 k 0
b) Pr prcaktimin e rezultatit n kt pik shfrytzohet gjykimi i njjt si nn pikn paraprake,
1
TDF
TDF
x n
X k
X I k
x n x 10 n x2 n
2j
Prej ktu fitohet
1
1 N 1
x2 n x n x 10 n X I k W10 nk j n 2 j n 8
2j
10 k 0
4. Proces i rastit s[n] gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] sipas skems s paraqitur n figur.
Procesi i rastit s[n] nuk mund t vzhgohet drejtprsdrejti. Vzhgimi x[n] formohet nga sinjali i
rastit s[n] dhe zhurms tjetr t bardh v[n], sipas skems n figurn e siprme. Funksionet e autokorrelacionit pr zhurmat e bardha dihen dhe jan:
rww l l dhe rvv l 2 l
Gjithashtu dihet se ndr-korrelacioni n mes t zhurmave t bardha w[n] dhe v[n] sht zero.
Prcakto dendsin spektrale t fuqis t procesit t vzhgimit x[n], Rx(ej
Zgjidhje: Funksioni transmetues i sistemit q i ndrlidh proceset e rastit w[n] dhe s[n] lexohet nga
skema dhe ka trajt (nnkuptohet se sistemi duhet t jet shkaksor dhe stabil)
1
1 1 1 / 4 z
1
H z
, z
1
2 1 1/ 2 z
2
Dendsia komplekse e fuqis pr procesin s[n] sht
1
1
1 1 1 / 4 z 1 1 / 4 z 1 17 4 z z
Rs z H 1 / z H z Rw z
2 1 1 / 2 z 1 1 / 2 z 1 8 5 2 z z 1
Meqense v[n] nuk sht n korrelacion me w[n], n korrelacion nuk do t jet me v[n] as s[n],
prandaj vlen
1
1 17 4 z z
Rx z Rs z Rv z
2
8 5 2 z z 1
Dendsia spektrale e fuqis e procesit x[n] sht

j
j
1 17 4 e e
1 17 8cos
j
2
2
Rx e Rx z z e j
j
j
8 5 2e e
8 5 4cos

Afati: Qershor, 2010, (07.07.2010).
1. Duhet t projektohet sistemi linear dhe invariant n zhvendosje i cili ka vetin kur n
hyrje vepron
n
11
1
x n u n
42
2
n dalje jep sinjalin
n 1
u n 1
1
y n u n
3
a) Prcakto prgjigjen impulsive h[n] t ktij sistemi.
b) A sht ky sistem stabil?
Zgjidhje:
a)
X z
z 1/ 4
1
1
z
z
z 1
, z
2
z 1/ 2 4
z 1/ 2 z 1/ 2
Y z
H z
H z
z
Y z
X z
z
1
, z
z 1/ 3
3
z z 1/ 2
z 1/ 3 z 1/ 4
, z
1
2
z 1/ 2
2
3
z 1/ 3 z 1/ 4 z 1/ 3 z 1/ 4
2z
3z
z 1/ 3 z 1/ 4
n
n
1
1
h n 2 u n 3 u n
3
4
b) Sistem sht shkaksor, prandaj ai sht edhe stabil sepse zona e konvergjencs s
H(z) e prfshin rrethin njsi.
H z
2. sht dhn nj filtr diskret prmes ekuacionit t diferencs

y n 0.9 y n 1 bx n
a) Prcakto parametrin b ashtu q H e j 0 1 .
b) Cila do t jet frekuenca e prerjes c n t ciln prgjigja amplitudore e filtrit

bie pr 2 , apo pr 3 dB?
c) Prcakto tipin e filtrit (ult-lshues, lart-lshues apo brez-lshues).
b
H z
Zgjidhje:
1 0.9 z 1
b
H e j H z z e j
1 0.9e j
2
*
b
b
b2
H e j H e j H e j
1 0.9e j 1 0.9e j 1.81 1.8cos
a)
H e j0
b2
b2
1, b 0.1
1.81 1.8 0.01

Afati: Qershor, 2010, (07.07.2010).
b)
2
0.01
1
1.79
0
H e jc
, c arccos
0.1054 rad 6.04
1.81 1.8cos c 2
1.8
c) Filtri sht ult-lshues sepse vlerat e prgjigjes amplitudore t tij bien me rritjen e
frekuencs. Kjo prgjigje vlern m t vogl e arrin n frekuencn dhe kjo
sht
0.01
H e j
0.0526
1.81 1.8cos
3. Funksioni transmetues i nj filtri digjital sht i dhn me shprehjen:

2
3
H z
1
1 1/ 2 z
1 1/ 3 z 1
Ky filtr sht realizuar nga filtri prkats analog. T prcaktohet funksioni
transmetues i filtrit analog H(s), nse shndrrimi i tij n filtr digjital sht br me
metodn e ngjashmris s prgjigjeve impulsive, me period t mostrimit Tm=2.
Zgjidhje:
Metoda mbshtet n parimin:
h n Tm h t t T n
m
Funksioni transmetues i filtrit analog q ka vetm dy pole sht

A
A
H s 1 2
s s1 s s2
Prgjigja imulsive e tij do t jet
h t A1es1t u t A2 es2t u t
Nga kjo rrjedh,
h Tm n Tm A1es1Tmn u Tm n Tm A2 es2Tmn u Tm n
q kur krahasohet me prgjigjen e filtrit digjital
n
n
1
1
h n 2 u n 3 u n
2
3
jep kto ekuacione:
1
1
Tm A1 2, Tm A2 3, e s1Tm , e s2Tm
2
3
Barazimet e siprme prodhojn kto vlera t parametrave
3
1 1
A1 1, A2 , s1 ln 0.3466,
2
Tm 2
1 1
1 1
s1 ln 0.3466, s2 ln 0.5493
Tm 2
Tm 3
Funksioni transmetues i filtrit analog sht
1
3
1
H s
s 0.3466 2 s 0.5493
4. Vlersimi i sinjalit t rastit s[n] me funksion t vet-korrelacionit

Afati: Qershor, 2010, (07.07.2010).
rss n 20 0.8
bhet prmes FIR filtrit optimal me gjatsi P=2. Vzhgimet jan t trajts:
x n s n 0.2s n 1 w n
n
ku w[n] sht zhurm e bardh me funksion t vet-korrelacionit rww[n]=5[n] dhe

sht statistikisht i pavarur nga sinjali q vlersohet.
a) T prcaktohet prgjigjja impulsive e filtrit optimal.
b) T prcaktohet fuqia e gabimit t vlersimit.
Zgjidhje:
a) Prgjigja impulsive e filtrit optimal
d n s n
Sinjali i deshiruar:
1
d n s n h l x n l
Sinjali i vlersuar:
l 0
Ekuacioni i filtrit optimal

1
r l k h k r k ,
*
l 0
xx
k 0,1.
*
dx
rxx 0 h 0 rxx 1 h 1 rdx 0

rxx l E x n x n l 1.04rss l 0.2rss l 1 0.2rss l 1 rww l

1.04 20 0.8 0.2 20 0.8
l
l 1
0.2 20 0.8
l 1
rxx 0 19.4, rxx 1 10.08
5 l
rdx l E s n x n l rss l 0.2rss l 1 20 0.8 4 0.8

l
rdx 0 16.8, rdx 1 13.44
19.4h 0 10.08h 1 16.8
10.08h 0 19.4h 1 13.44

Prgjigja filtri optimal sht
h 0 0.6931, h 1 0.3326
b) Fuqia e gabimit t vlersimit
e2 E d n d n d n rdd 0 h l rdx l 3.8845

l 0
l 1
Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve, (Pjesa e par)

Afati: Qershor 2011. (29.06.2011)
1. Pr nj sistem linear, invariant n zhvendosje dhe stabil, q prndryshe mund t prshkruhet
me ekuacion diference me koeficiente konstante, jan t njohura kto fakte:
Funksioni i tij transmetues ka zero n pikat z1=1 dhe z2=-1.
Funksioni i tij transmetues ka pole n pikat p1=1/2 dhe p2=2.
Vlera e mostrs s prgjigjes impulsive t tij sht h[1]=1.
N baz t ktyre fakteve:
a) T prcaktohet prgjigja impulsive e sistemit h[n].
b) T skicohet karakteristika amplitudore e sistemit |H(ej)|.
Zgjidhje:
H z C
H z
Cz
A1
z z1 z z2
z 1 z 1
C
z p1 z p2 z 1/ 2 z 2
A
A2
A
z2 1
1
2
z z 1 / 2 z 2 z z 1 / 2 z 2
z2 1
z2 1
z2 1
1, A2
1, A3
1
z z 2 z 1/2
z z 1/ 2 z 2
z 1/ 2 z 2 z 0
H z C C
z
z
n
C
, h n C n C 1/ 2 u n C 2n u n 1
z 1/ 2
z2
a)
h 1 C 1/ 2 1, C 2
h n 2 n 2 1/ 2 u n 2 2n u n 1 2 1/ 2 u n 1 2n u n 1
n
b)
H e
H e
2 z 2 1
z 1/ 2 z 2
z e
e j
1/ 2 e
1/ 2
H e j
2 z z z 1
2 z z 1/ 2 z 1 1/ 2 z e
2 j sin
2sin
e j /2
5 / 4 cos 5 / 4 cos
2sin
5 / 4 cos
H e j
2. N figur sht treguar struktura e nj sistemi shkaksor diskret. Konstantat m1 dhe m2 jan
dhn me shprehjet:
m1 2r cos dhe m2 r 2
ku r dhe paraqesin parametrat e sistemit.
Pr kt sistem duhet t prcaktohet:

a) Funksioni transmetues H(z).
b) Prgjigja impulsive h[n].
c) Ekuacioni i diferencs q e prshkruan kt sistem.
Zgjidhje:
1. (a)
Y z z 1 X z m1 z 1Y z m2 z 2Y z
H z
Y z
z 1
z 1
X z 1 m1 z 1 m2 z 2 1 2r cos z 1 r 2 z 2
(b) Caktohen polet e sistemit
2r cos 4r 2 cos 2 4r 2
r cos jr sin
2
Polet lajmrohen n ift t konjuguar p dhe p*, ku
p re j dhe p* re j
p 2 2r cos p r 2 0, p1,2
H(z) shnohet n trajtn,

