Professional Documents
Culture Documents
Sunum erii
1 Giri
2 Hasarl rulmanlarn muhafazas
3 Yk izleri
4 Hasar tipi snflandrmas
Giri
Rulman seimi
Gvenilir ekipman performans salamak iin, aplikasyona uygun rulman seimi
sadece yaplacak ilk admdr.
Rulam seimi yaplrken; yk, hz, scaklk, alma hassasiyeti, operasyon gereklilikleri
gibi parametreler dikkate alnr. Aplikasyon iin en uygun rulmann tip ve lsnn
seimi, mevcut rn gamlar da gz nnde bulundurularak yaplr.
Rulman mr beklentisi
Hesaplanan rulman mr, aada listelenen 8 beklentinin karlanmas ile
salanabilir
1. Kullanlan rulman kaliteli olmal ve kusuru olmamal
2. Rulman aplikasyona uygun seilmi olmal
3. Rulmanla ilgili, mil ve yatak gibi paralarn lleri uygun olmal
4. Rulman doru ekilde monte edilmeli
5. Doru yalayc, doru miktarda her zaman salanmal
6. Rulman dzenei doru szdrmazlkla (kee) kirlilie kar korunmal
7. Rulman zellikleri alma artlar ile elemeli
8. Gereken bakmlar uygulanmal
Bu beklentilerin karlanmas durumunda, rulman hesaplanan mrne ulaabilir
varsaym yaplabilir fakat iletme artlarnda bu mmkn deildir. Genelde, rulman
tahmin edilen mrnden nce arzaland zaman, yukarda bahsedilen gereksinimler
gz ard edilerek, rulman yk tama kapasitesinin dk olduu dnlr ve daha
fazla yk tayabilecek daha byk rulman kullanm yolu seilir. Bu seim de genelde
daha farkl rulman arzalarna sebep olur.
Yk izleri
Yeni rulman
Yeni bir rulman Fig.1deki gibi
gzkr. Tm lleri mikronlar
mertebesinde hasas olarak ilenmitir
ve retim esnasnda defalarca kontrol
edilmitir. Tm yzeyler hassas olarak
talanmtr ve gayet parlaktr.
alm rulman
Belli bir sre alm bir rulmanda
eitli deiimler, yk izleri gzlemlenir;
- Yuvarlanma yzeyleri ve yuvarlanma
elemanlarnda Fig.2deki gibi yzey
parlkl grlr
- Renk deitirmi i bilezik i yzeyi ve
d bilezik d yzeyi
- Kafes anmalar
- bilezik i yzeyi ve d bilezik d
yzeylerinde srtnme kozrozyonu
- vs.
Rulman hasar analizi yaplrken,
olumu izlerin incelenmesi anahtardr
ve kk neden tespiti iin arttr.
ISO standart
ISO, rulmanlarda meydana gelen hasarlarn ve hatalarn tekrarlanmasnn nlemek
iin, hasar ve hatalarn snflandrld ISO 15243:2004 standardn gelitirmitir.
Bu standart, rulman hatalar ile ilgili 6 ana grubu ve bu gruplar altndaki retim
sonras hasarlardan oluan 16 alt grubu onaylamtr. Standart genel olarak
yuvarlanma elemanlar, yuvarlanma yzeyleri ve dier alan yzeylerde grlen
izlere younlaarak, olas sebeplerini ortaya koymaktadr.
Gruplama
Ana Gruplar
Metal Yorgunluu
Alt Gruplar
Anma
Korozyon
Elektriksel Erozyon
Ar Voltaj
Akm Kaa
Plastik Deformasyon
Ar Ykleme
Kirleticiden Kaynaklanan entiklenme
Kullanm Hatasndan Kaynaklanan entiklenme
Krlma ve atlaklar
Grup tanmlar
Metal Yorgunluu: Yuvarlanma elemanlar ve yuvarlanma yzeylerinin temas ettii
noktalarda tekrarlanan stres oluumu nedeni ile malzeme yaplarnda deiiklik
olumasdr.
Yzey altndan balayan metal yorgunluu: Yuvarlanma yzeylerinin altnda mikro
atlak oluumunun balamasdr. Bu atlaklarn yzeye doru yaylarak oalmasyla
yzeylerde pullanma oluumu balar.