H z
z 1
A
A*
1
1 re j z 1 1 re j z 1 1 re z 1 re j z 1
ku
r 1e j
r 1e j
r 1
z re j
1 r 1e j re j 1 e j 2 2 j sin
Sistemi sht shkaksor prandaj nga trajta e zbrthyer e H(z) fitohet,
r 1
r 1
r n1
j n
j n
h n
re
u
n
re
u
n

e j n e j n u n
2 j sin
2 j sin
2 j sin
A H z 1 re j z 1
r n1
sin n u n
sin
(c) Nga
H z
Y z
z 1
X z 1 2r cos z 1 r 2 z 2
fitohet
Y z 2r cos z 1Y z r 2 z 2Y z z 1 X z
q prkthehet n domen kohor si ekuacion diference,
y n 2r cos y n 1 r 2 y n 2 x n 1
3. Nj sinjal s[n] dshirohet t vlersohet prmes FIR filtrit t Vinerit t gjatsis P=2.
Vzhgimet kan trajtn:
x n s n s n 1 w n
ku w[n] sht zhurm e bardh me varianc w2 2 dhe sht i pavarur nga sinjali. Funksioni i
vet-korrelacionit i sinjalit sht rss l 2 / 3 .
l
a) Prcakto prgjigjen impulsive t filtrit.

b) Prcakto gabimin e mesm katror t vlersimit.
Zgjidhje:
a) Ekuacioni i Uiener-Hofit
P 1
r l k h l r k , k 0,1,, P 1
l 0
dx
ku d n s n . Me supozimin rsw l 0 , vargjet e korrelacionit do t jen
rx l E x n x n l E s n s n l E s n 1 s n l
E s n s n l 1 E s n 1 s n l 1 E w n w n l
l
2 2
rx l rs l rs l 1 rs l 1 rs l rw l 2
3 3
l 1
2

3
l 1
2 l
l
2 2
rdx l E s n x n l E s n s n l E s n s n l 1 rs l rs l 1
3 3
l 1
Ekuacionet pr P=2 marrin trajtn
rx 0 h 0
rx 1 h 1 rdx 0
rx 1 h 0 rx 0 h 1
rdx 1
ku:
rx 0 8 / 3 2.6667, rx 1 rx 1 1/ 9 0.1111, rdx 0 1/ 3 0.3333, rdx 1 2 / 9 0.2222
8 / 3 h 0
1/ 9 h 0
1/ 9 h 1
8 / 3 h 1
1/ 3
2/9
Me zgjidhjen e ekuacioneve fitohet h[0]=0.1287 dhe h[1]=0.0887.

b)
P 1
1
3
2
9
e2 rd 0 h k rdx k 1 0.1287 0.0887 0.9374

k 0
4. sht dhn ekuacioni i diferencs
y n
1
y n 2 n , n 0
4
T caktohet vlera e kushteve fillestare y[-1] dhe y[-2], ashtu q sinjali n dalje ta plotsoj
kushtin y[n]=0 pr n0.
Zgjidhje:
y n n
y 0 1
y 1
1
y n 2
4
1
y 2 0
4
1
y 1 0
4
prej ktu y[-1]=0 dhe y[-2]=-4.

Mnyra tjetr e zgjidhjes - prmes z-transformimit njansor.
1
Y z z 2 Y z z 2 y 2 zy 1 1
4
1
1
1 2
1
1 z Y z 1 y 2 y 1 z
4
4
4
Ana e djatht e ekuacionit duhet t jet zero pr tu plotsuar kushti i detyrs, e kjo arrihet me
vlera t njjta t kushteve fillestare.

Afati: Tetor 2012. (03.11.2012)
1. Jan dhn dy filtra digjital me funksione prkatse transmetuese
1 a
1 a 1 z 1
H z
dhe H 2 z
, 0 a 1
1 az 1
2 1 az 1
a) Prcakto gjersin e brezit frekuencor pr t cilin prgjigja amplitudor bie pr 3 dB
pr t dy filtrat
b) Cilit tip t filtrave i takojn H1(z) dhe H2(z) dhe cili nga filtrat sht m i mir n
kuptimin q t ket brez m t ngusht lshues?
Zgjidhje: a) Frekuenca kufitare e brezit lshues t filtrave mund t prcaktohet si nga
prgjigja amplitudor ashtu edhe nga funksioni transmetues i fuqis s filtrit
20 log
H e j 0
H e jc
10 log
H e j 0
H e
jc
3dB ose
H e j 0
H e
jc
1 a
1 a 1 a
H1 e H 1 e H e
1 a j 1 a j 1 a 2 2a cos
2
2
2 1 cos
1 a 1 e j 1 a 1 e j 1 a
j
H2 e
j
j
2 1 a
2 1 a
4 1 a 2 2a cos
Vrehet se t dy filtrat jan ult-lshues dhe se pr ta vlen
H1 e j 0 H 2 e j 0 1
2
*
1
Frekuenca kufitare e brezit t lshimit pr filtrin e par c1 prcaktohet nga kushti

2
2
1 a
1
jc1
H1 e

2 1 a 2 2a cos c1
4a 1 a 2
2a
Frekuenca kufitare e brezit t lshimit pr filtrin e dyt c2 prcaktohet nga kushti
2
2
2 1 cos c 2
1 1 a
jc 2
H2 e

2
4 1 a 2 2a cos c 2
2a
1 a 2 2a cos c 2 1 2a a 2 1 2a a 2 cos c 2 cos c 2
1 a2
Pra frekuencat kufitare pr t dy filtrat mund t shkruhen edhe kshtu:
4a 1 a 2
2a
, c 2 arccos
c1 arccos
2a
1 a2
b) Nga shprehja pr frekuencn kufitare t filtrit t par nxjerrt ky relacion
1 a2
2 cos c1
2a
deri sa nga ekuacioni pr frekuencn kufitare t filtrit t dyt kemi
1
1 a2
2 cos c1
cos c 2
2a
shumzohen t dy ant ekuacionit me cosc2 pr t prfituar
cos c1
2 cos c1 cos 2 c1
cos c 2
2 1 a 1 a 2 2a cos c1 cos c1
2
Nse me K shnohet raporti K cos c1 / cos c 2 dhe me x cos c1 ekuacioni i eprm mund
t shkruhet n trajtn
K x 2 x x2 , x 1
Raporti K(x) maksimumin e ka n x=1 me vler K(1)=1 dhe se K(x)1 pr fardo x. Prej ktu
cos c1 cos c2 c 2 c1
me prfundimin se pr nj a t fiksuar filtri i dyt ka brezin m t ngusht t lshimit dhe
sht m i mir n kuptimin e definuar n tekst.

Afati: Prill 2011. (07.05.2011)
2a sin
x[n]
z-1
z-1
z-1
y[n]
-a2
Pr kt sistem duhet t prcaktohen:

(a) Funksioni transmetues H(z).
(b) Kushtet q duhet ti plotsojn parametrat a dhe pr t qen sistemi
stabil, nse a>0.
(c) Ekuacioni i diferencs q e prshkruan kt sistem.
2. N qoft se spektri i sinjalit diskret x[n] sht

2
X e j
2 e j
Prcakto spektrin X1(ej) t sinjalit x1[n]=x[2n+1].

Afati: Prill 2011. (07.05.2011)
3. z-transformimi i sinjalit x n u n u n 7 sht mostruar n N=5 pika,
sipas shprehjes
X k X z z e j 2 k /5 , k 0,1,2,3,4,5.
Prcakto transformimin e kundrt diskret Furie (TKDF) t vargut X[k].

Afati: Prill 2011. (07.05.2011)
4. sht dhn nj sistem linear shkaksor dhe invariant n zhvendosje i

prshkruar me ekuacionin e diferencs,
y n 0.25 y n 1 0.5 x n
Prcakto:
a) Funksionin e vetkorrelacionit t daljes ry[l] kur n hyrje vepron zhurma
e bardh me varianc njsi.
b) Funksionin e dendsis komplekse spektrale t daljes.
c) Dendsin spektrale t fuqis s daljes, nse n hyrje vepron nj proces i
rastit me vler mesatare zero dhe funksion t vetkorelacionit
rxx l 0.5 .
l

Afati: Prill 2011. (07.05.2011)

Afati: Janar 2012. (23.02.2012)
1. Vargu i vet-korrelacionit pr sinjalin deterministik prkufizohet me shprehjen:
rx l
x n x n l
N qoft se sinjali x[n] sht i trajts: x n 0.5n u n 3n u n 1

a) T prcaktohet Rx(z) dhe zona prkatse e konvergjencs.
b) T prcaktohet vargu i vet-korrelacionit rx[l].
Zgjidhje:
a) Vet-korrelacioni mund t definohet edhe si thurje,
rx l
x n x n l x n x
Prej ktu kemi rrjedhimin
l n x l x l
Rx z X z X 1 / z
Pr x[n] e dhn vlen
X z
1
1
2.5 z 1
1
, z 3
1
1
1
1
1 0.5 z
1 3z
1 0.5z 1 3z 2
X 1 / z
2.5 z
1
, z 2
1 0.5 z 1 3z 3
z-transformimi i vargut t vet-korrelacionit sht

6.25
Rx z
1
1 0.5z 1 3z 1 1 0.5z 1 3z
25 / 6 z 2
1
z 2
1 0.5z 1 3z 1 2 z 1 1 / 3 z 2
b) Vargu i vet-korrelacionit llogaritet duke e zbrthyer Rx(z) n thyes t pjesshm.
10
1
10 1
15
1
15 1
Rx z
1
1
1
3 1 0.5 z
3 1 2z
8 1 1 / 3 z
8 1 3z 1
rx l
10 1
10 l
15 1
15 l
10 1 15 1
u l 2 u l 1 u l 3 u l 1
3 2
3
8 3
8
3 2
8 3
2. Funksioni transmetues i nj sistemi linear sht prcaktuar me shprehjen:

1 0.8 z 1 0.15 z 2
H z
1 0.1z 1 0.72 z 2
Ky sistem duhet t realizohet n trajt rrjetore. T prcaktohen parametrat e strukturs
dhe t skicohet struktura e ktij sistemi.
Zgjidhje: Struktura rrjetore e filtrit me pole dhe zero e rendit t dyt sht paraqitur n
figur. Nga skema mund t shtrohen kto relacione
1
X z A2 z W z , W z
X z
A2 z
Y z d 2 B2 z W z d1 B1 z W z d 0W z
d 2 B2 z d1 B1 z d 0
A2 z
X z
Ashtu q funksioni transmetues i sistemit mund t shprehet si n vijim

Y z 1 0.8 z 1 0.15 z 2 d 2 B2 z d1 B1 z d0
H z
X z 1 0.1z 1 0.72 z 2
A2 z
A2 z W z
A1 z W z
X z
W z
B1 z W z
B2 z W z
Y z
Ku me Al(z) jan shnuar funksionet transmetuese t shtegut paravajts deri sa me Bl(z) ato t
shtegut prapavajts, ku Bl(z) i ka koeficientet me renditje t kundrt ndaj atyre t Al(z). S
pari prcaktohen me rekursionin zbrits polinomet Al(z), prkatsisht Bl(z). Fillohet me stadin
e dyt, ku lexohet drejtprsdrejti emruesi i H(z),
A2 z 1 0.1z 1 0.72 z 2 , B2 z 0.72 0.1z 1 z 2
Koeficienti i refleksionit pr kt stad sht koeficienti me fuqin m t lart, i cili ka vlern
K2=-0.72. Me rekursion zbrits prcaktohet A1(z),
1
2
1
2
A2 z K 2 B2 z 1 0.1z 0.72 z 0.72 0.72 0.1z z
1 0.3571 z 1
A1 z
2
2
1 K2
1 0.72
Koeficienti i refleksionit pr stadin e par sht K1=0.3571 dhe
B1 z 0.3571 z 1. Koeficientet e emruesit t H(z) prcaktohen nga barazimi
shnohet
1 0.8 z 1 0.15 z 2 d 2 B2 z d1 B1 z d 0
Zvendsohen polinomet B2(z) dhe B1(z)
1 0.8 z 1 0.15 z 2 d 2 0.72 0.1z 1 z 2 d1 0.3571 z 1 d 0
d 2 z 2 0.1d 2 d1 z 1 0.72d 2 0.3571d1 d 0
Duke i barazuar koeficientet pran fuqive prkatse t z-1 nga t dy ant e barazimit fitohet
d 2 0.15
d1 0.8 0.1d 2 0.8150

d0 1 0.72d 2 0.3571d1 1.3990
3. Nj sistem shkaksor, linear dhe invariant n zhvendosje, sht i prshkruar me
ekuacionin e diferencs,
1
1
y n y n 2 x n x n 2
2
2
a) T prcaktohet prgjigja frekuencore e ktij sistemi H(ej) si dhe frekuenca

kufitare e prgjigjes amplitudore c.
b) N qoft se n hyrje t ktij sistemi vepron sinjali i cili ka kohzgjatje N, pra i till
N 1
q x[n]0 pr n=1,2,...,N-1, dhe ka energji Ex x n 10 , sa do t jet

2
n 0
energjia e sinjalit n dalje t sistemit E y y n ?

2
n 0
Zgjidhje:
a) Zbatohet TFKD n ty ant e ekuacionit duke u mbshtetur n vetin e zhvendosjes
1
1
Y e j e j 2Y e j X e j e j 2 X e j
2
2
j
Y e 0.5 e j 2
H e j e j
H e j
j 2
j
X e 1 0.5e
H e j H e j H e j
2
0.5 e
1 0.5e
j 2
j 2
0.5 e 1.25 cos 2 1

1 0.5e 1.25 cos 2
j 2
j 2
Sistemi paraqet lshuesin e tr brezit frekuencor ku c .

b) Pr prcaktimin e energjis s sinjalit n dalje mund t shrbehemi me teoremn e
Parseval-it.
2
2
2
2
1
1
E y y n
Y e j d
H e j X e j d
2
2
n 0
Meqense H e j 1 , kemi
2
E y y n
2
n 0
1
2
N 1
X e j d x n 10
2
n 0
4. Vlersimi i sinjalit t rastit s[n] me funksion t vet-korrelacionit
rss n 10 0.8
bhet prmes FIR filtrit optimal me gjatsi P=2. Vzhgimet jan t trajts:
x n 2 s n s n 1 w n
ku w[n] sht zhurm e bardh me funksion t vet-korrelacionit rww[n]=5[n] dhe
sht statistikisht i pavarur nga sinjali q vlersohet.
a) T prcaktohet prgjigjja impulsive e filtrit optimal.
b) T prcaktohet fuqia e gabimit t vlersimit.
Zgjidhje:
a) Prgjigja impulsive e filtrit optimal
d n s n
Sinjali i deshiruar:
1
d n s n h l x n l
Sinjali i vlersuar:
l 0
Ekuacioni i filtrit optimal

1
r l k h k r k ,
l 0
*
dx
xx
k 0,1.

rxx l E x n x n l 5rss l 2rss l 1 2rss l 1 rww l
50 0.8 20 0.8
l
l 1
20 0.8
l 1
5 l
rxx 0 23, rxx 1 7.2

rdx l E s n x n l 2rss l rss l 1 20 0.8 10 0.8
l
rdx 0 12, rdx 1 9.6

23h 0 7.2h 1 12
7.2h 0 23h 1 9.6
Prgjigja filtri optimal sht
h 0 0.4336, h 1 0.2817
b) Fuqia e gabimit t vlersimit
e2 E d n d n d n rdd 0 h l rdx l 2.0932

l 0
l 1

Afati: Tetor, 2010, (31.10.2010).
1. Nj sistem diskret sht dhn prmes ekuacionit t diferencs,

y n 0.5 y n 1 0.06 y n 2 0.4
n 1
u n 1
Prcakto sinjalin n dalje pr n0, n qoft se kushtet fillestare jan y[-1]=1 dhe y[-2]=2.
Zgjidhje:
M s shpejti detyra zgjidhet duke zbatuar z-transformimin njansor,
Y z 0.5 z 1 Y z y 1 z 0.06 z 2 Y z y 1 z y 2 z 2
1 0.5z
Y z
Y z
0.06 z 2 Y z 0.5 0.06 z 1 0.12
z 1
1 0.4 z 1
z 1
1 0.4 z 1
0.38 0.06 z 1
z 1
1 0.5 z 1 0.06 z 2 1 0.5 z 1 0.06 z 2 1 0.4 z 1
0.38 0.06 z 1
z 1
1 0.3z 1 1 0.2 z 1 1 0.3z 1 1 0.2 z 1 1 0.4 z 1
1
1
1
1
1
0.16
30
10
20
1
1
1
1
1 0.3z
1 0.2 z
1 0.3z
1 0.2 z
1 0.4 z 1
1
1
1
Y z 29.46
9.84
20
1
1
1 0.3z
1 0.2 z
1 0.4 z 1
n
n
n
y n 29.46 0.3 u n 9.84 0.2 u n 20 0.4 u n
Y z 0.54
2. Spektri i sinjalit x[n] sht i dhn me
1,
/ 2
X e j
0, / 2
Skico spektrin e sinjalit y[n] q prkufizohet me
n
, n ift
x
y n 2
0,
n tek
Zgjidhe:
n
Y z y n z n x z n y k z 2 k X z 2
n
n 2
k
Y e
n 2 k
Y z
z e j
X e j 2
X e j
1
/ 2
/2
X e j
1
/ 4 / 4

Afati: Tetor, 2010, (31.10.2010).
3. N figur sht treguar struktura e nj filtri digjital.

x[n]
b2
b1
z-1
z-1
a2
b0
y[n]
a1
a) Prcakto funksionin transmetues t ktij filtri.

b) Prcakto prgjigjen e ktij filtri n sinjalin x n cos n / 3 n qoft se
parametrat kan kto vlera: b0=1, b1=b2=0, a1=1 dhe a2=-0.99.
Zgjidhje:
a) Pr strukturn e dhn mund t shkruhen kto ekuacione:
Y z z 2 b2 X z a2Y z z 1 b1 X z a1Y z b0 X z
1 a z
a2 z 2 Y z b0 b1 z 1 b2 z 2 X z
Y z
b0 b1 z 1 b2 z 2
X z 1 a1 z 1 a2 z 2
b) Pr vlerat e dhna t parametrave fitohet ky funksion transmetues
1
H z
1
1 z 0,99 z 2
Prgjigja frekuencore e filtrit sht
1
H e j
j
1 e 0.99e j 2
N brezin themelor frekuencor vlejn kto relacione:
H z
Y e j
cos

3
3
3
H e j X e j H e j
3
3
1
y n
2
H e j /3
H e 3 3 e d
j
j n
1
1
H e j /3 e j n /3 H e j /3 e j n /3
2
2
1
1
1
100e j /3
j /3
j 2 /3
j /3
1 e
0.005 j 0.0087 0.01e
0.99e
H e j /3 100e j /3
1
1
y n 100e j /3 e j n /3 100e j /3 e j n /3 100cos n 100cos n 1

2
2
3
3
3

Afati: Tetor, 2010, (31.10.2010).
4. Procesi i rastit x[n] prfitohet nga zhurma e bardh w[n] me varianc njsh prmes
ekuacionit t diferencs,
x n 1.6 x n 1 0.63 x n 2 w n 0.9 w n 1
a) Prcakto dendsin spektrale t fuqis t procesit t rastit x[n], Rx(ej).
b) Prcakto funksionin transmetues t sistemit zbardhs Hw(z) i cili procesin e
rastit x[n] e shndrron srish n zhurm t bardh.
Zgjidhje:
a)
X z
H z
W z
1 0.9 z 1
1 0.9 z 1
1 1.6 z 1 0.63 z 2 1 0.9 z 1 1 0.7 z 1
1 0.9 z 1 0.9 z
R z H z H z R z
1
1 0.9 z 1 0.7 z 1 0.9 z 1 0.7 z
1 0.9e 1 0.9e
R e R z
1 0.9e 1 0.9e 1 0.7e 1 0.7e

1.81 1.8cos
R e
1.81 1.8cos 1.49 1.4cos
1
z e j
1.81 1.8 cos

3.9569 5.126 cos 1.26 cos 2
b) Filtri zbardhs ka funksion transmetues
R e j
Hw z
W z
X z
H z
1 0.9 z 1 0.7 z z 0.9 z 0.7
1 0.9 z 1
H z 2.5556 0.7 z 1 3.5556
z z 0.9
1
1 0.9 z 1

Afati: Tetor 2011. (29.10.2011)
1. Pr sinjalin x[n] dhe z-transformimin e tij X(z) dihen kto fakte:
i. x[n] sht sinjal real dhe me kohzgjatje t pakufizuar nga e djathta.
ii. X(z) i ka vetm dy pole.
iii. X(z) i ka dy zero n rrafshin kompleks z.
1
iv. X(z) ka pol n z e j /3
3
8
v. X 1
3
Prcakto shprehjen pr X(z) dhe zonn e tij t konvergjencs
Zgjidhje: N qoft se sinjali sht real ather pr transformimin e tij vlen X z X z
q do t thot se n qoft se z 1/ 3 e j /3 sht pol ather pol do t jet edhe pika
z 1/ 3 e j /3 . Duke pasur parasysh se jan vetm dy pole n X(z) dhe dy zero n z=0,
prfundohet se trajta e prgjithshme e X(z) mund t shtrohet si
z2
X z C
z 1/ 3 e j /3 z 1/ 3 e j /3
Nga kushti i pest prcaktohet konstanta C,