Yzeyde balayan metal yorgunluu: Yzeysel anmalarn oluumudur. Yetersiz
yalamadan dolay yuvarlanma yzeylerinin przlenmesi
Anma: alma esnasnda, iki yzey arasnda oluan yuvarlanma ve/veya kayma
hareketinden dolay, yzeylerden kademeli olarak malzeme kopmasdr.
Abrazif (kazmal) Anma: Yetersiz yalama veya kirlilik girii
Adhesiv (kaynamal) Anma: Srtnmeyle oluan sdan dolay, bir yzeyden
dierine malzeme transferi. Bazen de yzeylerin temperlenmesi ve yeniden
sertletirilmesi ile.
Grup tanmlar
Korozyon: Metal yzeylerin oksidasyon ya da kimyasal reaksiyon sonucu bozulmas
Paslanma (nem) korozyonu: Nemden kaynakl oluan oksidasyon
Srtnme Korozyonu: Temas eden yzeyler arasndaki mikro hareketler sonucu
oluan srtnmelerin neden olduu kimyasal reaksiyon.
- Andrma Korozyonu: Salnml mikro hareketlerden dolay oluan yzey
przllklerinin okside olmas ve anmasdr. Tolerans hatalar.
- Titreim Etkisi: almayan makinelerde grlen, periyodik titreim mikro
hareketleri ile oluan yzeysel ukurlardr. Yuvarlanma elemanlarnn aras
mesafelere eit mesafelerde ukurlar oluur.
Elektriksel Erezyon: Temas yzeyleri arasnda oluan elektrik akm geii nedeni ile
oluan malzeme kopmalar
Ar Voltaj: Yetersiz izolasyondan kaynaklanan, temas yzeyleri arasnda akm
geii ile kvlcm ve lokal snmalarn oluumu.
Akm Kaa: Temas yzeylerinde dk akm geii ile oluan, birbirlerine eit
uzaklkta kraterler. Rulman eksenine ve birbirine paralel eit uzunlukta izgilerin
oluumu
Grup tanmlar
Plastik Deformasyon: Malzemenin akma mukavemetinin ald durumlarda oluan
kalc ekil deitirmelerdir.
Ar Ykleme: Statik veya ok yklerle ar ykleme ile plastik deformasyon
oluumu.
Kirleticiden Kaynaklanan entiklenme: Temas yzeyine giren kirleticilerin neden
olduu ezilmeler, ukurlar
Kullanm Hatasndan Kaynaklanan entiklenme: Keskin ve sert cisimlerle rulman
yzeylerinde ukur oluumu veya tralanma.
Krlma ve atlaklar: Malzemenin ekme mukavemetinin almas sonucu oluan
kopmalar.
Kuvvet Etkisi le Krlma: Malzemenin ekme mukavemetinin almasna neden olan
stres oluumu
Metal yorgunluundan Dolay Krlma: Malzeme yorulma mukavemet limitinin ska
almas
Termal atlamalar: Srtnme ssndan kaynaklanan ve kayma hareket ynne dik
oluan atlaklar.
Metal yorgunluu
Yetersiz szdrmazlk
Yetersiz yalama
Titreimli alma
Sevkiyat,
tama
ve
esnasnda yaplan yanllar
depolama
-Krlan bilezikler
-n yklenme
-Fazla yalama
-Yanl ya kullanm
yuvarlanma
Kirleticiden Kaynaklanan
kaynakl pullanma oluumu
entiklenme:
Kirleticilden
Paslanma
(nem)
Korozyonu:
Efektif
olmayan
szdrmazlktan dolay yan ierisine giren nem asit
oluumuna neden olur ve siyah lekeler meydana gelir
Paslanma (nem) Korozyonu: Efektif olmayan szdrmazlktan dolay yan ierisine giren nem asit oluumuna
neden olur, uzun sre almayan rulmanlarda paslanma oluumu
Titreim Etkisi: Elektrik motoru CRB. Motor birok kere alp durmu. evre
vibrasyon etkisiyle, her duruta farkl izler olumu. Krmz okla gsterilen izler,
daha uzun sreli durularda olumu.
1000X
LGNZ N
TEEKKR EDERZ