8
1
1
7
C
C
C
2
j /3
j /3
3
9
1 1/ 3 e
1 1/ 3 e
1 1/ 3 2 1/ 3 cos / 3
Prej ktu C
24
dhe nga kjo fitohet shprehja prfundimtare pr X(z).
7
24
z2
1
X z
, z
j /3
j /3
7 z 1/ 3 e z 1/ 3 e
3
Nga pohimi se x[n] me kohzgjatje e pakufizuar nga e djathta prfundohet se zona e

konvergjencs do t jet z 1/ 3 .
2. Le t jet ha(t) prgjigja impulsive e nj filtri shkaksor analog me funksion
transmetues
sa
Ha s
2
s a b2
Ky filtr analog shndrrohet n filtr diskret duke e mostruar prgjigjen impulsive t
tij me periodn e mostrimit T, ku prgjigja impulsive e filtrit digjital fitohet si
h n ha nT .
a) T prcaktohet prgjigja impulsive e filtrit analog ha(t).
b) Prcakto prgjigjen impulsive t filtrit digjital h[n].
c) far kushti duhet t plotsojn parametrat e filtrit a dhe b ashtu q t dy filtrat t
jen stabil?
d) Prcakto prgjigjen frekuencore t filtrit digjital H(ej).
Zgjidhje:
a) Polet e filtrit gjenden n pozita t konjuguara: p1,2 a jb . Funksioni transmetues mund

t zbrthehet si
C1
C2
Ha s
s a jb s a jb
C1
sa
a jb a
1
s a jb s a jb a jb a jb 2
C2
sa
a jb a
1
s a jb s a jb a jb a jb 2
Nga
Ha s
1
1
1
1
2 s a jb 2 s a jb
Prgjigja impulsive e filtrit analog do t jet

1
1
ha t e at e jbt e at e jbt e at cos bt , t 0
2
2
b) Duke mostruar kt prgjigje impulsive sipas rregullit h n ha nT fitohet
h n e aTn cos bTn u n
c) Kushti pr stabilitet t filtrin analog sht:

a 0, b fardo
kushti pr stabilitet t filtrit diskret sht
e aT 1, b fardo
d) Prgjigja frekuencore e filtrit diskret sht
1
1
H e j e aTn cos bTn e jn e aTn e jbTn e jn e aTn e jbTn e jn
2 n 0
2 n 0
n 0
1 a jb Tn jn 1 a jb Tn jn 1
1
1
1
e
e
e
e
a jb T j
a jb T j
2 n 0
2 n0
2 1 e
2 1 e
e
e
aT
j
1 e cos bT e
1 2e aT cos bT e j e 2 aT e j 2
Shprehja e fundit vlen vetm nse plotsohet kushti i stabilitetit.

3. Funksioni transmetues i nj filtri sht dhn me shprehjen.
1 z 4
H z C
, ku vlen 0 a 1
1 a 4 z 4
a) Skico pozitn e zerove dhe poleve t ktij filtri n rrafshin z.
b) Prcakto vlern e konstants C ashtu q prgjigja amplitudore e ktij filtri t ket

vlern 2 n =0.
c) Skico strukturn e ktij filtri e cila prbhet vetm nga nj shumzues me
konstant.
Zgjidhje:
a) zerot e H(z) prcaktohen nga ekuacioni
1 z 4 0, e j 2 k zk4 0, zk4 e j e j 2 k , zk e j /4 e
j /2 k
j /4 /2 k
, k 0,1, 2,3.
polet e H(z) prcaktohen nga zgjidhja e ekuacionit 1 a 4 p 4 0 . prej ktu

pk ae
j /4 k /2
Im(z)
z 1
z1
, k 0,1,2,3.
z0
p1
p0
/4
Re(z)
p3
p2
z2
z3
b) Prgjigja frekuencore e filtrit sht
H e j C
1 e j 4
1 a 4 e j 4
Nga kushti H e j 0 2 fitohet
2C
11
, C 1 a4
4
1 a
c) Funksioni transmetues i filtrit sht
H z 1 a 4
1 z 4
1 a 4 z 4
N figur jan paraqitur dy mnyra t implementimit t tij. Nn a) sht versioni me dy

shumzues dhe nn b) me nj shumzues.
X z
Y z
a4
a4
X z
Y z
a4
4. Zhurma e bardh me vler mesatare mw dhe varianc w2 kalon npr filtrin ideal ultlshues prgjigja frekuencore e t cilit sht treguar n figur.
H e j
/ 2
/2
a) Prcakto vlern mesatare t procesit t rastit n dalje t filtrit.

b) Prcakto vargun e vetkorrelacionit t procesit n dalje t filtrit.
Zgjidhje:
a)
m y n E y n
h k E w n k
E w n k m h k m H e 2m
h k
j0
mw
b) Zhurma e bardh prkufizohet si proces i rastit q ka vargun e vetkovarinacs t trajts

cw l w2 l
Ndrlidhja n mes t vargut t vetkorrelacionit dhe vetkovariancs sht
rw l mw2 w2 l
Spektri i fuqis s ksaj zhurme do t jet
Rw e j 2 mw2 w2
Spektri i fuqis n dalje t filtrit sht
Ry e j H * e j H e j Rw e j H e j Rw e j H e j 2 mw2 w2
2
8 m
2
w
Ry e j
4 w2
/ 2
Vargu i vetkorrelacionit do t jet
1
1
ry l
Ry e j e jl d
2
2
4mw2
2 w2 e
jl /2
jl
/2
/2
/2
/2
8 mw2 4 w2 e jl d
4mw2 2 w2
sin l / 2
l / 2
l
4mw2 2 w2 sinc , l
2
Pr kt sistem duhet t prcaktohen:

(a) Funksioni transmetues H(z).
(b) Prgjigja impulsive h[n].
(c) A sht stabil ky sistem?

Afati: Janar 2011. (09.02.2011)
2. sht i njohur transformimi diskret Furie (TDF) X[k] n N pika i sinjalit x[n].
N qoft se nga ky sinjal formohen dy sinjale t reja, sipas shprehjeve:
2 n
x1 n x n cos
, n 0,1, , N 1
N
2 n
x2 n x n sin
, n 0,1, , N 1
N
(a) T shprehet X1[k] prmes X[k].
(b) T shprehet X2[k] prmes X[k].
(c) T skicohet X1[k] pr rastin e veant X[k]=1, pr 0k7 (N=8).

Afati: Janar 2011. (09.02.2011)
3. N figur sht treguar sistemi i cili n mnyr optimale duhet ta vlersoj
sinjalin e dshiruar d[n] nga vzhgimi x[n].
x n
d n
z-1
d n
- + + e n
Varianca e sinjalit dshiruar sht d2 4 dhe vlerat e vargjeve t korrelacionit

jan rx[0]=1, rx[1]=.5, rx[2]=0.25 dhe rdx[0]=-1, rdx[1]=1.
(a) Prcakto vlern e konstants a ashtu q ky sistem ta vlersoj n mnyr
optimale sinjalin d[n].
(b) Prcakto fuqin e gabimit t vlersimit.
4. Nj sinjal x[n] ka katrorin e modulit t spektrit t prkufizuar me shprehjen

2
4
X e j
5 4cos
Duke u ndihmuar me teoremn e Parsevalit prcakto vlern e integralit t
poshtshnuar.
4
0 5 4cos d

Afati: Janar 2011. (09.02.2011)
Zgjidhjet e provimit me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

Afati: Janar, 2010, (10.01.2010).
1. Le t jet i dhn nj sistem diskret prmes ekuacionit t diferencs:
y n 2.5 y n 1 y n 2 x n 1
a)
b)
c)
Prcakto funksionin transmetues H(z) t sistemit dhe skico zonat e mundshme t

konvergjencs.
Sistemi i prshkruar me ekuacionin e diferencs mund t jet shkaksor,
kundrshkaksor dhe joshkaksor. Pr secilin rast prcakto prgjigjen impulsive t
sistemit h[n].
Duke u mbshtetur vetm n rezultatin e piks paraprake prcakto prgjigjen e ktij
sistemi n sinjalin shkall njsi u[n], pr t tri rastet.
Zgjidhje:
a)
Y z 2.5 z 1Y z z 2Y z z 1 X z
H z
Y z
X z
z 1
1 2.5 z 1 z 2
Polet e H(z) jan:

2.5 2.52 4
1
2,
2
2
2
1
2
1
H z
3 1 2 z 1 3 1 0.5 z 1
p1,2
z 2
Im z
1/ 2 z 2
Im z
z 2
z 1
z 1/ 2
z 1/ 2
Re z
Re z
Im z
z 1/ 2
Re z
b) Prgjigjet impulsive. Rasti shkaksor z 2

h n
2 n
2
n
2 u n 0.5 u n
3
3
Rasti jo-shkaksor 0.5 z 2

2
2
n
h n 2n u n 1 0.5 u n
3
3
Rasti kundr-shkaksor z 0.5
c)
2
2
n
h n 2 n u n 1 0.5 u n 1
3
3
Merret x n u n dhe prgjigja e sistemit n t y n s n . Shfrytzojm kto barazime:
n k
a
r n a u k u n k k 0
k
0
n 0 1 a n1
u n
1 a
n 0

Afati: Janar, 2010, (10.01.2010).
n k
a
k
k
q n a u k 1 u n k 1
k
ak
k
n 1
n
a
a 1
1
u
n
u n ; a 1
1 a 1
1 a 1
n0
N qoft se a 1 ather shuma e dyt nuk konvergjon.

Rasti shkaksor z 2
s n hn u n
2 n k 2 n
2
4
k
n 1
0.5 2n1 1 1 0.5 u n
2 3
3 k 0
3
3
k 0
Rasti jo-shkaksor 0.5 z 2

2
n
2
s n h n u n 2n u n 1 0.5 u n u n
3
3
n
2 2
0.5
2 1 0.5
u n 1
u n
3 1 0.5
1 0.5
3 1 0.5
4 n
1
4
n 1
2 u n 1 u n 0.5 u n
3
3
3
n 1
u n
Rasti kundr-shkaksor z 0.5 .

N kt rast termi i thurjes
0.5 u n 1 u n
n
nuk konvergjon q do t thot se s[n] nuk
ekziston. (Diskuto kt rast n domenin z).

2. sht dhn nj sinjal analog periodik xa(t) me shprehjen
xa t 2cos 200 t 3sin 600 t
a) Prcakto periodn maksimale t lejuar t mostrimit Tm t sinjalit xa(t) si dhe frekuencn

minimale t lejuar t mostrimit fm.
b) Sinjali xa(t) mostrohet me periodn Tm, q ka vler t prfituar n pikn paraprake, duke
prodhuar sinjalin diskret x[n]. Shno shprehjen matematikore t sinjalit x[n] dhe prcakto
periodn e prsritjes s tij N.
c) Prcakto koeficientet e seris diskrete Furie X[k] q i prkasin sinjalit x[n].
Zgjidhje:
600
a) Frekuenca m e lart n spektrin e sinjalit xa(t) sht f max
300 Hz . Frekuenca e
2
mostrimit duhet ta plotsoj kushtin,
f m 2 f max
Frekuenca minimale e lejuar e mostrimit sht fm=600 Hz. Prkatsisht perioda maksimale e lejuar e
mostrimit
1
1
Tm
1.67 ms
f m 600
b) sinjali diskret gjenerohet ashtu q t vlej
n
n

x n xa t t nT 2cos 200
3sin 600
2cos n 3sin n
m
600
600
Perioda e termit t par prcaktohet nga barazimi N1 2 q do t thot se perioda sht N1=6.
3

Afati: Janar, 2010, (10.01.2010).
Pr periodn e termit t dyt vlen N 2 2 , ose N2=2. Perioda e prbashkt duhet t jet shumfish i
periods s par dhe t dyt. Nga kjo prfundohet se N=6.
c) Pr t zgjidh detyrn nn kt pik m thjesht paraqesim sinjalin x[n] n trajt t zbrthyer,
x n e
j n
3
j n
3
termat i rregullojm q n eksponent t ken trajtn

x n e
2
n
6
2
n
6
3 j n 3 j n
e
e
2j
2j
2
kn ,
N
2
3 j 6 3n 3 j 6 3n
e
e
2j
2j
aty ku ka indekse negative eksponenti shumzohet me 2n,

x n e
2
n
6
2
n
6
e j 2 n
3 j
e
2j
2
3n
6
j
3 j 6 3 n j 2 n
e
e
e
2j
2
n
6
2
5n
6
3 j 6 3n 3 j 6 3n
e
e
2j
2j
krahasojm me trajtn,
x n
2
0n
6
2
1n
6
1
N
N 1
X k e
2
kn
N
k 0
j 3n
j 4n
j 5n
2n
1
1
1
1
1
1
X 0 e
X 1 e
X 2 e 6 X 3 e 6 X 4 e 6 X 5 e 6
6
6
6
6
6
6
dhe vijm n prfundim se t gjitha koeficientet e seris diskrete jan zero, prve X[1]=X[5]=6.
Duhet t vrehet se ekzistojn dy terma me indeksin k=3 t cilat n mes veti anulohen. Kjo ndodh pr
arsye se termi sin n ka vler zero pr do n.
x n
3. Dihet se nj proces i rastit s[n] gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] sipas skems s
paraqitur n figur.
Procesi i rastit s[n] nuk mund t vzhgohet drejtprsdrejti. Vzhgimi x[n] formohet nga sinjali i rastit
s[n] dhe zhurms tjetr t bardh v[n], sipas skems n figurn e siprme. Funksionet e autokorrelacionit pr zhurmat e bardha dihen dhe jan:
a) Prcakto FIR filtrin optimal me gjatsi t prgjigjes impulsive P=2, i cili n mnyr
optimale e vlerson sinjalin s[n-1].
Zgjidhje:
Nga struktura shihet se sinjali i rastit s[n] gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] prmes sistemit q ka
funksion transmetues
1
H z
1 0.5 z 1
Kjo do t thot se dendsia komplekse e fuqis n dalje t ktij sistemi do t jet

Afati: Janar, 2010, (10.01.2010).
Rss z H z H z 1 Rww z
ku Rww z 1 . N kt mnyr kemi,
Rss z
1
1
2 z 1
4
1
4 1
, 0.5 z 2
1 0.5 z 1 1 0.5 z 1 0.5 z 1 1 2 z 1
3 1 0.5 z 1 3 1 2 z 1
Vargu i auto-korrelacionit pr sinjalin s[n] sht

4
4
4
l
l
rss l 0.5 u l 2l u l 1 0.5
3
3
3
Vzhgimi x[n] formohet si
1
x n s n v n
4
Funksioni i auto-korrelacionit s x[n],
1
1
rxx l E x n x* n l E s n v n s* n l v* n l
4
4
1
1
l
rss l rvv l 0.5 4 l
16
12
Ndr-korrelacioni n mes t s[n] dhe v[n] sht zero. Sinjali i dshiruar sht d n s n 1
rdx l E s n 1 x* n l E s n 1 s* n l v* n l
4
1
1
l 1
rss l 1 0.5
4
3
Ekuacioni i Uiener-Hofit pr filtrin optimal me zgjatje P=2
r l k h l r k ,
l 0
xx
dx
k 0,1
Zvendsohen vlerat:
49
1
, rxx 1 rxx 1
12
24
1
1
rdx 0 , rdx 1
6
3
49
1
1
h 0
h 1
24
24
6
1
49
1
h 0
h 1
24
24
3
Zgjidhja e sistemit t ekuacioneve sht: h[0]=0.0783, h[1]=0.1617.
rxx 0

Afati: Shtator, 2009, (29.09.2009).
1. sht dhn transformim Furie i sinjalit x[n]
X e j
e j
1 0.5e j
T prcaktohen transformimet Furie t ktyre sinjaleve:

a) x1 n e n /2 x 2 n
b)
c)
x2 n x n sin 0.2 n
x3 n x n x n 1
Zgjidhje:
a)
X 1 e j
e n /2 x 2 n e jn
e 2m /2 x m e j 2m e e j 2
e e j 2 X e /2 e j e e j 2
x m e
/2 j m
e /2 e j
e3 /2 e j
1 0.5e /2 e j 1 0.5e /2 e j
b)
x2 n x n sin 0.2 n
X 2 e j
1
1
x n e j 0.2 n
x n e j 0.2 n
2j
2j
1
1
1
e j 0.2
1
e j 0.2
X e j 0.2
X e j 0.2
j 0.2
2j
2j
2 j 1 0.5e
2 j 1 0.5e j 0.2
c)
X 3 e j X e j F x n 1
F x n 1
x n 1 e jn
X 3 e j
x m e j m1 e j X e j
e j 2
1 0.5e j
e j
e j 2
e j 3
2
j
j
1 0.5e 1 0.5e
1 0.5e j

2
4
H z
1
1 0.5 z
1 0.25 z 1
Ky filtr sht realizuar nga filtri prkats analog me funksion transmetues Ha(s).
a) T prcaktohet funksioni transmetues i filtrit analog H(s), nse shndrrimi i tij n
filtr digjital sht br me metodn e ngjashmris s prgjigjeve impulsive, me
period t mostrimit Tm=4.
b) T prcaktohet funksioni transmetues i filtrit analog H(s) nse shndrrimi i tij n filtr
digjital sht br me metodn e transformimit bilinear, me period t mostrimit
Tm=2.
c) A jan t vetme funksionet e fituara transmetuese H(s) nn pikat (a) dhe (b)?
Zgjidhje:
a) Pasqyrimi i termave t H(s) nga rrafshi s n at z me metodn e ngjashmris s prgjigjeve
impulsive bhet me formuln:
1
1
1
pk Tm 1
1 e z
1 zk z 1
s pk
ku pk sht poli n rrafshin s dhe zk sht poli n rrafshin z. Formula e pasqyrimit sht:
1
ln zk
zk e pkTm pk
Tm
Kemi dy pole n rrafshin z, prandaj
1
1 1
1
z1 e 4 p1 p1 ln ln 2
2
4 2
4
1
1 1 j
1 1
e e 4 p2 p2 ln j ln 4 j
4 4
4 4
4
4
4
Kto formula kan pr rrjedhoj q nga
2
4
H z
1 1 / 2 z 1 1 1 / 4 z 1
z2
t prfitohet funksioni transmetues i filtrit analog

2
4
H s
s 1 / 4 ln 2 s 1 / 4 ln 4 j / 4
b) Po t kryhej shndrrimi i filtrit analog n at digjital, funksioni transmetues i filtrit digjital do
t prcaktohej me shprehjen
H z H s s 2 1 z 1
Tm 1 z 1
N detyr krkohet e anasjella q filtri digjital t shndrrohet n at analog, prandaj ky

shndrrim kryhet me formuln e kundrt,
H s H z z 2/Tm s H z z 1 s
2/Tm s
H s
1 s
2
4
2 s 1
16 s 1
14
s 1
1 1 s
1 1 s 3 s 1 / 3 3 s 5 / 3
3
s
1
/
3
s
5
/
3
1
1
2 1 s
4 1 s
c) Te metoda bilineare, pasqyrimi i filtrit analog n at digjital dhe e kundrta, sht i vetm
(nj-n nj), ndrsa te metoda e ngjashmris s prgjigjeve impulsive ky pasqyrim sht i
llojit shum n nj q do t thot se nga nj funksion transmetues i filtrit analog H(s)
fitohen panumrt shum funksione transmetuese t filtrave digjital H(z) dhe e anasjella. Pr ta
vrtetuar kt mund t vendoset relacioni i pasqyrimit pr nj pol t rrafshit z,
2
p1 j k Tm
Tm
z1 e
e p1Tm j 2 k e p1Tm
nga barazimi shihet se z1 nga plani z i prgjigjet jo vetm poli p1 por nj numr i panumrt i
poleve pk n rrafshin s,
2
pk p1 j
k , k 0, 1, 2,
Tm
3. sht dhn nj sistem linear shkaksor dhe invariant n zhvendosje i prshkruar me
ekuacionin e diferencs,
y n 0.25 y n 2 x n 1
Prcakto:
(a) Funksionin e vetkorrelacionit t daljes kur n hyrje vepron zhurma e bardh me

varianc njsi.
(b) Funksionin e dendsis komplekse spektrale t daljes.

(c) Dendsin spektrale t fuqis s daljes, nse n hyrje vepron nj proces i rastit me vler
l
mesatare zero dhe funksion t vetkorelacionit rxx l 20.5 .
Zgjidhje:
a) M s shpejti arrihet te zgjidhja e detyrs, n qoft se punohet n rrafshin z, prandaj pikat nn
(a) dhe (b) faktikisht jan t bashkuara. Funksioni transmetues i sistemit sht,
z 1
z
H z
2
, z 0.5
2
1 0.25 z
z 0.25
Funksioni i dendsis komplekse spektrale t daljes prcaktohet nga relacioni,
2
Ry z H * 1 / z * H z Rx z , rx l l ; Rx z 1
ku
H * 1 / z * H z 1
z
4z
2
; z 2
2
1 0.25 z
z 4
dhe
R y z H z 1 H z
4z2
; 0.25 z 4
z 2 4 z 2 0.25
Pr t prcaktuar vargun e vet-korrelacionit n dalje, shprehja e Ry(z)/z zbrthehet n faktor t

pjesshm.
Ry z
C1
C2
D
D
1 2
z
z 0.5 z 0.5 z 2 z 2
ku
C1
D1
4 z
z
0.5
z 2 4
4 z
z 0.25 z 2
z 0.5
8
4 z
C2
15
z
0.5
z 2 4
z 2
z 0.5
8
4 z
D2 2
15
z 0.25 z 2
z 2
Duhet t vrehet se polet n z1=2 gjenerojn vargje kundr-shkaksore, ndrsa ato n z2=0.5 vargje
shkaksore. Me prcaktimin e koeficienteve dhe duke pasur parasysh zbrthimin n faktor t
pjesshm mund t prcaktohet edhe vargu i vet-korrelacionit,
8
8
l
l
l
ry l
0.5 u l 2l u l 1 0.5 u l 2 u l 1
15
15
8
8
8
l
l
l
l
0.5 0.5 1 1 0.5 ; l
15
15
15
b) Funksioni i dendsis komplekse spektrale t daljes, prshkruhet nga pika nn (a).
4z2
R y z H z 1 H z 2
; 0.25 z 4
z 4 z 2 0.25
c) Kur n hyrje vepron procesi i rastit me funksion t vet-korrelacionit rx l 2 0.5 ,

dendsia spektrale t fuqis s daljes prcaktohet si n vijim,
l
Ry e j Ry z
e j
Ry z H * 1 / z * H z Rx z
H * e j H e j H e j
2
e j
H * e j H e j Rx e j
e j
e j
1
j 2
j 2
1 0.25 1 0.25
1.0625 0.5 cos 2
1
1
3z 1
1.5
Rx z 2
1
1
1
1
1 2 z 2 z 1 0.5 z 1 0.5 z 1.25 0.5 z 1 z
1 0.5 z
Rx e j Rx z z e j
Ry e j
1.5
1.5
1.25 0.5 e j e j 1.25 cos
1.5
1.0625 0.5 cos 2 1.25 cos

Afati: Shtator, 2010, (29.09.2010).
1. Kur hyrja n nj sistem linear dhe invariant n zhvendosje sht:
n
1
x n u n 2n u n 1
2
dalja do t jet,
n
n
1
3
y n 6 u n 6 u n
2
4
a) T prcaktohet funksioni transmetues i sistemit H(z).
b) T prcaktohet prgjigja impulsive e sistemit h[n].
c) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prshkruan kt sistem.
d) A duhet t jet ky sistem shkaksor dhe stabil? Arsyeto.
Zgjidhje:
a) z-transformimet e sinjaleve jan,
1
1
1.5 z 1
1
X z
; z 2
1
1
1
1
1 0.5 z
1 2z
1 0.5z 1 2 z 2
Y z
6
6
1.5 z 1
3
; z
1
1
1
1
1 0.5 z
1 0.75 z
4
1 0.5z 1 0.75z
Funksioni transmetues prkufizohet si raport i z-transformimeve t sinjaleve prkatse
1 0.5 z 1 1 2 z 1
1.5 z 1
1 2 z 1
8 5
1
H z

1
1
1
1
X z 1 0.5 z 1 0.75 z
1.5 z
1 0.75 z
3 3 1 0.75 z 1
Y z
b) Prgjigja impulsive do t jet
8
5
n
n 1
u n 1 n 075 u n n 1.25 0.75 u n 1
3
3
c) Ekuacioni i diferencs s sistemit prcaktohet nga
Y z
1 2 z 1
H z
X z 1 0.75 z 1
h n 0.75 u n 2 0.75
n
n 1
1 0.75 z Y z 1 2 z X z
1
Prej ktu, fitohet ekuacioni i diferencs q e prshkruan sistemin

3
y n y n 1 x n 2 x n 1
4
d) Vrehet se 1/X(z) e ka t vetmin pol n z=0 i cili anulohet me zeron e Y(z) n po at
pik. N kt mnyr zona e konvergjencs s H(z) prcaktohet me zonn e
konvergjencs s Y(z), pra ajo sht z 3 / 4 , q do t thot se sistemi sht
shkaksor. Pos ksaj, meqense kjo zon prfshin rrethin njsi z 1 sistemi
njkohsisht sht edhe stabil.
2. N figur sht treguar struktura e nj sistemi diskret.

Afati: Shtator, 2010, (29.09.2010).
a) Prcakto ekuacionin e diferencs q e prshkruan kt sistem.

b) Prcakto funksionin transmetues t sistemit.
c) Prcakto se a sht ky sistem stabil,
d) Prcakto y[2] nse n hyrje vepron sinjali x n 1 / 2 u n .

n
Zgjidhje:
a) Vendosim sinjalin ndihms n skem r[n] dhe shnojm ekuacionin e diferencs q
duhet ta plotsoj ky sinjal,
1
r n x n r n 1 2r n 2 r n 1
2
Ekuacioni tjetr i diferencs shtrohet pr sinjalin dals.
y n r n 2r n 1
M s lehti punohet n domenin z, prandaj kto dy ekuacione i pasqyrojm n kt

domen.
1 1
2
1 z 2 z R z X z
2
Y z 1 2 z 1 R z
Me zvendsim fitohet,
Y z
1 2 z 1
X z
1 1
2
1 z 2z
2
ose
1 1
2
1
1 z 2 z Y z 1 2 z X z
2
Ekuacionin e fundit e interpretojm n domenin kohor, duke fituar ekuacionin e

diferencs q e prshkruan sistemin.
1
y n y n 1 2 y n 2 x n 2 x n 1
2
b) Funksioni transmetues i sistemit fitohet n mnyr standarde si raport i ztransformimit t sinjalit dals ndaj atij hyrs,
Y z
1 2 z 1
H z
1
X z
1 z 1 2 z 2
2
c) Polet e H(z) prcaktohen nga zerot e emruesit.
p1,2 1/ 2 1/ 4 8 / 2 1 33 / 4

Afati: Shtator, 2010, (29.09.2010).
Nga struktura e sistemit shihet se sistemi sht shkaksor, prandaj zona e konvergjencs
s H(z) sht e prcaktuar me z 1 33 / 4 1.6861 . Meqense kjo zon nuk e
prfshin rrethin njsi sistemi do t jet jostabil.

d) Meqense na intereson vetm nj vler e sinjalit n dalje y[2], kjo m leht
prcaktohet me zgjidhje rekursive t ekuacionit t diferencs.
1
y n y n 1 2 y n 2 x n 2 x n 1
2
Pr thjeshtsi supozohen kushtet fillestare t jen zero (y[-2]=y[-1]=0), pra
1
0
y 0 y 1 2 y 2 x 0 2 x 1 x 0 1/ 2 1
2
1
1 1
y 1 y 0 2 y 1 x 1 2 x 0 2 3
2
2 2
1
3
1
19
y 2 y 1 2 y 0 x 2 2 x 1 2 1
2
2
4
4
3. Dihet se nj proces i rastit s[n] gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] sipas skems s
paraqitur n figur.
Procesi i rastit s[n] nuk mund t vzhgohet drejtprsdrejti. Vzhgimi x[n] formohet nga
sinjali i rastit s[n] dhe zhurms tjetr t bardh v[n], sipas skems n figurn e siprme.
Funksionet e auto-korrelacionit pr zhurmat e bardha dihen dhe jan:
Prcakto FIR filtrin optimal me gjatsi t prgjigjes impulsive P=2, i cili n mnyr optimale
e vlerson sinjalin s[n+1].
Zgjidhje:
Ekuacioni i Uiener-Hoit pr filtr optimal sht i dhn me ekuacionin:
P 1
r l k h l r k ;
l 0
dx
k 0,1, , P 1
ku sinjali i dshiruar sht d n s n 1 dhe vzhgimi sht i prkufizuar me
1
s n v n
4
N ekuacion jan hequr konjugacionet meqense t gjitha madhsit jan reale.
Procesi i sinjalit gjenerohet nga zhurma e bardh w[n] kur kjo kalon prmes sistemit
q prshkruhet me ekuacion t diferencs,
s n 0.5s n 1 w n
Funksioni transmetues i ktij sistemi sht
x n

Afati: Shtator, 2010, (29.09.2010).
S z
1
1
H z
; z
1
W z 1 0.5 z
2
Kuptohet se sistemi sht shkaksor, prndryshe jep dalje sinjal me vlera t
pakufizuara. Dendsia spektrale komplekse e fuqis s sinjalit s[n] prcaktohet nga
Rs z H 1/ z H z Rw z
Me zhvillim t shprehjes kemi,
1
1
Rs z
1; z 2 ; Rw z 1.
1
1 0.5 z 1 0.5 z 2
Shprehja rregullohet,
Rs z
1
2z
1
0.5 z 2 z z 0.5
z 2 z 0.5
Rs z
z
A
A2
2
1
z 2 z 0.5 z 2 z 0.5
2
4
2
4
; A2
3
z 0.5 z 2
z 2 z 0.5 3
Vargu i vet-korrelacionit t sinjalit rs[l] sht transformim i kundrt i Rs(z),
A1
4
4 1
41
rs l 2l u l 1 u l ; l
3
3 2
3 2
Duke marr se rwv l 0 rsv l 0 , vargu i vet-korrelacionit t vzhgimit do t jet:
l
1
1 1
rs l rv l 4 l
16
12 2
Vargu i ndrkorrelacionit n mes t sinjalit t dshiruar dhe vzhgimit sht
rx l E x n x n l
1 1
1
1
rdx l E d n x n l E s n 1 x n l E s n 1 s n l rs l 1
3 2
4
4
Ekuacioni normal pr filtrin optimal ka trajtn
rx 0 h 0 rx 1 h 1 rdx 0
rx 1 h 0 rx 0 h 1 rdx 1
Vlerat e koeficienteve prcaktohen nga shprehjet e siprme dhe jan sa vijon,
49
1
1
1
, rx 1 rx 1 ; rdx 0 , rdx 1
rx 0
12
12
6
12
Me vlera numerike ekuacioni merr trajtn
49
1
1
h 0 h 1
12
12
6
1
49
1
h 0 h 1
12
12
12
Ky sistem ka zgjidhjen:
h 0 0.0404 ; h 1 0.0196
l 1

Afati: Shtator, 2011, (28.09.2011).
1. Kur hyrja n nj sistem linear dhe invariant n zhvendosje sht:
n
1
x n u n 2n u n 1
2
dalja do t jet,
n
1
3
y n 6 u n 6 u n
2

4
a) T prcaktohet funksioni transmetues i sistemit H(z).
b) T prcaktohet prgjigja impulsive e sistemit h[n].
Zgjidhje:
X z
a)
Y z 6
H z
z
z
3
z
1
, z 2
z 1/ 2 z 2
2 z 1/ 2 z 2 2
z
z
3
z
3
6
, z
z 1/ 2
z 3/ 4
2 z 1/ 2 z 3 / 4
4
Y z
z
z2
3
3
2 z 1/ 2 z 2

, z
X z 2 z 1/ 2 z 3 / 4 3
z
z 3/ 4
4
n
b)
3
3
h n u n 2
4
4
5 3
n
4 4
n 1
n 1
3 3
u n 1 n
4 4
n 1
3
u n 1 2
4
n 1
u n 1
u n 1
H z
2
4
1
1 0.125 z
1 0.75 z 1
Ky filtr sht realizuar nga filtri prkats analog me funksion transmetues Ha(s).
a) T prcaktohet funksioni transmetues i filtrit analog Ha(s), nse shndrrimi i tij n filtr
digjital sht br me metodn e ngjashmris s prgjigjeve impulsive, me period t
mostrimit Tm=8.
b) T prcaktohet funksioni transmetues i filtrit analog H(s) nse shndrrimi i tij n filtr
digjital sht br me metodn e transformimit bilinear, me period t mostrimit Tm=4.
Zgjidhje:
a) Pasqyrimi i termave t H(s) nga rrafshi s n at z me metodn e ngjashmris s prgjigjeve
impulsive bhet me formuln:
1
1
1
s pk
1 e pkTm z 1 1 zk z 1
ku pk sht poli n rrafshin s dhe zk sht poli n rrafshin z. Formula e pasqyrimit sht:
1
zk e pkTm pk
ln zk
Tm
Kemi dy pole n rrafshin z, prandaj
1
1 1
1
z1 e8 p1 p1 ln ln 8
8
8 8
4
3 3 j
1
3

z2 e e8 p2 p2 ln j
4 4
8 4
8

Afati: Shtator, 2011, (28.09.2011).
Kto formula kan pr rrjedhoj q nga
2
4
H z
1 1 / 8 z 1 1 3 / 4 z 1
t prfitohet funksioni transmetues i filtrit analog
2
4
H s
s 1 / 8 ln 8 s 1 / 8 ln 3 / 4 j / 8
b) Po t kryhej shndrrimi i filtrit analog n at digjital, funksioni transmetues i filtrit digjital do
t prcaktohej me shprehjen
H z H s s 2 1 z 1
Tm 1 z 1
N detyr krkohet e anasjella q filtri digjital t shndrrohet n at analog, prandaj ky

shndrrim kryhet me formuln e kundrt,
H s H z z 2/Tm s H z z 1 2 s
2/Tm s
H s
1 2 s
s 1 / 2 s 1 / 9
s 1/ 2
2
4
4 s 1/ 2
16
4
1 1 2s
3 1 2s 3 s 1 / 6
s7/2
s 1 / 6 s 7 / 2
1
1
2 1 2s
4 1 2s
3. Sinjali me funksion t korrelacionit r l 1/ 2
zbatohet n hyrje t sistemit linear dhe
invariant n zhvendosje q ka prgjigje impulsive h n n 0.5 n 1 .

a) Prcakto funksionin e korrelacionit t sinjalit n dalje.
b) Prcakto dendsin spektrale t fuqis s sinjalit n hyrje.
c) Prcakto dendsin spektrale t fuqis s sinjalit n dalje.
Zgjidhje:
l
a)
1
rx l r l , ry l h l h l rx l Py z H 1/ z H z Px z
2
1
1
H z 1 z 1 , H 1/ z 1 z
2
2
z 2 z 1 1/ 2 z 1
1
z
3/ 2
1
Rx z
, z 2
1
1
1
1 1/ 2 z
z 2 1 1/ 2 z z 2 5 / 2 z z
2
1
1
1
5 1
H 1 / z H z 1 z 1 z 1 z z 1
2
2
2
4 2
1
5
1
1
5 1
Ry z z z 1 Rx z ry l rx l rx l 1 rx l 1
2
4
2
2
4 2
l
51
11
ry l
4 2
2 2
l 1
11

2 2
l 1

Afati: Shtator, 2011, (28.09.2011).
Rx e j Rx z z e j
b)
3/ 2
5 / 2 z z 1
Ry e j Ry z
c)
z e
z e j
3
3
j
5 2e 2e
5 4cos
j
1
5 1
z z 1
Rx e j
4
2
2
j
z e
3
3 5 4cos
5
cos

4
5 4cos 4 5 4cos
4. sht dhn ekuacioni i diferencs
1
y n y n 2 n , n 0
8
T caktohet vlera e kushteve fillestare y[-1] dhe y[-2], ashtu q sinjali n dalje ta plotsoj
kushtin y[n]=0 pr n0.
Zgjidhje:
1
y n n y n 2
8
1
y 0 1 y 2 0
8
1
y 1 y 1 0
8
prej ktu y[-1]=0 dhe y[-2]=-8.

Mnyra tjetr e zgjidhjes - prmes z-transformimit njansor.
1
Y z z 2 Y z z 2 y 2 zy 1 1
8
1
1
1 2
1
1 z Y z 1 y 2 y 1 z
8
8
8
Ana e djatht e ekuacionit duhet t jet zero pr tu plotsuar kushti i detyrs, e kjo arrihet me
vlera t njjta t kushteve fillestare.

Afati: Prill 2013. (21.04.2013)
1. Nj filtr n koh t vazhdueshme e ka funksionin transmetues
Nse
mostrohet pr t fituar sistemin diskret me prgjigje mostr njsi
ather gjeni vlern e periods s mostrimit

prej vlers s tij maksimale n
.
ashtu q
t bie pr
Zgjidhje:
Prgjigja impulsive e filtrit n koh t vazhdueshme sht
Kur prgjigja impulsive e filtrit n koh t vazhdueshme mostrohet me period t
mostrimit , prgjigja rezultuese mostr-njsi sht
ku prgjigja frekuencore sht
N baz t kushtit t detyrs, kemi:
ku,
dhe
Pastaj me zvendsimin e shprehjeve, marrim:
ose
Kshtu, marrim:
ose
i cili paraqet ekuacion kuadratik sipas
. E zgjidhim kt ekuacion kuadratik:
Pasi t zbatojm logaritmin natyral, dhe duke zgjedhur vlern pozitive t
, marrim:
2. N Figur sht treguar struktura e nj sistemi shkaksor diskret. Konstantat

jan dhn me shprehjet:
dhe
ku dhe paraqesin parametrat e sistemit.
Pr kt sistem duhet t prcaktohet:

a) Funksioni transmetues
.
b) Prgjigja impulsive
.
c) Ekuacioni i diferencs q e prshkruan kt sistem.
Zgjidhje:
dhe
3. Le t jet
nj sekuenc e prfituar duke e zgjeruar sekuencn
me faktorin 4, si n vijim:
Gjeni dhe skiconi sekuencn 6-pikshe

kushtet e mposhtme:
ku
paraqet z-Transformimin e
, ku TDF 6-piksh i s cils i plotson
Zgjidhje:
Fillimisht duhet t llogarisim vlerat e
dhe
dhe
Pra, tani marrim sekuencn
Ku pastaj gjejm sekuencn
ku vlerat jasht intervalit kohor

Skicimi i sekuencs
, me TDF 6-pikshe si n vijim:
pr
, jan zero.
sht dhn n vijim:
4. Le t jet
nj proces i zhurms s bardh, real dhe stacionar, me vler mesatare zero
dhe me varianc
. Le t jet
dalja korresponduese e sistemit linear dhe
invariant n zhvendosje me prgjigje impulsive
kur n hyrje kemi
procesin
. Prcaktoni:
a)
b) Variancn e procesit n dalje
Zgjidhje:
(a) N kt rast, marrim:
ku,
Prandaj, pasi t zvendsojm n shprehjen e msiprme, marrim:
(b) Varianca e procesit n dalje sht:
Pasi q vlera mesatare e procesit n hyrje sht zero, ather edhe vlera e procesit n
dalje t sistemit linear dhe invariant n zhvendosje sht zero:
Duke aplikuar operatorin e pritjes matematike pr t dy ant, marrim:
Kshtu, marrim shprehjen pr variancn:
Pra,

Afati: Mars 2013. (28.03.2013)
1. sht dhn sistemi prmes ekuacionit t diferencs
Sistemi sht shkaksor dhe plotson kushtin q nse

pr
pr
, ather edhe
a) Nse
, prcaktoni daljen
pr do vler t
b) Vrtetoni nse sistemi sht linear dhe nse sht invariant n zhvendosje.
Zgjidhje:
Pasi q sistemi sht shkaksor dhe i plotson kushtet e qetsis fillestare, zgjidhja mund
t gjindet n mnyr rekursive.
a) Pasi q
, ather
, pr
Sipas rekursionit, marrim:
dhe kshtu gjejm se zgjidhja pr do vler t -it, sht
b) Pr t vrtetuar nse sistemi sht linear, konsideroni hyrjen:
duke aplikuar rekursionin, marrim:

, pr
;
;
;
;
;
Pasi q dalja n shumn e dy sinjaleve hyrse sht ekuivalente me shumn e dy

daljeve individuale pr hyrje individuale, ather sistemi sht LINEAR.
Pr t vrtetuar nse sistemi sht invariant n zhvendosje, konsideroni hyrjen:
dhe n baz t rekursionit, marrim:

, pr
Duke prdorur
;
nga rasti (a), vrtetohet q:
Prfundimisht, vrtetohet q sistemi NUK SHT INVARIANT!
2. N Figur sht treguar struktura e nj filtri digjital:
a) Prcaktoni funksionin transmetues t ktij filtri.

b) Prcaktoni prgjigjen e filtrit nse n hyrje kemi sinjalin
parametrat kan kto vlera:
Zgjidhje:
n qoft se
dhe
3. Le t jen
dhe
dy sekuenca reale t ndryshme me gjatsi
Konsideroni q sht krijuar nj sekuenc me vler komplekse si n vijim:
Nse
i sekuencs
ather gjeni sekuencat
dhe
sht dhn me shprehjen
Zgjidhje:
Nisemi nga formula pr TDF inverz:
n fakt sht pjesa reale e
, prandaj nga vetit e TDF-s marrim:
Pasi t rregullohet shprehja dhe eliminohen shprehjet e ngjashme, marrim:
dhe prmes TDF inverz, marrim:
Ndrsa,
paraqet pjesn imagjinare t
, dhe nga vetit e TDF-s marrim:
dhe prmes TDF inverz, marrim:
4. sht dhn sistemi prmes ekuacionit t diferencs
ku hyrja
vetkorrelacionit
sht zhurm e bardh me vler mesatare zero dhe sekuenc t

.
a) Prcaktoni dhe skiconi sekuencn e vetkorrelacionit

t fuqis
dhe dendsin spektrale
n dalje t sistemit.
b) Prcaktoni fuqin totale t procesit n dalje t sistemit
Zgjidhje:
a) Sekuenca e vetkorrelacionit
n dalje t sistemit prfitohet si n vijim:
Ndrsa, skicimi i sekuencs s vetkorrelacionit sht paraqitur n vijim:
Dendsia spektrale e fuqis prfitohet duke aplikuar Transformimin n koh diskrete

Furie (DTFT) n sekuencn e vetkorrelacionit t sinjalit n dalje:
dhe skicimi i spektrit t fuqis sht paraqitur n vijim:
b) Fuqin totale m s lehti e prcaktojm duke u bazuar n lidhmrin mes sekuencs

s autokorrelacionit dhe fuqis totale, t cilat jan t barabarta pr kohn
. Pra,
Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve -
Grupi B
Afati: Janar 2013. (20.02.2013)

1. Sistemi
sht ngacmuar me hyrjen
Prcaktoni sekuencat
dhe
Zgjidhje:
Pr t arritur deri te zgjidhja e krkuar pr gjetjen e sekuencave t korrelacionit,
shfrytzojm Z-transformimin sipas relacionit n vijim:
dhe duke ditur q
ather gjejm sekuencat e krkuara:
dhe marrim sekuencn
Pastaj,
dhe marrim sekuencn
Pastaj,
dhe marrim sekuencn
Pastaj,
dhe marrim sekuencn
2. N Figurn e mposhtme sht treguar lidhja rivepruese e nj sistemi diskret shkaksor

dhe jostabil
me sistemin shkaksor
, i cili prdoret pr stabilizim t
.
a) far vlere duhet t ken parametrat e sistemit

, a dhe b, ashtu q funksioni
transmetues i sistemit me riveprim
t jet stabil duke pasur pole n pikat
dhe
?
b) A sht sistemi i fituar
stabil?
Zgjidhje:
a) Funksioni transmetues i sistemit me riveprim sht:
nga ku pasi t zvendsojm shprehjet pr funksionet transmetuese, marrim
Tani, marrim emruesin e shprehjes s siprme dhe e barazojm me kushtet e detyrs pr

pole n pikat
dhe
:
Tani barazojm shprehjet
nga ku gjejm se
b) Sistemi i fituar
njsi!
nuk sht stabil, sepse poli i fituar nuk gjendet brenda rrethit
3. sht dhn sekuenca me gjatsi t fundme:

e cila e ka
b) Prcaktoni sekuencn
c) Prcaktoni sekuencn
me
me
Zgjidhje:
a) Sekuenca
-n
-n
t prkufizuar si n vijim:
.
.
fitohet si n vijim:
nga ku marrim
b) N kt rast gjejm
dhe pasi t zvendsojm vlerat e -it n shprehjen e siprme, gjejm sekuencn
c) N kt rast gjejm
nga ku gjejm sekuencn e krkuar:
4. Dendsia spektrale e fuqis s procesit t rastit
sht dhn me shprehjen:
a) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe shkaksor, i

cili kur n hyrje ngacmohet me zhurm t bardh me varianc njsh n dalje e
prodhon procesin e rastit
.
b) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe shkaksor, i
cili kur n hyrje ngacmohet me procesin e rastit
n dalje e jep zhurmn e bardh
me varianc njsh.
Zgjidhje:
Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve -
Grupi A
Afati: Janar 2013. (20.02.2013)

1. Prgjigja impulsive e nj sistemi linear dhe invariant n zhvendosje sht dhn si n
vijim:
Prcaktoni daljen e sistemit
nse n hyrje kemi sekuencn e mposhtme:
Zgjidhje:
Le t gjejm fillimisht daljen e sistemit pr hyrjen
dhe t gjejm daljen korresponduese. Pra, kemi:
. Pastaj, mund ta vonojm hyrjen
ku
Rasti 1:
Rasti 2:
Tani mund ta kombinojm zgjidhjen si n vijim:

Prandaj, dalja e sistemit kur n hyrje kemi
, sht:
+
dhe, dalja e sistemit kur n hyrje kemi
, sht:
+
Kshtu, kombinohen zgjidhjet pr diferencn e dy hyrjeve dhe marrim zgjidhjen

prfundimtare:
2. sht dhn sistemi linear dhe invariant n zhvendosje prmes funksionit transmetues:
a) Supozoni q sht e njohur se sistemi sht stabil. Prcaktoni daljen e sistemit

kur n hyrje
kemi sinjalin shkall njsi.
b) Nse supozojm q
sht sekuenc shkaksore, ather prcaktoni vlern e
daljes
n kohn
, kur
sht treguar n Figurn e mposhtme.
2
1
0
......
n
-1
Zgjidhje:
(a) Pasi q sistemi supozohet t jet stabil, ather regjioni i tij i konvergjencs sht:
Pr hyrjen
, marrim:
dhe dalja sht:
Pasi t parcializojm dhe gjejm konstantet A, B dhe C, fitojm shprehjen:
dhe marrim daljen e sistemit
(b) N kt rast supozohet q

sht shkaksor, andaj
edhe
pr
, ather edhe
pr
pr
.
i cili sistem shprehet prmes ekuacionit t diferences:
dhe n domenin kohor
Pasi q
pr
, ather sipas rekurzionit gjejm:
. Pasi q
3. sht dhn sekuenca me gjatsi t fundme
Fillimisht duhet t realizohen veprimet e mposhtme n kt sekuenc:

(i) Llogaritja e
n
.
(ii) Llogaritja e
n
t
pr t fituar sekuencn
.
pr
b) Nse do t prdornim
n
n procedurn (i)-(ii), sa do duhej ta
zgjidhnim vlern e -it ashtu q
pr
Zgjidhje:
(i) Kryejm fillimisht
:
,
ku
(ii) Tani, kryejm veprimin e krkuar:
Duke prdorur faktin q
, marrim:
a) Prmes Transformimit Inverz TDF, marrim sekuencn e krkuar:

b) Prmes ksaj procedure kryhet autokorrelacioni i sekuencs reale. Duke prdorur
vetit e TDF-s, nj metod alternative mund t realizohet prmes konvolucionit:
TDF dhe TDF-Inverz tregojn q konvolucioni sht rrethor. Pr tu arritur kushti q
mos t ket mbimbulim, madhsia e TDF duhet t jet
, ku
sht
gjatsia e
. Kshtu marrim kushtin:
Pra,
4. sht dhn procesi i rastit
vetkorrelacionit:
me vler mesatare zero dhe me sekuencn e
a) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe shkaksor, i

cili kur n hyrje ngacmohet me zhurm t bardh me varianc njsh n dalje e
prodhon procesin e rastit
.
b) T prcaktohet ekuacioni i diferencs q e prkufizon sistemin stabil dhe shkaksor, i

cili kur n hyrje ngacmohet me procesin e rastit
n dalje e jep zhurmn e bardh
me varianc njsh.
Zgjidhje:
(a) Fillimisht shfrytzojm Z-transformimin n sekuencn
sipas relacionit
dhe pastaj faktorizojm spektrin e fuqis s
Prandaj, duke pasur parasysh faktorizimin e spektrit t fuqis sipas
Sipas kushtit t detyrs, zgjedhim
Ekuacioni diferencial q e prshkruan kt filtr sht:
b) Shprehjen pr spektrin e fuqis s
mund ta rregullojm edhe si n vijim
nga ku sipas kushtit t detyrs, zgjedhim
dhe marrim filtrin e krkuar zbardhues pr prfitimin e zhurms s bardh nga
Ekuacioni diferencial q e prshkruan kt filtr sht:

Afate Te Zgjidhura Te Provimeve

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Afate Te Zgjidhura Te Provimeve

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Fakulteti i inxhinieris elektrike dhe kompjuterike

Dr.sc Ilir Limani, MSc Faton Maliqi

Prmbledhje e detyrave t zgjidhura (t paredaktuara)

PRPUNIMI DIGJITAL I SINJALEVE

Prishtin, Shtator 2014

Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

1. Nse sinjali n hyrje t nj sistemi linear dhe invariant n zhvendosje sht

a) Prcaktoni funksionin transmetues

n dalje t sistemit me prgjigje impulsive

nse n hyrje kemi sinjalin

3. Jan dhn sekuencat

ku secila prej tyre e ka

Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

a) Prcaktoni daljen e sistemit [] ?

mes veti. Por, pasi q

ultlshues me frekuenc kufitare

paraqet nj filtr ideal

, ather n dalje kemi vetm komponentet e vargut

e q i bie t jen tri komponente. Ilustrimi i till sht

treguar n Figurn n vijim:

Tani, duke shfrytzuar iftet transformuese:

si dhe duke shfrytzuar zbrthimin e Euler-it, marrim prfundimisht sinjalin n dalje:

< 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

< < 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

> 2 , nga ku marrim prgjigjen impulsive:

3. N vijim jan dhn dy sekuenca me gjatsi t fundme:

c) T prcaktohet thurrja rrethore = n mnyrn e zakonshme?

Pastaj, gjejm si n vijim

Tani, si rezultat i periodicitetit shfrytzojm zvendsimet:

b) Fillimisht prcaktohet thurrja lineare e sekuencave:

dhe pasi q t kryhen veprimet pr 0 6 ather marrim rezultatin e thurrjes

nga ku e realizojm kt kalkulim pr vlerat = 0, 1, 2, 3, dhe marrim:

dhe vrtetohet q n t tri rastet fitohet rezultati i njejt n mnyra t ndryshme!

a) T prcaktohet shprehja pr variancn 2 ?

Duke aplikuar operatorin e pritjes matematike pr t dy ant, marrim:

Kshtu, marrim shprehjen pr variancn:

b) Pasi q sistemet 1 dhe 2 jan t lidhur n kaskad, ather prgjigja

dhe pas zbrthimit t seris, marrim

c) Tani, dalja [] mund t paraqitet si thurrje

Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

a) Prcaktoni prgjigjen impulsive t sistemit,

Duke aplikuar Transformimin e Kundrt n Koh Diskrete Furie, marrim:

b) Pasi q sinjali n hyrje sht sinjal eksponencial, ather prdorim vetin e

dhe kshtu fitojm daljen e sistemit:

2. Prgjigja frekuencore e nj filtri brez-lshues me dy pole dhe dy zero sht dhn n

prcaktohet duke e vlersuar prgjigjen frekuencore t filtrit

Vlera e -it prcaktohet duke e vlersuar prgjigjen frekuencore t filtrit

3. N shum zbatime sht e nevojshme q t shumzohet nj sekuenc me nj sekuenc

4. Zhurma e bardh me vler mesatare

kalon npr filtrin ideal ult-

a) Prcaktoni vlern mesatare t procesit t rastit n dalje t filtrit ?

a) Vlera mesatare e procesit n dalje t filtrit sht:

Prandaj, vargu i vetkorrelacionit do t jet:

Provim me shkrim nga Prpunimi digjital i sinjaleve

Nse n hyrje kemi funksionin shkall njsi

Pasi q specifikohet se sistemi sht stabil, ather regjioni i konvergjencs sht

a) Dalja e sistemit prmes thurrjes prcaktohet n kt mnyr:

Tani dallojm dy raste:

Pra, tani marrim daljen e sistemit si shum e t dy rasteve dhe kemi:

b) N kt rast mund t shkruajm:

dhe duke shfrytzuar transformimet, marrim daljen e sistemit:

Pra, vrtetohet se rezultatet n rastet a) dhe b) jan t barabarta, por t fituara n

Prcaktoni daljen e sistemit

nse n hyrje kemi sinjalin: